Cas005 severini de efficaci medicina

f •4

M A R C I A U R E L I ! SEVERINI C R A T H IG E N ^ T H A R S IE N S IS In

Regia Schola Neapolitana Anatomes & Chirurgia ProfeJJorisßngularts,

DE

EFFICACI M

E

D

I

C

I

N

LIBRI III. QVA H E R C U L E A

A

QVAS I

M A N U , F E R R I I G NIS QUE V I R I B U S A R M A T A , C U N C T A, S I V E E X T E R N A S I V E INTERNA, T E T R IO R A ET CONTVMACIORA MALA C O L L ID U N T U R , P R O T E R U N T U R , E X T IN GUUNTUR} A D J U V A N T I B U S A ;Q U E

T R A G M A T IA S E X P E R I M E N T O , oM E T ifo ­ n i F V L C I M E N T O, A V C TO R I T A T I S C O MP L E M E NTO. O

pus

Ante hac in arte defileraium 3nunc primum in lucem datum.

FR A N C O F F R T Í, Sumptibus Joannis Beyeri, Typis vero Antonij Hummij.

M. DC. X L VI.

H ictonym us àM ontibus M archio Conclanenfnim Illuftriflìrnus, de Marco Aurelio SevCrino tempcftatis Cux Chirone ad Parthenopen alumnam fuam.

A

Vrea fiibvexo mietiti, qua lingua palato,

AtttcaBeroo munushabere dedit, lamque Severino quidnonponattìr imago,

Aurea citi niteat parthenopaa mantis ?

Munerequanquam uno quid utrofque ornaveris aque; Fraftììitis verbispraftatat iftemanu.

Hieronymijovini U. J . D . ingemofilfimi

Anagrammapurum.

____

’

1

Màtcus Aurelius Severinus £ n minus re juvas, lues curas.

Ahud Verus&incura mirusvales.

______ —— ——>------- --------------------------'

Gnoti nova forma viri, venerandoque cultuj Sic oculos,fidile manusvficore ferebat, Omnia Mercurio fimilisjvocemquejcoloremque, Argutumquefupercilium: quifpiritus iili, Qui vuhusjvocifque fonus,qui grelfuscunti, Eloquar, an fileam ? Nec v o x , nec verba fcquuntur.

Si vero trilli languebuiu còrpòra m orbo, Cum furitiatque artus depafcituràridafebris, Hue tandem concede ; h ®c ara tuebitur omnes.

Acdumprimaluesudo fublaplà veneno Pertentat feniTus,atqueOifibus implicai ignem.

JamqueàderitPhceboantcaliosdiledusJapis Pceonium in morem fenior fuccindus amiétu, Aufus &afflidismeliusconfidere rebus: Infedum eluitur feeluS, aut exuritur igni.

E li vapor,& totodefeendit corpore pellis, Anguft®queferuntfauces,àditufque maligni Suppliche trifles & tunfe pedora palmis Concurrunt : hxretpedepes,dehfulqiie Viro vir j Illc regit didis animos & pedora mulcet; Succeduntmatres,actemplum thure vaporanti Thura cakht ar®, fertifque recentibus halant. Àdfuagentil VifvsStudiafos

I ¡Habitus f r fpccies cor­ poris totius.

Trovifa perjpicax internorii.

Curator frtproperus externorum.

Ccnfugìum in Vadanchont po « jlutare.

Deo fummo Utattoftlp rema,

èVirgilio Centonem Joh. Georgius Volckamerus Norimberg.Med.D. deCK Virifpeciefibiprimùm Cognita venerabundus fic alludebat.

Aliud.

V

Edi il buon Marco d’ ogni lode d’ egno Sten difilofofia la lingua e’ lpetto T o p , ha chi chirurgia i ultimo fegno,

U r e l I mihi chare fenex quas Itala laudes Lingua tibi tribuitj reiionet hasLatium : M arcus adélt Sophi® fic lingua ut pedore dives, Aulpice quo Cheiron* ultima Ugna tenet,

A

Venerando Jen ifer* din appresatele pofuit

Joannes Guilielm us H ochftattPhil. & Med. Dodor, Poliater M<»np-Ffapcofurcanus.

# Co) »

GVILIELMVS ERNHSTVS SCHEFFERVS Philofophus 8c Medicus Francofurtenfis Candido Le&ori P. S.

gRaxlarèSapientiiTim iVetereslocuti funt: Nonmi1-noris felicitati* effe incidere in bonum Manufcripturto \cfudmthefaurum invemre. Veriifimuni hoc erte ad Ju n u m omnes literati mecum faténtur, non igna­ ri, quanta hor^iinis perfedio inde exurgat. Quaproptei d e si­ nato ad me ab ipfo Autore aureo hocce manuicripto de E f f icaci M e d i c in a , eo q ;viio 8 f reledo precioias me divitias 8c. quidera aire digniores perenniorcfq; confeciife, mihi videor.

Eius meherculè ob iutnmam utilitatem, hum aniifim eledoi, quàm m agnoftudio 8favidis ulnisexcipi debeat, fi nunc tibi no explicàrim,hautmihimet, Sf meo munerj iatisfecerim. N e igitur eius tam ingenti fru d u , quantum ego m axim um puto, m inim eperipedo, adeoq; nonpercepto careas, fim ulac jufiìi S f confcnfu Autoris/um pbbus Sdaboribus haut exiguislnduftrii viri Dn. Joannis Bey eri publici j uris facete deci evi. Q ni lubens meritoq; hac in re fefe facilem pnebuit, non ignorans, Sfornam ento pariter $£ emolumento fibiforehancexcufionem,expertus certo loquitur,quid publicatione accuratifiìmì Tradatus de Recondita AbfceiTuum natura Autoriprailiterit.

Quid enim aut do ¿trina rerum autuiu minus pradtabiles futune credantur commentationes Sf Scriptiones Severini ?quo in om n iP h ilofophiaSf medicina bonifq; aliis difciplinis veriatum tam bene,ut quàm optimè iciunt omnes. A b his edudii atq; emeritum iub praeceptoribus prim um LatinoTancredo, dein Ju lio Solino ac Nicolao Antonio Stelliola laudatifiimis tetatis noitr^ profefioribus Virum legendi multa atq; eadem à graviflìmis fcriptoribus prodita, atque item experiendi cupidiflimum: exercitum: Sf docendo Sf icribendo Sf disputando, rum in re iua, tum quoq; multa cum laude femper in palseitra potiorum Academiarum,quas Neapolis aluit,atq; alit : quibus omnibus iuis ftudiis atq; exercitationibus fadum eli, ut neq; ad docenditm rem Medicam Regia Schola neq; ad eandem exercendam Regium 8f peramplum/ Incurabilium N ofocom iu, hoc eit,qui adminiftrationem eiufdem gerunt, carendum hoc fibi viro com m iferint, fed non aipernanda mercede eundem ):( 3 condui ’^ 0 u ,

*2 Co) 8 * eohduxerint. In quibus utrifque muneribus , quos frudus èC quse experimenta fuasq; facultatis indiciaprasbueric, nemo eft quinefciat. Has igitur ob caufas omnes licetcognofceré, qUx àut qtialia fint ex hoc autore expedànda commentarla, licet Se exargumentis,quaetramatafuntab ilio, & g raviaS c m ulta,ex com m entariisjinquam , om nibus, quorum mentio fad a eft initio operis de Abfceifibus ab hoc eodem autore confcripti/:licet deniqj cogHoÌcere ex ho/EflìcacisM edicinx tradatu : qu^ res profedò nova atq; ardua &: ab aliis intentata ad hunc ufque diem fuit. In quibus libris quid egàtur, fi placet ex otiotibi breviter repetere $ fcire licet abunde m onftratum , qua ratione quaefiti plurimum à m ed en d o, vel quum minimè quoad humanitùs licet fallentes operum exitusobtineriqueant. Q ua una re quid optatius ? quid praeltantius ? quid M edi­ co atq; arti fu# honeftiUs?quidlaborantibus miferis antiquius^ neq; tamen hic vir vanàprom ittitj fed quieà ratione di data,ab optimis autoribusGr£CÌs,Latinis,Arabibuspr;eicripta,ab ipfo denique Severino fcriptore noftro,longo artis ufu atque éxperimentis comprobata fuére. Habesjam aliquotenàrratas cauiàs,per quas confiderò conatui noftro^debeàs. Sed quaepropius ex hoc ipfo opere confirmationes ad^fere poifum piane indùbitatas, fingulariafunt plurim a, quae tum excógitàta min re ipfafeliciter probata Severinus nofter hifce tribus voluminibus protulit. Qua?,ingenue ledor,fi tibi arridere inq* rem tuam fore perfpexero, eificiam,ut alìus Thefauri precio hoc noli inferìoris à nunquam fatis laudato noftro Severino, mihi promiifi C h iru rgia nimirum inermis, atque Chirurgia? Illuftrata: & ;Reilitutiepropediem fias particeps. Vale.

Com-

to &

Com pcndiolà totius operis Sciagraphia.

EFFIC ACtS

MEDICIN/E

L 1B R . I. P A R T .

P

PRlM dE

Prasambulatoria’

R¿fatto, Ubi propónitur operi» huius- aggrejfus, Prafatioi 39 quatti Me, & quatte eaufa fufceptus. p.iÀRTÈRIOTOMIA. IP Cap. i . Proporne ante omnia et, quiinhocipfa Chirurgiàparteproficere velitfiudiumamoremtfo Frotitti.

4i ibid.

Temporum. ariti.

3 Cap. 2. De vario Chirurgtàflatu.

3 Adangulos oiulorum exteriores.

41 ibid.

Cap. 5. De variarditone modóq} tramandi chirurPoftaures. giam plerticLgcntibm&populti.

6 Énarratio arteriotonua pofi auree dveteribus tradi­ Cap, 4. De Efficaci» chirurgie necifiitate & ufu. 7 ta.

43 Cap. j. De caufis negletta dejiuutaque chirurgia per Àrteriotómta ante aurei.

Hos efficaci» Vocatai 9 in nafi radice, Cap. 6 , In hoc demonflratur,quod dliqutifit medici­ manus. na modusacefficaxforma, quahoc aVominus co­ iccipitii.

44 gnita atque eXercita.

14 tubiti.

C ap.7. Proponimi, quammaximeJìtdetrimentodorfi. fin arti ¿ ‘ tati homiHiimgeneri abufiu medendi pofi aurei temporum & malleoli. granfimi» minali» abfolute medicamentorius. ts Àrteriotomia ab autorepraftita experimenta.

45 Cap. 8. Paracclfea Chirurgiafuffigitratio.

16 Dearteriarumuftione, 48 Cap. 9. Paracelfaa chirurgia expenfio & dnimad- Rerum obfervationes atque admtniftrandtpraceptio~ nei. ibtd.

VerfiOi 1?

Cap. io . Frigida mtdetitiUM iti non agendopruden De arteria extremarum corportipartium. tia & cautela.

18 PHL EB OTOMI A. Cap. 1 1 . Frigida & mutilta Medentium chirurgo rum opera. >9 Cap. li De venti captiti.

Cap. 1 z. Purgatur & defenditur in efficaci thirUt- Cap. Zi Devendpuppti & aliti ùccipitii venti. gia,crtidélitas. . ¿0 Capi j. De venti r i lìfuu Gy&CC* Cap, 15 . Defenditur dolorti dccufatio.

22 Cap. 4. De ventipofi dures difeurrentibus.

53 Cap. 14 . PUrgaturaccufatio , qua diferimitiofam Cap. 5. De Vena indurti exteriore concha. atque ignominia piemia faCit medendi rationem Cap. 6. De venuta ih auriculapinna. extremani.

25 Capi7 i Deventifrónti» apertendi».

Sì Cap. i j . Purgatureaaccufatiói quaexoietamhant Cap. 8. De venti temporum.

5* chirurgiamfacit.

1 $ Capi p. De venti ad dngulos òcutorum pofitti.

Cap. 1 6. Incommoda ttim affiera tunc indulgenti» Cap. io. De venti óculi turiicarum. chirurgia.

3° Cap. li.Diventirtariumintenorum. ^ SS Cap. 17 . Media Chirurgia Via difcernenda&reti- Cap. iz. De venti irtteriorum labiorum & gittgiva nenda, 32 rum.

Cap. x 8. Partititi fumata chirurgia è" circa exe- Cap. 13 . De venti palati. qucndaseiufdemparteS autori» propofitum 34 Cap. 14. De venti lingua.

Sé Cap. 19. Ratio dottrina htiiut chirurgica & quam Cap. 15. De ventifàuCium.

S7 tum caterti atiorum omnibuspraftet.

35 Cap. 1 6. De ventijUgularibus.

Si Cap. 10 . Apud quos autore» efficacie medicinafiu^ Cap. 17. Devenadorfi & devenafiernt.

S9 diumexcolendumnobti fit atqtie comprobanduirt. Gap. 18. De vena aXillari.

Cap. 19. DeVenti manus indefinite. id .

Cap.21. ParatielusHippocratti & Gatenu 3S C ap.zo, De vena pollici» manus.

Cap. 21. De venaSejlenArabibusditta, noftrti[affi C H IR U R G IA E F F IC A C IS rateila.

60 PARS II. ENARRATORIA. Cap. z2 .Devtnainter annularem & medium digitumreptante.

61 DE ANGIOLOGÌA. ):( 4 Cap.

iKíD.EX GAPITVKI v C a p .2 3 .D e r enis abdominis ¿rfcroti. ibid, j lapfifuppmZione. , X:ap.1 4.Dív«w/K/.erí0r/¿rí«/m m pr^«m ,¿m »| Cap. 12. De verini* & tibixrum in bydroprctscompunZion» •de venís aßiftenti bus.

Cap. 13. Nevunt genus curationis ad enterocelas Cap. 25. Devenísfecus genua pofìtis. atque epiplócelas d nobisprimó proditutn.

80 <5i Cáp.2¿. De venapoplitaa.

Cap. 1 4.

De hydroceles five hernia aqwfa paracenCap. 2 7. De venís crurum. tefiac punZione.

Cap. 28. De vena Saphana.

Cap. x5 .De hydrocelepraputii.

Cap. 2$ . De vena ìfcbiade.

Cap. l i . De vulva prolapfa compunzione.

Cap. 30. Devenís maUeolipromifcñe.

Si Cap. 3 1 .DevenísmaUeoliinterioris¿r exttrioris. Cap. 17. Dehamorrboidibu's.

Cap. 18.

De condylomatvs.

Cap. 3 z. DevenapvU vis pedís.

Cap. 33. De veins digiti minimif edit, 67 Cap. 19. De varicum compunzione.

Cap. 34. De exftindendisvenis crárium in artlní- Cap. 2o. b e compungendis build ambufiorum éé eryfipelatumjtenique hydatidis, pbhZenis crp 11tidis & podagra affluxu txtumcfcentibus. flu lis.

Cap. 35. Venarum qttartindam in extremis corporis partibtis intidendoruus utihtates in ununi col- Cap. 2i. Deperpungendisalpha &leuce intimorì* bus cutis maculi* & cicatricibus. *2 leZa. Cap, 22.

PunZio p afar um eccbjniomata partium.

Cap. 36. Devenís adpartes vitiatas ext urnefc entibus.

66 8* D E S E C T IQ N IB V S .

Cap. 37. De venarum pracifione, primìtm autein Gap. i .

Defecànda cute jam integra pro fubieZ & venarumfrontis érpoflaures, mox àliarum. 67 partis vitiocurando. g3 C Y R S O T O M IA fivevaricumapertio 67 Cop.i.Certiquidanicafus, in quibtts entern capi­ S C A R IF IC A T IO .

69 tis aperivi expedit etiamnum integravi, 84 Cap. 3.

De catarrbo adoculos defeendente.

8s .X. Defimtio fiimmique ficarificatioriis ufus & Cap. ibid. di. did. Cap; 4; Defrontisincifione.

Cap. 2; Vacilatoria fcarificationis utilitates corpo- Cap. 5 .De certi* quibufdam corporis lot is adgraves ac dejperatosaliquotaffeZus finiendos, confecanri communes.

70 dii. : ^ Cap. 3. Particularesfcarificationis utihtatesfecundumJEgyptios. ibid. Cap. ¿ . De tubenUlisad tboracem & ad renes fuppuratorns.

C ap.4. Eiusdent ad interna medendavitia utilita­ tes fecundum Dogmáticos.

71 Cap; 7. De pie un tide.

Cap. j.Àdexteriorumaffectuumcuràtionem fcari­ Cap. 8. Debepatis ulcere. ficationis ufus fummi.

74 Cap. 9. De tutanda vefu a infiammata per feZionem.

Cap. 6. Defiat ificatione concifioneve in exteriorum affeZuumgeneribusßrmumautem in tumonbm Cap. io . DefeZionecutis, quapertinet ad fratta offa curandà. ^7 nonfuppuratonis. ibid.

Cap. 7. De fcarificationeniuitipliciih vitiis inflam- Cap. il. Depàratentefibydropicorum.

Cap. 12. De feZione ad ehciendam morantem uri* matoriis. nani necejfaria.

Cap. %. Detonfillis fcarificandis.

88 Cap. 9. Genera noxarumfrigidióhm ¿ quibsis dfea- Cap; 1 5. DefeZione,qua debetur abfceßibus.

Cap. 14.

De feZiotie fecundtítn dúos aut piares li­ rificàtioneremediìlrrieft.

77 neas.

Cap. io .Defcarificationein ulceribus: 77 i bid, ' Cap. 1 1 . Defcarificatione atque exaniatù iti plagi* Cap. 15 .DefeZioneinorbem.

9° acnoxis ahtsextrmfecusfaZis. ibid. Cap. ié. DecircuinfeZione laciniata. ibid, Cap. 1 2. Eiusdcm ad dolores omnei exteriores mili­ Cap.iy, De qiiadrangulafeZibne.

Cap.Ì8. De triangulafeZione. tates.

91 tbid, Cap. 13 . Praparatorii ad alios quoqueperpltires u- Cap. 19. Defezione myrtifoffrii.

92 fwScarifinationis.

78 Cap. 2 o . DefemilunatafeZione¡ Cap. 21. Obfervatioricsinfccando.

93 Cap. 2 2. Sinus cmfedes eft inferior, toiendicbirur­ D E P A R A C E N T E S IB tlS . gid.

9$ Cap. i , Paracentefis five fuppunZio cutis Capitis, C ap.iq . Definii bifido.

9fi ibid.

Cap. 2. De perpungenda dura membrana cerebri Cap. 24. De abfceßifJiis sectto' A«jéis appellategrach cum fuffundi fubhac alienumhumoremprdbalnle, Cap. 25. De ineunte abfcejfu.

Cap. 2d. De tuberculis pefiifetis & maligni*. fitCap.27.

De ecchymomatefmdefanguineper tolliCap. 3. tíydaiidis compunctio. firn ínter carnes expreffo.

97 Cap. 4. De ptillofisperpuncttonei Cap. 28. De feZionetn femicontritd ctírponsparte.

Cap.5. DehypopyifuppurtZiorie.

Cap.d. Suppurati,quiprocidcrat, oculi fuppunclio. Cap. 29.DefeZionefefttna cutis, cutfitbeftexoflofisaut gummi oßis.

Cap. 7. LoborumaurictilarumcompunZio. Cap. 30. Devulneribusthotacispenetrantibus, quiC.ap.%.Deh.morrboidibùsnafi. büs obfitumfiiperioremfaniei non eft ejfluxus. 98 Cap. 9. Depolypi compunzione.

Cap. 3 1. Devulnenbusgenerattm.

9p ^ap. 10 . Defirumis. ibid„ iap. i i.Demtcftini & abdominis transfoßipiagaiCap, 34.Delagopbthalmo Cap,

IN D E X CAPITVM f e * . 3 5.De ettropio.

Cap'. 34- De coitili ti tota natura palpebri! .

Cap. ? f. Dexommifiis ad ángulos interfé palpebri! ¿r curii ocuht unica.

Cap. ?6. Decotlnmntibw,pdraìyfisvìtio,palpebris.

Cap. 37. De amijfa nafi figura & ad latusconrorfione.

100 Cap. 3 8. Deangulú oris ulcerecoalitis.

Cap. 39. Delingus.gland.fquefrano,utrifquenatu­ rafuti ftionibus meommodante.

Cap. 40 .De lary ngotomba 1nfuffo cante angina. 101 Cap. 41. Depapilla deficientibus.

103 Cap. yi.Deexomphalo. ibidCap. 4 j. De transverfis in primanumcanalemfiftulis.

Cap. 44. De lypodermo.

Cap. 45. Depbymofi ac parapbymofi, tim inviru tuminmuheribus.

104 Cap. 46. De hymtne.

Cap. 4 7. De imperforati!. iZap.^.Defiftulisant. >aS C ap .4 ? .Defifiulisin cole.

Cap. 5 o. De ulna flexura cumfuperiorebrachio coalitapropter ulcus.

(Zap. < 3 Deparonychiis.

106 Cap. 5 i. Deulcenbusputrefcentibils Cap. f 3. Deulccribitsfinuofìs.

Cap. 54. De ulceribus conclufis & dealte collifis. i oj C ap.54. De berpetiscorrofivacumfuiscumculisex­ cifione.

1 oS Cap. 5 f . De ukeribusfecnndtm labiaalienatis, du­ ri! ac vitiatis. ibid.

Cap. 5 6. De hyperfar cofi ulcerum.

Cap. <¡7. De ulceribus difìat is 1. e. difficile fanabiiibus.

Cap. 5 8. Ad exfandendas quafdam humiltores & finias ulcerumpartes infirunientum commune.

Cap. 5 9. De calleiis ulcenbus & fiftulofìs. top Cap. 60. De excifione cutis pilofa, qua quid intra vulnus retracta eft, hains coalitumprohibet. no Cap. 6 1. De cicatricibus cum exaitato callo refiduis. lbtdQup.éi.DecicatricariaTme.iiv*''I!I Cap. 6y. De excifione profundtore qudm cutis fit altitude.

Cap. é^.Decanisrabidiniorfu.

Cap. 6 f . De excifione carntumanortéarum. 1 12 Cap. 66. Üeéxafionepencramipcrcujíi.

Cap. 67. De carúncula interna palpebra.

Cap. 63. De yerrutvs palpebrarum.

Cap. 69. De excifione agylopis. ì 13 Cap. 7 0 . De fiaphylómate & aliti huiufmodi for­ mi!.

Cap. 71. Di’ Leutomate.

C ap .72. Depterygiofiveungue oculi.

Cap. 7 3. be tubérculo nafi extremi. ¡i 4 Cap. 74. Depolypo naris interna tubérculo. it 5 Cap. 7<¡. Denodis labiorum.

Cap 7 6. Deranulafeubatrachio: C ap;77. Deglandulisfaucium.

Gap.78. De columella.

C a p .79.De digiti i qui vitto fubiefta cicatrici! ex­ tendi nonpoteft, curatione.

Cap. 8©. De cíñemeles excifione.

117

Cap. '¿1. De adentiputrìdis ìnguìmm.

Cap.82. De tefiibusfemìcorruptis.

Cap.83. DecadiLeptdoidisexcifione.

Cap. 84. Deracofifcrotidbfcejfu.

Cap. 85. De callo matrici!.

Cap. 86. Depterygomatis & crifiis vulva.

Cap. 87. Dethymts, ficis, verruca, acrocbordonts •& hotgeniti. hi Cap. 23.Defi(furrsfedis&condyìomattbus.

Cap. 89. De rimis mpudendis.

Cap. 90. De alarmi pudendi muiiehm abfiseffu.

Gap. 9 1. De moro.

Cap.92. Deckvispediirh.

Cap. 93. De nymphotomia. tip Cap.94. Deeaudavulva. r 120 Cap,95. De carneo concremento vulva ofeuiumprapediente ex Lanfranco Chirurgo.

1at Cap.96. De carúncula vulva acereta, ibid, Cap,97. De utero prolapfo.

Cap. 98. Depedibus cum ulcerts quòdam genere tu -berofis.

Cap. 99. De caUofo plantarufn ulcere ab ambufiic „ Cap, 100. De flexu pedis alto tulere velut torquato.

Cap. 101.De unguepollicis altefefub carnem&cum dolore non mediocri defigente. Ì2 2 Cap.ioi.Depracifioneatqueexafione m orbem.

Cap. loi-Deprafclndeniomufculofemifecto.

Cap. 104. Defexto digito & de coalitis iifdem.

Cap. io 5*. De digiti a venenata fera percufii,prxciJione.

Gap. iD(S'.Deabràfuperfcàìprum.

113 Cap, 107. Depforopbtbalmia.

Cap. 108. De palpebra cartilagine vinata, deradenda.

Cap. 109. Deleucomate.

Cap. 1io.De unguium alfe colhforum chirurgiaM sf.

C ap ali. Declavorumderafu.

Cap. iiz. De unguium aliano vitio molefiantium abrafione.

Cap. 115. De rbagadis labiorum laxarumque corpo­ ris quarumlibetparttum.

Cap.114. Decarunculacolisinterni.

Cap. Ì15. De fcalptu vulnerum ad fututam.

Cap. 116. Modusfìftendiprofiuentis ex venafanguinismduftnus. . 115 Cap. 1 1 7 . Deprafeindendis urgente vi mUfculis> nervis, chordis,armiti & venis.

Cap. n 8. De circumfeàtonepraputii & cutis vitiatareìtquipenis.

Cap.119. De cutis circa podicem ulceri! vino diffuU tantis & coahtum impedienti! excifione.

Cap. 120. De excifione cutis tenuis & excarni! cir~ ca abfceffum. %26 Cap. 1 21. De ulcere rachode.

C a p a * !. Defutura ammadverfiones.

Cap. 123. De nervipracififutura facienda.

127 Cap. 124. Defacienda fu i amputati! recens artttbusfutura.

12 Ì Cap. 125. De futura labiorum iätifijforum & horum,qmvulgbleporinadicuntur. ibid.

Cap. 1 16 . De lingua difiijfa futura.

M S Gap.

IN D É X CAPITVM. Cap. 9. beroborandi & confrmanátfacuitati. _ Cap. 10 . Igra per tenueferramentum tmpreffo infe* candifac'uitátem effe.

Cap.U.Vtilttaiesignisadhibitifecundaru. >5t Cap. 11 Ómnibus afféttionüm generibus aholendis fatiifacere igñempoffe. >53 , >¿9 Cap. 13. Qtfod igtiis dáloribus ómnibus fit remedio.

Cap.xjò. Defifiulaaddentemproximum. ibid.

Cap» i j l . De calculo lingua.

Càp. Í4. De ufu uftioms methodo reperto.

1 55 Cap. i 3 2. Degianduia% Cap. 15.

De negletto ignis remediomagnorumvh0Cap. i 3 3. bejhunìis cervicis. rum querimonia, deque eodem retiñendo perfilaCapii 54. De cancro mamma.

130 [iones. *¡6 Cap. 13 c. Decalculo,qùtadglundem aìlapfus nuda conmxus ac medicamenti vi deità queat.

13 1 Capi i 36> Degrumofofangume tri urinaria yefica- L I B R I P R IO R ÌS P Y R O T E t H N I a É Chirurgica: partís fecunda: Cap. X3 7. Detophis chitarra acpodagra:

Cap. 1 1 7 . De putribus CdpiMs & depalpebrarum piiii oculos irntantibus.

Cap. i 18 . De kydatide pingui palpebra veficuta Celfo.

Cap 129. De auculispalpebrarum atque chalaz.iis

C ap.i 38.Deungueradiceteiiusputrido.

Cap. 139. De folertia Medici circd mofbttm fìmu- Cap. i. Pyrotechnia Chirurgica utnverfo categoria fc.defolida&fluidaurendimaterta 15£• >59 Ufltis. t.32 Cap. 2.

De vana materia qua inufus urendi venie, Cap. 140. Settiones fuppuratis di finuatis ulcere i 62. partibus delufo nolentiitmac refraganttum timo­ E tquidem exanmantiuni generé, de aquéatnare f acere.

13È tefia, & ignis matenagehens vegetabiiis. 163 Perorati« & ad lettoremadmonitio.

1 35 ex aéredmaterid. >^4 Deigneàpràcblleniemateria, C H IR V R G IA ì Q V À AD O SSA Cap. 3. Demifcellis quibufdammate/iarum. tbid.

P E R T IN E T .

Cap. 4. De moderando ac temperandis ignis reiorridivittbiis,acmodisadopportunos medendiufus Cap. i. Depertufione caívariápro hydrope capitis & de materiarUm delettu, *¿7 curanda.

135 Cap. 5 ; De-deltgertda materia affetttbus congrua, fe­ Cap. 2. Excißo calvaria in Caphttlaa intolerabili. cundara canter iorum natüram. >69 136.

Cap. 6.

De dijlribhetidts modtficandifque ignium Cap. 3. Excifio calvaria pro curanda melancholia vtribus fecundumeautenoruinformas. t ¡i atque mania. ibid.

Cap. 7.

Devartanda vngnisper caUfaciendiigntenCap. 4 .Exctßo caivariaproEpilepfia curanda. 137 dique materias. ibid• Cap. f» De EXaßone calvaria pro tuendo vifu. tbtdi Cap. 6. De calvario, oßis corruptiexcifione.

1 38 Capi 8. De coir cenáis immmüendifque ignium imo* dis fecundum obietta corpora atque loca regio* C ap .7 . Ücterebrat onecoßaadpurulentütHexhaununh 1 7¿ rienditmthoracem. ibidt Cap. 8. DevitiofisdcHtibüs iimidet erendis. ¡40 Cap. 9. De deferehdis igniüíü modis fecundum propridm affettuum omnium naturanti 173 Cap.?.D e fratta tiec diu congluimdtapatella 14 1 Cap. io. De ttifiarum oßibusfratturdexpertis fend Cap. 10. Dentittgdndtsac modificando ignium mo­ mento, fecundum tniirietta impedimenta ac va* reßindendis. ibid. riaeiufdem diflinendt commentai ibid.

Cap. u.Dealtenatis oßibus eximen dis.

142 Cap. t i . De exoßoß quapiam deradenda. ibid*.

L IB P R IO R IS P Y R Ó T E C H N ÍiE Part. tert.

P Y R O T E C H N Í A C H lR V R G IC A L ib r i i. íntroitus.

• 176 Cap. t. De ußionis iti medicina lieceßitateatque vir- Cap. 1. Quahs effe debeat adpercalfattum ítfiura, íbidtuttbus; ttemque de remedii antiquitate ac ufu populis omnibus aegenubus communi, 143 Cap. 2. Quo ad exhauriendam partem vitto tattam fituftura. ibtd.

Cap. 2. In igneficretum omnibus vitiis expugnandis Cap. 3.

Adextirpandumpenitusvitium,quanamumaximum.

14 6 fu r a debeat effe ratio.

177 Cap. f. Multiplican ignem effe corporum excipiertCap. 4Qiunamabfceffuum canterepertundendotiumformk. ibid. rumfit rat 10.

Cap. 4. Ignisfacultares lor.ge p Intimas effe, quilín Cap. 5. Qui ad Cohibendafangutnisprofluvia conüt multi vuigb credant. atque ipfum cunttisqua* ventai igniimodus. litatutn irítettiperarttiis occurtere.

147 Cap. 5. Devngnisconcoquendiffuppuratídiac mol- C ap.6. De modo ignis ad cicatncei inducendasaCcominodato. hendu iq g Cap. 6. De vi ignis attenuandi dtfctítiendique. 143» Cap. 7. De cantei muthgeneribus & horum ufü atfy adminiftrandiopportunitate.

17S Cap. 7. De tgnts attrahendi,abforbendi, extrahendi evocandiquefacultatibus.

150 Cap. 8. Quómodo qualibet partes fuá ufiiorii tra (tanda.

179 Cap. 8. Quodignisaliasqtiidemcorporisnoflri par­ 180 tes laXctatfy aperiat,alias aßringat, tog4t & ex- Cap.^.Diadurendirattoné. cludat. ibtd. Cap. 10. Epilogifiua &fumtildquadam ratio, qud

genus

I N D E X CAPITVM. genus ignitabuli vitio competent inventrt debeat.

Sujftimigabulum ex oblongo tubulo V.ondeletìi.

Afinar iü lmmdumSavanarola& ‘int.Guainerii.

Aftuarium bumidum Rondeletii, C a p .n . Dedtfendeudoper medicamenta, qui inn Vaporanum ex vafculo Projperi Alpini. tot rendtis autjam tnujiuscft, loco. ibid.

Cap.12. Dttgneretufo.

182 Cap 4 8 .Debelwfifilis remedio.

Cap. 13.De/0f«variaqueeiufdemmateriadpag.183. Cap.4.9. Dc tnfoiatu cum mterventu corporum conquifeto. ad 1S9. indufive.

189 Cap. 5 o. Dc arenafole medicata.

Cap. 14.Dc buccatufotusaliqua Jpecie. ibid■ Cap. f i . De remediofolis ex acervofalis triti. 209 Cap. 15. De Embroche.

Cap. 5 2. Dcinurendoper radiosfolis.

Cap. i6.Dc irrigaos.

D E C U C U R B IT U L IS .

Cap. i -j .Defiillicidio.

Igo Cap. 1. Deearundem ufu plentfiimo.

Cap, 18. Deencathifmattfiveinfejfu. igi Cap. 2. Summariapartitio ac difimctio cucurbita«Cap. 15». Deembaji five folio. ibtd.

Cap. 20. De balnea. larum.

210 Cap. 21. Dc ingrejfu in oleum ex Herodoto apud On Cap. 3. Ixpofitìo niodorttin quibus cucurbitula in bafiuml. i o. coilett. c. 37.

Attimi Venitmt.

211 C a p .is. Demerobalineo (quod femicupium quibus Cap. 4. Figuraac magnitudini! diferetus in cucurdam) five dt demerfu ntembrorum m lances. bitulis.

212 Cap.2j.DeÍgneoa'érisimprejfu &quid’enaturali.\g2 Cap. 5, Monfiraturfingulanum exercitatione cuCap. 14 . Deparoptifi tepido corporis torrare.

193 curbitularum diferetus. ibid.

Cap. 24. Defuffitu.

194 Cap. 6. Novam cucurbitulas additamenta.

113 Cap. t f . De vapuratu.

196 Cap. 7. Dc efea ignis vana Jub cucurbitulas ufur~ Cap. 26. Deignitorumpraftinttu. panda. ibid.

Cap. 27. De Vaporarid partium.

Cap. i.Facultatum & ufuum,quifuni cucurbitula Cap. 28. De vafculo vaporario fuffitono^partibus inventa caerdinatio. complurtbus medendu comnium.

19$ Cap. 9. Varia vanarumfacultatum ac ufuum à cu­ Cap.2 9. De vaporarto aurium. lgg curbitula promanantium extmpla proponuntur.

Cap. jO.Vap oranum & fujfitus ad laborantes nares, 114. ibid.

Concottricisfacultatis. ibid.

Cap. 3 x. Detrajcttorio materia vaporabtlis autfuffiConcettarne & difiujforia.

213.216.217 bilis ad dentes male affettos.

Anodyna.

21S Cap. 32. ad os vaporarium.

Stupefattola ac dolores excitatoria. ibid.

Cap. 3 3. Dc vaporario lingua private itemdefauDilatatorio, finuum & meatuumeorporis. cium & oris communi.

Vacuatone 219 Cap. 3 4. Adanginam vaporarium.

200 Extrattoria.

2 20 Cap. 35. Vaporarium ad ajlhmaticos.

Attrattoria221 Gap. 3 6. Vaporarium pro jecmore laborante EerEvocateria & trans latoria fimul.

22 2. truciiBononienfis.

Averforiaretrattoriaque. ibid.

Cap.37. Defiuffumigabulis aliquot partium.

Reduttoria.

2 25 Cap. 38. Adrevocandosepilépticos ftffumibulum.

Comprejforia.

226 Cap. 35». Suffumigabuluni oris & palati.

201 Cap. ìo.Sublatù cucurbttulis,quaparticuratio de­ Cap. 40. Hirudtni de gutture decutienda fujfumileátur, ibid.

P Y R O T E C H N E E CH IRU RGICH E L IB R I gabulum.

Cap. 41. Ad ajlhmaticos & fublatocapite Jpirantes pofterioris. De ufu ignisad privatos partium fingularum affcitus medendos, fuffumigabulum. adminiftrandi.

C a p .4 1 .DefuJjimigabulU uteripropriis.

202, Cap. 43. Suffumigdbulum adpedum clavos & callos. Profano. zz7 Cap. 1. Deufiione, capitis dolore primigenio parres 203. bum omnes aut aliquas occupante. ibid.

Cap. 44. Ad bamorrhoidas dolentes fuffumigabulu. z ìi Cap. 4 f . Vaporarium ex aceto ad carúnculas urethra Cap. i.Dehemicrania. difiipandas.

Cap. 3.De vertigine.

Cap. 46. Vaporarium ad venas fedis evocandas ac Cap. 4. De mania & phrtnitide.

Cap. f.Demelancboha. fangume exbatiriendas.

229 23a Cap. 47. De afinartis arte paratis variis.

204 Cap. k. Deepilepfia.

Cap. 7. Deapoplexia. qualia iunt: Cap. 8. Deparalyfi. laconicum loannislleurnii.

231 Candela meduata adfifiitum ingenióse reporta. Cap. 9. Dc lethargo.

232 Cortinn laplicatilts ofiuan organum.

206 Cap. io. Dememoria detrimento. ibid.

Tentonumper tnakaculavelforadas. ibid. Cap. 11 .Decatarrho.

Cap. 1 i.Deparalyfipalpebrafuperiorii.

Vaporarium per tripodem.

ISS Vaporarium afimnmw, bumidum AureliiCelfi. Cap. 13. Defiuxibtu ad oculos continuis,epìphoris & ophtbalmia. ibid.

JEftuarium bumidum CalnAureliani, Tugu- lolticonoide,vimineacratisaftuarium. ioy Cap.i 3. Defuffufis alieno humore oculis & dehorum obfcuntate} ut^ahishocgema quibutdam utili* Afiuariumper conopodumfive tentorium, ibid■ tanbns.

Tentorium adfuffiturn Antenú Chalina;ci.

Cap, j Su

I N D E X CAPITVM, Cao

r>ew*Suttttec£{ùdteMvorkinqMopti-- primis vulgb confittoti,w n ß rata. * f* a36 1 Cap. 8. De ufiiotieparoticaper medicamento. Z}3 corumobflracìione Ä Proponunturpracepta n4.n«w,u(j<itf / r eh» /t/ivprfinnt circa C ap.9. & adverfionet ibtd. r'«., Cap. ¡ 5 . Di' Lichrymisvoluntariis. cauteria.

W Cap. 1 6. Deoculiprecidenti*.

Cap. io. Cationes practica & adminißrandi modi.

Cap. 17 . Dep.iroudemahgna.

256.

Cap. 18. De aurium interiore dolore, Cap. ii . Trocuratìonesinufi¿partícula. ibid Cap. 19. Deorùdijlorfione.

Cap. iz .

Perorano in untverfatn rem de cauterifmo 237 Cap. 10. Df dentium dolore. five de remedio ignis.

Cap. 1 1. Deprivai* lingua paralyfi.

D E S E T A C E IS .

Cap. il.D e lingua ad loquendum impedimento.

Cap. 1.

De fetaceorum militate, Cap! 23. De ulceribus &vtttis interterum nariutn.

Cap. 2.

Setacei definitici & dfittielio.

Cap. 2 4 .Depolypo.

Cap. 3. De vana materia cenfervandorum illurutti Cap. 2 5. De tonfillis, NE. ulcerimi.

Cap. 16 . De raucedine acJpiritUs angujha.

Cap. 4. De certisfedìbus acetabulorum, C ap.27. Dejirumii.

Cap. 28. De tetano,emprofihotoìio, epiftbotono Mo­ Cap. 5. Autori! circa Jetones commenta > ohfcrvatimes & experimenta. n nique diftetiftone.

E X O P Y R .L E , S I V E D E I G N E I S A DCap. zp.De cervici!parìbtim inferioi ut» acuto dolo­ miniltrationibus ad vitia corporis re, capite coaffecto. externa.

Cap. 50.Degibbere puerorum.

Prafatìo.

3 ^J 2 )9 Cap. $x.DeaJthmate ac tu fi diuturna.

Cap. 1.

De ukeribusigne curandis. ***** Z4 ° Cap. 32. Dephthdéacphtbtji. ibtd. Cap.2. Defißulofis. ulceribus.

Cap. 3 3.Depleuriùde.

2 4 1. Cap. 3. De ulceribusdisruptis,&noK expurgara vi­ Cap. 34. Depenpneumania. no condufis. ibtd.

Gap. 35. Derupturainpeiiore&dorfo.

Cap. 36. De emyemate.empyuis & quomodocunque Cap. 4. De ulceribus, & abfeeßibus cum oße corru­ pto.

2 ^z fuppuratis.

241 Cap. 5. De ulceribus infpeciem cancriformibm.263 Cap. 57. De reftccalajpina tnedulla.

C ap.6. De ulceribus carnis aceretaglomereluxUCap. 38.D elongisflomachideflttxibus. rianúbus.

Cap. 39. De alvi laxitate ninna & diuturna.

Cap. 7. DeherpeticiSi&pbagedenicu.

Cap.40. De lecorii intemperie frigida.

243 Gap. 8. Degangranofis omnibus, & putridi! ulce­ Cap. 41. De lecorù dolare rumoreque ribus.

C ap .42. Devomica leemoris.

Cap.9. Ve hamorrbagia.tum communiter,tumproHap. 43. DeItenistumore. prie diña.

2 6* Cap. 44. Debydrope.

24 4 C ap .4 5. Decedematiicrurium atquepeduminhy Cap. 10. De ulceribus cacoethis & malignis.

Cap. 11. Deulceribus venenatis. dropidi.

Cap. 12. De ulceribus dyfepulotú, & quoquo modo Cap.46. Derenumlumborumque dolore. intemperatis.

2-dS C ap.47. Denepbritide.

Cap. 13 .Devulneribus ignemedendis.

C a p .48. Deparalyfi urinan&vefic*.

Cap, 49. Dì hymorrboidibm.

243 C ap .i4 - Detummbusignemedendis. Detuberculis.

Cap. 50. De crebro ani prolapfu.

246 Cap. 1 f. De crudts durifvetuberculis.

Cap-Kí- Defiippurationibus.

266 Capi 5 1. De utero immodtcofrtgoreintemperato.

Cap. 17.

De tumonbits cúm infiammarmi & caCap. 5 2. Deartuum flupore.

Coethia comunñis.

Cap. f j. Df tremore.

C ap -18. De tumonbits inflammatoriis in gangraCap. 54. De arthrmde&podagra. nodemrefngeratumtransmigrantibus.

Cap. 5 •¡.Decoxtndicc.

2\6 Cap. 19-De eryfipelatemcorruptionem cunte.

Cap. ¡é.Derefolutionecrurium.

Cap. 20. De abfeeßibus frigidis.

Cap. 57. Derefoluttme articulorum.

Cap* 21. De mphyfematis, five tumoribusflotulenCap48.De uftioneperfomitem in complurium max» tis. ' ......................... 26? borum (uratione.

247 Cap-zz.Eietuberculismaligniorihusincapitenaiis.

Teroratio & adkcloremadmonitto.

249 D E U S T I O N E A D A V E R T E N D U M Cap. 2 3. Devcrrucisfacmacparttumabfcenartm, atque aliarmi tubercultsmaltgnioribus, epifita per ulcera emiliana fonticulos Cap. 24. Dcverruásnaft. vulgo di<5tos.

Cap. z 5. Ve nervis practfis itcmfij de ligamentisa6$ Cap. t. Decattteriinotioneac definitane, Cap. zó.De fico & moro.

Cap. 2. De utilitate cauteri1 difceptatio.

243» C ap.27.

T>e.ficofofincmtistumore.

Cap. 3. Vtrum antiquorum placito confentaneum fa cauterium.

2fo Cap] 28. Decancropridemobortogeneratim.

Cap. 4. Ouod antiqui! cognitumfuerit averforum Cap. 29.Dee<í«ero palpebrarumactemporum.26f cauteriigenus compluriumautorutefhmonio. ib. Cap. 3 o .V e cancro naß.

Cap. 5 ■ Dilutio argumentorum mutile detrimento Cap. 31. De labiorum carcinomate.

27* fumque cauterium cauteriumfacientium. facientium.

2 f i C ap ,32.Decancro lingua.

Cap.6 .Delocis infigendicauteni vulgatioribus.ibid. Cap. 3 3. De carcinomate faucium.

C ap.7, locacorporii apte cautcrtisplura quam in- Cap. 34. D i carbanculispalpebrarum.

t

Cap.

*V

15

è I N D E X CAPITVM. Cap. tf.Deatheromate.

Cap. 3g.Dealphis Arabtbus morphta& baras, 271 Cap. 37- Dectcatricibusigne corngendis.

Cap. 38 .Debydrocephalo.

Cap. 39. Depalpebrarumrefiolutione.

Cap. 40. De craßitudinepalpebrarum.

27 1 C ap.4i.D ep;/«palpebrarum infefiis.

C ap.42, Deencantbi.

Cap. 43. Derhaade.

27 $ Cap. 44. De rhagade.

Cap. 4 5. De turtum obflruente caruncula.

Cap. 46. De polypt & oz.cna ußione.

Cap. 47. Dcnafioverrucofo.

Cap. 48 .Defarcomateacpolypo naris intern*. 274 Cap. 49. Deocclufis cicatricenaribus.

Cap. 50. De rhagadiü labiorum laxarumque par­ tium.

Cap. f 1. De labiorum everfa carnultntia itemque modis.

Cap. fz. De ulceribus oris.

Cap.5 3. Deficlirofarcomategingivarum.

275 C ap .5 4 .Defarcomateverrucofo Ungut.

C ap.5 5. DevmculoUngut loquelam impediente.

Cap. f ¿. De batrachio, ranula vulgo diüo.

Cap. 57 .De carunculis & verrucispalato obnafcentibus.

27 & C ap.5 8.Defcirrboorisinterni.

Cap. D etuberculo molltadpalatumfiubnato.

Cap. 60. D efaxofa celumella.

Cap.<Si .De uvatorruptaaut putri.

Cap. ¿ 2 . De apbtha maligna & herpetica Ungut, atqueoris.

Cap. <53. Decarbuncuiofaucium & depeßilentiah eodern vttio.

277 Cap. 64. De Tonfillis.

C a p .tff D eflrumis.

Cap .66. De Lichens.

C a p .67. D eußione vitiatarum coßarum.

278 Cap. 6 S.Decedematofo quodamcarpi & metacarpi tumore.

Cap. 69. Dedigitiscoalitu cohtrentibus.

Cap. 70. Deparonycbto.

2 79 C ap.7i.D e unguium pterigio.

Cap. 7 2. De exomphalo,ßve umbilicoprolapfo.

Cap. 73. Dehernia inguinis grtcebubonocele.

C a p .7 4 .D eglandulu ulcerato bubone extuberantibus. zSo Cap. 75. De bernia tx inteßino, aut mento prolapfis. .

Cap. 7 6 . Dehydrocclesfive hernit aquoft ußione.

Cap. 7 7 .D e fitrcocelefimherniacarnofa. z8i Cap. 78. Df verrucA in pube ytnorea tx lueprofe ila .

C ap.79. D ebubonibuipefiilentialibm.

Cap. 80. De bubombus ex venerea lue profettis.

282 Cap. 8 1 . De callo rodendo in rbyadicis.

Cap. 82. Deteße fiderato velputri.

Cap. 83. De caruncula tnfißulavefict.

Cap. 84. D e[celioneperiati ad redimendos cruciatus &c.

Cap. 8 5. De calculo vefict.

28¡ Cap. 8 ¿.D e fiftulis.

Cap. 87. D efißulis thoracis.

Cap.ÜS.Decoalituo/cuUvulv*.

284 Cap. 89. Defiftulaextrema vulva.]

28} Cap.90. De colis ulcere nomode. ibid.

Cap.? i . De cohsputrtdiprtcìfione animadverfio.

Cap yi.Defißulisani.

Cap. 9 3.De tbymis&tuberculispenis.

Cap. 94. De inteßino reäojate ulcerato.

286 Cap.9 f . Deanifidisvefiepeprolabentis ußione.

Cap. 96. De amfungís & condylomatü.

287 Cap.97. De htmorrhoidis, atque internis horum malorumnlcenbus. ¿88 Cap.98. De variabili urendis tum univerfim rum hts} qutfiuntinfemoribHs & infieroto.

28p Cap .99. De fieroto cum oßracino tubere ulcerato.

Cap. 100. Dedans pedum, & cadis.

Cap. i o i . Depernionibus.

Cap. 102. Depterygiis digitorum.

Cap. x03.De contntisgraviter lacis corporis. 290 Cap. 104. De humero in alam ultrbdilapfio atque aliis item ofiibus diduflis.

291 Cap.iof. De ifichiade. ibid.

C ap.io¿. De^ewtt dolente & patella crebro d'tlapfiu.

Cap. 107.D e adtuvando adfeßinumabficejfium ex­ tubefieente offe.

N B . Monendus hic es lettor, caput 108. non deeffe,fed numerum 9. prò 8. prater ffempofiturn.

Cap.1c9.Deo/iw vitio latentefiub ulcus.

Cap. n o. De Gummi & exofloficalvariaprtfierùm a venerea lueprofeths.

292 Cap. 1 1 \ .D e Aegylopeexufiione.

294 Cap. m .D e auricula offe corrupto.

Cap. 1 1 3. D edentibus nutantibus, ac male cobarentibuscumgingivis.

29S Cap. 11q .D e denttbus acerba tortisfiiveputredinis vitio corrofts,five jecus.

29$ Cap. u f . D egingirafißulain dtnttmfiniente.

Cap. ii ¿. De carie Metacarpi. ibid.

Perorado in univerfiamrem noßram dt cant(Tifinofi* ve dtrtmedto ignis. (o) JW»

INDEX

Co) &

f f f f f f f f f f f T f f f f t t f f IN D EX AU TO RU M .

Blyrtus Joannes Achilles Adtuarius Aétius Aìgineta afìlianus Aìfculapius Agricola Albucafis Albertianus Albertus M. Alcazar. Andr.

Alexander Alexius Alpinus Allàravius Altimarus. Antoil.

A. S. Amando Amatus Lufitanus Ambrofius Amicius.Diomedes Andernacus Antylus Anglusjoannes A b Apono. Petrus Apollonius Aphrodifeus Arantius Àrchigencs Àrculanus Aretsus > Argellata Ariftides. Petrus Ariltoteles Arnoldus de Villanova Aùbanus Avenzoar Averrhoes AugeniusHóratius Auguftinus Avicenna Aurbachius. Joannes Tromcrius Aurelianus Auftrius.Sebaftianus B. .

Baccius Bacchanellus Bagellardus Paulus Baldus. Angelus Abbatius Bauhinusjoan.

Bayrus Petrus Beccus Antonius Maria Bellonius Benedi ¿1us Alexander Benivenius Bertinus Botallus Brafacocus Brafavola Brüel Btunus Calaber

A

Brunus Longoburgenfis Buccaferreus Buttonus Albertus.

C, Cabrolius Cabrunus.Nic, Caefalpinus Camerarius Campanella.Thomas Camperius Campolongus, ¿Emiliui Capivaccius Cardanus Carpius Carpenlìs Jacobus Carpo Caflerius Caltcllanus Calteli us à C altro CavafletusMichaei Catus Cellus Centimanus Chalcidius Cicero Claudinus Ccelius Rhodiginus Codronchius Columella Compilator Jatronices ConradusTigurinus ConltantinusAfricanus Cordseus. Mauritius Cornacchiuus Cornarius. Joannes Cornarius. Diomedes Cofmographia Coftseus à Cruce Curtius. Matthaus Q. Curtius.

D. Damafcenus. Joannes Delphinus.Julius Dinus-Florentinus Diofcorides Dodonams Donatus.Marcellus Dordonus Dornteus Dryandcr Duncanus Duretus.

E, Epiphanius. Ferdinandus Eraitus.Thomas Erelìus. Theophraftus Efteve. Petrus Jacobus Euchiontes. Diodorus Euonymus Euitachius.Bartholomseus.

F. Faber

IN D E X A V T O R V M .

I.

F. Faber Petrus Ioannes.

Fabritiusab Aquapendente.

Fabricius Hildanus.

Fallopius Gabriel.

Faveminus Fernelius Ferrarius Ferrerius.

FienusThomas Finckius Fiorovantus Foefius Foniêca Fontanus Foreftus Fortunatus Fidelis Fragofus Fuchfius Fulgeotius FulginasGcntiiis G. GalbanusDominicus Galenus Gariopontus Gattinaria GavaffetusMichael Gellius Gcoponicus Georgius Federicus Gerardus Gefnerus Godinus Gordæus Mauritius Gorræus àGradibus S. Gregorius Grolïius Thomas Guaftavinus Guaincrius Gucrtæus Antonius Guido Cauliaceniis Stephanus Guillemæus Guliclmus Brixienfis Gurmelæus

H. Haliabbas Haly Rhodoam Halidæus de Paduanis Heliodorus Henna: us Heraclitus Herodotus Heurnius Hierocles S. Hieronymus Hippocrates Hofmannus Calparus Hollerius Homerus Horatianus Huchcrius Hyacinth us Alphcrius Delieianus Hyginus

Jacotius Defiderius Jacchinus De Janua Joannes & Antonius Jafolinus Ingraflia Ifaac Ifraclita Joubertus Juvenalis * K. Ketham.

Lacuna Andr.

Laertius Lanfrancus Langius Larchsus Laurentius Leonida LeonhardusProfeilorTubingenfis, Levinus Lemnius Libavius Libautius T .L iviu s Lucretius M. Macha Cadar Machaon Macrobius MagatusC$iar Magius Bartholomzus MagnusPaulus Manardus Manelphus Medicus Romanus Mannus Jacobus Maranta Barth.

MarianusSandus Marinellus Joannes Marinellus Curtius Mariiiius Ficinus Martialis Martianus Mailaria Matthiolus Mercatus Merenda Petrus Mercurialis Mefve Minadous Monarduc Montagnana Montanus Montuus Mofchion Mullerus Mundelia N.

Neander Nicolaus Florentinus Noanus.

O. Olaus Magnus Oribalius Orpheus.

Pacius

P„ Patuinus

/

I NDEX A V T OR V M. Pantinus Paparella.Sebaftianus Paracclfus Paraus de Partibus. Jacobus Pafchalius Paufanius Pelagonius Petrarcha Petronius Phxdronius Phiioftratus Pigräus Pindarus Pinus Pifo Placentinus Platearius Platcrus PJinius Plutarchus Podalgrius Polyxnus Porta Portus. Franc.

PfalmiDavidis

ÂŤ

. Q*

Quartus.Francifcus Qucrcctanus.

Ri Rabbi Moles Raincrius Rafarius.Joan.Bapt.

Razes Reccus Renodsus Rineccerus Riolanus Riquinus.Sirrtott Rogerius Salernita Rondeletius Rorarius Ronfcus Rubeus Rudius Rulandus Rufletus Rufticus Placentinus S. Saliceta Salius. Diverfus.

Sanita Crucius Santorellus Savanarola Saxonia. Hercules Scacch us.Durantcs Schenckius Scholzius

Scribonius Largus Seneca Sennertus Septalius Serapion Q^Serenus Severus Sforzinus.Franc, Solenander. Renerius de Solo.Gerardus SoranusEphefius Sotus. Lazarus Stecce. Petrus Jacobus Suidas Sylvaticus Sylvius. t ; Tagaultius. Joannes D e T aranta. Valefcus Thadxus Florentinus TheodorusjEpifcopus Ceryienlii Theodoricus Chirurgus Theodofius Joan. Bapt.

Tigurinus Cornetius Tiraquellus Tom jeusNic. TorquatusToffui Trallianus T ravus aTuflignano.

V, Vaca.Henricus Vallelius * Valleriola Valerius M .

Vafco Lufitanus. Petrus aVcga Vegetius VertunianuS VertulianusFranc.'

Vefalius Vidorius.Bertedi&us Vidus Vidius Vienus a Vigo VirgiliusMaro Virgilius.Marcellus^ w.

Wecker us Weickardus. Arnoldus Wolffius. Caipar Wierus Z. ZacutusLufitanuso Zapata Zecchius Zerbius.Gabriel.

J

V

% o

EFFI!

-«(I)»

EFFICACIS MED1CINÆ, LIBRI

P R I MI ,

PARS PRIMA. Qux cft do¿trina prxambula ac praeparatoriacertis capitibus comprchenià,

imitar co Aurelio Severino Autore.

Prsefatio, in qua proponitur huiut operis aggrejfus,qualis, &quadecaufafufceptus,

I

Nftitutionem chirurgicam , ficanduminveóta chirurgia videatur; íed dehuqualisquidem à Galeno com: ius mira corruptionelatius alibi.

Huicigitur medicinæ cafui, qui confuleret, primo de officina medici reíaóienus nemofuit.recotdatusigiturHippocraquifita videturj non autem qualis àneotericis fallo eftin- tici praecepti, quod principio propofueram, id Icripta; nunqua haCtenus ab eft eius, quodarti debeo : cæpi de hac re meditaullo, praterquamab uno Hip- ri,mihi ipfimemorans& fuadens, fiprilcosnon pocrate in eodetft officina ©pere adumbratam aífequi, & certe imitari ac fequi liceret, reftituere commentariis aliquot aliisexpofuimus. Poft hac itaque revocareque horum doárinam & ufus vero his,qui fuccedunt, commentariis, chirurgi- medendi, quantum licuit, aggrcífus fum, proam ipfam confcribemus,ideft,ftrenuam quan- ceífique eó, veterum eorundem obfervatione, dam & prapotentcm medendi rationem ac vi- indagatrice ratione, & experimenti conformatiam , qua una morbos corporis graves & contu- one ufus,utvolumeniuftum& de reconfcripfemaces, tuminternos,tuextcrnos aliismedicina rim, qui nofter conatus bene favente numine inftrumentis nonfuperatos fuperare, quantum (abícede<piA«uTi«()&arti noftrae incremento, & humanitus licet, deliberate & generofusme- miferis, cum ægrotant, mortalibus, fubfidio fudicus conetur. At dixi equidem quantum licet, turus fit certe confido. Interim fi qui me damnét , coneturjnam nec promittimus quidem omnium difficiles, graves, verendaschirurgiasproponenomnino falutem (propofitum quippe hominis tem & excquentem, homiflesfcilicet qui yulga- bancmeinfolentis,acpollicitum alpernatudignum) fed riterinremedicainftituti,non frugiferam & le-dendi ratiquod recipiunt caufidici, militum duces, navi- gitimam, fed levem acmuliebrem chirurgiam onem ,nfi~ Umque reilores, in fuo fibi munere faciendum; amant: damnent hi fimul oportet maiores no- muì-*nu nimiruinftituendaquam prudentiffime omnia, ftros, qui autores harum primi fuere. Nilequin iftorum, vel pauca mea minerva protuli : nullaque, qua: in rem accipipoffint, prafidiare- dem :effique fuperiorum fcriptorum traditiones, tradit linquenda,quoadperfuadeanturiudices,vincan- acceffique tur hoftes, conducatur incolume navigium: non tamfoluturus, quam completurus, exolequod fi contrariis rerum cafibusinfelicitereve- tasautem autdurasubiarguanthas operas; cquin erit, ftudium, & vigilantiam adhuc in laude dem contra, non tam deftitutas iplas tormenti elTe,hominem inculpa non cfle; illud& nospa- gravitate contenderim, quam noftra leviter riter ex noftra hac medendi methodo contendi- exercitatorum hominum inertia, qui nil infimusinimirum homines ex morbis perituros gna- gne fpeólamus autmeditamur:nequetamtemviter fervare, quoad eius fieri poteft, quantum- porum aut corporum,fihas allegent, immutaque licet perdifficultatesrerum,qua:offendiin- tiones faftx funt, quam difciplinae imminutiotur, perque difcrimina, quae tranfuerfim obie&a nes. N os igitur, qui medicina & chirurgia medentium artcm oppugnant & labefattant ; incrementisiamdiupro virili ftudemus, labori, vifum autem eft nobis chirurgica opera pri- autdilpendio nulli parcentcs, quo reftituantur mordio confcnbentibus de una efficacisfacul- reieita quaedam à iunioribus, lèd tradita tarnen tatepraecipere,propterca,quod hodierna die tarn à veteribus chirurgia, teterrimaquapiam & exmodice curatur haec, ut fcrme interciderit, ac itiofa mala tollentes : eas omnes , qua ferro &c nulla lint chirurgiae bonar cffcila, qualia fre­ lenifaftitantur exponemus. Quod fidifficile, quenter a principibusnoftrisautoribusmemo- reliàam veteremque medendi rationem polle . -A .!, - _ f i ~ u « j 1 MA / '» A A I « « f . <C m ^ nO rantur ac enarrantur ; verum praffidiis nefcio reftitui, nofter ad extremum fcopus fuit, ut nifiyj“ "“ quibusleviffimisac perdebilibus agitur, quibus cunftas, qua propofita luerint,curationesexe- nutnmiati us eft rem non attre&ari, q uam detre&ari, & quanturnoftri: certe leótis hifce omnibus, qua cum morbd prbpecolludi; Perindc ut nonad autoritate, ratione, cxperimentis abunde firma­ ferio medendum&propugnandum.fedad ludi- ta fuot, aftuelcant iuterdum efficacium chirur-

giarum

î i

•>.

EFFICACIS

MEDICINÆ, LÌBR. I. PARS í.

giarurh medieationi, finantquelèipfos àrerum opera calunïhiaiti? Tftnëam ab adiumento vere neceifitate ac ventate, nôn à ritu vulgari vinci pratftito çontumeliam ; iquirt potins laudandus trafiq ue\ habesiàmnoïlrumínftitütumjacfco -<animu5eft,& laboræqui bíhiiíp,faciendus ¿cjuippum : ñunc detradendi rationc pauta, qtìàspri pe quod ad hpftruthin hacre ftudium,atq; induterquàm fingulari quodatn & maximèaccòin- ftriam attinet, adnixum ihegraviterineiusmómadatò cOnrtrutta eft órdine, caeteruitì, & tra- di ipartàm affinilo. Invenire enim huiufmodi iditarumrerutìi lìrmitudmcatq; conftaìitìacóm- mUIta,variigenerisinurtumrescògefe ac difpo- Ubar in penetuir apprimè prsltabifis. nere lìc, ut confona omnia fierent ì eloqui lit compone» Tribus porrò unaqusque pars fabrics colu- cuntta, ut piene, nec fine venurtate expHmcrcn- doi°oc e^e tnnis ltabilis eft 5primum enim uni vería fere do­ tur: vides ipfe per te, quam multum indulto a?, ttrina duttu fpecuktionis & iationis illuftrdbi- vigiliaruM , còntentibnisquc animi negotium tur ; addite optimorunt, auttoriim teftimoniis fneritlTuteigitur, fi giatum exhibes hilce cuncònfirmàta j àC tertiò òbfervaticnum hiftoria- ttisj&relpondebiscum ftudionobis, & ubilatis rum que appendicuiiscorroborata. aliqua nonperplaceant¿eadem hsc squo difficultribusec° ‘ Incident igitur argumentum prsftantius ? tatisnovitatis nomine exculàbis. Qualem ipfum iumniifulquòd eft detraítandis cíficáciter curàtio- inmemeumque muntis fi te Fuifie fenletim : cxfan«jir a «ìbus, ad quas vere chirurgia nata prnnumqUe peétabisetialtiexmeaofficinacudendumuniver- ■.< 1 doàrinti. excogitara fuit • non qualem infruttuole tenui- funifyitcma j five ut ciunColdmella dicam, cor- c^eru:n tcr ac leviter cxercent hodie plurim i;citefum pusintegrum chirurgis iqubd hisego membris noflnrHm, enim non cxiftim3vi conducibile noftrishomi- eòqUeórdine, atque harmonia CChtexui. Prima nibus componere difputationes, q u i iunt de pars eftftudiorum ordinatoria, futurique prdtumoribus, deulceribus ¿ defrattis luxatisque offibus, & hoc genus; quemadinodum à pluri- chirurgics inlcripfi, per tinens ad auditores, qui vaflità. mis noftrs tempeftatis hominibusfierieonfue- nondum ad adytachirurgiseadmiiTì, deiiecellàvit;fàtish|c& in quotidianis ichoÌispcrtrad:avi­ riis lu.cùbrationibuS, deque fuis filturis rebus ^ ni us, atque fi eadem etiamaliquandòamaverint coniuiunt. Secunda eft chirurgia Scholafticà, 9 addifeentes, alio voluminc tyronibus proprie ex optimis quibusque autoribus colletta , quae dicato,lcgeht;Iam autem ex hoc alio docendi ge­ ordine compofitivonempe faciliimo tyronibus nere { quòd promitterc polfulìius ) :primutn qiiiinauditoriaiamintrodutti fun t, materias& Ptilitntei ampiilìiina pròfeiforibuscommtìditàsfuturaeft, argumenta omnia, qua: in Scholis dilputari iam preferiti! 1 &defungendifiiaipforumartelegitimè & quod diu eoniueverimt, iradit, fcilicet detumoribus, inflittiti. ex utrifq; conlèquicur, gloriam demerèndi, qua- deulceribus,de Vulneribus, de frattisdequelujem ho» omhibus ex communi ratione faS eft. xatis olii bus.

Prstcreà perquarii frugiferum eifdem futurum Tenia pars operis penine! ad iam eduttosè profiflori- eft hoc opus, turn remediorum variorumcrebri- fcholis, & ad ìnedendum emiflos, huie nos de flfamtti^ tui. tace, timi etiam rerum novitate, quartinialtera efficaci medicina timlum fécimus,quamiplàm sa. ad niedendi promptitudinem, altera ad dignita- ufuSamplitudine prxcipuaìn, primum edere vo, temautoritatemq; comparandara preclare facit: lumusj Atque h sc quidem lìc delcripta chirur­ ¿manttht) led & atti atque igròtantibus iilud eX hifee com- gia per ferramentòrum eft ultimi esternili eft al­ mentariis opera; pretium accedit, quod errores tera perinftrumenta ingenita, qua: funt,inanus, quampluriiiii, qui inedendo cómmittiíolcnt,ad fpiritus, &c: Aeceduntad hscauxiliaatqueinùnguem adnotantur, atq; eenfentur : adeo ut re- lirumentaadfcititia non propria, qusduo funt, éfcun medendi nòrmam vendicatum iri ipes fit, lèi ratio vittus, & medicamenta. Sublidiariaifi fi haneopificesanipleéti velint. hancdottrinam&priorem alteram noftrse ChiQuid nìautemampleétantur ?quaiii veredo- rurgiæ partem modo memoratam uno compievi Amplexan- gmaticam atque Hippocrati rationique conièn- nomine, inermcm appellavimus. Abhisdtioge Hanoftm tancam i uce meridiana clarius cognofcattt ? nerafunt traditionis uberìoris; Aiterum in quo otirma. j am ycro ^ u q J acj cenfiiram erròrum modo f i- d ottrin i ad medicinam externam attinentes, « gnificatam Ipettat : quid aliqui non admittant, principibus Si àrttiquifiìmis autoribus n o f t r i s ^ f!#4. illegitimas curationcs hominum in has minime tradii senarrantur;res,quas ad eoSj qui docentur, tic», Ki/cWirfijdvertcntiumadverti? Porrò nòftro hoc feeu- non ineongrnunt,maxime vero dottis atque doab aids a(¡fut §, de fuo conquefti funt Albueafis, & étoribusului funt.

JumtrìqHt Avenzoar, corrupta eft & depravata plurima Aiterum, quodfeparatimfubtiiuloZooioini* habendum, fifi parte res chirurgica: euius nos rei caulas ex D em ocritei jam fimul typisEndnerianisprodiit, ■ prafeflo in fermone proprio, qui eft de caufis quoniam à Chirurgia non ieiungicur, opus erit, Corrupta corrupts chirurgisretulimusv Sed ncqueerit noftrisquidem ad exercendas adminiftrationcs, plurima ca propter odio profequendum òfficium mephyficis vero ad contemplandum utiliflimum. fu i parte um, fi obdudis veluti oenlis communes aliHic omnibus partibus reftituts chirurgii chirurgia. quando multorum detegam laplus; quinimo', n oftri conftans idifictum erto ,taleque quod in qui viamalio ducentem, quàmquoperegimus prifens tibi tuifq;uftbusofferoopus,sq.ui bòniinftituit, oftenditi amandus eftobid,aemuItis que benevole lettor confule.

• quoque gratiisexcolcndus, non invidendus pro­ Vittoerfa chirttrgt x per noi ordinata Ü.Xbtnefi- ietto, velilijuriis profeindendus, oriaturautem Sfnopfts. ‘ ao iniurtaex lauclabiJi aliquo curandi cogitato dcrifus ?

Chirurgia d uplex: altera qu i adijiterhos affe¿tonda!' expettem obadhibita propter commune bonum

ttus'

P RÉÀ M B VLA TO RIA ÀC PREPARATORIA.

3

gnitatem vigilemque circa nos providentiam naturi vehera’t ur& fufpirit ( fufpiCere autem ac venerali qiiifque ripiehs cònfueVit) artem edam, q u i cum ipfaconiungitur, augnilo locohabeat, op'órtet. Qua filmina fua in artem propeniìonc c,r~ non contentus homo pichtiliimus : exterum & f r COrporu in aliis eandem incntem dcfideiaflfe , idemque pie colimi* ílüdiüm hollris Omnium icnfìbiis irilèruifle vi- & minime fuseli; qubd lib. de decentiornatufa-pilfimeab temerund* t o faétum apparct ; fednufquam àpcrtius, quairt loco de pri'ceptionibus, in quo fconceptis verbis ait j il occafiò ferenda: Opis fe Obtulcrit & pere­ grino & c g e n ó ; ìnaximé talibiisópitulerìs: fi enim affuerit ergà homines am or; aderii etiàiri trgaàrtein jtìaec ilìei AdcOlcil; cognatàm & necelfariam cum arte Cóniunétioóem artificumanimo llaruerat idem Vir & vero ftatuerat aiicubi lèrioiquandoquidem enucleàtè mcdiciim artis coniundione focium éiufdein appellàvit. Atqueindefadutn eli edàm, ¿ ut initio liba de arte proteilatus hxc fucrit. Mihi quidém irtVenire aliquid eòrum,qu£ nortinvenLIBRI PRIMI PARTIS PRIME tafunt,quòdipfumnotuin,quamOccultum effe C A P V T I, prarilct : icicntia: vot ùm ac Òpus effe videtur : SiStudium amoremque artis ante omniapro- militer&ièiniperfedaad filiera perdUcereatquc ponendaei, quip'roficereintpfaveltt. àblólVere; & in eahdcm fere lèntentiain L. de Ippóctatesj qui communi fapientii ömni- radohevidusinacut. ait; videiitur autem mihi umfiifFràgio medicorum Deus eiiilimatus digrtaelfe ; qua: Icribuntur maxime ha:c, qu« t il, qiiiquefütimaliquöd erratühi confiteli ma- ignoranttir à mediéis maxime feitu commodf,8¿ luit, quarti aut Verum disimulare;au tutiles ob- tjuse magnas utilitates aut magna detrimenta alíervatiortes polleros celäre, aut alios ütcuhque lerunt.Èx hisigitur Omnibus incomparabili artis falli perlnittere : vir ad extremuilì ut in hac facúl­ amdreihflammatum, atque àdeàmexòrriaiidam tate rummusJitareiigiolililmiis>ih£eilimäbiiime- arnpliaildamq; inifeparatura optimum nollriun dicam artem (ludio atqiìé amore mirifico com- prxccptorcm cògnoidtis. Q uodfiitàeil amici, lexuseft, id quod pluribus argiunentisdepre- profcflóres& collegi òmriesmei, qifld eli, quod enditUr, Veriun inter caetera prihutm illtid mc- pientiifimi gràvilììmiquc pritni didatoris inflilnorabo>quodin Veltibulo fuoruhì operiimac- tutorifque nòllri, bonOriimqiie oninium, quod ceptam hanc D eo refert &cadferibit, a Deo pro* Galenas ait, àudoris exemplo non còrìiiìiovèfedatfl & ricram tantum nOii appelldtam, lacris mut? non accendimur ? non infiammatimi1 ? tantum hotninibus deMOhílrandáiíi, prophanis martdàntiqiie & reduin iultumquerepolcenu vero nefàsquidem, pritis quam itiem ix Orgiis continuo non mòreirt gerimus¿ cultum hunc irtitietttUr i profeflus eil* In qüäm rein facit obfervaiitiamque àrtisperpetua cum vita foturi? quodcundaSCum hàcarte pias virtütes* i.m ul­ Ageris eli Certe Medicina, cuiüs fi fed e cultura tara ergà Deum reVerentiam, déqùe DeO feien- èxeqiiaihut; &feràcitatèmallabóremus: infini­ tiam & fermöncrh, notitiam item utilium& ne- tos utilitads, deledatióriis, Ornamenti ; gloria:, ceiTariariim vitae pUrificatioriuin * receiTum à fu- immdffaiitatis thelàuros relaturi fumus : quales L.dedttn•'pefllitiofte, praeemineritiáqí divinàm cöriiungi & ipfe Hippocrates fiiaqüe omnis fuccefiio rentrtiM. Deinde, quod artem & virarli ¿ q u i fuá portárunt : At dixi eqüidem,firedc, ham minus¡i verba funtj rinde libi adiriiniílrándam, confer* quam pareli, fecunduiiifiiàiii amplitudinem Se vandamque iufeiürarldofe obílrinxitj q (lem piai facultateiri exerCetur hòc nollró tempore me­ mentis fenfuiii & D . Chfyfoftomus adtniratus dicina. Quod fi rtòn videtur, fallòrqueipiè; qui cíl. Priterea quod ciuldem medies reí eaürim vcrbumhoceifudi : rem q u ilo , fi placet; aceti- . contra vitupcratóreS, qiii nnlíam, & fortuito fati us, Sé è coirtpOfitO advertamiis,Hippòcrateni ^ morbos ciirafltem infime arguebant ; acerrime in hòc edam féqiiud, qui aiicubi pnemonuit, maxime libi piacere; ut in liniverlànì artem men& quantum üfquam folíidt è ledimi ttoii ell ;& j j tjöe in (cripto nominatimi cuide arte tit ulum fécit 8¿ feih adhibeamus, f esigit ur hàs noli ras à primor­ homin.' aliis plerifque locisteílatuseft. Quidniauteiri dio perquiranius; ut ii quid olitici ad hoc tempus quando res à D eo autorata eli medicina, & làrt- placeat,aufdilplicéàt;illudfellitucrc, hoc calli d x cuiufquam numinis potéílati relata i pfxter- gàrepofiimus* C A P V T IÍ. quam quod fiíbtiliof alia rado ptrfuádet jquöd De vario Chirurgia fiatu. » medicina nil aliud demum eil, fi redeinípexeris, quam naturi, q u i nosgehuitjintriiilecus alena N tef alias de re Chirurgica quildones, q u i tis & conlèrvantis & à morborum infültibüs prima hac operis parte tradaiìdas le obtulerc : variistuentis & vendicam i,obfervatio, cuítus4 de variò Chirurgii llatu difputadò viri eli non Si ad fummum imitado, Quasob res^quibeni- minime conducibilis , qua legitima èiufdeirt A 2 fóndi* ¿tus curandosadhibetur, aiterà q u i extends Vitiis finieltdis pe'culiafitcr exefcettir.

Prior utracji vcl imriíoriaeítj Vel uíloriat Q u i id internos aftcduseít>ihciforia,VeÍin mollibuSi ütpote cute,tarilibus, vafis ; vel in duris, id eít otfibus & tartilaginibus exoivcndis faditatur.

Cutis qüidehi fcarificàtio, ultra Vero hanc fe¿riö valöruhi duplicium, àpertio, pricifió, qua: G n e is d ì d i phlebotOttria, arteriotomia.Vem apcnun'tur,pra:cidunturqUe vel integra vehajCXCinpli grada fruntis&teinporum, Vel priter naturartiaffeétej qualcsváriceís fuht, Vente hiedeni Ardbtim, vehx in àrthridcis & podagricis extuhiercentes, aUctiryfma, &c.

Qtìod àd ofià pertinet etite capitis diifeda.caluàiu cxcinditnus ad interiora caluarix cerebriq; inala perrittàttdài Chirurgia iifloria duplex, evactiatöria in einpyicis&Fuppuratis ufitata, &averforia per voca tosvulgolonticulosSc ulcera emiifaria* E F F 1C A C Í S M E D I C I N A

H[

E

I

•■ì> )

4

ÈFEICACIS

MEDICINA

LIB, Í. PARS L

conditio plurima parte cognofccrctur. Nos 1 Regé operata Ch.roni dcdiffc,confuctudinctaieitui, quoséius rei curiofos fecit primum nani- quecum hochabiuffc,turn ipfc, turn Euripides S lis in id oropenfio, tuta, hums difapÜn* pul- fio? ferros fecero Jafonetnetiam exhoc numero 1 •. « ac demque ____Jrmmrpfi-ifitpniiam fuifle docci turn Pindar5inPythiòruquarta,tuta in Pythiòrfi quarta, tutti chritudo, ad cam reftituendatn ., nuse qux fuiiTcdocettumPindar etiamnomcciusoftcnditàmedendoimpofituiri. propemodum obfcurata eft iollicitudo : non Ad hos EribotesTcicònfis filiusOiici vulnus dubitabimiisàprimoartisexòrtu ad haiic uique áStymphalibidibusinflittumfañavitjütOrphxdieta variam ciufdem fortori resetele, omnem, quam aAcqui licer, fcriptoru memariam pcive- useft autor ih Argonauticis. Ad fummam A r ­ ItigauteA Tripìexad fummam Chirurgia: fla­ gonautas oinnes cuín Chinane coiivixifle legitus, à quo tempore primum extitit, taihifem- müsápüdÁpoilpniuminArgbriauticis. Expoiui perviiuseft. Eerramcntarius , qui legitimus ; autem Itati in Phyfito chirurgico, turn in Pyròmcdicamcntarius, qui fuppofitidus j&m iftusex technia, turn in dctaónftrationibus chirurgicis, his, qui plus quidem. medicarne ntarius, quam turn in idxa chirurgix, qux plurimorumhcroferramentàrius cft. Qjii modi omnes varienunc umfuerint in re chirurgica bene fatta : prxferinter hanc, nunc intcr illam nationeta exculti tita vero, qua: Hercules praeftiterit atque alii ; excrcitique , prò variis iftoruta ftudiis,proqUe qùòrum omnium porro fuit chirurgica difciplivario detminatu fiiertinti Incipiamab heroico ha propterea, quod coniùntta erat cuta militari, tempore , iub quo iimpliciòr vivendi ratio mi- quo neccflarìo ac fere cognito muñere delettlnorqueregnandicupido exftititituta vixitChi- bantiir. Vcrumenitavero,qux qualifue Chiroron inter omnes mortales fuifeculi moribusSc nia fueritfunttio, Pindarusexplicavitodeilla per virtute clariifimus qui natum le, ut quetacunque h*c; Quotquot veiieruntad ipfum fponte natòkominem (fabuiofe enim Temi VipUmdixére) co- rum ulcerimi participes, aut còrrufco ferro gnofeens, ut exterosfiveconfilió, live opera iu- membrafauciati $ aut faxo cminusmiflb velqUivarct : dupìieem hancrationem inftituitj ut quo- busxftivus ignis depopulabatur corpus, autfriniam anima conftamus ìk. corporei utrumque gus, libera nsalium aliis doloribus eripuit 2quof* bene beateque procurand um regendumque do- dam molli bus incantat!onib3trattans,quofdam eerct, atqueadeo multis, quiuno civitatiscstu vero lenià bibentes,autmcmbriscircumponen9 continentur iufti rettique vias oftchdctet ac ufldique pharmaca, quofdam etiam fcttionibus fdkderct, fingulorum vero curam, qua: ad inte- flare fecit tettos.

Itaq-, fuit omnisChironia medicado ttímmá-*' gritatem bonamque valctudinem pertihet ; pari nu,tuta verbis &herbis pef extefttaintcrnaq; ad* patto fufeiperet per accotamodata medicina: hibitis ad morbosomtìes five occulta, five eviadiumcnta. Huius autem quoniam precipua denticaufapi'Odttttos.QUataquamverononmcmaximeque neceffaria, atque cvidentiiìlmapars rtlinitauttorluxatorum,hostamenNicomacho> chirurgia cft,hancpotiifimumexercuit, lam igitur Chironcm pritaum iuftitiae culto* Gorgafoq; Machaonisfiiiis cufaíosrefertPauíá¡rcta ac chirurgia: magiftrum, euta illi prìfeiiapi- nías in McifatiickPràter h xt atiteta fingulares entiiflmique viri celebrarmi ; qua: qualifque hasc operas ab eiufinodi medicis fattas apudalióslegiduórum animi habituum coniunttio in uno rnus : apudCiceroneta quidem lòc. de rtat.deorfi eodcmque homitte fuerit, non nidiata cxhibet Aefcuiapius dentes vullit, ac vulnera deligavit, Ave admirandi live inquìrendi cauiàm requidem apudNicolafi v.|Tomaeum. 1. varixhiftorix Bohoc fàpientiifime fattum adverto ; nempe ficut daliriusSmyrnampuellamDamethisRcgisfiliani iuftitiaexhacquidem iniqua, noccntia, fuper- abexcelfo tetti faftigiodelapfam concuifó corfluademiti utiiia vero neceflaria dcficentiaque pore pcriculofc fe habetem incifa ex utroque rcparat : Sic Se chirurgica facultas ad ungucm brachio vena fanguineque inde emiflòmiriheè fuperfìuacorporis, inutilia , detrimentofa & curafletradituseft.

Hicquidem chirurgis primus & hefoicusftaomniaalienareveliit; contra,qux optata qusqj tusfuitadbelili ufq; Troianuta,iitcgoarbitror, confcntaneafunt hsec natura: reftituit. Rurfus quotempòre quid ex hac re opis attulerint Maquemadmodu iuftitia: iedulitasnunquam conchaon ,Podalirius, Achillcs, Patroclus Achillis quiefeit donec exterminati mali rettitutiq;in integru boni iucrint: pari Audio chirurgia, donec difcipulusjVlyfies, Hceamedà,Poiydamna,Pa:5, abicifla putrida iìnt&impedicntiafubtratta,non & fi qui funt alii, preclare legitur tumapudHoconfiftit-.itemq, dum noniintcoalitancceiTaria. merum, turn apud QXlalabriim & huiüfmodi Hancasquitatis chirurgica: fubtilitatein cum fcriptorcs:apudquosipfoslegitur& Deosipfo's comprchendiflct iervavifletque opere. Chiron : chirurgicanl rem expertos prifeis lilis tempori­ iurcchirurgusrnaximusxftimatus cft. Ad quam bus: inter quos prxfcrtita Apollorecenlendus virtutem, qui maxime acccficrit, eo maiorem cft cft, qui & hanc facilitatati novit Ariftide autore: in arte laudem conicquuturus. Hauierunt ex ocuiariam autem peculiaritcr trattayit, ut Hygiinclito virodifciplinam aiiiquampluriini.Primus nusliteris prodidit. Cibelcsautem Deorum maAchillcs Pelei Tethidifque fìlius: qiiod omnes ter pueris in cuna male habentibus fuccurrerc uno hiftorici calculo retulére : deinde Macha- fuit perita. Obftetricariam in pariendo fratr? on Si Podaliriusj ut Ariftides prodidit, à prx- Diana fecit ; MercuriusHyfterochoto.miá,id eft, cidàream uteri excifioneminCoronidcAifcülapri ccptore Aefculapioobiati.quinimo ipfe Aciculapius ; ut Pindarus teftatur in Pythiorum ode.3. matreexercuit.VenusDiomedismariti & Aenese itemquePhiloftratus in heroicis : qui viriTcla- filiivuineracuravit.

SucceffitHeroico ftatusHippocratxus, id eft, m oncm ,& Peleum, &Thcicum ,&H erculem , fub totahuiusfamilis ferie. Porro nonnuilifueSi Palamedem, Si A jaccm, Se Ariftasum Arcadi*

í

PRAEAMB V L A T ORIA AC PRÆ PARATO RIA,

?

runtHipp. nomine clari. Magnus autemHipp. tem, qui tandem hanc operam novit, ut multi Cousad Herculetn atei; Aefculapiumobièrvatà volunt,Galeno prior, unde id tranttulerit, in­ generis iiii origine, ab altero quidem X X .ab alte­ certum eft.Incertum quoq;pnde Aetius 8c Aere XIX. fe numerabat; qui univerfamchirurgo gineta dodrinam hanc omnem didiccrint, aut am peculiaribus voluminibus complexus quani rediushi, quos multi citant,rerum iftarum fcripluiimosad priorum inventa, turn fedionuifi ptoresacprofeiTores.Omnibusergomodis vagus turn uftionummodosjtum nudai manus cu/a- hicpofteriorumGrsecorum ftatus fuit. tricisoperasaddidit 8c excoluit : quas equidem Qua interdum fadione defiente, dum Manfor omnesinhocopere atque in alteroInermischi­ Bocharæ Rex in Perils ftudia literarum ab Eurorurgia fecundum genera morborum & fecun- pæiSjbellaBarbarorûdtqjincendiapaffisfugicntia dum partes ordinatèrecitavi.Miraautem&com- inftaurat; fub hoc aufpicara eft Arabum feda : munia fundionis chirurgica pracepta reliquit, quæ ficut 8cahasartes, fic rem medicam 8c chirurin opere**? ire»’«»inferipto :Quodnosofficinam gicam excoluit. medici nuncupareconfuevimMtaq; virmagnus, Verumtamert omnia de græcisautoribus exqucinadinodum totani medicinam , ita 8c Chi- cerpfere nilnoVumferentes,fedomnia, quibarrurgiam abfolvit, ut autem is artem optime te- barorü eftmosdetrcdantesac perpera interpré­ nuit, itactiain explicate filiislegavit normam, ut tantes, atq; illud, inquam, citra theoriam.Cætead artem quàin exquifitiffime colendamGeome- runt circa operarli tifurn atq; adminiftrationem triartt cbnmngereiit. Etcnim adThefl'alum ait 8c infelicior hic ordo fuit, quod cognofciturex Geometria; cognitio, quse multiformis ac varia plerifq; dodorum Arabum tcitimoniis,quMconeft & ómifia cum demonftratione tranfigit, utilis quefti funt deficienteffl ac negledam uftbus in eritSi ad odium fitus Scad exarticulationcsreli- ncceifariisartisfaditandæ rationem. quumquemembrorumordinem. NamadmulPrimus proferì ur Albucafis, quo non extatin tiplicem horum affedioneni 8c articulorum lu- hacttatioilc clarior aut maior : fed primas inhafi. xatorum repofitionein offiiimquc cOntritorum re communi omnium confeiifu tenet? Is prærefedionem aeperforatioriem, compofitioileiti fatioile opetis feripfithæci Qua: nos aliquando & exemptionem, ut 8c reliquam curationem * noftra eephtafi fic reddidiins*Chirurgica iundio inaioreinduftria uteturquiiquis noverit, qualis per hoc ætatis abfoletaeft indinone noftra 8c ut eft locus acquale eft os, quod ex eoeiuxatumeft. verius dicam,prope deleta ,adeo fcil. calla eiufdem PofthcecHippocrati fuccedentes alii ut atrem- eftfcientia,adeo funt obfeura piætefgrefïçpro* bolon,id eft, reponendorum odium rationem feffionis veftigia. Quod ft fortafle confugeris ad non infelici cura excoluerint, apparet ex L.de veterumlibros, qui Icientiarum folent elfe themachinamcntis Oribafii: nihilominus cameras fauri : in his profedo nihil invencris nifi formu­ òrifajìtu. artis partes non legimus qui paribus veitigiis fe- las medicameiitoruln perpaucas, quasetiamnum quutiprofediq;fuerint. Verumhuius filii Dra­ eorrupercndtariificjUtex his potius, quamdico 8c Theflalus, quern admirabilem vocat Gal. fciplina* pariatur legentibus error 8c hæficatio, nepotefq; itemPoly bus acDexippus Cous difei- Itaq; ncq; ex defcriptiombusutcndiconfiliaap­ pulusliterismandafle credimi plcraq;, q u s Hip­ parent : indicata vero fi quæ ex his adminiftravepo cratisnomineleguntu r, 8c Diocles qui Hippo- risufu comperies inefficacia. Qui idem Albuca­ crati fecundustetatefamaq; extititPlinio 1.2,6.c,i> fis 8c1 . 3 . in præfatione ait,Scitote filii, quod iaHipp. iunior diduseft Hollerio inHipp. vita, dantfede haC dodrina ftolidi medici vulgi, 8c ‘ 3* inftrumenta quaedam chirurgica commentuseft, qui no inlpexerunt unquam anti quorum libros, N ec defueruntalii,quiHippocratilmu aliquan- neq; legerunt ex eis quicquamproptef quam caudiuconlèrvavère,donecomnia labefadanteim- fam fit, ut iftc modus feientiis in terra noftra fic mutanteq; longinquo tempore rebufquc graeco ablatus. Cui malo non occurri equidem alia ra­ rum affidile declinantibus, feda hate quoque de tioned neq; aliquid boni fum adeptus, nil! procrevit. Nifi quod ftudia literarum 8cdodorum pterlongamkdionemlibrorum antiquorum,& monumemalfoventibusriEgyptiRegibusinAlcx- ftudiumfuper intelledum eorum, donee extraandrinafcholamultisflorentibusMedicisreschi- xetlm feientiam ex eis,deinde ad hçc experimenrurgicafuos amplificatores 8c cultoresnadaeft, to 8c Audio per totamlongitudincm vitas meæ.

Vnde credo mult® novs prodiere formas cuttn- AtRazes adManforem alicubiait, pleriq; corum, _ di : quippe in qua anatomica peritialoca 8c fedes qui hancartem exercent 8c dicunturreftauratocorporis aperuerit. Ab horum fortaffe tradìtio- res, non bene exercent earn, neq; fapientcr, neq; nibus prater eas quas apud Hipp. legcrat, L .7 . iub certa radice, ad quam reditiofiat : imo maior conflavit Celfus, quod fuadetur profedo, quia parseorum cafu operator, 8c ficut ab aliis fuerunt plerumq;eiufmodi viros nominare coniuevit. E edodi8craro invenies aliquem eorum, qui huquibus fortaffis Herophilus fuit 8c Herodotus iusartis libros legerit, aut qui cam audiverit ex medicus, qui libri Iiàgoges Sc libri definitionum magiftro, qui noverit literas, id eft feientiam creditus autor, pleraq; chirurgica ab Hippocrate chirurgiæ didiceritrimò qui cam maxime exer­ non tada propofuit prsfertim cap. 1 p.Ilagogici, cent, funt idiotæ ruttici 8c ftolidi. Idem quod Avtnzoar Arteriotomiam, inquam, hypofpathifmum, pe- Razesperhibuit8cAvenzoarl.p.tr,2.quæ brevirifey phiiinum 8c operas quaidam alias. Quod ft tatiscaufânonrecito. Quid enim ad unumnon Galenusis credatur autor, hie, quiadAlexandri- oinniacontraho?Porro teftatuseftAuerrhoes 1,7 ^vtrrhMi ametiamperegrinatuseft 8c eos dodores audi- ¡maiorumpartemhuiusartisamiflamfuotempovit ,inde etiamarteriotomen 8c alias quafdain a j re: 8c rurfus eiufdem libri c. 76. ait, non extitiilc Hipp. novas operas baufiffiepotuit. Aretswsau- 1inter fuos,qui calvans perforatum adminiftrare

A j

poflet;

%

Ê Ç F Î C A C I S M Ë D Î C i î's Æ

L I B . ï» P À & S ï ;

toifeV-Tarn multafcilicet chirurgie ignoratio j omnibus, quam Germanis gentibufq; aliisqui- ^ fam infoknsbuiustradâtio fuit. Quibusomni- bufdam tradatam : lie varie funtom nesnaturaw cW » • r rL cil -n. m0rtalcsad recipieiidant chirürgiæacerbitatem £**• bus prifeus Arabû ch'ir urgiæftatuspatcfattus Ab his deduttifunt Arabiftæ quosvocat Jo affettij ficmultiplex femper fuit inftrurnentdrü, &nnes Sylvius , id eft >'qui in alio quidem ómni & modorüm medicinæ deledus Quæ multiplex præterquàm in Aràbico folô rtâtij Arabum tarnen utendi ratio per Deumhoc loco prætereund’ænô diftinguenda. aut piacila funtfecüti', iiint iccuu5dutuu^t»iija.u.*«ww»^*vfc W eft, fed tompofite r rperpendenda& t . ° f m aut dottrinâm interpretati ■ dui citiselotepotioresfuerinc, quaminaglftri? Nahlq* facient mönftrat* rei chirurgices., ulus ciuin vero fl hos ontnes in imumcoegerisjhon multipliccsÄdiffefentiatjut quam örfurifumus dniHaliabbativclAlbucaii longis parafangis in- dottrinamquàmlucidiffiìne ac rite pnoutüsin- v ^ vcnerispares.MaghuSquidcm&ètotinultisce-telligatunTresqiiaikumeì-goarbitror.fuUtumtebratiffimus autorfuitGuidoCauliacenßs: ve- verfim chirurgiftraftand*ràtiones:iinusm odus^^^ runtamen magis phyficochirurgus quatti abfo- efteoruin, qui chnurgiam amarti libere iecun- y odi. iute, cbirutgUS homo fuitiid eft magis caufaru ac dantem atq; indulgentem piacit.szgrotantium : rerUinadvertendarüquam operarviprsceptione, talfc antera blandaeft Rlcnispamm exiguoterorobatustin hacexcolcrtda fetta poftremus qui- 1ratnentipartim multo mediCatnentorum du. Alter corinti j ci qui afpcram h quidem, fednccclTariam K ordine. r. ui afòerani radetti, led neccHartatti dem fed1 digrtitate primus & f„Ämc iumus. GonC on tereormn. exeolunt ferriatqjignisadminiftratiohe potilfiftititidtur in his Arabifticus oniilis flatus.

A quo deinceps tempore,reduttis & quali poft- m i prievalentem»Tertiusefteórurn, qui mediu liminio reyer fis in Italiam Pontificum,& Prin­ quali iftaruin, aut fleutrutn tuentur, porro m ecipian Medicæorum patrocinio literis græcis dicamenta etia toleratugravia,communihomiinedicorumq-, -græcorfl codicibus hom fubinde num fenfu leniaprsferramétis habentur. Arqui guftatis melioribus frugibus, glandes barbarorü vera&legitimachirurgiaeillanobis ponitur,vera tontemnij& viamipfdrumdelèricæperunt* Ita- & legitima chirurgia qus medicamcntis & vidu, que VidiïsVidiüs primusqliafi chirurgörum An- fed manus opera atque inftrumentis perficitur. tcfignânus Chirurgiam Hipp. & Galeni inter- Hsecautcinplerumq;ferramentisutiturilicet in* pretis cGræcoinLatinum eonvertitSc aliqua par­ terdum machinis, vinculis & alio rerum iftaruirt appanni iQ^uantoigiturfaevior, qua: ferramentis te enarratam pitturis illuftravitj quo non con­ tentili chirurgiam è fuo græcorum dottrinæ utitur chirurgia e ft, tanto levior ex adverfoeftj cônfeiitientem4.1ibrisexp0luitjmultisinterdum qua medicamentisexpugnatmorbos. Extremas^ adverbs atq;corredis, quæin hodierna doeendi quidem haefuntrationes curandi, caterum if t a - y ^ .^ ratione font explodcnda, Qito tempore Sc Ste­ rum& media& neutra viaclÌepoteft.Ula quidem meatMmaphanus Gurtnclæus è græcorum fententia Syn- fi coniundis utrifque, h*e vcrOfineutrisutatur, dm preba^ taxin chirurgicam contcxuit. N cq; longe loan- fed nulla, ut dixi, erit chirurgia, qusreiedis o- #*»• nésTagaultiusGuidonisChirurgiam in latido- mnibus ferramentis, atqjidgenusinftrumentis, rem formam redditam publicavit ;&GabrielFal- folamedicaminumope contenta fit.Porro lingu­ lopius tradâtus aliquot chirurgiæ expofitorios la contemplemur, ab acerbiorc, lèd neceflària fa­ Scholaftico ritti prodidit: quemritum & aliiin- tto principio. Hac Afclcpiadi dclcttatiflint & ter hos And. Vcfalius.AmbnParæus&Fîierony- GrgciAlex.vcro poft hos prifcicbirurgi,quilicut musFabriciusretinuêre: lieet hic & chirurgica- èCclfifcriptisclicimus,nonaliam tcnuiflevidenruin operatioiium nobilius mea fententia volu­ turmedendi ratiolicm , quam quse probata cft men edidit.Inter hæc &TheophnftusParaeelfus graecis,quorum mosfuit, viti.’Sjquibustollcndisj jnedicamentariam quandam chirurgiæ formam vittuuminodi vclinedicamentanon fuificefentj prdtulit de qua poft hæc etiam dicemus. C uiqui­ ferramentis & farviore manu fuccurrere, nimiru c e n medicamentariæcurandirationi h æfit iam à ad hoc parata chirurgia viderur, ut qu* levi me­ multis fcculis noftra çtas germana Sí antiqua fem­ dicina’ beneficio curari vitia nò poflunt, hac vio* per abada fie, utpropeinodumfit obfolcta inter létamanus òpera, fed neceffaria&certaleventur, Jam veròG rico r Lim8c Alexan.medendi fornoftros.Iam igit ur numeru ad fummam rcvocanmam proximè fequuti funt Mauri atque Arabes, tibus apparet fex fuifle converfionesomnes & fla­ tus chirurgiæ. Heroicusprimus HippoeraticuSiZ. qui primum abeo tempore quo ScholaManforis Græcanicus. 3. Arabicus, 4, ArabiflicusSc Lati- eildcin floruit, ficut medicinam univerfam ,ita nobarbarus. j. ex Græco Arabico & Latino mi- etiam chirurgiam nonaliam habuere, quam ufiftus.d* erit novilfimus & a d antiquam Græco- tatam gratis. Itaqj ut late monftravit Albucafis Albucafii rumidæam inftauratus& àfuperis qiiidem exo- Princcps Arabum chirurgus, tam ferramento randus,ac a nobis omni, quo licet, Audio alla- quam igni in dcbellandis difficillimii eorporum borandus, id eft fufeitandus, & promo vendus, fi vitiis, uti confucveruntha gentes.Quonia autem apud totani Arabum nationem,nonalia eftjquam tantum è noftrisconatibusexpedandumcft.Sed Deus opt. max. quando decreverit, utanimú, ita quaeabhoceodemfcriptorc traditur, chirurgia: & vires iuggerere lacis p ro fua benignitate poteft. h.xcferme (ficut aliquando paiebit è noftris in Arcy ^ Aibucafin , commemariis)parum abeadilfcnfit, C A P V T III. quam Paul usriiginetaconicripfit in fuo medicin| feca„dt tiD i varia rattorte tttàdog/raäandi chirurgiam pieriivolumine, Hanciamdeflriptam odilfcmaxim è ren d ile ^ que gem Aus ¿pptfiltlù. mihi yidenturRomani,quandofcilieetinArchaXcreendæ quidem ad varios humanas vite cagathum eandem impunetrattantem, etiam cum “ „ f fiis chirurgiç modus unus noeft, videris enim neceailimadverterunt iidem , utram autem am- mano ¡>F. Gei« ^¿aîiterÆgyptüsatq; Arabibus Maurifue,quî Grçplcxiplaufibilcmaltera, aut mediamdubium c ft, pub, cis,alherq; his^quam Romanis, aliterq; etiam his nat

E

t* 7 cxliàc enim medicamentarrá*ex hac'pèrmiffa de-: per adagiali quodamexemploaùt.argumento c5 ieótattapparct. Etmcdicamentarii quide faville >pert* coitìprobatique rei cuiushbet antiquitus iftóscoñiicere facile poiTumus, quando non ali habebant Aìgyptij : jtemq; habemus& nos quo­ 'tàìhoii'im .amintellèxilTefaut definiflfe vifus eft Scribonius tidiano ufu jamcelebri. Icaque quod h ic duo prìfert chirurgia; monqinur fubinde nos,ut per in libro de comp'ofi medicament, A t verb Chirurgii operasparutn tra dfatas et) cani m ediani partem in quìfitutp rei v otum, tempo re potell decere Celfusperid, quod fcri - q u i fanitasipfaeft,ditiquidefiti fedefficaciter & pfit Juliò Calliftò j Timidùm mòrtaltum genus fru'dubsè debeamus fi tantum energetica Se vere inter initia ñon facile ferrò igniqueft committe- preftante àd obtinendum facultóte adìeth minus bat,quod edam natura pleri.q- facilititi nedieam efticicndam nòn abutamur ? nilhirum quantum oinncs,& fi magna compulfiriecclfitate ipfius là- ex uhapatte gravisfecando atque Ufchdò facul­ Ífitiíjnbn patiunturtìb'ifieri , qua: lànis vix foie- tas eft chirurgica; tantundem etiam ex altera reriùn difficiluun fuperatrix, malorumq; deploraranda fitnt.

Clterifftr, 6c q u i ferràmentìs exeteetur j ad* 10 r um eft v ifl: rix, ufu. .

Haófenus hac una valentts operi Chirurgici miíTiíle aliquando populum Roman unti oftenCòilfirmatto fuit ; alteri us vero ab ahtiquis magiditiíreX'ft&ioñevaricumadminiftratáin C.MaftrisindicaticadernneceiTitaseft; quqdpoftrefio Imperatóre,quatti tolerafle quidem ih altero mum hocinftrumcntum fecero medicina.

N oci ure,ih altero recufaftej principan virum legiVitmenim eft jprimam fìmplicitatc iàvcrttiohifq; Cictro inus: Itcmqueillud doceitìur ex pricilìone matnfc. ¡jit. rifcarrXj5quam pcragi folitam inter iftos lignificai ordine cibi pótufque priceptionem clft; pofteriorem medicatnentorum rem ; tertiam,atq; ulZuvendit, juvenalisin eo fatisi Ceduntur tum idi medicò ridente rtiarifci. timam mediciné fpeciem, quafi facrain anchoQuamquamàutemmukoaiiamchirurgiam fini­ ram manuseíftoperamjqUóípcítahs aiiquandò t i ctlfits fe Quiritibus propofuifle nobis videtur Celftis Hipp.cnunciavitjquirnedicamentanonianant, «d Gr&corü L atin i Medicina: fcriptoru facile princeps, hant ca ferrum fiinat,& q u i ferrimi non lanar* ca ignis feripfitfen- tarnertadgr§corum conftripiilft lententiam cer- fanat &c. quafi dixerit (ut cuín Hieron.Fabritmtam. tum pq .ac pi bptereavOÌuifle ettam',dtirurgu$ ut ciò argumentemur) q u i medicameritis non laforet immifericorsj illud tàntum <pe&ans',utihe- nantureachirùrgiaranari, velpriter hane arte dicationis àdimpierentur perfetti Porm i, non lUilll quo fpeftans etia Georgius Dórdonusmeut òmiflf filerent;Hócaut€ maxime recipient hi, dicus Placchtinus noli contemncndusScriptor qui opiiiantur,non tam cónfcripfiffe de re medi­ de morbi Gallici curatione thirtìrgiam ultimurii ca Corttelium, quod hanc fattitant; quam quod m ediani ihlfrumentum interpretatuseft, quali legendo, &trahircnbédoprofelTusfuerit', Sed de omnes alias partes mediciiii prifupponeris ufu ih vita hacrealibilatius. Accedereautemad Rdmano- prigrclfiis. Itaq; quod in poftremum lócum reGelfi per rum morem fortalTc videntur hoc noftro feculo jeéta fuetti chirurgia: id peculiáriseius facultas, not edenda G cHxiaiii,qtii ftiilt ita molles tette Conrado T i- & conditio fccit : q u i eft ; ut quod alti ttiedicini Tdrfofiipèr guriño 1. de fcriptorib, Chirurgia: & Rcneri’oSo - partes aftcqui ncqui verini ; ipfaperficiatóbtine-, . htmeatì- lenandrtì confi 2 4 .fttt. 4. utcautcriorurt ufum atque : non aliter quam quo perii rìdere lapis manu jaótusnequeat, &quodaiftqui ferienad tun­ ¿iorern. ncque ettam in deftitutisfpe v it i patiantur. da non poftit ; tòrmentum ighiarhun pollìt: & Conrados Ambiguam viàin tériuilfe videntur vEgyptii, quod prior ttulitianónobtinuit, tttariipoftremo ' neq; q uo fint ex ordine medentiuth eft facile de conftquantur. vorJm m é- eerni, quiificuti retulit oculata fide Prdfper Alpi Hasob resj&abfolutè &ad citerasmedehdi duina. nus,qùiperegrinàtusad h ic locamedicorutn cu trojperi rationibusftudibsèinterftiit, interne offereridis pàrtes comparata maximè priftans & neccflària jüpmide pharmacisnon nihil ft udent palato, & gratti ia- chiriifgil bpportuhitas apparct 5 Quam ipfius % éCt‘th- borantitun: ut appareatjam,non horridam &in~ priftantia getietalitcrubi pervidimuS , eiuldem rumttjìi- fuavem,fedplaufibileih, & p e r placement para- efficaciteroperantisprivatosufusftquitur, uteornontum. re hos velie medi cindmegentibus, Sedtamenin gnoftamui : quam quidem in retti fie difl'ercnre chirurgica crebri« locorum corporis fcarifica- d uni pitto; ................... u .

Conftnfei iint omnes Afclepiadi docenti me- Ab am ntibus&excifidnibus quibufdam¿ acfilturisnon parcunt,utuntur quoq; uftionibus partium qua- dicatuà Optimi tres effe virtutes* ut tuto, ut cito, m t' rundam & capitisi ut libris pyrotechnii mon- ut quam minirho cuhi dolore traftetur is,qhi curatunHis rebus toncludituromriismedendiperftrabimus; feftio, quashcrtlèomnes unàexplet Chirùrgica C A P V f ÌV* induftria. Qubdenimattinetad priinam condiDe efficaci* Chirurgia r/eceffìtàte, di­ titínem;cútuta medelatriarcquirat, uteumabque ufa.

Am vero chirurgia: verèpriftantis (cfficacem fdlvatur homo vitto,tum fi id no licci:, alio transappellaripiacüitjneceífitatdn audire li qttìsex- feraturtuih, utrepullulaiis noti fecurrat: fin}• petàf, duo aut tria eius rei pricipuaargumenta gula h ic exequitur efficaxchirurgia. Primum pròferrepòlfim. Primum ab eternò nomìnis enim operis abfoluttdneht * & , ut ne redeat* quod acute impòfiturrt àmaioribuscognofcitur mali abolitioncm àtque revülfum ; q u i ntediciinanimi &operamuiiain Voce corrtmemorartti- n i ratio magisattingat, quam q u i ferrum ibus,quibusduóbus¿quidfolidius,firmius, certi- CTneinquetradtat, valentìlfima otnrtiurri prifiusjoculatiusin humana tota funóliònc invcrìcris* | dia ’ transferendo vero vitioquifit pòtiormeprorfuseftmhiljquandcquìdcm utrumqueftm j dicipa,quamquideriyandi, dtyertefid^ynter

PRyEAMBtLATORIA AC PREPARATORIA.

,

8

E FFIC á CIS M E D I C I N A LIB. i . p a r s i .

cipiéndfpeV vincula,fraftiones,cucurbitulas,Te- i tis nomen eft meritus; ferrum & ignem exertamina, fonticulos, Tcarificatus, Teólìoiies, uftio- cendo Tecundum meliorem hominum & H ie - ^ ',^ '_ ncs, peculiarerr. & prima habetTacultatem ? T a - ronymi Aleandri imo & ipfius Hippocratis ad mttt ceonuncinnutneracomtnentaatq; adiumenta, aramorahtisTententiam, monftravere non do- under. quae polyd^'dala facultas ampli vago fuoiinu con­ muit, ièd morbosefferos, TeptempliceS fiftulas, dii, ac promit, ad unamquamque rem cfficien- immafles phagedenas & voratrices corporum nomas. Homcrusautem, nequeprimam hanc Homtrui. dam accommodate.

Poft ha:c,in fcctinda conditio perpertdatur fe- medici laudem tacuit,cum ait : Eft tnter cunótos ftinatiò,fiquo4àliud, in miferisjgravib9& dubiis medieusprafilantiorunus * quiTecat, & lè£lis languentium cafibuseft fané quam ileceflària,ni- biandiflìma pharffiaca fundit, JaTotl quoque mirum putredo tarnium aiTìmilis eft putredini Phercfcs, Velutaliidicunt, TheifalusProtheus, vini jam ineunti^ cui ccleriter medicato vitio li aperta per hoilcm vomica pedtoris, iànatuscft fucCurratur, cedei: illa corintio, fin mihuSacefcet facile, qui reftitui medicamentis haud poterai. gccorrtimpetur ìdipfiim. Àft ccleriter non vi- Quid autem Vulnera Vulneribus CaTu fortuito detui agi rcs pólle hoftra medendiratione, qua: curata,quatn dcbitain acneceflariam à principio uno Temei incifu,excifu,pnecifu,fcalpriq; admf- novam diflefeionem fuifle? quam autem (illud niftratioliibus aliisfkignis vividi ufu cclcbratur ? nos certo credo voluiflent admonitosantiqui) Quam ob rem & brevi medieus Tuo murtere fun- ltudioTc fa& x Teétiones prarftent ulceribus? Élusoptato potietur fine,i.e, beneficenti^, mer^ quando temerario cafii filata: tam bcnefaciunt ? cedi s,gloria:, & cito etiam integritateac libertate quibus unis&. uni exempio ne dubites creden­ gaudcbitlanguenSjfuas per Tetes&: familiartl cii- domi Legèrisapud Galenum l.detherapiaper ratiirusfiubtraftus inertia: lortgo decubitu, mor­ phlebotomen, arteriotomia fortuita in crure bi tyrannidi, Tumptibus mediciiìalibus , detri- eiusj quicoxendicè languebat, mireTolutum mentisdeniqueomnibus corporis, Tacultatum, morbum. Itcm extrernè ca:cutientes, Turdos, fortunariim&munerumfuorum. Adhulìcmo^ epilcpticos,ìnaniacos&mdancholicos,ftrumodumapparetj&tuto , & cito Tuisofficiisperfun- TosTeugibboSjhydropicos & aTcìticos, luxàtos, ¿lurufn noftrum chirurgum , fola fluiti Tupereft VulneratosquoquenovO vulnere, ulcerati!, amdolons difficultas quem infcparabilem à re no- buftu,caTudeTublimi,alliTu,diruptuatq$percufiftra nemo non afferei. Ita Tane, fcdingeiiuum TuperfepefuifTeTanatosmonftrat Joann.Schcn- Schtnckws icàsquum omiiem arbitrum confidcrare oporter, ckiusiniuisobièrvationibusaimulatè. Quanto*^"" compendium eilcdolorutti perpetuo Tub morbi igitur cum artis noftrse detrimento acdedecore decurfu iilgraveTcentiujUno Temei & brevi tran- fat, nil elcvarimorbos, quinobiscurandicomfituro dolore noélurrtasatq',diurnos alios omrtes mittuntur,tcmerario vero&inconTulto fortuna: finiri ; quam rem equidetnexplicaremuberiusin caTufeliciterfiniri? Sed obiter ha:cego,fermoprafiénti, lèd difputatumhoceft à nobis turn in nis occafione traéìus. confutatione adverTus obtrcilatores paulo poAd monftratores primosartis bon^ jam redeo, fteriusexponcnda; turn etiam in demonftratio- legiftì credoDionylìum Sicilia: Tyrannum,dum 2ììonyfius ne chirurgica Tecunda, qua: patrociniuminTcri- medicai rei navaret operam, Teiftionesatq} uftio -Sicnlm nes&hocgenusoperasTaftitafle.Quod cum Tcri .chirurgo* ptafuit.

T ertiurn cflìcacisChirurgi* firmamentum cf- ptisretulitAelianusl.Tcil.il. an non mcinorabi-'L'er* Ì<r‘ ‘ fc potei! uTus, qui , quamdiu felix & in precio lem & imitabiicm rem putasvoluiflePquando perftitit ars, non alius certe fuit, quam,qui di-. & Platonis conTuetudine,& Tuaipfius virtute clauscii, R.emà primis horumtemporibusad- riiTimus id ex tota medicina maxime neceflàrium uTque Aiclepiadas & horum amicos repeta- cognoverit & legerit ? Sed hsec quidem de his mus ; ab his unis autoribus dignè exercitam ; quimedicinam tantum exercuère.c^tcrum ex his citra vero Scholam iftorum & placita, ccrtum qui (cripta dehispraecepta reliquére. Quid de eftexcrceri probate nonpoflè.Ad Tummamauté, Hipp. dicam ? qui,quod Chirurgiam efficacem utinventorcs&amplificatores artis ifttfueruntj medicinaEpartemun^ceamafTet, exercuifTetque propter hancimagineseius capite obvelatoTuiiTc^.- y ita vera & legitimaab eiTdem norma petenda. tM. Principioigitur C h iron , qui plurimum ufu refcrtSuidasmore chirurgico. Poft autem Hipitiedendi valuit, crcditus admiranda TccilTc, fc- pocratem,tum Graecialii, tum Latini non a l i a m i defiCtionesuflioncTquetradtavit perpetuas; Si Pin­ tenuere viam,quam hanc. E Graecisdignioribus, ¡¡ut. daro crcdimus in Pythiorum ode tertia, ìtcm- quoruicriptaadnos pervenére Galenum &Pau- Ga^nuique Achilles eiuTdem diTcipulus & alumnus ab lum nomino. E Latinis unuseft CelTus,quicu in haceademvianonreceffit; quod vero Apolline mcdicarncntoru dticchi lcnior Tuent,qua G r ic i prasmonftrante, inoraculis, autorediétoCre (Hieron. Mercuriali Autorel. demoi bis curali.) Hitron.

Orda mi- tenTe {¿CUndo hiftoria: T roiana primus Achil- Chirurgia tame Temper utendu voluit neceflaria Mercur, l. «rifui» in ^cs’ PG^ vero Machaon & Podaliriusfiltulse per- Tic, ut immiTericordem in agendo requifiverit* J*ri ' dicatui. vctuftSE zelephi demum Tananda: prseficcren- chirurgum. QuidautemfiAlexandrinosGaleni tur: proptereafatìuminterpretor, quod Achil­ tempore medicos, & eorum omnem Tcholam les priusTectione, qua: Schola:Chironiorum Tufi perquiras ? teftis eft idem CclTus praftantcs & ® propria,remauipicatuseft, accedentes vero A - generofos hos Chirurgia: noftr^ Tuifl'e cultores, fclcpiadae Tuts medicamentis vulnus fovere. Sed adeò, ut non aliam appareat chirurgicam doHercules Chironis hoTpes & amicus Alexicatus ctrinam à Cornelio conicriptam,quam iftorum. àpellendismorbiscognominatus, quidivinita- AquibusTubindevirisbon*chirurgiseplacitaad populos

£>RÆAKî B V L A T O R I À A C P R E P A R A T O R I A .

9

populos eins plagæ Ægyptios fluxiiTe teftis eft nosdocuit. AccominodatiiTimè quoque in banc Pröfper AlpiñusuiLp.dertiedic.Ægyptio'rum& rem, Jbfcph, Qucrcetailusiii pharmacop. rcftit, alibi : Hi porrò frequentibus '& variis corporis c.iö.nuod eft de vomitoriisjait; Haturæadulato- Iof tt')U4 r •• .1 -li-i ■ • Quereli»' iöcafcarificatibus tentane,palpebrisverocumca- restantuinfimt,quiitrtbecillibusnimisatq; iiiva- ; runculis turgent ,excifionibus &iiituris non par- lidis præfidiis tam fi uftra propugnare coilantur, cunt. Quidautemde Arabibus credendum fit, nee poteìitibus falls armis ilius hoftem ferociffiad quòsplurima bona proficifci à traditione fito- mum adoriricogitant* qüi interim vclut iilviihis rum gentilium poniere ? Hos equidcin&Tiircas cunóla illorum blanda acq; adularttia lidet aedi& Turcogræros Chirurgica virtutenon deftitu- fpicit ; quibus elufis vix fecundo ad eadetn, auxi­ tosaudio," Scd & ahipopuii conapluresâGræcis lia cortfugereaudent. Hæcquidemiftivirideuhon dcd nòti chini rgicum fcarificatum & ih car- niverfo cómuniter medicina;facúltate & ufule­ hofispàrtibusexaniatusexercent.AmericiOslàn.. gitimo qiialis edam chirurgia, quæ vcheirtentior guiriem in lumbis&tibiarum pulpiscomminüe- audaciorque eft.ferttiunt ? His triplicibus argu** rcteftis eft rudimcntorùm coimògraphicorum mentis omnibus jam dare apparet efficacem tum fcriptor vulgatus. Cotufas verò verberibus furas quidem natura,tum ufu pernos exerceri chirurincidere Sy ros confile vide refert Jac. Mannus in giam oportere. Stiperei! nunc,vt de his,'quætatn 1. de Scarifie .qui&malieolòm fcarificatum à ve- utilem facultaran deied*re,deieftamq; qiiotidie teribusgræcisufitatum',àgræcis, qui mine funt> confer Vantjdicamus, quod fietutiqueirlonftratis Peloponnefojitem Bixantii,inPalçftina terraj Ju - caufis& vitiis&abufibus qui ad ipfam exertertdæa & àliis conterminis regionibus faóritari pro- dam pertinent.

C A P V T V. diditidem. Pleuriticos impofitis arttecucurbitis alte fcarifican’t Armeni ; tjuod adnótavit Laur. De cmfìs negletta d e f l i t u t a chirurgia pei1 Ho? efficaces Vöc/et*.

Joubeitusin trad.de pleurit. prior.vero Alexan­ der Trallianus 1.6. c. I» in Afia, Syriai Media præ- Çlcigitarclimeiufmodi fit,qualisdepiétamiper ftärttiffiinosoculariosmedicös, qui ferro caput t3 àiiobiseftichirurgia: quænpotcft, quidtam &frontemGræcorum ìnorecócidant.hisnoltris multum negletta deffitutaq; fit àmedentibus ta­ temporibus effe, narra vit Alexand. BettedidusL ils ciufdem forma 5quam rem, ut quantum mihi 3. de morb.cur. c.^. qua una re ¡quid maiusaudi- pro virili poitionelicct,expediam: præterquæ as non reperio. Abdaritas populos præsbyte- repeti polliint ex noftra difTertationc de caufis ros Joahnis vocatos , virgunculisSc pueliis cli- corrupts chirurgiæ ; adhæc privatascaufàsaddo n‘ * torin caruncularti ad vertere extiinulandam in­ alias comprehendentcs omnes primum aliqua J^¡, ter alas pudendi prorttincnté, exfcindere confile- methodo ac partitione generali,quæ fuerit hæc : Sc ac* C tos narrat Andreas Vefaliusinexainineanatorni- Quoniam artis labefaétatæ profdfdres &admi- rurgU, co.Hæmultarum gentium diflcéloriæfiintchi- niltrifunt argücndi, tum primi fa quiabufiorteS rurgiæ, quo loco filentio finit prætermiffi quarti illiusinvexérc, tum qui cafdéconfervavérc.tüqui multi popuii tum antiqui,turn ad harte diem ex- adhancdicmrctincnt &ilonabjiciunt: horû otantesquichirlirgicis & urertdi rationibus Utah- mnium culpaj vel ad corruptü animi irtftitutum, tur; HornadasinquájPsenos,ScythaSjSauroma- vel ad rcifàlfam intclligcntiam eft referenda, ad tas antiquæ mandria; Gallos, Mufitanos, Perfas, quas utrafq; liiæquædàfacceuturiatæ pertinent, Armenas, Græcos, Latinos, Afros, Mauros, atquealiquo qualicircuitu redeunt quartquam Thraces, Arabes, Indos,Æchiopcs, Abylfmos, quædafn abfolutiores,ac nô tantopere depefldéÆgyptios,dehiq; mariones Oricntalis plagæ om- tes àfupcrioribus crunti quæqueper fe feparatim nes,quas initio pyrdtechrtiç rtiedicç paulo pofte- quoquo padofunterrorisadiumedta. D e hoc riusadnotatasleges. Itaquefiævuinomiie perlu- univerfb genere diéturuspriusexplicabo prioris ítres,fieurtdarumgentiiimannales,monumenta ordiniscapita.Exomnibuscauià prima,prirtlaq; Í* repetas,fimeniorias ortllies perquiras,nufquá nò Origo Vifa mihi fêmper fehifinamedicorü 1 n phyüfitatiftimüs , antiquiffimus, antiqüitate vero i- ficos & chir urgos, dequa re omni inter piurimas pfacoinniehdatiífiinusgermanus hicjqueifi pro- fanedetrimentolàjcumurtophyficochirurgivomoveirtus&cIiirurgiæufitsapparcbit.Solanoftra luininepertradtarunt non eft, quod inpræfenti fécula noftriq; homines (caufas corrupti ritus re­ multis agami Illud ad iiimmairt memoraife fuffiferan! alibi) tantaseiufdemvirtutes£antamq;ne- ciet, oirtrtem m orbicurationem reétiffimè infticeífitatem&dignicatem non cognovere,quin af­ tuendamatqjexplcndâ, àfualapfusdignotionei file« Temper tritiífimis & inefficacibus medendi fccundum omnes caufas exadtè ordiendam ; nec rationibus propugnatores alios morborurti effi­ fitte optima eurädi methodö abfolvi poffe. C oncaces atrocitatis ac temeritatis infimulant; Sed junólas autem viciffim 8c infeparabiles utrafi­ quátaihiuria,cognofccs,porroHipp.inlib.delo- que res effe patet, q uod altera ad alteram arótiflicis in hom. textu exponentium íjz. paucis multa ma neceffitudinefpeftet&ordinetur veiut idea& Complexus,remedia fun tjinqiut,omnia,quçprç- opus. Jam vero ideam maxime fpeflantphyfici, lèntem ftatuiii tianíinovent 5 tanquam quidem operamchirurgi.Jamigiturficoniundiffimasuaddidiífentjinquam, nommbecillanecinvalida; trafq; partes caiusinfolcns diviferit diftraxeritq. & Aetiuslib. fecundi fena .c. 3¿quid opus eft di u, his quidc morbis,ideft intrinfecisad Una, extrinmultumq; laboribus defatigari,cum ex máximo fecis vero ad alteram facúltate delatisj yides ipfe, auxilio maximum medelam confequi licet. Et Â- quam parum bona medendiratiö editare pofllt.

Ab hac prima mali radice proximo Auxit alte­ retæusapud Paulum I.4. c.i.vimremediôrû ma­ tu ra propago : quæ luit fcilicc; cianca & fallens joré eile ip fismorbis oportere brevi pronunciato dottrina X L.

't <

•i..

** i

*

V

to

EFFI CACIS ME DI C I NÆ LIB. Í. PARS Î.

doftrina magiftrorum;hicnim non perfefta,fic-1 doloforam chirurgo™ & medicoru apertaA m t ul: oportebat inftrufti notitÌ3,quomòdo,amabò dcdccora & vapulamenta, legeris apud Petrum peì, t te, perfeftè alios inftituere potuerunt? quin ex Bayram 1.6.8t cap.ó.&c.p. & h io . c.4. atq; apud rm. inala finiente hialatj) iatione malüin &ipuinifa- Anton.Btafavòlam in 4-de iatibne viftus left.5j . Antomw tum ; & ex màio coruö mala ovà. Reftéigitur apiidJo.Schenckiuml. 3x.de calcul, velici p.j^}- *** $ ! * * ' Hippöeratesin lege, qua futuro mèdico indixit, Sci. 4. tit. de uteri eftbmiap. 715. & apudFabriintei citerà ad jumenta ad diiciplim piòfeftuul cium Hildanum atq; alios,quorum aliquot eiuf- fabriciut modi narrationcs no pigebit referre,nempe neceiTariam hon poliremo cellari am doftrina ciocu ma uuu jiu m u u o loco io w pò r fuit-.

— ------------------------r o ' r Brìi- iiitdanm, Tertià hisaccedi t caufa, q u i eli negleftus au- nusLongoburgenfischirur.tnagnæ 1.2. C.8. prbni. tbrumprincipum&optimbrumj&maximeHip nrinrinum &rtfttimorumt&maximeHip- felfuseftingenuè, fcffuseftmgcmiè, lènatam fenatam in humero cuiüfdath cuiufdaiñ pbcratis, Cornelii,Pauli, Albucafis,qiiosminimc pul viilaris magnitudine pendüiampericuliihetu cohfuientes rteque oblervantesnoftri, ne tnirum diffifumattreftare, quattimòx obfeuri nom mis quidc eft, fi aborta medendi nOrma deflexerint ; chirurg. féliciter exectiitiquod idem evenifle libi unde enimexempluautetirandi leges receperint; narravit Theod. 1.3 .chir.c» i . Sihiilitet & nata in qiiaridb memoratifetiptores Tint unici, qiiivera fronte vetuftam pnfeftàabempyrico féliciter, q exercendiChirurgiirationetradideriiit,priter medici plurimi neutiquá attreétare aufi fùerant* quosvixaliireliant. Athosleftitarcinosno eft, fed maximo timore caverátjprodiditAmatusLü» autiilegutltetiam: cumautfeftionisautuftionis fitan* cec-7.curat.ult. Inanis quoq; timor Ambi. i in*■"----excindendo autoresillimeminerint, autoresiuimeminenni, narrailefabulas, iiaiunciauui«, aliena P a n---7 -nganglio • leu lupia,r ,quam n •alii traftaifcacdclìpuiifecreduntu^fic bonisinftitu- chir.procuraran:,hiitorianarracaper Hollcrium r vi . Ad W AilÉBcnivpnuislcftrU'4 obf.22. h icr riarfiivit narravit Ant.Bcnivenius fc ftru tisinfucti funt, ficfafcinati communivulgarium nKf mam execuilTefexagintalibrarum,quam omnes opinionetenenturnoftri.

Verum admiranda resell, hos homines apud cxhorruerarttchirurgi de qüaetiam reJü.SchenHippocratem veterefquemagiftros primaria me­ ckiuslq.c.deiliisj&inguin.p.yjy.Sedneexcidet d ia n i maicftatcmidcamq; optimam agnofeere Alcx.Maflariajquil.j.praft.methodinarraVitde profiterique verbis ; deinde hanc ex ipfisnon di- ci ve fuöFrider.Corfico,qui dolorebmul & fluore icerencq; exercere, vel partem huius aliquant ac- venarum fedis acerbe prciTus,cum varia multoru cipere.aliquam negligere : id d i quifaciliafàftu medicamenta tum interna tum externa nequicac lenia vidcantur exequi ; q u i vero laboràntib9 quam expertus fuillet; medicis Patavinisnec feinj ucòda lint,rejicere. Hem igitur quid illud eli, ftioilisnecuftionis chirurgia fuadentibusbiger nifi fccundum fuum ipforum fcrtfum atque arbi- tamenFabricio,cuidamchirürgoNeapolit.fecÖtrium medici n i leges facere,non auteihpr^judL mifit; a quo viro utratrtq-, chirtirgiä exequutolanitatem recepit.Sed omnium iftorum maximum cati fida autoiibus adhirere.

Quarta caufaanatomeseftimperitia,qui tan­ id eft,q> retulit Albucalis lib.chir.fe metu mortis IV. tudovicuì ta eli hodiermschirUrgiicultoribus, Ludovico inferendihomiili fphacelo taftam eidemmartu Vanta«. D ureto adnotantc in Hollcrium c. de arthritide, abftinuilfe abfeindere; q u i res abaliomedico ut neq; etiam venam pollicis in venire pertunde- poftmodütraftatafeliciter evenit, qui languens, tìitréiym req-, norint ; & Hieron. Fabricius in 1. de operat. ait,marCoriSvipreifusliquidöperiiliet,nömatufabncttn. chirurgicisait ; Hisnoftris temporibus oblbleti re prifeftus, Polfumautem & ego teftariinNofuntomnesopcrationes chirurgii effatudigni : focomio Incurabilium quendam emortua maputo ego, quia non reperiuntur eximii chirilrgi, nudccumbente,deftitutuma medicis iifiis facta licutdeceret,qui calleatanatomen,actutonove- per nos exeftione fervatumiquod autem ex mort1 rint perforare,atque id genus omnes operationes bis plerifque conclamatos reilituerim equidem tuto moliri : fed 1ormidolofifunt : Animadverfu referre multitudinenonfatpoflum. Sed funt h ic hocautémeminiabHippocrate l.deratione vift* omninonegat^ ftftionisexepla. Citerü&parce vide quam dilertè; communiter contendunt & fa ft i vitiümeminitHippocr.l.O.epid.P. pcrh^c; luftàtur homines, cùaliquaneceilìtasimpulerit, Huicll amplafeftiofafta fuillet, aut altera &te« & quididicerut,& qui nólluduerunt : led ftatim pellivafervari potuilTet.Atq', h^c quidem depariplis motibus comprobantur hi quid didicer unt, citate feftionis j citerum de tempore & 1.5 .eiufmaxime fifacerc non reculànt, binili modo me­ de operis m emorii prodidit deCyrenio inOmydici nam quamplurimi traftant :Ita quidem divi- lo , quifuppuratusinfernü verttrem uftuseft triMatthAiti nushomode hac re. Sed M atthius Curtius in gintadiebustardius,quä opörtebat, aemortuus.

Cuttim, prifatione adanatomen Mundini ; illud,inquit, In quem locum Franc.Valles-protulit h i c ; adopmirii accidie, nollrates medicos anatomé nihili mnesfuppuratos, live in thoracc, fiveinalvirependere,atq; ideo dii hiccontcmnitur,haudfa- gione p* collcgilfentjii tebatur Hippocr. uftione; cile videre contingit mediocre quidé chirurgu. atq; cum inuftiones non erant latis,ad feftionem Quinta cauià poll hanc eli àivpù*. timor & h i penetrante veniebat 8c fane mihi perfuadeo,hanc fitatio quinecclfariosefficacis medicinimodos curationem futurä multis utililTima.iitetnpeftive moratur. Atq1, inde eft,quodgermanam illam, q adminillraretur: nunc veröpauci,aut vix ulliseft pridicamus chirurgiam perpauci hodie tenent, auxilio:quiaautnonfit,automninotardilismulnamq; ubiatitperlèipfos, aut perlibrorù leftio- toquam oportet, partim, quiaipfimedici,quali nes dofti quidam faciendaspriclaras operas vi- magnahlclmt,reformidant; partim quiaigrott Timor in- derintjudicarintq;:tamenaggredientibusdeficit nöluntobedire, ml! cum fe möriaperte jam viclitorum is animus ac'metu retrahuntur, generofoi ù laci- dent,tunc verö ferö obediunt. farftitfrum Sed oftendam adhuc vanum mtiltorum ho -T itvam noru pelle icuiuscxcmpla nonnulla, q u i formihoftit. min 11m

t

r

.

^R À A M É V L A tO R lA

g i ù i u i m minlllhtimorcm;quifepeeiTenondebet riem

A C P k ^ P A R A T O T ? TA

u

c i t ,■ . .

RÍA* Il *' pc a u í cane rane peius peius «angueperoia «annue n e r o l i Scdublj'e,I<Iul Gabneiem Fallopium, quìàddeH- lithotomia, qua: mohendum hydrocephalum Ù incXcrcitatos fe.

L l i i i a t uerat a a quonda u e f ab e Afclepiadis l S f t t &ma e ^ ì ì J L l V. dcdirfataquef thonisatqne uftionisaccufatrecentíores; exergnisiilismedidnasproceribus' fie uthorumpri inus Hippöcratesinöperum fuorum veftibuío atationis&'ufuscommendatpriores. Aliain upubhcmis & j urejufando fè obiigarit, ñuñquam rendorum empyicdrum ac fecandorum hydrohanc operam aggreííurú, propterea, quodfurte- pícorum infuetudinem deflctHieronymus Wcr- M* rt¿rL ltalaborantipus, ignominiofa nkdentibVxplo- curia ism 27 Aph.. 1.6. perhsc; Porrofiforent lt ¡rat ¿.futura cflettquaeadem certe tempeftateno- c irurgi pndfantcs atqueexperti,rcmedia¡ádhiberentur & plane fpedarentur quoque noftris Itra per homines omnishteratunr,nedum medi­ cina: ncfcios,confidenten*;q$ ac feiicitcr exereq- temponbusndem effeftus, quí Videbantur temtur, adeo, uc laudan hancpr?rcptam optim is« pore veterum, dique ab hifee p f ílmodum ani­ ficroxcis medicina corjrphxispcragyrtas, & me- man cha-urgí Irequentitij dudereht ex'peririí dicab ula queda jure conq ueratur DurantcsScac- itaut caufa omrtmm fit metus & impcritia chichusin opere,quod inferipfit fubfidium medici­ rurgorum,«c. Verum&difficilihiashafcc ope­ ne. Retuht auté mifii peregrinat us ad nosHenri- ras quid memoró? nám ñeque fcarificatusinextumefcenteámplé colli parte anteriore Tí ¿ pusBlacupdeusmedicus exceilens profelTorqUe ^rxci vdcant&locofub mentó alte túrrente» RegisGalioxum Parifiis&in univerfo ilio regno, mulos ante nos íecúlis eíl tráÓtatüs: quam rcm Ixe laetitanfrequenter hanc operam & laudate, HieronymusCapivacciusl.i. praft.c. 54. quod wt nihil magis, Inicitosigitur&inertes voco meeíl de angina,notavithisverbis; Galen'o quideni ikiflori*. oicosquofdamnoftrosjqui Joannem Baptiftam com. 37.lib.6- aph.bonum éíl,fimateria ád cirSeVerinum fpeftatlifimi vitar patricium Neapocum.ercntiam attrahattir; ego in hóc Cafunihil litanum^quodlithotomoinfignifquiHdratiuse.; dicode fe<SioneilIiusparcis¿ ¿|uia his temporiratffitrfinusàHieroniFabricio celebratus) lecdbusdefideranturiquifciantoperaH, mtliliet ; fuo periculo affirmaverant obilinatè Ad hunc quidem modumartis admonitores c ^ r a m moriturum,miiemautemvirum fi clamólas to­ hi magni, led interim nollri homines quo culnofocotas nodesdiefq; diutiusduxiífet, quidölörean pamfuaminexeuíábileihreddanti &feplaníusa- j ? * T ‘ h titu àt“ “ o dilpendia tot cruciatuum brevi rede pud fapientes viros condemnent; aíperfiantur ¿ Z o^ a firtüi. ™ 1£- Preter aiitemlithotomiam&gaftrotomia abommanturquenofocomiá publica, quaiihxc#«,*:*^ facilior jampridem FrancifciRufleti iludió atq; rectam medcndi rationem corrumpant, medicos lndüilnareddita eil; quam explórate diferimivcro,quichirurgiam inhislocis faftitant, avernofamenunciaverat HippOcrateSiquil.de morb. fandoscurantácivibus invifofq;reddurtt, quod tubcrcuload ingucna vulgaribus medicis infeiitoifemin^s in pcriculmn dicitaéìas>at- impune medentes inopibusi crtidelitíres fint otarnen vivum valcntemq; eduei feetum integris portet. i.ad confeólum promptidres;mifcn, qut omnibusciufdem rcbus,utero himirü ad aíteru- quod magis abjiciunt refugiuntque, deberent truril umbilici latus diífeéb tellificatus eil Mau- amplcéli. Enimverocampusamplioratltarena, ínqúdlangiiorum yitiorumquegenera dbferraritiusGordatusHippocratisinterpres; quiniiuò ricurdriq; poílihti p’ratcr urium militiacampüj addidit & exeélas eaidem faeminas rurfiis etiam aut valetudinaria non eíl; argumentoautem eíl, ’< . concepiffe,quamipferemvidit,acvelutoculatus quod eiuimodi palxílrás perjibenter excdlue In teihsejcpohiitjergoiconcluditiq, täriedpere Visü inrolesfiiitfurnrnoäriis diéiatori, in u$ütandc& runt viri in medicina fcleótilfimi.Razes inquam ,j^*l;f^*' coníuetudinétraheturlonge melioribus mulier- Avenzóar,Guliermus Placentirtus, Marcus Ga - é ^ o f a » am cularü rebus : ut & permagnó polleritatis como­ tinana,Nicolaü4 Malla; Gabriel f allopius, Phihppuslngraília, Ambrofius Paneus, Jacobus^'^Ghir~ do, hoc ell* in feeuridrem parentfi valetudine« GuillemxusregisParifienfis chirurgus« ch iru r--^ "*'# * Vf au¿I'orcm generis humani prdpagationcm. gueferiptor. PetmsAndreasMatthidlus; B a r-'”! ' ^ Sextacaufaeilinfuetudo&irtcxperientia,qua mbil audent attentare nó confuetum ufuq; pro- tholdmiusEuílachiusjLconardusFioravaritus, trttumi unde profe&o fuit, quod conqueftus eil Theophraílus Paracelfus,Hercules^axoriia,Lu­ dovicus Septalius, Rodericks Fonfeca, Lazarus Averrhoesl.7. colhg.cap.76; quod interfiles nó Sotus,Joannes Fragofus, JuüusCxfar Arantius, hiiteta* r cranJ1 Pcrforatum adminiilrationenof- Cafpar Tagliacotius. N ominandi quoq; cüm his CarJ*„u*. ^ t JUn,loribusveroLudcivicusD uretusJoan- PetrusCaílellus & JoannesMaria Caílellarius& Mercatuf.

NicolausRiolanus, Joannes Zechiusin con­ i’« ™ va- bins & Alexander MalTarial. de ven;efedionede- NicdlausLareh*usGalíus,profclIbresurbani ce-

ii° ‘ ... ’ °

v

eberrijni.Quidautem tacui,quodBaídiasAngcnderaruntjquipoplitiam venamelideret; «qui usAbbatiusl.de vipersenat.ca j.percupiitad exempymosfecarc^&quivenascrurium aperirent periméta medicusaliquáddnofodochii eíTc? Sed admenles morantes,Lazarusverò Sotusinanim. interim noílri dothierias&furúculos, jonthds St medie.pract.c. q. §.62. &LudovicusMercattis varosmulierculisNeapolitanis curent, & rede I. i; de curandismorbis & Hieronymus Fabriqtíidéharccurent; quido nodosabAvicenna vo- Avicénn» • >1USI” ÌÌb'deoPeration'Ì}lischifurgicis;&novif- catos,autabíceíTulos cú cyíli, arq; id gen5tuberinne Alexander Alexius Patavinus con¿6, declamarunt3quodnon eilet qui àrteriotomiamexer- culacurandanó audent fufeipere fepe credentcs effera& maligna, quifunt datura permitía. Mc-HfarU ceret&PetrusVaicoLufitanus,qui Laryngöto-, miniriiultisáb hintanisLura imam,in angina ilrangulatoriafacerct, caufatus iu*uv.ivtìguiitiiìc vrucòicaiif cianores peragrafie, theories pra&ittq; mgrborum methodo. ficubi medicú adinverdret, qui pififormé nodúm

eleganti r

GslenM.

F F F I C A C I S M E D I C I N A L I B . I* P A R S I . ^ f ,modkatem modkatem more modoqueAmazonum &am«am eleganti filiolxfeptemannos nats media front s putarent & urerent -, quaìdo&addefendendan quando & ad defendendam fopcrciliadeturbantemeximerct. Quamrem, putarent & mere > 1 _ Ä ----- --- «H A oto tuendamque falutem punduram ex phlebotoqui faceret,uHo noninvento.tnftis ad fuosrever- mo in fuppurata jam & pumda mamma retuiuseft. Porro mihi, qm fe& one ^quccxalion t> B u ie hominum imbecillitati concordavi revelleretuberculu ammuserai, adverfati multi munì. medicitumphyficitum chirurgi, folum in non medentiumtam nimium affedata quam rigu a agendo magni operaio prsripuere quam rem et- lenitas in pertra ftandis corporib us, quam tarne n iira fecerunt mediconi indodaplebsmfteoto- tantifaciuntcivesnoftri, ut hi, qui medentur Curtof a mate , quod fexennio geftaverat in cpigaitno minime virtutis amici, quippe qui populi gra- meijendi filiiisDeciiCataneiaurifabrijCuiusmentionelerihus uecn vaiane* - habere lucro, iuurumqu> tiam habereconfueverunt confueveruntin inlucro, lucrumque cimusalibi. autem ntihi cu no - | imoniam ex blandimentis atque adulacimusalibi, lUud llludautemmihi cü fumma fummanoitro•• * *_ c _..idnfmi* /(il niinn f tiil rum &artisignommiafierividetur (ulquoi f primumilludftudent fpedantque, queftuseftGal.l.dcatrabilec.6.)plura&diffim-Inoneracere^pri^ ^ ^ uam honeftum, nedum

lioraempiricos morboiumcuratoresa m orD oruiiu.uiaw i^«-.^— lioraempincos q . I ,■ utilcdecumbentibus. Itaque mapius ■ -, ~ quam ^ dogmaticos - - 1 - t i m legitimofque o f e a e p u tputatos a to s medicos,quodque edam longe feditiseli, lupe- finus atque ulcerum prxtupta reUnquunt, Se rat nos in plerifqtte mukis barbarorum indu- a uod cachinnis eft exprimendum,quafi paracu­ ftria; nempe turcogrxcum hominem quen am l i ulceris ftudiosè ftudiosè detergant, detergant, tarnen tarnen uiubciwut iliud emenmedicumnavibus longis Salucij Januenfis ma - a<EtisextrapeniCulis & fufpenfis.ne n*, ____Rr rnfnpniìs.nC ättlll- attincipatum(cuiAmethonomenhcuit vidifleNea_ P ft hominum impudenti*, poli Anno i 6 tf. exinfuperabilibus putatismahs hallucinatio. Jure igitur duplurimos liberafle : quibus cxperimcntis etiam J Stephanus Gurmadeusin fyntaxichirurmaioraconfueviflegentisfuaemedicosreferebat, ^ ^ ^ ! lfgoraffinegHgeitià,'an*& :oneque aliam ob caufam,quam quod exercitatio- g » ^ | flt ut caufticorum ufus res effentin re chirurgica. jautem Jroiper mentorum vero ignitorumnifi Alpinus empicos fic curarifehciter uftion p affeétibus & fanguimspoft amputata S r * * * Aìgyptios,ut i piè,qui intervenier« aliquando ^ pV0 fluViispenejamexoleverit, cum taudìcU em- diifct,mirum in modum fueritadmiratus. menii«i»a&io pracellentior ac multo falubnor yemat* Septimacauiàcftufusinvetcrati confervat , § Inhanc autem fententiam,ea,quac lutiorque lit. in nancauiemi«*^**“ « * * ', ^ “ -' eltchtrc#- vquoaifeederenerrioaudet : tum ingenn,quod kancifcusVallefiuspropofuitlib.é.epid.led.7. m i o r c ^ u e ^ . ^ “ „« f.m lib .ii.e o id .fcà ?. Ä infecundiusfentiatdefedu; tum difhdentia fapartic.o. non pigebitadferibere. Hoc, ait,tem­ J L cultatis; tum quiaplurimaparshominum, qui pore merito ledionis & uftionis m hydropicis 8c VII. magiftrorum exemplomedicinam faciunt, h*c tabefeentibusufus dimiiTuseft.quiayelobegrotranfilire nec volunt nec poiTunt inventionis in­ tantium mollitiem, vel quod non valemus autoopia. Itaque modis omnibus aliorum veitigus ritateapudeos, ut veteresilli medicinunquam ìnhxrentjdamnantque eos, quivellatumquide horum quidpiam jubenti obtemperatur, ulque Imbecillum unguem maiorum rkum exceiTerint : Sed lcr- dummorbusomninòvivit,nuncpoitulant non­ & feh le VLlm necus, qui aliems addidi legibus alieno & nulli id fibi fieri velutinre defperata ; quo tem­ Ingenium orel0 qUuntur, & alienismanibusoperaiitunnpore nil aUud fit,quam ut,quetempeftivaiuicefamina ertesinglorii, contenti tantum eo,quod obtuiit ptacontuliifent.fufcepta fenus, infamentur aut at.

