BRUZZ editie 1887 (24-04-2024)

Bordelen en prostituees

De evolutie van sekswerk 06

Samenleven in een kraakpand

Een asielzoeker als buur 14

Brussels kibbelkabinet

Meerderheid valt uiteen 18

De zoektocht naar de ultieme gitaar

internationaal gerenommeerd

De reuzensequoia’s in de Koninklijke Serres van Laken: ouder dan België 22 Huberty

De pedofiele prenten van Bastien Vivès zorgen voor conflict in een Brusselse familie van galeriehouders 43 ‘Antireclame

Recensie The BeerLab: waar zijn de brouwerijen die het Belgische brouwerijlandschap vernieuwden?

NUITS BOTANIQUE 2024

Hét jaarlijkse stadsfestival te Brussel, van 24 april tot 5 mei in alle zalen van de BOTANIQUE & HALLEN VAN SCHAARBEEK. Met oa Yard Act, Mount Kimbie, Timber Timbre,

Loverman, Bar Italia, Sam Amidon, Erika De Casier, Jeshi, Ão, James Holden etc

27.04

BOTA by NIGHT

Safety Trance • Taahliah • SoFTT • Waltur

Nídia • Lamin Fofana • 33EMYBW & Joey Holder

Anina • Shoko Igarashi • Ziúr w/ Elvin Brandhi & Sander Houtkruijer • Gaiko x Baum

Brother May • Laryssa Kim • Natasha Pirard

28.04

YARD ACT

FOLLY GROUP - MURKAGE DAVE

01.05

GARDEN PARTY

BAMBII

FLORENTINO

MEG10

SUSOBRINO live

MJ NEBREDA live

ANDY 4000

RAQL

04.05

ALL ACCESS

Actress • Bar Italia • Big|Brave Charlène Darling Groupe

David Numwami • Deena Abdelwahed

Drahla • Famous • Fievel Is Glauque

Florence Sinclair • Hotline TNT

James Holden • Kabeaushé • Kee Avil

KeiyaA • Lambrini Girls • La Sécurité

Lou K • Loverman • Lucidvox

Mandy, Indiana • Mayssa Jallad • NAH

Radio Hito • Tapir! • Voice Actor

Youniss

Le Botanique - Koningsstraat 236 • 1210 Brussel • Infos: BOTANIQUE.BE

COLOFON

BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80

Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393

van Vlaams Brusselse Media vzw

Buiten België: 35 euro per jaar.

OPLAGE

55.000 exemplaren.

ADVERTEREN?

Marlies De Deygere 02-650.10.81

marlies.dedeygere@bruzz.be

DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be

ALGEMENE DIRECTIE

Dirk De Clippeleir

COÖRDINATOR MAGAZINE

Maarten Goethals

ARTDIRECTOR

Heleen Rodiers

VORMGEVING

Ruth Plaizier

EINDREDACTIE

Karen De Becker, Kurt Snoekx

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

Eva Christiaens, Luana Difficile, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Michaël Bellon, Jasper Croonen, Lisa De Bode, Emilia De Feyter, Andy Furniere, Tom Peeters, Niels

Ruëll, Reinout Vander Hulst, Freya Van Nieuwenhuysen, Michel Verlinden (medewerkers)

VERTALING

Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, Aurélien Garcia, George Holmer

FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Delphine Frantzen, Ivan Put, Saskia Vanderstichele

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Koen Cypers

Flageyplein 18, 1050 Elsene. BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij Printing Partners

Paal-Beringen

en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

MELD NIEUWS

Zelf nieuws gespot? Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.extranet.brussels

WWW.BRUZZ.BE

Incest

Brussel wil in 2030 de titel binnenhalen van culturele hoofdstad van Europa. De praktische uitwerking van de kandidatuur ligt in handen van Molenbeek, maar de andere achttien gemeenten ondersteunen het traject. Met een heus festival in september, waarbij acht musea en kunsthuizen de krachten bundelen, willen de organisatoren een ‘eerste zichtbare culturele uiting’ geven aan die ambitie, naast de aanstelling van de stadsdichter. Dat bewijst dat Brussel internationaal wil meespelen met de grote jongens. Terecht. Maar zelfs zonder de kandidaatstelling speelt het gewest een mondiale rol. Zo mag een instrumentenbouwer met een atelier in Anderlecht weldra een orgel leveren aan de Notre-Dame in Parijs, na de iconische brand van vijf jaar geleden. “Een hele eer,” noemt Johan Deblieck die opdracht (p. 30).

“Mag een artiest met moreel laakbare fantasieën nog gepromoot worden?”

FR Bruxelles veut devenir Capitale européenne de la culture en 2030. L’élaboration pratique de la candidature est aux mains de Molenbeek, mais les dix-huit autres communes la soutiennent. Avec un véritable festival en septembre, alliant huit musées et institutions culturelles, les organisateurs veulent conférer une ‘première expression culturelle visible’ à cette ambition, outre la désignation d’une poétesse urbaine. C’est la preuve que Bruxelles veut jouer avec les grands au niveau international. Et c’est justifié. Mais même sans candidature, la Région joue un rôle mondial. Un facteur d’orgues dont l’atelier est situé à Anderlecht pourra bientôt livrer un orgue à la cathédrale Notre-Dame de Paris, après l’incendie d’il y a cinq ans. « C’est un honneur », nous explique Johan Deblieck (p. 30). Et pour l’instant, un débat urgent est aussi mené dans le milieu des galeristes : peut-on encore faire la promotion d’un dessinateur de BD avec des fantaisies moralement répréhensibles comme la pédophilie et l’inceste ? Le galeriste Alain Huberty pense que oui, sa fille est de l’avis contraire (p. 22). Ce débat montre bien qu’une question locale peut avoir des racines bien plus profondes qu’il n’y paraît et comment à Bruxelles, une ville très concentrée, bien souvent tout se réunit.

En momenteel woedt ook een bijzonder urgent debat in de wereld van de galeriehouders: mag een striptekenaar met moreel laakbare fantasieën – pedofilie en incest – nog gepromoot worden? Galerijhouder Alain Huberty vindt van wel, zijn dochter vindt van niet (p. 22).

Vooral dat laatste verhaal toont hoe een lokale kwestie dieper snijdt dan op het eerste gezicht lijkt, en hoe in Brussel, in gebalde vorm, vaak alles samenkomt.

EN Brussels wants to win the title of European Capital of Culture for 2030. The actual implementation of the candidacy is in the hands of Molenbeek, but all eighteen municipalities support the project. There will be a big festival in September, organised by eight museums and art houses joining forces, to offer a “first visible cultural expression” that is meant to showcase this ambition, and there has been the appointment of a city poet. All of this proves that Brussels wants to play with the big boys internationally. Rightly so. But the region plays a global role even without the candidacy. There is, for example, the instrument builder with a workshop in Anderlecht who soon may supply an organ to Notre-Dame in Paris, after the iconic fire five years ago. “Quite an honour,” is how Johan Deblieck describes that commission (see page 30). There is also a particularly urgent debate going on right now involving the world of gallerists too: can a cartoonist with morally reprehensible fantasies – paedophilia and incest – still be promoted? Gallery owner Alain Huberty thinks so, his daughter thinks not (see page 22). The latter story in particular shows how a local issue cuts deeper than at first glance, and how in Brussels, in a condensed form, everything often comes together.

Maarten Goethals Coördinator Magazine

‘Minder klanten, meer geweld’

Vijfendertig jaar al is Espace P de steun en toeverlaat van Brusselse sekswerkers, een verjaardag die vorige week een feestje in de C12 verdiende. Coördinatrice Isabelle Jaramillo is er al een kwarteeuw bij en zag hoe het oudste beroep ter wereld blijft veranderen. “Studentes beseffen vaak niet dat ze risicovol sekswerk doen.”

door Kris Hendrickx foto’s Saskia Vanderstichele

Zelfs in het meest sjofele bordeel ben ik uiteindelijk op zoek naar liefde.” Het is maar een van de citaten van sekswerkers en klanten in het zaaltje van de C12 waar we afgesproken hebben met Isabelle Jaramillo. De ruimte is ingericht als eendagsexpo rond prostitutie, met foto’s, aangeklede bustes en dus ook citaten. Terwijl de ene kist cava na de andere wordt aangesleept, blikt de coördinatrice terug op een bewogen periode. “De sekswerkers durfden de voorbije jaren zelfs niet meer naar ons kantoor te komen door het geweld in de buurt.”

U werkt ondertussen al 25 jaar voor Espace P. Is de prostitutie sindsdien erg veranderd?

ISABELLE JARAMILLO: Jazeker. De vormen van sekswerk en de plekken waar het beoefend wordt, zijn bijvoorbeeld niet meer dezelfde. Toen ik in 1999 begon, bevond de straatprostitutie zich eerder op de Albert II-laan. In het algemeen waren de sekswerkers ook zichtbaarder in de openbare ruimte. De voorbije jaren zag je een verschuiving naar privéplekken, of dat nu appartementen,

massagesalons of hotels zijn. Die evolutie is enorm versneld door covid. In de openbare ruimte waren nu eenmaal veel minder klanten. Velen onder hen – vaak pendelaars – werkten van thuis uit.

En het profiel van de sekswerkers?

JARAMILLO: Hun herkomst evolueerde samen met het migratiebeleid en de geopolitieke situatie in de herkomstlanden. Toen ik begon, werkten vooral Belgen en vrouwen uit Congo in de Brabantwijk. Daarna kwam een golf van Albanese en Moldavische sekswerkers en ook wel Bulgaarse. Veel Belgische vrouwen gingen op pensioen en vroegen daarbij een steeds hoger sleutelgeld om hun zaak door te geven. Dat had een grote invloed op de structuur van de prostitutie. De prijzen werden zo hoog dat een zelfstandige sekswerker die niet meer kon betalen, maar een georganiseerd netwerk wel. Daar hebben maffieuze structuren, zoals die van de Nigeriaanse prostitutie, van geprofiteerd.

In de Aarschotstraat kreeg de Albanese maffia dan weer vaste voet aan de grond.

Die kon erg gewelddadig zijn tegenover de meisjes. Dat netwerk is uiteindelijk door de politie ontmanteld.

Wat kwam er dan in de plaats?

JARAMILLO: De vrijgekomen plekken zijn vaak door Roemeense en Bulgaarse vrouwen ingenomen. Die functioneerden niet meer in een piramidaal systeem zoals de Albanese maffia, maar via het principe van de loverboy: mannen manipuleren daarbij economisch en emotioneel kwetsbare vrouwen om in de prostitutie te gaan, ‘uit liefde voor hem’. Vaak ontdekken die vrouwen dan ter plaatse dat ze niet de enige vrouw zijn in die situatie. Dat leidt soms tot serieuze spanningen tussen verschillende sekswerkers, die concurreren om de ‘eerste vrouw’ te zijn. Dat model is een vorm van uitbuiting, maar er is ook een win-winaspect aan. Zodra een bepaald bedrag verdiend is, zijn de vrouwen vrij in hun keuzes.

Die vrouwen hebben tenminste de mogelijkheid om aansluiting te vinden in onze maatschappij. Na een recente grote

BIO

• Studies sociaal assistant

• Master antropologie

• Sociaal assistent bij Espace P sinds 1999

• Algemeen coördinatrice bij Espace P en coördinatrice voor Brussel

operatie tegen de Chinese prostitutie en mensenhandel, wou geen enkele vrouw een klacht indienen. Al hun referentiepunten bevinden zich in het netwerk dat ze controleert.

JARAMILLO: Misschien is het nog te vroeg in hun parcours. Het heeft bijvoorbeeld ook vele maanden geduurd voor die Chinese vrouwen onze sociaal assistent vertrouwden, die daar nochtans wekelijks langskomt. Ook de Nigeriaanse meisjes vinden hier moeilijk aansluiting. De vrouwen worden er onder meer gecontroleerd via het geloof en voodoopraktijken. Zodra een meisje zich te goed begint te voelen en contacten aanknoopt, wordt ze naar een andere stad versluisd. Sommige vrouwen die hier werkten, zitten nu in Zweden, waar de omstandigheden nog clandestiener zijn.

De organisatie van sekswerk is sinds 2022 legaal in België. Bleek dat ook een vooruitgang in de praktijk?

JARAMILLO: O ja. Dankzij de nieuwe wet kunnen allerlei mensen die diensten verlenen aan sekswerkers dat nu onbezorgd doen: boekhouders, webmasters of fotografen riskeren nu niets meer. Dat maakt echt een verschil, want sommigen weigerden vroeger uit angst. Ook wij mogen hen nu bijvoorbeeld helpen met hun online annonces.

Samen met andere belangenorganisaties vraagt Espace P een arbeidswet, zodat sekswerkers ook werknemer kunnen worden. Hoe zit het daarmee?

JARAMILLO: Als alles goed gaat, wordt die nog gestemd voor de verkiezingen. We worden daarmee het eerste land ter wereld – dat is toch niet niets – om sekswerk binnen een officieel arbeidscontract te organiseren. We erkennen sekswerk daarmee als een beroep als een ander.

Tijdens de energiecrisis bleek dat steeds meer studentes sekswerk doen. Hoe evolueerde dat sindsdien?

JARAMILLO: Cijfers zijn altijd moeilijk. Maar we hebben de indruk dat de drempel naar sekswerk lager ligt door online evoluties. Nogal wat jongeren zijn begonnen met Only Fans, sugardaddy’s of webcamseks. Dat valt voor ons allemaal onder sekswerk. Maar studentes met een of twee sugardaddy’s associëren zichzelf doorgaans niet met prostitutie. Ze vinden daardoor ook de weg niet naar een organisatie zoals Espace P, hoewel ze soms wel risico’s nemen. We kunnen ze nochtans helpen en begeleiden, op het vlak van veiligheid of om ze aan ander werk te helpen bijvoorbeeld.

“Zodra je je als sekswerker out, kan je dat huurcontract vaak vergeten”

Zijn er andere subgroepen die plots groeien binnen het sekswerk?

JARAMILLO: Sinds covid zien wij plots véél meer Braziliaanse sekswerkers. Die zijn erg goed georganiseerd en functioneren enkel via whatsapp. Ze communiceren ook in whatsappgroepen, waar ze tips rond airbnb’s en aparthotels uitwisselen. De meisjes zijn erg argwanend en staan vaak onder druk van landgenoten uit het milieu. We kennen gevallen van vrouwen die niet durven buiten te komen om boodschappen te doen.

Hoe zit het met de mannelijke prostitutie in Brussel, of het nu voor mannen of voor vrouwelijke klanten is?

JARAMILLO: Gigolo’s die seks hebben met vrouwen zien wij amper. Die zien zichzelf vaak niet als sekswerker en lijken ons ook niet nodig te hebben. Dat is prima zo. Mannen die seks met mannen hebben, zien we een beetje, die werken enkel

online. Of er meer of minder mannelijke prostitués zijn, kunnen wij moeilijk zeggen.

De covidperiode was heel moeilijk voor de sector, omdat veel klanten wegbleven door het telewerk. Voelen de sekswerkers de naweeën nog?

JARAMILLO: Ja, enerzijds zijn er nog steeds minder klanten. Anderzijds is de onveiligheid in de openbare ruimte flink toegenomen, sinds de lockdown. De sociale controle is weg en dat opent de poort naar maffieuze praktijken, onder meer de drugshandel die vaste voet aan de grond heeft gekregen in de Noordwijk. Om die reden zijn we zelf van de Plantenstraat naar de Aarschotstraat verhuisd. Het was zo erg dat veel sekswerkers ons niet meer durfden te bezoeken. Ook in de Alhambrawijk zie je meer geweld.

Wat is de grootste uitdaging vandaag voor Espace P en de sekswerkers die jullie helpen?

JARAMILLO: De strijd tegen het geweld tegen sekswerkers. En de strijd tegen uitsluiting en discriminatie. Want de stigmatisering blijft reëel, of het nu over gezondheidszorg gaat, de ontvangst bij een OCMW of over huisvesting. Zodra je je als sekswerker out, kan je dat huurcontract vaak vergeten. Zo

LES NOUVEAUX VISAGES DE LA PROSTITUTION

zijn er een hele reeks rechten die vanzelfsprekend zouden moeten, maar dat in de praktijk niet blijken.

