BRUZZ - editie 1875 (31-01-2024) by bruzz.be

31Mjanuari 00 A A N D 2024 2024

Boycot McDonald’s

Jeugd in het verzet tegen Israël 32

De Brusselse prehistorie Mammoeten onder Zuidstation 29

‘Ik krijg tot 700 pakjes per dag binnen’ Krantenwinkels volgestouwd met kartonnen dozen

W E E K B L A D # 1 8 7 5 , E E N U I TG AV E VA N V L A A M S - B R U S S E L S E M E D I A V Z W, F L AG E Y P L E I N 1 8 - 1 0 5 0 , E L S E N E - A FG I F T E K A N TO O R A N T W E R P E N X P 3 0 3 1 5 3

SPRING 2024

CAN YOU IMAGINE?

V.U. Beursschouwburg vzw, KBO BE0414042520 – RPR Brussel, hello@beursschouwburg.be

EXPO

BEURSSCHOUWBURG.BE

25.01 - 25.05.2024

Eden Tinto Collins

EXPO

FREE

BEURSSCHOUWBURG

31 januari 2024 | 3

laatste vlucht 23 De van de reisduif

Duivenmelkers: een uitstervend ras

in Brussel 24 Britten na de Brexit Vier jaar na de boedelscheiding

37 Kempische kosmopoliet

Wiels eert Jef Geys uit Balen

EDITO

HET GESPREK Stéphane Symons, filosoof van de schoonheid

IN BEELD Bart Dewaele

IN DE KIJKER Op zoek naar balans tussen huurder en verhuurder

BEELDCOLUMN Kim Duchateau

ECONOMIE Brusselse krantenwinkels trekken de kaart van de pakjeseconomie

BIJGEDACHTE PS-plannen maken verhuurders zenuwachtig

KORT GESPREK Luana Pagano van loveshop Désir et Moi

COLUMN Noah Sadiki

BIG CITY Waar komt de mammoet in Brussel-Zuid vandaan?

DE SLAAPKAMER van Renée

CONFLICT De Brusselse jeugd laat McDonald’s links liggen als verzet tegen Israël

COLUMN Klapperende celdeuren

SELECT

Klein onderhoud Documakers over sixtiesicoon Joan Baez Eat & Drink Batch De vĳf inzichten Nina Vandeweghe

Brit en overtuigd Europeaan Bryn Watkins verhuisde in 2014 naar Brussel: “Door de Brexit en het Belgische paspoort ben ik langer gebleven.”

BEURSSCHOUWBURG

BEURSSCHOUWBURG.BE

Sophie Guisset Vanilla 25.01 & 26.01 Rosie Summers/Micha Goldberg GERMAN STAATSTHEATER 08.02 & 09.02 at Les Halles Caste' lie Yalombo Lilonge Water, l'atterr e des eaux vives 09.02 & 10.02

CAN YOU IMAGINE?

Khadija El Kharraz Alami Re-Claiming Space 09.02 & 10.02

CAN YOU IMAGINE ?

Joshua Serafin PEARLS 01.03 & 02.03 Nobody's Indiscipline Sauna Never Dry 06.03 - 09.03

SPRING 2024 PERFORMANCE

Milo| Slayers DEMONstratio 16.02 & 17.02

Myriam Lefkowitz How Can One Know in Such Darkness? 21.03 & 23.03 Sirah Foighel Brutmann & Eitan Efrat Measuring Narrative With Water 18.04 & 19.04 FEU2FORET Un Chant de Dignit / A Song of Dignity w/ The Kitchen, Code Rouge, Artistory 08.05

PERFORMANCE

SPRING 2024

Hors d'oeuvre #5: Dire à Lamine w/ soto labor & nadjim bigou-fathi 15.05

31 januari 2024 | 5

COLOFON BRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 35 euro per jaar. OPLAGE 55.000 exemplaren. ADVERTEREN? Marlies De Deygere 02-650.10.81 marlies.dedeygere@bruzz.be

Boycot

“De beslissing om elders te gaan eten, getuigt van een ontluikend politiek bewustzijn”

Toen de klimaatmarsen in 2023 door Brussel trokken, viel vooral de samenstelling op: grotendeels jonge witte middenklassers. De wereldwijde boycot tegen Israël momenteel lijkt dan weer sterk te leven onder jongeren wier familieroots in het buitenland liggen, en die zich om diverse redenen identiﬁceren met het leed van de Palestijnen. Dat laatste blijkt uit een aantal getuigenissen dat BRUZZ optekende bij de Quick aan de Anspachlaan en het Centraal Station. “Ik ga niet meer naar McDonald’s,” bevestigt Janad El Allam (18) die zijn snack nu koopt bij de grote concurrent, na het zien van ﬁlmpjes op sociale media vol beschuldigingen richting McDonald’s. (pg.32) Een cynicus zal zeggen: alsof Quick zoveel beter scoort qua duurzaamheid. Maar dat is naast het punt. De beslissing om elders te gaan eten, getuigt van een ontluikend politiek bewustzijn, gekoppeld aan concrete acties. Dat maakt de boycot, net als de klimaatmarsen, zo interessant. De Brusselse identiteit bestaat uit verschillende componenten, en afhankelijk van welk onderdeel getriggerd wordt, ontstaat een andere vorm van maatschappelijk engagement. Met een grote groep jongeren die straks voor het eerst mag gaan stemmen, valt de directe impact van die vaststelling niet te onderschatten.

FR Lors des marches pour le climat en 2023, la composition des manifestants sautait aux yeux : majoritairement des jeunes blanc.he.s de classe moyenne. Le boycott international d’Israël qui a lieu en ce moment semble particulièrement toucher les jeunes dont les racines familiales se trouvent à l’étranger, et qui, pour diverses raisons, s’identifient à la souffrance des Palestinien.ne.s. C’est ce qui ressort des témoignages recueillis par BRUZZ aux Quicks de l’avenue Anspach et de la Gare Centrale (p.32). « Je ne vais plus au McDo, » confirme Janad El Allam (18 ans) qui achète désormais son snack auprès du concurrent, après avoir visionné sur les réseaux sociaux des vidéos incriminant McDonald’s. Ce à quoi les cyniques rétorqueraient : comme si Quick faisait mieux en matière de durabilité. Mais là n’est pas la question. La décision de manger ailleurs témoigne d’une conscience politique bourgeonnante, couplée à des actions. C’est ce qui rend le boycott, au même titre que les marches pour le climat, si intéressant. L’identité bruxelloise est faite de diverses composantes, et selon la composante qui est affectée, apparaît une autre forme d’engagement social. Face à un groupe considérable de jeunes qui s’apprêtent à voter pour la première fois, l’impact de cet engagement n’est pas à sous-estimer.

EN When the 2023 climate marches walked through Brussels, the composition was particularly striking: mostly young white middle-class people. In turn, the ongoing global boycott against Israel seems to resonate strongly among young people whose family roots are abroad, and who for various reasons identify with the suffering of the Palestinians. The latter is obvious from a number of testimonies BRUZZ recorded at the Quick at Anspachlaan/Boulevard Anspach and Central Station. “I don’t go to McDonald’s anymore,” says Janad El Allam (18), who now goes to the major competitor instead, after seeing videos on social media full of accusations towards McDonald’s (see page 32). A cynic would point out that Quick scores just as badly in terms of sustainability. But that’s besides the point. The decision to eat elsewhere reflects a burgeoning political awareness, coupled with concrete actions. This is what makes the boycotts, like the climate marches, so interesting. Brussels’ identity consists of many aspects, and depending on which part is triggered, a different form of social engagement emerges. With a large group of young people soon to be allowed to vote for the first time, the immediate impact of that involvement cannot be underestimated.

Maarten Goethals Coördinator Magazine

DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE Dirk De Clippeleir COÖRDINATOR MAGAZINE Maarten Goethals ART DIRECTOR Heleen Rodiers VORMGEVING Ruth Plaizier EINDREDACTIE Elien Haentjens, Kurt Snoekx WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER Eva Christiaens, Luana Difficile, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Michaël Bellon, Annelies Bontjes, Jasper Croonen, Andy Furniere, Tom Peeters, Tom Peeters, Niels Ruëll, Emmanuel Vanbrussel, Reinhout Vander Hulst, Isabelle Vanhoutte, Michel Verlinden (medewerkers) VERTALING Gregory Blauwers, Sam De Ryck, Aurélien Garcia, George Holmer FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Bart Dewaele, Kim, Ivan Put, Saskia Vanderstichele VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Koen Cypers Flageyplein 18, 1050 Elsene. BRUZZ is een uitgave van de Vlaams-Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij Printing Partners Paal-Beringen en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot? Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.extranet.brussels

WWW.BRUZZ.BE

Het gesprek

Stéphane Symons, ﬁlosoof van de schoonheid

‘Brussel is mooi in zijn onafheid’ “Brussel moet een achterstand inhalen op vlak van kunst in de openbare ruimte.” Dat vindt professor Stéphane Symons (KU Leuven), die een boek schreef over schoonheid en als enige Brusselaar geselecteerd werd voor de Socratesbeker, een wedstrijd voor het beste Nederlandstalige filosofische boek. door Eva Christiaens foto’s Ivan Put

dingt hij in april mee naar de Socratesbeker. Dat is een prijs voor het meest prikkelende, Nederlandstalige filosofieboek van het voorbije jaar. “Mijn nominatie zie ik vooral als een manier om filosofie te introduceren bij een breder publiek. Dat is fijn,” zegt Symons.

Iemand moest de schoonheid dringend weer verdedigen, vond u. Waarom? STEPHANE SYMONS: Ik zag een paradox. Doorheen de geschiedenis hebben ﬁlosofen schoonheid altijd als iets heel positiefs gezien, een onverbeterbaar ideaal. Dat lees je van Plato tot de middeleeuwse ﬁlosofen en verlichtingsdenkers. Schoonheid stond gelijk aan perfectie, dikwijls religieus, al was ze natuurlijk lang niet voor iedereen haalbaar. Later kwam een visie op schoonheid als harmonie. En toch, vandaag lees je in de media vooral

negatieve dingen over schoonheid. Alsof het een vals ideaal is en zelfs een probleem.

Hoe dan?

SYMONS: Via sociale media worden lichamelijke standaarden in stand gehouden die voor jonge mensen onhaalbaar en problematisch zijn. We weten dat het mentaal welzijn van jongeren daaronder lijdt. De body positivity-beweging probeert daar terecht tegenin te gaan. Ook speelt het schoonheidscomplex. Dat is een vorm van discriminatie waarbij mooie mensen voordelen krijgen die helemaal niets te maken hebben met hoe ze eruitzien. Studies tonen aan dat mooiere sollicitanten vlotter geselecteerd worden voor een job en dat bedrijven met mooie CEO’s zelfs hogere aandelen noteren.

Dat gaat over mensen. Kan de schoonheid van een stad als

▼

ergeet de perfecte Venus van Botticelli of die ideale kaaklijn vanop Instagram, schoonheid kan ook in het alledaagse schuilen. “Voor mij ligt de intensiteit van Brussel in wat onaf is,” zegt filosoof Stéphane Symons in het hart van de Molenbeekse Maritiemwijk. Daar woont hij en vindt hij zelf een paar van de mooiste plekken van Brussel terug. “Denk aan deze koffiebar (Replica, red.) of de renovatie van Gare Maritime. Alles rust in de hoop. Dat stond paradoxaal genoeg op de graftombe van Charly De Pauw, een van de bezielers van het Manhattanplan.” Dat plan zorgde in de jaren 1960 voor een kaalslag in de oude Noordwijk. “Alsof de stad een wit blad is dat je naar vrije wil vorm kan geven. Dat klopt natuurlijk niet.” Symons schreef vorig jaar het boek Schoonheid, meteen een brede inleiding tot de historische filosofie. Daarmee

31 januari 2024 | 7

BIO • 42 jaar, woont in Molenbeek • studeert Wijsbegeerte en Internationale Betrekkingen aan KU Leuven en de New School for Social Research in New York • start in 2003 als onderzoeker aan de KU Leuven, specialiseert zich in esthetica en cultuurfilosofie • hoogleraar sinds 2020 • schrijft in 2023 het boek Schoonheid

▼

Het gesprek Stéphane Symons, ﬁlosoof van de schoonheid

Brussel dan mee bepalen hoe ernaar gekeken wordt en welke politieke steun, en zelfs geld, er komt?

SYMONS: Die parallel kan je trekken. Van steden die een beetje vuiler zijn, wordt gedacht dat er van alles zou gebeuren dat niet koosjer is. We noemen dat het Disney-effect, waarin goede personages vaak mooi zijn en slechteriken lelijk. Hoewel er geen enkel verband is tussen esthetica en moraliteit, dat is alleen in Hollywoodﬁlms zo aan de man gebracht. Betekent dat dan dat we moeten inzetten op schoonheid? Ik denk in elk geval dat goed bestuur inhoudt dat je stadsvernieuwing au sérieux neemt. Ook kunst in de openbare ruimte is daarin interessant. Op dat vlak heeft Brussel een achterstand in te halen.

In welke vorm? Er is nu een stadsdichter.

SYMONS: “Die hoort daar zeker bij, maar denk ook aan beelden en architectuur. Ik ben geen fan van starchitecture, want dan haal je een grote architect binnen die zomaar een eyecatcher neerpoot zonder rekening te houden met de omgeving. Ik heb het over schoonheid die wordt gecreëerd door mensen die echt voeling hebben met het unieke karakter van Brussel. Je zou een architect al vanaf de ontwerpfase in dialoog moeten brengen met de gebruikers.

Denkt u dat schoonheidsidealen ook meespelen in stadsvernieuwing?

SYMONS: Ja, ik zie dat bij de renovatie van

het Beursgebouw. Dat is heel mooi gedaan, maar je voelt dat het dient om toeristen te lokken. Je kan er mooie foto’s van nemen en die op Instagram zetten en je krijgt zo die aloude notie van schoonheid als perfectie. Maar bij zo’n projecten vergeet je

dat de belangrijkste interactie met architectuur niet het kijken is, maar het gebruiken. Ik denk niet dat veel stadsbewoners naar het biermuseum in de Beurs zullen gaan. Ook de Nieuwstraat en Anspachlaan zijn al ten prooi gevallen aan de commercialisering van schoonheid. Grote ketens krijgen er vrij spel. Je weet niet meer of je in Brussel bent of in Antwerpen, Parijs of Amsterdam.

Waar vindt u zelf schoonheid in Brussel?

SYMONS: Het is lang geen perfecte stad en ze is ook niet harmonieus. Gelukkig zijn er andere eigenschappen die een stad charme geven en relevant maken, die niets met de klassieke visie op schoonheid te maken hebben. Het heel mooie Venetië is niet meteen de meest leefbare of vernieuwende stad. Je loopt het risico dat het een kunstwerk wordt. Brussel zie ik niet als een schone stad, maar als een stad met mooie plekjes. Die resulteren samen in een heel inclusieve, diverse stad die de hele tijd beweegt. Je hebt het gevoel dat ze permanent onaf is. Dat geeft je het gevoel dat je in de wereld blijft staan. Ik vind dus niet de klassieke plaatsen als de Vijvers van Elsene of de Sint-Hubertusgalerij de mooiste van Brussel, maar wel bijvoorbeeld het park van Thurn & Taxis. Dat is een plek waarvan je voelt dat ze nog tegenstelling toelaat. Die hoop op ontwikkeling brengt een eigen schoonheid.

Ooit had je die verﬁjndheid hier wel, met art-nouveauhuizen. Is de focus op esthetiek in Brussel verdwenen?

SYMONS: Daar spelen jammer genoeg politieke en economische kwesties. Denk maar aan het Manhattanplan uit de jaren 1960, toen de rode loper is uitgerold voor

‘Ik vind niet klassieke plaatsen zoals de Sint-Hubertusgalerij de mooiste van Brussel, wel het park van Thurn & Taxis’

ondernemers die de stad als een wit blad beschouwden. Een soort kunstwerk dat je van nul af aan mocht beginnen en helemaal vorm mocht geven hoe je wou. Het is de gedachte van schoonheid als perfectie. Op de tekentafel is dat misschien onverbeterbaar, maar het loopt fout af. Mooie volkswijken met cinema’s, parken en huizen zijn toen gewoon vernietigd en het resultaat mist elke vorm van bezieling. Dat is in Brussel heel vaak gebeurd. Van die littekens kan je nooit helemaal herstellen. Wel is het boeiend om na te denken wat je er nu mee kan doen. In Japan bestaat er een kunstvorm, kintsugi, die barsten in borden en theekopjes herstelt met gouden verf. Je wil de barst dus niet zomaar wegwerken, maar accentueren. Dat zou je ook kunnen doen op stadsniveau, bijvoorbeeld door groene stroken aan te brengen langs de Noord-Zuidverbinding. Het litteken wordt dan opgenomen als deel van de geschiedenis. Vandaag wordt dat al evenwichtiger bekeken. Het mooie aan Brussel is dat de verschillende lagen van de geschiedenis aan bod mogen komen.

Sommige van die lagen zijn omstreden door de koloniale geschiedenis, zoals het Jubelpark. Is schoonheid dan wel fair?

SYMONS: Daar speelde inderdaad dezelfde grootsheid als bij het Manhattanplan, maar

31 januari 2024 | 9

“Het interessante aan schoonheid is dat ze niet echt definieerbaar is. Net zoals bij liefde, geluk of vriendschap speelt er altijd een soort je-ne-sais-quoi. Dat maakt ze door en door menselijk.”

