BRUZZ editie 1907 (16-10-2024)

De nieuwe lichting burgemeesters

Hippodamea F. Khnop Sketchbook

06 Waarom de PS de echte winnaar is van deze verkiezingen

10 Het aantal Nederlandstalige gekozenen daalt van 89 naar 76

14 Défi moet zichzelf opnieuw uitvinden

05 EDITO

12 IN BEELD 13 oktober 2024

16 BRUSSEL KIEST Wat is er gebeurd in uw gemeente?

23 BEESTIG BRUSSEL Het eerste Brusselse hondenfestival

24 JUSTITIE Een jaar na de aanslag op Zweedse voetbalsupporters

28 SPORTCOLUMN Een ‘gezonde baby’ van 136 kilo

29 BIG CITY Wie zit er achter het betonnen kunstwerk op de Brusselse ring?

30 DE SLAAPKAMER van Camille

32 REPORTAGE Met schrijver en filmmaker Ish Ait Hamou naar Tanger

36 COLUMN Het huiswerk van de kiezer

37 SELECT Anna Franziska Jäger en Nathan Ooms maken theater tegen het cynisme Klein onderhoud Gabriel Rios

Eat & Drink Koul

De vijf inzichten Wim Vandekeybus

De stemmen zijn geteld, het is aan de partijen om coalities te vormen.

500 euro om Brussel anders te beleven: Peggy en Philippe’s geslaagde uitdaging

Peggy, Philippe en hun drie kinderen namen deel aan ‘Mobility Changers’, een initiatief van Brussel Mobiliteit.

Hun missie? Een maand lang de auto laten staan en andere mobiliteitsoplossingen uitproberen in ruil voor een mobiliteitsbudget van 500 euro en op maat begeleiding van een mobiliteitscoach.

Een succesvolle uitdaging voor de familie

Peggy en haar familie wonen in Oudergem. Philippe heeft een bedrijfswagen, maar het gezin geeft dagelijks de voorkeur aan de fiets.

“We wilden ontdekken of het vervoersaanbod in Brussel echt compleet is.” legt Peggy uit. Daarom kregen ze een budget van 500 euro voor een maand. Het resultaat? “We hebben verschillende interessante alternatieven kunnen testen.”

Van steps en fietsen tot treinen en cambio

De uitdaging bleek meer te zijn dan alleen een maand zonder auto. De familie ontdekte bakfietsen, steps, openbaar vervoer en autodelen.

“We ontdekten dat mobiliteit veel toegankelijker is dan we dachten.” aldus Peggy.

Een ervaring die mensen samenbrengt

Philippe ontdekte hoe handig het is om fietsen te combineren met het openbaar vervoer voor zijn woon-werkverkeer. Hij gebruikte het S-net-

werk van de NMBS tussen station Delta en station Evere (directe verbinding, 10 minuten). Peggy fietst in 20 minuten naar haar werk, wat haar alleen maar meer overtuigde dat ze geen auto nodig heeft in Brussel om overal vlot te geraken. Ook hun kinderen van 4, 6 en 7 jaar waren enthousiast over hun avontuur. “Ze vonden het geweldig om met de trein te reizen en deelwagens zoals Cambio te ontdekken.” zegt Peggy. Zelfs de fietsritten naar school verliepen vlot, ondanks het wisselvallige Belgische weer.

Een ruim voldoende budget

Met 500 euro op zak kon de familie verschillende mobiliteitsoplossingen uitproberen. “We hebben zelfs niet alles uitgegeven.” vertelt Peggy. “Met dat bedrag hebben we een step, bakfietsen en zelfs een taxi voor een lange rit kunnen gebruiken.” voegt ze toe.

Nieuwe verplaatsingsgewoonten

Door deel te nemen aan de uitdaging hebben Peggy, Philippe en hun kinderen bewezen dat zonder auto leven in Brussel niet alleen

Wees niet bang om de uitdaging aan te gaan. De gedeelde mobiliteitsoplossingen helpen je makkelijk verder.

PEGGY

mogelijk is, maar ook makkelijk. De familie overweegt zelfs om hun auto in te leveren, zodra de leasing is afgelopen.

Campagne

Ook de andere families (18) die deelnamen aan ‘Mobility Changers’ waren enthousiast. De helft (47%) neemt zich voor veel minder vaak de wagen de nemen, meer dan een kwart (28%) zegt zelfs afscheid te zullen nemen van hun auto. De negen families die Cambio hebben uitgetest, hebben samen meer dan 1.000 km op de teller gezet. Het grote aanbod aan alternatieve oplossingen voor een eigen wagen was een aangename ontdekking voor de deelnemers. (Bron: Campagneresultaten Mobility Changers)

SPEEL MEE EN WIN!

Maak ook kans op een mobiliteitsbudget van 500 euro en test zélf alle mobiliteitsoplossingen uit. Ga naar de wedstrijdpagina via deze QR code.

COLOFON

BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80

Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 35 euro per jaar.

OPLAGE

55.000 exemplaren.

ADVERTEREN?

Sacha Devos en Angela Mngongo 02-650.10.81 sacha.devos@brusselmedia.be angela.mngongo@brusselmedia.be

DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@brusselmedia.be

ALGEMENE DIRECTIE

Dirk De Clippeleir

ALGEMEEN HOOFDREDACTEUR

Klaus Van Isacker

COÖRDINATOR MAGAZINE

Maarten Goethals

ARTDIRECTOR

Heleen Rodiers

VORMGEVING

Ruth Plaizier

EINDREDACTIE

Karen De Becker, Kurt Snoekx

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

Eva Christiaens, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Michaël Bellon, Annelies Bontjes, Jasper Croonen, Luc Kempen, Karl Meesters, Tom Peeters, Niels Ruëll, Freya Van Nieuwenhuysen, Bram Van Renterghem, Michel Verlinden (medewerkers)

VERTALING

Gregory Blauwers, Sam De Ryck, George Holmer

FOTOGRAFIE

Bart Dewaele, Ivan Put, Sophie Soukias, Saskia Vanderstichele, Emiel Viellefont

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Dirk De Clippeleir

Flageyplein 18, 1050 Elsene. BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij Printing Partners

Paal-Beringen en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

MELD NIEUWS

Zelf nieuws gespot?

Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws

Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.extranet.brussels

WWW.BRUZZ.BE

Maarten Goethals

Coördinator Magazine

Burgemeester

Op het eerste gezicht bestendigt de uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen de situatie van vroeger: de PS houdt stevig stand, burgemeesters uit rustige gemeentes zoals Ganshoren en Oudergem mogen aan het roer blijven, en voorakkoorden lijken te werken. Toch vervelt de Brusselse politiek in een nieuwe gedaante. De groenen verdwijnen op veel plekken in de oppositie, de liberalen surfen op een blauw golfje, en Fouad Ahidar tovert 28 onbekende gekozenen uit zijn hoed. Wat dat allemaal zal geven? Geen idee, dat maakt het net zo boeiend. Bovendien: in tegenstelling tot Vlaanderen moest de burger in Brussel verplicht gaan stemmen, dus zijn de aanwijzingen voor het toekomstige beleid diepgaand en dragend.

“Wat zullen de polemische onderwerpen zijn van de nieuwe legislatuur? Opnieuw mobiliteit?”

En dat beleid zal gaan over de thema’s waarop de ene won en de andere verloor, namelijk mobiliteit, veiligheid, en netheid en orde. Onderwerpen ook die hevige polemieken veroorzaakten, en soms voor revoltes tegen de heersende klasse.

Dé uitdaging voor de komende legislatuur is dan ook duidelijk: zal de nieuwe lichting burgemeesters behouden wat werkt, en de verschillen in visie tussen groepen onderling eerder uitdiepen of overstijgen? Dat is de vraag van 1,25 miljoen inwoners.

FR À première vue, les résultats des élections communales confirment le status quo : le PS reste solide, les bourgmestres des communes plus tranquilles comme Ganshoren et Auderghem conservent leurs postes, et les pré-accords semblent fonctionner. Cependant, le paysage politique bruxellois est en pleine mutation. Dans de nombreuses communes, les Verts passent à l’opposition, les libéraux bénéficient d’une légère poussée, et Fouad Ahidar sort 28 élus de son chapeau magique. Quelles seront les conséquences ? Difficile à dire, mais c’est ce qui rend la situation intéressante. Contrairement à la Flandre, où le vote n’est plus obligatoire, à Bruxelles, l’obligation de voter permet de tirer des enseignements pour l’avenir politique. Les élus devront s’attaquer aux thématiques qui ont fait basculer le scrutin : mobilité, sécurité, et propreté publique. Des enjeux qui ont aussi provoqué des polémiques et, parfois, des mouvements de révolte contre la classe dirigeante. Le défi est donc posé pour les bourgmestres : sauront-ils maintenir ce qui fonctionne tout en surmontant les divergences entre les différents groupes politiques, plutôt que de les exacerber ? 1,25 million de Bruxelloises et Bruxellois attendent la réponse.

EN At first sight, the results of the municipal elections have confirmed the status quo. The PS holds firm, mayors from smaller municipalities such as Ganshoren and Oudergem/Auderghem can remain in post, and agreements made ahead of the elections seem to be holding out. But politics in Brussels are in fact changing guise. The Greens are in many places disappearing into opposition, the Liberals are surfing a blue wave, and Fouad Ahidar has conjured 28 unknown councilors out of his hat. What does all of this mean? No idea, which is what makes it fascinating and, unlike in Flanders, citizens in Brussels were obliged to vote making the clues to future policy clear and obvious. Those policies will centre around the issues that dominated these elections: mobility, security, and cleanliness and order. These were also topics that led to fierce polemics and, sometimes, to revolts against the ruling class. The challenge for the years ahead is therefore clear: will the new batch of mayors keep what works and will they try to overbridge differences in vision between groups, or will they cause even more division? That is the question all 1.25 million residents are asking.

Kiezer heeft niet veel anders gestemd dan in juni

Waarom de PS de echte winnaar is

De gemeenteraadsverkiezingen deden wat was voorspeld: de uitslag de verkiezingen van 9 juni voortzetten. Al zijn er accentverschillen die meteen een grote impact hebben. Een ding staat vast: een echte blauwe golf kregen we niet en de PS staat sterker dan ooit.

door Steven Van Garsse

De toekomst is aan de rappen, zeggen ze in het schoon Vlaams. En dat is vooral in Brussel het geval. Er is na de gemeenteraadsverkiezingen geen vastgelegde ‘formatietijd’ van twee weken met initiatiefrecht voor de grootste partij, zoals in Vlaanderen. Wie in Brussel een coalitie op de been kan brengen, doet dat best zo snel mogelijk. Of een ander gaat ermee lopen. Zo is het hier altijd geweest. Maandagochtend waren er al coalities in Anderlecht, Ganshoren, Jette, Etterbeek, Elsene en Brussel-Stad. Een aantal andere zullen snel volgen. Dat betekent meteen veel blije gezichten maar ook diepe ontgoochelingen.

Eerst naar de uitslag van 13 oktober. Wat te verwachten was, is ook gebeurd: de verkiezingen zijn in grote mate een doorslag van de gewestverkiezingen van

9 juni van dit jaar. Dat zegt zowel politicologe Emilie Van Haute (ULB) als onderzoeker Caroline Sägesser (CRISP). Op basis van de kiesuitslag heeft de alliantie MR/ Les Engagés vooruitgang geboekt, houdt de PS stand, is er een terugval van Ecolo-Groen en een levensbedreigende nederlaag voor Défi. Alleen PTB-PVDA doet het wat minder goed dan in juni. De kiezer heeft dus niet zo veel anders gestemd dan in juni. Het politieke landschap is bovendien wel wat te vergelijken met dat van na de gemeenteraadsverkiezingen van 2012, dus twee verkiezingen geleden. Ook toen deelden vooral MR en PS in de negentien Brusselse gemeenten de lakens uit. De liberalen in het zuiden, de socialisten in het noorden. Met ook wel veel samenwerking tussen beide partijen. En Les Engagés bezetten traditioneel de drie noordwestelijke gemeenten. Ook dat is niet veranderd.

MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez heeft dus deels gekregen wat hij wou: de MR weer op de kaart zetten in Brussel na een historische nederlaag in 2018. Toch wil Emilie Van Haute geenszins spreken van een blauwe golf. “Neen. We hebben geen grote bocht naar rechts gezien in Brussel,” zegt ze. “Het volstaat om te kijken naar de score van de linkse partijen in heel wat gemeenten.”

Bovendien heeft de MR haar winst te danken aan kartels. Nu eens met Défi, dan weer met Les Engagés. Van Haute: “Daarmee kan het kartel weliswaar in heel wat schepencolleges binnenbreken, maar het is voor de MR zelf niet de grote winst. In 2012 had de MR nog zes burgemeesters. Vandaag behoudt de MR Etterbeek en wellicht ook Ukkel. Maar krijgen ze er alleen WatermaalBosvoorde bij. Vorst is nog onzeker. Dat zijn er dus maximaal vier, en zeker geen zes.”

PS-voorzitter Ahmed Laaouej haalde in Koekelberg een absolute meerderheid met zijn PS-burgemeesterslijst. © BELGA

Kiezer

Het kartel opent deuren, geeft Van Haute toe. Dus is MR wel aanwezig in heel wat gemeentebesturen. Maar het kartel speelt ook in het nadeel van de MR. Zo is de kartellijst MR-Les Engagés de grootste in Anderlecht, maar kan Gaëtan Van Goidsenhove toch geen burgemeester worden. Er was vooraf afgesproken dat de grootste partij er de burgemeester levert, en niet de grootste lijst. De PS, de grootste partij, houdt dus de burgemeesterssjerp.

Architect Ahmed Laaouej

Onder meer daarom zou je kunnen zeggen dat uiteindelijk de PS de winnaar is van deze verkiezingen. In heel wat typische PS-gemeenten moest de partij de concurrentie aangaan met PTB en Fouad Ahidar. “Desondanks heeft de PS standgehouden,” zegt Caroline Sägesser.

Er ontvouwt zich ook een echte powerplay, waarvan niemand anders dan PS-voorzitter Ahmed Laaouej de architect van kan zijn. Zo slaagt de PS erin om de burgemeesterssjerp te behalen in Elsene, hoewel MR én Ecolo er meer stemmen hebben. Misschien haalt de PS ook nog Vorst binnen. En ook in Schaarbeek kan de PS wellicht de burgemeester leveren. Dat zijn maar liefst drie burgemeesters extra voor de Parti Socialiste.

“De PS zit in een stoel,” legt Van Haute uit. “Voor de alliantie MR-Les Engagés is de PS de enige partner. MR kan moeilijk naar Ecolo stappen, en al zeker niet naar PTB-PVDA. Tegelijk kan de PS wel naar de linkse partijen kijken om een coalitie te maken, zonder MR. Dat is voor de PS een heel comfortabele positie.”

In dit hele verhaal is Ecolo-Groen de pineut. Het was voor de verkiezingen al duidelijk dat Ecolo het moeilijk zou hebben om de burgemeesterssjerp te behouden in Watermaal-Bosvoorde en Vorst. De partij wisselde er in beide gemeente van

lijsttrekker, en dat is altijd een risico. In de ene gemeente waar Ecolo-Groen wel nog kans maakte, Elsene, werd de burgemeesterslijst in snelheid genomen. Burgemeester Christos Doulkeridis (Ecolo) kondigt zijn afscheid aan uit de politiek. Ook in grote gemeenten als Brussel, Elsene en Anderlecht belanden de groenen op de oppositiebank.

Dat betekent niet dat Ecolo-Groen helemaal is uitgespeeld. In Watermaal-Bosvoorde, Jette, Sint-Gillis, Sint-Agatha-Berchem, wellicht ook Schaarbeek en Vorst, en misschien Ukkel stappen de groenen mee in een coalitie. Dat zijn wel maar zes gemeenten, terwijl het er in 2018 maar liefst veertien gemeenten waren.

Sägesser benadrukt dat 2018 een uitzonderlijk verkiezingsjaar was voor Ecolo-Groen. Met hoge scores en een uitstekende onderhandelingsstrategie. “En Ecolo-Groen heeft zondag minder verloren dan men zou kunnen verwachten op basis van de uitslag van juni,” voegt ze daaraan toe.

Schietschijf Ecolo

Dat Ecolo in zwaar weer zit, heeft te maken met dezelfde redenen die ook in juni naar voren zijn gehaald, zegt Sägesser. “Als Ecolo aan de macht is, is het moeilijk om de echt overtuigde groenen niet te ontgoochelen, maar tegelijk niet vervreemd te raken van een deel van het kiespubliek, dat misschien niet zo ‘ecologisch’ ingesteld is als de kern van de partij. Verder was Ecolo vaak ook de schietschijf van de andere formaties. De PS bijvoorbeeld, toch een natuurlijke partner van Ecolo, heeft het niet nagelaten om Ecolo veelvuldig aan te vallen op het mobiliteitsbeleid.”

Zowel voor Van Haute als voor Sägesser is de dégringolade van Défi dé grootste verrassing van deze gemeenteraadsverkiezingen. Sägesser: “Défi rekende op zijn loka-

“Ecolo-Groen heeft zondag minder verloren dan men zou kunnen verwachten op basis van de uitslag van juni”

Caroline Sägesser

Onderzoeker

CRISP

le verankering om de partij er weer bovenop te krijgen na de nederlaag van 9 juni. Vandaag voert de partij een overlevingsstrijd. De nederlaag van Bernard Clerfayt in Schaarbeek is enorm. Maar ook in zowat alle andere gemeenten verliest de partij gemeenteraadsleden, of verdwijnt ze zelfs helemaal uit de gemeenteraad. Als machtsbasis blijven alleen Oudergem en Sint-Lambrechts-Woluwe over, wat nogal smal is om de partij weer op te bouwen.”

Voor Van Haute is het duidelijk dat er een partij te veel is die het centrum bespeelt van het politieke schaakbord. Les Engagés hebben die plaats ingenomen van Défi. Of plastischer gezegd: MR-Les Engagés hebben Défi met haar en huid opgegeten. “Of Défi helemaal van het toneel kan verdwijnen? Dat is zeker mogelijk,” zegt Van Haute.

En dan is er Sint-Jans-Molenbeek. Het was voor de verkiezingen al duidelijk dat PTB-PVDA tot een college zou kunnen toetreden, een primeur voor Brussel. Vandaag lijken alle voorwaarden voldaan: zowel PS als PTB-PVDA toont bereidheid, en, door de nederlaag van MR en Ecolo, is er ook niet veel anders mogelijk. Er zal wel

Komt Team Fouad Ahidar mee aan de macht in Molenbeek? © BELGA

Nu de gemeenteraadsverkiezingen achter de rug zijn, zal de aandacht verschuiven in de richting van de Brusselse regeringsvorming. David Leisterh (MR) wordt waarschijnlijk de nieuwe minister-president en enkel titelvoerend burgemeester in Watermaal-Bosvoorde. © IVAN PUT

een derde partij gevonden moeten worden, en dan lijkt alleen Team Fouad Ahidar een stabiele optie te geven.

