BRUZZ - editie 1910 (06-11-2024)

Vrouwen zoeken loopgezelschap

Veilig joggen in het donker 18

Accolage en de strijd tegen eenzaamheid in Brussel

Competitief met nutteloze kennis

Start van quizseizoen 22

21 Creëer je eigen clown

Het eerste ernstige festival over artistieke idioten

29 ‘Korfbal is nooit saai’

De familie Marckx: drijvende kracht achter enige club van Brussel

37 Showcasefestival

Fifty Lab

Vijf Brusselse muzikanten om te volgen

05 EDITO

06 BRUSSEL HELPT Een op de vijf Brusselse ouderen is eenzaam

10 BRUSSEL HELPT Portretten van Accolage-vrijwilligers

16 IN DE KIJKER Lopende vrouwen eisen hun plaats op in de stad

17 BEELDCOLUMN Delphine Frantzen

18 IN BEELD Sophie Soukias

20 BIJGEDACHTE David Leisterh op ramkoers met de PS en de Vlamingen

22 SPORT EN SPEL Quizzen in Brussel in opmars

27 BOTANISCH BRUSSEL Marokkaanse papaversoort ontdekt in Ukkel

28 BIG CITY Ligt Sneeuwwitje begraven in Brussel?

30 DE SLAAPKAMER van Benjamin

34 VOEDING Het Ecopolis-festival laakt de macht van de voedselgiganten

36 COLUMN Dag fiets

37 SELECT Klein onderhoud Rustoord Eat & Drink Scène De vijf inzichten Yousra Dahry

Vrouwen in Brussel zoeken steeds vaker loopgroepen op om ’s avonds veilig in het donker te kunnen lopen.

COLOFON

BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80

Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 35 euro per jaar. OPLAGE

55.000 exemplaren.

ADVERTEREN?

Sacha Devos en Angela Mngongo 02-650.10.81 sacha.devos@brusselmedia.be angela.mngongo@brusselmedia.be

DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@brusselmedia.be

ALGEMENE DIRECTIE

Dirk De Clippeleir

ALGEMEEN HOOFDREDACTEUR

Klaus Van Isacker

COÖRDINATOR MAGAZINE

Maarten Goethals

ARTDIRECTOR

Heleen Rodiers

VORMGEVING

Ruth Plaizier

EINDREDACTIE

Karen De Becker, Kurt Snoekx

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

Eva Christiaens, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Michaël Bellon, Jasper Croonen, Andy Furniere, Maren Moreau, Tom Peeters, Kathleen Peters, Niels Ruëll, Indra Rypens, Isabelle Vanhoutte, Freya Van Nieuwenhuysen, Michel Verlinden (medewerkers)

VERTALING

Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, Aurélien Garcia, George Holmer

FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Delphine Frantzen, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Emiel Viellefont

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Dirk De Clippeleir

Flageyplein 18, 1050 Elsene. BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij Printing Partners

Paal-Beringen

en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

MELD NIEUWS

Zelf nieuws gespot?

Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws

Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.extranet.brussels

WWW.BRUZZ.BE

Maarten Goethals

Coördinator Magazine

Stille doder

Minstens één op de vijf oudere Brusselaars kampt met acute eenzaamheid. Minstens, want het echte aantal ligt veel hoger. Wie nauwelijks in contact komt met anderen, blijkt ook moeilijker traceerbaar voor experts en hulpverleners, de voornaamste bron van data voor statistieken.

Om de aandacht op het probleem blijvend te vestigen, besliste BRUZZ om dit jaar Accolage te steunen met zijn inzamelactie de Grootste Spaghettislag Ter Wereld (p.6-14). De vzw probeert mensen in eenzaamheid te koppelen aan Brusselaars die tijd hebben voor een praatje, voor een wandeling, of voor hulp bij een huishoudelijk taakje. Want dat is het punt met eenzaamheid: ondanks de grote analyses komt de oplossing altijd op praktische dingen neer –een moment van sociaal contact, de idee dat een ander om mij geeft.

“Eenzaamheid kan tot vervroegde dementie leiden en tot hart- en vaatziekten”

De noodzaak om die pandemie aan te pakken, komt ook voort uit het schokkende besef dat eenzaamheid doodt. Onderzoekers spreken zelfs over een silent killer, die vervroegde dementie kan veroorzaken, hart- en vaatziekten, obesitas, en depressiviteit.

Voor BRUZZ is het simpel: een samenleving die faalt in contacten leggen tussen haar burgers, is een samenleving waarin de prioriteiten verkeerd zitten. BRUZZ kiest voor het alternatief; BRUZZ kiest daarom voor Accolage.

FR Une personne âgée sur cinq vit dans une solitude extrême à Bruxelles. Au minimum, car le vrai nombre est bien plus élevé. Les gens qui n’entretiennent que peu de contacts avec les autres sont plus difficiles à repérer par les experts et les prestataires de soins, qui sont la première source de données statistiques. Afin d’attirer l’attention de façon durable sur le problème, BRUZZ a décidé de soutenir Accolage lors de son action de solidarité annuelle Le Plus Grand Souper Spaghetti Du Monde (p. 614). L’objectif de l’asbl est de mettre en relation les personnes isolées avec les Bruxellois qui ont du temps pour discuter, se promener ou aider à réaliser une tâche ménagère. Car la solution contre l’isolement, malgré les grands discours, repose sur des choses très pratiques, comme un moment passé ensemble ou l’idée que quelqu’un se soucie de vous. La nécessité de lutter contre ce fléau s’impose comme une évidence quand on se rend compte que la solitude tue. Les chercheurs parlent même de tueur silencieux, facteur de démence précoce, de maladies cardio-vasculaires, d’obésité et de dépression. Pour BRUZZ, c’est simple : une société qui échoue à créer des liens entre ses membres passe à côté de l’essentiel. BRUZZ opte donc pour l’alternative et choisit Accolage.

EN Around one in five older Brussels residents struggle with acute loneliness, but the real figure is probably much higher. People with limited social contact are also more difficult to trace for experts and care providers, the main source of data for statistics. BRUZZ has this year decided to support Accolage with its fundraising campaign “De Grootste Spaghettislag Ter Wereld” (“The World’s Largest Spaghetti Battle”, see page 6-14) to ensure that people remain aware of this problem. The non-profit organisation tries to match people who are lonely with Brussels residents who have time for a chat or a walk, or who can help with a quick errand or a small job. Because that’s the thing about loneliness: despite extensive research, the solution always comes down to practical things – a bit of social contact, the sense that someone else cares. But it is also the shocking realisation that loneliness kills that makes us want to tackle this pandemic. Researchers even talk about a silent killer that can cause premature dementia, cardiovascular disease, obesity, and depression. The way we at BRUZZ see it, is straightforward. A society that fails at creating social connections is a society where the priorities are wrong. BRUZZ wants to make a change and so has chosen Accolage.

Een op de vijf Brusselse ouderen ernstig eenzaam

Eenzaamheid en sociaal isolement vormen een serieus probleem bij ouderen.

Een op de vijf Brusselse ouderen heeft niemand om op terug te vallen bij moeilijkheden. “En er blijft nog veel eenzaamheid verborgen omdat mensen het niet onderkennen of durven te benoemen.”

door Bettina Hubo illustratie Delphine Frantzen

Ja, er schuilt veel eenzaamheid in de stad, bij jongeren maar ook bij ouderen en zeker als er armoede mee gemoeid is.” Johnny De Mot, al veertig jaar pastoor in het centrum van Brussel, wordt elke dag met het probleem geconfronteerd. “Van oudere parochianen hoor ik vaak dat de mis hun enige uitje van de week is,” vertelt hij. “De stad is heel anoniem geworden. Het De Brouckèreplein, een winderige vlakte zonder zitbank, oogt ongezellig. Heel wat dienstverlening blijkt geautomatiseerd. Voor ouderen zijn er zoveel plekken van contact weggevallen. Hun stamcafé bijvoorbeeld. De cafés gingen nog sneller dicht dan de kerken.”

Zijn vaststelling zet het onderwerp van Brussel Helpt dit jaar op scherp: wat is eenzaamheid? Rond dat begrip bestaat

veel verwarring. Mensen denken algauw dat iemand die vaak alleen vertoeft wel eenzaam zal zijn en dat iemand met een groot sociaal netwerk geen eenzaamheid kent. Dat klopt niet, zeggen wetenschappers, die een onderscheid maken tussen eenzaamheid en sociaal isolement. Eenzaamheid is een gevoel – het gevoel dat de kop opsteekt als je over minder sociale contacten beschikt dan je wenst en je als individu niet verbonden voelt met anderen. Sociaal isolement daarentegen is de objectieve situatie waarbij mensen geen of nauwelijks sociale contacten onderhouden.

“Een zekere vorm van eenzaamheid is geen probleem,” meent Jan Claeys die onderzoek rond het thema doet voor hogeschool Odisee. “Het hoort bij het leven. Iedereen voelt zich weleens eenzaam. Het kan een prikkel zijn om na te denken over

je leven, herinneringen te koesteren en om iets aan je omstandigheden te veranderen.”

Eenzaamheid wordt volgens hem pas een probleem als het gevoel lang aanhoudt. “Dan kan het leiden tot echte vereenzaming, waarbij mensen zich altijd verder terugtrekken uit sociale netwerken en relaties, tot ze zo sociaal geïsoleerd raken dat ze zelfs geen toegang meer vinden tot de normale dienstverlening en hun rechten als persoon niet meer laten gelden.”

Omdat eenzaamheid subjectief is, is het een lastig meetbaar fenomeen. De resultaten van eenzaamheidsenquêtes hangen af van de manier waarop de vragen gesteld worden, de leeftijd van de ondervraagden en wat er precies gemeten wordt. Zo kondigt de VRT de nieuwe editie van De Warmste Week aan met de stelling dat een op de twee Vlamingen zich soms eenzaam

De hardnekkige strijd tegen sociaal isolement

voelt. In onderzoeken naar ernstige eenzaamheid (‘vaak’, ‘altijd’) liggen de resultaten gelukkig een stuk lager.

Voor specifieke cijfers over ernstige eenzaamheid bij Brusselse ouderen moet professor Liesbeth De Donder, die aan de VUB het Society and Aging Research Lab leidt, teruggrijpen naar het laatste ouderenbehoeftenonderzoek dat haar onderzoeksgroep uitvoerde voor de Stad Brussel in 2009. Toen bleek dat 20,9 procent van de oudere Brusselaars zich vaak eenzaam voelde, ruim een op de vijf dus.

Een recent rapport uit 2022 van het Brussels Observatorium voor Gezondheid en Welzijn bevestigt dat cijfer: 21 procent van de Brusselse 65-plussers kan niet of nauwelijks rekenen op anderen bij ernstige problemen en krijgt amper aandacht.

Pensioen, verlies of verhuizing

Eenzaamheid heeft allerlei oorzaken. Jan Claeys linkt het aan de transities die iedereen doormaakt. “Bij ouderen zijn dat de pensionering, het verlies van partner of vrienden en de verhuizing naar een kleinere woning of een woonzorgcentrum.”

Er zijn nog risico’s die vereenzaming in de hand werken. Gezondheidsproblemen, waardoor mensen vaak aan huis gekluisterd zijn en sociale contacten verliezen. Vandaar dat de kans op eenzaamheid het grootst is bij de oudste ouderen, tachtigers en negentigers, die vaak zorgbehoevend zijn. Alleen wonen vormt ook een risico, en de helft van de Brusselse 80-plussers, meer vrouwen dan mannen, leeft alleen.

“Van oudere parochianen hoor ik vaak dat de mis hun enige uitje van de week is”

Johny De Mot

Al veertig jaar pastoor in het centrum van Brussel

te onderhouden. Ze kunnen het zich minder vaak veroorloven om op café of uit eten te gaan. “Armoede is absoluut een vereenzamende factor,” zegt Claeys. “Daarom liggen de eenzaamheidscijfers in Brussel hoger dan in Vlaanderen. Een andere reden is dat in Brussel veel mensen wonen met een migratieachtergrond, die soms de weg en de taal niet kennen.”

Ook de typische eigenheid van de grootstad – de anonimiteit – en het toegenomen individualisme eisen hun tol. Mensen varen veel meer dan vroeger hun eigen koers, maken hun eigen keuzes, maar daardoor is de vanzelfsprekende sociale inbedding – de kerk, de vereniging – langzaam weggevallen.

Daarnaast spelen ook sommige sociaaleconomische factoren een niet geringe rol: laagopgeleiden blijken vaker eenzaam dan hoogopgeleiden. Of de impact van geld. Mensen met een laag inkomen hebben het moeilijker om een sociaal leven

“Idem met de digitalisering,” zegt Inge Janssens van het Brussels Ouderenplatform (BOp), dat een hele waaier aan activiteiten voor senioren organiseert. “Digitalisering kent leuke kanten, grootouders kunnen met hun kleinkinderen in de VS facetimen, maar er is een keerzijde. Oudere mensen hadden vroeger op een

heel natuurlijke manier minstens vier of vijf keer per dag aanspraak, met de bakker, die hen kende, de bankbediende, de kruidenier, de postbode en de vaste buschauffeur. Intussen zijn er veel buurtwinkeltjes verdwenen, er zijn amper nog loketten en heel veel diensten zijn gedigitaliseerd. Een kaartje bij de buschauffeur kopen kan niet meer en in cafés moet je vaak met een QR-code bestellen.”

Door die veranderingen, nog versneld sinds corona, raakten ouderen soms tegen wil en dank in een isolement. “Het strafste is dat er nu projecten worden opgezet om die sociale contacten die vroeger organisch ontstonden, te vervangen.”

Gemummificeerd

Janssens leidt een maandelijkse praatgroep waar mensen kunnen vertellen over hun welbevinden en wat hen bezighoudt. “De grote stad biedt ook voordelen, merk ik. Er zijn zoveel mogelijkheden voor ouderen die bezig willen blijven. En er is het uitgebreide netwerk van de MIVB. Ja, er zijn tachtigers en negentigers die nog fluks door Brussel reizen met bus, tram en metro.” Het onveiligheidsgevoel, kapotte roltrappen en opgebroken trottoirs zijn wel spelbrekers. “Er zijn mensen die om die redenen soms de deur niet uitkomen. Met een rollator kom je moeilijk over een loopplank heen.”

Eenzaamheid kan ziek maken. In chronische vorm weegt het op de mentale en fysieke gezondheid. Het kan leiden tot verslavingen, angsten, depressies, een verstoord immuunsysteem en hart-en vaatziekten. Eenzamen hebben een hogere kans op dementie en op voortijdig sterven. Brussel kende al meerdere zeer pijnlijke eenzaamheidsdrama’s: sociaal geïsoleerden die pas maanden of jaren na hun overlijden gevonden worden. Zo werd in mei vorig jaar in een flat van een van de zes torens van huisvestingsmaatschappij De Lakense Haard in de Noordwijk het lichaam ontdekt van Valery O. een zestiger

van Congolese origine die al maanden, mogelijk anderhalf jaar eerder bleek te zijn overleden. Zijn lichaam werd bij toeval ontdekt. Niemand, noch de buren, noch de Lakense Haard die geen huur meer ontving, noch het OCMW dat het leefloon stopzette, trok aan de alarmbel.

Directeur Christophe Pourtois van de Lakense Haard legt uit hoe dat kon. “Het was een uitzonderlijk geval. Het lichaam was gemummificeerd, zodat er voor de buren amper geurhinder was. De brievenbus puilde uit, maar dat gebeurt wel vaker bij huurders. Sommigen zitten vier, vijf maanden per jaar in het buitenland. Mogelijk ook dat de man niet zou opendoen, mocht een sociaal assistent hebben aangebeld. Hij nam nergens meer aan deel, en had alle contact met de buitenwereld en met zijn familie en buren verbroken.”

“Mensen hebben trouwens het recht om zo te leven, ook in een sociale woning,” zegt Pourtois. “Zonder beslissing van de rechter kunnen wij niet zomaar naar binnen, behalve bij hoogdringendheid.” De Lakense Haard was volgens de directeur bezig met een gerechtelijke procedure wegens wanbetaling tegen zijn huurder. “Er waren aangetekende brieven en een ingebrekestelling verstuurd. Maar voor je iemand uit huis kan zetten, gaan er maanden voorbij, zeker met het winterverbod.”

Het had wellicht geholpen, zegt Pourtois, als het OCMW de dienst had gewaarschuwd toen het leefloon van de man werd stopgezet, omdat er geen reactie kwam op de jaarlijkse controle-oproep. “We hebben ondertussen wel afgesproken dat ze ons verwittigen in zo’n geval.”