Vili-

\

xilia Quapropter fatius lit medicos nifi tempeftive voìuerint e greti parere, intempeftive mi indolentia; lludio confentiens, utraque prior ficere HadenusVallefius. Atquehecinm emoli; ties ac teneritudo noftrx genus,quicumin dendo multorum mollitudo eft & fam ine* morbura corporis incurrunt, pari animi egritu­ dine languefcentes, & duriuiculis feniu rebus, Exquibus tamenblandimentis laudatos exiq uantum vis falutaribusoffenduntur, & que fuo mie vidi perfepe nobilesmoriones, qui plusom(ut dicifolet) palato non perplacent, facile reji- nino male,quam benefacet e folentagnorantibus ciunt. Jam autem (adiitòsloquar) quifibimet- miferis * Quid autem his addamelegantes & ad ¿ , eneruu ipfisdieitum venenotindumamputarmi, quod fnedacùlum comparatas, fed nihil juvantes dell- g e ru n d i fecitKufticus, qui fibimet à viperademorlum Laturasapparatufquealios mire concinnos, q u i e t i * , pollrcemfalceprecidit z.deloc.afF.c.7. quando cum onerofifintatgrotantibus, ut Hippocrates ncque etiam àfalutari medici manupaucumie- monuitinl. de medico ; graviora quoque fatìa mel exaniatum, aut funame cutis lcanhcatum funt honefta colentibus , his quippe omnibus bini honelta coienum >, „ tarn vehementer exhorrent. Ad hec ut colubro- auanto plusmofchi 1 ______C~U\ '»iK ptinneaaaltur » HOC Clt» zibetiqueadditur,hoceft, rum demorfibus, quosincurreretimeanc, elu- compofitionis &elegantis, tanto magis puuda rum acmoriiDui»» j __ i:_. cutem i-ir,ìtic dendis; capitis nfniie ufque ad calvariam inci- & intolerandafunt emuuftx narishomimbus. fam , diluto euphorbii liquore in vulnusinfuio Buie modo narrata caufx poteft addi reveconfili fibi patiantur ; quod ab ahquibus fieri rentia cum in fplendida perfonapsriclitancoa- 0 feripfit Diofcoridesl; 3.C. 87-quando& praefens, iefturafua nolit homo; utoccidilfemfifervavequod jamoffenfat atque urget, corruptioms & rit,videatur, quod exemplum narrai Cornelius C ^ U cmortuae carnisvitiumadimi refeindique nulla Celfusde quodam illuftriviro, qui ex naturali-/*«.»^ fibi fuafione permittunt, & illa quidem ad viros : bus parcibus carne prolapfa & arcntel?tr^ “: ad feeminas vero , quin fibi mammas ad vitac ca$ hor» « p ira « ., nih:l raned» m hoc n r t commodum,id eft ad robur,& adbellandi com­

P R E A M B VL A T 0 RIA AG P R E P A R A T O R I A .

n

genere 'tentalitibus nobililTImis medicis urbis fed non minus multa Italia: loca, in quibus multi nad-vorfit Róma:. Veri tamen limile eft (inqmt autor) de­ ignari homines eos optimis quibufq; medicisea de adulatotraila tali v'ertaindia&fortaflerelponfurum fu- cauli prseferunt, quod obfèquanturfibii idque^«* meiffeidjqUod aliquis eiTetexpertus. Simile exem- tan tam vim ad capiendos ^grotorum animos ha- ‘*‘cis• Quintut plum narravit Quiutus Curtius de Critobulo Abet'j ut plurimi faepe ab ignavis atque adulatoriCuriliti. lcXandriMaccdomun Rcgis chirurgo, qui > cum bus medicis ufquead exitium firnperdufti : neqj dominion finirà ex liamato fpiculo prsecordiis tamgrandes illorum in medendo errores agnohsrente cerneretindiicrimine magno pofitum, fcantur, neq; etia fi agnofeantur, ab his dilcedere verebaturtelum extrabere atqueinfrenabìli fan- veline ; H rc illc Quorum id quod poftremo digumis profluvio languentem fubdere : donec xit,pluribus quidem exemplis comprobare poftrepidantem atque harfitantem coegit R ex auxi- fem: verumunafuffecerit hiftoria notiliunade Kum bdulcia; pcriclitari : quofuccedentefelici- Livia Gefualda prima: nobilitatis fcemina, quas ns, licet non line fanguinis effluvio fèrvatuseft cum nonimeftri abfcefl’umamma:laboraret, co» Rex. Porro quam vis hsec caufa maxime omni­ alitum ulceris cognolcenslongiun,fpedubiamaum fitlionelfa, tamen, haud tanta impertiride- luit fub blando fuo curatore manere quam iànibetlicentis,uthomointerinertiam jaceat , fed tatem ab altero non adulante recipere,qui comeo propofito neceflariis,qiiod,utdifficillimusca- pertis experimentis illam liq uido refti tuilfet; priiiis eft,ita edam omnis conatus periculofus, tamé us autem ad XI. morbi menlem vitse ceffit, quam cum fatius fit anceps experiri conlilium, quam efficaci alterius curationi le permifèrit.

CmttKtì» nuìlum, debet audenter periculis adverfus ire, Sed ad chirurgici Lenociniifruftus revertor (vedici gemoverequeomnemlapidem, quotueatur mifeporro blandimentorum eiufmodi guftatis indies nerofi. rum extremamorbiviperditum. Huncenim ex fruftibus tu perdecumbentes,qui leniter traftari arteadiuvantiliex voto fucccflerit ( verbis utor vcllentjtum per medentes,qui gratifica» non reHippocratis in libro de locis in homine) fanum nuerent,ceptumeft tumprimum parci fcalpellis facies : fin minus,quod edam alias futiirumerat, amandariq; rationem omnem inferendi quantuidipfum perpetietur, cuius&tujamprxnuncia- iicunq; doloris etiam impensè neceffarii. Interim , tor pratmonitorque fuifti. vero dolor,qui morbi vi affligeret cum ulcere vel ' IX. Nona caufa eft argenti cupido ; qua: fic trans- abfcdTu coniunftus,difcuti leni riq; ceratis &vnverfosiftos homi nes agir,ut non videant quid re- guentisliparifq-,applicamétisfuetuscft, adminifliim , quid honeftum, quid dignum officio Tuo itratoribus nilfollicitis, fi quid ieniterinftituta fit, itaq;, quiead fernet exornandum perefficacis curatio peccet,aut detrimenti quidpiam allatura medicina: fruftusfaciunt,vilipendami qua: vero fit. Sic fuis chirurgia: muniis, qus ferro & igne impùdem ad falutem segrotantium conducunt, perfunfto- cóclufafunt,perpetuodepofitis, acprxtermiifis, & •°hurieexequuntur: quiddicamautem,quolocodi- aliena qusedainirrepfére vocatamedicaméta,qug ™ana,neh gnitatcmhabeantards,quam tam abiette: tamq; quod pradtabilia, qualia quidem ifti velie viden- ^dentium feviter exercent ? enim vero fi doiotì fpes refulfe- tur,non fan , inde perfpicitur, quod hiscuratrix chirurgia. rit nummi,ad hunc unum quotidianos fuoslabo- medicina non expletur, fed manca fub his & mu­ resdirigimi, ad hunefenfus omnesftudiumque tila reftat: nam complcmentum cchirurgia eft, convertunt;nam co quidem affidili tota urbe cir- quse conftans ufu manusferro inftructae.proptecuitus; cum popularibus confuetudo multiplex reaeftinftituta, ut quod medicamenta non ville* magnatumambitusfrequens,matutin^veipcrti- rent,ipfa perficeret. n^queiàlutationes,&ad noftemlongam confaUndecima caufa eft quidam aftus&càutela,ne XI,!; buìationes&: colluliones, quibus quidem omni­ medicinam alperiorem cxercendo,Carnificisi.e. bus otii temponfq; difpendiis fatius adhauefeere crudelismedicifubeant nomen,quanominisjaputant,quam rationemfequilàpientia:,qua: foli- fturam ob id pluris faciunt,ne mercaturam fuam tudinem,quietem, liberumq; à curisanimu, ftu- imminucodevotorfiac fiducialium numero de­ dium deniq; proficiendi cum modica nccellàrio- teriore faciant, imminuiautern& abalienariclirutìi facultatepofcit: Sed neq; aliter occuparinos entespro compcrto credunt medendi afpritudimedicina: fcienriufinifqucrequiric, ut cum cafus ne,quam quifq; refugit & cxhorret natura. Huic tulerit&gravis segrotantiumfors, hisquafidivi- 8c alia fimilis eft cautela, ne fallente curationeaut nitus fuccurri queat. improljaere cedente fibi, qui curaveratmaiorem Decima caulàfervilis eft adulatioifiquidem ex vimadmolitisexitus imputetur, quam fané rem X. chirurgica facilitate dum plurima àd reftituenda egregiusProfpcrMartianus notavit fuis in libra Prcjper efficacitervaletudinem facientia refugiunturex- Hipp, de decenti ornata fcholiis per bare verba ; Martian. plodùturq; minifteriaperhominesalioquimol- calum niam ut devitent complures medicoru ektuffileiteii les,& huiulmodì aliquanócxpertos: fic nafta eft iftirnationem plurisfaeientes,quam f grotantium chirurgie, retinemfa medentium avàritia,qui queftum rebus omnibus falutem, nullù magn^ efficacig;prsefidiu,aut quod fomenta. anteponunt dextcram oportunitatem : ut fine finiftenusiiliquiufveadnotaripoffit,prsefcribfit. ferro fineque alperitate curantes infirmos & hoPoftremafed poteftate maxima caufacontem- X li. & f» : rum bcnevolentiam aucuparentur &fuccedentia ptus eft gloria: qua: neque leviter noftrorum hogratifica tionum commodaluciifaccreqdum eof- minumattigitfenfus, antiquitus omni confilio dem interim in perpetua fpe benevalendi,quem- prior. Audierisautem hucoportuneMarcellum admodum in languore detinent. Audi veroqua: Virgilium,quiComm.4.fuperDiofcOr.c.dePoProlper Alpinusinlib. 3. de medie. Aegypt.c.i; lemoniaadhuncmodumeffatuseft. v Profitti conicripfiq adulatorcsmedicos Acgyptushabet) Certsverunt quondà inter fè prò humano geiniati

B

nere

/ EFFICA CIA

MEDICINA

LIB. I. PARS I.

............. hi: |quo loco columen arus habere pofnere beneficiis reges: nec quod pòtention utilius fpiciant r . reputare ..„ u i .i ____ _perfeipfum ««-vfnim ¡n m fn iif* n r v t e it «, Inimi11IT11fiat quifqucpoteft Foret, gloriosi fibi exiftimaverùt,fed,quodDeus moneti mortale mortatesjuvare; vtìahancfibiad rùin inciinet hxc vel extollatur ; deterat ur, vel ilxtemitatis gloriarti viaitìapcrienteS;quadterunt ; luftrctur; peffum eat,vel confervetur nihil ad eos 'nonin gemium iuàrum Fortunis àugcndis&or- pertinet? vertnn rtos miicros ! quando prxcipunandis tantum occupati, fedinexcolénda ad ia- um monitum hoc fuit noftri didatoris tum in j uramento,tum i. de arte, ipfo veftibulo, uteomnitatetn hoftiinum vita quotidic laborantes, honeftiifimoqiie cercamine inventi remediialicuiuS mendatanobis àrtis dignitas & amplitudocumglóriam fibi invicem aufcrentes; & <1 opus eflet primis foret & bònusMefvxus curauonem dòcensapoplexix ftudibsecavit,ne deficiens ars unbcllaetiam ob id getehtes »dum vukhumatìi be-hetìcii autor Ìolusprimufve hic aut ille effe ; Hinc qilam remediorum penuria Viderettuy quareditGentiana, L y fimàchia,eupatOi ium,plùrefq; ali? ficillimis etiain tafibus prxfidia modis omnibus plantx funt autoribus fuis cognomines & intei a- conquirendà fuafit,quippe ficut hos profeiTores lise digrtitatedecoratjita nós Vicifiim haneexorliàs poiemonia hxc fervàto libi à cercamine & "nare perpetuo debemus» fofpes autertinefithobello nomine; quod antiquiifimi reges ìnter le nosnofter»medentium non incolumi ebj qui ad fcertarurttjdum invehtioniseiusgloriam fibiam_ . bo vendicarcnt. Otemporum & gentium ìllaru artem pertinet?

D ixijam quantumhihominesin coniequenFelicitatem, quibus profaluteomnuim cuncbs poftea feculis bella fierent, no ut un perii fui, alle­ da nominis claritate deficiannaudi jam quantum. ila: vero fer vitutis caufa, tam multa virum fub fi- in eoderti frigide retincnda fuperbiant. Porro gnis rnillia duda una dics daret exitio, perirentq; detrimentum exiftimationisfux magnamq; duiimul gentes&cuitì gentibusbonx artes. Quarti cuntignominiam ufitatamfuam medendirauocontinua eX multo tempo te jadura antiqui illius nem , licer falfam &illegitimamabjici; novain vero & probatam ab aliisaccipere atq*, addifeere; ftudii & ingenii vix idolon & fpedrum aliquod noftra state nobisreliquit : Hxcille. Q ux nos tanq uam nonpoffitaut non debeat, cum 1 eiipequlde multo graviùshodiemadie lamentaripoi- tedatur,aliquemfe corngere; àut no prxftetofiumus, quo tempore &nullusprofeflorumno- iciorede defungi, c|uam alioruminanesvoces ftrorumanimisgcnerofxfundionisfeniuseit,& exaudiffe ; auttanquam reponenda nominis exiinerti* piena flint omnia» Quem enim VelfamO- :liitiatiofitin opiniorte Vulgi,non dodorum hofiflìmum àrtis noftr? viru ex ritu prsfcripto(pra- mirium judicio ; autiioiifitpotius nunquaminxirrtdicunt vulgo) medenteitì estera omnia re- teriturs verxquc glori* confulere,quam pigien­ mcdialicet egregia,cuminufitatafunt,negligenté ti falfst& momentanea:; taiìquam denique non hon videris ? quem ve ad aliti quorum inclita nor- fit homine libero digrtius fecundum conicientia, mam medendo intuentem advertens? Nullum quam fecundum alioruin opinionemfacere. O perverfosigitur hominum mores! o infolentiam. bcrcle, nulluufq; adeò, utculpxloco ut magnis, fed vulgo non cognitisaifuefcere. Atqjhocqui- ad qudd piane decet, decdrumnon refpiceie; dem quod nullum ex fe ftudium aut induftnà in quod vero non decet, tam mire magnifacere.

H x quidem aut fimiles amiflx cbirurgix funt eravioribusatquearduisàdhibercvelintj hodie caufx, quasomheseatenus recitavimus, quatecundi. Veruna ììaturamfmgulis hominu caiibus fatagcntem acque adminiculantem caufan tur,at- nus admoniti boni prpfeiTores ftudium mamplexànda retinendaq; meliore difciplinaponant, tenduntq; ofcitantes,dum moliaturguberrtatrix caufas vero ejufdcm deterend? longe propellant noftra contra vincendum morbum ; qui interim è nunquam ociatusunaque inclementi putredine petìore deleantque. Ad hunc modum perreda germanaq; chirurgia noftros lares reveriuraeit, femper nixus naturarti pròxime iitoppreflurus. qux ad longe divifos & barbaros gentes vifa eit Scd q uantanam, quxfo te,fit illa fatuitas, inceito bello paritcrc]j valentibus hifee duobushoftibus> transfugiffe.

C A P V T V I. perfepe autégravioribus morbi momentis, procuratnci corporis magis confidi, quam ab infidi- In quo demonfiratur effe aliquem medicina ante altero metui ? Quamquam etiam ubi fidùcia ¿r chirurgia modumacformatnefficacem,quahoc t.Vfi miniti cognita ncque txerfùbfit,neccaufaceiferimus, agentesadiuvari D ici ut fit. vinitusantiquiffirtiaprudentiumeft enunciano: Ffedionum , qux bonx valetudini corporis qua docemur, ne inani fub fpc venturi ccelitus adveriantur, eximendarum fumma duo auxiliidefidesufquemaneamus. Prxclanlliinus funt principia atq; adiumenta. Alterum quidem autem huc Virgilii locus,qun. Georg, legi tur : natura,alterum ars : qux tum quidem feparatim, Atiturvmum ctefatep. medendo tum coniundim rem prxftant, prout nimirtim Dum medicaiadbiberemanttSAd vulnera pajlor utriufvis in rem accommodatior elt facultas.Na­ Abnegai, & melma Deos fedet omina pofieni. tura quidem vel concoótione, & huic relponSimiliter& apud Terentium Mitio, quxrit ab adente opera nititur.vel expulfione. Ars vero vel dolefcente an credat fpcratas nuptiasdormienti ifta inutroqueadiuvat, vel nifi hoc fucceilerit, fibi confefturos D eos: ex his porrò cognofcit quilibetfivelit,quamridiculus, quamveinfcitus perfefeorfimmolicur; proqualitate fc.&m odo morborum vwiorurnque omnium qui fe curan­ hom ofit, qjfi cceleftis auxiliifiduciatemeraria, do? offerunt. Horum potrò modus vdnusmulinterimipfetnalcfcriatusnil induftrium adnitatiplicem etiam medicinam fecit : accommodavic tur, nil cogitetgloriofum. Cxterum cum fuautemfe curatio vel adle ves vel admediocres,vel umìpforumdecus& ornamentum tam imrede ad con-

A

V

-I

P R E A M B V L A T O R I A AC P R E P A R A T O R I A ,

If adcontumaces atque infeparabiles, & facilibus nx modos unum effe aliquem efficacem , qux quidem fallatu ciborum appofita ratio fats fuit; chinirgiadiciturrquod fi cafuquopiam,aut malo gravionsaffcótus medicameli torum cura fuitvi- corrumpentiuminftituto, nonad eum quemdiétus; extremis relèrvata chirurgia eft,utpote qux ximodum , fedmedicamentarium ac palliatum cundarum medicina partium, acrationum va- exerceatur,jam n on magisper Jovem chirurgia, lentiflìma eft. Itaautem eiufmodi malis depu­ quam cacurgiadicctur.

Caurgia,. tata manusopcrafuit; ut poftrema hxcaccefferit,fa<ftumqutpoftremumauxilium, vel, utdiC A P V T VII. cunt,inftrumentum medicina?. Poftremum,in­ quarti,turn ordine facultatum curandi maxima- Vbìproponitur quam detrìmentofus arti , & tati bommum generi fitabufnsmedendi, gra~ rum quas dixi,id eft,cum naturaparumaut mini­ 'uijpmis in malisuhfolwè medicamenme valeatjfuccedente protinusartisadminiculo; toritu. turn poftrema dicitur ordine partium adiumentorumque medicina?; nempecumdiaiteticum ac r\U p lexin u n iverfu m omnis remedii facultas pharmaceuticum medicgreiprxfidium,five qui­ -»->'eft: altera qux poteftatis, altera, qux dici­ dem experimenti jam capti comprobatione, five tur adus. Sunt autem hx naturx conditi onibus Judicii non fallen tsxftimatione, invalida appa- feclufx, quod potcntialis haud per fcmetipfam ruerat; continuo chirurgia fuam exhibetopem: folamconfumatur, affeduque exerit; fed calidi qua? per lèdionem & uftionem eft; non ali*. fub partem rccipientem iniÌti provocatone, & Quippe fallunturac totam chirurgia; vini natu- quafiaccenlìone opusattingit perinde, ut tritiramque ignorant, qui chirurgiam medicamen- cum,quodlàtum,utgerminet, terrx fom ento, torumufu,atque applicitufaciunt prxftabilcm. & fermentatone opus habet : £bd adualis fic Quoniamenim fupraquam pharmacavalerede- comparata eft,ut quotielcunqueexpoicitur per­ bucrat, polt hxc delecia chirurgia; virtus; cer- petuò adprxftandam remprompta fit: ut igni» tum eft quod alia rationeoppugnatura vires crat qui prxfens tantummodo fit, continuo calefacit morbifirmiilìmas. Eteniinetfi quandoque va­ autexurit, porro de tribus medicinx vocatis inlentia fuerint adhibita medicamenta: tamen qua: ttrumentis,duo, dixteticum fc.&pharm aceutaut qualia ccllatione ad chirurgicanv rationem, cum alieno,id eft, naturx excitantes &cvocantis qux ferro & ignefupremis omnium prxfìdiisni- pendentauxiliojut vimfuamexpromant. Sola titur,qua?querefciflaliberai, velunò&fubitoe- chirurgia fuxfpontis eft, ad operas peragendas ius, quod alienum eft, exhauftu. Itaque valida trada. Quid ni autem fit eiufmodi,qux fecando, modis omnibus atque efficax apparet chirurgix atque urcndo,& hocgenusaliaperagendo fuare opera,atque ei ufmodi edam Temper & utendo & deiungitur. Sdreantemlicetpro chirurgica funproibendo vetercshanc cenluerunt Areteus,0 - dionemultisab hinc feculis fijcce/fiffe medicaribafiuSjPaulus, A ctus, Ccelius, Aurelianus, O- mentorum applicai um : ita ut hxc pro illafatis«ftavius Horatianus,&hosimitati Arabcs: quo­ facerepoffe videatur,quod non fine ìnjuria&córum facile princeps eft Albucafis, Iiaac Hali-Ab­ fufionepartium rationumque medendi fadum bas,Razes, & fi qui funt ex haefadione alii. In­ eft,redamantibusprxterea dogmatibus & omni ter exteros vero Hippocrates quiremomnem fcholaveterumgrxcorum: ipfa vero chirurgia fuam exegit, & fcriptoluculentcredocuit, qui leuiculis quidem cafibus exiliier, in gravioribus com ^.deartic.ait, qux ad lìngula efficaciifima vero neq; etiam attentatur, vel caufticis ad fum funt omnia quxque icire convenit, atque ea ubi- mam agitur, ne ferrum aut igniscapiatur, unde queadhiberi, qux accommodata videbuntur: graves dolores,humorum adpartculam confluaccommodataautem.qu^ fint,explicavitipiè ali­ xuSjinflammatio Scinterdum gangrenx, vigilix, bi,ubi dixit, extremis morbis extrema exquifitè febris, & qux non lymptomata malafubfequi remedia optima. H xc autem non alia queant?quod fi minora hismedicamentafumanquàmfc&io atque uftio ; nempc qux non fanat tur, funt item detrimentanonpaucanec parva; medicamen, hxcferrum iànat, & qux ferrura no confervato nimirum intusvitio.cffluxuque non fimat&c. quafidixifiet hisduobus prxfidiisplu- dato neque aliter humoreabfumpto, ferpit virus rimam & maximam medicinx partem contineri, intrinfecus, Sculteriores mittens radices, finus quatenusftrenua &efficax illa eft. Quare fic fta- producit & fiftulas oifium,fiin hxc locaiucidit, tutàHippocratisenunciatùtam profundeanimo teredines,annua mala,dirupta ulcera, & ex curafedit, utdicercfolitusfim; infanabilem quidem bilibus denique Incurabilia vita : quod tantonullum affe&um effe fenfus, qui vim ignis non pere cavit adm onujtque nos Hipp. Comm. 3. de fenferit ; adeo magnum & unicum eft huius prx- arte. 68. quin etiam, ut dicam cum Galeno 1.4 , fidii experimentum. Hippocrati & fuo placito meth.med.c.4. tabefaciunt homines in morbis, confentaneam rem prodidit Galenus, qui Com. a quibus utque liberari facile potuiffent, & de ratione vidus. in acutis chirurgiam his fini- cum lanari paucilfimis diebus ulcus contumax bus conclufit. Chirurgia dudus eft quidam me- incipiens poffet id Theffalii homines in annum dendiperfediones & uftiones & alias eiufmodi aut etiam in longius tempus excurrere faciunt» operas; quod, quid eft aliud, fi refte perfpicis, Ad hxc amplius vilà mihi eft lèmper iftor um hoquam diferetis primo medicinx partibus leniori- minum medicato infinita Sdnhnitorum maiobus tertiam chirurgiam qux poftremoloco con- rum fatrix.utinam autem, quod infenfum animi ftitit efficaciffimam ponere ? Adeo feilieet l ---------A per ceciditjvaleam o>vvi Mt T vt WMJUnec V.WlUaAiUldtUUVW '" eloqui verbis, maximam ilio-

©mnesconfeiTayeritsiseft, intereasternsmedici- rumculpamfaeiam, cquidemimpotens expnB a, manti V 1 V'. V

ì i *F *F*l-w.» è A d S M E D. I Ç I N Æ LIB. L PARS L

,^’^r deridi minorem.Dicamtarnenutcuraq; perex-j djtaeft. . Videàsautemadfummatn, quatnîôiil

i .. J .1 xritl-niicoííl hvuu,I nii-si mnHttA mrari an np nitamutatio, quando denrra-fí^príptrarmr unafpecietranfit m in niiali‘emplaretcnim ex... levi■ ad tilcus autvultuis afflux am ; id elìdeaduofainpo'tentialcm,&,utdicam adiunÁacjue intemperie,vcl fi collirio,& écchyinomaíuit,humore iilo non diícuflb ; quoniam vere,de chirurgica inpliarmaceuticam. O, q ute, vitia fub incongrua rftedela vires uítró cjpef- Dcum immortalerai mctamorphofisPy thagorci F íuftt,ex iiloquidemiñ promptu fuccedit inflam- & Ovidianàquàlibetpprtentoilor'8<: abfurdior ! matio^ex hacni afe præviiusal>fceilüs,ab hoc ve­ Hc’u igitur medicina tamfolertcr exeogitatar to finuVi’callus, fiftulajcumculi jperValìó íri ven­ tam ftudiosè tradita^ tara fortitcr elaborati virtrón inferiorem: unde ftatim iebris ; roboris tutem! Eheu.paratos ad .ai ds conceptuin laboVitaiis S: naturalistecóhomiv d etrim en tal inde res, eheu poftrymum aftliblatorum hominum tabes,& poftreïtianon eörtfiftentis vitae deeelfio, praefidium ! eheu fàcram Anchoram & aiytquæ cum in uno velpluribus mors abfolutc di- lum ! Eheu priitandi resmagnas Hermathenàrii fcatur,innumerisprofe¿tccladcs crune, non aiiá, atqucthciàurum. quam iftorum culpaptofeft* ; quid dicam au­ C A P V T V il i . tem quam iniitilis & invalida tum ad externos¿ tum ad internos otaries contumáces morbos hoDe Pàracetpex chtruYgìk Sttffi-

giiraììone.

A

t> hunc quidem modum cfficacein noftram quid rifu dignius? quàm ftrenuo iuimicodebichirurgiam cpntra vulgarem medentimii îem objicere ? quæ tandem eft hbminuiñ impe­ niorem tutati,medicamentariam explodere ccericia, he dicam amentia, difficillimis viciisimpapiirius : alter nunc labornon di/Timulandus, icd Ha medicamenta paria faceré ? ütinam tabllcs necefiario fufcipienduseit adverfus alios &meherbæ acque hafum radices tantum facultatis iantumque felicitatis habereht, quae maximis lioresautores,qui medicamentariam quandam j vitÆ periculis fuccurrcre femper poffent. V e­ Scardila,nedicam, impoffibiliapdlliccntemchi­ runi enim verb fopita,lenta,imbecillis,ineffitax, rurgiam , ex profcifo fòventes inftituto noftró fallens ut plurimum eit ipiorum vis & naturai tacite quidem, fed non mediocriter àdverfanufque adeo ut inventa & comparata miiioiibus tiir. Porro maiorumnoftroi-um memoria extaòHminibuS , nòn ut extremis caiibus occur- tititjTheophrailus ParacelfuSjvir Germanusitirant; magnis utique diferiminibus, aut ad hæc geriio libero vaftoquc;qui,ut totam pene mediducentibus , gravisfimis mdrborum Sympto- cinamiminutavit ; ita etiam chirurgiam èveteri rnatis,una refer vata chirurgia cil, quæ magnifias fuo ftatu divellere conatus eft : niinifum liane & prævalidisferri,ignifque praefìdus hercúlea ve- nori ufu atque operaferramentòrum; fed medilutmaiiu ferina corporis immaniaque vitiá, quæ caminum interiorum exteriorumque àdmini, miferos mortales dévorant cominus irivadit, ftratiorie eoncluiit fic.ut jam non chirurgia vecompfimit,disjicit,diiTipat, fomitem omriem & rè.atqueinftrumentariaparsmedicinx fed phar- M ó è e ìfii fpcmrcnafecridi adimit&eXtinguit, Nu ne igi- maco-chirurgiaditi fuafententia poftìt. S c ili- *?“ ****' j ¿ tir reta medicamentariamcum chirurgicacom- cetinhuius decreto perpetuum hoc eft ; cdnfu-^”^ ” ^ ponas opera : infirmum videlicet hominem cum lendumièmperin omnibusfenfum naturxjnul-;^/,,. ítrenuo ; languidum cum valente ; mutilum lamque genioquantum eft in medico intentati-riam ehicum integro-, præpotcntcm cum inerte * gene- dam , rie duri!' infcrendam offen(ionem: itaque rurgiam i-òfuinehm degenere; iricfficaceta deifique cum totam huius curam & fumftiontm effe inadhi-f’"M Kf efficaci. Mi leros igiturác maíeferiatos cos ho­ bendis mcdicamcntis, qusenaturamadjuvent, e f ' mines, qui pcrveriahâc& incongruâmedicina confcrventquepriiìdia partium,qua; baliamum (dixiffeiri cèrte veriusmendaciria) curaritur ad Sciminiiani ipfe vocnt,cxplicata fatis à fe ipfo irt huncmodumapparet,quamperniciofalaboran- chirurgia miuo’rcyquam vife. Remedia interim tibus hæc medichi* fp'ccies fit, quam autern ar­ ad hasoperasprbfitetur, docetoucignis arteièti & profefforibus dctrimentola, noli eft offèndi cretafubtili ter extorta, falutaria,vivifica ac tundifficile, primum arti fi propofitu m fît, morbó- <fti-poferitia,qusè cum afferit, medicarrientaTiaftì rumcxtreinòrum eurationesnon natura» fed ar­ chirurgiam facicns, cOnvcnjt aliqua parte vir éis effet q'ua tandem deficiente maximum,quod pfclvetìus cum RornanòScriboriio, quinonalierat medcndi decùà, obfcuratum eft ipfum ; & amahirurgiam effe voluir: quam medicamenquo hærebat dignitasfuudámerito còllapfura eft torum utiliuin ufu valentem. Quam fuam fentotum. Etenim aticubi dcmoiiftravi taedici- tenriam,utfcriptoprodidii novator homo : ita nam, utquaé coîiieâuralis eft, plurima parte e etiam opere ftudiosè coluit. N ec dubiuùf) eft tÀratilfm videnti altera curaridi facúltate, q u i chirurgia (quùniam egregia multa fuper plerffque \im sfercb mi' eli màxime confirmâtfulcitque, rie fuamautori- corporisexcogitavitpolychymicusarrifex) quin tatem amiítat. Potro medicina; phrs vitalis eft pfu'rimùm. ex hac re adiumehti medicina contu- tìonempiùchirurgia; id eft fii mainent um, colà men, & pri­ le n i. Sed redè, inquam, medicinic : quando rimammemus vigor ; expende áutcín & vide poftquarn piane patere potei?,exulaiÌe per hunc auólorem, dicim CtnfnèdicamentariusufiiS inValuit, ut tota in dete­ noftram in integrum chirurgiam. Quas i cs h o -iw^ ‘ nus mutata eft eius forma,tfimirufn pro magna& mini nimiuih fitte laudis amico.grsectequefadibàmpia pancifera&angufta; pfodeiiberàfa, an- nismimicò, nedum noninfolensvi(aeft,fedtuni ieps; pro virili muliebris ; pro heroica vartoium neceflariatum gloriola. Conientaneum igituc, timens; & pro efficaci inyalidaSc red- huic noftrai difputationi maxime yidetur for-

P R E A M B V L A T ORIA A C P R E P A R A T O R I A .

17

mam huius.qua' ab ipfo traditur, difciplinaf, bre- adcfl'e curando. Divifimquidcm naturafanat,ut Natur* vifermoniscompcndio perftringamus; mox ad incriticisjfanat vero ars divifim, utin amputadoexamenreferamus: ut appareat, fiquandoreci- nefextidigiti. Sanant autem amba: coniundim, “< .Jfo ia , pere,autrcfutarechirurgiceshancrationcmde- vel acque, velinoequaüter agentes acque,nein olii- quando ars beamus. Igitur hanc nobis Theophraftus Chi- b us fraótis& in catharei corporis: in qua reme-/8*«* & rurgig forinam reliquit,exercendamque coracn- dicamentotrahente, acnaturaexpdlentefithu- i uan^° c* davit,qua noshocbrevi delincabimus. Primum morisvitiofirepurgatio,ut decretum eft à Galefere morbis,qui ad chirureum pertinent, fie di- no, in i.aph. zz. Cum vero inaequaliter confe- & mutUu* vifis; ut alii fintquibusadiun&umcorporivitiu runt, alteri,quae curat principaliter, fervit altera : auxiliad*. infit,aliis quibus non infit, (has vulnera & fra&u- Scilicetai ti natura,inchirurgiacurtorum, natu­ ias,illas nlcera,& abfeeffus dixit) utrorumquele- rae vero ars,utin cavo ulcere carne replenti.Tamgitimum curatorem non effealium, quam natu- etfi igitur aliquandóaccidit, utautfola, aut prin­ ram. Medicus fi quid praeftet,id fieri,quo ducem ceps fit fanitatisopifex,chirurgia: plurimumta­ naturam fequens eandem adjuvet, impedimenta rnen utfanetipfa naturaeferviat, oportet. Cum fubtrahens qusecunque illius primo curantis o- autem fervit,rara huius operis eft,neceilìtas, (ferpem remorantur.&mterturbant; fivcquidcmin moeftde ea,qua: proprie diciturChirurgia,) ut vitiatis negotietur five in his, qua: citra vitium fuendi,urendi,amputandi ac fimpliciterfecandi, funr, &inprioribusquidem utiles,a medico fup- tarnen quantum abfumitur hac rarius, tantum ex petiae funt,occurrentecauiis effectricibus, ac fo- adverfocomparaturgravius. Quotiefcunqueetricibusvitiorum fimul, & accidentiumqua:vi- nimillaexigitur,fic necelfariamedicis ad utendù HadicalU tiisfubfunt;inpofterioribusvero,utinfitumpar- videtur; utprorfusomittinequcat, nififortaife humor ab ti falutarc,humorcmexpediat conculcatum a re- cum gravi corporis incommodo,ac nexu. Sanes excrement tis concul- crementis,ac proleccet ab exterms am bientis in- igitur pharmacia, fipoifisancyloblepharum,pte­ eattuexfe- juriiscomprefftim. Totumergomcdici munus rygium aut vnguem oculi,fuffufionem,erofos ab dtendw. in eopofitum eft, ut naturieprimuin agitanti ce- radice dentes,glandem,annui, vulva, aures, nares Chtrurgiei Jebrantiq ueianitatis officia, fer viat,atque op cm imperforatas, palpebras & labia digitofq; natura ^unutto ^erat: ‘P^-mil principaliterpneftans; quodcumq; coalitus, gangramas fphacelofvé, tutu ' autemfacit, idmcdicamento cominusadhibito quxgr^ci dicunt,nos vero profundioresfrigidos facit: nam, neque faturam aut fc<ftionem, uftio- abfceflus?in extrahendisfagittis,telifvé, infixifq; nem,autcorrafionem,autaliam quampiamloco aliisjinolfium carie , &aliisfexcentishuiufmodi patienti vim inferre debet propterea,quod hofti- adhibeas,medicamentum ? adminiftreshorum, li quadam ratione videbicur nova mala inducere, quodlibeat? praeter unam manum&fexramen- .

Vaturain- naturamq; miicram rurfus violare, qusefic com- ta,poterisneunquam quid proficere? nihil fane doloriam paratacft,utjucundam.&qugfinedoloreeftjcu- minus. Quid ergoChirurgiam toIlisTheophraeuratiorationem defideret. H xc ii fecusfecerit medicus, fte ? id autem fi negas, velle: aio, quid chirurgia netn petit, non regiipfum anatura, fed hanc 1c regcre velle fit,te non intelligercmiue non medicamentorum videbitur: qua: res,quam fit abfurda, quam fada, & viótus ufu conftatjfed manus opera cum ferra- jjefenßo nemo nonnovit, inquit Theophraftus. Qusecu mentis. Occurret hisThcophraftus dicens,qu£c- Theo/kraß* mulcis confirmet, noftrum non eft in praffenti cunque alii manu & ferramentis contendunt, & noflra cun6tarcpetere;iediatisfuerit,quodinftituimus; pofl'e fe medicamentorum opera conficere. Ve- c°,r* hunc rem hanc, ordine expendere, ut ad initio con- rum ó bone! en RhoduscnSaltus! hacc, q u x l>3^ ‘,nr' a" ceptum opus, noftrum expedite tranfire quea- promittis nobis Theophrafte, perfice; enimvero apparcbìt, & quod non illa pradiare, & mus. quod nonacque per medicamentapoffis, ficuti Miaargu. per chirurgiam; Deinde confeffum eft , in-mento, C A P . I X. ter omnes,debere medicum, quameumque tan­ dem corporis partem curando travet, tuto,celeIn quo Farneelfo# chirurgia expenfio, riteratq; minimo cum patientis dolore rem con­ animadverßoque. ficere; ita diceturabfolutiffimemederi,itadelaidebitur hacc philofophandiratió Paracelfi, borantibus mcreri quam optime; qua: resquipraecipuefifubdu&is ab eorationibus fit fir­ dem, cum difficilis paratu fit in chirurgia; certe mata,plerifque non im probabilis.-nimirumquöd non minus laborioià atque ardua erit in medendi commoda futura fit haec medicina laborantibus, genere per pharmaciam, fi per hanc noxas & vi& gloriam adminiftrantibus. Verum tarnen eft, tiacwratuti íimus, quiftrutìurà conformatum- c Celfiu, quodinpluribuscenferipoffit,antedefcriptaex-| que corporismamfefte labefaóhnt atquediftblTheofhra- cogitatio,quam rem equidem nonproptereadi-| vunt. Eiufinodifuntea, quxnominavinuperGuelfi).

----j . adverfari j— .n :-----------quam fit Taraeelfi fputo, quod fic eiufdem invento vclim plurimi, quxCorneliusCclfus, Paulus Ae- chìr. efßnon conte, (equidem hominisingenium non parvi lacere fo- ginetaatqueAibucafisdicatishuicrei volumini-c** f u * in mnenda Ijtusfum) icd,quod dirimere qusecunquealiena bustradidere. In hisquideminefficaxmedica-°Ìerii & commenta. funtjnobifquCofficiunt, oporteat. Has igitur ve- mentum omne eft,quod fimplex naturaparavit ; otr litationes patitureiufmodidecretum. Primum compofitumarsconcinnavit; contra veroprofi- Medie*. ftatui oportet, hominem cum sgrotat, duplici cuum & non fallensauxilium effe iòlet, quod eft mentum medicationisbeneficio fublevaripoffe,& natura è manu armata,quandoq; ferramento,quandoq; l^te agent Si artis : q*ae vel coniunäim vel divifim poffunt, inermi, nimirum eruditos homines feire licet, &Pern»-

V

i

Bt

medururacmi motum.

Y

:a -ÌvÌ E D I C I N J E , l i b r , i . p a r s i tacdiearncntum quantumvis ftrcnuam, id quod finatque neccffiriam orbi facultatem fuo gàilligi t, vimi teage re,h Oc eft, poteftate quadaagcn- derelocD. di,cxrftenteprivnufn iniplò debili, acfopità,mox C A P . X. vero c'órrbbor'aitda,fufcitahdaqu'eper adjc Cium caloremanimaiis. Hec itaq; effcéhim finita non aitati m’ aut conati! uiió parit j fed etiam atque D e f r i g i d a n ted en tiu m in n o n ag en do p r u ­ denti a ¿rinatela, "* etiam multis. SerVatùr eiaim &cbnfta‘tconcretione prirnOrùm ‘cbrpdruili calore prirrium, ab Frigore prepotentiurti j mbx verb una ipforum, I Nilitiiiirius quecumqUc hoftrahi efficàceni commiftione cbhfraftbrum. Atque inde eft Chirurgiam offendunt, atque oppugnant, iti profcóto.qubdignishic£ quo mortalcs in terris hsbcè veftigiòàniniadvertcrecavcndàfqucdoceutimurjefle6tum fuuin,quodeft urereicum exe- re. Quòbiani autemadVertiextàredubsHoftes^ rit.promitqueincorpbre hUmano, pròtinus id quos Ibleo eqiiiderh dicete frigidari! tura opepiene perfeétequeagit cum appuifuscftprbxiine. ram,tum cautelata : de bis etiam ih pradenti fia­ Quare& chirurgus, curo eundem adhibet ì five tili 'doCere ; veraqùe vitidfunl medehdiiqubrUlti membris urendis putridi? j five apcriendis nort hocquidemìnnòri agendo fitaplicitereli; alteputridisi Itemfanguinisfluxusreprimendo, fu- rum in agehdoquidem^ fed invaleritcr Si irrite: perfluià aboleiidisjoifis teredini caftigande* &id Se hoc quidcnl non plusextenditur, quam ad Ch.mrgh genus aliis ; Statim profefto exequitur j quod modicitatdn,illud vero latiuspatct peccata coni-* <&mèdica- principio defiderabatur,quando ab hac interval- prehèndensin eo, quod, quid, Se quale i£quantnenuad- jQ {^ne medicaméntum ? qubd hebesjquod tufn,S i vbi.&qUando, &perque, &inagendis s t r a n i languidum, quod prope mortuum ad ilium dici modisaliis, que fingula pofltnodum enarrando lu i poteft, &hoc tamen dechirurgi inftruftu eft, apparèbuntilriterimverò eiusnàtufamaperiams atque officina. Si igneta autem non miniftret, deiftà priusin hunc mbdumdiCcns.

Prudclitiajqusnon tata àpervideiido, id ed, (cxurantemautem&abfiirrtentemintclligo) qui fubtiliusinfpiciCndo, quam àprovidendb,id efti omnia longe fuperat ; fufeipiet alias ferramentum, per quod & didtféta coniungere,eoalitadi- qua; futura funt, quafi ante cernendo Se qua; infcindere,emortuarefcindere;putridarcpurgare, commodaturanndiqueflint, ciitumfpiciendoi fuperfluademere, impedientia atque impedita diélaeft; Vintiseli,quaeconfulit finillrisreriiiri ex pedire,ac liberare, nocentìa eveliere, atque cafibuslongèpnECògnitis & ahteverfis; Quauinfìxa eximere valebit , fimul ac femcl vdluc- naficareat Medicusjnilplusprbficict, quam da­ Met cito net fit. An hate ergo medieamcnta,ficcito,fic ex- vi gubcrnaculòdeftitutanavis inter circumcùrtuto mid,- pedite profeccrint ? haud fane perDeum: dein- (àntesfluftus, cingentèsfcopulosjjaétantesvcntamenturh (|c ncque ita tuto, namque, utfunt medicamenta tosin altdportiim contendendo : uno itaque omnia per exuperantem calorem, aut frigus vin- vèrbo, Arillon, id eft, optimum inter otanes res centia-, fieri non poteft, quiniidem exceffusa- alias huius inflruélum profeffus èli Hippocralicnam affebbonem imprimant corpori : quam tes, qlti vif autore Macrobio nuitquamfaltere s quidofti poftctf fine gravi labóre removere, calli- nequefalli pbtuit, Eniml'erò cuta ¡èlibus ingarévevix poffit, pcritusmcdendiopifcx ; Sed fidiantismorbi Variisfubftet; hòmoqtii curatili1 Àlbucafim de hisleges initio chirurgia; j malora hunc quideta haud fuefe lervareque pòteritab' irffultibus,' nifi fit oCulatns, vclut Argusdefcnfòi habebis.

Medicami- J am vero quisnòn videi poftexagitatas atque Afdepiada i fic vindici morborumnilpotiusaut ti Pyrotiti irritatas lo'nga medicamenti moravirtutes len- vcrius apparet convenire , quam prudentiam. detrimtn- fufquepartis; poftdiffipatam propriam eiufdem Verum cpiantumhxcMedici propria, & preci­ t». tempcriem; poli diftraèèam calorenimio; poli pua virtuseil: tam minita'è i plenfque taedeneomprcilàm fngore text urarfi eiufdem ; poitin- tibusagnoftifuratque exercetur eadem : vcfuin duétam deniqucalienamdiathefim, & conflitti- probaC impoftura ac frigida quedam proyidentionem,ne polfequidem hominemdolorisacu- tia fuccéffère : quaruta utra damnofior fit non leos,malasvigiiiasmeiitbrique labores effugere. eft facile deeerni; enimverò utreqiie peftifenÉ Ita fane videtur,diuturna? ae dolore-& periculo funt & deterritaa:, nam'aftusdnquanh, unde ap~ nonvacuas, medicamentorumeffe eurationcs; pareat euiquam benefacerc, cum plerumque „ contra quam fortaife opinatur chirurgie reie- omiffa opòrturiitate Uoceat & meditatib queètator iniquus. Hec eriim fi ufurpata dolore dam,queeum ardiattirpreftabile quidefficère, non vacant, item nan vacant efficaci curandi ne- uiltamen preftet, per quecautela frigidaemiu laturquidcm,di confingitprudcntiam,itautadceffitate.

Certum enim fit, non inferendam gratis effe umbrata’ fucataqne quedam depereufttis hovim aut moleftiam natura: ; Item non impune minis follicisudo videatur. Drtfn' verò ab aconfliilandos egrtrtos, ncque aggerandas ve- gendo' abftinent, timòt eli caufa , ita peri tia xationes vexationibus » aut calamitatem cala­ verò rimoris & cautiónisaiitìor eft, ut notavi« mitate; Verum cum omnibus compertumfit,’ Areteusl. i.decufat.morb. acut.Cap. j. Stante 'lecefttcu non aliam effe fiiccurrcndi viam die lodes , hnncHipp. in lege fed nos tamen Caiifaruminnevicali- non mortem urmis, aut mortis pericultim o- qutfitiòne diligcntrpt'etcrmiffadeeoy quod effi­ « chirur- pontine redemerisbrevifinituro,dolore? Quas caci medicine ittcotninodat -, &: adverfatur ,■ obres m itut, mittat hxc Paracelfus, fifapiat, dieemus, exempla rerum aliqua produéturi „ ut

&

fe fÌÌC À ttS

c»

I*

mm

P *•.

m n v » . , * . r> r^

,

P R Æ A MB V L A T ORIA A C P R > E P A R A T O I U A .

\jt per hæc intellcftum hominum afininum cave re miferi lan'guentes, turpedinem vero, ac fæditatem oftcnfam, ac patefaftam boni profcftb res abominan debcant. r Accedatn nurtcad rem propius atque, ut demonftratioriem hailc totam luchleriter exerceam, ante omnia morem hominum & inftitutum aperiendum arbi'tror'.lgitur qued à delibetata & ut nos didinus,efficaci Chirurgia pleruipque abftineant, hæ caufe arque hæc conciliaretrahurit homines ne principiis, quæ dicurit, naturalibus vim inférant , aut detrimentum, nequc non iiâturalibus âliis fufFragentur :hoç eft eau iis morbificis inorbis ipfis & lÿmptomatis excitandis, autpromoVendisopitulentur. , (. ,, Quod autem ad prioremparterh attinet,cum homo coiituitiaci duroque ulcere, vél tumqre Vexatur, crcdiiut hi vitæ cohfulii fi ûôn exqrpatavitiàlëriius tradenfcur&firie dolore ribn cuiraridam curentur : fed ego aliter fentio : fi chirurgiam ferre poffithomo, expedirc femel, ut dolor citófiniatur, 8c perpetuâ quiète atque incolumitatecommutetdr.Porrb dolores qnines diuturnos, nbéturnps, tummorbi rum curationis Îongæ tædio feritiendbs unb licet maiorè redi­ men Quisaütemnbriimprudenshâcconimu. tatibne non fit contenais ? Qùis humanus Verè medicus Si mifericors tiiuth in hanc lortetri à grotum non impellat? etenira frugiferus, licét acerbuslitplerumque d o lo r:quod CHoneftatis ¡¡Ulaudis ergb íliftihetúr àfprti.viro quæquetormenta;quidnbriutilitatisjfanitatis , iritegritatis ¿c vitæ gratia ? Sed de hac rê alias, ubi de purga-, tione doloris, natía riünc ad Caput alterum, id ett,ád feferendas prdifiovendùrûi,aut fuicitandorum malorum caulas, îfti altruun»;, yenieridumeit. , ... ¡ H ;. , . ...

Promoveriquidem hæc pbffunt accerfita do­ loris, fluxidriis , inflammationis : nam nequc alio modo poteli plané Chirurgius ttibxaffeftiones affebtionumque caulas adageré atque fa celfere, Háruriiigitufmetu fiifulas, quas rtralè m edentesinduxeruntiricuiatas rèlinquunt : præterea èmortüa, non ffarificarit, non fecarit abfccflus, præterquam dilco¿íbs,' fion urùnt prêter pútrida , non tentafit corpüs aliqüa par­ te ferro,at ñeque cuniculosfpecillo.nonemundantfuperfluis&alieriisulcera, fubcavaribrideducunt : hiantia fuis emmbtisrion fovérit difpfici curam non adhiberit, ac nefénfumpermbvetít quidem,lblum in id compara« vidcritur,uttum frigidanori agehdi prudèntÎa tummedicamentaria deleita chirurgia, non famægrisâuxilient ur, quam aduleritur, Quantum igitúr á reétb aberren! paucis circa lingula illa tria capita expeniis vide, Doîorein quîdêinrciricare cavent, ledeaufas eiusdemnonelevant,quare finus ribn exprimunt ac perenriem in eis faftiem rehriquuntï At verb nos, quo dôlùrrriagis cognolcitur, eo magis fuipicioiuiri hábemus vifium , nimírum ubi dolor,Îbî iri brbus rnorbique vigor irififtit. ítaquevelreluitantibus ægris,ut ad ex­ tremum benefaciamuseluviemhincmagiscduci ftudemus A ttuüiohum hutnoremex induito

1

•

%

dolore caulàntur : ataudiapt Thadeum .Florentinum autorera nobikm in,l. j. microtechnes tex. i pj). dicentem : Videtur pnim quod dolor non plus attrahat quara.incifio evac.uet ; humor enim qui attrahitur propter dolorem, fuccedit loebeius qui evacuatur per incilioné : quafe non potei! effe amplioreo:eflent enim duo corpor» ineódcmlocb, Fìuxionemitem attexurit ayertendam, affentior : At comparata,non hrecfida lìt pportet,neque ad omnem ufum fi dus placet, accommoda' ta ¿cpromptèexcogitata.Enimverò nil frequentiusnuxionefermone omnium medentium Ile» ut uno quoque verbo tìuathiEcmentio,quippc quxadcommentandasquasqu.eopinionesjConhrmandas quoque curandi ratioriesexcuìàndos curationum infelicium eventus, c.oarguendas fodalium ifententias ad aftruendum depique & adagendum nilmaius vel amplius .velis hac ma­ teria & hoc prompto fubfidio. Jtaque utfrequentiffima eft ufu fluxis, fic plqrumque vana Se ftìtiiis eius òmnis allegatio: eftquef mihivide­ tur) haéc ut iiropicatortuna, quselongcplurimum quotidie acculàtur, quam peCcet: ut au­ tem de fìuxiòne diximus, fic eli etiam inflantmatió, qu«e cum ab uno fluxionemateriai.vitium habeat, facile fxpè etiam deduzione fuperventura figu rat uri Hadtenus,qua: de frigida mul •. tbrum in tribus hifceSy mptomatis lìt prudenti^ breviter eft demonftratum , quantum ctiatn ab hac cavere debeat Medicus probatus adyerfum, CAPVT

XI.

Defrigtdis & inutiltbm medentium chtrurgorum operibus, Onlueverunt hoc feculo fadtitari frigidi - 'quidam &niloperanteschirurgisemodi, atque actus artis falfo. adlcripti atque alieni ; qui quoniam adverfahtur atque diametro pugnane rioftris omnibus effielibus operis, quas docerilus : hàs quiclem fparfirn, alicùbi per hjun.c librum, atque aliudagens non potui non indicai fé, Nurie riómiriatim ut rem hanc plqriq cagnoftataudìtor privato ferriione, qui fummam rei òmriem compreheridat, has inititui pertrabtare,fifni}itefu£inproximbriaturam huius vitii primumi mox excrii pia compiexus, Philolòphi receritiores inquit Communis latinorum lex’arius,' operationem procbaccipiunt, quod Gràeci energiam vocant.

Eft autem frigido àdiunétum aétus aut vaCantis aut lenti lignifi­ cano . quem exprelfit MarCus Cicero ad Q ^ Fratrem j x j . cumait5\accufatorfrigidiis,ideft, nihilautparumoperans in accu/ando. Simili nos ratiorie frigidas appellamus operas medentium quieadverlusrhorbos & languores adhib.ita vix aut rie vixiritcrdum etiam iublevant; N on eft aUtem eiusmodi chirurgia : yerum ut alias offen­ di fuapte natura efficax utpote, qux rationes & inftrumenta medendi nafta fuerit liquido efficaces, adimas enim Se fepares à fcalpro & igne

:±a

efficacis

m ed icin a

'J , ..

lib,

I. PARS I.

, , ti^nñróótiümhocinterömnesofSt-.tnumfieriCjDnfaevitjièdexihmaatq;perphlebo................... v r i hhop p tomum tanuiminodo perpungantur , aut cura cum ximè partes&fpecics m editine vel oráculo ìpiius tnmum pro fcarificatioiiibus in gangrena protundis & Hippòcratis , qui pronuneiàvit} quod medica crebrisj ‘t a n tipaucis& vixcutem attmgenubus mèntu rrt non fanat , ferrum iànat, Se qua; ferrum numeri fe fuö credunt fatisfacere : aut cum abhbnfimar, h e ig h ts fanat:&^u*igtìisnònfanat fceílus cyfticos punóhone rehuir excuffifíe : aut ea itìfanabilia. * eS »*4»’ dccermoportet : & lane tam energetics funi chirurgica funciones, leu cum excifiohem calli fummatirn fadta arbitranturopüsabfolviflejvitiumq¡ fuftüliíTe ;autcum quidem lanandi, feuurc'ndi, ut malum bonuminurendo vix attingimi locum, vixqüe epidermis que efteéhim femel exprómant, firn partículas manare laniespomi. faniespoflìt. “corporis . • ¿i-ifcipvTuh . , • nervos,chordasjvinculai veñervos, chordas^vmcula,j e - exilit, ut minare

fe s ä b s S Ä S iiS rjs S K ifis is s S jW r lw d if a « » » , S L * i b m . N o L c n h n h sl p o K flatc& kn tc ciemm^uoruraquidcmommum ™ l a , & SU“ « “ “ demönftrauones m hoc opere paflhn offend«. niedusacinacisimttiaiie quantii diferepat, quod Höratiuslufit ,tantum à diatetica&pharmaceutita funftione diiTidet chirurgia; Acrishac quippe Se acuta, obtufaaclentailla,ab his raro qui­ dem, à chirurgia verò continuo promptus etfeö u si Èxpeéies igitur, ut ab hacita etiam ab cis duabus incurabilium morborum curationem feftinatam & brevem-, metiàrifque tempus cum te m p o r e , vimeutn vi, ratiortem curri rationed quàirì difpar enim fopitus à vigili; obfcurusab evidenti i dcbilisàrobufto, mutilus ab integro, à morticino vividus, talis ab internis medicims externecHirurgÌcesefteffc£tus.Nonnuldautem firmamento relatarùm rerum eft, quod ab etteftriceàc fuperatrice difficilium cuiuftorum ma­ nu diélam hanc faeultatent voiuermt veteres ; quando ctiarri artes aliai plurima: fini e manu: quali quidem in huiusmaiut refervatäm &conftitutam defperatorum inmorbis hommum voluerint falutem. Ita piane conftatrequin femper irtoperis omnibuschirurgicis efficaciam : quam mhilominus aut non agnofeent,aut minime ler-

CAPVT XII. Quod purgationem five, defenftonem crudditatis m chirurgia efficaci etntinet.

A&enus vitiofie quadam chirurgia ff ecies &falfae forma: deteétefuerunt : poll has le­ ghi mas, quas provehimus, offenfiones, homin u in q j vulgarium obtreftationes eluamus ; graviffimum autem primum&in quo ftatuscardom ferètotiusnoftracaulaveriàtur, agitandum eli negotium, nempe non difunt, qui mcdicinam hanc,quam cfficacem à propria praftantia (credo congruè)nuncupavimus, explodendam atq; abalienandam contendant. Q uos autem, prater vulgaresoppugnatores offendimus, ex univerio fcriptorum numero, funt duo proxime fuperioris lèdili viri non incelebres, Hieronymusinqua Fabriciusab Aquapendente & Cafparus Taliacotms Bononienfis, quorum is partim magiftroium ,quos noverat,inilitutum confervans Se ne latum quidem ungvem pratergredi confidens, partim etiam vulgari hominum fenfui morena vant hodiernadie medentes, fed ahquoteiusmo gercns & nil induitria contradicens in oper. chi­ di operas referamüs. rurgia pofterius edito volumine fe leétas exoInefficacia quidem inchintrgiaduplex, baut mmbuslcnes chirurgiastradens,graviores aeraifalfo medicamentum pro chirurgia, aut fi hanc ioresreiecit. Alter qui Cafparus eftj ut fu^dc debiliter exerceant; de priore genere pofterius curtisreparandisarti ftudium animus à non nefermone peculiari dicemus ; de pofteriore nunc ceffaria carnificinaalienis conciliaret, elegantiffimamatq; optabilem hanc chirurgia faciens.ca^ Vitia quidem in chirurgia funt, fi h sc o- terasaliasomnes, ut par erat, teterrimas & im miiino non conficiatur, cum debeat ; ut cum ul­ manesargumentatus eft:Summa autem confutacera putredinehyperfarcofl callofa,oftracola,ca- tionisutrorumq; eft, quod chirurgica noftra orunculis,tuberibus,dolore#cuniculis, & de pai tu perafuaipforu natura crudeles atq; exof* : quod vexant,nonattingunt fcalpro five igne, fedvel veroadfuftinentesattinet, pienadolorumacdilinamentisvel hirudinibus exugendum & exhau - fcriminoia, fape etiam exitialesfuère, deniq; exriendu confidunt; aut pannis lineismundisfunt ercentibusignominiofa atqueinfames, proinde contenti,ut incancro; inabfceffibus verofetti- multisab hincfeculis exoleta adhuncdiem :his one&uftione escharoticis utuntur : quam inter nos omaibusobtredationum vituperationumq; cameras damnavit Hieronymus Cardanusin 1. capitibus refpondere necefiàrio iuredebebimus, •- de error, medentium. fiparatas utiquetraditiones omnes noftrosarrraDeinde cum utuntur quidem icalpro& chi­ mus, velitationesq; adverfantiu no diffimulam . rurgia inabfceffibus videlicet: fed pro fe&ione Quod fìfacio,defiderarim hue equidem nonnulmyrtiformitriangula, quadrangula & qua? cum iam dicendi vim ac facniliarcm claris oratoribus excifione eli & compofit», utuntur fimplici, nec argutiam,quàcarens dubito, ne in re alioquin fufficicnti quidem Se lunata, qua per Sy ringoio® nov*

H

FRÆ AM BVLATO RU

JuV/llUiWUl V.VIUULLU o i 111.j 1|IU I v*v/

AC

•*»»

mutabiliDeusffiudium hoc humanitatisfovcns, n'epeffum cat, fupplicanti res ape'ri, ftyiuminftrue, rationctn oitcndc, fiquide haccefpe tutus iam in arfeham dcfcendo. .. s Crudelem cum ifti homines chirurgiam eius%crudeli P taf e cura- modi quam dixi, nqminant; credo equidem, ut veruih iatear, modutp acctifare, cuius fines ars iìttùim. ex cedat, atque exorbitet ; nam neque fieri poteft, titom'nis cttirurgiè vis adimatur, qua: fuapte natura vuffiificaatq;affli<ftftrixeft,fifinis3mans eft fui; fed requiiitum hunp à vetCribus modum & moderationeminhis, qdas nos ubique voluituis, chirurgiis retineri, confervarique non eft oftenfu difficile. ProfeCtoutfanitatis vafta latitu­ d e eft, ita & morborum pari jpaftoffiortaffis autemnoftris hdmiiium fenfibus ampliormorbus eft, quod&Averroe placuit, quandopluraffint beccata quam firnplex vitftus; in malum eriiminiinitaeft abitio ; fed hsec obiter; ad inceptum ferfnonemredeo, Morbis fingulis triplex occurrendi via eft conftituta, uha quidem vièti tandi ratio, altera mcdicàmentorum uftis, tertia qua: manibus eft adiutrix. Porro cuiq; cbrpori& naturae lapfuipriniitusexpcrifo gradata per Kaec eft Op­ pugnatici leviffiina quippe noxa viftus ratione «torrigitur; graviorvariomedicamentqcoipmittltur,graviffiina per manum,pluriihurn eft medicabiiisifed & fingularumtriplicium morbi rationum, quasiudicavimus, adhtic plurimi, ne diéam infiniti, fuht modi, quos tamcniam vCrtatòs contemplatili- medicus fuisipforum pominibus, autccrtis ndtis pi ridere nbn valet : his igitur & fui refprindèhs congrui medicàtus, quoS prudens acque exercitatusmedehdippifex difeernit, , Iam igitùradesfquicunqueveteremchii-urgiam cdnveliis, riempe fi qùpd Gaìcnus tam faepe tàmq; accurate vetuÌt, riorì urto calopódiò calceàndosomnes vclisipfe,quae chirurgica: tradiatió'nisvitiafìmtj prdmifcuisattentarc praffidiis òmnia?ari graviffimagraviffimisut par hoftis pari, atq; adeo vièf oriie ipea èffe poffit, de|; friaximis Q, delidismaxima fupplicia fumantur, porro aritiquitas, qui pruderitiffiml fuertìrit homirium, Chiroriem & i uftifli mmri euftdem virum Sii chirurglimmaximumfaciens,àliiid ine iudice non tndicavitquam q'uod curii chirurgiaartium fanftiffima probeq; esercita, iuftitia acque squitas, qliam reétiffimeconiurigantur.Quippe ficut iiii'* ttitia,quodfùum eft,uriicuiq;tribuit:id eft, ex iuJlitU cor­ poris bu­ hac quidam cives violeritos atq; extra legum orrnani tutf bitamerumpentcS compcfcit, quiq; nòcentes& trix, feditiofi funt, hos ècivitate fefeindit : ex hac vero tueturbonos & remunératuf ,'ademptasquehis opes & facultates reftaurat ; ita propd chirurgia, q u i exccduritcctìrpore,funtq; aliena, revelht; ad rcparandàsverò carnes& offa, cunètasq; partes induftric collabo rat, atq; Ime fortaffe fpeétavit|Hipp. dumlib.de frad. com. i. t. pp. iuftam ¡¿We«£<»,id eft, chirurgiam,interprete Gal. fiominavit.

Itaiq; ut ad rem noftram proxime deveniam,

P R Æ P À R A T O R IÀ .

chironicaq; ulcéra, iàftujae irmltiplic;es,.vafta: teftudines&ftrumæ,vençnatiferarum difeerptusj fortuita: ignium ablumptiones, bellicis torjnentis çafibusque de fublirpi coniraéta contritaque membra, putrcdines,gangrenæ, lideratæpenitus èfphacelilim?turn carnes, tum oflk,;,monftro(ï iædique confprm.atus, informes,naturæ corpo­ ris everfus, artuumq-, mutilatus atque pervcrfus fitus; fœtus in uterq mortuus, vel.hic vivens parentemortuo, inftaris ex angina mortifera ftrangulatus, peftilcntes& contagidfa: veneres,dppopulatus corporum, excitâtes, mentis emotiones & ftupores;atque aliâid genus plura,quæipft qualiaquantavefint,nuncinecum expende.

Nempevftam ipfam ornni re chaiiorçm inÎuitàntjiamjamq; yarièexagitatam, opprimurit, cordis præfidium & læfificum huffis nejft?rintetimentia. Yçruntamen quamyisincomparabiliter tor.quearii; ; neque lucis ufuram, femper adimunt, fed ità prêteront,& cpnturbant,qtodiv bilem eandem reddant. Quod autem longe ma» ioriseftmb.njeriti,, ftffi cruciatibus & tormenti» omnem idimunt fic,,ut defperationem inducant; exadverfo Medicusffioptèmunerelàlutishominum amicus ae ftudiofus eft ferè fie, ut rei prp- commet^ priæiqiiailiaconftantcconfiât eiusdem huszcdati/Jim* dignitasj qua cadente cadit : nimirum.. qu * no- mdenti . ftra medicorum eft calamitas, morbo non abripiturarger qujspiam abique curantis ignominia, Js id eft s opinantibus hpminibus è vulgo cunftos fervandòs èmorbispportereiÀtque decorifuo tam follicitè, tamqi impenfè ftudet Medicus ingenuus & probatus, ut ftiprtein ægrotantis fuis iacultatibus,omnibus fi darcturrcdnneret. Dein­ de fic aliorum ægritudinfi aejanguorum milcret q;} uthos primum çpgnitos propemodum in caputreponatiutautemnonmentiarffia\bcit Hipp.qui principi!, de flatibus^à Conftantino *titertte) Lafcare latine redditi, medicus ait,vifii taàruque maiorumrnoleftiaafficitur, & ex alieriis calamitàribus proprips dolores cplligit^ cum quo viro cpnfentiensSoranus Ephefiusdàgòges m e d i c i - ^ ® nalisinitio j fortis ait fit caildidatus, ut poffit per ** ' dieslabóresfuftinere, quoniàundique horrenda & tanqua infuavia&ahcnosq; cafusfuas facit effe triftitias.HæcÎfti.yin’,ai,item maius ?malemedici femperaudièrefordidiffimis quibusdam afe traàatisac deguftatis, wTi<p*y», diâis; Aefculapius, turn Hippocrates ab Ariftophane in Pl uto ;neq; alionomine, quemadmoduminterpretatur A n dreasTiraqucllusin lib. de nobilitate c, $. quarti quódhommum mortalium calamitatibus, cruciatibus,angonbus,mombusfubvenire ftudent, land igitur,qupdaliis.tam mirefatagens medicus nulli yelìaboriyel iiffiuftri|pa,icitfàiutisvindex.

E

.puttia extirpât, atq ; ad has operas fcrrû ignemq; præfidiorûefficaciffima certa hæc & immutabilis opitulatur j fit inde,,ut imprudentibus ac ftultis fævirevideiitur;nihilotaméminushaudinfuf fi-» deicomcndatosfurit,Ycrfudveriiisinimicpsiftos corpo« >r - *

t v:

/

■:

;ì V. "

1 (■ i

PARS ■ ti JEFFICACIS iff O M E D I C I N A LIB. —...... ....L................

- -I. Hurtar ■ corfeóris'tortores, qui corrupta valetudine vitas | cant & non exaudiant lacrymas? ItemHierony- w , „ epi.

W fp o n s .to r to r o ^ ^ .

P i n .'mum in cpiftoláad Am andum iPum daqcarnes^ aít homi nú perdunt : Náfigitur eo fpeftat illud Pin­ ferro indigent & cauterio, nec eft median* cul- Amandum ciari, Chironem alicubi vocantis 6í(l* »y(ín» *»> *,ígj»*»^iA«»,feramagreftéhómináamicain:ni- pá, fed vulneris, cum clemertti crudelitate non mirumutfacies manusque effera in‘corruptores parcit medicus, ut parcat;f*vitut mifereatur.Et ^ Amj,ro. lítos morbos, non in naturam feratúr. Quádo D . AmbrofiusinPlal. 61. Früftra cicatricen* cu- fa m t ft u enimtequalem curatomi! homiñem dicas,qui ra veris* fiferpant interiora contagia,iinoexacerdigitum à vipera demorfiim confeftim amputet, batur vulnus, liforis clauditur, cum interne virus ‘ral nevirusexitiale corpetat ?crudelemnean miferi- ex*ftuat ; eandem ad ungvem fententiamhabuit ^ Gregor.1.7 . moral, c.

2 6 .cum ait, vulnera clauf cordem? enim vero miferitordem, ftam crüdéiem dixeriscum valensccrtiffiinumauxiliumar- fa plus eruciant, quia cum putredo, qu* ihtrinFerrenori tulerit ; mifericordiamaütem in am­ fecusfervet, eiicitur: ad faluteift dolor apentur. putando vel inde cognòveris,quodRuftìeusa- Compcndiofiusad hos omnes, fimoralem Sene- Se»u*'pibud Gal. 1. J. de lóc. afF. amiffidigitiforteílus cámames,epift. 78. nulla,inqüit, duravideridc-/<> 7 ipfiusmet mánibus illata còntentus tuit potius, bet curatio, cuius falutaris expedatur effedus.

H *cfan d i viride maleintelledamalequc inquam eofervatodiferimenvita;fubire: eftígitur terpretata medentis corruptoriis in affedibus ciusmodi crudelitas acqui tas verius & heroica crudelitate, qu*fita,ubi minime qu*ri debet,, beneficerttia, ffíetque ii alicer ,fieret humanaras ei usdem humanitatc.C*terum ad noftrosaudoimmanitas, &milericordiaimmifericordia. Ma­ res, qui lenes chirurgi* medendi modos indujor utiqjac íírte cotóparationemaior mea quidem Opinione ci‘udelitas oviculam aut boveni arato- xerunt,atq;adhorumexainen veniamus: lufetent rürii domi vero gallinam j columbasnoftris rantad defipuerant Hipp. atque Afclepiad*otifibus quótidie foetificarttcs iugulare cultellis, mnescum totagr*corum pofteritate, ut fevaatquant corirüptrices corruptas carnes excarmfica- queatrocia curationum genera per ferramenta re ÍCalpellis. Crudelitas quoque eft ,in vulneri-1 pert]; ignem invexerint; qui potueranc medica­ /bus fimplicibus& vitio nullo vallatis, qua: calore mentis contcnti efle, has vero noftras curationes nativo perparum tentato prxfente & medica- pro crudtlibusbarbarisatqj immanibusdamnamentisenaemistuto, cito *& indolenter conglu­ re; quid eft aliud plane,quamaflertores earum tinan poflent, digitis acfpecillishuc iliucqj pro­ S¿ profeftores crudelitatis, barbariei atq; immati uñis contundi, fealpris ad novum amphatum nitatisdamnare ? Barbarorum iuventa pleraque, diícindi, farétis penicillis abduéta labia confer- ac medendi modosnoverunt & recenleruntGrgvarí, duris intentifq; penicillis mane vefperique c i: niltamen damnatosaut repr^henfos, im ore­ pertundi& importunis turnmedicamentis,turn ceptos, nec fine laude propofitos enarrat Aetius medicatibtis manuú detteñari iftg quidé maxim^ ferin. 6. c. 1 o. ad cephalxam barbarorumehirurnatur; flint; o ffe n d ili inX ra.uma.tica reftitu ta fu- aiam quam hi faciunt difledione ad partem ca­ fè irto ritiravi mus. Veruni übi&crudelitatís vim, pitis,anteriorem fupra frontem a dextra ad finiquam in monftrofa mala totani effundimus, in ftramauremduda, pericranioq; exoiuto, crahomines identidem uti volunt, cadat, poílit nioqjad oserafo: atq; inquit 8¿ non poteft te< amabo te quilibeí qua:ftor impune ac fine crude- mereaftiamptaefle, videriq; his,quimali difiicilitatis nota deteftabilia multa tormentorú com­ em vexationénoverunt propter quam ncq^ talia menta & excogitare ipfein fupplices,& lidtoribus auxilia ma ora,quam opus eft,exifmt.Si militer & inipíosomnemtorquendi poceftatem dare, five utreum , five ut qualitatem criminis deprehendat, in crucé meritosaélirrus ?poffintitem hoftes ampliandorum finium gratia trucidar! ?non poffit medicus óbtortos abanuisnoélu diuq; cruci. atibus aegros interdum aliqua parte corrupta vio­ lare, ut liberet eosdem femel ? ad hace plagas à latronibuíiilatasfovere confolari poflumus,illas Vero, quas medicus vitio corporis requirente inducit,excufire non poííumus, &reprehendimus tamquam fit medicus latrone peior atque indi­ g n a r , qui cunda nobis mala, fi mala funt, íalutis . iludió facit ?

Audiautem haede re facros dodtores primum AuwJUnM Auguílinum, qui ait ; T u nequáquam medico irafei debes, fi ex membris hxc incidit, illa urit, illa corpore omninofeparat, fed valde lucrifacis & fetvatorem eum vocas, quod in parva corpo­ ris parte morbum curet priusquam a«d totum corpus morbus tranfcUrrat. Itemque in Pial, J3 .

Medicus crudeliseft, qui exaudir hominem, & parcit vulneri& putredini, matresquando fricàt filiosin balneisadfalutem, hi clamant inter manus earum. Ili* ergo mídeles fint, quod non par

Paulus Acgineta barbarashuiusmodi diffediones & probat& tueturiitemq; Celfusl.4.& 1.7.C.7.F.

C A P V T xn r.

Vby defenditur doloris accufatto.

Olorisnunc conficiendapurgado eft: at no tarn quidem eo nomine, quod nos ilium im­ pune moveamus,h*cquippe culpafatisefuperioribusdeleta eft, magisid obeundum, quod pertinetadeos, qui difficile vel nomen doloris ferendofaciunt fic , ut inyidiofafitindechirurgia quodexulceret, inoleftiasq; refricet. Itaq; 1 ecriminabitur in impatientes hoc vitium, oftendemusq;quamvere debent h i , qui medela egenc* acerbitaté quamlibet animo nó iniquo perf erre; priusautemhoefimplicitermonftrandum propterea, quod malum non fit dolor; deinde quod bonum his, quifalutem corporis inde recipiant.

Recitabitautemhosufusdifputatio: turn, utper h *c confirmetur quam máxime noftra ratio* turn ut homines imbecilles prodita neceifitate, atque e o , quod expedit, ad fortitudinem amplexandam adhortemur : vel reólius ut m e­ dentes femel omnes admoneant loca 8c ra­ tioned , qyibus condocefaótos filos decum­ bentes

D

v

*y >

1

y

ir w *i

'

il

1

\ .v:

PREAM BVLATORIA AC PREPARATORIA.

•:IK a ?*

13

bentes ad doloresneceffariosfuttinendosfuade- j com mot us. Poft hanc gentem recenfcbo ftudia re poffunt accommodate. Incipiam autem àj plerorumquehominum prim ;bmilitum, qui fopriore propofiti noftri parte, qua: fuafura eft, ics, fligora, fubdialespernodationes, decubitus doloremnon die tamfummum malum,utipil duros, vigilias, famem, fitim 8c exteras, quam us, vacuitas atque fuga honeftatis aut utilitatis campus occalioque belli folent exhibcre.molebono praeferenda fih t: nam nullufti porro bo- ftias 8carmotuin pondera diurnaatquenodurna nura quod non honeftum autredum.nullum- tam placide perferuht, quantum admirari p o f­ que adeo malum , quod nonturpe aut vitiofum funt rufticani; hedum otiofi 8c urbani, quid au­ htjiuietfenfetur. Sed e’n imEpicuro 8c homi- tem cum vulnera profufiohesque fanguinis in nibus ihollibus ebneedam dolorem afperum mediis belli conflidibus non lentiunt: nempe, contiabaturam, difficile perpeffu, trilte,durum quod ait antiquiilimusFudius, Virefcit vulnere &hiliiiiiiiodi s fed non propterea nontolerabi- virtus : & Lucanus faucia maiores animos dant letb-, ,’vel bon toicrandum eundem effe quip- pedoira. fee,fi perpetuonrsevalere debeat, cum vitanoftra Simul autem de venatoribus dicam , qui fui) omnis fubdita doloribus folicitudinibufque fit : Jove frigid© inter fpinas 8c pcriculofa preci­ liequeVirtus ulla neque beatitudo prorfus etit; pitai» 8c icrisloca mancrediucumdeledatione Virtu's inquam nulla conftare poterit, fi dolori pbÌfunt, itetnqiie in aka nive per brumam alfit 'cedcndum : non prudentia quidem, cuius gefeere,per xftatem veroin montibusuri; Ad fpeculi luce non poterit quod red urn , quod hos pugiles geftibus contriti ne figlium quidem que honeftum eft non videri, mollis autem dant fenfus inoiefti: cum quibus memorandi homo 8c abiedus facileab hocaberrat.Deinde veniuht 8c gladiatores ; quorum niido corpore neq; temperantia qua: moderationem praxipit depreliantium in publico iudicio quis non exfemper, an enim quia doloribus angi nos pan- ho. reat inclenicntes crebrolque pcrcurfus ufque ter,an moderationi confentiat? Juftitiaautem ad mufcUldrtun dilaiiiatus, Viicerumque patefa&ipfaabfiftit ab homine, quivi doloris & ba- duscum riguo totitis corporis imbri ? at luta­ trata cnunciat & confcios prodens non perftat meli fub his ncque vultutn mutare, nequeaniin officio fed fortitudinein quid heceffe fit ex- mumddnitterecdhftieverunt» Atque hadenus pom de getteribus animis ccmtrariahi ? imo 8c de dolore j qui fic volente more hominum 8c omnes compares alia: virtutes longcdiffugient: cbnfuetudine nulltis eft ,rationum firmamenta quae funt magnitudo animi, gravitas, patientia, nunc ad haxaddainus. rerum humanarum defpicientia, 8c fi qua: funt Compertum eft inter ómnes dodos Literaalia:. Itemque beatitudo nulla futura eft, turn rumeeque 8c indbdos virorum eiTefortium, madeletis omnibus virtutibus, turn qUod nullus inailimorum, patientium 8c huitiaiia vincentinon mifer, non tnodo tunc cum premeretur um dolorem toleraritcr patii nec quilquam ad fummis doloribus, fiquideminhiseftfummiuri tane a:tatctn extitit, qui tales homines non ad~ malum: fed etiam cumfeietid fibipofleVenire; miràretur, atque fufpiceret, Quodigiturtam Praeterca fidedecoris, fiflagitii, fi tUrpitudinis mire ab omnibuslaudanturdolores,autpra:fi:nindignitatem expenderis ut haeceffugias: quis tesreferre aut futurds non exhorrere, quid turpe non modo non recufandus, fed ultro appeten- nosnonputemus?

Neque veròdixeris fortium duntaxat homidusjfubeundus, excipiendufque dolor, atque fi turpitudo peius eft vititim quaitl dolor ; nihil eft hum & eleddrum hoc elle. Vide qua:fo ne fallaplane dolor: id eft, nullius prope momedtiac ris : nam nos omnes natura virps effe voluit, id poteftatis ad virtutem,qU*didat omniapotius eft,à virt ute appellatos, id eft, à fortitudine, cu­ fuppliciafubeunda,quam indignitatem gelnen- ius uhius eft dolorem mortemquc contcmnere. di, eiulandi, lamentandi, plangendi, dcbilitandi Audifti quidem nuper, pueros conftanter 8cin atque angendicommittendam. Certus autem filentid dolofes verberum pertuliffe gloria duefto, fi firmo fuerisanimo, nullamalitpaucam d o s, pudore coados,alios verbmetu durapaifuturam vim doloris, quod inftitutio, diiripli- fos legifti. Vereamur igitur quod tam multi glona, robur animi, exercitatio , confuetudo 8c riofe faciunt natura, nobis vetari? Ilia verb non commentatio facile te docebunt. Lycurgi qui­ modo non prohibet, fed etiam exigit, quid enim dem inftitutis legifti fic cruditam Lacsedemoni- magis quam laudem,dignitatem, decusexquiam iuventutem, ut venando, currendo, exu- rat ? contra verb nil tam abhorret, tam tetrum rendo,fitiendo, algendo, aeftuando, nullum ifto- tamque indignum quam turpitudinem habet. rum magnifacerent: Spartani verb pueri fic ad Altetius fugiendi, aut profequendi nefcio, an aram verberibus cedebantur, ut multo c plagis Zeno Elaeates perpeffus fit omnia, potius quam confcios delendaetyrannidis indicaret. Ante Maexeunte ianguine 8c ad nccem etiam produ ftagris, neque tamenexclamarent ac ne ingemi rium nemovaricofus fedus eft, vinclis folutus: feerent quidem. Ad, haec Spartiatae Lacense atq poft ipfum alii etiam non foluti tantum fc. autoEurotae feeminae corpora firmarunt laboribus ritaspoteft : fimiliterex improvifo multidolores foie, pulvere,frigore, pakftra, militia 8c nulla n6 ferre poffunt, pra:meditati nonpoffunt ?ergo * alia vita: duritie : quibus quidem omnibus 8c nolcis, non tam naturse malum effe dolorem tudolor intercurrit quidem, fed quia callum lacer- gere quàm opinionetn. T otum igitur in arbitrio tisobdudum invenit, nil affecit. SedC. Marius &Cdeliberationefitum eft vidoria : nequeintolecum varicum cxedionem laturus effet, neque rabilemaliquam acerbitatemfacit, nifi vel molli­ vinciri fepaifus eft, neque fecando quidquam fies vel nullus fenfus virtutis offendatur, fed 8c

vi«s

H

ÈEEICACIS

M E D I C I N A , LIBR, I. PARS I.

vitx ftudium doloribusimperiumpofuit, utiam parent, aut quodná fanítatispotentefieprincípium,fi primiiplinon quærant autpræbentibus antedida deinonftrarurtt.

Hadciius oftendi dolorcm fua ipfius natura refragetur; obidadmodum redeSeiieca adinoferertdumj deince'ps quod inagis ad rem nollràm huit, prfmum fanitatis initium eft veiíéfanari. pertinet, mónllrabo, fntegntatis&incolùmita- Verum enim vero dices, audii quod contení-tisgratia éuftdem e'iiain comptedendurh. nendusfitamplexanduÍq;dolor, atque bis equiScircli'cethòs, qui peìTinic funt afledi ficj ut demaífcñtion tántiimopuseÍlanimifirinitudichirurgicummóliftlcildefiderertt : autin dolòri- ne&ratione,quaillaminterdücomparem. Hæç busiam nuncVerfan,aut incómmbdadoloribus igitur vis eft oftendcnda,cui ego non grávate fed maiora rnanere,qu£ funt videlicetaut mótus par- gratuito etiam fuin fatisfa¿turus adhuncmodíT tium, fenfiisaliciiiusàboiitio & depraVatio, mu­ primo rem non diifíicilem fed in feïpfo pofitam tilatila membro! uni , deformatio,marcÒr,lan- doccns, nam pdtentia, Pythagoras ait, in a u r e o ^ vinisemuvia, continuicatàrrhi fuffócatus, di- carmine, iuxtanecelfitatem habitat ; & Hicroentiones, paralyfis, imbecillitas fummàcorpó- cles in enarratione confirmât id experimento, ris,excretibrtis ademptus,fterilitasatque alia qug quod maiera quam quifque arbitraturpraftlare funt homiiluindetrimcnta interdilli pratfentia, depreheiiditur,quæ mentis neceftitas cum apucí interdurti intniineiitia , qutevides art dóloribus omnes lit valida, apud eos, qui rede fapient eft curationem redimi debcant ?PliirÌmum autcin multo valentifiima, ut ait Hierotles. doìoribus nec dìntiec ìiodu fiiiicntibiishi,'qiii E)eclaratur&hoc hiftbria QJVIetelli per VaJ. chirurgos celebrióres imploranti vexantun V- M ax .i; « 2. deferipta. IscumapudTrcbiamres trum igitur fatius eli afflidàri móleftiis, quae fibi geiieretur, collocatus à fe in quadam ftatione duìcedinem omnem vitas adimant vitamq; red- quinqué cohortes atque exea viribus hoftium daiit morti fimilem,aut Temei fi Ilituro dolore depulfas, repetere eandem ílationemeveftigio tot omhesabfcindere atque abòlere? proprium iullit : non quod fperaret ab iis amiífum locum quidèm non eft vivere fed valere Vita : amens igi­ recuperan pofle, fed utpræteritæ culpam pugnæ tur aut ititi tris, qui tam pialle geilerum hascdi- inièqiiefti-iscertaminisrnanifefto puniret. Edifcrimina non difcerhatjipfe igitur fi pruderis còit- d io etiam,utfiquis ex his fugiens cáítra petiiíTet, iilium fapientis exaiidias, pro hollé internceretur : qua feveritate comut corpus redimasferrum patìeris&igiìeìn. prefii milites, corporibus fatigatis & animisdeAlterimi quod hisobiici niaximè velim, illud fperatione vitæ implicatis, loci tameninçquitaeft .*Chirurgia antiquitus & à gnrcis Se à barbaris tem , multiuidinemque hoftium fuperarunt * exercita ferro fetnper &ignefuas exegit operas. humahæigitür imbecifiitatis efficaciífimum duItaque quafi armata auxiliatrix altera fcalprumj ramentum eft necelfitas. altera faculam prseteiidit. Afflidatrix ergo Se Ad huhe quidem modum non adílruet quís violatrix corpórum ipfa eft ad fartitatem naturai impotentem fe ad dolaran ferendum : necciTiquam ob rem d fuperiòrurti iifcculonim homini- tatis enim vis ea eíl,q uæ te valcntcm reddere pofbus perferri fiiftinerique potuitjà noftris huiUsce fit. Cæterum,ut definite comparare te vaieasad retatishominibusnon poteft ?Prasterea fiMipp. oninein dolorem fuílinendum idoneum,tradam Scytharum in exurendis articulis morem&rne- equidem Sí normam, qua fi innitaris, fortiiîîmorat & non explodit.lib.de aere, aqua&loc. müad omnia teparabis. Eílautem quam primus Duriora priorum tenerioranoftrorum corpora Cicero inbnílrauit hæcj caufantur? Varia funt lise effugia medentium, Scirelicct, elfe nos natura íludiofiflimos apqui in multitudine adulantes atque indulgentes petentiífimosq; honeílatis : cuius fi lumen aliintemperantiae hotninum, hos etiamnum in quodaffulferit, hoc ut potiamur nihil eft, quod mollitie atque inerrore nutriunt & conlèrvant. paratinon fiurms quantumvis durum perpeti Se Sed bonas iftasmedendi viasatqueutriiifq;pla­ ampledi. Quanquam ex ad verlo eft in animis citi experimcnta rerum eveiitus iudicet: nobis hominum natura molle quiddam demiífum,hucuin occurrerint poliremo tentantes, quisifta mile,enervatumquodammodo, & Ianguidum, patietur,autquisadmittethominum decomben­ quod fidominaretur quidem nihil eífet homine ti u m ? Afflittati morbis refponderim & hi, qui deformius: porro difeiflusaediftradus in partes fuftinere valebunt, ac hi, qui liberari volent,qui duas videturanimusnoíler, quarum altera ratioverò nolet, multa, quam ipfe fibi conftituit, uti­ nis eft particeps ¡altera expers.hæcvoluptuolàoli tate prsfidiideftituetur Se damilo, quodvitium mnia licetabieda, illa nobiliaomniadicetgravia minatur nitro fubiicietUr. Pofllint iàepeequi- confequitur. Verum enim vero ex vtrifq; ut pordem cogitavi, populi quidam barbari, ut bene- tio ratione utens utque natura fuperioriplaeft, volentiam ab amafiis concilient, longum artub us quaeimperare, altera vero parère nata eíl,velut jgnis inhadum carniumque per ferr um inlculptu parenti filius, domino fervus.imperatori miles. & hoc genus tormenta vano mentis propofìto E rg o necéílum eft, ut horaq qui meliorem fuam fuftinere ? non poterunt culta gens nominimi conditioliem fequitur&dolbnbusperturbatioprofanitate corporisSc foipitatemodicum ciufi- nibusq;fiiperioreírcíludet,impcret fibimet ipfi demufuni autferrum tolerare? ex maini pratfer- &fenfus moílitudiniselidat. Quoniam autem hçc timartificis periti ac bólli, quìcundaconfulto fuma.hçc conatus vis & operç pretiü eft:ut doceaatque accurate prò multo integrosftudio ac vó- m9planius óportet,quid homtp fit adurus,utforluntate adminiftrat? fi fe non compareiit lan- titudinerti halle compáret ; ergo intelligesdolorí guentes homines ad lànandum, cui rei fe com -t obfiílerépugnam quandam cífe, in hoíti.li auteírt pugna

g

V PR^EAMBVIATORI A AC PRÄPARAT ORIA. pugnanofci, quid fxpe accidat, miles incrs ac tis, quam nos vtramque, fed vits pericula povilisfimul ut hoftis ftritto gladio occurrit, ab­ 'tiflimememorantemobiettionem fie commo­ ietto fcuco vertit pedem iuter fuosfe infercns, de diluenda arbitramur;fi ptius illud expediaobeamq; remperit,interduetiam integro cor- tur nfi periculofisdiffxcillimifq-, tnorbis omnifo* porecum alter, quifteterit inpr^lio, fofpesre- manus fit admolienda,cuius ret nobis hid efto fter : Sic, qui doloris fpeciem ferre non pofl'unt, trattationis modus. Haud equidem dignofeo abjiciunt fe atque ita afflitti Se examinatiia- fatisanvllamagis ambiguaqu^ftiopoffitoccurc cn t, qui vero reftiterunt, difeedunt fspiflimc rere, quamiftnxc: in qua five partem aientem fuperiores.Vidifti fepe contenta corporafacilius fequaturquis.fiuenegantem, vtrobique demionera ferre,remiflaeifdem opprimi : ad hunc fericordia contenditur pariter.Enim verb Plato modum puta intentione,qui quidem humanum nec nonPaufanias Phlioftonattis filius exiftimaanirnum irruentibus, malorum ponderibusfu- runt prsftabilcmmorcmillorum medentium, ffinendis fufpicere.remifliim vero fuccumbere, quinonfinerent xgrotosa morbis fievius afflinec quicquam ferendo poflè valere. Similiter gentibusextabefcerc,fed quam primum fepeli& qui faliunt,&qui currunt iaculatores,pugiles, rer, haber ferip cura: quam ego voeem interpre­ athlctx,atque omnes, quo magis quippiam ad- ter; fed omne graue experirenturetiam cumfamoliunt, re tento fpirini,fpiritusip(os&vircsfo. lutis vel fepulturxdiferimine , ad hunc porro Indium lét intendere. Ad hxc qui vehementius inclama­ modum gens Indorumflohannes A.ubanus rc-WM‘ re meditantur,non (àtis habent pettoris & vocis ferr)sgrotos maxime caros ip libitinam impune organa omnia curo vi ciere , n i& totocorpore adigunc, ne videant pcffimedifcruciatos, hoc vocem exprimant,fed&inanimatisetiam con- placitofit,vtcumlanguensquisautcephalea,auc tentionis energia neceffaria , vtabfolutafitho- cxcitatc aut empyemate,aut hydrope,aut fufforum effettio, arcus inquam Se baliftae, fphxrs, cante angina,aut cancro,aut depafeente vllo afrotte , tormentaà torquendo ditta , & qux fettu vel dolore peffiim it; non difficile proben, funt huius generis omnia , quo conrentio- tur extremx hx chirurgis , qux ferro & ign e nem vehementiorem acceperunt , eò ma- membris acerbe fentientibus trattari confueueV- iorem ittum vibrare ac reddere valuerunt. runt.Verum e diuerfoTheophraftusParacelfus Vis autem quod ad rem noftram maxime facili & aliquot hunc fecuti viri non ignobiles lanieStcpenuroero in omni tormento,quod medetx namhanc sftimatam modis omnibus explograda fufcipitur,conlueuerunt omnes fere den- feruntamedicina , inter quos Hieronymus Fa »». tibusarreptum linteum,valentiflìme perinde ut bricius medicus xtatis noftrx cclebratiflimus in attrituri dentibus opprimere,utneruoseò con- lib. quern edidit,chirurgicarum operationum tattinertendant, illamque cruciatus aceibitatcm iufti- molliternimis&inexpettato chirurgicashas o- »*'»■ neant fortius.Quoniam autem funt quxdam a- mnes operas crudcles, barbaras & humanis me* nimi fimilitudines cum corpore, cognofcis jam dicis indignas nominauit: prsfertim autem cap. credo fatis Sehanc corporum contentionem in deiecorisvftione nixus eft ditto cuiuidam N i­ animum transferendam. Eft autemanimicon- colai Nouocomenfis medici Veneti fui p rice, tendo.vt huius vires omnes,qux funt firma deli­ ptoris.quoaffirmaturfatiuscflelanguentesmoberano,fortitudo,tolerantia, grauitas, magni­ ri finere,quam oocidere:qux certe res non mul« tudo , fpesmeliorum , & fiducia,ftudiumitem tum diftat ab eo,quod noftriquidam afferut, ex­ ™ 3 M neceflarix conferuationis Se imperium erga pedite, vtlanguentesmiferosDeus occidat pocorpus & huius illecebras& molhtiem : has in­ tius,quam medicus. Quorum hominum icnquam omnes virtutes . & fiquxfunthuiusor- tentiam dum diu multumq; perpendo in eorum dinisalix,quscogasfim ul& conftruas -, vtvim conienfum accedere non poffum. Porro fi prinqutetemanetacerbitatisvel nullam prorfus fa- cipium opinionis iftorum aperire fas eft,ex igna. cias vel minorem : neque enim eft ctedibile vixiolius&inertisfenfuvidentur hoeexpromequam multa futura eft huius apparatus virtus, mere , quod fouentMefvxipronunciato,moq u s certe futura eft tanta , utmetumomnem nentis medicos, vt abftineanta difficilimis quiante concepttim pofteariferis. H xc ego tibi buique curationibus , ne male his cedentibus, monita & hsc remedia aduerfus acerbam o- mail medici nomen incurranr. Adverfionem mnem chirurgix fuftinendx expettationem quidem,quxparuisingenijs hominibufqtie detraderebreuipotui , qux tururfus cum Chri- fidibusperplaceat; enimverb grauibus quibufftianisaliisvirtutibusabfolutè confirmesvolo. dam aggreflibus Se laborioiis abftinendis, excufationemparataminueniunthoccepatto. V e­ C A P V T X IV . rum ediuerfovirisgenerofis& magnis invidioP u r g a i io e ìu s a ccu fa tio n is q u a d ifc rim jn o fa m fatantundemhxcinftitutioeffedebet, q u xb enefaciendimultis&acquirendx glorix prxripic atque ignomim «plenum facit m eiendi rationtm txtremam. honeftiffimam anfam. Itaq; non humanum hoc Attenus jammultiplex, q u s ad ipfam chi- authomine Chriftiano dignum inftitutum aprurgis noftrx rationem pertinet incom- paretjquandoquidem ad priuatum fui folius bomoditas ànonnullisadfcriptafriguit& nulli de- numconferuandum, nonadcommunemerga, prehenfaeftjàdhuc veròdus.quarum altera ad miferoscharitatemamplcxaadam ipettat: Eftsgrorum vitam,altera ad tnedétes rcfertur,funt quelexhxc non benencientiam fuadens , fed difcuricndi, quippe diferiminofi icignom inis contrariamfpcciem , quam politicam quidem pieni rerum iftiuÌmodi aggredì« apparent mul- vulgato loquendi more dicerent multi,fed mihi C pfeuc*r. \ >

H

EFFICACIS MEDICINA LIB.I. PARSj,

-&6 .

0 » t . . pfeuàopolitici potiùs appellanda videtur.

Quarti ob rem ncque Mefusum obeahi r€ lau­ do-, qiiih verò probo potius eos, qui co Atrafanciuerit. Atq, adeó prolperumMattianum,quern alibi etiam eodem nomiti? commendaui, mine etiam atque etiam exorno , qui fingulàriterenunciauir, medicum,qui fuo plus decori,quam aegrotorum vtilitati fcruit.iniquum effe,fuadctque fuimet exiftimationem periclitandam detrimcntumqj honoris fubeundum potius quam humanitatem & officium in arte deferendum.

Sententiaquidcm ighoro num digne depraedicemivt vox, quae à noftris omnibus mirè colatur Se fufpiciatur. Decrefcehtalioquirtdifficilia,qui feruiunt quseftui, quique vulgarem medicinam faciunt,non qui chriftianam &fandatn,non qui gloriofam Scinclitampati p ad o dcllnquunt Se contra humanam focietatèm peccant hi , qui poftquam diu medicati fuerint dum morbi len­ te procertèrint,mox conuerfis in exitium eifderti segrotantes deftituunt Se mortis arbitriorelinquunt, in quam rem etiam animaduertit Hiero­ nymus Rubeusin Celfi commentariis, quamuis autem hisfaueatilludGaleni, quod deploratus non oportet attingere , fed euentu necertariis pronunciato difeedere,tamen eft illa vilis Se diffidentis hominis cautio non animi magni propofitum,fortafle autem contra illud euentu pro­ nunciato difeedere, fatius&honeftiuseffet,euentu pronunciato confiftere,more feilieet magnorum virorum Se magnani rerum fiduciam habentium, qui cum multum habeant nihil fibi detrahunt Iam igitur nos medicitumHippocraticis turn Chriftianis inftitutis imbutimiferabiliter afflidatos omnes, quibus aliqua fpes afful­ get, ac tantum non eos, qui cum morbo corn­ inoli turi flint apertirtìmècum noftrarum etiam rcrum detrimento idem cum fanne periculo fufcipiendos , Se quoad officii noftri fieri poteft gnauiter defendendos volumus, itaque, vt con­ tra nitentium arguments occurfum fit,nil veremur homines aggredì medendos,quos curando fieri poffit, vt videamur occidiffe , dummodo non occiderimus, fed ad feruandum tutati fuerim’ .Pofthsc vero pars.ferar errore eoru,qui dicuntpraeftare , vtoccidarDeus , quam nos , hi porro perindevt hi , quifuis degladiis confod iu n t, non videnteofdem , quosdicuntaD eo magisoccidi àcafu Sefortunafimò vero ¿m edi­ co negligente atque certamenimirumhic, qui cum afflidatispraeeft, hos à cafu Se fortuna per­ m it« t , iugulandos itaque ho* ipfe videtur iugu­ lare. AudiCardanu in i.Aphor.lib.6.monentem vbimcdicamentafuppuratisaut hydropicisnon contulerint, ftatim Hippocratesvulr,vtadfeftionem vel vftionem properemus , neeexpedenaus vires extreme labcfaCtari , aeventrem immodicèexcreuiflè : quse ambo cum medici noftri temporis minime exequuntur , praterquam quod maxime curando aberrant , atgros rnanifeftè iugulaflè coargui’poffunt. Adde quod Auerrhoeiny. colliget31. & Auicenna 4 .4 1 . tradt.z. cap. io . confentientibusfcripfitidem Cardanusinconfilio de difficult, fpirandi, perfepe,imò maiore ex parte contingere in morbis

multum contumacibus, vtfalus pemnfetit, Vn* de minus iurC defperahdum crac.

Atque ita quidem decretimi citò cum cettiore aliqua ratione fuccurri laborantibus poteft: esterniti fidubia fitfanatio , nonne citrachatitatis chriftiansEÌludiumiìtillud, nbn attrcctari medica opegentcs; itemque hon curatine do­ lorimi impatientiafic infaniant in fine vitse decumbentes,vt Chriftianam in obetmda motte fortitudinem externseque vitse fpem abiieiamj Nam hnc qusefo commemoretut miferabilis cafusEpifcopiBraticenfisinCalabris, qui curo coadusin dies centies midurire cum immani nec fati® vnquam explicabili truciatu 4 0 . iam diebusomnemprorfusfomnumac requiem eripiente, poft cadaotnmainternaatque externa medicamentajomnem fpem auìrilii depofuiffer* Se à medicis omnibus deftitutus feftino iam exitiodeftinatuseffer, anne fodionem fub veficse collum,quse m idus incendia praeuerteret expetiridebuerat , vt ludificos dolores & certam mortemredimeret ? etfiverò fatifeentibusiam viribus Se segro febre non vacuo manifeftum homicidium pto chirurgia commini plerifque videretur;nihilo ramen minus ad depofitae (pei aegrumquidefletreliquum , quamvt omnino defenderetur,nullamfperarefalutem.

Porro fic altcrutràcontradidionis fotte diifererequis porte cita ■, vel indubiè moriturus eft homo vim orbi, vel nonmorituruscftindubiè, vita dum manet morti proxima, fi moriturus eft quidem tantam morbi vim omnibus modisahteuertere medendo, certè non folum eft prsftabile,fed c tiam necertariumsid quod in Uh .de loc. in homine primus omnium aduertiflè videtur Hippocrates in curatione hydropis,vftione propofità; nam inpericulofiflìmisinquitpericlitari oportetjfifucccrtèntfanumfacieijfinminusetiam qnod alias futurum erat, id ipfum patietur homo. Hsecillefuis verbi*. Cuiusetiahireiexemplum aliud illuftrepropofuitLudouicusDurctus in lib.de morbis internis cap.de hernia per h sq C u m in fcrotum prolapfum ileon inteftinum , chyli ftercorifque vomitum incuitabilia mortisindiciaproduxeritGal. teftelib. deloc. affed. cap.3 .huicfi qua occurrendi fpes affulget, illa eft vna vt ftacim dividatur ligamentum feu vinculum inguini , quo fc.cum inguine perito­ nei runica coniungitur,vel etiam tefticulus eiuidemlateris exercetur. Quamquam autem id non fitfinepericulo,dubia tamen falus certa defpcratione potiorefledebet. Sihominem (difputatfecumille) certè eft defperati?,fin ci opitulor , crudehtatcm remedii pertjmefco-, fed quia tamen remedio fpes eft aliqua vitse probabilis,prsftata?grotanti opitularidubia cum fata­ te,quam certa cum defperatione hominem deftitucre. Hscille.-cuius viri fententiamvt non approbesìSiquidemhumanushomofis , fique tuo,qui mederis officio,rite perfiniri velis,fi non ex proferto patiaris ex morbo mileros extabel'cere , fi non cedas continuò morbis,hi$,quantum poflìntfeuire.permiffis.

Audifti jam de illa hypothefi, cum vi morbi moriturus eft homo : csetérum Cum dubium eft

Kr'S- " l.';, j " , (.-S'-

I

" "

f '

v-

-

k' ^

P R E AMBVL AT ORIA AC PREPARATORIA. 17 Hlud interim atrumnofa nuncntevitá : adhuc nem ea,qu$proarteaduerfusobtrc£Utoresob* etiam fatius eft ancepsexpcriri confilium quam truditHippocratcslib.de arteveteti, fedrefenullum,Cornelio teftelib.a.cap.io.quam rem ram hue quoque rem documenti dignitate tne&c Marcus Tullius in oracione pro Cluencio morabilem&audituiucundam. Inuidi, fedlicognouir, cum ait;mcdici leuiter agrotantesle- mulati quidam amici quod amare fe gloriam * uiter eurant, grauioribus morbispericuloia? & meam pr;eferrent, quotidiè me adhortabantur, ancipites curationesadhibent. Qtjod fi contia- & aifiduè fuadebanc in res arduas &c peri culo dixeris, morietur hom o,íl tra&esjcquidem oc- plenifiimas » quas opeiameàatque animi ma­ gnitudine dignas dicerent1, nimirum vthisim curram cum Cclfo.

Quid enim fi fcmel abrepta vita: defenfio profperèfuccedentibus famaclaudeminperpedum cunótamur irremcabilifaci códitione redi- tuum amitterem ; qua: me tamenfmgula aggredientecurauit Deus optimus maximus, qui res mi amplius non poflit.

Hadenus oftcntum eft grauiter & confulto bonasfecundatvt fehcifllme ceilerint, euenitnequealiter quam duce rationc & experimento que fané mihi vtPerfeo , cui conjedo per paferendam opem morbo vexatis: quid vero fidi- truum invidentem in ardua & diferiminofa pie. cam confiólo quandoq; remedio ñeque ad con- raque facinora , h sc felici fine petduda tanto ftitutam medendi normam exafto , fuccurri maioremgloriam peperete >quantò minusfumorbis deterrimis licere.Sed hoc á viris feriben. perabilia & detrimentofa magis eredita fuere, do graviflimis etiam affirmatum eft: Aetius enim lam igitur hjec eftoratio,hocexemplumfingutetrabl.t. cap.ifi.quodeft de apoplexia,moni- lare , quibtis cognofeant homines noftri tam nitos nosreliquit affedluminterdumpermitte- cauti, gloriam potius an ignominiam fit filatura rccogereque medentes alíquid temeré pericli­ cunólisexercentibush^c medendi ratio,fimulq; tan , atque hoc viro prior Aurelius Cornelius quam in periculofis vitx cafibus minime pericaCeliuslib.j.cap.s»7. feripfir; vbirationonpra:- iofafiteadem.

Sedjamvtriufque , ideftiegrotantis, quiin ftat, temericasadiuuar, funt enim auxilia quatdam,verbafuntLudouiciMercati lib. decurat. diferiminetradanduseft , & eius , quitradat morb.in curat-ccphalaae , qu<e temeraria primo pericula remedium aliquod refe ramus: lllud au. acccflii ic dilficilia videntur. Veruro fi quis pru- cem con fiftit in tentiuaquadam ratione.

Tentatiuam curationem videris facilè pro- ¡ „ arduit dens iis vtatur, falubria ac tuca procul dubio fac ie t : & Hieronymus Cardanus vir in omni do­ batam atque cxercitam à maximis quibufdam iuratio»U m ina: genere confultifiimus in Aphor.4 5.lib.7. magiftris , horum autem qui modòmemora-*»«tent». femperait, in deploratis cafibus quamlibet ra- tus eft producitor idem Cardanus , qui cons. t,ua eKiiet“i* tionem quamuis non tutam modo in ea fpes ali- ilio loco ftatim fubdidit & ob idfoleo equidem ‘ratto ♦ omnia moderate experiri, venemoà mulrisanquafit , tentandamclTe praftac , quam certa nisde me conqucftus fit. Approbauic autem & mortiagrum deftinare.

Mtuthtr* 5 jcm ,hi chirurgiam facienti in facro valetu- viam inobfeuris & ancipitibus tentativam ArSn wbiwn- dinario Ncapoli hiorbisincutabilibus curandis noldus Villonovanus in co libello , quemenulliferfa- dicato, plusfemcl Deo auípicc lañare licuit de- didit dc morbis ignotisqualibet ratione curan­ hatt ^r/Ifperatos affe&us, quos infania ftierat,vel placa- dis.

Sedaliqua etiam de re hac Aetius Tetrabi.4. ÍPís f uerat biles credere,vel non curandos iub prognoftieo defofita. v t¿ veftigiointerimerent,relinquere,itaq;gra- fer. a.c. 40. fed darius Cornelius Cclfusc. v.

M»riut viter alludcnsMariusSchipanus,acerrimijudi- c.18. qua de carcinomate,optimé autem & pri­ Schipanm. ciivir ad amicos ait faepe ; Seuerinus quidem mus omniumHipp. 1. deloc. inhom inen. io . morbos incurabiles,fecit vnus curabiles. Quod Semper nonfanitatem variare oportetmodum, fi forte multis audacia: mera: viderctur, tatnar- & fi quidem pejus reddiderit malum ad conduameconari, ftatiminmemoriam iubibat,al- trariumteconuerte •, fiverò ad fanitatem ten­ KT,^alaborantesadiuvatD eus,quoFrancifcusRofetus da: , omnino nihil ab his, qusadhibentur au3.depart» fed . j.de partucaefareo cap.5. tali ait necelTitate ferre oportet, ncque quicquam aliud addere» Cifsrto fieri, vt doéki, induftrii & prudentes eiufmodi aut opponere,& idem n .}6.& alibi.

Morbum fi quis non cognofeae , medicae idifficilia&grauia auxiliainueniant benedidio. . , nediuinam tanto charitatis opere adiuti.deinde mentum praebeat non forte.Siitaqueleuior in­ Btnechctus occurrcbat&illud Alexandri Benedidiin lib.de de fiat, demonftrata via gtacilitatem inducenUe fefie c. pefte.cap.14. quod maxima medicina: pars au- do curandbs eft : fi vero non levior reddatur, *4 daciaconftct, audentcsautemplurimumcon fed vri prius babeat , contraria facienda funt. ^ . fueuit fortuna iuuare: quo fadum eft vt prseter Si nonprofueritgracilemfacere , tumidum fa'dcnnttM- *ngentern audaciam mihi duras operas aggre- cere conducec & frequenter permutare : S d . thoricl/i- dicntibonamforcunamatrribuerinr multiuan- de ratione vitftus in morbis acutis Com . n . rurgim ar* quam non ex arte quidem fed arcano quo- rodidit lateris dolorcm , fiue is per exordia filleric , fiue pofteaobortusfic , tentare calidutu cxe- dam impulfu fuccederent omnia feliciter. lr qutnti.

Sed ego tamen comparaui me iponforibusna- dis fomenti* non abs re exiftic. H oc idem exvigationumfecundarum gencis ad Sepcentrio- perimentum fequitur G al. 1. 6. . aph. $ 1. ncm pofitat, qui,vc eftapud Olaum Magnum ex quam dubitatur , num pleuritis in ftatu, vel aftronomicafcientia,non temeraria diuinatio- alio tempore fit. Q ui idem iple Galenus 5C ne vadimonium dant felicium nauigationum veteres omnes , vt 1. 4. aph. 38. feriptum Taceo quam appofité faciant in mei defenfio- cjft* propinaturicuipiam vomitorium pharmaG

f

x

cunt»,

ts

EFFICACIA MEDICINA LIBI, PARSI

ciíiñjrtufñ facìlis vomendo effct, experimentum capiebant. Atquc hactenusoftcnfa ratio tenta—* eftper -tì— Varia.' n^ ìnftmmpnri_ xdcrimen* trix inftrumenta, nuoci quodcexperimen tum a me drcitur panis,poftquam & altera limpliciter difta »ntatfixcftexponenda,quxquia defperatosattingit, arque eftdevnaipfafaluce Temel recuperanda,äur obijcienda nnilto geneto fio r & noilrö propüfito congruentior videtur , ru ras^ id cm prx omnibus clarifnmusclt ilIelocusl.delofc. inhomirie defcriptus & ante xecitatusdetiydropico * alienisvitio * pucro, quem <quia G a lt , decrurib.8. quavtilialunt, fxpius repetere vfuvenit) non dubitabo rurfus, inquifitioniscuaeöcrtnpendioconfiilensrecitare.

Verum enim vero fummum hoc & poftrctn'üm dices experimentum,velad v its falutem, veladnccem. Vtiqueinquamjfed periculum a 'natura medicinz feparari no poteft,quod etiam Hipp, oraculorum fuorum initio prxfatus eft, 'experimentum periculofum & propterea latini ( quod adnotauit prsdi& o loco Hieron.

Metcurialis) volentesexperimentum figmficare»dixerint periculum facercjquod fi permilcere accidit inalijs rebu*,quz minime iuntcoroparabiles dignicati corporis humani , quanto magis in hoc ipfi coroprobabitur verum ? Id quidem non inficiamur nos , verum in diferiminoiis diferimina funt amanda , & fequenda , omnirto enim^vtreitecap. de vulr.capi­ tis , Vidius Florcntinus melius eft incertum periculum , quam certa delpcratio, & Carda­ nus in conf. de Difpnza, praeftat tcntaie quam certo exitio nihil agendo rem dimittere.

Q uxtantaeftratio , vt ettam fruftra tentanda fequutus fuerit Hipp, nempe in Anconomo perforationem caluaria: adminiftrauit die X V. quo temporejam homovexabatur, & convulfionibus in vtraque manu , indicia , quae pernunciauitlethalia in aphor. 2.1. 5- & i n ‘ etiam de vulneribus capitis ipfo. Argumento igitur confello eft > quoddum przfidrareftantartes,nulliparceredebeamus.

Tentare igitur,periclicari, lapidem omnem m overe o p o rtet, quoquisabinlanabiliputato vtioreftituatur.Hoc mihiartis Opera: pretiü viMafcuìa. deturjhxc mafcula,vt ita dicam , chirurgiahzc, Cbtrurgia quam Deus de fapientix fus fluente noftris aniquid} m isinfeuit, ardua& perfeäiffim avideturm e-

f

dicina. .

Verum tarnen eft cafus, quandononvtidcbeamusprsefidiomedendi, cuius rei exemplum deditHipp. in C om .}, defrait. cer. 50. deliberans de ardua repofitione oflis. Quare talia (fi quis m odofacereidhonefti poteft)’ prxcipui fugienda funt cum & fpespauex fubfint,& periculä multa impendeant , & fi non reponas, imperitüs arrisexiftimeris, fi reponas,propius ad mortequladfalinehom inedcduiturus us.Haec Hipp.dercponedoolTediiIuafio,vid*tur auditu primononnulla parte labefaitarenoftramopinionem:nihilo,haudre vcralabefaitat.quando iuperatä etiam diffieukate res ceflura fit pro­ ' pius ad mortem , quam adfalutemntaquequs eftinfania,cö detenoreadtionisforte quiequam agere, ac ne tentare quidem-.quinimo prudentis W

eft abitine» , quando interim vita co n ferà tur.

Sed profequímur interim inftitutum fermonem , narrarmi prarterea quarn magna & grauia fint in experimento emolumenta j primttm igitur erit quod judicauit idem Hippoctates 1. de artic. iect. }. 21 5.dicens : In expe­ rimentum aflumpta fi fucceflii caruerunt pulchrumeltdicerc, atque hoc equidem, inquarti, finoneueniatres -, quod fi eueniat, quàm luaves ex opere fruótus, quando eo.qupd tentafti, pocitusfueris. Accidie hoc quidem mihi,qui nihil de icarifieatione , de artetiotomia •, auc de cyrfatomia , aut de phlebotome venaruifi jugularium , aut de feétionibus , exeólionibufuequibufdam &exuftionibusquot & quales deicripti compertum habens , operis icil. hoc noftrofieculo nulli cognitis,auc peraótis : ipfe mhilominusàiibrisdoétus , tum vfus ma­ gnos , tum admmiftrationes has exequi aufus» aliquem exhisfruitum non retulillenonpouiic vixenim duos, aut tres in fingulishifce generibus euentusvidi, cùmagendi certitudinem confcquutus , nempè experimento vno ve! altero, fitexinde iudicium de vniucrfali Galeno fic do­ cente in libro XI. de fimpl, medie, facult. A deò fcilrepédir homini fru¿tus continuos exercitum experimentum , adeò quxfitam tentando extunditartem, induftria:Solaignauiaincrtem fitum femper comperit & frigidum focum.

Nonne igitur noftros médicos arguerimus.qui contenti iolummodo fyrupis longis , aut decotftisfpartiparilis , aut affiduis fudarionibus, auc fi vitiurn externum fit, Cerato viridiaut A gypdaco , autprxcipitato& hocgenus: caercrum efficacis medicina adjumenta,Scprsefidia negligunt & decrefcunt, immemorcs&incon™ fulti eius,q> ftatutfi nobis &perpetuo commédatumreliquitHippocrates admirando ilio (uper omnes aphorilmo, quadqua medicamenaim non fanat, ea ferrum fanat -, quaveròferrum non|fanat:hacignisfanat. Et rurfus: Extremis morbis extrema remedia, addidit autem exquifitè extrema funt óptim a, quali dicar, paria paribuscxquifitè, imo viribusluperiora,vivióloriafiipermorboièquatur , fecus enimhaudaliqua parte remitretur vigens & inexcufta à filo ftatu.Atque noftrates omnequafim ollibusincantamentisconfiduatoleo mucato , & iaccharatis condimentis fatuarum ftirpium : ita funt infatuati ipfi, atque ita adulatorum Magicorum fuorum praeftigiis fafeinati, atque incan­ tati. Ad hunc quippe modum liceat per hos per­ petuò confiare morboscontumaCes,&infanabiles, inquam , non tam quidem fuà natura, quS iftorù opera.Sic medicina carear efficacia,fic chirurgianonfit.Sic abijciatur continuòfpes*gris quá cu natura nequefit cXpelli morbi à medi­ ca manu. Heu qup peruenit fticdicinx imbecillitas Afclepiadarurh ì heu qfiò tìiiferia noftrorum temporum & xgrótanuum omnium , qui fuaope, quam Deus reliquit, deftltnti, morborum&mortis arbitrio relinquuntuf.Sed hic con­ fitto, ne quibusinfatyravideatnimisacer & ykra legem tendere opus. n o YV

PREAMBVLATORIA ÀC PREPARATORIA. cuffiscondocefaciam , defuetudinem nihil ob­ liare j quominuS cfficaxchirurgia tradatur, &c CAP VT XV. multa ex his effe q u i faUeant, quatenus in con­ tinuo fit vfu medentibus.

Purgitioeius Aceufdtioms qu& exole* Adprimtim quidem quxfitum difficile reUm chirurgum noftram fpònderint y fi veratri fateti velint : ecenirrt fdcit. nulliS detrimentotum caufis rèpertis y neceffeeftrefetant & temporum fuccedentium to r^ V p e re il nunc deftitutx vfu chirurgia caìu- rUptelas , & vitia y fub quibuS Se mollitudo Omniaseluamus:neque enim y quodexoletx corporum Se medicortim adulano j Se aulì fine eiufmodi opcrx , propterea fufpeiftx aut cupido y Se artium tnultarum Se anàtùnvesiminus prxftabiles haberi debént , iic piane gnoratio y Se legendoruni autorùm optimoquantum homintìm pofteriorumiudicio y qui rum , Se glotix contèmptus , adulano Se inex« funt indigni , deferretur , tantum eciam ve­ ercitatio &c ab his diffidentes maiorum moliterani ccelitus cortceptorum autoritati dero- mmum animi timore conftritìis ; cnmque hoc garetur. Quis autem tam infanus fu * qui frigida filai fàmaé ratio , &aliqfiàiftorumàlia; vilitatem hominum recenriutn eum antiquo- qux partirti in oratione de caufis corrupts chiram dignitate commutet ? fed comparacione rtlrgix partim edam fuprà capite de caufis effinon comparandorum genetum omiirà y este­ càcis chirurgo negleft? recitàuimUsdt?.q-,nó ars rniti ad examen inftitutx rei pergamUs. Con­ iedihertia , nonvfiiShicaliqutSjfedabiifuSihOh tendi! quis illuftria hxc medendi pladta pro­ norma fed depravati©, nonÉohftitutiofeddépterea , quod exolcta non fecipienda * qua­ ftrutìio y non fpccies aliqlia fed monftrum, li vero poffit difluetudo plus quam reftum vale­ non botìum aliquod mottalium graue, fed ma­ re. Traham huc equidem faciens àpoph- lum Vére definiendum Se habendum eft hoCj thegmaAnciftenisà Diogene Laertio relacum quidquid fit hóuitatis , fed qtìo ciato aurore? libro fcxto |capite primo,quod eft vulgùs homi­ Ignobili & fecundum otnnerti nationis -, ge­ num ea tantum probar , quibusafluefeit * ab neris i prqpriiiifa£tibnisnotiohemobfcuro8c exoticis abhorret , non quia per femalafiint, nullo fortalle alio nifi cacodxmoné atque hufed quia peregrina. At fapienti nil peregtìnunij manS natUrx hòfte. Àccedimus ad quxfitum nifi quod cum vitio coniunftum ^ nequeenim tertiUm,quo expediendoneceffèeft temporum ideotemulentiadeteftanda , quod alicubi tioii fopputationes fequamur » aut éoS , qui has fit in vfu.-fed quod per fe turpis , fed ncque con^ poftvidete. DubiUm autem ad quód iifque fuetudo quod reftum facit, nifi fit talis natura; témpus antiqua Se éfficax chirurgia co nfi ili r» fetrw Me- rc&è Petrus Merenda Brixianus in libro fccun. omnibus autem modiS cettum etti ad G rxcix, rtnda Bri- dodere& a vacuandi rationeMe àrteriototìiia» Italixque terUm cafum poftrèmum , & a b e o xiatrtu. tametfi prxièntaneum iftud remedium in de­ tempore lapfum y quo homines & morum Se fuetudinem venerit, nihilominus * vtpruden- do&rinx foliditate defeifeeteàmaioribus contisofficium eft , à confuetis inteidum maxime, (ueuerCi Coniedlatur poftrèmum medicinx quando prava fuetint, defleétere: Sic non mi- cafum Ltldouicùs Viués libro primo de cor­ noris eile laudis opinor ab aliis per incuriam o- rupt. artium cailfis ab incUrfii barbarico Go* milTa , ad lucem & vfumreuocare. Acutius thorum& Vandalotum in Italiani: gdib.f.ejuivero Theophraftus Paracclfus in chirurg.magn. dem opens ad linguararii cafum atque obfcùpartefccunda,trailatu primo, capite decimo- ritatem medicinx bona; clàdem atrociffimam quarto. Subfannavitomnes.-quiobcraduntillc- illatam opinatùr. Sed hxc generalitef Corragitimimorisantiquitatem , per hxc , ftultitia ptartim artium chronologia Videtur. Vidus tam eft antiqua quam prudentia , ergo noti, quidem Flòrendnus chirur* hoUx libro primo reijcienda , quis non rideat : porrò vetuftas capite primo quingentis abhinc ànnisfaita m tnihil ad virum fapientem pertinet, &ftigidum dicorumin phyficos & chirurgoS diuifiohe raehoc argumentum eft , cum antiquitate erro- liorem medicinx ftatum immutaturn fuppures excufantur,filiusanne fequatur parentum fa tat , qux res nobis apprime probabilis vide tuitatem? tur; Iam igitur à Chirone ac primis chiratVerum hxc ex aliorum confirmatione fint gixlegitimxinuencoribus ad vfque hxc noftra vtrumque traduca : nunc ego cum his con- tempora tria annorum millia circirer excellèQtufit*. 4. gtedior , Se rogaboprimum caufam , fi no­ re , cum illegitimx circiter quingentumhucrmt , aut proferre velin t, vnde primum & ufque fuerint elapfi,adcò patet iextupIo:temquoauthore defuetudinem naótafint ifta:dein- porisconftantiorem veterem chirurgiarti no Va dcquxram , q u ish ic,& cuius rei vfus. Tertiò iftà fuiire,&,G temporum atque hominum tuen cùm primum defière , vtrum Iongius tempus ium autoritatatem conferas, iocomparabilem vfitatorum an intermiiTorum fuit. 4. Ad hxc antiquorum, adrccentemmorem,prxftantiam an qux femel defiére crcdant non amplius re- comperies , propterealongam Se digniffimam vocanda , fi quid egregie validum non obfi- antiquxconferuationem,breuiffimam & inauftat? Deniquefireuocentur , andubitent in- dotata iftoram defuetudinem infinite potiofelicitcr ceflùra : quamobrem vnam anxii con- tem. Pudeat autem (edulis & induftriis hettadidant. His equidem fingulis ordine dif- roici temporis viris temetarios iftos homines C j p«

t \

(

EFHCACIS MEDICINÉ LIB.I. PARSE

30 per inermi« atque'ígnauiam contradicerediberent arnera fi poífint á paralyfi,diílentione ri«roreque corporis,epilepfia,diuturna cep a ea, vertigine .catarrho contumaci, hxmopule,luppurauone , hydrope , ileo, arihritide , <can­ cro , cxterifque aliis infuperabilibus aftecti-

__&______ feclufx diffitx. medendi fínt rationeS ratíoneS pe® pharmaca 8c per chirurgiam. Sed uteumque , cum hxc illius opponimi prxftantix collado certe mihi tam videtur iniípiens 8c inconfulta , quam »maricini Se filis i quandoquidem medicamentüm non nifi lente, bus, fophifticisrationibusverbohfque conlul- Se parad 8c per partículas fuccedente ope­ ra valer : chirurgia vero ut qux ferro Se itationibus ininiliter innitentes ; dum Pasagne nititur continuò atque uno femel a¿Ut celfift» , dumquifque è noftris tonfonbuj oí defungitur. Quamobrem efficaxhxc > imadminifhis apud nos chironiam chirurgiam potens ! illa cognofciiur : commeditata auquotidic exercentes aíTueti , miras morbotem d prudente Se ab exercitato opificis ma­ rum curationes ferramentis Se igne ufi conlerni faólitata , quas non eximias Se mirifi­ quuntur. cas corparum male habitorum fanationes al r Dubkent nunc num de revocanda magna (equitur i Sic à dolorum preífurís , d per­ hac chirurgia profiteri viro prudenti conve- petui decubitus compedibus -, aíaniofo corú in v ia niar ? quando )am alteram viam populo poris diffluxu 8c putredine , à tabe , à pu-rectptaó' placentem ac jam conftabilitam cuncli pro tore , à periculorum 8e mortis angulliis, a VMtn. feíTores fequantur , ipfamque bañe exercere morte iplaliberat Se tuetur : Crede , fi licerne tradareque non aliam norint. Impedir er­ proferre , poflem innúmeros ante conclago novitas Se aífuetudo contraria, Verum matos ac depofitos , quos impoffibile vide^ cum deficiens hxc , 8e detrimentofa ratio batur , hac fola ratione refiitutos j quali medendi cognofcas , dedifcant hanc Se alte­ tamen omnes curationes hoc codem opere ri afluefcant tutti medici tum etiam gens o perfonarum , live laborantium , live adltanmnis oportetj base quidem , ut fuos auxilu tium , locorum , temporum , modorum , mfrudus Se utilitates miíeris in rebus nancitca- ftrumentorum,Seadminillrationum fide contur ; illi vero ut quxfita officii fui laude ac tellatas leges , quibus fubinde operibus(nefine defungantur. Qua:fo , quare quibus queenimaffirmare dubitem ) piane magnus8e alio tempore imminutam primùm e veten incredibilisarti8e inftituto nollro faélus eli ac­ ftatu chirurgiamacceptare licuit , nunc inte­ ce ifus. grata: ac reftitutae meliorem fpeciem admitHadlenus oppugnantibusinllitutum hoc notant ? Difficiliushoc dicent , quoniam ejus, ilrum difficulcatibus quantum quidem virili noqued tentatur , diíplicentius homimbus ,elt argumentum: fed nolim equidem , ut con- llrxlicuit,fatisfa£lumputo. tinenter Se cum vitententur omnia. ConC A P , X VI. tentus equidem fum & fi cognita primùm h à c , qux tenetur vid manca Se fallenti , cxterum , alteram animo conceptam aveD e in co m m o d ìs tu m afperx, tur» ant inducere, mox lenibus, ut datur, moin M g en tis C b iru r^is , inferant : poli hxc , ut ínitis fúnda­ gu. menos xdificium «ccipiant raptim Se fallenter aliquando promoveant : demum ar­ Ntequam vero ad fpeciales chirurgix riderete aliquoties fortuna plenioribus opetis rationes defeendam , neceflarium judi— con ten d er : reliqua Deus adnicentes adju- co primùm , ut alitjua prxmittantur tovans complebic. tius futurx difciplinx conamunia : quorum Sed poliremo fupereíl quxfito fatisface prxcipua facio normam ac modum chirurjinnoftra re_ Dubitane , num hac noítra vid facilius gix. Nempe cum hxc ferramento utatur, hJíZ t io fit & compendiofius & certius , quam fuá lan- quo ¿corpus exulcerec 'yitiofa refecando at­ ccmplnlto- guentes è morbis homines ad fofpitatem de- que urendo : inter hxc termini funi ponenf , or aiterà,ducat : facilius hoc quidem cernere, quam di , quibus inipeùlis neque nimium indul­ q u x meridiana luce ad pedes habemus , ta- gendo parcat ferro medicus -, nimirum ne inmen haud me pigebit breviffima ferie ge efficacibus unis confidens medendi prxfiquam lucidiffimis argumentis id oftendere. diis ; Se diu frultra decumbcntem torqueConílitütum à nobis alicubi fuit duplicem at Se longè à fine aberret fuo : Contra ve­ chirurgiam omnem eíle : alterara qux me- re neque utendo nimium excedat numerum, dicamencorum utilium eli applicatrix ; alte­ magnitudinem , tempus de necellìcatem aram qux fe&ionis & uftionis adminiftratrix gendi , ne , quod dixit aliquando Marius eli. Hdc nos , illa vulgus medicorum uti Imperacor , morbo gravior Se incongrua fit confuevit , qux binx rationes tam multum medicina c aut ne quod alius quilpiam elfabinatura Se facúltate difterunt : ut chiro- tusell , morbum quidem cures , hominem niam. i. ferro igneque medentem chirurgiam velò jugules fimul. Porro non miror culpa veram & legitimam faciamus ; mcdicamen- eli ultra lineam , quam citra tranfeurrehoc eli non minus prompta atrotariam vero prxterquam abuíu & per acci- re dens non exiftemem agnofeamus -, quippe citas , quam mifericordia fàcili* t alienacil

A

'PRAEÀMBVLATTORÌA AC PRAEPARATORI A.

3*

hæc vidi nutrimentura , illa dolo-i rurgbmedidic, qiiam giæcanicam , atquehæc fcaeft ris calusque virtuds ptovocamentum quod- ferro & igni plurima abfolvitun Quod ìgidam eft. Q uod vc viciofum &: malum utrum- tur Argagathus ex excellenti chirurgia exitium que eft , ita etiam urrumque oportet fugere, palfus cft°: id fecit exceffus diricatis » quali* rem nos,fi placet,comprobatis rerum e vendbus eft nimirum ab expertis Romanis exiltimata. Aft vero antiquiorem Se à Chitone prioftendamus, raùm cognìtam Se ufitatam hanc rationemoPrimum ex! fide acque auitontate fummi ninor contrariam medendi. Germani , qu® in re noftta viri Hippocratis hie lib. 5. epi­ gens ob.mollitiem ( ut refert C or. Gcln. L. or• *fn' dem. feribit: Eupolemum coxendicis morbo de praeftantia Chirurgi®) longiore morbo pomale affectum , multis nlagnifque inuftioni- cius diu confici > cjuam fernel vel brcviiiimo bus fupra coxam indu&is internile , & fub- tempore dolere fortiter Sc liberati malunt, fic dic mortis caufam fuiffe a nimietate ulceium, Se cauteriorum emiflaria in nullo penehabent viriumque imbecillitale , quas morbo admo- ufu , quibus Italia atque alisnationcsexcim® duii) Jejeòta; cam graue remedium perferre mi­ frequenter ac feliciter utuntur , miiltiis iifnime valuerunt. demque magnis ac difficihbus morbis longe Q qo ipfo libro idem Hippocr. interpre­ propellendis atque antevertcndis.Hscille.hute Vallefio ScamandrumLar.yflæum ex Spha- jus item placiti funt Paracelfsi Se chymici qui­ celo coxendicis Sc ofle diu luxato laboran- dam , interquosomnesprscipuuseftLeonar-teonttriui tem , ieihim íeétione magna Sc ad os ufque dus Fioravantus » alias à nobis huic propofi- Fiatavano pertinente, fimulq-, vftum, occubuiilè , non ex co eommemoracus , qui proieffus eft nituVeteri morbo , fed ex curatione lacetïitum; ram , id eft corpus » quod natura gubernaquamquam enim hic non poterat alia racio­ tur , nulla rationc violandum neque laceilenne curari, quam ieitione atque vftione , qui dum ferramento aut organo percellenti alio, corrupdonem iam oiïispateretur,fatius tamen fed adjuvandum effe medicamentis ac rebus futilet omnino non curari.Nihil enim refere cu­ quibufque reparantibus vires naturales. Ab rare vt morbus pofeit, nifieamipfamcutatio- hoc inftituto non longè recedunt & noftri medici Parthenopsi » in qua urbe deliciarum Pdrthtnipi nem poffit homo fuftinere.

Similiter inconfulta curado fuit hæmor- &c genialium omnium fupra csteras nationes rhoridum apud eundem Hippocratem libro amica aluntur, himagis,quifuaviotes&obfe quintó epidem. 20. ex qua intempeftive fa­ quentiores sgris fe exhibent •, perinde ut m-ca_ d a mortuus eft homo. Prætcrhæcpropofita medici debeant elle , qui medendos fiequanprolapiæ vuluæ gangrænodis Sc cum pudore tur , non autem m edendi, qui medicis obgravi abfcedentis medicaminum vi reftitutæ temperare debeant. Verum enimverò tana monuic in appendice ad Ruiétum de partu mira tamque vulgata mollium hoftiinum eft w Cæfareo loan. Bauhinus , ne temeré ad fe- importunità* , ut tamquam abblandientes ctionis aut vftionis extrema remedia, leuiori- Syrens bonos etiam » fed minus fortes me- Ftbo/mtt~ net ‘« * midi* bus aliis negledis accédant Chirurgi Hippo- dicos corrumpant fuis lenociniis si nam n emores, quod medícamenos medicamentis poffant hi quidem improiperum , aut ìnj u - ^ ^ " T cratici decreti memores, primùmattentatis,¡, poftquam non præftiterint cundum aliquid prasdicare , quatenus vel ab bentium r • Sc o- ignis : fie exequenda Sc ferri adminiftracic :- jgnornjnia finiftii cujufpiam eventu libèrentmtUitiesnem pe, necefle eft auxilia magna , fi non iu- le medentes , vel cautiores temperatiorefv e n t, lædant, Francifco Vallefio autorein 5. que à delidlis faciant ægrotanres. Nam qùot ronoratiifimi medici propter diipliçentes, . epidem.text. 15 .

Accedit Sc in eiufdem demonftrationem fed neceffarias hujufmodi prædiûiones inhiftoria Arthagathi , qui ex Peloponefo pri­ fauftos aves , per injuriara , 8e f o m n i a t o - ^ ^ ^ . mus Chirurgiæ opifex cognitus Rom æ L. Æmi- res corara nominati le audierunt : Si vero diftíonts* iio Sc M . Lucio Coff. anno vrbis DXXXV. neque verbo lignificaci dubia & futura queant (refere Plinius in procemio XXIX) cum jure ob fuam ægrotantium reftitutionem ac faluQuiritum primum donatus fuiiTet , mirèque tem , quid attentati quæfo quidpiam ingra- / gratus initio adueniilèt j mox iæuida fecan- dus & magis infuave debeat ? Adeò multa di urendique Sc carnificis nomen retulic , & tençritudo eft hominum noftrorum , adeò in tædium artem atque omnes medicos tranfire præpotens eft acque intempeftiva lafcivienfecit, nec conquierunt odia , donee adus in i- tiumpoftulado.vt mirum non fit , magiftros n ojlrim . ram populus aliquando colleda manu in ho- noftros olim præclari nominis medicos edamgiftriehi. minem irruerunt & neci dederunt. Iam au- perverfo gentis more , ac libidine tradufito's ’'»rgiam . o- tem cum ^ ato & a^ec*a Quidam medicorum futile » ut cum efficaci Græcorum Chirur- Amplexi. waef}- ad hoftilem quendam Græcorum animum re- già fruduofius ud feirent , earn tamen,quæ »iichirur- ferrent , qui Barbaros omnes oderunc * pu máxime placerethominibus, amplexi F u e r i n t . / ^ ^ iMeleñ»- to eqaidem fufpicionem hanefimplieem fuif- Itaque nnllumabfcefium perrumpere, nifi e m e chtrurgcrü '' . fe , quod Græci eo Chirurgiæ genere uepo- extabefeente atque confetfa.non callóla exfein- mtrtuh dere,non vecera vida renovare, non íecundum lelíut te efficaci deledarentur : quod tamen R o ïwcorttm manis videbatur afperrimum. Appâtée au- fcalprosplurimafacere , neque adaperire vo■ ationtm sem } quod Cornelius Celfus non aliam chi luerunt , quid ergo inurere i qua opera neC q que icmui, I“7

«

EFFICACIS MEDICINÆ LIB.I.PARS I. que ctiam in fonticulisexcitandis , nificoadi cantes, dubium faciunr, profint hominibus ma* MultU & atque vt dici folet,per capillos pcttrad» dcfun- gis an obfint : ita pcrperam quidem , ita per- omnibut gebatur: Adeô ad fuaviora lc.nioraque erat a- uerfè rem gerunt. Sed binis csxcti noctn* mede”tlt niraus. Q ua dulciffima tradlandi fua ratione tiores, hi quos lenes prædiximus,an quibusfanacmaioreetiatn , quam ego depingere non guiñaría Chirurgia placet ; ex quorum fundió- jíc¿f acilUpotui , ficobligauitfibi, ie committennum nibus vel cruciatusacerbi,velfanguinis effluvia, marnée Umoritme- hominum animos , tamclaram ex hac re g o- vel virium lapfus & animi deliquia , vel inflam- faruamfidiciruoffe- riam comparauit : vr mcomparabilis præitan- mationis putredinifque irritamenta, refrigera- k,Partem a,4. tiæ fueric habitus. Tamen vt mhil pofteros, uo partium maxime exanguium,rebriculæ,tur- r^nt% quod eorum vfui fit , celetn. (fi concédant pescicatrices , admotum imbecillitas. Iudihoc interim manes) plerumque ex his annuae cium pro fedo non ita facile; fed tamen, nifi fit curationcs , caries odium per faniei longas temeraria feri tas,quae pericula moueac virefque motas > aut mafculorum carnes conteri & n- vtilium effufione labefadet, defendi poflèt, ftulari , aut malum infanabile relinqui : quod quod propius adnaturam artis accedi t.quæimmulti mecum medici , qui cognouerunt nunc mifericordem amat opificem. Vndeilludicoviventes teftari veraciter poflunt , admirati nicum (Chirurgus mifericors) fed malè deinde (emper,quantum in medendo valeat indulgen- audit arsimprudentis carnificina ergo ; qua, tia atque adulatio : quum , vt inquit Plinius, quod auerfos homines faciet, abufu einfdem refitpericuluminnullo mendacio maius : non pudiandapariter videtur.Iamigitur, quod turn Jfberwrk Vimini, tamen illud intuemunadeoblandaeftfperandi hxcjtum ilia incommoda eft, ac vitiofa Chinar- chirurgia àcr fe cuique dulcedo. Quae cum aegrotanti- gica rátio futurum è re noftraarbitror.fi modus ^commoda bus incommoda pernicioiaque fint , arti inueniatur, quo temperamentum & xquilibriqupque non minus iniuriae detrimentoque tas reddatur arti,id porro non dubium eft,qnod funt : nam diminutâ mduftriâ profeflbrum fìatmediocritate,tamenhuiusinueniendae ratio geftorumqtie etiamfru&u minuatur artisexifti- perdifficiliseft,quam notvenarideinceps adnimationeceiTeeft. Dum enim plurimis atque temur. , optimi reiedis operis ex Chirurgia , quas anC A P . X V II. tiqui tutas ac familiares habebant , excu/• fantfenoftri vel quod robuftiora fuerant fupe. nojtrilento* riorum hominum corpora, vel quod alia prioD e m e d ì a C h iru rgia v ìa difcernendx ruchirur- rum £ noftris étant tempora, infula quidem, acTttitttnd. gumdttm Vtmihividetureft defenfio, nec nifiàftultis& amfUxt, vu| ibus ^allegatur iftarum rerum diuerfitas.

Hirurgire , quam nos proprie dicimus ex- ^xeefut Mutatumeft fane ftudium rerum difficilimum ceflus , funt exhacquidem, quam minime fumn>t f*. & magnorum,nec nifi planiilîma quxque convtendo, exhacfupraquam oportet, vtendoer. culuuù JCauft di- fequimur. Alii principes minime fouentesoiam quam minime quidem vtendi peccata funt chirurgica. tninutarii ptiniacaufantur:Alii vitaebreuitatem ; nonnulli vnum quidpiam pro altero fumendo , & conTyderum varié pofitorum impreffus -, nonnulli fundendorconfunduntur autem, aut genera,aut 1 J prascifas in ftudiis proficiendi occafiones,quaalii his non mutatis,modi genera confunduntur Hipp. rum meminit magnus Hippocratesinlege.Scd cum medicamen no fatis eft;Chirurgiç vero fin-S nihilominus induftria: virtuseft , vnaprocungularisautneceiTariusvfuseft , confunduntur operarum Suferare £tiS5quam vnicuique pro complendis arduis requoque res, vr,cùm pro aétione vera acftio debi. onfuß», ljquit natura : ncque abnegatam quifquam do; lioraciucundior,fcilicct,cum expreflìone convirtm vd*\c k potefttSic auté interpretor.Hanc ego mcuri tencus eft homo,vbineceflTaria eftdifledioiaut am hoc feculo Temper accufo, per cujusindu vbi contenais eft compreífione per plum­ Siladvir. jæ abje<ftionem fadum eft,vt mcdiciprimum bum,cum recifio neceflaria eftaut vftio. mum ^ - inphvfiCOs vocatos medicos Sc chirurgicos abfConfunduntur vero modi,capiendo opera-.

