Kommuniek november 2013 by Carien Grobler

November 2013

`n handelsmerk van

GWK opgewonde oor nuwe pakkette vir satellietverbindings Beding meer bekostigbare pryse vir aandeelhouers GWK-aandeelhouers gesels saam oor die besigheid

Proteïeninhoud van koring beïnvloed graad en premie

GWK trots deel van Ghaap RiverXtreme – samel duisende in vir gemeenskap

Inhoud 2 Redaksioneel

26 Properties

Los nou die reverse.

Ontwikkeling by Magersfontein aan publiek bekendgestel.

3 Geestelike akker

`n Hart vol skoon wasgoed . . .

28 Primêre Produksie

4 Agrikalender

Sidi Parani steek kers op oor produkte by Duitse verskaffers.

5 Damme en reënval

32 Op die Veeplaas

10 Bekostigbare pakkette.

Voornemens vir die nuwe jaar. 6 Landbouwenke 36 Gemeenskapsbetrokkenheid 8 GWK: Direksie en Bestuur

GWK trots deel van RiverXtreme – samel duisende vir plaaslike gemeenskap in.

10 LANDBOUSAKE Aktueel

37 GWK NUUS

GWK opgewonde oor nuwe pakkette vir satellietverbindings.

- Jongste tegnologie by GWK Meganisasie beskikbaar.

12 Wat aandeelhouers moet weet

38 KOMMUNIEK KIEKIES

Dís nuus in die GWK-groep.

Kleur van die seisoen.

14 Ons Besigheid

40 DIE SKOPSKOEN

GWK-aandeelhouers gesels saam oor die besigheid.

Sharks het die beker verdien . . .

16 Só lyk 2014 . . .

42 Vir die jongspan 16 Graan

Só lyk die vooruitsigte vir graan in die volgende jaar.

Pret op die plaas. 44 VROUE Leefstyl

18 Presisieboerdery

Maak die beste keuse vir JOU!

Proteïeninhoud van koring beïnvloed graad en premie.

46 Gesondheid

38 Wenkiekie

Gelaai met gesonde geure . . . 22 Presisieboerdery

Bewerkingspraktyke het invloed op plantestand en opbrengs.

47 Resep

Geurige gemmerbier vir snikhete somersmiddae.

25 Presisieboerdery

Produsente woon leersame dag oor bewerkingspraktyke by.

44 Kies reg vir JOU!

48 Agterblad

Ma ry saam . . .

Redaksioneel

Die einde van die jaar het ons onverwags bekruip. `n Ontnugtering wat jaarliks sy eie bekoring inhou, want soos Christine Botha skryf, wink `n nuwe horison net om die draai. Wanneer ons produsente die koringoes van die land afgehaal het, wag `n welverdiende ruskans ná `n jaar vol uitdagings. Maar voordat die jaar werklik op sy rug lê, is GWK vandeesmaand opgewonde oor die bekostigebare pakette vir satelliet-internetverbindings wat ons onlangs vir aandeelhouers met Vodacom beding het. In hierdie uitgawe lees ons oor die positiewe Korporatiewe Klante-gespreksforums wat die afgelope twee maande regoor GWK se bedieningsgebied aangebied is en kyk ook na die vooruitsigte wat 2014 vir die

graanmark inhou. Die belang van koring se proteïeninhoud kom onder die loep en ons kyk saam met die span van Presisieboerdery na die invloed van bewerkingspraktyke op plantestand en opbrengs voordat ons aandoen by die suksesvolle boeredag wat GWK onlangs naby Orania aangebied het. Dan kuier ons by die Village-ontwikkeling op die Magersfontein Memorial Gholflandgoed wat onlangs tydens `n gholfdag aan die publiek bekendgestel is. Ons besoek Duitsland saam met die span van Sidi Parani wat onlangs hier by belangrike verskaffers gaan kers opsteek het. Ons kyk ook met trots terug op die onlangse Ghaap RiverXtreme waarby GWK as borg betrokke was.

Sowat R250 000 wins is met hierdie projek gemaak waaruit plaaslike organisasies bevoordeel sal word. En dan moet die dames naderskuif, want ons leer vandeesmaand hoe om die beste keuses vir jóú te maak en hoe `n mens meer gesond kan leef deur speserye in jou dieet in te sluit. Ons maak ook geurige gemmerbier vir daardie snikhete somersmiddae wat vir die manne op die stropers voorlê. Oudergewoonte sluit Piet die uitgawe af met `n tong in die kies vertelling van sy reis na De Aar . . . en hierdie keer was Ma saam!

Uitgewer namens GWK Bpk. Neil de Klerk (Uitvoerende Bestuurder: Korporatiewe Bemarking)

Hoofkantoor GWK Bpk. De Villiersstraat Posbus 47 Douglas 8730

VOORBLADFOTO Landzicht-wyn. Foto: Gerhard Steenkamp

Redakteur en uitlegkunstenaar Carien Grobler 082 802 3628 Advertensies Tania Fourie 053 298 8200 / TaniaF@gwk.co.za 2

Telefoon 053 298 8200 / 087 820 5630 Webwerf www.gwk.co.za

ler

Carien Grob

Redakteur

Kommuniek verwelkom enige terugvoer van ons lesers. E-pos: Carien Grobler, carieng@gwk.co.za Pos: Kommuniek, Posbus 47, Douglas, 8730.

depositphotos

Los nou die reverse, sit voet in die hoek . . . Voel die wind op jou wange, maar moenie vergeet . . . van die afdraaipaadjies. Ry stadig genoeg – sien die lelie groei en die vlug van `n valk. `n Nuwe horison wink vir jou . . .

Geestelike akker Bo alles, wees versigtig met wat in jou hart aangaan. Wat jy dink, bepaal alles wat jy doen. Moenie lelike dinge sê nie. Spreuke 4:23 – 24a wysheid is. glo en kraakvars suiwer in jou liefde sal wees. Dit is immers dié deel van ons Ons steek dikwels dit wat regtig in ons menswees waaruit ons hele lewe vloei. O Gees van God, vul my. Vul my hart harte is, met vroom woorde weg. So En daar is maar een manier om te propvol ... met U. bluf ons mekaar soms met mooi woor- sorg dat ons harte suiwer is: ons moet de terwyl ons eintlik iets totaal anders dit elke dag onvoorwaardelik in die dink. hande van die Gees van God plaas. Milanie Vosloo Net Hy kan die vuil wasgoed in En dan, op `n dag, stort ons daardie Uit Laat sy liefde jou lei, gedagtes in woorde teenoor iemand ons harte agter die wegsteekplekke uitgegee deur Cum. uit ... wat groot en onnodige skade uithaal, dit suiwer en dit netjies terug berokken. Die feit is dat ons nie vir pak in die kas. Net Hy kan die ongenaakbare vlekbaie lank vuil wasgoed van ons hart kan wegsteek nie. Een of ander tyd ke wat ons lewens so vervuil, uitwas en word ons ware kleure hoor- en sigin die plek daarvan sy geur van liefde sit. baar. Salomo het geweet waarvan hy praat Bid dat die Gees jou ryklik met sy toe hy gesê het dat dit wat in ons hart skoonheid sal vul sodat jy ánders oor gebeur, die allerbelangrikste basis van mense sal dink, die beste van hulle sal `n Hart vol skoon wasgoed . . .

Veilingskalender en Veilingspryse 12 November 14 November

21 November 26 November 28 November

Griekwastad-veiling GWK-beesdag; Groot- en kleinveeveiling, Kimberley Boshof NG Kerk; Jacobsdal-veiling

gerhard steenkamp

19 November

Groot- en kleinveeveiling, Kimberley Leehan Bonsmara-veiling, Lucky Valley, Douglas; Hertzogville-veiling Groot- en kleinveeveiling, Kimberley

Veilingspryse vir lewendehawe - Oktober 2013 01/10 - 04/10

07/10 - 11/10

14/10 - 18/10

21/10 - 25/10

Bees

Kby

Bees

Kby

Bees

Kby

Bees

Kby

Slagosse

R11.20

Slagosse

R11.20

Slagosse

R12.00

Slagosse

R12.00

Slagkoeie

R11.50

Slagkoeie

R11.20

Slagkoeie

R12.00

Slagkoeie

R11.80

Maer beeste

R9.00

Maer beeste

R10.00

Maer beeste

R9.00

Maer beeste

R10.00

Ligte kalwers (180-200kg)

R15.00

Ligte kalwers (180-200kg)

R15.20

Ligte kalwers (180-200kg)

R16.00

Ligte kalwers (180-200kg)

R16.00

Swaar kalwers (201-250kg)

R15.00

Swaar kalwers (201-250kg)

R15.00

Swaar kalwers (201-250kg)

R15.00

Swaar kalwers (201-250kg)

R16.00

Swaar kalwers (250kg +)

R14.50

Swaar kalwers (250kg +)

R15.00

Swaar kalwers (250kg +)

R15.00

Swaar kalwers (250kg +)

R15.50

Skape

Kby

Skape

Kby

Skape

Kby

Skape

Kby

Slaglammers

R20.00

Slaglammers

R20.00

Slaglammers

R18.50

Slaglammers

R19.50

Stoorlammers

R20.00

Stoorlammers

R20.00

Stoorlammers

R18.00

Stoorlammers

R19.00

Kruislammers

R19.00

Kruislammers

R18.00

Kruislammers

R17.50

Kruislammers

R18.00

Slagooie

R13.00

Slagooie

R13.00

Slagooie

R13.00

Slagooie

R14.80

Maer ooie

R12.00

Maer ooie

R11.00

Maer ooie

R11.00

Maer ooie

R13.00

Klein bokkies

R23.00

Klein bokkies

R21.00

Klein bokkies

R20.00

Klein bokkies

R22.00

Jong bokke

R23.00

Jong bokke

R21.00

Jong bokke

R20.00

Jong bokke

R22.00

Bokooie

R15.00

Bokooie

R15.00

Bokooie

R14.00

Bokooie

R15.00

Damme en temperature Huidige stand van damme

Hartsrivier

Spitskopdam

Rietrivier

Kalkfonteindam

Modderrivier

Krugersdriftdam

Werklik

Langtermyn

Vaalharts

61 25 20 24

Rietrivier

Vaaldam Bloemhofdam Allemanskraaldam Erfenisdam

ReĂŤnval 25 September - 24 Oktober 2013

Barkly-Wes

Vaalrivier

14 12 10 8 6 4 2 0

84 70 99 106

Hopetown

% Vol

Welbedachtdam Gariepdam Vanderkloofdam Boegoebergdam

Prieska

Dam

Oranjerivier

Douglas

Riviersisteem

Werklike vs. langtermyn reĂŤnval

Werklike min. en maks. temperature vs. langtermyn temperatuur Douglas Skaal

Douglas Lunenburg

40 30 20 10 0

25 September - 24 Oktober 2013

25 September - 24 Oktober 2013 Max

Max Langtermyn

Min

Min Langtermyn

Max

Max Langtermyn

Prieska Green Valley Nuts

Min

Min Langtermyn

Barkly-Wes Ulco 40 30 20 10 0

40 30 20 10 0 -10

25 September - 24 Oktober 2013

25 September - 24 Oktober 2013 Max

Max Langtermyn

Min

Min Langtermyn

Max

Max Langtermyn

Rietrivier

Min

Min Langtermyn

Hopetown Lilydale

50 40 30 20 10 0

50 40 30 20 10 0 -10

25 September - 24 Oktober 2013 Max

Max Langtermyn

Min

25 September - 24 Oktober 2013 Min Langtermyn

Max

Max Langtermyn

Min

Maandelikse voorspelling November 2013

Vaalharts Jan Kempdorp

140 120

100

25 September - 24 Oktober 2013 Max

Max Langtermyn

Min Langtermyn

Min

Min Langtermyn

Inligting verkry van GFCSA

Landbouwenke Mielies Die waarde van `n goed

voorbereide saadbed kan nie oorbeklemtoon word nie. Te growwe tekstuur soos `n klonterige saadbed veroorsaak swak saadkontak met die grond. Opkoms is

oneweredig wat meebring dat Onthou om `n toevlugsoord by laat kiemplante moeilik met BT-aanplantings te plant: 5% ander kompeteer en `n swakker of 20% van die oppervlakte. potensiaal het. Saad mag nie vermeng word nie, maar moet in stroke Kunsmisplasing moet 5cm geplant word. Moenie die land onder die saad wees om kunsmisbrand te voorkom. omsoom nie.

