BRUZZ editie 1904 (25-09-2024)

Après la pluie Na regen komt...

Porte

Ville

24

23 Akkervogeltje in Anderlecht

Populatie patrijs staat onder druk

Wonen in de wolken

Brussel bouwt in de hoogte

36 Debiel en pipo

Columnist Karl Meesters omvergereden door fietser

05 EDITO

06 COVERSTORY Aartsbisschop Luc Terlinden wil zeker geen paus worden

12 IN BEELD Tramlijn 10

14 IN DE KIJKER Zonder LEZ-uitstel moeten ruim 100.000 voertuigen uit het verkeer

15 BEELDCOLUMN Delphine Frantzen

16 INTERVIEW Minister Tinne Van der Straeten: “Bouchez is een saboteur”

20 BIJGEDACHTE Willen we meer of minder auto’s?

21 KORT GESPREK Arne Huysmans over VOLTA 3.0 in Molenbeek

28 BIG CITY Wat is het meest bijzondere studentenhuis van Brussel?

29 SPORTCOLUMN Vincent

30 DE SLAAPKAMER van Rihanna

32 TREND Flagey ontvangt het eerste theefestival van Brussel

37 SELECT Chassol zet Jean-Michel Basquiat op muziek Klein onderhoud Chantal Acda Eat & Drink Bloem-Farine De vijf inzichten Carly Wijs

De Brusilia-toren in Schaarbeek is exact vijftig jaar oud. Ook vandaag rijst de vraag of en hoe hoogbouw de Brusselse wooncrisis kan oplossen.

Volgendeweek VERKIEZINGSGIDS inBRUZZMagazine

Wat

staat er op het spel in jouw gemeente?

Volgende week laat BRUZZ het licht schijnen op Schaarbeek, Evere, Sint-Joost en Brussel.

Wat zijn er de uitdagingen in en wat staat er politiek op het spel?

Alles over de verkiezingen in BRUZZ magazine, op BRUZZ Radio, BRUZZ TV en natuurlijk op Brusselkiest.be.

Heb jij de visie, ervaring én drive om ons team te leiden?

Zin om de Brusselse social profit te versterken met jouw leiderschap?

Dit is jouw kans om écht impact te maken!

De volledige vacature vind je hier: www.ld3.be/ad-poutrel Vragen en info: 02/889 00 80 of poutrel.hr@ld3.be

is de unie van Cosmos, Buurtwerk Noordwijk LD³ en Bricoteam

ADVERTENTIE

BRussel blijven veranderen

We maakten Brussel de afgelopen jaren verkeersveiliger en gezonder. Help ons mee jouw gemeente te blijven veranderen en stem in oktober Ecolo-Groen.

www.groenbrussel.be

COLOFON

BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80

Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 35 euro per jaar.

OPLAGE

55.000 exemplaren.

ADVERTEREN?

Sacha Devos en Angela Mngongo 02-650.10.81 sacha.devos@brusselmedia.be angela.mngongo@brusselmedia.be

DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@brusselmedia.be

ALGEMENE DIRECTIE

Dirk De Clippeleir

ALGEMEEN HOOFDREDACTEUR

Klaus Van Isacker

COÖRDINATOR MAGAZINE

Maarten Goethals

ARTDIRECTOR

Heleen Rodiers

VORMGEVING

Ruth Plaizier

EINDREDACTIE

Karen De Becker, Kurt Snoekx

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

Eva Christiaens, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Johan Baeten, Michaël Bellon, Lisa De Bode, Andy Furniere, Karl Meesters, Tom Peeters, Niels Ruëll, Marjon Udo, Job Vannieuwenhove, Freya Van Nieuwenhuysen, Michel Verlinden (medewerkers)

VERTALING

Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, Aurélien Garcia, George Holmer FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Delphine Frantzen, Ivan Put, Saskia Vanderstichele

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Koen Cypers

Flageyplein 18, 1050 Elsene. BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij Printing Partners

Paal-Beringen

en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

MELD NIEUWS

Zelf nieuws gespot? Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.extranet.brussels

WWW.BRUZZ.BE

Maarten Goethals

Coördinator Magazine

Paus

Snakt de samenleving naar spiritueel leiderschap? Wie naar de massale belangstelling kijkt voor de komst van paus Franciscus komend weekend in Brussel, krijgt sterk die indruk.

Ergens mag dat ook niet verbazen. De wereld bevindt zich in verschillende domeinen op een kantelmoment. Zonder drastische ingrepen dreigt de klimaatopwarming uit te draaien op een totale ramp. Oorlogen in het Midden-Oosten en aan de grenzen van Europa leiden tot algehele zenuwachtigheid. En in Amerika kan een narcistische presidentskandidaat, met het minste respect voor de democratie, opnieuw de machtigste man van de planeet worden.

“Luc Terlinden ziet in de komst van de paus een hang naar spiritueel leiderschap”

In tijden van onzekerheid kan religie troost bieden: die overtuiging verdedigt ook aartsbisschop Luc Terlinden in een uniek gesprek met BRUZZ. Een uitverkocht Koning Boudewijnstadion, voor een misviering van de paus, ziet hij in dat opzicht als “een gloeiende getuigenis van een gemeenschap die in het alternatief gelooft” (p.6).

Tot spijt van wie het benijdt: in godsdienst ligt een enthousiasmerende kracht, die mogelijk het verschil kan maken. Alleen: door het verbrodden van het eigen krediet lijkt de Katholieke Kerk niet meteen de juiste boodschapper voor die opdracht.

FR La société aspire-t-elle à un leadership spirituel ? En observant l’énorme engouement pour la venue du pape François ce week-end à Bruxelles, on pourrait le croire. Cela n’a en réalité rien de surprenant. Le monde traverse une période charnière dans de nombreux domaines. Sans actions drastiques, le réchauffement climatique risque de se transformer en une catastrophe totale. Les guerres au Moyen-Orient et aux portes de l’Europe alimentent une inquiétude générale. Et en Amérique, un candidat président narcissique, affichant un mépris évident pour la démocratie, pourrait redevenir l’homme le plus puissant de la planète. En période d’incertitude, la religion peut offrir du réconfort : c’est également la conviction que défend l’archevêque Luc Terlinden dans un entretien exclusif avec BRUZZ. Pour lui, un Stade Roi Baudouin complet pour une messe célébrée par le pape est « un témoignage éclatant d’une communauté qui croit en une alternative ». Qu’on le veuille ou non, la religion possède une force d’enthousiasme, capable de faire la différence. Cependant, ayant fait voler en éclats son autorité morale, l’Église catholique ne semble plus être le messager adéquat pour cette mission.

EN Is society yearning for spiritual leadership? That certainly is the impression one gets when looking at the massive interest in Pope Francis’ arrival in Brussels next weekend. But, somehow, that should not surprise us either. The world is at a tipping point in several ways. Without drastic action, global warming threatens to turn into a total disaster. Wars in the Middle East and on Europe’s borders are making everyone worried. And in the United States, a narcissistic presidential candidate, with no respect for democracy whatsoever, could once again become the most powerful man on the planet. Religion can offer comfort in times of uncertainty, or at least, that is the argument that archbishop Luc Terlinden puts forward in a unique interview with BRUZZ. It is in that context that he sees the sold-out King Baudouin Stadium for a mass celebrated by the Pope and calls it “a glowing testimony of a community that believes in the alternative.” (see page 6) Some might begrudge it, but religion does contain an enthusiastic force, a force that can potentially make a difference. But, given how the Catholic Church has consumed pretty much all of our trust, it does not immediately appear to be the right channel to make that important difference.

Portret Aartsbisschop Luc Terlinden

BIO

• GeboreninEtterbeek,17oktober1968

• KandidatuurhandelsingenieurUCLen licentiaateconomieKULeuven

• In1999 tot priestergewijd

• Gedoctoreerdin2005indemoraalfilosofie van CharlesTaylorenJohnHenryNewman

• 2010:pastoor van depastoraleeenheidHeilig Kruis van Elsene

• Lid van depriesterbroederschapCharlesde Foucauld

‘Paus worden lijkt me verschrikkelijk’

Een golf aan getuigenissen over misbruik in de Belgische Kerk, de beperkte rol van de vrouw in de geloofsgemeenschap, de komst van de paus komend weekend in Brussel: sinds zijn wijding als aartsbisschop vorig jaar staat Luc Terlinden in het centrum van de aandacht. Ondanks zijn eerder teruggetrokken natuur. “Het is geen makkelijke tijd om herder te zijn. Maar het is onze tijd,” zegt de in Etterbeek geboren kerkleider.

door Maarten Goethals foto’s Saskia Vanderstichele

Paus worden? Ik?” In tegenstelling tot de andere vragen, die hij rustig en bijna contemplatief beantwoordt, moet Luc Terlinden niet lang nadenken over misschien wel de belangrijkste opdracht die een clericus kan krijgen in zijn carrière: de apostel Petrus opvolgen als spiritueel leider.

“Neen. Liever niet,” bedankt hij vriendelijk. “Het lijkt me verschrikkelijk. Dat is absoluut niet mijn ambitie. Dat valt ook nauwelijks te bevatten. Ik kan mijn boodschappen nog redelijk anoniem doen. Maar de paus kan onmogelijk alleen door de straten van Rome wandelen. Dat zou ik enorm missen.”

Nochtans: als aartsbisschop van het aartsbisdom Mechelen-Brussel en ‘primaat’ van de Belgische katholieke kerk staat Terlinden (56 jaar) sinds een dik jaar ook vaak in de schijnwerpers. Aan de functie kleeft nog steeds een groot moreel gezag, waardoor elk woord dat hij zegt dubbel telt. “Ik leer nog elke dag bij,” zegt hij niettemin ontwapenend tegen BRUZZ. “Al die nieuwe ervaringen, zoals bijvoorbeeld interviews geven. Ik hoop dat ik het goed doe.”

39.000 hosties

Wat hij ook ten stelligste hoopt? Dat het pausbezoek van komend weekend vlekkeloos verloopt. Sinds de aankondiging in mei moet zijn team, maar ook iedereen verbonden met de organisatie – diplomaten, de universiteiten van Leuven en Louvain-la-Neuve, de bisschoppen, de politie, de veiligheidsdiensten, OCAD en het Nationaal Crisiscentrum – meer dan een paar versnellingen hoger schakelen om alles georganiseerd te krijgen. Er is geen tijd of plaats voor improvisatie in het strakke reisschema van een van de best bewaakte personen ter wereld.

Als alles volgens plan verloopt – de paus zegde maandag enkele afspraken af omdat

hij ziek was – komt Franciscus (87 jaar) donderdagavond per vliegtuig in Melsbroek aan, opgewacht door een ontvangstcomité dat bestaat uit onder andere het vorstenpaar en de rectoren. De volgende ochtend wordt hij opnieuw door koning Filip en koningin Mathilde ontvangen, maar dan op het kasteel van Laken, waar hij de verschillende overheden van het land en ‘vertegenwoordigers van de burgermaatschappij’ toespreekt. In de namiddag trekt Franciscus naar de KU Leuven, die haar zeshonderdste verjaardag viert, voor een gesprek met professoren en studenten.

Zaterdagvoormiddag – na een verkwikkende nacht in de nuntiatuur van Sint-Pieters-Woluwe, zeg maar de ambassade van het Vaticaan – gaat het richting de Basiliek van Koekelberg. Binnen verzamelen 3.000 bisschoppen, priesters, seminaristen en leken met een kerkelijke benoeming; zes van hen mogen de kerkleider een vraag stellen. Buiten wordt een massa van 12.000 kijklustigen verwacht.

De directrice van de basiliek, Martine Motteux-Abeloos, spreekt van “draconische maatregelen” om de veiligheid van de paus en het volk te garanderen, gaande van metaaldetectoren en het gebruik van bewakingsdrones tot strenge controles van de toegangstickets en een verbod op rugzakken, drankjes en vlaggen. De beroemde Zwitserse garde, de eigen veiligheidsdienst van de paus, houdt altijd en overal een oogje in het zeil, samen met Destrée Organisation, een Brussels bedrijf gespecialiseerd in protocol en security.

De volgende dag, op zondag, de ‘dag des Heren’, volgt de apotheose: een misviering in het Koning Boudewijnstadion voor 39.000 gelovigen. Alles gratis, op uitdrukkelijke vraag van het Vaticaan. De paus rijdt naar de Heizelvlakte met de gepantserde pausmobiel. Opmerkelijk detail: alle aanwezigen zullen ook een hostie krijgen (gebakken door de zusters Clarissen in

“Het is geen normale situatie dat de Kerk alleen door mannelijke geestelijken wordt geleid”

Sint-Truiden). Volgens de zakenkrant De Tijd zal het tien minuten duren om iedereen, met de hulp van zevenhonderd vrijwilligers, een stukje van ‘het lichaam van Christus’ te geven.

Het totale kostenplaatje: sommigen schatten 1 miljoen euro, opgehoest door de overheden, organiserende universiteiten, de Kerk en aangevuld door grote en minder grote giften.

Revolutionair

De omvang, de financiële steun en de massale belangstelling voor het evenement (met meer dan vierhonderd geaccrediteerde journalisten) verbaast Terlinden niet. “Ik had het ergens wel verwacht,” zegt hij. “Van Aarlen tot Oostende: van overal komen Belgen. Maar ook wereldwijd kan Franciscus rekenen op aandacht en volgers. Velen zien in hem een goede herder. Iemand die dicht bij de

Luc Terlinden werd tot aarstsbisschop gewijd in de week dat Godvergeten werd uitgezonden op VRT Canvas. “Ik vind het belangrijk dat ik met de slachtoffers praat en de verantwoordelijkheid van de Kerk erken. Pas daarna kunnen excuses volgen namens het instituut.”

mensen staat en zijn Kerk opent voor iedereen.”

Het mag inderdaad verbazen: die positieve pers in tijden waar het geloof langs alle kanten slaag krijgt, toch in West-Europa. De kerken lopen al decennialang leeg, hevige debatten over euthanasie en abortus breken de samenleving op in vijandige kampen, de onthullingen van misbruik schokken gelovigen diep, en op conceptueel niveau worstelt de theologie nog steeds met ‘de dood van God’ – uitgeroepen door Nietzsche, en verder geproblematiseerd door andere filosofen.

En toch: de figuur en de functie van paus blijven tot de verbeelding spreken. Ook artistiek: het succes van miniseries zoals The Young Pope (met Jude Law) en gelauwerde films zoals The Two Popes (met Anthony Hopkins) spelen op die fascinatie in.

Terlinden, die paus Franciscus al een paar keer kort sprak, ziet als belangrijkste reden voor die (verscherpte) aandacht toch vooreerst de boodschap van de paus. “Hij is een dienaar van de eenheid; dat is zijn eerste taak.” Niet toevallig schreef Franciscus in 2020 een rondzendbrief naar alle gelovigen – een zogenoemde encycliek – met als veelzeggende titel ‘Fratelli tutti’ – Latijn voor: ‘Allemaal broeders’, en tevens de wapenspreuk van Terlinden.

De eenvoud van die boodschap steekt schril af tegen de complexiteit van de huidige wereld, waar oorlog, gepolariseerde politieke campagnes, online haatspraak, maar ook de klimaatproblemen veel stress, onzekerheid en wantrouwen onderling veroorzaken. Het snel uitverkochte Koning Boudewijnstadion lijkt daarom op een “gloeiende getuigenis van een gemeenschap die in het alternatief gelooft,” aldus

Terlinden. “De komst van de paus geeft dat geloof een nieuw elan.”

“En ja, het is geen makkelijke tijd om herder te zijn,” geeft ook Terlinden toe. “Maar het is onze tijd. En het evangelie spreekt ook over vandaag. Dat maakt die tekst in zekere zin ook zo revolutionair. Het blijft de mens stimuleren. Het maakt ook duidelijk dat noch ik als aartsbisschop noch Franciscus als paus in het centrum van de Kerk staan, maar wel Christus.”

