Broker's Time #60 Συνταγές ασφαλούς επιχειρείν στη φαρμακοβιομηχανία

Broker s Time ΔΕΛΤΙΟ ΤΟΥ ΣΕΜΑ, ΧΡΟΝΟΣ 18ος, ΤΕΥΧΟΣ 60, 1ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2020

ΦΑΡΜΑΚΟΒΙΟΜΗΧ ΑΝΙΑ

ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΑΣΦΑΛΟΥΣ ΕΠΙΧΕΙΡEIΝ ΜΙΧΑΛΗΣ ΤΖΩΡΤΖΩΡΗΣ ΚΟΙΝΟ ΟΡΑΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ & ΤΗΝ ΦΑΡΜΑΚΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

ΜΆΚΗΣ ΤΖΈΗΣ ΠΩΣ Η ΑΣΦΆΛΙΣΗ ΠΙΣΤΏΣΕΩΝ ΠΡΟΣΤΑΤΕΎΕΙ ΤΙΣ ΤΑΜΕΙΑΚΈΣ ΡΟΈΣ

ΦΑΝΉ ΜΠΑΤΣΊΛΑ ΑΣΤΙΚΉ ΕΥΘΎΝΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΊΑ ΑΣΦΆΛΙΣΗΣ

ΤΑΣΟΣ ΧΑΤΖΗΘΕΟΔΟΣΙΟΥ ΜΑΖΊ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΊΑ

ΜΑΡΓΑΡΊΤΑ ΓΚΟΛΦΙΝΟΠΟΎΛΟΥ ΟΔΙΚΌΣ ΧΆΡΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΆΛΙΣΗ ΦΑΡΜΑΚΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΏΝ

ΠΑΝΑΓΙΏΤΗΣ ΣΤΡΑΤΉΣ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΩΝ ΚΕΡΔΩΝ ΤΩΝ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ

ΓΡΗΓΌΡΗΣ ΣΑΡΑΦΙΑΝΟΣ ΜΙΑ ΕΠΩΦΕΛΉΣ ΠΟΙΚΙΛΌΜΟΡΦΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΊΑ ΓΕΏΡΓΙΟΣ ΔΡΌΣΣΟΣ ΜΕ ΓΝΏΜΟΝΑ ΤΟ «ΕΥ ΖΗΝ»

ΚΏΣΤΑΣ ΚΩΣΤΑΡΈΛΟΣ Η ΦΑΡΜΑΚΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΗ ΜΕ ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΤΗΣ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

ΕΥΓΕΝΊΑ ΚΑΦΦΕΤΖΉ ΑΣΠΊΔΑ ΠΡΟΣΤΑΣΊΑΣ ΈΝΑΝΤΙ ΚΥΒΕΡΝΟΕΠΙΘΈΣΕΩΝ

Editorial

ΚΟΙΝΟ ΟΡΑΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ & ΤΗ ΦΑΡΜΑΚΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΜΙΧΑΛHΣ ΤΖΩΡΤΖΩΡΗΣ Πρόεδρος του ΣΕΜΑ

Είμαστε στο 1ο τρίμηνο της νέας δεκαετίας και η ανθρωπότητα έχει αναστατωθεί καθώς η ανησυχία και ο φόβος εξαιτίας της εξάπλωσης του γνωστού ιού λαμβάνουν απειλητικές διαστάσεις. Η παγκόσμια οικονομία ταράσσεται, οι χρηματαγορές καταρρέουν, οι κυβερνήσεις επιδιώκουν να μην απολεσθεί ο έλεγχος ενώ η επιστημονική κοινότητα αναζητά με αγωνία λύσεις. Είναι αναμφισβήτητα μια κρίσιμη στιγμή, και οι ειδικοί έχουν στραμμένη την προσοχή τους στη Βιομηχανία Φαρμάκων καθώς η θετική είδηση εύρεσης αντίδοτου, θα ανακουφίσει άμεσα την κατάσταση.

O SARS-CoV-2, δεν είναι παρά η νέα ονομασία σε μια παλαιά απειλή. Μία, από τις πολλές ασθένειες που εμφανίστηκαν στη διαδρομή της ιστορίας μας, με διαφορετικό όνομα κάθε φορά. Πάντα τις αντιμετωπίζουμε, πάντα βρίσκουμε τις λύσεις, πάντα βγαίνουμε νικητές. Πρόκειται για τη νίκη της ανθρωπότητας, που επιτυγχάνεται κυρίως εξαιτίας της σπουδαίας προόδου που έχουμε επιτύχει στην ιατρική και φαρμακευτική επιστήμη. Τα καταφέραμε μέχρι σήμερα, και σημαντικό μερίδιο της νίκης μας οφείλεται στην Ασφαλιστική Βιομηχανία, μέσω της οποίας βρήκαμε τρόπους να θωρακίσουμε τις επενδύσεις στην Υγεία, καθιστώντας τες ασφαλείς και αποδοτικότερες. Για εμάς τους Μεσίτες Ασφαλίσεων τα παραπάνω είναι μέρος της επαγγελματικής μας καθημερινότητας καθώς οι εργασίες μας και οι μελέτες μας συνδέονται άμεσα με τον ευρύτερο χώρο της Υγείας. Ενδεικτικά, ασφαλίζουμε τις Εγκαταστάσεις, καλύπτουμε τον Εξοπλισμό, διασφαλίζουμε τις Ευθύνες, παρέχουμε

μηχανισμούς κατά των Κυβερνοεπιθέσεων και διαθέτουμε στους πελάτες μας προγράμματα Υγείας που καθιστούν την πρόσβαση εφικτή σε όλες τις κοινωνικές ομάδες. Με αυτό τον τρόπο δομείται ένας σύνθετος μηχανισμός μέσω του οποίου οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο χώρο της Υγείας λαμβάνουν κεφάλαια τα οποία διαθέτουν σε ανάπτυξη και έρευνα με τελικό στόχο τη βελτίωση όλων των συνθηκών και επιδίωξη να προσφέρουν στον άνθρωπο προστασία και ασφάλεια. Στοιχείο άξιο αναφοράς είναι ότι οι αποζημιώσεις σε Ευρωπαϊκό Επίπεδο από τις ασφαλιστικές εταιρείες για τα προγράμματα υγείας κάθε χρόνο ξεπερνούν τα 100 δισ. ευρώ. Τα πράγματα θα βελτιωθούν στο μέλλον καθώς η διάδοση και αλληλεπίδραση της γνώσης μέσω του διαδικτύου, η επεξεργασία των δεδομένων, η ενσωμάτωση συστημάτων τεχνικής νοημοσύνης διευρύνουν τις δυνατότητες εξέλιξης. Αυτό είναι το βασικό αντικείμενο συζήτησής μας στο 1ο Broker’s Time του 2020, περισσότερο επίκαιρο από ποτέ, περισσότερο ευαισθητοποιημένο από ποτέ! Η Ασφαλιστική Αγορά μοιράζεται με την Ιατρική και Φαρμακευτική Επιστήμη ένα κοινό όραμα. Συνεργαζόμαστε για ένα καλύτερο, ασφαλέστερο και ποιοτικότερο μέλλον και είναι βέβαιο ότι όσο η συνεργασία μας θα βελτιώνεται και θα ενισχύεται, τόσο θα αυξάνεται και η προσφορά μας στην ανθρωπότητα. ΜΤ Πρόεδρος ΣΕΜΑ

#ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΦΑΡΜΑΚΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ

BROKER’S TIME

5

ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ: ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΜΕΣΙΤΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ [ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΟ ΣΩΜΑΤΕΙΟ - ΙΔΡΥΘΕΝ ΔΥΝΑΜΕΙ ΤΗΣ ΥΠ’ΑΡΙΘΜΟΝ 6618/1997 ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΤΟΥ ΠΟΛΥΜΕΛΟΥΣ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ]

ΟΛΥΜΠΙΟΥ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

∆ιαχείριση κινδύνων µε ασφαλιστικά προϊόντα σελ.8 5. EDITORIAL: ΜΙΧΑΛΗΣ ΤΖΩΡΤΖΩΡΗΣ ΚΟΙΝΟ ΟΡΑΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ & ΤΗΝ ΦΑΡΜΑΚΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ 7. ΤΑΣΟΣ ΧΑΤΖΗΘΕΟΔΟΣΙΟΥ ΜΑΖΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ 10. ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΣΑΡΑΦΙΑΝΟΣ ΜΙΑ ΕΠΩΦΕΛΗΣ ΠΟΙΚΙΛΟΜΟΡΦΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ

20. ΚΩΣΤΑΣ ΚΩΣΤΑΡΕΛΟΣ Η ΦΑΡΜΑΚΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΗ ΜΕ ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΤΗΣ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ 22.ΦΑΝΗ ΜΠΑΤΣΙΛΑ ΑΣΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ

26. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΣ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΣΦΑΛΙΣΗ 12. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΡΟΣΣΟΣ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΩΝ ΚΕΡΔΩΝ ΜΕ ΓΝΩΜΟΝΑ ΤΟ «ΕΥ ΖΗΝ» ΤΩΝ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ

14. ΜΑΚΗΣ ΤΖΕΗΣ ΠΩΣ Η ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΠΙΣΤΩΣΕΩΝ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΕΙ ΤΙΣ ΤΑΜΕΙΑΚΕΣ ΡΟΕΣ

30. ΕΥΓΕΝΙΑ ΚΑΦΦΕΤΖΗ ΑΣΠΙΔΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΕΝΑΝΤΙ ΚΥΒΕΡΝΟΕΠΙΘΕΣΕΩΝ

ΕΚΔΟΤΗΣ: ΜΙΧΑΛΗΣ ΤΖΩΡΤΖΩΡΗΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ: ΤΑΣΟΣ ΧΑΤΖΗΘΕΟΔΟΣΙΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: ΠΛΑΤΩΝ ΤΣΟΥΛΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ: ΑΝΝΑ ΒΑΪΜΠΕΡΓ ΜΕΛΗ Δ.Σ. ΤΟΥ ΣΕΜΑ ΠΡΟΕΔΡΟΣ: ΜΙΧΑΛΗΣ ΤΖΩΡΤΖΩΡΗΣ ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ: ΚΩΣΤΗΣ ΑΛΦΙΕΡΗΣ Γ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ ΤΑΜΙΑΣ: ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΔΡΑΚΟΥ ΤΑΚΤΙΚΑ ΜΕΛΗ: ΑΛΙΚΗ ΒΙΤΑΛΗ, ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΖΗΚΟΥΛΗΣ, ΝΙΚΟΣ ΚΑΤΣΙΜΠΕΡΗΣ, ΤΑΣΟΣ ΧΑΤΖΗΘΕΟΔΟΣΙΟΥ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ: ΘΗΣΕΩΣ 104, 176 76 ΚΑΛΛΙΘΕΑ, ΤΗΛ.: 210 7792171, EMAIL: INFO@SEMA.GR WEBSITE: BROKERSTIME.GR, SEMA.GR ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ & ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: MORAX MEDIA S.A. ΛΕΩΦ. ΣΥΓΓΡΟΥ 236 ΚΑΛΛΙΘΕΑ 17672 INFO@MORAXMEDIA.GR

16. ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΓΚΟΛΦΙΝΟΠΟΥΛΟΥ ΟΔΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΦΑΡΜΑΚΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ #ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΦΑΡΜΑΚΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ BROKER’S TIME

6

Ανοιχτή γραμμή

ΜΑΖΊ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΊΑ ΤΑΣΟΣ XΑΤΖΗΘΕΟΔΟΣΙΟΥ Μέλος ΔΣ & Υπεύθυνος Επικοινωνίας ΣΕΜΑ Η Βιομηχανία των φαρμάκων αποτελεί διαχρονικά έναν από τους σημαντικότερους κλάδους του εγχώριου επιχειρείν. Αν κάτι αποτελεί κοινό χαρακτηριστικό μεταξύ της ασφαλιστικής αγοράς και της φαρμακοβιομηχανίας, δεν είναι άλλο από τον κοινωνικό ρόλο τον οποίο επιτελούν κι οι δύο κλάδοι. Η μεν ασφαλιστική αγορά προωθεί στην κατανάλωση υπηρεσίες που παρέχουν κάλυψη μεταξύ άλλων και σε θέματα υγείας, η δε φαρμακοβιομηχανία διαθέτει προϊόντα τα οποία προστατεύουν την υγεία των καταναλωτών. Ωστόσο, οι δύο αυτές αγορές συνδέονται μεταξύ τους και επιχειρηματικά. Η ιδιωτική ασφάλιση προσφέρει τη δυνατότητα στις φαρμακευτικές εταιρείες να καλύψουν μία σειρά από κινδύνους ιδιαίτερα σοβαρούς για το μέλλον τους. Χαρακτηριστικότεροι αυτών, η ασφάλιση των παραγόμενων προϊόντων για αστική ευθύνη ή ανάκληση, του προσωπικού, των παγίων στοιχείων, των πιστώσεων, όπως και των διοικητικών συμβουλίων. Οι παρεχόμενες αυτές υπηρεσίες καθιστούν τις ασφαλιστικές εταιρείες εκ των βασικότερων εταίρων της φαρμακευτικής αγοράς, ως έναν συνεργάτη ο οποίος στην κρίσιμη στιγμή θα μπορέσει να εξασφαλίσει την αναγκαία ρευστότητα ώστε να ξεπεραστούν μία σειρά από εμπόδια, που υπό άλλες συνθήκες θα απέβαιναν

