Augustus 2015
`n handelsmerk van
Landbank-transaksie ontsluit groot groeigeleenthede vir GWK
Koekedoor-wenner help GWK met resepte vir lipaflek-lekker koekies
GWK se IT Tech-dae beloof groot opwinding en n贸g groter pryse
Verseker s贸 dat al jou besproeiingstelsels optimaal funksioneer
GWK Versekering . . .
Welvaartbestuur deur spesialiste Douglas Brits van den Berg Bestuurder: Versekering Kredietlewensversekering 082 803 5190 Kimberley Willem Kruger Krediet- en Lewensversekering 082 490 9680 Hopetown/Luckhoff Josef Pelster Krediet-en Lewensversekering 082 883 4474
Behalwe welvaartbestuur, lewensversekering en verskeie ander gehalte-produkte en -dienste, bied GWK Versekering nou ook ’n bekostigbare begrafnisskema. GWK se makelaars staan gereed om hierdie puik produk aan ons produsente te verskaf. Skakel vandag nog jou makelaar vir meer besonderhede.
Douglas Lucas Holtzhausen Finansiële Adviseur: Beleggings 082 682 8201
GWK is ’n Gemagtigde Finansiële Diensverskaffer wat fokus op welvaartbeskerming. FSB Lisensienommer 1185
GWK is as toonaangewende agri-onderneming uniek geposisioneer met `n volledige www.gwk.co.za reeks produkte en dienste, aangebied deur `n gediversifiseerde groep besighede wat fokus op omvattende oplossings vir moderne besigheid in die hele landbou-
innoveer landbou De Villiersstraat, Douglas Posbus 47, Douglas,
AUGUSTUS 2015
OP DIE VOORGROND
goeie stelsels, goeie beheer en eerlike mense, maar ons lewe in `n wêreld vol bedrog. Dit is veilig om te sê bedrog net in Suid-Afrika beloop jaarliks miljarde rande. Ons by GWK is ongelukkig ook aan hierdie omgewing blootgestel. Enige personeellid of lid van die publiek wat ongeruimdhede aanmeld, help ons daarom om die toekoms van ons maatskappy te verseker. Dit is `n bydra tot die maatskappy se gesondheid. Ons het `n groot verantwoordelikheid teenoor ons aandeelhouers, klante en ander vennote om deurgaans eerlike sakepraktyke te verse-
ONS BESIGHEID
22
7 6
Redaksioneel
7
Geestelike akker
8
bedoeling om ons maatskappy daarteen te beskerm. `n Personeellid wat bedrog aanmeld, hoef nooit bekommerd te wees dat hy of sy tot nadeel van iemand optree nie. Bedrogvoorkoming is inteendeel tot ons almal se voordeel. Fluitjieblaas-fasiliteite en -werkvloei, die mees suksesvolle metode om ongerymdhede te bekamp, is daarom geskep waardeur personeel bedrog telefonies of elektronies, vertroulik of anoniem, kan aanmeld. Die implementering van hierdie fasiliteite is deel van GWK se verantwoordelikheid as publieke maatskappy en leier v sa in die sakesektor om soedoende `n
Gaan na www.gwk.co.za. Kliek op die blad. Hier kan enige personee indien en die keuse maak om dit a verwysingsnommer uit sodra die kl Die verwysingsnommer kan dan ge beweerde bedrog op te volg en / o
22 Ons Besigheid `n Brief met ondersteunende bewyse kan ook vir die aandag van die voorsitter van GWK se Etiek- en Ouditkomitee of aan die GWK eksterne konsultant Fluitjieblaas gerig word.in Die almal adresse is asse volg:belang. Voorsitter Ouditkomitee
Damme en temperature
Posbus 47 24 Ons Besigheid Douglas Klante 8730 stroom na diensstasies. Enslins Bethlehem PY Morrison Posbus 357 Bethlehem 9700
10 Agrikalender 12 Landbouwenke VOORBLAD
LANDBOUSAKE
14 14 Aktueel Landbank-transaksie ontsluit groot groeigeleenthede vir GWK. 16 Ons Besigheid Koekedoor-wenner help GWK met lipaflek-lekker koekieresepte. 20 Ons besigheid GWK se IT Tech-dae beloof groot opwinding en pryse. 29 Besproeiing Verseker só dat jou besproeiingstelsels optimaal funksioneer.
26 26 Presisieboerdery Geen resep vir pekanneute. 34 Georganiseerde landbou Pieter Spies opgewonde oor die geleenthede in landbou.
P o n a / Te 0
AUGUSTUS 2015
WEES INGELIG
VROUE nd
dige
bele
onsensitief
f
tie
ga
ne
giftig
ontoeganklik
manipulerend
on
ar
ba
kik
s be
vals
32 18 Gebiedsfokus GWK lewer omvattende diens aan kliënte in die Oos-Kaap. 30 Properties Eiendomsmark in Kimberley groei. 32 Ontmoet ons spesialiste Bemarkingsbestuurder het `n passie vir landbou en mense. 38 Kliëntefokus - Mense in poste wat kliënte raak.
ONTSPAN
50 42 Vir die jongspan Vind jou weg deur die kalkoendoolhof. 50 Agterblad Die lugsak se luggie is aan . . .
4
egosentries
onbetroubaar selfsugtig
44
44 Leefstyl Ek, ek en steeds ek . . . 46 Gesondheid Vitamiene is waardevol . . . 52 Vleis vir die jagseisoen Doeksagte wildsrugstring.
r u u t s e B n e ie s k e Dir Direksie Voorsitter Frank Lawrence Ondervoorsitter Johan Jacobs Hennie Coetzee JP du Plessis Wynand Human Frans Lubbe
Tertius Marais Mattheus Maree Willem Mülke Eric Ramongalo Piet Roux Ronnie Stadhouer Koos van der Ryst Frans Wiid
Hoofbestuur Besturende Direkteur Pieter Spies Finansiële Direkteur Johann Klopper Hoofbestuurder: Spesialisprodukte Llewellyn Brooks Hoofbestuurder: Primêre Produksie Pieter Bekker Hoofbestuurder: Handel Mark du Plessis Hoofbestuurder: Graanprodukte Tom Meintjes Hoofbestuurder: Veilings, Vleis en Supermarkte Wim van Rooyen
Presisieboerdery en Produksienavorsing Dup Haarhoff 083 646 1111 Saad en Opkomende Produsente Jozua Haarhoff 082 808 8579 Graanbemarking Elmarie Jacobs 082 906 2383 Meganisasie Johan Kruger 082 809 4778 Direkte Insette Rocky le Roux 082 317 7656
Uitvoerende Bestuur Regsdienste en Risikobestuur John Bell 076 430 5615
Veilings en GWK Properties Willie Meyer 071 680 4103 Inligtingstegnologie Rika Myburg 082 889 7821
Finansies en Stelsels en Finansiële Landbou Advies Andri Bezuidenhout 071 686 8844
Sidi Parani Cas Prinsloo 079 510 2710
Vleis Alex Cilliers 082 808 3063
Oliesade en Pekanneute Andreas Snyman 082 801 1849
Korporatiewe Bemarking Neil de Klerk 082 881 7531
Westra Eddie Ueckerman 082 804 7545
Graanfasiliteite Carl du Toit 082 906 2121
Versekering en FloTank Brits van den Berg 082 803 5190
Finansiering Kobie Greyvensteyn 082 808 4178
KwaZulu-Natal Bemarking Terence van Dyk 082 885 4163
5
Redaksioneel In die straat waar ek grootgeword het, het die lente homself elke jaar aangekondig met `n pienk see van pruimbloeisels wat begin bot het. Dan het die opwinding in my binneste begin bruis, want die lente bring altyd nuwe lewe . . . By GWK loop die opwinding ook hoog met ons nuwe verbruikershandelsmerk wat eersdaags bekendgestel word. Oral is personeel aan die werskaf om die laaste afrondingswerk te doen. Die atmosfeer herinner my aan die gevoel wat ek as kind gekry het wanneer ek die nuwe lewe van die lente in die lug kon ruik. In hierdie uitgawe kyk ons na die transaksie wat GWK onlangs met Landbank gesluit het en in randwaarde die grootste transaksie in GWK se geskiedenis is. Dan doen ons aan by GWK se koekiefabriek op Modderrivier, waar Koekedoor-wenner Mareli Visser onlangs kom hand bysit het om lipafleklekker resepte te ontwikkel.
Ons kuier in die Oos-Kaap by GWK se tak op Cradock wat `n omvattende diens aan klante lewer en kyk in meer besonderhede na die IT Tech-dae wat GWK IT in September aanbied. Ons kyk na die belangrikheid van fluitjieblaas om die volhoubaarheid van ons maatskappy te verseker en lek ons lippe af vir GWK se diensstasies op Douglas en Prieska waar heerlike etes gekoop kan word. Die span van GWK Presisieboerdery werp meer lig op pekanneut-verbouing en ons kry by twee internasionale besproeiingspesialiste raad oor hoe om `n besproeiingstelsel te optimaliseer. Ons kyk saam met GWK Properties
na die huismark in Kimberley en lees dan hoe mnr. Pieter Spies (Besturende Direkteur) gesels oor die geleenthede in die landbou en hoe opgewonde hy daaroor is. Dan kom die vroue aan die beurt. Ons leer hoe om van giftige vriendskappe ontslae te raak en hoe belangrik die regte vitamienes vir die liggaam is. Ons maak `n doeksagte rugstring en sluit af met Piet wat hande in die hare sit, want die lugsak se liggie is aan!
Uitgewer namens GWK Bpk. Neil de Klerk (Uitvoerende Bestuurder: Korporatiewe Bemarking)
Advertensies en redaksioneel Tania Fourie 053 298 8200 / TaniaF@gwk.co.za
Hoofkantoor GWK Bpk.
Redakteur en uitlegkunstenaar Carien Grobler 082 802 3628 Redakteur: Inhoudsontwikkeling Leana Coetzee 072 601 9420 Uitlegkunstenaar Reinard Louw VOORBLADFOTO Gerhard Steenkamp
6
Kontak ons Kommuniek verwelkom enige terugvoer van ons lesers. E-pos: carieng@gwk.co.za Pos: Kommuniek, Posbus 47, Douglas, 8730
Vind ons aanlyn deur die QR-kodes hiernaas met `n slimfoon te skandeer. iPhone-gebruikers kan die QRReadertoepassing aflaai. Android-gebruikers kan die QR Droid Code Scannertoepassing aflaai.