J Î S S T t r axerint, deinde , quod phyficis ignauiâ v id i rum magnitudine!« pro magnitudine , monegatum remanatomicamabiecerint inChirurgicos-,rem ram pro mora, formam pro forma, locum pro ejl rmtura. herbariam detulerint invadicifcas;fimplicium loco , inftfumentum pro inftrumento , nucompofitionem reliquerint feplafiariis & Pharmerum pro numero , Sec. Sc vt fummariam T macopœisjgyneciorum peritiamobftetricibus; dicamus.inefficax & iucundum procfficaci licet temporumnotitiamAftronomicam ephemeriingrato,Hæc chirurgias leuius adminiftratac funt m’ilta &< dum conflatoribus 8c nautis ; Chirurgicam peccata. magna venarumapcticndarumperitiam , tonfonbus, Severius vetó & vitra finem tranfeurrenmedicint, oculorum varié laborantium dignotionem Sc tis hate funt perperam panata , pro medicai*inw#»n»curationem tranftulerint in oculariosjoflium fi­ mentofcalprum,profcalpro ignemadhibere,pro ve fradorum fiue luxatorum réparatrice m par­ igne vero «’» &«*< r í**»,membrum cum igne rctem permiferint,reconcinatoribus; cofmeticam ledlurn, in hydrophobia cauteriumprofcalpro. ftrumarum tinearumque, quam vocantcuram, frelegaucrint fœmellis; rainices Sc alia multa em­ Chi r urgiç Ipcciem pro fpecie, magnitudine pro p ir ic is t agyrt is. Itaquepaucam Sc faciliorem magnitudine,moram pro mora,formam pro for« agcndorum partem fibi rcfcruarunt , quam ma, locum pro loco , infittimeli tum pro inftru­ «ut» cxprccnt adulantes xgtis morbosquc fu- mento, numeum pro numero , Sc hocqui-

C

dfm

PRAEAMBVLÀTÓRIÀ AC PRAEPAR AT ORIA -defri lìngula ad duriorem modum exercendo.

'His fic diftin&is adhuc in memoriam reuoChirurgia preprint Ti­• candumeft.chirurgispropriumufumeire, vfii fa . medicamentum nonpToficiat, cererò vero tem­ pore quieice fe^cui rd addir ur,&iilu<i à prudenàolenùt. tiffimo Galeno lib. x. de oompofmed .KCCT 7U7T* cap.2.F.& àbipfaprope modum ratione d idatdm *, non ftàrirrraprincipio efficaciflìma adhibere,cSuemte,fed à debilioribus aufpicandum. itaque quod rolli phartnaca d eb et, fedione tradari vel erade le , vel importunimi eft; ficui vero chirargis debeariir.ab omnibus segri rebus indicata , suxiltam medicamenti pro ciuibus procurer:haecvelinfeiri, vel meticulofi,vel ne­ gligenti®* vcl adular* volentis, velìeititer cómiferantishominiseft:omnib. aure modis chirur­ gia hsc non chirurgia vera,fed indulgete quoddamgenuseric.qfiodextremu vnum pofuimus.

Tcrtiu,quod ab his notari velim;cum q hanc 'Chirurgia quantum- «ormato exercctur chirurgia,delidurior videalibetftua, tur firndamme; nontamen pr'opterea probantnmimeta- daetiam auteliminanda eft : Sed quodqusfita Ut habenda coacftaque à vicio conclamato talisfic, per hoc

I

£ ; / ^ /"'etiamclcmcns 3C Pcr^Limana dicenda.Id certe affirmace pollimi * ob dolorem haud fugienCkirttrgia dam vice tu diiTe&ionem, vtpote qua: compenepportune dium dolorum omnium paciendorum eft. Itaq; adhibitA,^ vt nocJum jam refoluam, inculpataacminime semptndtìi vjtj0f^tum demum chirurgiaerit. cum idsquod pcrficcrc mctiiesinent«i gcncroliorà * liv€ rasCWr«^w/ipiusadhibitafiuenon fallenti judicio aeftimata pportunitas nequeant, ipfaenim hsc ineuitabilis curationis lexeft, quam arbitra natura rebus impofuir In GaUnttt. quam ipfaminfpiciens Gal.5«.meth.med.c.i5.in quibus(ait) periculofum nonimpendet(veraea opinioeft)à paucis incipiendum auxilijs, atvbi moriendum sgro prorfuseft, alieniftìmum à ra­ tioned!: ex minoribus inchoafie,nam ficuti reli­ quia omnia ab Hippocrate tradita, ita illa quoq; mpp) fétentia redè eft didra. Ad extremos morbos ex. tremaprorfusremedia maxime valere. Itaque pro-fundiorem ac tantum non vlteriorem venénatisinuftionem deberi, citeriorem nocereprsWtcolatU ftantis viri more nos admonuit NicolausFloFhrenti- rcntinus ferm.7.fum.i.traft. 5 .cap.} 2.

KOS, Veruntamen hoc degrauiffimisquibufdam Vitijs&manifeftèimprobisrelacumaccipemam inhis> qus dubiammagishabent curandi difficulcatem; liberioreft locusexercendsdemen­ tis. Inquibuscafìbus primum incipiendum eft diligenter, num faluistnedendilegibusgratifi­ cati laborantium moltitudini poffimus:quoram placitiscumcertumconftitutumqueeftjnoneiTe indulgendit per medicos: tum autgraui oratione mollius lacere futurum fupp!icium,hocefta nimum patientis ad fortitudinem preparare, demifTumq; erigere debcbimus,fic>ut homo cótentfifedicat forte chirurgica,am nifi fic infor­ mati laboràptis animus poffic.artificium omne noftrum elle dcbebir,vt operatione interim dif finalista & imperceptO apparatu,& ad attìuflim ordinati* om nibus, prsfertim accomodatiffimis&fubtiliffimisadremferramenris,hancceierirer peragamus : expedauone enitn mali, cum sg e r tortus non fuerir » folatij loco

33

'[videbitur brelii tormento perfundum ’ elle.

Hftenusa de his , in quibus non fit indui- Rts multai gendum ; vbi veròparcì chirurgia: àliquo pa&ò j poflìr & vitiacorporis,& habitus&vitsiludià,,^i/“ ^i” ,i'' & States,& fexus,&lóea,&regiones,&ritusgé tiumiuntdiftinguenda.Ecemmeavitia per < \ u x% fUr u i , prorogare curationem licer,hetmines naturi tenerioris minufq; aiTueti rebus afperióribns,pueriifcnes,femells, genUS itimi vnuierfum ; quod facile linquitur animo , cujufqu’c ailhetudohis it repugnat, squius benigniufq;eft traótandu:quS Ienitas, qusue remperatioficexerccndaeft.Pri- E x r m n d * mum cu in abfceflu magno exhorret homo vftio- ^ n io ritch ì« nemperfpathirormf rerramentuin,porent hoc ^ * chirurgus infedionem per acutum fcalprunnmmutare. Naneq;perpetuadebeteiTekXiVthoc - . genusabfcefliium cadenti ferramento aperiatur, immodicaenim f^pe cftfediónis a d m in ift r a t io ^ ^ ^ ^ iicurvfucompertumeftmihi. Sed fivtutu rl'em -^ vt ignB perferro Chirurgi,fit hoc; quoddiffidunccerti- ip e r i a n t u r . rudiniopers concreti untque hanc omnern igni.

Ad hsc igne abftinentes chirurgiam inermern fubftitueredebemus, eocafu , quem pioponit ingenioiushomoAmbrofiusParsuslib.decili- , rurgiaXI. c.io.&c ¿4.. ideft^umamputótfipro- sp u ta ta pternecrofin eft memb:um,iuper vacuo,& cru- n e ero f i n delitans vino obfica eft chirurgia per igneni.i>atiùshumaniiìfquei& multo cum laboranus bo- tr^tiandd. nocomp'eudiofiuseft. •, extradasforcipe venas acque arteriaS ardi finnè colligare plagamque cruenram,vtmoriseft,curare. .... ^ Deinde fanguinaripferramentìsparcere P fuppurltX fumus&caufticisvtiper abfcdTuù anomalorutn caufitds &idgenusapertioneSjquod vtopcabile quidem m edtcaeft,itanon difficile quemadmodum ànobisfa- 'tnemu qu» ditatumfiepcalias notauimus.2. cum tredica- Pafioa!,ir Vin r i M e t. mentum lectiom prsponitur , vt cum pauca puris portio in fuppurata particula contenta fir,expedir autore Galeno lib. ij.m e th c .j. medi 'T$alenstslS% caménsagere difeutientibus pociusqnamapcr- r n e ih x j. tionemadminiftrare.Expeditquoqucinteraum hydro picorum eftundendis aquis apertiónem abdominispyroticomcdieamentó facete > qua rem in plsriique à chirurgisfuo tempori fad itatam teftatus eft Lud. Duretusin Hollerhim c. de hydropfij.cùm fetaceumdidam pertufionetri imperante morbi natura , exhorrethomoeandens ferramentum: hocpoteftin non candens &frigidumcommutari, qualeprpfedo vfitafle profeiTuseftFabricmsHildanus obier. 404. obftracofs callofsq; Vlceris o rs filnt.qus eoa- ***' li rum vlcerisimpediùrtt,eftsgriammus cortfui.

Aliquienim vt Celfus lib.6.C.27.& Gal.ait lib. 4. Celfiu. ejufdé operisc.i.longiore tempore curaricitra G«/e»w; fedioneni malunt: aliquiverò q'uoduisfubire, dummodo citius fanentur, funeparati; QuMh rem non ignorafle videtur Torquatus Taftiis Xajw™* Poeta,qui libro XI.de Hierofolym* hberatione percufliiwiexinfixaerari (agitca GofFredumexercitus Imperatorem inducitita deccicnentcnx exyEn.i i.translatis: i t i * u ia p u t v i c i n a & p u if t > e d i t * ì

■ 1%

¡ A l * c u r a d ilu ì v u o l ,i h e ( i p r e n d a .

A p f it i i g n i la t e b r a d la f e r i t a ~EtiaTgam tnte.fi r t f it b i & f e n i 4 t

Simi■ ,.r" •V

#

* Vi ' v

<’ - /* ' v : - v».

EFFICACE MEDICOME LIBJ,PARS I. ..

Simili confilio Alexander M .exC ydniC yli- Idonem pertinet hacadélephamiaiin,finiendam vti "«nflli^nnmeí&.fliiaildn.&iD&mDerimfiínon alienum effe,quando,& ipfam permififMacedonie ci^fluminislauacrolcthaliegritudine oppreíTus *ur' fevidetur.Aetius tetrablibl. 4 . f e r ^ .c .ii* . Sc Aerine. tba¡»j«rtü citum, validum & anccps reroedium potius, 125 . quod non temereinduftú, atexeoprobaquam tardum ac tucum peroptauit. Quinto nlcdicebat Archigenes,quodnullusaliquis re- Te' ’2en‘ s cum magnitudinem feftionispro magnitudine, ftibuscaptus , vt ñeque &muliereminuenite fit formati) pro forma , locum pro loco, aui fitum pro fitu permutatimi gratificantes sgris in eo, elephantiafi correptam.Approbat & hanc quoquod poffumus:vr,cum vino ampliore vergente queabeventu chirurgiam Valefcusé Taranta ad ima corporis exiccantibus fruftra adhibitis, cap.proprio,cuius rei rationcm illam producir cogimur effluxum faniei feftione parare, cum Anibrofius P arausl.i9.fui operisc.vlr. quode- $*ntu.

Galefiw. Gal.docentelib.j. mcth.c.vltimo , S d ib .i.a d vitari homines in morbum proni in famineam Glauconem c. 8. altquandopcr diffeftionem propèdegenerant naturam, atque hepatisfantotius finus pofliimus foramem in fundo exci­ gutnem aflantts ardore rcftindojhumidi frigiditare ,quanquam in hoc cafu (quod Gal.omifit) que quaG alcnieft doctrinal.i. de ferutn. c. 1 J*. pro chirurgia,medteamentum accipere licet, & euadunt,qu; temperies clephanticorum internpro fe sto n e , caufticum imponere,quapetmu- periei calida ac ficca toto eft genere contraria, tatione, & alias pocerimus vtitficubi vel puer, quamquam & aiiam tationem commentus eft Pii »paren- vcj fjjji animl h0mo,ac mulicr occurrit: quod Nicolaus Pito hj.de cur.morb.int.c.vlt. Vim remcdiiacillruens quod retenta materia fpermaTurntri- edam G.Fallopio vifum eft in lib.de cum. C . dc tica abundar, qua partes folidse fruuntur & tufertur deli- abfeefi Item vbi rotundiu* ampliufue ofculum melcútjvndeaffitnulaaontsdeprauatiotollitur. gere licet, defideraturquodfcrrecommodèfieti non poteft.Illudvnumtamcn requiritur, vt pyroticum, Alias praeterea radones opinione quidem HieCaufi quodimponitur, fitquam minime inflammato- ron.Mercunalisin j.V ar. left, commentus^ ’v i„jicMue Aedusinm em oratoC 125. quas cumadrhorr- ¿ Cenfura ÍÍL Z 'm Z num atquedoloriferum , quaft&ionfuntixpe tortum. cognitamultis; Quam ob rem vt profeflores in bum accommodare nequiuerit Forohuienhs Mertnnnlk Secretum hac re iuvcntur, medteamentum, quofeliciter homo,mire tortus, virum Amidenum grauium nojlrüpjr»- vt¡ confueuimus,inpharmaco Chirurgico com- duorumlapfuuminfimulauit. Sed vana ac ridi­ tiettm. municauimus.Ita quidem in vitiatis putredine cula ccnforisapparebuntargutadones , fialto partibusadhuc vero in his, quae nihil iftiusmodi fpeftafle authotéillumliquidodemonftrauero. fenfere , vtinhypofpadicis,idefthis,quibusiub Porro illudftatuit primaaffertione coitus eleinferiori glandis loco miftus foramen obortum phidafilabotátib.infenliflim’ eft.Deinde figno eft; quorum expediendo meatuivoluit quidem eiusrci&fundamentodifputadonis futura proAlbucafislib 2 .c. 5 j.inftar calami feriptorii exfe- duftojEtenim , ait,nó reperics vnúaliquera te­ crandum extremum effetverum cum duces fads, meré, qui creft* ab elephantiafiapprehendatur, vticalprotenuiore, (fpatham acutam nominat ncque etiam facile mulieremj.fubdidit radones Celius) primùm tantum in reftitudinem aflumpd force ob id & c . H ac inquam , qua vltra dclcindas quantum acquare fimplcx poliremo reiicui,Veneris elephantiafi affeftis feftio perrecifioncm poilit , m oxplagatnfeu detrimentola,non autem vrilis cafttationis eft plumbeo clauo feu fpongioladiduftum conier- demonftratio.Caterum hac client,& alia fuper vcsadcicatricemvfque. Sexto licebit effe pro hac re expendcnda:verum quod ea non exequar chirurgia medicamentum accipere, cum facicn- loci anguftiafaci'. Interim legas licet,qua Fel. damproextrahcndoeducendoquc infixo quo- PlaterusPrax.c.j. tit. defadationis 44. haber piam Chirurgiam nonfacim us, fedattrahenti- dumait.caftradonon inutilisepilepfia vetulia busidoneis utimur,quotfum aliqua nos in Phar- aeperdnacis, cuius rei meminitLudou. Mercar, maco-Chirurgicoc.de attrahcntib.expofuimus. l.i.m orb.int.c.i7.quodtam en imitan licuit ex Admnstì» Sicutautem de noxis in promptu infeftanti- Aureliano,quieiusreimeminitl. 1. chron. c.4. bus dixi:itapcrChirurgiam velim ne euellere cu- lam vero quod ad me pertinetequidem chirurteteavitia, quae in praefentia non molcftenr, li­ giam hanc nec laudo necvitupero, medicum ex cet poterintaliquando molellare,ficut in calcu­ hocvfutantum propofui; eximam verocerwus lo ,nifi tamen difficile aut vix reparad in tempus refeftum copiolarum adipum ad leuandum imfuturum po(fit,quod iam comminatur, quo ca­ mobili onere corpus,quod de L . Apronico confu fi precibus multorum vrgeatur, autcuroprs- fularis vid filio feti pii t Plinius l.XI.nat.hiílor.c.5 monitu acerbi medicatus , poterit eandem ag­ H ac,atq; alia huiufmodilicita funt parcere no-, gredì Chirurgiam, id quod velim etiam obfei- bis volentibus Chirurgiis , atque hac temperaii^ in his,quae decoris gratia poicunt ex nobis ft- tior via eft,qua & leges medendi feruare & aqui l^ u i : quibusilludprimum ex Cornelio refpon- nomen opificis in Chirurgia mereri debear. Ad debitur,turpe effe decoris gratia dolorem&me- ipfam iam arrisdoftrinam veniamus. dicinam fuftinere.Referuntur ad hac poftrema CAP. XVIII. caftrationcs & notarum in facie , feruisimpreffionesjimprefforumque cxplanationes, & u qua Partiitofumma chtrurgia& circa excfunt alia huiufmedi , qua cum non fint ad qutndat tiufdem partes nofiram medicinan),fed ad alium finem nequáquam ve­ propofitum. lim adminiftrctnoftcrChirurgus,etiamfi tradita / ^ H ir u r g ia vniuerfim & modis omnibus eft per noftros eadem inueniantur.Veruntamen vv^/enchcieifis, id eft manuum admotio folers: i mum ex his cximi fortaffc licet, quod ad caffraqua

1

>

*

*'

V •

•N v

•> >

>_

'i jX-V-r.

i.t;

?ip . _^. ..vj ^L c .. .».

j

PRAEAMBVLATORIA AC TRAEPAR AT ORIA

55

q u * Tel ad par tei ipftu cor por is, quantum ad i- exotherapeuticadabunturfpeciesjhastradcmus C A P. X IX pfajattincr,procurandas Se medendas adhibentur:velàdcaqux inciderunc, incommodantia, De ratione dottrina noftra Chirurgica, & qu*ktumcittris*liorummniac nocentia quae alie na dici p offimtidetrahenda: bm prüftet, Curancur membra,fi diduita fune Se diffita reftitura naturali iua- compagine acque vnitate} pO fthxcautem reqnirivideordc ratione VÜ* vel fi prxterconftitutam natura legem, & prae­ A que traftandijCuiquidem parti nonillibenut ter id quod oporcunitas exigit,fint coafta: diui* iatisfaciam,fi priusexculcatum ab aliis rationum danturdiducanturquccadem. Ita triplex eft o- meminerim.eam ob caufam precipue,qfiod hamnis fpccies chirurgiae compofitiva,divifiva,ex- rum collatione datefeet ac nobilitabititr , vc traftiua; qu® fynthefis,di®rcfis§iex®refisgt®ce confido, plurimüm noftra methodusTres in ü- ^ d iftx iunt ab autore lfagoges medic*, qui Gale- niverfumautquatuorad noftra tenipota tradinus ab his,Heropbilus ab aliis eft creditus. In his ras rei chirurgie® rationesleginV.PrimaeftCor- c tß tradi omnibus & fingularum fpeciebus fui finis com­ neliiCelfi, opinor, vecuftiffima, vtquxvidetur tioabApos & impos operatio chirurgica poteft eile: ex prifeis Alexandria: magiftris, quos ipfe Celfus Uxandrinis riempe vitium Se vittus perpetuo lune circa i- perf^pe citar,profefta.Quam è Grscis, quòrum *? ^ f* iw* /» dtvifi- deittfub-jeftum. Cum aucem in omnibus hifee feripta nunc excant,retinuit vnus P a u lu s ^ t g in e - ^ ^ ^ ?»«/»- partibus efficax chirurgia fir.mhilominus in di$- ta: quippe ante hunc nemo chirurgiam ab aliis re^ maximam dignitatem fuamlocauit : quam medicina inftrumentis feiunftam,atq; in linüm g»»meden~ nosnimirum hoc opere confeftabimur. Quae quafilocumfepofitamconfcnpiit.Huicfucceifit tiumvir- divifiva chirurgia tum in mollibus , turn duris Albucafis Arabs , qui licet lTmltaadinvenerir, tmcorporis noftn partibus exercetur. Vtramque priorem tarnen viam noneft tranfgteftus. N o nosexfequcmur , primum difturi de ieftionc viflimèic recenti quali veftigio iemitam hanc <nollium,cuiushsluntfpecies: Angiologia,fiue trivit Hieronymus Fabricius in lib.operar. chir. potius angiotomia,quae valorum elt apertio,ea- qui (quodnouumhuicftiidioprxftitit) prxterqUeduplex:phlcbotomia qux venarum, Sc ar- quam quodordinem aliqvem partiurh ctirandateriotomia,quxarceriaruni omnium, privatim rum (ecundum genera leruauit diftos ternos autoresluaintcrpofitafcnrcntiafxpe confnluir, veròtemporum ßc fronds.

Hypospathifinus , qux fubieftio eft fronds: multofquc eorundem locos liaud plane clàros Perischyphiimus , qux ad occiput left io eft. explicauic. Seda Rogerii Salernitane 4 .magiLithotomia.quijad veficx vrinari^ calculum cx- ftrorum, qui funt huncfequuti& Bruni Calabri "ir* imendum, perinxi ieötioeft.Hxtces poftrems Longoburgenfis placito dedufti Petrus Argillaprivat® partium funt incifion$; R eliqu ® funt «Bononienfis,& Guido Cauliacenfis (priores QU^caH* indefinit® acque vniuerfo corpori communes.s alios minoris fam ® feriptores non nomino) chi- liaanßs.

Scxrtßctttio Scarificano eft diaerefis fpecies.qua cutis vel rurgicam fuamdoftrinam dispotuerunc fecunleuibusi nei iuris adaperitur, velpaulo altioribus dum traftatuscognofcendorumcurandorumq; plagisinfccatur , hums vfuseftprxcipuus tenfis tumoium,vlcerum,vulnerum, luxatorum, frapartibus & emortuis. Huic accedit paracentefis ftorumqueoffium,incerfercntes&his,qu® chifaraeettte grjec^ [atingpunftio , quxquod minorficinfc- rurgi® adminiculantur alia duo medica inftruSutura. ftura,ab hoc genere tarnen non recedit.Sutura, mcnca. Horuminftitutomulusargumentis re~vidnt y ^ ,,s «tiamfidiuiferia fit aftu fuo, tarnen compofitiui probaco fuum prstulit Vidus Vidius in noti® ^nis nomine ad fynthefinab aliquibus eft relata, chirurgixlibris, quod opus àfenecimmerito, necfatispro merito eommendatum, tarnen in­ qUQS viros item fcqui nobis commodum fuit. ¿fittimi*, Aplotomia pcrricitur refta linea Amplici fe- celebre manfujSt minime multis vt cvenifie de. jhtßmpli■ cundum membri vel rugarum cutis reditudi- bebacacceptunii Ab huius placito nonlongèreceffit Stephan5 titßiliMk hem,nifi forte aliud tranfuerfum, obliquam ie/?«««• ftionem fieri fuadcat. Haec maxime in vulgari Gurnìelxus infyntaxi (ficenimappofitènomiphlebotomia&in arteriotomia qux punftim fit, nanda vidctur)iiiachirurgicaquivelVidio ffippar,velpaulofuperiorFuitjVtego fuppüto neu­ & in paruis abfceilibusfieri contuevic.

Circumfeftio diuifioniseftfpecies, qua cutis tro vnquam alterum memorante.V rriq-, aurem, 9trUnfit ßvteirpluribus feftionibus angulatam plagam etfici- à ie mvicem.quibus in rebus diferepent,endrràmmßftio. encibus exciditur, vfitatamagnisininguiutn,a- bo,fi priusquiddifferant, barbarolatinortun Sc xillarum&anifuppnrationibustum propter pu- Vidii lcholadilcernam.Piincipes quidem illi vili ris multi tudinem cumptopter magnam partium primoresfeiunftam totam ab aliis infti uinentiS curatriciSjfedimplicatam locis atq; affcftibüs écorrupdonem,ut in 13 .mech.c. 5.

Eeeofefivt - Eccope,ideft,exciliofpecieseftfeftionis,qua didcrc. Chirurgiam Barbarolatini dilquifitioixeiß0. quòd paulatim emontur , vel omnino corru- nibus morborum & cauiariim illuftratamconptum & emortuum iam eft,vel inutile ac (uper- iunxerunt cum inftrumentis medicin® cömmu* fiiuun, vel in corpore adnatum, velquodfupra nibus,acque ad affeftos locos, licet tlbn ita ferri* ^ natura: modum accreuit , abfcinditur.Haso- perextendcrc. Ab his vtriiq; longe fuit Vidius Florentinus,quineq; cumpardb.medicinxneq-, alter* lati.

• mnesdisrefisfpecics traft aturi , exordiemurà limplicioribus procedcntes ad compoiitiones, cü inftrumentis eiufdc,neq-, cum affeftib neque ntnrum & & exercebimus , has quidem omnes in effi­ cü locis operas omnes chirurgo pr^cepit,fed per barbarti*. caci hac tota noftra medicina. Veium ta­ fé ipfascóftates.minifteriis.veròj&agcdi rnen qu® tum in entotherapeutidà > tum quätitate,qualitate,otdine^loco,nun!ero,figura J ' tera-

■ )

EFFICACIS MEDICINA LIB.I.PARS I, Coliata tem pore/m ord ine difcretas rradidit fingidas.

Vidii cum AbfiacVidnrauonenódifcrcpatalteraStepha* GurmeUi alt ir a me- niGurmelqinifiq,hqcmagisad veterù normam rediwvìdemr vtpotequxaffeaus,m axim e authcdo, Seddiftatàveceribus Gurmelù quod diligenti methodofubtilitercft ordinata, fyntaxu fingala adfuageneràretulerit, Vcrum inordiqua in re ilijferat ab naracft alteraprifcorum , nec ad methodinor­ antiquo- mas difpofita.HicqUidemfingularum omnium tumme- defcriptio>&hxcfimilitudodt,atq> difcrimen. thodo,

Sed líos quidcm, cum feleftam quandam chirutgiam docemUs, nouà fcd neceflaria ratione iiceamdifponìmus , vt expoficispriusduobus /•'Vr- admir.iculatoriis, dixticàfc.&pharmaceuricà AiMfìih'iMI generarim,chirurgia dcmum excrceaturper ge­ nera pètque fpecies affe&uum operarumqueomnium tum diuifiux,tum compofitius.tum extra£Husfun¿rionis,fiue etiam inftrumentis, qu^ nobisindidic natura perfoluendorum, fiue arte comparata.-materijs interim,quxquibuslibct vfibusexiguntur non indi&is ñeque exdufis : itemqucprodu&isagendirationibus, quxfunt vbiq;plurimx:ncqueadeo vt nihil è neceflariis defuturum ftatuerimus ad abfolutam chirurgiam. H xc noftrxtraditioniscrit feries, & h ic ordo : qux vbi non exaftè exequar;placitura ta, men eft excogitado , quam quis ingenio fuperans dotìius teneat fctibendo. Etenim fi veralicet profneri , fique me meorum amor non fallir , cunftarum re&illiroè videtur, hxctradendiratio,quxfim plex& ab ordinererum produ¿ta,quamobrem perfpicua, itemque ampia atque ordinata reperitur.iupraquam ve­ tulia Grxcorum illafuit. Q u x (dicam equidem quod fenrio)cum fecundum affeff us fit, ordine partium àfupremisad Ínfimas dedufto » hxc quidemhiftoricamethodus, vulgarior proinde ac miriusperfe&a videtur. Multo etiam commodior,quam altera barbaro latinorum , quo­ rum d o drin xea eft inordinatio , vt legentium ingeniapcrturbent onerentque reperita fepius faxatut return argumenta. Viderisin Guidone librum Guidanti ièxtuminicriptum de omnibus xgritudinibus, arde. qua: non proprie apoftemata, nec vulnera, nec vlcera,nec offium paflione,&c.Hic de contufione,cafu,diftorfione,combuftione,defuperfluis amputandis,verrucis,porris,corniculis refecandiSjdefiftulalachrymali, deiuffufione, dehordeolo.&grandine palpebrarum.de illapfis in aurem,defarcomarcaiuemoppilante , depolypo narium.de carne fub lingua , de freno eiufdem fermonem impediente,de carie dentium.de putridorum evulfione, de columellx vitio.de infixisin fauces,de agglutinatione digitorum.de iedigitis, deexom phalo, de variisxamicibus, de fuppreflàvrina, deperidhymofi, décoalitoano & vulva.de extraólione ftetus, fecundarum.molx.de prolapiu marricis of an i, de marifcis thymis.ficis , condylomatis , de varicibus Se aiiis quam plurimis.qux cum extragenus, Secertum locum ab hishominibus pertra&entur, à nobis fuo in loco repofita reperies certe fic , vtnonte fallar locus.quocunque libear,aut occurrant.invenientem. Imo&aliudcom modiericauditori perhanc viam proccdcndi, quod finis quafque

MethodiU

auiheris.

chirurgo parres fui»genenbus red^ ef er[f c le affuefcet.quod mukis alias eft d ffici c Galeriui. m o n f t r a u it a u t e m h a ^ lenusm hb.admedicinaraintroductoria:luton n nemac e m arc P a a l uuj ^ i u s -----ridiane.

Vidiipertra&ationem , eft huius quidcm nera ^ tantum non contemnenda.fed maximi facienda dijjcujj;0 folertia.Verum quod plaufores multos non habuenntexcogitatahominis.fedfaftidierint mul­ ti & negletta fuerint:Nimirumputo, quod cum Quasob tota fit in modis adminiltrarione conftantibus qui minuti funr, Se vulgaris notitiae velut efte- minuiac_ ¿iorii, ac mcchanici: fentit unusquisqj maxime fi excrcitatus in arte fit, non deficere fibi adhxc ingenium, quod fi invitatus fit apud curatores magiftros.hxc fe fingulaobfervaturum confidit quas obcaufas interim tradita fpernit, & n e d t-^ ^ gitneq-, approbatficutego judico. Magis ette- Ui^utd ffm ciflèt.ujarbitror G urmel^us,nifi crebro grxcil- ^uiratltr, m ofe reddidifletobicurum,fiq; non generales tantum afteóius fedminutioresaddidiiTet, quaH.Fair»; utraq-.conditione opus H. Fabricii meliuscule placuit,licetetiam non tantopere,quia chiturgicorumufibus tantummodo ferviit, ut boni vir judicii colleganofter AntoniusSantorellus exiftimat.Ita iuntfcil.inexpe&atimonumentorum & fcriptorum exitus, ita diverfi funt hominum fenfusatque iudicia, itaftudiorumlibido varia.

Proinde re S è videtur is ftatuiflè , qui dixit: vi_ * ¿furusgcnium dcbet habereliberrquacumiortc vtinam prodeat,inceptusque fueritnofter hic la b o r, optatufque iuvandorumhominumfru¿iusconfequamuraliquando.fedfatisefledebct ingenuo viro fuum omue ftudium & operam Se conatus adhibuifte ac ritè re&èque non inftituifte. Porro nos vbi nil (ingoiare prxftitcrimus hoc opere noftro, illudcertècommodiflimum erit.quodcùmfeiunóla inftrumentorum traditioplacuit veteribus , coniunfta hxcequidcm amavére pofteriores, noftrahxc tradenda ratio vtriufque inftituti complexu videtur abiolutillìma:nam & non defiderantur.cui funt optata rerum iftarum difciplinx, & fuo, quod ahi malue* rint.loco difpofitas femotas haberc licet. Taceo autem&quammultum phyfiatris vocatis medicis & chirurgicis fit xquè communis tres omnes medendi rationes complexa.Taceo etiam quàm piene confirmata funt quxeunque proponimus Se veterumGrscorum atque Arabum .Arabicxque faifionis autorum , &quifticceflèrum xtatt omniufque noftram , teftimoniisfic noftrisetiam demonftrationibus & adftipulantibus obferuationibus & hiftoriis Scexperimcn— tis & alio genere comprobationum,id eft,oportunitatum, inftrumentorum, materiarum, vfuum agendi.modorum, temporum, cxtcrum— que euentuum, perfonarum.tum laborantium, rum adftantium enarratione & conteftatione. ltaque denegari fidesaddubitare vel controuerti quicquam non fit facile cuipiam,fi rufticus folum aut proteruus homo non fit.

CAP. XX.

Apudquos noftros autores efficaci* medicina ftudiumtxcolmium comprobandum-

I

P R È À M B V L A T O RIA AC P R E P A R A T O R I A .

37 E Fficacis medicina? ftuditim e'tiamfi vctuftifi potitis,quam tons, captati rivus, aut prs autoiììnum eft atque Òptimum j quo Aúlla rei grapnoiexcinpiati,id cft, prxmagiltro, auditori medicas pats aiitiquioratit prxftáiitiorcxtat : ni- aut autore jiitterpres. Veruni opòrtebàt agnoici hilominus, qtitìniàm noil omnibus datum eftire priiiiasdidantis leges, primaque placitaviri vere Corynthum 4 ncque ’uhuthqü'odqüé cüiusque divini i qualem & idemmetGalehus agnòvit& palato lápit;ficifta pro fuavi Sc plaulibiliji.e.adu­ ùbique fcriptofum filo rum facile pradicavit: latòrio medicina modo, pleriqüe heglexerunt; nòli plus autem experimcntórtuh & obfcrvàtidtantuin abeft, ut alii tradidérint fuaferintque. hurti copia, noli inventarum rerum conditione Nòs igitur,qui neceflariam huiiisfacultàtem iam prillitit Hippocrate GalenuS l fed ab uno ilio ientimus atqiie iiiftftüiftius; iìlud quoque con- inedicinaE parente bona omnia adpoftcròs lluducibilcfuturuhi cxiftimamtis,fiapudquòs con- xére; quemadinodum ideni ipfe Galenus locis difccndum vetiartdumque hocftudiumexpóna- pleriscjUe cònfefius eft; mus.Sunt igitiirapud quos perficerein hac re ItemqUeSoranus Ephelìus vir peripateticusi poiTìsomniuni maxime, primusHippocrates, fe- qui ifagò|ès medici principiò fcriptà teli quit cundus Cornelius Celfus illiuseiusdeminter o- h sc; medicinam qtiidem invenit Apollo, ammncsfitmmus&fidilfimus emulator.. Deiñde plificavit Aèfculapius i perfecit Hippocrates j Oribafius& AetinsSi fuperhos maximèPaUliiSj quem infili hominis ducem & iddicem omni­ qui tamen òmrics ab Herodoto, Antyld, Archi- um cauiàruin & qUaftionum opòrtet acciperc, gene, Leonida, Severo atquealiisantiqüioribus tanqtiam parcntem & inverttorein omliium botranfcripferc. Galetìpm cquidem itiprimis non norumopcrumj per quem lògica nobis iukta ranominavi, ut qui fediòiies&ultioiiesperparuni tiònCm éft tadltraditio & taliquam vifibilis fafive fcribendò five mèdehdtì attigit, operatimi óta doóci ina, utpeream meliòresfiatìt&acutioaliquot numeri quòs alibi retuli vix exiguafadá tes, qui introducuhtui-adinediciriàm. Amphamentions .*acculartdiis àutein propterea jquod vit Galenus &pleraque praceptoris afierta dicumHippocraticamdiiciplinarii àdiriiratusunicè latavit, ut advertit Francifcus Fetràrcha,non profeffuSqtie f iliflét, huius iiihiloniinus chirur- auxit eiusdem opes, nifi tamen vci bai methodos gicaS operas aiit dilfimulavit aùt neglexit : expe- & fubtilitatesoppònas idilataifetautem prò mo­ dandum áutetii eratab eó ¿ ut has maxime fé- re omnia qUàcunque ftridè fcripfit Hippocra«uutus amplexatusque fuiffet; quiri ctiarh, ne tesafiaticè Galenus ? nec Neftoris anni profe­ dura ut hàs imitareturj opòrtebàt ;fed ut ftudiofè d o nec omiles pergamena fatis ftiiflcnt; Itapromoviflctj ampliàflèt, riovis ubique rafiòrti- quèfi qiiamplurimapars feriptorilm Hippocrabus auditaflet ac locupletaflet, qiiòd fi feciffet, tis interpretanda eft i ipfe interini oninino leUtique non dubito, efficax medicinà ftetiflet& gendus Hippocrates & liti ili dmhibuSmeiis aunon irttcrcidiflet ; iiiiniruiii piòpterca, quod re­ dieiida; quali Vera fiint, Ut funi certe VCrifiimii; cepta & predicata iarri huius autdritaté per- quid uho & potiilìmo Galenòadhafilni eft, conmotidrrìnes ratioriem hariefubitide retimiiffent; creditum delàtumque òmrie indicium, vix ali&b qtuts Sedille five tempórum five gentis nóiì confen- qitarido8e quali in fccuridis memoraio Hippocaufiu tieiitc coriditionej five rcsiftas diftrahentibus cratePSed eniiii efthocvitium noftroruiiitemmedendi a^'ic^iu corttemplatione librorurtiqueicriptione porum, qui prius quam Ariftotelem & Platòtationem nonexpertus, lìvegenionorì düdus, five Ro- nem, novellos piuioioplios&fophiftaslegiimisj tninusreti- m anarutii medicorum mederido moliium còn- proPtólemao Alchabitium, pro Euclide & huftuerit (Jrf'tage iiifcdus, live quomòdolibet aliterctimpà- iusòrdinisvirisiriathenìaticis; pradicòs geohielenm. ratus &affedus,videtiirabhilce rebus abhorrutras,proPnfciatìd,Gi:àrilmaticos, tielciò quòs avit iffe : quod uno ilio argumentó etigtiofees, quart- qualesjpro Cicerone obfervatòresipn» Virgilio dotapfia&columbifimò pyroticis hercle rriedi- atque Fiaccò poètaftrùs è Pegalì fimo iam recencamentispotius, qtiam roborante igne nobilerti tillimèexortos, lie porro ctìrrupta eft exquilìta Romarìam fxminain dèfluxuacri capitis labo- difcipliriarum & fumma dignitas; faculailla fe~ rantem curaffc prof dTus eft ì qua? res ab AÌexan* liciàviròs protulere tantum imiiabiles, non fudroTrallianò, viro, qui diviniffimum ilium ap- perabilcs, leni per autem à primo illd iplendoré pcllaverati eft manifeuc rcprchciìlà, ñeque iàtisà defitum eft, fic autein maiiime cònlèrvatus fuifGaleniaAlicis & aiicciis detenía. Iatrtigiturid fet, fi prima autorum obfervatio imitàtioque quod advertere debemus, cft, utndn pròpterea, ftctiflèt : Quibus 8c aliai fubnetìerem pro conquod iftorum plurima minime tradavit Gale­ firtnaiione: fedlongiorequideminhacre holitn nus, ñeque exequufus fuerit ! ob eam rem huic effe, vel huius arguinenti difputator accelfiffe. medicina?fidem dctrcdemus,qiiiri vero, quod Contirieò captantem pluraftylum & ad inftituHippocrateirt imitati defierit, culpa ndtaiiduseft tum noftruin fermónem redeo. Auxit modo idem, atque Hippocrates rriagis , quatti hiclpe- narratami altera calamitas, qùòd pro Galeno reétandus. Etenim fi verá fateri, quarque ientimus ceptuseft ÀvicehnàipròquePaulo, Albucàfis8{ animo, verbis, expritnereVclimus, propter hanc Arabica fadid fuccelfit , qua attìplius à primo ínter esteras maxime cáüíatii retro multami me- fplendoremedicinadegerierredditaeft. Conce­ * dicinairi fublapfam, multisádnos iamfsculisar­ do cquidem, quod abiedis barbarorUm iriftitubitrar ; quod Hippocratìcs medicina'lediojob tis, qux iam Gothorum in Ifaliam incurfionifervatio, imitatio, fiibtifiorequíderti fed iiori io businvaÌuerànt, incrementa maxima reinoftfse lidiore ñeque abfolutiore retento in omnibus perprimumLeonicenum, Moritanum& horutn Galenodefiitacrccelfit, nòli debebat autem auditores&smulatores fuiffe aliata retextis Ceffi D

f

tnethodis

W dititìne recupe

feFFlC À C ÌS C E D I C I U'M L ì k I PARS I;

( id quod fané tra Gakniftylus uber, exphcatus & fufus> practeritorum cómmcmorator& recapitulator, futurorum Vero pr*parator& anticipator -, quo­ teriusdeìabente : pro method«; dottórum horum utriufqne diforimina. diverfas agnofeunt kninum fuccelfcre fubid de frigida fubtihus & in­ cautàs, nimirum ftyli proprietas five charatter; audita fophifmata j confitta: qusdam philoiorei m edici fiatimi & tempeftatein aut opii alitohandi rationes & opinitìnes Se arnbagum piena: guftiam propterufus medendi caufatur. Porrò mfnutationes , qua: tum inScholis,tum in conHippòcratesmedicinam iuvencratrudem & in feifibus Seconfultatiortibus ih dies, ut multa cuna cultam velut agrum ìnopem quam quidem exeobompajfic fine fruttu ianguerttium audiuntur leteatque ampliare inftituerat; deinde medicòSed quaefo qu* de bis minis fenlnt Hippocra­ rum etiaminopia leuraritate cuntt*G r*ci* tutes, audi5 quicquid artificiofé dittum non aut tainen fufiinere cògebatur ; fumm* atque inbttum methodi inartificialis demonftrativum comparabile vir autoritatis. Has ob res fa­ exiftit; Nam putàre quidem non autem tacere ttura eli, ut res confequcnd* & curationuifc ignoranti* & inartificiaiitatis fignum eli ; k t modi) comminifcendi & elaborandi libi ipfi tueidem vir alibi : His q u i ex fola rationeperficirint; Àdde quod tara multi fophift* ac diale» untur» fruì non datur; vcrumhis, qua: ex opens ¿dica prócacitas per éa tempora non vigebant, indicanone ; faìlax enim & ad errorem proclivi* Q u i certe non cxtitcrunt omnia procaufaGaaffirmatio, qu* fit cum garrulitate ; qua propter his qua: fiunt, inhxrere opoi tct&cu c àh ic vel ieni, qui feculo venerat fophiftarum & rhetomaxime ver&ri,fi quwfacifetn ac mihimedelm- rum refertilfimo medicinam compararat iam àmpie fatarli & confidami itaque opus babebat quentem habitum, quam fane medicinaih apcultura, hoceft,cum dittator obfcura& diffici» pellamus, libi comparare valet; Valdeemm ma­ lia remiti omnium capita fummamque propognarti utilitatem afferent turn arrotanti tumarfuilfet;hic opera:predimi duxit, fi panderet abtificibus ; h*c Hippocrates. Qyq fic auditoac ftrufa,diftingueret ambigua ¿explicaret involu­ de predicato, peroramus ìam & conftitutmus ei ta^ mutila integrerei, fonia enarraret;indemonqui volet j non ex aliis, quam ex hoc ìplo & prin­ Idrata demonftraret, imperfetta perfieeret at* cipiò memora tisviris efficacem medicinam hauque coin pierei, quiconfufaeffent & iriordinata riendam Sc depromerìdam effe. N unc àutein ordini redderet ; plunmis difficultatem toilcret quoniam incidit Hippoeratis & Galera auto& ad fummam verba & fententias fehis breves 8c rum fumine verìeratorum collatio, qua didiciconcila« dilaterei atquèextehderet, homo foil, muslongis paraiangispreilabilem vlruffiGoùm* Afiatieus èc in PJatonis lettiorie diexoticaexerut iliud ctiam plenius confirmemus, noique citatus, àc preinde fenbendi charatìeris uberìo» ornili fufpicionis culpa eximamus ; viium e re ris amicus, cognovit utrorumque rationes Franifta fuitj fi noftrum, quem de litnfque paralleeifeus Petrareha, qui in triumpho fama: tertia# ium aliquando cònfcripfimus, hifee annetterefcripiithsecj _ mus , quod fcquenti capite à nobis praeEqual di Cito chefe viamiglior /’ operai ftitum, Se ben tntefi fojfer gli aforifini, Apollo, & Efculapiojìnon (òpra, CAPVT XXt Chiufi eh' appena i h tfo gli comprende ; jV aríllelos H ip p o cra tis & Galerti.

Stpar eh' i nomi il tempo ¡¡mi & copraVn di Vergamo ilfegue & da ìutpende íquisexatteresH ippocratis& Galeni difeutiV arteguaflafranai,all'hot non uile at & conveniífe fimüí & diferepafTe non parum Ma breve, c ofeura, èi la dichiara & fienile. viro’rum principum dottrinam rite eomperiei E go vero, ut Zeno retfioricam a dialettici Convencrunt, iniquam, his ptimum,quod utridiferevit, barre cómparans manui eompreffe j que magno valtoque ingenio complexi lunt naiilam vero reciufe : ita Hippoeratis doétrinam turam prcefertimhumanamfubtiliterac profun­ dixerim conclufàm & cònvolutam ; Galefii vero d é : indagatores ambo ihduftrii> tum quidem paniàm atqué àpertam& hoc quidem diforimen It udio, tum peregririatiérnibuS mdefeífis, ventapriinum cft jalterum quod finis noilri medicina tís píufquam opum & facnltatum civiíium ahuvifaeftutens(. erit ad fignificandum logicoruih ci, mecíicini cultores incompárabiles & auto­ vòcabulum maxime accommodatum ) & ad rei res, quemadmodum ex hiftoria de vius ñtriuffpettans : Galeni vero rraduio, ferme tota efl que conftat. P ritcr ingenii vero lolertidm, docens&ad methodos oitendcndas aecommoinftitutum atque induflriam, contigerunt & his data; quodeaim generamorborura propofuit ambobus accommodatilfimsad hiceadem meHippòcrates complicata. Galemrs expl’rcita dodicini iludía & locorum profettus eXopratifficuif, id eft jintemperieiconformationis, unitam x oceafioties; externa:educationis 8c ínftitufiti's ioIufse,vitiamultiplicia, qu* hon eli huius fo­ onis prsparátio,dottrinx abíolutio>gynina 10ci enarrare. Ìteth principia naturali-! & non narum commodítas & feeuli fijicitas. A d lumturafiaeònftitutionisà: fariilatis huma.uae;partes mamhiconcordarunt ingenii praeílanfia ,difcimedicina variàs muÌtipfiees & hoc genus, p lin i iludió & íludelidi filicibus adiumeiftis; Tertium diforimen cft, quod Hippoeratis diíeddiTcrepáfunt fenbendi ac profitendi more ligentia plurimumobfèrvatione conftat, vacans íiy loqueytum ufo medendi. élerumi

S

.

,

PRÆÂMËVLÂTDRIA AC PREPARATORIA. pléVWtiquc demonftfatione ; Galeirti vero tota demohftràt'rix eft diflertatios Hipptìcrates por­ ro logicarti à nullo magiftró didicerat, fuo per fe ingchio compì eliertfamiGaìcnusvero ingentem operam dialettici dedit,ut 1 4. dedettionftratione libri ab eOconfcriprifatisdeclaraìit.

Qùarfcum difcrimen eft , quod Hippocratis medicina plurima parte curativa potiustjuam contemplativa £ Galenica vero contra fe habet; iiequeficufationcsproícquítur íinguiares atque minutos earutrl modos exponit contra quam Hippocratesi Qfiintuin difcritüert próximo cotiíéhtiens Hippocratis medicina maxime cuín chirurgia Complexa eft j minime vero ilía, quæ Galeno piacuit. Denique furtima duorum & principum áutorum illa eft diverfitas, quod hiaior Hippo­ cratis fimplicitas i gravitas & maieftas} Òarior Galeni pompai fpíendor & faftuseft.

Hisiam eXpenfis fireñe indicare norittius áut VelimuSj 11 eque nos à vulgati hominum fenfu

39 vinci trahique gratis patini iir;haudfas sequunr que eft Hippocratem pro Galeno deferere, quii! contra: deficit enim & defledit ab Hippocratis tramite pierumque Galenus , ut linguiari cum iudicio pariquc cum animi libértate profeífus eft alicubi Profper Martianus : cum quo viro Prsfxom. qitum ego fentiam, tacile cum ipiocecinerim: Quisquís es, ê Lettor magni fi ar camparcntts Hippocratispenetrare optas ac difiere lega, Vtrudis accedas, atque omnis nefcius urtisi jìffer purgaiàs aheño dogmate menta, Tum tot dottorimi vanosproculabrice.fenfus, Hippocratefquettbifit folus dottor &autor.

In nofiros atfi index cupis effe laborea Defi>icePer.gameas,Mauritanafque catervas, Quarum ditta ìeiient Con contraria fetta, SintquetibitúntumCoi pracepta magifiri, Quiffateor, nunqilam confueVit dicerefalftM. tilde falfus nunquam , potuti has f atiere »uri» quarti.

Â

Jk Jk Â

Â

f f f f f f f f f f f î r lT C H I R U R G I Æ E F F I C AGI S, PARS

Jk

* !

SE C V N D A E n a rra to m i

■

5 ® 9»

cD e Angiologia , id efi -vàforum dijJeAionë, Præfatio,

am

| OftricofporisVaia Culti fint duplicia, venxinquam & arteria angio­ logia q u i has atque illaS itila complediturj duplex edam iiomcn eft iiad a, ideili phlebotomia atque Paforum artcrj0É0rnia> qua: utràque duplex 3 alterum ge‘dorum’dn-11 u s ><lu0 vafculum tdtum defeinditur, alterumj plex modus, quo tantum apcritur, Slvc fecundurti longitudlnemfìvctraniverihn, fi ve oblique qilx uttaque infecandiratio diiFerUntufu : nempe quòd adaVcru ^ 5ttipertum duiitaxat fpedat, ufitatur phlebotomia Jumtaxat adputrcfcentisfanguirtis vacuatum ; arteriotoaptrienda- mia Vero ad ìgnei lpirituofique ilimium fanguirum ratio, nisatteniperatum & caftigatum. D iifedusve­ ro humori pneteiftuenti viam itltercludit, ne dorami* P °^ ^ ac infeftet unquam duriore cicatrice ad firn ratio p^cifuram induda, quemadhiodum explicavit Galttuss. Gal. h r 3. meth. cap. ?,i. Sedufusprasfidiiiam énarremns , expofituri priùs arteriotomiam utpote cuius effieax Omnino viiitur adminiftratio.

DÈ ARTERIOTOMIÀ Agna falutarium quarumlibet artiurh adiuliieiitanon fine magno fnortaliumincommodo ac detrimento negliguntur jat ih me­ dicina cum pleraque celebrentur prxfidia v iti n o ftri tuendi ex his non infima & ccleritate tuvandi maxima d i arteriotomia, euius, quæ-

M

cunque tum à Galeno rimi abaliisOmrtibuSrefeltintur, ee femper in arduis & admiranda fuere curationcs. Ad has autem proferemus & nos recentiiTìme fiollras ñeque ignobilesñe­ que paucasiquibus iam fehielincomparabilis arteriùtomixpriftantia virtusque appareat: quo autem hxc dador cognòfcitur eòmaioretiam crefcitadmirado, ncc ulla ratio fatisfacic inquiretiti, quamobrem ihter noftros medentes defierit eiusdem ufuSi Difficultates ehimfiquaf prstexuntur, ab inertibus; inquam', aut rem perperam intclligentibus 3 h i tanti non funt, ut gerierofò Afclepiad^quc medico imponere debeant, facereque j ut tatti eximio fingulariqueprifiditì rinuncia verit, Difficultates, in­ quam, non a lii, <Juam aneurifinatis aut tànguinis fluxus inrefrenabilis dilp'cndium. A t has quidem cum meminit Gale. lib. de táng¿ miifiorie. F. putarunt incdnfulti quidam, communes has feciffe omnibus arteriis, ièd nihilominui de maioribus vafis .loquuius cognofci-* tur, dum rationem expofuit, ob quam magnas arterias noti lècuerit ulli. Deindecompertuin eft ufü ab Aegyptiis hodierna die, tettante, qui vidit Proipcro Alpino in 1. de illius gélrtis me­ dicina, compertum quoque ànobishas fetìiohes quotidie faédtantibus, quod ad hiinorrhagiam fpeftat, hanc & per le nullam, fiquidem h ic vafcula tantumaperiantur&fiquidem p i i cidaMurniultactiamampliusevehiifctjtitpron. ¡¿ut prona D i capite

I

■"

li . ENa RRATORIÀ. t^ì-'IlRVRGÌyE EFFÌCÀCtS Pà RS II. Priraum dehuiusad certosfiniendosmorbos 'capite detinendoshomincs cenfuertmus ad lu­ fecandioporitunitate generale priferiptum tufi pi rem um ùfquefanguiniseduftum. AneurifmaGal. 13 . meth. cap. zz. & 1. de therap. perArnthhtis vero dubitatio nulla eft> quale emm ab exih phlcbot. c. ulr. atque omnes hunt fecuti grati viUcu»m fantruinis artcriofi defluxu parique & qui vix fcriptorcs& Razes aphor. portia. i 4; & ■ aliquando pefcipitur, pulfu fiat ? Qpod fi ta­ contini capite ultimo ftatuerunt- morbis rnen acccdat inpromptu artcriola pralcfta, vel riique internisi calidiorh ac tenui muitamque pcrfeffò vinculo tollitur. > expirationem ac Satani continente fanguine Jureigitur Antonius Maria Bccclis Bonomnatis ac dolore cuìlibet pulfatili ab arteriarum enfis prolertbr nobilis in comm. 4. An. 1 . Casltu conclufo arteriarum feétarum prifidiuin nonis A uicennijcap.io.rc bene perfpeaaconfemperfelix. ceptisverbis enunciava: ad fummum inarteriis Eftautem tenuis&halituitofi fanguinis arguapcriendis medici noftrà tempeftate piusquaìn mentimi, quod dolor quidam pungens fcntitiu decct>funtformidolofi. Eiusdeinqtie etiam mfcitiascoarguitnoftroshominesProfperAlpinus, certa quàdam lede tanquam aucfti loci centrò fixus, qui fenfim expanditur 6c in partes centro quicapitis'arterias ufu quotidiano fecarividtt ab circumftahtes turn tenlionis fenili nndiquedifi /Eeyptiis,atque etiam AmbrofiusParatùs adnotandispofimodÙloeisatq-,alii?OFatuosigitur& funditur: unde commodè prbxima arteria inbardos omnes homincs/qui tam liquido mentis ciditur. Attigit autem caufam indiciàque Hipp.

1 . 2.demorb.num.4 .quieft defupervomitu vaerrore, tam infulfo & vano apparcntis rei per narum,his verbis:verum fuper vomere videnfomnium timore teneantur. tur, quum ad venas bilis aut pituita ingreflà fuJ Zòntr» Inprimis autem Horatium Augenium, qui 1. erìt,elevantur eilim Veni &pulfant&dolor per H°ral AT o.dcikngv. mifs. cap. l ì . proftfl'useft, feriuntbtiitn caput difpergitur& auires fonitumpertipiunt&nihilaudiunt & lonitum r j£ : piuntBim im auaiunic .............., quidem ........... percir• ___ .- „ „ „ l i nnlnitahtibuS: LUUH.I1UH iumcuj --11 crates*, Qtiæ recitavi ecjuidcm tö libentius* ut àppareat & in iiipervomitus arteriarum caufa ¿ protinus elfe has phlebotomo pertundendas, ubicunque prillare animadverfæ fuerint, Aríerioi^ Has ob res, quod inmani« pricipiti meousmiam in furore damnavit hoc idem Aurelianus 1, pnicripfit. mo Clironicor. cap. p non video. Sed ípfe mnavit Gradas egiDeO maximas agamq; perpetuo, tarnen ullius fundamenti inops, rationein ícn- Aure**~^ quod hanc aliistam difficilem opera læpe nullo in terris prçmonftratoreautdoftore coníecerirn* tcn tii fu i nullamadfcripfit. Veruin enim v e - ^ O ' * ro confidere nos arteriotomii tum vere debeNimiruro extiterunt ante nos virimodis omnimus, ubi per exteriores duáus fpirituofi faribusptæclarifsimiqiiinecellariam hancin plensguiiiis eft cxcurfus,qúo tempore, qua ve ocque morbis vacuationem cognofeentes & re­ cafione & forte fortuna fafías ha rum conciliti uifivcrunt à chirurgis & Anitra defiderarunt, ones profuiflè legimtis.

Inter omnes unum Jo h . Heunium medicina; Prodidit cniin Mengus FaveiitimuSnob.æflofculum & ocellum referam, qui aphor, 2,3, tatis lu i phiiofophus ac medicus 1. de igrit. c, 1. 1. fcripfit, Anno 7 z. fupra M D . manabat de cepiiaiiáj dum fœminæ veteri dolore capi­ qiubufdam in febre hungarica fanguinis lubtis afflittati ( M S iii de Leucis nomen ) per itillumè naribus exiguum. Veruni ìllud erat fcarificatum partis medetur, arteriam forte difpurpureum rofeoq; fulgore micans, metusnamciifam & plurimo elfufo fanguifle ceriam oque is languis erat arterialis ninna fiamma ìnpem attulille. Verum enimvero ubi per in­ candefcens: ita illi evadebant. Vndefæpemecum cogitavi, numfalutariterin his arteriaape- tima vaia decurrit idem, nil ferme A u d u sex­ hiber eafcélio Galeno in oculoruin laborantiriri poflct. Scd quis audeat ? Do&iorcs q u i­ um curationem id confirmante & loco proxilo hac de re cogitent. H ìc irte : per quæ vi­ me memorato & 3. de loc. affi. cap. 8. priva­ des & bene cognitam & neutiquam exercitam tim ad vertiginem, quam interdum propriecuarteriotom ii virtutem elfe. _ rari per has legiones non polfc teftatus eli,quod Age igitur nos lìcut rem manibus féliciter lip e peregimus, multosquedifiicilioribusinoi- altior eft materia, quam ut per has vacuationes attingi queat ; nimirum concluía in valìs bis prægravatos liberavimus, ita feriptis etiam maioribus ,quæ ex cerebro aftendentia in reti rationem omnem, q u i ad hanc rem pertinet, fornaemplexum coeunt& confiftunt. Adhunc exponamus-, fortafle fict, ut multos,qui veten quidem fnodum conficit Galenus, adinterdefnetudinis more contenti fuerant, pudeat na fanguinis iftuofi peccata delenda, externam hacinedcla,cognita ìam frugifera atque honoarteriarum feótionem, ufui non elfe. Quanïifica, non uti; longe vero plurcs, qui vividloquam non défunt, qui aliter fendant, adírrure fuñí ingenio, etiam ultro 8c listabundi rovoentes in ophthalmia, q u i caulàm intcrioictn catum hoc medicini fubfidium ampleétantur, habet, in fcabie difficili & malis eongeñenbus E d nosintcrim aggredì trafìationém ab arterioarterii feàioncm convenire, fi quidem facto tómesgeneralibus & primis eiusdem ulibus ex foramine exhalat noxius humor & e conferordiamur.

r ^ ^ c o n g l u . ù u u s n o » « .A a g e r n u U prifectas, fc. à tonfonbus aut per vulnera. O *magnum •igitur ___virum, oiil maann«: qui magnas tum O parvis arterias confudit & non dilcrevit, ncque Galenl diferimen intellexifle Si comprehendifle potuit, quod 1. de fang. milT. loco fupra adnotato de-

DE

ANGIOLOGIA*

Vàio purgatili« Àdduntquè diminuto alimento, pattern fiuxitìni obnoxiatrt coquets pòiTe refiduum fàngliinis, qui per interna vafa defeendit, ut mitius fupcriit fluxionis incremento .id , quod experiménto c'omprobat. Veruni ad hac Thoinas a Veiga Com . j . in 1. Gal. de loc, affe<5i\ fect. 4. pauIo poft huius initia difcit, ut òftendurtt quidem dièta iuvàri nonhuiìos, ita artificiófam effe ih ilìis curationem & non temerariam hohfuadcnt,òpbrtet ehim remedia frequenter curare, prafertim quse difpendió chirurgico vacant. Sed hacmiffàcolrtroverfiàj ad ihepturiì fèrmònem iredeó, funt per arteria* exteriores euntes fervidi vaporis nota& pulfus& asftusektcrhe molcftahs.Quòd fi per interiOrcs ipirituS ille flamineits feratur, eaedem ha’, fed interius prevalente* iiiditabunt nota. Jàm vero ratioftem dignòicendi mechanicarii tradidit Alexander Benfcdiètus 1; j i fcàp; '9. qua eft bate : k.asò capite ea media Camenta, qua in iippitùdine epiphoras cohibent, à fupertiìiis ufque ad verticeni illiqi debent, fi ficci òculi effe caperint ; appafet pereds venas, qua fub cute funt, procul dubio òculos irrigati, quod fi nihiltìminus hi màdent, manifefthrii èli humòrem iìtb òffe deflùere, eft atttem memorata miftura rheumatifmos fiifpendens ab eodem virò expertà ea 5 quàm cap. 8. déferipièrat ex Galeno, h ac; farina fimilaginìs; thuris manna , cum ovi albumine; aut ex ca­ dent farina & thuris manna p. ii. calchanthi, alum. fcifftl. an. p. y.ex ovi albumine fronti & temporibus ex lintcolo imponitur. Jam igitur ubi eXterior cdghòicitur càuià mali, turn aiterias pertutidi, aut pràfeindi percutiquc aut exfeindi licet. Eft & autor anatomia vivorutti, qui diftràéfu difumpit. Pòrro apertiò oiiihium fimpliciffma levioribus quibufdani àffeétibus còhvehit, neque iecurrentibus mali* proftcit.Pracifiò pcrutilis eft profunderidòlàngltini & àheurisiiiati decliiìandis : à quibusdarri òmnia tuta quarentibus eligi fole« Vftio cunécis òptatisfàtisfacit,nam & pcricula memorata pracludit & efficaciifiinè vitii caufam abfumit, altius& latius fè porrigendo : roborat deinde & cònfirmat turn partem ipfam iriuftaln turn proximas ; exciiio, (quan­ tum equidem maiorum confiliuiri iriterpretor) cumulatius refrigeret ; quippe qùantiim vàfis conceptantis abicinditur, tantundem etiariifoGakriw menti vitali» deperii parti: memihié autem excirideridòrum vafdrum Galenus. 1. de therap. per fanguìnis miff. cap. io . cap. 9. i i ; & z j . ex omnibus autori uftio atque exciliò transgredienti, qui peccat, fanguini, atque ornili recurfui viant prascludit} praefertim fi utràque capitis parte fiat prafectio. Sed iaitì fingulàrumarteriarum, qusefeétu probantur, propria* militates exponamus.

F r>

cum yeiiis tempoirum confuderint i five quod diffitilelegi’tuf. fex omnibüsAegyptii, qüifrequehter liât Angiologia dclcdintur, arteriam earn, epilcpfiæ medentes ; fecare tonfuevere ; r quòd iProfper AlpinuS Marofticeiifisin 1. 1 0. de medicinamethodica cap. 7. teftatus eft,addòlores quòque tapitis Vetuftos eandem hanc ar­ teriam féliciter ab iisdem Acgyptiis aperiri folitain confirmât idem f 9. eiusdem òperisc. 7. huius autein iihius bcheficio à decennali cephalæa liberatuséftk. P. Minutulusjefuita Ja c o b u s ^ ver'ô f bntanus 1. i.p rad . medic, cap. 16. h as et-” '"' iam in turationevcrtiginisehdit.

■

Arteria tcmporumfeffio. capitis affedibus omnibus medendis ar- j ■ P Ro teriàs has incidi fede docuit Avicenna I. j. v,cem feh; i; trt i. cap; 33. èc prima 3. tr. p. cap. j.

Prò mania vero finieiida capitis arteriam non hominataih incidit Gariòpbnfus, 1. 2. defcùrat»®4^ ^ ' hiorborum prihio càp.9. Hemicraniæ récidi­ vant omnetn abftuht fibimet ipfi ebirurguspef temporalis arteriætranfvcrfuin difeiffum : cuius rei friemòriàm feripto prbdidit fciehtiiîîmus òthtaium Gpnràdus Gesriçriis 1. 3. epift. niedic. Gesntru* cap. pô.plenius vero Thadæus Dunus mifeellaneorum cap. 12. arrìplam quoque reiüédii ad idehi morbi utilitatem &ihfèipici &inPrin­ cipe Rupetifium teftatus eft turn âdmiriiflrator AmbrolïuS Paræus lib. 1 6, cap. 4. ttim præfens LudëVicusDuretus in Hollerii praxiri. tap. de ' herrlicrania &bos fequùtus Jatòbus Fon tanus Medic, prad.lib. i.c. 2. & còni! i j . ac Rbdericus fdnlcca torn. 2: cônf.dehemicrahiaquod eft hum. A4, c. 13. qui viri didicerimtj rem d d -A n u tim lem Vel ex luperioribiis Græcis vel ¿x Arnoldo viiUnovâ Villanovano,quilib.de coniider. opens medic.”'*’’ diftihdiòhe 2. par; 2, cap; i. remedium in hoc morbo curando tradidit; ex ufu futüfüm.îdcni vero Fontanus lib. i.prad. medic, cap. 16. & vertigini bâc medetuf. Sed Parants perculfo five còmttiotò cèrebró per idem remediis fuccurrit lib. p.fuioperiscap. 23. Ophthalmia:per commodaiti pròpofuit Zapata L. de ¿cretis rei Z*f*{*] medica: Ad hæc femporuni feèfæ Arteria Ifaaco aüétorèlib.p.pràft.cap.À.nec nòti Cònftantinò Africadò, lib'. de remediis agritudimiitì cap. j .cùfàrit hemacrariiam, òphtbalmiam,- calidum,

& acutum càtarrhum & apoftemata fub lacertis temporum òborta.pratereaoculorumphlegmoni ; arterias tempòrum fcéfas beiiefacere teftatus eft GalehuS lib. 13 . meth.fine, nec GaltntiS non Joan. Mefuauslib. 2. Grabad. C . de o p h -^ * *4 thalmia & cap. de Lacrym.involùnta'riis,quern virum virèiunionbus£ertru£iusBononienfiS fo- KmruBim lidiòrisexperientia tr; j.feit.2.c; 2. & Antonius AntCtrCermifonus Celebris fua tempeflatis niedicusin cons. io .& Jac.H o llen u s& Lud. D’uretus lib. Uc, H<1uede curat, morb.int. c. 19, ubi Duretus & in ca- mis taraèfa ineunte arterias,qua ih propinquo funt, Dttretus fccat, docuerafautem hoc priorRazes p.ad Man- R*ies De arteriafrontiir» forem c.p. F.inquem locum legesenarrationem Rontis arteria: pertundenda pauci ex his, GeiardideSoloaliorumq;complurium eandem quos Iegimus meminére, five quod banc ' rem confirmanium, I> 3 t>e M

av **

fcHÍRYRGI-í£ E F F Í C Á C Í S PARS IL ENÀRRÀTORIA. U

I i6.Ioan. Vallefius %. Cotnrov. ^ q n o d p r d è - ^ ¡ dis bisce dudibus cerebrum in fluxu fpirituutn 1p privatum Addidit iyatu u i vdebilius u redditur'. v . --- ihluper, . 1 Sotusquodinfluxufpirftuiim arlimaliuin privanRteriarum qu® pone ángulos Ocufórum tur & genitales particul® propterea , quod pr®exteriores fuperciliis r e d i rcfpondentiiim feinditur etiam limul cum his vafis Her vulus qui­ tiadenus nemoi quantum equid'em legi fcriptorum veterum turn recentiorum fedioiiem corfi- dam àfextàconiugationedelatus invaia feminaineminit.Opinor auteingc vertè credo confimi- ria,8c ufque ad teftes ut advertit Aridfeas Vela- rf^ f tcm hunc qui eft arterìarum tempóraliumì u- Lius ? At Ludo viciis Mercatus, lib. 3. de mulier. M ercattu Ìùm citatum effe. Temporaria: igitur ubi vel aff. cap; 5.autorefretiis Ariftotelein fecuijdb de Arijhtelts. hort appareant, vel aiyfquálibet caufá teiltari gener, animal, didanti j quod femeri .habeat non debeant; hai fubftitui facile poffunt : Itetn- quidpiam Clini cercbro commune s priecipuam quc prohis malisfcrVidioribus, ad qua: venas ád fterilitatis rationem refert ad ingentem frigidiángulos oculi fpedantes i aperiri prsceptum tdtehi atque ihvaiiditatem j qua totunx corpus ex cBpiofa fariguinis profufione afficitur^ex oFuie. mnibus vero partibus, cerebrum maxime.Quod Artenarumpqft auresfecHo. fi ab hoc noli decidat febaen vere ; nihilqmiixus Rterias, qiif pofticis auribus affiftunt, ver­ vim genitabilem 8c femen 8c teftes recipiunt, tigini rnedend® diflecatjGalenusI.de terap, qua vi fané fublatà vel dimimita, he mirum quibalenai. pre phlebot. c. ultimo8c Paulusl. 3. c .iz.q u am dem eft,infoecunditatem pari?

I‘auliti H sc ifti omnes. Verum illud equidem abiisC tinti fcdionem approbateidem reiGadiusjíib. i .tard. defn libehs refeirem, quomodo apertum vel cxpaff.cap. i í p a g .2 Jf. Seeantur aufem Vafa circa edum lateris alterius vafculumtam magno poff Hturmui aures & froritem, quum oppierà tument, quod fit efleoffenfamerito, quum feftet integrum & adnotavit Johan. Heurnius lib. de inorb, cap; compar.

Confirmatur auté quod tanti valere neìserapio» zo. Serapion vero prioi' trad, i . cap. i j ; requifiqueat exedio, fiquidemligato arte tcfticulo al­ vitjUtarterisepoft aures, flatu nimio pulíare, vidcantur, & tangantur, cuieidem morbo finien­ tero ne.quaquamimpediat.ur generati©, teftimodo arterias item, qu* pone aures micant* cau­ nio vel eiusdem Ariftotelis 8c omnium. Adds quod is fetìis e d a m utrisq j teftibus compertum TUchfim terio difcinditj Leonardus FuchíiusfcholaeTueft etiamnum hominem generaffe. Quod ft bingcnfisprofefforlib. i.decur. morb. int. cap. inquam pfivatoru & principino genitalium orÌlolleritts ip.itemque Jacobus Hollerius, in eo, quod ganoru lxlione non inhibetur procreano, quanpredices cap. 5. fubiecit ¡ fcholio * quod etiam tominus exedis longinquis 8c alienis vafeuhs ? cap. 1. 8c pro hac affedione &procephal*acuR e d e igitur opinatifucriinusnos,exaliorum fi­ raadis, cura enarratore Dureto cOmprobarunt de & narrationc, didum illud abHippocrate : c. 4. ad vertiginetti vero medendam meminithuvel fentiamus cum Dino Fiorentino in 4. fen.pj ; iusrcmcdii NicoL Pifo, libi x. dcctu.moib. ~ar'^°Sotus csp* 1. & Lazarus Sotusin adverfionum medici- 1. Quxft. 60. p .10 5. ex uno vel altero rei espe­ nx practica; §, 96. & c nupernmis Epiphanius rimento profeffilm hoc àbòno viro, Cui fané pri­ dmtmd. Ferdieandus in hiftoriarum medic. 34. In ver­ mo inventori cuntìa compiere baud fas ciat, eft tigine quoque ac dolore capitis contumaci aitc- autem 8c Avicenna d. loco, qui afiérit 8crem riotomiam hanc cventu probatam teftificatus hanc, ut evenite queat, à Galeno ncgatain. Intee ft, autopfi® fide Ioachimus Camerari usinob- rim autem Dini mentiofada eft, hunc c.iftoiolervationibus, appi obavit vero ante hunc reme- qtueft: 54. 55. <¡6. 58. deartcriotomia,lcgito. .

Epiphoras, id eft, diuturnas ad òculosfluxiodii vim ad hitiuseiusdem vitii debellai uni Conncs, lettis i.trifque artenis, qu® poftaures exi- Razes , . ttantinus Africanos lib. de remediis & «grituftunt-, curandas prscipitRazes,lib. quem inferi- Avicenna.

C njtmu. cj-nj¡JUScap.j,quiidem vir imitansex Magiftro nits. pfit, Diviiionuincap.

2Gidemnoluit Avicennai Ifaacolib. ?. Prad.eap.G excifionearterìarum, J [4.n tts. lib. j.fen.

3. trad.

1. cap. atque hunc imitatus poftaurículaspuffantiumcapitis fcabiem, ophMkhaèÌSavanorolatradi i.c.^.rubr.33. ad an- Savan»thamiam, dhmirnam hcmicraniam & ItupoteveVtendam fuffufionéidem illudclecrevit.nec¿ * noli rcm dixit curari. non Arnold us Villanovanus lib. de confiderai, Veruna/ utnihildiffimulem póft tot iantofq; Mercattu fcriptorcsomnes,folus LudovicusMercatus ar- opcrismedic. diftindione 2.part<2.cap. i.exhis Rondelet teriotomià poft aures offcnfuscft,!. i.decuran- quoque eft Gabriel. Rondeletius lib. decutat. dismorbis int. cap. de vertigine 5ìlimirum quod, mor.intcr.c.jj'.quifuminuid'ad hosreireirtediu Mipfoc. baie diffedio fterikm hominem reddat ìdip- profeffuseft, polt hos &c M ins Csfar Arantius tram u ti p oc rate autore lib. de aére,aquis, & locis Se li b. Bononienfisylib.de tumor, cap. 6. quod eft,de de locis in homineyquoddubium &Gonftancino ophthalmia autore ufus Pauló.Itemque Ioannes fuit, lib. chi Forgiai cap. 3. Veram hanc homi- Heurnius lib. de morb. òcul. cap. 3. Felix vero Reltx r U~ nummaíe Hippocratem ìnterpretantium, opi­ Platérus 8c oculorum dolori approbat t©m. a. term ni one m multis argamentis & anatomica dc- ipraxeosp.28 cj.8 c 3.8c Ludovicus Mercatus,LM euM f iaurtntim monftratione piene convellit AndreasLaurenti- 1. z. de curat, mor. int. c .i r.fcd 8c p‘roptifin(prous, in lib. Hiftoria; anatomie® qusft. 4. quam- cidcnnafn)ocu}orum 8c ftaphylomata, ideft,eoà quam eo retuiit Thomas à Vciga comm. 3. in rundem vocafam uvafn eodem in hoc numero >•'..4 fib. Galen. de loe. aff. fed. & Lazarus Sows in malorum, quaTedis his arteriis curarentur, p a- Aetidiéj '^z'Sotus comrót ad jib . Fiippocrat.dc locis inborn, text. fuit Actiuslér. 7. c. 90. jqadcnus

De àrtcrtis ad ángulos òcubrUm ex­ teriores.

A

A

a

ÖE

A N G IO LO G IA .

, ,,

.^

• . 47

ViaAcnusadcculorumvitiafuccurritarteriomirum fipracidendafolumeratarteria.j jam fat. lUt^vv.-----\,

*•* dentibus ctiam (difficile ........--•* ad vasipalproj tome tie fitj cahdiores :tisfuerat,.quöddixeratiubmnIo • 1 ra . _ v i. _ _ L u a n r« U r« iv » <onn«tm tri ilo _ vix attreftata.'membrana hpc faciendum yide-

ob humorem incurfus affiictatis feilas arteri­ al;, quae fub'auribus pulfareprafendantur3auxi- tur : 'fcfgo , ut fiqi,erti ua velde’fìciensAlbucaris li’o efle primus cxhisquos legiprovidit > jo . A- doàrina taxanda. fuperflua inquam,quod exuperantem pericranii concifuminftitpat; defici'«¿tuarius t.'i .metli. med.c.z. ens vero quod ordinatum eundem àd derafum craniirion pr*ceperit, Repetamusnunc in qui« Enarratio ayterioi6tni<zj>()Ji kufts i bus variarintaut difereparint Àetius atque Pau­ vetcnbus traditz, lus, Ille enim membranam pericrariiam exa¿liffime deràdit : jd eft, utf equidepi interpre«Ffendirnus apud primoVarkffótoìriiè prètorab offe dilìrahit, ac.divellit ; ad| commode fc, ✓ ceptofes noh nulla, q u i 8£ bpiriandi '& à&fineoffenfa tranfigeridum blfisderafum. T ergendi difficultateìn maximam parinoti qu® tio vero die feluto vuìnerc dcradit os & poli h*c nos & adnótata expcnderims, & quid de his ctiam offisra furatiti tur: & hocfacitufque ad 4 , judicanduta vi'fum fìietft, referemus. De chiaut 5. dies dón?clìinguinem emiferit? hoc eqim, rurgixhuius adminiftratiohc'fcripfere duntaxat aiti fignum fuificientis rafur®. Tempora h *c trcs eximi'è probati àutbres \ Àlbucalis, qui ex & dies baud difcreVit Àegineta ac tanqua'm de uPaulo tranflcripfit ; hic vero & Aetius ex Seve­ pa iernel opcrarum adminillratione cunäa per r o , iku't Jóarin. G orrxui hotavit. Conlenlè- 'etraditavidetur; ìicet.rion credam equidémid runt autem ad ihvicemGr*ci vblentes còriiuhvoluiffe • fed luppöfififlc, quia non liceàt prima gendam cum hac artefiotoine deraffonem bfArteriotbmcs die fielfi deralum profluentisfahr S sfu b jetìi: cuiriiirei honmeminit Arabi, non juinis caufa, ob quametiam ad triduum non eli fine noftri qui ÌPriitii ferii óbffervàvimus admira- deligatib folvenda: proinde ab ilio deinceps teni’tionepropterea, quod hic in tradendo diligens, lorederafujm confi¿iendutn, ,Sed enim defide& Pauli maximus imitator furi. Aetius autem raturà Paulo uthscexaàius explicaffet. A t ve-, & Paulus qtìarttvis ih calvario 'deradenda con­ ro quam difbrtcdocuith*c Àetius, tam concile cordarmi : tarnen in aliquot minifterii partiinvoivitéademPàulvis,. . . . . . tu s magnopere diicreparunt. Quorum hos Aliud autem eli quod apud hunc ambiguiomnium rationeni ab ipiis àutoribuS non ex tatem prsebuit noti paucam in fine capitis propoprsffarii , rationabili via conabimur erdere. fitlim. ti ¿1 tmftÌMci km ravm li ¡fi» iftlm HSN Confilium mine deraderidae calvari* éxplicatJ r i ti» ideÌl,firemaneathQCOS ho : q u i difficile quidem sftimare quorfiim lene, fimiliter ìd fcalpro deradendum. D uevadat in valìs pr*fe<Sione fupcrioris, Verum bhim là tie num per t>’ ai» levevelnudum fitacfi finem fpcótamiis arteriotoihi*, q u i ad * cipicndum. Utr.uirivis autem rationeni ,ageniìum interiofem cereBri cómprintenduiri inftidi contiriet diver.fam. Levitas. enim offis, ut tutaeft: profedo eventumHunc adjuvantede- vulgo crédunt adhxluicarnisqbftat : quaprorafu propterea quodtränfpirdte potei! inde ferpter hoc ipfi fcalpro at nuditas oifis fui ipfius ab vidus vapor» Itaqrie madia; diifiparid* probaoccùri&nte aere yitiofamimmutationem mancti tum hoc ab Arnaldo 5: viris aliis plerifque pru quare derafum iri commodum idem aie * perindentibus. Fitindcuteidemattemperdndifcb deut hanc opcram nonxllusmedendr, fed coapo calvari* perruptio prifertim fcuiri fariguinis lictisjuvandiiludiofiiàdeat Paulus! , Teruiri eevacuatone réfererida commode videatùr. II- nimvero quid àdrifque ós icàlprufn imprimere ? lud autem eo fit p rob ab iliusquod cdnieritiàt Piane appare! hatid quideriildtfanlpiratuin, lèd vapidi fervoris interrii trarifpiratus oportet - adèuratiorietri rilcerish.®cIpeÀàrri contra quam quando & his vafis fdletctiam aiFeéttìs carila cbn Aetius, qui ad tranfpiratuminilituit, iludiolè filiere. | membranam pericraniam ad hoc opus arnpliCognolcetur autem id eo ciariris ( quod in àris ac diducens. Verum , quod ad curatiocollimili caecitatis imminentis affeftu &: pro ricinplag* per derafum attinet, minim ctiarn Hippocrl 1. de vifu & poli hone Paulus 1.6 . c. pe- atque etiam videtur diffifu,m coriglutiriationi rifeyphifmum ctiam crini Cranii derafu confici- prxter deràfus adjumcnta Paulum y , quando» non panca medentiùm fint experimenta riuduni pndum praeccpit.

Huncita commeditatum atque ordinatum à lèd pon vitiatum à collidentibus & huirilmodr G récis doilòribus fcopum nori intelligens Al- caufisos obduftum fepe furile, quod rips p r*bucafis, veluti fupervacuam & onerofam, for- tèrquam iri fifia, Fabii Pharmacopol® , & taffis autem & detrimeritofam calvari* derafio- in filiti An,drc* PeregriniBibliöpol* pueris, ad h*ciriaduitisvidifnus8c ftat* astatis hominibus nem omilìt, càetcris omnibus, qu* priores illi propofucrant àd amuffim fervdtis. Verrini e- prsefertiiri adhibitis balfamelatis snemis aut eìufmodi rpcdicamentis, utili Dom, Pctro Piconimvero dum récedit db his homo Aràbs non lomirio teli federn atnplamin lincipite paffo ciCohtraÀl- adVertit, quam varie peccarit. Primum enim ' tra vero h*cadiumenta in Francifco Augùilino tueafim, perhibeàt quorfum pericrariii diffcbtio j arit Calertano, ornatrifimo virò , qui exoilofin in * quorfuiriad osufquediiTedlib, auf quid, fi pri­ frontepaffusfuerat, mirümfine defquamatiorie mum non coricifa fuerit fatis pericranii portio , oifisobduäumulcerisvidimus. m .. pleaam hriiris excifionem p o lk a requiri ? N i| D 4 Hàè

Ö

44

CHIRVRG1Æ ËFFICACIS PARS II. ENARRATORIA

Hæfunt ambiguitâtes fi Anderftaci ledio reCxterum alia fe offert lion minor, fi adhaeferimiis Cornar io, quivertit; fi Vero etiamhis nudum ospefmiÌènt* veluti fi dixiffet, fi Oifis nudati membrana competehs latitiìdo permiierit> Jeraium eiufdem feceris. V t fi locus feilieet pateat, agenda fit derafio > fin minus ab* ftinenda,quafi ab eventu capienda fitcónfiiìtatio non autem certa definitaque fit eadem, quo cafu quavé hypothefi deralìonc intCrdum reieda, vidcturoffis, quòddetetìummodicefuit, obduCendifpem non defpbndiffe Paulus 1 quicontra* rius eft fcnlus fuperioris.

PraeterhaeCauteirt fi(7»' fimiliter, utA ndernacusinterpfetàtur , eft legend uni, Oedipo aut Delio natatore opus habet, qui ad Verum fenfum referat & coaptet , qui coaptari cuna Hullo poffe videtur. Puto autem aequaliter, id eft quantum offismtditasextenditur, planai undequocunque forma deràdetìdum, ex his oinnibus quis fit Aeginetdsfeiìfus prorfus non appareti dubiufque fuifarpean Codicis menda vel lacuna, art multa orationis brevitas Secondilo tàntam obfeuritatem peperit; id quod fortaffis Albucafin digrtum exeufatione facit, quiderafiortirenunciavit, Se nova circa partem apprime debilem operaabftinuit.

Jam igitur tanta rerum iftarum obfcuritas tanta perplexitas cum fit : ad extremum opinor certameiufdem ièntentiam fuiffe illam, ut pro precidendo exploratatarteris vafe tum ob craffitiem cutis, turn ob eiufdem exiguitatem, tum ob faitguirtem ab infedo loco diftluentem in­ venta difficili, voluifle ut propterea deliberata ad os ufque beret diifedio i quo Vuinere conftantedifficultaS aliqua eft, ne difficile conclufum tri plaga debeàf ni nudatum osprovifum ac­ curate fuerit, quac maxime curatio in offis ncgotium facefléntis derafione reperitili-. Itaque fecundam hancoperamad prioris detrimcn taredimenda provide defiderat Paulus. acque in hoc cardine verfatar,utopinor,pr§cipuum decafionisconfiliuirt.

A rietia in m f i radice Ceelio*

iineatur.

Art eria ante auresfeciio.

Rterias que anteriores rnedias aures proxime fpedantjjugularium & carotidum afeendentes propagines hadenus nemo vel fcripto vclfcalproattigit : quxnihilomimisapertxmorbos eftuantisthoracis & ardentes febres noHnihil attemperare valrterint. Fortaffis autem has non attredarunt priores, quod hoc loco fubfuntmaftoidisntnfculifines. Verufhquidquod ad temporaries mufculos & vulnerata feliciter à nobis hxc fepe fu it, & ab antiquis vulnerari praecepta ? Sed neq-, felix in hifee plagis cafus nos animare vcldocere potuit.Eft igitur animusmihi tuto faeicn'dae adminiftrationis módurti Se tradere Se exercere ipfè fi quando accidat. Porro ad hoctempusnonaccidit. Nihil autem ambiguitatis fuerit five aperire five percutere vas volenti, fi difieda prius cute detedum vaspcrcutias.

A

tlx a d primum nifi jugùm utrinque pulfit arteriam vertigini fihiendæ fecat Aretæus* libi primo de cürandisdiutur. affed. cap. z- & 3» fed Se ocülorum phlegmònis àrteriam hanc conridi commode licere jarti diu meditar, faVetqUequod Aetiusietrabl. 2. fermi 3. cap.48. ophtbalmiælevandaEvertàm,quæmaiOremoculi canthum Occupât, ferit. Secar & liane Paulus Aeginetal.tertio capi 2 2 .partie, deóbfcurilate, atque hebetudincj necnonl.é. capi 40. atque À udor. 1. de anat. vivórum. cap. de venis m i­ nus; Avicen.i. primofen. 3.trad.primtìCap.<?. & 1. 3. fen. 3. tra dato primo cap. 5. F. & hund fequutus Michaël SàVahorola trad, 7. cap. 3. ru b r.j 1. Haliabba5£>.ferm.part.fecundæ,theifis ciidcm ili malis Venas eiufdem loci pertundi folitas affirmât ; qrtemSe Guido atque alii juHioreS profefforeS lulit fequuti, Midriafi verò arteriasangulorum odili tum fecat Alcxand. Èenediituslib. 3. de cur, morb. 3 2. turi! etiaininurì àpprobat.

Q

CManm arteriafettio. jecrtr diaphragmati proximum Q Veft,a parte dolorcinfeftantej arteriam , quæ in­ ter pollicem atque indicerti excurrit : Galenus aperiitlib, decurandi rationeper fànguinismiffìonem, qUam rem, non dubito, tranftulii A vicennal. i.fe n .4. do. 5. cap. 20. atqüe Arnal-i dus 1. de confid. operationis medie, diftirtdione 2, par. 1. cap. 2. quarti eandem arieriæ fedionem ad omnesinteriiorum vifcerùm dolorcs atque irtflammationés excutieiidas ufitatam Æ gyptiis h odierna die feribit Profper Alpin us’, 1.

3 .de medicina Ægyptiorum c. 1 i . Verum Gale^ nus etiam in fumma manu laterali morbo inedendo & Omni membranarum dolori pundòrio fedionem feliccm Hsnc fé fcciffe perhibet. È o dem vero loco Galcnum imitatusfortaffeLudoyicus Septalius in fexto lib.animadverf medie.

122. palpicationi medendæ cordisarterias , quæ perdigitosexcurrunt, aperiendas fidenter judicavit. Sed Aviccnnal.3'.fen. 1 i.trad. i.càp.2. ad inflartimationem cordis prævertendam, arte­ riam inferioris corporis, fecat. ìtaque nos re­ ti ani arteriam,qua: Gal. telle 3. de artaf. admin. vlf.ad 2. digitam pedis, poftmaximum fita eft s aperiemus.

Occipìtii arteriarum feftio .

V 1 Fm init occipitiiarteriarum difTedus adh1 V 1 niendam tum ceph’alæam, tum vertiginem , ytilis Vidus Vidius Fiorentinus 1.2. chir urg.cap, 6. cuîusiedionisadmiiiiftrandæ ratio poteft e f­ fe e a , quam communiter capitis Vafis tradidirH oceft, ut præradaturprimocapillus, deinde, ut infïetürtertdaturve arteria ad coltum vinculo , fridione fontentoqne utendum : Tum arteria pieneturgens ferienda, vel pertundenda, vel cxcindendaeft,quemadmodum alio loco audifti.

Docue-’

DE AN GIO LO G ÌA.

•4V

i<

V tìtecuertfnt iiitéift'&bos vulnera vividas ar-| rum innominate (credo autem earum qusfunt tenas ditate in cornubusappellatis capitis, qua;' pòli: aprtó '¡*d vertiginem,^ fimendam menunit pone Vertìcc'm eminenti« fant, afeendentes à j u- VidiUs 1. 4. Chirurg. C . X. Matthäus vero è Gra­ di de prslciridendis duVntaxat mentionem fecit gularibusärteriis. conf io. fed arteria tota ad malleolumdiiTeàa, ocuiorùm dolori vetufto atqùe..ihfiàmmàtibne A r m i a eu b ìtÌA ‘f eciìv > fuccurrit, tefte Joanne Mefvxo Grabad. c. illius 'Àrdiac« affezioni, qusporte cubituth eft, rei proprio nec don ampliai« pupilla:, eodem ^ _«^arteriam aperiendatn propoOit Joannes à autore, Duncartus vero veùas Malleoli per# Ketham in fafciculo medicina: A u ro re ufas, tundendasindoloribuscoxertdiciscenfuit. jam 'opinoti Arnaldo Villanovano, qui inlibrò ter­ vero non licet id preterire vetufti’ifimó medico tio Breviarii capite iexto in curationem pei i- Antyloapud Qribaf.ì. ¿.cap. t }.àrteriam,<ju* pneumoni« venant pullatilem , cuius ritus eft fub vertice ad occiput excurrens media e ft, in­ juxta grabatum ( cubitum interpretor ) inie- ter tendines perdimele confeCìu vifam efieadeé, ut próhac alteram qu« fecundum aurcs eft, cat. veleas qu« ili uttoque verticis latere ad faìciput funt, lubroget. Ego vero palpitahtem earn ArteriA dorßfeäio, cuiVi extrema moleftia corpore lupino jacente Üörtiam arteria: quædam perdorfutnprò- juveni euidam Samnici mea manu prsfc&ara pe fpinamexcurrentesmicantj ut adnota- monftravi Joann. Baptift« Per rario VergianenVit Avic.l. 3. fen. ï 3 .tr. i.eap. 1. non aiiertum limedico iolertiffimo atque aìiismultis, qui ad â ratione videtur j ut hæ aperiantur, in his ho- vifendum conveiierant, in no Uro Incurabihìinibusi quibusatrabilis flatuofafque fanguis liUm Nolocomio, Ratio autem adminiftrahlonge plurimum redundat àefervet, ex his; difuit h«c: qua & tibi cum faftitando òccurreborro licuit vidilfe Sacerdotem ( nomen An­ r it , uti licebit. Subfant arteri« tcndinibus tonio Lombardo) cui arteria magno ctim diílul- dcxteri>&: finiftris mufculorum verticis fecuntu ad ventris intìmi regionem appofitam ma- dum longitudinem extcnf«, è fexto ramò ar­ num pulfabat ; dolores hæmorrhoidarum velii- teri« carotidis maftoidis m u fcuìi toto 0 re acceti fiammeos atque exuftorios multos jam an- dentes ad pòfteriora àuricularum. H « de ranos paflb. In his igitur * quis ambigat dorfa- fis exatìe locis pulfuprodentur: quibus jarri talem pro«ftu ilio levandoarteriam hanepertun- d u cOmpertisafteriuriiftatum difcihdend«pridi. V e r u m tarnen apparere ut vas pöifitjfit ho­ mùm acumaliquàntulum recurvam incumbenmo fecundum abdomen extenuatus requiritPe­ temiri entern trajicies, fupcr qua media lie rctrus Jacobus Stecce in commi ad 1. J.epid.Hipp. litìà fealprb eiitein transfiflàm ; diflecabis, advertens ne arteriatn co tempore cónviilneres. feét. i j quo faétó farigüine qubd prodit exiccatö cre­ PoA duros fempörum & Malleoli drterid- bro per fpongiam arteriam hamò iubiccio fab­ 'V le vabisjqüam primamapertam poftfafficiehteni rumprafeiHo. langiiitiis eifulìònem dentum execabis, atque adM futi t utilità tes art eri« hrtkrnapert«* ad duótaspiag* orasconiues, aut etiam faielUturà quas exponends funt etiam trail iverfæ dii— adduétaseonglutinabis. fedii ones. Galenuscas, quæfuntpoftaurespro fioflra, fetfionis drteridrum expe­ epiphorarunTtemediO diífecat i. i 3. itieth; cap, rimenta* ¿ o . & pro vertigineI.4. de loéis, tap. 8. Aetius Vero cephals« finiendæ arterias parótidas & Tque ìli quidem morbi per veteres bieditemporarias prslècat tetrabl. ¿. iér¿ i. cap. fo. cos arteriotomia curari confaeverunt: ve^ Albuc.verbi, ¿.cap. a.defluxibusadÖctilos at­ rudi, & mania nonnullosex hisqti«inlidfòcoque ad peótus immedicabilibus abolendisjinhibendifque ex tbto defluxibushumörum ad oeu- mio noiiro Inchrabilium aluntur; Hafc ràtiòne culos, fabjefíafque partes certiffima valere nos liberalfe, memini, inter esteros adolefcehteiii doeuitPaulus 1.6.cap. J . & 6 . & 7.quamobrem quendam Bononienlem j quiiànusredditus ex­ hemicranicisi &oculorum epiphöris calidifqüe pedi tiotiem Hifpanam in Vercèllerifi belld ieharum doloribus difciííum faperiofiim arteria- quutuseft, Locuplcsí.uterriteftisejufceCüraMefi)WS rurti ftatuit tum ípfe, tum Melvæus cap. de tionis pcrilluftris vir Euftoigius AgiiclìUs lauGerardus ophth.óc poll hos Gerardus & Arculanus libro datilfimus tiirii pi« domus prsfeótuS , Anno de [iló,ad Manforem cap.i5.volensutalirnentumprae- i 6 ij. quam eiufdem morbiexfectarh temporali jirnsUcludat ; Vertigini medends capitis arterias arteriam curationem a Petro Jóarine Fabro exMft. truncat Alex. Bcned.l. 1 x. deeur. morb. cap. 8. pertafa&probatamin curiti faarum primàanqui& opththalmiæ arterias aut venas quæ funt no i6o¿. vulgatarum pergratum füit.

Eadem curatib atqueexitusfuit arino 16 3 b , poli aures præcidit 1. 3. cap. 6. fed epiphoris, Dominico Fortio Sacerdoti facraruih «dium intumifthsc vafa parótida s tum ctiamtempöralia curabilium quem ex poto pHarmaCö dicebant prsfecat. Arterias vero capitis quæ emicuerint infamifl’e; ........... fab cæcitate imminente præfcindit & urit Bapu Sed plerafque omnes fuperans füit bbfer- Dementi. à-Montagn, coni, j8. Arteriarum vero excifa-

Q

H

A

tatto

**

m m m iJE

e f f ic a c ia

P A R S IL E N A R R A T O R I A

?

Vàtm in JuftiOa Zurula facrarum Virgin um iigationem t foraque aliquandiu fim i n i noli Cèenobii Jefu -, Neapolis una. Irtfàna erat fimplex ncque mediocris vifa cft ex tehipotd h xc ita ut affidue flagitafet facro fe fon­ metamorphofis» obtufu,effatu,fenfu,habitu,a* te luitraudarrt , interminanS alioqui acuta tìtiqueornili fedata fic & integra reddita eft, uè ac ftridula voce reas diranim Chrifti cunétas deincepsnil priteraliquam & neceiTariam exe■ effe* tuin primam ailtiftitem, tumfodaleS, in d i vafculi moleftinm conquefta fiierit. Itaprimo quoque tempore, fe ipfam expiandam que vclut injedain ignem aqua, iìc ad situane curarent, quando jam liceret atque adhuc in­ tem cerebri nOxam eius remedii firudus fu iti tegrum effet. Adjurareacproteftari, quo fu- Itaverum eitillud quod extremis motbis extrepensconciliarent hecaVerfatoabhisadeo tene­ ma exquifita remedia Optima funt. De qua fatene, qua; cutndiceretacfentirtt,nullisvelmo- lutefexccntiDeohymni, multaque thura adonitis vel arguttientis, ncque alia ratione aut vi, litafucre» Resautem Neapoli nota j quanl vel adhibidsetiarti medicamentis, propofito re- pratereos,quosnominavimédicos,Joann.HieVocabilis, unafettiel arteriotomiatempom1, per rony musThomaÌius medicus è collegio Neapomc&cxcogitata&adminiftrata (dicamconftan- litano graviffimus & Dolniilicus Coccia & J o fcer ) quali divinitus ordinata mentem recepiti annes Thomas Jovinus & Hieronymus FortuQuidmaius in tota re mcdicajquidadmirabilius natuSPhilofophimedicique folertif!imi,& J.U .

D. Hieronymus Hacharella vigilalitiiTimus & dici potei!: ?

N on minori tarnen adrrtiratiöne cehfendus de facris iilis idibus ut de plerifque aliis bene-» eft cafus, quiaccidit Beatrici Paduàm unicè fa- merentillìmusprafedus & Donnifs M atthius crii virgimbus D . Maria; Conftantinopolitana; germaniiseiufdem frater Canonicus Salerai pridicatis,qua; XXX. annum nata, feemina virili pe­ us mox NeapoliipedatiilimuS} atque alii quam. n e peftore voccque denfo nigroque capillo j iyl- plurimi, tum narrantium facrarum virginum Voloiupercilio > languinofisgehis, habitopluf- relatione, tum celebri rei magna: rumóre no­ quam mcdiocriter, compatìioque corpore, ut vere.

Deinde & epilepiiam hac via quoties ufus tpìltpjìt,,, qua; in Pompeiano nata adultaque non cum ignaviaforet,melancholica exuperantia, duobus fum ad rari ora intervalla le vata j equidem ab hincannis recurrentcs graves capitis dolores comperi» Primum enimDavidemMilonem teaila, pofthsecmelancholiae morbi cerebro afli- nuisrortunsjuvenem 2 5,annosnatum, morbo ui, phantafmata&illulionesexpertaeftad hunc hocfacrofingulis meniìbus invadifuetuarteria* inodum* Primum quacunque oculosin fo- temporum altera permefeéta* jam 4. luniiim lum mane furgens è ledo converteret, proti munem fpeserat abfolutumili, cum ipfemeri nusadidloci apparere cum atracaligine terra potu, quo fuerat nimium, diu coercitus fibi hiatus & vorago profuilda, quamexhorrefeens perdeletìabili liberius in dies ufus m or bum confeftim oculos claudere & in ftratum terrì collato quafifomite revocavit. Teftisad eain ta fe recipcre cogebatur. Deinde fèntire iri- rem mihi Joannes Ja,cobus Sclanus Neapolitaternis aurieülis varie confrados nuncexfìbila nus medicuspiane folers , fuit & fimilis eventus, nunc tinnitus, circumque has & tempora tus curati per me Thomse de Angelis Iferniatis pulfatoria dolores , & intimo capite multum 43. annum nati hominis ex noftro Valetudina^ ¡eftum ab ollulis, ut affirmabat aegra , fcrven- rii famulatu, qui fe frequentes hos comi tialis intibus : Unde & omnem ignis flammique con- iultus fentire fuetum cum oris contorfione ac la* fpedum fuftinere &perpetuum quendam par­ teris dextri diftenfìone fubiata,ab infima reipontim Iamentabilem , partim commiferatorium dente manu ad fupemum ufque frontem aura fu um fermonem intermittere à fodaiibus ad- referebat. Cui ego morbifera halitnoste caumonita, velutaebranequiret. Dies itaque fo- fàé fatìa conjedura pi optcrca, quod lidas verbofa profuiìone confumere , nödes rufus, & ini pendio vinolus homo eflet,artcnam petpetuas evigilare, fpedris ingratis interdum frontisfecùidetradofanguitìisplustriente. Sed exagitari,nunquam àdoloribus & iftuconqui- vinculo, quodinjeceram, per hominis ftultitiefeere, Haec dum continuo fiunt , poitea amrefolutofub vefperam, donecfociusmanum quamordinariaremedia intusforiique fine fru- adhibuiflet, fanguis manavit abunde multusi d u adhibita funi omnia -, pro comperto medi- à qua tamen fortuita vacuatione poli longos dicis & facris fodaiibus fuit , ni tutclaris D iva cs belle lìc valuit , utliber à morbo videretuf, prafèns adiuviflet, immaniorem aliquem ca- non fine hominum, quirem obfervabant,admifuin aut fubitum exitium eventurum. Itaque ratione. Cum nimium recuperati valetudini ad fubiìdium aeriti Marius Sdiipanus clariffì- confifus ad Bacchi fui delicias impune redieni mus urbis noitra medicu$& Agncllus Pecore! pnltini morbi, hcet rarioribus injuriisfefubielius defignatus eius fodalitii curator decrcvere cit, argumentamur exbinis hifee cafibus vinome vocandum , qui arteriotomiam , quam a fam effumationem magno cum primisalimenlias in hifee cafibus felicitcr exercuiife compe­ tum atque initium. effe hercuieaffeótioni. T er­ rerai, admiiiiffrarem, Affui, &quodimminens ti us quem ex eadem quoque affedione cuiapericulum viderem, rem non diffidi, pracifa- vi : ftùt AlphonfusTedullaCalaber Jeracenfisj ue arteria: portiuncula iànguinem ad ielibram homo per omnia melancholiclis, qui vel ab in­ etraxi. Res m iraj& maiorem in modino ob- eunte «tate novello aut quindeno, denis vifer vanda, acque notanda s Reclinati poit de- cenis i trigenifque diebus morbi vini Tuffine«. bat

S

3

DE A N G I O L O G IA

%7

fcktíevTs triiufdartt aurèmodo , ex infimo tra-; peratur*.fcèmiria,>ut pote quae cum voce virili myftacis& barbae barbaeirgnaturàm ftgnaturam habit, h a b a , lacra facraDeo Deò ifchiolertte V ■ * __ rfe„ t'ollentis f n i o pad r ifupenora, r.rt.

Plurimum Plurimum mvftacis& àutttó refcéfis vertís ih frónte micantibus le­ in tèmpio IncUraBilnun Neap oli virago medivatili , quarti reih cognóvit Marcus Antonins camentis , nil unquairi levata (teilis cftmihi loGale rite nòftfS Schoi* profcflor & Medifcus cupl.es peritilTuhus cius loci Medicus Sebaltianus beritiifirtius cum quo viro fueràm àd cutan- Vecbiohus ) ad ternpus artenotomiajibera.fuit. £uih hominem accerfitus. Habesjam nóltra Qua ratìorieex iiidem quoque mails liberarus à pei-arteria: feùioneih ad curandam epilepfiam nobis fuit CóriilantinusCappella Siculus Catamenlis illuilrilTimi eÌus urbis epilcopi homo faexperimenta, miiiaris qüem Roma miferat ad. ine culrandum Nixa eftautcm hjecrióftrà excogitatió ih opi­ J ófephus Trullcrius gentis riuric Pontifìci* óliiri nióne priricipium viròrum f H. Cardarti Videli­ regi* apudfiios medicus eruditiiiimus, cet in Aphbr. libi Hippòcrat. H. Braffavol* ih Ad enàrrata mOrborurn intcnorum arterioiAphor.42d.z. Jacóbi Hollerii,&EüdoviciDureti,ihlib.prrihmri de curat.mb'rb.int cap: i f . toriies experimeina addimus vitiorum cxternor Guiiermi Róndelctii in methodo praghese, cap. rutti, curauones, primasautemfaciemuscac,qu* i<5. Joattnis Fenici», X. de abd; rerum cauris, fùnt bcitlorum abutlie teftificatùlrx remediì Letthardi Jacchirti ih p. K à tk ad Manfórem fuirimath opem, in phìegmonis quippc multo* Hierohym. 'Capivate, in curàt.fepilepf. Thóms varie lippieiites, ut caecutientes non dicam hok à Viegaihtbthm. 3; lib.delocisaffeétis, in.cal- iniücs quorum noiiiiha ad notare non ad verti cefeòtioniì 3. Marcelli Donati lib. t Mirab.hift. tàmgraViterafiliétatos, utnepalpebras quidem medica: cap; 4; Jóffephi Quertetan. in Tetrad; aperire pòlfent ì iatla ìemcl àrtenotomia in tap. 1 1 ; Thbiiii Etaftipart. 4. difput córitra temporibus, fu. è yeiiigio levatoi vidimus, ut Paracdfum Avcrrhbilib; 3. Coll; cap. 1. in pri; magna qiiaii faicitla fberatos fe cognofccrcnt » verb Hippòcrat. qui ex prófeifo ili lib. de & óctilos cxpeaitiiiSinos liaberfent. Teiles adì flatib. & de morb. lacró fpiritum horuiri tau- haüc ferri inihi Eraricilcus Antonius Valla fain fecit. Quòd vero ad Galertukli feCtiii- Hippoiiiäta ; Jöicphüs Bandella Saknfis, L to dum ab Hippocrate dtdtatorem, in rhedicirta riardas C yminusNeapolitanus, Jofcphus Bepertirtetj ñeque Baptrita Sylvatius ; qui doftri- niritafà Neapolitarius , ìludiolì ptblelfort s bmm eiufdem ubique retinuit lib contrevctfia- mnesrei Chirurgie*'. Eädem arteriotomi* i'elitum rrieditiìlalium 54. reiti hanc ihficiari pò- titatem Chànioiìsnìagno dife ri mine confÌittafeuit, e* eiufdem Calerlifenteiitia; Deiiidè ve­ tus fchlìtJoiephusBlancus januenfis non incero cónfirtrtationes iftiiis rei tath mult* mS- lcbris proxeneta ì feiilit & Joannes Cymiriué gitóque funt j ut frultra fit faélurus ] qui has hbmolubälpinüs quampromptiifiinam.

Idem ad uriguem cVeiiit Bericdiétb de Mar­ convellere eorieturi Jam Veio quid qusfità tinis opifici lunario ih fòro vocato ùlniii itemlorigiiisàditirrienta ad placiti noftri corìfirhiatio que Jbàilrli Carolo VaLirifio Triventanò prxnem emendito ? fatis ad hanc reni erri quod ièntibusàdèamrém Alexandro Alexio , & D o tonceptisverbil Adreliàrtus libro primo cap; 4, natbDonna mèdicis <k philòfophis Neapolitaádepdepflam medcndàiriàrteriptorriix cònuftcms piane iökrtiifimis; Dignaq ue perpetuo fninit. Iteiriqué O&aviui Hóratianus lib. ì; monumento vila res eil ; quod àd aiteruin oadEupòiiftum, cap. ì j & ijùi lbrige pcfciffiiiiqs tuiumhovo XX. pòli diebus fatto defluxu (fifelt omnium ¿ proptereá j qrtòd dogmáticos éíí rirobatiíli«i ili ¿ Áretxusiri priirio Therapeütico quleleni itìups hortib fub àrdente fole per aprica Chronicoruftimdrboruín eap;4: pro rriorbocb- Iota sitate frequens naie cogerètiir) cum ilio iliitiaHcütandoi apertis Verbis arterias entriesi& tetnpörum latere rurfus àdimuiitrata inicantit ante & poft aures iticidehdas detrevit; Item- veri* fefitici fudfet; in piomptu gravitas om iis queapprobat Avicettrialib^; fenchiría tra&.j capitis làcrymarum uefluxus, tunlcàriim int . i i . Ratio verbi quatahtopere bencfàeere va- flammatiÒ noxxque ali* qu* irierant difcufll Ifeat,harteputo ad arterias,; qu* curri vcriisdifcur fucre,* prilcnte ad eam rètri Donno Jofepho rentes per cava cerebri loca (íinusdt ventrículos G ry lL CalabroLòrigoburfenle medico Veneto ▼ ocant) plexum retiformferri complicane ; per peiitiffimo ; qui rerum aliquot fuarum curanarterias inferiores , àtque exteriores tervids darrim gratia Neapoli hofpitatusapudfios fuefertur tetra vitiofi humoris ¿iatufiínní. late im- rat. quo item vife àìiis preferite libecatus eli do­ plens fpiritus animales,ut ait Ludovie; Duretùsi lore oculorum aècrriinò Donrids Mutiiis Anacap. de vertigine; Plenitude igitur ifta fuligi- ftafius Calaber Scyllaccriiìs,qui Puteolos àd alias numdum cerebrum qiiaffiu, & in riiotusprStcr füdätiöries ire juflusfuerac à rioftrls aliis; Cari­ naturales obitruòtu rapit nèrvos, & iride miu- varia quoque id eft capitis gravitate loriga leva­ fculos , fi per diítas arterias terviciSexteiio'fes v a t e eft, C*far Amatus Ciotoniaca vir probus minuatur; quid miri fit, lìquidem de morbo de- fperitaritererh àpriricìpìo ciariflimo viro HoraUöLümbifariömedicoNeapoiitano, trahat?

PtìlV expofìtam autem ìriHammationem ocuDixi jam quaritiim fepilepfi* eUrarids loVuiri addi licet curationes alias riariutri, riempe commodain arteriotomam invenerim. C s PetròAritdriio longo MarioAveniorienfilicheri terum & gravitati caprtis fimul & ocuióruiri do­ narium (volaticutn ignem lylveftrem & juttam lori uftorio quanto cum fruftu cefièrit hsécexrollain ab a tie (Su apparenti alias nominatati!) faponam. Uludenim mali cum palla fuiflet pluj ¿fa temporum arferiotome v i^ eft plurimum efeulosannos Olympia Acontia fervidioris tem tevaru

, 48 C H IR V R G I^ E E F F IC A C IS iemali, quxnullis medetidi rationibus potei at Comprimi. Nóviffimum poft h*c omnia experimehttìmilludFuit,qiiodmòdorefcrani. Veiicrat Ncàpoiim gtaviiTimà cephalxà tortus Ho1à rarius Gagliardus Calaber Scyllacien iis opera venatus à graviifimisomnibus rrledicishuius urbis, quant ctim riiìllis aut doftratibus aut pcregrinis tnedicameht&j «te reZeque adhibitis adequi quivilTet, iarigiiebai tnifer ornili fpe deftitutus, D i vis, fi forte rbrent irati, fé modis omnibus expians. Cum plàeuitetiam' placato numitii, ut cbnvenict Marium Sebi paini ni, qui ut arteriotòimixpernòs exercitx coiìfeius ad mccurandum bomirìemremifit. EratauteiiliscoaZo corpufcultìduroquehabituiteraficco àc pilofiore,au­ gnila fronte & nulla cura proicZuratempori bus,circa q u x & lichenibusfueratante tèntatus, palpitationem vero moleftam aliquandiu prx■ cordiis & corde tenus expertus; Extumefcebant autem nonnihil crotaphitx arteria. Itaquevifum jurefuit, nonalienatn exaZionem fi­ ni il ri vafis, experiri brevibus, hac pcraZa cura fe librse fere fanguinis detrazione, ab ea diefe fenfithomoiiberatum, & cum equidem princi­ pio prxdixilfem nifi Iateris unius arteriotomx malum celli ilei:, alteram hecefiàriainfuturam, certe unica profuit. Àffuerimt autem huicoperxviriquam plurimi, quifunt MutiusCapalbus Bifidianeiifis, Joannes Baptiila Ferrarius Rogiànenfis, FrancifciisMaria ParnafusGaftrovillenfis‘,ThUriniomtiesirìedÌcicuriofi,Àiiditoies Schipani & mei maghd duntero & non tacendus qui hbrum artis phlebotomicx à me confcriitutn emifit.Tyberius Malphi usT onfòr Neapo/x'3 itan us, non v ulgaris,atque alti.

|

■

P A R S IL E N A R R A T O R IA

► ■ mnes,exponere. At difficilius id profcZocftj quod fparfim itriZimque ac minime quantum oportebat,prxceptionc hac per maiores noftros tradita, pleraque nOsingenionOftro venari neceflfumfuit. E xhisigitur, qux neceiTaria fun t, cólìigeinusnosfummam, & brevi rerum com­ pendio, quantum licet, auditori fatisfaciemuS rem per ornile caulàrum gehus ordinantes ad hunc moduin. Primum ufus eli fpcZandus» qui triplex eft inadvertendarti fluxionem gene­ rali (Timus : alter ad evacuandas cum fànguine fervido fuligines. Tertius compofitus ex his tum ad revelleiidum tum vacuandum. Quartus ad attemperandum ferventem eumdem languì nem ad intercludendum finieildumq;efiluxum m1' A atque etiam mortiferurn arteriofi fanguinis effluxum.Hoctranfverla vafis excifione fit: reli-* r )m quis véro firn plex apertiofacitlàtis.

Apertio fit fcalpellojvelphlebotomo delinca- Itefi/* toab Andrea Crucis in open chir. edit. ZilettiL 7.pag.2.eft autem inter hos permultum diferiminis, quippeVidiofcalpelluseftgiadiolusutrin- , • que acutus, myrti figurarti exam li Ili m referens, phlebotomus vero efteadem pàrticula procelfu non nihil recedente ab acutie foflòrium Albqcalisc. 3. cuius aciè obverlà & in venam applicata t&m. ad digiti irldicis expollicc relìlientis vipercuiliiirt (talitrum latine Zingardulam vulgo dietim) vul­ nerata veiiafanguinemfundÌt, A t vero pro phlcbotortiis vulgareslanceolas ' pirtgit Crucius fed ficapiunturhi,funtfirmiores ad fcilfionein arteriarum , ut cartilagineamharum fubftantiam penetrare nec dirumpi queant.

Hancobcauiam putofalliDiinitnFlorcntinum* quiphlebotomum pilum habentem ab Avicenna lib. i .fen. q.c.zo. memoratimi tcnuillimum interpretatUr, inftar pilireZius fortaife, Gentilis De arteriarum ufiione, Fulginas qui credidit pilum eflé circumduZant Stionemetfigeneratilo, acrpéciatim longis laminamairtcirculum,quiliberiorem acuti ferri aliis iermonibus expofuerim : nihilominus procefllim remoretur, fed de hac re vife Baptiftae Vendicai hicfibilocusproprium arteriarum inu- Sylvatici epiftolamdelècanda vena, IfcZiifc item fuerit, ut feiititVidius (contra fendarum traZatum : quod faciendum tamen eil brevi, & ut intelligataiiditorantiquilfimum vero quam lentit de acutionbusProlper Alpinusl boc remedium folutarum arteriarum fuiilc, & lib.2.demcdic.AEgypt. c. 12 .) fuo phlebotomo ncque Hipp.ignotum qui 1. de locisin homine n. feindi arterias tum ne chords convuitterentur, 2 3. fi in vilumi in humorem purum cruentus ali- tum quod accommodatus hic unicefcalpellus: quis humoringrediatur, venasvifuin prementes contta& punZimadhibitispericulum ne partes exurereoportet,qux videlicet lemper pulfànt & alixconvulnereutur,& traZim adminiftraris ut inter auresactemporaconftituunt& 1.2.de mor- vas duriiifculum caperiatur, plurimam vimin­ bisn. u.Inmorbiscapitisdiuturnis capite pur­ cuti neceflc e li, vcrumenimverohaZenusego gato medicamento deorfumpurgante exhibito fcalpello finn ufus non infeliciter.

Devcnio nunc ad cxcifiortem arteri^qu^ mul­ cruilas 0 Z 0 capitiinuritoduascircaaures, duas inoccipitio,hincad cervicisduas: in nafo circa tiplex eli quam docuitAntylusapud Oribaf.fi. 7 , angulosoculorum vena aut circa aures urendx coll, medicorum c. 1 4. admodumfc, varicis detefunt donee pulfare definant.His locis vides de ar- Z a fub univerfàm cutem vena & deindeprxfeZa. teriisfennoncmelfehuicautori; nimirutn cuius verumilludappofìtèadmonet A u Z o r, utdetefeculo non adhuc extabat artèria:, prater <Juam Zum hand ftatim praifccemus, fèd volièlla fubmiflà incidamus non multum fed particulatim. afperxtrafèixdiZx vocabulum. qtiam rem credo fuaderi nobis eoconfilio, ne Rerum obfervationes atque adminiflrandi tran ci arterix capitib, fub carnem revulfis lànguinis minus quam opus fit defluat. pr&icpttones.

Altera ratio d i Albucafis & lib, 2. cap. 2. & EdiiecelTariumeilad extremum obfervatio- lib.3. cap. P7. ut fub lata per digitos cutefubarnesaliquotadagendumpertineijtes in re tam tpriain defìgatur fcalpellas, & hoc adfuperiora nova, licet baud juxtadifficili, ut exiftimanto- conyerfò diicindatur, trajeZa caro. Id autem

(

U

S

DE

AN G IO LO G IA .

49 'cum fit arbitrer quidem non rettis fcalprisfed piamfuturam,qua:etiam à temporibus ad fron­ curuis Icolopomacheriisrequiri , ut difciffio cò­ ton pertinent, &c. moda non labonofa fit, ut fatta iatiòrepkgula Pra:terhos,qui certi funt loci partium, uniarteria:quantum duosdigitoslatosexpìeat,pro- verfalem & indefinitum quempiam indicavit, cidetur : quod & Paulus lib. 6. & Albücà. 1.2. c. Oalen.lib.devenie fettione, cum ait. Ubi enim z. propoiuere, verum u ter que addidit, utdi- calidus flatuofulque fanguis inarteriis collettus fciflio pericranii fiat ne orta extenfione inflamirifeilatdiliccommunibusaffetì^partisfettisarmatio corifèquatur ; poil hæc & os deràdatur. tetiis eli opus : verum, quiafimguisfluxus dif'CraniiDt' Quam crafioriem & Antilus præcepit, ut caro ficultercomprimitur,arterias fecare medici non rajm «rte fub òffe fub'pullulet & per cius medium ofcula audent : acque etiam curii ad cicàtricem perduTintomi« Jubjungen- arteliis excipiantur. Sed ehim, ut deralus ex- citur, aneurifrna afficitur , idcirco maiufeupreffe præcipiatur àGræcis hifce viris,eius tarnen dut. las arterias medici ob hanc caufam refugiunt: baud meminit Albucafis, atque illud quidem fi quamquam & ipfe quoque riohnunquam non digitis tentatafacilefeprodat arteria. Cæterum mediocre commodum attuliffevifefunt, & ci­ fi minimeappareantjincidendum aiuht tumPau- catrix etiam eis abfque aneUrifinate fuit abdulus, turn Albucas. circitertrium digitorum in­ tta.

• tervallo atque tummanusinjicichda fie, ut arte­ rias tranfverfim diffccentur. Scire autem licet, fteriores, & iatcruni; diilingtiendiiunt finguli dearteriis, quæ fuht poil áures eum effe fermo- riempe pròpriam adminiilratioiiem requirunt, nehi. iidem polleriores primo trattemus, qui ad reQuarta ratio eil ab Albucafis indicata lib. z. vellendas rnaterias iriutiles plurimum affumanca. 3. ad arteria:fettionem, quæefttemporum. turpropterea, quod principiafunt quardam co.

Hæ cnim arteria: fi f ueriht magnat, vincitis his fi­ rum ; q u i circa fuperficierii capitis funt, vafolo ferico firmo hinc atque hiñe j illud, quod iri- rum: quam òbrem fettio adverfus magnos do­ terjacet eftpræfcindendum, licet autem, inquit, lores ear um partium ftaphylomata prolapfufque &inuriufqüeadosimprefibcauterio, quó cau­ oculörum, 8c hoc genus lie valent, ut minim fit terio ut ad tranfpiratiónem os diffidai ufus eil; fane quemadtnodum ilatim ex ea relaborantcs Idem , pròfluvii vero fanguinis cautiorie uten- leveritur: dumvoluit Attuariuslib. j.meth.iriedend.c.2.

Similiter & anteriores lettura: ad revellen& ante Kurie Paulus lib.¿. cap.2. & Haliab. lib. p. dum à pofteriöribus plano negotio funt para­ pratticæcap.ép. ta:; Sed qua: ad cetera deferipti funt ab AntyArterti Jarii atitcm præcifum hune liberáis facien­ lo has ad derivanduin accommodatas effe, itemcaptili prs, cißo quant dum periodo, qtiod eil fanguinis infrenabilis que tum ad revelleridum , turn ad evacuanapernó tu profiifioncimminetèmedio cediendo, neceilàdum j qua: fit in temporibus ad ophthalmiam rium faciiirit. Cui fententiæ libcnteradKæret verbi caufa levahdahi fettio. l 1io r' Aftuariui.

Attuarihs; ut ante notavi, qüin etiam eiufdem Verum eriiin verò fubtilius de his difputare periculicautioneCandcntibusferramentisufque nori eft piarie neceffarium; quando feilieet an­ De arteria ad os findèrida hæc vafa magis approbat; cum tiqui & locos unde facienda fit fanguinis detraexcifio per auterii ex uiloriis poteftate medicamcntis affen- ttio,&affedusomnes, adquoslevartdosfiniencaupica. loachimtu titur, hic homo rionriullam admirandi cáufam dofveconferant; fiias fettioiiesprafferipfere : qui Camera- præbet, fed hanc per cauftica, credôequidem loci certe òmnes,& affettus à nobis adunguem rim, Peptica j excifionem compluribus experirrien- fuere recenfiti. tis probatam refert Jfdachimus Cârnerarius in Satius igitur erit ut patefattis jam ge neraobiervationibus. Verum enimveroferro& non timufibus, &form is VariisArteriotomesitemcaufticisopuseif in fcalpro diffidentiam & ina­ que inftrumentis ad hanc facicndam accomnem metum (nam rieque Ignis hue exiccaridö mòdatis, caterum nunc apparatum atque adconferì,) exurendi èlettio arguit in chirurgo miriiflratumtradamusi id quod facientes eum, nullum in arteria per frigidum ferrum incidenda qui ad apertioneln pertinet, prius explicabipericulum , fi tantum adminiilfärerem homo mus. calleat, evincit autem id piene Am broli Paræus jam igitur ubi rem adminiftras, praeraden- Prtf arAl,° lib.id.cap. 24« dus eft locus primo , & evocata arteria calidis S ittr ltie Quinta ratio fingulariseil, ab Auttoreanatò- aqux fortientis, ut placet Conftantino Chi-fediinù, me vivorum propofito, §. ni fallor de venis ma- rurgiae cap. 7. pullus exquifite per tattum nonus : in quo loco meminit is excifionis arteria* tandus: ipatium autem dimetiendum ab aurirum per diftrattum atque per vulfum, credo au­ bustriumdigitorumadcalvam pofteriorem aptem id dearteriis exilibuspropofitum. pellatam. Secandum autem aut obliquo ittu H i funt arteria: fccandse diverfi modià veteri- aut tranfverfo ad ufque offis occurfum : & ex buspropofitivel ufitati, cum hisetiamfpettandi haufto fànguine quantus conveniat viribus, as­ funt arteriæ lo c i, qui incidi confuevere. De tati,temperatura:, natura:,& caeterìsindicantibus hisAntylusapudOribaf memorato loco com- (plurimus autem eftdetrahendus, cum aut do­ pendiofe: qui ait, arteriamiècamus, fifieri poi- lor vehemens eft, auteompattum eft maxime f i t , quæ fub vertice ad occiput & media inter corpus) tunc pulverifàtaaloe & thus cum pilis tendines, fin fecusctiam, quæ iècundum aures exinterfemineoleporis tenuiffimis digitis affrieft, veleasquæin utroque vertios latere ad fin- Cabis, moxpanniculum autftupam lini in concijmtfunt, pertinent enim adcoronalem & m e. quaflàtoovi albumine tinttam fuperimpones &

„ LociigkurCapitis, cumfintanteriores, po-

E

refpon-

C

h ir v r g i^

n tic A rts

m r s

n.

e n a r r a t o r iA

remonacnn pi»g.e»m.u ««»«»«...... r~; , . _ _ . quantum volueriseftufo, per fubmiflum fupi turundulam oflèain ex laminula colligabis falcia numlyringotomumfcalprumrecurvum , Pau­ tranfvcrfim ad tempora iod nòta 6c ad altetutramauriculam religaus occurlàtibus capitibus, lo autore , totam diflecabis , mox Cuiieolum adoptabis, congruum exlìnamends, autgoflyhxc deiride fiexa deorfum fub mentum htc autadecnamrcnodabis , ita complebiturdeh- pium ex pofea expreffum vel ovi aquato per irmi turn conquaflato & in fpumam afro-, pulgatio » qus prsterquant ad biduum non iolvcre adftringente m ièto, tertio pannicuimn vetur. complicatum, qui nummum in medio abfconCsterum , ubi difficile fe prOdit arteria j puldat, ( Empìaftrum quidam picis imponunt ) fufvceiufdem; homiriefecundumcaput * de ledenique vinculum per frontem & genas utrai(5ti margine propendente , partem fricare ac que reduZum quemadmodum audifti fuperius, digitiindicisà medio pollice oppreffo yiclcnter arélé, quantum eft fads , adftringes, fcfìura & expedite vibrato ferire, (talitntm id dixere autem locum haud quaquam folutum poftriquidam ex Suetonio invita I yberii)& quomo- die madefaciessncieoquod tertio, fi dolor exidolibetalio Iaceflere riedefinasiple, donecacur- g it,& quarto facies; quo tempore vincula fune rente propter dolorem fpiritucopiofiore feparefolvenda, offisautem rafiiratri li faéturùs es j tefaciat. Virtus quoque fornenti & circa fau­ tenia vel quarta veì quinta die conficere licebi^ ces vinculum non parum earn rem adjuvabit ! Terminus autem rafurs fufficicntis efto tibi lemtur quidetn apudÀretsum libro diut.morb. :ànguinis effufio ; quo tempore iàrcotica pricap. z. atìtitrochcn ad prodendas arterias, qu* mùm humidiora, mox cephalica licciqra funt flint poli aures , próduZum ihltrumentum imponendaj atque hscin pofticis arteris prs-> quoddam ab interprete Junio Craffo & credifeftio efto. In temporibus vero & poft aures tum & praster codicis fìdem quali ferrameneft conficicndaj, ut cyrfotomia , aut in com­ tum aut sramentum nuncupatum : veruna emuni vaforum confezione quam Aetius 1. 7. cì nimvero faicias genus turn mihi , turn Mario ^ 3.pertraZavit.

Schipanocaftigatiflìmijudicii viro videtur, qu* Gsterum adtiiiniftratioiiem Antyli libet exa temporibus ad oceipitium deduZa adverfo jendere, cuius 1. quidemarteriam particuladm nodo quali contra curfum arterias devincitur, incidentismoxdifcindentisconfilium illud fuiti qualisà Galeno comm z. de officina medie, par­ neprgcifisYafiscapitibusfubeutemretratìisfantícula 13 . depingitiir ex occipitio ad frontem guinisexitusprsciuderetur,id quodfe. fiftendae atttaZam j ubi autori ¿ poti ira , in medium profertur , crediderim le- profufioni lànguinis ab apertis cafu arteriis fa­ gendum, nam quo fingularis nutaerus nomini ciendum docuit Galenus in v» meth. Verum eniitlvero icias velim haud neceflariam hane non neutro plurium numero*elatus? Loco vaprovidentiami Equidem ut effluat fangius lenì ÌÌs coraperto, íiquidem apertio facienda, ne­ talitro.ideft, percuflu, qui ungue impingitur* quáquam percutiendum ubi definii diilultans femelaut ampli uscireuminfliZofacilecuravi,fiiétusfmultos idfallit) fed centrum, undeprogrediuntilr diifultus iriicatufque fpiritiiofi fan- ouidem lente procederet edam recifis ad plagx longitudinem arteriscapitibus. Quod autem guiriis attente fpeZabis, hic enim ferire opor ad reliquum corporis procuratam & viélù pertebit; Sed tranlVerfi non obliquo iZ u , atque i£tu etiarrinum profundiufculo ; illud feiens tinet, monpt AZuarius à copia cibi potufque vas feriiffe , eum quafi cartilaginis duriti- prsdpuè calidioris, à vociferationc, venere, ocm ac ftridorem vulneraos videàris offen­ innique motu vehementioriabftinendumefles nam levi qualibet occafione dirumperentur ar­ dine. teris : mcutfque eft profluvii, qui ne facile quiJam autem de piScìfionc reftat agendum, dem fifti queat. q u i longe difficilior laboriolìorqiie tes eft ; Illud nunc mihi liceat potere ab Squis led o hanc autem ita exequeris. deligendum in capi­ ribus huius traZatuS, hac noftra arteriotomes tis mails vasin fronte aut temporibus, aut poli enarratione, fi quid defiderent à nobis, five conaures micans & maxime exsiluans & ruberts, fulto five imprudenccr omiffum. Paulum, Aég¡¿ quà calor cumulador eft: ita veré decernen­ tium, Albucaiin noftros doZores adeant. In­ te Galen, lib. 6. de fanitate tuerrda cap. 9. & x 3. m eth. medefldi cap.2z. & libro de fanguinis mif- terim ùflurtì bic prò coronide adiungere non gravabor, Seadconfervandam arteriotomisdifione cap.zz. gnitatem , & ad obtinendum fiiperandorum Rcperta jam pet pulfurti doccntem perque hac ratione morborum votum, maxime perti* monftratas alias radones arteria, cutém latitu­ neris expenmentum Joachimi Camerarii reladine digiti di flecan Jam pari linea notabis; pfitutti ab eo in privatis obfervatiemibus .• Cùnt ùsvero, quaminfeces, àtrarrichtó induZo di- forte fortuna redit capiti affeZio vel dolor queni gitis levs primoribus ampié diduZisacl Ia'tira ar­ arteriotomia femelfopivit, vel cum hsc femel teria: deduces cutern, quam fie retraétam inci­ (addoequiciem) partirà feliciter eeffit, tentanda des icalpró, fàciefquè deitìum ita ut minime & altera parte capitis eli fcZio ,■ fic piane finietut violatumvas, quodfubcft , appareat: Libera­ noxa. timi autori hoc à cute atque membrana voi fella Variosin medicina fieri monftra', variofquè Admìfar,' tei hámulo retufo fubtiis demiflo paululum ietabis, qu»m phlcbotomoparticulacim, ut An- artifque chirurgie* effe cffcZus fi-negare qui- dalfittki

(

de

An g io l o g ia .

Ufchù ipiam au«leat-, dcmehtise èundertvquis non ac- puseifct,aifcriK^re j quo vifo fimul &conhrmaMìMcì cufabit? qui cùm fint evidchkiliimiì ut etiam to omnes unanimi confenfu non effe immutane CUnjfimì barbarii qui 'quafi rattòrte orbi, halle Medicina’ dum or'dinem, qui ad lanitalcm confctebat,proo tfe r v U partem aVidiÌfimè colarti, return aliquòd exein- iiuntiamusj & ficiifdcm quibusantea vulneri uplumliifcèàdjungeìidurn perutiicduxi, ili me­ fuiiifiiit prxfidiisjpretcrqtiam quòd Ut conftalldium offerain non folurrt propófitionis mea teisperfiiterent vires libei alius in potuvinUirteile tonfirmands cauli , vcrum etiam ut inde pò- pròpinaridum. Ita cocrcitus faiiguis ad tredefteritas prò viribus animum ftudiis intendati cim dies coilftitit, à quibuSdeinde de morefiueNaixi qitiis diffitetur virtutik bicìfem hufquam bat & fpoiite cocrcebatur. TrigefimÒ itaque hoii òpimam ? Cuius hodie fruftus fi non col- detefto vulnere deprelieiidiiìius tuhiorcm elegeris-, eras uberiòres coileftdrus fis: Huge er­ mòllitum qliem fuppuraturum, Ìuppuraciòne go ! Vliìrieratur Jacòbus àetatis fuse annòruiti ehim fatta,carnem regenerari & laefum vas iiibftptéhdecimjveì 'circiter, biliofe cómpleìiionis naicehtireiarciri, ut crebro còntiiigit, fperabaSatelliliirn Ducis Cani partii filius iftu fcìopetì iniis, fpemtameìieventustefeilii.

Nam turn in dies viresdeftcefent/ebrisrecruUtiicò glòbulo murtitihi ertile dextrò * vulnere àb ihguiiie oftò tranfvcrfis dlgitis dittante i & defeeret, facies ut & este ri partes contabcfcead òppoiìtam partem penetrante. Cuius in- retiti retti depìólatainhabuimus, nec aliunde greiliiàj ab iiìtercàpediiie ìnufculoruirì videli­ fpecirtien falutis (fi quod tarnen eflct) fperancet refti, gracilis & vaiti externi j exitus vero ad dum eratj ìiifiexdilàtatiòne vulnerisi ut arteria ittUfcultttn tricipiterrtaderat. Vulnus ilòti ex- vel cohfuetetur,veÌalligaretur,vel pyrotico aduiititfìnic ingenti pàrtiuin dilàceratiortej & ptae- reretur,vcl quoviS aliò mòdo iàrigUis fiiteretiir, fertimàlterisemàiòris: Unde fubiècuta eitnori adhocitai|ue exequendurrt, parentem advocaiiiediocrisfatìguiiiis arteriofi hcemorrhdgla -, Ad mus , & jàiii dubiam falutem inevitabili morte quod curaridlnn advocatus eli Dominusjòan- pròxirrtSilfi figriificaiiiuS, ùnicum vcruntàiner» hesTrullus infigrtis lithotomifta & Cliiturgus, lupercflc tdiiedium, anceps taineri ac incertum > qui cuniadveniffet; jam vulnus ì Barbitònfore nòti tiiUdò execiitàòperatione? veruni iti ipibprocuràtum reperit, eoque modo iritaéttirti ad met òperationiS aftu eiimatis janì ac proftratis lèqueriterh diem reliquie * qua accedcns ( foliitis viribus ccrtiquetuturahimorrhagia; His aufalciis) coercità hsmòlthdeiapartehi extra inò- ditis gcnitdr à nòbis trillis receffit4& quali, ut di­ dum turnehtem fimul & puliahienì contempla^ citar, tatitità arthuit. Paratis itàque omnibus turata litambàsmanus tumori impofitus pullà- ad òpusiteteffarils rem aggredimur; Inventa tatio attolleret ; quaré fufpicatus itatini eli de ftu digiti arterià circa mgtlcn,ipfim paulò iilferivulnerata ali qua arteria , remque arduani & lis ingtiilie profequendo > ihjefto ili eam duro peri culo plenaiti iridicavit ; proptererea voluit Iplctii ftìrtiq; ligàtuià, femur aiÌrihgiinus}mòre libi à pareritibus alium aflociati peritum j Do- eòruiri,quiaiiqiiampartém amputale foleht, ut ittinum Ferrantem videlicet, quiitidem de vul­ preffurà aiigullius rcddituin vas mirtbrem iànnera male lèntiit.

VnanimeS refrigetantlà 8c giiinis quanticatem in òperatione tuiiderec, po­ àftringentia adnioverunt , imperata segròto itea paftein cutis aperiendam atraitientofignaviquiete vulnus ad multòsihtaflumdiesdimifére, rinis & fignatàm fecuit D . Joannes ; Statimque etiamfi aliquando fanguis pet feàduncias 3. aut fefe òbtulu ingens grumofi fanguirtis moles, quse 4. er umperet ; & {latini fponte fuà compefeere- librarumfex, facillimè pòndus squabat, quàm tur i foluentes tandem eilndem tumorem & pul- egópròpriismanibusabituli una cum fanguinis fatiòlieni, quatti prius inverierunt, augefeenti- arteriofi ¿òpia, qui recensab arteria faliebaf.quibusiridiem febre,dolore & pulfatione, pretcrri- que fubiata mòie grumofi farigùinis iterindicavit ti in auxiliumaliosacceriivérechii urgos,ut con­ adartenamirivenieiidam,qua reperta, forti difitteli tes feriium aegrò proficuum afferrent. Mul­ gitorum compréffione fanguis cocrcitus eft, forti multa fed tamèneóruni maiorpars tempori & titcr in inguine comp'rimeiite D . Joannè Trullo, dature opus committebant, excepto Dominò arteriamq; confpicuam habuimus, quam àproJoaiine Trullo Verulanò » qui vulnus dilatar! xima vena feparavi & alligavi parte prius fuperioctiriiulebat ad arteriàiri perquirendani, qùam ò- fi, deinde inferióri ; adlnbitisiifderti cautionibùs pinioneni repròbarunt, Iterum igitur iifdcm ut q u i ili varicibus adhibentur^ fise hon eratad difupraàdhibitis remediis &fafciis, vulnere obdu- midiam parteln lacera, veruntarheriad ternani u¿to ad alios dies diftulerunt donee ad 17 . perve- riadtmtàxatremariente, qus pollerà die à liga­ nerint, in quo’ut prius fanguiserumperts fum ad- ture refeft a eli à D . Jóann. T lu llo , ne forlàn vdeatus,uturiacumaliis, quid de cafri fentirem Mrtem antequatn putrefeeret contraheret. R e libenter & ingenue exporicrem. Reiatis igitur à iquo curationis proceiiu tanquam vulnus fimdiftisDominiscaòmnia, qu£ afta & tragfafla >lex, quod per fex Hebdoinadas abfolutècurafuerant;aiitequam quicquamcòricinnè&opor- tum eilj prsfenteD. Ferrante Serrone&mùltis tunè effiitirem, vulrius deteximus ; ornili intem­ aliis. " .

Multa equidem inhoc Cafu funt admirahda, perie carens,turhore&pulfatiorte remiffls,quemadmodumnort tantum praedifU Domini verùm tria tartìen omhem admiratioriemfuperant, quo­ » etiam affiilentes & potiifirnum quidam barbi - rum primum,quòd intervallo 4o.dierum fanguii tortfor Hicroftymus nomine, qui continuo ade- extra vas citra infignem putrèdinem potueric fatjut predò e lla compefcendo iànguini ubiò confervari : II. quòd ita fanguis mufculosab inE 2, ticem

1

t H I R V R G L É p F I C A C I S P A R S IL E N À R R À t ò M À

p

vicem divulfcrat, ut cod cm grain ofo extracto, i ccphalicanii commoto per ìétum cer'cbrofucílatimobvia nob isfuit arteria, aefi arte mufculi1 currendo, propter earn, qua: illieft cum venis feparatifuiffent , qui operand! commbditatem cerebricommunionem, perqudm utilem inic­ mi rum preebuemnt, unde hoc cafa cJo ttu s, o- chi judicat Ambrofius Paraeusl.p. cap. z?,. Vemnibusnoneffeftatimad operatiónem c'ónfu- narum vero occipitiifetandarum ad oculoruht giendum confulo, fed port adhibitam omnem irrfiamtnatiohes ex humoiurn defluxione me«tduftnarn,imotardiusquamfenus,rtifiha;mor- dendas meminit Galen. 1 3. meth. cap. 19. & rhagiaadmanuscogat. HI. & ultimumquod na­ 1. 5. aphor.591.& 2; de comp. med, part. a. quo tura poft alligatam arteriam eo Jem modo par­ & Archigenem auétorem citat: funt autem & tem aluit, ac fiab integra arteria irrigata fuilfet aliide Arabum Scholar qui de eàdcmreprxceUt nee minor mole aut altera debiJior robore re- perulit ex quibus eft Giraldus deSolo in com­ mentario 1.9. Rafis ad Manforem cap. i . quod tnanferit. eft de cephaitea; veruna illud difficukatem facit} quod hequcta&u, ncque vifti percipiunDe arteriis exiremarum corporis tur hx Vena;, eò igitur lententise Venit Hieropartwrti nym. Fabricius 1. de op. chirtirg. tit. de capitis É arleriotomia, qiite hadetuis accepiftijno- chirurg. ut diteret \ hand quidem ad fecanfterauditor omnia turn veteruln auétorita- dtuii phlebbtomo propofitas venas j fed latiS tetummultisaliorumq; experimehtis íimt prtfe- effe} fi locus aut fcalprtì concidatur , vel cupoiita: nune, fi quid mihi pro corónide reflat curbitulii aut hirudinibus exhauriatur. V e­ advertendum, illud eft, quod pericula fetandi runi enimvero fi anatome facem prafferat ; fi cavit tantoperé Galenus in 1. de venae ledlione vinculorum in cervicibus adiumehta j li deràquodcjuetantum inuniverfa, fed injuria ( non fo capiti laxantia fomenta j fi evocantes friitibquid oftendi) arteriotomia verentur omites •, il­ nes adhibeantur; fi capite derafo pendente ho­ ía me hercuicsin magnismediorumque artuum mo fpirituin aliquando ebrttineat j cogat Sc arteriisfunttimenda: Caeteruminhis,qua;par­ comprimat i pro certo fidendum eft , uceiuftes corporis extremas occupant, omnibusj mini- modi vafa derhum apparere debeant. Porrò me funt expavefeenda; fed, ft tantum ie pulfu citrà omnem diligentiam interdum mettimi Soprodiderint} aperiri difeindique licet omnes i. dalibus Benedi£tinis, qui ritu monaftieb cum nimirum in extremis corporis hifceparticulis, calido fotu deradehdum libi caput eurant , & non exilia vafcula non eífe poffunt¡ Illa ta- has & alias item Venas extumuiffe. Quod itnenintereares conftet velim, ut quod juvan- dem laborantibus iuteriore vitio capitis homidi gratia principió fuit coniilium,ideiH non im- nibus indulto calido ftillieidio eveniffe comprudenterattigefis. perimus, ■ (

D

(

C a p . ííé

Phlebotomie CAP.

Í.

De vents

De venis Capitis♦ Enas capitis, jugiílarlum externar urn propagirteSjhaudequidcm omitti dignas puto, quas privatim etiam utiles apertu nominavit Razcsinl. 7. ad Manforem cap. XXI. Utiles, inquam,ad medendum fahaphajid eft faifas nitrölafvépullulas, Scadulcufcuía,- qua entern exafperant. Dubites autem facile, quo locorum fubftentha venæ& an legendæ pecuîiaritcr, an vero ,fentetitiafithuiusautoris, cum caput bac parte erebriuscruerrtatur, fie has hacerte pertundi. Aiïibiguitatem hanc’ equiderti credo communem venis occipitii,quasaliquotmorborum curationi fe¿tas mederiex fententia prifteiputta doctorum referemusfuoloco. Quoniain au­ tem eofermoneremdifputavimus, ibidem hanc legito. Interim illud habeto,cum fludiotuocxtabuntjlicere percutí j ubinoô appareant, proiniicuè feriend um.