“De Beurs is mooi gerenoveerd, maar je voelt dat het dient om toeristen te lokken” dan in het hoofd van een vorst die deed wat hij wou. De architectuur moest autoriteit uitstralen, maar miskende dat die rijkdom alleen mogelijk was door een verschrikkelijk systeem van kolonialisme. Ik zie dat niet zozeer als lelijkheid of een litteken, maar eerder als een problematische schoonheid in Brussel. Je kan er iets naast zetten om dat te contextualiseren. In Tervuren is dat goed gedaan met een nieuw paviljoen naast het oude AfricaMuseum.

Schoonheid moet niet altijd ergens toe dienen, zegt u verder. Waar vindt u die doelloze schoonheid in Brussel? SYMONS: Dan denk ik vooral aan wandelen. Flaneren doe je niet omdat je van A naar B wil gaan, je doet het om te verdwalen. Daar is Brussel heel geschikt voor en tijdens één wandeling kan je heel diverse wijken zien en voelen. Het idee dat schoonheid belangeloos is, kennen we al uit de achttiende eeuw van Immanuel Kant. Wat mooi is, zal je honger niet stillen of dorst

niet lessen en het zal je ook geen kennis opleveren. Toch is het positief, want net die nutteloosheid kan rust brengen. We zijn al zo vaak op zoek naar al die andere dingen.

Nu komt u bij het positieve. Waarom blijft schoonheid ons zo aanspreken?

SYMONS: Omdat het een soort onderbreking kan zijn van onze dagelijkse routines en gewoontes. Plots kan een schoonheidservaring dat kortstondig opentrekken. Het kan je een wauw-gevoel geven bij iets dat je nooit had bekeken of ontdekt. Een mooi voorbeeld is Here, de laatste ﬁlm van Bas Devos. Daarin zitten heel mooie scènes uit het moeras van Ganshoren en Jette, verrassende natuur in een stedelijke omgeving. De personages raken gefascineerd door een stuk mos dat ze met een vergrootglas ontdekken als onontgonnen plek van schoonheid. Dat heeft niets groots of ideaals, het is net heel alledaags en tastbaar. Toch doet het een andere wereld voor je opengaan. Soms ligt zo’n ervaring echt voor het rapen, maar loop je er gewoon langs tot iemand je erop wijst. Ik denk dat we in Brussel te weinig zeggen wat er best mooi is. Ook als het een aparte schoonheid is.

Hoe kijkt u dan naar de opkomst van artiﬁciële intelligentie?

SYMONS: Dat vind ik gevaarlijk als het gaat over schoonheid, want daar schuilt geen gedeelde noemer achter. Er zijn schone dingen, schone mensen, schone fenomenen, maar die hebben niet één gemeenschappelijke oorzaak. Als we met artiﬁciële intelligentie op zoek gaan naar een universele standaard van schoonheid, op basis van data over wat heel veel mensen mooi vinden, vrees ik dat we het begrip zullen onttoveren. Want, wat is nu net het interessante aan schoonheid? Dat ze niet echt deﬁnieerbaar is. Net zoals bij liefde, geluk of vriendschap speelt er altijd een soort je-ne-sais-quoi. Dat maakt ze door en door menselijk.

‘BRUXELLES EST BELLE PAR SON CÔTÉ INACHEVÉ’

’BRUSSELS IS BEAUTIFUL IN ITS INCOMPLETENESS’

FR « Bruxelles doit rattraper son retard en matière d’art dans l’espace public. » C’est du moins l’avis de Stéphane Symons (KU Leuven), auteur d’un livre sur la beauté et seul Belge à avoir été sélectionné pour le Socratesbeker, le prix du meilleur livre de philosophie néerlandophone. « Les plus beaux endroits à Bruxelles sont ceux où l’opposition est toujours possible. Cet espoir de développement confère à la ville une beauté propre. »

EN ”Brussels has some catching up to do with art in public spaces.” That is the opinion of professor Stéphane Symons (KU Leuven), who wrote a book on beauty and is the only Brussels author to be selected for the Socratesbeker (Socrates Cup), a yearly competition for the best Dutch-language philosophical book. “The most beautiful places in Brussels are those that still allow opposition. That hope of development brings its own beauty.”

In beeld door Bart Ivan Dewaele Put

Roodborstje 227 Brusselaars deden afgelopen zaterdag en zondag mee met het Grote Vogeltelweekend van Natuurpunt, zoals ook Jakob Ghijs in zijn stadstuintje in Sint-Gillis. Hij spotte met zijn verrekijker alvast een roodborstje tussen de takken. In totaal telden alle Brusselse deelnemers in 132 tuinen maar liefst 2.275 vogels, met de huismuis als de meest voorkomende soort, gevolgd door de houtduif. De halsbandparkiet werd, in tegenstelling tot andere jaren, veel minder frequent opgemerkt. MG

In de kijker

Regulering van de huurmarkt ‘Alle miserie wordt op de eigenaar afgewenteld’

Toen de huurders van Jurgen plots geen huur meer betaalden, begon een lijdensweg waarvan het eind nog niet in zicht is. Eigenaarsverenigingen hekelen een overbescherming van de huurder. Als het over de huurmarkt gaat, zijn het doorgaans de rechten en miserie van huurders die het nieuws halen. Toch kunnen ook eigenaars de pineut zijn bij een huurconﬂict. Het overkwam Jurgen (*). De Brusselaar verhuisde in 2020 naar Canada en verhuurt sindsdien zijn appartement in het centrum. Dat ging goed tot hij dit jaar te maken kreeg met wat hij zelf ‘horrorhuurders’ noemt. Het begon met aarzelen bij het betalen van een huurwaarborg die uiteindelijk nooit betaald zou raken. Sinds september werd er ook geen huur meer overgeschreven en antwoordden de huurders ook niet meer op berichten of aanmaningen. De buren klagen ondertussen over geluidsoverlast en roken in de traphal en in het appartement, terwijl dat verboden is. Jurgen neemt een advocaat onder de arm die naar het vredegerecht stapt. De zaak komt pas voor op 11 januari, onder meer omdat Brussel een tussenstap inbouwde, waarbij het OCMW 40 dagen krijgt om zich over het dossier te buigen en bijvoorbeeld nieuwe huisvesting te vinden. De rechter geeft de eigenaar

uiteindelijk gelijk: de huurders moeten de achterstallige huur betalen en het contract wordt ontbonden.

Half jaar gratis woonst

Alleen moet Jurgen nu ook nog wachten tot 15 maart omwille van het wintermoratorium op uithuiszettingen. Ondertussen stapelen de kosten voor de eigenaar zich op: gerechtskosten, energievoorschotten, onroerende voorhefﬁng, syndicus,… “Het bedrag dat de huurders moeten terugbetalen, ligt ook nog eens lager dan de huur die ze verschuldigd waren. Niet betalen levert hen zelfs geld op, vertelt Jurgen aan de telefoon. “Ik snap dat huurders bescherming moeten krijgen, want er zijn oneerlijke huisbazen, of onvoorziene omstandigheden (...)” schreef hij ons eerder al per e-mail. “Maar in dit geval? Op basis waarvan verdienen deze broers, die er gewoon voor kiezen om niet te betalen en niet te communiceren (want ja, ze hebben beiden jobs!), deze absurd overdreven bescherming? Op basis waarvan verdienen zij meer dan een half jaar gratis woonst?”

Jurgen is niet de enige verhuurder die te maken krijgt met hardnekkige wanbetalers, die al dan niet ter kwader trouw zijn. “We horen geregeld over dit soort gevallen,” zegt juriste Claire De Cock van belangenvereniging Verenigde Eigenaars. “Het is duidelijk dat het Brussels Gewest de huurders overbeschermt ten nadele van de eigenaars. Terwijl er best wel eigenaars zijn die bij wanbetaling zelf in een precaire situatie kunnen raken omdat die huurinkomsten bijvoorbeeld een bescheiden pensioen moeten aanvullen.” Verenigde Eigenaars ziet hoe vooral huurders die niets te verliezen hebben, stoppen met betalen. “Als je inkomen lager

ligt dan een bepaald bedrag, mag daar geen beslag op gelegd worden. Die mensen riskeren dus eigenlijk niets.” De juriste wijst erop dat Jurgen op 15 maart mogelijk nog niet verlost zal zijn van zijn zorgen. “Wie iemand uit zijn appartement wil zetten, moet nog een deurwaarder vinden. Die is op zijn beurt afhankelijk van de politie die voor begeleiding moet zorgen, maar zelf overbevraagd is. Je bent zo snel weer een paar maand verder.”

Averechts effect

Zowel Verenigde Eigenaars als het eigenaarssyndicaat waarschuwen dat de situatie ook in het nadeel van huurders kan uitdraaien. “Deze linkse

Cartoon door Kim

1.000 euro wordt eerder de regel dan de uitzondering als huurprijs

tot 60 kandidaten zijn er vaak voor een huurappartement

regering kiest voor de huurders, maar kan ze daardoor net benadelen,” zegt Olivier de Clippele van het eigenaarssyndicaat. “Je ziet nu al dat eigenaars marge inbouwen. Huurprijzen van meer dan 1.000 euro worden de regel en verhuurders nemen enkel huurders die zeker geen ﬁnanciële problemen zullen bezorgen, terwijl ze vroeger sneller een risico gingen nemen. Ze kunnen dat omdat er soms 50 tot 60 kandidaten voor een appartement zijn.” De Clippele vreest ook dat steeds minder privépersonen in een opbrengsthuis in Brussel zullen investeren. “Dan krijg je een situatie waarbij vooral professionele verhuurders dat gat zullen vullen, die veel meer op winst gefocust zijn. Je ziet die trend nu al bij Airbnb-panden of met coliving.” Het kabinet van bevoegd Staatssecretaris van Huisvesting Nawal Ben Hamou (PS) wijst erop dat veel beleidsmaatregelen net in het voordeel van eigenaren uitdraaien. Ze wijst op het hogere budget voor renovatiepremies en voor het Woningfonds, dat minder bemiddelde Brusselaars helpt eigenaar te worden. Eigenaars die inkomsten mislopen door het wintermoratorium kunnen bovendien een beroep doen op het gloednieuwe solidariteitsfonds, stipt Ben Hamou aan. Wie geen huurrisico wil lopen, kan zijn appartement verhuren via een sociaal verhuurkantoor. “Er zullen altijd mensen zijn die misbruik proberen te maken van het systeem, maar dat is het geval voor alle overheidsbeleid,” aldus nog de staatssecretaris. “Gelukkig is dit slechts een kleine minderheid. Het belangrijkste voor ons is om een systeem te ontwikkelen dat de meest kwetsbaren helpt.” KRIS HENDRICKX

(*) De echte naam is bekend bij de redactie.

Economie

Brusselse krantenwinkels volgestouwd met kartonnen dozen

31 januari 2024 | 15

‘Dagelijks moet ik tot 700 pakjes in mijn winkel krijgen’ Een hondenspeciaalzaak die een afhaalpunt organiseert, een galerij die zijn kunst vervangt door pakjes, een krantenwinkel zonder magazines maar wel volgestouwd met kartonnen dozen: veel Brusselse kleinhandelaren zien zich financieel genoodzaakt om als halve opslagplaats dienst te doen. “Ik neem ondertussen de gemeenschappelijke gang van het huis in.” door Kris Hendrickx foto’s Ivan Put

Economie Brusselse krantenwinkels volgestouwd met kartonnen dozen

ibrairie La Forestoise is een van de vele Brusselse winkeltjes waar ze vierkant lak hebben aan specialisatie. De zaak op de Wielemans Ceuppenslaan in Vorst biedt kranten en tijdschriften aan, zoals de naam belooft. Maar als BRUZZ om 17 uur de deur openduwt, betreden we ook een bazaar van gokproducten, ijsjes, een verdwaald stuk speelgoed, schrijfwaren, snoep, drank, zonnebrillen en tabak. Geld opsturen? Kan ook. Geen enkele van al die producten blijkt echter zo in trek als de pakjes. In de winkel

staat voortdurend een wachtrij van tien personen, die uitbater Kassim helemaal in zijn eentje bedient. Met een verbazingwekkende efﬁciëntie jongleert de man met kartonnen dozen, terwijl hij ondertussen ook klanten aan de telefoon te woord staat. Vanuit de pakjesstock achter de winkel slaat een lui uitgestrekte hond het tafereel gade. Op tien bezoekers die de winkel binnenstappen, komen er acht een pakket ophalen. De rest komt vooral voor gokproducten en tabak. De kranten, die blijven liggen. Kassim

De Braziliaanse Rafael ruilde zijn galerij-activiteit in voor pakjes.

knikt. “Dagelijks krijg ik zo’n 600 tot 700 pakjes, goed voor zowat een derde van de omzet.” Met een inkomst van circa 40 cent per pakket, moet het de krantenwinkel dagelijks circa 200 à 300 euro opleveren. Of alles in één stockageruimte past? De verkoper slaakt een lichte zucht. “Neen, ik palm ondertussen al de gemeenschappelijke gang van het huis in.”

Minder vervuilend

La Forestoise is maar een van de 950 ophaalpunten die Brussel ondertussen heeft. Vaak gaat het om krantenwinkels, elektronicashops of kruideniers, de een-beetje-van-alles-winkels. Maar ook cafés, werkklerenwinkels of zelfs een hondenspeciaalzaak nemen er een pakketfunctie bij. De tarieven die ze daarvoor krijgen, variëren volgens het postbedrijf, het gewicht en de omvang, en schommelen tussen 15 en 90 cent per afgehaald pakket. Het aantal afhaalpunten zit in de lift. Eind 2017 waren het er met 650 nog 300 minder, blijkt uit cijfers van het Belgisch Instituut voor Postdiensten en Telecommunicatie (BIPT). De gegevens omvatten overigens ook automatische afhaalpunten met lockers. De aantallen daarvan zijn nog bescheiden, maar wel in opmars: van 21 eind 2017 naar 103 eind 2022. De toekomst? Die brengt nog meer afhaalpunten, zowel in winkels als in pakketautomaten. Marktleider Bpost wil zijn Belgische netwerk bijvoorbeeld uitbreiden van 3.100 tot 4.000 afhaalpunten de komende jaren. Het bedrijf wil op die manier “een antwoord bieden op het groeiende pakjesvolume, maar ook een volwaardig alternatief bieden voor thuislevering,” legt woordvoerster Fanny Mindombe uit. Tachtig procent van de klanten kiest vandaag voor thuislevering, maar de formule zorgt voor hoofdbrekers. Het is duurder voor de postdienst, het zorgt voor meer verkeer en dubbelparkeren en ook het klimaat wordt er niet blij van. In de stad betekent een aan huis geleverd pakket 30 procent meer CO2-uitstoot dan een pakje dat een klant zelf afhaalt. Dat het aantal afhaalpunten toeneemt, heeft alles te maken met de gestaag groeiende pakjesmarkt. Een cijfer? Tussen 2017 en 2022 verdrievoudigde het aantal pakjes dat Bpost in België behandelde, van

Kassim van Librairie La Forestoise krijgt dagelijks 600 à 700 pakjes : “Die zijn goed voor zowat een derde van de omzet.”

190.000 tot 550.000 per dag. Ook afgelopen jaar hield die groei aan.

Kunst wordt karton

In de Marollen stappen we binnen bij Max Post in de Blaesstraat. Onze zoektocht op Google Maps leverde nog beelden op van een galerij, met warme portretten, ingekaderde 3D-lippen en recyclagekunst. Ter plaatse blijkt de kunst volledig verdwenen. Achter de toegetrokken gordijnen voor de etalageramen verschuilen zich stapels van kartonnen pakjes, meer niet. “Tijdens Covid viel de galerij-activiteit stil,” vertelt de Braziliaanse uitbater Rafael. “Daarna hebben we nog wat schildercursussen aangeboden. Maar toen de kunstenaar stopte, moest ik een ander inkomen zoeken. Ik moet tenslotte ook eten. Vier maanden geleden startte ik met pakjes. Dagelijks krijg ik er zo’n 150 en daar kan ik net van leven. Misschien neem ik er binnenkort nog loterijproducten of geldtransfers bij.” Het gesprek wordt onderbroken als de

chauffeur van Bpost aanklopt. De man brengt makkelijk twee kubieke meter aan postzakken en dozen binnen en moet daarna haastig weer vertrekken. Achter zijn bestelwagen wacht een geduldige lijnbus, maar daarachter bevindt zich een veel minder geduldige politiepatrouille, die haar ongenoegen ventileert via sirene en luidspreker. De Bpost-chauffeur mompelt wat verwensingen en stapt in.

Max Post en La Forestoise tonen hoe de groeiende pakjeshonger niet enkel het aantal afhaalpunten doet toenemen. In tal van winkels worden pakjes langzaam de belangrijkste activiteit. Als we in oktober zelf een pakket moeten afhalen, komen we zo in een boekhandel terecht die een ronduit droevige aanblik biedt: hier en daar staan nog een tiental literaire boeken, op rekken die voor de rest door honderden kartonnen pakjes worden

“De chauffeurs veegden er hun voeten aan, ze lieten pakketten buiten op het trottoir staan” Srikanth

Stopte met de meeste pakjesdiensten

Economie Brusselse krantenwinkels volgestouwd met kartonnen dozen

Professor retail Gino Van Ossel: “Als er zo’n lange wachtrij voor pakjes staat dat de andere klanten rechtsomkeer maken, is dat een probleem.”

ingenomen. Max Post illustreert hoe ver de slinger soms kan doorslaan: helemaal.

