BRUZZ Select december 2023 / januari 2024 by bruzz.be

‘CE SPECTACLE EST AUSSI UN GESTE D’AMOUR’ Cédric Eeckhout monte sur scène avec sa mère

‘DE ALTER EGO-LOOK WAS VEEL BETON, VEEL GRIJS. BRUSSEL, QUOI’ Frederike Migom en Mathieu Mortelmans maken de hoofdstad tot hun Gotham City DECEMBER 2023

N O VJEAM NB UE A R Y2 2002224

‘I have never had as much ambition as I have now’ MAD SOUL MARTHA DA’RO DANCES FROM NETFLIX HIT TO DEBUT ALBUM

MAANDELIJKS CULTUURMAGAZINE MAGAZINE CULTUREL MENSUEL MONTHLY CULTURAL MAGAZINE

SELECT Say cheese! NL/ Je knippert met je ogen, en hup, er is alweer een jaar voorbij. Je kan de vergankelijkheid wegspoelen met de glühwein en twinkelende lichtjes van de kerstmarkt, maar je kan je weemoed ook deppen met cultureel lekkers uit deze Select, die niet één, maar twee maanden beslaat – we zijn er weer op 31 januari. Duik in het unieke muzikale universum van Martha Da’ro, of zie haar Omar Sy op de hielen zitten in het derde seizoen van Lupin. Bezoek Gotham City-achtig Brussel met de mystery thriller Alter Ego. Luister naar de nieuwjaarsbrief van Cédric Eeckhout aan zijn moeder. Gluur binnen bij het absurd-poëtische regisseursduo Abel & Gordon. En laat je daarna zakken in een warm bad gesmolten kaas. FR/ On cligne une fois des yeux et hop, voilà une année de passée. Vous pouvez estomper ce sentiment de fugacité avec le vin chaud et les lumières du marché de Noël, mais vous pouvez aussi adoucir votre mélancolie avec les bons plans culturels de ce Select, qui ne couvre pas un mois mais deux. Nous serons de retour le 31 janvier. Plongez-vous dans l’univers musical unique de Martha Da’ro, ou suivez de près Omar Sy dans la troisième saison de Lupin. Oubliez le Bruxelles des cartes postales avec le mystérieux thriller Alter Ego. Écoutez la lettre de Cédric Eeckhout à sa mère à l’occasion du Nouvel An. Entrez dans la peau du duo de réalisateurs absurde et poétique Abel & Gordon. Et ensuite, prenez un bon bain de fromage fondu. EN/ Blink once and another year has gone by. You could heal the sense of transience with some mulled wine and the twinkling lights of the Christmas market, or you can lessen your melancholy with this jam-packed Select, which covers not just one, but two months – we’ll be back on 31 January. Dive into the unique musical universe of Martha Da’ro, or watch her chase down Omar Sy in the third season of Lupin. Visit Gotham City-style Brussels with the mystery thriller Alter Ego. Listen to Cédric Eeckhout’s New Year’s letter to his mother. Peek inside the dwelling of absurd-poetic directing duo Abel & Gordon. And then sink into a warm bath of melted cheese. TOM ZONDERMAN

Cover: Martha Da'ro © Agneskena

DE C E MBE R & JA NUA RY

have never let my heart into my music as 10 ‘Imuch as I have on this album’ With a role in the Netflix hit Lupin and the release of her debut album Philophobia, Martha Da’ro rules the airwaves this winter

« Ma mère était très combative mais aussi très différente des autres mères » Cédric Eeckhout invite sur les planches sa mère Jo Libertiaux, coiffeuse retraitée de 78 ans, pour retracer le fil de sa vie.

maar eens een serie als er vlakbĳ 32 ‘Draai met tractoren wordt betoogd’

Moeilijk lukt ook, want alleen Brussel kon de donkere stad uit de serie Alter Ego van Frederike Migom en Mathieu Mortelmans verbeelden

32 27 8

STEM UIT DE STAD Arno Boey

WTF? Morris : 100 ans, 100 oeuvres

PORTRAIT Soumaya Phéline Abouda

IN THE PICTURE Michael Ackerman

EYE-CATCHER Fally Ipupa

FOCUS Zappa. Yes. Yes. Yes.

ALLES UIT DE KAST Abel & Gordon

44 EAT & DRINK 5 x melted cheese 46 STREET LIFE Amrita Khan 3

D E C E M B E R & JANU ARY

06 22

28 36

Made in Brussels See Julie Menuge stitch together different cultures and eras, leaf through architect Barbara Luel’s log of her hometown, or send your loved ones a vintage postcard by Plaizier

Music Nostalgie avec Girls in Hawaii, renouveau avec Zaho de Sagazan, table rase avec Lil Yachty, et la classe ultime avec Sofiane Pamart

Theatre & Dance Beleef een koningsdrama met Valentijn Dhaenens en Bruno Vanden Broecke, duik met Alice in Randomland, drink thee met Globe Aroma of trek met Milo Rau naar Sodom

Art & Literature Stick out your “universal tongue” with Anouk Kruithof, let Richard Mosse inspire you to take climate action, or discover the revolutionary side of Saint Nicholas with Thierry Van Hasselt

Cinema Le tant attendu The Zone of Interest de Jonathan Glazer ne sort que le 31 janvier. Pour tromper l’attente: le prequel de Willy Wonka, le nouveau Bas Devos ou le festival Cinemamed

COLOFON BRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelĳk Gewest. Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw. Buiten België: 35 euro per jaar. OPLAGE 46.000 exemplaren ADVERTEREN? Marlies De Deygere, 02-650.10.81, marlies.dedeygere@bruzz.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE Dirk De Clippeleir HOOFDREDACTIE Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur) COÖRDINATOR SELECT Tom Zonderman ART DIRECTOR Heleen Rodiers EINDREDACTIE Kurt Snoekx, Sophie Soukias WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER Eva Christiaens, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Lis Vanheule, Tom Zonderman (redacteurs); Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Jasper Croonen, Andy Furniere, Tom Peeters, Niels Ruëll, Michel Verlinden (medewerkers) VERTALING Frédérique Beuzon, George Holmer, Laura Jones FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Agneskena, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Kristof Pitteurs, Flageyplein 18, 1050 Elsene

L’ART DE RIEN

BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bĳ Printing Partners Paal-Beringen en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

Zelf nieuws gespot? Tips zĳn altĳd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws. Persberichten kunnen via: redactie@bruzz.be. Voer uw evenement in op / encodez votre événement sur / enter your event on www.agenda.brussels

Place Sainte-Catherine 45 Sint-Katelijneplein Bruxelles 1000 Brussel(s) www.centrale.brussels

Avec le soutien de la Fédération Wallonie-Bruxelles

Théâtre National Wallonie · Bruxelles

19 > 21.12.2023

La Dernière génération, ou les 120 journées de Sodome Milo Rau & Theater Stap www.theatrenational.be

Photo Dominique Houcmant - Goldo

MAD E I N BRU SSE LS

HOTDOG

NL/ Met de dalende temperaturen zijn ook de frisse winterwandelingen terug en is het belangrijk om goed ingeduffeld op pad te vertrekken. Ook voor je viervoeter geldt dat, dacht Barbara Butaye, oprichtster van label Moujik. Toen zij enkele jaren geleden haar eigen Cavalier King Charles-pup verwelkomde, vond ze niet de winterjas die ze zocht en besloot ze zelf de handen uit de mouwen te steken. Het resultaat: een modieuze, kleurrijke, kwaliteitsvolle hondenjas, beschikbaar in zes maten, en gemaakt in naaiatelier Mulieris. (LV) Moujik. Hondenjassen vanaf 185 euro, beschikbaar van 15 tot 17/12 in de pop-up in de Project Store by Greta Marta, Facebook: Moujik

ENCORE UN PEU DE PLACE ?

FR/ Un cadeau de Noël sucré pour votre hôte ou votre hôtesse ? Une pâtisserie qui vend des alfajores argentins faits à la main vient d’ouvrir ses portes à Woluwe-Saint-Lambert. Il s’agit d’un biscuit en deux parties avec du lait concentré sucré au milieu. Esmero est la première boutique de notre pays à se lancer uniquement dans ce dessert, bien que la chef créatrice Florencia Ahumada Segura ait déjà testé son concept dans un pop-up shop de hub. brussels. Un petit coup de pouce ne fait pas de mal, ne serait-ce que pour faire passer votre repas de fête. (EC) Esmero. www.esmeroalfajores.com

WAX IT UP

EN/ If you are having a party, let it be in colour. The Senegalese-Brussels designer Awa Seck makes ready-to-wear headscarves out of African wax and runs a clothing line for women and men too. For a while, Seck worked as a financial consultant in Brussels but decided to throw herself fully into fashion and craft. Like in her native village in Senegal, which she now wants to support from Brussels. (EC) Les Moussors de Awa. Khodia combi for 75 euros, lesmoussorsdeawa.com

CARNET DE VOYAGE

FR/ La maison d’édition française Akinomé publie des petits carnets de voyage réalisés par des illustrateur.rice.s et propose désormais un parcours bruxellois. L’architecte Barbara Luel a réalisé un journal de bord de sa ville natale à l’aquarelle. Elle passe par la place du Jeu de Balle et la Barrière de Saint-Gilles, mais aussi par l’académie de dessin RHoK et le club privé The Nine. Et vous pouvez aussi faire comme elle, car elle donne des ateliers de dessin pour débutants. (EC) Bruxelles, de tours en détours. 15,90 euros, www.editions-akinome.com 6

SMEER JE WARM

NL/ Op koude dagen wil je die droge huid extra verwennen. Dan helpen de producten van KLASK, het Brusselse beautymerk van vriendinnen Nolwen Le Saux en Sarah Bertounesque. Hun serums, oliën en hydraterende crèmes zijn speciaal ontwikkeld voor gevoelige huidtypes. En dat Sarah ook nog grafisch ontwerper is, zie je aan de verpakking. Een echt cadeautje onder de boom. (EC) KLASK Cosmetics. Dagcrème voor 32 euro, www.klaskcosmetics.com

NL/ Wie stuurt er nu nog postkaarten? Jij! Dankzij uitgeverij Plaizier sterven zwart-witfoto’s van Brussel of retrodanspartijen nog niet zo snel uit. Voor deze feesten halen ze opnieuw beelden van kerstbomen, besneeuwde straten en vuurwerk uit de oude doos. Met humor, al kan je die ook zelf in je eindejaarswens steken. Voor een prettig 2024. (EC) Plaizier. Postkaarten voor 1,25 euro, www.plaizier.be

KERSTPOSTPRET

Unique patchwork of styles EN/ Textile designer Julie Menuge stitches together different cultures and eras with serious playfulness. She started with upcycling long before it became fashionable. Julie Menuge arrived in Brussels from northern France in 2002 to study at La Cambre. She first worked in haute couture for grand names like Jean Paul Gaultier and in theatre. Artists such as Marie Daulne (Zap Mama) and Rokia Bamba are familiar faces in her boutique near Vossenplein/Place du Jeu de Balle in the Marolles. Menuge’s creations have a multicultural character and often come with a nod to pop culture figures. She dabbles in upcycling, with patchwork taking centre stage. Her bomber jackets sell the best. You integrate materials and traditions from around the world into your designs. Have you been inspired by your travels? More than anything I am inspired by the diversity in Brussels. I quickly made friends from many communities here. These days, I also work with partners abroad, including in Mali, and participate in events like the Thai Silk Festival in Bangkok. I enjoy immersing myself in other cultures, studying their techniques, materials, and motifs. I also combine different periods, for example by merging a fabric made with old craft techniques with a sheet from the Smurfs. I write stories with my scissors about encounters across borders, letting you travel through time and through many worlds.

STREETWEAR POUR L’HIVER

FR/ Pour ceux qui cherchent encore le cadeau de Noël idéal pour les amateurs de streetwear et de Bruxelles, BX Culture a tout ce qu’il faut ! Depuis 2018, le label bruxellois commercialise des vêtements inspirés de ce qui anime la ville. Vous pouvez acheter les collections en ligne, mais aussi les 2 et 3 décembre au marché de Noël de la Maison Roberts Jones, où vous pourrez aussi profiter de musique live et de DJ sets. (LV) BX Culture. T-shirt à partir de 55 euros, www.bxculture.eu

Whence your choice of upcycling? It’s in my DNA. My mother and grandmother reworked their fabrics out of necessity; they were too precious to throw away. They passed the knowledge of and respect for materials on to me. I don’t throw anything away, sorting even the smallest pieces into boxes for later use. I detest wasting resources, that creates an ecological catastrophe. Upcycling is now becoming mainstream. When I started a decade ago, I was often dismissed as a “hippie”, but now everyone is upcycling, so to speak, including the big brands with shops on Gulden-Vlieslaan/Avenue de la Toison d’Or. I am rather critical about that. Just because you do upcycling does not mean you stop waste or prevent clothes from going in the bin after a while. My work is playful, but I also take it very seriously. It is sturdy and finished to perfection. ANDY FURNIERE juliemenuge.com & Instagram: @julie_menuge 7

Arno Boey

Column

S TE M UI T D E S T A D

‘Deze landkaart toont waar je bent: nooit alleen’

ARNO BOEY is schrijver en radiomaker. Beurtelings schrijven hij en Marie Darah over het leven in hun stad. 8

Er bestaat een landkaart voor mensen zoals wij. Je vindt er geen bezienswaardigheden, koffiebars of standbeelden op terug. Je kan er niet mee naar huis wandelen. De kaart toont niet welke bus je moet nemen of waar het goed eten is. En toch helpt de kaart je niet te verdwalen. Want hoe meer je ernaar kijkt, hoe meer je weet: ik ben niet alleen. Hier hield je mijn hand vast, kookte verse pasta voor me en kuste mijn nek. Queering the Map was een idee van de Canadese student Lucas LaRochelle. Hij wilde queer plekken in kaart brengen en archiveren. Want wie je bent, bepaalt de manier waarop je naar een ruimte kijkt. Het bepaalt welke straten je links laat liggen, op welke pleinen je samenkomt, achter welke huizen je schuilgaat. Queer zijn beperkt zich niet tot een café of een dansvloer. Je neemt het mee de straat op. Het zit in je aktetas als je naar het werk gaat. ’s Avonds op een bankje aan het water kiest het hoe de zon op je ondergaat. Ik heb me altijd voorgesteld dat jij en ik hier in de zon zouden zitten, hand in hand, eindelijk vrij. De eerste plek op de kaart was een boom in Montreal. LaRochelle had er zijn vriend ontmoet. Later ging hij regelmatig terug naar die boom. Hij kwam er tot rust en kreeg er inzichten. De boom was een herkenningspunt geworden, een mijlpaal. Dat is wat we doen, we begraven betekenis in de stad. Op die straathoek leg je je eerste kus voor altijd te slapen. In dat park krommen de bomen anders sinds een ruzie. Er is het café waar je belaagd werd, de metro waar je jezelf onzichtbaar maakte. Het voelde als zo’n opluchting om eindelijk echt gezien te worden, ook al was het maar voor een paar seconden. Ondertussen is iedereen vrij om plekken van betekenis toe te voegen aan de kaart. Over de hele wereld verschijnen digitale speldenkopjes met verhalen. Je laat je ogen door straten dwalen en leest namen die je niet kan uitspreken. Ook in Gaza hebben mensen iets achtergelaten. Je ziet ze, ze tonen zich. Misschien wel voor het eerst. Ik wou dat ik met jou naar de zonsondergang over de zee van Gaza kon kijken. Voor één nacht zou ik willen dat deze bezetting niet langer bestond en dat we voor één keer vrij konden zijn op ons eigen land. Op de kaart zie je de kraters niet, het stof en het puin. Hier toont het verdriet zich anders. In een laatste poging om het verlangen te beschrijven. In een aanraking, door het scherm, door de ruis. Je kijkt op Google Street View en komt op een promenade langs de zee. Kraampjes en parasols, mannen die vis verkopen. Er staan tuinstoelen naar het water gericht, bootjes dobberen in de middag. Het is een oud beeld: er ligt nog geen fregat voor anker. Op een van de stoelen zit een vrouw, ze kijkt achterom alsof iemand net haar naam heeft geroepen. Hier heeft iemand iets geschreven. Het enige dat mij geduldig houdt in Gaza zijn de zee en jij. Hier toonde je verdriet, hier kwam je thuis. Hier volgde je een man door de stad. Hij toonde je een leven en meer. Het museum, het theehuis, zijn studentenkamer. Je had aan je ouders verteld dat je een vriend ging helpen. Jullie lagen op bed en keken tv, het was een programma met een lachband. Alsof iets je uitzinnige hoofd had kunnen overstemmen. De tv bleef aanstaan, terwijl hij door je haar ging. Je rug, je navel, alles raakte hij aan. Met zijn vingers knoopte hij je los. Er bestaat een landkaart voor mensen zoals jij. Dat wist je toen nog niet. De kaart brengt je niet naar huis, maar toont wel waar je bent: nooit alleen. Mijn grootste spijt is dat ik die ene jongen niet heb gekust. Hij stierf twee dagen geleden. We hadden verteld hoe leuk we elkaar vonden en ik was te verlegen om hem de laatste keer te kussen. Hij stierf in het bombardement.