V

*S

npi* Grace.

R ater has Vaforum apertiones & venarum nòcnè ad tephaljete cùrationem m em in it^ ’ Joann. Arculanus in comm. 1.9 . ádMaliforem cap. i. &adpblypum cap;4p doeuit autem hai extare ubi cervix capiti ctìininittitur & adophthalmiam cap. 1 8. quarti elicit inter omnes phlebotomas prsftantilììmam, deinde venartìin qua: funt poll aurei de'ifide veharum aut arteriarum tetóporufú} deinde venarum frontis, deinde venarum quifun t ad ángulos oculorum interio­ res ) iftae ertim omnes exhauriunr caufam mor­ bi coniundaminquit AdSebel, item venarun*ocali plieam,has venasientat Arculanus e.i z.

P

CAP.

IV.

De ventspojl àures difeurrentibus4.

Roficifeuntur venæ parotides ab exteriore jugulari de cervicibus adfcchdcnte ae de vertice, ut Hippocr. Ldelùc.jnhamïneftatuitjdeCAF V T II. feendente mmmis auritim pinnisoppolita* ; fub De vena puppts & alits occipitij aurispofteriorejacutïa, übi puilus arteriarum vents. fentitur, apparentes; maxime autcmcumguia Enam quidem puppis, qua fupralamhdoi-J conftringituryquemaclmodumnotavit Arnaldus dem futuram fica eft, poli ícétam principio) principio j 1. dereg.fanit. cap. 3 7. Harum feitionemMar^ si'nué

P

4 ‘K

* ./

DE ANGIOLOGIA,

53

tinusRulandus ; qui plunmis'eiuldelrimilitates tesapertioiiem & oculorum vitiis, & delirio peculiaribus phlebotomise tab'uli's'cohiplcxUsau- & fopori& aliiS huius geheris capitis affeftibhs, Xlnu.ulce- xilrdri dixit t Et quidcm vitiis capitis extends, q in ex plenitudine proheifeuntur, belle cohdu- . ribtts amt- tiricae, ulcerib us a urium,pbftl’cr capitis; & cervi- cere; horumaiitemplurimatranftlilit exA lb u -^ um,tccip- curn,faciei vitiis cutancis, dehtium doloribus calìl. 2.cap.p7.inqùbloco & h *c tradita phle- (arjt. tit & ter- at^lle exaffeftibus verointeinis ; hemicra- botomeSadininiltratioeft. Ante Omnia dera'ph faciei ni*,m emori* detrilncnto, catairho vetufto, & fo capite hòminisj lòcus bccipitii propc àures vitiis den- csetcraqubrum plurimaprsembnllraveratArnal- depreiribrperlriceturafperopanno valenter,detiumque dus citato loto. CephaUl'giatn etiah» ea ieiftio- inde Collumvinculolihceoconltringatùr ita, ut doIon bu4t hc levari fciiciter fcriplit Jac. Hollerius in perio­ icproferant venid use reptantes fub loco memo­ Hemicrad ic i . opefisdceomp. medic, perlo'ca.&l.i. de rato ; digito haS ih ventas & atramente fcriptoriò n il, lapft memoria., curand.morb.int'crn. c. 7. Adcephalseam teiitat notatas fertet chiriirgus phlebotomo ciiltclli tatarrbo has venasJo.Arctilatus m prax. c. ptbprio & ad formi, hocinduftòfubcutemàdeò utosoffendiuturni. Sebcl.c.zii Suminum quoqik rtledehd* vertigi- derit, mox tòliet inanum ád exteriora traftarrt Cephalal- nis adj amentum phlebot'onien hahc perhibuit fic, ut difeiderit duorum digitofum tranlverpi Razes 1. ¿p. ad Manforem cap. 2. &AviCehnal, 3; lorum fpatiumatitcirtiter, lànguide jahi effiifo ; Vertigini' fen; i.tràft. 5 .cap. 3. & Alfarabius trad. 1. c.7; quifatisfUerit; feftiiram offarciatpeniculis, & Sc Arnaldic. : . breviar.ca. 2 7 .& Jdlian.M atth. ità,dbiiecagglutihet,relinquar. de Gradi cbrtii X. & Thcophraftus Paracelftts iilahuali z: & poftremus oldnium Michael PaC A P . V. fchaliuSPradic&’ uietkcur. morb. cap. 8. certis De vena in àuris exter tore profcctus nafritts experirtiehtis : unde credo Concha. prdlectuin; utPatavii multerei» medic* abtillis tortailepioiciioribusinterduni edbft* verias iNteriorisauricuIas veham non inutiíiter leca- Treman Ras fcalprd tcntent, utrefert Hercules Saxoriia k/k# ri Se ad tremorem Capitis, & ad tinnitimi aiiri- capitis, I.3.cap. jd .q u i idem viri, i.eap. 3; &advertigiuni, Si adiiovcllam furditatem medeiidamtrà-Tmnttui nemphlebotomen hanc appiobat, quam curri didit ex Avicehnà Joann. àKethail ih fummula T ^ Z ’ti prasceperit extra irifultum Jòhan. Matth*us de veharumi quam veham & dbldri dentium abà - Jv ìim m G radi; arguititene Hercules; quòd, tuiic ved i lcndb ad eftufibileln aliquam lànguinis iìicidit, Vohndlcapitis non extutnelcant, nicorpori plethora lit; licetctiarnmoxiiiurat Ariiald.l. ¿.brev. cap.34. tiumadhà’e alitem; fecta tunc vciià ; traliitiirdd caput ad bculdrumvero defluxus cíucrtdos vehulam, Arn*¡li° hlnrior ; cnimvero minores has phlebotomos quxferturád aUres, qua parte maxilla inferior probatGalen.Ldethcrapia per fang; milUbiiem cam fuperiorc committitur in media auricul* Cap. i<p. curri univerfalis evàcuatio prseceifcrit cartilagine, qua; fcaphulapcr fimilitudihcm di­ Secanda igitur inquit; prius vena ctìmmunis, aut èta e li, à peritis chirurgis non iriutiliter lècari Up¡teppa. ccphalica. P re ter hsec ; épilcpfia; Allàrabius meiniiiit Lazarus Sotus in comm.l. de loc.in hotraftat. 1 . left. 2; cap 3.itetnqde Sebel dcleildb mihc cbntextu X V .

Apoplexii, tra)cj. ^ ¡fcft, 2. cap. 1. Apoplexisc verb Joannes Hetunius l.de capitis inofb. ¿3. pa/Iiohib.

CAP. VL demiitm“ Vi Pentium turn ipfel. de rriòrb. deritium c.XI. De Venula in auricuU pinna* turn prior Alex. Bencd. L 8j de rndrb. curand.

E t reftè quidem , quòniaril cohftatariatòme , Uidam mulieri jam aliquot anrtòs p alli do­ BartholomaeiqueEiiltachii 1. de dehtibrF; Am ­ lores frontis&iupcrciliorum tandem homo broid PareiLd. chirtirg. cap. 2 <¡1 recitati* obferquifpiam perfricuit ac vellicavi laxiorem parvationibus hie parte venam ; artefiam & riervós tem aiiriculi, qub ad appàreret venula , q u * excurrereaddentiumufqueradiccsi atquc adeo per fquàmularii fcilicetlapidis , ex qub excutiveficante medicamento tulli moda nominati dud autoresjtum idemHeurhius partem Haricàd tur ignis, incifapcrfiiditlànguiiiematruiTij quii idem rei tentavérc. Sed Alex.' Bencdiftuà oph- vàcuatione liberatadoloribuseftmulier. Htec ! Ophthab mu. thalmiamhacfeftionernitefcere tellatuselll. 5. ReileriusSòlenanderconf i^ .fe ft, p quodreanat.cap. p itemque Gerardus in 51. Razis ca.i- mcdiuiri taiii multo precio valcns lìleri non 0llo&LudovicusM ercatusl.z.de cur.morb.cap. portuit.

I

C

2 z. Auditus vero hebetudinimedend* feftas has venasauxilio fidile docuitOetheus apud Joan.

ScheHckium in obfcr. medie. Praeter ha-c & le­ pre levando phlebotomeli hanc ufui elTe nota-1 vit Halyabbas in fcn. 4. partic. 1 . operis dilpoiitionisregalis. languori Ad lienis etiarri languores ailìftente9 àuris líente Galini lire Venam cum multa ianguinis detraftioflc riopontue. aperit Gariopontus 1. 3 . rei medic* cap. 1. po Jìier.tabr, {trenius autem ex omnibus Hieionymus Fabri Aqua- tju9 Aquapendente 1. oper. Chirurg. tit, de te» ente, chirurgiis teftatus eft vtnarum poft au

CAP.

V II.

De Venis fr o n tis aperiendis.

X 7 Ènam frontis; qua; jugularis & extern* ra- inflamma» mus cohfucvere rtòftri medentes aperire ad ti0nic*tiinternos omneS capitis inflarilmationes & ad ‘ “ f vetulias eiufdem affeftus, ut placet Aret*o 1. demmalu. i.morborumdiutur.cap.4, Razi I.7 . ad Man -Aretine. foremt. t. Conllant. A froin viatico & Aftua-dMuarim, rio 1. j.meth.cap. 1. Itemque capitis dolori, alienationi phr*nis*dique, utexplicat Soranus s0'r^ntii E 3 Ifagog.

^4

tH lRVRG I^ EFflCACIS P A R S li. E N A R R A T G R Ì À

docuerim mtìltos, quibus fccundum comrftu^ nem plurirrtorum fententiam vidcatur, ubi per interiora vàfadec'urritvibofushiimor, exteriora Sieqtiicqua'm àttihgcre. Porrò qu’dm pluritìiis ìhterioris 'capitis affetìibus abolendis propòittas àgràviifiìnisaUt'oribus Sculìtatas has ve^ narum fcdioUcscomperimus, anpropterca leilicet, tjuòd cónicndunt interna externis? vel óp^w fortèquòd poteftetiam vidum vicino partis ex- quìfita. hauftu levati, Omnibiismodis cerebri j ner­ vorum imembranarum ac partiumiftiusmalis, videaS has vena: fctìiolie fucfcurri , cuius et­ iam ìei vetercsiloftri teftimonia prxceptaquc nonnulla rcliquére : primum ehim ad apoplexiamcxperittìr aperiendas Aliar, lib. prac.tr» i . cap. 18. deiride edam ad hemicraniam & ve­ hemences capitis dolbrcs & ad qphthahniairi Razeslib. 7. ad Manforem cap. XXL ad phrenitin & ad lacrymas voltuitarias Gulielmus Brixieniìs in opere praéticb c. proprio & ad grayioresoculorumaffeiftusi quiexinflammatio-. nc oriuntur. Cor; lib. 6. cap. 6. Aviccnh. v e r ° ° ™ ^ * 1.1. fen.do. 1 . cap. 20. fedionem venaruititcinporum flexuofam dixit utilem cephaic® hemi- t8r,is, crani® ophthalmia: vetuftxepiphotis, hictalo- Corn. Ce!p i® , nepheiio, pforophthalmixy puftulisocu-/«<lorum atque aliis id genus Mcfvxus 1. 2. Gra, bad. 8. cap. i 3. oculi uvx procidcnti utilemfc- he^ r ‘a i ' citi Interius vero & fuftufioni p r x v e r t e n d x ^ ^ , percellit hxcvafa Guliermus Rondclctius me- Nt8alopiìs thodilux curativx loco citato. Sed & ad pte- tiepbeho, rygium & Sebcl oculi autore Raze & Arcula" no &c. Item oculorum dolori fauciancuf utilir ter hx venx , quam rem probarit Felix Plater, culorum. torn. 2. prax. p, 293. & Petrus Pigrxus lib. 2. Oculorum chirurg. cap. 3. Ad omnia promiicuè oculo- dolori. rum mala videtur hanc probafle Alex, Bcncdi (ftusl. 5. anat. cap. 3. Rondelctiusalopccix pro- Ai0^ itm ficuam temporum venarum apertionem tradi­ ti n lib; eodem cap. 1. adeòT; ut venarum fròntis phlcbotome prxtulerit. Ad ophthalmum nominat LudovicusMercatus opcris praéi.1.2 cap: 2 1. inter hosomucsplurimosemldciri u f u s ^ ^ ^ complcxus eft A mold us à Villanova de regendabenefanit. cap. 37 .id e ft, mcdefidis dolori-capiti* vibuscapitis vetultis &phlcgmaticis turn exte-tuftu. riorum palpebrarum , turn oculorum & ad o-Pbkgmàmniahorum vitiaex humorum defluxibus. Aitranroli, id eft,' guttx lèrenx vocatx privatun rltm Epiph. Fcrdinandus hiftor. medic. 18. qui eidem afferriti venas angulorum aperit. Elephantialì vero Gulierm.Rondei.l. 3.prax.C.87.

• . quod lì vcl difficile vel mirtim videtur propterca fieri decet, qudd fangirisater in habitu corpo- v j rt ^tns. risper harum venarum extremitatem yacuatur.-hututfelhe C A P. VIII ut in quartana venam , qux inter annularem,?#«. & mimmum digitum cxcurrit aperire confue- , De venís temporum¿ vimusfimiliter, & addefluxum pituitxfalfxad naresveb’aseafdem utiliterpcrtundidocuit es Enarum temporum jugularium externaBarthol.

Montagnana in rum ramos profuit incidiré aliquibus, hcet €0121.78. defluxio per interiores venas etiam fíat ; verba fuñe Guliermi Rondel. Hb. 1 . meth. curand.

(O) ¿Or lnorb.cap.45.defcripta, quxequidemeo retuJü, uc amplam huius phlcbotomes utilitatem CAFVT

Ifagogesthedi’c.'eap.i,i. itcmque cephalalgia: ac yertig'ini, quod prxcepitHippocr.l. de aficct. 2.

Cui adfti puktur La&aruls Sctits in adverfion.medicin. praft. §. 96. Ad dolorem vero Capitis pri­ vate venas \ & temportfrn ?.<. irontis aperit Ja ­ cobus Holieriuis pcrioche fecunda operis dc comp, ined. lbe. Ad Epilcpflam Razes 1. 9. ad konáde- Manforcm c. X I. Rondel, vero & kthargovetutí. iiamhanclauciatl. 1. cut. morb. Cap. r .& 18. aLethargo. poplcxix quoque fecandutn hatic venam non Apopíexii, Vameriút. nulli voluntuteolib.cap. zi.. Ad mclancholiam pertiriacem lion parcit huic Iccandx Ant. VaineriusCom. 1. tr. 1 3. cap. 6. & Guait. Bruch 1. prax.crifto.

Ad vertiginis curatibhem has fctialn utiliter aperiri fcntiit Jac'obus Foiitanus l.i. praft. ntedic.c.id. Adrheumatiftnumverb & orisukera Syphilia venam hanc aperit Euftachius Rtidius 1.5. de morb. occultis. cap. 13 . Venam fronds in piloli lilacafevocato, id eft, afpretudirie palpebrx iauciat Avic. 1. 3. fen. 3. trad; 3. cap.4.

Sed & lepra: levandx vanarn hanc cliditHaliabbas in opere dilpolit.regal, fen. 4. pardcul. ep. primx.

Ad nyitaldpcm veiias duas cephalicas fecat Razes 1.9 ;ad Manforem cap. z$. & pruriginem ÉMitti, lacrymalium angulorum venas turn has turn angulares iplas aperit lib. ebdem. cap. 20. Sed equidem itl ophthalmia longa y in ch xm o li, defluxibus oculorum ulque ad cxcitatcm ducentibus turn venx fronds y turn temporum couiedum unice utilem expertus fum au<ftoÈ U p è rltn S re Cornelio ini. 6. cap. 7. titulo qui inferiptus ta ¡tuBorti eft de fuftuiione oculoruim Ad ophthalmiCelftu am veroLudov.Mereatus 1.2* meth. prad. cap.

22. ad venarum in oculoplcxum , Alfarabius tr a d .4. fed . 2. cap. 1. ad ophtftalmiam item e jjunioribus Petrus Pigrxus 1. 2. chirurg. cap. 3. ad oculorum vero doloiem Felix Platerus tom 2. Prax. medic, titulo eodem p. 293 ■ Sed Arnaldus lib. dc regen. bene ianit. cap. 37. vena: fronds apertionem ufu commodam dixit & ad vetuftavitia faciei, ad turpiaulccra & ad dolorem poftici capitis.gravitatem oculorum & ftuporem mentisvoluitetiam Avicenna I. 1. fen. 4.

Avicenn.

Oculorum d. 1. cap.2. Ad hxc capitis vitiis extends &aIogravitati., peeix venamhanciniccat Joan.Hcur. de morb. mentijque cap. 2. faucium vero dqlori tr. eod.p. 386. auhebttudini. tor autem imiiandat rci potuit efle Archigcnes A lo p s c ii, lo. Heur- & Afclepiadcs, qui ad anginx curationcmcam venam iciere. Adminiftrandxhuius phkbotoniut.

Albwafis. mcsrationcmdiicere licet ex Albucali I. 2. «hirurgiatcap.97.

,

,

V

» \

3

Î3Ê 'C A P V T

IX .]

he Tenis nil Angulos ectdorum pofitis.

ANGIÖLO'GIÄ*

IS

in hac eadem venas has atit temporüm incifas prbbat.Alex.Bened.l. j.decur.m orb.cap. 32. venant, quæ in funimitate narium hemicraniæ mederi dixït Arnal.Breu.l. x.cap. 8. capitis vcro gravitati & oculor Urn defluxibusjo.à Vigo lib- 4. chir. t. 2. . r .

C*tcrufti adtnihiftrandæ huiils phiebotonpiCs ObfervatU ratioUempræterinittere non licet, cuius fingula,PT0 réS'aliquotAlbucafislib. 2 .cap. ¿ 7 . funt o b f e r - ^ ^ vationesïnlmncferè modumpræcipicntis;con-AiîraM„J(i ftringatur,quaiitum eft fatis, lmteocôllum,turn ndrumf«. ipiê chirurguspoil hominécapitçeminens Ion- Stmt. gam venim trârisveriim phlcbotômo parvoquidem, fed latiufculo incidat ..anguftipris fealpri tenuisàéiesperitulum eftnëdifrumpatur in lo­ to riiùiirUm, qui ex'carnis& ofleusclt, ita quidemhicvir':liedqmdeft,quod citato loco A vir cenna atque auitor lib. anat. vivorum timent mbhehtque, beàdaStusaltius fcalpellus detcauiàmfiftulæ.euiusfeinilmemiriit Albucaiiis, verum audacior fortafte firmiusterramentum requirit, dicam, nil contradicérehunt hominem, dum tavettenuiorcmphlebotomum,imô, con­ cordat cértècum aliis advertens excarnem ofleumque locum,quali ne offendatur monens quod è fcalpro periculum eflet fiftulx,

Enas ad ángulos oculorum pofitas iugukris extern* i'amÖSj n’t lib. d eb e, inborn.Icrip'tü eft e vertiefe reift*, qua fuperciliacla'uduntur,hut delapios in eorum hypopiis bffusca'tione mydri, . ali átquéaliis cömpiuribus affeítionibus fccat Cmdilctmt Aetiüs tetñ z. fer. j. Ad amatáófinj id eftobfeuamauráfi. ritatein Pauluslib. 3. cap. 22. Gerardus veröde Gernrdtt.i> Solo in lib. 9. ad Maniorem. c. 1 y.adophthalmi1 am >ad Scbel Areulanus tr. X. cap. zz. Aftuaslbtl. r‘° vero au ¿lote lib. 3. meth. bed. cap. 1. qua: in Venus ¿»- magno oculi cantho , feft* fuer uhti f*pe mali feßanti ¿e-ímpetutn dentes ihfeftarttem fregcrunt, atque fluxiti & faciei papuiis, quas exanthemata voeant \ potiilifaciei f a - murrt m (ccundis opcm tulerunt. Probavithanc fU " quoque phlebotomenGal.l. 4. de comp. nied. per. loc. cap. 3. ad gutturis angnftiain ob extuhicicentes nitiiirutii tonfillas, itemquc adophthalmix inveterarse reliquias mirifiese íitiiendas 1. de cur.rationcpcr íanguinismiíTiohem cap. xp. atque hunc fortafie fequiitus Aetiusili Tetrab.

1 . ierm. 4. cap; 47. Ad pruritum lacrymálium glándularum aboiendum Razesad Manfor. cap. b A PV T X. 24. Ad cynanches vero prsfocatus idem reincÜe vennlts oculi turiicitrufn, ^ “"^ ^ d iip rse c ip it Aurelianuslib. 3. morb. acút.cap.4. b ‘dentil™ Proptali; id eft, procidentix uvx oculi Mcfu^us Èriæ oculi tunic* fub Vehctnenti ophthal­ Mtfeuu*. 2. Grab. cap. propriö & ny&alopx cap. proximia lie ëxtumeicurit iiiterdum , ut evidenAvicennÁ. meíéquenti¿cui quidem nydlalopi 8c Avie, id terpâteant, lîmiliter& in panriieuli concrcmenprobavitl. 3; fen.tr. 4.cap. 6. Adicbel,ideft,reto, quant Sebel Arabes voca.runt, adeo extant, ticulätutnvenuiarum in adnata oculi tutiicapleutpra'curuâ atum filofèritovel capillbmulieris xum venasin oculorum extremis fccat Alfarab. fubinillb conftridas ad martorem uique detr. 4; fed. 2 ;cap. 1. Ad oculorum lippinidinem tineattelix PlatérUsl. 1 Iprail. medic*tit.de vifus ißtac &fcábiemlfaacuslib.p.prad. cap. 2. Albucalis læfioné pag. 27p. qui & venulas easdem turOculorum verblib. i.ehir, cap. 9 7 . Ädbculisfcäbicm, tiigentci repetito lccat, ùt fangvinis vis opplcns & ff>ciet f50relTlj fbbel & ad faciei vitia,antevertendx quoexeat, qua re perfeftâ exiccantia medicament* vllori quefiftulselachrymal! fedtioncm halic conduciàdhibét, t pttis. bilem tradiditArnald.de rcg.iang. cap. 37: iteniLncrjfñus que adguttam Vocatam rbfeam abbléridám 1. dé C A P . X I. confid. operis med.dift.2.par. i . c. a.Addolot)e vents nartum in terio r Uni. remcapitis,adLacry mas involuntarias,ad fcäbicfti palpebrarum 8e panrium tunicsb Joannes á Roficiiciintur ven*narium àiugularibus e¿” Ketham in tabula phlebotomise in fafcitulo meternis, 8c à r.imo vcrticis reéta difcurrente, Ut Scsbieipal- j j cinaE. fecj Marcus Rulandus in íiiis de phlebo b m ia täbulisfadamadangulmnoculimiiiorem, pÎacuitHipp.l.dclod inhoiîiine,quarum aperquifecatut Pauló fuper extuberaixtiam oftis iu- tionem fangiunc quantum videtür éffufoi cegularis phicbotömetl tradidit mederi cephalica phaieæ, ac vertigini levaridæ 8c fiimrtiusMagiftér ., priitsapertá,iftdem,quos mbdodixi capitiso- Hippocrates!.deaffebi. 2 .8c Cell! I.4. cap. i . & vertitini culoritmque affeftibus. LacrymaleS verb fe¿tas Gai. lib. 1. de med. per loc. cap. i ■ commertdâ- ^ venas, id eft, angulotum maiörtirti, ut credo & runt 8c O&avius Horatianus 2. ad Eüpdriftutn tu. dilatationi pupiilx & fcabiei palpebrarum i ob- c. i.fcélstrefriusad capitisgravitafem 8c ad ccicuritati quoque Ophthalmia: privatim inféCat & phalçam quoque levandam utilcro haiic feétioJac. Holler, periodic 4. ad Gal. 1. demed. per nemprofeiftiseft Aretæusl. 2.curand. morb. c. * loc. & Nie. Pifo cap. 37. Ludbvicus Mercatus Í. %. Soranus Ephefius Ifagoges niedic. cap. 2 X. &:.

Razes tr. 7. cap. 7 1 . qui idem 8capoplexiæ Je- ^viU Îi, 2. dectír. mórb. inter.cap. 22. quin facere ocu­ vandæ remedium hoclauda vit lib. 9. ad Manfolorum vitiis Jo.H eurn. 1. demorb.ocul. cap.7. rém eap.

4. Velim autem iri huius rei confir, confirmavitexemplocapras, qu* cum prüdentiíTimafitbriit'VrumaudorcGcopanico ad iun- matibnem 8c deeiarationem commeiitaricim Inftammatb verb c AuBer ¿as fe vertit acutos, ut canthorum vena's aperiat, Gerakli de Solo iegas. .0 . çiT tb rÿ levando non vulgare m---hot.. item reméOeoponim^urtdevffiis hebesacuatur. mem Idem viroc v ir& myuu-| mydri rebro undevrtus heDesacuatur. u u iu 11. ...... aityénascanlhiniaiorispertunditl,eodem.c.7 .|diuiiipropofuitPetrusSaliusinAkimarum c .i.

V

V

P

E 4

«

Herrn«

C H IR V R G Í j^E EFFICACIS PARS lí. ENARRATORIÀ J

•• i i . _ O r& phymatis W in m v aru n oris, doloribus gingivarum i nec taxitati non latitati, UÌce’n busi fiifuris, ac fiftulis » - &ptym+ B ìu rn im , vertigini quoque confulenteiri dixit Heurmus rum, ihlanguorcgìngivaruin has conadit Al af a u lw . |jb, de riiOrb. cap. àa.Paulusquoquelib. 3 .cab. & Cerebroin y èercb ri jnfiammationem dixit utilem hb. rab.traét.7. prad. cap. z.inonsapoftematis univerfìm Jo .à S . Amando in comment, in anttd. grü ib^ ee?Z at<>' eod. cap. 7 • Ed Gelfus iib. 4 -cap- 2 .adeundem ‘ affeàiim fanguirìem de nanbus extrahit & lib. Nicolai ad narium affedus médehdos h àseas-y^ , dem veiias exhauriehdas tradidit Jacobus Ho 6. cap. 6. §. defuffufionc, huic àffc&ui conveleti'us peHòche 3. ad lib. Gal. dc compoaendis ^ JftJSiM. riire fcripfit iN yd alo p * Msfuàms lib. i.G r a med. fecundum loca. & Razes in lib.'7. ad Manbad. cap. ifto.SedÀViccttna iib .i.fen . 4. doc.

1 c. 20. benefaeientem hànc eàndt m doctiitper- fòrem cap. XXI. Albucas. lib. 2. chir. cap. .9 7utileitì hanc phlebotomiam & alcol* orià corT ir iu r l* - t‘|rbatlonl oculorum, Sarcòmatis,five bothor, ruptis gingivis ulceribus malis, fiílürisqtie labio Ì Z T r Ì ut ipfc v o c a t, tìafi polypb ( narium hamorthàtì & rhoidas princcps vocat) Sdenugmi defedanti rum item ulceribus malis iiafi & eircumftantium particularumprofeifus.adrhiniftrandi rationerri polyfonati- faciem, Capiti Véro levandole auditui ìuvahdo um lenti- acjtfir Joannes à Kethan ih tabula ve narurn propofiiit, qu* iìné colli conftridu aliqub non &KÌ-. . . narticularium j auditui quoque am iiTo recupe- effatqtìc eo iamfaófoattradòque ad inferiora t v Z 7. rande venas narium perturidii Joannes à Vigo labio ad inentum fpedahte venulam à desterà lib. 9. cap. i 2. quod non dubitò tradudiim ex atqùe à infiltra labii parte comminerai : quas AÌbucafis. AmbibitSìex quibus unus Albucafis 1. 2. chir; quideiri atermagistólormonftrabic,funt pbiro iebubt* Fcbiibu» ¿curisi cephal** vehementi, & aii* ibidein miriores ctiarri nigr* apparentes X Z % - id eft huius dinfidi* dolori & rubori antiquis VehàfefedtU maiufcuìas feries , inquit. Similis tk i^ v im .remedium hoc fecit, cuius viri fcntentiam fe- quidem opera & iti fuperiorislabii veniseftj ve­ ArnoUfu quutus eft & Arnaldi lib. de reg. fan. cap. 37. runi facit longus medehtium iifuij ut inferiores deprehenduntur autem ha: velia:* quod digitò libentiusfecemus. comprcife dum tumeritin duos furculos diriC A P . XIII. muntur. Incertuin aUtem an has easdem etÌamati fupefiorcs & externas.ad fuffufionem I)e Venis Palati. riiédctìdam incidendas volùérit Cornel, eod.

Alati venarum exterioruni in Vitiis capitis eapt . de fuff. ocuì. P m crca phrenitidem ita curat Capita Iti- N K ic. jr Pifo. n:r0i üb. ijR x.cáp. x.càp. X Brixicndi faciei maxillarum, dentium, gutttiris & o- m , / « i X., & Guliclmus Brixicn ttribttf, fis in opere pradico capite XX^ad faciei rubo- risaneriendarum meminerunt noiinulli, u n u s ^ ^ r « pbremtìdi ^ facieiqué rcm vctuftumSc narium abfceífus& febres acu­ ex his JoamaKethaininfifciculomedicinx, Vetas adnotavit M. Rulandus in fuis de phlebo- rurri fluxui rheumafisad dentes medendo Jo - ^ gr^ rubiti. tomia tabellis, Joannes Vero Heurnius apople- annes afando Amandoincommentario ad anti- Io.k KetkX* xiam adnumerat lib. de morb. cap. 2 3iatque dotarium Nicolai §. qu* vena: lint phkboto- Hsftcr.a etiam LudovicusMercatüslib. 1. de Cur.m or- mand* confcripfit hiftoriam dc muliere, qu* bisint. cap, 1?. q u i& ad ophthalmiaíti cotn- dolorcsacerbos dentium perpcHa,medicamcntis mendávit lib. 2, de morb. cur. cap. 22. E nu- repcllenubus, adftringcntibus, concoqucntibus perrimis Alexander Alexius Patavmus vertí- atquealiis nullis adiuta tandem hac phlcboto¿ n t fopiend* etiam per fcaíprura venas hafee mc mirabiliter eft Ievata. Sulit autem,inquit, aperit cons. 6. Ad Pulmonis deifique tumorem h*ven*m anifeft*j qu*tamenpr*miira cepha­ laudatam hanc ab Hippocratc phlebotomen lic* fidionc ac materia iam digeftd, non vero adnotavit Mauritius Cordxus in comm, lib. 1. cruda,funtapericnd*. de morb.mulicr.initio. .

Huius phlebotomcs admimftrands! ratio eft C A P . X IV . h *c Albucafi, homini per lintetím obftrido De Venis Lingua, eolio quantum eft fatis & naío per l* v * manus dígitos prchcnfo , phlebotomum longiusculumSc prartenuem dcfigetmcdicusiníeptum \ 7 Enas quidem hypoglottidcs angiriofis fucnafideíedum ¡etficnim confpicua nulla vena fe V eurrentes media pertundere vulgo confuevere : Verum ad certoSquosdam uiuSjquos prodit, eftluet nihilominus é venenofo loco bona medicinareperit.frugiieros non jte m .P r i-C '/ ^ * 1' fenguis,, quantusad levandam vaietudinem nemumenim cephal** pr*cipit hancHippocrates eefláriuseft. libra3. demorbistituloipfo decephal*a, Qiuam rem obfervavit & Mauritius Cord*us comm. 1.

C A P V T XII. i.de mor. mulier.initio ¡quideuflderoailtorcm in pulmonistumore mitteildum exhac vena fanDe venís ínteriorum Ubiorum & guinem pr*cepifleadnotavit, e iunioribus vero g,mgivarum. noftris Guliclmus Rondclctiuslib. 1. cur. morb. cap.7 . cephalsafubbiliolarerum fyndrome, ne vttiratü v-TQ nnulli inveteratis derítium vitiis , quanttium - J > 4 do Superiores ex *quohumoris acrisafílu- bilis frenum, quifanguiseft,adimatur,hasvenas aperit jquascuamutiliterin eoaLin affedu perrí»í. xus infeftat, venas intra labia & gingivas íncicuilas refert Conrad. Gesnerus in obfer.apud derunt Se Aduariusirtlíb, i.m eth. med. capit.

Schenkium, Similiter hemicranicis hanc clidic primoSc Avicenna lib. 2. fen. 4. do. y. cap. 20.

Roder, Fonfeca to. 2. cons. 64. quiprofeífus eft utilera hanefediotiem ulceribus '

..

«i

_ .

Hemicranfie.Alexand. i-cap. -14, n em icran » .n scxa u u . Benedir, hb. -»cap.

P

t> £

A N G IO LO G IA ,

rpTiepfiatn hac phlebofome ciirari telta- muiieri cuidam lihgu'à: paralyfi iaBOranti fedis Vur Tlviod'oricuslib. 4. C'hir'urgije cop. 9, & .iisdem venis detraxiffe fang uinis lib. 10. no A JbvHcuvnius lit) '(icmorb. capitis 2 2 .& Andre­ fine frud u , quod fane ihiraildum eft. Ad eius* as Gil.iipinus! 5 .air. tiled, cap. jO .& Jac.Foii- dem Vero tumóre fubditas ipfi verias elidenbanuslib.i pract. medic, cap. 17. &ante hos o- das cenfjit joaiirtes Arc'ulanus coniih. äd *>. mnes Avicenna, lib j.ien, T.tr,y. cap. XI. & R a - Raitsad Ma ufo rem cap. 64, Verum cum prae ic s ini. 9. adManibiern. cap. XI. EGrsecis verb tumore difficile fit phlebotomcn adminiftrare; becCritioribui No'nnus lib. reimed.cap, yg. qui fuaferim egó ut iugulares ferias ampliòre certiidcltj viridesiftaisvenasdefignat. Simi- öreqiie Cum frudu. Dequörum yatotum perlite r & apOplexfse remediUm iilud p'oiuit ncfcio tundelidörum ratione feriptum leges inferius qiiOautore Martinus Ruiartdus fuis de phlebo- fuOiocó. Ad Oculorum dol'órem Felix Piate­ tOmia tabellis. tit, lito.quod utile cenfuit & G u - vi 11s lib. 2 prax. lfied-p, 273. lielttnis Rondeictiiis lib. 1. de morb. curahd.c.

Ad Rheumata capitis ömhiä i quäe in os ac Vetilginh 7-'& Vcrtigini graviusaffliftanti Ludovicus 1.1. derites iil'cidurit SoranuS Ephesdib". Ilagog. cap, de incden. morb inter.cap. j>. Sed & fervidis e2. Ad raucedirtem Jac. Fon'tanuScap. ¿.prad. iuSdem capitis morb is bccurrit h sc venae femedic. Cap. i J.& Gul.Rondeìetiustum ad oris ItifhtrnWa- £tib. I. inllammatiomS cerebri, quod tradens Vi'riis geheratim lib. 2. medici «¡peris Cap. 5. uacerebri, putriis Salius iib. de pa'rtiu'm affeift. in Altimatiim he ulceribus l^phiiiis L de morbo Italico. riuncap. 7. didicit arbitror ex Paulo lib. 3 . cap.

Ad cxtumcfccntia labia reprimenda Jo . àKe7. mirumautem, quod phrenitidi fcdanda: la!thaih tfaÖ. de vlrlner: p. 293. Ad paffiones iam ac lupcrftitiofam ,tum etiam/quod caput dentiuih Jö> Heurnius lib. de cürandis dentiittipleat & effluxus lifti rlbn pbifit, rncOmmO' um vitiis Cap. X. Ad Bubonempeftileiitem dam banc fànguinis detraCtionem contra Diom attò fubiiatum Jacob. Hollerius libr. de f“ dem afleveret Aurciianus 1. r.aeutorummorb. peite. Ùìedem. taP* X Ii; rtiitdihj inquarti, nifi lufpiciofa in re­ Praftcr hate btiinlà, qudd infölens & mira- Ì8ir»’nigrè darguendo libido interim foret in aceuiàtore, bile VidetUrj elidi voluit has Hippocrates a d ^ ^ “ .'* quirtulliat neqtte etiam Hippocrati pcpercit. ideriim ìiigrum lib, ¿.de mOrb, nurti. 1. V eVerum defenditur D iodes, quod haudprimam inilii ehirnVerdcuratiónem qiiidem ad fympto-i»«.. hanc vacuatibnem laudavit ; verum poll fattiina & ad efttdum iahi faduih ipcdare, non tatas alias ex venis niaximis & longe poiitisjniad caufalrl, qu$ biliS eftriigrieprovchtus invcmirum his perattis revulfionibus proxima dcnisainplioribui redundans. profciTus eft modo fivatio perquain oportuna luerit ? qua: & par­ tem affefìaìn levat àc viribus detrimentum nomiitatus Petrus Salius eius òperis etìafratór, hulllim autpaulb minus,quam minimum affert. verlim liste Ciiiil iugulairisextern* fit produdiò Iilud edàm phrenitidi remedmnl utile fcripiit q u i fupet davi* de deinde Cavie alcendehcis Bertnlcius Bononieifftr. primo fed. 1. cap. 4. eft raiTiüs, ejuid prohibet hiultum cxhauita, cum quo eft etiam Jac.Holleriuslib. t. demed. quo minus de hìaiori farigilinis fonte tätigere» morb. irit, cap. 6.Scholio& Nicdlaus Pifo lib. haiirircque pöftreitio debeat ; quin multum 1. therap. cap. io. & Jac, FontatiuS libi 1. prati, etiam hate ipfa malum lèvabit, quahdoquidem medic, cap. 10. Mania: Avic. Scquitur Heurnius &propius& celerius, quam Venae brachiorum lib. de morb. cap. XII. Ad pereulfionem quo­ evacuati Àt aìgyptii tàm nìuitum huìc phlebotbmse^OT^»^ que celebri, qua: commotio eft easdem aperiCndas commovet Ambrùs. ParSus iib. g. cap. cohfiduntjut prò arcano habeaht cadérti uti ad 23. His interni capitis affedibus hypoglotti- inflammationes quàslibet capitis, atqüe oculodum apertio debctur&vitiiiverd exterdis Ery- rum dffeiftiisi rubórcrh fadei, febrilem phrt - capitis.ocailpelae proficUam hanc decrevit Aliàbius lib: iiiddem, vigilias, fi bres aeütas, dum die Criticò brum afprad.trad. 1. cap, 8, Ad guttam Vero vocatam nàtilracrifiii lueriiqrrhagiì móratdf^ tertiänis/'5 '^ .''?'* rofeam, qui igni facer eftj nafi vetiam eandem quoque Febribus ìeVamento effe Jacobus de bit/è.-v&e pertundi prxeipit Rodfericus Fonieca in cone partibus teftificatus eft, titSifebrifult. Ad aurittm tinnitum Theophraftus PaC À P . XV, h ftà c m i racelfus apud Domatimi infafciculo medicina^ p. 7 1, Ad oris drftorfionem Aetius lib. 2»fer.

2. cap. 30. & Ludovicus MercatuS lib. 1. de be venis Fattetum, cur. morb. int. cap. 15 : Ad Paralylin otnncm eius memirfit Jacobus Hollerius lib. 1. de cuEriafum, qux Fauces rigaht, peftunderida--; „ .. , ¡ids , ad puftulas, qu.x fand. morb. cap; X. & Ludov. Mercatus lib. 1. rum ad icabiem capiti: prad. cap. 14. led ad paralyl in linguae privatim abaffapfiati producuritur, ad dentiutn maxil Paulus Aegineta lib. 3. cap. 18. «Sc Gul.Rondc- larumque dolores, äd gravitatemi capitis, ad letius lib. 1. cap. 24. ad fanguincam vero hanc guttüris örisque vitia, praecepta tulit e i bis., quös equiciem legi, Joaniries à Vigo explicate Automus Rainerius comm, 1. trait.

X.cap. 8. fecuit & ad linguae paralyfin easvenas lib. ^.chifurgiic. 2. * Hercules Saxonia lib. u Panthei medicinalis& cap. 10. Euftachius Rudius coinprofeifor. To. i, de cur. morb, cap. ifto. teftificatus eft, fe

V

CAPVT

#

Ì9 ^

C H IR V R G 1Æ EFFtC A C tS PARS II. ENARRATORIA '

CAPVT

X V I,

Dé Venís iu g u la ibas,

St n H uìà-ncu[o ’ d'°[Z ? £ * Uonum ^ a p o p le x i* j

jn u sin meth. medie, patticul. capmfto. quant inique. vacuationem » fi ufitaiTent in pendente angina noftri medentes^ nòti tòt ittiUià pucrorum ìu fórtafle iUUi u au v miífi fuiíTcht ad ordini. v. Ad hos I Mit« Venafulti iftarùni omhes » qui iftarutn àoettiofié apeftione to'~ tollüntur, hiòrbos àdnumeravit & MàrtmusKu-

Cpræiôcatdri$ ahgînæ ’ qusdaiii vicia } ¡qua» priüs annòtavefatArrtùl. afthmati aêcluo, dus lib. de reg. fan. cap. } 7,Verum enimVerô

X cU 3 “ g f f ^ f i f & a S ó f l i í de alian filetìtid rèi.tjutóht, perinde ut He fit almd id p e d i n i & IfahabbM & ^ « c a f is & autttì <Tral. quidem facete , quatti iugulare homines velie, f hmZ Ï í 1Vorunl C0 h ! ne Srianckes ufu fcliciflìnhUh fpecubu* hanus irt curatione cynancnes uiu Actint, | ailc bklebotoinen, cum veiias iingvæ fubicctas P,npneu. hallcf 2 ; ’ rtuixi fe Fulife teftatus eli monupleU-n° n inve ^ îa i vonx feftionc iquam Htiii.fpié-lib. cap. i.p ar îcu perhibuit ab exhis dolori, eandem rentedii felicitatem p Æ

" “ f* “ capite velocuiis aüt gingivl^ to certiustradldií^ vide ucAò ua tneth. meden.cap. au,S £ lrtcidtint i verdini llegue cit ea

tutti difcrihi.mbus, q u i antecedüht, tüin quo r<1 • nrtfl*unt «erhibitisi antecedent qui- . . cbniequi poi , p , , p u l unenti- Difficult* detti difficulties fecandi, qubdiubtartgenti bus digitis dilïiliunt nort tnnixæ Caini u ~ fayum ¡u. centi; quemádttiodurti alia m u lta, fed %hù-¿u¡ajrim L h ilr mollibus lübricisque incumbunt. Ac nc-wnurnm

rublcBm taa. pcriinens , quod cX plenitudini califa ccpha. coJ ¡ fæam , apoplexiarn patitur : nani collum ante cum f c á ,on¿ W a r e ac ligate expedite ut vena * f ac fcnf.oné fe prodaht , q u i fes cere-

"ï

idem remedium eídem optrç pr p ^ cadem . ut prorfüs abftinehdaiti ac renci- tes ratmtt lie hinds rei proprio, hiflammatiorte eridam harte Phlebotomiam faciartt, tniiTis tot Ha, quoque ob J> h r e « « it e .'* ì “ « C * fu b M il K bencflriis, , » * iugular Verta, a p e li membroíüm AleXand. cer ex his evenirmi.; Nam qnod ad ìllud S fin ì iè à , 1«cap. 4 * P . Anoolexiæ Vero fpcàatj rdptìndet idem emolumentum maius B e n e d ia^ U b r. i cap. ¿ Apop « i * v e | ¡ P ^ J 1 _ ¡ „ „ „ « . « I b H effi, p * idem libr. U cap. 3 Iprxclanus item f 1“ “ %

1

*

g

ff>r‘ irn cum ctiafn iil Vena frontis fecaiida colWrte m i» « trtrteeett

paPrt. copia, deinde qrtod ad « r i c u h , qu * oboe.-

E

e

S

S

òpìniado fufocanteangma * * *

B

S

I H

«

tur; ut rc¿te a ,,0- Andreas friitioneiii frontis S£ deligatufani colli coiimâ.Prætef iftos «mnes auélo j / dCJ veniefltis afferculis Utrirtque ad colium alliCæfiilpinus * qui lib. i , qUcElt. írícd . • .

• c intfulafes à claviculé ad áures Sí a „ e* . n,ortftr.vi.,fnffoca.ioocm C o T d m erin o , ne prohibe«», libera re -“ “ » uteairidempu- fpitatio, quod in cane fe dixit expertum H o l-,„w fo e ín u L gu olculo.* quod fi vcnxtn cft, ^GoeiTai-ium lerius exeaispU is.SedJacòbusCatpertfisvinculo.W ^ ZHhnum to , veniTntium apcl t^ 8 h ffe h|c_ I colfiom iffa, volt, venter inferior medio ilns & ^ ”> vemrum plunmUm iti angina iuftocan e P ( kvDOchondriisinterftitio, vinculo quanturnfa-* F ^ « . ^ - ¿ otomcn .V t»lcm aufem facile putat J.R iolad hyp ocn on arusim , n tiseft ^ quam utilis • 1

y

■ yvw

bE

ANGIOLOGIA

n

\Ì5 eft'coftftrîhgaïùr > interim veto clâufo aeger u(n pricftailtilfimuin ceffféo.Adeos omnesLuore ipiritum comprimât în fe fe , mox cdilum dovicns Mercatiss lib. de int. mór. Cur. cap. ludovicfk iurrcàuin ad partem utramlibet, quarti fieri i j.qtìod eft de apòplexia, hàfc de re iftaferi- '¿tot***, poteft maxime di'ftotqueàt, atque Hoc turn» ut piti, palici veró àudent1, ruftico quod,airi timo­ exturfiefceris optim'è compareat vena, tum ut re perterrìti, iugulires ve'nas difeindere', tuni vinculo poti vacuàtìonem còmpctcntern refo- ob tfmórem fuffòcatiónis ex deligatura, tum ìuto colloque ‘medium fuum in fitutìi redatto propter defluxum difficufter compefcibilem.

Venæ plagula à redeunte cute, quae vulnerata Verum hàs fecarc urgente neceffitate maxime prokimè non fmt , itttegratur •, interim per cum conlcnfu aiterius viri d odi tutum eft» fi iorcipulani aut fimili quópiam initrumento fciffió minima lit & nulli fftita ligatiùi, quód apprehenfa vena per phlcBotomum imnierfi- Venie confpicuae lint & ea non egeant, nam lem, id eft, cUm fupcrciliórotundo febrefadtum promptius per has Verns fefe exonerat caput 5 phlebotomo pilum habcntc, id eft, pili inftar a- ’quam per quasvis aliàruiti, Obftat huic viro » chii. cap, 97« ^ cutoutitur Avicenualib. q.d. j.cap» zo. quam- & alili plerisque Albucafis lib. fediófìetó prsecipiens aliquantulum amplam & p inüt ' ' quam vult Dinus in eodetn loco exigud ie&urà conglutinari plagam facile dixit j quamobicm infupremo colliloco fecundumobliquum{per transverfum itti dicunt ) aperiatur, poliremo Vides exercitatis profefforibus non tantum huGaleni pulvercadftringente atqueagglutinante ius phlebótómix timórem elle, quantum aliQttid autem , quod fub lisentitur impofito fuper pannicuio ex polca ex- .ciuì. adftrùunt.

1- , •. -peri A: etilo G JI» conltringi ri II »-inm tranfuto m’ ó rrhagiáe facile preflo & ovi albi fpuma diluto : Sunt & qui ( Gallici nempe fcriptores ) picis emplaftrum filo pófluttt h s Venae ? quod & in arteria ca­ prælerantj cum incdiocri prelìtì vinculum in- pitis fortuito aperta feat Ambrofiut Pamus lib, ducatum, at capite fublimiori collocetur æger, 9. cap. 4* Sed omnibus ftiódis mitiime vcrehdá phlequi litus eli conlèrvandus cum optima diæta per pluïculos dies. Hate phlebotomiæ iugu- botome hsec apparet; quandoquidem in vale­ larium adminiftratio iècundum Carpeniem e- tudinario fepenumero feliciter harte & .tuto 9rofa*A-x[t> CsterUm Se hanc Prófper Alpinus lib. fumexpettus, qualem irtterdum a Dohato D onz . de tried. Ægypt. cap. *o. & huìus gentiscort- no & Francifco Auletta dodoribus medicis . „ fuetudirte delcripfìt, qua: à priori ciiieriminis fpedari obtigit in Petro CorvinoNeapolitano, ^ illud habet, quód in hac vena per re&itudi- dii carcinoma liafi curabatur mea manu confe- - 3 ' nem icinditur, quód etiain Albucafis 1. 3. chir. dum , & in Olitoris ukote à Syrianche propqe . 5 , 7 . fuit prâ’cepUuO; Nupemmè vero Pe­ mod urn ilrangulata à Viticentio Lembo medi Wetfus trus Paulus Maghus libi de phleb. cap. 1 o. aut COitem Neapòlitano atque aliis. Dici autem Pattini quicunque mimftro inedicus eruditior ioeulh lión poteft,qUamitìirèleVatos fe fertferiht utriq; Mé¿nití indicavit perpetam; ulus teftimónio Galenì qui ex fangvihis va'cuatione ifta. Nupcnimèautcm cap. 6. lib. a. de decretis Hippocratis & Plato- quafi miraculò quòdairi à mortifera cynanche, nisde iugularibus anatomica experimentia piæ- quae ciBum potumque c|uatriduo intercluferat cidendis lbcjuiituS eft > antequaìU iìifeunda le*" hberaffe vifaeft miìitem quenda ndftrìs valetu¿tura lit, Vincieiiduiii locum autumat tum tu- diliarii leólis decumbentem| res omnibus eius1 • perne, miri iilferiìe 5 nihiirulti ne fanguinis prq- dem loci medicis five Phyficis five Chirurgis fluvii lit perfculum , iriquit, tum venain medio nota; vineulorum colò pertuhdenda. . . > C À P V T X V IÌ.

Diéluth iam eli ex multorum leribciltium opiìiione, quantum apôplexiæ convemat fphatie vena Dorfi & de venaft emù G«i Ro»' gitidum iiileilitì : vefurri nem© melius Qui. ikktw. Koìideletio, qui & mirutn in módum hancapr jV n t venae quidam,quantum quiderii ad ufum ^ probavit & ab aliorUm improbatiorie tutatus Ufecandipertiriet,ignota: tantundem & ad tu- Dorj ; V(„À eft his Verbis \ qui lèdìionem hanc damnant » endds fervandósqUe homines eodeni vacuatio-y^^;0Can„ quod, ut felct brachium, fic collum figari nec nis nomine prófictiae j quid violenti SS ràpida, dtutbus poffìt nec debcàt in tatti magna difficultatfe reut ita dicam, cotivulfiòite gràViUs ? quid B e-«»«# , ipirandi, hi non intelligunt ligare brachium , phalea exitiofius? quid Oculotuni Vexationiut venæ lint confpicuæ : fatis Vero funt conbus deteftabilius ?, quid Èpilepfià, quàm iiollri fpiciiæ ìugulares in apòplexia, fiquidem fanguifatrum & Hereufetìtfl j id eft, ifhihanem & ne fluente in caput multis vaporibuS ìmplenprspbteritein mòrbum dixerC, funeftius ? àt his tùr ac turgeilt, qui autem hanc rationein vi­ tuperanti quoniam à Guidone atque aliispro- omnibustairien unica vena fub imdfri tervicem aperta fucturrit» qUàrti eifii rei primus Gulierditum eli $ accepta vulnera in collo effe lethamus Rondel, praetcr CùrriuÌatam àliàrum re­ lia, quod feci is iùgularibùs fanguinis erutnturn feientiam anatònies » ut miht femper vipentis impetus rion pòffit cohiberi, nec^ adfum eft , iritelligeiitiffimus in primo meth. vcrtunt verum effe , fi omninb diffeâtæ lint ; curand. morb, capit. fen. in òbfetvafed licet chirurgo eas modìce aperire & cum tione , quam addidit ad fupcriora fua cap. fatis fanguinis csierit medicamento Galeni & de cónvulfiòrie defcripfit bis ìpfis verbis, fan­ pilis Leporis, aloe , tliure atque albumine ovi guinis miifionem nuUus fcriptór prseferibit i fengvinem cohibcrc : quapropter id remedi-

id

C H IR V R G lÆ

E FFIC A C IA

»n tetano tamen aliisque colli convulfionibus, ù t& in epilcpfia lèda prodeft vena rion omni­ bus cognita^ q u ® in prima dorfi vertebra confpiciture)atà& perfumm m vertebrarum fpinæ ados usque factum dorluM perreptat: &paulo fupra print am cam dorfi vertebra in fpinamfubjens occiiiitur.

Veruntameri fi fahguis àddidit,derivationeàeallO deducitur & una cum lânguine quidquid humoris pituitbfi mufculos fcolli perfundit àtque induit -, aut finufquam ca àpparet, eo in loco funt affigendæcum fcarificationecucurbitulæ : hæc Rondeîetius, quætam multimornentiVifafunt Ludovico Mercàto, ut iib.i.decur, mor.c. 18. ad convulfiüriem idem reinedii præicripferit. Cæteruni & de quibusdam aliis afïedibüs hac venæ fedionemedendi hæc tradidit idem Rondeletiiis 1. eodem c. 4p. quodde ophthalmia non vera fuit inferiptum j Fiatfanguinis m ifiio, fi pâuca fit quantitas materiædeveria, quæ eftinterfpathulas: coriferteIiirn in dolore capitis emit eft in anterioreeius parte & iri oculorum affedibus, quia divertitur humorumfluxus. Sed oculorum doloribusprivatimhancprobavitFelix Platetus tom. 2. prax. lried.tit.prop.p. 2 5 3 .confirmâtur autem phle­ botomies hicufusaudore M.Hippocrate, qui librode vifu, Codice pleniore Anutii Foëfiii ad tuendum fub imminente cæeitate vifunt, veriàs has peculiariter exurit,pungit & hartc venant hæmorrhagiæcomprimendæAlexanderBenedidus l.decur.m orb. c. 5. quod ipfum ad idem lÿmptoma remedium propofuit, Marcus item G atinariaComm.in p. Raziscap.ifto tradudum à primo Gentili Fulginate in 1. de cur. febr. cap.de hæmorrhagia & cap. de fomni profuiidkate; quo loco venam hanc oraflam dick, habes iam nobiles & fingularcs de nova phlebotome obier-* tationes.

pars

il

e n a r r a t o r ia .

lum ftatim folvendum Sc quod inflatum eft, ad acqualitatem redigendum & iterum ligandum initio deligatjbnis in primo loco, ubi arteria fub interius brachii caput eft fita, conandiimque eft ut venam inferiusincidamus, quia eò in locò difiiùnda ab arteria eftpef veham medicam,cui nul­ lum vasfubiicitur :fed neirvus eft ut ante dixi» notabilisin mediò fldcu, qtiem he tangamùs, diligentereft ànimadvertendum.

CAPVT

XIX.

Devenis manus indefinite. ^^Enàsm anùs innondiate pulm o n isE ryfipela-jg^ ^ V ti fedandat pertundendas memifiit Hip-¡¡Himonum pòcr. lib. 2,demórb.Cap. de Eryfipclate pulmo­ nis infcripto. In qua commentarii particula Petrus Salius ad vcrtit phlebotomen hanc à mor­ bi vigore faditandam ;nam & ita plurimam mor­ bo refolutiònem, ac iaborantibus levamen eveniilefcribit, CAPVT

XX.

Devenap oliteli manut+

Efcid equidem ad hoc tempus, quemdidurus fum, phlcbòtomes uiumi an multi norint.annon etiam ufitarunt. Porro feptum transverfum dolore infettante arteriam j qua: in- Otkrtjifù terpoIliceirìatqueiridibemexcurrk,aperuk C a - Ír*,,■'t, ■ , r , , .. T r . no c conventi. lenusl.deCur. per fang. nuli. cap. 22. & boranus Ephcfius fupra pollicem venam iiieidit propter inflammationem pulmonis y venasque in manibus pertundit. Avicenna vero & pofthuncBertrucius Bononienfis hanc in Letharge aperiunt viribus vita: fuftinentibus. E x quibus autoribus tranftulit & Ludovicus Mcreatus ad Ophthalmiam medendam venam ex manu rede oppofita pertundendam VultRazesiri opere de diyifionibus,quem fcquutus videiur Ludovicus MercaC A P V T X IIX . tuslib 2.dccur. morb. cap. 22. in ophthalmije îtbU vtr- ' T ’Abis de fluxionibusavertendis venam, quæ diuturnjc&coHtuinaciscuratione. Adcorneae unit.

JL in ofle pedoris apparet, iàuciandam primus quoque tuiiicaituberculabothor arabicè vtìcata ex omnibus, quoslegi, cenfuit Ioannes Marinel- venasmanusdiflccatAllàrabiustr. 4 .iè tì. j. c.j. lus in confilio pro phthifica puella quod excu & exafpcratseidcm corna; c.7.Infama; veroAlex. fum extatapud Curtium Marinellum nepotem Benedidus 1.2 . c. 25». hancquoque&aÌiismorhb. de mulier. ornant. F, id quod omiflumpro bisfecuére neoterici, dolori oculorum FehxPlaterus to. 2. prax. med. p. 29 3, quod credolegerac feinovitate noluiapudGabrielemZerbuml.deanat.exaudoritate Alconomafi idtradentem. Ad extremum h ic De vena /ixilUrt. ven^ fèdio mirifica eft fic in allevando capite atq; Cciditinterdum, ut axillaris id eft interius oculis Iaborantibus, ut csephalxamocularern apab axilla exurgens venainbrachio fuperiore pellarit Guido : atque iilud fit,inquitlac. Carfit incidenda: quod fit fcilicetaut brachii flexu, pius in anatomica cnarratione Mundini c. de luxatione, ulcere,abiceiiu, vitio denique quovena cava, quia ramus eft coniundus cum funi visinterius oblæfb -, aut minime apparentibus, vocato, brachii vena.

Ita quidem nos de hac re: aut ob plurnnam fuperiorum temporum ièduquamquam aliter alibi. ram occæcatis callo valibus, aut répugnante ho­

N

A

mme, qui tradaçur; aut etiam, ut languis à fuCAPVT XXI. perioribus partibus quam proximè detrahatur.

De Venti Seylen Arabibus ditta, nofiris.

Difïiciliautem huic phebotomiæ, propter àdSalvateli^.

Aivotìs iundam arteriam tutam fecandi rationem excogitavittradiditqtienobis O nbaO .7. colk<5Lc.£. " 1 Ifcurritinterdigitumauricularematquean- detriment* qui, duo,inquit,confiderandaerunt, utcam linularem, magis autem ad annularem fpedat »rie gemusquam maxime parte pulfus arteriæ nobis vena non ignobilis, quæ Seylen ab Arabibus, fai- cilt »»xm , indicat. Quocfubi fecerimus videamus an lo­ vatella vero à noftris medieis appellatur, inter fi' cus ulla ex parte infletur : fique infletur, vincu- poliicem atque mdicemaliorum opinione repe-

D

riendas

D E AN GIOLOG IA.

¿£

fibres ont- fienda; cuius aperte Martinus Rulandüsin íiiiá Ficinuslib.epidemic, antidot. cap. 8.fiquidem nes , pello- de phltbotomia tabelliscomplures récitât utili-

m obflrti- cates, cundas ib diuturnis morbis expendidas. circa braduuinVdlatus fimftrum peftilens nota apparuri, Salvatcllam inter dextrà’ inanus mini­ f Z Z 'm VerT S üásopfátiores ac probati'oreshic homo mum &annul3remdigitbsexiftentcm venam ateam.fades Præter*r>exdodisaíiis plerifque rcpetam,ncmpe peritj fi vero in brachio vei latere dexterti papu­ oculornmj. melancholias, Guaker. Bruci, & Nicol» Pifo 1. i. la le prodident, inter medium & annularem epaUorem, dccür.morb.int.cap. 23 impetigini& volatici msdem latetts, digitosreptantem venam pulmoophthalmi- vulgo didæ de brachio tollendæ, venæ huius anisdidam , pertundit. Si poll aures exoteric am' pertionem maxime lacere ícripfitNicol, Floren­ mittitur, iniquità fanguis ex cephalica eiusdem tines fer. 7. trad: 6 . fum. i. caf). 9. & ad elephanUteris , quod lì hare haud facile comprehendi tiaíim & quartanam Gul; Rondel, lib, 3. p iad . c. pollit, mittatur ex communi : q u i fi neque ipla 87.itcmquead bubonem peftiferutn mentó fubpateatjlecetur in mariti vena; q u i inter poliicem natum utiliter aperiri tradit Jac: Holler; lib. 2. tranicurrit&mdicem; H x c ille : Caiterum au­ Aretini. de pelle cap. de bubone j fariguinis peros eieda- tem, utdeadminiftrationeiairialiquid dicamus, Amolden. tiÓiii per utilera ftatuit Aretæuslib. 1. mdrb: diu- cum nonadmodum fe prodit, tranfverlim inlcttiin; cap.

Arnoldus lib. 2. Breviari! cap. 8; canda, quodnotavit GabridZerbiusinanatome qui & reípondehtem huius manus loco venam lalvatellar. pedisetiain utilité* fecari docuit. Quein fequu: Heurnitii tuseft& He uniius i; demorb. ped. cap. <5. & N i­ C A P V T xxrr Mefutui, c o l Pifo lib. 2. de cur.morbdnt. cap. 6. Jo . vero Mefuæus lib; ¿.Grabad, cap. dcphtifi & eidem De vena inter annularem & minimum üfui venam hanc aperuit. E t hunc iniitatus ac digitum rep tan tern íáriguiiils íputum Giilicl. Brixieníis, opér.prad.

D A u ci quidem feriptores phlebotomes ex incáp'. deípütó íangvinís. Hæmorrhoidibus re­ -»■ tervallo annularis & minimi digitorum mevocando venam hanc quam tuín lieriariam, mincrunr : ciim tanien a>qUa ratio fit huius vacui turn iecorariam vócat ; vulnerandam confulit polhcis loci ferieridi : Surculiquippe iuntceohaAlexand.Behcd.l.2,2. de morb.cur. C .10 .& 14 . adhæmorrhoidas vero, quæ fluxu moleftat, bis hex defeendentis, quemfunem bmchii vocaveie poftenoresex Arabiftisariatomici. Ilium quern ili arino veríam hancpulíandám cerifuit RòderiRoier. a legiulumhuiusvcnxtcntandxprodiditjacobus Ronfeas. cusà Fonfecalib. t . confi 2 7 .qui&eandemad Hqllenusin liB. i.de curand.inter. morb.cap.rii, Cancrum mamma; fauciat coni. 43.tdm .eiusquieftad arthritidem,citatautcm audoresArademíSalvatcllamiteiTímánu'sautpedisin didu- bes Baud deferiptis locis i dilferte quòque med à rotulageiiu pungitGuil. Salicetus lib. c. 26. niniteius rei autor libri quod inlcfiptum & prxd lac. Heller. Arabes lient récitât Jac. Holler, lib. 6. de cur. lagium experientia confirmatuiri cap. de ¿ h e morbi inter; cap. ¿3. & arthriditi fecandamvo- detradione. r 5 luêre : quo loco atqiie etiam I. deiecoris inflammatione fiifpcdum luperftitionis remedium C A P V T XXIII. tud.V ure- cumhábetLudovic.Duretus, huic nos nihiloDe vents abdominis & feroti ÎM minus occurremùs & anfiquam phlebotoiries celebritatem obliare, nec non audoritatem p riTTEnasabdominisprifeis incidiconfuetasteterpriricipum, quosdixi, virorum, etiam futiimi ’ ftaturAvicennalib. 1 . fen.4. do. 5 . C . 20. atHíppócratis, quii, i.dem orb. 10. ad phthoen queeiunionbus Syluaticus in controverliis Ve— 2. vero eiusdem operis y 3/ adpulmonum op- nas leroti cralfilfimi fuperioris veriai pudendi prelfum,& libro deldcisin h'omine, quemadmoiirculosadlevandosprxgravatosrenes copiofos d umad vertit in Iibrodefebrib. Joannes Mahel - humorum ichóres lieni refuridentes & ad hyphus medíais Ròmanus & Iib.de fterilibus riunì; dropemprimus aperiri docuit Hippocrates ini.

2 4 .iniæmiriis,phieb®tomeribancnon obícure deinter.affed. num. qux res inulta cum ratione probavitV íed&Franciícus Vallefius grariílirnús propofitavidetur, quando defluxus iftos inhyHippocratis obíervator lib.7. Contr.cap.y & dropicis fenfire frequentillime folitum fit feroGuliel. Rondeletiuslib. 3. prad.meth.cap.8. tum ; atque id quidefn fit, quia pudènda vena fic & Petrus Valais exer. niedic, tr. 4. cap. 6. diflv 2. appellata, liquid em adhxclocadirimitur ramus, Salvatellasutraiqu'elèdasrelpondentibus&he- iaci delcendentis& bic cavs venx, in qua una pati airi fieni lÿmpathiâ confererites elfe, quippe, jeccaritiseiufcelàngiénis eftpróventus, prxterquodexternæ partes internarum fintemundo- juam quod cum prxeife dicat Hipp. fieri morria, decrevêre. Adextremum autem noniniua urn hunc à fini ft ra vcria,porro à renali finiftra ria præftabilem hanc phlebotomeri credes, quæ notum' eft veniread teftem,fperm‘aticam j in qua fine virium detrimento lèmper evacuat ( undc &vafis defereritibus & p’araftatis virulenta galàlubris dièta eft iplà)inmorbisalioqui rion me­ norrhxa fupprelfis,' feimus in' fcrota fsepiiTimc diocrità' gravibus : omnino autem hancapetiri excitaritumorem inflfammatorium riori mediolicetvice balilicæ, hacnon le proferente, ut fuá- crem ; tara maglia fcilicet iliarum partium eft, Atnoldui fus eft Arnoldus 1. de reg. fan. cap. 3 7.

Itaque commuriitas,Quas ob caufas cum fuperiores par­ Avicenna lib. 4. fen. 3. tr. 3. cap. 3. cum venas tes deliquerinr, inferiores has, qua» conienti unt magnasaperiri fub hisaffedibus malum iudicet exhaiiftum in multo cum interior um levamento venisparcensaliis, raanus frontis & narium tu- prorfus apparet. Sed ipfum ferotum alto tu­ tas apertu teftificatur. Itemque 5i Marlilius more diftentum, clifis& exultantibushuius veniscom)

I 6%

C H IR V R G IÆ EFFI'CACiS PARS IL ENARRATOLA ------------

.

'

bilìsTo.i.praxeos medie£ tit.de mentit conprnatt'Cnt

uiscom primi le varique confuevit -, quod equip.7ff.apoplexia: tamìnultum iitilem hancfccit, dem in Michaelc Angelo Patere Calabro Roilaüt humerariæ fcctioni prætulerit : quapropter nenfi, feliciter expertusfum. & cpilcpfiæ medendæ pariterconveniet, quod & ^ , C A P V T XXIV. .. /.. Fifoni vifum oßüh 1 'cur/ifiA ninrb^CiW Uicolao eftlib. i-curdnd. morb. cap.* 110» p- lultmJCl. De venafnferlóri & mfeHoriprapiim &Alexand. Benedilli) lib. 2. de cur. morb. cap 37. Aram, vifum eft:SimiliterluliusCafarArantiusl.de tu­ itemdevenis aßiftenttbus. iPEótam hanciuperioììspraeputii venam reme- rner. angina; fcrens reinedium tam inultum po- Angina.

OdiociTe tumoribus, infilmmationibus plitiàe & malleoli feÈiriònifavit, ut detrimentoteftium, aevitiis omnibus veficae, arenuiis, cal- lani initio morbi fuperioriim venarum feitiocuìo & hoegenus malis retuìit ex Avicenna Jo ­ nein, perutilem vero ac neceflàriam iftarum feceannes Ketham infummuia venarum, qua:per- vìt. Otìi idem vir hoc tpfo lib, cap. 37 aneuiyfinatij Aritmyfquod in iugularibus excitatum eft, fuccurri p a ,n3,i' tundicònfuevere; ■■■ r earn vacuatioriem, c*teris ex cubito fluxionem Vena vero, praeputio qua: fubeft, fethonem Hydropicis&aliisventristumorib9proberacere adaffedum locum dudurisdiferteprofeifuseft, fcripiìt ex Avicenna Joannes Ketham in fum- Illudigitur prælidii Hòc nqftrò lèculo cur iaceat mula venarum, quse medicos in ufusfecantur* exoletum, ubi principuni & probatiftìmorum AbauteAdieótasinfuperduashinc, atquehinc, prae- virorum audoritas, qui frequeiititfimè nòbis™*«butiivenas, iècando utiles elle tumoribus tetti- phlebòtomeri hanc velutiperquam frugiferam ùm, ac dolori renum & fphynfteris fcripfit ex commendarunt ? quos ipiòs unum ceitum eft Aviceiliia JoahtteS Ktthàni iti Compendio acrius infpexilfe dormitàntesi quam noftriquidem omhes vigilantes omni cumadiedoftudio phlebotomiari atque anirnadveriione pòffit ad vertere. Jam igir C A P. XXV. tur quod noftro & fuperioribus aliquotfeculis De vehis feem genuapoßtis: faphenalibentius quam poplitarafolitafitincidi, Énarum, q u i fecus gcnua fuht politi, fedi- fadum id arbitrór, quia tum propiore fitu& one& inflaminätiönes & döloreS renum & maiòre vafis àflluvio poteft adiuvare ; tum etiatxi lumborum, coxaruffi & vefics,’arthriticas deni- inventu facilius cft vas ìllud ; adcoqueprompte que affcctiones miràbilitef curari notavit ex A- apparehs in excàrniloco, ut propterealàphena io.àKethX . vicenna Joannes à Ketham iri fum mula veria- quali ¿«^ìideft bculis alpedabilisdida fit græHiflori« rnm. Ego vero vas interiorisgenuBarnaba; de cis. Ita quidem Ifchiadis dolori finiendo popliAn.1630. PalmaNeapoiiiano, qui tumoretotius tibia’ fut&rii potius, quatti,Ifehiàdem venam apericnraque phlegmònòde tòrquebatur prifentaneo dam voluit autor libri de vivorum anatome, frufrù pertudi praffente Galeaiio Foucano dili­ quemadmodum Gabriel Zerbus iti didime poplin gente medico1civique Ariaencnfi, qui riluttata tax & faphenx demonftravit, Se quemadmodum noftram in agendo fiduciam ac dexteriiateta ad- ex Avicenna Ioarines a Ketham iti veridriim fecandatairatuseft. , ; ;rumfummuld notant. . , C A P . XXVL Cm rails autein rami ehm üt'ràque vena lint furcuK; utrius, rogo, magis, fuperioribus con­ De‘vena, poplitèed*.

Efierunt iam nimium diu perturidi vena pc- cedere poffit evacuatió proximi ne, an remotiffu plitis atque ifchias maior, imperiti®, eqtìi- ini? quod nontantum vicinitateprincipii,bcnedem non dubito, primum anatomes, deinde in- ficiuta cft fedæ vena;, fed quod largius edam curiaatquenegledtu - quac rcs detrimento^ non eftundere de maiori caudice fanguinem éxupceife nequit falutaris medica; opera indigentibus, rantempoffit, Hasob caulàs igitur nos, quos atque liberavitunadipe detraiti languì nisoporJ genius in efficaccm exercendam &fcribendam tunitas à ura viilimis morbis occubitui os.au t tru­ medicinàm impulit, accurate rem hanclcriptis f f e viéturos mortales,quo non lìt ulli mirum rad noftrìsaffcremus. Porro boni profefforis offici(Salenut hunemodum rettiti Galenus hb. dether. perftng. um, Cuna primum vitium in arte exercitum adverterityprotinusinilludnon ncgligemer animmiß cap. 18. quod refert & Labi Hofes ifchiadas fivecoxendicisnoxas uno die faéta ex crureva- ad vertere. Iam igitur ad rem de vento. A d scafar cuationecuratas,quseadhanc rem,yen* malle­ eryfipelas capitis accommodatam hanc dixit Arantiut, LCafarAtantiuslib.de tumor.cap. 4. Ad chrenioli fetììonc commodior cft. quoeodem hb. ¡tem­ tidem vero autor libri, qui vocatur prafagium exane alio de rigor, treni. &palpit. perfpicua eft eiusperient. confirmât, qui vir illud edam àddidit à demfentenda, venis poplitis apertis, piopterea nobisminime contemneitdum quin.fedulo fer~ quodfuperioribusmagispropinquant : inter ovandum dòcumentum ;ut fuperioribils quidem mnesmaxìmètnenfes roorantes provocare. Cui partibus fa nguisex interni.s cubiti venis detradus placito&Avicenna confinfntlib. ¡.feti. 4. cap. 20. proficui ita & infcrioribus expoplite vel talo (ed Gabriel Zerbus in anatome poplitax, demoni ftravithuiusvena; iecdio-nem in luccurrendis 11- derivatus. teri barmorrhoidumque vitiis kmge praftanti- _ ttemadcolumellséphlegmonem cap. 35. S iià orem effe faphena, propterea quòd amplius eft Ànginam c.34. adgravem auditum Joannes Zeevas poplitis, quamin talo atque etiaiti fupci.òri- chius confulttfiiinus medicusRomdnus in confultatiobus propinquior, quare & fattguinem uberius neq.3. Prseterauteirl pardsanimalis-vitia, quibus vacuai&craftìoremexpedite magistrahit, Eiu- hæc venæ fciftio fuccurrit, elfet ditionis eius, f&ttérut- nioribus vero Felix Fiaterai anatermeas piane m - q uam dicunt, vitalis, parte* afféftas tentata cade, n iuvarea t q u e

V

D

DE

ANGIOLOGIA

filtriti#* *uvareìolet, quando etìam inPleuritidecum fru- cerunt: ad quam riephritidem etiam mirificè GaltntU, &u ^cari icftatus cR.Gal. ih lib. quod inferiprum coinmendavit ¡ac. Hollerius cumLud. Dureto lib. i. ejlprafag. experlentia ionfirriiatum cr alibi. decur. morb. inter, & den epbr.atqu eetiam perioche Rationem vero decìaravit Gabriel Fallopius in S.operisdecomp. med. loc. quibus viris omnibus opere obfervat. anatom, pag. veneta.Sò. Quod cuìn atétor eli Hippocr. lib. 6. epid. fe ll. j . tex. vena fine pari coftas irrigete huiusfurcuìi pluri- S. & lib. de ofiium natura 12. licet lumborum mum coniunguntur his omnibus quód infra dolores hic vere riùminet, non ncphritiderii. umbiiicum funt: quamòb caufam deliberai vir Corifelifit veroHippocrati Galenus in comnienMutinenfis non leve ad pleuritidem perlMan- tan o 2. den atura bum anaparticula. 4.Dcniq;ladam adiumentum fu'turuiri fi pòplitsea fecetur. boraritesomnespartes iquà: funtinfrarenes,leInde edàm in peftilenfci calamitate ducendumca. variienfedtionerecipere fuadetur multis Galeni parte iàttgvincm utilecenfuitH. Mereurialis lib. de locis , quifurit cap.18. lib. de tberap. per fahguinis pejl1lent.cap.26. Thomas lordanùs trail. 3. de pefte m iff.c. it.m etb.itb. 13.3ó.aphor. I. 6. & c . qiiam-¡nflamcap. 6. nec non ille de quo rctulit medicus Vti- o brem reft e ad veficse infiammai ioriein hoc ufus mat veJìcL nenfis.digriusqui hominettir* Propertius è Si- ciiFptpb. Tcrdtnandm in bijlor. med, 19. Satyriaiì meonibusquifimulacfe bubòne tentari fentiit, quòque in hift. z 6 . cummagifter phìcbotomus non eifet, ipfe fibiAtque hxc qiìidem permcdicos phlebotomes met ratUS eft, expedite, ut vini iriferret. apprOÌiatiò fuit intcrnis potilfimum afieftibus; Htpfocr.

Qum ipfe etiain Htpp. lib. de offiùm natura 12. csterum externis non nihil & illa proficit, qua& & lib. dehat.biim.num.20. ¿ r zi. ne dum infcri- coxendicòs certi iìimc fanali fcriplìt Andreas Ca~ Coxendìcìs orum pàrtium; id eft, lumborum, coxendicum, falpinus art.m ed. lib. 3. c. 20. Felix Vlaterus tem. 2. And. CtJ. telfium , vel &dórfi doloribus póplitseae feftio- tit. de habitus corporis dolorep. 713. & Petrus Vafco Avicenna. nesfacieiìdasprxcipit: itemqùe & Avicenna, qui lufttanus exerc. medie, traci.2. cap. 8. diff. i. ièquu- . fortajfe & hunt locum legerat. lib. 3.fen.22. tr.1.0.3. ti ut zrbittocH ippocratem hb.de ojftunì natura 12. Htl>l>cc' Sed& tiilficulofis ex ufu fore poplitis hunc ex- & lib. de loc.in boritine3 4 . & lib. de int. affell. F. & 7etrusVafcobzuÙ.mn{iat.mtPetrusVafcoexerc.med. ir.a. cap. l. degènti. F. aut etiam fcquuti Raz.cn l. dtvijionum R a za , ihthoa. s. diff. /.Phthoievero Gul. Ronde letius etiàm ci- cap. 13. circafineni. Clini autem & in taló,mòrbis, Rcnàeleuus tat0 hb. 3.prati. cap. 7.& hunc fequutus Jacob. qui ab hcpate proficifcuntur, venam harieperTalpitatio- PonSi *n 1 % ° g c medica; palpitatiohi denique tundiliceat, a u ro re Gal. con . 36. apb. 6. iuvabit cordis prasfertim, qusefeeminis ex defeftu men­ certe coxendicos loci propinquitate magis fub to. . fnitnacccdh,lo.Heurnius lib. detiiorb.peti. cap. 8. gena, qharil ad taluni aperta. Procter coxendinius. in recurrente vero pleuritide virisjquidem ex cem&addolòrem ofiiscoccygis prielèritaneum defeftishaunorrhoidibus,fceminis vero & fup- hoc remedium comprobatuin ufu retulit Petrus prellis raenfibus idem auxilii fecit Petrus Vafco ■Paulus P ia cen tin a L phlebot. cap. 16. qui utad e# Lufttanus traci, 3. cap. 12. diff. 12. Jam autem quod vocandam extrorfum & patefaciendam vcliàm, Yiactrinm adregionem naturalem fpeftatex Avicenna loan- quae aliquartdo fub cutem condita eft, oblonnesaKcthaminfummuta venarumprobavit ad ab- gain, utilis eft hsecphlebotome tumori rubori & fcefl'us dolOresque renum & lumborum * cofca- in fitm itatipcdntriiU tnotztR uiandustr.dephlebot, futri, velica: &arthriticasaffeftiones, Gulielmus fednecellitate rei iam cògnita ièftionis adminiRondeletius lib. 3. meth. curand. morì. cap. 7. & llranda: rationem tandemapefirc vòcamur quae Iacobus Hollerius lib. t. de cur. morb. intern. certe plùrima invanendo in vaie confiftit ¡utigicap. 63. tur invertire facile po/fit, qiiod iricarriofa latitat Advomitum iàngvinis bonaitìfecit, qut&iri locojfepe deligutura facit, fed riort firiepetiponuteri cancri curatione poplitxam aperuit lib. 3. giasfomentÒ,multoties etiamimmerfu in aqua cap. 74. itemque urinseardori, qui eie còminotd calente,quam Cubitaliscuparecipiet, quod ufiincoitufemine& rrioxretento proficifcitur/i. 3. tatum à leperhibuit L, Paulus Placentinus iriliùs cap. 49, hac phlebotdme profitetur citilfimè phlebot. cap, 16, Additur & ad certiorem operam aìiquando Avicen curar*; at Ga^ ¿è venafeti- Huem Cltat SolenanGalentts der conf. 20.f 4.. Se A v k c n m lo c o p a u l o a n t e a c i - creberad partem perarundinemverberatus. Sed S o / e » W in fà to tr a d id ith à c e à d e m p h le b o tò m ià & a h i d o de ligatura fic òrdmabitur a',ax»v<»5accepta ex au­ Amdolori' I o r e s & h a r i n ò r r h o i d a s l e v a r i : a d c u i u s a n i c u r i i tore lib. de ànatom. vivorumcapitede.anatome lui. in fla m m a tio r te p r o la p fu m r e tr u d e r id u ir i & h a r i c veriarum inarìusirtiefto vinculo quarti benclon}dy rr °~ venam apcrit Ntc, Tifo lib. 3. decur.morb.inter. c. gam tam etiarti minime lato, ptope iriguen ad ininterino *9 *Ad h*morrhoidas vero levandas Julius C a f feriorésperpetuo parte« cohaerentibus ièmper& redefro- Arantius lib. detuinoribusp. n. cap. 36. Adhaemor- arftioribuscircuitionibus demittetur,ùfq; dum hpfi. rhoidasetiam hancaperiit Alexand. Benediilus lib. ad locum popliti attiguurti perventùm fit, turn _ „ 22. cap. io. & ad prsepurgandas mcnftruas pucr- pedevel refto ftante, quod Placentius, vel fuNephrites Pefd 1uperfluitateslib. 27. cap. ult.Sc adnephriti- Ipenfo adiignuni quod Zerbus, vel ad anfulam cos dolore« deinulcendos lib. 23. cap. 18. & cap. 63. mortarii, quod Razes lib. 9. ad M anforem doc Hit’i & hos utrofque virosfequutusNiVo/^«r pfo lib.2, vinculum ex chorda interne ficutinbra­ * de cur.morb. int. c. ifitì, ac Renerius Solenander conf. cino conftringente porreftambene /S.fell. /.&antehosGabrielZerlusinanatome faVenam tufldere licebit. colori re- phena, Galenum titansautorefn in l.de venafell ione, iris. q«i tamen omnes ex uno id Hippoc. 6, epid.feét. i. part.j,in dolorerenisaperiendam docente didi-

1

Ì

P

a

CAP.

*4

CHIRVRCI^E EFFICACIE PARS 11. FNARRATORIÁ

viro & priore Avicenna z i . fen. 3.1. atque Gal de venafeàtoiie funt hxc accepta. lllam autem ad- Mai.cus verlionem addidit Marcus Gatinaria Comm, in 0. Gktmartb, De vents Crttrum.

Rrfziirincurationeophthalmix verx,atq; etiam \ TEnasbinascoxarumtotidcmqueintibiisad- alibi, vas hoctuncoptimo confilio primumde­ V verfusdóioreseorUndetti,artuum & utrius plori , cum corporis plenitudò fiimina eft : ab que pedis, apcrtaS Valere teftatus e ft '« Avicenna hoecnim,vena ante omrtes tentata, alias etiam toaKethJtlo¡iaftnei * kitbam in phlebotomixjummula. Mt- mox turn brachiorum turn fupremaseileferitn’’ ' ' rmnitetiam harurrt venartim ad revellendoS de- das. Q uo credo equidem ’Gonidio 8c Ra7cs rivandosque varios hümorutíi ilifltixusmorbife- magnusmagifter Saphenam in apoplexfx prin­ Telix PUt. ros feiikP laterus lib. t.Prax.med. tit. quteft vita- cipio pertundendam prxeepit. lib.51. ad ManfoJac. Hollé- ¡¡s m-otus pag, x¿7. jacobus autem Hotienus ac Ludo- Ircm cap. 4. 2c lib. 7. eiusdem operis capite 2 1 .

I.W. Du- ^icus Durccustn 1. prafi. »lerS. quosiequitur Nif, communem hanc 8c poplitxx propolitiönem raws.

Pifo: pleriSqueuteri malis & inflammatiotii per fecérat. Zoftcrem ignis lacri Ipecieimparino We.Pifo, hocíuccurrére: mulierum quoq; defeiftismen- hodie notam, Zorix modo cingeritcm , flbiis revocahdis inulta: effieix vacuatibhcm Zona diefta eft latine, veriisutriufque talidifciiiis^—^ LauSotus. iianc trzdiditLazjirus Sotusir. lib. t. cap. 4-§'6 i* in Comité Palatino Otthertrico reftimftum quaintm edicis Lulitanis perfainiliarem dicit. teftaturjoannes Langiusepift. tom ii.p. 32. rncnlibusitem& Hxmbrrhoidis ftato terhport deficientibus , qui lingua: paralyiin intulerintj Cap . xxix.

B.Saxonia hafee Verías aperit Hercules Saxonia lib. 1. Panthei D e ifchiàde Venal medicmalis cap. 1 0. Sed 8c ulceribus crurium , quorum hominum maximam partem in valetu­ Voiiiam quidem prxcipuus feftionis Huing dinario noftrocuramus, potilfiine rheumaticis, V ^ v e n x ufuscftlfchiadislanguori fuccurrere j cacocthis,dyfepuIbtis &omnino diuturnis,qux ab ea quoque parte natfta eft appellationem j fub medicamentos omnibus nil uMquam profe- maiorautem cognominata eft eadem, vel quod cere, nullam non opem medendd quxfitam longius excurrat extremis ufque pedibus comquotidie afierre confucvimüs, continuo fen- municata, à ramo crurali profeefta, perque furx lfchiadii ticntibus 8c deprxdicantibus vclipfisxgrisutili- mufculosdelatainfernèantequam prövoluta ad vent, deiatetn. ealeem indigitos difpefcatur in malleolum exterPrater hos autem ofHnes homines vulgares num ( Sylveflrem bunc vocat auäoranat. riv: ) eft nobilis Antonins PulcherexAlayfiiParbchi divertir;ibi hanc invenire debebis ut adnotanSanctxSophix Germanusfrater, qui oedemato- dismox affecftibuspolTìsoccurrerc : Coxendicis lfchiadi. fa tibiae inflammatione rhagiidpere dolueratdi- doloribusH/ppoc. 1. degenitur. circa F. & Avicen­ uqucVexatuSfuératvenánigricahte.qux tibiarn na locofitpertus memorato : qui 8c podagram fanoblique cOnFcendcbat, aperta, levatuseft. Item- guineam addidit, Elephantiafi, varicibus 8cpoquccuratusjo. Vi&briusde Furco Saccrdos x- dagrx, Avicenna lib. 1 .fen. 4. cap. zo. & Autor dis facralnturabilium recidivis tibiarú ulcufculis libri de anat. vivorum: qui cum ramus fuperior freUpt-ar, diu vexatus, fa ft 11m autem hoc á nobis fuafu Ga- noli reperitur, eum, qui inter minimum & atti-daß. lemlib.2. Tberapeut.ad Glauc. &confihoBenediñi guum diginim excurrit, incidendum prxeipit.

Viíionizó.

Renum 8c artieulorum dolori Jo,, a Ketbam in CAP.

CAP.

XXVII.

XXIlX,

De vena Saphend;,

Gabriel Zerbus,

Q A phenx equidem oportuné percuifx cum «5 mukselint fahibresutilitates, ex hispaucxnon admodumcclebratxnec omnibus cognitx faciuntjUtdehisrepetere velim brevi, prxterquam enim in mulierum morbis pertundi prompte& propemodumitñpunéconmeVit:adhxc in genitalium pudendar unique in viris partium afte<ftibus colkdionibusq; lnguinum malignis nou iincfriuftuFerifur: interne veroinhisomnibus, q,ui funt infra iecur,atque adeo renum 8c velicx malis atque ofeulis hxmorrhóidum aperiendis bcnefacit. Amatus quoqueLufitanus colicam biliofamhacvacuationecuravif.cent. 1 .cur. z.Intclligendum autem eft máxime ad revellendum á capitc partibusque omnibus luperioribus ufüs probatiílimi phlebotomen hanc elle, dem que ad afteiftus melancholicos,prxeipue vero ex íánguinecraffoprofeétislicet hiñe detrahere cominodé, quod lac. Pontanas lib. 1. medic, prait. cap. 2.8. pr® ccp“t* Vcrum ei us rei gratia tranfverlim ut lecetuiyrequiritGabrielZerbusinanatome rex quo

fumniuU venarum, velicx doloribus, dylurix, teftium ulceribus Martinus Rulandtu in phleboto­ mise tabulis. Cxterum adininiftratur valishuius apertiononaliterquäminSaphenafaiftitaricoiTfuevit. Adevocandum vero forinfecusvenam autoranatòmxvivorum deligaturam deicripfit, ratio. e>&an ! qu ^eft ex longa 8c anguftiori Mera àfumraa coxa ad malleolum ufqucdcdiufta.

Vnum nunefupereft quxfitu non inutile,proptereaquod GalenusSaphenx fcftioncm eft te­ ¿■»ir# «t» .m4 ftatus, coxendico dolore iic unice eeleriterque 'ft benefacere,utincantameniicuiufdam loco pie- •****«•• ’ db risque fit vifum : an huius apertioni ifchiadicx, quam potilfimcprxdicant Arabes & Avicenna l-1, fen. z z.tr. z.c. zj. fit prxfer e n d a . Lufitdnusy qui rem hanc ex profeflo traftavit Cent. 6, cur. 5 f . fiedectretam hanc rem reMqtit. Ex eodeinvenx cruralis interioris trunco proficifci & interiorem Saphenam & exteriorem Ifchiadem ; quod teftatus eft & Gal. lib. foVs? cap. z.

Rediorem quidem rcctl refpondentem vacuatiónem elfe : veruni fiquxretfto decurfu ifehiadiseft, venanon appareat, promptum eft compareràfaphenam pertundi, Eiufdemprope fen-

DE ANGIOLOGIA. tenti* videtur futile lo.Fragoßas in anat.futcap. è *r\ I t r p M r p i ' P nprofeflus r n f p f l n c — ‘ 11' 5p.licetverè omnes *què ____ venas pedis fuperiorum partium malis occurrere, proinde eos errare, qui exteriorem interiorem, poplit*am aliter pollicarem, renalem feu digit» minitrii autaliam in pede quamlibet religiofè dcligunt huic vel illi morbo medendo. , Aliam diftindtionem in medium protulitiplè Avicenna, qui ait, phlebotomia vensllchiadicf magis eft iuvati va in Ilchiadica, quam phlebotomìaSaphen* plurimum, nifi fit dolor ievior extenfus in fyl veltri : qùitamen defcehdat verfus domeilicum, imo & quod fit humor purusrubeus, id eft, iànguineus,cuius extenfio fit ex domefìico & ad domeìticum, quareerit,utfaphena magis conferai quam Ifchiadica, quam vis ipfè am b* fint dub rami ven* unius: communis h*e fenteiitiafuit & Radis i i.autore Galeno continentisferipia reliquie haec.Vididòlores excitatos in còxa Se tibia cum caliditateinventa fecundum taéiumipibrum locorum s&hocaccidit in convalefcentib9magis: & confcrt illis, fi fuerint in teriores, id eft, in parte dom efti ca min utio Sa ph en s & fifuerint exteriòres, id eft,in parte lyl veltri, minutio Ifchiadic*.

CAP.

XXX.

De vents CMalleolipromifcuè.

Ali proieéluraut duplex eft utrilibet pedi,ita & per ritram q; particula perreptatvena, quo ab eiusdéfituinteriorevel citeriore nomen acce­ p t interior quiderii vena faphen* procefllis eft j ifchiadis veroalter exterior : qui tamen ambo cruralis unius ftipitisfuntdìiemptus,niaiieoIafes nominatas venas in renis dolore pertunderidas pUe/ad/s**focatiHippoc. epìd.6. inakcilla Sttmargi, quasease ‘ dem Eulgentius Placiadesdixit, ad rcnum, feinof um atqj virilium rationem perfiliere &ad ifchiàdicos &ad obtiriendos partus ( concept usifiteiligoreótius) quòd pofterius cum aflèrit aperte contradicit Htppocratt qui lib. de loca in hornine prodiditeisdem leélis venisirifiecundum homi­ nem reddi. Hieronymus verb Cardanus, qui nobilisfuitHippocrafisobfèrvatorutriufquetali vafa convulnerat epilepfi* diflólvenda: : qudd adnotavit Hieron. Moniuus 1. 1. anafeeu. cap.ióó Meminit&eiuidem tum ad epilepfiam turn ad apoplexiam venae c*fur* Razes l. ad Mdnforem c: propriis. Haétenus de venis utrifque promifeuej diferetìm nune de utraq uc parte dicemus.

T

CAPVT

XXXI.

De venis Malleoli interioris atfc exterioris, ' f 7 Enam fub talo confueverurithodie quidatri V aperire mulieribus, quibus menftrua non proveniunf&conceptiorion fit,verum & ilchiadicx Se podagr* & affezioni nephritic* fècat 2 ™ ”“* bancSoranùsEpheftusl.ifag. med. c. ai.interiores “ bas<^ebere v'diloannesàKetham in Jummuld venarumi qui&arenularum affedui & calculo perLUheafi. * tundi non iriutiliter eadern fcripfit ; fed& podaX'fhrìtidì. gram & nephritidem eandem iuvare teftatus eft Ioannes Epbefius lib.l/ag. cap. 2 1. qui quo’d ad «ìptocr Iumbos pertmetimitatuseft id ex Hippocraie Ù . ' - degenti, circa f. tradente & ad Iumbos & ad teftes

ex dolore iuvandos ièéHonem huius ven* con-» ^ ferre, ad crurum vero dolores elidendam hanc fuadebatBenedidtusVidlorius in confi 2 p. E g 0 vero ad herpetica contumacia partium iftarum ulcera vashocelidere confuevi j nulius aut eilet fcribendi finis, fi curatos ea ratiòne vellem adnotare cundos quibush*c eadern eftincifà.Haitenus h * feétg ven*taliinteriores five faphen* funt militates, externam vero alteram ad dblóres coxendicos j ad tumores, inflammationesque teftium diicutieiìdas fé¿tu perutilem expofuit ex Avicenna Ioannes a Ketham in fummula Ve» narum.

CAP.

X XXII,

De vena politeispedis. \JTEnam , qu* eftfub digito pollicis pedum à » tarlo vcniehtem popÌit*arii a quibuidam & Jòannc Fragofo vocatam propter indignationenì teftic ulorub aperit SoranUs Ephefius l. ifagog; Soranm medic. C.21. quem feqiuitus viàctm Arnaldus Vii- EPhtftMlan.tib.depilebotmtà.Epiiepfì* vero riledend*, ehm e Vilceribus attollitur materia, pertundit ^>,7^, eandem Razes Heurmo referente lib. de capitis Rates, tnorb. c . i i . quam eandem mani* dividitkefuaus MéjnsCtu, lib. 1. Grabàd. de cura mania & tnelanch, eandem Manti. etiam velie* vitiis, ophthalmi^ òculoriim, rubori faciei, maculis, cancro, varicibus tibiarum utiliter aperiri propofuit Rulandus in traci, phleboto- Rulandus, mia. Sed in pelle lì iri ingiiinibusvel finiftto la­ tere nòta veneniàpparuerit; exea, q u* inter pollicem Si proximum digitum excurrit vena para­ lytica dièta fangiiinem detrahit Marfiìius Fietnus lib. epidemie, dntid. c. 8, CAP.

XXXIII.

De venis digiti minimipedis.

Enaj qu*inter minimum & annularém digi­ tum pedis excurrit, ven* làphenslbboles eft Gabriel, Zerboauäorey licet Hanc renalem è venis ädtibiam defeendehtibus vocarit Guidò Cauliacusinanatome,e\u%Sifuas admulta utilitatésHabet has itiempead reiedtatum lànguinisex óre faiiciat Àrnàid.Villanou,l. 2. Breu. c. 8.IfchiadicisveroAfnaldm mejliànsAvicettna /. ilfen. ti.tr . z.c. ly.priuiqùam v,^m ' ifchiadicàiri venam tentet,eam,qu* f Senum 1. ». I • , • * , .inter 4. mini-Flb tTÌÌSfp%v* *~ mum & huic proximum digitimi pedis excurrit brorum aperieridamdecernitatqueillud opinione R a z is^ ^ w . adeiunéturis cónfultum próptcreaquodin divertendo velia illa teriuiór prsftat magis j u tp ote^ f^ ?" qu* remotior; quemadmodum apertioSalvatel-^f l*conducibilioreft quam balìlic* in adiuvando iecorevelliene:ad pfialogiam livercdtiusad pl*alogiam.id eli,pleadiéosaperit Gariopontusl. 3. c. 2. adrenum vero vitia gravitatelo & laifitudinem membrorum, apoplexiam, paralyfinj epile­ pfiam non infruótuofè probatis ex audtoribus l’cripfit Martinas Rulandus in phlebotomiatabulisi Mart.RnNosfeótaeeiusdem ven* bcneficium experii fu- laniimus iri doioribus h*morrhoidum lopiendis, doquibus &imiplàcidosdies, ac infomrìes noétes Untibw. permultasduxeratiegum Dodtorhonorabilijo. Hißena Salorius.Surculuminteriorisiàphen*, qui inter pollicem proximumquedigitum pedis, excurrit aperiri feliciterin hifee malis teftatus etiam ab F 3 experto

V

Ù

'CHIRVRGIÆ EFFICÀ'CÌS Ï>ÀRS ÌL ENARRATORÌÀ

expcrto eft Arnoldu: T'Marioli; lib. de tvnfid. oper. bus Carpenfis in Anatomen Mundini Bohonivrtfts

»SfiiihM ut fnedk. diftinlt. 2 .part. J. cap. 2. adbrachiorum Sed 8c pollicis venafeflaPrincipumvirorum Tc-

Vikaeti)».

itiflammationes 8c abfceffus in principio leYandas vacuaticnem fànguinis ex hac particula non ignobilcm p’óiuit Toannes a Kethatn in fafckulo Medititi* trait, de Vulnertbu*.

CAPVT

X X X lV .

De èx fc in d èn d ìsv em s crttrmm ifi arthy iri­ di! è ’podagraaflluxu exiumcfcentibùs. rA p e fit.u tc o p io fo a d podagram hutnore afòflu en te diftendantur iti tibiis v e h i non fine rùboreatqueinflationecircumfufis, dolori* autem nonmemini,namhicfere'conièitarius eft. Excifionem igitur eo rerum ftatu approbat Rufus apud Aetium fer. 12. cap. a ^ .& è neotericis Felix áfeti uè. teeiixPU' Plater us toni, z .prax. med.p. 717.ex fcindantur vé­ brut. ro ad eum videlicet modani, qiiiiifitatiifimuseft invaricibus,pari cnitn pa&o fieri pbtcriti utinterciiusfanguis multus, quiad parteni ìnfluere confueverat, defiliate Qua; cum communis coxendici àtque aliis articulorudefluxibus ratio fit, fi vens in his fecundum longitiidihem pro­ d u ca confcifidafitur: fimiliter liistcs utilis conSlifidìr» flcietur> Talitumid requiritur, utélatsvena: Tbfervan propter kuihoris inuititiidineni apparearit & d m “™ ’ nonobfcurotramitefintìrivéniendse& cumcar­ ne confcindends. Màfie egò venarum excifionemadarthritidem & podagrafii curii primis propoÌuerimutiiem; casterumfcire tevelim, leétor & àd Ulcera vetuftiflìma latiflìmaq; exiccandafinicndaqùe perquamàme femper repertam effe. Soluni adverteris ne colleétio tumorq; fuboriatur, antè igitur caput inferioris vafis diligenter exprimefiduhi 8c mcdicamentis abforbentibugfiaturamque partisconfirmantibus tra. ¿tandum, fed neque anacdllematis alienum eft Uti qttoufque défÌuere defuefeat hurnor. Vife Tarateli! autem & qua: de his Thoptirafius Pdracelfus Chiinhancrem rurg. magna Pari. 2. ira é.3 . cap. ;• ncque efiirri tonfenfm. hichomo,quicorifuetudinariosChirurgia:confeftusubiqueconvellit, parccndum buie exiftimavit.Tam icilicet unicum ac rieeèflariufii rheumaticorum hoceft reritédiurn.

ftimonio fuccurrit epilepfiæ, Melancholia:, Ma­ nia:, vitiis oculorum, maculisfaciei, cancro veli­ ca:, teftiumque malis, peftilentiæ, peftiféroque buboni, varicibus tibiarum 8c cæteris aliis quibufdam.

Ad hæc vena digiti minimi pedisaperta fub venitepilepfiæ, apoplcxiæ, paralyfi,fputo fanguineo , brachiorum inflairimationibus atque abfceífibus, renum affeítibus, pfeadiris, laífitudini membrorum ?hæmorrhoidisdolentibus, atqj aliis nonnullis; Sed fuperat Omnium præftantiani vena Seylemfive falvatella, cuius 8c oprimo virorüm ex­ perimento communiconfcnlerumad oculorum faciei palliarem? ophthahniam advocisdetrimentaj eordiàdolores,febresomncs,phthoéns peripneumòniam i peftetn, lòngas peétoris obftrudiones. A d ftomachi nöxasSc inappetentiam, melancholiam hypochondriisfubnaicentem,i(àerum jiecbrislieniiq; mala, fterilitatem; hæmorrhoidasj arthritidem & ad alias quam plu-* rimas affeftiones; Quárum facultatum omnium caulas 8c abftrufie rationis enodatiohein ubi quæras ; hanc in prompt« tradimus quam breviífimis.

Certum é ft, ad avértendum ac reveílenduni has ömnes phlebotomas non inftitui. Itaq; curri Guliel.'Rondeletio fenito,quii.¡.praäica metb.caf. ip. partes extremasomnesirtternarutii emunétoriaftatuit. Confirmatur autem, quod Avicenna lib .+ .fe n .i.iï.s . cap.3. cum venas magnas aperi­ re non expedit, párvulos aquæ duótus frontis manuum 8c narium falütares apena teftificaturPræterquam quod experimento qùòtidiano conftat oportufie plerunque fecari vénulas eiusmodi ,f i naturales partium coordinationes St íympathias introlpexerit 8c difereverit fedulus medicina: díftatorj CAP.

X X X V I.

De venís ad partes vitiatas extumef-

centibus.

N tota obíervatione medica nil eft celebri uè —quam male valentes oinnes partes nimoretenCAPVT XXXV. tatas cognofeere, adeoq; finitimus 8c confentaVenarum quarundam in extremes Corporis neuseftvitiocuiqjtumor,utnullocitius, quairi hoc ipfo lateiis noxa declamar. Illud autem par­ parttbus mcidendarum utilitates m unum colleSi. tim fit, quia fuggeftum in dies alimefitum parsi T fi celebratae temper a maioribus noftris lèmelintemperata & debilis in feiplàm commu­ nonadhuctamenaiunioribus adverfe neq; tare 8c concorpoi-afé nori valet,quam ob caulàm ut parerat, adnotat? funt phlebotomise vaforum defes 8c ignava demum reftat materia: partita extremorum corporis, five quidem in artus, five etiairifit querd dolor affidens fomesq; mali, lànetiam in alium quocunquclocum finiantur: nam guinemSc humores undiq; convocat è próxima quid eft q u sib , quod Hippocrates ad iterum ni­ vicinia,velhunc tritura vttms,xxU3.meth.med.Ga~ grum, adlienisverolanguores Gariopontusvenas lenta explicavitcxco ftudio fuccurrendiminiftrat Tub lingua conditas aperit? neq? minaricumfr partibusfeufraéturam ltixatumq; offis, feti vul­ ducia Soranus Rphefius, venam, qua: fupra polli- nus, feu, punéturam iélumve rcceperint, feu cem eft, incidendam memorat inflammationi fponteruptumquodeunq;ulcus, feu tuberculù pulmonis interftinguendse, lethargo Avicenna, fenièrifit. Jam autem cum tumore ifto turn fupra Infaniae Alexand.Benediclus, Oculorum plerifq; turn circa loca, quæ foveant viriurn extoilunt vena fie utdifi umpi malis 8c. tGuido & rplenos fuos tubulos interdü m a i i s cx r Kiav Cauliacenfis & Gabriel Zerbus " — r i f i ante hosAlfarabius & Raz.es -, Itemque turn alle- appareant ;adeóq;nos ipfe docent iuadentq; ut v a n d i s turn hifee partibus tura omni capiti Iato- induco icalpri perpundu depleantur, quod

E

I

DE

%áúm à nobis ipfis felici non feinel ufu competimus ; fi tantum umverfalia votata prasfidiac'#termn corpus cxiáa’nierint. Qkae cum pràrftatiftis alioqum facultatis & ccnfcantur’& lint : nihilominushaud e arnióni fatis intcrdum facère ’p ofiiint, fi partís plcnitüdo relict. Quam ob rem Hippocratesìib. dcutcérìbus firma iènip'ér fententìa vetufta ulcera circurrt fcarificat & vàrjces aififtentesapcrit, tjuod conliìium & Galenus Ì.4. de cotnpof medie, per genera feijiiUtus eft : qui idem ì.artu medica c.e/o. &tpfos tumores exhaufit. Sic etiam tìippòcrates l. de 'afta. Càlceih .SJjtu prefjfum conciditj&fióc exemplo Corn. Celfuáuxztisartubus non parcit, l?r£ tereàque con cuffió nes atque inflammation^ parti omnium & tu­ mores Ìècur’èpcrtundent autores pkriqiie, quós Lde Scarificata àd exterha Vitiafacieòdo notavi» Sed fi carnes inquarti fàuciaihus, quanto fàtius '& dfevehis quae ih afflitta pàrtitulà extumefcuntjfatìitaiidushiceltcxhauftuS? qui l'argidr, accommodàtiÒr,pVbmptiòr,facilibr, tlitior, iridoleritiorqiieeíl. Itaqueeg'ó ad deglabratüm ti­ nea caput & circa alai, & iriguina, ut ìtlala fubteriora cüfárerti, venas,extantesferii, nec non in brachiis & crunbus de omnibus cómniuniter tnembris. Sed & inmamrtiis feniinafum carCiìiomatenón ulcerato prehehfis idem confueti, ex fcjuo genere ndminabitiir hic àmejuvefiisMùnani pagi Neàpblitaniincolà, quem etì malo la orante àdduxerat ad fneDbnaais Dònna : qui remedium hòc bulli ndtum aut exercituni iion ìnèdibcriter pfóbavit, vir& iplc ingenii vividiìate morumq; fiuavitafeprdbandus.

'CAP. X X X V I I ; t)e Venarumprxctfionesprimum autem 'venarum frontis & polì aurei i mox altarum, Atfenus ofténfà fimplex haruin venarum fietliòfuit. Csterum & carundem àbruptioad pleraqùe utilis eft genera decurrentis hiimoris intercipièrìdi. Primiim autem defluxiiS malignos, qui funt ad rìaresprafettió venae frontìs uriicè tóllit, experimento in nonnuilis fatto. kimpla. Inter cxterbs htSminare ilibit Pctrum Antonitim longumSamniteiii Avenionenfem, cuiprsfeita hac vena velutfucccfidiculis igne fubtrattis, licHenemmalignamfemelfìnivimus, quam non crebra fertarum fettiones,nòn purgationes corporis,nori dÌufurn£evitlusobfervàtiónes,n6decottalongarum defcriptionum,non deniq; brachiòrUmemiifaiia feddre valuerant: quo fit, ut nbrnirerànfiquosmcdicoSj&interhosRoge/fi«?» apprimenobileml.i.fua Chirurgiac.24. Item^AriioldumVillanovanuml.i.Brei>iar.Ì.i4 .& c .i7.(\\ié iltrumq; feqilitur (jr lo. a Vigb. I. g.copiosèc.2. de-' liberate decrtvilfe, ut cum oculi malis affettibus rub'ent,colIacf^mantiir,pilorutfiquc ornatumamittunt,vena,quà’ froiiteattò'llitur, quaque per tempùra vifun tur, pralcindaturfcalprò fnbtusa. de tranfadatìo. Prior autem hisòmnibus Aet. I. /.c.^.perpetuisoculorum lacrymis & hemicraniisdoloribusfiniendisvenasdilciditfrontis. At vero venas.qua fu 111 pòft aures Vertigini delenda* diifecat Ualjabb. c.tjió.

H

¿7

ANGIOLOGIA,

Sed & partium aliarum,qu® nomìriatirtV defi­ nivi non poflunt venarum excifiones utiles funt, ufeVribus difficilibùs& vetuftis femel finiendis: quad ampie confirmabit teftimonium atque expetimentuin Aetii feriti. 14. c. 4-o.dicentis; neq; vei ò malignis crurium aut fùrarum tantum ulceribuseacuratiodebeturj lè4manuumquqq; ac rcliquarficórpórispartium, nam cuidainadolefcentidìuturnum ulcusadradice marius habenti venata aduláis fuperne eìatam excidi atq ue intra paucósdieshomiriem limavi, qui per quinquen­ nium eaàffettione laboraverat, . , Jamveròadtainiftratio fic ordinandi eft: , uC primum appareàt vena cqnfuetaàd apertionem /¡randa ? arte ; mox acu recurva fèrrea velargentea transfixa fub tus & attratta vena ficaipro falcato ad eapdem prófunditatemimprdlòdifcindeiidaeft, & ufitató ad phlebptomen alteram vulgarem modo/anguisefidetrabendus, plerunqueautemfic vasexftat i n gracili teliui'q icpte, ut acic u k transfixüsneceílaríus nò fit,fed fiolaficalpri, quàm maximead mùcronem recurvi adminiftratio.Porro ños hac atq; illa ratione chirurgiam hark fattìtafequotidie còiifiievimus, , , c Y r s o t o i Ui a S E U D E V A R i e ÍBVS A P E R IE N D IS .

.

Arixven^ dilatatio eft àcopiofo atro fahguU V nè etiam atq; etiam diftenderite, aliquando in temporibus; aliquadb ili ima ventris parte fub uirtbilico; nonn unquä & circa tefticulos,lei ma­ xime in cruribusiin quibusàttionum fufteritandiferendiquecorporiscontinuarum cauiàgraves & curati! difticiles funt exdem ; ubi vero cum ul­ cere per has parte? cdriiunguntur moleftillìmx funt,ufq; adeò,ut chirurgicam opem ne dum cxpoftulentìfedurgeaiit. Qua: chirurgicatraftatio Cùratis duplex eft : altèra per punttiiram quandam aper- ^ ,x' tiò lìt aplotomia, qualis& venarum naturi comparatarumeft: altera, cum difeiflu vafisautportionis etiamexcifu. Dcfiiigulis diccmus ordine &priiriò de fimplici/fima chirurgia, varicumauté apertioné exequimur, ut le variiert iàlteni riancifcafitur ab bis afflittati hdminès, duffi exhorrent harum excifum aut pracifumtuthhi, tumrtic* dentcs. Tunc,inqua,phlebotomofunt purtgendè;de qua opera Pi itìcipes auttores decrevére ; Hipp,qu dciTiad Huncmodum inl.de ute, n.\è. Hippocrét, ubi varix eft tibia: aut confpicua aut irt Carne & tibia eft nigra, videturquè opus haberelàriguine ab iplàdefluente; tàlià hequaquä pertundere oportet i plerumque cnim magna ulcera ex fiffurisfiuht,proptervaricisinflujiuin veruni varicem ipfarii alias atque alias compungere, opor­ tet , ubi opportunum vifam fuent Ac. quorum parrai*: omnium bteViffimtis fenfuseft, utpepromifcuè H>pp°crat.\ quidèm quocùrique locò' tumoreft, incidatur icalpeilojlèd varixipfa pluribus in locis, vibiturget velutpcr capitula ferièndus, fc. per fuffìcientem fanguinisdetraftionem ; hax fere Hipp. Gal. Galerim.

vero 4 . de comp.medicamentorumgeneralibus cap.j. vincem ulceri diutuf no&cacoèthi affiftenté fcarificartda priós'in longum j ubet,quam caetera curatio trattetur.Mcminit& huius reipoftGalen,

Aètiusl.4.fir.2,c.Ì4‘Avicennaverbl.3.feniz.c.iL procurata prius ceconomia corporis per vittus F £ ratione m

1

I CHIRVRGIvE EFFICACIS PARS II. ENARRATORIA 6$ „d o n c m c o m m o d m ^ r& n siu a isa c tn Ä o n i j fefelicuct p « « r o « « èvenismaniìs, & pcr catharfticai adhibitisante ' l^aia:hasherclcoperasKeapoliprimiomnmm ^ -♦ •« 1*1* I_ aa*,a-a•a.La-aa>i*A /I 11 fumusexper'ti; paffì tarnen principiò p r x f e r t iim a ^ ^ perfufionibus calidis commodaq; confe¿la,deiimedicis aliis nÓnullas’criminationesapud N ofo- nliUoprscl, gatione ab infimo pede ad fummáfurá,, velfupecomii Oeconomos&prxfedtos, quòd iftischn.^i()rMra ex_ riuSjfi optiseli,prgcipit,ut varix aperiatur,&mox in aperta languentesconjicerenturpericula: Sed empio deAlbueafn. fanguistotuscoacervatusexprimatur.AtAlbuca- ^ r D ibonos . _____ ~ i________ B ua. 'variDeo opt.max. conatus & a bonoftudio fis /.ü.íT.^.facicndatn ad hunt modum varicü dilprofedtas Temper promo vente facile poll aliquot cr^ J am fciftionem prxccpit. : Foveatur crus,inquit(nam optatos p uopera p— * — eventusos -- --- — autinvidisautperpera i x lexe^uutus i ^r»...■— de hoc prima eft hypothefis)calcnte aqua delige- V :intelligenti - 111 — bus obturarunt. Ex F v Khis i t aautem n f r m nm ill- -„arc*/» .**■!* ornitin eapoh. turq; coxaiupernè deorfum ufq, ad genu per vibushominibus,qui curati funtnoininis alioquin ^ ¿lam,i.e.anguftamfafciolam : lubhisvenainfeobfeuri quern maxim ¿‘nominate poffim,is eft rexe,1> candaeft uno, autduobusaut tribusfcalpelliiitiligiofus minorità ex provincia Romana, frater busexpreflotum fuperne turn interne permanus AntbniusCavcnfis, quicu ulcus in taloparuuni utrafq; languine quantulibucrit, aut latiseffe vifum fuerit, comprima tur plaga, atq; homo circa quidem, fed obftinatè moleftum i z. jam annos infanabile pertulillet ; difeiffa per nos incumbencxterabenècufatur : Convenil& cumhocviro de triplici varicü itdtxonc Alfarau.tr.z8c.to. T ra­ te variculà fanatus eft Anno 1 6z y. M. Septem^ ^ d i t i de hisRhaz.es ¡2. continentu c.peculiari,quod bri. Alter ex ulcere limili, itemquc curatus natus Dominicus Ferrarius An. x 6 z j .

M kÙ :iU dolor,bue vift. Poft hosautem omnes vetuftx xtatisauétotem eft, ut in teitatis maximo dolore locis, quae in varicnm rcs Alex. Benedtilus 1.2. decur. morb. c. zy. varices imd funt nil mali reftet,ubi varices multo fuperi- gportun» crurium infanis apertas magno effe remediocóores excifae fuerint.Atq; etia admirari licet,quod dijfeiiio. fcripfit ; propinquiorveronobis Ambr. Paraus & extumefeentia partium inferiorumevanefcatohunc iimul atteftatus eft operam in fe pluries famiiis, reprimaturq; àd haturalem modum locus, ^ wnt tu_ ¿fitatam aegris evenifle feliciffimam : quod idem fimulacintercifa: tuerint tortuòfaeilìx vites, non mons, in melancholia curanda profeffus eft Guliel. Brialiter lane, quàm fi fubdtnfto rivo arélcantplant|. xienjìs in opereprattico.

Aliud notatu dignum eft,quod in homine vaCuratloper Hate de varicum apertione, de excifione nunc ricofo comperimus non fine animi vulu ptatcobèxcifnmm, aliqua:De cuius utilitateac neceffitate exquifitiffervatiim. Eranthuicglomeratsluperiori genii lìmèomnium pertraftavit GabrielFallopiusinl.de «/crrc.ií.cuiusíéntentiamjtumqüod diftintìio- interiori venae; fic ut iti unum quali colliculùafnem rcrü,tum quod dcliberationemagcndicon- furgerent omries; quaé ad inguen excurreiites tinctfummamrecitabolibcntilfime; Aliqùai,in- paulatim extuberedeclinabant. In hoc igitur lo­ quit, varices tutòfanaripoflunt&cogimur eas Ta­ co faclà varicis excifione, lànguinem ex inferiori estera portione ex ilio tubere quantum licuit ñare : aliqus nó pofiunttuto lanarineccogimur exprelfimus, ampie per initia affluente humore > ipfas fanare: aliqua: non poflunttoto lanari cogimur tamenipfas lañare. Siitaqjtutà fitiànatio& fed nihiljuvante induftrià, faftusin loco abfceffuseft ulcere feófurié jam pùro.IUtìd igitur quod non cogami ni ab ulcere,debetis varices lañare* fi adverto eft fanguinem in complicatis ìllis forulis aucem non fit tutalanatio, nec cogamini,nó funt fanandx.Atfìnontutafanatiofit;attamencoga- ftagnantem refrigeratu,jam ex denegato confluxu fontis luperióris fua in lyftafi mancre nequiT utavan- mini à varice&ab ulcereteritanda eftlariatio.Tuviffe,atqiadeocomputruifle:Quodq;admirabieumfana- taautem eft lanario iri torpore non cacochyIlio ; no 3*W »yar iabus non exiftentibusintortisjquando prin- lisjeft, computrueiunt& ipfse venae. Verùtaitìen Venafutrtcipiumiplarurrtnoneftininguine,a:gerq; eft o- deterlo polt aliquod tempus ulcere fanatus cft^ " ^ > ex homo. P rstcrhasomnes,qu£funtartuumcyrbediens; quando etiam non eft timor àplcnitufotomix,quas privata eft fcroti tam exoleta hoc dine, qua fiat nova dilatado; inhiscafìbustutò noftrofeculo, utinfolcns ac temerarium videalufeipitur curatio. Aliquando licet non fit tuta turhasattingerenihilominusego in nolocòmio fanatiojtamen cogimuriplàm tentare: cogimur inquamaliquando ab ulcere, quod eft maxime nonnulloscuravi; extra vero locum hunc me audolorofum; ve! occupar totumcrus;velcorrum- fpiceper JoiDom inicum Mofchium adiutorem pit os,ve! eft malignum, vel aliud limile quid eft, meuin curatus eft AuguftiriusPharenfisè Sodaaliquando cogimur à varicibus ipfis,quas luntin- libus B. HoratiiGambacurtorumin ccenobioD. terdum magna: acturgidx fic, ut disrum pantur, M?.rix Gratiarum Neapoli, licet difticiles hafee nifiintercipiantur,&fatìà magna fanguiniseffu- curationesperhibet AetìusTetrabl. 4 . finn.2,-cap, fione interficiunt ; ex qua caufa jam duos vidi penult.

Alias item eiufmodi curatiories quamplunmortuos. Quoties ergo videritis ita turgentes mosenarrare polfem, nifi hxcad comprobatiovarices, tentate fanationem ; alioqui fanguis ille nemfatisefleputarem.

Illud nunc ambiguitaerodetcutem,& variccsdifrumpentur. tis, ex uno Lanciranci chirurgi fortaflìs exemAd hunc modum ille: Quo viro confirmante plo , exhibuit Curtius MarineUus non c o n t e n t - i- tr Galenofyin l.¡.metb. tberap.c.+.&l.z.pbarm.per nendus piane h om o, fed qui licenter contra genera c.z.ò' Aet.fer.i4 - c.e^. monentibus quod fi maiorum omnium decreta videtur aufus lib.4. t varices adiunftx lint ulceri coalitumhoc irinedentiti, or nani, cap.

2dicens, varicibus exetìis quicquam,adhibitoquocunq; labore,fjaeraverimus:hominum valetudinarii noftri ulcera bima, membrumexareicere. Verum equidem huic quadrina.feptennalia, decennalia aut etiam diu- contradicere facile poffum, cui plurimasprxturniora varicibus,qux circum obfiftebant exci- Icindere confueto nunquam in ullo id detrimentum

DE C Y R SO TOMI À*

69

t e n obicrvàri contigli : Fnimveio quid unius ciufdem ufuin notialiisin cafibus,quàm in priva Venae defciiuetiletali pars,adquam&aÌ!xcom- taqua'dam’cUcurbitularurriadminiftratione,8£Ìn plures irrigando commeantFatqucita rtiecum ct- gailgrienarum turatene cognovttnus'j imperiti iam aflerit'Manus Satinaríal.Prnftic* Curat.tap. le. & ihertes, atqué,ut doétusvirquidam.ait, oißo. Enimveio narrar hiftóriam emsadolefeentis m nià tuta timerttes, qui diriflimam opis artem & ,6. f.4. pulclierrimi Àlcmadni, cui ab exe disper empíri­ auxiliorutnple'niffimairi iripauca.& rara.contra- .. cos varicibus , fueccffit quartana peftiìcris,niliiÌo ximus,qu k nihiiominus levia funt & inefficacia ; Contrada *tarnen minus inpromptu incdentem empiricum promptiÌèttt'per Caufari, quod vetcres homines accriiàvìt,nulla prarmiifacorporisperpurgatione ‘1 eràri* natura firmi & gravià ferre Valente^, no& c . eatii ob rem m'ònct, ut Hifpocr, praceptum 6. ' ftrorutn vero tempprum invalidi & imbecillì aph. propoiìtumpràtergredi temere non audea- funtómnes;verinneniiriveromea quidem dp\-Xutilh ab f i n * . mus & à lllud taihen ad juniorem difciplinam nibnc velcorpuseft nobisfine peétoie.vel pcétiu j uadam tìò, inficiar! non poi!uni, iàrpe fub aut Ìuprà deieóìu- line ahimis ; degeneres autem nos pathognomòxx locum abicefiuni nafei ; quod fin le. languirle nicus timor arguii . Ita fit,ut plurimi fint, q ui vealicubi cotrimorierite propter foìutam continui- fearitur ad paticntéslocosinfecàfe attra-dtionis, tatem. Sed nihilominus.fifupra inllaque fòvea- quam dienrit', metu; fed continuo rcfellit hosjirmM»-»«tur per dies primos, pars & principiò plurimiriri PYtijper Àlf inui eventu, qui felix & vacuus fere turaprtmilànguinik exprefièris, tutus abablcellu locus red» femperriovai rcfufiònis elle folet. In antithcfibustm.qaam Varici* ti­ ditur. Tutiórcm qubqjcurationSfuturairi puto autem tiperis paradoxoìogi'ct doftus vir SebaJlianusÌ0 ^ 6 n0~ filo probaTraVus Profefor Taurinertjis Oribafii totani d cfo i-c ,l3'tra fidiífeóta extrema camere ignito prjiertiin aureo fior; de [càpcrcoquatur: & eo amplius quod & per lati digiti rificatione lententiam tu rum decernit, fi ad ftatum deverfarit fluxio, etiam fi diftiuli morbi vinficatufafpatiù cauteria vatisadhibet Aéttusferm.. i jf.c.84His compofius ad adriimiftratiònem venio gòreni corifcquuta fuerit acrisacceffio; quod i- doni» miyàrrcum ih quam Paulus Afgineta, l. pofu it batic j loto horni­ deriiferecenfuit & Hieron.Monruùsin compendio ge/»«™«# ^ fQ¿ jCulum iuperibriteiiiörisrcgiörii circuni- tfierapetitices §. de fcarificatu. Profereriius autem Tra,(ut ’ fifth. damus,]ubemuiq) ut inambulet,inde repietà ve- 8cnospòftcriuslocupletilTìmas omniumdofto- p'rofejfir nam atrameto fcriptorio aut collirio nótabimus rum coilfirmatiohesquibus magnadignitatisac Taurinenjuxta varicisfitum tri um digitorCt, aut paulo àm- ceffiòfcarificàtibnifuturafitj fedenim nos, qui fisexcgt' pliorifpatiointcrpofito, decumbcntcxgro cru- bus licuit fub plerifq; languorib* crirporisinpu* ribusextenfis,alterumfuniculum fupra gertuiti- Blicisiheurabilium valettidinatiis hanefrequenjiciemus. Elatàiri autem in tu mbrem vena, fcal- tilfirnèfaditarei teftifitari nòftràfìdeppnumus pellumadigimus,quaàtramenti nota eft/tatn alté, neniiriettlfuilfehbiriirium, quiautinutilemiènut cuterh duntaxat fcalptlluln penetret nec vena feric.aui iinprblperam reclamarit, qua fiducia & di vidamus. U bi oras vulneris ham uIn did uJteri- hàcderefcriptuniiuncacceifimus, etiam fi vimus&mcmbranascultrò inflexo adratnicema- dearhus chirurgicam haric operam multiì ab hinb quofum accomodo cxcoriaverimuS, vena dete- feculis inter rioftrbsab ufureceffiife. éta&ufidiquaqjcxplicatafemòrisligamentalòl. tAP. I. vemus, vafe per eseeiim haínuiriíiilperííb, acum ìfiejìmiionem,ftimmofcf, eìufdem uftts ac mth duplexlmum traficntcrnfubjicietiiuí jplexümij; dot complement. ¡iniamputabimus& divisafcalpello per iTÌedium QGarificatid eft cutis & lubieiftf etiarii carnispet yenájdetrahemus làriguinis quadtü ufus poftu^ftàlpclluiti difleiftib multis foraminibus fa ¿la. lat : deiride funi culo fuperioreiri vàfis partem cöIta Jb .G o ri bdtfin m cd.fuoloco; fed Seftringeiites,ere¿uimquc cruseleVantes ìrianuum baftiano i rauoriupermemorato fcriptore diliexprdru,lariguinemqùiiri crùreeftevactiàbitn51; gehtifiimo definita Icarificatioeft minuta incifio deiride infra rurfus vas de viride ntes, vel id vertat, in aliqùa parte corporis ad educeridum flocenté quodiritervinciilaeft, abiciflum tollcrclUs, aut manereidiinermis ufqjdurfifuà fponte curii fü- fanguiridii rtniltisìétibusper «qiialeSbrdinesfanibuscxcidat,& vulnere ficéis liriàriicntisopple- éta. Scireautem licet à Galerio plerifq; multis ni to,fplenium vino & oleó inadenS,iriie¿tum quod iocis òmnibus humorumdeflnxibusex plenitu- f linteolisillinaturpcrlaflab'imus. N o vi autem ve- dine velcacOchymiaprofeólis, binòs univerfitn Quiava- teresnorinullos, (luiiibüsiiónufos : ) aliosiride ufus fcarificatioriis propofitos ; altcri:m,qui ipefe aperta vasdenudatutri exícindcrc ; alioS alce ípfuriiclc- életadpartcrri mittenteftì futi eri arem autfiniti, tantuto™ vatuiri cimi violcntiá extiaherd abrumpentcs. mam proto avertendo connuxri, quem lcarificatuftl revulfonum appellavit^alterumad partem t e w f if f i tmtterent, Verum ohiriiilriitutiílimuSchirürgi^moduseíl,' rétipieriteni evabuàriqi gratia j & vacuàtorlum , ^ non autem quemfupradiximus. Porrò varices in imo ven■ vasfuni- trisfuboriemesconfiinilitertraftabittius, Ítem quairi rùrfus dupficem fecit) quòrum alter fervi- tidèm f a /<>w tunt eas qu<¿ témpora iiifcfta'ht, queifíadihodurrí m ret ve! dcplendo tori còrpori i vel determinata:/./ex. certsque parti. De vacuatoria qùidem tptius Angiologia comprehcnfam eft.

Tradidit & huius operse adminiftrationem corporis in pleriiqùjefocis diiferuitidem Gal. lib. Àetiusl.4:[cr.2.c.84.. è LmmsCorneliusI.7.&3Ì. de venafeitionec.w.U.aph 17 l4 .d e tuendàvalet.c.

4 .attainsplenffJocu.D c partis vetòyacuatoria * & c x ArabibusÁlbucafis lib. 1. cfñr¡c.p2. fcarificatione merpmit in l. proprio defanficatu „ DE S C A RI F I C A T I O N E. quòs nos locos pofteriusreferemus Revufforiatn CCarificatum quidein multò confidentius ac expofuitcum y.wjte.f.i. dicebat laborante ina^frcquentiusexercebant antiqui,quàm nos,qui nuibanficàbis crura, & male affeblis locis 1 upefiorii)«®

7o

CHIRVRGI/C EFFICACIS PARS II. ENARRATOLA

,

noribusincidendafuminferioraS nonbusinciaenctaiuntm ieiiui<i> Velcontra : ut ” v au d o r fuit Gal. tn l. qui dicnurprafag. exPcrf nJ , o nbafius,

" ’ " r -- ' onbafius exprepitl. de fcanf. c. 17. cr 2.0, & hb.ad cùm naribus fa'nguiné profuiidentibus fpatuias ÌHtivato- concidìmus, aut cùm capite male affedo fup- luhanUm i.cap.2. Quomam autem puerorum De phlcbo* r,4 fcarìfi- nngimus crura. Sub hòc quoque genere Se meminìmusadmiràirilùbitj &plerofqi arguere , ìatm' derivai olia compichenditur, euius exempium quid binulosauttrierìes pucros perinde ac gran- j}^antibm desatqueadultoshomincsjquod Gal.tantopere aiìlmat(. infiantià. eftocum crurafubhydropemexfaniantur» Gal. & Allnivcriam hanc iànguiriis yàeiiationem mi- cavit,venaruminagnarum detratto fangtune cu- ajerpo.

Mtr. conci- n n s C x 0 \Y cre v n x s tiuM uGalenui lib.defiarifica- rent j Scarificatum vero ih pulpiscrurium nòli tiafitur. fione ò 1hir uà. apud Oribafiùm lib, 7. coll. c. i?> at- efficiant : quo fuperari nosfeilieet medendi pru­ au eetiam Apóttoniiis apudeundeniin Colteti. C011- de ntiavideamiir ab ArabibUs; Aigyptiis>Barbaitramaiori hanc effe difpetìdiò credidit Avicenna riique aliis, quasperfpicicntiffimosinhocUtenquartaquatti. Sedconcilianti!!',quoddemodica dò remediò retulit idem Profler Alp-l- 3-ineth.nie- ™/Per velexigua de’tradionediduin volititillej deco- du.c.7. & loann.lacobusMannusin lib. de malleoli fcanf. Scd ncq; barbari foluitì&exteri fcarificapioiàverò atque ubere proieffus éft alter. ^ Scarificatiònis autem omnis mòduseft triplex rum in pueiorurri affeétibus graviffimis probaapudGalenuml.l.adGlauconem\ fuperficiarius, ruiit, verunietiam dogmatici rettiedium ampleprofundus, mediusi adminiftrandi, vero ratio xatividemur, èquibusunus occurritin pradenti Lazar SOi *tus. eft W »»m duplex elt lida ceft, u , per tiradum & - ; m»»f f % Se j « ideiti ! J - i l per »rQt'koMt-nm R/ inanmadverfiombusmed.pract.c.4 f i 59.rumqui cxiim verbcratum Se punirmi: fupcrficiarius quidem modus pun- demcruriumin¿bribus,tumbrachioruinpleuG . : Lvero „ i duo j . „ noli «„nA itn. fpAr&(im d im ; esteri puriditn, fedcàffim ridde velarigina?&hocex Oribaiio fortune Ica- ■ *.«/#conficieiìdosarbitràtUt ab Oribafio dodus J o ­ rificatu in pueriS inagnoperecomehdavit, cobi- ,itnc » annes Gorratus ili defin. medie, propterea, quod mendavit quoqj Se infcemiilisVetulis ubialiquà Temput & itaminus doloris iriferatur. Atque hi quidem corporismoieftiaconfh&ahtur: Cótnmcndavit conditto, termini fUllt & modi fetìionis. Porro Galeni etiam morena hunc apud eofdem Hilpanos populos maximO cum firudu IlwwedesAmiciUs autor Itamar * mònito /. 13. meth.mtd. c. j. neceffarium eft rite operu de morb. Spbradicis Sporadici 1. l. 3. quanquain autem. parificata, redeque expurgatocorpore firiitaqjjam tluxio- operis ne fcalpro tentareparticulas atque hòc tenìpore adverfetur huiipragmateia? nobilis vn Andreas necmulieribusìiecpueris, qui vdad folampun-1 Lacuna in Commentanti ad Diofcortdem, qiìade hidionis le viculae mentionem exhòrrent j parcere i rudintbus eli fermo ; nihilominustainen&hicin quamquam} qu* minus doloris moveati redius pueris adultioribus, qUibus pre exilitate multa cil ineunda. Deinde, ut Hippocratesl. de vlcenbus venae non apparent, fcarificatus leniores non Scalpri lib d em d monuitj fcalpellistenuioribus at-1 dubitatconcedere» Acquievit&huic placitoex V,alts' que acutisfacienda: licet recuruos ac admodùm Italis Alex.Maffanas l. de Venafell, arca Fniem.

Maxime quoque laudatus hic eft in morbis ex Pro natura tenues interpretatur Stephanus GurmeUus 1.2. influxu humorum exuperante turn ad interiora partium cbiritrgiacap.de fcariftcatu. Aliud etiam adverfcarìfica- tcs,icarifieatuslevioresquideinparticiiliÌ excar- corponsatq;abdita,tumadexterioiaatquecòiitionisdele- mg USj altiorCs verò carnofis omnibus deberi; fpicua i quae res neqi barbaros nationes latuit. Ad erur-um ^ ■_ fit ftatuente Galeno lib. qai infenptus eliprafag. hosenim utroqueufushanctantopere valentem inclJ-urii confiduntiigyptii medici, utcumfurascrurium jp„gularifiraneh ra- expenent. confirm, cap.penult. Deiiique turn ut crebrisiétibuslcaipellapertuderint, ml habeancwKi««/«»* tie. dolor quantum fieri poceft, levetur, turn ut ianguinisuberior effufioadiuvetur, debebis & to- ultcrius,nempevacuationemhanc venarum m a-^p»* mentisuti: quod peculiari ad verfione praecepc- iorum feti ioni iubftituunt Se fuccedancam faci- me " runt antiqui : Quippe fic &uberiusinfluetfan- unt, nonalicerprofedto , quàm noscucurbitas e,uis, & certiusfuum fequetur benefìcium.Catte- cumrcarificatulubftituimusven|feétioni,quam rasdehacretraditionesVidus Vidiusin l. 2.chir.c. ferre nequeuntimbecilles,Vel minusfirmà state, ■?. Se poft hunc lacobusMannus Ldemalleolorum crercentc videlicet nuper aut declinante homi­ nes : qui verò à morbo difficili fuam iri habitufcarificatmte traétarunt* dinem redeunt,hisnilsquèadid conducit, qua 0 A P. I L ianguinis per lcarificationem exhatiftus Onbaf.

D e Vacuai or Lefcarificationis utilitatìbws id tradentel. defcanf. c. 20. porrò communis vecorpori commumbus. narum ieótioms & fcarificationis magna eft afi» r Acuatoriatn fcarificationem in febribuspufinitas, nam rami venarum craffiores hac rations tridis,acutis,maligni®,peflilentibus,prefer-» izcz.nt\ireod.auftore Gal.2.aphor.i7.& 4-.detuend. Galenttt, tim puerorum quaset jam deliria & vigilia?, fevavai.4. ufq; adeo, ut vens fedioni vicariam fcariUt,ltt£m quecircafenfus fymptomata fequuta fuerincad ficationem feceritidemaudor. Atque hxcde umiracuium efficax & prefentaneam remedium niyerfali ad vacuandu corp us fcarificationis ùfu. tentibus & exprofeffo predicarunt Amatus hufitanus cent, 1, peftiipfi. C 11Y .18 .& cent. 2. cur. p i. quos legas vclim , & C A P , III. Amatm PrqjperA[pinustn3. denied, metti, c. 7. & lacobus D e particularibus fcarificationis uttlìtatibus e,rolberAtMannus in l. defcanf. inalleolorum,&Iacob. Mollefecundum VEgyptios. p in i. nusl.depefte&MicbaélGavafifet.inepifl.poftremus Carificatus particuiaris nunc eft enarranda Qifibutin lo. lacobus yero Epiphanius Ferdinandus non illaudatus xtacommoditas,qua ncq; ^€gyptn modo memo^ Mannus. tjs no(tra; ftriptor, qui mane ac vcfperivult re qusper epide-^^* ‘ch**j medimnfadkandum; quanquamhancmeden- ratiignorarant raciignoranmt:: SSed edad adtonlillas, to n lillas,q u *p erep id e-^ /M .v .i/ ,c P i* fiiT r w ir r iin r Rs r t r r s i m ifìe n r lia in fia m in n - « ^ h a n dirationcm p rio ri depefie Tufca ac in omnibus miaseiftumefcunt, Se orcapudenda infiamma-

V:

S

ÖE

SC A R IFIC A T i ONE.

71 vcrticern &temAurelia»; VíoneV autalia quaectimquemala, ex multa hu-i À ureliahusti.chron.c.4.coM m ,\^ca pöralcariticatücetno luiecucurbitulis.

Lethar'morum putredine órtum labcntia auri'cularum pòrafcarificathcetno finecucurbituhs m u i Li. . . p U t l C . ... - - ------- -------- — fcarificatuin luccurruntiritra vel extra conréelo, go rcfolvcndo.caput praeralum fauciat Ifi.p a f f«nc,?.cätalepticisverbtempora&pcc'ipitium8c ¿um has mambusconlnclrint atq,aquí! calente fovennr,collum 4; aliquailtulum adafto vinculo cogentibuscaufis alia capitis loca conyulnerat/. ad tumefafi um venarum fupeiiorum compre Ae- 2. etufidetn operis c. n. Phrenitidi.vero medend* A vclprarcordiavel vefica partes pctuuuitnnt, has rint: id quod ófhni partium fuprcitiarum ícarificonciditl.i. eiuldcmoperi.se. 1 1 . E j u n i p r i b u s ^ ^ catui commime eft etiam i quaefórtaífis Vácuátio ípernenda per dogmáticos non eft, quando Se verb noftris Felix Platerus venarum alcenden- m w tiurti anatome doftus, qua jugulares afiurgunt tüjfocr. Eipp.i 6. i p i l 'com. fite X .z i.fcripfit cumadfunt cedemata,id eftdiuturnae ad articulos fluxiones, äppofnis cucurbitulis carnes pertundit Jorno 1. venas auribus pofteriÓreS Andendas eífe, ex qua ■ prax. med. tit. de mentis conftertiatipne pag. 60. qui _ vir & in paraphrenitide idem r;emedii ladlitanre* re credo Auxilie, ut Sarracetii, quod refert Franc. dum voluit tom.eodemp.iöi.

In Apoplexia? quoq, Inflámen»•- vallefiiniod.cm. phires incurandismbrbisfcaritu enfiti, Acent,in puerisad Haec,¿ccuiilfq; auatis homini- 8c memoriae detrimento cuteni propc cervicem fearificatMartin.Rulandu.scu/at.empeir.foo.Cen- detrimento OtulHf a ­ bus,qui inñaminatione aliqua circa caput aut ocili,rojafür. S. Melancholiaeyero vetticemadmultäfan- Rulan tuf.

-eu,gùttt. culos,quiq; faciei hafiqí ruboribus, (guttas rofeas güiriis eftufibnem concidit Rodenpus * Fonfieca^‘ lanch^ dicunt) vexantur,nariumcaVaplufculisincifuris aperiurít: qui narium mternarum cruentatus tá Confi.öp.tom.ftiorif. Quod ficrueijtatum capitis abantiquis in hoccemorbofadlitatum compi ojlmutu* frugíferas etiam vi fus eVcAmatolufiÚno in ¡.Cent. infilarmi, utglorietur, fe primum feólionem hifeepartibus aavit AteX.Tralhdn. U r e i medic. c,i6. §Jebfilneo: faciendarüm uíuin ihdukifle. Ita quidcmAgyp- bropterea, cjuod caputihtcmperatius ficciufqi^ie tii in externis vitiis, fed ex interno erumpehtium reddit; mhiloininus faciendum mqx conceflit, humorum inAuxuproduñis morbis & febribus ubi materia violenter ad cerebrum profefta&ad no minor eft ícarificatus ápüdeofdé admihiftra- craffitudincmimpadla fueritfic, ut qliiseadele medicaihentis repugnet, Sed enim alio nomine iio,de quareProfpcr Alpinuslegitur fuo loco, prtidehterfacit Rodertem Fonfieca , qui circa pqq A P , iV. fticas& capitis partes v*«***.«*** eiufmodi concrlticasoc duriöres dunar?scap»u» D e fcartficatm ad interna medenda v itta fe - furasinBigit. In vertigine fauciat occiput Qnbafi ^rtigme.

I. defiàrtf. c. & Itb. $. Syriopfieosad Euftachtumcap, cundum dogmáticos utilitatibus. j.

Lisfuntfcarificatus íecundum dogmáticos fub poplitc,genùque crura atqueaurium cair^ tih0 ticsCca.i:i{icxtliiatthxui(GradiconJil.sp. qui^ « - 1 militates, principioprivatisinAammationivirfcarificatumauriumditiicitex Mefivao Grata-** businternisatq; externis.£xinternis,iriquam ccphalere Anicndse nil operantibus medie, cutem diml. i • cap.depbrenitide, cuim orbo& auriculas^ fcalpellbpertunditC(ir».Ce//«r./.^ c.a.quamrem perpungit. Flolleriusl. prait.c.6. àquo tranltule- j0. Heur.

Celflue. credo didicétateicHi'pp.l.dedj]eft.2A\ccx hoc etiam rant Sc Nicolaus Pi/o l. t.demorb.cur.c.io.lo.Heur-niies> Hippocr. musi.damib ocul. c Y ertig in em q u o q u e cuvertigihi abolenda: commune pneceptú fecerit rans caputfcarificatG«hii.Br;xie»yii tn operepratt. idévir; cuiusipfiusnormaprópbfita Bs.aph.i8 . t.ifto.qui & adphremtidem mauus,pedes Semi- f e[ Gàlentts, dolentelyncipitc occiput pxulceratfcalproGi/./. ra fifriiliter cruentat. FeiixveroPlaterusin eadem rut.

