Broker's Time #42

TO TETΡΑΜΗΝΙΑΙΟ ΔΕΛΤΙΟ ΤΟΥ ΣΕΜΑ / ΧΡΟΝΟΣ 13ος / ΜΑΪΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2015

42

ΠΡΑΚΤΙΚΈΣ

ΑΠΕΜΠΛΟΚΉΣ

GIUSEPPE ZORGNO

ΑΛΈΞΑΝΔΡΟΣ ΣΑΡΡΗΓΕΩΡΓΊΟΥ

ΓΙΆΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΘΕΟΔΟΣΊΟΥ

Οι ασφαλιστικές εταιρίες που διαχειρίστηκαν καλύτερα την τελευταία «κρίση» ήταν αυτές που είχαν ισχυρά οικονομικά μεγέθη, διέθεταν ρευστότητα, επέμειναν σε αυστηρές διαδικασίες συμμόρφωσης στα όσα ορίζουν οι εποπτικές αρχές, έχοντας ταυτόχρονα επενδύσει στην τεχνογνωσία ώστε να διαχειριστούν μια τέτοιου είδους κατάσταση.

Oι ασφαλιστικές επιχειρήσεις ανταποκρίθηκαν με ταχύτητα και επάρκεια στα δεδομένα που δημιούργησαν οι περιορισμοί στη διακίνηση κεφαλαίων, αξιοποιώντας κάθε διαθέσιμη εναλλακτική, όπως οι συναλλαγές μέσω διαδικτύου, καθώς και η χρήση του πλαστικού χρήματος, περιορίζοντας σε μεγάλο βαθμό τις αρνητικές επιπτώσεις στις συναλλαγές.

Ο ανταγωνισμός αυξάνεται κατακόρυφα σε όλα τα επίπεδα της αγοράς. Και αυτό σηματοδοτεί και φαινόμενα παράδοξα, αθέμιτες πρακτικές και λάθος συμπεριφορές. Αυτές οι μεταβολές «χτυπούν» την ασφαλιστική διαμεσολάβηση και σημαίνουν συναγερμό που όλοι οφείλουν να τον ακούσουν και να κινηθούν πλέον οργανωμένα.

02

lΑw

Σιγουριά στις επιχειρηµατικές αποφάσεις

Ασφαλιστικές λύσεις Ευθύνης Στελεχών ∆ιοίκησης απο την AIG Σήµερα, περισσότερο από ποτέ, διευθυντικά και διοικητικά στελέχη αντιµετωπίζουν µεγαλύτερους κινδύνους λόγω της αυξηµένης πολυπλοκότητας και της διαρκώς αυστηρότερης εφαρµογής του κανονιστικού πλαισίου στο οποίο δραστηριοποιούνται και παίρνουν αποφάσεις. Η επαρκής ασφαλιστική κάλυψη καθίσταται απαραίτητη. Στην AIG προσφέρουµε πρωτοποριακές ασφαλιστικές λύσεις ειδικά προσαρµοσµένες στις προκλήσεις της ευθύνης των στελεχών διοίκησης του σήµερα και συνεχίζουµε να καινοτοµούµε για να ανταποκριθούµε στις προκλήσεις του αύριο. Μάθετε περισσότερα στο www.aig.com.gr/BusinessGuard ή επικοινωνήστε µε τον ασφαλιστικό σας σύµβουλο.

H ασφαλιστική κάλυψη παρέχεται απο την ασφαλιστική εταιρία AIG Europe Limited µε νόµιµο αντιπρόσωπο στην Ελλάδα την AIG ΕΛΛΑΣ ΑΕ. Η παρούσα καταχώρηση ειναι ενηµερωτική και δεν παρέχει καµία απολύτως ασφαλιστική κάλυψη.

03 03

EDITO VIEW

“To μέλλον ανήκει σε αυτούς που το προετοιμάζουν” H ευθύνη να κατανοείς βαθύτερες ανάγκες, να

κερδίζεις την εμπιστοσύνη, να ενώνεις με τη δύναμή σου τους πολλούς, να προτάσσεις τη δύναμη της συνεργασίας, να δημιουργείς αξία, να

γίνεσαι αυτός που πρέπει να κάνει πρώτος το βήμα

εμπρός. Εμείς στην ERGO, τον κορυφαίο Ασφαλιστικό Όμιλο Ζημιών στην Ελλάδα, οραματιζόμαστε και σχεδιάζουμε την επόμενη ημέρα μας, με τις καλύτερες προοπτικές για τους ανθρώπους μας.

04

lΑw

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ t.42

TO TETΡΑΜΗΝΙΑΙΟ ΔΕΛΤΙΟ ΤΟΥ ΣΕΜΑ / μαϊοσ - αυγουστοσ 2015

ΕΔΡΑ: Παπαδιαμαντοπούλου 24Γ, Αθήνα, τηλ.: 210-77.92.171 / fax: 210-77.17.180 www.sema.gr / hiba@otenet.gr ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ: Ασφαλιστικές εταιρίες / Νομικά πρόσωπα - 150.00 ευρώ Φυσικά πρόσωπα - 90.00 ευρώ Μέλη ΣΕΜΑ - 60.00 ευρώ. ΤΡΙΑ ΤΕΥΧΗ ΑΝΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤEΣ

06 08 09 10 12 16 18 20 22 23 24 26

Να επιστρέψουμε σε συνθήκες «κανονικότητας» Οι κεφαλαιακοί περιορισμοί εμπόδιο στο Solvency II Η συμμετοχή του διαμεσολαβούντος στις "ευκαιρίες" ανάπτυξης Οι συντάξεις, τα UL και τα capital controls Ποιοι γλΙτωσαν από τα capital controls 10 προκλήσεις για τους μεσίτες ασφαλίσεων Ισορροπώντας μεταξύ κινδύνου και ευκαιρίας Τα ανοικτά μέτωπα της ασφαλιστικής αγοράς Η κρίση καθυστερεί τις συγχωνεύσεις; Οι ασφαλίσεις πιστώσεων ξεκλείδωσαν τα capital controls Οι αντασφαλιστές στήριξαν την ελληνική ασφαλιστΙΚΗ αγορά Τα capital controls ψαλιδίζουν την παραγωγή

ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ: ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΜΕΣΙΤΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ (Μη κερδοσκοπικό σωματείο Ιδρυθέν δυνάμει της υπ’ αριθμόν 6618/1997 απόφασης του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών) Εκδότης - Διευθυντής: Γιώργος Καραβίας Υπεύθυνη Σύνταξης περιοδικού: Ευγενία Καφφετζή Σύμβουλος Επικοινωνίας Πλάτων Τσούλος Σχεδιασμός Εντύπου Κατερίνα Γεωργοπούλου Παραγωγή - γραφείο: ANΔΡΕΟΥ ΕΚΤΥΠΩΣΕΙΣ ΑΕ Οδυσσέα Ελύτη 96, 133 41 Άνω Λιόσια, τηλ. 210 5150668, 210 5150221. Διοικητική Υποστήριξη: Άννα Βάιμπεργ Μέλη Δ.Σ. του ΣΕΜΑ Πρόεδρος: Γιώργος Καραβίας Αντιπρόεδρος: Γιώργος Κούμπας Γ. Γραμματέας: Ευγενία Καφφετζή Ταμίας: Κωστής Αλφιέρης Μέλη: Στέλιος Κροκιδάς Γιάννης Ξηρογιαννόπουλος Θεοδώρα-Ιωάννα Οικονομοπούλου Φάνης Παπανικήτας Μαρία Τσιλιμπάρη Επίτιμοι Πρόεδροι του ΣΕΜΑ Λάμπρος Κόκκινος Νικόλαος Α. Μακρόπουλος Ιωάννης Μακρυμίχαλος Σίμος Ξηρογιαννόπουλος

05

EDITO

Aπό τον κ. Γ. Καραβία, Πρόεδρο του ΣΕΜΑ

Η ασφαλιστική αγορά έχει εισέλθει πλέον στον προθάλαμο για την εφαρμογή του Solvency II, ενός αυστηρού εποπτικού πλαισίου το οποίο θα απαιτήσει από όλους μας αλλαγή κουλτούρας, νέα ήθη στις συναλλαγές, αλλά και διαφορετικές διαδικασίες διεκπεραίωσης της δουλειάς μας. Θα απαιτήσει μια υπερπροσπάθεια την οποία οφείλουμε να καταβάλουμε άπαντες, ώστε να αντιμετωπίσουμε κάθε νέα πρόκληση, να προσαρμοστούμε στο ευρωπαϊκό περιβάλλον ασφάλισης και να διεκδικήσουμε, ως μεσίτες, τη θέση που μας αρμόζει στις ασφαλίσεις του μέλλοντος.

EIOPA και Τράπεζα της Ελλάδος μας πιέζουν, ορθά πιστεύω, για ένα καλύτερο αύριο. Πιέζουν τις ασφαλιστικές εταιρίες, αλλά και τους διαμεσολαβούντες στην ιδιωτική ασφάλιση, ώστε να αντιληφθούν το νέο περιβάλλον εποπτείας που θα αποτελέσει γεγονός για την Ελλάδα, για όλη την ευρωπαϊκή ασφαλιστική αγορά, από την 1η Ιανουαρίου 2016. Είναι βέβαιο ότι στη φάση προσαρμογής θα απαιτηθούν θυσίες, ωστόσο δεν ξέρω αν αυτό παρηγορεί κάποιους, όμως τον Γολγοθά προς το Solvency II θα τον βιώσουμε όλοι μας. Μικροί - μεγάλοι, πολυεθνικοί ή εθνικοί παίκτες, τραπεζικοί ή ανεξάρτητοι μεσίτες. Εδώ δεν θα υπάρξουν ταμπέλες, δεν θα υπάρξουν στεγανά, δεν θα γίνει χάρη σε κανέναν μας. Γι’ αυτό ας μην εθελοτυφλούμε:

Πρόκειται για μια δοκιμασία σκληρή, αλλά και χρήσιμη για το μέλλον μας. Πρόκειται για μια δοκιμασία που θα οδηγήσει τον κλάδο μας στην πλήρη εξυγίανσή του, θα του επιτρέψει να αντιμετωπίσει αποτελεσματικότερα τις συνέπειες της κρίσης και θα του εξασφαλίσει ισχυρότερη κεφαλαιακή επάρκεια ώστε να εγγυηθεί τις συντάξεις του μέλλοντος, αλλά και να σταθεί επάξια στον νέο ρόλο τον οποίο θα κληθεί να διαδραματίσει στο πλαίσιο της αναμόρφωσης του συνταξιοδοτικού συστήματος της χώρας. Αυτό που πρέπει να αντιληφθούμε όλοι μας είναι η επόμενη μέρα της οικονομίας μας, καθώς και τις προκλήσεις της αγοράς όταν θα βρεθεί στη φάση της ανάπτυξης και το πώς θα αντεπεξέλθουμε ως κλάδος στηρίζοντας το μέλλον της χώρας. Διότι μπορεί οι διοικήσεις των ασφαλιστικών εταιριών να καλούνται να εξασφαλίσουν τα αναγκαία κεφάλαια, να τηρήσουν τις νέες αρχές διακυβέρνησης, να αναδιοργανώσουν πλήρως τα συστήματά τους και να προσαρμοστούν σε ένα νέο αυστηρότερο πλαίσιο εποπτείας, όμως και εμείς οι μεσίτες ασφαλίσεων αναλαμβάνουμε ένα βαρύ φορτίο. Να προσαρμοστούμε στα όσα θα πράξουν οι εταιρίες. Να προσαρμοστούμε στις επιταγές του Solvency II.

06

lΑw MARKET

Να επιστρέψουμε

σε συνθήκες «κανονικότητας» Άρθρο του κ. Αλέξανδρου Σαρρηγεωργίου *

Οι εξελίξεις του καλοκαιριού με την επιβολή αρχικά της τραπεζικής αργίας και εν συνεχεία των capital controls ήταν πρωτόγνωρες για τα ελληνικά δεδομένα. Το πρώτο διάστημα οι κλειστές τράπεζες και οι κεφαλαιακοί περιορισμοί δημιούργησαν μία σειρά από άμεσα διαδικαστικά ζητήματα για επιχειρήσεις και καταναλωτές όλων των κλάδων, συμπεριλαμβανομένης φυσικά και της ασφαλιστικής αγοράς. Στον ασφαλιστικό κλάδο κληθήκαμε να αντιμετωπίσουμε βασικά θέματα, όπως για παράδειγμα πώς θα εισπράττονται τα ασφάλιστρα, πώς θα καταβάλλονται οι αποζημιώσεις στους δικαιούχους, πώς θα πληρώνονται τα αντασφάλιστρα, πώς θα γίνονται οι επενδύσεις και πολλά άλλα. Είναι γεγονός πως οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις ανταποκρίθηκαν με ταχύτητα και επάρκεια στα δεδομένα που δημιούργησαν οι πε-

αυξητικούς ρυθμούς τους. Ετσι, ο συγκεκριμένος κλάδος τον Ιούλιο του 2015 υπέστη μείωση-ρεκόρ 60% σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2014. Με την πρόσφατη απόφαση του υπουργού Οικονομικών (25.9.2015) επιτυγχάνεται μία σχετική χαλάρωση των περιορισμών καθώς επιτρέπεται η εξαγωγή κεφαλαίων στο εξωτερικό για την εξυπηρέτηση υπαρχόντων unit linked προϊόντων περιοδικών καταβολών. Ομως υπάρχει αρκετός δρόμος μπροστά μας για την πλήρη ομαλοποίηση της λειτουργίας του κλάδου των προϊόντων ζωής συνδεδεμένων με επενδύσεις. Αλλά και σε συνολικό επίπεδο η συνεχιζόμενη ύφεση, η έλλειψη ρευστότητας και η αύξηση της φορολογίας ασφαλίστρων επέδρασαν αρνητικά στην πορεία της ασφαλιστικής αγοράς. Ο ασφαλιστικός κλάδος είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την πορεία της οικονομίας,

το κυρίαρχο ζήτημα που παραμένει είναι η σταδιακή επιστροφή της οικονομίας σε συνθήκες «κανονικότητας» προκειμένου να τερματιστεί αυτό το επώδυνο οικονομικά διάστημα και να επιστρέψει η χώρα σε ρυθμούς ανάπτυξης ριορισμοί, αξιοποιώντας δυνατότητες όπως οι συναλλαγές μέσω διαδικτύου και καρτών. Η ουσιαστική επίδραση των capital controls αποτυπώνεται στα αποτελέσματα της παραγωγής ασφαλίστρων του Ιουλίου 2015 και αφορά κυρίως τα επενδυτικά προϊόντα τύπου unit linked. Η εφαρμογή των κεφαλαιακών περιορισμών με την απαγόρευση εξόδου κεφαλαίων από τη χώρα για την αγορά διεθνών αμοιβαίων κεφαλαίων αλλά και η αδυναμία αγοράς αμοιβαίων κεφαλαίων στο εσωτερικό της χώρας «πάγωσαν» την πώληση προγραμμάτων ζωής συνδεδεμένων με επενδύσεις, που μάλιστα στήριζαν τη συνολική παραγωγή της αγοράς τα τελευταία χρόνια με τους

οπότε με τον περιορισμό της οικονομικής δραστηριότητας συρρικνώνεται και η ασφαλιστική δραστηριότητα. Ετσι τον δύσκολο Ιούλιο 2015 καταγράφεται αντιστροφή της θετικής πορείας των Ασφαλίσεων Ζωής γενικά, αφού τον συγκεκριμένο μήνα η παραγωγή ασφαλίστρων υπέστη σημαντική μείωση (-17%) ως προς την παραγωγή του Ιουλίου 2014. Επίσης οι Ασφαλίσεις κατά Ζημιών, μετά την αύξηση που κατέγραψαν τον Ιούνιο (+2,8%), επέστρεψαν σε αρνητικό πρόσημο, σημειώνοντας μάλιστα μεγάλη πτώση 12,7%. Ως αποτέλεσμα, η συνολική παραγωγή ασφαλίστρων επέστρεψε σε αρνητικό έδαφος (-0,6%) μετά την άνοδο που είχε κα-

* Ο κ. Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου είναι Πρόεδρος της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος

ταγράψει στο χρονικό διάστημα Μαρτίου – Ιουνίου 2015. Από εδώ και στο εξής το κυρίαρχο ζήτημα που παραμένει είναι η σταδιακή επιστροφή της οικονομίας σε συνθήκες «κανονικότητας» προκειμένου να τερματιστεί αυτό το επώδυνο οικονομικά διάστημα και να επιστρέψει η χώρα σε ρυθμούς ανάπτυξης. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η επαναφορά της εμπιστοσύνης, γεγονός που θα οδηγήσει στην επανεκκίνηση της οικονομίας και στην άρση των κεφαλαιακών περιορισμών. Αυτό είναι αποκλειστικά έργο της Πολιτείας και προς αυτή την κατεύθυνση οφείλει να εργαστεί κατά προτεραιότητα. Η ασφαλιστική αγορά είναι ένας τομέας με μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης και καθοριστική συμβολή στην οικονομία της χώρας. Εχει την τεχνογνωσία και τις δυνατότητες να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην οικονομική πρόοδο της Ελλάδας. Μέχρι σήμερα οι δυνατότητες συνεισφοράς της ασφαλιστικής αγοράς δεν αξιοποιούνται από την Πολιτεία όσο θα έπρεπε. Σε κρίσιμους τομείς όπως είναι η υγεία και η σύνταξη, όπου οι κοινωνικές παροχές μειώνονται συνεχώς λόγω της οικονομικής δυσπραγίας του κράτους, η ασφαλιστική αγορά μπορεί μέσω στενής συνεργασίας με το Δημόσιο να προσφέρει βιώσιμες λύσεις προς όφελος όλων των μερών. Η ελληνική ασφαλιστική αγορά μέσω του θεσμικού εκπροσώπου της, της Ενωσης Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος έχει επανειλημμένα εκφράσει τις θέσεις της και είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμη να εισέλθει σε εκτενή διάλογο με την Πολιτεία για τους τρόπους που η Ιδιωτική Ασφάλιση μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη της χώρας. Το στοίχημα για την κυβέρνηση είναι να αναγνωρίσει άμεσα τους τομείς που μπορούν να συμβάλουν στην έξοδο της οικονομίας από την ύφεση και τους τρόπους που αυτό μπορεί να επιτευχθεί αποτελεσματικά και γρήγορα, ώστε να μη χαθεί άλλος χρόνος για την Ελλάδα.