μοιραία για το μέλλον της πληγείσας εταιρείας. Ανάλογα λειτουργούν και τα ομαδικά προγράμματα ασφάλισης του προσωπικού, αφού δίνουν τη δυνατότητα στις φαρμακευτικές εταιρείες που επενδύουν σχετικά να καταστήσουν πιο στέρεες και παραγωγικές τις σχέσεις τους με το ανθρώπινο δυναμικό. Το νέο τεύχος του Broker’s Time μέσα από την ύλη του επιχειρεί να αναδείξει τη σπουδαιότητα της ασφάλισης για τις φαρμακοβιομηχανίες. Οι αναγνώστες του BrT έχουν τη δυνατότητα να λάβουν γνώση για τα οφέλη των ασφαλιστηρίων συμβολαίων, για το γεγονός ότι κάθε σύμβαση ασφάλισης αποτελεί ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της εκάστοτε ασφαλισμένης φαρμακευτικής επιχείρησης, όπως και για το ρόλο που διαδραματίζουν οι μεσίτες ασφαλίσεων, οι οποίοι, κατέχοντας εξειδικευμένη τεχνογνωσία, αποτελούν ένα σημαντικό συνεργάτη που μπορεί να καλύψει πλήρως τα συμφέροντα της ασφαλισμένης επιχείρησης, τόσο κατά τη διαδικασία ασφάλισης, όσο και στη φάση της αποζημίωσης. Σας εύχομαι καλή ανάγνωση! Τάσος Χατζηθεοδοσίου

#ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΦΑΡΜΑΚΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ

BROKER’S TIME

7

Broker s Time

∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΙΝ∆ΎΝΩΝ ΜΕ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ

Άρθρο του Ολύµπιου Παπαδηµητρίου, Προέδρου ΣΦΕΕ

Στη µελ λοντική ασφαλιστική αγορά θα ξεχωρίζουν οι εταιρείες που θα αναπτύξουν υπηρεσίες οι οποίες θα ανταποκρίνονται στην έντονη µεταβατικότητα που χαρακτηρίζει την εποχ ή µας

Ο φαρμακευτικός κλάδος επενδύει, σε πολλά επίπεδα, με στόχο την προαγωγή της υγείας του ανθρώπου, την υποστήριξη του συστήματος υγείας και της οικονομίας καθώς και την δημιουργία υψηλού επιπέδου θέσεων απασχόλησης που στοχεύουν στην προσέλκυση νέων επιστημόνων. Δεδομένου ότι η δραστηριοποίηση στο χώρο της υγείας συνοδεύεται από υψηλή υπευθυνότητα αφενός, ενώ είναι εκτεθειμένη σε σημαντικούς κινδύνους αφετέρου, είναι απόλυτα φυσιολογικό ο κλάδος του φαρμάκου να προστρέχει όλο και συχνότερα στον ασφαλιστικό κλάδο για πολυεπίπεδες ασφαλιστικές υπηρεσίες ώστε να είναι σε θέση να διαχειριστεί τις ευθύνες που του ανατίθενται και τους κινδύνους που διατρέχει. Τελευταίο παράδειγμα αυτής της πολυδιάστατης συνεργασίας είναι η ασφαλιστική κάλυψη για πιθανή παραβίαση ασφάλειας προσωπικών δεδομένων ασθενών, επαγγελματιών υγείας, εργατικού δυναμικού ή άλλων εταιρικών δεδομένων. Η παγκοσμιοποίηση και η ταχύτητα εξέλιξης του διαδικτύου, το Internet of Things και τα Big Data, φέρνουν πλέον αντιμέτωπες τις επιχειρήσεις με ακόμη έναν κίνδυνο, αυτόν της επίθεσης στα ηλεκτρονικά δεδομένα τους. Ο νέος Ευρωπαϊκός Κανονισμός, GDPR 679/2016 που εφαρμόζεται από τις 25/5/2018, σχετικά με τη συμμόρφωση και τα μέτρα προστασίας των προσωπικών δεδομένων από επιχειρήσεις που διατηρούν προσωπικά δεδομένα, προβλέπει αξιώσεις και απαιτήσεις από τρίτους σε περίπτωση διαρροής προσωπικών δεδομένων στο διαδίκτυο, οπότε οι εταιρείες ακολουθούν τον κανονισμό GDPR περί προστασίας των προσωπικών δεδομένων. Πέραν των κανονισμών, διατηρούμε συνεργασία με τεχνικούς για τη διασφάλιση των εταιρειών από επιθέσεις μέσω του διαδικτύου και για το λόγο αυτόν έχουν δημιουργηθεί ειδικά ασφαλιστήρια

συμβόλαια κάλυψης από κυβερνοεπιθέσεις (Cyber Risk Insurance) για εταιρείες, προκειμένου να προστατεύσουν τα ηλεκτρονικά τους δεδομένα σε περίπτωση που δεχτούν ηλεκτρονική απειλή ή επίθεση. Έτσι παρέχονται πλέον ασφαλιστικές καλύψεις Cyber Insurance με εξειδικευμένα προϊόντα όπως Cybercrime, telephone hacking ή tech insurance. Συνεχίζουν βέβαια να χρησιμοποιούνται ασφαλιστικά προγράμματα για τους εργαζόμενους των εταιρειών στο χώρο του φαρμάκου που κατά κανόνα περιλαμβάνουν καλύψεις υπηρεσιών υγείας –παροχή ιατρό-φαρμακευτικής ασφάλισης– καθώς και συνταξιοδοτικό πυλώνα είτε με τη χορήγηση εφάπαξ είτε με την παροχή σύνταξης. Παράλληλα, εργαζόμαστε για τη διαχείριση των επαγγελματικών ατυχημάτων υλοποιώντας προγράμματα κάλυψης ατυχημάτων και αποζημιώσεων για μακροχρόνιες απουσίες από την εργασία. Άλλον τομέα συνεργασίας με τον ασφαλιστικό χώρο αποτελεί η κάλυψη περιουσιακών στοιχείων – όπως γραφεία, εγκαταστάσεις παραγωγής, αποθήκευσης και μεταφοράς φαρμάκων. Τέλος, τα ασφαλιστήρια συμβόλαια για ασθενείς που συμμετέχουν σε κλινικές μελέτες είναι μια σημαντική υπηρεσία που παρέχει ο ασφαλιστικός κλάδος στο φαρμακευτικό. Οι τομείς του φαρμάκου και της ασφάλισης είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι και «λειτουργούν ως συγκοινωνούντα δοχεία». Στη μελλοντική ασφαλιστική αγορά θα ξεχωρίζουν οι εταιρείες που θα αναπτύξουν υπηρεσίες που θα ανταποκρίνονται στην έντονη μεταβατικότητα που χαρακτηρίζει την εποχή μας και στις μεγάλες αλλαγές στο κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον. Σίγουρα ο πήχης πλέον ανεβαίνει ακόμη πιο ψηλά για όλους μας.

#ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΦΑΡΜΑΚΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ

BROKER’S TIME

8

Broker s Time

ΜΙΑ ΕΠΩΦΕΛΗΣ ΠΟΙΚΙΛΟΜΟΡΦΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ Άρθρο του Γρηγόρη Σαραφιανού, Προέδρου της Πανελλήνιας Ένωσης Ιδιωτικών Κλινικών και μέλος του ΔΣ της UEHP Ευρωπαϊκής Ένωσης Ιδιωτικών Νοσοκομείων

Ο κλάδος των µεσιτών ασφαλίσεων εγγυάται την επιτυχία της συνεργασίας µεταξύ φαρµακοβιοµηχανίας και ασφαλιστικών εταιρειών

Τα Ιδιωτικά Νοσοκομεία και οι Ιδιωτικές Ασφαλιστικές Εταιρείες αποτελούν δυο κλάδους της Εθνικής Οικονομίας που η συνεργασία τους μπορεί να επεκταθεί σε διάφορους τομείς και να αποβεί αμφότερα επωφελής. Στον τομέα της Υγείας, τα Ιδιωτικά Θεραπευτήρια, ως ένας από τους δυο πυλώνες του Συστήματος Υγείας και οι Ιδιωτικές Ασφαλιστικές Εταιρείες, ως ένας από τους πυλώνες της Κοινωνικής Ασφάλισης, συνεργάζονται άψογα, προσφέροντας ποιοτικές, άμεσες και αποδοτικές υπηρεσίες Υγείας στους πάσχοντες συνανθρώπους μας που ταλαιπωρούνται στα Δημόσια Νοσοκομεία των πολύωρων αναμονών στα ΤΕΠ, των νοσηλειών σε ράντζα και των πολύμηνων αναμονών στις λίστες χειρουργείων. Προσφέρουν πρόσβαση σε νέες διαγνωστικές εξετάσεις, σε νέες θεραπείες, σε νέα ιατροτεχνολογικά προϊόντα και μηχανήματα. Όμως στη σημερινή δύσκολη οικονομική συγκυρία τα προγράμματα Υγείας θα πρέπει να προσαρμοσθούν ώστε να είναι προσιτά σε ευρύτερα κοινωνικά στρώματα και σε μεγαλύτερη γεωγραφική κάλυψη προσφέροντας πρόληψη και θεραπεία σε περισσότερους ανθρώπους. Ταυτόχρονα οι επενδύσεις των Ιδιωτικών Θεραπευτηρίων σε νέο ιατρικό εξοπλισμό υψηλής τεχνολογίας αλλά και κόστους προσφέρουν τη δυνατότητα στις ασφαλιστικές εταιρείες για κάλυψή τους μειώνοντας το ρίσκο αυτών των επενδύσεων και εγγυώντας τη δυνατότητα απόσβεσής τους. Βέβαια, πάντα επίκαιρη είναι η συνεργασία στον τομέα της αστικής ευθύνης τόσο για τους ιατρούς όσο και για τις επιχειρήσεις του κλάδου της υγείας ως προς τυχόν ιατρικά λάθη αλλά και για ατυχήματα σε εργαζόμενους και συνεργάτες αλλά και στους επισκέπτες και στους συγγενείς των ασθενών. Απλά το κόστος θα πρέπει να είναι ανάλογο των αποζημιώσεων. Ακόμη, με την οικονομία σε αναπτυξιακή τροχιά, θα πρέπει τα επόμενα χρόνια

να επιστρέψουν οι παροχές προς τους εργαζόμενους προσφέροντας σε αυτούς Ομαδικά Ασφαλιστικά Προγράμματα Υγείας. Υγιείς εργαζόμενοι αλλά και οι οικογένειες αυτών δίνουν μια προστιθέμενη αξία στις επιχειρήσεις. Μεγαλύτερη αποδοτικότητα, περισσότερες ημέρες εργασίας, ελαχιστοποίηση αναρρωτικών και μεγαλύτερη διάθεση για εργασία. Δεν μπορούμε βέβαια να παραβλέψουμε τις νέες ανάγκες που έχουν δημιουργηθεί από τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό για την προστασία των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων αλλά και την αποθήκευση δεδομένων στον Κυβερνοχώρο. Οι κίνδυνοι από τη διαχείριση των προσωπικών δεδομένων και τα υψηλά πρόστιμα που προβλέπονται χρήζουν προγραμμάτων ασφάλισης. Η ίδια ανάγκη προκύπτει και από το νέο τρόπο αποθήκευσης των προσωπικών δεδομένων αλλά και των αρχείων των επιχειρήσεων. Είναι νέοι τομείς που θα μας προβληματίσουν τα επόμενα χρόνια και θα τύχουν αμοιβαίου ενδιαφέροντος. Προκύπτει λοιπόν ότι η συνεργασία μπορεί να είναι πολυεπίπεδη και επωφελής εγγυώντας τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξη των επιχειρήσεων. Οι δύο κλάδοι συναντώνται καθημερινά και αλληλοσυμπληρώνονται. Οι ανάγκες τρέχουν πιο γρήγορα από το σχεδιασμό των προγραμμάτων. Ο κλάδος των μεσιτών ασφαλίσεων με τη συνεχή κατάρτισή του, με τον επαγγελματισμό και το ζήλο που τους διακρίνει, λειτουργώντας σε όλη τη χώρα, εγγυάται την επιτυχία της συνεργασίας των δυο σχετικών αγορών. Στην εποχή της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης αλλά και της νανοτεχνολογίας και της τεχνητής νοημοσύνης οι αλλαγές που θα επέλθουν θα αλλάξουν ριζικά τον τρόπο λειτουργίας μας αλλά και την ανάγκη για διασφάλιση από τυχόν κινδύνους. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι να τους αντιμετωπίζουμε με υγιή συνεργασία όπως μέχρι σήμερα.

#ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΦΑΡΜΑΚΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ BROKER’S TIME

10

Broker s Time

ΜΕ ΓΝΩΜΟΝΑ ΤΟ «ΕΥ ΖΗΝ»

Άρθρο του Γεώργιου ∆ρόσσου, Vice President Human Resources & Corporate Affairs, Pharmathen

Βασικός πυλώνας για την προσέλκυση επιστηµόνων µε υψηλή εξειδίκευση από Ελ λάδα κι εξωτερικό είναι η εταιρική κουλτούρα

Η Pharmathen είναι μια πολυεθνική φαρμακοβιομηχανία, αμιγώς εξαγωγική, της οποίας η καρδιά συνεχίζει να χτυπά στην Ελλάδα. Η Pharmathen εδώ και 51 χρόνια συνεχίζει να αλλάζει το μέλλον της υγείας, επενδύοντας στην έρευνα και ανάπτυξη νέων τεχνολογιών και φαρμάκων αλλά και στην καθετοποιημένη παραγωγική της δυναμικότητα. Μόνο την τελευταία πενταετία υλοποίησε στη χώρα μας επενδύσεις άνω των €200 εκατ., ενώ μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια έχουν εξασφαλιστεί πόροι για επενδύσεις άνω των €250 εκατ. Όλα αυτά είχαν σαν αποτέλεσμα, μόνο για το 2019, η Pharmathen να κάνει 200 νέες προσλήψεις προσωπικού, ξεπερνώντας τους 1.100 συνολικά. Οι άνθρωποι αποτελούν αδιαμφισβήτητα το πολυτιμότερο κεφάλαιο κάθε εταιρείας. Για μια εταιρεία, όπως η Pharmathen, που έχει ως αιχμή του δόρατος την καινοτομία και την τεχνολογία, μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις είναι η εξεύρεση και διατήρηση των ταλέντων και η αντιστροφή του brain drain σε brain gain. Βασικός πυλώνας για την προσέλκυση επιστημόνων με υψηλή εξειδίκευση από Ελλάδα κι εξωτερικό είναι η εταιρική κουλτούρα και οι αξίες της εταιρείας αλλά και η εξεύρεση των κατάλληλων κινήτρων – πέραν των οικονομικών απολαβών. Σε όλες τις έρευνες ικανοποίησης εργαζομένων παγκοσμίως, οι παροχές ασφαλιστικών προγραμμάτων (ιατροφαρμακευτική κάλυψη και κάλυψη ζωής και ατυχήματος) και συνταξιοδοτικών προγραμμάτων, βρίσκονται σταθερά στην πρώτη τριάδα των παροχών που ενδιαφέρουν τους εργαζόμενους. Αυτού του είδους οι παροχές αυξάνουν την παραγωγικότητα και το engagement

των εργαζομένων, ενώ ταυτόχρονα προφυλάσσουν την υγεία τους και βελτιώνουν το «ευ ζην» τους. Η δημιουργία παροχών για την κάλυψη των πολυτιμότερων αναγκών των εργαζομένων, όπως η υγεία και η εξασφάλιση μιας αξιοπρεπούς ζωής μετά το συντάξιμο έτος αποτελούν μεγάλη και ιδιαίτερη πρόκληση. Ταυτόχρονα όμως, αποτελεί εξίσου μεγάλη πρόκληση η εναρμόνιση αυτών των παροχών για όλους τους εργαζόμενους της εταιρείας σε πολλές διαφορετικές χώρες και ηπείρους, όπως ισχύει στην περίπτωση της Pharmathen. Ειδικότερα για την Ελλάδα, οι παροχές αυτές αποκτούν ακόμα μεγαλύτερη σημασία εξαιτίας της κατάστασης της δημόσιας υγείας και της βιωσιμότητας των ασφαλιστικών φορέων. Η τάση που καταγράφεται άλλωστε εδώ και χρόνια παγκοσμίως, είναι η στροφή προς ιδιωτικά ασφαλιστικά προγράμματα, είτε αυτά είναι ομαδικά είτε ατομικά. Στο χώρο των ιδιωτικών επιχειρήσεων δε, θεωρείται σχεδόν αυτονόητο ότι θα παρέχονται από τις εταιρείες αυτές οι καλύψεις. Στη Pharmathen πάντα με γνώμονα το «ευ ζην», την καλύτερη δυνατή κάλυψη των αναγκών των εργαζομένων και την διατήρηση ενός υγιούς κλίματος εργασίας, υλοποιούμε τέσσερα ασφαλιστικά προγράμματα (Ιατροφαρμακευτικό / Ζωής / Μόνιμης Ολικής Ανικανότητας και Ατυχήματος / Συνταξιοδοτικό) για το σύνολο των εργαζομένων μας, ενώ παράλληλα παρέχουμε και καλύψεις για τα προστατευόμενα μέλη αυτών. Για μια εταιρεία που έχει σαν όραμα τη βελτίωση της ποιότητας ζωής εκατομμυρίων ασθενών παγκοσμίως είναι αυτονόητο ότι η φροντίδα παρέχεται πρώτα στους ανθρώπους της.

#ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΦΑΡΜΑΚΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ BROKER’S TIME

12

Broker s Time

ΠΩΣ Η ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΠΙΣΤΩΣΕΩΝ ΠΡΟΣΤΑΤΕΎΕΙ ΤΙΣ ΤΑΜΕΙΑΚΕΣ ΡΟΕΣ Άρθρο του Μάκη Τζέη, Γενικού Διευθυντή, Atradius

Ένα ανταγωνιστικό πλ εονέκτηµα της ασφάλισης των πιστώσεων είναι η ευκολότερη και φτηνότερη χ ρηµατοδότηση των ασφαλισµένων απαιτήσεων

Μετά από σχεδόν μια δεκαετία από το ξέσπασμα της παγκόσμιας κρίσης, η παγκόσμια οικονομία βαίνει προς το καλύτερο, κρύβοντας όμως αρκετές σημαντικές γεωπολιτικές προκλήσεις και κατά τόπους προβληματισμούς που δημιουργούν αβεβαιότητα στην αγορά και κατ’ επέκταση στον κλάδο της Φαρμακοβιομηχανίας. Παρόλα αυτά, πέρα από τους διαφαινόμενους κινδύνους, κρύβονται και αρκετές ευκαιρίες, που μόνο με τα κατάλληλα εργαλεία μπορεί κανείς να συνδυάσει κατά το βέλτιστο τρόπο. Το ιδανικό εργαλείο για να το πετύχει αυτό ο επιχειρηματίας είναι η Ασφάλιση των Εμπορικών Πιστώσεων. Ο Όμιλος Atradius, με εμπειρία άνω των 90 ετών στην ασφάλιση των πιστώσεων, είναι ένας από τους μεγαλύτερους οργανισμούς Ασφάλισης Πιστώσεων παγκοσμίως, παρέχοντας, μέσω των 160 γραφείων που διαθέτει σε περισσότερες από 50 χώρες, προϊόντα και υπηρεσίες Ασφάλισης Πιστώσεων και Διαχείρισης Απαιτήσεων. Το δε ελληνικό υποκατάστημα, Market Leader πλέον στην ελληνική αγορά, ιδρύθηκε τον Ιανουάριο του 1998 και παρέχει υπηρεσίες ασφάλισης εμπορικών πιστώσεων και είσπραξης επισφαλών απαιτήσεων, στοχεύοντας στη μείωση της έκθεσης των Ασφαλισμένων έναντι του κινδύνου της μη πληρωμής από τους οφειλέτες τους. Ειδικά στον κλάδο της Φαρμακοβιομηχανίας, η Atradius Ελλάδας, έχει ιδιαίτερη εμπειρία, αφού έχει ασφαλίσει τις πιστώσεις γνωστών Φαρμακοβιομηχανιών, που εδρεύουν στη Χώρα. Έχει ιδιαίτερη διείσδυση στην αγορά, ο δε ασφαλισμένος κύκλος εργασιών των πελατών της είναι μεγαλύτερος των 350 εκατ. ευρώ. Ένα από τα κύρια ευεργετήματα της ασφάλισης των πιστώσεων και συγκεκριμένα στον εν λόγω κλάδο, είναι ότι μπορεί να βοηθήσει τις επιχειρήσεις να αναπτυχθούν «εκ του ασφαλούς» σε αγορές που δεν γνωρίζουν και να συναλλάσσονται με νέους αλλά και υφιστάμενους πελάτες. Πέρα από αυτό, η ασφάλιση πιστώσεων λειτουργεί ως ένα εξαιρετικό εργαλείο προφύλαξης διότι στη διάθεση των Ασφαλισμένων πελατών μας, τίθεται μια τεράστια βάση δεδομένων, που απεικονίζει την πιστοληπτική ικανότητα χιλιάδων επιχειρήσεων

παγκοσμίως. Η διενέργεια περιοδικών ελέγχων μέσω της ενημερωμένης αυτής τράπεζας οικονομικών και εμπορικών πληροφοριών, έχει δημιουργήσει ένα τείχος προστασίας για τους Ασφαλισμένους πελάτες, οι οποίοι ενημερώνονται έγκαιρα και εμπεριστατωμένα για τους κινδύνους και τις ιδιαιτερότητες που τυχόν διέπουν τις συναλλαγές τους, προφυλάσσοντάς τους έτσι από πιθανές επισφάλειες. Τέλος, ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της ασφάλισης των πιστώσεων είναι η ευκολότερη και φτηνότερη χρηματοδότηση των ασφαλισμένων απαιτήσεων του προμηθευτή από χρηματοπιστωτικούς οίκους (διεθνείς και εγχώριες τράπεζες, οίκους factoring, funds κ.λπ.), επιτρέποντας έτσι στον προμηθευτή την πρόσβαση στην απαραίτητη για την επιχείρησή του ρευστότητα / κεφάλαιο κίνησης. Η Ασφάλιση των Πιστώσεων αποτελεί το σύγχρονο εκείνο χρηματοπιστωτικό εργαλείο για ένα πετυχημένο credit management, το οποίο διασφαλίζει το πολυτιμότερο όργανο κάθε οικονομικού οργανισμού: τη ρευστότητα. Οι κίνδυνοι και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι Φαρμακοβιομηχανίες σήμερα είναι πολλοί, όπως πάγωμα δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης, οφειλές Δημοσίου (ΕΟΠΥΥ), clawback, rebates, χαμηλοί φαρμακευτικοί προϋπολογισμοί για ΕΟΠΥΥ και νοσοκομεία, ανάγκη επιπλέον κονδυλίων για κάλυψη ανασφάλιστων και προσφύγων, υψηλή φορολογία. Όλα αυτά επιβραδύνουν την ανάπτυξη, που αποτελεί βασικό συστατικό της επιχειρηματικότητας και επίσης, αποθαρρύνουν την είσοδο νέων φαρμάκων και κάθε επενδυτική διάθεση. Η Ασφάλιση Πιστώσεων, αναλύοντας τους κινδύνους που ελλοχεύουν στις επί πιστώσει συναλλαγές, γίνεται ένας πολύτιμος σύμμαχος της φαρμακοβιομηχανίας και την στηρίζει, ώστε να διεισδύει σε ξένες αγορές, να συναλλαχθεί με ασφάλεια με τον Ιδιωτικό Τομέα Υγείας, να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας, να επιτύχει εξοικείωση/εκπαίδευση του ιατρικού ερευνητικού δυναμικού σε τεχνολογίες αιχμής και τελικά να αναπτυχθεί. Οι ασφαλείς συναλλαγές είναι αυτές που θα αποτελέσουν τη βάση για την πετυχημένη ανάπτυξη των επιχειρήσεων.

#ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΦΑΡΜΑΚΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ BROKER’S TIME

14

Broker s Time

Ο∆ΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΦΑΡΜΑΚΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ Άρθρο της Μαργαρίτας Γκολφινοπούλου, Head, Mid-Market & Corporate Clients | UW Manager, Casualty & Fin. Lines, HDI Global

Τα φαρμακευτικά προϊόντα συγκαταλέγονται σε αυτά με την υψηλότερη έκθεση κινδύνου για την ασφάλιση αστικής ευθύνης προϊόντος. Για εμάς στην HDI Global, η βιομηχανία υγείας και συγκεκριμένα η βιομηχανία φαρμάκου αποτελεί κύριο τομέα εξειδίκευσης με πάνω από 60 χρόνια εμπειρίας και πλέον των 1.000 ενεργών προγραμμάτων ασφάλισης ευθύνης προϊόντος. Ως αποτέλεσμα της εμπειρίας αυτής, έχουμε αναπτύξει μια εκτεταμένη παγκόσμια βάση δεδομένων, η οποία ενημερώνεται με συνεχή αποτελέσματα έρευνας/καταγραφής ανεπιθύμητων ενεργειών, κλινικών δοκιμών και άλλων ελέγχων και έχουμε διαμορφώσει δείκτες κινδύνου ανά προϊόν και δραστική φαρμακευτική ουσία. Η βάση αυτή μας επιτρέπει να αξιολογήσουμε την κατηγορία στην οποία δραστηριοποιείται η ασφαλιζόμενη εταιρεία: • Έρευνα /Ανάπτυξη με αντικείμενο την ανάπτυξη νέων ουσιών/φαρμάκων • Παραγωγή γενόσημων / βιοϊσοδύναμων φαρμάκων • Παραγωγή φαρμακευτικών προϊόντων «παραδοσιακών» ιατρικών μεθόδων, παραδείγματος χάριν φυτικά εκχυλίσματα, φυτικά φάρμακα για φυτοθεραπεία, φάρμακα ομοιοπαθητικής και λοιπά • Παραγωγή για άλλες εταιρείες (φασόν, με προδιαγραφές/συνταγή από τον εντολέα τους) • Παραγωγή αποκλειστικά δραστικών ουσιών φαρμακευτικών προϊόντων Ανάλογα, λοιπόν, με την κατηγορία στην οποία δραστηριοποιείται η ασφαλιζόμενη επιχείρηση,

οι κίνδυνοι είναι διαφορετικοί σε σχέση πάντα με την ασφάλεια και την ποιότητα των φαρμάκων που κυκλοφορούν στην αγορά. Μπορεί δε να εκτείνονται από την ταυτότητα και την καθαρότητα της δραστικής ουσίας, τη λανθασμένη δοσολογία ή/ και μεθοδολογία κατασκευής μέχρι τη λανθασμένη συσκευασία, σήμανση, αποθήκευση. Η βιομηχανία φαρμάκου, όμως, είναι επίσης εκτεθειμένη και στον υψηλό κίνδυνο ανάκλησης προϊόντων, όπως έχει αποδείξει πρόσφατη σειρά ανακλήσεων – από τις μεγαλύτερες εταιρείες – γενόσημου φαρμάκου για τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης μετά από επιμόλυνση της δραστικής ουσίας Angiotensin II με ντριτροζαμίνες, οι οποίες έχουν κατηγοριοποιηθεί σαν «πιθανά καρκινογόνες σε ανθρώπους». Από τις ανακλήσεις αυτές έγινε αντιληπτό, ότι και οι πιο αυστηροί ποιοτικοί έλεγχοι, έχουν περιθώριο σφάλματος. Αναδείχθηκε επιπλέον η σημασία της διαχείρισης κινδύνων προμηθευτών πρώτης ύλης / δραστικής ουσίας, εξωπορισμού (outsourcing) και αλυσίδας διανομής. Καθώς δε οι προμηθευτές δραστικών ουσιών πωλούσαν σε διάφορες βιομηχανίες φαρμάκου έγινε αντιληπτός ο «συστημικός κίνδυνος» σε πιθανή αστοχία. Τέλος, και ίσως ακόμη πιο σημαντική, είναι η διαπίστωση ότι οι διαδικασίες συμμόρφωσης με τη νομοθεσία δεν αποτελούν το αποκλειστικό μέτρο «προστασίας». Χρειάζεται να υπάρχει ασφάλιση και μάλιστα σε επαρκή όρια. Τόσο για την ευθύνη προϊόντος, όσο και για την ανάκληση, η σωστή εκτίμηση του κινδύνου προϋποθέτει ανοικτή επικοινωνία με διαφάνεια και

#ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΦΑΡΜΑΚΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ BROKER’S TIME

16

Broker s Time

σημασία στη λεπτομέρεια καθώς έχει αποδειχθεί ότι φάρμακα/δραστικές ουσίες με περιορισμένο κύκλο εργασιών μπορεί να αποτελούν την κύρια έκθεση σε κίνδυνο ενός ασφαλιζόμενου. Στην HDI Global εστιάζουμε στη σωστή αποτύπωση/εκτίμηση του κινδύνου προκειμένου οι όροι ασφάλισης να ανταποκρίνονται στις ανάγκες του πελάτη και να είναι περιεκτικοί και σαφείς. Επίσης, θέλουμε να υποστηρίζουμε τους συνεργάτες μας με επιλογές όσον αφορά το πλαίσιο και το ύψος της ασφαλιστικής κάλυψης προκειμένου να καθοριστεί το επίπεδο επαρκούς ασφαλιστικής κάλυψης. Ασφάλιση Κλινικών ∆οκιµών (Clinical trials) Αν και η ασφάλιση αυτή είναι υποχρεωτική από το νόμο όταν πρόκειται για την κυκλοφορία νέων φαρμάκων, πολλές φορές απαιτείται και για την εισαγωγή στην εγχώρια αγορά, ενός φαρμάκου ήδη σε κυκλοφορία επί σειρά ετών σε αγορές του εξωτερικού, αλλά και όταν γίνεται σύγκριση φαρμάκων. Σε σχέση με την κυκλοφορία νέων φαρμάκων η HDI Global παρέχει την κάλυψη για όλες τις φάσεις της δοκιμής, είτε η δοκιμή γίνεται τοπικά ή σε κάποια άλλη χώρα, πριν την έγκριση κυκλοφορίας ή/και μετά από αυτή. Συνήθως ζητούνται κλινικές δοκιμές από: • Οργανισμούς ερευνών και κλινικών δοκιμών • Ανεξάρτητους ερευνητικούς οργανισμούς/ εταιρείες • Πανεπιστημιακά και ακαδημαϊκά ερευνητικά κέντρα • Επαγγελματίες της ιατρικής έρευνας, ιατρούς, ερευνητές, βοηθούς, και λοιπά.

•

•

Άλλους οργανισμούς, εταιρείες ή επαγγελματίες που διεξάγουν κλινικές ή βιοϊατρικές έρευνες/ δοκιμές Φαρμακευτικές εταιρείες

Ασφάλιση Kυβερνοκινδύνων Μαζικές κυβερνοεπιθέσεις στην πρόσφατη διετία στις μεγαλύτερες φαρμακευτικές εταιρείες παγκοσμίως αποδεικνύουν ότι οι φαρμακοβιομηχανίες βρίσκονται πλέον πολύ ψηλά στη λίστα των κυβερνοεγκληματιών. Οι επιθέσεις αυτές μπορεί να στοχεύουν στην απόκτηση εμπιστευτικής βιομηχανικής πληροφόρησης ή/και ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων και σε κάθε περίπτωση δημιουργούν μεγάλη διαταραχή στη λειτουργία της εταιρείας. Το προϊόν μας επεκτείνεται και καλύπτει τα κόστη για τη διερεύνηση (IT Forensics) του περιστατικού, την ευθύνη προς τρίτους από απώλεια προσωπικών δεδομένων, τυχόν πρόστιμα, τη διακοπή εργασιών είτε από επίθεση είτε από αστοχία του/ων συστήματος/ ων αλλά και από επίθεση σε Cloud/IT provider και προσφέρει μια σειρά από πρόσθετες επεκτάσεις. Κατά την αξιολόγηση του κινδύνου ακολουθούμε μια μοναδική διαδικασία διαλόγου με την ασφαλιζόμενη εταιρεία η οποία εκτός της ασφάλισης παράγει και μια μελέτη αποτύπωσης «ετοιμότητας» διαχείρισης των σχετικών κινδύνων και παρέχει σχετικές προτάσεις σε επίπεδο καλών πρακτικών. Οι τομείς που αξιολογούνται είναι IT structure / Information Security, διαχείριση προμηθευτών υπηρεσιών ΙΤ, εταιρική κουλτούρα, διακοπή εργασιών / πλάνο λειτουργικής συνέχειας.

#ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΦΑΡΜΑΚΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ BROKER’S TIME

18

Εταιρία του ασφαλιστικού ομίλου

Broker s Time

Η ΦΑΡΜΑΚΟΒΊΟΜΗΧΑΝΊΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΗ ΜΕ ΤΟΝ ΚΙΝ∆ΎΝΟ ΤΗΣ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Άρθρο του Κώστα Κωσταρέλου, Τεχνικού Διευθυντή, Cromar Insurance Brokers

Οι ειδικοί συµφωνούν ότι οι κυβερνοεγκληµατίες, κατά τη διάρκεια µιας προσπάθειας εισβολής, αναζητούν τα πιο πολύτιµα και ευαίσθητα δεδοµένα της εταιρείας

∆υστυχώς οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της φαρµακοβιοµηχανίας, όχι απλά δεν αποτελούν εξαίρεση στον κανόνα ότι το ζητούµενο για µια επιχείρηση δεν είναι εάν θα γίνει στόχος κυβερνοεπίθεσης, αλλά το πότε θα συµβεί αυτό, ειδικά όταν, σύµφωνα µε τα στατιστικά δεδοµένα, οι επιχειρήσεις αυτές συνιστούν έναν από τους πρώτους, εάν όχι τον πρώτο στόχο, µιας κυβερνοεπίθεσης. Σύµφωνα µε έρευνα της Deloitte ο φαρµακευτικός κλάδος αποτελεί τον πρώτο στόχο για τους κυβερνοεγκληµατίες παγκοσµίως, κυρίως όσον αφορά την κλοπή πνευµατικής ιδιοκτησίας και τον κυβερνοεκβιασµό. Χαρακτηριστικά αναφέρουµε ότι, από τα 9,2 δισ. λίρες που αφορούσαν τις συνολικές ζηµιές από κλοπή πνευµατικής ιδιοκτησίας στο Ηνωµένο Βασίλειο, το ποσό των 1,7 δισ. αφορούσε αποκλειστικά επιχειρήσεις της φαρµακευτικής βιοµηχανίας. Άλλη έρευνα αποκάλυψε ότι περίπου το 57% των επιχειρήσεων του συγκεκριµένου τοµέα είχε γίνει στόχος κυβερνοεπιθέσεων. Πρόσφατο παράδειγµα επίθεσης κυβερνοεκβιασµού (ransom ware attack) σε κολοσσιαία φαρµακευτική εταιρεία κατέληξε σε παγκόσµια διαταραχή των εργασιών της και διακοπή της παραγωγής νέων φαρµάκων για το συγκεκριµένο έτος επηρεάζοντας το συνολικό κύκλο εργασιών της εταιρείας. Οι άµεσες πιθανές συνέπειες µιας κυβερνοεπίθεσης σε φαρµακοβιοµηχανία είναι συνοπτικά οι παρακάτω: • Κλοπή πνευµατικής ιδιοκτησίας (φόρµουλες νέων φαρµάκων κ.λπ.)

• Επανάληψη δαπανηρών και χρονοβόρων κλινικών δοκιµών • ∆ικαστικές υποθέσεις εξαιτίας της παραβίασης προσωπικών δεδοµένων τρίτων (εργαζόµενοι, ιατροί, στοιχεία κλινικών µελετών κ.λπ.)

• Απώλεια εσόδων • Ζηµιές σε προϊόντα που βρίσκονται ήδη σε ανάπτυξη ή παραγωγή • Σηµαντικές ελλείψεις στην παραγωγή • Εκβιασµός για αλλοίωση ποιότητας φαρµάκων µέσω παρέµβασης στη γραµµή παραγωγής (δυνητικός κίνδυνος Ευθύνης Προϊόντων)

• Αδυναµία πρόσβασης (Denial of Access) Οι ειδικοί συµφωνούν ότι οι κυβερνοεγκληµατίες, κατά τη διάρκεια µιας προσπάθειας εισβολής, αναζητούν τα πιο πολύτιµα και ευαίσθητα δεδοµένα της εταιρείας, όπως δεδοµένα κλινικών δοκιµών, κλοπή πνευµατικής ιδιοκτησίας, φόρµουλες δηµιουργίας φαρµάκων, τύπους για ενώσεις και, σε ορισµένες περιπτώσεις, προσωπικά δεδοµένα ασθενών, ιατρών ή εργαζοµένων. Επίσης είναι εξαιρετικά σηµαντικό για την εταιρεία να διασφαλίσει κατά το δυνατόν την οµαλή συνέχιση των εργασιών της, εξασφαλίζοντας ότι και οι υπεργολάβοι της (vendors) και λοιποί συνεργάτες διαθέτουν επίσης ικανοποιητική ασφάλεια έναντι κυβερνοεπιθέσεων, δεδοµένου ότι σε περίπτωση παραβίασης έστω και ενός συνδέσµου-κρίκου στην αλυσίδα, όλη η αλυσίδα µπορεί να παραβιαστεί. Πολλά περιστατικά παραβίασης συστηµάτων ασφάλειας µεγάλων εταιρειών ξεκίνησαν από παραβίαση συστηµάτων προµηθευτών/συνεργατών τους. Εξίσου κρίσιµη παράµετρος για την αποτελεσµατική θωράκιση της επιχείρησης είναι η απόφαση για τη διαχείριση του κινδύνου, δηλαδή η κράτηση ή η µεταφορά αυτού σε µία ασφαλιστική εταιρεία η οποία θα διαθέτει τη γνώση αλλά και τα κατάλληλα προϊόντα, που πλέον διατίθενται στην παγκόσµια και ελληνική αγορά, τόσο για την κλοπή πνευµατικής ιδιοκτησίας όσο και τις λοιπές ζηµίες (ιδίες ζηµίες και τρίτων) που θα προκύψουν από περιστατικά παραβίασης ασφάλειας / προσωπικών δεδοµένων. Η Cromar, η οποία πρωταγωνιστεί στην ελληνική αγορά όσον αφορά και τα συγκεκριµένα προϊόντα και έχει λάβει την αναγνώριση των Lloydʼs µε το βραβείο Best Cover holder Innovation, διαθέτει τα κατάλληλα ασφαλιστικά προγράµµατα και για τους δύο προαναφερόµενους κινδύνους, τα οποία υποστηρίζονται από την αγορά των Lloydʼs αλλά και από άλλους κορυφαίους ειδικευµένους παρόχους στην αγγλική αγορά. Ωστόσο η πολύχρονη εµπειρία των στελεχών της στο σχεδιασµό και τη διάθεση των προϊόντων αυτών έχει αποδείξει ότι η σηµαντικότερη παράµετρος είναι η βαθιά γνώση τόσο του κινδύνου όσο και των παρεχόµενων καλύψεων.

#ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΦΑΡΜΑΚΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ BROKER’S TIME

20

Broker s Time ΚΛΙΝΙΚΕΣ ∆ΟΚΙΜΕΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

ΑΣΤΙΚΗ ΕΎΘΎΝΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ

Άρθρο της Φανής Μπατσίλα, Δικηγόρου, Κρεμαλής Δικηγορική Εταιρεία

Ο κίνδυνος για την ασφάλ εια του συµµετέχοντος σε µια κλινική δοκιµή απορρέει κυρίως από δύο πηγές: το υπό έρευνα φάρµακο και την παρέµβαση

Με τον όρο κλινική δοκιµή, όπως αυτή αναφέρεται στο αρ. 2 της Οδηγίας 2001/20/ΕΚ κατόπιν παραποµπής από τον Κανονισµό 536/2014, νοείται κάθε διερεύνηση επί ανθρώπου η οποία αποβλέπει στον προσδιορισµό ή την επαλήθευση των κλινικών, φαρµακολογικών ή/και άλλων φαρµακοδυναµικών δράσεων ενός ή περισσότερων δοκιµαζόµενων φαρµάκων ή/και στον εντοπισµό τυχόν παρενεργειών ενός ή περισσότερων δοκιµαζόµενων φαρµάκων ή/και στη µελέτη της απορρόφησης, της κατανοµής, του µεταβολισµού και της απέκκρισης ενός ή περισσότερων δοκιµαζόµενων φαρµάκων, µε στόχο τον έλεγχο της ασφάλειας ή/και της αποτελεσµατικότητάς τους. Εν ολίγοις, πρόκειται για τη διαδικασία στην οποία υποβάλλεται ένα φαρµακευτικό σκεύασµα προκειµένου να χαρακτηριστεί αποτελεσµατικό και ασφαλές και να λάβει άδεια κυκλοφορίας από τις αρµόδιες ρυθµιστικές αρχές. Η ιδιαιτερότητά της έγκειται στο ότι, σε αντίθεση µε άλλες θετικές επιστήµες, η υπό έρευνα δραστική ουσία, για να µπορεί να εξαγάγει ασφαλή και χρήσιµα συµπεράσµατα, δοκιµάζεται στον ίδιο τον άνθρωπο. Ο κίνδυνος για την ασφάλεια του συµµετέχοντος σε µια κλινική δοκιµή απορρέει κυρίως από δύο πηγές: το υπό έρευνα φάρµακο και την παρέµβαση. Πολλές κλινικές δοκιµές, ωστόσο, δηµιουργούν ελάχιστο πρόσθετο κίνδυνο για την ασφάλεια του συµµετέχοντος σε σχέση µε τη συνήθη κλινική πρακτική. Αυτό συµβαίνει ιδίως όταν το υπό έρευνα φάρµακο καλύπτεται από άδεια κυκλοφορίας, δηλαδή η ποιότητα, η ασφάλεια και η αποτελεσµατικότητα έχουν ήδη αξιολογηθεί κατά τη διαδικασία της άδειας κυκλοφορίας, ή, εάν το φάρµακο δεν χρησιµοποιείται σύµφωνα µε τους όρους της άδειας κυκλοφορίας, η εν λόγω χρήση βασίζεται σε στοιχεία και υποστηρίζεται από δηµοσιευµένα επιστηµονικά στοιχεία για την ασφάλεια και την αποτελεσµατικότητα του εν λόγω φαρµάκου και η παρέµβαση δηµιουργεί µόνο

πολύ περιορισµένο πρόσθετο κίνδυνο στον ασθενή σε σύγκριση µε τη συνήθη κλινική πρακτική. Αυτές οι κλινικές δοκιµές χαµηλής παρέµβασης έχουν συχνά πολύ µεγάλη σηµασία για την αξιολόγηση καθιερωµένων θεραπειών και διαγνώσεων, βελτιστοποιούν τη χρήση των φαρµάκων και, συνεπώς, συµβάλλουν σε δηµόσια υγεία υψηλού επιπέδου. Ανάµεσα, όµως, στα ακανθώδη ζητήµατα στο πλαίσιο των κλινικών δοκιµών, ανήκει και η αποκατάσταση πιθανώς επελθούσας ζηµίας. Η προβληµατική της αστικής ευθύνης στα πλαίσια των κλινικών δοκιµών, έγκειται στη δυσκολία πλήρωσης µιας εκ των προαπαιτούµενών της και συγκεκριµένα της υπαιτιότητας. Μεταξύ αυτών τυγχάνουν περιπτώσεις όπου ο χορηγός δεν σχεδίασε ορθά το πρωτόκολλο ή το φάρµακο της µελέτης δεν χορηγήθηκε σύµφωνα µε το πρωτόκολλο ή δεν διαγνώστηκε εγκαίρως µια ανεπιθύµητη ενέργεια, και κατά συνέπεια αναζητείται το πταίσµα του γιατρού ή του χορηγού στη βάση του οποίου θεµελιώνεται και η αξίωση της αποζηµίωσης. Αν, όµως, ο χορηγός σχεδίασε το πρωτόκολλο µε επιµέλεια, ο γιατρός ακολούθησε τους αναγνωρισµένους κανόνες της ορθής κλινικής πρακτικής και ο ασθενής ακολούθησε τις οδηγίες που του συστάθηκαν, φαίνεται να αποκλείεται η στοιχειοθέτηση ευθύνης προς αποζηµίωση σε περίπτωση πρόκλησης βλάβης του ασθενούς που οφείλεται στη δοκιµαζόµενη ουσία, καθώς δεν φαίνεται να υπάρχει πταίσµα στο πρόσωπο του γιατρού ή του χορηγού. Ειδικότερα, αποκλείεται τόσο ο δόλος, λόγω έλλειψης προθέσεως, όσο και η αµέλεια, καθώς δεν υπάρχει απόκλιση από τη συµπεριφορά του µέσου συνετού ανθρώπου. Στόχος του χορηγού που επιλαµβάνεται µε την κλινική δοκιµή αποτελεί η δηµιουργία νέων δεδοµένων. Οι συνέπειες χορήγησης του φαρµάκου είναι άγνωστες, και ακριβώς αυτές είναι το αντικείµενο της διερεύνησης (π.χ. δεν γνωρίζει αν µια ουσία µπορεί να οδηγήσει στην πρόκληση σοβαρής αναπηρίας, αλλά αντιθέτως διενεργεί µελέτη για να

#ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΦΑΡΜΑΚΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ BROKER’S TIME

22

διαπιστώσει εάν όντως υπάρχει µια τέτοια πιθανότητα). Τέλος, υπάρχει δυσκολία απόδειξης του αντικειµενικού αιτιώδους συνδέσµου, καθώς δεν είναι εύκολο να διευκρινιστεί αν η ζηµία επήλθε από το νέο φαρµακευτικό προϊόν ή από την ήδη πιθανώς επιβαρυµένη κατάσταση της υγείας του συµµετέχοντα. Με την υπʼ αρ. Αριθµ. ∆3(α) οικ. 36809/2019 ΚΥΑ, όπως αυτή δηµοσιεύτηκε στις 03.06.2019 στην ΕτΚ, τροποποιήθηκε και συµπληρώθηκε η υπʼ αρ. Γ5α/59676/2016 ΚΥΑ, και στοιχειοθετήθηκε αναλυτικότερα η ευθύνη του χορηγού στο πλαίσιο των κλινικών δοκιµών. Ειδικότερα, µε το αρ. 10 αυτής θεµελιώθηκε ευθύνη του Χορηγού για αποκατάσταση οποιασδήποτε ζηµίας τυχόν υποστεί ο Κύριος Ερευνητής ή/και το Νοσοκοµείο, προερχόµενη από σωµατική βλάβη οποιουδήποτε συµµετέχοντος στη Μελέτη ασθενούς, απευθείας προκληθείσα από τη χρήση του Προϊόντος υπό Έρευνα (Φαρµάκου Μελέτης) κατά τη διάρκεια της Μελέτης ή από οποιαδήποτε παρέµβαση ή διαδικασία, που προβλέπεται ή απαιτείται από το πρωτόκολλο και στην οποία ο συµµετέχων στη Μελέτη ασθενής, δεν θα είχε υποβληθεί, εάν δεν συµµετείχε σε αυτήν, εφόσον συντρέχουν οι ακόλουθες προϋποθέσεις: (α) Το συµβάν ήταν απότοκο µίας δοκιµαζόµενης ουσίας του Χορηγού, µε την προϋπόθεση ότι η ουσία χορηγήθηκε σύµφωνα µε το εγκεκριµένο από τις αρµόδιες δεοντολογικές και κανονιστικές αρχές Πρωτόκολλο Κλινικής Μελέτης του Χορηγού, όπως εκάστοτε ισχύει και µε τις όποιες τυχόν µεταγενέστερες εγκεκριµένες τροποποιήσεις του. (β) Το συµβάν σχετιζόταν µε τη χρήση συγκριτικών ουσιών, οι οποίες χρησιµοποιήθηκαν νοµίµως στο πλαίσιο του Πρωτοκόλλου της µελέτης. (γ) Το συµβάν προέκυψε ως συνέπεια διαγνωστικών διαδικασιών που πραγµατοποιήθηκαν σύµφωνα µε το Πρωτόκολλο, όπως εκάστοτε ισχύει και µε τις όποιες τυχόν µεταγενέστερες εγκεκριµένες τροποποιήσεις του. (δ) Το συµβάν ήταν απότοκο θεραπευτικών ή διαγνωστικών µέτρων που απαιτήθηκαν νοµίµως λόγω της εµφάνισης µη αναµενόµενων ενεργειών που προκλήθηκαν

από τη δοκιµαζόµενη ουσία του Χορηγού, από συγκριτική φαρµακευτική αγωγή ή από διαγνωστικές διαδικασίες που απαιτούνται σύµφωνα µε το Πρωτόκολλο, όπως εκάστοτε ισχύει και µε τις όποιες τυχόν µεταγενέστερες εγκεκριµένες τροποποιήσεις του. Παράλληλα, θεσµοθετήθηκε το απόλυτο δικαίωµα να προβεί σε τυχόν διακανονισµούς, µε την προϋπόθεση βεβαίως ότι δεν θα εκφράσει παραδοχή λάθους για λογαριασµό των δικαιούχων της αποζηµίωσης, χωρίς να έχει έγγραφη έγκρισή τους. Επιπλέον, αποκλείστηκαν από την υποχρέωση για αποζηµίωση οι περιπτώσεις απώλειας, ζηµίας ή δαπάνης που προκύπτει από αµέλεια, εκούσια παρανοµία ή εσφαλµένο χειρισµό των δικαιούχων της αποζηµίωσης, εννοείται φυσικά ότι η χορήγηση οποιασδήποτε ουσίας σύµφωνα µε τις οδηγίες του Πρωτοκόλλου της Μελέτης δεν θα αποτελεί αµέλεια ή εσφαλµένο χειρισµό σε ό,τι αφορά την παρούσα σύµβαση. Εκτός αυτού, αποκλείστηκε ευθύνη του Χορηγού για την καταβολή οποιασδήποτε αποζηµίωσης ή δαπάνης, αλλά αντιθέτως ο Κύριος Ερευνητής, το Νοσοκοµείο, οι πάσης φύσεως συνεργάτες και προστηθέντες αυτών καθώς και το οποιοδήποτε προσωπικό, που θα χρησιµοποιηθεί στη διεξαγωγή της Μελέτης, θα υποχρεούνται στην αποζηµίωση του ασθενούς και στην αποκατάσταση οποιασδήποτε και κάθε ζηµίας του Χορηγού, άµεσης ή έµµεσης, θετικής ή αποθετικής, υλικής ή ηθικής, απορρέουσα από την εφαρµογή αστικής ή ποινικής φύσεως διατάξεων, την οποία ο Χορηγός θα υποστεί από τη µη προσήκουσα διεξαγωγή της Μελέτης σύµφωνα µε α) το Πρωτόκολλο, β) τις έγγραφες συστάσεις και οδηγίες του Χορηγού σχετικά µε τη χρήση του Προϊόντος υπό Έρευνα (Φαρµάκου της Μελέτης), γ) τις διατάξεις της ισχύουσας νοµοθεσίας που διέπει το αντικείµενο της παρούσας σύµβασης και δ) τους όρους της παρούσας σύµβασης, εξαιτίας ενεργειών, πράξεων ή παραλείψεων των ανωτέρω αναφεροµένων. Ο Χορηγός δεν φέρει ευθύνη για συµβάντα που θα προκύψουν αποκλειστικά ως συνέπεια της υποκείµενης νόσου κάθε υποκειµένου της µελέτης, ή για συµβάντα που είναι

Στο πλαίσιο των κλινικών δοκιµών ανήκει και η αποκατάσταση πιθανώς επελθούσας ζηµίας

Broker s Time

Ο Χορηγός δεν φέρει ευθύνη για συµβάντα που θα προκύψουν αποκλ ειστικά ως συνέπεια της υποκείµενης νόσου κάθε υποκειµένου της µελ έτης