WINTER 23/24 FLAGEY SAT 02.12

ELGAR & VAUGHAN WILLIAMS

BUCKET LIST

MUSIC FROM THE UNITED KINGDOM

WITH ANDREW MANZE (CONDUCTOR) & MICHAEL BARENBOIM (VIOLIN)

FLAGEY SAT 09.12 FLAGEY SAT 16.12

MOZART: GROSSE MESSE

ATELIER

MUSIC CHAPEL FESTIVAL 2023

BRITTEN & BRAHMS

BUCKET LIST

CONCERTO

BUCKET LIST

CONCERTO

THE YOUNG BENJAMIN BRITTEN MEETS THE OLD JOHANNES BRAHMS WITH KAZUSHI ONO (CONDUCTOR) & STEVEN OSBORNE (PIANO)

FLAGEY FRI 22.12

SCRIABIN: LE DIVIN POÈME FROM SOUND CLOUDS TO SOUND VISIONS WITH KAZUSHI ONO (CONDUCTOR) & AUGUSTIN HADELICH (VIOLIN)

FLAGEY FRI 05.01 FLAGEY FRI 26.01

HAPPY 2024!

BUCKET LIST

NEW YEAR’S CONCERT FULL OF SPARKLING WALTZES AND POLKAS

HAYDN & MOZART

ATELIER

BACK TO THE ROOTS OF THE SYMPHONY WITH KAZUSHI ONO (CONDUCTOR) & JAVIER PERIANES (PIANO)

FLAGEY SAT 03.02

MAHLER 1 ‘TITAN’

BUCKET LIST

EMBRACING THE SYMPHONIC ODYSSEY

VU GUNTHER BROUCKE · ONTWERP LIESBET LUTIN

MET DANK AAN DE BELGISCHE TAX SHELTER & BESIDE TAX SHELTER

JONGERENTARIEF / TARIF JEUNES : -26 (€15) / -18 (€5)

BRUSSELSPHILHARMONIC.BE

C I NEM M UASI C

Martha Da’ro lets her hair down: “I have never had as much ambition as I have now, but at the same time I think: we’ll see.”

A dive into the parallel worlds of Martha Da’ro

‘Sometimes fear offers you more comfort than the person standing next to you’ EN/ “I see my music as sound without image,” Martha Da’ro says of her debut album Philophobia. The Brussels-based singer keeps the images for her parallel life as an actress. After her roles in Black and Roomies, she is now breaking through internationally with her role in the Netflix hit Lupin. Text Tom Zonderman Photos Agneskena

“

ometimes I need to miss Brussels a bit,” says Martha Da’ro at Bar Beton, a patch at the end of Rue Dansaert. “To cherish a place, you also have to leave it for a while, and then come back.” A getaway that could be to Paris, as the Brussels-based singer and actress recently moved to French management. “I wouldn’t be afraid of that if it is necessary for my career, but don’t see that management switch as strategic,” she says when asked if she would consider a relocation to the City of Light à la Angèle. “It just clicked well. If I could choose, I would leave for Lisbon.” Martha Da’ro, or Martha da Rossa Canga Antonio, speaks Portuguese, she has Angolan roots. She grew up in Mechelen, but a few years

ago she made the move to Brussels. In 2015, she broke through with her lead role in Adil El Arbi and Bilall Fallah’s film Black. She had never acted before. At the Berlinale she was named as one of the ten European Shooting Stars. Smaller roles followed in the Flemish series Over water and Roomies, and in the films Adoration and Cleo. This autumn, she is shining on screen alongside superstar Omar Sy in the Netflix hit Lupin. But Martha Da’ro acts in parallel worlds, she wants to break new ground with her music too. In 2018, she released her first single, “Summer Blues”. The EP Cheap Wine & Paris followed in 2020. Now, she is adding the album Philophobia, where she showcases an equally dreamy and indefinable mix of electronica, soul, and pop that

only Belgians can make. Or American genreblending artist Frank Ocean, whose record Blonde was an inspiration for Martha Da’ro. “That album is like a film without images. I love the way how he adds ‘extra-musical’ elements to tell his story.” You do that too. You start your album with “Another Dreamer”, in which you hear footsteps, a beating heart, and someone (a man?) describe a weird dream about angels, a lost voice, and a dark tunnel. As a listener, you immediately think of the images. MARTHA DA’RO: I wanted to create a sort of space that you walk into, another world. That male voice, that’s me. I enjoy experiments like that. 11

Interview

Martha Da’ro

Martha Da’ro at full stretch: “I am not good at love, I am afraid of letting people in. That’s contradictory, of course, because at the same time I’ve never let my heart into my music as much as I have on this album.”

The idea here was mostly to be like some kind of narrator who leads you into the story. Your music resides somewhere in a no-man’s land between dreampop, R&B, avant garde and hip hop. You once called that mixture “Diaspop”. What were you referring to with that term? DA’RO: I often get asked what kind of music I make, but I don’t think it’s my job to give it a name. I use a lot of influences from a lot of different genres. I find it important to speak your own language. I don’t think I really fit in R&B. So I made something up myself, as an abbreviation of “diaspora pop”, my word for alternative pop. Do you have an audience in mind when you make this music? DA’RO: I don’t think that works. People evolve, if you make something for their taste, and they don’t like it anymore, you’re out. What I make is purely for myself. Of course, I do hope that as many people as possible enjoy my music. I also always send SoundCloud links to friends and family to hear what they think. What is the best feedback they gave you? DA’RO: I really like it when people go quiet. That makes me feel like they are really listening. I saw on Spotify that you released your record with Aniratak. I have never heard of that label. DA’RO: That’s because it does not exist (laughs), it’s just “Katarina” spelled backwards. That was my great-grandmother’s name. My grandmother 12

often says how much she would love it if I named one of my children Katarina. But I don’t have any children, so I just gave my album, which is a bit like my baby, a fictional label to make my grandmother happy. My music is self-released. You released your first single five years ago, but this is your first album. You take your time. DA’RO: My music is very special to me, I only want to release something when I feel sure that it is right. I should be able to be truly proud of it. Often, there are perhaps ten versions of each song; I can keep tinkering with them. I am strict with myself, but I am also patient. With ten songs totalling just under 30 minutes, you are still very economical. DA’RO: It’s basically a mini-album. There were more tracks on it at first, but in the end I didn’t think they worked well with the story. It’s not that I didn’t work on music between my last EP and now, in fact I made quite a lot of stuff. “Perfection”, the first single that announced your album, only lasts 51 seconds. DA’RO: (Grins) I thought it would be fun to release

an interlude as a single. They even played it on the radio. It’s actually a snippet that derives from the music I made with Pepijn Leenders to La ave, a dance piece by (the Brussels-based dancer, performer, and creator, ed.) Nina Muñoz, covering dance genres like ballroom, krumping and old way. “Perfection” is my take on ballroom, and an ode to the energy and self-confidence I got from the people I worked with on that piece.

LOCO IN THE COCO “Love is a losing game,” Martha Da’ro sings in “Move Me”. A deliberate reference to Amy Winehouse, we got that bit. She laughs, when she puts on Amy Winehouse’s music, she immediately goes into a “loop”, she says. “You just keep on listening to her. She wrote the most beautiful lyrics. No one performed them like she did. There are a thousand and one covers of her songs, and they are beautiful, but you need her voice to really get to the core of those songs.” That phrase from “Move Me” also says a lot about Da’ro’s own murky relationship with love. She did not call her album Philophobia (Latin for “being afraid of love”) for nothing. “I am not good at love, I am afraid of letting people in,” the

“I really like it when my music makes people go quiet. That makes me feel like they are really listening”

Philophobia is out now, live at the Ancienne Belgique on 1/2

singer explains. “That’s contradictory, of course, because at the same time I’ve never let my heart into my music as much as I have on this album.” She is quick to add that it is just a part of herself that she bares. This music opens a door that is normally always closed, she says. She has had some dark times in the past few years. Sometimes, she has felt like nothing more than a hunk of flesh, as she tells us in the song “Flesh”. Did you push people away? DA’RO: I think so, but subconsciously. I find it easier to lock myself away for a week and not see anyone. That’s my way of processing things. It is almost impossible to be able to give anything to someone else if you don’t feel good about yourself. Doesn’t matter if it’s in a love relationship or a friendship. But I am working on it. In “Pretty Ugly”, you sing that you couldn’t see nor feel love. That’s heavy. DA’RO: Sometimes, I feel numb. Then it is very difficult to see or feel anything anymore. It makes you very lonely and you don’t realise that there is a whole support team waiting for you. You constantly overthink everything and it is as if the fear offers you more comfort than the person standing next to you. “His words go through my heart, in his arms I fall asleep,” is how I articulate that thought in “Mr Fear”. Because those fears and doubts are feelings you are familiar with. There is one bit in Portuguese on your record. In “For So Long” you sing “Deixa cair tudo, mana”, literally translated: “let it all go, sis.” DA’RO: Sis is not my sister, it rather means something like “bro”. (Laughs) It actually refers to a well-known Angolan kuduro song. I tried to give that a different meaning. It’s a reminder to myself. Sometimes you just have to be, and not keep looking.

Philophobia is not all dark. You also call yourself

a “mad soul” and “loco in the coconut”. DA’RO: Indeed. That’s why this philophobia is merely just one part of me, magnified. Mad soul is also a nod to Soul’Art, the hip-hop collective in Mechelen with which I took my first steps into music. If anyone knows how crazy I can be, it’s them. (Laughs) Your album comes out just as you are impressing as the journalist Fleur Bélanger in the Netflix hit Lupin. Is that a fortunate coincidence? DA’RO: Yes. I did not know until late that the season would air this autumn. Shooting took place in late 2021. There was some post-production this year, I never expected it to be on TV already. I watched the first season with my mother. Then, suddenly, I was allowed to

audition myself. That was unreal. I get a lot of reactions, I had forgotten that so many people watch that series. Forgotten? 100 million people watched the first season! DA’RO: Haha, yes. It seems like I don’t care, but that’s not true at all. I am really very happy that I could be part of such a massive production. That took some time getting used to. Every few episodes you have a different director and a different team, you clearly have to know what you can do with your character. What was it like to be on the heels of Assane Diop, who is played by Omar Sy? DA’RO: Great. Some people are just really funny, and Omar Sy is. I only have one scene with him. The French was not so easy though. I speak it fluently, but I need a millisecond to translate it in my head. That made it rather difficult to remember my lines. This series undoubtedly gives you a lot of exposure. Are you being inundated with offers now? DA’RO: Yes. There are quite a few auditions coming in, which is nice. But I can’t say much about that yet. I am keeping my options open. “Hollywood is flipping on Martha,” Adil El Arbi said after your role in Black. In LA, you auditioned for Black Panther and Star Wars. Did anything come of that? DA’RO: Did you see anything? (Smiles) I’ve never had as much ambition as I have now, but at the same time I think: we’ll see. I do feel I am on the right path now, the rest will follow. On screen you are Martha Canga Antonio, on stage Martha Da’ro. Are those two different people? DA’RO: I wanted to keep the two worlds separate, but they are starting to blur. Music is something very personal, but you also cannot act without putting a part of yourself into it. Someday I hope just “Martha” is enough to know where I stand. I am looking for a medium in which film and music come together. This summer, I curated two wonderful days at Decoratelier (the Molenbeek arts lab, ed.) during the Making Time festival under the title Holy. I used the space itself, there was dancing, poems were recited, the singer Porcelain id performed – which was so beautiful I cried – and there was performance. A complete experience, and the audience was part of that too. In the same way as I cross boundaries in musical genres, I want to demolish walls between disciplines. As long as it comes from (taps herself on the chest) here.

Info: www.abconcerts.be

WHO IS MARTHA DA’RO? – Born Martha da Rossa Canga Antonio in 1995 in Mons, grew up in Mechelen, but has been living in Brussels for a few years now – Broke through as an actress in 2015 with her lead role in Adil El Arbi and Bilall Fallah’s film Black. She could then be seen in the films Adoration and Cleo, and in the Flemish series Open water and Roomies. This autumn, she plays the role of journalist Fleur Bélanger who is tracking down superstar Omar Sy in the Netflix hit Lupin – Debuted as a singer in 2018 with the single “Summer Blues”. Then followed the single “Sugarman” and the ep Cheap Wine & Paris. Earlier this month, she released the album Philophobia, on which she confronts her murky relationship with love in a dreamy mix of soul, R&B, and pop

PARALLELLE WERELDEN NL/ “Ik vind het makkelijker om mij een week op te sluiten en niemand te zien dan de confrontatie aan te gaan,” zegt Martha Canga Antonia alias Martha Da’ro. De Brusselse actrice en zangeres die doorbrak met de film Black van Adil El Arbi en Bilall Fallah en die momenteel te zien is in de Netflix-hit Lupin, waagt zich op het strijdtoneel van de muziek met haar debuut Philophobia, waarop ze haar troebele relatie met de liefde tegen het licht houdt.

MONDES PARALLÈLES FR/ « Il est plus facile pour moi de m’enfermer une semaine sans voir personne que d’aller à la confrontation », déclare Martha Canga Antonia alias Martha Da’ro. L’actrice et chanteuse bruxelloise qui a percé avec le film Black d’Adil El Arbi et Bilall Fallah, et que l’on peut voir actuellement dans la série à succès de Netflix Lupin, s’aventure sur la scène musicale avec son premier album Philophobia, dans lequel elle examine sa relation trouble avec l’amour. 13

Hôtel van Eetvelde ©Dorka Demeter

ENTREZ DANS LE MONDE DE L’ART NOUVEAU STAP IN DE WERELD VAN ART NOUVEAU

artnouveaupass.brussels

WTF?

les sympathiques BD, qui nous procurent D’accord, la plupart des héros de BD le plus grand sentiment de nostalgie, sont sympathiques. Mais Lucky Luke est CONSTERNATION À LA RÉDACTION contribuent à perpétuer une vision vraiment un type super décontracté. Il erronée du monde. Que la souffrance et se promène sur Jolly Jumper, dort dans l’oppression des peuples exterminés, la prairie et d’un coup, au grand étonnespoliés ou réduits en esclavage étaient ment du chien Rantanplan, met la pâtée écrasantes, et que leurs descendants à des bandits (Ah, ces Daltons !). décimés en subissent encore l’impact Le gentil as de la gâchette utilise dans tous les aspects de leur vie. l’autodérision et l’humour comme munitions et tire, comme on le sait, plus Faut-il refermer définitivement tous les vite que… que quoi déjà ? Plus vite que… livres (et BD) aux pages toxiques ? La Enfin, selon les lois de la physique, ce n’est bonne nouvelle, c’est que c’est à vous de pas possible. décider, en partie. La mauvaise, c’est que les Luke était plus sage que son créateur Maurice De pouvoirs en place décident aussi. Les lecteurs Bevere (1923-2001) ne l’aurait voulu. Morris a été peuvent choisir de ne pas lire certains livres. Les incité dans sa vie à ne pas froisser le marché des lecteurs activistes peuvent brûler des livres. Les éditeurs peuvent américains en procurant trop de whisky, de femmes ou de momifier, faire évoluer ou retirer de la production leurs héros de cigarettes à Luke. Mais pourquoi Morris s’est-il tourné vers fiction. Les écrivains peuvent apprécier les suggestions des l’Amérique ? Cela a bien sûr à voir avec le contexte de la démineurs éditoriaux, ou leur faire un doigt. Les héritiers des Libération et l’hégémonie culturelle des États-Unis écrivains peuvent décider de ne pas changer une lettre à après la Seconde Guerre mondiale, avec l’intérêt de l’œuvre originale, d’autoriser des modifications dans Morris pour Hollywood et avec une logeuse l’esprit de l’époque et/ou de l’auteur, ou de censurer américaine qui, avec ses dents jaunes et ses jambes l’auteur à titre posthume. Les acteurs commerciaux arquées, aurait servi de modèle pour Jolly Jumper. En outre, peuvent faire ce qui leur est le plus profitable. Les les fictions d’aventure se doivent d’explorer des territoires écoles peuvent exclure des livres de leur programme. inconnus. Des personnes qui pourtant ne lisent jamais et méprisent l’art peuvent soudain se dresser contre la Morris n’a jamais été un cow-boy, mais bien censure. Les gouvernements peuvent exercer une Chevalier de l’ordre de… Léopold II. Quelle malpression par leur pouvoir législatif sur tous les chance ! Car pas plus que ses collègues Tintin ou Old acteurs et pratiques susmentionnés. Shatterhand, Lucky Luke n’a pu échapper au Pendant les deux prochains mois, l’exposition jugement du sévère shérif qu’on appelle le Temps. Morris : 100 ans, 100 œuvres se tiendra à la galerie Lucky Luke n’est pas un violent propagandiste de la Huberty & Breyne. À vous de décider si vous voulez colonisation ou du racisme, mais il ne s’en tirer sur l’ombre légendaire qui accompagnera toujours préoccupait pas non plus. Quand Morris dessinait ce personnage de BD. MICHAËL BELLON des personnages noirs, c’était avec des stéréotypes (raciaux) et il ne les rendait pas aussi sympathiques que le cheval ou le chien du sauveur blanc. Morris : 100 ans, 100 œuvres. 1/12 > 27/1, Ce n’est pas agréable bien sûr de prendre conscience que Huberty & Breyne, www.hubertybreyne.com

Que faisait le dessinateur Morris en Amérique ?

