BRUZZ editie 1885 (10-04-2024)

Hulp bij zwangerschap

De steile opmars van Brussels dribbeltalent

Bilal El Khannouss

‘De wil om te winnen is erin gedrild’

Van crisis naar crisis Rapport Brusselse regering 16

In een wereld die constant in beweging is, zijn we soms op zoek naar een reis die verder gaat dan de bestemming zelf; een reis die ons verbindt met plaatsen, mensen en ervaringen. Bretagne is zo’n plek om stil te staan, maar niet letterlijk. Pak je koffers en vertrek op een vierdaagse railtrip door het noordwesten van Frankrijk, langs dorp en stad.

Ontluikende reislust in de lente

Ontdek Bretagne

DAG EEN BRUSSEL-NANTES

Met de TGV vanuit Brussel sta je op vierenhalf uur in Nantes. Als je bij het uitstappen een 12 meter hoge olifant ziet lopen, is dat normaal. Les Machines de l’Île, een samengesmolten fantasie van Jules Verne (geboren in Nantes), Leonardo da Vinci en de industriële geschiedenis van Nantes, is een artistiek project dat sinds 2007 hart en ziel beroert. Kruip in de buik van de 'Grand Elephant' en laat je vervoeren op het eiland van Nantes. Wandel je liever? Dan is het 20 kilometerlange kunstparcours Voyage à Nantes misschien iets voor jou. Volg simpelweg de groene geschilderde lijn op de grond!

Tijd voor lunch! Volg de Loire richting de wijk Chantenay en de Jardin Extraordinaire Bij Little Atlantique Brewery kan je genieten van een brouwerij, restaurant en evenementenlocatie in één. Probeer de heerlijke

pulled pork burger met een vers getapt IPA-biertje. Liever een snelle snack on the go? Dan is er Le Marché de Talensac, een iconische markt met lokale delicatessen. Bon ap’!

Tijd om nog wat musea te ontdekken! Vanaf 18 mei heropent Musée Dobrée, gelegen met een parcours die 500.000 jaar geschiedenis presenteert, met werken zoals het beroemde reliekschijn van Anne de Bretagne. Ook Le Musée d’Arts, met honderden meesterwerken van kleppers als De la Tour, Ingres, Courbet, Chagall, Kandinsky en Picasso, is absoluut de moeite waard. En vergeet niet het Musée d’Histoire de Nantes, gelegen in het fantastische kasteel van de hertogen van Bretagne.

Sluit je dag af met een heerlijk diner van april tot september in La Cantine du Voyage of verken de culinaire restauranttips van Les Tables de Nantes, een online gids die het beste van de lokale culinaire scene in de schijnwerpers zet. Slapen doe je ten slotte in een 19e-eeuwse kapel, jawel! SOZO Hotel is een unieke én betaalbare beleving. Dat dit hotel op 150 meter van het treinstation ligt, is mooi meegenomen.

VAN GROOTS DROMEN NAAR ECHT BELEVEN

©

DAG TWEE NANTES-VANNES

Et voilà, na anderhalf uurtje treinen kom je aan in het hart van Bretagne: Vannes. Laat die navigatie-apps even voor wat ze zijn en verdwaal in de kleine steegjes. Het oude stadscentrum is omgeven door een imposante middeleeuwse omwalling. Daarbuiten, aan de linkeroever van de haven, vind je B.R.E.F.. Of je nu van cinema, theater, muziek, dj-sets of exposities houdt, iedereen kan zijn culturele hart ophalen. Een lekkere lunch eet je in Awen Brew Pub Tip: bestel de ‘mosselen op z’n zeemans’, mét huisgemaakte frieten en een frisse pint. Alle biertjes worden ter plaatse gebrouwen en kan je ook degusteren op het dakterras, waar je geniet van een panoramisch uitzicht over de Golf van Morbihan, van de oevers van Séné tot aan de ingang van de haven van Vannes.

Heb je even genoeg van de stad? Ontsnap aan de drukte en neem de rechtstreekse bus naar Bono, een pittoresk dorpje op het Bretonse platteland. Vanaf hier vertrekken diverse wandelroutes die je door ongerepte bossen leiden en langs schilderachtige oevers voeren. Blaas nadien stoom af in de hamam en sauna, neem een verkwikkende duik in het zwembad en schuif je voetjes onder tafel in het gastronomische restaurant. Je verblijft namelijk in hotel La Maison O’Bono, een oase van luxe, te midden van de natuur!

DAG DRIE VANNES-AURAY EN RENNES

Ben je vroeg uit de veren? Stop dan ’s ochtends in Auray en flaneer langs Port de Saint-Goustain, waar de dobberende bootjes en kleurrijke huisjes je doen denken aan een schilderij van Claude Monet. Een verse Bretonse pannenkoek op het terras van Crêperie

La Goustanaise kan niet ontbreken.

En dan is het tijd voor Rennes, de hoofdstad van Bretagne. Deze stad verrast met haar levendige sfeer, eclectische kunstscene en historische charme. Hou je van street-art? Dan zijn de kleurrijke muurschilderingen van lokale artiesten zeker wat voor jou. Maar als je meer geïnteresseerd bent in geschiedenis, dan zijn de Odorico-mozaïeken uit de twintigste eeuw een niet te missen onderdeel van het culturele erfgoed van Rennes. Voor de ultieme ervaring, neem je best een gids onder de arm.

Elke eerste zondag van de maand organiseert de stad ook een foodmarket.

Tijdens Le Marché à Manger Ren-

nes komen alle locals samen op de binnenkoer van La Criée. Dit kunstencentrum is sowieso een must-see, en bovenal gratis. Op andere dagen kan je terecht bij Bombance, een hippe wijnbar met seizoensgerechten om te delen. Nog maar net geopend en nu al is dit restaurant een culinair begrip onder de ‘Rennais’.

Voor je laatste overnachting is er maar één adres: Mama Shelter. Deze hippe hotelketen ken je misschien van andere grootsteden als Los Angeles, Rio de Janeiro en Parijs. Maar de vestiging in Rennes is wel heel bijzonder, vanwege de betoverende poederroze spa (gratis toegankelijk voor hotelgasten!) en de rooftop bar met uitzicht over het bruisende Place des Lices. Nog niet klaar om te gaan slapen? De karaokezalen in het hotel beloven gegarandeerd onvergetelijke avonden vol leuke anekdotes.

DAG VIER RENNES-BRUSSEL

Na een smakelijk hotelontbijt ben je klaar voor de vier uur durende treinreis van Rennes naar Brussel. De railtrip door Bretagne lijkt tot een einde te komen. Of toch niet? Als jouw agenda en budget het toelaat, is er op treinafstand nog zo veel meer te ontdekken in Bretagne. Is dit het begin van een ontluikende lenteliefde?

MEER TIPS EN INFORMATIE OVER BRETAGNE france.fr

tourismebretagne.com

© Tanguy Guillou

© Julien Menet

© Schaller Morgane

© Lamoureux Alexendre

© Julia LassnerGlobusliebe

© Francis Amiand

Brusselkiest.be

Alle partijen, programma’s en kandidaten voor Brussel handig gebundeld met nieuws over de verkiezingen, achtergrond, analyses en duiding.

Dossier ‘De centen’: Waar gaan uw centen naartoe en hoe kan dat budget beter worden ingezet?

Voor het antigraffititeam van Stad Brussel zijn tags te verwijderen vandalisme. Voor anderen is graffiti net een manier om interactie en dialoog teweeg te brengen.

COLOFON

BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80

Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393

van Vlaams Brusselse Media vzw

Buiten België: 35 euro per jaar.

OPLAGE

55.000 exemplaren.

ADVERTEREN?

Marlies De Deygere 02-650.10.81

marlies.dedeygere@bruzz.be

DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be

ALGEMENE DIRECTIE

Dirk De Clippeleir

COÖRDINATOR MAGAZINE

Maarten Goethals

ARTDIRECTOR

Heleen Rodiers

VORMGEVING

Ruth Plaizier

EINDREDACTIE

Karen De Becker, Kurt Snoekx

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

Eva Christiaens, Luana Difficile, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Johan Baeten, Michaël Bellon, Annelies Bontjes, Felix Demeester, Andy Furniere, Maren Moreau, Tom Peeters, Kevin Ruelens, Niels Ruëll, Sarah Vandoorne, Michel Verlinden, Joke Vylders (medewerkers)

VERTALING

Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, Aurélien Garcia, George Holmer

FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Delphine Frantzen, Ivan Put, Saskia Vanderstichele

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Koen Cypers

Flageyplein 18, 1050 Elsene. BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij

Printing Partners

Paal-Beringen

en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

MELD NIEUWS

Zelf nieuws gespot?

Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.extranet.brussels

WWW.BRUZZ.BE

Conclaaf

“Rudi Vervoort maakte van Brussel één groot Evere”

FR Mi-mars, BRUZZ se réunissait en conclave avec ses collègues francophones de BX1 pour faire un bilan élaboré, critique et étayé du gouvernement bruxellois. Le résultat de cette collaboration unique est à lire dans ce magazine (p. 16). Certain.e.s ministres ont reçu une mauvaise note, d’autres une bonne. Mais l’équipe dans sa totalité n’a pas vraiment impressionné. La législature passée s’est surtout caractérisée par un manque d’audace, d’ambition et d’aspirations, incarnée parfaitement par le ministre-président Rudi Vervoort (PS) qui, selon un collègue, « a fait de Bruxelles un grand Evere ». Ce qui a vraiment fait défaut ces dernières années, c’était le débat sur Bruxelles même et le rôle que la Région veut jouer au niveau politique et institutionnel. On a rarement parlé de l’organisation de la Région et de la relation avec les communes et les concepts politiques comme le confédéralisme et le régionalisme. Ce n’étaient pourtant pas les occasions qui manquaient, avec le covid, le métro 3, la montée en force des violences liées à la drogue, Good Move… Tous ces dossiers ont démontré le fonctionnement déficient de Bruxelles et la nécessité de recalibrer les machines. Bruxelles peut et doit faire mieux. Le 9 juin, jour des élections, pourrait être le début d’une prise de conscience nouvelle et vitale.

Samen met de Franstalige collega’s van BX1 ging BRUZZ midden maart in conclaaf om uitgebreid, kritisch en onderbouwd de balans van de Brusselse regering op te maken. Het resultaat van die unieke samenwerking valt verderop te lezen (p. 16). Sommige ministers kregen een buis, andere een goed punt. Maar de ploeg in haar algemeenheid maakte geen geweldige indruk. De afgelopen legislatuur kenmerkt zich toch vooral door een gebrek aan durf, ambitie en aspiratie – helemaal geïncarneerd door Rudi Vervoort (PS), de minister-president die, dixit een collega, “van Brussel één groot Evere maakte”. Wat geheel ontbrak de afgelopen jaren was daarnaast het debat over Brussel zelf en de rol die het beleidsmatig en institutioneel wil spelen. Het ging zelden over de inrichting van het Gewest, en zijn verhouding tot de gemeenten en politieke concepten zoals confederalisme en regionalisme. Nochtans, aanleidingen genoeg met corona, metro 3, het oplaaiende drugsgeweld, Good Move … Allemaal dossiers die op één of andere manier de krakkemikkige werking van Brussel aantonen, en de noodzaak om de machinerie bij te stellen. Brussel kan én moet beter. 9 juni, dag van de verkiezingen, kan daarom het begin inluiden van een nieuw en noodzakelijk bewustzijn.

EN In mid-March, BRUZZ went into conclave together with the French-speaking colleagues at BX1 to draw up a comprehensive, critical, and reasoned end-of-term report for the Brussels government. The result of that unique collaboration can be found in this issue (see page 16).

Some ministers have failed, others have passed with merit. But overall, the team has not made a great impression. The past legislature has certainly mainly been characterised by a lack of boldness, ambition, and aspiration –all because of Rudi Vervoort (PS), the prime minister who, says one colleague, “has turned Brussels into one big Evere.” What is more, in recent years we have seen no debate about Brussels and the role it wants to play politically and institutionally. Hardly any attention was given to the organisation of the region itself, its relationship with the municipalities, and its take on political concepts such as confederalism and regionalism. After all, Covid, Metro 3, the upsurge in drug violence, and Good Move have all been issues that in one way or another demonstrate the ramshackle way Brussels functions, and the need to adjust the machinery. Brussels can and must do better. That is why 9 June, election day, may mark the beginning of a new and necessary awareness.

Maarten Goethals Coördinator Magazine

‘God heeft mij een luxeleventje gegeven’

Bij Genk ontpopte hij zich snel tot sleutelpion, bij de Marokkaanse nationale ploeg deelt hij de kleedkamer als 19-jarige met internationale vedetten. Maar voetballen leerde Bilal El Khannouss op de Brusselse pleintjes rond het Atomium en in de jeugd van Anderlecht. “Ik durf veel, omdat ik weet wat mijn kwaliteiten zijn.”

door Johan Baeten foto’s Ivan Put

Zullen we beginnen?” Bilal El Khannouss heeft geen tijd te verliezen. In minder dan twee seizoenen zette het Brusselse wonderkind zichzelf in rotvaart op de internationale voetbalkaart. De sterspeler van KRC Genk blijft er zen onder, maar daarom niet minder zelfzeker. “Als je kwaliteit met vertrouwen kan combineren, kom je al heel ver.”

Zijn parcours is nu al indrukwekkend. Internationaal maakte El Khannouss op het WK minuten met Marokko en vloog hij na de U-23 Africa Cup met een gouden medaille naar huis. Met Genk greep de veelzijdige middenvelder in zijn eerste seizoen in de slotminuut weliswaar naast de titel, maar werd hij wel bekroond tot Belofte van het Jaar.

Straks wachten de Spelen in Parijs én hoogstwaarschijnlijk een vertrek naar een topcompetitie, maar in het gemoedelijke Limburg blijft de Marokkaanse Belg met de voetjes op de grond en zijn hoofd bij het geloof. “De voetbalwereld kan erg vies zijn.”

Laten we beginnen met een datum: 17 december 2022.

BILAL EL KHANNOUSS: (Zonder aarzelen) WK. De kleine finale (wedstrijd voor de bronzen medaille, red.) die we met Marokko tegen Kroatië spelen. De avond voor de wedstrijd zei de bondscoach me dat ik zeker op tijd mijn bed in moest. Op de wedstrijddag vroeg hij of ik klaar was om in het basiselftal te starten, of ik het aandurfde. Uiteraard: ik was op het WK om te spelen. Maar het bleef onverwachts. Al veranderen het publiek en het belang van zo’n match niets aan mijn manier van zijn of spelen. Door de vele Marokkaanse fans voelde het ook aan als een halve thuismatch.

Je hebt de dubbele nationaliteit, maar kiest ervoor om de Marokkaanse kleuren te verdedigen. Was het een hartverscheurende keuze?

EL KHANNOUSS: Ik ben België enorm dankbaar voor alle kansen die ik hier heb gekregen, maar ik wist van kleins af aan

dat ik voor Marokko zou kiezen. Ik heb mijn hart gevolgd.

In België was er ook wat verontwaardiging rond. In de jeugdreeksen kwam je wel uit voor de Rode Duivels.

EL KHANNOUSS: Ik heb daar begrip voor, maar ik voel mij gelukkig met mijn beslissing. Mijn grootouders zijn van Marokko naar België gekomen en ik voel dat ik hen op deze manier iets kan teruggeven. Ze zijn er niet meer, maar ik ben er zeker van dat ze trots zijn.

Nochtans sta je helemaal niet alleen met die keuze. Meer dan de helft van de selectie van de Marokkaanse nationale ploeg op het WK bestond uit spelers die in West-Europa geboren zijn.

EL KHANNOUSS: Iedereen voelt die band, die feeling met Marokko, heel sterk. Het is het land waar we familie hebben, waar we altijd als kind op vakantie gingen. De liefde die je krijgt van de Marokkaanse fans, de sfeer bij het volkslied: dat is onbeschrijflijk.

BIO

• GeboreninStrombeek-Beverin 2004

• Speeldetienjaarinde jeugdreeksen van Anderlecht,trok opzijnvijftiendenaarKRCGenk

• Mochtals18-jarige met de Marokkaansenationaleploeg

• Stondop het WKaandeaftrap indewedstrijdomdebronzen medailletegenKroatië

• Kreegbegin2023op het gala van deGoudenSchoendebekroning

meenaar het WKvoetbal

Belofte van het Jaar

Enkele maanden voor het WK speelde je nog maar je allereerste wedstrijd als basisspeler bij KRC Genk. Je valt op door je heel zelfzekere, volwassen indruk. Waar komt dat vandaan?

EL KHANNOUSS: Ik durf veel omdat ik weet wat mijn kwaliteiten zijn. De bal vragen, risico’s durven te nemen, maar ook plezier hebben op het veld: dat is mijn DNA.

Zit die durf in de familie?

EL KHANNOUSS: Zeker wel, maar ik heb het ook zelf gekweekt. Ik had als kind overal een bal bij. Ik kan genieten tijdens het spelen, maar heb ook het lef om de ploeg op sleeptouw te nemen. De tegenstanders onder druk zetten, creëert een dominoeffect: de rest van het team en de supporters volgen dan. Ik deins er niet voor terug om die rol op mij te nemen – integendeel.

Je moeder is intussen ook je makelaar.

EL KHANNOUSS: Ze behaalde vorig jaar haar makelaarsdiploma en runt ook een paar schoonmaakbedrijven. We bellen dagelijks drie keer. Mijn moeder is alles voor mij. Ook mijn vader heeft mij altijd gevolgd en reisde bijvoorbeeld mee toen ik bij de jeugdreeksen naar Japan moest voor een toernooi. Ze hebben de voetbalwereld door mij leren kennen en daar ben ik ook trots op.

Hoe heeft Brussel jou gevormd als voetballer en mens?

EL KHANNOUSS: Ik ben op een steenworp van het Atomium opgegroeid. Natuurlijk heb ik veel gevoetbald op pleintjes, waar de wil om te winnen erin gedrild is. Op een pleintje mag de ploeg die het eerst drie goals maakt, blijven staan. Dus je wilt winnen, want anders is het lang wachten tot het weer aan jou is.

Je hebt dus heel veel uren op en niet aan de zijlijn van de pleintjes gesleten.