Lekker lees!
ler
ob Carien Gr
Redakteur
De Villiersstraat / Posbus 47 Douglas 8730 Telefoon 053 298 8200 / 087 820 5630 Webwerf www.gwk.co.za Kommuniek
depositphotos
Geestelike akker God is ons CHIRURG Dit is die jaar 875 v.C. en ons staan op die berg van Karmel. Aan die een kant van die berg staan die Baälprofete. Aan die ander kant, die enigste oorlewende profeet van God, Elia. Op Elia se bevel het koning Agab die hele volk van Israel beveel om hierheen te kom. Vandag sal `n waterskeiding in die volk se geloof wees. Maar waarom is hulle hier? Net soos sy voorgangers, het koning Agab die Israeliete toegelaat om afgode te begin dien. Hyself het so ver gegaan as om vir sy vrou, Isebel, `n afgodstempel te bou. Isebel het op haar beurt begin om afgodsprofete van Baäl en Asjera na Israel in te voer, terwyl sy God se profete uitgemoor het. Slegs Elia het oorgebly. Drie jaar tevore het Elia aangekondig dat God die reën en dou sal terughou omdat die volk gekies het om afgode te aanbid. In die drie jaar sedertdien het hongersnood die land getref. `n Klomp mense het omgekom en uit desperaatheid het koning Agab die losprys vir Elia se kop al hoër bly maak. God het egter vir Elia deurentyd beskerm. Toe die tyd aanbreek het God aan Elia die opdrag gegee om na koning Agab te gaan. Dit is toé dat hy vir Agab beveel het om die volk van Israel na die Karmelberg te laat kom. Kan jy sien waar Elia nou vorentoe tree
om met die Israeliete te praat? Spits jou ore en luister na sy woorde: “Israeliete, hoe lank gaan julle nog draadsitters wees? As die Here God is, volg Hom, maar as dit Baäl is, volg hom.” Nie een Israeliet waag om te beweeg nie. “Vandag sal julle die kans kry om te sien hoe lewend hierdie Baäl nou eintlik is.” Só praat Elia terwyl hy aan die Israeliete verduidelik dat hy en die Baälprofete elk `n beurt sal kry om `n bul te vat en op te sny voordat dit op die altaar geplaas word. Die een wie se god met vuur antwoord is waarlik God.” Die Baälprofete het gou begin werk. Dit was nie lank voordat hulle al singend en dansend hulself ook begin kerf het in die hoop om `n antwoord van Baäl af te kry nie. Daar is egter net stilte. Teen laatmiddag begin Elia spot: “Miskien moet julle `n bietjie harder roep? Baäl is mos god? Miskien is hy diep in gedagte of op reis? Of dalk slaap hy en julle moet hom wakker skree!” Baäl het egter weggebly. Toe dit tyd word vir die aandoffer, het Elia die altaar gereedgemaak. Hy het die slawe beveel om vier kruike water te bring wat hy oor die bul op die altaar uitgegooi het totdat die sloot rondom die altaar propvol water was. Met die Israeliete wat hul asems opgehou het, het Elia reg langs die altaar gekniel terwyl hy hardop bid sodat die Israeliete kan hoor: “God van Abraham, Isak en Israel. Laat dit tog vandag
bekend word dat U die God van Israel is. “Antwoord my Here. Antwoord my tog dat hierdie volk kan besef dat U die lewende God is en dat hulle hul harte weer tot U bekeer!” Blitse en donderslae het uit die lug weergalm terwyl die Israeliete in vrees staan en kyk hoe vuur uit die hemel die altaar tref en die offer, hout, klippe en die grond rondom die altaar totaal verbrand. Soos een man het hulle op hul knieë voor God neergeval en Hom aanbid terwyl die Baälprofete bymekaargemaak is om hulle te vermoor. 1 Korintiërs 3:9: “Ons is medewerkers in diens van God, en julle is die saailand van God. Julle is ook die gebou van God.” God is die CHIRURG en ons is sy handskoene. Op Karmelberg was Elia bereid en beskikbaar om God se instrument te wees waardeur God aan die Israeliete kon demonstreer wie Hy is. Is jy vandag bereid om daardie handskoen te wees? Vader God, dankie dat U steeds vandag u grootheid aan ons kan en wil demonstreer. Amen. Benescke Janse van Rensburg Uit Ontdek God in die stories van mense, uitgegee deur Lux Verbi. 7
Damme en temperature Huidige stand van damme Riviersisteem
Dam
Oranjerivier
Welbedachtdam Gariepdam Vanderkloofdam
Vaalrivier
Werklike vs. langtermyn reĂŤnval % Vol
35.0 30.0
40 72 100
Vaaldam Bloemhofdam Allemanskraaldam Erfenisdam
68 63 19 24
Hartsrivier
Spitskopdam
70
Rietrivier
Kalkfonteindam
15
Modderrivier
Krugersdriftdam
47
25.0 20.0 15.0 10.0 5.0 0.0 Douglas
Prieska
Hopetown Barkly-Wes
Werklik Langtermyn
Werklike minimum en maksimum temperature vs. langtermyn temperatuur 25 Junie tot 24 Julie 2015 Douglas Lunenburg
Prieska Green Valley Nuts
30 25 20 15 10 5 0 -5
35 25 15 5 -5
Barkly-Wes Ulco
Hopetown Lilydale 35
35
25
25
15
15
5
5
-5
-5
Maandelikse voorspelling Aug. 2015
Rietrivier 30 25 20 15 10 5 0 -5
Maksimum
Maksimum langtermyn
8
Minimum
Minimum langtermyn
Rietrivier
Vaalharts
Veilingskalender en Veilingspryse 27 Augustus 29 Augustus 9 September 14 Oktober
Nasionale Sussex-veiling Hayfield Bonsmara-veiling Boshof Wildveiling Jansenville-veiling Herold Slagveeveiling
Karstens Boerdery-veiling Fitches Corner-veiling Griekwastad veld Cronje & Kotze
conrad borman
20 Augustus 21 Augustus 22 Augustus 25 Augustus 27 Augustus
Veilingspryse vir lewendehawe – Julie 2015 13/07 - 17/07
06/07 - 10/07
20/07 - 24/07
27/07 - 31/07
Bees
Kby
Bees
Kby
Bees
Kby
Bees
Kby
Slagosse
R15.20
Slagosse
R15.20
Slagosse
R15.20
Slagosse
R16.00
Slagkoeie
R14.00
Slagkoeie
R14.50
Slagkoeie
R14.00
Slagkoeie
R14.50
Maer beeste
R12.00
Maer beeste
R12.00
Maer beeste
R12.00
Maer beeste
R12.00
Ligte kalwers (180-200kg)
R21.50
Ligte kalwers (180-200kg)
R21.50
Ligte kalwers (180-200kg)
R21.50
Ligte kalwers (180-200kg)
R20.50
Swaar kalwers (201-250kg)
R21.00
Swaar kalwers (201-250kg)
R21.00
Swaar kalwers (201-250kg)
R21.00
Swaar kalwers (201-250kg)
R21.00
Swaar kalwers (250kg +)
R19.00
Swaar kalwers (250kg +)
R19.00
Swaar kalwers (250kg +)
R19.00
Swaar kalwers (250kg +)
R18.50
Skape
Kby
Skape
Kby
Skape
Kby
Skape
Kby
Slaglammers
R28.00
Slaglammers
R28.00
Slaglammers
R28.00
Slaglammers
R29.00
Stoorlammers
R27.00
Stoorlammers
R29.00
Stoorlammers
R27.00
Stoorlammers
R28.00
Kruislammers
R24.00
Kruislammers
R25.00
Kruislammers
R24.00
Kruislammers
R28.00
Slagooie
R20.00
Slagooie
R20.00
Slagooie
R20.00
Slagooie
R20.00
Maer ooie
R18.00
Maer ooie
R18.00
Maer ooie
R18.00
Maer ooie
R18.40
Klein bokkies
R32.00
Klein bokkies
R30.00
Klein bokkies
R32.00
Klein bokkies
R32.00
Jong bokke
R28.00
Jong bokke
R30.00
Jong bokke
R28.00
Jong bokke
R30.00
Bokooie
R19.00
Bokooie
R18.00
Bokooie
R19.00
Bokooie
R19.00
10
GWK Veilings innoverende veeverhandeling Hoofbestuurder: GWK Veilings, Vleis en Supermarkte Wim van Rooyen 053 298 8200 083 444 3411 wimvr@gwk.co.za Uitvoerende Bestuurder: GWK Veilings Willie Meyer 051 250 4077 071 680 4103 williem@gwk.co.za Bedryfshoof-Noord, Kimberley Deon Klopper 053 832 5227 082 802 8483 deonk@gwk.co.za
GWK Veilings doen aktief sake in die Vrystaat, Noord-, Oos-, en Wes-Kaap. Die besigheid fokus deurlopend daarop om die afsetgebied vir Suid-Afrikaanse produsente se vee te vergroot met ons groot- en kleinveeveilings, stoetveilings en wildveilings. Veeverkryging en die fasilitering van transaksies tussen produsente is ook deel van ons veeverhandelingsdiens. Kontak GWK Veilings vir innoverende veetransaksies.
Bedryfshoof-Suid, Humansdorp Jan Erasmus 087 820 4532/ 082 924 6096 jane@gwk.co.za Kimberley Schalk Erlank (Stoetvee) 082 558 6891 schalke@gwk.co.za lewendehawe@gwk.co.za Bloemfontein Willie Snyman (Stoetvee) Pr.Sci.Nat. 082 375 2524 jacusta@mweb.co.za Humansdorp Renier Zietsman (Afslaer) 082 491 5182 renierz@gwk.co.za Kimberley Koos Visagie (Afslaer) 053 832 5227 083 680 8929 koosv@gwk.co.za
www.gwk.co.za
innoveer landbou
Landbouwenke Koring en gars � Tesame met bemesting is onkruidbeheer die belangrikste praktyk. Gars en koring is gevoelig vir onkruiddruk, veral in `n jong stadium. � Spuit slegs geregistreerde middels en hou streng by die aanbevole dosisse. � Onkruiddoders moet verkieslik in gunstige weerstoestande gespuit word om optimale resultate te verkry. � Vermy bespuiting met water wat `n hoë soutinhoud het. Dit beïnvloed die werking negatief. � Indien die onkruiddoder sensitief is vir pH, moet `n buffer of versuurder bygevoeg word tot
Pekanneute op die optimale pH-vlakke. � Nuwe aanplantings kan � Buffers of versuurders word voor tot in Augustus gedoen word. Sterk die ander komponente in die bome met lang, reguit penwortels spuittenk bygevoeg. moet gekies word vir plant. Plant� Blaarmyner kom toenemend gate moet meer as een meter diep voor op veral gars en voorwees of minstens 200 mm dieper komende bespuitings kan al as die lengte van die penwortel. tydens onkruiddoder-bespui� Stikstof- en fosfaatbemestingstyd gedoen word. ting moet in Augustus toegedien � Effektiewe stikstofbestuur deur word en `n tweede stikstoftoediendie groeiseisoen stel die proing moet in Oktober volg. dusent in staat om hoë graan� Die volgende aksies moet ook in opbrengste met aanvaarbare nou verrig word: proteïeninhoud te produseer. » Snoei van gevestigde bome. � Op gars kan 20-40 N toe-ge» Plant van saad in beddings. dien word op ses weke ná op» Verplant van saailinge. koms by Puma sowel as Cock» Sny enthout en berg by 4°C. tail. » Ent saailinge (tot September).