Boze klanten kopen niet

Is die pakjesopmars nu een goeie of een slechte zaak voor de handelszaken die afhaalpunten worden? Dat hangt ervan af. De twee zaken die BRUZZ hierboven bezocht, leven er echt van. Ook veel afhaalpunten met een kleiner pakjesvolume zijn blij met de extra activiteit. In Libreria Bohemia in de Marollen (souvenirs, tabak, loterijproducten,…) schat uitbaatster Gloria dat het extraatje haar maandelijks ruim 400 euro opbrengt. “In de wijk komen al een tijdje minder klanten, ongeveer sinds de oorlog in Oekraïne begon,” vertelt de Colombiaanse uitbaatster. “Met de kranten ben ik gestopt. Ik verkocht er niet veel en ik maakte er op den duur verlies op. De pakjes compenseren dat

en zorgen voor wat extra passage. Soms kopen die mensen nog iets anders. Het voordeel is ook dat je niet moet investeren om ermee te beginnen.” Een voorwaarde voor succes is wel dat de leverservice efﬁciënt is. “Met Postnl ben ik gestopt. Ik kreeg vooral boze klanten over de vloer, en die kopen geen extra’s.” Helemaal woedend is Srikanth, een kruidenier die liever anoniem blijft. Tien maanden geleden bonjourde de man alle pakjesleveranciers buiten, op Bpost en DHL na, die hij “betrouwbaar en georganiseerd” noemt. Als hij er vandaag over vertelt, trilt zijn stem nog steeds. “Het was verschrikkelijk. Omdat ik tot 20 uur open ben, kwamen chauffeurs hier regelmatig enorme bergen pakjes leveren die ze niet meer kwijt konden in andere winkels die eerder sluiten. Ik kon niet meer door mijn winkel wandelen of mijn

“In Polen woedt de discussie over de te grote lockerautomaten nu al” Joris Beckers

Economisch geograaf UA

gewone klanten bedienen. Ik ben nu 30 jaar in België en probeer mijn werk goed te doen. Maar die chauffeurs veegden er hun voeten aan, ze lieten pakketten buiten staan op het trottoir. En dan de klanten: sommigen lieten hun pakje hier twee weken staan en foeterden dan als ik het niet stante pede vond. Ik krijg 30 cent voor een pakje, dat is dus twee cent per dag. Maar nu is dat gedaan.” C’est terminé. De kruidenier zal het een tiental keer herhalen. Srikanth is niet de enige die onder pakjes bedolven raakte. Enkele weken geleden berichtte BRUZZ nog over winkels die er plots vijfhonderd pakjes bij krijgen voor klanten die erg ver wonen. In minstens één geval ging het om leverancier DPD. De pakketdienst spreekt bij navraag over “een overvloed aan pakketten”. Dat fenomeen zou niet zozeer aan de boom van het klassieke shoppen te wijten zijn, maar vooral aan zogenaamde customer-to-customer verkopen (C2C), zoals bij Vinted. Ruim de helft van de reguliere e-shoppers maakt

31 januari 2024 | 19

Gloria: “In de Marollen komen al een tijdje minder klanten, ongeveer sinds de oorlog in Oekraïne. De pakjes compenseren het verlies aan inkomsten van kranten, en zorgen voor extra passage.”

ondertussen gebruik van C2C-platformen, weet DPD uit zijn eigen e-barometer.

Levenslijn

Professor retail Gino Van Ossel (Vlerick) begrijpt dat een aantal zaken opnieuw afstappen van de pakjesservice. “Ooit beschouwde men benzinestations als de ideale plek waar je ook pakjes kon afhalen. Ook daar zijn veel uitbaters teruggekrabbeld. Soms is dat omdat het gewoon niet rendabel is, maar vaak weegt ook de zogenaamde opportuniteitskost door. Als er zo’n lange wachtrij voor pakjes staat dat de andere klanten rechtsomkeer maken, is dat een probleem.” Zijn collega en economisch geograaf Joris Beckers (UA) wijst erop dat veel supermarkten om die reden hun pakjesactiviteit afstootten. “Ecologisch gezien zijn supermarkten een prima keuze omdat mensen dan meteen ook hun boodschappen kunnen doen. Maar pakjes zitten er vaak in de weg van de hoofdactiviteit. Zaken met een goed businessmodel zullen er niet zo snel pakjes bijnemen.” Voor andere handelaars zijn pakjes dan weer een levenslijn, denkt Gino Van Ossel. “Het lijkt me een typisch Brussels of grootstedelijk fenomeen: mensen zonder opleiding, vaak met een migratieachtergrond starten een kleine zaak en zien die

procent van de klanten kiest nog steeds voor thuislevering

950

afhaalpunten zijn er vandaag in Brussel

pakjes als een middel om de inkomsten wat op te krikken. Zeker als je personeel een deel van de tijd niets om handen heeft, is het enkel winst.” De verkoper in Night ‘n Day, een voedingswinkel in Vorst, is het daar helemaal mee eens. “Zonder pakjes mogen de boeken hier dicht,” weet Salahedin. Thuisleveringen zorgen voor meer verkeersmiserie, afhaalpunten zijn in dat opzicht een verbetering. Maar de opstopping voor de deur van Max Post toont dat het ook aan afhaalpunten kan knellen. “Meestal hebben die geen laadplekken voor bestelwagens,” weet Beckers. “Die situatie is ontstaan omdat de postbedrijven in het begin vooral verwikkeld waren in een race naar zoveel mogelijk afhaalpunten. Eens je overal van die punten hebt, is het moeilijk om als beleid nog te sturen. Terwijl een overheid die er meteen bij is ook van bij de start aan laadzones kan denken en de punten ook zo kan plannen dat de verkeersstromen naar het afhaalpunt woonwijken mijden.” Bij de pakketautomaten proberen enkele steden het heft nu wel in eigen handen te nemen. Mechelen bekeek zo samen met Bpost op welke 50 plekken in de stad er automaten kunnen komen. Heleen Buldeo Rai (VUB-Mobilise) verwacht in de toekomst vooral een debat over welke plek die pakjesautomaten in de openbare ruimte mogen innemen. “De uitdaging zal zijn om postbedrijven te laten samenwerken zodat we een wildgroei aan automaten per postbedrijf vermijden.” Joris Beckers deelt die analyse. “Kijk naar Polen, dat een voorloper is in het gebruik van die automaten. Daar woedt de discussie over de te grote lockerautomaten nu al.”

L’ÉCONOMIE DES COLIS EN PLEINE CROISSANCE

THE DELIVERY ECONOMY CONTINUES TO GROW

FR De nombreux petits commerces bruxellois se voient obligés de prendre le train des colis en marche. « C’est, pour beaucoup, une bouée de sauvetage », dit l’expert en commerce de détail Gino Van Ossel. Les colis engendrent des revenus supplémentaires bienvenus, quand ils ne remplacent pas carrément l’activité principale. Chez Max Post, dans les Marolles, le gérant de l’ancienne galerie d’art ne s’occupe plus que de colis. Les entreprises postales elles-mêmes continuent d’étendre leur réseau de points de retrait et de distributeurs de colis.

EN Many shopkeepers in Brussels are forced to jump on the parcel train. “Parcels are a lifeline for many small businesses,” retail expert Gino Van Ossel says. That lifeline can bring in a welcome extra, but the parcels can also slowly displace the original activity. At Max Post in the Marolles, the pendulum has certainly swung all the way. This former art gallery now only does parcels. The postal operators themselves are still expanding their network of collection points as well as parcel collection lockers. Particularly the latter category is growing rapidly.

Bijgedachte

PS-plannen maken verhuurders zenuwachtig

Steven Van Garsse Elke week neemt een BRUZZ-redacteur het nieuws op de korrel

“Door het succes van de PTB krijgt het Brusselse woonbeleid een ideologische inslag”

voorkooprecht te geven wanneer de eigenaar het pand wil verkopen. Zit nog in de pipeline: de conventionering van woningen, waardoor alleen eigenaars die een woning onder de marktprijs verhuren nog recht zullen hebben op premies. Het maakt de eigenaars meer en meer zenuwachtig. In Het Nieuwsblad waarschuwt Katelijne D’Hauwers van de Verenigde Eigenaars dat de private huurmarkt riskeert te verdwijnen. Eigenaars zijn de pestmaatregelen beu en riskeren Brussel links te laten liggen. “Wie wil investeren, kan dat beter in Vlaanderen of Wallonië doen, waar de regels meer in evenwicht zijn,” zegt ze. Zo’n vaart zal het zeker niet lopen. Maar verhalen, zoals we die

zelf ook optekenen in dit blad (p.12), over ‘horrorhuurders’ die maandenlang hun huurgeld niet betalen, en er nog mee wegkomen ook, doen het vertrouwen in de Brusselse huurmarkt zeker geen goed. De vraag is of een verregaande regulering, zoals die in de steigers staat, uiteindelijk niet contraproductief is voor de Brusselse huurmarkt. Nu al is het zo dat huurders die op zoek zijn naar een woning,

Nawal Ben Hamou geeft met al de maatregelen vooral het signaal dat de verhuurders the bad guys zijn.

Vorige week is na maanden discussie toch de oprichting van een paritaire huurcommissie goedgekeurd door de Brusselse regering. Die zal moeten bemiddelen tussen huurders en eigenaars wanneer huurprijzen excessief hoog liggen. Als de bemiddeling op niks uitdraait, kunnen huurders naar de rechter stappen. Het is een belangrijke ingreep in de vrije markt, omdat hij het contract dat huurder en verhuurder onderling hebben gesloten, onder de loep neemt en mogelijk in vraag stelt. Of de paritaire huurcommissie ook echt snel opgericht geraakt, valt nog af te wachten. Staatssecretaris voor Huisvesting Nawal Ben Hamou (PS) zal een oproep lanceren om kandidaten te vinden: bij representatieve huurdersverenigingen en eigenaarssyndicaten. Die laatsten hebben al laten weten er feestelijk voor te bedanken, waardoor de commissie haar doel zou kunnen missen: namelijk een bemiddelingsorgaan zijn tussen huurders en verhuurders. Ook moet er nog duidelijkheid komen over de huurtabel. Die moet bepalen wat nu juist een te hoge huurprijs is. Er zijn dus nog vele mitsen en maren. Toch tonen de maatregelen die Ben Hamou neemt aan dat het de Brusselse regering menens is. Die wil vat krijgen op de huurmarkt in Brussel, om die socialer te maken. Eerder werd al beslist om huurindexeringen te verbieden van woningen met een ondermaats energiepeil, uithuiszettingen van wanbetalers te verbieden in de winter en huurders een

15 september 2024 | 21 31 januari 2024 | 21

Kort gesprek Luana Pagano, eigenaar van ‘loveshop’ Désir et Moi

steeds meer met een uitgebreide sollicitatieprocedure te maken krijgen. Het bezoek van de woning gebeurt dan met een makelaar, die vervolgens loonbrieven vraagt, en allerlei andere persoonlijke gegevens. Pas weken later, wanneer alle kandidaten bestudeerd zijn, krijgt de geïnteresseerde te horen of hij of zij in aanmerking komt. Het lijkt erop te wijzen dat eigenaars nog weinig ﬁducie hebben in de Brusselse huurder, en ook dat kan een ﬂinke zandkorrel worden in het radarwerk van een soepele huurmarkt. Nawal Ben Hamou beseft intussen goed dat vertrouwen tussen huurders en eigenaars essentieel is voor een gezonde huurmarkt in de hoofdstad, alleen geeft ze vandaag met al de maatregelen toch vooral het signaal dat de verhuurders the bad guys zijn, waartegen de huurders beschermd moeten worden. Daar is een evidente politieke verklaring voor. En die heet PTB. De PS is er als de dood voor dat die de eerste partij zal worden bij de volgende verkiezingen. De PS probeert een deel van het politiek discours van radicaal links over te nemen. Zo krijgt het woonbeleid in Brussel een interessante ideologische inslag. Met de vraag: hoe ver kan je gaan om de huurmarkt te reguleren? Brussel heeft een chronisch tekort aan sociale woningen, dat is een historisch gegeven, en de Brusselse overheid heeft vandaag het geld niet om daar snel wat aan te doen. Bovendien neemt de bouw van sociale woningen veel tijd in beslag. Maar door fors in te grijpen op de private huurmarkt dreigt een ontwrichting, met desinvesteringen tot gevolg. Dat is, in het licht van de komende verkiezingen, zeker iets waar meer debat over mag komen.

‘Met meer warmte en realisme naar seksualiteit kijken’ De erotische winkel Désir et Moi opende onlangs de deuren in hartje Brussel, vlakbij de Kunstberg. Het gaat niet om de zoveelste ordinaire seksshop, maar om een sociaal geëngageerd project met een missie. “We willen jong en oud bijstaan om hun seksualiteit vrijuit te beleven,” zegt uitbaatster Luana Pagano, die een jaar of acht geleden ook al mee aan de wieg stond van de eerste soortgelijke winkel in Luik.

U noemt uw winkel een loveshop, geen seksshop. Wat is het verschil?

Bij ons is er geen minimumleeftijd, dat is al een belangrijk verschil. Je hoeft geen achttien te zijn om binnen te komen, zelfs geen zestien. Het grootste verschil is dat we meer dan een winkel willen zijn. We willen de wereld veranderen. Natuurlijk verkopen we erotische artikelen. Maar daarnaast willen we de klanten begeleiden bij de concrete beleving van hun seksleven. Die andere aanpak vertaalt zich in een warmer interieur. Bij ons krijg je een kofﬁe of een detox theetje. We bieden ook wellnessproducten aan, want alles draait rond je goed in je vel voelen. We houden rekening met de gevoeligheden bij het cliënteel. Een klant van 82 jaar wordt wellicht niet graag meteen geconfronteerd met enorme kunstpenissen, zoals in een klassieke seksshop. Dat nemen we mee in onze winkelopstelling. Ons cliënteel is overigens heel divers: zowel mannen als vrouwen, alleenstaanden en koppels, jong en oud. Onze oudste klant is 97 jaar.

In welke richting wil u de wereld van seksualiteit veranderen?

We hopen dat meer mensen op een warme en vertrouwensvolle manier met elkaar praten over hun seksualiteit en daar ook op een

realistische manier naar kijken. Uit studies blijkt dat kinderen al vanaf de leeftijd van 9 tot 11 jaar in contact komen met porno. Dat richt enorme schade aan, omdat de jonge generaties zo massaal vooroordelen krijgen en een verkeerd beeld hebben van seksualiteit in de echte wereld.

Is het wel nodig dat jullie een sociale rol vervullen?

Zeer zeker, want nergens ligt de drempel zo laag als bij ons: je hoeft geen afspraak te maken en met onze verkoopsters kan je gewoon spreken wanneer je wil. Via onze eerste winkel in Luik hebben een netwerk van hulpverleners, zoals gynaecologen en seksuologen, uitgebouwd. Daardoor kunnen we de klanten snel doorverwijzen naar het juiste adres. Een voorbeeld: een vrouw die verkracht werd, durfde geen klacht neer te leggen. Wij hebben het contact met de politiechef helpen leggen. Zo vormen we de eerste lijn in de hulpverlening. EV

A Game Changing Natural Fiber

CYNTHIA ® Opening soon in Louisiana Spring 2024 !

Join the Cynthia adventure : https://in-between-international.com/

Beestig Brussel

31 januari 2024 | 23

Reisduif Brussel speelt nog amper met de duiven De duivensport is in Brussel met uitsterven bedreigd. Oudere duivenmelkers zijn niet mee met de technologische hulpmiddelen, en ze missen het sociale contact op café. “Enkel Polen, Roemenen of Bulgaren vinden de duivensport nog hip.” door Andy Furniere

Begin januari, Sint-Agatha-Berchem. Twee leden van het vogelopvangcentrum Au Bonheur de ViCA doen een macabere ontdekking: tijdens een bezoek aan een bejaarde duivenmelker met Alzheimer vinden de mannen een vijftigtal dode reisduiven in een hok achterin de tuin, gestorven aan ondervoeding en een gebrek aan water. Van de dieren blijft niet veel meer over dan uitgeteerde karkassen, de schedeltjes zichtbaar. “Een horrorbeeld,” aldus een van de medewerkers. Met enige zin voor pathetiek staat het voorval bijna symbool voor de volledige duivensport in Brussel: die is namelijk met uitsterven bedreigd. Volgens gegevens uit 2019 - die niet meer geüpdatet zijn - staan er op het grondgebied van Brussel-Stad nog tussen zes en tien hokken. In andere gemeentes is de situatie nog erger, met maximaal vijf hokken. In het oosten van Brussel was Schaarbeek de enige gemeente waar in 2019 nog duivenmelkers actief waren. Wellicht liggen de aantallen vandaag nog lager. “Van onze honderd leden wonen er naar schatting maar tien in Brussel,” zegt Mady Vekens, voorzitter van duivensportclub Lokaal Cureghem Centre in Anderlecht. Terwijl er op een bepaald moment acht clubs waren in Anderlecht alleen, blijft Lokaal Cureghem Centre als enige over in het gewest. In een BRUZZ-artikel uit 2014 was de sector al erg pessimistisch. “Over tien jaar heb je geen duivenmelkers meer in Brussel,” klonk het toen. Die voorspelling is niet helemaal uitgekomen, maar volgens Vekens gaat het in het komende decennium allicht wél die kant uit. “Er is steeds minder interesse. De hobby vergt ook veel opofferingen qua tijd en werk.”