EL KHANNOUSS: Eerlijk gezegd? Toen ik klein was, zat ik vaak in de verliezende teams. Ik was er al vroeg bij, weet je. Pleintjesvoetbal heeft mij dus mee gevormd. Spelen zonder

Bilal

“Ik ben België

dankbaar voor alle kansen die ik hier heb gekregen, maar ik wist van kleins af aan dat ik voor Marokko zou kiezen. Ik heb mijn hart gevolgd.”

zorgen, zonder nadenken. Dat kon ook omdat mijn ouders mij nooit gepusht hebben. Er waren geen verplichtingen. Mijn vader zei dat ik gerust een andere weg op mocht. “Wil je gaan boksen? Doe maar.” Mijn moeder was duidelijk: “School komt voor voetbal.” Vandaag pakken te veel ouders dat verkeerd aan, denk ik. Ze zetten te veel druk op de voetbalcarrière van hun kinderen, waardoor ze zichzelf niet kunnen zijn. Vertrouwen en vrijheid: die vormen de sleutels tot succes.

Je hebt tien jaar lang bij de jeugdreeksen van Anderlecht gespeeld. Hoe was jouw tijd op Neerpede?

EL KHANNOUSS: (Snel) Er is al veel inkt over gevloeid, maar eerlijk: eigenlijk heb ik een heel goede tijd beleefd bij Anderlecht. Maar ja, op mijn vijftiende moest ik een keuze maken.

Hoe kwam dat?

EL KHANNOUSS: Ik voelde geen vertrouwen meer van Anderlecht. Het toekomstproject van Genk kon me daarentegen wél overtuigen. Volgens mij hadden ze mijn overstap niet zien aankomen, dus die breuk was niet vanzelfsprekend.

“Pleintjesvoetbal heeft mij mee gevormd. Spelen zonder zorgen, zonder nadenken”

En dan beland je als vijftienjarige Brusselaar in het vredige Limburg.

EL KHANNOUSS: Je moet op honderd kilometer van je thuis plots op je eentje op internaat, maar dat maakte me sterker. Voor mij én mijn familie was het in het begin uiteraard heel moeilijk. Gelukkig kende ik wel wat jongens bij de jeugdteams van Genk en ben ik goed omkaderd. Ondertussen ben ik heel tevreden dat mijn jeugdvriend Anouar (Ait El Hadj, red.) ook in het team zit. Onze ouders kenden elkaar al voor we geboren waren en hij heeft ook bij Anderlecht gespeeld. Samen met Zakaria (El Ouahdi, red.) en een paar andere jongens koken we vaak samen, met de Champions League op de achtergrond. En samen bidden, dat hoort er ook bij.

Je bent vorig jaar naar Mekka gegaan.

EL KHANNOUSS: Waar ik trouwens ook herkend word – Marokkanen zijn overal (lacht). Ik heb mijn ouders en broer er heel blij mee gemaakt. Na een paar daagjes Medina hebben we in Mekka onze oemra en hadj gedaan. Zeven keer rond de Kaäba (het heilige gebouw in de Al-Masjid al-Haram-moskee in Mekka, red.) en zeven tochtjes tussen de bergen van Safa en Marwah.

Wat betekende die pelgrimstocht voor jou?

EL KHANNOUSS: Het was alsof ik in een andere wereld was terechtgekomen. Ik wou nog een week blijven. God geeft mij een luxeleven als voetballer. Ik voelde dat ik mijn dankbaarheid moest tonen.

El Khannouss:

enorm

gemoeid zijn, verliezen mensen hun principes en gooien ze alles overboord voor het grote geld. Je goed laten omringen is steeds belangrijker, omdat de bedragen in het voetbal alleen maar groter worden.

Zijn er zelf dingen die je mist?

EL KHANNOUSS: Het is heel leuk om overal herkend te worden en liefde te voelen van fans, maar soms mis ik de anonimiteit wel. In Brussel heb ik al geleerd om restaurants uit te kiezen waar weinig Marokkanen komen (lacht). Sushi, Thaise keuken, traditionele Afrikaanse gerechten.

“Mijn moeder is mijn makelaar. We bellen dagelijks drie keer. Ze is alles voor mij”

Niet alleen geloof, maar ook voetbal zit diep geworteld in de Marokkaanse cultuur. Spelers van de nationale ploeg worden haast aanbeden. Kijk maar naar jouw volgers op Instagram: in no time van twintigduizend naar twee miljoen.

EL KHANNOUSS: Ze volgen alles op de voet en sturen je duizenden berichten. Die belanden in mijn verzoeken – af en toe krijg ik wel wat gekke dingen binnen.

Zoals?

EL KHANNOUSS: Goed geprobeerd. Soms neem ik een kijkje en lachen we er met teammaten om. Maar dat is allemaal virtueel, ik blijf er rustig onder. Het heeft niets met het echte leven te maken.

Zijn je ouders bezorgd over de schaduwkanten van dat explosieve succes?

EL KHANNOUSS: Ze vertrouwen mij, maar ze kennen het voetbalwereldje intussen ook. Dus als ik met vrienden op restaurant ga, willen ze wel weten met wie. Stel je voor dat er iets gebeurt, dan is het voor hen belangrijk om alle details meteen te hebben.

Waarschuwen zij jou voor de valkuilen?

EL KHANNOUSS: Ze weten hoe vies de voetbalwereld is. Als er veel centen mee

Hou je ook van Spaans eten? Je wordt weleens gelinkt aan een transfer naar een club in de Spaanse competitie.

EL KHANNOUSS: De Spaanse competitie is het pure voetbal. Ik denk niet dat er een beter land bestaat om te voetballen dan Spanje. Zon, zee en de mooiste vorm van het spelletje op de mat.

En Spanje ligt niet ver van Marokko.

EL KHANNOUSS: Kijk maar naar Youssef En-Nesyri, een teamgenoot bij het Marokkaanse elftal. Hij speelt bij Sevilla en is op een uurtje in Marokko. Mijn droombestemming is de Premier League, de

‘DIEU M’A DONNÉ UNE VIE DE LUXE’

grootste competitie ter wereld. Maar als ik denk aan mijn volgende stap, is Spanje zeker een mogelijkheid. Eerst wil ik me nog acht matchen smijten voor Genk – er kan nog van alles gebeuren in de play-offs.

Chris Van Puyvelde, de jeugddirecteur bij de Marokkaanse voetbalbond, noemde jou een toekomstige ambassadeur voor het land. Zie je jezelf ook zo?

EL KHANNOUSS: Hij zei dat na een presentatie aan jonge Marokkaanse internationals –min-zestienjarigen. Er komen meer en meer leeftijdscategorieën bij in de reeksen van de nationale ploeg en ondertussen is het trainingscomplex ook enorm verbeterd. Real Madrid komt er zelfs stage doen. Ik heb dan ook even het woord genomen en mijn traject uitgelegd. Weet je, veel jongens geloven er al snel niet meer in als ze een keer niet opgeroepen worden voor de nationale ploeg, maar met hard werken kom je er altijd.

Je bent nu al een rolmodel voor Brusselse ketjes met Marokkaanse roots. Wil je daar in de toekomst iets mee doen?

EL KHANNOUSS: Er is zóveel talent in Brussel, maar bijna niemand haalt het. Er leeft bij sommige jongens een soort vooringenomenheid dat het toch niet zal lukken. Ze denken: vroeger lukte het niet bij anderen, waarom zou ik dan een uitzondering kunnen zijn? Jongens begeleiden, hen bijstaan: daar kan ik wel een rol in spelen. Maar daar is het nu nog wat te vroeg voor.

Je gaat alvast niet je nonkel, Molenbeeks gemeenteraadslid Ahmed El Khannouss, achterna, de politiek in?

EL KHANNOUSS: Politiek is alleen maar hoofdpijn (lacht).

FR ÀGenk,ils’esttransforméenjoueurclé.Au Maroc,ilpartage les vestiaires avec desvedettes internationales.Mais le foot,BilalElKhannouss,19 ans,aapprisà le joueràBruxelles,autourde l’Atomium et dansl’écolepourjeunesd’Anderlecht. Avec les JOdans le viseur, le Belgemarocainrelativise et continueàsedévoueràlafoi.«Dieu m’a donnéune viedeluxe,commefootballeur.»

‘GOD HAS GIVEN ME A LIFE OF LUXURY’

EN At Genk,hequicklyemergedasa key player andwhenplaying for Morocco,the19-year-old sharesthedressingroomwithinternationalstars. ButBilalElKhannousslearned to playfootballon thesquares of BrusselsandwithAnderlecht’s youth.WiththeOlympicGamesinPariscoming up,theMoroccanBelgiankeepshis feet onthe ground:“Godhasgivenmealife of luxury.”

Groene long

Een tijd geleden schreef BRUZZ-columnist Charlotte De Cort het nog: “Wat een kutbeesten.” Ze doelde op de groene halsbandparkiet die in het Elisabethpark rondvloog en tijdens een wandeling op haar hoofd scheet. Maar de beestjes kunnen ook figureren in magische taferelen, zeker bij nacht in het park van Koekelberg. De boom, die op een gigantische long lijkt, zit vol met slapende exemplaren, die met honderden bij elkaar troepen, elk op zijn tak. De kruin als het ware als een hotel. Eén parkiet vertrouwt het niet en vliegt in de linkerbovenhoek weg. Op wie zou die onderweg schijten? Op de fotograaf die zijn vervelende flits gebruikte? JV

Zaterdag start festival

Horizon 2030

‘Jubelpark als trekpleister op de kaart zetten’

Horizon 2030 is de naam van een nieuw festival in het Jubelpark, dat zaterdag al van start gaat. Zo moet het park de place to be in Brussel worden.

Rechts van de triomfboog in het Jubelpark strekt zich een gebogen kolommengalerij uit, onbereikbaar op een hoogte van een meter of acht. Tot vandaag werd die ruimte ook door niemand echt gebruikt. Met de komst van Horizon 2030 komt daar verandering in.

Het peristilium, zoals de met muurfresco’s gedecoreerde ruimte heet, wordt een nieuwe culturele ruimte in het park én het epicentrum van het festival. De plek zal een zomerbar krijgen, maar er zullen ook allerlei evenementen plaatsvinden: lezingen, concerten, workshops – het kan er allemaal.

Verleden en toekomst

Zaterdag wordt alvast de aftrap gegeven met een dag vol urban cultuur, van 11 tot 22 uur. Liefhebbers kunnen er dan terecht voor dancebattles, een live rap/afro soul-show, een dancehall en hiphop dj-set, een beatmakingsessie, een introductie tot skateboarden en een workshop straatkunst.

“De invulling past in de ambitie van het festival om verleden en toekomst te

verbinden in het park,” zegt Emmanuel Angeli van Brussels Major Events. “We willen hier verschillende publieken mengen.”

Elke dinsdag zullen er binnenkort ook jazzconcerten zijn. Ook stand-upcomedy zou een wekelijkse stek krijgen, op donderdag. In de onlineagenda van het festival is echter nog geen spoor van die twee te vinden. Diezelfde agenda vermeldt trouwens ook tal van evenementen die al eerder waren geprogrammeerd in het park of in zijn musea.

De toegang tot de nieuwe ruimte gebeurt van de buitenkant over twee stellingentrappen, die de plek een zekere justitiepaleis-charme geven. Boven voelt het peristilium meteen ook als een balkon met zicht over het park en de stad.

De activiteiten van Horizon 2030 beperken zich niet tot het peristilium. In het park worden de volgende maanden wandelingen georganiseerd en er komen ook mini-expo’s in doorkijkcontainers, die voorbijgangers warm moeten maken voor de expo’s die zich

in de monumentale museumgebouwen bevinden. In het park wordt ook een foto-expo georganiseerd, met archiefbeelden van de site. Een geocachingspel moet de verschillende facetten van het museumpark in de verf zetten.

Het hele festival wordt georganiseerd door Brussels Major Events, in opdracht van de vzw Horizon 50-200, die de toekomst van het Jubelpark voorbereidt. In 2030 moeten daar immers de festiviteiten plaatsvinden voor de tweehonderdste verjaardag van België. De voorbije maanden draaide de vzw op een laag pitje. Sinds Paul Dujardin er ontslagen werd als directeur, werd hij nog niet vervangen. De federale

overheid besloot namelijk om niet enkel de directie buiten te zetten, maar ook met een nieuwe raad van bestuur te beginnen, waardoor de hele werking vertraging opliep. De opvolger zou nu “over enkele dagen” bekend worden gemaakt.

De tabula rasa is meteen ook de reden waarom Brussels

Major Events aan boord werd gehaald bij Horizon 2030, als culturele brandweer van dienst

Tunnel

Horizon 2030 past in de bredere ambitie van de vzw Horizon 50-200 om het park klaar te maken voor het tweede eeuwfeest van België in 2030. Vorig jaar werd al aangekondigd

© BRUZZ

9

maanden zit de vzw Horizon 50-200 al zonder directeur na het ontslag van Paul Dujardin

dat de open tunnel, die midden in het park opduikt, in dat kader zal overwelfd worden. Dat zou kunnen door er op te bouwen, door de tunnel te verlagen en een dak te geven, of door de huidige rijweg te behouden en een heuvel te construeren boven de tunnel, waardoor de werken minder duur uitvallen.

Momenteel loopt nog een haalbaarheidsstudie naar de beste ingreep. Of de tunnel tegen 2030 overdekt raakt, is maar de vraag. Behalve de werken zelf, duren ook studies en vergunningen al snel enkele jaren in Brussel.

Wat wel snel kan, is de tunnel een virtueel dak geven. Sinds afgelopen dinsdag zorgt lichtfestival Bright Brussel ervoor dat er ‘s nachts een ‘lichtdak’ op de tunnel ligt.

Op termijn wil de vzw het Jubelpark ook als een Europese museumtrekpleister op de kaart zetten. “Berlijn heeft zijn Museumsinsel, Wenen zijn Museumsquartier, dat moet bij ons het Jubelpark zijn,” zegt Bruno van Lierde, de kersverse voorzitter van de raad van bestuur.

Een puzzel van partners

jaar oud wordt België in 2030: het Jubelpark wordt dan de plek voor heel wat festiviteiten

Voor het zover is en er een gestroomlijnd plan voor het park en zijn vele instellingen op tafel ligt, stroomt nog wellicht heel wat water onder de brug. Tijdens de persconferentie gaven de sprekers grif toe dat het niet evident is om de vele betrokkenen in het park op een rij te krijgen. Behalve de vzw Horizon 50-200 en de verschillende musea en instituten op de site zijn er ook tal van federale organisaties en hun ministers betrokken, net als de gemeenten Brussel en Etterbeek, het Gewest en milieu-administratie Leefmilieu Brussel. Ook daarin is het Jubelpark een afspiegeling van België en zijn hoofdstad.

KRIS HENDRICKX

Rapport van de Brusselse regering

Het rapport van de Brusselse regering is de uitkomst van een BRUZZ-BX1-conclaaf dat plaatsvond op 14 maart. De acht Brusselse regeringsleden

werden door beide redacties gewikt en gewogen op basis van beleid, visie en communicatie, met het regeerakkoord uit 2019 als

Van crisis naar doorstart en terug

Een rood-groen kabinet met liberale accenten. Dat moest de regering-Vervoort III worden. Maar heeft ze dat ook waargemaakt?

door de redactie

Op 18 juli 2019 was ze er, amper acht weken na de verkiezingen. Een Brusselse regering met opvallend veel nieuwe gezichten. Op minister-president Rudi Vervoort (PS) en staatssecretaris Pascal Smet (Vooruit) na, maakte niemand deel uit van de Brusselse regering.

Ministers Elke Van den Brandt (Groen) en Alain Maron (Ecolo) glunderden nog van de verkiezingsoverwinning die ze hadden behaald en die zich vertaalde in een regeerakkoord met heel wat groene beloftes: goedkoop openbaar vervoer, een zone dertig in de hele stad, rekeningrijden, klimaatdoelstellingen, een economie waar duurzaamheid vooropstaat.

Staatssecretaris Nawal Ben Hamou was voor de PS de verrassing van het gezelschap. Zij moest het sociale woonbeleid vorm geven, waar de regering serieus op wou inzetten. Bernard Clerfayt (Défi), die al ervaring had in de federale regering, kreeg werk en Sven Gatz (Open VLD), eerder al in de Vlaamse regering, begroting, een departement waar zijn partij jarenlang aan de knoppen zat. Begin 2000 brak de coronacrisis uit. Er moest online vergaderd worden. “Daardoor hebben we elkaar nauwelijks leren kennen,” zou een van de regeringsleden hier later over zeggen.

Het deed de sfeer binnen de regering geen goed. Het botste vaak tussen Bernard Clerfayt en Alain Maron, tussen Nawal Ben Hamou en Sven Gatz, tussen Pascal Smet en Elke Van den Brandt. Deze

bestuursperiode was dus zeker geen walk in the park en werd op geregelde tijdstippen getroffen door haast existentiële crisissen. Opvallend: bijna altijd was een gerechtelijke uitspraak de aanleiding.

Er was in juni 2021 het hoofddoekenvonnis bij de MIVB. De rood-groene partijen voerden via de raad van bestuur van de MIVB de forcing. De MIVB ging niet in beroep. Religieuze tekens zouden worden toegelaten bij de MIVB. Het was een serieuze opdoffer voor regeringspartij Défi dat de laïcité hoog in het vaandel draagt, zelfs al is het hoofddoekenverbod bij de MIVB vandaag nog altijd van kracht.

Enkele maanden later zou het Grondwettelijk Hof het verbod op het onverdoofd slachten valideren in Vlaanderen en Wallonië. In de ‘atomaschriftjes’ was er binnen de Brusselse regering afgesproken dat bij een uitspraak van het Hof ook de Brusselse regering een stap zou doen om het dierenleed te verminderen. Clerfayt legde het verbod op onverdoofd slachten op tafel, maar kreeg binnen de regering geen groen licht, uiteindelijk zou het Brussels parlement een klein jaar later het verbod afwijzen, na een zeer spannende stemming, waarin de parlementsleden vrij werden gelaten.

In november 2021 besliste het Hof van Beroep dat de Uber-app niet meer gebruikt mocht worden. Meer dan duizend Uber-chauffeurs vielen zonder werk. De regering, die hierover niet op één lijn zat, kon niet anders dan voor eens en voor altijd het probleem van de taxi’s dat al

twee legislaturen aansleepte, oplossen. Uiteindelijk zou er toch een compromis gevonden worden, maar de dreiging van een wisselmeerderheid in het parlement zette ook de regering verder onder druk.