07

EDITO

08

lΑw MARKET

Οι κεφαλαιακοί περιορισμοί εμπόδιο στο Solvency II Άρθρο του κ. Δημήτρη Μαζαράκη *

Η ασφαλιστική αγορά σήμερα, μέσα σε συνθήκες πρωτόγνωρες και γεμάτες προκλήσεις, δοκιμάζεται πολλαπλώς. Η πολιτική αβεβαιότητα, η συρρίκνωση του ΑΕΠ, η ανεργία και η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος από τη μία πλευρά, τα χαμηλά επιτόκια και το Solvency II από την άλλη, δημιουργούν συνθήκες ασφυξίας και επιταχύνουν τις διαδικασίες αναμόρφωσης του χάρτη της ιδιωτικής ασφάλισης στη χώρα μας. Στις παραπάνω προκλήσεις ήρθαν να προστεθούν πρόσφατα και τα Capital Controls, που πέραν των ευρύτερων αρνητικών τους επιπτώσεων στην οικονομία, επηρεάζουν σημαντικά τόσο την επενδυτική στρατηγική όσο και την προϊοντική στρατηγική των ασφαλιστικών εταιριών. Στην παρούσα φάση οι ασφαλιστικές εταιρίες, λόγω των περιορισμών που επιβάλλουν τα Capital Controls, δεν μπορούν να υλοποιήσουν απρόσκοπτα την επενδυτική στρατηγική που είχαν χαράξει και αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση των κεφαλαιακών τους απαιτήσεων σύμφωνα με το SII. Οι εταιρίες του χώρου θα βρεθούν αντιμέτωπες με τις ποινές που προβλέπει η οδηγία Solvency II, καθότι εξαιτίας των Capital Controls δεν είναι σε θέση να εφαρμόσουν μια συνετή επενδυτική στρατηγική που προστατεύει τον καταναλωτή και είναι σύμφωνη με την οδηγία αυτή. Οσον αφορά στην προϊοντική στρατηγική των ασφαλιστικών εταιριών ζωής, είναι γεγονός ότι η αγορά έχει κάνει μία σημαντική στροφή τα τελευταία χρόνια προς τα προϊόντα τύπου UL, έναν κλάδο που παρουσιάζει εντυπωσιακή ανάπτυξη και ουσιαστικά οδηγεί την αγορά ασφαλιστηρίων ζωής. Οι δύο βασικές αιτίες αυτής της μεγάλης αλλαγής είναι το περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων, αλλά και το επερχόμενο εποπτικό πλαίσιο Solvency II. Πιο συγκεκριμένα, το περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων έχει οδηγήσει τις ασφαλιστικές

Στην παρούσα φάση οι ασφαλιστικές εταιρίες, λόγω των περιορισμών που επιβάλλουν τα Capital Controls, δεν μπορούν να υλοποιήσουν απρόσκοπτα την επενδυτική στρατηγική που είχαν χαράξει και αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση των κεφαλαιακών τους απαιτήσεων εταιρίες να απομακρυνθούν από τα προϊόντα εγγυημένου επιτοκίου και να αναζητήσουν εναλλακτικές λύσεις για τις αποταμιευτικές και επενδυτικές ανάγκες των πελατών τους στα προϊόντα τύπου UL. Στο παρελθόν, οι υψηλές αποδόσεις των επενδύσεων ήταν το μυστικό της επιτυχίας καθώς δημιουργούσαν αξία τόσο για τον πελάτη όσο και για τον ασφαλιστή και την ασφαλιστική εταιρία. Σήμερα, όπου οι αποδόσεις αυτές είναι πολύ χαμηλές, δεν είναι δυνατό να δημιουργηθεί αξία για όλα τα μέρη και ως εκ τούτου τα προϊόντα UL αποτελούν τη μοναδική εναλλακτική. Επίσης, οι σημαντικά μεγαλύτερες κεφαλαιακές απαιτήσεις που δημιουργούν, σύμφωνα με το SolvencyII, τα προϊόντα με μακροχρόνιες εγγυήσεις έναντι των προϊόντων τύπου UL έπαιξαν καθοριστικό ρόλο σε αυτή την απόφαση των εταιριών. Και ενώ η αγορά προσαρμοζόταν στις νέες συνθήκες, στα τέλη του περασμένου Ιουνίου, τα capital controls ήρθαν να προσθέσουν έναν ακόμη «πονοκέφαλο» στις ασφαλιστικές εταιρίες ανακόπτοντας βίαια τη σημαντική ανάπτυξη που παρουσίαζε ο κλάδος των UL. Ετσι, σήμερα, λίγους μήνες μετά την επιβολή των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων η αγορά έχει «παγώσει» εντελώς και οι εταιρίες όχι μόνο δεν μπορούν να προχωρήσουν σε νέες πωλήσεις, αλλά δεν μπορούν ακόμη και να εισπράξουν τα ασφάλιστρα των υφιστάμενων συμβολαίων τους. Και δεν είναι μόνο οι εταιρίες, αλλά και οι ασφαλιστές που βλέπουν τα εισοδήματά τους να περιορίζονται σημαντικά, τη στιγμή μάλι-

στα που οι υποχρεώσεις όλων μας, λόγω της φορολογίας, αυξάνονται. Με την πρόσφατη Υπουργική Απόφαση (25/9) δόθηκε μερική απάντηση στο πρόβλημα επένδυσης των UL που ήταν σε ισχύ την ημερομηνία επιβολής των Capital Controls. Θεωρώ όμως απαραίτητο να δοθεί άμεσα μια συνολική, σαφής και ξεκάθαρη λύση για τον κλάδο, η οποία αφενός θα επιτρέπει την εφαρμογή της επενδυτικής στρατηγικής των εταιριών και αφετέρου την ομαλή λειτουργία του κλάδου των UL. Ιδιαίτερα για τον κλάδο των UL, πέρα από το εν ισχύ χαρτοφυλάκιο, θα πρέπει να δοθεί άμεσα λύση και στις νέες πωλήσεις περιοδικών καταβολών με επέκταση της δυνατότητας μεταφοράς στο εξωτερικό του ποσού των 500 ευρώ μηνιαίως ανά φυσικό πρόσωπο, ενώ τέλος με την ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών θα πρέπει μέσα σ’ ένα πλαίσιο κανόνων να επιστρέψουν στην κανονικότητα τόσο τα εφάπαξ καταβολής προϊόντα UL όσο και τα ΑΚ. Οι μέχρι σήμερα αρνητικές επιπτώσεις στην αγορά, από την επιβολή των μέτρων, είναι σημαντικές και η όποια καθυστέρηση στην εξεύρεση λύσης θα επιφέρει ακόμη μεγαλύτερες ζημιές στην οικονομία και στον ασφαλιστικό κλάδο, τη στιγμή μάλιστα που η αγορά ιδιωτικής ασφάλισης αγωνίζεται να ξεπεράσει τις επιπτώσεις της οικονομικής ύφεσης και να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις του νέου εποπτικού πλαισίου.

* Ο κ. Δημήτρης Μαζαράκης είναι CEO & Vice Chairman BoD MetLife, Life Insurance S.A. Greece, Chairman BoD MetLife MFC

09 09

EDITO MARKET

Η συμμετοχή του διαμεσολαβούντος στις "ευκαιρίες" ανάπτυξης Άρθρο του κ. Γιάννη Χατζηθεοδοσίου *

Η ανάπτυξη των ασφαλιστικών εργασιών και η καταγραφή επιδόσεων στην παραγωγή αποτελεί στόχο κοινό για την αγορά, για το κάθε ασφαλιστικό γραφείο, για τον κάθε επαγγελματία ασφαλιστή. Ομως, η σκέψη, ο τρόπος, η μέθοδος και οι διαδικασίες δεν είναι ίδιες για την κάθε περίπτωση. Ο καθένας έχει τη δική άποψη και έχει γράψει τη δική του ιστορία -ανάλογη με τα έτη δραστηριοποίησης στην αγορά-, ενώ υπάρχει και κλιμακούμενη διαφοροποίηση στο πώς προχώρησαν στον επαγγελματικό στίβο. Αυτό αφορά το παρελθόν που τα πράγματα ήταν αλλιώς, οι συνθήκες διαφορετικές, το περιβάλλον λιγότερο απαιτητικό και ο επαγγελματισμός χτιζόταν ως έννοια και συμπεριφορά. Σήμερα οι συνθήκες είναι πιο αυστηρές. Ολη η αγορά συλλογικά, και ο κάθε συντελεστής της ατομικά, καλείται να επαναπροσδιορίσει το σύστημα που θα ακολουθήσει για να αναπτυχθεί. Το πεδίο ανάπτυξης είναι δύσκολο και το περιβάλλον αυστηρό. Οι προσδοκίες για τον κάθε συνεργάτη μεγάλες και ουσιαστικά αξιοκρατικές. Σε αυτό το πλαίσιο οι ασφαλιστικοί διαμεσολαβητές δεν μπορούν να πορευτούν με τις παλιές πρακτικές. Εμφανώς χρειάζονται ανανέωση και η συγκυρία των capital controls είναι μια ακόμη αφορμή για να επαναξιολογήσουμε, να ενδοσκοπήσουμε και να κατανοήσουμε όλες τις αλλαγές που έχουν επέλθει στο επάγγελμα του ασφαλιστικού διαμεσολαβητή, στην κοινωνία, και στον κλάδο της ιδιωτικής ασφάλισης. Μπορούμε να δούμε ευδιάκριτα ότι οι απαιτήσεις των πολιτών και των επιχειρήσεων που είναι δυνητικοί μας πελάτες έχουν αυξηθεί, καθώς γνωρίζουν περισσότερα, έχουν άποψη και ενδιαφέρονται να ενημερωθούν πληρέστερα από εμάς για κάτι που την πρώτη πληροφόρηση τη λαμβάνουν από το ίντερνετ. Επίσης, είναι προφανές ότι ο ανταγωνισμός αυξάνεται κατακόρυφα σε όλα τα επίπεδα της αγοράς. Και αυτό σηματοδοτεί και φαινόμενα παράδοξα, αθέμιτες πρακτικές, λάθος συμπεριφορές. Αυτές οι μεταβολές «χτυπούν» την ασφαλιστική διαμεσολάβηση και σημαίνουν συναγερμό που όλοι οφείλουν να τον ακούσουν και να κινηθούν πλέον οργανωμένα. Σήμερα ο ασφαλιστικός διαμεσολαβητής καλείται να αποδείξει την αξία του, τη δύναμή του και τη χρησιμότητά του προς τον πελάτη. Καλείται να πάει μπροστά με εκπαίδευση, με ενημέρωση, με υιοθέτηση διαδικασιών και προτύπων. Καλείται να πάει μπροστά με μεγάλη συνέπεια, τυπικότητα και επαγγελματισμό. Και σε όλα αυτά το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθηνών πρωτοστατεί. Στόχος μας είναι να λαμβάνουμε πρωτοβουλίες που βοηθούν τους κλάδους-μέλη μας να προχωρήσουν και να αναπτυχθούν. Για την ασφαλιστική διαμεσολάβηση ξεκινήσαμε με τις «επιχειρηματικές συ-

στάδες», συνεχίζουμε με την εκπαίδευση e-learning- και είμαστε στη διαδικασία αξιολόγησης νέων δράσεων που θα στηρίξουν τον κλάδο να προχωρήσει. Να τονίσω ότι όλα αυτά αποτελούν υποδομές απαραίτητες για να μεταβεί ο κάθε ασφαλιστικός διαμεσολαβητής στο σύγχρονο περιβάλλον που δημιουργείται από την εξέλιξη

ο ανταγωνισμός αυξάνεται κατακόρυφα σε όλα τα επίπεδα της αγοράς. Και αυτό σηματοδοτεί και φαινόμενα παράδοξα, αθέμιτες πρακτικές, λάθος συμπεριφορές. Αυτές οι μεταβολές «χτυπούν» την ασφαλιστική διαμεσολάβηση και σημαίνουν συναγερμό που όλοι οφείλουν να τον ακούσουν και να κινηθούν πλέον οργανωμένα.

* Ο κ. Γιάννης Χατζηθεοδοσίου είναι Πρόεδρος του ΕΕΑ

της αγοράς. Γι’ αυτό και το ΕΕΑ κινείται προς αυτή την κατεύθυνση και θα συνεχίσει να παρέχει υποδομές, στήριξη και πληροφόρηση σε ό,τι χρειάζεται ο κάθε επαγγελματίας. Ο κάθε ασφαλιστικός διαμεσολαβητής πρέπει να κατανοήσει αυτή την προσπάθεια, να βρεθεί κοντά στο ΕΕΑ και να απολάβει όλο όσα μπορεί μέσα από τις συλλογικές μας δράσεις. Ωστόσο, εξίσου απαραίτητο είναι να αναπτύξει και τη δική του ατομική δραστηριότητα σε θέματα εκπαίδευσης και ανάπτυξης εργασιών. Ο πιο σωστά και καλά καταρτισμένος είναι αυτός που θα επηρεαστεί λιγότερο από οποιαδήποτε κρίση και θα μπορέσει να αναπτυχθεί καλύτερα αξιοποιώντας τις νέες μεθόδους που εφαρμόζονται. Κλείνοντας τη σκέψη μου θέλω να τονίσω πως είναι ευδιάκριτο ότι οι ευκαιρίες για το επάγγελμα του ασφαλιστικού διαμεσολαβητή είναι πολλές. Απαιτείται όμως και δραστηριοποίηση από την πλευρά του κάθε επαγγελματία ώστε να τις αξιοποιήσει και να μπορέσει να αναδείξει και το ταλέντο του και την ικανότητά του.

10 010

lΑw MARKET

Οι συντάξεις, τα UL και τα capital controls Άρθρο του κ. Νίκου Χαλκιόπουλου *

Συμπληρώνονται επτά έτη από την έναρξη της οικονομικής ύφεσης, η οποία υπενθυμίζεται ότι ξεκίνησε το έτος 2008 με αφορμή την κατάρρευση της Lehman Brothers, μιας εταιρίας με ζωή εκατόν πενήντα οκτώ ετών, τα απόνερα της οποίας βιώνουμε μέχρι και σήμερα. Οπως είναι γνωστό, σε περιόδους ύφεσης αναδεικνύονται με μεγάλη έμφαση τα χρόνια προβλήματα των οικονομιών, κρατικών, εταιρικών και των ιδιωτικών, τα οποία καλύπτονταν επί σειρά ετών από αυξημένους ρυθμούς ανάπτυξης. Ενα από τα «θύματα» της ύφεσης των τελευταίων ετών αποτελεί και η ελληνική οικονομία, τα προβλήματα της οποίας αναδείχθηκαν με σφοδρότητα λόγω της καθυστερημένης αντίδρασης των υπευθύνων λειτουργών αλλά και της συνειδητοποίησης των Ελλήνων πολιτών ότι το επίπεδο διαβίωσης, που όλοι μας δημιουργήσαμε τα τελευταία έτη, δεν στηριζόταν σε παραγωγικές προϋποθέσεις, αλλά σε εικονικές προσεγγίσεις, οι οποίες είχαν κύριο χαρακτηριστικό τη χρηματοδότησή των μέσω δανειστικών συμβάσεων. Αποτέλεσμα της ανωτέρω εικονικής πραγματικότητας ήταν εκτός των άλλων και ο περιορισμός της ανάπτυξης του Κλάδου Ζωής, γιατί ο καταναλωτής είχε την ελπίδα ότι η Κοινωνική Ασφάλιση (Σύνταξη και Υγειονομική Περίθαλψη) θα κάλυπτε και με το παραπάνω τις συνταξιοδοτικές του ανάγκες, αλλά και τις ανάγκες της υγειονομικής του περίθαλψης. Επρεπε να φθάσουμε στο χείλος της χρεοκοπίας και να μας επιβάλουν οι δανειστές μας τον εξορθολογισμό της λειτουργίας της Κοινωνικής Ασφάλισης (καταβολή των συντάξεων σύμφωνα με τα όρια αντοχής των Ταμεί-

είναι υποχρέωσή μας να ενημερώσουμε τον Ελληνα καταναλωτή ότι η μοναδική φορολογική απαλλαγή των ασφαλίστρων παρέχεται στα Ομαδικά Συνταξιοδοτικά Προγράμματα των ασφαλιστικών εταιριών ων, αλλά και του κρατικού προϋπολογισμού), καθώς και τον περιορισμό της αλόγιστης χρήσης των κρατικών υπηρεσιών υγείας. Ο Ελληνας πολίτης αρχίζει πλέον να συνειδητοποιεί ότι κατά την περίοδο της συνταξιοδοτικής του ζωής η Κοινωνική Ασφάλιση θα του καταβάλει μία ελάχιστη εγγυημένη σύνταξη στα πλαίσια των δυνατοτήτων του (περίπου 360 € από 1.1.2015), αλλά και επιπλέον ποσό το οποίο θα είναι ανάλογο των εισφορών, που έχει καταβάλει ο ασφαλισμένος κατά τη διάρκεια της εργασιακής του ζωής. Επιπλέον των ανωτέρω, από την 1η Ιανουαρίου 2016 τίθεται σε ισχύ το νέο Εποπτικό Πλαίσιο Solvency II, ισχύει για τις χώρες της ΕΟΚ, το οποίο εκτός των άλλων επιβάλλει ισχυρές κεφαλαιακές απαιτήσεις στις ασφαλιστικές εταιρίες που προωθούν ασφαλιστικά προγράμματα με εγγύηση επιτοκίου, όπως είναι τα συνταξιοδοτικά προγράμματα και έμμεσα προωθεί τα Unit Linked προϊόντα. Η απάντηση στο ερώτημα «πότε θα ομαλοποιηθεί ο τομέας των Unit Linked» μπορεί να προσεγγισθεί σε δύο φάσεις. Η πρώτη και απαραίτητη φάση είναι η ομαλοποίηση της οικονομικής κατάστασης στη χώρα μας (ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, άρση των Capital Cοntrols, ορθολογική λειτουργία του κρατικού μηχανισμού κ.λπ.) και σε δεύτερο χρόνο να συνειδητοποιήσει ο Έλληνας ότι τα Unit Linked Προγράμματα αποτελούν το βασικό μέσο για την άμεση αποταμίευσή του,

* Ο κ. Νίκος Χαλκιόπουλος είναι Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Πίστης

αλλά και για τη συνταξιοδοτική του αποταμίευση στα χρόνια του εργασιακού του βίου. Ο εργαζόμενος μέσω των Unit Linked Προγραμμάτων μπορεί να εξασφαλίσει μια ιδιαίτερα αποδοτική επένδυση σε βάθος χρόνου, την οποία διαχειρίζονται εξειδικευμένα στελέχη και η οποία στα χρόνια της συνταξιοδότησής του μπορεί να αποτελέσει τη βασική πηγή των μηνιαίων ποσών, που απαιτούνται για την ποιοτική διαβίωσή του ή για σπουδές των παιδιών του ή και την επαγγελματική τους αποκατάσταση. Επιπλέον των ανωτέρω, είναι υποχρέωσή μας να ενημερώσουμε τον Ελληνα καταναλωτή ότι η μοναδική φορολογική απαλλαγή των ασφαλίστρων (για εταιρίες και εργαζομένους), που προβλέπει η νομοθεσία (Νόμος 4172/2013), παρέχεται στα Ομαδικά Συνταξιοδοτικά Προγράμματα των ασφαλιστικών εταιριών (Unit Linked και μη), το δε προϊόν της εξαγοράς ή της μηνιαίας παροχής φορολογείται αυτοτελώς με συντελεστή από 10% έως 30%, ανάλογα με τις προβλέψεις του Νόμου. Από τα ανωτέρω γίνεται σαφές ότι η ομαλοποίηση της λειτουργίας των Unit Linked Προϊόντων αναμένεται να πραγματοποιηθεί σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, θα αποτελέσουν δε το ενδεδειγμένο μέσο που θα δώσει τις αναγκαίες λύσεις στην απαιτούμενη αποταμίευση, αλλά κυρίως στη συνταξιοδοτική αποταμίευση των καταναλωτών.

011

EDITO

12 012

lΑw interview

Ποιοι γλιτωσαν από τα capital controls «Οι καλά προετοιμασμένες εταιρίες είχαν σενάρια εδώ και χρόνια για ένα ακραίο περιστατικό με πλάνα διαχείρισης κινδύνων. Αυτές οι εταιρίες ήταν που στον απολογισμό της περιόδου είχαν και τις μικρότερες απώλειες, από πλευράς χαρτοφυλακίου, οικονομικών μεγεθών, αλλά και φήμης».

