sbo-20140325-freiburg-01

Page 1

FREIBURG IM B R E I S G AU Internationale case study: Transitie naar een duurzame regionale mobiliteit in Freiburg im Breisgau

SBO ORDERIn’F 13 Maart 2014 Miechel De Paep


SITUERING

Freiburg im Breisgau

BRON: Open Street Map, www.freiburg-schwarzwald.de, eigen foto Regionet Leuven

2

BUUR cvba 3 / 2014


SITUERING

Freiburg im Breisgau

BRON: Open Street Map, eigen foto’s

Regionet Leuven

3

BUUR cvba 3 / 2014


SITUERING

Duurzame mobiliteit

Duitsland België

Freiburg

Autobezit in personenwagens per 1000 inwoners

BRON: gegevens Amt für Statistik Freiburg, Universität Essen, statbel.fgov.be Regionet Leuven

4

BUUR cvba 3 / 2014


SITUERING

Duurzame mobiliteit

Evolutie aandeel (in %) van verschillende vervoersmodi in Freiburg

BRON: gegevens Bratzel 1999, Stadt Freiburg Regionet Leuven

5

BUUR cvba 3 / 2014


SITUERING

Duurzame mobiliteit Inkomen per inwoner 29% hoger dan Duits gemiddelde Kostendekking openbaar vervoer 90% Openbaar vervoer bij stipste en betrouwbaarste in Duitsland, klanttevredenheid ‘zeer hoog’

Burgerparticipatie Traditie in concensusbeleid

CO2-uitstoot 12% lager dan Duits gemiddelde Aantal dodelijke ongevallen 57% van Duits gemiddelde

Meest geliefde woonstad van Zuid-Duitsland BRON: Bühler & Pucher 2010, Stadt Freiburg, Freiburg Verkehrs AG Regionet Leuven

6

BUUR cvba 3 / 2014


SITUERING

Duurzame stad

BRON: eigen foto’s Regionet Leuven

7

BUUR cvba 3 / 2014


CONTEXT Stadt Freiburg

BRON: Google Maps Regionet Leuven

8

BUUR cvba 3 / 2014


CONTEXT

Stadt Freiburg

BRON: eigen schema op basis van Google Maps, Open Street View en kaarten van de stad Freiburg en de Freiburg Verkehrs AG Regionet Leuven

9

BUUR cvba 3 / 2014


CONTEXT

Voorgeschiedenis

BRON: Landeskundliches Informationssystem Baden-W端rttemberg Regionet Leuven

10

BUUR cvba 3 / 2014


CONTEXT

Voorgeschiedenis: heropbouw na 1945: ca 80% van het historisch centrum verwoest, heropbouw volgens oorspronkelijke stratenpatroon

BRON: www.geschichteinchronologie.ch, Bing Maps Regionet Leuven

11

BUUR cvba 3 / 2014


CONTEXT

Voorgeschiedenis: planning

1970 Eerste stadsuitbreidingen Weingarten en Landwasser --Aan de rand --Geen tram --Mono-functionele structuur --Ca 20.000 inwoners BRON: Bing Maps, Humpert 1997 Regionet Leuven

12

BUUR cvba 3 / 2014


CONTEXT

Voorgeschiedenis: verkeersbeleid

1950-1970 Uitbouw wegennetwerk met brede invals- en doorgangsstraten, stadsring, snelweg

BRON: eigen schema op basis van Google Maps, Open Street View en kaarten van de stad Freiburg en de Freiburg Verkehrs AG Regionet Leuven

13

BUUR cvba 3 / 2014


BELEIDSOMSLAG Nieuw beleid vanaf jaren ‘70

Maatschappelijk klimaat voor meer milieubewustzijn

>> Natuurbewustzijn in Freiburg altijd al hoog door nabijheid Zwarte Woud >> Toenemend autogebruik zorgt voor tekort aan parkeerplaatsen, lawaaioverlast, luchtvervuiling, congestie,... >> Bewustzijn groeit door problematiek zure regen en afsterven bossen >> Eerste oliecrisis >> Confrontaties tussen politie en linkse krakersbewegingen >> Langdurige en goed georganiseerde protesten tegen komst kerncentrale Wyhl