Wide Vercnocke

‘Il n’était pas normal qu’une fille du quartier aime la musique électronique’ PORTRAIT

FR/ En tant que DJ et membre de collectifs repensant la vie nocturne tels que High Needs Low, Club Détour et Psst Mlle, SOUMAYA PHÉLINE ABOUDA réécrit la vie nocturne bruxelloise depuis près de deux décennies. Aux Halles, elle a carte blanche pour concrétiser sa vision. Texte Tom Zonderman Photo Ivan Put

nous proposait, même pas en termes de musique, mais de scénographie, d’ambiance, les lights – c’était toujours très épileptique. C’était un truc très club : bar, bière, dancefloor, lumière. Le DJ tout en haut dans sa tour d’ivoire. Assez jeune, j’ai commencé à questionner tous ces codes. » Soumaya Phéline Abouda a canalisé ses énergies au sein du collectif High Needs Low, qu’elle a fondé avec quelques personnes partageant les mêmes idées et avec lequel elle a organisé des soirées à la Gare du Congrès, en brouillant les frontières entre la vie nocturne et l’art. « Comme les lows ont besoin des highs, il fallait trouver une espèce de neutralité dans la musique. On dit ‘God is a DJ’, mais ce n’est pas le cas. Il a besoin de son public, comme le politicien a besoin de ses citoyens. Un DJ ressent toutes les émotions du public et vice versa. »

JUSTICE POUR SOUROUR « Moi et mes collègues d’Excellence (légendaire vidéoclub d’art et d’essai à l’ombre de la Bourse, NDLR), on s’est baptisés PETULAS parce qu’on aimait bien Petula Clark », s’amuse Soumaya Phéline Abouda à propos de ses premières années en tant que DJ nourries par des études d’art. « Dans les fêtes et les festivals, on passait des bandes originales de films indépendants. Et puis, j’ai trouvé ça assez chouette de faire découvrir de la musique aux gens et de les faire danser. » La musique que Soumaya Phéline Abouda joue aujourd’hui est encore imprégnée de ces bandes sonores. Dans ses sets au Kiosk Radio, la Bruxelloise jongle avec des morceaux d’audio vérité, des dialogues et des documentaires. Ce n’est pas la seule chose qui la distingue de la légion de platinistes qui font la richesse et la diversité des soirées de la capitale. Inspirée par la vie nocturne en Angleterre et en Allemagne, elle défend depuis des années la déconstruction de l’univers du dancefloor. « Quand j’ai commencé à sortir, je n’étais pas très satisfaite de ce qu’on 16

Avec ses safe spaces et ses concepts de soirées alternatives tels que High Needs Low et son autre collectif, Club Détour, elle a été une pionnière, même si Soumaya Phéline Abouda ne veut pas se définir comme telle. « Personne n’est un pionnier, pas même Madonna. Tout le monde apprend des autres. Il suffit de regarder avec les bons yeux. » Aujourd’hui, elle scrute la vie nocturne avec Psst Mlle, une plateforme féministe intersectionnelle qui promeut les artistes sous-représentées dans le milieu culturel et encourage des normes différentes de représentation, d’inclusion et de diversité dans l’industrie de l’événementiel. Psst Mlle débarquera bientôt aux Halles, où Soumaya Phéline Abouda dispose depuis le début de l’année d’une plateforme pour présenter sa vision de la vie nocturne et de la musique, en tant qu’artiste associée. Avec Another Way to Play, elle met sur pied en janvier un événement de trois jours bien remplis autour du turntablism, avec des ateliers, des performances, des discussions et des soirées. « Les DJ ne sont pas traités comme des artistes. Certainement pas les DJ locaux. Ils

sont mal payés ou en bas de l’affiche. Cela nous condamne au syndrome de l’imposteur. Je veux montrer que le turntablism est une pratique. On développe, on évolue. Comme un artiste. » En février, Soumaya Phéline Abouda organise Justice pour Toustes, un événement au bénéfice de familles dont les membres ont été victimes de violences policières. Début 2023, elle perdait elle-même sa sœur Sourour, décédée dans une cellule de police dans des circonstances inexpliquées. « J’ai le privilège d’appartenir à une institution, c’est pourquoi je veux faire entendre ma voix. »

SOUND SYSTEM EXPLOSÉ Soumaya Phéline Abouda a toujours été combative. Jeune fille, elle ne s’intéresse pas au monde machiste de la vie nocturne qu’elle fréquente. Les choses sont encore plus difficiles en raison de ses origines arabes. « Il n’était apparemment pas normal qu’une fille du quartier aime la musique électronique. Aujourd’hui encore, c’est toujours assez spécial. Il m’arrive de me retrouver sur des affiches avec d’autres DJ juste parce qu’on a les mêmes racines, alors que la musique qu’on joue est complètement différente. C’est du pur tokénisme. » Les restrictions dans la vie nocturne sont un autre cheval de bataille pour Soumaya Phéline Abouda, qui a elle-même subi un traumatisme auditif provoqué par un sound system. « Je porte un appareil auditif, mais j’ai caché ça pendant plusieurs années. Parce que j’avais honte. Mais aujourd’hui, je veux en parler. Nous devons nous assurer que les gens qui vont en soirées ne deviennent pas tous sourds. La vie nocturne doit rester un plaisir, mais il faut aussi oser remettre les choses en question. »

Du 11 au 13 janvier, Soumaya Phéline Abouda met le turntablism sens dessus dessous aux Halles, plus d’infos sur www.leshalles.be

« Les DJ ne sont pas traités comme des artistes. Cela nous condamne au syndrome de l’imposteur », dit Soumaya Phéline Abouda qui a fait de la déconstruction de la vie nocturne un combat.

Bovenkop op 22 puntgrootte

Titel van het kopstuk op 55 puntgrootte NL/ Hier komt de inleiding van 15 puntgrootte. Er hoeft geen enter of extra regel na deze tekst. De auteursnaam zal automatisch zakken dmv de 5 mm space after. Tekst Naam auteur Foto Naam fotograaf

odytekst Fresco Vraag interview in bold? NAAM IN CAPS: Bodytekst Fresco

« Le spectacle Héritage est un geste théâtral mais qui est aussi un geste d’amour », dit Cédric Eeckhout, posant ici avec sa maman non loin de la maison où il a grandi près de Namur.

TG HE ÉÂ NRE TRE

Cédric Eeckhout invite ‘Jo’ sur le plateau

‘Je parle de ma mère parce que sa vie n’a rien d’extraordinaire’ FR/ Mère de quatre garçons, deux fois mariée, coiffeuse et joyeuse sorteuse, Georgette Libertiaux dite ‘Jo’ a traversé la vie comme elle l’entendait et sans jamais se retourner. Dans un nouveau spectacle, son fils Cédric Eeckhout la fait monter sur scène pour retracer le fil de son histoire, d’apparence banale, pour en dévoiler le caractère exceptionnel. « Ma mère a participé, à sa façon, à l’émancipation des femmes. » Texte et photo Sophie Soukias

près avoir sollicité une première fois sa mère dans un spectacle racontant la séparation de ses parents sur fond d’Europe post-Brexit (The Quest), l’acteur et metteur en scène bruxellois Cédric Eeckhout remet le couvert avec Héritage. Aux côtés de son fils et de la chanteuse et pianiste Pauline Sikirdji, Georgette ‘Jo’ Libertiaux livre le récit de sa propre existence. Celle d’une enfant issue d’un milieu populaire, ayant embrassé l’abondance et l’insouciance des décennies d’après-guerre. Celle d’une mère de quatre enfants qui ne s’est refusé ni de travailler ni d’aimer. Celle

d’une femme mariée très jeune, et prête à tout quitter au nom du bonheur et de la liberté. Alors que Cédric Eeckhout essaie de cerner la part de lui-même dans les souvenirs de sa mère, Jo Libertiaux revisite son passé à travers les yeux de son fils, qui tente de monter une pièce de théâtre. Une ode tendre et drôle à toutes les féministes de l’ombre, dont beaucoup ne mesureront sans doute jamais l’héritage qu’elles nous ont laissé. Jo Libertiaux, rêviez-vous de devenir un jour actrice ? JO LIBERTIAUX : Franchement, je n’y ai jamais

pensé. C’est Cédric qui est venu avec la proposition. Je me suis dit : « Bon Dieu, mais qu’est-ce qu’il me demande ! ». Mais je n’ai pas refusé. Pourquoi avoir accepté le challenge ? LIBERTIAUX : Je l’ai fait pour mon fils. Et parce que je suis curieuse de tout. C’était aussi une manière de voir comment mon fils menait sa vie. Car quand vous êtes complètement extérieure au monde du théâtre, vous n’avez aucune idée de ce que ça représente de jouer la comédie ou de monter un spectacle. Voir mon fils au travail m’a apporté énormément de bonheur. 19

Interview

Cédric Eeckhout & Jo Libertiaux

Cédric Eeckhout, pourquoi avoir voulu raconter l’histoire de votre maman ? EECKHOUT : Pour plusieurs raisons. Le fait d’avoir perdu mon beau-père pendant le confinement m’a fait penser aux autres êtres chers qui peuvent s’en aller. À côté de ça, j’étais nourri par des lectures comme Une Femme d’Annie Ernaux et Lettre à ma Mère d’Albert Cohen, et la volonté de mettre en lumière un certain type de vie qui n’a rien d’exceptionnel. Ne le prends pas mal, Maman. Jo Libertiaux, pensez-vous aussi que votre vie n’a rien d’exceptionnel ? LIBERTIAUX : Ah oui, c’est vrai. EECKHOUT : La manière que ma mère a eue de mener sa vie n’a rien d’exceptionnel dans le sens où on n’en parle pas dans la littérature ou ailleurs. Mettre ces vies au plateau est un acte politique. Je veux réhabiliter la vie de cette femme, coiffeuse, fausse blonde en talons aiguilles et minijupes.Une femme qui tout en étant féminine et libre voulait des enfants et un mari. Ma mère, qui n’était pas du tout politisée, ne colle pas aux clichés de l’émancipation des femmes, mais elle participe au changement parce qu’elle a défendu son propre plaisir et sa joie. Jo Libertiaux, les années soixante et septante ont été traversées par des grands combats politiques en faveur des droits des femmes et notamment de l’avortement. Aviez-vous conscience de vivre une époque de changements majeurs ? LIBERTIAUX : Non, pas du tout. Je prenais mes décisions en suivant mon instinct. Mais je constate avec bonheur aujourd’hui que j’y ai participé à ma manière. Je me souviens avoir signé une pétition à l’époque en faveur d’un médecin qui pratiquait l’avortement dans une maternité provinciale à Namur et qu’on menaçait de renvoyer. Je trouvais normal d’avoir le droit d’avorter en cas de grossesse non désirée. Mon rêve à moi était d’avoir six enfants et d’être très jeune mère, mais c’est un choix comme un autre. Avez-vous aimé être mère de quatre enfants ? LIBERTIAUX : Ah oui ça, j’ai adoré. Vous avez aujourd’hui 78 ans, si vous pouviez réécrire le roman de votre vie, est-ce que vous y apporteriez des changements ? LIBERTIAUX : Non, je ne regrette rien. J’ai fait les choix que j’ai faits à l’âge que j’avais et à une époque qui était très différente d’aujourd’hui. Pensez-vous que la vie soit plus facile aujourd’hui ? LIBERTIAUX : Ah non alors ! La vie était beaucoup 20

Le jeune Cédric Eeckhout dans les bras de sa maman Jo Libertiaux au début des années quatre-vingt.

plus facile à l’époque. Je suis née après la guerre (début de la période dite des Trente Glorieuses, marquée par une forte croissance économique et une augmentation du niveau de vie, NDLR). J’ai eu une enfance très insouciante, à 14 ans j’entrais dans un salon de coiffure que je quittais trois mois plus tard parce que je ne m’y plaisais pas. Et le lendemain je retrouvais du travail. À 22 ans, j’ouvrais mon propre salon tout en ayant deux enfants. Et pensez-vous que la vie soit plus facile pour les femmes aujourd’hui ? LIBERTIAUX : Oui sans doute, parce qu’à mon époque le mariage impliquait une obéissance

totale à son mari. Les femmes ne pouvaient pas avoir de compte en banque. J’ai pu en ouvrir un uniquement parce que j’étais indépendante. Je ne rouspétais pas, je laissais dire mon mari. Et un jour, j’en ai eu marre d’obéir. EECKHOUT : Dans le spectacle, Maman explique que dans une société de consommation qui battait son plein, elle avait toujours plus et plus: plus d’objets, plus de biens matériels, plus d’enfants. Mais quelque chose ne tournait pas rond. . Vous n’avez pas eu peur de divorcer à une époque où c’était beaucoup moins courant que de nos jours ?

www.lestanneurs.be

Héritage 6 >15/12, Les Tanneurs,

LIBERTIAUX : Non, parce que ma philosophie de vie est que rien n’est impossible. J’ai divorcé parce que je voulais être libre et ne plus subir. Je suis partie et j’ai fait construire une maison de mes propres mains. Six mois plus tard, je rouvrais un salon de coiffure. EECKHOUT : On n’est pas face à une situation de femme battue qui claque la porte. Ma mère et mon père se sont rencontrés à l’âge de 14 et 17 ans, avec le temps, leurs routes se sont éloignées. Le tout dans un contexte où la plupart des hommes pensaient que tout leur était dû. Et ce type d’hommes existe toujours, d’ailleurs. Mais ça n’a pas empêché ma mère d’aimer ses maris et de vouloir se remarier.

