BRUZZ editie 1893 (05-06-2024)

Van migraine tot menopauze

Slijmerig en hongerig

Slakkenplaag in stadstuintjes 21

Brusselse beauty-influencers veroveren Instagram

Jongeren in het stemhokje

Voor de eerste keer stemmen 22

Sofie Peeters claimt het vrouwenlichaam 06

14

Corruptie en proteststemmen

Weinig animo voor Europese verkiezingen bij expats

18 Brussel inlijven en annexeren

De onrealistische plannen van Vlaams Belang

26 Gegokt en verloren

BRUZZ-columnist Reinout Vander Hulst over het kwakkelseizoen van Anderlecht

05 EDITO

06 HET GESPREK Sofie Peeters schreef een boek over het vrouwenlijf

10 IN BEELD Ivan Put

12 IN DE KIJKER Buiten de Nederlandstalige vijver vissen wordt cruciaal

13 BEELDCOLUMN Kim Duchateau

19 KORT GESPREK Brikdirecteur Jurgen Ral wil extra studentenkoten in Brussel

21 BEESTIG BRUSSEL De slakkenplaag en hoe ze te bestrijden

22 BRUSSEL KIEST Jongeren over de eerste keer in het stemhokje

27 BIG CITY Wie was de ‘Skieven Architek’?

28 DE SLAAPKAMER van Lykke

30 COVERSTORY Brusselse influencers scoren op social media met make-uptips, -tricks en -tutorials

36 COLUMN Hete patatten uit India

37 SELECT Pepijn Lanen en Alejandro Zambra, pennende papa’s Klein onderhoud Ucci Why Eat & Drink Mendo De vijf inzichten Peter Vermeersch

Heel wat jongeren gaan zondag ook in Brussel voor het eerst stemmen. Romeo is een van hen.

Los. Het. Op.

We hebben de afgelopen weken met veel Brusselaars gepraat. En we hebben de boodschap begrepen: “Los het op”. Brussel staat op een kantelpunt. Het is tijd voor eerlijke lonen, volle brooddozen, een leerkracht voor de klas, betaalbare woningen, echte fietspaden, propere straten en veilige metrostations. Wij kunnen dat.

Ontdek hier wie we zijn.

COLOFON

BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80

Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393

van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 35 euro per jaar.

OPLAGE

55.000 exemplaren.

ADVERTEREN?

Marlies De Deygere 02-650.10.81

marlies.dedeygere@bruzz.be

DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be

ALGEMENE DIRECTIE

Dirk De Clippeleir

COÖRDINATOR MAGAZINE

Maarten Goethals

ARTDIRECTOR

Heleen Rodiers

VORMGEVING

Ruth Plaizier

EINDREDACTIE

Karen De Becker, Kurt Snoekx

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

Eva Christiaens, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Michaël Bellon, Annelies Bontjes, Jasper Croonen, Andy Furniere, Tom Peeters, Tom Peeters, Niels Ruëll, Indra Rypens, Freya Van Nieuwenhuysen, Michel Verlinden, Joke Vylders (medewerkers)

VERTALING

Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, Aurélien Garcia, George Holmer FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Delphine Frantzen, Ivan Put, Saskia Vanderstichele

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Koen Cypers

Flageyplein 18, 1050 Elsene.

BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij Printing Partners Paal-Beringen

en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

MELD NIEUWS

Zelf nieuws gespot?

Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.extranet.brussels

WWW.BRUZZ.BE

Maarten Goethals

Coördinator Magazine

9 juni

“Hoe dan ook: na zondag ligt Brussel in een nieuwe plooi”

FR Dimanche prochain, à partir de seize heures environ, les résultats des élections seront progressivement connus. Les premières tendances, les premières réactions, les premiers reportages d’ambiance aux QG des partis, les premières explications par des experts… BRUZZ vous informe tout au long de cette journée décisive. Le MR deviendra-til le plus grand parti, comme le laissent présager les derniers sondages ? Le PS perdra-t-il des électeurs au profit du PTB, et par conséquent le poste de ministre-président ? Défi, qui n’a pas d’argument de vente clair et unique, pourra-t-il faire front ? Et la chute d’Ecolo sera-t-elle aussi vertigineuse que cela ? Du côté flamand aussi, il y a de nombreuses questions. Le Vlaams Belang profitera-t-il à Bruxelles de sa popularité du côté flamand, malgré des têtes de liste invisibles à Bruxelles ? La N-VA et le CD&V parviendront-ils à tenir tête ? Est-ce que Vooruit paiera le départ de Fouad Ahidar ? Est-ce que l’Open VLD doit se préparer à une traversée du désert ? Et quel sera l’impact de la pénible campagne de Groen sur le groupe bruxellois ? C’est l’électeur qui décide, et une partie des électeurs ira aux urnes pour la première fois et a un penchant pour les extrêmes (p. 22). Mais quoi qu’il en soit, après dimanche, Bruxelles devra s’adapter à une nouvelle réalité.

Komende zondag, vanaf een uur of vier in de namiddag, zullen de resultaten van de verkiezingen binnenstromen. De eerste tendenzen, de eerste reacties, de eerste sfeerreportages aan de partijhoofdkwartieren, de eerste duiding door experts … Wie niets wil missen van de Brusselse campagne, kan uiteraard de hele dag terecht bij BRUZZ. Om meerdere redenen wordt 9 juni een politiek interessant moment. Wat met de MR? Mag die zichzelf tot de grootste kronen, zoals de laatste peilingen voorspellen? Moet de PS klappen incasseren van de PTB, en daardoor het minister-presidentschap afstaan? Kan een partij als Défi, zonder een duidelijk unique sellingpoint, nog een vuist maken? En Ecolo, hoe diep wordt de val? Aan Vlaamse kant rijzen evenveel vragen. Kan Vlaams Belang profiteren van de wind in de zeilen, ondanks onzichtbare kopstukken in Brussel? Houden de N-VA en CD&V stand? Zal Vooruit betalen voor het vertrek van Fouad Ahidar? Moet Open VLD zich opmaken voor een tocht door de woestijn? En hoe straalt de moeilijke campagne van Groen af op de Brusselse fractie?

De kiezer beslist – en een deel van die kiezers gaat voor het eerst naar het stemhokje en neigt naar extremen (p. 22). Maar hoe dan ook: na zondag ligt Brussel in een nieuwe plooi.

EN The results from next Sunday’s elections will start to come in from around four o’clock in the afternoon. The first trends, the first reactions, the first feelers at party headquarters, the first interpretations by experts... If you don’t want to miss anything of the Brussels campaign, BRUZZ will, of course, be there all day long. The day will, for several reasons, be a politically interesting moment. What about the MR? Can the liberal party crown itself the biggest, as the latest polls predict? Will the PS suffer blows from the PTB and thus need to relinquish the post of prime minister? Can a party like Défi, that lacks any definable unique selling point, still have an impact? How deep will Ecolo fall? There are just as many questions on the Flemish side. Can Vlaams Belang benefit from the wind in its sails, despite its leaders in Brussels being invisible? Will N-VA and CD&V hold the fort? Will Vooruit pay a price for Fouad Ahidar’s departure? Should Open VLD prepare for the opposition? How does Groen’s difficult campaign reflect on the party in Brussels? The voter decides – and some of those voters go to the polling booth for the first time and tend towards extremes (see page 22). But either way: after Sunday, Brussels will be a bit different.

‘Brussel moet meisjes aanmoedigen om ruimte in te nemen’

Het vrouwenlichaam is overal, zegt documentairemaker Sofie Peeters, maar in de geneeskunde nog vaak onzichtbaar. In een nieuw boek legt de auteur uit hoe we belangrijke kennis over het vrouwenlijf missen. “Het duurt bij vrouwen vaak langer om een juiste diagnose te krijgen.”

door Eva Christiaens en Maarten Goethals foto’s Saskia Vanderstichele

Nee, ze woont niet meer in Brussel. Sofie Peeters, voor eeuwig bekend om haar documentaire Femme de la rue over straatintimidatie in de hoofdstad, trok na haar studies richting Mechelen. “Ik werd hier bijna dagelijks lastiggevallen en was het echt beu,” vertelt ze over haar tijd in de Anneessenswijk, intussen twaalf jaar geleden. Zo zichtbaar en bekeken als de vrouw lijkt op straat, zo afwezig is haar lichaam in de wetenschap, zegt Peeters. In een nieuw boek Het vrouwenlijf en wat we er niet over weten laat ze zes bekende vrouwen aan het woord over een aandoening die bij hen, als vrouw, alleen of anders tot uiting komt dan bij mannen. Het gaat van migraine tot de menopauze en ADHD. “Ook auto-immuunziekten als reuma en lupus komen vaker voor bij vrouwen dan mannen. En 70 tot 90 procent van de patiënten met onverklaarbare symptomen zijn vrouwen.”

Heeft onze samenleving niet juist extreem veel aandacht voor het vrouwenlichaam?

SOFIE PEETERS: Inderdaad, de male gaze is er lang geweest en zie je nog altijd in films en reclame, met naakte vrouwen bijvoorbeeld. Bij wetenschappelijk onderzoek kwam de

focus op mannen ook lange tijd doordat ze stabieler leken op hormonaal vlak. In de jaren 1970 waren vrouwen zelfs uitgesloten van bepaalde proeven omdat ze weleens zwanger konden zijn. Dat is gelukkig veranderd, maar veel kennis loopt nog altijd achter en bepaalde medicatie kent andere neveneffecten bij vrouwen dan mannen. Zowel de politiek als farmaceutische sector is daarvoor verantwoordelijk.

Het boek kwam er uit eigen ervaring. U had last van angstaanvallen.

PEETERS: Ja, die begonnen op mijn zeventiende toen ik ging studeren. Het gebeurde voor het eerst in de aula. De prof zei: “Kijk eens goed naar links en eens naar rechts. Eén van de drie zal verder studeren, de anderen niet.” Ik werd misselijk, kreeg hartkloppingen en voelde me erg benauwd. Dan denk je al snel aan faalangst als trigger. Maar twee weken later gebeurde het nog eens en ik was van nature niet zo angstig. De huisarts sprak over hyperventilatie en stuurde me naar de studentenpsycholoog en een kinesist voor ademhalingsoefeningen. Het werd de start van een traject van meer dan tien jaar zoeken, van yoga tot meditatie en geen koffie meer. Allemaal manieren om rustig te worden.

Natuurlijk hielp dat, maar pas op mijn achtentwintigste zijn de aanvallen gestopt. Ik dacht eerst dat het een positief neveneffect was van mijn zwangerschap, maar het bleef zo. Pas enkele maanden na de geboorte van mijn tweede kindje kwamen de aanvallen terug. En het enige dat ik zelf kon bedenken, was dat ik opnieuw was gestart met de hormonale anticonceptiepil. Geen van de zorgverleners die ik de voorbije tien jaar had gezien, had me dat gezegd. En toch kon het ermee samenhangen, zei mijn gynaecoloog uiteindelijk.

Wordt daar vandaag al niet beter over gepraat dan tien jaar geleden?

PEETERS: Ik hoop het, het heeft in elk geval mijn eigen zoektocht gestart. Had ik gewoon pech of ben ik door de mazen van het medische net geglipt? Ik begon mijn research over anticonceptie, maar stuitte op veel meer problemen die vrouwen ondervinden in de medische wetenschap. Endometriose, de menopauze en PCOS (Polycysteus Ovarium Syndroom, waarbij er cysten op de eierstokken groeien, red.), aandoeningen waar vrouwen lang mee kunnen rondlopen zonder juiste diagnose. Maar het gaat breder dan dat: migraine, reuma en hartaandoeningen kunnen zich

BIO

• Geboren in 1986

• Master in de communicatiewetenschappen en in audiovisuele kunsten

• Werkt als audiovisueel regisseur, journalist, communicatieconsultant en auteur (2012-heden)

• Raakte bekend met haar documentaire Femme de la rue in 2012 toen ze aan het RITCS studeerde

• Maakte in 2021 de podcast Geen kleine man over het vrouwenlichaam

• Moeder van twee kinderen

“Ik heb het zelf meegemaakt met mijn angsten. Ik vond het gênant om erover te praten”

op een andere manier uiten bij vrouwen dan bij mannen. Door atypische klachten kan de diagnose ook daar veel langer op zich laten wachten. Die zoektocht wou ik dus opentrekken. Het werd eerst een podcast, eind 2021, en nu een boek.

U haalt het zelf aan: veel vrouwen krijgen tijdens hun zoektocht snel een psychologische diagnose. Ze zijn misschien onzeker of zitten niet goed in hun vel, horen ze dan. PEETERS: Voor een stuk kan dat kloppen. In mijn geval was het heel logisch om naar perfectionisme te kijken, alleen zou je na zoveel jaar therapie toch eens verder moeten zoeken, naar een medische reden. Een goed voorbeeld is hartfalen. Vrouwen met hartklachten ondervinden vermoeidheid, misselijkheid of pijn in de kaken, vrij atypische klachten als je die vergelijkt met een mannelijke hartpatiënt.

Ook op scans kan er niet meteen iets opvallen, want bij vrouwen zitten de vernauwingen dikwijls in kleinere bloedvaatjes die je niet goed ziet. Dan lijkt de conclusie al snel dat je te veel stress hebt. Gelukkig neemt de kennis over het

vrouwenhart de laatste jaren snel toe, maar 44 procent van de vrouwen met hartpijn zou nog altijd minder snel een diagnose krijgen dan mannen.

De vrouwen in uw boek getuigen over de eenzaamheid bij zo’n zoektocht.

PEETERS: Natuurlijk, want als je te horen krijgt dat je te veel stress hebt, komt het bij jezelf terecht. Je moet je bijna verontschuldigen en dat is heel isolerend. Ik heb het zelf meegemaakt met mijn angsten. Ik vond het gênant om erover te praten en heb er jarenlang angstvallig over gezwegen. Ik zette me aan de kant in de aula of nam kleinere wegen dan de autosnelweg, zodat het niet opviel dat ik bang was.

Voor een ziekte als endometriose, die pijn bij seks en menstruatie kan veroorzaken, is dat nog intiemer. Zoiets vertel je niet aan iedereen. En wie migraine heeft en soms dagen in een donkere kamer moet liggen, kan zichzelf ook zwak of gevoelig gaan vinden. Er hangt een stigma rond alsof je zou overdrijven. Maar als zoveel vrouwen zich vreemd of een uitzondering voelen, dan ben je dat niet.

Kan die schaamte in bepaalde culturele gemeenschappen nog hoger liggen?

PEETERS: Zeker. Er bestaat een denkpiste die ze het mediterraan syndroom noemen. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat vrouwen van kleur minder snel een epidurale verdoving krijgen tijdens de bevalling. Men gaat ervan uit dat zij een hogere pijngrens hebben. Het klopt niet, maar er wordt soms van uitgegaan dat die vrouwen sneller overdrijven of maar wat moeten doorbijten.

Hebben we specifieke vrouwenartsen nodig?

PEETERS: Nee, daarvoor is het probleem te breed. In Nederland bestaat er wel al twaalf jaar een alliantie rond gender en gezondheid vanuit de overheid. Medische experten en lotgenotengroepen uit verschillende disciplines gingen er samen zitten rond het probleem om ervaringen te delen. Er bestaat nu ook een aparte alliantie rond gender en mentale gezondheid. Ook binnen het onderwijs is er meer aandacht voor het onderwerp en onlangs was ik op een symposium met maar liefst 1.400 artsen die ermee bezig zijn. Dat kunnen wij toch ook? Hier is het eerste overkoepelende onderzoek naar vrouwengezondheid pas enkele weken geleden uitgebracht bij Sciensano.

Hoe kan een stad als Brussel de schaamte helpen te doorbreken?

PEETERS: Daarvoor kijk ik voor alle duidelijkheid ook naar het federale en Vlaamse niveau, maar als stad kan je echt wel sensibiliserend werken. Los van specifieke aandoeningen zou je meisjes kunnen aanmoedigen om ruimte in te nemen, hun eigen symptomen serieus te nemen en durven te praten. Je mag gerust naar je huisarts stappen en samen uitzoeken wat er speelt. Het is ook goed dat Brusselse scholen nu gratis menstruatieproducten uitdelen. Omdat het duur is voor sommige tienermeisjes, maar ook omdat het je lichaam bespreekbaar maakt.