Je hoort vaak de roep naar één prostitutiebeleid in heel Brussel. Merkt u iets vandaag die versnippering?

JARAMILLO: O ja. In de Alhambrawijk hebben we een echte heksenjacht beleefd. Op een dag moesten ze allemaal verplaatst worden naar een andere wijk, maar de dag dat het zover was, bleken ze de buurgemeenten niet verwittigd te hebben. Zodra die merkt dat er sekswerkers op het trottoir staan, stuurt die gemeente vrachtwagens om die mensen opnieuw terug te rijden … (Jaramillo verwijst naar een episode waarbij de Stad Brussel sekswerkers liet verhuizen richting Albert II-laan, waarop Schaarbeek en Sint-Joost ze terugstuurden, red.). Ook Schaarbeek en Sint-Joost houden er verschillende visies op na. Schaarbeek is pragmatisch, terwijl Sint-Joost de prostitutie liefst zo onzichtbaar mogelijk maakt, bijvoorbeeld via een Villa Tinto ver buiten de stad.

Is zo’n groot, maar goed omkaderd prostitutiecomplex een goed idee voor Brussel?

JARAMILLO: Het beantwoordt aan één behoefte, maar niet aan allemaal. Vrouwen die aan straatprostitutie doen, zullen er misschien niet meteen zin in hebben, wie in een vitrine werkt mogelijk wel, omdat het comfortabeler, veiliger en wellicht ook minder duur is. We hebben sowieso een soort P-zone nodig, een zone van verschillende straten die vooral op sekswerk gericht zijn, met hotels waar veilig gewerkt kan worden, met een klein commissariaat liefst. Dat kan nog steeds een gemengde wijk zijn, met winkels en kunstenaarsplekken.

FR Cela fait 35 ans qu’Espace P accompagne les travailleur.euse.s du sexe de Bruxelles. En poste depuis 25 ans, la coordinatrice Isabelle Jaramillo constate que la prostitution devient moins visible et prend de nouvelles formes. Alors que la violence augmente dans le quartier de Brabant, la Belgique devrait bientôt être le premier pays à considérer les travailleur.euse.s du sexe comme des employé.e.s.

THE NEW FACE OF PROSTITUTION

EN Espace P has for the last 35 years supported Brussels sex workers. Coordinator Isabelle Jaramillo has been there almost as long and has seen how the world’s oldest profession never stops changing. While there is more violence in the Brabant area, there is also good news as Belgium will soon be the first country in the world to have a law allowing sex workers to work as employees.

Isabelle Jaramillo: “Met de nieuwe arbeidswet wordt België het eerste land ter wereld om sekswerk binnen een officieel arbeidscontract te organiseren.”

Trouwen onder een nieuw baldakijn

De magnifieke trouwzaal van het Brusselse Stadhuis heeft een nieuw baldakijn. Zo’n luifel van kostbaar textiel moet de huwelijksceremonie extra luister geven. “Het oude was een prachtig staaltje art nouveau, geborduurd door de Brusselse kunstenares Hélène du Ménil-De Rudder,” zegt conservator Bérengère de Laveleye van het Museum van de Stad Brussel. “Het hing er sinds 1897 en was tot op de draad versleten.”

Het Museum ging samen met MAD Brussels op zoek naar een waardige vervanger. “We wilden iets eigentijds. Het vorige baldakijn toonde onder meer een rijtje mollige kinderen, als hoop op een rijk nageslacht, een negentiende-eeuws visie op het huwelijk.”

Uiteindelijk kwamen ze uit bij de Doornikse textielkunstenaar Daniel Henry. Hij maakte Velum Magneticus, een minimalistisch wandkleed met een goud- en zilverlaag die hij manueel verkreukte zodat het doek patine kreeg en er een mooi lichtspel ontstond. Vorig jaar werden 760 huwelijken gesloten in de trouwzaal. HUB

Miserie op de E411

Er waren eens één tunnel en drie gewesten

Knarsetandende automobilisten, spanningen tussen de drie gewesten en een burgemeester die naar de rechter stapt. De werken aan de Leonardtunnel veroorzaken deze dagen flink wat deining.

Het zijn bepaald geen leuke dagen voor autopendelaars die uit Overijse, Waver, Louvain-laNeuve en een flink deel van Waals-Brabant naar Brussel moeten. Idem voor wie uit Brussel richting zuidoosten moet. De werken aan de Leonardtunnel – goed voor 28 miljoen euro – betekenen dat de hoofdverbinding met Brussel voor verschillende maanden wordt dichtgeknepen. De impact is groot: de tunnel op de E411 krijgt op een gemiddelde werkdag 44.000 auto’s over de vloer. Het gevolg is dan ook file en meer sluipverkeer in Brusselse woonwijken.

De zware hinder kreeg al snel een erg Belgisch politiek staartje. Brusselse gemeenten trokken aan de alarmbel bij het Brussels Gewest, dat samen met Wallonië om een week uitstel vroeg. Brussel vindt met name dat Vlaanderen te weinig heeft gedaan om de nochtans verwachte verkeersellende in goede banen te leiden. Een gemeente als Oudergem stapte ondertussen zelfs naar de rechter tegen Vlaanderen.

De Leonardtunnel op de E411 ligt op Vlaams grondge-

bied, maar grenst direct aan Brussel.

Dat het bouwwerk aan een zware renovatie toe is, betwist niemand. De Leonardtunnel –in feite twee kruisende tunnels (de Ring en de E411) boven elkaar onder een snelwegkruispunt – dateert al van 1976. In de loop der jaren raakte het beton echter aangetast door strooizout, uitlaatgassen en insijpelend grondwater.

De situatie is er bovendien erger dan eerst gedacht. Dat bevestigt een rapport dat Vlaams minister van Mobiliteit Lydia Peeters (Open VLD) bestelde toen de twee andere gewesten om een week uitstel vroegen om een degelijk mobiliteitsplan op te stellen. De conclusies van de externe expert klinken dramatisch. “Nader onderzoek heeft uitgewezen dat de vloerplaat in zeer slechte staat verkeert en direct hersteld moet worden. Uitstel van dit herstel gaat er onherroepelijk toe leiden dat de vloerplaat van het wegdek bezwijkt en vormt een direct gevaar voor de stabiliteit van de tunnel en de bovengelegen niveaus.”

De staat van de Leonardtunnel doet zo denken aan het dossier van de bouwvallige Brusselse tunnels, dat enkele jaren geleden felle Vlaamse commentaren uitlokte.

Koude douche

Had de verkeersmiserie (deels) vermeden kunnen worden als Vlaanderen het dossier anders had aangepakt? In Brussel leeft het gevoel van wel. In het Brussels parlement schetste minister van Mobiliteit Elke

Van den Brandt (Groen) vrijdag hoe Vlaanderen al op 7 februari liet weten dat de situatie in de Leonardtunnel veel erger was dan verwacht. Brussel gaat er op dat moment vanuit dat het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) ook in begeleidende maatregelen voorziet (zoals verkeersomleidingen), zoals dat

gebruikelijk is bij belangrijke werven.

Op 29 maart blijkt dat die maatregelen er niet zijn, waarop de Brusselse commissie werfcoördinatie de noodklok luidt en zowel Brussel Mobiliteit als Van den Brandt op de hoogte brengt, vertelt de minister in het parlement. Van den Brandt kaart de zaak vervolgens aan bij Lydia Peeters, die er gevolg aan geeft. Op 9 april volgt een nieuwe koude douche: de afsluiting van de cruciale bocht naar rechts (uit Brussel naar Waterloo) wordt niet uitgesteld, zoals Brussel vraagt, maar een week vervroegd tot 16 april.

De uitleg van Van den Brandt levert schampere commentaren op in het Brussels parlement over de Vlaamse aanpak. Défi vraagt

© BELGA

44.000 auto’s rijden op een gemiddelde werkdag door de bewuste tunnel op de E411

28 mio

euro kosten de werkzaamheden aan de Leonardtunnel, die op Vlaams grondgebied ligt

Van den Brandt zelfs om meteen naar de rechter te trekken. Veranderingen aan op- of afritten aan de Brusselse Ring mogen immers enkel gebeuren in overleg met de andere gewesten. De Brusselse mobiliteitsminister houdt die boot af.

Tegelijk klinkt ook kritiek aan het adres van de gewestelijke administratie Brussel Mobiliteit, die onder Van den Brandt valt. Die hoorde al op 20 februari dat de bocht naar rechts afgesloten zou worden, maar zou die info niet tijdig doorgespeeld hebben, zo concluderen verschillende parlementsleden.

Communautair geurtje

Aan het dossier hangt een communautair geurtje. Professor mobiliteitswetenschappen

Willy Miermans (Universiteit Hasselt) vraagt zich af of Vlaanderen niet voor een betere omkadering had gezorgd bij een even ingrijpende werf pal in Vlaanderen. “Bij de werken op de Ring rond Antwerpen was er wél een uitgebreid plan.” Van den Brandt zelf wijst er echter op dat de samenwerking met de (Vlaamse) Werkvennootschap voor andere dossiers op de Ring wél goed verloopt.

De deining die de renovatie van één snelwegkruispunt veroorzaakt, toont alvast hoe groot de afhankelijkheid is van de snelwegen naar Brussel, vindt Miermans. “De suburbanisatie is de voorbije decennia helemaal doorgeschoten, we kunnen daar niet mee blijven doorgaan. Tegelijk gebeurt de uitbreiding van het Gewestelijk Expresnet maar slepend. En ook uitbreidingen van tramlijnen over de gewestgrens zie je amper.”

Vlaams minister Lydia Peeters laat alvast weten dat het AWV er in zijn opdracht “alles aan zal blijven doen om de hinder te minimaliseren”.

KRIS HENDRICKX

Brussel kiest

De buren

Naar aanleiding van de verkiezingen van 9 juni 2024 focust BRUZZ de komende weken in zes afleveringen op de grootste uitdagingen van Brussel. Deze week: de buren. Check ook de debatten met politici en experts over de thema’s online, op televisie en op radio deze week.

Brussel, waar sans-papiers thuis zijn

Tienduizenden instromers probeerden de laatste jaren hun plek in Brussel te vinden. Soms noodgedwongen in kraakpanden of de openlucht, maar zelfs wie wel opvang had, wacht een lange weg naar inburgering. “Brussel toont zich solidair, maar het probleem wordt te groot.”

door Eva Christiaens foto’s Ivan Put

Een geur maakt iemands thuis. In de hal van een oud rusthuis in Molenbeek pruttelt een Guineese visstoofpot op een elektrisch vuurtje. De 29-jarige Binta kookt voor een groep vrouwen uit het pand. “Niet voor iedereen,” lacht ze, want ze zijn er al met meer dan honderd. “Hiervoor woonde ik twee jaar in een leeg gebouw in de Koningslaan, daarvoor in een asielcentrum in Bovigny.” Toen haar asielaanvraag werd afgewezen, moest ze dat Fedasil-centrum in de provincie Luxemburg verlaten. “Dan kom ik liever naar Brussel, waar ik meer onderdak vind.”

Binta kwam in 2020 alleen aan in ons land, na omzwervingen via Frankrijk en Duitsland. “In Frankrijk moest ik soms op straat slapen, in Duitsland sprak ik de taal niet,” vertelt ze. Als Guineese heeft ze ook bij ons geen recht op internationale bescherming, maar terugkeren is voor haar en de andere sans-papiers in dit pand geen optie. “We zijn vastberaden om te tonen dat

we bestaan. Mocht men ons laten werken, dan kunnen wij Brussel mee doen stralen,” zegt Bah Thierno Madjou, secretaris van het collectief achter de bezetting. Amper 22 is hij, en hij kwam hier aan op zijn vijftiende. “Ik heb even in een asielcentrum in Beersel gewoond, maar mijn aanvraag is afgewezen. Nu red ik me met dit soort bezettingen.”

De situatie in dit recente kraakpand is niet uitzonderlijk meer in Brussel. De voorbije legislatuur doken de illegale bezettingen her en der op: voor een deel omdat die zichtbaarder werden tijdens de covidcrisis, maar ook omdat de opvangstructuren voor asielzoekers propvol zitten. Ook mensen die eigenlijk recht hadden op opvang, lieten zich in overvolle gebouwen in de Paleizenstraat of Wetstraat horen. Er was de schreeuw naar collectieve regularisatie in de Begijnhofkerk, waar zo’n 500 sans-papiers dik zestig dagen een hongerstaking hielden. En tientallen organisaties van migranten ijveren intussen elk voor meer eigen rechten. “Ik vind het maar

Bah Thierno Madjou is een van de bezetters: “Ik vind het maar normaal dat wij ons in de hoofdstad mobiliseren, voor de ogen van de politiek.”

normaal dat wij ons in de hoofdstad mobiliseren, voor de ogen van de politiek,” zegt Thierno Madjou. “Oké, we mogen hier wettelijk niet zijn, maar we zijn heus niet allemaal criminelen. Wij hebben recht op een bed, werk en gezondheidszorg,” vindt hij. In een van de kamers ligt een moeder met haar eenjarig baby’tje op bed.

Gedoogbeleid

Met zeker 50.000 zijn ze in Brussel, berekende de VUB onlangs, mensen zonder wettelijk statuut in ons land. “We baseren ons daarvoor op cijfers tot 2017,” duidt demograaf Johan Surkyn, “maar we weten dat de groep zonder papieren redelijk parallel stijgt met het aantal asielaanvragen.” Die namen de laatste jaren verder toe, van ruim 27.000 in 2019 tot 35.500 in 2023. Ondertussen stijgt het aantal 40- en 50-plussers. “Dat wijst erop dat mensen langer in ons land blijven, ook na een uitwijzing.”

Het zou dus goed kunnen dat de groep zonder papieren hier nog een pak groter is dan gedacht, tot dik boven de 60.000. “Maar dat blijft gissen,” zegt Surkyn. Lastig, want zulke schattingen zijn nodig om de juiste opvangnoden voor deze groep te kennen. Het Brussels Gewest verhoogde de laatste jaren de samenwerking met burgerplatform BelRefugees, goed voor 1.100 opvangplaatsen voor migranten zonder papieren of in transit. Het ondersteunt dit soort bezettingen door akkoorden te sluiten met de eigenaars en er mobiele teams van Samusocial op af te sturen, nog eens goed voor hulp aan zeker duizend mensen. Toch toont de opvangcrisis zichtbaar hoe krap het Brusselse speelveld is als het gaat over asiel en migratie.

“In de humanitaire hub komen nu zeven op de tien hulpvragen van asielzoekers die we in de vorige legislatuur nooit zagen,” zegt Emmy Deschuttere van Dokters van de Wereld, simpelweg omdat er geen plek meer is in de federale centra van Fedasil. “Het zet druk op onze diensten, waar we sowieso al met lange wachtlijsten werken. De verschillende overheden wijzen naar elkaar en hulporganisaties krijgen er alleen maar taken bij. We worden er gek van. Onze vrijwilligers zitten op hun tandvlees.”

“Je ziet bij de opvangcrisis hetzelfde spel als bij drugsoverlast: de paraplu’s gaan open en niemand noemt zichzelf bevoegd,” zegt politicoloog Carl Devos (Universiteit Gent).

“De federale overheid schiet natuurlijk manifest tekort in de opvang van asielzoekers. Alleen, waar Brussel aan de repressieve kant veel te afwachtend is, heeft het zich aan de curatieve kant wél geëngageerd door

Brussel kiest: de buren

zelf solidariteit en opvang te organiseren. Gelukkig, maar zolang andere steden dat niet doen, riskeer je een aanzuigeffect en wordt het probleem extra groot.”