Detectie van eenzaamheid en sociaal isolement is moeilijk, zegt Inge Janssens van het BOp. “Er is veel verdoken eenzaamheid. Daar heb je weinig grip op.” Wat het zo ingewikkeld maakt, is dat eenzaamheid vaak omgeven blijkt met schaamte, verdriet en ontkenning. “Het is een taai taboe, dat het zwaarst doorweegt bij de stille generatie, de oudste ouderen die soms de oorlog nog hebben meegemaakt. Ze zijn opgevoed met het principe: je lost je problemen zelf op en zwijgt erover.“

Eenzaamheidsminister

“Wij moeten heel veel tijd steken in het zoeken naar en identificeren van eenzame of sociaal geïsoleerde ouderen,” zegt ook Sarah Callens, directeur van het Brusselse burenhulpnetwerk Accolage. “Sommige mensen komen zelf naar ons toe, omdat ze

“Ouderen zagen vroeger vier of vijf keer per dag iemand: de bakker, de postbode, de vaste busschauffeur”

Inge Janssens

Brussels Ouderenplatform (BOp)

zich eenzaam voelen, maar er zijn er veel meer die het niet beseffen of niet durven te benoemen. Het vraagt best wel wat moed om toe te geven dat je je eenzaam voelt.”

Mensen vinden die sociaal geïsoleerd zijn, is volgens haar nog moeilijker. “Daarom werkt Accolage zoveel mogelijk samen met huisartsen, gezondheidscentra, apothekers, kinesisten, thuiszorgdiensten en OCMW’s.”

Wat hopelijk ook helpt, is de toegenomen wereldwijde aandacht voor het probleem, zowel in de pers, bij overheden als bij wetenschappers. Japan en het Verenigd Koninkrijk stelden ondertussen een eenzaamheidsminister aan en de Wereldgezondheidsorganisatie richtte een speciale commissie op.

De vorige Vlaamse regering werkte een eenzaamheidsplan uit en in Brussel trok de Vlaamse Gemeenschapscommissie geld uit voor steun aan taboedoorbrekende initiatieven. Ook de Stad Brussel kwam met een ouderenplan.

Eenzaamheid terugdringen blijkt een lastige opgave. In Brussel zetten de Lokale Dienstencentra en organisaties als Accolage en Bras dessus Bras dessous in

À BRUXELLES, UNE PERSONNE ÂGÉE SUR CINQ SOUFFRE DE SOLITUDE

FR Cette année, Brussel Helpt, l’initiative solidaire de BRUZZ, apporte son soutien à Accolage, une organisation qui lutte contre la solitude des personnes âgées à Bruxelles. Le problème est alarmant: un.e Bruxellois.e âgé.e sur cinq n’a personne vers qui se tourner en cas de besoin, comme le révèle un récent rapport de l’Observatoire bruxellois de la Santé et du Social. La solitude reste un sujet tabou, compliquant le travail des associations engagées dans ce combat. « Les gens ne la reconnaissent pas ou n’osent pas en parler. »

op ontmoeting en ondersteuning. Die laatste twee proberen oudere eenzame mensen uit hun isolement te halen door hen in contact te brengen met mensen uit de buurt. “Soms lukt het om op die manier de diepe eenzaamheid weg te nemen, soms niet,” zegt Accolage-directeur Callens. VUB-professor Liesbeth De Donder noemt eenzaamheid ook een collectieve verantwoordelijkheid. Zij werkt mee aan het project Lonely Planet van VUB, HIVA en Thomas More, dat de relatie onderzoekt tussen eenzaamheid en de inrichting van de buurt. “Dat gaat over de fysieke inrichting – is er genoeg zitplek, groen en bewandelbare ruimte? – maar ook over de aanwezigheid van winkels, openbaar vervoer, een ziekenfonds en een bank met loketten. De overheid heeft een belangrijke rol in het initiëren van die zaken.”

In de Bijstandskerk en de Finisterraekerk doet pastoor Johnny De Mot het op zijn manier: na de wekelijkse misviering organiseert hij telkens een aperitief. “En het maakt me niet uit of de mensen voor de mis of de porto komen. Het is ook niet de bedoeling dat ik de preek nog eens doorneem. Het gaat om het samenzijn.”

ONE IN FIVE OF THE ELDERLY IN BRUSSELS FEEL VERY LONELY

EN This year, Brussel Helpt is supporting Accolage, an organisation working to tackle loneliness and social isolation among the elderly of Brussels. According to a recent report by the Brussels Observatory for Health and Welfare, a fifth of the elderly here have no support network to fall back on. Loneliness also remains a taboo subject, which does not always make it easy for charities with a focus on the issue. “A great deal of loneliness remains hidden because people do not recognise it or dare to call it out.”

‘Eenzaam zijn en hulp vragen, dat is moeilijk’

Eenzaamheid, of de strijd ertegen, letterlijk een gezicht geven. Dat is de bedoeling van de portrettenreeks die BRUZZ in de komende pagina’s met veel zorg en toewijding publiceert. Achter abstracte getallen en analyses zitten namelijk altijd mensen van vlees en bloed. “Als ik hoor dat iemand op het einde van een telefoongesprek is opgefleurd, maakt dat mijn dag.”

door Indra Rypens foto’s Sophie Soukias

Erna (77) Marc (69) Olena (46) Martine (63)

“Mijn motto is: zet je altijd in voor het positieve”

‘Hulp vragen is moeilijk’

Erna (77) is sinds 2013 aan de slag als vrijwilliger bij Accolage, al zorgt ze al veel langer voor de mensen om zich heen. Dat begon als kind, toen ze zich ontfermde over haar zieke moeder, maar zette zich ook verder tijdens haar loopbaan op het toenmalige regentaat Maria-Boodschap, waar ze als poetsvrouw werkte. Toen haar kleinkinderen geboren werden, besloot Erna haar job op te zeggen, om zich bewust op hun opvoeding toe te leggen. “Maar zodra mijn kleinkinderen groot genoeg waren, viel ik in een zwart gat. Ik voelde dat ik iets wilde doen voor een ander. Accolage vult dat gat mooi op,” vertelt ze. Van vrijwilliger bij Accolage groeide Erna uit tot coördinator, maar een jaar geleden verplichtten gezondheidsproblemen haar haar engagement af te bouwen, iets waar ze het ontzettend moeilijk mee heeft.

“Dat ik mijn passie plots niet meer elke dag kon doen, vind ik nog steeds verschrikkelijk. Ik begrijp volledig hoe moeilijk het nu is om – door in deze situatie te zitten – zelf hulp te vragen”. Toch blijft Erna niet bij de pakken zitten: ze vouwt mee flyers voor Accolage, deelt bloemen uit op acties en telefoneert nog regelmatig rond. “Als ik hoor dat iemand op het einde van een telefoongesprek is opgefleurd, maakt dat mijn dag. Mijn motto is: als je je voor positieve dingen kan inzetten, moet je dat altijd blijven doen.”

‘Oudere generaties bezitten zoveel wijsheid’

Na een carrière bij de gemeente Elsene, voelde Marc (69) dat het leven nog veel meer voor hem in petto had. Via zijn vrouw vond hij zijn roeping bij Accolage, de vzw die hem in contact bracht met Yvette, een oudere Brusselse in eenzaamheid. “Met haar klikte het meteen,” vertelt Marc. Vooral de oorlog komt bij Yvette naar boven als gespreksonderwerp. Een streepje muziek uit de enorme cd-collectie van Yvette begeleidt hun middagen die ze samen doorbrengen. Een collectie waar Marc, zelf ook een muziekverzamelaar en dj, zich uren in kan verliezen.

Yvette is niet de eerste buur bij wie Marc via Accolage over de vloer komt. Vroeger ging hij langs bij Annie, een dame die uiteindelijk koos voor euthanasie. “Ik was compleet tegen euthanasie, maar het contact met Annie deed me wel begrijpen waarom mensen die beslissing nemen.” De laatste keer dat ze elkaar zagen, dronken ze samen een glas champagne om afscheid te nemen. “Die oudere generatie bezit zoveel wijsheid. Daarom is het zo belangrijk dat we hen bezoeken, zodat al hun verhalen blijven voortleven.”

‘Ik leer Frans spreken door mijn vrijwilligerswerk bij Accolage’

Olena (46) kwam 2,5 jaar geleden met haar dochter uit Oekraïne naar België. “Ik wilde haar een goede toekomst geven, weg van de oorlog.” Haar dochter studeert nu kunst aan de Academie voor Schone Kunsten. Ook Olena is kunstenares, die met inkt op papier werkt. Momenteel volgt ze een opleiding tot bloemiste en studeert ze Frans. “Een prachtige taal,” vindt ze. “Maar niet gemakkelijk om te leren, daarom doe ik vrijwilligerswerk, zodat ik de taal veel kan spreken.”

Olena gaat enkele keren per week wandelen met Anaëlle, de chihuahua van Mireille (86). Dat leidt tot geanimeerde gesprekjes met andere hondenbaasjes. Na het wandelen slaan Mireille en Olena altijd een praatje. “Over het verleden, over het leven. Dat smeedt een vriendschap.” Wat soms een hindernis blijft? Het koppige karakter van de hond. “Het lukt me maar niet om met Anaëlle naar rechts te wandelen als ik vertrek,” lacht ze. “Eerst begreep ik dat niet. Tot Mireille me vertelde dat rechts de kant is om naar de dierenarts te gaan.”

“Niet iedereen heeft het geluk om goed omringd te zijn door familie of kennissen”

‘Zonder vrienden, kunnen de dagen lang duren’

Martine (63) is een vaste waarde bij Accolage: ze sloot zich aan bij de organisatie in 2018 en richtte mee de antenne op in Laken. “Ik was al actief bij de seniorendienst van Brussel, dus stemde ik meteen in toen ik de vraag kreeg om mee te helpen,” zegt ze. Ze hielp daarna als vrijwilligster mee met de coördinatie van andere vrijwilligers bij de Accolageantenne in Brussel-Stad; ze doet de intakegesprekken met zowel hulpvragers als vrijwilligers en houdt de touwtjes van matchmaking in handen.

“Onlangs nam een vrouw contact op met mij, iemand met een grote vraag naar ondersteuning. Vooral de echtgenoot neemt veel van die zorgen op zich, ze zocht daarom iemand die twee uurtjes per week kon langskomen, zodat hij even kan uitblazen,” vertelt ze. Dan gaat Martine aan de slag en zoekt ze iemand die aan die vraag voldoet. Ze verlegde haar actieterrein ondertussen ook naar Neder-Over-Heembeek, waar ze eveneens een antenne uit de grond stampte. “Niet iedereen heeft het geluk goed omringd te zijn. Voor die mensen die niemand hebben om tegen te praten, duren de dagen lang. Voor hen wil ik met mijn engagement het verschil kunnen maken,” zegt ze.

Spaghetti eten tegen eenzaamheid

BRUZZ organiseert op zaterdag 23 november 2024 opnieuw de Grootste Spaghettislag ter Wereld. Dit jaar ten voordele van de Brusselse vzw Accolage, die zich inzet voor eenzame ouderen, door ze in contact te brengen met hun buren.

Accolage is een Brusselse organisatie die zich inzet tegen eenzaamheid bij ouderen. Eenzaamheid en sociaal isolement hebben een negatieve impact op de levenskwaliteit van veel ouderen in de gemeenschap. Accolage pakt de problematiek aan door burenhulpnetwerken uit te bouwen. De organisatie spoort actief kwetsbare en geïsoleerde ouderen op. Ze mobiliseert betrokken buren voor steun en hulp bij dagelijkse kleine en grote taken. In die netwerken krijgen ouderen niet alleen hulp, maar bieden ze zelf ook hun steun aan anderen, zoals een simpel telefoontje plegen, boodschappen doen of een lift

geven. Accolage zet ‘het kleine helpen’ en de connectie tussen buren centraal.

Accolage wil de financiële steun van Brussel Helpt aanwenden om twee nieuwe antennes op te starten, een in Jette en een in Molenbeek. Een antenne is een lokaal netwerk, dat ingebed is in de buurt. Elk netwerk heeft een antennebegeleider die hulpvragen van buurtbewoners behandelt en buren samenbrengt.

Vandaag is Accolage al actief in zeven Brusselse gemeenten: Brussel, Sint-Jans-Molenbeek, Elsene, Jette, Ganshoren, Laken en Neder-Over-Heembeek.

De spaghettislag in het kort

Hoe kan ik aan Brussel Helpt meedoen?

Maak spaghetti: ga zelf achter de kookpotten staan en nodig mensen uit om bij jou spaghetti te komen eten.

Eet spaghetti: trommel vrienden en familie op en ga heerlijke spaghetti eten bij een Brusselaar of organisatie in jouw buurt. Vooraf reserveren is noodzakelijk. Onze Brussel Helptkoks bieden een halal-, veggie- of bolognaiseversie aan, voor de vaste prijs van 10 euro per portie. Vooraf reserveren kan tot en met donderdag 21 november, 12 uur (‘s middags) en is verplicht.

Doneer: doe een gift.

Kan ik ook takeawayspaghetti’s aanbieden? Zeker. Als je echt geen mensen bij jou thuis kunt uitnodigen, maar toch je kookkunsten wilt tonen en een steentje wilt bijdragen, is dat zeker een optie. Vermeld wel in de titel én in de omschrijving van je event dat het om takeaway gaat.

Wie komt er bij mij eten? In principe kan iedereen zich inschrijven voor jouw spaghettidiner via de site. Brussel Helpt wil mensen samenbrengen voor het goede doel en voor gezellig eten. Als je liever geen onbekenden ontvangt, kan je meteen na registratie je vrienden of familie uitnodigen om jouw spaghetti’s te kopen. Je kan op de site volgen hoeveel spaghetti’s jouw event verkoopt. BRUZZ bezorgt je ook daags voor het event een lijst met het finale aantal, de namen en de contactgegevens van je gasten.

Alle info via brusselhelpt.be

Klein en groot kunnen dit jaar op zaterdag 23 november spaghetti eten ten voordele van de vzw Accolage.

In de kijker

Veiligheid Lopende vrouwen eisen hun plaats op in de stad

Vrouwen in Brussel zoeken steeds vaker loopgroepjes op om ’s avonds veilig in het donker te kunnen lopen.

“Wanneer ik de hoek omsla van mijn straat in Kuregem, beginnen de vervelende opmerkingen al,” zegt Tina Schuermans. “Bonjour mademoiselle. Ça va? Tu es très jolie.” Schuermans is jeugdwerkondersteuner bij De Ambrassade en gemeenteraadslid voor Groen in Anderlecht. “Uitgerekend op Internationale Vrouwendag besloot ik om met een koptelefoon te trainen. Ik wilde die commentaren van jongens en mannen niet meer horen. Maar eigenlijk zou een vrouw gewoon zorgeloos moeten kunnen lopen. Laisse les filles tranquilles.”

Camille Pollie, die vijf jaar geleden samen met Tim Verheyden de BXL Run Crew oprichtte, merkt dat het veiligheidsgevoel inderdaad ook een motivatie vormt om deel te nemen aan de activiteiten. “We zijn het hele jaar door een gemengde groep,” zegt Pollie. “Voor een aantal vrouwen geeft het gevoel van gerustheid wel de doorslag, zeker nu het snel donker wordt. Ik liep laatst naast een meisje dat zei dat ze opgelucht was dat ze ’s avonds bij ons kon aansluiten.”

Zelf heeft Pollie gelukkig nog geen slechte ervaringen gehad, maar ze vermijdt wel bepaalde buurten. “Overdag loop ik graag langs de kanaalzone, maar liefst niet wanneer de zon ondergaat. Ook in het park van Thurn & Taxis heb je in de zomer meer

sociale controle dan op een herfstavond.”

Door de loopsessies met de BXL Run Crew loopt ze nu op plaatsen waar ze anders niet meteen zou komen, zoals het Ter Kamerenbos of het Zoniënwoud. “Samen, en gewapend met lichtjes, geeft dat een geheel andere ervaring dan als vrouw alleen.” Die safespace hoopt ze ook voor de andere lopers te creëren. “Als iemand zich mentaal of fysiek niet goed voelt, dan kan die persoon meteen een van de captains met een oranje bandje aanspreken.” Voor Pollie is het belangrijk dat iedereen zich welkom voelt in de groep. “Volgens enkele krantenkoppen zijn run crews de nieuwe datingapps, maar dat is bij ons niet aan de orde. Het draait om de liefde voor het lopen.”

