DZIADKU, OPOWIEDZ O SOBIE
Od Dla Data
ELMA VAN VLIET
DZIADKU, OPOWIEDZ O SOBIE
Dla ciebie, dziadku
przełożyła Anna Mitrzyk
Do wszystkich wnuków, które dostaną wypełnioną książkę: Przyjemnej lektury opowieści twojego dziadka. Mam nadzieję, że będzie to prawdziwie odkrywcza podróż. Dowiesz się o dziadku, o jego przeszłości i teraźniejszości, i o wielu innych sprawach.
Kochany dziadku, w 2004 roku ukazała się książka Mamo, opowiedz o sobie. Na jej pomysł wpadłam w czasie choroby mojej mamy. Zrozumiałam wtedy, jak wiele pytań chciałabym jej jeszcze zadać. O to, jaka dawniej była, lecz także o jej duże i małe życiowe marzenia. Książka Mamo, opowiedz o sobie zapoczątkowała lawinę wspomnień: zabawnych, pięknych, a także wzruszających. Pojawiły się prośby o podobne książki dla babć i dziadków. Aby stworzyć tę książkę, rozmawiałam dużo z dziadkami i wnukami. Uświadomiłam sobie, jak bardzo świat się zmienia oraz że rozmowa z dziadkiem to właściwie podróż w czasie. Jako dziadek znasz dużą część rodziny i prawdopodobnie będziesz w stanie opowiedzieć jej historię. Otrzymujesz tę książkę, aby twoja historia zachowała się dla ludzi, dla których jesteś wyjątkowy. Życzę ci zatem wiele radości przy odpowiadaniu na pytania. Mam nadzieję, że w trakcie pisania przypomną ci się piękne chwile z życia oraz że skłoni cię to do rozmów o przyjemnych drobnostkach, ale także o trudnych i ważnych sprawach. Marzy mi się, aby wszyscy dziadkowie wypełnili tę książkę i w ten sposób pozostawili swym wnukom coś wartościowego. Coś trwałego. Na zawsze. Zazwyczaj prezentów się nie oddaje. Ten jest jednak wyjątkiem od reguły. Chodzi o to, aby oddać wypełnioną książkę temu, kto ci ją podarował.
Z serdecznością Elma van Vliet
O DZIECIŃSTWIE I D O R A S TA N I U O DZIECIŃSTWIE
10
O TWOICH RODZICACH I DZIADKACH
22
O WASZEJ RODZINIE
36
O D O R A S TA N I U
56
O MIŁOŚCI I BYCIU DZIADKIEM O MIŁOŚCI
78
O BYCIU DZIADKIEM
90
O CZASIE WOLNYM I PRZYJEMNOŚCIACH O H O B B Y, P O D R Ó Ż A C H I CZASIE WOLNYM
100
O TYM, KIM DZISIAJ JESTEŚ O WSPOMNIENIACH
114
O MYŚLACH, ŻYCZENIACH I MARZENIACH
128
O NAS OPOWIEDZ COŚ O MNIE
146
1|&<+'%+ĝ569+' + | & 1 4 # 5 6# 0 + 7
11
O D ZIECIŃSTWI E Kiedy się urodziłeś? W domu czy w szpitalu?
Jakie jest twoje pełne imię i nazwisko?
Wiesz, dlaczego rodzice cię tak nazwali?
Miałeś lub masz jakiś pseudonim?
12
Jakim byłeś dzieckiem?
Byłeś nieśmiały czy raczej otwarty?
Miałeś ulubionego bohatera, którego naśladowałeś?
13
O D ZIECIŃSTWI E Jakie masz wspomnienia z dzieciństwa?
Czy są to przyjemne wspomnienia?
Kto lub co było wtedy dla ciebie ważne?
Miałeś, na przykład, ulubionego pluszaka, którego wszędzie ze sobą zabierałeś?
14
Czy byłeś chorowitym dzieckiem?
Czy leżałeś kiedyś w szpitalu?
Miałeś ulubioną zabawkę? Jaką?
15
O D ZIECIŃSTWI E W jakie gry lubiłeś się bawić? Czy są to gry, które znamy do dziś?
Z kim się najchętniej bawiłeś?
Wolałeś się bawić w domu czy na podwórku?
16
Co robiliście wieczorami i w niedziele?
Co robiliście podczas wakacji?
17
O D ZIECIŃSTWI E Jakie książki czytałeś w dzieciństwie?
Czy w domu sporo czytano?
Jakie piosenki śpiewałeś w dzieciństwie? Jak się ich nauczyłeś?
