Augustus 2014
`n handelsmerk van
Struktuuraanpassings in GWK Finansiering het optimale klantediens ten doel
Fasiliteite in plek om algehele deursigtigheid in GWK te verseker
GWK Meganisasie wys wenners van oorsese reis aan
GWK Grondbone gee 67 minute om `n verskil te maak
UITMUNTENDE LOGISTIEKE OPLOSSINGS
Spoor- en Padvervoer Brits van den Berg: 082 8035 190 Oproepsentrum: 086 1000 936
AUGUSTUS 2014
OP DIE VOORGROND
AKTUEEL
12
3 2 Redaksioneel
12 Dis nuus Nuus in die GWK-groep.
3 Geestelike akker 4 Damme en temperature 6 Agrikalender 8 Landbouwenke
VOORBLAD
LANDBOUSAKE
14
18
10 Aktueel Struktuuraanpassings het optimale klantediens ten doel.
16 Graan Landboubates te waardevol om daarmee te dobbel.
14 Ons besigheid Fasiliteit in plek om algehele deursigtigheid te verseker.
18 Presisieboerdery Identifiseer en bestuur soute in besproeiingsgrond s贸.
36 GWK Nuus GWK Meganisasie wys wenners van oorsese reis aan.
22 Presisieboerdery Natrium en magnesium kan swak filtrasie veroorsaak.
39 GWK Nuus GWK Grondbone gee 67 minute om `n verskil te maak.
26 Lewendehawe Mooiste ram nie noodwendig die mees ekonomiese ram nie.
AUGUSTUS 2014
WEES INGELIG
ONTSPAN
44
33 30 Properties GWK Properties bemark ontwikkeling in Kimberley.
42 Kompetisie Like en share ons Facebookblad en wen groot pryse!
33 Meganisasie Geakkrediteerde opleiding vir operateurs aangebied.
44 Vir die jongspan Pret op die plaas.
33 Presisieboerdery Presisieboerdery bied boeredag saam met Landboudal aan. VROUE GWK NUUS
46 38 - GWK vereer opkomende produsente. - GWK bied oplossing vir moontlike brand.
46 Leefstyl Koester jou in intu誰sie. 48 Gesondheid Drink jou sink . . . 49 Resep Sjokolade-en-karamel-verleding 50 Agterblad As ons net daai boor kan kry . . .
tuur s e B n e e i s k e Dir
Direksie
Voorsitter Frank Lawrence Ondervoorsitter Johan Jacobs Hennie Coetzee JP du Plessis Wynand Human Frans Lubbe
Tertius Marais Mattheus Maree Willem Mülke Eric Ramongalo Piet Roux Ronnie Stadhouer Koos van der Ryst Frans Wiid
Presisieboerdery en Produksienavorsing Dup Haarhoff 083 646 1111 Saad Jozua Haarhoff 082 808 8579 Graanbemarking Elmarie Jacobs 082 906 2383
Hoofbestuur Besturende Direkteur Pieter Spies Finansiële Direkteur Johan Klopper Hoofbestuurder: Spesialisprodukte Llewellyn Brooks Hoofbestuurder: Primêre Produksie Pieter Bekker Hoofbestuurder: Handel Mark du Plessis Hoofbestuurder: Graanprodukte Tom Meintjes Hoofbestuurder: Veilings, Vleis en Supermarkte Wim van Rooyen
Meganisasie Johan Kruger 082 809 4778 Direkte Insette Rocky le Roux 082 317 7656 Katoen, Kontrakteurs, Aartappels, Lusern en SAFP Freek Meyer 083 644 0022 Veilings en GWK Properties Willie Meyer 071 680 4103
Uitvoerende Bestuur
Inligtingstegnologie Rika Myburg 082 889 7821
Sekretariaat John Bell 076 430 5615
Sidi Parani Cas Prinsloo 079 510 2710
Finansies en Stelsels Andri Bezuidenhout 071 686 8844
Oliesade en Pekanneute Andreas Snyman 082 801 1849
Vleis Alex Cilliers 082 808 3063
Menslike Kapitaal Chopper Theart 082 806 9995
Korporatiewe Bemarking Neil de Klerk 082 881 7531
Westra Eddie Ueckerman 082 804 7545
Kleinhandel Johan du Plessis 071 623 7286
Versekering en FloTank Brits van den Berg 082 803 5190
Graanfasiliteite Carl du Toit 082 906 2121
Bemarkingskantoor: KwaZulu-Natal Terence van Dyk 082 885 4163
Finansiering en Finansiële Landbou Advies Kobie Greyvensteyn 082 808 4178
Bemarkingskantoor: Oos-Vrystaat Hennie van der Walt 079 511 4547
Redaksioneel Ek is `n vrou, `n moeder, `n mens . . . Ek is gemaak om op my knië te bly Op my knieë om my God te dien, Op my knieë, waar my kinders die moeder in my oë kan sien. is om algehele deursigtigheid binne die maatskappy te verseker en doen dan aan by Graan, waar ons leer dat landboubates te waardevol is om mee te dobbel. Ons doen aan by Presisieboerdery om meer te wete te kom oor soute in besproeiingsgrond en leer dat die mooiste ram op `n veiling nie Met Vrouedag pas agter die rug noodwendig die mees ekonomiese bring Kommuniek vandeesmaand ram is nie. hulde aan elke vroulike leser wat agter die skerms hul landbouer-mans Dan maak ons `n draai in Kimberley bystaan en ook help om die volgende waar GWK Properties die alleenmandaat bekom het om `n nuwe generasie landbouers op te voed. ontwikkeling, The Palms, te bemark. By GWK het verskeie struktuuraanpassings by Finansiering plaasgevind. Ons kyk na die voordele van die Hierdie opwindende skuiwe het opti- opleidingskursusse vir trekker-, stroper- en self aangedrewe spuitoperamale klantediens ten doel. Ons lees ook hierdie maand oor die teurs wat die Batho Pele groep eersdaags in die GWK-bedieningsgebied nodige fasiliteite wat in plek gestel
aanbied en is saam opgewonde oor die oorsese reis wat GWK Meganisasie in samewerking met John Deere aan twee klante en hul gades oorhandig het. Dan kom die vroue aan die beurt en ons leer hoe om ons moederlike intuïsie te koester, waarom sink belangrik is vir goeie gesondheid en maak `n sjokolade-en-karamel-verleiding. Piet kom oudergewoonte laaste aan die beurt en hou ons op die punte van ons stoele, want as hy net daai boor kan kry . . .
Uitgewer namens GWK Bpk. Neil de Klerk (Uitvoerende Bestuurder: Korporatiewe Bemarking)
VOORBLADFOTO Conrad Borman
In my huis skep ek dag en nag en dag . . . Vorm en vou om `n welkome atmosfeer te bou. Soms woeker ek tot laat in die nag En dan word ek stil . . . - Irene Alberts
Redakteur en uitlegkunstenaar Carien Grobler 082 802 3628 Advertensies Tania Fourie 053 298 8200 / TaniaF@gwk.co.za 2
Hoofkantoor GWK Bpk. De Villiersstraat Posbus 47 Douglas 8730 Telefoon 053 298 8200 / 087 820 5630 Webwerf www.gwk.co.za
Lekker lees!
ler
Carien Grob
Redakteur
Kommuniek verwelkom enige terugvoer van ons lesers. E-pos: Carien Grobler, carieng@gwk.co.za Pos: Kommuniek, Posbus 47, Douglas, 8730
depositphotos
Geestelike akker “Ek sê vir julle: julle moet julle vyande liefhê. Doen goed aan hulle.” Lukas 6:35a Bid vir jou vyande Wanneer Jesus ons die opdrag gee dat ons vir ons vyande moet bid, bedoel Hy natuurlik nie dat ons sal vra dat die Vader hulle op een of ander manier sal benadeel nie. (Ja, ons voel soms so!) Hy meen dat ons met `n opregte hart sal bid dat hulle in eie reg deur die Vader geseën sal word. Wanneer jy dus vir dié mense bid van wie jy verskil, van wie jy nie hou nie of die wat jou seergemaak of benadeel het, is dit belangrik om die
volgende gebedspatroon te volg: Bid dat die Gees jóú hart in staat sal stel om begrip, empatie en deernis vir daardie mens/e te hê. Bid dat die Vader `n stukkie van die liefde wat Hy vir hulle het (ja, Hy het alle mense lief!) ook in jou hart sal sit. Vra ruiterlik vir God om hulle te seën en goed te wees vir hulle. Bid dan laastens dat Hy deur sy wonderwerk-krag julle albei in staat sal stel om mekaar met ánder oë raak te sien: oë van onvoorwaardelike aanvaarding en liefde vir mekaar.
Hou aan om hierdie versoeke voor die Vader se voete te lê elke keer wanneer iemand jou hare laat rys. Gou sal jy ervaar hoe die krag van die liefde elke hare-kloof-ding tussen julle sal wegvee. Vader, leer my om opreg vir my vyande te bid.
Milanie Vosloo
Uit Laat sy liefde jou lei, uitgegee deur Cum. 3
Damme en temperature Huidige stand van damme
Riviersisteem
Werklike vs. langtermyn reĂŤnval
Dam
% Vol
Oranjerivier
Welbedachtdam Gariepdam Vanderkloofdam
110 87 99
Vaalrivier
Vaaldam Bloemhofdam Allemanskraaldam Erfenisdam
90 95 46 44
Hartsrivier
Spitskopdam
100
Rietrivier
Kalkfonteindam
30
Modderrivier
Krugersdriftdam
66
Werklike minimum en maksimum temperature vs. langtermyn temperatuur Barkly-Wes Ulco
Hopetown Lilydale
Douglas Lunenburg
42
33
35
32
23
25
22 13
15 12
3
0
2
25
-8 25
1
7
14
21
25
25
-5 1
25 Junie - 24 Julie Maksimum
Maksimum Langtermyn
7
14
21
Minimum
Minimum Langtermyn
Maksimum
Maksimum Langtermyn
Prieska Green Valley Nuts
Minimum
Minimum Langtermyn
28 23
30
18 13
20
8
10
3
0
-2 -7
-10 1
7
14
21
1
25
Maksimum
Maksimum Langtermyn
Inligting verkry van GFCSA
4
Minimum
7
14
21
25 Junie - 24 Julie
25 Junie - 24 Julie Minimum Langtermyn
Maksimum
Maksimum Langtermyn
7
14
21
Maksimum
Maksimum Langtermyn
Minimum
Minimum Langtermyn
Maandelikse voorspelling Augustus 2014
33
40
1
25 Junie - 24 Julie
Rietrivier
50
25
25
25 Junie - 24 Julie
Minimum
Minimum Langtermyn
Eersteklas kundigheid
verseker groei in jou besigheid.
Besproeiingsbasters vir die top resultate. PANNAR se Praktiese Boerderyoplossings is ’n kosteeffektiewe bestuursinset. Die YIELDBOOST™ swam- en insekdoderspuitprogramme gee gemoedsrus en goeie risikobestuur op ’n uitgesoekte groep topmieliebasters.