Zowel Van Haute als Sägesser gaat er daarom van uit dat de zoektocht naar een meerderheid nog een heel moeilijke oefening wordt, die lang zal kunnen duren. Voor PTB-PVDA zelf kan het een risicovolle onderneming zijn. Van Haute: “De PTBPVDA staat voor een radicale breuk met het verleden, maar hoe kan die partij dat realiseren in een coalitie met andere partijen? En dan nog in een lokaal bestuur? De instrumenten voor een sociaal beleid bevinden zich op een hogere niveau: gewestelijk of federaal. Hoogstens kan de PTB-PVDA vanuit Molenbeek een soort van ’meerderheidsoppositie’ gaan voeren tegen de Brusselse regering.”

Nu de gemeenteraadsverkiezingen achter de rug zijn, en al heel wat coalities gevormd, zal de aandacht verschuiven in de richting van de Brusselse regeringsvorming. Zoals bekend zit die muurvast. Maar verandert deze uitslag daar iets aan? Voor Van Haute is het daar vooral uitkijken naar de Nederlandstalige partijen. “De Franstalige partijen hebben al hun meerderheid,”

zegt Van Haute. “En de gewestelijke as MR-PS zal in heel wat gemeentebesturen terug te vinden zijn. Dus is er een soort van symmetrie tussen gewest- en gemeenteniveau.”

“Maar aan Nederlandstalige kant verliest N-VA al zijn gemeenteraadsleden,” analyseert Van Haute, “terwijl de N-VA wel

LE PS, VÉRITABLE GAGNANT DE CES ÉLECTIONS

FR Ce qui était prévisible s’est produit : les élections sont en grande partie une réplique des élections communales du 9 juin. C’est ce qu’affirment tant la politologue Emilie Van Haute (ULB) que la chercheuse Caroline Sägesser (CRISP). L’alliance MR/Les Engagés a progressé, le PS tient bon, Ecolo-Groen recule et Défi subit une défaite mettant en péril son avenir. Seul le PTB-PVDA fait légèrement moins bien qu’en juin. L’électorat n’a donc pas voté très différemment. De plus, le paysage politique peut être comparé à celui après les élections communales de 2012.

mee aan zet is voor de formatie. Daar kan toch moeilijk naast worden gekeken. Cieltje Van Achter, die nota bene minister is in de Vlaamse regering, heeft geen zetel kunnen halen in Schaarbeek. Daarentegen doet Team Fouad Ahidar het uitstekend. Dat resultaat kan moeilijk genegeerd worden,” vindt Van Haute.

THE PS, THE REAL WINNER OF THE ELECTIONS

EN That which we expected did indeed come to be: the trend from the regional elections of 9 June continued in these elections. Or at least that is what political scientist Emilie Van Haute (ULB) and researcher Caroline Sägesser (CRISP) say. The MR/Les Engagés alliance has made progress, the PS is holding firm, Ecolo-Groen is down, and Défi has suffered a life-threatening defeat. Only PTBPVDA scores somewhat less than in June. The voters did not change their mind much compared to June, and the political landscape is fairly similar to that from the 2012 municipal elections.

Nederlandstaligen in de gemeenteraad

Van 89 naar 76

‘Toekomst ligt op tweetalige lijsten’

Bij de verkiezingen van juni bleek het aantal stemmen op Nederlandstalige partijen fors gegroeid. Die trend leidde afgelopen zondag echter niet tot meer Nederlandstalige gemeenteraadsleden. N-VA verliest zelfs al haar zeven zetels. “De forse standpunten van MR spelen ons parten.”

door Kris Hendrickx

Na de stembusgang van 2018 telde het Brussels gewest plots een pak meer Nederlandstalige gekozenen. Met zijn 89 waren ze, een record. Vooral Groen was er toen op vooruitgegaan.

Zes jaar later was het uitkijken hoe dat aantal zou evolueren. Bij de verkiezingen van juni bleek dat het aantal stemmen op Nederlandstalige lijsten fors was toegenomen. Zou dat opnieuw een hoger aantal Nederlandstalige gekozenen opleveren?

Het antwoord is duidelijk ‘neen’. Het totale aantal Nederlandstalige gekozenen daalt tot 76, ongeveer het cijfer van 2012. Achter dat globale aantal zitten wel heel

verschillende trends. Partijen als Open VLD (17), CD&V (11) en PVDA-PTB (6) behouden nagenoeg evenveel gekozenen, Dat geldt ook voor Groen dat met 26 gekozenen het grootste aantal gemeenteraadszitjes verovert van de Nederlandstalige partijen.

Voor een goed begrip: Team Fouad Ahidar (TFA), dat vooral met niet-Nederlandstalige kandidaten opkwam, rekenen we daarbij niet als een Nederlandstalige lijst, maar een lijst waar ook een aantal Nederlandstaligen op staan. Hetzelfde geldt voor PTB-PVDA, waar Nederlandstalige lijsttrekkers als Bruno Bauwens (Brussel-Stad) en Dirk De Block (Molen-

beek) scores van meer dan 2.000 voorkeurstemmen haalden.

De populariteit van Team Fouad Ahidar bij de verkiezingen in juni is meteen wel één verklaring voor het feit dat er niet plots veel meer Nederlandstalige gekozenen zijn: TFA scoorde immers vooral bij kiezers die geen bijzondere band hadden met de Nederlandstalige gemeenschap.

Bij CD&V toont Benjamin Dalle zich alvast opgetogen over het resultaat. “Onze partij kromp de voorbije jaren vooral in Brussel. Die trend lijkt stilaan gekeerd, we gaan er zelfs één zetel op vooruit en de nieuwe kandidaten doen het ook goed.”

Andere partijen zien in één klap veel meer gekozenen verdwijnen. Zo blijven er bij Vooruit maar zeven rechtstreeks verkozen gemeenteraadsleden over, terwijl dat er vorige keer nog veertien waren. In Evere komt daar straks wel nog een gemeenteraadslid bij, omdat zowel vader als zoon Vervoort verkozen zijn op de PS-lijst en ze niet samen in de gemeenteraad mogen zitten. Ook bij de stembusgang van 2018 was Vooruit al eens drie zetels kwijtgeraakt.

Brussels covoorzitter voor Vooruit Ans Persoons wijst erop dat het vooral de schepenambten zijn die tellen voor de partij. “We hadden er vijf en dat blijven er wellicht vijf in vaak grote gemeenten, zoals Brussel-Stad, Anderlecht en Molenbeek. Daar kunnen we voor echt beleid zorgen. Dat was een bewuste strategie en we zijn dan ook tevreden

Cieltje Van Achter (N-VA) raakte niet verkozen in Schaarbeek.

Ook Hannelore Goeman (Vooruit) haalt geen zitje in Schaarbeek.

De Nederlandstalige schepen

Joris Poschet (CD&V) werd in Jette herkozen.

over het resultaat. Dat is het voordeel van een stabiele Franstalige partner. Groen heeft meer gemeenteraadsleden, maar zal op veel plekken zijn schepenen verliezen.”

Imperiali-systeem

Veruit de grootste klap incasseert N-VA. De partij die in 2018 nog zeven gemeenteraadszitjes veroverde in evenveel gemeenten (waarvan er op het einde van de legistatuur nog zes over waren), gaat vandaag plots naar nul: de gemeenteraden van Brussel-Stad, Anderlecht, Jette, Ganshoren, Sint-Agatha-Berchem en Molenbeek moeten het vooraan zonder vertegenwoordiger van de partij doen. Brussels kopstuk Cieltje Van Achter raakte ook in Schaarbeek opnieuw niet verkozen. Het resultaat van N-VA toont alvast hoe moeilijk het is om op een eentalige Nederlandstalige lijst verkozen te raken. Het imperiali-systeem waarmee zetels in de gemeenteraad berekend worden (ooit bedacht om politieke versnippering tegen te gaan), benadeelt immers kleine lijsten met weinig stemmen. Het is één van de redenen waarom ook Hannelore Goeman met een eigen Vooruit+-lijst in Schaarbeek weinig kans maakte. “Op de PS-lijst, die nu grootste is geworden in Schaarbeek, was dat wellicht wel gelukt,” analyseert Daniël Buyle, voormalig griffier van de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

Forse MR

Die moeilijkheid voor kleine lijsten is echter niet nieuw. Er moet dus nog meer

Bruno Bauwens (PVDA) zit in de gemeenteraad in

Bart Dhondt

aan de hand zijn bij de opdoffer die N-VA kreeg. “Partijen die de communautaire kaart spelen, doen het niet echt goed meer,” oppert Buyle. “Ook Vlaams Belang haalt geen gekozenen.”

Bij N-VA zelf kijken ze eerder naar de manier waarop de MR zich de voorbije campagnes profileerde. In 2018 kon N-VA nog heel wat Brusselaars bekoren met een discours over onder meer veiligheid en netheid. Die thema’s zijn de voorbije maanden nadrukkelijk

geclaimd door de Franstalige liberalen, ook bij de gewestverkiezingen van juni overigens. “De forse standpunten van MR spelen ons wellicht parten,” geeft Mathias Vanden Borre aan, die zijn gemeenteraadszitje in Brussel-Stad verliest. Diezelfde Vanden Borre wijst er ook op dat de Nederlandstalige Brusselaar vaak links kiest.

Gemeenten op de schop

De toekomst voor Nederlandstalige kandidaten? “Die ligt bij gemeenteraadsverkiezingen bij zichtbare plaatsen op tweetalige lijsten, die liefst ook een groot aantal kiezers aanspreken”, weet Daniël Buyle. “Groen is in dat opzicht goed geplaatst doordat de band met Ecolo zo hecht is. Dat levert ook betere plaatsen op.”

“Partijen die de communautaire kaart spelen, doen het niet echt goed meer”

Daniël Buyle

Voormalig griffier van de VGC

Julie Monchicourt (Open VLD) krijgt een zitje in

Een andere piste is wat radicaler, beseft Buyle. “Op het gewestniveau is de vertegenwoordiging van Nederlandstaligen natuurlijk beter gegarandeerd. Zonder die negentien gemeenten ziet de situatie voor Nederlandstalige kandidaten er al veel rooskleuriger uit.”

MOINS DE NÉERLANDOPHONES ÉLUS

FR Le nombre total d’élus néerlandophones descend à 76, soit environ le chiffre de 2012. Derrière ce nombre global, se cachent des tendances très différentes. Des partis comme Open VLD (17), CD&V (11) et PVDA-PTB (6) conservent presque autant d’élus, tout comme Groen qui, avec 26 élus, remporte le plus grand nombre de sièges communaux parmi les partis néerlandophones. La N-VA perd tous ses sept sièges.

FEWER DUTCH SPEAKERS ON MUNICIPAL COUNCIL

EN The number of Dutch-speaking elected council members is down to 76, roughly the same as in 2012. However, the underlying factors differ considerably. Parties such as Open VLD (17), CD&V (11) and PVDA-PTB (6) keep almost the same number of elected members and Groen takes the largest number of municipal council seats of the Dutch-speaking parties with its 26 elected members. But N-VA has lost all of its seven seats.

Brussel-Stad.

(Groen) haalde een goede score in Brussel-Stad.

Watermaal-Bosvoorde.

In beeld door Ivan Put Brussel kiest in beeld

Bart Dewaele, Ivan Put, Sophie Soukias en Emiel Viellefont

1.

1. De verkiezingen in Anderlecht verliepen zonder veel problemen. Lange tijd speelden de liberalen en socialisten haasje-over, maar finaal eindigde de strijd met evenveel zetels voor de PS-Vooruit en MR-Open VLD-Les Engagés-CD&V.

2. In café Le Saint D’Hic op het Rouppeplein stond de hele middag en avond de televisie aan om de verkiezingsresultaten live te volgen. Zou de partij van voorzitter Georges-Louis Bouchez voor een liberale ‘blauwe golf’ zorgen? Een beetje, zo bleek.

3. Nadat duidelijk werd dat Emir Kir een absolute meerderheid verzamelde als burgemeester in SintJoost-ten-Node, ontstond een spontaan volksfeest met dans en muziek aan het gemeentehuis.

4. Catherine Moureaux (PS) lijkt gelukkig met de uitslag: ondanks het verlies van haar partij blijft ze de grootste in Molenbeek. Ze zoekt samen met de communisten naar een meerderheid.

5. Philippe Close (PS) mag een vervolg breien aan zijn mandaat als burgemeester van Brussel-Stad en vierde dat met zijn achterban.

Défi levensgevaarlijk gewond

Partij moet zichzelf heruitvinden

‘Dit is geen slechte, maar een catastrofale score’

Niet alleen in Schaarbeek scoort Défi dramatisch, ook in alle andere Brusselse gemeenten gaat de partij er sterk op achteruit. “De partij moet nu een nieuwe bestaansreden zien te vinden, maar dat is ook een beetje zielig.”

door Bram Van Renterghem

“De gemeenteraadsverkiezingen zijn cruciaal voor Défi. Lokale verankering is altijd erg belangrijk geweest voor de partij. Als ze daar opnieuw achteruitgaan, komt de partij in levensgevaar.” Dat zei Cédric Istasse, hoofdredacteur van het politieke onderzoeksinstituut CRISP, in september.

Helaas voor Défi ís de partij sterk achteruitgegaan afgelopen zondag. In Oudergem kon de partij nog de meubelen redden, daar haalde burgemeester Sophie de Vos een puike individuele score en behield ze de absolute meerderheid in

zetels. Olivier Maingain deed hetzelfde in Sint-Lambrechts-Woluwe, maar moet al een veel groter verlies slikken: zijn lijst boerde maar liefst 14 procentpunt achteruit. Een kwart minder mensen kleurde het bolletje achter zijn naam, al heeft hij met 6.057 stemmen nog altijd het derde beste resultaat van het gewest. Verder is het pure kommer en kwel voor Défi. In Watermaal-Bosvoorde ging het van 7 naar 4 zetels, in Sint-PietersWoluwe van 3 naar 2. Gewezen voorzitter François De Smet haalde er amper 652 voorkeurstemmen. In Ukkel en Vorst zat Défi nu in kartel met MR, maar het resultaat daarvan was slechter dan de som van de delen in 2018. Ook in Evere (-3) en Ganshoren (-1) haalt de partij nog maar één zetel, in Ganshoren is dat te weinig om het voorakkoord daar te activeren. In Anderlecht (-3), Molenbeek (-1), Sint-Agatha-Berchem (-2), Jette (-2), Etterbeek (-2), Elsene (-2) en het emblematische Brussel-Stad (-3) is de partij zelfs al haar gemeenteraadsleden kwijt. “Voor Fabian Maingain, tot voor zondag nog schepen in Brussel-Stad, was dit zijn Waterloo,” zegt Istasse. “Dit was dan ook geen slechte maar een catastrofale score

“Voor Fabian Maingain, tot voor zondag nog schepen in Brussel-Stad, was dit zijn Waterloo”

Cédric Istasse Hoofdredacteur onderzoeksinstituut CRISP

voor Défi. En het meest catastrofaal van al was Schaarbeek.”

In de Ezelstad ging de lijst van burgemeester Bernard Clerfayt met bijna twee derde achteruit: van 32 naar 12,6 procent of, in zetels uitgedrukt, van 17 naar 6. De ‘Liste Bourgmestre’ is nu pas de vijfde partij. Ook Clerfayt zelf scoorde flink minder voorkeurstemmen: van net geen 8.000 in 2018 naar 2.617 afgelopen zondag.

Vrije val in Schaarbeek

Voor die vrije val zijn verschillende redenen. “Te afwezig in de gemeente, hoor ik vaak. Het is niet de eerste keer dat Clerfayt enkel titelvoerend burgemeester was, maar nu was het de keer te veel,” zegt Istasse. Clerfayt is dan ook een beetje de Vincent Van Quickenborne van Brussel. Aan de Schaarbekenaren had hij in 2018 beloofd om burgemeester te blijven. Hij zou enkel de gemeente verlaten voor het minister-presidentschap van de Brusselse regering. Uiteindelijk werd hij toch ‘gewoon’ minister, en werd Cécile Jodogne waarnemend burgemeester, om die sjerp op het einde van de legislatuur nog eens aan Frédéric Nimal over te dragen. Clerfayt en zijn lijst werden wellicht ook electoraal afgestraft door het mobiliteitsplan Good Move, dat in Schaarbeek op veel weerstand botste.

Maingain

Ecolo-Groen werd daar niet voor gestraft. “Zij hebben hun mobiliteitspolitiek doorgevoerd, hun kiezers smaken Good Move wel,” zegt Sadik Köksal daarover. Hij stond in 2018 op de lijst van Clerfayt, maar is een van de tien overlopers, en nu bij de MR. Door die overlopers had de meerderheid op het einde zelfs geen meerderheid meer. Een vierde element is mogelijk de zaak-Michel De Herde (ex-Défi), die moest opstappen na beschuldigingen van verkrachting en pedofilie.

Zo komt het dat Défi hoogstwaarschijnlijk – want de coalitiegesprekken lopen nog – een van haar drie burgemeestersgemeenten verliest. Samen met de achteruitgang in álle andere gemeenten waar Défi opkwam, wijst dat op een diepe crisis.

Stervend electoraat

Een deel van de algemene verklaring is dat het Défi-electoraat simpelweg uitsterft. “De typische kiezer werd in de jaren 1960 en 1970 verleid door het FDF, dat de belangen van de Franstaligen met vuur verdedigde,” zegt Istasse. “Dat debat leeft nu veel minder. Défi pakt niet bij de jongeren.”

Défi zocht een nieuwe bestaansreden in de laïcité en het sociaalliberalisme. “Dat eerste bleek geen dragend thema. En dat laatste is toch ook niet meer dan twee

contradictorische termen die aan elkaar worden geplakt.”