Eigenschappen • Gedomesticeerde afstammeling van de rotsduif • Kan 1.000 km of meer afleggen in een dag • Hoe reisduiven hun weg vinden blijft een mysterie. Mogelijk gebruiken de vogels daarbij geuren, de wind, infrageluid, de zwaartekracht, het zicht, de zon of het aardmagnetisch veld – of een combinatie van factoren

Ook de digitale evolutie hakt erin. “Veel oudere duivenmelkers haken af omdat ze niet overweg kunnen met de nieuwe technologische hulpmiddelen. Ze missen ook de sociale interactie, nu alles meer op afstand gebeurt en er steeds minder cafés zijn die zich inzetten voor de duivensport.” In Brussel is de regelgeving ook strenger dan elders: hier mogen maar dertig duiven per hok gehouden worden. Al ziet Vekens dat niet als de doorslaggevende factor. “Er wordt niet streng op gecontroleerd. Erger zijn de vele klachten van buurtbewoners, die vaak niet begrijpen dat het niet de reisduiven zijn die hun huizen bevuilen. Ze zien het onderscheid niet met de wilde exemplaren.” Toch is er ook hoop, en die komt uit Oost-Europa. “Als we nieuwe leden krijgen in Anderlecht, zijn het vaak Roemenen, Polen en Bulgaren. Die vinden de duivensport nog hip.” Sowieso blijft Vekens de Brusselse duivensport verdedigen. “Dat heb ik beloofd aan de vorige voorzitter, die zich zelfs tijdens de Tweede Wereldoorlog actief inzette voor het overleven van de duivenliefhebberij.”

Reeks nalezen? Lees de hele reeks op BRUZZ.be/beestigbrussel

Politiek

Vier jaar na de scheiding met Europa

‘De Brexit trof de Brusselse Britten recht in hun hart’

xxx

31 januari 2024 | 25

Sinds het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie stapte, exact vier jaar geleden, werd bijna een op de drie van de in Brussel verblijvende Britten Belg. Die kampen vooral met little annoyances. “Al zullen Britse ambtenaren in de EU-instellingen geen topfuncties meer krijgen.” door Bettina Hubo foto’s Saskia Vanderstichele

et is rustig op zaterdagmiddag in Churchill’s, de enige Engelse pub in Brussel. Beneden volgen enkele gasten de voetbalmatch Chelsea-Fulham die op drie schermen te zien is. Op de verdieping hangen enkele jongelui rond de pooltafel. Eigenaar en barman Philip Felstead is in de keuken bezig met het bakken van hamburgers. In 1997 kwam hij vanuit Londen naar Brussel. Negen jaar later opende hij zijn pub in de Schildknaapstraat, die Britse en andere expats, Brusselaars en veel toeristen over de vloer krijgt. In het donker houten rek achter de bar is de rijke selectie whiskey en andere sterke drank fraai uitgestald. Op een bord aan de zijkant heeft Felstead het aanbod aan Engelse craft ales geschreven. Het zijn er een tiental, met namen als Hobgoblin Ruby, Bishops Finger en Fursty Ferret. “Vroeger had ik een veel uitgebreidere keuze,” zegt Felstead, die zijn bier bestelt bij Stonemanor, de Britse supermarkt in Everberg. “Sinds de Brexit is de import van Engelse bieren veel ingewikkelder geworden. Ik moet het doen met wat voorradig is.” Felstead heeft de Brexit duidelijk nog niet verteerd. “Ik blijf gefrustreerd over dat referendum. Dat zo’n belangrijke kwestie met zo’n kleine meerderheid beslecht kon worden,” sakkert de doorgaans ﬂegmatieke Brit. “En al die leugens die vooraf door de Brexiteers werden rondgestrooid om de bevolking te bewegen tot een exit. De vissers bijvoorbeeld, zij geloofden dat ze beter af zouden zijn zonder de EU-regels. Op wat is het allemaal uitgedraaid? De Brexit is een mislukking, a disaster, an absolute mess.”

In Mini-Europa staat sinds de Brexit een bordje dat duidelijk maakt dat het Verenigd Koninkrijk geen lid meer is van de EU.

M-kaart

Terug naar 23 juni 2016. Op die dag vond in het Verenigd Koninkrijk het referendum over het EU-lidmaatschap plaats. Na een

harde campagne onder het motto ‘take back control’ haalde het leave-kamp het met 51,89 procent. Daarna begonnen de jarenlange onderhandelingen over de scheidingsvoorwaarden. “Dat was voor heel veel Britten in Brussel een zorgelijke en verwarrende periode. Er was veel juridische onzekerheid,” zegt Bryn Watkins, een Brit die voor het Brusselse Commissariaat voor Europa en Internationale Organisaties werkt, de opvolger van het Verbindingsbureau Brussel-Europa. “Nu klinkt het belachelijk, maar toen vreesden we zelfs teruggestuurd te worden naar ons land.” Watkins arriveerde in 2014 in Brussel. Hij had voordien talen gestudeerd, een tijd in Berlijn en Hongarije vertoefd en in Londen Duitse les gegeven aan middelbare scholieren. Als polyglot en overtuigd Europeaan besloot hij een stage te volgen in het Europees Parlement. “Ik wilde weten wat er in de coulissen van de Europese instellingen gebeurt.” Twee jaar na zijn aankomst was er de schok van het referendum. “Zeker de Britten in Brussel waren recht in het hart getroffen. Velen waren, net zoals ik, juist vanwege het Europese project naar hier verhuisd.” Begin 2020, na vier jaar van moeizame onderhandelingen, kwam het eindelijk tot een akkoord tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU. Op 31 januari 2020 verliet het land daadwerkelijk de Europese Unie, na 47 jaar lidmaatschap. Er gold wel nog een overgangsfase tot eind 2020. Ook trad die dag het terugtrekkingsakkoord in werking dat de Britten, die al in België woonden, bescherming gaf. Zij konden een zogenaamde M-kaart aanvragen, een verlengbare verblijfsvergunning, die hen ook het recht gaf hier te werken. Veel Britten in Brussel hadden dat moment echter niet afgewacht en de Belgische nationaliteit aangevraagd. “Ik ook,” zegt Watkins. “Als je hier vijf jaar

Politiek Vier jaar na de scheiding met Europa

woont, is dat vrij eenvoudig, zeker als je onafgebroken aan het werk bent geweest. Bovendien hoef je geen afstand te doen van je Britse nationaliteit.” Watkins vroeg de Belgische nationaliteit in de eerste plaats aan om weer een Europees paspoort te hebben en daarmee in een ander EU-land te kunnen wonen. “Toen ik naar Brussel verhuisde, had ik niet de intentie om heel lang in België te wonen. Vanwege de Brexit en het Belgische paspoort ben ik langer gebleven. Ondertussen ben ik van deze stad gaan houden en wil ik hier niet meer weg.” Watkins is medeauteur van de Brexit Impact Scan, een recent rapport van het Brusselse Commissariaat over de gevolgen van de Brexit voor de Brusselse Britten. Daaruit blijkt dat bijna een op de drie van de in Brussel verblijvende Britten Belg werd. Ten tijde van het referendum schommelde het aantal Britten in Brussel rond de negenduizend. In de jaren daarna was er een ﬂinke daling. Tegelijkertijd kregen 2.600 Brusselse Britten de Belgische nationaliteit. “Tot eind 2020 bleef de Britse populatie in Brussel steady,” zegt Watkins. “Een Brexodus, het massale vertrek waarvoor even gevreesd werd, gebeurde niet.”

Weinig nieuwe Britten

Sommige Britten kozen, hoewel ze al lang in Brussel woonden, toch voor de M-kaart. Cafébaas Philip Felstead is een van hen. “Ik heb niets tegen de Belgische nationaliteit, maar zolang de onderhandelingen bezig waren, wilde ik niet overhaast de procedure opstarten en wachtte ik af. Ergens hoopte ik dat er een wijze volwassene zou opstaan die in de kleuterklas van de Britse politiek orde op zaken zou stellen,” legt hij uit. “Toen kwam de M-kaart. Die verblijfsstatus volstaat voor mij. Ik heb een eigen zaak en een huis in Brussel en kan vlot reizen binnen de EU. De M-kaart is prima. Alleen hebben we nu soms gekke

Philip Felstead woont sinds 1997 in Brussel en opende in 2006 de Engelse pub Churchill’s: “De import van Engelse bieren is veel ingewikkelder geworden.”

situaties. Mijn vrouw en mijn dochtertje hebben een Nederlands paspoort, ik een Brits en onze wagen heeft een Belgische nummerplaat. Op de ferry tussen Duinkerke en Dover is het nooit duidelijk in welke rij we moeten staan: EU of non-EU. Ook het personeel van de veerboot weet het niet.” De M-kaart geeft het recht om in ons land te verblijven en te werken, maar dit speciaal voor de Britten gecreëerde statuut is geen EU-paspoort. Wie te lang buiten België woont, kan de kaart kwijtraken. Ook dat was voor Glenn Vaughan, al ruim een kwarteeuw in Brussel, geen reden om zich meteen tot Belg te laten naturaliseren. Vaughan is de voorzitter van de Brussels British Community Association, een gezelligheidsvereniging die garden party’s en andere sociale activiteiten, maar ook infosessies organiseert voor Britten en andere Engelstaligen. “Het hangt af van je plannen. Ik heb hier kinderen en kleinkinderen en ben voorlopig niet van plan om weg te gaan,” zegt hij. “Bovendien zou een naturalisatie tot Belg aanvoelen als een overgave. Alsof ik het gevecht tegen de anti-Europese sentimenten in het Verenigd Koninkrijk opgeef. Ik vind dat ik Brit én Europeaan moet kunnen zijn. Dat is mijn identiteit en die wil ik niet zomaar opgeven.”

“Een naturalisatie tot Belg zou voor mij aanvoelen als een overgave” Glenn Vaughan

Voorzitter Brussels British Community Association

De M-kaart kon worden aangevraagd tot aan het eind van de overgangsperiode eind 2020. Daarna maakte het VK deﬁnitief geen deel meer uit van de interne markt en de douane-unie. Britten die sindsdien naar België reizen, worden beschouwd als inwoners van een derde land, vergelijkbaar met Japan, Canada of Afrika. Voor korte tripjes kunnen ze nog steeds probleemloos naar ons land komen. Als ze hier langer dan negentig dagen willen verblijven, hebben ze een visum nodig. Wie in België wil komen wonen, moet eerst een werkvergunning en een baan hebben. Dat blijkt behoorlijk lastig. Om die reden hebben zich de afgelopen drie jaar nog maar weinig nieuwe Britten in Brussel gevestigd, zo blijkt uit de Brexit Impact Scan. Het aantal Britten dat hierheen verhuisde, lag in 2021 en 2022 zeventig procent lager dan in de jaren ervoor. “De voorspelling is dat de Britse gemeenschap de komende jaren zal krimpen en vergrijzen. De Britse Brusselaars zijn als gevolg van de Brexit namelijk minder geneigd dan voorheen om terug te keren naar hun land.”

Minder kans op promotie

Hoe zit het met de carrièrekansen sinds de Brexit? Terwijl de 73 Britse Europarlementariërs bij de uittreding hun biezen moesten pakken, werd afgesproken dat de aanwezige ambtenaren van de EUinstellingen, zo’n tweeduizend mannen en vrouwen, hun baan konden behouden. Watkins: “Hun promotiekansen zijn wel kleiner geworden. Ze zullen geen topfuncties meer krijgen.” Ook Britten die niet direct voor de EU werkten, hadden soms het gevoel dat hun carrière gedwarsboomd werd door

31 januari 2024 | 27

Bryn Watkins bij bushalte Engeland in Ukkel: ‘Door de Brexit ben ik langer in Brussel gebleven dan gepland. Ondertussen ben ik echt van de stad gaan houden en wil ik hier niet meer weg.’

hun nationaliteit. Watkins: “Dat gaat om een kleine minderheid. Heel veel Britten hebben nog altijd goede jobs binnen of buiten de Europese bubbel. Voor nieuwkomers, op zoek naar een beginnersjob, is het wel veel moeilijker geworden.” Het vertrek uit de EU betekende ook het einde van het vrij verkeer van goederen. Er kwamen opnieuw douaneaangiften en grenscontroles. Dat voelen de Brusselse Britten wanneer ze hun typisch Britse voedings- en andere producten willen meebrengen van een bezoekje aan hun vaderland. “Vroeger staken veel Britten vlak voor Kerstmis het Kanaal over om hun wagen te vullen met ingrediënten voor de kerstdis, zoals vlees en kaas,” zegt Glenn Vaughan. “Dat mag niet meer.” “Eigenlijk mag je zelfs geen vleespasteitje in je koffer meenemen op de Eurostar, maar velen doen dat toch. Het wordt voorlopig niet echt gecontroleerd,” vertelt Bryn Watkins. Zelf koopt hij zijn Britse favorieten – chocolate orange voor

Kerstmis en malt vinegar, onmisbaar bij frieten - bij boekhandel Waterstones in de Adolphe Maxlaan, die een goede food corner heeft. Die food corner had overigens ook te lijden onder de Brexit. Net als café Churchill’s koopt Waterstones zijn Britse

voedingsproducten - thee, mosterd, crackers - in bij Stonemanor in Everberg. Maar die heeft een aantal Britse leveranciers vervangen door Ierse, om zo tijdrovende controles, papierwerk en extra hefﬁngen te vermijden. “Ons vaste theemerk PG Tips is niet meer te verkrijgen,” zegt Sabine Steen, manager van Waterstones. “We verkopen nu Barry’s tea uit Ierland.” Ook met de levering van boeken waren er vlak na de Brexit problemen. Steen: “In het begin waren de leveringstijden zo lang dat sommige klanten zijn weggebleven. Dat is nu gelukkig niet meer het geval.” Een van de grootste irritaties voor veel Britten in Brussel is het functioneren van de post sinds de Brexit. “Als iemand je een pakket stuurt of je bestelt iets in een Londense webshop, bestaat de kans altijd dat je pakje wordt vastgehouden op het postkantoor,” zegt Glenn Vaughan. “Ze geven het pas vrij als je alle kosten van douane, btw en handling fee hebt betaald.” “Ik heb mijn moeder gevraagd geen pakjes meer op te sturen voor mijn dochter,” vertelt Philip Felstead. “De kosten waren soms hoger dan de waarde van de inhoud.” Irritant, maar al bij al beschouwen de meeste Britse long-term residents in Brussel dit soort ergernissen als little annoyances. Ze zijn vooral blij dat ze hun verblijfs- en werksituatie hebben kunnen regelen. Of ze blijven hopen dat het VK zich op een dag opnieuw aansluit bij de EU? Zeker, maar het zal niet voor morgen zijn. Felstead: “Ik denk dat er minstens een generatie overheen gaat.”

‘ON CONTINUE À ESPÉRER UN RETOUR AU SEIN DE L’UE’

‘WE ARE STILL HOPING THAT THE UK RETURNS TO THE EU’

FR Cela fait exactement quatre ans, le 31 janvier 2020, que le Royaume-Uni a quitté l’Union Européenne, après une victoire de justesse au référendum de 2016 sur l’adhésion à l’UE. Qu’en est-il des Britanniques à Bruxelles entre-temps ? Nous avons parlé à quelques résidents de longue date. Le plus grand obstacle – leur statut de séjour et de travail – semble réglé, mais il y a encore toute une série d’autres petits problèmes. « Ramener un pâté de viande de l’autre côté de la Manche est en réalité interdit. »

EN It was exactly four years ago, on 31 January 2020, that the United Kingdom left the European Union after the Leave camp narrowly won the UK’s referendum on European membership in 2016. How have Britons in Brussels fared since Brexit? We spoke to a few long-term residents. The biggest obstacle – their residence and work status – seems to have been sorted, but there are still plenty of little problems. “Bringing a meat pie from the other side of the Channel, that’s not really allowed anymore.”