Katoen Katoen behoort nou vier tot

(liggroen), vlekbesies en vyf weke gevestig te wees. Die stinkbesies (plat groen) – worteldiepte is ± 500-600mm en moet nou twee keer per week waterbehoefte is nou 35-40 mm plaasvind. per week. Bolwurm van 8mm en groter Dit is baie belangrik dat die oorleef en vreet plante. Selekteer profiel binne die volgende vier chemiese middels sodat dit nie weke vol sal wees met die begin rooi spinmyt bevorder nie. van blomtyd. Geen vogstres mag Indien nodig, kan Roundup gespuit word. met die begin van blom voorkom nie. Vyf tot ses weke ná opkoms kan Verkenning van bolwurm en mikro elemente met trekkerspuit suigende insekte – bladspringers toegedien word.

Groente en rankgewasse Die meeste kortdag-uikultivars

te verminder. swamgroei te onderdruk. val tans en moet opgetrek word. Pampoene en waatlemoene Erte kan geoes word wanneer 75% wat vroeg geplant is kan nou van die peule geel verkleur het. Maak seker hopies word behoorlik gepak met bolle na binne om topbemesting kry. 100 – 150kg/ Sny plat en hark in windrye. waterindringing te voorkom. ha KAN, ureum of KNO3 is `n Stroop teen ongeveer 16% vog Uikultivars wat in Desember val, riglyn. en verkieslik deur die oggend kan `n laaste koperbespuiting Skoffel meganies tussen rye terwyl wanneer materiaal nie te droog is nie; dit sal splitsing verminder. kry om skilkwaliteit te verbeter en plante nog jonk is om onkruiddruk

Droëbone Neem grondmonsters en doen

aalwurm en goeie beheer is grondvoorbereiding vir plant van noodsaaklik. droëbone. Bone is `n goeie wisselbougewas Planttyd is vanaf 20 Desember tot om grasgewasse se siektesiklusse 10 Januarie. te verminder en produksiekoste is Droëbone is baie sensitief vir relatief laag. 6

Grondbone Vroeë aanplantings is in

jong saailingstadium. Hoë frekwensie besproeiing kan gedoen word bv. 25mm in `n tiendagsiklus en later 2x25mm in vyfdag-siklusse. Grondbone benodig minder water as mielies en kan effens uitdroog voordat besproei word wanneer die plante goed gevestig het. Laat aanplantings moet verkieslik teen 5 Desember gedoen wees, hierna neem die

opbrengspotensiaal heelwat af. Eerste vloeibare bemesting met mikroelemente soos boor, molibdeen, sink en mangaan kan drie weke ná opkoms toegedien word. Indien groot windprobleme voorkom en die saadbed te fyn is, kan `n tandimplement gebruik word om versigtig tussen die rye te werk om `n growwe tekstuur op die oppervlak te skep.

Pekanneute Pas onkruidbeheer

toe, identifiseer die onkruidspektrum en begin die bespuitingsprogram wanneer die onkruide nog jonk is. Moenie die stam en blare van bome bespuit nie, veral by jong bome. Gaan voort met sinkbespuiting met tussenposes van twee tot drie weke. Drie tot

maksimum vyf bespuitings mag per seisoen nodig wees. Bemesting van bv. 8:1:3 (20) @ 1.5l per boom kan toegedien word, asook mikro-elemente @ ± 20g per boom. Saailinge kan van November tot Februarie geokuleer word. Enting op raamtakke word tot in November gedoen.

Saamgestel deur GWK Navorsing en Ontwikkeling.

Direksie en Bestuur Direksie Voorsitter Frank Lawrence Ondervoorsitter Frans Lubbe

Direkteure Hennie Coetzee Wynand Human Johan Jacobs Tertius Marais Mattheus Maree

Willem Mülke Eric Ramongalo Piet Roux Ronnie Stadhouer Koos van der Ryst Frans Wiid

Hoofbestuurder: Spesialisprodukte Llewellyn Brooks Hoofbestuurder: Primêre Produksie Pieter Bekker

Hoofbestuurder: Graanprodukte Tom Meintjes Hoofbestuurder: Veilings, Vleis en Supermarkte Wim van Rooyen

Hoofbestuur Finansiële Direkteur Johann Klopper

Hoofbestuurder: Handel Mark du Plessis

Uitvoerende bestuurspan Oliesade en Pekanneute Andreas Snyman 082 801 1849

Sekretariaat, Regsdienste en Risikobestuur Freek Meyer 083 644 0022

Saad, Gewasproduksie en Opkomende Boere Jozua Haarhoff 082 808 8579

Presisieboerdery en Produksienavorsing Dup Haarhoff 083 646 1111

Finansiering en Finansiële Landbou-advies Kobie Greyvensteyn 082 808 4178

Westra Eddie Ueckerman 082 804 7545

Korporatiewe Bemarking Neil de Klerk 082 881 7531

Vleisbedrywe Alex Cilliers 082 808 3063

Graanfasiliteite Carl du Toit 082 906 2121

Graanbemarking Elmarie Jacobs 082 906 2383

Finansies en Stelsels Andri Bezuidenhout 071 686 8844

Bemarkingskantoor: Oos-Vrystaat Hennie van der Walt 079 511 4547

Bemarkingskantoor: KwaZulu-Natal Terence van Dyk 082 885 4163

Bemarkingskantoor: Oos-Kaap Wikkie Burger 079 519 1630

Direkte Insette Rocky le Roux 082 317 7656

Sidi Parani Cas Prinsloo 079 510 2710

Meganisasie en Ingenieurswerke Johan Kruger 082 809 4778

Veilings en GWK Properties Willie Meyer 071 680 4103

Menslike Hulpbronne Chopper Theart 082 806 9995

Versekering en FloTank Brits van den Berg 082 803 5190

Missie en Visie

Bestaansrede

Om as agri-besigheid volhoubare welvaart binne die voedselvoorsieningsketting te skep vir deelnemende belanghebbendes.

Visie

Om die agri-leier in die voedselwaardeketting te wees.

Missie

Ons genereer markgerigte besigheidsoplossings in agrien voedselvoorsiening op `n entrepreneuriese wyse, gekenmerk deur: � innovasie; � dinamiese leierskap; � energieke uitvoering en � eienaarskap gerugsteun deur gevestigde en nuwe handelsmerke.

Waardesisteem

Ons optrede word gerig deur: � spanwerk; � integriteit; � menswaardigheid; � deursigtigheid; � toegewydheid; � verantwoordbaarheid; � aanpasbaarheid en � kliëntegerigtheid.

GWK Kontrakteurs . . . innoverende oplossings Kontak ons Wilber Rudman 082 881 2281 wilberr@gwk.co.za Lesley Reutener 082 317 2934

GWK is as toonaangewende agri-onderneming uniek geposisioneer met `n volledige reeks produkte en dienste, aangbied deur `n gediversifiseerdegroep besighede wat fokus op omvattende oplossings vir moderne besigheid in die hele landbou-waardeketting. Ons kliëntgerigte fokus op volhoubare welvaartskepping vir vennote in landbou maak dit moontlik om letterlik `n nasie te help voed én bekende, gehalte handelsmerk-produkte plaaslik vir die verbruiker te produseer. GWK gee om. Daarom innoveer ons landboubesigheid.

innoveer landbou De Villiersstraat, Douglas Posbus 47, Douglas, 8730 Tel: 053 298 8200 Faks: 053 298 2445

www.gwk.co.za

depositphotos

Aktueel

Carien Grobler

GWK opgewonde oor nuwe pakkette vir satellietverbindings

WK het in samewerking met Nuwcom pakkette met Vodacom SA beding wat `n effektiewe besparing van 70% op die maandelikse koste van bestaande satelliet-internetverbindings vir aandeelhouers tot gevolg sal hê. “Hierdie aanbieding is `n eerste in sy soort en GWK is baie opgewonde om dié produkte aan ons aandeelhouers bekend te stel,” sê mnr. Johann Klopper (Finansiële Direkteur). “Nuwcom sal ook in samewerking met GWK WiFi hotspots, netwerke, telefoonstelsels, kringtelevisie en internetverbindings aan ons klante bied.” Volgens Klopper gaan GWK finansieringsoplossings vir bogenoemde produkte aanbied, wat installasiekoste insluit. Normale keuring onder10

hewig aan GWK se kredietbeleid sal hiervoor geld. `n Voorbeeld van die besparing op satellietverbindings vir GWK-klante is die 512 kbps VSAT-pakket wat van R1 400 per maand vir drie gigagreep (GB) na net onder R400 aangepas is. Hierdie maandelikse besparing is egter nie al nie. Die eenmalige installasiekoste van R5 000 wat voorheen betaalbaar was, is ook geskrap. Koste kan wel gehef word op bykomende funksionaliteit wat op `n kwotasiebasis hanteer sal word. Wanneer so `n ooreenkoms aangegaan word, moet produsente verseker dat dit in samewerking met die regte vennoot gedoen word. GWK pak hierdie projek saam met Newcom aan, wat ervare is in die bedryf en ondersteuning in verafgeleë gebiede kan aanbied.

Produsente moet verseker dat hulle met kundiges gesels voordat installasies van hierdie aard gedoen word. GWK sal elke installasie as `n projek hanteer en verseker dat die werksgehalte aan GWK se voorskrifte voldoen. “Kommunikasie in die Noord-Kaap, veral in afgeleë gebiede, is `n uitdaging vir produsente. Hierdie is `n oplossing wat GWK in samewerking met Nuwcom bied om dié uitdaging op `n tegnologies innoverende wyse aan te spreek.” Die diens sal op 1 Desember 2013 beskikbaar gemaak word. Vir navrae oor VSAT-installasies, kontak gerus vir Tarina Wilkinson by 053 298 8230. U naaste kredietkantoor kan gekontak word vir navrae oor finansiering.