Een organisatie wil zichzelf altijd in stand houden, luidt de eerste wet van de organisatiesociologie. Om dat te doen, moet Défi zichzelf heruitvinden. “De partij biedt geen antwoord meer op een prangende kwestie, maar moet een nieuwe bestaansreden, een nieuw strijddoel vinden. Dat is een beetje zielig. En zelden doeltreffend,” zegt Istasse. Toch kan het. Daar zijn Les Engagés het beste voorbeeld van. Het toenmalige CDH was na de verkiezingen van 2014 op sterven na dood, maar

DÉFI SAIGNE

Maxime Prévot heeft de partij sinds zijn voorzitterschap nieuw leven ingeblazen, met een nieuwe naam, een verse kleur en een ietwat belegen slogan (‘Il fera beau demain’). “Heel wat observatoren maakten zich daar vrolijk over,” zegt Istasse. “Ze zeiden dat het om een laatste stuiptrekking ging, dat Les Engagés de laatste naam zou zijn op de grafzerk van de partij. Maar kijk nu: hun succes heeft naar alle waarschijnlijkheid Défi pijn gedaan, de afgelopen twee verkiezingen.”

Om te overleven moet de partij de existentiële crisis doorstaan. De kunst zal erin bestaan de spanningen intern te houden – iets waar men net voor de gewestverkiezingen faliekant in faalde, toen François De Smet en Olivier Maingain vechtend over straat rolden.

Een andere belangrijk punt is nieuw talent aantrekken en bestaand talent behouden. “Dat is ook typisch voor een partij uit vorm: de vele afvalligen. ‘Het zinkende schip verlaten of mee verzuipen,’ denken ze, waardoor ze hun heil elders zoeken. In Wallonië ging het aantal Défi-gemeenteraadsleden van 41 in 2018 naar 21 net voor de laatste verkiezingen. Dat zullen we ook zien in Brussel.”

Tot slot: leiderschap. Sinds juli is Sophie Rohonyi voorzitter, en vastbesloten de partij weer op koers te krijgen. “Ja, we lijden een nederlaag. We moeten het merk Défi weer oppoetsen”, zegt ze, “want er is een markt. Heel wat mensen vinden zich immers niet terug in het communitarisme van PS, Ecolo, Team Fouad Ahidar en PTB, noch in het conservatisme van MR en Les Engagés. We moeten in elk geval nu niet weer van richting veranderen, en verder bouwen op de weg die we na de verkiezingen in juni zijn ingeslagen.”

FR Défi subit un score dramatique à Schaerbeek et recule dans toutes les communes bruxelloises. À Auderghem, la bourgmestre Sophie de Vos sauve les meubles avec un excellent score individuel et conserve la majorité absolue des sièges. Olivier Maingain fait de même à Woluwe-Saint-Lambert, mais subit une perte plus importante. « Ce n’est pas un mauvais score, c’est une catastrophe, le parti doit trouver une nouvelle raison d’être, ce qui est un peu pathétique. »

DÉFI BLEEDS

EN Not only did Défi loose big in Schaarbeek/ Schaerbeek but the party scored badly in all Brussels municipalities. It did manage to save the day in Oudergem/Auderghem where mayor Sophie de Vos achieved an excellent individual score and retained the absolute majority in seats. Olivier Maingain did the same in Sint-LambrechtsWoluwe/Woluwe-Saint-Lambert but with a much bigger loss. “The party now has to find a new raison d’être but that does feel very sad.”

Sophie de Vos (links) blijft Défi-burgemeester in Oudergem, de kans dat Bernard Clerfayt (rechts) standhoudt als burgemeester van Schaarbeek is klein. © BELGA

De uitslagen

Anderlecht

Wie wordt de burgemeester? In Anderlecht is er een akkoord bereikt over een coalitie PS-Vooruit/ MR-Engagés-CD&V-Open VLD. Het was nipt, maar Fabrice Cumps (PS) blijft burgemeester. Gaëtan Van Goidsenhoven (MR) wordt voorzitter van de gemeenteraad.

Winnaars en verliezers Het MR-Engagés-CD&V-Open VLD-kartel en de lijst PS-Vooruit kwamen zondag nek-aan-nek uit de verkiezingen in Anderlecht en haalden elk 15 zetels. Op de derde plaats veroverde de PTB-PVDA-lijst zeven zetels, net als in 2018, op gelijke hoogte met Team Fouad Ahidar, dat meteen14 procent van de stemmen haalt. Ecolo-Groen wordt de kleinste partij in de gemeenteraad met drie zetels (-5). DéFI en de N-VA verdwijnen.

Nederlandstaligen De N-VA verliest haar zetel in de gemeenteraad. Andere Nederlandstaligen die wél een plekje veroverden, zijn behalve Bieke Comer (PS+Vooruit), Susanne Müller-Hübsch en Tina Schuermans (Groen): Safouane Akremi (PS+Vooruit) en Anne Mertens (MR+Open VLD+CD&V+Les Engagés).

ZETELVERDELING

15 +15 MR/LES ENGAGÉS/VLD/CD&V

15 +15 PS/VOORUIT

7 0 PTB/PVDA

7 +7 TEAM FOUAD AHIDAR +1070

3 -5 ECOLO/GROEN

Wie wordt de burgemeester? Een verrassing van formaat: PS-Vooruit-lijsttrekker Romain De Reusme wordt burgemeester van een coalitie van MR-VLD, PS-Vooruit en Les Engagés. Zo komt er een einde aan zes jaar burgemeesterschap van Christos Doulkeridis van Ecolo. Doulkeridis liet weten te stoppen als leider van Ecolo Elsene.

Winnaars en verliezers Ecolo-Groen verliest bijna vijf procentpunt, en haalt 28,4 procent. De liberalen van MR-VLD boeken een winst van 2,1 procentpunt en eindigen met 27,7 procent. PS-Vooruit stijgt licht met 0,7 procentpunt tot 19,6 procent, goed voor 9 zetels. De grootste stijger is PTB-PVDA, met haast een verdubbeling van de stemmen tot 10,9 procent. Les Engagés krijgen er ruim vier procentpunt bij tot 10 procent. Défi strandt op 3,3 procent en kon geen zetel behalen.

Nederlandstaligen Bij Ecolo-Groen zijn drie Nederlandstalige gemeenteraadsleden verkozen: Louise Vanden Abeele, Wolf Rysbrack en Esther Coorevits. Gemeenteraadslid Valérie Libert raakte herverkozen als enig Nederlandstalig gemeenteraadslid voor MR-VLD.

ZETELVERDELING

13 +1 MR/OPEN VLD avec vous 13 -3 ECOLO/GROEN

9 0 PS/VOORUIT

4 +2 LES ENGAGÉS/CD&V

4 +2 PTB/PVDA

Brussel

Wie wordt de burgemeester? De PS-Vooruitlijst van burgemeester Philippe Close haalt net als zes jaar geleden 28 procent en blijft daarmee veruit de grootste formatie in de hoofdstad. Close blijft burgemeester en gaat de hoofdstad leiden met een coalitie van zijn lijst, PS-Vooruit, de liberalen van MR+ en Les Engagés-CD&V. De groenen besturen niet langer mee.

Winnaars en verliezers MR+ boekt de grootste winst en gaat er meer dan 7 procentpunt op vooruit tot ruim 21 procent. Ecolo-Groen verliest 3,8 procentpunt. De nieuwe partij Team Fouad Ahidar haalt meteen bijna 11 procent. Concurrent PTB-PVDA groeit amper en blijft steken op ruim 13 procent. Les Engagés/CD&V geven bijna 3 procent prijs en halen nog 6,6 procent van de stemmen. Défi&Vous implodeert tot minder dan 3 procent. Dat is amper meer dan de score van de N-VA in Brussel-Stad. Vlaams Belang haalt een goed procent, Vista CollectifCitoyen blijft onder het procent.

Nederlandstaligen Ontslagnemend schepen Anaïs Maes is als enige Vooruit-kandidaat verkozen. Bij MR+ is Frederik Ceulemans verkozen. Op de groene lijst valt vooral op dat Bart Dhondt (Groen) van op de derde plaats veruit het hoogste aantal stemmen haalt (2.319). Ook de tweede beste score op de Ecolo-Groenlijst is voor een Groen-kandidaat: Lotte Stoops overtuigde van op de tiende plaats 1.782 Brusselaars. Op de PTB-PVDA-lijst raakte de Nederlandstalige lijsttrekker Bruno Bauwens verkozen met 2.414 stemmen. Bij Les Engagés-CD&V haalde Mathilde Vermeire het van op de vierde plaats met 537 voorkeurstemmen. Mathias Vanden Borre (N-VA) verliest zijn zitje in de gemeenteraad.

16 -1 PS/VOORUIT

12 +5 MR+

7 +1 PTB/PVDA

6 -3 ECOLO/GROEN

5 +5 TEAM FOUAD AHIDAR +BXL

3 +2 LES ENGAGÉS/CD&V

Philippe Close blijft burgemeester van BrusselStad, ontslagnemend schepen Anaïs Maes is als enige Vooruit-kandidaat verkozen. © IVAN PUT

Elsene

49

zetels

47 zetels

Fabrice Cumps

Philippe Close

Romain De Reusme

Etterbeek

Wie wordt de burgemeester? Na 33 jaar doet burgemeester Vincent De Wolf (LB) er nog een laatste termijn bij in Etterbeek: het boegbeeld van MR haalt 37,8 procent van de stemmen. De Wolf kondigde al voor de verkiezingen aan dat hij een coalitie zou vormen met Les Engagés en PS.

Winnaars en verliezers Coalitiepartner Ecolo-Groen verliest 6,4 procentpunt, en houdt acht zetels over. Die zullen ze deze legislatuur op de oppositiebanken invullen. Les Engagés klimmen met 12,2 procent naar de derde plek, een winst van 4,5 procentpunt. PS-Vooruit houdt stand met vier zitjes, ook 12 procent. PTB-PVDA kwam voor het eerst op en haalt meteen 10,6 procent, goed voor drie. Défi haalt amper 3,4 procent, onvoldoende voor een zitje in de gemeenteraad.

Nederlandstaligen Bij Ecolo-Groen zijn Pieterjan Vanden Boer en Helena Ruiz Fabra verkozen. Op de burgemeesterslijst behoudt Ethel Savelkoul (Open VLD) haar zitje en is horeca-uitbaatster Sylvie Vandecruys (CD&V) als nieuwkomer verkozen. Ook huidig Nederlandstalig schepen Frank Van Bockstal is als CD&V'er herverkozen.

Ganshoren

16 0 LB

8 -3 ECOLO/GROEN

4 +2 LES ENGAGÉS

4 0 PS/VOORUIT

3 +3 PTB/PVDA

Wie wordt de burgemeester? Jean-Paul Van Laethem (LB/ProGanshoren) blijft burgemeester. Hij sluit een coalitie met PS+Citoyens. Samen hebben ze 18 van de 29 zetels.

Winnaars en verliezers LB/Pro Ganshoren – met Les Engagés, CD&V en onafhankelijken – stijgt met 3,6 procentpunt en haalt 31,9 procent. Open MR, de lijst van uitdager Stéphane Obeid waar ook Open VLD op stond, gaat vooruit met bijna vijf procentpunt en eindigt op 23 procent. Iets beter doet PS+Citoyens het, met 23,6 procent. Défi gaat met 3 procent achteruit. Ecolo-Groen moet flink terrein prijsgeven. De partij haalt 11,1 procent, een verlies van 5,3 procentpunt. Ook N-VA gaat achteruit en verliest haar enige zetel. Lijsttrekker Karl Vanlouwe keert niet terug in de gemeenteraad.

Nederlandstaligen Philippe Beghin (ProGanshoren) wordt opnieuw Vlaams schepen. Ook Kristine Bormans (ProGanshoren), Erik Van den Berghe (PS+Citoyens), Arne Smeets en Elke Van den Brandt (Groen), en Massimo Scotti en David Steegen (Open MR) zijn verkozen. Van den Berghe wordt voorzitter van de gemeenteraad.

ZETELVERDELING

11 +2 LB

7 +7 PS + Citoyens

7 +2 OPEN MR

3 -1 ECOLO/GROEN

1 -1 DEFI

Evere

Wie wordt de burgemeester? De Lijst Burgemeester, aangevoerd door huidig interim-burgemeester Ridouane Chahid (PS), haalt een stevige winst binnen van 8,2 procentpunt, goed voor in totaal 45,9 procent. Hij neemt de sjerp over van zijn partijgenoot – huidig burgemeester en minister-president – Rudi Vervoort, die lijstduwer was.

Winnaars en verliezers Défi krijgt zware klappen en verliest 6,7 procentpunt tot 5,5 procent, 1 zetel minder. Oppositiepartij MR zet een indrukwekkend resultaat neer. De liberalen halen 6,6 procentpunt meer en belanden daarmee op 23 procent, goed voor 9 zetels. Ecolo-Groen verliest 6,1 procentpunt waarmee de ecologisten uitkomen op 10,7 procent. Les Engagés haalt 4,9 procentpunt meer binnen en komt uit op 10,9 procent. Beide partijen behaalden zondag 3 zetels.

Nederlandstaligen Er zijn drie Nederlandstalige gekozenen in Evere: Ingrid Haelvoet (Lijst Burgemeester), Elisa Bruno (Ecolo-Groen) en Elsje Bouttelgier (MR).

19 +3 LB

9 +3 MR

3 -4 ECOLO/GROEN

3 +2 LES ENGAGÉS EVEROIS

1 -3 DÉFI

Wie wordt de burgemeester? Dankzij zetelwinst van haar coalitiepartner MR-VLD kan burgemeester Claire Vandevivere (LBJette) er een nieuwe termijn bijdoen. Een voorakkoord met MR-VLD en EcoloGroen gunt haar de meerderheid. In populariteitsstemmen is Fouad Ahidar de winnaar.

Winnaars en verliezers LBJette moet 13,5 procentpunt inleveren. De liberalen, onder leiding van Sven Gatz, winnen ten koste van Ecolo-Groen. MR-VLD haalt 17,8 procent, de ecologisten 12 procent, een respectievelijke winst en verlies van zo’n 5 procentpunt. Op de oppositiebanken krijgen nieuwkomers PTB-PVDA en Team Fouad Ahidar vier en vijf zetels. N-VA, Défi en Vooruit verliezen hun plek.

Nederlandstaligen In de meerderheid zijn de schepenen Joris Poschet (CD&V) en Nathalie De Swaef (Groen) herverkozen. Daarnaast komen Joëlle Electeur (CD&V) en Joyse Yusuff (Groen) als nieuwe Nederlandstaligen op het toneel. Bij de liberalen is Sven Gatz de enige Nederlandstalige. Vooruit is niet langer vertegenwoordigd. In de oppositie vertolkt Jan Busselen (PVDA) de Nederlandstalige stem.

ZETELVERDELING

11 -5 LBJETTE

7 +2 MR/VLD

6 0 PS/VOORUIT

5 +5 TEAM FOUAD AHIDAR +1090

4 -3 ECOLO/GROEN

4 +4 PTB/PVDA

Jette

Jean-Paul Van Laethem

zetels

Vincent De Wolf

Ridouane Chahid

Claire Vandevivere

De uitslagen

Koekelberg

Wie wordt de burgemeester? In Koekelberg haalt Ahmed Laaouej met zijn PS-burgemeesterslijst waarop ook Vooruit en Alternative Humaniste stonden, 50,3 procent van de stemmen, een absolute meerderheid. Om zijn meerderheid te verstevigen neemt Laaouej wellicht nog een partij op in de coalitie.

Winnaars en Verliezers De PS-lijst stijgt fors, met 19,7 procentpunt. Open MR, met ook Open VLD en CD&V maar deze keer zonder Philippe Pivin, krijgt flinke klappen, maar wordt toch de tweede grootste. De partij eindigt op 22,1 procent, 16,7 procentpunt minder dan in 2018. Ook Ecolo-Groen gaat achteruit. De partij verliest 2,4 procentpunt en komt uit op 14,3 procent. Les Engagés behaalt 10,6 procent, een verlies van 1,1 procentpunt. N-VA strandt op 2,7 procent.

Nederlandstaligen Bij LB is alleen Dirk Lagast verkozen, lijstduwer Robert Delathouwer haalt het niet. Bij Ecolo-Groen krijgen zowel lijsttrekster Marie Bijnens als lijstduwster Tinne Van der Straeten een zitje in de gemeenteraad.

ZETELVERDELING

27 zetels

16 +7 PS/VOORUIT

6 -6 MR/OPEN VLD avec vous

3 -1 ECOLO/GROEN

2 0 LES ENGAGÉS/CD&V

Oudergem

Wie wordt de burgemeester? In Défi-bastion

Oudergem haalt de Lijst van de Burgemeester van burgemeester Sophie de Vos opnieuw een absolute meerderheid. Zoekt de partij naar een coalitiepartner voor een comfortabele meerderheid? Dan zal - in tegenstelling tot 2018 - die keuze wellicht niet op Ecolo-Groen vallen.

Winnaars en verliezers Défi komt sterk uit de bus met bijna vijftig procent van de stemmen, al is dat een verlies van 2 zetels. De groenen verloren terrein en zakten naar de positie van derde grootste partij, met 20,2 procent van de stemmen. Die stemmen zijn mogelijk weggekaapt door de nieuwe lijst MR-Les Engagés-VLD-CD&V, die met 22,9 procent van de stemmen als tweede grootste partij eindigde. Ook de lokale PS-fractie boekt een vooruitgang vergeleken met 2018 en behaalt 9,9 procent van de stemmen in Oudergem.

Nederlandstaligen Philippe Adriaenssens (MR-Les Engagés-VLD-CDV), Myriam Fobe (Ecolo-Groen) en Lieve Jorens (Ecolo-Groen) zijn de Nederlandstalige gekozenen.

17 -2 LB

8 +8 MR/LES ENGAGÉS/VLD/CD&V

6 -2 ECOLO/GROEN

2 +1 PS

Wie wordt de burgemeester? De lijst van burgemeester Bernard Clerfayt (Défi) krijgt zware klappen. Zowel MR-Les Engagés, PS, Ecolo-Groen als PTB-PVDA zijn groter. PS onderhandelt nu als grootste partij met MR-Les Engagés, Ecolo-Groen en zelfs Clerfayt, maar het is onzeker of lijsttrekker Hasan Koyuncu (PS) ook burgemeester wordt.

Winnaars en verliezers Titelvoerend burgemeester Bernard Clerfayt haalt met zijn lijst amper 12,6 procent van de stemmen, maar liefst 19,4 procentpunt minder dan in 2018, toen de lijst 32 procent haalde. MR & Les Engagés 1030 doet het goed: de kartellijst haalt 18,2 procent, ondanks het wegvallen van kopvrouw Hadja Lahbib. Les Engagés zijn goed voor 7,2 procent. Team Fouad Ahidar met Ange-Raïssa Uzanziga (ex-Groen) in de rangen, haalt van uit het niets 8,5 procent, goed voor 4 zetels.