Dat sportende vrouwen zich niet altijd op hun gemak voelen in Brussel heeft grotendeels te maken met de erfenis dat de stad vooral op maat van mannen is ontworpen. Gitte Van Der Biest zit in het team Jeugdparticipatie van JES, zij betrekken kinderen en jongeren bij het ontwerp van de publieke ruimte. Met Gender en de stad:

Les filles (ne) traînent (pas) schreef ze met collega Jessica Vosters een boek over de beleving van de stad door meisjes en vrouwen. Wat blijkt? Sportterreinen worden door

Tina Schuermans loopt met een koptelefoon: “Ik wilde de commentaren van jongens en mannen niet meer horen.”

jongens en mannen gedomineerd. “Een voetbal- of basketbalveld wordt stereotiep als mannelijk gezien. Het lijkt dus legitiem om meisjes die er een ander spelletje spelen, weg te jagen.”

Blik van de buitenwereld

Veel heeft te maken met gezien worden, zegt Van Der Biest. “Vrouwen kijken niet alleen naar de buitenwereld, ze zijn zich ook bewust van de blik van de buitenwereld. Dat kwam naar voren tijdens het zomerproject van Compagnon De Route.”

Onder die naam begeleidt JES vrouwen naar werk en een breder netwerk in Brussel. Het idee ontstond om met die groep buitenactiviteiten aan de Ninoofsepoort te organiseren, zoals een dansles op het grote grasveld. “Op een kalm moment in de namiddag danste de groep

vrouwen onder de bomen. Er ontstond een cirkel waarbij ze elkaar aanmoedigden om alleen in het midden te dansen, om zich daarna weer bij de groep te voegen.”

De enkelingen die ook in het park zaten, bleken vooral mannen, die uit nieuwsgierigheid dichterbij kwamen. “Twee ervan waren aan het kijken, eentje was aan het filmen en nog een andere zette zich bijna in de cirkel. Dat voelde heel ongepast. Net wanneer je als vrouw de ruimte claimt, word je alweer geconfronteerd met die blikken van buitenaf, maar door de kracht van dat groepsmoment, durfden de vrouwen de mannen daarop aan te spreken, waarop die afstand namen.”

Vandaag is het vaak een kwestie van zelf je ruimte op te eisen en je eigen veiligheid te waarborgen in de stad. Camille

© SASKIA VANDERSTICHELE

Run crews

zijn groepen die lopers samenbrengen rond hun passie voor lopen, maar ook een veilige loopomgeving voor iedereen willen creëren

Genderplanning

is een benadering van stadsplanning die rekening houdt met de verschillende noden en ervaringen van vrouwen en mannen in de publieke ruimte

Pollie van BXL Run Crew raadt lopende vrouwen aan om niet te laat te vertrekken en bekende routes te kiezen met grote lanen en verlichte parken. Toch vindt ze het fout om de verantwoordelijkheid bij vrouwen te leggen. “Investeringen in verlichting of alarmknoppen kunnen bijdragen aan het veiligheidsgevoel. Het zou ook goed zijn mochten er ’s avonds parkwachters rondlopen. Want op plekken als het Jubelpark weet je niet meteen wie je kan aanspreken in geval van nood.”

Op beleidsniveau bestaan er verschillende plannen om diversiteit in het Brussels gewest aan te moedigen, zoals het Brusselse plan ter bestrijding van geweld tegen vrouwen en het Gewestelijk Plan voor gendermainstreaming. Ook Perspective, het expertisecentrum voor regionale en territoriale ontwikkeling van het Brussels Gewest, werkt aan een strategie om de gelijkheid tussen vrouwen en mannen te bevorderen. Op dit moment houdt de studiedienst een enquête over hoe gebruikers sportfaciliteiten ervaren in de publieke ruimte in Brussel.

Gitte Van Der Biest ziet een tweeledige oplossing opdat vrouwen zich welkom zouden voelen in de stad. “Zowel de infrastructuur en inrichting van de openbare ruimte als de sociale sfeer en controle bepalen hoe genderinclusief een buurt aanvoelt. Op het vlak van architectuur kan je blinde gevels mijden en streven naar voldoende winkels en horeca op de begane grond. Door in genoeg woningen te voorzien en sociale organisaties aan te trekken, wordt de dynamiek versterkt. De doodse sfeer na de werkuren in de Noordwijk wil je vermijden. Gelukkig groeit de interesse voor genderplanning. Dat kan de Brusselse openbare ruimte alleen maar ten goede komen.”

MAREN MOREAU

In beeld Sophie Soukias

Dodenfeest

Op de begraafplaats van Sint-Gillis, in Ukkel, werd afgelopen donderdag Día de Muertos gevierd, het dodenfeest met roots in Mexico. De aanwezigen werd gevraagd om tijdens een poëtische wandeling een kaars aan te steken ter ere van de overledenen; op de achtergrond zong een groep muzikanten (voornamelijk vrouwen) traditionele muziek. Een klein meisje, gekleed in het thema van de avond, staat verlicht in het goudgele schijnsel van een vlam. MG

David Leisterh op ramkoers met de PS en de Vlamingen

Steven Van Garsse Elke week neemt een BRUZZ-redacteur het nieuws op de korrel

“Waarom voert

Leisterh de gesprekken over de Brusselse regering op televisie en niet aan de onderhandelingstafel?”

Zo zijn we terug naar af. Algemeen werd aangenomen dat na de gemeenteraadsverkiezingen de rust zou weerkeren. Geen verkiezingen meer in het verschiet de komende vijf jaar, een vruchtbaar klimaat om de onderhandelingen over de Brusselse regering eindelijk van start te kunnen laten gaan. Maar niets daarvan.

Franstalig formateur David Leisterh (MR) heeft afgelopen weekend in L’Echo en maandagochtend op BX1 zijn licht laten schijnen over de formatie. En heeft die daarmee alleen maar dieper in het moeras geduwd.

Leisterh had als eerste en voornaamste opdracht om het vertrouwen met Groen weer te herstellen, na de stemming over de lage-emissiezone. Daar lijkt voorlopig niets van in huis te zijn gekomen. En met die recente uitspraken maakt hij het alleen maar erger.

In de weekendkrant zei Leisterh nog dat hij als bemiddelaar optreedt voor een meerderheid aan Nederlandstalige kant, om zo een doorstart te kunnen realiseren. Daar valt nog iets voor te zeggen. Als hij slaagt in dat waar Elke Van den Brandt (Groen) tot nu toe niet in is gelukt, waarom niet? Per slot van rekening is het geduld van de formateur ook niet eindeloos.

Dreigement

Twee dagen later dreigt hij echter op BX1 al dat als de Nederlandstaligen voor half november niet met een meerderheid komen de Franstaligen wel “zonder de Nederlandstaligen” aan een regeerakkoord zullen werken.

Dat betekent twee dingen: zijn bemiddelingsopdracht aan Nederlandstalige kant, als die al echt au sérieux kan worden genomen, heeft niet veel opgeleverd. Anders hoefde hij niet te dreigen. En twee: Leisterh weet maar al te goed dat een Brusselse regering zonder Nederlandstalige meerderheid helemaal niet mogelijk is. Ermee dreigen is niet alleen tamelijk lachwekkend, het brengt de formatie van een Brusselse regering geen centimeter dichterbij.

Zo sleept die Brusselse regeringsvorming zich amechtig vooruit. Het vertrouwen tussen MR en Groen is nog niet hersteld, en een Nederlandstalige meerderheid is in geen velden te bespeuren. Er is de piste van een regeringscommissaris om ‘de vierde partij’ te plezieren, maar sinds Benjamin Dalle (CD&V) daar feestelijk voor heeft bedankt, is daar ook bij de andere partijen weinig animo voor.

Iedereen weet dat serene onderhandelingen alleen aan tafel kunnen worden gevoerd,

David Leisterh legde met zijn uitspraken een bommetje onder de regeringsvorming.

© BELGA

en niet in de televisiestudio’s of in kranteninterviews. De vraag is dus waarom Leisterh dit precies doet. Hij helpt er de regeringsvorming alvast geen meter mee vooruit.

Bliksemafleider

Wellicht koopt hij met zijn ultimatum wat tijd om Groen mee aan boord te krijgen. Die onderhandelingen lopen nog, zij het heel moeizaam.

Tegelijk dienen zijn uitspraken ongetwijfeld als bliksemafleider voor wat er zich aan de andere kant van het front afspeelt, aan Franstalige kant. MR en PS, die samen een Brusselse regering moeten vormen, zitten immers op ramkoers. De coalitievorming in de verschillende gemeenten heeft diepe wonden geslagen. De MR had op meer burgemeesters gehoopt, maar heeft die laten afsnoepen door de socialisten. De verwijten tussen PS, Les Engagés en de MR gaan heen en weer.

PS-voorzitter Ahmed Laaouej noemt de kritiek van de MR op kandidaat-burgemeester in Schaarbeek Hasan Koyuncu (PS) “racistisch” en “denigrerend”, de MR dreigt met represailles als de PS in Vorst met de PTB in zee zou gaan, wat nochtans waarschijnlijk is. Kortom, het water tussen PS en MR is dieper dan ooit. Hoe in zo’n constellatie een hechte regering gevormd kan worden, met een wervend project voor de Brusselaars, is zeer de vraag.

David Leisterh noemt zichzelf steevast een optimist. Hij straalt ook rustige vastheid uit. Maar hij moet nog altijd bewijzen dat hij in staat is om akkoorden te sluiten. Pas dan zal blijken of hij over de juiste tools beschikt om minister-president te worden van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Kort gesprek

Amanda Kibble werkt als clown

‘Een clown is meer dan een naïeve rode neus die domme dingen doet’

Amanda Kibble is professioneel clown en drijvende kracht achter de eerste editie van het Brusselse festival voor clownkunst dat op 13 november van start gaat.

U komt oorspronkelijk uit het Verenigd Koninkrijk, maar kwam naar Brussel om clown te worden. Waarom?

De kwaliteit van clowns ligt hoog in Brussel, en van die ervaren clowns kan je veel leren. Ik heb een opleiding van twee jaar gevolgd, waarbij je je eigen lichaam leert te analyseren en zo je eigen clown te creëren.

Waar treedt u op?

Ik speel shows in theaters over heel de wereld, eigenlijk overal waar ik gevraagd word. Maar nu schrijf ik voornamelijk scenario’s voor clownshows en geef ik workshops.

Waarom bent u clown geworden?

Ik ben erin gerold. Toen ik op mijn twintigste met straattheater begon, zagen andere clowns mij spelen en zeiden ze dat ik al aan clowning deed. Mijn comedy kwam voort uit sterke emoties, en dat was het begin van mijn pad. Mensen laten lachen was altijd al mijn passie.

Wat maakt clowning anders dan gewoon theater?

Clowning gaat niet om wat je doet, maar om hoe je het doet. Het is een zoektocht naar je eigen unieke stijl en karakter. Je leert je eigen lichaam analyseren en creëert van daaruit jouw ‘clown’. Iedere clown is anders, net doordat het zo sterk verweven raakt met je persoonlijkheid.

Wat zijn de grootste misvattingen over clowns?

Veel mensen denken bij een clown meteen aan iemand met een naïeve

rode neus die domme dingen doet, maar clowning is veel meer dan dat. Het gaat om de kwetsbaarheid en het vermogen om jezelf echt te laten zien. Het vergt veel intelligentie om op zo’n manier het publiek te kunnen raken.

Wat hoopt u dat mensen uit de shows meenemen?

Ik hoop dat mensen de magie van clowning ontdekken. Het festival is een laagdrempelige manier om humor en menselijkheid te ervaren. Clowns brengen je even weg van de dagelijkse realiteit en laten het publiek ontspannen, en dat kan heel helend werken.

Hoe word je een goede clown?

Een goede clown creëert zijn eigen karakter, en dat vergt tijd en oefening. Het is improvisatie die je leert vastleggen, met interactie met het publiek. Die kwetsbaarheid en authenticiteit ontwikkelen, is wat een clown uniek maakt. ASTRID DE BOIS

Het festival vindt plaats van 13 tot 24 november. Meer info via especesdeclownes.be

‘k Wist het!

Wie kent het Duitse woord voor onderzeeër en kan meezingen met Lady Gaga? Zodra de dagen korten slaan chirogroepen, voetbalclubs en leerkrachten weer aan het quizzen. Ook in Brussel, waar Nederlandstaligen het aanbod graag zouden zien groeien. “Een quiz is ambiance, als je weet waar hij plaatsvindt.”

door Eva Christiaens foto’s Emiel Viellefont

We zijn goed bezig, hé.” Niet zozeer de deelnemers, ook de quizmasters van dienst glunderen in café Merlo van plezier. Vier dames hebben de laatste editie van Brussel Quizt in elkaar gebokst. “Straks komt de ronde ‘Is ’t nog ver’,” toont Aintzane de Aguirre op het gedetailleerde draaiboek. “Dat is een hele leuke.” In de ronde blijken even later alle antwoorden een homoniem van ver te zijn. Zoals het Franse woord voor groen en voor glas, maar ook moeilijkere vragen. Verder in de quiz: een tafelronde met foto’s, een Brusselronde, een sportronde en een tweede tafelronde met verborgen muziekartiesten in een cryptische tekst.

“Lady Gaga,” fluistert medeorganisatrice Annabelle ons een antwoord in, over de gekke mevrouw in het verhaaltje. “We hebben ons goed geamuseerd bij het opstellen van de vragen.” Presentatrice Sofie leest alle vragen netjes voor vanuit een comfortabele fauteuil.

Het is de derde editie van Brussel Quizt, een nieuw, maandelijks initiatief met vrije inschrijvingen in café Merlo. “De bedoeling is wel dat telkens een nieuw team de volgende quiz organiseert,” legt initiatief-

neemster Sandra-Lena Peeters uit. Zij startte net voor de zomer met een Facebookgroep om Nederlandstalige quizzers te verzamelen en ging op zoek naar een geschikte locatie. Peeters deed het voor de liefde: haar vriend Filip verhuisde uit het Pajottenland naar Brussel, maar vond er niet hetzelfde quizaanbod als in zijn thuisstreek. “Hij doet het heel graag. Hij deed ooit mee aan de Canvascrack (ernstige televisiequiz op VRT Canvas tot 2014, red.) en stond begin jaren 2000 in de top 20 van een Vlaamse ranking. Zulke klassementsquizzen zijn in Brussel meer verborgen.”

Niet dat het er in Merlo competitief aan toegaat. De meeste quizzers zijn amateurs, aangesproken door de Facebookgroep of een affiche in het café. “Het is eens iets anders dan gaan eten,” zeggen vier vriendinnen van team Quizful Thinking, die zich hebben ingeschreven om eens bij te praten. Bij Jezus Quiztus, nog zo’n woordspeling, vinden vijf oude schoolvrienden uit Laken het een goede gelegenheid om samen te komen in hun thuisstad Brussel. Een van hen woont in Gavere, nog iemand in Dendermonde. “Het is wel moeilijker dan de vorige editie,” zuchten ze.

“Wij komen vooral om eens goed te lachen,” klinkt het bij team Mesaco, naar de eerste letters van hun voornamen. Bij de sportronde laten de Brusselse onderneemsters alle antwoorden leeg. Ze noemen muziek en planeten hun expertise. “Ik ben ontzettend slecht in quizzen, maar ik vind het heel leuk,” zegt teamgenoot Meyrueis. “Mijn naam is ook een dorpje in ZuidFrankrijk. Dat weet ik dan weer wel.” Wat is er dan zo leuk aan? “Het blijft spannend of je antwoord juist is of niet. En ik leer altijd bij. Een quiz is ambiance. Mochten er meer zijn in Brussel, zou ik zeker meedoen.”

Taalgebonden

En daar zit het probleem: niet zozeer het aanbod, wel de zichtbaarheid van Nederlandstalige quizzen in Brussel is beperkt. Quizzen is in de hoofdstad vooral een bezigheid van sportclubs, goede doelen en verenigingen. Dat leert een rondvraag bij liefhebbers van het genre. De voorbije maand verzamelden onder meer de Brusselse leerkrachten van het Onderwijscentrum Brussel, voetbalclub Jeannekes Boys & Girls uit Evere en Chiro Zuun uit Anderlecht om te quizzen. Nog de hele winter staan nieuwe quizzen op het

programma in schoolkantines, bibliotheken en cultuur- of gemeenschapscentra.