Giuseppe Zorgno,

Τα ανωτέρω δήλωσε στο Broker’s Time o Country Manager Ελλάδας και Κύπρου της AIG, αναφερόμενος στις συνέπειες που υπήρξαν στον κλάδο από την εφαρμογή των capital controls, για να προσθέσει ότι η πορεία του ασφαλιστικού κλάδου δεν μπορεί να διαχωριστεί από το σύνολο της αγοράς. «Όσο επηρεάστηκε η καταναλωτική συμπεριφορά, αλλά και η επιχειρηματική δραστηριότητα από τους ελέγχους κεφαλαίου, άλλο τόσο επηρεάστηκαν και οι ασφάλειες» τόνισε.

► Πόσο ώριμα - ψύχραιμα αντέδρασε η ασφαλιστική αγορά στην επιβολή των capital controls; Η συγκεκριμένη περίοδος ήταν μια σημαντική δοκιμασία της αγοράς μας. Ανέδειξε την ετοιμότητα, την ευελιξία, την ανθεκτικότητα αλλά και τις αδυναμίες των ασφαλιστικών εταιριών. Σε αυτές τις περιπτώσεις, όταν το σύνολο της αγοράς βρίσκεται σε πανικό, το μεγαλύτερο καθήκον μιας ασφαλιστικής εταιρίας είναι να αποτελέσει μια σταθερά – να βρίσκεται εκεί για να τιμήσει τις υποχρεώσεις της απέναντι στους ασφαλισμένους, τους συνεργάτες, τους εργαζομένους αλλά και τους προμηθευτές της.

Σε γενικές γραμμές, οι ασφαλιστικές εταιρίες τήρησαν σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό τα παραπάνω, με τις πιο καλά προετοιμασμένες να «βγαίνουν μπροστά», φροντίζοντας να ενημερώσουν άμεσα συνεργάτες και ασφαλισμένους για το πώς πρόκειται να κινηθούν. Αυτό ακριβώς κάναμε εμείς στην AIG: από την πρώτη στιγμή θέσαμε σε εφαρμογή το πλάνο διαχείρισης έκτακτων περιστατικών, το οποίο περιελάμβανε αντίστοιχα σενάρια. Αρχικός μας στόχος ήταν να διαβεβαιώσουμε συνεργάτες και ασφαλισμένους μας ότι θα συνεχίσουμε να καταβάλλουμε κανονικά όλες τις εκκρεμείς και νέες αποζημιώσεις με τους τρόπους τους οποίους ορίζει ο νόμος, αλλά και να αναλαμβάνουμε νέους κινδύνους. Κατανοώντας μάλιστα την κρισιμότητα της κατάστασης, δεν προχωρήσαμε σε ακυρώσεις συμβολαίων λόγω εκκρεμών οφειλών. Βάλαμε σε προτεραιότητα τους εργαζομένους μας, δίνοντας εκτάκτως προκαταβολές σε μετρητά, ενώ παράλληλα συνεχίσαμε να πληρώνουμε τις προμήθειες των συνεργατών και τις οφειλές σε προμηθευτές, με τους τρόπους που ορίζει ο νόμος. Βασικό είναι επίσης το γεγονός ότι δώσαμε μεγάλη έμφαση στην επικοινωνία: ήμασταν εκεί για να απαντήσουμε σε κάθε ερώτηση ασφαλισμένου, συνεργάτη ή εργαζομένου, στέλναμε συνεχείς ανακοινώσεις

13 013

EDITO MARKET

14 014

lΑw interview

με όλες τις εξελίξεις χρησιμοποιώντας όλα τα κανάλια επικοινωνίας που έχουμε και διευρύναμε τα ωράρια λειτουργίας μας για να βελτιώσουμε τα επίπεδα εξυπηρέτησης που παρέχουμε. Φυσικά, σε όλο αυτό το διάστημα είχαμε την αμέριστη υποστήριξη της έδρας μας στο Λονδίνο, έτοιμη να μας βοηθήσει με κάθε τρόπο, από την τεχνογνωσία σε θέματα διαχείρισης κινδύνου, την υποστήριξη μέσω τραπεζικών λογαριασμών στο Ηνωμένο Βασίλειο για την πληρωμή μεγάλων ζημιών, εάν αυτό κρινόταν απαραίτητο, αλλά και την ηθική εμψύχωση συναδέλφων και συνεργατών.

αστάθεια και η αβεβαιότητα που επικράτησαν επηρέασε τους περισσότερους κλάδους της οικονομίας και η ασφαλιστική αγορά δεν θα μπορούσε να είναι εξαίρεση, όπως άλλωστε μαρτυρούν και τα στοιχεία της Ένωσης. ► Πόσος χρόνος θα απαιτηθεί ώστε να επουλωθούν οι πληγές που άνοιξαν οι περιορισμοί κεφαλαίου στον κλάδο; Η εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα είναι θεμελιώδους σημασίας για κάθε οικονομία και κάθε αγορά. Αυτή τη στιγμή, αναμφίβολα έχουν γίνει σημαντικά βήματα και η εμπιστοσύνη έχει αποκατασταθεί σε έναν ικανοποιητικό βαθμό, αλλά σίγουρα έχουμε αρκετό δρόμο μπροστά μας. Επιλέγω να είμαι ρεαλιστής αλλά και αισιόδοξος. Πιστεύω ότι έχουμε τις δυνατότητες, τις γνώσεις και τη διάθεση να βοηθήσουμε την αγορά μας, αλλά θα χρειαστεί πολλή και σκληρή δουλειά γι’ αυτό. Δεν μπορούμε άλλωστε να διαχωρίζουμε την πορεία του ασφαλιστικού κλάδου από το σύνολο της αγοράς. Όσο επηρεάστηκε η καταναλωτική συμπεριφορά αλλά και η επιχειρηματική δραστηριότητα από τους ελέγχους κεφαλαίου, άλλο τόσο επηρεάστηκαν και οι ασφάλειες. ► Αν διδαχθήκαμε κάτι από την περιπέτεια των τελευταίων μηνών, τι ήταν αυτό;

Το στοίχημα λοιπόν θα είναι σε ποιον βαθμό θα καταφέρουμε να κάνουμε διορθωτικές κινήσεις τους επόμενους μήνες και πώς θα κινηθεί η αγορά σε μια δύσκολη αλλά και κρίσιμη χρονιά όπως το 2016, στη διάρκεια της οποίας θα εφαρμοστεί το Solvency ΙΙ. ► Ποια ήταν τα σοβαρότερα προβλήματα τα οποία αντιμετώπισε η αγορά; Ανάλογα με τη φύση και την ετοιμότητά της, η κάθε εταιρία αντιμετώπισε διαφορετικά ζητήματα, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό. Μιλώντας όμως για το σύνολο της αγοράς, το βασικό ζήτημα για όλες τις ασφαλιστικές εταιρίες ήταν η ρευστότητα: τι θα γινόταν δηλαδή στην περίπτωση που τα αποθεματικά και οι εισερχόμενες πληρωμές δεν έφταναν για να καλύψουν ζημιές και τα λειτουργικά έξοδα της επιχείρησης; Στη συνέχεια, όταν ανακοινώθηκαν τα νέα φορολογικά μέτρα για τα ασφαλιστικά συμβόλαια, η προσαρμογή των συστημάτων έγινε η προτεραιότητα όλων των εταιριών: ο χρόνος μάλιστα που είχαν οι εταιρίες στη διάθεσή τους ήταν πολύ μικρός για να είναι σε θέση να κάνουν τις απαραίτητες αλλαγές. Φυσικά δεν θα αναφερθώ στην πτώση του τζίρου που βίωσε το σύνολο της αγοράς. Η

Το βασικό ζητούμενο το τελευταίο διάστημα ήταν η ετοιμότητα. Το ανέφερα και στην αρχή: οι καλά προετοιμασμένες εταιρίες είχαν σενάρια εδώ και χρόνια για ένα αντίστοιχο περιστατικό με πλάνα διαχείρισης κινδύνων. Τουλάχιστον αυτό ίσχυε στην περίπτωση της AIG. Αυτές οι εταιρίες ήταν που στον απολογισμό της περιόδου είχαν και τις μικρότερες απώλειες, από πλευράς χαρτοφυλακίου, οικονομικών μεγεθών αλλά και φήμης. Πέραν όμως της ετοιμότητας τίθενται και θέματα σταθερότητας: οι εταιρίες που διαχειρίστηκαν καλύτερα την «κρίση» αυτή ήταν αυτές που είχαν ισχυρά οικονομικά μεγέθη, ρευστότητα, αυστηρές διαδικασίες για να συμμορφώνονται με όσα ορίζουν οι εποπτικές αρχές, αλλά και την τεχνογνωσία να διαχειριστούν μια τέτοιου είδους κατάσταση. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι ο ασφαλιστικός κλάδος έχει υψηλά επίπεδα ευθύνης, όχι μόνο με τη νομική διάσταση του όρου αλλά και την ηθική. Ο Peter Hancock, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της AIG, είχε πει κάποτε ότι οι ασφάλειες είναι να δίνεις δύσκολες υποσχέσεις και να τις τηρείς. Είναι υποχρέωσή μας, ειδικά σε τέτοιες περιόδους να φροντίζουμε να είμαστε δίπλα στους ασφαλισμένους, τους συνεργάτες αλλά και τους ανθρώπους μας, τηρώντας τις υποσχέσεις και που τους έχουμε δώσει. Χαίρομαι που είδα εταιρίες του κλάδου να κρατούν αυτή τη στάση και που η AIG ήταν μια από αυτές. ► Πώς προβλέπετε ότι θα κλείσει παραγωγικά η χρονιά μετά και τις τελευταίες εξελίξεις; Τα μέχρι στιγμής δημοσιοποιημένα στοιχεία από την Ένωση δείχνουν πως το έτος θα κλείσει πτωτικά, όπως είναι αναμενόμενο, τόσο στον κλάδο ζωής όσο και στις γενικές ασφαλίσεις. Δεν είναι κάτι παράλογο ούτε και πρόκειται για τον μόνο κλάδο της οικονομίας που θα κλείσει με πτώση. Το στοίχημα λοιπόν θα είναι σε ποιον βαθμό θα καταφέρουμε να κάνουμε διορθωτικές κινήσεις τους επόμενους μήνες και πώς θα κινηθεί η αγορά σε μια δύσκολη αλλά και κρίσιμη χρονιά όπως το 2016, στη διάρκεια της οποίας θα εφαρμοστεί το Solvency ΙΙ.

015

EDITO

016event

lΑw

10 προκλήσεις

01

για τους μεσίτες ασφαλίσεων

02 01. Στιγμιότυπο από την εκδήλωση στο Balux Prive 02. Ο κ. Γιώργος Καραβίας, Πρόεδρος ΣΕΜΑ και ο κ. Μιχάλης Σουρίκας, Γενικός Γραμματέας Παιδικών Χωριών SOS

Τα 10 κρίσιμα σημεία που θα απασχολήσουν τους επόμενους 18 μήνες τους μεσίτες ασφαλίσεων παρουσίασε ο Γενικός Διευθυντής της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Μεσιτών Ασφαλίσεων (BIPAR) κος Nic de Maesschalck, στην ετήσια καθιερωμένη εκδήλωση που διοργάνωσε την Τετάρτη, 23 Σεπτεμβρίου 2015, πριν από το ετήσιο Συνέδριο της Ύδρας, ο Σύνδεσμος Ελλήνων Μεσιτών Ασφαλίσεων (ΣΕΜΑ). Τους περισσότερους από 350 προσκεκλημένους υποδέχθηκε στον Πολυχώρο BALUX PRIVE το Διοικητικό Συμβούλιο του Συνδέσμου. Ο Πρόεδρος του ΣΕΜΑ κος Γεώργιος Καραβίας, αφού καλωσόρισε τους Έλληνες και διεθνείς προσκεκλημένους, απηύθυνε σύντομη ομιλία, στην οποία επεσήμανε, μεταξύ άλλων, τα εξής: "Τους μήνες που προηγήθηκαν, οι εξελίξεις στην Ελλάδα ήταν ραγδαίες. Η ασφαλιστική αγορά, και όχι μόνο, έχει πλέον ανάγκη από ένα κλίμα ηρεμίας και νηφαλιότητας στην οικονομία και φυσικά ανεμπόδιστη ροή κεφαλαίων, προκειμένου να επιστρέψει σε αναπτυξιακή τροχιά. Ομαλότητα απαιτείται όμως και για την προσαρμογή της ασφαλιστικής αγοράς στο Solvency II. Δεν μεσολαβούν, πλέον, παρά τρεις μήνες για την εφαρμογή του νέου εποπτικού πλαισίου και πρέπει όλοι μας να είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε μια νέα πραγματικότητα. Θα ήθελα να σας διαβεβαιώσω" πρόσθεσε ο κος Καραβίας, ότι "ο ΣΕΜΑ και τα μέλη του επιχειρούν στο πεδίο αυτό τα τελευταία χρόνια οργανωμένα και με σύνεση." Στη συνέχεια το λόγο πήρε η Γενική Γραμματέας κα Ευγενία Καφφετζή, καλωσορίζοντας και η ίδια, από την πλευρά της, τους προσκεκλημένους. Η κα Καφφετζή ευχαρίστησε όλους όσοι συνέβαλαν στη διοργάνωση της εκδήλωσης του Συνδέσμου και ιδιαίτερα τους χορηγούς, τους χορηγούς επικοινωνίας και τους υποστηρικτές. Ο Σύνδεσμος, τόνισε η κα Καφφετζή, αριθμεί ήδη 27 χρόνια ζωής και προσφοράς στο ασφαλιστικό και γενικότερα το οικονομικό γίγνεσθαι της χώρας, αλλά εκτός από τις ασφαλιστικές - μεσιτικές δραστηριότητές του, δίνει ιδιαίτερη σημασία στον Άνθρωπο στο πλαίσιο της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Για το λόγο αυτό, τόνισε, το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να προσφέρει ως οικονομική ενίσχυση μέρος των εσόδων της εκδήλωσης στα Παιδικά Χωριά SOS, αναγνωρίζοντας το κοινωνικό έργο που επιτελούν.

17 017

EDITO event

01 01. Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΣΕΜΑ με τον κ. Nic de Maesschalck 02. Ο κ. Nic de Maesschalck, Γενικός Διευθυντής της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Μεσιτών Ασφαλίσεων (BIPAR)

02

Ο κος de Maesschalck στην ομιλία του με θέμα "Broker's opportunity to Lead: Development through crisis", επεσήμανε ότι "οι αλλαγές που αναμένονται θα εμφανισθούν με διαφορετική ένταση, αλλά είναι βέβαιο ότι, όπως πάντα, οι ασφαλιστικοί διαμεσολαβητές θα προσαρμοστούν, δεδομένου ότι πάντα οι προκλήσεις εμπεριέχουν και ευκαιρίες". Ο κ. De Maesschalck συμφώνησε ευγενικά να μας δώσει τις 10 κυριότερες αλλαγές που θα προκύψουν.

1. Η πρώτη αλλαγή, με την οποία θα βρεθούν αντιμέτωποι οι διαμεσολαβητές μέσα στους ερχόμενους 18 μήνες, είναι η διαφορετική ρυθμιστική μεταχείριση της διανομής των επενδυτικών προϊόντων βασιζόμενων σε ασφάλιση (ασφάλεια ζωής με επενδυτικό στοιχείο) και των προϊόντων ζημιών.

2. Η δεύτερη αλλαγή στη λίστα είναι η διαφάνεια. Οι διαμεσολαβητές και ο ασφαλιστικός τομέας εν γένει θα πρέπει να καταστούν περισσότερο διαφανείς στη λειτουργία τους. Έτσι, καλύπτονται ερωτήματα όπως: ποιος είμαι, ποιες είναι οι υπηρεσίες που προσφέρω, τι καλύπτεται από τη σύμβαση, αλλά επίσης, για παράδειγμα, η φύση της αμοιβής ή των εξόδων.

3. Οι διαμεσολαβητές θα εφιστήσουν μεγαλύτερη προσοχή και θα επισημοποιήσουν τη διαδικασία της διαχείρισης των συγκρούσεων συμφερόντων στο μέλλον. Συμφωνούμε ότι οι συγκρούσεις συμφερόντων πρέπει να εντοπίζονται, να μετριάζονται και να τυγχάνουν διαχείρισης και πιστεύουμε ότι υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να το κάνει κανείς αυτό.

4. Οι μεσολαβητές θα πρέπει να παρακολουθούν προγράμματα κατάρτισης σε συνεχή βάση. Οι ασφαλίσεις είναι ένας τομέας όπου η τεχνογνωσία είναι το κλειδί. Η BIPAR προωθούσε πάντοτε τη συνεχή επαγγελματική ανάπτυξη και είμαστε ικανοποιημένοι που η Ευρώπη αφήνει τις λεπτομέρειες σχετικά με το πώς οργανώνεται κάτι τέτοιο στο επίπεδο των εθνικών ή ατομικών εταιριών του τομέα αυτού.

5. Ένα άλλο θέμα στο οποίο θα δοθεί περισσότερη προσοχή από τους μεσολαβητές είναι οι καταγγελίες των καταναλωτών.

6. Ο αγώνας για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και κατά της απάτης θα γίνει σκληρότερος στο μέλλον. Οι δράσεις αυτές δεν θα περιορίζονται προφανώς μόνο στον δικό μας τομέα.

7. Δεν μπορούμε να μιλήσουμε για το τι επιφυλάσσει το μέλλον, χωρίς να αναφέρουμε την ψηφιοποίηση. Οι διαμεσολαβητές βρίσκονται στην πρώτη γραμμή πολλών εξελίξεων της ψηφιακής τεχνολογίας. Τα αποτελέσματά της είναι εκθετικά και, χωρίς να υπεισέρχομαι σε λεπτομέρειες, η αλλαγή θα πρέπει να καθοδηγείται από τον συνδυασμό των τεχνικών ασφάλισης και των πρωτοβουλιών στους ακόλουθους τομείς: 8. Τα επόμενα χρόνια θα έρθουμε αντιμέτωποι στον τομέα μας με την αύξηση του αριθμού των επί τόπου επιθεωρήσεων από τις εποπτικές αρχές, όχι μόνο σε σχέση με τους κανόνες προληπτικής εποπτείας, αλλά και σε σχέση με τα θέματα της συμμόρφωσης.

9. Μία από τις επιπτώσεις του Solvency II είναι ή θα είναι η ενοποίηση της αγοράς μεταφορών, δημιουργώντας επίσης νέες πτυχές που πρέπει να καλύπτονται από τη σχέση ασφαλιστή-διαμεσολαβητή, ιδίως εάν υπάρχουν δεσμευτικές συμφωνίες ή συμφωνίες σχετικά με τον διακανονισμό ζημιών.

10. Λαμβάνοντας υπόψη τη δημογραφική και οικονομική κατάσταση στην Ευρώπη, ένα από τα σημεία στο οποίο θα εστιάσουν οι υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής στην Ευρώπη είναι οι συντάξεις. Πρωτοβουλίες που μπορεί να βοηθήσουν τη μεταφορά των αποταμιεύσεων στην επενδυτική αγορά θα πρέπει να ενθαρρύνονται ιδιαίτερα.

