สาขาวิชานิเทศศาสตร์ บรู ณาการ คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยแม่โจ้
โดย อาจารย์ณฏั ฐพงษ์ สายพิณ
CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking
ความหมายของการคิดเชิงสร้ างสรรค์ การคิดเชิงสร้ างสรรค์ หมายถึง การขยายขอบเขตความคิด ออกไปจากกรอบความคิดเดิมที่มีอยู่ สูค่ วามคิดใหม่ๆที่ไม่เคยมีมาก่อน เพื่อค้ นหาคําตอบที่ดีที่สดุ ให้ กบั ปั ญหาที่เกิดขึ ้น
CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking
เหตุใดเราจึงต้ องคิดเชิงสร้ างสรรค์ • ช่วยให้ เราแก้ ปัญหาได้ ลงตัวกับปั ญหา • ก่อให้ เกิดนวัตกรรมที่ไม่หยุดยัง้ • ช่วยให้ เราได้ สิ่งที่ดีกว่าแทนการจมอยูก่ บั สิ่งเดิมๆ • เป็ นองค์ประกอบของความฉลาด
CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking
ความหมายของความคิดสร้ างสรรค์ ความคิดแง่บวก (Positive thinking) การกระทําที่ไม่ทําร้ ายใคร (Constructive thinking) การคิดสร้ างสรรค์สิ่งใหม่ ๆ (Creative thinking)
CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking
องค์ ประกอบของความคิดสร้ างสรรค์ ต้ องเป็ นสิ่งใหม่ (new, original)
ใช้ การได้ (workable)
มีความ เหมาะสม (appropriate)
“ความคิ ดสร้างสรรค์จึงต้องเป็ น ความคิ ดทีม่ ี เหตุผล สามารถนําไปใช้ แก้ปัญหาทีไ่ ม่สามารถแก้ไข ได้ดว้ ยวิ ธีเดิ ม หรื อเป็ นสิ่ งประดิ ษฐ์ ที่ ใช้ประโยชน์ได้ดีกว่าของเดิ มทีใ่ ช้กนั อยู่”
CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking
ความคิดสร้ างสรรค์ เกิดขึน้ ได้ อย่ างไร 1. เริ่ มจากจินตนาการ
แล้ วย้ อนกลับสู่สภาพ ความเป็ นจริง
2. เริ่ มจากความรู้
แล้ วคิดต่ อยอด สู่ส่ งิ ใหม่
CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking
ลําดับขัน้ ของการคิดเชิงสร้ างสรรค์ ขัน้ ที่หนึ่ง ขันกํ ้ าหนดเป้าหมายการคิด ขัน้ ที่สอง ขันการแสวงหาแนวคิ ้ ดใหม่ ขัน้ ที่สาม ขันการประเมิ ้ นและคัดเลือกแนวคิด
CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking
องค์ ประกอบที่ช่วยเสริมสร้ างความคิดสร้ างสรรค์ ทัศนคติและ บุคลิกลักษณะ
สภาพ แวดล้ อม
แรงจูงใจ
ความคิด สร้ าง สรรค์ รู ปแบบ การคิด
ความสามารถ ทางสติปัญญา
ความรู้
CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking
สํารวจสถานะ ความคิดสร้ างสรรค์ สถานะความคิดสร้ างสรรค์ ผลพวงจากบริบทสังคมไทย • สังคม พึง่ พิงผู้ใหญ่ มากกว่า พึง่ พิงตนเอง” • ระบบการศึกษา “สอนให้ จํา” มากกว่า “สอนให้ คิด” • สังคมให้ คณ ุ ค่า “ความดัง” มากกว่า “ความสร้ างสรรค์” • สังคมให้ คณ ุ ค่า “ความเหมือน” มากกว่า “ความแตกต่าง” • สังคมไทยดําเนินตามสถานการณ์... ไม่ช่างคิด • สังคมลงโทษคนคิดสร้ างสรรค์ด้วยการลอกเลียน
CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking
สํารวจสถานะ ความคิดสร้ างสรรค์ สถานะความคิดสร้ างสรรค์ ผลพวงจากความเป็ นตัวเรา • การตอบสนองตามความเคยชิน • การมองว่าตนเองไม่มีความคิดสร้ างสรรค์ • เต็มไปด้ วยความคิดแง่ลบ • ความกลัวว่าตนเองจะเป็ นแกะดํา • ความกลัวต่อความผิดพลาดล้ มเหลว • การยึดติดกับความรู้ ความเชี่ยวชาญมากเกินไป • การยึดติดกรอบความคิดเดิม
CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking
เรี ยนรู้ เทคนิคคิดเชิงสร้ างสรรค์
1. หาความคิดใหม่ที่หลากหลายด้ วยการระดมสมอง (Brainstorming) 2. ทําของเก่าให้ เป็ นของใหม่ โดยนําเสนอแนวทางพิจารณา 9 แนวทาง ได้ แก่ เอาไปใช้ อย่างอื่น ได้ หรื อไม่? (put to other uses)
ดัดแปลงใช้ อย่างอื่นได้ หรื อไม่ ? (adapt?)