Jezus aan het kruis

Dat laatste zegt Terlinden niet om zijn verantwoordelijkheid af te schuiven. Want hij weet perfect waar die ligt, al was het maar omdat in dezelfde week dat hij tot aartsbisschop werd gewijd – 3 september 2023 – ook Godvergeten werd uitgezonden, een vierdelige serie op VRT Canvas, die aan de hand van pakkende getuigenissen het (systematische)

seksuele misbruik van priesters en paters in Vlaanderen en Brussel thematiseerde. De reeks veroorzaakte een schokgolf aan verontwaardigde reacties en de publieke opinie eiste duidelijke antwoorden van de Kerk – antwoorden, maar ook tekenen van inkeer, schuldbekentenissen, reflectie, een vorm van boetedoening …

In tegenstelling tot sommige van zijn voorgangers spreekt Terlinden klare taal. Hij noemt de inhoud van de onthullingen “een schandaal”. “De verhalen raakten mij diep, ik vind het daarom belangrijk dat ik met de slachtoffers praat en dat ik luister, en dat ik op het einde van het gesprek zeg: ‘Ik geloof u, ik zie hoe erg het was, ik erken de feiten en ik erken de verantwoordelijkheid van de Kerk.’ Pas daarna kunnen excuses volgen namens het instituut.”

Kan hij begrijpen dat Godvergeten meer deed dan zomaar de perversies van een systeem te onthullen? Dat het, in de eindeloze stroom aan gruwelijke details, het geloof in de kern raakte, en dat kijkers zich oprecht afvroegen waar Jezus was in al die donkere momenten? Wat met de naastenliefde, zo sterk gepropagandeerd in het Nieuwe Testament?

Terlinden knikt. “Dat was ook de vraag in de kampen van de Tweede Wereldoorlog. Ik zie Jezus aanwezig in het kruis. Ook dat was schandalig. Ook hij was totaal onschuldig.”

Gelovige en reservist

Dat soort antwoorden maakt van Terlinden, een slanke, rijzige man met jongensachtige, lichtblauwe ogen, ergens een enigma.

Enerzijds grijpt hij terug naar de kerngedachten van het evangelie, die voor velen vaag en onbevattelijk blijven, en daarom snakken naar meer context en duiding. Wat niet altijd volgt in zijn uitleg, en wat de indruk kan wekken dat hij, zoals zoveel hoge geestelijken, van de wereld

losstaat. Het hoofd meer in de wolken dan de voeten op de grond.

Anderzijds kende de Belgische Kerk nog nooit eerder een zo progressieve aartsbisschop, met een zo atypisch profiel. Hij ziet bijvoorbeeld geen probleem in getrouwde mannen die priester willen worden, naar model van de Oosterse Kerk. Hij pleit voor een grotere rol en verantwoordelijk van de vrouw in de geloofsgemeenschap (“Alleen mannelijke geestelijken in leiding is geen normale situatie”).

Tijdens zijn aanstelling als aartsbisschop reserveerde hij in de SintRomboutskathedraal van Mechelen een plekje waar moeders borstvoeding konden geven.

Door zijn opleiding als reservist in het leger is hij allicht een van de weinige priesters die perfect met een halfautomatisch wapen kan mikken en raak schieten (“Dat verzoenen met mijn geloof was een moeilijke strijd”). Hij is fan van RSC Anderlecht (“Al gaat de club door een moeilijke tijd”), studeerde voor handelsingenieur, komt uit een familie van adel, met stevige banden in het bancaire en militaire wezen, maar wil toch “het hart van een arme” behouden, zoals het klonk in zijn dankwoord aan het einde van zijn wijdingsplechtigheid.

Waarom dan, ondanks al die opmerkelijke standpunten, houdt hij zich toch op de oppervlakte? Waarom maakt hij niet vaker een fors statement, of spreekt hij zich niet meer uit over maatschappelijke onderwerpen? Moet dat niet de ambitie vormen van iedere kerkleider: wegen op het debat, gelovigen werven, diepere inzichten delen?

Terlinden houdt voorlopig die boot af. “Ik heb nog tijd, ik heb – hopelijk – nog tien, twintig jaar.”

Bovendien: “Ik ben meer iemand van het centrum. Het zit niet in mijn natuur om een sterke positie te zoeken. Ik wil liever de afstand bewaren, om de plaats

“Jezus haatte hypocrisie, en in het bijzonder religieuze hypocrisie”

van Christus niet in te nemen. Jezelf centraal stellen is gevaarlijk: een geestelijke kan dan veranderen in een steen. Daarom ben ik meer geneigd om te zeggen: kijk vooral naar mijn daden. Naar wat ik doe. En wat ik doe, doe ik vooral samen mét anderen, voor anderen. Ik ben geen eenzame cowboy.”

“Waar was Jezus tijdens het misbruik? Dat was ook de vraag in de kampen van de Tweede Wereldoorlog. Ik zie Jezus aanwezig in het kruis. Ook dat was schandalig. Ook hij was totaal onschuldig”

Aartsbisschop Luc Terlinden: “Ik wil liever de afstand bewaren, om de plaats van Christus niet in te nemen. Jezelf centraal stellen is gevaarlijk: een geestelijke kan dan veranderen in een steen.”

Wat is dat ‘doen’, waarop hij alludeert? Op een abstract pastoraal niveau heet het: “De mens begeleiden om Christus te ontmoeten.” Maar Terlinden moet niet ver zoeken om dat concreet te maken; hij wijst naar zijn verleden als pastoor van de Heilige Kruis van Elsene, nabij het Flageyplein. In die hoedanigheid – maar ook vroeger al, door in Etterbeek op te groeien en als kind rond te lopen in de grootstad – kwam hij in contact met drugsverslaafden, asielzoekers, daklozen, probleemjongeren.

“Mensen in de periferie,” aldus Terlinden. Waar hij kon, zegt hij over die periode in zijn carrière, probeerde hij te helpen, “in samenwerking met de gemeenten, de sociale diensten, onthaalpunten”.

Nooit machteloos

Maar steun bieden gaat voor Terlinden verder dan het materiële. “Ooit kwam een man naar mij, en hij zei: ‘Ik ga stoppen met drugs.’ Maar hij herviel telkens. Dat kan ontmoedigen, maar ik bleef in hem geloven, ik bleef hem nabij. Niemand is te verwijderd om bij te staan; iedereen verdient solidariteit, compassie, steun. Voor mij bestaat geen fatalisme, wij zijn nooit helemaal machteloos.”

Dat klinkt goed, maar klinkt dat ook niet hopeloos naïef, geconfronteerd met het werkelijke lijden aan het Zuidstation, het geweld in de straten van Sint-Gillis, de illegale prostitutie in de Noordwijk?

“Er is geen gemakkelijke en directe oplossing, maar ik kan als christen wel hopen, en mij van daaruit engageren in de politiek, in verenigingen, in de maatschappij. Ik wil mij vast en zeker uitspreken over dergelijke onderwerpen, maar dan liefst op een goed moment en met kennis van zaken. Ik kan – om een ander voorbeeld te geven – niet beweren dat ik tegen abortus ben, en tegelijkertijd zeggen tegen de vrouw: trek voor de rest uw plan. Dat gaat niet. Dat is niet coherent. Dat biedt geen perspectief. Ik moet op dat moment de vrouw steunen.”

Religieuze hypocrisie

Terlinden, opgevoed in het Frans, spreekt op een bedachtzame manier Nederlands. Dat leidt misschien tot enige terughoudendheid in zijn manier van formuleren en argumenteren. Voor een geloof dat begint met het Woord kan dat – aan Vlaamse kant – als een handicap lijken, daarom dat het des te harder opvalt wanneer hij wel met zichtbaar enthousiasme praat. Over God, bijvoorbeeld: “Een wezen vol tederheid.” Of over zijn zoon Jezus: “Hij haatte hypocrisie, en in het bijzonder religieuze hypocrisie.” Msschien klaart zijn gezicht nog het meest op als het over die andere goddelijkheid op vier poten gaat, Oscar, zijn gladharige teckel. “Hij geniet enorm van de tuin in het aartsbisschoppelijke paleis en ik geniet ervan hem bezig te zien. Voor mijn hondje blijf ik gewoon Luc Terlinden het baasje, en niet Luc Terlinden de aartsbisschop. Dat relativeert alles.”

‘JE NE VOUDRAIS VRAIMENT PAS ÊTRE PAPE’

FR Untsunamidetémoignagessur les abusdans l’Églisebelge, le rôle limitédesfemmesdansla communautéreligieuse,l’arrivéedupape ce weekendàBruxelles:depuissonordinationcomme archevêque l’an dernier, Luc Terlinden est sous les feuxdesprojecteurs. Et ce, malgrésoncaractère plutôt réservé.« Ce n’est pasuneépoquefacilepour être pasteur.Maisc’estnotreépoque », déclare le leaderreligieuxnéàEtterbeek.

‘BEING POPE SEEMS TERRIBLE’

EN Ashock wave of testimoniesabout(sexual) abuseintheChurchinBelgium,therestricted role of womeninthereligiouscommunity,andPope Francis’arrivalinBrusselsnextweekend.Despitehis previouslyreclusivenature,all eyes have beenon Luc Terlindensincehisordinationasarchbishoplast year.“Itis not aneasytime to beashepherd.Butit isourtime,”thischurchleaderborninEtterbeek says.

In Neder-over-Heembeek heeft koning Filip zaterdag de nieuwe tramlijn 10 officieel geopend. De lijn verbindt het Militair Hospitaal (NOH) met het centrum van Brussel en gaat dan verder naar Churchill (Ukkel). De vorst nam zelf plaats achter het stuur en reed van de halte in de Bruynstraat naar het Peter Benoitplein, waar enkele honderden buurtbewoners hem onder luid applaus ontvingen. De aanleg van de tramlijn nam een twintigtal maanden in beslag. MG

In de kijker

Lage-emissiezone

Zonder

uitstel moeten ruim

100.000 voertuigen uit het verkeer

In juni reden nog 138.000 voertuigen in Brussel rond die er tegen 2025 uit moeten, een tiende van het totaal. Het leeuwendeel van die voertuigen zijn personenwagens.

De voorbije weken woedde een discussie over het uitstellen van de strengere lage-emissiezone (LEZ) in het Brussels gewest. Een meerderheid van de partijen in het Brussels parlement stelt voor om de volgende geplande aanpassing, die op 1 januari 2025 ingaat, met twee jaar uit te stellen. De commissie Leefmilieu stemt deze week over een voorstel van MR, Les Engagés, PS en Open VLD. De kans lijkt groot dat het uitstel (voor diesels euro 5 of benzine euro 2) er ook komt.

Een cruciale vraag daarbij is hoeveel voertuigen nu precies gebannen zullen worden door die strengere normen, die al besloten en bekend zijn sinds 2017. Daarbij circuleren verschillende cijfers. Automobielfederatie Febiac heeft het bijvoorbeeld over 600.000 auto’s in heel België, terwijl elders cijfers van enkele tienduizenden circuleren. Het cijfer van 600.000 houdt echter geen rekening met het feit dat het merendeel van die auto’s nooit in Brussel rijdt en dus ook geen hinder zal ondervinden door de strengere eisen.

Navraag bij de Brusselse milieuadministratie levert een accurater beeld op van het aantal voertuigen dat uit het verkeer zal moeten, mocht er geen uitstel komen. Leefmilieu Brussel weet immers hoeveel auto’s in juni effectief door de Brusselse straten reden. De cijfers zijn afkomstig van de honderden ANPR-camera’s die de LEZ controleren.

Het totale aantal voertuigen (zowel personenwagens als bestelwagens, vrachtwagens, bussen en motorfietsen) dat in juni nog rondreed en dat in januari niet meer zal mogen, bedraagt welgeteld 138.642. Dat is goed voor 9,7 procent van alle voertuigen die op dat moment in Brussel rondreden, bijna één op de tien van het wagenpark dus.

Voor alle duidelijkheid: het gaat over voertuigen die minstens een keer werden opgemerkt. De cijfers zeggen ook niets over de situatie aan het eind van dit jaar. Het aantal auto’s dat nog rondrijdt, maar er straks uit moet, daalt trouwens erg snel.

Opmerkelijk: het grootste aandeel is daarbij niet voor

© SHUTTERSTOCK

voertuigen die ingeschreven zijn in Brussel, maar wel in Vlaanderen, goed voor meer dan 57.000 voertuigen die straks uit het verkeer moeten. Het hoofdstedelijk gewest volgt met 42.000 voertuigen, Wallonië sluit af met 39.000 voertuigen.

Vooral uit Vlaanderen

De kans dat een voertuig in januari niet meer in Brussel zal mogen rijden, is overigens wat groter binnen het Waalse voertuigenpark en het kleinst binnen de auto’s die in Vlaanderen zijn ingeschreven. Die laatsten voldoen met andere woorden vaker aan de normen, maar doordat het er zoveel zijn, maken ze toch nog de hoofdbrok uit van de wagens die eruit moeten bij de geplande aanpassingen.

Het leeuwendeel van de voertuigen die straks uit het (Brusselse) verkeer zouden moeten, zijn personenwagens, goed voor een totaal van 106.136. Ook hier is het grootste aandeel opnieuw voor Vlaanderen (ruim 42.000 wagens), vÓÓr Wallonië (ruim 32.000) en Brussel (ruim 31.000). De data van de milieuadministratie bevatten ook een tijdlijn. Die toont dat het aantal auto’s dat straks gebannen zou worden vergelijkbaar is met de situatie bij de vorige aanpassing in 2022, toen de euro 4-diesels eruit gingen. Ook toen reden er een half jaar voor de strengere normen bijvoorbeeld nog circa 40.000 in Brussel ingeschreven voertuigen rond die nog niet aangepast waren aan die normen. Voor het totale aantal voertui-

2

jaar

uitstel van de strengere normen voor de LEZ ligt op tafel. In plaats van op 1 januari 2025 zouden de aanpassingen op 1 januari 2027 ingaan

gen (inclusief exemplaren ingeschreven in de andere gewesten) ligt het cijfer deze keer wel wat hoger dan in 2022.

“In 2022 is er een gedoogbeleid van zes maanden geweest,” legt Tim Cassiers van stadsbeweging Bral uit. “Mensen werden ondertussen aangemaand een andere oplossing te zoeken en dat deden ze ook. Het toont dat het uitstel helemaal niet nodig is. Dat voorstel veroorzaakt heel veel verwarring, terwijl de Brusselaars duidelijkheid nodig hebben.” Cassiers wijst op de steile duik van de voorbije maanden. “Heel veel Brusselaars hebben hun vervuilende wagen al van de hand gedaan het afgelopen jaar, die mensen worden nu gewoon uitgelachen.”

Belangenvereniging Touring vindt de 138.000 voertuigen dan weer een erg groot aantal. “In 2022 waren het ook vuilere auto’s die eruit gingen. De verhouding tussen de economische kosten en het ecologische voordeel is vandaag anders.”

Klimaatdoelstellingen

Vorige week bleek ook al wat de impact van twee jaar uitstel zou zijn op de klimaatdoelstellingen en de luchtkwaliteit. Administratie Leefmilieu Brussel becijferde dat het Gewest in dat geval zijn doelen inzake CO2-uitstoot niet meer zou halen, met mogelijke miljoenenboetes tot gevolg. Ook de luchtkwaliteit zou lijden onder uitstel.

voertuigen die zonder uitstel van de LEZ-normen Brussel in 2025 niet meer in zouden mogen, reden in juni nog rond in het gewest

De administratie ging er daarbij van uit dat de hele LEZ-timing uiteindelijk met twee jaar opschuift bij uitstel. Het voorstel waarover deze week gestemd wordt, stelt enkel de volgende aanpassing met twee jaar uit. Daardoor zouden er zowel in 2027 als in 2028 telkens nieuwe strengere normen volgen. Of die snelle opeenvolging niet opnieuw tot uitstel zal leiden, blijft vandaag een open vraag. KRIS HENDRICKX

Tinne Van der Straeten

‘Elke dag oorlog met MR? Dan is het maar zo’

“De manier waarop Bouchez te werk gaat, is niet alleen riskant voor Brussel, maar ook voor het samenleven tussen Nederlandstaligen en Franstaligen in heel België.” In opmerkelijk harde bewoordingen haalt federaal minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) uit naar de Franstalige liberalen en naar de andere Vlaamse partijen die “moeilijk over de eigen schaduw heen kunnen stappen”.

door Steven Van Garsse foto’s Ivan Put

Het kabinet van minister Tinne Van der Straeten (Groen) aan de Kruidtuinlaan oogt verlaten. De federale regering is in lopende zaken en neemt daarom geen nieuwe beslissingen meer. Toch moet Van der Straeten nog over een zwaar dossier onderhandelen: groen licht krijgen van de Europese Commissie voor de staatssteun aan Engie. “Zonder die goedkeuring, komt de heropstart van de twee kerncentrales in september en november volgend jaar in het gedrang.”

