Muszę być świętym jak największym by Wydawnictwo Franciszkanów Bratni Zew

MUSZĘ BYĆ ŚWIĘTYM JAK NAJWIĘKSZYM

ł ś ż

Muszę być świętym jak największym

Jerzy Szyran OFMConv

MUSZĘ BYĆ ŚWIĘTYM JAK NAJWIĘKSZYM Model doskonałości według Regulaminu życia św. Maksymiliana Marii Kolbego

Copyright © 2019 by Wydawnictwo Franciszkanów BRATNI ZEW spółka z o.o. ISBN 978-83-7485-341-5 Wszelkie prawa zastrzeżone. Książka ani żadna jej część nie może być przedrukowywana, ani w jakikolwiek inny sposób reprodukowana czy powielana mechanicznie, fotooptycznie, zapisywana elektronicznie lub magnetycznie, ani odczytywana w środkach publicznego przekazu bez pisemnej zgody wydawcy.

Karolina Kalinowska

Agnieszka Gogola

ł św. Maksymilian Maria Kolbe, fot. Archiwum w Niepokalanowie graﬁka autorstwa NinjaStudio, Shutterstock ę Andrzej Zając

L.dz. 212/2019, Kraków, 18 kwietnia 2019 dr Marian Gołąb OFMConv prowincjał

Wydawnictwo Franciszkanów BRATNI ZEW spółka z o.o.

ul. Hetmana Żółkiewskiego 14, 31-539 Kraków tel. 12 428 32 40 www.bratnizew.pl

Spis treści Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . WSTĘP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9 13

Rozdział I MOTTO ŻYCIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Cel i sens ludzkiego życia . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Imperatyw świętości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Ruch woli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Ruch woli ku doskonałości . . . . . . . . . . . . . . 3. Świętość – bycie z Bogiem . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Najwyższa doskonałość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

15 15 16 17 17 18 24

Rozdział II CHWAŁA BOŻA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Chwała Boża – motywem wszelkiego działania 1.1. Kult Boga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Przepoić wszystko Bogiem . . . . . . . . . . . . . . 2. Uświęcenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Uświęcenie własne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Uświęcenie innych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

25 25 26 27 28 28 30

Rozdział III USUNĄĆ GRZECH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Człowiek i grzech . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Grzech i jego natura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Grzech śmiertelny i powszedni oraz ich skutki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3. Współczesna bagatelizacja grzechu . . . . . . . 2. Dekalog – wyznaczona przestrzeń wiary . . . . . . 2.1. Sens Dekalogu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Chrystus o Dekalogu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3. Przestrzeń wiary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4. Wchodzenie w głąb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Gorącość serca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Duch pokuty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Wewnętrzny spokój . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

33 33 34 36 38 39 40 42 45 47 48 48 49

Rozdział IV DZIAŁANIE WOBEC ZŁA I DOBRA . . . . . . . . . . . 1. Zniszczyć zło . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Służba człowiekowi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Czynić dobro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Powiększać dobro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3. Przyczyniać się do dobra . . . . . . . . . . . . . . . . Rozdział V POSŁUSZEŃSTWO ŹRÓDŁEM POKOJU . . . . . . 1. Wymiary posłuszeństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Posłuszeństwo własnemu sumieniu . . . . . . . 1.1.1. Sumienie – głos Boga . . . . . . . . . . . . . . . 1.1.2. Typologia sumienia . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Posłuszeństwo wiary – posłuszeństwo Kościołowi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.1. Pomiędzy wiedzą i opinią . . . . . . . . . . . . 1.2.2. Przedmiot wiary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.3. Symbole wiary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.4. Etapy dochodzenia do wiary . . . . . . . . . 1.2.5. Obowiązki wypływające z wiary . . . . . . 1.3. Posłuszeństwo spowiednikowi . . . . . . . . . . . 1.4. Posłuszeństwo kierownikowi duchowemu . . 1.4.1. Kościół wobec kierownictwa duchowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4.2. Praktyka kierownictwa duchowego . . . . 1.5. Posłuszeństwo obowiązkom własnego stanu i zawodu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Narzędzie w ręku Boga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Pokój serca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Pokusa samozadowolenia . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.1. Pokora – korona cnót . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.2. Samowola . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Pokusa deprecjacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rozdział VI SPOKOJNE DZIAŁANIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Spokój i jego przejawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Spokój . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Opanowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3. Cierpliwość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