Tieners en twintigers praten er al makkelijker over, net als over mentale gezondheid, maar dertigers en veertigers niet. Ook op het werk ligt praten over de menopauze, migraine of mentale klachten moeilijk. Vrouwen willen hun kansen niet beperken en vrezen voor onbegrip.

Na Femme de la rue is er al flink wat sensibilisering geweest rond dat andere thema, straatintimidatie. Heeft dat de voorbije twaalf jaar echt iets veranderd, denkt u?

PEETERS: Het is in elk geval eenvoudiger geworden om erover te spreken. Toen ik mijn project twaalf jaar geleden moest uitleggen aan een jury van zeven mannen – wat je je nu al niet meer kan voorstellen – vroegen ze zich af of je een halfuur kon vullen met een documentaire over straatintimidatie. Iemand opperde zelfs om een reportage te maken over die arme meisjes die nooit eens aangesproken of versierd werden (lacht).

Alleen, de problematiek op zich is niet weg. Eind vorig jaar bleken nog altijd negen op de tien vrouwen het te hebben meegemaakt. Een deel van het probleem hangt samen met bepaalde wijken, waar ook andere kleine criminele zaken mislopen. Dat los je niet op met een paar posters.

Bij de verkiezingen staat rechts op winnen. Extreemrechtse partijen hebben vaak een conservatief beeld van het vrouwenlichaam en wie er zeggenschap over heeft.

PEETERS: Ik vind dat beangstigend. Op dit moment kan er in ons land best veel lichamelijk en wij denken soms verkeerdelijk dat alles dan oké is, maar dat is helemaal niet zo. De visie van extreemrechts over abortus, het aantal kinderen dat een vrouw zou moeten krijgen en wat haar plaats is in de maatschappij, beangstigt me. Je ziet het al in de VS, het zogenoemde ‘land of the free’, waar abortusrechten heel fel worden ingeperkt.

Daarnaast is het de vraag wat er met de beloofde onderzoeksplannen zal gebeuren. In februari is in de Kamer een resolutie gestemd om de genderdatakloof in de geneeskunde aan te pakken, onder meer met betere samenwerking tussen onderzoeksinstellingen. Alleen is het nu aan de volgende machtshebber om daar effectief iets mee te doen.

Het vrouwenlijf en wat we er niet over weten, Sofie Peeters, Uitgeverij Acco, 24,50 euro.

‘NOUS MANQUONS DE CONNAISSANCES SUR LE CORPS FÉMININ’

FR Dans son nouveau livre, Sofie Peeters pointe le manque de connaissances médicales sur le corps féminin : « Pour les femmes, cela dure en général plus longtemps pour obtenir le bon diagnostic, car le focus en médecine est encore souvent mis sur l’homme. »

‘THERE IS A REAL KNOWLEDGE GAP WHEN IT COMES TO THE

FEMALE BODY’

EN The female body is everywhere, says documentary film-maker Sofie Peeters, but it often remains invisible in medicine. In her new book, she explains how we miss out on important knowledge about the female body. “It often takes us longer to get a correct diagnosis, because medicine is still focused on men. Women are then told that: ‘It must be stress.’”

Nadia Naji

Elke Van den Brandt Tinne Van der Straeten

Lijsttrekker Vlaams Parlement

Lijsttrekker Brussels Parlement 3de plaats Kamer Ecolo-Groen

In beeld door Ivan Put

Patserwagen

Afgelopen weekend ging Bad Boys: Ride or Die in Brussel in première in de Kinepolis. Adil El Arbi en Bilall Fallah, de twee regisseurs, kwamen voor de gelegenheid in een gepast voertuig afgezakt: een zwarte patserwagen met gepersonaliseerde nummerplaat. De twee mochten voor de film samenwerken met acteurs Will Smith en Martin Lawrence. Bad Boys: Ride or Die gaat over twee detectives van het Miami Police Department, en is de vierde in de franchise-reeks. MG

In de kijker

9 juni Buiten de Nederlandstalige vijver vissen wordt cruciaal

Hoe goed de Nederlandstalige partijen zullen scoren, hangt voor een groot deel af van het aantal kiezers dat ze kunnen overtuigen die niet typisch Nederlandstalig zijn.

Toen de resultaten van de vorige gewestverkiezingen in 2019 binnenliepen, viel menige mond open. Het aantal stemmen op Nederlandstalige lijsten was tot dan toe gestaag gekrompen bij elke verkiezing. Maar plots was er sprake van een volledige ommekeer: het aantal sprong van 53.000 naar 70.000, een absoluut record. Voor die trend waren er verschillende verklaringen: de aanwezigheid van Agora en DierAnimal bijvoorbeeld, themapartijen zonder echt Nederlandstalig etiket. Of de manier waarop de kieslijsten worden gepresenteerd (in één oogopslag, zodat kiezen voor de andere taalgroep makkelijker werd), net als de opkomst van de nieuwe generatie kiezers zonder uitgesproken link met een taalgroep

Zeker is in elk geval dat veel niet typisch Nederlandstalige Brusselaars hun stem hadden gegeven aan een Vlaamse lijst. Het volstaat dat enkele procenten van die grote vijver van ‘Franstalige’ kiezers (die in werkelijkheid allerlei moedertalen hebben) opschuiven, om een aanzienlijke impact te hebben op die Nederlandstalige resultaten.

Het grote potentieel van de anderstalige stem heeft dan ook een invloed op de campagne. Dat begint al bij de samenstelling van de lijsten. “Op onze lijst staan mensen met heel verschillende achtergronden, die zo ook de diversiteit van Brussel weerspiegelen,” vertelt Neal Raes van Vooruit.brussels. “Daarnaast voeren we een twee- en soms zelfs drietalige campagne.”

Ook bij een partij als Groen valt de resolute keuze voor een lijst met diversiteit op. Bij de andere Nederlandstalige partijen zijn er vaak wel kandidaten met diverse achtergronden, maar is die aanwezigheid minder uitgesproken. Uitzonderingen zijn Team Fouad Ahidar en Viva Palestina, waar kandidaten met een Maghrebijnse achtergrond domineren.

De Wever-effect

Het belang van de anderstalige kiezer blijkt ook uit de manier waarop de partijen campagne voeren. Twee- of meertalige communicatie is de norm, ook voor partijen met een uitgesproken Vlaams profiel. N-VA adverteert zo op de Brusselpagina’s van Franstalige kranten.

“We merken ook dat Bart De Wever aanslaat bij Franstaligen, net als onze keuze voor problemen benoemen en aanpakken,” zegt Brusselse kopvrouw Cieltje Van Achter, die zelf dan weer regelmatig in Franstalige televisiestudio’s opduikt.

En ook Vlaams Belang voert een tweetalige campagne. Scoren bij anderstalige kiezers, de partij weet al veel langer dat het kan. Met Johan Demol haalde het VB in 2004 immers een monsterscore, ook toen al met een tweetalige campagne.

Dat het gewicht van de anderstalige stem belangrijk wordt, daaraan twijfelt niemand. Alleen zal de ene partij het wellicht moeilijker hebben dan de andere om buiten de eigen traditionele vijver te vissen. “Er komt geen

enkele uiterst-rechtse Franstalige partij op,” analyseert politicologe Emilie van Haute (ULB). “Listes Destexhe of de Parti Populaire is er niet meer bij, Chez Nous evenmin. Dat speelt in het voordeel van Vlaams Belang.”

Dat het VB het erg goed doet in de Vlaamse peilingen, kan op zijn beurt voor een tegenreactie leiden bij anderstalige stemmen in Brussel. “Mensen vragen zich af of ze niet Nederlandstalig moeten stemmen om het Vlaams Belang en de N-VA af te remmen, dat leeft wel bij debatten,” merkte Stijn Bex, Brusselaar en Vlaams Parlementslid van Groen. Bij Vooruit klinkt een gelijkaardig geluid. “Veel Brusselaars zijn bevreesd voor een nieuwe zwarte zondag.” Vorige maand had ook

70.000

was het aantal stemmen op Nederlandstalige lijsten bij de gewestverkiezingen van 2019, een record

was het jaar waarin het Vlaams Belang een monsterscore haalde met Johan Demol, toen al met een tweetalige campagne

een ULB-professor om die reden al opgeroepen om Nederlandstalig (maar niet VB of N-VA) te stemmen.

Nogal wat waarnemers denken ook dat Groen heel wat Ecolo-kiezers zou kunnen overtuigen. “Die twee partijen presenteren zich nu al samen, dan is die stap makkelijker gezet,” denkt politicoloog Dave Sinardet (VUB). Ook zijn collega Emilie van Haute ziet dat zo. “Groen leverde met Elke Van den Brandt een minister die de stad zichtbaar heeft veranderd, terwijl Ecolo dat veel minder kon.”

Dat laatste argument kan Vooruit.brussels in de kaart spelen, dat met Pascal Smet ook een doener in zijn rangen heeft. “Tegelijk dreigt voor die partij natuurlijk het verlies van Fouad Ahidar en zijn stemmen,” analyseert Van Haute.

Haaks op de meertalige realiteit

Bij Open VLD is het de vraag of de partij teleurgestelde MR-kiezers kan lokken, nu de Franstalige liberalen wat naar rechts schuiven. “Maar het moeilijkst wordt het misschien nog wel voor CD&V,” vermoedt Sinardet. “Benjamin Dalle is niet zo bekend in Brussel, zeker niet bij anderstaligen.”

De partij zelf wijst erop dat er evengoed diversiteit op haar gewestlijst is. “Maar als Benjamin Dalle andere talen gebruikt, zal het toch in de eerste plaats zijn om naar het Nederlands te leiden,” zegt zijn woordvoerder.

Voor Dave Sinardet bewijst het belang van de anderstalige stem alvast dat het Brusselse kiessysteem haaks op de meertalige realiteit staat in het gewest. “Eigenlijk moeten we daar zo snel mogelijk vanaf. Je zou bijvoorbeeld tweetalige lijsten kunnen toelaten én de gegarandeerde vertegenwoordiging van Nederlandstaligen behouden.”

KRIS HENDRICKX

Brussel kiest Europese verkiezingen in Brussel

‘Proteststemmers blijven in Europa liever thuis’

Amper een tiende van de stemgerechtigde Europeanen in Brussel trekt op 9 juni mee naar het kieshokje. Ze mogen mee kiezen wie in het Europees Parlement zal zitten, niet in de Kamer of het Brussels parlement. Maar als het gaat om Europa, is de opkomst en campagne behoorlijk mager.

door Eva Christiaens foto’s Ivan Put

Use Your Vote.” De banner die de Leopoldruimte voor het Europees Parlement overspant, lijkt er niet om te liegen. De Europese verkiezingen komen eraan, net als onze Belgische en Brusselse op 9 juni, en de expatgemeenschap zal het geweten hebben. “Ik denk dat bijna iedereen met een job in de instellingen mee zal stemmen, ja,” vertelt een Duitse dame buiten. “Op welke partij? Dat weet ik nog niet. Ik ben in elk geval geregistreerd om in België te gaan stemmen. Zo heb ik het ook vorige keer gedaan en het lukt vlot bij de gemeente.”

Wie hier al langer woont en vertrouwd is met de Europese bubbel, kent de procedure doorgaans wel. Europese inwoners van ons land moeten zich ruim twee maanden voor de verkiezingen registreren bij de FOD Binnenlandse

Zaken om een stem te kunnen uitbrengen voor het Europees Parlement. De keuze gaat dan automatisch naar een Belgische kieslijst. Maar ondanks het enthousiasme voor de verkiezingen binnen de bubbel schrijft slechts een kleine minderheid van de Europese Brusselaars zich daarvoor in. Minder dan tien procent, ofwel 21.684 mensen in totaal, hebben zich dit jaar op tijd geregistreerd om op 9 juni mee te stemmen. En willen ze al gaan stemmen, dan is het nog zoeken naar affiches met wat aandacht voor Europa. Rondom het Luxemburgplein, Schuman of het Jourdanplein zie je de portretten van Sophie Wilmès (MR) of andere lijsttrekkers nergens hangen.

“Ik stem liever per brief naar Griekenland, ik ken de Belgische partijen toch niet,” vertelt een Griekse stagiair aan de De Meeûssquare. Zijn Deense collega doet hetzelfde, een Luxemburger neemt zondag de trein naar huis. “Het is vlotter om daar te stemmen.” Volgens Europees

onderzoek stemt naar schatting twintig procent van de expats liever in het land van oorsprong. Opgeteld met de Belgische registraties kom je dan nog altijd aan minder dan een derde van alle Europese expats. “Verrassend weinig, als je weet dat net deze mobiele burgers de Europese Unie elke dag ervaren,” zegt Bryn Watkins van het Brussels commissariaat voor Europa. “Binnen de bubbel bepalen de verkiezingen de toekomst van veel jobs en is er dus zeker enthousiasme. Maar daarbuiten leven die campagnes veel minder.”

Ter vergelijking, over heel Europa samen ligt de opkomst voor de verkiezingen gemiddeld rond de vijftig procent. Ons land is met zijn wettelijke opkomstplicht veruit koploper, met zo’n 88 procent, gevolgd door Luxemburg. Vooral in Oost-Europa ligt de opkomst dikwijls laag. “We zouden niet weten waarom, want wij promoten de verkiezingen op onze eigen website en sociale media,” klinkt het bij de Roemeense ambassade, die zondag tien eigen kiesbureaus opent in Brussel. Van de ruim 40.000 Roemenen in Brussel is nog geen twee procent ingeschreven om via de Belgische weg te gaan stemmen. “Wij rekenen zondag op enkele honderden stemmers per kiesbureau, maar het is erg moeilijk in te schatten,” meldt de consulaire medewerker. Er geldt geen opkomstplicht. “En onze nationale kandidaten hebben geen eigen campagne gevoerd. Ze zijn niet zo actief in Brussel.”

16- en 17-jarigen

Dat lijkt bij de meeste landen het geval. Een rondvraag langs de Europese instellingen leert inderdaad dat weinig fracties of partijen hier echte debatten of rally’s hebben georganiseerd. Er was weleens een kopstukkendebat tussen de kandidaten voor het Commissievoorzitterschap, maar dan vooral gericht naar een publiek van eigen medewerkers.

“Het klopt dat er in de campagnes weinig aandacht is voor buitenlandse kiezers. In België hebben we ons dan ook heel bewust op de first voters gericht, de 16- en 17-jarigen,” zegt Joeri Hamvas, woordvoerder van het Europees Parlement, want zij mogen deze keer voor het eerst meestemmen voor Europa. Dat vertaalde zich in heel wat media-aandacht voor Europa bij jongerenplatformen als nws.nws.nws en via influencers als Lennie from the Block. “En in Brussel organiseerden we een voetbalmatch voor jongeren met Rode Duivel Amadou Onana,” zegt Hamvas. Het overige persbudget ging naar acties zoals een promostand op de Pride of de 20 kilometer door Brussel, maar niet specifiek gericht op expats. “Wij willen mensen overtuigen om hun stem te gebruiken. Of ze zich dan echt inschrijven voor een stem in België, ligt niet bij ons,” vindt Hamvas.

Weinig Belgische partijen promoten daarvoor een vlottere procedure. Een automatische inschrijving als Europese kiezer zou de opkomstcijfers in theorie kunnen optrekken, en daarmee ook de stemmen voor Belgische kandidaten, maar kan volgens binnenlandminister Annelies Verlinden (CD&V) niet door Europese regels rond het actief kiesrecht.

“Een EU-burger in België moet zelf blijk geven van de wil om te stemmen. De registratieprocedure wordt in die zin noodzakelijk geacht,” meldt haar kabinet. Maar ook voor de gemeenteraadsverkiezingen in oktober gebeurt de inschrijving van buitenlandse kiezers niet automatisch, wat in enkele Noord-Europese landen wel het geval is. “Ik gok dat onze politieke partijen het niet de moeite waard vinden om zich op expats te richten, want die zullen niet allemaal op dezelfde partij stemmen. Wie deze groep vlotter laat

stemmen, weet dat die daar ook zijn concurrenten een plezier mee doet,” zegt professor Europese politiek Hendrik Vos (Universiteit Gent).