Van der Straeten is intussen wel al aan het opruimen in haar kabinet. “Al ben ik halverwege gestopt,” zegt ze. “Ik denk dat ik hier nog wel eventjes zit.” Ze toont een antiek ogend kastje, dat tjokvol notitie-

boekjes zit. Het zijn, onder meer, dikke Japanse schriftjes van 365 pagina’s. “Eén pagina voor elke dag,” zegt de minister, “maar ik had ze vaak al in enkele weken vol geschreven. Ze vormen mijn persoonlijke archief. Als ik de deur achter me dichttrek, neem ik die mee.”

De formatie in Brussel zit muurvast. Hoe kijkt u – als onderhandelaar in de tweede lijn – naar de situatie?

TINNE VAN DER STRAETEN: Mijn hart bloedt. Wij worden als inwoners van Brussel in de tang genomen door een saboteur uit Mons Ik kan het niet anders zeggen. We kregen in 2019 een regering nadat mensen op straat waren gekomen om te zeggen dat het gedaan moest zijn met die vuile en verkeersonveilige stad. Er is een regering

gekomen die stadslucht proper heeft gemaakt, en de zone dertig heeft ingevoerd. En dan komt een brulboei zeggen dat het afgelopen moet zijn.

En dus stopte Elke Van den Brandt als formateur.

VAN DER STRAETEN: MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez zegt tegen de Nederlandstaligen: (theatraal) ‘Wie zijn jullie eigenlijk?’ En de Franstalige partijen beslissen dan vervolgens om via het parlement de grootste Nederlandstalige partij en hun toekomstig coalitiepartner buitenspel te zetten.

Maar is Bouchez er zich van bewust dat hetzelfde kan gebeuren in het federale parlement? Ook de Vlamingen kunnen in dat parlement zeggen tegen de Franstali-

BIO

• Geborenin1978inZoersel,groeit opinMalle

• StudeertAfrikaansetalenen culturenenrechten

• Wordtin2005ondervoorzitter van Groenonder Vera Dua

• Zit van 2007 tot 2010indeKamer

• Issinds2006gemeenteraadslid inKoekelberg

• RichtadvocatenkantoorBlixtop

• Wordtin2018schepenin Koekelberg

• Issindsontslagnemendminister van Energieinregering-DeCroo

Interview Tinne Van der Straeten

gen: ‘Wie zijn jullie eigenlijk?’ De volgende stap is dat de Vlamingen in het federale parlement bijvoorbeeld Beliris afschaffen (het federaal hoofdstedelijk fonds, goed voor 125 miljoen euro per jaar, red.). Als Franstaligen Brussel besturen als een Franstalige stad, moeten ze ook niet verwonderd zijn dat Vlamingen de geldkraan naar Brussel zullen willen dichtdraaien. Binnen Arizona wordt daarover nagedacht.

Ons land is gebouwd op respect voor elkaar. Dat is Bouchez blijkbaar vergeten. Als hij zichzelf dan toch een van de laatste belgicisten noemt, dat hij dan België verdedigt.

Groen heeft geëist dat het wetsvoorstel voor het uitstel van de lage-emissiezone (LEZ) wordt ingetrokken. Maar de Franstaligen partijen trekken zich daar niet veel van aan, zo lijkt het.

VAN DER STRAETEN: Wij kunnen weer aan tafel gaan zitten onder twee voorwaarden. Eén: respect voor de evenwichten in het land. Herinner u 2007. Toen hebben de Nederlandstaligen de stemming over Brussel-Halle-Vilvoorde door de strot van de Franstaligen geduwd. Ik heb me toen als enige Nederlandstalige Kamerlid onthouden, omdat ik vond dat er gepraat moest worden. Groen kan aan tafel komen, als er samen een oplossing gevonden wordt.

En die oplossing kan er alleen komen, en dat is voorwaarde nummer twee, als we het er samen over eens zijn dat we die negen procent van de wagens die verantwoordelijk is voor veertig procent van de vervuiling, uit de stad kunnen weren.

Onder die twee voorwaarden zitten we morgen opnieuw aan tafel.

Is het gevaar niet dat Groen, zodra jullie in een regering stappen, permanent buitenspel zal worden gezet via parlementaire weg? De

Franstaligen doen dat nu. Wat zal hen tegenhouden om dat in de loop van de legislatuur niet ook te doen?

VAN DER STRAETEN: Inderdaad. Daarom moest die streep in het zand worden getrokken. Het is frappant dat er breder in dit land zo weinig bezorgdheid over bestaat. Want er is een domino in gang gezet die riskant is voor Brussel, maar ook voor het samenleven van Nederlandstaligen en Franstaligen in België.

Is het dan niet beter dat Groen in de oppositie gaat?

VAN DER STRAETEN: (Resoluut) Neen. Ons werk is niet af.

Maar het zal misschien niet gerealiseerd kunnen worden.

VAN DER STRAETEN: Het zal wél gerealiseerd worden. En we zullen hiervoor vechten. Ik heb zelf drie en een half jaar af te rekenen gehad met een MR die niets van mijn klimaatbeleid wou weten. Maar de windmolens worden vandaag wél gebouwd. En als het politiek dan elke dag oorlog is, dan is dat maar zo. Dat heeft mij alvast niet tegengehouden.

Heeft Groen dat gevaar niet te laat zien aankomen, namelijk dat de Nederlandstaligen zonder een eigen meerderheid buitenspel gezet kunnen worden?

VAN DER STRAETEN: Dat zijn twee aparte zaken. Hadden we niet sneller de sabotagepolitiek van Bouchez kunnen doorzien? Ja. Want we hebben dat van dichtbij meegemaakt in de federale regering. Hadden we sneller een Nederlandstalige meerderheid kunnen vormen? Ja, als we niet om de oren werden geslagen met veto’s. Je kunt het paard naar het water brengen, maar je kunt het niet dwingen om te drinken.

Maar ten gronde? Het is het failliet van de politiek vandaag dat het zo moeilijk is

“Wij worden als inwoners van Brussel in de tang genomen door een saboteur uit ‘Mons’. Ik kan het niet anders zeggen”

geworden om over de eigen schaduw heen te stappen. Dat heeft zeker ook met de sociale media te maken. (Denkt na) Ik wil wel nog een slag om de arm houden. We moeten de situatie na de gemeenteraadsverkiezingen opnieuw bekijken, want de veto’s kunnen ook een pose zijn van de politieke partijen om zich te profileren. Misschien is dat na 13 oktober anders.

Zijn de Franstaligen niet te begrijpen? Ze kunnen niet vooruit omdat er geen meerderheid is aan Nederlandstalige kant.

VAN DER STRAETEN: Dat is framing in de wandelgangen. Groen zat tot voor kort elke week samen met de Franstaligen over de begroting. Dus de Nederlandstaligen vormden helemaal geen rem op de formatie. En over het uitstel van LEZ is niet eens gesproken.

En trouwens? Waar zijn de teksten van David Leisterh (MR-lijsttrekker en

Franstalig formateur, red.)? Er is niets. En waarom is er niets? Omdat de Franstaligen eerst campagne willen voeren voor de gemeenteraadsverkiezingen. Fair enough Maar dan moeten de Franstaligen ook dit begrijpen: de uittredende Brusselse minister van mobiliteit, Elke Van den Brandt, is met 23 procent van de stemmen verkozen op de thema’s propere lucht en veilige straten. Wel nu: de volgende gemeenteraadsverkiezingen in oktober zullen daar ook over gaan. Dat is mijn oproep aan die 23 procent: laat van u horen. Laat zien waar 23 procent van de Nederlandstalige kiezers voor staat. Overigens, is het u niet opgevallen hoe de MR twee maten en twee gewichten hanteert? Bouchez heeft de groenen in de federale regering permanent aangevallen voor het bouwen van gascentrales, omwille van het klimaat. Maar nu gaan ze zelf vervuilende auto’s in Brussel toelaten. Dat krijg je toch niet uitgelegd?

Tinne Van der Straeten:

“Wie is David Leisterh eigenlijk? A puppet on a string? Wat ik van hem weet is dat zijn vrouw Nederlandstalig is, volgens hem de beste garantie dat de rechten van de Nederlandstaligen gevrijwaard zullen worden. Dat is een zwaktebod.”

Zelfverklaard formateur Fouad Ahidar is nu aan zet om een meerderheid te vormen. Gaf Groen hiermee niet de regie uit handen?

VAN DER STRAETEN: Ik zie voorlopig geen Nederlandstalige meerderheid ontstaan. En waarom? Omdat er alleen maar veto’s worden uitgesproken.

UNE MINISTRE EN COLÈRE

Vooruit spreekt geen veto uit tegen Ahidar. VAN DER STRAETEN: Daar neem ik dan akte van. Maar dat is niet wat ik heb gehoord.

Er klinkt ook stevige kritiek omdat Elke Van den Brandt niet hard genoeg geduwd zou hebben om Vooruit mee aan tafel te krijgen, of CD&V.

VAN DER STRAETEN: Dat is een gedeelde verantwoordelijkheid van iedereen rond de tafel. Alle partijen hadden kunnen redeneren: zo liggen de kaarten, en we gaan samen kijken hoe we een meerderheid kunnen maken die de keuze van de kiezer respecteert. Als dat was gebeurd, was er inderdaad al lang een meerderheid.

Wat wij hier in Brussel moeten managen is niet nieuw. Samenleven, het klimaat. Veel grootsteden hebben daarmee te maken. Daar moet iemand voor opstaan die dat met twee handen vastpakt.

Maar wat krijgen we in Brussel? Een coalition de pollution van MR, Les Engagés en de PS van Ahmed Laaouej. (Op dreef) En wie is David Leisterh eigenlijk? A puppet on a string? Wat ik van hem weet, is dat zijn vrouw Nederlandstalig is, en dat dat volgens hem de beste garantie is dat de rechten van de Nederlandstaligen gevrijwaard zullen worden. Dat is toch een zwaktebod?

Leisterh heeft de verkiezingen gewonnen.

VAN DER STRAETEN: Ja, hij is onze toekomstige minister-president. Van zo iemand verwacht ik dat hij me inspireert, me goesting geeft om in deze stad te wonen, zodat ik elke keer dat ik naar een internationale vergadering ga, met fierheid over Brussel kan spreken. Hij moet het voortouw nemen en een akkoord maken waarbij we een Brussel 3.0 maken, in het belang van de Brusselaars, en in het belang van de hoofdstad als optelsom van Nederlandstaligen en Franstaligen.

FR «Lamanièredont le présidentduMR,GeorgesLouisBouchez,procède n’est passeulementrisquée pourBruxelles,maisaussipourlacohabitationentre les néerlandophones et les francophonesdans toute laBelgique.»Dansdestermesparticulièrement sévères,laministrefédéraledel’Énergie,Tinne Van derStraeten(Groen),s’enprendauxlibérauxfrancophonesainsiqu’auxautrespartisflamandsqui« ont dumalàdépasserleurspropresintérêts.»

AN ANGRY MINISTER

EN “TheroadthatMRchairmanGeorges-Louis Bouchezhaschosenisadangerousone, not only for Brusselsbutalso for thecoexistence of DutchspeakersandFrench-speakersinthewhole of Belgium.”Inremarkablyharshterms,Federal EnergyMinisterTinne Van derStraeten(Groen) lashesout at theFrench-speakingliberalsand at theotherFlemishpartieswho“struggle to seethe biggerpicture.”

Willen we meer of minder auto’s?

Steven Van Garsse

Elke week neemt een BRUZZ-redacteur het nieuws op de korrel

“De lokale verkiezingen gaan over één thema: hoeveel plaats krijgt de wagen – weer – in Brussel?”

De plaats van de auto in de stad is hét thema bij de gemeenteraadsverkiezingen. In Ukkel wil de MR het Ter Kamerenbos weer openen voor de auto, in Elsene vraagt Les Engagés om de Fraiteurbrug opnieuw in beide richtingen open te stellen, er moeten voor de MR meer gratis parkeertickets komen in Schaarbeek, de zone dertig wordt in vraag gesteld en dan hebben we het niet over de lage-emissiezone (LEZ), waarbij zowat alle partijen nu vragen dat de aanpassingen – met strengere normen als gevolg – met twee jaar wordt uitgesteld.

Het valt op hoe snel de meningen gekanteld zijn in vijf jaar tijd. Bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen was het al klimaat wat de klok sloeg, met duurzaamheid en de leefbaarheid van de stad. Politici kropen op de fiets om die gedachte kracht bij te zetten. Zeker, partijen als PS en MR namen het toen ook op voor de auto, maar dan veel meer en sourdine. Nu gaan alle partijen vol op het orgel.

En zo ontstaat er geleidelijk aan, zo lijkt het, een nieuw heersend discours: dat de automobilist het de laatste jaren genoeg te verduren heeft gekregen, en dat het tijd is dat die weer meer plaats krijgt in de stad.

Hoe die omschakeling in relatief korte tijd is kunnen ontstaan, is voer voor wetenschappers. Misschien zit corona er voor iets tussen, omdat veel mensen toen heel wat vrijheid moesten opgeven. En zeker het Good Move-debacle heeft het debat geen goed gedaan.

De evolutie is niet typisch voor Brussel. Ook in Vlaanderen worden de lage-emissiezones bevroren, en krijgt het

openbaar vervoer een knauw. In Oostende foetert uitgerekend Vooruit tegen de zone dertig. En was rekeningrijden vijf jaar geleden het nieuwe mantra, dan wordt daar vandaag nauwelijks nog over gesproken. De auto is weer koning. Hier en daar wordt ook gevreesd voor een backlash, een terugslag. Dat wat de laatste jaren is gerealiseerd om de wijken leefbaarder te maken en het verkeer veiliger, teruggeschroefd zal worden, of in ieder geval vertraagd. Met het uitstel van de LEZ-aanpassingen is de toon alvast gezet.

MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez wil verder gaan en dreigt ermee om Good Move af te schaffen. Wat zegt Good Move? Dat het autoverkeer met 25 procent moet dalen. Dat kan door het openbaar vervoer te versterken en fietspaden te bouwen. Dat kan door parkeertarieven te laten stijgen. Of dat kan door het doorgaande autoverkeer uit woonwijken te weren. De boodschap is: laat de auto staan, en neem tram of fiets.

Meteen meer files

Voor elke rechtgeaarde liberaal zijn dat maatregelen die te veel ingrijpen op de individuele vrijheid. Logisch op zich dat MR zich daartegen verzet. Er is

alleen een belangrijke keerzijde. Door de auto weer meer vrij spel te geven, waar MR nu op aan lijkt te sturen, zal er alleen maar meer autoverkeer ontstaan. Daar kan je gif op innemen. Brusselaars en pendelaars zullen de fiets of het openbaar vervoer achterwege laten en weer de auto nemen. Omdat fietsen onveiliger wordt, of omdat er ondergeinvesteerd wordt in het openbaar vervoer. En wie meer globaal autoverkeer zegt, zegt ook meteen meer files, en aanzienlijke economische schade. Hoe de MR dat wil verhelpen is een raadsel. Dat de PS, en al zeker PVDA, het opnemen voor de automobilist valt nog moeilijker te

begrijpen. In de armere wijken, waar PS en PVDA hun stemmen halen, hebben de meeste gezinnen niet eens een auto. En, zo toont onderzoek aan, het zijn ook de bevolkingsgroepen die het meest aan ongezonde lucht worden blootgesteld, en die ook potentieel de grootste kans lopen om ziek te worden door de luchtvervuiling. Van de PS, of PVDA, zou je juist verwachten dat die partijen opkomen voor het openbaar vervoer, als publieke dienstverlening. Maar dat doen die linkse partijen vandaag nauwelijks.

En toch is het debat over de plaats van de auto in de stad, in wezen géén ideologisch debat, hoezeer MR, PTB en PS het vandaag ook politiseren. Minder auto’s in de stad betekent minder files, minder economische schade, minder verkeersslachtoffers, en minder doden en zieken door luchtvervuiling. Het betekent een meer leefbare stad, waar mensen graag komen wonen, met fittere inwoners omdat ze fietsen of naar de tram stappen. Dat is geen politiek, maar een feit. En één waar elke partij voor zou moeten tekenen.