G LO B A L E T E G N O LO G I E
P L A A S L I K E P R E S TA S I E
Saam boer ons vir die toekoms™
www.pannar.com
infoserve@pannar.co.za
® Geregistreerde handelsmerke van PANNAR BPK, © 2014 PANNAR BPK
2014/MAIZE/A/05
Veilingskalender en Veilingspryse Tienfontein Bonsmaras, Zastron Groot- en kleinveeveiling, Kimberley Nasionale Sussex-veiling, Kimberley 25ste bestaansjaar Hayfield Bonsmara, Ventersburg
23 Augustus 26 Augustus 27 Augustus 28 Augustus 28 Augustus
Wildveiling, Boshof Groot- en kleinveeveiling, Kimberley Griekwastad-veiling Karstens-boerdery produksieveiling, Upington Boshof-skouveiling
conrad borman
15 Augustus 19 Augustus 21 Augustus 22 Augustus
Veilingspryse vir lewendehawe - Junie 2014 01/07 - 04/07
07/07 - 11/07
14/07 - 19/07
28/07 - 31/07
Bees
Kby
Bees
Kby
Bees
Kby
Bees
Kby
Slagosse
R12.50
Slagosse
R12.80
Slagosse
R12.00
Slagosse
R12.50
Slagkoeie
R12.50
Slagkoeie
R13.00
Slagkoeie
R12.50
Slagkoeie
R12.20
Maer beeste
R10.00
Maer beeste
R11.00
Maer beeste
R10.00
Maer beeste
R10.00
Ligte kalwers (180-200kg)
R18.50
Ligte kalwers (180-200kg)
R19.00
Ligte kalwers (180-200kg)
R19.00
Ligte kalwers (180-200kg)
R18.80
Swaar kalwers (201-250kg)
R17.50
Swaar kalwers (201-250kg)
R18.00
Swaar kalwers (201-250kg)
R18.00
Swaar kalwers (201-250kg)
R18.20
Swaar kalwers (250kg +)
R16.50
Swaar kalwers (250kg +)
R17.00
Swaar kalwers (250kg +)
R17.00
Swaar kalwers (250kg +)
R16.80
Skape
Kby
Skape
Kby
Skape
Kby
Skape
Kby
Slaglammers
R23.00
Slaglammers
R23.00
Slaglammers
R24.00
Slaglammers
R22.00
Stoorlammers
R23.00
Stoorlammers
R23.00
Stoorlammers
R24.00
Stoorlammers
R22.00
Kruislammers
R23.00
Kruislammers
R22.00
Kruislammers
R24.00
Kruislammers
R21.00
Slagooie
R17.00
Slagooie
R16.00
Slagooie
R15.00
Slagooie
R14.00
Maer ooie
R16.00
Maer ooie
R16.00
Maer ooie
R15.00
Maer ooie
R14.00
Klein bokkies
R25.00
Klein bokkies
R25.00
Klein bokkies
R28.00
Klein bokkies
R23.00
Jong bokke
R25.00
Jong bokke
R25.00
Jong bokke
R25.00
Jong bokke
R23.00
Bokooie
R17.00
Bokooie
R16.00
Bokooie
R15.00
Bokooie
R15.00
6
Landbouwenke Koring en gars � Tesame met bemesting is onkruidbeheer die belangrikste praktyk. Gars en koring is gevoelig vir onkruiddruk, veral in `n jong stadium. � Spuit slegs geregistreerde middels en hou streng by die aanbevole dosisse. � Onkruiddoders moet verkieslik in gunstige weerstoestande gespuit word om optimale resultate te verkry. � Vermy bespuiting met water wat `n hoë soutinhoud het. Dit beïnvloed die werking negatief. � Indien die onkruiddoder sensitief is vir pH, moet `n buffer of versuurder bygevoeg word tot
Pekanneute op die optimale pH-vlakke. � Nuwe aanplantings kan � Buffers of versuurders word voor tot in Augustus gedoen word. Sterk die ander komponente in die bome met lang, reguit penwortels spuittenk bygevoeg. moet gekies word vir plant. Plant� Blaarmyner kom toenemend gate moet meer as een meter diep voor op veral gars en voorwees of minstens 200 mm dieper komende bespuitings kan al as die lengte van die penwortel. tydens onkruiddoder-bespui� Stikstof- en fosfaatbemestingstyd gedoen word. ting moet in Augustus toegedien � Effektiewe stikstofbestuur deur word en `n tweede stikstoftoediendie groeiseisoen stel die proing moet in Oktober volg. dusent in staat om hoë graan� Die volgende aksies moet ook in opbrengste met aanvaarbare nou verrig word: proteïeninhoud te produseer. » Snoei van gevestigde bome. � Op gars kan 20-40 N toe-ge» Plant van saad in beddings. dien word op ses weke ná op» Verplant van saailinge. koms by Puma sowel as Cock» Sny enthout en berg by 4°C. tail. » Ent saailinge (tot September).
Uie en saaduie
Algemeen
� Beperk stikstoftoediening tot die � Blaaspootjies begin aktief raak � Neem vroegtydig grondmonen moet beheer word. Dié plaag minimum om te welige loofgroei sters om bemestingbehoeftes te kan heelwat skade aanrig. en swak bolgehalte te voorkom. bepaal vir vroeë somergewasse � Spuit voorkomend vir poeier� `n Oormaat stikstof veroorsaak nl. katoen, grondbone en vroeë dik nekke en oormatige groei agtige meeldou, veral in die mielies. vroeë lente as toestande vogtiger wat die bolle makliker laat verrot word. nadat dit geoes is.
Lusern siektes en verminder waterver� Lusern, veral laedormansiebruik. kultivars, begin vinniger � Vestiging van lusern in die lente groei en besproeiing moet word nie aanbeveel nie weens stelselmatig aangepas word. onkruiddruk en windskade. � Kaliumbemesting kan in die � Indien lusern wel in die lente vorm van KCl @ 200 kg/ha gevestig word, is dit raadsaam toegedien word. Kalium speel om dit saam met koring te plant `n belangrike rol in die transloom windskade te beperk. Die kasie van suikers en vervaarkoring kan dan later doodgediging van stysel. Dit verhoog spuit word. ook die plant se weerstand teen 8
Mnre. André Pretorius en Christoff Koekemoer, me. Karen Kruger en mnre. Jan Britz en Warren Daines. Foto: Tania Fourie
Aktueel
Carien Grobler
Struktuuraanpassings het optimale klantediens ten doel
M
plaas van Vaalharts na Hope(Klerk: Krediet). et die oog op optimale town. � Die klerkpos op Luckhoff gaan dienslewering sowel as � André Pretorius word aangestel as nie in hierdie stadium gevul word optimale aanwendig van Kredietbestuurder in die Vaalnie en sal eerder later deur `n hulpbronne, vind verskillende strukharts- en Noord-Wes-gebied. kontroleur vervang word. tuuraanpassings in GWK Finansiering � Warren Daines word oorgeplaas met die ingang van 1 Augustus 2014 van Hopetown na KwaZulu-Natal Inligtingsessies met `n geselligheid plaas. waar hy ook Midlands Veterinary daarna word op 4 Augustus op Hierdie skuiwe het ook ten doel om Wholesalers (MVW, `n filiaal van Hopetown en 6 Augustus op Vaaldie reeds positiewe verhoudings met GWK) se debiteure sal bestuur. harts aangebied. Meer inligting hierons aandeelhouers verder uit te bou. � Karen Kruger neem oorhoofs oor sal gekommunikeer word. Die struktuur word as volg aangepas: Hopetown se boek oor en is dus � Jan Britz word oorgeplaas van nou verantwoordelik vir HopeVir navra kontak Kobie Greyvensteyn Noordwes (Christiana) na Sidi town en Luckhoff met die onder(Uitvoerende Bestuurder: Finansiering Parani. steuning van Christoff Koekemoer en Finansiële Landbou Advies) by � Christoff Koekemoer word oorge(Kontroleur) en Veronica Kemp 082 808 4178. 10
SA Feed
Phosphates
Dit is tyd vir Winterlek Van herfs tot vroeg somer kan jou kudde ‘n verskeidenheid SA Feed Phosphates proteïenaanvullings geniet. • • • •
Beeslek 42 (vroeg winter) Bees & Skaap Winterlek (middel winter tot dit reën) Volledige Skaaplek (deur die jaar) Skaaplekkonsentraat (vir ‘n verskeidenheid voermengsels)
Ons produkte verseker jou kudde se liggaamsonderhoud asook die reproduksie-doeltreffendheid van teeldiere.
SA Feed Phosphates – Ons is fosfaat
SAFP Herfs 2 - 280x220_www.infoworks.biz
Vir verdere navrae, skakel ons gerus by (053) 441-3300 of stuur ‘n e-pos na info@safp.co.za.
Ons Besigheid
Dís nuus in die GWK-groep
W
elkom by hierdie aflewering van ons rubriek waarmee ons GWK se aandeelhouers op hoogte hou van die jongste verwikkelinge in die GWK-groep. � GWK se nuwe pekanaanleg op Douglas is aan die gang met slegs `n klein persentasie van die toerusting wat nog nie in gebruik geneem is nie. Hou die September-uitgawe van Kommuniek dop vir `n artikel hieroor. � GWK is die grootste enkele verspreider met die Karoo-sertifiseringshandelsmerk in Suid-Afrika. Hierdie vleis word eksklusief aan Food Lover’s Market en die 12
Wallmart-groep versprei. GWK fiseerde plase afkomstig is. lewer ook gesertifiseerde nis� GWK se Landzicht-wynkelder het mark-skaapvleis met volle nagoed gepresteer op die Nasiospeurbaarheid aan Pick&Pay en nale Jongwynskou en een goue Woolworths. GWK voorsien medalje, twee silwer en 16 brons ook eksklusief vleis vir Shoprite medaljes ingepalm. Checkers se Certified Natural� Die eksklusiewe verspreidingshandelsmerk. reg van die K-laser-reeks in � Die aanbod van slagdiere bly Suid-Afrika is onlangs aan Midlaag en die swak aanbod onderlands Veterinary Wholesalers steun die prys. Die verwagting is (MVW) toegeken. Geen ander ladat pryse waarskynlik stewig sal ser-vervaardiger bied `n meer bly totdat die nuwe seisoen se veelsydige behandelingsmodalilammers op die mark kom. teit of dosimetriese inligting oor GWK Vleis het `n nismarkpremie elke moontlike gebruik as K-laser van R0.51/kg vir Augustus vernie. Daarom is MVW trots om die klaar. Die nismarkpremie word eksklusiewe verspreider van hierper kilogram uitbetaal vir kwalifidie opwindende produkreeks vir serende karkasse wat van gesertilaserbehandeling te wees.