Nederlandstaligen Vooruit haalt met Hannelore Goeman als kopvrouw 2,3 procent. Vlaams minister van Brussel en Media Cieltje Van Achter achtervolgt met de N-VA op 2,1 procent. Dat is in beide gevallen niet genoeg voor een zetel. Quentin van den Hove (Open VLD) is verkozen van op de Lijst van de Burgemeester. Gudrun Willems en Anton Schuurmans krijgen een zitje voor Ecolo-Groen en CD&V.

ZETELVERDELING

10 +1 PS

10 +10 MR & LES ENGAGÉS 1030

9 -1 ECOLO/GROEN

6 0 PTB/PVDA

6 +2 LB

4 +4 TEAM FOUAD AHIDAR + 1030

2 +2 1030 ENSEMBLE

Schaarbeek

Hasan Koyoncu

Sophie de Vos

Aan het gemeentehuis van Schaarbeek wordt gezongen en gedanst. Wiens overwinning gevierd werd, bleef onduidelijk. © BRAM VAN RENTERGHEM

Ahmed Laaouej

Sint-Agatha-Berchem

Wie wordt de burgemeester? De Lijst Burgemeester (voortgekomen uit Les Engagés) behaalt een overwinning met 33,6 procent, 7,6 procentpunt meer dan in 2018. Christian Lamouline zal zijn sjerp behouden.

Winnaars en verliezers De socialisten zetten een sterk resultaat neer met 23,1 procent, 4,9 procentpunt meer. Ecolo-Groen krijgt een klap van 5,7 procentpunt en komt op 9 procent. De liberalen stranden op 18,4 procent en verloren 4,2 procentpunt. Dat heeft mogelijk te maken met het resultaat van de nieuwe burgerlijst Be Berchem die 8,4 procent haalt. Die lijst wordt aangevoerd door Nathalie Mayor (oud-MR) en geduwd door Vincent Riga die de overstap maakte van Open VLD. N-VA en Défi scoorden respectievelijk 4 en 3,5 procent en verdwijnen uit de gemeenteraad.

Nederlandstaligen Katia Van Den Broecke op de lijst Ecolo-Groen en Ilse Carlé van Open MR zijn de twee Nederlandstalige gekozenen.

ZETELVERDELING

Sint-Gillis

Wie wordt de burgemeester? De Lijst van burgemeester Jean Spinette (met kandidaten van PS en Vooruit), incasseert een klap van bijna 6 procent, maar blijft met bijna 35 procent wel afgetekend voorop. De huidige coalitie blijft besturen met Ecolo-Groen.

Winnaars en Verliezers PTB-PVDA maakt een reuzensprong van 12 procent voorwaarts in Sint-Gillis. Dat Ecolo-Groen zijn score van 2018 niet meer evenaart lag in de lijn der verwachtingen. De ecologisten leveren bijna 5 procentpunt in. De liberalen van Open MR maken een grote sprong vooruit, van 9 tot 16 procent, maar zijn daarmee pas de vierde formatie. Défi-Volt doet het net zoals in andere gemeenten erg slecht en blijft onder de 3 procent.

Nederlandstaligen. Op de lijst van de burgemeester is Willem Stevens (Vooruit) verkozen. Hetzelfde geldt voor Anna Milojkowic bij PTB-PVDA. Op de Ecolo-Groenlijst gaan Loes Salomez en Suzanne Ryvers naar de gemeenteraad. En ook bij de liberalen is er met Melanie Verroken een Nederlandstalige gekozene.

Sint-Jans-Molenbeek

Wie wordt de burgemeester? Molenbeeks burgemeester Catherine Moureaux houdt stand: PS-Vooruit gaat er weliswaar zwaar op achteruit, maar weet de PTB/PVDA van Dirk De Block nipt af te houden. De socialisten scoren 23,1 procent, de marxisten 22,2 procent. Een voortzetting van de huidige paarse coalitie is onmogelijk. In haar reactie aan BRUZZ reikt Moureaux de PTB/PVDA nadrukkelijk de hand, maar ze wil er een derde partij bij om "de meest progressief mogelijke coalitie op de been te brengen".

Winnaars en verliezers De socialisten verliezen 8,2 procentpunt. De PTB-PVDA klimt naar 22,2 procent, een stijging met 8,5 procentpunt. De liberalen van MR-VLD volgen met 17,1 procent, een verlies van 6,9 procentpunt. Team Fouad Ahidar springt uit het niets naar 14,6 procent. Molenbeek Autrement, de lijst van Ahmed El Khannouss, verovert 9,4 procent van de stemmen. Ook dat zijn allemaal nieuwe stemmen: El Khannouss kwam zes jaar geleden nog op voor het toenmalige cdH. Ecolo-Groen verliest stemmen: de groenen duiken van 8,2 naar 6,5 procent. Les Engagés-CD&V zit met 4,7 procent in de hoek waar de klappen vallen, een achteruitgang met 3,7 procent. Maarten Bijnens (N-VA) verliest zijn zetel in de gemeenteraad. De N-VA levert 0,8 procent in.

Nederlandstaligen De PTB-PVDA haalt met Dirk De Block en Maria Vindevoghel twee Nederlandstalige gemeenteraadsleden. Saliha Raïss (PS-Vooruit), Hilde Sagon (Ecolo-Groen) en Harmony Deknudt (Team Fouad Ahidar) zijn de andere gekozenen.

ZETELVERDELING

12 -5 PS/VOORUIT

11 +4 PTB/PVDA

8 -5 MR/VLD

7 +7 TEAM FOUAD AHIDAR + 1080

4 +4 MOLENBEEK AUTREMENT

2 -1 ECOLO/GROEN

1 -2 LES ENGAGÉS/CD&V

Christian Lamouline

Jean Spinette

Catherine Moureaux

De uitslagen

Sint-Joost-ten-Node

Wie wordt de burgemeester? Onafhankelijk burgemeester Emir Kir (LB) haalt op eigen houtje een absolute meerderheid van 50,5 procent en blijft daarmee nog zes jaar aan het roer. Een coalitie is dus eigenlijk niet nodig, maar toch reikt Kir de hand aan Les Engagés en MR, die samen opkwamen.

Winnaars en verliezers Met 4.176 voorkeursstemmen is Kir zeker van een nieuw mandaat. Hij boekt een lichte winst van 2,6 procentpunt. De PS haalt 19,9 procent. De derde partij in Sint-Joost is Ecolo-Groen met 15,5 procent van de stemmen, een verlies van bijna tien procentpunt. Team Fouad Ahidar breekt niet door.

Nederlandstaligen Wout Van Eylen (CD&V) stond op de zevende plek op de gemeenschappelijke lijst met Les Engagés en MR en kreeg 151 stemmen achter zijn naam. Verder zijn Marie-José Byl (666 stemmen) en Stéphanie Ngongo (541 stemmen) als Nederlandstaligen verkozen van op de burgemeesterslijst van Kir. Het leek even of de gemeenteraad voortaan vier Nederlandstaligen zou tellen, één meer dan tijdens de voorbije legislatuur, maar Groen-verkozene Frédéric Roekens neemt na 15 jaar ontslag uit onvrede met Kir.

ZETELVERDELING

Sint-Pieters-Woluwe

17 0 LB

6 +6 PS/VOORUIT

4 -5 ECOLO/GROEN

2 +2 LES ENGAGÉS/CD&V/MR/VLD

Wie wordt de burgemeester? Benoît Cerexhe (Les Engagés) behoudt zijn burgemeesterspost. De vernieuwde Lijst van de Burgemeester – een samenwerking tussen liberalen en christendemocraten – haalt meer dan zestig procent van de stemmen. De coalitie zal bestaan uit MR, Open VLD, Les Engagés en enkele onafhankelijke politici.

Winnaars en verliezers Ecolo-Groen verliest licht, maar komt nog op de tweede plaats met 18,7 procent van de stemmen, gevolgd door de socialistische lijst Citoyens + PS-Vooruit met 9,8 procent. Défi Alternative verliest vergeleken met 2018 en eindigt op de laatste plaats met 9,7 procent.

Nederlandstaligen Carla Dejonghe wordt schepen van Nederlandstalige Aangelegenheden en Economie, met een overtuigende score van 1.104 voorkeurstemmen en als tweede Nederlandstalige op de Lijst van de Burgemeester (Open MR Woluwe). De andere Nederlandstalige gekozene is Alexia Bertrand (Open VLD).

ZETELVERDELING

Sint-Lambrechts-Woluwe

Wie wordt de burgemeester? Het Défi van huidig burgemeester Olivier Maingain is zoals algemeen verwacht de grootste geworden in Sint-Lambrechts-Woluwe. De partij scoort weliswaar 13,9 procentpunt lager en strandt op 45,5 procent.Maingain is er al sinds 2006 burgemeester.

Winnaars en verliezers De christendemocraten, die deze verkiezingen opkomen in de gemeente als Les Engagés, halen 12,4 procent. Dat is zo'n 5 procentpunt meer dan in 2018. De liberalen scoren erg goed: ze halen 9,1 procentpunt meer, goed voor een resultaat van 20,2 procent. De lijst werd versterkt met onder meer de eerste schepen Isabelle Molenberg, die Défi verliet. Ecolo-Groen verliest stemmen (4,7 procentpunt) en komt op 12,1 procent. De socialisten komen niet verder dan 7 procent.

Nederlandstaligen De vijf Nederlandstalige gekozenen in SintLambrechts-Woluwe zijn Isabelle Hannepin (PS-Vooruit), Tamara Liénart (Lijst Burgemeester), Kurt Deswert (MR+), Catherine de Buck van Overstraeten (MR+), en Els Philips (MR+).

ZETELVERDELING

21 -4 LB

8 +4 MR+

4 -2 ECOLO/GROEN

4 +4 LES ENGAGÉS

2 +2 PS/VOORUIT

Wie wordt de burgemeester? Hoewel de Burgemeesterlijst van Boris Dilliès als overtuigend winnaar uit de bus kwam, slaagden MR en Défi er niet in een absolute meerderheid binnen te halen. Daarvoor komen ze drie zetels tekort, zo blijkt uit de volledige resultaten.

Winnaars en verliezers De gemeenschappelijke lijst MR-Défi is goed voor bijna 40 procent. Met 21,6 procent van de stemmen, een daling van 5, 2 procentpunt, is Ecolo-Groen nummer twee. De socialisten halen 13,6 procent, een verdubbeling. De christendemocraten halen 11,2 procent, een stijging van 3,7 procentpunt. Ook Uccle En Avant gaat er lichtjes op vooruit. Met 4 zetels heeft de partij van Marc Cools er eentje meer, en evenveel als Les Engagés. De N-VA daarentegen daalt met 0,5 procentpunt, en komt niet in aanmerking voor een zetel. Dat geldt ook voor het Collectif Citoyen, dat 1,8 procent van de stemmen krijgt.

Nederlandstaligen Jean-Luc Vanraes (Open VLD), voormalig Brussels minister en jarenlang OCMW-voorzitter in Ukkel, is de enige Nederlandstalige gekozene in de gemeente.

ZETELVERDELING

Ukkel

Emir Kir

Benoît Cerexhe

Olivier Maingain

Boris Dilliès

Wie wordt de burgemeester? Hoewel het kartel

MR-Défi als grootste partij uit de bus komt, zijn er gesprekken aan de gang over een grote linkse coalitie met PS-Vooruit (9 zetels), Ecolo-Groen (8 zetels) en PTB-PVDA (8 zetels). De bedoeling is een gezamenlijk "progressief programma" op te stellen. Samen hebben ze een ruime meerderheid van 25 op 37 zetels. Als het lukt, zou Charles Spapens (PS) – en niet MR-kopman Cédric Pierre-De Permentier – de nieuwe burgemeester worden.

Winnaars en verliezers De rood-groene coalitie krijgt klappen:

Ecolo-Groen verliest zowat 6 procentpunt, tot 19 procent. PS-Vooruit blijft min of meer stabiel op 25 procent. PTB-PVDA boekt bijna 10 procentpunt vooruitgang en springt over Ecolo-Groen. Huidig burgermoeder Mariam El Hamidine (Ecolo), die de aftredende coalitie leidde, zette een stap opzij voor ex-Kamerlid Séverine de Laveleye.

Nederlandstaligen Ecolo-Groen levert met Liesbeth Goossens en Flo Flamme twee Nederlandstalige gemeenteraadsleden. Teresa Vetter (PTB-PVDA) is de derde.

ZETELVERDELING

Watermaal-Bosvoorde

10 +10 MR/DÉFI

9 -1 PS/VOORUIT

8 -3 ECOLO/GROEN

8 +4 PTB/PVDA

2 0 LES ENGAGÉS

Wie wordt de burgemeester? MR-GM-Les Engagés, de lijst van Brussels MR-voorzitter en formateur David Leisterh, en Ecolo-Groen blijven de gemeente samen besturen. De burgemeestersjerp gaat, ten koste van de ecologisten, naar de liberalen. Als Leisterh minister-president wordt, zal hij enkel titelvoerend burgemeester zijn.

Winnaars en verliezers Ecolo-Groen verliest licht en komt op de tweede plaats met 26,2 procent. De socialistische lijst PS-Vooruit CauseComm volgt met 17,7 procent, 7 procentpunt meer dan in 2018. Défi verliest terrein en zakt naar 14,3 procent, bijna 8 procentpunt minder. Splinterpartij Récupérons Nos Voix doet voor het eerst mee aan de gemeenteraadsverkiezingen en haalt 3,8 procent van de stemmen binnen.

Nederlandstaligen MR-GM-Les Engagés levert de Nederlandstalige schepen. Wie dat wordt, is nog niet bevestigd. Maar Julie Monchicourt (Open VLD), partner van Leisterh, is de enige Nederlandstalige gekozene.

ZETELVERDELING

12 +12 MR/GM/LES ENGAGÉES

8 -4 ECOLO/GROEN

5 +2 PS/VOORUIT CAUSE COM

4 -3 DÉFI

Vorst

Cédric PierreDe Permentier

David Leisterh

37 zetels

Amerikaanse stafford Alle soorten welkom op allereerste hondenfestival

Op het gloednieuwe hondenfestival Woofstock BXL, dat zondag plaatsvindt, zijn alle rassen welkom, ook Amerikaanse staffords met de bedenkelijke reputatie van vechtersbaas. Eigenaars kunnen met hun dieren massage-, meditatie- en fitnessworkshops volgen.

door Andy Furniere

Sophie Barrière was een van die vele mensen die tijdens de covidpandemie een hond namen, in haar geval de Jack Russel Ubi. De Brusselse was toen nog uitbater van cocktailbar Green Lab, samen met Leslie Moreau, en ze besliste om een opleiding tot hondentrainer te volgen. “Honden zijn een constante aanwezigheid in mijn leven sinds mijn vroege jeugd,” zegt Moreau. Toen Green Lab eerder dit jaar de deuren moest sluiten, beslisten de twee om hun liefde voor viervoeters om te zetten in de organisatie van een hondenfestival: Woofstock BXL, dat zondag voor de eerste keer plaatsvindt.

Canada en Groot-Brittannië kennen het fenomeen van hondenfestivals al jaren. Ook in België bestaan gelijkaardige evenementen, maar Woofstock BXL brengt het concept eindelijk naar de hoofdstad, die ongeveer negentigduizend honden op haar grondgebied telt. Daarbij staat openheid voorop, benadrukken Barrière en Moreau.

“Sommige festivals weigeren honden van een zogezegd ‘gevaarlijk’ ras, maar wij heten uitdrukkelijk alle soorten welkom,” zeggen ze. “Amerikaanse staffords zijn bijvoorbeeld heel lieve dieren, maar in films en series worden die doorgaans neergezet als vechthonden, wat nefast blijkt voor hun reputatie. Sowieso ligt de oorzaak van agressief gedrag bij honden eerder bij de baasjes en bij hun manier van opvoeding.”

• Atletischeengespierdehond. Bijzonderkenmerkendiszijn brede kop met sterkekakenen halfopstaandeoren

Op Woofstock BXL krijgen baasjes een schat aan informatie aangereikt over hoe ze hun hond gelukkig kunnen houden en de band met hun dier kunnen versterken. Zo kunnen ze onder meer aan hun fysieke en mentale gezondheid werken tijdens massage-, meditatie- en fitnessworkshops.

• Doorslechtefokpraktijkenen illegalehondengevechteneen slechtereputatiegekregen

• Zijnwerkelijkekarakterislief, zachtaardig,toegewijden dapper

“Bij de fitnessworkshops leren honden onder meer alle vier hun poten apart te gebruiken,” legt Barrière uit. “Dat vormt een stevige uitdaging, maar ook een uitstekende work-out.” Zelf zal ze als yoga-instructrice een ‘doga’-les leiden, yoga waar mensen met hun eigen hond aan deelnemen.

Tijdens workshops en begeleide wandelingen krijgen mensen tips om de communicatie met hun huisdier te optimaliseren en om ze voldoende prikkels te geven. “Veel honden, zeker in de stad, lijden onder verveling door een gebrek aan variatie in hun activiteiten. Wandelen is niet voldoende. Voor hun welzijn is het belangrijk om bijvoorbeeld te zorgen dat ze zaken hebben om lang op te kauwen en ook hun reukzin te stimuleren.”

Een mogelijke activiteit is mantrailen, waarbij honden iemand moeten vinden aan de hand van diens unieke geur. Het is een spelvorm van een techniek die de politie gebruikt bij zoek- en reddingsoperaties. De hondenbrigade van de Brusselse politie zal op Woofstock BXL demonstreren tot wat politiehonden in die zin in staat zijn. Daarnaast komt er ook een ervaren trainer van detectiehonden spreken en iemand van de organisatie Nosaïs, die inzet op de gave van honden om ziekten – zoals covid-19 – op te sporen.

Bezoekers kunnen ten slotte leren hoe betere foto’s te nemen met hun viervoeter en het festival zelfs verlaten met een tattoo met hondenthema, gezet door artiest Canidae.

Woofstock BXL vindt plaats op zondag 20 oktober, aan Thurn & Taxis.

Reeks nalezen?

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/beestigbrussel

Justitie Een jaar na de aanslag op Zweedse voetbalsupporters

‘Een post-it plakken op een belangrijk dossier, is niet meer nodig’

Het kattebelletje op het dossier dat niemand zag, een magistraat die niet overweg kon met het softwareprogramma, een kast waarin de farde verdween: het zorgde er allemaal mee voor dat Abdessalem Lassoued vorig jaar in Brussel een aanslag kon plegen op drie Zweedse supporters. Justitie sleutelt nog altijd aan een beter beleid. “Nulrisico bestaat niet, maar het is al beter.”

door Bram Van Renterghem

Op 16 oktober 2023 schoot de Tunesiër Abdessalem Lassoued aan Sainctelette drie Zweedse voetbalsupporters neer, twee van hen overleefden dat niet. Lassoued deed dat in naam van IS. Na een klopjacht werd de dader de volgende dag gevonden én doodgeschoten in een theehuis in Schaarbeek.