Het burgerinitiatief #LEZ is More gaf Brusselse standbeelden op autoloze zondag mondkapjes als steun voor de lage-emissiezone.

© IVAN PUT

Kort gesprek

Arne Huysmans over VOLTA 3.0 in Molenbeek

‘De nieuwe locatie is op alle vlakken een upgrade’

Muziekcentrum VOLTA opent dit weekend de deuren in LionCity, het voormalige hoofdkantoor van Delhaize in Molenbeek.

Met in totaal 320.000 euro subsidies, komende van het Vlaams Brusselfonds en het investeringsfonds van de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC), werden de voorbij negen maanden met de hulp van FIX, een opleidingstraject voor personen in een kwetsbare positie, twintig professionele geluidsstudio’s, een concertzaal en een barruimte klaargestoomd. Een tweede concertzaal opent volgend jaar.

Hoelang mogen jullie dit keer blijven? Zeker twee jaar. Maar net als op onze vorige locatie, Studio Citygate in Kuregem, waar we zes jaar konden blijven, is wat daarna komt onzeker. Of en voor hoelang die periode verlengd wordt, heeft te maken met toestemmingen, vergunningen, verbouwingen … Met de gewestelijke ontwikkelingsmaatschappij Citydev is de eigenaar dezelfde gebleven. We zijn constant in gesprek, maar de kans dat we ook op lange termijn kunnen blijven schatten we eerder klein in.

Hoe ziet de nieuwe ruimte eruit?

We hebben een hangar van 3.000 vierkante meter verbouwd in het logistieke deel van de historische Delhaize-site van 40.000 vierkante meter. Tegenover ons zit circuscollectief UP, maar ook Zonder Handen, Atelier Groot Eiland en D’Broej hebben hier al een onderkomen gevonden, net als een aantal kleine kmo’s. We willen een goede relatie opbouwen met de wijk, die heel dichtbevolkt is en waar toegang tot parken, openbare ruimte en ontspanning beperkt is. Muziek blijft een toegankelijk middel om mensen samen te brengen.

Wat zijn de pro’s van de nieuwe locatie?

Het is op alle vlakken een upgrade. De stap van een kelder naar een gelijkvloerse verdieping met daglicht is een forse stap vooruit, alleen al qua logistiek. Ook de nabijheid van metrohalte Beekkant met lijnen 1, 2, 5 en 6 zal gebruikers en bezoekers bevallen. De huidige schaalvergroting geeft 33 procent meer infrastructuur en aanbod. Met twee venues, één kleine zaal met een capaciteit van 300 bezoekers en een grote van 450 à 500, die volgend jaar opent, kunnen we meer concerten organiseren. De overheidsinvesteringen – de vorige VOLTA kwam er na een crowdfunding met 25.000 euro en veel gerecupereerd materiaal - gaven een stevige kwaliteits- en duurzaamheidsinjectie. Zo is iDeal Acoustics hier elf modulaire studios komen bouwen. We hebben de voorbije zes jaar een norm gezet en dat wordt meer en meer geapprecieerd. Zowel in het Brusselse muziekbeleid als wat toekomstambities betreft, wordt ons een grote rol toebedeeld en dat is fijn. TOM PEETERS

VOLTA 3.0: Opening Party met Kunde, Pomrad, Echofarmer, Gucc Imane en JINRO, op zaterdag 28 september om 19 uur, Ossegemstraat 53, Molenbeek

Patrijs Akkervogeltje dreigt te verdwijnen in Brussel

Wie dezer dagen in Neerpede en de Mijlemeers wandelt, kan met een beetje geluk een koppel goed gecamoufleerde patrijzen spotten. De toekomst van de soort is echter bijzonder precair in Brussel. door Andy Furniere

De patrijs neemt in vrijwel heel Europa af als broedvogel, de populatie ging sinds 1980 met 87 procent achteruit. De hoofdreden is de schaalvergroting en intensivering van de landbouw, want de lievelingshabitat van de hoenderachtige soort vormt kleinschalig landbouwgebied.

Tot twintig jaar geleden kwam het akkervogeltje in Brussel nog op zes locaties voor – verdeeld over Anderlecht, Schaarbeek en het uiterste noorden van Brussel. Maar de voorlopige resultaten van de nieuwe regionale Vogelatlas, en recente waarnemingen van vogelliefhebbers, suggereren dat alleen de broedlocaties in Anderlecht nog overblijven.

Het lijkt erop dat de patrijzen zich alleen nog thuis voelen in Neerpede en de Mijlemeers in de Vogelzangbeekvallei, nabij het Erasmusziekenhuis. “De Mijlemeers is een uitzonderlijk bewaard overblijfsel van kleinschalig landbouwgebied, waar tot de jaren negentig van de vorige eeuw nog kleine boeren actief waren,” zegt Bernadette Stallaert, bestuurster bij natuurvereniging CCN Vogelzang CBN. “Zoiets vind je nog op heel weinig andere plaatsen in Brussel.”

Grootschalige landbouw, verstedelijking en betonnering veranderden veel. “In de Mijlemeers heb je echter nog steeds een kleine boomgaard, hagen, een weide en open grasland. Dat levert niet alleen een esthetisch waardevol landschap op, maar ook een grote diversiteit aan soorten, waaronder de patrijs.”

zegt Stallaert. “Het is ook speciaal omdat ze vroeger zo courant waren, maar nu in grote mate verdwijnen. Het voelt goed om te merken dat ze toch weerstand bieden. Ook voor jonge mensen is het belangrijk om de soort te leren kennen.”

Er is echter geen garantie dat de patrijzen zich op hun gemak zullen blijven voelen in de Mijlemeers. CCN Vogelzang CBN wil het gebied laten beschermen. Of er daarop zal worden ingegaan, is hoogst twijfelachtig, door de plannen om op die plek onder andere studentenkoten te bouwen. Ook het bekende project voor een zwemvijver in Neerpede zou volgens Stallaert mogelijk niet alleen gevolgen hebben voor de patrijzen in Neerpede, maar ook voor de populatie in de Mijlemeers.

De vogels spotten in de Mijlemeers is niet vanzelfsprekend, want ze zijn niet enkel zeldzaam, maar met hun grijs verenkleed ook goed gecamoufleerd. Als het toch lukt, is dat een bijzondere ervaring. Opvallend is onder meer de hoefijzervormige buikvlek bij de haantjes.

“Ze zien er gezellig uit met hun bolle lichamen, rondlopend over de grond,”

• Ze zijnplaatstrouw:vaakbrengen ze hun hele leven doorineengebied van slechts enkelekilometersrondomdeplekwaar ze uit het eikwamen

• Leggengemiddeldvijftieneierenperlegsel

• Tijdens het broedseizoen leven patrijzen inkoppels,maarindeherfstenwinter verzamelen ze zichinzogenoemde ‘kluchten’

• Eenuitstekendeloper,vliegendoen ze enkelals het echtnodigisviaeenkorte, lagevlucht

Jagers zouden eveneens een probleem kunnen vormen voor de Brusselse populatie, al is dat moeilijk in te schatten. De jacht in Brussel is algemeen verboden, maar in Vlaanderen, net over de grens, is het beheer op patrijzen open van 15 september tot en met 14 november, weliswaar onder strikte voorwaarden. “Uiteraard kunnen de Brusselse dieren gemakkelijk de oversteek maken door over de beek te vliegen, bijvoorbeeld om voedsel te zoeken tijdens de wintermaanden. Het zou dramatisch zijn als we de weinige patrijzen daardoor kwijtraken.”

Reeks nalezen?

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/beestigbrussel

Eigenschappen

© SHUTTERSTOCK

Wonen in de wolken

Het Arc-en-Ciel-appartementsgebouw in

Vier nieuwe torens ter vervanging van het CCNgebouw aan Noord, tegen 2030 een reus van 127 meter aan Thurn & Taxis, intense hoogbouw aan het kanaal aan Anderlecht: de skyline van Brussel zal in korte tijd stevig veranderen, in de eeuwige zoektocht naar huisvesting. De huidige bouwwoede zet het debat over hoogbouw weer op de maatschappelijke agenda.

“Verschillende

functies in één gebouw mixen, lijkt

onnodig complex,” zeggen bouwpromotoren.

door Job Vannieuwenhove foto’s Bart Dewaele

Aan het Noordstation klinken de dreunen van zware sloopmachines. Het oude, ooit iconische CCN-gebouw valt langzaam in puin, en maakt plaats voor de toekomst: vier torens met een hoogte tussen 80 en 110 meter. Twee ervan verwelkomen binnenkort duizend nieuwe bewoners in moderne appartementen, de andere twee worden kantoorruimte.

Voorbijgangers blijven staan, hun blik gericht op de kranen die langzaam het silhouet van de stad hertekenen. Het nieuwe ontwerp met ruimte en openheid laat het Noordstation, een meesterwerk van Paul en Jacques Saintenoy, weer ademen. Ook de koepel van de Koninklijke Sint-Mariakerk, lang verborgen achter het beton, keert terug in het stadsbeeld. Aan het Simon Bolivarplein moet een nieuw plein komen en de huidige busterminal op het Noordplein wordt vernieuwd.

Het project, met plannen die teruggaan tot 2019, krijgt niettemin flink wat tegenwind. Critici bestempelen het als een nieuwe “mastodont”, waarvoor nog maar eens grootschalige afbraak nodig is. In de jaren zeventig van de vorige eeuw verloor de Noordwijk al haar levendige volksbuurt aan het Manhattanplan, een ambitieus zakendistrict met torenhoge kantoorgebouwen. Dat plan werd nooit volledig voltooid, waardoor de wijk na kantooruren veranderde in een verlaten gebied. Stadsverenigingen zoals Inter-Environnement Bruxelles (IEB), Arau en ook bezorgde buurtbewoners vrezen een herhaling van dat doemscenario. Ze tekenden

beroep aan bij de Raad van State tegen de wijziging van het Bijzonder Bestemmingsplan (BBP) voor de site.

Brussels bouwmeester Kristiaan Borret kijkt voorbij de kritiek en ziet de torens als een kans. Als bouwmeester waakt hij over de kwaliteit van de architectuur en de stedelijke ontwikkeling van dergelijke grootschalige projecten. “De belangrijkste toren, met uitzicht op het Simon Bolivarplein, is volledig bestemd voor woningen,” zegt hij. “Samen met de promotoren hebben we er bewust voor gekozen om wonen centraal te stellen: een derde van de ruimte gaat naar woningen, waarvan een kwart sociaal. Dat moet de wijk nieuw leven inblazen en de sociale controle versterken. Op deze plek kan je in de hoogte bouwen, gezien de uitstekende verbindingen met het openbaar vervoer.”

Schoolvoorbeeld Brusilia

Er zijn voorbeelden van geslaagde hoogbouw: de Brusilia-toren in Schaarbeek zou je zelfs een schoolvoorbeeld kunnen noemen. Sinds 1974 rijst de betonnen reus 110 meter hoog boven de wijk, met een panoramisch uitzicht over het Josaphatpark en verder. Het gebouw, opgetrokken uit gewapend beton en bekleed met geprefabriceerde panelen van gewassen vuursteen, bleek zijn tijd ver vooruit. Terwijl stedelijke verdichting vandaag gezien wordt als een antwoord op de wooncrisis, durfde de Brusilia-toren dat idee al lang daarvoor te omarmen. “Het voelt als een stedelijk landschap, bijna een plek om op adem te komen,” zegt voormalig Vlaams bouwmeester Leo Van Broeck, zelf bewoner van een

de Edmond Machtenslaan in Molenbeek, ontworpen in de jaren 1970.

torenflat in Brussel. Op het balkon van een appartement op de dertigste verdieping wijst hij naar de horizon. “Mensen beseffen vaak niet hoe waardevol het kan zijn om te wonen met een dergelijk uitzicht.”

Jurian, jurist en Brusilia-bewoner, knikt instemmend. “Koken met uitzicht op de skyline van Brussel vind ik fantastisch,” zegt hij. Hij woont al vijftien jaar met zijn vrouw en twee kinderen in een ruim appartement met vier slaapkamers op de dertiende verdieping. “In het begin dachten we dat het gebouw een kille blokkendoos was, maar vanbinnen blijkt het verrassend ruim, en het groen rondom doet de rest. Soms vergeet je gewoon dat je in een toren woont.”

Brusilia vierde vorige zondag zijn vijftigste verjaardag met een trappenloop naar de 34e verdieping, een van de vele evenementen die de trotse Brusilianen zelf op poten zetten. De meeste bewoners zijn eigenaar van hun appartement, wat van de toren een hechte gemeenschap maakt. Het geheim van Brusilia’s succes zit in de manier waarop het verweven raakte met de buurt: laagbouw sluit naadloos aan op de toren, omgeven door een residentiële wijk. “We hebben meer mensen kunnen huisvesten zonder dat de kwaliteit van de buurt erop achteruitging. Alles ligt binnen handbereik: scholen, winkels, parken,” zegt Van Broeck. Bewoner Jurian lacht: “Het enige nadeel? Dat ik uitkijk op mijn werkplek bij Thurn & Taxis.”

Overbebouwing

Brusilia lijkt perfect in zijn omgeving te passen – of misschien paste de omgeving zich aan het gebouw aan. Toch is zo’n succesverhaal herhalen in het huidige Brussel bijna onmogelijk. De stad is te volgebouwd om zomaar nieuwe torens in woonwijken te plaatsen. Hoogbouw werkt alleen bij voldoende open ruimte. “Net

zoals Brusilia baat heeft bij het Josaphatpark, moeten projecten zoals Thurn & Taxis gebruikmaken van het park en het kanaal,” zegt Borret.

De woontorens bij Thurn & Taxis schieten sneller de lucht in dan je zou verwachten voor een gebied dat zes jaar geleden nog grotendeels open lag. De eerste fase Park Lane, net achter Gare Maritime, is al halverwege. Een paar woontorens staan er al. Tegen 2030 moet Lake Side, de nieuwe wijk achter de vijver waar nu nog een verlaten parking ligt, het stadsbeeld compleet transformeren met zeventien nieuwe gebouwen en een woontoren van 127 meter, een spiegelbeeld van de Upsitetoren aan de overkant van het kanaal.

De Brusselse regisseur Adil El Arbi leende zijn gezicht van het project: “This new project is next level,” zegt hij in een reclamespot. Peter Van Durpel, COO van ontwikkelaar Nextensa, voegt toe: “Onze doelgroep is heel divers. We zien mensen uit het stadscentrum naar Thurn & Taxis trekken, maar ook bewoners uit de noordelijke rand, zoals Dilbeek en Vilvoorde, die dichter bij de stad willen wonen. We bieden een mix van studio’s tot vierslaapkamerappartementen, waarbij de meeste één tot drie slaapkamers hebben, ideaal voor gezinnen.”

Toch voelt de wijk nog niet als een geheel. “Het blijft fragmentarisch,” vertelde een buurtbewoner vorig jaar aan BRUZZ. “De nieuwe bewoners in hun moderne appartementen en de mensen uit de volkswijken van Molenbeek en Jette leven op eilanden. Ze zien elkaar wel in de speeltuin, maar echt contact blijft uit.”

Borret erkent dat een wijk tijd nodig heeft om te groeien. “Het moeilijkste aan stedenbouw is precies dat: plannen hoe een wijk uiteindelijk in de stad opgaat. Maar het komt goed,” zegt hij met vertrouwen. “Kijk maar naar de nieuwe wijken op het Eilandje

“Sommige gebouwen staan te dicht op elkaar, wat problemen oplevert met lichtinval en privacy. Dat moet beter, anders wordt het te benauwd”

Kristiaan Borret Brussels bouwmeester

in Antwerpen – waar ik zelf ook bouwmeester was. Ze hebben hun tijd nodig gehad, maar uiteindelijk zijn ze allemaal in de stad geïntegreerd.”

Toch deelt niet iedereen dat stedenbouwkundige optimisme. Stadsverenigingen waarschuwen voor de risico’s van overbebouwing. “Sommige gebouwen staan te dicht op elkaar, wat problemen oplevert met lichtinval en privacy,” erkent Borret. “Dat moet beter, anders wordt het te benauwd.” Nextensa-topman Van Durpel lijkt iets positiever gestemd: “We leren steeds bij, en er zijn al correcties doorgevoerd.” Details geeft hij niet, maar hij verwacht wel dat de bouw van Lake Side in 2025 kan beginnen.