Uie en saaduie
Algemeen
� Beperk stikstoftoediening tot die � Blaaspootjies begin aktief raak � Neem vroegtydig grondmonminimum om te welige loofgroei en moet beheer word. Dié plaag sters om bemestingbehoeftes te kan heelwat skade aanrig. en swak bolgehalte te voorkom. bepaal vir vroeë somergewasse � `n Oormaat stikstof veroorsaak � Spuit voorkomend vir poeiernaamlik katoen, grondbone en agtige meeldou, veral in die dik nekke en oormatige groei vroeë mielies. wat die bolle makliker laat verrot vroeë lente as toestande vogtiger word. nadat dit geoes is.
Lusern siektes en verminder waterver� Lusern, veral laedormansiebruik. kultivars, begin vinniger � Vestiging van lusern in die lente groei en besproeiing moet word nie aanbeveel nie weens stelselmatig aangepas word. onkruiddruk en windskade. � Kaliumbemesting kan in die � Indien lusern wel in die lente vorm van KCl @ 200 kg/ha gevestig word, is dit raadsaam toegedien word. Kalium speel om dit saam met koring te plant `n belangrike rol in die transloom windskade te beperk. Die kasie van suikers en vervaarkoring kan dan later doodgediging van stysel. Dit verhoog spuit word. ook die plant se weerstand teen 12
28 Augustus 2015 - 12 September 2015
Besoek jou naaste GWK-handelstak vir die beste waarde. www.gwk.co.za
innoveer landbou
depositphotos
Aktueel
Leana Coetzee
Landbank-transaksie ontsluit groot groeigeleenthede vir GWK
D
ie transaksie wat GWK Finansiering onlangs met Landbank gesluit het, is in randwaarde die grootste transaksie in GWK se geskiedenis. GWK Finansiering het op 31 Mei sy debiteureboek aan Landbank afverkoop ná onderhandelings met Landbank oor die afgelope paar jaar. Ná vele onderhandelingsgesprekke en uitdagings het Landbank telkens met oplossings na vore gekom om 14
die transaksie tot voordeel van alle betrokkenes te struktureer. Volgens mev. Kobie Greyvensteyn (Uitvoerende Bestuurder: Finansiering) is die besluit geneem nadat die voordele van só `n transaksie aan die lig gekom het. “Behalwe dat die afverkoop van ons debiteureboek `n positiewe invloed op ons balansstaat het, beteken dit ook veel meer geleenthede vir groei,” sê Greyvensteyn. Verdere geleenthede is die van nuwe
produkontwikkeling wat veral vir produsente voordelig sal wees. Een hiervan is die wentelkredietproduk wat reeds geïmplementeer is, asook langer termyne op huurkope. GWK gaan voortbou op hierdie produkte en saam met Landbank nuwe, innoverende finansieringsoplossings ontwikkel tot voordeel van ons produsente. Greyvensteyn verseker ook kliënte dat hierdie transaksie geensins aan die verhouding wat GWK Finansiering
met kliënte het, verander nie. Hoewel die rekeninge aan Landbank verkoop is, sal GWK Finansiering as agent optree en soos altyd die debiteureboek bestuur. GWK se kredietbeleid bly van toepassing en produsente gaan dus voort om met GWK Finansiering sake te doen soos in die verlede. GWK sal die debiteureboek namens Landbank bestuur teen `n bestuursfooi en alle rente en fooie sal voortaan Landbank se inkomste wees en nie meer GWK s’n nie. Volgens Greyvensteyn is daar rolspelers binne GWK wat `n belangrike rol gespeel het in die suksesvolle afhandeling van hierdie transaksie. Hulle is mnre. John Bell (Uitvoerende Bestuurder: Regsdienste en Sekretariaat) en Johannes Celliers (Administrasiebestuurder: Finansiering), asook me. Liesl Gous (Programmeerder). Celliers sluit by Greyvensteyn aan oor die belangrikheid van hierdie transaksie om groei vir GWK te bewerkstellig. “Geweldig baie tyd en werk is in die projek belê om GWK se stelsel vir die transaksie te rat. “Gereelde koördineringsvergaderings is tussen GWK Finansiering, GWK Finansies en GWK Inligtingstegnologie gehou.” Gous sê die moeilikste deel van die projek was dat planne wat geïmplementeer is, nie altyd die eerste keer gewerk het nie en die proses dan van voor af moes begin. Ná die afhandeling van hierdie transaksie sal sy steeds verantwoordelik wees om Finansiering by te staan met die daaglikse en maandelikse rapportering aan Landbank. Ondanks hierdie uitdagings het die span, saam met Bell, wat telkens die kontrakte deeglik moes nagaan en verander, die projek suksesvol bestuur. Greyvensteyn sê dat die GWKbestuur opgewonde is dat die transaksie afgehandel is en oor die nuwe moontlikhede wat dit vir GWK en sy produsente inhou.
IDC 4%
Personeel 0%
SEB 0%
GWK-rentevry 11%
GWK-rentedraend 21%
Landbank 64%
Eienaar saldoverdeling soos op 30 Junie 2015.
Die personeel van Landbank en GWK wat die transaksie gefasiliteer het: Mnre. Vincent Potloane (Landbank: Group Operations and Investment Officer), Markus du Preez (Landbank: Regional Manager – South), Johann Klopper (Finansiële Direkteur van GWK), Michael Maseko (Landbank: Head of Business and Corporate Banking) en mev. Kobie Greyvensteyn (Uitvoerende Bestuurder: Finansiering van GWK). 15
Mes. Janice Buys (Voedseltegnoloog), Mareli Visser (Koekedoor-wenner) en mnr. Clorence Badza (Bedryfshoof: Produksie).
Ons besigheid Leana Coetzee
Koekedoor-wenner help GWK met lipaflek-lekker koekieresepte
G
WK se nuwe koringmeule en koekie- en pastafabriek op Modderrivier begin eersdaags om produkte vir die verbruikersmark te vervaardig. Pasta en koekies met `n kinkel sal hier vervaardig word. Wie dan beter as Mareli Visser, KykNet Koekedoor-wenner, om ons te help om resepte vir ons koekies te ontwikkel. Mareli is `n boorling van Douglas waar GWK se hoofkantoor gesetel 16
is en is ook `n bekende onder GWKpersoneel en ander inwoners van die dorp. Tydens haar deelname aan Koekedoor is sy gereeld geprys vir die smaak, sowel as die voorkoms van haar gebakte kunswerke. Mareli het onder meer geëksperimenteer met gemmer- en chocolate chip-koekies, maar volgens mnr. Tom Meintjes (Hoofbestuurder: Graanprodukte) sal die span nog oor die finale resepte besluit om werklik iets besonders, nuut en uniek aan die
verbruiker te bied. “Mareli het aangedui dat sy moontlik as die handelsmerkambassadeur van ons verbruikersprodukte wil optree en met `n titel soos Koekedoor agter haar naam, vertrou ons haar kennis om ons met produkontwikkeling te ondersteun,” sê Meintjes. Nettie Cilliers, Mareli se tannie van Douglas, het ook tydens die proeflopie hand bygesit. Nettie is self `n kenner wanneer dit by die bak van kleinkoekies kom en het ook al verskeie resepteboeke geskryf.
Die fabriek beskik oor toerusting van wêreldgehalte en tydens die konstruksie van die fabriek is `n groen benadering gevolg om GWK se belofte van verantwoordelikheid teenoor die omgewing na te kom. Volgens Meintjes word veiligheid op die perseel ook baie streng bestuur. Personeel sal tot spesifieke areas en pligte aangewys word waarvoor hulle verantwoordelikheid sal neem om foute te verhinder. Die pasta wat in die fabriek vervaardig sal word, word soos die koekies uit broodkoring gemaak. Die fabriek is toegerus om alle kort pastas, van skulpies tot skroefies, te vervaardig. Die rou produkte wat vir die vervaardiging gebruik word, word alles deur GWK-produsente voorsien en daarom sal elke pasta na `n plaas in GWK se bedieningsgebied genoem word. Die naspeurbaarheid en oorsprong van GWK se produkte is wat daaraan daardie unieke, heilsame kenmerke gee. `n Tasbare opgewondenheid heers onder die rolspelers wat sedert die aanvang van die projek daarby betrokke was. Mnr. Eddie Ueckermann (Uitvoerende Bestuurder: Westra) verwys na die projek as “die geboorte van `n nuwe, opwindende handelsmerk”. Ná baie beplanning en harde werk is die eindproduk hiervan nou in sig en sien GWK uit om terugvoer oor hierdie produkte van die verbruikersmark te kry. Mareli aan die werskaf in GWK se beskuitjiefabriek op Modderrivier.
GWK Katoen . . . innoverende infrastruktuur Wilber Rudman Bestuurder: GWK Katoen Sel: 082 881 2281 E-pos: wilberr@gwk.co.za
www.gwk.co.za
innoveer landbou
Die dorp Cradock, vanwaar GWK `n omvattende diens aan produsente in die Oos-Kaap lewer. Foto: Wikipedia
Gebiedsfokus Leana Coetzee
GWK lewer omvattende diens aan kliënte in die Oos-Kaap
C
radock, in die hart van die Oos-Kaap, is bekend vir koue winters, warm somers, breë strate met pragtige ou huise, die Bergkwagga Nasionale Park en die jaarlikse Visrivier-kanowedvaart. Die omgewing is ook bekend vir sy vrugbare boerderygrond en GWK het in 2012 `n graanbemarkingskantoor in Cradock gevestig. In November 2013 het GWK die Valley-agentskap daar bekom en in besproeiing begin handel dryf. Die behoefte aan meer van GWK se dienste in die omgewing is vinnig raakgesien en GWK Direkte Insette het in 2014 deel van die span in Cradock geword. Vandag kan produsente en ander 18
kliënte in die Cradock-omgewing ook van GWK Finansiering, die GWK Handelstak, Graanverkryging en GWK Vleis gebruik maak om hulle in hul besigheid te ondersteun. In die vorige finansiële jaar het die handelstak in Cradock, insluitend die Valley-agentskap en die store, sowel as die Direkte Insette- en graanafdelings van die tak goeie groei getoon. Mnr. Gavin Dry (Bemarkingsbestuurder), wat GWK Direkte Insette in Cradock verteenwoordig, skryf hierdie groei toe aan toegewyde personeel wat werklik hul klante se belange op die hart dra. “Ons klante bly lojaal omdat hulle die waarde van GWK in die OosKaap raaksien. “Met al die dienste wat nou beskik-
baar is, fokus elke personeellid op sy afdeling om as een span `n groot verskil in die omgewing te maak,” sê Dry. Die GWK-span in Cradock bestaan uit sewe lede wat elk verantwoordelik is vir `n spesifieke fokusarea: � Direkte Insette Bemarking: Gavin Dry � Handel: Leon Meiring � Finansiering: James Louw � Besproeiing: Stefan Vermeulen � Graanverkryging: Eben Vermeulen � Graanbemarking: Willie Pretorius � Vleis: Johan Erasmus Hoewel GWK meeding met vier ander groot landboumaatskappye
in die omgewing, is die diversiteit van produkte en dienste wat GWK aanbied volgens Mnr. Willie Wiggett (Streeksbestuurder: Besproeiing) die rede waarom produsente GWK kies. Dry sluit hierby aan deur te noem dat GWK Cradock se personeel persoonlike diens lewer en gereeld produsente op hul plase besoek. Só bly hulle ingelig oor wat op die plase gebeur en watter behoeftes die produsente mag hê – produsente weet dus dat GWK waarlik omgee vir hul besigheid. Die personeel van die tak maak ook seker dat GWK betrokke is in Cradock se gemeenskap en is onder meer betrokke by die Hoër Landbouskool Marlow, die Cradock-skou, die Cradock-gholfklub en Laerskool Cradock. `n GWK-gholfdag word later in 2015 beplan. Wiggett sê dat GWK graag in die volgende vyf jaar nog landbouontwikkeling in die gebied wil doen, veral
Die GWK-handelstak in Cradock is ten volle toegerus om aan kliënte se behoeftes te voldoen. wat besproeiing betref. “In die lig van wat reeds oor die afgelope vyf jaar bereik is, is die moontlikhede onbeperk as die hoë standaard van diens volgehou word,” sê Dry.