Cédric Eeckhout, quel regard portiez-vous sur votre mère lorsque vous étiez enfant ? EECKHOUT : J’ai vu une femme qui était déjà dans le combat. Elle a divorcé quand j’avais cinq ans. Elle était seule avec quatre garçons. Comme elle avait été mariée très jeune, elle vivait une nouvelle jeunesse. Elle aimait sortir, aller au dancing. Je comprenais qu’il y avait un combat

pièce de théâtre qui lui est dédiée. On voit peu de femmes de 78 ans sur les planches. LIBERTIAUX : C’est vrai, et c’est dommage. On a Line Renaud qui a 95 ans ! (rires). EECKHOUT : Chez ma mère, il y avait pendant les répétitions un souci de perfection qui était lié à la vieillesse. Quand on est actrice et qu’on vieillit, on n’a pas envie de montrer qu’on a parfois des trous de mémoire. Maman n’a pas arrêté de nous dire qu’elle voulait être la meilleure. Le problème, c’est qu’à force de vouloir être une bonne élève, on finit par ne plus être soi-même. Or, la beauté réside dans l’acceptation d’être, sur le plateau, l’humain que l’on est aujourd’hui. Parce que sinon, j’aurais demandé à Catherine Deneuve de jouer ma mère. Et je pense d’ailleurs qu’elle aussi, à son âge, aurait demandé de porter une oreillette. Le port d’une oreillette s’est rapidement imposé ? LIBERTIAUX : Parfois j’en ai besoin. Et parfois, non. EECKHOUT : L’oreillette est devenue partie

QUI EST CÉDRIC EECKHOUT? — Naît le 21 avril 1977 à Namur. Il est le cadet d’une famille de quatre enfants. ll rêve d’être acteur et entame en 1997 des études à l’IAD — Il travaille au théâtre avec des metteurs en scène tels que Thomas Ostermeier, Christiane Jatahy et Anne-Cécile Van Dalem. Joue au cinéma dans des films de Joachim Lafosse, Antoine Cuypers ou encore Anne Sirot et Raphael Balboni — En 2021, il crée The Quest, stand-up dans lequel il dresse des similitudes entre son destin et celui du continent européen au bord de l’implosion. Sa mère Jo Libertiaux y tient un rôle. Deux ans plus tard, elle devient l’héroïne de son nouveau spectacle Héritage

« Je ne rouspétais pas, je laissais dire mon mari. Et un jour, j’en ai eu marre d’obéir » JO LIBERTIAUX

pour que la vie se passe bien. Notre niveau de vie a beaucoup diminué. Je n’ai pas eu la chance de partir aux sports d’hiver comme l’avaient fait mes grands frères. À la place, je faisais des stages de théâtre. Et je n’en étais pas moins malheureux. Vous êtes devenu acteur. EECKHOUT : Oui, c’était ce que je voulais faire de ma vie. J’étais le clown de la famille et je pense que je sentais bien qu’il y avait une tristesse à cacher là-dessous. Dans le spectacle, j’explique que je voyais ma mère comme quelqu’un de très combatif mais aussi comme quelqu’un de différent des autres mères de mon entourage. Mes parents m’avaient placé dans un collège jésuite élitiste et ma mère, coiffeuse, divorcée, fausse blonde et en tenues sexy détonnait au milieu des autres parents d’élèves. Elle m’a transmis une force de caractère qui m’a permis de ne pas avoir honte d’elle. Aujourd’hui, cette mère, fausse blonde, coquette et pleine de vie est au centre d’une

MOEDER OP DE PLANKEN

intégrante du spectacle. Quand c’est nécessaire, mon assistante et collaboratrice Eulalie Roux, qui est présente sur le plateau, souffle le texte à ma mère. Dans l’introduction du livre qu’elle consacre à la vie de sa mère Une Femme, Annie Ernaux explique qu’elle va essayer de rester « en deçà » de la littérature et qu’il ne s’agira pas vraiment d’une biographie. Cette formulation, qui a pourtant valu beaucoup de critiques à Annie Ernaux, me donne les larmes aux yeux. En écrivant Héritage, je disais constamment à mon dramaturge Nils Haarmann qu’il fallait que l’on fasse du théâtre sans faire du théâtre. Que le théâtre devait être vu comme un acte de transformation. D’ailleurs dans la pièce, je me transforme en ma mère et je joue avec mes souvenirs comme un enfant qui se déguise. Héritage est un geste théâtral mais qui est aussi un geste d’amour. Jo Libertiaux, comment recevez-vous ce geste d’amour ? LIBERTIAUX : Comme le plus beau des cadeaux.

NL/ Als tweemaal getrouwde moeder van vier, kapster en vrolijk feestbeest heeft Georgette ‘Jo’ Libertiaux haar leven geleefd zoals zij dat wilde, zonder ooit achterom te kijken. In zijn nieuwe voorstelling nodigt haar zoon Cédric Eeckhout haar uit op het podium, om zo het bijzondere karakter van haar schijnbaar wat banale verhaal bloot te leggen. “Mijn moeder heeft, op haar manier, de emancipatie van vrouwen vooruitgeholpen,” zegt de acteur en regisseur die zijn tijd verdeelt tussen Molenbeek en Parijs.

PUTTING MUM ON STAGE EN/ Mother-of-four, twice married, hairdresser and happy-go-lucky, Georgette “Jo” Libertiaux enjoyed life on her own terms, without ever looking back. Her son Cédric Eeckhout asked her to take to the stage in his new show to retell her seemingly banal story and reveal why it is in fact exceptional. “My mother played a part, in her own way, in the emancipation of women,” says the actor and director who divides his time between Molenbeek and Paris. 21

The best in music

NL/ Het Brussels Jazz Festival duurt na enkele gekortwiekte edities opnieuw de volle tien dagen. De focus op lokale talenten en vaste waarden blijft: van Aka Moon tot Wajdi Rahi, van Ambroos De Schepper (met Bandler Ching) tot Antoine Pierre (solo met Vaague). Pianist Casimir Liberski mag als artist in residence drie keer optreden en richt zijn vizier wat verder. Met altsaxofonist Greg Osby, bassist Larry Grenadier en drummer Nasheet Waits plukt hij toppers uit zijn passage in de VS, maar evengoed lanceert hij met zijn Japanse vrouw een technoproject. De Poolse pianist Marcin Wasilewski komt de 30e verjaardag van zijn trio vieren, en Zuid-Afrika en Chicago sturen hun jazzbeloften, maar onze tip komt uit de hybride Londense scene. Die tekent onder meer present met Speakers Corner Quartet (foto), aangevuld met Joe Armon-Jones. De titel van hun jongste album, Further out than the edge, vat samen wat hen uniek maakt. (TP)

Flagey hernieuwt zijn jazzgeloften

BRUSSELS JAZZ FESTIVAL. 11 > 20/1, Flagey, www.flagey.be

Nostalgia Ultra

temps. Le groupe bruxellois en profite pour fêter le vingtième anniversaire de From Here To There en rejouant, quatre soirs d’affilée, l’intégralité de ce premier essai légendaire. L’occasion rêvée de rallumer les télés et de ressortir les vieux écrans de la scénographie imaginée, à l’époque, par le photographe Olivier Cornil. (NAL) GIRLS IN HAWAII. 14 > 17/12, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

Tabula rasa

Assertieve twĳfelaar

EN/ With his album Let’s Start Here, Lil Yachty decided to start with a blank slate. This extravagant hip-hop artist from Atlanta swapped his familiar mumble raps for psychedelic guitars and orchestral funk with the help of artists like Mac DeMarco, Alex G, and MGMT. Some thought it was a genius change of direction, others a denial of their culture. (TZ)

NL/ De Amerikaanse singer-songwriter Sarah Kinsley maakt op haar 23e slimme, wat weirde popsongs, à la Feist en Kate Bush maar met gen Z-temperament, assertief maar met eeuwige zelftwijfel. ‘The king’ ging viraal op TikTok. ‘The giver’, over een eerste keer om snel te vergeten, blijft beklijven. (TP)

LIL YACHTY. 10/12, 19.00, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

FR/ Depuis plusieurs années, l’AB appuie régulièrement sur « << REWIND » : un cycle de concerts profilé pour revivre, sur scène, l’album le plus emblématique d’une valeur sûre de la scène nationale. dEUS, De Puta Madre, Wim Mertens ou Channel Zero se sont déjà prêtés au jeu en exhumant des morceaux à jamais gravés dans l’histoire et les mémoires. Ce sont à présent les Girls in Hawaii qui embarquent à bord de la machine à remonter le

SARAH KINSLEY. 18/1, 19.30, Botanique, www.botanique.be

December & January

Coup de cœur Jasper Croonen writes about music

The king of keys

O Safe space NL/ Legende Archie Shepp noemde Ambrose Akinmusire dé cat nadat hij de sociaal bewogen en virtuoze trompettist had aangeworven voor zijn Attica Blues Big Band. Toen Kendrick Lamar hem vroeg voor To pimp a butterfly, was zijn naam in de jazzwereld al gemaakt. Na vijf platen voor Blue Note wordt Owl song midden december het eerste deel van een trilogie voor Nonesuch, telkens met een andere line-up. Met gitarist Bill Frisell en drummer Herlin Riley wilde hij een safe space creëren in een samenleving die wordt platgebombardeerd door informatie. Het resultaat is eloquent en doorvoeld. (TP) AMBROSE AKINMUSIRE FEAT. BILL FRISELL & HERLIN RILEY. 31/1, 20.30, Bozar, www.bozar.be

Sur de bons rails FR/ Invitée à Bruxelles à l’occasion des 15 ans du webzine Goûte Mes Disques, la formation hollandaise Tramhaus accroche son wagon aux meilleures locomotives du post-punk anglo-saxon. Parti de Rotterdam, l’équipage embarque de puissantes lignes de basse, des guitares percutantes et d’improbables coupes mulets. Une formule décoiffante qui transportera, à coup sûr, les fans des Viagra Boys ou d’IDLES. (NAL)

n the cover of his new album, Noche, Sofiane Pamart is grinning with his shiny fake teeth showing. Who wouldn’t, if you were one of the most streamed classical musicians in the world. Erm... classical? With his hipster grillz and glitzy designer clothes, Pamart looks more like a rapper ready to do twelve bars of braggadocio. He freely expresses his love for hip hop and also shows it in his collaborations with the best on the French-language scene. Brussels-based Isha, Scylla, and Apashe have already asked him for some material for their beats. Arno even asked Pamart to accompany him for his swan song Vivre. In the accompanying music video, the two indomitable artists seemed to get along well. But in terms of listening figures, Pamart battles it out with Mozart, Beethoven, and Chopin – the latter, by the way, he cites as one of his sources of inspiration. “That is no easy

task,” he says in an interview with Canal+. “Those guys have written hits that have lasted for centuries. That is what I am up against.” But it is apparently working out rather well. Pamart, originally from Lille but now based in Paris, has outdone them all. His ambition to become “Roi des Pianistes” (a reference to his favourite manga One Piece) has certainly already come true on Spotify. Even though we saw some harsh Facebook comments from traditionalists when Bozar presented its new season and Pamart’s concert was announced. This king will care less when he plays in front of a sold-out palace. SOFIANE PAMART. 13/12, 20.30, Bozar, www.bozar.be

TRAMHAUS. 15/12, 19.30, Botanique, www.botanique.be

BFFs

Retour vers le futur

EN/ Following their debut Topical Dancer, released last year, the Ghent-based duo Charlotte Adigéry & Bolis Pupul had a fantastic year. No better way to end that in style than with an all-nighter among friends, taking over all of the AB. (TZ)

FR/ Arrivée des Pays de la Loire avec ses cheveux peroxydés, sa voix grave et ses mots délicieusement acérés, Zaho de Sagazan secoue le cocotier de la chanson française. Dopés à la techno et à bien d’autres substances synthétiques, les hymnes poétiques de la chanteuse transcendent les travers humains avec une diction empruntée à Brel, Barbara ou Charles Aznavour. (NAL)

CHARLOTTE ADIGÉRY & BOLIS PUPUL & FRIENDS. 2/12, 20.00, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

ZAHO DE SAGAZAN. 6/12, 20.00, La Madeleine, www.la-madeleine.be

Michael Ackerman, l’homme qui voit des fantômes I N T H E P I C T URE

FR/ Figure vénérée de la photographie introspective, l’Américain nomade Michael Ackerman expose sa série phare Smoke sur les murs des galeries bruxelloises L’Enfant Sauvage et Box Galerie. Parmi ses images les plus iconiques : le portrait d’un homme au visage creusé, allumant d’une main une cigarette et agrippant de l’autre un immense rapace dont les ailes déployées s’apprêtent à l’engloutir dans le néant. La photographie est issue de Smoke, une série en hommage à Benjamin, leader du groupe Smoke, chanteur, poète et figure de l’underground américain. Décédé prématurément en 1999, à 39 ans, de l’hépatite C.

ÉTATS D’ÂME Lorsqu’il le photographie pendant deux ans, de 1997 à 1998, Michael Ackerman est autant envoûté par l’aura et la tendresse de son ami que par Cabbagetown, le quartier populaire d’Atlanta où l’artiste réside. Ainsi dans Smoke, la silhouette longiligne de Benjamin se mêle à d’autres personnages fantomatiques croisés dans la ville au fil des déambulations du photographe. Dans les bars du quartier mais surtout en extérieur, dans la rue, au contact d’une jeunesse pour qui se faire tirer le portrait est une manière comme une autre de passer le temps. Lorsqu’il arpente le quartier, Michael Ackerman est guidé par son âme et par ses états d’âme. Des sentiments en noir et blanc où la nostalgie flirte dangereusement avec la mélancolie. Qu’il s’agisse d’un faubourg d’Atlanta, Cracovie, Bénarès (en Inde), Paris ou Berlin dans le cadre d’autres séries emblématiques, les êtres que le photographe fige appartiennent à un espace-temps qui n’existe que dans l’esprit de celui qui a appuyé sur le déclencheur. Faites d’errances sur plusieurs 24

continents, les images de Michael Ackerman semblent traduire une impossibilité de trouver un chez-soi. De prendre racine.

CONFRONTATIONS Né à Tel-Aviv en 1967 au sein d’une famille de déplacés, violentée par le XXe siècle, il déménage avec ses parents à New York sept ans plus tard. À l’université, il rejoint un cercle de photographie étudiant. Il a 18 ans. Obsédé par le médium qui le dévore, il se forme sur le tas, dans les bars, les boîtes de nuit et les rues de New York. Avant de s’envoler pour l’Inde et pour l’Europe. Ses images floues et évanescentes, dans la lignée de Robert Frank, Anders Petersen ou encore Daido Moriyama, ne laissent pas indifférent. Il accumule les prix internationaux, intègre l’agence VU. Parce qu’il ne se sent appartenir à aucun lieu, il s’approprie chacun des espaces qu’il traverse. Traduisant un monde intérieur tremblant et granuleux, hanté de spectres à qui il donne un visage. Et auxquels il se confronte par le geste photographique. 27 ans après sa série Smoke, Michael Ackerman sort un livre éponyme combinant photographies personnelles, notes et documents d’archives de l’artiste Benjamin, et textes du réalisateur Jem Cohen et de la chanteuse et poétesse Patti Smith. Un plaisir visuel et littéraire que les galeries L’Enfant Sauvage et Box Galerie prolongent par une exposition pendant le Brussels Photography Festival. SOPHIE SOUKIAS

La série Smoke de Michael Ackerman est répartie entre les murs de L’Enfant Sauvage et de la Box Galerie entre le 11/1 et le 10/3, www.enfantsauvagebxl.com & boxgalerie.be

Dans Smoke, la silhouette de l’artiste underground Benjamin se mêle à d’autres personnages fantomatiques croisés dans la ville au fil des déambulations du photographe.