ปรับเปลี่ยนได้ หรื อไม่ ? (modify?)
เพิ่ม, ขยาย ได้ หรื อไม่? (magnify?)
ลด, หด ได้ หรื อไม่? (minify?)
ทดแทนได้ หรื อไม่? (substitute?)
จัดใหม่ได้ หรื อไม่? (rearrange?)
สลับได้ หรื อไม่? (reverse?)
ผสม, รวมได้ หรื อไม่? (combine?)
CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking
เรี ยนรู้ เทคนิคคิดเชิงสร้ างสรรค์
3. ขยายขอบเขตปั ญหาจาก รูปธรรม สู่ นามธรรมแล้ วค่อยคิด 4. ปรับสภาพแวดล้ อมและเวลาให้ เหมาะสําหรับการคิด 5. กลับสิง่ ที่จะคิด แล้ วลองคิดในมุมกลับ 6. จับคูต่ รงข้ าม เพื่อหักมุมสูส่ งิ่ ใหม่ 7. คิดแหวกวงความน่าจะเป็ น ย้ อนกลับมาหาความเป็ นไปได้ 8. หาสิง่ ไม่เชื่อมโยง เป็ นตัวเขี่ยความคิดสร้ างสรรค์ 9. ใช้ เทคนิคการสังเคราะห์สว่ นประกอบ (morphological synthesis) 10. ใช้ การเปรี ยบเทียบ เพื่อกระตุ้นมุมมองใหม่ๆ
CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking
ปฏิบตั กิ ารคิดสร้ างสรรค์ ในท่ามกลางความจํ ากัดของปั ญหาทีด่ ูเหมือนไม่มีทางออก... นักคิ ดสร้างสรรค์ จะพยายามใช้อปุ กรณ์ หรื อทรัพยากรทีม่ ีอยู่ในการแก้ปัญหา
โดยมองนอกกรอบความจํ ากัดเดิ มทีม่ ี เพือ่ ความเป็ นไปได้อืน่ ๆ ทางเลื อกใหม่ๆ ทีไ่ ม่เคยทํามาก่อน...
CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking
ปฏิบตั กิ ารคิดสร้ างสรรค์ ปฏิบตั ิการที่ 1 : ฝึ กมองต่างมุม
ปฏิบตั ิการที่ 2 : ฝึ กสร้างจินตนาการอิสระ
ปฏิบตั ิการที่ 3 : ฝึ กขยายขอบเขตของ ความเป็ นไปได้
ปฏิบตั ิการที่ 4 : ฝึ กตั้งคําถามแบบ มองต่างมุม
ปฏิบตั ิการที่ 5 : ฝึ กเป็ นคนไม่พอใจอะไร ง่ายๆ ด้วยคําถาม “ทําไม...”