018 18event

lΑw

Ευγενία Καφφετζή, Γενική Γραμματέας ΣΕΜΑ

Μετά το πέρας των ομιλιών, ο Πρόεδρος του ΣΕΜΑ κος Καραβίας παρέδωσε στον εκπρόσωπο των Παιδικών Χωριών SOS κο Σουρίκα Μιχάλη την επιταγή, ευχόμενος τα Παιδικά Χωριά SOS να συνεχίσουν το φιλάνθρωπο έργο τους με την ίδια πάντα υπευθυνότητα. Η εκδήλωση, η οποία αποτελεί pre-event του ετήσιου ασφαλιστικού και αντασφαλιστικού συνεδρίου που πραγματοποιείται κάθε χρόνο στην Ύδρα, πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος (ΕΑΕΕ) και του ΣΕΒ - Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών. Χορηγοί και Υποστηρικτές της εκδήλωσης ήταν: Χρυσός Χορηγός: AIG Αργυροί Χορηγοί: BROKER’S UNION, ERGO, GENERALI, INTERAMERICAN, LLOYD’S Χορηγοί: ARAG, ASSET CONSULTING, ΑΤΕ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ, ATRADIUS, COFACE, DAS, ΕΘΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ, E.N. MANOS, EULER HERMES, ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΙΣΤΗ, GROUPAMA ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ, HERONIA TRAVEL, INTERASCO, INTERNATIONAL LIFE, INTER PARTNER ASSISTANCΕ, METLIFE ΑΕΑΖ, ΑΣΦΑΛΕΙΑΙ ΜΙΝΕΤΤΑ, ΟΡΙΖΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ, ΠΑΣΚΑΛ & ΣΤΡΑΤΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΟΓΝΩΜΟΝΕΣ, ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΜΕΣΙΤΕΣ, TECHNOHULL Χορηγός Επικοινωνίας: ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ Χορηγός Διαδικτυακής Επικοινωνίας: www.naftemporiki.gr Χορηγός Ταχυμεταφορών: SPEEDEX ΑΕ Ταχυμεταφορών Υποστηρικτές επικοινωνίας: ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ, ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ MARKETING, ΕΥΡΩΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ, SOFOKLEOUSIN.GR, ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΑΘΗΝΩΝ (INSURANCEEEA.GR), INSURANCE WORLD, INSURANCE FORUM.

Ισορροπώντας μεταξύ κινδύνου και ευκαιρίας Άρθρο του κ.Νικόλαου Ι. Αμίλλη*

Θα κάνω μια μικρή εισαγωγή για την έννοια κρίση, η οποία στην κινεζική γλώσσα συχνά αναφέρεται από μελετητές επειδή συνδυάζει ιδεογράμματα για τον «κίνδυνο» και την «ευκαιρία». (Fink 1986) Μήπως η κρίση αυτή δεν ήταν απρόβλεπτη αλλά αντιθέτως μας προετοίμαζε για κάθε επόμενο βήμα; Μα φυσικά όποιος έβλεπε την πορεία αυτής της κρίσης θα έβλεπε ευθαρσώς κατά τη λαϊκή ρήση ότι "σιγόβραζε" ως σωρευτικό αποτέλεσμα επίπονων, μακροχρόνιων προβλημάτων. (E. Avraham & E. Ketter 2008). Η διαχείριση κρίσεων απαιτεί οργάνωση, καθοδήγηση, επικοινωνία και έλεγχο πριν και κατά τη διάρκεια αυτής. Η διαχείριση της κρίσης στην υποστήριξη δικτύων προϋποθέτει τα εξής: • Προϊόντα με ανταγωνιστικό τιμολόγιο και εταιρία .

• Συνεχή επικοινωνία με τους συνεργάτες και προσωπική επαφή.

• Εξειδίκευση σε προϊόντα.

• Ενημέρωση για τις εξελίξεις στην αγορά και προτάσεις για την αντιμετώπισή τους. Ο συνεργάτης πρέπει να γνωρίζει ότι ο επικεφαλής του δίνει λύσεις, κατευθύνσεις και του είναι αναγκαίος.

• Προβολή των ανταγωνιστικών προϊόντων σε εθνικό, τοπικό και προσωπικό επίπεδο.

• Εκπαίδευση σε νέα προϊόντα με βάση τις δεξιότητες, τις ανάγκες και τον τοπικό χαρακτήρα του χώρου δραστηριοποίησης του διαμεσολαβητή. Ποτέ όλα για όλους.

• Συνεχής ανάπτυξη και στρατολόγηση διαμεσολαβούντων, προβάλλοντας τις ιδιαιτερότητες και τις διαφοροποιήσεις από τους άλλους.

• Συγκέντρωση παραγωγής σε 3 έως 5 ασφαλιστικές επιχειρήσεις. Ο συγκεντρωτισμός δίνει επιπλέον παροχές, κατεύθυνση και κέρδος αποφεύγοντας την έννοια της εξάρτησης του Agency System και της ταυτοποίησης με μια ασφαλιστική εταιρία.

• Κανόνας μας είναι να έχουμε το 51% τουλάχιστον των εργασιών μας σε μια ασφαλιστική εταιρία που μας χαρακτηρίζει και έχουμε ίδια φιλοσοφία και οργάνωση. Κλείνοντας, θα ήθελα να επικεντρωθώ στο γεγονός ότι η ανάπτυξη γίνεται καλύτερα σε περιόδους κρίσεων γι' αυτούς που γνωρίζουν το επάγγελμα. Αν δεν φέρνεις στην αγορά μια νέα πρόταση αξίας, μια καινοτομία, αν δεν παρουσιάσεις μια έντονη διαφοροποίηση, αν δεν καλύπτεις ένα κενό της αγοράς και μια ανθρώπινη ανάγκη, τότε για ποιο λόγο να σε επιλέξουν οι καταναλωτές; Αν ήσασταν στην απέναντι θέση, για ποιο λόγο θα διαλέγατε εσάς ή την εταιρία σας και όχι κάποιον άλλον; Αν η τοποθέτηση στο μυαλό των πελατών-συνεργατών δεν είναι ξεκάθαρη και συγκεκριμένη, αν η διαφοροποίηση δεν φαίνεται με την πρώτη επαφή, αν δεν προσφέρουμε μια added value, τότε η εταιρία, το προϊόν ή η υπηρεσία δεν έχουν θέση στην αγορά. Η εποχή των μέσων εταιριών για τον μέσο όρο καταναλωτών δεν έχει απλώς περάσει, έχει πεθάνει.

* Ο κ. Νικόλαος Αμίλλης είναι Ιδιοκτήτης της AMI INSURANSE BROKERS LTD και CEO της AMI LONDON BROKERS LTD

019

EDITO

σίγουρα, γρήγορα ... απλά!

Η Interasco εξ-ασφάλιση...εγγυάται. ...γιατί είμαστε στον ασφαλιστικό χώρο από το 1890. ...γιατί πάνω από 125 χρόνια εξ-ασφαλίζουμε με συνέπεια, εντιμότητα και σιγουριά χιλιάδες πελάτες μας. ...γιατί σήμερα σαν μέλος του ομίλου Harel που έχει 3 εκ. πελάτες, 2,3€ δις κύκλο εργασιών, 1€ δις ίδια κεφάλαια και 38€ δις επενδυμένα κεφάλαια είμαστε δυνατοί περισσότερο από ποτέ. Βασ. Γεωργίου 44 & Κάλβου, 152 33 Χαλάδρι Τηλ.:+302106793100, Fax:+302106776035 www.interasco.gr, e-mail: info@interasco.gr

Πάνω από όλα όμως λογαριάζουμε εσάς που μας εμπιστεύεστε την υγεία σας, την περιουσία σας, το μέλλον και την ευτυχία σας. Αυτή την εμπιστοσύνη μετατρέπουμε σε σίγουρη δύναμη για να δημιουργείτε απερίσπαστοι και να προοδεύετε. Έτσι, γιατί ασφάλεια σημαίνει σίγουρα, γρήγορα ... απλά Interasco!

020 20market

lΑw

Τα ανοικτά μέτωπα της ασφαλιστικής αγοράς

Άρθρο της κ. Μυρτούς Χαμπάκη *

Ο «μαύρος Ιούλιος» της ελληνικής οικονομίας, με την επιβολή των κεφαλαιακών ελέγχων άφησε έντονα τα σημάδια του σε όλους τους κλάδους και κατέστησε την ελληνική οικονομία αδύναμη να αντιδράσει ενεργά στην ύφεση. Συγκεκριμένα, οι επιπτώσεις από την επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, σύμφωνα πάντα με σχετική έρευνα του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ που έγινε σε συνεργασία με την εταιρία ΜARC ΑΕ τον Ιούλιο του 2015, ήταν ιδιαίτερα οδυνηρές. Κάθετη πτώση στον κύκλο εργασιών τους λόγω της επιβολής κεφαλαιακών ελέγχων σημείωσαν 9 στις 10 επιχειρήσεις, ενώ 3 στις 10 επιχειρήσεις σημείωσαν μείωση πάνω από 70% του κύκλου εργασιών. Αμεση συνέπεια των κεφαλαιακών ελέγχων απετέλεσε η συρρίκνωση της κατανάλωσης κατά 50% κατά το διάστημα αυτό. Δυστυχώς, όλα τα τρέχοντα δεδομένα καταδεικνύουν ότι η έλλειψη ρευστότητας, η δραστική μείωση ιδιωτικής και δημόσιας επενδυτικής πρωτοβουλίας, αλλά και η δυσκολία στην απασχόληση αποτελούν ιδιαίτερα ανησυχητικούς παράγοντες που εμποδίζουν την πορεία της χώρας προς την ανάκαμψη. Η ασφαλιστική αγορά έχει υποστεί μια σειρά επιπτώσεων αφενός μεν λόγω της επιβολής των κεφαλαιακών ελέγχων και αφετέρου λόγω των πρόσθετων φορολογικών επιβαρύνσεων επί των ασφαλιστικών προϊόντων, που απετέλεσαν μέρος των νέων φορολογικών μέτρων που επιβλήθηκαν. Οι περιορισμοί στην κίνηση των κεφαλαίων έχουν ουσιαστικά φέρει την πώληση προϊόντων Ζωής συνδεδεμένων με επενδύσεις σε κατάσταση αναμονής, ενώ δημιούργησαν μια σειρά προβλημάτων που σχετίζονται με την καταβολή ασφαλίστρων, αντασφαλίστρων και αποζημιώσεων. Παράλληλα, οι κεφαλαιακοί ελεγχοι περιορίζουν στην πράξη την εκτέλεση της επενδυτικής πολιτικής των ασφαλιστικών εταιριών, αφού δεν επιτρέπουν την ελεύθερη επιλογή επενδύσεων κυρίως στο εξωτερικό. Λαμβάνοντας υπόψη την ευρύτερη δυσμενή πορεία της οικονομίας αλλά και τον τρόπο με τον οποίο επιβαρύνει τη λειτουργία των ασφαλιστικών εργασιών, η ασφαλιστική αγορά από την 1.1.2016 θα πρέπει να υιοθετήσει το νέο πλαίσιο φερεγγυότητας, το γνωστό σε όλους μας Solvency II, το οποίο προϋποθέτει δομικές αλλαγές αλλά και σημαντικές επενδύσεις σε χρήματα, ανθρωποώρες και υποδομές για το σύνολο του κλάδου.

η έλλειψη ρευστότητας, η δραστική μείωση ιδιωτικής και δημόσιας επενδυτικής πρωτοβουλίας, αλλά και η δυσκολία στην απασχόληση αποτελούν ιδιαίτερα ανησυχητικούς παράγοντες που εμποδίζουν την πορεία της χώρας προς την ανάκαμψη.

οι κεφαλαιακοί ελεγχοι περιορίζουν στην πράξη την εκτέλεση της επενδυτικής πολιτικής των ασφαλιστικών εταιριών, αφού δεν επιτρέπουν την ελεύθερη επιλογή επενδύσεων κυρίως στο εξωτερικό.

Το ερώτημα που ακούγεται συχνά από στελέχη του χώρου αναφορικά με την εφαρμογή του Solvency II είναι: «Είναι η κατάλληλη στιγμή γι’ αυτό;». Στην Ελλάδα του 2015, που βρίσκεται σε βαθιά ύφεση ετών, με αρνητικές προοπτικές άμεσης ανάκαμψης, με όλους τους εισπρακτικούς περιορισμούς που το κράτος μεταφέρει σε πολίτες και επιχειρήσεις, με τις δομικές αλλαγές στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και παράλληλα με το συνεχώς μειούμενο διαθέσιμο εισόδημα των καταναλωτών, πώς μπορεί μια ολόκληρη αγορά υπηρεσιών να επενδύσει σε υποδομές και να αντλήσει κεφάλαια, προκειμένου να αντεπεξέλθει στις νέες απαιτήσεις ενός ιδιαίτερα αυστηρού θεσμικού πλαισίου; Η Οδηγία Solvency II έρχεται για να διασφαλίσει την αντοχή των εταιριών σε κρίσεις παρόμοιες σε σφοδρότητα με αυτή που βιώνουμε και εμπλουτίστηκε με χαρακτηριστικά αντιμετώπισης αυτών ακριβώς των επιπτώσεων που προκύπτουν σε περιόδους μεγάλης μεταβλητότητας. Για να κατανοήσουμε τις άμεσες επιπτώσεις των ιδιαίτερων οικονομικών συνθηκών της Ελλάδας σε σχέση με την υιο-

21 021

EDITO MARKET

θέτηση του Solvency II, θα πρέπει να γίνει μια σύντομη αναφορά στις απαιτήσεις του ίδιου του νομικού πλαισίου. Η Οδηγία θεσπίζει ένα ενιαίο σύστημα υπολογισμού των κεφαλαιακών απαιτήσεων σε όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε., υιοθετώντας τεχνικές διαχείρισης κινδύνων, εταιρικής διακυβέρνησης και διαφάνειας, οι οποίες κρίνονται πλέον απαραίτητες για την ορθή λειτουργία της αγοράς και την προστασία του ασφαλισμένου μέσα στο σύγχρονο και ιδιαίτερα πολύπλοκο χρηματοοικονομικό σύστημα.

Η ασφαλιστική αγορά έχει αποδείξει ότι μπορεί να προσαρμόζεται στις δύσκολες συνθήκες των τελευταίων χρόνων και να αντεπεξέρχεται στις δυσκολίες με επαγγελματισμό και υπευθυνότητα.

Αν επικεντρωθούμε στον υπολογισμό των κεφαλαιακών απαιτήσεων, προκειμένου να υπολογιστούν οι Βασικές Κεφαλαιακές Απαιτήσεις Φερεγγυότητας (BSCR), λαμβάνονται υπόψη 6 ενότητες κινδύνου: Ο κίνδυνος της Αγοράς, ο κίνδυνος από προϊόντα Ζωής, ο κίνδυνος από προϊόντα Υγείας, ο κίνδυνος από τους Γενικούς Κλάδους, ο κίνδυνος Αντισυμβαλλομένου και τέλος ο κίνδυνος από τα Αϋλα Περιουσιακά στοιχεία. Σημαντικός παράγοντας για τη διαμόρφωση των τελικών κεφαλαιακών απαιτήσεων αποτελεί και η αλληλεξάρτηση των προαναφερόμενων κινδύνων εντός του ευρύτερου κινδύνου της οικονομικής κατάστασης της χώρας. Οι παρούσες συνθήκες της οικονομίας επιβαρύνουν ιδιαίτερα τον κίνδυνο της Αγοράς, ο οποίος απαρτίζεται από διάφορες υποκατηγορίες κινδύνου. Ο βασικός κίνδυνος, αλλά και οι σχετικές υποκατηγορίες κινδύνου (κίνδυνος περιουσίας, καθαρής θέσης, συγκέντρωσης κ.λπ.) λόγω της υψηλής μεταβλητότητας και των υφεσιακών συνθηκών είναι ιδιαίτερα αυξημένοι, έχοντας ως αποτέλεσμα και την παράλληλη μεταβολή στην κεφαλαιακή απαίτηση, σε μια όμως περίοδο που η δυνατότητα άντλησης ρευστότητας είναι ιδιαίτερα περιορισμένη.

Εάν εξετάσουμε επίσης τον κίνδυνο Αντισυμβαλλομένου, δηλαδή τον κίνδυνο που προκύπτει από τη σχέση των ασφαλιστικών εταιριών με τρίτα μέρη, θα δούμε πως και εδώ παρατηρείται αυξημένος κίνδυνος αφενός μεν λόγω της ρευστής κατάστασης στο τραπεζικό σύστημα και αφετέρου λόγω της δυσκολίας από την περιορισμένη ρευστότητα στην οικονομία που δυσχεραίνει την είσπραξη των ασφαλίστρων. Το πάγωμα στις πωλήσεις συμβολαίων Ζωής συνδεδεμένων με επενδύσεις (Unit – Linked), έχει μειώσει μια σημαντική πηγή εσόδων για τον κλάδο, επηρεάζοντας τρίτα μέρη που ασχολούνται κυρίως με την προώθηση των εν λόγω προϊόντων. Η κατάσταση των ελληνικών ασφαλιστικών εταιριών, όπως προαναφέρθηκε, επιβαρύνεται και από τη δυσκολία στην εκτέλεση της επενδυτικής πολιτικής τους προκειμένου να επιτύχουν το απαιτούμενο από την Οδηγία Αντιστοίχιση Ενεργητικού – Παθητικού (ALM Matching) σύμφωνα με τις απαιτήσεις του χαρτοφυλακίου τους, αφού υπάρχουν σημαντικοί περιορισμοί στις επενδύσεις τις οποίες μπορούν να πραγματοποιήσουν στην παρούσα φάση.

Οι απρόβλεπτες αλλαγές στο φορολογικό περιβάλλον είναι επίσης ένας άλλος σημαντικός παράγοντας που δυσχεραίνει την τιμολόγηση των ασφαλιστικών προϊόντων και επηρεάζει τα αποτελέσματα των εταιριών ανατρέποντας τα επιχειρηματικά τους σχέδια και επηρεάζοντας εμμέσως τις μεγάλες κατηγορίες κινδύνου (Ζωής, Υγείας και Γενικών Ασφαλίσεων). Οσον αφορά το κομμάτι των υποδομών, οι ασφαλιστικές εταιρίες έχουν επενδύσει και θα πρέπει να συνεχίσουν να επενδύουν και στο μέλλον σημαντικά ποσά για τη διαμόρφωση του συστήματος διακυβέρνησης, για τη στελέχωση σημαντικών λειτουργιών από τα κατάλληλα άτομα, για τα πληροφοριακά συστήματα που θα παρέχουν τις απαιτούμενες αναφορές προς την εποπτεία, τη διοίκηση αλλά και τον καταναλωτή. Σε ένα περιβάλλον οικονομικής δυσπραγίας, το οποίο εμπεριέχει ποικίλους οικονομικούς περιορισμούς, το κόστος εφαρμογής της Οδηγίας μεγεθύνεται. Η ασφαλιστική αγορά έχει αποδείξει ότι μπορεί να προσαρμόζεται στις δύσκολες συνθήκες των τελευταίων χρόνων και να αντεπεξέρχεται στις δυσκολίες με επαγγελματισμό και υπευθυνότητα. Η εφαρμογή της Οδηγίας Solvency II, εάν και αποτελεί μεγάλη πρόκληση στο δυσμενές αυτό περιβάλλον, θα αποτελέσει τη βάση για τη μελλοντική ανάπτυξη αλλά και την αύξηση της αξιοπιστίας του κλάδου.