Het onderzoek naar die dodelijke arrestatie is intussen afgerond “na grondig onderzoek, en geklasseerd zonder gevolg,” aldus het parket van Brussel. Het

onderzoek naar de aanslag zelf loopt nog, klinkt het dan weer op het federale parket. De meeste ophef kwam er echter toen bekend raakte dat Lassoued zelfs helemaal niet in België had mogen zijn. Op 15 augustus 2022 had Tunesië om zijn uitlevering gevraagd. Lassoued was in zijn thuisland uit de gevangenis ontsnapt, waar hij een straf uitzat van bijna 27 jaar voor slagen met blijvende arbeidsongeschiktheid tot gevolg, poging tot moord en openbare dronkenschap. Tot een uitlevering kwam het niet, met alle gevolgen van dien.

Op 16 oktober 2023 doodde Abdessalem Lassoued twee Zweedse voetbalsupporters in Brussel.

De Hoge Raad voor Justitie (HRJ) onderzocht hoe dat kon gebeuren (zie hiernaast), en formuleerde ook heel wat aanbevelingen. In welke mate zijn die opgevolgd, een jaar na de feiten?

Personeel gezocht

Prioriteit nummer één: het wettelijk kader aanvullen – meer personeel dus. Door een tekort was de werkdruk op het Brussels parket hoog, en concentreerden magistraten en gerechtspersoneel zich op de behandeling van de dossiers zelf, en niet op de controle ervan. Waardoor dat van Lassoued effectief vergeten werd.

Dat wettelijk kader is intussen gestegen van 119 naar 124 magistraten. “Daarvan raakten er 107 effectief ingevuld,” zegt Marie-Rose Broucker, waarnemend procureur des Konings van het Brussels parket. In de feiten gaat het om 98 man personeel, na aftrek van de langdurig afwezigen (sowieso een verbetering ten opzichte van oktober 2023: toen werkten er 83 magistraten).

Bovendien zijn er zes voorgedragen kandidaten die wachten op hun benoeming, publiceert justitie binnenkort nog nieuwe vacatures, kwamen er vijftien juridische attachés bij, én Internationale Samenwerking kon rekenen op versterking, de afdeling die bevoegd bleek voor het dossier-Lassoued. “De situatie verbeterde, maar blijft nog altijd broos,” zegt Broucker. “Het kader is nog altijd niet helemaal opgevuld.”

Niet alleen het parket van Brussel kampt trouwens met personeelstekort. Over heel het land is het moeilijk om kandidaat-magistraten te vinden, ook voor de zittende magistratuur. “De aanwervingsprocedure verloopt nog altijd veel te traag en veel te log,” zegt Simon Deryckere, auteur van het boek Justice in Time. “Zelfs wie slaagde voor het moeilijke examen moet nog maanden wachten op de aanstelling. Dat een kandidaat bovendien niet weet in welke stad hij of zij aan de slag zal gaan, of in welke specialiteit, helpt ook niet.”

Wel goed nieuws: de sfeer op het Brussels parket zou verbeterd zijn. “We komen inderdaad van een periode met veel verloop en waar het niet mogelijk was om dat op te vangen,” zegt Broucker. De overblijvers moesten dat er ook nog bij nemen, waardoor zij overwerkt raakten en soms misnoegd uitvielen. Dat betekende

dossier

belandde in een kast, waardoor hij niet werd uitgeleverd aan Tunesië. De pers kreeg later een gelijkaardige kast te zien.

dan weer extra werkdruk voor de anderen. “De situatie op de werkvloer is gelukkig al verbeterd, al blijft de werklast hoog. Vergeet niet dat de complexiteit van de dossiers toeneemt, dat het aantal geweldsfeiten toeneemt, en dat digitalisering een bijkomende investering vraagt.”

Dashboard

Die digitalisering vormt een ander belangrijk speerpunt. De huidige databank MaCH wordt als ingewikkeld en ouderwets ervaren. Slapende dossiers kunnen niet worden geïdentificeerd, een herinnering instellen blijkt een gedoe en heel wat magistraten, onder wie degene die de zaak-Lassoued had moeten behandelen, kunnen niet met het programma werken, dat eigenlijk bedoeld is voor administratief medewerkers. De HRJ beveelt dan ook aan dat alle functionaliteiten van de computerprogramma’s goed gebruikt worden, en dat iedereen een vorming krijgt.

Al valt te bezien hoe relevant dat nog is, want alles zal veranderen met de komst van Just One, een digitale tool waarmee de magistraat verschillende databanken kan consulteren en waarin ook een dashboard komt dat een overzicht geeft van alle taken die nog openstaan. Een dossier licht dan oranje op als een termijn dreigt te verstrijken. “Op fardes schrijven of

post-its op de kaft plakken, zal niet meer nodig zijn,” zegt Broucker. “De tool toont de administratie onmiddellijk welke taak nog openstaat.”

Een jaar geleden werd beloofd dat het systeem in de loop van 2024 operationeel zou zijn, maar dat blijkt vandaag nog niet het geval. “De transformatie is nog aan de gang, het dashboard wordt binnenkort getest,” aldus Broucker. Just One wordt immers nationaal uitgerold, sneller dan dat kan het parket van Brussel dus niet gaan. “In de tussentijd werd de controle van de dossiers wel nog verder verfijnd en verbeterd,” aldus de procureur des Konings. Ook Deryckere ziet dat justitie op het vlak van digitalisering op de goede weg is. “We komen van onder nul en staan nu op nul,” zegt hij. “Nog niet zo heel lang geleden moest ik bellen naar een advocaat die dicht bij de rechtbank woonde, om via hem of haar mijn conclusies neer te laten leggen. Nu laad ik mijn pdf in op e-Deposit en één klik later ligt het neer op de rechtbank, een flinke verbetering. Wel heb ik geen weet van nieuwe stapjes die gezet zijn na de verkiezingen.”

Volwaardige procureur des Konings

Nog een aanbeveling uit het rapport, en wel de eerste, is ervoor zorgen dat er een

Het

rond Abdessalem Lassoued

RECONSTRUCTIE:

Hoe het kon dat een dossier in de kast bleef liggen

Door een samenloop van omstandigheden kwam het niet tot een uitlevering van Abdessalem Lassoued aan Tunesië. Dat blijkt uit het onderzoek van de Hoge Raad voor Justitie, dat in juni 2024 uitkwam. Zo stond de magistraat die het dossier moest opvolgen wel in cc bij het mailverkeer, maar was hij net met vakantie. De administratief medewerker maakte een dossier aan in de elektronische databank MaCH, maar de titularismagistraat beheerste “de functies van de software niet,” zo blijkt. In dat programma kon een automatische herinnering worden ingesteld, maar dat wordt nooit gedaan

“wegens te hoge werklast”. Een lid van het administratief personeel kleefde een post-it op het papieren dossier, met daarop twee vragen: ‘welke kwalificatie?’ en ‘federale gerechtelijke politie of lokale politie?’ Het dossier werd, in afwachting van een antwoord op die vragen door de magistraat, in een kast met lopende dossiers gelegd. Die kast staat op de administratieve dienst, en niet in het kantoor van de magistraat, die dus niet op de hoogte was.

Het dossier had in de kast opgemerkt kunnen worden, tijdens de gebruikelijke halfjaarlijkse controle. De lentecontrole van 2023 was echter niet

volwaardige procureur des Konings is, via “een solide wetgeving die de toets door het Grondwettelijk Hof doorstaat”. De procureur des Konings van een gerechtelijk arrondissement heeft de leiding over het parket van het hele arrondissement. De benoeming van de procureur sleepte jaren aan omdat door een gebrek aan overeenstemming over de taalrol. Sinds de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde is de procureur des Konings altijd Franstalig, maar na een klacht van de N-VA en de Vlaamse advocaten werd dat ongrondwettig verklaard.

Sinds 2021 wordt het parket dan ook bestuurd door een waarnemend procureur des Konings. Daardoor ontbreekt een korpschef in de volle betekenis van het woord. Zo moet een waarnemend procureur geen beleidsplan opstellen: een toekomstvisie die verder gaat dan directe doelstellingen en de jaarlijkse planning. Hierdoor trappelt het parket al een tijdje ter plaatse, en werden geen fundamentele verbeterprocessen in gang gezet.

gebeurd, weer door te hoge werklast. Over die uitblijvende controle werd het parketmanagement niet op de hoogte gebracht. Tot 16 oktober 2023, de fatale dag, merkte niemand op het parket dus op dat het dossier van uitlevering van Lassoued niet werd behandeld. En niet bij het parket alleen bleef dat onopgemerkt. “Noch de Tunesische autoriteiten, noch de FOD Justitie, noch de FOD Buitenlandse Zaken (die de vraag doorspeelden) maakten zich zorgen over het gebrek aan reactie van het parket van Brussel,” aldus het rapport. Zo komt het dat Lassoued niet werd uitgeleverd.

Vorige week koos de HRJ dan toch een nieuwe, volwaardige procureur: Julien Moinil. De 39-jarige werkt nu nog als federaal magistraat, waar hij zich vastbeet in dossiers als het voetbalschandaal Operatie Zero en het drugsproces Sky ECC. Over enkele

UN AN APRÈS L’ATTAQUE DES DEUX SUPPORTERS SUÉDOIS

FR Il y a un an, Abdessalem Lassoued a pu abattre deux supporters suédois à Bruxelles car un dossier demandant son extradition vers la Tunisie avait été laissé dans un placard. « Cela ne doit plus jamais se reproduire », avait dit le ministre de la Justice, Paul Van Tigchelt. La justice est-elle aujourd’hui mieux préparée ? La pénurie de personnel est résolue, le système numérique Just One rend l’oubli d’un dossier impossible, et depuis la semaine dernière, nous avons un procureur capable d’offrir un leadership à long terme et améliorer le processus de travail.

maanden begint hij aan zijn nieuwe mandaat.

Toch is het niet helemaal zeker of de hele saga nu van de baan is. Vlaams Belang en de N-VA vinden het niet kunnen dat de procureur slechts een functionele kennis van de andere taal moet bezitten. Die laatste partij stapt naar het Grondwettelijk Hof om die bepaling aan te vechten, bevestigt Vlaams Parlementslid Karl Vanlouwe (N-VA) aan BRUZZ. “De korpschef moet leiding geven aan leden van beide taalgroepen,” klinkt het. “Het spreekt vanzelf dat een zogenoemde functionele kennis van de andere landstaal daarvoor onvoldoende is.” De N-VA is trouwens niet de enige die de nieuwe wet aanvecht. Ook in het Frans is er beroep aangetekend.

Indien het Grondwettelijk Hof de regeling ongrondwettig verklaart, is de benoeming van de nieuwe procureur precair. Al kan het Hof kan ervoor kiezen om de gevolgen van de vernietigde bepaling te handhaven, waardoor de nieuwe procureur toch kan aanblijven.

Nulrisico

Blijft de slotvraag: kan het opnieuw gebeuren dat een dossier vergeten raakt, met mogelijk dodelijke gevolgen? “Nulrisico bestaat niet,” zegt Broucker. “Wel wordt alles in het werk gesteld om de controle te verhogen en de processen te verbeteren. De gebeurtenissen hebben iedereen van het belang daarvan bewust gemaakt. In elk geval zal de digitalisering daarin een heel belangrijke factor zijn.”

A YEAR AFTER THE ATTACK ON TWO SWEDISH SUPPORTERS

EN A year ago, Abdessalem Lassoued was able to shoot dead two Swedish supporters in Brussels because a file asking for his extradition to Tunisia was left in a cupboard. “This must never be repeated,” Minister of Justice Paul Van Tigchelt (Open VLD) said at the time. But is the judiciary now better armed? In part, yes. The staff shortage has been addressed, the digital system Just One makes forgetting a file impossible, and since last week we have a proper prosecutor who can provide longterm leadership and improve work processes.

Wie zit er achter het betonnen kunstwerk op de Ring?

Freya

Van Nieuwenhuysen

zoekt elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Liese uit Anderlecht.

Op de E40 Brussel-Oostende aan het knooppunt met de Ring rond Brussel in Groot-Bijgaarden staat op de middenberm een metershoge sculptuur uit beton. Wie Brussel binnenrijdt, kan er niet naast kijken. Voor wie zich afvraagt wat die vreemde sculptuur langs de autosnelweg moet voorstellen: het is het Signaal van Zellik van Jacques Moeschal, een Brusselse beeldhouwer en architect, die beroemd werd met zijn gebruik van beton voor monumentale kunstwerken in de openbare ruimte.

de Pijl van de Burgerlijke Bouwkunde ontwierp. Die indrukwekkende constructie bestond uit een 80 meter lange pijl. Helaas werd het werk in 1970 opgeblazen om plaats te maken voor een parkeerterrein.

Ook een vraag?

Stel je vraag en stem op BRUZZ.be

Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity

Jacques Moeschal begon als architect en studeerde aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Brussel. Hij raakte al snel gefascineerd door beeldhouwkunst, vooral door de mogelijkheden van beton. Beton was voor Moeschal veel meer dan een bouwmateriaal; het was een middel om grootschalige, abstracte vormen te creëren die krachtig opgingen in de openbare ruimte.

Moeschals doorbraak kwam in 1958 tijdens de Wereldtentoonstelling in Brussel, waar hij

Moeschal bewees met zijn Pijl dat beton niet alleen geschikt was voor gebouwen, maar ook voor monumentale kunst. Na dat succes verschoof Moeschal zijn focus volledig naar het creëren van sculpturen voor de openbare ruimte, ook langs autosnelwegen. Hij wilde dat iedereen zijn werken kon zien en ervaren, niet enkel bezoekers van musea of galeries.

Immense bouwwerken

Beton speelde een cruciale rol. Door de robuustheid en veelzijdigheid van het materiaal kon hij werken van immense proporties maken, die jarenlang zichtbaar zouden blijven.

Een van zijn bekendste werken, het Signaal van Zellik, bestaat uit een enorme open lus die op een 23 meter hoge betonnen zuil rust. Het beeld

verwelkomt automobilisten die Brussel binnenrijden. Al zijn werken getuigen van een groot geloof in technische vooruitgang, individuele mobiliteit en de toekomst. The sky was the limit, letterlijk. Zijn werk schiet als een kanonskogel meters de hoogte in.

Moeschal creëerde niet alleen werken in België, maar ook in het buitenland. Zo plaatste hij een Signaal in de Negev-woestijn in Israël en ontwierp hij een twintig meter hoge zonneschijf voor de Olympische Spelen in Mexico-Stad.

Door beton te gebruiken, kon hij werken maken die zowel krachtig als duurzaam waren, ideaal voor publieke ruimtes die voortdurend worden blootgesteld aan weersinvloeden. In 2018 werd het Signaal van Zellik officieel beschermd als monument, vanwege zijn historische, architecturale, artistieke en technische waarde. Het is niet alleen een baken voor de automobilist die Brussel in- en uitrijdt, maar ook een blijvende ode aan de mogelijkheden van beton als artistiek materiaal.

Een ‘gezonde baby’ van 136 kilo

Sinds afgelopen zomer vinden er geen nationale judotrainingen meer plaats in Brussel. Daarmee komt een einde aan een traditie die begon in 1981, toen Olympisch kampioen Robert Van de Walle het beu was zichzelf af te peigeren en in een vlaag van verstandsverbijstering een fitnessclub aan het Kasteleinsplein in Elsene overnam. Toen dat alarmerende nieuws het Belgisch Olympisch Comité bereikte, werd kersvers bondscoach Jean-Marie Dedecker eropuit gestuurd om Van de Walle op andere gedachten te brengen. Na een avond en een nacht inpraten op de beste Belgische judoka aller tijden kwam

Dedecker met een compromis naar buiten: Van de Walle zou judoka blijven als er voortaan nationale trainingen in zijn nieuwe zaak zouden plaatsvinden – waarmee bewezen is dat ‘win-win’ in Brussel werd uitgevonden.

moesten de judoka’s voor elke training wel zelf hun matten leggen – “Noem mij één ontwikkeld land waar zoiets gebeurt,” zegt Dirk Van Tichelt, bronzen medaillewinnaar op de Spelen in Rio. En dus vinden de nationale trainingen voortaan plaats in Wilrijk en Louvain-la-Neuve.

UZ BRUSSEL

In Sporting Flagey zoekt BRUZZ een interessant verhaal uit de Brusselse sportwereld. Deze week: legendarische judotrainingen in Brussel.

Al snel werden die trainingen een begrip in de judowereld. Vooral de bijeenkomsten in de kleine zaal in de Veldstraat in Etterbeek verdienen het predicaat legendarisch. Tot driehonderd judoka’s uit alle hoeken van het land kwamen daar samen om elkaar te testen en uit te dagen, waardoor vaak al na enkele minuten het zweet letterlijk van de kale muren droop. “Dertig onder hen haalden internationaal niveau,” zegt Dedecker vandaag over dat even unieke als ongenadige systeem. “Maximaal drie konden kampioen worden.”

Allemaal voorbij.

In de coronajaren was de gloednieuwe dojo van Royal Crossing Club Schaarbeek aan de Helmetsesteenweg nog enige tijd het decor voor de nationale trainingen. Voorzitter Alain De Greef kijkt er met een dubbel gevoel op terug. De honderd beste Belgische judoka’s in je club ontvangen mag dan wel een stimulans zijn voor de jonge generatie, de kosten – “Twee uur na afloop van de training stonden er nog judoka’s onder de douche” –waren navenant. En omdat de lessen zumba meer opleverden, was hij er niet rouwig om toen in 2022 Oudergem “de eer kreeg”. Daar

Het maakt een bezoek aan een van de vele Brusselse judoclubs niet minder interessant. Zo zit ik op een stralende herfstdag in Schaarbeek naast Erol Imeroski te kijken hoe zijn negentienjarige neefje Arbion door tweevoudig Europees kampioen Toma Nikiforov onder handen wordt genomen. Nikiforov, 31 intussen maar ondanks een geteisterd lichaam nog steeds wereldtop, heeft zijn handen vol met de 136 kilo zware en bijna 2 meter grote Arbion. “Un bon bébé,” lacht zijn nonkel, die de bijzondere humor van de AlbaneesMacedonische gemeenschap hoog in het vaandel draagt.

Duidelijk is dat binnen de familie Imeroski judo een heilige status heeft. Arbion judoot al sinds zijn zesde. Ook zijn twee jaar jongere broer Arbin (1m88, 99 kilo) is erdoor gebeten. Toch verhult Arbion niet hoe hij twee jaar geleden in de knoop lag met zichzelf en zijn sport. Op school liep het niet zoals verhoopt en dat temperde tijdelijk zijn liefde voor het judo. Vandaag helpt hij in de zaak van zijn vader, pizzeria La Fraise in Neder-Over-Heembeek. “Ik help bakken, praat met de klanten of ruim de tafels af.”