53 53 55 55 58 59 61 62 62 62 65 67 67 68 69 69 71 72 74 74 76 78 79 79 80 80 82 82 85 85 86 87 87

2. Miłość działania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Pasja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Zaangażowanie wszystkich sił . . . . . . . . . . . 2.3. Zatracenie siebie w dziele . . . . . . . . . . . . . . . Rozdział VII PORZĄDEK ŚWIATA I CZŁOWIEKA . . . . . . . . . . 1. Porządek stworzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Dzieło stworzenia w Biblii . . . . . . . . . . . . . . 1.1.1. Tryptyk czasu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1.2. Tryptyk przestrzenny . . . . . . . . . . . . . . . 1.1.3. Porządek odpoczynku . . . . . . . . . . . . . . . 1.1.4. Porządek pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1.5. Porządek w ogrodzie Eden . . . . . . . . . . . 1.1.6. Porządek wspólnoty . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1.7. Nowy porządek po grzechu pierworodnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Porządek moralny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Porządek miłości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Porządek naturalny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rozdział VIII WŁASNOŚĆ NIEPOKALANEJ . . . . . . . . . . . . . . . 1. Własność – rycerz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Oddać się Niepokalanej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Actiones: myśli, słowa, uczynki . . . . . . . . . . 2.2. Passiones: przyjemne, przykre, obojętne . . . 2.3. Intencje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4. Życie, śmierć i wieczność . . . . . . . . . . . . . . .

87 87 88 89 91 92 92 93 95 100 101 102 103 103 104 105 106 109 110 111 112 113 114 114

Rozdział IX WSZYSTKO MOGĘ MOCĄ BOGA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 1. Głosić Ewangelię w każdych warunkach . . . . . . 117 2. Znosić wszystko dla Ewangelii . . . . . . . . . . . . . . 118 Rozdział X ŻYCIE DUCHOWE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Sakramenty Kościoła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Natura sakramentów . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Działanie sakramentów . . . . . . . . . . . . . . . .

121 121 122 125

2. Modlitwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Adoracja Najświętszego Sakramentu . . . . . 2.1.1. Modlitwa obecności . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.2. Modlitwa spojrzenia . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.3. Modlitwa milczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Różaniec . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1. Kontemplacja życia Jezusa . . . . . . . . . . 2.2.2. Modlitwa ewangeliczna . . . . . . . . . . . . . 2.2.3. Modlitwa maryjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.4. Odkrywanie swego człowieczeństwa . . . 2.2.5. Skuteczność różańca . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3. Akty strzeliste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4. Kult świętych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.5. Modlitwa Pismem Świętym . . . . . . . . . . . . . 2.5.1. Lektura Pisma Świętego . . . . . . . . . . . . 2.5.2. Motywy czytania Pisma Świętego . . . . . List Boga do człowieka . . . . . . . . . . . . . . . . . Pokarm dla wiary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Historia Bożego działania w świecie . . . . . . Objawienie mocy Bożej . . . . . . . . . . . . . . . . Zasada dobrego życia . . . . . . . . . . . . . . . . . . Źródło Bożej mądrości . . . . . . . . . . . . . . . . . Pokarm codziennego życia . . . . . . . . . . . . . . Droga do świętości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.5.3. Metody czytania Pisma Świętego . . . . . Dzielenie się Ewangelią . . . . . . . . . . . . . . . . Metoda Västerås . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Metoda o. Carlosa Mestersa . . . . . . . . . . . . 2.5.4. Medytacja słowa Bożego . . . . . . . . . . . . . Motywy medytacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przebieg medytacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przedmiot medytacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . ZAKOŃCZENIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

127 127 128 129 132 133 133 134 135 136 136 137 139 139 140 142 142 144 145 147 148 150 152 153 154 155 155 156 157 157 158 159 163

Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165

WYKAZ SKRÓTÓW BF

– Breviarium fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła, S. Głowa, J. Bieda (red.), Poznań 2000. BO 43 – Jan Paweł II, „Bądźcie świętymi, bo Ja jestem święty”, w: Katechezy, Bóg-Ojciec, Nauczanie Ojca Świętego Jana Pawła II, Komputerowy zbiór dokumentów papieskich, Kraków 1999. BO 57 – Jan Paweł II, Opatrzność Boża a tajemnica przeznaczenia: przeznaczenie człowieka i świata w Chrystusie, w: Katechezy, Bóg-Ojciec, Nauczanie Ojca Świętego Jana Pawła II, Komputerowy zbiór dokumentów papieskich, Kraków 1999. CA – Jan Paweł II, Encyklika „Centesimus annus” w setną rocznicę „Rerum novarum”, Watykan 1991. ChL – Jan Paweł II, Adhortacja „Christifideles laici”. O powołaniu i misji świeckich w Kościele i w świecie dwadzieścia lat po Soborze Watykańskim II, Watykan 1988. DFK – Dekret o formacji kapłańskiej „Optatam totius”, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, Dekrety, Deklaracje, Poznań 2002. DK – Dekret o posłudze i życiu kapłanów „Presbyterorum ordinis”, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, Dekrety, Deklaracje, Poznań 2002.

DWCH – Deklaracja o wychowaniu chrześcijańskim „Gravissimum educationis” w: Sobór Watykański II, Konstytucje, Dekrety, Deklaracje,

Poznań 2002. Jan Paweł II, Encyklika „Ecclesia de Eucharistia”. O Eucharystii w życiu Kościoła, Watykan 2003. Jan Paweł II, List apostolski „En 1246, votre lointain” do biskupa Liege Alberta Houssiau z okazji 750-lecia święta Bożego Ciała, Watykan 1996. Kongregacja ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego, Instrukcja „Faciem tuam, Domine, requiram”. Posługa władzy i posłuszeństwo, Watykan 2008. Jan Paweł II, Kościół tajemnicą świętości, w: Katechezy, Kościół, Nauczanie Ojca Świętego Jana Pawła II, Komputerowy zbiór dokumentów papieskich, Kraków 1999. Jan Paweł II, Powołanie świeckich do świętości, w: Katechezy. Kościół, Nauczanie Ojca Świętego Jana Pawła II, Komputerowy zbiór dokumentów papieskich, Kraków 1999. Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym „Gaudium et spes”, w: Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Poznań 2002. Konstytucja dogmatyczna o Kościele „Lumen gentium”, w: Sobór Watykański II, Konstytucje.

EdE

–

EVL

–

FDR

–

K 24

–

K 79

–

KDK

–

KKK

Dekrety. Deklaracje, Poznań 2002. – Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 1994.

– Konstytucja o Liturgii „Sacrosanctum Concilium”, w: Sobór Watykański II, Konstytucje.

Konf.

–

KPK LD LE

– – –

–

PDV

–

Pisma I – Pisma II – ReP

–

RVM

–

ŚDP 90

–

ŚDP 91

–

Dekrety. Deklaracje, Poznań 2002. Konferencje świętego Maksymiliana Kolbego, J.R. Bar, A. Książek (red.), Niepokalanów 2007. Kodeks Prawa Kanonicznego, Poznań 1984. List do Diogneta. Jan Paweł II, Encyklika „Laborem exercens”. O pracy ludzkiej, Watykan 1980. Paweł VI, Adhortacja „Marialis cultus”. O należnym kształtowaniu i rozwijaniu kultu Najświętszej Maryi Panny, Watykan 1974. Jan Paweł II, Adhortacja „Pastores dabo vobis”. O formacji kapłanów we współczesnym świecie, Watykan 1992. M.M. Kolbe, Pisma, cz. 1, P.W. Sotowski (red.), Niepokalanów 2007. M.M. Kolbe, Pisma, cz. 2, P.W. Sotowski (red.), Niepokalanów 2008. Jan Paweł II, Adhortacja „Reconciliatio et paenitentia”. O pojednaniu i pokucie w dzisiejszym posłannictwie Kościoła, Watykan 1984. Jan Paweł II, List apostolski „Rosarium Virginis Mariae”. O różańcu świętym, Watykan 2002. Jan Paweł II, Orędzie na Światowy Dzień Pokoju „Pokój z Bogiem Stwórcą, pokój z całym stworzeniem”, Watykan 1990. Jan Paweł II, Orędzie na Światowy Dzień Pokoju. „Poszanowanie sumienia każdego człowieka warunkiem pokoju”, Watykan 1991.