* Η κα Μυρτώ Χαμπάκη είναι Οικονομολόγος, Υπεύθ. Οικονομικών Θεμάτων & Κλ. Ζωής ΕΑΕΕ

22 022

lΑw MARKET

Η κρίση καθυστερεί τις συγχωνεύσεις; Άρθρο της κ. Κάτιας Χουρμούζη *

Με την πρώτη ματιά, η απάντηση στο ερώτημα που τίθεται με τον τίτλο του άρθρου είναι απλή και εύλογη. Το κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον της χώρας μας, έτσι όπως έχει διαμορφωθεί, δείχνει ότι τα θέματα στρατηγικής τοποθετούνται σε δεύτερη μοίρα για τις εταιρίες, αφού κάθε όμιλος που προσπαθεί να αντεπεξέλθει στις καθημερινές αντιξοότητες θέτει ως άμεση προτεραιότητα να φροντίσει τόσο για τα θέματα ρευστότητας όσο και εξυπηρέτησης των πελατών του. Συνεπώς ο στρατηγικός σχεδιασμός αυτομάτως, σε περίοδο διαχείρισης κρίσεων, μπαίνει σε 2η μοίρα . Ή μήπως όχι; Μακρές περίοδοι ύφεσης, όπως αυτή που διανύουμε τα τελευταία χρόνια, τείνουν να κάνουν ισχυρότερες τις εταιρίες που εργάζονται βάσει συγκεκριμένου και καλά σχεδιασμένου πλάνου και στρατηγικής. Μια σωστά δομημένη επιχείρηση, που μπορεί άμεσα να αντιμετωπίζει τα βραχυπρόθεσμα υφεσιακά προβλήματα, εφαρμόζοντας στρατηγικές συγχώνευσης ή απόκτησης μιας άλλης εταιρίας κατά την περίοδο κρίσεως, μπορεί να ισχυροποιήσει τη θέση της σε συντομότερο χρονικό διάστημα από ό,τι αν αυτό γινόταν σε περίοδο ανάπτυξης. Για να απαντηθεί, λοιπόν, ένα τέτοιο ερώτημα θα πρέπει κατ’ αρχήν να συμφωνήσουμε ότι σε μια συγχώνευση ή εξαγορά ελέγχεται η οικονομική θέση της εταιρίας και η χρηματοοικονομική βιωσιμότητά της. Είναι δεδομένο ότι εταιρίες με ισχυρές δομές, έχουν από καιρό επεξεργασθεί μια στρατηγική προς αυτή την κατεύθυνση, συνεπώς έχουν εξασφαλίσει τη δυνατότητα της συναλλαγής, οπότε δεν επηρεάζονται σημαντικά από το βραχυπρόθεσμο οικονομικό περιβάλλον. Θεωρούμε, λοιπόν, ότι όταν μια συγχώνευση ή εξαγορά είναι αποφασισμένη και δρομολογημένη η εταιρία έχει τη δυνατότητα να προχωρήσει στην επένδυση αφού οι μηχανισμοί risk management άμεσα

σε ένα υφεσιακό οικονομικό περιβάλλον ο παράγοντας «άνθρωπος» είναι αυτός που επηρεάζεται περισσότερο και ο πυλώνας των διαθέσιμων ανθρώπινων πόρων ίσως χαρακτηρίζεται ο πιο σημαντικός στην υλοποίηση της συγχώνευσης. ενεργοποιούνται και η ύφεση δεν επηρεάζει δραστικά μια τέτοια απόφαση. Χαρακτηρίζοντας, λοιπόν, τη συναλλαγή εφικτή, μένει να εξετάσουμε πώς, πιθανότατα, οι άλλοι βασικοί πυλώνες μιας θεωρητικά επιτυχημένης συγχώνευσης μπορεί να επηρεάζονται από ένα ασταθές οικονομικό περιβάλλον. Πρέπει να εξετάσουμε αν οι στόχοι παραμένουν ίδιοι ή πρέπει να αλλάξουν, αν χρειάζεται επανεξέταση λειτουργιών και διαδικασιών, αν υπάρχουν ήδη διαθέσιμοι ανθρώπινοι πόροι, ποια μηχανογραφική πλατφόρμα θα χρησιμοποιηθεί στο νέο σχήμα, πώς θα επιτευχθεί η λειτουργική συγχώνευση και πού θα στεγαστεί η εταιρία. Γνωρίζοντας, πάντως, ότι η διαδικασία της συγχώνευσης χρειάζεται χρόνο, συνήθως περισσότερο από τον αρχικά προβλεπόμενο, πιθανότατα αλλαγές στις συνθήκες που καθορίζουν το εξωτερικό περιβάλλον να επιβάλουν ανατροπές στον αρχικό στόχο. Μπορεί δηλαδή να έχει ληφθεί η απόφαση για μια συγχώνευση ή εξαγορά κατά τη διάρκεια περιόδου που διαφαίνεται σταθερή σταδιακή οικονομική ανάκαμψη και ο αρχικός στόχος να είναι «η διείσδυση σε νέες αγορές όπως για παράδειγμα η διείσδυση σε νέο τομέα δραστηριότητας», ενώ κατά την υλοποίηση της συγχώνευσης να έχει επέλθει περίοδος ύφεσης και να πρέπει να αναπροσαρμοσθεί ο στόχος σε «αύξηση μεριδίου της αγοράς ή και εξοικονόμηση κόστους από τις οικονομίες κλίμακας». Συνεπώς, σε περιόδους αλλαγής του οικονομικού περιβάλλοντος, πιθανότατα να τροποποιηθεί ο αρχικός στόχος που οδήγησε στην απόφαση αυτή, σε καμία περίπτωση όμως

* Η κα Κάτια Χουρμούζη είναι Manager General Insurance Business Greece της CNP Cyprus Insurance Holdings

μια στρατηγική απόφαση δεν αλλάζει άρδην λόγω της εντονότερης από την προβλεπόμενη επικείμενης οικονομικής αστάθειας . Τέλος, σε ένα υφεσιακό οικονομικό περιβάλλον ο παράγοντας «άνθρωπος» είναι αυτός που επηρεάζεται περισσότερο και ο πυλώνας των διαθέσιμων ανθρώπινων πόρων ίσως χαρακτηρίζεται ο πιο σημαντικός στην υλοποίηση της συγχώνευσης. Σε μια τέτοια περίοδο, διακρίνονται οι ταλαντούχοι και αυτοί πρέπει να συνθέσουν τη νέα διευθύνουσα επιτροπή ολοκλήρωσης της επένδυσης. Η δημιουργία μιας ισχυρής ομάδας «μετάβασης» είναι αναγκαία. Μιας ομάδας ηγεσίας που έχει την εμπειρία να ολοκληρώσει την επένδυση, που πιστεύει στο νέο όραμα, γνωρίζει τον στόχο, έχει εξουσιοδότηση λήψης αποφάσεων, μπορεί να υλοποιήσει τον σχεδιασμό και διαθέτει την ικανότητα να ακολουθήσει το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης. Οι ισχυρές ομάδες χρειάζονται ηγέτες και η διαδικασία συγχώνευσης δεν απαιτεί μόνο εξειδικευμένη γνώση, αλλά και άτομα με χαρακτηριστικά τέτοια που να μπορούν να δέχονται και να πιστεύουν στην αλλαγή. Η διευθύνουσα επιτροπή, για να είναι λειτουργική πρέπει να αποτελείται και από τις δύο υπό συγχώνευση εταιρίες, ενώ πολλές φορές κρίνεται αναγκαίο να ενσωματωθούν και νέα -ακόμη και από τον ανταγωνισμό- στελέχη στην ομάδα. Καταλήγουμε, λοιπόν, ότι σε μια κοινωνικοοικονομική κρίση η δέσμευση στην υλοποίηση της στρατηγικής των εταιριών είναι επιτακτική ανάγκη, αφού μόνο έτσι θα μπορέσουν όχι μόνο να αντεπεξέλθουν στις προκλήσεις, αλλά και να ισχυροποιηθούν.

23

MARKET

Οι ασφαλίσεις πιστώσεων ξεκλείδωσαν τα capital controls

Άρθρο του κ. Γιώργου Χουδαλάκη *

Στο σημερινό σύνθετο και πολύπλοκο επιχειρηματικό περιβάλλον κανένας δεν μπορεί να περιορίσει πλήρως τους κινδύνους που ενδεχομένως κρύβονται στο πλαίσιο της καθημερινής επιχειρηματικής δραστηριότητας. Λόγω του ανταγωνισμού και της πολυπόθητης εξωστρέφειας, οι ελληνικές επιχειρήσεις καλούνται να συναλλαχθούν με οφειλέτες των οποίων την αξιοπιστία και οικονομική κατάσταση αγνοούν, ενώ την ίδια στιγμή πρέπει να ξεπεράσουν εμπόδια που οφείλονται στην απόσταση, τη διαφορετική γλώσσα και τις νομικές ιδιαιτερότητες που απαντώνται στις χώρες του εξωτερικού. Η κατάσταση αυτή επιδεινώθηκε έτι περαιτέρω λόγω των δυσκολιών που προκάλεσε ο έλεγχος κεφαλαίων (capital controls). Η εισαγωγή πρώτων υλών κατέστη απαγορευτική και η παροχή ρευστότητας από τις τράπεζες μειώθηκε δραματικά. Στη δύσκολη αυτή κατάσταση η χρήση του συμβολαίου πιστώσεων ως μορφή εγγύησης έναντι των πιστωτικών ιδρυμάτων και των οίκων factoring, αύξησε ακόμη περισσότερο τον βαθμό διείσδυσης του εν λόγω ασφαλιστικού προϊόντος στην αγορά. Ειδικότερα, το γεγονός πως οι οίκοι factoring εξαιρέθηκαν των ΠΝΠ που καθόριζαν τον έλεγχο κεφαλαίων, οδήγησε πολύ μεγάλο αριθμό ληπτών ασφάλισης να εκχωρήσουν τα συμβόλαιά τους στους οίκους factoring, επιτυγχάνοντας έτσι σημαντική ρευστότητα. Την ίδια στιγμή, οι εταιρίες πιστώσεων κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν μια σημαντική πρόκληση, την έγκριση πιστωτικών ορίων για ελληνικές επιχειρήσεις έναντι προμηθευτών εξωτερικού, έγκριση που ήταν εξαιρετικά δύσκολη λόγω των capital controls. Μέσα από επίπονη προσπάθεια και σε αγαστή συνεργασία με την αγορά, κατέστη δυνατή η διατήρηση της κάλυψης για τις ελληνικές επιχειρήσεις. Συνεκτιμώντας τον κλάδο δραστηριοποίησης, το cash flow, την ύπαρξη τραπεζικών λογαριασμών στην αλλοδαπή αλλά και τη συναλλακτική εμπειρία που διέθεταν οι ξένοι προμηθευτές για τους Ελληνες

αγοραστές, επετεύχθη η ομαλοποίηση των εισαγωγών επί πιστώσει μέσω της έγκρισης πιστωτικών ορίων. Ταυτόχρονα, δεν μετεβλήθη ουσιαστικά η τοποθέτηση των ασφαλιστικών εταιριών επί της ανάληψης του πιστωτικού κινδύνου τόσο όσον αφορά σε εξαγωγικές πιστώσεις όσο και σε συναλλαγές στο εσωτερικό. Διατηρώντας -κατά κανόνα- αμετάβλητο το risk appetite των συμβολαίων, οι λήπτες ασφάλισης και εν γένει η αγορά μπόρεσαν να αντλήσουν, μέσω

ψη και του πολιτικού κινδύνου, η οποία προφυλάσσει τους λήπτες ασφάλισης έναντι της μη πληρωμής τους από τους οφειλέτες τους όχι λόγω οικονομικής αδυναμίας, αλλά εξωγενών παραγόντων, ενώ Ασφαλιστές Πιστώσεων προσφέρουν κάλυψη και για τις προκαταβολές που καλούνται να καταβάλουν οι λήπτες ασφάλισης στους προμηθευτές τους. Η τελευταία δε κάλυψη (Ασφάλιση Προκαταβολών), καθίσταται ολοένα και πιο αναγκαία δεδομένης όχι μόνο της εξάρτησης που

Σημαντική συμβολή στον ρόλο της Ασφάλισης Πιστώσεων στην τρέχουσα συγκυρία όμως έχει και το παρεχόμενο πλαίσιο κάλυψης. Πλέον δεν καλύπτεται μόνο ο κλασικός πιστωτικός κίνδυνος. Είναι εφικτή η κάλυψη και του πολιτικού κινδύνου... της χορηγούμενης πίστωσης, έμμεση ρευστότητα, ρευστότητα την οποία οι ΠΝΠ και οι προμηθευτές εξωτερικού είχαν δυσχεράνει. Αναφορικά δε με το προφίλ των ληπτών ασφάλισης, και λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι ο πιστωτικός κίνδυνος «απειλεί» εν δυνάμει κάθε επιχείρηση που συναλλάσσεται επί πιστώσει με τους πελάτες της, υπήρξε μεγαλύτερη διείσδυση του προϊόντος ακόμα και σε εταιρίες που την περίοδο πριν από τα μνημόνια και δη τον έλεγχο κεφαλαίων θεωρούσαν την ασφάλιση πιστώσεων είδος πολυτελείας ή ως ένα έξοδο χωρίς ανταποδοτικό όφελος. Οι λήπτες ασφάλισης από την πλευρά τους αξιοποιώντας τόσο τη βάση δεδομένων όσο και την παγκόσμια παρουσία των ασφαλιστών πιστώσεων, σε άμεση συνεργασία με τα εξειδικευμένα στελέχη τους, μπόρεσαν να αποκτήσουν πρόσβαση σε χρήσιμες πληροφορίες αναφορικά με την πιστοληπτική ικανότητα των οφειλετών τους. Σημαντική συμβολή στον ρόλο της Ασφάλισης Πιστώσεων στην τρέχουσα συγκυρία όμως έχει και το παρεχόμενο πλαίσιο κάλυψης. Πλέον δεν καλύπτεται μόνο ο κλασικός πιστωτικός κίνδυνος. Είναι εφικτή η κάλυ-

* Ο κ. Γιώργος Χουδαλάκης είναι Sales Manager της Atradius

έχουν οι ελληνικές επιχειρήσεις από τις εισαγωγές, αλλά και των εμπορικών συναλλαγών με προμηθευτές εξωτερικού, οι οποίες κατά κύριο λόγο στηρίζονται σε προκαταβολές. Η χρησιμότητα της Ασφάλισης Πιστώσεων συνδέεται άρρηκτα όμως και με την τεχνολογία. Οι εταιρίες εξελίσσουν σε τεχνολογικό επίπεδο τις ηλεκτρονικές πλατφόρμες που προσφέρουν στους πελάτες τους, μέσα από ηλεκτρονικά συστήματα διαχείρισης του ασφαλιστηρίου συμβολαίου και των απαιτήσεων, ενώ για κάποιες από αυτές έχει ξεκινήσει πιλοτικά η παροχή δυνατότητας στους ασφαλισμένους να έχουν πρόσβαση στην εικόνα των οφειλετών τους (Buyer Rating). Κλείνοντας, θα ήθελα εν συντομία να αναφερθώ στον ρόλο των ασφαλιστικών διαμεσολαβητών: συνέβαλαν αποφασιστικά στην εμπέδωση της ωφέλειας της Ασφάλισης Πιστώσεων, στην περαιτέρω διείσδυσή της στην ασφαλιστική αγορά, ενώ ήταν πολύτιμη και η αρωγή τους στην προσπάθεια βελτιστοποίησης της διαδικασίας για την πιστοληπτική αξιολόγηση των ελληνικών επιχειρήσεων με την ιδιότητά τους ως οφειλέτες προμηθευτών εσωτερικού και δη εξωτερικού.

024 24market

lΑw

Οι αντασφαλιστές στήριξαν την ελληνική ασφαλιστikh αγορά Άρθρο του κ. Πέτρου Μαζαράκη *

Σίγουρα οι καιροί που ζούμε δεν μας επιτρέπουν να πλήττουμε. Παρά το γεγονός ότι οι διεθνείς εξελίξεις είναι αυτές που θα έπρεπε να μας απασχολούν περισσότερο προκειμένου να αντιληφθούμε τις τυχόν συνέπειες στην αγορά μας, εντούτοις οι πολιτικές εξελίξεις στη χώρα μας, η αστάθεια, το πάγωμα αγοράς είναι αυτά που βρίσκονται στο επίκεντρο της προσοχής και ανησυχίας μας. Πρώτη παρατήρηση σχετικά με τη στάση των αντασφαλιστών έναντι των δυσχερειών διακίνησης κεφαλαίων λόγω capital controls: Εξαιρετικά σημαντική, η άμεση και πρόθυμη ανταπόκρισή τους να παγώσουν τις απαιτήσεις τους για τις εκκρεμείς πληρωμές αντασφαλίστρων, για διάστημα τουλάχιστον 3 μηνών (Ιούνιος – Σεπτέμβριος), προς διευκόλυνση των συνεργαζόμενων ελληνικών ασφαλιστικών και μεσιτικών.

ως στο ειλικρινές, προσωπικό ενδιαφέρον των αντασφαλιστών για την Ελλάδα. Παρά το γεγονός ότι ο όγκος των διακινούμενων αντασφαλίστρων από τη χώρα μας έχει δραματικά συρρικνωθεί και δεν επηρεάζει στο ελάχιστο τη συνολική παραγωγή τους και παρά το ότι πληθωρικές αγορές όπως των Τουρκίας, Ισραήλ, Κεντρικής Ευρώπης και Μέσης Ανατολής μονοπωλούν το ενδιαφέρον τους, εντούτοις εξακολουθούν να συνδράμουν με κάθε δυνατή διευκόλυνση. Καταστροφικά γεγονότα Η φετινή χρονιά παραμένει έως σήμερα ακόμα μια χρονιά χωρίς σοβαρά περιστατικά από θεομηνίες (σεισμούς, τσουνάμι, τυφώνες). Δεν μπορούμε βεβαίως να μην κάνουμε αναφορά στην ισοπεδωτική καταστροφή από έκρηξη – πυρκαγιά και επακόλουθη μόλυν-

Εκτιμάται ότι η περαιτέρω μείωση του εκχωρούμενου κινδύνου από τους αντασφαλιζόμενους προς τους αντασφαλιστές 'Η/και εκχώρηση κινδύνου προς αντασφαλιστές χαμηλής φερεγγυότητας προς εξοικονόμηση κόστους, θα συνιστά κίνδυνο ασφαλούς διαχείρισης εκ μέρους των ασφαλιστικών, ειδικά ως προς τις προδιαγραφές που ορίζει το SOLVENCY II Θα έλεγα ότι καταδεικνύει το μέγεθος της στήριξης και αλληλεγγύης που απολαμβάνουμε, σε αντίθεση με πολλούς άλλους τομείς δραστηριότητας, π.χ. εκπροσώπων μεγάλων πολυεθνικών που εισάγουν αγαθά, των οποίων η προεξόφληση είναι προαπαιτούμενο για την αποστολή τους. Θεωρώ πως η στήριξη αυτή οφείλεται κυρί-

ση λόγω έκλυσης του θανατηφόρου αερίου «κυανιούχο νάτριο» που έλαβε χώρα στις 12 Αυγούστου 2015 σε εγκαταστάσεις αποθήκευσης χημικών στο λιμάνι TIANJIN της Κίνας. Συνέπειες: άμεσος θάνατος τουλάχιστον 180 ανθρώπων, σοβαροί τραυματισμοί εκατοντάδων και (αντ)ασφαλιστικές ζημιές περί τα 3,3 δισ. ευρώ.