ďż˝ GWK het `n nuwe, interaktiewe webtuiste geloods. Gaan na www. gwk.co.za om ons webtuiste te besoek en deel te word van `n interaktiewe ervaring oor die landbou.
www.gwk.co.za
“GWK se personeel kan bedrog aanmeld sonder enige vrees vir benadeling”
Ons Besigheid
Fasiliteite in plek om algehele deursigtigheid te verseker
D
ie beskerming van ons maatskappy teen ongeruimdhede is `n verantwoordelikheid wat elke werknemer van GWK deel. Dit is hoe ons die volhoubaarheid van ons maatskappy verseker. Ons is bevoorreg by GWK met goeie stelsels, goeie beheer en 14
eerlike mense, maar ons lewe in `n wêreld vol bedrog. Dit is veilig om te sê bedrog net in Suid-Afrika beloop jaarliks miljarde rande. Ons by GWK is ongelukkig ook aan hierdie omgewing blootgestel. Enige personeellid of lid van die publiek wat ongeruimdhede aanmeld, help ons daarom om die toekoms van ons maatskappy te verseker.
Dit is `n bydra tot die maatskappy se gesondheid. Ons het `n groot verantwoordelikheid teenoor ons aandeelhouers, klante en ander vennote om deurgaans eerlike sakepraktyke te verseker. Ons het ook `n verantwoordelikheid om ons kollegas teen die impak van bedrog te beskerm en die werkgeleenthede wat ons het te bewaar.
Die leierskap van GWK is tot etiese gedrag verbind. Daarom is ons ook verbind tot die beskerming van mense wat van moontlike ongeruimdhede bewus word en dit aanmeld met die bedoeling om ons maatskappy daarteen te beskerm. `n Personeellid wat bedrog aanmeld, hoef nooit bekommerd te wees dat hy of sy tot nadeel van iemand optree nie. Bedrogvoorkoming is inteendeel tot ons almal se voordeel. Fluitjieblaas-fasiliteite en -werkvloei, die mees suksesvolle metode om ongerymdhede te bekamp, is daarom geskep waardeur personeel bedrog telefonies of elektronies, vertroulik of anoniem, kan aanmeld. Die implementering van hierdie fasiliteite is deel van GWK se verantwoordelikheid as publieke maatskappy en leier in die sakesektor om soedoende `n voorbeeld te stel met geen verdraagsaamheid teenoor oneerlikheid.
www.gwk.co.za
Gaan na www.gwk.co.za. Kliek op bedrogvoorkoming regs onder op die blad. Hier kan enige personeellid of lid van die publiek `n verslag indien en die keuse maak om dit annoniem te doen. Die stelsel reik `n verwysingsnommer uit sodra die klag volledig op die stelsel vasgelĂŞ is. Die verwysingsnommer kan dan gebruik word om die status van die beweerde bedrog op te volg en / of ekstra inligting te verskaf. `n Brief met ondersteunende bewyse kan ook vir die aandag van die voorsitter van GWK se Etiek- en Ouditkomitee of aan die GWK eksterne konsultant gerig word. Die adresse is as volg: Voorsitter Ouditkomitee Posbus 47 Douglas 8730
Mnr. Pieter Spies (Besturende Direkteur).
“GWK se personeel kan bedrog aanmeld sonder enige vrees vir benadeling. Ons maak staat op ons personeel om ons maatskappy teen enige vorm van ongeruimdheid te beskerm.�
Enslins Bethlehem PY Morrison Posbus 357 Bethlehem 9700
Personeel of lede van die publiek kan ook kies om die etiek tolvrye kontaknommer te skakel en `n geval hier aanmeld, hetsy anoniem of onder sy / haar eie naam. Telefoonnommer: 0800 444 332 / 0808 222 469. 15
Graan
Handré van Heerden Graanverhandelaar
Landboubates te waardevol om daarmee te dobbel . . .
I
n menigte graantransaksies die afgelope ses maande het ek min kritiek teen Safex as prysvormingsmeganisme gehoor. Safex het ons mielieprys hierdie jaar na R3 850 geneem, maar ook na R545 in 2005. Histories is die huwelik tussen Safex en die gebruikers daarvan bra wankelrig. Kritiek word geopper rakende markmanipulasie, die rol van spekulante, die hoeveelheid papiermielies in die mark, ingewikkelde markinstrumente ensovoorts. Hoe groter die betrokke markdeelnemers gewoonlik aan die verkeerde kant van pryse is, hoe feller is die kritiek. Dit staan egter soos `n paal bo water dat alle markdeelnemers hul kans die afgelope tyd gehad het om teen goeie pryse te verkoop en te koop. Prysbepaling het op `n gesonde balans tussen fundamentele faktore, die vloei van spekulatiewe fondse en tegniese ontledings berus. Dit is veilig om te sê dat Safex die afgelope aantal jare `n korrekte weerspieëling van die mielieprys was. Uit die aard van die saak was pryse oordrewe in albei rigtings. Dit is die aard van markte. Dit val en styg gewoonlik te ver weens emosie, maar keer altyd tot `n redelike ekwilibrium terug soos `n groter normaliteit tot die mark toetree. Hierdie feit kom in alle markte voor. Die doel van hierdie artikel is nie om in die besonderhede van internasio16
nale en plaaslike fundamentele faktore in te gaan nie. Almal is bewus van die Suid-Afrikaanse mielieoes wat op 13.89 mmt geraam word, dat Amerika op die oomblik `n moontlike tweede agtereenvolgende rekord mielieoes op die lande het, dat die Chinese 20 mmt van hul 70 mmt mielies in staatsreserwe in ses maande op tender aanbied en dat wêreld-produksietoestande op die oomblik baie goed daar uitsien. Met hierdie artikel wil ek eerder `n paar lesse uitlig waarby ons almal kan baat. 2014 Mielieoes Tydens die Graan SA Kongres (4/5 Maart 2014) was dit opmerklik dat elke landbouer wat `n spreekbeurt gehad het, gepraat het van `n pragtige oes wat op die land staan. Komende van die gewoonlik konserwatiewe mening rakende eie opbrengste, is hierdie oesskatting tekenend van `n groot oes wat reeds in die middel van die seisoen op die tafel was. Ongelooflike groot markbewegings is veral die afgelope vier maande beleef. Op 12 Mrt 2014 was die dagprys van geelmielies R3 850. Vir `n kort tydjie was mielies duurder as koring. Op 15 Julie 2014 verhandel dieselfde kommoditeit teen R1 715. Weliswaar teen ander dinamika jeens produksiesiklusse, maar steeds `n geelmielie. Die Julie 2014-geelmie-
liekontrak was op 24 Januarie 2014 vir die tweede keer op R2 400. Die daling op die Julie 2014 kontrak is dus R685 per ton. Teen 12.5 t/ha opbrengs impliseer dit R8 562.50 wins per hektaar. Groot geld. Die dinamika tussen die 2013- en 2014-mielieseisoen het eweneens rekords gebreek. Die Maart 2014-geelmieliekontrak was byvoorbeeld in `n stadium R1 200 duurder as die April 2014kontrak. Dit beteken as `n koper net `n kort rukkie kon uithou, hy teen daardie bedrag minder mielies in April kon koop. Omdat fisiese voorraad egter `n krisis was, moes enige prys betaal word om dit in die hande te kry. `n Ontleding van die fundamentele faktore wat tot hierdie bewegings gelei het, is nou maklik. In besigheid is die agterruit van die motor altyd skoner as die voorruit. Carl von Clausewitz het binne die konteks van oorlogvoering gepraat van die “fog of war”. Die vergelyking met kommoditeitspryse is direk van toepassing. Midde in die stof, rook en kordiet raak `n mens opgesweep in die besonderhede en mis dikwels die groter prentjie. In graanbemarking werk dit dieselfde. Die ironie is dat dieselfde markspelers verwoed koop en verkoop, al het pryse hoeveel gestyg of gedaal.
Hul geesdrif en teenstrydige marksienings is eweneens so net so sterk, maak nie saak waar die prys is nie. Die spreekwoordelike rook sal altyd oor die slagveld hang.
(spreads), prysverskille tussen komgeglimlag het. moditeite (splits), die prysing van bote Bepaal `n marksiening – nie `n wat inkom en op die korttermyn pryse plaassiening. Die mark is mense. beïnvloed. Weet watter gety geld en As die meerderheid dink hier is `n tree daarvolgens op. groot mielieoes in Suid-Afrika, gaan die mark dit so verhandel. Moenie Kardinale lesse van belang Benut markinstrumente na grashalms gryp as die wind in jou `n Paar belangrike beginsels moet Te veel variasies bestaan om op te gesig waai nie. ons koop- en verkooptransaksies lei noem. Die name vir van hierdie vaDie gety sal draai, die tydsberekeom die “geraas” van die oomblik te riasies laat `n mens koud. `n Eenning en kontantvloei kan jou egter verminder. voudige koop- en verkoopsopsie is eers knyp. Die eerste is winsgewendheid. Dit is voldoende. Geen wenresep bestaan nie. Die afegter makliker gesê as gedaan. Ons neem oesversekering en batefi- gelope drie mielieseisoene was die Maksimale wins moet nagestreef nansiering uit, maar prysversekering prys in strooptyd op `n hoogtepunt. word, anders is jou meule nie komword as te duur beskou. Dit is eenDie produsent wat dus niks gedoen peterend met jou kompetisie wat teen voudig nie waar nie. Maak die kophet nie, het die beste gedoen. Vangoedkoper pryse aangekoop het nie. skuif dat produsente ook in `n dalen- jaar was die teenoorgestelde waar. Wat hierdie beginsel betref, maak de mark kan geldmaak en andersom As jy hierdie kanse kan bekostig, die mielieprys die afgelope ses kopers in `n stygende mark. goed en wel. Indien nie, is die risiko maande dit nie makliker nie. Teen Die produsent kan sy fisiese mielie eenvoudig te groot. Moenie dobR1 000 laer as Maart 2014 was byvoorbeeld op Julie 2014 verkoop bel nie. Bestuur net die heeltyd risiko. geelmielies in April 2014 mos `n teen Safex R2 300 en `n baie goeie Wins het `n manier om vir homself te winskoop. winsgewendheid vasmaak. As jou sorg. In die groter prentjie is dit egter siening was dat pryse hoog was om Moenie dat R30 se verskil in aftreksteeds baie duur. Persentasie wins is te verkoop, hoekom nie teen `n vas- king, jou die mark laat mis nie. Ons egter die enigste sekerheid waarmee gestelde koste `n addisionele verondervind dikwels dat die enigste besluite geneem kan word. koopopsie uitneem nie? prysimplikasie waaroor kopers en verDie res is bykans altyd onbekende Op so `n manier word op `n dakopers voel hulle kan baklei, die baspekulasie. Met graanbemarking lende mark ook addisionele