BRON: Bädische Zeitung Freiburg Regionet Leuven

14

BUUR cvba 3 / 2014


BELEIDSOMSLAG

Bewustwording bevolking

Onverwachte coalitie van stadsbestuur, linkse studenten, natuurbewegingen, katholieke en protestantse kerk, conservatieve politici en lokale landbouwers

BRON: B채dische Zeitung Freiburg Regionet Leuven

15

BUUR cvba 3 / 2014


BELEIDSOMSLAG

Een andere planning 1969: definitief behoud van de stadstram 1973: historisch centrum autovrije zone 1979: Tweede Generalverkehrsplan en herziening FNP >> verdere uitbouw en voorrang voor openbaar vervoer >> uitbouw fietsnetwerk >> verdringen van auto’s uit de kernstad >> strategische koppeling tussen mobiliteit en ruimtelijke ordening >> ‘stad van korte wegen’

BRON: Humpert 1997 Regionet Leuven

16

BUUR cvba 3 / 2014


BELEIDSOMSLAG

Een andere planning

BRON: Stadt Freiburg Regionet Leuven

17

BUUR cvba 3 / 2014


MOBILITEITSBELEID Autovrij centrum

Coalitie van burgers, politici en media overwint lokale handelaars in strijd om autovrij stadscentrum

>> Vanaf 1973: historisch centrum autovrij >> Zone van 600 x 700 m enkel voor voetgangers, fietsers en trams, voordien 30.000 auto’s per dag >> Zone in drie delen: volledig autovrij, leveringen buiten openingsuren, leveringen continu >> Idee gegroeid vanuit burgerinitiatief van socialistische partij, gesteund door burgemeester en lokale pers >> Handelsverenigingen sterk tegen >> Mßnchen als voorbeeld: voor Olympische Spelen van 1972 deel van het centrum autovrij >> Winkeliers uiteindelijk overtuigd, investeren zelfs mee in heraanleg >> 1973: start proefperiode, 19761979 definitieve heraanleg

Regionet Leuven

18

BUUR cvba 3 / 2014


MOBILITEITSBELEID

Autovrij centrum

BRON: eigen foto’s Regionet Leuven

19

BUUR cvba 3 / 2014


MOBILITEITSBELEID

Openbaar vervoer

GVP 1979

Lengte stadstramnetwerk in km

BRON: Gegevens Freiburg Verkehrs AG Regionet Leuven

20

BUUR cvba 3 / 2014

> geplande uitbreidingen


MOBILITEITSBELEID

Tramnetwerk

1985 1994 1997 2006 2014 2018 Stadstramnet 2014 (+ planning tot 2020) BRON: eigen schema op basis van Google Maps, Open Street View en kaarten van de stad Freiburg en de Freiburg Verkehrs AG Regionet Leuven

21

BUUR cvba 3 / 2014

tot Landwasser tot Weingarten tot Rieselfeld tot Vauban noord en oost tot luchthaven


MOBILITEITSBELEID

Umweltkarte Tram boomt na invoering goedkope abonnementen

>> 1984: invoering Umweltkarte >> goedkoop maandabonnement, vrij overdraagbaar, op zon- en feestdagen voor het hele gezin >> controverse debatten gingen invoering vooraf

BRON: wikimedia.org Regionet Leuven

22

BUUR cvba 3 / 2014

>> Umweltkarte ge誰nspireerd op gelijkaardige kaart in Basel, twee jaar voordien ingevoerd >> invoering groot succes: +18% passagiers na een half jaar, ook inkomsten stegen voor het eerst in tien jaar