Meer Bruzz

Randje buitenspel Deze week Anderlecht

BRUZZ ICE Maak van de zondagavond een heus dansfeest door te luisteren naar DJ iNess. Tweewekelijks, van 18.00 uur tot 19.00 uur op BRUZZ radio

RADIO RADZINSKI Ontdek Anderlecht door de ogen van superfan Hassan Al-Hilou op de voetbalpodcast van BRUZZ. Nu woensdag op bruzz.be/tag/radio-radzinski

BRUZZKET Maak kennis met Emir (10), de jonge wereldkampioen kickboksen die in Schaarbeek traint. Elke maand een ‘kleine held’ op TikTok (@bruzzket)

NOAH SADIKI — Alsof de pijn nog niet diep genoeg ging. Alsof de vernedering nog niet compleet was. Nee, de dolk in mijn hart moest nog eens driemaal rondgedraaid worden, om zeker te zijn dat elke vezel van mijn lijf zou voelen hoe somber het leven van een Mauve kan zijn. Donderdagavond rond middernacht bleef ik naar het ﬂetse tvscherm in een woonkamer overwoekerd door papﬂessen, tetradoeken en kitscherig speelgoed turen. Noah Sadiki had zonet op monsterlijke wijze het paars-witte middenveld opgepeuzeld. Yari, Theo en een voor mij onbekende wisten niet meer wat boven, onder, links of rechts was. Alle hoeken van het Dudenpark hadden ze gezien. Net als zij trok ik met zware benen en sluimerende hoofdpijn naar bed. Het bekeravontuur zat erop, wat een ellende. Ook de dag nadien bleef het verdriet nazinderen. Het supporterschap van Anderlecht is een lijdensweg die bezaaid ligt met teleurstellingen, frustraties en een algemeen gevoel van zurigheid. Niet het frisse zuur van een Geuze, maar het zeurende zuur van een Vlaming die geen parking voor zijn deur vindt. In feite kent het verdriet van het Astridpark verschillende stadia. Eerst is er de ontgoocheling. Te herkennen aan het geluid, een soort collectieve maagoprisping, dat het Anderlechtse publiek produceert bij een foute pas of mislukte dribbel. Dan volgt de desillusie: bijvoorbeeld ten aanzien van een bestuur of trainer die n’importe quoi lijken te doen. Sinds enkele jaren is er een nieuwe, overtreffende trap aan dat lijden toegevoegd: de kater na Union. Al drie seizoenen lang krijgt Anderlecht geen voet aan de grond in de Brusselse derby’s. In het begin was dat nog schattig en plezant. Sympa Saint-Gilloise dat topclub Anderlecht wat wist te ambeteren. Het zette ons, supporters, even op scherp, maar dat was het dan ook. Het zou allemaal niet lang duren. Net als OHL, Mechelen of Lokeren zou de pittoreske gemeente snel terug voor levensbehoud strijden in de kelders van het profvoetbal. Liep dat even anders. Na negen derby’s blijft de banvloek duren. Dat Hazard zondag in extremis nog een gelijkmaker wist binnen te prikken, kan het leed amper verzachten. Union is als de kleine broer die zijn grote broer blijft vernederen. Dat is strontvervelend, maar wat erger is, is dat net Noah Sadiki, die als zesjarige Ket op Neerpede tegen een bal leerde trappen, mijn ploeg met haar vele gebreken confronteert. Ik kan het hem eigenlijk niet eens kwalijk nemen. Sadiki ademt nog steeds meer RSCA dan de niet-uitvoerende voorzitter of de polonaisedansende eigenaar van Anderlecht ooit zullen doen. Daar zal dat geel-blauwe plunje niet snel verandering in brengen. Hopelijk maakt hij snel een transfer naar een Europese topclub. Dan kunnen we hem weer ongegeneerd claimen als made in Neerpede. Want nu is het vooral merde in Neerpede. REINHOUT VANDER HULST

Met Union, RWDM en Anderlecht telt Brussel drie voetbalteams in eerste klasse. In ‘Randje buitenspel’ focust BRUZZ beurtelings op het wel en wee van de traditieclubs uit de drie buurgemeenten. Meer weten over Anderlecht? Luister dan naar de jongste uitzending van Radio Radzinski, nu woensdag op bruzz.be.

Big City

Waar komt de mammoet in Brussel-Zuid vandaan?

Luana Difficile zoekt elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Jonas uit Schaarbeek.

Ook een vraag?

Stel je vraag en stem op bruzz.be Bekijk en lees antwoorden op bruzz.be/bigcity

Er is weinig geweten over de Brusselse prehistorie, maar af en toe stoten archeologen of arbeiders tijdens diepere grondwerken toevallig op millennia oude vondsten zoals werktuigen of dierenskeletten. Vijftig jaar geleden vonden werkmannen tijdens graafwerken voor de premetro onder Brussel-Zuid een 30.000 jaar oude slagtand en schouderblad van een mammoet. Vandaag kan je die prehistorische overblijfselen er nog steeds bewonderen. In onze streken was zo’n mammoet, net als andere kolossale dieren, niet zo uitzonderlijk tijdens de IJstijd. Toen metrobouwers onder het Zuidstation verdere opgravingen deden, haalden ze ook de schedel van een Megaloceros of reuzenhert, delen van een bizon en van een wolharige neushoorn uit het slib van de Zenne. Zo’n vondsten zijn bijzonder, maar niet uniek. In 2018 nog troffen bouwvakkers minstens 150.000 jaar oude overblijfselen van een mammoet aan onder een bouwwerf op een boogscheut van het Noordstation. Er leefden

dus wellicht verschillende mammoeten in onze hoofdstad. Toch duurde het vijftig jaar voor er opnieuw prehistorische restanten werden ontdekt.

Achter een glazen vitrine

Het is de Mammuthus primigenius of wolharige mammoet die onze Brusselse contreien in groten getale betrad. Met zijn negen centimeter dikke vacht en lange haren tot soms op de grond was de mastodont perfect opgewassen tegen de kou. Hij leefde hier tien tot honderdduizend jaar geleden op de uitgestrekte mammoetsteppe. De karkasdelen zijn vooral terug te vinden bij zand- en kleiputten die zo’n vijftien meter diep onder de grond liggen. Zowel in Azië, Noord-Amerika, Europa als in Brussel. Toen de werkmannen bij de aanleg van de premetro onder het Zuidstation in de jaren 1970 het skelet ontdekten, contacteerde de MIVB het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen om de botten grondig te laten onderzoeken. Paleontoloog Mietje Germonpré

ging ter plaatse en ontfermde zich over de vondsten. Na nauwkeurige analyse en opschoning keerden de beenderen in 1988 terug naar het Zuidstation. Sindsdien staan ze daar tentoongesteld achter een glazen vitrine. Openlijk te bewonderen voor pendelaars in een van de drukste metrostations van het land. “Zo kregen de mammoetbeenderen een ereplaats op de plek waar ze ontdekt zijn, onder het Zuidstation,” vertelt Germonpré. “Bij graafwerken die dieper dan tien meter gaan, is de kans reëel dat er in de toekomst nog restanten blootgelegd worden.” Wie zo’n gigantische mammoet in zijn geheel wil aanschouwen, kan terecht in het Museum voor Natuurwetenschappen in Brussel. Daar staat de bekende mammoet van Lier, die gevonden is tijdens kanaalgraafwerken in 1860. Het museum reconstrueerde het volledige, vijf meter lange skelet. Het Brusselse exemplaar kan je nog steeds bewonderen in de ondergrondse gang die leidt naar de Zuidertoren. LD/JC

De slaapkamer

Renée

Renée is elf en woont in Jette: “In juni krijg ik een gsm. Ik vind het jammer dat ik die niet eerder kreeg, maar ik snap het ook wel. Met een gsm kan je pesten.”

31 januari 2024 | 31

‘Toen ik mijn hamster kreeg, moest ik een paar tranen laten’ Elke week gaat BRUZZ op bezoek bij een kind in Brussel in zijn of haar slaapkamer. Deze keer is dat bij Renée (11) die met haar broer en ouders in Jette woont. “School is belangrijk, maar niet alles draait om school.” doorANNELIES BONTJES foto Saskia Vanderstichele

Ik zie een grote wereldkaart hangen. Kijk je daar vaak op?

“Ik vind het handig dat ik een land kan opzoeken als ik niet weet waar het ligt. Zoals, ligt Canada ver van België?”

Welke landen heb je zelf al bezocht?

“Malta, of meer speciﬁek Gozo, en Zeeland. Mijn oma en opa hebben daar een vakantiehuis.”

Wat doe je als je daar bent?

“Ik vind het leuk om in de duinen te wandelen of te winkelen in Renesse. Mijn oma en opa hebben mij geleerd hoe en waar je kokkels kunt rapen. Daar maken we dan pasta alla vongole mee.”

Wat cool! Kook je graag?

“Ja, heel graag. Bakken doe ik ook graag, zoals red velvet cupcakes.”

Heb je nog meer hobby’s?

“Scouts, gitaar spelen, dansen en Debateville.”

Wat doe je precies bij Debateville?

“We bespreken een onderwerp. Je moet voor of tegen zijn en argumenten bedenken. Maar mijn vriendinnen en ik doen het vooral om bij elkaar te zijn.”

Volg je het nieuws?

“Op school kijken we elke ochtend naar Karrewiet. Ik vind dat wel goed want zo weet je veel over de wereld. Het is vaak slecht nieuws met iets positiefs. Zoals de oorlog tussen Israël en Gaza, en daarna komt dan de geboorte van een neushoorntje.”

Heb je een eigen gsm?

“Nee, die krijg ik in juni. Ik heb het altijd jammer gevonden dat ik niet eerder een gsm kreeg, want sommigen hadden die al in het vierde leerjaar. Ik heb er toch redelijk lang op moeten wachten.”

Wat is de reden?

“Met een gsm kun je pesten, bijvoorbeeld als er een chatgroep is waar jij niet in zit. Dus eigenlijk snap ik ook wel dat ik moet wachten.”

Wat is je lievelingsvak op school? “Muziekles, knutselen en spelling.”

En wat doe je minder graag?

“Frans, want er zijn zoveel regels. En de toetsweek, want dan moet ik te veel studeren. School is belangrijk, maar niet alles draait om school. Je moet ook vrije tijd hebben.”

Wat doe je in je vrije tijd?

“Ik speel graag met mijn hamster Jempie.”

Hoelang heb je die al?

“Ik kreeg hem een jaar geleden, nadat ik er al heel lang om gevraagd had. Het was het mooiste cadeau dat ik in mijn hele leven heb gekregen. Toen ik hem kreeg… dat was echt magisch. Ik moest toen wel een paar tranen laten.”

Waarom is Jempie zo belangrijk voor je?

“Ik kan tegen hem praten en hij zegt niets terug, snap je? Dan zeg ik: ‘Vandaag had ik een

stomme dag’, en dan kan ik met hem knuffelen. Ik weet dat ik ook bij mijn ouders terechtkan, maar soms is dat ambetant. Met mijn hamster is het gewoon ik en hij.”

Weet je al wat je wil worden?

“Ik wil graag iets in het ziekenhuis doen. Ik kan zien wanneer mensen zich slecht voelen en dan wil ik ze graag helpen. Soms voel ik me zelf ook slecht als ik zie dat iemand anders zich slecht voelt, dus dat moet ik wel aan de kant leren schuiven.”

“De lucht in de Kempen of het Pajottenland is anders, en het is er rustgevend”

Hoe is het om in Brussel te wonen?

“Het is een leuke stad. Ik heb veel vriendinnen, alles is dichtbij. Maar ik ben ook graag in het Pajottenland of de Kempen. De lucht is daar anders, het ruikt anders. En het is rustgevend. Daar heb ik echt het gevoel van ‘ahh, chill’.”

Reeks nalezen?

Lees de hele reeks op www.BRUZZKet.be/slaapkamer

‘J’ADORE JOUER AVEC MON HAMSTER’

’MY HAMSTER WAS A MAGICAL GIFT’

FR Renée, 11 ans, habite avec son frère et ses parents à Jette. Elle va aux scouts, fait de la danse et joue de la guitare. Mais ce qu’elle aime le plus, c’est jouer avec son hamster Jempie. « À Bruxelles, tout est accessible. Mais j’aime bien aussi aller dans le Pajottenland ou en Campine. L’air y est différent. »

EN Renée is 11 years old and lives in Jette with her brother and parents. She is in the scouts and dances and plays the guitar. But most of all, she enjoys playing with her hamster Jempie. “Everything in Brussels is near-by but I also like the Pajottenland or the Kempen. The air is different there. Then I really feel like, ‘Ahh, chill.’”

31 januari 2024 | 33

Conﬂict Brusselse jeugd lust McDonald’s en Starbucks niet langer

‘Ik wil de oorlog niet vooruithelpen’ Brusselse jongeren gaan niet langer naar de McDonald’s maar naar de Quick om een hamburger te eten. Reden? De boycot tegen Israël, zo blijkt uit een aantal getuigenissen. “Ze willen aan de goede kant van de geschiedenis staan,” verklaart professor sociale psychologie Frank Van Overwalle (VUB) hun gewijzigde consumptiegedrag. door Isabelle Vanhoutte foto’s Bart Dewaele

e McDonald’s tegenover de Brusselse Beurs ziet er leger uit dan normaal, op een vrijdagmiddag rond lunchtijd. Op één klas scholieren uit Dendermonde na zijn de bezoekers bijna allemaal ouder dan 25. “Ik ben hier alleen maar omdat de rest van de klas een snelle hap komt eten,” legt een leerling uit. “Je zal me nooit meer uit eigen beweging naar een McDonald’s zien gaan. Via mijn tante hoorde ik dat McDonald’s Israël steunt in het conﬂict. En dat vind ik niet kunnen. Dus meestal boycot ik mee.” In de Quick, enkele tientallen meters verder op de Anspachlaan, is meer jeugd te vinden. “Sinds de oorlog startte, ga ik niet meer naar McDonald’s. Ik wil de oorlog niet vooruithelpen,” vertelt Monika (20), studente Organisatie en Management aan de Erasmushogeschool. Voor haar studiegenote Ines (22) is het minder zwart-wit: “Ik blijf wel naar McDonald’s gaan,” zegt ze. “Iedereen moet kunnen kiezen om te doen

wat hij of zij juist vindt. Wie wil boycotten, doet maar, maar geef de anderen de vrijheid om dat niet te doen.” Of de boycot erg leeft onder jonge twintigers? Beiden knikken instemmend, en vertellen een veelzeggende anekdote. “Onlangs waren we voor school op bedrijfsbezoek, en er stond een tafel klaar met broodjes en blikjes Coca-Cola,” vertelt Ines. “Er was een grote sociale druk om geen Coca-Cola te drinken. Ik zag sommige klasgenoten gegeneerd een blikje onder hun jas verstoppen.” De boycot is geïnspireerd op BDS-campagnes. BDS (Boycot, Desinvestering en Sancties) is een internationale organisatie, geïnspireerd op de Zuid-Afrikaanse anti-apartheidsbeweging, die al jaren ijvert voor meer rechten voor de Palestijnen. Het doel van BDS is naar eigen zeggen om Israël vreedzaam onder druk te zetten om het internationale recht na te leven. Geviseerde bedrijven zijn onder andere McDonald’s, Starbucks, Carrefour en Zara, telkens om verschillende redenen, zo blijkt.

Zo wordt de kofﬁeketen Starbucks kwalijk genomen dat ze een vakbond aanklaagden die Palestina had gesteund op sociale media. Een reclamecampagne van Zara viel in verkeerde aarde omdat ze deed denken aan in witte doeken gewikkelde doden in Gaza. McDonald’s wordt verweten dat Israëlische ﬁlialen van de fastfoodketen gratis maaltijden hebben uitgedeeld aan Israëlische militairen in de nadagen van de Hamas-aanval. Carrefour sloot vorig jaar in Israël een franchiseovereenkomst met een lokale supermarktketen die actief is in bezet Palestijns gebied.

9.000 betogers

De boycot leeft on- en ofﬂine. Op 21 januari vond een protestmars plaats in de Brusselse binnenstad, met zo’n 9.000 betogers. Een delegatie van BDS Bruxelles liep mee, voorzien van een spandoek met daarop “Boycot Carrefour, Free Palestine” – in zwarte en groene letters. Daarmee demonstreerden ze voor verschillende Carrefour-ﬁlialen. Op het

Conﬂict Brusselse jeugd lust McDonald’s en Starbucks niet langer

raam naast de ingang van de Carrefour-supermarkt op de Kiekenmarkt hangen nog stickers met de gescandeerde leuzen, een hardnekkig overblijfsel van die actie enkele dagen geleden. “De boycot stoort me niet,” vertelt Faissal Boukricha, gerant van de Carrefour. “Wat me wel stoort, is dat de actievoerders de foute personen viseren en onze toegang blokkeren. Ze moeten zich richten tot het bestuur. Wij zijn zelfstandige franchisenemers. Enkele maanden geleden zijn we trouwens zelf gestopt met bepaalde Israëlische producten. Zo verdween SodaStream uit ons aanbod, omdat hun fabriek zich in de bezette gebieden bevindt. Ook dadels en avocado’s uit Israël verdwenen al uit de rekken.” Online leeft de boycot nog sterker. Op TikTok heeft de hashtag #boycottisrael meer dan 401 miljoen views, en ook op andere sociale media zoals Instagram en X leeft de boycot sterk. “Het is momenteel

“De boycot stoort me niet,” vertelt Faissal Boukricha, gerant van het Carrefour-filiaal op de Kiekenmarkt. “Wat me wel stoort, is dat de actievoerders de foute personen viseren. Ze moeten zich richten tot het bestuur.”