Dat heldere bestaan is zijn sport ten goede gekomen. Zo werd hij begin dit jaar voor het eerst Belgisch kampioen bij de min 21-jarigen in zijn gewichtsklasse. “Het was de prikkel om nog meer op explosiviteit te trainen en vaker te gaan lopen.” Met een jongere broer die hem op de hielen zit en het vooruitzicht dat hij over enkele maanden zijn titel moet verdedigen heeft Arbion geen tijd te verliezen. Bovendien is er altijd hun bijzondere voornaam die hem en zijn broertje aan iets herinnert. “Ar is Albanees voor goud. (Lachend) Heb ik je al verteld hoe mijn tweelingbroertjes van tien heten? Armond en Armend. Natuurlijk doen ook zij aan judo.”

Luc Kempen

Hoop doet leven: achter de schermen van het grootste fertiliteitscentrum van België. Volg de reeks in BRUZZ 24 en op BRUZZ.be

WIN ELKE DAG

Rond iets over acht ’s morgens maak je kans op een dagprijs bij Robbe en ‘s avonds belt Amanda je terug met een vraag. Beantwoord je die juist? Dan win je nog eens.

Luister naar BRUZZ radio via 98.8 FM of via de BRUZZ-app

‘RUPTURE’ ON TOUR

Rupture, de documentairefilm van BRUZZ in samenwerking met D’Broej, gaat vanaf 17 oktober op tournee langs twaalf Brusselse gemeenschapscentra.

Alle data en locaties op n22.brussels/rupture

De slaapkamer

Camille

Camille is tien en woont in Watermaal-Bosvoorde. Ze is een grote fan van Harry Potter: “Ik wil net zo slim zijn als Hermelien, net zo grappig als Ron en net zo stoer als Harry.”

‘De juf noemt me babbelkous omdat ik zo veel praat’

Elke week gaat BRUZZ op bezoek bij een kind in Brussel in zijn of haar slaapkamer. Deze keer is dat bij Camille (10) die met haar ouders in Watermaal-Bosvoorde woont. “Ik lees stiekem tot heel laat manga’s in bed.”

door Annelies Bontjes foto Saskia Vanderstichele

Je hebt een tweepersoonsbed. Lig je meestal in het midden?

Nee, ik gebruik maar één kant. Ik lig aan ene kant en aan de andere kant liggen mijn boeken.

Heb je veel boeken?

Er liggen er altijd wel vijftien, zodat ik kan kiezen. Ik lees meerdere boeken tegelijk.

Wat voor boeken lees je?

Vooral manga’s. Ik hou van verhalen over gevechten.

Je mama zei dat je fan bent van Harry Potter.

Ja! Ik heb alle boeken gelezen en alle films gezien.

Hermelien leest ook veel. Is zij een voorbeeld?

Ik wil net zo slim zijn als Hermelien, net zo grappig als Ron en net zo stoer als Harry.

Weet je al wat je wilt worden?

Hockeyer of architect. Niet voor gebouwen, maar om ze in te richten.

Heb je je eigen kamer ingericht?

Ja, ik heb bedacht waar het bed moet staan, mijn piano en de vitrine. Mijn kledingkast zat helaas al vast in de muur. Maar het is nog niet af.

Woon je hier nog niet zo lang?

Ik woonde eerst in Sint-Gillis.

Vond je het leuker om in Sint-Gillis te wonen?

In Sint-Gillis ging ik de deur uit en dan waren veel cafeetjes en winkels dichtbij. Er was een Aziatische supermarkt en ik hou van Aziatisch eten. Hier is meer

groen en minder verkeer. En al mijn vriendinnen wonen hier.

Wat ligt er in de vitrinekast?

Ik heb een grote verzameling van kleine doosjes.

Waar vind je die?

Ik koop ze bij Les Petits Riens en ik krijg ook doosjes van oma als we naar Frankrijk gaan. Mijn favoriete is met een tekening van een vrouw en een gouden randje. Die kostte 20 euro.

Krijg je zakgeld?

Soms krijg ik geld als ik mijn ouders ergens mee help. Twee keer per jaar gaan we oude spullen verkopen voor de deur.

Wat zijn je hobby’s?

Op maandag notenleer, op woensdag piano en hockey, op donderdag Engels, op vrijdag hockey, op zaterdag hockeywedstrijd en op zondag scouts.

Dat zijn er heel veel.

En toch verveel ik me vaak in de avonden. Ik heb geen broer of zus en het is saai om alleen met mijn ouders te praten.

Welke talen spreek je?

Frans met mijn ouders, ik leer Engels en ik ga naar een Nederlandstalige school.

Ga je graag naar school?

Ja, want daar zijn mijn vriendinnen. De juf noemt me babbelkous omdat ik zo veel praat.

Heb je een telefoon?

Eentje zonder internet, ik kan alleen spelletjes doen en niet chatten met mijn vriendinnen.

Zou je dat wel willen?

Ja, er is een groepsapp met de klas en nu zit mijn mama daarin. Soms heeft ze ineens 120 berichten.

Welke superkracht zou je graag willen hebben?

Ik zou willen kunnen vliegen.

Waar zou je dan heen gaan?

Oh, naar alle landen. Bijvoorbeeld naar Thailand. Daar doe ik mijn spreekbeurt over.

Wat lijkt je leuk aan Thailand?

Ik zou er vooral heen willen voor het eten. Ik hou van sushibowl.

Maak je je weleens ergens zorgen over als je in bed ligt?

Nee. Ik lees altijd in bed. Ik slaap eigenlijk bijna niet.

Ga je dan zo laat in bed?

Om 21 uur, maar dan ga ik stiekem nog lang lezen.

Reeks nalezen?

Lees de hele reeks op www.BRUZZKet.be/slaapkamer

‘JE LIS

EN

SECRET DANS MON LIT’

FR Cette semaine, BRUZZ s’invite dans la chambre de Camille, 10 ans. Elle vit avec ses parents à WatermaelBoitsfort. Elle est une grande fan de Harry Potter et de mangas. « Passée l’heure du coucher, je lis en secret. J’ai au moins 15 livres dans mon lit.»

“Ik verzamel kleine doosjes en koop ze vaak bij Les Petits Riens”

‘I READ IN SECRET WAY PAST MY BED TIME’

EN Every week, BRUZZ visits a child in Brussels in their bedroom. Camille (10) lives with her parents in WatermaalBosvoorde/Watermael-Boitsfort. She is a fan of Harry Potter and of manga. “I read in secret way past my bed time and I have maybe 15 books in my bed.”

BIO

• GeboreninVilvoordein1987,als jongste van vierkinderen

• Kweekteenpassievoor breakdanceenwordt professioneeldanser

• Vergaartbekendheidals choreograafin So you think you can dance

• Brengtin2014zijneersteroman Hard hart uit,na dat succes volgen Cécile (2015), Het moois dat we delen (2019)en De theorie van ‘de 1 of 2’ (2023)

• Maaktin2018dekortfilm Klem, toont inoktober 2024 zijneerste langspeler BXL opFilm Fest Gent

Ish Ait Hamou in de kashba van Tanger. “Ik begrijp de jongeren die hier naar de horizon komen staren. Op die leeftijd dromen we allemaal van een ander leven.”

Reportage

Met schrijver en filmmaker Ish Ait Hamou in Tanger

‘Ik heb vrede met het idee dat ik niet voor iedereen goed kan doen’

Enkele dagen voor de première van zijn eerste langspeelfilm BXL op Film Fest Gent reisde Ish Ait Hamou in het kader van het festival Moussem Belgica naar Tanger. Het werd een emotioneel moment voor de Vilvoordse ex-choreograaf en successchrijver, wiens familiegeschiedenis zijn werk diepgaand heeft gevormd. “Je dromen najagen is een mooi idee, maar het is niet voor iedereen haalbaar.”

Tekst en foto’s Sophie Soukias

Deze geur, dat is de geur van Marokko,” vertelt Ish Ait Hamou, terwijl hij het parfum van asfalt opsnuift waarvan de straten van Tanger, met hun kosmopolitische gevels, doordrongen zijn. “Dit is mijn madeleine van Proust.” De Vilvoordse schrijver van succesvolle boeken als Het moois dat we delen, Hard hart, Cécile en De theorie van ‘de 1 of 2’ kent de havenstad Tanger – een economische pijler van Marokko, met een bevolking vergelijkbaar met die van het Brusselse gewest – slechts als een eenvoudig doorgangspunt na het oversteken van de Straat van Gibraltar. Hoewel veel Marokkaans-Belgische families wortels hebben in Tanger en omgeving, heeft de familie Ait Hamou haar thuisbasis in Casablanca, de grootste stad van de Maghreb. “Als kind bracht ik daar al mijn zomers door. Casablanca is mijn tweede thuis,” zegt hij, terwijl we onze weg vervolgen richting de kashba (oude stad)

van Tanger. Ook hij draagt een camera rond zijn nek: “Sinds ik films maak, let ik veel meer op de kadrering en het licht.”

Ish Ait Hamou is naar Tanger gereisd op uitnodiging van Moussem, het in Brussel gevestigde ‘nomadische kunstencentrum’ dat geleid wordt door Mohamed Ikoubaân. Naar aanleiding van de 60e verjaardag van het tewerkstellingsakkoord tussen Marokko en België koos Moussem voor Tanger als startpunt voor Moussem Belgica. Dat multidisciplinaire festival organiseert het kunstencentrum samen met de regionale cultuurraad en iconische locaties zoals het Théâtre Riad Sultan en de Cinémathèque de Tanger. In november verhuizen het festival en de bijbehorende tentoonstelling naar Oujda, nabij de Algerijnse grens. Deze twee steden hebben een bijzondere betekenis, omdat veel inwoners van Noord- en Oost-Marokko naar België zijn geëmigreerd, voortgedreven door de hoop op een beter leven.

De vader van Ish Ait Hamou was een van die avonturiers, al vertrok hij vanuit een ander deel van het land. Vanuit het gebergte van de Hoge Atlas, waar hij opgroeide, kwam hij via Frankrijk in België terecht. Daar werkte hij in verschillende fabrieken, waaronder de smederijen van Clabecq in Tubize, en was hij getuige van de grote arbeidersstrijd in de jaren 1990. “Mijn vader stond midden in die gebeurtenissen. Ik keek ernaar met kinderogen, ik begreep het zonder het echt te begrijpen.”

Universele verhalen

De steile hellingen naar de kashba en de brandende middagzon herinneren ons aan de weinige slaap die we hadden na wat een gedenkwaardige avond werd. Luttele uren voor deze tocht nam Ish Ait Hamou plaats in het Théâtre Riad Sultan, genesteld in het hart van deze kashba, in het gezelschap van andere grote Marokkaans-Belgische stemmen, zoals de veelbekroonde schrijf-

ster Rachida Lamrabet, de Brusselse schrijver en dichter Taha Adnan, en de columniste en winnares van de Ultima voor Opkomend Talent Aya Sabi. Een actrice las er voor uit zijn recente, tot nu toe meest persoonlijke boek: De theorie van ‘de 1 of 2’

In de zaal was de emotie van het publiek, dat zijn werk voor het eerst ontdekte, voelbaar – “sommigen zouden zelfs een traantje hebben weggepinkt.” Toch verschilt het parcours van Ish Ait Hamou van dat van de Marokkanen die naar hem kwamen luisteren. Terwijl zij in het land van hun voorouders zijn opgegroeid, moest de zoon van Marokkaanse immigranten een leven opbouwen in een België waar hij zich niet altijd op zijn plaats voelde.

Maar Ish Ait Hamou houdt zich vast aan zijn dromen. Hij blinkt uit in hiphop en breakdance, en breekt door op televisie in het programma So you think you can dance Vervolgens wordt hij een van de weinige – een van de ‘1 of 2’ – Belgen met Marokkaanse roots die naam maken als schrijver in het Nederlands. Het succes vervult hem met vreugde, maar ook met twijfel. Twijfel van iemand die zich, terwijl hij vooruitgaat, afvraagt of hij de zijnen zo niet verraadt. En of hij de opofferingen van zijn ouders wel waardig is. Het is een parcours dat bezaaid is met onzichtbare obstakels: de ontkenning van zijn emoties en trauma’s, het onvermogen om zich te verheugen over het succes van anderen, omdat ze de ruimte voor zijn eigen succes lijken te verkleinen in een samenleving die de opwaartse mobiliteit van immigranten belemmert. Het is precies over al deze psychologische barrières dat De theorie van ‘de 1 of 2’ gaat. En hoewel Ish Ait Hamou zijn boek opdraagt aan de Marokkanen in België, overstijgt zijn boodschap de gemeenschapsgrenzen. “Onlangs vertelde een regisseur met wie ik heb samengewerkt me dat hij, zonder mijn naam op de omslag te

hebben gezien, zou hebben gezworen dat de auteur uit de Kempen kwam. Zozeer herkende hij zich in mijn verhaal: dat van een van de weinige jongeren uit het dorp die hun geluk in de stad gingen beproeven. Een Nederlandse journaliste schreef een recensie van mijn essay, waarin ze het vergeleek met haar eigen ervaring van het leven in een klein stadje in Nederland.”

Instagram versus realiteit

Vanaf de hoogten van de kashba strekt de Straat van Gibraltar zich uit zover het oog reikt. De blauwe tinten contrasteren met de horizon, aan de andere kant lonkt Spanje. Voor toeristen is dit panorama de perfecte achtergrond voor een Instagram-post. Maar voor de jongeren in Tanger is het een verre droom. “Laten we eerlijk zijn, hun kansen om een visum voor Europa te krijgen zijn vrijwel nihil, tenzij ze een zeker niveau van welvaart genieten,” betreurt Ish Ait Hamou. “Ik begrijp de jongeren die hier naar de horizon komen staren. Op die leeftijd dromen we allemaal van een ander leven.”

In Vilvoorde, waar hij is geboren en getogen en nog steeds woont met zijn vrouw en drie kinderen, kregen zijn dromen vorm in een park, omringd door zijn dansvrienden. “We deden allemaal aan breakdance, en onze droom was om het te

“Naarmate ik ouder werd, begreep ik dat ik Arabisch kon zijn zonder alles perfect uit te spreken, en Vlaams zonder een ‘autochtone’ Vlaming te zijn”

maken in Hollywood.” Een van de leden van de crew was Fouad Hajji, aan wie Ish Ait Hamou twintig jaar later de hoofdrol zou geven in zijn eerste langspeelfilm: BXL. Dat eerbetoon aan Brussel regisseerde Ish Ait Hamou samen met zijn broer Monir en werd geproduceerd door Adil El Arbi en Bilall Fallah (Black, Patser, Rebel, Bad boys: ride or die). BXL opent met de bereiding van een mitraillette, de van oorsprong Brusselse snack, terwijl de stem van Jacques Brel weerklinkt. Op de achtergrond vormen de aanslagen van 2016 en de tragische dood van Mehdi Bouda, die werd aangereden door een politieauto, het decor.

BXL, dat vorige vrijdag in wereldpremière ging op Film Fest Gent, vertelt het verhaal van Tarek, een 27-jarige MMA-kampioen, die een kans krijgt die hij niet kan weigeren: carrière maken in Las Vegas. Maar wat de kans van zijn leven lijkt, wordt een bron van diepe twijfels. Tarek vreest dat zijn jongere broer het zonder hem niet zal redden.

“Net als in mijn boeken hou ik ervan om advocaat van de duivel te spelen en vanzelfsprekendheden ter discussie te stellen. Als je de kans krijgt om te slagen, word je verondersteld om die kans te grijpen. Maar wat doe je als je sociale en familiale omgeving niet in staat is om dat succes te aanvaarden? Je dromen najagen is een mooi idee, maar het is niet voor iedereen haalbaar,” legt Ish Ait Hamou uit.

In tegenstelling tot het personage dat hij vertolkt, aarzelde de Vilvoordse Fouad Hajji geen seconde om zijn kans te grijpen, toen hij naar de Verenigde Staten kon gaan voor een masteropleiding. Die opportuniteit opende de deur naar rollen in misdaadseries als NCIS: Los Angeles. Ish Ait Hamou, van zijn kant, profiteerde van een programma waarmee hij zijn laatste jaar van de middelbare school kon overdoen in Californië. “We zouden elkaar daar terugvinden,” herinnert hij zich met een glimlach.

De straten van Tanger werken in op Ish Ait Hamou: “De geur van het asfalt hier, dat is Marokko. Dit is mijn madeleine van Proust.”

Van dat verblijf in de VS keerde Ish Ait Hamou terug met een nickname die zijn artiestennaam zou worden. “Ik heet Ismail, maar daar noemde mijn basketbalcoach me Ishmil. De ‘Ish’ is gebleven, het klonk goed voor een hiphopdanser.”

Identiteitscrisis

In Tanger is er geen sprake van dat hij bij zijn westerse bijnaam wordt genoemd. “‘Ish’, dat is een concept van elders. Hier wil ik aangesproken worden met de naam die mijn ouders me hebben gegeven.” Behalve misschien wanneer hij wordt voorgesteld als de auteur van De theorie van ‘de 1 of 2’, zoals tijdens een radio-opname enkele dagen voor zijn optreden in het Théâtre Riad Sultan. Een journaliste die speciaal uit Casablanca was gekomen, had hem in het Darija geïnterviewd. “Ik was nerveus, want ik beheers het Arabische dialect maar half, maar door er wat Frans doorheen te mengen, wist ik me te redden.”

Die knoop in zijn maag doet hem denken aan zijn kindertijd, toen hij de Arabische lessen na school probeerde te ontlopen. “Ik kon de woorden niet goed uitspreken en was bang dat ik niet geaccepteerd zou

worden door mijn klasgenoten. Ik zat midden in een identiteitscrisis. Met mijn lichte haren en groene ogen vroeg men zich vaak af of ik wel echt Marokkaans was. En ikzelf wist niet meer of ik Vlaams of Marokkaans was.”

De jonge Ish vermeed de lessen liever –“Dat zit in mijn aard, ik hou niet van conflict” – en zocht zijn toevlucht op het

À TANGER AVEC ISH AIT

HAMOU

basketbalveld, waar hij zich wel op zijn plaats voelde. “Ik ben opgegroeid met veel angsten, maar naarmate ik ouder werd, begreep ik dat ik Arabisch kon zijn zonder alles perfect uit te spreken, en Vlaams zonder een ‘autochtone’ Vlaming te zijn. Wat telt, is je geloof in wat je te vertellen hebt.”