wins ge- sisse, die aftrekkings is. moet nie gepoog word om die pieke maak. Dit sal `n interessante dag Met wie kan gestry word oor die of laagtepunte in pryse te tref nie. wees as produsente ook gemaklik mark? Moenie oor R30 die mark met Om te probeer om `n sogenaamgaan wees met pryse wat val. Dit is R400 mis nie. Moenie wag vir die de one hit wonder te wees, is dieself- nie ondenkbaar nie. ronde getalle nie. Duisende redeneer de as dobbel. Wat fisiese graan aandieselfde en pryse draai dikwels voor betref, koop konserwatief tonne terwyl Benut kundigheid hierdie ronde getalle om. pryse val en verkoop terwyl pryse GWK se verhandelaars vors markte styg. noukeurig na en het `n uitstekende Slotgedagte Probeer om die prysgetye te bepaal. begrip van markinstrumente. Gebruik Oordrewe selfvertroue wat grens aan Hoogwater en laagwater is redelik hulle gerus. arrogansie sal geld as iemand hommoontlik. GWK se voorseisoen bemarkingsself uitmaak as alwetend wat Safex Branders is baie moeilik, omdat fak- plan het in hierdie opsig teen Safex aanbetref. tore soos oesdruk, spekulasie, die R2 206 afgesluit. Ons fisiese mark is 13.89 mmt rol van posisies tussen As ons weeklikse groot. Wêreldproduksie is 960 mmt. maande marksiening en -aan- Dit is slegs die fisiese. bevelings geSpekulasie, beleggings ensovoorts volg is, sou maak dat elke pit mielie net op Safex produsente 15 keer gekoop en verkoop word. nou baie Niemand kan dit reg voorspel nie. breed Dit is egter veilig om te sê dat `n klompie beginsels bestaan wat prysbesluite veiliger kan maak. Moenie met u landboubates dobbel nie. Die prys is eenvoudig te hoog. 17
18
Depositphotos
Presisieboerdery
Hannes Hattingh – Landboukundige: Oos-streek Dr. Dries Bloem – GeoLab
Identifiseer en bestuur soute in besproeiingsgrond só
G
ronde onder besproei ing kan `n verhoging in konsentrasies van verskillende soute ondergaan. Die graad daarvan word deur verskeie faktore soos waterkwaliteit, reënval, kunsmistoedienings, besproeiingskedulering en dreinering van grond bepaal. Die gevaar verbonde aan soutophoping kan in twee belangrike afdelings on derverdeel word, naamlik I) osmotiese probleme en II) natrium- of magnesiumprobleme. Hierdie twee moet van mekaar onderskei word deur middel van grondontleding aangesien dit ten opsigte van meganisme van plantskade en behandeling geheel en al van mekaar verskil. Osmotiese probleme Osmotiese effek is waar die totale soutinhoud van die grond skade aan die plant aanrig deur die wortels te “brand”. Die vlak van totale soutinhoud van grond word op `n grond ontleding as die elektiese geleiding (EG) in millisiemens per meter (mS/m) gegee. Die enigste manier om die EG van grond te verlaag, is om die soute uit te loog. Dit kan deur geskeduleerde oorbesproeiing gedoen word waarvan die hoeveelheid deur die EG in die grond en die drumpelwaarde EG-toleransie van die betrokke gewas bepaal word. Kleigronde of gronde met `n laag in die ondergrond, wat waterdreinering beperk, kan moontlik loging van soute belemmer en
kunsmatige dreinering moet dan teen relatief hoë koste installeer word. Gewasse verskil ten opsigte van toleransie vir soute en EG-drumpelwaardes in versadigde grondpasta, waarbo opbrengs begin afneem, is as volg:
5 aandui, kan daar korsvorming en/ of infiltrasieprobleme verwag word. Hierdie probleem kan deur toedie ning van gips of ammoniumsulfaat aan die grond opgelos word. Die gips (kalsiumsulfaat) los op in die grond en kalsium (Ca) verplaas Na of Pekanneut 190 mS/m Mg van die klei af. Lusern 200 mS/m Dit is baie belangrik dat die Na of Uie 216 mS/m Mg dan uitgeloog moet word, anders Aartappels 306 mS/m bly dit in die wortelsone agter en kan Grondbone 320 mS/m dit makliker deur plante opgeneem Mielies 350 mS/m word as voor gipstoediening. AmmoSojabone 500 mS/m niumkunsmis kan ook bydra om Na Koring 600 mS/m te verplaas, aangesien ammonium Katoen 770 mS/m ook `n katioon is en dus Na kan verplaas. Ammonium (NH4) word in die Onlangse navorsing deur GWK en grond na nitraat (NO3) omgeskakel GeoLab het getoon dat een ton/ha en in die proses bly die H+-ione in gips (20 cm in die grond ingewerk) die grond agter. In kalkbevattende `n styging van ongeveer 40 mS/m in grond sal hierdie H+-ione bydra om die versadigde grondpasta veroorkalk (CaCO3) op te los om vry Ca saak. Indien grond dus byvoorbeeld in die grond te vorm, wat dan Na en reeds `n EG-waarde van 350 mS/m Mg kan verplaas. Indien daar nie vry het, sou dit teenproduktief wees om kalk in die grond voorkom nie, sal gips toe te dien indien mielies geplant die H+-ione self ook die Na en Mg gaan word. kan verplaas. Onlangse navorsing deur GWK en Natrium- en magnesiumprobleme GeoLab het aangetoon dat ammoniNatrium (Na) en/of magnesium umsulfaat besonder effektief is om Na (Mg) word deur klei in grond geaden Mg te verplaas en een ton/ha amsorbeer en indien te veel Na of Mg moniumsulfaat is ongeveer ekwivalent geadsorbeer is, word kleideeltjies aan drie ton/ha gips. van mekaar weggestoot (dispergeer). Die navorsing het ook aangedui dat Dit veroorsaak korsvorming, swak gebluste kalk glad nie doeltreffend infiltrasie en swak deurlugting van was om Na en Mg te verplaas nie, grond. Indien die ontleding van `n aangesien die oplosbaarheid daarversadigde grondpasta `n natriumad- van baie laag in gronde met neutrale sorpsieverhouding (NAV) van hoër as pH was.
Tabel 1. Ca- en Mg-konsentrasies na toediening van gips en gebluste kalk. Die volgende reaksies vind plaas wanneer gebluste kalk (Ca(OH)2) in alkaliese grond toegedien word: Ca(OH)2 + CO2 = CaCO3 + H2O Ca(OH)2 + Ca(HCO3)2 = 2CaCO3 + 2H2O Kalsiumkarbonaat slaan neer in die grond en is nie beskikbaar vir plant opname of uitruilreaksies nie. Dit moet ook in gedagte gehou word dat kalsiumkarbonaat in grond deur ekstrakte soos ammoniumasetaat en Mehlich III opgelos word, alhoewel dit nie vir plantopname of uitruilreak-
sies beskikbaar is nie. Dit word duidelik in Tabel 1 uitgewys, waar Ca- en Mg-konsentrasies na toediening van gips en gebluste kalk gegee word. Alhoewel die Ca in die ammonium asetaat-ekstrak na kalktoediening toegeneem het, het die versadigde pasta-ekstrak (wateroplosbare fraksie) slegs `n geringe toename getoon. Magnesium in die versadigde ekstrak het met gipstoediening toegeneem omdat dit deur Ca van kleideeltjies verplaas is. Kalktoediening het geen Mg van kleideeltjies verplaas nie. Dit is ook bevestig met die hoeveelheid Mg wat deur die gips en kalk verplaas en geloog is (Figuur 1).
70.0
Mg geloog (mg/kg)
60.0
Opsomming Daar is twee aspekte van versouting van gronde onder besproeiing wat baie duidelik van mekaar onderskei moet word voordat enige behande ling toegepas word. Deur grondontleding en waarneming in die veld moet vasgestel word of dit `n osmotiese probleem of `n natrium- of magnesiumprobleem is, en dan moet behandeling en bestuur daarvolgens gedoen word. Gipstoediening sal voordelig wees vir `n natrium- of magnesiumprobleem, maar nadelig vir `n osmotiese probleem. Kalktoediening op neutrale of alkaliese gronde is nie doeltreffend nie. `n Standaard grondontleding met ammoniumasetaat of Mehlich III is nie voldoende om soutprobleme te diagnoseer nie en `n versadigde pasta-ekstrak moet bykomend gedoen word.
50.0
Figuur 1. Magnesium (Mg) geloog uit grond wat met gips en gebluste kalk behandel is.
40.0 30.0 20.0 10.0 0.0 SK
20
3G
6G
1.5K
3K
SK = Kontrole; 3G = 3 ton/ha Gips; 6G = 6 ton/ha Gips; 1.5K = 1.5 ton/ha Gebluste kalk; 3K 3.0 ton/ha Gebluste kalk.
Presisieboerdery
Hannes Hattingh – Landboukundige: Oos-streek Dr. Dries Bloem – GeoLab
Natrium en magnesium kan swak filtrasie veroorsaak
S
oute kan in besproeiingsgrond opbou weens soute in die besproeiingswater. Wanneer te veel natrium en magnesium in die grond opbou, het dit `n negatiewe impak op grondstruktuur en kan dit korsvorming en swak infiltrasie veroorsaak. Natrium (Na) en magnesium (Mg) kan nie geneutraliseer word nie, maar kan wel deur ander katione soos kalsium (Ca), ammonium (NH4) of water stof (H) van die gronduitruilkompleks
(negatiefgelaaide kolloïede) verplaas word en daarna na dieper grondlae geloog word. Gips, gebluste kalk en ammoniumsulfaat is beskikbaar en het potensiaal vir verplasing van Na en Mg vanaf uitruilkompleks van gronde. Elke middel het voordele en nadele, waarvan oplosbaarheid, souteffek en pH-effekte moontlik die belangrikste is. Hierdie effekte en doeltreffendheid van Na- en Mg-verplasing en uitloging is in `n laboratoriumondersoek
as `n eerste fase ondersoek bepaal. Metode Twee gronde van die GWK-bedie ningsgebied is in die ondersoek gebruik. Die grond is gedroog en gesif (<2 mm) en met produkte gemeng (Tabel 1). Twee gronde is gebruik en word onderskeidelik na as “sand” en “klei” in die verslag verwys. Die twee gronde is sodanig geselekteer om `n grond sonder vry kalk
Tabel 1. Standaard ontledings van grondmengsel na inkubasie met onderskeie ameliorante. 22
(sand) en `n grond met vry kalk (klei) te verteenwoordig. Produkte is gedroog en gesif (<0.5 mm) om oplosbaarheid te verbeter. Hoewel kalsiumchloried nie `n produk is wat in die handel beskikbaar is nie, is dit ingesluit om `n standaard as 100% oplosbare kalsium te stel. Grondmengsels is benat tot veldkapasiteit en gelaat om vir ses siklusse uit te droog en na 18 dae is die grondmengsels weer gesif (<2 mm) en vir ontledings en loging voorberei. Albei gronde is met die ekwivalent van 60 mm water geloog. Die water, wat uit die grond geloog het, is vir ontle ding van Ca, Mg, K en Na gebruik. Die grondmengsels voor loging is ook met standaard ontledingsmetodes ontleed.