GWK is opgewonde om verder by te dra tot die ontwikkeling van die vrugbare grond langs die Visrivier en beplan om volgehoue ondersteuning aan produsente in hierdie mooi deel van die land te bied.
Kom besoek Landzicht! Kimberley
Nuwe, moderne etikette op ons bekroonde wyne Jacobsdalgeskik vir enige funksie met `n Nuwe lapaDouglas op Douglas, Noord-Kaap Vrystaat spasie vir tot 60 persone. Ons bied ook spyseniering. Prieska
Hopetown Kontak vir Cobus Pretorius by 053 298 8315 of wynkelder@gwk.co.za vir meer inligting.
Ervaar die Noord-Kaap!
Ons besigheid Leana Coetzee
GWK se IT Tech-dae beloof Douglas | Die Skuur 2015 |en 10:00 tot 16:00 groot8 September opwinding pryse
G
Kimberley | Country Club
WK Inligtingstegnologie (IT) bied in September twee inligtingsdae aan waarop alle inligting oor hierdie besigheid van GWK en die dienste wat hulle aanbied, beskikbaar sal wees. Hierdie IT Tech-dae vind plaas op 8 September by Die Skuur op Douglas en op 10 September by die Country Club in Kimberley. Hierdie twee dae is daarop gemik om GWK se personeel, klante, tegnologieverskaffers en die gemeenskap bymekaar te bring. GWK IT bied nou ook meer dienste aan eksterne klante en inligting hieroor sal op hierdie dae beskikbaar wees.
Spesifieke werksgeleenthede by GWK IT sal ook op die dae bespreek word. Verskeie van GWK IT se verskaffers sal hierdie dae bywoon om belangstellendes te vertel van enigiets van alledaagse rekenaargebruiksitems tot tegniese speelgoed (“gadgets”) en die jongste toepassings (“apps”). Behalwe vir GWK IT se eie personeel wat beskikbaar sal wees om vrae te beantwoord, sal die volgende deelnemende maatskappye ook by die GWK IT Tech-dae betrokke wees:
� Altech Alcom: Huawei produkte, tweerigtingradio-produkte, voertuigopsporing-produkte; � Nashua Kimberley: Drukker-produkte; � Nuwcom / Vodacom: Sellulêre produkte; en � Audiosure: Oudiovisuele produkte, opvoedkundige en elektroniese leerhulpmiddels.
10 September 2015 | 10:00 tot 16:00
Opening: Pieter Spies, Besturende Direkteur van GWK Praatjie: Tegnologie en sekuriteit vir ouers en kinders om 14:00
Groot pryse te wen!
20
� First Technology (hoofborg): “Wireless” produkte, HP- produkte, Dell produkte, netwerkprodukte, sekuriteitsprodukte;
Enige lid van die publiek is welkom by die IT Tech-dae en verskeie pryse gaan hier weggegee word. Besoekers kan enige van die twee innoveer landbou dae bywoon. Vir enige navrae skakel ons gerus by 053 298 8200.
Kontak ons: Tri-Star Beesvoerkraal, Hartswater: 053 474 0499 Meat to Market: Albert Grundling 053 456 1004 Groblershoop Skaapabattoir: Kobus Buys 054 833 0041 Groblershoop Skaapvoerkraal: Anel Kitching 071 017 0182 De Aar Skaapabattoir: Johan Hanekom 053 631 0843 De Aar Skaapvoerkraal: AndrĂŠ van der Walt 082 379 3936
www.gwk.co.za
woordelikheid wat elke werknemer van GWK deel. Dit is hoe ons die volhoubaarheid van ons maatskappy verseker. Ons is bevoorreg by GWK met goeie stelsels, goeie beheer en eerlike mense, maar ons lewe in `n wêreld vol bedrog. Dit is veilig om te sê bedrog net in Suid-Afrika beloop jaarliks miljarde rande. Ons by GWK is ongelukkig ook aan hierdie omgewing blootgestel. WK se bestuur beskou Enige personeellid of lid van die dit puas `n prioriteit om ons bliek wat ongeruimdhede aanmeld, maatskappy teen enige help ons daarom die toekoms ongerymdhede te om beskerm. Dít is van ons maatskappy te verseker. ook die verantwoordelikheid van elke Dit is `n bydra tot die maatskappy werknemer van die maatskappy om se sodoende ons volhoubaarheid te gesondheid. verseker. Ons het `n groot verantwoordelikGWK het goeie stelsels en beheer heid teenoor ons aandeelhouers, in plek gestel en is ook trots op ons klante en ander vennote om deurwerknemers se eerlikheid in die gaans eerlike sakepraktyke versewerksomgewing. Nietemin isteenige maatskappy aan bedrog blootgestel wat net in Suid-Afrika jaarliks miljarde rande kos. Enige personeellid wat ongerymdhede aanmeld, help ons daarom om
Die leierskap van GWK is tot etiese gedrag verbind. Daarom is ons ook verbind tot die beskerming van mense wat van moontlike ongeruimdhede bewus word en dit aanmeld met die bedoeling om ons maatskappy daarteen te beskerm. `n Personeellid wat bedrog aanmeld, hoef nooit bekommerd te wees dat hy of sy tot nadeel van iemand optree nie. Bedrogvoorkoming is inteendeel ons maatskappy tot ons almal se kerngesond voordeel. te hou en ons toekoms te verseker. Fluitjieblaas-fasiliteite en -werkvloei, GWK beskou die verantwoordelikdie mees suksesvolle metode om heid teenoor ons aandeelhouers, ongerymdhede bekamp, isom daarom kliënte en ander te sakevennote geskep waardeur personeel bedrog altyd eerlik sake te doen, in `n baie telefonies elektronies, ernstige lig.ofDit is ook onsvertroulik verantwoordelikheid om ons kollegas elke of anoniem, kan aanmeld.enDie imwerksgeleentheid in die maatskappy plementering van hierdie fasiliteite is teen bedrog te beskerm. deel van GWK se verantwoordelikOns bestuurspan is verbind tot etiese heid as publieke gedrag. In hierdiemaatskappy lig beskerm en onsleier in die sakesektor ook enige individuom watsoedoende moontlike `n ongerymdhede aanmeld om sodoende die maatskappy daarteen te beskerm. Geen personeellid hoef ooit te vrees dat hy/sy benadeel sal word deur by bedrogvoorkoming betrokke
Ons besigheid
Fluitjieblaas in almal se belang
G
Mnr. Pieter Spies (Besturende Direkteur).
“GWK se personeel kan
te raak nie – dit is tot ons almal se bedrog aanmeld sonder voordeel. enige vrees vir benadeling. Fluitjieblaas-fasiliteite en -werkvloei om moontlike omgerymdhede te Ons maak staat op ons bekamp, is reeds om `n tyd lankmaatin plek. personeel ons Hierdeur kan personeel bedrog teleskappy teensonder enigeenige vorm vanvir fonies aanmeld vrees ongeruimdheid te beskerm.” benadeling. Die instandhouding van hierdie fasiliteite is deel van GWK se verantwoordelikheid as publieke maatskappy. voorbeeld te stel met geen verdraagAs leier in die sakesektor stel ons op saamheid teenoor oneerlikheid. hierdie manier `n voorbeeld met `n beleid van geen verdraagsaamheid teenoor oneerlikheid. Enige personeellid of lid van die publiek kan `n moontlike ongerymdheid aanmeld (sien grafika).
Gaan na www.gwk.co.za. Kliek op bedrogvoorkoming regs onder op die blad. Hier kan enige personeellid of lid van die publiek `n verslag indien en die keuse maak om dit anoniem te doen. Die stelsel reik `n verwysingsnommer uit sodra die klag volledig op die stelsel vasgelê is. Die verwysingsnommer kan dan gebruik word om die status van die beweerde bedrog op te volg en / of ekstra inligting te verskaf.
`n Brief met ondersteunende bewyse kan ook vir die aandag van die voorsitter van GWK se Etiek- en Ouditkomitee of aan die GWK eksterne konsultant gerig word. Die adresse is as volg: Voorsitter Ouditkomitee Posbus 47 Douglas 8730 Enslins Bethlehem PY Morrison Posbus 357 Bethlehem 9700
Personeel of lede van die publiek kan ook kies om die etiek tolvrye kontaknommer te skakel en `n geval hier aanmeld, hetsy anoniem of onder sy / haar eie naam. Telefoonnommer: 0800 444 332 / 0808 222 469.
GWK Meganisasie
Onderdele en Werkswinkel Promosie Diens en ombou van stropers Korting op arbeid en onderdele Gratis evaluering van stropers en bespreking van moontlike herstelwerk
www.gwk.co.za
GWK is as toonaangewende agri-onderneming uniek geposisioneer met `n volledige reeks produkte en dienste, aangebied deur `n gediversifiseerde groep besighede wat fokus op omvattende oplossings vir moderne besigheid in die hele landbouwaardeketting. Ons kliĂŤntgerigte fokus op volhoubare welvaartskepping vir
innoveerlandbou landbou innoveer De Villiersstraat, Douglas Posbus 47, Douglas, 8730
Die Vaalrivier-diensstasie op Douglas doen spyseniering en klante kan heerlike snoepborde (platters) hier bestel.