“Het is een kleine moeite om niet bij McDonald’s te eten, terwijl er zoveel mensen in Gaza niets te eten hebben” Janad El Allam (18)

vaak het eerste wat we zien als we beginnen te scrollen op Instagram. Dat is ook goed, want die info vind je niet terug op reguliere media,” zegt Janad El Allam (18), die met een groepje vrienden zit te eten in de Quick nabij het Centraal Station. “Het is een kleine moeite om niet bij McDonald’s te eten, terwijl er zoveel mensen in de Gazastrook niets te eten hebben.” Een account waarop veel wordt gepost over het conﬂict is @letstalkpalestine, vertelt Janad. Dat Instagram-proﬁel – waar-

van, opvallend, versies bestaan in verschillende talen – wordt gevolgd door 678.000 mensen en stelt zich als doel om een mini-Wikipedia te zijn over Palestina, met posts over apartheid, genocide en bio’s van oorlogsslachtoffers. Al is de grens tussen feit en ﬁctie voor jongeren online soms niet altijd even duidelijk. Terug naar de Quick aan de Anspachlaan, waar boven een groepje tieners tussen 14 en 16 jaar rond een tafel zit. De jonge vriendinnen zijn ervan overtuigd dat McDonald’s de oorlog

31 januari 2024 | 35

rechtstreeks financiert, en dat ze nog steeds gratis maaltijden aanbieden aan Israëlische soldaten, vertellen ze. Verschillende bedrijven kwamen de afgelopen maanden (noodgedwongen) met een statement, waarin ze zich distantiëren van betrokkenheid bij het conflict. McDonald’s waarschuwde al in november via een statement voor desinformatie: “McDonald’s Corporation financiert of ondersteunt geen enkele regering die betrokken is bij dit conflict en alle acties van onze lokale licentiehouders werden onafhankelijk uitgevoerd zonder toestemming of goedkeuring van McDonald’s.” Gevraagd naar een reactie op de situatie in Brussel verwees McDonald’s naar de algemene mededeling. Een woordvoerder van Starbucks liet dan weer weten geen financiële informatie door te geven, omdat de koffieketen een beursgenoteerd bedrijf is.

“De boycot van Brusselse jongeren is vooral symbolisch,” zegt professor sociale psychologie Frank Van Overwalle (VUB). “Ze willen zich scharen bij de goeden, tegen Israël dat mensenrechten schendt. En dat is begrijpelijk.”

1% van de omzet

Hoe zit het met de impact van de boycot? Gino Van Ossel, professor Retail & Trade Marketing aan Vlerick Business School, betwijfelt of de geviseerde bedrijven veel zullen voelen van de acties. “Stel dat de omzet van McDonald’s in Brussel met 10% zakt, terwijl in Brussel ongeveer 10% van de omzet van McDonald’s België wordt gedraaid, dan zakt de totale omzet met 1%. Daar ligt McDonald’s als multinational niet wakker van.” “Omdat de inzet relatief klein is, zal noch McDonald’s, noch Carrefour door deze boycot vertrekken uit Israël,” meent Van Ossel. “Uiteindelijk blijft het voor die bedrijven een eenvoudige rekensom: weegt de verloren omzet in België op tegen de verliezen als ze vertrekken uit Israël?” De zaken waren anders aan het begin van het conﬂict tussen Rusland en Oekraïne, stelt Van Ossel. Toen trokken westerse bedrijven zich wél terug uit Rusland. “Alle westerse bedrijven zijn daar nu weg, waardoor je er niet meer aan westerse producten raakt. Er was toen wereldwijd een enorme druk, niet alleen van mensen op straat, maar ook van aandeelhouders, van de Europese Unie, en meer. Dat zal in dit geval niet gebeuren, onder andere omdat de Verenigde Staten duidelijk pro-Israël zijn.”

Grotere impact in Midden-Oosten

“De boycot van Brusselse jongeren is vooral symbolisch,” duidt professor sociale

psychologie Frank Van Overwalle (VUB) het gedrag van de jongeren. “Ze willen zich scharen bij de goeden, tegen Israël dat mensenrechten schendt. Ze willen aan de goede kant van de geschiedenis staan. En dat is begrijpelijk.” “De zaken liggen wel anders in het Midden-Oosten, waar een veel grotere groep mensen de bedrijven boycot,” zegt Van Ossel. Lobna Morsi (26) kent die kant van het verhaal. Ze verhuisde zeven jaar geleden uit Egypte naar Brussel, en is vandaag een fervent aanhanger van de boycot. “McDonald’s was heel populair in Caïro. Er staat bij wijze van spreken op elke straathoek een McDonald’s. Maar dat is nu

‘JE NE VEUX PAS FAVORISER LA GUERRE’ FR Les jeunes bruxellois.es ne vont plus au McDo mais au Quick pour manger un burger. La raison ? Le boycott d’Israël, selon les quelques témoignages que nous avons recueillis. « Ils veulent se positionner du bon côté de l’Histoire », avance le professeur de psychologie sociale Frank Van Overwalle (VUB) pour expliquer ce changement dans leur consommation. Même s’il apparaît que sur internet, la frontière entre réalité et fiction n’est pas toujours claire pour les jeunes.

veranderd. In het Midden-Oosten zijn er minder straatprotesten dan hier. Eén manier om de pijn te kanaliseren is dus door te boycotten. Het is een van de weinige dingen die je kan doen. Naast natuurlijk hulp en geld doneren, maar dat verlicht de pijn maar tijdelijk, dat is niet zo structureel,” vertelt ze. De impact van de wereldwijde boycot verschilt per regio. Zo bracht McDonald’sCEO Chris Kempczinski begin januari zelf naar buiten in een blogpost op LinkedIn dat verschillende markten in het Midden-Oosten en daarbuiten een signiﬁcante impact ondervinden van de oorlog en de bijbehorende desinformatie.

TITEL ‘I DON’T SAMENVATTING WANT TO ADVANCE THE WAR’

EN Bodytekst samenvatting EN The youth of Brussels now eat their hamburgers at Quick instead of at McDonald’s. Why? The boycott against Israel, according to a number of testimonies we gathered in the streets. “It is largely a symbolic act. They want to be on the right side of history,” that is how social psychology professor Frank Van Overwalle (VUB) explains their changed consumption behaviour. Although the line between fact and fiction does not always appear clear for all young people online.

Column

door Tom Peeters

Klapperende celdeuren

Tom Peeters geeft Nederlandse les aan gedetineerden in de nieuwe gevangenis van Haren. Tweewekelijks schrijft hij over het leven achter de muur en in de klas.

“Gebrek aan stilte vinden gevangenen psychologisch belastend”

Buiten vult de koer zich met wandelaars. Een speelplaats, volle klaslokalen, stille gangen: het is weer het tijdstip van de dag waarop het gevangenisdorp het sterkst doet denken aan een schoolgebouw. In de pauze komt student P. uitgelaten de keuken binnen. “Jongens, kijk.” In zijn handpalm rust een broodje, keurig gepresenteerd op een servet. Hij heeft het voor de les in zijn cel bereid en verdeelt het zodat iedereen een stuk krijgt. Het verkruimelen gebeurt manueel - een normale gang van zaken in een keuken waar om veiligheidsredenen geen messen voorhanden zijn. Ook de leraar krijgt een stuk. De sla en tomaten voelen warm in mijn mond. “Opgewarmd in het bewakerslokaal naast de klas,” zegt mijn student terwijl hij de broodkruimels afveegt van zijn wit met zwart voetbaljasje - voor kenners van het Italiaanse voetbal: La Vecchia Signora. Een broodje van een gedetineerde dat in de microgolfoven van de bewakers mag? Dat is vriendelijk van de dienstdoende cipier. “In Sint-Gillis was het niet waar geweest,” zegt hij. “De relatie met de bewakers was daar veel ingewikkelder. Had ik zoiets nog maar

durven vragen, dan was de kans op discussie groot geweest.” Waaraan dat ligt? Hij wijst naar zijn bovenkamer. In Sint-Gillis was de hectiek intenser. Haren zorgt voor mentale rust bij de bewoners. Het heeft onder andere te maken met het licht en de infrastructuur. Het is stiller, de deuren sluiten zachter in hun scharnieren. Vooral dat laatste vindt P., die zoals al mijn studenten met zijn eigen badge en zonder begeleiding naar de les komt, een verademing. “Constant klapperende deuren, dat is psychologisch zeer belastend,” zegt hij in het Frans. “Het lijkt niet altijd op een gevangenis, eerder op une institution.” Het betekent niet dat alles op wieltjes loopt in de grootste gevangenis van het land, die haar bewoners een moderne en menswaardige benadering van vrijheidsbeperking voorspiegelde. “Het regime is minder vrij dan beloofd was. In Sint-Gillis mocht ik vaker mijn cel uit. Ik heb dat al met directeur Van Poecke besproken. Een vriendelijke man. Ik hoop dat hij er iets aan doet.” P. realiseert zich dat het behalen van een diploma bij zijn vrijlating zijn kansen op

Brussels is

een stabiele toekomst vergroot. Wie een opleiding volgt in de gevangenis, heeft volgens studies de helft minder kans op recidive. In afwachting van zijn vrijlating blijft hij de lessen volgen, met uitzondering van die paar keer dat hij de gevangenis één of anderhalve dag mocht verlaten. De altijd kalm blijvende cursist houdt het meest van de lessen waarin de focus op spreekvaardigheid ligt. Hij verwacht dat de rollenspelen over de weg vragen, naar de dokter of supermarkt gaan of in een snackbar een broodje bestellen van nut zullen zijn wanneer hij, na terugkeer naar zijn oude wijk in Laken, zijn loopbaan in de transportsector hervat. Voorlopig blijft dat een droom, en bevindt P. zich niet in de koninklijke gemeente met haar lanen, pleinen en paleizen, maar in een naburig dorp, waar hij vanachter hoge muren hard werkt om de Nederlandse taal onder de knie te krijgen. “Meneer, hoe zeg je pour l’instant?” “Op dit moment.” “Ik woon op dit moment in Haren.”

Reeks nalezen?

Wie alle columns van BRUZZ wil herlezen, kan de teksten terugvinden op BRUZZ.be/column

capital

Uw Uwgids gidsdoor doorde deculturele cultureleagenda agenda

xx > xx/x 31/1 > 6/2

Wiels eert Jef Geys, de Kempische kosmopoliet Ooit diende hij een aanvraag in om het KMSKA op te blazen, maar Jef Geys was allesbehalve een gratuite provocateur. Zes jaar na zijn dood toont een overzichtstentoonstelling in Wiels hoe de sociaal bewogen kunstenaar op ingenieuze en vaak grappige wijze decennialang de (kunst)wereld een kritische spiegel voorhield en mensen aan het denken zette. door Andy Furniere

Tentoonstelling Wiels blikt terug op Jef Geys, de Kempische kosmopoliet

ls het over Jef Geys gaat, vallen vaak ook de namen van Marcel Broodthaers en Panamarenko. Het trio behoort tot de belangrijkste naoorlogse Belgische kunstenaars, maar Geys veroverde nooit dezelfde faam bij het grote publiek als de andere twee. “Er is dan ook geen één type werk waar hij mee wordt vereenzelvigd, zoals de mosselpotten van Broodthaers of de vliegmachines van Panamarenko,” vertelt cocurator Charlotte Friling van Wiels. “Maar het is net de

veelzijdigheid ervan die zijn werk zo sterk maakt.” Vanaf zijn start in de vroege jaren 1960 hield Geys zelf zijn artistieke praktijk bij in zijn befaamde ‘werklijst’, met 844 nummers. Die lijst toont hoe heterogeen zijn praktijk was: ze bevat onder meer uitleg over avant-gardistische schilderijen, gelakte poppen, sensuele fruitreliëfs, performances, conceptuele fotograﬁe, ‘instructieve’ ﬁlms, botanische studies, nieuwe lesmethoden ... Met een uniek overzicht van dat rijkgeschakeerde oeuvre

“Jef Geys’ horizon reikte veel verder dan zijn verbeelding. Die archivistische, research-gedreven aanpak wordt wereldwijd geprezen door de jonge garde” Dirk Snauwaert

Directeur Wiels & cocurator

zet Wiels het nieuwe cultuurjaar in. Na de expo Je ziet niet wat je denkt te zien volgt met Catalogue raisonnable ook een eerste overzichtspublicatie van zijn werk.

Weg met het KMSKA

De tentoonstelling in Wiels komt er zes jaar nadat Geys op 83-jarige leeftijd overleed. Tot enkele weken voor zijn dood bleef hij actief. “Hij is even innovatief, experimenteel en radicaal geëindigd als hij begonnen was,” zegt Wiels-directeur en cocurator Dirk Snauwaert, die de Kempische kunstenaar al sinds de jaren 1980 van nabij volgde. “Dat kan je niet van zoveel kunstenaars zeggen.” “Wat Jef Geys ook heel bijzonder maakt, is zijn off the grid bestaan,” vervolgt Snauwaert. “Hij opereerde vanuit het landelijke Balen, dat hij zijn ‘biotoop’ of ‘terroir’ noemde. In die periferie van de kunstwereld werkte hij vooral samen met mensen uit zijn directe omgeving, zoals schrijver Walter van den Broeck. Hij werkte niet onder de vleugels van grote internationale namen, maar deed vooral veel zelf.” In Balen gaf Geys ook bijna dertig jaar plastische opvoeding aan leerlingen van de lokale school. Dikwijls hing hij prestigieuze kunst, die je vandaag enkel in musea vindt, op in de klas, om die dan met zijn studenten te bespreken. In 1970 zorgde Geys voor een flinke mediarel in de Belgische kunstwereld met zijn officiële aanvraag om het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen te mogen opblazen. “Hij maakte ook een fotoreeks over de praktische uitwerking, al moet je dat plan natuurlijk niet te letterlijk nemen. Het was een krachtig signaal, misschien zelfs krachtiger dan de oprichting van een fictief museum, waarmee Broodthaers de kunstinstellingen bekritiseerde.”

Volkskunst

Jef Geys met kat aan de keukentafel: “Hij werkte in het landelijke Balen, in de periferie van de kunstwereld, en dan vooral met mensen uit zijn directe omgeving,” vertelt Dirk Snauwaert.

Jef Geys wilde kunst naar de gewone man brengen en gebruikte daarvoor het Kempens Informatieblad, een lokale publicatie die hij omvormde tot een democratische kunstkrant, als tegenhanger van dure tentoonstellingscatalogi. Hij verdiepte zich ook geregeld in de volkscultuur, zoals de wereld van het wielrennen aan het eind van de jaren 1960 ‒ wat toen bijzonder vernieuwend was. Zo draait een fascinerend project rond zijn observaties van een jongen die hij aanmoedigde om met wielrennen te

31 januari 2024 | 39

Jef Geys had een nieuwsgierige, onderzoekende blik, maar zijn creaties werken ook op de lachspieren, toont ook zijn Aankleedpop – Man uit 1966, die deel uitmaakt van de collectie van Mu.ZEE Oostende en de Vlaamse Gemeenschap.

beginnen en die hij een tijdlang persoonlijk begeleidde. “Hij deed dat met veel empathie. Het heeft ook een ironisch kantje, in die zin dat hij het beeld van zichzelf projecteerde op die jongen. Hij kijkt naar zichzelf, als iemand die het wil maken, maar daar niet in slaagt.” Maar laat er geen twijfel over bestaan: Jef Geys groeide uit tot een breed gewaardeerde kunstenaar. Zo nam hij deel aan de grote biënnales van São Paulo en Venetië, waarbij die laatste, in 2009, kan worden beschouwd als een internationale bekroning. Hij trok er veel aandacht naar zich toe met zijn Quadra medicinale. Voor dat project liet hij in vier steden, waaronder Brussel, onkruid opsporen met genezende of voedende waarde. Het project laat zien hoe hij niet enkel zijn naaste maar ook de natuur liefde toedroeg. Ooit stelde hij zelfs voor, als een minder explosieve kritiek op de kunstwereld, om van het Middelheimmuseum ‒ het Antwerpse openluchtmuseum voor moderne en hedendaagse beeldhouwkunst ‒ een groentetuin te maken. In Wiels zullen bezoekers soms echt het gevoel hebben dat ze in een kunstzinnige moestuin rondlopen, zoals bij de schilderijenreeks L’origine du ciel, waarvoor hij zich onder meer liet inspireren door knollen, granaatappels en paprika’s. Heel bekend werden zijn Zaadzakjes, hyperrealistische schilderijen van zakjes met zaad van bloemen of groenten. Ze kwamen voort uit de frustratie dat de uiteindelijke plantjes niet leken op de

afbeeldingen op de verkochte zakjes, en tonen de kloof tussen afbeelding en werkelijkheid.