Functies mixen

Langs het kanaal in Anderlecht, bij het Biestebroekdok, ontrolt zich in hoog tempo een nieuw hoofdstuk van Brusselse stadsontwikkeling. Aan de rand van Kuregem en het kanaal zullen op termijn zo’n 15.000 nieuwe bewoners neerstrijken. Sinds 2020 zijn al meer dan 8.000 woningen uit de grond gestampt, drie keer zoveel als in andere Brusselse gemeenten. Burgemeester Fabrice Cumps juicht de groei toe, vermoedelijk niet alleen vanwege de extra levendigheid, maar ook door de broodnodige inkomsten voor zijn gemeente. Toch is succes niet vanzelfsprekend. City Dox, de reusachtige nieuwe woonblokken langs de Industrielaan, staan er al gedeeltelijk, maar hun geïsoleerde ligging aan het kanaal en te midden van een industriegebied vertraagt de ontwikkeling. Hoewel er in ruimte is voorzien voor een school en

De Brusilia-toren in Schaarbeek vierde net zijn vijftigste verjaardag met een trappenloop naar de 34e verdieping, georganiseerd door de Brusilianen zelf.

winkels, blijft het de vraag of dat genoeg is om de wijk tot bloei te brengen. “Een betere verbinding met het openbaar vervoer moet helpen de mobiliteit te verbeteren,” zegt Borret.

Werkplaatsen en winkels op de benedenverdiepingen van nieuwe gebouwen moeten helpen om de wijk levendig te maken, maar Van Durpel – zelf niet betrokken als projectontwikkelaar – waarschuwt voor de risico’s van multifunctionele gebouwen: “De overheid wil steeds vaker functies mixen in één gebouw, zoals een ‘lasagnetoren’ met hotels, woningen en kantoren. Dat lijkt me onnodig complex, vooral qua beheer en eigenaarschap. Zo’n mix werkt beter op wijkniveau, niet in één enkel gebouw.”

Sociale woningen

De hoogbouw brengt ongetwijfeld nieuwe bewoners naar de wijk, maar stadsverenigingen zien dat met lede ogen aan. “Te duur,” klinkt het keer op keer. De appartementen, vaak gericht op hogere inkomens, zijn onbereikbaar voor de buurtbewoners die net betaalbare huisvesting zoeken. Dat probleem wil ook Borret aanpakken: “Bij elk groot bouwproject moet minstens 25 procent van de woningen sociaal zijn,” herhaalt hij zijn boodschap die hij al veel langer uitdraagt. “Dat is de enige manier om een gezonde mix van bewoners te behouden en te voorkomen dat de wijk alleen maar duurder wordt.”

Extra sociale woningen bouwen is één zaak, een ander is het beheer ervan, merkt Van Durpel op. Sociale huisvestingsmaatschappijen willen vaak een autonoom

beheer, gescheiden van andere woonvormen, zegt hij. “Voor mij moet een woontoren juist een weerspiegeling van de maatschappij zijn, met vrijemarktappartementen en sociale woningen naast elkaar,” stelt Van Durpel, die sociale woningen integreert in de nieuwe torens bij Thurn & Taxis.

Brussel is New York niet

De eerste woontorens in Brussel verschenen in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw, verspreid over de stad, met de onregelmatige skyline van vandaag als gevolg. Waar veel steden een hoogbouwnota hebben met duidelijke richtlijnen, ontbreekt die in Brussel. “Zo’n nota zou helpen om sommige dingen, windeffecten bijvoorbeeld, beter te regelen en ontwikkelaars specifieke eisen op te leggen,” zegt

LA VIE DANS LES NUAGES

FR Quatre nouvelles tours viendront remplacer le bâtiment CCN à la gare du Nord, un géant de 127 mètres s’élèvera à Tour & Taxis d’ici 2030, et une collection d’immeubles en hauteur s’imposera le long du canal à Anderlecht. En peu de temps, la skyline de Bruxelles va radicalement évoluer dans la quête incessante de solutions de logement. Cette frénésie de construction relance le débat sur les immeubles de grande hauteur. « Combiner plusieurs fonctions dans un même bâtiment semble inutilement complexe », estiment les promoteurs immobiliers.

Borret. Het zou ook bepalen waar torens wel en niet mogen komen, bijvoorbeeld om belangrijke zichtlijnen op iconische gebouwen zoals het Brusselse stadhuis te beschermen.

Borret kijkt kritisch naar de erfenis van het verleden, zoals de gronden rond Brussel-Noord en langs het kanaal in Anderlecht, die ooit zonder voorwaarden werden verkocht. “Toen zijn de kaarten geschud, waardoor het nu veel moeilijker is om correcties door te voeren,” zegt hij. “Ik zou dat anders aangepakt hebben.”

“Brussel moet durven hoger te bouwen op plekken waar er nog open ruimte is,” gaat hij verder. Neem de friche Josaphat, een verlaten spoorterrein dat binnenkort plaatsmaakt voor een nieuwe woonwijk. Het project is omstreden omdat de plek nu een toevluchtsoord is voor biodiversiteit en een groene ademruimte biedt aan buurtbewoners. “We moeten slim omgaan met de ruimte die er is,” zegt Borret. “Door hoger te bouwen dan nu gepland, kunnen we meer open ruimte behouden.”

“Brussel zal nooit een skyline zoals New York hebben,” zegt Leo Van Broeck. “België is daarvoor simpelweg te klein. Maar met de herbestemming van kantoortorens en een slimme combinatie van hoog- en laagbouw kunnen we Brussel wel omvormen tot een moderne metropool.” Borret sluit zich daarbij aan. “Hoogbouw hoeft de leefbaarheid van de stad niet te bedreigen,” benadrukt hij. “Een toren moet er zijn voor wie ervan houdt. You hate it or love it. Maar als je geen fan bent van woontorens, hoef je ook de liefde van een ander niet te dwarsbomen.”

LIVING IN THE CLOUDS

EN In the eternal quest for housing, there are plans to put up four new towers to replace the CCN building at Brussels-North station, a 127metre giant at Thurn/Tour & Taxis by 2030, and a collection of high-rise buildings by the canal in Anderlecht. All of those projects will bring rapid change to the Brussels cityscape. The current building boom is putting the debate about highrise buildings back on the social agenda. “Mixing different functions in one building seems unnecessarily complex,” property developers say.

Freya

Van Nieuwenhuysen

zoekt elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Sil uit Etterbeek.

Wat is het meest bijzondere studentenhuis van Brussel?

Ook een vraag?

Stel je vraag en stem op BRUZZ.be

Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity

In 1968 braken in heel Europa hevige studentenprotesten uit, ook in België. Studenten kwamen in opstand tegen de autoriteiten en werden zich bewust van hun politieke en maatschappelijke verantwoordelijkheid. Onder dat gesternte moest de Université Catholique de Louvain (UCL) in Sint-Lambrechts-Woluwe een nieuwe campus voor de Geneeskundefaculteit bouwen. De studenten verwierpen meteen de eerste bouwplannen en eisten een nieuwe architect die paste in de mindset van mei ‘68. Ze kozen zélf voor Lucien Kroll en zijn vrouw Simone. Dat Brusselse architectenduo was pionier in ecologische en participatieve architectuur. Hun aanpak was uniek: ze ontwierpen het studentenhuis La Mémé en de rest van de campus samen met de studenten.

La Mémé werd geen standaard studentenhuis, maar een weerspiegeling van de individu-

ele keuzes van de studenten. De gevels zijn een chaotisch, maar poëtisch geheel, met onregelmatige vormen en elementen.

Moestuin op het dak

Ook op het gebied van duurzaamheid was La Mémé vooruitstrevend. Kroll maakte gebruik van milieuvriendelijke en betaalbare materialen. Op het dak werd zelfs een daktuin aangelegd, waar studenten hun eigen groenten en kruiden konden kweken. Het gebouw ademt ecologie en gemeenschap.

Bij de oplevering in 1971 werd

La Mémé enthousiast onthaald door de internationale pers. Het werd gezien als een manifest voor participatieve architectuur en symboliseerde de idealen van de studentenopstanden van 1968. De vrije, experimentele geest van de tijd leek in het ontwerp gevangen te zijn. Helaas verdween die vrijheid snel. In 1971, kort na de opening, legde de universiteit tal van regels op. De

vrije sfeer van ‘seks, drugs en rock-’n-roll’ werd al snel beperkt door strikte voorschriften. Barbecues op de terrassen werden verboden en de oorspronkelijke visie van Kroll werd in toom gehouden. De universiteit was niet blij met zijn radicale aanpak, en hij werd zelfs persona non grata verklaard op de campus.

Toch mocht Kroll in 1982 nog één project aan de site toevoegen: het metrostation Alma. Dat station is een kunstwerk en vormt een eerbetoon aan de Catalaanse architect Antonio Gaudí. De organische vormen, zachte lijnen en kleurrijke plafonds geven het gevoel dat je een bos binnenwandelt, met pilaren die doen denken aan bomen en herfstbladeren. De campus La Mémé en metrostation Alma blijven vandaag architecturale iconen en zijn zeker de moeite waard om eens wat langer op de metro richting Stokkel te blijven zitten.

Vincent

Thomas Bickl: het zijn vier lettergrepen die vlekkeloos van de tong van een Sportschau-commentator zouden kunnen glijden, een naam die geboetseerd is voor het collectieve geheugen.

In zijn tienerjaren droomde Bickl als verdediger bij het provinciale SSV 63 Schönbrunn ook even van een leven in de spotlights van de Bundesliga, van het truitje van Der Rekordmeister en de catacomben van het Olympiastadion. Maar zo’n vaart liep het niet. Het lot leidde hem naar een EU-job in Brussel, waar zijn clubliefde aangewakkerd werd in de Kitty O’Shea’s, de Ierse pub in de schaduw van de Europese instellingen.

“Uitgerekend in de traumatische Champions League-finale tegen Manchester United in 1999 is de kiem voor onze Bayern-fanclub gelegd,” vertelt Bickl. Het Bayern van Lothar Matthäus gaf toen een 1-0-voorsprong in blessuretijd nog helemaal uit handen.

“Je mag niet onderschatten hoe hoog de druk ligt: de landstitel is het minimum. Twee wedstrijden op rij verliezen, staat gelijk aan een crisis.” In die zin is het handig dat Kompany na een – naar Bayern-normen – horrorjaar aan het stuur kwam van de club. Vorig jaar eindigde de grootmacht derde in de competitie in een seizoen zonder prijzen, na elf titels op rij.

Barrières

Na een rampjaar vol chaos zorgt Kompany met zijn stijl en présence voor een nieuwe wind, zegt Bickl. “Door zijn verleden als topvoetballer wordt hij geapprecieerd door de spelers. Bovendien is zijn Duits (Kompany speelde drie seizoenen voor Hamburg, red.) uitstekend. Hij oogt relaxed, heeft gevoel voor humor, voegt in zijn communicatie vaak een persoonlijke toets toe en komt heel authentiek over.”

Elke week zoekt BRUZZ een interessant verhaal uit de Brusselse sportwereld. Deze week: de Brusselse Bayern München-fanclub Red Sharks, die trainer Vincent Kompany nu al op handen draagt.

“Pas vier jaar later, toen Bayern op bezoek kwam bij Anderlecht, is onze supportersclub echt ontstaan en zijn we ook uitwedstrijden in het westen van Duitsland beginnen mee te pikken. Maar de basis blijft Champions League-wedstrijden volgen in cafés in de Europese wijk.”

Met verve

De Brusselse supportersclub telt niet meer dan vijftig ‘Red Sharks’, onder wie een aanzienlijk aantal Duitse expats, maar evengoed Brusselse arbeiders die opgegroeid zijn met Jean-Marie Pfaff. Nu met Vincent Kompany de Brusselse voetbalambassadeur bij uitstek aan het roer staat van Die Bayern, zou dat aantal weleens crescendo kunnen gaan.

Volgens Bickl is Kompany – hij noemt ‘zijn’ coach steevast Vincent, Duitse tongval incluis – voorlopig met verve geslaagd. In de competitie liet Bayern tot dusver niets liggen, de Champions League-campagne werd geopend met een 9-2-zege tegen Dinamo Zagreb.

Dat toonde Vinnie vorige week nog tijdens een persconferentie na die 9-2-zege tegen Dinamo Zagreb. Een journalist stelde een vraag over de kritiek die weerklonk na zijn aanstelling bij Bayern: dat hij te weinig had bewezen om zo’n grote club te coachen.

“Ik ben in de Noordwijk in Brussel opgegroeid, als zoon van een vluchteling. Hoe groot waren mijn kansen om ooit in de Premier League of voor de nationale ploeg te spelen? 0,00 procent. Nu ben ik coach. De vraag is: stop je gewoon met in jezelf te geloven door wat andere mensen zeggen? De mentaliteit is blijven verdergaan, of je nu mislukt of slaagt, want je wordt telkens beter. Laten we net mensen aanmoedigen om barrières te breken,” dixit Kompany.

Een boodschap voor ketjes die, als centrale verdediger van pakweg FC Ganshoren, dromen van een carrièrepad à la Kompany, net zoals Bickl luidop droomt van de Champions League-beker eind dit seizoen. Waar de finale gespeeld wordt? De Allianz Arena in München.

Johan Baeten

VOLG HET PAUSBEZOEK

Paus Franciscus is dit weekend in het land, met onder meer zondag een grote misviering in het Koning Boudewijnstadion. Online te volgen via BRUZZ.be

DOSSIER AUDI

De dreigende sluiting van Audi Brussels is een van de grootste economische ontwikkelingen in Brussel van de laatste jaren. Wat brengt de toekomst?

Lees het dossier op BRUZZ.be

BRUZZKET-PORTRET

Brussel loopt vol met coole ketten. De rubriek ‘Ketportret’ zet elke maand een straffe jonge Brusselaar in de kijker.

Bekijk ze allemaal op Instagram, TikTok, YouTube of BRUZZKet.be

De slaapkamer

Rihanna

Rihanna is elf en woont in Oudergem. Ze besteedt veel van haar tijd aan pianospelen en turnen. “Als ik te veel stress heb, zeg ik gewoon tegen mezelf dat ik moet kalmeren. Het is maar een wedstrijd.”

‘Ik heb nog nooit een muziekwedstrijd verloren’

Elke week gaat BRUZZ op bezoek bij een kind in Brussel in zijn of haar slaapkamer. Deze keer is dat bij Rihanna (11) die met haar ouders en zusje in Oudergem woont. Ze speelt piano. “Deze winter doe ik mee aan een wedstrijd in New York.”

door Marjon Udo foto Saskia Vanderstichele

Net zoals je moeder, grootmoeder en zelfs overgrootmoeder speel jij piano. Had je niet liever een ander instrument gekozen?

Nee, piano is makkelijk. Het is veel makkelijker te begrijpen dan bijvoorbeeld een dwarsfluit. Op de piano kan je op het zicht makkelijk terugvinden waar je bent gebleven.

Er staat geen piano in jouw slaapkamer. Waar oefen je?

Beneden, samen met mijn mama. Soms spelen we quatre-mains.

Aan je bed hangen medailles. Kan je daar iets over vertellen?

Deze drie heb ik gewonnen op verschillende muziekconcoursen. In Barcelona en in Amsterdam. En hier hangen er nog meer, die zijn van de gymnastiek, daar heb ik er heel veel van.

Vanwaar dat verschil?

Bij gymnastiek is er elke week wel een wedstrijd en je krijgt altijd een medaille als je meedoet. Voor piano kiest mijn moeder elk jaar één concours uit. Alle landen mogen daaraan deelnemen. Er komen mensen uit bijvoorbeeld Mongolië, Amerika en Spanje naartoe. Dat geeft wel meer stress.

Zo’n internationale wedstrijd lijkt me best spannend. Hoe ga je met je zenuwen om?

Ik zeg gewoon tegen mezelf dat ik moet kalmeren. Het is maar een wedstrijd.

En wat zeg je tegen jezelf als je verliest?

Ik heb nog nooit een pianoconcours verloren.

Om op hoog niveau te kunnen turnen en piano spelen, moet je veel oefenen. Is dat te combineren met naar school gaan?

Drie dagen in de week studeer ik piano met mijn mama na school. Ik besteed daar heel veel uren aan. Echt heel veel uren. En vier keer per week train ik voor gymnastiek.

Welke wedstrijd staat er binnenkort in je agenda?