GWK is as toonaangewende agri-onderneming uniek geposisioneer met `n volledige reeks produkte en dienste, aangebied deur `n gediversifiseerde groep besighede wat fokus op omvattende oplossings vir moderne besigheid in die hele landbouwaardeketting. Ons kliĂŤntgerigte fokus op volhoubare welvaartskepping vir vennote in landbou maak dit moontlik om letterlik `n nasie te help voed ĂŠn bekende, gehalte handelsmerk-produkte plaaslik vir die verbruiker te produseer. GWK gee om. Daarom innoveer ons landboubesigheid.

De Villiersstraat, Douglas Posbus 47, Douglas, 8730 Tel: 053 298 8200 Faks: 053 298 2445

www.gwk.co.za

depositphotos

Ons Besigheid

Wat aandeelhouers moet weet

Dís nuus in die GWK-groep

Ná baie positiewe terugvoer in dukreeks en uitstekende diens hierdie verband het dié besigheid aan ons besproeiingskliënte in elkom by hierdie afleweook `n soortgelyke kontrak vir die Oos-Kaap te bied. ring van ons rubriek. die Game-winkel in Kimberley � Die siloprojek op Prieska vorder Ons hou graag ons bekom. Hierdie aksies vorm goed en die verwagte voltooiaandeelhouers op hoogte met die deel van GWK se strategie om ingsdatum is 18 November jongste verwikkelinge in die GWKtoenemend in die waardeketting 2013. groep. betrokke te raak om sodoende � Mnr. Tom Meintjes (Hoofbewaarde vir GWK se produsente stuurder: Graan) is verlede � PwC is deur GWK en OVK aanen aandeelhouers te ontsluit. maand met hartversaking in die gestel om waardasies van albei hospitaal opgeneem. Ons is baie � GWK Bearing & Belting op maatskappye te onderneem wat Douglas verskuif na `n nuwe perbly om te kan sê dat Tom ná `n na verwagting teen 30 November seel in Loch Roperstraat, Dougpaar dae ontslaan is en baie 2013 voltooi sal wees. Ná ontlas, oorkant die GWK Vaalriviergoed aansterk. vangs van die waardasies sal dit � Die besluit is geneem om nie diensstasie. Die nuwe perseel het deur albei maatskappye geëvaook ruimte om tweedehandse voort te gaan met die vestiging lueer word, waarna gesprekke landboutoerusting uit te stal. van `n moutery op Modderrimet die oog op `n moontlike � Die GWK Algemene Jaarvervier nie. Met slegs een afnemer amalgamasie weer sal voortgadering vind op Woensdag 6 vir die geproduseerde mout is gaan. November 2013 by die HorseGWK van mening dat die risiko � GWK het `n ooreenkoms geteshoe Konferensiesentrum in verbonde aan slegs een klant te ken in terme waarvan die ValleyKimberley plaas. Registrasie open agentskap in die Cradock-omgegroot is vir `n projek van hierdie om 08:30. Dawie Roodt sal as omvang. wing bekom is. Na verwagting � GWK Vleis het die reg bekom om spreker optree. By die damesprosal GWK op 1 November 2013 gram sal Chris Chameleon die vleis in die Game-winkels op die agentskap oorneem. Ons gaste vermaak. sien uit om `n uitgebreide proUpington en Kathu te verkoop. 12

Van plant tot die kos op jou bord is GWK elke tree daar vir jou . . .

De Villiersstraat, Douglas Posbus 47, Douglas, 8730 Tel: 053 298 8200 Faks: 053 298 2445

www.gwk.co.za

Ons Besigheid

GWK-aandeelhouers gesels saam oor die besigheid

WK se Bestuur en lede van die Direksie het sedert einde September Korporatiewe Klante-gespreksforums op verskeie dorpe in GWK se bedieningsgebied gehou. Die gespreksforums is `n geleentheid vir aandeelhouers om deel te neem aan gesprekvoering oor die maatskappy. GWK se Bestuur het hierdie geleentheid gebruik om aandeelhouers op hoogte te bring oor die stand van sake in die maatskappy. Die moontlike samesmelting tussen GWK en OVK wat op die oomblik ondersoek word, was een van die besprekingspunte by hierdie geleenthede. Aandeelhouers het ook die geleentheid gekry om insette en terugvoer Produsente op Douglas luister na `n finansiĂŤle oorsig deur mnr. Johann Klopte gee. per (FinansiĂŤle Direkteur).

Produsente op Luckhoff tydens die sessie wat hier aangebied is. Links: Mnr. Mark du Plessis (Hoofbestuurder: Handel) gesels met aandeelhouers. 14

Produsente op Barkly-Wes saam met mnre. Llewellyn Brooks (Hoofbestuurder: Spesialisprodukte), Wim van Rooyen (Hoofbestuurder: Veilings, Vleis en Supermarkte) en Koos van der Ryst (Direkteur).

Produsente op Modderrivier tydens die Korporatiewe Klantegespreksforum wat in Oktober op diĂŠ dorp aangebied is.

Barkley Wes - 053 531 0631

Luckhoff - 053 206 0071

Douglas - 053 298 8200

Marydale - 054 871 0027

Griekwastad - 053 343 0029

Modderrivier - 053 581 0037

Hartsvallei - 053 401 0556

Niekerkshoop - 053 354 0910

Hopetown - 053 203 0865

Prieska - 053 353 1151

Kimberley - 053 831 2740

Beskikbaar by GWK-handelstakke

innoveer landbou

www.gwk.co.za

Graan

Handré van Heerden Graanverhandelaar

Só lyk die vooruitsigte vir graan in die volgende jaar

nternasionale graanoeste is die afgelope ses jaar deur die een terugslag op die ander gekenmerk. Genoeg voorbeelde van ongunstige weersomstandighede hier en internasionaal is vars in die geheue. Die effek hiervan was voorrade wat kleiner geraak het en pryse wat op historiese hoë vlakke verhandel het. Tesame hiermee het die verbruik van mielies vir ethanol `n nuwe era vir graan ingelui. Die Amerikaanse oordragvoorraad 16

op mielies is op die oomblik op `n 17-jaar-laagtepunt en plaaslik is die oordragvoorraad op ons 2013-mielieoes minder as een miljoen metrieke ton. Markte het senuweeagtig op hierdie gebeure gereageer en ons het reuse prysbewegings op kommoditeite gesien. Die grootste mielieoes op rekord word op die oomblik in Amerika gestroop. Dit volg op die grootste droogte sedert die 1940’s, wat verlede seisoen geheers het.

Soos berigte van goeie opbrengste deurkom, begin die sentiment en vrese stadig draai ten gunste van die opbou van graanreserwes. Hierdie verandering in sentiment het die potensiaal om die rigting van graanpryse in die mediumtermyn te bepaal. Mielies Met die skryf van hierdie artikel verhandel mielies in Amerika op `n driejaar-laagtepunt. Ons droogte op veral witmielies die

depositphotos

afgelope seisoen word op die oomblik verreken deurdat Desember 2013-witmielies R620 duurder as Desember 2013 Corn is en plaaslike witmielies op die oomblik teen `n R200-premie hoër as plaaslike geelmielies verhandel. Wat wêreldvoorrade van mielies aanbetref, is 80 dae se voorrade teenoor verbruik `n gemaklike vlak om vrese te besweer. Op die oomblik is hierdie voorrade genoeg vir 53 dae, wat ongemaklik laag is. Internasionale graanpryse het die afgelope jaar bykans gehalveer. Produsente gaan marginale grond aan produksie onttrek, asook alternatiewe gewasse oorweeg wat beter winspotensiaal het. Met dramaties verhoogde insetkoste sal enige produsent meer winsgewende gewasse oorweeg en prysings terughou solank as wat kontantvloei dit toelaat. Pryse kan nie onbepaald in een rigting beweeg nie. Dit is ook belangrik om in ag te neem dat verhoogde produksie die resultaat was van beter pryse wat as aansporing gedien het om meer te plant. Ná hoër aanplantings en goeie opbrengste volg `n tydperk van voorrade aanvul en moontlike ooraanbod. Soos wat pryse tuimel, sal kopers weer tot die mark toetree om lae voorrade aan te vul. China koop byvoorbeeld vir 2014 28% meer sojabone en drie keer meer mielies by Amerika. Die wêreld-bevolkingsgroei is dramaties hoër en voedselsekuriteit is voor op die agenda vir politieke stabiliteit en sosiale opheffing. Die probleem is egter dat hierdie siklusse stadig is en as die gety draai, kan dit etlike jare voortduur. Ek lees onlangs dat die Suid-Afrikaanse graanprodusent se reële inkomste die afgelope drie jaar met 32% gestyg het. Julie 2014-geelmielies verhandel op die oomblik teen R1 980 op Safex. Hierdie prysvlakke maak die plant van mielies reeds riskant.

Die Amerikaanse oes alleen moet egter nie as die ridder op die wit perd gesien word wat die herstel van die wêreld-mielievoorraad betref nie. Verskeie lande moet meer as een beter as verwagte mielieoes lewer vir kopers om te ontspan. Ons is nog nie daar nie. Die sojaboonvoorraad vertoon op die oomblik die beste met 69 dae se beskikbare voorraad teenoor die vyf jaar gemiddeld van minder as 64 dae. Beter as verwagte sojaboonoeste in veral Suid-Amerika het tot hierdie verbeterde situasie gelei.

rondom $4,30. Hieruit kan ons aflei dat afwaartse potensiaal eers beperk gaan word totdat reserwes boverwagte vlakke gaan bereik. Bo-gemiddelde oeste vir ten minste die volgende jaar vir die Noordelikeen Suidelike Halfrond op koring, mielies en sojabone gaan nodig wees om voorraadvlakke op minder riskante vlakke te plaas. Ek voorsien dus steeds afwaartse druk op pryse in die korttermyn en dan koopkrag wat tot die mark gaan toetree om uitgeputte voorraadvlakke aan te vul. Ironies genoeg is die verpligte verKoring bruik van Amerikaanse mielies vir Die wêreld-koringvoorraad word ethanol hierdie week vir die 2014op die oomblik op `n 65 dae vooroes afwaarts met vyf miljoen metrieke raadreserwe teenoor verbruik geton aangepas. raam, teenoor die vyf jaar gemiddelEthanol, wat op die oomblik 40% de van 76 dae. van die Amerikaanse mielieoes verDie duimreël geld dat 20 tot 25% bruik, kan dus self afwaartse druk op van wêreldproduksie per gewas pryse plaas. beskikbaar moet wees voordat mark- Dit is verder belangrik om te beklemdeelnemers minder paniekerig sal toon dat markdeelnemers (kopers, raak. Wêreld-koringvoorraad was tus- verkopers, spekulante, tegniese ontsen 1997 en 2003 bo die 100 dae leders en fundamentele ontleders) reserwe en pryse was rondom $4 nie weet of omgee wat die produsent teenoor die huidige $7. en graankopers se kostestruktuur is Koring in Suid-Afrika is net soos mie- nie. Dit is die werking van die vrye lies baie sensitief vir internasionale mark. Graanpryse kan dus tot onder gebeure. Groot prysskommelinge produksiekoste val of tot baie goeie kom voor weens ons eie produksie winsgewendheidsvlakke styg. wat al hoe kleiner word en koring van `n Ander beginsel van die vryemark oor die wêreld heen wat hierheen in- is dat die entiteit wat eerste die gegevoer word. Ons mark word ook leentheid raaksien en reg daarop readeur enkele groot kopers gekenmerk. geer, die meeste geld maak. Dit geld Enige teenspoed of beter as verwag- vir beer- en bulmarkte. te opbrengste wat in verskeie produTeen die tyd dat al die ander markserende lande voorkom, veroorsaak deelnemers die geleentheid raaksien, groot prysbewegings by ons. Die wis- is die draaipunt gewoonlik naby. selkoers is nog `n faktor wat `n beHierin lê die uitdaging vir die produidende rol speel. dusent en die koper. Bepaal jou winsgewendheid en neem jou besluite Slotgedagtes daarvolgens soos die geleentheid Die wêreld-mielievoorraad was in hom voordoen. 2002 laas op gemaklike vlakke en Vir die produsent beteken dit voortpryse was toe rondom $2. durende bemarking in opwaartAmerikaanse mieliepryse was teen se markte teen `n aanvaarbare middel 2012 rondom $8 en die oor- persentasie wins. eenstemmende tyd in 2013 op $7. Kontak GWK se graanverhandelingsMet die rekordoes wat op die oomafdeling gerus om u by te staan in blik gestroop word, verhandel pryse hierdie besluite. 17