Te groot, vreest Devos, boven op andere hoofdstedelijke problemen. Vluchtelingen die al uitgewezen zijn of hier nooit bescherming vroegen, blijven dankzij de solidariteit ook makkelijker in Brussel hangen, denkt hij. Zo vertelt de jonge Bah Thierno Madjou uit het pand in Molenbeek openlijk dat hij klusjes in het zwart vindt aan de IJzerwijk, op zonnige dagen graag in parken zit en in het weekend te vinden is op afrobeat-feestjes, zoals in Mirano. “Is er dan overlast misschien?” vraagt een buurvrouw van het rusthuis, gevraagd naar de bezetting. “Ik heb nog niemand horen klagen.” Dat was bij sommige bezettingen wel anders, denk maar aan nachtlawaai en vechtpartijen in de Paleizenstraat, toch valt het protest doorgaans behoorlijk mee. Hier in Molenbeek komen oudere buren de krakers zelfs eten of dekens brengen.

Een moeilijk evenwicht, zegt Devos. “Zodra je verder gaat dan eerstelijnshulp, organiseer je plots opvang voor mensen die hier eigenlijk niet mogen zijn. Brussel kan dat doen, maar dan met eigen middelen,” zegt de politicoloog. Wil het Gewest daarentegen strenger optreden, dan kan het gerust federale agenten vragen, zegt Devos, “want de kraakpanden zijn een rechtstreeks gevolg van de falende migratiepolitiek. Alleen moeten de Brusselse meerderheidspartijen dan federaal op tafel durven te kloppen. We hebben de vijftien Brusselse Kamerleden amper gehoord over de opvangcrisis.” Een eerlijk spreidingsplan voor asielzoekers kwam er niet. “Dat heeft men ook aan Franstalige kant niet aangedurfd,” zegt Devos. Terwijl de druk toch van die partijen zal moeten komen, want aan Nederlandstalige kant is de Brusselse invloed te klein. “Zullen zwaargewichten als Ahmed Laaouej (PS), Sophie Wilmès (MR), Hadja Lahbib (MR) of Zakia Khattabi (Ecolo), maar ook

Alexia Bertrand (Open VLD), Brussel na de verkiezingen wel nationaal verdedigen?”

Richting integratie

Veel vragen rond migratie zijn natuurlijk federaal te regelen, maar ook Brussel en de gemeenten hebben eigen kaarten in handen. Burgemeesters kiezen mee of ze kraakpanden wel of niet gedogen. OCMW’s kiezen nu al om strakker of losser om te gaan met dringende medische hulp voor mensen zonder wettig statuut. “In de stad Brussel lukt dat vlotter dan elders. Wij pleiten voor een gelijktrekking en vereenvoudiging van die procedure,” zegt Deschuttere van Dokters van de Wereld, wat ook

“Oké, we mogen hier wettelijk niet zijn, maar ook wij hebben recht op een bed, werk en gezondheidszorg”

Bah Thierno Madjou

Bezet samen met tientallen anderen een voormalig rusthuis in Molenbeek

Ook

politicoloog Devos aanraadt. De gewestelijke gezondheidsadministratie Vivalis is dan weer aan zet voor grote preventiecampagnes. “Er zijn al uitbraken geweest van mazelen, difterie en kinkhoest in kraakpanden en dat zal zeker opnieuw gebeuren,” zegt Deschuttere. “Wij vragen een duidelijke vaccinatiestrategie voor mensen zonder papieren. Dat kan met mobiele teams.” Ook de mentale gezondheid van veel vluchtelingen staat onder druk, blijkt uit veldstudies in de voorbije legislatuur. “Posttraumatische stress, angst en depressie komen vaker voor en dat uit zich ook psychosomatisch via hartkloppingen, hoofdpijn of druk op de borst,” zegt professor Interculturele Pedagogiek Ilse Derluyn (Universiteit Gent), die meerdere studies in Brussel begeleidde. Zeker wie lang op straat verblijft en pas laat of negatief nieuws krijgt in de asielprocedure, sukkelt mentaal fors. “We zien jonge vluchtelingen naar alcohol of drugs grijpen, zichzelf verminken of agressief worden als coping. Uiteraard helpt zo’n stress niet om je te concentreren op werk, studies of andere zaken.” Als zo’n stress aanhoudt, komt de latere integratie alleen maar meer onder druk, zegt Derluyn.

Joseline Leroy woont al 40 jaar in Sint-Agatha-Berchem, tegenover het rusthuis: “Ik heb nog niemand horen klagen.”

Bakari Fofana uit Guinée verblijft in het voormalige rusthuis.

Analyse

35.507

mensen vroegen in 2023 internationale bescherming in ons land.

8.702

afgewezen asielzoekers kregen vorig jaar een bevel om het grondgebied te verlaten.

12.673

Oekraïners woonden in 2023 in Brussel.

En toch, Brussel kan wel degelijk migratiestromen in goede banen leiden, leerde de Oekraïnecrisis deze legislatuur. “Het Brusselse model is een voorbeeld,” zei VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR onlangs over een nieuw gemeenschapscentrum voor de 12.000 Oekraïners hier, nu de negende nationaliteit van de stad. Voor die vluchtelingen is in 2022 in een onthaalcentrum, opvang in hotels, gastgezinnen en taalondersteuning voorzien. Er zijn containerdorpen gebouwd die niet eens gevuld raakten. Die dienen nu voor mensen zonder papieren.

De vraag gaat hier dus niet zozeer over opvang, maar opvolging. Twee jaar na hun aankomst zijn veel Oekraïners nog niet aan het werk, op de huurmarkt blijft discriminatie een hindernis en de (verplichte) inburgeringstrajecten komen maar traag op gang. Dat geldt ook voor de bredere groep nieuwkomers. Hoe we al die veeltalige Brusselaars beter kunnen integreren en inburgeren in de stad, mag de volgende regering uitdokteren. “Voor ons gaat het in de eerste plaats om zichtbaarheid,” zegt sans-papiers Bah Thierno Madjou nog. “Als de politiek campagne voert voor de verkiezingen, wel, dan wij ook.”

Opvangcrisis treft Brussel meer dan andere gewesten

Geen migrant in ons land die niet langs Brussel passeert. Omdat het wettelijk moet voor de registratie, maar ook omdat de hulp en opvang in de rest van het land al eens stokken. De centra zitten vol, hoor je dan, of er is geen draagvlak. Was er een draagvlak voor de 120 tentjes langs het kanaal, de bijna duizend krakers in de Paleizenstraat of de mannen die nog altijd buiten slapen aan Passage 44?

De opvangcrisis is een federaal probleem, maar Brussel kan er niet onderuit. En ligt het nu aan ideologie, een gebrek aan goede kopstukken of weinig gehoor bij de nationale zusterpartijen: de Brusselse regering heeft niet echt op tafel geklopt voor een spreidingsplan, effectieve uitwijzing van wie

hier niet mag zijn of andere federale hefbomen. De keuze ging naar gedogen, zelfs ondersteunen als het kon. Niet alleen voor asielzoekers, trouwens. Sinds de covidcrisis worden ook mensen zonder papieren meegerekend tot de groep dakloze Brusselaars, met recht op basishulp en enigszins fatsoenlijk onderdak. Als je een kraakpand al fatsoenlijk kan noemen.

Nieuwe buren

De bijhorende overlast bespreekt onze redactie in een volgende aflevering (Het ongemak, in BRUZZ magazine van 15 mei). Zeker is dat papieren niet maken wie de komende jaren een plek in de stad opeist.

Onze nieuwe buren komen uit de

hele wereld, volgens asielstatistieken het vaakst uit Afghanistan, Syrië en Palestina, maar ook Sub-Sahara-Afrika wint aan belang. Het stelt ons voor uitdagingen rond taal, gezondheid, veiligheid en inburgering. Moet Brussel daarin strenger of de rest van het land wat milder? De kiezer beslist, al laat de strakke hand zich in Brussel doorgaans moeilijk gelden. Onderbemande politiediensten sukkelen keer op keer met keuzestress.

En het moet gezegd dat Brusselse buren niet echt klagen over opvangcentra of kraakpanden in hun wijk. Die zitten sneller op hun paard voor een nieuw verkeersbord of vaccinatieplan. Zelfs de Nederlandstalige partijen maken

Eva Christiaens BRUZZ-redacteur

in de hoofdstad geen luid strijdpunt van migratie, in tegenstelling tot hun Vlaamse collega’s.

Nu proberen hulporganisaties en vrijwilligers dat gat te dichten. Maar met zo weinig geld in de kas is het maar de vraag hoelang Brussel zijn beloofde fatsoen zal kunnen volhouden, ook voor de meest precaire bewoners.

De zwanenzang van een kibbelkabinet

Elke week neemt een BRUZZ-redacteur het nieuws op de korrel

“Er staan stilaan meer geblokkeerde dossiers op de agenda van de ministerraad dan gewone agendapunten”

Er zijn geen zekerheden meer. Vorige week heeft de Franse gemeenschapsregering, dankzij de steun van de PVDA het Décret Paysage herzien. Daarmee werd coalitiepartner MR volledig in zijn hemd gezet. Zo’n vijftig dagen voor de verkiezingen is er de facto geen Franse gemeenschapsregering meer en gaat ze in lopende zaken.

De Brusselse regering is er al niet veel beter aan toe. De meerderheidspartijen staan haast met getrokken messen tegen over elkaar. Dat werd duidelijk in het parlement afgelopen vrijdag. De PS zocht en vond handtekeningen om de behandeling van de codex dierenwelzijn in het parlement te kunnen vertragen via een advies van de Raad van State. Omdat Ecolo en Groen weigerden te tekenen – de groene partijen vinden dat het parlement zijn werk moet kunnen doen – besliste de PS om die andere ordonnantie, op de volksraadpleging – een project dat de groenen nauw aan het hart ligt – te saboteren. De PS heeft zich massaal onthouden, in de hoop dat er geen tweederdemeerderheid zou zijn. Dat is ongezien: de PS heeft die ordonnantie zelf mee ondertekend.

In de Brusselse regering gaat het intussen van kwaad naar erger. Minister van Dierenwelzijn Bernard Clerfayt (Défi) is boos omdat de PS de codex dierenwelzijn niet wil goedkeuren, zodat die tekst naar het parlement kan. Zoals bekend vreest de PS een amendement voor een verbod op onverdoofd slachten.

Sindsdien blokkeert Clerfayt tal van PS-dossiers, zoals de

dringende financiering van de Gewestelijke Sociale Huisvestingsmaatschappij, en meteen ook het Good Living-project van staatssecretaris Ans Persoons (Vooruit). Er staan zo zachtjes aan meer geblokkeerde dossiers op de agenda van de ministerraad dan gewone agendapunten.

Zandbank

Ans Persoons haalde vrijdag bij BX1 zwaar uit naar Clerfayt. “Het lijkt wel een zandbak vol kinderen waar het ene kind een speeltje kapot maakt, omdat de andere een speeltje heeft afgepakt.”

Persoons heeft helemaal gelijk. Alleen zit Vooruit in hetzelfde bad. Zo steunt Vooruit de PS om de codex dierenwelzijn over de verkiezingen te tillen. En dus ook de stemming over het verbod op onverdoofd slachten. “We kunnen dat niet op een drafje doen,” zei parlementslid Pascal Smet hierover.

Het toppunt van dat bizarre schouwspel is dat de

De PS wil de codex dierenwelzijn van minister Bernard Clerfayt niet goedkeuren.

BELGA

©

oppositie nu een regeringstekst heeft ingediend. De codex dierenwelzijn van Clerfayt wordt woensdag besproken in de commissie Leefmilieu, op voordracht van MR en N-VA. De kans is miniem dat de tekst nog voor de verkiezingen goedgekeurd raakt.

Een ‘groot akkoord’ binnen de regering over de geblokkeerde dossiers zit er niet meer in. Rudi Vervoort (PS) had zich zijn laatste weken als regeringslei-

Steven Van Garsse

der ongetwijfeld anders voorgesteld.

Dolk in de rug

Politiek is stratego. Zo is het altijd geweest. Partijen mogen alles uit de kast halen om hun gelijk te halen. De Belgische politiek is bezaaid met tactische spelletjes, sabotage en verraad, en op tijd en stond een dolk in de rug. Alleen gebeurt het vandaag in een verschroeiend snel tempo, en open en bloot.

De partijen maken er ook geen geheim van dat het om een louter electorale strategie gaat. Net voor de verkiezingen nog snel kunnen scoren. Door het Décret Paysage te wijzigen, of het verbod op onverdoofd slachten tegen te houden. Voor de PS is het dan zaak om zich sterker te kunnen profileren tegenover de PVDA die de wind in de zeilen heeft.

De calculus is die van het snelle electorale gewin tegenover het aura van de betrouwbare bestuurspartij.

Het is zeer de vraag of de kiezer de PS hier écht voor zal belonen en of ze zo de kiezer niet juist in de armen van de radicale partijen duwt.

Het toppunt van cynisme is dat diezelfde Brusselse regering hoopt om opnieuw met elkaar in zee te kunnen gaan ná de verkiezingen, met een PS-Ecolo-as. De partijen die elkaar vandaag in de haren zitten, zitten na de verkiezingen gewoon opnieuw met elkaar aan tafel. En over krek dezelfde dossiers.

Politiek is politiek, maar een schoonheidsprijs valt hier niet mee te winnen.

Kort gesprek

Humo-journalist Jan Hauspie krijgt gelijk van rechter in Anderlecht-artikel

‘De intimidatie van Anderlecht werkt’

Humo-journalist Jan Hauspie, die een scherp artikel over de werking van RSC Anderlecht schreef, kreeg gelijk van de rechter.

Jan Hauspie werd na de publicatie van zijn artikel in Humo in 2023 gedagvaard en Anderlecht eiste een schadevergoeding van 50.000 euro. De rechter ging niet mee in die redenering en sprak onder meer van “hersenschimmige banaliteiten” bij de advocaten van paars-wit.

Met wat u nu weet: zou u het artikel anders geschreven hebben?

Ik heb mijn journalistieke plicht vervuld en dat zou vandaag niet anders zijn. Zelfs in de wetenschap dat ik vijftien zware maanden tegemoet zou gaan met die constante dreiging in de vorm van 50.000 euro boven mijn hoofd.

Had u er enig idee van dat het stuk, dat onder meer focuste op het stormachtige personeelsverloop en de managementstijl van voorzitter Wouter Vandenhaute, zoveel deining zou losweken?

Ik was me oorspronkelijk van geen kwaad bewust, maar op de dag van de deadline begon het mij te dagen dat het weleens explosief zou kunnen zijn. Ik kreeg een telefoontje van Walter Van Steenbrugge, de advocaat die CEO Peter Verbeke in de arm had genomen. Van Steenbrugge probeerde een aantal zaken uit het artikel te halen en had al een ingebrekestelling aan mijn adres voorbereid. Ik heb Verbeke vaak gesproken, ook één keer face to face, en na het laatste gesprek is hij in paniek geslagen over een gerucht over hem dat destijds de ronde deed en het artikel uiteindelijk niet gehaald heeft. Op de dag van de deadline is er vanuit Anderlecht voortdurend contact opgenomen met mensen in het bedrijf om bepaalde zaken uit het artikel te houden.

Volgens paars-wit gaf u enkel een forum aan critici van de vernieuwing bij Anderlecht.

Ik heb genoeg mensen gesproken om een getrouw en realistisch beeld op te hangen. De rechter heeft geoordeeld dat die claim van Anderlecht – dat ik ook anderen aan het woord had moeten laten – onzin is. Het staat een journalist vrij om zijn bronnen te kiezen en er valt niets af te dingen aan het gebruik van geanonimiseerde bronnen in een democratische rechtsstaat, zegt de rechter. Dat is belangrijk. Bovendien: mijn waarheid is niet minder waard dan de waarheid die Anderlecht als absoluut voorstelt, staat in het vonnis.

Was het allemaal te doen om intimidatie?

