Un día de novembro, non sei exactamente cal, o meu tío bisavó, con dezasete anos, saiu da súa casa en Mondoñedo para coller un barco no porto da Coruña. Pero Manuel (que así se chamaba), non estaba só: o seu irmán Roxelio tamén estaba alía para embarcarse con destino á Arxentina onde terían que atopar traballo e seguir coas súas vidas. Chegou o barco; despedíronse das súas familias e subiron coa esperanza de regresar algún día. Cando chegaron a Bos Aires (Arxentina), atoparon unha pequena casa na que decidiron instalarse e vivir. Os anos foron pasando; conseguiron traballo e cartos, e Roxelio marchou para Córdoba, outra cidade da Arxentina. Manuel quedou só, pero despois de dous anos coñeceu a Sofía, unha muller tamén emigrada, coa que casou e tivo dous fillos, Andrés e Perla. El morreu con setenta anos e Sofía uns poucos máis. Formaron unha nova familia en América, pero miña bisavoa, viu como a súa se rompía. Vera López Morán
Na miña familia hai bastantes casos de emigración. Por exemplo, miña curmá Cristina que marchou pa Alemaña cunha amiga nada máis rematar a carreira de enfermeiría. Traballaron un tempo alí e logo volveron a España, concretamente a Barcelona, que era onde vivían. Aquí non atoparon traballo, así que marcharon a Suíza, onde tamén conseguiu mozo e casa. Agora vive alí co seu home e os seus dous fillos, Max (o neno maior) e Louise (a nena pequena).
Tamén hai unha historia máis clásica, a do meu tío avó Joaquín. Marchou con dezaoito anos a Venezuela, onde se instalou en Caracas. Alí fíxose e chegou a ser perruqueiro, bastante coñecido, mesmo un ano gañou a "Tesoira de ouro" de toda Venezuela. Ademais, casou cunha rapaza de Vigo que morreu case ao ano de casar; o meu tío, moi apesarado e home dun só amor, non volveu casar. Agora vive na Coruña coa súa irmá Encarna. Vive feliz, pero con morriña de Venezuela. Tamén con máis tranquilidade, porque alí hai moita inseguridade cidadá. Mariña Maceiras Segovia
Imaxe de Caracas
Imaxe da Barcelona de GaudĂ.
Un día de verán con moito sol, meu avó marchou para Suíza cunha profunda tristeza. Alí estaba el so traballando, quería gañar cartos para montar o seu propio negocio. Cando volveu, estaba orgulloso, porque ademais de conseguir o que quería, estaba coa súa familia e na súa terra. Xacobo Zas Gil
Tamén meu avó Santiago Casal Balsa emigrou a Suíza, pero el marchou no mes de marzo, cun curmán seu, cando tiña dezasete anos. Aquí deixara a súa moza, e el traballou de camareiro durante un ano nun restaurante-bar, pero non recorda o nome a cidade. Alí estivo durante un ano ata recoller o diñeiro suficiente; logo volveu a España, sen sentir nostalxia de Suíza. Iso si, díxome que no inverno case todo era branco coma a neve. Susana Guilín Casal
Un día o meu tío foise para Suíza a buscar traballo porque non o tiña aquí. Cando volveu, foise a Granada a facer a mili e coñeceu a miña tía. Álvaro Ares
Miña avoa María del Carmen marchou tamén para Suíza, onde tivo que traballar moi duramente. Cando volveu, estivo moi feliz porque xa conseguira cartos para ter unha vivenda, estaba reunida coa súa familia, e ademais, meu avó e mais ela, puxeron un bar no meu pobo. Brais López
Un día soleado, a tía materna de miña nai tivo que marcharse porque o seu marido que é americano, non tiña traballo e ela tampouco. Marcháronse en avión para Dallas (Estados Unidos). Alí tiveron dous fillos, pero ela sentía moita morriña. Agora vén de vacacións e tamén para visitar as súas sobriñas e as súas irmás. E sempre chora cando marcha. Aquí é moi feliz porque viven todos os seus irmáns e as súas irmás, pásao moi ben con eles e con elas. Gústalle moito o polbo á feira, e cómeo sempre que vén porque alí non o hai. Daniel Álvarez Sueiro.
A miña avoa Victoria marchou a Venezuela traballar porque aquí non había maneira de facer cartos. Colleu o barco e tardou máis de quince días en chegar. Cando día, sentía máis e máis nostalxia. Cando chegou a Caracas encontrou traballo, e cando lle quedaba tempo libre paseaba pola praia. Despois de tres anos volveu a Galicia. Puido ver de novo ao seu fillo e todos foron moi felices, e tivo outro fillo que é o meu pai, chamado Víctor Rodríguez Cortizo.