απότοκα διαγνωστικών ή θεραπευτικών µέτρων που δεν αναφέρονται συγκεκριµένα στο Πρωτόκολλο. Σε επόµενο στάδιο, ρυθµίζεται η σχέση ασφάλισης και αποζηµίωσης. Στο αρ. 11 όµως της υπʼαρ. ∆3(α) οικ. 36809/2019 ΚΥΑ ορίζεται µόνο η υποχρέωση του Χορηγού να εξασφαλίσει και να διατηρήσει σε πλήρη ισχύ κατά τη διάρκεια της Μελέτης (και ακολούθως της λήξης της Κλινικής Μελέτης για την κάλυψη οποιωνδήποτε απαιτήσεων προκύψουν από τη Μελέτη) ασφαλιστική κάλυψη για: (i) αστική ευθύνη προϊόντος και (ii) γενική αστική ευθύνη. Ως προς την ασφαλιστική κάλυψη όµως προβλέπεται πως ανέρχεται στα ποσά που ορίζει ρητώς η ισχύουσα νοµοθεσία. Σύµφωνα δε µε το αρ. 15 της ως άνω υπʼ αρ. Γ5α/59676/2016 ΥΑ για τη διεξαγωγή της κλινικής δοκιµής, ο χορηγός οφείλει να έχει συνάψει και να διατηρεί σε ισχύ σύµβαση ασφάλισης, µε αξιόπιστη ασφαλιστική εταιρεία που εδρεύει σε κράτος µέλος της Ε.Ε., για την κάλυψη της ευθύνης του χορηγού, του κυρίου ερευνητή και των µελών της ερευνητικής οµάδας. Το ύψος της, για τις δοκιµές που διεξάγονται σε ερευνητικά κέντρα της ελληνικής επικράτειας πρέπει να καλύπτει τις ενδεχόµενες βλάβες ή αναπηρίες που θα προκύψουν από τη συµµετοχή στην κλινική µελέτη και, σε περίπτωση θανάτου ή διαρκούς ανικανότητας προς εργασία, θα ανέρχεται τουλάχιστον σε 300.000,00 ευρώ ανά συµµετέχοντα. Όλα τα υπό έρευνα φάρµακα, επικουρικά φάρµακα, ιατροτεχνολογικά προϊόντα που χρησιµοποιούνται

για τη χορήγησή φαρµάκων, καθώς και όλες οι διαδικασίες που απαιτούνται από το πρωτόκολλο της κλινικής δοκιµής, περιλαµβανοµένης της διάγνωσης και αποκατάστασης τυχόν ανεπιθύµητων ενεργειών παρέχονται εντελώς δωρεάν από το χορηγό, χωρίς καµία επιβάρυνση του νοσηλευτικού ιδρύµατος, του συµµετέχοντα ή του ασφαλιστικού ταµείου ή της ιδιωτικής του ασφάλισης. Στα παραπάνω συµπεριλαµβάνονται οι δαπάνες έκτακτων µετακινήσεων των συµµετεχόντων από και προς τα ερευνητικά κέντρα για λόγους ασφάλειας των συµµετεχόντων. Επίσης, περιλαµβάνονται οι δαπάνες µετακίνησης των συµµετεχόντων για διενέργεια ειδικών διαγνωστικών εξετάσεων σε εξειδικευµένα διαγνωστικά κέντρα που έχει επιλέξει ο χορηγός για τις ανάγκες της κλινικής δοκιµής. Ανάλογα ισχύουν για την περίπτωση εµφάνισης ανεπιθύµητης ενέργειας στα πλαίσια της κλινικής δοκιµής. Κάθε αντίθετος όρος στα έντυπα συγκατάθεσης θεωρείται µη γεγραµµένος, ως ανίσχυρος, ακόµη και εάν τούτο δεν επισηµανθεί ρητά από τον ΕΟΦ ή την ΕΕ∆. Τέλος, σε κάθε περίπτωση, δεν αµφισβητείται πως οι κλινικές µελέτες, αποτελούν µια αναγκαιότητα και διενεργούνται µε αυξανόµενους ρυθµούς παγκοσµίως, σε κάθε περίπτωση όµως ιδιαίτερη σηµασία λαµβάνει το ζήτηµα της ελεύθερης συναίνεσης ύστερα από επαρκή ενηµέρωση του συµµετέχοντα, που αν και δεν άπτεται της παρούσας προσέγγισης, αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της προβληµατικής των κλινικών δοκιµών.

#ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΦΑΡΜΑΚΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ BROKER’S TIME

24

ªÈÛfi ·ÈÒÓ· ÙÒÚ·, Ì ٷ ¤ÚÁ· Ì·˜ οÓÔ˘Ì Ú¿ÍË ∆ÚÈÂıÓ‹˜ ∞ÛÊ·ÏÈÛÙÈ΋ ¢‡Ó·ÌË

ñ

ñ ñ

Ì ÂÓÙ˘ˆÛȷΤ˜ ‰ÈÂıÓ›˜ Û˘ÓÂÚÁ·Û›Â˜ Û Â›Â‰Ô ÌÂÙfi¯ˆÓ Î·È ·ÓÙ·ÛÊ·ÏÈÛÙÒÓ [Ô ŸÌÈÏÔ˜ Ù˘ ÎÔÚ˘Ê·›·˜ ÂÏ‚ÂÙÈ΋˜ ÙÚ·Â˙Ô-·ÛÊ·ÏÈÛÙÈ΋˜ ÂÙ·ÈÚ›·˜ Baloise Â›Ó·È ¤Ó· ·fi Ù· 13 È‰Ú˘ÙÈο ̤ÏË Ù˘ ŒÓˆÛ˘ ∞ÛÊ·ÏÈÛÙÈÎÒÓ ∂Ù·ÈÚÈÒÓ ∂ÏÏ¿‰Ô˜, ÙÔ 1907] Ì ÙËÓ 1Ë ı¤ÛË ÛÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi ¯ÒÚÔ, ÛÙ· ·ÓÂ˘Úˆ·˚ο stress tests ·ÛÊ·ÏÈÛÙÈÎÒÓ ÂÙ·ÈÚÈÒÓ Ì ¢Â›ÎÙË ºÂÚÂÁÁ˘fiÙËÙ·˜ 267,4% [·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· 31/12/2016 – ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË ÂÎı¤ÛÂˆÓ SFCR 22/5/2017], Ô ÔÔ›Ô˜ ÙËÓ Î·Ù·Ù¿ÛÛÂÈ ÛÙËÓ 1Ë ı¤ÛË Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ·ÛÊ·ÏÈÛÙÈ΋˜ ·ÁÔÚ¿˜. ∏ ÂÈÙ˘¯›· ·˘Ù‹ ıˆÚÂ›Ù·È ·ÎfiÌ· ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈ΋, ÁÈ·Ù› Ë ∞ÙÏ·ÓÙÈ΋ ŒÓˆÛË ‰ÂÓ ¤Î·Ó ¯Ú‹ÛË ÔÔÈÔ˘‰‹ÔÙ ÌÂÙ·‚·ÙÈÎÔ‡ ̤ÙÚÔ˘ ‰È¢ÎfiÏ˘ÓÛ˘

ÙÔ˘˜ ÎÔÈÓÔ‡˜ Ì·˜ ÛÙfi¯Ô˘˜!

ñ Ì ÚˆÙÔÔÚȷΤ˜ ·ÛÊ·ÏÈÛÙÈΤ˜ ·ÚÔ¯¤˜ Î·È Û‡Á¯ÚÔÓ˜ Ì˯·ÓÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ÂÊ·ÚÌÔÁ¤˜ ñ Ì ÙÔ Ó· Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È ÛÙȘ 50 Ù · ¯ ‡ Ù Â Ú · · Ó Â Ú ¯ fi Ì Â Ó Â ˜ Â Ï Ï Ë Ó È Î ¤ ˜   È ¯ Â È Ú ‹ Û Â È ˜ fi Ï ˆ Ó Ù ˆ Ó Î Ï ¿ ‰ ˆ Ó Ù Ë ˜ √ÈÎÔÓÔÌ›·˜ [Fortune] ñ Ì ÁÚ‹ÁÔÚ˜ Î·È ·Ϥ˜ ‰È·‰Èηۛ˜ ·Ô˙ËÌÈÒÛÂˆÓ ñ Ì ‰ÈÏ·ÛÈ·ÛÌfi Ù˘ ¤ÎÙ·Û˘ ÙˆÓ ÎÂÓÙÚÈÎÒÓ Ù˘ ÁÚ·Ê›ˆÓ ·fi Ù· 2.500 Ù.Ì. ÛÙ· 5.000 Ù.Ì. ñ Ì Â͢ËÚ¤ÙËÛË ¿Óˆ ÙˆÓ 300.000 ÂÏ·ÙÒÓ [ȉȈÙÒÓ & ÂȯÂÈÚ‹ÛˆÓ] ñ ÌÂ Û˘ÓÂÚÁ¿Ù˜ Î·È ÛËÌ›· Â͢ËÚ¤ÙËÛ˘ Û fiÏË ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ñ Ì ÊÈÏÈ΋, ÚÔÛˆÈ΋ Î·È ·ÍÈfiÈÛÙË ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Û ÂÏ¿Ù˜ Î·È Û˘ÓÂÚÁ¿Ù˜!

Broker s Time

Ι∆ΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΩΝ ΚΕΡ∆ΩΝ ΤΩΝ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ

Άρθρο του Παναγιώτη Στρατή, Μετόχου και συνιδρυτή της Pascal & Stratis

Οι διαµορφούµενες συνθήκες έχουν καταστήσει την ασφάλιση µέσω των εν λόγω παραδοσιακών συµβολαίων ανεπαρκή

Όπως έχω σηµειώσει επανειληµµένα, τα παραδοσιακά συµβόλαια περιουσιακών στοιχείων προσφέρουν στις ασφαλιζόµενες επιχειρήσεις εξασφάλιση αναφορικά µε τη χρηµατοδότηση της επαναφοράς τους στην πρότερη της επέλευσης του κινδύνου κατάσταση, όσον αφορά τα υλικά περιουσιακά τους στοιχεία ή τις επικαλούµενες θετικές ζηµίες στην ασφαλιστική ορολογία. Οι διαµορφούµενες όµως συνθήκες έχουν καταστήσει την ασφάλιση µέσω των εν λόγω παραδοσιακών συµβολαίων ανεπαρκή, ιδίως για τις µεγάλου µεγέθους επιχειρήσεις, καθότι δεν παρέχουν κάλυψη ενδεχόµενων αποθετικών ζηµιών. Η σηµαντικότερη των ως άνω αναφεροµένων αποθετικών ζηµιών είναι η απώλεια κερδών µιας επιχείρησης, της οποίας η λειτουργία διακόπτεται λόγω της επέλευσης κινδύνου. Η εν λόγω παράµετρος ενέχει ιδιαίτερη σηµαντικότητα καθώς, ως προαναφέρεται, η κερδοφορία µιας επιχείρησης αποτελεί το βασικότερο κριτήριο αποτίµησης της αξίας της. Για την κάλυψη της προκύψασας αυτής ανάγκης η ασφαλιστική αγορά οδηγήθηκε στην ανάπτυξη των συµβολαίων απώλειας κερδών, η ζήτηση των οποίων παρουσιάζει σταθερή άνοδο

κατά τα τελευταία έτη. Τα συµβόλαια απώλειας κερδών εµφανίζονται σε πολλές µορφές και απευθύνονται σε διάφορες κατηγορίες επιχειρηµατικής δραστηριότητας, εστιάζοντας όµως σε µεγάλου µεγέθους επιχειρήσεις, ήτοι επιχειρήσεις τηρούσες διπλογραφικά βιβλία. Τα εν λόγω ασφαλιστήρια συµβόλαια λειτουργούν επικουρικά ως προς τα παραδοσιακά συµβόλαια ασφάλισης περιουσιακών στοιχείων και προσφέρουν στις ασφαλιζόµενες επιχειρήσεις κάλυψη του ασφαλιστικού ακαθάριστου µεικτού κέρδους, ήτοι του απολεσθέντος προσδοκώµενου καθαρού κέρδους και των σταθερών εξόδων της επιχείρησης ή του αυξηµένου κόστους λειτουργίας προκειµένου να αποφευχθεί η µείωση των πωλήσεων. Κατά την άποψή µου στις κατηγορίες επιχειρήσεων που είναι αναγκαία η κάλυψή τους µε ασφαλιστήριο συµβόλαιο απώλειας ακαθάριστων κερδών περιλαµβάνεται και η κατηγορία των φαρµακευτικών επιχειρήσεων, κυρίως αυτών που παράγουν και εµπορεύονται φάρµακα ή και οι µεικτές φαρµάκων και καλλυντικών. Οι κύριοι λόγοι έχουν να κάνουν

#ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΦΑΡΜΑΚΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ BROKER’S TIME

26

Broker s Time

Τα συµβόλαια απωλ είας κερδών εµφανίζονται σε πολ λ ές µορφές και απευθύνονται σε διάφορες κατηγορίες επιχειρηµατικής δραστηριότητας, εστιάζοντας όµως σε µεγάλου µεγέθους επιχειρήσεις, ήτοι επιχειρήσεις τηρούσες διπλογραφικά βιβλία

µε την αναγκαία και όσο το δυνατόν σύντοµη συνέχιση της παραγωγής τους, έπειτα από ένα καταστροφικό γεγονός που θα έχει αποτέλεσµα τη διακοπή εργασιών τους. Οι επιχειρήσεις παραγωγής και εµπορίας φαρµάκων έχουν ιδιαιτερότητες ως προς την ασφαλιστική κάλυψή τους έναντι του κινδύνου απώλειας του Ακαθάριστου Κέρδους έπειτα από ένα καταστροφικό γεγονός. Στις ιδιαιτερότητες περιλαµβάνονται: 1. Στα έσοδα µίας χρήσης που λαµβάνονται υπόψη για τον καθορισµό του ποσού ασφάλισης δεν αθροίζεται το ποσό που αντιστοιχεί στο clawback.