Toch bestaat er geen centraal platform om die te bundelen. “Wij vonden het 35 jaar geleden een goed idee om onder het motto ‘mens sana in corpore sano’ een quiz voor onze spelers en sympathisanten te organiseren,” vertelt quizmaster Marc Vanvossel van de voetbalclub uit Evere. Behalve familie en vrienden trekt de clubquiz telkens drie à vier professionelere ploegen. Veel reclame is na al die jaren niet meer nodig, zegt Vanvossel. “Wij draaien minimaal break-even, met soms een licht positief saldo dat onze kas spijst.”

Zo blijft het quizcircuit in Brussel een kleine wereld. “Je ziet tijdens de quizzen vaak mensen die al betrokken zijn bij de gemeenschapscentra of culturele organisaties. De reclame gebeurt mond-tot-mond, dus keren dikwijls dezelfde deelnemers terug,” weet Hannes De Ridder, die na een keer quizzen in Anderlecht prompt in een Brussels WhatsApp-groepje belandde. Zelf organiseert De Ridder nu Quizegem in gemeenschapscentrum Essegem in Jette. Die was in oktober aan zijn derde editie toe.

We stellen de vragen in het Nederlands én het Engels, omdat mijn vriendin heel

wat Engelstalige vrienden heeft. Ik probeer het dan over Britse televisieprogramma’s of de Amerikaanse politiek te hebben, maar ook over aardrijkskunde of dieren die iedereen kent,” vertelt Hannes. “Een quiz is heel taalgebonden. Franstaligen zullen andere cultuurvragen stellen, maar ook met het Engelstalige circuit in de Europese wijk zie ik weinig overlap. Quizzen leeft vooral bij Vlamingen. Het is een toegankelijke sociale activiteit: je kan perfect bijpraten met je vrienden, komt intussen te weten wat zij allemaal weten en je hebt je meestal toch geamuseerd, ook als je niet wint.”

Veel onderzoek naar het plezier achter quizzen is er niet, vertellen sociologen en sociaal psychologen uit ons land. Maar het is een redelijk recent fenomeen als hobby.

Dat weten ze in Groot-Brittannië, het land van de pubquiz. Die ontstond er in de naoorlogse jaren 1950 om volk te lokken op luwe caféavonden, gelijktijdig met de eerste televisiequizzen. Voordien hadden kranten en radiozenders wel al geëxperimenteerd met vragenspelletjes, maar die misten het showelement van een echte quizmaster, zo schrijft de Britse auteur Alan Connor in The Joy of Quiz

Vanaf de jaren 1960 groeide het aanbod aan tv-quizzen in de Angelsaksische landen en daarmee de rest van de wereld, met soms gigantische prijzen voor de winnaar. Meer caféquizzen en de eerste amateurrankings doken op rond Liverpool en Blackpool, en in de jaren 1970 sprongen commerciële aanbieders op de kar. In de

“Ik denk dat mannen het leuker vinden om onderling te tonen waar ze de beste in zijn”

Hannes De Ridder Competitiequizzer

Een goede quiz heeft niet alleen goede vragen nodig, maar ook een goede presentator, een perfecte en aanspreekbare jury, en op tijd en stond een drankje.

eighties bedachten twee Canadezen het gezelschapsspel Trivial Pursuit, snel goed voor quizplezier in huiskamers wereldwijd.

Wanneer de quiz in België neerstreek, is niet duidelijk, maar de Vlaamse Quizranking of VQR bestaat hier pas sinds de late jaren 1990. In de jaren daarvoor waren verenigingen zoals de Everse voetbalclub Jeannekes Boys & Girls al wel zelf bezig met quizzen. Het aantal caféploegen is volgens de vzw Belgische Quizbond (BQB) duidelijk gestegen met het succes van tv-programma’s als De Pappenheimers en De Slimste Mens ter Wereld, vanaf de jaren 2000. “Twintig jaar geleden moest je nog niet studeren voor quizzen,” herinnert Eric Van Belle zich, van ploeg Teen & Tander in café Merlo. Dat is meteen het enige professionele team in de zaal. “Nu doe ik dat nog niet, maar de vragen zijn een pak moeilijker geworden.”

Teen & Tander wint toch met gemak deze editie van Brussel Quizt. Het team rond Eric Van Belle en Bjorn Beckers speelt normaal vooral in Vlaanderen: zo’n dertig quizzen per jaar. Ze staan in de top 200 van de Vlaamse ranking. Ook zij missen een Brussels aanbod.

Via het onlineforum Los Flippos, een soort Reddit voor quizzers, kreeg Eric ooit feedback over een quiz die hij had gepresenteerd. Iemand noemde zijn vragen te veel “gazettenpraat”. “Ik wist niet wat die persoon bedoelde,” vertelt Eric. “Had ik te veel actuavragen in mijn quiz gestoken? Te veel showbizz? Ik stuurde een berichtje, maar kreeg geen antwoord.” Alleen bleek quizzend Vlaanderen niet zo groot. “Een jaar later presenteerde ik nog een quiz en kwam iemand uit het publiek zeggen dat ik te veel gazettenpraat verkocht. ‘Maar enfin’, zei ik, ‘jij bent diezelfde persoon’.”

“Ik ben ontzettend slecht in quizzen, mijn naam is ook een dorpje in ZuidFrankrijk. Dat weet ik dan weer wel”

Meyrueis

Quizleek

De ontmoeting kreeg wel een gelukkige wending, want de man nam Eric mee naar een quiz in het Leuvense, waar hij Bjorn uit Dilbeek tegen het lijf liep. “Wij zijn samen beginnen te quizzen in het Brusselse en hebben de ploeg Teen & Tander overgenomen van iemand die het door omstandigheden niet meer kon,” leggen ze uit. In café Merlo hebben ze een Brusselse vriend en Bjorns vrouw meegebracht. “Zij mag het groot licht spelen,” zegt Bjorn, terwijl zijn vrouw de hele avond met haar smartphonelampje het vragenblad verlicht.

Het quizwereldje is, zeggen de kenners, wel vaker een mannenbastion. Rond de Vlaamse tafels zitten hoofdzakelijk veertigers en vijftigers. “In Brussel valt dat mee,” zegt Hannes De Ridder, die zelf meedoet aan de Vlaamse competitie. “Daar zie je amper vrouwelijke ploegen. Het gaat om weetjes en kennis, dan trek je vaak betweters aan. Ik denk dat mannen het leuker vinden om onderling te tonen waar ze de beste in zijn.” “Of meer ruimte hebben om onbenullige dingen te onthouden,” oppert Sandra-Lena van Brussel Quizt. Hoe dan ook, het genderevenwicht in dit café is redelijk goed bewaard. De vrouwelijke quizmasters, die elkaar kennen uit hun Scrabble-club, hebben enkele eigen kennissen opgetrommeld.

Nutteloze kennis

Weetjes, bijleren, pochen met kennis: het geeft quizzen een wat nerdy imago. “Het kan ook een teambuilding of gezinsactiviteit zijn,” zegt Géraldine Lizard, woordvoerster van Quiz Room. Dat Franse bedrijf heeft sinds vorig jaar een vestiging in Brussel, vlak bij het Muntplein. Daar kwamen het voorbije jaar net geen 20.000 spelers op af. Ze dromen al van een tweede filiaal.

“Mensen kijken zo vaak naar televisiequizzen met buzzer-knoppen en zouden dat graag zelf eens doen, maar ze worden meestal niet geselecteerd. Wij richten daarom kamers in volgens formats als Wie wordt multimiljonair? Het gaat niet alleen om kennis, maar ook om alert zijn bij filmpjes die we tonen. En je kan andere spelers uitdagen.” Zo kan je iemands punten stelen of de concurrentie even blokkeren. “Of zelf beslissen om de verliezer te laten pompen of iets te laten drinken. Zulke grapjes maken het sportief.” Er wordt inderdaad gelachen bij het inzetten van jokers tijdens het spel, maar in de praktijk speel je bij Quiz Room vooral alleen. Iedereen heeft zijn eigen buzzer en

Het Franse bedrijf Quiz Room heeft sinds vorig jaar een vestiging in Brussel, vlak bij het Muntplein.

leest de vragen. Aan de tafels wordt er overlegd, bijgelicht door een smartphonezaklamp. Een vrouwentaakje

de quizmaster is vervangen door een anonieme voice-overstem, applausgeluid en memes op de beeldschermen. Het maakt het wat minder persoonlijk dan een caféquiz. Toch breidt het concept snel uit in Frankrijk. Quiz Room wil het succes van de escaperooms achterna. “Ik zie het niet als een tijdelijke trend, want we kunnen ons aanbod makkelijk aanpassen aan thema’s als Halloween of Kerstmis, maar ook qua taal en popcultuur,” zegt Lizard. Brussel is de enige stad waar het Franse bedrijf tot nu toe een Nederlandstalige quiz aanbiedt.

Thematisch quizzen kan ook al rond de klassieke tafels in ploegverband. Zoals in GC Kontact in Sint-Pieters-Woluwe deze week. Oud-CD&V-schepen Helmut De Vos presenteerde er ‘De enige echte grote Amerikaanse presidentenquiz’. “Ik heb wat meer tijd en was me aan het inlezen over een aantal presidenten. Puur voor de lol, maar plots had ik een pak vragen die niet zouden misstaan in een quiz,” vertelt De Vos. “Ik mik op een publiek dat wat wil bijleren. Volgens jaar wil ik een James Bond-quiz organiseren.”

Ondanks de encyclopedie in onze smartphone, blijft een kennisquiz populair. Hoe komt dat? Alan Connor, die behalve auteur ook vragenmaker voor BBC-quizzen was, ziet het als een manier om alle opgedane kennis eens uit je hoofd te

krijgen. “Die spookt daar maar rond. We krijgen kennis binnen op school, in kranten, televisie, en het internet, maar we worden zelden gevraagd om die te gebruiken in ons professionele of persoonlijke leven,” zei Connor bij zijn boeklancering in 2016. “In een quiz maakt het wel uit welke Spice Girl nooit een solohit uitbracht.” Dat is, spoileralert, Victoria Beckham.

De zinloosheid van hun weetjes zal de quizzers in café Merlo niet deren. “Het is de ideale gelegenheid om kennis die je anders

SAISON DES QUIZ OUVERTE

nooit nodig hebt, toch eens handig te gebruiken,” zegt Tom van Quiz Khalifa, een team met vier Brusselaars uit Dilbeek, vernoemd naar rapper Wiz Khalifa. “De vragen halen ook iets anekdotisch boven,” zegt zijn ploegmaat Arthur. “Je vertelt elkaar waarom je iets weet en dat leidt weer tot nieuwe gesprekken.” De vrienden highfiven wanneer ze de antwoorden uit de Brusselronde te horen krijgen. Jef Karakol hadden ze juist geraden als de man die zijn volk slakken leerde eten. En die Duitse onderzeeër? Een U-boot. ‘k Wist het wel.

FR Les clubs de sport, associations et maisons de jeunes organisent souvent des quiz en automne. À Bruxelles aussi, mais certains aimeraient en faire plus. « L’ambiance est toujours bonne », selon une équipe au Café Merlo, où se tient un Brussel quizt une fois par mois pour les néerlandophones. C’est en effet un phénomène plutôt anglo-saxon, surtout répandu en Flandre. « Les francophones posent des questions culture différentes », nous dit un animateur. Pourtant, les formules populaires télévisées font venir des joueurs en ville, comme le démontre le succès de Quiz Room dans le centre.

IT’S TIME TO QUIZ AGAIN

EN Sports clubs, youth organisations, and associations spend the autumns quizzing. In Brussels too, where the ones in Dutch rarely are competitive and often hard to find. “But there is always a great atmosphere,” one team at Café Merlo says. They now run a “Brussel quizt” once a month for Dutch speakers. The café quiz is mainly a Flemish, but also an Anglo-Saxon phenomenon. “French speakers will ask different culture questions,” one quizmaster says. Nevertheless, popular television formats attract players to the city, as is demonstrated by the success of the new Quiz Room in the city centre.

De presentatrice

blijkbaar in de overwegend masculiene quizwereld.

BINNENKORT BIJ BRONKS

Komwerkenvoorénin

AdministratiefmedewerkerBurgerzaken

Arbeiderlogistiekenmagazijn

Arbeiderwegenennetheid

Bibliotheekmedewerker

CoördinatorSchoonmaakenhygiëne

CoördinatorTheatertechniekCCDeFactorij

CoördinatoradministratiedienstOmgeving

Diensthoofdondersteundzelfstandigwonen

Ergotherapeut

Expertopenbaardomein

Gemeenschapswacht

MaatschappelijkassistentZorg

ProgrammatorfamilievoorstellingenCCDeFactorij

RedderZwembadDeMotte

SchoonmaakmedewerkerWZCTrappeniers

Stafmedewerkergrondgebiedszaken

Technischmedewerkergebouwen

Thuisverpleegkundige

Toezichtergemeentescholen

Verpleegkundigen

Zorgkundigen

Donzige klaproos Marokkaanse papaversoort ontdekt in Ukkel

Tussen de straatstenen van Ukkel groeit een nieuwe papaversoort die oorspronkelijk uit

Marokko komt: de donzige klaproos. Te herkennen aan de dichtbehaarde, oranje bladeren.

door Andy Furniere

De klaproos of papaver groeide uit tot hét symbool van 11 november, zodanig zelfs dat ze in het Verenigd Koninkrijk weleens over Poppy Day spreken als het over wapenstilstandsdag gaat. Op de slagvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog stonden immers veel klaprozen in bloei, onder meer in Vlaanderen – zoals beschreven in het gedicht ‘In Flanders Fields’ van John McCrae.

Ooit werd gedacht dat klaprozen groeiden op plaatsen waar mensen gedood waren en dat hun bloed door de plant werd opgenomen in de bloembladen, maar de waarheid is prozaïscher. “De zaden van de klaproos behouden onder de grond erg lang hun kracht om te ontkiemen en komen pas uit als ze aan licht worden blootgesteld,” legt expert Roosmarijn Steeman van Natuurpunt uit. “Doordat de grond omgewoeld werd toen het gebied in een slagveld veranderde, konden de zaden kiemen en verschenen overal klaprozen.”

De plantjes bloeien vandaag voornamelijk op verstoorde terreinen als akkers, bouwterreinen, spoorwegen en begraafplaatsen. “Eigenlijk zijn klaprozen onkruid, maar de bloemen worden vaak gespaard bij het wieden,” zegt Steeman, die daarom lachend spreekt over het “meest geliefde onkruid”.

Er bestaan verschillende soorten, maar de grote klaproos komt het meest voor. Haar bloemen zijn elegante verschijningen, met hun knalrode kleur en zijdeachtige blaadjes. Een andere opvallende soort is de slaapbol, Papaver somniferum, waaruit maanzaad en opium wordt gewonnen.

De grote klaproos wordt nu als typisch gezien voor onze streken, maar komt oorspronkelijk uit het Middellandse Zeegebied. Pas honderden jaren geleden raakte ze ingeburgerd in Vlaanderen en Brussel. Hoewel de omstandigheden nu heel anders zijn, lijkt dat proces zich te herhalen met een ander lid van de

• KomtuitMarokko enspecifiekuit het Atlasgebergte,vandaar dewetenschappelijke naam Papaver atlanticum

• Het‘donzige’verwijst naardedichtbehaarde bladeren

• Verwilderdeexemplaren komenvooralinsteden voor,waar ze groeien tussendestraatstenen

“Die komt oorspronkelijk uit Marokko,” zegt Steeman. “Het is een soort die steden, omdat ze houdt van warmere temperaturen. Ze groeit meestal tussen straatstenen of stoeptegels.” Ze werd als tuinplant gekweekt en verwilderde vermoedelijk. De eerste waarneming van de donzige klaproos in Brussel dateert van 2020, in Sint-Lambrechts-Woluwe. Dit jaar werd de soort al op twee plaatsen gespot in Ukkel. Het grote uiterlijke verschil met de grote klaproos is de kleur van de bloem,

Behalve de donzige klaproos lijkt nog een andere soort, de schijnpapaver, de oversteek gemaakt te hebben. Misschien is dat maar schijn, stelt Steeman. “Het is een twijfelgeval, mogelijk is er sprake van verwarring met andere soorten bij die

Normaal gezien bloeien klaprozen enkel in de zomer, tot rond augustus. Maar omdat het dit jaar voorlopig nog niet echt koud wordt, staan ze uitzonderlijk nog altijd in bloei in de aanloop naar 11 november. Wie volgend jaar zelf klaprozen in zijn tuin wil zien bloeien, doet er goed aan om ze in deze periode te zaaien. Om te kunnen kiemen, heeft het zaad een periode van koude nodig, een soort koudeschok als stimulans.

Reeks nalezen?