En dan was er de hoogoplopende ruzie rond de Josaphat-site. Een Richtplan van Aanleg (RPA) voor de bouw van woningen op de site bleef geblokkeerd, door verzet van Ecolo dat de natuur op de site wou vrijwaren. Maar de PS zette met een sluw plan haar zinnen door door de openbare opdracht voor de bouw van woningen via het agentschap waar ze de plak zwaait toch toe te kennen, buiten het RPA om. Een list die niet bevorderlijk is gebleken voor het vertrouwen binnen de regering.

Tweede adem

Heeft dat op het regeringswerk gewogen? Ja en neen. De crisissen hebben een efficiënt regeringsbeleid bemoeilijkt. Heel wat punten uit het regeerakkoord zijn niet gerealiseerd door onenigheid binnen de regering. Denk aan het Brusselse rekeningrijden of de Good Move-plannen, waar de PS op de rem ging staan, de conventionering van woningen, waar Open VLD en Défi stokken in de wielen staken. De goedkeuring van de nieuwe Gewestelijke Stedenbouwkundige Verordening wordt twijfelachtig, de codex voor dierenwelzijn wordt wellicht over de

61/100

is de score van de derde regering onder leiding van PS’er Rudi Vervoort

voornaamste toetssteen

Het VGC-beleid en het Brusselbeleid van de Vlaamse regering werden apart door de BRUZZredactie beoordeeld.

De komende weken diept BRUZZ zes maatschappelijke uitdagingen voor de Brusselse politiek uit. Volgende week: de centen.

verkiezingen getild en de benoeming van een topambtenaar met PS-signatuur bij Leefmilieu Brussel blijft geblokkeerd door het verzet van Ecolo. En waar was de hervorming van de Brusselse instellingen (gemeenten versus gewest)? Die was aangekondigd in het regeerakkoord, maar er kwam niets van in huis.

Toch kon de regering geregeld een tweede adem vinden en vooruitgaan met grote dossiers. Denk aan het forse beleid om de private huurmarkt onder controle te krijgen, de renovatieplicht of de coronafietspaden. Dat is ook de verdienste van minister-president Rudi Vervoort, die de moeilijke ploeg met partijen met heel uiteenlopende standpunten en enkele grote ego’s toch bijeen wist te houden.

Als het aan de huidige partijen ligt, en als de kaarten goed liggen, zullen die ongetwijfeld opnieuw met elkaar in zee gaan. De rood-groene as is ondanks het gekibbel niet gebroken. PS en Ecolo, hoe diep het water soms ook is, geloven dat ze samen meer punten kunnen realiseren dan met de MR van David Leisterh. Of het dan met Défi of Les Engagés als kleinere derde zal zijn, kan dan nog bekeken worden. Als er dan een regering-Laaouej I of -Khattabi I zou komen, wat verre van zeker is, dan zal ze moeten vaststellen dat ze zichzelf met een enorme kater heeft opgezadeld, want het geld is helemaal op en de regering-Vervoort heeft weinig hervormingen op haar conto om weer geld in het laatje te krijgen, door bijvoorbeeld meer mensen aan het werk te krijgen.

De regering-Vervoort III was naar eigen zeggen een investeringsregering. De volgende zal, daar bestaat geen twijfel over, een besparings- óf een belastingregering

Minister-president, minister van Territoriale Ontwikkeling, Stadsvernieuwing, Toerisme, Preventie en Veiligheid

Te veel notaris, te weinig

minister-president

Eerst het goede nieuws. Met een taxihervorming bracht Vervoort vrede na een jarenlange, giftige strijd. Die hervorming beschermt de ‘gewone’ taxichauffeur tegen al te veel Uber-concurrentie. Zijn Airbnb-ordonnantie volgt dezelfde logica. Je woning als toeristische logies inrichten blijft moeilijk en dat is de bedoeling: wat telt voor Vervoort is de reguliere huurder. Dezelfde beschermingsreflex toonde hij ook tegenover dakloze asielzoekers. Terwijl het federale niveau faalde, vond hij opvang.

Voor territoriale ontwikkelingen, zijn hoofdbevoegdheid, is het beeld helemaal anders. Van de twaalf Richtplannen van Aanleg – masterplannen voor zones zoals Josaphat, Heizel, Mediapark –kreeg hij er maar drie goedgekeurd. Dat terwijl acht ervan al tijdens de vorige legislatuur waren opgestart, en de PS bijna in elke betrokken gemeente in de meerderheid zit. Die plannen kosten sowieso tijd, maar bij Vervoort duurt het wel heel erg lang.

De coördinatie van het veiligheidsbeleid gebeurde zonder hartstocht. Pas na tientallen schietpartijen en zachte dwang van zijn collega-ministers, riep hij een veiligheidsraad bijeen. Hetzelfde gebrek aan initiatief vertoonde hij bij de toestand rond het Zuidstation. Het beloofde gewestelijke crisiscentrum is er intussen wel, maar op het gemeenschappelijke videoplatform zijn maar twee van de zes politiezones aangesloten. De gewestelijke veiligheidsschool die hij in 2016 bedacht, is er nog altijd niet. Ook voor het afgevoerde congrescentrum Neo 2 is er nog geen alternatief, terwijl ‘Brussel: congresstad’ zowat de enige vorm van stadsvisie is waar we Vervoort op kunnen betrappen. Het museum Kanal gaat wel vooruit, maar dreigt Brussel met een enorme factuur op te zadelen.

Als regeringsleider kon Vervoort de ploeg nipt bijeenhouden. Wel gooide hij menig minister voor de bus door hun plannen – Good Move, Smart Move, Dierenrechtencodex ... – publiekelijk af te vallen. Niet zelden zat gewestelijk PS-voorzitter Ahmed Laaouej daar voor iets tussen. Die kon hij niet de baas. Het is Vervoort ten voeten uit: traag, onmachtig, weinig communicatief. Niet toevallig werd ‘Waar is Rudi?’ een nationaal vraagstuk.

Rapport van de Brusselse regering

Groen

Elke Van den Brandt

Mobiliteit, Openbare Werken, Gezondheid Steen verlegd én hoofd gestoten

Met de Stad 30 en tientallen kilometers fietspaden heeft Elke Van den Brandt (Groen) flink aan de Brusselse mobiliteitskar getrokken. Maar de circulatieplannen van Good Move en het parkeerbeleid bleken geen onverdeeld succes. Sinds 1 januari 2021 is 30 kilometer per uur de regel in Brussel. Auto’s rijden sindsdien gezapiger en minder luid, en het aantal verkeersdoden daalt. De algemene zone 30 is dan ook een van de pluimen op de hoed van Elke Van den Brandt.

Hoog op haar palmares komen ook de tientallen kilometers fietspaden die er deze regeerperiode bijkwamen, waarbij ze handig inspeelde op de coronacrisis. Ook het openbaarvervoersnet groeide met 15 procent. Het Brusselse mobiliteitsbeleid zorgde er zo voor dat de auto wat terrein verloor. We gingen duidelijk meer stappen en het aantal fietsers verdubbelde.

Tal van zwarte punten in het verkeer werden veiliger ingericht, terwijl de minister ook stappen zette om de openbare ruimte te ontharden en vergroenen.

Tegenover die klinkende resultaten staan ook halve mislukkingen. De invoering van circulatieplannen samen met de lokale besturen moest dé hefboom worden voor een autoluwe stad, maar deed in de Brusselse volkswijken ook een bitse strijd ontbranden tussen voor- en tegenstanders van Good Move. De uitrol van die plannen lag bij de gemeenten, maar de coördinatie door de groene mobiliteitsminister kon beter.

Ook het parkeerbeleid van Van den Brandt brak niet echt potten. Zo vordert de aangekondigde vermindering van het aantal bovengrondse parkeerplaatsen maar mondjesmaat. De slimme kilometerheffing onder de naam Smart Move werd dan weer getorpedeerd door coalitiepartner PS én door Vlaanderen. De slabakkende metro rekenen we haar minder aan. De beslissing dateert van voor haar ministerschap en Van den Brandt was meer uitvoerder van het regeerakkoord dan fervent voorvechter van ‘metro boven alles’.

Achter het beleid van de groene minister zat een duidelijke visie voor een stad op mensenmaat, die ze op een consequente manier uitdroeg. Haar ministerschap droeg zo zichtbaar bij tot een meer leefbare stad. In de regering speelde ze een verbindende rol. Toch kon ze niet alle ambities waarmaken en verslikte ze zich samen met verschillende gemeenten in Good Move.

70/100

Beleid 32/50

Visie 20/25

Communicatie 18/25

Alain Maron

Leefmilieu, Netheid, Energie, Gezondheid

Covidminister tegen wil en dank

Klimaattransitie, Leefmilieu, Energie, Netheid, Participatieve Democratie, Gezondheid en Sociale Actie: het rijtje aan bevoegdheden van Alain Maron is een mondvol. Hij kreeg als nieuwbakken minister een mand boordevol bevoegdheden. Dat hij door de coronacrisis vooral als gezondheidsminister zou bekend raken, was niet het plan. Maron lag vaak onder vuur, maar verzette wel veel werk.

69/100

Beleid 37/50

Visie 19/25

Communicatie 13/25

Bij het brede publiek raakte Maron dus vooral bekend als gezicht van een Brussel dat moeite had om de pandemie krachtdadig aan te pakken. Net als minister-president Rudi Vervoort lag hij daarbij onder vuur wegens niet zichtbaar genoeg. Toch bleven de groene minister en de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC) manieren zoeken om de diverse Brusselse bevolking te bereiken. Of Brussel het echt zo veel beter had kunnen doen, blijft vandaag een open vraag.

Maron trok zich ook de dakloosheid aan, waarbij het budget voor huisvesting (Housing First) bijvoorbeeld verdubbelde. Onder zijn beleid maakte het Gewest verder een begin met gebruikersruimtes voor druggebruikers.

De covidcrisis toonde meteen hoe belangrijk groene ruimtes zijn voor de stadsbewoner. Extra parken kwamen er deze legislatuur maar mondjesmaat bij, maar de groenen maakten wel een strijdpunt van het behoud van open ruimte, onder meer op de Josaphat-friche. Maron zette ook stappen voor een zwemvijver in Neerpede en de vergroening van de openbare ruimte.

Op netheidsvlak slaagde de groene minister erin om de afvalophaling te hervormen, met onder meer de introductie van de oranje zak. Dat gebeurde zonder grote vakbondsoproer. Toch blijft de weg naar een proper Brussel nog lang. Het blijft wachten op een geïntegreerd beleid, dat duidelijke preventie, efficiënte ophaling en stevige repressie combineert.

Als energieminster trekt Maron hard aan de kar om het huizenbestand in het gewest energie- en dus klimaatvriendelijker te maken. Eigenaars zullen moeten renoveren en de overheidssteun voor energierenovaties verdubbelde.

Al bij al bleek Alain Maron een politicus met een heldere visie op een duurzame stad. Die visie in krachtige communicatie vertalen bleek lastig, maar heel wat ambities raakten wel gerealiseerd.

Ecolo

©PHOTONEWS

© BART DEWAELE

Open VLD

Sven Gatz

Begroting en Financiën, Ambtenarenzaken, Meertaligheid Minister van onmacht

Sven Gatz had deze legislatuur twee grote opdrachten: een beslissing over het Brusselse rekeningrijden door de regering loodsen en de begroting op orde houden. Beide zijn mislukt. De begroting gaat diep in het rood, de schulden stapelen zich op en zullen bij ongewijzigd beleid oplopen tot 19 miljard euro in 2028. Op een begroting van amper 6 miljard is daar maar één woord voor: akelig. Het zadelt de volgende regering op met een enorm passief: het zal op zoek moeten naar 1 miljard euro.

Er zijn verschoningen voor dit debacle. De pandemie, de oorlog in Oekraïne, de energiecrisis, de opvang van daklozen en asielzoekers, en de drugsepidemie hebben de regering handenvol geld gekost. Die gaven de regering klaarblijkelijk ook een vrijgeleide om de portemonnee royaal open te trekken. Daar heeft Gatz als minister van Begroting onvoldoende de rem op kunnen zetten, ondanks zijn goedbedoelde initiatieven voor een gezond begrotingsbeheer, de spendings reviews en nieuwe begrotingsregels.

Gatz moest ook de autofiscaliteit hervormen, met als kers op de taart de invoering van Smart Move, of het Brusselse rekeningrijden. Het wetgevende werk en de ontwikkeling van de app zijn grotendeels klaar, maar door onenigheid binnen de regering en druk vanuit Vlaanderen en Wallonië kwam er geen groen licht. Opvallend: er kwam ook geen alternatieve vergroening van de autofiscaliteit. Nochtans had het regeerakkoord daarin voorzien.

48/100

Beleid 17/50

Visie 15/25

Communicatie 16/25

Verder moesten ook de registratie- en successierechten worden hervormd. Daar heeft de liberaal wel zijn slag thuis gehaald, met de verhoging van het abattement als het belangrijkste wapenfeit. Daarmee krijgen jonge gezinnen een korting op de registratierechten bij aankoop van een woning.

Sven Gatz heeft als minister de Brusselse identiteit mee een gezicht gegeven en toont daarmee dat hij met een bepaalde visie aan politiek doet. Hij slaagde er ook in om, ondanks de rampzalige begroting, met een positieve blik vooruit te blijven kijken. Maar als minister van Begroting heeft hij onmiskenbaar gefaald, al is daar uiteindelijk de hele regering mee voor verantwoordelijk.

Bernard Clerfayt

Werk en Beroepsopleiding, Dierenwelzijn, Digitalisering en Plaatselijke Besturen

Goede vakminister, maar kon niet altijd scoren

64/100

Beleid 28/50

Visie 18/25

Communicatie 18/25

Bernard Clerfayt verkondigt met trots dat de werkzaamheidsgraad in Brussel gestegen is tot 68,2 procent, het hoogste niveau sinds 1989. Maar met meer dan 90.000 – veelal laaggeschoolde – werklozen en een alarmerend hoge jeugdwerkloosheid is er weinig reden tot feestvieren. Het Rekenhof en de Oeso constateerden bovendien dat de activering van de Brusselse werklozen tekortschiet. Er wordt te weinig druk gezet. Clerfayt wil echter niemand tegen zijn zin een opleiding of baan door de strot te duwen. In september lanceerde hij daarom de competentiebalans: alle werkzoekenden zullen een reeks verplichte tests krijgen, waarmee hun vaardigheden geobjectiveerd worden met het oog op een nieuwe vorming, aangepast aan hun talenten.

Met een nieuw akkoord met Vlaanderen lukte het de minister om wat meer Brusselse werkzoekenden in Vlaanderen aan het werk te krijgen. Clerfayt vereenvoudigde voorts de discriminatietests bij aanwerving, alsook de economische migratie, hij ondersteunde het alternerend leren en hervormde het dienstenchequesysteem, met betere voorwaarden voor de poetshulpen.

De in het regeerakkoord geplande zones zonder langdurige werkloosheid kwamen er niet, het Talenpunt is er evenmin. En de inschakelingscontracten, een maatregel om jongeren aan het werk te helpen, werden afgeschaft.

Op dierenwelzijn kon Clerfayt niet echt scoren. Er werd geen meerderheid gevonden voor een verbod op onverdoofd slachten en nu blokkeert dit heikele dossier ook de goedkeuring van de langverwachte dierenwelzijnscode.

De ordonnantie Digitaal Brussel, met daarin de verplichting voor de administraties om hun diensten online toegankelijk te maken, is goedgekeurd. Tot onvrede van een rist verenigingen die vinden dat er te weinig garanties zijn voor het voortbestaan van het fysieke loket.

Als minister van Plaatselijke Besturen zorgde Clerfayt onder meer voor een decumul tussen lokale en parlementaire mandaten, maar de voorbereiding van een grote intra-Brusselse institutionele hervorming liet hij aanslepen. In zijn communicatie neemt de minister geen blad voor de mond en aan de regeringstafel toonde Clerfayt zich eerder een individualist dan een teamplayer, wat meermaals tot spanningen binnen de meerderheid leidde. Clerfayt liet zich opmerken als een goede vakminister, maar door zijn geïsoleerde positie in de regering kon hij niet altijd wegen op het beleid.

Rapport van de Brusselse regering

Nawal

Ben Hamou

Huisvesting, Gelijke Kansen

Een staatssecretaris met punch

Nawal Ben Hamou stortte zich met overgave op haar grote belofte uit het regeerakkoord: 15.000 gezinnen op de wachtlijst voor sociale woningen een oplossing bieden. Dat is volgens haar gelukt, zij het met enige creativiteit. De uitbreiding van de huurtoelages helpt ruim 10.000 van hen aan een betaalbare woning op de privémarkt en er zijn samenwerkingen met gemeenten opgezet.

Die gezinnen verdwijnen weliswaar niet van de wachtlijst, die deze legislatuur bleef aangroeien. Met ruim 53.000 wachtenden is de wooncrisis in Brussel lang niet opgelost. Wel is het tempo van de socialewoningbouw verdubbeld, ook via sleutel-op-de-deuraankopen bij privépromotoren. Dat kostte de Gewestelijke Huisvestingsmaatschappij flink wat geld, die nu op zoek moet naar een duurzaam financieringsmodel

Ben Hamou verzette bakens op de huurmarkt, met de invoering van proactieve praktijktests tegen discriminatie, een winterverbod op uithuiszettingen en een opgevoerde strijd tegen leegstand. Haar plan om de huurprijzen te temperen via conventionering moest ze wel opbergen door tegenstand binnen de regering.

Ans Persoons

Stedenbouw, Brandweer, Internationale betrekkingen

Visie te over, maar de oogst is mager

Ans Persoons nam in juni vorig jaar de fakkel over van Pascal Smet, maar ze moet toen zeker hebben vastgesteld dat er nog heel veel werk op de plank ligt. In die mate dat er op dit moment zo goed als niets definitief is goedgekeurd. Zo riskeert ze met lege handen naar de kiezer te gaan.

Een grote opdracht was de hervorming van de Gewestelijke Stedenbouwkundige Vergunning (GSV). Pascal Smet heeft het werk van de vorige regering in de vuilnisbak gekieperd en is helemaal van vooraf aan begonnen. Good Living, zoals het nu heet, is een catalogus aan regels en doelstellingen die niettemin cruciaal is voor het toekomstige uitzicht van de stad. De nieuwe GSV dreigt echter, zonder advies vooraf van de Raad van State, in een juridisch moeras te verzeilen.