Ons besigheid Carien Grobler
Klante stroom na diensstasies
G
WK se diensstasies op Douglas en Prieska is onlangs opgegradeer. Klante kan nou 24 uur van die dag by die moderne winkels by die diensstasies aanklop vir nuwe produkreekse wat elke behoefte aanspreek – van kruideniersware, gesondheidsprodukte, hardeware, elektriese ware, troeteldierkos tot iets vir die soettand. “Ons is ook trots om Westra se meelprodukte in ons winkels aan te hou,” sê mnr. Pieter Marais (Bedryfshoof: Diensstasies). “Ons hou ook GWK Vleis se produkte teen uiters mededingende pryse aan. Die Vaalrivier-diensstasie op Douglas doen ook spyseniering en klante kan heerlike snoepborde (platters) hier bestel. “Klante kan ook ons skoon en gerieflike ruskamers dag en nag gebruik.” Marais vertel dat die diensstasies `n opwindende wegneemete-spyskaart het. “Ons het ook onlangs toevoegings tot die spyskaart gemaak en klante kan nou smul aan ons dagwood- Hawaiian hoender- en spare 24
rib-burgers. Die nuwe spyskaart sluit ook heerlike gesondheidstoebroodjies met verskeie vulsels in.” Klante kan ook daagliks vars hoender-, biefstuk- en tuna-slaaie hier koop. “Om ons etes af te rond, bied ons verskeie nageregte soos kaaskoek, sjokolade-mousse, peppermint crisptert en malvapoeding.” Volgens Marais is die koffie wat die diensstasies verkoop die beste in die kontrei. “Ons het `n koffie-klubkaart – vir elke vierde koffie wat `n mens koop, kry jy een gratis.” Hy vertel dat die Southern friedhoender op die spyskaart een van die items is wat klante na die winkels laat stroom. “Die hoender kan in repies of boudjies gekoop word.” Die Vaalrivier-dienstasie bied elke dag `n warm-etespyskaart oor middagete en op Sondae kan klante heel gebraaide hoenders met vars groente koop. “Ons winkels lyk oor middagete soos `n kerkbasaar soos klante inkom om kos te koop.”
Die diensstasies bied maandeliks promosies en kompetisies aan. Op die oomblik kan klante deelneem aan `n koffie-kompetisie en `n Westra kitsmeel-promosie. In September kan klante uitsien na `n Cloveren Red Bull-promosie, asook `n Tropika-kompetisie. Van die 1ste September af kan warm etes by die Vaalrivier-diensstasie in familie-grootte bakke bestel word of gevries gekoop word. Die diensstasies gaan Nasionale Braaidag op 24 September behoorlik vier met braai-promosies en kompetisies terwyl heerlike braaivleis te koop aangebied sal word. GWK se nuwe verbruikersprodukte sal ook eersdaags by die diensstasies se winkels beskikbaar wees. “Ons streef daarna om uitstekende diens by ons diensstasies te lewer,” sê Marais. “Die bestuur beskou dit as `n prioriteit om sigbaar te wees, klante te ontmoet en hulle self te help. Dit skep `n warm gevoel en is lekker om te sien wanneer ons personeel klante op die naam leer ken.”
Spyskaart GWK Vaalrivier en Prieska Diensstasies H/v Loch Roper- & Arnotstraat, Douglas / Loots Boulevard, Prieska
Vaalrivier, Douglas: 053 298 8371 / Prieska: 053 353 1151
Vars toebroodjies
Ham, kaas & tamatie / hoender-mayonnaise / Spek, blaarslaai & tamatie / gesondeheidsbroodjie
Geroosterde toebroodjies
Ham, kaas & tamatie / hoender-mayonnaise / spek, eier & kaas
Muffins
Karamel-fudge / bosbessie / volgraan met rosyne
Burgers
Beesvleis / hoender Hawaiin hoender Dagwood Bunny chow Kerrievleis / kerriehoender Boereworsrol* Samoesas Russians Slaptjips
Southern Fried Chicken Hoenderboudjies & -repies Hoender-voupakkie (wrap)*
Slaai
Hoender / steak* / tuna*
Nagereg
Kaaskoek / peppermint crisp-tert / sjokolademousse / vrugteslaai / koeksisters / malva poeding* / oliebolle
Koffie (Caturra* - kafeĂŻenvry ook beskikbaar) (NescafĂŠ Premium - Prieska) Americano / latte / cappuccino / mochaccino / espresso / warm sjokolade
Daaglikse middagete*
Tuisgemaakte etes sewe dae per week
Slegs beskikbaar by Vaalrivier Diensstasie*
Presisieboerdery
Coenraad Fraenkel (Agrimotion) Renier du Raan (Landboukundige)
Geen resep vir Pekanneute
E
en van die grootste foute wat begaan word met die bestuur van pekanneute, is die feit dat verskeie rolspelers in die bedryf steeds glo dat `n vaste resep vir pekanneute gevolg kan word. Deur die groeiseisoen in fisiologiese stadia te verdeel en seker te maak wat in elke stadium van belang is, kan die bestuur van dié hoëwaarde-gewas geweldig vergemaklik. Dit, tesame met die opbou van geskiedenis van elke boord, kan die suksesvolle bestuur van pekanneute verseker word. In die verlede is al by verskeie hortologiese lesings daarna verwys dat bome die verkeerde boerderymetodes wat aangewend word die volgende drie tot vyf jaar onthou. Daarom is die opbou van geskiedenis en die deeglike besef van die stadia en die reaksie wat per stadia verwag word, geweldig belangrik. Om die effektiewe opbou van boordgeskiedenis te verseker word aanbeveel dat blaarmonsters jaarliks en grondmonsters tweejaarliks geneem word in `n verteenwoordigende ry in elke boord. Blaarmonsters word die laaste week in Januarie geneem terwyl die grondmonsters in Julie geneem kan word. `n Grondbemesting- en blaarvoedingsprogram word vanaf die analises opgestel en `n deeglike rekordhouding van kunsmis en blaarvoeding wat toegedien is, sowel as wanneer dit toegedien is, is krities. 26
Die tyd van elke fisiologiese stadium wissel van gebied tot gebied en dit is dus verder van belang dat elke produsent die tyd noteer wanneer sekere prosesse in die seisoen plaasvind, bv. groenpunt, volblom ens. Dit sal die produsent, sowel as die landboukundige, in staat stel om die akkurate toediening van bemesting (grond en blaar) sowel as grondvogbestuur te verseker. Die fisiologiese stadia waarop gelet moet word, is as volg: 1. Groenpunt; 2. Bot; 3. Set; 4. Neutgroei; 5. Neutvul; en 6. Dormansie. Pekanneutbome beskik oor manlike sowel as vroulike blomme. Die blomhoeveelheid en gehalte van die manlike sowel as die vroulike blomme word deur verskillende reaksies tydens die seisoen beïnvloed. Die vroulike blomme word beïnvloed deur die na-oes korrektiewe bemesting terwyl die manlike blomme beïnvloed word deur die bemesting tydens die groeiseisoen. As die gehalte van die blomme nie na wense is nie, sal dit `n aanduiding wees van die tekorte wat in `n spesifieke fisiologiese stadium gely is. Mikro-elemente soos boor, nikkel en sink beïnvloed verder die set van neute vroeg in die groeiseisoen. Die elemente moet verkieslik toegedien word as korrektiewe bemesting
(na-oes) om te verseker dat die elemente beskikbaar is sodra die fisiologiese stadium dit vereis. Vanaf set tot en met einde November / begin Desember sal die neutgroei-stadia aandag geniet en is die toediening van stikstof en sink vroeg in die seisoen om blaaroppervlak te stimuleer, krities. As die neutgrootte aan die einde van die seisoen nie na wense is nie, kan verwys word na die neutgroei-fase waar tekorte gely is. Vanaf Desember is geen reaksie op elemente toegedien om die neutgroei te stimuleer nie. Die neutomhulsel word groter, maar die neutdop het die maksimumgrootte bereik. Die neutvul-stadium word grootliks deur water en kalium beïnvloed. Vanaf einde November tot einde Februarie word neutgroei gestaak en word neutvul gestimuleer. In die literatuur word ook na die tydperk as die waterfase verwys. Tydens dié stadium word dit vereis om nie meer as 40% ekstraksie van water uit die grond toe te laat nie. Die kalium-toediening word verhoog en die toediening van stikstof en fosfaat word verlaag. As daar ná die oes verwys word na neute wat nie voldoende gevul is nie, is dit weens die neutvul-stadium waar daar `n tekort aan kalium of water ondervind is. Sodra die oes verwyder is en die blare begin val, begin die boom in die dormante stadium inbeweeg. Dit beteken egter nie dat die boom
se translokasie van elemente totaal gestaak word nie. Maak dus seker dat die besproeiing ook nie totaal gestaak word nie. Altesaam 40% plantbeskikbare vog moet steeds in die profiel gelaat word om sodoende die groenpunt- en botstadia vir die nuwe seisoen te ondersteun. Maak seker dat by jong bome, sowel as by die ouer bome, `n snoei-strategie gevolg word wat die gebruik van grond en blaarbemesting, sowel as die besproeiing-skedulering ondersteun. Ligonderskepping is van kardinale belang deur die seisoen, maar hou
in gedagte dat die reserwes van die boom in die stam, blare en wortels gestoor word. Om groot snitte op die boom op die verkeerde tye tydens die seisoen te maak, sal mettertyd `n digte, vegetatiewe reaksie op die buitenste gedeelte van die boom veroorsaak. Uiteindelik sal geen vrugte aan die binneste gedeelte van die boom groei nie. Dit is aspekte wat die sitrus- en makadamia-bedryf al baie skade berokken het. Opsomming Boordgeskiedenis is van kardinale
belang om akkurate aanbevelings te maak. Verder is dit belangrik om te weet wanneer die verskeie fisiologiese stadia tydens die groeiseisoen plaasvind en wat die faktore is wat die stadia beĂŻnvloed het. Slegs wanneer die bogenoemde in plek is, kan effektiewe aanbevelings gedoen word om die suksesvolle verbouing van pekanneute te verseker. Bronne ďż˝ Cultivating Pecan Nuts -www.daff. gov.za/docs/infopaks/pecan.htm ďż˝ Die verbouing van pekanneute LNR 2009.