VC – Jan Paweł II, Adhortacja „Vita consecrata”. O życiu konsekrowanym i jego misji w Kościele VS

i w świecie, Watykan 1996. – Jan Paweł II, Encyklika „Veritatis splendor”. O niektórych podstawowych problemach moralnych nauczania Kościoła, Watykan 1993.

WSTĘP

M odel

życia doskonałego według zamysłu św. Maksymiliana Kolbego (1894-1941) wpisuje się w zasady życia duchowego, które na przestrzeni wieków były osobistymi wytycznymi dla wielu świętych. Jak pokazuje analiza tych zasad, życie duchowe jest odejściem od minimalizmu. Człowiek doskonały szuka czegoś więcej – czegoś, co uczyni jego życie jeszcze bliższym Bogu. Stąd rodziła się potrzeba nowych wytycznych, dostosowanych do potrzeb własnej duchowości i zdolności. Regulamentum vitae (Regulamin życia) został napisany przez o. Kolbego w Krakowie, podczas ćwiczeń duchowych, które w lutym 1920 r. odprawiał jako młody kapłan, po powrocie z Rzymu. Z notatki napisanej przez świętego na tekście Regulamentum wynika, że młody Maksymilian chciał do sporządzonych przez siebie zasad życia duchowego odnosić się każdego miesiąca, by nieustannie na nowo je sobie przyswajać i na nowo je podejmować (por. Pisma II, 850, 12). Oryginał Regulamentum znajduje się w Archiwum Kurii Generalnej oo. Franciszkanów w Rzymie.

Regulamin życia św. Maksymiliana, pomimo upływającego czasu pozostaje wciąż aktualny. Wystarczy go odczytać w kontekście nowych czasów i wyzwań, jakie świat stawia współczesnemu człowiekowi. Niniejsza książka jest próbą ponownego odczytania zasad życia duchowego o. Kolbego w kontekście człowieka XXI wieku. Zamiarem autora nie był retrospektywny ogląd zasad życia tamtego Maksymiliana, lecz odniesienie ich do czasów współczesnych. A gdyby o. Kolbe swój regulamin napisał wczoraj, we współczesnym kontekście teologicznym i duchowym, z myślą o dzisiejszym człowieku? W ten właśnie sposób spróbujmy go odczytać, by św. Maksymilian i jego zasady życia duchowego na nowo odżyły w sercach ludzi współczesnych.

Rozdział I

MOTTO ŻYCIA

„Muszę być świętym jak największym” (Pisma II,

850, 1) – słowa te otwierają Regulamin życia, nadając pozostałym punktom swój głęboki sens. Świętość dla Maksymiliana Kolbego jest celem wszelkiego działania – stawia ją jako punkt wyjścia – perspektywą, dla której warto porzucić wszystko, by sięgnąć po dawany przez Boga „owoc szczęścia”. Dla niej podejmuje on drogę doskonałości.

1. Cel i sens ludzkiego życia Człowiek istnieje dzięki mocy Bożej. To ona powołuje go do bytu i nieustannie podtrzymuje go w istnieniu. Parafrazując słowa francuskiego filozofa Kartezjusza (1596-1650): „Cogito, ergo sum [Myślę, więc jestem]”, obrazujące siłę ludzkiego rozumu, można wyrazić to, posługując się stroną bierną czasownika cogito, która zwraca nasz wzrok na zewnątrz: jestem pomyślany, więc jestem. „Zanim ukształtowałem