18
NIE SZUMCIE, WIERZBY, NAM W czasie wojny powstawało wiele piosenek i pieśni, które miały podtrzymywać na duchu nie tylko żołnierzy, ale i cywilów. Niektóre utwory były poważne, patriotyczne, inne zabawne lub satyryczne. Po wojnie pieśni wojskowe były bardzo popularne. Śpiewano je wieczorami w domach, wspominając bliskich, którzy zginęli w czasie wojny – bo w prawie każdej rodzinie był ktoś, kto wojny nie przeżył. Pieśni wojenne były często pierwszymi, oprócz piosenek ludowych, których uczyły się dzieci dorastające w latach powojennych. Bardzo popularna była pieśń Czerwone maki na Monte Cassino. Tekst powstał nocą z 17 na 18 maja 1944 roku, w czasie natarcia 2. Korpusu Polskiego na klasztor na Monte Cassino we Włoszech. Była to długotrwała, wyniszczająca i krwawa walka, jedna z najważniejszych bitew II wojny światowej. Tekst nawiązuje do maków, które rozkwitały na rozoranych pociskami wzgórzach. Inną popularną piosenką była Kołysanka leśna, znana także pod tytułem Dziś do ciebie przyjść nie mogę. Powstała najprawdopodobniej na przełomie 1942 i 1943 roku dla członków ruchu oporu. Nie wiadomo, kto jest autorem tekstu i melodii, choć przypuszcza się, że mogli to być żołnierz AK Stanisław Magierski i Krystyna Krahelska, poetka i harcerka, uczestniczka powstania warszawskiego. Krystyna Krahelska jest też autorką najbardziej znanej wojennej piosenki, Hej, chłopcy, bagnet na broń. Krahelska, która zresztą przed wojną pozowała do pomnika warszawskiej Syreny, pierwszy raz zaśpiewała ten utwór w lutym 1943 roku, w konspiracyjnym mieszkaniu na warszawskim Żoliborzu, w czasie spotkania zaangażowanych w ruch oporu harcerzy. Utwór był skomponowany dla żołnierzy batalionu Baszta. Oka to wojskowa piosenka, która powstała latem 1943 roku w Sielcach nad Oką w obozie 1. Dywizji Kościuszkowców. Słowa napisał Leon Pasternak, poeta. Po wojnie Oka była bardzo często wykonywana na festiwalach i uroczystościach szkolnych, wykorzystano ją również w serialu Czterej pancerni i pies. Z czasów wojny pochodzi też pieśń Rozszumiały się wierzby płaczące, co ciekawe, w pierwszej wersji tekstu była to piosenka o brzozach. Warszawskie dzieci to piosenka, która powstała w lipcu 1944 roku i stała się bardzo popularna w czasie powstania warszawskiego. Fragment tekstu tej pieśni umieszczono na pomniku Małego Powstańca w Warszawie. Utworem starszym, bo pochodzącym z czasów I wojny światowej, ale chętnie śpiewanym, był O mój rozmarynie. 19
Powojenny śpiewnik O mój rozmarynie O mój rozmarynie, rozwijaj się. O mój rozmarynie rozwijaj się. Pójdę do dziewczyny, pójdę do jedynej Zapytam się. (2x) A jak mi odpowie: nie kocham cię, A jak mi odpowie: nie kocham cię, Ułani werbują, strzelcy maszerują Zaciągnę się. (2x) Dziś do ciebie przyjść nie mogę Dziś do ciebie przyjść nie mogę, Zaraz idę w nocy mrok, Nie wyglądaj za mną oknem, W mgle utonie próżno wzrok. Po cóż ci, kochanie, wiedzieć, Że do lasu idę spać? Dłużej tu nie mogę siedzieć, Na mnie czeka leśna brać; Dłużej tu nie mogę siedzieć, Na mnie czeka leśna brać
Rozszumiały się wierzby płaczące Rozszumiały się wierzby płaczące, Rozpłakała się dziewczyna w głos, Od łez oczy podniosła błyszczące, Na żołnierski, na twardy życia los. Nie szumcie, wierzby, nam, Żalu, co serce rwie, Nie płacz, dziewczyno ma, Bo w partyzantce nie jest źle. Do tańca grają nam Granaty, visów szczęk, Śmierć kosi niby łan, Lecz my nie znamy, co to lęk.
IERZ
ŚPIEWAJĄCY ŻOŁN
W czasie polskich piosenkarzy. ch zy ejs ni ar ul op jp na dnym z Śpiewał do Mieczysław Fogg był je ertował prawie szesnaście tysięcy razy! konc a się w okresie między ęł cz za a er całego swojejgo życia ri ka go Je ertował dla go roku życia. ową formę. Fogg konc a w czaosiemdziesiątego szóste tk ją wy a ał br zy pr y jn wo cy, wojennym, ale w czasie w kawiarniach, do których mogli chodzić Pola ż ców stolicy. te ań ał zk ow es duchu mi na ał żołnierzy, występ yw ym rz dt po m we kiego śpie nagrał wiele sie powstania warszaws schronach i na barykadach. Po 1945 roku ież wojenne w ele lat wykonywał równ Śpiewał w szpitalach, wi z ze pr e al , a ng lo o Mi haczy. hitów, takich jak Tang kolejne pokolenia słuc je y ał zn e al on sk do 20 utwory, dlatego
Który dzień tygodnia najbardziej lubiłeś?
Jaki był twój ulubiony dzień w roku?
Dlaczego był wyjątkowy?
21
m i e j s ce na zdjęcia…
22
… i j e s z c z e w i ę ce j h i s to r i i i w s p o m n i e ń
23
Tytuł oryginału: Opa, Vertel Eens A product by Elma van Vliet Copyright © content and design 2015 Elma van Vliet, The Netherlands Copyright © 2016 Knaur Verlag. An imprint of Verlagsgruppe Droemer Knaur GmbH Co. KG, Munich Copyright © for this edition by Dressler Dublin Sp. z o.o., 2021 All rights reserved. Wszelkie prawa zastrzeżone, łącznie z prawem do reprodukcji w całości lub we fragmencie w jakiejkolwiek formie. ISBN 978-83-8074-364-9 Nr 21000026 teksty: Olga Gitkiewicz Projekt okładki i wnętrza: Julia Brants, Den Haag Redakcja: Olga Gitkiewicz Korekta: Katarzyna Kondrat Redakcja techniczna: Adam Kolenda Wydanie drugie Wydawca: Wydawnictwo Bukowy Las ul. Sokolnicza 5/21, 53-676 Wrocław www.bukowylas.pl Wyłączny dystrybutor: Dressler Dublin Sp. z o.o. ul. Poznańska 91, 05–850 Ożarów Mazowiecki tel. (+ 48 22) 733 50 31/32 e–mail: dystrybucja@dressler.com.pl www.dressler.com.pl Druk i oprawa: Białostockie Zakłady Graficzne S.A.
Polub nas na Facebooku
KUP TERAZ