27
28
conrad bornman
Besproeiing
Verseker só dat jou besproeiingstelsels optimaal funksioneer werk en inspekteer bogrondse vormige toediening kan strepe in Terwyl die lente reeds begin oë pype, seëls ens. die groei en/of die opbrengs van wys en koring se groeiseisoen � Elektriese stelsel – maak seker dat die gewas veroorsaak. aan die gang is, is dit belangrik die elektriese motor by die pomp � Reguleerders – die meeste dat produsente verseker dat hul in `n goeie werkende toestand spilpunte en spesifiek spilpunte besproeiingstelsels optimaal is, inspekteer die spilpunt-konwat oor wisselende terrein betrolepaneel vir enige skade, los weeg, moet met drukreguleerders funksioneer. Dr. Wesley Porboute, skroewe en uitgerafelde toegerus wees. Maak seker dat ter en mnr. Calvin Perry, twee drade ens. Maak ook seker dat die reguleerders behoorlik werk besproeiingspesialiste van die die bedrading en bekabeling van en vervang enige onklaar reguUniversiteit van Georgia in die spilpunt foutloos is. Skakel die leerders. Amerika, het `n lys saamgestel stelsel af en herstel dadelik enige � Lekke – let op na enige lekke op waarvolgens produsente hul skade. enige plek in die stelsel en herstel dit. besproeiingstelsels kan nagaan: � Krageenhede – versien enjins, olie dryfaste, gaan die boute na wat die elektriese motor in plek hou, hou die pompomhulsel in`n goeie toestand en verwyder enige vreemde materiaal om die motor. � Pompstelsel (sentrifugaal) – die pomp moet vrylik kan draai. Let op na enige lekke, maak seker dat die pomp en die pype behoorlik ondersteun word en dat die pomp behoorlik gesmeer is. � Pompstelsel (turbine) – maak seker dat dit goed gesmeer is, versien as nodig, sien toe dat die pype goed ondersteun en stewig vasgebout is, hou die omhulsel in stand. � Innamelyn – maak seker dat die innamelyn skoon is. Dit moet behoorlik ondersteun word. � Pype en dreinering – maak seker dat alle kontrolekleppe behoorlik
Skakel die krageenheid en die pompstelsel aan om die pype te vul en die spilpunt tot werkende druk te bring. �
� �
�
� Belyning – maak seker dat die spilpunt se torings behoorlik belyn is. � Bande – kyk vir slytasie, krake en lae druk. Druk – verseker behoorlike druk � Ratkaste – verwyder die dreineby die pomp, die spilpunt en die ringsproppe sodat enige gekoneinde van die spilpunt. Gaan denseerde water kan dreineer. altyd die druk na met die spilpunt � Draaipunt – gaan ankerboute na op een plek geparkeer. en smeer die draaipunt. Vloei – met die spilpunt in volle � Outo-stop, -“reverse” en “end werking, gaan die vloeitempo van gun”-dekking – toets die kontrodie stelsel na. les op die beheerpaneel. Maak Sproeiers – loop langs die seker dat die “end gun” se hoeke spilpunt af en kyk vir onklaar reg gestel is. sproeiers, insluitend sproeiers wat � Spilpunt-toedieningstoerusting – verstop en weg is. Onthou dat gaan die pomp en veilingsheids50% van die oes besproei word toerusting na. Maak seker dat deur die sproeiers op die laaste alle pype in `n goeie werkende 30% van die spilpunt-stelsel. toestand is. Eenvormigheid – oorweeg dit om `n “vangemmer”-toets te doen Bron: Center Pivot Spring Checklist om die eenvormige toediening deur Dr. Wesley Porter en mnr. Calvin van water te evalueer. Nie-eenPerry, Universiteit van Georgia. 29
depositphotos
Properties Leana Coetzee
Eiendomsmark in Kby groei
G
WK Properties het onlangs `n ondersoek oor die eiendomsmark in Kimberley gedoen. Die resultate toon duidelik dat die aanvraag na verblyf in Kimberley in die algemeen groei. Tydens Julie 2015 was 20 huise in die mark in Kimberley wat in die prysklas van R 500 000 tot R 800 000 val. Hierdie huise is beskikbaar in gebiede wat gewild is onder kopers in die lae en gemiddelde inkomstegroepe, naamlik De Beers, Kimberley Noord, South Ridge, Cassandra, Beaconsfield en Riviera. The Palms, wat deur GWK Properties bemark word, is in Heuwelsig waar huise teen `n gemiddeld van R1 mil30
joen en meer verkoop word. Hillcrest is `n nuwer uitbreiding in Kimberley waar huise verkoop vir tussen R 1,5 miljoen en R 4 miljoen. Wat uitbreidings in Kimberley betref, bestaan reeds `n groot aanvraag na verblyf vir studente en personeel aan die Sol Plaatje Universiteit. The Palms lok baie belangstelling hiervoor. Gesondheidsfasiliteite maak ook `n groot deel uit van ontwikkelinge wat in Kimberley gedoen word. Die geestesgesondheid-hospitaal, `n private psigiatriese hospitaal, Lenmed (hart-hospitaal) en Life-hospitaal word alles binne twee kilometer van The Palms ontwikkel. Behalwe vir hierdie fasiliteite, gaan Kovsies se mediese studente voortaan ook roteer na Kimberley Hospitaal en
dus verblyf benodig. The Palms word ook hiervoor oorweeg. Die groei in Kimberley kan duidelik gesien word in uitbreidings en ontwikkelinge elders in die stad. Die Diamond Pavilion Mall word op die oomblik opgegradeer en uitgebrei om die hoeveelheid besoekers van 400 000 tot 425 000 per maand te verhoog. SA Airlink verhoog ook die hoeveelheid vlugte van en na Johannesburg en Kaapstad. Die ondersoek het ook getoon dat gastehuise deur die week vol bespreek is en ook vooruit bespreek is. Die verskeie ontwikkelings in Kimberley soos hier bo bespreek, verseker dat die mark en die ekonomie in ons gebied dus positiewe groei toon.
Mnr. Jacques de Klerk (Bemarkingsbestuurder: Direkte Insette).
Ontmoet ons spesialiste Leana Coetzee
Bemarkingsbestuurder het `n passie vir landbou en mense
A
s `n gebore Noord-Kapenaar, is mnr. Jacques de Klerk (Bemarkingsbestuurder: Direkte Insette) bekend met die gebied en sy mense. Hy het grootgeword op Spioenkop, `n plaas naby Niekerkshoop en het sy skoolloopbaan op Prieska voltooi. “Landbou was nog altyd deel van my lewe. Die diversiteit van landbou en handel het my geïnteresseer en om met mense te werk was vir my belangrik en uitdagend omdat mense so verskillend en uniek is,” sê de Klerk. Daarom het hy ná skool `n nasionale diploma in logistiek aan die Universiteit van Suid-Afrika (Unisa) voltooi, waarna hy ook die Bestuursopleidingsprogram (BOP) voltooi het. Op die oomblik is hy besig om sy BML (Bachelor in Management and 32
Leadership)-graad aan die Universiteit van die Vrystaat te voltooi. De Klerk sê dat sy tyd by GWK se kleinhandel hom toegerus het met `n breë algemene kennis van boerderyprodukte, besigheidsbestuur en personeelbestuur. Dit het hom veral ook ervaring in die bestuur van verhouding met belangrike rolspelers soos klante en verskaffers gegee – hierdie kombinasie van ondervinding stel hom nou in staat om klante se behoeftes te verstaan en dit aan die betrokke afdelings binne GWK oor te dra. “GWK is wel `n groot maatskappy, maar doen steeds alles om soveel as moontlik waarde vir sy aandeelhouers te ontsluit. “Ek fokus daarop om produsente te help om hul boerdery beter en makliker te bedryf. Dit is vir my verder be-
langrik om `n vennootskap tussen die klant en afdelings binne GWK te vestig. Daarom glo ek in gesonde, sterk verhoudings met klante,” sê de Klerk. Hy sê verder dat die passie binne GWK die maatskappy van ander onderskei. Die behoefte om regtig `n verskil te maak vir produsente en aandeelhouers, asook GWK se betrokkenheid by sy gemeenskappe en personeel, wys dat GWK werklik `n maatskappy is wat omgee. Die Direkte Insette-besigheid het onlangs nuwe gebiede betree en brei vinnig uit. ` De Klerk sê dat hy, saam met die ander bemarkingsbestuurders in hierdie besigheid, sal aanhou om hulle klante se behoeftes te identifiseer en probleme vir hulle op te los, want dít is wat vir hom belangrik is.
GWK Graanfasiliteite . . . innoverende berging GWK Graanfasiliteite is `n markleier in die grootmaat gradering, hantering en berging van verskillende graanprodukte by moderne fasiliteite in die hele GWK-bedieningsgebied. Die besigheid het graandepots op Douglas, Prieska, Hopetown, Barkly-Wes, Jan Kempdorp, Luckhoff, Marydale, Modderrivier en Rietrivier en is gerat vir die hantering en berging van honderdduisende ton graan elke seisoen.
GWK is as toonaangewende agri-onderneming uniek geposisioneer met `n volledige reeks produkte en dienste, aangebied deur `n gediversifiseerde groep besighede wat fokus op omvattende oplossings vir moderne besigheid in die hele landbouwaardeketting. Ons kliĂŤntgerigte fokus op volhoubare welvaartskepping vir vennote in landbou maak dit moontlik om letterlik `n nasie te help voed ĂŠn bekende, gehalte handelsmerk-produkte plaaslik vir die verbruiker te produseer. GWK gee om. Daarom innoveer ons landboubesigheid.