In Brussel zijn er wel initiatieven op til. Een recente resolutie uit het Brussels parlement roept op om het stemmen voor Europeanen vlotter te maken. “En wij starten er meteen na de Europese verkiezingen van 9 juni mee om de registraties voor de gemeenteraadsverkiezingen te promoten,” zegt Thomas Huddleston van Vote.Brussels. Die vzw krijgt daar beperkte subsidies van Brussel voor, want ook bij de lokale verkiezingen kwam vorige keer minder dan een vijfde van de buitenlandse kiezers stemmen.

Voor de Europese stembusgang kreeg de vzw nu geen werkingsbudget. “De deadline voor registratie ligt ten eerste veel te vroeg, ruim voor de start van de campagnes, maar het is ook te complex.” Europeanen in België kregen begin dit jaar een brief in de bus met informatie over hun inschrijving via itsme. Die inschrijving moest gebeuren voor 1 april, de eerste

“De komende legislatuur zal zeker in teken staan van meer macht voor de Unie”

Lise Witteman

Onderzoeksjournalist voor Follow the Money

dag van de tweede maand voor de verkiezingen. “Zonder herinnering vergeet je dat. Wil je dan in je eigen land stemmen, dan verschillen de regels nog eens per land,” zegt Huddleston. Soms moet je naar de ambassade, in andere landen kan het via brief en nog andere kiezers duiden een volmacht aan.

Binnenlandse Zaken verdedigt de ruime deadline om dubbele stemmen voor Europa te voorkomen. “Het is verboden om zowel in de eigen lidstaat als in het land van verblijf te stemmen. De inschrijving is dus om praktische redenen nodig,” klinkt het. “Bovendien moeten gemeenten de tijd hebben om hun bevolkingsregisters bij te werken, de gouverneurs te verwittigen, kiezers toe te wijzen aan de stembureaus, uitnodigingen te versturen en stembiljetten te drukken. Dan is de deadline niet zo lang.”

Meer Europa

Terug naar het Luxemburgplein. In het parlement vlakbij debatteren vijf kanshebbers voor het nieuwe Commissievoorzitterschap over de toekomst van de Europese Unie, een initiatief van de European Broadcasting Union. Ook huidig voorzitter Ursula Von der Leyen doet mee. De aandacht gaat naar Oekraïne, migratie, klimaat en economie. “De komende legislatuur zal zeker in teken staan van meer macht voor de Unie. Denk aan defensie, maar ook meer eigen middelen zoals een uitbreiding van het coronaherstelfonds,” zegt Lise Witteman, onderzoeksjournalist voor Follow the Money. Zij volgt de Europese politiek in Brussel. “Opvallend, ondanks de corruptieschan-

Brusselse kandidaten Europees Parlement

MR

Lijsttrekker Sophie Wilmès,voormalig premieren buitenlandminister

Fractie bijverkiezing: RenewEurope

LES ENGAGÉS

Lijsttrekker Yvan Verougstraete, ondernemeruit

Sint-Pieters-Woluwe

Fractie Europese Volkspartij

VOLT

Lijsttrekker Sophie In’tVeld, NederlandsEuroparlementslid

Fractie Groenen/ VrijeEuropese Alliantie

PTB-PVDA

Lijsttrekker MarcBotenga, Europarlementslid Fractie Linkse fractie

PS Plaats 2 EstelleCeulemans,ex-vakbondssecretarisvoorde Brusselse FGTB (ABVV) Fractie Socialistenen Democraten

ECOLO

Plaats 2 OlivierDe Schutter,rechtenprofessoren oud-VN-rapporteur uitElsene Fractie Groenen/Vrije EuropeseAlliantie

dalen van de laatste jaren is er weinig aandacht voor transparantie.”

Twee jaar geleden kwam aan het licht dat enkele Europese parlementsleden en hun familie vermoedelijk omgekocht waren door Qatar en Marokko. Meer recent kwam Belgisch Europarlementslid Hilde Vautmans (Open VLD) in opspraak door mogelijk misbruik van Europees geld. Zowel zij als haar N-VA-collega Assita Kanko werd al beschuldigd van toxisch leiderschap. Daarbuiten was er een groot journalistiek onderzoek naar grensoverschrijdend gedrag in de Europese bubbel. En ook verschillende kandidaten op de huidige kieslijsten hebben schandalen aan hun been. In Duitsland moest het uiterst rechtse AfD twee weken geleden nog op zoek naar een nieuwe lijsttrekker. De vorige had verkeerde uitspraken gedaan over de SS. Vlaams Belang-lijsttrekker Tom Vandendriessche kreeg begin dit jaar een tik op de vingers in het Europees Parlement na uitspraken over zogenoemde omvolking.

GROEN

Plaats 3 SamiraAtillah, voormaligjournalisteuit Schaarbeek

Fractie Groenen/Vrije EuropeseAlliantie

PS

Plaats 4 Luc Hennart, voormaligmagistraat Fractie Socialistenen Democraten

VOORUIT

Plaats 4 Nathalie Vanvelthoven,EU-parlementsmedewerker Fractie Socialistenen Democraten

OPEN VLD

Plaats 5 Eva Vanhengel, woordvoerster Sven Gatz Fractie RenewEurope

“Al die zaken komen veel minder naar voren in de campagne dan we hadden verwacht,” zegt Barbara Moens van de Europese nieuwssite Politico. “Wellicht omdat er zoveel op het spel staat als het gaat over de Europese positie rond Oekraïne en andere zaken. Politici willen

PEU D’ENTRAIN POUR LES ÉLECTIONS EUROPÉENNES

FR Seul un dixième des Européennes et Européens pouvant voter à Bruxelles iront aux urnes le 9 juin. Ils peuvent aider à élire les membres du Parlement européen, pas les membres de la Chambre ou du Parlement bruxellois. Mais quand il s’agit d’Europe, la ferveur manque et la campagne est plutôt discrète. « Ceux et celles qui formulent une pensée contestataire ou innovante envers l’Europe préfèrent pour beaucoup rester à la maison », selon le professeur Hendrik Vos.

zich niet te veel positioneren op de interne keuken. We zien wel dat extreemrechtse partijen meer hameren op anticorruptie, zoals ze ook graag de vaccindeal van commissievoorzitter Von der Leyen aanvallen (Pfizergate, red.).” Ook de pan-Europese partij Volt, met lijsttrekker uit Brussel, profileert zich op democratisering.

Van de rechtse en conservatieve partijen is al geweten dat ze waarschijnlijk zetels zullen winnen. Dat leren de peilingen. “Maar de Europese Volkspartij en de Socialisten en Democraten, de twee grootste fracties vandaag, blijven toch de grootsten,” zegt Hendrik Vos. Veel proteststemmers of vernieuwers blijven in Europa liever thuis, zegt de professor. “Al merk ik toch verandering. Wat vandaag nationaal speelt, zoals migratie en landbouw, zal uiteindelijk Europees moeten worden geregeld. Dat hoor je partijen nu vaker zeggen dan vroeger. Misschien is het een vorm van zelfrelativering, maar ook de opkomstcijfers nemen toe. In 2019 gingen die voor het eerst sinds de jaren 1970 omhoog en dat in heel Europa. Ik verwacht dus weer een stijging.”

Bij de expats lijkt die stijging voorlopig beperkt. En ook de automatische inschrijving als kiezer komt er niet meteen aan. “En het een versterkt het ander. Er dagen weinig mensen op, dus blijft de impact van de expatgemeenschap op de Belgische partijen beperkt. Zo zijn ze niet in staat om het thema hoger op de agenda te duwen en blijft alles wat omslachtig,” zegt Vos. “Maar goed, de mogelijkheid om te stemmen is er wel. Dat expats er geen gebruik van maken, is ook een eigen keuze.”

A LACK OF ENTHUSIASM FOR EUROPEAN ELECTIONS

EN Barely one in ten of Europeans in Brussels who can vote will in fact cast their vote on 9 June. They can have a say about the members of the European Parliament, not the Belgian Chamber or the Brussels Parliament. But when it comes to Europe, the campaign remains rather discrete and the turnout promises to be pretty weak. “Many protest voters or people wanting change in the European institutions prefer to stay at home,” says professor Hendrik Vos.

Vlaams Belang wil Brussel annexeren: wat een kiezersbedrog

Steven Van Garsse

Elke week neemt een BRUZZ-redacteur het nieuws op de korrel

“De gevolgen wanneer Vlaams Belang de onafhankelijkheid uitroept, zijn niet te overzien”

Niemand heeft een glazen bol, maar de kans dat Vlaams Belang zondag stevige winst maakt is groot. Afgelopen weekend stelde de partij haar standpunten nog eens op scherp. Het confederalisme van de N-VA wijst ze af, Tom Van Grieken gaat resoluut voor de onafhankelijkheid van Vlaanderen.

Die moet, zo liet hij eerder in interview weten, afgekondigd worden meteen na de verkiezingen van 9 juni, en aan het einde van de legislatuur, in 2029 – als er geen vergelijk mogelijk is gebleken met de Franstaligen – eenzijdig worden doorgevoerd. “Intussen tikt het kookwekkertje van de bomma,” zo zei Van Grieken in het veel besproken tv-programma Het Conclaaf

De voorzitter van Vlaams Belang toont daarmee dat de partij niets van haar radicalisme is verloren.

Belgische staatsschuld

Daar kan een electorale strategie achter zitten, of het kan ingegeven zijn door overmoed of ideologische verblinding, maar wie doordenkt, kan zien dat het onafhankelijkheidsplan van het Vlaams Belang rammelt aan alle kanten.

Over de Belgische staatsschuld, een van de grote struikelstenen voor een onafhankelijk Vlaanderen, kan nog gebikkeld worden, zo laat Van Grieken uitschijnen in een recent interview met De Tijd. Van Grieken doet zelfs enkele toegevingen. Vroeger vond het Vlaams Belang dat wie verantwoordelijk is voor de staatsschuld, die maar moesten ophoesten. Lees de Franstaligen. Nu neemt hij vrede met een 60/40-verdeling. Maar: it takes two to tango. De Franstaligen

moeten akkoord gaan. En zoniet?

Over de tweede struikelsteen, Brussel, is er geen compromis mogelijk: de hoofdstad hoort historisch bij Vlaanderen, en zal dan ook geannexeerd worden, zo zegt Van Grieken. Daarmee ondergraaft Van Grieken zijn eigen argumentatie. Van Grieken gaat uit van de volkswil. Als een bepaald volk zich wil afscheiden van een land, om welke reden dan ook, en daar is een groot

draagvlak voor, dan valt daar weinig tegen in te brengen. Dat klopt.

Vette cheque

Maar voor Brussel geldt dat, in de redenering van Van Grieken, plots niet meer. De Brusselaars wonen meteen in een Vlaamse republiek, zonder dat naar hun mening is gevraagd. Daarmee ontkent het Vlaams Belang vijfendertig jaar Brusselse gewestvorming, met intussen

Tom Van Grieken, voorzitter van Vlaams Belang. © PHOTONEWS

een eigen partijlandschap en een groeiende Brusselse identiteit.

Vlaams Belang gelooft dat het Brusselaars kan verleiden met een vette cheque. Ze zullen liever voor het welvarende

Vlaanderen kiezen dan voor het armlastige Franstalig landsgedeelte. Maar wat als ze dat niet doen? Wordt Brussel dan manu militari geannexeerd? En wat met de faciliteitengemeenten? Alsof de Franstaligen die zomaar zullen laten gaan.

De grootste struikelsteen vormt de Europese Unie en de internationale gemeenschap. Als Vlaanderen zich eenzijdig afscheidt van België, waar Van Grieken nu toe oproept, valt Vlaanderen automatisch uit de EU. Daar zijn specialisten Europees recht het over eens. Op zich heeft de EU zich niet uit te spreken over een landsdeel dat zich afscheidt, maar Vlaanderen zal zich in elk scenario opnieuw kandidaat moeten stellen voor de Europese Unie. Niet onbelangrijk: elke EU-lidstaat kan daar een stokje voor steken. Inclusief het resterende België. Dat geeft de Franstaligen een enorme hefboom als er ooit onderhandelingen over komen.

Lukken die onderhandelingen niet, dan valt Vlaanderen uit de EU. Dan krijgen we een Vlexit. Dus geen euro meer, de Vlaamse gewestgrenzen worden staatsgrenzen, het vrij verkeer van goederen en mensen valt weg, de EU zal dan ook geheid haar hoofdzetel uit Brussel weghalen, wat een kolossale economisch aderlating zal betekenen. En Vlaanderen is een van zijn belangrijkste afzetmarkten kwijt: Wallonië.

Kortom, de sociaal-economische gevolgen van de onafhankelijkheidsplannen van Vlaams Belang zijn niet te overzien. En Vlaams Belang weet dat deksels goed. Tijd dat het dat ook aan zijn kiezers uitlegt. In het andere geval is het kiezersbedrog. Niet meer of niet minder.

Kort gesprek

Brik-directeur Jurgen Ral wil extra studentenkoten

‘Studenten concurreren met gezinnen in zoektocht naar woonst’

Met 10.000 koten te weinig pleit Brik-directeur Jurgen Ral voor radicale oplossingen: “Reserveer in nieuwe residenties vijftig procent voor collectieve studentenhuisvesting.”

Brik, het aanspreekpunt voor studenten in Brussel, zet met een memorandum druk op de volgende regering om werk te maken van voldoende betaalbare studentenkamers. “Breng het Nederlandstalige en het Franstalige onderwijs samen aan tafel,” stelt directeur Jurgen Ral voor om tot een gezamenlijke aanpak van het probleem te komen.

Via Facebookgroepen is het voor studenten makkelijk om een ‘colocation’ te vinden. Is er wel een probleem? Er is wel degelijk een groot probleem aan de aanbodzijde. Studenten die op zoek zijn naar een verblijf, grasduinen in die Facebookgroepen en vinden daar soms een oplossing. Het probleem met die vorm van wonen is dat studenten op de residentiële markt terechtkomen: daar waar ook gezinnen naar een woonst zoeken, en waar eveneens sprake is van een enorme krapte.

Daarmee bedoelt u zeker niet de luxekoten met een gym en cinema. Voor die specifieke grotere residenties, die maandelijks zo’n 800 euro kosten, is er wel een markt. Maar er is vooral een vraag naar betaalbare koten. Brik pleit er daarom voor om in nieuwe residenties vijftig procent van de studentenkamers voor te behouden als collectieve studentenhuisvesting: dat betekent betaalbare kamers met gedeelde faciliteiten.

Is de helft niet heel veel? Ja, maar dat is ook nodig. Hoe blijft Brussel betaalbaar? Die vraag geldt

zowel voor residentieel wonen als voor studentenwoningen en wordt niet alleen in Brussel gesteld.

In 2022 kwam Brik al met een manifest om de problemen aan de kaak te stellen. Wat is sindsdien veranderd?

Er is één ding echt veranderd, maar dat plan is nog niet in werking getreden. Het stedenbouwkundige plan Good Living is immers uitgesteld. Daarin was onder meer een passage opgenomen over hoe studentenkamers eruit moeten zien (elke individuele studentenwoning zal een minimumoppervlakte van 24 vierkante meter hebben, elke collectieve studentenkamer een minimumoppervlakte van 12 vierkante meter, red.).

Waar hoopt Brik op, de volgende legislatuur?

De volgende Brusselse regering moet een daadkrachtig en ambitieus beleid maken rond studentenhuisvesting, dat doorwerkt op alle niveaus, met focus op betaalbaarheid. We hopen dat het Nederlandstalige en Franstalige onderwijs samen aan tafel mogen zitten om dat uit te werken. Zo kunnen we beleid maken dat in het belang is van alle studenten en dat van Brussel de beste studentenstad maakt. JP

Uw

VOOR EEN BRUSSEL IN VORM

keuze voor de N-VA is een keuze voor een Brussel in vorm

Brussel staat voor enorme uitdagingen. De complexiteit van het Brusselse bestuur leidt tot chaos. De nanciën zijn rampzalig, de criminaliteit tiert welig, de werkloosheid scheert hoge toppen. De Brusselse Vivaldi-partijen kijken ernaar maar doen niets. Iedereen is bevoegd, niemand is verantwoordelijk.