Zo heb ik het van meet af aan ervaren. Ook de rechter kan zich niet van die indruk ontdoen. Bij Anderlecht wisten ze op voorhand dat hun slaagkansen nihil waren. Maar, hoewel ze de rechtszaak hebben verloren, de intimidatie heeft wel gewerkt. Sinds mijn artikel heeft niemand het nog aangedurfd het beleid van de club kritisch tegen het licht te houden. Op die manier heeft Anderlecht zijn slag toch thuisgehaald. JB

Mammoetboom Stevig, groot en ouder dan België

De gelukkigen met een ticket voor de Koninklijke Serres van Laken moeten in het park goed letten op de indrukwekkende mammoetbomen, een van de lievelingsbomen van koningin Mathilde. Die grote vriendelijke reuzen stonden er al voordat België bestond.

door Andy Furniere

Het is weer zover: de Koninklijke Serres van Laken zwaaien van 26 april tot en met 20 mei hun deuren open voor het grote publiek. Of toch voor wie een ticket voor een bezoek kon bemachtigen: na drie dagen waren alle tijdsloten uitverkocht. Door de stormloop laat de organisatie dit jaar ongeveer 148.000 personen toe, twintig procent meer dan vorig jaar.

Het enthousiasme is begrijpelijk, want bezoekers kunnen een wonderbaarlijke variëteit aan planten bewonderen, vaak met buitengewone namen. Neem bijvoorbeeld de Belgische vlag, de pantoffelplant en de paradijsvogelbloem.

Maar bij een wandeling door het park moeten bezoekers beslist letten op de mammoetbomen of reuzensequoia – naar verluidt de lievelingsboom van koningin Mathilde. Bij de orangerie van het serrecomplex staat een groepje van vijf en een zesde prijkt solitair in de tuin, nabij het atelier van koningin Elisabeth. De bomen vallen moeilijk te missen, want zoals hun naam (officieel Sequoiadendron giganteum) suggereert, zijn het stevige reuzen.

“Het meest volumineuze exemplaar heeft volgens onze metingen een omtrek van 7m23 en is ongeveer 30 meter hoog,” zegt Koen Seghers, dienstchef van het park. “Hij staat negende in het Belgische ranglijstje van breedste mammoetbomen.” Volgens de experts van de website Monumental Trees is de boom, die deel uitmaakt van het groepje van vijf bij de orangerie, daarmee wel niet dé bonk van Brussel. Het park van Woluwe telt er een met een omtrek van 8,66 meter en een hoogte van 33 meter. De breedste mam-

• Naaldboomdie tot de cipresfamiliebehoort

• Heeftmagnifiekmahoniebruin houtendonkergroenenaalden

• Komt van naturevoorin Californiëwaardesoortgroeit opdewestelijkehellingen van deSierraNevadatussen1200 en2400mhoogte

moetboom van België bevindt zich in de provincie Luik, in het Domaine du Rond Chêne in Esneux, en die zou ook de breedste boom van België tout court zijn. De mammoetbomen in Laken hebben al heel wat meegemaakt, zelfs de stichting van België. “Ze zijn naar schatting 250 à 300 jaar oud,” zegt Seghers. “Ze zijn dus aangeplant lang voordat de serres werden gebouwd en zelfs voordat België bestond.” Er is niets bekend over wanneer en door wie ze zijn aangeplant. Misschien zijn ze wel geplant door iemand die onder de indruk was van de mammoetbomen in het Amerikaanse Californië, waar de boomsoort oorspronkelijk vandaan komt.

Mammoetbomen kunnen best wat stormen doorstaan. “Vorige november verloor het park tijdens een zware storm een aantal bomen en dat gebeurde ook tijdens recente stormwinden, maar mammoetbomen kunnen tegen een stootje. Het groepje bij de orangerie wordt wel extra in de gaten gehouden, want die kunnen eventueel veel schade berokkenen aan de serres.”

Jaren geleden is er een mammoetboom verdwenen in Laken, maar de huidige populatie is volgens Seghers kerngezond. Ze hebben mogelijk nog tientallen of honderdtallen jaren voor de boeg, of in het beste geval nog veel meer. “Onderzoekers hebben vastgesteld dat een bepaalde mammoetboom zo’n 3.200 jaar oud is geworden.” Of ze na de stichting van België misschien ook het einde ervan zouden meemaken, dat moet nog blijken.

Reeks nalezen?

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/dossier/botanisch-brussel

Eigenschappen

Pedofiele prenten verdelen Brusselse kunstscène

Terwijl vader Alain Huberty de tekeningen van Bastien Vivès een plek geeft in zijn galerie, neemt zijn dochter deel aan het online verzet tegen de Fransman, die met zijn pedofiele prenten de kunstwereld verdeelt. De breuklijn in de bekende Brusselse familie van galeriehouders gaat ten diepste over de verhouding tussen kunst en kunstenaar, en hoe moreel troebel die kan zijn.

door Lisa De Bode

Zaterdagmiddag, Kasteleinsplein: het is 24 graden, de terrasjes zitten overvol door het eerste lenteweer. Een man voor de deur van galerie Huberty & Breyne verkiest zijn ijsje boven een bezoek aan de expositie van Bastien Vivès, tot voor enkele jaren het godenkind van de Franse stripwereld, wiens werk er nog tot midden mei wordt tentoongesteld. Van de betoging een tweetal weken terug tegen zijn oeuvre, waaronder afbeeldingen van pedofilie en incest, is niets meer te merken – een contrast, op zijn beurt, met de eerste prent aan de inkom met een onschuldig Kuifje-motief.

Toch nam Huberty het zekere voor het onzekere in de dagen na de manifestatie. Aan de inkom staan twee securityagenten. “We zijn hier wel degelijk om de demonstranten,” antwoordt een van hen, voordat een medewerker naar het duo holt om ons gesprek in de kiem te smoren.

Seksueel geweld

Zijn liefde voor strips inspireerde directeur Alain Huberty om Vivès’ werk naar Brussel te halen nadat het festival van Angoulême in december 2022 een tentoonstelling annuleerde uit vrees voor geweld. Het Franse gerecht startte daarop een onderzoek naar drie van zijn strips: Petit Paul (2018), La décharge mentale (2018) en Les melons de la colère (2011), waarin kinderen met enorme lichaamsdelen het slachtoffer worden van incest en verkrachting. Drie klachten volgden, twee ervan werden intussen geseponeerd, zegt Huberty in een statement naar aanleiding van de opening – een claim die de betrokken verenigingen ontkennen in communicatie met BRUZZ.

Niettemin: “De tentoonstelling benadrukt vooral zijn humor en gevoel voor parodie en spot,” zo gaat de oudere Huberty verder. “Een dimensie die zijn tegenstanders niet zien, omdat ze sommige van zijn tekeningen voor waar aannemen.” Verdere commentaar wil Huberty niet geven over zijn keuze, ook niet na meermaals aandringen.

En al zeker niet nadat Elisa Huberty, mededirectrice van een andere Brusselse galerie, That’s what x said, en – opmerkelijk – zijn dochter, zich uitsprak tegen de tentoonstelling. Ze deed dat samen met haar collega Rébecca Prosper op een druk bediscussieerde Instagram-post: “We zijn teleurgesteld, gechoqueerd en verontwaardigd,” schrijven de vrouwen, “en des te meer omdat de tentoonstelling wordt georganiseerd door een lid van onze familie. Die beslissing druist in tegen onze waarden, onze strijd en onze ethiek.” Meer uitleg wilde Elisa Huberty niet kwijt.

Met hun post vuurden ze het verzet aan tegen Vivès, dat culmineerde in een luidruchtige betoging aan galerie Huberty & Breyne, enkele dagen na het bekend raken van het nieuws. 200 mensen verzamelden zich. En dat verzet vindt het niet kunnen dat sommigen Vivès nu als slachtoffer zien, terwijl hij seksueel geweld tegen vrouwen en kinderen vergoelijkt. Dat vindt ook Dounia Largo, onderzoekster aan de Université Libre de Bruxelles (ULB) en medeorganisator van de demonstratie. Op twee weken tijd verzamelde ze online al meer dan 4.700 handtekeningen voor het annuleren – met een moderner woord: cancelen – van de tentoonstelling. “Wij zijn geen louter internetfenomeen dat even herrie schopt om dan weer te verdwijnen in de coulissen, maar echte mensen van vlees en bloed die ons leven lang met trauma’s van seksueel geweld te maken zullen hebben,” zegt Largo. “Elisa promoot het werk van minderheden, haar vader doet het tegenovergestelde.”

Oude, witte mensen

Vader en dochter. Openlijk in conflict. Het geeft de discussie natuurlijk een extra dimensie: hoe in één familie, actief in hetzelfde segment, een totaal verschillende visie op kunst en kunstenaar tot uiting komt en hoe die breuklijn persoonlijke banden onder druk zet. Met aan de ene kant de oudere Huberty die kunst een plaats wil

De opening van de expo van de Franse stripmaker Bastien Vivès leidde twee weken geleden tot een luidruchtige betoging aan galerie Huberty & Breyne.

geven, ondanks alle taboes in het werk, en aan de andere kant zijn dochter, een jonge vrouw die perversies veroordeelt in naam van gelijkheid. In die zin heeft het ook een generationele dimensie, zegt Largo. “I hate to say it, maar alle bezoekers aan de opening van de tentoonstelling waren oud en wit; alle hatelijke berichten die mijn inbox binnenstromen na de protestactie werden gestuurd door oude, witte mensen.”

Bovendien, zegt Largo, is ‘taboe’ geen woord dat past in Vivès’ vocabularium. Zijn kunst is immers niet zomaar kunst: ze is geënt in een werkelijkheid die getuigt van een verlangen dat volgens de wet moreel verwerpelijk is. Zo heeft Vivès het in een interview met het Franse blad Madmoizelle over “fantasieën” en vindt hij incest “heel spannend.” Taboes aankaarten, is belangrijk, vindt ook Largo, “maar niet op die manier.”

Vooral het feit dat Vivès via zijn werk iets van een dieperliggend onaanvaardbaar verlangen verwerkt, maakt de kwestie complex, vindt Bettina Zourli, auteur en activiste. Het is geen kunst om de kunst,

“Omdat Vivès zijn werk baseert op incestueuze gevoelens die echt blijken te zijn, zoals hij aangeeft in interviews, valt het moeilijk om een onderscheid te maken tussen het werk en de kunstenaar,” zegt auteur en activiste Bettina Zourli.

“Elisa promoot het werk van minderheden, haar vader doet het tegenovergestelde”

Dounia Largo

Onderzoekster aan de ULB en medeorganisator van het protest tegen Vivès

maar kunst om de psychologie. ‘Vivès’ Une soeur getuigt van een grote gevoeligheid over de ontluikende seksualiteit van een 13-jarige jongen naast een 16-jarige vakantieliefde. Ontroerend vond ik dat album. Maar omdat Vivès zijn werk baseert op incestueuze gevoelens die echt blijken te zijn, zoals hij aangeeft in interviews, valt het moeilijk om een onderscheid te maken tussen het werk en de kunstenaar.”

Monsters

Het standpunt van Zourli en anderen past in een breder debat en weerklinkt steeds luider in een deel van de kunstwereld dat

zich geen raad weet met het werk van dubieuze kunstenaars – de zogenaamde “monsters” die sinds een toonaangevend essay in The Paris Review in 2017 meer en meer op de korrel worden genomen, met als casus Picasso en zijn liefde voor minderjarige vrouwen. “Kan ik de man haten, maar houden van zijn kunst?” vraagt Claire

Dederer zich af in het essay, dat ze later verwerkte tot een boek, Monsters, vorig jaar in het Nederlands verschenen. “Is er een verschil tussen kunst en kunstenaar? En wat verliezen we als we blijven kijken?”

Definitieve antwoorden blijven uit, maar de manier waarop het publiek sindsdien naar Woody Allen, Roman Polanski, Bill Cosby en, dichter bij huis, Bart De Pauw kijkt – die, voor alle duidelijkheid, anders dan Vivès, buiten hun werk om tegen beschuldigingen, aanklachten of veroordelingen aan lopen –, veranderde: de camera draaide naar het publiek. In welke mate is dat medeplichtig?

Wie stevig stelling neemt in dat debat, is Art Brussels, de beurs die tot 28 april 800 kunstenaars en 177 galeries uit 30 verschillende landen bijeenbrengt op Brussels Expo. Tijdens die dagen zet de organisatie doelbewust het werk van ‘wereldverbeteraars’ in de kijker, zegt directrice Nele Verhaeren: vernieuwing gebracht door zowel hedendaagse kunstenaars als artiesten wier werk vroeger minder aandacht kreeg. “Net zoals op de Biënnale van Venetië staan diversiteit, migratie en queer art meer dan ooit op het programma. En net zoals op de Biënnale worstelen de artiesten met de spanningen die de wereld op dit moment in overvloed beheersen.”

Verhaeren geeft als voorbeeld het kunstenaarsduo Petra Mrzyk en JeanFrançois Moriceau: zij wisselen perversie af met speelsheid in zwart-wittekeningen. De wereld die Mrzyk en Moriceau creëren is een geheel eigen universum, zegt Verhaeren, “en dat gebeurt op de juiste manier.”

© CAMERIERE ENNIO

En precies dat ontbreekt bij Vivès, vindt Christiane Struyven, kunsthistorica en voormalig advocate in het strafrecht: de juiste manier. De verspreiding van beelden van seksueel misbruik van minderjarigen, met welk middel ook – inclusief onder het mom van kunst – kan niet, zegt ze. “Het blijft aan een rechter om te beslissen, maar ons strafwetboek is daar vrij duidelijk over.” Let wel: “Vivès’ hele oeuvre cancelen hoeft niet, maar je moet wel controle kunnen uitoefenen op zijn werk. Het moet getoetst worden. Op deze manier kan het namelijk aanzetten tot geweld.”

BRAFA, de andere grote Brusselse kunstbeurs naast Art Brussels, wenste niet te reageren op de vraag of soortgelijke portretten een plaats zouden krijgen tijdens de beurs.

Degraderende weergaves

Op vraag van Child Focus en enkele demonstranten onderwierp Huberty zijn tentoonstelling voor de opening aan een screening. Afbeeldingen van Petit Paul, een jongen met een lid van 80 centimeter, hangen niet in de galerie.

Wat wel te zien valt: contrasten, ironie en perspectiefwisselingen, “die vragen oproepen over de grens tussen fictie en werkelijkheid,” zegt Alain Huberty. Zo laat Vivès, met een knipoog naar de Russische formalisten, een paard aan het woord dat klaagt over zijn portrettering: “Sorry meisjes, maar we zijn jullie speciësisme (discriminatie naar soort, red.), jullie stereotiepe en degraderende weergaven beu,” zegt het aan jongeren die hem achter een hek in het gras tekenen.

In zijn expo Héritages toont Bastien Vivès geen van zijn omstreden prenten, maar beelden die “vragen oproepen over de grens tussen fictie en werkelijkheid,” vertelt Alain Huberty.

Misogynie loopt eveneens als een rode draad door de tentoonstelling: Jezus klampt zich vast aan het bovenste deel van een kruis, als een aap, om de verstikkende geslachtsdelen van vrouwelijke aanbidsters te ontvluchten. Jonge meisjes lopen met weinig verhullende T-shirts met de slogan “Je suis Charlie” op het strand, zonder te weten waar die voor staat. En dan is er Maria, die het slachtoffer werd van een groepsverkrachting door de Drie Koningen en zegt dat een van de daders op Vivès leek. Zelfspot? De auteur beweert van wel.

“Beelden zijn niet gelijk aan daden,” zo neemt een bezoekster van de expo, die anoniem wenst te blijven, het voor Vivès op. “Een maatschappij die dat verschil niet meer erkent, is gevaarlijk. Daarom vind ik het noodzakelijk dat zijn werk wordt getoond,” zegt de Brusselse vrouw,

wier compagnon eraan toevoegt dat ze roots heeft in Iran, een land dat berucht is voor de vervolging van kunstenaars wier werk niet past in het orthodoxe regime.

Doodsbedreigingen

Ook Vivès ontving al doodsbedreigingen. De Franse Minister van Cultuur Rima

Abdul Malak verklaarde in de nasleep van het stripfestival in Angoulême aan Le Monde dat ze de annulering van Vivès’ werk “respecteerde,” maar dat ze het jammer vond dat “een debat” uitbleef, hoewel ze “sommige citaten” onaanvaardbaar vond.