2. Η ανώτερη περίοδος αποζηµίωσης δεν µπορεί να υπολογισθεί µικρότερη των 12 µηνών, διότι η επαναλειτουργία εργοστασίου παραγωγής φαρµάκων έπειτα από ένα σηµαντικό καταστροφικό γεγονός είναι αρκετά χρονοβόρα και η επάνοδος της επιχείρησης στην αγορά ενέχει αρκετές δυσκολίες.

3. Θα πρέπει να µην εξαιρούνται από την ασφαλιστική κάλυψη σταθερές δαπάνες

4.

5.

διότι σε περίπτωση πρόσθετων εξόδων της επιχείρησης π.χ. για παραγωγή σε τρίτους λόγω αδυναµίας να χρησιµοποιηθούν οι δικές της γραµµές παραγωγής έπειτα από επέλευση καλυπτόµενου από το ασφαλιστήριο συµβόλαιο περιουσίας κινδύνου, θα αποζηµιωθούν µε µέρος των πρόσθετων εξόδων κατʼ αναλογία καλυπτόµενων σταθερών εξόδων προς το σύνολό τους. Στις επεκτάσεις κάλυψης του ασφαλιστηρίου συµβολαίου φαρµακευτικής επιχείρησης θα πρέπει να περιλαµβάνεται και η επέλευση ζηµιογόνου γεγονότος σε περιουσία προµηθευτή ή προµηθευτών της. Από υπολογισµούς σε δεκάδες µη ζηµιογόνες φαρµακευτικές επιχειρήσεις το ποσοστό ασφάλισης του ακαθάριστου µεικτού κέρδους στο σύνολο των εσόδων µιας χρήσης (µη περιλαµβανοµένων των επιστροφών clawback), κυµαίνεται από 55% έως 65%.

#ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΦΑΡΜΑΚΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ BROKER’S TIME

28

Broker s Time

ΑΣΠΊ∆Α ΠΡΟΣΤΑΣΊΑΣ ΕΝΑΝΤΙ ΚΥΒΕΡΝΟΕΠΙΘΕΣΕΩΝ Άρθρο της Ευγενίας Καφφετζή, Διευθύνουσας Συμβούλου, Global Net INS Brokers

Η ενσωµάτωση του κινδύνου από κυβερνοεπίθεση πρέπει να γίνει µε τον κατάλ ληλο τρόπο, από τον εξειδικευµένο insurance broker

Η εύκολη πρόσβαση και χρησιµοποίηση όλο και µεγαλύτερου όγκου πληροφορίας, µε την παράλληλη χρήση της τεχνητής νοηµοσύνης, πρόκειται να αλλάξουν ριζικά τη φαρµακοβιοµηχανία, όχι µόνο στον τοµέα του R&D αλλά γενικότερα στην προµηθευτική αλυσίδα και στον τρόπο εξυπηρέτησης των ασθενών. Όσο όµως η πληροφορία γίνεται όλο και πιο κρίσιµη για την επίτευξη των στόχων της φαρµακοβιοµηχανίας τόσο την καθιστά πιο ευάλωτη στις κυβερνοεπιθέσεις. H απώλεια δεδοµένων δεν «επιβαρύνει» µόνο τα εµπορικά σήµατα µε την προφανή εµπορική και οικονοµική ζηµία αλλά οδηγεί επίσης σε κανονιστικά πρόστιµα και αποζηµιώσεις για τους πελάτες που πλήττονται. Τρεις είναι οι βασικοί λόγοι για τους οποίους η φαρµακοβιοµηχανία είναι ευάλωτη στις κυβερνοεπιθέσεις: 1. Ο πρώτος είναι ότι ενδιαφέρονται για αυτήν πολλοί κυβερνοεγκληµατίες, επειδή απασχολεί µεγάλα κεφάλαια. Επίσης γιατί για «κυβερνοακτιβιστές» θεωρείται µη αποδεκτός κλάδος βάσει ηθικών κανόνων και τέλος γιατί γίνεται στόχος βιοµηχανικής ή και κρατικής κατασκοπίας.

2. Ο δεύτερος αφορά την πληροφορία. Ξεκινώντας από το R&D, συνεχίζοντας µε τις κλινικές δοκιµές και καταλήγοντας στην παραγωγή και τη διάθεση των προϊόντων η όλη παραγωγική αλυσίδα της φαρµακοβιοµηχανίας στηρίζεται και παράγει ένα τεράστιο πλήθος πληροφορίας. Η πληροφορία αυτή, που δεν αφορά µόνο τη φαρµακοβιοµηχανία αλλά γενικότερα τον τοµέα της υγείας, την καθιστά πιο «ελκυστική» για τους διάφορους κυβερνοεγκληµατίες.

3. Ο τρίτος λόγος έχει σχέση µε την ανάγκη που έχει η φαρµακοβιοµηχανία να χρησιµοποιεί τρίτους σε διάφορους τοµείς. Η συλλογή κλινικών πληροφοριών, η εφαρµοσµένη έρευνα, οι κλινικές δοκιµές ακόµα και η παραγωγή, τις περισσότερες φορές, ανατίθεται σε τρίτους. Στο µέτρο που κάθε

ένας από αυτούς τους τρίτους µπορεί να αποτελέσει τον «αδύναµο κρίκο» σε θέµατα ασφαλείας, καθιστά γενικότερα τη φαρµακοβιοµηχανία ευάλωτη. Για την αντιµετώπιση του προβλήµατος η φαρµακοβιοµηχανία πρέπει να ακολουθήσει τη στρατηγική του τραπεζικού τοµέα που ήδη έχει εφαρµόσει µία διαδικασία που περιλαµβάνει τέσσερα βήµατα. Πρέπει δηλαδή να: • δηµιουργήσει έναν κατάλογο των κινδύνων (π.χ. cyberthreats, παραβιάσεις δεδοµένων, κινδύνους αλυσίδας εφοδιασµού κ.ά.), • υπολογίσει την πιθανότητα και σοβαρότητα του κάθε κινδύνου, • συγκεντρώσει τους κινδύνους και να τους κατατάξει κατά σειρά σοβαρότητας, • διαχειριστεί τους κινδύνους συνδέοντάς τους µε επιχειρησιακές διαδικασίες, όπως π.χ. ο οικονοµικός και στρατηγικός σχεδιασµός. Η αποτελεσµατική διαχείριση αυτών των κινδύνων και ασφαλιστικά αποτελεί πλέον για τον Κλάδο µια ευκαιρία αφού η ανάληψη του ασφαλιστικού κινδύνου από κυβερνοεπιθέσεις γίνεται µέσω σύγχρονων και ολοκληρωµένων ασφαλιστηρίων συµβολαίων (cyber risks insurance). Μεταξύ των άλλων ωφελειών, ένα σωστό ασφαλιστικό συµβόλαιο έναντι των κυβερνοεπιθέσεων εξασφαλίζει στον ασφαλισµένο νοµική κάλυψη, σωστή διαχείριση κρίσης και γρήγορη πρόσβαση σε έµπειρους πραγµατογνώµονες, που έχουν αντιµετωπίσει µε επιτυχία ανάλογες περιπτώσεις. Η ενσωµάτωση του κινδύνου από κυβερνοεπίθεση στο σύνολο των ασφαλιστικών καλύψεων µε τις οποίες προστατεύεται µια επιχείρηση του Κλάδου, πρέπει να γίνει µε τον κατάλληλο τρόπο, από τον εξειδικευµένο insurance broker που θα βρει την κατάλληλη λύση για να µεγιστοποιηθεί η διασφάλιση της επιχείρησης και να λειτουργήσει η κάλυψη ως εργαλείο risk management µε επιλογή και τοποθέτηση του κινδύνου σε ασφαλιστική αγορά µε ανάλογο know-how.

#ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΦΑΡΜΑΚΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ BROKER’S TIME

30

Αγοράζοντας μπομπονιέρες από το eshop μας για τη βάφτιση του παιδιού σας συνεισφέρετε σημαντικά στην ενίσχυση των δράσεών μας.

ΚΆΝΤΕ ΤΙΣ ΠΙΟ ΟΜΟΡΦΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΣΆΣ ΆΚΟΜΗ ΠΙΟ ΓΛΥΚΙΕΣ ΠΡΟΣΦΈΡΟΝΤΑΣ ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΤΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΣΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΩΡΙΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΩΡΙ SOS

Δείτε όλα τα σχέδιά μας στο www.sos-villages.gr/shop Για περισσότερες πληροφορίες καλέστε στο 210 3313661

Κατάλογος μελών ΣΕΜΑ AMT ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΕΕ ΤΖΩΡΤΖΩΡΗΣ ΜΙΧΑΗΛ, Τζαβέλλα 15-17, 185 33 Πειραιάς, T: 210 4133644, www.amt.gr, info@amt.gr

ΓΚΡΙΝΓΟΥΝΤΣ ΕΠΕ ΚΑΛΟΓΕΡΑΚΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ, ∆ασκαρόλη 67 166 75 Γλυφάδα, T: 210 9690700, www.greenwoods.org

ΑΟΝ ΓΚΡΙΣ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ AE ΜΕΣΙΤΕΙΑΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΝΤΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ∆ΑΛΙΑΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Tζαβέλα 1-3 & Εθν. Αντιστάσεως, Βusiness Plaza (κτίριο 1), 152 31 Χαλάνδρι, T: 213 0177100, aonhellas@aon.gr

DAES LONDON MARKET INSURANCE BROKERS IKE ΚΑΧΡΙΜΑΝΗΣ ΣΤΑΥΡΟΣ, Βησσαρίωνος 3-5, 106 72, Αθήνα, Τ: 215 5609900, F: 215 5609909, www.daes.gr, info@daes.gr

ATHENS INSURANCE BROKERS SA ΑΛΦΙΕΡΗΣ ΚΩΣΤΗΣ, Ελ. Βενιζέλου 99, 171 23 Ν. Σµύρνη, T: 210 9323700, www.aib.gr, info@aib.gr ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΛΑΜΠΡΟΥΚΟΥ Ηρώων Πολυτεχνείου 2-4, 146 71 Ν. Ερυθραία, T: 210 6250920, lamprouk@otenet.gr ΑΝΤΕΡΜΑΤ ΕΠΕ ΣΥΛΙΓΝΑΚΗΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ, Πλατεία Αγίων Θεοδώρων 2, Αθήνα, 10561, T: 215 5550035, info@andermatt.gr ΑΜΥΝΑ ΕΠΕ ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΝΤΟΒΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ, Κηφισίας 74, 151 25, Μαρούσι, T: 210 6140591, www.amyna.gr, info@amyna.gr ΑΠΟΛΛΩΝ ΑΕ ΜΕΣΙΤΕΙΑΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΒΑΡΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Λ. Αθηνών 71, 101 73 Αθήνα T: 210 3483431-4, apollon@saracakis.gr

ΔΙΟΝ ΟΕ ΓΙΑΜΠΙΛΗ ΠΟΠΗ, Σώρου 1, 14451, Μεταµόρφωση Αττικής, Τ: 210 2893709, F: 2102835030 ΔΡΑΚΟΥ ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΜΕΠΕ ∆ΡΑΚΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ, Λεωφ. Βασιλέως Κωνσταντίνου 44, 11635, Αθήνα, Τ: 210 7209589 EINSURANCE.GR INSURANCE BROKERS ΛΟΥΚΙΑ ΠΑΥΛΙ∆ΟΥ, Κολοκοτρώνη 72, 185 35 Πειραιάς, T: 213 0425610, einsurance.gr ERB ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑEMA ΤΡΥΦΩΝ ΑΝΝΥ, Σίνα 2- 4, 106 72, Αθήνα, T: 210 9303850, erbbrokers.gr, info@erbbrokers.gr EUROBROKERS A.E. ΚΟΥΤΣΟΒΑΣΙΛΗ ΕΥΘΥΜΙΑ, Κηφισίας 100 & Μαραθωνοδρόµων 83, 151 25, Μαρούσι, T: 210 8123920-3, eurobrokers.gr, info@eurobrokers.gr