Het is tijd voor een ommekeer. Brussel verdient een beter bestuur. En daarvoor is de N-VA nodig. Wij gaan resoluut voor één stadsgewest met één beleid voor alle Brusselaars. Een beleid dat de rekening op orde maakt. Dat van Brussel een leefbare, welvarende en veilige stad maakt. Een Brussel in vorm.

Met uw steun kunnen we voor die ommekeer zorgen. Schenk ons uw vertrouwen, dan nemen wij onze verantwoordelijkheid op en krijgen de Brusselaars eindelijk het beleid waar ze recht op hebben.

www.n-va.be/verkiezingen

Vertigo-slakken Vang ze met bier, knoflook, kippen en vogels

Wie een tuintje bezit, heeft het al gemerkt: het is volop slakkenseizoen. Het lijkt wel of er meer slijmerige beestjes rondkruipen dan andere jaren. Gelukkig bestaan er natuurlijke manieren om planten te beschermen tegen de veelvraten.

door Andy Furniere

“Het klopt dat de omstandigheden ideaal zijn voor slakken,” zegt Thierry Backeljau, slakkenexpert bij het Koninklijk Instituut voor Natuurwetenschappen. “We hebben een zachte winter gehad en het is erg vochtig weer, met temperaturen die niet te hoog en niet te laag zijn.” Dat de plaag erger is dan andere jaren, wil hij niet gezegd hebben. “Dit is een jaarlijks weerkerend fenomeen.”

Je kan in steden zoals Brussel best veel verschillende soorten spotten door de diversiteit aan verschillende habitats. Denk aan de vele tuintjes, natuurgebieden, parken, serres, botanische tuinen … Een bepaalde soort durft zelfs binnen in huis te komen, de toepasselijk genaamde keldernaaktslak. Verschillende uitheemse soorten zijn in opmars, waarvan de Spaanse wegslak de meest invasieve is.

“Specifiek voor het Brusselse is het interessant dat het niet minder dan zes soorten van Vertigo-slakkensoorten telt, minuscule slakjes met een grote natuurbeschermingswaarde,” zegt de slakkenexpert. “Daarmee herbergt het Brussels gewest en zijn nabije omgeving alle in België levende Vertigosoorten.”

© SHUTTERSTOCK

Slakken hebben een belangrijke ecologische functie als ‘opruimers’ van plantaardig afval en ze zorgen voor verrijking van de bodem. Maar ze hebben het ook op de groeiende plantjes in (moes)tuintjes gemunt. “Veel van onze klassieke groenten, zoals komkommer en sla, vinden ze heel smakelijk.” Knoflook lusten ze helemaal niet en die planten kunnen zo een eerste afweersysteem vormen, maar er is meer nodig om de slijmerige beestjes op afstand te houden.

IJzerfosfaatkorrels zijn een efficiënte én ecologisch manier om hen te bestrijden. Veel slakkenbestrijders zijn daarmee al aan de slag, zoveel zelfs dat er tekorten zijn in tuincentra. Er

Eigenschappen

• Dekorfslakken van het geslacht Vertigozijn erg kleineslakken, van minderdan3mmhoog

• Ze hebbeneenspoel- of eivormigevormeneen mondopeningdieietsverdiktis envier of meertanden bevat

• Inenrondom het Brussels gewestvindjedenauwe korfslak,dedikkekorfslak, dezeggenkorfslak,dekleine korfslak,dedwergkorfslaken degestreeptekorfslak

bestaan andere chemische korrels, maar die zijn slecht voor de natuur en kunnen giftig zijn voor huisdieren. Ook met een barrière van grind, kiezelzand en fijngemalen eier- of mosselschelpen kun je hen de toegang tot je planten proberen te ontzeggen. Als oplossing kan je natuurlijke vijanden in je tuin uitnodigen. Kippen houden is ideaal, maar door vogels aan te trekken kom je ook een heel eind. Daarnaast kun je ook zogenoemde aaltjes inzetten, microscopisch kleine wormen die de slakken bacterieel vergiftigen.

Nog een optie is de slakken zelf verzamelen. Ze leven vaak op vochtige plekjes, onder potten, houten planken, karton of stenen. Of je kan vallen opzetten, in de vorm van ingegraven bekertjes of potjes. Slakken zijn verrassend verzot op bier, of toch op de gist erin, bekertjes met bier en extra gist ingraven is een goede methode om ze te lokken en doden. Zout op de beestjes strooien doe je beter niet, dan sterven ze een wrede dood en wordt het lokale ecosysteem vervuild. Na het vangen, kan je ze eventueel levend wegbrengen naar een wild stuk grond in de buurt, maar dan best wel ver genoeg en niet in een beschermd natuurgebied, om te vermijden dat het natuurlijke evenwicht er verstoord wordt. Of je doodt ze, in kokend water of in een gesloten zak in de diepvriezer, waarna de lijkjes op de composthoop kunnen. “Je kan ze zelfs opeten,” geeft Backeljau nog mee. “In principe zijn de Belgische soorten zowat allemaal eetbaar, als je ze correct klaarmaakt welteverstaan. Onder meer de segrijnslak is een echte delicatesse.”

Reeks nalezen?

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/beestigbrussel

Brussel kiest First time voters aan het woord

‘Meer jongeren stemmen op Nederlandstalige partijen’

Zondag gaat een grote groep jongeren in Brussel voor de eerste keer stemmen. En die lijkt gewonnen voor de aantrekkingskracht van de politieke uitersten, zeggen experts en de ‘first time voters’ zelf. “Vlaams Belang en PVDA zijn beide populair en zeer actief op sociale media. Dat lijkt me geen toeval.”

door Indra Rypens foto’s Ivan Put

De taalgroep waartoe een politicus behoort is voor Saya niet van belang.

“De politieke partij waarop ik stem moet vechten tegen discriminatie.”

Mijn papa zegt dat er een slingerbeweging zit in de politieke voorkeur van kiezers. Er is altijd een periode dat mensen radicaal stemmen, dan weer gemiddeld, dan weer radicaal.” Ella, achttien jaar, leerling aan het Maria-Boodschaplyceum, en grootgebracht in het centrum van Brussel, moet op 9 juni voor de eerste keer van haar leven gaan stemmen. Herkent ze zichzelf in de analyse van haar vader? Ze lacht. “Op dit moment lijken de radicale partijen het goed te doen, ook bij mijn leeftijdsgenoten.”

Stemmen op Vlaams Belang

Ella’s gevoel zit er niet ver naast, want recent onderzoek van de UAntwerpen toont aan dat de kans groot is dat jongeren bij de komende verkiezingen – ongeveer een miljoen in aantal – effectief op radicalere partijen zullen stemmen, zowel links als rechts. En interessant ook: uit datzelfde onderzoek kwam naar voren dat gen Z-jongens, de generatie geboren tussen 1997 en 2012, meer dan hun vrouwelijke leeftijdsgenoten en dan oudere generaties geneigd zijn om op Vlaams Belang te stemmen. In Vlaanderen zou dat kunnen bijdragen aan de ruk naar rechts die de afgelopen jaren door vrijwel elke peiling is voorspeld. Maar wat met Brusselse jonge mannen?

“De kans bestaat dat ook in Brussel die groep zal stemmen op radicalere flanken van het politieke spectrum,” zegt Eline Severs, hoofddocent aan de vakgroep Politieke Wetenschappen aan de VUB. “Maar aangezien de jonge Brusselaar allesbehalve een heterogene groep vormt, vind ik het gevaarlijk om te vervallen in simplistische conclusies. Evengoed zullen onderwerpen zoals Gaza extra belangrijk worden, zeker bij jongeren met een migratieachtergrond en bij de studenten die momenteel universiteitscampussen bezetten. Als die hun stemmen verenigen, kan dat de komende verkiezingen beïnvloeden.”

Daarmee stelt Severs de kwestie op scherp: dé Brusselse jongere bestaat niet, en valt al zeker niet voor één politiek gat te vangen. Meerdere breuklijnen of invloeden kunnen iemands kleur en positie bepalen. Neem bijvoorbeeld taal. Speelt Nederlands een onderscheidende rol in Brussel, met al zijn accenten en talen?

Minder en minder, meent doctoraatsonderzoeker Benjamin Blanckaert (VUB) die onderzoek voert waarom kiezers in Brussel over taalkundige grenzen heen stemmen en hoe Brusselse partijen en kandidaten daarop inspelen. Zijn conclusie? “Een strikte opdeling tussen beide taalgroepen – de Nederlandstaligen en de Franstaligen – zal op langere termijn niet meer houdbaar zijn.”

Dat blijkt volgens Blanckaert in eerste instantie uit de cijfers: bij de verkiezingen van 2019 stemde ongeveer 15 procent van de Brusselaars op een Nederlandstalige partij, een spectaculaire sprong vergeleken met de verkiezingen daarvoor.

De onderzoeker verwacht dat die stijging zich zal voortzetten bij de verkiezingen op 9 juni. “Steeds meer Brusselse jongeren zullen stemmen op Nederlandstalige partijen.”

Daarvoor ziet hij twee mogelijke verklaringen: “Enerzijds is er de invloed van het groeiende aantal Franstalige en anderstalige leerlingen dat naar het Nederlandstalige onderwijs gaat. Anderzijds komen aan Vlaamse zijde nieuwe partijen op, zoals Viva Palestina en Team Fouad Ahidar, die hun taalgroep overstijgen en ook die jongeren weten aan te spreken.”

Misschien een boude stelling, maar Blanckaert geeft het nog enkele generaties alvorens het belang van taal bij de verkiezingen zal vervagen. “Een groeiende groep Brusselaars identificeert zich niet meer als louter Nederlands- of Franstalig, want ze groeiden op in een multiculturele en meertalige omgeving. De taalkundige identiteit van die Brusselaars is veel complexer dan die van vorige generaties. Daarom zal de taalgroep waarvoor ze

First time voters aan het woord

stemmen veel minder doorslaggevend worden.”

Een aanvoelen waar first time voter Romeo (18) zich in kan vinden. “Op dit moment ben ik van plan om op een Nederlandstalige partij te stemmen,” zegt hij, “maar ik sluit niet uit dat ik in de toekomst voor een Franstalige partij zal kiezen als ik me beter vertegenwoordigd voel.”

Ook bij Saya (19), die communicatiewetenschappen studeert op het Mater Deiinstituut in Sint-Pieters-Woluwe, lijkt taal niet echt een issue: “Ik weet eigenlijk niet of de politicus op wie ik wil stemmen Nederlandstalig of Franstalig is.”

Vechten tegen discriminatie

Hoewel het effect van taal steeds meer lijkt uit te doven bij het stemgedrag van jonge Brusselaars, blijft de invloed van hun sociaal-economische achtergrond wél doorslaggevend. Onderzoek toont aan dat jongeren met een lagere opleiding of uit sociaal-economisch kwetsbare gezinnen vaak minder politieke interesse vertonen. Dikwijls zijn die jongeren minder bereid om te gaan stemmen, vanuit de overtuiging dat hun stem weinig uithaalt.

Toch plaatst Eline Severs in recent VUB-onderzoek enkele kanttekeningen bij die stelling. Samen met haar collega Kevin Meyvaert organiseert ze momenteel diverse focusgesprekken met jongeren geboren en getogen in de armste wijken van Brussel, in Sint-Joost-ten-Node, Anderlecht en Molenbeek. En wat blijkt? Het gebrek aan interesse in de politiek heeft heus niet alleen met iemands achtergrond te maken. Maar ook met de politiek zelf. “Die jongeren voelen zich waanzinnig slecht vertegenwoordigd,” zegt Severs. “Behalve het gevoel weinig impact te kunnen hebben op besluitvorming, speelt ook het gebrek aan rolmodellen mee.”

Een kritiek die eerder op het nationale niveau slaat dan bijvoorbeeld

op het Brussels parlement, dat een veel kleurrijkere samenstelling kent. “Diversiteit onder politieke kopstukken blijft een werkpunt,” oordeelt Severs. Toch is dat niet de belangrijkste conclusie die zij trekt uit de bevragingen. Wat dan wel? “Dat gebrek aan identificatie leidt niet noodzakelijk tot een afkeer van de democratie. De bevraagde jongeren tonen immers veerkracht, en denken in de gesprekken mee over hoe het politieke systeem zich kan verbeteren, en waaraan de maatschappij nood heeft.”

En er is volgens Severs ook veel om over na te denken: de oorlog in Oekraïne, klimaat, koopkracht, maar ook diversiteit en Gaza – vooral die laatste twee onderwerpen ontsteken momenteel het politieke vuur.

Romeo vindt bijvoorbeeld Gaza belangrijk: “Zelf heb ik enkele nachten geslapen op het student encampment aan de VUB. Ik voelde er een grote verbondenheid en hoopte tegelijkertijd iets kleins te kunnen betekenen voor Gaza.”

Voor Saya vormen migratie en diversiteit dan weer de inzet van de campagne. “Voor mij is het belangrijk dat de politieke partij waarop ik stem vecht tegen discriminatie. Niet enkel tegen de discriminatie van mensen met een migratieachtergrond, maar ook tegen discriminatie van LGBTQIA+ personen, mensen in armoede en mensen met een andere religie.”

Politici spelen rolletje

Maar duidelijke onderwerpen betekent nog geen duidelijke woordvoerders van die onderwerpen. Het gebrek aan identificatie trachten politici daarom – deels – op te vangen door massaal in te zetten op hun (betaalde) representatie op sociale media. Met blitse boodschappen op Instagram, TikTok en Facebook proberen ze het jonge kiespubliek in te pakken.

Toch zijn niet alle jongeren fan van de stijl van politici op sociale media. “Vaak

“Wie een rolletje speelt op sociale media, geloof ik niet. Voor die politicus zal ik niet stemmen”

Saya

Voor Romeo is de toestand in Gaza cruciaal als hij moet kiezen op wie hij stemt. “Ik heb enkele nachten geslapen op het studentenprotest aan de VUB.”

erger ik me aan het populisme. Ingewikkelde problemen vragen nu eenmaal ingewikkelde oplossingen en die krijg je niet zomaar uitgelegd in een filmpje van enkele seconden op TikTok of Instagram,” zegt Ella. “Toch slaan die filmpjes aan. Vlaams Belang en PVDA zijn populair bij jongeren en zeer actief op sociale media. Dat lijkt me geen toeval.”

“Voor mij is het vooral belangrijk dat politici eerlijk overkomen,” zegt Saya. “Wie een rolletje speelt, geloof ik niet. Voor die politicus zal ik dan ook niet stemmen.”

Ook Ella staat kritisch tegenover het bombardement aan politieke advertenties op haar smartphone. “Ik haal het meeste van mijn informatie over politiek uit de krant,” zegt ze, al beseft dat ze daarmee

een gokje. “Brusselse jongeren, ook de Nederlandstaligen, zijn enorm beïnvloed door de Franstalige invloedssfeer, waarin er geen partijpolitiek aanbod is op radicaal rechts. Zal dat een rol spelen of niet?”

Hoe dan ook, de keuzes die jongeren maken zijn niet minder weloverwogen dan die van vorige generaties, zegt Severs. Zelfs bij de zestien- en zeventienjarigen die voor het eerst ook Europees mogen stemmen. “Jongeren, of die nu links of rechts of in het centrum stemmen, kunnen maar al te goed inschatten wat hun belangen zijn en hoe ze die kunnen vertalen in stemvoorkeuren. De

kritiek van sceptici die zich kanten tegen de deelname van zestien- en zeventienjarigen aan de Europese verkiezingen vind ik daarom ook onterecht. In Oostenrijk stemt die leeftijdscategorie sinds 2007 mee en er is geen enkele reden om te denken dat die jonge kiezers niet capabel zijn om te stemmen.”

In de Brussel kiest-podcast De eerste stem volgt BRUZZ-journaliste Margot Otten drie jongeren die voor het eerst gaan stemmen. Luister via BRUZZ.be of je favoriete podcast-app

misschien een uitzondering vormt. “Daarom vind ik een thema als migratie belangrijk – belangrijker dan hoe een politicus zich presenteert. En ook: ik woon in Brussel. Ik kijk daardoor op een totaal andere manier naar migratie dan een jongere die in een klein dorp in Vlaanderen is opgegroeid.”