depositphotos

Presisieboerdery

Armand van Eck en Pieter Franken GWK Presisieboerdery en Produksienavorsing

Proteïeninhoud van koring beïnvloed graad en premie

oringproteïen, valgetal en hektolitermassa is die drie parameters waarvolgens die gehalte van koring bepaal word. Koring wat buite dié parameters gegradeer word, word na `n swakker graad afgegradeer en gevolglik word `n laer premie uitbetaal. Die proteïeninhoud van graan word verkry deur die verwantskap tussen stikstofbeskikbaarheid en graanopbrengs, wat weer deur produksiepraktyke beïnvloed word (LNR, 2011). Faktore wat die proteïeninhoud beïnvloed Verskeie faktore beïnvloed die proteïeninhoud van koring. Die produsent kan sommige hiervan beheer. Figuur 1 illustreer die faktore wat tot die gehalte van koring bydra. Soos die grafiek aandui, is sommige faktore buite die produsent se beheer soos ook met 2011 se goeie koringoes gesien is. Figuur 2 illustreer die invloed van `n koel, gematigde klimaat tydens die graanvul-stadium. Die liggroen lyn verwys na die langtermyn gemiddelde temperatuur in die GWK-gebied terwyl die donkergroen lyn die koeler temperatuur van 2011 se rekordoes illustreer. Dit bly egter belangrik om met sorg om te sien na die faktore wat `n produsent wel kan beheer. Stikstofbemesting Voldoende stikstof is moontlik die belangrikste faktor wat die proteïeninhoud van koring beïnvloed. Die produsent

Kultivar

Onkruide

Ander Seisoen

Peste en plae

Plantdatum

Gewasrotasie Grondsoort

Stikstofbemesting

Figuur 1. Die relatiewe faktore wat tot die proteïeninhoud van koring bydra (Bron: Government of Western Australia, department of agriculture and food). kan die hoeveelheid en tyd van toediening na gelang van die seisoen beheer. Stikstof is die basiese komponent van aminosure, wat op sy beurt die boustene van proteïene is, wat noodsaaklik is vir groei (Jones et al., 2012). Proteïene wat in die koringkorrel gestoor word, word tydens ontkieming deur die saailing gebruik. Die groei en ontwikkeling van die koringplant kan in drie fases verdeel word. Figuur 3 toon dat stikstofopname laag is vanaf opkoms tot stoel of tillering (fase 1). Die tweede fase (stamverlenging tot aarverskyning) word gekenmerk deur die vinnige opname van stikstof. Stikstofopname bereik `n maksimum in die blomperiode. Die opname neem dan af vanaf die blomstadium. Hierdie laaste fase word gekenmerk deur die translokasie van stikstof in die plant.

Soos wat die graan gevorm word, beweeg stikstof van die blare en stam na die ontwikkelende graan. Volgens Brown et al., 2005, is stikstofopname tydens en ná aarverskyning minder doeltreffend vir die toename in opbrengs aangesien die aantal are, asook die pitte per aar reeds in hierdie stadium bepaal is en opbrengspotensiaal grootliks vasgelê is. Stikstoftoediening ná aarverskyning het wel `n invloed op pitgewig. Pitgewig kompenseer min vir die verlies aan hoeveelheid are en pitte per aar wat, reeds bepaal is. Stikstoftoediening ná aarverskyning het `n groter invloed op proteïen as opbrengs. Dit word dus aanbeveel om stikstof volgens die behoefte van die plant tydens die groeiseisoen te verdeel. Dit verseker dat voldoende voedingstowwe beskikbaar is vir die plant wanneer dit beno19

25.0 Gemiddelde temperatuur (°C)

dig word vir die groei en ontwikkeling van die plant en om graankwaliteit te optimaliseer (LNR, 2011). Let wel: Omstandighede wat die plantgestoorde stikstof tydens blom of fotosintese tydens die graanvulperiode beïnvloed, bepaal die koring se proteïeninhoud tydens oes (Brown et al., 2005).

20.0 15.0 10.0 5.0

Swael Swael help met die opneem van stikstof in koring veral onder hoë toedienings van stikstof. As `n produsent laat stikstof toedien wat die behoeftes vir opbrengs oorskry en nie `n proteïenreaksie verkry nie, mag `n swaeltekort moontlik voorkom (Jones et al., 2012). Ander faktore wat die proteïeninhoud beïnvloed Onkruiddruk sal die proteïen inhoud van koring verlaag. Onkruide en graan ding mee om dieselfde voedingselemente en dus word stikstoftoeganklikheid verminder. Siektes kan die proteïen verlaag of verhoog afhangend hoe die siekte die plant se groei en ontwikkeling beïnvloed. Die grondsoort beïnvloed die waterhouvermoë en stikstoflewering van die grond. Swaarder gronde stoor meer water vir `n gegewe diepte en ook meer voedingselemente en sal dus minder stikstofverlies ervaar weens loging. Wisselbou het grootliks `n invloed op die hoeveelheid stikstof wat vooraf beskikbaar is vir die plant. Hier speel peulplante die grootste rol. 20

Persentasie van totaal

Ander voedingselemente 0.0 Junie Kalium Kalium help met die opname van nitraatstikstof, asook die beweging daarvan in die plant. Kalium stimuleer die Figuur 2. opname van nitraat by plantwortels en vergesel dit na die bogrondse dele waar 120 dit na proteïen omgeskakel word. In teenstelling met stikstof word kalium nie deel van die proteïenmolekuul nie. 100 Dit is egter noodsaaklik vir die sintese, afbreek, vervoer, asook stoor van pro80 teïene in die plant.

Julie

Augustus

September

Oktober

November

Maande 2011

Langtermyn gemiddelde temperatuur

Blom

Graanvul Volwassenheid -

Aarvorming -

60 Nodevoming

40 20 0 -

N-opname Biomassa

Stoel

Groeiseisoen

Figuur 3. Die persentasie van totale biomassa en stikstofopname tydens die seisoen in verhouding tot die groeistadium. Samevatting Proteïene speel `n belangrike rol in die premie wat produsente verdien. Stikstofbemesting is een van die metodes wat die produsent kan aanwend om die opbrengs en gehalte van sy koring te verhoog. Stikstof wat voor die vlagblaarstadium toegedoen word, sal die opbrengskomponente bevoordeel terwyl stikstof laat in die seisoen die gehalte kan verhoog. Die suksesvolle verbouing van koring met `n aanvaarbare gehalte graan is noodsaaklik vir volhoubare produksie. Onder gunstige omstandighede en met die korrekte boerderypraktyke kan die gehalte van koring suksesvol bestuur word.

Bronne � AGRI-Briefs, 1996. Potassium for high protein wheat. � Bemestingshandleiding 2007. � Brad Brown, Mal Westcott, Neil Christensen, Bill Pan, Jeff Stark 2005. Nitrogen Management for Hard Wheat Protein Enhancement. � Clain Jones, Kathrin Olson-Rutz, Department of Land Resources and Environmental Sciences, May 2012. Practices to Increase Wheat Grain Protein. � LNR-Kleingraaninstituut, 2011. Handleiding vir die produksie van kleingrane in die somerreënvalgebied. � Jones, Olsen-Rutz & Dinkens, 2009. Nutrient uptake by crops.

Presisieboerdery

Ivan Fourie en Hennie Cloete GWK Presisieboerdery en Produksienavorsing Verwerking deur André Prins

Bewerkingspraktyke het invloed op plantestand en opbrengs

strookbewerking (strip-till) `n beter stand tot gevolg het as geen bewerking (no-till) en hoe hierdie twee praktyke met die stand van konvensionele bewerking (brand en plant) vergelyk. In Februarie 2013 is 60 lande in die GWK-bedieningsgebied gekies om standtellings te neem. Altesaam 20 lande is gekies wat onderskeidelik konvensioneel bewerk, strookbewerk is en waarop geenbewerking gedoen is nie. Die afstande tussen plante is oor `n lengte van drie meter, in drie agtereenvolgende rye, op drie plekke in `n land geneem. Die aantal blinde koppe (`n mielie-

plant wat geen kop of `n baie klein kop dra) is ook getel en in berekening gebring. Die berekenings is in die onderste 25% van waardes, die mediaan en die boonste 25% van waardes (gee aanduiding van risiko) opgedeel. In Grafiek 1 word die verskillende bewerkingspraktyke ten opsigte van stand vergelyk. Met die geen-bewerkingspraktyk, word voortdurend gepoog om `n voldoende stand te kry. Dit word egter bemoeilik omdat reste maklik die planter kan laat pak en die planter nie deur die kaf kan sny nie weens die hoeveelheid kaf wat ná die vorige oes op die grond agterbly.