FOCUS ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΑΓΓΕΛΟΣ ΚΑΡΟΥΣΟΣ, Γεωργίου Παπανδρέου 30Α, Μεταµόρφωση, 14452, Τ: 210 6254285-286, focusbrokers.gr, info@focusbrokers.gr FORTIS BROKERS SA ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ, Λεωφόρος Κηφισίας 32, Μαρούσι, 15125, Τ: 2111047200, www.ioniosbrokers.gr GLOBALIS ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΙΚΕ ΓΑΒΡΙΛΗΣ ΝΙΚΟΣ, Παπαναστασίου 4, 185 34 Πειραιάς, T: 210 4122093, F: 210 4117038, www.gavrilis.com, info@gavrilis.com GLOBALNET INSURANCE BROKERS IKE ΚΑΦΦΕΤΖΗ ΕΥΓΕΝΙΑ, Αρτέµιδος 7, 151 24, Μαρούσι, T: 210 6100990, globalnet.gr, info@globalnet.gr G INSURANCE BROKERS ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΑ∆ΗΣ, Σανταρόζα 1 & Σταδίου, Αθήνα 10564 Τ: 210 9232312, info@gbrokers.gr HAR-TA INSURANCE BROKERS ΝΙΚΟΥΛΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ, Παπαναστασίου 18, Λάρισα, 41222, Τ: 2410 534570, www.harta.gr IQ INSURANCE QUALITY ΕΠΕ ΑΜΠΑΤΖΟΓΛΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ, Εµµανουηλίδου 1 & Πειραιώς 66-68, Νέο Φάληρο, 18547, Τ: 211 500 4000, www.iqbrokers.gr

ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΓΓΥΗΣΗ ΙΚΕ ΣΟΥΡΙΚΑ ΜΑΡΙΛΕΝΑ, Καποδιστρίου 5, 144 52 Μεταµόρφωση, T: 210 2801105, www.insurg.gr

EUROMARE AE ΜΠΕΛΛΕΣ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΣ, Λ. Ποσειδώνος 93, 166 74, Γλυφάδα, T: 210 3314030 F: 210 3314034, www.euromare.gr, info@euromare.gr

BROKINS ΜΕΣΙΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΕΠΕ IΑΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ, Λ. Βουλιαγµένης 99 & Ιλίου 1, 166 74, Γλυφάδα, T: 210 8931600, www.brokins.gr, customer@brokins.gr

EUROPROTECTION ΑΕ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓIΟΣ, Πεσµαζόγλου 8, Αθήνα, 10559, T: 211 1036503-587, europrotection.gr info@europrotection.gr

ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ Αµερικής 19 & Βαλαωρίτου 106 71, Αθήνα, T: 210 3609000

EΛΕΝΗ ΛΑΜΠΡΟΥΚΟΥ Ηρώων Πολυτεχνείου 2-4, 146 71 Ν. Ερυθραία, T: 210 6250920, lamprouk@otenet.gr

KARAVIAS UNDERWRITING AGENCY ΚΑΡΑΒΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Ευριπίδου 12, 105 59 Αθήνα T: 210 3640618, gkaravias.gr, info@gkaravias.gr

ΕΛΕΣΤΙΑ ΕΠΕ ΦΕΥΓΑ ΜΑΡΙΑ, Πανεπιστηµίου 39, Αθήνα 105 64, Τ: 210 3233067, support@helestia.eu

KAΠΟΥΑΝΟ ΑΕ ΚΑΠΟΥΑΝΟ ZAK, Αγ. Βαρβάρας 37, 152 31 Χαλάνδρι, T: 210 6777200, www.mjcapuano.gr capuano@mjcapuano.gr

COMERGON SA ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Μπραχαµίου 9, 151 24, Μαρούσι, T: 210 6196525, comergon.gr info@comergon.gr CONSENSUS INSURANCE SERVICES ΕΕ ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΣ, Ηρώδου Αττικού 7, 145 61, Κηφισιά, T: 210 6253724,onsensus-ins.gr, info@consensus-ins.gr CROMAR INSURANCE BROKERS LTD ΚΡΟΚΕΡ ΤΖΩΝ, Α. Κωνσταντίνου 17 & Α. Αναργύρων 42, Μαρούσι, Τ: 210 8028946, F: 210 8029055, cromar.gr, info@cromar.gr

ΕΛΥΖΕ ΑΕ ΜΩΡΑΪΤΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ, Λ. Κηφισίας 240-242, 152 31 Χαλάνδρι, T: 210 6700600, F: 210 6700700 www.elysee.gr info@elysee.gr ΕΦΗ ΚΟΥΤΣΟΒΑΣΙΛΗ Λ. Κηφισίας 100 & Μαραθωνοδρόµου 83, T: 2108123800

Ι. ΣΑΜΟΛΑΔΑΣ-Μ.ΓΕΩΡΓΑΡΟΥΔΗ ΟΕ ΣΑΜΟΛΑ∆ΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, Λ. Ειρήνης 151, 188 63 Πέραµα, T: 210 4416888, www.anyinsurance.gr ΙΩΑΝΝΟΥ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΕΠΕ ΙΩΑΝΝΟΥ ΑΝ∆ΡΕΑΣ, Αγ. Ιωάννου 6, 152 33 Χαλάνδρι T: 210 6899199, ip-insurance.gr, info@ip-insurance.gr

ΚΑΡΠΕΝΤΕΡ ΤΕΡΝΕΡ ΑΕ ΤΕΡΝΕΡ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΣ-ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Γρανικού 7, 151 25 Μαρούσι, T: 213 0119000, carpenterturner.com, welcome@carpenterturner.com ΚΟΥΪΔΟΥΡΜΑΖΗ ΙΩΑΝΝΑ ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΑΕ ΚΟΥΪ∆ΟΥΡΜΑΖΗ ΙΩΑΝΝΑ, Α. Αρτέµιδος 4 & Κηφισίας, 151 24, Μαρούσι, T: 210 6109921, credit.com.gr, info@credit.com.gr

www.sema.gr

ΚΟΥΜΠΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Κηφισίας 100 & Μαραθωνοδρόµων 83, 151 25 Mαρούσι, T: 210 8123700, www.koumbas.gr

ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΙΚΕ ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Αµερικής 20, 106 1 Αθήνα, T: 210 3602226-9 xirogiannopoulos.gr, info@xirogiannopoulos.gr

ΛΑΜΠΡΟΣ ΚΟΚΚΙΝΟΣ INSURANCE BROKERS ΑΕ OMIKΡΟΝ ΑΕ ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, Ερµού 44, 105 63 Αθήνα T: 210 3253825, kokkinos-insurance.gr kokinsur@otenet.gr ΘΩΜΑ∆ΑΚΗ ΕΛΙΣΑΒΕΤ, Λ. Κηφισίας 34, 115 26 Αθήνα, T: 210 7705622 - 210 7778442, omikroninsurance.gr info@omikroninsurance.gr MARSH EΠΕ OIKONOMOΠΟΥΛΟΥ ΘΕΟ∆ΩΡΑ-ΙΩΑΝΝΑ, Σώρου 8-10 & PK INSURANCE ∆ηµιτσάνας, 151 25 Μαρούσι, T: 210 8176000 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΟΣ, Ερµού 14, 105 63 Αθήνα, τηλ. 2103625770, info@pkinsurance.gr, pkinsurance.gr.

MEGA INSURANCE ΙΚΕ ΤΑΣΟΣ ΧΑΤΖΗΘΕΟ∆ΟΣΙΟΥ, Λεωφόρος Συγγρού 122 & POST INSURANCE BROKERAGE ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛ. ΑΕ Γεωργίου, Ολυµπίου, Αθήνα 11741, T: 2111808888 ∆ΑΜ∆ΗΜΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ, Κατεχάκη 61Α & Βρανά 115 25, Αθήνα, T: 210 3734413 postinsurance.eu MG INSURANCE STRATEGY info@postinsurance.eu ΑΛΙΚΗ ΒΙΤΑΛΗ, Λεωφόρος Συγγρού 229, Νέα Σµύρνη, 17121, Τ: 2109702760, 210 9355880, mgis.gr, PRIMARY LINK SA info@mgis.gr ΒΑΚΑΛΗΣ ΑΛΕΞΗΣ, Λ. Συγγρού 241 & Αλικαρνασσού 2, Νέα Σµύρνη 17122, T: 210 9224451, primarylink.gr, ΜΑΡΤΕΝ ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ info@primarylink.gr Βαλαωρίτου 15, Κολωνάκι 10671, T: 210 9570333 marten.gr, info@marten.gr ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΑΓΚΟΣ Σόλωνος 94, Αθήνα 10680, 2103622862 NAK INSURANCE BROKERS ΑΕ ΚΑΤΣΙΜΠΕΡΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, ∆εκελείας 9, 143 43, ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΟΕ Ν. Χαλκηδόνα, T: 210 2517840, ΠΑΠΑ∆ΑΚΗΣ ΑΝ∆ΡΕΑΣ, Τσιµισκή 17, 546 24 Θεσ/νίκη, www.nakinsurance.gr info@nakinsurance.gr T: 2310 236126 - 2310 241159 papadakis.com.gr info@papadakis.com.gr NBG ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΑΕ ΤΡΙΑΝΤΟΥΛΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Λ. Αθηνών 128-132 ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ & ΑΝΤΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ & Ιφιγενείας, Αθήνα 10442T: 210 5180155, ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΑΕ insurancebrokers@nbg.gr ΚΑΡΑΚΟΛΗ ΜΑΡΙΑ, Λεωφ. Α. Συγγρού 163, Αθήνα 171 21, T: 210 3288015 NGN AUTOPROTECT HELLAS LTD ΚΟΥΤΣΟΥΡΑΗΣ ΝΙΚΗΤΑΣ, Λεωφόρος Συγγρού 314-316, ΠΕΝΚΟ ΑΕ Αθήνα 17673, Τ: 2122134623 ΚΡΟΚΙ∆ΑΣ ΚΩΣΤΑΣ, Κονίτσης 5, 151 25 Μαρούσι, T: 210 6140292, penco.gr info@penco.gr NOBILIS INSURANCE BROKERS ΤΣΙΛΙΜΠΑΡΗ ΜΑΡΙΑ, Ήρωος Μάτση & Αρχαίου ΠΟΛΑΡΙΣ ΕΠΕ Θεάτρου Άλιµος, 174 56, T: 210 9912260, ΚΑΚΟΥΡΗΣ ΠΕΤΡΟΣ, Λεωφ. Συγγρού 229 nobilisbrokers.gr info@nobilisbrokers.gr 171 21 Ν. Σµύρνη, T: 210 9522777, polarisbrokers.gr, info@polarisbrokers.gr ΝΙΜΑ ΑΕ ΠΑΠΑΝΩΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ, Φιλελλήνων 25, 105 57 Αθήνα, ΠΡΑΞΙΣ ΕΠΕ T: 210 3236917 - 210 3248501, nima1@otenet.gr ΠΑΠΠΑ ΙΩΑΝΝΑ, Σελευκείας & Πρεβέζης 1, 143 42 Ν. Φιλαδέλφεια, T: 210 2580451-458, Ν.Σ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΣ IKE praxis-insurance.gr, info@praxis-insurance.gr ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΥ ΗΛΕΚΤΡΑ, Αγίου Νικολάου 5-7, Πειραιάς 18537, T: 210 9236400, nsa-insurance.gr

ΠΡΕΜΙΕΡ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΝΤΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΙΚΕ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΠΑΝΤΑΗΣ, Λεωφόρος Μεσογείων 280, Χολαργός 15562, T: 2106837060 ΣΙΓΜΑ ΑΕ ΣΕΡAΦΕΙΜΙ∆ΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Σανταρόζα 1 & Σταδίου, Αθήνα 10564, T: 210 9346635, sigmaib.gr, info@sigmaib.gr SPECIAL RISK SOLUTIONS (SRS) UNDERWRITING AGENCY ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ, Περικλή Σταύρου 1, Αθήνα 11524, Τ: 2130992222, srsmga.com, info@srsmga.com THESIS BROKERS ΚΑΡΥΣΤΙΑΝΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ, Ζωοδόχου Πηγής 42, Χαλάνδρι 152 31, T: 210 2931009, e-thesis.gr TE-TΡAΣΤ ΑΕ ΠΟΥΛΑΝΤΖΑΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ, Αιγαίου 4, 171 21 Ν. Σµύρνη, T: 210 9355886, te-trust.gr info@te-trust.gr ΦΙΛΗΣ ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΕΠΕ ΦΙΛΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, Παρασκευοπούλου 4, 121 32 Περιστέρι, T: 210 5766100, info@filis.gr WILLIS TOWERS WATSON NET TRUST ΕΛΛΑΣ ΑΕ MAΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ, Ευριπίδου 2Α, 176 74 Καλλιθέα, T: 210 9465501, info@willis.grassavoye.gr WILLIS TOWERS WATSON ΕΛΛΑΣ ΜΕΣΙΤΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΑΕ ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ, Ευριπιδου 2Α, 176 74 Καλλιθέα, T: 210 9999200, info@willis.grassavoye.gr ZIA INSURANCE ΖΗΚΟΥΛΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ, Ορφανίδου 2, Θεσσαλονίκη, 54626, T: 2310 277077,www.ziainsurance.com, info@ziainsurance.gr ΩΜΕΓΑ ΑΕ ΣΙΑΧΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ, Βαλαωρίτου 17 & Αµερικής, 106 71, Αθήνα, T: 210 6829720, omegabrokers.gr, info@omegabrokers.gr

30 χρόνια Παρουσίας & Προσφοράς στην Ελλάδα