Op basis van eerdere verkiezingen of peilingen valt moeilijk te voorspellen hoe rechts het zal doen bij Brusselse jongeren. BRUZZ contacteerde verschillende organisaties en jongerenbewegingen met een duidelijk rechts of conservatief profiel, om een aantal stellingen aan voor te leggen, maar niemand wenste te reageren of mee te werken aan het artikel, toch niet on the record. Severs durft zich niet te wagen aan

‘DE PLUS EN PLUS DE JEUNES VOTENT POUR DES PARTIS NÉERLANDOPHONES’

FR Dimanche, beaucoup de jeunes Bruxellois voteront pour la première fois. « Le Vlaams Belang et le PTB sont populaires chez les jeunes et très actifs sur les réseaux sociaux », dit un jeune électeur. Benjamin Blanckaert, chercheur à la VUB, s’attend aussi à ce que plus de jeunes Bruxellois votent pour des partis néerlandophones. « Il y a de plus en plus d’élèves francophones et allophones dans l’enseignement néerlandophone. Côté flamand, de nouveaux partis qui dépassent la frontière linguistique comme Viva Palestina et Team Fouad Ahidar attirent les jeunes. »

TITEL SAMENVATTING

‘MORE AND MORE YOUNG PEOPLE ARE VOTING FOR DUTCH-SPEAKING PARTIES’

EN Bodytekst samenvatting

EN Sunday will see many young people in Brussels voting for the first time and they seem won over by the appeal of political extremes. VUB researcher Benjamin Blanckaert also predicts that more and more young people in Brussels will vote for Dutchspeaking parties. “On the one hand, there is the influence of the growing number of kids going to Dutch-language education. On the other hand, new Flemish parties like Viva Palestina and Team Fouad Ahidar are emerging, which transcend their language group and know how to appeal to young people.”

Ella vindt migratie een belangrijk thema. “Ik woon in Brussel en kijk daardoor op een totaal andere manier naar migratie dan een jongere die in een klein dorp in Vlaanderen is opgegroeid.”

VERKIEZINGSSHOW

Je kan de hele dag bij BRUZZ tv terecht voor liveverslaggeving, de eerste resultaten, analyses, interviews.

Zondag vanaf 8 uur op BRUZZ tv en brusselkiest.be

BRUSSEL KIEST OP BRUZZ RADIO

Luister op zondag 9 juni vanaf 8 uur naar BRUZZ radio en mis niks van de stembusgang in Brussel.

Zondag vanaf 8 uur op BRUZZ radio

VIER SPORTEN UITGETEST

De BRUZZKet-reporters leerden in mei alles over volleybal, Engelse boks, ritmische gymnastiek en urban moves. Meer op BRUZZKet.be en op TikTok

Randje buitenspel

ANDERLECHT-WATCHER

REINOUT VANDER HULST

GEGOKT EN VERLOREN

Het voetbalseizoen zit erop. De eindbalans kan worden opgemaakt. Voor paars-wit oogt die niet fraai. Geen champagne, geen titel en geen Champions League. De Anderlecht-supporter blijft verweesd achter, bezwaard door een onevenwichtige emotionele boekhouding. Want, wat voelde de ware Mauvista nu werkelijk na het laatste fluitsignaal op de Bosuil? Ontgoocheling? Boosheid? Treurnis? Persoonlijk zat ik enkele seconden stuurloos voor me uit te staren, licht geïrriteerd door de kinderlijke naïviteit waaraan mijn supportersschap de laatste weken ten prooi was gevallen. Mijn irritatie kwam niet zozeer door de slappe prestatie van het eigen team. De elf Anderlechtse figuranten die in Deurne-Noord geen deuk in een pakje boter wisten slaan, lieten zich een week eerder al naar de marge van het vaderlandse voetbal verdringen. De afgang kwam niet als een verrassing. Als we eerlijk zijn, zat een paars-wit titelfeest in stijl er nooit echt in.

Mijn ongenoegen kwam voort uit een acuut besef van zelfbegoocheling. Zoals zovelen liet ik mij meeslepen door de wispelturige schommelingen van de Belgische nacompetitie. Het Astridpark viel collectief in zwijm voor de enthousiaste praatjes van een positivo zonder plan. Als een volleerde rattenvanger van Hamelen leidde Brian Riemer de tere supporterszieltjes om de tuin. Met sportieve gelukjes en voorbarige kansberekeningen liet hij ons dromen van succes zonder glans. Eigenlijk kan ik het hem amper kwalijk nemen. Bij aanvang van het seizoen werd er zwaar geïnvesteerd. De Deense coach moest snel presteren. Hij koos voor de korte termijn. Met een stugge organisatie, een flinke dosis teamspirit en dodelijk efficiënte counters wist RSCA heel wat punten te sprokkelen. Maar, resultaten zijn slechts opium voor het voetbalvolk. De roes van een overwinning duurt maar zolang de massa zingt en drinkt. Diep vanbinnen kon de mauve fijnproever zich amper identificeren met wat er zich op de groene mat afspeelde. In de bestuurskamer van RSCA werd dus gegokt en verloren. Mooi en verfijnd voetbal werd geofferd op het altaar van het snelle succes. Er werd zwaar ingezet op de vetpotten van het Europese kampioenenbal. Helaas! De weg naar ware roem loopt blijkbaar niet langs opportunistische binnenwegen. Het doel heiligt de middelen enkel en alleen als dat doel ook behaald wordt. Anders staat zelfs Il Principe in zijn blootje. We sluiten het seizoen dus af zoals we het begonnen: met veel vragen. Wat is de langetermijnvisie van Jesper Fredberg? Hoe diep reiken de geldbuidels van Wouter Vandenhaute? En hoelang laat Marc Coucke de club nog prijsloos aanmodderen? Laat ons terugkeren naar de basis. En de basis is goed voetbal. Zonder goed voetbal wordt het op Anderlecht nooit rustig. Vraag dat maar aan René Weiler. RV

Met Union, RWDM en Anderlecht telde Brussel drie voetbalteams in eerste klasse. In ‘Randje buitenspel’ focuste BRUZZ beurtelings op het wel en wee van de traditieclubs uit de drie buurgemeenten. Anderlecht krijgt het laatste woord. Vanaf volgende week verschijnen op deze plek mijmeringen over het EK Voetbal in Duitsland.

Wie was de ‘Skieven Architek’?

Freya

Van Nieuwenhuysen

zoekt elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Kris uit Dilbeek.

Ook een vraag?

Stel je vraag en stem op BRUZZ.be

Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity

Brussel is een openluchtmuseum met architecturale parels uit verschillende tijdsperiodes. Grootmeesters van de architectuur hebben de skyline geboetseerd tot hoe we die nu kennen. Een van hen drukte prominent zijn stempel, maar of dat hem geliefd maakte bij zijn tijdgenoten, is nog maar de vraag. De Sint-Katelijnekerk, De Munt, de Congreskolom, de Onze-Lieve-Vrouwekerk en het Justitiepaleis ... allemaal van de hand van één grootmeester: Joseph Poelaert, de Skieven Architek

Vlak na de onafhankelijkheid van België was er behoefte aan monumentale architectuur die het nieuwe land op de kaart moest zetten. De geboren Brusselaar Joseph Poelaert werd al snel stadsarchitect van Brussel. Hij kreeg na zijn eerste opdrachten het vertrouwen van koning Leopold I. Poelaert was een man van de wereld en dat liet hij maar al te graag zien door zijn ontwerpen te doorspekken met verschillende stijlen zoals de Egyptische, Byzantijnse en Griekse.

Op die manier wist Poelaert de esthetiek van het eclecticisme in België te verankeren. Neem nu de Sint-Katelijne-kerk, die mag er op het eerste gezicht dan wel gotisch uitzien, bij een blik van dichterbij zijn de antieke invloeden wel te herkennen. De Congreskolom, die het Nationaal Congres van 1830 herdenkt, is een 47 meter hoge kolom met allegorieën over de Belgische natie en is duidelijk beïnvloed door de Romeinse zuil van Trajanus.

Boze Marolliens

In 1860 werd Poelaert benoemd tot jurylid van de internationale architectuurwedstrijd voor een nieuw gerechtsgebouw. Na twee jaar van vruchteloze discussies binnen de jury, presenteerde Poelaert zijn eigen megalomane ontwerp. Het nieuwe Justitiepaleis moest op de Galgenberg komen, een symbolische plek waar eeuwenlang misdadigers werden opgeknoopt.

Voor de realisatie van Poelaerts kolossale ontwerp was er een bouwterrein van 4,63 hectare nodig. Maar er was één

cruciaal probleem: de buurt rond de Galgenberg was bewoond door de bewoners van de wijk Bovendael, een deel van de Marollen. Bij weigering van vertrek werden de bewoners onteigend en gehuisvest in de wijk De Kat in Ukkel.

Tijdens de bouw liet Poelaert zich omringen door Britse ingenieurs die hun baas met het grootste respect aanspraken als “Chief Architect”. Toen de aan de kant geschoven Marolliens hoorden dat de verantwoordelijke voor hun leed met groot aanzien werd aangesproken, werd die eretitel rancuneus verbasterd naar “Skieven Architek”, een scheld- en spotnaam die nog jaren over de tongen zou gaan in de Marollen. Poelaerts Justitiepaleis is niet meer weg te denken uit de skyline van Brussel. En wie weet kunnen we zijn magnum opus ooit aanschouwen zonder steigers en stellingen. Maar één ding is zeker: Poelaert was niet de architect van het volk. Hij wilde onsterfelijk worden, ongeacht wie of wat daarvoor moest wijken.

Joseph Poelaert, vooraan op de foto bij de bouw van het Justitiepaleis.

De slaapkamer

Lykke is 9 en woont in Anderlecht. “Hier wonen is leuk, maar als Anderlecht speelt is het wel ambetant dat mensen heel luid zijn op straat. Dan kan ik niet goed slapen.”

‘Ik vind het belangrijk dat mensen zich goed voelen’

Elke week gaat BRUZZ op bezoek bij een kind in Brussel in zijn of haar slaapkamer. Deze keer is dat bij Lykke (9) die met haar zus, haar mama en de vriend van haar mama in Anderlecht woont. “Ik los graag dingen op.”

door Annelies Bontjes foto Saskia Vanderstichele

Oh nee, je hebt je been gebroken!

Ja, ik zat bij mijn mama achterop de fiets, maar ik was heel moe, en toen kwam mijn been tussen het wiel.

Jij hebt een bijzondere naam, heeft het een betekenis?

Het is Zweeds. Lykke betekent geluk.

Ik zie een poster van Camille, ben je fan?

Ja, ik heb die gekregen bij een cd. Ik luister heel graag naar cd’s. Ik heb er ook van MNM. Veel muziek ken ik door mijn zus.

Heb je nog meer broers of zussen?

Ik heb nog twee stiefbroers, een stiefzus en nog een halfbroer.

Hoe is het om met zo veel te zijn?

Soms vind ik het lastig omdat ik even adem wil halen en alleen wil zijn. Maar ik heb twee eigen slaapkamers, dat is leuk. En er is altijd iemand om mee te spelen.

Het is hier erg opgeruimd, is dat altijd zo?

Ja, want ik speel niet heel vaak in mijn kamer. Mijn mama helpt me soms met opruimen, bij mijn papa moet ik het alleen doen.

Wat zijn je hobby’s?

Dansen, scouts en drama. Morgen doe ik een toneelstuk voor meer dan vijftig mensen. Ik heb daar wel een beetje stress voor, want ik vind het spannend om voor veel mensen te praten. Ik hoop dat ik mijn tekst niet vergeet.

Ik vind het stoer dat je het dan toch doet. Wat vind je leuk aan toneelspelen?

Ik vind het leuk om nieuwe vrienden en vriendinnen te maken. Ik ben een keer van school veranderd en toen was dat moeilijk.

Je hebt een dromenvanger boven je bed. Wat is je grootste droom?

Dat mijn ouders weer samen zijn. Maar ik heb daar al goed over nagedacht. Ik weet dat als dat ooit gebeurt, ze vaak ruzie zouden maken. Dus dat is niet mijn allerbeste droom.

Heb je nog een andere droom?

Naar Parijs gaan. Dan wil ik op de Eiffeltoren staan en naar de brug met alle slotjes.

Wat vind je je beste eigenschap?

Ik kan goed voor mensen opkomen. Maar mijn papa zegt soms dat ik eerst voor mezelf moet opkomen, want dat kan ik niet goed.

Wanneer kom je voor mensen op?

Als ze zich slecht voelen. Vandaag werd er een meisje uitgesloten bij voetbal en toen heb ik haar getroost.

Wat wil je later worden? Kokkin. Ik hou van dingen proeven, zoals poké bowl.

Wat vind je leuk aan koken?

Ik voel mij dan gelukkig. Ik hou van het geluid in de pan: ‘tssss’.

Hoe is het om in Anderlecht te wonen?

Leuk. Maar als Anderlecht speelt is het wel ambetant dat

mensen heel luid zijn op straat. Dan kan ik niet goed slapen.

Heb je een gsm?

Nog niet. Ik zou wel een gsm willen om meer nieuws te weten.

Waarom wil je dat?

Ik ben altijd benieuwd wat er met mensen gebeurt rond de wereld, of het goed of slecht gaat met mensen. Ik vind het belangrijk dat mensen zich goed voelen.

Wat voor superkracht zou je willen hebben?

Ik zou willen vliegen, dan kan ik over de hele wereld gaan. Ik wil zien wat er overal gebeurt en de oorlog oplossen. Ik los graag dingen op.

Wat zou je oplossen als je de baas van de wereld was?

Dat er minder CO2-uitstoot is en dat er minder gevechten zijn op de wereld.

Reeks nalezen?

Lees de hele reeks op www.BRUZZKet.be/slaapkamer

‘LE BONHEUR DES GENS M’IMPORTE’

FR Lykke, 9 ans, vit avec sa sœur, sa maman et le compagnon de sa maman à Anderlecht. « J’aime trouver des solutions. Je veux savoir si les gens vont bien ou non. »

“Ik zou wel een gsm willen om meer nieuws te weten”

‘MAKING PEOPLE FEEL GOOD IS IMPORTANT’

EN Lykke (9) lives in Anderlecht with her sister, her mum, and her mum’s boyfriend. “I like solving things. I’m always curious about what is happening to people around the world, whether they are doing well or badly.”

‘Schmink dient niet om je achter te verstoppen’

“Vandaag is er meer aandacht voor alle soorten huidskleur. Ik vind het belangrijk om voor ieder type genoeg producten te voorzien”

CRYSTAL DIE

(32) is geboren in Brussel, studeerde Architecturale beeldvorming en Mode aan de kunsthumaniora en volgt vandaag een opleiding Gezinswetenschappen. Ze woont in Dilbeek. Haar favoriete make-upmerk is Fenty Beauty. Instagram: crystaldie

Deze week komt het tweede seizoen van Beauty bores me online, een immens populaire Brusselse podcast over schmink en “non-cliché beauty”, vertelt host Crystal Die. Ook andere Brusselse influencers en make-upartiesten veroveren de sociale media met hun tips en tricks voor het leggen van de perfecte foundation. Wat drijft hen? “Op een dieper niveau reflecteert make-up iemands persoonlijkheid en nieuwe tendensen in de samenleving.”

door Joke Vylders foto’s Saskia Vanderstichele

Het leven toffer, betekenisvoller en vooral mooier maken.

Dat wil de Brusselse Crystal

Die bereiken met haar podcast Beauty bores me. Na de laaiende reacties op het eerste seizoen komen er deze week nieuwe afleveringen online. BRUZZ vroeg haar en vier andere Brusselse Instagram- en TikTok-influencers met een mondiaal publiek – Juan-Carlos Salazar, Ana Japson, Yousra Jay-Yufi en Naomi Waku – naar het succes van make-uptutorials en nieuwe trends in de sector.

Maar eerst een evidente vraag: dragen jullie zelf vaak make-up?