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/dossier/botanisch-brussel

Ligt Sneeuwwitje begraven in Brussel?

Freya

Van Nieuwenhuysen zoekt elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Kurt uit Jette.

Het sprookje van Sneeuwwitje, de bloedmooie prinses met de boosaardige jaloerse stiefmoeder en de bijna-doodervaring door vergiftiging door een appel, kennen we allemaal. Wat veel mensen niet weten, is dat het sprookje van de prinses met haar huid zo wit als sneeuw gebaseerd is op het leven van een zekere Margaretha von Waldeck. Sterker nog, zij zou een groot deel van haar leven doorgebracht hebben in Brussel én hier zelfs begraven zijn. Wie was zij?

Margaretha von Waldeck werd geboren in 1533 in het graafschap Waldeck. Ze groeide op in een invloedrijke familie die mijnen bezat. In die mijnen werden vaak kinderen tewerkgesteld, die spottend “dwergen” werden genoemd. Rings a bell? Wacht, de gelijkenissen worden nog treffender. Na het overlijden van haar moeder kreeg Margaretha een strenge stiefmoeder, Katharina von Hatzfeldt, met wie de relatie problematisch was. Zelfs zo erg dat ze op zestienjarige

leeftijd naar het hof in Brussel, beter bekend als het paleis op de Koudenberg, werd gestuurd.

Onmogelijke liefde

Brussel stond in die tijd onder Spaans bewind van keizer Karel V, en het hof van Maria van Hongarije, landvoogdes en zus van Karel V, was een centrum van de macht.

Ondertussen vertoefde Margaretha als hofdame op het Brusselse hof en haar mooie –trouwens blonde – verschijning trok de aandacht van Filips II, de Spaanse kroonprins. Vanwege haar protestantse achtergrond was een huwelijk met de rooms-katholieke Filips echter onmogelijk. Dat gaf Margaretha een precair en kwetsbaar statuut aan het hof. De mogelijke relatie met Filips was politiek ongewenst, en Margaretha werd onder druk gezet om afstand te houden. Geen boze stiefmoeder in dit waargebeurde verhaal, wel religieuze en politieke conflicten die het de bloedmooie Margaretha flink lastig maakten met

als ultieme doel haar uit de weg te ruimen.

In tegenstelling tot Sneeuwwitjes sprookjesachtige redding door haar droomprins eindigde Margaretha’s leven in tragiek. Op 21-jarige leeftijd stierf ze plotseling, vermoedelijk door vergiftiging met arsenicum. Historici vermoeden dat haar dood het gevolg was van politieke afgunst en een poging om de ongewenste relatie met Filips II te beëindigen. Haar overlijden werd officieel toegeschreven aan natuurlijke oorzaken, maar geruchten over een complot blijven bestaan.

Helaas werd ze niet opgebaard in een glazen kist, maar werd ze begraven, anoniem ergens rond en onder de Beurs, wat we nu kennen als het museum Bruxella 1238. Jaren na haar dood verzamelden de Duitse gebroeders Grimm allerlei saga’s. Zo ook het verhaal van Margaretha von Waldeck, dat ze omdoopten tot Schneewittchen of Sneeuwwitje. Over haar jaren aan het hof in Brussel is in het sprookje echter geen woord te bespeuren.

Ook een vraag?

Stel je vraag en stem op BRUZZ.be Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity

RECHTZETTING: In de Big City van BRUZZ 1908 stond dat het Maximiliaanpark in 1987 vernoemd werd naar aartshertog Maximiliaan van Oostenrijk, die in de 19e eeuw keizer werd van Mexico. Dat klopt niet, het park dankt zijn naam aan keizer Maximiliaan van Oostenrijk. Die had 500 jaar eerder, in 1487, aan Brussel het recht verleend om jaarbeurzen te organiseren. Om die verjaardag te vieren kreeg de ‘nieuwe groene long’ in de stad zijn naam.

donderdagavond, ook al omdat daar op enkele tientallen meters van het veld de drukke spoorlijn Brussel-Mons loopt. Eén overijverige treinmachinist die wat langer claxonneert en je riskeert meteen een achterstand te moeten inhalen.

Hoe sympathiek ook die eerste ronde van de beker, ze roept bij mij altijd een nare herinnering op.

Korfballen in Anderlecht

Net tien jaar geworden stond ik op 27 augustus

1977 helemaal vooraan in de grote staantribune van het Astridpark toen het bescheiden

Winst zat er niet in tegen de zoals gewoonlijk oppermachtige Nederlanders, maar het Belgische korfbalteam - de Belgian Diamonds - is vorige week toch maar weer mooi tweede geworden op het Europees kampioenschap korfbal in Catalonië. De sport bloeit in ons land vooral in het Antwerpse, maar leeft ook al meer dan een eeuw in Brussel. Op dit moment houdt Royal Olympia Anderlecht Korfbal als enige de Brusselse eer hoog. De club, opgericht in 1946, ligt in de Anderlechtse buurt tussen het Astridpark en het Westland Shopping Center.

een lichaam dat stuiptrekt en ogen waaruit alle glans verdwijnt. Een handvol seconden later staat een groepje spelers rond de roerloze voetballer. Handen gaan de lucht in, een dokter en een verzorger, in wie ik Fernand Beeckman van op de ploegfoto’s in mijn Panini-boeken herken, knielen bij de speler, die enkele minuten later op een draagberrie het veld verlaat.

In deze nieuwe reeks duikt BRUZZ achter de schermen van de bruisende Haven van Brussel, de op één na grootste binnenhaven van België.

Iedere dinsdag van november in BRUZZ 24

een korfbalmatch moeten er vier mannen én vier vrouwen op het veld staan.

In Sporting Flagey zoekt BRUZZ een interessant verhaal uit de Brusselse sportwereld. Deze week: Michel Soulier.

Union Namen op bezoek kwam in Anderlecht. Mijn oudere zussen waren gek van Ludo Coeck, de allereerste Belgische voetballer met de looks van een filmster. Dus toen die van Berchem naar Brussel verkaste, werden paars en wit de overheersende kleuren in ons huis in Noord-Limburg. Daarin was ook een bakkerij gevestigd, waardoor het bijwonen van wedstrijden van Anderlecht volledig bepaald werd door het jaarlijks verlof, meestal de laatste twee weken van augustus.

Drijvende kracht achter de club – en Brussels korfbal in het algemeen –was tot sinds kort de familie Marckx, maar de laatste jaren nam een groep dertigers de fakkel grotendeels over in het bestuur. Geen gemakkelijke taak, want de concurrentie van andere, meer populaire sporten, is moordend.

Omdat de Ring nog niet voltooid was en navigatiesystemen niet bestonden, ontwikkelden de ritten van Lommel naar Anderlecht zich altijd tot een ware expeditie, dwars door het ons volkomen onbekende Brusselse stadscentrum. Elke inzittende had de opdracht vooral uit te kijken naar de Chaussée de Mons. Daar in de buurt immers zouden vast en zeker de lichtmasten opdoemen van het magische Emile Verséstadion. Te midden de paniek in onze overvolle Opel nam het verlangen naar het van dichtbij in actie zien van Rensenbrink, Van der Elst of Vercauteren stelselmatig toe.

De wedstrijd gaat verder, Anderlecht wint met 10-0, maar van euforie is al lang geen sprake meer.

Voor wie niet vertrouwd is met de sport: het doel is om de bal door de korf van de tegenstander te werpen, waarbij spelers niet mogen bewegen met de bal in de handen en ook niet dribbelen. Mannen mogen enkel op mannen verdedigen en vrouwen enkel op vrouwen.

Zevenveertig jaar later ben ik in Hargimont, een piepklein Ardens dorp, op bezoek bij de 73-jarige Paul Soulier. Het was zijn oudere broer Michel wiens hart het toen begaf. Tussen ons in: het shirt dat Michel die avond droeg. Paul vond het pas enkele jaren geleden, na de dood van zijn moeder, terug. Ze had het achteraan in een kast op haar slaapkamer verstopt.

De Leeuw zelf viel voor de sport op haar twaalfde. “Het gemengde aspect sprak me enorm aan. Daarnaast is het een dynamische sport met veel variatie tussen aanvallen en verdedigen.”

Vier zonen en een dochter waren er in het gezin. Niemand bevond zich die avond in Brussel. Paul was arbeider bij de spoorwegen en had dienst. Toen om tien uur ‘s avonds zijn shift erop zat, was het opmerkelijk stil in de zaal waar de nachtploeg zich klaarmaakte om aan de slag te gaan. Pas toen hij thuis zijn vrouw en schoonmoeder in tranen aantrof, werd hem duidelijk wat er zich in Brussel had afgespeeld.

In Sporting Flagey zoekt BRUZZ een interessant verhaal uit de Brusselse sportwereld. Deze week: de korfballers van Royal Olympia Anderlecht.

“Maar het lukt de laatste jaren altijd meer om kinderen aan te trekken, door met initiaties korfbal voor te stellen in scholen in de buurt,” zegt voorzitter Lisa De Leeuw. “Toen ik vijf jaar geleden als trainer begon, telde de club maar een tiental jeugdspelers, nu een dertigtal, verspreid over drie categorieën: de allerkleinsten tot zeven jaar, de U11 en de U13.”

Dat is op die zachte zaterdag in 1977 niet anders. Net zozeer onder de indruk van de omstandigheden als ik blijken de voetballers van Namen geen partij voor de vedetten van

Een groot probleem vormt de uitval na die leeftijd, waardoor er vandaag niet genoeg volk is voor een U15-ploeg en veertienjarigen bij de volwassenen moeten aansluiten.

“Kinderen hebben op die leeftijd vaak veel andere hobby’s, ten nadele van korfbal.”

Om de band van kinderen met de sport nog te versterken, bestaat er al enige tijd een plan, ‘Korfbalketjes’. Onder die vlag zou Royal Olympia graag speelse lesreeksen aanbieden aan kindjes van vier en vijf jaar, om zo mee te werken aan een continue instroom van nieuwe leden. “Er is veel vraag naar activiteiten voor kinderen van die leeftijd, maar het ontbreekt aan mankracht om een dergelijk lessenaanbod praktisch uit te werken.”

De beperkte groep van trekkers maakt het moeilijk om verder te groeien. Er mogen ook volwassen spelers bijkomen. “Vooral wat de dames betreft, is het niet altijd gemakkelijk om met voldoende te zijn bij matchen.” Bij

Michel Soulier ligt begraven in de schaduw van het kerkje in Ychippe, niet ver van het huis van zijn weduwe. Die was op die fatale avond wel in het stadion, hoogzwanger van haar eerste kind. Twee dagen na de begrafenis van haar man zou ze bevallen. Yannick Soulier werd geboren op zaterdag 3 september 1977. Om 20 uur, exact hetzelfde tijdstip waarop een week eerder Anderlecht-Union Namen op gang werd gefloten. Luc Kempen

Waarom niet meer mensen aangetrokken worden tot de sport, is moeilijk te zeggen, zo vindt ook bestuurslid en trainer Mark Peters. Hij komt oorspronkelijk uit korfbalwalhalla Nederland, maar ook daar is lang niet iedereen mee. “Geen idee of dat vooroordeel nog leeft, maar toen ik opgroeide werd soms gezegd dat het een sport was voor watjes. Anderzijds zal het voor sommigen misschien een te technische of complexe sport zijn. Wie een partij speelt of bekijkt, zal vooral snel merken dat het nooit saai is, er gebeurt constant iets.”

Specifiek voor Royal Olympia geldt dat het een familiale club is, waar iedereen elkaar kent en met Nederlands als hoofdtaal. “De communicatie is tweetalig, door enkele Franstalige leden, maar korfbal leeft niet echt in Franstalig België. Wij zijn al meer dan vijftig jaar de zuidelijkste club van België en veel bestuursleden komen uit Vlaanderen,” zegt De Leeuw, die zelf in Asse woont. Veel uitdagingen nog, maar de voorzitter trekt zich op aan de snelle opgang in België van een andere sport. “Kijk hoe hockey vandaag de dag leeft, dankzij de investeringen en de Olympische Spelen.” Misschien kan de kentering er komen door van korfbal een Olympische sport te maken? Het zou zomaar een extra Belgische medaille kunnen opleveren. Hoog tijd om een mailtje te sturen naar het Internationaal Olympisch Comité (IOC). Andy Furniere

DOE MEE MET DE KLIK-KLAS

GA NAAR JAZZ BRAK

‘Klas In De Kijker’ zet in op mediawijsheid en biedt klassen kansen om op een speelse en ongedwongen manier met het Nederlands aan de slag te gaan. Interesse?

Tickets winnen voor Jazz Brak nu zaterdag in de AB – helemaal uitverkocht – was nog nooit zo makkelijk. Luister de hele week en maak kans op een duoticket. De hele week op BRUZZ radio

Inschrijven kan via BRUZZKET.be/klik tot 28 november

BRUSSEL HELPT

DE GROOTSTE SPAGHETTISLAG TER WERELD

Doe op zaterdag 23 november mee met De Grootste Spaghettislag ter Wereld ten voordele van vzw Accolage.

Madou en Rachida nemen al jaren actief deel aan de activiteiten van Accolage, het goede doel van Brussel Helpt dit jaar, om geïsoleerde mensen uit hun buurt te helpen. Maandag 11 november in BRUZZ24

Info en inschrijven op BRUSSELHELPT.be

GA NAAR DE BESTE PARTY’S MET GAILOR

Ready to party? Gailor stuurt je op vrijdagavond naar de beste clubs, concerten en feestconcepten in Brussel.

Elke vrijdagavond van 16 tot 19u op BRUZZ radio

De slaapkamer

Benjamin is tien en woont in Elsene. Hij houdt van Harry Potter, talen, tennis en geschiedenis. “Ik lees graag geschiedenisboeken, ik vind het rustgevend. Ik lees ook stripboeken over geschiedenis.”

‘Ik

verzamel munten van over de hele wereld’

Elke week gaat BRUZZ op bezoek bij een kind in Brussel in zijn of haar slaapkamer. Deze keer is dat bij Benjamin (10) die met zijn zus en ouders in Elsene woont. Hij doet het hele interview in het Nederlands, terwijl hij die taal thuis niet spreekt. “Ik vind het niet speciaal, ik heb veel vrienden die meerdere talen spreken.”

door Emilia De Feyter foto Saskia Vanderstichele

Waar ga je naar school?

Ik zit in een immersieklas in Saint-André in Elsene, in het vijfde leerjaar. We krijgen ongeveer de helft van de week les in het Nederlands. Sommige vakken, zoals geschiedenis, krijgen we zowel in het Frans als in het Nederlands. Ik heb drie juffen die de verschillende vakken geven. Het leukste vak vind ik geschiedenis.

Wat vind je leuk aan geschiedenis?

Ik lees graag geschiedenisboeken, ik vind het rustgevend. Ik lees ook stripboeken over geschiedenis. Daarnaast ben ik ook fan van het genre fantasy, zoals de boeken van Harry Potter en The Hobbit

Waarom ga je naar een immersieschool?

Ik vind het belangrijk om Nederlands te kennen. Het is een van onze drie talen in België. Het is ook goed om andere talen te kunnen spreken. Ik spreek wel liever Frans, dat kan ik het beste. Ik spreek Frans met mijn mama, en Duits en Frans met mijn papa. Mijn ouders spreken ook Engels met elkaar.

Wat vind je ervan dat je zoveel talen kent?

Ik vind het goed, maar niet zo speciaal. Ik heb ook veel vrienden die veel talen spreken.

Waar ben je nog graag mee bezig?

Ik speel tennis en ik verzamel munten. (Toont verzameling) Ik heb verschillende munten gekregen van mijn grootoom en ik heb allemaal verschillende

muntjes van 2 euro verzameld. Toen mijn grootoom stierf, hebben mijn grootouders ze aan mijn zus en mij geschonken met kerst.

Later wil ik ze verkopen, want dan worden ze zeldzamer. Het zijn munten uit de hele wereld. Uit China, Nieuw-Zeeland, Europa … Om mijn verzameling uit te breiden, koop ik ook soms munten in Philac, een winkel in het centrum voor verzamelaars.

En je speelt tennis?

Ja, ik train twee keer per week. Ik heb ook een poster en een pet met de handtekening van een van de beste spelers van de wereld: Alexander Zverev. Ik ontmoette hem in Hamburg, de stad waar mijn vader afkomstig van is. Ik heb hem gezien op een toernooi.

Wil je graag een sterspeler worden?

Nee. Ik weet nog niet wat ik later wil worden. Misschien ingenieur.