Het is die overtuiging die Ish Ait Hamou en zijn broer leidde bij het schrijven van hun film BXL. “We hebben de film gemaakt die we wilden maken,” vertelt hij. “Een film over Brussel, gemaakt door Belgen van Marokkaanse afkomst, schept onvermijdelijk hoge verwachtingen, vooral in een gemeenschap die nog steeds zeer slecht vertegenwoordigd is in de filmindustrie. Mensen hopen op een film die hen in alle opzichten aanspreekt.”

Ish Ait Hamou herinnert zich de beginperiode van Adil El Arbi en Bilall Fallah, wier eerste films soms op buitensporig veel kritiek werden onthaald. “Terwijl je als je begint niet alles kan doen: een commerciële film maken, een nieuw verhaal over immigratie vertellen en tegelijkertijd het systeem omverwerpen.”

“Ik denk dat de Marokkaanse gemeenschap zich sterk zal herkennen in BXL, al weet je dat nooit zeker. Het is onmogelijk om een film te maken die iedereen aanspreekt. Vroeger bracht dat me nogal van mijn stuk, inmiddels heb ik vrede met het idee dat ik soms mensen teleurstel.”

Vanaf januari zal BXL in de Brusselse zalen te zien zijn. En misschien ooit in Marokko? “Dat zou een enorme eer zijn.”

Op 17/10 gaat Ish Ait Hamou in De Munt in gesprek met de Nederlands-Iraanse schrijfster Sholeh Rezazadeh, lamonnaiedemunt.be

FR IshAitHamou,ex-chorégraphede So You Think You Can Dance,aconsolidésarenommée avec des best-sellerscomme Hard Hart et De theorie van ‘de 1 of 2’.Ilselancedésormaisàlaconquêteducinéma avec BXL,présentéauFilm Fest Gent.Dans le cadre dufestivalMoussemBelgica,ils’estrenduàTanger pourcommémorer les soixanteansdelaconvention detravailentre le Maroc et laBelgique,unmoment chargéd’émotionpour cet artistedontl’œuvre est marquéeparl’histoiremigratoiredesafamille. « Cetteodeurdebitume,c’estcelleduMaroc.C’est mamadeleinedeProust.»

TITEL SAMENVATTING

WITH ISH AIT HAMOU IN TANGIER

EN Bodytekstsamenvatting

EN Afterhiscareerasadancerandchoreographer, IshAitHamoumadeaname for himselfasthe author of successfulbookssuchas Hard Hart and De theorie van ‘de 1 of 2’.Recently,hepresentedhisfirst featurefilm, BXL, at Film Fest Gentand, at theinvitation of theMoussemBelgicafestival,hetravelled to Tangierontheoccasion of 60 years of labour agreementbetweenMoroccoandBelgium.Anemotionalmoment for theartist,whosefamilyhistory marked by migrationhasshapedhiswork.“The smell of theasphalthere,thatisMorocco.Thisis my madeleinefromProust.”

Het huiswerk van de kiezer

Na mijn dagelijks uurtje sport zat ik even na te puffen in de sauna van een fitnessclub. De deur zwaaide open en twee stemmen kwamen binnengewaaid, enthousiast met elkaar converserend. Mannen, vijftigers op het eerste gehoor, in een taal die ik niet meteen kon thuisbrengen.

“What language are you speaking?” vroeg ik nieuwsgierig.

Karl Meesters is concertorganisator bij rien à voir en presentator van het VRT-programma Niks Te Zien, waar hij als slechtziende met bekende gasten op reis gaat. Hij schrijft tweewekelijks over zijn Brussel.

“Hindi,” antwoordden ze. Ze woonden intussen vijftien jaar in Brussel, na enkele jaren Parijs en andere Europese steden. “Brussel is de beste stad van Europa,” concludeerden ze.

Verrast vroeg ik waarom. “De levenskwaliteit is onbetaalbaar, net omdat ze zo betaalbaar is. Brussel bruist. Het is de wereld in het klein. De minderheden zijn in de meerderheid. Iedereen voelt zich er thuis. Een van dé symbolen van Brussel is een bastaardhond. Say no more.”

Hun overtuigde analyse verraste me en ik vroeg de twee mannen of ze gingen stemmen. Weg sfeer. “Nee, dat niet, dat heeft geen zin. Het is altijd hetzelfde. Politici beloven van alles, maar doen niks. Ze

denken alleen aan zichzelf.”

Die plotse negativiteit verbaasde me. Hoe kun je nu zo lyrisch zijn over Brussel en tegelijk zo cynisch over de politiek? Akkoord, de Brusselse politiek verdient zelden een schoonheidsprijs en kan tergend traag verlopen, maar ook dat weerspiegelt de complexiteit, de eigenheid van de stad.

En als dingen vooruitgaan, is dat zeker te danken aan die mensen die hun nek uitsteken, en dat zijn zeker ook politici. Het blijft voor mij dus een voorrecht om te mogen stemmen. Want dragen ook wij geen verantwoordelijkheid als kiezer, als burger?

Hellholes

‘Dankzij’ mijn slechtziendheid moet ik goed voorbereid naar de stembus. Ik moet perfect weten welk scherm eerst opent, waar welke kandidaten staan. Improviseren lukt niet. Ik neem dan ook uitgebreid mijn tijd om kandidaten op te zoeken, debatten te volgen, standpunten te vergelijken ... Zodra ik in het stemhokje ben, zeg ik tegen mijn begeleider: “Die persoon, op die plaats, op die lijst.”

Hoe kunnen wij verwachten dat de politiek ons goed vertegenwoordigt, als wij zelf

ons huiswerk niet maken? Stemmen heeft impact. Bewuste keuzes leiden tot betere beslissingen. De komst van de voetgangerszone was voor mij als slechtziende een bevrijding. Het bestaan van cultuurtempels zoals de AB, de KVS of Muntpunt in hartje Brussel is voor mij als muziekfanaat een zegen. En in Brussel werken zelfs de roltrappen. Bewuste keuzes leiden tot beter beleid, en ja het kan nog veel beter. De vuilheid, de drugsproblematiek, stations die ’s nachts transformeren in hellholes, liften als urinoirs, parken waar zelfs ‘goedzienden’ niet meer door durven. Is Brussel vandaag de beste stad van Europa? Allicht niet. Soms lijkt het alsof we voor elke drie passen vooruit, weer twee stappen achteruitzetten en dat is frustrerend. Maar Brussel kan het wel worden. De keuze is aan ons, en de kracht om te veranderen aan wie zondag verkozen raakte. Wie dat niet wil zien, is ziende blind. Zeg dat een slechtziende het gezegd heeft.

Reeks nalezen?

Wie alle columns van BRUZZ wil herlezen, kan de teksten terugvinden op BRUZZ.be/column

Uw gids door de culturele agenda 18 > 24/10

Levensvreugde als verzet

In Modesta (play of language and lips) verbeelden de jonge Brusselse theatermakers Anna Franziska Jäger en Nathan Ooms op muziek van Lander Gyselinck de mens die vitaliteit, wilskracht en vreugde verkiest boven cynisme, sociale conventies en beperkende moraal.

door Michaël Bellon

Performance Theater tegen het cynisme

Anna Franziska Jäger en Nathan Ooms zijn jonge theatermakers van een intussen aardige reeks licht bevreemdende stukken, die niet kiezen tussen dans of theater en die nieuwe ideeën over onze condition humaine triggeren. Zo zette Jäger in Bartlebabe een door marketingpraatjes en efficiëntiedenken uitgeleefde mens op de rand van een burn-out neer. In Ambient theatre fury zonken beide theatermakers dan weer als scrollende en bingewatchende personages weg in het spanningsveld tussen hyperindividuele bubbel en hypergeconnecteerd netwerk. Met hun nieuwe productie Modesta (play of language and lips) gaan Ooms en Jäger samen met spelers Rosie Sommers, Christine De Smedt en Arthur Loontjens aarzelend op zoek naar meer vitaliteit, wilskracht en vreugde.

Levensvreugde

Die zoektocht liep langs L’arte della gioia (‘De kunst van de vreugde’), een vuistdik boek waarin de Siciliaanse schrijfster Goliarda Sapienza (1924-1996) in een grillige, vloeiende, vrije stijl het leven van een zekere Modesta beschrijft. Het coming-of-ageverhaal, dat ook iets over de eerste helft van de Italiaanse twintigste eeuw vertelt, werd geschreven tussen 1967 en 1976, maar pas in 1998 postuum gepubliceerd. Sommigen beschouwen het als een meesterwerk, ook al beantwoordt de vrije vorm ervan niet meteen aan hooggestemde literaire stijlvereisten. “Het is een dik boek, maar het is zeker een aanrader,” vertellen Nathan Ooms en Anna Franziska Jäger. “Sapienza vermengt verschillende stijlen, gebruikt veel dialogen en speelt met de chronologie. Ze schreef

het boek ook helemaal met de hand, waardoor je de dagelijkse noodzaak van haar schrijven duidelijk voelt. Je volgt Modesta vanaf haar jeugd totdat ze rond de 60 is. In de manier waarop ze in het leven staat, zit ook een filosofie, die draait om vrijheid, levensvreugde en afstand ten opzichte van al wat dogmatisch is.”

Modesta is een bescheiden naam, maar het is dan ook niet de naam waarmee het hoofdpersonage in L’arte della gioia geboren wordt. Wel is het de naam die haar wordt gegeven wanneer ze haar ouders verliest en in een klooster wordt opgenomen. Modesta heeft juist een grote daadkracht. Ooms: “Ze lijkt compleet ontdaan van zelftwijfel en zelfkritiek. Ze reflecteert wel, maar ze laat er zich niet door immobiliseren. Terwijl die immobiliteit wel een

“Modesta zoekt naar een uitdagende moraal die in onze complexe wereld kan uitgaan van een bepaalde levensvreugde. En van de weigering om cynisch te zijn”

Nathan Ooms

kenmerk is van onze hedendaagse subjectiviteit, en ook iets is waar we het in onze vorige voorstellingen al over hadden. Ambient theatre fury ging over twee mensen die vastzaten. Modesta is daar een soort antwoord op. Het stuk zoekt tastend naar een uitdagende moraal die in onze complexe wereld kan uitgaan van een bepaalde levensvreugde. En van de weigering om cynisch te zijn. Cynisch in de zin dat je een spel met onrechtvaardige regels blijft meespelen. Modesta weigert dat te doen, waardoor ze de hele maatschappelijke constructie in vraag stelt.”

Het collectieve spreken

Die afstand ten opzichte van het dogmatische uit zich in Modesta’s relaties, die ze wegstuurt van normatieve relaties of het onderdrukkende carcan van de familie ten voordele van de vriendschap. Maar ook in een bevraging van het proces van volwassenwording, dat in klassiekere coming-ofageverhalen ook aan bod komt, in het verzet tegen levensbepalende instituten als de kerk, en in een bevrijdende visie op seks. Was dat misschien een reden voor het feit dat het boek van de vrouwelijke auteur pas 22 jaar na het schrijven postuum uitgegeven werd? Ooms: “De specifieke redenen en motivaties daarvoor zijn niet echt bekend. Er zit wel een sterke amoraliteit in het boek. Een aantal duistere zaken worden zonder enige interpretatie of duiding gepresenteerd. Langs de andere kant gebeurden en

In Modesta (play of language and lips) zoeken vijf verschillende performers naar het vitale hoofdpersonage uit Goliarda Sapienza’s gelijknamige boek. “Ze verschijnt en verdwijnt telkens weer tussen ons vijven,” zegt Anna Franziska Jäger.

verschenen er in de jaren 1960 wel meer zaken die konden choqueren. Het kan dus evengoed zijn dat de onbewerkte kwaliteit van het boek een rol speelde. De vlotte stijl grenst soms aan het kitscherige, en sommige passages ademen een soort newagesfeer. Maar het boek overstijgt dat ook altijd weer.” Het lijkt erop dat Sapienza ook in haar taalgebruik en literatuuropvattingen niet de heersende dogma’s wilde volgen.

Die zoektocht naar nieuwe vormen is ook voor Jäger en Ooms belangrijk. In die zin past de volgende, misschien verrassende disclaimer bij de voorstelling: wat

LA JOIE DE VIVRE POUR RÉSISTER

FR Anna Franziska Jäger et Nathan Ooms continuent de surprendre avec des œuvres déroutantes, explorant de nouvelles idées sur la condition humaine. Dans Bartlebabe, ils dépeignaient un individu épuisé par le langage marketing et l’obsession pour l’efficacité, tandis qu’Ambient Theatre Fury présentait des personnages tiraillés entre leur bulle hyper-individualiste et un monde hyper-connecté. Dans leur nouvelle création, Modesta (play of language and lips), la volonté et la joie de vivre l’emportent sur le cynisme et les conventions sociales.

de makers hierboven over het boek van Sapienza vertellen, is niet een-op-een terug te vinden in de voorstelling. Het ideeënonderzoek vormde de humuslaag waarop een vormenexperiment ontkiemde, dat vooral de taal aangaat. “We hebben wel intensief met het boek gewerkt, maar de voorstelling lijkt er niet op,” knikt Jäger. “Dat het boek zo onbewerkt is, maakt het ook geschikt om het te bewerken. We hebben een aantal beelden, een aantal momenten, een aantal ideeën gekozen en vertaald. Het hoofdpersonage Modesta is bij ons eerder aanwezig als een idee, een levensvisie, een energie. Onze voorstelling is een soort zoektocht van vijf heel verschillende performers naar dat personage en haar doorleefde bewuste vitaliteit. En we belichamen haar collectief. Ze verschijnt en verdwijnt telkens weer tussen ons vijven.”

“De choreografie van de voorstelling zit in de beweging, maar ook in de taal. Het realisme en het bijna-filmische van het boek laten we achter ons. We hebben onderzocht wat het betekent om de tekst collectief uit te spreken. De tekst krijgt zo iets machinaals en wordt een soort apparaat dat de taal als systeem openlegt, maar dat ook een eigen poëzie en taalervaring voortbrengt.” “Het element dat het geheel doet vloeien,” besluit Ooms, “is de muziek van Lander Gyselinck. Dit is trouwens de eerste keer dat we met specifieke muziek voor de voorstelling werken.”

Modesta (play of language and lips) van Anna Franziska Jäger en Nathan Ooms speelt op 19 en 20/10 in GC De Kriekelaar, kaaitheater.be

JOIE DE VIVRE AS A WAY OF RESISTANCE

EN Anna Franziska Jäger and Nathan Ooms’ work is an alienating trip, triggering new ideas about our human condition. Bartlebabe, for example, showed a human being jaded by marketing talk and efficiency threads, while Ambient theatre fury dropped scrolling characters in the tension field between the hyper-individual bubble and the hyper-connected network. In their new production Modesta (play of language and lips), the Brusselsbased theatre makers depict someone who prefers willpower and joie de vivre to cynicism, social conventions, and restrictive morals.

demens denkt

ZONDAGEN VAN DE FILOSOFIE

Het huisvandeMens Brussel organiseert op zondag een filosofisch seminarie met brunch

Café Ka a Visverkopers raat 21, 1000 Brussel.

Zondag 20/10, 24/11 > 2024

Zondag 23/02, 23/03 > 2025

Zondag 27/04, 25/05 > 2025 van 11u tot 13u

Voor meer info: www.vrijzinnigbrussel.be

Voor de brunch dient u zich in te schrijven via jan.vandenbrande@demens.nu

ORGANISATIE: huisvandeMens i.s.m. Oud udentenbond VUB en Humani isch Verbond. www.deMens.nu

Pop & JazzExpo Film

Opwaartse curve

Als Mura Masa kroonde de van het eiland Guernsey afkomstige Alex Crossan zich zeven jaar geleden tot de nieuwe god van de dansvloer. De dj en producer leende zijn diensten uit aan onder meer Stormzy, Charli XCX en Ariana Grande, mocht een Grammy op zijn schouw zetten en speelde met zijn mix van drum-’n-bass, techno, 2 step en hyperpop festivals plat. Met zijn nieuwe album Curve 1 zoekt de elektronicakunstenaar opnieuw de kleinschaligheid van de club op, zoals deze week in de Botanique.

MURA MASA 18/10, Botanique, botanique.be

Niet mis te verstaan

“Ik heb mij vaak misbegrepen gevoeld als tiener, en nu soms nog,” vertelde Angela Agyei, alias Miss Angel, deze maand in BRUZZ Select. Eerst zocht ze een uitweg als danser, maar de grote verlossing kwam toen ze ontdekte dat ze ook kon rappen. Zes jaar geleden debuteerde de Antwerpse met de single ‘Ghetto supahstar’, vorige maand toonde ze op haar eerste album Miss’Understood dat ze uit de voeten kan met zowel oldskool hiphop als r&b en grime.

MISS ANGEL 18/10, Ancienne Belgique, abconcerts.be

Zon en wolken

Vamos a la playa met een regenjas en een sjaal aan: gemeenschapscentrum De Vaartkapoen zet voor de derde keer een kruisbestuiving op poten tussen Brusselse artiesten en hun collega’s uit de Spaanse kuststad Valencia. Mogen voor tien uur bitterzoet strandvertier zorgen: Marala, Rokia Bamba, Autotest 80.10, The Abulu Band, Oropéndola, Yiría Imaná en Dr. Wey. Vergeet zonnecrème noch paraplu. (TZ)

FESTIVAL ESTELLÉS 19/10, De Vaartkapoen, vaartkapoen.be

Koortsdroom

Wie net als Ben Stiller graag eens een night at the museum doorbrengt, mag beginnen te popelen van ongeduld. Op 19 oktober doen de Brusselse musea naar goede gewoonte een nachtje door tijdens Museum Night Fever. Verwacht je aan escapades en excessen als muzikale parcours, performances, rondleidingen, artistieke eetfestijnen en proeverijen, latenightbezoeken aan expo’s, tattoo- en andere workshops, en zweterige afterparty’s.

MUSEUM NIGHT FEVER 19/10, verschillende locaties, museumnightfever.be

Keramiek is chic

De voorbije jaren heeft keramiek zozeer aan belangstelling gewonnen dat zelfs Nick Cave er zich onledig mee houdt en Brussel sinds dit jaar een volwaardige beurs rond de breekbare kunstvorm optrekt. In afwachting van de tweede editie van Ceramic Brussels in januari 2025 kunnen liefhebbers bij Galerie de la Béraudière terecht voor een voorproefje dat werk toont van keramiekbedrijvers als Picasso, Sterling Ruby en Jeff Shapiro.