JUAN-CARLOS: Enkel voor speciale gelegenheden. Dan breng ik wat losse matte poeder en eyeliner aan en leg ik mijn wenkbrauwen in de plooi.

ANA: Ik doe mijn make-up vaak op de trein, dat is vijftien minuutjes werk. Ik voel me zelfzekerder met schmink op, maar op een vrije dag, als ik bijvoorbeeld ga wandelen met mijn zoon, ga ik zonder de deur uit. Dat vind ik niet per se erg.

YOUSRA: Voor een speciale gelegenheid doe ik iets meer, maar liefst hou ik het zelf zo naturel mogelijk. Make-up kan helpen om bepaalde zaken weg te stoppen, maar bovenal helpt het mij om mij goed in mijn vel te voelen. Op Instagram kom ik vaak ongeschminkt voor de dag.

Als je je dan toch schminkt, hoe lang duurt het dan?

YOUSRA: Niet langer dan tien minuten. Allereerst maak ik mijn huid proper, daarna breng ik een dagcrème aan, een serum, concealer, bronzer en mascara. Ga ik naar een feest, dan duurt het een halfuur, maximaal.

CRYSTAL: Ik experimenteer eigenlijk veel meer op anderen dan op mezelf.

NAOMI: Ik werk vooral graag met blauw.

“Mijn eerste inspiratiebron is mijn mama. Toen zij lippenstift aandeed, wou ik haar als klein kindje nadoen”

NAOMI WAKU (30) is geboren in Brussel, studeerde Modeontwerp en woont in Sint-Gillis. Haar favoriete make-upmerk is Make Up For Ever. Instagram: namglam

“Maak ik een tutorial voor social

media,

dan zet ik mijn hoofddoek op. Ben ik alleen thuis, dan werk ik zonder”

YOUSRA JAY-YUFI (34) is geboren in Brussel, heeft een bachelor Verpleegkunde en woont in Anderlecht. Haar favoriete make-upmerk is Huda Beauty. Instagram: beauty_yous

Een look waarin die kleur vervat zit, geeft mij het gevoel dat er een echte transformatie heeft plaatsgevonden. Blauw bevat zoveel varianten, en evenveel mogelijkheden om een emotie over te brengen.

Zoek je die transformatie ook bij jezelf?

NAOMI: Minder. Na corona besliste ik om mezelf niet meer te verstoppen achter een laag make-up. Ik accepteer mezelf voor wie ik ben. Ik breng soms nog lippenstift aan, wat het dan ook extra speciaal maakt wanneer ik het nog eens doe.

Waar ontstond jullie passie? Hoe sloeg de vonk over?

ANA: Toen ik van Rusland naar Brazilië verhuisde, moest ik op zoek naar een nieuwe baan. Mijn toenmalige vriend, een fotograaf, stelde voor om met hem samen te werken als visagist, omdat ik altijd al van kunst en mode hield. Ik heb een cursus gevolgd en ben verliefd geworden op de job.

Hoe kijken Braziliaanse vrouwen naar make-up?

ANA: Dat wordt natuurlijk deels bepaald door het hete, vochtige klimaat. Daarom gebruiken ze bij voorkeur producten met een volledige dekking die lang blijft zitten.

CRYSTAL: Ik wist lange tijd niet wat ik wilde doen; in het middelbaar volgde ik nochtans een kunstopleiding. Ik koos daarom voor een sabbatjaar, om te bezinnen. Kort daarna schreef ik me in voor een make-upopleiding in Gent, en vanaf dat moment kreeg ik verschillende aanvragen van fotografen en stylisten via Instagram. Zo is de bal aan het rollen gegaan.

JUAN-CARLOS: Ik werkte eerst in de hotelsector, niet bepaald een omgeving waar je je creativiteit in kwijt kan. Gelukkig heb ik de sprong gewaagd. Ik mocht al shows doen voor De Munt en voor Cirque du Soleil, en intussen zit ik al zeven jaar als enige Belg in het team van Pat McGrath, door Vogue uitgeroepen tot een van de meest invloedrijkste make-upartiesten aller tijden. Achter de

“Luister niet naar vakspecialisten, maar kijk naar wie je werkelijk bent of wilt zijn”

JUAN-CARLOS SALAZAR (51) is geboren in Ecuador, heeft een diploma in Management, volgde een professionele opleiding Make-up Artistry in Brussel en aan de Cinema Makeup School in Los Angeles, en woont in Brussel. Zijn favoriete make-upmerken zijn Make Up For Ever, Pat McGrath, Laura Mercier en NARS. Instagram: juancarlosmakeup

schermen van modeshows werk ik voor grote namen als Louis Vuitton, Maison Margiela, Versace en YSL.

YOUSRA: Ik ben gestopt als verpleegster na een burn-out. Dag in dag uit geconfronteerd worden met zieke mensen vrat aan mij. Een ziekenhuis is best een harde wereld, zeker voor een gevoelig iemand als ik. Om te ontsnappen aan die negativiteit, en om alles te kunnen vergeten, begon ik aan een influencercarrière, waar ik openlijk sprak over wat ik voelde. Later kreeg ik aanbiedingen van merken, omdat ik veel positieve reacties op mijn posts ontving. Ik ben best trots op mezelf.

Make-up als therapie.

NAOMI: Dat geldt ook voor mij. Ik ben jaren geleden begonnen, toen ik worstelde met een depressie. Ik leerde al schminkend opnieuw naar mezelf kijken, letterlijk en figuurlijk, en ik leerde tegelijk nieuwe vaardigheden aan. In het begin zat ik uren voor de spiegel en leerde ik mezelf uitdrukken in een veelheid aan kleuren. Dat hielp

met het heropbouwen van mijn zelfvertrouwen, want mijn grote droom – modeontwerpster worden – leek niet te lukken.

Make-up is van alle tijden en van alle culturen. Welke elementen nemen jullie mee van jullie achtergrond?

JUAN-CARLOS: Ik ben geboren in Ecuador, waar vrouwen vaak kiezen voor een full make-up look met eyeliner, oogschaduw, wimperextensions of nepwimpers, kleurrijke blush en natuurlijk lippenstift. Ja, latina’s zijn erg koket. Ik neem dat mee, maar dan verfijnder.

ANA: In Rusland gaan vrouwen ook het liefst uit met een full make-up look. Veel vrouwen volgen ook make-uplessen, vanuit het idee: wie er goed uitziet, verzorgt zichzelf goed.

CRYSTAL: Door mijn Rwandese roots kijk ik qua beauty vooral naar het samenspel met het haar. Ik experimenteer met verschillende haarstijlen, met mijn natuurlijke krullen, met braids, met extensions, met wigs … Soms denken mensen dat mijn

“Er bestaat geen juiste of foute manier om makeup aan te brengen”

Ana Japson (36) is geboren in Siberië, heeft een bachelordiploma in Geschiedenis en Pedagogie, volgde heel wat make-up- en hairstylinglessen, en woont in Molenbeek.

Haar favoriete make-upmerken zijn RMS en ILIA.

Instagram: anajapson

haar op magische wijze veertig centimeter is gegroeid. Grappig.

YOUSRA: In Marokko worden de ogen vaak geaccentueerd met kohl, dat deed mijn mama ook altijd. Kohl valt te vergelijken met eyeliner. Als ik naar een Marokkaanse bruiloft ga, draag ik een kaftan en pas ik mijn schmink aan de kleur van het kleed aan. Een rode kaftan betekent rode lippenstift. Op die manier leg ik een link, het versterkt beide onderdelen.

Yousra, een praktische vraag tussendoor: breng je de make-up best met of zonder hoofddoek aan?

YOUSRA: Als ik thuiswerk en de camera draait niet, dan zonder. Maar wanneer ik een tutorial maak, bedoeld voor sociale media, dan draag ik wel mijn hoofddoek. Maar het is waar dat schminken met een hoofddoek moeilijker is.

Waaruit putten jullie inspiratie?

ANA: Andermans werk, oude modebladen, kunstwerken, en dan vooral moderne

kunst. Ik maakte al eens een make-uplook op basis van schilderijen van René Magritte en van Helen Downie, een Amerikaanse artieste. Ik neem dan een foto van wat mij triggert en werk later verder op het motief.

YOUSRA: Ik haal meer uit persoonlijkheden als Huda Kattan, de oprichtster van het schoonheidsmerk Huda Beauty.

NAOMI: Mijn eerste inspiratiebron is mijn mama. Toen zij lippenstift aandeed, wilde ik haar als klein kindje nadoen. Daarna experimenteerde ik met vriendinnen. Vandaag kan ik door heel veel geïnspireerd raken. Onlangs creëerde ik zelfs een look op basis van de kleurencombinatie van mijn kussensloop: roze, met witte en blauwe accenten.

Hebben jullie de make-upwereld in de loop der jaren zien veranderen?

NAOMI: In 2016 waren bewerkte wenkbrauwen heel populair.

YOUSRA: Het aanbrengen van contouren op het gezicht, op het voorhoofd, de wangen, de

jukbeenderen ... Dat is helemaal niet meer in de mode. Vandaag is de trend een naturelle make-uplook, op Instagram beschreven als “no make-up look.” Een look die zichtbaar is zonder dat hij opvalt.

JUAN-CARLOS: Dat lijkt gemakkelijk, maar is het niet. In ieder geval niet als je het professioneel aanpakt.

CRYSTAL: Er is vandaag ook meer aandacht voor alle soorten huidskleur. Ik vind het belangrijk om voor ieder type genoeg producten te voorzien.

de jaren, zoals ook het karakter van een persoon kan evolueren. En dat geldt ook voor een samenleving.

Hoe bedoel je?

ANA: Make-up, net als iedere vorm van kunst, vormt bewust of onbewust een reactie op tendensen in de maatschappij. De klimaatverandering heeft bijvoorbeeld een groot aantal merken ertoe aangezet om in te zetten op milieuvriendelijke verpakkingen en minder giftige ingrediënten.

“In het begin zat ik uren voor de spiegel en leerde ik mezelf uitdrukken in een veelheid aan kleuren. Dat hielp met het heropbouwen van mijn zelfvertrouwen”

Naomi Waku

NAOMI: (Knikt bevestigend) Lange tijd kon ik niets geschikts vinden voor mijn donkere huid. Dat is vandaag anders.

CRYSTAL: Mijn roots zijn trouwens iets waar ik aan het begin van mijn carrière wel moeite mee had. Ik merkte enerzijds dat ik vaak de enige was met een andere huidskleur, en anderzijds kreeg ik het gevoel dat mijn culturele achtergrond ook niet te veel naar voren mocht komen. Maar met het ouder worden embrace ik mijn afkomst voor tweehonderd procent.

YOUSRA: Wat ik ook belangrijk vind: de make-up die ik gebruik, moet cruelty-free zijn, dus niet getest op dieren. Anderzijds ga ik ook niet zo ver dat ik enkel nog met vegan producten werk, want dat aanbod blijft beperkt.

Make-up lijkt heel eenvoudig: een kwestie van kleuren aanbrengen en vlakken creëren. Maar klopt dat wel?

JUAN-CARLOS: Make-up is fascinerend door het spel met verschillende texturen en de transformatie die telkens opnieuw plaatsvindt.

ANA: Op een dieper niveau reflecteert make-up iemands persoonlijkheid. De stijl op zich verandert niet van de ene dag op de andere, maar misschien wel in de loop van

Is het allemaal glitter en glamour, de wereld van de make-upartiest en online influencer?

JUAN-CARLOS: Niet noodzakelijk. Soms werk ik drie maanden aan een project, andere keren zit ik een tijdje zonder werk. Ik kan ervan leven, maar voor het grote geld hoef je het niet te doen.

ANA: Het zijn vaak lange dagen, op de set kan een werkdag oplopen tot twaalf uur. Een zelfstandige zoals ik moet ook alles zelf doen: planning, sociale media …

CRYSTAL: Onderschat ook niet het onderhoud van het materiaal. Ik maak mijn borstels elke dag proper met een speciaal

‘VOTRE MAQUILLAGE REFLÈTE QUI VOUS ÊTES’

FR Cette semaine, c’est la sortie en ligne de la deuxième saison de Beauty Bores Me, un podcast bruxellois super-populaire sur le maquillage et la ‘beauté non-cliché’, explique la présentatrice Crystal Die. BRUZZ lui a demandé, ainsi qu’à quatre autres influenceurs – JuanCarlos Salazar, Ana Japson, Yousra Jay-Yufi et Naomi Waku – le secret du succès des tutoriels de maquillage et les tendances du secteur.

product, en eenmaal per week spoel ik alles grondig met babyshampoo en warm water. (Op dreef) Ik houd trouwens een Excel-bestand bij, met een overzicht van wanneer ik welk product precies kocht. Mascara voorbij de houdbaarheidsdatum kan infecties veroorzaken. Dat wil ik niemand aandoen.

NAOMI: Ik werk ook nog in een cosmeticawinkel. Ik wil de tijd hebben om te kunnen nadenken over mijn artistieke identiteit.

Tijd, maar misschien ook geld? Cosmetica kan nogal duur zijn, niet?

YOUSRA: Ik gaf in het begin maandelijks tussen de 150 en 200 euro uit, inclusief verzorgingsproducten. Nu krijg ik veel meer, waardoor ik ook minder uitgeef.

CRYSTAL: Een beginnende artiest moet alles nieuw aanschaffen. Dat kan oplopen. Onlangs kocht ik voor bijna 2.000 euro aan producten. Daar ben ik wel even zoet mee.

Tot slot. Hebben jullie nog tips voor wie met make-up wil beginnen?

ANA: Laat de trends voor wat ze zijn en kijk vooral naar jezelf. Probeer erachter te komen wat voor persoon je bent en wat je zelf mooi vindt. En weet dat er geen juiste of foute manier bestaat om make-up aan te brengen.

JUAN-CARLOS: Voor wie graag roze draagt: draag roze. Luister niet naar vakspecialisten, die eventueel met een ander kleurtje afkomen op basis van heersende normen. Vertrek liever van wie je werkelijk bent of wilt zijn.

YOUSRA: Accepteer jezelf om wie je bent, met of zonder make-up. Gebruik make-up ook niet alleen om oneffenheden weg te stoppen en je te verbergen achter een masker.

NAOMI: Experimenteer. Experimenteer. Experimenteer.

‘MAKE-UP REFLECTS YOUR PERSONALITY’

EN The second season of Beauty Bores Me, the popular Brussels podcast about make-up and “non-cliché beauty”, as host Crystal Die puts it, is this week going online. BRUZZ asked her and four other Brussels-based influencers – JuanCarlos Salazar, Ana Japson, Yousra Jay-Yufi and Naomi Waku – about the success of make-up tutorials and new trends in the industry. “Makeup reflects a person’s personality.”

door Tom Peeters

Hete patatten uit India

Tom Peeters is journalist en geeft Nederlandse les aan nieuwe en anderstalige Brusselaars in het volwassenenonderwijs. Tweewekelijks schrijft hij over hoe in zijn klas de wereld samenkomt.

“Masood kan er niet tegen dat hij vergaderingen in het Nederlands niet kan volgen”

Bij mijn vraag tijdens de eerste les wie van de studenten het eerste niveau op onze school volgde, steekt slechts één persoon zijn hand niet op. Masood uit Calcutta mocht de beginnerscursus overslaan. Op basis van de verplichte taaltest kon de Indiër direct instromen op het tweede niveau. Na afloop van de cursus, waarvoor hij cum laude geslaagd was, biechtte Masood op café op dat hij ooit een jaar in Amsterdam woonde. Maar dat is inmiddels vijf jaar geleden. Hij woont nog maar een jaar hier, en zijn Nederlands is al zo goed.

Zoals Masood dwalen er veel Indiërs door de gangen van campus Rouppe: snelle denkers die vooruit willen in het leven. Perfect zijn ze niet – gelukkig maar. De logopedisten noemen hen lachend “onze hete patatten”, vanwege hun worsteling met het duidelijk uitspreken van bepaalde klanken.

(Inderdaad. Het is moeilijk om hier niet aan Apu uit The Simpsons te denken.)