sies in die ammoniumasetaat-ekstrak (uitruilbare plus oplosbare katione plus fraksie van katione in vry kalk) gehad nie (Tabel 1). Die Ca-konsentrasie het, soos verwag, toegeneem met die toediening van gips, gebluste kalk en kalsiumchloried, terwyl ammoniumsulfaat geen effek op die Ca-konsentrasie getoon het nie (Tabel 1). Met uitsondering van die gebluste kalk-behandelings het al die ander produkte beduidende verhogings (bo kontrole) in elektriese geleiding (totale soutinhoud) van die grondwaterekstrak veroorsaak (Tabel 1). Hierdie verhoging is veroorsaak deur `n toename in Ca-, Mg-, K en Na-konsentrasies in die grondwater. Die verhoging in Mg-, Naen K-konsentrasie in die grondwater kan toegeskryf word aan uitruiling deur Ca Resultate en/of ammonium (in die geval Die middels het geen effek van AS-mengsel) en/of waterop die beskikbaarheid van stofione (in die geval van ASgrond P (soos met Bray1-ekmengsels). strak gemeet) gehad nie (TaGips, ammoniumsulfaat en bel 1). kalsiumchloried het veroorGebluste kalk (1.5K en 3K) saak dat Na, Mg en K uit behandeling het die pH van die grond verplaas en geloog die sandgrond (S1.5K en S3K) is (Figuur 1 tot 5). verhoog, maar geen effek Gebluste kalk het geen tot op die pH van die kleigrond geringe bydrae tot die ver(K1.5K en K3K) gehad nie. plasing van K, Mg en Na uit Ammoniumsulfaat het `n be- albei gronde gelewer. duidende verlaging in pH in Die rede hiervoor is moontdie sandgrond veroorsaak lik dat die gebluste kalk swak (S1AS en S2AS), maar geen oplosbaar by die relatief hoë effek op die pH van die kleipH van beide gronde is, of grond gehad nie (Tabel 1). dat die gebluste kalk as CaDie rede daarvoor is dat en OH-ione in die grond die kleigrond vry kalk bevoplos en dan vinnig weer at, wat die versurende effek as kalsiumkarbonaat neersvan ammoniumnitrifikasie kon laan na reaksie met CO2 of neutraliseer. HCO3 in die grond. Soos verwag, het die proDie doeltreffendheid van Nadukte geen beduidende effek en Mg-verplasing deur gips op K-, Mg- en Na-konsentra- was in albei gronde soortgelyk
Figuur 1. Natrium verplaas en geloog uit kleigrond deur onderskeie ameliorante
Figuur 2. Natrium verplaas en geloog uit sandgrond deur onderskeie ameliorante
Figuur 3. Magnesium verplaas en geloog uit kleigrond deur onderskeie ameliorante 23
Figuur 4. Magnesium verplaas en geloog uit sandgrond deur onderskeie ameliorante aan dié van die ekwivalente hoeveelheid kalsiumchloried (Figuur 1 tot 4), wat daarop dui dat die gips volkome opgelos het. Ammoniumsulfaat het ook verplasing van Na en Mg teweeggebring, met 1.1 ton/ha ammoniumsulfaat wat ongeveer dieselfde effek as 3 ton/ha gips gehad het. Die 1.1 ton/ha ammoniumsulfaat het by die sandgrond selfs meer kalium as 6 ton/ha gips verplaas (Figuur 5). Dit impliseer ook dat toediening van ammoniumsulfaat `n verhoging in die beskikbaarheid van kalium vir plant opname teweeg kan bring, aangesien meer kalium in die grondoplossing teenwoordig sal wees. Die rede vir die hoër doeltreffendheid van ammoniumsulfaat is omdat hierdie gronde ammonium sterker as kalsium adsorbeer. Ammonium is geochemies baie naby aan kalium en beide ding mee vir selektiewe adsorpsie deur heksagonale uitruilposisies in 2:1 kleiminerale. Ammonium word later na nitraat omgeskakel (nitrifikasie) en in die proses word vier H+-ione vir elke ammonium-ioon gevorm. Van hierdie H+-ione kan dan in die heksagonale holtes agterbly, terwyl ander aan verdere uitruilreaksies kan deelneem of deur karbonate en bikar24
Figuur 5. Kalium verplaas en geloog uit sandgrond deur onderskeie ameliorante
bonate in grond geneutraliseer word. Data uit hierdie proef dui ook duidelik aan dat dit nie noodwendig in alle gevalle nodig is om produkte soos gips te gebruik om natrium uit die grond te loog nie. In die kleigrondkontrole (KK) is 74 mg/kg (Figuur 1) van die 196 mg/ kg natrium uitgeloog en in die sandgrondkontrole (SK) is 26 mg/kg (Figuur 2) van die 42 mg/kg natrium uitgeloog. Dit verteenwoordig onderskeidelik 38% en 62% van natrium uit die grond verwyder slegs deur loging, sonder enige produk.
toegeskryf aan voorkeuradsorpsie van ammonium deur heksagonale adsorpsieposisies in 2:1 kleimine rale. Hierdie voorkeuradsorpsie het ook baie meer kalium gemobiliseer, wat plantbeskikbaarheid van kalium sterk kan bevoordeel. � Natrium word nie sterk deur die uitruilkompleks van grond geadsorbeer nie en 38% en 62% van totale natrium (ammoniumasetaat-ekstrak) kon uit onderskeidelik die kleigrond en sandgrond geloog word sonder toediening van enige ameliorante. � Toediening van gips veroorsaak `n styging in die EG van grond Gevolgtrekking (versadige pasta) te wete 40 � Gips en ammoniumsulfaat het mS/m vir elke ton gips toegedien. volkome opgelos en bygedra om Gipstoediening op gronde, wat Na, Mg en K van beide sand- en reeds hoë EG-waardes het, kan kleigrond uit te ruil, wat daarna dus osmotiese (brand-) skade uit die grond geloog kon word. veroorsaak. Die doeltreffendheid van 1.1 ton/ � Ammoniumsulfaattoediening ha ammoniumsulfaat is ongeveer het `n verhoging in oplosbare dieselfde as 3 ton/ha gips. Ca-konsentrasie van grond met � Gebluste kalk het bykans geen byvry kalk tot gevolg terwyl dit drae gelewer om Na, Mg en K te `n verlaging in pH van gronde verplaas nie. Dit word toegeskryf sonder vry kalk tot gevolg het. aan swak oplosbaarheid as Groot hoeveelhede ammoniumgevolg van neutrale pH in beide sulfaat moet dus nie op gronde gronde. met lae pH toegedien word nie, � Ammoniumsulfaat het hoër uitruil aangesien dit die grond te suur doeltreffendheid vir Na en Mg as vir optimum plantproduksie kan gips in hierdie gronde. Dit word maak.
Die betroubare oplossing vir die afgelope 76 jaar
Beskikbaar by GWK-handelstakke
26
bertie theron
Lewendehawe
Mooiste ram nie noodwendig die mees ekonomiese ram nie Mnr. Robbie Meintjes, ondervoorsitter van die Noord-Kaap Veldram-projek, deel sy insig omtrent die keuse van ramme op `n veiling.
D
it is amper weer tyd vir die jaarlikse Noord-Kaap Veldramveiling en produsente besin op die oomblik oor hul aankope. Produsente wat ernstig is oor hul inkomste uit vleisproduksie is ook ernstig oor hul ram-aankope. Hierdie produsente weet dat `n groter inkomste slegs bewerkstellig kan word deur meer en swaarder lammers van ooie en ramme wat goed op die beskikbare veldweiding aangepas is. In die verlede het die meeste produsente na skouramme gekyk en gedink die beste ram is die een wat die eerste prys verower. Niemand kan verskil dat dit die mooiste ram is nie, maar dit is egter geen versekering dat dit ook ekonomies die beste ram is nie. Produsente kan nie vir hierdie denkwyse verkwalik word nie, want die meeste telersgenootskappe lê tydens hulle kursusse en inligtingsdae baie klem op die fenotipe. Tyd word gespandeer en moeite word gedoen om te verseker dat die beoordeling reg geskied.
Ons almal hou daarvan om met mooi diere te boer, maar `n mens moet in gedagte hou dat sommige van `n ram se eienskappe slegs fancy points is wat nie tot meer en swaarder lammers bydra nie. Die kampioenram van enige bokof skaapras word as mooi beskou. Ons beskou die duurste ram op `n wildveiling ook as mooi. Dink egter daaraan hoe die twee spesies se bouvorm verskil, met ander woorde, “mooi” is `n baie relatiewe begrip wat deur verskeie faktore bepaal kan word. Britse beesrasse is `n voorbeeld van waar telers wegbeweeg het van die mooi blokvorms van die verlede en meer funksionele diere met effens langer bene begin teel het. Ek verneem ook gesaghebbend dat wolskaapprodusente wat hul diere op prestasiesyfers selekteer, aansienlik meer en beter wol produseer as die res. Ons glo die faktore wat die deurslag moet gee is die ram se prestasie, sy teelwaardes, die versekering dat geen funksionele foute voorkom nie en dat hy siektevry is. Sy raseienskappe moet egter ook in gedagte gehou word, want ons wil met mooi diere boer. Dalk moet ons “mooi” effens anders definieer. Hou in gedagte dat die seleksie van die beste ram nie `n skoonheidskompetisie is nie. Om die regte ramme te koop, soek
`n produsent dus na goeie inligting oor `n verskeidenheid eienskappe om die beste moontlike besluit te neem. By die Noord-Kaap Veldramveiling is die volgende beskikbaar: � Betroubare syfers: Die syfers wat verskaf word, moet onafhanklik verwerk en gekontroleer word. Die reproduksie van die ram se ma, die seleksie-indeks wat sy aanpasbaarheid op die natuurlike weiding aandui, sy eie Blup-teelwaardes en afwy king van testemate moet veral aandag geniet. Alle ramme met indekse onder 85 en afwykings in testemate van -4 en swakker, word geprul. Hierdie verwerkings word deur die SA Stamboek gedoen. � Wetenskaplike proewe, wat die toepassing van ons bewerings kan staaf: Elke produsent weet dat `n ram van `n ma met goeie produksiesyfers, dit na die nageslag oordra en dat die testemate bepaal hoeveel ooie deur die ram gedek kan word. `n Paar jaar gelede is `n na geslagtoets met 300 ooie op `n produsent se plaas met ramme van die Noord-Kaap Veldramprojek gedoen. Die uitslag was dat die drie ramme met die hoogste seleksie-indekse se 27
lammers onder veldtoestande gemiddeld 2.3 kg swaarder as die lammers van die ander ramme by speen was. Hierdie toets is onder die LNR se toesig uitgevoer en hulle het ook die syfers verwerk. Die ramme met die grootste testemate het verder meer en beter saad voorsien. Die ooie is laparoskopies met vars saad van die verskillende ramme geïnsemineer. � Ondervinding van kopers van die vorige jare: Kopers bevestig jaarliks dat hulle baie tevrede is met die prestasie van die ramme wat hulle hier aangekoop het. Dit word bewys deur kopers wat al langer as twintig jaar elke jaar hier kom koop. Die verkooppryse wat by die vorige Noord-Kaap Veldramveilings behaal is, bewys ook dat kopers bereid is om `n premie vir ramme met uitstekende prestasiesyfers te betaal. � Ramme, wat vry van geslagsiektes en enige ander aansteeklike siekte en inwendige parasiete is en wat teen die vernaamste voorkombare siektes geïmmuniseer is. Ramme se bloed en saad word getoets en doserings en immunisasie vind streng volgens `n program plaas. � Diere wat deur rasinspekteurs vir enige funksionele foute ondersoek is. Dit word drie keer gedoen, naamlik met die inname, met die afsluiting van die toets en die dag voor die veiling. Dit verseker dat geen pruldiere op die veiling aangebied word nie. Die 29ste Noord-Kaap Veldramveiling word op Woensdag 29 September by die Griekwastad Skougronde op Griekwastad plaas. Die veiling begin om 11:00. 28
Properties
GWK Properties bemark ontwikkeling in Kimberley
G
WK Properties het die alleenmandaat bekom vir die bemarking van The Palms Residential Village, `n nuwe ontwikkeling in Kimberley op die hoofpad na Douglas. The Palms word ontwikkel in 52 woonstelblokke en sal altesaam 327 meenthuiseenhede bevat. Die ontwikkeling sal sewe verskillen30
de eenhede hê om van te kies en sal in drie verdiepings gebou word. Die kompleks sal omhein word met `n elektriese heining van 2.1 m hoog en sal 24 uur sekuriteit en toegangsbeheer hê. Eenhede Eenheid A2 – 18 eenhede Woonstelblokke: 3 Eenhede per blok: 6
Twee slaapkamers Een badkamer Oopplankombuis en -leefarea Balkon Eenheid A3 – 45 eenhede Woonstelblokke: 5 Eenhede per blok: 9 Twee slaapkamers Een badkamer Oopplankombuis en
-leefarea Balkon Eenheid B Woonstelblokke: Eenhede per blok: Twee slaapkamers Een badkamer Oopplankombuis en -leefarea Balkon Eenheid C Woonstelblokke: Eenhede per blok: Twee slaapkamers Een badkamer Oopplankombuis en -leefarea Balkon Eenheid D Woonstelblokke: Eenhede per blok: Drie slaapkamers Twee badkamers Oopplankombuis en -leefarea Balkon Eenheid E Woonstelblokke: Eenhede per blok:
12 6
12 6
9 6
7 6
Drie slaapkamers Twee badkamers Oopplankombuis en -leefarea Balkon Eenheid F Woonstelblokke: Eenhede per blok: Drie slaapkamers Twee badkamers Oopplankombuis en -leefarea Balkon Solder
4 6
`n Leefstylsentrum sal die fokuspunt wees wanneer `n mens die kompleks binnekom. Inwoners sal hier toegang hê tot verskeie fasiliteite. Die leefstylsentrum sal die volgende bied: � `n Koffiewinkel met internetkafee; � WiFi-internettoegang; � `n Ontspanningsarea met `n swembad en braaiplek; � `n Geriefswinkel; � `n Wassery en � Kantore vir die bestuur van die kompleks.