Barbara Trachte

Economische Transitie en Wetenschappelijk Onderzoek

Stille kracht achter de circulaire economie

Barbara Trachte kreeg als eerste groene politicus in de Brusselse regering de portefeuille economie en vertaalde die bij haar aantreden meteen naar ‘economische transitie’. Voor ze echter werk kon maken van die transitie, moest ze de Brusselse bedrijven eerst door de corona- en de energiecrisis loodsen.

In 2022 lanceerde ze haar Shifting Economystrategie: alle steunmaatregelen en premies van het Gewest worden geheroriënteerd naar bedrijven die een voorbeeld zijn op milieu- of sociaal vlak. Dat geldt onder meer voor de financieringssteun van Finance&invest.brussel, voor de premies voor economische expansie en voor de huurtarieven in de bedrijvenparken van Citydev.

63/100

Beleid 25/50

Visie 20/25

73/100

Op het vlak van gelijke kansen kwam ze met actieplannen rond vrouwenrechten, handicap en antiracisme, met de nadruk op bewustmaking. De budgetten zijn verdriedubbeld en er kwamen vluchthuizen en onthaalcellen voor slachtoffers. Het is wel wachten op alle beloofde vormingen, onder meer voor het horecapersoneel in de nasleep van Balance Ton Bar.

Beleid 36/50

Visie 18/25

Communicatie 19/25

De tweetalige Ben Hamou gaat geen vraag uit de weg, al hoorden we haar niet in de discussie rond de hoofddoek bij de MIVB of de dekolonisatie van de openbare ruimte. Bij grote nieuwbouwprojecten laat ze de communicatie over aan Vervoort, ook als daar minder sociale woningen komen dan voorzien. Voor het middenveld, in het parlement en via sociale media is ze erg aanspreekbaar. Ze maakt een goede eerste beurt als regeringslid, met de hoogste punten van iedereen.

De hervorming van het Stedenbouwkundig Wetboek is niet klaar. Er komt alleen een kleine hervorming. Ook de stedenbouwkundige lasten waren aan vernieuwing toe. Ans Persoons indexeert ze en gebruikt ze als instrument om het aantal sociale woningen te verhogen.

Voorts ondersteunde de staatssecretaris de circulaire en sociale economie, de buurthandel, de stedelijke logistiek en het vrouwelijke ondernemerschap. Om opnieuw meer productieactiviteit in Brussel te krijgen, werd het aantal kmo-parken bijna verdubbeld.

Trachte moest ook de ondernemingsdynamiek aanzwengelen. Daartoe schafte ze onder meer het verplichte attest bedrijfsbeheer af voor wie een zaak wil starten.

Communicatie 18/25

Persoons besliste ook om gebouwen die Unesco-werelderfgoed zijn, enkele dagen per jaar verplicht open te stellen voor het grote publiek. Daarmee heeft ze een haast historische strijd gewonnen tegen de erven van het Stocletpaleis.

Smet en Persoons hebben hun bevoegdheid stedenbouw aangewend om de stad in een nieuwe plooi te leggen. Dat is een trendbreuk met de vorige regeringen. Maar of die hervormingen de eindmeet halen, valt af te wachten.

Op het vlak van buitenlands beleid is de balans gemengd. Pascal Smet heeft zowat de hele wereld afgereisd om Brussel mee op de kaart te zetten, maar hij zal hier toch vooral herinnerd worden als de staatssecretaris die ontslag moest nemen nadat hij de burgemeester van Teheran had uitgenodigd op een conferentie in Brussel.

Ze was voor de rest niet heel erg bezig met de traditionele economie. Voor rendabele bedrijven die aangaven de stad te willen verlaten vanwege de moeizame mobiliteit en de onveiligheid had ze weinig oog. Ook bleef ze op de achtergrond toen bleek dat de toekomst van Audi in Brussel onzeker is.

62/100

Beleid 31/50

Visie 18/25

Communicatie 13/25

Zelf kijkt ze vooral naar het recordaantal bedrijven in Brussel, 120.000, om te besluiten dat de ondernemingsdynamiek hoger is dan ooit.

Trachte vertolkt haar groene missie met overtuiging: de circulaire donuteconomie is volgens haar de enige weg. Maar ze is geen tafelspringer, eerder discreet en bescheiden waardoor ze bij het grote publiek niet erg bekend is.

VGC-college en Benjamin Dalle

De weg van de continuïteit

Het VGC-college heeft met beperkte bevoegdheden en budgetten mee aan de stad getimmerd, ver van het politieke gewoel.

Het meerderheidsakkoord van het VGC-college ‘Brussel is wat we delen’ bulkt van enthousiasme, maar veel ideeën werden niet allemaal in een handomdraai gerealiseerd, onder meer door corona. Onderwijs is de belangrijkste bevoegdheid gebleven deze legislatuur. De Vlaamse Gemeenschapscommissie heeft hier een beperkte armslag – Vlaanderen houdt de eigenlijke touwtjes in handen. De VGC heeft in het verleden vooral scholen gebouwd. Dat was nu niet anders.

Collegelid Sven Gatz (Open VLD) maakte in vijf jaar tijd daarvoor 267 miljoen euro vrij. Dat is goed voor dertig projecten, of 3.648 nieuwe plaatsen bij in het basisonderwijs en 4.428 nieuwe plaatsen in het secundair onderwijs. Nieuwe campussen kwamen er aan het Rijksadministratief Centrum, in de voormalige sigarettenfabriek van Saint-Michel in Molenbeek en in Anderlecht aan het kanaal. Aan de Pleinlaan in Elsene loopt nog een project voor twee nieuwe secundaire scholen.

In het begin van de legislatuur doken de eerste berichten op over het leerkrachtentekort in het Nederlandstalige onderwijs, en het ging niet meer van de agenda. De aantrekkelijkheid van het leerkrachtenberoep verhogen, is een taak voor de Vlaamse regering. De VGC kon via het Onderwijscentrum Brussel, jobbeurzen voor zij-instromers en sensibilisering wel grootste nood lenigen en begin dit jaar was een verbetering merkbaar.

Vakantiekalenders

Wat de vervelende situaties betreft door de verschillende vakantiekalenders in het Nederlandstalige en Franstalige onderwijs, kon de VGC niet meer doen dan het probleem blijven aankaarten bij de Vlaamse regering.

Collegelid Ans Persoons (Vooruit) die in juni Pascal Smet verving, zette grotendeels het beleid van de vorige jaren verder met de renovatie van een gemeenschapscentrum per jaar. De fonkelnieuwe Vaartkapoen (Vorst) kon worden geopend, de werken aan Nekkersdal (Laken) kunnen van start gaan. Op het vlak van cultuureducatieve schoolwerking kan elk kind in een Nederlandstalige school voortaan minstens één keer per jaar genieten van een theater- of dansvoorstelling.

Op het vlak van jeugd ontstond even wat ongenoegen over de herverdeling van de subsidiepot, maar vielen vooral de moeilijkheden op waar sommige jeugdhuizen mee kampen. Tongeluk in Ganshoren kwam in de problemen door een conflict met de gemeente, en bij De Schakel in SintLambrechts-Woluwe blijft de situatie precair. De ambitie voor meer fuifgelegenheden is nooit echt van de grond gekomen, buiten dan het fuifloket in de vorm van een website.

Elke Van den Brandt (Groen) hield als collegevoorzitter de vinger op de knip, en de begroting kreeg een volledig nieuwe structuur.

Benjamin Dalle

Op haar bevoegdheid Welzijn gebeurde een voorzichtige verschuiving van subsidiekanalen naar de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie, waardoor er bij de Vlaamse Gemeenschapscommissie geld vrijkwam en de mogelijkheid tot een meer een coherenter beleid.

De kinderopvang blijft traag maar gestaag uitbreiden. Er kwamen 117 extra inkomengerelateerde plaatsen bij vanuit de VGC. Verder heeft Van den Brandt een boost gegeven in het aantal wijkgezondheidscentra, met één binnenkort in Peterbos, en in de herfst in de Noordwijk.

De VGC heeft de hervorming de Brede School kunnen finaliseren, waardoor de statuten van de gemeentelijke coördinatoren gelijk zijn getrokken. Tegelijk worden scholen ondersteund om kosten te dekken voor kinderen uit kwetsbare gezinnen.

Door in zee te gaan met een privé-operator zijn ook de meeste gemeenschapscentra en aantal andere VGC-gebouwen van zonnepanelen voorzien.

Minister in de Vlaamse regering bevoegd voor Brussel

Uit het zicht

Vlaams minister voor Brussel Benjamin Dalle (CD&V) begon de legislatuur met een serieuze knip in de begroting. Uit het Brusselfonds verdween bijna 3 miljoen euro en de projectsubsidies voor Vlaamse organisaties als Muntpunt, het Huis van het Nederlands en BRUZZ gingen met 6 procent omlaag.

Tijdens de legislatuur kwam er dan toch weer geld tevoorschijn, via relancemiddelen na corona en extra energiesteun bijvoorbeeld. Zo kon Dalle allerhande, vooral kleine, subsidies uitdelen aan vzw’s in Brussel. De kunstacademies kregen een broodnodige renovatie en er kwamen twaalf broedplekken

voor sociale en culturele organisaties, een vaag concept met onduidelijke impact.

Veel visie toonde Dalle niet. Er kwam geen uitgetekend jeugdbeleid, afgezien van zijn pleidooi voor het openhouden van kampen tijdens de covidcrisis. Voor de investeringen in jeugdhuizen is de zogenoemde Brusselnorm van 5 procent niet behaald.

Dalle trok naar eigen zeggen mee aan de kar voor investeringen in Brusselse scholen en crèches, waar meer dan 10 procent van het Vlaamse budget naartoe gaat, maar dat zijn in feite bevoegdheden van zijn regeringscollega’s. Voor het toezicht op het

Nederlands in Brussel kwam er alleen een nieuwe website voor de taalwetwijzer en een studie naar anderstaligen in Brussel. We hoorden Dalle niet proactief als het ging over inburgering.

Die passiviteit werd hem ook door zijn eigen meerderheid verweten. In de nationale media spreekt Dalle zich de laatste maanden wel vaker uit over Brusselse thema’s zoals veiligheid en drugsoverlast, maar daar is hij niet voor bevoegd. Zo gebruikt hij zijn Vlaams mandaat voor Brussels oppositiewerk. Of een verkiezingscampagne, want Dalle is in juni CD&V-lijsttrekker voor het Brussels parlement.

CD&V © PN © PHOTONEWS

Ban op dieselwagens opent de Brusselse verkiezingscampagne

Elke week neemt een BRUZZ-redacteur het nieuws op de korrel

“Er is intussen aangetoond dat vervuilende diesels bannen resultaat oplevert voor de gezondheid van de Brusselaar”

De PS vraagt om de dieselban uit te stellen. Vanaf 1 januari 2025 mogen dieselauto’s met een euronorm 5 de stad niet meer in. Ook oude benzinewagens, van voor 2001, zijn dan verboden, op straffe van boete.

De PS vraagt, vanuit het parlement, twee jaar uitstel. Voor te veel gezinnen is de aankoop van een nieuwe wagen een te grote financiële inspanning. Ze dreigen zonder auto te vallen. Het is een asociale maatregel, zo klinkt het.

De partij verwijst ook naar Wallonië. Daar stond een lageemissiezone (LEZ) op stapel voor het hele gewest, die is teruggeschroefd. En naar Vlaanderen. Daar werd een klein jaar geleden beslist om het verbod voor diesels met euronorm 5 met een jaar uit te stellen.

De andere partijen in Brussel zijn er als de kippen bij om hun ongerustheid te tonen over de nakende verstrenging. Défi wil uitzonderingen voor mensen die weinig de auto gebruiken. De MR wil de boetes naar beneden. Les Engagés vraagt een overgangsperiode. PVDA is helemaal gekant tegen de LEZ omdat het de sociaal zwakkeren als eerste treft.

En zo heeft de PS precies bereikt wat ze wil: de discussie over de auto in de stad, en de beperkingen die ermee gepaard gaan, naar de kiescampagne brengen, en tegelijk Ecolo in de verdomhoek plaatsen. Dat komt de groenen misschien niet eens zo slecht uit, want zo kunnen ze ook hier hun punt maken.

Of de dieselban dan ook echt teruggeschroefd zal worden, is dan minder van belang. Dat is

een discussie voor na de verkiezingen. Hoe dan ook heeft de Brusselse Low Emission Zone zeker haar strepen verdiend. Ze werd in 2018 door de regeringVervoort II beslist (zonder Ecolo). En werd in 2022 nog eens bevestigd door Vervoort III, met strengere maatregelen en zelfs een volledige dieselban in 2030. De PS kan dus niet zeggen dat ze dit niet had zien aankomen.

Schoolvoorbeeld

De Brusselse LEZ is sindsdien voor de EU een schoolvoorbeeld van hoe de luchtkwaliteit verbeterd kan worden. En er is intussen aangetoond dat vervuilende diesels bannen resultaat oplevert voor de gezondheid van de Brusselaar. De concentraties stikstofdioxide op drukke assen zijn met dertig procent gedaald, zo bleek uit een studie eind vorig jaar. Wetenschappers vragen nu vooral om niet te versagen. Om de gezondheid van de Brusselaar te beschermen, mag het huidige pad absoluut niet verlaten worden, zo klinkt het. Het is precies in de armste wijken dat de luchtvervuiling het hardst toeslaat. De LEZ versoepelen is dus verre van een sociale maatregel, vinden ze.

Toch blijft het sociale aspect de achilleshiel van elke algemeen autobeperkende maatregel. Iedereen kan ook wel zien dat het voor wie veel geld heeft makkelijker is om van auto te wisselen. En niemand wil een maatschappij waar wie rijk is met de auto rijdt, en wie arm is maar het

Dit bord geeft aan dat u een lage-emissiezone binnenrijdt.

© PHOTONEWS

Steven Van Garsse

openbaar vervoer moet nemen.

De vraag is dan vooral hoe groot de groep is voor wie de auto onontbeerlijk is, maar die echt het geld niet heeft om een nieuwe wagen te kopen. En hoe hieraan tegemoet kan worden gekomen. Dat blijft vandaag koffiedik kijken, al voert Brussel

Mobiliteit hierover wel een studie uit. Daaruit zou blijken dat er een klein deel van de Brusselse bevolking

nauwelijks de eindjes aan elkaar kan knopen, maar toch vasthoudt aan die auto. Moeten zij respijt krijgen, ook als dat ten koste gaat van de algehele gezondheid van de bevolking? Dat is de cruciale, politieke, vraag die Ecolo en PS verdeelt.

Strenge EU

Een andere vraag die rijst, is of we na de verkiezingen naar een backlash gaan met een regering die een hele reeks ecologische verworvenheden terug zal schroeven. We zagen hoe een aantal burgemeesters nu al aankondigt niet langer met Ecolo in zee te zullen gaan, en anti-Ecolo-voorakkoorden te sluiten.

Toch zou het verbazen mochten de komende jaren de stappen die gezet zijn voor een verkeersveilige en milieuvriendelijkere stad fors worden teruggedraaid. Die maatregelen hebben intussen hun voordeel voldoende bewezen. En de EU kijkt ook streng toe. Maar dat er in aanloop naar de verkiezingen onder de partijen nog een robbertje gevochten zal worden, dat staat buiten kijf.

Kort gesprek

Christophe Vermonden wil scholen stimuleren om minder afval te creëren

‘Integreer afvalwerking in de lessen wiskunde’

“Gebruik krantenpapier om boeken te kaften.” Dat is een van de tips die Christophe Vermonden van Leefmilieu Brussel geeft in de strijd tegen schoolafval.

Met ‘Operatie Recyclage’, vorige week gelanceerd, begint Leefmilieu Brussel een proefprogramma om scholen aan te moedigen om bewuster om te gaan met afvalvermindering, sorteren en recycleren. “De afvalberg met 75 procent verminderen moet lukken,” zegt Christophe Vermonden, hoofd milieueducatie van Leefmilieu Brussel.

Hoeveel afval gemiddeld creëert een Brusselse school?

35 kilo per leerling per jaar, waarvan meer dan veertig procent bestaat uit voedsel en bioafval. De rest uit plastic, papier en ander materiaal. Naast die berg afval vormt ook het tekort aan aangepast sorteermateriaal een probleem.

Hoe bedoelt u?

Veel vuilnisbakken op school – op de speelplaats, in de refter of de gang –zijn bijvoorbeeld niet op maat van kinderen gemaakt, en ook niet op hun ooghoogte geïnstalleerd, waardoor afval op de grond komt. Of soms zijn de vuilniszakken te klein voor de vuilnisbak. Dat zijn nochtans kwesties die snel opgelost kunnen worden.

In welke les kan het thema afval een interessant onderwerp vormen? Wiskunde. Dat lijkt op het eerste gezicht wat gek, maar kinderen zullen er leren meten en vergelijken. Door bijvoorbeeld afvalbakken te wegen, die gegevens vervolgens om te zetten naar grafieken en ze ten slotte te analyseren. Leerkrachten kunnen via afvalverwerking kennis bijbrengen over percenta-

ges en over hoelang het duurt voor een kledingstuk afbreekt in de natuur.

Scholen kunnen ook een zero-afval evenement organiseren in kader van ‘Operatie Recyclage’. Wat houdt dat in?

Elke school kan een subsidie van maximaal 2.000 euro krijgen om een afvalvrij feest te organiseren, aangezien feesten een geweldige kans biedt om het bewustzijn bij gezinnen te vergroten. Er zijn ondertussen 72 scholen die deelnemen aan de actie, waarvan twintig Nederlandstalige.

Zijn er ook nadelen aan ‘Operatie Recyclage’ gekoppeld?

Enkel en alleen het afval laten ophalen kost één school jaarlijks 3.000 à 5.000 euro. Maar op termijn biedt het ook besparingen aan de scholen.

Zijn er oplossingen om vervuiling tegen te gaan?

Ja. Maak gebruik van drinkbussen, collectieve maaltijden en brooddozen; composteer en hergebruik papier.