CERAMICS FROM PICASSO TO THE PRESENT DAY > 11/1, Galerie de la Béraudière, delaberaudiere.com

Werelderfgoed

In 1974 ontdekte een groep boeren per toeval de necropool van Qin Shi Huangdi, de eerste keizer van China. De archeologische ontdekking, die 50.000 voorwerpen (waaronder het 8.000-koppige terracottaleger) uit het China van ruim 2.200 jaar geleden zou blootleggen, leidt een halve eeuw later tot een expo in Thurn & Taxis met 300 replica’s van de krijgers, strijdwagens, wapens en andere objecten. (KS) THE TERRACOTTA ARMY > 9/3, Thurn & Taxis, terracotta-exhibition.com

Game, set and match

“Mijn film is één grote aanmoediging: let’s talk,” vertelde de Brusselse regisseur Leonardo Van Dijl in BRUZZ Select over zijn langspeelfilmdebuut Julie zwijgt. Daarin hult een jonge tennisbelofte zich in stilzwijgen over haar coach, die door haar eliteclub uit het Brusselse is geschorst. De film kreeg een wereldpremiére en twee prijzen in Cannes, vertegenwoordigt België in de Oscar-race en geniet de steun van Naomi Osaka, de voormalige nummer één in het tennis.

JULIE ZWIJGT BE, dir.: Leonardo Van Dijl, act.: Tessa Van den Broeck, Ruth Becquart, Pierre Gervais

Hart der duisternis

De nacht valt in Kinshasa, en dat zorgt voor nodeloos veel onrust. De ene zoekt nog onderdak, omdat de Congo zijn wijk weer blank heeft gezet. De andere vreest problemen en gevaren die er niet zouden zijn als de elektriciteit het wel deed. Nelson Makengo verbeeldt en verhaalt in het impressionistische, levendige Tongo saa met veel gevoel en talent de dagelijkse beproevingen die knagen aan het geloof in een betere toekomst.

TONGO SAA BE, CD, dir.: Nelson Makengo

In the mood for Wong

De wereld moet het al twaalf jaar zonder een nieuwe film van Wong Kar-wai stellen. Geen wonder dat er pandemieën uitbreken, oorlogen woekeren en waterbommen vallen op de Vesdervallei. Cinema Galeries biedt troost door alle films van de in romantiek en weemoed gewentelde estheet uit Hongkong nog eens te vertonen: van zijn meesterwerk In the mood for love tot het net zo verrukkelijke Chunking Express (NR)

RETROSPECTIEVE WONG KAR-WAI 20/10 > 29/12, Cinema Galeries, galeries.be

Julie zwijgt

Museum Night Fever

Mura Masa

Klein onderhoud

Gabriel Rios spreidt zijn handdoek op ‘Playa negra’

‘Wij zijn allemaal

een

beetje beschadigd’

“Dat zwarte strand is een plek in mijn hoofd,” zegt Gabriel Rios over zijn nieuwe langspeler, Playa negra Stel je daar geen vulkanische strook zand of een zwartgeblakerde plek bij voor, maar een nachtelijk oord. “Ben je ooit al in het pikdonker op het strand gaan wandelen? Dat is raar. Je weet dat die oceaan daar ligt, maar je ziet enkel een zwart gat.”

Dat zwarte gat kan in Puerto Rico liggen, waar Rios geboren is, of in Valencia, waar hij sinds twee jaar woont. Maar het is vooral een donkere, apocalyptische plek waar de liefde aan scherven ligt en vervreemding elke zonnestraal weert. “Mensen associëren LatijnsAmerikaanse muziek met uitbundigheid en vrolijkheid, maar eigenlijk zijn die songs vaak donker, gothic bijna,” licht Rios toe. “Ik hou van dat contrast.”

Rios dook bijna twintig jaar geleden op in de spotlights met het hitje ‘Broad daylight’, toen hij in Gent was verzeild geraakt om er schilderkunst te studeren, maar uiteindelijk zijn uitlaatklep vond in de muziek. Hij trok een paar jaar later naar New York, om er “door te groeien tot de singer-songwriter die ik wilde zijn.” Dat is gelukt, zegt hij. “Ik wilde songs schrijven waarmee ik een publiek in mijn eentje kon bespelen. In New York heb je die traditie veel meer dan hier.”

Drie jaar geleden resulteerde dat in het album Flore, waarin hij als eerbetoon aan zijn aan alzheimer lijdende vader Latijns-Amerikaanse klassiekers van een nieuwe snit voorzag. Op Playa negra kiest Rios opnieuw voor het Spaans, maar nu schreef hij (het merendeel van) de songs zelf. Muziek die hij heel uitgepuurd en akoestisch brengt, maar met zijn eigen draai. “Ik heb dingen altijd in stukken gehakt, heel dadaïstisch. Dat komt wellicht door het feit dat ik in België terechtgekomen ben, en jullie Belgische absurdisme vermengd heb met mijn Puerto Ricaanse roots. Latin opnemen in België voelt sowieso alsof je die muziek inblikt op de maan.”

We zijn bovendien een generatie die is opgegroeid met Nintendo en smartphones, zegt Rios. “Dat heeft ons beschadigd, onze aandachtsspanne is erg kort. Ik haat dat, maar het is een deel van wie we zijn. Ik vind een song snel saai, en dan geef ik er een rare draai aan. Mijn compagnon, Ruben Samama, noemt dat de ‘Gabriel 360’.” (Lacht) Die three-sixty voert hij deze week uit in de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Laken. “We spelen graag met echo en stilte, dus dat is de perfecte plek.”

TOM ZONDERMAN

Gabriel Rios stelt zijn album Playa negra op 18/10 voor in de Onze-Lieve-Vrouwekerk van Laken, botanique.be

Select

Aanraders van de week

PodiumKlassiekLiteratuur

Beroemd en berucht

Wie op het afgelopen TheaterFestival, tussen de beste toneelstukken van vorig seizoen, Up your ass miste, krijgt nu een tweede kans. De jonge Gentse topacteurs Sophia Bauer, Bavo Buys, Lucie Plasschaert en Lucas van der Vegt gaan ervoor terug in de tijd naar New York, en brengen op balorige en expliciete wijze de beruchte feministische komedie uit 1965, geschreven door Valerie Solanas, die niet veel later poparticoon Andy Warhol neerschoot.

LIESELOT SIDDIKI & NONA DEMEY GALLAGHER: UP YOUR ASS 18 & 19/10, KVS BOX, kvs.be

Spelen met het publiek

In het eveneens voor het TheaterFestival geselecteerde Thanks for being here van Ontroerend Goed vieren Charlotte De Bruyne, Karolien De Bleser, Patricia Kargbo en Leonore Spee de onmogelijkheid om tot een waarlijk gedeeld perspectief te komen. En dat met een collectieve theaterervaring, die slim speelt met verwachtingen, standpunten, codes, technische mogelijkheden en de performatieve kracht van theater én publiek.

ONTROEREND GOED: THANKS FOR BEING HERE 19/10, BRONKS, www.bronks.be

De druppel

Het one drop-ritme komt uit de reggae. De one-drop rule komt uit de Amerikaanse wetgeving rond rassenclassificatie en bepaalde dat mensen met één druppel ‘zwart bloed’ (van hun voorouders) in hun aderen ook zwart waren. Bij de Kameroens-Finse Sonya Lindfors wordt One drop een dansante, antiracistische groepsperformance, die op zoek gaat naar een nieuwe poëzie en politiek in menselijke relaties. (MB)

SONYA LINDFORS: ONE DROP 18 & 19/10, Beursschouwburg, beursschouwburg.be

Knallen met Händel

Tachtig herfsten telt Ton Koopman ondertussen, en toch blijft hij met zijn Amsterdam Baroque Orchestra de allerhoogste toppen scheren. Om zijn verjaardag te vieren, deed de oprichter zichzelf het oratorium Esther van Georg Friedrich Händel cadeau. Binnen ’s mans oeuvre zeker niet het grote klapstuk, maar eens te meer een partituur vol vocaal vuurwerk. De Russische sopraan Julia Lezhneva is de ... euhm ... gillende keukenmeid van dienst.

AMSTERDAM BAROQUE ORCHESTRA 24/10, Bozar, bozar.be

De Munt doet Defoort

Nu zijn Opera Award-winnende productie The time of our singing opnieuw op de planken van De Munt zal spelen, plaatst het Brusselse operahuis componist Kris Defoort op alle mogelijke manieren in de kijker. Dat doet het ook in zijn intieme reeks vrijdagmiddagconcerten, waar pianist Jan Michiels zijn Dedicatio I vertolkt. Een intieme pianocyclus vol knipogen naar de mensen die Defoort liefheeft.

JAN MICHIELS: DEDICATIO I (DEFOORT) 18/10, De Munt, lamonnaiedemunt.be

Muzikale melancholie

Het Belgian National Orchestra vinkt op één avond twee successtukken van het repertoire af. Componisten Richard Strauss en Gustav Mahler staan namelijk broederlijk zij aan zij op de affiche in Bozar. Eerst mag de Duitse sopraan Christiane Karg zich opmaken voor de serene schoonheid van de Vier letzte Lieder, waarna het orkest nog even in de muzikale melancholie van de Zevende Symfonie blijft hangen. (JC)

BELGIAN NATIONAL ORCHESTRA, HERMUS & KARG 18/10, Bozar, bozar.be

Groene vingers

De Britse auteur Olivia Laing bouwde een solide reputatie op met boeken als The lonely city, Funny weather en Everybody. Na die exploraties van thema’s als diepmenselijke eenzaamheid, de kracht van verandering die de kunsten bezitten en de onderdrukking en weerstand van het vrije lichaam duikt Laing diep in de aarde. In The garden against time onderzoekt die de tuin als vruchtbare grond voor ontmoeting, verbondenheid en nieuwe manieren van leven.

MEET THE WRITER: OLIVIA LAING 21/10, Bozar, bozar.be

Licht in de duisternis

In 1992 verscheen met Brüsel de zevende aflevering in de iconische stripreeks De duistere steden van François Schuiten en Benoît Peeters. Toen twee jaar later in het werkelijke Brussel en de al even tastbare Anspachlaan een stripboekhandel de deuren opende, was de zoektocht naar een naam snel beslecht. Intussen zijn we precies drie decennia verder, een verjaardag die wordt gevierd met liefst 23 signeersessies.

30 YEARS BRÜSEL > 30/10, Librairies Brüsel, Facebook: LibrairiesBrusel

Open boek

Met de op het eigen lijf geschreven debuutroman Ik ga leven dropte de Amsterdamse Lale Gül een literair bommetje in de streng-islamitische gemeenschap waarin ze opgroeide. In het dit jaar verschenen Ik ben vrij rekende de schrijfster en columniste af met de belagers die sinds haar bitterzoete afrekening met haar opvoeding gretig de kop opstaken. Benieuwd of het publiek nog lastige vragen vindt voor open boek Gül. (KS)

JE MAG ME ALLES VRAGEN: LALE GÜL 24/10, deBuren, deburen.eu

Meet the writer: Olivia Laing

Amsterdam Baroque Orchestra

Lieselot Siddiki & Nona Demey Gallagher: Up your ass

De specialty coffee-zaken schieten als paddenstoelen uit de grond ... en lijken allemaal op elkaar. Ondanks het gebrek aan originaliteit is Koul absoluut een omweg waard.

In Brussel gaat er nagenoeg geen week voorbij of er opent weer een nieuwe specialty coffee bar. Het is bijna karikaturaal, al slagen sommige zaken er toch in om boven de middelmaat uit te stijgen met een origineel concept. Koul is zo’n plek die ruimschoots overtuigt.

Koul heeft zijn intrek genomen in de voormalige streetwearwinkel – vroeger Knits & Treats – van Naoufel Ben Hamame aan de overkant van het Brusselse kanaal, wat de koffiebar op zich al bijzonder maakt. Ben Hamame heeft de ruimte van ongeveer honderd vierkante meter – die met een gepolijste betonvloer, kale

bakstenen en houten meubilair van Durable een casco-uitstraling had – omgetoverd tot een aantrekkelijke specialty coffee bar met achterin een eatery.

De grote ruimte aan de voorkant, verlicht door vier ramen die uitkijken op het kanaal, wordt gedomineerd door een mooie toonbank, met daarop een prachtige Spirit-koffiemachine van Kees van der Westen. Hier worden koffies geserveerd (3 tot 5 euro) van Replica Roasters uit Herent, gebrand met behulp van zonne- en windenergie. Slimme details, zoals de planken die rechtstreeks aan de betonnen pilaren zijn bevestigd, dragen bij tot de eigentijdse sfeer.

Achterin worden in een open keuken verschillende soorten flatbread bereid, de ongedesemde platbroden die je vaak, maar niet uitsluitend, in het Midden-Oosten

tegenkomt. Wij kozen voor de vegetarische variant van het fluffy broodje, dat zonder ei (1,50 euro) 12,50 euro kostte. Het was belegd met opgeklopte labneh, gekonfijte tomaten, heerlijke, bewust aangebrande broccolini en gepekelde mosterdzaadjes. Wat de dranken betreft, is de ruime keuze aan Brusselse ambachtelijke frisdranken (4,50 euro) van Cuarenta het vermelden waard. Ze combineren smaken als basilicum en citroen, gember en citroen, en pittige passievrucht en habanero. En laten we het dessert niet vergeten, een huisgemaakt koekje (4 euro) met een nogal zanderige textuur en een uitgesproken chocoladesmaak. Koul is nog maar net open, maar staat nu al in onze top drie van favoriete specialty coffee bars

TEKST: MICHEL VERLINDEN FOTO: SASKIA VANDERSTICHELE

Eat & Drink

Henegouwenkaai 7, Molenbeek, Instagram: koul.brussels

Koul

De vijf inzichten

Wim Vandekeybus

‘Multitasken is gezond’

Voor zijn nieuwe creatie Void, die in de KVS in wereldpremière gaat, duiken choreograaf Wim Vandekeybus en Ultima Vez de leegte in. Vlak voor die ultieme sprong gooit hij ons vijf inzichten toe.

door

Michaël Bellon

Denk en kijk hypothetisch

Stel de ‘wat als?’-vraag. Zo zie je ook wat er allemaal nog zou kunnen zijn en leer je te twijfelen aan wat je als waarheid wordt verkocht. Ik draai in mijn werk vaak alles ondersteboven en doe het tegenovergestelde van wat je verwacht. Maar dat hypothetische denken is in het dagelijkse leven ook fijn.

Je mag wat zelfzuchtig zijn in je ambities en je wensen

Als je iets wilt, moet je je soms ook durven af te sluiten in je eigen void, in je eigen obsessie. Met alle respect voor de anderen, natuurlijk. Don’t follow the flock Het is goed dat er individuen zijn die hun eigen weg gaan en dan het verschil maken. En dan heb ik het niet enkel over kunstenaars, maar ook over bakkers.

Verzorg je lichaam

Dat is fundamenteel, want je lichaam is je envelop. Het leven draait steeds meer om het brein. De steps en de afstandsbedieningen schrappen de fysieke inspanning uit het leven, en als gevolg moeten mensen dan maar naar de gym. Trainen kan zeker geen kwaad, maar het hoeft niet maniakaal. Je fikst al heel veel door niet de lift of de roltrap te nemen, maar gewoon de trap op te lopen.

De mens is maar een klein deel van wat leeft

We denken altijd dat het leven rond de mens draait. Zeker in het Westen, en zeker in de stad. We kijken vanuit een superioriteitsgevoel naar dieren en planten, terwijl de mens nog maar een fractie van de levensduur van de aarde meeloopt. Het is juist fijn om leven te zien in de bomen en de insecten die je omringen.

Multitask

Omhels je rollen als vader, collega, leider, lief, deelnemer, opvoeder, poetsman, schrijver ... Multitasken is gezond. Ik heb bewondering voor mensen die veel dingen tegelijk op een goede manier kunnen doen. Mensen die het hele proces beheersen in plaats van maar een onderdeel, die een huis kunnen tekenen maar ook zelf de vloer en het dak kunnen leggen. Ook oudere mensen moeten blijven multitasken, het doet hun geen deugd om steeds minder te doen.

Wim Vandekeybus en Ultima Vez zoeken van 23 tot en met 31/10 de Void op in de KVS BOL, kvs.be

Vereertbrugghen

Heb jij de visie, ervaring én drive om ons team te leiden?

Zin om de Brusselse social profit te versterken met jouw leiderschap?

Dit is jouw kans om écht impact te maken!

De volledige vacature vind je hier: www.ld3.be/ad-poutrel Vragen en info: 02/889 00 80 of poutrel.hr@ld3.be

is de unie van Cosmos, Buurtwerk Noordwijk LD³ en Bricoteam

VACATURE

CENTRUMVERANTWOORDELIJKE

GC DE KAM IN WEZEMBEEK-OPPEM

Word de drijvende kracht achter GC de Kam! We zoeken een leidinggevende met een passie voor sociocultureel werk. Je zorgt voor een vlotte dagelijkse werking, financieel beheer en de organisatie van lokale activiteiten.

Inspirerende werkomgeving

Aantrekkelijke verloning

Flexibel werkrooster met extra vakantiedagen

Contract onbepaalde duur

Startdatum: december 2024

Mail je CV en motivatie naar vacature@derand.be

Meer info: www.dekam.be

RUPTURE ON TOUR

PRESENTEERT IN EEN GEMEENSCHAPSCENTRUM BIJ JOU IN DE BUURT

BRUSSELSE JONGEREN OOG IN OOG MET ZICHZELF IN DE SPAANSE PYRENEEËN

EEN FILM VAN ZOHRA BENHAMMOU EN YOUNES HAIDAR

camera YOUNES HAIDAR geluid ZOHRA BENHAMMOU producer EVELINE WELSCHEN uitvoerend producent KRISTOF PITTEURS montage YOUNES HAIDAR, SÉBASTIEN CALVEZ grading LUCIEN KELLER audio postproductie ERIK VERHEYDEN een productie van BRUZZ © 2023

ALLE DATA EN LOCATIES: N22.BRUSSELS/RUPTURE

Brussel Helpt

ZATERDAG 23.11.2024

De Grootste Spaghettislag ter Wereld

‘De Grootste Spaghettislag ter Wereld’ is zoveel meer dan spaghetti. Het is een uitzonderlijk warme actie die Brusselaars bij mekaar brengt om kwetsbare Brusselaars te helpen. Dit jaar zamelen we centen in voor Accolage, een organisatie die burenhulp-netwerken opzet in de strijd tegen eenzaamheid bij ouderen. Net zoals bij Brussel Helpt, staat bij Accolage het ‘kleine helpen’ en de verbinding tussen buren centraal.

Doe mee en maak spaghetti met je organisatie, bedrijf, of bij je thuis.

Info en registreren via brusselhelpt.be