The Palms word op 21 Augustus aan die publiek bekendgestel. Kontak Isabel by 083 676 5444 vir navrae.
www.gwk.co.za
GWK is as toonaangewende agri-onderneming uniek geposisioneer met `n volledige reeks produkte en dienste, aangebied deur `n gediversifiseerde groep besighede wat fokus op omvattende oplossings vir moderne besigheid in die hele landbou-
innoveerlandbou landbou innoveer De Villiersstraat, Douglas Posbus 47, Douglas,
Meganisasie
Geakkrediteerde opleiding vir operateurs aangebied
D
ie Batho Pele-groep is deur John Deere aangewys om `n dinamiese opleidingsprogram vir operateurs van trekkers-, stropers- of selfaangedrewe spuite daar te stel. Die eerste sessies sal van 16-19 September 2014 op Douglas, Prieska, Modderrivier en Luckhoff aangebied word. Die volgende word tydens dié eendagkursus behandel: Wetlike vereistes � Nasionale Padverkeerwet, 1998; � Wet op Arbeidsgesondheid en -Veiligheid.
Aanskakeling en bestuur � Ken jou kontroles en instrumente; � Daaglikse diens voor aanskakeling; � Toepassing van daaglikse veiligheidskontroles; � Kom in posisie; � Toepassing van aanskakelingsveiligheid; � Aanskakeling. Hantering van `n trekker, stroper of selfaangedrewe spuit � Algemene riglyne by bestuur; � Bestuur op openbare paaie; � Hoe om die masjien te stop; � Aanhak van implemente; � PTO-disselbome; � Waentjies. Algemene instandhouding � Identifisering van foutiewe werking;
� Toepassing van basiese instandhoudingsprosedures. Veiligheid � Oorsake van trekkerongelukke; � Toepassing van afskakelingsveiligheid; � Toepassing van veiligheid by brandstofinname; � Toepassing van veiligheid wanneer implemente gehaak word; � Toepassing van veiligheid by heuwelagtige gebiede; � Drywer se verantwoordelikheid in geval van `n ongeluk. � Praktiese en ervaringsleermetodologie. -- Die operateur sal vaardigheid opdoen in die veilige hantering van toerusting en basiese daaglikse instandhouding. Voordele � Hou jou bates in 'n goeie toestand; � Veiligheid van jou personeel en ander padgebruikers; � Daaglikse instandhoudingskontroles op jou masjiene gedoen; � Vaardige en doeltreffende hantering; � Veilige hantering op moeilike terreine; � Indien jy jou vaardigheidsplan vir jou werkplek (plaas) ingedien het, kan jy voordele/terugbetalings eis; � Dra by tot jou SEB (BEE)-telkaart; � Motiveer jou personeel deur opleiding.
Kontakbesonderhede Prieska Duncan McCalman 071 421 2758 Douglas André Botha 0716802796 Modderrivier Adriaan Steyn 082 888 3863 Luckhoff Tinus Oosthuizen 082 804 0430 Hopetown Johan Combrinck 071 440 4860 GWK-klante kan die sessies gratis bywoon.
33
Presisieboerdery
Presisieboerdery bied boeredag saam met Landboudal aan
G
Bestuurder: Presisieboerdery en Produksienavorsing) het gesels oor WK het onlangs `n grondbewerking en -voorbereiding, suksesvolle boeredag skedulering van koring en lusern as saam met die Hoërwisselbougewas. skool Landboudal aangebiebied. Mnr. Hennie Cloete (LandboukunMnr. Pieter Bekker (Hoofbestuurder: Primêre Produksie) het die produsente dige) het die besoekers ingelig oor verwelkom waarna mnr. Hannes Hat- korrekte saadbedvoorbereiding, asook die huidige saadbed-proef by tingh (Landboukundige: Oos-streek) Landboudal. die besoekers toegespreek het oor Mnr. Louwtjie Steenkamp van K2Agri die verskillende ameliorante (kalk / het die verskillende koringkultivars in gips / ammoniumsulfaat). hul duisendkorrel-massas bespreek Mnr. Dup Haarhoff (Uitvoerende
waarna mnr. André Prins (Bestuurder: Navorsing) gesels het oor die nuwe greenseaker-tegnologie, asook die bemesting van lusern. Dr. Antonie Geyer van die departement landbou-ekonomie aan die Universiteit van die Vrystaat het afgesluit met `n bespreking oor die ekonomie van kleinvee op lusern teenoor lusern sny. Die gevolgtrekking was dat die baie meer sinvol is om lusern te sny as om dit te laat bewei.
Bo: Mnr. Pieter Bekker (Hoofbestuurder: PrimĂŞre Produksie) het die produsente verwelkom. Onder: Mnr. Dup Haarhoff (Uitvoerende Bestuurder: Presisieboerdery en Produksienavorsing) het gesels oor grondbewerking en -voorbereiding, skedulering van koring en lusern as wisselbougewas. Heel onder: Mnr. Hannes Hattingh (Landboukundige: Oosstreek) het die besoekers toegespreek het oor die verskillende ameliorante (kalk / gips / ammoniumsulfaat).
GWK Nuus Wenners van John Deere-kompetisie aangekondig Twee produsente en hul eggenote wen `n oorsese reis Produsente wat in die tydperk van 1 Januarie 2014 tot 31 Mei 2014 enige John Deere trekker, stroper of gepaardgaande element by GWK gekoop het, het outomaties vir `n gelukkige trekking gekwalifiseer waarvolgens hulle `n reis na Amerika en Duitsland kon wen. Mnr. Johan en mev. Colleen Jacobs van Douglas en mnr. Dirk en mev. Annie Loots van Prieska vertrek op die 16de Augustus op `n reis van tien dae wat onder meer besoeke aan plase, John Deere se hoofkantoor en John Deere Harvester Works insluit. John Deere Harvester Works is die grootste, mees moderne vervaardiger van stropers ter wĂŞreld. John Deere Tractor Works en John Deere Engine works is ook deel van die reisprogram. Die wenners sal ook getrakteer word met etes en besoeke aan interessanthede in die omgewing.
Regs bo: Mnr. en mev. Colleen Jacobs van Douglas. Regs: Mnr. en mev. Dirk en Annie Loots van Prieska. 10
36
Die opkomende produsente wat GWK se ontwikkelingsprogram voltooi het.
GWK vereer opkomende produsente Voltooi GWK se ontwikkelingsprogram om volhoubare produsente te vestig GWK het onlangs die opkomende produsente vereer wat GWK se ontwikkelingsprogram voltooi het. Mnr. Pieter Bekker (Hoofbestuurder: Primêre Produksie) het by die geleentheid gesê GWK wil graag `n bydrae lewer om produsente suksesvol te laat boer. Dít is ook die doelwit van die ontwikkelingsprogram vir op-
komende produsente. “Die opleiding is op `n vlak waarmee ons werklik tevrede is en dit voeg groot waarde toe. GWK is deel van boerdery in die NoordKaap en ons wil graag deel wees van al die produsente in die omgewing se besighede. “Ons het baie kundigheid om aan opkomende produsente te verleen.
GWK het geen eie gewin by projekte met opkomende produsente nie. “Ons doelwit is om die produsente te ondersteun en oplossings vir hul probleme te kry. “Ná afloop van hierdie opleidingsprogram wil GWK kan sê: ‘Hierdie is nou `n volhoubare boerdery’”. 37
GWK bied oplossing vir moontlike brand Brandbluswa op Douglas reeds by twee brande betrokke GWK op Douglas het `n brandbluswa laat bou om in staat te wees om `n diens te verskaf as `n brand sou ontstaan. Die doel van die wa is vir interne gebruik, maar ook om die gemeenskap hiermee by te staan. Die wa het kapasiteit vir 10 000 liter water en het twee pompe, twee brandslange (25 MM) en vier brandpype (65 mm). 38
`n Skuim-opsie is ook aangebring vir gevalle van brandstof- of olie-vure. `n Trekker van die voldoende grootte is nodig om die wa tot by die brand te trek. Sulke trekkers is by GWK se besighede op Douglas beskikbaar. Die oogmerk is om `n paar vrywilligers tydens `n meer gevorderde kursus op te lei om meer effektief en veilig tydens brande te kan optree. Sedert die wa gebou is, is dit reeds
tydens twee brande op die dorp gebruik, naamlik by `n woonhuis en Douglas Spar. In geval van brand kan die volgende noodnommers geskakel word: Gellie Geldenhuys 082 806 9996 Jaco Voges 082 883 9433 Freddie Donald 082 804 4240
GWK Grondbone gee hul 67 minute Help om Douglas se strate skoon te maak Op Vrydag 25 Julie om 7 minute voor 12:00 het GWK se grondboonfabriek tot stilstand gekom. Elkeen van die personeellede het `n sak geneem en vullis in Douglas se strate opgetel. Vriendskappe is gebou terwyl die personeel geselsend die strate skoongemaak het. Op hierdie manier het GWK Grondbone sy deel gedoen om `n verskil te maak.