All you can eat

Geys’ kunst kon je soms ook letterlijk eten. Nadat hij brieven en herinneringen uit zijn jeugd verbrandde, gebruikte hij de as als meststof en maakte ‘eetbare kunst’ met wat hij oogstte. Met het graan, bijvoorbeeld, bakte hij brood in de vorm van een hart. “Hij deed ook onderzoek naar hoe hij zijn Kempens Informatieblad met eetbaar papier en eetbare inkt kon maken, zodat het niet enkel intellectuele voeding zou zijn,” vertelt Snauwaert. Een ander voorbeeld van hoe hij het alledaagse tot kunst verhief, is zijn

Koffieonderleggersdagboek. Elke dag ging Jef Geys buitenshuis bij een kop koffie de krant lezen, waarbij hij telkens op de kartonnen onderlegger van de kop koffie zijn bedenkingen noteerde. Hij archiveerde die banale dragers en maakte er kunst van. “Hij was heel lokaal verankerd, maar had tegelijk een kosmopolitische blik,” benadrukt Snauwaert. “Hij volgde kunstenaars van over de hele wereld, maar wist ook wat er overal in de wereld gebeurde. Zo had hij thuis een schotelantenne waarmee hij een goede 180 televisiezenders kon ontvangen. Hij keek al naar Al Jazeera toen de Arabische nieuwszender nog onbekend was, en wist precies wanneer het journaal in Indonesië begon.” Voor Snauwaert is zijn nieuwsgierige, onderzoekende blik wat hem nu zo interessant maakt voor de nieuwe generatie kunstenaars. “Zijn archivistische en researchgedreven aanpak wordt wereldwijd geprezen door de jonge garde. Zijn horizon reikte veel verder dan zijn verbeelding, hij wilde altijd over alles bijleren. En zijn kennis ook doorgeven, de didactische drijfveer is vaak ook heel uitgesproken.” Maar Geys was ook gewoon een grappige leraar, toont Je ziet niet wat je denkt te zien. Zijn Koeienpaspoorten en Kleurboeken voor volwassenen zetten aan tot denken, maar werken tegelijk op de lachspieren. Als onderdeel van de tentoonstelling zet Wiels workshops op rond die twee onderwerpen. Jef Geys: Je ziet niet wat je denkt te zien loopt van 2/2 tot en met 19/5 in Wiels, wiels.org

JEF GEYS AU WIELS: UN REGARD LOCAL ET COSMOPOLITE

WIELS HONOURS KEMPEN COSMOPOLITAN JEF GEYS

FR Même s’il a jadis proposé de faire exploser le KMSKA, Jef Geys n’était pas un provocateur gratuit. Six ans après son décès, la rétrospective On ne voit pas ce qu’on croit voir montre comment l’artiste socialement engagé a confronté le monde (de l’art) à sa propre image, de manière ingénieuse et souvent drôle. « Il était localement ancré en Campine, mais il avait un regard cosmopolite qui défiait l’imagination », dit le directeur et co-curateur du Wiels, Dirk Snauwaert. « Son approche fondée sur les archives et la recherche est saluée dans le monde entier par la jeune garde. »

EN He once requested permission to blow up the KMSKA, but Jef Geys was no gratuitous provocateur. Six years after his death, the retrospective exhibition You don’t see what you think you see shows how the socially engaged artist ingeniously, and often amusingly, held up a mirror to the (art) world. “His roots were in the Kempen but he had a cosmopolitan outlook,” Wiels director and co-curator Dirk Snauwaert explains. “His horizon extended beyond his imagination. That archival, researchdriven approach is praised worldwide by the younger generations of artists.”

Select Aanraders van de week

Pop & Jazz

fotobijschrift Ambrose Akinmusire zwartopwit feat. Bill Frisell & Herlin Riley

Expo

fotobijschrift Petticoat Government zwartopwit

Film

fotobijschrift The zone of interest zwartopwit

Uiltje geknapt

Volksreuzen op reis

IJzingwekkende idylle

Op Owl song wilde Ambrose Akinmusire even tot rust komen na een decennium vol opzienbarende releases voor Blue Note en samenwerkingen met gevestigde jazzwaarden en eigentijdse hiphopartiesten. Maar zelfs als de geniale Amerikaanse trompettist en componist een uiltje knapt, blijft hij geëngageerd. Meer nog, door gitaarvirtuoos Bill Frisell te koppelen aan drummer Herlin Riley maakte hij op de valreep een van de innemendste albums van 2023.

In de lente vult Petticoat Government – het vrolijk rebelse collectief rond Denicolai & Provoost, Antoinette Jattiot, Nord en Spec uloos – het Belgische paviljoen op de Biënnale van Venetië. Voordat de volksreuzen, die het collectief leende van gemeenschappen in België, Frankrijk en Spanje, via de Resia-pas naar de kunsthoogmis afzakken, krijgt Brussel in veilinghuis Artcurial een inkijk in de reisplannen middels twaalf tekeningen in bic, potlood en viltstift.

Een zomerpicknick. Pootjebaden in de rivier. Papa en mama praten bij, de vier kinderen stoeien. Van ver lijkt het idyllisch. Maar wie oplet, ziet rookpluimen en hoort ijselijke kreten. In het ijzingwekkende The zone of interest filmt Jonathan Glazer (Birth, Under the skin) de banaliteit en leegte in het gezin van Rudolf Höss, commandant van concentratiekamp Auschwitz-Birkenau. Het gezin betrekt de villa naast het kamp. Een Holocaust-film die je niet uit je botten krijgt.

AMBROSE AKINMUSIRE FEAT. BILL FRISELL & HERLIN RILEY 31/1, Bozar, bozar.be

PETTICOAT GOVERNMENT > 10/2, Artcurial, Instagram: petticoatgovernment.party

THE ZONE OF INTEREST UK, dir.: Jonathan Glazer, act.: Sandra Hüller, Christian Friedel

Psychedelische droom

Full colour

Onverwacht doelwit

Vorige week werd Turkish Kebap uitgeroepen tot meest beloftevolle talent op de eerste Belgian Worldwide Music Awards. Het Brusselse vijftal verweeft zijn voorliefde voor Turkse psychedelische folk met eigentijdse accenten. Met Dilan Ozsu beschikken ze, net als hun idolen Derya Yildirim & Grup Şimşek, over een wervelende frontvrouw. Hun concert in het voorprogramma van die psych pop-sensatie is een droom die uitkomt.

LaVallée countert het winterse hemelgrijs met kleurenweelde. In samenwerking met het Brusselse Ohme, dat op het snijpunt van kunst en wetenschap opereert, toont de Molenbeekse hotspot afgewerkte projecten en work in progress van kunstenaars die onlangs in het Ohme Lab mochten experimenteren. Onder meer Adrien Lucca, Clara Duflos en Otto Lindholm toveren kleurrijke, zintuiglijke ervaringen tevoorschijn.

Een introverte schrijfster van spionageromans wordt onverwacht het doelwit van een sinister misdaadsyndicaat. Gelukkig is er een echte spion om Elly en haar kat bij te staan. Verwacht veel actie, niet te veel ernst en een bijrol voor muzikante Dua Lipa. Regisseur Matthew Vaughn scoorde eerder hits met de Kingsman-films, Kick-Ass en Layer cake. Hij hoopt de carrière van ex-Superman Henry Cavill te herlanceren.

TURKISH KEBAP + DERYA YILDIRIM & GRUP ŞIMŞEK 2/2, Botanique, botanique.be

THE COLOUR SHIFTS 2/2 > 2/3, LaVallée, lavallee.brussels

ARGYLLE UK, US, dir.: Matthew Vaughn, act.: Sofia Boutella, Henry Cavill, Dua Lipa, Bryce Dallas Howard

Zelfbewust jubileum

Papier hier

It’s a Mann’s world

Met tien liveacts, een performance en vijf nachtelijke B2B dj-sets zetten Different Class en Ancienne Belgique een ambitieus feestje op voor het tienjarige jubileum van The Sound of the Belgian Underground. Het zegt iets over het zelfbewustzijn waarmee een nieuwe generatie artiesten – van Suzan Peeters over Lazzaro tot iced lattina – haar behoorlijk experimentele, hybride en luide muziek in de markt zet. (TP)

Holle Bolle Gijzen, verzamelt u! Voor de elfde keer alweer organiseert JAP de beurs Artists Print. Een dertigtal binnen- en buitenlandse uitgeverijen, kunstscholen en kunstenaars worden uitgenodigd om hun boeken, multipels en andere papierwaren in beperkte oplage aan een gulzig publiek voor te stellen. Met dit jaar lekkers van onder anderen Peter Downsbrough, Charlotte Beaudry, Claude Closky en Egon Van Herreweghe. (KS)

Naar Ferrari, Michael Manns biopic over de man achter het legendarische sportwagenmerk, is het nog twee weken aftellen. Flagey overbrugt de wachttijd met The last of the Mohicans, zijn wervelende, soms bloederige, soms erg romantische avonturenfilm. Daniel Day-Lewis speelt Hawkeye, een door de Mohikanen opgevoede blanke, die meevecht tegen de kolonisator. (NR)

THE SOUND OF THE BELGIAN UNDERGROUND 2/2, Ancienne Belgique, abconcerts.be

ARTISTS PRINT XI 2 > 4/2, Maison des Arts, lamaisondesarts.be

THE LAST OF THE MOHICANS US, dir.: Michael Mann, act.: Daniel Day-Lewis, Madeleine Stowe, vertoningen in Flagey: 1 & 11/2, flagey.be

30 SEPTEMBER 2022 | 41 31 januari 2024 | 41

Klein onderhoud

Makers onthullende docu I am a noise over sixtiesicoon Joan Baez

‘Haar jeugdtrauma was een onverwachte twist’ Wat een documentaire over haar afscheidstournee had moeten worden, is uitgegroeid tot een indringend werkstuk over hoe de Amerikaanse folkzangeres en burgerrechtenactiviste Joan Baez (83) haar hele leven worstelde met een trauma uit haar jeugd. In I am a noise zie je hoe opgroeien in een paciﬁstisch quakernest en uitgescholden worden voor “domme Mexicaan” haar levenswandel beïnvloedden. Je hoort haar vrijuit spreken over hoeveel pijn het deed toen Bob Dylan haar dumpte en vaststellen dat ze niet meer de hoge noten haalt die haar in de sixties naar het sterrendom katapulteerden. Maar vooral leer je dat haar engagement en geloof in geweldloos verzet simultaan liepen met een strijd tegen innerlijke demonen. “Zowel voor ons als voor haar kwam die twist als een verrassing,” zegt regisseur Maeve O’Boyle tijdens een Zoom-sessie vanuit New York. Zij komt de docu die ze maakte met Karen O’Connor en Miri Navasky straks voorstellen in Bozar. “De sleutel voor de plotwending lag bij het familiearchief, waartoe Joan ons volledige toegang verschafte. Haar moeder had alles bewaard: dagboeken, tekeningen, brieven, zelfs audio-opnames van therapiesessies en psychiatrische verslagen waarvan Joan het bestaan niet eens afwist. Zo konden we op reis gaan in Joans leven én hoofd in plaats van de tigste saaie biopic af te leveren waarin talking heads terugblikken op wat iedereen al weet.” “Het was een krachttoer om te verwerken, maar in feite lag alles gewoon klaar,” zegt O’Connor, die al dertig jaar bevriend is met Baez. Ook het drama dat tweedracht in de familie had gezaaid: het misbruik waarvan Baez zelf beweert dat ze het niet kan bewijzen, dat haar ouders vergeten zijn, maar waar zij en vooral haar zus Mimi de gevolgen van droegen. “Na docu’s over geesteszieke delinquenten, transgender kinderen en begrafenisondernemers moest dit onze ‘lichtere ﬁlm’ worden,” grijnst O’Boyle. De documentairemaaksters bespraken vooraf met Baez hoe de onthulling haar nalatenschap zou kunnen veranderen. “Maar ze wilde dit koste wat het kost delen,” vertelt O’Connor, “al was het maar om mentale problemen uit de taboesfeer te helpen.” De subtiel geanimeerde dagboektekeningen van Baez symboliseren het voortdurende balanceren tussen licht en duisternis van een artieste die haar principes nooit heeft verloochend, een zeldzaamheid. TOM PEETERS Première Joan Baez: I am a noise (+ nagesprek met regisseur Maeve O’Boyle): 2/2, Bozar, bozar.be; in de zalen vanaf 7/2

Select Aanraders van de week

Klassiek

Prokofiev Festival

07–11.02.24 Anna Vinnitskaya Stefano Bollani Daniil Trifonov & Gautier Capuçon Cédric Tiberghien Yaron Herman Lukas Sternath Zubin Kanga Lucas & Arthur Jussen & many more

flagey.be

Podium

Bahar Temiz & Charo Calvo: In love

De ontembare wolf

Oorlog en liefde

We kennen hem als de muzikale meesterverteller die jong en oud begeestert met Peter en de wolf, of als de hitjescomponist van de iconische ‘Ridderdans’ uit Romeo en Julia. In Bozar richt het Belgian National Orchestra een spot op een heel andere kant van Sergej Prokofjev: die van een SovjetUnie-achterblijver die van staatswege moest wegblijven van het modernisme, “maar die niet luisterde naar wat ‘grootvader’ zei. Jongens zoals hij zijn toch zeker niet bang voor wolven.”

KVS-gezicht en choreografe Bahar Temiz en de internationaal bekroonde Brusselse geluidskunstenares Charo Calvo hebben elkaar gevonden. Na twee eerdere samenwerkingen, ICE en PUNKT, hernemen ze nu Temiz’ solo In love. Voorwerpen nemen de scène in en het lichaam wordt een bewegende sculptuur in een poëtische dansvoorstelling over liefde, oorlog, tactiliteit en snelheid, die inspiratie vond in de geschiedenis van de film en de audiovisuele kunsten.

PROKOFIEV FESTIVAL 31/1 > 4/2, Bozar, bozar.be

BAHAR TEMIZ & CHARO CALVO: IN LOVE 2 & 3/2, KVS BOX, kvs.be

Titanenwerk

Eenzaam met eekhoorn

Mahler blijft voor veel dirigenten de maatstaf. Eerder dit seizoen waagde ons nationale orkest zich aan de Eerste symfonie, nu zet ook Brussels Philharmonic zich onder leiding van Kazushi Ono aan de titaan. Amper 25 was de componist toen hij het werk op papier begon te zetten. Zelfs honderdvijftig jaar later blijft het indrukwekkend hoe matuur deze muziek klinkt en hoe zelfbewust Mahler hier al landelijke klanken met grootstedelijke epiek weet te verweven.

Lullaby for scavengers betekent zoveel als ‘Slaapliedje voor aaseters’. De bekroonde Engelse cultartiest, comedian en performancekunstenaar Kim Noble – die ooit nog in een riool en in een boom woonde – speelt in dit stuk met een vos en praat met zijn enige vriend: een boze, grijze, maar ook dode en opgezette eekhoorn, die mee kan praten over gevoelens, wat een mens een mens maakt en onaangepastheid aan de wereld.

MAHLER 1 3/2, Flagey, flagey.be

KIM NOBLE: LULLABY FOR SCAVENGERS 31/1 & 1/2, Les Halles, halles.be

Toekomstmuziek

Ladies’ night

We geven het je op een presenteerblaadje: volgend jaar staat Nour Ayadi aan de start van de Koningin Elisabethwedstrijd. De 25-jarige pianiste resideert sinds enkele jaren in de Koningin Elisabeth Muziekkapel in Waterloo en schoot eerder al uit de startblokken in de Rubinstein-competitie en het internationale concours van Leeds. Maar voor die hypothetische toekomstmuziek komt ze eerst haar nieuwe album Carnaval voorstellen. (JC)

De eerste International Women’s Comedy Night koos als locatie het statige clubhuis The Nine, waar vrouwen de hele dag door welkom zijn voor allerlei activiteiten. Voor dit publieke evenement ontvangt mc Kym Nelson nog acht andere vrouwelijke stand-upcomedians – onder wie de Amerikaanse Carly Blair, de Ierse Niamh Moroney en de Brusselse Tamar Levi – én zangeres JoBee. (MB)

NOUR AYADI 2/2, KBR, kbr.be

ALL-FEMALE COMEDY NIGHT 2/2, The Nine, thenine.be

Select Wat te doen deze week

30 SEPTEMBER 2022

Eat & Drink Batch ••• Waterloosesteenweg 559, Elsene, batchbrussels.com

Batch, een nieuw restaurant in Elsene, verwelkomt de Brusselaars de hele dag door. Je geniet er van een menu met zorgvuldig bereide gerechten die allesbehalve eentonig zijn. Alleen al de naam van Batch verraadt een atypische aanpak. Je moet het woord, dat bekend is geworden door de uitdrukking batch cooking, begrijpen als ‘in bulk’. Hadrien de Vaucleroy, bedenker en eigenaar, legt uit: “Het idee is om nooit te vervelen, om onszelf voortdurend te vernieuwen. Daarom hebben we besloten om regelmatig van leverancier te veranderen en telkens een maand met hun producten, zoals bier of kofﬁe, te werken.” En inderdaad, aan de tapkraan ontwaren we de aanwezigheid van de Craft Lager (5 euro) van Brouwcompagnie Rolling

Win

Hills uit Oudenaarde ‒ heel zeldzaam in Brussel en toch uitstekend. Wanneer we rond lunchtijd ter plaatse aankomen, is het niet alleen het bier dat in het oog springt, maar ook het extreem afgelikte decor. Het ontwerp is van de hand van architectenbureau Erased Studio, dat op eigentijdse wijze de klassieke kenmerken van een brasserie ‒ met name de lambrisering ‒ heeft geremixt. Met zijn overweldigende bruine tinten, glazen bakstenen boven op een prachtige bar in aluminium, en twee ruimteniveaus ‒ met als bonus een privézaal die kan worden gereserveerd voor groepen van minstens acht personen ‒ roept het interieur de sfeer op van een literair café in Mitteleuropa-stijl. De ontvangst stelt evenwel teleur, dat we plaatsnemen laat het personeel geheel onverschillig.

De lunchkaart is beperkt, maar heeft lekkernijen in de aanbieding: twee focaccia’s, twee gemengde salades en een paar gebakjes ‒ zoals een gezouten cookie voor 4 euro. Een speciale vermelding gaat naar de mix van rode biet, pesto van rucola en walnoot, feta en furikake (12 euro) tussen twee sneetjes brood van bakkerij Brood, dat superlekker en goudbruin is. De Batch Soda (4 euro) is een verrassende mix van kofﬁe, Oye Yaar en sinaasappel. Het is ‘s avonds dat chef-kok Rebeca Belkacemi de volledige omvang van haar talent laat zien met deelgerechten die alvast heel beloftevol klinken: gevulde kool met kastanjes en oesterzwammen (18 euro), gelakte rundertartaar (18 euro), of, op plantaardige wijze, hokkaido-pompoen met romige tahini en zhug-saus (14 euro).