ปฏิบตั ิการที่ 6 : ฝึ กกระตุน้ ความคิดด้วย คําถาม “อะไรจะเกิดขึ้น ถ้า...”
ปฏิบตั ิการที่ 7 : ฝึ กมองมุมตรงข้ามตั้ง คําถามและหาคําตอบ
ปฏิบตั ิการที่ 8 : ฝึ กเชื่อมโยงสิ่ งที่ไม่คุน้ เคย ลองเล่นเกมง่ายๆ สักเกม
ปฏิบตั ิการที่ 9 : ฝึ กคิดทางลัด
ปฏิบตั ิการที่ 10 : ฝึ กค้นหาข้อบกพร่ อง เพื่อพัฒนา
ปฏิบตั ิการที่ 11 : ฝึ กคิดเองทําเอง
CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking
พัฒนาทัศนคติและนิสัยนักคิดสร้ างสรรค์ อย่ า ต้ อง
อย่ าที่ 1 อย่ าคิดแง่ ลบ อย่ าที่ 2 อย่ าชอบพวกมากลากไป อย่ าที่ 3 อย่ าปิ ดตัวเองในวงแคบ อย่ าที่ 4 อย่ ารั กสบาย ทําไปเรื่ อยๆ อย่ าที่ 5 อย่ ากลัว อย่ าที่ 6 อย่ าหมดกําลังใจ อย่ าที่ 7 อย่ าท้ อใจกับความผิดพลาด อย่ าที่ 8 อย่ าละทิง้ ความคิดใดๆ อย่ าที่ 9 อย่ ากลัวการเผยแพร่ ผลงาน
ต้ องที่ 1 ต้ องคิดแง่ บวก ต้ องที่ 2 ต้ องลองหัวเดียวกระเทียมลีบดูบ้าง ต้ องที่ 3 ต้ องเปิ ดรั บประสบการณ์ ใหม่ ต้ องที่ 4 ต้ องลงแรง บากบั่น มุ่งความสําเร็จ ต้ องที่ 5 ต้ องกล้ าเสี่ยง ต้ องที่ 6 ต้ องอดทนต่ อความคลุมเครื อ ต้ องที่ 7 ต้ องเรี ยนรู้ จากความล้ มเหลว ต้ องที่ 8 ต้ องชะลอการตัดสินใจ ต้ องที่ 9 ต้ องกล้ าเผยแพร่ ผลงานแหวกวง
CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking
หากเราเรี ยนรู้วธิ ีการคิดอย่ างสร้ างสรรค์ และกล้ าที่จะใช้ ประโยชน์ จากมัน เราจะพบว่ า ความคิดสร้ างสรรค์ น่ ีเอง ได้ นําเราไปพบกับสิ่งใหม่ ท่ ดี กี ว่ า และการแก้ ไขปั ญหาที่ตรงประเด็น การคิดสร้ างสรรค์ ได้ นําไปสู่การพัฒนา ทัง้ การพัฒนาสติปัญญาของตนเอง การพัฒนางาน และการพัฒนาสังคม
CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking
12 วิธีปลุกไฟไอเดียความคิดสร้ างสรรค์ อ่ านหนังสือให้ มากขึน้
เปิ ดชม TED talk บ้ าง • Technology • Entertainment • Design
วาดรู ปเล่ นๆ สนุกๆ
CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking
12 วิธีปลุกไฟไอเดียความคิดสร้ างสรรค์ เปิ ดโลกด้ วย การท่ องเที่ยว
ขึน้ รถสาธารณะ
เดินเล่ นสูดอากาศ
CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking
12 วิธีปลุกไฟไอเดียความคิดสร้ างสรรค์ ลองงาน อดิเรกใหม่ ๆ
ลองชิมอาหาร รสชาติใหม่ ๆ
ตัง้ สติเสมอ
CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking
12 วิธีปลุกไฟไอเดียความคิดสร้ างสรรค์ อยู่กับธรรมชาติ
ฟั งเพลงสร้ างสุนทรี ย์
ทําในสิ่งที่อยากทํา