Berekende stand/ha

ie opbrengs van mielies word deur verskeie faktore bepaal. Plantestand speel `n groot rol. Met stygende insetkoste moet basiese faktore soos plantestand meer presies bestuur word om sodoende ook die beste opbrengs te verseker. Bewerkingspraktyke soos strook-en geen-bewerking kan beslis verlaagde kostes teweegbring, maar kom nie sonder uitdagings nie. Die grootste uitdaging van hierdie soort bewerkingspraktyke is ongetwyfeld korrekte en akkurate plantestand. `n Korrekte plantestand loop hand aan hand met effektiewe plantaksies. 100000 `n Onlangse studie in Amerika het 95000 bewys dat 1 t/ha hoër opbrengs verkry word wanneer 99% akkuraat ge90000 plant word teenoor 93% akkuraat85000 heid. 80000 Vergeleke met 98% akkuraatheid het 75000 99% akkuraatheid gemiddeld `n 0,4 t/ha beter opbrengs tot gevolg 70000 gehad. 65000 By die Universiteit van Pardue in Indi60000 ana, Amerika, is ook studies oor binneryspasiëring gedoen en is gevind 55000 dat indien binneryspasiëring optimaal 50000 is, met die minimum doubles en Konvensioneel Striptill No-Till Strip-till No-till skips, die opbrengs ook met minstens Onderste 25% Gemiddeld Boonste 25% 400 kg/ha kan verhoog (Landbouweekblad, 7 Desember 2012). Grafiek 1. Die invloed van bewerking op mieliestand. Die vraag word dikwels gevra of 22

Die onderste 25% van waardes dui die laagste waardes aan wat verkry is, terwyl die boonste 25% die hoogste waardes aandui. Dit beteken dat in die geval van konvensionele bewerking die swakste stand 75 000 plante/ha was en op no-till 62 500 plante/ha (Figuur 1). Die beste stand met konvensionele bewerking was 90 000 plante/ha teenoor die 77 500 plante/ha van no-till. Dit wil wel voorkom of die stand beter is by strip-till- teenoor no-till-bewerking, maar `n baie goeie stand kan wel met no-till-bewerking gerealiseer word (Figuur 2). Grafiek 2 toon die aantal blinde koppe. Verskeie faktore dra hiertoe by: � `n Los saadbed, waar die saadgrond-kontak swak is (konvensioneel); � Reste wat in die saadvoor is (striptill); � Saad wat in die reste geplant is (no-till); � Waar doubles is word die kanse vir blinde koppe aansienlik verhoog; en � Variërende plantdiepte.

7.0% 6.0%

Berekende % plante sonder koppe

Faktore wat stand beïnvloed: � Planterspoed; � Planterplate; � Die hoeveelheid reste op die grond; � Saadbedvoorbereiding; � Grondvogstatus; � Variërende pitgroottes; � Variërende pitvorms; � Variërende plantdieptes; � Saad – grondkontak; en � Die ouderdom van die planter.

5.0% 4.0% 3.0% 2.0% 1.0% 0.0% Striptill Strip-till

Konvensioneel Onderste 25%

Gemiddeld

No-Till No-till Boonste 25%

Grafiek 2. Die invloed van bewerking op gemiddelde persentasie plante sonder koppe. 2,3% daal. By no-till is die gemiddelde persentasie blinde koppe 3,8%, maar kan ook tot 6,1% styg en tot 3% daal. Konvensionele bewerking toon dus die laagste gemiddelde persentasie plante sonder koppe. Wanneer die kaarte in Figuur 3 en

4 met mekaar vergelyk word, is dit duidelik dat standprobleme ernstige gevolge kan hê. As `n mens kyk na die invloed wat die verskillende bewerkingspraktyke op die potensiële opbrengs het, is die gemiddelde opbrengs (t/ha) by konvensionele bewerking 15,5 t/ha, by strip-

Figuur 1. Swak stand onder no-till.

Grafiek 2 toon dat waar konvensioneel bewerk was, die gemiddelde persentasie blinde koppe ongeveer 2,3% was. Die persentasie blinde koppe kan ook styg tot 4,3% en tot 0,9% daal. By strip-till lê die gemiddelde persentasie blinde koppe by ongeveer 3,1%, Figuur 2. Goeie stand op no-till-lande. maar kan ook tot 4,9% styg en tot 23

Samevatting Sommige kultivars kan meer kompenseer as ander. Om hierdie rede moet altyd gepoog word om die korrekte plantestand volgens die gekose kultivar te plant. Die tweede belangrike punt is plantakkuraatheid. Baie geld kan gespaar en gemaak word deur plantakkuraatheid te verhoog – elke oop spasie in `n land kos jou geld! Dit is ook baie belangrik om te onthou dat met enige bewerkingspraktyk sukses behaal kan word, mits alle faktore in ag geneem word.

Invloed van bewerking op potensiële opbrengs (t/ha) 16.0 15.0

Potensiële opbrengs (t/ha)

till 14,7 t/ha en by no-till 13 t/ha. Dit wil voorkom dat die potensiële opbrengs by konvensionele bewerking die hoogste is. By strip-till is die variasie tussen die waardes die minste (ongeveer 0,3 t/ha). By no-till kom`n 1 t/ha variasie tussen die hoogste en laagste waarde voor wat `n groot finansiële impak oor `n plaas kan hê.

14.0 13.0 12.0 11.0 10.0

Konvensioneel Konvensioneel

Striptill Strip-till Onderste 25%

Gemiddeld

No-Till No-till Boonste 25%

Opbrengs = (Stand - misplante) x kopmassa Kopmassa: <70000 = 220g, 70 - 80000 = 200g, >80000 = 190g

Grafiek 3.

NDVI-beeld wys swak stand duidelik uit. Swak

Verwysings Landbouweekblad, 7 Desember 2012 Effect of planter speed and seed firmer on corn stand establishment, S.A. Goed Staggenborg, R.K. Taylor, L.D. Maddux; 2004. Figuur 3. `n NDVI-beeld van `n land waar stand `n probleem was.

Dit is duidelik dat die opbrengs laer is waar stand `n probleem was.

Figuur 4. Opbrengskaart van die dieselfde land as in Figuur 3. 24

grafika: kobus van wyk

Presisieboerdery

Dup Haarhof Uitvoerende Bestuurder: Presisieboerdery en Produksienavorsing

Produsente woon leersame dag oor bewerkingspraktyke by

WK Presisieboerdery in samewerking met GWK Graan het onlangs `n suksesvolle boeredag by op die plaas Reghoek van mnre. Gerhard en Nic Badenhorst naby Orania aangebied. Die dag was baie leersaam ten opsigte van basiese bewerkingspraktyke. Dit het duidelik na vore gekom dat steeds te veel “toebroodjie”-vorming in ons lande voorkom. Dit het tot gevolg dat soute opbou, anaërobiese toestande heers, vlak wortelstelsels gevorm word, kunsmis nie effektief

benut word nie en die plant nie water effektief kan gebruik nie. Met water en elektrisiteit wat op die oomblik groot uitdagings aan ons produsente bied, is dit juis nodig om meer op basiese bewerkingspraktyke te fokus. Die span van GWK en die produsente het ook lekker gesels oor die bestuur van suurstof in die grond. Ons het tot die slotsom gekom dat, wanneer suurstof in die grond optimaal bestuur word, waterbestuur outomaties reg gedoen sal word. Verskeie implemente is op die proef gestel en deeglik met profielgate

geëvalueer. Wat duidelik na vore gekom het, is die feit dat dieselfde implement baie effektief of baie oneffektief kan wees. Die kuns lê in die verstellings wat gedoen moet word om implemente optimaal te laat werk. Die operateur speel uiteindelik die grootste rol in die effektiwiteit van bewerking. Produsente moet daarom verseker dat hul operateurs effektiwiteit nastreef. Ons bedank graag elke produsent wat die dag bygewoon en tot die sukses daarvan bygedra het. 25

Mnre. Pieter Bekker (Hoofbestuurder: Primêre Produksie), Theunis Barnard van Kimberley, Llewellyn Brooks (Hoofbestuurder: Spesialisprodukte) en Wim van Rooyen (Hoofbestuurder: Veilings, Vleis en Supermarkte) by die bekendstelling van die Village-ontwikkeling op die Magersfontein Memorial Gholflandgoed. Links bo en onder: Gaste besigtig die ontwikkeling. Foto’s: ZoomInk

Properties

Ontwikkeling by Magersfontein aan publiek bekendgestel

ie Village-ontwikkeling op die Magersfontein Memorial Gholflandgoed is onlangs met `n gholfdag aan die publiek bekendgestel. GWK Properties het `n alleenmandaat met Craig Edwards van die Magersfontein Memorial Gholfland-

goed onderteken om die erwe en ook `n nuwe boetiekbehuisingskompleks, die Village, op dié gholflandgoed te bemark. Die Village-ontwikkeling sal uit 80 alleenstaande meenthuise bestaan. Voornemende kopers het die opsie om te kies tussen twee-, drie-, en vierslaapkamer-eenhede.

Pryse wissel vanaf R999 000 (BTW uitgesluit) vir die tweeslaapkamereenhede, R1 399 000 (BTW uitgesluit) vir die drieslaapkamer-eenhede en R1 599 000 (BTW uitgesluit) vir die vierslaapkamer-eenhede. Afwerkingsopsies is beskikbaar maar sal die prys beiinvloed. Kontak Doreen by 082 452 1594.

Mnre. Jaco Raath (plaaslike agent vir Kali-produkte), Chris Schmidt en Cas Prinsloo (Sidi Parani), Heindrich van Wyk (plaaslike agent vir Kali-produkte), Thorsten Kron (myningenieur en -gids), Frans Etzebeth (plaaslike Kali-werknemer) en Chris Piek (Sidi Parani) voordat hulle in die hysbak klim om na die ondergrondse aktiwiteite by die Neuhof-Ellersmyn te gaan kyk.

Primêre Produksie

Sidi Parani steek kers op oor produkte by Duitse verskaffers

idi Parani het onlangs in Duitsland by belangrike verskaffers gaan kers opsteek om hul produkte beter te verstaan. Mnre. Cas Prinsloo (Uitvoerende Bestuurder: Sidi Parani), Chris Piek (Bestuurder: Produkvoorsiening van Sidi Parani) en dr. Chris Schmidt (Bestuurder: Tegniese Dienste van Sidi Parani), het Duitsland op uitnodiging van K+S Kali besoek. Die doel van die besoek was om te 28

gaan kyk hoe K+S Kali kalium en magnesium myn en tot `n produk van hoë gehalte voorberei, verwerk, stoor en verskeep. Vanweë die ontginningsproses is alle kalium- en manesiumsulfaatprodukte in Duitsland as organies geregistreer. Die rede hiervoor is dat die rots `n natuurlike afsetting is wat met die minste moontlike byvoeging van chemikalieë in onderskeie kunsmisprodukte geskei word.

K+S Kali bedryf verskeie myne oor Duitsland heen. Vir die doel van Sidi Parani se besoek is egter besluit om slegs die Neuhof-Ellersmyn buite Fulda te besoek. Kenners meen die kalium- en magnesiumafsettings in Duitsland het ongeveer 230 miljoen jaar gelede plaasgevind (sien Figuur 1). Seewater in groot mere (no. 3 in die skematiese voorstelling) is weens aardkragte van die oseaan afgesper (no. 1) deur vlak riwwe

Figuur 1. `n Skematiese voorstelling van soutafsettings. (KCI), karnalliet (KCl.MgCl.6H2O) en kieseriet (MgSO4.H2O) op dieptes van tussen 400 m en 1 400 m gemyn. Ru soutrots word onder in die myn losgeskiet en met spesiale voorlaaiers na `n meule geneem. Nadat die meule die rots in fyner fragmente gemaal het, word die produk deur middel van produksieskagte na die oppervlak geneem. K+S Kali produseer tot 30 000 t ru rots per dag.