Het verhaal van Masood is dat van veel Brusselse Indiërs. Hij werkt als IT-consultant in de financiële wereld. Overdag zit hij te knutselen met programmeertalen, vier avonden per week navigeert hij moeiteloos door de complexiteit van de Nederlandse taal. Masood kan er niet tegen

dat hij vergaderingen in het Nederlands niet kan volgen. Zijn vrouw blijft thuis en hun vijfjarige zoon gaat naar een Engelstalige privéschool vlak bij Montgomery. Thuis, zo vertelt Masood aan de telefoon in zijn middagpauze bij de bank, is in één van de Woluwes. Hoe dan? Niet in Etterbeek of Evere, waar de meeste Indiase middenklassers wonen? Indiërs rukken op in de wijken rond Tomberg, zo leer ik. “De huur is er nog betaalbaar voor ons.”

Masood zal het niet graag lezen, maar enig zelfbewustzijn is hem niet vreemd. Hij is hands-on en pikt snel nieuwe dingen op. Zijn kalmte en vastberadenheid zijn kenmerken die je vaak ziet bij de Indiase mannen in onze klassen. Ze stralen stuk voor stuk ambitie uit. Volgens mijn collega Leo, die Hindi spreekt en doceert aan de universiteit, hebben Indiase mannen een grote fixatie om succesvol te zijn in het Westen: “Als je in het buitenland hebt gewerkt, heb je het gemaakt.”

Voor vrouwen is het allemaal wat ingewikkelder. Meestal komen ze in het kielzog van hun man mee. Hoewel Indiase vrouwen al mondiger zijn dan vroeger is India nog altijd een erg patriarchale samenleving. De vrouwen in mijn klas zijn

intelligent en gedreven, maar een stuk minder zelfverzekerd dan de mannelijke Indiërs. De plooien op hun voorhoofd verraden hun onderdanigheid en de bijhorende stress. Over hun lot heerst een grote stilte.

Talenwonder

Ik moet denken aan mijn eerste vrouwelijke leerling uit India. Ze was piepjong, nog geen twintig, en fietste moeiteloos door de cursus. Een talenwonder met een sprankelende lach en glinsterende ogen; ze genoot van de klasmomenten, maar haastte zich na elke les de lift in om de bus naar huis te halen. Toevallig zat ik eens naast haar in de bus. De hele tijd klaagde ze over haar strenge vader en hoe de patriarchale huisregels haar verstikten.

Ik mail haar uit bezorgdheid, ik wil weten hoe het gaat. Eerst antwoordt ze niet, dan zegt ze dat ze wil praten voor dit stukje, en vervolgens blijft het weer stil. Net voor het verstrijken van de deadline zie ik haar toevallig rondlopen in de gangen van de school. Zodra ze me opmerkt, haast ze zich snel de lift in. Ik hoop dat ik het mis heb, maar leek de glans in haar ogen een beetje gedimd?

Reeks nalezen?

Wie alle columns van BRUZZ wil herlezen, kan de teksten terugvinden op BRUZZ.be/column

Download de NOWJOBS-app en vind vlot jobstudenten en flexi’s. Tot 2 uur voor de shift begint.

Download de NOWJOBS-app en vind vlot jobstudenten en flexi’s. Tot 2 uur voor de shift begint.

Uw gids door de culturele agenda 5 > 11/6

Papaatje die zal schrijven

“Ik zie u zo graag … ’t is Vaderdag vandaag!” Vaderdag levert alle vaders telkens een hoop knutselwerkjes en literaire verzen van hoog niveau op. Maar wat hebben vaders zelf te bieden op dat vlak? Is de literatuur plots zwanger van vaderschapsboeken? Passa Porta zoekt het uit met schrijvende papa’s Pepijn Lanen en Alejandro Zambra.

door Michaël Bellon

Literatuur Zitten vaderboeken in de lift?

Ken je die mensen die altijd over hun kinderen praten?

Vreselijk! Maar ik ben ondertussen een van die mensen geworden,” vertelde de Chileense succesauteur Alejandro Zambra – bekend van literaire kleinoden als Bonsai, Het verborgen leven van bomen en Manieren om naar huis terug te keren –, toen hij in 2021 zijn vorige boek, Bijna een vader, kwam presenteren in Passa Porta. En dat ging dan nog niet eens over zijn eigen vaderschap, maar over een Chileense dichter die als plusvader van de zoon van zijn geliefde worstelde met zijn rol als bijna-vader.

Maar die avond in Passa Porta was Zambra zelf ook al vader geworden. Op zijn tweeënveertigste kreeg hij een zoontje, over wie hij toen al niet kon zwijgen en hij nu een nieuw boek schreef: Vadertaal Daarmee komt hij opnieuw naar Passa Porta, om in die vadertaal te praten met een andere trotse schrijvende papa: Pepijn Lanen, ook bekend als Faberyayo van De Jeugd van Tegenwoordig.

Proefwerk

De verhouding tussen schrijverschap en vaderschap is soms nogal ingewikkeld. Slecht vaderschap is niet zelden de oorzaak van het schrijverschap van de zoon, waardoor de vader soms ook zeer aanwezig is in het werk van zijn nazaat. Maar zoonliteratuur is geen vaderliteratuur, weet Zambra, die spreekt van de “afwezigheid van een traditie”: “De literaire traditie staat bol van de ‘brieven aan vaders’, maar ‘brieven aan zoons’ zijn er maar weinig.” In eerste instantie omdat het vaderschap op zich voor veel mannen nog een te moeilijke opdracht schijnt te zijn. “Aangezien alle mensen – zo neem ik aan – geboren zijn,” schrijft Zambra, “zou het toch logisch zijn dat we allemaal specialisten waren in opvoedingskwesties. Maar het blijkt dus dat we maar bar weinig weten, en dan vooral de mannen; soms lijken we wel scholieren die lachend de klas in komen gelopen zonder te weten dat er een proefwerk is (…) Onze vaders probeerden ons op hun manier te leren om een man te zijn, maar ze leerden ons niet om vaders te zijn. En hun vaders hebben het hun ook niet geleerd. En zo verder.”

Daarnaast wijst Zambra ook op het feit dat kinderen het schrijven vooral (praktisch) in de weg zouden staan. Of een sentimentaliteit in de hand werken die niet bij

een bepaalde opvatting van literatuur past. “Eeuwenlang heeft de literatuur het sentiment gemeden als de pest. (…) De redenen liggen voor de hand – machismo, egoïsme, schaamte, volwassenencentrisme, nalatigheid, zelfcensuur – maar volgens mij zijn er ook puur literaire motieven. Vooralsnog is het eenvoudiger om kinderen weg te laten of te negeren, ze te zien als een sta-in-de-weg voor het schrijven; door hun schuld hebben we ons niet kunnen concentreren op onze bewerkelijke, indrukwekkende roman.”

Om het goed te maken strooit Zambra – die en passant ook toegeeft dat hij op 1.266 dagen vaderschap 1.422 foto’s nam van zijn zoon – in zijn boek in het rond met (jeugd)literatuurtips, met een hele hoop

essayistische spitsvondigheden over taalverwerving, voorlezen, eerste herinneringen, literatuur, voetbal, vissen en vaderschap, maar trakteert hij ook op langere verhalen waarin vaderschap een rol speelt, en zijn eigen vader en zoon elkaar ontmoeten.

Fakking moe

Dan pakt Pepijn Lanen het wat anders aan. De schrijver achter de rappende Faberyayo is vader van vier, host van de podcast V4der, waarin hij met andere vaders praat, en geestelijke vader van boeken als Sjeumig, Naamloos, Gezeik, en nu dus ook het vaderboek Vad3r. Dat laatste boek omvat meer dan driehonderd pagina’s ongefilterde dagboeknotities, die beginnen

“Toen ik nog geen kinderen had, had ik de hele dag om te schrijven en schreef ik meestal helemaal niks”

Pepijn Lanen

“Het is eenvoudiger om kinderen weg te laten of te negeren, ze te zien als een stain-de-weg voor het schrijven”

Alejandro Zambra

bij de positieve thuistest van zijn vrouw en eindigen bij de geboorte van zijn derde: “Ik heb een visie. Dit boek wordt precies dit boek. Alleen mijn gedachten en verder niks.” Taal is hier dus, zeg maar, minder een ding dan in zijn andere boeken, al gaat Lanen altijd lekker soepel en campertiaans om met woorden, en past de stream of consciousness perfect bij het chaotische, hyperactieve artiestenleven dat zich verweeft met de drukte op het thuisfront. In die hectiek wisselen discussies over Pokémon of Teen Titans en opvoedingsprincipes elkaar af, en moet er ook nog tijd worden gemaakt voor het touwtrekevent van de gymclub en die al te lang uitgestelde reis met zijn zwangere vrouw naar Japan. Lanen is dus “fakking moe de hele tijd.” Te moe om te lang wakker te liggen van de angst dat hij op een dag niet meer voor de kinderen zou kunnen zorgen, omdat niemand zijn kunst meer hoeft, en dat grotere huis in peperduur Amsterdam niet meer haalbaar zou zijn. Maar niet te moe om te schrijven. Want dat kinderen het schrijven onmogelijk zouden maken, ziet de nachtbraker annex ochtendmens

CHUT, PAPA ÉCRIT

FR La fête des Pères est synonyme d’un tas de bricolages et de poèmes pour les papas. Mais qu’ont à offrir les papas dans ce domaine ? La littérature abonde-t-elle soudainement de livres sur la paternité ? Passa Porta pose la question avec deux papas écrivains : l’auteur à succès chilien Alejandro Zambra, qui écrit une lettre à son fils dans Vadertaal. Et Pepijn Lanen alias le rappeur Faberyayo du groupe De Jeugd van Tegenwoordig, qui plonge dans le chaos du quotidien avec ses notes sans filtre dans Vad3r. « Quand je n’avais pas d’enfants, j’avais toute la journée pour écrire et en général, je n’écrivais rien du tout. »

anders. “Toen ik nog geen kinderen had, had ik de hele dag om te schrijven en schreef ik meestal helemaal niks.” Nu staat hij daarvoor om zes uur ’s morgens op.

Wat de bedachtzame Chileen Zambra en de ongeremde Amsterdammer Lanen overigens nog gemeen hebben, is hun taalplezier. “Schrijven is een speelse activiteit,” zei Zambra drie jaar geleden al in Brussel. In Vadertaal schrijft hij: “In mijn studiejaren schreef ik om indruk te maken op mijn docenten. Toen ik begon in te zien dat ik wel eens voorgoed de mogelijkheid kon kwijtraken me te verbinden met de mensen die ik echt liefhad, visualiseerde ik tijdens het schrijven een soort nietbestaande jongere broer met wie ik graag contact wilde maken. Ik zou niet zeggen dat ik een stijl heb, (maar zou) eerlijk waar, met alle plezier tekenen voor zoiets als een kinderstijl.”

Vadertaal van Alejandro Zambra verscheen bij Meridiaan Uitgevers, Vad3r van Pepijn Lanen bij Ambo|Anthos. Op 11/6 vieren ze Vaderdag in Passa Porta, passaporta.be

QUIET, FATHER IS WRITING

EN For fathers, Father’s Day holds the promise of a lot of crafts and high-level literary verses. But what do fathers themselves have to offer in that regard? Has the world of books suddenly become pregnant with fatherhood books? Passa Porta finds out with two writing dads: Chilean success author Alejandro Zambra, whose Vadertaal is a letter to his son, and Pepijn Lanen aka rapper Faberyayo of Dutch rap group De Jeugd van Tegenwoordig, who in Vad3r dives right into the daily frenzy with unfiltered diary notes. “When I didn’t have children, I had all day to write and usually wrote nothing at all,” Lanen writes.

Pop & Jazz

Tachtig jaar blues

Zijn baard is wat wilder, de haren wat dunner, de groeven in het gezicht wat dieper, maar voor de rest ademt Roland (Van Campenhout) op zijn tachtigste nog steeds van kop tot teen de blues. Om zijn nakende verjaardag deze zomer luister bij te zetten, laat de Boomse bluesmuzikant zich in de Ancienne Belgique omringen door een schare belpopbondgenoten, van zijn eigen band The Space Cowboys over slagwerker Teun Verbruggen tot Mauro en vleesgeworden mondharmonica Steven De bruyn.

ROLAND 80 8/6, Ancienne Belgique, abconcerts.be

Hoog, luid en queer

Vanaf deze week gonst het weer een maand lang van de drukte op het dak van de Beursschouwburg, waar het eigenzinnige kunstenhuis de vervelling van het voorjaar in de zomer viert met zijn jaarlijkse festival Out Loud. Mag de vlam in de pannen van het dak laten slaan: Liaison, een collectief van queer muzikanten met een migratie-achtergrond. Verwacht een vurige avond met livemuziek, stomende dj-sets en Georgische snacks.

OUT LOUD 5 > 22/6, Beursschouwburg, beursschouwburg.be

Zachte armen

De voorjaarseditie van de Stoemp!-concertenreeks wordt uitgezwaaid met een warme knuffel. Niemand treffender om daarvoor te zorgen dan I’m the Hug, een viertal dat zich vormt rond de Antwerpse singer-songwriter Mathilde Luijten en die verder alleskunners Abel en Orlan Ghekiere en Simon Mitxelena in de rangen heeft. In hun zachte armen wiegen intieme, dromerige, bijwijlen met jazz bestoven folkliedjes. Het zijn de zachte armen die je verdient. (TZ)

I’M THE HUG 7/6, Le Cheval Marin, stoemplive.be

Art & Lit

Carrère: Extra-Végétalia 2

Wilde weelde

In 2022 kwam het langverwachte eerste beeldverhaal van de Brusselse Gwénola Carrère uit. Extra-Végétalia 1 was alles wat we ervan hadden gedroomd: een waanzinnig en wonderlijk verhaal, losjes geïnspireerd op Charlotte Perkins Gilmans radicale feministische utopie Herland uit 1915, gevat in wilde, sensuele en weelderig woekerende tekeningen. Bij Grafik stelt ze haar beelden uit het tweede en laatste deel tentoon, na een feestelijke vernissage op 6 juni.

GWÉNOLA CARRÈRE: EXTRA-VÉGÉTALIA 2 6/6 > 12/7, Grafik, grafik.brussels

Sfeerschepper

De Japanse Parijzenaar Ryoji Ikeda is niet alleen bekend als een grondlegger van de glitchmuziek, die uit niet veel meer dan sinustonen, ruis en bassen heel meticuleus in elkaar gestoken sferische composities puurt. Hij is ook een kunstenaar die ruimtes over de hele wereld overspoelt met beeld en geluid. Na onder meer het Centre Pompidou in Parijs, het Eye Filmmuseum in Amsterdam en het Museum of Contemporary Art in Tokio schept hij nu subliem sfeer in Brussel.

RYOJI IKEDA 6/6 > 27/7, Almine Rech, alminerech.com

Beeldverhaal in 3D

Gabri Molist hebben we leren kennen als de sympathieke Barcelonese Brusselaar die na zijn studies aan LUCA in Gent spin werd in het web van de Zine Club Muntpunt, schepper van het waanzinnige beeldverhaal Dormir, c’est mourir en oprichter van VROOM, de Anderlechtse ruimte voor experimentele strips en hedendaagse tekenkunst. Daar vertaalt hij zijn nieuwe beeldverhaal Back room 109 naar drie dimensies. (KS)

GABRI MOLIST: BACK ROOM 109 7 > 30/6, VROOM, vroomspace.com

Film

Whatcha gonna do?