2. med.part.c.í. quiidem vit vetulios cap. dolores curatiòneihtermcdiumpolliciatq; indici locum ícarificatoriisconfedlionem diflolvít ih l. qíiiitihec noricarpummihi,itèincidit to.z.prax.tit. de ficnbiturprafiagiuitiexper.tonf. Hosautem ornnes antiquosvivos credo íéquutus eft Here, Sdxónia ¿ a l dolorepag. 27. Sed ante Kos' omnes Calius fit, l.i.Pantbeirhedtc.cii. ctim torioscutis ¿apiris c6 - cap.), i.p-27- enea verticem, bregma, occipiti um, item'quecollum 8c vicinas partes cxulcerat, ac. ft cilum, turn fud, turn aliorum experimento cotomodiim\z\id2.\nÁret.t.tbefap.tiiorb.diut.z.pTop>ó- ih prscofdiis tumor fuerit; crune ìnqiut, mia driuta. fuitintifnarum narium fcarificatum péranferiná prius fcarifìcanda : fic edam vefic* partes,vel hu^ _ ; pinnam in nervofo extremo fie incifam, ütferra; iusproximae. .

Vifus quoq; Lsefìoni,quae cum vertigine con- Ocuhrarrs fitinflár, qualeauíem acompunñisnaribus áüxiliumdixijrtón minus & aíauéitatisauriculisin- lùflftaeftjoca jugularium venarum ìnfecatPto. terdum evenit,legeris enim id,quod feriptis pfo- to.i.tit.eodj.241 . Dolori vero oculorum occuprentes colli latcra quo jugtilares venae lpectant didit Reñerius Soienander fieít.}. cohfitf, diulierum infeiftum eiufmodi commendai idem tom.eod. pquandarn pafíam dolores frontis& fupefciliofum 20Ì. itemqucauriculasréfpondenris odilo latens per aliquot aririos, tandem ex Vellicatu laxioris punétibne per tentar palilo inferius à memorato loco Ophthalmiae vero nominaum peruti,

A

km in occip.tiof c . i f c . u m dovicusMerCatus l 2. de cm- m ori inter, cap. %%. Ambf Pa« ab Oribafio fuit fcariftcatus, quifcapulis&öcci , . 1 . e . . , n ____ __ , a r.*b. l . qu u ii & m Otibafiitt & AmbrofiusParaushb.tó. cap. iii.q mvdna-..... ydna-^^ piti ñt. Sedepifepfia; ad occiput incifurasj&juxta Spilepfii. fi quae ab affluente atque.incurrente ad cum Aijdriaß, tialum exutroiqtrc Crurcpaululum fanguinismitlocum humóte fit, bcnefacicntem hanc p o - ¿ ^ m . tendum ultimum a’urifnim profeAus eftc orrielius fuit. Homini' veré ab incefiabih Sc longa ad í. ¡. c. 23. &hunc equidem credo facile íéquutus ocuios fiuxione iiife Aato & nullo unqua ex me refert Wer.Card Hier'cardanus referenteHiermymo Uontuo c.\i. I. ocuios m o rbu m -H urfusvcrò c d f iu occipuii d ies Ito Hier. Mort- i.aiiafieu. fsaljjrOpertundendi m emxm Ufi.c.S.Sed C4lm \ Onbafi&lo,Uc. Mannuun r t»Ht.

«

C H Í R V R G I & ÈFFICACIS PARS II. ENARRATORIÁ fy&alopu. fcarif catione. Sed&NydalopiscerVicisquám vii) fpirandi difficili tate labòrans,laxetur. Hoc Aurícula, maxime icari ticat Hipp. I- de vifu. Auricular uhi unum quidemagehdiconfiliutnfuit : Alterararum dolore. dolori ád jp ^ rum lácünam, vel pofteriora loca tióeft, ut humor, qui furfuminfluii, tumretraícarihcat Aureitánus l. z. cbró». morb. curat. c.3. d u doloris cum inanitionis & vi vacuirevellatur: Feìixvero Plateras fcalprum carpo eiufdem late- quod cognovitMefvasus iib. 2. Grabadm. c. ifto. Mefvaw, Adeo quidem apparct diificiles & duras, qu*n~vddiffia. risinpfimitfoto. t.tit.deauris Ufione.

Ibentturri DerttiuinHolori gingivas (cal pitadm /. j , eius- tumlibetiieneproriunciatasfententias, conful- ¡es & ¿Uf. dolori. dem operis c. 4 -p- 340. Ad hac utilis ícarificatus tiffimas tàiiien effe rationique confentaneas. nipp.fen.

Angina.. c»n.

Galenu*. eft anginas teftante id Galeno in lib. defrarificatu, Ncque vero defunt èpofteriòribus, qui iiiud dicarint, atipie opere comprobarint: nempe . ¿7 lib. qui infcribitur pra[agnini expenent. confrIoachimtu matum. £ j ti moribus íodc/jiWKí Gamerarmrefert hac fententià fuit Michael Savanorola medicusp*”^ * Comerar. ^ fiuobférvationiÍm incisa dccuííatim lingua per perqìiàm experieiitifinuus tr.ó.cap.p, rubr\ io. qui Sa-janoacutumícalpriim permeiofam áliginárii brevi fa- Mcfvamm tortafle fequutus eft. Veruni ut de rola, laureiitiui A t iaiirentius Ioubertui eidein malo cu- Carliofuperanginafermonem finiam, hiceidem lon ertia. ran(j 0 ufqúéfurásfcarifiCat intr. de angina, qui morbo I.3. acut.pa(f. cap. 3^ .167. &170. & 1 7 1 ; ambtì viri funtj hoc credo equidem, imitati ex M .& 172. P. collo tenus, quje loca anthereona Aureliano, qui chirurgiam liane luculeìiterex- gricci dicant, iiicidit. Item cervicem, fivenerFauiiurñ pofuit. Ad ha?c angina; & fauci um morbiscum vosmaiores,quostcnontasappellant. Prxterea ‘Vitili. vita: difcrimine procedentibus ultimimi prasfi- fub utraque parte, fub auriumlacunis, cjuibus diurn incidere fatis altis plagis fub maxillis ipiìs ìnlocisfaucium pofitioefle perfpicitur. A t fi fupra collutti A ih palato citra uvam, vel eos ve­ maiòrfuerittumòr,¡piatti quoquelinguam fcariGú¡m. nas, quas fub lingua funtpronunciavit Aurelias ficat & fauces,& palatum tenui ac longiore phleHoUeriu/s.

Celfus ini. 4. ^uemfcquiiurlacobus Hollerius in 0- botomo. Univerfim quoque thoracis aftediperedemorb.mtern.cur. c. deangiiia, qui & venas bus pcrtìcuum hoc remedium dixit tum O nba-°rtl,af“ui linguseculteIiofcarificat,riedumaperit, alias ve­ f u i l i.Synopf cap. 14. turn ipfe etiam Galetiusl. de Gaienti!' ro fub maxillis,fub mentó j & collo ad efiluxum fcanficatuj quiOribafius, & ftraiigulatoria circa Antonias faniei concidit. A t Antonini Bemvemus virpiane pulmoncm anguftia vexatum fenem earatione üeneve- docluslib. deabditis, memorias prodidit Nicolao levatum icripfit. Gatarrhò diuturno fcalptu- Catarrh. niets eran u- R o t * ftrangu lato pro pemodümácyriariche¿ cü ram ad cervices uùìem ieàt Aureliàrtus c.n.cbron. burella», E flrangei lante ungi-nuliumauxilii genusòppominumhtiffet, fpef- c. 7.Phthoa:vero/. i.tard.paf ionumc. 13.P.377. na fcarifi- queomnisfaIiuisademptaeífet,infolentihácin- m. parte non nominata in eius curatione : Venacatum w«-folcnti,hàcmcifuiavitam,qua;conclamataerat, rum jugularium loca concidit è junioribus Felix penx r‘ eveftigio reftitutam : cuius rei meminit&Herou- Platerus io. i-tit. qui eSlexpuirionispag.781. Em - ttrtu. pyicis vero, fi pudenda & femorairitumerint, P-mpyices. ‘wftona. tesSaxonial \.Pantheimedicinalisc.ult.F¿ coniidcnccrh^c vuin ufc ulis irnpadispert undenAdmoni111ud tameft unum obferuo, quò & ab afflido da.}uiiit.Htppocrates l.detnt.affett. zjuinacutóve- ye„£aI,,,u tio, hornincdolor, &ignominiofum medenti crudelitatis nomcn,quantum fieri potei! avertatur ; ro morb o dorfali venx & arteria; magna: 3 ubi va- art. dorfi iinponendas prius hifee partibus cucurbitulas forum eft cranfitio atque inter fcapulas poli im- infiammocurnmultaffammaperacres adeo, utftupefado pofitas cucurbitulasliberiores incifuras ininutasi,omplurima parte fenfuliceataltasconcifuras facete , iacit Areta us 1. 1. morb. diut. curat. c.j. Pleuritidi, JÌ!'eUti4'r quod cap. di'C«c«nadnotafièmehiini. Quibus in qua rediilime poli faélitatas fanguinis de tra- mut' ‘ in angina: peri culis Sdinguam ipfam fcarifican- d io n es, ex valfis maioribus, utriulquefciiicet dam, fiprópenfiorforàs cum tumore appareat, brachii,iatÈilqueiiiani'tionibusaliiscominunifPauleti.■ cenluit Pati leu l. 3. quem virum ièquutus eft è j u- fimis pergente ad hue affé ¿cu, ne eommunicetur nioribusNicolam Pifo l. z. de morb. inter. cap. z. iilternie membrana: pleura:, poftunt i nei fura: fuSimpliciterveroiinguamfimul&fauces & pala- peraffcdoloco fieri, cucurbituléeque, ficopia tum tenui ac longiore phlebotomofcarificat Ca­ luccorumcxegeritjinfuperaftigi. Huius certe Calteli. lm i. 3. morì, acut.c.3. etenim inquit, locali lan- fenterttisefuit& lo.Héurnm l. de morb.pett.cdp', i . Laur- **• guinisdetradione tumentiarelaxantur. Adhaec &Ldurentm loubertué lib. de thor. afféclionibus, z .& 3. icarificationem adhibet non iòlutrt gut- c. 8. & Fortunatus Fidelis & Lazarus Sotus in lib. situa*** turi veítonfillariim vicinias, quam grasci anthe- delìipp.delocisinhomine: quemProfper Alpinus proty. Alreonavocant, fedètiam occipitio&homoplatis ufitatum ab zEgyptiis medendi morem laudatypimu. &intcrfcapufe, quod grasci mctaphrenumf vo- 3.denied. JEgypt. c.n. Sedprimusèlatinis Corne-Celf u,^ Taracycant,& petìori. A t in paracynanche, tacebimus- liusbocdocuitI.4,cap.6. è Grascisvero Aètitts l. z. nanchae „ n e, quodHippocratesl.$.demork vcnam, quas fer. 4.C. 67. huic vero utrique autor primus huius 0rjbafià. pocratej.' Fub mafnmis eftpertundit? Porro damnathoc praxepti fuit Galenus apud Oribafium lib. defcanfi- Alex.TraiAurelian. Aureli amisi. 4. cap. 3. tumi quod noxiumproptcr catu cap. 20, Sed AlexanderTrallianus&locum Uanus. ea, quod excarnificatus multus fit neceflarius ad alte fcarifi cat, & cucurbitulamimponit. Are- Aretam.

M rctegendam venam, tum putidum & gratis fa- tasus quoque cucurbitula magna & lata cum £ j f ^ d u m videtur hocfupplicii, quando adfangui- amplanammaimpoiìta ad iànguinis effufionem pertui_“ ippocrat. nemdepl'enJ um commodam fcpnebeat hume- copioiàm confidentiffimè lcarificat. Natibus scarifica. rariavena. Ita quidem ille; led non videt id, &fcapulishocipfo,quemdico,ordinefaciendas tus extuquod & infra fubdit Hippocrates; agendum hoc, incifuras probavir Laurent tus loubertus in cap. de mef centi( ut aditis plurimusillepulmonis parte conceptus pleuntide. Itafpes eli ac fiducia certilfima brevi^batuekGaVentiletur, Thorax vero (quodP.Salm adnota- 'morbini! tìniturum. Enimvcro próxima ad ¡t„^ affe-

\

DE

S C A R I F I C A T I ONE.

affc&umevaeuatiomagni Temper momenti fuit ad partem, quipatiturexonerandam. Inflam, mato,medicamentisnilproficiétibiis, jecori fcatJut ' rificatum d cucurbituia decernit LudbvicusìierMtlanchò. cf tus fa .p ra p c .i. qui idem vir, & ad mdailchoUihypo- liamhypochondriorum,dehcientibusjain conchandria* fuetishimorrhoidis, fi venie aliqiue extilrii ventriadi regioni extumefcanr livefcentesj has cucurbituläimpofitäcireum fcàrificat l.eodem.c.iüe, quod idem inferiis repetiit comprobatum ufu re­ medium teftatus: Uiud autem ex Galeno fortaifis eil imitatum, qui ad hemorrhoidas fuppfefTas idem lemedii lecita.de valetudine .infàtyriafipubem crebro concidit Mie. PifoL 3 .curatono c. 46. thphantiAd hìc elephanticorum tuberofie cutis ulceZTJ. ratUmaPProbat ü b . 1. diut. m orb. c. 13. & Aureli»». A urelia n u s 4 .. c h r ò n .p a ff.c .i. quo corpus, inqùit, cxhumoreturi neque&c. Menfibusquoqué de ficientibüs crunum malleórumqtie icarificatioj ut q u i iiaturalis ckeretionis moduni imitatürj pro multum efficaci coffimctidata vacuatió eil a G al. in l. d eth erap ia p er fa n g u in is m ißion em cap.

18. & l. de fan g . miff. Contro. E rafiftratu m cap. 3 .1 p probata etiam a C orn elio ì. 4 . cap. 4 . ied inguini-

Celfiu. » a.,

Zi

ai

bus admòtafimul cucurbita, atqueabaliis quii bl*fdäm;qui reitì abexpertocompereruntatque Vldcrunt- Inter alios P rojper A lpm us in h b . 1 . d e m edie * JE gypiiorùm : velumtamen in albidióribus, & ubcrioribus prifertim remedium hoc

M a Z Z l C on ^c n

A lexan der M affarteli in i.4 . operis d ecu r .

A ccen n a ? . ° dePuppreflis menfibus ex G a len o h b .d e fx n g .m tfio n e c , 17. atquectiam ex A vicen n a h b . 1. f e n . 4 . c . i 1; fiquidem huiusnaturi fiminis exh

guiyenxyixapparertt; in nigrioribus Vero extantinfignius. Nec tantum hismulieribusqtii tnenfem unum defidèrant, harte expurgatioilem crurium fcarificatio revocai, fed&Ülis, quibüs longqtemporefuppreffìfuére, nani continua in inferiores partes fanguirtis edufti inclinationem Ttolerih. viamqueipfipribet: fed,qùivulvi morbo dóhiftericie. lent, hisapfe cortgruunt coxis adm oti cucurbitu li cute india,fìc u t a it Celfus I.4 .C .2 0 . A t quii busnon dolor/edpurgaticininiianocet, reme­ dia funt&cucurbituli cute incisa inguini buseiuidem virifententia.quod etiam remedium adminiilrandum c. j. hb. e iu flem volucratfccmini, cuifupprdÌìsmenilruisfanguinisex óreiìt reieflatio. Similiter himorrhoidum in viffs abruptisexeretionibus icari ficatum crurium foto­ rum prius aqua calerne perfportgiam auxilio effe fcripfitidm Galenits in eod. libello ; cuiusuterque ufus, quod exolevit tum à veteribus ufitatus, tumque in precio habitus, q u i alia caufa fuit, quam medentium inertia atquc ad effiminatos hominesadulatio ? Porro nullus propemodum hoc fìculo vir remedium admitteret, neaue medicus facile proponent, quo femellas state proveélas, quibusjam pridem nil menftruiferebatur, ubi corporea aliquä moleftia conflidarentur, quasauccor hie modo citai us prompte fublevabat. Amplius & Gal, notavit in pueris Eunuchis&mulieribus, qui tenuiorem habent iànguinem fic emitti j Si autem fmilion fcalpcl-

lumaut exhorrent homines, autreranuradmi-

-,

niftraremedentes: quideft.quodhirudirtesne 1 que cum Galen,applicamus? Sednullalicet, nifi quae fu n d iv ia ,& more Partenopa-oquefita, a ilMos m ’ de his quidem alibi didumfuit. Pritcrea ca- de. ndi P af‘ chexiiperutilisefuriumeftfcarificatus; quote^ medio malum fiepius curafle . ......corporis »aUHUHlhabitum litpiUS CUiailC conceptis verbis tellatus eft C bn flop b. k Vega l. 3. C brifit. a r t .m e d ic .fe d . 8. c. 1 3. Hydropi veroafeiti, f a t horm* morum crmiHm &ventris, feroti, talorumque non mediocnterprobarunt primum H ippocrates Z p p Z a t . i.d e in t .a ffe a . n .2 4 . & z j . in quo loco pungendum icrotum pudendum & femora docet, & lib. deloc.i'n bothlhe n .3 6 . Deiiide ArchigeHes exper- ^-rcbigtnes turn fe profeiTo, & huic aftipuiatis G alenas l. 9 . m ed. lo t . cap.3. & Celfus I.3 . c .2 1 . Paulus A egineta Celf a ­ ith. 6 . cap so . Aetius ex L eo n id a a rq u eA rC h ig en eiib .Faulu* }° -c -3 0'*x A fclep id d iS iL eon id ti,A rch tg en ii,& H ip p .SZetntf

fentenita: E Latiliis vero Oct.Horaiianmlib.z.ad odavfa Euportflum cap. i9. & Calms Aurelianus l.m o rb o - Horattan. rum dmturnorum cap. \-pag. 306. Ganopontus t .f c *hmAu. niediUcap.ii. pedes fuperne concidendo price- Telut™ ‘ pn. E x Arabibus vero Avicenna, Albucafis,atque Z!kZ7Z omnes antiqui. Expofterioribusautcmi Alexan- Alexander der Benedictus lib, 3. c.40. Tho.EraJluspar. q.dijput. Aimed, contra Parac. CbrtftophorusaVegainartis medic.1. Th°‘ Era‘ t fett.8.cap.i3.cpiitkix\a,lo cOrporis h a b itu h o -^ f' ., , mines ad eum modum curaffe rctulit: N d v iffi-^ fa me verb lac. Pontanus l.3.praa.c.ii.& H kr. Tabriz Were» r4cius l. deoperat.chirurg. cap. jfto. Ad extremum tam competehs extuberanti hydropicorum aq u i perpundlio c fl4uthancetiamfortuito cafu rattam iniperatofubfidio fuiflereferant: & Mi- Michael cbdelsavanaioUj & Michael Pafchalius lib. i.p r a -Savani,ri'‘ cltca methodi cap. 44. & Francifcus Ruffetus lib. de Z l , pdttii Cafareo fell.3. C.3.& Amatus LUfitanus Cen- pZfchlliut. tu r.y . cu t. 37. & Vidius Floreritirius iUmor l.io . de Franc,[cm cu r. m em bracini cap. 10. ¿r F elix Platerus A rchia- Rujfetue. ten , & Profeffor B afihen f. tom . 3. p r a x . t i t . d e e x - A m atm tuberantidp.317. quamquam ab A lexatidro M affa-

rid iri oper.de cur. m orb. c.d eh y d rop e, quantum ex- rentintZ .' peritnentis & ratiptte Cdffiprobatur fcarificatus Felix pi»feroti,tanturtdcmiiidemfirmamentorum geile- terus. fihusexlploditur crurium incifio. Sed contra eft Alex Maf P rofferA tpinus m3, d em ed ic. A g y p t. cap. ,3. atqu alin Quibusvcro contraria funtexperimentuin &0petieventus quaTeabundecomprobantre* mcdiifelicitatem. Enimverofimihi fideshabeatur, imo verb fimedicis, qniremvidefunt; Vito inquam Jacobo Ferraiolo medico primario valetudirtariiDivs virginis Annunciate Neapolis, Itemque Nicolao Angelo E lifio feriptori medico Neapolitano nonincelebri; Jo . Angelus PandolphusfamiliarisIlluflri/fimiPrincipisHo-

ftiliartenfium , cum ex afeite defperati falutis jamefletapud Medicosurbis plerofquei crebro crurium concifu firtgulariterlevatus eft, & orco ad hanc diem prireptus. Nimirum ftillarunt quatriduolimpidam aquam vulnera, unde ventris tumor omnispeneconfcdit. Id quod etiamnuminnoflri nolocomii JLanguezibus quotidie fere monftramus,

Jamvero8iinvulvulitormentolacosubido- Volvuh.

Idrinfigituralte fcarificat Aetius. lib. 3 .fe r . 1, Cap. Aetim.

27.atqueitaetiam Aurehanus lib.3.paff acut.c.17. Aurtl‘ar>^ p a g .2 1 4 .

G

CAP.

^4

vÊHiRYRGIÆ EFFI.CACÎS PARS IL ENARR ATTORIA

.

4

; inflammationemautabfceifum invehartt, fcàrìG À ft. V . ficatum externe conficit turn Hippocrates l, epidem. tum Paulus Aegineta h i.6. cttp. to~. & Avi­ fl.d tx ttr ib ’r u n ikffectnum curaticncm fu t r i- cenna 4- feti. 4. ExN eoteriqs vero laçobus HoU fic-atwnis tifusfammi. lerius Hippocratica difctplina cultor 'egregias, ob ferv.

27. tumoreiri intìammatoriiim yenenoD externos vero partium affebtus rc fix cufamquepene qualitatempràfeferentem, l’canrandos generales & fiunmos feärifitationis üfuscomplcxus Videtur unicc Galen.m ipfo defea- ficahdum & cauterio potentiali perurendum rificatione c. 4. per ha;c; corporis partes fearifi- contra profeflorem imperituto contendilfe procandfiunt.qu^ phlegmone velduritie urgentur, felTus cft, he quid amplius inferret mali : qui: quajvel tenläefuerintjvel dolore aliquo amigun- provifioncsóinnes& anteverfiones iuntfuturotur, quasquefiüxionibusvexantur, ubi ipfieflu- rtim. Cæterum , quæ prælentium curandoxioncsdclierint, autcumacrcm materiamfub- rum per fçarificatiohem firn exempla, & omni­ efle viderimus, leu visaliqua venenóla extrinfe- bus funt obvia, & nuperfunt à me tradita, luntcusillata Fuerit.ftr£terea,fiab altera ad altera par­ que rnox tradenda, lllam nunc accipe mcrnote dedúcete materiam volumus , ficuti fcarificatis rabilcm hiftoriam, quam idem Holierius prodidit cruribus affedtöcapitimedemur, &c. Prsterea comm.adaphor.3o.l./{. Cuidam, inquit, pianta fanguihisex locisafteótis detraftiones inaíFcñi- pedis adeo ìncaluerat ut libi deuri parsviderebusinveteratis mlib.i.demedicam.fec.iocacap.iz. turjcalorisniijlisrémediispoteratplacari; fiquiconvenireprofeíTuseft: & L13.meth.med. cap.j. dem ópiiior ób cutis denfitatem nilexhalare pofdivinus vir inquit,ubidiftentse vehementer glan­ fetjfed fcarificatu&tranfpirationefaciliore tandule fu n t, aut alia denique partícula j quam demevafit: ad fummam enim Galenusmmicrophlegmone premit, cogimur toto corpore prius tecb. exponentium textu 9. pracepit, efficacem evacuatb ipfam fcarificarc. Qua Galeni do- ex parte ipfatumcnte fuperantis humoris exliau¿trinafolitus firm equidem extumefeentes inul- ftuni. cerato buboiieglándulas perpungere> quo exaC A R V i. riiatu fit, ut gracilefcant afFatim ipfie reddantürque cum ulcere minores ac ficciorcs¿ Rem qui- D efearifeatione conctftoncve tn exteH orum dem , quam non admodumapprobantnoftri; ajfechmn genenbus.prmumautem m tumonbut fed fatis tarnen eft nobis, ut dexter eventuscomnonfttppurdtonis. probet& commendet-, Similiter omhiaficoíá, verrucofa, oftracofatubcrcula&concrementä, T^TÜnc privati ufus éhirurgiarum exempla proferam us, exorfi primuin à vitiis conhrfite quae perle, five quae exulceratá cute extant, mationis; fpeciatim veroabhis,quæfuntinmaqualiaqiudemin capite, Facie, cervicibus, magnitudine fupcrante,id cft in tumoribusatq, abnibuSjdigitis, óblcíenÍ9&; ¡axis ómnibus partibus fcelfibus.

Tumores voto cólleétiones duntaextumefeunt, perfiepeadeum módumtraéiare xatextumefccntesfinefuppuratione.

AblcefTus folitus fum non fine operae precio. Sed ñeque vero tumorcs dico fuppuratos, aut fuppuratioapud Hippocrátem fcarificatus defunt exempla; averfionisenim gratiain cedematis, ideft,tit G a- ncsqitfolituscftcum occurnt nómi-nareCornei. Ceifiii. o lenus & Erofianus interpretantur, chronicis ad Celfus. In his nifi ad gangrariam labentibus non artículosaífliíxionibusvenas,quae funt poftau- confuevere medicinoltri temporis terrò & lcal- Atm(ts nÿ: reslecat/. 6. qnd. comm. 5. te x .z i. vacuationi ve­ pellouti; quippe fimidilfitìram gehus, utjnotar/lrorli chito ftudens tumores ipfos crurium male valcn- vifupenus,ne perfomnium quidem concipiunt rurgornm tiirm iricidit /. de ulcerib. prope finem. Verum e detrahere lànguinem ; nam quse infania aut donimvero illu d ad moneointerim* nequis incon loribus alflicèarc hominem , aut inflamrnatiofultiúsinfatiufvéhuicpraécepto conhfus tumo- nem acnoxamaggerare, Sednostamen,& àvejes crurium prómiícuepertundat; enimvero ca- teribusdocti, & ab crfus quotidiani expcrimcn¿hcíticóriim oedemata non funt attentanda; to confirmati in quàm plurimis concilìonein Se quod pneciare docuit to,vinesZechius in conf.20. fcarifieaturn adminiftrare fiepilfimè conftfi.fuDuplex Ad base cum fcarificatio fit otnnis turn pro- m us, & in tumoribusitem non mediocrità'.

Autìoritas autem, qua porfuafos nos dixi(íanficandin\\yh&xci,mm therapeutica: priórisgerierisilmus; cft fammi didbtoris; qui in compluribus tstio. fuJ eritexemplum,quod feriptum nobis reliquit commentariorùm fuorum locis luculentain iioCelftn l. 7. c.2. iuppurationi enim prohibenda’ priufquaniindureícatabficeííus, hoc eftfubpri- Biseiusreidoéïnnam refiquit. Primumdutem in mistumorisinitiis, cutirn incidir &cucuroitu- lib. de ulc. là. inquit-, fin minus p.: mi nd ere mino­ íam accommodatsqua,quicquidiiluc rnalacor- res oportet, profundioìibus ac frequentioribus vulnufculisimpa£tis,lèd& inaliis omnibus,quæ qiptaquc materia coiit, extrahat, idqueiterum tertioque redee fieri pernibet, donee oírme indi­ pertundis: atquc hoc acutilfimis & tenuilTimis l.j.epidem.n.sH, cium inftammationis cxcidat. Approbat hanc ferramentis fic lacere oportet pernionesinqukpertundere oportet & c. de qua ■v fehtentiam Hieronymus Fabricius l. de oper. chirurg. rc nos contra F rancifci Vallefii.verfionem inter e. de carnis chirurgiay fed tarnen aut purum aut omnesfingufarein,exproleflo dilputavimus . cachanäico purgatum hominis corpus ante retn oper. de abfcejsibustraclationeperniquirit; quam rein ex Galeno didiciííe potu’it t. onrnn propria, Interior»• i3.nieth. cdp. /. a. ad Glatte, cap. 1. doctrinará

A

IN

bm ruptuTH<s —

profeflb,

Itemq.uene ruptura interiores' *

GAP,

X

DE S CARI FI C A T IONE. CAP.

CAP.

V II.

D efca rifca tio n e m u ltip li ci in v i t i is in ­ fiammatomi.

^ TJRasterea fcarificatus eft uFui cùrandorumàF*'7 (carJL ^ feftuum tuniihquibusiànguisfervet &quafi ‘¿¿tin, flammam con'cepit, rum edam} in quibus flam­ mam non concepitjhequeFervet ; atqiic utpriorum exempia exequar,recì:è adhtbetur haec chifenfis ex riifgiatehfisj&càìidàhuintìnìWàffliixione tentat's roenabriS j qua: difetta Galeni eft dottrina %xh lock. t nz-ad Glauconenìc.

13. meth.med. c.f. & 1 de tum. c.2. & denique /. defcarif.c.4. atque Oribafi. I. i.fynopfeos <.14. ex Apollotmfententià. itemq, ex ArabibusAvic.l.4.fen.3.tr. i.rij.cxLatinisve* rò Celfusl.y.cap.i. Mirimiaùtem, utèonfeftim fuis quali fomitibus ex materia iubtraèlisexplurimo fuorehixulàxenturpafticute. fhUgmenbs Ad haec phiegmoniae atqj Eryfipeìati in Fumc'afìuncu mo fervore politic: item carboni fiveanthrad ¡ f UncU~fentcntia KabbiMofisparttculai is \ Galeni vero lib, ignifacto. *• ad Glauconcm.c.i.& 14 io. &huric fidelem feqliertte Bnicdi Vittorio Igni quoque facrdficfubvenit Horàtianus l.i. adEupónfium’c. iuhónibus 21' “i u‘^us iEt*am tum autoribus, tutù Petto a Tuftefiilmti- figgano in Ldepefte, cohfidehtereftiCtusihferenbus. dusbubònibus peftilentibus, & omnibus ejufmoditubeicuiis: t'mibut Profi cit ¿¿Fcarificatus inflammationibus cirì°trLcaputcaraPutaUtoculoSiautFaciem, itemque nafiru faciem. bonbus, qUas guttasrolcJs vocant. Verumtarrtetiiion ex iptepartibusafflitìis , ièd ex venis poli aurcs , & cavariim nariìlm fmguinem eliptnui. citintTÌgyptii tifi e Profpero Alpino l. Zi demedicia Oculerum na JEgyptioruitt i atque hoc etiarri à me peradtum, languori- felicita' eveiiifle coiripertum eft rnuitis, E x obni. cuiómm vero vitiispriinse ophthalmia: debetur, ^exafperatiopalpebrarumintèrna, precipue fupeCmgtparu riorum ex Qrij)- g j j )L cap gg_ fe(j gingivas in den-

*rs V ili.

De tonjìliis fcàrificandis.

I Nufitatum eft noftris Ferro traclare T onfilìas j ■ ••qua: alto tuberefic interdumextumelcunt, ut invicem cooptata? atque appreflk difììcultatem deglutiendi faciant, quantum àutem moieftiaru inierantiipiereputaveris; Fub quadiftentisatque agitare le Fe non valentibus faucium muFculis percuttcns Fpiritus labòrat. Ubi igitur huiuFmodi tuberculaoffenderisj hihil certe meliusagere potueris s quàm incidere. Quòd fi diffici­ le videtul-necclTarium a:quecogita,& àprioribiisòmiiibus noftris autoribusFaódtatum, quo­ rum primus eft H ip p o c r . 2. d e m o r b . n . io . & l. d e à ffe t t . iti. 4 . retriédii geniis hòc àpertis verbis proponens: qticmeiquidem credoFequutiiseft C o r~ iie liu s C e l f ts lib . 6 . r e i m e d ic a c a p it e 1 0 ; imitatus verò & t À u r e l t a n u s , q u i lib . 3 . m o r b . a c u t . c a p . 4 . J & uvaitì ih lyrianche fcarificat : Ad hos O n b a f . i d e fc a r i fi c a t . c a p . 2 0 . &

& hunc ieótatus

Ure!ia n .

ifa a c u s p p r à t t . c a p . 4 1 . ìfaacuc.

C o n ft a n t m u s A f e r . C b i r . c . 3 8 . &

G a r io p o n ìu s lib . 1. ca p . 23. qui & palatum concidit: poft qudsoiriiies H i e r o n y m u s M e r c u r i a l i s /. z . d e m ò r b .p u e r .c .i i . H ic tanti momenti vifaFunt mihi ab àliis coiitempta aut negletta ; ut peculiarem fupet care Fermonem inftituendum duxerim hòc tèmpore in quo epidemica tonfilia perditéiatvit&irìfeftaeft. Quibusego tonfillisoccurriFreq uens hocce prsefidio, q u e m a d m o d u m i n libello i c u i tio m en e f t P à d a n c h o i i e ,n a r r a v i . ReFerani autem & hic hiftdriarti Fine memórabileni de toiililiii cdntumacibus brevi dilculfis liacratione. Extabaritalto tuberetoniilk’ ncfcioquo in fio ria . defluxu equiti cuidam, quae tonfilhe fìc contila maces fuerantbiennio, ut nullis vel intends vei exteriiismedicamentis, acneque eiiàm Fonticulisabdleri poìuerint. Verum|audiremmiram, cjuam riunquain Fatislaudavitlaudatilfimus J.C .

Neapolitantis Alexander RomariellusCivisTarentinus, Fuerurtt lite Feme! noftro Fcariiicatu i quali perincantanientum Fublata:.

vitia. * tIum dolore fcarificarc per paftinacaé radicali conditcibilem opprime rem fcripfit Pliniuslib.32; cap. to.&Diofcor. l.z.m et. tned. cap. ip. Per fcalC A P . IX. Mefuiik. pmm vero proFundius incidit Mefvaus 1. 1. Grabadim. capite 1JI0, atqueatittor l. de rented, facilepa- Genera nox arumfr ig i diorum, quibus àfcarific a tio tiè r e m e d i u m e t t . rab.c.17.

Ad extremum perultus h*c mederidi ratio Unc vero de minus Fcrvidis collcftionibus phlegmonic fuit,quando etiam huiusutilitas cognita niethoexplicabo. BeheFacit culti primis Fcarifica- & Eri/ìptdicisapparct. Hos nempe laxi&adftriéH dun- dophlegmorii&EriFypeiatiquseveladFcirrhum, ^ tn li<vo' taxatindicationcsfequentesj partitimi vero pri- veladeangriertamfinitumiripericulumeft; i n - rem > & atasmedelas nil profitentes, apudGal. ì. defett. S. telhges autem earn operationem no tantum pro- tra„smi_ coarguuntempirici, quod hi crurium quideiri poni Faciendam circa jam apparens pelioma, & grantibus. inflammationes fcalpello concidere atque oko' ad necrofim tranlìtiim; vèrum etiam longiushasc perfundereconiueverint, oculos vero aurefque providerematuriiilqueanteverteremorbumadmflammatas non item. Sed htec apitd autoremi venientemdebebit perFpicax iegitimuFq; medifuum diflei tius. cus: ac tumad Fanguincmeffundendum exercere Jam vero quando vitiorum ili oculis inflame tumorcm,cumaltèturgens, abundeflammeus&; matione carendummcminimus, venitin men- adrenixiimintentuseft; in loco praclcrtim ex­ tem diceredc non inflammatoriis, quorum u- angui ac debili cum cantera Fyndrome imbecilliu num eftoflropium : hoccnim&Fcarificatu fepe atteftàtionum quasFuFpicionemi dederunt aliqua fuftulimus videlicet Marco Ànt. Gneco procu^- liniilraepermùtationis: Fatiusauteiri eftpaucidiFratori Jo. Ant. TabaflìoPresbytero Sulmonen- FufiFanguinisjdoloriFq; diFpendiu etiam fruftra fi, & Capucino Religiofo cuidam3cui Salvatori! Feciffequamiaborantiplenis jam partisemortua: nomcHi<i39.

I periculiseniti line FruÀu Fuccurrere. Convenic Si fcarificatio Sphacelo velipfoHippocrateauG j, tore,

N

76

‘C H I R v 'RGÌ jb E F F IC A tlS PARS IL ENARRATORIÀ

rovc^ui 1.2 .epid.fe'U.j .'ficiptiimr eìiquityQuse c lin- adifcit kit. Tifo Li.d e c: itrand.morb.cap. 7*tineaih *quc lphaceló córri pi untlirj intercepts! vena. ex- qu'oqr fic punéricuìaribne crebra uatlavitGiiliel. Gufiti. à èSaliceto l.t. Ch'ir,c.j.St poft hunc Guido tr. 6 . dot. Sakcéu>. meerare ac fartire. , , tth pariter malum nniortuum Gabriel pariter & &maium ConVcnititem phlegmoni, eiifypelati atrtuc i xiH aÈidearti Fallopius t o n i l i , t r . ì. ‘ c .

1«.

Craflas a&ufohumore fcirrho,utGal.éfl auilo'rIJefiartficat.c. 18. & Lde palpebrai in terhe cbncidit A l fa r a b . f r a l i , a-. f e c t . h Hielatfchol. é-peflhifnc Io. Fefmlrn l i . tmth. V. i o. e . * , m a x v e ro & c . i j . alfelac>qups dcrbiolos , imGangrartis vero perledei s ilio quali j uve debetur fcarificatiò; co quidem efficaci Orfutura 'Gat.tffte petìginofofvé Oculoi. vpeavit O d . Horarianus in l. qui inferibifùrpréfàgitm eìxpFnentra confirma- l . i. a d E u p o r . C.10. Sed & labiorum nòdos fcalpro turn*, quo profundioresfueriìit inciiurse; Exerce- tcrttav.it A l b u c a f .l .z . c',27. Ex tìris vero viriisinteri vero talcspoffii'nt itiiociS carnoiisfquaiei funt riònbrtsdentem cbmmotUtn curansradiceseius Ziviri ai nates,ielnòrajcruraipeiftus,ac fpatuIE. Sub eo- fcarificat tSarioptintUs i ib .i .c u r a n .m i o r b . ri i7.Den§<é«. tium qubq; dolóri levalido tutti gingivas cbnvuirauim Paulas. demcenitiIvroteftauftèreFttùlòitli. t.c.ioa, fiVej livori al- quilucritabiccU; Itcmq; iivor,dutnigror, qui herat G e o rg iu s p k x d r i H . tn la t r o c h y m ic it turn carterni*». tiiceribusaififtit delrtpC Gaierti teitirtiottiò irt 4.1 tiiaginem auriculas percutitPdmPierai« ÌJ.cftir. jHfiEc.j.nequaqiiampotcft ukus curiti nifi fub- c . 17. Cpilediòiii verqlentaeqi fuppuràtiohilinlaese fuerint ex ambitu qiì£culique afreétitìnesa- guie ex R.ufi iententia locum, quieft inter fidivi* lienai;fitpienteritaq; Vidius Flòrefitinusl, i'. Chi's, fontein Stcfeiites concidit to. M e f v à t u l . 2. G ta b a d . c 7. doctus ab Hipp. ulccribus vetufto livorevalla- f e l l . p . p a r t . p f u m 8. c a . n . Rahulam, batrachium tiscutcm crebri* irteifuris circuiti exafperat, fit fublingua lialtclis tuberculuitì fcarificatione Se eriim inquit, & cruor edtieitur ater,& bònus fuc- Vehemciiti cum metallicis fricatione repreffit , cedic. Sicetiarti tramanda funt hypoiphagmata, M i c b a é l S a v a n a r o l a t r .ó .C .ó .r u b . iti. qui& putres matti. exafperavitgingivas eo d . t r . c . 8 . r u b . 4 . Id tortafle G m g fv k & ccchymomatafi partesfcrantffiqj curationem Scchymò ejipeditiorcm adhibcri fibi,qui egentjveliht. au­ dodusrfM//ara^o,quitumentesdolentefqiginbatti. tor Gal I4- C .30.& Ortbafi 1. 7- <tdEufiach. tap. 14 . givas làrtciat tr.7 . c . i . nutà.Bartho!, MOtltagnana, Aetiusfert 14 . c.68. & Attuar.1.4. metho. medi cap. qiiiruBclccntes&iividaSjtumentcfqi gingivas ad 16 .& I0 . d Vigo l.$.copiofitc.f. ficegoR .P . Jo ; eduéium aÌiquéfanguinis cnicnmconf.it/. ConB. Sirfalem è Soc.Jefu Saeefdotem ex improvifo firmayitaiitéfearificatipnisneccffitatemBarf/;»/. collifum curavi pràterAettiferiti.\4.cap, 5 o.prxcla- Euftachm l. de dentibus.c.poflremo per h*c 5 Si cótutnfanètcfiimonium&Vi dm op. de t ur. gen.p. 2. fumpra ac imminuta: gingi vae àdentibus reccifefed.z.l.é.c.t*. Simili curàlevaftda fiinttuberciu rintjCaliufqi autcuticula,quaeùsfpedant,obdula quidam, qua: fuo quali viru cxaiperata fòrin- xerint, nili dentes quoquo verlumdudisltncii icalpropriusexafperesj deinde gingivas vulneres fccusiac propc difeoéta apparenti tHceriltit Prater vero tumofes providus incifuras ne & Cruentai reddasj medicamcntis eas aligere ac jtnfticii diff‘cras ulceribusaut cacoéthi eis, aut herpeticis, dentibusagglutinare no minus fruftratentaveris, oftracòjh, ’ callofis,aut oltracofis,autcircumglabris,aUt pru - quàm irtditem cu medio digito&c,Verùm,quod circumgìa- riginofis,aut intemperatis &tctris,&his omnino, ad gingi vas pertinet ilìud fìngulariter advertendQ Irti, pruri- quse difficile cicatriccmadmittunt,his quippeo- eft, qnasnulloÌevaretcmediolieuit,leviterfcal­ ginofisjn- (unibusadmirabilecompertufri eftexaniatus au- pro concifashirudinibuscxhauriendas prxcepifT S £ L xdium iqubd&riigyptii medici experientia do- feló. H e u f n . I .d e m d r b . d e n t . c . r i .

Abhisycropartibusdeicertdert'tibusnobis ad (-ervjiMKi ¿E latti tare felici ter cònfucvcre ; quemadmodu ad il osa? it Projber Alptnus lib 3. de med. ¿Egypt.c.n, cervicesiftarumfciirhòlas adenas, quasitrumas^(/rfB^ ^ Sed jam afteétusaliorum per plcrofque partei vocant, primum concidunt quidam H i e r o n . F a Tuberctilis perquiramus. P rimimi dotti riri tu berciala ver- b n e i o a u t o r e , inox allium eum fide còntritum inverrucofis. nicofa,maxime-vero maligna obnafeentia capiti lèrunt, ut cutim eximant. Convenit item in- srinhofìi fronti,nari bus,auribus,Ìabiis,alis,manibus, digi- ciiuramentulaeprapuiio & etiti cifri infiamma- tuinmbM tisjObicsEiiis corporis locis, atq;>extremis omni- tionem alte ^urgenti feirrhofamque aftedioncm bus,cumexfcindercflonlicet, exaniarenó dubi- referenti. Ita equidem exerefeentes has partes tarunts itemq* maculascutis& defedationeso- multo tubertcomprclfptum in multi* NofocoÌ4aculis vitiifque mnes,fictuadnotavitL«d. Mercatus l.àe ind.med. mii hominibus, turn aliis* & in rHedarib quocutanea. c. fio. Vitiligini vero nominatili! fcarifìcatiim ap- dam. Ita etiam Sarcocclen tumorefquc omnes tarsiceli probavit Eufiach. Rudtits 2.defymptem,externis c.2 prsduros repreffi doftus4 G a b r i e l e Fallopio t o . 3 . deinde vero, ¿¿impetigini libro eod. cap. proprio. N eclcfoto pepercit G a l e n u s : ut ncque parccnledili impetigine five lichene poft aures telicem dummonuit P r o jp e r A lp tn u s I . 3 . d e m e d ic . ¿ E g y p t , . banecurationemexpcruiscquidemfurrtinPetto c. 1j . p . t o t . Idem mcoconfilio fecerisadFiona- Pferiafl A iJz s EanloT ones, viro nobiliParmcnfi;quam vaCua- fin fcrotiduriticm cum intenfapnirigine, quaii-/^"**tionem &commendabiicmalopecraatq; opliia- Joque Se cum exulceratione, qualemGalenus fi fecit Cornelius 1. 6. cat a- & vitiligini* ipecicbus defiiiiitin definuionum medicarum fine. Equi­ Itb. 1 .c. 1 8. & Nicolaus Tlorentmusfer. 7. tr. 6- fum. dem, quod ab experto tefiari poffiim Vmoniali p. c.p, Alopecisequoqueyitio , quo capillorilin cuidam vetui^ Parthenophylacii Spiritus fiuiòti amiétustollitur. Gal. 1. 1. de med.per loc.& lib. ¡fi­ NéapoÌi,cuiforori Gamillse nomcn;pruriginem'H,^,Vi> gog. cap. li. Àntccjuosomnes lipp. I a- de morbi) manuurti pforodem , qua libi jam duos annos potaMarinelh 13. enarratol i) vero Salti text.2 1 . cn- raÉiioiopropemodum unguiumfcalptu dilaniare piti ulcerato crcbras fìifuras incuffitiad fadasau- confucvcrat ; nullis his turn intcrnjstum exterr sem aiopecigconcifliiras corniculoruimpofitum nis medicamentis leoitam, foliscrebrìs inciiuris compe-

DE

S C A á í FID A T I O N E.

'■ ai- comPe^cu'\ Dcnìqucbcrié&cit incidirá roleolis- fiat etiath imitdtus eft in l, $. cap. 2$. §. qui est de ingofetäfr- à V ulgó&aPbtlippo Ingrata vocatisfauriciis,fe-| fiammatònc ; turn in vernilo, licut leeitGalenus* ptiriciif’ pririciismihire¿tius,idclt corrupticiis, namqu'e *■ t - ....... '•-•i ■-- * hurte ffequutus Vidus Vidius; clfufúm, in­’ n itro corrim ìpu n tu r.

In h i s A v i c e n n a f e t i . z 0 . I. quini, fahguinis commcndavit fenex & fpontc thp h a n tis- $• c - ica rificà n d a m p ofu it& E lep h a n tia fin .q u a m & arte procufatum, & abipfo ulcere, & à partilio n univerfi gu ide in corp o ris, ut G r s c ijfc d crubus circumfitis cuiufque lo c i, prsterquam in riu m tantum ®: pedum lecere A rabes. Sim iliter ventre & per Omnia vaia, per minora quidem & & p e rn iò n e s recte con cid u n tu r a u t o r e A l f a r a lt o exilia,inc¡íione,punétura¿fcarificatu, languifutraà.àp.c.2Z. qui tarnen in aqu acalid a pertufum gis & cjuavis alia rationè, qus opportuna vita fcalp rò pederá Vult dem itten du m . C o ric id u iifuerit, quemadmodum nbsiii commentario ad tur & bubones c a r d a n o l ò . d e e r r o r , m e d ic o r u m illud operis expofuimui.

Vtilitatem autem p. 4 0 . concidcndorum circuii^ ulcerum explicavit ilata autem j utadfummamremomnem condemmetautorinquiensjfanguinc dell tiente,graAÜuáriui traham Aätiartus est autor l. j . c , ¡. fcarificatum cilefcehtia, iibeiorafiunt&minora: prbhibcteJtfcarifi. omnibusinlocis , & in toridem 11fus adhiberi, rìimhoc maximetaliaulcera humeétari : enim(<ù‘0’nerMlt hirudincsinìlitui notum eil, A t hire vero ili omnibus putredo plcrùmqucex faiigui■ quidem perpaueä finir loca , quibus adrhoveri nistranfmutatibncfit. Vidcsjatri quanto pronon poilunt. pè aim iludió fcarificatum ili ulceribus legarit Torpori Sed tOrpentis membri fummam cutem exa&commcndaritnobis Hippocrates. A quomatmmbror». ipcrat CorneUusCelfuslò.f,c,z7. Ad diilenfiònem giitro equidem edo¿tus(ih kalis quantum agno•J"*- vero idem vemedüprxccpitHippocrates l. i. Cpid. vi obíolctará hanc rem luget Cafar Magatiti mi. feft.j. per hdtc: in convulftone digitorum ma- de vulnerò ni) pritcrcOmmunem noltrorum o-© ì fiarifinuslcaritìcarc,rii doleaiit capite 5 finj aquamea- mniiim mcdicorum inòrem, quipcrliOcattra- catwiamlingut lidam infundere. Lingua:vero palpebrarunlqiie ¿tum humqris indiferetè timetj Ego inala ulcera palpebra- paralyfin earundem fcarificatu curat Àureliannl curaiAfcalprò non peperei j perpetuumque inde Talyfi?“ ' l-2-morb.diutur.c. i. Similiter & ad paralyfin veli- & magnmri fru¿tum retuli : quam rem equidem Jurelim, cse duties & circa veretri initium circulati fcari- dum quotidic ili valetudinario noftrb faóiitdre Varalyfi ficat idé autor l. j. ciuf dem operi! c. 4. Ifchiadicös film confuetusjfreìjuentes obfcrvatorcs & IpewficA uri-Archiviertet afkd Aetturni 9.t.proprio cucurbitu- ¿tatores curio(i,quifamatra¿li ex uni vería urbe irh'àd' l»quàmampliinma impofita jubetaltiuscxulce- accurruntitcftificarivere poifurit. Quad qui­ MtitJ. ran nàPaulm I.3.C.S7■ tra etiatti Paraceifusfi.j. chir. dem ineum teftimonium & quam iiarratiOnem VAtiba. c- 57non tam mfea (fic meDcusamat) cdiifaiquàm ut Paracelftu. Poliremo & podagrieis adcübitosjuxtácar- prsfefidiiutiliiiimùqualisfcarificaticfeft , diuinfodagre,. pOS & talbs prdpe lociim afte¿tu in progreiTum termlifi ihidium & amiiretri excilein,chirurgis& fudationibus -, magno remedid effe fcarificatus medicis omnibus produ¿tavolui. tíit r . C a r - hiftöriisaliquot airatoi'ura tcilatus eli HieronyJam autem edili ulceribus getierdtim profiChiragr». muiCarddnushb.artisparìi.p.n}. In podagra quo- cuam fcanficatiohcm dixerim ; d^fepulOticiSap^ quetum &chiragra faélaièò lio ile partis extu- prime utilcin affirmó; quòd turn in compluriPtlix. Pia- mefeeiitis ferbfum humoremeducit Feltxplate- buscOmprobatunl enarrare pòflem ; ulcus coattrut. rushb. z.prax. medie, tin de kabilm torpotti dóloré litu difficillimum rccitabo Scipionis Piccioli Sul- Hifioria pag.717. quam rem ex Hippocratis ieritentiadi- fnonenfis; cui ulcus interna cubiti flcxuraab icit elfe Scarificationem éonvulfis vehementer ¿tuprofc¿tum,latum5collatuiTi, inverfis tìris ci­ partibus,quscucurbituíis fo ts fuerunt ncceíía- nereo Coloré tinélum & fqiialehsab aìiisquibufriasex Ai Lcnnafententia monftrat M, Gdiinarta darilitledicis fine truilu diu traóhtuirl, mihi ve­ t prax- c. de¡pajino,proptcrea,cp.\bá materia mul­ ro pòftremo curandum ferme incurabile oblata attraólá difcriráeíl indüécretur inflammatio- tus,reperito jam plulculoè dies fcarificatu atque ilis & abfceífus. HaétefiúS ha:c ntís de ícarifica- exafpcratu (quam rem ad fpafmum periculoiam tusplerifque iri mdrbis ufus éomptehendimuS: alii chirurgi tridentes ccrtòcredidétant) felititcr eseterum de mddo & ratioile Ícarifieandít cutis & brevi reflit ui, tftúbüiber LeonárdiFótalli, quema ntnncnclatore medicorum citaturii mimlegiífenonóbtiC A P . X I. gitnequfe tifus eíl.

ìie fearìficdtuatqtte ex m ial ti in pidgisdc

CAP.

tioxii aliti extrtnfecusfa ilti,

X

DeJcarificationein tiíceribtiSi

T)Kdximisulcerumpariibusatq;oris, cufnjam f i rieteròficutdÈfpòntanciàabftefTibuSdi* diutiusiníederit humor illapfuSyveí cufii alius ¿lum e li5 itaSchisqus faéts funiextrinféi ............................. * quisiibctfrigidior, ac lentior accefleritaffcöuS, cusnoxis, iricifuracompetit ? ab hae quidem, Se qui coaíitum veteht, ulcufqtie reddant dyfcpu- opinione i &medcndi ratione fióri pàruin abloticurti, tuncconducibilisefi cum primis per horrethòdierna die mcdicorumvulgUs,ne£ nòli pundfcio, atqueexiàniatio, quòd G a l .¡ . 4 . d e c o m p . aliqtìi viri pròfeiTores medicina iefiiòris amici > i n e d i e .p e r g e t t e r a i . c . t . & 4 ¿ quodque m e t h . m e d . quos tum iri Idea chirur. tufiiin huius òperis iriita p . ij. dilucidò oftefidit ex HippOCratis fertten- tio judicavi. Ver urii riòn ita Hipp. ijui in Iti); di tia,qui ideuicerib. languinisexhauilum appro I ulcerò.fcriptumrcliquit; omnirccensfaótòvulbaife vifus eft; tulli iri ulcere recenti ; quodCel-\ nericonvenitfanguinem fluerefacere •>cuiusfuì G ’ '•""(L

A

CHIRVRGIÆ EFFICACIS PÀ&S ÌI. ENAkRATORïÀ confllii rationem plane neceflàriam fuhdidit inquiens; fanguine enim defluente gracilefcentes partes fiunt iìccae ac minores. Atquï vero quid ìllud fit aut quomodo interpretandum flnere fa­ lere, nifi medicusop'crâfu à inciat efit nere per defricatus& fcaìpt us fcilicct, acque ilici furas, quit proxirriæ flint & neceliiriæ fariguinis educendi c au far. Deinde quid cavere > ne fariguinis in ventrem fiatdeìapftis? Ad hircin cólliiis còrporis partibusnembeft, qui non videàt iitiìcmcfle ìànguinisabiifderti ipfisde'traàriònetti: ikdehis^ étiairinum intelligent fimiliter, utde incifispótuie is aiiitor , P a u l i n U b . 4 . ca p . 3 0 . & A e t iu s f i r m . 4 . ca p . 6ç>. &

R az.es 1. 1 3 . co n titi, c a p . S . a n t e

Ài. é r A V ic e n . 1 , 4 . f i n . 4 . W a ft. z . c a p . 5 . quod etiam thdiderat lib . ì. f e n . 4 . d o f t r . jr. c a p . 2 7 . D emurti, quódhaemaphobi j qiiales noshodiemedentes flirtiti«, nonfuerantantiquitusherocs illi ; fediànguinisinateriaiti cògnofcertteà ahxiferain hanc prompte dfctràhcbant, qüid autem adirtirabilius, quàm luxatis rnodohominibuSineifuiàs crebra^ in eodem loco tacere ? at hòc ipfutri te lfu s . tamen 'm f t i t u t t C o r n .C e l f i i s lib . 7 . c a p . i . e p a ì m p n mùm agendum, iì retìelcgimus. Sed defihet mirari quifpiafnfi infpexerit ta&um, utfuccrirraturfuturæinflaminatiohij&huiuscaufei qui fanguinis efiluxuseft colliià , quameb cauiàm 8 i H i p p o c r . l i b . d e f r a f t . f e f t . z . tì. 6 4 . fraito calci præcavensinflimmationein, cutem, quæadjacct,utrclaXctur, incidit pluribuslirieis fcalpelioin fupertìciem duct is, C o r n e l i u s vero vulneri­ c i s etiam piagi fq ue fca ri fica 111m imperavit h b j, ca p . 2 6 . §. 2 p . conccptis verbis ; quarti feritene tiamfecutuscft& P a u t u s h b . 6 . cap. 1 0 7 . Denique venenàtisoinnibus ferarum iòti bus perutilis eft fcarificatiò,' dequàre C o r n e l iu s l i b . } . i i t p . 2 7 . & A e t iu s lib . $ - f e r . 1. ca p . 7 . a t q u e a l i i . Ecchymoma tapitisitem curat i o . à V ig o Itb. 3 . copio f t c a p . j. titilis etiam ccchymomatibus,quæ dolorala flint & gcfìratu diuturno gravia. Éiulmodi nòSrriultapÌurimiscircumfaórisincifuris multos curavimus in nolocòmio Incurabiliurm Vnus au­ tem eft ; cuius nomen hæfit memoria? Jo .D o m inicusBuloòtuS adolcfcens Calaber Hipporiiàta fjìgitàjpi- pcdefiucius. Digitimi autem fpinæ dolore ac t>* confixo. tumore male affcéfum fealpello córieidit A m a ­ tile L u fit a n t is C e n t u r . 5. c u r a t . g o . Hisjarnconftat utiliilìmas effe has de gravatis partibus evacuafiòncs : ut nemo,qui fub Hipp.Duce militet, debcathasncgligere vel averfari. Confulè au­ tem , & quæ de fearificatus in hifeemalis utilitatibus conferipfit P h ilip p u s In g r a f i a hb.i. l a t r o p o l o g t a c .3 .

CAPVT

XII.

Ad dolores omnesexterioresfearificatus Militates,

CAP, P P a p a ra to rtf

kilt

ad àlios q u o q u e p e ì r p l u r e s ,

u f u s f c a r i f i c a t i o nis.

p Ó f t hos òmnes,qui abioluti&periefunt ufmS * fcarificatiohis, adnòtandifunt&alii lèrvientes aliis : primum Hierórì. V À b r ic u , i d e c h i r .o p e r a i , с. de hamòrrh. adverfiò eft tfadufta ex Cornelìii Celfohb.j. cap.3ó. Capitula venàfum fedis, qua: funtabolenda primUm àdftringi lino preflii firmiori, mox eXulcerari capituluni fuprà nodum debére,ut eduito fanguine ac ipiritiq quòaluntuii celeriusid , quòdcònitriétum fùitemòriatur, acdccidat: quo'dnififafìum'fit,'rhagftÌ dòlorcsfubfeqauiitur : interdumetiairiuriiisedifficultas accedit. Deiride etiam ordinati pòteft CàujHtk fearificatus caufticisifiaétumdeducendis. Por- cf eriwaf rogenushoc medicamenti nilvalere poteft, u‘ duritics fubeftcorporis. Quam ob caufam par­ tibus inferri multa vulnufculaneceiTum efledocuitThomasFienusI.3. decauteriisc. 13. 3. Scarificatus &attraheftdò iànguini valet; etenim ad cicatriccs,qu3EcaVÌtatedifpliccnt,expÌendas, frequenter hàsconcidere non dubitar lul'm Capir Claudmus 1.2. deingr. medie, adinpr. cap. 19. Cui flmile ìllud eft, quòd «ad fmegmataprarparanda efficaciòraque redderida eadem opera utiturùribaf. Ì.io. colleél. c.21. ad iànguiftigas vero alliciendas I .7 . etmdtmoperisc.21.

DE PA RACEN TESIBU S.

C a p . ì. Ü levandos qttidém doloresomnes, q ui par­ F a r a c e n t e fs fiv e fu p p u n c lio cu tU tem extimam cor pòri so cc upa runt, ufu i mi­ capitts. rifico fcaritìcatuni effe, ipfe, qui comperi, meà \ Dpunétionis nunc documentapergamus ,• fide teftificari poffum. Quorum experimerito rum fi plcnam narrationem còntexere velini aut I * quiètumó'ribristutri maioribus,tumminutis' me memòria dcficiet, aut tædium cxponcndo debciitur, cuiusutminimèplurimafuntexcmpla præo’ceupabit. Verumtamen ètot mukis nar- itamemoratu flintdigniiTuna. Exordiétibusigiftil

A

«

rabo pauca , qua; huic piane fatisfeciflè videanturi. Ìllud primum cito, quòd in Raimurtdo Fabrarolo Gallò piétorcfum expertus, dolo* res crtiris fyphil.ios , qui noflru diuque longol inenfes aiffliÓravefaht at'que hominem confecerant ntillismedicartientis einoti, iblifcarificationis opers ccìfifle, quarti in valetudinario ietti 'cónfctìatrt òmncsfeùphyfici leu chirurgi ordìrtismedemesautininiÌtrahtcs nbvére, Secundiis,ciii futnmòtum Os cranii,rtiultisante diebus fuerat òrtus circa bregma dolor acerriinus, eadeliri ratiòne levatuS eft, 3. fuit futor calceolafiusjcuigravèiii inperihib dòlorem etiam fcalpròdifculTimuSi ql.baiuìus obfoniarius, qui iecundurn pedii plantam graviter afflidixs fuerar0 р. SodalisLucaseSÒcietate Je fu , quem ex digi­ to pedis jam muitòs mehièsirréquiere dolenteni. rtullumqueexaliisfubiìdium nancifcehtem, hàc èSdem òpe levàviiiius ile ; Ut exindenunquam àcerbitàsilla recurrerit. <5. Jofcphus favilla, cui fic diftufliis inperin|ò dolor,qui periculum apoftemàtis iridtibiemirtabatur. 7. homofuit, qui fècundum ÌUmbòs dòlens, & iriiièrabiliter eiulansinvaletudinariinoftrileftisièhtiit ex hàc ipfa re pei ÒppÒrtuhum levamert.

n

¿ È PAR AC E N T E S I B V S .

. ,

74>

Vur |iufimcr corneam & uvam intrinfccus atquc ex i nob’isàcapite, l, W^ •» cutem huiusarcis & alopecia * •¿.m n r£--i i ___ _ _ Lo.«,..;* neri tens ìntericctu profeCtum,im impedicns mteriedtu ocr* per dehoneftatam crcbris acicularum punétuns ex- trinfecusnmtó>nn. valurpsipiritus vililes,lic, utimpediantur, qund bauiit, NtcòUVrfo tip. demorb. inter.c, t. aequipolletautem hcec lcaqhcationi , iìcut ipfè notavit, jmWdimentum, ut eximerent providiprofciro-r qiiam rem inter ompes primus docuit Gdietim rcsjpoft tentata diu multa & magna pradidiaiine ìib. 1. de cótnpojitione medicamentoruni fecundum frudtu , pupccionem funt moliti atquc utilem tocacdp. i.pag. 1 2 1 . H.Sicigitur punftionemge­ profclii.Prior,utmeafertfententia, Celfus lib. 6. mi um in Arthritide probavit zepbiriel Thomas cap.ó.§.2. quiinfcriptionem habetNilei Collyrium. Itemque Galenus (ib. 1 4-, meth. cap. ultimo Bonus, Ait ; Ha:c autem punéfione ad prxfcns dilcutic a p v t ir. untur,interpofito tamen haud longofpatio, aut D e perpungenda dura membrana cerebri cum[ufflindi fub hac alienum humorem probabilefit.

4 Rancifeus Vertumanus nobili* etiàrrator (ib.de vutn.cap. Hippocratici cxAm broiii Farad Fententia, & Gabriel Ten anus etfi non magni nominis au&or, tamen in artis opcrisnon mini­ me exercitatus Ì. i.fjlva chirurgica,adverfione pri­ ma, ubi fuffufurnab ìétufanguinem.aut fanie.m aut piisiubcraiìa cerebri menynge probabilis opinio eft:, ekcifà iam calvarià luafère, ut fcalprq deraforio (reitius iortaiTe incif.orio) tunicamiriciderenon dubitemusreit autem mea fehtentia conleéfcurannodus oblique fedendo ut qui tutps medentes faciat, nt tenuis membrana convulncretun .. ,

F

CAP.

III.

r r, 5 tìy d a tid k com punti iò],

limus quidcm deoi fum fertur j at Aetius feriti .7. c* Retini .2j>.docci adminilfrationem, itemque AlbucaJ*Sc ^ £ ' lìb. i.. chirurg. cap. j z , ìfaac .hb%pfprait. < * M * Afer, Conjiantinu: Afncanus in Chtrurg. cap. 2p.Jed Gut- Guido. ¡dotr.2.do. 1. cdp. z ■ citato confiìio Jefus Alcoatiitiiriterpupillam albatri tunicamperipathomilettdifciiidit. Atque idem v-ult Michael Sava-^ ; ' naroldtrJ. cap. 3. rub. 16. & Alexander Bened. in ^ lib. 3. de eiirand.fi.hg. ebrp. morb. cap. 16. Gualter. A. t«r**s.

Bruci loafi. à Vigo & Ambros. Barati* lib,¡6. cap. Ì7.aperti ad indetti cornea felicem hunc puris edufctum expertus eft ; .don refragatus&^.huic òpcrx fuit H i e r o n j m u s B a b n c iu s a l A q u a p e n d e n t e i t i . d e o p e ra r, c l n r . c .p r o p r io EnoviiTìmis vero exercitatiiTìmus quidcm , quamquam minorisnominisChirurgus G a b r ie l F e r r a r i u s iti 1 . 1. fy lv & c h i r u r g i a àdiierfion'e ip. fed illa tamen obier vanda furit. Primum obliquo bblebptomofiatapertip j deinde, ut fi pannicuiushumorcm continens per cifufam prodiefcit Ìcvs forfice refecetur, 3. ut cofnpiufculisdicbusiil opaco locoàcuris omni­ bus lemotus decumbat éger, mox vero cum cohfifmatus oculus fcntietur ; paulatim & ienfim aiTuelcatlujri, Ultìdnon tacebo, quod a b H e n -

X hoc quoque genere eli: perpuntìio Hydatidis & palpebraru; chalo2ii,quodutrumque neceflàrium eli remedium jilli quìdein vitio,quo refideat tumor & èxiccetur; pofteriori vero, ut 'Aeu* au- fubtràftò extraneo coalefcere poilit cavitas. Ad reai.c'. Hydatidem quidcm milrumentum elfacus ex vico B là c u o d a o v ir o g a llo , m e d ic o , p ro fe jfo re c ju e r e g io Arantiu*. puriiTìmoauro conicità, lìaudimusI«irMWiC<£j4- p r à c l a r i f i m o , accepi, effe Parrhifiis , qui duplici aut dextra levaque agìtatis quam dextcrrimè fuftem Arannum 1. de turn. c. io. fufum coricrcmentutn òculideponant : tamex“ I : a p . ìv . ercitl le. ir! eà rètamqueeXpenifuntin hoc ufu niedici oculari]veruni enimvero ex omnibus t)e Ptillofis p'erpuntlìone.

D u r a n t e s S c a c c h u s i n i . f u b f i d . m e d i e , c . ¿ 0 . curri JTillofiseitpalpebrarum cralfities caIloìa,ru- operam hanc proptet ccrtiurialb ligi nei humoris P ut Pdulus àuftor ejìin l. 3. cap. aa.qui- eiffluxum impròbaffet ; nihilomirius demum exi bicunda, t bus accidie fèpe piloruffl defluvium à Principe perjtis inutili bus aiiis remediis faciundàm dixit.

Avicenndin lib. 3.peni tr.2. cap. 31. botata. Silici Sedi ante hos ònines viros Guliel. Roluleletius in vitium certe non paruirt corttutnax & diutur- prati, meth.cut- morborum cap. de pure fub cornea, num ;quod ègo exterioris palpebra:, quatvenu- pundturam hancfaciendaln voiuit, quemadmolis, quafiin varicem aflurgentibus turner ; puh- dum confucvcrein tranfpofitione panniculifaéti ctione curari felix femel beneficium expertus & ex iuffufione atque infu per ita, utidentidemacu aliospiurimos, quiTeobtuferuntfemper h'acra- immilla atque ex trad a, tandem aliquid puris ctione iàrìavii Inter exteros Religiofum conciò- ducatur, ncque oportet, inquit, noselle tamlolh fi ori* natorem CapUccihumDominicu àS. Maria Ca- licitos, ut totum pus extrahatur, id n.fieri non An. ¡¿xo. puanum,quiiexiam mcftfcsnullis medica mentis poilet citra evacuàtiortem aquei humoris, qui adiutus ite brevilibcratuseft: nec non Rev. P .F. pràeterquam iniuyefiibus, non regcnciatiir. Jam Bernardum àFontanarolàitem Capucinum, qui autem rd, quod remanet, modo pupillam non fuorum impuifu graviter habensad nosaccefle- impediat, neturbarcnùsquideirìdebet: quippè rat. Cui chirurgia: tòrte fortuna affuit Joandes lenii,m exiccarilicebit,autetiam exhaurirr Georgius Yoicamer us Norimbergenfis ingcnio fuétu fubmilfa prius acuta in extreac iudicioprobatiflìmusmedicus. mo duntaxat ackula iàftuiari; iltc ìlle .

C AP. V,

E

Hybopìì A -

firiptio.

ti

De hypopyifippùntlionè.

Sthypopyum.utaliqua partenomen indirai, us,interduni etram humor liquidior iuftu-

■ *

CAP,

$ò

t:H ÌRVÌGÌÀ EFFfcÀCiS PARS IL tNARRàTOklÀ CAPVt

VI.

Suppurati, 'qifoprociderat-, oculifì-ppunclio,

minutìi prudentiorum iriduftria, ut comjnihciUonecurentur: riempe òtte quod iri caudage&at rana pifcatrix fuppunöbis litas difcuti prodidit PHniusi Verum cumiiuiium habeat os ih cauda Pifcatrix', diítum id de baria putat Rondeietius in ineth. dir. morborum c. i. gntdem vir ibidem t e fl a tia rtijftrumas pattinaci radió putida* 8í curari cum flint & ingruentes prohíben.

; K DocuKpfófcidcntiam.fi fupparàtìo Te oftcn% «V W , /V-dfb.àbró a&gulo, qui propiòr tempori eft, incidi b eidos delie t, uteffuio pufc& inflamriia\ìó & dolor finfetur & intus tunica: refidant, quo minus feda p'óilca facies fit. Cefali tib. 6. c. 6. §. q u o ti S d e ì C o H in u m i n f c r i p t u m e f t Hunc item fcC A P V T X I. quutus, utvidctur, D u r a n t e s S c M b i u s l .d e a f f e c t .

V c u lo r . c . 1 1 . quamquam hic & cXettuin quando - De in i eftinixftàbdomhìÌi frànsfojftplaga la­ pp fnppiinäions. qucaddi licere propofuitv INtcftirtumquodciinq; pfecipue vcröcräfluhi c a R v ii. l uhum qiiödlibet exabdöniinepercuilbelapíú Labòrum auHciilarurn ctmpufichoi flatuficturgidum extat,ut imroiriitti vei medi« Vritufefóbifuppundho proposta ciiaTkeo- camcntisdifcutientibusVel riianuum vi,veidexpbrafló Paraceljoin lib. à Db'rndo editò medici­ teritate rieqricat. Ampliado auteib vulneris, vei na reßituttpraxees utrtufque prihc, ad fnrditatem inala cftjvel à Viribus hon tbleratuf.Quas ob cauindo eijuidem mctpienteìn.

Fas iri ancipiti ätig difficili contiriuò res eft apud mederitem. Anigituraliquid èftdCmum, quod C A Pi V ili.

FiicCurrcre valeat ?Viiüscftperrwr P^nei«, fiquid De hxmprrhoidtbui naß. aliud iibncíTet, hac uñare magnifaciendus, qui Ntranaresadirrtam cartilagiriein obofturtitil- prindiunculaminflateparticufeperaciciifeiriubcrculum aliquandò ièobtulitjquodpblypum croneni propofuit tutam & nullo periculo vei àliisvocari piacuit, at non mihi proptereä, quod Öffehfibne verehdäta ¡citi equidein iententiadutubieundius& carnulcntius minime petìdulum, beftsaccedo atqj etiam addo ¡ficclanculítacdex* autloco mobilejfed ttìnfixum càrtilaginiiextariS- tefe riiedchti licere chirurgiamhabe lacere,ut quc in ipfavelutriaricula lauri bacca: femiifis ma­ adínirábili cuidatri divinsque curationi re intu ri gnitudine; omnibusauternmodis Àrabumme- firn öirines ribn finechiturgfe iio lirá, prseter ¿d¿ dicorum lisemofrhöidcs fuipicari licuit ; licet quöd mederitem taiigiti órriamemoí riondivcrfas hasà polypö faciat Fallopius; narri C A P . Xtf„ quardiveriitas affcihium foio colore differcnti— tira? vcfurrt Has five haemorrhoidas, rive polyDe veHtris & tibiarum in hjdropicit pumattrcitarefcrroctim medici noftfi rióaudecömpunätoni. rcnt ; punitiòncperfcalprum ego repreffiiquam Vlielmus Rondeletitts medicus; ut plane appapunétioriem cura primum exhorinifTèt diuque ret,cxperientiffifnus in l. de infettis & ZooHiflond. rcfugiffttmulicr (fuit eriim mordali*templi In- phytisparttcula aliqud n ia g f í i operit de pifcibus, docurabiiium^faótamoxfecurior ¿levamento per- cuit hydropicorum veritrem ac tibias cute térras ccpto »ori levi poftprimarn incifionem : ultro acu perfora« fumma cum utilitáté, fi fpongiaè deinde ipfa ad skeras puhéhiras ftóVtifque ex- fuperimponaritur. Sic énim facile per carnisinaaniatus me compulit ; quibus in dies faaàsper- niafpaciaaquäeffltlit& fenfim exhatrfitur. petuò recedens, abolituseft tumor Omrtis.

C A P ; XIII. C A P . IX:

A

I

G

tie polypi tompunéliohei,

Mo<vum genus cutationis ad enterocelis atft

epiplócelas ànobisprimoproditum.

Custìrmior parandaeft^ in quo filum ex fe­ rirò ci udò validiffimo iriftrendum eftpcdaiislongitudrriis ac teifellaeburneavel còrnea fub> hac Figura para rida eft, pbliicis” latitudine cataplafmata item, reiiquaq; cerotaria ad fint.irianc a;ger fupinuS Coliocetur fubduétis intcftio nis jLocusprius ahte radend uscii: & turn ex tento fcroto, utcutisinguini$intentafit,2gerfpiritum levitercOnqncaf lìric clamóre. Medicus rtìanùftniftrafumiflo inteftinotunicàartecòntincat,ne id deorfiim deVolvaturädextra manu, veria fèftiiriariaadtefticukufiperquireftdaeftj pfaeferhane uriivcria tunica apprehendi Cura etitidebet atq$ iuxta venam acuì demitterida efl> atidaflerolcö tinétafilumq;dediicendfi,cxtraéfo acumiriiftei filumcomprehendat&telfcllaintra filùmpofita Deft rum iir firmo mòdo includenda eft, ita, uteutim plano C Éd ftrumarum quoque tubercula tametfi cco na contingatalterutrafcroti parte riferii & geminis ìumo cia’ curatu lint ; nihilomiiras inver.it ho- tdìibusnodo exeiufis, tumfimel atri bis tclfclfa intra

rV ritqui, ut fama eft, tres acus prslongas fi^mul dcligerit & invcrfacapiie taritifper acùleorum mucibnibuslancinent,dum omnevitium punéìim exemptum extabefeat,deinde oleopròtinuseluunt,feoc idem fequenfibus dièbus ten» tant, donee priftinte vaktudirii reftituant ho­ minem. HtcHiemles rei feterinarix fenptor n o itili l. eius opens /. c. 2. quadcvisopcranoftrishominumpolypisquidvetaCquóminusaccbmmodari queat ? equidem, quód rfreaexperidienti fi­ de tertari poiTim,'recens oriuln criifdefn tubercuitira religiofe cuidam fem in s iàcfi cinobii Irictirabilium folophlcbotomiadaétu multóties esp erta, faéìa nónriullaiànguiniscfftifioriedifcuffi, quod alioetiamhaiusbperislóco narrdfe risemini.

C A P V T %

s

A

♦

»

x T O

DE

P A R A C E N T E SIB V S,

.'fit

Ai ïfltra fiÎum pofità fingulis diebus torquenda d i, Qua propt^r buius locî erit iïlam retexiflç. Ex Hydrtnh, tum paulàtim filimi ardius undique fummam venerea lue fie ÎabeFa<3 antùr interdum & inter 'cu'tim'&tunicam aftringendp erodit, foramenqi næ genitaÎium partes & extern*: ; ut pro F u c c i s . ^ ^ verfus tefticulum non fine pure dilatatacqdé una ali bili b us, horum icbor.es congerantur ; pariter îaxatum vulnus fuperdato medicamine, inlerionbus ad exteriora vi fccretrice depilili,tur ïolidefcït, ita utpaulàtiftî plagaaperiatur & fi­ morcra inpraeputib procréant aquofiim ,.quem rn ul orse utrumquc côbâereant, nain Élira eir- àtbriitatererum conlijevi.equidem hydrqcelem humquaque ar'ditisdatuitt decimo die vel deci­ præpntii nominare pQuippe niodis ompibustemo quinto,cum pluriinam pattern, quam corn- ftiiim hydrocelcm r e k r t , fi magnnudiiiem de­ jprebeôdft penitïïs abfcindit, tum eicatrix colen­ ltias, quæbydrotico tumori prarputii non eft da eft& callo firrtiàndaSc nraior cuftodia adfiir tanta,huiusmodi tumorern, quem 'pcllucidnm benda cil,, ne pars recenser violata laxetur &in- adverfalüce adverteris phlebotomç> tardus non teftinuta ruât. Hâc ratiorie venarum profluvi- eris unô aut pluribus idibus aperire poil aliumhóntirriemuV ne’q ; ubarti inflammatiohcrn, quantulum cruoris, qui è feda, cütç manabiq fed ftâtudi yiriu'm à pundiòne cum rôiaceo prò dein’ceps effundi videbis, liquidüm buinorcm cataplafinate infundimüS, mbx lentic'ulam çürti àtqueaquàm. Expertamibi r.eseftin quumplurimelici vel urto rriixtó, in qUomalicoriumihco- mis* fcd quorum bôtninji meminifle iingulariter durti fit j dei’rìde fidata inflartimatione trîtkeam obtigitjin dubbus Bônpnienfibus adolefcermFarinata i pineâ refinâ adiedâ,impbnimus,pus bus Franc. Baratto, & Jeanne ViWiario, quos ujpaulatim abftergihius & ceratoirrtpoiìto ad cica- trbfqüelonge per médicamenta cùrationis perkriccht vulnusdeducimbsi ac ta hâtcüratiohe yi- tàe’f oshâcviâ folâbrcvi,. fattavi. Itemquc Ferdusisrieceflarius cft,quiinâliovulncrutn gene- ràndum Pontiüm virum Neapoli clarum, item, . repræcipitur , tòta igitur pars ilia, quæcômpre- que altos', C A P V T XVI, bcnditur,pr*cidatür,ac pariter perlànatur, liibbrto eilim callo (ut Viditaus) foramine peritoD e v u l v x p r o la f> fe c o m p u n t i i o n e , ^ naé obihrudb delcehdenti vel ihteftino vel o~ biti qui vttennotum medici, qui & ipficum inerito exitus praccluditut, Vidimus plures eo Chirone ccntàuro curandam hominum. fa­ mòdo làriatos à quòdam Hifpano > qui itataani lli tetn fuìcepere \fedem, colem, vulvàm, prpeijprecio cüratiohis lenitateli! uturiica punizione duas,adddisiumiTlatim.atuleis teriuibqs, intera fanarentur, atque firmitadincm pariterpromit- duin fctiim utticis viridibus còmpuridìs acri tèbat & plures iriòrtalium in fefè circumagebai itioxacetoperluibant. Sicenim in nativa locale Hæé AlexanderBenedidus in 1. $ f . c. $7. recoridituin Ìiaffee parte? iri certa fiducia cft. Ad C A P V T X IV . , huhc mqdiiin AbfirtuiScìlterotlet ty. /. è- 4^-^^cuère: Quainrem & innoftris hominibus. ten­ î)e hydrocèlesfive b erm a ÀcpuÌfnparacèhtefi tare quid vetat ? piràtfertirh quando vulritiicubs ac punttione. illiscbcbperadis&caufam elabendi nonnulla Ydrocelesper ignitum cauterium curandæ fuolqco memini : nuncde cadérti per nudû parte pràcidimus exbautto mucido culpatoVC , , fcalpeilum puugencla tradabo peculiariter co languine, C A P .

XVII. nomine, quodequidém expertus fum coinmo-

A

B

D e h x m o rrlm d th u s diiïimumharicopcrarti, fipertuf* pelliciltó, tCvElborrboides compungi multi, fanguint* fticulorum mediæ tindum unguento laqiieum aifluxudiltentàs iibvtim non eft, fed fepe tranfiiàtaus* portò via ifta diu cortiervata paratiïfiffluta emuxum haberelicébitj quofuperiora trina à peritili niédieiS, tutti à vulgaribuSufitatum. vifcera mali Fcaturigine leventur. Inftrumentb E d o d is autem pracipuus eft A l e x .M a J f a r t a q u i phlebòtòmusfirmib’rfatisefle pbteft.fedio ve­ t u m i n o p ere d e m o r .c t ir . t u m in I. d e feop, m i t t . f i n g . to, fiaudimusAmatoLufitandin curât. 84. cent. ferro rnagts quatti hirudinibus aperiendas ita— i . hæc tradanti, in quam maxime proclivi Fcroti t u h . l t è m q u e ù e b b u s S j l v m t n m e t h . c u r a t i v a t n o r laxitate adminiftrabitur. Ita enim fiet, ut minime b o r u m & a n t e h o s P e t r u s W g e l l ^ t a q u a d e h a m o r teditura fit affedio. Prætet fètaceum aqtem, r b o id ib u s licét hoc non placcai C a f a r i M a g d t o l . il quod trânfmiftit, libet & hit referreduplicete d e c u r . v u l n e r . c , s 7 f ì c , ubifealprumafpqrlùsvideaiedionem, quarti fatiate è fe narrar idem Ama- turprséfcrtimpucnsimtìliéribusj.uno verbo mol­ tuscent. 4. cur. 84. inferoto videlicetfcalpelio li huic tòtigeneri i tubi òmiflofèrro capieturbaancìpiti abêius medio iricipientcm jrixta longi­ mulofum pcricarpium dy piati carduiiiluis,quem tudine«) ad pubête fere^ non multimi a linea vulgo nominane Cardo) Septemb., menfe collcfèrotuin ipfum per medium! fecarttc diftatìtes. Ita dum , (Jaceam hitèamin hiftoriapiantarum pintunica erythròidcs iriciditnr & aquaè multum xithuic rei cbmmodamCaroluS Cluiius) ad ilhtd globuli plumbi fruftulum accommodatis,quo «ffunditur.. certiusimpellipoifit,:ficparticulamferieshumoC A P . XV. rcquanto fit opUS,exhaufto; tutoauteinmodit>e hydrocekprxpHtitl Ræter memorata tu bcrcula, quæ line cóntro cam hanc rem inferri teftificatus experimento fuitRever, Sacerdos Ant.Lpmbardus,quinon agnoverit, “ verfianemo veruanemo non aw iovun s pnriécionis uuuuium, eu -------- • — ......

• ’ tràdandum . ' Ci .. J__ óreft&_____ /.«nnr fationcegentia aliud1 g e n u s.U o fané.modo mules ab hincannistnrgentium cùiusniilbisferiptorum meminit; tantumabeft, haemorrhoidum dolorem fibimetipfe lenire Kf mcdendumhoe modo curationis expreflérit, coniuevit.

H

P

Si

P A R S II. F .N A R R A T O R I A

C H B tY R G L iC E F F I C A C E

C A P.

XIIX.

Decondylomatis.

Vnt aliquse hominum nature, qiiibus StFacile >3 fu cere feu nt cOndy lorn ata (tuberculaani à nodisdigitorum fimilibusdifta) & vciiientibus fupctnèfalfifcroiìquc) fanguinisaftluxibusirritantur & indokfamt. Qui bus moleft'iis eximendis expertus equidem fum , nil melius oppórtuniusque effe, quatti Fatìo fuppunctu vacuàtiohem humoris,pofliimque narrare dc quodam vinitofc(cuiDominico Ferrafio nomen) homing melancholic'o gracilis habitus, fed proceri : cui iepe accedentibushisdoloribus prefehtaneufti ac pa­ ratura fuit remedium horum tuberculorum fcalpro pcrpunicio. Paulo aliter Celfiis lib. 6. cap. de hamorrh. has prim urti cauftico traclatas, poftridie compungiti

C A P . XIX. Be varicum compuntiione, Aricesetlidoctiimus alias prsecifione lanari t nihilotamen minus , ubi id non iiceat,perpuiigicornmodumcft,ait Aemylius Campolongus mtratt.de artbritide, propterea quod indutte quam plurimis varicularum plagulis Cicatrices, quaecallofa quedam eft durities, vaiolili tunicas cisdem partibus adftringant etiam iliffragioGii/im in lib. 13. meth. meden. cap. ultimo, Quarti compungendi operam eo libentius approbat Campolongus : quod plerique àmbigùnt admonitu Avicenna lib.3.fen. 22. traci, i. cap. 3. ne per interciium vafor um deferenti um aiimentum pes extabeicatStillo geniofraudètur. Itaquidemifti: fed nostamen quid ea de re fentiendum fit, tractatur dc Cyr fetonte dertlonftiavimus.

V

C APVT

XX.

tactu labefailare queat. Quam rem equidem cum fruétufacereeoniuctusdidici cum exD ino Florentinern feh.quarta quarti tr.a>tum ex Gutdone tratt. 6. tr. i . c„ 6.

Puftulasquoque:, ubifub varis orteintum orem aiiurgUiit& interdum gravem dolorem ihlerunt, acuta aciculà perrumpit, cbllefìumqué humoremeffundit ; Ita fere Galehus in commi 3.I. de fra ¿tur. particiila 43.

Variolas item fuppuratas tametfi pleriq; cum feminisdubitentpuhgendas ; nilulominus Tho* mas Minàdous hb.de Variai, cap. de chirur. deinde FrantifcùiPortuslib. depcße,& AemiliusCampolone gushb. de variali*, atque ahi ex Avicenna Razis atque Arabum compiurium fehtcntiaftatuerunr. nullameffe ambiguitatem de feditale cicatrici? atque alia nöxa; verum eiusdem turpiscicatricis vitanda nomineex roteata:dm fattiei alienar de­ trimento; non cundtandam pundtionein, ubi matüritate canduerint filar. Neq, alius feinende Galehusfuti qui com. 3. de frali, content. 43. pu­ llulasi ait, àvariiscaufis produélas Se interdum graVem dolorem afferentes,acuta àcu aperio, ut exitum habeant, collcdtbqueibihuniorelcviter cxprelTo fu periedtam cutcm relinqtio: quar de­ inde cum iterum iihplentur, pra;e111io io ramine, impieiaseodem modo aperio, humórequé expreflo Cutis ad cameni compellitur »ièrvatufquci duna, quod fub ea exulceratum eft, ad cicatricem perveniat.

Sed Se phlidèenis 8t fuppuratis iam paronychiis & id genus,pun<ftio fimiliter con venir : licet aliquibuspiaceat,perfortìculas apice tehus exe¿tio, utliberiorialicet exitusiànieiparetur.

CAP.

XXL

Deperpungendis alphis & leticointìmiortbus cutismacuìis &cicatricibus.

J)epungendo buliìs ambujiorum & eryjìpe-• latum, ttembydatidis phlittems& puftulis.

On inter omrtes conftat an ambuftorum veficule aqua piene, fint perpungcnda’ ; Aetius hb. 14. c. 64. cavit, ne protinus aperiamus, fed huic opera ad longa ufque tempora fuperièdeamus.Cui placito nkrima pars hominum noftratiumacquieicit, ^ranquam omnes promifeue bullasquacumqueex cauià proiedlas attin­ gere vulgusmaxime veretur, Sed Gabriel Fallopius tratt. de ambufiis fpreta Aetii admonitione ceniuit etiam principio fuppungendum , illoetiam addito,utlocoadeffluxumhumorisproclivi fit cufpisadigendus.Que opera & nobis placet, led tainen, ut hominum vulgusailenciatur , acu au­ rea vel argentea rem adminiftrari malim, quod antera de ambuftis tradidi, idem etiam fervarc velini in eryfipeladum hydatidis, quae vi filccorum ichorumque acrium & fervidorumerumpere confueverunt. Hxc de vcficularum iftarum perpundtione. Verum enimvero Scillud obiter feire licet, has non fuppungileviter, ièd etiam forfice refeindi, quo nihil relinquatur eius khoris, qui folliculo retentus particulam con- j

N

\ / Acrilequoquecutem prefertim aipeólabilVllibuslocisinficientes, punguntur, turn ad effundendum quantum fieri poteft, vitioium fanguinem, tuffi etiam, utfuiationisexperimenturn capiatur, ficnim humor laéteus fueritis,qui prodit, nulluseft medicmelocus ; fi veroiànguinis forma ma net, medicinam morbus adinittit ; quodadnotatum reliquit Hieronymus Menurialis, l. 2. de morb. curati, c. z.

Acque harc quidem ad digHotionem eft ope­ ra, carterum ad exhauftum eius,qui peccar, fucci; &aIphos compungitPa«/«j /. 4. c. 3. ¿r Avicenna l. 4 .fen. 7-tr-z. c. //.quodeft demorphea,alguada Scbaras arabicèappellatis: ièquuntur Stilane quoquefententiam, Rugerius&Rulandus chirurgt veteres, itemqueNicolaus Florentmusin cbtr. fer. y.tr. 6.C. 14. quo loco Sc verrucas, quas ièptico calcis vivide medicamento curat, priusacu circurnpungit, utfeliciusfc.agat fepticon.

CAP.

X XII.

Puntilo tuberculorum,

V

Erum & in aliis quibusdanon diiEctilter ficutarbitror, faditare puntìiioné poifumus ; mmirum

)

i\

DE SE CT IO N IB V S ,

*3

Vimini iiituEerculTs partium ín corpbrc confpi- partes ordine à fupremísad ínfimasdeduâio percuariifiuppuratoriis, quo minime fc.fuppuiatio quiremus. Porro cuteraintegram capitepercufVomplcátur, aüt fi partealiquâfequuta eft, difeu- fo, paflæ caluâriæ proeprandæ, per pluribuscatiatur atque abolcútur : ñempe prius acu crebro fibus incidi neceffarium decreyit Celfus lib. 8. cap. fu pp unge re , fanguine, quod íatis eft, detracto 4. Primaautem eius hypothefis fuit hæc; folet De licebít; moxemplaítrumex his, qua; abforbcn- etiam eveñire utaltera partefueritidlus & os al- ¿„¿/¡ornad tiain pharmaco chirurgico noftro vócavimus, terafiderit. Itaque fi graviter aliquis aut per-procuranimponete adirane quippe 'madura expedentes cu ffus eft', li mala indicia fubfcquuta fun t, ñeque das hterpræcife medicos(cffipiricbsvocaht)eqúi'dem Vidi eàparte, quâ cutis difeiflaeft, rimareperiturj „ esf elfi tubercula noh nullâ parte filppurata iñ fronte nonincommodum eft parte alteraconliderarc, 0X num quis locus moliior fit ac tumeat,eumquc n^otheps. diífip'áfle, quam rem quidem dedignentureru­ diti dogrtiaticique medici fàcere ? Pleraque ex aperire, fiquidem ibi fiflumosreperitur,nectaW op iticu m gertere, addifcehda íañxk Hippo­ men magno negotio cutislailefcit, etiam fi cutis crates l. ácpracep. ¿rá/iJ/fqüamquam quid era- fhiftrâ defeilàcft. Os fraétú ,nifi ei fiuccuflum fit, piricòs dòmino ? cum etiam Galeims, live qui- gravib* inflamatibnibus afficit, diffitiliusq; poftcunque f uft A udòr ille'græcus à dodisperledus, eatraftatur.Prætereafubhisftatim&alterúidcm Stcmda hi,.de rebus fac. par ab. trop. 1 3 percuràtis prius autdrdifcindendæ fimilíte'r cutis exempluin pp- Celft typb nitri affricatu, tcrcbinthinæque impofitu fty- fuit, qüod eft, ubievehit, ut os quidem totum *H». gmatibus fetóel ad diesi m òx acuto fpeciiio integrum maneatjintusverp ex ictu vena aliqua hæc perforât, ac thùris nitri mellisque medica­ iñ cerebri membrana rupta aliquid languinis mento cerati modo fo vet & curatífic item curata mittat,ibiq;concretus magnosdolores moveat ílygmataác quinquépoíl dies reídluta pungenti & oculos quibufdam occæcet ; fed fere contraicl dolor eft& eo loco cutemçifâpallidum os.repc» acu penetrato Aetius tetrabl. z./er.4. c. 12, cuius viri curation; in 8c chirurgiæ àdmihiftratiònern ritur. Hæc file, Quorum equideni non diflimulabo varias fuifle hominum interpretationes & ïhtegrâta âpud ìpfuin legë» irttellefilus; id eft, quodannucrunt aut plus miCAP V T XXIIL nufq;addubitarunt,obtraxèrunt, pcrtraxeruntÆ Tuncliû faffàrum ecchymomatapartikm* contorferunt ; fed’næc nihilominus,quç înultaSc Lerumq; cumcollidunturpartescariibfève- controyérfa funt ad noftrum hoc negotiu haud nifqüe præditæ ; cffüfio fubeutem fit fângui- puto perlinefej in commentario, quod fuper his & livor coriiequitur, flòrido non manente hune autorem èdèmùsáliqüahdo difeutientur. eodem, qui extra vàia fpiritum amittit vivifi- Interim fi placet,t im I a c o b i C a r p e n J i s 3t iim c t ià m io . cum: quam ob drafitm bene fentit vulgus, qui Baptijls. Carcani, turn lo . Petri Paflcri difquifittones vitiumhocappellatiarigifinismôrtui, Qüiaifie- fuper ea re lege. Adhæc fraéhira calvanæ iam chiscumprofundiuscarnem occupât, cucufbi- conftantcevenit interdüm , ut integra fit Setatulis&icarificatu crebro tradatur à Galeno, hb. men alicuius rci gratia iccanda , quod quand© facete cógainúr in reftituta chirurg. trail, de vuln.

4. meih. med. c. j. & ab AVicenna l. 4. traci.2.C.2.

Verum ; cum exterior eft, quôcitiusëxolvàtur, capitis dilcretum eft ; finiilitcr &aliorum oilmen fadtis fragmehtis piunbus integra cutis refponpundione pârticulælivefcerttis exhautitur. Ad dente loco debet incidi, quod ad. acuta iuguli dune rnOdum idem Avicenna referente Nicolao fragmenta, quæ carncm vulnerant, ut retundí Florent, inferni. J . b a li. 6. hum. 1. c. iz. medicafcaîpropolïint, faciendum præcipit Celfuslib, 8. ineritá diffipantia validiorà, quale vimini eft, ads .... hibetprinîurii, mbx emplaftrum gummi albotih cap. 8.

Hadenûs hæ chirurgiæ fiint.cumvitiumm-. ardlèalllgàt, fexdiebus, déinde lôcuiîiablutum compungitacubùsiicjuteffundatür abunde fan- tegracutefubcftiradlipifis non corrupti: cæterum cum putredinem fenfiit calvaria five profe-Q^ guis, poithæc fexto ab hiñe die confricai fide & ¿lum excommuni ¿aüfájUtintalpariaf f u b h a c ^ mediàab hinc horamedicamentum iinponit ni­ Lanfrancusuique ad detcdlum membranarum ui medsw tri calcisi tliuris, quæ mel Se cera liquata excècorrofum os vidic) Item in atheromatca cte-do. perint, tornii, quatefiiisj quinifuè diebusimftudine,qtiam ad meliceriam retulitTagaultiüs ; ¡ inutàfrdum, Ita quidem hi viri ad gràvioraccfive ex caufa privata, quam dedit venerea contácJ chimomata ; fed equidem iti his livdribus, quod gesjut iñ gummis atque exoftofi luis eiusdem; «egre perfkciem abùrbànis hominìbiis deleruheftautein & Hippocrates t quihb. z.demorb. fitin, neditìtiusinfidcat nota, verberum rogantimilem capitis nunorcro iñfecat, .ut os deradàt bus, p'undionem acùia aciculaautexphlebotoüfque ad fecuñdam laminam. In his quidem ino fi permiferint, compungo, quò fiè exhaufto omnibus ubi certa per fenfus cum interiores fanguine brevi Livor abfcedit, turn exteriores indicia,notæque hxdlicant intemperiem, exáíperatum remollitum , aut D E S E C T ! ONIBVS. (fummatiiTi dicam)ineuntemiamautperfe¿luin C A P . I. abfceífum ineffedocuerint,per acutumfcaiprum Ì3>fecm dà citte iam integraprofitbiecixpar- inverfámañucutimiñeumbentemne dubites apcrirc five fimptici reda linea, fiveduabusfcfubtts vitto curando. lecantibusadeain magnitudinem ,quæ vitio in t i redam qùidem medendirationem efficax chirurgia chi randa maximo iure vocabitur fubiedæ integrum denudando, commodeque tradando jpaitis ptoximæ providend* gratia, Quasomnes|fatiseíréyideatur. ^

P

A

84

C H IR V R G IiE EFFICACIS PARS II. ENARRATORIA

Pofthxcautem esempla, non de'funt & alia alio loco pcrtradabo : in hòc véro produc fuperfluum : quemadmodumetiam heceiTarium noneft proferri fedioncsjqux cute nil peccante fieri confuevcruntin belulcia pilularù plumbcarum, quasad cùtem five ignei Ìclópi five naturala expultrix pepulit ; nec non qUasin cacìotomia , id eft,ramicum meifuris; nec quarinarteriotome , nccqH£ÌnCyrfotomia,ideft,varicum excifione, de quibus firtgulis &huiufmodi plerisque aliis privatim eft traditum. Juftius adii ciani dupli ccm gingivarum irteifum : alter eft, quem pri^ mùsàdnotavit Andreas Vefalius lib.ì. de Immani Corpons fabnea cap. //. ad erumpentes genuinos Dtntibiti dentes ultimos molares TSc <p^tìi«-ég^è Grasce di­ genuinis ttos, poft pubertatem homini iam grandi nadifficile efrcnipenti­ feentes & magnoperecruciaìites : quemconcifum tam mire fuadet utilein ut nullum eo reme­ ties. dium prxfentius reperiri poftit : alter eft quem imitatus Vefaliumtonatfe Parati* chirur. itemexperientifimus hb. 6. cap. 23. extendit ad dentes omnes difficile prodeuntes, infantibus qui ex ortu dentium novellorumdilcriminamalorum multa &magnafubeunt, interduni etiàni debiles morte opprimuntur ; quippe gingivarum tam contumax eftdùritiesj utim par huic pervà­ dendo iit iitibecillis fiiiis statuì* propultrix facultas. Itàdeniquefuosfilios abhifcepériculis redemiflc perhibet ibidem Pareus. Preterhxc taceoquitranfinifliisfuniculorum fiùnt inferotoatquein partibus aliis languentibus aut dolentibusprofubteriuslevandiseisdem& procurandis. Poliremo unum noftris hominibus no­ vum, quod antiquis nihilominuscolifuetum apperet efficaci noltre medicina nonincongruum memorabo libens; Hippocratem lib.deint. ajfeà.

4 4 . tuittentia genua, quaifuppurari no potuère impofita priuscUcurbitula TS [acu ^ • _____ _ aantt-n n n nnon verenda a triangula] perpunxifle,neqüeenim veretur, contra, quam noftriquotidíe faditent. ttippeeratísRurfus autem & ilíud confideratione dignum hcíuene- eft ; quod fpintere triangulo plagam facit : quod datas. eá nimirum figura confedum vulnus difficile coalcícens facit hiatu fuo diuturno, utvitiata parspleniusexhauriatur: Adeo fcilicet Hippo cratisconfulta & firma funtomnia.

CAP.

II.

Certi quidem cafus, i» quibus cutem capitis aperiri expedit, etiatnnum integrara.

Vtis quidem habitu etiam naturali circuin tegentis carnem aut oífa,qua: vel vitium cer­ te concepere vel concepii foium aut acceíluri metumdedére, fedionetn ut adminiftret chir urgus perfepe ufu venit. In apoplexia minus exquifitaaut verius fphacelo ficut interpretatur à Cafalp. lib. j.prax.cap. 33. difíecuit Hippocr. 2 . de morb. 23. & 2f. Meminit & idem vir l.eodemiS. fupervomituscuiusdam venarum fie abeo primum appellati ; Vbi fe. fangvis ex venís extra calvariam confiílentibusadapertis, harum oículis erumperitin fpatÍ3 capitis inania. Cuiaffedui prxcepit, ut derafo capite frontera, qua capili us

C

■as

_______, fpleniutn ex pice 1______ poftremo cum lordida lana fuper impofita deligatio concludatur. Quorum fingulorum fua eft ratio ,qtiemadmodum P.Salius enarravit in lib. 3. eiusdern opens n. 3. Epilcpiia; quoque rnedenda; occipitiumincidit& cucurbitulasadmovit cap, a;, fed Cephalarse Aretaus lib. i. cbron.cap. 2. remedia,inquit (defcarificationeloquitur) ad oiTaufquepenetrantia cephalaeam iuvant. Ad maniainvidi mcdicum Empiricum,qui ad lo­ cum future coronalis & fagittalis medium derafam cuterh fealpro obverfo diffideret, dum os occurreret & coiifervato diu ulcere nonnullos liberavit. Ad fanguinem, exauribus erutnpentemiaitt diu utraquecapitiscornua,ideft,tuberanaturalia incidit Gariopontuslib. i.rei medica cap. 16. Inoculorum quoque deflu^ibus&inflammationibus Hipp. /. de loc. in homine n.23. caput fccat, donee ados perveneritjnqn fuperficialibus neque tranfverfis autobliquisfifiuris incuffis, usque dum ospertigerit. Frequenter auteminquitjiecareoportet, utcompadus hu­ mor citiusprodeat&fimul ut frequentes fediones extenfionem carnis ad osfaciant jfed etiam lib. derifu eandem fere habuit lenten tiam. Antiquiffima quoqile ad hoc mali genus cftperC h iafmum,id eft, ad figurant x. fada fedioirtdccipitioquatuorabauribus digitoruni menfura us­ que ad os facienda; quemadmodum declaravit nobis Soranus Epbefiuslib. lfagogesmedica Cap. zz. cuiusetiamrei meminit e preftantium audoritaie virorum Cecbius Aurelianus lib. 1. Chron. cap, 4.

Ad tenuis item pituitse defluxusunde nunquamficcefcantoculi, fed femper humore madeant,qux res afpritudinern continual, ex levibus momentis infkmmationes ac lippitudines e n i r m e vvitam irn m h n f n i n i s iínfcltat, n r 5? i l a f excitatjtotamq; Vdeqíque hominis plurimasidem Corn. 1 . 7. c. 7. cutis capitis fedionesgentíbus plerifq; celebreíproponit.E nuperioribus vero noftris audoribus Alex. Benediftus I.3, cap.9. fuere, inquit,ex chirurgis, qui capitis cutem novem lineisinciderent, duabus in occipitioredis, unafiipcrea transverfa, dein duabus fuper auies, una item ínter eas transverfa, tribus Ínter verticem& frontera redis; 8¿ reperti funt (addit) qui á capite redé eas lineasad témpora d¡ducerentlevitercutim incidentes, nemufeulos lxderent. Venasipíásretufis hamislegunt&obligant lericofilo, easque precidentes linamenta itainferunt,utcicatrixlatior increfcat, nevecutisantiqui fines de calero committantur.

Sed Aettus infer. 7. c.gz. frontis per fubmiífum fcalpellum figura quidem fedionum,yíc«r Lanarus Sotusfuper Hippocr. lib, de heu in homine decla­ ravit, íérvatis circum mufculis teinporum huic fimili U U-Idemque quoq; Paulusl. 6. c.¿.& po ft omnes Confian. Afer lfaaci compilatir.

Hiseeo magnorum virorum obíervationibus D. o r r • -kt acaecretisconnrmatus,aulusium primus Neapoli rem conficere in homine Florentino baiulo D n. Tybcrii Caraffx, Principis Scyllacenfium excellentilf. Noinen homini Pafchali á Pontea Siecccj

DE

SECTIONIBVS.

Sì ecce* qui perenni iàiiì ti es annos ophthalmia cum oeulorum uiu nullo , craflìtudinem geftabat horridam palpebrarum : qua ipt’se confe d aq . digitos cute iìncipitis refedere non feftHapfr rius,quàmquartadecima.Exquoficoculos mu­ ffai/»« ma- core longo femimarcidos expromptos licuit fium At /e' mecljcamentis fuis foveri. Nullum autem un^Tahu-' quam è feda ad osufque cute incommodurn, vero bafilico cerato curata fpontefuacoadain \tfantfm*- anguftutn atque obduda eft fine aliquaoffìsafiift fu is abfceffìx , quod multis etiamadmirabile CAPVT

III,

t)e càtarrho ad ocules difendente .

Efcendente ad oculos catarrho fentiuntur quafi formica: per Frontem & tempora de­ ambulantes,& aflìduè rubet facies, in hac igitur agri tudine rafis temporibus & fronte, ur lacerti temporumappareanr inferiores,gena: moveantur,excitatifque lacertis in tribus locis ufque ad oíTa cutis findatur xqualiter,&redè.Incifiones autem duarum uncíarum longitudinem habeant, tribufque unciis inter fe diftent.Hoc au­ tem fadodeincifionead incifionem inter offa, & cutem ferrum ducatur, ferri acumine ad cutemeonverfo , &quicquidarteriarum & venarum ibidem repertum fuerit, incidatur, aeremanente cuteintegrà,fanguisabundanter exire demittatur : & ut nihil ibi eius remaneat,cutis exprimatur, locus autem tergitur panno, oleo &c vino infufo impletus, fimilifque intindus deíuper apponatur Se alius fuper lacertos temporum fandalis rhodoftagmate infufus mittatur.

Quibus tertia die refolutis, ut alia vulnera curentur.Hsc Paulus.

D

C A P . IV .

Defrontis ineißone* "C R o n s incifa per latitudinem hic valet,quibus XT per multas venas humores ad octilos perfluunt, cujus xgritudinis fignificatio ha:ceft,oculi tnanci,eorúq; anguli corrofi,vifusdefedio, & calor cum nimiislachrymis palpebrarü pili cadunt,acutum dolorem cum profunditate capi­ tis fentiunt continuó. His itaquevifis caput infirmi radatur, at lacerti temporum cayeantur, deinde frons ädextro latere ufque ad finiftrum incidatur, incifio autem adeó profunda fiat, ut caroappareat, deinde arteriarum atque venarum extremitates dividantur &Cpannum lineum vino & oleo infufum defuper apponatur, fecun­ da autem die ff capite refoluto tumorem non videris minoratum, quo ufque minoretur,religab:s & poft h sc unä quáque die offa radens, cü creari ceperit caro mediciné apponascreativam carnis, caro autem crefcens in his locis cuti conjungetur, & dura fiet,ficque catarrhum folitum ad oculos venire repelles.

Hos partim Grsecosomnes, partim quoque Arabas audores imitaras fötcafle Bruma nofter in %.cbir.Mag.C.& rubr. primis curans Epiphoras, five, utipfe loquitur, lachrymas oeulorum,qua: fiunr per venas majufeulas exteriores,illud indi­ cante uno quodam velut ambulantimn formi-

h

carum fenfu: chirurgiam & fedìonem hanc in ftituit,rafoprimùm capire colloque per vinculum molle ac lamm conftrido,ficut vena frontis piene appareat.tranfuaturacu, filum tenue firmumque ducatur iub venam ita * ut haecnon violetur , deinde intervallo trium digitorum tranfverfim tranfadigatur, acuscuttifilofimiliter fub inoffenfavena ; poft haec in medio linorum interftitio concidatur fcalpto vas, &finamr effluere fanguis quanmsfufficerejudicetur,quà fadà. vocatione connedaturextrema filafadis adftridioribusutrobiquenodiSj&exovi aquato difeuflo plaga curetur , deincepsverò, ut in omnibus communiter vulneribus fieri folitum eftjfimilem rati&nem & inverfis temporum fer­ vale licet.Scd alterutram diflecare fatis eft ,fi alterutrapeccet , influxione illà. Quae chini già: fi crudeliores videntur, quàm ut in mollioribus Scminutiorisanimi hominibus , quales noftro hoc feculo plurimifunt, exerceri queant,inrufticis certè ac durioribusquibufdam periculo c$citatis magno prsefertim exigente.-nilcuntìaberis ad eamexequendam. Porro quantum hsfediones oeulorumaftedibus benefaciant, fortuitis duobus cafibus oftenditur. Narrar enim Alcx.BcnedUt.lib.iX.i. nonagenarium hominem fuper frontem accepto vulnete eccitate liberatum.Narratquoque cxAndernaco Tbomat Craulinusl. deobfervationibuspropriù , famulum illius pla­ ga. infrontem gladio furientis inflido>vifum,qui cataradàìaboraverat integre recepiflè.

Hànc igitur chirurgiamcummodisomnibus efficace«! invenerint viri preclari,non eft,quod huic, utfxvae damnatu prxpofucritaut compofuerit Hkrlabr.fetdcei remedium : quod atrox nedum eft,fed inutile caflumque putatum Fernelio atque aliis quibufdam,licet hoc per omnia non affirmarim equidem , fed de Hieronymo admiror fummoperc, qui cumdodusalioquin fuerit Anatomicus prófefforque chirurgicus,in legendis veterum medicorum fcriptis diu verfatus; horum nihilominusinftitutoac medendi efficaci ratione imbui nó potuerit,levcm potius & inefficacem tergiverfantium morem fequutus , atque adeò iftorum chirurgias dignatus illorum afpernatus magnanime profeflùs fit in op.Chirurg o, de tanfiliti, fuafque prsceptiones inftituiffe ficjUt omnem chirurgia violentiam fit fempereliminaturus , quafipofllt vis adimi chi­ rurgia, qua fuàpte natura fit violenta,quemadmodum abundein /. de ¿(firfcbir.monftravimusj enimverò nimiumdiu eft & multo ante Fabricii tempora, & apud majores fervatum inftitutum , utlenior cultafitchirurgiaufqueadeò , u tàfadione Arabica ineuntevideasdeduduvitium» fedde his alibi fufè. Jam autem ut fermonem m eum,quem incepifiniam ,neceflariaeft&cu-A^ ' * . tiscapitisdiffcdio ad exhauriendum hydroce- u mel^ * phalum,quam cum vcrereturaliquando aggre- inanis. diGul. Placentinus defcripfit in primo chirurgia capiteprimo > metum poftmodum comprobavic inanem chirurgiamq; utilem & falubrem,quod poft hunc virum Ambr.BarmX.i.t. i .& H t m Toremfcbol.ad obf) o $ Atque alii.

H

CAP, i

86

CH1RVRGIAE EFFICACIS PARS il e ñ a r r a t o r i a ; C A P . V.

X)e c e r t is q u ib ttsd a rn c o r p o r is lo c is a d i r a ­ vi! ai dejperatos aliquot affdlusfntendos xtnfeftiont.

P

Raeter has vero,reliquaeftfeftio, qusecómuniffima dicitur.quc non fòlum ad Chyriacrix commoditates non inutilis eft » fed Tape etiam neceflaria.-exemplofit primùm dolor percinax & implacabilis capitis, in qtio Tape fanies fubeft inter cranium & pericranium,in hoc igitur molliter digito contingendus eft locus , ut fi quid illic fit puris,intelligatur, multomagis, fifixus illic dolor, eftaperienduslocUs.rtam fape iames apro loco defluir aeliberatur, atq;inde metus, nccorrumpatur: fi qua vero illic vena eli, ape­ rsi vel ferro refeindi debet,nifi admodum (u inficnis. H xcexIacoboH oUerio libello fuarum obferv. , fqui& epilepfiae medenda locum in brachio medium inter axiltarem ferro apcritSc plagam continet ne coéat,ut hac perpetuo excurrat materiamorbi.Alterumeftquodadvertitnotavitque Vefaltusl. i .p.defabM m anicotp.c.n. gingiva acerbo dolore conflidatis, qui gemmis difficulterprodéuntibus excitatur,^ medicamenti* internisatq; externis inani città tradatur, concifus unice facit ; quod obfetvationibus atq; anatomicismultis experimcntis tXquifitè demonftravit idem du&or»cui opera videtur ctuaflen fus lue.Vantarmi M ed p ra l. i -T-&Paulus Bagellardus itti, dem orb.pue.c-9. quàetiam rationeacq; confiliofupermolaridentc,quiprudétiàvulgo vocatur,cùmmultorum dierumac noiliùintolerabiles fcrè dolore* indurir, confuevit cutem fcalproconcidere,ut càfaéta viadens erumpere fine offenfione poflìt. Acceflìt adhanc, de Chirurgia adhibenda,fententiamJZ«MWiier£e»ediZ lu scu m l.y.decu r.m orb.c.iS . meminit Veronenlium fuorum , qui vitro crenis exafperato gingivas infantium qua fub exceptionedentium languent & affli<ftantur,atterere confuevere.

Tertium cft, quod ieriptum reliquit Avicenna l q .ftn.^.doft.f'C .iy parotidasadhuccrudas maturatione fimul &c fedtionc agere fequutus , ut crediditCoft?us, Archigenis juxta fententiam, quam libro 3 .de cotnp.med,fcil.loc.c.i-retulitGalenus.

Etfiverò 2. adGlauc-C.z. dectetum fit,non nul­ lum èfe&ione inflàmationis rnalucieri, nihilominus in abfceifibus frigidioribus & criticis, '& ad emundtoria procreatis,qua periculum cft,ne recurrantjconfultum magis videtur, parti prin­ cipi potiusiubvenire quàm viliori.

Quartum exemplum fit angina fuppurata phlegmatica,quatota i. e.interne atq; externe, gulam occupe t, ita, ut ne transglutire quicquà ac ne loquipoflèt horoo,atque in dies in dete­ nus in ftrangulatum ultimum facefleret, quem ftrangulatum adeo verebatur idem ,utdccumbere ad fummum non auderet, quo fomni &c cibi ufuexilierat pene langvés.Tum igi tur accedensLanfrancusMediolanenfis Celebris chirurgus, utipfenarrar chir.m aior-do.i.tr-i-c,^ . loco pratailo & fuppuratione in profondo deprehenfa agnofetn* ante fufteeatusam,quam di-

rumpendam anginam hanc inter mentum & epiglottidinvitàtis vafis aperiit fic , UtfanieS fcalprooccurreret& multa effundéretur : at non omnis tarnen fyncopCs, èc mortis calitela , utnoftii Qnintum exemplum fit herniæ coniumftus ileus morbus,qui tormentum acutum ab Aure­ liano, à vulgo, miferete mei,perantonomafiant appellatur,cujus Eugenomenon mortale fignd cft chyli ftercorisq; vomitio,tum maximèdilcriminofum acpravum,cum in fcrotum prolapfurri eftileoninteftinum, à quoprolapfu quifofpqs evaferit, Hippocrates vidit neminem:Quod li aliqua fu hujus curandi ratio ( Ludovicus Duretus aititi [de morì), ini.Holler -c.de hernia) hæc u na tan­ tum eft, ut, fimulatqjfiniftrelaterisfcroti doloris acerbitas,naufea,vomitio,cæteraq; ejusmodi opiniouem tibifecerintprolapfiileiinteftini:tum fine mora eodem die novacula difeindatur ligamentumfeuvinculùinguinis,quo fc. perito­ naeum cum inguine tunica conjungitur, vel etià tefticulusejusdélaterisexecetur.Quamqùamid non fitabsq; periculo, fed dubiafalus potior fit certa deíperatione : fi hominem enim relinquo, certa eftdefperatio: fin eiopitulor,crudelitaté remedii pertimefeo, quia tarnen à remedio ípes eft aliqua vitæ probabilis,præftat ægro opitulari cum dubia falute,quàm cerea cum deíperatione hominem relinquere, & c, Hsecille. Quam de iecando fententiam licet aliter ordinato opere, fequutus eft Paraus in lib-7.c- 1 f . quem vife.

Meminit & hujus operæchirurgiæ Francifcus QuartusinlJepartuCafareofett+c.3. quâ féliciter quoties incidilfct viros illuftres quofdam fua tempeftate chirurgos,quos nominatim protulit teftificatus cft. Adverfusquam ièntcntiam & chirurgiam cum Henrico Vataautore /(¿ri,qui inferiptus eft,Propofitio chirurgica,& ceniura judiciofa c.i. adftruit ileofos aperiri rem inhumanam efle,arq; etiam exitiorem:quia fi pertundâturinteftina.ægrèjugulantur : Verum quidem eftPraxagoras,qui CæliiAureliani tempore flo­ ruit, & cujusceleèerrimamfemper mentionem fecit Galenus, ubi alia remedia nó profunt,laudat,uc pertundaturperitonæum prope pubem , arque eopertufo fimul etiam perforétur inteftina,&deincepsinteftina,&peritonsüconfuantur.quœ refert Hier.Mtrcurialis in l. 3 -decur. mor.c2. Verum,adverfushunc funt experimenta pie* raq; felicia clarorum opificü plurimorum,quos nominavit Fr.Rufettud.departa Caja. feft.}-C }.S imilem autem chirurgiamnarrafl'e vifuseft Felix Platerus his verbis deferiptam inter fuas obfervationes,quäcumrecitctSchenckius, & mihi tranftuliftelicuerit, Mercatori cuidam, taurus ímpetu in cum fa¿lo,cornibus abdomen in la­ tere umbilici perfoderat, poft convalefcentiam exiguus tumor rupto fc.illic peritonato, remanfit : quem cum negligerct, tandem fenfim é peritonæi cavitate emergentibus inteftinis, tu­ mor in immenfum excrevit.ipfeque, & febre acuta , & ftercoris evomitione adeo periculosc ßc extremé laborare cepit, ut de illius falute penèdefperantes, ad febtionem, repone^ daq; inteftina,tanquam extremum remediurn

CAP. V I. D e tuber cults a d thoracem & a d rencs fuppuratoriis.

Ipp.l.d.int.aff.n. 15 . renum morbos difettò pofuit,quorum primus numeratus eft is,qui ex dolore acuto rum iftos rum lumbos aggreffo,cum fluxione ad omnem regionem propter genitum ex pituitacalculum, demumhxcpars intumuit intentaqueeft , fic,ut fuppuratusfpeciem dederit; quartus ordine morbusfuit, qui à pituita fimul & bile circa latcris mollitudinem lumbos lumborumque mufculos annuum dolorem cum nephritidis aliisquibufdam fymptomatisperpeiTo homine , tandem fuppuratoad interiora loca tumore,abfceiTum ad lumbos internos defigentem radices 5 c ad externos verti paremque apparere,acad regionem ufque renis aflcendentem fcripfir Pttrus Pigraus l.z .cb iru rc .5.

N o n aliter profe&o , quàm l.z M m o r b .tf. & 3. tiufdem operi! 1 6.& l.D etn t.affett 18. de tuberculo pulmonis ad latus abfcedente profeflus eft idem,quare neque aliter curando tradari voluit, quod ut etià advertas adnotavimus.In quibus his utrifque renum cafibus jubetHipp.utqua ma­ xime pars tumuerit, adigaturfcalpereducaturquepus, nempeficevadendi fpeseft, fin minus cum morbo commoritur hom o.R eshxc,& opera non tam antiqui ufusfuit, utnoftriieculi profeiToribus non fuerit cognita : Nam & I. D altc hamptus, quem citatFra». Rofttm.&Rofetus ipft

s

è fedisinduftriècadaveribus,in quibus reperta eft vomica piena liquidi virefcentis humoris.

Hujiifmodi pleuritico abfceffìii vnicum & fingulate remedium eft Tedio ; quippe cum in eo »ffA-EirairfiSjideft , concodionis & maturationis fpes nulla fu b fir.fad a vitii apertione virus elidatur mànando neceffè eft. Ad hunc fere modum is autor-, Vetumenirtt vero cUm fedionis modum aut ille noneXplicet , aut per fcalptumindicet-, meaeftopinio, confultiusfuturum,fiper ignitumfetrumeaconficiaturitum quod hxc non eft cruenta,turn quodadconcodionem ,q u x tantoperèhicexpetitur,accommodatior & fad ù commodior citiorque videtur. CujusipfiusSc optimotUm àutoricateintcrnorum pyrotcchnix commemini.

Adhxcverò , quxpropofuit Ationymusautor Gallml.decucurbitulis,audit In pleuritide latus interdum configitur,nam fi neque fotu neque detradofanguine, nequealiisauxiliisxger libcreturjatquealioqui defperatares , poft leptimum diem ex Archigenc arque Aetiojpoft 14XX Pau­ lo latus inciditur , cucurbirula conjungitur, vuln9ne coeat prohibetur injedo linteolo>qtiod oleum imbiberit: poftridic cucurbirula iceratur,primo diefanguisjfecundofanies effluetfingularitemedio.Id vero noftra memoria vixtentatur, quia videlicet auxilium crudelius eft, quamquam humanius videri poflìt,quam fi certxalioquineidemqueatrociifimx motti deplo­ r a t a xger relinquatur.

i

C A P. V ili.

De hepatis viceré,

DAtaviiquidamdeplorato jecotisulcerelabo- Hìflori» A ravit, homo robuftusalias &nauticis laboribus addidus.Huic medicustum teroporis Ve- fatf netus clatiilìmus prxter reliquorum medico­ rum confilia curavit abdominis partem in re­ gione jecorisnovacula adaperiri; utplurimum puris per vulnus effluerct, unde poftmodum l,dtpart.C<tfar.feil.j.c.7 JrancifcmVaUertola.l.fi.obf. bene curato vulnere fuperftes homomanfitac li. Petrus Bdyrus.l.zo. c.4. nonnullosrecenfuére triennio poft faltavit ac laboravit nihil fentiens qui fc¿Hone funt ex hoc morbo liberati, Petrus et­ incommodi. Hac Hitron. Capivaccius l.ypraitiu it i» Pigr£usl.i.chir c.$ j.lam ver ò,& Serapionpratt.

C‘ Ì' tr a il. 4. c. a i. & Avicenna canonum lib. 3. fen.

C A P . IX .

18 . & loannts Bacehanellsts opere deconf. m td . I. De ctirarida vejìca infiammataper 3, e. de renum & vefica calcalo , periculofx ple­ jèilionem. num o p u sa le x , atrox , & àprudentibus per­ petuò deteftandumdecrevere:Veruntamen ci- V Erùm quid infiammata vefica , quomemtra tumorem externum, & citra fuppuratum bro acutior quam renibus eft dolor, interiiftorum fuit hypothefis cum abfceflu pars conta- tufque celerrimus, nervusenim hic latus eftirebuit, hanc feca,in quare minimum aut non tam nes concrementum fanguinis jecoris fpeciem habent, ut alt Areutul.z.acut.c.9 .huicarroci mamultum periculi vides. loprotinus itafuccurrendum vult, utventrisca CAP. V II pars laxa,quàmcxneonaGrxcidicunt,incidcnD eP leu ritid e. denda fitmultoque oleocum ruta& ancthoirVos pleuritidismodosfecère obfervatores riganda. medici. Alter eft mitior,inquo concodio materix expedatur & expedoratur: Alter maliC A P . X. gnior, & mortiferus fuà natura,qualem fe comDef e l t tone cutis, qua pertinet ad fratta perifte in Provincia Gallixinferioris tradus reoffa manda. ietclacobusFontanuslib.zprall medica.^.quod ge­ «-.Ofthxc, & quod ad offa pertinet, tacendum nus, inquit , conflatum ex humore tenui vire] f non videtur,quod fcriptum ab lfaaco I.9 .prail. fcente,fivein latere co lled o , fivehucdefluente f.xoA-pundurara velut acus homine fendente ex aliispartibusjqux funtutraque comprehenfa j H z circa

D

fi

, 1

Confugeremus. Qua>> in cuce illiusloci, tentata, licerdiffìculter fofàmen peritonxi rapti digi­ to inveftigaretur , eotamen invento feniimque intruiìs inteftinis moxfanitatireftituens,turnorem nunc vinculiscoercet. Ad hxc aUtem illud M-Gatinarix nonfilendumeft, quiparticulam, ex qua epileptica furgi t aura, & excoriat; & quxrit,quo malus humor exitum invernar,quxcon­ firm ata res eft abipfoperexperimentum,cujus rei producit hiftoriam.&c.

H

7

S E C T I O N I B V S.

«

DE

DE CHlRVRGLt EFFICACIE PARS. II. ENARR ATTORIA.

88

ftraqusratur', fed juniore morboatque hominS vifeeribus integtisfub temporato,quantum fie­ ri poteftjccelo refupinatoin ventrem languente vmbilicum quem l®va manupnmoribusextre­ mis digitis apprehenderis , dextera leviter per latiusculum phlebotomum aperies. Aquam autem fluere pro modo virium roboris&lecundum pr®icriptamà fcriptoribusmeniuraro,(locushicnon eli omnia perlcribendi) pcrmit^es.

C . .

Ita ego adfententiamLaurentiinoftro inNoC A P . X I. focomio praefentibus Adamo Marchio phylìco AdarAtu D e P aracenteji hy d r optcorum, praeftantilfimo& noftrisaliiscallegisornnib.lo- Marchia* P Aracentefin , id eft,pundioné hydropis afci- dalitii Capucino & chirurgia: perirò fratte notis approbàrunt viri graviffimi permulti : E minatoSeraphinoà Mercuriano Capucino,atdogmatibus noftrisautonbus Hipp. primus l-de que aliis quàmplurimis,qui fama oper® con ve­ loc.in hom.&Ldeaffeii.inttriorib. 2 3. Deindc Gale nerai IacobumPicìnoccamPelignum hominem nus l.lfagogtcoc. 1 i.Paulus inl.ó.c.'yO.Ex Arabibus 4j‘.annos naturo fecuijqtaex hacquidem vacuaAvic.l-s-fen.iq.trail.q.c.ii- Albuc.Li-chir.c.54. E tionevidebaturlevacus, vigefimo jani die adlaLatinis Corntl.tn lq.c. 15 . E methodicis Aurelia. lutem bellè procedens. Verum intolerantia litis nusl.i.chron.c.$.laniotcs cx hac lententia ionge frigida liberalius ebibita retro continenter agi complures lunt.quim ut adnumerari fine falli - coepic atque labaicere.Illud autem quodaccidit Otfervatii dio liceat.Attingam paucos, qui vel luculentius è fedione non racebo,nempecoalelcebat plaga vel abexperto rein confirmarunt. Ex his nomi- indies fic,ut necefleforet unguibus divellii coran a rid ig n u se ftl4 ^ m Sotus imomm.lib. dtlocisin moditasfc.apprimèoptabilisin te ifta, ne quan­ homJtx.}o.*tq3alibt,iiéB*rtb-Capret>liusJìveCabroU- do fc.invitis nobis humoreffluat, atque homi­ ttsobfervationum qua ad tabulaianatomicas funi aditila nem dejiciar.

Longe diverfam pundur® operam propofuit as-Sed nemo meli9Ludcv.Durete, quiinTbmemalo.ATtulanU5inpraxic.<)9. & Mub.Savanarola opttibus Tberopeutiiis ita decrevitffi hydrops fit perrenfit ex multi« nis, fi. alterius morbi confecutione paracentefi nsprattici trail.6-c.14.rubr.i o . r.onutendum , ledfiex aquarumcolledione, in aciem difpofitis & colligatisaciculis in ventre hydropi foli à lupprelfione falutaris cfte poteft alciusinfixis, cp quia non recedit ¿placito Hipp. fuppundio.Difcre ville rem aliter videtur Fran- l.dcint.affetl.n,1 4 . & zyitniw um que eli ex Avic. tifcus Vallefius qui 1.5 .epidem.fiyftatuit ineun- q.l.},fen.c-4.tr.4.c.l j.teftesaquà turgétes multis tem quidem hydropem punizione tradandam, acubus perpungit.confidentius exerceri fas eft* Priori,quam ad hydropem hepatisaut l i c n i s ^ ™ ^ firmatiorem velò òc diu morata non ita.lam au* fedionemconfcripfimus, parcmautanalogam tern locum quo Icalpec adigi dcbet defcriplere nobis è G ratis turn Aetìus,cumPau!us:è Latinis ìnhydromphalo retinebis.

CAP. XII. Cornelius Cclfus.Praterhuncautem,quiin an­ Defttlitneadelisiendam morantm urinam teriori eft abdomine,& circa umbilicù five dexneceffari», tera fivefiniftra. ■ Hippocr.&rctrojuxralumbos Eque medicamentis omnib. r.eque carhreaperit U t affiti. Comtminiorem vero fedionis cerifmis inrerdù obtinetur,utlotium,quod adminiftrand® rationem aperuit .dpic.cujusfenurinarii meatus vino mulrosufq; diejmoratum ientia eft h®c. Homini fedenti quadrate vel etfit , elici polfitjhontine ad obnumcótinuò proia m fe ll* cuipiamredè danti,compreifis utrin perance.Difficile ne igiturtibi videtur fortafle fi que per miniftros aliis & ad inferiorapulfis tri­ ad collum vefic®,quà lichotomia conficitur,per bus mb umbilico digitis deorfum rradam cuicalpellum angullo foramine esefm à dextrà ilici1temcircahepar , fi hujus vitio profezia fit hy­ drops vel circa lienem, fi'hic primo deliquerit: datur’ fed hancipfam quam dixi curationem ininfecari oportet, abdominefecretomodiceper eundam tradiditlorf»«« Arculanus autor ejusrei Ìcalprumàperitonao.hocpertùdilicebit, ita,ut quantum eqmdem primus in comm .adq.Eafitinferius foramen peritonei foramine abdo­ z.uadManfortmcdp.10f. Quam ego rem in extre­ minis: nimirum, ut adepti fiftulà, q u ® ad edu- mis & hominis argn aliorumque praefidiorum cendamaquamimmittiturexcludaturJieòlura& nil praftantium cakbtis non refutandam,aut decohibeaturaqua:hocenim, compctentibus vi- cradandam admoncre volui.

C A P . XIII. sibus,modo d e tta la , vacuationi parcendum Defetliom,qua debetur abfcefstbus. cft,atq; ?ger in ftratomolli collocando,&quod Efedione , qu® fuppuratis jam tumoribus D ad vidum atrtnet, roborandus &firm is cibisaconvenitjhsechabeto. Abiceflus.qui fuppulendus.

Tutiorem omnino viameiTcpIanioremfeh- rationc inierunt,vel pauca hanc continent &diicioremque,fi Temper daretur,tenuic .Ami«*« L«*«- lipabileminduftrià,paucitate,velfeciis.G4Ì.i«/.ij wtntmin biffarla anatomica, propofita, qu® eli l*®c mtth.c.y. minirnè ftatim aperiendum abfcelfum ferè; In aitate cùm umbilicusprctuberat talpe- voltar, fed fi fpesfitdillìpandsm ated® temaniris fervatifque omnibus, qu® per enarratores damdifcuifionem propofuit, cui confentiens medendorum,morborumptagmaticorùadmo- HteronymusTabrtcìusm lib. detumr.p.14. fcripfirj a -ir f 4, nentur , inter casteras vero leges illa nedum per fcarificatio ei tantuminfiammationi luppurat® fedionem fanitas tentaturcollapftsyitibtisfru- eonvenitj qui diaphorericisdiifiparineqim, ob

circa diaphragrtta e'x olfis nimirum perfradi aculcis: deicindenda non tarde cutis eft & fummiiTacorticeteftudinis fpatula (Sebel lucrdum VocaOuteleventur frammenta,h®cvolfellisprcFenfa , detrahenda,&quoaptatafradura -, ut inoriseli percuranda. Eandetnhaneincurandis perfradis ipondyliis dorli fubtiahendilq; frag" lnentis racionem tenendam docuit idem Vir. i o

à V

l

M 9 a| ' i

f j f f i

t r 'r ^ ;

'JS *

» ». ♦ .» 'tS t

% r’

i

N

ouris

4

DE

S E C T IO N IB V S .

89

puris copiarvi, qua medicamentorum visobrui- cidiTolitum,quas tres lineas Paulus lib.6^cap.¡.^ —•V']------I ' ad patiim^ UUIM vx/j'*'---- j q ^ . * — • 1 r. 1 : r /T! _ r .

•. » C in m i n n o o k .

H figuram difponendas voluit.

At Cornelius Celfus. turJtaquidem fi difcuflio fatis fit: Sin minus abfceflus multipliées funtad fecandum ufus, atque Celfus alicubiiuppurataficinfecat, ut refidua: modi. Alii dimenfioni 8c ambitu magniiunt,a- detrahantur habenula, planius vero inl.i.cap. i ./ liiparvi.Aliicumcute fuperjeda computruêre, inquit,majores finus latius interdum etiam duaquædicunturrhæodes, ideft, inmodumpanni bus aut pluribus lineisincidendi funt. In alios dctriti. Aliicum eadem cute funt femipucri dun- etiam ufus habenulas Celfus refeindit inanifitaxat. Alii denique fubjeda latè corrup ta came ftulis 8c in ruptoperitonso. Sed h« fediones ^ ad exteriorem habicum vitiumnonextendêre. hujus loci non funt. Spedat & ad hunc locum Seg.t crtfr fedio cruciatim,quafrequentetutimur in noxis ctata Porro in magnis cum pucrida cute 6c fubjeda capitis, fivecollifiprafertim oflecalvaiiapairo,i«1m'v;. circum corrupta cameabfceflibus > talisfiguræ aut tantæmagnitudinis aut nuroeri fieri ied io, five fuppurati, five tales vere fint,five didante tmfaSitut fatisfadum neceflitati videatur. Neque enim opinione de rafuris nobis,aut pertufuris. Ita P a -tM *" fimplex, 6c parva probatur,qualis noftris vulgo rauslib.9.cap.+. Ucimurquoqueinnervipundumedentibus fieri confuevit.qui padè 6c trépidé ra prxceptoGalenilib.ydfmed.pergtnera.cap-4 . & fepeetiam perfundorie, ideft, quoconfecifte i+mcth c.y.&an vitiis,fub quibus cutis praeakaeft rem appareanr,banc eandemabfolvunt. Illud fubtufque amplum eli vumm.Albucalisltb.6. cap. non inficior ne latiorem quidem 6c majorem 45. tubercula conftanria exduris contentis in faciendam plagam, quam oporteat. T alls quip- crucem fecat atque ita itrumas 6c glandulas cum folliculo apptehenfas 6ccircumfedasabftrahit. pe ôc dolorem folutionemque gratuitô ôcturpeminducitcicatricem.Verumtamenæqua dé­ Jamiam teftudines tradant Rulandts & Roge bet efle fcdio malo, fientpœna peccato.Itaque riusinfuislocis. EtexhisdilcensH«resym«i Fabri- * fi parva eft vomica, fimplici redoque fedu (A- ciusl.deoptrat.cbir. c.de carnis cbir. Caiparus verb plotomia graecèdicitur) efto contentus;fivero Wolffius imperforatam vulvam decuflatim iemagnuseft, ampluseftabfceflus,comparicoin- cat, obiervationc apud Schenckium recitata. ^ ^ diget.quæ multiplex eft, in orbem, quadrangu- Std Brums Calaber lib.i.chir.mag.c. i.rubr.4. fecundum figuram T literafimilemhydioccphalum “ laris , 6c ex his varié mixta; de quibus fingulis proximè dicemus. Interim fi cutis craifior fit, difeindit Albucafislib.z.cap.i. Duabus aut tnbus Albucafit. diverfisfeduris contentus eft Conftanmus Apr. Conjlanquàm ut longius ptoduci fecantis manus tracbir. cap. 10 . SchujasDuxlfaacus Itb. 9 .pratluai unwdum concédât, confueveruntnoftrates medici IJaacus. c.u. difFerre rem in tempus,quo cutis viputrefeentis humoris extenuata fuerit. Verum quam rede CA P. XV. videant boni judice$,nempe detrimentofum e f fe folet:occupante,verbi caufa abfceftu perinçBefe ¿Honeinorbem♦ um,anum,junduras,ventrem 6c partesprincipi proximas.dequibusPaulus lib.6. cap.^4 & CelEcunda eft fedio in orbem five rotunda, de fus in S.e. i o.§. degingivarum tuberculi,denique Paulus. quapaucos video locutos,nullos veré fermoHtpf, Hipp.ltb.dtfijluhs 6c ubi altè latèque divagatum cinatos. Credo equidem ob id,quod Celebris ovitium ôeputredo multam membri partem nermnium ore fit vox, ulcera, plagaíque torundas vos , carnem 6c mufculos tabefacere paratum difficulter conglutinati,cujus rei illa traditur ra- rMioeur eft. Atque idpropofuit Hippocrates de externistutio quod in hacfigura vulneris or« mmium ifeorbiculatx berculisl.demed.n.S. nos deprofundioribushæc ipfis diftant. Atqui ea, quæ debent agglutinati ulcera mid id a volumus: quo cafu plus eft periculipcrpeproximé fe habeant,neceffc eft Verum , neque » ^ c o n ­ petuo.Itaquevelferramente audaciusefttransfi vera 8c conftans fit.fileri atque intermita deadigenda cutis, vel eodem candente inurenda. bet rotunda fedio, quàm expreflepropüfint 6c Idquod etiam didum volumus de criticis tumoribus veluti parotidis , aede bubonibusfy- Hippocr.l. dt Vlcerib.per bacipfaverba-, Ex ulceribus rotunda fi fub cava fuerunt excidere oportet; philiis 6c peftiferis , quorum exada concodio undique in orbem ea , qus dilcefferunt autonon expedanda eft. Per abfcefTum medraftmi mnia aut ex dimidio circuii fecuntiumlongitufedum Realdo Columbo Sternum leges apud dinem natura: hominis, 8c Galenus hunc imita- Gl>le»ui. loannemSchinckiuminoptreobfervationum & cura tus idem indicavitl. q.meth. meda. f.F . in vulneùonum mtdicarutn fuo loco. ribus etiam idem fenexorbiculatam tedionem minimèdamnavit,ied faciendam medici manu C A P. X IV pr&cepit lib.de vulnerib.c.ubi aie. Orbiculatoria ulcera 6c plurimum fubcava.ea quoque relecare Defectionefecundum duas autpluoportet circulo divifim incifofecundum longiresltneds. rudinem pro hominis natura, 6cc. Idemqueab ipfo fancitum eft, ubi os capins fuer it nudatum N abfceflibus fecundum unam fimplicemli-»neamchirurgi fermé omnesconfuevêre , led carne fubcavaautem fuerint ulcerain obliquum, cavitatem quàm plurimum rèfecare,ubi fcilicer pluribus fealpri tradibus, aut nulli aut paucilhnon facile eft medicamentis quocunque pervemi:cum veteres idum geminafle tertioque connire.Quodauiemdwf./.4./è».4.tf.J.C. propr. pro- Jd A v k .

Hydroct- feciiTepræclarafintteftimoniaiInhydrocephalo feflus fit ulcera infàntium rotunda pernicioia, phalo. quippe Galenus introdudorii cap. 18. fenpfit Galtnus.

S

I

DE CHIRVRGIÆ EFFICACÏS PARS IL ENARRATORIA jun&a.ciquspravitatis occasione proficifcentes in horam dolores non perferentes puetli luccumbunt. Declarar autern rem fatis quod tradu­ c a hæceft Tentenna de vi epid.corñ. I.'iti. ìp.qui 'Salfa ho- locus aperte feeundum noftram cnar'radoncm minum ftnttntia enunciat.Falfumitemapparet, non coalefcere quod non rotunda ulcera fiquidem cxpcrientia confiât conglutini! coahtaexhis multa. rotunda Quae res bene poteft evenire, arque eveiiit: ulctra. quia qucmadmodumobfervamuSjfanefcens oH>fí, mne ulcus ficccfcit Hipp.autorepmc-lib.dtulcertb. q u i ficcatio pari pa&o fit Temper inangularibus, quaminrotundis ; Jam verò quod adpraeQuofiu r«pofitionem fpe&at,hancquidemadrnittimuslidtftußio. benter. Quippe agglutinarlo éjus eft naturae,ut iabiaatq; oras agglutinando requiràrproximas.

Verum fi rcdèlpedascoalitùs eft hic vulneris fimplicisjin quo caro nulla parte defideratur.At verò latorum ulcerum obdudio (fanatio ri «l«*« dida faitabHipp.diäiltb.veßibulo)lztius nome eft, qux plenis jam carne ulceribus (olum exiccatu Admirada partis calliquc fit indu&u,mirumqiieeft,iuàtcutü fan»- trahaturiníe¡piálente càro ulcerisrrnagisautem fcentc]am idapparetin marginibus,quçcomplicatisqUafi u lcer* con. fibriSjfupercilio quodam aíTurgút.Jam igiturex traat, hisfadum eft planú, diverlos naturacÏÏecôglutinaturft uiccrum fimplicium Si latorü obdudú.

Sed enim illud,quod argutahtur tum vulgata Ad valga- niultorum tum Ariftotelis propofitione, rotuntumiOud j as p]3gas difbcjje coagmentari:putoequidem

rulenta fanies effluere per fe ipfatn Si extergi proctirariq; comode medétis manu poterit pars.

Sed Se tuberculaSc phymataficputria, ut cu­ re fubitem nimirumextenuatxfolitusequidem funi tantum no orbiculari figura precidere fubdudo (c.alterutrinque fcalpro ancipiti & acute Rafiapr*. fedlatrare, quiutrinque dilcindensrem confi- tjdndors ciatpraderum fi laeva pendulamunam partem apprehendens adjuvetit poftreroum. matutkrù C A P . X VI. De cìrcumfe filo n e laciniata.

D circulatatn modo traditam concifionére« ferre licei Sccircumfe&ioné crebraacq; mi. nutam, quam altioribus&everfis extrorlum oris ulcerù equidé parallelis quali lineis,Seordinate facere confuevi;unde laciniata Si fimbriata propemodùcócifuraveftiumextremarum in more apparear,quamfe£luram de fcarificatus genere, propterea non confeci; quod excedentiorhxc videatur, quxcutemquantàviscarne duplararti confecat Se difeindit; Scarificatus vero cutem tantum attingi» aucvix ultra.Rariorautemaut crebrior fietejufmodi circumfedio prò modo craffitudinis ejufdem cutis. Nempeintenuibus ulceris fimbriis confertior;in craflìs verò Scprxaltisparcior incifurarum numerus defidcratur.