Λαμβάνοντας υπόψη και την έκρηξη στο πυρηνικό εργοστάσιο της Φουκουσίμα το 2011, αντιλαμβανόμαστε την ασύλληπτη έκταση καταστροφών υπαιτιότητα ανθρώπινου λάθους (man-made losses) σε συνάρτηση με τη συνεχιζόμενη πίεση για αύξηση παραγωγής-κερδών εις βάρος των συνθηκών λειτουργίας, κόστους συντήρησης και διαχείρισης κινδύνων. Καθώς, δε, γράφονται οι γραμμές αυτές, βρίσκεται σε εξέλιξη το τεράστιο σκάνδαλο που κλυδωνίζει τη Volkswagen, για παραπλάνηση των αμερικανικών αρχών ως προς τους πραγματικούς ρύπους που εκπέμπουν συγκεκριμένα μοντέλα με κινητήρες diesel που διατέθηκαν στην αγορά των ΗΠΑ και όχι μόνο. Τα ενδεχόμενα πρόστιμα εικάζεται ότι θα αγγίξουν το αστρονομικό ποσό των 18 δισ. δολαρίων και θα υπάρξουν και ποινικές διώξεις. Η τιμή της μετοχής της εταιρίας έχει ήδη απωλέσει πολύ μεγάλο ποσοστό της αξίας της. Οι επιπτώσεις στη φήμη της προδιαγράφονται σοβαρότατες. Ασφαλιστικές συνέπειες: ενεργοποίηση συμβολαίου D&O πιθανώς για το μεγαλύτερο ποσό αποζημίωσης που έχει ποτέ προκύψει. Επίσης αποζημιώσεις από τυχόν συμβόλαια ασφάλισης απώλειας φήμης, ανάκλησης προϊόντος κ.λπ. Επάρκεια διαθέσιμων επενδυτικών κεφαλαίων στη διεθνή (αντ)ασφαλιστική αγορά & Soft market. Το συμβάν της TIANJIN, «πληγώνει» σημαντικά τους ισολογισμούς αρκετών πολυεθνικών ασφαλιστικών και είχε σαν συνέπεια την προσωρινή αναστολή στο κύμα υπερ-εξαγορών / συγχωνεύσεων, με κυριότερη αυτήν της Royal & Sun Alliance από τη Zurich Insurance,

25 025

EDITO MARKET

Αναδυόμενοι κίνδυνοι και νέα καινοτόμα προϊόντα όπως για παράδειγμα το Cyber Liability, D&O δείχνουν να έχουν λαμπρή προοπτική, ειδικά σε συνάφεια με τη διαχείριση κινδύνων και τις εφαρμογές του SOLVENCY II. που αν υλοποιούνταν θα ήταν ύψους £5,6 δισ. Όμως τα γεγονότα αυτά, παρά τα μεγέθη και τη σοβαρότητά τους, δεν επηρεάζουν τη συνολική διεθνή (αντ)ασφαλιστική αγορά. Η συνεχιζόμενη υπερπροσφορά κεφαλαίων δεν επιτρέπει να αναχαιτιστεί και αντιστραφεί το υφιστάμενο soft market. Εκτιμάται πως η παγκόσμια αγορά είναι σε θέση, μέσα στο ίδιο οικονομικό έτος, να αντεπεξέλθει χωρίς σοβαρές επιπτώσεις ακόμα και σε θεομηνίες ή λοιπά καταστροφικά γεγονότα ύψους $50δισ. (όπως π.χ. ο τυφώνας Katrina το 2005). Εντούτοις, κορυφαίοι κύκλοι που βρέθηκαν στο καθιερωμένο διεθνές αντασφαλιστικό meeting του Monte Carlo, στις αρχές του μήνα, διατείνονται ότι ο ρυθμός μείωσης του κόστους αντασφάλισης θα ανακοπεί μέσα στο 2016, καθώς η όποια επιπλέον επιβάρυνση στη σχέση «ασφάλιστρο / διαθέσιμο κεφάλαιο» καθίσταται ασύμφορη ανεξαρτήτως προέλευσης των κεφαλαίων (είτε από παραδοσιακούς αντασφαλιστές είτε από αγορές alternative capital). Μένει να το δούμε στην πράξη.

Solvency II & Rating Agencies Εκτιμάται ότι η περαιτέρω μείωση του εκχωρούμενου κινδύνου από τους αντασφαλιζόμενους προς τους αντασφαλιστές ή/και εκχώρηση κινδύνου προς αντασφαλιστές χαμηλής φερεγγυότητας προς εξοικονόμηση κόστους, θα συνιστά κίνδυνο ασφαλούς διαχείρισης εκ μέρους των ασφαλιστικών, ειδικά ως προς τις προδιαγραφές που ορίζει το SOLVENCY II, η πλήρης εφαρμογή του οποίου στην Ελλάδα θα ισχύει από την 1.1.2016. Επιπτώσεις στην ελληνική αγορά Με τα σημερινά δεδομένα, αναμένεται ότι θα διατηρηθεί η τάση για μειώσεις στο κόστος

αντασφάλισης, ειδικά στις συμβατικές αντασφαλίσεις καταστροφικών κινδύνων. Παράλληλα, όμως, και σε σχέση με την προηγούμενη παράγραφο, δεδομένου ότι και στον χώρο μας ισχύει ο γενικός κανόνας «ό,τι πληρώνεις, παίρνεις», καθώς οι εγχώριες ασφαλιστικές πιέζονται να αναζητούν το χαμηλότερο δυνατό κόστος αντασφάλισης, οφείλουν να σταθμίσουν τα οφέλη και τους κινδύνους που απορρέουν από την παραπάνω εξίσωση. Στις προαιρετικές αντασφαλίσεις, οι πρωτοκλασάτοι αντασφαλιστές, σε γενικές γραμμές, λειτουργούν είτε στα πλαίσια της «διατήρησης θέσης» (continuity) μέσα στο παρατεταμένο soft περιβάλλον με τις ελάχιστες δυνατές απώλειες, ή της ευκαιριακής συμμετοχής σε ελκυστικούς κινδύνους, με βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Αναφορικά με τα δεδομένα της χώρας μας: δυστυχώς μέσα στο 2015, οι διαδοχικές εκλογές, τα capital controls, η υπερφορολόγηση, η απορρέουσα κάθετη μείωση της κατανάλωσης, η έλλειψη ρευστού στον δημόσιο & ιδιωτικό τομέα, η διακοπή ασφάλισης αρκετών μεγάλων δημόσιων οργανισμών έχουν

Οι κυριότεροι αντασφαλιστές όπως η Munich Re, Swiss Re, Hannover Re, Amlin κ.λπ. δηλώνουν το «παρών» και συνεχίζουν να μας στηρίζουν, παρά τα συνεχή αρνητικά δεδομένα που διαμορφώνονται στην αγορά μας.

* Ο κ. Πέτρος Μαζαράκης είναι Manager of Facultative Department της Carpenter Turner

προκαλέσει περαιτέρω συρρίκνωση του (αντ) ασφαλιστικού προϊόντος. Παράλληλα με τα ανωτέρω, η αύξηση των συντελεστών φόρου ασφαλίστρων έχει σαν συνέπεια όχι μόνον την περαιτέρω συρρίκνωση του προϊόντος για ασφαλιστικές και αντασφαλιστές, αλλά και επιβάρυνση λόγω απορρόφησης του κόστους αυτού, καθώς στις περισσότερες των περιπτώσεων μεσαίων-μεγάλων κινδύνων, οι (αντ)ασφαλιστές αδυνατούν να το μετακυλήσουν στον ασφαλιζόμενο. Υπάρχει προοπτική; Με τα σημερινά δεδομένα, μάλλον όχι. Απαιτείται σταθερό πολιτικό κλίμα, με άμεσες και ορθολογικές επιλογές, που θα αποκλιμακώσουν τη φορολόγηση για τις ιδιωτικές επιχειρήσεις και τον καταναλωτή. Που θα καθιερώσουν απλοποιημένο, συνεπές και μακρόπνοο φορολογικό περιβάλλον, ώστε να προσελκύσουν ή/και διατηρήσουν επενδύσεις από ιδιωτικά κεφάλαια, που θα εξασφαλίσουν θέσεις εργασίας και παραγωγή νέου πλούτου προς ασφάλιση. Που θα δημιουργήσουν κύκλο εργασιών με απορρέουσες ασφαλιστικές ανάγκες. Αναδυόμενοι κίνδυνοι και νέα καινοτόμα προϊόντα όπως για παράδειγμα το Cyber Liability, D&O δείχνουν να έχουν λαμπρή προοπτική, ειδικά σε συνάφεια με τη διαχείριση κινδύνων και τις εφαρμογές του SOLVENCY II. Επίσης ζεστό μένει πάντοτε το μακροχρόνιο ζήτημα της επαρκούς ασφάλισης κατά των θεομηνιών και κυρίως του σεισμού, όπως και η βελτίωση των προϊόντων ασφάλισης υγείας / περίθαλψης αποτελούν σημεία αιχμής για την (αντ)ασφαλιστική προοπτική. Συμπεράσματα Οι κυριότεροι αντασφαλιστές όπως η Munich Re, Swiss Re, Hannover Re, Amlin κ.λπ. δηλώνουν το "παρών" και συνεχίζουν να μας στηρίζουν, παρά τα συνεχή αρνητικά δεδομένα που διαμορφώνονται στην αγορά μας. Δυστυχώς όμως, αν μετά και τις πρόσφατες εκλογές δεν επέλθει ριζική μεταβολή σε όλα τα θέματα που ταλανίζουν τη χώρα, η ύφεση θα συνεχιστεί, με δυσμενείς συνέπειες για τις συνεργασίες αυτές.

26 026

lΑw MARKET

Τα capital controls ψαλιδίζουν την παραγωγή Άρθρο του κ. Αναστάσιου Ν. Παπαδόπουλου*

Τον μήνα Ιούλιο καταγράφηκε αντιστροφή της θετικής πορείας των Ασφαλίσεων Ζωής, αφού τον συγκεκριμένο μήνα η παραγωγή ασφαλίστρων υπέστη μείωση (-17%) σε σύγκριση με την αντίστοιχη του 2014, ενώ οι Ασφαλίσεις κατά Ζημιών απόλεσαν τη μηνιαία αύξηση παραγωγής που είχαν καταγράψει τον Ιούνιο (+2,8%), καταγράφοντας μεγάλη πτώση 12,7%. Αποτέλεσμα, η συνολική παραγωγή ασφαλίστρων Ιανουαρίου – Ιουλίου 2015 να παρουσιάσει μείωση 0,6%. Οι ασφαλιστικές εταιρίες έχουν αντεπεξέλθει με επιτυχία στα σκληρά τεστ που τους θέτουν οι εξελίξεις στην ελληνική οικονομία: • Συνεχίζουν να καταβάλλουν κανονικά τις αποζημιώσεις των πελατών τους μέσω της ηλεκτρονικής τραπεζικής (web banking).

• Τα κλασικού τύπου προγράμματα δεν κινδυνεύουν, ακόμη και σε ενδεχόμενη επιδείνωση των τραπεζικών συνθηκών.

• Δεν προχώρησαν σε ακυρώσεις συμβολαί-

καταθέσεων, αλλά για να κλειδωθεί μια μακροπρόθεσμη ελάχιστη ετήσια απόδοση, που κυμαίνεται ενίοτε και πάνω από 2%. Ενας απ’ τους λόγους που αιτιολογεί αυτή τη στροφή προς τη συγκεκριμένη κατηγορία συμβολαίων είναι πως οι ασφαλιστικές εταιρίες, ολοένα και περισσότερο, είτε μειώνουν τις ελάχιστες εγγυημένες αποδόσεις είτε εν τέλει καταργούν τέτοια προϊόντα (λόγω των αρνητικών επιτοκίων που επικρατούν στη Βόρεια Ευρώπη). Η νέα οικονομική πραγματικότητα, όπως εκτυλίσσεται το τελευταίο χρονικό διάστημα, εγείρει έντονες ανησυχίες σε εταιρίες και ασφαλιστικούς διαμεσολαβητές, προκειμένου να καλύψουν τη μείωση της παραγωγής που προήλθε από την επιβολή των κεφαλαιακών ελέγχων. Αρκετές εταιρίες στοχεύουν στην προσέλκυση πελατών, οι οποίοι κατά κανόνα ανήκουν στα μεσαία και κατώτερα οικονομικά στρώματα και στην περίοδο της κρίσης έχουν με-

όπου με χαμηλό κόστος και απλές καλύψεις η επιχείρηση θα καλύπτει πρωτογενώς την ασφάλεια υγείας στους υπαλλήλους της. Πρέπει όλοι να αντιληφθούμε ότι τα επιτόκια που εφαρμόζουν οι εταιρίες στα συνταξιοδοτικά προγράμματα είναι πολύ υψηλά σε σχέση με αυτά που επικρατούν σε χώρες της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης. Τα συνταξιοδοτικά προγράμματα περιοδικών και εφάπαξ καταβολών θα καλύψουν μελλοντικές ανάγκες των πολιτών που καθημερινά αυξάνονται. Οταν το κοινωνικό κράτος αδυνατεί να εγγυηθεί τη σύνταξη που λαμβάνει ο εργαζόμενος κατά τη στιγμή της συνταξιοδότησής του και καθημερινά ο πολίτης γίνεται δέκτης συνεχόμενων ανακοινώσεων από την πολιτεία για μείωση των υφιστάμενων αλλά και μελλοντικών συντάξεων, θα πρέπει η ασφαλιστική αγορά να συμβάλει ουσιαστικά, ενημερώνοντας τους πολίτες για τον ρόλο και την εγγύ-

Η ανάγκη κάλυψης της υγείας του πολίτη καθημερινά γίνεται πιο έντονη. Με άξονα νέα, τυποποιημένα, ευέλικτα προγράμματα υγείας, η αγορά ίσως μπορέσει να αναθερμανθεί παραγωγικά και αποτελεσματικά. ων που έληγαν κατά τη διάρκεια των τελευταίων τριών εβδομάδων των κεφαλαιακών ελέγχων.

• Αρκετές εταιρίες απορρόφησαν είτε πλήρως είτε μερικώς την αυξημένη έμμεση φορολογία που προέκυψε με βάση τον τελευταίο νόμο, προκειμένου να προστατεύσουν τα συμφέροντα των πελατών τους. Η αναβαθμισμένη εικόνα του ασφαλιστικού κλάδου διαφαίνεται από τα εξής στοιχεία: α) Πριν από την επιβολή των κεφαλαιακών ελέγχων, σημαντικά ποσά καταθέσεων τοποθετήθηκαν σε ασφαλιστικά προϊόντα που επενδύουν σε τίτλους εξωτερικού, προκειμένου να υπάρξει προστασία έναντι ενδεχόμενης εξόδου της Ελλάδας από την Ευρωζώνη. β) Κατά τη διάρκεια των κεφαλαιακών ελέγχων υπήρξαν τοποθετήσεις σε κλασικού τύπου ασφαλιστικά-επενδυτικά συμβόλαια, όχι μόνο για να αποφευχθεί ενδεχόμενο κούρεμα

γαλύτερη -παρά ποτέ- ανάγκη ασφαλιστικής κάλυψης. Ομως, η εξεύρεση νέων εργασιών είναι δύσκολη και η αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων έχει επηρεαστεί αρνητικά σε μεγάλο βαθμό. Τίθεται το ερώτημα, με ποιο τρόπο θα αναστραφεί το αρνητικό κλίμα της παραγωγικής δραστηριότητας; Η απουσία κοινωνικού κράτους και η καθημερινή δυσκολία εξυπηρέτησης των πολιτών στα δημόσια νοσοκομεία θέτουν αναγκαία όσο ποτέ την κάλυψη υγείας των πελατών, μέσω ασφαλιστικών προγραμμάτων. Η ανάγκη κάλυψης της υγείας του πολίτη καθημερινά γίνεται πιο έντονη. Με άξονα νέα, τυποποιημένα, ευέλικτα προγράμματα υγείας, η αγορά ίσως μπορέσει να αναθερμανθεί παραγωγικά και αποτελεσματικά. Ταυτόχρονα θα πρέπει να δοθεί έμφαση στη δημιουργία ομαδικών ασφαλιστήριων συμβολαίων υγείας,

ηση που θα διαδραματίσει στο θέμα των συντάξεων. Τέλος, στον κλάδο αυτοκινήτου παρατηρείται η τάση συνεχόμενης μείωσης των ασφαλίστρων, χωρίς όμως να επιτυγχάνεται η αύξηση του ασφαλιζόμενου στόλου οχημάτων. Τόσο οι διαμεσολαβητές όσο και οι ασφαλιστικές εταιρίες θα πρέπει άμεσα να συμβάλουν στην άμεση ενημέρωση των πολιτών προκειμένου να προβούν στην ασφάλιση των ανασφάλιστων οχημάτων. Δεν θα πρέπει να αρκεστούμε μόνο στις ενέργειες της πολιτείας! Είναι χρέος μας να δράσουμε συντονισμένα, άμεσα και μεθοδικά για το καλό ασφαλισμένων και ανασφάλιστων! Είναι επιβεβλημένο όλοι μας, ασφαλιστικές εταιρίες και διαμεσολαβητές, να διατηρήσουμε υψηλού επιπέδου παρεχόμενες υπηρεσίες, επιτυγχάνοντας όχι μόνο βιωσιμότητα, αλλά συνεχόμενη οικονομική ανάπτυξη.

* Ο κ. Αναστάσιος Ν. Παπαδόπουλος είναι Διευθυντής Πωλήσεων Δικτύου Ανεξάρτητων Συνεργατών και Bancassurance της ΑΤΕ Ασφαλιστικής

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΜΕΛΩΝ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΕΛΛΗΝΩΝ ΜΕΣΙΤΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ AMIΛΛΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ / 9ο χλμ. Θεσσ/κης-Θέρμης, 57 001 Θεσσαλονίκη / T: 2310 474247 / www.ami-brokers.com / info@ami-brokers.com / namillis@ami-brokers.com

Erb ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ Αema / ΤΡΥΦΩΝ ΑΝΝΥ /

Σίνα 2-4, 106 72 Αθήνα / T: 210 9303850 / www.erbinsurancebrokers.gr / vboura@erbbrokers.gr

ΑΜΥΝΑ ΕΠΕ ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ / ΝΤΟΒΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ / Κηφισίας 74, 151 25 Μαρούσι / T: 210 6140591 / www.amyna.gr / info@amyna.gr

EUROBROKERS AE / ABDO WALID / Κηφισίας 100 & Μαραθωνοδρόμων 83, 151 25 Μαρούσι / T: 210 8123920-3 / www.eurobrokers.gr / abdo@eurobrokers.gr

AMT ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ - ΤΖΩΡΤΖΩΡΗΣ Μ. & ΣΙΑ ΕΕ ΤΖΩΡΤΖΩΡΗΣ ΜΙΧΑΗΛ / Τζαβέλλα 15-17, 185 33 Πειραιάς /

EUROMARE INS. BROKERS AE / Λ. Ποσειδώνος 93, 166 74 Γλυφάδα / T: 210 3314030 / www.euromare.gr / info@euromare.gr

AON GREECE AE / ΔΑΛΙΑΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ / Tζαβέλλα 1-3 &

EUROPROTECTION INS. BROKERS ΜΕΣ. ΑΣΦΑΛ. & ΑΝΤΑΣΦ. ΑΕ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ / Ηπείρου 2, 153 41 Αγ. Παρασκευή /

T: 210 41 33 644 / www.amt.gr / info@amt.gr

Εθν. Αντιστάσεως, Business Plaza (κτίριο 1), 152 31 Χαλάνδρι / T: 213 0177100 / aonhellas@aon.gr

T: 211 1036503-587 / www.europrotection.gr / info@europrotection.gr

ΑΠΟΛΛΩΝ Α.Ε. ΜΕΣΙΤΕΙΑΣ ΑΣΦ. / ΒΑΡΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ /

EXECUTIVE INSURANCE BROKERS AE ΑΝΩΓΙΑΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ / Σπύρου Πάτση 58-60, 118 55 Αθήνα /

ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΓΓΥΗΣΗ ΕΠΕ / ΣΟΥΡΙΚΑ ΜΑΡΙΛΕΝΑ /

EXPERT ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΕΠΕ ΚΑΠΑΝΤΑΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ / Μεσογείων 280, 155 62 Χολαργός /

Λ. Αθηνών 71, 101 73 Αθήνα / T: 210 3483431-4 / gvaropoulos@saracakis.gr Καποδιστρίου 5, 144 52 Μεταμόρφωση / T: 210 2801105 / www.insurg.gr/ info@insurg.gr / marilena@insurg.gr

ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ & ΣΙΑ ΕΕ ΜΕΣ. ΑΣΦ. & ΑΝΤ.