Daniel Rodríguez.
A miña bisavoa Consuelo sentíase en Galicia moi impotente por non ter un futuro. Por iso un día de 1953 decidiu embarcar rumbo a Uruguai. A viaxe durou dezasete días, e cando chegou atopouse co meu bisavó que xa levaba alí un mes. Pero nese país non atoparon un bo traballo, e marcharon a Arxentina onde montaron unha granxa de patos e polos. En Arxentina fixeron a súa primeira casa, tiveron tres fillos e dez netos. Un deles, é a miña mamá. John Antelo.
O meu tío e miña tía marcháronse a Miami, en Florida. Se foron por falta de diñeiro e de traballo. Catro anos despois tiveron un fillo que lle chamaron Paco. Naqueles tempos vivían nun piso de aluguer, pero agora viven nun chalé cerca da praia. Antes sentíase único, raro, diferente. Pero agora é como se nacera no país. Ás veces veñen a España e nos regalan cousas. Mario Moreira.
No meu caso, a emigrante é miña nai, que traballa como caixeira en Miami. Tivo que deixarme a min aquí e por iso está triste e desanimada. Gabriela Leis.
A miña curmá Victoria marchou para Alemaña cando tiña trinta anos porque sentíase desprotexida e cun traballo precario. Deixou aquí ao seu marido e comezou a traballar para o goberno alemán. Ao principio viviu con dificultades, pero logo tratárona moi ben e fixo a súa vida alá en Alemaña. Despois de corenta anos, hoxe cobra a pensión como funcionaria do goberno alemán. Uxía Bouzas
Un día 30 de outubro, temperado, tranquilo e nubrado coma calquera outro, a curmá de meu pai, Chefa, partiu rumbo a Suíza para buscar traballo. Agora, traballa nunha fábrica e vive nun iso de aluguer. E cando volve, sente moita morriña polos recordos e obxectos cos que viviu. Bota de menos a súa familia, as tradicións da súa terra e a súa antiga vida cotiá. Por exemplo, a comida galega non ten nada que ver coa suíza. Alí comen unha rösti, que é unha tortilla plana fritida en graxa quente ou manteiga nunha tixola, que consiste en patacas fervidas ou crúas, fixadas entre si por medio do almidón contido nas patacas; fáltanlle o aceite, as patacas e os ovos da nosa terra! Aitana Mosquera.
O meu tío avó Sabino tamén marchou para Suíza, porque non tiña diñeiro e alí buscou traballo. E atopou dous! Un que era pola mañá nunha distribuidora de bebidas, e outro pola tarde nun restaurante. Pero el alá sentíase mal, sobre todo en momentos tan delicados como cando morreu seu pai e non puido acompañar á familia. Daniel Moure.
Esta é a historia dunha moza que tiña vinte e tres anos antes de emigrar. Entón recibiu unha chamada sorpresa dunha curmá moi especial que levaba vinte anos en España; tiña un bo traballo e non quería perdelo, pero quería ir de vacacións ao seu país. Así pensou en contar con alguén de confianza e acudiu a unha moza do Paraguai, que estaba solteira, era independente, e moi traballadora e responsable. Sen pensalo dúas veces, quixo aproveitar a experiencia e voar a España por un tempo de catro meses. Cal foi a súa sorpresa? Que cando quixo volver a Paraguai sentiuse moi mal e foi ao hospital, onde lle dixeron dúas noticias, unha boa e outra mala. A boa era que estaba embarazada, e a mala, que tiña risco de perder ao neno e que non podía viaxar. Moi feliz da noticia, quedou encantada de ser nai e a súa curmá ofreceulle traballo con ela. Para felicidade súa, ao pouco tempo chegaba o meu pai, e despois, eu. A historia desta moza do Paraguai, é a historia da miña mamá. Rafael Benítez.
Un día soleado do mes de maio o meu tío Carlos Díaz González, de trinta e tres anos, tomou a difícil decisión de marchar para Chile para poder continuar traballando coa mesma empresa. Aquí deixou varias mulleres: a súa nai; a súa irmá; a súa filla Ana e a súa muller Lourdes. En Chile viviu bastante ben xa que non tivo que buscar novo traballo, pero ao primeiro estaba triste e con morriña. Alí atopou unha nova moza coa que tivo dúas fillas, miñas curmás Amalia e Leonor. Agora cando vén de visita aquí, sente morriña de Chile e da súa casa. Cristina Ferreiro.