AVOCA & MOUNTAIN SHADOWS SUSSEX & DORMER
Kompetisie!
Hou GWK se Facebook-blad dop vir die aankondiging van die maandelikse wenner!
Like en share GWK se blad op Facebook en jy ontvang onmiddellik `n inskrywing in ons maandelikse kompetisie!
Snappy Chef 20cm veerligte gietyster-braaipan ter waarde van R799
6-stuk Snappy Chef messestel ter waarde van R699
Snappy Chef eenplaat-induksiestoof ter waarde van R1199
Snappy Chef 35cm reghoekige lasagnebak van gietyster ter waarde van R1199
Die wenner sal `n stel kookware van Snappy Chef ter waarde van R4 595 ontvang. Pryse kan nie vir kontant geruil word nie. Die beoordelaars se beslissing is finaal en geen korrespondensie sal daaroor gevoer word nie.
42
8-stuk Snappy Chef pottestel ter waarde van R699
Pret op die plaas Vir die jongspan
Gebruik `n kryt of `n potlood en volg elke plaasdier se pad tot by die skuur.
44
Leefstyl
Carien Grobler
Koester jou intuïsie Die meeste ma’s spandeer die eerste oomblikke van hul babas se lewens om hulle te koester en `n diep emosionele band met hulle te vorm. Hierdie band is só sterk dat talle ma’s glo hulle weet instinktief wanneer daar iets met hul kinders skort. Wetenskaplikes wat `n groep ma’s se breingolwe gemonitor het, het gevind atie, `n sekretaresse, vertel dat dat ma’s in `n groter mate op die ge sy van haar dogter se geboorte af nie die gevoel kon afskud dat huil van hul eie babas reageer as op Emma allergies is vir melkprodukte nie. die van iemand anders se baba. Navorsers aan die Medical University “Almal het gedink ek is mal omdat ek stukkies kaas uit disse gekrap het terwyl of South Carolina het ook pa’s se breingolwe gemonitor. Volgens die navor ek geborsvoed het. “Maande later, ná baie slapelose nagte singsleier, dr Jeffrey Loberbaum, reageer `n pa se brein in die area wat vir denke met `n huilende baba, is Emma met dikdermontsteking (kolonitis) gediagno- aangewend word, terwyl `n ma se brein verhoogde aktiwiteit toon in die limbiese seer. Sy het inwendig gebloei wanneer en basale areas wat vir emosionele sy melkprodukte ingeneem het. Ek het response verantwoordelik is. alle melkprodukte vermy en binne `n “Die meeste ma’s is skerp op hul babas week het sy rustig geslaap. Dit het my ingestel,” vertel dr Jeffrey. geleer om my instink te vertrou!”
`n Ma se intuïsie is `n gawe van Bo. Ek het dit egter nooit verstaan totdat my dogtertjie, Emma, gebore is nie. Nou maak ek gereeld daarop staat!”
K
46
Vertrou jou instink “Toe my dogter 16 maande oud was, het ek begin aanvoel dat iets nie pluis is nie,” vertel Nicky, `n haarkapper. “Sy was lusteloos en glad nie haarself nie. Ek het haar na ons pediater geneem wat my verseker het dat sy bla kend gesond is. Twee weke later was sy koorsig, knieserig en het sy haar koppie vasgehou asof sy erge pyn gehad het. “Die pediater het haar met maaggriep gediagnoseer en my verseker dat sy vinnig gesond sal kom. Ek was so kwaad, want ek het geweet iets skort en hy wou my nie glo nie. Ek wou nie met die dokter stry nie, want hy is immers gekwalifiseer om siek kinders te ondersoek.” Nicky vertel dat sy nie die gevoel kon afskud nie en `n afspraak by `n ander pediater gemaak het. “Die nuwe pedia ter het dadelik gesê dat ek reg was. Hy het haar met oorinfeksie gediagnoseer, maar ook `n reeks toetse laat doen. Die
bloedtoetse het haar allergie vir melk en eiers bevestig, maar ook `n ander erns tige allergie getoon. Dit het kongestie en uiteindelik oorinfeksie veroorsaak.” Kenners meen `n ma is gewoonlik reg wanneer sy dink haar kind is siek. “Algemene praktisyns moet bedag wees op ouers wat baie bekommerd is oor hul kind, sê dr Matthew Thompson, navor ser aan die departement van gesondheidsorg aan die Oxford-Universiteit. “Dit is belangrik om `n ouer se instink te vertrou. Hulle het waarskynlik al hul kind deur `n verskeidenheid minder ernstige siektes verpleeg en sal daarom weet wanneer iets anders is.” Die beroemde aktrise Jane Seymour wat ses kinders het, vertel dat sy geen mediese opleiding het soos haar ka rakter in die gewilde reeks Dr. Quinn, Medicine Woman nie, maar glo dat sy die vermoë het om te weet wanneer daar fout is met haar kinders. “Ek het geleer om werklik na my kin ders te luister,” vertel Jane. “As `n mens fyn op jou kind ingestel is, kan jy hoor wanneer hulle om hulp roep. Selfs voordat hulle kan praat.” Toe Jane se tweeling ses weke te vroeg gebore is, het sy vroeg reeds aangevoel dat iets skort. Die pediater het toetse aangevra, wat getoon het dat die seun tjies `n vorm van apnee het wat hul asemhaling beïnvloed. “Die dokter het my bekommernis in `n ernstige lig beskou,” vertel Jane. “Die seuns is aan hartmonitors gekoppel wat my sou waarsku as hulle ophou asem haal. Hulle het gelukkig die apnee ont groei.” `n Knaende gevoel `n Magdom verhale van ma’s wat gewéét het hul kinders is in gevaar, is op die internet beskikbaar: Sylke Finnegan van Las Vegas is een middag oorweldig deur `n dringende gevoel dat haar dogter in gevaar is. Minute later het sy `n oproep ontvang dat sy in `n ernstige motorongeluk was. Shannon Massey van Bartlett het een nag wakker geword en dadelik na haar seuntjie van drie maande se kamer ge hardloop. Hy was vasgekeer onder die
kot nadat die bodem uitgeval en die kot op hom inmekaar geval het. “Dit is glad nie blote toeval nie,” sê dr. Laurie Nadel, `n sielkundige wat intuïsie reeds langer as 20 jaar bestudeer en skrywer van die boek Sixth Sense: Unlocking your ultimate mind power. “Die kans dat `n mens spesifieke inligting kan ontvang oor iemand met wie jy `n nou verbintenis het, maar op `n ander plek is, is statisties onmoontlik.” Nadel glo dat moeders toegerus is met `n vermoë om aan te voel wanneer hul kinders in gevaar is. “Soos ons ons ander sintuie gebruik, help ons intuïsie ons ook om inligting oor die wêreld om ons te bekom – hetsy in die vorm van emosies, gedagtes, fisieke response, voorgevoelens of drome.” Voor die geboorte “Toe ek 30 weke swanger was, het ek nog niks gereed gehad vir die baba nie. Ek het my man heeltyd verseker dat daar nog genoeg tyd is.” Lanie, `n makelaar, vertel dat sy nooit die behoefte gehad het om vir haar baba iets te koop nie. “Ek het dit selfs uitgestel om `n kot by my skoonsuster te gaan leen en `n sak speelgoed van `n vriendin van die hand gewys.” “Toe die swangerskap op 35 weke tot `n einde kom nadat my baba in die baarmoeder dood is, het ek besef dat ek deurentyd geweet het dat ek nooit my baba se warm asempie teen my wang sou voel nie.” Wetenskaplikes meen dat `n ma reeds sekere dinge oor haar kind kan aanvoel wanneer haar baba nog in die baarmoeder is. Twee onafhanklike studies het gewys dat ma’s die meeste van die tyd reg is oor die geslag van hul babas. In `n studie aan die Universiteit van Ari zona, het dr Victor Shamas gevind dat sowat 70% van die deelnemers reg was oor die geslag van hul babas. `n Ander studie aan die John Hopkins Universiteit het soortgelyke uitslae gewys. “Die feit dat twee laboratoriums dieselfde uitslae gekry het, dui daarop dat dit nie `n gelukskoot was nie,” sê dr Victor. Hy verduidelik dat die uitslae nie aan hoop of begeerte toegeskryf kan word
nie. “Ons het gevind dat ma’s wat `n voorkeur vir `n sekere geslag het meer geneig is om verkeerd te wees.” Instink of aangeleerde gedrag? “In navorsing in die algemeen, sowel as die navorsing wat ek onder `n groep Suid-Afrikaanse vroue gedoen het, het ek gevind dat ‘moedersinstink’ `n aanvegbare kwessie is en dikwels gebruik word as `n rookskerm om mans van hul pligte kwyt te skeld,” sê dr. Sharon van Doreene, `n sielkundige van Gauteng met `n passie vir moederskap. Volgens Van Doreene word die aanname gemaak dat omdat vroue hierdie vermoë het om `n baba te versorg, dit `n man kwytskeld van die gelyke verantwoordelikheid van ouerskap. Sy maan ook dat die konsep van moe derlike instink met omsigtigheid gebruik moet word, aangesien dit dikwels gebeur dat `n ma nie dadelik `n band met haar baba vorm nie. “Hulle weet nie instinktief hoe om na hul babas om te sien nie. Gevolglik word hul moeder skap bevraagteken as die aanname ge maak word dat alle vroue oor moeder like instink beskik.” Sy noem ook dat `n mens jouself moet afvra hoe moederlike instink funksioneer in vroue met postnatale depressie wat soms hul babas verwerp. “Navorsing wys dat talle moederlike reaksies aangeleer is. Aangesien `n ma dikwels die primêre versorger is, leer sy aan hoe om haar baba se behoeftes te bevredig. Dit is dikwels `n proses van probeer en fouteer om te bepaal wat die beste vir elke baba werk. Daar is daarom geen rede waar pa’s of enige ander versorger wat nou by die baba betrokke is, nie ewe goed na hom of haar kan omsien nie.” Van Doreene meen dat `n mens die menigte staaltjies oor moederlike instink kan verklaar deur die feit dat `n ma haar kind baie goed ken. “Ma’s is kenners wat hul kinders aanbetref, maar ek glo dat dit toegeskryf moet word aan betrokkenheid by `n kind – `n vaardigheid wat aangeleer en ontwikkel kan word – eerder as `n mistieke vermoë waaroor slegs vroue beskik.” 47
Gesondheid