Week van de Belgische Muziek en Film In Dilbeek laten we deze week graag wat vroeger beginnen en haken we er ook de liefde voor de Belgische film aan vast. Vier mee de muziek en de film van hier! WO 17.01 Isolde Lasoen DI 23.01 Film: Het Smelt VR 26.01 Filmlezing The Belgian Soundtrack MA 29.01 Film: Here DI 30.01 Film met live muziek BL!NDMAN

an exhibition at MAD Brussels by artist & designer Jaime Hayon 22.09.2023 — 27.01.2024 Wednesday to Saturday, 10:00 to 18:00 Place du Nouveau Marché aux Grains 10 Nieuwe Graanmarkt 10, 1000 Brussels mad.brussels

DO 01.02 Frank Vander Linden DI 06.02 Film: Holly

VR 01.12 | 20:30 Bloed LAZARUS/Robbin Rooze i.s.m. BETON Ltd. THEATER ZA 09.12 | 13:30 tot 17:30 FamilieDag FEEST! Kapitein Winokio FAMILIE ZA 03.02 | 20:30 Hands do not touch your precious Me Ultima Vez/Wim Vandekeybus DANS DO 08.02 | 20:30 Through the Grapevine Alexander Vantournhout/ not standing CIRCUS VR 09.02 | 20:30 Qui cherche, die vindt Ras El Hanout THEATER DO 29.02 | 20:30 There never was a box Tristan Feyten e.a./Femke Van der Steen THEATER

ONTDEK CULTUURSEIZOEN ONTDEK HET HET VOLLEDIGE VOLLEDIGE CULTUURSEIZOEN OP OP WWW.WESTRAND.BE WWW.WESTRAND.BE

Eye-catcher

Info: 16/12, 20.00, ING Arena, ing.arena.brussels

Fally Ipupa These days, the impact of Congolese superstar Fally Ipupa cannot only be seen from the billions of YouTube views with which fans reward his songs and clips. The collateral damage caused by his otherwise so sweet-sounding music is also world news. The death of eleven people last year when panic broke out at a concert in Kinshasa remains heartbreaking, of course. But that the beer Emmanuel Macron enjoyed with him at a nightclub in the Congolese capital this spring would create such a swell? The French president had dared to attend a concert on his free Saturday evening during a diplomatic tour of Central Africa, with widespread strikes against pension reforms going on at home. A photo went viral and his “splurge” landed in his face like a boomerang. But could you blame the president for briefly recharging with the infectious mix of rumba and soukous and needing to recover from it afterwards? Feel free to ask the elated festival-goers who were there at Couleur Café two summers ago. There too, the singer, who once started as a street musician, and his orchestra built a party that resonated for a long time to come. His music cocktail, as danceable as it is light-hearted, is rooted in the tradition of the popular Congolese rumba orchestras of the second half of the last century. Fally Ipupa N’simba, as his full name is, started out as the protégé of Koffi Olomide, who in 1999, invited him to join his group Quartier Latin. In 2006, he stepped out of the shadows with a first album of his own, Droit chemin. From then on, his career has only gone upwards. His drawn-out songs, mostly about romantic love, with flawless vocal lines, plenty of guitar work, and wistful harmonies touched a nerve, and by no means only in his homeland or among the diaspora. When interviewed, he often points out that he does not play Afropop, but “tokooos”. A term he coined himself and which derives from kitoko, “good” or “beautiful” in Lingala. At the same time, his ambition has always been to give music from his country a more international appeal, by modernising it. Recently, he did so by adding R&B beats and Auto-Tune effects. “Nigerian music is not the only African music,” he often says. Something he has proven by working with Aya Nakamura, Booba, R. Kelly, Olivia, Krys, and Damso (“Fais ça bien”). This is how he grew to become the first artist from French-speaking Africa with more than five million Instagram followers. He is included in lists of the most influential Africans, Unicef has appointed him ambassador, and he also runs his own charitable organisation with the Fally Ipupa Foundation. Who knows, maybe there will be some cake on offer at the ING Arena, as he celebrates his 46th birthday two days earlier. Zwangere Guy, who named a track after him, has already signed up for a piece. TOM PEETERS

“Nigerian music is not the only African music”

The best in theatre & dance

Théâtre sous le sapin

FR/ À Noël, il n’y a pas que les bûches et le grand barbu, il y a aussi un festival de théâtre et danse jeune public qui présente 22 spectacles dans 11 lieux de la capitale. L’Agora Theater met à la disposition de ceux et celles qui croient manquer de courage des Poules mouillées volontaires (cf. photo). Dans Les Variations Silencieuses, la Cie Ah mon Amour raconte le vécu d’un enfant intersexe comme un suspense imagé. Dans Punch Life, Les Ateliers de la Colline interrogent les métamorphoses adolescentes dans la jungle de l’école. C’est pas cousu d’avance ! d’Histoires publiques retourne les vêtements et leur histoire. Avec Cosquillas, la Cie Ô Quel Dommage joue avec son théâtre d’objets géants. Dans Amamer, la Daddy Cie plonge dans un spectacle onirique sur l’absence de mère. Dans Défaut d’origine, Yasmine Laassal raconte le racisme ordinaire et la honte de soi. POp! de l’Anneau Théâtre est un spectacle sans parole qui explore l’identité et l’image de soi. Et pour conclure, il y a la désormais incontournable superboum Disco Kids. (GB)

Koningsdrama NL/ Met Valentĳn Dhaenens en Bruno Vanden Broecke klimmen twee meesters van de monoloog samen op de scène van de KVS. In 2020 gebeurde dat al eens voor Jonathan. Vandaag doen ze dat opnieuw voor Rexit!, over een conflict tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen de regering in ballingschap ging in Engeland, terwijl de koning in België bleef om zijn volk bij te staan én om een lijntje met de Führer open te houden. Na de oorlog zou dat leiden tot de koningskwestie die België bijna fataal werd. Wij zijn wel warm te krijgen

voor oude Belgische koningsdrama’s, omdat deze tekst over de botsing tussen minister van Buitenlandse Zaken Paul-Henri Spaak en Leopold III op het lijf van de acteurs werd geschreven door Vincent Stuer. Als politieke speechschrijver werkte hij al met Dhaenens samen voor Onbezongen, en als kersvers ex-Open VLD’er maakte hij zelf ook wel wat konings- en andere drama’s mee. (MB) BRUNO VANDEN BROECKE, VALENTIJN DHAENENS & VINCENT STUER: REXIT! 19 > 31/1, KVS BOL, www.kvs.be

NOËL AU THÉÂTRE. 26 > 30/12, divers lieux, www.festivalnoelautheatre.be

As a family

L’épreuve des corps

EN/ You are never too old or too young to get into dance, especially when it brings you joy. In this festive and convivial melting pot, you can sample Sylvain Huc’s psychedelic and multicolour Wonderland, the festive participatory show Rituels de désordre by Leslie Mannès, Vincent Lemaître, and Thomas Turine, and the irresistible music of Micuicocola. (GB)

FR/ En transposant sur scène Les 120 journées de Sodome avec des comédiennes et comédiens porteurs de handicap, le metteur en scène suisse Milo Rau interroge notre humanité et notre voyeurisme quand une société, qui se veut ouverte et tolérante, invisibilise celles et ceux qui ne rentrent pas dans la norme. (GB)

FAMILY TIME. 26 & 27/1, Les Brigittines, www.brigittines.be

MILO RAU: LA DERNIÈRE GÉNÉRATION. 19 > 21/12, Théâtre National, www.theatrenational.be

December & January

Coup de cœur Michaël Bellon

schrijft over literatuur en podiumkunsten

Megacringe

J Pas fini de rire FR/ Le stand-up prend ses aises aux Halles. Avec comme curatrice Dena Vahdani, humoriste belgo-iranienne, qui a invité les étoiles montantes Tahnee, Lou Trotignon et Mahaut ainsi que quelques pousses du stand-up qui viendront glisser leurs vannes dans nos oreilles. Quatre soirées pour confirmer que l’humour est aussi une clé de lecture puissante des questionnements qui traversent la société, de la diversité culturelle au genre en passant par l’altérité, on peut rire de tout. (GB) HAHALLES. 6 > 9/12, Les Halles, www.halles.be

Artistic aromas EN/ Since September, Globe Aroma – the workplace for artists, art lovers, and art workers from newcomer backgrounds – has been working on a temporary community of storytellers, artists, and kitchen talents collaborating around storytelling dinners and tea sessions. During the first weekend of December, the public can learn about it at the Kaaistudio’s. (MB)

eff Aendenboom en Bas Vanderschoot zijn twee goedaardige schavuiten die een paar jaar geleden afstudeerden aan het RITCS, en zich verenigden onder de naam Dinsdag.org – genoemd naar de volgens hen lulligste dag van de week. In hun debuut, The memeing of life, brachten ze met behulp van een greenkey, webcams en snelle verkleedpartijen internetmemes en -filmpjes op de scène. Voor hun tweede productie duiken ze, gesteund door de knowhow van het losgeslagen figurentheater De Maan, nog dieper in de rabbit holes van de parallelle digitale wereld, om de theaterzaal en de cybercultuur met elkaar te verzoenen en iets treffends over de condition humaine te kunnen zeggen. Dit keer doet Ellen Sterckcx mee, van de dramaopleiding aan het RITCS, die eerder al meespeelde in De kersenvla van Abattoir Fermé. Nu swipet en klikt en dwaalt ze mee in “een mix tussen Dora the (internet)

explorer on speed en Alice in wonderland on lsd.” Een zoektocht van een tiener naar zichzelf op het ritme van een algoritme dat haar door Randomland jaagt, waar alles “fucked up weird is en waar het leven uber mega cringe is.” Verwacht slim bricolagetheater en chaotisch veel overdaad, gelardeerd met pruiken, icoontjes en ironie. Voor keurige schermverslaafden en dadaïstische doomscrollers vanaf 10 jaar. Dinsdag.org is trouwens ook een echte site met een manifest, waarin de makers de kant kiezen van “digital natives” en “de generatie die het beu is in het theater referenties te zien die niet de hunne zijn.” DE MAAN & DINSDAG.ORG: ALICE IN RANDOMLAND. 2/12, 15.00, BRONKS, www.bronks.be

SEE IS FOR STORY, TEA IS FOR TELLING. 1 & 2/12, Kaaistudio’s, kaaitheater.be

Familiezaken NL/ Met Nen air de famille bewerkt het Brussels Volkstejoêter de verfilmde theaterkomedie Un air de famille, over een familie die in een café bijeenkomt voor een verjaardagsfeestje dat niet loopt zoals gepland. (MB) BRUSSELS VOLKSTEJOÊTER: NEN AIR DE FAMILLE. 2/12 > 4/2, Zinnema, www.brusseleir.eu

Mythical people EN/ Khadija El Kharraz Alami already impressed us with the solo Nu ben ik Medea and her performance The Waves. For her latest creation, she explores the dances, songs, customs, and rituals of her ancestors. Through a mythical tale of a people moving in a world parallel to our own. (MB) KHADIJA EL KHARAZ ALAMI: ENSEMBLE PIECE / EXHUME BURIED CRIES / BEAUTY LOVE / REANIMATE THE DEAD. 15 & 16/12, GC De Kriekelaar, kaaitheater.be

Waarom gen Z nog (niet) naar Zappa zapt NL/ Op 4 december 1993 overleed met FRANK ZAPPA een van de markantste figuren uit de naoorlogse westerse muziekgeschiedenis. Maar wat betekent de nalatenschap van de visionaire Amerikaanse componist, muzikant en activist voor de generatie die toen nog niet geboren was? Of beter: wat zou ze kunnen betekenen? Tekst Tom Peeters

Toen Zjakki Willems in 1970 het eerste Belgische concert van Frank Zappa (1940-1993) bijwoonde in het Paleis voor Schone Kunsten, nu Bozar, was hij amper 17 (en Zappa 29). Maar bijna 53 jaar later is hij er nog steeds niet over uitgepraat. De voormalige VRT-producer noemde zijn radioshow Cucamonga naar de multiculturele voorstad van Los Angeles waar Zappa zijn eerste opnamestudio had, om aan te geven dat de beste muziek geen grenzen kent. Later zou hij ook hommage-evenementen organiseren. Noem hem dus gerust een onvoorwaardelijke fan. Maar hij is ook een boomer. Dat besef dringt door als we een blik werpen op de affiche van Zappa. Yes. Yes. Yes., de tweedaagse met panelgesprekken, concerten en films die hij cureert in Bozar. Er zijn amper twintigers terug te vinden in het programma. Willems heeft daar een goede reden voor: “Zappa is een studie op zich. Er zitten zoveel lagen in. Die kan je onmogelijk op het eerste gehoor doorhebben. Die eerste keer was ik zwaar onder de indruk, maar tegelijk snapte ik er niet veel van. Dat je elke keer nieuwe dingen ontdekt en zo weer nieuwe verbanden kan leggen, maakt zijn muziek uniek. Eigenlijk is zijn hele oeuvre één groot concept. Hij had het zelf over conceptual continuity en the big note. As je al die verbanden begint te zien, wordt het genot alleen maar groter.” Zappa nam in de loop van zijn 35-jarige carrière 62 platen op. De familietrust voegde er na zijn dood nog 30

65 aan toe, waaronder tal van dubbelaars en box sets. “Begin er maar eens aan. Ook als muzikant. Zijn nummers zijn niet hapklaar. Je hebt tijd nodig om ze onder de knie te krijgen. De meeste gasten hebben dus al wat jaren op de teller staan. Dat helpt om naar het voorbeeld van Zappa zelf creatief met zijn materiaal aan de slag te gaan.”

HEDENDAAGSE MICHELANGELO Als gen Z’er vind je het tegenwoordig vanzelfsprekend om uiteenlopende genres te vermengen, maar Zappa deed het in een tijd waarin het vloeken in de kerk was. “Hij was niet alleen een voorloper,” vervolgt Willems. “Hij was er ook heel erg goed in. Als een soort van hedendaagse Michelangelo doorbrak hij het hokjesdenken. Naast componist, gitarist en bandleider was hij ook performancekunstenaar, filmmaker en activist. Met wortels in de klassieke muziek richtte hij zijn pijlen op de rock, omdat dat genre beter in de markt lag, maar intussen bleef hij gretig inspiratie plukken uit de klassieke wereld, de avant-garde en de experimentele jazz. Zoals Leonardo da Vinci, die ook vele disciplines beoefende, liet hij al die genres als een architect in elkaar overvloeien. Laat The Beatles door een symfonisch orkest brengen en het blijven The Beatles door een symfonisch orkest. Doe hetzelfde bij Zappa en het wordt een klassiek stuk.”

ONVOORSPELBARE BANDLEIDER

“Als een hedendaagse Michelangelo doorbrak muzikant, kunstenaar en activist Frank Zappa het hokjesdenken,” vindt curator van Zappa. Yes. Yes. Yes. Zjakki Willems.

Zappa’s streven naar muzikale perfectie is legendarisch. Dat beaamt ook vibrafonist Pieter Claus. Met zijn Zappa-project Sinister Sister speelt hij straks een set met Robert Martin, de zanger-toetsenist-saxofonist die in de jaren 1980 deel uitmaakte van Zappa’s liveband. “Zappa selecteerde zijn muzikanten uit de beste Amerikaanse conservatoria, rekening houdend met hoe ze zouden functioneren en evolueren in zijn band. Voor tournees werd maandenlang gerepeteerd, zodat concerten een ongelofelijke flow kregen. Hij verwerkte ervaringen van de dag en zelfs grappen van het vorige optreden in het volgende. Popbands en klassieke orkesten spelen altijd dezelfde set. Zappa had vijf setlists. Zijn laatste band kende 120 nummers uit het hoofd, waarvan de helft met een complexe structuur en ritmiek. Vandaag is het onvoorspelbare en avontuurlijke, zeker in de pop en de rock, verschoven van de muziek zelf naar het showaspect. Op Tomorrowland valt er veel te vertellen over het decor en de belichting, maar wat moet je in godsnaam zeggen over de muziek?” Het lijkt precies zoals Zappa, die zich nooit liet afleiden door het spektakel rond de muziek, het ooit voorspelde: “The Tinsel Town aficionados. Come to see and not to hear.” “Ik weet niet of ik mij zorgen moet beginnen te maken,” vervolgt Claus. “Maar ik zie ook weinig jonge mensen op jazzconcerten waar de nadruk

ligt op doorwrochte composities. Ik ben er wel van overtuigd dat inhoudelijk sterke muziek overeind blijft. Net als op Beethoven en op Miles Davis zullen jonge mensen op Zappa blijven botsen. Al zal dat nu misschien eerder via algoritmes gebeuren dan via de platencollecties van familie.”

HET VRIJE WOORD “Zappa schreef satirische teksten vol zelfspot en maatschappijkritiek, waar in zijn tijd vooral de rechtse goegemeente van wakker lag. Nu zouden ook sommige linkse wokers erover kunnen vallen,” verduidelijkt Willems waarom hij in zijn Bozarhommage een panel over vrije meningsuiting heeft opgenomen. Naast de Britse Zappa-biograaf Ben Watson, een uitgesproken marxist, en de Nederlandse filmmaker Frank Scheffer neemt ook professor Koen Lemmens daarin het woord. Hij doceert aan de KU Leuven over vrije meningsuiting aan gen Z’ers. Het enige wat hij over Zappa weet is dat die in 1985 een memorabele hoorzitting hield in de Amerikaanse senaat toen enkele moeders-senatoren aangevoerd door Tipper Gore te expliciet naar seks verwijzende liedjesteksten van pakweg Prince en Sheena Easton wilden censureren. We citeren: “Het kopen van een lp van $8,98 geeft je niet het recht de voeten te kussen van de componist of de uitvoerder.” Hij noemde de eisen van de senatoren “een sinister zindelijkheidsprogramma om alle componisten en uitvoerende kunstenaars zindelijk te maken vanwege de teksten van enkelen.” Lemmens snapt zijn argument. Het herinnert hem aan de film The people vs. Larry Flynt.“Daarin antwoordt de uitgever op de vraag waarom hij pornobladen uitbrengt: ‘Omdat ik een gore vetzak ben, en als gore vetzakken mogen zeggen wat ze willen, dan kunnen brave burgers zoals u op hun twee oren slapen.’” Lemmens heeft geen probleem met de “Parental advisory”-stickers, het uiteindelijke resultaat van de hoorzittingen: “Ten aanzien van volwassenen zijn ze wat paternalistisch, maar ze verbieden niets, geven alleen extra informatie.” “Het grootste verschil met vroeger is dat in het tijdperk van sociale media meer mensen negatieve gevolgen ondervinden van de vrijheid van meningsuiting en dus minder graten zien in het beperken ervan. Ik probeer hun in mijn lessen uit te leggen waarom dat niet zo evident is en er, alhoewel we ten gronde niet van mening verschillen, een onderscheid bestaat tussen morele en juridische regels.” Ook Zappa werd in 1986 verplicht “Parental advisory”-stickers te kleven op zijn volgende elpee: Jazz from hell … een instrumentale plaat.