Inftrumentum autem aptiffimum eritfcolopomach^rionjid eft fcalper inflexus,fanguinem ex­ ire permitteus vel quantum vires pertulerint,fi *tumd»'tif- idevenirenontam diftantia partium, quamul- fit imbecillior.Omnibus aute modis mirum apficultat* J ceris amplitudine. Dane enim capaciflîmamac parebitlane.quamuhujusaliqua defluxio leva/anefeentiS háfíimam efle circularem figuram. Utcunque verir,labra deprefleritulcufveiótraxerit.Nimi« ulcerum noncft oblivifcenda , ñeque exilio mandanda rumCquodHippocratis oraculum fuit)iftiuimorotundord rotun(la fedio,fiquidem eftfæpeneceiTaria.Pri- di exhauftu gracilefcentia minora & licciora ul­ Httimnda Tecundum hanc figuram putrefeente tendi- cera redduntur.Itaque Hippocratxam noftram ftñto’in «r- nc> cartilagine vel olle, cum his verò Sí fupei je hancrationemputes op o rter, ac velutgermano ejufdem prxcepro uti btm. d a carne: deinde hac edam putrefeente per fei C A P. X V II. pfam finealteriüs fubjedæpartis vitioiQ uocaD e quadrangulafeditone. irimmu- fu haudaliamfeqticmurfiguramfedionisquam Riangul? quadrangul^ve non rara eft necefLntn'ftctià lau feciio­ rotundam,quippecircularivitio circularisrecifitas,acceilitamultiplicibus Se variis , uccnie.* <ei/i,'Gocongruit. Aliter in ángulo relidum vitium quidem obfervo, cauli, sfeilieet una,& fi volueferperetulterius,Scfanis communicaretur.PrxSecúndete ußtt. terea commoda eft rotundafedio his abfceifi- ris prima ubi ccmputruerit caro fecundum mobus, quifublatis in tumoreminferioribusglan- dum iftisfigurisanalogum:quare,Se confonx udulis turgentut phygethlisVcnerexluis videli­ triusfigurxpetitfedionem,deinde eft i£lus recet ut patente late via circumquaquc curari que- cens,ideft morfus feta- collilufq; rei gravis&duprojedi ant quod fi difficile Sí longo tempore fanefeit: rz nec non difpulfi tinnii circularis plaga etiam non putrida in orbem car­ quadranguli tormentarii,iicin pereulTotempone,deber in or bem refeindi quando diuturnio- rcalterutrocapitis legione hanc haud quidem f ^ Z e r rcmac tardiorem unitatemè compofitoquxri- in ifto ìpfo loco fpaimum cave, fecusaliquam farU:ubi mus.Quo confilio Gaknushb.de ¡beriaceadPtfon, eo confeciile narrat Ambrofius Pareti!inl.p.c.io, eftcompófi- 16 4 .a rabiofo cane morfu demorfam partem 3.in veruftofyphilidisauccorruptivo vitio,quod ta cjuarituT nonalia quam orbiculari figura reiecandam prç- rternumoccuparir,quàeàdemlociconditionein tarda alce - ccpjt 40,faltem diebus confervandam. Atque TaipariacapitispuerorumabfceiruGabriel. Falru fanatie. ^ ^ui(jcm a¿ djuturniorem partis expurgatio- opius adminiftvandum quadrata figura voluit nem,ut in bubone venereo, fttumis & virulentis leCtioncm fedfafluseft tamen^ifi I de turnor. c.dt BaUucmaaliis abfceffibusjltemque parotidibus & frigidis abfcejfu,fe&ìoné in cruccSefecundu lineasretìafe tè* FaUopii aliquot colledionibus. Quoniam autem ab- ìnteriecantesdixit quadratam figura quemad-Ìr,/” <’' fceiTuum cum adenibus fubjedio meminimus; modum etiam NuoUus FlorentmusleSlione ad T „u illud iniupcradnotandumeft: cum refciflahæc iteraeforma triangularé vocavitfer.7.fum.z.tr.4. .54.fedFallopiuslongegraviusfalluseft,qui tu-ter Falhpii, iëcundumfummumglandu!çfaftigium(plerunque hæc oviformis eft) orbiculatumfinumcir- gonarf Paulotf>memoratal.6 c.$$.ciediduei{'e fecumquoquefovent:hunc conVenientibus 4.0p- i ¿tioné quçfit i.unafedionelim plicim oxaltera poûtis incifuriselíé refolvendum.Ita enim Scvi-1vulneri* parte tranfverfim inciia.An igitur trian' ‘ gulam

A

T

DE

SECTIONIBVS.

gulam figuratn ignoravit Fallopius? Porrojeit turn hxc.tum quadrata non fineexcifione quam remcXplicaté nosdocuit inter carteras Aetius ex firmone w i.f^ ^fi.quodeftdcutcro inperforato.Sedutebanturquadranguláveteresinabícef» fibus magnis , in quibus opus erar vacuatione copioia : cutem prtetenuem dtiabus deferiptis fcalpellc lineis medicam,qust inter haseft habeiiulam difcindentcs.Hacutendum vultAlbucatiskb.z.cap .^ i.& is- in fteacomatis & atheroinatis, prteduris, & omnibusab Arabicafchola vocatis nodis.Sedum in crucem verticemho mini apoplético per Ludovicum á fando Mauricio Galium medicum pr^ccllentem no fi­ ne fru tu narra vitmihi Joannes FurnetBurgundus rei medics ftudiofus.

C A R X VIII. ■t.-X-,

D!

De triangulafeft ione*

Icamus nuneprivatim de triangula fed io. n e.H sc Aetio tcjlefcrm.7.c.$6.fan uíui per anchilopas ad commodam puris cffufionem, Aeútu, baliquidem fuperiori, fed cufpide íníeriore; quemadmodum ex ejufdem Aetiiiib.i.c.iifemiit Gabriel Yaüopius.Verum c o n t r a jjollemsin ptrhcbeq. tit. dej£gylope, fie conftituendum vult triangulum.ut h ujus apex verfus radicem nafi,li­ tera vero &c batís ad oculum vergant. Hac cadem forma fedionií in everfis palpebris utendum ftatuitidem Aetius ferttu.zz.nempe A .grScs litersefigura ad triangulurn accedit. Utendum hacquoquc voluit Albucafis lií.i. chir.40. inab. fceffibus amplis abundé íuppuratis , utegoin­ terpretor, & Gulielmus Salicetus in Topinaría d iü o vitiis capitis , atqueinhisomnibusvitio, qus myrt iformem exigunt; fimplices enim hsefigur® funt& ufu. Ucuntur & ipfá quidam Qulielmo ííyirocePlacentinoaudore inhydrocephalo puegarum phalo. r<jniielmus quod ¿rSebaJlianus Auftrtus adwtavtt lib. de morbos VUcent. ptterorum,cap.$. uticur& triangula incifura LanMaftiantttfrancus Medwlanenfis ChirurgusmcalvariapercufAuflrítu. p3 ufqlie acJ interiora non concifa cute , quam ipfefedionem &cruciatsprstulit lib. z.fuaibirfnrtf.i.írf/M.quartampartem crucislatiseílépu tans, utliquidioribus medicamentispateatadiCautieuu tus ad fr.idut á Jam vero cautio illa morientium, &aiimcni- ne pars nervofa, arteriofa, venóla, con vulnere ran“nm<>~tur> earenus accipi íervatique deber, quatenus bomtmm l ° clls ‘s veré ,cui cautela con veniatjnec fi cer**¡lic«ru. vicibus, fubalis,inguinibus,poplitibus& inlocis multar fai durar prscep ti quid datur,peticulo faficeft abfoluté íedio, ut non etiam tutilfima fir^fi locorum peritus & in his operis exercitatus 6c perfpicax homo fit , nimirum altitudinem craílitudinemque vitiibene arftimata,ficfecui>dumíuostérminostutumeritdifcindi. Hácratione non fállente ñeque te fallerfedio.Praeter hacprobataefttrianguiafedioincuranda infita le.nuche- phyroofinon vulgariterá lo. Hucberioprimbdefterüit.c.ifto,qui curatur,inquit,prarputiiineifione limplici, vel fi angultius lit, duplaiab oris ejus exteriusadglandis coronam figura triangulan perduda juxtacaninum vinculum , ut referat

cequión anhelofum naribus (habet codex dilucis) feddidudis equidem credo tedius legendum. Fuit autem hujusinphymofifaciendáeíe-CVrrWí** dionts aurorprimus Cornelius Celfutin I. ?. Ú,nC A P . XlXo D efez io n e m yrtiform i* Adénus de fimplicibusfecándi rationibus^áto,,,« diximus, par itaqüeeftjut etiam quippiamww^ír* dicamus de cohipofitis & primum quidem de myrtifot mi,cutnItaque berte putris ultra,quàm matúrus abfceílús erit > non dubitabis cutem QA¡mut^ reícindere veln.yrtifoliimodo velfimili.Quám fecandiformámprin uspropofuit G a lt n u u n l. i t medico Qijam hominis lenterttiamcumnoníatisadhancdiemmtelledamvideam, cum pri­ mis intelligendos auctorum fenfus, & ad red e medendumconducibilem, declarare quantum licct.inprarfens tcntabo.

Multar funtapud juniores authores fedionis Seftionii myrtiformisexpofitionesiquas vetó quacetha.-nyrrifot* úocamyrehendhHteronymusFabriciuíin lib opt- rnu’ n*r‘ rat.chit.cap decarnischir: alias autem & nos inter' feremus dedudas omnes à modo ac ratione krium. fecandi : quarum alis funt linca fimplici con­ tents , ali® rerò compofit® &cumexcifione conjunda.

Priores ordine enarremusuna creditur eiTe ^ hujufmodijUt produd 1 per fimpliceni Ime un fedio tir adeò, ut hianti pofthsec vulnere figura myrtiformisexcitettu ad hanemodum.

H

Secunda eíl etiam per fimplicem lirteam,qiiO fad o vulnere recipiantutrinque labia transverlam incifuram multo minorem,ficprodudisin iumma lineistianfverfis , ut fi per extrem a^ punda line® circumducantur, figura myrtiformisreftet adhunemodum. Hanc autem ade&

contempfiti4/idrMi VejaitusLb.deturner.'7. ut Galenum & vetcres omnes & no Uros qui ejuldem ufumapprobatint,iaciledamnäiit.

Tsrtiaeft, ut faltigiato leviter abiceffui oppofita linea fie ducatur fccando.ut per extima hujus Iumma öi levismciiio , circum medium protundior t xrt ndatur.fic enim occulta produ* ci yidetut htec figura.

Quarta fie exponitUr.ut rtonínfedáépartés¿ lédinftrumentum , quo fitdifTedio , lancieolA vulgo dida,referatUr figura.

Quinta mea fuit quondam opinio fed io * nem myttifotmam fuiíTc veteribus per lineam H 4 rccut-

Il,

iti*

ir>

r.

91

DE CHIRVRGLfc EFFICACIS PARS IL ENARRATORIA

jn n n v ir i-irere myamiror^ mvrdnifor- tiformis , & cum excifione recurvam quae uno duntaxathitere ^ ^ cutis & effluxioms unico inmam folli refcrre ita, ^ ^ £ * P ftmmenco cum paUciffitno dolore fit , utpotc, nionem Si lacobus Dà r qua in faftigiatis ac putridis extritiive ablcefliin C biru rgallkè confiti > >ptafiquutus buspet nos vifitari confuevit. Itaque ad hxc eil. _ . omnia collimaturam fententiam hanc noftram myrtif0T. Atque hxc quidem omnes fine excifione hint acilè judico. Eft autem hxcejufdem admini-»,« admapertiones abfcefTuum: quarumhæpet redam , Irandx ratio. Cutis, utdixi,fuppurationejam niflranda hx per curvam lineam fièrent , ôc utratenuis, & affurgens manuslevx digitis tribus autrati0rumque rurfus alix fimplices citent, alixcom ;:otcipe ligneo fumrnis prehenditur , & quan* pofitx. , , turn permittit , in fublime attrahitur turn Sexta fequitur cum excifione fed aliter admi- autem manu dexteraperfcalprumautnovacum. niftrandaatq; aliterinterpretataGabrieli Fallo­ lam acutam obliquo ada&ufeitinè refcinditur, 'Gabriel pio, aliter Hier.Fabriciojaliter à Guidone atq;a fallopius. nobisG*britÍMutinefisl.dttumíY.(deabfi<Jfu,quodtfi ita ut ad extremx fe& x partis acuti reftantanHier.Faguh & in medio venrrofus myrdfolii cylinordine fiptimum, opinatuseß , fieri folitam hanc drUS. bricitu.

Guidoni,, fedionem ab antiquisadminiftrationisidibus Hanc mihi fententiam profitenti confen& inftruiuentisduobus, hoc eft , ut primó pars _ .unusGuido Cauliacus , quitrail. ?.. do.i. i '4 '°cònfenfut. incidaturnovaculâ, dcinde forcipibus acutraquodeß dtgianduia, firofulis,&c. apptehendic fuque ora fic refcinderetur, ut myrtifolii figuram pernè cutem & forficibus pro quantitate tuberjquapen. rcferret , fed Aquapendensquamvisinl.detumoriculi ad formam folii myrti,quod fiipereft,de cu!Íe/lS fcwí.c.^.ftatuitíedionemhanceflefimplicem,ve­ terefcindit : quamperforficesfe&uram didirum adeò longam , ut labia diduda a feipfis cilie potuit ex Aedo, qui ad epulidas iuppuratas propterfedionemrcprxfentent oshiansmyrneadem ufus eftferm .8.c.i5. Itaquidem Gni- conigìtur nique folii fpeçiemjtamen in lib. ebirurg. operai. d o : led mca tentenna commodioreftrefciffio aliquaparvoluit unico fcalpello faciendasfeólionesduas, pernovaculam,quam perforfices, per illud e- teGmdonk recurvas fecunaum cavum xque fibireiponniminftrumentum ,quod firn plex eft & a c u d u s ^ ^ !” ! ste hantes dentes ad huncmodum ( ) Ita eùzm Étephaobfequenti ufque feftio fic expeditior & indoGurmtUeea IMS GumtUus z.Syntax.cbir edepetiarefi. lentior. Cognovit & hancexicindenditadoTropoßtt Nunc opcræ pretium faduri fumus , fi finnem Gabriel lallopms,propofitam in execlione abfitfquefiti dif- gulis iftorum cxpenfisopinionibus veram fenfuutncjfltcorum tom.ytradl.de tumorib.ei^. quam quifitio. tentiam proferamus; principio propofituri ea, rem tarnen ad veram myrtiformis exedus exqùàè requifiviflè , aut (altem explicuiiTe vetercs plicationem accommodare vifuscft alias ignovidentur in facienda àut fa d a fediofte myrri raife.

Rtquifit a formq quorum omnium alia fpedant ad abfcefinfacienda fus & partes,alia ad chirurgia: divifivx fpeciem, C A P. XX. autfalla aliaadfinem atq; confilium ejufmodi difciifioftñiont nis , alia ad inftrumencorüm utrümqtie numeDefemìlunatafe etione. tnyrtifor rum , alia ad operationisfelicitatem. Requifi mi. verune igitur meminerunt cum Ctlfus in lib Celfut.

Edionimyrtiformifemilunata eft proxima, T au lu,.

Z.C. i. tum Paulus in G.c.s, ^.tum Aetiusinfer.z f -3 ?• decujus turn nomine turn forma nonnulla^orma¥ Aetna.

I. ur abfceflus fint faftigiati tenues, & extriti, feriptorumeftdiiTenfio.

Stephanus Gurmelxus snphantu I I . Ut exfeindatur portio cutis. III. Volue non admittit lunatam figuram earn vere dici, GurmelM* luntufitandam ejufmodi fedionem peculiari qu*una conftat fimplici linea : curvilinea hsc çer ad eifufionem promptam ac facilem famei, veredicenda : Sed femilunataeft, qu xfed u atque adeòptopofita cft , cadem potiifimum ris conftat duabus , quarum unius convexu, inalis & inguinibus in quibuslocis difficiliorad alterius cavo incumbit alueo deprefio cornuexcutiendas fupetfluitates eft collocano. IV. bufque ad fuperiota lpedantibus.

Ita qui­ Q uod advertir Aquapendens fedionis hudem ifte.

Sed Celfits ( quod minime vidifie jufee proprium fu itapùiantiquos, utfiatcitò 8c facile & quàm minimo cum dolore. V . Vt ad- videtur Gurmelxus) lib.7. cap.j. lunatam etminiftretui unico inftrumento atqueidu. V I. iam nominavit , qux flexx lines fit dudu.

Vtfimilitudinem myrdfoliiapertè referat & re Subtilitasautemfuithxc nimia G urm elxi, res iftasardu^ diftinguentis. Nobis fads videtur, praefentet.

Porro quæ cunda hæcexpieverît fedio , ilia ut cum utraque lunata dicenda fit & fimplex demum myrtiformis erit. Quare prima ilia & compofita: nots tamen diftin&ionis,cum acßepoftremaexhis , quæcitraexcifionemfunt, cipifingulas ufuvenit,addantur.

Porro fimplici nos ud confuevimus , jubivel admitti no poflunt,propterea, q> fimplici linea craflior eft cutis , quam utrefcindipcilinitem funt côfedæ.Secundaverô&fextadolorisdifplique ubi abfcelTuseftmagnus, atque itaquidem centia facile fe condemnant atque odibileredhydrocephalum puerotum ad modum lunx , duntjfimuledam,quod diuturna; atqueimpedicrefeentisdiflecat Joannes a V igo, a u c u b i g l o - ^ ^ ^ tæfuntjilla veto priorum ccleriter & expedite bofa eft pars fecanda.

Sic iftá ufus eft Aibucafis.l. 2. fiebar. Sed tertia contra evidendam royrdforCtrtum mis peccac c c u u u i m u c.4o.quas&ulcranaturáextumelcenceshacfigumis peccac & omnino commendtia videtur, hujus rei decretum qualis & quanta eft,propalam. Quasobcau- ¡ rádiífecatBr«««rc z-chir m*gn<tc.8.ainub¡ in ca­ fas longe alia &dÍYería mea eft opinio de m yr-1 vislacunisabfceflusútafuppuratúalx tumorem

S

DE ,

SECTI

fM&- di(Tccnt Albucos1. i.C. 4 8 # Gal.t 3.mttbc. j . tum

jj/w J >. jnajaitum tn inguine aucubiíaniem abunde de ammod» abfceffu vacuare animus eft; quo nimirum confeclionulit- filio Cauliacus Guido intr-z.do.z.c, 7. ablceílusanatt. n¡,non alia, quamlunatafiguravult inurendos: auc ubi obfiftentior eft xger, quam ut compofitam ullam fedionem permicrac omnibus modis hancfuccedaneam ac veluti vicariam priori íutficere licer: enjus rei funt com moda, 8c quod etfiuxum íaniei parar ampliorem ac parauorem; prqfertim fi reelinet ad lacera laboraos homoiid, quod fedulo contemplad poteft b a le patere.

Hoccerté judicio Apfjrtus veterinariafrtptor ant’iquus (ita Celebris íemper ómnibus fuic hujufm odifettionisufus:) parotidajjecansl.i.c.16. m i­ ma parte lunata plaga cormculis furfum fpe¿lantibusrefcindit,quo velut emiíTano conce ptus humor profundatur. Deindemedicadoni univerfe percommodum exhibet fe oículum, fi­ ve infpiciendum intro fis,five lavandum&quovis modo medendum. Sed (quod magis approbaturuseftíeger)minusetiamdoloris medican­ do fie eft experturus. Praeferimusigiturhanc smiluna. íemper reda: fedioni, fimodononfit.taex.hs taféalo vomica,uc fuperfluafit.Scimpar ejufmodi fedio p n ft a t r e - H Znc p o r t o C o rn eliu s C fl/its 1-8 . f u i o p en s c.6. m * £fuppurationeicirca aurcs.G<dí»Wí 1. fifi. *d G U u c o n e m c .Z . in magnis abfceflibus videntur Z Z propofuiífe; Ad abfcellus vero 8c qui funt m fede G u i d o C a u l i a c u s t r .t .d o . i ( .i 5Rationem veto conceptis verbis addidit,ut humores facihus educantur, & non aggregenturineo loco, fiantquefiftulse, qui idem Guidoatque AlbucausuAlíucafs, tunturfedione luna táinauris non tam abíceíiu Guido. quám, ut ne abfeeirus procreetur, ob íllapíae reí, qux nulla ratione poteft eximí, molcftiam 8c \xíionem. Porro dolorem acerbum, auris ínHammatio, convulfio, extremumque exitium íublequipolTe,teftatumreliquic Hippoc. ¿.prognojt. & * ipf 0Cr- GdUncomm.lÓ.Hxcquidemellin (ecandi ratio

O N IB Y S. 9$ hercle iuperftitiofie providentiæ fit offendi tu1' vanitas. Nempe verumelt , nacuram fatagerc fervandis involucro panibus.-fedcnmillae lance arqueintegrae fuerint, porro iftarum eft confervatio non corruptarum. Cortex enim putridi pomi punici eriarnnum integer puctidam omnc Sìmile medullam 8c grana contegit Seconieryat.An autem,ut vitium augeatur,buie nini cortex integer fervaiur, & nihil di (andini rane aperi tur? Am ci­ bimi ergo corticis fains propter totius pomi corruptionemfhaud aliter(quadrat enim aduriguemcomparano) fi cntem pio contegendo vitio non attingimus fcalpris.gCipfumnptrimus, duna non aperimustSic equidem in Nomocolìis ulccroforum chirurgiam facicns fiepiflìme fub obferv*. deteclis recenter ulceribus automatis, quxvix«^ affatu digna videbantur comperi tendinesputrefeenres, 8c ablcedcnces. Quod argumento®f nervo. eii’e debet cuin pnmum moli elei t vitio cutis,infecandum elle medicamentifque rei accomo- „¿hucin. datisfovendum.Quam igtturaptè Virgilius: tegra cute, N t c ta m tn ulta m agiepr&fens f o r t u n a la h o ru m e jl,

Virgitèue-,

Q u a n tfiq u u fm o p o m t r e ic m d e r e fu m m u m V l c e i ù o r .a l 't u r v it i u m ,v ì v i t q u t t e g m d o , D u m tn o d tca e a d h ib e re n a n u s a ù vu ln era V a fio n A b n e g a t i m e l m a D osfedet a ttin ta p o fu n s)

8cinferiusi.

C o n tin u o cu lpa m fe r r o c o t m t fie ,p r iu fq u a m D i r a p e r in t a u tu m ferpat co n ta gia vu ln u s.

Per hçc igitur non tam lecandiabiceflusfi; nilfq-, ipforii,veruni euam audenter,Cònfidenter 8c mature fune pertUndendnAudenterpiiquam, 8c confidentermam nilindigniusautdamnolìus Eie audacia eft timore in chirurgia,qnæ(c«»î A le x . B e n e d illo l. m r e c k i iie#i/i(iÌMm)plurima parte audaciaconftat.Nar- n trgtca rat fe trepidaffe in ablcelTu magno Fabricius f Z r t ì i U Hildanus,fed cognita vana formidine fatta di.f- ¿ama. ciffionefanavithominem.Similiter valiamole panus, quimedentespotuiirctàdiiTeàu deter­ rete, animofèac deliberate dillètlus,paucis efi: ^iebus ad integeitatem reftitutus,fed de his qui­ fubabfceflibus regulanbus,ideft,inhis,quibus dem in hujusoperis parafée vaftica parte lqtius} pertinax, & rebelle vitium non e lt, Se quibus monetAquapendésne vomica infecada feftio-Hieronya' cum miniméconjttn&avifcida eft , germinans, né lìcamp!àfaciamus,ut deinde polfitcutis fub- m u s V a b r iqualefn inanomalis dicemus materia. jettis mulculis agglutinan 8c ob hanc d i f f i c i - * ^ ^ ^ CAP. X X I lismufculorum motusevenlat J Haecille. n ith iis td rum aut nulla eft hxc animadverfio j aut fen- xatur, Obfervationes in fecundo» 7L Liquasnuncadjiciam in fecandi normas non fum ilium habet , ut non mulculosetiam atr fine aliquot errorum , qui vulgo circa hxc tingat fetlio. Ita enim fieri poflet , ut limili committi folent, animadvcrfionibus: quarum cum cute coalefcerentfanefcendo. Veruni utprimafuerit adverfuseos,qui licet ampli, tenus cunque non ita certus eflet mufciilorum m o­ cutefaftigiatide inlocisaffluxui minime paratis tus. Enimvero cedit lemper cutis , quare 1. exte’ístabfceffusiUnic&femper&fimplicifeótio. timidiorin fecando videtur hic auélor , cum C r mT . * * ne funt contend,pluribus8ecompofitaabftinen. anatomicus alioquin fuerit non vulgari f i c ù t ^ ^ 8c fuperftitiofus fuit id bubonis venerei cura - cJ trii Z l í Z r t tesjquafi noníuus elle modus debeat finguhs, rione, quando monec, ne ferrimi aitiuS immit- tiiero'jfn& cliotie firff- ut maguí quidem,& parvi, ut emortuidilcoctitatur , quod id is glandulis mors è ve (ligio TcabriàutA. Ve5Ut exporre&acute faftigiatique abfcellus se­ conlequeretur 8cc. equidem haudillud ajo , ut que lint tradandi,ñeque meminerimusautCelfi aut Pauli, aut A vicennx, qui varios variisdiíTe- fiat dilaniata 5 fed , ut ne pun&io alioqui fiat,nequeetiamplacet. M ultisidevenitfiquidionis modos ftarueranr, 8c neceílarios oftendem ampli finusperfuntlonèfilerintcxfqquod * derunr, fcribit n ip p o c r . 6 . epid. i. P. de languente ob P a v e t n t i a.

Secundanotatio fuerit infcitae quorudamimfinusulcerismortuo ; buie fi ampia fetlio fa- bu n W' Anhnad- p0n úníta't‘is , qui adftrilunc naturam partium "Utrjio. gaúdereproprioteguméto,quod fi detrahatur, dafuiffet aut altera, 8c tempeftiva fervàri ponon icafüas vites eonfervaturuseft calor.Hujus tuiflet.

-------NetVue

94

DE CHIRVRGIyE EFF1 CACIS PARS IL ENARRATORIA

tAuflUiNeque illorum ctiam laudo confilium , qui meminerimusmempein parthenophylacioSpì- rifiorì*, iut» ufum. frigida animi moderadone caufticisremagunt. rituS Sandi Neapoli, Iofephae Manfredonienii At multa flin t, qua in hisdamnaripoiTunt.Pr» puellae 1 j.an nosn at*. Item alteri puellxejufincoinr7ìod»mAé(i incomrnoditas , quòd nc dùm quidem dem loci,& Baptiiì«e Perdo & Carolo Rofapani vAußucrU fècundum membri longitudinem Se qiixfitam Ncapoliranis pueris, & Iuftinae olitoris uxoria: Formam aperdonisextenditur pyroticorum fu- fmgulis abfceiìus lentos paffis appofitoperme ìror& vis ; fedpraeterealatiimamat excUrlum; inculpabili cauitico detedoquepoftridie vitio lin d e eli edam, (resamedehtefummo ftudio reputa caruncula eftfibrofa, Velini putris ejufvitanda)quòd dolores acerbos&fsvam inflara- modi,quemCelfusalicubi vocavit ventriculum:in aifcejf, madùnem concitai pardbus,tum qüibus mede- circa quam fa d a remotius compre ilionis tenuis b,iSk*tu murtum proximis augent affedus arfectibus. fanies è medio ferè articulo erupit,qui humor in Port hxclongioriefcharscafu,feräque partium diesexcefnebatur.Verifimilefit igitur mihi pra- runeui*jt, detradaràrum reftitütione minime felicem vo articuli alimento fieri vitium, quod nifi ma- miputru, fuamproferuntopem.At fedio (ì nada fitad- turius auferatur; periculumeftneferpat&loca miniftratorém peritum & minus brèviufqiie af- irta , qux naturali imbecillitale minime tuerife fligir, Se fuam (latini affert opem optatam;& fe- poflintjconterat eadem motumq; partis, fi non cundurn lineam exaranscutem,hincatquehinc fottafle vitàm intercidat.Quod aurem ad motus noxam aliquam noii inducir. His atque aliis noxam ex dilatanimium abfceiTusapertionefel ColUmeUmuìiis commodis fuperat femper feptica fcal- quuram attinet:ejus exemplum referre poifum, U. per.Quasobcaufasopinor, Coltimeli* ó.Agricul- quod in adolefcente quodam Gallo comperi. tMrit.c,i9-froloquutustfl:Sup^vitatio melius ferro Cui cùm fuppuratum anno jam cubituadfpon^ refeinditur, quam medicamento: & tarnen tra- taneum uiq; dirupai diftulillèt m edia» quidam prtmtt ditum hoc hominis eli ptàceptuminbeftiis.in articuli Itedendi timore,ficipfum deniq;l<efit,ut Anne quibusàdolore & inflammatione noXx minor Se homini brachium totum cortrabuerir, & mo­ efl follicitudó. Hadenus dusefuntfedionesre- ti» omnis utilis facultàs abrupta fuerit,&: longo Tertia fevel animadverfiones vel virtutes. Tertia eft poftdecubitumarcidusoccubuerit.Nonmemiaionii ^'''ejüfdemQppQrtünitas Sé màturatio > fiqUidem nit porro medici»,aut non legerat edam , quod tot. in plerifque feftinata& ab impehdente periculo monuerat nosApicetma l.+fen. 3 .truci.

7-maGalenut. vendicat Se cito liberar, non obfcitramautem turè,ideft,antcmaturitatem perfedam aperié. irejper Al cjus rei Galenusmemoriamfecitin i . àuatom. ddtnin, dos in articulis abfceifus. Aliud quid limile repi««*. è iunmibm veri Ptofptr AlpinUt,è methodicorutn ferre poifiim,quod accidithoneftiEfcEminx cui * ’ fententinl'S* demed.meih.c.16.&f*bruiusHildanUsin Clementis Anaftafix nomen , natum huic fub ÌUlditmts Centi.obfeìr.tbirurguis). & Steph. GurmeUustm. dextera bucca tuberculum,fic inconfideratè cu­ Jjntaxiscbirur.§.deàplotomiavotnicarum: quidau- ravi! quida,ut jam rhacodes prxterquam cerati tem Hipp.non nominavi primum in l. defifeof. pittaciis non tradarir,qua medendi forma fad u ¿rtlibitcm liane doccntcm : Solus Autel'm Celfus eft, ut & fiftulaindentespenetransremanferir, l'tb.y.C'i- confenium huncaliquepadocontur­ & perpetuum oris aperiendi detrimèntum:dum bavi t,qui ait,inrer nervös ultima expedada ma- edam integra cute compertum eft mihi ierpilfe turbaseli , eiquepusjungat , quopropiusa- late in fubj edas partes & mufeulos non fine hoperiatur.qux ad verfo repugnat uni,quam Amai- rumoflenfa. Ve terib.medicis quale horum fuedtupropofuitdo.ì.idpard c.:8.apb.j.fc.non fatisfacit ritnomeu haud piane compertum eft mihi ni Gurmeleo fpedanti tenuioris materia naturam, finr,quos Galenus ap p ellavitaW x^ aiB .H os quae nervös alioqui debiles corrumperequeat. igitur ne lentus aperito , fi criminandam ullo SedCelfus ibidem cavet ne crudiori fub vitio tempore tuam curationem caveris. Redteigiconfedus & violenti» idus diftendonem, aut turHerm.Cardanuc in artepaucap.2x. 1. Exteriores inflammationeminferat membro, ira pus defi- abfcefli» qui communicanrinterioribus, antederat extenuatx jam cuti jundum , &propius quam fuppurent funt fecandi, minus enimperirepenüG.i/./.2.4d Glauc.&l.i}.mtb.non nifi jam culum eft cum difficultate fanationis exterioris albefcente,&extenuato tumoriscacuminecon- ulceris,quam corrupdonem vifcerumàfanie. feindendum permifit : ubi veròaliudaliternos Advertas autem oportet,tumorcs,qui lente non cogat.Hxc una interpretandi ratio d ig ite ­ fuppurantur, nonfaftigiari, neque extrorfum Tu*jor,‘ rà, qua dicemusexpedandam ultimam maturi- cxporrigi. Horum igitur ad inciiuram acumen f uppuran~ tatem inter nervös quidem,fed qui duriores aut neexpedato , fed Se gummofas venerex luis turminifirm ioresfint, quos proprio nomine confuevi- exoftoies , qux cute jam integra conteguntur, mìfajli. musvocare tendines. Ambiguitas hsec quam- hac nondum edam attenuata nec humorefup-£"*” • quä tä piene gtaviseft,attamé vides,nó cómen- purato, convenir incidi, podflìmum fi in capite Maturi tis fcribédum, fedfe ipfafada,fimq; equidem in fint, incifuramautem decuflàtim velinorbem, conci,{l„jt ea feriò implicitus,dumtuberculum crudum ho­ vel lanatam ad minimum confici, ampia enim exoftojts minis fub cavitate genu fuppofita caro. Hinc e- requiriturfedio,quo vel osinurere,veldcrade- fypbììu linim affediloci ratio, Se diftentionis cautio,hinc re,velperforareatqueexfcindere,velexitumof- Clt tnotus membri debilkas&longinquitascuratio- fi abfcelluro parare liceat.

CMU' nis fuadebat, quod per fefaceret, vicit autéim H xc quidem cum in membris exterioribus m obilitads&infirmitads.Nos enim ejus quod|corporispropofuerim:cxterumaliorum,quibusí” ^f/^ ,' fxpeobfervavim !>teftcslocupletcseilepoilum,.| cavirasfubjedaeft , non deerunt exempla : & mature * Inprimis autem marurx in pntridis apertionis1 abdominisquidem in noftro phyfico-chirurgo: multa

DE SECTIO NIBVS'muìtà e jusrtìodi protuli, in thotace vero fimiles ,j . eventusconcipipoiTunt,dchisvero,quod Guijilvirfio, doCauliacus expofuit non omittam hue transuti admo- ierre. Inapoftemarisparietum(ficilleloquitür) pedoris ne longa expedetur maturano, ne pus turn. ad intrinfeca derivando penetrantem fiftulam pariat, fcriptumenimeilab Hippocr. i; prognoft.qusefexternèintroriumirrumpunt, mala iunt.

Cantío ttd- Hadenushxc quidem de fedionibus oppor»»tunenonomittendis.Exadverfofcirelicetinfiftcmdtsti- nutjUS tibiarum & partium mufculis maxime ^^"m unitam m difciiTacom m odè cuce, quofaniei commoduseffluxus paretur fieri per ia:pe,ut co alefcere difficile poffitulcus.motus perennis ipforumlacertorum causa: quamrem equidem cvenilTememiniin fervo barbaro Principi Illu jtiJbtAli ftriffimiTarfienfiumnoftrorum , & in viro ornariffimo Ant.-Pulcherello Aloylìi Parochi fra tre, ScinAntoninoPefcio fodaleIefuita,quibus perprioresaliosmedicosperperà tradatis fuccurrere vix potui. Eandem animadverfionem curator habeat oporcet in junduris & locis omnibus, qui flcxus Se extenfus moribus funt cóparati,aucenimparciorinhis difledus requiriturinfpedadifficultateconglutinationis,autiecundum membri longitudinem faciendum eft vulnus.&hocquideminambitu duplex, fi late fufusatq; rotundusofferacurabiceilus.

Adhas noftras de magnitudine difledus obfervationes, plures adderelibet ex Celio quil.7. c.7. fuperomnes noftras aucores diiertiffime fic de his decrevit. Semper autem ubi fcalpellus admovetur,idagendumeft, ut quàm minim? Se quàm parciffims plaga fine,cum eo tamen ut necefficati fuccurramus,& in modo & in numero. Nam majores finus latius incerdum etiam duabus autpluribuslincisincidendifunt. Dandaq; opera ut imusfinusexicum habeat, ne quis humorintus fubfideat, qui proxima Se ad irne Tana finuec. Eft etiam in rerum natura, ut cucis latiusexfcindéda fit, nam ubi poft longos morbos cotuscorporishabitus vitiacus eftlateque fe finus diffudit,& in eo pars cutis paller.icire licer eamjamemortuamefleaut utile non futuram. ideoqueexfcinderecommodius eft maxime, fi circa articulosmajoresidevenit,cubantemque aegrumfluensaliusexercuit, neq; per alimenta quicquamcorporiaccedic: Reliquaqu^ non li­ cer hic repe tere,fac apud ipfum,& Gultmm in li­ bro 1 f .meth.nud. t. 5. lega:.

C A P . X X II.

Sinus, cuiftdes eft inferior Chirurgia;

tollendi

finus curatu maxime difficiles quibus SVnthi fanieifedes,& conceptaculu inferiuseft.De crevitautem inl.i.adGlauconemc. S.providentisfiff)eG(*/i»«sduarumalteram neceflariam eflehos __ abiolvendi viam , videlicet vel ut cavitas rota inacclivi fauduofe- diflecetur, vel ut foramen in fundo paretur.pofterius hoc faepius eligendum contigit, cu atgroftu. ‘ ' c'* tantisarbicnojleniorisacturiorismedelacftudio T"tiHuft qu$tutior,inquam ,eft fed io plerumque quod

perieulofumeílétaut mültamcüfrt íntolerabili f*>dolorccarnem difeindere, autinloco nervofo tunf r f mufeulofove fpáfmum indúcete aut venis arte- qu«md>ffí~ riisque fiibftantibusfanguinis ptofufíonem ex- 8m. citare, fie igitur altera íecandi ratio prásftat.Veruntamen,quodadhocattincti du^fepefe offcruntdifficultates: Altera eft, quod cutis finüi incumbens longé, late & íiimiumeXtritaeft¿ quam quidem haudfpes eft cum carne fubjeda coaliturarmSedipfafe tenuitate,coloie,tota habitudinc declarar haud complexui carni accómodacam: ex qua re medicuS monetur, ut provifámhancdiÍTicultatemfcalpro fubmoveat,ad hunemodum memini equidem Illuftri viro ÍFe- -m» - ¿ derico Carraffijmagnum abfccfiumfubalacum ie,$t acclivifinuquatuorjam menfesinexhauftáfanie manantem cutis jam arrofie Se exuccte fad a primum fecundum longitudinem lateris per forficemincifione,moxíecundum latilmrotundfiq; reliquumfinumexcifibnefuccurfumcüte rema­ nente refeifla ad figuram marfupii nummarií.

QúamremSalerniadam videruntplerique do- Salen,}mf dores ejus collegii nullis quidem ex Itali* lau- dtcif»mil' datiffimisfecundi. Altera difficultas eft hatc.In- clar^fimi. terdum finus altitudine perdifficilis inventulocus,in quo finui refpondente fiat difledío. In '¡¿ftf14'”. . promptu igitur eft inflexa fiftula.mclufum reci- cusfuñdi * piens acum ancipiti, vcl triquetra acie per quam fiftulam anteriorcextremo cera obdudam & ab tur»dijCin~ ofculoulceris adfundum usque detniflam im -dendocompulfadefuperioribusacudenique caro trajiciem% turfundusque finus recludetnr. Ita quidem pro adverfoperforatu:c?terumad totius diflcdum hocufupofliintefle antiquorum falculx íyringotomi didi fine extremo fphatrulato, qui cdni glóbulo cer<j impofito demittuntut&quum tatnem pertunderint,attrahuntur. Vtrislibet modis ampliato quantum oportet foraminc,abfcef fus exiccari, conglutinarique conceffiim erit.

■ Aliuseritcafusinquo minime videatur amplü .. fadumorificiuminferius,fedcumpcraatm¿quf t ‘ cufpide tenus forata funiculum ducat, hunc forasattrahere licebit, cujus utrisque colligatis hincatq.indedepédétibusextremisexhadrietuc feníim humor inutilis Se conglutinabiturulcüs.

Audifti jam faciendac (edionis modos Se rad­ ones pleraq; cómodas: excipies, poft haec prseferiptos ca(us,fub quibuseandé abftinerc debes quam rem chirurgi mediciq; noftri temporis n6 agnofcunt,effatüeftabH^p. l.dtmeduo.n.%. tubercula quidl deptehendere ac diílolvere poíle maximé artificiofam haber, itéque colledioneá ¡pforumímpedire.Coníequenseftea in conípicuum Se quam bteviffimurh Iocu contrahere,& compagemipforum^qualem pertotum tuberculumfacere:cumenim ín^qualiterfchabuerit, perieulüeftjutfumptus , & ulcus agre curabile reddat.Exaquareitaq. oportet íimiliterq, totó maturú facere,& neq. pri’ deducere,ñeque fine vi te rumpat.* qua vero maturú facete aequaliter poffint , inaliis libris relata funt. Yidetur ¿ quam follicité provideque caveat Hippocr. ne prius adaperiunt fuppurataquavis, quam rota ex sequo matura fe ofterant. hoC aütem praícriptuni

$6

CHIRVRGLE EFFICACIS PARS II. ENARRATORIA

t.Sy?i»£C‘ TvmuicafÙHlMHt.

a. Syring«» itmtunon enfittiUm

omnibus

ptfi, cum in communiter abfccsfibus amplexadu fir.fpcciatim etia in ctudis Sc cancrofis eontemnendumnon eft.quib. cruditasailidua cum f i t , fiquo natur® beneficio fuppurefcat,eftpurisproventus&optabilis,confervandum verb Sc minime effundendum eft ipfum, fed continendum & ir.duftrie fupprimendum propterea.quod fuppuratum ctudis adhuc particulis promo vet, unde xqualis undique maturitas , &crud®portionisliquatiofit,atqueadeo non eft, quod pus contineat,fit apetiendum, quippequ®cunqueconcoquioportet,conclufa efle convenit, contra verb ficcarc &aperta efte: q u« verba funt HippocrMb.6.epidfett.i. & AvicM. 4. fen. 3. up. 1 . Hoc videre licuit in Aureli® ab Alexandro cancro , qui ex fanguine exuiftiore natus cum aliquando infuppurationem abfceififlet , 5c cito medici noftrates incidificnr,pr®reptaeftoptimaoccafio, quafortaffis a viru malo fe liberaffet honeftiflima foemina,fed iano illo propere dirupto & exiccato manfit ubje&a parcibus cruditas , quam ad natursmodumdeincepspcrcrahcre nulla medicina valuit.

f

CAP.

xxmr.

Dejlnu bifido.

Anieifibi viam acri nitrofaque qualitate pautabfceulis , ulcus, fiftula , duplici vel etiam triplici pareat ofculo . Quod genus ulceris multa cum induftria Hint ittqut conglutinari vix licet, turn quod coalefcensuhincper- num ex orificiis alterum ampliet diftrahatque inumulcu* ttjm qUOj ¡ntet utrumque ofculum Sc hiatum

Srantis opera fit f®pe ,

t'na”u dtf- ^x ? e f ° rn*x intenditur callof® carnis aut cuJkiltfit. 1 tis. Quod ulcusnihilominus irrito laborediu conantur vi medicamentorum obducere plerique nofttorum , alii etiam fi diificultatcm

cognofcanqnequehuic occurrere norunt. Ini terimadlonga tempora prota&um fit iftstum curatione »rvpQvw, Se ut dicunt inconfolidabil e , qnodfuà natura tameneftcuratu facile , fi chirurgia traóletur proprie di£là. Equidem *’"'***/'• haud diflìmulo nego ve perfeptica mcdicamenta licere finusintercapedinemdifrumpere, ve-ytgw<t)f rum non fine magno vel diipendio doloris,vel inflammationis incommodo, quemadmodum initio noftr®pyrotechni® medicai monftravimus , feclio porro expeditur tutiorque eft Mtyt(0 perpetuò , folum requiritur , utn em ed icusauty^^,^. ®g ro tu s, aut uterque obfervantis mali Tpecie grato treterreatur. Falfum , inquam , malum: nam pidatiofequo fspe trepidant pfeudochirurgi fcalpro-<3',r* <k" rum aliquid adhibere:nos Dei munere n dcn -tf ^ ,me’> tioresnilpericulorum expertifumus,neque hoc Temei in uno , fed in fexcentis. Ex quorum tam multorum numero fiat erit , fi aliquot paucos in hac ci vitate notoshomines, quibus idacciditin medium prò confirmandis , fi fieri licet , animismedentium producamus. Eri-Hijhria. museftoPerilluftusD.CafparusBenemaria,primogenitus Regis Fes,cui fub perinso magno in­ tervallo repondentia per communem finum duo ulcera diicidimus. Itemque Andre® Mafcambruno Tcrib® criminum Neapolitano,qui poftea mihi ingrate reipondit : qualis&inm efuit Flavius ab Alexandro , quem abfceffibus multifariam refpondentibus in totofoemore a c fuperiori parte tibi^multiplicibusetiamfadisdiTciifionibusintegritatireiHtui. Munificentiflìm us autem in me fuit Frane. Albertinus, cui prò fiftula curanda iedionem in mufculis thoracis anteriorisaufpicatofecimus.AdhosPaulus C ytharclla,cuibicipitem ani fiftulam alias hoc opere defcriptam,fe£lioneunàfanavi.Similis ad unguem curatio fiftul® ani Se Mutio Blafio Menfuracenfi&Franc.ChiericsQdayiifartoris Nea-

DE SECTIONIBVS. Neapolitanofitiò rrieriioratis àriiealibivins'co'nf i l i t i Aethiopiiervo A r r h i n n i í p r v r i nòbilis n r i K i l i c médiciSebaftia feéhfuit. niVecchióni memoràbilcm id capitis cute feéturam profunda trienni fastidi propter cario fum fiftulS atque alteram in tibià fecuhdum lÒngitudinemetiam prò bile terediriòfo curando Feli'citer confccimus. Antonio Saccataró à Cartel­ lo Abba’tis hcpoti DiEligii(crcdò reéHu'sÀloyfii) Rifiorii Virginuiñ Abbatifi* rnágrias in inguihis cavo iam putrì diffefeibnes fecimus ; cui lòcoglutihaiis emplaftrum famatiffim51quidartìChirurgus N eapolitans cùniculisparum edgriitis impofujerat. Sed filium Federici de R oía Connliafii RegiiVafgasfpedabiiiffiririSòroriiprsterire riori debeo;cui puerò iam anno uno tallofum bifojruriique ulcus babenti diffilì fiierant ; Òpeni à£ferfetiariores urbis noftrs Chiriirgi ; quem irripròvifa&dexterdfeétioiic ima reltituimus. Ac tìeireifta iàihfaiis; CAPVT

X X ltf;

I)e abjcejfibus K¿¡' ^ g<ri, appellant grace

fi

dum tubetem àdaperire, quod cum confideh— i* terfàfcioalca& fecuridum lóhgitudinem corporisinfliaapiàga; primum quidem medibcntfcr dolùit;tnox vero non patico efFùfofangùiuccon-quiefeere vifus cftfic, uuncliusipfc perìé fperare ceperit & hos tumore dolbrcque fublato, ulcus brevijpeum&ihedicinam bohiini laudanti obduxerimusjhon fine peritbrum hominum ; qui viderant, àdiiiiratibnc : ihter cxteiòs vero Ale« xii Àlohix & I_ Bapt; Ferrarii b'erìtiilimbrurn medicorum, qui ìàtispràdicaie ìe rem non polle cónfeifi funt. Quam quidem reni libehtius nar­ ravi propter vanum timbrem attraSionis è fécando; qUàirì tahtbpefè ciulancur avei'iànturque hoftri; C A Ì? V T

X XVI.

D e tuberculis p e jììfe r is & m alignìs.

(PI qui tumofes extranei negleiftà cfuditate s-Jconcidi débent : tubcrcula peftilcntialia & hialignàinlpuhe ad bicfupplìciavdcahtur; ita quidem Mauritiu^ Cordxus vir,quiquali$fitex tohirìiehiatiònè Hippbcràtica cognofiritur, iti hoirììtiépeftetorreptbcrus/àuciàvit nonleviter Ut omiie virus extràbéret; adieSà irìfuper exuétus opera, ciiiiis&inlpirìtali chirurgia capìtèm deèxuéiumeihini: ìtaetiamPeirai Bajrusvìrin medicina fàihtahda Ìàttddhjf. in tib. 2.0. cap. S. retulit bubòhem péftiferunl ddbticerudum infetuiflè ctifri faiuùrìdperafucceiÌu&alibiètiàm teftatus cfti cacoèthe pài’dnycHiùìil à chirurgo vix compii net uni ad osufq;perfbdiife, quxfuit item hbmini filix ctiratiò; qua fine non difficile difcrirneri fubire Vits potuìiiet.

Dvenitnudatis carne partibus velutgenu& articulisabifcciluum quoddam gertus, quod k»r» appellavit. Gàlen. lib.3, de compoftneÀ. fee. genera : abftraétam emetti hos latine dicemusj In bis fspé numerò fit;utàpertàfpòrite anguftb atqué exiguo quòdam òfctllb vix ocùlis iupìlMu* pateantj quos curantòmries vulgo ceratis dutinòjlrorum taxat iriipòfitis nil ultrá providentes áutfácicntnosin bis tes. Sub qiiá ipía curátiohefícprbficitür, ut & Z f t nimiuiti din jirótraHaturiilceris bbduftus & feJc ■1 *, ‘ peetiáríivitiuhiíérpat. Éás ób res éxpédit fe­ me! certain ¿ qus ad rìderti evadat , cufatiòrìerìi infequi; qus toeo quidem iudicio nòli eft alia; quam ut cutis j qua foramen extat ; iecùrìdUm C A P V T X X V II. rcétos ángulos irifècatiir ;atqueámpliatuffic ul­ cus; ut medicaiiientò'rufti digerehtiutnatqueex- D e ecchymontateJtvé defangum eper colhfum A, , . purgantiumfua fitvia. Ita equidem in N olointer càrnei exprejfo.

Mc in citi comio ianavi plurtmos; qui coahturumin dies CyEpe videris c collifi ad carhòlà corporisloca ulcus exile fperantes, eius tariienfeipfogreffiirrí biflorU. ^ faéìo , ad intercipcdincshorum c vafis expreft aut initium nullum uríquam viderant. funi abunde fahguinem, queni digito'rum adverfbru ; còiitrcftatufluduailtem fuppurationu C A P . X X V. inftar facile difereveris : unde cogitandtìhi eft, De ineunte abfcejju. qua ratione exhaufetis aoicéftui riòri feriiper eAmautemì ubi permulta commoda lèétiorìis ventusproiperimaterìam: Diftutientibus qui­ fa& s locis extumefecntibus bocce tradatu dem iongum opuS& abforbentibus vocatis menotavi : illud ih pritfeftti rnifluhf noli faciami, dicamentisetiariinum difficile ; efficaci Vero fcquod eft adin’chòatum iam abfceifu anteverten- ftinxqueCbirurgixfacile; Hoc éft fifcalprurti dùm. Hicenim prohib’erenematurefcát&com- auf interdum étiam phlebòtoniurn latiòris cuìpleatur; petfiepe loci natura ttervòfi mufculofi- fpidis ili cutem' defixeris, ficeirim & cxpreifu ali— quepoicitjquommusic.motuiirkomffibdefm-,' quo adieéto fiet, ut gramofus làriguis riiiruirì «ut corruptionis; ulccrifque irifinabilis dilcri- quendam in moduiiiexiliat. Q u x rcs (uteipettìeii videatur. Illud autein qùód in bac ré com­ rimentum addam)evenitmihiexploratè in D o -^ ,*”<’l<52?“ peri narrabo, obtuíit in nolocòmio fé nobis a- mini Antoriii C'arminiarii primarii viri patricii Ìlijlériaì. doÌefcerìs (Lamentìi Juliani cui riórnen) iam ali­ auriga, qui ex Calce mula- iitgillatum atqùe exas abfcefíüsvocatos frígidos, quos cicatrices am­ tumefeensac dolens imperile brachium luperius pia: teftatae funt, feminibus & cruribus paftus; mederiduriiobtulerat.finecuratiòniifelicillìmo, qui iam ex pbymatein pofteriore tibia fupra mal- ut noveruntFxlixMàrcotorella &Franc.Romaleolum augefeerite mirum in modum torqueba- nus chirurgi in nofocomio noftro éxercitati. tur auxiliis impolìtis linimentoruin & pharrria- Vtitur autem & fetìiorie Curans ecchymoma. corum, cum &phlem u t u i l i J qux v u u » ritè «aliata “ « S U Vcum MUI udista i c L L a LX. f i l i l e * ’ \ lU i l l b i db r v** //C t Unon V f l Petrus Io-P*trusJ°P Ioan.aVigolib. j. CopulaC.S.nec ....... ...............Cbn.fpag.fi r.sx . . .. armtiFnh fcotomeparumlevaílént, conrìlium fuccurrendi I annesFabertn et, 2. cap.4. fuitabfcefluspraeferum vitandigenera, ferro cru-1 C A P.

A

Ì

C ttiR 'V R G IÄ feFFICACÍS PARS II, ENARRATORIÁ

c A p.. xxvm. ]de f e c i tone in fem icbn trita corporis parte

guftiiTImi. Ad curationem igitur venio, qu* primum id fibi proponit faciendum, ut ne in­ crementa vitii pi omoveantur, jted quantum arris valet ftudium,inhibeantur, Cui quidem operi precipua qliidcm è inedicamentis omnibus funtablbrbentia: verumhis longe vaìehtior at­ que cfficacior eft chirurgia five hare uftionenitacur five fedioiie. Sed mihi quidem ufucommodior experta fedio propterea, quod ianguincpartesexhatirit&doloremfeliciusievat. Cu­ ius rei nobile fuit experimentum in Franciico Donntirfo adolefcente Neapoìitano, cui cum irons modicum extumefeeret, mirum & ali­ enimi fortalfe vifum eft quibusdam poftea nomi-» riahdis, quod fealpro profundiusififecarem ufq; dum os detcgere,moxveròpoftdiesaliquotigne teritarem niuebri partium diffipando: fednori excelleredies7. ab exe£tu primo quando protufurhteprodidit os, & 12 . Fruftufum huius te~ quax Volfeilaedudum eftprerofum totum.Rem utdixinoncrcditam paradoxam, quam turn St óculis viderunt & manib. contredaverunt viri intelligentes, Jo . Bapt.Ferrarius Petrus Agriellus Cofta,atque alii rerum noftrarum obfer vatores accurati:

C ( Het etiam coilifö corpore exiguä parte findi ^ cin is,q u o d ubiinciditnon alienum eft i fcalpeilolatiusaperire, nifi mufculi nervique iuxta fint, quosincidinon expedit.Vbi iatisdiduduhi Hiedicamentumimponcndumeft: Hatequidem Cornelius Celfus lib. j. fuayiedtcina cap. z'6. §. de glutinat. rulnerutn. E x quo loco docemur non quantum hiat locus duntaxat aperiendum, ve­ rum latihsetiam & quatcnUslemicontritumpatet,ut&mehus manu curari & citius liquari & inftauraripars pofiit. Verum adverfushanc Celfi rententiam eftGabrielFaliopitisqiuin lib. devuln.

Cap. ie. arguit eos, quod coniiieverunt contufam cutem capitis five quidem exiguä five rnaiore rupturä primum,abidu fadä magisampliare, damilatinquamhocproptereaquod cutis iervit tegmentiufu; producitq; teftimonium Galeni in com.3. defrail. tex .43 .perbibmtisnon uhtim,cxperimentumde agglutinata incredibiliteretiam nigricante cute, Hate ille. Verutti enimvero equidem inquam aliud & longe diverium eft cu­ tem fcmilaceram & aliquo modo diruptamdiicindere, ut melius ic. relärciri poffit, aliud eft C A P V T XXX. contegentem osabftraherc: atque aliud etiadi eft capitis, aliudaliarum communiter partium cuDeVulneribus thoracispenetrantibus, qui­ tcmdiffecarc, Quippe caput ut quod cavum & bus obJttumfuperiorem famei non eft imbecille, mire fubiacet externis iniuriis, alia effluxm. rcro mimbranonitcm.

C A p e numero ufu venit, utpenetrantibusiri O cava thoracis vulnèribus copioFus in huius * , ,.

C A P . XXIX. fundum fanguis effundatur, qui minime ad fu- thorau faDe fe til otic fejiina cutis, cutfubejl exojlofis periorem corporis fitum edudus membrano-»<« detrlfiim corpus,deindepulmonem comprimit & pu- menta. dutgummtnftis. tredine concepta cordi refufafebrem continenSfa tumoterri abfceiTumque fdbire novum tem m ovet; qui plerumque diedecim oeftkti-i?c“r"’ noncftjcognitamremetiam ab Hippocrate fcrus tquam rem non confiderantes ñeque anim- sh,rurZorg lib. 2. epidem. initio nedum a Galeno comm. 7. apb. advertentesartatis noftrechirurgi maximo lanf 7. quibus vtrifque viris&tota medicorum co­ guentes remedio defraudant, Itaque cum in lo rs aflcntiit, prater unum Serapionem perpe- huiufmodi pefletrans vulnusincideris.-protinus ramintelligentem,dequahifè Fhilippus Agrafia inquircs, num fanguis in feptum tranfverfum hb.de tumor. defeenderit: quam cum cognoveris exipirandi ^ , ¿ Procreaturautcm ad hunc modum, utarbi- difiicultate, fpiritus graveoientia, ex genis ítem rts indicú. tror.affcdio : Vitiofusfuccus qui alendo fucrat vapore fublato putrefeentis iànguinis rubentiprebitus oifi concorporatus putredine, quam bus, denique ex segro id diices referente, fe velit, velut fermento dilatante attollitur,atq; ft ac commotum corpore Tànguincm utroque látete inflante rarefeitarque gybbeicit. Interim vero perlcntire, itemque quodindolefccriSafterufro non ociatushumorputriseontradum longore- latere,quod fanguinem recepii,atqueideò,quod mollitamoifisduritiem conterft &exaiperat, ut !crúor afte pufmoaem & feptum comprimit, arrofi fpeciem exhibeatcum forte exieindituf. hisigiturficexpenfisindiciisde excitañdo fanicT E ft autem vitio m os, ut lente lerpens oftis efTluxucogitabisjlocus auterrieritinterquartam ^ceffarià fubftantiam conficiat priusquam conccptum & quintam coftam fcx díghoá tianfvcrios ìfp 1J f rf 0randÌ auctumqucvitium in attiguas partes Sc carnem nafeéìioncdeduda. Ad h ic fcalper dci¡gcn-j¡i/*^C0r!~ excurrat abfceiTumque inferat. Porro fpedat dus eft iubtiìior & bene acUtús, quo paulatim eiufinodi putredo peculiariteros,ad hoc habens Se fetifirn infccandum manti femper ad inferiora Mmhìi. antipatheiam atque analogiam five humoris & reflexa, quando vente nervique ad bare loca àc-firantlt tnilitudine, fivefumma partis imbecillicate, five iati fu peri ora femper petunt, quo forainine ^ occultadenique proprietate. Sedenim in pu- iàm' fad o finguloS in medicatus quinse icnave Cautitane eris, qui venenòfeipina; vitium perpeti confue- uncia: funt', exhaurienda; plusminus pro robó- inmutas Veruat ,abmexpurgatisparentum teminatiis in- re atque astate eia?, qui curaiur. lüterim ve. (incenda. quinamehtis; in iyphiliis Vero, à putrì quod 10 potiónes, qua» Vulnerarias non tam ab afféfymbolizat excremento fpermatico. Sed hate d u , quam ab effedu didas in Pharmaco-chiutftibtiliusdilpuientur, non hums loci funt an- rurgico dcfcripfimus confìdenter ófferendx. umufyT'' Haó

,

O

E

DE SECTIONIB VS. .H acratíoncteftatiiscílNicolausGaudiHli-sGal# viauumujvjar

lus,virmeaicus in hifce rebus e&ercitatus anno uno quatuor thbrace conloífos à morte indu­ bitata redériiific. Ih quodam vero rìomiikLujpoeuhdem operi felicis everitufo narrai Mich.

Pafichal. hb. i . cap. z9. Quarti curarìdi rationem approbavit & Nicolaus Florentinus ir. 4. funi, z fer.7, cap. 58. Guild. PÌàcentinus lib. 2. cap. 12.

Guido tr. ¡.dom. 2. cap. i. & ir. 4. dodi. 2. cap.2; & ir.¡.dodi, zcap. f . ei u nióri buàverb N itòlaus Marta epift. 1 j. Amatus Liifìtanu's ceni, z.Cur. 8$.

Apprôbavitèi AridreasàCruceUb.2. chirur. tr.4. cap. de 4, indications Ludovtcüs Mer catus irìflitut. chirurgie, hb. i. cap uIt. quod ejl de vii hier. Chor, & loannes Fragofas m g¡0jfa de vttln. Argenter. 6.

-

■ „*. i, M Z . . .,.,. . . . T. 7. volenti,, ¿ * ¡ „non

b t ’llC V á l c n n h f K i/ii i k n c rpleuram J » . pertinhffcalprò r . bene yalcntibus viribus

iat erte caeterum difeindi ritìn oportere; Ita cnim iuturum velpuspaulatun txudet, veì ut riatui'® tórulus àperiatur ; nude iàhiéi còrumodus patent exitus.

CAP

v t

xxxr.

De 'vulneribusgeneratim.

p . ^ cnit r*Pc vuincfibtisi ut non fatis ifoftilis plaga iit,niii& medica’ manusàdveniat noVa prati fio; In omnibus, ihquàm; còm(huniter, fed in his, qira nervis inflitta flint peculiariter, qua; cum attguftó vulriere faHiem iriferne ílr V i a^ 10r: z 7 ’ & 7‘ 45. Sed quid pofteriores pròveriiehteth retiheant nulla citante via effluì randirátíóin0mmci » Sua,,t^° & Hippocrates lib. 3. démorbi xusthuhcin primis heceilarium erit fcftiné pa- 0 / iex. 67. confirm, enarratore Petro Saliò rem iare. Ita quidem GaÌenusiiÌ3. meth.med.cap.z. vdius“* kancapertè döcuitf&Galenuslib.¡. method, c. 8. Ita Vidius in i. chir. c%/.

Itemque chirurgi probati oinnes & è phvfiaprofefluseft.rheümate putrì òsexcidiife. Avicen­ n i vero libi li. feti, z 0. t n j. cap. 4. foándat ape- tnsjacobus Fonrunus 1 . 1. pract. inedie. Cap. 25. ut rìre latus ih dolore pleuritico pinato, &c. he difteritionem , ac phlegmbnem inferat iriAd hos oinnes cotnprobatam experihientd clufaianies; quam òb cauiam ihteiiiiie futòrem felici fefìionem inter. 4. & 5. vertebras fadain inPithio quidam ioleas vctcramentaiios fuens; memoria: înandavit lac. Haller, lib. obfirva. 18; pUpugit leipfcfupra genu ih femur & lerrò Iòni cuius ex perimenti meminit Joannes Michael Pa- gum digittitn immeriò ntillo eftufo iàhguine, ac fchalius l. c. de car. inorb. cap, zç. tandem inquarti vulnereinttìtumclaiiib ridrrat Hippocr. I. j . e ’pid. narraihiftoriam Arhatus Lufitanus cent. 1. cu- nutrì. 1 s>.Si cóntralanatuséft,qiiioculo petcuilo rat- 3 5. de milité fecundum thbracefo proferto, iecundum palpebram tufo acus alte penctraifet cuius loci cravitas in cruore rii ulto fuffiiià, ut ex- gehùextumeiccikefedà palpebri finiuteod. s. hauiiieturad j. & 4. cartarùmipaciumapertio- tpid, n. li.idquemlòcum Frane- Vallefiuserudire lcripfit Jia-c, puindura profunda; nulla ratione nem molituschirurgushominem lervavit.

Halyabas . TarnetfiverôHalÿab,fer.p.2.priorisl.diipofii ineliiis curanétirquani diiciifa patte, utpropuntorreptus. tiòhisregalisfulpieclairi iricifionem arqué etiam dura lónguiTi ulcuSpatcìlsque fiat, pòrròin vuh uftióriemfiabctfiftul.'E; di ieri mi inique vi uè for- ncribus rcceniibuS nil magis eli ex ufu, quam ut m id in e líihiloinihüs iride cògnofcitui pufilfos Cifiguis effl uat, ut lib. de ulcerib. HppocfMxcauiéiusderri animus; quandoqùidern Ariftolochiæ dèm iecundù dogmatumantiquorufo rationem, radice & oleo quam ferventiífimo perurit. enaiiaivimus. Quamquafo in noftra traumatica Quam nos tarnen iedionem aboptifois tot víris fecund um hovain chymicamquemedicafocntocòmmeridatam & corífirmatam iridóíentiorem rumapplicatióncm aiiam Se cofoperidioiam ra~ & a fanguinis profluentis incómfoodótutiorem tiohefo approbaverifous.

Ocomninofeliciòrem putamusfutuiam,lìquinCon venit etiam hxc afo pliatio vulneribus vetam coftam fiteda priusiricifürâ tranfverfo's duos nenatis, five per tela & inanima omnia toxicó ,. digitós longò tefebró p e r fo r e s fie , ut inde oblita,five per ferasomnes, qua; venerii vini lia- Cel^ ’ prófluere pólfit ; finies ; quæ fetìio libentius bent, quarufo Córneliusin vulherccanisrabiofi ti'tpocraiescQi accepiaùda, quod autore flippoc. ini.de in­ fcarificatusbeneficium accuratcpropofuit inlib. ter. affedi. nutn. zj. qui ad empyicos in quinta ¿.càp. 27. & kuncfequutusJoanneSBapt.Co* Galerius corta ufuse ih Aliter 4.eptd. in Arifte- drònchiusin 2 .de hydrophobia, cap. 8. vel mone Philidis filió & / pranot. 6. & 6. aplior. 27. quutus Galenum, quii, dcthcriacaacf Pifon. cap. drincimj & 7. aphor. 4s. ad empyicos ; quos ipios etiam 16. vulnus à moria rabidi canis ampliandum quidvetat, ni trépidât animus iners fub pcdforcy pracepit. quo minus inulculos ;id cftjCoftis C A P . XXXII. interiedos fub 6. & 7. coftisdifcindamus, viamque humori putrido’ faciamus; quemadmòDe Ldgophthalmo. dunraudornobisidemcft Hippocr. 2. de m o r i. & Y ^ O n tr a tìa perabfceifum, ulcus, vulnus,uGalenus com. 27. lib. aph. & 1fagog. cap. ¡8. quos V->fturam,auiquamcunquediftcnrionem pai- r útr osque viros icq uit ur Fatilus lib. 6. cap. 4 4 , ¿r pebrapracipuèfuperioredormiunt apcrtisocu 2 ? u n Ì AKanoßrd^ülib. 10. cap. 30. & Avicenna fo.ii/tr.-cap.f. nsaliqui, velut lepores, ì quorum fimilitudine»«™-» fotte nova. HancjUtdixi; iedioncm a dodis pleriique vins didum eft vitium grace lagophthalmos,lepori . Ambr. Pt faditatam comprobatam, & a'rcdfa rationein- na paifio G on fiam m o A fricano l. ch iru r. cap. 2 4 . ¿ r r<LUt dicàtani non poifum cquidem non acceptare,' p n o n lfa a c o ifr a d ita lib . 9 .praddica cap. ZJ. Quod Verum fi mcminiftipropoiîta per nos eft & alia cumfe medendùm offen, buius clnrurgicamT ,n L ratiofinedifleftu in chirur. fpiritali.quæ tutior curationem edocüit C ornelius Celfus lib. 7 cap 7 . & ægris optatior fine controveriia fuerit.

Paulus AeginetaI.7. c.io.Aetiusfer. n. c.73.&Atnbr.

Tertia tarnend t Ludovici Mercati l. u chirurg. Parami. 16. cap. 6. Alia mihi omnino comporta

I

z

eitper

10Ò

c

H ir V r

g m

e f f ic a c k

PARS

IL E N A R R A T O R Ì À

adduci natali debent, cOaiiti funt vcì ipFiinvif(f.eftper alarctn in fc'redublam laminam ferreanr,

^ ceni vel cuínóculiagnatatuttica vcl còrnea: qui TMiùrstù.cuiusadminiftrandam rationem in chim ica ài•ermi cap. di abbruciti df (¡ni riduciti diffitarum pàr- coalituS cettè vel fatultatis mali- còhfórmàhtii tium ollendi. Quod lìcicatricis vino fafìum fit, vel ulceris prigreHì vitiòfaicus eli ; palpebri Ín ­ ut retrabla iemcl palpebra prò naturi modo ebri- ter fc còfiireiitcS, iliqult Cetfuun ìib.p.'càp. 7• nòti ¡KnUtidié. nlverc nemicati en prseitcì efi RuiafiduSexpcrti 1- difficulter diducuhtur, fed interdum fruilra ; iimirschirurgus, qui rationem reftituendi pai hathrürful giutirìahtur experirì tarnen oportet, pebrx tradiali in hanc feti fcntcntiàm Ibcutus quia bene fapiuscedit. Maior difficultaseft in perfanando oculi coalitu,atqliebicquidcm non Uh. i . 'cap. 6. cicatricis callo tranfvcrfim ad faciem pricifo plumbea lamella quatuor foraminibus tam diffecanda eft : diftcnta quijppé per cicutn pervia pro modo impedicntis vitii ampia cum hainuhitn palpebra fubmittbquefpccilliextremc* palpebra vitiòfaconfuatur, turundula palpebri Iperfalcatutnfcatyrum iq u è inter palpebram ¿c Vacuo intcriiciàtur & vinciilis aecommodatis I ocuìuin exòiui carheln licebit,hegotiilabor eli pellicula adfupcriora conprimatuf poil p.autii. in obtihehdb, ne rùrlus còlcfcant e x e fti partídies lamella refoiuta curabitilr, ut moris vulgati c u li: cuiüs rei fupcrahdi, fidùciam vahamexeft, vulnus. Sedilìudad extremuin admonct, pertuiti vel eruditiifimum fnegetem auitor eli Ctlfm. ut priparatis quaternis acubus ducentibuS ih Ccifus, quiex hòc reilitiuumliclnincmfe vidifcaptilo lina iingiilis per foramina iam ini, q u i fc referí. Verum, quod ad nòs fpeàat, cum de fecundum fupercilium prtìcedunt, traieélis cum impoífibiíiutn genere nòiifit ifliùsmodialiquid, fafciola conneblanda firtt extrema fila atque tentanda òrnnis eli via, atque improbe fuper ca idem ex adverfo in altera palpebra faciendum renitendüm : fucccdetaliquafidofòrtaife votimi: equidemopinorfi fiiblàtafuperior, dcmilTa infe­ ell. rior palpebra, fieáhquandiu córitíheahtijr, vel C A P V T X X A T II. funpofitis fpeniis inicblu fafeiaruin vel fiarum be Eciropio. cum pai pebris agglutinata ètiam atq; edam fieri Ctlfui. p Cfropittm defcribenteCelfo ihlit). 6. tap. 6. vi- pofTc, utreÌlituaturexea reqùifpiam. Citerurn X->tiumeftpalpcbri,fiiefuperiorisyquiparum natie CHirùrgiam ficinllituefidam ac conficiendcfcenditideoqucoeùlurtt nem coiitegit,fiVe ifl- darn pricìpit lfaacuslib. <)•prati, cap. 17 . & Con ferioris, q u i paf um fitrfum attollitur, fed pertdet flanùìius ¿/Wcdflàiinftrumentóferreoiriierpal­ & biat,-ncque potefl cuna fupericrre có’mfnitti ; pebrata & ocuÌum miffouncò, apprehenfa e(c? fitautem utrumquc&affebluumirrtcriorumti- Vetur pars cóalita & tunicìs oculi vitads ,caufa tiò&cicatrice iidquodnònef! finedefebìu pal­ eoniun&ioñis abfcindatur. Hoc Fabio cymxkit pebri , quae fi rìimium' decft, inquit Cornelius, rmm & fai commanfainoculos confpuamus.Sr nulla id reflitucre curatió poteft. Ita quideih inter oculum & palpebram panno veteripofitd ille. Ycruniamen'ego comperi everlàm àcu­ panrius ovi vitello indutìus fuperligetur & die 3; rato earbunculo palpebram ita, tri inferior o- refoiuta paísaíbó' eollyrio prócùrctur. fnnis oculi firms parerei plurimumcmendatam SUptna. concifione circuii dcglabrati palpebri. Atque C A P . X X X V I. illud itfqnanVad unguemevenitfratri vocato lal- D e conniventibus^dralyfis v it t o , palpebriti vaton Pa tcblano'Capu cibo, qui defperatam iam Ffeblis paralyiifuperciliisSc horummufeuperchirurgos noftros orirnes ocufi cónCinniiafisinerSeftpalpebrafuperiorfic.ut&nilagit em noftra eiusmodi eoncifiotte propemodum tetur& cummfefiorcconniveatpcrpctuojdiffiintegre recuperavi^ ciHitmim càratu vitium Se quod parsi ila exili ca­ C A P . X X X IV . lore participa & quod liervòs, venas,arterias De coalitis totis naturapalpebrisi admodum conftriélas habeat, tum interni parAlpcbras natura coalitas promptum eftfcal- tisrclrigeratu, tum potifiimum externi. Hurc pellodÌYÌdere,fifolumidcateatur, ne fubtus igittir vitiòcumdropaccsaut emplaftra trahentia oculi convuinercntùr. Q u i res ne quando e- ex caltoreo eupborbioque aut linimenta, qu«e veniat, omnibus modisy cum info cantili* palpe­ paralyfimedendifunt cX ufunihi! profecerint b r i , funtattrahendi. A t hoc lignei forficuli tum chirurgia ftatuiturqiii confcblionefuccurvcl inflftnnentt ad lagophthalmum produfti rat. Inducenda, inquam ,eil plaga oblique ab ttfuscomiiroduscdf,fipaufocitedus quam faci- ángulo minore ad maiorem : nimirum fatto ali-* enda febtio fit, adhibeaturvel fih ic non pÌa- quo detrimento cutis contrabatir,e in peno ri-* cent,pittacia ,-q.ualiaplagisrecentibus adduc-en- buspalpebra, veruntamen feirelieet futurum, ut disaccommodari confueverunt, glutine oblita oculus homini perpetui debeathiulcusefl'e: fed buie atque illi palpebriimpofitfa,pofi.quam are- fatiuseft fempei apertiitti, quam claufum habe-* fiufta materia inhiferit firmiter fiefurfum verfus re. AdhuncpropemodumRo»<tòr/«r hb.primoRowlefa‘1 utramque attrahat,ut facile fit absq.uc ocufi noxa cur. morir, cap. 30. difeindere fùfpcnfà manu.

C A P . X X X V lf.

C A P V T XXXV. De am ijfa naßßgura & ad latns con­ J)e commijps ad àngulos interfepalpebris & tortone. cum ocuh tunica.

A

P

Epravata fit fipe viiìonis furibiio, q uod pal­ p eb ri oculorum tegmenta, q u i red iteia tq;

D

C

Ontorqueturcartiragónafi & fic'extuberat abadrerfa parce,utdepolypo imponatmul-

DE

SEC TIÒ N IBV Si

US: hihilommuseftconformariorìis & figurar vitiumi quale accidie Marco Antodio Mbiitileòni germano fratri t). Placidi Tcrranovenfi j quàm qtiidem ego cdntranttenfce, nari declinanti, impofito quali repagulo & falcia colie&ica Htpp.ì. i .de artir.text.^i curare recepi ; deiridé vero Irai lentcm & imbecillem ratibnem ex Gaieno iegens , chirurgia diflecandum tribcrculumcartiJagineimii & in Ièfturam retorqùendatìi arte iiafum meditabar.cum fignificatrtm Fenteiitiamfratresnoiiàdmisére.

CAP.

XXXVIII.

D e a n g u lis o r is u lc e r e c o a h t is .

it interdum ulccris aut gangrarni vitio jam làncfcentecàrheinque jam emittente circutn angulosoris, ut naturali? hieiricifuracbaldcat atqUc ita coanguftet oris hiatumy utmanducat U S 6c iminiflus emilTufqlie rerum omnis cbmliibditas prsdudatur. Èrgo fi quidejufmodi inciderli,riàfcitlir inpròriiptu còttlilium difeihderidiidyqubd fieri pdteft turn quidem perlcalprumacutum,tumetiam ®neb argenteo vc nfimo circa ambitum extenuato & aqu ii forti diita iritih£ib : quod in cancro licere doCuit Hterotn

F

|- m,

Jabnctus ab Aqtiapendente lib . de operai, chirurg.

Ib i celfitas. At vero he dilTeiftionismodo ulterior citetiolqile fit; quatn ftatuifti; pr®feftim dumis; qultra6lutur,fetbmmbvct;his bctutrensfeccris oper^ preciumjfittanfutislirii capitibusaliquantulurtilcvamarlu diftchtis,ficdeniqtie diftifiurii eius,tjuod impedit adrilihiftres. Sanguinis verb cohibedi modifuiltplitriiniiqubs ih pharmacochirurgiCo & fioc etiaha opens tomo prbpdfui.

Illud hunc prseterhiitti holim anjniad Verfionc ; dignu.abufus ergo frequehtidimi qui cil is. Cum bl*li,trauliivel lenfti vocis utcunque tnihuti dua cuntur àhecclTarijs de vitib torngédo follicitis, bcculpam brgahi commentis.tdntiiìuò vulgariu opiniojvulgareshoftrbsmedicospoilìtlet fic, ut depraefcihdciiilònildùbiteht y oc verèptidcindant; Enimverb ncque fcaùfain agnbfcunt aiiam quàm cbnforrhatibnis malè fufpicatam,nòli in­ temperatura: fiumìdibris nbn i'iariim6cbbftru£tus ? nonfacUltatisècimbecillitatis.

CrimiholiiiS autem ; judicb,pèccaht òbftetri- Jdvtrpt.t. cesiiiquaSrtcmbtamenhaitenusadVcrtit, qu® protihus hatbs ihfaiues qubtqubt iheidunt in maiius indiferiininatim & vulgo nunc pollice nuhcinditeprtìpulfo fub linguain liujus rétiliaculum relblvtint, i:e. ut dicàm veritis dilacerane atquc difcerptmt; Rciftius aiitem quàin noftr® urban® faciuntmunitipales & extcr® cun6t®jqu£énihiÌifìhaiìc patticulàm attihgunt , at neque tarilen ita traftati pùèti minimum d iaguei cVaduh t aut trauli,blj(ìvc.

Qua confetti fciiTuri cavendum eft precipuo ftudio poft aliquot dies, ne coalefcatulcus,noVUrridueriegbtiumfaccflat.itaqueintcrponenda iamellaplumbeavivb argento perlita , quod li­ Gap. xL gnum inter omhia cdalitum orarum prohibet,fi JoanniHeurniocredimus : fotaquequotidie De Laryngotbmia infuocante angina. parte diluto adftririgeme ad obduitum ufque llllà crudclior mòrtis eft ratio decubenti* bicatriciSeft detinenda. Cumequidem medeiidi bus,quàm ftrangulante aliquòaffcftuperi­ modumtenuiiTemefniniih juvenequodam, qui re ; Qiiù mali horrore pcrculfi antiqui Romani Cii Apulia ad me venerai è compatito nativatn oiis integritatem quterens: quo vota,me,ficut dixi Deam Angcròflam,cùjus hinnen milèris in hifee Collaborante,- ac Détìaufpiccy potitus eft brevi. CafibuSimplorafentjfibiipfis conftituérc. Quid autem odiofius, quàm plenis eiiamnum8c integrisfpiritalium vilcerum ,• officijs/piritusipfius C A P V T XXXIX. ufus acerbi quàdam forte preoccupato,deftitui; D e lin g u a g la n d t fq u e f r a n o ¡u tro q U e n a t u r a veluti ni! deficienteveleleo velelychriio lumen impbfitb prifocabulb interftingui ,manentibus functiotulus tficemmodante. jamintencbris,qu®vividilucegaUdebant. D e­ S Uccedit his immodicum linguae framum, iride quid truculentiui , quam tantam inferri quod eloqtnitiònis offieijs incomiribdaris vi- tiffly ut neqùcteriuilfima rei aer, qui liberrimc tiumnequaqUameft finendum, led quotis fini- peromriiaÉranscurrif,irihibeatur,qtiòminusipibus officit,diflbfuendtim. Veruntamenautfem. rabilefomentuiTiexhibcatpricordijs -,cordi,inper fcalprOjficut promilcu è fierifolet y periculo quam,&pulmonibus , quihauriefidisin calfum non declinato profufionis nimiae fanguiriis ,• fed aririsvitalibus remigio alarutì follicito cftliiSim filo fericoduplici peracumtraiefto ac ftriófèiri- emitint8c diverberantur,diftento fic omini thonodato quantum ®ger perfette qUcat, fic fines, race,| utjarhjam dirumpatur & crepa ? Miferut pars indies filo adftf ¡¿tori relecefur ; aulita rimumigitùrfatifeat uno temporis morrlenió, Ambi. ctfWtabefcal ut facile fineque iillo fanguiriis di- ialfa fpiritali labore vita , folaaerisfiftuia * p r®ftrttU ipendibfcalprodiifindi polfif. Ita quidem Àmbi, clusà,velutinjebtis à morbo minibus,neepoffìs Tarausi.\6.filorumoperumc ep. quseaderti crira- fuccurrere^ Abimmedicabiliigitur tumcfaéfu tio6ccani glandis retinae ulo curtiori con venire viarrim&abfceflu dum ita obftruitur,tracllei® poteft. Verum enimuero plcrunque fit ,•utlini januayvtnequeperhanc fpiritus, tìeque percefolongum adftriftum nonferant, iitipat'iens genus phagum,qua transmearc, qùéat,certo & necefhominumdelicatulorum,foeminarum, puero- fario impertdente in horas ftrangulatu ; rum rum, 8c eunuchorum ; hisquippe nil incommo- haud fortun® foliùsarbitrio, cbmmittendalàlu* dius,quamIonga dolorum taedia furti nere,fatiuf- 1 eft,refinquendufq; fine remediólanguens : quin quevidetur,interdum utcunquedummodobre-l vero lapis omniseft movendus, extundendaque vi rem .H>folvi.Tum igitur utendi fealpro fit ne- *fub milèra necelfitate ratio aliquxeftatq; ars qua I } prxripi

N

*oi CHIRVRGIv£ EFFICAGIS PARS II. ENARRAToRiA preripi tam immani jugulationi potfit hom o; icxegiflc prolefliis Hieronymus Brafavolus in Hip. velutifide fufpcndiofo laqueo non cxpeitato pocratis opus de ratione victus, in actttis. comm. 4 humanitus beneficio, abftraheretlir tjuifpiain fe d .33. Ncquc ab hac Opinione diicclfit Defi- Hienn.

Divinum quod, inquam, eiusmodi commen- deriuslacotms,comm.ad apb. 16. lib. ¡. fed. 3. cod- Arafavo. tumunaeftlaryngotomia,fcdlioiübcapite laryn­ cahimpranot.Hippocratis net loan. Agricola,lib. 2. lf fgis ad intercapcdinem bronchiarum , ad uiquc medic, herbaria. Ad hos autem Leon, loachitnus lpiritus cavitatem , fa£la, de qua rc peragenda com, ad lib. 9 Rafis, conceptis Verbis teftatus eft, primus rradidit;autor lfagogici hbclli cap. iS. An- chirurgiam hanc eitra periculumbbiri; maium teonar. \AuHor enim vel refolvitur prorfus, aut ad fuppuratio- Uashmui, Iftgogici. tylus antiqaißmus gravifftmusqut autor, Paulus Antylttt. Aegineta Itb. 6. cap.¡3. Az.arau. Ipraä. tr. n. cap. j7. nem venit 8i liberatur homo. Scd Rodtritut Paulis as.- Avicennalib. ¿.fen.y, tr. 1. cap. //. Albuc. chirur. quoqueFonfecaconf.22.tr. 1. meminit cuiufdam, ginet*. itij t capm ifaac. I. g.praä. cap. 44. & Confian- qui in carcere lamina quädam ferrea diíTecuit 'if c a c " ' tinüi Aphncanus libelh de clmurgta, cap. 3g, &M i- libi magnam partem annulorum afpere arteria Conftant. cbaelSavanorola tr. 6. cap. 9. rubr. ö.praä. lib.i.F. Sdànatusell: Similcmad unguem eventum lo.

Savanoro- cumulatilfime vero omnium, Conciliator differ. Scherickfobfer.med.l.3.tit.de gula narravit de quol* i8Spar:terque Here.Saxonia,luliusCajferttis,G. Pla­ damhomine quicarceribus detentusfibimetipfi nere. Sa- centmtis, in lib. devote. Aquo virodiflecancii guttur, quapartetracheiam arteriàlpeétatferro Julius Car locum,inftrumenta &omncm Chirurgie ratio- vuineravit,digitoq;vulnustatopereampliaVit, ut ¡enui. nem repetas velim,nos,quodmaxime facerc de- per ìpfum aliméta 8cmedicamétaad os usqitranfi.

Gul. vla- bemus,eft,utextremis eaiibus pelfime detradca- mitterentur :fanatus tarnen hiceftpaucisdiebus.

Poli quos omnes autores & ego teftificari ctntinm, torum hominum, quod non expeitant ab adiupollimi rem totani vrbe pervulgatam : Joannes trice mcdicinafubiidium aiieramus.

Nequeenim illud ita levum & infolens videri Petrus Jacynthus; familiariscommendatorisfradebet.utcum vis includtabilis urget,amplcxan- tris prenominatiJ ulii de Falco, cum ab improbo dum ex animo non fit, idem Iugulariumvcna- tonfore barbam deradente auri fpefameque larum fedtionem, arteriotomiam, cyrfotomiam, craiugulatus & fecundum tracheiam confollus - penetrantem in pedlusuftionem, Hypoipathis- eifet, nulliushominisfuitfpesautopinio uteva^ anum, pcTifcyphifmuin, paraccnteiin,c^-lotomia, dere polfet ; nihilominus fervatuseft & pariapa■ dydimotomiä,nephrotomianii,C£faresifeä:ione, trati à ficario flagitii & iàluti fuse argumenca luhotomiam,fiferrehominespoflunt,poiruntq; prompta exhibet : Inquirentibus, abs re igitut quadragenaruun agglutinandenaris curte fup- Paulus, Avenz.oar, Albucafis recitatis locis, item plicium fuftinere: quorum plurimorum remc- Avicenna lib. 6.3,fen.3.tr.i.cap. 11. quernfequnut dium intermitti difterrique, in meliorem lpem Michael Savanorola tr. 6. cap. 9. rubr. 3. Ratis 3.

A malori poteft; Quidquelo laryngotomiam duorum continentis, Hah 3. prail. 38. Aljaravius trait. 1 1. adminus. bronehiorum lynchondroii coniundtorum 8c cap. 3. NicolausFlorentinus, trait.3. fum, 2.firm. cutis tenuilTinv® decifioncm non admittant ? In- 7. cap. 29. Gabriel Zerbus, manat.& Alex. Benedi ufitata plus &incelcbris eil hec ledtio, quam lib. 8. de morb.cur.cap. 22. lo.Hollerius l. cap. 2 1 . cruJclis & potius quidem ignaviä medicorum Scbolio & Vidus Florentinus lib. 4. chirur. c. 6. lo.

Ad inßan- qUam jegrorum intolerantia , exoleta. Pcricu- Riolanusl.3. reianat cap. 4.&UC. Tontanus lib. 11, lofamdicunt; fed quäle nam maius quefo peri- prail. cap-11. peragendam hanc Chirurgiam ifi‘ culum, quam fuffocatus ? prefertim fi elaxata dubieconfirmalfe videntur. Sed Albucafis, in­ vita. prima colli vertebra fit angina, quam humanitus ter omnes maxime, qui quali peroràns poliremo nulla ratione fuperabile aut curabileenunciavit, dixit ;hinc ergo dico,quod in fetftione laryngis Hipp. 1.2, de morbis & Avenz.oar. l.3.p.traii.3.c.3. non eli metus, excipe autem, nifi fub pulmonis Sed nihilominus in diffidendo firmus, dices plenitudinem, quodadvertitA. Cafalptnus hb. 2. adhuc illud eft languentemcitius,inexpiratum quafi.medie, i^.quiviritemin l.artis medie, c. 3. impeliere, non fervare. Sed vidiífe debes non conceptis verbis icripfit ; gutturepenitus rcleéto adeodiferiminofum fecilfe veteres & Albucafis vivere pofle hominem, licet fine voce. Hasob Jitßoria.

Albucafis. inimicämanu vulneratam fub ea parte ancillam res falfuscognofcitur, Aretseus, qui & vulnus in' íanatam referí, E noftris vero Laurentius loit- cartilagine caulàbatur inglutinabile & propter ¿T* t lurent. bertus,l.detborac.affect,cap. i.fanatam eiusdem inflammationem incurabile, cuius viri rationi b u s ^ ^ j} ^ , Inkerihi. loci plagamingentem a it: & Ludovicus Duretus, pofteriusoccurrctur;interim necefliriasadverfi- tus.

Lud. vure- in sebohoadHollenum cap.deangina retulit iu/Tille ones & obfervationesrecenfebimus,qupfunt he,-'*-«*«*. tur. fibigurguhonis quendam anginolum finemin- Prima, ut agprcdiendum confidendumque huic fecari, abfente medico, cum co tumorefuffb- hirurgie fitconftantibus egri viribus, folaque“5” “ **7^ carct ur, fer vat umq uc ea ratione fuiiTe. Alios ftrangulationeperituri. Secunda, ut ne fu p p u -^ ,^ item ea partepercufloshomines fervatos, ale re- rata vel cruda etiamnum materia, bronchia & ar­ fert Petrus Pigraus, lib. 4. chirur. cap. 12. 8i huius terie omnes cum pulmonibus,infanilefint; ut / contribulis, Ambr. Varans exprofejfo teftatur., lib. dicit Hipp. 3. apbor. io. ex angina in polmonari 9. cap. 29. tres homines dire vulneraros ex tra- affetìio, tranfmigrarit ; preterea c o n f i d e m , cheia fua medentis manureftitutos. Quasob adnot.Guidonianistrait.de apoft.n. 99.28. facien- *ìiPl>su caufasadnecelfariamarterix praecifionem libens daeft feólio ad quantitatem foraminis narisvel & ipfevenit/í¿.7. cap. 6. Idem etiam compluri- paulo minor, atqueita, ut cutis vulnus trachei* bus eveniife profpere teftificantur. Gul. Placen- vulneri,n6refpondeat,fedadcummodum, quo Gullelmut Placent. ttnus Cbir. lib. 2,. ¡k fua fe manu chirurgiam hanc fieri cófueventparacentefisjhydropicojrumtAiiicr

DE SECTIONIBVS,

103

{ut.CaJJi- ter quam Wvirhabetlttl. Cafferna deformafetito- qUÌfitusufus.Pi'3Eieràutemfa:tusincommodà,&e Jefieiitìnm. nvs, credo equidem exAverìzàareatfo Mtlo'l. 6 . c. matris funt nó nulla,quippe fanguine piene fem- bus papillis jvenwar, ¿¿.decrevit Andreas Gufilomìa, in Art. medic.'lùco, pef affluente & conculcatoladeq5 quodexhoc ■Alt,ui‘ ubi praddendum ftatuit tracheiam utportiocxci- ht,Coagulato,luppuratio&ablcefluslcquitur,& ^ X>e alimi- da'tur,magnitudine lupini. Deniqjptocurandus inde febris & noxæ ali*. Scd quando hæc bene ce­ n,firmare a:ger fit conclavi calido,quo commoderatus aer, dant,deformitatem diiTnnularefçminæ non pofsbfirvAfìo. quantum fieri poteft,poros & vulnus iti thoracis fùnt.quE àmutilismammis, quemadmodumà pehetraìia deducatur. Hàc, & previdenti cheterà trunco naforefultat, Quapropter quódiiature curationefervata & fuffocatoriatuflis Se iìlflam- deficit reparare ac reftituire débet adsequator inationis,pencula'cavebuntur, qua: duo maxime corporis parti um chirürgus ; in q uam rem cólen- Ptrfaafii verebatur Aretams: Contra quem virumdifpu- tire mulier no iniquèdebet; nil dolorem aut fealtavit & ¡ulna GnaftaVima Profeffor clartftinta Pifa­ pcllum exhorrensjutfibi natoq; confidar. Fcrrú ina,l.locoru medie, feieti.c.ió. negatenim è prefe­ autetn haiid citra cutem adigitur : unde &levis ttura phlegmonem audairi,quando pereffufum moleftiamanet,&cito finitura, Porro fi viri inex affedaprOxitnaparte iànguiné inflammatio- decoram magnitudinem^quç Temper contegitur nis màteriam loc us adeo no reftet fervori, Quod &adquosformæcuranonattinet, tarnen fuppli-: iìaugeatur,etiam dolorevelplaga, pradatvelcu cium excilionis cutisqj extenfionis longe crudeincremento caiiditatisincluiò addìi fpiritui pa- lilfimum ferunt,quid ni & mulieres, cùm ufus 8c tefacere,alioquin prseproperaimminente morte pulchritudo, ex una re manent, non fuftineant ? culti caliditatem incolumi vita aliis deinde inge^ icd impar virorum fit exemplum. Amazonas fœhiis provided poifit. At neq;drangulatmauttuf- minasfibimetob oculos ponat, quæ& libi ìpfis iisincrcrnentù mai usiniturus ed, inquit, ubilpi- mani mas radicitus viriliter amputabät, amputaritusrecurrcre liber lit. Htecatq; alia de laringo­ tafq;identideminurebant. Sed de animandis fetomia aiTcrenda, quse recitare non licet omnia, minis latís: nos de re nodrapergamusdicere.R.a- F Guaftavinus. Hisadde qua Vidtus Florenttma o- tione papilla: deficientis rcilituendac nemo præperts decurat. memùratmlj.c. /. & liter. Fabrtcìus, ter unumFallopium nobis tradidit,cuius quidem l. citato, à quo viro pleraq; deadminiftrata re tra­ hominiscommentaper nos alibi relata, cumimdita velimlegas.Pod hos omnes ante memoratos becillaplurimum&deficientiacomperiantur,ne au£tore$ noviiTimcPetrttsVafeustufitanta,fcrtptor alienum quidé& maximeconfcntancum rationi appiimeTheoreticus,exerctt. medicar.ad effettui Tho- fuerit, fihsctententur. Hosigitur,quart turn in t acuitati.proprio c.p. diffic. g. ad angina poli pro- renovadatur,rationcmaliquamcxcogitabimus, duttas utrafqfianngotomie&facientes &adver- Erit autem hæc fimilisAnalogifmo quodam ei fantes rationes tandem ad id lententise venir 5pri- cu rationi,quamCcIfusadtegendamcolisnudam mum fufpedum libi prefidiu hoc eflè propterea, glandem expoluit ¡ cuius noslocum paulo poftea qttod Hippocrati Galenoque nufquamlocorum riusrecitabimus, C A P V Í X L IL memorata, deindequod ad extremìifacienda Te­ De Éxomphalo* d io ed, quo tern pore vim inferri collaplisviribus necefleeft. Verum quodad hoc obiedum perti- G XomphaiiomncSjquibusumbilicusextubctinet,refpondere licct ; fi rem faciendamappro- A->ratappellantur, differentia triplici comprcbafflus,mcdicum&eXÌtusextremiprovidenti/Ti- henfi.Quidamcnimpneumatomphali,quafiqui ìnu &opportunitatisampIedéda: perfpicacéefTe fpiritum lilb umbilico collegerint! Ahi entcromdeberejfed quod ad priorempartem,fideficiente phali,quibusintcftinaadumbilicumprocedunt: maiorumautoritateretrahimuriquid inqua ego, Reliqui hy dromphali.qui aqua fub umbilico gc « fivirisantiquis incomperta folerc hsec chirurgia ftant. Omnes hi manu fanantur lino duplici per fuit? quanquam vero Gàlenum negat hic virla- acumimmiffo&umbilicocircumftrifto.Ita Gal. ryngotomia: meminiflejat non legit,introdudo- ìfag. C.18.&Albuc.l.i.c. 51.fed Ambr. Parai confitto, Gaìemitì riocomm.fcriptum c.iif. Afclepiademin iis qui utreéceresadminiftretur homlrti, quitraftatur, -Ambr. P4extremèfuffocantur, laryngotomia utifuetum. lupino jaccnti omentum&inteftirià digitisàd fu- riutHipp.igitur folus nonmeminit,at quid cum me- periorarepellunturtumacusfuniculumtortù& ininire atq;approbavcre tot omnes? Certe fi mé- firmiorem ducens traniàdigitur;ab his circumintem abjecimusmagno'pere delinquim“ rem à tot ciditur cutis, quopoflìtcertiusagglutinari. Ad omnibus approbatam,&doCtam,fuafàm non re- hçc ter quatcrve pro ratiotte tumentispartisacuS ¿ipere&mileris,cùm licet, segrotantibus,oppor­ trásfigitur,&advería parte filo revoluto cutiscóftringitur, ut tandé una cum vinculis excidat, veì tune non fuccurrere. fi maturare rem homo velit ftupefada amputat, C A P. X L I. & cicatrice vulnusadducit.Rcfedurç per lcaiprö DepapiHis deficientibtti.

T a R oIì quidem novella:,invitam aderendo, tatti rationemhacinlfituit ifaacus l g.prati. c. 47 • H oK neceflark funt papillon accurata his procre- minifupinorepreifisomento&inteftinis, dimi. andisnaturseprovidentia&excogitatamfatisad- dioq; éxomphalo per filù condri d o reièdio fiar* mirarinonliceat. inter multa, qutfernarnmarum qu^digitiscapiqueat,compreffifq;rurfusperdicompletìituropificiurn. Porro li languinisuber- gitosexultantibusintedinis, vulncris or* futura fimus fit fons,lilac inde belle confidameli ubera colligantur. Aliquanto autem aliter ordinandum àbundeturgcant.capituliim veto quod compri- rem tradidit Petrus Pigratu in l.z . Chirurg, cap. 36* fnentibuSlabellis ex ugat puet, fi cafus vel natura: cuius ea cd fentemia , paratis duabus aciculis Vitio nó extet; nuilus eft preparata: materia: con. oblongis filum firmum ducentibus homini fupiI 4 fio

ie>4

CH IRVRG IÆ ËFFICACIS FARS IL ÊNARRATORÎA

ho coilocatoatqjinteftinöadinteriöräCompref- rurgia,ficut argumeiltator Hieronymus cenfuiCi foatqüe umbilici parte, quce extuitlefcit, manu fed jure utilem & ufu reftituendæ dcficientis ha« feväprehensdacuuna trartsfixaätque edufti n- tUralis par ticufe neceifariam.

C A P . X L V. lurrt transverfo tuberi ftnfteöbligabis, möX acu D e phymoft aeparaphym oji, turn in v i r is altefätränfutädecüiratirn,fic,utcx adverföcon* tunitntnulieribusi (triftarumaeiärumfigura fe habcat. Aciarri utfaitiqueindiesaitririgeS) ufque dum caro dine- p E rtis glansfepc vel làrcomate tubercüliivé in* cetur,h£ccrtim dum fit, interim cotabefeit con- * tra ¡plain praici tun venerea fub contage luctifa cutis, lta quidem execando curatur , exotn- cretis,vel côitnfto per cicatticefti & callum pi x phaluul ci’terum, & uftionccoequarifcripfitil/- pucio, ficocculiturut omni vifafta nudavtnequeat(hanc mutuato aGræeis vocabulü phymofy , faraVMtracl.26.C-Z7. iin,dicimusj Vel rctrafto quandoq-, ifto.turti pro* m,f** J C A P . X L III. pterfuumdrcuhremcallü, turn, qüôdglahsinDe transverßs in p rim ä r tum candern flammationecorrepta,diitentaj efteadem i h ie , fifiulis.

HifößtadU r _ J Ypofpadiaefunt, quijam indeagerterationc fi tegufhento non gaudet fuo,paraphymofis à no­ I T urin| uer iriferius fub glandis vinculo habet, bis vocarifimiliterconcedetür. Utrumq, vitiuiri . curanturautem fumma glande perforata &cana- fic emendabimuSjin priore cafu turn c ornéHi Celjt Galen us, liculoimmiftoj lta Gaten- ifagog.c.tl. fednosiis, l.f.reimedica c.zj-i-1 . tuntlultjCafarit Arantit, l. p^. qui per ulcusterebrata fub glande carne fecotn- de tumor.turn AtnbrofiiParat,Petri Pigrat.HerC- Samingunt,naturalis orificii ufupr?occupatO:im- xonta præceptO præpùtiumfic dividimus, ut & ratu. miflo per ütrofque torulos fty Iö,carnem,qu4: in- furfumdcorlumqjrecurrerecutispoifit& omnis TttrsuVu terjacet fyrirtgotomodifcindimus,id quod pro- circtim noxacurari ; hacdilfcftionctafta , fepe fefto fecitin Patre HoiatioBononicnfireligiöfd nosinnolbcomio glande exefarh,aut thymistcterrimisluxuriantem reperimus; quibushaudii- obfsrvai, tiffinét. viro , e D . M aris omni bonse fervarum fervo in facris sdibus Mcapofi atque etiam Viricentio Pe cuiilet ulla ratione medicamccis occurri, id qüôd medicos alios ad feftionc minime animatos, fpetrofino pileorum tiüftori Neapolitano. ftare feeimus. In id autem adeo concordarunt CAP VT X LIV . medici prudentes ut hiftorias eius chirürgiæ nort De Lypodermö* Ypodermüsaüftore G al. I. definitionü mcd. nullasreferatlir. Schenckjw. Csterum illudcurae dift us eft translato ad morbum nomine defe- debet eife autore Pigrao, ut fi fubfit in glande ul­ ftustegentisglandeirt pellicufeadeö, ut diftrahi cus,qua parte id eft,fcalper, qui icolo pofnachafnoampliusqüeat. Haec ui repararireftituiq; pol- rion eiloj fupinusadigatur&attrafta adpcftetl Caltnus. fit, tradiderc Gal-U- metb.c.16. Paulus l. 6. c.ss• & hominis cute retrahatur; quippe ea re non proviTaulus.

Celfus 1.7- cap. 23. cuiuspoitumi aucoris hsc lpfa là'jlongiorqudm oporteret, cutis fieret difleftio.

Gtlfifi. funt verba. Cutis circaglandem apprcheilditur i Alterum elt curandum,ut quotidie retrafta conatqvextenditu^do'Ueciliamipfam condat, ibiq; tincatur cutis, & cavedainflammatio neextumedeligatur. Dcinde juxtapubem irtorbemtergus feensparsfluxione rurfus præputiucoHclüdatur.

Jam veto li(quod caput cftalteruin) callofum De calls inciditur,doneccolesnudetur,magnäq;curacaprçputiuib extremücircumvallantium vitio fiat, prsputiunt vctur,rre velurinaiitcr,vel vense, quxibi funt inut detegi glans nequeat,confiliuin eft Galeni in li- 0 >' enU‘ cidantur. Eo fafto,cutis ad vineuium indinatar broirttroduttoriic.iS.&Gabnelù itemFallopit hbro fiudaturq; circa pubem, velut circulus, eoque Ii • de morbogaUico c.

Sy. ut fumma pellicula quantum namentadantur, utcaro increfcat & idimplcat, licet retrafta,calfiqui in confpeft u prodierit fcalfatifq; velamcnti iupralatitudoplaga;prasitat,ied pello, per fumma vei tranfverfimreicindatur, vel donec cicatrixfit,vinftumeile iddebet in medio rantumreIiftoexiguourinsitinere.Atineo,qui quod iff. Heucherius l.tjeftenltt. voluit, diilenta circumcifuseft, lubcirculo glandis fcalpellodi- eadem ham ulisicalpcliifubtusadmiffiacic, tribus ducendacutisabinteriorecole eft,nonitadoIet, aut4. panfpatiodiftantibuSjinteriévulnulculis quiafummofolutodcducideorfumuiquead pu­ diffidatur; Utraq; nosrationequàmplurimosiii bem manu poteft. Nequeideo languis profluit. nofocomio incurabilium crebrâ fepe occafione Refohita autem cutis rurfus extenditur, ultra curavimus. Verumenimvero longé prsftantior eft præcifusquàm concifus,proptcrea, quod hie glandem, tumoreniinierrefoleteiufrnodi, qui glandem & HancCelfichirurgiamexplofit Hieron. FabrtTiter. Fa ulcéra medenda prscludat.

Pandit vero cunfta hrteius. tim l- operat. ebir. c. 'tßo. velut inutilem & minime ncceflariameopropofito,quodaddeeoremdun- præicftus, fi j uftam folum & competcntem p rstaxat fpeftatcuratio, nec morbö aliquäparte re- putii portionem exciderit.Docebo autem ratiofpicit; qux quidem hominis aßertio fellaeft & a- ncm quafeliciter&ad voturnaccommodate fiat Centra opera. Contreftata atque seftimaeâ extrema natomicoindigna,quimeminilfedebucratnatutandem ram opificem rerum dignarum fummaarteex- gkndisparticula,præputium , quod hanc fupecomtaiTe,pr£eputium nonadoperimentum glan­ rat dcligandum eft arfte viftula lericea, velcanadis folum öiornamentüjfed &ad veneregdelefta- binointer craifum & tenuem medio funiculo ; tionis & indectiam ad procreationis frußus , ut fecundum quern sque duftum acuto fealpro perfpieaxadvertit FaUopius in 1. dedecoratione c. 9. dcxteradiifecabis extenfem cutem, quam leva FaUopius. qnam ob rem neque hoc carere midieres teftacus prahenderis. Verum , ut liberior fit ampu­ eit Galen, z.dcfem.c.3. Has igitur ob cauiäsfit,ut ta te , neque vinculum errando confecari ne que inutilis neq; fe va debeat hgc apparere chi- poffit ; confultum eft mea quidem obfer-

L

ÖE

SECfioNÌBVS.

; 105

VatfoAc ic jùdicìò s ùtsnca vcl argentea virgulti brana dcnlii A: vàlida prchibebat ,ne merifes, cuna fe,quatti intorqucre debeas,licebiiau'tem & fer- primuib erumpere cceperùnt, foràs prórumpercam comparare,qua per fibulam affabl e lactam rc'nVjex co cbntigiflc,ut fupprefl a & reflua menVi'nftura vinciatur. Habesjam retìi^ìmam o'gc- Ihrialisinatcriaiingentem in ventre tumorem Se rteadminiftrationc'm : C ìterum lì Hyperfarco- ceiiTÌÒnbVh fà’ceret, cumdolbrum cruciatu quali ma,(alias carnìsexceflus) quod male c uratisheq; ìplàpamiriret : Votati òbftetritcs hi?, q u i ficfatisexiccatis ulceribus, prxfcrtiiri vcnereisp'ri- barit & apparebàt animadverfis, iplarn pártus do­ putii gìandìfqucexpullnlavcritjpra’puììum pari lores pati una voce affirmabant, & fi ipla cóftanter cxtchfum adadfcofcalpellq, denlìfq;& crcbris ter affereret j riunquàm libi rem cum viro fiiiffp. incifionibuselidc'ndumexrirpandumquecft: ; ita Sci'giturtum vbcatuin,quitonfilii remediiq; intarnen,titdeinteps lam ini plumbei cahalicùlo, btìibusobftetricibusj riufellx illi virgunculx ex­ qui chartalit,ob volutus,inietìo, glans & prxpu- trema tres jam integras ìèptimanas cü uririi fuptiumà mutuo coaÌituprohibeahtur. Ita lofi.Hu- preffiorie,jugibusvig bis & dolonbus,anorexid, cbermi. iMtfterilit.c. ijio. Atqvbxc fatisdecori- & Faftidio petièntijiuccurireret : Animad versa è jt'ißortt. clufa prxre'r naturarci glande cxterurii de alia pra­ veltigio parte pariente, vifum fibi cervicis uteri Oifervà ter natura tccliiia?ita Fhtuimus-, pixputib,qiiod oriftciulnjdenfi membrana obieftri obftruicii3 fa. ad contcgcndum non relabitur, circa coronarci atq; repentina fanguihisi'n uterum uterique vaia, ccitnplicàtum tranfverfim eile uicus, pleruthque, irtubtibhebxítu máteriebus denegato,tuiriorenà quod zo ili triodo bollile fubtus eandem corona illuni dolorili cimi cxòrtuin. Fadecauíá adyocncumpÌeftuur. Huiuseiteixac jplurimum exca­ catocx tèmpore Chirurgo, édixifle, ut mediani ìnembrànarii,quicufrenrifànguiriiobftruebat, v ati cuti muìtascircuminciiuras Facere oportet, aut fòrficibus, fe&is ad incidendùmdecornino- divìderai quo faéto fàhgUiriiscócretinign jamqj ¡Curitio, dat’òstrailiveHìm refeinderè. Ad Kunc inòdu & jputreibcntis ad o d o librasdimanaflè, triduoqj pauiatithrècuirereulcus& deinccps obduci po­ pòli birinis inorbi brrinilqj do.oriscxpertcm virtent. Hanc ego curàtionehi iti inuìtis nofdcòiriii ginein evaliilc. Id exeniplum hicproponendtun nóftri hoiriim bus&inHdratiÖTcrentinoT arcn- düximus,quiafiínbtatu jucundum, fu tile ad ii tieo&rinJo.AndreaMalarbinoCalabroLocrén- thinhduih effe butairimus, • C A 1P V T X L V I I fi& in Francifco Aquivìvb adolefcenteNeapoliDe imperforata« tanoié.ariflum nato felice ufutbiripcrimiis,qui ’ j quìbtìs riùllus meatus eli ano yel glandi confectio prsterfcducèndx cutis naturalem uti¿¿tifa grxcf, imperforati ea, qualicet,vocc litatèm,ad medicata edam ulcerisi & ad curatiödicerituràiiobislatine: Vitiutri quidcm,natura: iftrvat nèmtutam ac restameli: hecefl'arià i Verum illud nerperàriifdnnantisjculpàcoiìtingens 5ex Ùlcere evenite folet poliremo,ut obdiidto ja ulcere pro­ pter càllòfunrl fèmicirciilum,ad tegendam glande véro imprbvidairicdetitium cu. àtione coalito cü cutis exteiidi minime pöiTit, vitiumq* reliriqiii- ftatuit Paùhtó l é.C.Si. impòflìbilemcx alieno etur haud férm è fariabile. Quod ipfiim tame excù- veiitu ciaufuràm irificiatur tìiéroti. Aquapcndeus, & qüodqícque Ííbc permittit crebraticum edu- p‘ niatis & hygrèmplaitis, qualia inulta nosin phar- d io i&perpetua fuperflukatum alluvies.Omni- ^ inacd-chirurgico è.de mollientibus expbfuimus. busauté iriodisdifficilis eli arii foliditas, q u in aHà&enushic ili tirisi atiri rilulieribus; uteri iüriviüaiáfbririaridileprodufctaeft.Quoddeíifive cervicis live lìnusjexobtenià membrana phy- ciciitisrileatus, vici Cuiemolicnd urti pntccp’crunc mòfitìcurare docuitio. Huchertus, l. 2. Hefteril.c. Paulus & A Ibiicalìs dìfciffu per àcutuln fcalprum, ijio. ad huricmtsdum. Membrana in Cervicishd- igtlitb fetràiridnò rcclddciiduin ccriiet Httron, itioloimpada vòlfellaprotrahatur j inflctìatur, Mercurialis, iriit.p.'decUr.morbpuér.c.ò. fedrotunpenitufqj tota circurncidatur, Eadem eft mem- dùrii càutcrtiti requirit tum ani quidcm formami bram in fimi cervicis per dioptramexpldrati & riatùraiemfcqucns.tum Vero maximeprovideris, Ùt ulcus difficile alias, còalefcat. Interim àutem tolfellaapprehcflfi pricifio. fubulus è plumbea lamina commodij mcdicaC A P V T X I.V I, rrieritis definir us pare tur, ano congruus, durriciDe Hjmene. catrixinduda lìt ulceriiqu^ ratio criràndi & glan­ Ymenericxèciiprisfcemin^i pudendi merrtdi còrilmunis alzici c urlali pròpOnitùr $t vere eli: branulam,clauitrvim de lit uteri naturale vel verum in fiin in i v ul v i concluía loia d'ffcdione prater natur| leges coalitrint fepimentum pleriq; dècuffatim fadá contentas fuit Gafparus W olfmediciriobilesdifeeptavére req; vcl anàtomicis fius, ViefuSj&Ury¿rider òb'fervit. àSchenckib hauddumetia'm de finità eodifputatio pOrduda prbditis. Q uidifledio,fiprifertur,propofìiuni éfl,ut adhue fub judiceiis lit. V erumtamen concft, ab Hiàon.blerturtali hb.de mori-, muliebr. 4, fenfcre plurima pars;,illudqi acriter affcnditHic.L#. ut fri tuia plumbea veiifannea medicamento iatiUi Augenini in epiji. iUcgittmam & inconftarité réprinteritciififaimmiftatur in dies autem àmharic fnem bran am elle, cuius’& nosfententia fupfior par£fu>,quibusdériiejtie j uftus biattìsreilet. fnus. In quairi rem' & in ncceffariam alien* rèi C A P V T X L V I1I. chiru'rgiam, quam nos in prselénti tradiinus, exDeßßulis dhi: tant h iuoril nieinorabiles a lo. Sckenckio Lnieaic. tlkas quidcm Fanaridis ani fiftulis chiriiróbferv.s.relata: inter ca tefas vero,Cuius & Ambr. gias deferiptas riobis reliquit M. HippoFarausl.2e.c.4i-meminitriib<tc i,Refert Io. Vierits ------1 1 . v I38 . hb.deprathg. Damonum : Cainburgi yirgine |crates fed quam nos experti fumus dexteram raexauiÌe,cuiobtensàinediarii uteri Cervice rnèm- tiòncm, ìliaexciiio, quam admmittrare l oco

H

H

M

I O

6

CHIRVRG1Æ EFFICACiS PARS II. ENARRATORIÁ

£xßi»den- curñ inteftiniiih rcñum ad ani margines ita per-i fitcorpore; mejudicenon eftarduum-, quinlàtufitfillula, ut patdòplus miriufve, quàm duos! naripoffint, narri neq; difficile fuitinihi per quas (ir : r ~ digitorum trahfverforuminaltuiriexporfigatur lotiumexcerhebatur >fiilulas, item alte callólas fpccilluttì extremum per foramen plumbeum duplices,tríplices, vetulias omnes fanalfc; tellis H'ßor i. transmuto,quantum pcrtrartlìre potcft recurva autem eil Illuftr. D.CafparusBchernäris Regis tutti.Turn huiusintrainteftini cavitate illapfum Fespiimogenitus, quifübperinso qiiinquenhavolfcllàvclforcipe compreheridoatq; extraho, lem fiilulam fibi poll multajrioilracurä coalitam Cuniq-, alteri extremo filum obtortum firme in- tanturh gavifus eil,quantum antea diffifuS fuerat. nodatuili fit,deotfumtraho, doneeegrcffo llylo Sed Antonius Lüdovifius ex adnötatöribus ta- Hifi. ¿ fubierit fiftulam funiculus : hòc per ambas panes bids publics läcrärumxdiüm Divi Aloyfij Neäprope federn intento fcálpeliú falcatum àgrscis policuiriduödevicehrialetn fillularri qiiadruplidictum íyringotomum cum ccræ globulo paruo cem habuilTet late difctirrchtciri per halts dü¿tñ adrnucroncmaccommodato, imiriitto ad altera tum refta tum obliqué,ex quä fingulis ferine ariufq; fiftulacjoram pervadens; ficarriem,qusin nisrecurrentcsferitiebatabíceírus, cum interceterjacet,difcirido(difciilusfinalerncaufamexpli- ptu quandoquclotii,quandoquecumlaboriofoi cavitTheod.epifeopusCetvienfisin libros-Chirurg. fed femper cumafdentemiélu: fanatus ell fin4 1 . tum per médicamenta curo -, quibus diligen gufispernoscorifidenter ícalprodifleótisj A t in Hìflortt, ter aliquot diesadmioiftràtis ulcus obdueiturîlta valetudinario noílro (lides iriúltis experimentis multosexeo vitiolanavimus; Mutiuminquam prompta&cornperta) óüám plurimas eiufmodi BlafiumMefuracenfemPotentianorurn Gomitis fiftulasfubperinsOjhoililitoto ac teílibusquot à riegotiis ; FrancifcumChicricam mercularium &qualcSriemonóri fruílrámedicaturos rios diAn, 11)2 i , iiflet,extotoabolevimus: inter esterosinmetíA . 161 $. M odalem facram,cui nomeri Vigna merita C s tem veriitBarthölomsus de lo Rufcio Appulus Hificrm, ììobiilncurabilium, Paulum Cytharcllarri virurtì A ,t6 ig , NeapoiinobiIem,FrancifcumFalconiumGrairi juveriis a Barone farióti Joharinis oppidi fufa rnaticum, GregoriumMufitanum, qiiemmihi Monte fanóli ÁngelijCuí fuperior haílilis portio t virum Jtf.DominicusMalliochusmedicus, qué íécundum longum plus dimidioperefus & perhonoris caufà nomino,curäridiidetulitfitemque tritus erat; Petrum Andream SalvatöTemPriricipisMaideriC A P . L, fisArchitricíiriumatq;alios etia exNofocom io De ulna fle x u r a a m fu p erio re brachiocoaquàm plurimos,qui fanaridifpem antea depofue lita propter ulcus. rant.PoteilSc filotraiedlofericolspius adftrido ippocrates in Ith. quem itifcripßt de medico qua- _ difeindi caro, fi hancexcifionem ferro prsferarit tuorvlcerumelleviasenunciavit.

Prim aviaVuUct' l tuor vlcerum elle viasenuncia vit, Prima via quatuor.,v‘ homines. Unum amerri deferrameñ'ío'iridiétum cilinim um: cuiusordiriisfuntulccraturn longa non velim, quodadfeftoriam curationem non & angullaaruridiriearum fiilulaTummodo :tumi mediocrità- commodum experiatur medens, aliamultamfanieirirecoridentia; turn deniq; liCertumeftad fiilulas, qusintellinum perfoderiuofa Si am plit'er cava.- Altera ell corum, qus in runt, difcindendasrecurvum fcalpru effe neceffublime procedetia carrie abundant igriava. T erfariiim.TaleriiautemSyringotomnmcùma’uto cia- in latum duck & huiufmodi funt ferpentia res G rsci propotiunt, opiriantur omnes vulgo didta ulcera. Quarta deniq; ell,quae folamotus noftrates medici fcalpellum falcatum,quod Ara­ ; ecundumnaturam videtur eire,motum huncinbes Gamautfualinguavocant:fedlonge falluriterpretatur coaiitum lo.Heurnittt eoloco, quo coaiur,etiamq; multi, quiferibendo profeifi flint ad "ituinterflexiles partes corporis ulcerofis fa ¿to, eundemmodum. Enim vero flint hi* quoi L~. :lexusiple motufquelibertasamittitur,interd um InSyrmgo'- Mmeavit Andreas aCruce vere ac proprie Syrinquod vitij curandum cum offerfur oportet fedu tomt-i/ofa-g^Q^tQsàparteaffeétanuncup'atos ; licet & iyrefolvi. Itaeniminteraliasdocemur obfervatiobuto quo- ringotomum reótum id ell,minus quàm medione Betievemj quatn l. deabditis c. 82. annotatavideohtminum criterfiextfm,fecerit Paulus l. 6. c. $2. funt autem C a p . l i. trror. horum figurs nobiliorcshx, quas hic appidtas De Paronychiis* damus. pAronychium quidem & fiteriuepufillurrique' Syringotomi Capitulati. ^ ell mole tumoris: nihilominus vitii vimultu Syringotomi non capitulati. negotii medico dilcrimiriifquelaborantiperispe C A P - X L IX . exhibetadecr,ut ad fealprum capelFeridum curaHe fifiulis in cole„ torem hominem urgeat: cuius rei nobiies obferEd & partibus ad colem'fpe&antibus paulb vationes&prsceptiones funtAmbr.Parail.7,fui'Ambrofi m i n u s q u a m ano,mteflirioqjdifficiles interdü operisc.19. & FabrictiHildaniobfer.p7, &loanntidlparim. oboriuntur fillulx ; quas non protinus defperare Vigo trad atu de apoftematis primocopiofa cap. 4.&Vab. Htloportet, etiamfimultiplicesabunoore intus ex- Guidonis Cauhacenfis trad atu a.dodrinai. cap.t4.dan«*ort§,callis altis vallatx, vetu% atq;\n uring mea- & Petri BaynI.20.cap.p. & omniumprtnu Albucajisyaf e> * abelfe tum penetrantescognofcantur. Si patiens vere chirurgiexcellcntifimi, quideliberatam Sc certam Guid»Cau adeffe've "dchberatusin omni curatuutq; ut reCtius dicam, huius vitii dcfcnbitcurampart.2.cap.po. Ad fum-liacus. debeant, ut in omni toleratu velit elfe : Item li cachexia vel mam autem uni verfis noftris hominibus tarn acuranque- ut Cclfusloquitur, corrupto’corporis habitu, troxvi fa ell femper hsc noxa, ut&iriterdumetm t vetuftt non ¡aboret 5nequecumlanguore virium ie oflfe- iam incifu ufquead’ osfubjectum uti voluerint, ,J Hi" rat,aut indinantestate, fed integrocsteroque Sc igne, ut fuo nos loco monllravimus.

CAP.

H

S

t a m .jA À *

b 'E

SECTIO NIBV 5.

cutcm aliquantulum decoloran & perparum exafperatàm latitantperfraftalatè unitale y q u i De ulceribus putrefcentìbm,. inhomlnibus/alipqui cacochymis aut cachedlipU tribus ulceribus debetur.excifio fic ut inter cis iiifpieionem fui exhibent dololbrurri ac ta­ omnia fit maxime neeciìària, pròpterca, fcili- lmin, q u i pollini àut pcrvaiìpnisin cavitatem, ft cct,nediffundatur infinite vitjum> ..Quippe ceu is locus lit, aut obicffionis actcredmisolfium; bomorum marcpr qua primùm agnoìcitur , fi aut in mufeulos & nervoyputridi lacqífuus; ¿C manu providàpiicidatnr, no procedit amplius, turn fi b sc turn articuli iubiccfti fine, aut detri­ fiverofinaturj totumcohtabefaciriad cu.rn piane menti muulationìfque motusaut imbecillitati* módumulcus, fiquaputredocPnccptaeft, ical- perpetui. Q u i quidem omnia prudentis ho prum fcntiat 3exercetur eadem & finitqt : fi vero minis eftprpvidere ac lpnge etiam antevcrtcre, manet, exedit Se diflòlvit quodcunque conti- quippe corruptionisadmirandaviseft, lì dìucius nuuiheft. . infideat yitium ; enimvero vidi fub fupcrfìite cu­ Adiiimmam taritaputredinisc.il vis,tam am- te , he dum etiam abfceiTum non palla ; male j ^ »w p liyaga, ut fi ve! mica refidua fuerit, fermenti curatos glomcres emarcuiife carnis , itemque wti* modo reliquuiri corrumpat & ignem expofcat lacertopum Íntegros toros, tendihum longos curanda. Aliiid etiam corifirmandi neceffarii funi culos & hoc. genus, pricifionifumadvcrfurus: carnes noftrasftirpiQuin etiam iblida olfafuiim amifiile rigorem, bus& plantisiefpondere, quiquomagisputan- ac nativum quern Hippocr.primuspropofuitex tur plerum q uc laetius ad olefcunt. Ni rtiir um rata ingenitoconeretoquefub ipfisadipe, nitorem j & indubitabiiis eft lapientium dodtrina, quod alboreir denique univerlam formam abi^cilTc. communis Hgetaridiforseft &plantarum8ccor- Infinitumautetn eftet, fi quoties& ip quibusid orum fehiciehtiutti, Intellcxmintautem,iitmi- oblervafle accident,exponere veiftm y cum inter i quidem videtur,hoc belle vetercs mythologi Yaletüdinaninoftnlanguentesquotidiejiceat id fub jecore T itii, quod perpetuo a vulture pere- videre. P r í clara antem eius reiin le ìpnsexcmfumidentidemfuafpontereficitur, commento. pla obtul.eriint Valentinus Ciampotus homo Porro vegetandi principium eft ipfum Hippo- Marfus M. Aurelii medici gerhianus Frater qui eratis & Platonis & noftrorum omnium con- exhciticafcbrccumhöc malo coniundio mor-, fenfu. tùuseft} itemqueFelj^Noianusannpsduos hac malàyalctudine preflus, T ertius elf Decius à C A P . L IT I. Montcfufco Lycieqlis,quem exabfccfTumufculorum iuprcmi femoris male habentem detulic be ulcenbm finuofis¿ mihiCurartdum Antontus.N.Toniòr cum comLeerá rotunda fifubcaiia fuerintexfeindemendatitiisiitcris Caroli Brancacii Jurilconfulti rc oportet undeqiiàque ih òrberri ea, q u i nobilis Neapolitani. Quod cuih admirabile diiceilèrunt aut ò’mhiaeXdimidiò circuii iecufiquidemfitinvitiiscxadieputridis; multo admi¡fá. dùm longitudindn natura; hominis; Itatìipp.l.de rabilius eft in cpdtufionibus de ecchymolnatis , ul.ti.s. qùertilocumà nobisfuòcorrtment.expoquibus fiqmdem in nervofas partes indderint, fitum leges. principio nonexhauftis, ñeque abforptis, per Cuti) ulceribus àutem fubcavis pròmpturii eft medicamenta videlicet propria & qualia equidé arinumeràrè quídam, áu«e cuín nullam extrinfein pharmaco chirurgico defcnpfi; carnibus& id* cusfpeciemeiufmodi ulcerum prifeferaht nivali? aliorumque partium fibris turn contrita invorB hilominusfunt, quipotcrisaliòquicògnofcere langueritibus, tu fuo effuiò fucco virofum quid— Pér b lin d ic i* , i. coloran fuum naturalem piam expertisi offa quicireumfepiuhtur.: pufilv idee- CU'T1 Íóíige alieno Commutarmi, nigrum àut Iivilocalore atqueexijilùp vigorcnondefenfa, alTÌdumplelumquereferiiiit,autviòlaccum,aùtunfl duocóntagip pafitcr inficiuntur, temperamenquodlibèfexnis. i , cóttfradtum, &püftularum toqUefiiofenfimexutanigreicunt; q u i ablòluquondam affeftum incumbentéin habeht, cubi t i jam fu i fiderationis extremum ell indicium aliquot forulis ca'ruriculas in ore praeferentibus, & oitenfioH Eiufmódi, quálem depinxi?, fuit dubitefque an tumòfem ah uícíis' nomines. 3 ád unguem caíús Jo . Baptifti J uliani V 1 bis Vaili M ultis&valentilfirnisagitatum diu rcmcdhs nil civis, cuius rnanus ab hero fuo báculo contula profuit. 4. pundtoria quídam per intervalla inCum ecehymóma perperam curatum ab áliis jam ceffit mòleftia, modis omnibus maiùs, quàm àpm*. pàret, effedu fc compì obat malùm. Quale ali- iñabfceffum transmigransánobis apertum fuiífet; apertam fuam latèdiffufain putredincm oquando ulcpsequidem curaflè memini t l. J . D . ílepdit, magnoq;cirCum fufeitato tumorénonHannibali Cofentinó ÌVlicholotto cognomina­ Pullum nobiscurandí negotium exbibuítjulquc to, quod prseftantibus vimiterhedicamentisteridum offapbalangisnudata&atracomparuiffqnt, tafum vixuriquamedomuilfcrii,’ nifi excitìonc: Sañatus autem éft ab abfccílu offium íongo labo­ apertumautem carúnculasputres ác paliídás cxre. Illudidcm eveftitnupef homini Pífano auriga bibuit male coherente cute.

D.AntoniiBarilii,Ñ.N.cuipcrobtulam& plana fpathamfecuhdücaputpercuftbnóexhaufto per C A P . L I V. longósdicsecchymomatc, neq; perincifum'anbe ulcerihm conclußs & de d ie collißs. quéanoftrismedicistradlato, tota fubtuscute,' Is, qui medendisvitiisexterioribusfuntex- car nofaq-, membrana per virulentam faniemexeorditati,fepe occurrunt ulcera, q u i fubtus fa -, pofth^c ad calvariam & mufculostemporum yitiunV

cap .

E

u

H

Ln.

IbS

C H IR V R G liE EFFICÁCIS PARS ÍL ¿NARRATORIA

Vitium propagatameli -,'cuius cauta febre perpe­ refpbndi. Cui tándem rei ad verum fenfum étuo difcöquente & vilribUsactritis c verfoqüe j am riarratspoíl multa, quarad cbhfirmaridumho­ minis aniriium äddideraih, cüm ferio fe per dialimentor um appetito mortüus eil. fperationeih aliorüm aíferifuruin recépiífet: poítridiefic añ a re norimültis poft diebus dolore C A P V T L IV . abfolutusconquieVit,ad fummbsautein 30. dies ì)e heYpeiis corroßvx cttm fd s cmiculis __ IT ex integro fanatuS j qui vi vitÄr & »-«'Aim'Aniiim teilmioniumpiiic eius ^ excifione. teicu'm Johanne BaptiilaNauclcrb medico ». Si celebri virò facete 4-*1“ “poteil *♦ *- ■ Si-hudicìf Ransmigrat)htrpes miliaris in árftiotnenbn ìcgiatò fehiore mllitéf autem&JanuariusAlphanus veÌliumfe-Ne. < perfsepeátque inea trahsiriutationc cunicuricarum veterinator in forò judàico notushòlos agit.iic ut tnedicathetitorulti etiahi Valentiüht rtiOilibefàtuseil herpetej quei« interno feritore Vim cludatádeOjUtj fiquödlöngiS experimehtis duosjainàrinospertulerat dàUdifcàtiohem & iris cörriperiflct profitear, tiullum equidein hbcvitio poli carcinoma putctit infölentius áutobíli- gentesaliasmòleiliashodlu diuque pailuS. T ernacius>ni peculiafiluálitii3pereaatur. D ixi au- tius eli Dorinus Hahnibai Calaber ih ¿dibus tern lima £onftatitei‘j fconilatitet'i ScmultacUm aniitìiàdVcr- Prinfcipis Sand Agathenfium Sacerdbs qui ex­ & inult Ììorie;pròptereaqUÒd> quemadmodum ad exi­ terno iemorc tortuolà ejufmodi & recidiva ul­ lia qui'dain fabrorum icàlpmehta rion quadibet cera tribus anriis cum fyphìlix luis opprobriò fai* limafacitj ièdcomparSt miilutula : ita etiam ad fb, correptushacetiam ràtioiiecuratuseil, Hdéxtcrehdas&expUiigehdasmieulas&fegméntu- ratioLumbifano compatriota meo folertiilimò la ei us carici latentis & proferpehtis(ihalum igitur profefiòre & fcriptbre medicò ad eàm rem colle­ vermis non irifulfe vocàtìt populi quidam) ex- ga. Quartofuit ThomasMorellus civisMagquifitum & pcculiariter dcfideratur adiumeri- dalumenfis Bibliopola veterator Neapòlitanusi tuitijillmi autem cfturlicum rii chirurgia repbli- qui iri getìu feiqui annurn vixapparentem j fed tum; quod curii exfciridendo &iriureridolìtfi- dolose in orbein ferpentem, pàrtem omnem , tum i ignis certeprxfidium fine magnopartium quainexfeeari perriiifetat, pefiitUsiritegiitìi; deiiitegrarum incommbdo admiìiiftrari non pot- uncem vet o quàm exafperari rion fuiiiriuit ad éft * id qu&d ab excifione non accidit,quàrepra- hriric exulceratamhabet : quod Matthias Malferenda hscc eli eo nòmine* Inilrunàenturn liochUs feriiorjDbnatus Aritonius Stella& Berriautem non Ornile fatisfacit operse fub maxima afdus de Magiilris medici Neapolitani fide fila particularum exlcinderidarum insquaiitate aC teftantur* Eadeirique curatio vitii,quodpulpam Varietate. . , frir*fevedeVailàverat, eVenit Jo . BaptiftarPulPlacet igitur,qlioddefcriptum nobis reliquit forioCajetariòFabroLigriario, quifpem fuifaAvicennaI.4.feti. 3- tr. 1* cap. 7. qùod cflferra- nandi depòfuerat, itemqtìe jbfephb G y r i Ro^ mentum cavum calami fcriptorii modo refcif- mario Sartori, qui eàdelri furi parte tetemmàm fuin & eufpideacutàficj quampoffibilefit, in­ ex termintlioruin affedu phagederiaiti expertus quiry deglutire fcrmieam* Multaqùideinitihac fuerat. Ìlludautem ìriirum habuit eiìifinodi uU deferìptione fcalpri lufpedà funt, quse interpres cs,utfaétacircum duras orasexprcifionc carunnon bene reddidit* Sed niaioreit Avicennae hal- c u k foras cxultaririt prse roiìscartilaginisfruihiIucinatio,quiGalenumautoremnominetjnimi- lis non tam albedine aCfubiiantiaquaiiidufitie rum in Therap. Meth. iicutputo. qui tamen G a- pares* Sedfuperatcurationes hafccòmnesillai quaf ìenusadmy imeciamexfcindcndà,- ut alibi retulimusy ciulniddiiìftuIam,excogitayit; àmyrme- perada eft in V idoria de AponteDonriiSacercia autem ad herpetem rem transfeientià maxi­ dotis Neapolitatìi germana forore, quse vel i ì * ma eil deceptio ; hsec autem facile contigit,quo'd arinos tota tibia ad faunoris iqualitatem extuU trrófe depreheft- myrmecia eft item formica; quòdnomenHer- mefeerite & cribri irilìar pertusl, febré cum his fu* A-Vt* peti grarcorum pofuifle ipios Arabes vel ex hoc pufilla tenebafur dies noddque dolens fic & tm n tt. loco dare condire poteil. Utcìiriqueeommo- langucns, ut vix eVafiiram affirrriarentpÌerique dum eli fcalpri genus, quo addelendòs hetpetis interòmiiesDonatusDònhus medicus Neapóseilionleni cuniculos & rimas utimur paulo pò- litanus, qusetameriiri dies fadis& per fcalprumDerm ilcrius defcribcndo. Interim fi dcledos aliquot, Se maxime perforfices excifulis necnori abfterqui fubrnea cura per earn ratioriem à diuturna gentibuS rncdicamentisadhibitis tribus, nifup lue funt liberati ; referrem, rcmcredofecerim pu tatio fallii, rion exadis adhuc menfibus perfo mùltis optabilem & meo inftituto- confenta- nata eli. neam.

LaboraveratAndreas GrifpinusfpathaHißoria.

CAP. LV. rum coricriinator ini foro', qtiod dieitur uÌrrii,

T

quinquenni hoc vitiomultis fruii ra teritaiis,quse à inedicis plerifque fuerantpròpofita, prsefidiis* Guialiquandoad me, quoddifiiciiiumaggreiiorcm,atque etiam (quoniam idadderc licccjcxtir•patorcmfamalo'querctur, accedenti, fubinde per Ìocumdixi&quid ad mea remedia cortfugiftèc, qui fuum abunde praeftabile domi haberet; ad *d autem fubiìflenti & cuiusnam auxiliimeminiiiein,quaercuti; perfraftae ipathse mucronem

De ulceribusfecundum labta alienatts duns ac vttiatU,tlm labra tarituiri ùlcef is decolorata duràve 'plufculumfucrint; exfcindendahaecfunt ad fanamufqüecarnehi, ut ex cap. í i.methodiinederidi ex p. Celli & i.H ipp.l. de locis inhomine alias oitcndi. Cum vero amplius progreiliis eiufmodi affedus cft /deliberatiù incidir, exfsinden-

C

I

DE

S E C T IO N IB VS„

lo9

fcindendumne idomtlefit ,'quod prattcr natu-• g ifta & autlor l/adCUt Ifraélita l. p. p ra ñ ictsc.ip . ram vifitur ali fpatio potius curandum? Pro-' l avct autem duum horum virorum fentendx cnlq, dubio eft agri animum hoc tempore con- magniti Hippocrutes qttihb. delocts in lamine, tqm fulendum eflc. Aliquienimlongiorc tempore brcvibustum gravibus ctiam verbisait, morbos curari citra fecftioiicm malunt ; aliqui quidvis Al­ antiquosprimumrcccntcslaccrcoportet. Hxc &0ftra bi re, dummodociduslànenturfunt parati, qua: illi : mihi vero in univerfum videtur ulccrum 9utitam Galenivcrbaluntlib,.*. meth.medendic. i.d c- oras magis, quam aream procurandas effe : à fu_/inun,,4‘ fcripta. Atquc hi iiintin muldscafus, in quibus perioribus enim & elatioribus femper advenit prolibitu laborantisagcndumautfecusdccernit vitium & inde edam primum cicatrix coiti qui­ medicus. Catenina eft & quando fimplieiter, fi bus infuper oris exafperatis atquc excftis ; & modoillepermittat, exfcindcredebcat margines confentancum rationi eft, ut continuo lentclcat ulceris cacoethiscavi,qui feu vitium foveant, & vitiumcifufocruore,virulento, quo vitium alccum co dolores movcant,lèucontrahendofeip~ batur & vigefcebat ; & re ipia edam conipcrtum fosindiem; finum & mali fomitem intrò con­ eft, lentclcere quandoque non aliter quam hu­ cludane Idquodcvenit cancro mammg, Aurelio more fubtradlo exarefeunt pianta:. Adcoquc iì'^oruGuerra: fxminxnobilisEbulitana:, cui cancro fatentur mihi quotidic medenti valctudinarii poft extradtam carunculam putrem peramplam, noftratesulcerofi, & doloriveterife levatos, & confiadlas laciniatafque mammas admonuirc- prope rcftitutoscognofcere. Quin publicitus fcindcndas,tti ut agralcvarctur,timi ctiam neillj licfuntaudidacfxpeindicsctiamaudiunturhopoftha’c coalita' viventem vitii foinitcmconfe- mincs, qui quam efiliétim cxhorrucrunt exlcpelirem,quodmeumconlìliumdum grave vide- dlioncm, tantundem edam ore pieno laudarunt retur & negligeretur, fequuta cftulcerisobdu- ac benedixerunt eandem; addentes quoddiudet étio,qualem pramonucram, cum febrícula in­ fperaverant, fcmcl com paraife levamen. vi flammadonispundlionum&accrbitatumomniC A P. L V IlI, * umincrementis. Ex hoedifei poteft, maturè dum conccditur ulceris cavi, fordidi, maligni A d exfcindendas humiltores qtiafdam & / / margines effe refecandos, ne vitium aliquando mas ulcerum partes infirumentum fubtusalant. Ncque mihiobjiciantgenushoc commune. vitii teterriitium non confuctum ferro tradiari Dcxfcindcndos auté tum ulcerum extantes D# forma proptereaquodeiufdemcuratiodepofitafit. E callos, tum in cavisiifdemoftracofim carn£fì»lpr‘ •*nimvfro MagmisHipp. l.i.demorbis, fcriptareli- aut femiputres glándulas, tum in fedefungos& c,f0,u f e quithaec; dum curaspolfibiles quidem curare; condylomata & intra lacunam quamlibet aliena, ‘r^Jùaum impoffibiles vero feire cur curata lint impoilibi- oinne vel fuperfluum & exerefeens haud fcalpelh,rèficxum. les, & dum cúraseos, qui tales habent per curaquidem communis tifus,qualisinnovacula,phletionem quantum eft polTìbile, opitulari debes. botomusvcl lyringotomus,funtcapicndi. Sunt Mfco/SiWei £ x quibusinfuper apparet errare noftros,qul le- hi quippc tum agenti,tum hornini qui tradlatur, ùandos* PramJclephann:ifin>bsotorrhoidas vetulias, fi- incommodi,ncque ad cito,vel fàcile, vel fine offtulaSjcancrum,ulcera,chironia, telephia, ancu- fenfaperagcndumidonei: veruniferramentumìnftrumm rylma&hocgcnus neutiquamattingantiomnia- fitconformattimita, vel utconvexum fitfècun- ,s & fc*l~ 1 que diííicilia curata apud hos effe N o n m e dumlongitudincmadfupcriora qualis hydroce-£*J^^* ■ T angere . licus ab Andrea Crucio depiftus eft mi. 7. vel nolirà a li. quidem invendone, ut aciesctiam filubeatanCAP. L V I . cepsfccundum fuiladtudincmfit reflexa, nó aliDe hyperfarcofì nlcerum. terquam fi mucrocufpifvégladii,quiadilia fucE dum vero calli,qui duritieincommodant cingitur vulgo ; fic torqueatur, ut fuprcmx fàfedetiamhypcrlàrcofis, quxplerumq; lcn- cieipollicis adaptan congrue poffit. Ad hunc tore atque humore nimio proccilit; refecanda quidem modum tum cavastum convexas refiVT rt eft autore Galeno loco methodifepe citato; ni- mas, &inxqualesulccrum orasrefecarc fine particulxulliusofFenfionelicebit. Accommodatus impliUme- mirum hsechumcntiorex his eft, qua:moras& Mnefl impedimenta perpetuainneóluntfanandoulce- etiam in hos ufus fucrit anceps Icalper lancej vulpnjurcofis. ri; ubi vero hxc circa ulcera emiliana fonticulos garisforma, quali cquidem ad minudoresètuvulgo vocatos accreverit; dolorcm nonnullum berculisabfccífibusexplanádisi.e.inplanumcxrei prxgravands & ad unumquemqueoccurfatu xquandis ud folco : prxfcrtim vero terminthis crurium quorum paulo antememini. offendentisaffert.

A

N

CAP. CAP.

L V II.

De ulceribus dijiatis,id eft¡diffìcile fanabtlibus.

LIX,

De ca/lofisulceribuc ¿ rjìjh s lo jìs .

I autem omninò putrida, vetulia, callifqjaltis obdudta fintulcera: hisetiamcxcifio, fi fapiat Lcerum quoque qua: diu lanari difFerunto- homocurator,nóeftdifferenda:convcnitautem ras,cum parte edam fànxcarnis, ut cancro- fic,ut autore Galeno fine ipfa non cùalefcant /. ¡ . rum abfcindi,rafoque& mandato loco ufquc ad meth.med.c.&U4-.decmnpofmedpergenera c j . & dcfcdlionem fanguinis educi, fi modo robuftior Aetiusfer.i4-.cap. io.nimirumquiarorulcnti glufuerit homo,qui tradlatur ; pnecipit Confiantiasus 1 tini* materiam ad implcnda ulcera fufficiends exAfrìcaim Chirurgia c, 1 S.atque huiusperpetuiti ma-1udationc denfitatc (uà prohibet. Ergo Celfus /./.