Deze winter gaan we naar New York en speel ik in Carnegie Hall. Het is een van mijn dromen om naar Amerika te gaan. We gaan met de hele familie.

Jouw moeder kwam op haar zeventiende uit Rusland naar Brussel om piano te studeren en pianiste te worden. Wil jij dat ook? Ik wil liever dokter worden, pediater. Of astronaut.

Denk je dat je je hele leven in Brussel zal blijven?

Ik zou graag in Londen wonen.

Zijn er nog andere plaatsen in het buitenland waar je van droomt?

Japan. Het is daar mooi, er zijn daar veel videospelletjes. Ik speel die soms met mijn zusje. Maar ook om naar het landschap te kijken, om te ontspannen. En om sushi te eten.

Eet je graag?

Ja. Ik ga graag eten bij een restaurant in Knokke. Daar hebben ze een goede steak. En ook salades en mosselen. Ik hou

veel van het vlees in de Aziatische keuken. Mijn papa komt daar vandaan.

Wat doe je om te ontspannen?

Dan ga ik slapen. Of ik praat met mijn zusje.

Gaat het goed om met haar de kamer en het stapelbed te delen?

We hebben soms een discussie wie er boven en beneden slaapt. Ik slaap nu beneden, dat is het beste bed. Heel makkelijk om ’s ochtends op te staan, dan moet ik niet van het trappetje.

Wie nodig je uit op je ideale verjaardagsfeestje?

Mijn familie, mijn vriendinnen van school, mijn vriendinnen van gymnastiek. En ook mijn overleden grootmoeder.

Welk eten zou je dan op tafel zetten?

Cupcakes in allemaal verschillende smaken.

Reeks nalezen?

Lees de hele reeks op www.BRUZZKet.be/slaapkamer

‘JE N’AI JAMAIS PERDU UN CONCOURS’

FR Rihanna, 11 ans, vit avec ses parents et sa petite sœur à Auderghem. Elle joue du piano et fait de la gymnastique en compétition.

« Cet hiver, je participe à un concours de piano à New York. Quand le stress monte, je me dis à moi-même que je dois me calmer. Ce n’est qu’un concours, après tout. »

“Met mijn zus heb ik soms discussie over wie boven en wie beneden in het stapelbed slaapt”

‘I HAVE NEVER LOST A MUSIC COMPETITION’

EN Every week, BRUZZ visits a child in their bedroom. Rihanna (11) lives with her parents and sister in Oudergem/ Auderghem. She plays the piano and competes in gymnastics. “This winter, I will take part in a piano competition in New York. When that stresses me out, I just tell myself to calm down. After all, it is just another competition.”

Cinzia Merlin (links) en Carole Duflos van The Tea Circle Brussels: “Wij willen een gemeenschap van theedrinkers creëren.”

Trend

Flagey ontvangt het eerste Brussels Tea Festival

‘Thee is meer dan water met een smaakje’

Op 5 oktober vindt in Flagey het allereerste theefestival van Brussel plaats, met een bijzondere focus op rituelen, proeverijen en debatten over de impact van de klimaatverandering op de producten. Cinzia Merlin, een van de organisatrices, ziet de dag als een groot uitgevallen theekransje. “Een kop thee aanbieden is een universeel teken van gastvrijheid.”

door Lisa De Bode foto’s Saskia Vanderstichele

Terwijl het buiten regent, heerst er in de Schaarbeekse woning van Cinzia Merlin (59) rust en gezelligheid. Elke kast etaleert een voorraad thee, en op een dienblad trekken groene bladeren in heet water. Na een tijdje giet ze het aftreksel in een glaasje. “Hier, deze thee werkt extra kalmerend en helpt tegen de stress van bijvoorbeeld het spitsuur.”

En tegen de stress voor zaterdag 5 oktober. Dan organiseert Merlin voor de allereerste keer het Brussels Tea Festival. Meer dan 25 verkopers uit de hele wereld zullen die dag hun waren komen aanprijzen in het Flageygebouw, van matcha lattes tot theecocktails. Op de planning staan ook Japanse theeceremonies en vragenuurtjes met experts, vertelt ze. Het festival is eigenlijk een groot uitgevallen versie van wat ze met haar organisatie The Tea Circle Brussels minimaal één keer per maand doet: middels theemiddagen deelnemers niet

alleen kennis laten maken met verschillende smaken en producten, maar ook verstilling bieden. Die filosofie is ook terug te vinden bij andere hedendaagse trends, zoals de artisanale vervaardiging van kunstbloemen, met zijde in plaats van met plastic, of het zelf branden van koffie. Allemaal vergeten ambachten, die meer tijd, geld en aandacht voor kwaliteit vereisen dan de massaproductie. “Die ingesteldheid is nu ook naar de consumptie van thee overgewaaid,” legt Merlin uit. Zelf begon ze haar ontdekkingstocht in het Verenigd Koninkrijk, waar ze als twintiger voor vertaler Italiaans-Engels ging studeren. Toen ze in Brussel aanbelandde, begon de heimwee te knagen. Theedrinken werd een manier om herinneringen aan haar studietijd levendig te houden, zoals de madeleinekoekjes voor Proust. Maar ze wilde meer: “Ik ging op zoek naar cursussen om me te kunnen verdiepen in de drank, maar die vond ik niet in Brussel. Uiteindelijk ben ik naar het

VK teruggekeerd om me bij te scholen aan de UK Tea Academy, een gerenommeerd privé-instituut dat mensen uit de horeca opleidt. Dankzij The Tea Circle Brussels en de hulp van mijn twee medeoprichters –María Kockmann (53), theeconsulent voor plantages, en Carole Duflos (34), een voormalige werkneemster van het Palais des Thés – hoeven mensen voor die kennis niet meer naar het buitenland.”

Al is het drummen voor een plaatsje. “Soms organiseer ik twee workshops per dag om aan de vraag te kunnen voldoen,” zegt Merlin, die van de gelegenheid gebruikmaakt om enkele mythes over thee te ontkrachten. “Zeg bijvoorbeeld nooit thee tegen kruidenthee. Dat zijn infusies, dranken op basis van planten, zoals pepermunt of kamille, twee populaire opties. En in tegenstelling tot wat veel mensen denken, is alle thee – groene, zwarte, gele, witte, oolong en gefermenteerde – gemaakt van dezelfde plant: de Camellia sinensis. Het verschil in kleur en

smaak is te wijten aan het moment van de oogst van de bladeren, de hoeveelheid zonlicht die ze kregen, de bemesting en de berg waarop de planten groeiden,” zegt ze. “Zo zijn er alleen al in China wel 1.000 verschillende theesoorten.”

Koloniale wortels

Ook de ontdekkingsreis van Joyce Tian, die in haar vrije tijd thee verkoopt, kiemde in nostalgie. Toen ze in Brussel aan het werk ging als bedrijfsrevisor bij een multinational, ging ze op zoek naar de thee die ze vroeger met haar vader dronk in Sjanghai. Dat bleek moeilijker dan gedacht: “Chinese supermarkten verkochten bijna uitsluitend thee in zakjes. En westerse merken verkochten weliswaar losse Chinese thee, maar nog altijd niet van de kwaliteit die ik gewoon was,” vertelt ze aan de telefoon vanuit China, waar ze met vakantie is.

Samen met haar vriend breidt ze nu het aanbod uit met een eigen merk, waarvoor ze thee uitkiest bij een bevriende producent en dat ze online verkoopt. “Zo tonen we aan Europeanen dat ook uit China mooie, netjes verpakte producten kunnen komen waar veel zorg in kroop.”

De uitspraak belicht nog een andere ambitie: een ander verhaal vertellen dan de klassieke theeproducenten. “Kusmi Tea, Dammann Frères en Palais des Thés zijn westerse merken met wortels in het koloniale tijdperk,” zegt Tian. “Al die merken creëren eenzelfde verhaal: some guy trok naar een Chinese plantage, ontmoette daar enkele boeren en bracht thee mee naar huis. Die was niet per se van hoge kwaliteit, maar toch zetten de merken de thee zo in de markt met glamoureuze marketingcampagnes. Vandaag gebeuren die vaak op Instagram, omdat dat medium zich goed

leent tot pakkende visuals. Allemaal willen ze een graantje meepikken.”

Thee is de populairste drank ter wereld na water, populairder zelfs dan koffie. Brusselaars geven gemiddeld meer geld uit aan koffie, thee en cacao dan andere Belgen, volgens cijfers van Statbel, het Belgische statistiekbureau. Dat bedrag steeg de afgelopen jaren lichtjes: van 66 euro in 2018 naar 71 euro in 2022. Het aantal hoofdstedelijke producenten van thee en koffie is sinds 2018 bijna verdubbeld: van acht naar vijftien. En het aantal groothandels in thee, koffie, cacao en specerijen steeg met een derde.

Die wereldwijde populariteit is deels te danken aan de theehandel op de vloot van de Oostendse Compagnie, met aandeelhouders in Brugge en Antwerpen, een concurrent van de Nederlandse Vereenigde Oost-Indische Compagnie (VOC), zegt Doris Klausing, auteur van De smaak van thee “Oostendse thee werd apart, in houten, dichtgelaste kisten bezet met lood verpakt, en niet samen met andere specerijen. Daardoor behielden de bladeren hun smaak veel langer. Bovendien dreef de Oostendse Compagnie rechtstreeks handel met China – zij hadden geen eigen plantages in Indonesië, zoals de Nederlanders –, wat de kwaliteit ten goede kwam.” Aan de Belgische kust zag een eerste theehuisje met chinoiserieën het licht, en porseleinen kopjes, beschilderd met initialen en wapenschilden, waren fel gegeerd door de adel, aan wie theedrinken toen was voorbehouden.

Zoveel jaren later ziet Tian steeds meer mensen zoals zijzelf de Europese theemarkt betreden. “Dat geeft zelfvertrouwen.” Ook opvallend is dat veel van die mensen, zoals Tian en de oprichters van The Tea

“Theekransen hadden een emanciperende rol begin vorige eeuw. Niemand had in de gaten dat die vrouwen bij hun kopje thee ook politiek bespraken, het was de perfecte dekmantel”

Circle Brussels, vrouwen zijn. Daar is een maatschappelijke verklaring voor, zegt Merlin: “Theekransen hadden een emanciperende rol begin vorige eeuw, toen de suffragettes streden voor gelijke rechten. Niemand had in de gaten dat die vrouwen bij hun kopje thee ook politiek bespraken, het was de perfecte dekmantel.”

Wat natuurlijk niet wil zeggen dat mannen geen thee drinken. “Voor mij geen gepriegel met kleine kopjes,” lacht de vriend van Carole Duflos, wanneer hij mee aan tafel aanschuift in Schaarbeek. “Ik zet ’s ochtends graag een grote kan jasmijnthee, die ik lang laat trekken. Zo wordt hij even sterk als koffie.”

Jonger publiek

Thee is populair, ook omdat Brusselse jongeren de drank hebben ontdekt als gezond alternatief voor alcohol. Zo speelt theedrinken in op nog een andere trend: abstinence of geheelonthouding zit in de lift bij jongeren.

Olivier Nuttens, al twintig jaar een van de zaakvoerders van thee- en juwelenboetiek L’Heure Bleue in het centrum van Brussel, zag zijn klantenbestand jonger worden. “Jongere generaties hebben meer geld over voor een kwaliteitsvol product. Ze

Thee is na water de populairste drank ter wereld, en in Brussel nog iets populairder dan in de rest van België. Met dank aan jongeren, die er een alternatief in vinden voor alcohol, en een groeiende belangstelling voor de verstilling die met theedrinken gepaard gaat.

poeder vermalen Japanse groene thee, inspireert koks van allerlei slag. “Er is de romige matcha, gemaakt van de jongste blaadjes, die je opschuimt met een kloppertje. En er is de culinaire matcha – vaak poeder van een iets mindere kwaliteit – die je in smoothies of cakes kunt verwerken,” vertelt ze.

Toekomstmuziek

Op de eerste editie van het Brussels Tea Festival – waarvoor Brussel in de voetsporen treedt van steden als Berlijn, Praag en Wenen – zal al die kennis samenvloeien. Robin Boels, oprichter van de Thee Academie Vlaanderen in 2012 en pionier in het Vlaamse theewereldje, ziet de toekomst dan ook hoopvol in. “Ik denk dat het festival in Brussel vooral het publiek zal aantrekken dat al intensief bezig is met thee. Op termijn zie ik dat uitbreiden naar de rest van de bevolking. In Berlijn liep het net zo: zij zijn heel klein begonnen en nu zie je dat het festival uit zijn voegen aan het barsten is. Op de komende editie mag je nog maar een halve dag binnen, omdat er zo’n massa volk op afkomt.”

nemen graag de tijd voor een speciale belevenis, zonder dat daar per se alcohol bij te pas komt. Het gaat om een ander profiel dan de manager die zijn wijnkelder wil beginnen aan te leggen.”

Nuttens baat sinds vorig jaar ook tea house Lan Se uit, achteraan in de winkel. Laptops of gebakjes zijn nergens te bespeuren. “Dit is geen tearoom,” benadrukt hij, “thee staat centraal.” Daarbij horen ook de nodige rituelen: met zijn pols maakt hij een sierlijke boog en schenkt zonder te morsen dampende thee in een kopje, “een beetje zoals een boogschutter zonder trillen zijn boog opspant.” De behendigheid waarmee hij dat doet, verraadt jaren ervaring. “Oefening baart kunst,” glundert hij. Het is een van de basisprincipes van gong fu cha, een theeritueel uit China. Al biedt thee ook spirituele troost: de randen van de kom op tafel zijn niet gelijk afgelijnd, alsof er barsten door lopen. “Het leven is niet perfect. Ook dat wil ik meegeven.”

Achter hem staan tientallen potten met ronkende opschriften tegen de muur. Sommige gefermenteerde theesoorten zijn wel vijftig jaar oud – “een beetje de grands crus van de thee,” geeft hij toe. Die mogen wat kosten: aan 3 euro per gram betaalt een klant al snel 21 euro per pot. Best veel voor

wat sommigen nog steeds laatdunkend ‘water met een smaakje’ noemen.

Maar Charlotte Kockmann, uitbaatster van L’Autre Thé, een theewinkel in Ukkel, benadrukt dat thee niet duur hoeft te zijn en zo een breed publiek kan bekoren. “Met thee vermengd met gedroogd fruit brouw je thuis zelfgemaakte icetea. Leuk voor de kinderen en goedkoper dan frisdrank uit de supermarkt.” Ook matcha, een soort tot

BRUXELLES

ACCUEILLE

SON PREMIER FESTIVAL DU THÉ

FR Le thé, boisson la plus populaire au monde après l’eau, est particulièrement prisé à Bruxelles, notamment par un jeune public qui y voit une alternative à l’alcool et une voie vers la sérénité et une certaine profondeur spirituelle. Le tout premier Brussels Tea Festival, le 5 octobre à Flagey, a pour but de faire découvrir le thé à tous, avec des produits du monde entier, des cérémonies japonaises et des séances de questions-réponses. Cinzia Merlin, l’une des organisatrices, décrit cette journée comme une partie de thé géante : « Offrir une tasse de thé est un signe universel d’hospitalité. »

Die voorspelling klinkt Merlin als muziek in de oren. Haar verwachtingen voor zaterdag zijn hooggespannen: “Ik wil niet alleen mensen helpen bij het kiezen en zetten van thee, ik wil vooral een gemeenschap van theedrinkers creëren. Want een kop thee aanbieden is een universeel teken van gastvrijheid.”

Het Brussels Tea Festival vindt plaats op 5/10 in Flagey, meer info: brusselsteafest.com

FLAGEY WELCOMES BRUSSELS’ FIRST TEA FESTIVAL

TITEL SAMENVATTING

EN Bodytekst samenvatting

EN After water, tea is the most popular drink in the world, thanks to a young public that sees it as an alternative to alcohol and a contemporary interest in the stillness and spiritual depth associated with drinking tea. It is even more popular in Brussels than in the rest of Belgium. The first-ever Brussels Tea Festival, coming to Flagey on 5 October, is trying to get everyone into tea with produce from around the world, Japanese tea ceremonies, and Q&A sessions. Cinzia Merlin, one of the festival’s organisers, sees the day as a big elaborate tea party. “Offering a cup of tea is a universal sign of hospitality.”

De gevaarlijkste dag van het jaar

“Kan je dat dan niet zien?”