30 jaar na zijn overlijden wijdt Bozar met Zappa. Yes. Yes. Yes. een tweedaagse (2 & 3/12) met talks, concerten en films aan Frank Zappa, www.bozar.be 31

C I NE MA

Frederike Migom en Mathieu Mortelmans exploiteren het Gotham City-gehalte van Brussel

‘Alter Ego kan je nergens anders draaien’ NL/ Wordt de ongewoon ambitieuze mystery thriller Alter Ego spraakmakend? Regisseurs Frederike Migom (Binti) en Mathieu Mortelmans (Grond) hopen van wel. Zij wekten de nieuwe Vlaamse prestigereeks in brutalistisch Brussel tot leven. “Ik heb zes maanden lang door Brussel gefietst op zoek naar de meest grauwe, brute, donkere, lelijk-mooie plekken.” Tekst Niels Ruëll Foto Ivan Put

urven we straks nog door de Kreupelenstraat wanneer we het Martelaarsplein, de Wolvengracht of de Warmoesberg willen vervoegen? Het brutalistische bankgebouw dat die vrij anonieme, middeleeuwse straat karakter geeft, zou namelijk het hoofdkwartier zijn van Verlossers: klonen van de Dood die achteloos tussen ons lopen en je aanraken als je laatste uur is geslagen. Zo is toch te zien in Alter Ego, de fonkelnieuwe serie van de Vlaamse streamingdienst Streamz. De om zijn jeugdliefde rouwende journalist Gilles achterhaalt dat de private bank Salvator een duistere wereld verbergt. Nadat ze diep in Gilles’ ogen heeft gekeken, is één Verlosser zichzelf niet meer. De hoofdrollen zijn voor Ward 32

Kerremans – van Billie vs Benjamin – en Taeke Nicolaï – die pianospeelde in The chapel van Dominique Deruddere. Ze worden geflankeerd door schoon volk als Wouter Hendrickx, Karlijn Sileghem, Zineb Fallouk en Koen De Bouw. De regie van de high concept-serie, die nog een donkere fantasystap verder gaat dan Beau Séjour, Tabula rasa, Déjà vu of Arcadia, is niet toevallig aan twee Brusselaars toevertrouwd. Frederike Migom regisseerde eerder muzikant en filmregisseur Baloji (Augure) en zijn dochter Bebel in Binti, een wervelende familiefilm over een met deportatie bedreigde vader en dochter. Mathieu Mortelmans heeft de thriller Bastaard en de Franstalige politieserie Unité 42 op zijn naam staan en regisseerde samen met vrienden Adil & Bilall Grond, de tragikomische televisieserie over

twee Molenbekenaren die heilige grond willen importeren. Hoe kan ik Alter Ego beschrĳven zonder te veel mysterie prĳs te geven? MATHIEU MORTELMANS: We wagen ons aan een blend van de vrij klassieke mystery thriller met een fantasyelement. FREDERIKE MIGOM: Alter Ego is totaal anders dan welke Vlaamse serie ook. Dat is op zich al een reden om zeker te kijken. Kunnen jullie met wat buitenlandse voorbeelden een idee geven van wat de kĳker te wachten staat? MIGOM: Ik laat in het midden of de referenties het eindresultaat gehaald hebben, maar destijds spraken we over Ozark, Se7en en Batman, door Gotham City. MORTELMANS: De producenten schoven vaak Dark naar voor, een Duitse sciencefiction-dramaserie op Netflix. Ozark is inderdaad ook genoemd, maar dat is meer een spannende, dramatische serie, en in Alter Ego is de Dood een personage. Eigenlijk stel je een moeilijke vraag. We mixen The Matrix met Se7en. Zoiets? Die referenties dienden vooral om te verduidelijken wat voor sfeer we wilden. De reeks speelt zich af in een anonieme grootstad. We exploiteren het Gotham City-gehalte van Brussel. Schrok Brussel de producenten niet af? MORTELMANS: Voor een keer niet. Vlaamse producenten en Brussel, dat is inderdaad géén

Hoofdrolspelers Ward Kerremans en Taeke Nicolaï als journalist Gilles en de Verlosser die voor hem valt.

Interview

Frederike Migom & Mathieu Mortelmans

grote liefde. Jammer. Zowel Grond als Unité 42 waren voor mij fijne ervaringen. Brussel is een veel te goede filmstad om ze niet te gebruiken. Maar financieel en organisatorisch is het inderdaad niet evident om hier te draaien. MIGOM: Alleen kan je Alter Ego nergens anders draaien. MORTELMANS: We moesten een anonieme, donkere stad oproepen. Dus het postkaartBrussel krijg je niet te zien. MIGOM: Geen bekende monumenten. MORTELMANS: Geen bomen, geen gras. Niets dat te liefdevol was. Leent Brussel zich makkelĳk tot een fantasyreeks? MORTELMANS: Zeker. Al is het niet simpel om locaties te vinden. Voldoende parkeerplaats is ook een probleem. Iedereen wil naar series kijken, maar niemand wil dat er series in zijn achtertuin worden gedraaid. Het blijft bureaucratisch gedoe om in Brussel te draaien. De prijsverschillen tussen de verschillende gemeenten zijn groot. Het kluwen van gewestwegen en gemeentelijke wegen bezorgt je grijze haren. MIGOM: De crew kon behoorlijk op Brussel sakkeren. Ze raakten vast in het verkeer of vonden nergens parkeerplaats. En draai maar eens als er vlakbij met tractoren wordt betoogd. Echt meegemaakt. Jullie maken schitterend gebruik van het BNP Paribas Fortis-gebouw in de Kreupelenstraat. Hoe zĳn jullie daar beland? MORTELMANS: Dat gebouw was liefde op het eerste gezicht. Het brutalisme past perfect bij wat we zochten. Een foto van het gebouw stond al in de eerste dossiers. MIGOM: We keken voortdurend uit naar brutalistische gebouwen. De Alter Ego-look was veel beton, veel grijs. Brussel, quoi. Geen rode bakstenen. Geen witte muren. Niks te Vlaams. Ik heb Brussel op een totaal andere manier leren kennen. Ik heb zes maanden lang op mijn fiets de stad doorkruist op zoek naar de meest grauwe, brute, donkere, lelijk-mooie plekjes. Holy shit, wat was me dat. Supercool, maar wel erg somber. MORTELMANS: Brussel op zijn best! Zalig! Ik ben daar fan van. Altijd al geweest. Ik vond het erg

“Het postkaart-Brussel krijg je in Alter Ego niet te zien,” zegt Mathieu Mortelmans over de donkere mystery thriller die hij maakte met Frederike Migom. “Geen bomen, geen gras. Niets dat te liefdevol was.”

leuk om eens een volledige reeks in dat Brussel te wentelen. Erg donker, maar dat is een bewuste stijlkeuze. Worden jullie ingehuurd om te regisseren en dat is het dan? Hoe groot is jullie betrokkenheid? MORTELMANS: Ik was vrij vroeg aan boord, vanaf de financiering. Scenaristen Bart Vaessen en Steve De Wilde hadden het project voor een groot deel al uitgeschreven. Alter Ego staat of valt met een sterke visuele identiteit en de world building: het uitdenken van een onbekende, fictieve wereld. Daar heb ik me samen met director of photography Esmoreit Lutters en de Nederlandse production designer Harry Ammerlaan op geconcentreerd. Hoe roep je die wereld op binnen de gegeven tijd en het gegeven budget? Ik vind zo’n uitdaging leuk. Het was interessanter om niet als enige te regisseren. Je wilt met een serie de mensen een leuke tijd bezorgen. Dat veronderstelt dat je je ego als regisseur aan de kant zet en elke dag met een fris hoofd, overzicht en volle goesting aan de slag gaat. De gulden regel voor series is dat de kijker niet mag doorhebben dat er een andere regisseur van dienst was.

“Iedereen wil naar series kijken, maar niemand wil dat er series in zijn achtertuin worden gedraaid” MATHIEU MORTELMANS 34

MIGOM: Ik ben er een jaar voor de opnames bij gekomen. Ik heb nog deelgenomen aan een aanzienlijk aantal scenariosessies. Ik vond het belangrijk om me de reeks eigen te maken en er mijn stem toch een beetje in te krijgen. Het was, met permissie, ook niet onbelangrijk dat er op een gegeven moment toch iets van een vrouwelijke kijk op de zaak kwam. Ik kwam echt wel in een mannenbastion terecht.

Alter Ego was jouw eerste serie. Hoe kĳk je op die ervaring terug? MIGOM: Ik vond het best spannend. “Ik gooi je voor de leeuwen. Zie je dat zitten?” vroeg Mathieu? Ik besloot te springen. Het kwam ook erg goed uit. De opnames van een nieuwe langspeelfilm waren uitgesteld. Ik had ruimte. Het is héél moeilijk om enkel van film te leven. MORTELMANS: Ik ben met series als Vermist begonnen. Dat was kinderspel vergeleken met Alter Ego. Alles lag vast, de ambities lagen veel lager, ik moest maar invullen. Je moet het maar willen en kunnen doen, zo’n ambitieus project als Alter Ego als eerste reeks. Dat heb jij goed gedaan. MIGOM: Het was ook spannend om te werken in een genre waar ik geen ervaring mee had. Ik vond het tof om het genre te bestuderen. Het was een leerproces. Hoe maak je een scène spannend? Vond je de verschillen tussen een film en een serie meevallen of tegenvallen? MIGOM: Hoe succesvol je langspeelfilm ook was, je komt daarna niet automatisch in aanmerking voor een serie. Ik heb geluk gehad met Alter Ego. Andere sollicitaties hebben me geleerd dat ze voor series in de eerste plaats een regisseur

Alter Ego vanaf 1/12 exclusief te bingen op Streamz

zoeken die binnen het budget blijft en op tijd klaar is. Als het werk er daarbovenop ook nog eens goed uitziet, hoera, hoera. Maar de prioriteit is duidelijk. MORTELMANS: Reeksen zijn een economisch model. Je moet binnen de beschikbare tijd en met de beschikbare middelen werken. Ik doe zelf geen series voor het geld. Ik wil er telkens een passieproject van maken. Waren de middelen er om de ambities waar te maken? MORTELMANS: Naar Vlaamse normen ging het om veel geld. Naar de grootte van de ambities ging het om weinig geld. A Team Productions staat ervoor bekend alles uit elke euro te halen. Je moet vechten, je moet ervoor gaan. Mijn goeie vriend Adil El Arbi is nu in Amerika Bad boys 4 aan het draaien met Will Smith. Op zich is daar véél meer geld om een film te maken. Maar alles kost er ook zoveel meer. Dus uiteindelijk schiet er niet zoveel over. Jerry Bruckheimer (de legendarische producent van Beverly Hills cop, Top Gun, The rock, Con Air, Armageddon, Pirates of the Caribbean en Bad boys, red.) viel van zijn stoel toen Adil hem vertelde hoeveel Black had gekost. Hij begreep niet dat je voor zo’n peulschil een film kan maken. Passie is cruciaal. Je moet oplossingsgericht denken. De Vlaamse filmindustrie is er een crack in om met weinig middelen mooie resultaten te boeken. Geen van jullie beiden studeerde aan een Vlaamse filmschool. Frederike koos voor de American Academy of Dramatic Arts in New York en de École Supérieure d’Études Cinématographiques in Parĳs, Mathieu voor het Franstalige Institut des Arts de Diffusion (IAD) in Louvain-la-Neuve. Hoe kwam dat? MIGOM: Ik heb nooit echt veel voeling gehad met dit land. Ik wist als tiener al dat ik in het buitenland wilde gaan studeren. Op mijn zestiende ben ik dat plan beginnen te financieren met allerlei jobs. MORTELMANS: Ik heb je nog weten werken bij bakkerij Lebleu. MIGOM: Klopt. De dag na het einde van de middelbare school ben ik vertrokken. Ik wilde de wereld zien. Het voelde hier te klein. Het is ongetwijfeld daardoor dat ik in Brussel ben komen wonen. Meertaligheid, multiculturaliteit, andere landen en culturen ontdekken, andere talen leren: voor mij is dat superbelangrijk. MORTELMANS: Ik ben tweetalig opgevoed. Mijn moeder kwam van Brussel, mijn vader van Antwerpen. Ik heb altijd Nederlands en Frans gesproken. Ik ben in Antwerpen naar school gegaan. Omdat ik het Frans volledig wilde beheersen – de cultuur kennen, schrijven en werken in het Frans – ging ik naar het IAD. 100

procent Franstalig. Ik heb ook familie in Amerika. Ik vind het belangrijk om drie talen te spreken. Ik woon in Brussel en mijn vrouw is Waals. Koen Wauters is onbekend in Wallonië, Johnny Hallyday is onbekend in Vlaanderen. Ik vind dat best grappig. Het grootste scifi-element van Alter Ego is niet de Dood, maar dat iedereen in Brussel Nederlands praat. MORTELMANS: Dat klopt. (Giert het uit) Niet onze keuze, meer kunnen we daar niet over zeggen. Op welk project stort je je nu Alter Ego gebinged kan worden? MIGOM: Ik werk aan een verfilming van Tegenwoordig heet iedereen Sorry, een prachtig boek van Bart Moeyaert. Het is draaiklaar en goedgekeurd door het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF). Maar ik sta in een soort van wachtrij. Al twee jaar op rij zijn de opnames uitgesteld, omdat het VAF niet genoeg geld heeft. Heftig hoor, maar bon, ik moet verder. Ik noem het een familiefilm, want ik heb een probleem met de manier waarop Vlaanderen naar jeugdfilms kijkt. Alsof dat geen echte films zijn. Vreselijk. Bart Moeyaert schrijft voor een jong publiek, maar niemand haalt het in zijn hoofd om dat niet als literatuur te beschouwen. Dat hoop ik voor de Vlaamse jeugdfilm ook te kunnen doen. Ambitieus, maar het moet. Ik schrijf nu ook aan een langspeelfilm die niet op jongeren is gericht. Ook daarom ben ik blij dat ik Alter Ego mocht regisseren. Ik wil niet in een hokje geduwd worden, ik wil niet ‘die kinderfilmregisseuse’ zijn. Mathieu, heb jĳ nu de handen vrĳ voor de adaptatie van Terroristenjager: in het hart van de speciale eenheden, het boek van Lionel D. en Annemie Bulté? MORTELMANS: Ik werk ook aan een Brusselse kortfilm en aan Alpha killer, een adaptatie van Hoe ik de beste vriend van een seriemoordenaar werd van Tom De Smet. Terroristenjager hopen we eind 2024, begin 2025 te draaien, zodat de serie af is tegen de tiende verjaardag van de terreuraanslagen in Parijs en Brussel. Het wordt een miniserie, zoals Chernobyl, vanuit het perspectief van de gasten van de speciale eenheden die de gewapende confrontaties aangingen met de terroristen. Ze werden een soort van machines, en dat heeft hard aan hen gevreten. Ze zijn bijna als oorlogsslachtoffers uit die periode gekomen. Hun oversten hadden weinig aandacht voor hun posttraumatische stressstoornissen en mentale problemen. De meesten hebben de speciale eenheden verlaten. Het wordt geen anti-machopamflet, maar we gaan wel het taboe op kwetsbaarheid en emoties in die speciale eenheden aankaarten.