K c.iy,

U

S

Ito

tH IR V R G Ì/ E RFFÌCÀCÌ’S

PARS lì. EMÀkRÀfòkrA

t . 27. §. de curatronculccris concept's verbis ait, tempus ulcere contradaeadelnin fifeq; convo­ vetusaute ulcus Icalpellòconlcindendu.exfcin- luta,pfagg còalitiim’& obdutìum prohibeat, nul­ tlendj que cius ora: & quicquid fupcrcas liuct, x- la unquàm tncdclàprbficiente : quod GalenuS tjirè iiiridendum ; fi varicela intuseft, qua: his fa- advertit hb.j. ineth. c.j. tutti igiturnilmeluiscll; hariprohibct,& eaquoq;:indeubi fanguis emifi quamfublatam bancpartetit forficibusautfcalfusctt.novatumq; ulcuseadem curatio adhiben- pclloprecidere: itaeliimexpedituin fuàm ad uda, quarinreccncibusvulncribuscxpofitaeft; & nitatem brevi proceder ukus. Huiufinodi iinpemcthodicus ilicapudG<«/e:«. »iérfuHfi.aitiq uas diinentuhi non hegligentct egb cavi firn per in coitioncin fieri vet-,infrollito ac locum affc&um traftandis coiicameratis quibul'dam vulneiibus innovato, poftquam limile vul neri recenti feee- capitis. inter ctcterbs vero meminiJòban nisDot > Ifc r v a t. ris; rurfus coniiictum curato : Hate ifti. cfcterum minici Borii bibliopola?inltruififfìmi Neapoliad hjecilludadjicicndumcft.nonfolumintcrio- tani&altcrius cinufpiamèJO.AltonliGulini col­ nsfiftuljecallumabjiciendumeflc, led etiam qui lega noltri famulatu: quibusulcusalieniculpa extra contendcrit,neduritie polfit a?qualiter ul- fa£tum,obcam caufam inconglutinabilercftitiftusobducùquam rem cquidem oblcrvavi prirnu fet nifi cquidem hacrationeoccurriflem. in OffavioCanaliadolcficctc Calabro ScyllaccnC A P V T L XI . lìjcuicxuftapcr nos & expUrgata diuturna a?gilops ncque in coalitum concedcrcdiu vilebatur, De cìcturicibus cum ex aitato callo refiduis.

Tdcricatricibuscòrrigendisfitperequ ritut cui circtimftans durior cicatrix afiìflebat, qua medicus: ncqueenim huncdedecetjeaj qua? conierà properèconclufum eftoinrtc ulcus, fid & ulccrisartc queliti & emiliani callo,qui fpctii forma: incòmmodant,removere, ac tumetiam adimatprolicienda? materia?; nullum maiuspra:- maxime; ubi cum immutata forma funélionum lidium inveneris,quam crcbrum exatiiatui buie noxa* coniunguntur : quod in lagophthahno & Et /bulli. autcìii&cucurbitulamadiungiticmelauclecun- coalitis Ulcere naribus aut labiis, Se hoc genus ap- n,bu><4Hìtrony. fJicron. Capivate, in libel, decanter, contemns parct, noti raròautcmSe praVascicatnceS detriulchatl' fcarificatu fuit MichaelCavajfetus lib. item de mcntafequuntur; led circa haec vitium depellere Cavajft- cdMffr.r.iJ.quodfifcirrhusfitphlegmonodcset- eallofisècicatricibusnon levis clfnegotii operse c»tritti Itu. iam fealpro traftandum vul t lue idem autore. 30. pretium i ergo eft lententia tum Fel. Plaien to. 3.

Scirrhm Scd novanijCjua: venit in mentem callofi ulcc tit.deextubcrantiap-3p4- & 39S- tumlulu Cajaris fhltgnii- rjs reta re non recufabo ; occurrit ali- ClauditUl.2.deingteJf.medic.adinfir. c. 29 .&Caf. ficatuCtrA- qllando mihi fiorticuium ex hisfannirlis,qua:m- Magati c. ì.devulner. F. & alt or. volentium ut ficailtndui. cm abilium nolocomio curanda ; le officrunt,lc- rificetur,callolumqucquodextat, omnecorpus UiJloriA. dodccumbens, quinquejammenfes, cui labia fcalpro circiimcidatur,inftruméro vidclicet,qtio extima pudendi cxulccrata lie alto duroque tu- ad fclerophthalmiam ex Rare defcripfimus ; polt bcrc cxtumcfccbat, ut canino noltro facile com­ hsEc autem rrledicamentaidonea quale citrinum para lies,quod genus mcdicamcntis omnibus tarn eft cerai um^aut fimilequidpiaiti,inducarttur. Vt diu curatum ab alio quodam medico, nil emotu ne vero exaitata cicatrix medio ex ulcere quali lucrate fuo ftatu, brcviautem& facile me cura- torniti attollat,plumbireprimcntis onus infuper turum dixi, fi refeétum callofie portionisadmit- adjiciendumiAtq;ha?cquidcm brevi defublimis teret mulicoilain quid banc torqueriquotidiano cicatrici* remedio. Sed in eavisexjequandis dilli- Cicatrici caufticorum ufu continentibufque molcftiis? ciliorcft opera , utquibusfupplere deficientem ca'v‘t,urr‘ quidfacri valctudinanidifpendialortga fieri,fi tot particulam non obtingit facile,tantum relolutio incommodisuno lcmelexcifu confidi polTit? led coaliti atq; feifura ttntari potei! ulcere novo fa- ¡rtcHraoaudi poltrona curationis cventa, rtam diu lie tra­ S o ; fipermittathomo, qui fibiformardehonc-rf*. ttato vitio, & in dies alito fomite putredinis& lfamentum eximictirat,Si veròidnonlieet, vel huiusexcitato tervore profirpere ulcus,&totum eadem homi nisrepugnantia,vel quia nópermitexederccannum,jam utad pubcirt vergerci; do­ titlocus: praecipit Hietonymus Fabritius,ut fanee admeasmanus fortuito recidens foeminavi ótisciebcrriiliisincifliris farcotica iltiponantur; coaCtaferrum non inique fuftinuit, & lanata ell fcdhfcmeaquidemfctìtentiafintoportetappnihjìiri*. Alitidetiam narratudignum eft,quodaceiditFc- mèvalcntiaddeftjplurimSpaitetradcoria-jrecorlici Amato nobiliviro Ncapolitano, cum ulcus dantibus nobiseilis,quodacutcproviluiii notacliironium decern jam annis magno lempcrcum vit Hippocr. in lib. de locii in Itomini hit verbit latine angore fuftinuilfet defperatum ab aliismcdicis, d Cornartorcddiru : pharmaca, qua? tufnefacere le d i me protnilfiim.fcnfiit incredibile levamcn maxlmèfolem,eapurau(ccraaftringunt, & pall­ tumneq; aliacene opera quàtnexcifu prialtcrfi iò inferius& liquidemaftringere opOrteat ulcus labrorum & circa IkcCcrebrofcarificatu ; quam ac implcre, tumefàccrc prodclf, etiam fi in capite remtcllarivercpolTunt Stcphanus Rinaldusine- carncm vclis. Certe plurima pars hominum dicus Sc Francifeus A moni us Chiturgus. r. <p*iyfiai,ci, interpretatifunttum facerc.ut fune Cornarius.Mercurialis&AnutiusFcelius, quidi C A P V T LX. etiam ut Caluusj&relpondens verbo propriftas De exitfionc cutispilo f t , qux, quod intrd v u leli, verequidem, fedmodicè infiammare dixenusrttraftaeftyhuiHS coalition prohibit, runr. tltrumvisadmittendumfuerit.attrahenti* Ccidit interdum, ut pilolacapiriscutis certo fincoportct,qu*carncm dueunt, & in hismaxiquodam modo,id elf,,,,«' qua- raè,ubi multimi illa deficit: Mihi vero fi ftct de~-.Unu* lì perdcdolatumdifcilli.fancfccntcpolialiquod ccrncndi lacultas; haud videtur à rations alie­ nimi

E

A

DE SECTIONIBVS. \vccm per num fi fuetus ad hanc partem pcrcornicula adf,nù<uU hibcatur; nain lotus non tanti valere judico, titrahendt quamquam fi lucri nt excalidisanimantibus, aut cjmiptr- ]10rumpartibus ad hilc calidis i non in fefhcacia nsftrafen- puto> Gseterum ne nos pigcat, cjuoniain locus lauri*. patiturjexigitqucetiamrationcrtienarrare, qui i SubUtacì- cicatricesjuftz proveniant; IgiturfcirelicctexI minti fui. tantcstòrrcl'ccrcjutitarcm explicem y cicatrices Ì iu,medict ubcrtate & redundantiàcarnis; quam mtdicùs ntt* CVC' malcproviJcnsnon comprimitadftringentibus: aut vulncris 01 ani unam alteri oppolìtain fic ag­ glutinati finir.

Civade*- Cava veroremanet cicatrix fiinguinis afflimi, trtxqtubui velcarniSaggcncrationcdeficiente, huiusautem tntdtiuù culpae cenièndus eli medicus, fi importune vidtliBufiai. (ubtraxerit: fique naturam.partiscarunculatnadmolicntcm , nonadiuvitlarcoticis, Vel fi maturiusj quàmoportucrat.epuloticaimpofuit.

Medimi Jam igitur&temporagigrtcndarcarnis, novella?

1 ,u ad ju- pernofeere uccellimi cft,ncque non modoscon¡Umctca- crcmepù eiufdi.nempe filuxurict humor, hunc fumdifer*- reprimere, fi parcius proveniat, hunccxcitare, wf»airi- pcllicereque&mcdicamentis & chirurgia oporda. tet.

Atquc itatenipeftivèprovidcndumcft, jufta & iqua, utobducatur ulceri cicatrix.

lit

lib. i.dtvuln.cap. jo. medicaincntavcrocpuloticadantneccllariain & ultiinam temperaturam; multo verb difhcilior ell in ulcere fpoutanco cavoque: etenim vitium plane fubelt in ipio; vuioquein difiicultas augetur naturis hiHnidionbus^'”^ 4* "“ ' coiporum, state calcine, cacothyima, cache- ^utenperu xia,vencno, coutuiione & contritione , valen- todiffi thor tiirimaputredinc.gahgrzna,(phacclo ,& ut (c-turpmrqui mcl quacunque vehunentcr imprclla naturz mettrix. labe.

Acccdimusrtuncad gcrierandi mbduim&ju-^” Luanda dicamusad huncmodum: cicatriccm venire bi- fa(t0 fariamj turn contrada lente ad medium ulcus cute; tum obdurata limplicitcr ulcerofacarnc. contradio potirtimum ell in vulneribus cavis: ideft> quorum labia dirtitafunt, five fecundum longitudineincorporis, five fecundum tranfver­ fum illatoruin. Per conrradioncm cqpidcm evidentcr vidi venire inhomineflorcntino Scmiczco, in cuius fincipitc fadum a me latum vulnustranfverfum, quod ateitiporcadtcnipus pertingebat: hoc brevi contradum refidua ex tamionga plaga vix femiciliaricicatrice. Evenit etiam & ulceribus vetuftisj fed non tain fcliciter, in hisquidcmcicatnx , abcxtremoinitium,poftremumin medio definit & coit.

Hscenimdumianclcunt j videbisattrahicirC A P V T L X II. cuvnpofitamcutcmmcdiam, .quali locum contendentem in hzc, quafi pares partus itantibus D e C icatricetria. & convenicntibustendiqueextremis: Opinan.Bfervatio Cicatricarii procrcatus ut à do- turnonnulli,pcrinde ut ad unitatem , coirc ex­ ¿tis omnibus ad hanc aptatem minimeex- trema ; at qua ratione afiirmarc hoc quidem cultacft : à me taincn nedumnonnegligcnda, pollint; nili grandeln intclligehtiam lmpertiafed nulla non conlidcratione digna fempcrcxi- murpaitibus. Ncccflarium ergo ell, dum inC,carnea- ftimatacft*, ut qua; piurimum natura;lludnim arefeit ulcus jam fanefeens j hoc tradenre Hip> rndigiti- & inobduccndo ulcere follicitudinem przfefcr- pocratciimmimiiconfeqncnterarcam atqiic ita I tu. revidetur, Pizteieanonnihiladiumenticonti- fcqui vicinam cutcm. lllud autem ad unguem nct, quo hanc procurare atquc induccre cum intellexifle vifus eft Galenui, cum lib. 1. pbarnuc.

Izvaeft.valeamus. Omninoautcm lise finis& partuul. cap. I. feriptum rcliquit; mens autcin metaeft totius medici laboris, qui cft ad ulcera eft,Galen, dixilfe dc contradionc* Cstcrum easobresnon alienum ànoftris ftudiis, ncque à ncque ita contrahitur ut tota cocat t verum medicatum lpcculationc,tum negotio reputavi alibi magis, alibi minus relinquit arc*; id eft, fiore, fide huiusnatura& modis.potillìmum au- fpatii,inquocarooccalcfcit. Eft autem &quantem de generatione brevi difquirerem capita , do parumaut nil contrahitur, fed tota obdurcquzintcrplurimacxccllunt, & à nullo haéienus fcitcaroinulceribus, inquam, vetuftirtimis, & adnotatafunt, ftriffim pcrcurrens, quoddum fiepe diruptis, in quibuskil. aut teinperatura excquiparoà rcinotitia, qua: per definitionem pai um bona, aut ilatura minime valet & cutis a(¡teatri* cftincipiam. Cicatrix igitur dièta quali ocez- rens ininimefequaxcft,utin vetulis, contravcundediBa. catrixid cft plagi vclatrix.tcgumentum ulceris, roin fsmcllis,cunuchis,puctisi inquibus pro­ ex fumma carne cutcfimilijideft,validius cxicca- pter teneritudincm inaxime diftenditur cutis: ta,dcniàta&omninocalli modo dura pernatu- inde autem eft, utadolcfccntccorpotc, deloco ram &medicamentarcddita. ItaGal.l.j. meth. c. inlocum abeat, & fiepe e fronte inter capillos Cicatrici1 & '4-eiufdm c l 6 - intelligcndain autem cica- tranfmigret & occultctur, Crefcentibus fcilicet carnibus , ampliafubieSa tricemcfle, vel ulceris erofi, fpontancivévclfe1fu ria <fti,& utriufiquevclcavi vel cavitate expertis. I- tur identidem cutis, qua transported cicatriduplex atif,tcm vulncris, velficcundumlongitudinem cor- cemhabcnte, evadcrc videtur cicatrix. Dices lMwp0ris, veltranfverfim fafti, velcuinamiflufnb- verb at quomodo mutant in adultis unguium ,t,t- ibntia vel fine amiifu. Porro felicioreftcica­ maculzlocuin? Sed qui hzcobjicit, ut ratiotrix in vulncrc fecundum loilgitudinem fibra- nein mcam priorem coarguat, videtui; potius •*rum quàm fecundum tranfverfum & cauum. eidemfavere; etenim quoJftatucrim t mutarc ItemquefineamiiTu fubftantiz>qiiam cumamif- cicatrices locum propter incrcmcntacorporis, id fu, felicior ctiam in state novella, maximèau- etiam evenitimpuberibus eadem augmenti ra­ tem in infantibus quàminaiiis. Porro non fit tione, ft modotamcnaugmentum diccrc portucicatrix fine interventu naturz ; fèd hzc mate-, musunguium,non additamentum.

Trahamnunc contemplationem in aliquem riam & formam illi tribuit j udicio Cafaris Magati K 1 ufura

O

\\\

"CHÌRVRGÌ Ài, E F F Ì t À t l

\jfum atque vìdctur ex prxpofitisclich cogito-; Ìciquc, cumveccrcm citatricehi ex ulcere reconcinnare, atquc in mciiorcln tirtnam pcrtrahert velimi«* hauti fcmpcr licere* ut autein res piahè intcRigatur, fcrinonifqucc'ompcndium Hat, cxeinplisagamus; fueritexigneoambufta Vclex erodente caldani, ulciismcavOaliquoloco , vi dclicet acuii arenila intcriore,ilner cxtrcmas narcs&inSmamgenam,gula, ala, pòplitc, digitofrum intcrftitioj&infiinis omnibus locis articulorum dcmnm ih Ibco quòhbet mobili chivis parti groximo.

Ad Hunc modtim PbilippoLeonardo à Ricilliarto dum fartcfcit ulcuis confine intcnòrisoculicanthi ddfutnmum hafi dcpaftum, uno plus digito tràrtfvcrfum ihterim attrahitur> ita ut pin­ na narisadfuperiora maxime deformerai conlpc ttum rcliijuerit.

Cogitant plcriqtic polle cdrrigi deformitalem , fi qua definir cicatrici inferiore loco cbnei‘ datur&ultcriuslnteriufvcrcfcftacutiscxccndatur ! quatenus Vacuò locd completo; turpitudo pjrtisautdclcatur,autcmcndctur. Hxcquiderti conlìliaretta j fidifficultas ulccris fatti non cflèt; curai folidandi Videlicet & unictidi, dum à vio­ lento difterttumrethihitur: quippe, vcladintcHora vcl retròtrahiturcutis; fi hoc quidemfit, hatidoptàtiòr cdnfirmandx cicatricis finiscrit; fi Vero priusaltcrum.liaudcoalcfcetindudapla­ ga,ad miilittium atitem & fummum partiin hoc, paitim illud efit, atquc interim opera integra liòvx chirurgia: ; ita fc. perfpicitur , nccdfarialti cicatticariam prarnòtioiiem ; & qualis ipia lìt naturi notitia J quamve multum bare pertiilcat ad cificacis chirurgia? trattatiohcs,

s

pàrs

ir.

enàrratòrìA

CAP.

LXIV.

cants rabidi tnorfit.

O'n funt in hvorfu rabidi canisfiegrandia, utexigua&icarificatio'nibus fìmilia tiiiunda vulnera, Minoribus eriim Vulncribus ìhuitus univcrltifque profluens fanguis vencni lecum, (quodinminóribus nón tu) partem aiiquam educerepotcft.. Auferendaeetiam à maioribus ftatim vulneribhs folutxà continuitate fua carnes, labraque vulneris acie ferri circum fcal pènda, i8c fi coèànt, hamo vdlfcllifve lecandj lunt. In ambobus etiam cbntigua? tircumquaque partes profiindiòribus fcarificationibus contodiendx lunt, ut exiens copiofidrlànguinis fluxus, venctti ad interiores partes defeenfiimreihoretur. lUcDtofcondes in hi). 6. waterté rttedtt.cap.37. & Galetm l. dethiriac.tap.16. quibusplenifiimasfuasiuppetiattuiit Euftachm Rhdius l.4..demorb. occult. c.i+,

N

CAP.

LXVi

De exciftone carnam i cmartuarum;

CIderata jam loca corporis trattare quidafii iJconfuevcrunt hodie leviter ac perinde j ut , livorcs, iìitiplicefquc collettiones & abfcdlus ; quos fi loco uno punxerint lie* ut panini humoriseffluxerit, fatisvidctur, voluhtqUe inde pcriculis omnibus occurfuiii, ut polliceanturfalvum hominem f uturuin. Porro Hìflorià. id quod narro adlima evernile Frane. Bcllofilio ^ 16itNcapolitano facerdòti integerrimo X L. jam annos;nato, cuicuin ex haeinorrhoidis parcè flucntibus, abfccflusmaleprovilus &indehecrolis obveniflet natibus& inter firn inco : peritifC A t > V t L X IIÌ. fiminoftri medici ctedideruht exiguà ad abfccffum apertura munerifuo làtisfeciifc. E go ve­ De excifioncprofundtorequamcutis ro cum 3ffbrcm ad exeiiionem, utendùm aliaitandofit: ter lcalpi o , cxpediendafquc vias omhes, Se Edaltioriìquoquccarrtis cxcifidni, ilciitiuftì cumpraifettione aliquacarnià integri contendi Venir, non parcimus, cuiusptimuiniHuderit lie, ut dcbuiflcm videri, conviciilè. Nihilòèxtinplum, fi iè unguispòllicis altiuSin carnem minus, ut homines medicina ignarignariqtie, intruferit, «tee medicamenta profcccfmt dolo­ funt fcmpcr ad lcnem chirurgiam paratiores; re urgenteimpeditoruin affettuum, in bis ergo vicitnumerus meum decreturi), lcdprsetergrefne ditferas portiuncillafn, qux pone digitum ex - fum ad teftes vitium languentem poftridic ftraCediti refeiflam abripere, itaequidem curatosi vit. Atquc ita mea fentemia Compcrta Verax Frane¡fini me perfnultos rhernini. Ifl malignis iterti til- eft, tcftibusadeamremFranc.Imparato, Bijo-imperai*. ccribus, & qua fcrpuht ufquc ad iànatnpartcm fepho Chirico non contcmnenda: tìdeiincdicis7l’^ Awi cxlcindere peropportunum eli. Ita equidem huius urbis. Ex hac Uarratione illudCquidem Staici“ Andrcam Jònathafium,virufiiliteris&probica- veliin,exeiliane Se ufque ad fàfiaspartestrattan- Admoniteprobatum, ab ulcere teterrimo tibia 5 ItaFa- dasnccrofes die, quod plcrique medici vel ncvli- tio. bium Columnam virumherbiriunpcritiamcc- guntjvelhon advcrtufit. tebcrriiiiufiT, à perniciofifTimo femoristherioAd hunc moduin cquidem hoc anno fèculi inate per lanavi.tft alios interim tdeeam, quifunt noftri 19 . qui gangramaruftr fnit ferax , viros innumeri. Alterniti cxcmplum erta callòfiul- IlluftriilimosAicanmmCafraft'aTn & Harmaancerisac jam fiftulofi, quod Hippolito A uria, num PignonumMnrchiatiisf)rioK germaiìtim1 fàntto fcVerinati adolckenti, Mutii Pfiarfhaco- fratrem fccundum fibiasfidcraxos, àcxtcrisom­ piiNeapolitaftifilio, feptem jam mcnfcS labore nibus mcdicis, qui antcmecirravcrani, deftituitrito, per medicamenti curalrc tentaverant ner- tos; & àncccflàrifscondamatós, fumniacum biliifimi chirurgi noftri ; nos verò exdfislatè cal­ civiumnoftrorum Stvifèntium adiniratione reili &fimubusadapcrtis, intra dici ao.congluti- ftfttri, credo equidem à Dco fingtilaritcrad/utos: iMvimusj quamquam Pignoni necrofis obftinatior , cò proccflcrat nullis medicamentorum aoxiliis' revoca-

S

Be

s e c t io ñ ib v s .

íeVbcáVilis i \ft firic r f dipnea**** fervari non potucrit i Judicibus ad cam rem dariífimo viro Mario Schipano, átquealiisplerilque rcm contcmncndx Hdehncdicis.

CAP.

LXVI,

De cxcijionepericramipercujji. üm idlusin caput incidens os calvario pertegcritfcncum apparcnte frailera , leu cuín tontuliónis Iatentil vé ruina; fuípicionc, coníiieVeruntdiirurgijúniores, ája'cobo Carpo credo pquidemcdoili,quopatcatiocusagitandisinoffis ex ci ftonem fcalpris, pericrani utn inim icofcrro diífcitum vi unguium & lpathte miilics hiñe atque hiñe impnllulaclo duriorc diduccrc; diíduitumqueconíérvarc, multo confimftu ftrepituve. Id qnodnonfit lañé, ñeque ficripotcft line gravi doloris accrbitaté arque etiam infiammationis periclito,prariértimcircafutüras, propterea quód colliguta peritranio crafla cercbri mcmbranacommunicaturafit poftmodum. Su­ per qua re meditariti jam mihipluslemd, vilum eft aliqtiandolatishmtrumdi portro, quxdclideratur,advacuitatemtlxfecctur; quod cum fació invulncratispferifqueómnibus, & tolerabilius, ■ & tutius id comperi. Quárti ob rem praeceptum id pono,!« agro íludeasuro , fique tuamlaudem ames, utrnvcítofcalpro portmnculam;qua:fatis fuerit-,reícindas. Porrocoramoditatcm nonnul Jam, ut expedite rem conficias, & ne diltraitum aliquctn commicta5, íubftracaexhibebit calvaria duritics.

C

CAP.

LXVIÍ.

113

heiiicnter, quoad tolerare queat homo ; quibus lìcurgeritibus vmculistriduociitis adftriéta jam emortua vel fponte concidet dia morata, vcl lorficc refeindetur. Aliam & elegancem ctiam curandirationem tenuit Gali. Piacentini« m i.thir. c. li. qua: eft; ficarunculam earn, cuius vitio fit, ut evertatur palpebra ; fecundum huius longitudincmacusquadranguladcfigatur : quáacuadex­ teriora trad u ila , lublatam refeindi ; quanta per acum cbmpSrehenfa fuerit, lealpro licebit j qui jam reperailàniox aquari bui /puma,ac trita bo­ lo arméniavulnus curabis 5 deinccps vetolias aliismedicahicntis.

CAÍ*.

LXVIIt.

De 'ucrrucis palpebrarum.

Erruras palpebrarum medici abblariditorcs aclenit'orcsmalorum,ncattrc<ttant quidem, riedum exicindunt. Verum luìius Cafar Aran-lui Ctf. tim ide turn c.20. difeindit forbice Si aqua pian- airammr taginisal uniine un ità, nerepullclct acqueutcicàtriccmcitiusóbducat, madelacit. Concordatautem cum hoc viio 1 oantiestiennnits iib.dcIoA>ir,et mori.ocid. 7.8¿ chirurgiam & medicament um per omnialecutus. Ego, quod experimento corifirmare poÌfum, vcrrueaméiufmodi, qua: de fuperiore palpebra media propcndcnsvifusaciem obduéloadpupillamcorpore otteniabat; acu il­ luni ducentemnsfiiram,& fili iplìus jam traicfti capitibus utrifque levicer tra ita m fcalprb acuto radicituscxeilam, lulphurisolci niotnentaperuifi fpeilata; vita; viro Marco Antonio Pcitinato,quam jo . jam annoscùrandam medicidi'lfua- *6i9' (crant geftatam ab hoc hominc curii perpetua molcftia,

V

De cármcnla tntrrnapalpebri.

C A E . LXIX. Ì^Culorum interiorispalpebra laxa carun De E xcijión e A egtlopis, ^*--'lacx immódica pituitoiì lentiquehumt alimcntogigniturnoriaiiter, quam inuligiri Étrita àtque exteriuata putrido marcorc loco luxuriare mufcusconfuevit: Ad haric !

Cutis; & comniodi mi opcratur, maricnsit turex£quandarn;quoniam valentia medicamen­ ts prohibentur, qua: acrialunt&ocutopropter abduitajvitiifipmentaminuit, nccellàriam meinitammationem moietta, reeifiofola probatur denticòmmoditatcm,cxliibcns. Earn bbrem JIippocratereininduanTe.l.devifu, quares iict, fi Acgilopem,cum tabefáílü plurihium eft pellicunotatam atralnento partem fuperfluam ever­ excilionc;per fortìculani curare foiitusiuin,reta palpebra; IcalprO acuto refeindas habenu­ liilà myrtifornli plaga,qus & medicatura Omni, fjw««,. la, qualiscft, qux Vidii Fiorentini fuit dottrina & ademilitm fanieipcrcommodà eft. Quod lì inlib.^.chirurg. cap. iff. deinde addutìas digius tìrmiorfitedtisinterius procreati vomica, priufioras vulncris acu confues, & medicamento , quam per fc abfcclTus crepet ; ytile conlilium quodcftcxovialbo&pulverilatothure,oblines, fuit Guidoni* Cauliacenjìs,m tr.4. doc. 2 .cap. 2. ut provilo Temper, qc lubeat inflammatio. Ad provide Icalpello aperiatur. Ita etiam hoc vibulle propé modum id vitii genus ab Aàgyptiis ropnor4eiiwTctr.2./èr.3.'cap.Sj. Formamautcm pifrrAl noftrofeculo curari retulit, VroJp.Alpinns l.3. de feitura:propoluit lac.Holler. Periodici. ; . decomp. t f;vtued. Agypt. c.ty. atq; itactiam ifaacns l. 9. praét. c, med.fec.locum, qua:eli, ut dividarur angulus in fwftan■2Ó.&Ì. huncduceminlèquensCe»y?4»ri»«i in eliir triangulum lie, ut apex trianguli verfus radican & AlftravitK Traci. 4. felt. i.c. 12. qui&duraspal- nafi,fedcsvcro&bafisadoculum vergant; Ncq; pebrasetiamexfcindnnandavit.c.^.ut&grandi- fuper acerbitate eliha:fitandum Apollonius, ait ncs cap.3. DivcWàmab ifta curatione protulitin- Gaknus in ante notato loco nulla pharniaca ad ter alios Albucafts hb.2. chtr. c. 1 r. atque illa eli ut a-gilopas fcripfit; Archigcncs velò paucis cnuattraila caro inutiliscverta , palpebra:duabus mcratisdeincepsadcurauoncmipfarumper chialìulis, autarundinciscannismagnitudine, qua-|rurgiam progredirne congruit, compichendatur&conftringitur vcCAÈ.

D

114

CHIRVRGI./E EFFICACIS PARS II. E N A R R A T O R IA ,

concrcmentumeximatur, hi tarnen (acute videris) ulcere vel vulncre cornea tunicafucrit,to:a Deft.iphylom.'ite, cralus huiufmodi pcrvafavitiataque, quo itatu cum non repatari forniti. naturam defidens iubftantia queat : inepti eft Q T aphy Ionia,quod Grxcedicitur, nobiseft u- prorfusopificis, remhaud aliquopado fpirabi» •Jvitormetuberculum; licdidum, vclobfub- lem,ut fuccufièram,attentare. fiantiim uvattunicac, dilaxatà vel ruptà cornea C A P V T L X X II. procedcntis, vel ex vitii figura, fccundum quam CAP.

LXX.

pariim clapià Myocephalon, caput mufearuin De pterygio, fiv e angue oculi. . refcrciis tuberculum facit: ubi vero palpebras T i' w t r , fivcquodlatinèdicitur unguisocutranliliit, plurimi taf!a concrctione lijConcreinentum oriens ab angulo, quod r»uluj, lum iquivocum producit : qua: diferta Palili nonnunquam ad pupillam quoque pervemt ner¿tenui, eftdadriiia///>. 3. cap .2 2 . d efen p ta , qui idem vtr. vofecuiuidam membrana: lubitantia, confucvit Ctlfui. c jp . 19 . 1 . 6 . atq , Aet h b .z .fe r C etfuslib. hodicrtia die,per noftros homines medicamcntis 7. ca p .7 . §, li. rationem hanc curandi fiaphylotrattari, atqueid quidem piuriiniun finefrudu, inatispropofucre. Simplicilfimam Celfus, qua: plcrumquc ctiam cum longa arflidatione homicitin e ; ad cutis iplàsradiccs per medium tranwis& oculiinflammationc, pradèrtim, fimaiora lucrcacuduolinadiicentcoportct, deindealtctentaverintexhoegenere. Scd latius chirurgia: rius lini duo capita ex fuperiori parte, alteriusex fubfidium imploratur,quod & tuto,& cito,Se leinferiore aftringerc inter fc , qux paulatim f c mel fini turo dolore remablolvit. Eamob rem p ife r r fa n . candoidcxcedunt. Differcns ab hac eli Aetii vifumeiloperseprccium.chirurgicam hieexpotee jìttit pauJiqUCcuratici5 ioluminco, quod acumaltcnererationem, qua: ex Celfo, potiffimum eftce//w. c j r ri cum filo transgreifo dcculTatim vel redius eiufmodi; utrique palpebra fupern è atquc in­ uòmini- cruciatiti!inferunt,retinendum, ciumfediopcr terne habenulaeinjicientur,oblitxfccundum ex­ /frutto, fcalprum fadafucrit,atquchocquideincocontrema capita mcdicoglutine, quale videlicet, falilio, quo lina tuto propevitiiradiccin adfirincieiplagisinvicem colligandis, impingi confueganttir. Quippehuicintcrdumbafiscfttenuior, verunt; collant autem caldi Principis Avicenna: Jvlem i interdumampiior. Priori quidem acus una fipio certa fua firmitate judico potiorem ; quaZ,u'n 11 lum ducens elt iìitis ad bafim commodèadallijam materia rclìccatà, turn hominis humüiorii<vw' Concihati gandam. Poltcriori vero fixa'acus adangulos ièlla:adlnerentis, capiterefupino,turnà fella:fu¿¡ore!duo rc<^0S£*^P0 *‘tx rcquiruntur,atqueitareétètuin prematranfvcrikaflula, tum a miniltri manu fuìlatmo Cornelius, rum Crxci duo chirurgiam hanc etimi ftentato, licebitpalpcbrishabenasalteriusadiutradidere. torisope diftradis circumfcriptosortuin, Sc fi­ Pratcr hxc autem omitti non oportet, cum nes mcmbranulse pervidere, quibus cognitis in maximum ftaphyloma fatìum fucrir, utextra fecandonon erres. Interimapprehenfo per hapalpebrastransgrcdiatur& indureturita, utipli muluin ungue, acu 1ectima cum filo tenui, fed cornea circum calloià fatta iìt, & affedionem firmo rcrrahentecaruncula tranfues,priiniint fcconftringat: clavum appellari, quod per omnia cundum natura corporis longitudinem,mox etdavo fimilisexiftat: qux Aetii funi verbaloco iam fecunduintranlverfumlinuin alteram trajiante citato dèicripta. cics, quibusutrifqueab acurcfolutis&fimul lar­ Cuius curationem cam propofuit Celfus loco va fublatisdiftentam extra membranulaln acuto m em orato §. 1z. ut ad imam 1adicem acuperforefcalprocircumfecabis, ut ne quid tunica: vclannuisinfiaquceamexfcindatnuscuremuiq; dein­ gulidetrahasautobhedas. Quäpcradä jam ope­ de Icnibusmedicamcntisinundis. ra, tum addcftruendasomnesrcliquias, tum ne coalefcatquippiam : momentum làlisinlevorcm C A P V T LXXI. detriti datpulvilculi Paulus; commanfum vero De Leucomxte. cumfalc, cy minum,imponit Avicenna. Scd St leucoma grxcè.quam albugincmdicimtis triqjinfuperovimedicamentum : fed rofaceum latine,cicatnx,qua’ ex pufiula vel ulcercreli- ac violaccumaddit, Arabs oleum, ex communi rj^u njr ¿tacllin ocuii pupilla ; quxcumaltius occupet, ufu liofili lineas fibrasaquato ovi delibutas l u - 3 °. quam luperficiaria tubercula vulgo me. perdantSeobligant. Convcnit autem ut rede dcntcsinutilitcrtentantextcreremedicaincntis, advertit Cornelius, ocultim quotidie diducere fed lia’Cvel imbccilliora, vel valentia funt, ita, cavereque ne cicatrice inter le palpebra: glutiut hiitnorcsconvoccnt,atquc interJum concre- nentiu-, Eädemratione trjdarelicebit&Clamcntuin accrucnt. Huic et fi ditficilc videacur, vos,quorum curationem idem Celfus d efcn p fit, l. inoculi bulbofcalpeie velexciiumalicn^rei ten­ eo d e m & c a p .fed p a r tic . 12. Quam ego curandi ra­ tare : Nihilominus magnanimi noitri medici tionem comperi fcliccm in Bartholomioà Ca­ chirurgiquchaudveritifunt aggrelfum. Ex his labria Jufcaldenfi iàcerdote literato rem IpeMuhaelSavanorola tr 3 c.j.rubr. i/.raforiànova- dantc Paulo fratre dodo, medico & Antonino culadocct utehdum (ic, ut iuaviter propemo- Tordino medico curiofo,atq; aliis. dum dccharta charatilerem purges. Alitcr DuCAP . LX X 1II. rantcs scaccimi homo, ut e fuis fcriptuapparet,inre De tuber culo naß extremt. chirurgica n o n levi ter cxercttanu, kb. 1. fubfid. me­ die. c. ttf. ubi mi ali a piofccerc, unicum indcfpcAfciturin extremo nafotuberculumintcrr.uis, ait, auxilium elt, utfcalpro callofum omne j dum quidenunollcSt rubellum(huiufinodi quidem

n

E

N

DE SE CTIONIBVS. ìHJlori*. quidem in>hì lìcuit vidifle, fcd lyphyiium in labrum l. cbtrurg cpcr.it. e. depoljtpe, fuum quod- Hitr. f*FrancifcóSantonoLytJcnfi) imcrdum durum dam in medium protulit, inftrumcntum, quod bruti*. &lapidefcens, tuicoquecoloic fìcutalpcdu fc diligenti partium examine cum vctcrum crxcoipfuin quali rcfcratmaligntim. Pofteriushoc rum organis Se adminiftrandi rationc collatuin • nonoportetattingere nilìfortafle igne, prioris roodisomnibusprxftantiusgloriauir. Inquarc generis alterimi amputare ctiamveroliccbit. At- duplici nominereprchcnditur, & quod formarti A lbuc»f».\ queca cftcxciiìo,quam primus proponit A lb u c a - ciusmimmè, quantum latiscrat, depinxit, & 2. cap. 2$. quod eft detbdul.n.tfi, fed a: quod illud libi attribuir commcntum , quod fisrelm.par. ' autem particular curatio per rcpellcntia, qua; multoantiquiuseli. Mitro cairn, quod AlbutrojptrAl-communis mos imponit; per cxiccantia atquc caiisad cxfcindcndum polypum meminit tcna-^f/(#«/. pint* per adftringcntia vult Arabs illc. Sed & aiigyptiis cularum acutarum, Graats autor Mofchwn l. de Mopbum.

105' notam atquc ufu confuctam bane chirurgiam pajiton. luuhcrtnnapudHarmon. Gyntcitrum, c. 1 teftatus clt Projper Alpinus lib. 3. medic. ¿Egypt.! quodeftdeatretis Jivcvulvis imperforatis, mecap. 14. minitinftrumenti.adrelcmdcndos polypes, his verbis; Si autem pulp* fuerint inventx, ingyrum prarfeindendx funtferramento illo,quopoC A P V T LXXIV. lypos tollimus, & ita lollicitclecandx, ncaut vcDepolypo nark interna tubérculo. lica’ collumautlongationem tangamus, neincipiat turpiter aut ftcrcus aut urina cxirc. Hac p o ly p u s quidem,narem opplcns tuberculum, illc. Atqui iftudorgani, quo prardidaomnia A licancrofusnonJit.rediiiimcrefcinditur; fili prxftari poilint, multo diverlius, quam quod quidem adftridu propoliiit Ambrojius Partus in 1propofuit Paultts lib. 6. non limplex, inquam, Icon. /. 6. chir.operisc.il. fed non fuccedit id Temper S i epatha polypica , quam nominavit Ale­ facilèccmorcxpcditiorque vis eft icalpri : quo, xander Benedidus alicubi ; videtur , fed iiutilibcat, illudprimumcommcmorabodege­ oppoliti icalpri ex duobus ferramentis oblonnere ferramenti, quodfuafìtlultusCafarArantius gis fibula fupra medium lie inter fc conncxis ; inhb.de tumor, cap. do polypot, Sunt autem forti- ut altcrum adduci ad alterimi polTit& rurfusreccspradongx, quarumabiplbnondclincatarum duci, quorumutrorumquealtero extrema acies forma Si pidura potent elle h x c , Huron, verb recurvo interne libi invicelo occurrunt ite» Ut Forfèx cannulata aperta.

K q

comprclfis

irS

tHlR'VRGIyE EFFICACI« EA R S li. È N À R R A t Ò R ÌÀ j

compreilhinimomanubrioltsautanfulisquibus digitiimmiituntur.iplbrum extremis,caro, q use intra dictam utramqueaciemiìnercipitur, prae. fecetur. Non ignarushuius organi videtur Ni­ col. Fhrent.fuijfe, qui i. 7- tr.j.fum. 2. c, 20. fcripiìchxc. Deindc incide criamCtonfiilamputa putrcm)mflrumentocuiusformafinuÌiseftibriicibus,veruntaincn cxtrcmitates eius flint cur­ vata; ita,quodorifìcium utriuiquc eàru'rn cft in­ diremo alterius, acuta: valdè, qua:funtexferro Indo, idcftcalybe: & fi non fuerit pradens hoc inftruinehturn, tuncincidecam cumIpachamiii HUrcnymi acul° a parte una & non acuto à parte altera; Fabncii Typus autem inftrumcnti Nicoìini nulius alius plagiar» & eft,quàm quem in noviifrme edito opere chirurt '* “1' g‘co Fabricii videro licct ccrtaque inibi pcrluafioeftabipioNicofino liuncipium ut&aliaplurimamutuatum Fabricium.

Altera longe diveria fuentforma cannulse fub extremum aciei acutse, qua; cum carunculain oblongam, circumplcxaradices,imafqucpartes, cornigera, levi contortu licebit exlcindereextirpareque, ad quem niodum meminifuperius ex Galeno per quendam fuas teinpeflatis medicum vcrrucas atquc myrmccias rcvelli folitas: fi~ q « c n ,q u e in m o d u m e tia m ,n ififa llo r , Aviv. lib. miniftr*. c. 1 1 . planius declaransraloìi». rio ferramento,qualisellembuba, ideft.ut cre­ do equidem in extremo acuta fiftula : hatmorrhoidas,nariumamputaricommodèdixit. Ad

prxfcindendos vero polypos forfice cannníatá*, ea fit ex calybc aut ferro ; roftrum habeat cannu-ì latum rotundum, in fupcriori parte hinc inde coopertum: latera omnia openculi. & cannui® acuta firn, ut precidane, apprchenditur cannula polypu-,&àfiiperna parte prxfcinditur,formandum autem propolyporum craflìtudineforfcx omnibus extremitatibus canna: acutus ; figuram huiushicappiéfatn damus talem.

Licebit vero lì craflìorlìt carúncula quamut per hlfularcm huiicfcalprum apprehe'ndi queat ante per acum filum ducentem tranfui quo filo poftmodum lev iter attrailo lìc diftenta caro la­ xa íaciliusíubibitjcannulain perquam filum ex­ tra protenfum manu contincbitur in hunc iriodum, vide hic appofitanr. .

Aliud ad incidendum ferramentum invexit Altèrnm idem v\'ci.s.fen.+.tr.i.c.i7. quod eft de cura auns obitruci® ex carúncula : vocavit autem cui- tum { tellum fpinofum fortafle eiufmodi quale mon- eennt ftrat pintura; Rafpatoriumappellavit Io. Arnila-

nus in 0. Raz.ee adManforem cap. 45. quod eíi depo­ lipo.

Jam vcroutràvischirurgiàperada, non aìie- chtr.frtnum ànegotio fuerit,fiante can d cn sd iq u o d fcr-^ ^ J^ ràmentum ad remaccommodatum preparavo& ris,utfinimiusfanguinis flúorcoegcrit, impri-inpymtchmatur. Atquehocinterventu fiitul®, de quo nia priva genere aliasdixiflernemini. *ac- t6' lypo & c-

»itoli

CAP.

fc h P . LXXV. It

6e

SECT I b NIB V S;V

Tte'nbdis labioruni.

Odbsgra'niseraifimiles, qui pfcrisqucho-

N ! mini'buS fub in terni s labii increfccre con-

fuevire, fcatpro fcindcrc licet, ac tritoaliunim jt'Jmtafh. fciflurasimplcre. Jtaenim Albtic. \chirur.ftir.2.

'Cap. 17 , Q k JK

LXX V I.

tie Rdhulafeu. batrachio\

it

7

Avu.l. 3, fen. 9. tr. 1. cap. 1 i.Cmfiantmus Aplm Avictme_ .anus Cbirurgices cap. 37. & ante banc ifadcus lib.9. conftantipract.c. zS. ante quos omnes Arabas Paulus Ac* »«> Afer. ginctaancylotome ihftrutnento antiadasfeuton- [f>acui, (illas cxlciiidendi rationem docultV 6. c. 50.

'CAP. LXXV ltl.

De Columella. f I Ipfibcratcs 2 .prdgnoff. n. 2 ^ .duos nobis ca­ l ' ll u biella modosdeftriptosrebquit. Alteram Columtda rubeltenteih rotundaìn liumore vclutì fervente duplex. fuftufirri, alteram albidaihihlbnguni diduttam & pituita hebeti diftentam'. Ilia quantum intlammationcfollicitat, tantum hxc ftrangulandi metu& vo'ciSdcglutionisq; impedimentis viget.

Vcrum ilia hicdicamtiitis & his refrigerahtibus acrepcllehtibuscftptocurandà,hxcveròchirur- Columella già tramanda, turn eiusdenl Hipp. or.uulo lib deGì^uchn. afeli, fi. 4, & lib.ptognoflic. /. 2. de ntorb. C. 29. trainami*. (licet eàdcrcfciiptaeft contradiiftìà Rorario, quam legito) turn Ghi. ifag. c. is. Aenrfer. S .c .4 1.

Patitil . i . t .3 ! . t,<m Albucafisl.2.c.37.tumAvtf.l.3. fen■ 9. c. 14 turn ifaActt. 9-pracl.c. 4Z. & Conflati' tint Apbncam iti libello chinirgia c. 3S. Guidonis lubtrti, Ambrófu Parai & quorundam dotfilTimorumhominuin, teftimonib. Pltirescgo pratdidxcurationistHiceshiftorias confcripfi, in lib.

Pbyfico cbirur. c. 12. curationem 6c inllrumcnta cum reliquis obfervationibus & tàutionibus ab Ainbroiio edifcesdc a jsiicoluo Codino l. errorutn, chirurgicorum. llludcquidtin inftrumentumaddercpoifuin quod attiitetacl forfibcm polyporfi, qtlain alibi depiftaiii exhbuimus, mi re ad hanc rem accoihodatam cile.C^teruin& uftione prav cidendàcblumell^rationèm (nò loco pofuiituis.

CAP. LXXlX.

•Ranunculi D Ariula, Gràsce didìum batrachiurtì, tuberitficTiffit. iV cu lu m eft iublihgujevinculonaicens,mate­ ria cdhftans vària, liquidem interdumiflluxilis & pnc o it i fubftahtue, colòrisindefiniti, interdum hebetiòr caro inert, nonnuhquam & coagulati la&isfbrtaftè, qualisatheroinatis eft, materiain Cm. G « - Llx‘ ^c téftatus eft, Gesnerus hifi. anim. 1. i.p.si. ism.

HocgehusabfceflusièéHonecurandum nonapfrobàritri, equidetri alià, quarti, q u i àb eodein ; lit transfigaturacUsprimuin pentitimi tuberculuin, deihde fcalpelJo vulnus adgfcatur, lavetur cnitncalidà limita vulnus &deinccps adftringentibus til ratti. Merriihithuiusfei,nilifallbrj C«wflantttlus Afer. Cfttrurg. cap, 36. & Iul. CafarArantius l. Hetumor, c. 32. Propofuit 6c lub memo apertibnem Rembertui Dodbnaus lib. obferv.propr. cap. /¿.tutiflimarnconfeiTuseam, quatintraos fit incifitiftcm; Nihilominus, ubiquidiitipcdiat p. quo minus interne commode fieri queat, feire vt/w. licettum, utlub mentofuppungatur,proximum efle: Ulti quoque decipinon decer huius generis tuberculistunicàm inette, ni fallir Cornelius in l. 7-cap. 11. §. 4. qui rnaitiri fub lingua nato tubcrculbmembrahulam,invehiri verbisa!pertiifi iniseftprblettus.Ì'lirtiirurnegd, quarti ablcefliim fub lingua iiifcribit, vòcatqùecòlocòlatinusaUtyuamob <"*:o'r5 inumipfumin dubièputo batrachiurtì; E - De digiti, qui vitiopi bietta eieairia sexteiicaufusn tenirriquodicalproapertumelfulbpknehumbditibnpotejl, turditone. excHnyanon ciiratur & recidit fiepe ; pròpterèa fit, A Liquandbacciditjiitaltafupcr ulcùsindubià »ala redi, quod nutricula mdnb'ranareltitit.Illudigiturco •tuvahd- dibhimaccipe, utefficacitermedentisnonfalicn- TjLcitatricccurvusdigitùsreftct Se estendi mi­ nime qùcat, tum igitui ,ubi nullò nervi vitio ccrditut tis & reveriorix chirurgia opifex > atquc admi- tum cit hbxam eveniifc,fcd cutis callofa ni inium fliftratoreffc velis. rcrìixujhuiuspriniumtòtadcatnx exfcindcnda, t A P.

L X X V II.

De Glandnlisfaucium.

Vxtatonfillascaruflctiliantiades communi ter G r id s rxiyyei privatim Hippoci ati apud Gaieriuth in l. de glofis, gianduia riobis dibti, fific excreveririt, ut transglutitus perfpirat usque diff«:iliscauf£fìnt&:pharmacacòmprdToria,quarttumlibet ftreriuafpérnant, (cbrtcoiores tonfillas &; citrainflammationerti moleftam ftatub’) tu in ilhe efficaci«! chirurgia prarfidio refeindi debent, quod ut percommodè fiat j xger inloctiquafn lnaximcfolecolluftratd, humilx quaritùin òpoitet fella collocatusfic os diducat,ut vitidmomrie iateat, turn recurvis hands prehertfa gianduia1 catprorefccciuK Veruni eà lege, utiiefunditusextirpetur, fatisenim eft ; ut id, quod fiipcrtminetiuxia medium’eiiii, quod prxtérnàturam cxercuit, amputetur; Secusenim excifibnem aitami inolienti homini prefentem ianguini'sproiulìoneinexpctìrareinncccfl'umerit. Adhuncfe­ re modumA etm l.afer. 4-C .4i.C elf l. 7.cap.11.

J

J

dcihdercdtusdigitusad novam cicatricèm produccndus, quod ex Ceìfofere didiomus i. 7. c.32.

G

a p

1.

L

x x x

.

De enteroceles excifione.

Ntcroceles (ìnteftinalcs ut dicunt Hcrnix) chirurgicacurationc duplex eft,’ altera quar currt exefto tette , altera, quaècodcin incolumi conficitur; Hanc nospoftcriorcm tradiiriuscx bònis autoribuspropòfitam yex Aetiol. 4-fer. q.. c. x01.8c noviflìmcabtiler.Tabr.tuttiI. chtr,operai, tunil.detuthor.c.proprns, q u i eft ha;c, locusinteftiniirr uòtionccxtumelcens homini ftanti,^ui lpiritumrctineat,atramcnto fecundum omnem lui circumfciiptionem notatili .Mox fupcrafiere ftrato cideni Scdcfigaiìo, minifterifnum abdomc còmprimit : Chirurgus marni Ixvàcutcm atràmentonòtatafn quartinaaximèlicetattradtam ac fecùndufn eiusdem p’rehcnfae fines, cummcmbranisad vagirtaléàsq-,, valìs fervatis’fpcrmadcis amputat.-moxacufinnàinflexà liinuitcm firma craifiusq; trahcntc.cutc iìmul cum membranis & Vagina-

E

C h i r v r g i ^é e f f i c a c i s P A R S il e n a r r a t o r i A vaginalis feclufis Vafis, conliut & conftringit, Hydropis fpecies,cachcxia4 infiammano fpoiiimpofitoprimumovi glutine cumpulv. (anoticis taiicapartiseiusdem, aut proximusex inde ab&tercbinthinàdcnìque cimpl. barbaro veilimili fceflus i potifiimum autem permasi & velica’ & finitur in ¡quiete homo ad iuutacjcatricisindu- huius canalis carunciila i gònOrrhàa fupprefla. £fum,dehiqùcccratumadftririgchs Arnaldi cum Eiusmódi quampiam curavi nupct Vinccntto fubliglculó geftandum iubet, dd eXcreiriam ufq; Pctrolinopileorumopifici concinnatóri, cuius Hiftoriam alio locò retuli.

• ìi8

loci firmitiidiftchi.

CAPVT

Ex caufisaufcem extcrnis cft friguà internimi & in foiò decub.itus,exqua cauta laborantespluDe aderiisputrid is ingnhtum. rimosrhilitcs tegios,qui ili arcenaValiiacuerant Denas in contagiolis inguinum ulccribus avellariarumèconiplicatiscalicib us eXtatuiu ad Vertuvianam Òblidioncmittchdos&interim ad ValetudinaiiurrinoftrumdclatoscUfaviFclicittiorcturgentcshumòrc multo cifcuin lento plcteri Arnioni fallór 1 6 1 J . Curandi autem ars & nque medchtium confuere (inere j lie, utlongu providcritia eft prnis.quamomninodenigretur carrtis fupcrindu£him hìorentur,fed tidiofares cft, ac multoties morbus ex diuturno dccubitu pars omnis i forficibus acùtis Vitiacam cutem Concitai. Quatti ob rem (ìtendi lint pcridunculo, prafeindere» C A P V T LXXXV. (maxime fi circumvirusalluatab his glandulisaltum; coYifuevi equidem in nortro nolocomio De callo matrici/ * forficcdecuterc: Ncmpe li per aliquot eximios Lauditur orificium matricis interdum eX profeflorcs integriores cadentiqualesfubltru-s vulnere aut ulcere reliítá cicatrice,interdum m isiunt, eximi confucvcre i quantum inique ex cauíisinterioribusfatto callo: obquani claucorlfidehtius marcelccntes (int detrahenda ? furam mulleres virisufa, autfementecipere, aut q uod (ì fanguis muituscffluxerit,aut fi reprimen­ coílceptum infalitem parcrenequeuht. Cui vitio da putrilagmis grati 3 lie expedite vidcbicur :tum impedimcritoq-,tollendo patefaéfoperdioptram iloti parcemusinufttoni,porro fanabitur italibe- finu pudendi, callum in medio dividimus& ex utius maturiusqliehomoi traque parte initio teíiente íatiuS profeindimus» C A R LXXXII. ne naturalibus cicatrix curátáiterum orificium De teftibusfm icorruptis. claudat. Ita feré Mefhion in Harmoníagytuc, c■ i j, /^\C cupat& teftcs aliquando putredo feu rcC A P . LX X X V E V ^ 'ftiu s marcor quidam & (idcratio profeta Deptérygomotis ¿r cnjlis vulva. potilfimum àcaufisexternis,qua flinti£tus, con­ Ntcrdumcx lento quodam humore aflluentfi tri (io , frigoris extremi vis atquc alia ; ex in exteriores partículas vulva fubnafcuntur gangranaquoque fcroti dete&os teftes vidi in pterygomata, id eft,'ala, (ive utaliisplacct, gallipernicicmadosjex qutbus omnibus cauiis honaccorufñcrifta,qua pUdenduín uteri linupi ìnincsmaleaftcftos curavi incurabilium valetu­ (icopplent& obftruünt, üt mafeulei feminisin dinario propciiinumeros,quorum nitnccnarracoitu nccelfariám immiftionem intercludant. bo paucos, qui memoriali» non fugerunt. Primus Quatn ob caufarri prafcilldertda hac impedi­ Jofephus de Tocco mondchus idiota montis virgineijalter FraiicifcusMarifus;Tertius Anni­ menta, venerisque bona oftenlamcnta quifque bai PolitiariuseX ci vitate T ròrithi in Samnitibus. videt. Forficibus igitur & fcalpris prafto fucris ^.Francifcus de LeoneMardncniisqui etiam fe- & pari cura, qualis & in aíiis hoc genus vitioíis ptùagertariusaffliftionesiftasluperavitjquintus vulvaconcrementis propofita fuit.Meminit au~ auriga quidam Cdpuanus, quosomnes telici ter tein & h ni lis rei R e H e r i u s S o l e n a n d e r c o n f i f . f d t . s , «trilione fervatosnovcrunttumitìedicinoiòdo-» Hiftoriam ab experto adiungens.

C A P , L X X X V 1L chunoftrijtu religiofi Patresalfiftentesinfìrmis.

C A P V T L X X X I1I. De Thymis ,ficis, verrucis, acrochordoms De calli Lepidoidis e x a fo n e . & hocgehus.

B calculum calus pucr, cum vulnus aggluti­ Hy mos, & fices & VéttüéaS, atqüealiaid gen a i hand potuifl'et, margincs eiusdemcalnustubcicula,tuftiin vulva, tum in pene, á cuiooccalluerunt, urina fe icmperindeexcreta viícido& lento quodam humoreprofeña, quoundefattimi cft, ut alterius chiruigi induftrià, niam prater turpitudinem& fatilitatem, detrilabiiscruiiaceisvulncris recruentatts exetìisqut mencum cti un aliquod naturalibus f‘un¿b'onibus calculiformibus oris,idritèpollmodum coalu. afferunt, prompta manus chirutgicaiüftamad critatque urina pcf fuum meatum profluxerit, naturam omniaredigens eximir eXcifionc,quam jegro integrercllituto. Ioannes Ccntimano hb.de rcm & Galenaslib.lfagogico c. iS. F. Albuc. cbirur. calciti, human, corper. cap. II. p. 2. í. í 6. magisautan abfciílionem properabis C A P . LXX X IV. (i fici(intcancroíi,qualescura(Te fe perhibetgeneróftimus, fi quisaliusChirurgus FabriciuslUlDe Racofifcroti abfcejfu, Vbnafciturfcroto (seda quaeilam&apoftemO- danus obfervat. 1.

Verrucas autem,acrochordonas&hocgenus, descutisciuslaxatio,quam Paulo quidem rhauteomprchendi queant, priuscircumfodit.inox colis, id eft, detriti panni modo tacer abfcclfus, Avicenna v. mciui. ........................

Mcllif. cuius meminit -& ...........

Ioannes, ferréis forficibusad boc fatftis exttahit ConfianManardus l.7.epiji. 2. AcciditautemafFctSus,muí- Itinuuhirur. c. 17• & ante hunclfaacus hb.y.pratipliccsobcauíasexintcrnisquidcmcft qualtbec \ chas cap. it.

L xxxr,

A

C

I

O

S

T

DE

SECTIO NIBVS.

C A P. LXXXVIII. Def(furafèdis & condylomatibta. g^Vrationcshorumprimuinquidcirifiuritpcr V^medicamcnta,dilatati vero curationc dum '&indurantur&caiiofxfiuntaffc<5Hones,chirurgiam adhibere óportet ica, ut in condylorriatis quidem xger commodèlocetur&ipiumcbndyloma volfdladiftentum f unditus cxfciridatur, in fifliiris autem ut callaia rima: labia dcradatltùr quo fupinaacrecensulceratio fìat ad faciloni curatronem. Poft chirurgiim corifcqueris curatici primum eft fuppuratoria,¡deinde repurgatoria, poftremò ad cicatricem perduceris. Aetius tetrab.

4-.fcr. z.cap.3.

C A P . LXXXIX. De rimis in ■ pudendi!.

U9

fervano referamScorticulo properidebat in la- H /, bio pùderidi minorispiriei magnitudine tuber-UtqHialculumbafìmiriòre, quam extremo altero pen-[ero. duluin, qui unoiamannoile ex parvo extumuerat: tonnina licet trepidane pàrtim mctu valtioris incrementi, partimmolcftia mali prxfentisurgebat ad demolitionem ; conftriftum vinculo die uno actantuinnon ftupefa&um póft ridie refecrii etite circuinplexu craflìifima plus media digi­ ti latitùdine, interri è concrertiehturti maibrisaut vifcimodopallidrim, non admodum multum, meiriiniprseputia prOperidula venerea lue afte¿loruminfeftàvelekeifa , talia vidifle percuratum de m ore ulcus coalman eft, infra triginta dieruiri curriculum.

CAPVT X C t.

De morti,.

b Imas ] ac fi(fura: ili praeputii furrirriitate fiuhr: J \ c quandoanguflaea exifteris violentcr reducitur; Ruptisautori corporibusihflammatiohesfuccedunt&doloresinteriti.Iri principiisigitur rima dum recens eft, cructìtatur, antiqua ve ìrocallofa fit & rurfus cum violentcr difparatur 4-upta rurfus cruentatur, prolude ad curam feftinareoportet: ubi vero antiquata: fuerint & caliofasfaétecuhitionerri diftuleritit, nihilproficientibus mcdicamcntis.còrifert cutonabducere&: tallofa rimaruin labia fupitìo fcalprb, quantum eiusfieri poteft fupcrficiarii fc&ione diduccre.

R.efupinata:enim & reccntcs fadxrim xacfifluxx celerriiriè fanantur. Aetius Tetrabl. 4. perni, s-

C Aìpt geriu's tubérculi quoddarn nafeitur à fi^ m ilit udine, morumnominatum yquodexcoriarcpcr lcalprum oportct& cum fucco aliquò ufque ad multam fanguinis eftulionem fricare* fanguine vero deterfo pulVis, quid mcchimcò dicitur, fuperponatur. Deindcbutyro bovino munditìcatum cum unguento de amiginc aeris curetur. Adhuncmodum Iptaeuììfraeiitai.p: , Pratticcscap. ¡4.&hutusloci compì Ut or Confluii- ¿onflaniitmusAfer l. Chirurg. cap. 31. Memtnii & moripei' nUu exeftum feluiter curati. Phit. Ingrajf.l. de tumor.

cap. 14. exLeonida ipfe.

CAP. * C .

De alarune pudendi muliebri! àbfcejfu.

tidiofiflìirii furittlaINterminoraomriiavitià vi pedum, quibus nimiriirti iririitimur perpe­

fcA P .

X C IÌ.

De clava pedum. tuo ftantesy fedentesac ambularites j hi quidem ficriiolliri aut dilcuti póflirit, medicamcnta noi in pbarmaco chirurgico própbfuimus, ad manum tamen chirurgicam ipeftat eoruridem revulfio, qui tildi fcalpro refcindaritiih u tf eliti Pia * terovifutnefltr.j. tit.deextuber.p. 393. turn fifueritópUsfungoignitò,dcuraritur, ut placuitj«/bucafi chir.parrez.c. i .& l . C.Arantiol. de rumor.

C;0Ì.Hisaddo, licomodiore velis iftorum refe<fturadefungi,mcmirtcris,Ut acU ferreaflexiliac Ibriga primuinhos transfigas, deindeattraéfoi adluperiora, fublatos ficexlcmdas, viàenimutcris comodiflimà.

CAP, x e n i.

Dnafcitur inferdum alis pudehdi muliebris tuberculum principio pufillurii, deiride magnisiricrementi s augefcetìs, molle eftycbncolor, tontretìatumodisque omnibus ferine iridblens.

Quod cquidem ex modo diéìis indiciis & ex coritema materia ad cedematis gettus, ihquotquot vidifle licuiti retulijabfceflus nominej ccnfuit AetiusI.16. inccrtum autem, fuppufatbritim ari anomalum, feu cyfticum qux rioifraeftappellatio, noluerit ; defiderabatur lise quidem explicatio,verutnegofuppuratorium haud quaquam iriterpretor, iiam feétio itlhis fublaxispraefèrtiiri locismetrififtulx nequeomittenda ueque diffeDe Nymphotomii; reridaeft, ficut rios monuit Hippoctares & ex eo Paulus lib. 6. c.^.atque (qribd mirum eft)abfcefYmphotomia Graecis, latinis cftprxfeéìid fus, cum verfus fedem declinarit, vitahdarri fc- •Jc. Xnympha: particular excrelcentis è muliebri ftionem cavit AetiuS. Qriare, Ut cbntradiéfib pudendo. Cuiusriaturamcum multi noftroruna Atilìfin- nullafitj iiaud fuppuratorium iritcìpctrabimur, varièinterpretcntur&opinentury eft ferme ncverumenirnverb curii esteri generis cOnftituitur ceflariumid rei decerni monltrariqucdiligenter, v>Tt' abfccfluà, ex alio difficilisficfcrlnohis y quodè nevel inconlilio capiendo vel in opcraagtnda fetìiorie abfccfl'us, qui ad arii loca decliriat, ti- turpiterabcrremuS. Diflicileautemintet uniVerlbsitarnultum difiAnìi fiflu. mehdamfiftulamiridicat,verumcuin rugofalol* !>mentis ca caufatur,id ego fie aceipio, ut rugofitas fit ifta lèntienteSjfiveGrxcos five Arabas live afleclas **tn. ex CoaÌitu membrariearum , particularum fu­ pofteriores legeris, ccrtam allequi fententiam: turo, vel faltenì non fine hac naturalislocdrum adcofc.&rem obfcurc iciuneq-, tradiderrint ac irnplicatiòfieremiriifcetìday tonfirrriatur idam- diverfèremprotulcruntdelcriptionefubftantixy plius,quód cum fc&ioriiS culpdmalum maius formsE&figurx,magnitudinis;ufius,ortMoci,&c. expedandum fit, abfccfl'us,quigcffatu graviseli Itaq; neq; deliberar Aetius mufculofìrìe lit,ari parte, refeindi negligitur,fed qua: meafuitob- pelliculofaiubftantia-utramq; vero vult Hieron: Mercuri-

A

na

CHIRVRGIj E EFFICACIS PARS IL ENARR AT ORIA

ccflum ta&uetiam tradabilem dcledationisve­ Mcrcurialis: Natura: confentancam & mulicrinerea: fedem retulerit : nihilominus Fallopianas busomnibus communcm arbitratur G.'Falloiftas particulas haud agnovit. Proceffit adeo pius: monrtrofam & raram qualcs Hermaphroopinata ha:c conftitutio virilism mulienbus : ut tid i f im t ,c e n f c t A n d r e a s V e fa lu is if u n t q u ifm c c admemoratas alias omnes ctiamnumtcftespeni ram & integram , ut Fallopio adharrentes quifubiedos & fpeimatizantcs crediderit Alfarabm da.n á Schenckio produfti i funt.quigraviolentr. 25. cap. 19 .& 1 1 . Memorar quoque de tnbatcm & ulccratam, viriperperam Hippocratem dis Balla ScPhilenidc Martialis, de Sappho alu : interpretantes.

Nonnullipcnicuniculo parern, nonnulliex- fed monftrofa funt hare & minime nature bene ceflii rnaiore, quique pencm virilem, asquare ordinata: confentanea.

R ed e i°itur Fallopio contradixit Vclalius. jeftimant,aliisfigurácolumellae, aliis colh anicnQuoniam^iaturalis nymphs pars excrefcere ni. Plcriqucin mortuis obfervari re& é; quídam morbo, quibuidam&minis meridionali fub pla­ in obitu vanefeentes aíTerunt. Ad fummamdc una re ambiguitas eft tanta, ut nihil non opinan ga cadi natis interdum folet ; providentia fuitAapolTis.Nempe (quoddehymcneevcnit)&m vi- oyptiorum, quemadmodum in mafeulis infan­ ventibus eiusmodi partim raritatc non viiere, ti buspelliculam hanc,in puellis amputare quam obcaufam gentisilliusritufaciendam hanclectipartim verecundia nonlicere.in mortuis vero oncm docuit Actius &mutuatus ex eo, ut facile abolitas & caifas has partes utvix veftigia manferint, adftruuntur. N os, quo ad noftr* virih por- apparet, Paulus Aegincta, cuius fedionis admitioni,licet accurate rem veftigabimus & quar ve- niftratiobreviífimcdcfcripta, haec efto feemma riorpoíTit efle fentcntia tum ingenio &ratione, : upíná decumbente, fie, ut e ledo abdudis clutum feriptis nobiliorum innixi, proteremus. nibusdidudisque cruribusmedenti commodam Scripfit ínter omneshac de re pleniífimelicet,et- :~cofferat,manu larva vel hámulo acuto preheniam cónciíe Aetius AtnidettusTetr. 4. fer. 4 - cap. de fam nympham, dextera per fcalprum rclcindes ,rovidus hsmorrhagis quam alioquin evenienvitits uteri, feftione carnis pclliculofar propolita, cuiusadminiftratio portea rcferctur : Acceífit temprsparatis adhanc fiftendam medicamentis proximé ad hanc fententiam Paulus /. 6. atque comprimes jcautus ítem nealtius íccandoin vé­ Albucas.U.C. 71. Crcfcit autem hocautoreadeó lica: collorhyada, provoces. Mirum autem non c a ro , ut eolem virilem arquet & fatyriafin tradatamhanctradationcmá noftrisneotericis inducat intolerabilcm tabefadumque etiam qui libros operationum Chirurgicarum reiquére.

C° Convcncrunt ifti omnes in exfeindenda re C A P . X C lV . non inutili íolum & ociofa, fed incommoda& pcrmolefta; itafcilicct alienumScprarter natura: Dc caudavulvx. modum incremcntum illud carnis arftimarunt.

Nymphamododefcriptadiverfum in vul­ Contraria fententia Gabriele efl Palloptt obfetu. vae foribusconcrementum G rsci fccere T¿» aitatovi, non qui de amputando aliquiddecreve]tt(xa<riy, quam nos vocabulo quo licet, indicabirit,lèdquinaturalem hanc partem & fexuifaemimus. Cuius inter omnes primus Aetius meminit nco communcm irbitratus tuerit > diflentiente l. 4 .ferm.4 .c. i 04- &poflbunc Paulus l.6. cap. 7. tamenac repugnante d«dre4 Vefalio, qui in Exaapud quosvirosert camola qusdam mmcobfcrv. Tallopt'hanat. contendit autinonftru fubftantiaab uteri ofculo prodiens & pudendum aut morbum lume erte. In <]ua quidem conmuliebrereplens,quod aliquando extcìiusprotroverfia certe inter omnes momenti maximi grefium caudae figuram refert. Tolliturautem dijudicanda,non defunt quidam, quiFallopio Astio autore , fi carúncula prominens foicipe faverint; è quorum numero cft Jo.Coiterus& diftenta, tota ex bali refecetur, fed hic videodeOcrmanus quidam vir alius, cuius oblcrvatio lìderaridiicrimen, quonympha caudaq; duceralo.Schenckio l. 4. tit.depart. genital. mulierum nantur,ad inviccm ; quatn rem quidem minime eft recitata ; fedaliquanto plures funt, qui Vcfadeclararunt antiqui ; ncoterici vero ad hunc m olioadhaeferint; è quibus eft Hieron. Uercurialts, dumdiftant, inquit loannes Varandausjib. 1 . de l. +. demorb. miti. cap. 13.& huncimitatusfcquumorb.mul. quod cauda fitgcrmeu quoddam pe­ tusquefupprcfi’onomineautoiis loannes Schencnis virilis inftar, mediar craifiorique, particuli kius indicato tata loco. s' pubis incumbens & ad veficam e regione fpeNobis, fi licer id,quodfentimus, libere pro­ ¿tans;nymphaverocxcrefcentes funt carúncu­ nunciare, ftatuendum ita videturquod ad Fallopium, qui rem inter omnes maxime implicavit las circulares & fungofe, utrinquead latera pu­ dendi muliebris affi deines rtatim, utrimamlanova opinione naturalis clitoridis, ftruduram biorum inftar aptius concludant,atque urinam huius vix in una aut altera fuifle ad allercndam efiluentem quodammodo dirigant. Vbiautem candem expcrimcntatam.

Mentuls autem nimiumexcreverint.ac propemodum induruemuliebris duplici nervo cavo & fpongoirint fuà importuna magnitudine, concumbend e , atro ut in viris fanguine referto , mufculo & vafiscxcurrentibus , glande & praeputio con- tibus, viris funt perofie. Planius vero Hercules rtantismolimeli, qualiquibusvèuiibus paratura Saxonia hb. S. Panthei medicinalis cap. 7. quid fit ad ncceffarias tantum resfemper curante natura? utrumque definiit j eft nympha incremcntum R . Columbus, qui prscipuusitem fuitanatomi- praeter naturam cuiusdam partisin extremitate fuperiori pudcndimuliebriscx ìubftantia partirsi cuscnm duriulculum & oblongum hunc pror ' * quidem

A

de

s e c t io n ib v s .

m

nominatur infine hb. de »¡orba ntuquidem membranes & cartilaginea,partim etiam unaquxq; mufculofavirilis méntula: formam referens, ha- lierum. Qua: cum dixit, admirationem fccit&H, bensincxtremoglandem, qua: perinde ut viris Stephana Tbefauri Graca literatura autori &Anuerigituraugeturq; fic, utfricatriccs hae mulieres tioFocfio, Oeconoinia Hippocratica [cripton, qusvirorum officium fubire valcant. Cauda vero cft rcntibus quopadopollint hatcHippocratis Ten­ incrementum carnis præternaturam , quod os tenna: congruerc,qua: maxime diiìentancaatquc vulvae occupât, interdum autem tarn multum aliena videntur. ItaqueprorTushatcaccommoexcrcfcitjUtcaudæin modum extra promineat. dare diififi mire rcTpucrunt. Mihi videturnomcn Diftinguunturautem, inquit,hscinterTc, quod hocpolyremum à Galeno explicari,atq; ubi par­ cauda univerfum foramen occupât, eft tota car­ tem ad beftiolasiliasattincntem enarra vi t, este­ nea, non erigitur, deleftioncm non affertactota rnili ubi corporis particulisimpofitum fignificaeftprxter naturam -, Nympha vero cum parva tum exponere inftituit,locilacunam cflèTadain eft,naturalisomniumeft,infupcriore vulva: par­ à librario,cft autcmdeTedusà poltrona didionc te interna prope orificium meatus urinarii,ubi (nomen cft) Tupplcnda igitur, lise quoque guralxinviccm cotnmittuntur. Aliter utramq; rem gulioni laxato & pudendi muliebris carunculi diferiminatus eft Hieronymus Mercttrialis l. 4. de communis. Ad hunc modum perTcdus redditur morb. roKÍ/íT.ír./j.quididtutrumq; morbum effe TenTus & nullum in Galeni excgcfi relinquitur quidem in audamagnitudine vertí diftarelocis: abTurdum,autàgloffaHippocratisaIicnum.Juporro nympha Tupra vulva: alas, ubi pudenda ftior animati ver iio cito in Hteronymum Mereuriacommittuntur&quàmeatusextaturinarius.au- lem lib. 4. de morb. mulier. cap. 1 & in loanncm gefeit ; cauda veroin orifìcio pudendi concrcTcit. Schenckium moper. obfer. medic, tit. departib.genit.

Deinde alterum inferius , idem vir a it,dichos mulier. opinatos colummellam hanc vulva: ab quidem affedus in numero & in via, difcrcpare HippocratcdcTcriptammcntulaginem effe mutarnen Symptomatis ; nempefub nympha depra- licbrem, de quadiTputavimusantt. Verumquid vaturcoitusfundionaturalis; quando videlicet mentulago fit, qux dolcat & grave oleat & qux concupifciturhæcamplius,quam par fit;fub cau­ medenda per pharmaca Hippocrati videatur ? da vero impeditur introitus, exitusque feminis longc diverTa lise & toto coelo dilli ta videtur,Ted aliorum etiam eius rei hiltorias audiamus. In naturata.

Tummitate pudendi, qua clitoris extat, caruncuC A P. XCV. Ve carneo eoncremento 'vulva ofculumpra- lam Tpongiolìtm, cute ìntedam, venisque obfitam collum anTerinum craffitic & longitudine pediente ex Lanfranco chirurgo. rcTcrcnsradicetenusinpudendo extcnuataminLiquando mulieribus five conformationis deque ampliatam vidit & Tcripto prodidit Felix vitio five accidente alio fit, ut carúncula obpiatenti apttdloan.Schenckium. ftipet oTculum nunc mollis & flavidior nunc Huius quoque vitiiparem conTcripfitPhil.lnmembranacea&laccrtofa.Pofterior hæcita plegrafiial.detumor.prat. nat. p. 2,73. InTormis item rumqueincrevit, ut & fæminæ fit tædioSc con- Carunculsinvuivsprimo aditu nata: meminit cumbenti viro fit offenlàmento, quo minus rem Mochion in HarnioniaGynaciorum c./j.cum inquit, perficere queat. Reiedam hanc aureo cautere ex orificio matricis carnem quandam emergere licebit, reprimere leviufculè ; camola vero & & tantum excrcTcere, ut expleto orificio colloq; mollistumfcrrotumigneattingetur.

Matricis, aliquandoScToras hsccxcidat & h s c Siadmodum folida fit&nervofa, qua: mén­ quoque tribusdigitis in initio apprckcnlaferratula: virili relpondcat, atque etiam contredatum mentoradicitustollipotcft. Huius quoq; modi arrigatur , conlultum cft ut chirurgia minime videtur luiffehsmorrhoisvulvsdigitalilongitutcntetur. Porro maiusfuit natura:, procrcantis dincquamdeTcripfit Hall Rhodoam comm. ini. 3. erratum, aitiusque vitium, quamut humana cu­ microtechnest.177.per hxcvcrba, vidimulierem ra revelli queat. qua: eft usque invita,& nata crat intra vul vam TuCAP. XCVI. am hxmorrhoislongitudinc digiti indicis & eius graffitudinem habens, donee prohibuit virum Ve Carúncula vulva aureia.

N vulva: lacuna , humore & fluxibus alicnis poffe coire cum ca & rogavi t me incidercm etiam Temperfcatente, varia fæpe vifuntur concre- & curarem ipTam & non fuit mihi conveniens menta,inter estera carúncula:, de quibusmox Tacereillud, quoniam ipTa habebat principatum diduri Turnus. Primus earum meminit Hippocr. inmundo&cenTummultum& vireius eli unus quilib.denaturamulierumprodidit harc; fiinpu» Rexhodic, &c. qua: illc perperam autem hanc dendis grave olentiafuerit, columna innaTcatur hxmorrhoidem utericommunem interprctatur & dolor afiligat, dolorem quidem Tedabit apii Te­ Hieronymus Mercurialis l.de morbis muliebrib.c. 13. men in vino datum, graveolcntiam vero anifium DeTcnptx iam apparuère diverta caruncuta & codem modo. Columnam vero abTcindere o- concrementa,circaextimammatricem,liquidcm portet:RurTusautem¿ri»/.¿. detnorbis malie- igitur eiusmodi aliquid occurrattibi, fxmina rum F. fi columella inquit, in pudendis naTcatur, conquerenteremalienam: huic non lentuseris dolor obtinctjcuiusmedelaeftapiilèmen. Co- adeffeope chirurgia: levatrice. Superfluum qui­ lumellam vero relècare oportet. H sc quidem dem fi vitium concedctur, filo adltrido ftupeTaCarnariiverfioTuit.Cstcrum«i*»haudcolumel- cicns aut reTcindcns, live Tcalpro celerio re amp ula eft Galeno Gloflàrum Hippocratis expofitori, tans&exftirpans. Vnuin caveris &ftuducris, np qui aitjx/^Yeftiolarum cft congrcgatio,quarum per diffcdumprofufioprseTertimTanguiniscon-

A

I

L

Tequatur, (

lit

CHIRVRGÍ;£ EFFICACIS PARS II. ENARRATORIA

fcquatur, cui tameii evenicnti •, compcfcend*, umignis a quasftortinffiftüm. Défperataá memedicaments quidcm adftringentia muitigcna dicisomnibus cicatrice, turn quod adhibita piunr®oetcntiaf®oc, fed pripotentiafxpc, fed ignis ignis explórate explórate fuccurrit. rima ex arte remedia nil profuerant, turn q u o d Diceimis autem & de cameo concrcmento vu1y £ abfumpti nativi caloris humorisqueaperta diet conic&ura: nihilominusallricd nos publici cu­ olculum prapedicnte fuo loco, ratori* fidelità« cura aggredii, carunculas omnes C A P . X C V 1I.

malas durasq; abicidimus medicamcntisque fotum ulcus pollaliquodtempus , illud autem non A.m vero cum uterus diu pioiaplusacrcfrigc- breve vifum cft,ad meliorem iremodum.Verunratus cit, ita, uxrecefiu incmcnaabili (peni re- tamcn ampliatum ell demum fpontelua, quod lbtucndi inilulerif, propofiictunt expert! viri, cum iam oblervaflcm, poftquam appiicitos ero­ ut ablcindercturjied hoc vinculo , quod excc- dente* pulveresadvertiflem,fubefle vilium inti­ dentein partem complexa arite conitrihgcret, mitis; illud eximendum modis omnibus medi­ ita,uttabefa£la portioelabcrctHr, ita trantifeus tai usetiam, ad icalprumappuli manum;quareRojfettmn l. de part. cafa. fed. 4. cap. s- & Jacobus feélum ad vivam usq; inculpatamq; carncm opeHollenus libro primo de morbis, inter, c. §• ?. quin ratus, fie demum rdtitui particular fuam integrictiain qui putredinem noninicrit, fed defpérat® tatem , non plus hercle quàm menfe expletam reftitutionisiam fit,excidi debet Sc rcfccariad quam uno iam anno in dies expedata minime at* vivum,addit Ludovtcus Durettis in enarfatione, tigeratmilèr. Hancte celare curationé proteéto ñequecnim,inquit,uterus parsettad vitamtu- nolui,quà felieiterad huiusmodi plcraq;utipoiTis. endam necefläria. ita etiam Anton. Renivenius C A P V T C. Hb. de abd. morb. cauf cap. 1 1 . Guil. Brixicnßs Deflex » pedis alto tubere velut torquato. & Marcus Gatinariam9.Razesc.ifio quiluculeningulum pedis, quaflc£dtur,pollicumcraftameiusrei narrat hiftoriam.-\icol. f latent./er.6. fitudine vidimus inhominc mitico, qui le tr.j.c . 16. Jacob, d Carpo in 1fagote anatom, re per curandumreceperatin facrum noftrum valetuipfum confe ¿la, quam vidiíTe prxfentcm telladinarium Incurabilium. Tubcr quoddam inio« tuseft lo.l.angiustom.2 .epift.jp.tacob. Sylvius l.de lensatq; hadenusà nemine obfervatum aut certe menfib.c.deutcnpracipit.Chrtßoph.Vegaaph.iS.c.S. deferiptufacile iudicaflés, à longogeftatucom& l. ¡.arils mediefeil. 3.c.10.ludo v fíuretustnHolpedumindudum.-ièdneq>tamenunquamcomlerú c. s?. Anibr. Paraus l.de hominis genetat. c .4 1. pcrtuminhis, qui tota vitaduras catenas perirà* Cafparus Bauhinus in append, ad Roßen l. departa hereconfueverunt. Ortumfc.ab erumpentepiCafareo. tiieronym. Mercurialis l. 4.gynec. 21. & Laur.Scholz.iusfutsinobfervationibus,Andr.dCruce tuitacrafia & mclancholico fucco,alperaautem cxtimèvcluteiephantitumoris cutis liibnigruqj t.j. tr 3. c. 4.atqtiealn adhuc complures. At Andreas apparebat tuber. Huncnos circumfedum & cxCaftlpinus l. s. art.medica z4. teilatur complures, uftumfacilècuravimus: Huiusmodi adamuilirri quibus recifa fuerathaeepars, non Tolum fanatas, tumore-m ¿kin alioetiamhominc vidi oblèrvaviled 6c concepiflc&pcpenife; Reliant & qui faque.qui chirurgie® inanui le comminerò mordìverint autori, G r®ci clariflimi, hique funt Aettus cuseftobnixus. tetrab. 4.fer \.t. 26. & Aegmeta pofi. hoficlß.t.

C A P V T CI. 72. & 1. 6. c. SS. & ex Arabum familia Avenscoar, in t. z .jux medicina cap. 4.

De angue politeti altefe fubcarnem & cum CAP. XCVIII. dolore non mediocri defigente.

De pedtbus cum ulecris quodam genere tuberoßs.

X omnibus digitis illud peculiariter accidìt Blervavi equidem aliquando ab ulceribus pollicibus pedum .utungvcs durilfimilblidifpepticis, quac diutius orta fordern con- dilTnniq; lecundum latus exterilum fic infigaildunt ncc exterguntur; illa fie ali proprio vitio, ut tur fubied® carni, ut& graviflimos dolorcsino- Ifriia ad crcbro altoque tubere extumefeat pars, pedes veant &inceflum adimant, qui firclcccntur, ne- boevitn ignhprt- potilTimum.ad quosprodivi delapfu prxcipitcs qucficproficitur,utdenuo accret® validiusnon”w'/wrww , ■ - , curano, fiaott* fin- irruunt humores graves Sí craíTidefupcrioribus imprimantur; quo caiu cum multa ad inhibenguiara. cxpulfi. In hisigitur nihil melius, five cumdifle- dutentent, quotidic multi lammulas plumbeas, £tu, five íécus ignis vim experiri, quo quidcm u- fipongiolas, linamenta obtorta, atq; alia plurima nohauriasexiccefuequodcurationiobluflatur; fubmittcntc,tamcninfrugifcruscft omniumeo...

Ncmpcmihi Francifcum MxumCalabrum Cal- natus, ut in Camillo Caracciolo Principe AbclliAnnoi'ézy. fanenfem ex hoc vitio innofl.ro Incurabilium natumIlluitrilfimo vidimus, qui curationealioHovttnbr, Nofocomiomedenti felix h ie curado obtigit. rumleniorcdiutraftatus ante quidéfuntìustft C A P . X C IX . vita, quam cam moleftiam abiecerit.HxpcditiifiDe caUofoplantarum ulcere ab ambuflnt maratio e li, fi portiunculam camisillius,quai 7 On mepigebitmemoratu dignam curatio- l®dcntem ungvem ampleftitur, cathcrxtico >ncm,quamufu comperi felieem referre, in aut ferro refcindat,quorumhocquidem utilicevaletudinario fenobis obtulit ; Dominicus Sulle- bitinhis, quiduriorefenfu, aut animofiores,ac va genercLycienfis, pedum plantis quaulceratis deliberatiores, longas medendi moras, nonfe& qua obduétis, rciiduo adhuc ulcere lordido runt, altera vero, qu® eli cauftica, contenti ericarneq; fubfealpta altequc obturara, undiq; vc. mus,indelicatioribus atq;inf®minis, Àdquetp ludpcrcallum, cuiusmultos iam menles ingreF quidcm inodum curata elt àmeVirgoDeo dic.ua fumimpediends caufam rctulit homo fupplici- in cxnobto Jcfu Neapoli foror vocata Maria Magda*

De utero prolapfo.

J

C

O

N(

E

D E S EC T I ONI BV S , Magda'lcnaMotmilìs^us: duos jam annosmedicarnentisà Jafolmo prxceptorc noftro applicitis toihilprofecit, no'ftrà hàc Vià celeriter éft curata.

Catcrum medicamenti parandi rationcm jam in ìioftròpharmaco chirurgico pròduximus. Ita quoq>reiigiofuin virum Cappucinum fratrédigum Hyppolitum àTorella diuturnislabòribus liberavi.Ita& Hortcnfitmi Veiitrutum Saccrdotem Hydruntinum virumque in humanis literis 'cxcultiilìnium ; ita & Venafrahum quendam civem, quem ad me Fraiicifcus Compagnus medicusauditor metis condiixerat,pnftina pedumihtcgritatireftifui. Ad hunc deniquemodum& Forini Principi,qucm triennio malumaiilidcàvcrat ab aiiis urbis noftra medicis incScuffuih fuUnii felicita-.

CAP. d i.

D c p r e c ift o n c ^ t fy e x c ifio n e in o rb erà ,

<n-orem palla jam abfccdcrent. A quo ternpore conilios vidi quofda è noftris, ut gludnatio fucceflur'aforet. Verum nullo fuftcntamentocarnemfuffulciente ; nccdiefuit, homini perpetuò ad ver fa: manus officio dilapfuruin àlioqlii fine voluntatisarbitriòbrachium lubiletìtare. Inte­ rim in medio lariguore viriùm, & longis tórmetltis bccubuit,non moriturus me j udice fi primain chirurgiam rccepiflct,quà rem quidem pro comperto fiatueruhc ad extremuin omnes, qui videra'nf.

CAP. CHI, ì)eprecidendo mufculofemìfeffo*. nOftprxcifioncin partium femiputrium prx-torvimv~ 1 lèddo,inemorabitiir,corum qua no finn dein putres, id e li, nervi mufcuIiVe iemircciiii qua dubitim ciuidem, faciefida'ne fitahtfcfpafmi qui timetur.aclventùm , an verb noil item adycnientejam ilio ; namqjdc hoc claicpronlinciavit Galenusl.j.meth.melc.9. & l-3-de compofi mtd.fi- Galmm. (undumgenerac.4-.& Celfus l. 5. f. 26. §. dcinflam- ‘ 1M' matione: percuflus,ait,inufculus, mordici us, tic pracifusjianitatem rccipit ; & hoc quod ipeftat ad mufculutn. Quodveroadncrvumctiatn fola p u n t u r a violatuni,profefluscft, Avicenna lib.4. ¿viennè,

D efficacem delibennamq; chirurgiam fpe£Iant precido turn putridoruin ah Uuiii; turn 'rKm‘ necro lì vcl v a ia li coinage alienator uni ; tumctiameorum, quàduadetartis provifio cogitare , mortis evitandarado prafccare; ciiimverb tam impbtenlerrtós urgetnecefliriarefciifiò, ut ne­ mo medicus fit, qui banc jure ncgligat,aut detre/^.♦ .rr.^.multbdesriecefluirtefle, truiicariherétet. De fingulisordinedicannis, quod adprimu atunct; in liiculenter,&maxima, quàlicctevidé- vum integrum : naiiiqùeco fatto quielcuntpratiarem, quamultis eftdifticilisottendamus: id va fymptomata, quod ante hunc virimi teftatus jfuerat Galenus U.melb.med.c.6. CaterUm fi vide- M mflabJlìflorià. quod obfervatum ànobisdt in facro Incurabiiiu tul-drfficile,utprileCeturquidpiam, quodgau-"‘,w* nolocomio breVi tereXponcrnus. Hom oXL.annosìlatus(BartholoinxoChiocchxnomen)epi- Idei: imitate natura : iriconfultitis certè videtur, lepide amia lapiiisin liberti ,• ad quem proximè pro coniervaudomembro vitaiii iplain omiicin negligere; quin verb, parte non culata led rcciia frigusliybernurridcpulfurus acceiferat; brachili menda falliseli corporistbtiiis, qua deicudiaC lifq;adcubitumita concrcmatum retuiit; ut & fervali alitcr nequit. tarnisportiògrandisabicdlèrit;& vihcula, qua CAP. CIV. bs humeri cum inferioribusoiTibuscblligat, diirupta fuerint. Attenuatis undiqj mufculis, & aliDe fexto digito & de coditis iis dem. cubilocorutn oiTehumeri,quod adiutorimnvb- r S lg itu m icxtilm fi articulo non cbhercat,noti fcant,apparente} dccreveram inieéto vinculo ad -L A 'lt quod tiineasexfciiiderc. Dubs ego anno nifloim, removendum fenfuhi adftritìo bs humeri palilo 16 15 .intaridbus refeiilos domi fervo ac tertium fupra cubitum amputare ferra, quale ehiin r.cme- adenii n11per riatOinfahtuloFraheifei Laviilli vi­ diutn inveìieriS difcùfTis vinculis ad commenda ri ili re medica fané praftantis. bira,nedivuifucollifuq;ipiorurn temerario fpafC AP . CV. modes &perdcerbusdolor partibusaliisfentienDe digiti,a vene n a t a ferapcrcuf]t,pr*ctfione. tibiis& ncrvisnoninferatur. Illud igitur curii jnortiferumindiesatq; edam in horashomiiii, Arvulacum pars utpotc digitus manus vcl pe­ brachiumimedturumipfum& Vita damila ex­ dis à vchenoia fera,derriorla eft; praftat ipfam trema ferens,refcindipròrfus neceflariurh vifuni perire,quam iiniverfam hbminis vitam àtq; faluéft, nonaliterfanéi quàm malumciveinprafer- temin diferimeh adduci. Quam ob rcinaudlores Vanda cunftorum unitate expeditjC medio tollc- quiq; cclebratiffimi commendatam nob« relire. Scd enim agrotnsiibftràdelibcradoheco- quére partieiila pracifionem. Atq; adeò Gal.1,3. gnit4,lac li ry mis& eiulatu vehementi iìc concita- deloc.afl'.cap.y. dignuin narratione iuafecit ruftivitundiq}turbas,utdelatajam teprafeilis, qui cum, qui demot lum i vipera polliccmfibimetturn fortenbnlongeaberantjimpetraffettcìn ad i pfi falce prafcidit. aliquot dies differ«. Interim tormentisac vigiliis CAP. CVI. continenter homo vexatus, ite extremo malo De abrafu per fcalp rnm; propinquaveratjUtpencfiiccumbercr. In co igi­ \ jrEimnktìippoc.l.deVifuAcrduscmufihm& tur ltatu quatti maxime poterat obnixè obfccraiVlperfcalprumexteniiatuspalpebr?,quiocubat perDeum,ut quod ante hacinllitueram jam lum ab ineunte fuffufionc & cacitatis periodo exequèrer: facile (e fortein qualemcumque chi­ rurgia laturiim. Quds vocesvixcquideinaudie- tueatur , q u i cuni à fummo viro graviter excogitata folliciteque propoli ta fit excifionis ratio iprimum, liquidati perferendb dolori fuffeadeificacem noftram chirurgiam pcrtlnens resiti rus minime vidcretur. Quare icélione reie- ufus vitscomoiodostam neceflàriadignu noftrS jinedicamcnds curatus copcrvenit,ut offa niL % diliged-

A

P

I

T?

U4

CHIRVRGI^ EFFICACIS PARS II. ENARRATORIÀ,

diligentia vifumeft, ut adnotaretur pcrfpicc»c-. turque quoti taßtusmagifterfaciendum piopofuit. Porrò fubimminente eccitate provifisadhibitiiqucpra:fidiis,qua: funtadremotiorem ab(cifTum caufe futuri morbi ; capitis,inquam,perpurgatione interiore) uftioiic averforiacxtefiore,cxtcrum adhuc rtaius adfciturauxiliumproximadcrivatio,quideraluseft palpebrarum atq; etiamnum uftio perno admodum candentiaferramcnta,iì & hoccxigere res vifa fuerit. Hxc por­ ro &partein vitiicumoculopropè continuiconfertimabfumfit& dciildc ulcus rcliquit, ex quo prolici reliqtiiuin noxajpaulatim queat: illaverò, hoc cft, derafio & humorem vitiofum fimiliter cducir palpebra: inluerentem: fi quidem coufq; procederedebet, inquit, rafura,ut poftfplendidum languincmfanics crucnta&aquofanianet; &dcincepsetiam viam relinquitfcquuturo fluo­ ri; Ita apparet occicaturo vitio prüdenter occurri perutramqucchirurgiam. Qua:certècrudclcsautinfolentesnoftrishominibusvidcrinon debent, Gnavi quantum fatis ad catharaftam iuffufioncmquc pupilli privertendam fuerünt antiqui: Seems multo quatti noftri, quiineunti jamipfi,herbamJhocclt,incrairantiaomniaofFeruntjUt nutriaturcompleaturque, quò perfetta poftannos peracumdeponi queat .‘ ftuld,qui venicntem inimicum debilem hoipitamur atq; fovemus, ut valentem pofteanobifeum faftum magnificcntiusdomoexcludcre valcamus: neq;in­ terim advcrtimusiiifpeftas femper hoflisvircs , quiinccrtum fit, patiantur fé vinci an viftura: fintipiar. Meminit&perfcalpcllumeradendarum palpebrarum in cpiphorisyl/ex.Bewrd./. 3 c.

9. r f ßtejxtst&sj,* proprie inftrumento ufi funt antiqui. Utcftapud Ioannem G om m i in dtf. med.

Alius perfcalprumabrafiotiisuiuscft, adcauftica in actum deducenda , fiquidem interdum àccidit indufta paitibusdurities,utpoteinrufticis hominibusquominus imprimere cam vis me­ dicamenti valeat : quapropter ante Corradi per no vacillato oportet, parte iiccxtenuata, ut rorida,propcmodum &fubcruentaappareat: Siccfficienter q.Uifitam facilitateli) exeret medicamentum,quod adnotavitdiligens homo Thomas Tienili I.3. decautehis, C.13.

C AP , C V I I .

Depforophthalmia.

FortalTis autem inftrumentum eft, quo vete» resadderadendaspalpcbrasufi funt nominato : cuius meminit Thomas Minadous I3.de ajfecl.txtern.CA6.quod eji de tracimate. c a p

.

cvm.

De palpebra cartilagine v i fia t a, deradendo vero abfceiTus palpebri cattilaQ Vicunque ginem corruperint, fi quidem extrinfecus fuerint, eo.s potàbileeft ovoiac melle purgatos * capitali ficco medicamento incarnare. Si vero intrinfècusfuerint,everfa palpebra, & nudata cartilaginispartederafa,£slcviilimctritumadhibeatur,&fuprapalpebrarli ovum culti vino & rofaceo conquaflatum imponatur. H ic& aliapleraqucfcnpfit Aetitis de abfcejfu inpalpebrù exDcmoJtbene tetrab. 2.ferm.3<cap.79-ex cpnbuwidcsoiperam cartilagini; in palpebra deradenda novam nonaliofaneconfilioacrationefaciendamquàrrl in offe vitiatò ut noxa omniseluatur&fubftantia novafubilafcatur, hancte chirurgicam operarli latere nolui, C A P V T

C 1X.

De Leucomate.

St Leucoma, quam albugincmdicimuslati■ nè,cicatrix,q u i ex piftula vel ulcere relifta eft in oculi nigro.Q ui cum altiusoccupet quàm fuperficiaria nubecula, vulgomedentes Nephilù, inutiliter tentant exterere medicamentis : Sed nubi culf h ic vel imbecilliora,vel valentia funt, ita, uthu mores convoccnt, atque interdum cortcremen- ^uam 0„. tumacervent. Quapropter fi levi, faciliquefit»* kucamanu chirurgus,(ique non fit ex vukierecicatrix, ma. priftat, utexquifitillimo fcalpcllo, qualemhabenthodiedcraforiam novaculam radendo lua-vitcr,ut aitsavanorola trad.3.c.3.rubr.ij. propemodum ut de charta charafterem expungat, Hanc nos rem in Jacobo MirandaCive Oótavia- tiìflori» tienfi nobili non fine fruftu fumusexperticum‘‘1,l<i3<,‘ Jo . Jacobo Salvatore oculario medico non in­ celebri.

E

CAP. C X .

Sorophthalmiaidefticabioiàlippitudo.quam chirurgia:medelam nafta fit, expofuìmus in De ttngium alte colhforum chirurgia, capite de A nolologia, & c. de dcfricatu cxafperaNterdum tammultum collidlintur ungues ut tuque. Huic autem & illud addimus quod proponit Razjes Traita . divif c. 22.. cxafpcrandam at­ fubtuscffufo fanguine& computrcfafto patique exulcerandain effe inftrumento quod dici- antabfccifum. Quemita chirurgia traftandum turrofa,ex frondisrofenimirum,circuiate fimi- voluèremaiores noUn-.Nicolaus eiiitncbtr.totìus c. litudine:namhabet caput,inquit,quale denarius penult, au toritate J udxi ieriptoris atque aliorum & hocderaditur,ufquc quo fubmoveatur,afperi- quorundam cxicindcndum acu quadrifida ic. tritudo. Noneft autemdifficileinftrumentumeiTe pani modo voluit.&fanieeduftacurari.Similiter hoc quod adoculi ungula: derafum vulgati apud &cRaz.es hbris dtvifìotttimfub curationeparonjchii, chirurgos ufus fuifte fcribit Aritaldus, Villanova- quoniam abfceifit,perforandam unguis radicem litui. i.Breriar. c.ii.caluumabeo vocatum. In- voluit,ita utomnislànieseffluerequcat. Gal.vero ftrumenti autem fìguram concavam cam eqrti- mp. de humor.Uta t at. turn idtm Nicol, turn Rafts um dem interpretor, qua: fee uscii haceadcra pagella | continentii difeindendum ungucm 1. cu fcalj^» depifta. | acuto traniVerlimmoxfublcvandùdextcrè,quD fanguii

P

I

DE SECTIO N IBVS, jfahguis fuffüius aut fanieseffluat. Similiter ab aliquó iilòrlim dodiis loannesà Vigo. lib. 9. cap.z. ünguinc fub ungticlatefuftuibikj utfutura luppuratiò lit expcCtandä ; protinus unguein difeindifcalpro vel cerebello accommodato perforari probavitihabitä tarnen rationecarnis he convulneretur. Alide hac re Paulus Aegitieta legendtueft Ì.6.C.U. £

ap

.

C X I.

De clavorum deraßt^ Lavum fubinde deradere cömmodiflimum eil, nam iineulla vi fic emollefcit ; ac fi ianguinis quoque aliquid emiflum eil ; fepeemoritur. Tolütur etiam/i quis eum circuiti purgati i.e.cirfcUmfcàlpit: deinde imponi! relìnam, cui mifeuit pulvenspäulum, quem ex lapide molari tóntrito fccicì H ac Cornelml.s.c.28.

C

CÀP.

CXII.

B e unguium aliquo vitio moleflantìunì abrafionè.

D cutisexcifionemjjroximèacccditea, qua: unguium eil praicrcim^quae fu bjcóla: carnis tutelafufclpitUr; Porro pedumpollicibusficdurusintefdumacvitreusaccrefcit unguis, icaber alias St pforodes, ut cariloquocunq; modo compreffà ae vcluti allifa ddlorern inferat ; talis ad üriguem res obvcllit perilluftri ac Reverenti;! itiultà digniifimo Acerrcnfiitnl Epifcopo C a­ racciolo; quamhomini moleiliamiìceximi jufli : primumutvitro live acuto firmòque fcalprò continenti abrafu exfcinderctur uilguis fic, ut rubellus fupra catnem pelluceretiac teneriorredditusappareret. Quà periedäre& humidoiale; queinadffiödum in pyrotechniadòcui; fovcrétur pars j mox cxtillato è ceri oleo illiheretur.

Sic f aduni eli ut über eilet homo à dolore,dònec rurfusobdurcfccret uitguis j iedeä; qua dixiratioiié detntus deflit & oblsedere. Similem ad pforodem unguein chirurgiani propofuit Nero/. ferj.tr.ó. fum.3 .capali & Celfusltb.ó.F. àquò lortafledidieit Hieran, Fabrtcm iti lib.cbirurg. 0per.c. tfiih d A P. CXIII.

A

U iß erid J A n .u s ià .

TìèRhagadis labiorum taxarnm^ corporis quarumhbet partium.

N i rhagades medieamentis ìiullis edomitse auélore Albucafichirurp.i.cM. curanturexàniatil derafuque per fcalpra rotundx videlicet àciei,ne mucrone pollini ferire; quonort eitanimusi Aliarum iteui partium rhagades, velut la­ biorum &manuum,pcdumqJ,rebellesfubeadem chirurgiafxpe vifum eil,cventu bonocefliife; IÉaqueAcgyptiis ad fanaridas labiorum fiifuras, labia gingivafque inferiores exianiarc mos e i l , Projpero Alpinoteflantel. z.demed. JEgypttorum;

A

4

C

m

tum confulunturj catheterifmum, ut maxime deci imentofum admonereprohibereque; qùain rationem tamabiblutc pronunciare, tam obtìrmatc velie non deberent; quandoquidem candé operam non diifuaferint Cclfus.PauIus, Aetius Paul.Àlbucafis &c. noilri magiftri-, fed liane eandem operaio ut fummèneceifaria propofuere. DeindetkHieronjnmCardanus virfiquisahus expericnttfiimus in comm. 43■ lib. 7. ttpbor. tellatus eli vidifle perforata catheterecarunculaiu Frane Lanzaverta viro patricio, rem optimi cclfilfe ; tametli fanguinis& fattici multum profluxerit: quaeres & mihicompcrtaeilhoc annocurrcntis ieculiÌ9.Nardo Imparato toniòri biduifupprcifionem curanti; buie cnini dum catheterem in renitetìtem illam carnemimpriino, turn iànguinisprimum; turn deinde lodi plurimi fadacil effufio, libcrumqiicad liunc diemiè fentit ; qui multis ab bine annis 8c remediorum quidein multipliciurn,fcdrionminorum dolorum txdid tabefadusfuerat.

Caruncula’ infuper qua ex venerea contagis defluxu lento naiciturin meatu penis,exciioriani hanc chirurgiam habes auélore Par¡co in l.iS.fuorum opcrum c.13. Argenti tìllula in extremo feneilrata;qualem ibidem appidam viderc licet cum inferta dudiliciufdem materixvirgula extremo fuo rótundo cxciforia in canaletti deniittetur $c virgula ficobverfatur contingent inutilem carhem,ut crebro allifu fungum attcrat& expurgat.

Alfieri fifluia ferieflrata notata litera A. poilquam immiifaeil, ad verbs ad carunculam prominulisfuisirtcifiiris;atqUeapprdroextrinfccusper manumadilliusrcfpondciltem locum cole, contorqueaturdexterè fic j ut exfcindi fupcrfluuiii queat.

CAP.

CXV.

Defcalptu vulnerum adfuturam, Onfuertdìs vulneribus&novus ad cruenta-; turn per fcalprum labiorum dcfricatus utilis comperi uscii,ut promptècoalcfcant: niihirum ut orxquxabaèrecircumfluo irialienum habitum & colorcm afFcdx fuerint : ita decernentc Vetro ab Arelata trail, de vulner. cap. z. quin etiam ante hunc Albucafts iti curatione confelli tufi.

C

CAP.

C X V I.

CModus(tftendi profluentis ex 'venafanguinit indujlrius.

TNtercompIurescompcfccndfprofufionisfanlguinisinvulneribus& morbis aliis Mcchanica plerumqucrequiritur&ingeniofa opera, quam exponerc hòc loco pro multórum commodo vi­ fum eil Opera pretium, quam rem tamen brevi expediam: quxefl,fc.perinicduminvashamulumacutum,quoapprehenfofublatoq; aliquanC A P . C X IV . tulumvasintorqueas, deinde refeindas paurani Be Carnnculacolis interni. carnem,quae velai &occultat venam, &hacdeÓmmunis iriedcritiumeil ratioNeapoli, {la­ nuo prxtegas eandem. In hanc certe fententina ac de ifchuriaper urethra impedimen- tiam Avicenna\l,4- fen. 4. tr. 2. cap. 17. ex quo L j fortaife

C H IR V R G Î Æ E F H C A C ÍS P A R S l ì . l ìN A R R A T O R Ì À , fortafle autore proleAuin eft primó, ut G/iir/fAhuic ex liumorisihutilisamuxùinterdum P^tr^ Ferrarías in l. i.cbirurg. adver]idncl\. t-1-jrfiílcriti tradidcrit ut prepara to prìmum filò ieri co, tifox vdlielli!> vcnatpreleàt* capite, precíenlo per fcalpruiïi i cutum dcxtèrc Ipoliccur carne : quò Ideo vas mhsverfiimarte vioctaiïtr : qilibus cxdétis ope­ ns conclufus conquieTcct fanguis. Hxc illcltaìicavukgarflingua, quorlitm autem quatteiisde* rafuscarñis?etjuidem'opiriórpró cxiòirriodiore Vaiìsaïlriétu, & firmìdrictialn'ac'lcviori, quernadiriòdiim ipTc'per te cognofcerccoïitcmplatus pótense in nuiusopcrxrrv!poterisj ddccnJit deícenJít autem & int'uius'dpcfteAvi-

dò arcidit , ut nifi vitium amputàveris , detri* mento & fbpra'qitàniferri queàt txdio futura Ut, curatto. 3llud autem, quod intratore Vidi;, di’* gntiïn utlquc adverfrofie', non filebo. In nó_* ilrum tidmpe valetudináriitm curii militi turgidis altèprasputiisadveniunt'j hifee preicéìis ia> pe licuit obicrvarc mucidam circiunhærtontem piufitdfn adeò craiTam ac tenacem’, ut nullis unqiraminedicamCn'tisdiiTìpare confifus eflesr; qu£ tamen brevi & tut'ò, netmulto cum dolore fuit difeufla. Intcrduin “autem, “ "V - audi , , tana co piote:

lenii*¿Ónféntùm Cafar devuíner.

Sdhaspartcsa'ífluiteiufmodiproíuViesiUtxn h — ’«.'/Tf i ,n-, /" *J t áOig M tb -11 /¡P VU .ftlPV V..V....

1IW«_. ................

quodam TirxpUtiuVn prxpUtiuVn curcumquaque circumquaq'ie ai a te V. quarc »...... pridtebilis h*c Vifa'.nmhatisautorip<.i63.

VifaprobariSauton- mine cuodam farcómatis concreinentò turgens rioVcm libra$>us ratio apparct. rum pèndere didu fnirumexccuerim,quàm rem ?n librò deabfcciTìbùs plcnius enarravi, intcrC A P V T C X V IL dumetiam ciitfinOdimu'cor, qUantumattitudifsecompreilìor,tant<iim'acrior&obftinacior,tót>eprafeindendisurgenie v t mtffcttlij', 'rtertaiù feretri cutim obtinetlìe, ut &aliorum ulcevis, chordti, drttrìti& venti. rum coalitum vetct, & hùius ciufdcmtiimorac Nter alios affetìuutn cómpofitòrufn rite "me- tenfrìtudo quiedam putrii ad naturi; modum exdcndóruiVifcoposàGaleno pròpoiitos in f. 3- *quari nullis medicamcntis pottit. Unicum in meth med.c. ih. gravi/Ttmiis ett umisfpetSansad hoc mihi cafu remedium incircumpurgatione, urgeritem rteceifitatetn occtirrendi m òrbo!* i’d eftjvniatnotius amiftus amoli tione ett : quam cuipiamaffctìióni prevalenti ttc, ùt ipfì vel pri­ cum inpiurimisvaletudihariiKortirnibu^eycniima vel foìacktcrts hègle'&isiit ipefta'nda. Èius fé Felici ter cómpercnm; inter omiieS no'minabo autemfortisflintmiiKuli , qui’euin puniti di- tìulippuni Tcttam'Otyzoru'm Salcriìitàin colo- ti,fiorii ftentioneminfcruWt, & h*c indio rncdicamen- nuin me* ciiratiónicommiÌTum aTyberioG altoriimauxilio tóllitUr,fuhtpr*fdndendh quod liano Chirurgo Salenfi prtìfelforeque Salernita­ & Ccliiisaffirinavit Iti), j. Cap. z6. §. de inflamrttd- no, quem ‘Phnippum'pluribus hic'nfibusabcalatione: qirànqùam liic Vir de fehiiictì'o lacerco, bemalèbabitumac deterius ctiam pofthac, nifi Galcnus vero dcp un&ó feeit liy pbth efin'. Cl­ fuccurfum opportune fuillethabetidiimìexcicuin nino auteiìi communio clt ratio tonfili umque r* foli'us efficacia reftit uiìnus; prkfccaìVdi proptertìodo Wcmoratum pcricuC A ^ c k iX . fum convulfionis five praefentis fivcimmihencis De ititis ciVcapodtcémulcerts vitto àifluitatiàpbìcgmonc, qux àdiiTctìisadintegras ferpit, tti & coalitumimpedieittisexctftom. ficutcadcmcorrcptiphlcginorte tendantur', In Ccuir itali quando mihiin Nofócptiìi'o noeodem ciuo niiifculiltìcolunt, & nervi iis inicrti, Uro àdbleftehs ttù ab ulcere lyphilio fic erat qui fnnili m ódolifi & ixdchtes pari ter flint prx- exefacutisani*;utumbilicumpomigranati (coicindcndi Galeno tette; & interprete Fabio Pa­ roriàtnhari'c ditUrit)refcrtethuic utnon'curaretio Comm. j. eiùfdtDt oferit tap. 3. Itemqufc ten­ tttr, accedebat aliqua partecallus, quicaufticiS ti incs feu chord* * ut "*■ idelti iÀ"'u Fabius '■charraVit. "•»••M'éir traétatus ìkquc immih ui pòterat;loci intommoTertio autem arteri* Veniq; pcrchilxdum fah- ditate& humidàcolluvle ibipedientibus. Poli guiheni übcrrimè pcrfundciltés vit* diferimen aliqua igiturmcdicamenta ut*grotanti iàtisfic— ininantur,iiullarationefrehaBilcs,prdtinusprdretjtcìitatum à prioribus medicisnon ett,tandem fluviaHtliünf præicétæ : retraft* videlicet in car­ extantesomnes ut ìugolàsiilceris ora* ferro exiries, qü* vulrierisofcula occæcant, üt GAlenus eX- niere at^ue an um cb*quare, quod culli feci fieni pltcavtt ltb.3. meth. meden. cap.3. Qui præftftus equidem,den1um Si feliciter 6c brevi lànatum eli omnescumfimplicitermali lint, & Imbccillitaulcus. teni cognatis fuis partibus inférant; nihilomifcAtfVT txX: ttus boni fuht db falutis 5c Vit* inanentiscdmbeexcijìont ctétti Tennis tkcarnfS modum, quæ vit* incolurtiitas longe pr*ftat circa dbfceffum . qudm partis. R eftè igitur hac contcmptâ, ilii corittilitur i atquè àdcb cum hi cafusieof- CiÌpcfit.utdbrmitamibus circa abfcelTumapeferent ut totiferviainus, non parcemuspartitu iJricndum KomiiiiBuSj qui dolore non coguntur aut curatiti *jtri maiius relùgicntibus, tum oh 1* noschirurgiæ cflicacis amici; timòrem inl'cfius, tutii obremuneràndi inopia , tumquiaópportiihafucruntopèdcftituti; defetAP; GXVIÎÎ; raritiirabfcélfusmedicocum extcriuataatquc eie He circH m feftioneprxputit & eut/i iiiiu tet catni admodum cute fic, ut plerumquc coloreiri piceuma|ienumq;liabeànt8c rbacodesdiblum i ■’ reliqui pénis.

Gr*cisulcus, id eli panni vet ulti modo lacerum apparcat.

QuibusabfceiTìbus incilìoneminJdXcircumfcéttonisgèncrc pr*cipuum exembi c requirclitibus,haifd per fimplicem rcitam liplum erit præputü morbcli amp'utatio, nam

Ì

O

E

DE SÉCTIO N IBVS. toeam'hanc.aàminìftrareconvemtfedcum e xc i-, dumaccidit,maximevcnofis,aliisveroIocis non fiónelaciniaruin.itaenim Cilrnel.lib.7. cap.2.& \ item. Jamautemutconfuta plaganecelfariam %auliti lil c.¡+ . co'nccptiò verbis firn tennis ad- faniem indies poifitdeponere, plcriquepcnicumódumq; excàrrifttótam inloiigitudiitemfim- lum iuper atque infcrncimmittunt res qua: futu­ pliciter difl'ecaÌ)imUS& poft fimplicem divilìo- re adverfatur& decorationi incommodat. Seriemfi corp'òra utrinq; fita, graciìia Valdc&rton cundaobfervatiojutparatumfunieulumccnucm camola videantur, iplatoHcmus, quarti eùndem egoflypiomundo, rhodomclite, autvulncrario omriino fententiam habuit Àlbucajts, l. 2 .c. pò. ita ahb liquore tintftum inftratum plaga:fccundum ùt certo cre'darti,eatìdeirtex p in e t a tranftuliffe, huius redcitudinem media fui parte cbmponaficutSciìti aliisplenfq;mùltis pifTìmfcrit: Equi- mus, mox fuperhurtcacum cuti confixam trajidemin furunculis Se li oc gertus ubi mattiniere ciartiuscum fifb indufto.quod deniqueinrtodafic, ut Vìdéatur eXprimenda ca'riiilciila putrii, bimusdd totics fatftun, quoticsopuS novo punquam Veniri'culumappellavi!Gcifus; ttìui utfe- to& futuri toruiuuU licius fucccdat expreflio > confvevi cquidem ca p. exxm. maturi r» fummamcutemfòrficulafublatam, èrrtedioamDe nerviprdcijifuturafacienda. ^utanXum Putare> cluam tem etiatrt cómmódiùs eXpcrieris, li ad cruftandaS otiines VeritritulireliquiaserAOftreina noftraSc maxima ad agendum Ipcplaftrum quodpiam extraétòriurt» fis impòfitU¿tansadverfioeft , poile nervbsfpeririaticii rus; nudatimi quippe fummo corticetubercuquod aiitnt, generis particulas tranfverfim dilfelum & patcns, expeditius vitium oiiirie revomet etosconglutinarijlimedcntisindultrianonddi* «* atquercddet. deretur,favetautem huic opinioniPrihceps.qui /«».^.rr<i^.*.f.i.ftripfit>fidifrumpaturihiatitu'C A P . CXXI, nencrvus,tumnccellariumcftipfumfuere,ctiartl De ulcere rdebode. iiriori cpnglutinetur. Non conglutinat ur autem, inquit <Guidotauliacus ob diftantiam extremo&trachos griede la t e Se detritus Vetuftatc Ac rum.

Eiufdem fenteiitisfuerunt Gul. cSaltcetei vitio panlius, tuiuS variarti corrofioncm, icurn referant ulcera qusdam, itìde flint didta ra- Rogerius Lj.c. 1 3. Lanfranml.‘2. r.y. doilr. 3. c.j. & chodiquafilaciniata. Nàfciturautcm vitium1, clnrur.parva c 4. Nicolaus llorentimu trad, a.fum, quod varie fubicnsputr edò,atquc acrisfanieipu- 1 .yer.7.c.^.F. Guido vero pmcrhocaddidit.matifvéinéurfus, inatqualemctiam,Schic quidem gnamfuturaEcommoditatem; namqucperhanc ìnceptanfalibi vcroperfeétam extritionemfecit, nadeifcituriiervusj tegumenta cutis &atrigore cute hìc le fefvante mtegram,hic extenuata, atq; fubftantiam calididilTipante Vendicatur. Neq; departiii mertiihit auterti&huiUsciufdcrtiautfi- obitat,quod Galciiusalicubi dixilic videtur,ncirjmilisafFctìusHi/p.^iipirf.». ¡f- ubi igitur hscc fe vosmetu fpafmi nonconfucndos, hoc quidem tibi cllràridaulceraofterunt, utrtil teimpediant nonaffirmavitipfe, led quod 6.met'k.c.j. dixit; mcdendofihusSì: fornii, tumacccptoftìrficetò- difciflbtotonctvbpcriculuni quidem noneftatamundiqj pellictilàm noti crii lentuscxfcindc- liquod fpafmi; Oblzfa vero particula eft, curatfo Curdtit fe i explanatum enirticircuhiquatj; ulcus&pur- autein crit aiiis ulceribus communis, per hocnervtrurk gari & irtipleri facile deinceps poteri 1 ; fec us reli- coiifirmatur inaxime noitra iciitcntia ¿ccorro-"'” «'^'" ¿¡ti elite i quibuslibet adhibitis medicamehtis borationcmeVidentemrecipit, proptcrea qubd” ^ " ^ bullo ctirationisfmeperinartfurUlii, autfi tamen Ctrtuln eft omnia ulceracommunitercotlfuijfo-1 òbduéhirri fortaflè videatur; falfb coalitum 8c lita.Tacco,^«fld/ii. dele mine c.z. nerv us,ait, nunfacile recurfurilm vitium cxpericris aliquo pòft quam velraro vifuselt rehafci in magriis vulneribils, ergo rehafei poteft,inquam nerv us, prarfertempore; tim fiartelmagiftr4 adjuvetur; quod nos facien­ dum docemus. . . . . . , tA P . c x x i i .

Nequeillud obftat, quod mihime relcvatur De futura anìmadverfiones: particula proptereajqbod iliduftus ulccri poruS tlnc qubniam feCtibrieS excifionefque prse- tranfitum prohibet fpiritus, ncque motus vendii->ceiferunt,reliquumcft,titdchacfutUra,qu£ cattir, porro in pucrisfcrVaturfuridtiofcliciter; iiriitatircélitlidiricicrviatj aliquaproponainus , in adultisvero etialnfi hbn a:que id eveniat, ta­ ialtthu Verùm fele&a Se fingulària,barn in communibus men quo maxime funt coalita: nervi partes matamumoi- & vulgati ritusbbferVatioiiibus piget operarti & xim^participare polfunt fpiritusilluftmtioneitftrvatìonet caiamumtcrere. Prima igiturànimadverfio 110- queaiiisnatursemuneribus, prarterquamquod tur*màt- iteafpeélansadcautionemquàndam,eftfutura:, magis cbmpofitse reftant contigua: particular. ¡¡»t autor, ante non adhibeiidam quam intuì plaga purgata Confirmaturautem experim^htoAmbr.Parat qui Prtfcijf! fit,atque hoc dico cum auiltre Ctifo iti l 5. c. 2Ó.§. libJi.fjlli.conipertum a fe teftatus eft nobili cui- t,nf n,t. deglutindtme tiilnetUtni nimirum, ne quid ibi damifamiliaMemorantii gallorum e q u it fim a - ^ ^ ^ ' toricretifanguinisrclinquatur} idchim&in pus giftritendines,qui polliccm crigunt plant praefec vertitur & inflammationem movet & glutinari ¿tositl bcjlo fic ut defperato coalittl prilcindenvulnus prohibet. AdcO,inquarti,rcóte non fit, dos femel vir ftrenuus quarfiifet ; nihilominus militarium continuò offeruntur, conftiingifunnnuo cum onci u m u i, plagas w m w m guu conglutinatos o ~ .ita,, ut tradtandorum .... il*

P

E

turi: quòd vulgo ìncdcntcsòmnesconfuevére: I tirmorumfacultashomxni mi immutatarcmtuta terum enimvero grumoli fanguinis incornino-1 lucriti

^

^ ^

ÌM

CH1RVRGIÆ EFFICACIS PARS II ENARRÀTÒRIA

Jamigiturqiiandototcommoditatcs exhiben cohficiturmíferabilisneccírariufqiKpr*; iir^.nrniii-Jlinnid vetat.auominusadimplea-1 fciflus: mmiftrimanuquammaxiinelicent,cutis futura,ncque ali quid vctat,quo minusadimple aa fuperiora trahatur : ut mox abietto inumi tur, quid cft -, quod adrrtiniftràriatquc excercei 1 membro refciflo hanc turn reduccre pertraheredciiitipfa? Admirtiftratioriis quidem cius ratio quead inferiora poífis, perqué düasaciculas, fir­ illa fuirit, fi libcro's hos quantum licei. fados è marli aciem ducentes deCuflatini tic fubiuatur complieitis proximis partibus fuppofito ; ubi cutis,& hac alia contegas. opusjcburneo (nam hicinter omncscommodilAtteri &aliud commodumfutura, quod hifimusjeft) auiifcaiprojàut lignea forcipuÌa,qus antiavenarum ofcuìaconcluduntur, fervaturq; corpus ncrvortun lubncumcontincat ac firmet digitisquoqUcfiimmilfiSaut noftrisaut admini- pariter turn utilis humor turn ipiritus intrò. Ad ftrorum adiuVantibus; timicàin extimam ipio- hunclàne módum& igni? incommòdis,qui do­ iuni 4, aut ctiam pluribus numero pundis ex lorifica & abfumptivuseft, parci licebit & abfcetlum turn otiìs tum partium aliáruiñ exangui û tortilibus inteftinòrum fibris, qua: ad muficas teftudincsintenduntur ; priusvino rubrocalido præverti. Ita& brevi eharratis omnibus detnrcmollitis, coiliuamUs ied fic tamen, ut refpom mentis occurret ; .quicunq; velit : porro fic confervaturFovcturq;parsómnispropriotegumena dcantinfitu primo qcrvórurn fibra’ , ncque diftoita: ullatcnuscomponanturàut conluantur. to,non aliterquam ova fuo putamine, ac poma Ad hurtc módum plulèulos póft dies pefbellè fuo cortice; confirinatur autem experimentó ccrnes conglutinata extrema ; quemadmodum Venetorumlidorum, qui facinorofó cuiquam t a b u u Pà- ex perimento coinprobaflè teftattir F a b iu s Pacitis hortlini manuum pcllem eo quo diximuspadö adtrahunt,primutn ad fuperiora j inox praifida G a t r je l ,t l COnU 6 ' m t ^ ‘ m t “ ‘ & G a^ ’ F m a r‘ l' ierrlnHS. chir.capx7. noftra: quoque & FlaminiiCraifi tro- manu contradam cütem laxant, ut diligenter picnfi chirurgi Neapolitàiii fiieruntobfcrvatio- circa iunduram confuant, Alligant auteiri ut nes &cxperimentafcliceshervis concifisevcnif- vitain tueantur,&fpafmum antevertant, gallifefuturas. Neque mirabile appareat, quartdó ham,confedani &calentem fecundum ventremj non miramur; lieque diffidimus ferraminatum applicatam. Hic ferè Bartholomaus Magius lib. ir i, non dico tenues inteftinòrum turiicasfed & de vulnenbus fclopetorum & Petrus Pigravs üb. I0 A p a ri. ofla, qux maxime intcrómnes corporispartes chir.c.ÿi dura: liccxq; & natura terreftres funi, C A P V T CXXV. Ncque itcin alia ratione confUcntur ligamehJiitr. Vo­ ta,qua:prafdfuseftconftanterAquapendensper De fu tu ra labiorum iB u fijforum , & hörum^ ir tenu. futurasinpucris agglutinali, Ego vero ncque qua vulgo leporina dicuntur. etiam in viris dubito fucccfliiram agglutinatióUm labia per idum fifia velnaturaevitio dincm, fifuturadiligcnsadhibeatur, qua quo duvifiiiquæ leporina dicuntur; ad conglutinarius&minus fenfilccórpus erit,eo coiifidentius, tumcömparantur&confuuntur/cirelicetmanaudentiufqueliccbituti', Adeoque ipfuiri etiam ligamcntum trajici quàquà parte non eritabs re dendi ioquendiqueneceilitatem, futura generialienum. Tametfi vero veretur à tendili um fu- bus omnibus obiiftere,quo minus imitas eveniat turadolorem &inflammationem Ambr. Paraus, commode, Quó fitutfibultefinguíaritercom-j /.p.r.^rf.nibilominuSncquehicperpetuuseftme- petant,ut confuta extrema poífiht fideíiter con­ gtæce, non tus.&utrifqucoccurrifimulpóteftolcis ecrx vei tineri : fibulas aUtem dico tcrcbinthinxftillatitiis.quxmir^virtutisinhifce quasinterpretatifuntquidam, vcl unicoshamos cafibus equidem comperi, Aliam & lortgè di- vel anacollemata vel innodata partito recifaque verfam curationem agglutinandis concifisner- punda: funt vero fibula, paranturque cum tra^ MuU qui RoUndm. vis,infìituitli«/4«dai, antiquus Clmurgus l.11. cap. îedatranfverfimad plagam& retenta acu capii ii-twi. proprie. quam nos pofterius c. de uftionead ncr-^ lata aenea vel ferrea; per extremum filum obfitum cera novies aut decies hinc atqueilliiiclurvos carne nudatos referemus. fum deorfumque advoluitur 8¿ finitur. Taies quidem fibulas fentiit VidusFÍorentinusl. ¿.cher, CAP. CXXIV. c.i.ac Stephanus Gurmelaus Ubi i ,fyntax. chirurg.

Defoctendafub amputatis recens artuc. defutura pleniusatque cxplicatius quoqueFrfbus futura. bius Pacius in corn, metti, mea. Galeri, cap.proprto, D hosom nesfuturs, qua: adpra:fcdasfim meo quidem j udicio fie rede, ut&om nia, quæ pliciter partes fui« advcrfiones, unam non dehisantiquiprotulerint refpondeant; & nulla omittam poliremo,quxeft ad abiciflbs artu$,qui fuper his difïieultasrcftat, Coalita hâc arte plaga, quæ vino & oleo rofd- doalitt fidcrationc fucrant corrcpti. Porro cutn hxc chi­ rurgia confetta cft, perpetua icquunturincom- ceo commixtis perpetuo fotafueritj ad le ttie n -^ * cM‘ modadetrimentaque maxima. Unum continuo dumdolorem,tenfiönemq;Iaxandam, fic reiol-™ confcqucns & calafnitoium quod eft,profluentis viturdemum vinculum abdüdö fpiculo, ac fi cumfartguine fpiritusaevita:; buie fané pericu- deceirevidebituriadfirmatldumcöalitum.collelo vitando ulturam plcriquefaditant ; alterum ma,quod gcnusinermischirurgiæinferiusexplicorruptionis; tcrtiumdiflicilis&longx cOnglu- cabitur;ütrinqueinducetur.

Jam vero, quod ad labia leporina pertinet, tinationis. His fimul omnibus poli articulos fcaipro dccufios, una occurrere valet cutispet| funt horam ora? antequam agglutinari tenten cotilentancum attratìumindudio : fiet autem, tur, rcfecand* : dequa re perficienda, id cft, de *! i 1 admini-

C

A

DE SËCTÎO NIBVS* adttiiniftïatiôhisràtiôrlc atqj itìUrumeiuis mox dicemus.

Ictfìjtcatio Infcihdunturhæccommôdèinftrumentispc.ntceff*- cuiîaribus, quæftudioforum gratia ituhi privata ¿ ir , I r t i , •1 11«.

T’ n_ î-vfl... ïii eornmun*carc non dubito. Eft inftrUitlen^Ih'al'o tum uniim ligheum forcipis modo * cuius u j»^r««i»-trumque caput amplcitalitur, coaptcnturque * defiri- occurrcntia ad inviccm fècunduhi facicm nlaftk. narri. Verumeàlcgc> utalterum occuriabulum fitJatius,alterUmfit acutius, quorum illud cum ùfus agcndi eft s & labio fido rcconditur fic y ut extremam eiUs oram aliquaiituluiii excedatj altcrtlm vero fupra idem labrum extra ihcumbenscitrahoc aliquanrulum conlìftat. Ubi igitur forfeit capulisexterioribus comprcfl'us la­ brum cbnftrinxcrit fecuhdum iiliequalitatem ininoris capitoli fivc detitis apprehendcntis nunc linam labii orami mule alterarti infecabis prono Ìcalpró* Interini nonomirtendum quod advertit D«tantes Scaccbiu! in lib. 3. fubfid. mtdic. cap. 3. refólvehdumaliqùapartelabium à gingivis undiCjue juxtanafumi ficenimadàiliitum orxlabiorum utraque commodius & àttràéta: adducciitur,&addu<5fse confervabuntur, & omilino liberiorèVadetciuS labii motusadloquclami A liud etiam his addire libet memorati! dignum experimentum rclatum ab Olao Magno epit. hifi. gentium feptentr. lib. 1 S.Cap.S. coniuetumabhis populis, infantium -, ut primumnatifuntlabiolis lic defedis particulam polpa; peéioris polli tenerrimi recenti concifione calentis & cruen­ ti cottfeftiirt afluere, porro dicit, infitUilld ficrij tit lacuna parti*media belle reparetur.

CXXVI.

CAP V T

De hydatide pinguipalpebra veficuU Cefo.

Ydatidis eft tubercuium fuperioris palpiebræfub huiuscute vcficulam, inquapina guispultacedvcfubftantiacft, contincns. Me»* liccriam hanc Cello effe tenu Aquapcndens l. optr. thirur.i. tjlo. Încommodaeftfcmpcroculo, ut præter gravitatem palpebram attollerc non patiattir* Quapropterhancexlcindereconlêntaneummedendi legibus videtur,Çhirurgiam QeU fusl. 7 .c. 7.&Paulttsl.6.c.i4. &Avic. 1.s-fen.m 3. c. 19. hanc docuerunt* Primum autem balpcbram per duos dígitos dittentam fcalpello lecundüm lineam tranlvcrfam infeindit fulpenfalcvitermartü ¿ ile humoris tunicula convulnetetur; quam, cùm apena viaproruperit maxime digitis utrinquC comprcfiam , tum digitis cum molli lintcolocircumquaquccommotam abftrahes Si impofitothurevulnuscctnglutinabis, oculoqui-' dem per accommoda inedicamenta intcrduitt procúrate*

H

De lingua difcijjafutura,. ìngua diffilfa in longuni aut latum facile fu>tura reftituitur, modo filli pars fuo corpori adhuc viventi harcat j à quo vita materiam & formami mutuare qUeat y ergo corpus lin­ gua linted molli &murido y ile lubricitatefua clabfttur , minifter fedulusarde tentbit. In­ terim dum ChirurguS infernè fuperneque àdadispundibusconlUet, ubi quod fatis eft fuiffe vifus fuerit , filiun quatti proximè nodum execabit j ne fiiòngfusfit j iridentium interftitiis inter mandendum implicetur &confutarum partium pernicialem dilacerationein inferat; H xcVaràuslib.9. cap.27. qua cum infuperabili elegantia contexta dum adjicimuè anguftis fu­ tura finibUs non eft vifuiriquaquapartc immu­ tare,

L

CAP.

CAP.

C X X IX .

D e calculés palpebrarum atque chala-

ZÀiSy &c.

"

Idcris in palpcbris concrcmenta gypfea: pi-‘ tu iti limilia, cui quidem vitio medebimur inagna ipfarum difcilfionc, qua didudos iplbs integre eximemus, ut Galenus eil auilor in tfagog. f.ii.M agna verorequiriturdifcilfioi quapateat exitusextrahendis. Quodfigrandisfiflura fafta fuerit,fuatur,pulvifq;citrinusimponatur:fiverö parvafitjfolo pulvere curctar,inquitConßantiniui AferChirurg.1,27.

V

CAP.

CXXX.

Defifiula ad dentemproximum ,

CXXVII.

De putrìbut captili: ¿r de palpcbrarum pilis oculos itritadtibus. ìfcreta nunc magnitudini* vitia profequàmur primum diduri dchis, qua: in càpite iuntcurandai printùm autem de eapiliisradice

D

C X X V IIÎ.

■ pLerumqueaccidit.ut fiftul* curationem pro*» A ximus denseripiatj quam ob rem abundan-* tem hunc nos faciinus.& abftrahimus j ita fanatas compluresfiftulascurans, ufucömpei». Au(äor autem mihi Celfusl.6. c.13. & Aetius Tetrabl.

2.fer. 4.c.ztf. & Guido tr .4 .d o .2 .c a p . 2. & A n toniusBentvemus l.deabditis cap.2,2. Gravt* auteix»

*

CAP.

1I9 tenus putrelcentibus,quales funt in tinca alopc ciæqüenohnullisformis. Nam quis nonvidei hasillorum evulfioncs lanàri? Vidusporro Fiorentimuficfuafit hb.2. ih ir. cap.+.&lib, 4. cap.ç. Scd illud addi débet, Ut fcdulorcpurgandilìnt&putrifàhic fonili* Illud autcmfietcmplaftro cantbaridum, quod in noftrdPharmaco Chirurgi­ co leges inplerifquc féliciter expertum. Ad hac &reftcxos in oculos fic,ut hos ihfeftent, pii li palpebrarum revellcndarum rationem docuèrenonllulliautorcsj intethosRaz.es lib. 9. ad Manf. c. 26.

t T H l R V R G I . ^ jET jF I C À C IS tìùhi'teftésrdigioij viri Joan. Eaptifta Garganus SaccrdoscX congregationcafliftentiirm inhrmis. item D. A naftanusPirrhomus ord inis Caffincn<ìs ; eScclkntiffimus item rerum thcologicarum doctor & fcriptor D . Anton. Foflus ex cleneis reguhribus,omnesNcapolitàni, quicliu pani n ftulwin genis curati ftliciter &continenterhunc in modurn hiere. Porrosi Iphacdtlmus abicelfum in gingiva cxolvit ; quod ait Htpp. in Ceseu premo*. l.j.c.7 .^ 8. limiliter& riufdem extrattio ftct.

PARS ì t ENÀRRA'TORlX CAP.

CXXXIII.

De firum is cervicix*

ÇTrutnîs quoque,etfi crudi dutiq; funt tutno^resnonparcimuscxfcindendi ininifteri’O; fed cum mobiles funt tantumSc carni non affix* ritti fteatomatum,& id genus has cute refciifas'Sc fcalpro latiOrisbreVifque tulpidis ftcuriii circumfe¿faSjdigitisavellimussfu&ragio Galcniih \4.meth. c. 11.&inl.lfagdgtcic. iS.ûec non Aetiusferm. is. & exArabibusRaneitraH. i.divifion.ca. 12 Ç .& aphorifmonmfu orumfarticula 14. fequitti Gaietti,fententiam 1 s-'cap.s. quicònceptis vetbistettati hint, C A P . CXXXI. optimam & coinpendiofiifimam lànabilium ftrumarurrt curationcm fieri per chirurgiam, cui De calculo linguai, reiconiènfettint& pofterioresomnes chirurgi, Artibus omnibus noftri córporis adnafi cal- qui uno artis chirurgie* volumiiie ciicumletunculos novum non eft : fed plerifqùe feculiset- tur,& Vidus Vidius ¿4. chine.9. & Hier. Fabricius L jam abHippocratico comperami , ut prodidit de tumor, t.21, Sednoschirurgiaimhaiicipfamcurandi ratio-Hfiorìk, loan. Ccntimanus l. de lapidib. atque alii multi apud ne féliciter ili fexccntis experti fumus innoftro Schenckium. Pariterautem &dura h*c conci emorborum Incurabiiiüm nofocomio,& pioter­ menta expertaeft lingua: ex qua leviter fifa & avida: decorticata laute* bacca: forma & magmi ei,in HonofrioÆgyptiano adolefccnte Neaponudine PrincipisekdorisVibreinicxtradum la- litano, quæ fuit apud multosimpoiïïbiîis eurapilluin vifum àienarratidem Centimanus, cum tio : Adminiftrand* fedionis rationemiegesaulcerispropcro feliciquecoalitu, Q uk res ex- pud AlbucafinP^rr.^.c.^a. & Confiantmum Aemplo tibi proposta elio ; ut. cum quideìufmodi frnannm Chrurgttt.c.2,0. & hum autorem ifaactmtfaaeu*. /.^.prdcli'.ió.&plerolq;exjain nominatis.Tamoblatum fucritjilmiliterìicere deubcres» ctli vero Nicolaus Florent.ferj.tr. 8. c. 37. pr* caufticiS excifionem improbaverit; apparet plana C A P . C ^ X X II. quod deftrumisfubncrvos&vafa conditis pronunciaverir. Seti & nervorum,qui voci conflanDegiand/tliSì. d* de putanturjoffcndendorum, vana quorun\ 7 Idimusfcpe per ardiseli brace ahterioreypo- dam imperitorum & pufillianimi hominum forfteriorefubque alis&inguine, prorunipcn- midoefi ; ni tainetj fcalper impune actransvertia quali tubereula, glandulas extare uno eo- fim etiam jugula violans ad cxterioreiii trach** demque lo co coniedas : qu* iit vifccrum ira pu- facicm penetratemi quilocus eftrecurrentiuinj riorum atq-, habituscorrupti hominibus ac piie- finosanatomenolfra nonfallit. Porrocumil/ris limofi pituitofiqufe faiiguiilis funt fobolcs , bucafis ìib. 1.pritic. narrai: de quodam qui ftrumaCrudx,dur*,atq;omnino dilcuffii contumaces: rum elifum moliens, nervos iftos eli: cmolitus: Huiufmodituberculaeqiiidcmplus fexaginta l i ­ carnificis protcéto cuiuldam &lanii ftnltitiam ne ni verio corpore difperiàs vidi in noilriValetudi- imperitiaindifarn i darrinat Si oboculos ponit harii vetulo gracilioris habitus hovnine ; qu* his Chirurgis, qui difciplinam anatomes negli -Anatemicaper uu mcdicamcntis valentiffimis trid atx nullis ce­ suntauteontemnuntì B C hirurgo di! lit. Itaqiie ad chirurgiam venire providum C A P .

C X X X I V. tteteSfarut.

Curatòrem,nonfolum Inter eft, fed oportet,.*«ttore Razjeinl. f.c. 14. Quam inanus operato fic De cancro mamma.. ihftituit l. s.fylv* chirurgia c. 18. QabrielTerrarm ufus multi nomineprob.tndm atteior. S ummis duoÀncrum quidem mamm* duplicem fecebus digitis prioribus è fuafcdefublatas, fcalpro runtautorespoltri (inter hosLuurentuisIudividit medias : deinde tantifperieparatas à còmbertus inadnotauonibus Guidoniani! trail, deapofi.) plcdentecuteexCutit; Exempt»: fibris innixx ut alter fit fdììlis, id c i l firmiter h*rens parti j cyaneis lupinum referunt pleiiibrem cùm fub velutid, quod quadrate fedeat, alter vero inoterra germcn emiferit; Hate exfcindendarum adenum ratio eft. Vcruntamcn, fi ferrum non bilisad unumqucfnqueimpuifuin. Quamquam, iatiatur, fed abhorreat*ger,fcrrainentum anim­ utdicam, quod felino, cancruftìeumeiFe vere ante fcp'tico rem confici dicit idem audor: de nondandumeft, qui carni non hæreat, venis quale non eft huius loci dicere, lliud pro chi­ altiòri^ui nutritus y cum uretis hic fit]è chararurgie* operae confirmatione minime filendum, deribus, quibus notatus eil omnium feribenme Rever. Sacerdoti O davio MaioNcapolita- tium coniènfn cancer. Iltcunque cum tuberono glandulam c coxa gallina: ovonon minorem fus & duras clolenlque fuppreffifquc exmenfibuscrcatus eft mamm*tumor: nifi cancer fit, €xtraxilfe,cui compar in altera coxa jam ulad hune aliquo teinporis decurlu tranlmigraserata in ulcus cacoeth« transmtrc, non neque difficile poteft; de qua re graverat. & loan. Bauhin. in obferv, diano. Ad quem ftaturià)

P

V

C

Ì

DE

SECTIO NIBVS.

ftatumantequamdevenías, eft providentisme­ lus tacile cxcernatur. Hoc fuafore quondam u-HlJierU. dici mature occurrere, radicclque omnes & fi­ fuseli Julius Jalolinus in eventu pan Prineipis bras vitiiaccedentts lentiusevellcre) live quidem collisi fed ea dilìicultas eft, quod adaptusàteamputanduscumpartcmammxfit, live fcrvata rebra elabitur, infra calculus, Se piar duritie dilfultare potefl, ob eademacas, Se urethram iilhac&duntaxat aperta,eximendus.

D e priore fcriplit eo loco J t. bercus verbis,qu^ gravitcr allidendo pungere ; quam ob cauiàm rccitationi nòparcentibus nobis iunt hxciMam- ìàtiuscft> lèólionem lacere, adextrahendum, ma quidem tota amputan poteft nullo ìncom- fi medio quidem urethrae inhselìt , eo latere m odo, nifi profundiorenf partem occupant, quo magis renititur tumetque calculus , divelut leifiliscancer, cui lov^udo venae fu nt am. Icindi colisdebet. Haec via commodis inftrupliifimae ab alto procedentes i & fuis quoque ìncntisailhibitis fiepius excmille pertinàccs cal& /cVerbis Amatus Lufitanus curat. 32. etntur. 3, De culos telli ficatur Paraus ih hb. 1 6. cap. altera nunc vitii ctiratione quam extraétionetti mel Amatus Lufitanus Cent.}, cur. 91. quam pri­ appello, Huius exemplum fingulare in curata mus omnium quos legimus approbavit Aretans fa;mina nobis expofuit laudatillìnius autor Are- hb. 2.mori. dmtur. cap. 9. Paulus Aegmetahb. 6. uus L i. de turanti, vulner. c. 2. Cuius fu® obfcr- Ctip.óo. Avic.hb. g.feu. I9.tr. i.cap. 6. Se exiicoteVationis & Curationis fententia hsec eft. Per* ricisGx/. RoHikkriuslib. 3. prati, metb. cap $3• kck añ is¿» ordine omnibus > qu® ad corporis uni- P Uterus in obfer. lo. Htuberius lib. I. defien i.tap. de verfi procurationem pertinent, praparatis ex obfiruti.urethra, & R. Fonfccai. de calce cap. io.