cię w łonie matki, znałem cię” – mówi Bóg do proroka Jeremiasza (por. Jr 1,5). Każdy z nas istniał jako zamysł w Bożym umyśle przed założeniem świata. Boży plan miłości przewidział imiennie każdego człowieka i nadał sens jego życiu w miłości istnienia. Człowiek zatem nie jest dziełem przypadku, lecz planowaną istotą, którą Bóg – pierwszy Kochający – zapragnął mieć jako obiekt swojej miłości. Bóg zakochał się w człowieku; akt powołania go do istnienia nie jest jedynie pustym aktem woli Boga, lecz pragnieniem doprowadzenia człowieka do pełni zjednoczenia ze sobą. Bóg zatem, powołując człowieka do życia i podtrzymując go w istnieniu, nadaje mu sens i kierunek – świętość, jako dojście do pełni bycia ze swoim Stwórcą. Bóg nie stworzył człowieka, by ten żył wegetatywnie, lecz aby odnajdywał sens swego istnienia w perspektywie życia z Bogiem.

2. Imperatyw świętości Słowo „muszę” dla św. Maksymiliana jest imperatywem, który porusza jego wolę w kierunku najwyższego Dobra. Dla o. Kolbego nie ma innej alternatywy ani opcji – jego „chcę” staje się konsekwentnym działaniem i uporczywym dążeniem do celu, któremu podporządkowuje całe swoje życie. Ta konsekwencja wypływa z odkrycia wartości Boga, któremu należy oddać wszystko i poświęcić wszystkie siły. Stąd w św. Maksymilianie nie ma ambiwalencji „chciałbym” – wszystko uznał za stratę, byle pozyskać Chrystusa (por. Flp 3,4-12).

2.1. Ruch woli W starożytnej filozofii ruch był pojmowany jako zmiana względem jakiegoś punktu odniesienia. Ruch zatem dzielił się na trzy rzeczywistości: zmiana miejsca położenia, zmiana ilościowa oraz zmiana jakościowa – dążenie do doskonałości. Wszystkie te rzeczywistości możemy obserwować w codziennym życiu, lecz wartość obserwacji w jakimś sensie jest uzależniona od przyjętego punktu odniesienia. Wystarczy spojrzeć na ruch dokonujący się na stacji kolejowej: ● obserwacja pociągu z poziomu peronu – pociąg, odjeżdżając, wykonuje ruch w odniesieniu do obserwującej go osoby; ● osoba znajdująca się w odjeżdżającym pociągu – wrażenie poruszającego się peronu i otoczenia; ● dwa pociągi jadące obok siebie z tą samą prędkością – wrażenie bezruchu. Ta prosta obserwacja pokazuje, jak bardzo ważny jest punkt odniesienia, względem którego określamy ruch.

2.2. Ruch woli ku doskonałości Wola człowieka podąża za dobrem rozpoznanym przez działanie rozumu. Dążenie zatem do doskonałości jest odkryciem wartości Boga jako absolutnego dobra człowieka (Prawda, Dobro, Piękno). Jednak

ludzkie dążenie do doskonałości także jest uzależnione od punktu odniesienia. Człowiek bowiem może jako punkt odniesienia obrać osobę w powszechnym mniemaniu uznawaną za obraz zła (przestępca, oszust). W relacji do takiej osoby człowiek zawsze będzie postrzegał siebie jako kogoś już doskonałego. Sytuacja diametralnie się zmienia, gdy za punkt odniesienia postawi sobie świętego – wtedy już nie jest doskonały we własnych oczach, lecz odkrywa, jak wiele ma jeszcze do zmiany. Dążenie do doskonałości jest podążaniem za doskonałym punktem odniesienia. Ruch woli zatem dokonuje się w kontekście upodobnienia się do doskonałego wzoru – ostatecznym punktem odniesienia dla chrześcijan jest Chrystus.

3. Świętość – bycie z Bogiem Bóg, nie pomijając nikogo, pragnie wszystkich doprowadzić do pełni zbawienia – świętości (por. Ga 3,22-4,7; J 3,15). Nowe Przymierze zawarte we Krwi Chrystusa staje się zobowiązaniem do świadczenia o wzniosłości tego darmowego wybrania. Człowiek zaś, który odrzuca zaproszenie do wspólnoty z Bogiem, podejmuje ryzyko utraty najwyższego dobra i ostatecznego celu swego istnienia, którym jest świętość. Chrystus niejednokrotnie obiecuje tym, którzy pójdą za Nim, życie wieczne (por. Mt 19,28). Oczekuje od nich naśladowania i podążania za Jego wymaganiami, których sens objawia się dopiero w prak-