Info: www.streamz.be

MATHIEU MORTELMANS — Meertalige Brusselse regisseur en scenarist (38) van series als Grond (2021) en Unité 42 (2019), debuteerde als filmregisseur met de psychologische thriller Bastaard (2018) — Werkt met Adil El Arbi en Bilall Fallah aan Terroristenjager, een miniserie over mannen van de speciale eenheden die het opnamen tegen de terroristen van 2015-2016

FREDERIKE MIGOM — Antwerps-Brusselse regisseuse en scenariste (38) die film studeerde in New York en Parijs. Na kortfilm Nkosi Coiffure (2015), die zich afspeelt in een kapsalon in Matonge, charmeerde ze met de jeugdfilm Binti (2019) — Met Alter Ego regisseerde ze haar eerste serie, later volgt een filmadaptatie van Tegenwoordig heet iedereen Sorry van Bart Moeyaert

GOTHAM À BRUXELLES FR/ Oserons-nous encore passer par la rue des Boiteux ? Le bâtiment de la banque brutaliste qui donne son caractère à cette rue médiévale serait le siège des « Rédempteurs », des clones de la Mort qui se promènent parmi nous avec désinvolture. C’est ce que l’on peut voir dans Alter Ego, la nouvelle série de Streamz. Ce n’est pas un hasard si sa réalisation a été confiée à deux Bruxellois : Frederike Migom (Binti) et Mathieu Mortelmans (Grond). « Nous exploitons le côté ‘Gotham City’ de Bruxelles. »

GOTHAM IN BRUSSELS EN/ Will we still feel safe wandering down Kreupelenstraat/Rue des Boiteux? The brutalist bank building that lends character to the medieval street is said to be the headquarters of Saviours, clones of Death who casually walk among us and touch you when your last hour has arrived. Or at least that is what we see in Alter Ego. It is no coincidence that Streamz’s new series has been directed by two Brussels natives: Frederike Migom (Binti) and Mathieu Mortelmans (Grond). “We exploit the Gotham City-ness of Brussels.” 35

The best in art & literature

FR/ Si le monde était juste, toutes les bibliothèques crouleraient sous le poids des diamants bruts du Frémok. Hélas, le monde est ce qu’il est. Heureusement, l’exquise maison d’édition bruxelloise est aussi ce qu’elle est : une créatrice intrépide de BD révolutionnaires. Dernière preuve en date : La véritable histoire de Saint-Nicolas, fruit d’une contamination créative qui nous avait régalés du grandiose Vivre à FranDisco. Thierry Van Hasselt fait de cette version du saint, propulsé dans le monde par Marcel Schmitz, résident de La « S » Grand Atelier, une vraie claque. Un saint en actes, plutôt que le flexijobber qui entretient notre consommation. Un homme parmi les hommes qui se prennent pour des dieux, fauchent les enfants et enfoncent les exclus toujours plus dans la misère. Le Saint-Nicolas qui sera célébré le 6 décembre à la librairie TuliTu – et en janvier à Angoulême ! – est un mythe, une métamorphose, une force transformatrice qu’il faut accueillir le coeur plein et le poing levé. (KS) LA VÉRITABLE HISTOIRE DE SAINT-NICOLAS

Sainte indignation

6/12, 18.00, TuliTu, www.tulitu.eu

Tussen taal en thuis

Les cases de l’Art nouveau

Let’s dance

FR/ Dans le somptueux écrin des anciens magasins Waucquez du génial Victor Horta, le centre de la BD respire l’Art nouveau. Avec cette exposition, c’est dans les planches et les dessins des auteurs et autrices du neuvième art que des parallèles et des courbes se dessinent avec cet art de l’efflorescence. Du précurseur Winsor McCay à l’inventivité graphique de François Schuiten, la ligne est continue. (GB)

EN/ Universal tongue, besides being an exhilarating video installation with dance clips from all over the world, is also Anouk Kruithof’s way of exploring the one language that connects us all. (KS)

9ÈME ART NOUVEAU. 1/12 > 31/3, Musée de la BD, www.cbbd.be

NL/ Tĳdens de Frankfurter Buchmesse zou de Palestĳnse Adania Shibli de LiBeraturpreis ontvangen. Zou, want door de aanval van Hamas op Israël werd de ceremonie ingeslikt. Literaire stemmen wereldwijd veroordeelden het muilkorven. Het boek waaraan Shibli de prijs te danken had, Een klein detail, spint uit één datum – 13 augustus 1949 – twee uiterst beklemmende verhalen: dat van de verkrachting van en moord op een bedoeïenenvrouw door

ANOUK KRUITHOF: UNIVERSAL TONGUE. 14 > 17/12, La Mercerie, Instagram: @mercerie.bxl

Israëlische soldaten in de Negev-woestijn, en dat van een Palestijnse vrouw die 25 jaar later geboren wordt en die gruweldaad gaat onderzoeken in een land dat onherkenbaar het hare is. In Bozar komt Adania Shibli samen met de Egyptische dichter Iman Mersal spreken over de voor hen vertroebelde relatie tussen taal en thuis. (KS) MEET THE WRITER: IMAN MERSAL & ADANIA SHIBLI. 7/12, 19.30, Bozar, www.bozar.be

December & January

Coup de cœur Heleen Rodiers is art director

Wake up!

S Artistes à suivre FR/ Créé en 2005, le concours ArtContest soutient et récompense des jeunes artistes belges ou résidant en Belgique dont le travail résonne avec la société d’aujourd’hui. Parmi les dix artistes retenus cette année, on verra les subtiles rencontres de la peinture et du textile de Hannah De Corte, les installations-performances des faux jumeaux Robbert&Frank Frank&Robbert, l’art conceptuel imprégné de philosophie chinoise de Yue Yuan ou les dénonciations incisives que Juliette Vanwaterloo combine avec un travail artisanal presque désuet. (GB) ART CONTEST 2023. 16/12 > 4/2, Botanique, www.botanique.be

hould that dyke be made higher or should it be demolished? Persistent rain has been giving rise to both flooding and a debate in the Westhoek. Having drained wetlands and straightened rivers, humans have certainly had a hand in this. On the other side of the world, in the Amazon rainforest, an even greater man-made ecological drama is unfolding. Irish artist Richard Mosse (1980) tests the limits of documentary photography to denounce the catastrophic consequences of rainforest logging. To visualise the scope of the disaster, Mosse uses an overwhelming array of photographic techniques: black-and-white and colour

infra-red film accentuate the deforestation, anamorphic lenses underline the size of the deforested areas. Over many years, Mosse and his team extensively documented environmental crimes from massive arson and illegal logging, to wildcat gold mining and theft of indigenous lands, to the extermination of animal species. Taken as a whole, this is causing a total breakdown of the ecological system in the Amazon Basin. The research results in an immersive, 74-minute haunting film. Broken Spectre shifts between a manifold of ecological narratives. Mosse’s magnum opus is a thud of a wake-up call. OUR IMPACT ON ECOSYSTEMS. RICHARD MOSSE & ALEXANDRA DAISY GINSBERG. 1/12 > 21/1, Bozar, www.bozar.be

Balance ton quoi EN/ In Women Talking, Canadian Miriam Toews tells the haunting, fact-based story of a Mennonite community like the one in which she grew up. Sarah Polley turned her book about eight Mennonite women who take their fate into their own hands after a series of rapes into an Oscar-nominated film. Toews’ newest novel, Fight Night, continues that momentum by focusing on the (survival) struggles of three generations of women. (KS) MEET THE AUTHOR: MIRIAM TOEWS. 1/12, 20.00, Passa Porta, www.passaporta.be

Herontdekking

Applaus voor de antiheld

NL/ Met Dochter van de dekolonisatie stelde Nadia Nsayi haar familiegeschiedenis te boek. In het zopas verschenen Congolina verbindt de politicologe en schrijfster haar eigen levenswandel met die van Nele Marian, misschien wel de eerste Afro-Belgische dichteres, die in de jaren 1930 al koloniaal onrecht aanklaagde. (KS)

NL/ 22 jaar geleden boorde Pieter De Poortere een goudmijn aan met Boerke, zijn besnorde, ietwat onbehouwen, maar wereldwijd herkenbare pechvogel. In december dropt de Gentse stripmaker en (intussen ook) voorzitter van het Belgisch Stripcentrum de in klare lijnen gehulde antiheld van de strip in Galerie Champaka. Tenminste, als er geen worstcasescenario roet in het eten gooit. (KS)

NADIA NSAYI: CONGOLINA. 8/12, 19.30, Pépite Blues, Facebook: Pépite Blues

PIETER DE POORTERE: ZWARTE HUMOR IN KLARE LIJN. 7 > 30/12, Galerie Champaka, www.galeriechampaka.com

‘Uit het bricoleren ontstaan de mooiste en grappigste dingen’ A LL ES UI T DE K A S T

NL/ Met hun films trekken de Brusselse Dominique Abel en Fiona Gordon je binnen in hun hoogsteigen universum. Noem hun nieuwe komedie L’étoile filante gerust een van binnenuit gesaboteerde polar met het karakter van een film noir, met veel kleur. Ook hun dagelijkse leven wordt gekleurd door een vleugje poëzie en een flinke brok absurdisme. Tekst Tom Peeters Foto’s Saskia Vanderstichele

Brussel is al veertig jaar de thuis van Dominique Abel en Fiona Gordon, maar het was wachten op hun nieuwe, vijfde langspeelfilm, L’étoile filante, voor ze zouden draaien in de hoofdstad. Je ziet de cast rennen op de kaaien én in hun slaap, in heerlijk nostalgische automodellen door de tunnels manoeuvreren, maar ook mijmeren op de begraafplaats van Dieweg. “We krijgen vaak te horen: maar dat kan toch niet, waarom doen jullie dat?” zegt Abel in het Anderlechtse rijhuis waar de creatieve tandem sinds 1989 woont. “Dat komt natuurlijk door de dominantie van de naturalistische en psychologische stijl in de cinema. In de schilderkunst hoor je zoiets nooit, terwijl er toch veel meer is dan figuratief, naturalistisch werk.” Het lijkt inderdaad de wereld 38

op zijn kop: als in het echte leven de realiteit de fictie overtreft, hebben mensen in fictie blijkbaar nood aan realiteitszin. “De meeste regisseurs willen de wereld in beeld brengen zoals ze is,” zegt Gordon. “Wij zijn wat naïever en surrealistischer, zetten liever een bril op die alles wat vervormt en komen dan af met iets wat meer lijkt op een fabel. Maar door afstand te nemen en humor toe te voegen, vatten we de wereld soms beter dan door er frontaal in te blijven staan.”

TENNISBAL “Nu kent iedereen Pilates, maar vroeger was er de Feldenkrais-methode,” vertelt Fiona Gordon wanneer we op verkenning gaan door de spullen die hun dagelijkse leven bewonen. “We maakten kennis met die gymnastiekmethode tijdens onze opleiding in Parijs en kregen ze aangeleerd door de Franse fysiotherapeute Thérèse Bertherat, die tennisballen gebruikte om mensen te helpen ontspannen. Als je een bal in de plooien van je rug beweegt, treden je spieren vanzelf in werking.” “We masseren er elke dag onze voeten mee,” pikt Dominique Abel in. “Kijk. (Trekt zijn sokken uit, wrijft met het onderste van zijn voet tegen de tennisbal, van tenen tot hiel en terug) Als je dit twee minuten per dag doet, verandert alles.” (Lacht) “Het is niet zozeer de oefening zelf die belangrijk is, maar wat ze met je doet,” gaat Gordon voort. Ze maakt je veel alerter. Onze cinema is een constante zoektocht naar nieuwe bewegingen. Dit keer deden we een beroep op de Japanse danseres Kaori Ito, die binnenkort ook in een voorstelling van Alain Platel staat. Haar knowhow hielp ons om nieuwe manieren te vinden om de charme van onze imperfecties uit te drukken.”

CLOWN “Toen ik twaalf was, heeft mijn moeder deze wat rare clown voor me gemaakt,” vertelt Fiona Gordon. “Hij ziet er niet echt uit als een kindervriend en jaagt eerder schrik aan. Maar net als bij

mij steken zijn twee voorste snijtanden wat naar buiten, en daarom identificeerde ik me met hem.” (Lacht) “Mij doet hij denken aan de geniale clowns van Sint-Petersburg, die in de jaren 1980 hun totaalspektakel naar West-Europa brachten,” zegt Abel. “We waren die opvallende pruiken en maximalistische aanpak hier toen niet meer gewoon, en hadden de clown richting theater afgevoerd.” “Maar wij voelden ons meteen aangesproken door hun uitbundige karakters, die vol levensvreugde zaten of al het leed van de wereld leken te torsen,” vertelt Gordon. Abel: “In onze voorstellingen en films creëren de clowns zacht hun eigen universum. Ze speelden mee in de stille films die me als kind elke zaterdag en woensdagnamiddag aan het lachen brachten. Natuurlijk is ons cinematografische kader breder, maar de clown raakt ons nog steeds.” “Als kind wilde ik actrice of model worden, maar ik was gewoon een veel betere clown,” benadrukt Gordon. “Zelfs als ik dacht iets ernstigs te doen, bracht ik mensen aan het lachen. Als volwassene heb ik me verzoend met de weg die overeenstemt met wie ik was. Maar pas op, als wij zoals in L’étoile filante een misdaadverhaal brengen, is dat geen parodie op een misdaadverhaal. Spotten kan bevredigend zijn, maar het is niet onze manier. Wij wekken liever mededogen en empathie op.” “Clowns schrijven ook altijd over zichzelf,” vervolgt Abel. “Ze hebben net als wij geen scenarist nodig.” “Kijk naar wat er met Mr. Bean gebeurd is toen hij in films ging spelen,” reageert Gordon. “Vanaf het moment dat er andere scenaristen bijkwamen, bleef er alleen een korst over en verloor de film zijn clown. Trouw blijven aan wie we zelf zijn, is essentieel. Iemand als Tati is, nadat hij bekend werd, ook veranderd. Geef mij maar de meer clowneske personages uit zijn vroege films, zoals Monsieur Hulot of François le facteur.”

“We maken graag dingen zonder het elektriciteitsnet te gebruiken. Vandaar die ouderwetse koffiemolen en passe-vite.”

“Met deze tennisbal masseren we onze voeten. Als je dat twee minuten per dag doet, verandert alles.”

Dit is een “Om echt te aarden, fotobijschrift op gebruiken al jaren wittewe alinealijn. deze zeep uit Aleppo.”

Alles uit de kast

Dominique Abel & Fiona Gordon

WIE ZIJN ABEL & GORDON? — Dominique Abel (uit het Waalse Thuin) en Fiona Gordon (die opgroeide in Australië en Canada) ontmoetten elkaar in 1980 tijdens hun studies in Parijs. In 1982 kwamen ze in Brussel wonen, waar ze in 1987 professioneel een duo vormden en productiemaatschappij Courage Mon Amour oprichtten — Na comedyshows en drie kortfilms was L’iceberg (2005) hun eerste langspeler. Rumba (2008), La fée (2011) en Paris pieds nus (2016, Magritte voor beste film) volgden. L’étoile filante is de eerste film die ze bijna volledig in Brussel draaiden

In het universum van Abel & Gordon: het deken met Schotse ruit dat Fiona Gordon al als baby had, en de clown die haar moeder voor haar maakte toen ze twaalf was.

PASSE-VITE

TARTAN

“Ik maak graag dingen zonder het elektriciteitsnet te gebruiken,” vertelt Gordon. “Daarom hebben we een ouderwetse koffiemolen in huis en ook deze passe-vite. Dat artisanale sluit aan bij wie we zijn als persoon én als regisseur. Uit het bricoleren ontstaan de mooiste en grappigste dingen.” “Onze films kan je niet alleen achter je computer schrijven,” vertelt Abel. “We pingpongen voortdurend met onze personages op de repetitievloer. Tijdens het spelen ontdekken we wat fysiek potentieel heeft. Onze lichamen zijn nu eenmaal intelligenter dan onze hersenen.” Gordon: “Ook het beperkte budget noopt ons tot bricoleren. Voor de betoging in de film hadden we bijvoorbeeld maar de toelating voor 30 personen, maar ook dat schept mogelijkheden.” “De cybernetische arm van een van de acteurs hebben we bewust krakkemikkig met twee elektrische draadjes aan elkaar gehangen,” vertelt Abel. “Dat zag er gewoon veel grappiger uit dan een hypermodern model.” “Ook om de bevingen te creëren in het café, waar de film zich grotendeels afspeelt, gebruikten we geen hoogtechnologisch materiaal,” zegt Gordon. “Er zat gewoon iemand van de crew verstopt achter elk meubelstuk. Samen leken ze wel een symfonieorkest. Vooraf klinkt zoiets naïef, maar het was reuze-efficiënt.”

“Dit deken met Schotse ruit had ik al als baby en is zowat het enige object uit mijn jeugd dat ik intussen niet verloren ben,” vertelt Gordon. “Het herinnert me vooral aan mijn roots, of beter het gebrek eraan. Dominique komt uit Thuin en is geworteld in België. Mijn ouders waren afkomstig uit Schotland en Wales, maar ik ben geboren in Australië, waar we vijf keer verhuisd zijn voor we naar Canada trokken. Voor het ontbreken van die vaste grond heb ik me een jaar gegeneerd. Dat was toen ik hoorde dat theaterlegende Dario Fo, die ik enorm bewonder, zei dat je als kunstenaar wortels moest hebben. Later trok ik me daar niets meer van aan.” “Zeker in de Amerikaanse cinema zijn je thuis en je familie alles,” zegt Abel, “maar aan dergelijke absolutistische regels hebben we altijd lak gehad.”