MOBILITEITSBELEID

Umweltkarte

Invoering Umweltkarte

Invoering Regio-Umweltkarte

Passagiers openbaar vervoer in de regio Freiburg, in miljoen reizigers per jaar

BRON: Gegevens Freiburg Verkehrs AG Regionet Leuven

23

BUUR cvba 3 / 2014


MOBILITEITSBELEID

Regio-Umweltkarte Tram gaat regionaal >> 1991: uitbreiding tot Regio-Umweltkarte >> uitbouw regionaal netwerk S-Bahn >> gericht op dagelijkse pendelaars >> aantal pendelaars neemt continu toe sinds jaren ‘60 >> modal split na invoering Regiokarte positief geëvolueerd

BRON: Freiburg Verkehrs AG Regionet Leuven

24

BUUR cvba 3 / 2014


MOBILITEITSBELEID

Regio-Umweltkarte

Modal split beroepspendelaars van en naar Freiburg

Pendelaars t.o.v. totaal aantal jobs

BRON: gegevens Bratzel 1997, Stadt Freiburg Regionet Leuven

25

BUUR cvba 3 / 2014


MOBILITEITSBELEID

Fietsnetwerk

BRON: Stadt Freiburg Regionet Leuven

26

BUUR cvba 3 / 2014


MOBILITEITSBELEID

Fietsnetwerk

Grote investeringen in fietsnetwerk in jaren ‘80

>> netwerk groeit van 30 km naar 160 km fietspaden en 210 km fietsvriendelijke straten >> Fietsenstallingen voor 3000 fietsen >> Verdubbeling van aantal fietsverplaatsingen van 70.000 naar 140.000 per dag

Continue verbetering van fietsnetwerk in jaren ‘90

>> Uitbreiding fietsenstallingen naar 6000 plaatsen >> Aantal fietsverplaatsingen neemt toe tot 211.000 per dag >> Fietscultuur boomt

Regionet Leuven

27

BUUR cvba 3 / 2014


MOBILITEITSBELEID

Fietsnetwerk

BRON: Stadt Freiburg Regionet Leuven

28

BUUR cvba 3 / 2014


MOBILITEITSBELEID

Fietscultuur

BRON: Stadt Freiburg, www.100prozentfreiburg.com, www.fahrradtaxi-freiburg.de Regionet Leuven

29

BUUR cvba 3 / 2014


MOBILITEITSBELEID

Fietscultuur

BRON: fr-wiwili.visio-tools.com Regionet Leuven

30

BUUR cvba 3 / 2014


MOBILITEITSBELEID

Autoverkeer

Beleidsmaatregelen voor het terugdringen van autoverkeer in de stad

>> 1973: autovrij centrum, later nog verder uitgebreid tot station >> 1985: proefproject zone 30 in tien wijken, snel uitgebreid naar alle woonwijken (90% van inwoners) >> jaren ‘90: versmalling twee invalswegen van 4 naar 2 rijstroken, busbaan op stadsring >> vanaf 2018: trambaan op stadsring

Parkeerbeleid voor bewoners en bezoekers

>> Sinds 1973 continue uitbreiding aantal parkeergarages rond het centrum: bereikbaarheid >> In woonwijken enkel parkeren voor bewoners >> P&R parkings met voordelige dagtickets parkeren + openbaar vervoer

Regionet Leuven

31

BUUR cvba 3 / 2014


MOBILITEITSBELEID

Autoverkeer

Ambivalente strategie: zone 30 en verkeersluwe straten vs brede wegen voor doorgangsverkeer BRON: Stadt Freiburg Regionet Leuven

32

BUUR cvba 3 / 2014


MOBILITEITSBELEID

Autoverkeer

Autodruk nog steeds groot, maar geconcentreerd

 � � � �  � ­

BRON: Stadt Freiburg Regionet Leuven

33

BUUR cvba 3 / 2014


MOBILITEITSBELEID

Mobiliteit & ruimte Groeiende demografische druk en ruimtegebruik

>> Toename bevolking: +15% tussen 1970 en 1995; + 17% tussen 1990 en 2007 >> Suburbanisatie: +25% tussen 1970 en 1995 >> Pendelaars: +170% tussen 1960 en 1987 >> Toenemend ruimtegebruik: +0,32 m² woonruimte per inwoner per jaar