Drink jou sink . . . daarom ook gebruik word om � Jou immuunstelsel – Sink het van anoreksie te behandel. al die vitamienes en minerale die grootste invloed op die immuunstelsel. Lae sinkvlakke verswak die � Vel en hare – Sink versnel die vernuwing van die vel en daarT-selle wat infeksies moet herken om word dit gebruik om verskeie en teenwerk. Dit is bewys dat verSink is `n belangrike spoorele velprobleme te behandel. Sink hoogde sinkvlakke doeltreffend is ment en speel `n noodsaaklike word doeltreffend aangewend in in die behandeling van longontrol in ons daaglikse gesondrome vir babas se brandboude, steking en diarree en dit kan heid. Dit is belangrik vir verskeie snye, wonde en ook `n verfisiologiese prosesse in die ook sonbrand en koue vinniger liggaam en help om verskeie blase. help opklaar. siektes te voorkom. Ongelukkig `n Sinktekort kan is byna die helfte van die wêook haarverlies � Smaak, reuk reldbevolking se sinkinname veroorsaak en jou en eetlus – onvoldoende. hare dof en dun Sink aktiveer laat lyk. die dele in Die voordele van sink die brein � Groei en selverdeling – Sink is � Sig – Sink is wat inligting veral belangrik tydens swangerbaie belangrik vanaf die skap waartydens die groeiende vir jou sig omdat smaak- en fetus se selle vinnig verdeel. Sink die retina hoë reuksensors help ook om oorerflike abnorma konsentrasies sink bevat. Hierdie ontvang en verwerk. liteite te voorkom en kan verhoed konsentrasie neem met die jare Sink se invloed op ander dat babas te vroeg gebore word. af en dit wil voorkom of dit `n voedingstowwe, soos koper, rol speel in die ontwikkeling van beïnvloed `n mens se eetlus � Fertiliteit – Sink is voordelig vir ouderdomverwante makulêre en smaakvoorkeure. Sink kan mans sowel as vroue. Dit beskerm degenerasie (AMD) wat tot die prostaatklier teen infeksie en gedeeltelike of algehele blindheid Tekens van `n sinktekort: uiteindelik ook teen vergroting. � Swak eetlus kan lei. Sink kan jou ook teen � Anemie (bloedarmoede) Sink help ook om die spermtelling nagblindheid beskerm en help � Stadige wondgenesing en -beweeglikheid, en die serum keer dat katarakte ontwikkel. � Diarree testosteroon te handhaaf. � Haarverlies Vroue vind baat by sink omdat dit Bronne van sink � Vertraagde groei (veral in kan help om menstruele pyne te Die grootste bronne van sink is rooikinders) behandel en die simptome verlig vleis, pluimvee, vis, heelgrane � Smaakafwykings wat met PMS gepaardgaan. en suiwelprodukte. 48
Resep
Sjokolade-en-karamel-verleiding Resep
2 eiers 55 g (60 ml) gesmelte botter 125 ml sonneblomolie 125 ml melk 1 x sjokolade-brownie-boksmengsel 1 boks (150 g) karameltoffies Growwe sout
Metode
� Verhit oond tot 180 °C. � Klits eiers, gesmelte botter en olie 2 minute lank saam in elektriese menger. � Voeg melk by en klits een minuut. � Voeg brownie-mengsel en sjokoladesplinters (ingevoeg in boks) by en vou versigtig in. � Sny karamellekkers in kleiner blokkies. � Vul agt gesmeerde ramekinbakkies tot halfpad met deeg. � Plaas van die karameltoffies boop en skep nog deeg bo-op. Die bakkies moenie heeltemal tot bo gevul word nie – dit rys taamlik. � Plaas bakkies op bakplaat en plaas in oond. Plaas oondrak in die middel van die oond. Bak 35 - 40 minute. � Haal uit en keer versigtig uit.
49
Agterblad Uit Piet se pen
As ons net daai boor kan kry . . . in sy hand. Uit aluminiumdraad het hy vir hom `n mikstok prakseer, kompleet met handvatsels. Met hierdie nuwe uitvindsel, het hy agtergekom, kan hy ook olie en diamante wys. Die tannie laat weet uit die sitkamer ek moet tog geduldig wees met die oom. “Hy gaan jou ure besig hou. Eintlik Ek klop. Die tannie sê kom in, sy kan moes hy `n geoloog geword het.” Die nie nog deur toe loop om my te kom haal nie. Oom Willie is baie bly om my oom reken hy was te dom. te sien en nog op en wakker vir 90 jaar. Oom Willie kyk my moedeloos aan. Sy groot probleem is niemand glo hom Hy vertel dadelik van die Massey Ferguson 165 wat hy destyds by Pa ge- nie. Kan ek hom nie dalk help nie? Hy koop het toe hy nog geboer het. Lekker kan presies bepaal waar minerale is. Nou onlangs het hy op `n groot kom trekker gewees, maar hy dink daar het water in sy starter gekom. Seker op die olie onder die grond afgekom. `n Kom, nie `n drom nie, maak hy dit duidelik. skip vanaf Engeland, spekuleer hy. Ek wil weet hoe hy tussen water, diaOns kan nie hier voor almal praat mante en olie onderskei. Baie maklik, nie. Wag, laat hy net gou sy goeters kry. Oom Willie kom met `n dik lêer te sê hy. In alle gevalle draai die punt van voorskyn, vol uitknipsels en ou artikels. sy apparaat na onder. As hy diamante in sy hand sit en die punt draai terug na Die oom beduie in die slaapkamer bo, weet hy daar is nie diamante nie. se rigting. Hy klap die deur agter ons Vir olie houvas hy net `n 500 ml blikkie toe. Ek vrees vir die kosyn. Nou kan olie. Castrol GTX. Nie sommer enige ons twee gesels. Die tannie waarsku olie nie, waarsku hy. ons gaan vrek van die hitte. Oom Sy olie-gawe het hy toevallig een winWillie hoor nie. Hy wil dadelik weet of tersaand voor `n olieverwarmer ontdek. ek betrokke is by die vliegtuie wat tans Hy het sy mikdraad by hom gehad toe kartering in die distrik doen. die ding hom skielik tot binne-in die “Soek hulle na olie of diamante?” wil verwarmer trek. Sy seun het geskrik hy by my weet. en hom beveel om op te hou voor hy Oom Willie praat saggies agter sy hand. Hy het `n geheim om my te ver- seerkry. “Jiffie jong, daar was amper groot tel, maar die oom gaan haal hom ver. moeilikheid.” Eintlik is hy mos `n waterwyser, maar Ai, hy bly moedeloos. deesdae kan hy feitlik enigiets wys. Hy “Piet, die mense glo my nie.” het selfs sy eie gereedskap ontwerp. Ek is nuuskierig, maar oom Willie gooi wye Hy vermoed naby aan die dorp is `n diamantpyp. draaie. Hy wil nie sy geheim verklap “Kan ons nie self gaan kyk of daar nie. Eindelik kom sy apparaat te voorskyn. Hy het altyd met `n mikstok water diamante is nie?” vra hy. Eintlik soek hy `n boormasjien wat gewys, maar die stokke draai stukkend
Oom Willie wil my dringend sien. Nee, hy kan dit nie oor die telefoon bespreek nie. Ek moet aftreeoord toe kom. Hy hoor nie meer so lekker nie.
50
omtrent `n meter in deursnee kan boor. Oom Willie maak `n groot sirkel met sy arms. “Ja man, omtrent net so groot,” wys hy weer. Die gat sal mos groot genoeg wees sodat ons presies kan sien wat daar uitkom. Waar gaan ons so `n boor kry, wil ek weet? Oom Willie sug, sien dit is nou weer `n ander probleem. Hy weet darem nie of `n stamperboor sal werk nie. Ou Giel van Niekerk het so `n ou flenterboor daar by hom, maar ons kan nie sukkel nie. Nee wag, kom ons los liewer Gielie se boor. Die ou ding se wiele is pap en sy brieke is swak. Netnou kry ons seer. Die olieboor wat destyds by Vanwyksvlei geboor het se toring het juis die boorman dood geval. “Nee-nee, kom ons maak liewer `n ander plan,” waarsku die oom. Dit is vrek warm in die kamer. Ek hoop die tannie wil weer vra of ons nie warm kry nie. Buite onder die boom sit twee manne en soetwyn drink. Nie lank nie of ek hoor dat die een nie van die ander een se ma hou nie. Foeitog, die ma word in haar afwesigheid baie sleg gesê. Oom Willie haal `n opgevoude kaart van die distrik uit sy bosak. Hy is gerat vir sy soektog . . . “Piet, kom ons maak net gou seker of my ding werk.” Hy tel die mikdraad hoog bokant sy kop op. Draai stadig in die rondte totdat die punt begin afwys. Ja-nee, nou is hy seker. Dit is in `n suidelike rigting. “Sien jy, die ding werk!” sê hy. Ai, nou moet ons net daai boor kry . . .
GWK Graan . . . innoverende bemarking Kontak die graanverkryger in u gebied om u met bemarkingsopsies by te staan. BARKLY-WES
Kobus Beetge 082 805 0885 DOUGLAS
Ig Pretorius 082 906 1672 Franco Geldenhuys 071 401 2487
GWK Graan vestig gerus stelling en vertroue by ons produsente deur die gehalte graanbemarking en graan hanterings dienste wat ons lewer. GWK se graanhan teringsfasiliteite is toonaan gewend m.b.t. kwaliteit van infrastruktuur, asook die diens wat gelewer word. By GWK graan is dit die pro dusent wat saakmaak!
HOPETOWN
Steven Storey 082 906 1676 MODDERRIVIER
Dewald Burger 082 900 8736 PRIESKA
Wimpie Grobler 082 882 2609 OOS-VRYSTAAT Ficksburg
Esperansza van der Walt 082 805 0885 NOORD-WES
Tiaan Nieuwoudt 076 020 1705 OOS-KAAP
Eben Vermeulen 082 881 1926
www.gwk.co.za
innoveer landbou
GWK Oesversekering . . . gewaarborgde gemoedsrus Douglas Brits van den Berg Bestuurder: Versekering Kredietlewensversekering 082 803 5190 Prieska Kannetjies Kotze Korttermyn- en Oesversekering 082 809 4773 Hopetown/Luckhoff Janitha von Molendorff Korttermyn- en Oesversekering 082 889 4602
Oesversekering is ’n onmisbare aspek van risikobestuur. Die ekonomiese klimaat, sowel as veranderende weersomstandighede noodsaak produsente om die risiko in iemand anders se hande te plaas. Wanneer verseker ’n mens nie? Slegs wanneer jy self die verlies kan dra!
Kimberley Willem Kruger Krediet- en Lewensversekering 082 490 9680 Douglas Marietjie Vermeulen Korttermyn- en Oesversekering 082 809 4775 Douglas Wilmarie v/d Schyff Korttermyn Kommersieël 082 382 8123 Barkly-Wes/ Jan Kempdorp/ Hartwater René v/d Westhuizen Korttermyn- en Oesversekering 082 907 8548 Modderrivier/ Jacobsdal Riana Shergold Korttermyn- en Oesversekering 082 808 2911 Hopetown/Luckhoff Josef Pelster Krediet-en Lewensversekering 082 883 4474
Ficksburg/ Mooirivier
Chris Shergold Korttermyn- en Oesversekering 071 633 3659
GWK is ’n Gemagtigde Finansiële Diensverskaffer wat fokus op welvaartbeskerming. FSB Lisensienommer 1185
www.gwk.co.za
innoveer landbou