Ga je graag naar school?

Ja. Ik heb er veel vrienden en we doen veel uitstappen. Ik heb ooit bosklassen gemist, omdat ik ziek was. Daar had ik heel erg naar uitgekeken. Maar dit jaar zullen we opnieuw veel uitstappen doen, zoals naar theater of naar een concert. Zo gaan we naar een Horta-huis en misschien naar het stadion van Union Sint-Gillis.

Jullie school doet ook mee met de Brussel Helpt-spaghettislag?

Ja, mijn mama heeft vorig jaar zelfs saus gemaakt.

Woon je hier graag?

Ja, het is een leuke buurt. Ik ga graag ijsjes eten bij Gelateria Giotto hier recht tegenover. Mijn lievelingssmaken zijn stracciatella, citroen, chocolade. Ik ga er zo’n twee keer per week ijsjes eten. Maar ik hou ook van burgers, pasta, ramen, wok ... Mijn favoriete restaurants zijn Kokuban voor ramen, Carbon voor Chinees en Rambo voor burgers.

Wat vind je van Brussel?

Er is veel groen en er zijn veel parken, zoals Ten Bosch, Ter Kamerenbos, Zoniënwoud ... Minder leuk vind ik dat er veel daklozen zijn, en veel afval.

Wat is je grote droom?

Een hond hebben, maar ik weet dat dat niet gaat. We hebben hier niet genoeg plaats, en ook niet genoeg tijd. Ik wil ook graag reizen naar Canada of Japan.

Reeks nalezen?

Lees de hele reeks op www.BRUZZKet.be/slaapkamer

‘C’EST IMPORTANT DE PARLER LE NÉERLANDAIS’

FR Cette semaine, BRUZZ rend visite à Benjamin, 10 ans, qui vit à Ixelles avec sa sœur et ses parents. Il répond à toutes nos questions en néerlandais, bien que ce ne soit pas la langue parlée chez lui. « Je trouve ça normal, j’ai plein d’amis qui parlent plusieurs langues. »

“Ik zou graag een hond hebben, maar dat kan niet. We hebben niet genoeg plaats en niet genoeg tijd”

‘LEARNING DUTCH IS IMPORTANT TO ME’

EN Every week, BRUZZ visits a child in their bedroom. Benjamin (10) lives with his sister and parents in Elsene/Ixelles. He does the whole interview in Dutch, even though that isn’t the language he speaks at home. “I have many friends who speak several languages. Learning Dutch is important to me.”

De voedselprijzen in België stegen in 2023 met gemiddeld 12,7 procent, de hoogste stijging ooit. En dat heeft een impact op de inhoud en de grootte van de Belgische winkelkar.

Voeding

Het Ecopolis-festival laakt de macht van de voedselgiganten

‘In de Lidl koop ik alleen nog wat in promotie staat’

Steeds meer Brusselaars kopen enkel nog groenten en fruit als die in promotie staan. De Franse journaliste Nora Bouazzouni ziet die evolutie met lede ogen aan en gaat dit weekend op het Ecopolis-festival dieper in op de klassenstrijd op onze borden. “Politici weten niet hoe het voelt om een maaltijd te moeten overslaan om rond te komen.”

door Isabelle Vanhoutte

Een doordeweekse vrijdagochtend. Het is rustig op de parking van de Lidl aan de Rotterdamstraat in Molenbeek. Gepensioneerden, studenten en ouders komen boodschappen doen bij de discounter. De meeste mensen verlaten de winkel met een kleine tas in plaats van met een volle winkelkar. In die tassen vallen de oranje promostickers op.

“Ik begrijp niet waarom groenten en fruit zoveel duurder zijn geworden de afgelopen jaren,” vertelt mevrouw Djedaa aan de uitgang van de winkel. “Het worden bijna luxeproducten. Rond mij zie ik steeds meer mensen die het moeilijk hebben. Vooral families met jonge kinderen. Zeker wie huurt, voelt het. Dat was niet zo in de periode voor covid.”

Alal Suhad verlaat de winkel met twee producten in haar tas. “In de Lidl kom ik alleen nog voor extra’s. Voor mijn uitgebreide boodschappen rijd ik elke maand naar Duitsland en Frankrijk,” legt ze uit. “Dat

scheelt enorm. Voor een zak vaatwastabletten tel je in Brussel dertig euro neer, in Duitsland kost die nog geen tien euro. En merken als Spa en Lotus zijn goedkoper in Frankrijk dan in België. Het huismerk van Lidl valt hier soms duurder uit dan merkproducten in een ander land. Ik begrijp dat niet,” zegt ze.

De voedselprijzen in België stegen in 2023 met gemiddeld 12,7 procent, de hoogste stijging ooit volgens het Prijzenobservatorium van de FOD Economie. Hoewel ook de buurlanden met historische prijsstijgingen kampen, liggen hun percentages iets lager. Opmerkelijk is dat hoewel de prijzen van landbouwgrondstoffen dalen, dat niet doorwerkt in de supermarkt.

“Als de prijzen eenmaal zijn gestegen, zullen ze niet snel weer dalen,” reageert de Franse auteur Nora Bouazzouni, die op 9 november komt spreken op het Ecopolis-festival. “Discountsupermarkten beweren dat hun doel is om de koopkracht

van mensen te beschermen, maar dat klopt niet. Hun doel is om geld te verdienen.”

Eet de rijken

In haar boek Mangez les riches legt Bouazzouni scherp en soms humoristisch bloot hoe machtsstructuren doorwerken in wat en hoe we eten. De Française beschrijft hoe de focus op winstmaximalisatie ertoe leidt dat gezonde en verse producten steeds minder toegankelijk worden voor mensen met lagere inkomens. Tegelijkertijd worden goedkope, bewerkte producten vol suikers en vetten op grote schaal gepromoot, wat de gezondheid van kwetsbare groepen onder druk zet. Bouazzouni bekritiseert ook de macht van multinationals in de voedselindustrie, die kleine producenten en boeren uit de markt drijven en zo bijdragen tot een wereldwijde scheve verdeling van voedsel en rijkdom.

De huidige regelgeving vormt volgens Bouazzouni een groot obstakel op de weg naar een rechtvaardig voedselsysteem. “We

zullen het woord maar gebruiken,” zegt ze: “Er is een klasse die beter wordt van hoge winsten op voeding. In Frankrijk zijn er hechte banden tussen de agrovoedingsindustrie en de politieke klasse, waar de ambitie draait om winst en carrière maken. Die groepen hebben gemeenschappelijke klassenbelangen. Die sterke band komt tot uiting in het lobbyen tegen onder meer maatregelen die gericht zijn op meer transparantie, zoals het Nutri-Score-label.” Dat voedsellogo helpt consumenten om betere voedselkeuzes te maken en moedigt tegelijk producenten aan om de samenstelling van producten te verbeteren. “Het is een effectief hulpmiddel, want onderzoeken tonen een verband aan tussen de consumptie van voedingsmiddelen met een slechte Nutri-Score en een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Toch heeft voedingsgigant Ferrero – producent van onder meer Nutella en Kinder – in Italië jarenlang gelobbyd tegen de invoering ervan, met steun van de regering-Meloni,” vertelt Bouazzouni.

Stijgende kosten

Voor heel wat Brusselaars die worstelen met stijgende kosten en beperkte middelen, zal Bouazzouni’s boodschap een gevoelige snaar raken. De voedselprijzen die in de hoogte schieten, hebben wel degelijk een grote impact op het dagelijkse leven, klinkt het aan de uitgang van de Lidl in Molenbeek.

Een gepensioneerde Brusselaar vertelt dat hij enkel nog groenten en fruit koopt als ze in promotie staan. Zerbourah Asmae, een bewoonster van de wijk, merkt dat ze nu minder verse melk koopt voor haar gezin: “Vroeger kocht ik zes liter per week, nu nog vier. Mijn glutenvrij dieet maakt het nog moeilijker om betaalbare voeding te vinden.”

Mensen eten minder, en minder gezond, zo blijkt op de parking. Ook op vakanties en financiële reserves wordt bespaard. “Ik

De Franse journaliste Nora Bouazzouni tackelt op het Ecopolisfestival de macht van multinationals in de voedselindustrie: “Als ik mag dromen, zou ik een afdwingbaar recht invoeren op gezond, toegankelijk, duurzaam en vooral zelfgekozen voedsel.”

koop nu meer producten van het huismerk,” vertelt Zineb Delsa, terwijl ze de inhoud van een winkelkar in de autokoffer overtast. “Maar ook witte producten zijn veel duurder geworden. Ik vind haast geen producten meer voor minder dan één euro. Ik doe nog evenveel boodschappen als vroeger, maar ik heb onze vakanties ingekort – dit jaar telt die nog maar vijf dagen in plaats van de gebruikelijke drie weken.”

Het klopt gewoon niet dat mensen honger lijden in een wereld waar er voedsel is in overvloed, vertelt Bouazzouni. “Het beleid wordt nu eenmaal niet gevoerd door mensen die soms een maaltijd moeten overslaan om rond te komen of zich afvragen hoe ze hun koelkast zullen vullen.”

“Ik winkel nog evenveel als vroeger, maar ik heb onze vakanties ingekort – dit jaar telt die maar vijf dagen in plaats van drie weken”

Zineb Delsa

Grote vraag naar voedselpakketten

De hoge voedselprijzen hebben een rechtstreeks effect op het aantal gezinnen dat zich tot voedselbanken wendt. In heel België noteerden de Belgische voedselbanken ook in 2023 een aanhoudende stijging. Die valt “ongetwijfeld mee te wijten aan de sterk gestegen voedselprijzen,” stelt het jaarverslag.

De situatie blijkt niet anders te zijn in Brussel. “Vorig jaar hielpen we in onze regio maandelijks zo’n 33.000 mensen. Dat cijfer stijgt elk jaar, maar dat gebeurt gelukkig minder snel dan tijdens de covidperiode,” vertelt Pierre Labouverie, bestuurder bij Voedselbank Brussel-Brabant. “Vooral in wijken met lagere inkomens in het noorden van Brussel en in scholen blijft de toestand zorgwekkend. In een school in Etterbeek luidden leerkrachten de alarmbel om een drietal kinderen te kunnen helpen. Vandaag helpen we er zestig families met voedselpakketten.”

“Al wil ik ook benadrukken dat er een sterk netwerk van hulporganisaties is in Brussel, en veel goodwill om mensen te helpen,” voegt Labouverie toe.

Geobsedeerd door gastronomie

Dat er wat beweegt in Brussel rond voedselongelijkheid, zegt ook Nora

Bouazzouni. “Het lijkt of er hier een sterker verenigingsweefsel is dan in Parijs, en meer actie op het terrein. In Frankrijk lijkt het taboe groter te zijn. De media nodigen liever sterrenchefs en supermarktbazen uit dan sociologen, wetenschappers of verenigingen. De media zijn geobsedeerd door gastronomie en restaurants, ook al gaat dat maar een klein deel van de bevolking aan. In België lijkt het debat levendiger en politieker.”

In het kader van Ecopolis, een festival waar duurzaamheid en sociale rechtvaardigheid centraal staan, gaat Bouazzouni zaterdag in gesprek met anderen die zich inzetten voor eerlijk en duurzaam voedsel, zoals Maxime Geens van Le Pain Levé en Cristian Raggio van As Bean. Le Pain Levé is een bakkerij in Schaarbeek, waar klanten zelf kiezen wat ze betalen: de geadverteerde prijs, een bedrag dat 20 procent lager ligt als het leven tegenzit, of 10 procent hoger als het goed met je gaat. As Bean is een organisatie die werkt rond duurzaam en betaalbaar voedsel op universiteitscampussen, onder andere in hun kantine Turbean op de ULB-campus, waar studenten terechtkunnen voor een dagschotel vanaf 4,60 euro.

Voedseldemocratie

Voedingsongelijkheid is reëel te voelen in Brussel. De stad staat voor de uitdaging om breder en eerlijker toegang tot betaalbaar en gezond voedsel te verschaffen. Maar wat moet er eerst gebeuren?

Bouazzouni mikt alvast hoog. “Als ik mag dromen, zou ik een afdwingbaar recht

“Voor een zak vaatwastabletten tel je in Brussel dertig euro neer, in Duitsland nog geen tien euro”

Alal Suhad

invoeren op gezond, toegankelijk, duurzaam en vooral zelfgekozen voedsel. Dat laatste is niet onbelangrijk, want zo is het afgestemd op de mensen zelf, op hun cultuur, smaak of dieet. De staat zou dat recht op voedsel voor iedereen moeten garanderen, het is de basis van voedseldemocratie.”

“Of je kan de rijken opeten,” knipoogt Bouazzouni, verwijzend naar de titel van haar boek. “Ik zag de slogan ‘Eat the rich’

voor het eerst tijdens de Occupy Wall Street-protesten in 2011. De heersende klasse, op zoek naar macht en rijkdom, verslindt alles: land, grondstoffen en onze gezondheid.”

Op 9/11 gaat Nora Bouazzouni in het kader van het Ecopolis-festival in gesprek met Maxime Geens van Le Pain Levé, Cristian Raggio van As Bean, en moderator Ichraf Nasri, ecopolis.be

LE FESTIVAL ECOPOLIS CRITIQUE LE POUVOIR DES GÉANTS DE L’ALIMENTAIRE

FR En 2023, les prix des aliments ont augmenté en moyenne de 12,7 %, la plus forte hausse jamais recensée, avec un impact sur le contenu nos caddies. De plus en plus de Bruxellois n’achètent des fruits et légumes que lorsqu’ils sont en promotion. La journaliste française Nora Bouazzouni s’inquiète de cette évolution et parle de la lutte des classes dans notre assiette à l’occasion du festival Ecopolis. « Les politiciens ignorent ce que ça fait de devoir sauter un repas pour joindre les deux bouts. »

THE

ECOPOLIS

FESTIVAL DENOUNCES THE POWER OF THE FOOD GIANTS

EN Last year saw an average increase of food prices in Belgium of 12.7 per cent, the highest increase ever. This is having an impact on what we put in our shopping trollies. More and more Brussels residents are, for example, only buying fruit and vegetables that are on offer. French journalist Nora Bouazzouni is watching this evolution with dismay, and she delves deeper into the class struggle on our plates at the Ecopolis festival: “Politicians don’t know how it feels to have to skip a meal to make ends meet.”

door Kathleen Peters

Dag fiets

Mijn fiets is gestolen. Mijn trouwe stalen ros, versterkt met een elektrisch motortje dat me de afgelopen zeven maanden steevast de heuvel van de Botanique op duwde, staat niet meer op zijn vaste plek: het fietsnietje, schuin tegenover mijn appartement in Sint-Joost.

In eerste instantie, toen ik de lege plek zag, was ik vooral verbouwereerd. Niet zozeer om de fiets zelf, want aan materiële zaken hecht ik me niet snel. Het is meer de gedachte aan de momenten die ik ermee beleefde.

Kathleen Peters is stand-upcomedian, Limburgse, maar woont in Brussel. Binnenkort keert ze terug naar de heimat voor een eenmalige show over de verschillen tussen Brussel en Limburg. Ze schrijft tweewekelijks over wat haar opvalt.

Elektrisch fietsen is – als je het mij vraagt – dé manier om je vlot, makkelijk en snel door Brussel te bewegen.

(Deelfietsen zullen het gemis tijdelijk verzachten.)

Ik woon al tien jaar in Brussel, en het is de allereerste keer dat mij dit overkomt. Er is – op een zak chips na – nog nooit iets van mij gestolen. En die zak chips – zoutsmaak – werd eigenlijk niet echt gestolen, maar gewoon uit mijn handen

gegrist toen ik terugkwam van een fuif: er kwam een man om een euro bedelen, maar omdat ik niets kon geven, greep hij naar het eerste het beste. Vervelend, maar het kan de zielige dronkaard maar gesmaakt hebben.

Maar mijn fiets? Voor dat geld had ik verdorie veel chips kunnen kopen.

Kwalijke reputatie

Ik moet eerlijk toegeven dat ik het tien jaar geleden, bij de verhuizing naar de hoofdstad, veel erger had verwacht.

Brussel heeft natuurlijk zijn reputatie tegen op dat vlak en op aanraden van mijn mama, altijd en overal bezorgd, nam ik een aantal dwaze voorzorgsmaatregelen, om erger te voorkomen. Zo liep ik de eerste maanden als Brusselse student rond met een Nokia –zo’n onverwoestbaar bakje, met het spelletje Snake op – en zeker geen blinkende smartphone die de aandacht kon trekken. Ook mijn identiteitskaart hield ik liever thuis, ik droeg altijd een kopie op zak.