tyce życia (por. Mt 15,3; 1Kor 7,19; Ef 2,15; Łk 1,6). Dzięki wcieleniu, śmierci i zmartwychwstaniu Chrystusa, ludzie zyskali bezpośredni kontakt z Ojcem i stali się Jego przybranymi dziećmi (por. Ef 3,12; Ga 4,5). Wspólne wszystkim rodzajom powołania jest wezwanie do doskonałości. Jej punkt wyjścia stanowi odrodzenie się w Chrystusie, dokonujące się mocą sakramentalnego chrztu, który staje się początkiem drogi – co mocno podkreśla współczesna duchowość, ukazując metaforę podróży jako dynamicznego charakteru chrześcijańskiego życia, zawartego w idei „trzech dróg”: oczyszczenia, oświecenia i zjednoczenia. Koncepcja ta zakłada dynamiczny wzrost życia chrześcijańskiego, zarówno moralnego, jak i duchowego. We wschodniej tradycji duchowość wypracowała pojęcie przebóstwienia (theosis – ‘dostąpienie udziału w Boskiej naturze’), które dokonuje się poprzez odrzucenie grzechu, zakrywającego obraz Boży w człowieku. W ten sposób człowiek zostaje przekształcony na pełne podobieństwo do Boga. Doskonałość w miłości Ojca jest najwspanialszym świadectwem otrzymanym przez ucznia Chrystusa. Ten niezbywalny wymóg wynika z tajemnicy chrztu i Kościoła, do którego człowiek zostaje włączony. Świętość jest udziałem członków Mistycznego Ciała w świętości Głowy-Chrystusa. Wszystkie zatem działania chrześcijan powinny wypływać z tego podstawowego motywu i stać się jego odzwierciedleniem (por. Ef 5,3). Teologia ukazuje podwójny wymiar świętości. Świętość moralną tworzą dwa elementy: negatywny i pozytywny, z których pierwszy nakłada na chrześcijanina obowiązek zwalczania zła i unikania grzechu, drugi zaś

stawia wymóg pójścia za Chrystusem. Wewnętrzne i nadprzyrodzone upodobnienie się do Chrystusa jest dla chrześcijanina normą jego sposobu istnienia i działania. Powinien on zatem przejąć się uczuciami Chrystusowymi i całe postępowanie przesycić dążeniem by sie do Niego upodobnić. Powstaje wówczas najgłębsza i najbardziej osobowa wspólnota życia z Chrystusem, polegająca na odtwarzaniu w sobie Jego duchowości i naśladowaniu Jego działania. Powołanie do świętości oznacza zaproszenie do życia według Ducha, zgodnie ze słowami Apostoła: wszystko, cokolwiek działacie słowem lub czynem, wszystko [czyńcie] w imię Pana Jezusa, dziękując Bogu Ojcu przez Niego (Kol 3,17). W praktyce oznacza to, że nic, co ludzkie, nie może pozostawać poza sferą życia duchowego, lecz powinno stać się normalnym sposobem realizowania powołania do życia w zjednoczeniu z Bogiem. Greccy Ojcowie mówią o trzech stopniach dążenia do doskonałości: ● którzy się lękają – człowiek prowadzi dobre życie z obawy przed karą; ● którzy ufają – człowiek prowadzi dobre życie, licząc na obiecaną nagrodę; ● którzy miłują – człowiek prowadzi dobre życie ze względu na miłość do Boga. Pismo Święte ukazuje Boga jako Innego, którego zasadniczą cechą jest transcendentność wobec całego stworzenia oraz świętość Boskiego bytu (por. Wj 15,11; 1Sm 2,2). W swoim odwiecznym planie zbawienia Bóg przewidział Wcielenie się w swoim Synu i założonym przez siebie Kościele. W tym właśnie