Boeken kaften kan zowel met muurpapier, grote A2-bladen als met krantenpapier. En opteer voor bio en milieuvriendelijke producten. JV

Witte ooievaar Symbool van geboorte broedt (hopelijk) binnenkort zelf in Brussel

Met de hulp van dierenpark Pairi Daiza hoopt bioboerderij Ferme Nos Pilifs in Neder-Over-Heembeek het eerste broedende koppel ooievaars aan te trekken in Brussel. “Mogelijk lukt het deze zomer.” door Andy Furniere

Ooievaars zijn al lange tijd vaste bezoekers in Brussel, in de lente en zomer, en niet enkel in de lucht. De zwart-witte dieren strijken ook graag neer op bepaalde plekken, met als belangrijkste hotspot de kanaaloevers bij de Budabrug in Neder-Over-Heembeek. Ook in de velden van Neerpede, in Anderlecht, kan een wandelaar of jogger de elegante vogels soms spotten terwijl ze rusten of naar voedsel zoeken (kikkers, muizen, mollen, aas en afval).

De meeste van die klepperaars worden geboren in de Mechelse Zoo Planckendael, in vogelvlucht maar een vijftiental kilometer verderop. De rest zijn vooral buitenlanders, afkomstig uit Nederland, Duitsland en Frankrijk. Sommigen komen overgevlogen van Pairi Daiza, het dierenpark in Henegouwen.

Hoewel ze in de folklore symbool staan voor vruchtbaarheid en geboorte, hebben de vogels nog niet in Brussel gebroed, wel net over de grens, in Vilvoorde en Grimbergen. Daarom zetten Brusselse natuurverenigingen bijna tien jaar geleden het ‘Plan Ooievaar’ op, waarbij verschillende hoge nestplatformen werden geplaatst aan het kanaal in Neder-Over-Heembeek.

“Voorlopig zonder succes, hopelijk komt het er deze zomer van,” zegt Mario Ninanne, voorzitter van vzw Brussel Natuur (een federatie van Brusselse natuurverenigingen). “Ook is het de bedoeling om binnenkort nog enkele nestplatformen bij te plaatsen op de gronden van waterzuiveringsstation Aquiris, waar nu één broedpaal staat. In de verdere toekomst denk ik ook aan een nestplatform in Neerpede.”

©

Een beetje weg van het kanaal in NederOver-Heembeek worden ooievaarskoppels ook uitgenodigd om zich in alle rust voort te planten op de gronden van sociale bioboerderij Ferme Nos Pilifs. Op een wild stukje natuur prijkt sinds twee jaar een broedpaal

• Opvallendevogel met een grootte van 95à110cmeneen vleugelspanwijdte van 195à 215cm

• Ooievaarskoppelszijn vele jarennaelkaarmonogaam

• Ze bouwenhunnesthoog bovenopboomtoppen, schoorstenen of palen

dankzij de sponsoring van Pairi Daiza, in het kader van CAP48, de solidariteitsactie van RTBF om de leefomstandigheden van personen met een beperking te verbeteren. “De Pairi Daiza Foundation wou de bioboerderij steunen, op voorwaarde dat de projecten een ornithologische dimensie bevatten,” vertelt Benoît Ceysens, directeur van Ferme Nos Pilifs, dat als maatwerkbedrijf werk verschaft aan mensen met een be-

“Pairi Daiza sponsorde de creatie van ons ooievaarsnest, gemaakt door onze werknemers en met gerecycleerd materiaal afkomstig van onze oude serres,” zegt Ceysens. “Intussen hebben we een nestplatform gerecupereerd dat elders werd afgebroken, en dat hopen we er binnenkort bij te zetten. Een jaar of twee geleden kwam al eens een ooievaar geregeld langs, dus mogelijk vindt die opnieuw de weg.”

Als een ooievaarskoppel straks bij de boerderij broedt, zou dat niet enkel fijn nieuws zijn voor de lokale biodiversiteit. “Het zou ook van grote pedagogische waar-

De ondersteuning van Pairi Daiza levert ook andere projecten voor vogels op. Zo is er een vogelpad met uitkijkposten gekomen op de boerderij. Het maatwerkbedrijf maakte nestkasten voor zwaluwen en vervaardigt momenteel nestkasten voor huismussen voor verschillende Brusselse gemeenten en burgergroeperingen.

Reeks nalezen?

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/beestigbrussel

Ceremoniemeesters van de bevalling

Gynaecologisch geweld treft tot dertig procent van de moeders die bevallen in ons land. Wie een beroep doet op een doula als geboortecoach, blijkt minder risico te lopen om een medische ingreep te ondergaan. “Ik blijf bij de moeder en help als een soort advocaat om haar grenzen mee aan te geven.”

door Sarah Vandoorne foto’s Saskia Vanderstichele

It takes a village to raise a child,” luidt het bekende spreekwoord. Maar ook om dat kind ter wereld te brengen, kunnen vrouwen een heus dorp om zich heen gebruiken. Alleen is dat dorpsgevoel vaak niet beschikbaar of bereikbaar.

“Zorgkundigen zijn drukbezet,“ weet Annelein Pompe. “Als je in het ziekenhuis bevalt, zie je verschillende vroedvrouwen passeren en komt de gynaecoloog pas helemaal op het einde erbij. Daardoor wordt de begeleiding gefragmenteerd. Telkens opnieuw dien je je geboortewensen uit te spreken, terwijl je het liefst gewoon in je cocon wil kruipen en daar wil blijven om je zo goed mogelijk te concentreren op de bevalling zelf.”

Pompe, een Nederlandse Brusselse, is fotograaf en kunstenaar, maar zette onlangs haar eerste stappen in de wereld van de verloskunde. “Oorspronkelijk was het mijn doel om een opleiding tot verloskundige te volgen. Toch werd het me actief afgeraden, door de druk op het beroep en de zware studies. Een opleiding tot doula bleek de ideale tussenstap.”

Een doula is een geboortecoach die niet medisch geschoold is, maar moeders voor en tijdens de bevalling mentaal en, als ze dat willen, ook fysiek bijstaat. “Een soort ceremoniemeester bij zwangerschap en geboorte,” zo omschrijft de Vlaamse Federatie van Doula’s de opdracht – een Brusselse variant van die vereniging bestaat niet. Het woord doula is trouwens afkomstig van het oudGrieks en betekent slavin of dienende vrouw.

Feest of horror

In augustus begeleidde Pompe haar eerste bevalling. “Het was alsof alle puzzelstukken in elkaar vielen, alsof ik mijn roeping had gevonden. Voor mij was het een van mijn mooiste ervaringen ooit.” Ze vindt het belangrijk om dat verhaal te delen, om

te kennen te geven dat er ook positieve geboorteverhalen bestaan. “Die hoor je veel minder, en zo worden we als vrouw afhankelijk van het idee dat een bevalling een nare gebeurtenis is.”

Een bevalling kan ook een party zijn, zo kijkt Thainy Macêdo ernaar, zij is doula sinds 2017. “Voor een feest bereid je je ook mentaal en fysiek voor. Je maakt je huis klaar, je kiest je kleren, beslist hoe je je haar wil dragen, stelt een playlist op. Ook bij een bevalling kan je genieten van wat er te genieten valt. Je lichaam en je baby zijn hard aan het werk. Het is een mooi moment, dat alles verandert. Waarom kijken we er niet zo naar?” Macêdo begeleidt gemiddeld twee bevallingen per maand in het Brusselse. Bij de geboorte van haar eerste zoon had ze nochtans nog nooit gehoord van het concept. “Had ik het geweten, ik had zeker een doula bij mij willen hebben. Dan was die ervaring helemaal anders geweest.”

Een horrorverhaal, zo omschrijft Macêdo haar eerste bevalling. Daarin staat ze niet alleen: tien tot dertig procent van de vrouwen ervaart dat moment als traumatisch. Een rapport van de Senaat, dit voorjaar verschenen, stelt dat gynaecologisch geweld ‘systemisch en institutioneel’ voorkomt in België. Vaak gaat het om onnodige of onaangekondigde medische handelingen, versterkt door een gebrek aan zelfbeschikkingsrecht.

“Een roze wolk die uiteenspat,” noemt Macêdo het. “Ik wou bevallen op natuurlijke wijze, maar bleef vier uur lang steken op acht centimeter ontsluiting en mijn zorgverleners moesten ingrijpen. De anesthesist schreeuwde tegen mij om toch maar die epidurale verdoving te kunnen plaatsen. De gynaecoloog stak haar vingers ongevraagd in mij. Niemand van het personeel legde me uit wat er aan het gebeuren was. Alles ging veel te snel. Na de geboorte hoorde ik mijn baby twee minuten lang niet huilen. Het voelde als

Annelein Pompe begeleidt als doula zwangere vrouwen. “Bij de eerste zwangerschap die ik opvolgde, bleek dat ik mijn roeping had gevonden.”

een eeuwigheid, want ook dan kreeg ik geen uitleg. Mijn partner en mama waren erbij, maar ze konden niks uitbrengen. Alsof het normaal zou zijn dat het zo gebeurt.”

Pas maanden later begreep de van oorsprong Braziliaanse Macêdo dat het helemaal anders had kunnen lopen. “Mijn job als doula nu is om iedereen kalm te houden, te helpen ontspannen en te informeren. Had ik een doula bij mij gehad, dan had ik op de juiste manier die epidurale verdoving kunnen krijgen. Wie weet had ik minder of minder hard moeten duwen. Dat veiligheidsgevoel, daar draait het om: iemand kijkt naar mij, alles komt goed. Dat is een groot verschil met ziekenhuispersoneel in een zorgsituatie: zij zijn zo geconcentreerd om moeder en baby te redden, dat de vorm er precies niet toe doet, zolang het maar gebeurt.”

Hilke Andries is mama van twee zonen, woont in Jette, en deed een beroep op Macêdo voor de bevalling van haar tweede kind. “Ik wou altijd al het liefst thuis bevallen,” vertelt ze. Net als bij Macêdo verliep ook Andries’ eerste bevalling niet zoals ze hoopte. “Uiteindelijk werd het een geplande keizersnede. Daarom moest ik ook bij mijn tweede verplicht in het ziekenhuis bevallen, met gynaecoloog erbij. Een doula aan mijn zijde, dat mocht wel.”

Breiende oma

Zo startten Andries en Macêdo een traject van vier maanden op, van juli 2022 tot haar bevalling in november. “Ik wou iemand dicht bij mij die voor mij zorgde, maar daarmee niet per se op medisch vlak. Thainy leerde me zo ontspannen mogelijk te zijn, paste massagetechnieken toe om mijn bevalling in gang te steken. Samen

met haar en met mijn partner hebben we ook een bevalplan opgesteld.” Ze omschrijft

Macêdo als de breiende oma in de kamer: continu aanwezig, maar weliswaar op de achtergrond.

Macêdo bevestigt: “Ik ben tijdens de bevalling van Hilke niet naar toilet geweest, weet ik nog, omdat ik voelde dat ze het nodig had om mij te allen tijde te kunnen zien. Het enige wat ik nog moest doen, was af en toe suggesties geven om van positie te wisselen. De rest had ik al aangeleerd tijdens het voortraject.”

“Bevallen is een vorm van overgave,” zegt ook Pompe. “Je geeft jezelf de toestemming om iets en iemand los te laten die je al negen maanden in je draagt. Sta gerust op, beweeg, heb vertrouwen. Films tonen hoe vrouwen steeds op de rug bevallen, maar hun bewegingsvrijheid is dan zo’n dertig procent minder. Toch is dat de kennis die we hebben opgeslagen in ons

Hilke Andries met haar jongste zoontje en doula Thainy Macêdo, die haar bijstond bij de zwangerschap en de bevalling.

lichaam. Niet elk idee klopt. Het gaat erom vrouwen te leren doen wat ze op dat moment voelen. Om toestemming te vragen aan jezelf, dat ook. Je mag zingen, je mag krijsen.”

Minder keizersneden

Doula’s worden vaak geassocieerd met thuisbevallingen, zegt Pompe. Nochtans

Hilke Andries toen ze hulp zocht. Dat bevestigt vroedvrouw Elke Van Den Bergh, bezielster van de vroedvrouwenpraktijk Zwanger in Brussel. “Doula’s vangen een stuk de continuïteit van zorg op die vroedvrouwen niet of niet meer kunnen bieden.” Dat is zeker niet alleen een Brussels probleem, benadrukt ze, al zijn er bepaalde factoren die het uitdagender

“Mijn doula leerde me zo ontspannen mogelijk te zijn. Samen met haar en met mijn partner hebben we een bevalplan opgesteld”

Hilke Andries

Kreeg bij haar tweede bevalling hulp van een doula

heeft Macêdo er zo nog maar eentje meegemaakt. Sommige vrouwen die bij haar aankloppen, willen het liefst natuurlijk bevallen. Maar evengoed gaat het om vrouwen die hulp zoeken omdat ze bang zijn voor de pijn.

In de jaren 1990 al ontdekten Marshall Klaus en John Kennell, twee kinderartsen, dat een bevalling een kwart minder lang duurt als er een doula aanwezig is. Die artsen spraken van het ‘doula-effect’. Uit verschillende internationale vervolgonderzoeken bleek intussen dat de aanwezigheid van een doula de kans op een keizersnede verkleint, dat er minder tangverlossingen voorkomen en dat vrouwen minder snel om een epidurale verdoving vragen.

Natuurlijk bestaat ook hier de kans dat vrouwen in een noodsituatie terechtkomen. Een doula treedt vaak op als een soort van advocaat, zegt Pompe, die helpt om mee je grenzen aan te geven. “Maar als er iets fout dreigt te lopen, zeg ik een medisch verantwoordelijke niet dat het anders moet. Ik blijf bij de moeder, zodat zij weet dat ze nog steeds gehoord en gezien wordt. Zwanger zijn kan erg eenzaam aanvoelen.”

Ook een zelfstandige vroedvrouw kan die rol op zich nemen en bovendien de moeders medisch opvolgen. Maar daar zijn er te weinig van in Brussel, ondervond

maken. Met stip op één: de meertaligheid, want “bevallen in het Frans of Engels is voor een Nederlandstalige niet vanzelfsprekend”.

Ook Macêdo merkt dat vrouwen het liefst in hun moedertaal bevallen. Ze spreekt vijf talen en begeleidt vaak multiculturele koppels. “Als de partner Nederlandstalig is en de moeder Spaans, kan ik beiden in hun eigen taal begeleiden. Soms zijn vrouwen bang voor de voertaal in het ziekenhuis. Dan communiceer ik in twee richtingen om die taalbarrière op te heffen.”

L’EFFET DOULA

Een heikel punt bij doula’s blijft de kostprijs. In tegenstelling tot een vroedvrouw is doula geen erkend beroep. Brussel telt intussen ongeveer veertig à vijftig doula’s, afhankelijk van de bron. Sommige ziekenfondsen komen wel tussenbeide. Ook zijn niet alle doula’s gecertificeerd, wat een voorwaarde is voor terugbetaling. Zo probeert Pompe een certificaat te behalen, maar kan ze er pas aanspraak op maken zodra ze meer bevallingen achter de rug heeft. “Meer vrouwen zouden een doula nemen als er sprake zou zijn van een minimale terugbetaling,” denkt Macêdo.

De afgelopen jaren merkt de doula een enorm verschil met hoe ziekenhuispersoneel omgaat met zwangere vrouwen. “Meer zorgverleners vragen toestemming voor ze handelingen uitvoeren en geven meer uitleg over het waarom,” zegt Macêdo. “Al kom ik evengoed in ziekenhuizen die nog nooit van het woord doula gehoord hebben.” Sommige vroedvrouwen of andere zorgverleners, willen doula’s niet erkennen. “Ze zijn bang dat we hen willen vervangen, terwijl we er juist zijn om te helpen. Bij anderen zijn we juist erg geliefd, als zorgverleners weten dat het juist minder lastig wordt voor hen.”

De mooiste samenwerking blijft echter die tussen moeder en doula. Zo hebben Hilke Andries en Macêdo nog steeds nauw contact. “Intussen zijn we haast vriendinnen geworden. We blijven elkaar berichtjes sturen, bijvoorbeeld bij de verjaardag van mijn zoon.” Logisch, vindt Macêdo dat. “Ze voelen als mijn kindjes. Daarom blijf ik benieuwd hoe het met hen gaat.”

FR Les violences gynécologiques touchent jusqu’à trente pourcents des mères qui accouchent en Belgique. Les personnes faisant appel à une doula comme coach pour la naissance semblent avoir moins de chances de devoir subir une intervention médicale, comme en témoigne l’effet doula. Une doula n’a pas de formation médicale, mais elle accompagne mentalement, et même physiquement si souhaité, les mamans avant et pendant l’accouchement. « C’est une maîtresse de cérémonie de la grossesse et de la naissance », voilà comment la Fédération Flamande des Doulas décrit leur mission.

THE DOULA EFFECT

EN Gynaecological violence affects up to 30 per cent of mothers giving birth in our country. Those who call on a doula as a birth coach have a lower risk of undergoing medical intervention, the doula effect in action. Doulas are not medically trained, but they do offer mothers mental and, if they wish, physical support before and during labour. “They are a kind of masters of ceremonies in pregnancy and birth,” is how the Flemish Federation of Doulas describes the assignment. “I stay with the mother and help as a kind of advocate to help the mother set boundaries.”

RADIO RADZINSKI

Patrick Evenepoel (vader van Remco) is de centrale gast in de BRUZZ-voetbalpodcast over RSC Anderlecht.

BRUZZ.be/radzinski

BRUSSEL KIEST

In de aanloop naar de verkiezingen gaan politici met elkaar in tv-debat over hun plannen voor Brussel.

Elke donderdag en vrijdag na BRUZZ 24 vanaf 18 april

PAASVAKANTIE

Snel nog iets leuks doen in de vakantie? Toffe ideetjes voor elke dag vind je bij BRUZZKet.

Ontdek alle tips op BRUZZKet.be

Randje buitenspel

UNION-WATCHERS

FELIX DEMEESTER EN KEVIN RUELENS

KIEKEN Wat velen niet meer voor mogelijk hielden, gebeurde dan toch: Christian Burgess kreeg twee weken geleden op het veld van Racing Genk de eerste rechtstreekse rode kaart uit zijn carrière. De 32-jarige Britt maakt al vier seizoenen lang het leven van iedere aanvaller in België zuur, tot frustratie van al wat niet geel-blauw kleurt. Met zijn ervaring en zijn geslepen karakter weet hij, ondanks zijn stelten van benen, de grens van het (on)toelaatbare als een volleerd koorddanser te bewandelen.