Beleidsacties voor mobiliteit en ruimte

>> ‘Stad van korte afstanden’: versterken deelcentra en functiemenging, aantrekkelijker maken van wonen in de stad >> ‘Märkte- und Zentrenkonzept’: verbod voor winkels met ‘dagelijkse’ producten in de stadsrand >> Ontwikkeling stationsomgeving tot multifunctioneel project >> Uitbouw S-Bahnnetwerk voor pendelaars >> Stadsontwikkeling: multifunctionele wijken gekoppeld aan tramnet - Rieselfeld en Vauban

Regionet Leuven

34

BUUR cvba 3 / 2014


STADSONTWIKKELING Rieselfeld en Vauban

BRON: eigen schema op basis van Google Maps, Open Street View en kaarten van de stad Freiburg en de Freiburg Verkehrs AG Regionet Leuven

35

BUUR cvba 3 / 2014


STADSONTWIKKELING

Rieselfeld

BRON: Humpert 1997 Regionet Leuven

36

BUUR cvba 3 / 2014


STADSONTWIKKELING

Rieselfeld

Hoge woonkwaliteit in groene, duurzame wijk als middel tegen suburbanisering

>> Grootschalig nieuwbouwproject op de terreinen van de vroegere waterzuivering Rieselfeld >> Gemengd stadsdeel met hoge woonkwaliteit, een divers aanbod van functies, gemengd doelpubliek, groen karakter en optimaal ontsloten met de tram >> Dens netwerk van fiets- en voetgangersverbindingen , auto’s secundair >> Uitgebreid aanbod met winkels, kantoren, scholencampus, religieus centrum, cultuurcentrum en bibliotheek >> Grote diversiteit aan woningen en omgang met private en collectieve ruimte >> 4000 woningen voor ca 10.000 inwoners

Regionet Leuven

37

BUUR cvba 3 / 2014


STADSONTWIKKELING

Rieselfeld

BRON: Humpert 1997 Regionet Leuven

38

BUUR cvba 3 / 2014


STADSONTWIKKELING

Rieselfeld

BRON: Google Earth Regionet Leuven

39

BUUR cvba 3 / 2014


STADSONTWIKKELING

Rieselfeld

BRON: Humpert 1997 Regionet Leuven

40

BUUR cvba 3 / 2014


STADSONTWIKKELING

Rieselfeld

BRON: Humpert 1997 Regionet Leuven

41

BUUR cvba 3 / 2014


STADSONTWIKKELING

Rieselfeld

BRON: Stadt Freiburg Regionet Leuven

42

BUUR cvba 3 / 2014


STADSONTWIKKELING

Rieselfeld

BRON: Eigen foto’s Regionet Leuven

43

BUUR cvba 3 / 2014


STADSONTWIKKELING

Vauban

BRON: Google Earth Regionet Leuven

44

BUUR cvba 3 / 2014


STADSONTWIKKELING

Vauban

Het alternatieve wonen: zonder auto, groen en in gemeenschap

>> Voormalige militaire kazerne, vanaf 2003 ontwikkeld als nieuwe stadswijk >> Autoluwe wijk: geen parkeerplaatsen op kavel of op straat, enkel in parkeergarage >> Vanaf 2006 tram als centrale ruggengraat >> Gemengde ontwikkeling met woningen, winkels, scholencampus, kantoren >> Hoge ecologische en energetische standaard >> Focus op gemeenschap en samenleven >> 2000 woningen voor 5000 inwoners, 600 jobs