Produksie vind sewe dae per week plaas om volgehoue produksie in verfyningsaanlegte te verseker. In hierdie aanlegte word die verskillende kalium- en magnesiumdraende minerale deur elektrostatiese floteringsprosesse of warm loging van mekaar geskei. Die neweproduk van hierdie proses is natriumchloried (NaCl of tafelsout). Vanaf die verwerkings- en herwinningsaanleg word droĂŤ kunsmispro-

Spesiale voorlaaiers neem die produk Neweproduk (natriumchloried) uit die na meulens. kalium- en magnesium-herwinningsproses.

Voertuie vervoer werknemers in ondergrondse gange teen `n maksimum van 45 km/uur.

(no. 2). Die water het verdamp (no. 4) en die soute het op die bodems van hierdie droĂŤ mere gekristalliseer (no. 5). Op hierdie wyse het ru soutafsettings ontstaan wat vandag deur K+S Kali ontgin en tot kunsmis verwerk word. Oor etlike miljoene jare is die oorspronklike soutafsettings met ander afsettings bedek en vandag word soutminerale soos sulfiet

dukte per spoor na hawens, soos die Hamburg-hawe, vervoer. Die treintrokke waarin dit vervoer word, is waterdig om te verhinder dat die produk aan water blootgestel word. Uitlaaipunte by die treintrokke is aan die onderkant, wat `n hoĂŤ uitlaaitempo verseker. Finale produkte word uit treintrokke in store uitgelaai en geberg, vanwaar dit in skeephouers op skepe gelaai en wĂŞreldwyd verskeep word. Van die groter vragskepe wat tot soveel as 13 000 vraghouers kan vervoer, word ook gebruik om produk in en uit die Hamburg-hawe te vervoer. Sidi Parani se personeel het tydens die besoek belanghebbendes in die hele voorsieningsketting ontmoet, naamlik van ontginning en herwinning tot by hantering en versending, asook die uitvoerende en bemarkingspersoneel wat in Kassel gestasioneer is. Die fokus van die besoek was om die gehalte en oorsprong van die spesifieke Duitse kunsmisprodukte

Voorbeelde van K+S Kali se produkte: ru kaliumsout (1), kaliumchloried (2), kaliumsulfaat (3), kieseriet (4), patent kali (5) en magnesiumsulfaat (6). Kieseriet bevat magnesium en swael, terwyl patent kali kalium, magnesium en swael bevat. eerstehands te ervaar, maar ook om geleenthede ten opsigte van kalium- en magnesiumprodukte te ondersoek. Die opsommende indruk van die besoek aan K+S Kali is ongelooflike effektiwiteit regdeur die proses, asook `n groot fokus

`n Trein vervoer produk na die hawe vir verskeping. 30

op kostebesparing. Erkenning Volle erkenning aan K+S Kali wat die materiaal voorsien het waarvan die inligting vir hierdie artikel ontleen is.

Links: `n Lugfoto van die verskepingsaanleg in Hamburg. Bo: `n Groot vragskip word in die Hamburg-hawe ingesleep om sy vrag af te laai.

Foto`s: Gerhard Steenkamp

Op die veeplaas Peter Milton

Voornemens vir die nuwe jaar Mnr. Peter Milton, boerderykonsultant en lewendehawekenner, bespreek hierdie maand `n beesprodusent se Nuwejaarsvoornemens.

ierdie tyd van die jaar maak ons Nuwejaarsvoornemens. Ek glo dat hierdie voornemens die belangrikste aktiwiteit op `n beesboer se kalender is, mits dit neergeskryf word en daarby gehou word. In beginsel, is dit die beplanning van wat `n mens wanneer gaan doen. Belangrike stappe Stap 1 Bereken hoeveel koeie jy het en hoeveel kalwers teen die einde van die jaar op die plaas sal oor wees. Die geskatte getal vir November en Desember sal baie akkuraat wees. Die getal koeie sal die getal wees wat vandag op die plaas is. Deel die getal kalwers deur die getal koeie om die kalfpersentasie te bereken. As die kalfpersentasie onder 60% is, moet drastiese stappe gedoen word. Raadpleeg `n konsultant vir advies oor die kritieke tye in `n beesboerdery. As die kalfpersentasie bo 60% is, kan `n mens doelwitte stel, bv. Ek sal jaarliks met 5% verbeter, d.w.s. in 2014 sal ek `n kalfpersentasie van 65% bereik. Wees egter versigtig om nie die spronge te groot te maak, bv. 10% word dikwels nie bereik nie en veroor- Stap 2 wat `n kalfpersentasie van 70% sal saak dat die voorneme laat vaar Gaan die bulle se teelgesondheid beteken nie. Sulke groot doelwitte word. en getal bulle na. My vraag is altyd: 33

“Hoeveel bande het jou bakkie?” In die meeste gevalle is die antwoord vier, maar dan het `n mens van jou spaarwiel vergeet – 5% bulle is nodig vir die getal goeie en vervangingsverse. Stap 3 Identifiseer kalwers vir die maand van geboorte (die eerste tot die eerste van die volgende maand) deur `n eenvoudige kabelbinder (daar is nege kleure beskikbaar). Kalwers moet op die vyftiende van `n maand gespeen wees. Die ouderdom van speen sal 180 dae (ses maande) wees. `n Kalf wat op die eerste gebore is, sal 195 dae oud wees en `n kalf wat op die dertigste gebore is, sal 185 dae oud wees. Stap 4 Doen kondisietelling (sien Kommuniek se September-uitgawe) in Januarie, Maart, Mei, Julie, September en November. Kies slegs KT1 en KT2. Die rede vir die kondisie van hierdie diere moet aangespreek word. Wanneer `n aanvaarbare rede gevind is, moet hierdie diere `n cocktail ontvang. Die cocktail bestaan uit antibiotika om enige ongesteldheid aan te spreek, `n endo-, ekto-produk wat lewerslak sal opklaar en `n dosering wat `n vitamien- of mineraaltekort sal aanspreek. Die cocktail kan met effense oordosering toegedien word om seker te maak dat al die bogenoemde probleme uitgeskakel word. Die cocktail sal in die omgewing van R100 kos, maar hou in gedagte dat slegs 5% van die kudde behandel word. `n Dier moet egter nie twee keer behandel word nie. As sy KT1 is en twee maande later geen verbetering toon nie, moet sy verkoop word en nog `n cocktail (R100) nie op haar gemors word nie. Stap 5 Trek in samewerking met `n konsultant `n inentingsprogram op. Slegs siektes wat in die omgewing 34

voorkom, moet ingesluit word. `n Herfs-, winter- en voor paar- en kalfinentings moet in die program ingesluit word. Wanneer die inentingsprogram in plek is, moet die toediening van vitamiene en minerale bygevoeg word. Die rede hiervoor is dat slegs gesonde diere ingeënt moet word.

aangesien die kabelbinders dit monitor. In die tweede jaar sal finansiële voordeel die motivering wees om by die voornemens te hou. Wanneer `n mens jouself teen `n finansiële doelwit meet, is daar geen beter beloning as finansiële voordeel nie.

Stap 7 Hou finansiële rekords. Wanneer `n mens die volgende jaar jou Nuwejaarsvoornemens neerskryf, kan jy dit op jou vorige rekords baseer. Diereproduksie sal onder beheer wees,

Stap 10 Wees `n rentmeester. Ons is die rentmeesters van God en moet die grond, gras en diereproduksie beskerm en verbeter. Dit maak van boer die beste beroep op aarde!

Stap 8 Tydens die nastreef van jou doelwitte, beloon jouself met iets tasbaars. Ek Stap 6 Nommer alle kampe. Elke hek moet het op `n keer myself met `n Mont twee kampnommers in een rigting hê. Blanc-pen beloon vir `n goeie wins. Dit is altyd in my hempsak om my `n Mens gaan in kamp ses in in die daaraan te herinner. `n Ander keer teenoorgestelde rigting as in kamp het ek `n GPS gekoop wat ek feit12. Skryf die nommer van die kamp waar die kudde ingaan op `n kalen- lik elke dag volg en my help om die der neer en weer wanneer die kudde geleentheid en die produsente te onthou. die kamp verlaat. Doen dit slegs vir `n jaar en raadpleeg dan `n weidingskonsultant oor `n weidingsplan. Stap 9 Maak seker dat jy geniet wat jy doen, Onthou dat weiding vier keer soveel anders moet jy ophou om dit te doen. inkomste bied as diereproduksie.

Links: Die wêreldrekord vir die grootste vlot wat tot nog toe van herwinbare plastiekbottels gemaak is, is tydens vanjaar se Ghaap RiverXtreme behaal. Foto: Verskaf

Gemeenskapsbetrokkenheid

GWK trots deel van RiverXtreme – samel duisende vir plaaslike gemeenskap in

fees was die Saterdag toe die organiseerders van die RiverXtreme ie Ghaap RiverXtreme is onlangs op die Broadwater `n wêreldrekord behaal het vir die grootste vlot wat tot nog toe van herRiver Estate buite Douglas winbare plastiekbottels gemaak is. aangebied. Verskeie vlotte is aan mekaar vasDie naweek het verskeie opwindengemaak om `n groot vlot van onde gebeurtenisse ingesluit, soos die geveer 12 m x 9 m te vorm. rekordpoging om die grootste herNadat die vlotte van mekaar loswinbare (groen) vlot te bou. gemaak is, het die spanne aan `n Besoekers kon ook kyk na `n verskeidenheid van watersport, helikop- resies oor 800 m deelgeneem. Die groot hoogtepunt van die fees, tervlugte en vertonings deur Johan en ook die rede waarom GWK trots Bakkes, Oros in `n lang glas, Jak is as borg met die Ghaap RiverXde Priester en Charlize Berg. Fietsry, treme verbind te wees, was die wins draf en swem was ook deel van die van sowat R250 000 waaruit plaasnaweek se pret. like organisasies bevoordeel sal Die fees is die Sondag op gepaste wyse afgesluit met `n dankdiens deur word. GWK wens graag die organiseerders InSpirit en Albert Ferreira. geluk met dié voortreflike projek! Een van die hoogtepunte van die 36

Hierdie organisasies word deur die wins uit die Ghaap RiverXtreme bevoordeel: Project Brilliant Cut: `n Opheffingsprogram wat aan volwassenes vaardighede leer. Douglas Droomdorp: `n Projek om die dorp skoon te maak en die gemeenskap op te voed om elkeen sy eie omgewing skoon te hou. Die Hoërskool Douglas: Dié skool is vanjaar 118 jaar oud en het net minder as 500 leerlinge. Hospice: Die Moeder Theresa-hospice verskaf palliatiewe sorg aan mense met lewensbedreigende en lewensbeperkende siektes. Tafelronde: Tafelronde Douglas 224 is sedert 2009 op Douglas bedrywig. Alle geld wat dié organisasie insamel, word in die gemeenskap teruggeploeg. Outreach Douglas: Dié organisasie bied dienste soos individuele terapie, groepwerk, opleiding en gemeenskapswerk. Outreach het ook `n kleuterskool begin waar sowat 80 kinders daagliks gevoed word. Huis Spes Bona: Die ACVV-ouetehuis op Douglas bied `n heenkome aan bejaardes teen bekostigbare tariewe.