Ook in Brussel bleef het veelal stil bij de galeriehouders, experts en kunstkenners die BRUZZ contacteerde – een bewijs van het explosieve karakter van het onderwerp. Op de vraag naar wat Vivès van de actie van Largo en de demonstranten vond, kwam geen reactie. Maar misschien ziet hij zijn tegenstanders eerder als de ietwat suffe barbapapa’s, die getooid in zelfgebreide sjaals, lange rokken en met groen gemarmerde mappen van de kunstacademie onder de arm deelnemen aan een optocht in een van zijn cartoons aan de muur bij Huberty & Breyne. Een figuur op de voorste rij met een rood aangelopen hoofd draagt een tas met het opschrift: “Art is not a choice.”

Het beeld doet Dounia Largo glimlachen. “Als wij dat zijn, dan zien we er best leuk uit.”

De expo Héritages van Bastien Vivès is nog tot en met 11/5 te zien in galerie Huberty & Breyne, hubertybreyne.com

DES IMAGES PÉDOPHILES QUI

DIVISENT LE MONDE DE L’ART

FR Alors qu’Alain Huberty, le père, offre un espace dans sa galerie à l’œuvre de Bastien Vivès, sa fille Elisa participe au mouvement de résistance en ligne contre l’ancien enfant prodige du monde de la BD française, qui divise le milieu artistique avec ses images pédophiles. Au plus profond, cette rupture traite de la relation entre l’art et l’artiste, et comment celle-ci peut être troublée moralement. « Dans la galerie That’s what x said, Elisa met en avant l’œuvre des minorités. Son père fait le contraire à Huberty & Breyne. »

PAEDOPHILE DRAWINGS

DIVIDE BRUSSELS ART SCENE

EN While Alain Huberty displays the work of Bastien Vivès in his gallery, his daughter Elisa takes part in the online protest against the former godchild of the French comic book world who now divides the art world with his paedophile drawings. The rift in the well-known Brussels family of gallery owners is essentially about the relationship between art and artist, and how morally murky it can be. “At gallery That’s what x said, Elisa promotes work by minority artists whereas her father does the opposite at Huberty & Breyne.”

PLAATSTEKORT

Wat als er in geen enkele school plaats is voor jou? De leerlingen van De Droomboom vertellen wat ze daarvan vinden.

Meer op BRUZZKet.be en op TikTok

KIESWIJZER

BRUZZ legde de Nederlandstalige

Brusselse partijen stellingen voor.

Benieuwd naar hun standpunten?

Ga naar BRUZZ.be/kieswijzer

STEM OP RADIO RADZINSKI

De BRUZZ-podcast over RSC Anderlecht Radio Radzinski is genomineerd voor de Belgian Podcast Awards.

Breng je stem uit via belgianpodcastawards.be

Randje buitenspel

ANDERLECHT-WATCHER

REINOUT VANDER HULST

PLAY-OFF 1

Een boodschap van algemeen nut: play-off 1 kan de gezondheid ernstig schaden. De combinatie van overhaast gepottenstamp, potsierlijk haantjesgedrag en hitchcockiaanse spanningsbogen is een aanslag op het mentale welzijn van eenieder. Zeker voor de Anderlecht-supporter die van oudsher academisch en verzorgd voetbal gewoon is, flirt de competitieformule met de grenzen van het tergende en het roekeloze. In deze omstandigheden is de hoop op goed voetbal een banale hersenschim die best tot volgend seizoen wordt opgeborgen.

Het is beter om je volledig over te geven aan de adrenaline van het resultaat. Hoe pijnlijk de eindronde bijtijds ook mag zijn, de strijd voor de oppergaai is heerlijk meeslepend. Na de saxofoon en de krokettenpers is play-off 1 met halvering van punten eigenlijk een van de mooiste uitvindingen in de Belgische geschiedenis. Een verslavende cocktail van endorfines, stress en zinsverbijstering. Het voetbalweekend als de ultieme vlucht van de realiteit. ‘Escape on Friday, get caught on Monday,’ zoals Nabihah Iqbal de ratrace van Britse twentysomethings met enige tristesse bezingt. Dat geldt even goed voor de Belgische refs als ze na het weekend de publieke deliberatie van het Professional Refereeing Department moeten doorstaan.

Bij supporters brengt de intense nacompetitie een gelukzalige nervositeit. Week na week, speeldag na speeldag, belanden we in een roes van intense emoties die amper te bestieren valt. Het is ook enkel die achtbaan van vreugde en verdriet die met waardigheid het etiket ‘intensiteit’ mag dragen. De term werd ooit vanuit de Premier League geïmporteerd om de toename van sprintende vleugelverdedigers met een grote longinhoud te verklaren, maar in de pintjesliga lijkt ‘intensiteit’ toch vooral een excuus om vol enthousiasme tegenstanders omver te schoffelen.

Overal staan de zenuwen strak gespannen, dat voel je. Voorzitters, al dan niet uitvoerend, plegen dreigtelefoontjes naar bondsprocureurs en advocatenkantoren of trappen en passant nog eens na op een excoach. Les gars, sois belle et tais-toi. Nu de stadionsupporters zich eens min of meer gedragen, moeten de bobo’s zich niet vroegtijdig als fiere gorilla’s op de borst slaan. Zeker Anderlecht kan die marginale machtsspelletjes missen als kiespijn. Sinds de winst tegen Union in de bloedstollende derby van twee weken geleden, voelt elke Mauve het in het diepst van zijn wezen: ‘It’s coming home’. Het Lottopark is meer dan klaar voor een titelfeest. De non-prestatie op Genk zal daar niets aan veranderen. Toch? Of wel? Ik weet het ook niet meer. Wat een thriller. De play-offs … Ik ben niet verslaafd, ik heb ze gewoon nodig. (RV)

Met Union, RWDM en Anderlecht telt Brussel drie voetbalteams in eerste klasse. In ‘Randje buitenspel’, een nieuwe column, focust BRUZZ beurtelings op het wel en wee van de traditieclubs uit de drie buurgemeenten. Volgende week komt Union aan de beurt.

Wat zijn de oudste beelden van Brussel?

Luana Difficile zoekt elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Gil uit Halle.

We kunnen het ons bijna niet voorstellen met alle toeristen in het centrum van Brussel, gewapend met camera en/of smartphone, maar ooit richtte iemand voor het eerst een filmcamera op Brussel om het gekrioel over de straten vast te leggen. Die pioniers waren de gebroeders Lumière, al klopt dat niet volledig. Het waren niet de broers zelf die hier kwamen filmen, maar wel een van hun werknemers. De Fransman Alexandre Promio.

Ook een vraag?

Stel je vraag en stem op BRUZZ.be

Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity

In december 1895 vond de allereerste commerciële filmvertoning plaats in Parijs. Amper twee jaar na dat gigantische succes besloten de gebroeders Lumière om hun gloednieuwe apparaat, de Cinématographe wereldwijd te promoten. Daarvoor hadden ze opérateurs of vertegenwoordigers nodig. Die moesten de catalogus van de gebroeders Lumière aanvullen met beelden van over heel de wereld: van de begrafenisoptocht van Queen Victoria tot de Brusselse binnenstad. Die opnames werden bestempeld als vues

animées, vrij te vertalen als: bewegende beelden. De gebroeders Lumière zagen in de cinematograaf vooral een middel om alledaagse taferelen te filmen. Het waren kleine ‘documentaires’ en observaties. De cinematograaf was de eerste filmcamera die ook als projector kon worden gebruikt. Daarmee konden de films meteen aan een betalend publiek getoond worden. Niet veel later, op 1 maart 1896, vond de allereerste Belgische filmvertoning plaats.

Eerste bioscoop

De locatie van die primeur was een zaaltje in de Koningsgalerij nummer 7, dat meteen werd bestempeld als de eerste ‘bioscoop’ van het land. Momenteel kan je er geen films meer zien, maar wel chocolade kopen. Maar lang voor de chocolatier er kwam, keek hier een publiek naar bewegende beelden van een kind aan de ontbijttafel en mensen die kaartspeelden. Veel stelde het nog niet voor.

Een jaar later, in 1897 kreeg Alexandre Promio van de

gebroeders Lumière de opdracht om naar Zweden te reizen om in Stockholm de inhuldiging van de Wereldtentoonstelling vast te leggen. Onderweg hield hij halt in Brussel. Hier zou hij op vijf plaatsen films van één minuut maken die dan de naam ‘Cinq vues de Bruxelles’ kregen.

Die vijf plaatsen lijken niet toevallig gekozen. De plekken liggen niet alleen in elkaars buurt, wat praktisch was tijdens zijn korte bezoek, ze geven ook de grandeur van de belle époque weer. Onder meer het Beursgebouw, het De Brouckèreplein met het gloednieuwe Métropole hotel en de Grote Markt, volgens Victor Hugo het mooiste plein ter wereld, duiken erin op.

‘Cinq vues de Bruxelles’ reisde langs alle steden en dorpen dankzij kermissen. Al gebeurt er weinig in de filmpjes, de toeschouwers waren er zot van. Alexandre Promio biedt ons dus meer dan 125 jaar later een venstertje naar het 19e-eeuwse Brussel.

LUANA DIFFICILE/FREYA VAN NIEUWENHUYSEN

© ARCHIEF CINEMATEK

Amira

Amira is elf en woont in Molenbeek. Misschien wordt ze wel fotograaf: “Mijn mooiste foto ooit was in Marokko, van de zonsondergang en de zee.”

‘Samen zijn met familie en vrienden

is het leukste aan het leven’

Elke week gaat BRUZZ op bezoek bij een kind in Brussel in zijn of haar slaapkamer. Deze week gaan we langs bij Amira (11) uit Molenbeek. Ze zijn met zes thuis én er is een vriendin op bezoek, die aandachtig meeluistert tijdens het interview. “Het is druk, maar ik vind dat meestal wel leuk, dan ben je nooit alleen.”

door Emilia De Feyter foto Saskia Vanderstichele

Het is hier gezellig druk. Dat is meestal zo. Ik heb een grote broer en twee kleine zussen, een tweeling. Ik vind dat meestal wel leuk, dan ben je nooit alleen, maar niet altijd. Het hangt ervan af hoe ik me voel. Soms praten ze veel ’s nachts en wil ik gewoon slapen.

Je zit bij de weekendschool TADA. Vertel eens, wat is dat?

Ik wil weten wat ik wil worden als ik groot ben. Ik weet het echt nog niet, misschien fotograaf of advocaat.

Waarom?

We zijn naar een rechtbank geweest, dat vond ik wel cool. Ik vind het ook leuk om foto’s te maken. Meestal maak ik foto’s met mijn gsm, bijvoorbeeld van de zonsondergang of bloemen. Mijn mooiste foto ooit was in Marokko, van de zonsondergang en de zee.

Heb je al je eigen smartphone?

Ja, ik zit te veel op mijn gsm. Soms loop ik rond in huis met mijn gsm in mijn handen. Daar moet ik echt mee stoppen. Op school wordt mijn gsm afgenomen, maar in het weekend gebruik ik hem te veel.

Waarvoor gebruik je je gsm?

TikTok, met vrienden praten, foto’s maken, spelletjes spelen. Ik heb nu een limiet gezet op TikTok, elke dag mag ik er dus maar een uurtje op. Soms verwijder ik de app en download ik die weer zodat ik er tóch meer op kan. Ik heb echt een probleem, ik kan mij niet concentreren op mijn huiswerk.

Ik luister ook te veel naar muziek. In mijn religie is mijn muziek niet echt haram – verboden –maar ik zou toch beter naar de Koran luisteren. Ik bid wel vijf keer per dag.

Wat vind je leuk op school?

Ik ben geen grote fan van school. Ik hou er niet van om vroeg wakker te worden en pas om 15 uur thuis te zijn. Het leukste vak vind ik wiskunde. Ik ben er niet heel goed in, maar wel beter dan in taal.

Hoe ziet jouw favoriete dag eruit?

Als ik wakker word, hoop ik dat ik niet te moe ben. Dan ga ik naar school en spelen we veel spelletjes. Ik hoop dat we extra mogen voetballen en dat ik pasta mag eten. Ik hou erg veel van pasta, het liefst met roomsaus en spinazie.

Ik zie veel gezelschapsspelletjes in de kast.

We spelen vaak spelletjes zoals ‘Mens Erger Je Niet!’ en ‘Monopoly’. Ik hou er ook van om make-up aan te doen. Soms test ik wat uit op mijn zusje.

Woon je graag in Molenbeek?

Een beetje. Mijn moeder is geboren in Nederland, wij gaan er vaak naartoe. Ik vind het ook leuk om daar te zijn. Ze woonde niet echt in de stad, maar in een klein dorpje naast Utrecht. Iedereen kent iedereen en dat is wel leuk. De kinderen kennen elkaar en spelen samen buiten. Ik heb er ook zelf zo’n negen maanden gewoond.

Mis je Nederland soms?

Een beetje. Maar ook in Brussel is het leuk. Er is een klein winkeltje hier beneden met fruit en groenten. Tijdens de ramadan brengen we altijd eten naar de mensen die er werken. Ze kunnen niet naar hun familie om te eten. Zij vasten ook, we kennen hen heel goed intussen.

Wat is je droom?

Dat ik een keer een hoofddoek kan dragen. Ik wil dat wel doen, maar soms ook weer niet. Binnenkort ga ik veranderen: mijn kleren, hoe ik eruit ga zien ... Ik voel me wel mooi met een hoofddoek, maar nu wil ik nog mijn haren laten zien. Ik mag wel al een hoofddoek dragen als ik dat wil, mijn ouders laten mij zelf kiezen.

Wat vind je het leukste aan het leven?

Samen zijn met familie en vrienden. Omringd zijn door de mensen van wie ik hou.

Reeks nalezen?

Lees de hele reeks op www.BRUZZKet.be/slaapkamer

‘IL Y A DU MONDE À LA MAISON ET J’AIME ÇA’

FR Amira, 11 ans, vit à Molenbeek. Elle aime la photographie et faire des tests maquillage sur ses petites sœurs. Elles sont six à la maison. Aujourd’hui, Amira reçoit la visite d’une amie qui écoute attentivement l’interview. « Il y a du monde, mais en général, j’aime bien ça. Comme ça, je ne suis jamais seule.»

“Ik voel me wel mooi met een hoofddoek, maar nu wil ik nog mijn haren laten zien”

‘IT’S A BUSY HOUSE, YOU’RE NEVER ALONE’

EN Every week, BRUZZ takes a look inside the bedroom of a child living in Brussels. This week we visit Amira (11) from Molenbeek. She loves taking photos and trying out make-up on her sisters. There are six of them at home and there is a friend visiting, listening intently during the interview. “It’s busy, but I like that, you’re never alone.”

Brussels orgel speelt binnenkort in Notre-Dame van Parijs

In de Notre-Dame van Parijs, die vijf jaar geleden grotendeels uitbrandde, staat binnenkort een nieuw orgel gemaakt in een atelier in Anderlecht. Ook andere Brusselse instrumentenbouwers maken in het buitenland furore met hun eigen gemaakte gitaren, violen en saxofonen. “Maar toch dreigt het vakmanschap onherroepelijk te verdwijnen.”

door Jasper Croonen foto’s Ivan Put

Binnenkort wordt het orgel naar het hoofdkoor van de Franse kathedraal verhuisd. Een heel orgel, dat gewoon in een bestelwagen past.

Het kistorgel dat Johan Deblieck voor la Maîtrise Notre-Dame de Paris mocht bouwen, staat centraal in zijn atelier te pronken.

“Dit doe je niet om rijk te worden, maar omdat het je passie is”

Jan Strick

Je loopt er zo voorbij. Tegen de voorgevel van Maison Bernard hangt alleen een subtiel gietijzeren uithangbord. Maar zet één stap binnen in het barokke salon en je weet meteen dat je bij een snaarinstrumentenbouwer of luthier bent. Overal instrumenten. Kasten vol strijkstokken. Achteraan een naar lak geurend atelier waar vier medewerkers met vaste hand schaven en vijlen aan violen en cello’s. De vuilniszakken vol houtkrullen zijn volgens Jan Strick geen last voor Net Brussel, maar gaan allemaal de

kachel in. Aan een van de muren hangt een gecraqueleerde foto die toont dat Maison Bernard al enkele generaties meegaat. “Het begon eind vorige eeuw bij André Bernard – de man op de foto. Ik heb zelf het vak geleerd van zijn zoon Jacques. In 1976 nam hij me in de leer en sinds 1986 run ik het atelier.”