Karl Meesters is concertorganisator bij rien à voir en presentator van het VRT-programma Niks Te Zien, waar hij als slechtziende met bekende gasten op reis gaat. Hij schrijft tweewekelijks over zijn Brussel.

Hij zegt het met felle stem, met een zwaar Nederlands accent. Hij zegt het kwaad. Alsof ik expres niet uit de weg ging. Alsof ik hem doelbewust negeerde toen ik op de voetgangerszone wandelde, op weg naar de metro, en hem niet zag trappen op zijn fiets, recht op mij afkomend. Alsof ik het erom deed: op het nippertje een stap opzij zetten, omdat in mijn perifere zicht opeens iets vaags verscheen. Alsof ik wilde dat hij alsnog tegen mij kletste en op de grond viel.

Toch gebeurde precies dat: ik werd aangereden door een fietser, en het leek mijn schuld wel.

Ieder normale slechtziende verwacht dan iets van een excuus. Misschien een geschrokken “Oei sorry – alles in orde?”

Maar neen. Hij niet. Hij ligt op de grond, kijkt omhoog en roept: “Pipo.” Ik sta perplex, ik wijs naar mijn witte stok, als ultiem argument, in de hoop hem te kalmeren, maar hij raast verder, allicht op adrenaline.

Ik ben verbijsterd en zeg boos: “Gast, ik ben wel slechtziend, hè,” terwijl ik opnieuw

naar mijn stok wijs. En alsof het niet gekker kan, voegt hij eraan toe: “Kan je het dan niet voelen?”

Voelen. Blijkbaar moet ik over een extra zintuig beschikken zodat ik kan “voelen” wanneer iemand als een dolleman op mij afkomt.

Mijn hoofd zoekt nog naar een logische reactie, en denkt heel stiekem: “Voelen? Mijn rechtse, ja.” Maar finaal zeg ik: “Jij bent echt een debiel. Ik loop weg, want dit gaat anders echt fout aflopen.” Daarmee draai ik me om en stap weg – weg van de waanzin en de opkomende agressie in mijn lijf.

Verhoogde stress

Alledaagse verplaatsingen zijn voor iemand zoals ik, met een visuele beperking, vaak een avontuur vol onverwachte obstakels. Soms komen die recht op mij af, zoals de Nederlander op de fiets. Soms is een obstakel – ironisch genoeg – iets dat plots verdwijnt.

Neem het Sint-Katelijneplein. Toen ik laatst naar het plein wandelde, bleek de rode cocktailcamionette ineens aan de overkant te staan, en was het terras van de Noordzee verdwenen. Dat gooide mijn vaste referentiepunten even volledig overhoop. Ik moest

letterlijk stilstaan en de omgeving opnieuw in kaart brengen.

Of neem autoloze zondag. De gezelligste dag van het jaar, het hoogtepunt van de week van de mobiliteit. Een dag waarop Brussel eindelijk wat rust lijkt te vinden, zonder het constante geraas van voertuigen. Voor velen betekent dat een zorgeloze wandeling of fietstocht. Voor mij? De gevaarlijkste dag van het jaar. Fietsers en steps zijn onvoorspelbaarder dan wagens. Een auto stopt voor een slechtziende, een fietser zelden. Auto’s staan netjes geparkeerd, fietsen en steps liggen overal in de weg. Fietsers klagen over auto’s, ik klaag over fietsers en steps.

Misschien is dat de echte mobiliteitsuitdaging: een stad waarin we allemaal kunnen bewegen zonder elkaar omver te rijden. Een stad waar ook mensen met een beperking zich veilig kunnen verplaatsen zonder op een gegeven moment te moeten horen: “Kan je dat dan niet zien?”

Reeks nalezen?

Wie alle columns van BRUZZ wil herlezen, kan de teksten terugvinden op BRUZZ.be/column

Uw gids door de culturele agenda 27/9 > 3/10

‘Basquiat was een betere schilder dan muzikant’

Hoe klinkt de schilder Jean-Michel Basquiat? Niemand beter dan Chassol om daar een antwoord op te geven, de Franse componist en pianist die samenwerkte met Frank Ocean en Solange, en het genre ultrascore bedacht, waarmee hij beelden vertaalt naar klank.

door Tom Zonderman

Goh, ik word van jongs af met hem vergeleken, gewoon omdat ik zwart ben en gek haar heb,” zucht Christophe Chassol vanachter zijn computerscherm. Voor dit project dikte hij de gelijkenis met Jean-Michel Basquiat nog wat aan door op de affiche zijn gezicht en dat van de Amerikaanse schilder te versmelten. “Maar goed, ik zag het altijd als een compliment. Als persoon van kleur moet je Basquiat nu eenmaal goed vinden. Ken jij nog een andere zwarte schilder?”

Die zijn er zeker, denk aan de wonderlijke Horace Pippin of de onnavolgbare Chéri Samba, maar ze zijn lang niet zo bekend als Jean-Michel Basquiat, die in de broeierige chaos van het New York van de jaren 1970 en ’80 uitgroeide tot een van de grootste kunstenaars van zijn tijd. Ook vandaag nog sieren zijn schilderijen platenhoezen van coole bands als The Strokes en T-shirts van straatwijze kids. Basquiat was een popster en hield van de taal van muziek. Hij speelde saxofoon in de avant-gardistische no waveband Gray en liet zich inspireren door jazz en hiphop. Zijn werk was even primitief, subversief en provocatief als de punk.

Een echte

Basquiat

Die innige band tussen beeld en muziek inspireerde de Philharmonie de Paris vorig jaar tot de tentoonstelling Basquiat soundtracks. Aan muzikanten als Ambrose Akinmusire en Yasiin Bey gaf de Franse culturele organisatie carte blanche om muziek bij de expo te bedenken. Ook Chassol mocht vertrekken van een wit blad. Gefundenes Fressen voor de experimentele Franse componist en pianist, die de voorbije twee decennia beeld en klank versmolt in een nieuw genre: ultrascore. “Ik was al snel mee met computers en muzieksoftware,” vertelt hij. “Geïnspireerd door albums als Different trains van Steve Reich en Festa dos deuses van Hermeto Pascoal begon ik met geluiden te experi-

menteren. Van kinds af was ik begeesterd door filmcomponisten als Ennio Morricone en Lalo Schifrin, en hoe zij met geluid beelden versterkten. Toen YouTube in 2005 online kwam, ging ik nog een stap verder: ik liet beelden geluid triggeren, heel objectief. ‘Ultra’ noemde ik dat als grap.”

Chassol begon klank en beeld te knippen en te plakken, te manipuleren en op elkaar te stapelen, alsof het legoblokken waren. Het is niet moeilijk om een echo daarvan te zien in het werk van Basquiat, die het samplen, het scratchen en de graffiti uit de hiphop transponeerde naar zijn schilderkunst. “Muziek is heel krachtig, maar niet tastbaar,” zegt Chassol. “Ik vind het fascinerend om de bron van geluid te zien, en die te manipuleren, uit te rekken, te vertragen, te versnellen. Dan voel je je als een demiurg, als een god.”

Voor Chassol was de schilder die door Andy Warhol aan de borst gedrukt werd en op zijn 27e aan een overdosis heroïne stierf

“Ik vind het fascinerend om de bron van geluid te zien, die uit te rekken, te vertragen, te versnellen. Dan voel je je als een demiurg, als een god”

sowieso geen onbekende. Jarenlang hing er een Basquiat bij zijn schoonfamilie aan de muur. “Mijn schoonvader is een kunstverzamelaar. Hij had in de jaren 1980 een doek van Basquiat gekocht voor een appel en een ei.” Dat schilderij is Action comics one, een werk uit 1983 dat vandaag tussen de zes en negen miljoen euro waard is. Basquiat herinterpreteert daarin de cover van het magazine waarin Superman werd voorgesteld aan de wereld in 1938. “Dat doek is niet zo representatief voor zijn oeuvre, maar dat vond ik net interessant,” zegt Chassol. “Typerend voor Basquiat zijn de graffitiachtige slogans, maar die ontbreken hier.”

Net omdat hij zo met het werk vertrouwd was, ging Chassol ermee aan de slag voor zijn compositie. Hij googelde ‘quotes + Basquiat’ en liet de eerste zes citaten die hij tegenkwam inlezen door de zangeres ALA.NI. Dingen als “I don’t think about art when I’m working, I try to think about life” en “The more I paint, the more I like everything.” “Ik was begonnen met het lezen van de slogans op Basquiats schilderijen en had gemerkt dat daar ritme in zit. Met de quotes die ik had gegoogeld, heb ik dan een nieuw melodisch kader gebouwd.”

Zwarte helden

De quote “I want to make paintings that look as if they were made by a child” bracht Chassol op een ander idee: hij toonde Action comics one aan zijn zoontje en diens neefjes, en bouwde zijn composi-

Chassol componeerde een ‘soundtrack’ bij het werk van de Amerikaanse schilder Jean-Michel Basquiat: “Als je de slogans op zijn schilderijen leest, ontdek je dat daar heel veel ritme in zit.”

tie verder rond hun commentaren. “Als mensen een Basquiat zien, zeggen ze weleens: ‘He, dat kan mijn dochter van zes ook.’ (Lacht) Maar hij was technisch en esthetisch best uitdagend. Ik wilde eens weten hoe kinderen zélf naar zijn werk keken.” Ze waren niet mals. “Die schilder heeft niet erg zijn best gedaan in zijn kleurengebruik,” hoor je hen onder meer zeggen op de live-opnames die Chassol eerder dit jaar uitbracht. “Het is een cliché, maar kinderen zijn heel authentiek. ‘Waar

is hij aan gestorven?’ vragen ze zich op een moment af. ‘Hij zat te diep in zijn schilderijen,’ zegt mijn zoontje. Dat is zijn manier om uit te drukken dat Basquiat zichzelf met drugs te gronde had gericht.”

De kinderen laten in de opname hun fantasie de vrije loop, ook over Superman en hoe die een auto boven zijn hoofd tilt. “Er is iets ambigu’s aan dat beeld,” zegt Chassol. “Je weet niet of Superman die mensen wil redden of verpletteren. Basquiat hield net als ik van strips. Maar tegelijk zag hij hoe alle helden blanken waren.” In zijn kunst bood Basquiat een tegengewicht, zegt Chassol, wiens quote “The black person is the protagonist in most of my paintings” ook door zijn compositie gonst. Basquiat wilde een nieuw soort mythologie creëren waarin de helden Dizzy Gillespie en Charlie Parker heetten. “Ondertussen staan we al een heel eind verder,” knikt Chassol. “Maar er is nog veel ruimte voor verbetering.”

Dit project heeft Chassol anders naar Basquiat doen kijken. “Wat mij boeit, is zijn ‘dubbele cultuur’. Je hebt niet het gevoel dat hij alleen maar zwart is. Zo ben ik zelf ook opgegroeid. Ik luisterde naar muziek uit West-Indië, maar ook naar punk en klassiek. Dat gezegd zijnde: Basquiat was een betere schilder dan saxofonist. Hij speelde op een heel artistieke manier op dat instrument. (Lacht) Er zijn punkbands waar ik, euh, liever naar luister.”

Chassol vertaalt Basquiat naar muziek op 27/9 in Flagey, flagey.be

ULTRASCORE POUR BASQUIAT

FR Lorsque (Christophe) Chassol fut sollicité par la Philharmonie de Paris pour composer de la musique pour accompagner l’œuvre de l’artiste américain Jean-Michel Basquiat, il n’a pas hésité. L’enfant prodige des années quatre-vingt s’est inspiré dans sa peinture du jazz, du hip-hop et du punk. Chassol, quant à lui, a développé l’« ultrascore », transformant des images en son. Une symbiose qu’il a appliquée au tableau Action Comics One de Basquiat, une œuvre qui a longtemps été exposée chez sa belle-famille.

ULTRASCORE FOR BASQUIAT

EN When (Christophe) Chassol was asked by the Philharmonie de Paris to write some music to accompany the work of American painter JeanMichel Basquiat, he did not need to think twice. The fallen godchild of the 1980s drew inspiration from jazz, hip hop, and punk for his art. Chassol, in turn, developed the genre “ultrascore”, converting images into sound. A symbiosis he applied to Basquiat’s painting Action Comics One, a work that for years hung in his in-laws’ home.

28.09 >12.10.24

Pop & JazzArt & Lit Film

Zo klinkt het noorderlicht

“Why do we have to die / For us to see the light?” vroeg Aurora zich af op haar eerder dit jaar uitgebrachte album What happened to the heart? De Noorse popnimf raakte twee jaar geleden geïnspireerd door een brief van een groep klimaatactivisten die andermaal aan de alarmbel trokken over de toestand van onze natuur. Een noodkreet die de zangeres verpakt met twinkelende, etherische, bijwijlen dansbare pop, precies zoals het noorderlicht dat in haar naam weerklinkt.

AURORA 27/9, Vorst Nationaal, vorst-nationaal.be

Voorhistorische techno

Why the Eye is de nieuwe vaandeldrager van de prehistorische techno, zo beweren ze alvast zelf. Het gemaskerde Brusselse viertal rond drummer Jean-Philippe de Gheest, die eerder al aan de slag ging bij wijlen Mark Lanegan en soundtracks voor onbestaande films uitbracht met bààn, liet zich voor zijn album Inspirex inspireren door zotskappen als The Residents en klanktapijtenfabrikant Boards of Canada. Waarom? Daarom.

WHY THE EYE 28/9, Les Ateliers Claus, lesateliersclaus.com

Vierkoppige draak

Trixie Whitley haalde de titel van haar dra te verschijnen ep, het poëtisch klinkende Dragon of everything, bij een tekening van haar dochter, die ook op de hoes te zien zal zijn. De in New York residerende Gentse bedacht er vier nummers bij over moederschap en de liefde die daarbij komt kijken, maar ook het verlies van lichamelijke autonomie. Songs die na de intense grootstadsblues van haar album Lacuna opnieuw wat organischer klinken. (TZ)

TRIXIE WHITLEY 1/10, Botanique, botanique.be

Let there be light

Tien jaar na zijn overlijden in 2014 brengt Fondation A Stichting een eerbetoon aan Ray K. Metzker middels een tentoonstelling van 114 foto’s – zijn tweede grote solo in Europa. De Amerikaanse fotograaf, geboren in 1931, beschouwde de straat als een ruimte voor experiment, waar hij op zoek ging naar ritmes, verhoudingen en concepten. Zijn neus voor compositie en assemblage en zijn fijngevoeligheid voor licht en zwart-witbeelden leverden een uniek meesterschap op.

RAY K. METZKER: CITY LUX 3/10 > 22/12, Fondation A Stichting, fondationastichting.com

Papier hier

Voor de negende keer tovert Art on Paper een hoekje Brussel om tot heiligdom van de papierkunst. In Gare Maritime komen bijna vijftig internationale en Belgische galeries hun papierwaren aanprijzen, gunnen twee expo’s je een inkijk in de privécollecties van verzamelaars Jos Knaepen en Henri Van Cutsem (met werk van onder meer Manet, Ensor en Van Gogh), en vult de Marokkaanse winnaar van de Eeckman Art Prize Mouad Elbissaoui een solotentoonstelling.

ART ON PAPER 3 > 6/10, Gare Maritime, artonpaper.be

Superster in wording

Met Alana S. Portero haalt Passa Porta, in het kader van het Fame Festival 2024, een (hopelijk) toekomstige superster naar Brussel. Zo goed, zo oprecht, zo magisch, zo scherp en zo ontroerend is Slechte gewoontes, het debuut van de Spaanse schrijfster, dat een meisje in het lichaam van een jongen en het Madrid van de jaren 1980 en 1990 dropt. Saskia De Coster bouwt met haar een ruimte voor een intiem gesprek. (KS)

MEET THE AUTHOR: ALANA S. PORTERO 27/9, Passa Porta, passaporta.be

Erotische cinema na MeToo

Emmanuelle zucht opnieuw, maar verwacht geen door commerciële motieven geïnspireerde doorslag van dé klassieker uit de erotische cinema. Audrey Diwan, die met abortusdrama L’événement de Gouden Leeuw won, vraagt zich in alle ernst af of Emmanuelle post-MeToo nog steeds de gevangene is van haar seksualiteit. Noémie Merlant uit Portrait de la jeune fille en feu mag in navolging van Sylvia Kristel op zoek naar genot.