Zowat de enige bioscoophit van coronajaar 2020 was Bad boys for life, een vervolg op twee actiekomedies van Michael Bay met Will Smith en Martin Lawrence als elkaar voortdurend afkattende Miami-flikken die grof geweld niet schuwen. Om de mix tussen vette humor en explosieve actie goed te krijgen, werden Adil El Arbi en Bilall Fallah ingehuurd. Het Brusselse duo achter Black, Patser en Rebel deed het zo goed dat ze opnieuw werden gevraagd voor Bad boys 4

BAD BOYS: RIDE OR DIE US, dir.: Adil & Bilall, act.: Will Smith, Martin Lawrence, Vanessa Hudgens

Gouden klassiekers

Soms zoek je naar je bril terwijl hij op je neus staat. Soms verlies je uit het oog dat het in elk seizoen een optie is om in Cinematek van een échte filmklassieker op een groot scherm te genieten. Een meestal mooie avond voor de prijs die veel cafés aanrekenen voor één degustatiebiertje. De volgende weken Cinematek negeren, is moois missen als Barry Lyndon, Der Himmel über Berlin, Les amants du Pont-Neuf of Casablanca Here’s looking at you, kid CLASSICS Cinematek, cinematek.be

Extreem introvert

Introvert zijn is niet beter of kwalijker dan extravert zijn. Maar het hoofdpersonage in de Amerikaanse indiefilm Sometimes I think about dying moet opletten dat ze niet ophoudt te bestaan. Zo bedreven is ze in het niet-deelnemen aan zowat elke activiteit die sociale interactie vergt. Empathie hebben is niet moeilijk dankzij de glansvertolking van Daisy Ridley, bekend als de veel extravertere Rey in het Star Wars-universum. (NR)

SOMETIMES I THINK ABOUT DYING US, dir.: Rachel Lambert, act.: Daisy Ridley, Dave Merheje

Bad boys: ride or die

Roland 80

Gwénola

Klein onderhoud

Rappen begint voor Ucci Why met de juiste vragen stellen

‘Ik wil geen lid worden van de club van 27’

“Heel lang zag ik overal het getal 555 verschijnen,” zegt de jonge Brusselse rapper Ucci Why, die vorig jaar debuteerde met het album 555 dharma. “Dus moest ik wel uitvlooien wat die cijfers betekenden.” Het kleine broertje van de duivel? “Haha, nee. Ik vond niks in de numerologie, maar ik zie er een teken van verandering in. En voor mij visualiseert dat getal ook roots.”

Die wortels zijn belangrijk voor Ucci Why. Ze werd geboren in Nancy, haar ouders zijn uitgeweken Bulgaren. “In Frankrijk was ik altijd ‘die Bulgaarse’, en als ik in Bulgarije op bezoek ging bij mijn familie, was ik dat nichtje uit Frankrijk. Zo ben ik uiteindelijk in Brussel beland, een stad die me altijd heeft aangesproken om haar kosmopolitische karakter. Ik ben hier nu drie jaar, en ik ben dol op deze plek. De mensen zijn hier veel opener dan elders.”

Op haar debuut rapt Ucci Why voornamelijk in het Engels, maar er zijn ook twee tracks met titels in het cyrillisch. “Dat is Bulgaars, een taal die heel percussief is en zich dus goed leent om in te rappen. Zoals ik al aangaf, voel ik me tegelijk wel en niet verbonden met de Bulgaarse cultuur, en dat is een manier om die banden aan te halen. Ik wil in de toekomst ook muziek uit de Balkan in mijn nummers laten doorsijpelen.”

Die muziek inspireert zich vandaag nog vooral op artiesten als Missy Elliott, Nina Simone en wijlen Mac Miller, de Amerikaanse rapper die vijf jaar geleden op 26-jarige leeftijd bezweek aan een overdosis. Hij krijgt een eresaluut in de track ‘No stressin’’. “Mac Miller was ongelofelijk getalenteerd, zijn bijdrage aan de rapmuziek valt niet te overschatten. Maar tegelijk is het zonde dat zoveel jonge artiesten hun kunst bekopen met hun leven. Als artiest moet je niet per se getormenteerd zijn of een desastreus leven leiden. Ik ben alvast niet van plan om lid te worden van de club van 27.”

“I wanna eat this life up,” rapt Ucci Why dan ook op haar debuutalbum in het nummer ‘Birds flying high’. “Ik wil gewoon ten volle van dit leven genieten, en mijn kunstenaarschap in volle vrijheid ontplooien.” Die gelegenheid kreeg ze, samen met de artiesten Le Lou en Aszul, de voorbije maanden alvast tijdens het eerste Parcours Minigolf 100% bruxellois, een kansenproject voor jong talent. De apotheose vindt deze week plaats in Atelier 210. “Ik was tot nog toe voornamelijk met rap bezig, maar samen met de Brusselse producer Rexorder wil ik me meer toeleggen op dance.”

TOM ZONDERMAN

Het Parcours Minigolf 100% bruxellois, met onder meer Ucci Why, vindt plaats op 7/6 in Atelier 210, atelier210.be

Select Aanraders van de week

PodiumKlassiek

Fauré: Requiem

Sauna’s en solo’s

Er staat opnieuw een feestelijk en multidisciplinair cultuurweekend op til in de Gallaitstraat 80. Tijdens het verkiezingsweekend nog wel. Met publieke saunasessies, een korte try-out van de nieuwe solo van Nele Van den Broeck, een concert en een dj-set van rapster Ysmé (zie foto), de curieuze voorstelling Gurning rond taal en tekst, en een project rond ‘thuistaal’ van kunstenaars Lisa Matthys en Arno Boey, die samenwerkten met de leerlingen van tienerschool Campus Kompas.

GALAGALLAIT #5 7 > 9/6, Gallait 80, tristero.be

Dierencarnaval

In de veertiendelige suite Le carnaval des animaux typeert de Franse componist Camille Saint-Saëns tal van dierenkarakteristieken op humoristische wijze. In Wolubilis wordt die gespeeld door tien muzikanten. Brussels comedian en schrijver Alex Vizorek verzon er een tekst bij, die hij voordraagt, en illustratrice Karo Pauwels zorgt voor spectaculaire digitale 3D-tekeningen.

ALEX VIZOREK, KARO PAUWELS & ENSEMBLE EST-OUEST: LE CARNAVAL DES ANIMAUX 8/6, Wolubilis, wolubilis.be

De poppen aan het dansen

Théâtre Royal du Peruchet is tegelijk een museum en een theater in Elsene dat in het teken staat van het poppentheater. Van vrijdag tot en met zondag heeft er het laatste weekend van het International Puppet Festival plaats. Dat laatste weekend komen er drie Zuid-Koreaanse gezelschappen op bezoek met drie verschillende soorten poppentheater: marionetten, handschoenpoppen en objectentheater. (MB) INTERNATIONAL PUPPET FESTIVAL 2024 7 > 9/6, Théâtre Royal du Peruchet, theatreperuchet.be

Fauré in ’t fel

Kijk, soms schrijven muziektips zichzelf. Als Hervé Niquet zich aan Gabriel Fauré zet, dan wil je daar gewoon bij zijn. De Franse orkestmeester kennen we misschien in de eerste plaats van zijn benadering van het barokke repertoire, maar Niquet durft steeds vaker buiten die tijdslijnen kleuren, en doet dat met verve. Met zijn uitgesproken coloriet wordt deze avond een ideaal eerbetoon voor de componist die precies honderd jaar geleden overleed.

FAURÉ: REQUIEM – LE CONCERT SPIRITUEL & HERVÉ NIQUET 6/6, Bozar, bozar.be

Vrouwen op de pupiter

Vandaag is het een tikje – we benadrukken: een tikje! – beter, maar zeker in de twintigste eeuw bleven vrouwelijke componisten nog veel te vaak in de schaduw opereren. Daar wil de Duits-Brusselse zangeres en componiste Luisa Hänsel verandering in brengen. Voor Le Baixu bouwde ze een programma rond de muziek van vrouwelijke toondichters sinds 1900. En zoals het de veelzijdige concertzaal betaamt, laveert ze daarbij voortdurend tussen de genres.

I AM A WOMAN 7/6, Le Baixu, lebaixu.com

Elisabeth en Chopin

De Koningin Elisabethwedstrijd zit erop. Wie nog geen overdosis viool achter de kiezen heeft, kan naar de laureatenconcerten voor een pousse-café. Voor een pianistieke palate cleanser zijn er de Brussels Chopin Days, al is ook daar het concours nabij. Severin von Eckardstein, eerste laureaat in 2003, kruipt immers achter het klavier. Hij laat Chopin in dialoog gaan met hedendaagse composities – zelfs eentje van eigen hand.

SEVERIN VON ECKARDSTEIN 8/6, Koninklijk Conservatorium van Brussel, brusselschopindays.com

GalaGallait #5

90,

TEKST: MICHEL VERLINDEN FOTO: SASKIA VANDERSTICHELE Eat

Het Japanse mendo betekent ‘zorg’ of ‘toewijding’. Dat geloven we graag als we de heerlijke bouillons proeven die in dit kleine restaurant in de Baljuwstraat worden geserveerd.

De beperkte ruimte van Mendo, een nieuwe zaak in Elsene die gewijd is aan Japanse ramen, is optimaal benut. De ietwat kronkelende indeling biedt plaats aan twee zalen met een ruwe inrichting. We houden van het kleine hutje bij de ingang, versierd met lampionnen, dat doet denken aan een izakaya, een Japanse snackbar zoals je die in Tokio vindt. We gingen zitten in de eerste zaal, waar een meubel in mdf met ingenieuze compartimenten plaats biedt aan vier personen.

Hoewel we weten dat ramen een volwaardige maaltijd zijn, konden we het niet laten om een assortiment van vier

Paper planes

5x2 tickets, GC De Kriekelaar, 14/6

Kunstenaar Pankaj Tiwari bevraagt het vliegtuig als symbool van overconsumptie én drager van dromen. Mail ‘Planes’

gyoza’s (8,50 euro) als voorgerecht te bestellen. Het verkoopargument? Ze zijn gemaakt met Iberische pata negra. En inderdaad, de smaak stelde niet teleur en riep toetsen van gezouten vlees op. Natuurlijk zou het nog beter zijn als het varkensvlees een lokale herkomst had, maar dat is misschien te veel gevraagd.

Wat de soepen betreft, konden we, omdat we met vijf personen aan tafel zaten, een interessante vergelijking maken tussen een ‘lichte’ ramen (shio voor 16,50 euro), een ‘klassieke’ (shoyu voor 16,50 euro), een ‘vegetarische’ (midori yasai voor 16,50 euro) en de ‘specialiteit’ (kurogoma voor 17,50 euro). Hoewel alle bouillons indruk maakten met hun kwaliteit en ongelofelijk diepe smaak, stal de kurogoma de show. De jus van gele hoevekip opgewerkt met een saus van zwarte sesam en

Le textile ne rouille pas

5x2 tickets, Botanique, 14 > 16/6

Zeven kunstenaars tonen in de Botanique evenveel manieren om verhalen door textiel te weven. Mail ‘Textile’

Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be

gember was een streling voor de tong. En dan waren er nog de verse, ter plaatse bereide noedels en de optie om het geheel te boosten met een kruidige chiliolie. Dodelijk lekker.

Ook niet te missen: de drie mazemen – vegetarisch voor 17,50 euro, umezu voor 16,50 euro, of umezu met vlees voor 17,50 euro –, ramen zonder bouillon die het ontdekken waard zijn. Als drankje kozen we een uitstekende umeshu (5 euro), een Japanse pruimenwijn die de smaakpapillen verwent. De bediening was vriendelijk, maar soms wat hectisch, door het grote succes van deze plek. En opgelet: in de zomer – als die ooit komt – dreigt het hier gloeiend heet te worden.

Couleur Café

1 duocombiticket, Ossegempark, 28 > 30/6

Couleur Café laat eindelijk de zon door de wolken priemen met onder meer Tyla, Brihang, Stace en Stikstof. Mail ‘Couleur’

& Drink

Baljuwstraat

Elsene, Instagram: mendo.ixelles

Mendo ••••

De vijf inzichten Peter Vermeersch

‘Maak groentesoep, een baslijn, een hoedje van papier’

Net als de mythische lyricus Orpheus maakt het Flat Earth Society Orchestra van band- en bendeleider Peter Vermeersch muziek waarvoor je uit de doden zou opstaan. Zijn levenslessen komen dan meteen goed van pas. door Michaël Bellon

De bron opzoeken kan alleen tegen de stroom in Het is zalig om voor de zoveelste maal aan die zoektocht te herbeginnen. Al dan niet zwemmend, voorwaarts of achterwaarts lopend en nieuwe zijpaden kiezend. In dezelfde categorie passen: “Tegenwind is ook wind, dat maakt voor een windmolen verder niets uit” en “Geen licht zonder weerstand.”

“Nice to be nice”

Dit stond in grote letters geschilderd op een drankbarak in Gambia. Het is ook een veelgebruikte afscheidsgroet daar. Simpel genoeg, en soms o zo moeilijk. Op straat knik ik steevast alle buren goeiendag. Ook diegenen die in nog geen tien jaar terug hebben gegroet, wat op de duur zelfs ietwat komisch wordt.

“De oppervlakte is onuitputtelijk” (Italo Calvino)

Dat zit hem in schijnbaar kleine dingen. Veel is verborgen in evidenties, vlak voor je neus. Met wat geluk vang je er een glimp van op.

“Vind je je zelfkritiek overtuigend?” (Max Frisch)

Op deze vraag van de Zwitserse schrijver Max Frisch heb ik nog steeds geen antwoord. Maar ik heb ondertussen wel geleerd dat een mens het onnavolgbare talent heeft om zichzelf ongemerkt voor de gek te houden. Proberen je eigen ikje te negeren, is misschien al een goed begin. En hoe raar het ook moge klinken, op een podium lukt me dat moeiteloos.

“People say nothing is impossible, but I do nothing every day” (Winnie-the-Pooh)

Zelf beperk ik mij tot het maken van dingen als groentesoep, een baslijn, een hoedje van papier, een dansje, en af en toe ook heel eventjes niets.

Flat Earth Society Orchestra en Lazarus spelen Orfeus op 6/6 in de KVS BOL, kvs.be

Brussels Parlement

Sven Gatz Lijsttrekker

Imane Belguenani 2e plaats

Martine Raets 3e plaats

Quentin van den Hove 4e plaats

Vlaams Parlement

Valérie Libert 5e plaats

Frederik Ceulemans 6e plaats

Lamia Khan 7e plaats

Sheraz Rafi 8e plaats

Melanie Verroken 9e plaats

Federaal Parlement

Chloë Van Hoegaerden Lijsttrekker

Sumio Yoshimi 2e plaats

Tatjana Eekman 3e plaats

Thomas Seifert 4e plaats

Carolina Sanchez 5e plaats

Franc Bogovic 6e plaats

Gunther Van Neste 1e plaats

Indra Ben Aissa 2e plaats

Valérie Glatigny Lijsttrekker

Michel De Maegd 2e plaats

Ontmoet de kandidaten van Open Vld Brussels

Europees Parlement

Hilde Vautmans Lijsttrekker

Eva Vanhengel 5e plaats

Alexia Bertrand 4e plaats

Frédéric De Gucht 14e plaats

Viviane Teitelbaum 16e plaats

Opgelet federaal komen we samen op met MR.

Scan de QR code en bekijk de volledige lijsten.

Joris Theelen 3e plaats

Damien Lamy 10e plaats

Nazgul Balmukhanova 11e plaats

Mira Kaloshi 13e plaats

Philippe Adriaenssens 12e plaats

Kurt Deswert 14e plaats

Ethel Savelkoul 15e plaats

Stefan Cornelis 16e plaats

Carla Dejonghe Lijstduwer

Jasmine De Clerck 3e plaats

Ilse Carlé 4e plaats

Laurent Van Der Elst 5e plaats

David Steegen 6e plaats

Opvolgers

Opvolgers

Brusselkiest.be

Alle partijen, programma’s en kandidaten voor Brussel handig gebundeld met nieuws over de verkiezingen, achtergrond, analyses en duiding.

VERKIEZINGEN LIVE

Volg de verkiezingen zondag 9 juni LIVE bij BRUZZ

Vanaf 8u live op BRUSSELKIEST.be en BRUZZ radio (98.8 FM) en om 18u live op BRUZZ tv.

Herbekijk ook het grote Brusseldebat van BRUZZ met daarin de zeven lijsttrekkers voor het Brusselse Parlement en het debat Brussel Kiest: Vlaanderen in Brussel op BRUSSELKIEST.be.

Beleef de zomer met de 22 gemeenschapscentra.

Ontdek alle activiteiten op N22zomert.brussels.

Vivez l’été avec les 22 centres communautaires.

Découvrez toutes les activités sur N22zomert.brussels

Experience the summer with the 22 community centres. Discover all the activities at N22zomert.brussels.