ZEEP VAN ALEPPO “Om echt te aarden, gebruik ik al jaren deze zeep uit Aleppo,” lacht Abel. “Er is olijf- en laurierolie in verwerkt. We wassen ons er elke dag mee.” Abel: “Het is een basiszeep die de gezondheid van de huid bevordert. We zijn ook dol op de geur. Tubes proberen we sowieso te vermijden. Het raakte ons dat de oorlog in Syrië ook deze artisanale industrie getroffen heeft.” L’étoile filante komt op 20/12 in de zalen

— Geïnspireerd door de grootmeesters van de stille film, de film noir, Laurel & Hardy, Jacques Tati en Aki Kaurismäki pendelt hun universum tussen absurdisme en poëzie

À LA MAISON CHEZ ABEL & GORDON FR/ Cela fait quarante ans que Bruxelles est le domicile du couple au théâtre et au cinéma Dominique Abel et Fiona Gordon, mais il a fallu attendre leur cinquième long-métrage, poétique et absurde, L’étoile filante, pour les voir en action à Bruxelles. Dans la maison que le tandem créatif occupe depuis 1989, nous nous immergeons dans les objets colorés de leur vie quotidienne : du savon d’Alep, un clown, un passe-vite, une couverture à motif écossais et une balle de tennis.

AT HOME WITH ABEL & GORDON EN/ For forty years, theatre and film couple Dominique Abel and Fiona Gordon have called Brussels home, but it has taken them until their new, fifth feature-length film, the poetically-absurd L’étoile filante, to film in the capital. In the Anderlecht row house where the creative duo has lived since 1989, we delve into the colourful items that populate their daily lives, such as soap from Aleppo, a clown, a passe-vite, a blanket with a Scottish tartan, and a tennis ball.

SAT 16 DEC Pitcho plays ‘Regarde Comment!’

SOON AT AB DECEMBER FRI 08 DEC

Coelho SUN 10 DEC

Lil Yachty WED 13 DEC 23

Masta Ace & Marco Polo SAT 16 DEC

Pitcho plays ‘Regarde Comment!’ WED 20 DEC

The Opposites JANUARY FRI 19 JAN

Nayra

FEBRUARY THU 1 FEB

Martha Da’ro SAT 03 FEB

Kiefer

WED 07 FEB

Swing

SUN 11 FEB

IAMDDB

WED 13 DEC 23 Masta Ace & Marco Polo

MARCH TUE 19 MAR

Baloji presents ‘AUGURE’ FRI 29 MAR

SOLD OUT

Roméo Elvis MARCH THU 18 APR

Cymande FRI 26 APR

M Huncho FRI 26 APR

Zap Mama

en s e l l i fam s e l l i n e m fa 6 spectacles destinés à toutes les générations

SAT 27 APR

Akua Naru

SAT 27 APR Akua Naru

varia.be Info & tickets abconcerts.be

The best in cinema

Idyll in Auschwitz

EN/ Not to talk down the excellent Anatomie d’une chute, but it is incomprehensible that that film won the Golden Palm rather than the exceptional The Zone of Interest. Director Jonathan Glazer (Birth, Under the Skin, Radiohead’s “Street Spirit”) based his film on a novel by Martin Amis. He masterfully portrays the banal life of the family of Rudolf Höss, commander of the Auschwitz-Birkenau concentration camp. The family moves into a villa right next to the camp. The four children play games in the shadow of the ovens. A summer picnic completes the idyll.

Waar is Willy? NL/ Hoe verging het mafketel-uitvinder Willy Wonka voor hij Sjakie en co uitnodigde in zijn fabelachtige chocoladefabriek? Je komt het te weten in deze prequel van de Roald Dahl-klassieker Sjakie en de chocoladefabriek. Timothée Chalamet wervelt als Willy Wonka. Regisseur Paul King bewees met twee Paddington-films dat hij Brits erfgoed kan laten sprankelen. (NR) WONKA. UK, US, dir.: Paul King, act.: Timothée Chalamet, Olivia Colman, Hugh Grant, release: 13/12

Yet in the background, there is the occasional black plumes of smoke from the ovens. Icy cries also bear witness to the unfathomable horror. None of the Höss family take notice. Mother Hedwig (a phenomenal Sandra Hüller) does not even want to leave her paradisical Auschwitz. The sophisticated aesthetics and Mica Levi’s throbbing soundtrack help make it impossible to get this Holocaust film out of your head. (NR)

Opgaan in het hier-en-nu NL/ Vergeet Barbie en Spider-Man, een Brusselse bouwvakker is dé held die deze overprikkelde tĳd nodig heeft. Vlak voor hij naar zijn thuisland Roemenië afreist, maakt Stefan soep met de restjes uit de koelkast. Die deelt hij uit aan vrienden en kennissen. Op een van zijn wandelingen door feeëriek Brussels natuurgebied ontmoet hij een jongedame met Chinese roots die voor een doctoraat mossen bestudeert. Ook Shuxiu is de rust en zachtaardigheid zelve, ook zij lijkt de gave te bezitten om helemaal op te gaan in het hier-en-nu, én ze heeft

oog voor de wonderen van het bijna-onzichtbare. Kunnen Stefan en Shuxiu elkaars eenzaamheid opheffen? Here heeft het antwoord op die vraag niet eens nodig. De Brusselse regisseur Bas Devos volgt zijn onvolprezen stadsnocturne Ghost tropic op met een niet minder mooi, meditatief en diepmenselijk kleinood. Het geduld van de kijker wordt rijkelijk beloond met innerlijke rust, schoonheid en zachtheid. Geen yogasessie doet beter dan Here. (NR) HERE . BE, dir.: Bas Devos, act.: Stefan Gota, Liyo Gong, release: 17/1

THE ZONE OF INTEREST. UK, dir.: Jonathan Glazer, act.: Sandra Hüller, Christian Friedel, release: 31/1

Wish upon a star EN/ A Star Is Born, his directorial debut starring himself and Lady Gaga, received eight Oscar nominations. No wonder Bradley Cooper was then given the means to realise an old dream: a film about Leonard Bernstein, the American who composed West Side Story. Once again, Cooper gave the lead role to himself, focusing on Bernstein’s special relationship with his wife Felicia Montealegre. (NR) MAESTRO. US, dir.: Bradley Cooper, act.: Bradley Cooper, Carey Mulligan, release: 6/12

December & January

Coup de cœur Sophie Soukias

écrit sur le cinéma, la photographie et les arts de la scène

Le plus beau des patchworks

Het perverse zwĳgen NL/ Het doodzwijgen van ernstige problemen is een veel voorkomende strategie. De prijs die families er soms voor betalen is loodzwaar. Joachim Lafosse bestudeert het in zijn tiende film. Het Festival van Rome kroonde de Brusselaar achter ijzersterke drama’s als À perdre la raison, L’économie du couple en Les intranquilles tot beste regisseur. (NR) UN SILENCE. BE, FR, dir.: Joachim Lafosse, act.: Emmanuelle Devos, Daniel Auteuil, release: 24/1

Marée méditerranéenne FR/ Vous pouvez attendre que les cinémas projettent des films forts comme Io Capitano, le drame migratoire de Matteo Garrone (Dogman, Gomorra), primé à Venise, ou encore Rapito, un film d’époque substantiel de Marco Bellocchio sur l’antisémitisme dans l’église italienne. Ou encore Amal de Jawad Rhalib, avec Lubna Azabal dans le rôle d’une enseignante qui se bat pour la littérature et la liberté d’expression dans une école bruxelloise. Mais vous pouvez aussi les voir dès maintenant dans le cadre d’un festival qui fait de la convivialité et de l’engagement ses priorités : le Cinemamed. (NR)

l faut patienter jusqu’à la fin janvier pour découvrir les perles cinématographiques du festival En ville! piloté par Le P’tit Ciné, gardien bruxellois du documentaire d’auteur. Mais l’attente en vaut la peine. Surtout quand on sait que le film Bye Bye Tibériade de l’actrice et réalisatrice franco-algérienne Lina Soualem (Leur Algérie) figure à l’affiche de l’édition 2024. Pour ceux et celles qui ne le savent pas (ce qui était mon cas, je l’avoue), Lina Soualem est la fille de l’actrice Hiam Abbass, icône du septième art, sollicitée par les grands noms du cinéma français, arabe et anglo-saxon. Du cinéma belge aussi puisqu’elle campe le rôle principal dans Insyriated de Philippe Van Leeuw. Les fans reconnaîtront en elle l’indétrônable mère de Ramy dans la série américaine éponyme. Mais lorsqu’elle filme sa mère, Lina Soualem ne cherche pas à énumérer son palmarès. Plutôt

à mesurer d’où elle vient, en ce compris la distance parcourue. Née en 1960 dans une famille palestinienne meurtrie par l’exode forcé, Hiam Abbass choisit volontairement, vers ses 20 ans, de quitter son village de Galilée (conquis par l’armée israélienne en 1948) pour poursuivre ses rêves d’actrice internationale. Laissant derrière elle sa grand-mère, sa mère et ses sept soeurs. Hantée par l’histoire des femmes de sa famille, Lina Soualem se confronte à chacune d’elles par un assemblage poétique d’images propres, de documents d’archives et de films de famille. Prolongeant par son geste cinématographique l’héritage et la mémoire de sa lignée, recousant les déchirures. BYE BYE TIBÉRIADE. FR, dir.: Lina Soualem, à voir lors du festival En Ville!, 29/1 > 4/2, www. festivalenville.be

CINEMAMED. 1 > 8/12, divers lieux, www.cinemamed.be

Reine du King

Drama queens

FR/ Cela peut paraître agréable d’être chantée par Elvis Presley et de partager sa vie avec lui. Mais Priscilla a découvert qu’être mariée au King n’était pas un conte de fées. Ne vous attendez pas à un biopic classique ou à un mélodrame pesant. Sofia Coppola fait son film à sa façon. Chez la réalisatrice de The Virgin Suicides et Marie-Antoinette, ce sont le style, l’ambiance et l’émotion qui priment. (NR)

EN/ As beautiful and romantic as Carol was, as vile, campy, ambiguous, and funny is Todd Haynes’ new melodrama: May December. In preparation for a film, an over-ambitious Hollywood actress invades the life of a celebrity who ended up in jail after she began a relationship with a fledgling teenager. Natalie Portman and Julianne Moore play their hearts out. (NR)

PRISCILLA. US, dir.: Sofia Coppola, act.: Cailee Spaeny, Jacob Elordi, sortie: 3/1

MAY DECEMBER. US, dir.: Todd Haynes, act.: Julianne Moore, Natalie Portman, Charles Melton, release: 24/1

Eat & Drink

melted cheese EN/ What is the best ally when the rain and the cold conspire against you? Melted cheese, of course… in all its forms. Here is a small selection of places you must try. Text Michel Verlinden Photo Saskia Vanderstichele

Roots raclette You don’t mess about with raclette. It is time to do away with the famous “raclette party” unless it is between just two people. Why? Because the most important thing is not to burn the cheese. If heated at too high a temperature, which happens when you use electrical appliances on which the heating elements are too close to the dishes, the slices start to bubble. A bad trip! It causes the proteins to separate – it is chemistry – and the cheese is left swimming in fat. These electrical appliances, which appeared in the 1970s during the boom in electrical household goods, fly in the face of tradition for the sake of marketing. Real raclette is “raclée” (scraped off), as the name suggests, prepared using a device that heats a quarter or half-wheel of cheese. Each person gets their turn to eat, while chatting; it is convivial and allows them to eat slowly, which incidentally, aids with better digestion. On that note, we cannot recommend natural raclette cheese enough, whether it comes from the Valais (AOC) or the Savoie (IGP). As for cold meats, they are optional because they add extra fat or, in the case of the viande des Grisons 44

(air-dried meat), an unnecessary dose of salt. So, what else do you eat with it? In addition to potatoes with firm flesh, anything that can add some freshness, in other words salad and pickles. Is there an establishment in Brussels that practises that orthodox approach? Although it is often overlooked, there is one: Moeder Lambic Original. Aside from the fact that the setting, with its arched ceiling and solid wooden furniture, has the feel of a Swiss chalet, the place gets everything right, from the cheese they serve, a slice from a wheel of IGP Savoie raclette with the rind removed, to the salad generously drizzled with a sharp vinaigrette. The experience requires someone to devote themselves to managing the

melting of the cheese, but it is well worth the effort and, what’s more, it is inclusively priced given the quality of the ingredients (€25). The only departure from the purist approach is the excellent platter of salted meats (€14.50), which includes white ham from Segers. And the wine is perfect: the “Granite de Dambach-la-Ville” (€30), a 2020 Riesling from Alsace made by Florian and Mathilde Beck-Hartweg.

••••

MOEDER LAMBIC ORIGINAL rue de Savoiestraat 68, Sint-Gillis/Saint-Gilles, 02-544.16.99, www.moederlambic.com, ma/lu/Mo > do/je/Th 16 > 0.00, vr/ve/Fr & za/sa/Sa 16 > 1.00, zo/di/Su 16 > 23.00

Five sanctuaries for those crazy about cheese

The great Jacques Jacques le Fromager presents a highly convivial formula based on five quarter-wheels – a cheese shop above all, this place offers a selection that includes 29 varieties: foin, fenugreek, Swiss, etc. It is self-service: you heat the cheese yourself (€29 per person, as much as you want). An added bonus: there are excellent cold meats from Umbria and Italian natural wines.

••••

JACQUES LE FROMAGER Bondgenotenstraat 323 rue des Alliés, Vorst/Forest, 0486-18.07.39, jacqueslefromager.be, on wo/me/We during the season, only by reservation: info@jacqueslefromager.be

3 3

Shepherd’s delight This shop, well known to cheese-lovers, has a seasonal “raclette bar” (€30 per person). A few tables at the back of the shop seat about twenty people. Depending on the number of customers, it is either a raclette party (20 varieties) or traditional raclette. What’s more, you can accompany your meal with different Gueuze beers by Cantillon.

••••

LE PLATEAU DU BERGER chaussée de Waterloosesteenweg 589, Elsene/Ixelles, 02-345.34.30, www.plateauduberger.be, on do/je/Th evenings, by reservation only

Fruity

The unmissable cheese shop in the city centre, La Fruitière has carved out a first-rate reputation with its melted cheeses (half Vacherin, half Gruyère AOP), baked Mont d’Or, and croque-monsieurs that vary depending on the season, such as the bestseller that combines pain de mie supplied by La Boule, Comté, and smoked cooked ham from the Jura.

••••

LA FRUITIÈRE Kolenmarkt 99-103 rue du Marché au Charbon, Brussel/Bruxelles, 02-503.33.52, lafruitiere.brussels, di/ma/Tu > za/sa/Sa 11 > 19.00

Grilled Launched by Joséphine Bonnigal and Valentine Stouffs, this “toastery” does an exceptional grilled cheese, the US version of the croque-monsieur. They combine artisanal bread and cheeses in mouthwatering creations (tarragon chicken, bolognese, mushrooms, etc.) that you can drench with a little glass of gravy, just like at home.

••••

JACQ’S rue Defacqzstraat 24, Brussel/Bruxelles, www.jacqstoastery.com, ma/lu/Mo > vr/ve/Fr 8 > 16.00, za/sa/Sa 10 > 17.00, zo/di/Su 10 > 16.00

Street Life

Photographer Agneskena scours the streets of Brussels for fashion kings and queens

Amrita Khan (27) I evolve a lot and so does my style, but I feel like it has always been playful. I love mix and matching different textures and wearing upcycled items. I get inspired by some of my favourite music artists that found a way to translate their personality into their style, like Joy Crookes or Rosalía. My wardrobe is a blend of new and second-hand. I like to look for specific and unique items on Vinted or ASOS Marketplace, but I also fall victim to fast fashion – I blame it on my impatience. (Laughs) I think the most important thing about personal style and fashion is creative freedom. Don’t be afraid to mix random items and see what comes out of it. Combinations that don’t seem obvious can turn out to be fire fits! You’re the one that decides if it’s a look.

1/1 advertentie aflopend

Enjoy unlimited cinema in Brussels and Wallonia from 18€ per month with your Cineville Pass Scan the QR-code or visit www.cinevillepass.be