DAEDALUS LIFE INS. & REINS. BR. EE / ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ / Λ. Κηφισίας 10-12 (Αgora Center), 151 25 Mαρούσι / T: 210 6843888 / www.daedaluslife.gr / info@daedaluslife.gr

ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ / Αμερικής 19 & Βαλαωρίτου, 106 71 Αθήνα / T: 210 3609000 / btriantafyllou@gmail.com

BRITISH PROVIDENCE AE / αναστασιαδου αναστασια / Εθνικής Αντιστάσεως 48,152 31 Χαλάνδρι / T: 210 2808650 / www.britishprovidence.gr / a.anastasiadou@britishprovidence.gr

T: 210 3469549, 210 3469241 / www.executive.gr / p_anogiatis@executive.gr

T: 210 6898210 / www.expertinsurance.gr / jsapoutzis@expertinsurance.gr

ΘΕΟΦΑΝΗΣ ΠΑΠΑΝΙΚΗΤΑΣ & ΣΙΑ ΕΕ ΑΣΦΑΛ. & ΑΝΤΑΣΦ. ΜΕΣΙΤΕΙΩΝ BRITANNIA / ΠΑΠΑΝΙΚΗΤΑΣ ΘΕΟΦΑΝΗΣ / Χασιώτη 13,

151 23 Μαρούσι / T: 210 6857686-7 / www.britannia.gr / info@britannia.gr / fpapanikitas@britannia.gr

GLOBALNET INSURANCE BROKERS LTD / ΚΑΦΦΕΤΖΗ ΕΥΓΕΝΙΑ / Αρτέμιδος 7, 151 24 Μαρούσι / T: 210 6100990 / www.globalnet.gr / eugenia@globalnet.gr

GRAS SAVOYE WILLIS NET TRUST AE MEΣΙΤΕΙΑΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ Κωνσταντινοσ μαυροπουλοσ / Ευριπίδου 2Α, 176 74 Καλλιθέα /

BRODYN LTD ΔΥΝΑΜΙΚΟΙ ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦ. ΕΠΕ / MENAZΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ / Λ. Συγγρού 40-42, 177 42 Αθήνα / T: 210 9243233 /

T: 210 9465501 / info@willis.grassavoye.gr

BROKINS 3 AE / IΑΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΒΙΡΓΙΝΙΑ / Βουλιαγμένης 99 & Ιλίου 1,

Τ.Θ.60832, Τ.Κ. 57001 / T: 2310 492492 / www.infotrust.gr / broker@infotrust.gr

www.brodyn.gr / info@brodyn.gr

166 74 Γλυφάδα / T: 210 8931600 / www.brokins.gr / iatvi@brokins.gr

COMERGON SA risk managers - INSURANCE BROKERS ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΣ / Μπραχαμίου 9, 151 24 Μαρούσι / T: 210 6196525 /

www.comergon.gr / info@comergon.gr

CONSENSUS INSURANCE SERVICES Φ. ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ & ΣΙΑ ΜΕΣ. ΑΣΦ. ΕΕ / ΜΥΤΗΛΙΝΑΙΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΣ / Ηρώδου Αττικού 7, 145 61

INFOTRUST AE / ΚΟΠΤΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ / 9χλμ. Θεσ/κης-Μουδανιών,

INSURE-IT Γ. & Κ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΠΟΥΛΟΣ ΕΠΕ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΣΤΗΣ / Ξάνθου 2, 106 73 Αθήνα / T: 210 7225915 / www.insure-it.gr / cc@insure-it.gr

Ι. ΣΑΜΟΛΑΔΑΣ - Μ.ΓΕΩΡΓΑΡΟΥΔΗ ΟΕ ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΩΝ - ΑΣΦ. ΣΥΜΒ. - ΣΥΝΤ. ΑΣΦ. ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ ΣΑΜΟΛΑΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ / Λ. Ειρήνης 151, 188 63 Πέραμα /

Κηφισιά / T: 210 6253724 / www.consensus-ins.gr / info@consensus-ins.gr

T: 210 4416888 / www.anyinsurance.gr / samoladas@anyinsurance.gr

ΓΚΡΑ ΣΑΒΟΥΑ ΓΟΥΙΛΛΙΣ ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΩΝ ΑΕ ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ / Ευριπίδου 2Α, 176 74 Καλλιθέα /

I.S.CO Ltd / ΜΕΝΑΖΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ / Λ.Συγγρού 40-42, 117 52 Αθήνα /

T: 219 9999200 / info@willis.grassavoye.gr

ΓΚΡΙΝΓΟΥΝΤΣ ΜΕΣ. ΑΣΦ. ΕΠΕ / ΚΑΛΟΓΕΡΑΚΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ/ Δασκαρόλη 67, 166 75 Γλυφάδα / T: 210 9690700 / www.greenwoods.org / kostas@greenwoods.org

T: 210 9239239 / www.isco-re.gr / menazis@isco-re.gr

ΙΩΑΝΝΟΥ ΑΝΔΡΕΑΣ / Αγ. Ιωάννου 6, 152 33 Χαλάνδρι / T: 210 6899199 / www.ip-insurance.gr / info@ip-insurance.gr

ΔΕΚΑΘΛΟΝ ΑΕ / ΣΤΑΜΟΓΙΩΡΓΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ / Μεσογείων 71,

KAΠΟΥΑΝΟ ΑΕ / ΚΑΠΟΥΑΝΟ ZAK / Αγ. Βαρβάρας 37, 152 31 Χαλάνδρι / T: 210 6777200 / www.mjcapuano.gr / jacques.capuano@mjcapuano.gr

ΕΛΕΝΗ ΛΑΜΠΡΟΥΚΟΥ / Ηρώων Πολυτεχνείου 2-4, 146 71 Ν. Ερυθραία

KAΡΑΒΙΑΣ ΜΕΣ. ΑΣΦ. & ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΑΣΦ. ΑΕ KARAVIAS UNDERWRITING AGENCY / ΚΑΡΑΒΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ /

115 26 Αθήνα / T: 210 7454000 / dekathlon@atlantiki.gr

/ T: 210 6250920 / lamprouk@otenet.gr

ΕΛΠΑ ΜΕΣ. ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΑΕ / ΚΑΠΑΝΤΑΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ /

Λ. Μεσογείων 280, 155 62 Χολαργός / T: 210 6898210 / sales@elpaasfalies.gr

ΕΛΥΖΕ Α.Ε. / ΣΟΥΦΕΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ / Λ. Κηφισίας 240-242, 152 31 Χαλάνδρι / T: 210 6700600 / www.elysee.gr / info@elysee.gr

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΜΕΣΙΤΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ

Ευριπίδου 12, 105 59 Αθήνα / T: 210 3640618 / www.gkaravias.gr / info@gkaravias.gr / george@gkaravias.gr

ΚΑΡΠΕΝΤΕΡ ΤΕΡΝΕΡ ΑΕ ΜΕΣΙΤΕΙΑΣ ΑΣΦΑΛ., ΑΝΤΑΣΦ. & ΑΣΦ. ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ / ΤΕΡΝΕΡ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣΓΕΩΡΓΙΟΣ / Γρανικού 7, 151 25 Mαρούσι /T: 213 0119000 /

www.carpenterturner.gr / welcome@carpenterturner.com

www.sema.gr

ΚΟΥΪΔΟΥΡΜΑΖΗ ΙΩΑΝΝΑ ΜΕΣ. ΑΣΦ. ΑΕ, I.C. INSURANCE BROKERS / ΚΟΥΪΔΟΥΡΜΑΖΗ ΙΩΑΝΝΑ / Α. Αρτέμιδος 4-Κηφισίας, 151 24 Μαρούσι / T: 210 6109921 / www.credit.com.gr / info@credit.com.gr

ΚΟΥΜΠΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ / Κηφισίας 100 & Μαραθωνοδρόμων 83, 151 25 Mαρούσι / Τ: 210 8123700 / www.koumbas.gr / sakali@koumbas.gr

ΛΑΖΑΡΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΩΝ παπαδοπουλοσ λαζαροσ / Ι. Κωλέττη 22, 546 27 Θεσσαλονίκη /

τηλ. & fax: 2310 567520 / lazpap1972@gmail.com

ΛΑΜΠΡΟΣ ΚΟΚΚΙΝΟΣ INSURANCE BROKERS ΑΕ ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ / Ερμού 44, 105 63 Αθήνα / Τ: 210 3253825 /

kokinsur@otenet.gr

MARSH EΠΕ ΜΕΣiteσ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ / οικονομοπουλου Θεοδωρα iωαννα / Κηφισίας 16 & Χαλεπά 1, 151 25 Μαρούσι /

Τ: 210 8176000 / ioannatheodora.economopoulou@marsh.com

(ΟΜΙΚΡΟΝ ΚΑΠΑ) Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΤΣΟΣ & ΣΙΑ ΜΕΣ. ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΕΕ ΚΑΡΑΜΠΕΤΣΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ / Λ. Κηφισίας 34, 115 26 Αθήνα / Τ: 210 7793646 / www.omikroninsurance.gr / kkarabetsos@omikroninsurance.gr

ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΑΓΚΟΣ / Αμερικής 20, 106 71 Αθήνα / Τ: 210 3622862 / yagospan@otenet.gr / eurofinservices@yahoo.gr ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ ΑΕ ΜΕΣ. ΑΣΦ. / ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ /

Τσιμισκή 17, 546 24 Θεσ/νίκη / T: 2310 236126 / www.papadakis.com.gr / st.papadaki@papadakis.com.gr

ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΜΕΣ. ΑΣΦ. & ΑΝΤΑΣΦ. ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΑΕ / ΓΚΟΤΣΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ / Λεωφ. Συγγρού 163, 171 21 Αθήνα / T: 210 3288015 /

GotsisJ@Piraeusbank.gr

ΠΕΝΚΟ ΑΕ / ΚΡΟΚΙΔΑΣ στελιοσ / Κονίτσης 5, 151 25 Μαρούσι / T: 210 6140292 / www.penco.gr / stelios@penco.gr

ΜΑΡΤΕΝ ΒΑΣ. ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΜΕΣΙΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΩΝ ΜΑΡΤΕΝ ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ / Ελ.Βενιζέλου 155-157, 176 72 Καλλιθέα /

ΠΟΛΑΡΙΣ ΕΠΕ ΑΣΦ. ΥΠΗΡ. ΚΑΙ ΜΕΣ.ΑΣΦ. / ΚΑΚΟΥΡΗΣ ΠΕΤΡΟΣ /

ΜΑΤRIX ΑΕ ΜΕΣ. ΑΣΦ. & ΑΝΤΑΣΦ. / Τσεσμετζόγλου Δημήτριος /

POST INSURANCE BROKERAGE ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛ. ΑΕ ΔΑΜΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ / Ομήρου 22, 106 72 Αθήνα /

Τ: 210 9570333 / www.marten.gr / demosthenes.marten@marten.gr

Ακαδημίας 61, 106 79 Αθήνα / Τ: 210 3390354 / www.matrix-brokers.com / dimitrios@matrix-brokers.com

MDB GREECE ΕΠΕ / ΣΤΑΥΡΟΥ ΣΤΥΛΙΑΝΗ / Ιωνίας 124, 136 71 Αχαρνές / Τ: 210 6742020 / mdbgreece@mdbre.gr MEGA INSURANCE BROKERS AE / XATZΗΘΕΟΔΟΣΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ /

Λεωφ.Συγγρού 229, 171 21 Ν. Σμύρνη/ T: 210 9522777 / www.polarisbrokers.gr / info@polarisbrokers.gr

T: 210 3734413 / www.postinsurance.eu / info@postinsurance.eu

PREMIUM BROKERS AΕ ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ / ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΙΝΝΗΣ / Βασιλίσσης Σοφίας 69, 11521 Αθήνα/ T: 216 6004200 / www.b-sa.gr / isinnis@b-sa.gr

Λ. Συγγρού 122, 117 45 Αθήνα / Τ: 210 9225824-5 / www.megabroker.gr / ihagi@megabroker.gr

PRIMARY LINK SA / ΒΑΚΑΛΗΣ ΑΛΕΞΗΣ / Λ. Συγγρού 97, 117 45 Αθήνα / T: 210 9224451 / www.primarylink.gr / vakalis@primarylink.gr

ΜΕΡΚΙΟΥΡΙ Α.Ε. ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦαλισεων / ΚΑΤΣΙΩΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ /

ΠΡΑΞΙΣ ΜΕΣiteσ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΕΠΕ / ΠΑΠΠΑ ΙΩΑΝΝΑ /

Μομφεράτου 148, 114 75 Αθήνα / Τ: 210 6466641 / www.mercury-insbrokers.gr / katsiotisg@mercury-insbrokers.gr

ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛ. ΑΘΗΝΑΣ ΑΕ / ΑΛΦΙΕΡΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ /

Σελευκείας & Πρεβέζης 1, 143 42 Ν. Φιλαδέλφεια / T: 210 2580451, 458 / www.praxis-insurance.gr / info@praxis-insurance.gr / ipappa@praxis-insurance.gr

Eλ. Βενιζέλου 99, 171 23 Νέα Σμύρνη / Τ: 210 9323700 / www.aib.gr / info@aib.gr / alfieris@aib.gr

REAL ΑΕ / ΤΖΩΡΤΖΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ / Πανεπιστημίου 13, 105 64 Αθήνα /

ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛ. ΜΟΥΤΟΥΑΛ ΑΕ / ΝΙΚΟΛΙΝΑΚΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ /

ΣΙΓΜΑ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΜΕΣ. ΑΣΦ. EGS INSURANCE BROKERS ΣΕΡΑΦΕΙΜΙΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ / Ομήρου 10-12, 171 21 Νέα Σμύρνη /

T: 210 3232490 / www.real-ib.gr / info@real-ib.gr / gtzortzis@real-ib.gr

Κοραή 7, 15341 Αγ. Παρασκευή / Τ: 210 6549515 / www.mutualnet.gr / dnikolinakos@mutualnet.gr /

T: 210 9346635 / www.sigmaib.gr / info@sigmaib.gr

MONEY MARKET AE / ΠΑΠΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ /

Σ.Ι. ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΕΠΕ / ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ /

Αγ. Δημητρίου 4, 105 54 Αθήνα / Τ: 210 3245000 / info@insurancemarket.gr

Ν. ΓΑΒΡΙΛΗΣ & ΣΙΑ ΕΕ-ΜΕΣ. ΑΣΦ. / ΓΑΒΡΙΛΗΣ ΝΙΚΟΣ /

Αμερικής 20, 106 71 Αθήνα / T: 210 3602226-9 / www.xirogiannopoulos.gr / info@xirogiannopoulos.gr / ioannis@xirogiannopoulos.gr

Παπαναστασίου 4, 185 34 Πειραιάς / Τ: 210 4122093 / www.gavrilis.com / info@gavrilis.com

TE-TΡAΣΤ ΑΕ / ΠΟΥΛΑΝΤΖΑΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ / Aιγαίου 4, 171 21

NBG ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΑΕ / Χατζόπουλος Αναστάσιος /

U.I.S. AE ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ & ΑΝΤΑΣΦ. / ΛΑΜΠΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ /

Σόλωνος 75, 106 79 Aθήνα / Τ: 210 3388793-799 / insurancebrokers@nbg.gr

ΝΙΜΑ Α.Ε. ΜΕΣΙΤΕΣ ΔΙΕΘΝΩΝ ΑΣΦ. & ΑΝΤΑΣΦ. αντωνογεωργοσ θεοδωροσ / Φιλελλήνων 25, 105 57 Αθήνα / Τ: 210 3236917 / nima1@otenet.gr

Ν. ΚΑΤΣΙΜΠΕΡΗΣ ΚΑΙ ΣΙΑ ΜΕΣ. ΑΣΦ. ΕΠΕ, NAK INSURANCE BR. ΚΑΤΣΙΜΠΕΡΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ / Δεκελείας 9, 143 43 Ν. Χαλκηδόνα /

Τ: 210 2517840 / www.nakinsurance.gr / nkatsib@nakinsurance.gr

NN ΕΑΕ Μεσιτείας Ασφαλίσεων, NN Μεσιτική

Λ. Συγγρού 198, 176 71 Καλλιθέα /Τ: 210 9506816 / Ababouri@nnhellas.gr

Ν. Σμύρνη / T: 210 9355886 / www.te-trust.gr / poulantzas@te-trust.gr

Εγνατίας 53, 546 31 Θεσ/νίκη / T: 2310 232 066 / uisins@otenet.gr

ΥΔΡΑ ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΑΕ / ΚΑΤΣΙΜΠΕΡΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ /

Αγ. Φιλοθέης & Ναυ. Νικοδήμου 30, 105 56 Αθήνα / T: 210 3724900 / www.nakinsurance.gr / nkatsib@nakinsurance.gr

ΦΙΛΗΣ ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΕΠΕ EFIB LTD / ΦΙΛΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ / Παρασκευοπούλου 4, 121 32 Περιστέρι / T: 210 5766100 / filis@filis.gr

ΦΟΥΤΑΔΑΚΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ / ΦΟΥΤΑΔΑΚΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ /

X. Τρικούπη 146 & Στροφιλίου, 146 71 Νέα Ερυθραία / T: 210 6206380 / futadaki@otenet.gr

NOBILIS ΕΠΕ ΜΕΣ.ΑΣΦΑΛ. / ΤΣΙΛΙΜΠΑΡΗ ΜΑΡΙΑ / Αρχαίου Θεάτρου 8, 174 56 Άλιμος / Τ: 210 9912260 / www.nobilisbrokers.gr / Maria.tsilibari@nobilisbrokers.gr

VESTER ΑΕ / ΚΑΤΣΙΚΑΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ / Βαλαωρίτου 17 & Αμερικής,

ΝΤΑΛΙΑΝΗ ΕΠΕ - ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛ. / ΑΘΥΡΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ /

Βαλαωρίτου 17 & Αμερικής, 106 71 Αθήνα / T: 210 6829720 / www.omegabrokers.gr / info@omegabrokers.gr

Πολυτεχνείου 45, 546 25 Θεσ/νίκη / Τ: 2310 542 280 / www.daliani-insurance.gr / daliani@daliani-insurance.gr

OMIKΡΟΝ ΑΕ / ΘΩΜΑΔΑΚΗ ΕΛΙΣΑΒΕΤ / Λ. Κηφισίας 34, 115 26 Αθήνα / Τ: 210 7705622 / www.omikroninsurance.gr / info@omikroninsurance.gr

106 71 Αθήνα / T: 210 3259811 / www.vester.gr / vkatsikas@vester.gr

ΩΜΕΓΑ ΜΕΣ. ΑΣΦ. & ΑΝΤΑΣΦ. ΑΕ / ΣΙΑΧΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ /

MEMBER’S LIST OF HELLENIC INSURANCE BROKERS ASSOCIATION AMILLIS NIKOLAOS / 9ο klm Thess.-Thermis, 57 001 Thessaloniki / Τ: 2310 474247 / www.ami-brokers.com / info@ami-brokers.com / namillis@ami-brokers.com

ELENI LAMBROUKOU / 2-4 Ir. Polytehniou Str., 146 71 N. Erythrea /

AMYNA LTD INSURANCE BROKERS / NTOVAS VASILIOS /

280 Mesogion Ave., 155 62 Holargos / Τ: 210 6898210 / sales@elpaasfalies.gr

74 Kifisias Ave. 151 25 Marousi / Τ: 210 6140591/ www.amyna.gr / info@amyna.gr

AMT INSURANCE BROKERS - TZORTZORIS M & SIA EE TZORTZORIS MICHAEL / 15-17 Tzavella Str., 185 33 Piraeus /

Τ: 210 41 33 644 / www.amt.gr / info@amt.gr

AON GREECE SA / DALIANIS GEORGIOS / 1-3 Tzavella &

Eth. Antistaseos Str., Business Plaza (Building 1), 152 31 Halandri / Τ: 213 0177100 / aonhellas@aon.gr

ΑPOLLON SA INSURANCE BROKERS / VAROPOULOS GEORGIOS / 71 Athinon Ave., 101 73 Αthens / Τ: 210 3483431-4 / gvaropoulos@saracakis.gr

ΑSFALISTIKH EGGYISI LTD / SOURIKA ΜΑRILΕΝΑ /

5 Kapodistriou Str., 144 52 Μetamorfosi / Τ: 210 2801105 / www.insurg.gr / info@insurg.gr / marilena@insurg.gr

ATHENS INSURANCE BROKERS SA / ALFIERIS KONSTANTINOS / 99 El. Venizelou str., 171 23 N. Smyrni / Τ: 210 9323700 / www.aib.gr / info@aib.gr / alfieris@aib.gr

BRITISH PROVIDENCE SA / anastasiadou anastasia /

48 Ethnikis Antistaseos Str. 152 31 Halandri / Τ: 210 2808650 / www.britishprovidence.gr / a.anastasiadou@britishprovidence.gr

BRODYN LTD / μεναζIS IOANNIS / 40-42 Syngrou Ave. 177 42

Athens / Τ: 210 9243233 / www.brodyn.gr / info@brodyn.gr

BROKINS 3 SA / IATROPOULOU VIRGINIA / 99 Vouliagmenis Ave.