Kościele Chrystus, poprzez działanie Ducha Świętego, jest pośrednikiem pomiędzy Bogiem a człowiekiem. W ten sposób człowiek stał się uczestnikiem świętości Boga (por. Rz 8,14-17; 1Kor 1,30.3,16.6,11; Ef 2,22). Świętość Boga jest dla chrześcijan zobowiązaniem moralnym: w całym postępowaniu stańcie się wy również świętymi, na wzór Świętego, który was powołał, gdyż jest napisane: «Świętymi bądźcie, bo Ja jestem święty» (1P 1,15-16). Zbawienie człowieka jest zatem ściśle związane ze świętością Boga, który ze swej miłości zaprosił człowieka do uczestnictwa w swym zbawczym planie, istniejącym w Bożym umyśle już przed założeniem świata (por. Ef 1,4). Człowiek został więc niejako uprzednio przewidziany do świętości, ze względu na Syna i wybrany do Bożego synostwa. W tym wydarzeniu objawia się w sposób szczególny tajemnica miłości, do której człowiek został zaproszony, by stać się nieskalanym (por. Ef 1,4). Charles André Bernard podkreśla dwie istotne kwestie: ● miłość daje chrześcijanom głęboką motywację do zachowywania przykazań prawa Bożego, które jest ukonkretyzowaniem woli Bożej; ● pod wpływem tejże miłości chrześcijanin stara się żyć w zgodzie z cnotami, wręcz w sposób heroiczny. Dzięki miłości człowiek podejmuje wysiłek dążenia do świętości, gdyż w niej łączą się wszystkie wartości, a miłość pozwala człowiekowi przekraczać samego siebie.

W Nowym Przymierzu zawartym we Krwi Chrystusa w pełni realizuje się idea przymierza pomiędzy Bogiem a Jego ludem, o którym czytamy na kartach Starego Testamentu: Pan powiedział do Mojżesza: «Mów do całej społeczności Izraelitów i powiedz im: Bądźcie świętymi, bo Ja jestem święty, Pan, Bóg wasz!» (Kpł 19,1-2). Bóg powołuje człowieka do komunii w swojej świętości. Realizacja Bożego planu świętości dokonuje się w Kościele, Mistycznym Ciele Chrystusa, poprzez sakramenty, które Jezus ustanowił jako narzędzia łaski dla naszego zbawienia. Jednak stopień osobistej świętości zależy przede wszystkim od tego, w jakiej mierze człowiek żyje miłością (por. 1Kor 13). Prawdziwa miłość jest zjednoczeniem osób (na wzór Osób Trójcy Świętej), które jednak zachowują własną tożsamość. Im większe zjednoczenie w miłości, tym większa tożsamość osób. „Wyznawcy Chrystusa, powołani przez Boga i usprawiedliwieni w Panu Jezusie nie ze względu na swe uczynki, lecz wedle postanowienia i łaski Bożej, w chrzcie wiary stali się prawdziwie synami Bożymi i uczestnikami natury Bożej, a przez to rzeczywiście świętymi” (KK, 40). Innymi słowy, na ile realizuję w swoim życiu powołanie do życia w Bogu, na tyle jestem święty. Ten zadatek świętości staje się normatywem: jako więc wybrańcy Boży – święci i umiłowani – obleczcie się w serdeczne miłosierdzie, dobroć, pokorę, cichość, cierpliwość (Kol 3,12). Z sakramentu chrztu zatem płynie zobowiązanie do etycznej świętości, a jednocześnie do stawiania czoła wszelkim przejawom zła