GWK Nuus JONGSTE TEGNOLOGIE BY GWK MEGANISASIE BESKIKBAAR

Mnr. Mark du Plessis (Hoofbestuurder: Handel) wens mnre. Stefan Burger, Duvan du Toit en Henry du Toit geluk met die nuwe John Deere 4730 selfaangedrewe spuit wat hulle onlangs by GWK aangekoop het. Die spuit is Auto Track Ready met Swoth Control met 5 boom beheersensors. Die spuit het `n 30 m-boom en `n 2 800 l tenk vir gifstowwe. Die wielspasiĂŤring skuif hidroulies en die grondvrye hoogte is 1,6 m.

GWK Meganisasie . . .

innoveer deur tegnologie

www.gwk.co.za

innoveer landbou

Ons mense

Kiekies

Wenner Wiann Bester van Hartswater

Tema vir Nov.

Kleur van die seisoen Die somer verras `n mens met die mees asemrowende kleure.

Tema vir Des.

Kersfees Ons deel graag met ons lesers hul wedervaringe tydens die Kersvakansie.

Tema vir Feb.

Mense Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s van mense vertel `n storie . . .

Tweede

Petro Sutherland van Hopetown

REﾃ記S

Die inskrywing moet die tema van die betrokke maand weerspieﾃｫl. Die foto moet deur die deelnemer self geneem wees. Foto`s per e-pos mag nie kleiner as 500kb wees nie. Deelnemers se naam en van, adres en kontaknommer moet die inskrywing vergesel. Die sluitingsdatum vir inskrywings is die 20ste van elke maand. Geen laat inskrywings sal aanvaar word nie. Die beoordelaars se beslissing is finaal en geen korrespondensie sal daaroor gevoer word nie.

Derde

Karen van Zyl van Petrusville

Maandelikse pryse 1ste R500 kontant

2de R300 kontant 3de R200 kontant

Stuur foto`s na carieng@gwk.co.za 39

Oom Gemsbok

Die Skopskoen

Sharks het die beker verdien . . .

agsê vrinne. Baie geluk aan die Sharks, ons Curriebeker-kampioene van 2013! Geluk ook aan al die Sharks-ondersteuners! Hulle is `n span wat op die dag die beker verdien het teen `n WPspan wat dalk net te seker was van `n oorwinning op Nuweland. Die WP het ook geen raad gehad teen die taktiese skoppe en kliniese afronding, krag en spoed van die Sharks nie. Hulle is soos die Rooinekke sê, outplayed. My eerste pluimpie moet gaan aan Brendan en sy afrigtingspan wat die Sharks vanjaar in baie moeilike omstandighede en met `n eerste wedstryd-verloor teen die Griekwas moes omdraai. En het hulle hom nie omgedraai nie. Met soveel sukses oorkant die waters kom sit Brendan dit toe so40

waar na slegs vyf maande hier op Suid-Afrikaanse bodem voort met die Curriebeker veilig in Durban. Ongelooflik! Met Jake White ook nou in die haaitenk, behoort die unie en span net van krag tot krag te gaan. Hulle gaan `n rugby reus word, of is vier groot visse en vier groot haaie in een tenk dalk baie gevaarlik? Net die tyd sal leer. Met al die blydskap aan die Sharks se kant kom die hartseer van die Griekwas wat hul Curriebeker-status kwyt is. `n Werklikheid wat almal gehoop het nie sou realiseer nie. Wat `n hartseer dag vir die oudste unie in die land, hul ondersteuners en die Noord-Kaap in geheel. Ons wonder almal wat het verkeerd geloop. Te veel beserings of dalk te veel tuisverlore? Die verlies van oom Pote en Abrie was ook `n harde slag. Met drie

wedstryde in die C-Bekerreeks wat naelskraap verloor is en heelwat tuisveld-verlore daarna, het die hekkie net al hoe hoër vir die manne van Kimberley geword. Uiteindelik kon `n mens veral in die uitspeelrondtes sien die manne is geestelik uitgeput en toe volg die nederlaag teen die Pumas. `n Bitter pil vir ons stoere Griekwa-ondersteuners, maar nietemin, wens ons Jimmy en sy span geluk. Dankie vir ongelooflike bydrae wat oom Pote en Abrie tot die span, sy ondersteuners en die hele streek gemaak het. Ons waardeer dit en sterkte daar by Tukkies. Aan die spelers wat ons soveel jare baie vreugdes besorg het en diep in ons harte ingekruip het – baie dankie. Alles van die beste vir almal van julle. Groetnis Oom Gemsbok

Pret op die plaas Vir die jongspan

Verbind die letters en syfers om vir Otto die vark `n spekvet lyfie te maak . . .

100%

10 0

100%

10 0%

% 00

100%

Carien Grobler

% 100

Leefstyl

% 100

100%

Maak die beste keuse vir JOU!

anneer `n mens jou keuses beperk tot wat moontlik en redelik lyk, sluit jy jouself af van wat jy werklik wil hê, het die outeur, rolprentmaker en sakekonsultant Robert Fritz gesê. `n Mens neem dikwels vir lief met jou omstandighede omdat dit moeiliker en meer intimiderend is om bewustelike keuses te doen. Byvoorbeeld: Jy is onbevredig en ongelukkig by die werk, maar sê vir jouself: “Ek beweeg al jare lank vo44

rentoe in hierdie beroep, ek kan nie nou verander nie.” Jy wil dalk gewig verloor, maar vermy die keuse om meer gesond te eet met: “Ek is al so ver heen, ek sal nooit weer maer wees nie.” Jy wil dalk jou skuld afbetaal, maar koop steeds met jou kredietkaart en sê vir jouself: “Ek is reeds so diep in die skuld, nóg `n paar skoene sal geen verskil maak nie.” Bewustelike keuses stel `n mens in staat om proaktief op te tree, eerder as om op ander mense se beslui-

te of omstandighede te reageer. Op hierdie manier bemagtig `n mens jouself deur jou stempel op jou doelwitte, beroep en jou verhoudings af te druk. Druk jou stempel af Die bekende sielkundige Carl Jung het by geleentheid gesê: “Ek is nie `n produk van wat met my gebeur het nie, maar `n produk van my eie keuses.” Wanneer `n mens ongelukkige of onbevredigende omstandighede be-

leef, voel dit dikwels asof jy vasgekeer is en geen keuse het nie. Die werklikheid is dat `n mens altyd sekere keuses kan maak wat jou omstandighede sal beïnvloed. Dit is egter belangrik om die verskil tussen “vir lief neem” en “kies” te verstaan. Wanneer `n mens vir lief neem met jou omstandighede, beteken dit dat jy passief toekyk en nie verantwoordelikheid neem vir die wendings in jou lewe nie. Keuse is `n proses van sorgvuldige oorweging waardeer `n mens alternatiewe ondersoek en jou voorkeure identifiseer. Hoewel dit moeiliker en meer intimiderend is om te kies, plaas dit `n mens in die bestuurdersitplek van jou eie lewe. Hier is agt maniere om keuses te doen wat jou meer tevrede, gelukkig en bevredig sal laat voel: Kies bewustelikheid Bewuswording van `n mens se keuses is die eerste stap na verandering. Let op die keuses wat jy elke dag maak. Dit mag so eenvoudig wees soos om te kies wat jy vir ontbyt gaan eet, of so ingewikkeld soos wat jy moet doen om jou onderneming te bevorder. Vra jouself af of die keuses wat jy maak jou nader bring aan jou doelwitte en of dit jou vaskeer op `n plek waar jy ontevrede voel. Kies jou prioriteite Prof David Welch van die Universiteit van Waterloo in Ontario, skryf in sy boek Decision, decisions: The art of effective decision making: “Mense wat nie selfondersoek doen nie, doen swak keuses omdat hulle nie eerstens weet wat hulle wil hê nie.” Vra jouself af wat so belangrik is dat jy dit onder geen omstandighede sal opgee nie. Dít is die kern van jou menswees. Kies jou reaksie `n Mens het altyd `n keuse hoe jy op `n situasie of iemand anders se optrede reageer. Sien elke situasie in jou lewe as neutraal – jy skep `n

ervaring daaruit deur hoe jy daarop Kies jou rigting reageer. Wanneer jy besef dat jy die mag het Stop voordat jy reageer. Kies dan wat om die rigting te verander wat jou die uitkomste is wat jy graag wil hê lewe inslaan, mag jy aantreklike alen baseer jou reaksie daarop. ternatiewe vir verskeie situasies raaksien. Kies jou lewensuitkyk Dit mag wees dat jy verskeie dinge, `n Mens kan elke oggend kies om soos jou verhoudings, jou beroep of die dag met `n positiewe houding jou sosiale lewe wil verander. Wees tegemoet te gaan. Die meeste mense egter bedag daarop om nie lewenslaat egter toe dat hul omstandighede veranderende keuses om die verhul bui bepaal. keerde redes te maak nie. `n Mens kan kies om die slagoffer As jou baas dit vir jou onuithoudvan jou omstandighede te wees of baar maak by die werk, vra jouself om dit positief om te keer. As die af: “Wil ek werklik van beroep verkinders vroegmôre jou knoppies ander, of wil ek net `n ander baas druk, kan jy toelaat dat dit jou hele hê?” dag bederf of die humor in hul giere raaksien en daaroor glimlag nadat jy Kies geluk hulle afgelaai het. Sielkundiges wat geluk bestudeer, is Die keuse van `n positiewe lewensdit eens dat geluk nie soos `n ryp uitkyk is egter `n proses. Terugslae, vrug in `n mens se skoot val nie. oponthoude, ongelukke, frustrasie, Dit is `n keuse. argumente en moegheid sal altyd Prof. Tom Stevens, sielkundige en deel wees van `n mens se lewe. `n professor emeritus aan die California Mens het egter die keuse om toe te State University, skryf in sy boek You laat dat dit jou dag bederf of om po- can choose to be happy: “Kies om sitief te reageer en aan te beweeg. geluk `n doelwit te maak. Die mense wat die gelukkigste is, fokus op Kies jou fokus persoonlike groei. Leer goeie self`n Mens kan kies waarop jy wil fokus bestuur-, interpersoonlike en be– jou gedagtes kan `n konstruktiewe roepsvaardighede aan en omring of destruktiewe patroon aanneem. jouself met mense wat jou gelukkig Sien jy die glas as half leeg of half laat voel.” vol? Bekommer jy jou oor mislukking of droom jy oor sukses? Kies die gevolge Wanneer `n mens `n keuse doen, Kies jou beperkings kies jy ook alles wat daarmee saamAs jy net oor `n meter lank is, is die gaan. As jy `n professionele beroep kanse goed dat jy dit nie as model kies, kies jy ook die jare van studie sal maak nie. Hoewel hierdie `n en die lang werksure. Deur bewustewerklike beperking is, kies `n mens lik te kies, kan `n mens voorsien watin `n groot mate jou eie beperkings ter verantwoordelikhede jou keuses met beperkende denke. inhou. Die meeste mense kan veel meer bereik en is tot veel meer in staat as Kies balans wat hulle glo. Die sakeman en skrywer Ron AshDink aan `n deel van jou lewe waar kenas skryf in `n artikel in die Dejy frustrasie ervaar en bepaal of jy sember-uitgawe van die Harvard jouself moontlik terughou deur beBusiness Review dat `n mens `n beperkend te dink. As ander mense wustelike keuse moet maak oor die groot hoogtes kan bereik, is daar balans tussen jou werk en persoongeen rede waarom jy dit nie ook kan like lewe om te verhinder dat jy ladoen nie. ter spyt is.