& 1 Iliou Str., 166 74 Glyfada / Τ: 210 8931600 / www.brokins.gr / iatvi@brokins.gr

CAPUΑΝΟ ΑΕ / CAPUΑΝΟ ZAK / 37 Ag. Varvaras Str., 152 31 Halandri / Τ: 210 6777200 / www.mjcapuano.gr / jacques.capuano@mjcapuano.gr

CARPENTER TURNER SA INS. & REINS. BROKER & CONSULTANT ΤΕRΝΕR ALEXANDER-GEORGE / 7 Granikou Str., 151 25 Μarousi /

Τ: 213 0119000 / www.carpenterturner.gr / welcome@carpenterturner.com

COMERGON SA risk managers - INSURANCE BROKERS ZAFIRIOU GEORGIOS / 9 Βrahamiou Str., 151 24 Marousi / Τ: 210 6196525 / www.comergon.gr / info@comergon.gr

CONSENSUS INSURANCE SERVICES F. MYTILINEOS & SIA INS. BROK. ΕΕ / ΜΥΤILINEOS PHILIPPOS / 7 Irodou Attikou Str., 145 61

Kifisia / Τ: 210 6253724 / www.consensus-ins.gr / info@consensus-ins.gr

Τ: 210 6250920 / lamprouk@otenet.gr

ELPA INSURANCE BROKERS SA / KAPANTAIS PANAGIOTIS /

ELYSEE SA / GEORGIOS SOUFERIS / 240-242 Kifisias Ave., 152 31 Halandri / Τ: 210 6700600 / www.elysee.gr / info@elysee.gr EUROBROKERS SA / ABDO WALID / 100 Kifisias Ave. & 83 Marathonodromon Str., 151 25 Marousi / Τ: 210 8123920-3 / www.eurobrokers.gr / abdo@eurobrokers.gr

EUROMARE INS. BROKERS SA / 93 Posidonos Ave., 166 74 Glyfada / Τ: 210 3314030 / www.euromare.gr / info@euromare.gr EUROPROTECTION INSURANCE BROKERS INS. & REINS. BROKERS SA / PAPAGIANNOPOULOS GEORGIOS / 2 Epirou Str., 153 41 Ag. Paraskevi / Τ: 211 1036503 / www.europrotection.gr / info@europrotection.gr

EXECUTIVE INSURANCE BROKERS SA / anogiatis panagiotis / 58-60 Spyrou Patsi Str., 118 55 Athens / Τ: 210 3469549, 210 3469241 / www.executive.gr / p_anogiatis@executive.gr

EXPERT ΙNSURANCE BROKERS LTD KAPANTAIS PANAGIOTIS / 280 Mesogion Str., 155 62 Holargos /

Τ: 210 6898210 / www.expertinsurance.gr / expert@expertinsurance.gr

FILIS INSURANCE BROKERS LTD E.F.I.B LTD / FILIS NIKOLAOS / 4 Paraskevopoulou Str. 121 32 Peristeri / Τ: 210 5766100 / filis@filis.gr

FOUTADAKI ANASTASIA / FOUTADAKI ANASTASIA /

146 X. Trikoupi & Strofiliou Str. 146 71 Nea Erithrea / Τ: 210 6206380 / futadaki@otenet.gr

GLOBALNET INSURANCE BROKERS LTD / ΚΑFFΕΤΖΙ ΕUGENIA / 7 Artemidos Str., 151 24 Μarousi / Τ: 210 6100990 / www.globalnet.gr / eugenia@globalnet.gr

GRAS SAVOYE WILLIS INSURANCE BROKERS SA MAVROPOULOS KONSTANTINOS / 2A Evripidou Str., 176 74 Kallithea / Τ: 219 9999200 / info@willis.grassavoye.gr

GRAS SAVOYE WILLIS NET TRUST SA INSURANCE BROKERS mavropoulos konstantinos / 2A Evripidou Str., 176 74 Kallithea / Τ: 210 9465501 / info@willis.grasavoye.gr

INFOTRUST AE / KOPTSIS GEORGIOS / 9klm. Thes/kis-Μοudanion, Τ.Θ.60832, Τ.Κ. 57001 / Τ: 2310 492492 / www.infotrust.gr / broker@infotrust.gr INSURE-IT C & Κ CONSTANTINOPOULOS LTD CONSTANTINOPOULOS COSTIS/ 2, Xanthou Str., 106 73, Athens /

GREENWOODS INS. BROKERS LTD / ΚΑLOGERΑΚΟs ΚOΝSΤΑΝΤΙΝΟs / 67 Daskaroli Str., 166 75 Glyfada / Τ: 210 9690700 /

Τ: 210 7225915 / www.insure-it.gr / cc@insure-it.gr

DALIANI LTD-INSURANCE BROKERS / ATHIRIDIS IOANNIS /

I. SAMOLADAS - Μ.GEORGOUDI ΟΕ INS. BROKERS - INS. ADV. - INS. COORDIN. / SAMOLADAS IOANNIS / 151 Irinis Ave.,

www.greenwoods.org / kostas@greenwoods.org

45 Polytechniou Str., 546 25 Thessaloniki / Τ: 2310 542280 / www.daliani-insurance.gr / daliani@daliani-insurance.gr

188 63 Perama / Τ: 210 4416888 / www.anyinsurance.gr / samoladas@anyinsurance.gr

DEKATHLON SA / STAMOGIORGOS DEMETRIOS /

ΙOANNOU ΑNDREAS / 6 Ag. Ioannou, 152 33 Halandri /

Erb INSURANCE SERVICES aema / TRYFON ANNY /

I.S.CO Ltd / MENAZIS IOANNIS / 40-42 Syngrou Ave.,

71 Mesogion Str., 115 26 Αthens / Τ: 210 7454000 / dekathlon@atlantiki.gr 2-4 Sina Str., 106 72 Athens / Τ: 210 9303850 / www.erbinsurancebrokers.gr / vboura@erbbrokers.gr /

HELLENIC INSURANCE BROKERS’ ASSOCIATION

Τ: 210 689999 / www.ip-insurance.gr / info@ip-insurance.gr

117 52 Athens / Τ: 210 9239239 / www.isco-re.gr / menazis@isco-re.gr

www.sema.gr

KARAVIAS INS. BROK. & INS.CONS. SA KARAVIAS UNDERWRITING AGENCY / KARAVIAS GEORGIOS / 12 Εvripidou

Str., 105 59 Athens / T: 210 3640618 / www.gkaravias.gr / info@gkaravias.gr / george@gkaravias.gr

ΚOUIDOURMAZI ΙOANNA INSURANCE BROKERS SA I.C. INS. BR. ΚOUIDOURMAZI ΙOANNA / 4 Amarisias Artemidos Str., 151 24 Marousi / Τ: 210 6109921 / www.credit.com.gr / info@credit.com.gr

KOUMBAS GEORGIOS / 100 Kifisias Ave. & 83 Marathonodromon Str., 151 25 Marousi / Τ: 210 8123700 / sakali@koumbas.gr LAZAROS PAPADOPOULOS INSURANCE BROKER PAPADOPOULOS LAZAROS / 22 I. Koletti Str., 546 27 Thessaloniki / tel. & fax: 2310 567520 / lazpap1972@gmail.com

LAMBROS KOKKINOS INSURANCE BROKERS SA KOKKINOS NIKOLAOS / 44 Ermou Str., 105 63 Athens /

Τ: 210 3253825 / kokinsur@otenet.gr

MARSH Llc insurance brokers / εconomopoulou th. i. /

16 Kifisias Ave. & 1 Halepa, 151 25 Marousi / Τ: 210 8176000 / ioannatheodora. economopoulou@marsh.com

OMIKRON SA / THOMADAKI ELISABETH / 34 Kifisias Ave. 115 26 Athens / Τ: 210 7705622 / www.omikroninsurance.gr / info@omikroninsurance.gr PANAGIOTOPOULOS YIAGOS / 20 Amerikis Str., 106 71 Αthens / Τ: 210 3622862 / eurofinservices@yahoo.gr / yagospan@otenet.gr

PAPADAKIS SA INSURANCE BROKERS PAPADAKIS KONSTANTINOS / 17 Tsimiski Str., 546 24 Thessaloniki /

Τ: 2310-236126 / www.papadakis.com.gr / st.papadaki@papadakis.com.gr

PENCO SA / KROKIDAS stelios / 5 Konitsis Str., 151 25 Marousi / Τ: 210 6140292 / www.penco.gr / stelios@penco.gr POLARIS INS. / KAKOURIS PETROS / 229 Syngrou Ave. 171 21 N. Smyrni / Τ: 210 9522777 / www.polarisbrokers.gr / info@polarisbrokers.gr PIRAEUS INS. & REINS. BROKERS SA / GOTSIS IOANNIS /

163 Sigrou Ave., 171 21 Athens / Τ: 210 3288015 / GotsisJ@Piraeusbank.gr

POST INSURANCE BROKERAGE INSURANCE BROKERS SA DAMDIMOPOULOS ANASTASIOS / 22 Omirou Str., 106 72 Athens / Τ: 210 3734413 / www.postinsurance.eu / info@postinsurance.eu

MARTEN DIMOSTHENIS INSURANCE BROKER MARTEN DIMOSTHENIS / 155 -157 El. Venizelou Str. 176 72 Kallithea /

PRAXIS INS. BROKERS LTD / PAPPA IOANNA / Selevkias & Prevezis 1 Str., 143 42 N. Philadelphia / Τ: 210 2580451, 458 / www.praxis-insurance.gr / info@praxis-insurance.gr / ipappa@praxis-insurance.gr

ΜΑΤRΙΧ S.A. / Tsesmetzoglou Dimitrios / 61 Akadimias Str., 106 79 Athens / Τ: 210 3390354 / www.matrix-brokers.com / dimitrios@matrix-brokers.com

PREMIUM BROKERS SA INSURANCE BROKERS / IOANNIS SINNIS /

MDB GREECE ltd / stavrou stiliani / 124 Ionias Str., 136 71

PRIMARY LINK SA / VAKALIS ALEXIS / 97 Syngrou Ave., 117 45 Αthens /

MEGA INSURANCE BROKERS SA / HATZITHEODOSIOU IOANNIS /

REAL sa / tzortzis ioannis / 13 Panepistimiou Str., 105 64 Athens /

MERCURY SA INSURANCE BROKERS / KATSIOTIS GEORGIOS /

SIGMA SA INSUR. BROKERS EGS INSURANCE BROKERS SERAFIMIDIS GEORGIOS / 10-12 Omirou Str.,171 21 N. Smyrni /

Τ: 210 9570333 / www.marten.gr / demosthenes.marten@marten.gr

Aharnes / Τ: 210 6742020 / mdbgreece@mdbre.gr

122 Syngrou Ave., 117 45 Athens / Τ: 210 9225824-5 / www.megabroker.gr / ihagi@megabroker.gr

69 Vasilissis Sofias Str., 11521 Athens / T: 216 6004200 / www.b-sa.gr / isinnis@b-sa.gr Τ: 210 9224451 / www.primarylink.gr / vakalis@primarylink.gr

Τ: 210 3232490 / www.real-ib.gr / info@real-ib.gr / gtzortzis@real-ib.gr

Momferatou 148, 114 75 Athens / Τ: 210 6466641 / www.mercury-insbrokers.gr / katsiotisg@mercury-insbrokers.gr

Τ: 210 9346635 / info@sigmaib.gr

MONEY MARKET sa / papantonopoulos sotirios / 4 Ag.

20 Amerikis Str., 106 71 Athens / Τ: 210 3602226-9 / www.xirogiannopoulos.gr / info@xirogiannopoulos.gr / ioannis@xirogiannopoulos.gr

Dimitriou Str., 105 54 Athens / Τ: 210 3245000 / info@insurancemarket.gr

MUTUAL ASSURANCE BR. SA / NIKOLINAKOS DEMETRIOS /

7 Korai Str., 153 41 Ag. Paraskevi / Τ: 210 6549515 / www.mutualnet.gr / dnikolinakos@mutualnet.gr

NAK INSURANCE BR. / KATSIMPERIS NIKOLAOS / 9 Dekeleias Str., 143 43 N. Xalkidona / Τ: 210 2517840 / www.nakinsurance.gr / nkatsib@nakinsurance.gr

S. I. XIROGIANNOPOULOS LTD / XIROGIANNOPOULOS IOANNIS /

ΤΗΕΟPHANIS PAPANIKITAS & SIA EE INS. & REINS. BROKING BRITANNIA / PAPANIKITAS THEOPHANIS / 13 Chasioti Str.,

151 23 Marousi / Τ: 210 2801105 / www.britannia.gr / info@britannia.gr / fpapanikitas@britannia.gr

TE-TRUST SA / POULANTZAS CHARALAMBOS / 4 Aegeou Str., 171 21 N. Smyrni / Τ: 210 9355886 / www.te-trust.gr / poulantzas@te-trust.gr

nbg INSURANCE BROKERS SA / HATZOPOULOS ANASTASIOS /

U.I.S AE INSURANCE & REINSURANCE / LAMBOS XRISTOS /

N. GAVRILIS & SIA EE-INS. BROK. / GAVRILIS NIKOS /

VASILIOS FOTOPOULOS & SIA ΕΕ INS. & REINS. BROKERS DAEDALUS LIFE INS. & REINS. BR. EE FOTOPOULOS KONSTANTINOS / 10-12 Kifisias Ave. (Αgora Center),

75 Solonos Str., 106 79 Athens / Τ: 210 3388793-799 / insurancebrokers@nbg.gr

4 Papanastasiou Str., 185 34 Piraeus / Τ: 210 4122093 / www.gavrilis.com / info@gavrilis.com

53 Egnatias Str., 546 31 Thessaloniki / Τ: 2310 232066 / uisins@otenet.gr

151 25 Marousi / Τ: 210 6843888 / www.daedaluslife.gr / info@daedaluslife.gr

NIMA SA INTERN. INSURANCE & REINSURANCE BROKERS antonogeorgos theodoros / 25 Filellinon Str., 105 57 Athens /

VASILIS TRIANTAFYLLOU INSURANCE BROKER / 19 Amerikis &

NN Hellenic Ins. Brokerage SA, NN Brokerage

198 Sygrou Ave. 176 71 Kallithea / Τ: 210 9506816 / Ababouri@nnhellas.gr

VESTER SA / KATSIKAS EYAGGELOS / 17 Valaoritou & Amerikis Str., 5th floor, 106 71 Athens / Τ: 210 3259811, fax: 210 3210684 / vkatsikas@vester.gr / www.vester.gr

NOBILIS INSURANCE BROKERS / TSILIBARI MARIA /

YDRA SA INSURANCE BROKERS / KATSIMBERIS NIKOLAOS /

(ΟΜΙΚΡΟΝ ΚΑPΑ) Κ. ΚΑRAMPETSOS & SIA INS. BROKERS EE ΚΑRAMPETSOS ΚONSTANTINOS / 34 Kifisias Ave., 115 26 Αthens /

OMEGA INS & REINS. BROKERS SA / SIACHOS KONSTANTINOS /

Τ: 210 3236917 / nima1@otenet.gr

8 Arxaiou Theatrou Str., 174 56 Alimos / Τ: 210 9912260 / www.nobilisbrokers.gr / Maria.tsilibari@nobilisbrokers.gr

Τ: 210 7793646 / www.omikroninsurance.gr / kkarabetsos@omikroninsurance.gr

Valaoritou, 106 71 Αthens / Τ: 210 3609000 / btriantafyllou@gmail.com

30 Αg. Filotheis & Νav. Nikodimou Str., 105 56 Αthens / Τ: 210 3724900 / www.nakinsurance.gr / nkatsib@nakinsurance.gr 17, Valaoritou Str. & Amerikis, 106 71 Athens / Τ: 210 6829720 / www.omegabrokers.gr / info@omegabrokers.gr

031

EDITO

∂Ï‚ÂÙ›·

°ÂÚÌ·Ó›·

∆ÚÈÂıÓ‹˜ ∞ÛÊ·ÏÈÛÙÈ΋ ¢‡Ó·ÌË ∞Ó Î·È ÂÛ›˜ ı¤ÏÂÙ ¤Ó· Û˘ÓÂÚÁ¿ÙË Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÈ ÙËÓ ÔÚ›· ÙÔ˘ Ì ÙË ‰È΋ Û·˜ ÂÈÙ˘¯›· Î·È fi¯È ·ÎfiÌ· Ì›· ·ÛÊ·ÏÈÛÙÈ΋ ÂÙ·ÈÚ›·, ÙfiÙ ÂÈϤÍÙ ÙËÓ ·ÍÈÔÈÛÙ›· Î·È ÙË ÛÔ‚·ÚfiÙËÙ· Ù˘ ∞ÙÏ·ÓÙÈ΋˜ ŒÓˆÛ˘.

§. ªÂÛÔÁ›ˆÓ 71, 115 26 ∞ı‹Ó· ∆ËÏ.: 210 7454000, Fax: 210 7794446 www.atlantiki.gr

032

lΑw