i grzechu. Stąd płynie zachęta do nieustannej modlitwy o dary łaski i wytrwania w dobrym, a także odpuszczenie grzechów. Charles André Bernard za P. de Guibertem wyróżnia dwa stopnie miłości: pełne doświadczenie miłości, czyli tzw. miłość w stopniu heroicznym, której Kościół wymaga do beatyfikacji sług Bożych, definiowana jako cnota chrześcijańska, sprawiająca łatwość oraz radość działania, w stopniu wyższym niż zwyczajnie, zmierzająca do celu nadprzyrodzonego, w rezygnacji z własnego rozumowania, wyrzeczenia siebie i poddania rozumowi poruszeń afektywnych oraz doskonałość miłości mniej pełna i wyróżniająca się, lecz prawdziwa i wystarczająca, by stale przyjmować natchnienia Ducha Świętego. W praktyce świętość jest przyznaniem Bogu pierwszego miejsca w myślach i czynach. Świętość oznacza poszanowanie Jego woli w życiu rodzinnym (całokształt etyki małżeńskiej) oraz prawdę i sprawiedliwość we wzajemnym obcowaniu z innymi (całokształt moralności chrześcijańskiej). Świętość to znajdowanie czasu na modlitwę płynącą z wiary i miłości do Boga, to miłość bliźniego, przebaczenie dla krzywdzicieli (miłosierdzie we wszelkich jego przejawach) i cierpliwość w doświadczeniach życia (męstwo chrześcijańskie). Świętość oznacza wzrost w znajomości prawd wiary, w pobożności i w posłuszeństwie wobec wiekuistego Ojca. Jak rzeźbiarz z bloku marmuru usuwa to, co zbędne, by wydobyć ukryte w nim piękno, tak świętość jest sztuką usuwania tego, co zbędne w człowieku na drodze do jej osiągnięcia. Kolejne punkty

Regulaminu św. Maksymiliana ukazują nie tylko to, co jest zbędne, ale również, jak tego dokonać.

4. Najwyższa doskonałość Wyrażenie „największym świętym” staje się dla świętego z Pabianic wezwaniem do rozszerzenia serca, by sam Bóg mógł je wypełnić łaską w stopniu najwyższym możliwym do osiągnięcia dla stworzenia: „Każdy otrzymuje swoją łaskę według miary, której Duch Święty udziela każdemu jak chce i według każdego dyspozycji i współpracy” (BF, VII, 65). A zatem człowiek jest naczyniem, które, oczyszczone i poszerzone, jest w możności przyjąć łaskę świętości w stopniu najwyższym i nią cieszyć się w przyszłym świecie. Szczęście wieczne bowiem zależy od miary duchowej człowieka, jak wyjaśnia to św. Teresa z Lisieux (1873-1897): naczynia o różnej pojemności, choć oba są pełne, to jednak ich pełność nie jest taka sama. Dla o. Kolbego bycie „największym świętym” oznacz bycie doskonałym – i taki cel wyznaczył sobie w życiu. Świętość dla św. Maksymiliana jest realnym zaproszeniem Boga do uczestnictwa w Jego życiu. Dla świętego z Niepokalanowa to zaproszenie staje się imperatywem, które odtąd będzie wpływać na wszystkie jego myśli, słowa i działania. To dążenie stało się dla niego uporczywym doskonaleniem siebie – kroczeniem do Jezusa Chrystusa po ścieżkach Jego Matki.

Ojciec Maksymilian od samego początku chciał być świętym. Do sprawy podszedł programowo i z pasją. Jako młody kapłan podczas rekolekcji w lutym 1920 roku ułożył dla siebie Regulamin życia (Regulamentum vitae). Być świętym jak największym jest praktyczną i twórczą lekturą zasad życia duchowego ojca Kolbego. Choć tekst powstał sto lat temu, nic nie stracił ze swej mądrości. Odczytanie Regulaminu w perspektywie współczesnej myśli teologicznej i duchowości XXI wieku pozwala odkryć jego aktualność i głębię. Prawdę i skuteczność proponowanych zasad życia, w którego centrum stoi Bóg i Niepokalana, potwierdza niezmiennie heroiczna świętość Męczennika Miłości. Książka ta ucieszy nie tylko jego czcicieli i członków Rycerstwa Niepokalanej, ale każdego, kto w dzisiejszych warunkach również chce być świętym.

Jerzy Szyran OFMConv – ur. w 1968 w Pabianicach – franciszkanin, doktor teologii. Jest wykładowcą teologii moralnej, cenzorem kościelnym książek i treści religijnych, redaktorem naczelnym rocznika teologicznego „Lignum Vitae”, członkiem Stowarzyszenia Teologów Moralistów w Polsce. Jest autorem wielu publikacji naukowych i popularyzatorskich z zakresu teologii moralnej. Prowadzi stronę internetową szyran.franciszkanie.pl. Laureat nagrody Pro Redemptione.

Patronat medialny

ISBN 978-83-7485-341-5

ħZ. Antoniego z PDGZ\