En de ritsen van mijn Eastpak-rugzak bond ik met een driedubbele knoop vast, een maatregel die ik wel pas nam nadat ik had gevoeld dat

iemand achter mij op de metro mijn rugzak open ritselde. Maar mijn zompige zwemgerief was waarschijnlijk niet wat hij hoopte te vinden.

Mijn persoonlijke favoriet: een jas met veel binnenzakken, waar ik zowel mijn sleutels, als mijn portefeuilles en smartphones in kwijt kan. Met een beetje minimale waakzaamheid doet zoiets ook al wonderen. (Helaas kan ik mijn fiets nog niet in mijn jas steken. Daar moet ik nog een ander trucje voor vinden.)

Wat ik wil zeggen: ik ben blij dat ik niet al die jaren argwanend door de straten van Brussel moest wandelen. En ja, ik vind het heel jammer van mijn fiets, maar ik bekijk het liever zo: Brussel komt gewoon na tien mooie, probleemloze jaren zijn tol eisen, en neemt iets van me mee, want de stad weet zelf ook dat ze me al veel meer heeft gegeven.

Want ja, Brussel stal dan wel mijn fiets, maar al veel eerder mijn hart.

Reeks nalezen?

Wie alle columns van BRUZZ wil herlezen, kan de teksten terugvinden op BRUZZ.be/column

Uw

8 > 14/11

Fifty Lab is op zoek naar

de next big Brussels thing

Brussel heerst over de vijfde editie van het showcasefestival

Fifty Lab. Op de affiche prijken dit keer opvallend veel opkomende artiesten uit de eigen achtertuin. BRUZZ tipt vijf beloftevolle twintigers, die openhartig hun blik op zichzelf, hun generatie en de wereld delen.

door Tom Peeters

Voorlopig heeft de Belgisch-Congolese singer-songwriter Camille Yembe nog geen eigen officiële release op haar naam staan, maar daar komt ongetwijfeld snel verandering in. De Franstalige hiphopscene is al langer in de ban van haar zangtalent, dat zowel gedijt als melodieus zoethoudertje tussen raplyrics als op een melancholische pianomijmering. Enkele weken geleden scandeerde het publiek nog luid haar naam, toen ze samen met de Franse rapper Moha MMZ op het podium van de Parijse concertzaal La Cigale stond. Dat zagen we toch op haar TikTok-account, waar ze al eens haar moves toont, bijvoorbeeld op Missy Elliotts ‘Work it’. Als kind, toen ze met haar moeder nog karaokeliedjes zong, droomde de kleine Camille ook al van een muziekcarrière. In haar puberjaren kreeg ze haar eerste piano en begon ze zichzelf te begeleiden. Intussen speelt ze ook gitaar. Maar bovenal is het haar stem die blijft ontroeren. Online gedeelde tracks als ‘Sable doré’ dompelen je onder in warme nostalgie. Achter haar piano lijkt de tijd stil te staan. Dat vinden ook de Brusselse hiphoppioniers Damso en Gandhi, fans van het eerste uur. Voor die laatste mocht ze eind vorig jaar twee keer openen in de Botanique. Eerder duetteerde ze ook al met reggaezanger Uman en met de Rwandees-Brusselse chansonnier Jali, terwijl we hen op haar socials zien losgaan op elektronische beats. Er één genre uitpikken en het daarbij houden doet ze dus liever niet: zingen is voor haar een kwestie van stemming en het moment grijpen.

13/11, Beursschouwburg

CRC 24,

“La haine disparaît je l’ai senti / Je rentre dans tes chaussures / Tu vois que j’ai grandi c’est sûr”

Pierre Bambu, alias CRC, ken je mogelijk van zijn band NUPS3E, maar ook zijn solo-escapades lonen de moeite. Hij versnijdt rap, chanson, r&b en afroklanken tot een eigen, erg poëtische stijl, die heel hard Brussel anno 2024 uitademt. Op zijn solodebuut La pluie: acte 1, verschenen in juni 2023, en opvolger Pleurez! (Acte II) bewees hij dat hij met zijn melodieuze rhymes graag naar de essentie gaat. Hij stond eerder in het voorprogramma van Peet in de Ancienne Belgique en deelt geregeld het podium met zijn goede vriend Swing, die ook thuis is bij het Brusselse label LaBrique. Check hun ‘Décembre’ of nieuwe single ‘JM Weston’. Die laatste titel verwijst naar het luxeschoenmerk, het nummer zelf naar een getroebleerde vader-zoonrelatie die Bambu, nu hij volwassen is, in een breder perspectief zet.

13/11 (& 9/11), Ancienne Belgique

“Muziek is de plek waar ik me veilig voel” – Uwase, eerder dit jaar op het We Are Open-

Helemaal nieuw is singer-songwriter Uwase – haar echte, naar haar Rwandese roots verwijzende voornaam – niet op de scène. Met de ep’s Perfect blue (2020) en Pink skies ahead (2022) wist ze al eerder de aandacht van concertzalen en festivals te trekken. Na een voorprogramma voor Girls in Hawaii ontmoette ze Jasper Segers (zie ook Sylvie Kreusch, Jaguar Jaguar, Oriana Ikomo), die voorstelde haar volgende nummers te coproducen. Het in een weemoedig jaren 1990-rockpalet gehulde ‘Chorus baby’ was in de lente de eerste kennismaking met deze samenwerking. De verstilde, maar onder een stolp van weerbarstige emoties sluimerende break-upsong ‘Fine’ kondigt nu een eind januari te verschijnen nieuwe ep aan. Soms vindt de zangeres het moeilijk om zich als

Camille Yembe 27, Molenbeek/Jette chanson/pop/hiphop

“Camille Yembe, onthoud de naam, c’est un no skip!”

– Franse rapper Moha MMZ op het podium van La Cigale in Parijs

Woluwe/Elsene hiphop

– CRC op zijn nieuwe single ‘JM Weston’ Uwase 23, Laken indiepop

festival in Trix

Usea 26, Elsene pop/r&b

“Het leven is een totaalpakket, met gelach én gehuil, met overwinningen én nederlagen. Je ontvangt dat pakket maar beter met open armen” – Usea op zijn Instagram-account

Christie Dinganga, alias Usea, besefte het een en ander toen hij met ‘Vivre’ zijn persoonlijkste song ooit schreef. Dat gebeurde toen hij alleen was en er ruimte vrijkwam voor zelfbespiegelingen. ‘Vivre’ is een van de zeven tracks op zijn meest recente, in eigen beheer uitgebrachte werkstuk Christie. Daarop blikt de Brusselaar met Congolese roots terug op zijn leven als jonge artiest. Op zijn veertiende begon Dinganga piano en gitaar te leren spelen. Intussen deelt hij al jaren met de regelmaat van de klok muziek online. Je hoort invloeden van voorbeelden als James Blake en Frank Ocean, die ook gevoelige teksten inzongen en overgoten met subtiele elektronica en alt-R&B. “Het leven draait er niet om iemand de schuld te geven, maar om vooruit te gaan,” besloot Usea na ‘Vivre’, en dus postte hij recent een hyperaanstekelijke track waarop hij amapiano met rock mixt, met het vooruitzicht op meer.

14/11, Beursschouwburg

28, Elsene elektropop/chanson

“Dit is de eerste keer in mijn leven dat ik een prijs win. De laatste keer dat ik deelnam aan een wedstrijd was bij de turnkring, ik was twaalf, viel flauw en vergat de hele choreografie” – Lovelace, na haar deelname aan muziekconcours Du F. Dans le Texte

Lovelace was te horen op de zomerse popsong ‘Petite gueule’, een duet met de Belgische chansonnier Saule, die ze ontmoette op een van zijn schrijfworkshops en die sindsdien haar grootste fan is. Enkele weken geleden stond ze met hem in het Koninklijk Circus zijn twintigjarige carrière te vieren. Gitaar spelen deed ze al

ca en stemeffecten, ergens tussen Billie Eilish en BabySolo33. Enthousiaste performances op onder meer Les Francofolies de Spa beklemtoonden haar levenslustige inborst, waarmee ze je ook op de pas verschenen tweede solosingle ‘Corps’ persoonlijk lijkt aan te spreken.

14/11, Ancienne Belgique

Pop & JazzExpo Film

Een plek onder de zon

“Ik bouw mijn eigen huis en leef erin,” zingt Eefje de Visser op haar recentste album, Heimwee, “Mijn botten kraken in het stille nest.” De Nederlandse zangeres die in Gent haar leven uitbouwde, werd de voorbije jaren moeder en ontdekte een huiselijke geborgenheid die ze lang had gemist. In haar nieuwe, wonderlijke songs zingt ze over het geluk dat daarbij hoort, zonder dat ze de twijfels en de zorgen uit de weg gaat. Kortom, dit is een zangeres in evenwicht.

EEFJE DE VISSER 8 & 9/11, Koninklijk Circus, cirque-royal-bruxelles.be

Goudklompjes

“Old timers, gold miners,” zijn de eerste woorden op Dance of love, het album waarmee Tucker Zimmerman opnieuw richting de spotlights schuifelt. Zimmerman, een tachtiger intussen, maakte eind jaren 1960 een cultplaat die werd opgepikt door David Bowie, maar deemsterde daarna weg. Samen met de indiefolkhype Big Thief delfde de naar Luik uitgeweken Amerikaan enkele goudklompjes van folksongs, die zacht gloeien als kampvuurkooltjes.

TUCKER ZIMMERMAN 10/11, Botanique, botanique.be

Uit de as

Ashes to gold, de nieuwe langspeler van de New Yorkse jazztrompettist Avishai Cohen (niet te verwarren met zijn contrabassende naamgenoot), ontstond te midden van een persoonlijke en politieke crisis, veroorzaakt door het conflict in het Midden-Oosten waarbij zijn geboorteland Israël betrokken is. Het album is een vijfdelige suite, waarin Cohen zijn emoties uitdrukt, van woede en angst tot verlangen naar vrede en een voorzichtig gevoel van hoop. (TZ)

AVISHAI COHEN QUARTET 14/11, Bozar, bozar.be

Uitwuiffeest

Na 51 jaar in de hoogste regionen van de Brusselse kunstenscene trekt Albert Baronian de deur van zijn galerie achter zich dicht. Kan dat gepaster dan met een warmhartig open einde? Robert Devriendt, de meest filmische onzer schilders, presenteert er zo een met Fête solitaire, een nieuw hoofdstuk uit zijn langlopende reeks The missing script. Ook zonder scenario denken we te weten dat dit uitwuiffeestje verre van solitair zal zijn.

ROBERT DEVRIENDT: THE MISSING SCRIPT 14/11 > 21/12, Baronian, baronian.eu

Quatre-mains

Vier jaar geleden ontviel Fred Penelle ons. Zijn afscheid betekende ook een hapering in Mécaniques Discursives, het veelkantige en volstrekt unieke collectief dat de Brusselaar samen met zijn compagnon Yannick Jacquet sinds 2011 onderhield. De Botanique blikt terug op de intrigerende, knotsgekke en kritische dialoog tussen de gravures van Penelle en de videokunst van Jacquet.

MÉCANIQUES DISCURSIVES, FRED PENELLE ET YANNICK JACQUET 14/11 > 12/1, Botanique, botanique.be

Speelse hybride

De Koeweitse beeldend kunstenaar Monira Al Qadiri is geboren in Senegal, studeerde in Japan, en woont en werkt op dit moment in Berlijn. Dat veelkantige persoonlijke perspectief wordt gespiegeld in speels hybride werk dat al even grenzeloos raakt aan geschiedenis en klimaatwetenschap, oude mythes en nieuwe technologieën, humor, schoonheid en geweld. (KS)

MEET THE ARTIST: MONIRA AL QADIRI 13/11 & MONIRA AL QADIRI. THE ARCHAEOLOGY OF BEASTS 14/11 > 9/3, Bozar, bozar.be

Lelijke schoonheid

Met veel humor, symboliek en grafisch geweld verbeeldt de Franse Coralie Fargeat de waanzin en wanstaltigheid van het geweld dat krankzinnige schoonheidsidealen vrouwen aandoen. Demi Moore verbluft als afgedankte Hollywood-ster, die dankzij een gifgroen wondermiddel om de week over het hypergeseksualiseerde, jonge lichaam van Margaret Qualley beschikt. Dé sensatie van het najaar, als je bestand bent tegen groteske, plastisch straffe bodyhorror.

THE SUBSTANCE FR, dir.: Coralie Fargeat, act.: Demi Moore, Margaret Qualley, Dennis Quaid

Voor de liefhebbers

Cineflagey zet voor de lancering van de nieuwe filmpublicatie Amateur-e vier films op de affiche. Boogie nights, Paris, Texas en The new world behoeven geen uitleg. Maar ken je Light sleeper, met Willem Dafoe als een drugskoerier die zijn routineuze leven in duigen ziet vallen wanneer zijn bazin ermee ophoudt? Met deze rauwe milieuschets sloot regisseur Paul Schrader dicht aan bij thema’s die hij als scenarist in Taxi driver verkende.

LIGHT SLEEPER US, dir.: Paul Schrader, act.: Willem Dafoe, Susan Sarandon

Patser wordt papa

Met rollen in Rookie, Zillion en Wil was Matteo Simoni de voorbije jaren de topscorer van de Vlaamse cinema. Daar komt nog geen verandering in. In het voorjaar zien we hem terug in Adil & Bilalls Patsers, maar als je hem eens van een gevoeligere kant wilt zien, moet je naar Milano. In de wat tegenvallende eerste fictiefilm van Christina Vandekerckhove (Rabot) plooit hij zich als alleenstaande vader dubbel voor zijn dove zoon. (NR) MILANO BE, dir.: Christina Vandekerckhove, act.: Basil Wheatley, Matteo Simoni, Thibaud Dooms

The substance

Robert Devriendt: The missing script

Eefje de Visser

Klein onderhoud

Theaterstuk Rustoord pleit voor waardig ouder worden

‘Ouderenzorg botst

met efficiëntielogica’

Nadat ze met Boerenpsalm al de complexiteit van het hedendaagse boerenwezen naar het theater brachten, verdiepen theatermakers Jana De Kockere, Martha Balthazar, Barbara T’Jonck en Mats Vandroogenbroeck zich ditmaal in de ouderenzorg. In Rustoord staan ook de ervaren acteurs Mieke Verdin en Mark Verstraete op de planken, en de tekst is een montage van gesprekken met ouderen, zorgpersoneel, managers en woordvoerders van grote woonzorggroepen, de manager van een kleiner, experimenteel woonzorgcentrum, een psycholoog, die meer weet over seksualiteitsbeleving in woonzorgcentra, en ouderen die nog niet in de ouderenzorg zitten.

De makers van Rustoord kennen elkaar bijna allemaal van hun studies aan KASK in Gent, maar wonen ondertussen nagenoeg allemaal in Brussel. Zo ook Jana De Kockere, die het idee voor de voorstelling sinds corona mee onderzocht en hielp ontwikkelen, en tot een gemengd beeld kwam van onze rustoorden.

“Het klopt dat woonzorgcentra vaak in de media komen door wantoestanden en personeelstekorten, maar wij kwamen veel positieve mensen tegen die graag met ons over hun sector praatten. Veel personeelsleden en bewoners zeiden dat ze eigenlijk graag in de woonzorgcentra zijn. Sommige ouderen vertelden zelfs dat ze het veel eerder hadden moeten doen. Als plekken met collectieve zorg hebben ze potentieel.”

“Problematischer is de spanning tussen enerzijds de verwachtingen van de bewoners en de goede intenties van het zorgpersoneel, en anderzijds de neoliberale efficiëntielogica, de economische realiteit en de bureaucratie van de woonzorgcentra. Als je niet altijd een nieuwe pamper kan gebruiken, omdat die nauwkeurig geteld zijn, of als je praktische oplossing om wat intimiteit tussen bewoners mogelijk te maken botst op regeltjes, dan kan dat frustreren. Bewoners ervaren dan weer een verlies aan controle, omdat ze bijvoorbeeld niet mogen kiezen waar ze zitten aan tafel of al om 19.00 uur moeten gaan slapen.”

Rustoord blijft heel dicht bij de woorden van de gesprekspartners, die zelfs verbatim zullen worden uitgesproken. Maar in de montage, de verdeling van de woorden over acteurs van verschillende generaties, de scenografie, en misschien ook met enkele teksten van henzelf, trekken de makers de discussie open. En peilen ze hoe de levensfase van de oudere generatie misschien ook anders en beter kan.