Nun día de tormenta, en pleno inverno, a miña avoa Julia e o meu avó Ventura , colleron o tren e marcharon a Francia para buscar traballo nos anos sesenta. Julia vivía coa súa irmá; non tardou en traballar nunha pastelaría, onde lle pagaban pouco, antes de coñecer a Ventura, pero logo casou con el e tivo dous fillos: Alain, o máis pequeno, e a miña nai, Esther. O meu avó tamén traballou, pero de obreiro, e a el tamén lle pagaban pouco. Antes de marchar traballara nas minas de wolframio en Merza (preto de Santiago). Antes de marchar pasaban fame e tiñan que traballar para gañar diñeiro: esa foi a razón pola que marcharon a Francia. Cando volveron, se sentían estraños e confundidos, xa non sabían de onde eran, se de Francia ou de España. Gael Soto.
Miña avoa decidiu irse a París por temas de traballo, xa que aquí en Galicia gañábase moi pouco. En Francia gozou de mellores condicións de vida. Alí coñeceu a Antonio, o seu marido, e alí tivo ao seu fillo, Jorge que é meu pai. Pese a todo, pesaba máis o recordo da terra, e despois de oito anos en París, regresou a Santiago onde aínda segue residindo. Valeria González.
O día 25 de novembro de 1990, o meu pai pensou que sería mellor ter outras condicións de traballo. Por iso fixo unha mudanza de residencia desde Éibar, no País Vasco, ata Alicante, para traballar de cociñeiro nun restaurante durante dous anos. Cando rematou, veu para aquí, para Santiago, para facer a súa carreira definitiva: profesor de pastelaría.
Así que meu pai non marchou da súa terra por problemas económicos, o que pasou é que aquí atopou mellores condicións de traballo. Lucía Maiora.
Na miña familia hai moita xente que emigrou, pero eu elixín a Ángel, o meu tío bisavó, que marchou para California (USA). Aquí non tiña traballo, pero ao chegar alí tampouco. Tiveron que pasar anos para asentarse, e mentres, casou e tivo fillos. Aínda así botaba de menos á súa familia. Manuel Cabido.
Nun 30 de xaneiro dos anos sesenta do pasado século, nun dos poucos días con moito sol en Galicia, a miña tía avoa Mercedes esperaba no aeroporto a que chegara o avión que a levaría a Venezuela para ter unha nova vida. Xunto a ela estaba tamén o seu marido, Tomás. Marchaban porque el era galego, pero estaba traballando en Trujillo (Venezuela). Alí pasou vinte e cinco longos anos traballando moito no seu negocio: chacinaría, panadaría e confeitaría. Ela era feliz, mais botaba de menos Galicia. O seu primeiro fillo, Tomás, naceu en Venezuela; en cambio o segundo, de nome Óscar, aquí, aínda que os dous medraron en Trujillo. Cando Tomás chegou ao bacharelato e Óscar a primaria, viñeron para Galicia para rematar os seus estudos, pero tiveron que vivir con outros parentes porque os seus pais tiñan que seguir traballando no negocio. Isto alongouse durante dez anos máis, tempo no que os meus tíos avós viviron sen os seus fillos. Pero houbo un golpe de estado que deixou a todos os habitantes de Venezuela moi asustados. Nesas circunstancias, Mercedes e Tomás decidiron que o mellor sería vender o negocio e regresar a Galicia, e así o fixeron,. Ao velos chegar, por fin, para quedar, os seus fillos e toda a familia se alegraron moitísimo. Valeria Ninni.
No xardín unha noite sentada ó refrexo do branco luar,
unha nena choraba sin trégolas os desdés dun ingrato galán. I a coitada entre queixas decía: "Xa no mundo non teño ninguén, vou morrer e non ven os meus ollos os olliños do meu doce ben".
Mais as aves i o buque fuxían sin ouír seus amargos lamentos;
sólo os ventos repetían: "¡Quen pudera convosco voar!“
Os seus ecos de malenconía
camiñaban nas alas do vento, i o lamento repetía: "¡Vou morrer e non ven ó meu ben!”
Lonxe dela, de pé sobre a popa dun aleve negreiro vapor, emigrado, camiño de América
vai o probe, infelís amador. I ó mirar as xentís anduriñas cara a terra que deixa cruzar: "Quen pudera dar volta -pensaba-, quen pudera convosco voar!...“
Noites craras, de aromas e lúa, desde entón ¡que tristeza en vós hai prós que viron chorar unha nena,
prós que viron un barco marchar!...
Dun amor celestial, verdadeiro, quedou sólo, de bágoas a proba, unha cova nun outeiro i on cadavre no fondo do mar. Manuel Curros Enríquez: “Cántiga”.
Biografía: Textos elaborados polo alumnado de 5º A a partires das recompilacións coas súas familias. D. A. Rodríguez Castelao: Cousas, ed. Galaxia. http://galicia.swred.com/currosenriquez_ca ntiga.htm Imaxes: www.flickr.com