Daarom was het des te opvallender dat niet een tackle of een of ander slinks manoeuvre met zijn voeten leidde tot zijn verbanning van het veld. Neen, het was een soort van kopbal. Hij liet zich namelijk op het einde van een frustrerende verliespartij verleiden tot het werpen van de bal in het aangezicht van Genk-spits Tolu Arokodare.

Union zette op die manier de Champions’ Play-Offs in met een valse noot. De inworp getuigt van frustraties en zenuwen die hoog oplopen in de strijd om de titel, deels door het puntensysteem. Union heeft ongeveer heel het jaar de stand aangevoerd en sloot het reguliere seizoen af met zeven punten voorsprong op eerste achtervolger Anderlecht. Door de deling van de punten en de winst van Anderlecht twee weken terug, zag Union die voorsprong als sneeuw voor de eerste lentezon verdwijnen.

De druk tijdens play-offs is sowieso enorm. Dat weten oudgedienden zoals Burgess als geen ander. De voorbije twee jaar bleef Union tot het bittere eind meedoen voor het allerhoogste, maar de ploeg trok telkens aan het kortste eind. Hoewel de meerderheid van het huidige elftal pas later de rangen vervoegde, speelt die historische erfenis toch onvermijdelijk een rol. “Het zal toch weer niet waar zijn,” die gedachte. Maar spelers en coach moeten verder durven te kijken dan de hang naar scorebordjournalistiek.

Al is dat laatste niet evident. Net zomin als het achterwege laten van frustraties en stress. Ten bewijze ook Cameron Puertas, de assistenkoning in de pintjesliga, die gefrustreerd en molenwiekend gesticuleerde naar een teamgenoot.

Maar om kampioen te kunnen worden, moet Union weer vrank en vrij voetballen, enkel dan kan de ploeg haar beste niveau aantikken. Maar dan moet ze nog negen – inderdaad: negen – wedstrijden het hoofd koel houden. Want naast de play-offs treedt Union ook aan in de Croky Cup-finale, die midden in de play-offs valt. Een mens zou voor minder zenuwachtig rondlopen, en net precies dat moet vermeden worden. Eén ding is zeker, elke volgende verlieswedstrijd – zoals ook de nederlaag tegen Cercle Brugge zondag – zal even hard in het gezicht aankomen als die inworp van Burgess. Vraag maar aan Arokodare. (KR/FD)

Met Union, RWDM en Anderlecht telt Brussel drie voetbalteams in eerste klasse. In ‘Randje buitenspel’, een nieuwe column, focust BRUZZ beurtelings op het wel en wee van de traditieclubs uit de drie buurgemeenten. Volgende week komt RWDM aan de beurt.

© PHOTONEWS

Staat er een Egyptische tempel in de Peterseliestraat?

Luana Difficile zoekt elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Henri uit Laken.

De gevel van Peterseliestraat 6 in Brussel heeft helemaal niets weg van een bouwwerk uit het Nabije Oosten. Nochtans schuilt er achter de grijze ingangspoort een gigantische Egyptische tempel van elf meter hoog. De ruimte is geen escaperoom of museum over de Egyptische beschaving, wel een loge van de vrijmetselarij.

Het is de plaats waar de vrijmetselaars van Les Amis Philantropes samenkomen, een loge die al bestaat sinds het einde van de 18e eeuw. Met oud-leden als Jules Bordet, Karel Buls, Victor Horta en Theodore Verhaegen, is het zeker niet een van de minste. En hun vergaderruimte is het al evenmin. Eind 19e eeuw werd deze tempel op een steenworp van het Martelaarsplein gebouwd.

Ook een vraag?

Stel je vraag en stem op BRUZZ.be

Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity

Letterlijk en figuurlijk een tempel, want dat is de naam van de plaats waar de loge samenkomt. De ruimte moet een binnenplaats voorstellen bij het vallen van de nacht. Het plafond heeft een sterrenhemel en de muren zijn versierd met kleurrijke zuilen, ornamenten en

symbolische schilderijen. Dat de logebroeders ooit kozen voor deze Egyptische constructie is niet toevallig. Er is een sterke link tussen de vrijmetselaars en de Egyptische beschaving. Dat is onder meer te danken aan de kleine generaal. Toen Napoleon rond 1800 naar Egypte reisde, was hij helemaal onder de indruk van de nalatenschap van de oude Egyptenaren. Bij zijn terugkomst verkondigde hij uitgebreid zijn fascinatie voor wat hij daar ontdekte.

Egyptomanie

Mede onder zijn impuls ontstond er in Europa een ware egyptomanie, vooral bij de vrijmetselaars. Niet toevallig, want Bonaparte had nauwe banden met de vrijmetselarij. Een groot deel van zijn entourage was lid en zijn invloed in de Franse vrijmetselarij kan niet onderschat worden. Dat ze zijn fascinatie voor Egypte deelden, ligt dus best voor de hand. Voor hen had deze beschaving heel wat om inspiratie uit te putten. Het grootse denken op het vlak van wetenschap, de

organisatie van de samenleving en de architectuur zagen zij als een ijkpunt in de geschiedenis om naar terug te grijpen. Dat de Egyptische erfenis los stond van de invloedrijke katholieke kerk, was in die tijd een nog groter pluspunt, omdat ze een scheiding van kerk en staat hoog in het vaandel droegen.

Verschillende vrijmetselaarsrituelen en -symbolen verwijzen naar de Egyptische cultuur. De bekende passer is daar een voorbeeld van, maar ook in de bouwstijl van de loges zag je vanaf dan steeds meer oosterse invloeden. De tempel in de Peterseliestraat is zeker geen unicum, maar het is wel een bijzonder exemplaar. Bij de inhuldiging werd hij toen gezien als een van de mooiste tempels in Europa.

Een bezoekje is helaas niet zomaar mogelijk, tenzij je een plekje kunt bemachtigen tijdens een volgende Open Monumentendag, of nog beter: indien het je lukt om zelf lid te worden van deze loge. Maar hoe dat kan, is een mysterie dat zelfs Big City niet zomaar kan oplossen. LD

© URBAN BRUSSELS

Yonas is elf en woont in Schaarbeek. Hij is gek van voetbal, en werkt op school het liefst in groep: “Met anderen werken is gezelliger.”

Yonas

‘Ik leer Duits omdat ik later bij Borussia Dortmund wil voetballen’

Elke week gaat BRUZZ op bezoek bij een kind in Brussel in zijn of haar slaapkamer. Deze keer is dat bij Yonas (11) die met zijn moeder, plusvader en de zoon van zijn plusvader in Schaarbeek woont. “Het team is belangrijker dan één speler.” door Annelies Bontjes foto Saskia Vanderstichele

Ik zie veel voetbalposters. Ben je fan van een Duitse club?

Ja, van Borussia Dortmund.

Waarom vind je die club goed?

Er zijn veel spelers die ik echt leuk vind. Die club koopt spelers als ze heel jong zijn. Dan kunnen ze echt een talent worden en dan worden ze weer verkocht voor veel geld.

Heb je een lievelingsspeler?

Marco Reus. Die speelt er al elf jaar. Hij dribbelt veel, kan goed schieten en is niet egoïstisch. Hij heeft loyaliteit voor de club. Ik heb dezelfde positie: aanvallende middenvelder.

Speel je net zoals hij?

Ja. Er zijn kinderen die alleen maar denken aan scoren. Ik wil ook echt passen of een assist geven. Het team is belangrijker dan één speler.

Wil je later voetballer worden?

Ja, bij Dortmund. Ik hou niet van Belgisch voetbal. Ik ben ook niet voor het nationale team. Ik heb er niks tegen, maar ik supporter er gewoon niet voor.

Als je geen voetballer wordt, heb je dan een plan B?

Dan wil ik ober worden. Er is een restaurant in de buurt waar ik soms met mijn ouders ga. Daar is een ober en zij is heel lief. Ik wil een beetje worden zoals zij.

Hoe is dat?

Dat je niet al het eten gewoon geeft, maar dat je praat met de mensen. Zij onthoudt mijn verjaardag.

Welke talen spreek je allemaal? Frans, Nederlands, Engels en ik leer Duits met Duolingo.

Waarom wil je Duits leren?

Voor die ploeg. Duits is een makkelijke taal omdat het lijkt op het Nederlands. Als ik naar het middelbaar ga, wil ik Latijn leren.

Waarom hou je zo talen?

Zo kun je met meer mensen communiceren.

Zijn er nog andere vakken op school die je graag doet? Sport en wereldoriëntatie. En alles waarbij ik in een groep mag werken.

Je werkt liever niet alleen? Nee, met anderen werken is gezelliger.

Hoe is het om in Schaarbeek te wonen?

Leuk, want alles is dichtbij. Mijn school. Het pleintje waar ik vaak voetbal met vrienden. De jeugdbeweging. Al mijn vrienden wonen hier.

Wat zou je verbeteren aan Schaarbeek als jij de baas was? Er is veel afval op straat, daar zou ik iets aan doen.

Meer vuilnisbakken plaatsen misschien? Of boetes uitdelen? Meer vuilnisbakken plaatsen is een beter idee dan boetes geven. Want er zijn veel mensen die weinig geld hebben en voor hen zou het moeilijk zijn om boetes te betalen.

Is er iets in je eigen leven wat je zou willen veranderen? Nee, ik ben blij met hoe ik ben.

Ik heb gehoord dat je bijna jarig bent en dat je een heel bijzonder cadeau krijgt. Ik ga met mijn mama naar Dortmund om een match in het stadion te kijken. We gaan dan naar de bus waar de spelers uit komen en misschien kan ik dan met ze op de foto.

Ik hoop dat het lukt! Ja, ik heb een plan bedacht. Mijn lievelingsspeler heeft vier maanden geleden een kind gekregen. Ik ga een speeltje kopen voor de baby en dan proberen zo aandacht te vragen.

Is je mama fan van Dortmund? Eigenlijk houdt ze niet van voetbal, maar omdat ik er zo veel van hou, heeft ze er veel over geleerd.

Reeks nalezen?

Lees de hele reeks op www.BRUZZKet.be/slaapkamer

‘JE VEUX DEVENIR FOOTBALLEUR OU SERVEUR’

FR Yonas, 11 ans, habite avec sa mère, son beau-père et le fils de son beaupère à Schaerbeek. Il aime le football : « L’équipe compte plus que le joueur individuel. » Il espère jouer un jour pour le Borussia Dortmund et c’est pourquoi il apprend l’allemand. S’il ne devient pas footballeur, il sera serveur.

“In Schaarbeek is alles dichtbij: mijn school, het voetbalpleintje, de jeugdbeweging”

‘I WANT TO BECOME A FOOTBALLER OR A WAITER’

EN Yonas (11) lives with his mother, stepfather, and his stepfather’s son in Schaarbeek/Schaerbeek. He likes football because “the team is more important than any single player.” He hopes one day to play for Borussia Dortmund. If becoming a footballer doesn’t work out, he wants to become a waiter.

Het antigraffititeam van de dienst Openbare Netheid aan het werk: “Het is een eer om bij te dragen aan een aangenaam en proper centrum.”

Samenleving

Nood aan oefenplekken om graffiti te leren spuiten

‘Het verrassingseffect van illegale graffiti is een troef voor een stad’

Door het conflict tussen Israël en Palestina verschijnen in Brussel de laatste maanden overal tags op gevels en muren. Horen illegale tekeningen tot het patrimonium van een grootstad? Neen, zegt het antigraffititeam, dat soms tot tweehonderd aanvragen per dag krijgt om krabbels te verwijderen. Ja, zeggen voorstanders. “Graffiti zorgt voor interactie en dialoog.”

door Maren Moreau foto’s Ivan Put

Ruimingskaai, in de buurt van Thurn & Taxis, halfzeven ’s ochtends. Het antigraffititeam van de dienst Openbare Netheid begint aan een eerste shift. Stad Brussel verwijdert al jaren tags en graffiti van privégevels en openbare gebouwen. Maar de laatste maanden gaat het hard: de aanvragen zijn soms nauwelijks te volgen.

“Laatst nog kregen we tweehonderd verzoeken op één dag,” zegt coördinator Jean-Luc Burggraeve. De reden van die toename? De situatie in Israël en Palestina. “Bij conflicten of protesten hoort wel vaker een opstoot van graffititags. Maar op deze schaal, en maanden aan een stuk, dat zag ik nooit eerder.”

Daarnaast merkt Burggraeve dat bewoners steeds mondiger worden wanneer ze een beroep doen op de gratis stadsdienst. “Ze willen dat we meteen komen of vragen ongegeneerd: nu jullie toch bezig zijn, kunnen jullie mijn hele

gevel een likje geven? Dat is niet evident, want het team moet prioriteiten stellen.”

Met z’n tienen zijn ze, en Luc is een van hen. Binnenkort gaat hij met pensioen. Hij was erbij toen de dienst dertig jaar geleden werd opgericht. “In het begin hadden wij letterlijk alleen een emmer, een spons en een stalen borstel.” Ondertussen werkt de ploeg met gespecialiseerde reinigingsmiddelen, een moderne hogedrukreiniger en een zandstraalmachine. “Elke ondergrond vraagt om een andere techniek,” legt Luc uit. “We moeten dus voorzichtig en doordacht te werk gaan.”

Cocaïneprijs

Het centrum van Brussel kent een wildgroei aan graffititags. Zowel gevels, rolluiken als bloembakken moeten eraan geloven. Vooral crews als GTA en Ralers vallen op. En één tag trekt vaak andere tags aan, leert de ervaring. “Zo’n graffitihandtekening is uiteraard gemakkelijker gespoten

dan weggehaald,” zegt Mathieu, die vijftien jaar bij de dienst werkt. Beledigende of politieke boodschappen krijgen voorrang. “Vorige maand haalde het team een beeld weg van een naakte, bloedende vrouw. Ook zagen we in een sociaal woonblok de cocaïneprijs en de naam van een politieagent op de muur staan.” Een hele tijd ook overschilderde het team elke dag tevergeefs enkele muren en hoeken aan Kantersteen, gelegen aan de achterkant van het station en een aantal galeries. Tot de politie ingreep. “Tijdens een actie verkleedden agenten zich als daklozen om de graffitispuiters op heterdaad te betrappen.”

Ook federaal staatssecretaris Mathieu

Michel (MR) toonde zich vorig jaar geen groot voorstander van graffiti: hij reserveerde maar liefst 277.000 euro voor de reinigingsactie van de Kunstberg, waarvan de muren volstonden met schreeuwerige tekeningen. “De tags zijn een onaanvaard-

baar litteken op een van de meest bezochte en emblematische locaties in Brussel. Het is zoals krassen op schoolbanken: als je er niets tegen doet, blijft iedereen het doen.”

Maar vaak is het dweilen met de kraan open. Zo rukt het team van Stad Brussel wekelijks uit naar het Europakruispunt, waar het – deze keer, en niet voor het eerst – een “Free Gaza” weg straalt, een referentie aan het conflict in het Midden-Oosten. Dat is soms frustrerend, geeft Luc toe. “Voldoende politiecontrole kan een buurt clean houden, maar daarna begint het gewoon opnieuw. En justitie geeft geen prioriteit aan graffitiboetes.”

Toch drukt die eeuwige strijd hun werkplezier niet. Integendeel. “De job is gevarieerd,” zegt Mathieu, een rijzige

“Tijdens een actie verkleedden agenten zich als daklozen om graffitispuiters op heterdaad te betrappen”

Mathieu

Dienst Openbare Netheid

jongeman met donker haar en een baardje. Hij draagt tijdens de schoonmaakwerken een fluowerkvest. “Ik mag werken in mooie decors zoals de Grote Markt en zie de stad met de voetgangerszone en opgeknapte Sint-Katelijnekerk veranderen. Het is een eer om bij te dragen aan

Luc en Mathieu van het antigraffititeam: “Het gebeurt niet vaak dat we mooie werken moeten weghalen. Vaak zijn het banale tags voor naamsbekendheid of om een territorium mee af te bakenen.”

een aangenaam en proper centrum.” Luc trekt zich vooral op aan de groepsdynamiek en de dankbaarheid van de bewoners. “Ik herinner me een koppel dat net naar een nieuw appartement was verhuisd. Hun hele voorgevel was beklad met een gigantisch graffitiwerk. Zij waren ontzettend blij na mijn werk.”

Of Luc en Mathieu het soms jammer vinden om graffiti te verwijderen? “Het gebeurt niet vaak dat we mooie werken moeten weghalen,” zeggen ze. “Vaak zijn het banale tags voor naamsbekendheid of om een territorium mee af te bakenen. Van de legale muurschilderingen in Brussel zijn we fan. Die fleuren de stad en de omgeving op.”

Anarchistisch karakter

Het zijn precies die werken die Valérie De Ketelaere graag in de verf zet. Met Bazaar Trottoir organiseert ze sinds 2019 alternatieve stadswandelingen in Brussel. “De streetartroute is een van de populairste,” zegt ze. “Zowel toeristen als Brusselaars, zowel kenners als nieuwsgierigen worden erdoor aangesproken.”

De deelnemers ontdekken zowel klassieke muurschilderingen als nieuwe kunstvormen. “Vandaag wordt er volop geëxperimenteerd met paste-ups, stickers, tegeltjes en materialen als textiel en hout. Soms wordt er zelfs digitale technologie gebruikt: na het scannen van het werk kan een toeschouwer ermee in interactie gaan. Sociale media worden daarbij het verlengstuk van de straat, merkt De Ketelaere op. “Artiesten kunnen op Instagram hun werk tonen en toch anoniem blijven. Door die onlinecommunity zijn er meer samenwerkingen en leeft graffiti ook voort in bijvoorbeeld merchandising.”

Brussel heeft een unieke stempel in de graffitiwereld, vindt De Ketelaere. “De erotische kunst van Bonom of de humor van Thierry Jaspart onderstrepen het anarchistische en absurde karakter van de hoofdstad. Dat zou niet overal kunnen.” Een van haar

favoriete artiesten is Jaune, die met stencils een ode brengt aan de vuilnismannen in de hoofdstad.

Met de streetartwandelingen toont De Ketelaere niet alleen legale kunst. “Het is fijn dat de stad investeert in streetart, maar we moeten ook opletten dat het niet te gemaakt wordt. Het verrassingseffect van illegale werken is ook een meerwaarde. Ik denk aan het collectief Radical Playground, dat ’s nachts opvallende collages aanbrengt in de openbare ruimte.”