in n o ve e r lan dbo u De Villiersstraat, Douglas Posbus 47, Douglas, 8730 Tel: 053 298 8200 Faks: 053 298 2445
www.gwk.co.za
Georganiseerde landbou
Pieter Spies opgewonde oor die geleenthede in landbou
L
andbou is die ideale plek om te wees. Dit is inteendeel dié opwindendste plek in besigheid om by betrokke te wees. Só het mnr. Pieter Spies (Besturende Direkteur) onlangs op Vrystaat Landbou se jaarkongres in Bloemfontein gesê. “Die wêreld se mense moet eet . . . die monde word meer . . . en die kos moet van iewers af kom. Bemagtiging van produsente moet op die plaas met die nuutste innovering en verskerpte dienslewering gedoen word. Produsente moet nader aan die verbruiker gebring word om volhoubaarheid en winsgewendheid te verhoog.” Kenners meen een uit elke vyf jongmense op aarde sal teen die jaar 2040 in Afrika woon, het hy gesê. “Ons werkende bevolking sal dan groter wees as die van China. Hierdie monde moet gevoed word en iemand moet die kos produseer. Dít op sigself is genoeg rede om opgewonde te raak oor die geleenthede wat die landbou aan ons bied! “Ons produsente is `n integrale deel hiervan. Hulle is professionele sakemense wat die nodige verskil moet maak om die toekoms van die wêreld te verseker. “Dit is `n baie positiewe plek om te wees. Maar ons produsente kan dit nie alleen doen nie. Ons weet ons fokus by GWK moet daarop wees om produsente op die plaas te bemagtig.” 34
Mnr. Pieter Spies (Besturende Direkteur). Foto: Johan Norval (Landbouweekblad) Spies het verduidelik dat GWK dit onder meer doen deur volgehoue werk om produsente se prysinsette te bestuur. “Een voorbeeld hiervan is `n nuwe verbintenis tot `n internasionale verkrygingsbeen vir kunsmis. Ons navorsing- en presisieboerdery-been is reeds die grootste van enigste landboubesigheid in Suid-Afrika en ons sal aanhou om dit uit te brei. “Ons sal saam met ons vennote volhou met ondersoekwerk en proewe vir die ontwikkeling van optimale kultivars om produksie en opbrengs as hoogste prioriteit te dryf.” Spies het gesê die GWK-span is ook baie opgewonde oor die maatskappy se verbruikershandelsmerk wat eers-
daags bekendgestel word. “Ons moet die produsent en die verbruiker bymekaarbring. Ons fokus daarom nasionaal en internasionaal daarop om ons verbintenis en beduidendheid in winsgewende markkanale vir ons produsente te ontwikkel. Waardetoevoeging tot kommoditeitsprodukte is `n integrale deel hiervan.” Hy het die vestiging van GWK se pekanneutaanleg, die maatskappy se grondboontjie-aanleg en die welbekende aartappel-kweekhuis as voorbeelde hiervan genoem. “Ons belegging in Cavalier beteken `n eerste vir Suid-Afrikaanse veeprodusente – om deel te wees van `n grootmaat-versnittingsaanleg wat verpakte vleis direk aan die kleinhandel kan voorsien. “Nisproduk-ontwikkeling stel ons ook in staat om direkte verskaffing van ons produsente se produkte aan ons multinasionale vennote soos Simba en Pepsico te doen.” Spies het gesê dat dit nou `n ongelooflike opwindende tyd vir die landbousektor is. “Ons moet positief bly en in onsself bly belê. Ons moet daarop fokus om produsente te bemagtig en opbrengste tot op die hoogste vlakke te bestuur. ` “Ons moet die markplek voortdurend ontgin en die beste kanale skep. Dít is hoe ons landbou tot die industrie van die toekoms gaan uitbou.”
WEES ’N
KRAGMEESTER PM_P_FP_GWK_13082015
Wat die koring van die kaf skei, is betroubare krag wanneer en waar jy dit nodig het.
PowerMaster produkte is ontwerp en vervaardig om in harde Afrika toestande te funksioneer. Die hele reeks is ontwerp volgens streng internasionale kwaliteit en standaarde en bied ’n goed ontwikkelde waarborg en diens netwerk. PowerMaster is beskikbaar by deelnemende GWK handelstakke. Die Power Master reeks word eksklusief deur
versprei.
Beskikbaar by GWK handelstakke
Trusted Worldwide
Permanent and portable electric fencing systems for safe, cost effective livestock control, efficient pasture management and more profitable farming.
is like a Bath without
Winter is hier! Van herfs tot vroegsomer kan jou kudde ‘n verskeidenheid SA Feed Phosphates proteïenaanvullings geniet. • • • •
Beeslek 42 (vroegwinter) Bees & Skaap Winterlek (middelwinter tot dit reën) Volledige skaaplek (deur die jaar) Skaaplekkonsentraat (vir ‘n verskeidenheid voermengsels)
Ons produkte verseker jou kudde se liggaamsonderhoud, asook die reproduksie-doeltreffendheid van teeldiere. Vir verdere navrae, skakel ons gerus by (053) 441-3300 of stuur ‘n e-pos na info@safp.co.za.
Kliënte-fokus
In hierdie afdeling van Kommuniek leer ken ons mense in poste wat kliënte direk raak.
Bestuurder: Finansiële Landbou Advies
Versekeringsadviseur
Mnr. Hanro van Dyk is bevorder na Versekeringsadviseur. In sy nuwe pos sal Mnr. Shawn Stapelberg is bevorder hy daagliks kliënte sien om vertrouensverhoudings te bou en GWK se versena Bestuurder: Finansiële Landbou keringsprodukte te bemark. Van Dyk beskou dit as sy verantwoordelikheid om Advies. In sy nuwe pos sal hy onder deurgaans `n beter diens aan die kliënt te lewer as enige mededinger. meer daarvoor verantwoordelik wees om nuwe besigheidsgeleenthede te Bedrysfhoof: Saad, Navorsing, identifiseer en ontwikkel, risikobestuur Produksie en Kontraktering vir die Finansiële Landbou Advies-besigheid, sowel as die vestiging van Mnr. Kallie Knox is bevorder na `n kliëntediens-ingesteldheid by Bedrysfhoof: Saad, Navorsing, Propersoneel. Hy sal ook daarop fokus duksie en Kontraktering. In sy nuwe om die prosesse van die besigheid hoedanigheid is hy verantwoordelik voortdurend te verbeter. Stapelberg vir alle saadvermeerdering en -vermeen dat hy in sy nuwe pos waarde werking. Dit strek van die werwing en sal toevoeg vir aandeelhouers, maar kontraktering met saadprodusente, ook tot die groei van GWK sal bydra sertifisering van saadaanplantings by wat tot die voordeel van die maatSansor, verwerking van die gelewerde skappy en sy aandeelhouers is. “Ek saadproduk tot die verpakking van glo daarin om `n gemaklike, eerlike die finale produk. Knox is direk in verhouding met kliënte te hê. Ons kontak met produsente wat gekonstel `n vertrouensverhouding met ons trakteer word om saadvermeerderings kliënte hoog op prys.” te doen. 38
Pret op die plaas Vir die jongspan
Vind jou weg deur die kalkoen-doolhof!
42
end
dig bele
onsensitief
ief
t ga
ne
giftig
ontoeganklik
manipulerend
s
be
on
r
aa
b kik
vals
egosentries
onbetroubaar selfsugtig
Leefstyl
Carien Grobler
Ek, ek en steeds ek . . . Eensydige vriendskappe is uitputtend, versmorend, onbevredigend en nie jou tyd en energie werd nie. Balans is noodsaaklik in n gesonde vriendskap – nie een persoon wie se behoeftes vervul word en een wie se behoeftes voortdurend misgekyk word nie”
J
y kan nie onthou wanneer laas jy van haar gehoor het nie. Sy stuur `n kort boodskappie terug wanneer jy haar SMS of e-pos en vra beleefd uit na jou welstand wanneer jy haar bel, maar het nooit tyd om lank te gesels nie en sal nooit eerste kontak maak nie. Toe sy `n ruk gelede siek was, het jy blomme aangedra en jou bes gedoen om haar te ondersteun, maar toe jy 44
onlangs `n vriendin nodig gehad het, was sy te besig om tyd te maak vir jou. Jy het ook al `n paar keer koffie of middagete voorgestel, maar sy belowe altyd om terug te kom na jou toe en laat dan nooit iets van haar hoor nie. As bogenoemde vir jou bekend klink, is jy betrokke in `n eensydige vriendskap. “`n Vriendskap is `n verhouding
tussen twee gelykes,” sê Florence Isaacs, kenner op die gebied van vriendskap en skrywer van die boek Toxic Friends/True Friends: How Your Friends Can Make or Break Your Health, Happiness, Family, and Career. “Balans is noodsaaklik in `n gesonde vriendskap – nie een persoon wie se behoeftes vervul word en een wie se behoeftes voortdurend misgekyk word nie.
“Vriendskappe is baie belangrik en kan `n positiewe bydrae lewer op verskeie vlakke van `n mens se lewe, maar dit beteken nie dat dit nie ook giftig kan wees op enige van hierdie vlakke nie.” Volgens Isaacs word `n giftige vriendskap daaraan gekenmerk dat `n mens geen ondersteuning kan verwag nie, voortdurend voel dat dit jou uitput en geen waardering ontvang nie, maar is dit ook versmorend, onbevredigend en een party word nie as gelyke behandel nie. “Giftige vriende veroorsaak spanning, is onbetroubaar, veeleisend en gee nie enigiets terug nie.” Tyd om in te gryp Kenners meen dat mense om verskeie redes verkies om slegs aan die ontvangkant van `n vriendskap te staan. Die grootste hiervan is dat hulle tevrede is met die patroon wat reeds gevorm het – sy weet dat jy sal e-pos, SMS of bel. Dit mag egter ook wees dat jou vriendin nie `n groot genoeg behoefte aan jou geselskap het om jou eerste te nader nie of moontlik hou sy van die idee dat sy die dominante rol speel terwyl jy soos `n skoothondjie agter haar aanloop. `n Mens moet egter in gedagte hou dat enige vriendin op sommige tye in haar lewe minder energie sal hê om aan die vriendskap te spandeer. As sy pas getroud is, onlangs `n baba gehad het of `n nuwe beroep begin het, mag dit wees dat sy tydelik haar fokus na hierdie dinge verskuif. In só `n geval is dit bloot `n kwessie van tyd voordat die vriendskap weer sy verloop sal neem. Jy moet egter bereid wees om aan te pas by die veranderinge in haar lewe soos wat sy ook bereid moet wees om veranderinge in jou lewe te aanvaar. “Jy moet op die regte hoeveelheid toegeneentheid en ondersteuning in `n vriendskap kan staatmaak,” sê Isaacs. “As jy dus `n vriendin het wat altyd ondersteuning nodig het, altyd in die
moeilikheid is en altyd oor haar probleme wil praat, word jou ondersteuning nie beantwoord nie en is daar nie vir jou plek in die vriendskap nie. “Dit hoef nie altyd 50/50 te wees nie, maar as `n mens na die geheel kyk, moet daar `n soort balans wees wat jou én haar laat voel dat julle behoeftes bevredig word.” As jy voel dat daar geen balans in die vriendskap is nie en dat jy aanhoudend gee sonder dat jou behoeftes bevredig word, is dit tyd om in te gryp. Isaacs stel voordat jy `n briefie e-pos waarin jy jou gevoelens uitdruk. Dit sal jou toelaat om jou saak te stel sonder dat jy in die rede geval word. “Op hierdie manier het die ander persoon ook tyd om oor jou e-pos na te dink . . . dikwels kom `n vriendskap sterker anderkant uit.” As dit egter nie die geval is nie, moet jy besluit of jy wil bly of gly. Om jouself los te maak van `n vriendskap wat werklik eensydig is, kan jy bloot ophou om kontak te maak. Volgens Isaacs hoef jy dan nie te
reageer as jou voormalige vriendin sou besluit om met jou kontak te maak nie. Jy kan ook `n meer openlike benadering kies deur byvoorbeeld te sê: “Ek verkies om nie meer met jou kontak te hê nie, aangesien ek `n vriendskap nodig het waarin my behoeftes ook bevredig word.” Sy verduidelik dat dit moeilik mag wees om `n vriendskap te beëindig, maar dat vriendskappe meer gereeld misluk as wat `n mens mag dink. Die belangrikste rede hiervoor is dat mense en hul omstandighede verander. Die meeste vriendskappe word beëindig weens eksterne faktore soos een vriendin wat ver wegtrek of een vriendin wat trou en kinders kry terwyl die ander enkel bly. Hul lewenstyle verander dan wat meebring dat hulle nie meer veel in gemeen het nie. “Aanvaar die einde van `n vriendskap as `n verlies en gun jouself tyd om dit te verwerk, maar beweeg dan aan.” 45
Gesondheid Leana Coetzee
Vitamiene is waardevol . . . Vitamiene, afgelei van die Latynse woord “vita” wat “lewe” beteken, is noodsaaklik om voedsel om te sit in energie. Vitamientekorte kan lei tot onder meer bloedarmoede, velprobleme, haarverlies en hart- en senuweesiektes.