Vierenveertig jaar bouwt Jan Strick intussen violen. Honderden instrumenten passeerden in zijn vakkundige handen. Toch blijft het elke keer een uniek proces. “Elk stuk hout is anders en moet je

op een andere manier interpreteren. Maar na al die jaren komt er wel een vorm van eenvoud in het maken. Ik weet waar de mogelijke valkuilen in het maakproces zitten, en hoe ik die moet omzeilen.”

Logischerwijs heeft Strick daarin een grote evolutie doorgemaakt. “Vroeger maakte ik violen voor vioolbouwers. Vanuit een technisch perspectief wou ik alles tot in de puntjes perfect uitvoeren. Nu is de klank die er uiteindelijk uitkomt voor mij van veel groter belang geworden. Ik heb van in het begin een toon in mijn hoofd waar ik naartoe probeer te werken. Ik werk, met andere woorden, veel meer voor muzikanten.”

Al verbetert hij zichzelf vrijwel meteen nadat hij het zo gezegd heeft. Hij creëert immers niet op vraag van uitvoerders, maar vooral vanuit een eigen drang. “Het gebeurt weleens dat muzikanten hier binnenwandelen met

de vraag naar bijvoorbeeld een ‘warm instrument met een volle klank’. Maar wat betekent dat? Mijn interpretatie daarvan kan iets helemaal anders zijn. Dus werken we vooral omgekeerd. Wij blijven instrumenten maken, nadien kan ons cliënteel uit het aanbod kiezen welke klank het meest bevalt.”

Of die aanpak rendabel is? “Dit doe je niet om rijk te worden, maar omdat het je passie is. Ons grote geluk is dat mensen voor een goede viool of een kwaliteitscello nog wel wat geld willen neerleggen. Ik zou niet graag in de schoenen van een gitaarbouwer staan, die veel minder kan vragen voor hetzelfde werk. En verder weten mijn vijf kinderen dat ze later niet al te veel centen, maar vooral violen zullen erven.” Bij die woorden verschijnt op het gezicht van Stricks zoon, die ook in het atelier werkt, een grote glimlach.

Maison Bernard, strijkinstrumenten

“Ik denk dat het belangrijk is om zelf ook musicus te zijn”

Johan Deblieck

Het is niet meer dan een kleine kist, nauwelijks een kubieke meter groot. Toch lijkt het instrument de hele ruimte in te palmen. Het kistorgel dat Johan Deblieck voor la Maîtrise NotreDame de Paris mag bouwen, staat centraal in zijn atelier te pronken. De orgelkas, het klavier en het pijpwerk zijn af. Binnenkort stroomt er ook lucht door en kan het naar het hoofdkoor van de Franse kathedraal verscheept worden. Een heel orgel, gewoon in de bestelwagen.

Wat Deblieck bouwt, is eigenlijk een kleinschaligere versie van de gigantische kerkinstrumenten. De techniek is identiek: lucht wordt door de pijpen gestuwd. Afhankelijk van welke toets je op het klavier indrukt, en welke registerschuiven je opentrekt, maak je met die luchtstroom een andere klank. “Het is een instrument waar je je heel bewust moet zijn van het belang van de klank. Want elke pijp die je maakt en plaatst, heeft invloed op het instrument in zijn geheel. Daar begint het voor mij dan ook. Als je een orgel bouwt, start je altijd met het tekenen van een plan, een beetje zoals een architect. Maar daarvoor heb ik eigenlijk al een bepaald timbre in mijn hoofd waar ik naartoe werk.”

Die expertise komt er natuurlijk niet zomaar. Het is de vrucht van Debliecks jarenlange ervaring als instrumentenbouwer én als organist. “Ik denk dat het belangrijk is om zelf ook musicus te zijn. Zodat je weet voor welke uitdagingen een uitvoerder staat. Je maakt het per slot van rekening voor hen.” Daarnaast rekent Deblieck vooral op de eeuwenoude geschiedenis van het instrument. “De waarheid vind je in de oude orgels. Je kan je alleen maar verbeteren in dit vak door naar andere instrumenten te luisteren. In het begin was ik erg onder de indruk van de klank van het kabinetorgel aan de Romaanse Poort in Leuven. Toen was ik natuurlijk ook zeer geïnteresseerd in het pijpwerk.”

Al mag de geschiedenis ook geen vooruitgang in de weg staan. Voor Deblieck is dat een evidentie – al zijn er puristen die daar anders over denken. “Ach, ik vind dat een belachelijke discussie. Mij maak je niet wijs dat Bach met zoiets als historische accuraatheid bezig was. Het ging hem alleen maar over de klank. De orgelpositieven van vandaag zijn een stuk krachtiger, omdat er nu ook krachtiger gemusiceerd wordt, en daardoor kunnen

orgels nu en dan ook solistisch aangewend worden.”

Een nieuwe rol die het instrument actueel houdt? “Het orgel is altijd geassocieerd met de kerk. Maar waar moet het naartoe als de rol van religie steeds verder afneemt? In de dertig jaar dat ik dit doe, heb ik nog nooit een aanvraag voor een stageplaats gekregen. Als het zo verdergaat dreigen we dit vakmanschap onherroepelijk te verliezen.”

Deblieck Orgelbouw, kistorgels

Johan Deblieck mocht het kistorgel voor de Notre-Dame in Parijs bouwen: “Het is een instrument waar je je heel bewust moet zijn van het belang van de klank.”

“De uitdaging zit hem in het verzoenen van het visuele met het akoestische”

John Joveniaux & Serge Michiels

Achter een brede garagepoort ligt het ruime atelier van Tao Guitars. Met brede werkbanken en een kelderverdieping vol gespecialiseerde machinerie. “Je had onze oorspronkelijke zolder moeten zien,” lacht Serge Michiels. “Dat was nog eens wat anders.” In twintig jaar tijd is het duo er inderdaad enorm op vooruitgegaan. Wat begon bij een business van kleine herstellingen, werd al snel een

zoektocht naar de ultiem geconstrueerde gitaar. “We hebben allebei een opleiding als luthier,” zegt John Joveniaux. “Maar voor we zelf begonnen met ontwerpen, hebben we eerst een aantal iconische modellen nagebouwd: de Gibson Les Paul, de Fender Stratocaster … zo leerden we hoe die instrumenten in elkaar zaten. Waar de sterktes, maar ook de kleine kantjes van die gitaren zaten.”

“Al snel begonnen we een eigen twist aan die kopieën te geven,” vult Michiels aan. “Het feit dat we met een stukje gitaargeschiedenis aan de slag gingen, verlamde ons niet. We zagen het net als een soort uitdaging: hoe kunnen we zo’n alom geprezen model toch nog verbeteren? Van daar was de klik snel gemaakt. We voelden allebei dat we die drang hadden om nu ook zelf aan de tekentafel te gaan zitten en echt met een wit blad te beginnen.”

Die sprong in het diepe loont. Ondertussen biedt Tao Guitars zeven eigen modellen aan. Van de als een Italiaanse sportslee gestroomlijnde Disco Volante, tot de Calder-achtig kronkelende klankkast van hun Sutorato. “Ze verdienen het om bij de beste hedendaagse gitaarbouwers gerekend te worden,” post een tevreden klant uit Roemenië op hun LinkedInpagina.

Die internationale aandacht hoeft volgens beide heren niet te verbazen. “Het was altijd onze ambitie om ook over de landsgrenzen met onze ontwerpen te scoren,” zegt Michiels. “Zeker in de Verenigde Staten bestaat er een relatief grote afzetmarkt voor dit soort custommade instrumenten. Daar worden ze soms zelfs als kunstobjecten verhandeld. Die markt hebben we ook nodig, omdat mensen nu eenmaal wat minder willen betalen voor een gitaar dan bijvoorbeeld voor een viool.”

Al voegt Joveniaux daar in één adem aan toe dat de pure esthetiek nooit de drijfveer achter een ontwerp mag worden. “We zijn instrumentenbouwers. Dan wil je ook dat je werk kan klinken. Het is zo dat een mooi ontworpen gitaar zeer artistiek kan zijn, maar als dat kunststukje niet te bespelen valt, vind ik dat we ons werk niet goed gedaan hebben. De uitdaging zit hem net in het verzoenen van het visuele met het akoestische.”

Tao Guitars, gitaren

John Joveniaux (met baard) en Serge Michiels: “Voor we zelf begonnen met ontwerpen, hebben we eerst een aantal iconische modellen nagebouwd: de Gibson Les Paul, de Fender Stratocaster.”

“Uitvoerders lijken steeds banger te zijn om hun instrument zelf onder handen te nemen”

Maxime Plateau

Het atelier van Maxime Plateau is met voorsprong het kleinste op onze route. Niet meer dan een nis in zijn winkel, verstopt aan een klein kasseibaantje achter het Albertinaplein. In Le 47 hangen veel gitaren, maar het meest indrukwekkend is de muur vol saxofoons, trompetten, trombones en klarinetten. Een groot deel daarvan heeft Maxime zelf opgekalfaterd, volledig handwerk is in de wereld van de blazers immers zeer uitzonderlijk.

“Als iemand me vijftigduizend euro geeft om een instrument te bouwen, dan kan ik dat vast en zeker volledig manueel. Maar waarom zou je dat doen? De opkomst van deze instrumenten hangt onlosmakelijk vast aan de industrialisering. Aan het begin van de twintigste eeuw was het plots mogelijk om die blazers, met alle techniciteit van kleppen en ventielen, door een machine te laten maken. Daardoor werden ze niet alleen beter, maar ook een pak goedkoper. Ze kregen

in die periode ook vrij snel een plaats in het symfonieorkest, maar wat mij betreft blijft dit het instrumentarium van het proletariaat, en moeten het dus vooral – relatief – goedkope instrumenten blijven.”

Zijn herstellingen en modificaties aan de instrumenten zijn dan ook vooral kleinschalig, en gebeuren vaak in overleg met een muzikant die op zoek is naar een instrument dat bij zijn specifieke speelstijl past. “Je kan met minimale aanpassingen al grote veranderingen aan de klankkleur realiseren. Maar je moet je wel realiseren dat zoiets altijd een zoektocht is. Vooral studenten van het conservatorium durven hier weleens binnen te komen met een onwrikbare visie op hoe hun instrument moet klinken. Dan kan je, denk ik, alleen maar teleurgesteld worden door mijn werk. Zelfs met de beste vakkennis kan je geen sound forceren. De blazer geeft aan wat er mogelijk is, jij kan

daarbinnen hoogstens wat accenten anders leggen. In dat opzicht hebben de jazzmannen die hier binnenwandelen het wat beter begrepen. Zij hebben vaker die openheid en die experimentele geest. Met hen wordt het een gezamenlijke zoektocht.’

Al is de belangrijkste uiting van Plateaus filosofie er vooral eentje die misschien wat tegen zijn eigen winkel ingaat. Want als instrumenten betaalbaar moeten blijven, doe je dat nog het best door ze zelf te repareren. “Wat mij betreft moet die vakkennis al op de muziekscholen aangeleerd worden. Het is heus niet zo moeilijk om een viltje in de kleppen van je saxofoon te vervangen of om een nieuwe kurken voering aan het mondstuk van je klarinet aan te brengen. Alleen lijken uitvoerders steeds banger te zijn om hun instrument zelf onder handen te nemen. Ik denk net dat je het daardoor alleen maar beter leert kennen.”

Gekerfd danslichaam

Tom Peeters is journalist en geeft Nederlandse les aan nieuwe en anderstalige Brusselaars in het volwassenenonderwijs. Tweewekelijks schrijft hij over hoe in zijn klas de wereld samenkomt.

Een avondloopje door de stad om de drukke dag uitgeleide te doen. Terwijl ik onder de triomfboog van het Jubelpark doorloop, flitst de videoclip van ‘Fils de joie’ van Stromae door mijn gedachten. Vanaf een balustrade bezingt de in militaire kledij gehulde maestro een onvolmaakte moeder terwijl zijn troepen gracieus door het park marcheren.

Thuisgekomen zoek ik de clip op en herken tussen de strijdkrachten een bekend gezicht. Is dat Mahor? De Congolese artiest zat in mijn eerste klas. Een timide jongen met wie ik me geen raad wist. Toen hij zijn resultaat kwam ophalen, slikte hij bij het horen dat het voor hem beter zou zijn om de cursus opnieuw te doen. Niet dat hij verrast was. Zijn hartbrekende reactie kwam enkel voort uit een zorg over geld: “Moet ik dan ook opnieuw betalen?”

Als danser wist hij dat hij een goede kans maakte. Het was een bewogen periode. Een korte tijd daarvoor had hij zijn eigen imperfecte moeder teruggevonden. Ze had hem laten zitten toen hij één jaar was. Hij wist dat ze naar België was vertrokken, maar waar precies, dat mysterie had hij in de dertig jaar na haar vlucht nooit kunnen ontrafelen. Toen hij in het Klein Kasteeltje zat, kwam het Rode Kruis de vrouw op het spoor in Aalst. De hereniging tussen moeder en zoon verliep moeizaam, maar intussen woont hij bij haar. “In het begin was er veel haat en wantrouwen, maar dat is bijna weg.”

Geheim agent

“Ik krijg van een leerling een still uit de videoclip van hem met Stromae”

“Oui, c’était moi, prof,” vertelt een montere Mahor aan de telefoon. Niet veel later klinkt er een melding van whatsapp: stills uit de videoclip en een TikTok-video van hem met Stromae.

Mahor was enkele maanden in België toen hij deelnam aan de audities voor ‘Fils de joie’.

Na een instabiele jeugd in verschillende pleeggezinnen vond Mahor zijn roeping als beeldend kunstenaar. Het noodlot sloeg toe toen hij probeerde een schilderij te verkopen aan de vrouw van een geheim agent. Jaloezie, doodsbedreigingen en valse beschuldigingen van deelname aan protesten tegen de regering van Joseph Kabila maakten dat hij zes jaar geleden de vlucht nam naar Europa.

Maar dat is het verleden. Tegenwoordig stapt Mahor elke dag trouw in de trein van de

Denderstreek naar de hoofdstad. In Brussel combineert hij een zoon van zeven maanden met twee jobs als sportanimator en een droom om artiest te worden. Dansen was zijn jeugd, het is nog steeds zijn leven vandaag. “Het is een manier van communiceren. Als ik stress heb of kwaad ben en ik dans, ça part. Het geneest me.”

Het leven is een onzekere reis, zeker voor een vluchteling. Het staat allerminst vast of Mahor in België kan blijven. Hoe dan ook wil hij opnieuw Nederlandse lessen volgen. “In Congo resten enkel leegte en gevaar, in Brussel wachten mijn kind en de belofte op een gevuld leven.”

De KVS volgt met interesse zijn dansvideo’s op Instagram. Tussen hem en Stromae verliep het zoals bij de zanger en de rest van de wereld: radiostilte. Gelukkig is er het prachtige lied over moeders en hun zonen. ‘Fils de joie’ lijkt te zijn geschreven op het gekerfde danslichaam van Mahor:

Laissez donc ma maman Oui je sais. C’est vrai qu’elle n’est pas parfaite C’est un héros

Reeks nalezen?