EMMANUELLE FR, dir.: Audrey Diwan, act.: Noémie Merlant, Naomi Watts, Will Sharpe

Bittersweet Korea

Voor de honderdste keer de Koreaanse cinema roemen? We doen het graag, want met Kim Jee-woon verwelkomt het Korean Film Festival een eregast van formaat. Zijn stilistisch verbluffende, ultragewelddadige gangsterthriller A bittersweet life was een sensatie. De twaalfde editie van het festival opent met zijn recentste film. In Cobweb raakt een gepassioneerde horrorregisseur in conflict met de Koreaanse censuur.

KOREAN FILM FESTIVAL 26/9 > 3/10, Galeries & Palace, brussels.korean-culture.org

De vrouw die overleefde

Over Hendrik VIII is al veel gezegd en geschreven. De beruchte koning van Engeland liet dan ook twee van zijn zes echtgenotes onthoofden. Firebrand doet het verhaal van zijn zesde en laatste vrouw en toont Katherine Parr als een feministische heldin die haar leven waagde door te sympathiseren met het protestantisme en progressief gedachtegoed. Jude Law steelt de show als boertige blauwbaard. (NR)

FIREBRAND UK, dir.: Karim Aïnouz, act.: Jude Law, Alicia Vikander, Eddie Marsan

Emmanuelle

Ray K. Metzker: City lux Aurora

Klein onderhoud

Chantal Acda toont zich bij Bill Frisell van haar fragielste kant

‘Samen spelen opende gesloten kamers’

Toen ze de nummers van Silently held schreef, voelde zangeres Chantal Acda zich niet zo goed. “Zowel mijn ups als mijn downs kunnen behoorlijk intens zijn,” vertelde ze vlak voor haar album dit voorjaar verscheen. “Hoewel ik veel houd van mijn vaste muzikanten, kon ik mijn meest pure, fragiele kant niet bij hen kwijt.”

Op zoek naar een extra laag veiligheid belandde de Nederlandse singer-songwriter, die al jaren in Antwerpen woont, bij de Amerikaanse gitarist Bill Frisell. Die staat bekend om zijn panoramische spel, dat tegelijk weids en discreet kan zijn en hier dienstdoet als een warme deken. “Hem vertrouw ik helemaal. Dat wist ik na een handvol eerdere ontmoetingen, die ook resulteerden in een liveplaat. Toen ik hem zag spelen met zijn vaste contrabassist Thomas Morgan, zag ik een ruimte liggen waarin er wel plaats was voor mijn rauwe emotie.” Ook producer Philip Weinrobe en drummer/ levenspartner Eric Thielemans waren bij de intieme opnamesessies in een studio in Brooklyn.

In die kleine ruimte bleek dat samen musiceren om zoveel meer draait dan noten alleen. “Het opent kamers die voorheen dicht bleven, en waarin ritme en harmonie, spanning en loslaten samen kunnen gedijen, verstrengelen of botsen, waarop je als muzikant dan weer kan inspelen.” De energie die zo vrijkwam hoor je op Silently held, dat inzet op de breekbaarheid van eerste of tweede takes en pas later sober ingekleurd werd door sax, eufonium, viool en piano. Ze lijken samen met Acda te benadrukken dat je niet alles hoeft te repareren, dat schoonheid ook put uit frictie en falen. “Ik probeerde op deze plaat zo dicht mogelijk bij mezelf te blijven, al moest ik daarvoor mijn donkere kanten opzoeken.”

Hopelijk sijpelt er wat van die intieme sfeer door in Bozar, waar Acda de plaat komt voorstellen met een aangepaste line-up van The Atlantic Drifters. Frisell kan er door zijn drukke agenda niet bij zijn, maar Acda heeft hem niet vervangen. “Daarvoor is het spel van Bill me te dierbaar. In de plaats daarvan heb ik pianist Kevin Hays aangezocht om de vrijgekomen ruimte in te vullen.” Ook Morgan en violist Darian Donovan Thomas steken voor de gelegenheid de Atlantische Oceaan over. Niels Van Heertum en Frans Van Isacker zijn de lokale koperblazers van dienst. “Ik hoop dat het publiek zich openstelt voor een avontuur dat ook ons zal leiden naar plekken waar we nooit eerder waren.”

TOM PEETERS

Chantal Acda & The Atlantic Drifters spelen Silently held (uit via Challenge Records) op 27/9 in Bozar, bozar.be

Select Aanraders van de week

PodiumKlassiek

In het eigen hert kijken

BRONKS pakt uit met de eerste eigen productie van het seizoen. Gina Beuk, Bavo Buys en Hendrik van Doorn nodigen ons uit op een spreekwoordelijk kruispunt. Waar een hert en een jager elkaar tot hun beider verrassing kruisen, en waar de zangeres en de zanger van een showbizzduo zich afvragen welke kant ze op moeten. Een beeldende en muzikale voorstelling over keuzes maken in crisissituaties, iets opbouwen nadat iets is ingestort, iets nieuws vinden als het oude is uitgewerkt.

BRONKS: OH DEER! 28 & 29/9, BRONKS, bronks.be

To be down or not

Met Shakespeares Hamlet kan je alle kanten uit, maar in ieder geval stelt het coming-ofageverhaal van de licht depressieve prins van Denemarken pertinente levensvragen. De Chileense Chela de Ferrari laat acht acteurs en actrices met het syndroom van Down vertellen over hoe hun plaats in de wereld eruitziet (niet zonder obstakels) en hoe zij daar, individueel en als gemeenschap, mee omgaan (met speelse strijdlust).

CHELA DE FERRARI/TEATRO LA PLAZA: HAMLET 20 > 28/9, Théâtre National, theatrenational.be

Vuurwerk aan vuurwerk

De show van Shaw

Caroline Shaw is alomtegenwoordig. De Amerikaanse componiste, stemkunstenares, rechterhand van de Spaanse popsensatie Rosalía en zelfs ABBA-arrangeur toont dit jaar op invitatie van Bozar haar vele verschillende façades. Het herfstportret wordt afgetrapt met muziek voor stem en strijkers, nadien volgen onder meer nog symfonische werken, percussiestukken en a-capellazangers. Of je ontdekt haar in de cinema op de soundtrack van Julie zwijgt

CAROLINE SHAW & KAMUS QUARTET 30/9, Les Brigittines, bozar.be

Geef acht

Je kan niet elke dag de muzikanten van het Symfonieorkest van De Munt op de scène van de schouwburg zien. Bij Igor Stravinsky’s verduivelde vertelling L’histoire du soldat verruilen ze uitzonderlijk wel de bak voor de planken. Al worden de muziektroepen in dit melodrama weliswaar nog steeds geflankeerd door twee acteurs: Sébastien Dutrieux als de titulaire militair en een mefistofelische Audrey Bonnet.

HISTOIRE DU SOLDAT 27/9, De Munt, lamonnaiedemunt.be

Een rijzende croissant

China produceert vuurwerk voor de hele wereld. Circusartiest Amaury Vanderborght en documentair performancemaker Cathy Blisson maakten er zelf beelden in vuurwerkfabrieken. Gecombineerd met de projectie van bestaande vuurwerkbeelden op tal van grote schermen én echt vuurwerk zorgen die voor een ongezien, euh, vuurwerk in een gratis openluchtvoorstelling, die vuurwerk bevraagt als massa-afleidingswapen. Wat zit er achter het rookgordijn? (MB)

COMBUSTION 27/9, Les Halles, halles.be

Bozars eerste zondagmiddagconcert van het seizoen is een halve thuismatch voor deze alumna van het Koninklijk Conservatorium Brussel. In 2022 bombardeerde de Vereniging van de Belgische Muziekpers violiste Sarah Bayens tot ‘jonge musicus van het jaar.’ Ondertussen is ze ietsje minder jong, maar nog steeds even getalenteerd. Op het grote podium van de Zaal Henry Le Boeuf mag ze haar ereteken live van bewijsstukken komen voorzien. (JC)

CONCERT CROISSANT #1 29/9, Bozar, bozar.be

Caroline Shaw & Kamus Quartet

BRONKS: Oh deer!

Charles Thielemanslaan 46, Sint-Pieters-Woluwe, bloem-farine.be

De strijd om de beste pizza van Brussel woedt in alle hevigheid. Bloem-Farine werpt zich als nieuwkomer volop in dat culinaire krijgsgewoel. We waren meteen verkocht.

Matthieu Léonard is een bekende naam voor wie de horecawereld op de voet volgt. Vandaag staat hij aan het hoofd van de Horeca Federatie Brussel, maar de man maakte naam met een reeks zaken – zoals CoinCoin, Plouf ... – die tot buiten Sint-Pieters-Woluwe geliefd zijn. Nu keert hij terug naar de straathoek waar het voor hem allemaal begon: op de kruising van de Charles Thielemanslaan en de Jules de Troozlaan opende hij zopas een nieuw restaurant. Dat heette vroeger Jules & Charles en werd grondig gerenoveerd. Het interieur is ontworpen door Nicolas Léonard, de broer van de eigenaar. Die

Win Tickets

Oh deer!

5x2 tickets, BRONKS, 29/9, 6+

Een hert, een zangeres en een jager botsen op een kruispunt. Leidt die botsing tot nieuwe levens? Mail ‘Deer’

creëerde een eigentijdse inrichting, gedomineerd door tegels – die je zelfs op de tafels terugvindt – en een houten lattenwand. Leuke details zijn de servetten met het logo van de zaak, een bank vol comfortabele kussens, stijlvolle lampen en een oven in de vorm van een koepel.

Zoals de naam al doet vermoeden, draait het bij Bloem-Farine om het deeg, dat een prefermentatie van 48 uur heeft ondergaan. Die aanpak hebben we te danken aan een innemend duo: vader Stephan en zoon Simon Debruyne. Die laatste leerde het bakkersvak bij Tom Devuyst (van het uitstekende Kiekebich in Anderlecht), wat betekent dat we in goede handen zijn.

Op de kaart staan voorgerechten in de vorm van charcuterieplanken (van 16 tot 22 euro), die we alleen zouden bestellen bij grote honger. Daarnaast is er een mix van

Love is louder

5x2 tickets, Bozar, vanaf 12/10

Bozar predikt de liefde in al haar gedaantes met werk van 80 Belgische en internationale kunstenaars. Mail ‘Love’

Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be

traditionele pizza’s, zoals de ‘regina’ of ‘quattro stagioni’ (van 10 tot 18 euro), en originele pizza’s (van 17 tot 22 euro).

In die laatste categorie troffen we een echte topper aan: de ‘mare giallo’ (22 euro).

We zijn eerlijk gezegd meestal sceptisch over de combinatie van vis en pizza, maar deze bereiding met gerookte zwaardvis en bresaola van tonijn was verrassend fris. Het geheel werd geserveerd op een luchtig, licht verteerbaar deeg belegd met roze knoflook, ansjovis, kappertjes, Taggiasche-olijven, peterselie, bieslook en stracciatella. Een intense puree van gele tomaten maakte er een ware revelatie van.

Het enige minpuntje? Het ontbreken van een selectie ambachtelijke bieren, zoals in de beste pizzeria’s van Italië.

TEKST: MICHEL VERLINDEN FOTO: SASKIA VANDERSTICHELE

One drop

5x2 tickets, Beursschouwburg, 19/10

De Kameroens-Finse choreograaf Sonya Lindfors brengt een operette over antiracistische liefde en verzet. Mail ‘Drop’

De vijf inzichten Carly Wijs

‘Ik sjouw graag zware boodschappen’

In de KVS voert Carly Wijs een Herfstsonate op. Hier doet de regisseur, actrice, schrijver en docent haar naam alle eer aan en verkoopt ze verstandige praat en ware wijsheid.

door Michaël Bellon

“It is only the modern that ever becomes old-fashioned” (Oscar Wilde)

Oscar Wilde loopt al jaren met mij mee. Iedere keer als ik aan een nieuwe creatie werk, bekruipt me de angst om in herhaling te vallen. Vragen als ‘is dit wel vernieuwend genoeg?’ of ‘zit iemand hierop te wachten?’ kunnen enorm verstikkend werken. Het inzicht van Wilde is humor en wijsheid tegelijk, een gouden combinatie.

“Ik twijfel, dus ik denk, dus ik ben” (René Descartes)

Als Descartes wordt geciteerd, wordt vaak die twijfel vergeten. We zouden wat meer uit de bubbel van ons eigen gelijk moeten komen. Dat is zowat het enige echt valabele onderwerp van de kunst: het onderzoek naar het onvoorstelbare, het imaginaire. Twijfel is daarbij een handige, zelfs onmisbare tool.

Ongelijkheid is waar Brussel ziek van is

Ooit organiseerden we een buurtfeest in Molenbeek, waarvoor de gemeente 3.500 euro gaf. Daarvan verdween 2.400 euro in de zakken van het Vlaamse koppel dat het geld beheerde. Toen we de burgemeester vroegen hoe dat geld kon worden teruggevraagd, klonk het dat ze te waardevol waren voor de buurt: “We laten het zitten.” Om de hoek woonde Salah Abdeslam, die, voor hij terrorist werd, in een garage inbrak en voor 200 euro spullen stal. Hij kreeg er zes weken voorwaardelijk voor. Nou blijft Abdeslam om zijn latere acties evil incarnate, maar dit verhaal plaatst een en ander wel in een ander licht.

Steek je handen uit de mouwen

Ik heb nog de gewoonte om mee te helpen met de afbraak na een theatervoorstelling. Ik hecht aan het ritueel van het opruimen na het drama. Ook in het dagelijkse leven deins ik niet terug voor het tillen van zware zaken, wat dan weer goed is voor de spieropbouw. Ik sjouw graag zware boodschappen, en meubels hijs ik zonder morren een trap op. Dat scheelt weer een duur abonnement op een saaie sportschool.

Zet je telefoon en mail uit

Mijn meest waardevolle inzicht behoeft geen uitleg …

De bewerking van Ingmar Bergmans moeder-dochterepos Herfstsonate door Carly Wijs, Eurudike De Beul en Scarlet Tummers speelt van 3 tot en met 5/10 in de KVS BOX, kvs.be

demens denkt

ZONDAGEN VAN DE FILOSOFIE

Het huisvandeMens Brussel organiseert op zondag een filosofisch seminarie met brunch

Café Ka a Visverkopers raat 21, 1000 Brussel.

Zondag 20/10, 24/11 > 2024

Zondag 23/02, 23/03 > 2025

Zondag 27/04, 25/05 > 2025

van 11u tot 13u

Voor meer info: www.vrijzinnigbrussel.be

Voor de brunch dient u zich in te schrijven via jan.vandenbrande@demens.nu

ORGANISATIE: huisvandeMens i.s.m. Oud udentenbond VUB en Humani isch Verbond. www.deMens.nu

Cathy Blisson & Amaury Vanderborght 27.09.24 - 22:00

Koningsstraat 236, 1210 Brussel in copresentatie COMBUSTION

ADRES

Le Botanique

Sat 05/10/24

Parc des Brigitinnes

Tue 08/10/24

Kaaistudios

Wed 09/10/24

Kaaistudios

Football x Fashion

Ahilan Ratnamohan

Thu 17/10/24

Kaaistudios

Fri 18/10/24

Kaaistudios

Read the Room #1

What Do We Need for the Future? Mophradat

Read the Room #2

What Do We Need for the Future? Mophradat

Sat 19/10/24

Kaaistudios

Sat 19/10/24

De Kriekelaar

Sun 20/10/24

De Kriekelaar

Read the Room #3

What Do We Need for the Future? Mophradat

Modesta (play of language and lips)

Anna Franziska Jäger ≈ Nathan Ooms

Modesta (play of language and lips)

Anna Franziska Jäger ≈ Nathan Ooms

on a journey where each show is an invitation

Photo © Antonia Fritche, JULIETA, Gabriela Muñoz

DU SOLDAT

WAGNER, STRAVINSKY & SCHÖNBERG ALAIN ALTINOGLU

Laat je meeslepen door een immersieve ervaring met live animaties door Reinhard Kleist — gevierd voor zijn graphic novels over David Bowie, Johnny Cash en Nick Cave.

Profi tez d’une expérience immersive avec des animations dessinées en direct par Reinhard Kleist, connu pour ses romans graphiques sur David Bowie, Johnny Cash et Nick Cave.

VRIJ / VEN 27.9.2024 — 20:00