Streetart deed Valérie De Ketelaere met andere ogen naar de stad kijken, en dat perspectief wil ze met Bazaar Trottoir graag delen. “Je neemt straatjes die je anders nooit zou nemen en ontdekt verrassende plekken. Meer nog dan klassieke kunst zorgt streetart voor interactie en dialoog.”

Aan waardering voor streetart is er in Brussel geen gebrek. Maar waar is er ruimte voor beginnende artiesten om te experimenteren? Die vraag stelt graffitikunstenaar F.U.B.A.R. zich, actief in het Brusselse. Hij wil enkel onder zijn artiestennaam getuigen.

Tijdens de lockdown in 2020 ging hij voor het eerst aan de slag met een spuitbus. Inspiratie en technieken keek hij af van YouTube. “Ik begon met maatschappijkritische boodschappen te bomben. Mijn eerste werk spoot ik om 4 uur ’s nachts op een elektriciteitscabine. Dat gaf in het begin een kick, dat illegale hoort ook bij de graffiticultuur. Maar het is op den duur ook een gedoe.” Voor zijn gedetailleerde portretten – bijvoorbeeld van de Brusselse hiphopband STIKSTOF – is hij genoodzaakt oude industriegebouwen op te zoeken. Daarvoor moet hij nieuwe locaties spotten, over omheiningen klimmen en waakzaam blijven. Twee keer ontsnapte hij op het nippertje aan een boete.

Het jammere is dat zijn werk daardoor minder zichtbaar is. “Ik wil mijn graffiti graag tonen en mijn carrière uitbouwen. Het zou fijn zijn om te oefenen zonder constant over mijn schouder te moeten kijken. Maar door het gebrek aan ruimte, word ik de illegaliteit in geduwd.”

Stad Brussel plant wel free walls neer, muren waar iemand legaal mag spuiten. Maar die van Allee Du Kaai verdween en die van Thurn & Taxis en de VUB werden ingeperkt. “Als je daar een werk maakt, is het vaak dezelfde dag nog overspoten,” zegt F.U.B.A.R. “De vraag is dus groot, maar het aanbod is, in vergelijking met andere steden, eerder klein.”

Speeltuin voor spuiters

In het verleden werd er al geëxperimenteerd met houten panelen aan Kapellekerk en de Kunstberg, waar graffiti toegelaten was. Maar al snel gebruikten graffitispuiters ook de fragiele muren van de historische gebouwen eromheen als canvas. Dat bleek dus geen ideale oplossing. Ook het antigraffititeam van de dienst Openbare Netheid zocht naar positieve alternatieven. Zo werkten ze samen met een artiest die uit een bekladde muur sjablonen zandstraalde. Maar op enkele initiatieven na, lijkt Brussel vandaag nog geen speeltuin voor ambitieuze spuiters. “Graffiti op privégevels is vandalisme,”

‘IL MANQUE DES ESPACES DÉDIÉS AU GRAFFITI’

zegt Jean-Luc Burggraeve stellig. “Maar misschien kan de stad erover nadenken om in meer legale ruimte te voorzien. Al biedt dat geen oplossing voor tags. Dat is toch een ander circuit dan het artistieke.” Graffitiartiest F.U.B.A.R. is ervan overtuigd dat veel artiesten niet meer illegaal zouden spuiten als er andere mogelijkheden waren. Hij pleit voor legale muren of panelen in leegstaande gebouwen en transitzones. “Zo kunnen beginnende artiesten niet alleen oefenen, maar is er ook interactie en sociale controle. Op die manier trek je een beweging op gang met een nieuwe visie op streetart en krijgt graffiti een positieve plaats in de stad.”

FR La team antigraffiti de la Ville de Bruxelles efface depuis des années les tags de façades privées et de bâtiments publics. Mais ces derniers mois, le travail explose à cause de la situation en Israël et en Palestine. « Ça nous est arrivé de recevoir 200 demandes en une seule journée », dit le coordinateur Jean-Luc Burggraeve. Ce qui ne démoralise pas les troupes : « C’est un honneur de contribuer à une ville propre et agréable », entend-on. Le graffeur F.U.B.A.R. est convaincu que beaucoup d’artistes n’agiraient pas illégalement si des alternatives leur étaient proposées. « Le manque d’espaces dédiés au graffiti pousse à entrer dans l’illégalité. »

‘GRAFFITI ARTISTS NEED MORE SPACES TO CREATE’

EN The City of Brussels’ anti-graffiti team has for many years been removing tags from private façades and public buildings. But recently, the situation in Israel and Palestine has stepped up the pace. “Just the other day, we received 200 requests within 24 hours,” says coordinator Jean-Luc Burggraeve. The graffiti appears quicker than the team can remove it but that does not make their job less satisfactory. “It is an honour to contribute to a clean city centre,” they say. Graffiti artist F.U.B.A.R. is convinced that many artists would stop spraying illegally if there were other options. “But because of the lack of spaces to create, you are forced to break the laws.”

Graffitikunstenaar F.U.B.A.R.’s portretten van de Brusselse hiphopband STIKSTOF: “Het illegale karakter van graffiti zorgt voor een kick, maar op den duur is de continue waakzaamheid die ermee gepaard gaat ook een gedoe.”

Israëlische bezettingskogels

Tom Peeters

is journalist en geeft Nederlandse les aan nieuwe en anderstalige Brusselaars in het volwassenenonderwijs. Tweewekelijks schrijft hij over hoe in zijn klas de wereld samenkomt. door

“Wat doe je met een cursist die oorlogstrauma’s meeneemt naar de klas?”

Een maandagnamiddag in het grootste leslokaal op de vierde verdieping, achterkant Rouppe. De klas is nog leeg, in mijn hoofd begint de avondles vorm te krijgen. Bijna vier uur performen betekent niet alleen de cursus grondig bestuderen, maar ook voor optimale klasomstandigheden zorgen. Ik tel de stoelen, verschuif een paar tafels en vergeet opnieuw de afwasemmer aan het krijtbord met proper water te vullen. Vuil water laat witte strepen achter op het groene bord: sommige collega’s houden niet van zoveel slordigheid.

Ik let niet echt op dat soort zaken. Zie ze simpelweg niet. Wat ik wel zie vanmiddag, is een bericht van mijn Palestijnse cursist Mahmoud in de whatsappgroepschat: “Ik kan niet komen vandaag, mijn neef werd gedood door Israëlische bezettingskogels.” Zo onverbloemd staat het er, in het Nederlands, hoogstwaarschijnlijk uit het Engels of Arabisch omgezet door een vertaalapp. Mahmoud spreekt prima Nederlands voor iemand die maar elf maanden in België woont, maar zó goed: neen.

Mijn hart zakt voor een seconde. In de groep komt een stoet aan ondersteunende

rouwberichten op gang. Ik stuur ook iets bemoedigends en vlucht de gang op, op zoek naar advies bij collega’s. Wat doe je met een cursist die oorlogstrauma’s meeneemt naar de klas? De meeste collega’s herkennen de situatie. De kans is groot, zegt iemand, dat ik Mahmoud nooit meer terugzie. De stress bij cursisten uit conflictgebieden over het lot van achtergelaten geliefden maakt de bandbreedte in het hoofd zo klein dat de ruimte om nieuwe dingen te leren gevoelig inkrimpt.

Dialecten in de kampen

Mahmoud keert ook niet meer terug. Sinds 7 oktober maakten collega’s hetzelfde mee met cursisten uit Palestijns gebied. Ik denk aan Seraj. Hij zat vorige zomer in mijn klas en kwam uit het Gaza van vóór 7 oktober, toen het gebied een openluchtgevangenis was, maar nog geen massagraf. Ook Seraj stopte met school. Een paar weken na 7 oktober mailde ik hem. Hij schreef terug: “Mijn kind doet elke dag een beroep op mij om het te redden. Bid alstublieft voor hem.”

Vandaag laat Seraj mijn mails en whatsappberichten onbeantwoord. Mahmoud wil wel praten. Aan de telefoon

vertelt hij dat hij onze cursus is herbegonnen op een andere campus, maar hoe lastig het is om zijn aandacht erbij te houden. Hij is bang voor de toekomst van zijn ouders. Zijn neef werd vermoord in de straten van het dorp op de Westelijke Jordaanoever waar Mahmoud zijn kindertijd doorbracht. Zijn ouders kregen thuis bezoek van de politie omdat een ander familielid gevangen zit vanwege betrokkenheid bij Hamas. De bezetter houdt zijn familie daarom extra in de gaten. Zijn vader moest stoppen met werken, hij durft niet meer over straat. Terwijl, strijdvaardig: “Ons gezin is vierkant tegen Hamas.”

Mahmoud hoopt dat het hem lukt om zijn diploma Nederlands te behalen en hij in Vlaanderen een vaste job kan vinden als vrachtwagenchauffeur. Hij vindt het Nederlands niet zo ingewikkeld. Het vertoont sterke overeenkomsten met het Palestijns dat hij leerde en hoorde in de vluchtelingenkampen, waar zijn familie vandaan komt. “Er zijn ook veel dialecten, net als in de kampen.”

Ik denk aan de relativiteit van witte strepen op een groen klasbord.

Reeks nalezen?

Wie alle columns van BRUZZ wil herlezen, kan de teksten terugvinden op BRUZZ.be/column

Wat beweegt muzikante

Julia Holter?

De Amerikaanse singer-songwriter Julia Holter wilde weg van het cerebrale stempel dat ze doorgaans opgeplakt krijgt. Op haar nieuwe album Something in the room she moves dompelt ze haar art pop onder in een zinnelijk, sensueel klankenuniversum dat evenzeer vervoert als verleidt.

door Tom Zonderman

There’s something in the way she moves,” zong de Amerikaanse singer-songwriter James Taylor, toen hij in 1968 in het Londense hoofdkwartier van The Beatles met zijn gelijknamige nummer solliciteerde naar een plekje op hun kersverse Apple-label. George Harrison pikte dat lijntje op en boetseerde er vervolgens zijn hit ‘Something’ rond. “O, dat wist ik helemaal niet,” zegt Julia Holter wanneer ik in de Brusselse kantoren van haar platenlabel peil naar de oorsprong van de titel van haar nieuwe plaat, Something in the room she moves

“Voor Something in the room she moves moest ik mijn muzikale speeltuin delen met een pasgeborene”

Het is welzeker een knipoog naar Liverpool’s finest, bekent de muzikante uit Los Angeles. Maar het was onbewust. Ze had hun liedjes zitten zingen om haar dochter in slaap te wiegen toen dat zinnetje door haar hoofd waaide. In die periode van pril moederschap én de conceptie van haar nieuwe album was ze ook helemaal in de ban van de acht uur durende documentaire van Peter Jackson over de Get back-sessies van The Beatles. Terwijl de pandemie iedereen isoleerde, fascineerde een inkijk in het creatieve samenspel tussen de muzikale bollebozen des te meer.

“Ik word verlegen wanneer al die literaire referenties opduiken die in mijn werk zouden zitten,” zegt Julia Holter, “ik ben helemaal niet zo belezen.”

Extase

De titel is dan wel een knipoog, hij is ook opmerkelijk, want in de Alice in Wonderland-achtige klankwereld van Holter zijn echo’s van Lennon en co eerder schaars. De Amerikaanse woonde tot haar zesde in Milwaukee en studeerde compositie aan de universiteit van Michigan. Als jonge tiener ontdekte ze in LA de vrije muziek van John Cage en La Monte Young. Ze experimenteerde met musique concrète en noise, en liet zich voor haar albums inspireren door onder meer Griekse tragedies, arthousefilms en de Franse schrijfster Colette.

Critici waren er snel bij om de titel van Holters nieuwe plaat niet alleen aan The Beatles te verbinden, maar ook aan A room of one’s own, het feministische essay van Virginia Woolf waarin de Britse auteur beschrijft hoe een vrouw pas tot volle bloei kan komen als ze daartoe de ruimte heeft. Holter noemt die link interessant, maar toevallig. “Ik word zelfs een beetje verlegen wanneer dat soort literaire referenties opduikt,” zegt ze. “Ik ben helemaal niet zo belezen. Tijdens mijn zwangerschap kwam ik er zelfs niet toe om een pagina om te slaan, mijn veranderde hormonale huishouding had me daartoe alle zin ontnomen.”

Holter beaamt wel dat ‘ruimte’ sowieso een belangrijk aspect vormt van haar muziek. “Ik denk graag na over ruimtelijkheid wanneer ik een plaat opneem,” knikt Holter. Ze omringt zich graag met geluiden, zowel van instrumenten als van field recordings, en maakt daar een “driedimensionale omgeving” mee. Voor haar is die klankwereld een speeltuin. “Bij Something in the room she moves moest ik die speeltuin delen met een soort huiselijk-

Muziek Singer-songwriter Julia Holter ruilt cerebraal in voor zinnelijk

© CAMILLE BLAKE

heid,” zegt Holter. “De plaat kwam tot stand tijdens de pandemie, toen iedereen aan huis gekluisterd was. Daar zat ik dan, met mijn pasgeborene. Veel van mijn inspiratie haalde ik uit het alledaagse.”

Die verandering in perspectief zit al in de twist die Holter (al dan niet bewust) gaf aan de Beatles-lyric, maar het gaat dieper. “Elf jaar geleden bracht ik het album Ekstasis uit, Grieks voor ‘extase’. Ik was toen heel erg bezig met uit jezelf treden. Something in the room she moves is net heel lichamelijk, sensueel bijna.” Wellicht had dat ook met haar zwangerschap te maken, zegt ze, waarbij je je lichaam ziet transformeren. Dat sensuele zit mooi in het artwork van de plaat, een schilderij van de Amerikaanse schilderes Christina Quarles, een jeugdvriendin van Holter. Het werk toont twee in elkaar verstrengelde lichamen, maar je weet niet of ze elkaar omhelzen of met elkaar worstelen. “Ik hou net van die gelaagdheid,” geeft Holter aan.

Pijn en plezier

Toen Holters dochter twee was, keken ze samen naar de Studio Ghibli-film Ponyo, over een goudvis die in een meisje wil veranderen. Het thema van de film sloot aan bij Holters fascinatie voor transformatie, maar leverde haar vooral ook inspiratie om die zucht naar zinnelijkheid te verklanken: ze wilde een ‘vloeibaar’ geluid. Holter werkte daartoe veelvuldig met glissandi en portamento, glijtonen die ze kende uit de klassieke muziek en waar ze al mee had geëxperimenteerd voor de weelderige kamerpop van haar doorbraakplaat Have you in my wilderness uit 2015.

CE QUI ÉMEUT JULIA HOLTER

FR Julia Holter a étudié la composition à l’université de Michigan. Adolescente, elle a découvert la musique libre de John Cage et de La Monte Young à Los Angeles. Elle a fait des expériences avec les musiques concrète et noise, et pour ses albums, elle s’est entre autres inspirée des tragédies grecques, des films d’auteur et de Virginia Woolf. Sur son nouvel album Something in the Room She Moves, l’autrice-compositrice américaine dévie de l’étiquette cérébrale qu’on lui colle en faisant appel à un univers de sons sensoriels et sensuels qui parvient tout autant à transporter et séduire. « Depuis que je suis mère, ma vision a changé. »

Something in the room she moves zoekt opnieuw dat popidioom op, zonder de improvisatorische energie van haar eerdere werk te veronachtzamen. Dromerige, speelse melodieën tooit Holter met kwetterende piccolo’s en zoemende synths, en natuurlijk haar angelieke vocalen. Maar de basis voor het ‘vloeibare’ geluid zit in het fretloze baswerk van Holters compagnon Dev Hoff. Een tandem die doet denken aan de seventiesalbums van Joni Mitchell, toen die een zielsverwant vond in jazzbassist Jaco Pastorius. “Mitchells muziek heeft mij heel erg gevormd,” knikt Holter.

Een mooi voorbeeld daarvan is ‘Spinning’, dat zich ontvouwt als een Japanse kerselaar in de lentezon. “What is delicious and what is omniscient?” zingt Holter, “What is the circular magic I’m visiting?” Het is een verwijzing naar het vuur van het maken, zegt ze, van in het moment zijn, en je tegelijk afvragen wat dat moment dan is.

Op Aviary, haar vorige album, richtte ze haar blik op verleden en toekomst. “Maar een kind trekt je voortdurend het heden in. Dat zie je bijvoorbeeld in de manier waarop ik vandaag naar de liefde kijk. Vroeger zag ik liefde als een ultiem verlangen, ik bezong een hunkerende, romantische liefde. Nu zie ik liefde als iets wat je dagelijks beleeft, waar je aan moet werken, het plezier én de pijn ervan. Liefde kan mooi zijn, maar ook ingewikkeld en lelijk, want voor echte liefde moet je jezelf helemaal doorgronden. Dat is een uitdagend leerproces.”

Something in the room she moves is uit bij Domino. Julia Holter stelt haar album live voor op 10/4 in de Botanique, botanique.be

WHAT MOVES JULIA HOLTER?

EN Julia Holter studied composition at the University of Michigan. As a young teenager in Los Angeles, she discovered the free music of John Cage and La Monte Young. She experimented with musique concrète and noise, and took inspiration for her albums from Greek tragedies, arthouse films, Virginia Woolf, and much more. On her new album Something in the Room She Moves, the American singer-songwriter steers away from the intellectual label she has been given with a sensuous, sensual universe of sounds that as much transports as seduces. “Having a child shifted my outlook.”

Pop & JazzExpo Film

Kleinpunk

Haal je properste gamel van het schap, want met Stoemp! serveert steunpunt voor muzieksector VI.BE opnieuw een beloftevolle muzikale stamppot in Brusselse cafés. Curator In Your DNA bijt de spits af met een rondje punkrock, bij elkaar geprakt door The WRS, Jenkinses en het Gentse Maria Iskariot. Die laatste is de groep rond sirene Helena Cazaerck, die het met haar Nederlandstalige ‘kleinpunk’ tot in de finale van Sound Track en nu ook Humo’s Rock Rally schopte.