D
vitamiene en vitamiene A, D, E en K is r. Jeni Worden van vetoplosbare vitamiene. WateroplosThe Highcliffe Clinic in bare vitamiene kan nie in die liggaam Christchurch, wat onder geberg word nie en daarom is dit meer in vrouegesondheid spesialiseer, nodig dat jy daagliks die regte kos verduidelik dat die belangrikste vitaeet om daarvan in te neem. miene in twee groepe verdeel word. Vitamiene B en C is wateroplosbare Gebruik hierdie tabel as `n gids:
Vitamiene
Hoekom is dit belangrik?
Kossoorte
Vitamiene A
Vitamiene A is die bekendste vir sy rol as antioksidant in die liggaam, wat noodsaaklik is vir ‘n gesonde immuunstelsel. Dit is ook belangrik vir groei en gesonde hare en vel.
Oranje, geel en groen groente en vrugte, melk, botter, kaas, eiers, hoender, lewer, visolies, vis
Vitamiene B kompleks
Die liggaam benodig relatief min vitamiene B1, B2 en B3. Vitamiene B6 en B12 is noodsaaklik vir die herstel van selle, voedselvertering, om voedsel om te skakel in energie en die immuunstelsel te versterk. Tekorte kan lei tot bloedarmoede, moegheid, velprobleme en selfs depressie.
Meeste diereprodukte, veral rooivleis en hoender, aspersies, broccoli, piesangs, aartappels, gedroogde appelkose, dadels en vye, suiwelprodukte, neute, vis, bruinrys, volgraan ontbytkos
Vitamiene C
Vitamiene C help die liggaam om yster uit plantbronne op te neem, ‘n sterk immuunstelsel te bou, gesonde spierweefsel te verseker en speel ‘n groot rol in die herstel van wonde.
Die grootste bron van vitamiene C is vars groente en vrugte en ‘n volwassene het 60mg hiervan per dag nodig. Aarbeie, kiwi’s, broccoli, lemoene en mango’s is propvol vitamiene C.
Vitamiene D
Vir gesonde bene en tande is vitamiene D ‘n noodsaaklikheid omdat dit die liggaam help om kalsium te absorbeer. Swanger vroue, kinders onder vyf jaar en mense ouer as 65 jaar loop die gevaar om ‘n tekort aan vitamiene D te hê.
Lewertraan-olie, suiwelprodukte, olierige vis en lewer. Jou liggaam vervaardig ook vitamiene D deur sonlig deur die vel te absorbeer.
Vitamiene E
As een van die liggaam se belangrikste antioksidante, speel vitamiene E ‘n aktiewe rol in bloedsirkulasie.
Avokadopere, tamaties, patats, spinasie, swartbessies, mango’s, olyfolie, sonneblomolie, salm, neute, volgraanprodukte, sagte margarien
Vitamiene K2
Voorkom geheue-probleme, hartsiektes, osteoporose en beveg kankerdraende selle
Kaas, eiergeel, botter, hoenderlewer, salami, hoender, beesvleis
46
Vleis vir die jagseisoen
Doeksagte wildsrugstring Metode
� Sny alle senings van rugstring af. � Sny kepe in vleis, ongeveer 2,5 cm van mekaar af, maar moenie vleis deursny nie. � Braai gekapte ontbytspek (omtrent 200 g), 1 pakkie sampioene (klein gesny) en gekapte ui (1 groot of 2 klein uie) in botter/margarien tot gaar. � Verdeel eweredig saam met gerasperde kaas tussen die ingesnyde dele van die vleis.\ � Meng 1 pakkie sampioensop poeier met 2 ½ koppies room en gooi oor. � Die rugstring kan in foelie (met blink kant na binne) goed toegevou word en in `n oondpan (argilla-bak werk uitstekend) net so gebak word by 180 grade tot sag en gaar.
48
Agterblad Uit Piet se pen
Die lugsak se liggie is aan . . .
O
ns jongste vertrek oorsee om te gaan werk. Sy los haar motor op die plaas. Na `n paar weke besluit ek om daarmee dorp toe te ry sodat die battery kan laai. Eerste wat ek merk is dat die lugsak se liggie op die paneelbord brand. Terug by die huis sien ek dat die motor baie vinnig by `n handelaar moet uitkom, omdat die waarborg binnekort verstryk. Sonja deel my gelate mee dat die liggie al sedert Desember brand. Sulke antwoorde wil my deur die dak laat spring. Ek wil dadelik weet hoekom hulle my nie gesê het nie. Hulle was by `n handelaar wat daarna kon kyk. Nou moet ons spesiaal Kimberley toe. Die waarborg verval oor presies twee dae. Bly liewer stil, dink ek toe ek gevra word of dit so erg is. Skakel inderhaas en maak `n afspraak. “U sal ongelukkig die motor vir `n hele dag hier moet los,” word ek ingelig. “Dit is hoe dit werk en klaar. “Net om die liggie te reset?” vra ek verontwaardig. “Ja meneer, dit is ongelukkig so en ons maak geen uitsonderings nie. Onthou ook dat die lugsak nie afgaan as die liggie brand nie. Gesels maar met die supervisor, dalk kan hy u help.” Ná `n redelike gespook word `n spesiale vergunning gemaak dat ek die motor 14:00 die middag kan inbring. Baie betyds is ek daar. Dit is `n hele proses om die motor ingeboek te kry. Die mense is darem almal baie vriendelik. Ek besluit om sommer te wag. Die diensbestuur sit skuins voor my 50
by `n telefoon. Die telefoon lui onophoudelik. Werktuigkundiges beweeg in en uit. Motors word heen-en-weer, in- en uitgestoot. Die werkswinkel is stampvol. Nie `n oop parkeerplek sigbaar nie. Ek begin wonder of ek vanmiddag gehelp gaan word. Intussen stoei die diensbestuurder met die telefoon. Hy sit emosieloos die navrae en beantwoord. `n Kliënt bel in oor die geraas aan haar remme. Hy deel haar mee dat die vervanging van die remskuiwe haar R3 400 uit die sak gaan jaag. Wat sy sê kan ek nie hoor nie, maar ek lei af dat die remme nie nou prioriteit is nie. Sy gaan maar eers net `n gewone diens teen R1 200 laat doen. Die man skud net sy kop. `n Ouerige vrou kom die vertrek binne. Die persoon wat haar help kan nie Afrikaans praat nie. Sy ruk haar op en beduie wild dat sy daarop aandring om in Afrikaans gehelp te word. Sy wil my storm, maar die diensbestuurder tree gelukkig tussenbeide en spreek die probleem aan. Dit is `n lang storie oor hoe dit gekom het dat haar lugsak se liggie nou reeds twee maande brand. Sy verduidelik hoe die water, tydens `n wolkbreuk, deur haar motor geloop het. Dit het haar R4 500 uit die sak gejaag om weer droog te kry. Sy kan nie nou weer duisende rande bekostig om skade wat die water gemaak het te laat herstel nie. Die diensbestuurder wil by haar weet of sy haar versekeraars in kennis gestel het van die water wat deur haar motor is. Sy bly `n oomblik stil en kyk hom snaaks aan. “Meneer, wil jy nou
vir my sê ek kon die skade van my versekering eis?” Dit lyk asof of sy wil huil. “Ja, mevrou maar ek dink dit is nou te laat.” Nou is sy vir almal kwaad. Sy blaas haar op en gooi `n vloermoer wat skrik vir niks. Ek self kyk rond vir ontvlugting. Die diensbestuurder steeds kalm. Sy lig haar bloes woes op om haar gordel stuiwer vas te maak. Eers dink ek sy gaan die man met die gordel bykom. Al rasende verlaat sy die vertrek met `n steeds stom diensbestuurder wat haar agternastaar. Hy is terug by sy lessenaar waar die foon steeds onophoudelik lui. Hy antwoord en ek lei af dit is weer `n dame. (Ek het niks teen vroue nie.) Iewers in haar motor is `n stukkie van die mat weggesny. Die kwotasie is R5 400 vir die matte se vervanging. Die reaksie is hewig. Hy hou die foon nou so `n bietjie weg van sy oor. Ná `n lang heen-en-weer kom dit uit dat sy `n tracker in die motor laat installeer het. Moontlik is hulle die skuldiges. Die volgende oproep is van sy hoofkantoor. Iemand het gekla oor `n motor wat half gewas is. Hy probeer verduidelik dat dit in baie druk tye moeilik is om die nodige kontrole uit te oefen. Hy belowe om in te gaan op die aangeleentheid en terug te kom. Of dit ook `n dame was, weet ek nie. Intussen deel nog `n dame, met `n breë glimlag, my mee dat my motor volgende op die lys is. (Hier werk baie dames.) Ek is spyt toe die motor klaar is. Hier kan ek heeldag sit en luister.
UITMUNTENDE LOGISTIEKE OPLOSSINGS
Spoor- en Padvervoer Brits van den Berg: 082 8035 190 Oproepsentrum: 086 1000 936
GWK Versekering . . .
Gemoedsrus oor jou bates Douglas Brits van den Berg Bestuurder: Versekering Kredietlewensversekering 082 803 5190 Prieska Kannetjies Kotze Korttermyn- en Oesversekering 082 809 4773
• Bekostigbare oplossings teen wild- en kudde-risiko. • Maakpas-oplossings vir bateversekering. • Kortingterugbetalings ondanks aandeelhouer se eisegeskiedenis.
Hopetown Janitha Viljoen Korttermyn- en Oesversekering 082 889 4602 Douglas Marietjie Vermeulen Korttermyn- en Oesversekering 082 809 4775 Douglas Wilmarie v/d Schyff Korttermyn Kommersieël 082 382 8123 Barkly-Wes/ Jan Kempdorp René v/d Westhuizen Korttermyn- en Oesversekering 082 907 8548 Modderrivier Riana Shergold Korttermyn- en Oesversekering 082 808 2911
Ficksburg/ Mooirivier
Chris Shergold Korttermyn- en Oesversekering 071 633 3659
GWK is ’n Gemagtigde Finansiële Diensverskaffer wat f okus o p welvaartbeskerming. FSB Lisensienommer 1185
www.gwk.co.za
innoveer landbou