Regionet Leuven

45

BUUR cvba 3 / 2014


STADSONTWIKKELING

Vauban

BRON: Stadt Freiburg Regionet Leuven

46

BUUR cvba 3 / 2014


STADSONTWIKKELING

Vauban

BRON: Eigen foto Regionet Leuven

47

BUUR cvba 3 / 2014


STADSONTWIKKELING

Vauban

BRON: Eigen foto’s Regionet Leuven

48

BUUR cvba 3 / 2014


STADSONTWIKKELING

Vauban

BRON: Eigen foto’s Regionet Leuven

49

BUUR cvba 3 / 2014


STADSONTWIKKELING

Vauban

Dagelijkse inkopen

Grote inkopen

BRON: Gegevens www.vauban.de Regionet Leuven

50

BUUR cvba 3 / 2014


STADSONTWIKKELING

Vauban

Recreatieve verplaatsingen Vauban

Gemiddelde voor Freiburg

BRON: Gegevens www.vauban.de Regionet Leuven

51

BUUR cvba 3 / 2014


STADSONTWIKKELING

Vauban

BRON: Eigen foto’s Regionet Leuven

52

BUUR cvba 3 / 2014


RANDVOORWAARDEN Voor een duurzame mobiliteitstransitie

Politieke stabiliteit en actieve actorencoalities Ruimtelijke condities Socio-culturele en economische factoren

>> Voer controversiële beleidsbeslissingen uit in fases – vaak zorgt een succesvolle eerste fase voor een breder draagvlak bij de tweede stap

>> Burgerparticipatie moet een integraal deel zijn van de beleidsontwikkeling en uitvoering – zowel op wijkniveau als op stadsniveau

>> Plannen moeten flexibel en aanpasbaar zijn als randvoorwaarden veranderen

>> Ondersteuning door hogere beleidsniveaus is cruciaal om lokaal beleid te doen werken

>> Beleid moet focussen op verschillende modi tegelijk en bestaan uit ontraden en stimuleren

>> Duurzaam mobiliteitsbeleid is langetermijndenken, en vraagt om een constant en continu beleid – de kentering in Freiburg vond plaats 40 jaar geleden

>> Zorg voor een volledige integratie van mobiliteit en ruimtelijke ordening

Regionet Leuven

53

BUUR cvba 3 / 2014


BRONNEN

Meer lezen over Freiburg > > Bermann, M, et al. (1998). Bestandsaufnahme des IstZustandes im Verkehr und seiner ökologischen Auswirkungen in den Modellstädten Freiburg und Schwerin. Berlin: CITY:mobil Forschungsverbund > > Bratzel, S. (1999). Erfolgsbedingungen umweltorientierter Verkehrspolitik in Städten. Analysen zum Policy-Wandel in den ‘relativen Erfolgsfällen’ Amsterdam, Groningen, Zürich und Freiburg (i. Brg.). Basel: Birkhäuser Verlag > > Buehler, R., & Pucher, J. (2011). Sustainable transport in Freiburg. Lessons from Germany’s environmental capital. In: International Journal of Sustainable Transportation, Vol. 5, pp. 43-70.

> > Götz, K., Jahn, T., & Schultz, I. (1997). Mobilitätsstile. Ein sozialökologischer Untersuchungsansatz. Frankfurt am Main: CITY:mobil Forschungsverbund. > > Gründler, U., & Walcha, H. (eds.) (1992). Verkehrspolitik zwischen Krisenmanagement und Zukunftsgetaltung. Stuttgart: Konrad Adenauer Stiftung. > > Humpert, K. (1997). Stadterweiterung Freiburg Rieselfeld. Modell für eine wachsende Stadt. Stuttgart: AVedition > > Leitschuh-Fecht, H. (2002). Lust auf Stadt. Ideen und Konzepte für urbane Mobilität. Bern: Haupt. > > Oetting, A. (2002). Angebotsabhängige Modellierung der reisezweckspezifischen Verkehrserzeugung und ihre Anwendung auf den städtischen Freizeitverkehr. Doctoraatsthesis Rheinisch-Westfälischen Technischen Hochschule Aachen, Fakultät für Bauingenieurwesen. Regionet Leuven

54

BUUR cvba 3 / 2014

> > R+T Verkehrsplanung (2008). Verkehrsentwicklungsplan VEP 2020. Endbericht. Freiburg: Stadt Freiburg im Breisgau, Garten- und Tiefbauamt. > > Veith, R. (2005). Nachhaltige Quartiersentwicklung in FreiburgVauban. Lezing tijdens de Fachtagung Ökologische Siedlungsentwicklung im Spiegel aktueller Trends un Praxiserfahrungen, Osnabrück.


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.