Wie alle columns van BRUZZ wil herlezen, kan de teksten terugvinden op BRUZZ.be/column

‘Ik walg van alle mensen, mezelf incluis’

Vanaf deze week houdt Les Nuits je wakker met muzikaal lekkers van onder meer Mount Kimbie, Eloi, Gaye Su Akyol, Nkisi, Togo All Stars en Erika de Casier. Maar als er één ding ons insomnia mag bezorgen, dan wel het Utopia van de postpunkposterboys van Yard Act. door Tom Zonderman

Op Where’s my Utopia?, het tweede album van de Britse indie darlings Yard Act, verhaalt zanger James Smith hoe hij als zesjarig jongetje met zijn ouders een uitje maakt naar Blackpool. Het is een traditie: de familie Smith woont elk jaar Illuminations bij, het lichtfestival dat de Noord-Engelse badplaats omtovert in een twinkelend wonderland. Maar deze keer loopt het mis. Nog voor hij het spektakel kan aanschouwen, kletst de kleine Smith na een klauterpartij in hun hotelkamer van de vensterbank en splijt lip en kin open. Pa en ma stoppen gauw pleisters en troost toe, maar de magie van het gebeuren is met de klap verdampt. “The Illuminations no longer of appeal,” blikt Smith terug in de song ‘Blackpool Illuminations’, “For I’d seen through the illusion when I bit the brick.”

Nog snel een sake

Smiths relaas, een uitgesponnen parlando op een afrobeat die uit de koker van Fela Kuti had kunnen komen, leest als een parabel. Nu hij zelf vader is van een driejarige en eindelijk van muziek zijn job heeft kunnen maken, vraagt hij zich af of hij gelukkig moet zijn of niet. “Finally, I’d made it,” zingt hij, “And for the first time, I felt truly free / With my beautiful family and my dream job no longer a dream.”

“Alles waar ik als tiener naar verlangde, is werkelijkheid geworden,” zegt Smith via Zoom vanuit zijn stulp in Leeds. “Ik verdien mijn boterham met muziek. Muziek die ook nog eens op applaus wordt onthaald. We krijgen live veel terug van ons publiek. Mijn helden strooien met lofbetuigingen. En toch is het nog steeds niet genoeg. (Glimlachje) Dat is de crux van

deze plaat. Ook als iedereen zegt: ‘Goed gedaan, you’ve made it’ gaat het leven verder. En dat is verwarrend.”

De zanger diept die gedachte verder uit in ‘An illusion’: “I’m in love with an

“We zijn boos en gefrustreerd, maar we wachten lekker tot iemand anders opstaat om de revolutie te ontketenen. Ik vind het steeds moeilijker om daarmee om te gaan”

illusion,” klinkt het, “Once the wheels are in motion / Swear I’ll join the revolution.” “Zoals het bereiken van mijn droom niet alle muizenissen wegspoelt, zo krijgen we de wereldproblemen niet in een-twee-drie opgelost. We worden verlamd door ontgoocheling en onthechting. We zijn boos, gefrustreerd, maar we wachten lekker tot iemand anders opstaat om de revolutie te ontketenen. Ik vind het steeds moeilijker om daarmee om te gaan.” Er zit ook veel meer cynisme in Where’s my Utopia? dan hij in eerste instantie wilde toegeven, zegt Smith. “Niet zelden walg ik van alle mensen, mezelf incluis. (Lacht) Tegelijk voel ik nog steeds wel hoop borrelen.”

“Send a letter to my son, tell him that I’m drunk again,” zingt Smith met een brede grijns, “Tell him it’s a buzz having this much fun.” Sarcastischer dan deze lad maken ze ze niet meer. “Succes hebben is leuk, maar de comedown kan hard zijn.

James Smith duwt zijn bril recht: “Ook als iedereen zegt: ‘Goed gedaan, you’ve made it’ gaat het leven verder. En dat is verwarrend.”

Omdat iedereen door de pandemie aan huis gekluisterd was, was de release ook des te groter in de periode dat wij onze neus aan het venster staken. Niemand dacht aan de toekomst, iedereen leefde in het moment. En in dat moment wilde iedereen alleen maar losgaan, feesten, and soak up the noise.”

Zes maanden lang gingen Smith en co zo hard als ze konden. “Maar dan kom je op een punt dat het niet meer vol te houden is. Ik ben voorzichtig met de term ‘alcoholist’, er zijn mensen die met veel sterkere verslavingen kampen, maar mijn drinkgedrag begon echt gevaarlijk te worden. De muziekindustrie staat er uiteraard om bekend dat ze je alles geeft wat je nodig hebt om de volgende dag te overleven. (Lachje) Maar nu sta ik al veertien maanden droog. Op een shot sake toen we in Japan waren na dan. Zie het als een toast.”

Over het muurtje bij Brad Pitt

Met zijn debuut The overload plaatste Yard Act zich twee jaar geleden in de voorhoede van de golf pittige postpunkbands die ons van over het Kanaal overspoelden, denk aan Idles, Fontaines D.C. en The Murder Capital. Maar “post-punk’s latest poster boys,” zoals ze zichzelf tongue in cheek omschrijven in hun single ‘We make hits’, wilden meer dan hoekige gitaren en lui ‘spreekzingen’. “Bands zijn niet graag deel van een scene,” knikt Smith. “Maar dat label heeft ons wel in de schijnwerpers gezet, dus daar ben ik dankbaar voor.”

Met de tussentijdse single ‘The Trench Coat Museum’, een knipoog naar het onafscheidelijke kledingstuk van Smith,

ENTRE INSOMNIE ET UTOPIE

FR À partir de cette semaine, Les Nuits vont vous garder éveillés avec Mount Kimbie, Eloi, Gaye Su Akyol, Nkisi, Togo All Stars et Erika de Casier. Mais s’il y a bien un concert qui doit vous empêcher de dormir, ce sont les post-punks de Yard Act. Avec leur deuxième album Where’s my Utopia?, les boys de Leeds pleins de sarcasme ont troqué leurs guitares acérées et leur spoken-word nonchalant pour des beats de hip-hop bien lourds, des lignes de basse funky et des scratchs post-modernes. « J’ai toujours autant aimé les guitares que les Beastie Boys, Beck et Gorillaz », nous dit le leader James Smith.

toonde de band vorig jaar al zijn liefde voor dansbaar spul. Het nummer was de eerste song die ze opnamen met Remi Kabaka Jr., de Londense producer en drummer van Gorillaz, die op Where’s my Utopia? een sleutelfiguur werd. De echo van Gorillaz is onmiskenbaar in nummers als ‘Grifter’s grief’ of ‘We make hits’, die funky beats en rockende gitaren puntig samenballen. Net zo goed hoor je de folkhopgroove van Beck in songs als ‘Petroleum’, dat zo op diens klassieker Odelay had gekund. “Toen ik als elfjarige knul verslingerd raakte aan Eminem, reikte mijn pa me Public Enemy en N.W.A aan. Hiphop, funk en big beats zitten in mijn DNA. Beastie Boys, Gorillaz en Beck zijn wat mij betreft de grote drie.”

Dat hij bij die laatste thuis verzeild raakte op een avond in LA, noemt Smith “wicked.” “Beck had een remix gemaakt voor Gustaf, de band waar we toen mee op tournee waren door de VS. Op een bepaald moment had hij hen bij hem thuis uitgenodigd, en wij sloften gewoon mee. Beck woont naast Brad Pitt, moet je weten. We zijn over het tuinhek gaan piepen om te zien of Brad zijn bloemen niet toevallig water aan het geven was. (Lacht) Ik had gehoopt om wat te kunnen jammen met Beck, maar hij wilde naar Talking Heads luisteren en lullen over touren door Groot-Brittannië. Ook cool. Maar ik zweer het je, de volgende keer als we in LA zijn, nemen we een track met hem op.”

Where’s my Utopia? van Yard Act is uit bij Universal, op 28/4 staan ze in de Botanique tijdens Les Nuits (> 5/5), botanique.be

INSOMNIA AND UTOPIA

EN Starting this week, Les Nuits will keep you awake with musical delights from the likes of Mount Kimbie, Eloi, Gaye Su Akyol, Nkisi, Togo All Stars, and Erika de Casier. But if there’s one gig we wouldn’t miss for the world, it’s that of the postpunk poster boys of Yard Act. On their second album Where’s my Utopia?, the lads from Leeds, not afraid of a bit of sarcasm, swap their angular guitars and lazy spoken vocals for thick hip-hop beats, funky basslines, and postmodern scrawl. “I have always loved guitars just as much as Beastie Boys, Beck, and Gorillaz,” says frontman James Smith.

>August ’24

Parc duCinquantenaire

Jubelpark

www.horizon2030bxl.be

Pop & JazzExpo Film

Vrij als een vogel

Ottilie ‘Ottla’ Kafka was de jongste zus van de Praagse schrijver Franz Kafka. Haar aardse bestaan eindigde in Auschwitz, maar Bert Dockx (Flying Horseman, Dans Dans) laat haar voortleven in zijn ensemble Ottla, dat vrijheid en onbegrensdheid als een ereteken draagt. De Antwerpse gitarist trekt lijnen tussen jazz, progrock en psychedelica, en geeft op Ottla’s tweede album Vogel veel ruimte aan zijn kompanen – onder wie multi-instrumentalist Thomas Jillings – om hun vleugels te spreiden.

OTTLA 26/4, Beursschouwburg, beursschouwburg.be

Strijdlust uit de Balkan

Balkan Trafik viert opnieuw drie dagen lang artiesten uit Oost-Europa, of zij die die spirit uitdragen. Zoals Manu Chao, die het festival op dag één aftrapt. De Spaans-Franse activist-zanger is na een zekere radiostilte aan een comeback bezig. Dat doet hij niet met een duizendkoppige begeleidingsband zoals weleer, maar in zijn eentje, met zijn akoestische gitaar. Chao is intussen de zestig voorbij, maar nog steeds strijdvaardig.

BALKAN TRAFIK 25 > 27/4, De Brouckèreplein, balkantrafik.com

Honing uit Dijon

Vrouwelijke dj’s rule the world, of dat besluiten we toch wanneer we een blik werpen op de affiche van Hangar Festival, de tweedaagse voor elektronische muziek aan het kanaal. Blikvanger is alvast Honey Dijon, die samen met Beyoncé op dier album Renaissance mee de zwarte roots van house mocht blootleggen. Verder springen ook

HAAi en Gabrielle Kwarteng, en de Brusselse talenten Clara D en Lilihell in het oog. (TZ)

HANGAR FESTIVAL 27 & 28/4, Heembeekkaai, thehangar.be

Het hotspotste weekend

Als er één weekend is waarin Brussel in de buurt komt van wat The New York Times eind 2015 poneerde – “Why Brussels is the new Berlin” –, dan wel het laatste van april. Want dan zet hedendaagsekunstbeurs Art Brussels de hele stad op stelten. Op Brussels Expo kan je kijken, kopen en je suf lopen, maar trek voor de indigestie intreedt ook eens naar de vele galeries, musea en kunstruimtes die het hele jaar door van Brussel de place to be maken.

ART BRUSSELS 26 > 28/4, Brussels Expo, artbrussels.com

Bijou Brussel

Het zal geen toeval zijn dat de Brussels Jewellery Week van start gaat op precies het moment dat Art Brussels binnen- en buitenlandse collectioneurs naar de stad lokt. Bij MAD Brussels kunnen die, samen met de rest van de wereld, naar de groepstentoonstelling Particles, de expo Be.NEXT toont dan weer de juweelkunstenaars van de toekomst, en Be.TOUR trekt op ‘schattenjacht’ door de stad.

BRUSSELS JEWELLERY WEEK 25/4 > 5/5, verschillende locaties, brusselsjewelleryweek.com

Buda will be back

De tentakels van Art Brussels reiken blijkbaar zelfs voorbij de grenzen van de hoofdstad. Met Border Buda opent in datzelfde weekend een openluchtexpo waarin curatoren Anna Laganovska en Koi Persyn samen met twaalf kunstenaars de blik weer op het te lang genegeerde industrieterrein op de grens van Machelen, Vilvoorde en Brussel willen vestigen, om het zo met verbeelding te doen heropleven. (KS)

BORDER BUDA 26/4 > 26/5, industrieterrein Buda, borderbuda.be

Wenen om Winehouse

Dertien jaar geleden werd de vervloekte 27 Club uitgebreid met Amy Winehouse. De Londense raszangeres die stenen kon laten huilen, verloor zichzelf in verslavingen, terwijl de wereld er via de rioolpers op stond te kijken. Dat lelijke verhaal bracht Asif Kapadia in de documentaire Amy Back to black is een veel zachtere, verbloemende biopic, die inzoomt op de liefde tussen Amy Winehouse en haar allesbehalve onbesproken lief Blake Fielder-Civil.

BACK TO BLACK UK, dir.: Sam Taylor-Johnson, act.: Marisa Abela, Jack O’Connell, Eddie Marsan

Barbenheimer 2

Ryan Gosling en Emily Blunt scoorden een Oscarnominatie door de partner te vertolken van de titelpersonages in dé filmfenomenen van 2023: Barbie en Oppenheimer. Nu delen ze het scherm in de romantische actiekomedie The fall guy. Gosling speelt een stuntman die zijn comeback maakt na een zwaar ongeval. Het verhaal stelt niets voor, maar de vele stunts en het wervelende samenspel zorgen voor lekker veel popcornpret.

THE FALL GUY US, dir.: David Leitch, act.: Ryan Gosling, Emily Blunt, Aaron Taylor-Johnson

Kort maar krachtig

Het voordeel van kortfilms is dat je er meerdere na elkaar kan bekijken. Dat maakt het bijna onmogelijk om van het populaire Brussels Short Film Festival terug te keren zonder een goede film achter de kiezen te hebben. De 27e editie van het Brussels Short Film Festival selecteerde zo’n 300 films van over de hele wereld. De sfeer zit haast altijd goed. Maar traditioneel piekt de ambiance tijdens de Nacht van de Kortfilm. (NR)

BRUSSELS SHORT FILM FESTIVAL 24/4 > 4/5, verschillende locaties, bsff.be

Back to black Art Brussels Ottla

Klein onderhoud

Sarah Lederman, filmmaker in de geest van Chantal Akerman

‘Ik wil de schoonheid van het kleine tonen’

In het kader van de tentoonstelling Chantal Akerman: travelling presenteert Bozar het werk van aanstormend talent Sarah Lederman. Haar verwantschap met de gevierde regisseuse van Jeanne Dielman, 23, quai du Commerce, 1080 Bruxelles behoeft weinig betoog. “Haar relatie tot Brussel, tot het queer zijn en tot haar joodse identiteit zijn drie elementen die mij ook na aan het hart liggen,” vertelt Lederman. “Al wou Akerman daar nooit op worden vastgepind, het blijft bijzonder hoe ze die elementen in haar films op een subtiele manier en steeds anders behandelt.” Lederman raakte op haar zestiende zwaar onder de indruk van Akermans Portrait d’une jeune fille de la fin des années 60 à Bruxelles. “Ik hield van de subtiele, pure manier van vertellen. De dingen werden niet uitgesproken maar getoond.”

Aan de vertoning van Ledermans drie kortfilms gaat een introductie vooraf door Lukas Dhont. De Vlaamse regisseur die met Girl en Close in de prijzen viel op het Festival van Cannes rekent haar tot de vijf regisseurs, de future five, die het filmlandschap verrijken. “Het gaf me vertrouwen: wanneer ik dicht bij mezelf blijf, kan ik iets universeels vertellen dat anderen raakt.“

In de bloedmooie documentaire Les racines de l’eau verkennen twee jonge vrouwen samen hun joodse identiteit. Een van de twee is Sarah Lederman zelf. “Ik had toen behoefte aan bevestiging van wie ik ben en ontmoette Morgane, die net als ik onzeker haar joodse identiteit onderzocht. Wanneer we niet naar het badhuis mogen voor het reinigingsritueel, omdat we niet getrouwd zijn en niet orthodox zijn, lijkt de deur voor ons dichtgeslagen. We horen er niet bij. Maar eigenlijk zijn we niet van zin om religieuzer te worden en willen we niet eens in hun plaatje passen. We voeren het ritueel zelf uit en dat blijkt minstens even waardevol.”