Gesondheid Carien Grobler

Gelaai met gesonde geure . . . Speserye is ewe goed vir die smaakknoppies op `n mens se tong as vir jou gesondheid! Nie net laat dit `n mens se kos vorentoe smaak nie, maar speserye is ook `n natuurlike manier om jou liggaam meer gesond te hou.

Kaneel Onstabiele bloedsuiker kan `n mens se aptyt aanwakker en jou onnodig laat eet. Kenners meen egter dat kaneel antioksidante bevat wat help om onstabiele bloedsuiker te voorkom deur die manier te verbeter waarop `n mens se selle glukose metaboliseer. Navorsing wys ook dat `n halwe teelepel kaneel per dag die risiko van diabetes en hartsiektes binne ses weke kan verlaag. Mense wat bloedverdunners gebruik, moet egter nie kaneel in groot hoeveelhede inneem nie, aangesien kaneel ook die bloed kan verdun.

Gemmer Behalwe dat dit help om `n omgekrapte maag te laat beter voel, kan gemmer ook help om pyn ná oefening te verminder. `n Onlangse studie het gewys dat mense wat elke dag `n halwe teelepel gemmer eet, heelwat minder oefenverwante pyn ervaar in vergelyking met dié wat `n placebo geneem het. Kenners skryf dit toe aan gingerol, `n stof wat in gemmer voorkom en waarskynlik inflammasie verminder en die senuwees blok wat pyn prosesseer. Thaise navorsers het ook gevind dat middeljarige vroue wat twee maande lank daagliks `n gemmeraanvulling geneem het, beter gekonsentreer het en ook beter gevaar het in geheuetoetse as vroue wat `n placebo geneem het.

Neutmuskaat Die antieke Romeine en Grieke het neutmuskaat as `n tonikum vir die brein gebruik en geglo dat dit die brein dermate stimuleer dat dit moegheid en stres kan verlig. Hoewel dit effens soet proe, kan neutmuskaat help om gaatjies in `n mens se tande te voorkom. `n Mens se mond is `n teelaarde vir bakterieë wat neutmuskaat met antibakteriese stowwe beveg, meen kenners. Macelignan, wat in neutmuskaat voorkom, kan plaakformasie met tot 50% verminder. Dit roei ook mikrobes uit wat holtes in die tande veroorsaak, sê Italiaanse navorsers. Navorsing wys ook dat neutmuskaat ryk is aan anti-inflammatoriese samestellings wat die risiko van kanker kan verminder deur die groei van gewasse te keer.

Resep

Geurige gemmerbier vir snikhete somersmiddae Resep 10 liter water 1 kg suiker 15 ml jamaikagemmer 50 g kremetart 250 ml suurlemoensap 1 pakkie kitsgis 250 ml rosyntjies

Metode � Kook die water en voeg die suiker, gemmer, kremetart en suurlemoensap by. � Meng goed en verwyder van die hitte wanneer mengsel goed gekook het. � Maak die kitsgis met `n halwe koppie lou water en een teelepel suiker aan en laat rys tot koppie vol is. � Voeg die gis en die rosyntjies by die mengsel. � Meng goed. � Gooi in `n emmer met `n deksel en laat staan drie dae by kamertemperatuur. � Gooi dan die gemmerbier uit in bottels en hou in die yskas.

Agterblad

Uit Piet se pen . . .

Ma ry saam . . .

ie skaap moet voor 10:00 op De Aar wees. Vandag gaan die pad kort wees, want Ma ry saam. Eenkeer per jaar kom Ma plaas toe. Sy ry oral saam. Voor die eerste skaap op is, klim sy al in. Ons laai vinnig en val in die pad. Die vragmotor is te hoog vir Ma en ek maak self die hekke oop. By die eerste hek hoor ek die sleepwa se wiel afblaas. Ons draai terug om die wiel te herstel. Ma praat aanmekaar. `n Jaar se stories moet binne `n week oorvertel word. Sy stop in die middel van haar sin toe ek weer stop om na die skaap te kyk. Terug in die vragmotor begin Ma presies daar waar sy opgehou het. Sy lig my deeglik oor die doen en late van almal in die aftree-oord in. Almal is natuurlik nie ewe gewild nie. Van die waarvan sy nie hou nie, spreek sy aan as ou man en daai ou vrou. Die gelukkiges word op die naam genoem. Ná `n halfuur hou ek weer stil. Ma het sopas met `n nuwe storie begin. Sy stop daar waar ou Jan op pad is hospitaal toe. “Ma, wag, ek is nou terug.” Sy laat haar nie afsit nie. Agter by die sleepwa weet ek reeds die ambulans gaan vir ou Jan kom haal. Ek klim terug met die nuus dat die wiel weer pap is. Ma het vrede met my moeilikheid en sê ek moet gou regmaak, dit is nog `n lang storie. Die spaar is op en ons ry weer. Die ambulans het toe vir ou Jan kom haal. Hulle het lank gewag en die ou 48

vrouens het vreeslik in die pad van die ambulanspersoneel gestaan. Ná `n ruk stop ek weer. Ons is nou besig met die name van die aftree oorde in Durbanville. “Jy weet, vandag het die aftreeoorde mos almal sulke grand name, sê Ma. “Deesdae is almal mos Villa dit en Villa dat. Weg is die dae van mooi name soos Huis Aandblom, Aandskemering, Sononder, Piesangskil en Vasbyt.” (Dankie tog, dink ek.) Die muur van herinnering kom nou ter sprake. Voor iemand ingemessel kan word, moet ek eers weer wiele kyk. Glo dit of nie, die wa se wiel is weer pap. Nou is ons heeltemal laat en tussen niks en nêrens gestrand. Drie pap wiele op een dag. `n Eerste vir my. Ma begin dadelik weer met haar muurstorie. “Wag net gou met die muur dat ek eers vir Sonja bel om wiele te bring, sê ek.” Intussen verneem Ma per selfoon hoe dit met ou Jan in die hospitaal gaan. Voor sy aflui, hoor ek: “Ja, as hy eers longontsteking het, gaan hy dit nie maak nie.” Ek wonder in die stilligheid of ou Jan ook muur toe sal gaan. Ma is intussen bekommerd dat ons haar op Kerkplein gaan laat inmessel. Glo te stowwerig en warm. Sonja daag intussen met die verkeerde wiele op. Ma is nou by die dak van die aftree-oord wat hierdie winter so gelek het. Nou gee ek glad nie meer om of al die oumense natgereën het nie. Sonja moet Britstown toe om die wiele te laat regmaak. Ek kan nie die

vragmotor alleen laat nie en laat Ma saamry. Ma klim praat-praat voor by haar in. Vir die eerste keer waardeer ek die Karoo se stilte. Ná sowat `n uur en `n half is hulle terug. Eerste wat ek sien is hoe Ma met die hande beduie. Sy wil nie terug huis toe nie. Nee, sy het mos gesê sy gaan saam De Aar toe. Sy hoef eers volgende week terug te wees by die huis. Intussen wonder sy of die ou vrou langs haar al die kolle op haar mat skoongemaak het. “Jong hulle ly mos almal aan Alzheimers of Parkinsons.” Ons is vir die soveelste keer op pad. Rolbal is nou die onderwerp. Sy is omtrent die enigste vrou wat rolbal speel. Die ou manne wil graag saam met haar speel en dan is die ou vrouens so jaloers. Jy moet net nie agter hulle staan as hulle gooi nie, waarsku Ma. Ek hou my dom. “Wat bedoel Ma?” Sy sê kyk voor in die pad, jy weet goed waarvan ek praat. “Hou nou op, ek gaan nie daai woord sê nie!” Ma skep net so nou en dan asem voordat sy met die volgende storie begin. Die stories se eindes is almal voorspelbaar. Die of daai het siek geword, is hospitaal toe en in baie gevalle sommer reguit muur toe. Eindelik op De Aar. Die personeel by die slagpale klink bly om my te sien. “Waar was meneer, ons wag al heeldag vir die skaap?” Later moet ons weer die terugtog aanpak. Ek is seker Ma het nog baie stories om te vertel . . .

GWK Graanfasiliteite . . . innoverende berging GWK Graanfasiliteite is `n markleier in die grootmaat gradering, hantering en berging van verskillende graanprodukte by moderne fasiliteite in die hele GWK-bedieningsgebied. Die besigheid het graandepots op Douglas, Prieska, Hopetown, Barkly-Wes, Jan Kempdorp, Luckhoff, Marydale, Modderrivier en Rietrivier en is gerat vir die hantering en berging van honderdduisende ton graan elke seisoen.

innoveer landbou De Villiersstraat, Douglas Posbus 47, Douglas, 8730 Tel: 053 298 8200 Faks: 053 298 2445

www.gwk.co.za

GWK Bateversekering . . . gewaarborgde gemoedsrus Douglas Brits van den Berg Bestuurder: Versekering Kredietlewensversekering 082 803 5190 Prieska Kannetjies Kotze Korttermyn- en Oesversekering 082 809 4773 Hopetown Janitha von Molendorff Korttermyn- en Oesversekering 082 889 4602

GWK se versekering waarborg gemoedsrus oor die besittings wat vir jou en jou gesin belangrik is. Met ons kliëntgerigte fokus en innoverende benadering bied ons maakpas oplossings vir elke individu se versekeringsbehoeftes. Kontak ons ook gerus om jou met finansiële beplanning vir die toekoms by te staan.

Douglas Willem Kruger Krediet- en Lewensversekering 082 490 9680 Douglas Marietjie Vermeulen Korttermyn- en Oesversekering 082 809 4775 Douglas Wilmarie v/d Schyff Korttermyn Kommersieël 082 382 8123 Barkly-Wes René v/d Westhuizen Korttermyn- en Oesversekering 082 907 8548 Modderrivier Riana Shergold Korttermyn- en Oesversekering 082 808 2911 Hopetown Josef Pelster Krediet-en Lewensversekering 082 883 4474

GWK is ’n Gemagtigde Finansiële Diensverskaffer wat fokus op welvaartbeskerming. FSB Lisensienommer 1185

GWK is as toonaangewende agri-onderneming uniek geposisioneer met `n volledige reeks produkte en dienste, aangebied deur `n gediversifiseerde groep besighede wat fokus op omvattende oplossings vir moderne besigheid in die hele landbouwaardeketting. Ons kliëntgerigte fokus op volhoubare welvaartskepping vir vennote in landbou maak dit moontlik om letterlik `n nasie te help voed én bekende, gehalte handelsmerk-produkte plaaslik vir die verbruiker te produseer. GWK gee om. Daarom innoveer ons landboubesigheid.

De Villiersstraat, Douglas Posbus 47, Douglas, 8730 Tel: 053 298 8200 Faks: 053 298 2445