MICHEL VERLINDEN

Tickets

Through the grapevine

Porsche

Shoe/farm

5x2 tickets, Westrand, 8/2

5x2 tickets, Autoworld, > 25/2

5x2 tickets, BRONKS, 17/2

Met Through the grapevine schiep choreograaf Alexander Vantournhout zijn eerste echte duet. Mail ‘Grapevine’

De expo Porsche driven by dreams in Autoworld is er eentje voor dromers van ronkende luxewagens. Mail ‘Porsche’

Collectief buren onderzoekt hoe de boerderij en schoenenwinkel van hun ouders echoën in hun praktijk. Mail ‘Shoe’

Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be

De vijf inzichten Nina Vandeweghe

‘Kleed je uit wanneer het kan’ Met de kleurrijke groepstentoonstelling Popcorn prikt het MIMA een gaatje in de winter. Een van de vijftien deelnemende kunstenaars is Nina Vandeweghe, die hier gul met inzichten vol persoonlijkheid, emoties, rituelen en een hond strooit. door Michaël Bellon Voer ritueeltjes uit Elke dag steek ik een kaars aan in mijn wensduif-kandelaar, kijk een minuut naar de vlam en ‘manifesteer’ mijn dromen en wensen. Een ander ritueel is het woordje ‘apple’ in ‘An apple a day keeps the doctor away’ inruilen voor vervangwoorden als: ‘hamburger’ of ‘binging a series’. Voorkom burn-outs Als ik weer eens bekvecht met een galerist of de ﬁnanciële zaken alweer nadelig uitvallen voor de kunstenaar, beperk ik energieverlies door onnozele liedjes te zingen, met de naam van mijn hond erin, zoals: “Van je waf, waf, waf, rijdt de Geertevriend door het gras.” Mijn hond heet Geert. Toon vaker je emoties Als vrouw in een patriarchale samenleving word je al snel genegeerd en weggezet als dramatisch, overgevoelig of lijdend aan borderline. Vrouwen moeten elkaar steunen, vaker hun stem gebruiken, dat net te doorzichtige bloesje aandoen en het essay Uses of the erotic van Audre Lorde lezen. The will to change: men, masculinity, and love van schrijfster bell hooks helpt mannen hun emoties, hun angst voor intimiteit en hun verlies van plaats in de patriarchale samenleving te verkennen. Durf persoonlijk te zijn Van het fetisjisme van theorie in art spaces krijg ik de kriebels. Ik volg de kritiek die Hazel Meyer in No theory no cry formuleert over het gebrek aan plaats voor emoties in de hedendaagse kunst. Omdat vrouwen vaker dan mannen persoonlijk werk maken, wordt dat door highbrow witte mannen vaak weggezet als te feminien en dus inferieur. Blijf spelen Het is belangrijk om te blijven spelen, buiten de lijntjes te kleuren, conventies aan je laars te lappen of je te verkleden of uit te kleden wanneer het kan. En uitbundig te dansen. Liefst op tafels in cafés. Popcorn smul je in het MIMA (2/2 > 26/5), mimamuseum.eu; Nina Vandeweghe vind je op Instagram: ninavandeweghe

Atelier 210, beursschouwburg, la Balsamine, Kaaitheater, Charleroi danse/La Raffinerie, Kunstenwerkplaats, Les Halles de Schaerbeek and Workspacebrussels.

THE BRUSSELS INTERNATIONAL ANIMATION FILM FESTIVAL

23 FEB.

03 MAR.

The new Beat of Brussels’ performing arts scene

•• •

• • •

2 weekends 8 partners 9 Locations 13 shows 2 conversations 1 workshop 2 parties

FLAGEY, MARNI, CINEMATEK

2024

february 2024 08 > 10 & 15> 15>17 15 >17

https://ittakesacity.brussels/

8 & 9.02.24 GERMAN STAATSTHEATER

Rosie Sommers / Micha Goldberg

Les Halles de Schaerbeek 22a, rue Royale Ste-Marie 1030 BXL reservation@halles.be|+32 (0)2 218 21 07

8 EDITION 56 LOCATIONS 3OO ARTISTS th

— 56 tentoonstellingen vieren het medium fotografie in galerijen, kunstcentra en musea verspreid over heel Brussel. Een unieke gelegenheid om kunstenaars, werken en plekken te ontdekken!

25.O1.25.O2.24

Staat werken in een maatschappelijk relevante en uitdagende omgeving bovenaan je ideale job-wenslijst? Word je enthousiast bij de gedachte in een stabiele werkomgeving bij een kleine organisatie en in een dynamisch team terecht te komen? Zoek dan niet verder en solliciteer vandaag nog bij Interrand! Wij zoeken een:

J.B. Charlierlaan 78 - 1560 Hoeilaart

Projectmedewerker

Wat zijn enkele van jouw taken? Onze collega op de boekhouding gaat binnenkort op moederschapsrust, dus ga je de eerste maanden de boekhouding ondersteunen (opleiding wordt voorzien). W Inboeken van de facturen. W Opmaken en opvolgen van uitgaande facturen. W Verwerken van de bankverrichtingen.

Wie zoeken wij? Heb je affiniteit met cijfers en een analytisch inzicht? Werk je gestructureerd en nauwkeurig? Heb je al enkele jaren relevante werkervaring en ben je snel inzetbaar? Dan zoeken we JOU! Wat bieden wij jou? Een uitdagende job in een kleine maatschappelijk relevante organisatie met een positieve, informele en familiale werksfeer. Maar ook: W Een voltijds bediendecontract van 1 jaar met mogelijke verlenging. W Gunstige werken vakantieregeling. W Nuttige werkervaring wordt in aanmerking genomen. W Een marktconforme verloning volgens barema. Vraag gerust een loonsimulatie. W Maaltijdcheques van 8 euro. W Eco- en geschenkcheques t.w.v. 290 euro. W 2e pensioenpijler 3% (pensioenopbouw via werkgever). W Fietsvergoeding. W Gratis woon-werkverkeer met het openbaar vervoer.

Binnenkort wordt gewichtsdiftar ingevoerd in het werkingsgebied van Interrand. Bovenop dit grote project, zullen er nog meerdere projecten op jouw ondersteuning rekenen: W Diftar huis-aan-huisinzameling + uitrusting in de recyclageparken W Nieuwe website W Textielcontainers W Project rond voedselverspilling W Ondergrondse containers W Scholenproject W ...

Werken bij Interrand Interrand is de afvalintercommunale die instaat voor de afvalinzameling aan huis en baat de recyclageparken uit van Hoeilaart, Overijse en Tervuren. Bij Interrand ligt de nadruk op maximaal vermijden en recycleren van afval om zo veel als mogelijk afval te voorkomen.

Heb je nog vragen over deze vacature? Contacteer dan Katia op het nr. 02 658 95 41 of via mail op katia.alaerts@interrand.be

DB109736A4

Word jij onze projectmedewerker? Stuur dan je cv en motivatiebrief ten laatste op zondag 4 februari 2024 naar info@interrand.be t.a.v. de personeelsdienst. Bij een overtal van kandidaten kan een preselectie plaatsvinden op basis van motivatiebrief en cv.

Lokaal bestuur Meise zoekt jou! Functies in contractueel verband •

1 VTE Bibliothecaris B4-B5, voltijds

•

1 VTE Technisch assistent magazijn/uitleendienst* D1-D3, voltijds

•

2,5 VTE Technisch assistent openbare werken D1-D3, voltijds/deeltijds/ halftijds

•

1 VTE Technisch beambte poetsdienst WZC IFIC-loonschaal: 70% barema 4 en 30% barema 8, voltijds/ deeltijds/halftijds

Interesse? Bezorg ons ten laatste op 31 januari 2024 jouw kandidatuur door een sollicitatiebrief te bezorgen via één van onderstaande kanalen: • per post ter attentie van het college van burgemeester en schepenen, Tramlaan 8, 1861 Meise; • per mail via personeelsdienst@meise.be; • afgeven tegen ontvangstbewijs aan het onthaal van het Administratief Centrum (Tramlaan 8 te 1861 Meise). www.meise.be/vacatures personeelsdienst@meise.be - 02 892 20 70

•

1 VTE Groenambtenaar* B1-B3, voltijds

•

1 VTE Kok C1-C3, voltijds

* knelpuntberoep

•

0,98 VTE Technisch assistent toezicht C1-C2/D1-D3, deeltijds/halftijds

•

1 VTE Technisch assistent uitvoerende diensten D1-D3, voltijds

•

1 VTE Administratief medewerker voor GC De Muze C1-C3, voltijds

•

3 VTE Technisch beambte poetsdienst E1-E3, voltijds/deeltijds/halftijds Veel voordelen: • • • •

maaltijd-, eco- en geschenkcheques, hospitalisatieverzekering, fietsvergoeding, fietsleasing interessante verlofregeling en opleidingsmogelijkheden DB109285A4

ׂ w À²!R §§0mXhj ²²X²À0yÀ0y À0 w ² !X m0 ð j0y ‫! ا‬mÇ²À0ª w0y² ym0J à0ªßXyJ²ª0²0ªß0 ‫ ـ‬ywX((0mmXhj0 Xy(X0y²ÀÀª0(XyJ‫ف‬ ! yÀª !ÀÇ00m ‫ ا ׃ ׁٌ ا‬ß mÀXh(² ‫ فڭ׀׀ׁـ‬0y (00mÀXh(² ‫فڭ׀׈ـ‬ Ƶȁ ǯǞǯ ȁǞƵɈ ƊǶǶƵƵȁ ƧȌǿǿɐȁǞƧƊɈǞƵǏ‫ ة‬ǿƊƊȲ ȌȌǲ ƊƮǿǞȁǞȺɈȲƊɈǞƵǏ ɨƊƊȲƮǞǐ‫ د‬jƊȁ ǯƵ ǯƵ Ǟȁ ƵƵȁ ƧǶǞǁȁɈȺǞɈɐƊɈǞƵ ǞȁǶƵɨƵȁ Ƶȁ ɹƵɈ ǯƵ ƊǶǶƵȺ Ȍȯ ƊǶǶƵȺ Ȍǿ ƵƵȁ ȌȯǶȌȺȺǞȁǐ Ȍȯ ǿƊƊɈ ƊƊȁ ɈƵ ȲƵǞǲƵȁ‫( د‬Ɗȁ ƦƵȁ ǯǞǯ ƮƵ ǐƵǲȁǞȯɈƵ ǲƊȁƮǞƮƊƊɈ‫ث‬

jȌǿ ȁƊƊȲ ȌȁɹƵ ǯȌƦƮƊǐ Ȍȯ ׂ‫ ׇ‬ǏƵƦȲɐƊȲǞ‫ ث‬ RƵƦ ǯƵ ǞȁɈƵȲƵȺȺƵ Ǟȁ ƮƵɹƵ ɨƊƧƊɈɐȲƵ‫ ة‬ǿƊƊȲ ɹǞɈ ǯƵ ȁȌǐ ǿƵɈ ƦȲƊȁƮƵȁƮƵ ɨȲƊǐƵȁ‫ د‬jȌǿ ƮƊȁ ȁƊƊȲ ȌȁɹƵ ǯȌƦƮƊǐ Ƶȁ ǿƊƊǲ ǲƵȁȁǞȺ ǿƵɈ ȌȁɹƵ ǿƊƊɈȺƧǘƊȯȯƵǶǞǯǲ ƊȺȺǞȺɈƵȁɈƵȁ‫خ‬ ðǞǯ ƦƵƊȁɈɩȌȌȲƮƵȁ ǿƵɈ ɨƵƵǶ ȯǶƵɹǞƵȲ ƊǶ ǯȌɐɩ ɨȲƊǐƵȁ‫خ‬ XȁȺƧǘȲǞǯɨƵȁ ǞȺ ȁǞƵɈ ȁȌƮǞǐ‫خ‬ áƏȇȇƺƺȸ‫ ي‬ƳǣȇɀƳƏǕ ‫ וא‬ǔƺƫȸɖƏȸǣ ‫ גא׎א‬ɮƏȇ ‫ ז׏‬ɎȒɎ ‫ ׎א‬ɖɖȸ áƏƏȸ‫( ي‬ƺ kȸȒȵ ٢(ȒȸȵɀɀɎȸƏƏɎ ‫ח‬ƫً ‫ ׎׏ח׏‬kƏȅȵƺȇǝȒɖɎ٣

Xȁ ǯȌɐɩ ǏɐȁƧɈǞƵ ɨȌƵȲ ǯƵ ƵƵȁ ȺȌƧǞƊƊǶ ȌȁƮƵȲɹȌƵǲ Ƶȁ ǐƊ ǯƵ ȁƊ Ȍȯ ɩƵǶǲƵ ȺȌƧǞƊǶƵ ȲƵƧǘɈƵȁ ǯȌɐɩ ƧǶǞǁȁɈ ƵƵȁ ƦƵȲȌƵȯ ǲƊȁ ƮȌƵȁ‫( خ‬Ƶ ȲƵǐƵǶǐƵɨǞȁǐ Ǟȁ ƵƵȁ !wàٌ ǘɐǶȯɨƵȲǶƵȁǞȁǐȺƧȌȁɈƵɮɈ ǲƵȁɈ ɨȌȌȲ ǯȌɐ ǐƵƵȁ ǐƵǘƵǞǿƵȁ‫خ‬ hƵ ǘƵƦɈ ɹǞȁ ɨȌȌȲ ǞȁǞɈǞƊɈǞƵǏ Ƶȁ ǲƊȁ ɨƵȲȺƧǘǞǶǶƵȁƮƵ ȯȲȌǯƵƧɈƵȁ Ƶȁ ǞȁǞɈǞƊɈǞƵɨƵȁ ȌȯɨȌǶǐƵȁ‫ خ‬ hƵ ƦƊȺǞȺɩƵƮƮƵ ƦƵƮȲƊƊǐɈ ǿǞȁ‫ ׆׈ة׀ׄ׉خׂ خ‬ƵɐȲȌ ‫ـ‬ɨȌǶɈǞǯƮȺ‫ ׀ ة‬ǯƊƊȲ ƵȲɨƊȲǞȁǐ ׁ‫ ف‬Ƶȁ ǯƵ ȌȁɈɨƊȁǐɈ ɈƊǶ ɨƊȁ ƵɮɈȲƊǶƵǐƊǶƵ ɨȌȌȲƮƵǶƵȁ‫خ‬

R0 h0 XyÀ0ª0²²0‫د‬ ƵɹȌȲǐ ȌȁȺ ǯȌɐɩ ȺȌǶǶǞƧǞɈƊɈǞƵƦȲǞƵǏ ǿƵɈ ƵƵȁ ȲƵƧƵȁɈ Ƨɨ Ƶȁ ƵƵȁ ǲȌȯǞƵ ɨƊȁ ǯȌɐɩ ƮǞȯǶȌǿƊ‫ب‬

ßX 0ٌw Xm ‫ـ‬ƦǞǯ ɨȌȌȲǲƵɐȲ‫ بف‬ɨƊƧƊɈɐȲƵȺ‫ۊ‬ǲƊǿȯƵȁǘȌɐɈ‫خ‬ƦƵ §0ª § ²À‫ ب‬Ɉ‫خ‬Ɗ‫خ‬ɨ‫ خ‬ɈƵƊǿ §ƵȲȺȌȁƵƵǶȺɹƊǲƵȁ‫ة‬ (ȌȲȯȺȺɈȲƊƊɈ ‫ ׀ׁ׉ׁ ة׉‬jƊǿȯƵȁǘȌɐɈ ßX §0ª² ymXhj0 IJXIÀ0‫ ب‬ ɈƵƊǿ §ƵȲȺȌȁƵƵǶȺɹƊǲƵȁ‫ة‬ (ȌȲȯȺȺɈȲƊƊɈ ‫ ׀ׁ׉ׁ ة׉‬jƊǿȯƵȁǘȌɐɈ DB110249A4

Data Entry & Quality Officer • Jij zorgt voor de nauwkeurigheid van de verwerkte gegevens, waarbij fouten geen kans krijgen. • Je onderhoudt nauwe contacten met leveranciers om ervoor te zorgen dat de data-aanlevering soepel verloopt. • Met finesse gebruik je de beschikbare applicaties om taken efficiënt en effectief uit te voeren.

SURF NAAR MIJNTOEKOMSTBIJROULARTA.BE

DB109841A4

DB109557A4

atelier 210, beursschouwburg, la Balsamine, Charleroi danse, Kaaitheater, Kunstenwerkplaats, Les Halles de Schaerbeek, and workspacebrussels present

Benjamin Kahn buren Carolina Mendonça Castélie Yalombo Lilonge Freestyle Lab Jonas Chéreau Khadija El Kharraz Alami Lila Magnin Lisa Vereertbrugghen Marthe Degaille Montage Milø Slayers Némo Camus & Robson Ledesma Rosie Sommers & Micha Goldberg Sophia Rodriguez

february 2024 08› 10 & 15 › 17 www.ittakesacity.brussels