Fictiefilm Friday, 1st of July is al even fijngevoelig en zinnenprikkelend. “Ik sta zo in het leven. Ik zoek naar kleine, herkenbare momenten en probeer hun schoonheid en lichtheid te capteren.” Op dit moment monteert Lederman een nieuwe documentaire over de rouw om haar vader. “Het is weer persoonlijk: ik ga na of je binnen zo’n zwaar rouwproces toch nog die lichtheid kan vinden. Mijn eerste fictielangspeler snijdt dezelfde thema’s aan: een joodse, queer vrouw rouwt om haar vader en zoekt naar zichzelf in Brussel.”

NIELS RUËLL

Sarah Lederman stelt haar films Les racines de l’eau, Light en Friday, 1st of July voor op 24/4 in Cinema RITCS, bozar.be

Select Aanraders van de week

PodiumKlassiekLiteratuur

Odyssee

Le présent qui déborde van Gouden Leeuw-winnares Christiane Jatahy omvat zowel film als theater. Het hart ervan ligt immers in een filmreis door Jenin, Palestina, vluchtelingenkampen in Griekenland en Libanon, de binnenstad van Johannesburg en het regenwoud van de Amazone, tot in Rio de Janeiro. De acteurs uit deze gemeenschappen gebruiken de verzen uit Homerus’ Odyssee. Fictie wordt zo vermengd met echte verhalen van gevluchte kunstenaars.

CHRISTIANE JATAHY: LE PRÉSENT QUI DÉBORDE 25 > 27/4, Théâtre National, kaaitheater.be

Over de bok getild

De bok is het zwarte beest van elke leerling in de middelbare school. Zoals hij daar onverstoorbaar en onomstotelijk in het midden van de turnzaal staat, scheidt de bok onverbiddelijk de onsportieve geiten van gymnastieke GOATs. In deze voorstelling met veel beweging en weinig woorden onderzoekt gezelschap BATMAT de spelregels van het leven in en rond de traumatische turnzaal. Wie daar niet sterk is, moet slim zijn.

BATMAT: BOK 24/4, 6+, BRONKS, bronks.be

Single zkt. fietser

Het Brusselse D°eFFeKt heeft een nieuw stuk klaar. Hij fietst is een tragikomische collegevoorstelling over de liefde en verliefd zijn. Een lofzang op het leven. Een baken van hoop en herkenning voor gebroken harten en verdwaalde vlinders. Zoek je een goede man met een vaste job, een kinderwens en een gezonde hobby als fietser? Onder leiding van regisseur Arnaud Deflem speurt D°eFFeKt de singlemarkt voor je af. (MB)

D°EFFEKT: HIJ FIETST 25 > 28/4, GC Essegem, essegem.be

Solistenorkest

In een concerto gaat een solist traditioneel in dialoog met het orkest. Wat dan als het orkest zelf solist wordt? Die revolutionaire vraag stelde componist Béla Bartók zich een kleine eeuw geleden. In zijn Concerto voor orkest krijgt zowat elk instrument wel een moment in de spotlights. Dit keer dus geen ingevlogen haantje-de-voorste naast dirigent Kazushi Ono, de muzikanten van Brussels Philharmonic maken er een indrukwekkend onderonsje van.

BRUSSELS PHILHARMONIC: LIGETI & BARTÓK 26/4, Flagey, flagey.be

Gitarige Goldberg

Een klapstuk als de Goldbergvariaties, daar bestaan heel wat versies van. Transcripties voor zowat elk instrument en elke bezetting. Aan die stapel bladmuziek voegen Thibaut Garcia en Antoine Morinière nu nog een partituur toe. De gitaarvirtuozen vertalen de originele noten voor de metalige klavecimbel naar een auditieve wereld van nylon snaren. Om dat allemaal juist te vertolken, lieten ze zelfs twee bij elkaar horende gitaren maken.

THIBAUT GARCIA & ANTOINE MORINIÈRE 26/4, Bozar, bozar.be

Blokfluiten

Verban de traumatische gedachten aan de middelbare school: de blokfluit is zoveel meer dan het gesnerp dat uit plastic schoolinstrumenten komt. Zeker als je de uitvoering aan het vierkoppige Delle Donne Consort overlaat. In Das Haus combineren ze hun houtblazers met de stem van componiste Vigdis Hansa Elst, en confronteren ze noten uit de Vlaamse polyfonie met de live electronics van Maarten Buyl. (JC)

DELLE DONNE CONSORT, VIGDIS HANSA ELST, MAARTEN BUYL 27/4, Palazzo, dashaus.be

Badass punk poet

Dichter en schrijver Eileen Myles heeft er bijna een halve eeuw schrijverschap op zitten, maar het waren de heruitgave van hun eerste roman, Chelsea girls, en de steun van beroemdheden als Kim Gordon, Beth Ditto en Lena Dunham die enkele jaren geleden de grote wereld met de neus op hun radicaal vloeibare werk duwden. Bozar ontvangt de ontembare badass punk poet en voormalige Amerikaanse presidentskandidaat voor een transformatieve avond.

MEET THE WRITER: EILEEN MYLES 30/4, Bozar, bozar.be

Spelenderwijs

Van Sterput, ons favoriete stukje Brusselse ondergrond, kreeg het collectief Apprendre à Tuer carte blanche. Na een residentie in 2023 komt de Brusselse bende met een nieuwe uitgave en een groepstentoonstelling. Polly Max & Mighty Pocket verzamelt schilders, tekenaars, fotografen, stripmakers en textielkunstenaars als Nils Bertho, Noémie Barsolle, Nina Cosco en Diego Lazzarin rond het thema van kinderspeelgoed.

POLLY MAX & MIGHTY POCKET 25/4 > 5/5, Sterput, sterput.org

Wereldvrede

Vorig jaar verscheen van de hand van de Franse meester van de klare lijn Floc’h een hommage aan het universum van Edgar P. Jacobs’ Blake en Mortimer, naar een scenario van José-Louis Bocquet en Jean-Luc Fromental. ‘De kunst van het oorlogvoeren’ voert onze helden op in New York, waar de Verenigde Naties én de wereldvrede ernstig worden bedreigd. (KS)

FLOC’H: BLAKE & MORTIMER – L’ART DE LA GUERRE 25/4 > 18/5, Galerie Champaka, galeriechampaka.com

Meet the writer: Eileen Myles

Brussels Philharmonic: Ligeti & Bartók Christiane Jatahy: Le présent qui déborde

Eat & Drink Win Tickets

The Beerlab •

De rooftopbar The Beerlab profileert zich als de nieuwe tempel van het Belgische bier, maar stelt ondanks de uitstekende locatie meer dan teleur: het is antireclame voor de nationale brouwkunst.

De prachtige renovatie van de Beurs maakte ons nieuwsgierig naar de bar op het dak van het gebouw. Ondanks de verleidelijke pitch – een kaart met meer dan 150 bieren, waarvan 49 van het vat, een record in de stad? – hebben we even gewacht voordat we erheen gingen. Omdat we het voorgevoel hadden dat een bezoek op een teleurstelling zou uitdraaien?

Misschien. Maar ook om het team de tijd te geven om zich in te werken. Helaas.

Laten we, om niet meteen een desastreus beeld te schetsen van deze kille, onpersoonlijke plek, eerst vermelden wat de schade nog enigszins beperkt. Ten

ESFAA

5x2 tickets, Flagey, 27/4

Met negen andere festivals lanceert het Brussels Short Film Festival de European Short Film Audience Award. Mail ‘ESFAA’

eerste is dat de ligging. Het dak, dat uitkijkt op het stadhuis, is versierd met een imposante beeldengroep en biedt een prachtig uitzicht op het centrum van de stad, met in de verte ook het Justitiepaleis. Dit is, kortom, de perfecte plek voor toeristen die een selfie willen nemen. Ten tweede is er de warme ontvangst door het vriendelijke barpersoneel. Een derde punt is er niet, vanaf hier gaat het bergafwaarts. Eerlijk gezegd konden we onze ogen niet geloven toen we de bierkaart zagen. Het was alsof we terug in de tijd stapten, alsof er tussen 1990 en 2024 niets was gebeurd. De craftbeerbeweging? Vergeten. De brouwerijen die het Belgische brouwerijlandschap vernieuwden, zoals De Ranke, Brasserie de la Senne of Dupont? Het is alsof ze nooit hebben bestaan. Ook was er geen spoor van Brusselse referenties zoals

Jeroom en Benzamien

5x2 tickets, GC De Kroon, 4/5

Theatergezelschap Meiklokje vertaalt

Ernest Claes’ boek over twee slagers naar het podium. Mail ‘Jeroom’

Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be

Brasserie de la Mule, En Stoemelings, het historische Cantillon of zelfs L’Ermitage.

De lobbygroep Belgische Brouwers, die het project aanstuurt, brengt een industriële versie van ons erfgoed: Leffe (5,90 euro voor 33 cl), Liefmans On the Rocks (5,70 euro voor 33 cl), Jupiler (4,70 euro voor 33 cl). Een ramp voor het ‘land van het bier.’ Help! Ten einde raad vroegen we om een bitter bier met body. De voorgestelde St-Feuillien (6,40 euro), waterig en vlak, voldeed niet aan de vraag.

De lekkere worst (9 euro) en de olijven (4 euro), correct maar koud, volstonden niet om van mening te veranderen. Je komt hier beter voor een glas wijn, zoals de zeer goede Tète Blanche van Nicolas Grosbois voor 5 euro. Beter wordt het hier niet.

TEKST: MICHEL VERLINDEN

FOTO: SASKIA VANDERSTICHELE

Toi, moi, Tituba

5x2 tickets, KVS BOX, 4/5

Kunstenaar Dorothée Munyaneza en haar gezelschap Kadidi maken ruimte voor onderdrukte stemmen. Mail ‘Tituba’

Anspachlaan 80, Brussel, Instagram: thebeerlab.brussels

Tania Van der Sanden

‘Hulp vragen is sterk’

Als Tania Van der Sanden theater speelt, zoals in Amor mundi van Theater Malpertuis, dan gaan wij kijken. En als Tania Van der Sanden vijf inzichten deelt, dan lezen wij die in stilte.

door Michaël Bellon

Als het niet gaat zoals het moet, dan moet het maar zoals het gaat

Probeer in je leven zo flexibel mogelijk te zijn. Als je iets gepland hebt en er komt iets tussen, ga daar dan zo ontspannen mogelijk mee om. Soms moet je je gewoon aanpassen, en dat kan je in alle rust doen.

Hulp vragen is sterk

Mijn leven lang ben ik ervan uitgegaan dat hulp vragen een teken van zwakte was. Tegelijk mocht iedereen mij om hulp vragen. Intussen weet ik beter, en dat heeft ook te maken met het alcoholprobleem dat ik heb gehad. Dat is pas goed gekomen vanaf het moment dat ik hulp vroeg.

“Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan”

Die uitspraak wordt altijd aan Astrid Lindgrens Pippi Langkous toegeschreven, maar zij heeft dat blijkbaar nooit zo gezegd. Toch is het een goeie. Ik heb dikwijls dat idee dat ik iets niet ga kunnen, maar als ik ermee begin, lukt het best. Of het nu gaat over koken of het invullen van ‘Karels crypto’, nu een van mijn favoriete bezigheden.

“Everyone you meet is fighting a battle you know nothing about. Be kind. Always”

Nog zo’n quote die aan verschillende mensen wordt toegeschreven. Mijn dochter schreef hem onlangs op de krijtbordmuur. Niemand gaat zorgeloos door het leven, dus probeer begrip en empathie te hebben. Als iemand slechtgezind is, dan zal daar wel een reden voor zijn.

“Humor is de beste remedie”

Dit is een zin uit de afscheidsbrief van mijn vader, die ik vond nadat hij was gestorven en die ik heb gebruikt in de voorstelling T.A.N.I.A.! Als je ergens geen grappen over kan verdragen, ben je nog niet klaar met de verwerking. Lukt dat wel, dan is de kans groot dat je het hebt verwerkt en kan relativeren. Humor maakt het leven draaglijker.

Op 30/4 staat Tania Van der Sanden met Amor mundi van Piet Arfeuille en Theater Malpertuis in de KVS BOX, kvs.be

Bezoek de Europese instellingen op 4 mei, neem deel aan interactieve activiteiten en leer alles over de Europese verkiezingen.

Opendeurdag - 4 mei - 10.00 - 18.00 europeday.europa.eu

Brusselkiest.be

Alle partijen, programma’s en kandidaten voor Brussel handig gebundeld met nieuws over de verkiezingen, achtergrond, analyses en duiding.

Dossier ‘De Stenen’

Betaalbaar wonen staat hoog op de politieke agenda in de aanloop naar de verkiezingen van 9 juni. De vraag naar sociale woningen is enorm in Brussel, maar linkse en rechtse partijen kunnen op dat vlak moeilijk door één deur. BRUZZ belicht de grootste uitdagingen op het vlak van wonen, ruimtelijke ordening en energie.

Je leest er alles over, volgende week in het dossier 'De Stenen’.

Vacature: medewerker groen- en reinigingsdienst (E1-E3 of D1-D3) en poetshulp in gemeentescholen/gemeentelijke gebouwen (E1-E3)

Gemeente Zemst

Gemeente Zemst is op zoek een medewerker groen- en reinigingsdienst (E1-E3 en D1-D3) en naar een poetshulp voor de gemeentescholen en gemeentelijke gebouwen.

Medewerker groen- en reinigingsdienst (E1-E3 of D1-D3)

Je maakt deel uit van het technische team dat de wegen en het openbare groen beheert. Je zorgt ervoor dat de burgers gebruik kunnen maken van verzorgde en veilige infrastructuur. Dit alles doe je met grote aandacht voor de geldende veiligheidsvoorschriften.

Meer concreet hebben we twee functies...

Als medewerker groen sta je in voor onkruidbestrijding, snoeien, maaien en aanplanten van het openbare groen.

Als operator/chauffeur van een borstelveegmachine ben je geheel zelfstandig verantwoordelijk voor het schoonhouden van de openbare ruimte. Aan de hand van een kaart onderhoud je jouw werkgebied. Op deze kaart kan jij precies zien in welke straten jij de stoepen, goten en bestratingen moet vegen.

Poetshulp in gemeentescholen en gemeentelijke gebouwen (E1-E3)

Als medewerker van het poetsteam sta je mee in voor de netheid en de hygiëne in onze gemeentescholen of gemeentelijke gebouwen..

Concreet...

Flexibiliteit is je grootste troef! De schoolgebouwen en gemeentelijke gebouwen worden grotendeels gepoetst voor en na de lesuren/kantooruren.

Je maakt deel uit van een poetsteam dat instaat voor het onderhoud van de scholen of gemeentelijke gebouwen.

Je stelt je collegiaal op, je hebt zin voor orde en netheid en je kan zelfstandig je taken afwerken. Interesse in één van deze vacatures? Solliciteer dan via de website van Gemeente Zemst www.zemst.be/vacatures-bij-zemst DB117044D4

Wijzoekencollega’svooronze buitenschoolseactiviteiten

Jevolghetteamvan kinderbegeleidersop.

Jestaatinvooreenbredewaaier aantakenvoordeuitbouw, evaluatieenorganisatievan hetIBOendespeelpleinwerking.

Steljekandidaat voor 15mei2024 er ng.

Kinderbegeleider

Verantwoordelijke www.overijse.be/jobs

Jezorgtvoorhetonthaal,toezichten deopvangvankleutersenlagere schoolkinderen.

cht en re

Vragen? Bel027853360 ofmail personeelsdienst@overijse.be

Kijkvoordevolledigejobbeschrijving,voorwaardenenprocedureop:

Steljehethelejaar doorkandidaat DB117736D4

•Vanaf €199.500

•1 tot 3 slaapkamers

• Unieke ligging vlakbij Brussel Centrum

• Ruime zuidgerichte terrassen

•Fantastisch zicht op het park van Scheutbos

•Hoogwaardige afwerking

BEZOEK ONS MODELAPPARTEMENT Schrijf je hier in: www.motownparc.com

ontdekking Van de ene

andere naar de

In Wallonië ligt alles op een steenworp van elkaar. Geniet van betoverend erfgoed, verrassende steden en adembenemende natuur.

VISITWallonia.be/ontdekkingen

Bouillon© WBTDavid Samyn

Tombeau du Géant© WBTDavid Samyn