MICHAËL BELLON

Rustoord speelt van 8 tot en met 14/11 in KVS BOX, kvs.be

nu in

B RUSSEL

Select Aanraders van de week

PodiumKlassiek

Verleden en toekomst

Al voor de negende keer zoomt het multidisciplinaire festival Africa is/in the Future in op de Afrikaanse diaspora vandaag, met als rode draden dit jaar de thema’s opkomst en weerbaarheid. De autodidactische danser en choreograaf Fernando Anuang’a, oprichter van het gerenommeerde Masai-dansgezelschap Rare Watts uit Kenia, presenteert er zijn solo Traditional future, waarin hij een hedendaagse invulling geeft aan de rol van de Masai-krijger.

FERNANDO ANUANG’A: TRADITIONAL FUTURE 9/11, Kaaistudio’s, kaaitheater.be

Artificieel entertainment

Forced Entertainment uit Sheffield is 40. De voorbije decennia stonden Tim Etchells en de zijnen regelmatig in het Kaaitheater met hun ontwrichtende performances. Dit keer gaan ze aan de slag met artificial intelligence. Zes performers dansen en lipsyncen repetities, woordenwisselingen, innerlijke monologen, grappen en weerberichten, uitgesproken door AI-stemmen. Etchells muziekpartituur ontregelt nog wat meer.

FORCED ENTERTAINMENT: SIGNAL TO NOISE 12 & 13/11, Le 140, kaaitheater.be

Als de muren spreken

De Gallaitstraat 80 in Schaarbeek is het atelier en ontmoetingshuis van het Brusselse gezelschap Tristero en zijn inwonende kunstenaars. De komende week mogen ook kinderen er op bezoek voor een rondleiding langs de hoekjes, kamers en kantjes van dit herenhuis dat al meer dan 130 jaar bewoond wordt. Een intieme, leerzame, humoristische geschiedenis van een ongewoon gewoon Brussels rijhuis. (MB) TRISTERO: FLUISTERBEHANG 10, 13 & 17/11 (8+), Gallait 80, tristero.be

Niet getreurd

“Waarom hebben we dit nooit eerder gehoord?” Die vraag hoopt dirigent Reinhard Goebel aan de luisteraar te ontlokken. Als een bezetene spit hij door bibliotheken aan onbemind repertoire en laat eeuwenlang ongehoorde noten opnieuw weerklinken. Passend bij de tijd van het jaar kiest hij voor zeldzame troostende treurmuziek, zoals de verbazingwekkend opgewekte Fantasie in F : I. Lamento van de Duitse componist Johann Friedrich Fasch.

BRUSSELS PHILHARMONIC: TRAUERMUSIK 8/11, Flagey, flagey.be

Cellist in de mixer

Op zijn debuutplaat Where is home (Hae ke kae) verweeft cellist Abel Selaocoe naadloos West-Europese baroksuites met de traditionele folk uit zijn thuisland Zuid-Afrika. Nu neemt hij dat muzikale idee ook op tournee met het fantastische Manchester Collective. Of het nu om Haydn, Stravinsky of volksmuziek uit Mali, Ivoorkust of Scandinavië gaat, bij Selaocoe ontbreekt de energie nooit!

ABEL SELAOCOE & MANCHESTER COLLECTIVE 9/11, Bozar, bozar.be

Bloodbuzz Brussels

Ars Musica schudt een woelige periode van zich af met een programma tjokvol contemporaine creaties. Eregast op deze editie is componist en The National-oprichter Bryce Dessner, wiens werk zowel in kleinschalige ensemble- als in orkestbezetting te horen is. Al kijkt het tweejaarlijkse festival voor hedendaagse muziek ook over de schouder en zet het Erik Satie – die in 2025 zijn honderdste sterfdag viert – in de kijker. (JC) ARS MUSICA 13/11 > 3/12, verschillende locaties, arsmusica.be

Brussels Philharmonic: Trauermusik

Fernando Anuang’a: Traditional future

Kiekenmarkt 32, Brussel, scene-brussels.com

Scène waagt zich aan een combinatie van een speakeasy-achtige cocktailbar, een sexy restaurant en een feestelijke club. Die unieke mix werkt verrassend genoeg perfect.

De meeste horecazaken ontdek je door simpelweg een deur open te duwen. Niet zo in het geval van Scène. Zoals de naam al doet vermoeden, zet deze zaak volop in op theatraliteit. Om er te raken, moet je eerst door de zaal van het Midden-Oosters warme restaurant Le Conteur. Via een trap naar de eerste verdieping kom je terecht in een gang waar op halve hoogte rode laserstralen doorheen schieten.

Aan het einde van die gang wacht een intrigerende deur. Bezaaid met sloten en handgrepen roept ze een droomachtige, haast filmische sfeer op – net zoals de Costume Room, waar je desgewenst een

Rustoord

5x2 tickets, KVS BOX, 12/11

Theatermakers Martha Balthazar, Jana De Kockere & co. bieden een inkijk in de ouderenzorg. Mail ‘Rustoord’

masker kan lenen dat herinneringen oproept aan het gemaskerde bal uit Stanley Kubricks laatste film Eyes wide shut

Na deze prelude openbaart zich de zaal zelf. De sfeer is er intiem, met kristallen kroonluchters, een grote bar gehuld in een gordijn, fluwelen zitplaatsen, gedempt licht en rode tapijten.

De beknopte kaart is onderverdeeld in ‘Signature cocktails’ (15 tot 17 euro) en een dubbele ‘Dine’-pagina met vegetarische, vis-, vlees- en zoete gerechten (7 tot 19 euro). Het eten, dat een voorwendsel lijkt te zijn voor een feestelijke avond – een dj zorgt vanaf 22.00 uur voor de sfeer –, blijkt net de aangename verrassing van deze zaak te zijn. Dat bewijzen de uitstekende nigiri van tonijn (13 euro), een soort sushi met knapperige rijst. Hetzelfde geldt voor de ceviche van zeebaars (15 euro), die

Havoc

5x2 tickets, BRONKS, 22/11

Haider Al Timimi onderzoekt met b-boys en b-girls de disruptieve en constructieve kracht van chaos. Mail ‘Havoc’

Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be

overtuigt met haar frisheid en pittigheid. De twee bruschetta’s met bresaola (15 euro) bevestigen die positieve indruk.

Maar hoe zit het dan met de cocktails? Ze zijn niet goedkoop, wat gezien de clubsfeer van de zaak geen verrassing is, maar ze doen wel wat ze moeten doen. Vooral de ‘Mezcalita’ (17 euro), die aan een basis van Angostura Bitters mescal en chartreuse toevoegt. Dat alles trekt een publiek dat even divers is als sympathiek. Toch zijn er een paar details die een vierde ster in de weg staan. Zoals het feit dat je pas ter plekke te horen krijgt dat een voor 19.45 uur gereserveerde tafel om 22.30 uur alweer vrij moet zijn, of dat bijvoorbeeld de ‘Expresso (sic) Martini’ (16 euro) niet in het juiste glas wordt geserveerd.

TEKST: MICHEL VERLINDEN FOTO: SASKIA VANDERSTICHELE

Multibrain

5x2 tickets, Le Senghor, 22/11

Philippe Spiesser laat elektronische composities samensmelten met visuele creaties. Mail ‘Multibrain’

Scène •••

De vijf inzichten Yousra

Dahry

‘Liefde kent geen hiërarchie’

In haar onewomanshow Kheir Inch’Allah deelt de Brusselse actrice en schrijfster Yousra Dahry haar eigen inzichten in het opgroeien in de hoofdstad als dochter van Marokkaanse ouders. Hier deelt (en doorprikt) ze vijf algemene ‘wijsheden’. door Michaël Bellon

“De wonde is de plek waar het licht in jou binnenvalt” (Rumi) Deze zin van de grote dichter Rumi is een van mijn mantra’s. In Kheir Inch’Allah vertel ik over de vele wonden die mij in staat stelden om empathischer te zijn, minder veroordelend, meer bereid om te luisteren. Omdat ik moeilijke dingen heb meegemaakt, heb ik geleerd om ruimte te maken voor anderen.

Waar een wil is, is een weg

Het maakt me kwaad dat de maatschappij, scholen, coaches … ons het geloof inprenten dat succes enkel van onszelf afhangt. Ik weet dat dat geloof gevoed wordt door een verlangen om mensen het beste van zichzelf te laten geven, maar het is misleidend en wekt schuldgevoelens op. Ook andere parameters bepalen je slaagkansen: je omgeving, opvoeding, kennis, connecties en je lot. Onze voorgeschiedenis bepaalt ons niet, maar vormt ons wel.

Voor je van anderen kan houden, moet je eerst van jezelf houden

Dit gebod stoort me, want er is geen hiërarchie in de liefde. Er regels aan stellen is beperkend. Ik wil naïef genoeg zijn om te geloven dat van een ander houden ook het pad naar jezelf effent.

Maar die mens heeft een goed hart

Dit hoor je vaak om iets te vergoelijken. Maar als iemands goedheid begraven ligt onder tonnen gemeenheden en minachting, dan ben ik niet geïnteresseerd in dat goede hart. Niemand is volmaakt, maar ook niemand is te goed om zich niet te hoeven verontschuldigen, berouw te tonen en genoegdoening te geven.

Dit is nu eenmaal wie ik ben, veranderen zal ik niet

Waarschijnlijk de meest afschuwelijke zin die ik ooit heb gehoord. Ik besef dat het gemakkelijk is om van een perfecte God te houden, en moeilijker om van onvolmaakte wezens te houden. Maar wie in de fout gaat, bezint zich best over de gevolgen van zijn daden. Samenleven maakt het noodzakelijk om jezelf in vraag te stellen en te verbeteren. Niemand is daarvan vrijgesteld.

Yousra Dahry speelt Kheir Inch’Allah van 12 tot en met 20/11 in Théâtre National, theatrenational.be

ARS MUSICA

With artists such as Kronos Quartet, Caroline Shaw, Quartetto Prometeo, Bruce Brubaker & Bryce Dessner

16 - 17 NOV 2024 U R B A N N AT U R E 1 3 / 1103/ 12 / 202 4

MAISON DE LA POSTE TOUR & TAXIS, BRUSSELS

And events such as an a ernoon Satie at Brigittines, the Electromania evening at Botanique & a contemporary ball at La Maison du Peuple

demens denkt

ZONDAGEN VAN DE FILOSOFIE

Het huisvandeMens Brussel organiseert op zondag een filosofisch seminarie met brunch

Café Ka a Visverkopers raat 21, 1000 Brussel.

Zondag 20/10, 24/11 > 2024

Zondag 23/02, 23/03 > 2025

Zondag 27/04, 25/05 > 2025 van 11u tot 13u

Voor meer info: www.vrijzinnigbrussel.be

Voor de brunch dient u zich in te schrijven via jan.vandenbrande@demens.nu

ORGANISATIE: huisvandeMens i.s.m. Oud udentenbond VUB en Humani isch Verbond.

www.deMens.nu

ZATERDAG 23.11.2024

Reserveer jouw spaghetti op een van de meer dan 113 locaties via brusselhelpt.be

De Grootste Spaghettislag ter Wereld

19. Hubbie’s Spaghettislag in Brussel!

20. s’Accolaghetti

21. Babedieboubedie IV

22. Viens manger un bon spaghet!

23. Spaghetti with a view - Habitat Group

24. Spaghetti De Wand

25. Micha’s Pasta

26. Patrizia’s zero bolo

27. Spaghetti bolo by H2

28. Goûte Mes Pâtes

29. Trattoria Buscemi

30. Groot Pop-Up spaghettirestaurant NOH

31. Spaghelicious

Brussel

Brussel

Brussel

Brussel

Brussel

Brussel

Brussel

Brussel

Brussel

Brussel

Brussel

Brussel

Brussel

32. Spaghetti in l’Estaminet Schaarbeek

33. Kaaitheater & Kriekelaar spaghettislag Schaarbeek

34. Electra’s vegan pasta Schaarbeek

35. Spaghetti op Boodschap Schaarbeek

36. Spaghetti with a view in Schaarbeek! Schaarbeek

37. Zonnedauw veggie spaghetti Sint-Maa... Etterbeek

38. Spaghetti-HAP Etterbeek

39. Diplomatenspaghetti

Brussel

40. Elzenhof spaghetti Elsene

41. Spaghettifestijn Saint-André Elsene

42. SAPI SPAGHETTI

43. SPAGHETTI SOLIDAIRE

44. Spaghetti Sint-Gillis Gemeenschap

45. spagge in SG

Elsene

Sint-Gillis

Sint-Gillis

Sint-Gillis

46. Hubbie’s Spaghettislag in Sint-Gillis! Sint-Gillis

47. Spaghetti bij Holly en Julie

48. Butcher’s Spaghetti

Sint-Gillis

Anderlecht

49. Chez Nous Anderlecht

50. SpaghettiFLUX

Anderlecht

51. POOL NOODLES 2024? MAMMA MIA! Anderlecht

52. De Grootste Spaghettislag van Anderl... Anderlecht

53. Spaghetti Westland

54. Bistro INTRO

55. Spaghetteam

Anderlecht

Anderlecht

Anderlecht

56. FILTER SPAGHETTI Sint-Jans-Molenbeek

57. Spaghetti Bonnevie Sint-Jans-Molenbeek

58. Vegetarische Spaghetti en Dans Sint-Jans-Molenbeek

59. Bio & Vegan Sint-Jans-Molenbeek

60. Spaghetti @VK Sint-Jans-Molenbeek

61. 4 hoog Sint-Jans-Molenbeek

62. Spaghetti met liefde gemaakt Sint-Jans-Molenbeek

63. Atelier Spaghetti nr.2 Molenbeek-Saint-Jean

64. Koekelberg Helpt Koekelberg

65. Spaghetti @ Koekie Koekelberg

66. Spaghetti & Feest in Koekelberg  Koekelberg

67. Spaghetti Zondag in Koekelberg Koekelberg

68. TAKE-AWAY Spaghetti in Koekelberg Koekelberg

69. Brussel Helpt @ GC De Kroon Sint-Agatha-Berchem

70. Spaghetti Boef Ganshoren

71. Brussel Helpt@dezeyp Ganshoren

72. Pastdavooru? Ganshoren

73. Bolo Take Away Ganshoren

74. SpaJette Jette

75. Spaghetti voor en met buren Jette

76. Cosy spaghetti together Jette

77. Spaghetti Confetti Jette

78. Spaghetti in GC Everna! Evere

79. Spaghetti alla Kontakt Sint-Pieters-Woluwe

80. Bolo@home II Sint-Pieters-Woluwe

81. Spaghetti in Den Dam! Oudergem

82. L’Or pasta Auderghem

83. Spaghetti met Oekraïense toets Watermaal-Bosvoorde

84. Spaghetti bij Julie Watermaal-Bosvoorde

85. Spaghetti in Het Huys Ukkel

86. Brussel Helpt Spaghettislag @ TW Vorst

87. Say Cheese - Take Away Vorst 88. Op ‘t vierde… Vorst 89. RC Vorst / Venus Cafe Forest 90. Brussel Helpt Spaghettislag St-Lambrechts-Woluwe

91. De spaghetti van Josée Sint-Joost-ten-Node 92. Samen aan tafel: Samen verbinden Sint-Joost-ten-Node 93. Spaghetti with a view in Halle Halle 94. Babbellot spaghetti voor het goede doel Beersel 95. Spaghetti bij tattoo en motorliefhebbers Beersel 96. PASTA FOR THE SOUL Dilbeek 97. Spag’hof Dilbeek 98. Wzc Quietas - Spaghetti Take away Dilbeek 99. Spaghetti in Spanjeberg Asse 100. Little Miss, Big Pasta Asse 101. Italia Resto by Hestia Wemmel 102. De Stichel spaghetti take away Vilvoorde 103. Rietdijk spaghetti take away Vilvoorde 104. Spaghetti for all!!  Zaventem 105. Hartverwarmende spaghetti Wommelgem 106. Rembertus spaghetti take away Mechelen 107. De Lelie pasta pick-up Rotselaar 108. Spaghetti à la Chou  Kortenberg 109. De Wyngaert steunt het goede doel Rotselaar 110. TOP meeneem pasta ‘De Klinckaert’ Haacht

111. Spaghetteketet Gesves

112. Oostendse spaghetti in ‘t Kroegske Oostende

113. Chez les Belges à Marseille Marseille

Happy Bolo by Saïd in the City

PERFORMANCES

TALKS & WORKSHOPS

LECTURES

WORK-IN-PROGRESS

INSTALLATIONS