CURATED BY IN YOUR DNA: MARIA ISKARIOT, THE WRS, JENKINSES 13/4, Pianofabriek, stoemplive.be

Ontsnappingskoningen

Taxonomisch zou je De Beren Gieren als een jazztrio kunnen catalogiseren, maar hun meesterschap heeft er altijd in bestaan om zich uit dat keurslijf te klauwen. Op hun nieuwe, zevende album, dat deels werd opgenomen in het Noorse Bergen, zetten de Gentenaren die ontsnappingskunde nog wat meer kracht bij. Dat ze daarbij uitkomen bij een titel als What eludes us, Engels voor ‘wat ons ontglipt’, is niet minder dan logisch.

DE BEREN GIEREN 14/4, Ancienne Belgique, abconcerts.be

Superster op de sitar

Ze verkoopt geen miljoenen platen zoals haar halfzus Norah Jones, maar dat maakt Anoushka Shankar niet minder indrukwekkend. De Londense is net als haar vader Ravi meester op de sitar en in de Indiase klassieke muziek, werkte samen met iedereen, van Patti Smith tot Herbie Hancock, en strijdt voor vluchtelingen- en vrouwenrechten. Naar Bozar komt ze met een nieuw kwintet én nieuwe muziek. (TZ)

AN EVENING WITH ANOUSHKA SHANKAR 15/4, Bozar, bozar.be

Pionierskoppel

Raar maar waar: in Villa Empain opent de allereerste Belgische solotentoonstelling van Josef en Anni Albers. Met bijna 100 grafische en textielwerken, schilderijen, foto’s, meubels, films en tekeningen geeft de expo een ruime inkijk in het oeuvre van het beroemde, onafscheidelijke Duits-Amerikaanse kunstenaarskoppel, dat pionierde in het modernisme en zo de fundamenten legde voor de twintigste-eeuwse kunst.

JOSEF EN ANNI ALBERS: EEN GEVIERD

MODERNISTISCH KOPPEL 10/4 > 8/9, Villa Empain, villaempain.com

Folivetti

Er wordt wat verjaard dit jaar. Zo viert België een eeuw surrealisme, wordt Ensor 75 jaar na zijn heengaan gehuldigd, en krijgt ook Jean-Michel Folon een jaar vol eerbetoon naar aanleiding van zijn 90e geboortedag. In het Design Musem Brussels wordt ingezoomd op de dertigjarige (werk)relatie tussen de in Brussel geboren illustrator, schilder, dichter en beeldhouwer en het Italiaanse typemachinebedrijf Olivetti.

OLIVETTI-FOLON 10/4 > 15/9, Design Museum Brussels, designmuseum.brussels

Tussen droom en daad

Fondation Thalie bouwt al tien jaar bruggen tussen de kunsten en een zich steeds meer opdringend ecologisch bewustzijn. Om die tien jaar zo ethisch en urgent mogelijk te vieren, nodigt de Elsense kunstruimte een keur aan artiesten – als Maarten Vanden Eynde, Otobong Nkanga, Edith Dekyndt en Solange Pessoa – uit om de overgang tussen het huidige denken en het toekomstige doen te geleiden. (KS)

REGENERATIVE FUTURES 13/4 > 28/9, Fondation Thalie, fondationthalie.org

Kolderburen

Zelfs al zou Eden Hazard in mei de Koningin Elisabethwedstrijd winnen, hét cultuurnieuws van 2024 blijft toch dat de Brusselaars er via een coöperatieve vennootschap voor hebben gezorgd dat Cinema Nova tot 2092 ongestoord zijn eigenzinnige, geëngageerde, cinefiele ding kan doen. De volgende weken vertaalt dat zich in het vertonen van Les voisins de mes voisins sont mes voisins, een verrukkelijke, bitterzoete animatiefilm over de kolderieke avonturen van tien buren.

LES VOISINS DE MES VOISINS SONT MES VOISINS

FR, dir.: Anne-Laure Daffis, Léo Marchand

Van Patagonië tot Peru

De Latijns-Amerikaanse cinema krijgt bepaald geen voorkeursbehandeling van de Belgische bioscopen en festivals. Een groep Belgische filmmakers van Latijns-Amerikaanse origine besloot om de mouwen op te stropen en een Latijns-Amerikaans filmfestival te organiseren. Blikvanger van de tweede editie is Los colonos, een ruige western die een blik werpt op Chili’s koloniale verleden en de genocide van de inheemse bevolking.

KINOLATINO 11 > 20/4, verschillende locaties, kinolatino.be

Viva Boema

Putain, putain, al twee jaar probeert Brussel Brussel te zijn zonder Arno Hintjens. Om de rockster en chanteur de charme raté te horen, volstaat het om zijn platen op te leggen. Om hem op het grote scherm aan het werk te zien, moet je de weg naar Cinematek vinden. Zij vertonen alle films waar le European cowboy aan heeft meegewerkt, zoals Komma, Toy story of Préjudice (NR)

CLASSICS & ANTHOLOGIES: ARNO 16/4 > 28/5, Cinematek, cinematek.be

Les voisins de mes voisins sont mes voisins Josef en Anni Albers

Stoemp!: Maria Iskariot

Klein onderhoud

Hell’o viert kameraadschap met groepstentoonstelling in LaVallée

‘We bouwen bruggen tussen onze werelden’

Voor Antoine Detaille en Jérôme Meynen, alias kunstenaarsduo Hell’o, is Cracked perspective de tweede expo die ze deze maand in Brussel hebben lopen. Maar terwijl ze onlangs met Icons een solotentoonstelling openden in Galerie La Patinoire Royale Bach, is Cracked perspective in LaVallée bovenal een ode aan de vriendschap, waar ook hun artistieke zielsverwanten en Molenbeekse studiogenoten aan deelnemen.

Die kompanen in kwestie zijn beeldmagiër Elzo Durt, illustrator Ammo en keramistenduo Charlotte Gigan en Martin Duchêne van Studio Biskt. “LaVallée telt ongeveer 150 residenten. Binnen die groep vormen wij een vriendenkliek,” vertelt Detaille. “Deze expo is een mooie gelegenheid om behalve onze artistieke ambitie ook onze kameraadschap te belichten.” De coresidenten steken elkaar soms ook een handje toe. Zo kon Hell’o rekenen op advies van Studio Biskt bij hun recente experimenten met keramiek. De resultaten van die samenwerking zijn te zien in Icons

In de collectieve expo Cracked perspective behoudt elk van de kunstenaars sterk zijn eigen identiteit, met een caleidoscopische kunstervaring tot gevolg. “Als bezoeker kom je zo in vier totaal verschillende werelden terecht,” knikt Meynen. “Al bouwen we ook wel wat bruggetjes tussen onze werelden.” Zo zijn plantaardige vormen, psychedelica en geometrische motieven terugkerende elementen.

In hun eigen tentoonstellingszaal in LaVallée bouwt Hell’o een installatie met zes schilderijen, die samen een landschap vormen dat de bezoeker omringt en er zo in doet opgaan. “We hebben ze in situ geschilderd, op korte tijd, een beetje zoals bij onze muurschilderingen. Urgentie zorgt vaak voor onverwachte resultaten.”

De monsters en fabeldieren uit hun vroege periode, toen het duo nog Hell’O Monsters heette, zijn grotendeels verdwenen. Ze hebben plaatsgemaakt voor valse iconen, die zich verbergen achter maskers, die op hun beurt weer achter vegetatie schuilgaan. Ze weerspiegelen de menselijke zoektocht naar referentiepunten en onderstrepen tegelijkertijd de absurditeit van dat streven. “Net als vroeger zit er nog een zekere dualiteit, of ambiguïteit, in ons werk, die iets zegt over goed en kwaad, maar dan op een gladdere, minder sombere manier,” zegt Meynen. “Samen tonen onze expo’s mooi aan welk universum we nu bewonen.”

ANDY FURNIERE

Icons loopt tot 18/5 in Galerie La Patinoire Royale Bach, prvbgallery.com; Cracked perspective is te zien in LaVallée van 12 tot en met 28/4, lavallee.brussels

Select Aanraders van de week

KlassiekLiteratuur

18 — 27.04.2024

BRÈCHES

Sovjetse spierballen

Er bestaan in de westerse muziekliteratuur weinig grotere klapstukken dan het Tweede pianoconcerto van Sergej Rachmaninov: onophoudelijk pianistiek vuurwerk en een meeslepende melodielijn, die zelfs de betreurde Eric Carmen wist te inspireren. Dat op zichzelf is al een degelijke concertavond, zou je denken. In Bozar doet het Londense Philharmonia Orchestra er de malende Tiende symfonie van Sjostakovitsj bij voor een dubbele dosis dreiging en deining.

PHILHARMONIA ORCHESTRA & SANTTU-MATIAS

ROUVALI 10/4, Bozar, bozar.be

Buenos Aires in Bruselas

Sterrendebuut

Maud Vanhauwaert fonkelt al even aan het firmament van de Nederlandstalige letteren. Als dichter debuteerde ze in 2011 met Ik ben mogelijk, voor Wij zijn evenwijdig ontving ze de Herman de Coninck- en de Hugues C. Pernathprijs, en de Jan Campert-prijs werd de hare voor Het stad in mij, de bundel die haar Antwerpse stadsgedichten verzamelde. Vorig jaar mocht ze opnieuw debuteren: als romancière, met het overrompelende, voor de Libris Literatuurprijs genomineerde Tosca

HET DEBUUT: LEESCLUB MET MAUD

VANHAUWAERT 15/4, Passa Porta, passaporta.be

Het boek of de film?

Medea Anselin, Alice Valinducq

Het is altijd een plezier wanneer het Brusselse gezelschap Sonico weer eens een thuismatch speelt. Want als hun spitante tangovertolkingen van werken van Astor Piazzolla en Eduardo Rovira op plaat al kunnen overtuigen, dan is dat in een livesetting eens te meer het geval. En al zeker in de sfeervolle knusheid van concertzaal ofte kruipkelder Le Baixu. Stoot je hoofd niet als je aan het nek- en heupzwaaien gaat!

SONICO PLAYS SONICO 12/4, Le Baixu, lebaixu.com

Weens om van te wenen

Soms kom je met één symfonieorkest niet toe. Gustav Mahler had dat soort gezonde grootheidswaanzin wanneer hij zijn noten noteerde. De Munt en het Belgian National Orchestra slaan daarom al het hele jaar de handen in elkaar om zijn symfonieën uit te voeren. Dit keer staat zijn ‘tragische’ Zesde symfonie op het programma, al weet Wolfgang Amadeus Mozart zeker voor lichtvoetiger tegenwicht te zorgen. (JC)

MAHLER SYMPHONY 6 ‘TRAGISCHE’ 14/4, Bozar, lamonnaiedemunt.be

Negen jaar na haar overlijden krijgt Chantal Akerman eindelijk ook thuis een eerbetoon. Behalve met een expo en een retrospectieve gebeurt dat met de Nederlandse uitgave van Mijn moeder lacht, Akermans boek over de woelige band met haar uit Auschwitz ontsnapte moeder. Schrijver Niña Weijers schreef het voorwoord en steekt in Bozar de loftrompet over de Brusselse die met Jeanne Dielman de beste film aller tijden maakte.

MEET THE WRITER: NIÑA WEIJERS 16/4, Bozar, bozar.be

Een nachtje uit

In Gay bar. Why we went out presenteert Jeremy Atherton Lin het even grappige als grondige resultaat van zijn historisch-filosofische onderzoek naar de plekken die zijn leven in het bijzonder en dat van de bredere lgbtqia+-gemeenschap hebben gevormd. De Aziatisch-Amerikaanse essayist kreeg er een National Book Critics Circle Award voor, en een stek in de best of 2021-boekenlijsten van The New York Times en Vogue (KS)

MEET THE AUTHOR: JEREMY ATHERTON LIN 16/4, Passa Porta, passaporta.be

Het debuut: leesclub met Maud Vanhauwaert Philharmonia Orchestra & Santtu-Matias Rouvali

Eat & Drink Win Tickets

The Sandwich Club

The Sandwich Club haalt de mosterd bij Angelsaksische delicatessenwinkels, en is een frisse wind in de wereld van de broodjeslunches.

The Sandwich Club ligt tegenover het station Brussel-Luxemburg en dwingt respect af. In zo’n competitieve omgeving als dit stukje Brussel, waar het wemelt van de restaurants, had het voor Gaëlle en Marion Domken en Hélène Delloye verleidelijk kunnen zijn om in te leveren op kwaliteit. Maar het trio heeft voor het tegenovergestelde gekozen door te focussen op kwaliteitsproducten: zuurdesembrood van bij Mains, huisgemaakte salades en ook specialty koffies van OR Coffee (2,80 euro voor een espresso).

Deze strategie van excellentie vindt plaats in een tweeledig decor. De eerste ruimte wordt gedomineerd door een lange

Measuring narrative ... 5x2 tickets, Beursschouwburg, 19/4

Sirah Foighel Brutmann duikt met Eitan Efrat in het verleden van haar overgrootvader Knud Heckscher. Mail ‘Water’

toonbank met witte tegels en doet denken aan een Angelsaksische deli – met een speciale vermelding voor de suggesties, die in mooie handgeschreven letters op de muur prijken. Als je dan een paar treden neemt en een klein salon met een delicatessenhoek (Vinaigrerie Saint Odile, olijfolie van Aixandri, chips van Lucien ...) passeert, kom je uit op een door een lange groene bank geflankeerde degustatieruimte, waar mooie posters van Coast Agency de eetlust opwekken.

Klanten komen hier voor een soep van de dag (3 euro, in dit geval een worteldragonsoep met zelfgemaakte croutons) of een broodje in de vorm van een baguette of een bun. Naast klassiekers – ham en boter met dragon, americain, tonijnsalade, kip curry, varkensrillette, pindakaas met confituur voor het ontbijt ... – staan er ook

Nen air de famille

5x2 tickets, CC Westrand, 19/4

Het Brussels Volkstejoêter maakt van een familiefeest een bitterzoete komedie aan de toog. Mail ‘Famille’

Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be

daily specials op het menu.

We putten uit die laatste categorie en trakteren onszelf op een onovertroffen combinatie van blauwe kaas, Philadelphia, peer en waterkers (6,70 euro voor een al dan niet zachte bun). Een moeilijke keuze, aangezien het broodje met hummus, Marokkaanse groenten en amandelen ons ook zeer smakelijk leek.

Als drankje proberen we de verkwikkende sesame latte in een versie met havermelk (5 euro) op basis van halva-sesampasta. Goed nieuws: behalve het ontbijt en de lunch organiseert The Sandwich Club op donderdagavond van 17 tot 22 uur ook het afterworkevent Wine & Snacks. En dat met flessen natuurwijn van Cave Coop.

TEKST: MICHEL VERLINDEN

FOTO: SASKIA VANDERSTICHELE

Violins & Viola Trio

5x2 tickets, MIM, 20/4

Misako Akama, Sarah Oates en Monika Mlynarczyk nemen je mee op een ongewone muzikale reis. Mail ‘Trio’

Trierstraat 22, Elsene, thesandwichclub.co

De

Stefaan Van Brabandt

‘Omarm de vraagtekens’

Stefaan Van Brabandt maakt filosofie behapbaar. Via zijn op de VRT Canvas-reeks gebaseerde boek Het voordeel van de twijfel en zijn filosofenmonologen over Socrates, Marx, Sartre & De Beauvoir en binnenkort Schopenhauer. En nu ook in zijn vijf levenswijsheden.

door Michaël Bellon

Wees nieuwsgierig, niet oordelend

In plaats van snel te oordelen is het beter om nieuwsgierig en open jezelf, de ander en het leven te onderzoeken. Je overtuigingen in vraag stellen, je ver houden van dogma’s en doctrines, helpt om je gedachten te verruimen en je te bevrijden van de tirannie van de gewoonte. Ik slaag er zelf lang niet altijd in, maar oefen wel.

Misluk rustig, misluk beter

Door het besef dat we allemaal falende wezens zijn die spartelend en struikelend aanmodderen in het leven, relativeer je succes en mislukking veel meer. Iedereen probeert maar wat in een poging iets te maken van zijn leven. Ervaring is de optelsom van je mislukkingen.

Lach om jezelf en de wereld

Onze menselijke conditie is even tragisch als absurd. Het leven is doortrokken van onzekerheid, veranderlijkheid, feilbaarheid en sterfelijkheid. Als je met wat afstand jezelf en de wereld observeert, kan je met humor soms de droefheid overwinnen. Met kennis komt smart, zegt de Bijbel, maar wijsheid en humor zijn ook aan elkaar verwant.

Je aandacht is een kracht

Niets is banaal als je er met aandacht naar kijkt. Wie aandacht cultiveert, staat met meer verwondering in het leven, krijgt meer oog voor het wonder dát we er zijn, en doorbreekt even routines, gepieker en de maalstroom van het bestaan. Alles wordt levendiger en intenser.

Twijfel

In mijn werk staat de twijfel centraal. Twijfel als constructieve, creatieve en relativerende kracht. Twijfelen is je onwetendheid onderkennen, het bestaande bevragen en nieuwe mogelijkheden scheppen, vrijheid veroveren. Stop met spreken in uitroeptekens, omarm de vraagtekens.

Stefaan Van Brabandts toneelstuk De miskenden is op 15/4 te zien in Theater 1150, kunstencultuur.woluwe1150.be

Bestewerkgevers, rekruteren jullie?

KOMT GOED UIT, WIJ SOLLICITEREN!

Actiris

Brusselse Gewestelijke

Dienst voor Arbeidsbemiddeling

Brusseleir

Sterrenkundelaan 14, 1210 Brussel

werkgevers@actiris.be actiris.brussels/werkgevers

02 505 79 15

Contacteer ons!

Nederlands

Français

English

Curriculum Vitae

Sinds 1989 speel ik een essentiële rol op de Brusselse arbeidsmarkt. Ik begeleid zowel werkgevers als werkzoekenden in hun zoektocht.

Werkervaring

Van 1989 tot nu: Brusselse Gewestelijke Dienst voor Arbeidsbemiddeling

Al 35 jaar ten dienste van werkgevers en werkzoekenden

Ik sta garant voor een kwalitatieve begeleiding om de tewerkstellingsgraad in Brussel te verhogen

Vaardigheden

• Hulp bij rekrutering

• Tips & info

• Samenwerking voor opleidingen

• Advies bij de ontwikkeling van diversiteitsplannen

• Sociale vaardigheden

Sociale vaardigheden

• Het succes van Brusselse werkgevers en werkzoekenden stimuleren

• De Brusselse diversiteit bij ondernemers promoten