Itupa fpleniis,goilypio matcriifq ue aliis ad com Illud quoque tranftuliftè licuit, cxAlbuc.hb. 1 . pelccnduin fanguincm facientibuscollocatoque cap, ¿0. fed hie quidem prius cognita lede cal­ homine, ficutcommodusadmedentemlena- culi, proximolupra atque infra vincula aftrinbeat, esterisadl'ummam omnibusritè compa­ git, quo calculus pcrftet tìrmius ad infcóèum, r t i i per lìniftram manum comprehcnsa mam­ Se non evanct: hunc quoque auótorcin imitamà cutis acutillimo fcalpro iècundum longitu- tus videtur Stephanw QurmeUus hb. 2. jjntaxeoi dinem dillècetn ,quantusad unguem tuberiseft chir.p.149. Ita quidem liti. Verumtamtn mcdimenfus ; deinde ex altero cancri latero caro tu filini®, quàmcerte elicit cvenuuam.improcommota ablcindatur & feparctur, eàcautionc, bavit infernè fcóturam, Aetna hb. }.fet. 3. cap. f. ne cáncer fcriatur,quod li fmguis crumpat, glo- fed Si hoc perieuli cavere liccbit impolito cabuloexgoflypioplagaopplcnda perminiltri ma­ naliculo longiufculo , fic ut leótur® locum num compreflb. Tumquoquecxaltcro lacere prarcervadat, de qua uos, Se in tradì, deratiocaro feparaturàcancro. In qua tota operafuin- nibus agcndi chirurgicis hiftoriam rctulimus mamanusdexteritas&cuminaturitateexpeditio eventus, fed citra fcóìioins atrociam aliud mirequiritur. Ubique autem utrinque cancerdc- hi inllrumcntumexcraólorium propoiuit loanteóluscft, atqueàcarnedilcrctus, acu filumdu- nes Geriva« i«chiriugus2v Jatrochymicusfxpius cencemcdius transfigitur, extrema fili conno- à me licet non facts laudatili, liftulare illud dantur Se capitibusintente, per mimftrum at- cum terms inextremo prehenforiis quali digi­ traftis, contrariàparte,qnachirurgusiècat, hic talis interne dentatis Se modicè funis, recuruilreliquum tubcris exaftè lublècabit, ita ut libere, qu e, qui dum inferitur fillulam cavum penem tur à tubero mamma, Quibus aétis ianguis, contraiti manlcric, pollquam intrufus calculi quiaffluxit, abftergcndusac fplema ovi liquore locumattigit, claviculo, qui percochhamm tiñóla imponenda fineinfarétu atque comprcf- imo torquetur , dehifcunt Se corpufculum afu,nedoloraugeatur, poftero diefovendumul- lienum apprehendcntcS rurlus coarólantm, rocus&ballàmslsoprobatoatque infupcr empia- tato cochleati fcapo fic ut revertentcs orga............ *f. „ j .ex.. A Jextre­ ftrobafilicoinlinum induólo, donccimplearur I num extradtuin calculus (cquatur.

Ni ad mumclancarne vulnus, quo tempore quid agendum lit trc-mam glandem delapfuseil die , intcr g l dem atlapf» nofti. Cxterum ablato hoc vitio prov den- dem fecare in longum adco ut cxtrahi per ha- calcalo chidumellperoetuo, ne fuccus is vitioiùs &adu- mumdeinde polfit. Idad unguem evemt An- rurgiantftus fubnaicatur unquam, fubnatusque detra- dre® Vcrralìo fcrib* libellorum cnminaliumJ®^: haturfingulos inmenfes pilulis didiscfumaria, Neapolitano, qui cuin hsrentem multo maioexhelleboro, ex lapidelazali, ex ep.thymo, fsti- rem ineatui extremo glaudis pcrdoleret, qui dis, autqux ex nitroinfcnplit Alex.Trallianus. loti! viam obftruercc j ièdta per nos inferiore ora canaiis (Chirurgiam edoéti ab aetio tetrabl.

Hac cura diu tutum feceris hominem.

3.fer.3. cap. f . ) mmxit,& tumulo nos calcili um contraximus, citra vero dilfeétum, fed folo haCAPVT CXXXV. De calculo, qui ad glandem allaffus nulla mulo calculum nucleiformemex fiacco rubentem & durumexcmimus Paro CrochoLucano contùxus ac medicamenti vi dejtcs Smilienfi adolcfcenti, cui jam dics duos dclaqueat. plus hxrebat extremo meatu. Caeterum in i vero minor cft in velica calculus curante na­ Chirurgia inermi ratio fpiritaliscilcxpofita, qua corpulculum illudmcommodum tura fuperfliiorum & nocentium expulcrice foràs cduci debeat. ad glandem extremam deduótus, hincnulla vi mxus aut medicamentorum ope dejici polfit ; propoiuit quidem Ambrofius Paraus hb. 1 6. cap.

39. tcrebram, qua pertufus & diiiraótus lapilCAP.

S

CHIRVRGUE EFFICACIS PARS IL ENARRATORIA

*3*

PAP ^

i lociinitum exiccatum & roboratum emnupoa

CXXXVi *

’

ienem advoccmus , neque felicius aliter hccat rem perficere. Sunt alia numeri fuperanus excm. vefeca. pla atque hiftotise, quas defcriptas nobis rcli^Anguisinvcficaconglobaturex vulnere, vel quit Fabricius Hildanus. obfer. 6.31.32.34- atque Oidu.lapfisetiam ex alto (ut vidimus) in coxa has omnes ad hanc rem utile fuerit legifle. pcrculTisfanguisinveficam delabitur, atque ibi CAP. CXXXVIII. infpiffatus pcrmanfit, Vitio interdum rcnum Contingensaffedio. Signa ha:c funt. ExlanDe Vngue radice tenusputrido. guincquoquomodo concrèto frigus accedi t, at­ T ex fyphilidéfmorbo (deferibente Antonio que horripilatio,febris,fpiritus cum lipopfychiMufaBrafavolain lib.demorbo Gallico) & friam fubducitur, pulfusquoque deficit, fudorque gore nnnium diu conccpto per pedes & exparofrigidus extrema corripit, naufeae, perturbant, nychio>& ex estero humorum vitio, atque pu­ e mi ilo,ut fcribitPaulus, fanguine per urinam , tredine : perfepefit, ut radice tenus computreq u i fubinde fupprimitur. Porro fanguis cum icant ungues excitato ulcere, quod nullis unqua extravenas effunditur, alioquin natura proxiremediisexiccari obduciq; poilìt, quam ob caum us, exuto temperamento naturali tantum vifam nimirumexcifione& candentibus ferramenali caularum a up. . . , XT i * ruscontrahit naturali caufarum traniuu tranlitu > , Hip oocr« c amore , ut veneni » ira fa d e fube-U ihm icQ ratl'*«!«/.

Nen.peadpU'.yatj^Culus virulento vapore » M a tnf.etuntur, | grum, qnojdenom yum generei.c .t ir a u a .r . ^ ______________ Itaque referri poteft hocvitii, quod ipfum cummihiie unde terrentia fymptomata oriuntur obtulit, ita curavi, forfice primum ungucm in • Ì* C _____ .. v i l l i ti A t denfatum fanguinem natura diu non fuftinet, ambitum fubtufque prafcidi,mox volfellàextraquare dilfolvendus, acprotinusextrahenduseft. xijipiritum vini iaccharo conditum atfudi, & dcTum autem , cùm concreti cruoris frufta exincepscommunibusulus ceratis curavi ; hàc raeunt, aut cruentihumores, (ut placetAeginetionefuntfanati nonnulli. E x quibus omnibus tx) arthemifixdecodum inpotudatur. Prodeft notabo prscipuosj Blafius Tartaronus J ulianen& Conyze dccodum raphani femen ac lafer, fispifeator, qui 4 .jam annosvitiumilludin polapi j quoque : lìngula ex aceto bibuntur, valet & licibusutriulque pedispro incurabili deilitutum leporis coagulum vel hsdinum ex Oxymelitc, fucrat paflus,hac una viafanatuseft brevi. cinerem quoque cum oleo inter anum & fcroAlterum cxemplum eft monialisnobiliorisin tum, aut fpongias cummuriacircumponimus, C snobio JefuN eapoli; cui nomen fuit forori aut cinerem calidum. Si cruenta conglobata Z sn o b is Berlingerisjhuicex collifu venerat abnonexeunt, pcrinatum incidere opuseft, ut in fcelfusfubunguepollicisdextri pedis quo circuvefics lapide eximendo, tumconglobatuirifanguinem educimus, quos thrombosgrsci dicunt. fedo multam faniem deterfimus,&c ulcus paucos poftdiespropccuratumreliquimus, adempia ra­ H sc ex Paulo Alex. Bened. I.24. de morb. curand. dice unguis,quarintegra procelferat. Nihilomicap. 1 4- futi autem & huius fentcntis univcrnus rediit ablceffus latensfub tenuiifimampro{xlacobtu Fontanus lib.3. prati, medie. Cap.36. Hacreatam unguem.quà circum amputata & nova tximendi denus autem hàc audita dilledoria chirurgia ianiesreperta poft triduum novam unguis radifatto citya monendusesledor8anchirurgiafpiritaliratiocemconfidentercxtraximus, &ita pedem denidtjftiium. nem cipofitam fuiife, quà per inflatura obtinen que fanavimus. Adverte nunc ex his ungucm rcinocentis extradio queat. quidem,aut ungueam cruftulamin ulcerato fùC A P . C X X X V II. premo digito provenire, verum in eodem nifi iànefeente velfanoadhucnon confirmari, neque De Topbis Chir agra, ac Podagra. .

Odofschiragrs ac podagra tophacea funt adgigni.

Ad hos eft Philfppus à Mari legum peritus, H,r m concrementaqusdam , qua: perpetuo funt impedimento commovendis articulis : quapro- qui cum ex pollicis ungue in finiftro pede diupter cxpedit,autdiflolvatur fi fieri polTit, horum tiffimè fuiflettortus, plurimisincalfumabiedis fnateriamedicamentis,aut aliisetiam,rupta cute, mcdicamentis extradionis opem fentiit brevi ducantur, quodmuria, vetuftocafeo,&pyritis temporis momento quam hdeliifimaHi, ulti fcobceffeciifc fcperhibuit.la. Scaliger inexCAP. CXXXIX. ercit.to3.p. 3. materiaautem ubi non fequitur, ar­ Defolertia Medici circa morbttmfimulantis. tificio manuscducatur,ideft,ofculo convenien­ Ecet omnino mcdicum fapientem atque in ti fado pereyathifeum extremumcochlearefperefuapraftantemftultisquibufdam autincillidetrahatur, omnifquegypfeafubftantia cxfolentibus qui vel delufus vel commodi fui gra­ hauriatur -, fi non omninomundus videatur lotia morbumfimulant, polfeobliareprudentià, cus,medicamentisvaldèdetergentibusdepurgehorum autemhominum protervia: pervincendse tur; quorum nónulladcfcripfimusinpharmacoperpauci fuére è noftris, quipraiceptatradidechirurgico noftro : Ad hunc nos modum honorint.

Interomncspoft primum Galenum Ambr. rato viro Claudio Albano Mediolancnfi rem approbateCollcga noftroFrancifco è Curtio Nea- Paraus , cuius fcripta magni fecit Jo . Heurnius politanomulti iugenii medico tophos chiragrs aliiquedodi viri dehacipfarenonnulla poftens ad oviufque magnitudinem cxcrefcentcs excuf- mandavit ob/irvat. dtgnd libro quiejlde monftris, fimus. Verum uluvenit interdum inuberrimum quiyir quidem pieràq; in tumorum genere cum detego

De grumofofanguine in urinaria

E

N

D

*

DE

SECTIONIBVS*

detegerit, ulccrum vero ementitorum curri a- vel d nobis neceiTariò revclantibus audicrint : liquod exemplum tantummodo produxcrit j compararcfe, atquemunire, quo minus vel lecxterum qua: de vifaftis omilit, noftrumeft vemplagulam, quamoportet, infcrrc liceat, refcrrc. Referam autem primo quod inaio- quam rem qui cum non mokftc ferre non pofrcminmodum vifueftadmirabilc. Porro funt lumus , fi laudem ex agendis& agri lalutcm interrishomines, qui , quod non eft corpori amamus. Nimirum fanies , tum qua parti­ vitium, fibiconcitant, emolumcntum aliquod cipât acrimonia putredinis fobolc , tum etiam inde captantes. Admirabilis lane focordia.na tri diu fubfidcns proxima, & adhuc fana roden­ quodtotisafe viribus arcent a lii, iibimetipiìs do finuat ut Celfus aithb. 7. cap. 2. &C,alen. hb. adfcifcunt , & fic corruptoria medicamcnta de tum. prarer nat. cap. 4.. Itaque nifi parctur parti cuipiam fuicorporis inducunt , utm or- celer effluxus vel calli vel filtrila pcrtulio intibum adflruant. Virgo quacdam adolelcentu- mis plerumquc corporis cavitatibus manenla in lucro D . Potiti Camobio , ex his , qua: tur, atque adeo veniendum eft omnibus inomelioribusancillantur, cùm operas diurnas, ut dis ad apertionem. Quod fi pratcr ciulinodi fir, asgrc fullincret, morbumlimulans, leptici, finuationem aut ex luppuratione detrimenquod ex calce, & iipone conflati« non ignara tum aut incommodum impedimentumvé cufacultatis, hoc fibi facile comparatum plufcu- randi fit : & huic occurrcndum monuit Hip­ lismamma: particulisimpofuit, & Chirurgo fe pocrates lib. de hamorrhoidis5 etiamnum fi liceat offerens audax curatur velut gangrena: & pha- dcxterè, clam hac interim , inquit, dum lo•gadenae fubdita : Cuius quidem atque etiam querisægro nonanimadvertente tàcito: qui iclinici cura per pharmaca nil , ut par erat, dem vir &anginamdirupturusfuppuratam,ferproficicnte, tertius ego bullas quafdam prin­ ramentum acutum ad digitum alligai lib. 2. de cipio pallcntes, inox in atras converfas adver- morb.n.i$.(\\so commentofi contendasnon ad to,quibufdam qualicruftulis pares, quibus per imprudente«! hominem ufum Hippocr. nos applicita cerata poli aliquot dics elaplis rubel- piane fi quando accidat ad inconfultos uti liceIx fubtus apparuerunt, areola: cavie , quibus bit. Quod autem ad alios& generales dill'ediligenter obdu&is, alia: paribus initiis atque dusattinct, quia caufticuin nonexpedit, vel exitu produ&e funt cruftula:, quibus lìmiliter quod infìammationes dolorelque longos moabiedtis ac perfanatis fubnata: proxima: funt a- vet vel quod late feextendit, ac turpes cicatri­ liar: nec futurus erat finis, ita curante maligna ces relinquit, ob casres ferri opcram piane nefeemina , nifi perimprudentiam hadìlfet, cor- ccflàriam cxequamur oportet, ctiamlì conturuptitii medicamenti quidquam per me oblèr- max a’ger recufct inficio ipfo. In quam rem vato, facile fu it, in fufpicionem vafraincnti RabiMofesin fragmentU Gaietti. Cum tibi pla­ venire : tametfi incredibile atque inopinabile cet (inquit) incidere, & æger eft timidus, finvifum hoc fucrit inmulierereligiolà &mcdica- gas te velie tangere aut fricarc loca vicina «orjmentorum eiufmodiimperita, nihilominus in- tudinis, & tunc incide locum agro inficio cius ftitutum vitzreftum vicit inertia, fraudi* ve­ rei. Cætcrum adminiftrandi doli laudabilis ro viam oftendit vulpina quardam obfcrvatio ; rationcin viri chirurgia periti nonnulla«! monriempe viderat làcras alias fodales feptico ilio ftrarunt, Ambrofm Parans lib. 6. cap. io. expovias ad excitandum fondculum. Jam igitur fuit hanc: Scalpellimucroneinpcrærann num- Smlftlii impoftura: genere intelle&o fi quaifieris qui mum lìcadigito, ut defixus ftct 111 medio, h une m,,cro *»deprehendendafidila, memineris fulpicioncm tum ne agro vel aftantibus pateat Jolus empia- mo facere polTe genus hominum vile, & egenum, ftro , vel cataplalinate dihgenteroperito, quafi d^cr,f,t9, quales funt fervipadi debito, & operarii,men- medicamento impofito contento puri exitum dici, captivi, fuppliciisdevoti, & omninomi­ cfles patelafturus. Vbi mucronem latentcm feri, & quos urget male fuada fames, & tur- eoloci applicavcris , quo tumorem apeririexpis cgcltas. E quo quidem ordine poftremo pedit calculum fic digitisregito, uttuderepennonnullos adverti ex his, qui ad facra valetudi­ te compellens comprimenlquc imprelfionem in naria curandioccurruntjtibiasfibi plcrifquepar- tumoremfacias, quacxcludendopuri fit làtis, tibus exulceraffc, quo viduminter decumben- eiufmodi machinularum tria hic autorfehematesmiferumemendicarunt. His jam paucisfed matauthis velmaiufculisvelminufculis vel meferme prò rcgula prsemonitis vilium hominum diocribus prò re nata utipollìs, 1. c. propofuit. vaframentis, exterum adeludendos vincendof- Similiter idem is ipfe Ambrofius Isepiformc orque eos, quichirurgis fedionem meditantibus ganum cum inclulà occultò fagitta vibratili no­ obludantur artis partem reliquam expona- bis delineavit. Potcftex his adnumerarifpecilinus. lum cauum argenteum cum inietta difciiToria la­ mella, quo dilfecandée adverfie tenui cuti carniC A P V T CLX. ve licet uti. Keferam autem & his ufibus forfiSettionesfnppuratis acJinmtu ulcere parti- culamad vulnera dilatanda deceptoriam Guidonùintr.j.dottr.i.cap. x. deferiptæ quam & idem bus delu/o nolentium acrefragantium timo­ Ambrofius alicubi delineavit. Hucufque ure facere. trumqueferramentumaciem habet àpartccxtcErri formido naturalis eft hominum ani­ riori induditurque lamina duplici atque ita dimisi nos vero fiepe medentes experimurs- mittitur, cumq;ferramentainciforiaabinfcriogrotantcs noftros, qui feduram prxviderint, re parte diducuntur mira fibulamfqua & intra fe M Sccuna

F

i

l¿4 C H ÍR V R G ÍA EFFICACI? PARS iì. KNÁRRÁÍÓÍiíÁ i&cumlainina connedluntur, diducuncur, item ¿ l o c o n f i c i e n d a f c f t i o e f t . y i x a l i q u i d d i f h c u l t a t i s fu t ilium e l i , fi n o r i t h o m o r e in o r r ià fupcriori ac finum dilatant. nem O r d in a r e ;, Allá fim p lic ío r q u e r a tió tu e Harc inci'foria ferramenta funi ad óntrtes Univcriim fuppi'ràtiohes & abfccflus ac finiis, rit per fyringotbmüm Grécbrum , unum ex exterui* ad hitulusa'n: Vidius floretitinus iib.d. his, quos iti Uh 7. chirurgia operis depmxit An­ 'fui. rhfturgid Cap. io. defcripht ab Aht. Ponfeo- dreas a Cruce, quò lc¿lorem remittimus, quod ncllo chlrurgicnhi inveritulh fcalpellutìl -, qui ferramenti genus parte anteriore fpecilli forine; feptem digitórum lohgitudincin fk ièihidigiti pofteribre vero fcalpcllum cft inciloriiiih. Cum minimi latitudinal ¿equal, a fupcriori parte igitüf utrinqiie pervius eli abiccflus aut fiftulà leviter facultas eft, d latere interno ab interiori infpLcluro homiñe ¿ qui laboral áut coniurtparte lictlitur cum tlieca per fìbulam, laxè ta ¿líífimo lícceífarib traÀahtem á'ut ihftrürnenc. men adeò ut ili ipfarti induci ciiin res pòfttllat ; turn áut úlcus medium , hic occultata per ma­ titcxcàdcmeduci fincullo iicgotiopolTìt. Le- rtuifi (Icvaaiúefnerit parte ferri conciforia) ceVitcrautem ihffafibulain iliflcxiisclt j & pro terani, qué in fpecilli inòdum cft fábricáta, per cefluitt exigit ab extreme latere fimilitudirtetti utrumque ulceris olculiim traieólam exadverfó lucre V. cui finus reipòndeat iii extrcitia the­ deXtcra prchendens ab extremo contcftim & ca. Eft autetti theca lamina argentea Vcl é- viòlenteràttrahit: atqtie italcalper, qui fubtilleaduplex, ab intcriori latetcj quod fcalpel- liilì in àeft acie feliciter &indolerttet tcrti perficiet lttm admittit, canalis rtibdb aperta ab exte- quod optabaitiuSi riori folida, ac perpetua eius longitudini^ ac Quibusomnibusfubjiciam rterationem, qué. latitudinis, que includete àc celare fcalpcllum nonadinftrumentum quidem ita, utad appara­ podìt. timi & ad folertcm medici tallaeiam atque aAb extrema atltem parte extremairt fcalpelii ftum pertinct ? Si placet igitur id quod in uno partem admittit, acper fibulam defilici, infra quodam egroto noftro lelieiter obtigit expoiuamhabct thcca finum reipbrtdentem proccf- nam¡ Hic ab fee (fu frigido laboraos nil magis Hijhri* ui fcalpelii partettl admittit quelli diximus V, aut timebat aut fibi eavebat exorans quam feliteram imitali. Ergo ubi fcalpellus in thcca caris Quin utbonoanimo elletjOpòituit perfuaìnducitur teccdit ptoccflus illius, à finuhuiuS, deri nequáquam futurum, ut opus fit diflèctiofed ubi educitur culti ed coiiimittitur , àrélc- ne , quando jam non tenderci in fuppuiatum que adftringitilr. Ubi ufus reqtiitit fcalpel- tumor, itaque dilcutientibus cfle traólandum, lusthecaincluftis irtditur In fiftularti fine ullo do­ diflblutum veròiri facilècuciirbitulis, quasadlore: fed ubi ihdituseftcxtttimiis fcalpelluspol­ moventes quàm fepiflirtie repetiremus. Cui lice, extrema thcca indice colrtprimitur tic , ut noftro conidio eum acquievilfet homo , parti proceiTusilliusin finum huiusinferatur, quo fit cucurbitulas cum milita fiamma ac ram crebro ut fupcriori parte fcalpellus thcca cxcludatur ; inculcaviinils, ut plurima parte fènius obllutime vero ab inferiori parte prehcliditur & vi pefcerct. Quod cum aliquo vellicati! dcprc. tìuadam rcccptus fubitò fiftularti dilatai atque hendiflem, parato fcalpro facile difcidivomicam hominem fccat, minime opinantem. Atubi non admodum ipfo egro conqueftovolumus fcalpcllum thcca rurfus includere eius Getcrum tìd cXpeditiifime & quam minimo AtspaHtprocedimi attolliiilus interim theca: finum deculti dolore fccandmrt quodfpeélat, fi que cft di fernprimentcs. ratio temperarteli ferramentuitl j Cuín hoc fa-mentita ÌJofiu niHa:c Vidiils ad iiiiccaildam imprudenti hon c r v t t n mjrtj Nos vero , &aliuiti inftrumcn- bricatur , hec rrtaximè perquirenda eft , e0:9‘<amm' autem una quepiam permultum a Fallopio comti modilfn cxcògitavimus , iifeeriqps dodtrine mondata lib. 3. de fecretü, quam interea recitare Tmt. nula im- grafia non filendum. Parandus fcalpellus cft, non pigebit, Gum àcies ferri temperatur, ilmiutndd. cum manubriofo immobili ferreo , longitudi­ lud adnuc candens primum in faponein album ne fcfquidigiti aciei tenuilfime, pariter & exaaffrica, hoc cnim rubiginem detrahit, mox in étiflìm e, mediocriter fccundum acieiti infleoleum quindeni infolatus lumbricorum tcrrexus, extremà cufpide capitulatus, cuius inciftrium extingue. Tempcrandorum chirurgiforio duntaxat clivo vaginale modo tenuifficoruin fcalproruin habes modum ufu medenmus coaptctur canaliculus ftanneus ad ufque di probatiliimum ait auólor, vcl quod Mimanubriolumprodudtus, conglutinabitur hoc zaldus arcanorum centuriis nos doeuit, aqua cquidem modici cùm plcxanda fcalpelii acies ex contufislumbncisper pnnum expreffa cum vel cera refinati vcl alio limile glutine non adfuccoraphani portionibusequis commifta cum modum fiorente. Adminiftrationis modus acicsferricuditur in extingues. c ft, utante vel gcntiane vel ariftolochie, vcl Hocce pa¿lo fabrefacicndulTi ac femperàncyclaminis radice , vel fpongia qualcin alibi preparandomi diximus, amplictur, quantum dum curabis etiam inftrumentum ufu nullo le­ cft i(àtis ulcus; inox ceteris omnibus prxpara- ca ndi fufpeélum , quod tamen ad lecaitdum tis, ubi opportunitas c ft, in ani penctrantem nonincommodum erit ; fi volfellam, inquam, fiftulam inftrumenta hxc ut dixi compaéta , vulgarcm,cuiuscapitulum frondisoxymyrfines, tamquam radiolus, aut ipcciflumimmittatur, id eft, rufei forma vel paulo minus fi malueris, ufquedum contortus fcalpellus altera parte pro- quod ad tnucronem attinct cxtrcffiuin acufum miucat, quo tempore retrahenda deicripta va­ addiícifToriuitl utrinque paratum fit, primoriginula foras c ft> atque ita nudo fcalpcllo rcli- bustribus digitis oblique prehenfam obvoltito craffiufcw-

J

DE S E CT I O TsfI B VS, ]

Vrafimfculo cerato, qiiód trito fit ufia, ddatam rrt illftieritismodum ; Interim jucundiifimisaut ‘mirisquibufdairi nàrratio'nibus ïgro» qui cubât, ■ difterico arque ab eo,quod àgitur,aVerlo'; confeftim appelkrisad fuppurationem;hanc,quarti inftituifti fcrics di (ameni detrahes. Pra’terquam 'quòd&anterioribus voliellse crunch! is feu maics fórcipulis ad perpungendum aptè paratiscefato etiam fccundum aciem impeditisatquefìiperiuscoriftridis ritilicebir. Hoc autem ut de Ambr.Paræo dicam : cumhic pertufte pcradadas voliidlashÿmcnisconclufô meminit, incertum eft,quaiitcrparatisid fccerit Po'fthasoinnes* q u i per ferrameli tu mfrigidum finit improViiæ labarantibusfcdiôncs, reI¡¡¿ih. ftant ex ignito ferro alisei quarum unam exemmMah pli caufa producam propolìcairi ab ìheronj. Fatavmtìe- ìjricì0 iff ay_ 0pt’f' chfrurg. cap. defonde, qui ait: turnin' Tria funt incommoda , qtiæ molcftant horrii%iabfcon- Peni cui foriticulus efficiturj calor, dôlor,& igf m. iiisalpcótus. Adhæc tria vitanda, ars cxcôgitaVitlâftiirtàrfi ferream latam &craflàm : in cuius medio lit foramen eiuSlatitudinis, ut adiiiittat tanriulam inftrumetiti qüod finiftra manu detirietur, & cûmprimitur: quæ lamiria tfeirtferna parte quæ corpori applicatur circülüm habet ■ cumfnpercilio tenui & quadanterius acuto, & çoilitur fupra locum fonticuli fignatum atra-

*35

mento. Horc Iamirià primó refrigerai partan circuir,ftantem, & conièqucntcr calorem ferra­ menti can, c'ntiì; inJedolorcmmitigar Obftupefàcictidolenfum quem obftupelacit turn trigiditate tum comprdlionc magis acuti articule.

Cuipoftca circulo iifupponaturinftrumentum, quodignem abfconditcrit pieneiàrisfadiim tribus incominodis jam relatis. Habciur enim inftrurricntumquod afpedum ignistollit, qiiod tandem fcrramerituiri intrufum & occultatum habet in tubuiurti aut ligneum aut ofleum aut argenteimvjquod ex altero extremo orbicularc fo­ rame habet,quod parti appoilitur, ex altero vero operculum candenti ferro cóiundum, quod deÒr'lum comprimitur.Hjc illc.Depidam ante huiufmodi quandammachinulam dedit Donnnicus GalbaitUs medie. enfi sin l.i.opcris defontancl.cA. Eft & ex hoc genere inftrumentum à nobis Noflrum excOgitatuiriquOdrccondcnsVafculo prunasar- murendentes fóllis tabrilisvi parti cuilibet admotuin haneexurít dcpitìum fupenusin chirurgiafpin- fMfn “ncm tali capite quod infcriptum eft de inurendisignis^rXi-wf< halitu vclflamlriaparticulis. Atq;hocquidcm vi fpirituscft uftìsorgani : non fpimuale autem eft àliud tcrrairientùin duplex, alterimi quod cavus tubulus rccipiat utrinque pervius : altcrum quod rccipiatdeccptoriuinatque ignis ìllatoriumlcApum cuius utriufque h arecito pidura, I)eceptorii Ctuttt'uimagopià*

I ad hsecexhorrefcit,tam firmuseftanimo,utnoti R ite r has omnes agendi radones feledas è dubitetHippocraticontrddicere, detredareque quamplurimis,quasequidcmhuiclibro cori- quam autoritatcinfummididatoris,hic jure ilio igerere potuilfcmmónullasalias tum in pyròtech- ^>atiatur& voto, ejuid autem ad hiiiusdiViniviri nixmcdicae noftradibris, tum iti chirurgia ihclr- 1 decretü iiificiando aftrucritaut cbmminifcattir mi,tum in v ad i materia: volumine,tum deifique ! quilibet? anaudbrem operis magnum Hippotote opere difpòiuintus fuis his lòciscommodO crätemnöeiTe? fedlitespradcindamus. SitHipp. aiterìUSjlit Theiìàli filii lecurìdfi Diofcòddis (cnfontextas. ì tcntiam rccitatam a Gal Ló.ep.fett.i.c'orti.ip. fit PoCH 1R V R G I A E g V A E AD OSSA I lybiiquemàdmbdilmper PctrumSalium, perqj P E K T 1 NET, Mcrctirialcm licet,certe ex AfciepiadiseftlcgitiC A P . I. mis&fchòla magni Hippocrads, ari non finis eft De pertnjìone calvàri.*prò hy drope ca­ plenaiftdrum ¿udóritasjctiam Gal.introd. 1.1 S.Sc Pauli, quichirurgorum hanccommuricmoperd puti tutanda.

YdrOcephalum quod extra cal variam con- appròbat?autncmòinéd maióriscftpusaut làniiftitjcxhaririendòcutim capitis diffecafe, guis ex idu fiiftufo membraniscerebri, pro quiqubfeqiiatùrcffluerisaqua, riori admodutndifti- busexhauriendisfanxitbìipp.aperiendumcraniu ciledurumqut icio J»ilum his, qui pauló fupcriò- an miiibrisdifcnminis eft hydrops capitis, quàm refermonedodornm virorum audivérc cònfit- aqua, q u i pcriculum infert vifui, difTufa ccremationcs:verùm,ad cdnccfidarn,qii£fub cal va­ bro,qudm ccphalja quam melancholia, qua ma­ ria ftagnat,aquamidc hòc osexicihdi deberei'ix nia, qudm epilcpfia ? led pro his omnibus curarialiquetn credòfuturum, aut quiadmittat, aut qui disdccrcverurit, utpaulo poft apparebit irieditemerarium non clainitct.dicatq; periculofij pie- c in i proccres , perterebrandum captit : pcrriumopusalex: vcrutitainen fi idem homo, qui terebrarunt & hoc quoque ili tdlpia Lufità-

Peróratto affa ad Lettorem admo/litio,

P

H

M t, W

flùsArfin*

136

CHIRVRGIÆ EFFICACIS PARS II. ENARR AT ORI A ,

nus Amatus cent, i.chirurg.76. igitur & pro his rentes aut exfeindentes ufque ad meditullium , hydroeephalo idemlicebitdecrevit porrò/o.B,»- quod g r i d diploén nominant, ad carnisrepleptijlaSylvaticus con. oper.f. fi interna capitisliiio tionem perduxerunt : alii & olia ad membraabiìt&fruftrà perforano fiat d perito miniltro, nam ufque perforaverunt. Vidit A retii lo­ on]ni periculo vacare gravem operam dices & cum huncatque aliumeiufmodi Itb.primochron. vctuftatctemporumoblbletam. Sed iuperiori cap. 4. atque imitatoseli Iacob.Holler, qui libello feculo Arnoldus ViUanovanut cxpericntii funa­ obf. fuarum primo fcripiit h ic ; In intollerabili m i mcdicus vertigini mcdendi cxlcindendum cruciatucapitis, qui&aiTìduusfit, nec aliis cccranium priccpit, item etiam melancholia; ac datremediis, ferro & igneutendum eli: frullra mania- Rogenusac Rulandus, Bernardos Gordonius, cnim pharmaca , cucui bituli , & topica alia Anto. Guamenas, Gultelmus Rondeletius & lac. Co- compertafunt; quia hiéticaquidam capitis infiaus, & novifinn e autem omnium Arnoldus Wet- tempcriesatque infirmitas addi & conllatqui­ ckai'dtis Meclicus excellensFrancofurtcnfis. Ppilepfia dem permultosmeliushabuilfc ineiufmodi maautem GulielmusRondeletius, lacobusHollerius,Io- lis, epilepfia, mania, melancholia, hemicraannes Coflaus,Marcellas Donatus,luhus CafiarClau- nia, tcrebellisvel cyclifcis aperto capite, vcl in­ dinus. C ep h alu vero lac. Hollerius, luhus 1- olio, H ic Hollerius. ■ Accclfit&inhanclcntem modo memoratus Claudinus. tacitati quo­ tcnmmluhus Ca/arClaudinusprofejforBononienque ab interno vitioimpendent Joannes Cofiaus: fis in hb. de wgrejfu med. ad infirmata : cuius rei quorum omnium fententiæ fuis locisexponen- proximocap. meinincrimus, exhorumquoque tur. Advcriàtus & aperte huic operi Chirur­ virorum numero videtur fuilfe Petrus Pigraus gica & Galeno eandem approbanti, lui. C a f A- non contemnendus autior Regis Gallorum modicus rantius, viralioqui ficutabeditolibro de tumo- lib. 4.chirurg.cap. 4. fed fuperatomnes obfervaribusapparet, pianemedicamentarius, Semedi- tio Amati Lufitam, qui rem expertus in milite, cui cinilenioris amicus; qui & fuam hanciènten- perdoloresnullarationeplacabiles&profundos, tiam infolentiorcm faceret, duas fub unuma- àlinci-pite inreliquam anteriorem partem extertìum com pleti vifuseft, animi contrarias affé-’ nos oculos elidi videbatur. centur. 1. Cur. 4.f. bhones; pufillum,inquam, animum & in exant- nobis h ic poli multa memorii prodidit ; prolandisdifcriminofiscafibuspavidum Scfimulau- tinusergo accerfito chirurgo. Àliam hiiloriam dacem, ut autori magno contradiccret&hocfe narrar Here. Saxonialib. \ .prati, cap.2- dercligioprevalere confideret. Verumenimverò fitali- foviro, cui pcrterebratocapite repertumeli os quando, ut hydrocephalum ne atcrcélarequi- corruptum Se fupra menyngem multa pituita. dem expediat: clique is cafus nulla hominum Acceditigituradeamfententiam,utvides,interdubitationefuncilus, qualem equidemnarrabo dum perforati cranii Saxonia. mihi&medicisaliiscompertum.

C A P V T n i.

Extumclcens monltrosè caput obfervare acExcijìo Calvariapro curanda Melancho­ cidit An. 1600. in filio magnificilcéliflimique lia atque manta. fim in iC laricis Caraffe, nonum jammenfem, nato, cui a quinto natalium mcnfeccepitinire tumor,quipollmodumaubluseitadco, utcircumduétus funiculus non hrevior effet; quam duorum palmorum Scquinquedigitorumtranfverforum communis m enim i. Creditus à me tumor eilipfius cerebri fubllantiç, multo humorumexcemnurgentis ita utcommilfurasomnes olfium &frontismediiapertàmollitudine teneretamplèdillrabtas, & circa inferioradiftentum convulfumquc crus dexterum. Item rcvulfi ad obtutuminleriorem oculi, ex ulcufculis vero in capite fpontaneis ad denudationem ufque olfis cutisdimifa, q u i quidem iplàcapiti pritenuis lapfifpontealiquotdcntcs. Non fugentilac infundcbaturexcochlcari. Infanshebcs&fopitus fere perpetuo, nilunquamobllrcpcns, id eli ore fignificans. Morbofuccubuitnon multisabau èco morbo diebus.

Efert Antonius Guainerius non minima autoritatù medìcus operepratiico cap. ifio, mulieri maniam patienti adfinciput ulcus magnitudine ducati ("nummum argenteumita vocat) pyrotico excitalle, Secalvariamfublumdecremento ma­ ximo per cerebrum ad ufq; membrana craflj confpeétum apcruilfe;fic per menfem aperto vulnere miferam liminam bienni morbo liberatami Approbavit hanemedendirationem lo. Cofiaus me­ ttercules tatti exatii judicii, quam feconda dottrina medicus 1.2.deign, med.prafid.c.¿.feddidicit hanc chirurgiam ficuti mihi videtur Guainerius ì Ro­ ger io Salernitan o h . chirurgia cap. 21. & a Rulando Parmenfi hb. 1. cbirurg. cap. 17. qui curandi ma­ nia ac melancholy cruciatiminlcrtà cute lumini capitis calvariam tcrebrandam volunt modiolis lerrulatiscannuiatifquccumexcrtaligula : quod genus ferramenti luculentiflimè defcripfit c elfus l.S. Et hos omnesautores ad idem mali medendu C A P . II. fequutus eli Gualtenus Brucltus in opere praxeos Excijìo calvari* in cephaLea inmedicinali! c.iflo,atq.Arnoldus'&'eukardus medicus tolerabih. apudPrancofurtenfisClarifimus infiuo verethefauro C I tentatis aliis omnibus remediis adhuc ce- pharmaceutico c. de mania. Atq; hac arte procura­ ‘-'phaliaperleverat ; atqueigcr animofusfit& t i per noltros homines funtexcifionescalvarii; corporis robur confentiat: approbat Aretaus 2. citerum,Sc(rafufa(Sitantundé utiles experimédiut.thcor.cap.2. quod nonnulli fuper frontem to complurium pr^llantiu doilrina viroru comcain parte,ubi futura eli, quicorona dicitur cu-1 pcrti funt.Porrò narrat Bernhard. Gordonius ini. temoile tenus incider unt , illudque haud exte-j depajfi.cappart.2 r./y.mclanchohcüdiu hominem diffraäo

R

t)E ÌIS> Q V J E AD OSSA SPECTANT. àttfrado per vulnus Cranio rcftitutuni quidcm: mutuò in accc/fionibusfpcdantes sgroti a'u*-1 O 'J“» ' ' • prltnumdiraiplaga ctiamrtumniaret, mox ubi cunquepati cunqucpr*;----------------W untur,cernerent non ultimara vitam tS r i 11 n i €*1 i v i f r f p i 1 ir \ K r i n ^ i T ! . *•. •» ,-3 * « ì f n E« J _______ primum cicatrice òbdudaeflet, rcdiilfeadJ inià duccrc tolerarent: verum qu* fingulis atrocia hiariicuridem: q uod argutnento magno habet tsdaque infuUt, lenfus privatio , intuendique Gordonius, ditìtiiiahi cerebri deicdionem con- fublatafacultasabfcondit; deindeinferiusidem ducibilemiritcrdutrt elle ad mentis integritatcm audor ait; imprimis os perforare ufque ad fe-, cui recitata: lomenti® rion contradicit A¡ex. b u f­ cundamlaminara oportet; deinde ceratis catafa ta /. l.mmcdicacap.2i.&Gul. Rond, tn method. plafmatifque utitantifper, doñee membrana ab CUr. morb.cap, 41. narrai de mulicre melancholi- oflibus rcccflerit , terebra nuda olla circumCa & moniaca qu® percafum fortuitum aperto feindere con venit; acfipaulumtefilbnt, ufque cranio i & ex hocaqu® portione dilapsa curata ad lpontinam avulfioncm,pcrléverandum, qudeltmirabilitcrexiniània, quareaddidit, fiftudio ufque nigra nonnunqüam iftorum, & crafia berforcturcranium vaporibus atris aut fuligini- membrana inventafuerit, cumque peí putrefad u s alienisi ccrebro difcuflìs,probabile eft rccc¿lioné yel etiam purgadonem audader curante pturosmenrem (uam homines, Pm erhos o- medico vulneri cicatrix induda fuerit sgrotus mnesnoftro fcculofuperioresfuafitdudum, & motbumcvafit: fed ñeque folus Arctsushuius ad maniaaboleiidam calvari® percu/fioncm Epi- fententi® fuit, ut perforandam in cpilepfia duphaniusFentitiahdus htfl. óó.cùzm, ubi tentata: u- ceret calvariain i Themifonem legimus apud Aureftur® parum profccerint : exemplo nixus Alber­ lianum lib.i. chron p. c .+ .f hoc idem morbi ce­ ti Magni (credo cquidem vcrius Arnaldi Villa­ ll® quod gra-ci /}(íyu» appellant terebri perfora­ novani) quiretulitfatìa cuidamhiriofociufmo- tionc curafle; quam rem cum rcfellit Cali us,ni­ di perforationc iànitatem reftitutam mentis : hil cft. Hanc enim approbavit Htpphb.2. daño; b. idemque approbavit lac. Fontanus lib. 1.prati, me­ tit.de tUorbis a capitefinientibus, prater cpilepíiam die. cap.zS.&admclancholiainz4. Nos vcròre- verói & cephal®® finiend® prsfidia od oífaüfcentiorem referemus hiftoriam,qUamcerta fide que penetrantía conferre conccptis verbis pronarraruntllluftriiTImtis &ottini virtutum maxi­ teíTus eft idem Atetaos eod. Itb.&cap. Ex juniorim s pietatis & literarum genere excultiifimUi busveronoftrisfaverunt huicopcr® chirurgic* Marchio Carolicancnfium inSalehtinis, & qui ré tcGut.Rond. qu ila. decurand. morb. tnt. c.41. in vidit Matthsus Taph urus, fpedat® vir probi-*- cpilepfia, inquit, ab humorcmelancholicoapctads,atquc adeò apud eundem Marchionem ap^ riendum eft caput; huic vero íuppar Uc.Holl.obf. irimcgratiofus atqueprobatus. C®far Bartho^ fuarumprtma,ac Projper AIp. l.io. med. cap. 7. aclo. omsusDominorum Auolos famili® apud Rc- Cojltusl.2. detgneümed.praJ¡d.c.6.fequnrusGuargem Hifpanorum procurator Madrid,cum im­ iterium, qui maniacam refert hac fe rationc láplacabili dolore capitis afilidarctur,nullis ab in­ rtaflei Meminitquoquccumhonorehuius chiternim i & externis remediis,qu® dico adhibue- rurgiítum ad cpilcpfiam turn ad ccphalaam perratlevatusjintcrdum quoniam dolorisimpadcn- tinaccm finiendas conducibilisr«/. Cafar. Claud. tia vidus eli, confultum iri libi credidit, fi, qua profejforBonon.inOpere, quod mfcripfit de ign. mtmaluminfcttabat, &vis fcalpri altèdcfigerctur, dic.prafidiis /. 4 .Cap. 9. cui rei non refragatus cft doncc vitiuminvenitur. Quafic apertura cu­ Pet. Pigraus l. 4. chtr.c. 9. fuffragatus vero Projper tis & calvari® confcdà per hominem quem ac Alpinas lib. 10. demedie, method.c.7. Confirma vic earn delcgerat, atqueenixèperfuaferat, neicio & even tu rem Marcellos Donatus, qui lib. z. mn.bi­ quis in cranio tumor & viror,iùb iplb vero incre- flor.med. c.4. narrat de viro G allo, qui profedus lccnscarunculafungimodo repertaeft ; quibus de laribus fuisad Italos, uté tetra cpilepfia curavitiis & putrilaginc deterfis liberatus à malo vir retur: forte fortuna per latronuin infultus calvaintegre fuit, i ta fepe non foli qualitads exceflus, ri®apertion^libcreftfadus, itafalfumnon cft, & intemperanti®, cephalsas graves faciunt & ñeque lüdibundum, violatutcft* municntis ar­ Conlèrvant, fed vidoià edam concrcmcnta, adii, cana capitis epilepfiám abire. cerem his alios eiufmodi cafusà plcrifque relaD udam autempertundend® calvari® utilita-^/" Pri~ tosjfiprobati/Iimife audorcs obtuliiTent. temexiftimavic lac. Fontanus liba.praíl.medx.tg. r‘ r~ exacripitrariisvenatoribusquifalconcs, q u o s *7*.

C A P V T IV. lunt,epiléptico morbo tcntatosliberare (olentz-»ticomierto capitis ofle propc roftrum inter duos nares msntum.

Excìfio Calvaria pro Epilepjix erro candente: per foramenenim manat ichor turanda. quídam,quo exhaufto vitium omne abjicit accipiter, dequaetiamrelegcfacundifiimuinillum E St&epilepfia tamatrox morbus , ut venire virum qui de re accipitraria vernácula nottrálinmedicumprovidentemcdam adteft® capi­ >uá fcripfir. tis violatum pcrlipècogat. Audi vero Aretsum CAPVT V. in i.Chronic.c.4.dicentcm; ingentibus medicamenrisac valenti/fimis in morbo comitialioDe ExfciJJione calvarixpro tuendo puscii, namquotics cius in mentemvenit non vifu. modo laboriofum malum & periculi plenum,fed etiam generis morbif®ditatem & calamitatis op­ Alvari® osexfeindi lánumipfum atque inte­ probrium exhonemus, atqueitacxiftimo, fife grum plerumque neceílitas cogit; nimirum M l pr» iìì

a

Ì

Í

C

ì?|

c MÌRVR'GIjE

ÈFFICÀCiS M S lì. ENARRATGÌUÀ

curavcrei Cumchirurgusiaut expertus; aht id p r o U l e n c l o vdu d c u l ö r u m , c u i u s t a n t a e f t p r * it i i . _________ HArhf franine ftantia ut ad hanc funftionem natos homines Hippocrate do&us pertufionein calvaria: pro-i affirmaverit Anaxagoras y & de quo Marfiluu poiuiiTct,damhatälicetäb aliisoperäj tarnen acT'.cmuscx P latent tnlib.Timai c .j t . dixit: oculi eeptata eftab*gro defperationelucis, cuius pnciivinitusdatifuntöbcceieftiü cognitionem atq; vationem non minoris quam mortis aleam *ftiimitationem & ob philofophiam optimum divi- mabat. Qua re peraää, miruin expediri vi* hitaeis donum, quam ob caufam baud difficile Ik recipi viliis continuo expit, five quod opafi accipicnduin id, quod Q^Screnus propöfuit hjs habitus expiraflent, five quod humor excufius longivusj quodadmirabiliuseftad centefimum Verbis: Summa bvni eft abferes homitu connngere vtfus, k ulque tertium annum vixit. ResTranenfibus civibus hota* jQuodquafi cuftodes defenforifcj;peruli Veruntamenhacinfe tikdrettiiniecifle vide-i Pruftnuensfutnrnd naturalocavit in tree.

Itaque ad hos cascitatis diferimine liberandos ttir Aetius, quilib. l.fer. j . cap.S4- nartevit, ex Hipp. IJ e vvfu itafrcnunciavit: ft cuiocuii, dum calvari*incifidne aeperforatione, quandofatte fanifunt,viium corrumpunt#huicic£tione,&in- ctiam *gre curatur, cdhtihgere fepeitiacie dciiluper cxconationein fmciput faöa os exfeinde- li. Veruntarhenlbhgediftahr,multitudihettiinrc&aquamaufcrreoportet i ficque curare, at- cuinbetttetn aqua: de ccrebro detrahere,etqueiiitet afte- qUC ¡talanifiunt. Hippöcratis hoc decretum dein fic utilibusexhaurire,uthdcctiam Sgrectik.!aA-a. ,tO’/S- minimequidem * • • v • * acerbum I f 1 I_1_..... L.n cauiaredebebuntho- retur; cjucmadmodum plane differunt CGnvu!<vt tß duj f i * r mines,chnurgiamhanc pafluri, ncque item fa- fio,qtKeftatexhumorisredundantia, 8cqus du­ tiimen levs ¿turi -, quando jam alluentem fuper cerebri cat ortum ex ariditate. prtfihum membrams aquam ftatuit Hipp. ad facieridutn Hecejfitaee. hypochcma con tilled ter parata^ exquolocodeCAP. VI. duCi:uinarbitror,utdeicendentem ad oculumaquà,idquodcatharad;adicitur aiiàs, vocaverint De tabarin offts corrttpti excirTital'tilb ^ ra^um ichola. Periculum autem csecitàtis radi{tone. ^ ^ ^ .catu m cfto b lcu riu sp erid jficu i oculi, dumfani tatitm. funtjvifum edrrumpant : perindeac fi diétum cfArhofaturilpdrtiuttt fubpletifq; vitlis exti^" fet; fi cuiocuii jamanteatemper integri conferfionem cum jatn eXplicuerimussquseoiTumi tim irruentium humorum confluxudercpcnte eftjaliquamndnprseteribo 5 prsefertim hoc lo­ occscari tantum non in integrum videatur,huic co , qui partiurri traécandarum ordine primuii Stufiti ver.

Adhiec vcrofic oftenditur probabile confi- eft. Calvàri* oifis earlcm five marcorém experbord H<pp. ¡¡lim jCjUOjpjippOCratespropofuit,quod&even- timeminit Hipp. i.demorbisi hifce verbis j cum A cafatx- tu rerum comprobatum fuitaliquandofdix, fe- caries, inquir, fafla fuerit in offe dolor ex hòc perimenti}, citqucetiamcafus, uttenebricanubus exoeulis edrripit ipliim os', & prdgreifu temporis atte­ hoininibus faftàin calvaria rupturà lueis ufum n u ate atque infiatur, k fit in ipfo fraftura i rcddidiilct : Porro narrat lo.Coftaus.c.de igne itomi & lì hanc refecuerisj comperies ipfum os elevaprafed, c. if. ex amaurofi vitio,quod ex craflis len- tum&afperumacfuluumj quibufdam veròettifqjhumoribusopticorumcftobftruéhisj Vir- iafn ad cerebrum ufque corrofum. ubi in hòc gincm Deo laeram, alias plures jam medfes oc- modoinfeideris, fiquidein ultra corrofio fuerit^ caecatam fortuito, tegul* in capitis verticem la- aufetie Optimum eft : Hsec ille. quod vitium à le ifftorU. pfujfuifl’ereibtutam. Fratto enim capite ufque defcriptumcumapprimeinfolensiìt, & nonià-i ad primam calvari*laminato, dumcuratur vul­ tis ab ulto cognitum & compertum 3 cui equinus, cum eius cuMtione priftinam eius vim reci- demcomparetnnonhabeo , nifi fortaffe carie! pit,inquit auétor. Simile huic excmplum memo­ 8cexoftoli àlue venerea profeól*: licet autem & ri* prodidit Alex.Betted.l.j.decur.ftng. cor.par. c, eumtalparia,vitio, quodNeoterici qnidamno-* x<). hisfuisverbis: quibufdam in feneétute lu­ minavére: cuius exemplumilluftre pofuit Amamen rcftitutitm eft,memorabili exemplo. Ger- mlnfitanus Certi, z.cur. 76. quatti hiftoriafn &t manusquidam Hiadel* odtogenarius vifu hebe- curationcmad efticacis Chirurgi* ftudium non tioriequo abaéhiseurrentein terrain ex impro- nihil facie ntem fac leges.

BL'. vifo fere exanimatus in lapidem capite colblus eft ; confregitfrontem. ineacuratione fid enim CAP, V ìi vidimus) vilum recepiiobftrudtis meatibus, per duos cftluere folitus erat humor acris in k- Deterebrditonecojhe adpurulentumexhaUrundumthoracem. nans Praeter h*c autem fortuita experiménta nort Tatutnm à ttobis aliquando fuit ,• qüoniam ex Cacoitj:;y defunt&qu*prudenter confultoquc tatìsperpenetrante cava thoracis plaga fit inateri* ¿fled tufiones calvari* plurimam oper*utilttatem te¡ftificantur. llnamautem imprimis nobilem nar- multafubluvics in ventre ifto,qu* & graves do- tatf u 0 irabo.

U D O . /Aloyfius l i o y u u b JBrunus j r i U l U Ò /Apulus \p u iu b n iu y n ic illld U U - lores, I U l W j W&febrem,&maciemdcmumtabemq; .iV .U t v l U j t M n a v i v m u v t u u J . tpro- inthera« Aliìvilleniìs hor i -1 . . . J I ______ __ ______ ____________________: i ______ o. óhtu. ncft*famili*homo jd.circitcrannosnatuscum j fert,nonvaIentibusadh*ctum injetìionibus&P"™ gravifuftufionecorrcptuscflet,fic, aceommodatosdecubitusjtum g i a Y U i m u n u u v v w u t p i u a t . u v i j t i v j utnullioculi ui t v/v. UH I ueffufionibusper n / r v ,.............

— _ 7 — i T u t m m * « ob rem p m ' »/»/' •. vi jubet: t i il v / iv * '! ipyuicorfiextra<ftionibus,tum M m ln n H i p v fr n r ^ i/ in ih iK « t u m n o tio llln ii« ; V 'rn e eftènt iufui,quam medicosacciri potionibusvchcquipcrplur* varii generis irrito fruftu facienda ! menter cxiccantibus; tum deniqiie adjumentis

C

S

u iio u u

mj

B Ë l i s Q Y J E A'D OSSA SP EC TA N T ,

^ i* Hxc atquc alia pOlTunt cfle incommoda,pii- Excif* colìilsificceflanurn eft,* -----ut faââin »tiuo) »ÌV.WW--------*-” ----- declivi ' loco 1piagàprocurctur efflux us : cuius fciltentia: piccia mum quod liberiusfecuriusque agitati licet ho . cernii] rinortnulli viri inter quosBrafacocusS: Valefcus mini rem, ñeque anguih cura peifpicicndusctt ¿¿flux* Taranta fu ère non ducre pantesa confihoGa/. lib. locusmufeuits minime munitus; ut monctHfrro. vu finga z. art. curat kd Glauv. cap. 8. qtiodeft defin ft : atque n j m . F a h r ictus l. d e c h ic . o p e r. ca p . d e em p ite ti Nc­ ti'va & apertionctn quidem facicndam in coita ipiaequi- que nervis,veniSjarteriis, q u o d Hoiler io co n i, *q . ^emi» A dem ita tuo, quod ita ne'que mufeuli, ncque ve- aph. 7. tr. p. placuit.Nequc vero deinltrumento ,un ’ hiaut arterixconfecantur, fitguefine dolore & ìncilorio appofito, id eft, altera parte retufo, ne nigneficn- multi profluvii fanguinis dilpendio. Docen­ pulmo obl&datur , ck altera vero dcfcirtdentc ti loci qui Jam autcin eft, qudnam ràtione admitiiftranda quidem, fed modico ad cufpidem recurvatb filacene*- <jcpertcrebratio :prithumigiturratio dignofeen- multa quxftio intcrcedit, ncque anxia pro vifió pum i*. j^-fedisjQuapuscontilietur, tradendaeft,citra ahimad verfioquerequiriturde fcéfioiicobliquaj quam quidem cdgnolcendi certitudincm teme-; qux fccundum fibrasmufculoruin intercoftaiiutn exteriorum progrediatur ; nempe plus hi re— rària & casca eflet omnis feriendi a¿fio. fpicielldi, quam interni,quia minores atqueexiPrimum igitur feire licet *, difcludente pcftus liores flint : q u i dottrinacft Aquapend. d(Ho loco; in duas partes mediaftinà membrana deuteroni Taceoquod pdniturtenninuseontroycrli* Fal­ aut finiftrum latus Occupare potuifle. Licet etiam lopii & Aqiiapcndcntis,quorum is interné, alter , fieri poteft, tit per utrumque fanies fuffufa fit.

Dignbiceturergolocus tumore partis , dolore, fupernè lecandum voluit. Vide R o d e r. Fons, confi, fcalore, potiderc puris incumbehtis & refonitu. f.tom. 2. Ad finn mam igitur prarftat in coita, Extuberat icilicet> urgente copidflinftuantishu- quam intcrcoftali (patio icàuram inoliri he, ut inoris, latus eocompletum,extiinusque habitus diviilum admiremur Hippocratiscon(ilium,qiii èiusdemdifpliccrttior cftcótreftatus feruefeeri- cunfta hæc provident, ìtemque peripicaciam, tiseluvieivaporatu. Triftem autcin fen fumea qui viam hanc fingularitcr exeogitavit. Vfus parte natura non di/fimulat : augeturqueidem, autcm&ipià terebra canai non ut icntit Aqua- Y e r t i r i nomine decumbente in fospeslatus: fonitu au- pend; ad eXcipiendam in cavo ferro feobem ; « w quit tem allidcntis Vcrfato peétore faniei percipere nulla huiusquippe la-fio aut intcrioribus aut ex-«/«ioterit Si quitraélat,& qui traftatut maxime : terioribus; verum utfieretforamen aquale, per ed gravitatem laterisisj qui patltur declarabit. alias qui ppc terebras foret illuci interne anguftu, Llxcnoltra & communialcribetitium fuhtindi­ extcrrtè amplum : quod incomntodum eilet & o n t r a r i i j uquod u u vere wi v requiritur. Veruni »------ A f tot qn> * cia coniefturxquc de (tabulante pure. Vcrufn ccontrariumeius, supposi.I.uvmi.ajj.n,Ì M uu.44ua.n« e ilim v e ro u b ififtu la m o ilisle g i ti.n e re q u o sd a m ^ * « ^ tftppocr. I. de ini.aff.n,aj.cum aquaiil c luu„ tubcrculispuhnonis disruptis qud vergat, pcrdiicit: la- atqjipfuitt Fabricium, non potuinon admiran, ¿arn »...

C,,Lv quo mini* iloti l/klcFint rUIT) antnr. (*nrur_ tus, fub magis ouMimnorif extumuerit,■ irmiQ-nf fp cilat:• nimrl quod niiAtl quod non viderim CXClluiìl excifiun O osS CíllviriX calvaria PO porum indieiiimubi dclideretur,homincmmultacalidd induere. Quodfififtulafitexafttiluianieipcr!avat,atquehumeris fubldtum concutit,utiitrO 1 petuo, praftat hullc dumeft,educi,qiiamparmagis latere fluiluct humor, obiervet; quo in- tem hiaritem fanclcerc : fccundo veto ubi veren- rammjlaittelleclo,exterum opusperficit.Sed Celfiusl.8.c.q. tur, utneferramentis cxlcindens coftam innigat t>Zm ... ?____ I . r i---------k l l hhoe o c ill line vitarl ---j Tim ci- Utaliàsrecitavi,quin etiamHippoc. 1. j . de morb. plagami intcrioribus, npoteft inline vitari CVcyfntUt ufiu. monelli mollem crciamennonu,a tretam cimoliam au.p.c ample U.UUU; inducit J».-«»-, pedo- ! *«— clilco. Verumenimverodeoperàfecuritatcpr*• *’ i a 1 ! 1 I •I ! r _.i! J . it . ri,atquehac arefada deinde diligenteriilqUirit, IiierMarcellum Donatum baciti modo citato locoprònamquomaximèlocohurtióriìiea perfèverave-1ftteniem, fentciitiam aifcramdoitiviii Epipltanii rit& ibi pus proximum crit, eoqueuri debebit. Ferdinàndi,qtUobfier.med.ji.U:T\purelu]W' hxc; Situiam cognito colledlipuris,pràecipitc.r/*ro fi c o lli fint robuftat, la ti, non exigui, gualcì fi le*a. iHippoc. f n ( >utmediam inp^i-im rnftntTi l.deint.affctt. coftam fpt-ii'im tcrtiim ’;rtiiiripm quidem min non (illlt funt<TtiltC itate DUCnlli puerili, ied fed pTOVCÓtlOll pruv'.ctiori j¿ icihcet ab ultima numeratam ufque ad OS lece- j tutti ipfam coftam periorariim terebella : & hxc mus: d1e_i! n dJ e_ t e r e Eb r_ afi c a u a i u. Ul tmr a hoU p e rÌM f o>an4ii(>. r a n us,/if a t< e fle t o p e r a tic M t u lftO tioT r fr fcl ll if ql Uu li Ss :: lì n tl a ITI m VeliíX Vaia,1 ÌC f c lilC i l i cC c tt due u b i p e r f o r a t a f u e r i t , a d d i t , a q u i p a r u m e t n i t - v e n i , a r t e r i a : , n e r v i j C X i n t c r i o r i p a r t e c o lli on• r» F : i:-a____ . 1 . . ^ ex ___crudo r.ilisoHlin n ntnr in media COil 3!: nai t C in h e media Ptrétr*. tito&ubiemiferislinamcntum o in•-narri 1 entianilpatluntur nam c o d i parte fiebranda co- dito&ipongiammollemfuper imponitO;dein- ¡ retforainenj&fanicsliberèexirepoteiit,&hftufi* locus3 & de ut ne CXCiaai excidat unümcinuui linamerttum utugaw» deligato; «.uuuvi». cmittcre ¡ ls non inlpenderet periculum : quam vis farnesi J'*;1'1" -j .. . ° r .. r . u M • 1 o . i - o j _ i ------- 1 ad~atitem per ri.diesaquam oportet (citici iri diem, per annum integrum educantur:& tatídetn pul­ "™j ^ poft duodccimum autem diem fcqueriti 13 . to­ mones & thorax minus ab aere externo patiantani aquam emittcfe& reliquoteftlpdre fi fub- tur, Sed minifter turn fit vaklè expertus di ciigat nafeatur aqua, hancemittcrc & ventrem cibis re­ tcrcbellum anguftum potius,& ienfim penctret^ ficcare. H ì c Hippoc. Porrocontcmplantibus ufque ad interna.

H ì c autem feliciflìrita & tutiflìma eft operanobis atque iti examen revocafttibus Hippoc. tioj & fanguisfluxus non timctur , & banc ópedecreta: cuntta hxc quàm rediflìmèfancitareram Hippocrates pofuit. Aflenfils & huic tcreperimus primum coftam ipfam non intcrcapedinemeoftarum inter mediam voluit pcnctran- bratus operi Am. L u fita n u s C e n t . /. cur. 98. T. vidam,&ne vi.olarenturmufculijSi ne fanguinis a- detur. Itaque iam apparet anirtiofè, debere nos liquod defluvium ex convulncratis neeeflàrio ubiaccidat; empiicis emiflaritim per c o lli perTenisatq;arteriis,alioquinnonpufilliSincq;pau- tufionem Hippocraticam infra parare. Vnurrt ósQaU.d.loc.aff.c. t.patereturhomo;quinetià, addubitaruntirfc. Holl.&lo. L ib a U t iu s mScholiiS he maiori doloreatq¿ inflamatione afllidtaretur. ad api). 4-4. l . J . quod Hippocratis feculo proceM 4 riori bus

S

% _

•

. . 1 Hà

c h i r v r g ì ^e

e f f ic a c ìs

PARS II. EKARRATÓIUA

fioribushóminibws;ampliores, ideoque exeifu ni autem horum fituum ii vere ponidebent, ut commodiorcs ac tutiorcs eralìt Coite* noftro feil, ne nimiurri imo eleétò fèptuhatransVerfum Termini vero tempore non ita ! fed maiordifficultas eft convulneretur, verum ne dum eiusnatliralis fitus/«««ftp,. huic Libautiialfumpto nòn ignoranti* quodfa- infpicidebetahotöhiica peritia; fed étiamidem ,,or,s ‘•“¡m Veathoc Virgiiii.ìpfum, quantu ad fuperioraafl'urgat, infpirando tnf ' ,wr*.

Grrfndni^xr efforts mitalitur offafepulchris ; videri, deinde edàm ad verri debet*nenirnium Nihilominus id noil facile admittent fublimifadäleduräminirnequantuin latiSedlrperipatetici. Omnibus autcnl rnodis, ubi ci materia queat, verum eievari trufacaputque Qutié«r~ concedatur difparitas oiTìum ; ad hue non de- demitti rieeeflariutn fit, quod & xgro labòrioditucefis eft nòftrorum hórtìirium colìis ladtudo, qua: fum,& medicò, qui rem tradavit,ignominiòUt ftrfo- perforatum fel l e poffit. Supcrcft nuncviden- lumparitereriti Tcrtiurn eft, ut qùòtisvis tan^ • *4 dum,c]uotaordine coffa fit pertundenda? Hipp. dem coftis diffcces* cito plaga treSaut quatuor td fubmorbt», ftatuit tertiain, verum gcneraleip latosdigitòsàfpinxclivodilfita.Quàrturniquód theiin facientibus interiòribus noxis òmnibus adnotarivchm eft illud,pcrtihensetiam ad con- De ambiguitasnonminima fubnafcetur; aliis nimi- ciliandas multorum ad invitem cohtradicenti-* andumfum Volelitibus, facìendam fedionem inter fé* um fententias; aliosquidem feptenascoftasttu- forum¡t,f. cundam & tertiain ut;AmatusLufitartui cenfuitin merare ab infima ad fuperiores adfeendentes tent. i.¿tifati 6. &Lud. Menatus inftit. chifur. allos vero àfuprcma exordientes ad irlfimas det.ó aliis inter hanc&quartam ut Algazjer l. de feendert. Porro Hipp. in hb. de int. affetti prioreni vuln. thorac. c, \i,MatcellusDonatut3. mirai, hijh Leohidas vero & Aegineta pofteriorcrtt ordinettl tned.c.p. & ProfperusAlptnust. 3. denied. Aegypt. fervafle funt vili. Si comprobare fentendam no-« tap. 13. & Here. Saxonia in epiftola ad Eptphamum ftram velis Jdcctetum Hippocratis & pofterio1' Terdinafidum ab hoc viro citata in hiftor. medisi, rum GrscorutiiLeonidaeatque Aegineta con­ quivir&eandemfcntentiam amplexuseif.I«dtì- fer: tantundem utrumque valebit, neinpeinter Vtcus item Mercanti in cónfult. i i.in qu o lo co quintana Si fextam fpatiuln idem erit, quod inter narrai expertam à fe feliciter haiicuftionemfu» iccuridam& tertiam quod èx Hippocrate bene iife*aliis inter banc & quintain utplacuit Guidoni ftatuit Amatus Lufttanus citato loto. Atqueharc Cauliacotr.s.do. 2.C .T.& lacobo Hollerio, Hiefà- funt*quadeexfcmdenda coffa in empyicis protiymo Capivaccto &Ettftathio Rudio in curati etti- pofueraln altero duorum Laterum, caterum au­ pyem. & loatini Heurnto l. detnorb.p. c. 3. & multò tem hisàddit Alex.Pened.l.io.demorb. c. 23. fiin maxime Nicolao Fiorentinofer. 7. tr. 4. c. 38. pro* utròquelatere vòmicaftierit* utrurftque in latus, pterea, quod diaphragma refleditur usque ad non tarnen eödem die perforandum, ab eo autertiam coftam ‘ in quomotu valet fanietti cohi* tem incipiefldum, quod magis turnet. bere ne effluat, quare rfequaquarri inter tertiam CAP VT Vili.

Si quartana facicndaeil fedio,ciusctiam ièntenDe vìtìofis dentibuslima detercnctii. tix c(lloannei Liebautius in Schol.ad aphor. aurea citatum & MichaelPafthaltus l, de mori, curand, T rei no vitate & vitii cutandi necelfitate, dicap. ip &Andr- Vefalius iti ceni, pro Duce Terrano­ gnumhìcarbitròr, ut inter hac UriUm deli« va: quem viruin utiles plerasque & certasobfèr- mando dente caput contexa, VirginiadolefcenVationesagendi complexuin velini òmrtino con- tulx Parthenophy lacii fpirituslindi fierarü xdifulas, confultoquc audias. Aliisinter hanc & üm NeapOli.cumelapfuscaninuifùperiorisfnaièxtarn, è qfiibuseft Autlor introd. c.iS. Leonidas, xillxdensfcptimo, lìcutnatura còmparatumeft: Vaulusque lib. 6. cap. 4 4, nec non Andreas Crucius. anno ad vigefimum fertium erUpiffèt,non tarnen Jam vero nemounus inter primam&fecundam fuafede, ut diuturnam fc. Làcunam compierei, aut inter fextam &fèptimam dixit perforandum fedfupremogingiualoeojhincexortus obliquo effe, Felix Platerus ltb.3. prati, med. tit. qui eft con- fpiculolabruminteriusurgens non fine moleftia fumpt. pag. S44. eius fuit fèntentise* ut fedio per pergebat ulcerare,ad quam rem eqtìidem medifcalpruin fieret (candente non laudato ) in humi- cuseiuidé conventusaccerfitus,reperlpe6fa colima thoracis fede, ubi nulli aliimufculi inter co- gnofeensfuturum j utenatus totus deus labium ftalibus incumbunt: fupra duodecimam coftam 8c inconcinuèattolleret& pertunderet ; eoprividelicet. Quoddecretum tam etfi fingulare atq; mum conffituto, quod ab extradu & neceflario hxrefis fola fuerit unius homi nis privati : nihilo- lancinatu gravis& difcrlminofus oculo capiti ve minus abanatomicoexercitatiflìmo proferita o- dolorevitari non poffcti in eam tandem deveni pinio non eft afpernanda, fed alicuius precii xfti- fementianr, vrt dens magnis in dies momentis exmalida & probanda propterea, quod mufeulos ortus continuo limadetcrercturfic,ut identidem omnesvitat, qui inter cailalibus incumbunt , fa- hac naturxhacartis operi faéta deniq; cum pie­ tisqueeff, fi quam proxime diaphragmatis fines no exortu limatio finirctur. Alter exemplum egrefla, quemadmodum ipfe prxcepit Hipp. lib.z. cxupcrantixdentiseftmihi narrandum; qux e-. demorb.n.sp.&s. eiusdem 27. pus fede infima e- Venit lèni noftri valetudinarii portitori ( Marcel­ vacuet. Omnibus autcmmodisputoàpoffico lo Perello cui nomen) cui densaltcr caninus ab thorace propofitam ab hoc viro diilètìionem. ingravefeente primum state ipiculo èfuperioriHicfcopushocconfiliu fuit.Tantum requiritur busradicibusenatoacfurfum eiedio labium ind o d a minus & animus finnus, qui opus tra ¿let. terius extendebat :quodnositem lima coxquaScire autem licet primo feéluramaliis fublimi- vimus. Inquodequidem confilium&chirurorem* aliis h umiliorcm videri faciendam, termi- giam cò promptiusdefeendi, quod extat limili» «a de

E

*

DE

IIS

Q V j£

AD

OSSA

SPECTA N T,

I4i

cade re velH ip p o c ra tis m l. i .d e p r a d i f t . n . S . dccre- I borans Rever. Sacerdos Matthias àfandoSevetum.Quibusinobliqualingu^partefitulcusdiu- 1 lino Capuccinusex cafufradà ncque multurnum, in his dentes cófiderare oportet, an q uìs cisjammenfibuscoalità, occurrit admefollici« juxtaillamulceris partem acutior fit: quam auté tus efficacia remedii gratia, q uod n till um ali ud eob rem autcuiusgratisconfiderandum, nifi ut quidem eflè refpondi, nifi adaperta cute reifica- Curi,ni)i opportunum afferatur auxiliuin, & illud quidem rentur o rs fradarum offis utrarumq; partium ac excifionc; excifio autem qus potior, quàm qua: demum arile, quod prior medicusminimc fccelenior tutiorq; eil. Atq; hsc limatio cil una.De rat, conglutinandscolligarentur, colligatsque quaomnireaudi, q u z A ' é t m l i b . z . f c r m . 4 . c . d o .p fufficicnti tempore detinerentur. Gravcm quidé infuperaddens, fed ad recuperädam funilionem 463. fcripta reliquit ; Solent fcrè dentes moti ac Iabantcs reliquis cflc pedis promptitudinem necdfariam curationem, prominentiores, maxime cum cxverberehanc quam ille vir ad primum verfubiturum (bruma affeólionem incurrennt. Q iurevifum eil, mihi emmtumerat)relpondit; quam medendi ratiocosiima atterendoseffe, inquantum icilicct prs nem revera quidem à me minime faélitatam ; aliisprominent, neinloquendo vel edam man­ quod Chirurgicisopcrisintcrièruerimus; id cxducando eos, qui objiciuntur,offendane Atte- emplo efficacis models nó admodum multis no­ ilaturautem &cxperimentum ipfum, quantum to duximusopers precium. Scdenimneq;duraN'A ' «»* iànè ego eius rei periculum feci, ferream namquc nimisautinfolenshsc nollraratio videri debet;^" limulam ad hanc rem apparavi, quo citius ac effi- fiquidem in perverto traili offis vernilo callo caciusres proccdcrct. Nam multa: aggrclfioncs luerunt, & P a u lu s 1.6. c . i o i . & to p . & A v i c e n n a l. Avicenna. concutiuntdentem, quiete opushabentcm, fi 4 . f e n . } . t r . 2 . c . 2 . & l f a a c t u ifr a e li t a l . p . p r a c l i c a c . ifn a cu t. modoaliquo fpes cil, moti dentis firmandi. Sit p s . & f e c u t i G u id o C a u lta c u s t r . s . d o ä r . 1, c , i . & F i autem caputipliuslimsobtufum, formanuclei dm V td iu s l.+ c b t r .c . 2. ib id e m loci fccandam prius1 & quamlcvi/Iimum. Itaquealiquando quidem carncin, deindefcalprodcradendumcallum ufq; insqualesqusdam denti« emincntisapparent dumutrsqueoffisorsreiblvantur. Quam e q u i - 4 in quibus partes tantumaliquaslima attcrerco- dem curationem in AngcloFiéloLucano,cuiex^in.Kiy. pus cil. Aliquando autem squali planicic extrc- igneo fclopo fradum os gens coalitum in tuber mitates prominent, quare squali edam ac plana excrcverat,excrcitam comperi tàiiccin. perlimam attridone indigent. Oportetautcm C A P . X. molle quoddamlinteolumgingivisipfisufquead De tibiarum ojpbusfrattura exertisferra denti um radicemadhibere. Deindcieniterfinir e f a n d e n d i s . ilr s mantis digitis apprehendere,cautequc ac citraotFentioncinlimamaffricare : ne dumlimam lTilentabuIa & firmamenta partium omnium tolerat dens ipfe concutiatur. Quod fi omnino circumfitarum funtoilàcentnslocu habentia, dolorem percipiatsger,dumlimaadhibctur,aut nonaliter,quàmfuntadtiiguriafurcs,& ad tenob id, quod vehcmentius digitis dentes appre- toria palijficut G a le n u s a d v t r t i t l j . d e a d m m .a n a t . hendantur,quicfcereilatimconvenit, interimq; & a l i b i : quamobrem oilìbusdifruptisdctrimen* collutiones dolorem mitigantes.otFerre: deinde tumpatiantur&aliacohfrentianeceiFumeil.SirurfuSjUt diftum cit.rcin aggredì' & paulatim li­ quidem autem oflàdupliciafrada fucrintctiam ma detererc. Atque hoc non primo iàltemdie decuplo magis,atque etiam fi exerta hsc.efl viobis aut ter conari, verum & fecundo repetere : ita cnto cafu centuplo magis; quod fi illud tibiis * I utsgro imperes,ut ncquefermone mmium utà- accident, qus fulcrabahfquefunttotiusilatus tur,nequeullumaliquemduriorem cibum aiTu- corporis ab altocollapfi multo inter omnia ma­ mat. Utatur autem cibisiorbilibusaut panema- xime,quippe duo funtincommodafumma. A ldefaélo. Quòd fi citra laxitatem, quibufdam terum violatarum partium mollium omnium,ab dentes prstermorem augefeant, eos iìmiliter li­ ingenti tuo de loco divulfione, vaforu abruptioma atterere oportet, ac collutiones eoscohiben- ne,mutcuIorum pertufioncjCarnium fibrarumq; tes ac denfantcs ofFerre. H sc ille quidem fuie ; contritionc ; qusnonfine caloris ingeniti diificontrade vero A e g t n e t a l .6 . r e i m e d i c . c .2 8 . jatufpirituumhumorumqueeftuiu, totius de& A l b u c a f l . 2 . t h i r c . 3 2 . & A v i c . l . 3 . f e n . 6 . C 3 0 . Ad niquefubilantisdilapidatutìcri poifunt. linde hos vero/o<t»»cr Andreas a C r u c e l.o ffic in a C h i r u r ­ doloracerbiiTimusjfanguinisprofufio, putredo, g i c a limarum duplicium typos graphicc depidos necrofis,& hoc genus alia. Quod autem tymp to­ cxhibiut, ma malum non expeilcsi neceflàrioapofpaimate, id cil, violento lacertoi um di vulfu ? Alterum C A P . I X. incommodum eft in difficili offium rcdudionc Defrutta nee din conglutinatapatella. & compofitionc. Abripiturenimhsc à dolori* Ncommodinonparuminfert t r a i l a vel abdu- accrbitateprsfente jam & impendente, à iyncod a patella, fine cuius firmitudine&bcneficio pc, à metu etiam h^morrhagi^quamagitatiofudiiTultat genu, nó aliter quam janua diruptocar- i’citat; àconvul!ìonc,&aliishuiufmodi:qusaddine,aut,ucexeodemanimantiumgenerecxcm- huc eomagisapparcbuntneceflària, fimemineplumpetam, non aliter, quam fine unguibus cx- rimuseius, quod admonitos nosreliquitHipp.l. firmamiti tremi digiti minim è valent : Ad fummam retina- de f r a l i , c o m . 3. t e x . e\ o .p e r h a c : Ex univeriis inatuiufdam culi cuiufdamvicesexpletpatella, quapedis im- chinationibus, qus ab hominibus excogitate uictm hafunt,hstresfuntomniumvalentiffims axis vertu pattila. becillitate,quovédiftentusincefiufque, maxime vero deicendendi aicendendique detrimento la- iàtio, impulius pcr.vedem Se cuncus adadus: namque

S

I

i4i C H lR V R C L E E F F IC A C E tiamque li otiti nes fine aliquo vcl fineomnibiiSi ftullutnopus, q itod maxi mani vtwipoftulctpertìciunt. QmiTe non parili faciendus eft impidfus foie. Siquidc'tn offa vcifoa'c vii velali! nulla rccondtmtur. His quidem preclare foìrppòcratcs tcpófilionisdrfiiciihatem expofuir, expertusaulem ego finn cuna Marco Biado ¡51«»««? noftro exertam ulnaftl ex intcriore perruptó carpo tribusctiam valentiffmis homtmbus ektenioiibus tron potuiffereponi: q untai ut* cantarti expedire Villini eft fi quatcnusoff Uxmiorepofitiiràprofoibeticrralctaitcrexfcinderctiu : qiiod ubi faétfi ift,cxaéta felicitereft opera & iolpcs brevi reddituselthom o, qui in difcritniiu:conviilfionis&: Virar poiìtlisfucrat. Eandcmqirecxciiìoffstibia 'defirafturaproduftaeoperarti oprabilem experti iumusinhomineCavcnfiatqLiealiis. Qiiodmedcndiinllittitfi cum minime tcnuiffentA. ni 30. forni igeratiffimi Chirurgi, qui curaverant Camilium Capycium falliti Joannis cquitem Melitcnfium fodalem ; primum quidem àconvulfione deinde vero d morte non liberarimt,fedutriufq; rei culpam à doétisjudicibus, & à me denique fen/èrunt. Itaq*, cum tibia: o ff umexertanun difficilis eli rcpolitio cónfulciff m um illud videtur, ut quota pars oftii fui reduitum vetat haee praffecetur 3ulcus vero carterum non ignave curetur ; ad quem modumHippocrates l.eodm particula 4.^ •¿r Stephamts Gurmelaus tnJjntaxi chtrugica cap. de fyntetbìfmo decrevere, C A P . X I. ¡De alienai is ojfìbm exim endis.

Sfa effe ficciffimajpcrhibuitGa/i'n «smino li­ bri de ofiilnu-, diituin id tamen cenfeltaiis vi comparationisadcKtetasomnescorporispartes, qu^cummollioresfuiitjhumidioresfintetiamopòrtct,quandoqiiidcmòmnistcneritudopendet ab h umore lcmpcr,atiuus eli edam humor o ff : nam pr^teralimentarium quidem,qui careatprimigenio prspinguì: cuius interventi! anguitis fuis fpatiis fubtiliffmè fuffufi & crematur os & ad inflammationemefthabile,qucmadmodum/. 4. fhyfiol.c.a.praclarusadnotavitFerrielius* Huncigiturradicalem humorem ubidepofuit frangen­ te,contundente,vidlentaomni causa,làniei, fuffufa & crebris aèris offcnlionibus iinpetitum -, propria temperatura fyftafique difcufla iubinde paritcr alienatur paulaum, exarefcitatqueemoritur, quo interim tempore ftatuq; in diesi na­ tura rejicitur, & à valcntis etiam offs & carnis commercio, feparatur, ac cum dilclufum eft to-

O

FARS il ENARRATORÌÀ. timi, fi via patent ulceristfficaci quidem & certo; fed lecreto prorfus, atque incxplicabiii veiteatq^ obliquoquaiìnixu abducitàleiongi 11satq; propellit. Quod nifi prodeunti finis pateatofculi modus, hóc'manuproximàdebetadiutormedu cus ampliarcprofiniis, & expedire faità quoque verfuminleitionem.Interim ameni utmaturunt offsexitum cognofcit, ahquapi artemadvertere debet: quxprsetfcr aiiquas probabile? con jetu­ ras ab aliisfcriptoribusexpofitasme auitoreelt, Ut gcospulfet lèmcl ite'rum àc'tertiò, percufluin enim fi clangorem & vacui ì cfoniturcddit; aper­ timi de maturitateteftimoniumdabit:quod cum £jbfavia, eodeui experimento rfico conpererim nófemel : j 11 vatitauditores proptereà, fipfivatumhorum aliquodexemplumexponam. Claudiusd' Huec à Monteforti Galìus ab equino in fronteaccepto Hiftorfà, calce fueratquatUor jam merifcsànoltratibusaliis mcdicis curabus, pàtebat autemoculis aurei nummi maiorisamplitüdiiledeteihim òs j c&terum enim quantum duplex aurícula: circulas patebatiquod annego vollella: mele verberans re­ toñare in Vacnum compendian>faità corhmodiòre locò íc&iúiie cutis,facile extraxi. Hicer­ go modus & cogoófcendae maturitatis &extraièidniserit.

CAP.

XIÍ;

Deexojlofe quàpiatn deridendo,» lbisantic^clivòatqueoffbuspleriiquealiis quantutn equidem oblcrvavi no infrequenter acciditj ut fub íyphiliogumhiivclálioquolibet ulcere perperam curato velnegletìonalcatuir exoftofis, ideft j fpòngiodis fermèoffs cohcre= mentum: qubd per certa qusdam indieiafufpieatushomo folers excita caruriculà facile conipererit. Huic vitio pr&ter medicamentamladmoliunturndftri chirurgi rem fuá à natura pro­ curante fpeitantesoffisabfceffionem. Vcrutn hoc equidemincrtix cuiuidam eflè puto:dilatio¿ nem (quoddeamorecíixitquidam) nullamfert efficax chirurgia. Itaque confultum & xgi ire­ bus Scexpeitationislongasttediisfucrit, fi deralorio parato fcalpro ad fanaiti ufque partem os deraleris, pulveredeincepscatagmatico curaturus. Hàc equidem ratiotìequàmplurimùsinniA ftro Valetudinario brevi perlànavi,quitum alici medentes diutiffimèfatigavéraritjtumnos aliofque tantundem exercituri fuiffent.

T

^

(o) m

PYRO -

P Y R O T E C H N I A C H I R U R G IC A ; L IB R I P

rò o em iu m

fcAPVT I. fac ufiiena in mediana neceffttàteàtqae v irlutibtts; item i deremedu antiquitateac uJiifOfulU omnibmocgentibta communi.

St quidem ignis ufushominum vitae & fbeietatifelicius conÌcrvandae commodus : fed ad inniifam eorundem valetudi'nem recuperartdam inter òmrtia maxime neceflarius : nempc cum vitii materia five congeftu; fivcinfluxu conccpta tiecreptilfunec derivato liec evacuati^ matura tu,digcftu; deterfu jcxiccatu 5 dcriique ncc ullo conatu mcdicamemorum eximi poteft , ncc ictìione putrcdo reprimi; turn nil rcliquumeft, «.piani uliionis urtiusexpcrilnentum» Quiiirrem unaomnes confeifione ccnfu^rutit fapicntcs. In­ ter omnesmaximusHippocn omnem auxilionun vim compendio quali conferens & facun«dè (igniiicansalibi lieait ;qu2Ecunqucnonfanant inedicamcnta,caianatfcrrum : qua- fcrrum non fanaq ea ignis lànat : qua ignis non ianat ; hsec incurabilia reputare oportet; Eodemutmihiquidem videtur pertinet & illud quod in t. dearreadverfus medicina; labefa&oresprodiditiomnium, qua: in arte medicauruntjignismaximèadurit; ipfo autem minus aliapleraquc; atinterlcviores quidem morbos, an qui vchcmentiorcsfunt, cu­ rari pofTint ncc ne, non dum compertum cft : eosVero, qui flint vehcmentilTiinis leviorespoiteftnc dubitari, quin curatiortem omnem repu­ tanti etcnim fi ignis ipfealiqua efficerc non po­ tei!, quomodo perfpicuum hon lic.caiquxipfius viexpagnarinon polfuntaliam artem rcquirerc, quamearn,cuiusignisfitinftrurnentum. Eniam videsquxcunq; arduamedendo ignis affequi non valctca nullu aliud ex adiumentis omnibusaflequi valere : ita valcntiilimum luper omnia medicinaLprafidiurh fimpliciteteftignisi Poftprxceptorem Galenus vim cauteriiVolcnscxprimcre, È-¡¡ìj tfl ^rcmeftbrevicomplexus/j.wnrrfe. tned.c.6. uftio, q n e f u - inquicns , ex his eli pfidìdiis , quxtotam eius, Jiiumvi- quod infeilat fubftantiani exinaniuht;quafidit °r»"»/«¿-eeret G a i nullum ci! vitium tam ferrcumatqiic impenetrabile, quod vi ignis domati nonqueat; Lut. prxfertimfimultipliccs ciusdcm vires,atq; ufuS adamuiTimintclligantur.Quantùm enim reliant incxculfi rnorbi, qui per nos tentati non profligantur j fit hoc, quod òirtnipotente ignis virtute ntinefeimus, eli enim hxc ad filitimam tanta ut qudeunque fc condidcrit, municritque Vitium, totam huius iùbf lamiam fu birc q ueat.

V in ’ plura de igne, etiamnum infpiratumhabitumipfiuseifeantidotum contra peftcm& putredinemexpericntià compertum adnotavitLic. ììoll. in l. de pejie. Csetcrum autem igncsàccertiì quam mire profligant candem monllrarunt hi-

E

P R I M I* .

ttoriisjintcr citcras ofiincs de illa Hippocrates; qui,cumcx Aphrica: Athiopixquc locis pcftifer habitus per medium mare Athenas illveétus eflet 5motiuit, ut ignes acccndcrentur uni verfà civitate» fic illa brevi & tacile lue vendicala eli.

Idem ctiattì conlilii Crucis Enlpcdòlem & Acronem Agrigcntirìum dediflb legitur. Audi autem & qua; r itm iti Itb. 36. F. cft & iplì igni medica vis, Peltilcntiae enim, qua- folisoblcurationc cohtra Kitur,ignisfuffitum multilormiter auxiliari cer turn. Empedocles & Hippocrates id inonftra vé­ re diverfis locis. HisaddcremutiquemaiorisadmirationiSjacccniisfacibus carbonibusquc bene fuccenlis, quimariibus afliduo geftenturab his; quipeftikntiacorrcptosinvift'pt, eosdem tutoi à contaginereddi, M arfihoF tcm oau tore, epidemia corum antidotorum e. 2.4. Adlathiferosautcm vencnataru ferarum morfus, quam maghificc pro1batavalcnsqucvirtus eftignis? Porro Diofcortdet 1.6. ti 3$. poi! memorata auxilia omnia expedi* entiifima ftatuit eiusdem facultatcm, utpote eumigniscxtcraviiibuspra-ftet,fimul quod vi­ rus domct & ferri pcnitus non patiatur,fimul quod pars ignein experta , poftea nonvulgare fundamentumeurationi futura; pr^bcaqinanentcdiutiusexulcerationc. TcftitìcatuS autem hoc difertisvcrfibuscftl)i’wocrar«»^«d Galenunl l.ii de anrid. cap. 6. qui finn» Vnusidcircó efl oniìmìm'ciirk medili.

Omnibus caritem virulentamprotntui Scalpello ctrcutìicidc, & i$ne computa.

Inde profetìo cft , ficut Diftcs Crctcrtfis iri hiftoria Troiano prodidit ; percufibs abanguibusmittifolitosinLcmnum Infulamad Vulcani faccrddtcsjveiutfacilc fanaturtìs beneficiò ignis, qui fub Vulcani tutela cft, & fubterraneus 1nfuIxplurimus,quare Gal. tejle inf.fim pl.datuseft locus fabula:, cjilbdlapfusccelo vulcanus incide­ nt in eius Infili* coÌlcm,qui, utille advertit, eombufto fimiliitius cft, & natura nullo tempore fcrtilis.Ita patct efticaccm ignis Cile nfuni, additaautcmauxiliaiisvirtushut;quodfulilisadmodum&pcrmcabilisfit,utteftatusctt Gai. t. 1. dt /im/i.wfd./ac.dcmonftravitautePlatoinTimxo} qux omnia ex minoribus conftitutafunt continere maiora; qux vero ex maionbusminutiora cohibere nullo modo poirc,acproptci eaignem cum minutioribus partibus, quam estera alia conftctpcraquam, terrain, aerem atq; alia quaex his componuntur penetrare quodquc cum contincrc yalcat, cife nihil. Acide ex Uippocr, itb. de flat. &Gal.Ìib. de caufls rtflitr. & Theophraflo Itb. de ¡¿ne, rationem quod flatus qui­ dam ignis, ex flatulenta, hoc cft, aerea mate­ ria nutribilis, quam proprietatem fortaifc in-

144

P Y R O T E C H N IC C H IR V R G IC C

fpiciensChalcidiusinTimarumPlatonisacutum: delam venenatis morfibus cauftica,fovebkur cer­ Dtnus veri) m Avicenna Itb. i.fen. 4. do. j.cap.iS. j te virus & amplificabitur perinde ut fiamma oleo. fubtilcm dixir. Jam autem li frigus, cuiusna­ Itaque fuà utenspravitate latens hie ignis & adhitura torpidior manabilis Lucretio Itb. /.penetrabi- bentisimperio non obfequitur Scvitium deterius lis ditìis cft Virg. 1. Georg, non talisetiam fit ignis, ftatu priorereddit. Haudita fane ignis Vulcaqui vividus & aér efttotus,imo & penetrabilis nius, qui quod aigro quidem horribilis afpedu ctiam didus d i Lucretio Itb. 1. quii. 6. liquidum atque etiam contradu primo infuavis eft ;tamen vocavit. Eft autem adeo liquidus & permeabilis & mali nuilam acceilìonemparit ; quippe térmi­ jgnis, ut alias quidem hanc tenuitatem fummo nos urti femel loci non pratergreditur & adiucalore praiditam -,alias etiam huinidum etiam per menti quarfitam opem affert ; porro fimplex icipfuminconfiftentemFeccrit Bernardinus T e- &omnismala: qualitatisexperseft idem: quin lefius,contcrraneus noiler nunquam iatis à no* imo, fi venenatum quippiam offenderà hoc five ftiisveneratus : cui lententise ex ordinaria phi- contadu five afílatu diiTipatcitius multò,quam lofophia vir adha:fit Io.Bapt.Montanus &aliqua fol obiedam fibi nebuiam dilpellit.

Hsec cum principio prxftiterit ignis prsefidiparte Hieronymus Mcrcuria/ir, ut adnotavit Anto­ nini Santtacrucius in expofitione ¡{ippocratica phi- um amplius ad finem recedens adiumenta fua nondetrahit, porrò quod unum defiderabatur lofopbia tex. io.

Hadcnus iam aliquot ignis virtutes & propri- & partem à fe violatam roborat & confirmar. etatesabfolutècognovimus: nunc ad alia com­ Modus latet, fed ita explico. Eftutiq; pars,qusparar^ easdem exponem us ; ad cauftica,inquam, cumque unalaborat, debilisfrigiditatc,humidiqua: cumfacultatetumufufint confentanea.at- tate, laxitate,putredine cundis hifee rationibus que fimilia jure cum his collationis utramque infirmas partes una vis ignis accenfi confirmat, fortem is periclitabitur. Omnibus autemmodis frigore quidem extindas calore revocat húmi­ ignis ufus caufticis praftantior probatiorque vi- das *aclaxas humorediscuflofirmat,putreicentes detur;etenim cumtriplex cuiusque medela fit, languore abdudo cohibet & fuftentat:ita femper Afclepiade autore apud Gal. metb. c. 4- ut cito, ut roborare compertus eft ignis, quod bonitati fub­ tuto, ut quatti minimo cum dolore defungatur, ftantia: fuse refert,tutus ergo, quia iuvat fuapte profedo haicignitriplcx eli virtus .-primo cnim natura fed tutus etiam, quianon nocet; quippe celer in agendo eft ita, ut primo quoq; contadu nonattrahitundequaque ncq; inflammationera rem expediat, nimirum huius calor affatimfum- humorum affluxu concitat.T antum cnim m orx meque multus&impromptu valens, quod didii nonimponitur, ut humores conturbati dolore inadu,feftinusergoveluti pucrorum in ventri- devolvantur, fed vclut inconfeda re, ac vix ten-* culo calor, qui cito concoquit itemque acutus tatàrecedit: nimirum, ut benefentit Thomas gladiusaut ferra, qui brevi prrecidunt. Adde Fienus, attradushi non fiunt ab hiseftedoribus¿ quodfincerus& integereft, ad hscc autem par- quorum ad io transmutatioque perbrevis cft , ticularum ficcarum frequentili cohffu confedu- fed ab his etiam vero, qui nimium movendo temque valentiflìmus , quas res omnes obfervavit poris infumunt.

Similiterautem& quo temporis compendio I. C. Scaltger. Quod iiconceptaculifoliditas denlitasqueaccedant,eopleniore adiumentofutura di dumef t , attradum humorum minime fieri i„d0y,m cft expeditio ; licer & in ten ui, raraque fubftantia abadhibito ignc,eadem etiam ratione dolorem ignis ufm quam minimum abeo concital i certumeft,tum fui etiam modi celerem affedum dabit, Videris nunc anhasc cundainfìnt potentiali, admoleftiain, qua: cft ex caufticis, collato ipio; quemdicunt igni, fed fradushiccontrariorum tum ctiam abfolutè confiderato. Acceditalioppugnaculo,atqueobrutuseorummifccllator- quando prelfus, qui vim doloris non nihil immipet,ac nifi calor partium nativus excitet, erigat, nuit, fiTheophraftocredimus;nempe verucuatque irritet perpetuo fopitus & delès manetjubi là,qusecandcntiavchcmentiusatque ardiusim vero revocatus cft, quali à perpetuis & femper prdfa minus urere confuevére& quiperignem no vis compedibus, atque oftenfamentis fc ipfum incedunt prater alia, qua: parantiftud quoque extricans & expediens vires fuas tandemexeric facere predicant.

Has obcaulàsomnes iniuriafadaeft lineerò omnes&longumefiedumpromit. Sed hateita multum non difplicent :idquod maximi refert igni, ut hoc plerumque abiedo indudus fit comfpeciefuiinnocensatqueinersquantumlentitu- pofitus alter. Arbitror autem non aliud quarti dinis indulgenza fub acceflii primo probatur, proptermolliticm&focordiam pufillianimi hotantundem cxtremofuroris&malignita tisexitu minumfuccefíiíTecaufticaatque eatemis ufitari, jgnìfuuif fallit & membri cruciatibus &cordisangoribus quatenus indulgen fibi homines volunt:itaqueyi/7è profit Se humorumattradionibusac defluxionibus & luccedanea & fu bftituta piane commenta fiint, hommm vitiilaborumq; accelTibus&periculisetiam vita:: veriinculpatiperfeftiqueauxilii; quod primum quam fsepe enim corruptionem & necroiìnintu- natura paratum mox à làpientibus amplexatum litgravem, nempe cauterium potentiale, fìcut Se cultumprincipiofuit.

H sec quidem remedii probitas, ha: virtutes adverùt Petrus AponenJisdiff.2oS.pcnctrànsmagis laedit principatus membrorum, quam aduale; cum nullo non làeculoquibusvis medicorum lèmaxime cum fuerithispropinqueapplicitum Se disprobatse nuilam apud gentem etiam barbaIure merito quidem, quando dilèrta eft Galeni ram atque agreftem fuerunt ignota: ;ex his autem dottrinatimi 3. tum p. de comp. med. quod hoc ge- plurimasnationcsfirepetamusnóinutileauditonus putrefacendo agat. Opponas autem inme- I ribus atq; alienàabhocfermone remfeccrimus.

Nom a-

1

14)* :? A R S I. officiofuilfe medicum,illudenim 6c praftatner N om atesi d c ft paftorates vii* hominesPtrin Aencitabellspcrantiquçdeclarationedctcni fàiis quadrimi* vercìccm mterdum etiam vcnas tempo rum lana facci da inunmt, co vìde- xit Hier.Altx*. & nos hujus viriconfirmationem licet,ne rimira officia t,eamqi ob caulam ajunt inl.dt i hir,principal abundt auximui.

Jam veroGrteciTheflalisaffines 8e fuccedcnoptimaomnesftiu valetudine , & A,nt rev^ a tes,quibonas actes (upra cÆtctosexcoluere ar­ Pieni inter omnes,quus novimus,homines blu tetrirooCorporisftatu&c»fctipfitautc&J.D 4 /f- que aliisdifertius tradidere, quam multum huic prælidio tribuerint plena fides eft ex his, quæ in champius in Cbtrvrg.gall1c-C.7- folitos Afros ad entopyriapoftcriusex horû nlacitoproduximus rheumatacapitisoculis inlefta,verticc inutere, Porro nulluscx internis mor brs eft gravior > que donec os aftulam emittat» rernediorüaUorü adhibitione folidumSc inex-* Vlluras è compoiitoparatoseo in precioatculT'um hac viatollendii non inftituctint,auftoque ufu habuerunc Se Scytha:, ut Htppocr.l.deaere resejusrci noroinafim nonrecito,cünemo fit ¿ciuisjlocts,Tttuhrtt hot uni vi di ile bumorcs 6c ma­ omnino,fi ve cujus feripta extët, five cujus apud chia,& manuum junóluras 6c perfora Se lumbos&coxasigniscieatricibusnotacas,quasqui- alios praeceptade hacrelegantur, qui fiiffragia cafibusin arduis igninon dederit. Ex pende andem ufturasultrofibi adfumendam arcubus huternnüaliquaveterümedicorumfe£tafucrit,m jniditatem & ad firmanda corpora confeceranc quaprofe(loresde lumma vi remediino decrequo libro fcribit 6c Sauromatasfaminaspuellts vennr.DeDogmaticis& Afclepiadisprimusex adhuc infantibus dexteras exeólas mammas ihis,quifcripfcrant didator Hippocrates célé­ gnecourere,ut fagictaturisin bello in dextrum bré illud oraculum ptotulit, cjuae médicamenta humerum ac brachium vix omnis, ac robur denon curant,eaferrum curat, quxfertû non cu­ feratur. . ...

Afri quoque cultiores, quam animati in Hoc rat ea ignis curat, quae autem ignis minime cu­ rat,incurabiliahaberi opottet.E methodicis ve* eoden>auxiliofuerint,teftaturCe/)Hi l. J- §.ult. ro fucre Themifon6cSoranus,& hujus compiqui&Gallia-comatae medicos ex hoc etiam or­ latorCatlius Aurelianus&Afclcpiades, uc Pro­ dine fecir.venasin temporibusScfuperiore ca­ per Alpinusl.io.meth.mtd.c.7 &TbomasFienus1.1o. pite Icótasurere conluetos, Mulìtanas Indora dec4«t£rfijc.i.tcftantur:ad hos Archigtnesà Gat.t. populosulcerafuilliscarnibusinuere folitos rel.decop.med.lo c i. 6cDionyfiuschiturgusà Sctifert Strabo Geograpk. li. ij.

N Arabesuftionelìcuh funt piane, ut aiabica bonio memoratus. Ex empiriciseft Acron Agrigcntinus.de quo CtltusRbodiginusant.lcft.L 1 5. ex his uftio notnen receperit.auftore Diofior. Li. c.i i.Se Piitt/./.2*eft Sc Apollonius, cujustnhb. 1.

C . 7 11 .& Marcelli) Virgilio fiorentino in ettndem lodecomp.med.par.mentio tada eft. cum. Dequamcdicina,inquinile, noneft,quod Pollgræcoslatini funtcommemorandi, nec haótcnusaliudinuenerimus,aut tradere valeatantum Cclfus,6cPlinius,ac TheodorusPiifciamus nec cur Arabica hzc uftio quondam dicerenus , qut ftequentiusejus rei memincre , fed tur, nifi forte à gente id nomea inveneric, Se quoniam Arabesficcoxendiccsurerent.ideo A- alii quidam minus inhac re célébrés,utTirusLivius.qui dixit tuberculum, quod carbo vocatur rabicaà veteribus diftafuerir. Magis etiam , carbone cxnri.Q. etiamScrenus belle cecinit dc qui Periae funt, auftore Suida,refert id remedii punitili. i8.i.io.fic inquiens: Huic admifeent podagra : At cumprima malt fefeoftent,tbit origo, (Magi)fitnnmcaprinum,&fubditolinteolo ufervid* non timidts toléra cautena plantis. nitocauamanu, quintini)pati pofltt, fetuens Sic quifuperioribus feculis ulus ignis médi­ fuftineti jubent: itaut filava pars doleat > hxc medicina in dextra manti fiat, aut è contrario. cinales to verc populi iunt monftraii.

Jam vero,quod ad præfentcm ætarcm,majoScd SeHali L 9.rei med.c. 17- prodidit, Perbs rumqimemoriam pertinet.pcrmultç natiqncs ftomacho fluoribus laxato componendoex fpófunt,quae ignis remedium admulta paratiftinvu riaquercinaufturas facete inter Armenos tefert habucrunratqi habent ; Primi ponemur Mauri, Altx.TraUianus l.6.reimei.c.i.pleuriiicosnontuquos equidem diligenter perferutatus , turn à tiore certiore ve remedio curari,quam amxis ad ftipendiatiismilitibuSjtum à vulnerariis aliquot laborantcm partem cucurbitulis ianguine ucjusgentis, qui pro fervitioad manus nofttoru beteim moxextratto. honnnum pervcnerunt,audii f*pe&ïècundam Nonomittendi, fed omnium fortafie primi caput 6cpcdus,& brachia , 6 :crura ve!ad cumemorandi funtThefl'ali, ex quo genere Chirationem ipfotum vitioquopiam labotnntmm, ronCentaurus,Saturni &PhiIiris hlius humana 8claguentium,vclad interceptioncrin, vcl ad aChirurgia ex curandis equis(fic enim bifotmis intclligendu)adinventaprimiisuftione,prxter- verfionem ,vcl derivationem fciramentis quidem candentibus iuterdum : fed maxime pcfquam ledioncsexercuit tefte Pindaro in Pith.ode. j.C u ju s hofpes&fortaflìs auditor Hercules A- (ulis ex panno lineo, vcl xylino, vel fungo igniario ('efcam noftri vocant)accenfis urere confite lexiacus non alia quàm uftulationis via novena viflè.Quameandemrncdendi aud3ciam,6< AcapitibuspullulantemhydraminLernxa palude rruculcnterhominesinfeftantcm,ideft,novem- rabibusT&Turcisefle litcns prodidit Petrus Belpliccs fiftulas & monftrofa proferpentiaque ul­ lonius l. 15. fmgul- obfer.c. 1 1. quo loco Sc uftioncm Arabicam ad hunc diem confer vatam cacera, ex ienta & invem s (lagnante humorum pitisdoloremjam feptenni mulieriTheflalonic* colluvie miferos niottales depopulantem divim Macedoniafublatum féliciter nariat, nitus luftulit,natta ncque novum c(t Hcrculem N Ad l ì b

. i.

J4 <S

P Y R O T E CHNI AE C HI R V R G I C A E

Adhos& Armenis noti infrequens uftio eft CAP v T ' II. potiífimümperli'ntcainvolücra, quod atteftaIn ignefe creium omnibus vìtiis expu­ cuj eft ftojper Albtrt'wnusin Comment.libri Hipp. de ÀffiS. aim quibus&omnes alias gentes orientis gnand i s maximum, plagzfubditos connumerar. Armenos edàm i* Lbucàfis Arabs dignus hercle aucbor, qui in gneis cucurbitulis ad pleuridcos liberandos fmignis Ufii medico tradendo cqteris omnibus _ qusedam . i gulatítcr urentes lau azvic Alexander T n llu n u iiri antefératur, rtnorio operisinirio poftpauca ,

l.6.reítncd.c.ii

Similiter&Indos exfidciprobatiflimxhominibus acceptum referr Lazarus Sotas in l. deloc.in b m in ttex . i .f.jo.ficfreqúcntibus Temper ufibus uftiones habere , ut nullo alio auxilio morbos quoslibetextirparé,quàm ignenorint. Quin nuper edáexlgñado Conrado TpeóiatiTs.íocieti IesuSacerdotCjacIo. Antonio Herrera á íecrétis Aroregis noftri Ducis Alcalent. illuftriflímis viris,qui rem ipd viderut,addivi, medicos ej us gétistutiílime fimul&frequéntilfimé folitos culrris acutibus cruftas inurere brachiís&artub* fideratis.perfrigeratisj&ianguidis.Kiodusáuté cftcumfummaceleritarealterne petámbas ma­ tins vibrátisferramentis rem confidant* ExActhiopibus quoq;, & Abyftìnisantiquitùs cá cu­ rarceli rationè ittentibus defluxiflè morem ad ^£gyptíos,uthodierná die plurimum igne medentesutantur.qüoS/Egyptiosmirumin modfi fuper omnes populos ignis auxilio medendo có fiderc fcripfit Profper Alpinusí. i .de med. Amp. qui idem & plurimas in difficilium morbotum fanationes obtinuiíltí iftos aufopfiaì fide certo« nos fecit, nani quifunt corporis tortores', atque éxanimatores morbi, ques abrumptricè ignis teca qui ^ b ì t è nortdeleantipfifincipitd,occipite,Vètinuruntur tlc^> temporibus loco poftaurcs, palpebm,ginài.%/i//Vtgiv!'sJdcntibiis)collo)pedore,ftoniachoi hypochondnis,umbilico,hcpati,lieni, & renibus, urinariaíjveficaejmattici, fpinài dorfi, lumbis -,ar-

ticulis,brachiis,cruribüs*mánibus,pedibusque nulla deniq j parte corporis immuni fa íta , fic iìli Marti qui notas,qui dominatum dio languorem evicére, ujìwne tei- vario torpore relidas oftentanr,gaudentq', ab r ---ai#¡anturi — *—.— jdolores _i ------- rái lentis jeeifle genuum junäurdrumq.

humonbus,& a flatu ptofedbos,colli,dorfi.lum borum,coxendicum,podagrx, &chiragra£ tor­ mén», deftillationes,fiuxionesq. decapite ad pc<ftus,qUaerheumatavocant,comitialemmorbum atq. attonitum, vertigincm,hemícrártiám, amentiam,fatuitaternjlethargum,cepha!aeam, dolorem oculorüm,auriüm,dentium,paralyfin, ftuporem,pulmoniam,afthmatis omnes fpecies phthifin, empyema, ftomachi frigidam intemperiematqueimbccillitatem,hydropcm,h«pa-

nefeio quo admirationis àrdóre,atq. enthufiaf-

moconcifosanimifenfusvèrborumq.ambages ( urinarci aUtem ab Amufo interprete feliciter expreilàs)àd auditores fuos protulit has >de fi no cflèt, quod non licet huic libro meo afFerrèm vobisfecreturnoccultum inigne.&iriqualitatè Operationis ejusin cdrporibus expiilfioniS fuàj operaexpellit Sgritudtrtesfermone philofophico demonftrativo, qui acuerctur in méribus veftrls,quorum verbonim fentèhtia mea,quidem opinione,videturha;c,argumèhtorumfcribendo propefirorum finesconiervandi flint , non autem ambitiosedilatàndi,neq.eaqutead fubtilitate contemplandipertinentcu his, quxexagendi iunt tiiu, veluti c*Ii cum tetris funt contundendi,fimplex,ut uno verbo dicam , debet elle omnis,qui dealiqUa reinftituitur,fermo.De igne quidchicmihi difputat iohis eft orfus* quarenus ad eluéiidas omnes humani corporii egritudinesconqUifmis eft ejufdem ufus : quod fi enim conditiilimaspoteftatesignis lecundum fé ipfum confiderati,tum ejusdem facultates & agehdi rationem hic mihi licetet alte repetere,fecretum unUth hoc&pleniifimuffl ad omnes perfligàndos corporis laguores monftraremiita ut audientes vos inexccdcntero ejus rei cupidine atq. admirationem pertraheremincmpe &prafiduampiitudo apparereiIongè maxima & efficiénditatio Cognofeeretur tam evidens & neceflànaiquàmphilofophorà demonftratio eft.

Ad hunc propemodum ille .* nos autem fccretfi hocignisSchic& aliasetiam abipiohocferioone depràdicatum,quantum virilis noftra portio patitur, explicantes virtUtes ejus& proprietatc Ordine jam nuncittdicato recitabimus.

CAP. I ì t

CMultiplicem ìgnem effe corforum excipitntium formisi

TNcomparabilisquidem virtu« eft ignis in ufus

Aracdicos ‘ " nacdicos & incredibi" incredlbilis ejufdem amplitudo turn excedenti privilegio,:um quod nullus pro­ pemodum hoc noftrofarculo divinam ejufdem vim^autrimando infequatUr, autexpertusfir, q u a m « -.a ^ » alicubidixit Theophraftus peritis, licnisve duritics.hecniarum proíapfus, tu­ pateticus, multiplex inquam, tumformisiufeimores frigidos,oedemata,fcirrhos,&quod non piendum corporum, tufacultaribus atq. afFedonimia _________ .

J denique vidigenusinternum, externum, acutö: <ftionibus,&proprictatibus.Efubje(ftisquidem jdiuturnum,fimplcx,compofitum :--------- n,fin ' Congeftionis multiplex indecogrtofcitur, quod fluxilis,& in-

autfluxionisfoboIes:quasobresquiscft, ut ié* meljam finiam.quiufusmultíplices & mirofignis efFedus non fentiat,ipfum non ut Dei mnnusadmiretur ? nationum omnium confenfu probatura auxilium validum, &perfe<ftum ad defperatos morbos alexipharmacum fingularc, adcunttamalorum genera praefidium , fàcram medicorum anchorä, &: afylum deniq. in invitis Aratis decumbentium omnium.

confiftensficeft ejusnatura, utomniamundi . corpora,qujefubcilofuntfubjicere fibi p o flir/^ aerem, aquam, terram, & terra fpecies omnes, metalla , ftirpes , ftirpiumque partes , ctiam animandum omnes , materiam deni­ que omnem aridam , humidam , fpirituofam,duram,mollem,liquidam,denfam, raram , fubtiiem,craiTam,mobilem, perfiftenrem, arte faua,naturalc. adfummum nihil eft, quod ignis occu-

LIB. I. PARS. I. «dctupando expcriri non pa(iir,neq-,aliud fecun' dura incanì quidem lentcntiam, dixit Heraclitus apud Arifiottlmi 4 felt prob.66. ignem omnia fieri, atque idetiam perProthteum nobis lignifica turn volnerunt antiqui myrhoiogi » qui commenti IH ‘ì'njtufiint,tam verfatilcm deum nullo tngenio nullistxffitis. quehominumartibusunquamconftringipotuiflè, vimq, omnium captantiuni ad divinando qucedameluiiFe. Cuiautem divinandi oiftcìum magiscompetat,quam igni, de quo Iciltcet au Hippocrates : & videtur lane mibi id, quod ca lidum vocamus immortale Se curnfta intelligi 1 & videre, audire, & feire omnia turn præfenti.i, turn futura,& estera multa, quae mirum in mo dumadhancremfaciunt, neque injuria fentit ¡gwdivmi j||ud Hippocrates, omnisenim fenfus igne, ar tu, acdivi piutar(fjUSin quattone de utraqutprajlamta aqua, vd luta *t,T, ,i n's » ucPotc vitalem ingenerante facultaten communicat,omnium vero maxime vifus, quia acutiifimuseft fenfuu corporis, ignea quardam natura,cxilienscum fit&c.Iam autem quando Cheronarum allegavimusquid non &Platoncm commemoramus, qui dialogo, cui ticulus eft, Proragoras,feftiviPrometheitabella, non obfcureoftcnditignemunum,dqno univerfa humanafolertia, dccivilisdifciplina, Se orta, & Jeram i- propagata lu,artes vero omnes invents, itaque ^nìs. quod ignis ilLe7n,,7»x^«To^ vanas occupat rerum fpecies: eumprope modum ignisquem in me­ d ian s ufus allumimus, varias contéperamenti fortes nancifcitur,prout hscaut illa corpora iufeipiune , hsc aut fila adminiflramenta, fiam­ ma, carbone, ex utriusque habitu , ignicione , Se quacunque ignis conceptione, etiam in aqua adfummam qualitate ignea cont junóta cum lubje<fto,vel extra primum fubje¿hnn recipiunt, quae quidem omnia pofterius apparebunt , fi materia’ prius atque harum differentiae rerum omnes ritè diflerantur atque exponantur. Hxc cnim veluti iumma fuoric atque opera: pretium hujusunivcrfitraélatus.

His fic conftantibus , non video equidem, qui fait urn fit , ut ignis , qui in ufus medi­ cos eft maxime multiplex , hic tarnen à vul­ go medicorum fit uniusmodi putetur , velut unimanus digito religata fic omnis tangendi funàio , vel unis aliquibuspræcisè frugibus hominibus vióhis , aut cetto qtiodam organo mechanicifinus omnis concludatur.

Quoniam autem unis metallis definita eft univerfa vftio per hsc tempora, nil miror & exhorreri hujus adminiftratum , Sc nimium diu varios & legirimos ignis ulus Familie : nimirum extremus Sc plcrunque incongruens hie ignis adhibendi modus eft. Itaque fi fi cri po fiit, ut quam plurimis prater ferrum modis utilis ignis demonftierur , fpes eft , ut Sc hunc recipianr cum mcdicis dclperats ialutis aegrotantes quilibet , atque ut reftitutum in debeac , quod exoletum erat > id nos operis, fi faverit catptis Deus , lique nos ledfor expedfatione bona animaveris hac operis patte lufeipimus , rem quidem , ut a ncimnc hadenus tentatam , itaubi vclmedio-

147 criter fuccedat tam írugiferam , quàm «edi­ tara nequáquam.

CAP. IV.

Ignisfacilitates longe plunmas ejfcquarnut multi vulgo credant, atifipfum cunílis qualuatutn tnttmptranius ouurrnc.

S Ed multo plures, quam formas acquifiras

corporummonftravimus, ignis funt facúl­ tales ; principio cnim primisqualitatum intemperantiisadverfatur&frígidas quidem ab eo piopelli , à quo calor non fejungitur nemo lubitabit , veruna cnimvcro calidas aftcdionesremedium ex co nancifci non derrimentum quis unusdixerit ? at nihilominus illud idléverare non eft abfurdum fi calorcm &ficcitatem , quas ignis propullare debee, cum materiaconjundas fupponannis, nempe d u -Lei eite^ 1 plici quamquam utraque ratione per accidens carcténum proficcre calidis , ficcisquc affedibus ignis (nconfil *di valet , una autem ratio eft,fi vaporem aut difficult. humorem vitiumfoventem exhauriat;quopa-#«■<»"<* fr do & rhabarbarum Scfcammomum, &tur-+i5, petum &c. quaedam five fimplicia , five ex his confiara febrientibus cholerae vel pituita: detrudends ofFertur: ficetiam Galenus , hun« injuria notante Tulliano l.y m c tb .c .i j. fimum columbinum capiti deftillationem acutampatienti ad futuram impofuitific phremtidem calidorum adjedu , fic maniam , quod ali­ bi edam notavi perufto capite curamus : ex ulceribus vcro& tuberculis lerventiflimus car­ búnculos , herpetes , cancros Sc hoc genus peruramus: fic denique ambuftis, ne puftulcfcant, quod & T b eo p h ra ftu slib ra d<ig»enotavit,8c ut empyreuma deponant, igne & calidas carpas admovereconlueverunt: quod duplexrxpcrimentum à fe probatum teftatur G a b riel t a l l o pius tr. d ea m b u ftisu b i de c u r a t m e . Itaque I o a n n a Ffm e liu s y mttb. m ed . 1. 6. cap. 10, ignem proprii mali alexitcrium vocavit.

Hadenus accidentarium ignis ufum adverfascalidaspafiionesfufius explicavi, brevi nunc alterumexpediam, atque is eft , cum & hu- ~ morem ftabulantcm Sc particulam foventetn torrido eodem adminiculo fimul abripimus , qui modus & in cancris , & in malignorum vitiorum ampútamenos per medicos fervari folituscftjdc quo Gal. meth. cap. ultimo Aliam purer has rationcs addidit Albucaiis,niinirmm quod collatura hominis corpus & hujushumiditas cumcxuperantiaexcoquemiflimi elemen­ ti frigidum citra controvetfiam apparebit. Il­ lud camcnadvertit Albucafis noncujusvisopificis cfle hujusmodi praefidio uti , fed ejus duntaxat.quiexercitus&conlummatus in hoc muñere fit,quamquam Iciat rede difcerncrcvarias & fingulas hominumnaturas moiborumq; conftitutioncs : turn quodad ipfos fpedat, turn quod ad califas corum & accidentia j turn denique quod ad tcmpHS , ex quo pri­ mum cxtitetc.Itaquidem Arabs,vcrùm«nci/iN a ator

148

PYROTECHNIC

CHIRYRGICC

Mor diff. io 8. O per® prcrium & emolumentum ta calore colliquatur. Quam ob caufam crèdi) ignis calidam ficcamque affeélionem oppugna-; ctiam&i obtoitas perticas affulasq-, lìgneas ignis tisineorepofuit, ut cauterium candere faciat, calore flexas in adverium dirigi componiqj quéverba fune: fuiipfius agens in materiam egen- admodum artifex velit. Itaq; perfpicitur, quod tem refolutioneita nonintereft, íi per contra - noftra per ignem follicifudo corporis humani rium ineodcm graducurationenonoccuratur. partibus ablcedentibus medetur, exuccaulceSed& aliam effcdus qusfiti rationem infcrius rum concrementafubducit,madorem revocar, demonftrabo,quam IbomasFienusl.dtcaut.c.f. vitiisad externam ficcitatem tendentibus ocexcogitavic, & aíTcruit: ignis adverfus calidam currit,humores ad languida fqualidaq; membra &íiccam intemperantiam adjúmen'tum, vide- derivat,recorridas intimorum luperfluiraresrelicct in ejusmodi paífione corpus uni verfum aut purgat; Cognofcirurirem, & humectare & ficpartem principem occupante non impédicur, cosexceffus expugnare te ¿turn ejusdem vfum quo minusper illius contra indicationefn pro- poftè. batum in fimilibus cauterii auxilium liceat exCatenina quid de frigefadu , quem igniopcriri,ideft,exem pli caufa prsfentefebre, at- mnesuno confenfuabnegant ; & jure quidem que etiam affeftu aliquo calido ficcoque non quando acalore,quidaucem àcalidorum omni­ naturali, prseterque naturam,dura aliquod fym- um fummo pm erqua calefa&ioproficifci poh. ptoma perniciofum & acutum,puta profufionis fit,non igitur refrigeration Nihilominus & per íanguinis,C£ecitasunminens,gangr£ena,phthoa, accidens id evenirep'oflè noneft difficile fi Ipiphthifis,& deftillariones,caíus,motfus venena­ ritusvitalis&cumhiscalidum nativum expirare ti, furorque urget: tum nulla haefitatiorie licer faciat;ac hoc quidam in ànnuis fonticulis appauti cauterio quo cafu jarii advertís, quòd mul­ recfacile , in quibus temporum longinquitate ti momenti memoratus ignis íit ufus , etenim humorisfaófaperenniseduéìio membrum exprevalere dele&um ejus fuper affeólus calidi hauritatq;extenuar: quam ob rem prudenter cautela,icemdetriméntut'nhujus pra ignis ad- videtur prarcepifle lanfrancus tfdft- J Àoc. }.c.z8. hibiti commoditate nullius ratipnis efle pretii neultra'duasaut tres menfes apertus conferve- Cmttim certe non parvi videri debet. tur fonticulus ;'fiquidem diutiùs hoc protrailo, «onnln H ac fere ex Albucafi, Lanfranco, Fieno ad membrum debilitacur, & nedum humores in - tres rommuné de calida ficcaq; partium intemperá- utiles,fed probi atque optimi effunduncur. H as^ Jw ciaigne medendis difficulcate di&a jara (unto, ob tes fterilitatisefle califas vetufta cauteriafenjuibus addere nùnclibetex noftro,ubi de pro­ tiit Lud.Mercttui 1.3. Gjnmorutn c. 5, F. Satis hac pulsi ficcitacis igneo hoc pinefidio , caftigand^ prò ilio tempore de demonftratione,quod ignis rarionespfopuilatúr inquam,'ign'e ficcitas,haud refrigeret,citerumhancipfamremin principio abfoluta qùidem fui racione , Ted qiiatcii'us p ia ­ tra&atùs de ignè tetufb loeupletiüs enudeafen s commodi corporis offenfaméto eft, ut cal- i bimus. lus.exemplicaufa.in pede dolente,callus in ulce­ C A P . V. re coalitum vetans,oíTa quoq; & cartilaginas niDe vi ignis concoquendi,fuppurandi acmoliiendi. grore,carie,exoftafialicna,cauteriopreíTaexcidant,íanasq; partesabfolvant,& non coinquinent,dentes vero candente item ferro tehtamus eroíosquidem, ut ab ulteriore putredine Vìridi-; ccmus, dolentes ut ftupore i Vel dolore, vel vi­ no quolibet hberemus, revocan qnoqj ad par­ tes fqualùteContadlas,& ad ulceraiuum utilem humoremrion'dubitabit,quivideriteXcuiTafun gea carúncula vel dura hypèifarcafi vividam ex ulceratu, ad arefeèntem ver ò,& paraly fi, vel attophes languore tenratam parcicitlam attraflu calido fuccumexfulcitari,acque hoc hovum noneft. Adh?cperexcicatum igne ülcus par­ tem continuo humorum irrigatu madefeere quis non videt’ ì quii adverfus ficca retorrida neget fonciculumagerectim ad biliofam cacochymiamexpurgandaminftitutus eft idem. Itaque adatrophiam redimendam paroptifim im­ perar Calius Aurelianus l$.tard*rumpdJJ'.c.j.p. 4 19.

Quamquam enim priuati v ® funt hx ,|non poli­ tiv i funciones FhonuFteno inlib. r-wp. 1 4 -tamen fimpliciter humectare valetìgnis, quod liq u at, mollic, utexpofuitLttàepiCttj Buccaferreus in tnetetrologicorum 4. itemque fundit ignisea,qu® à fri­ gido concreverunt. Oftendic harc áurem pañis durusquimodicèaiTatustenerefcit , nimirum quod aquofaportionómodo ài farina abforpca perignetaexerahitur,fedfrigidocuam concre-

Vbium efle cuiquam non debet , & concoquendi faculcarem ineìle igni,nos autépraeter commune de abdito fub m'edicamentisigne demonftrationé fuperius producía, ita rem o ftendemus,fi prius occuirramus uni difficulcati, qua!expeditanilreftabìc ambiguitàtis. íllaauté eft,quod adjumentü òlfnne exterius ad concoqbendüjvirtutis effe debet contéperat.cnon adrnodum excellentis &exuftir®,atqj ignis modis fuis òmnibus torret Sc affat, & fi ad partem aliquàm corporisappliccturiciuftam in eaduciti totumqi afe locum deftrbit, tantum abeft , ut maturet&còncoqùà't, fed nihilominus h ®cin ftancia nonoffici’t , quominusignis & b àcgau deat digerendi facúltate, quod autem ignis tofrefaciat natura non inficiamur, quippe qui ad luümodum & forma omnia propinquantiaredderefitaptusnatus. Verum enimvelo prater quam quòd torridusetiam ignisqiì® rccrudeicunt omnibus eft utilis maki mè, ut teftatü reliquit Hipp Com.z.de»rt.tex. 60. quare ad vulnus frontisejusufitatiittehiinitj.e/iid.». 8. fallitur, quicunq;cogitat hosadeamrcmuci igne velie lie, ut affertur,amplius autem monftraturns sù infinitas erte radones detinendi, furores igni? atq; curtí lenitate tra<ftàdi,quod cognovit &uno verbò fignificavit Fetr. abAfono dif-10 8 .frena tur inquam

D

LIB. I. P A RS . I; Inquam , prsfertim objectaculismediisinteripfum & partem corporis inutendam.

Itaqtic l n cali fa noftra fi hamcdHim confiflcìis àur liquidimi corpus interponaruv prsefertimoperae nonincòmmodaiis.non cncdirficilc.ur ita concempeiata ejiildé vis.quemadmodu vivida calx cé adipe vel pinguedineomni nulla,itemq; ut BalncmnMariaediòtù edere quarti ueffc&um valeat, live quidcm extra corpus illud pofitus fir inignitabuloabfohitèac proprie didio,quodaridum femper elìèt,fed turn commoderante hu midoaliquoadhibetun live uno quodi faxnvpa materia mulrum humidi continentefimpliciter exerceaturjutriusq; nos generis exempla indica­ to loco per nos tradita funt plurima. Àlteruttius nunciariseruntaliquotpauca , utpotecandens fcrramentum fuper facculumfurfuris aut tarma: madcfa&um aqua comprimami-; vel fi paniscalidus, aut fermentum, aut ovum, aut crepa percalfaóta ad laborantem partem applicentur, fi placentam de ovis de fervida patella jam turn re céptam,ad nephritidem fedandam imponi Iumbis laudavit Hercules Saxonia in ejus morbi curatione; ficetiam nos five folium herbataloes corticc nudatum ad maturandos tardi veniétcs abfcelTus, ficlimonii portiunculam ad callos Se clavos pedum mitificandos utramq; cinéribus calidis extrattaimponimus, maxime autem omniumcernem,qu*elixatu percodlaeft confidam Scipfam crudistuberculis impofitam concoquendi vim allaturam : Qjuibus omnibus jam conftat,perhumida ignita corpora polle nudas materiashumorum concoqui. De ficcis ignis adminiftrationibushomodubitaverat: fed cucurbitulis ad cruda tubercula impa&isfuo, de cucurbitulis,fermoncadnaturaeparentisnormà reftitusquoq; docuimus. Ad lise vero fi clemaddiscaullica vis,utHier. Fitbriciuted teftis, rigidi genu ancylem duritiemq; deducitempiricihominis applicitu; quid non ignis bene d odi Medici manibus tradatusatq; exercitus, haeceadem & majorafaciet.?itaconftatjam igni Capiente adhibito concoquendi elle virtutem.

Jam autem qua:ad concoquendum perlinet, re lie attenta & conftitutà, creterum quod igni fuppurandi visinfic plane cognofci licet, quan­ do luppuratio cruda: cujufdam materia: fit abdudio in mitiorem modum : quemadmodum videlicet crudum amarumq; pomumignedulCefcitatq-, mitefcitcoacquatis nimirum lubftantirepartibus. Hujusadunguem modici! mitificatio, quàminorborum materia: prius cruda:, mox à natura agitata: fubadx Se commoderata: tribuunt medici,& ex his virfingularis Ludovnus Burnus tnethtrrat.Coac*rumprtdi£l.Duù& quidem ca vox eft non à moris, ledàpomis,dequibus Plinius alicubi. Pomorum velocitas citò mitefeentium tranfvolat.H^c porro decatranslatioliedida funtó.ucpereademlic intelledaicsin ftituta pateret. Addo autem & ab experimento ct>nfirmationem,quod gummi fuper olla concrefcentiacrudifiìmos omnium tumores,itemq; ulcera fuper his, aut id genus excitata fola ignis irritatione vifa lunt ad languorem & fuppuranonem emoveri ; quàm autem id admirabilius

ingangratnis &fqualiclisvHÌijobfervatumiC$terumquòdemolliendovalcatignis id , quod principio receperam deinonftrandummon piurtbusidquidcexequar;quàmquod patere poti* elt&judiciOj&oblcrvationeAmanLulitani vi­ ri quidem in omni re medica confummatiflìmi, quietiam ad lcirrhumorisadT»**Vf««'A*»>>revocandum nil requè valens , ut ignis eflc perluafus eft Ccnt.vtdelic.ycur.99■ Verba autem ne pigebit quidem recitare, qua;funtiia:c;Tumor me prredurus cum fit & locus minimè idoneusj ut emollienti bus medicamentis &alnsadcurationem facicntibus uti liberò poffimus, canden­ te uti fèrramentofummuinhoccalu remedium duximusicocnim humorem ìllumftigidum làxi duritiempr* leferentemcaliditateignea emolliri, Se eaipla ad opcimam viam exteri credibile eratjproiiideoreapeito.mftrumcuto vulgariad id adapt.ito tuniorem hunt ignito pei toi o: Hate ille,qutEipla adamuflìm lentemutuit , SeAntr Mu/tBrt/ttolct, ifut tnl.de morvagallico qutji. nona proftjjuseft uurities Se lari Ims,qua’ dilbcultti aut nùquani 1 emolliuntur, polito cauterio &fcirrho inde exulcerato,ducitucilc ad (aiutate,ad quarn lite duritiae nunquam pervenirteli!. Poftrcmd confirmatamplé noftram hanethefin Premer Al~ pinusl.ydt medic Aègypt.c.ii.tcdams eftfurrhofa crafl’o phlegmate nedum oedemata uftioneab hismedicis curata felicitervidiftè.

CAP. VI. De v i ignis cittenmndi difcutieitdique„ lfcuftìoquid fit.&rqu^dilcurientia^ar/Mfò chirurgiconnfiroopere l.dc vied.ext.c.6- tuie demonftraYÌmus;Confiftit auréeo loco difcutientiumfacultatéeiTe,qu£e attenuatù jam humoré Se rarefadum, velut habitii à parte continente corporis exprimit & cducir,attenuanriumverò facultas eft, quae ciaftàm humoris compagem comminuit,& quali fundiieononfiibdmfto.Eit igiturattenuatiti gradusquida ad dilculfioncm, quac difeuftìoperi itioreft ni 1 ,ucraq; autem ì calido principio , nempe Ingus crallèficit Se conculcar,cogl tq;:quò r.iucm in terifioracuorqj caloreft.eò magisucpiemusrem conficict. Itaqueigmsachiolus, qui medicamentarium alterum longe lupi rat viribus, maxime & fundet fimul Se dilcutiti,quod Se re ipfa fe prodit tacerei liquidem particulam uliginofam velut cum Hipp„ / deartic.uiqtieAetiodicam fiibmucidajfcrramenturn candensimprcllum&ferYcfa&umateriain liquat Se fumuin ex ca elevar. Argumentoautenli eft, quodhumida porrionein vaporerei dilcullà exindecompre(là&ficcareftatpars : Verumcmmvero Icire licet duplicem ab igne cxliauftuui ellè,alterum quidcm alpedtabilem, qualem jam dixi, alterum ratione contemplabilem, non qui applicito,fedremotius,velpertranfcutfumigne adhibito, velhabituipfius,vellcniusignito,vel rariorccorpore.velinterpofitisdefendiculisetiam candente ignitabulo, vel alia qualibet ratione moderato ac temperato fummo ignis fervore quemadmodu nos pofterius in fèrmone de dirtinòdo ignis vi dillertavimus,ex duplici hoc gene­ re cautenorum difcutientium certe reétius die» N w i vide-^

D

Ijo

PYRO TECH N IC

videtur illud , quod miciori terrore madorem partis exiccat pertra&um in auras vifum fugientcs: Is vero exhauftus, qui cumabfumptupartium eft minus videturrefpondere difcuticntibus medicarnentis.quos utrorumque tamen in' fenfiles vacuatus diftare in co vidcsjquod a&uofior atq; cfficacior (inceri ignis,debilior ac pro­ ductions , qui ex mixtorum corporum calore eft.Jamautemis,quiexigneimpermiffo eft du­ plex confulto,& cum indulgenda difcretarum rerum adhiberi debec. Nempe in emarcidisis, qui carnes violat, permitti poteftj illis vero,qui multum fubftantiae modo temperici moltitudi­ ne obfiftunt, maxime congruit,alter modus x quum extremis mediocria vitia propugnati, ac­ que adeò neq> eciam.quaeper halitum evacuant ignitabula fune protinusattentanda, non ante expertis valcntibus medicamentis; quippequat medica ratio caVit>Ut prxmitti femper debeant.

Veruni ubi hatc invalida compercris nil depre­ cati viribus corporis , Se partibusnaturalibus confenticntibus potcft.quò minus ignis ufus arripiatur.

C A P . V II.

Deignisattrahendi,abforbendi,txtrabendi,tvocandiquefacultatibus.

Alorem omnem attra&orium eiTc natura, non adhnc ullo dubitatum eft Scàphyficis omnibus cfta(rertum,quapropterScignis calo­ re nitens infeparabili &attrahendo valere debebir.Creduntquidem id fieri plenque quod difioluris ante feaeriis rei particulis,natura,ne va­ cuum relinquatur,alias inter capcdinis loco fufficit : verumenimvero eqrtidem non peraccidens , fed encrgiàquàdampropriàhoceffe&i prxftare ignem arbitror ; fiveantecedentemaliam ignis impreiTuram (empyreuma Gracidieunt) ut in ambuftiscarnibus,quod Theophraftus Erefius,five alius altcrius naturae ré,quae aeeraeftadditaportio. Adalienas autem res,q>attinei, ucvorcthas ignis nifi rapiatmtrapiat nifi refugientia.’ quiadebilioraomniaadfe trahac& compleétatur. Adde quod experimento id confta t, humoremè linteismadentibusperignem excrahi,quodadnotavitI<a»’.I«6erfttiP<r<ii/.d«4i/.

8.cerae, quam panno affixam interjeétacharca concinenter ad fe rapir calfaétum ferrum , ubi autem vacuum fubindecomplens natura ? in fupplenda vero loco vacuo materia, qui pofient afe recifam fui portionem carnes alteri concedcreifed uteunque trahit ad fe ignis tenuem aut atrenuatam à femateriam.quxobjicitur.Quoniam autem id facete jam cogno(citur,& abiòr!nc h ir u r kent tum ^gerem ia tum attrahentia (untjduabus hifee facultatibus praeditusignis,&inlocis coinquinatisaccenfus& oreetiam inijjiratusne mirum quidemeft,quòdpeftiscontagiadeleat, quod ex Hollerio iupra etiamretulimus:qui& candente ferro bubones epidemios & peftilentcs, & evocar,& di(fipat:Jam autem nedum peftis contagia; fed&putrcdinem omnem adimit ignis,idquodelicitutexGit/e»» dtttmu h b.i. therap:adGlaucc.^.&l,f.metb.med.c.ft.& Albucaftt lib. l .fu im n i, ftd & Actiu1l.fA.14- & ad exerahen-

C

CHIRVRGICC^ dum rubetae rana venenum incalentem furnum hominem immitti jubet. E junioribus verò Si­ mon Riquinus in tptfioUdefÒTt epidemica ad unum dim interimentefiadoi anglicus eft alias appellatus)narrat Germanum quendamignobilcmho. minem ex morbo laborantem fpretis medicorum regulis,& prsceptis temere in furnum edu<fto jam pane calentem feconjecifle , acmulra excuilofudore liberti evadile. Mirum autem di¿tu, qui moxin eo fumo coóti funt panes,manducatos virulenta! reifenfum attuliiTe;adeò ve­ runa eft feilieet venenatas materias extrahiper ignem è corporibus.

CAP.

V ili.

£)u od ignis alias quidem corpora n o flft U x et atque aperiat, alias adftringat,Ca­ gai

excludat.

Ed ad qualitares tertias, quodattinettexturam & poros noftri corporis laxandi atque adftringendi valentemignem oftendere non eft difficile,feddiverfisutramqueremmodis,laxat quidem,aperir,refolvit, quia feilieet calor, qui conjunétus eft femper undiquefibi, quia tenuis & penetrabilis eft,parans viam, fubftantiamin­ terim corporis penetrati diducit, interdum etiam fic , ut cavitatescorporum connivences di­ la ta rla & gutturis angina conclufi duftum am­ pliati per ignem cucurbitularum , in fuo de his fermone monftravi : frigidi igitur&calidi vires bcllè diferevit Levimi Lemnmltb. 4. de natura mir«*c.t.8.perhaicfrigidusaercorpori circumfufus fiuxiones fiftit ac reprimic , eafque maturefcerc prohibet , calor verò ac fomenta calorifica meatus ac fpiramenta recludunt & re­ laxant,utque fe fuligines Se vapores proferanr, ac difeutiantur, efficiunt. Q uo mihi non inconfulto facere videntur, qui contraila primùm morbi cótagionc, peftiferoq; halitu corpus igni luculcnto exponunt;& undique fudore madcfcant ac diffluant,citraramenviriumdefc'<ftum aut animi refolutionem ac deliquium , ita qui­ dem Levinus ante quam virum, & ignis fundendi vires prodi derat Hipp,aphor.i6.&il. lib. 5 .é r Arijlot. atque ttiam Aulus Geìliuslib. 18. cap.4. propcereaquod concretimi omne refolvit & gelu conftriftum,utnivemfol : urinam ignis ad haefuprolici crebro docuére.Narratejusadifchuriam experimcnti hiftoriam,Hieronymus ab A quapendente; quamnoshoceodemlib. cap.de paroptifi recitavimus. Adftringit verò fubftan­ tiam idem ignis humiditatedilcufla&particu­ lis percruftamquafi cum ruga conrraétisquam adftriétionis viminigne cognovit & Gal.lib. de opt-fetta. & buie inhartnsìlitr.Cardami in confil. de difficul.Jpirandi.lnteilexenmtqaoqae veteres o mnescbir.PaulusAetius,Ctlfus,Albucafis, cum pilis palpebrarum auc aliarum partium ortum prascludentes cauteriolum induxerunt.Inrellexir 8c omnium optimè primus Hippocrates,quiHxmorrhoidas largitate fluendi peflundantes,& ad cachexiam deducentes non aliisquàmadftnngentibus ignis cruftis compefcijulfit lib. debamorrfr.quod fuum adftringendi contrahendique per crufta confilium perspicaci ter advertit Vi­ dus

S

L I B. I. P A R S I .

IJ*

Flo rtn ú n tis inI.4. eh irttrg .c . ti. fcdutrafque fi- ac folidilfima quxque ignem facere, qui Temper rriul Aclaxandi ACadflringendi vires intellexic a- abfumatrem,propeabrodar, multo igitur amcutè y ir g iliu s ¡ n i .G c o r g .c u m d e c r e m a n d ts n o v d i b u s plius ad carnes Aecutemprxfertim , quaefadto fubtusabfcefiu extenuata cil, pervader inquam te c in it. has partes liquide atque i ta ut cavitate perrupta Seuplures calor ille v i a e ,& c a e a r t l a x a t faniesomnisevacucturjcujusrei meminit Htpp, S p it a m e n ta ,n o v a s v e n tâ t,q u â fu c c tis in b trb a s , plerifquc locis : ut in apericndotuberculo pul­ S t u d u râ t m a g ie ,a c venue a d jlrin g it b ta rites: monis çgre adlatnscrumpentcmScextumefcenNe tenuespluviarapidivepotenttafolie, tem Li.de morb.c.proprio : îtcmquein veterisfupA crtor a u t B tre a p e n e tra b tle frig u s a d u r a t .

Interim his expenfis , ne mox hune locum puratis exhauriendis l.de natura muliebri. Deinde mitre,at nocaduas alias attributas igni virtutes Cornelius l.j .rtimed.c.i.o\iüdighiit cumdeclaraquarum altéra quidemadditionis,id e(t,faecun ri opus non fitjoperae prccium crit nunc,opporditaris, altera detradionis, id eílpurgationiseíl, tunitatés in hifee rebus ignis adminillrati retcxere,qux funt hxiprimaabfcellibusfrigidis bel­ per deferiptum jam ànobisabforptum. le congruit ignitüm feirum proptcrca,quodAc C A P . IX . frigiditatem îllam emêndat Ac partem corrobo­ De roborandi & confirm andifacúltate. rât : Secunda in abfcclTu, qui occupât loco huV Idebitur facile cuipiam , quas ign s partes midiora,pars à putredine vindicabitur:Tertia in attigerit, has continuo potellatem habere abfcellîbus, al tis, turn qui mafculofis locis incudeterendi labefa&andique , fpiritu fcilicct hu- buêre,de quibus illud pronunciatum cil abHipp. moreque inficofolidâque fubllantiadiifipatis,t* 6-apb. 41. quibufeunque fuppuratio in corpore tem quia fummis calfacicndi reficcandique fun- exillens non innotefeit his obcraflàtionempu¿lionibus hxret;hunc noftris corporibus occur* ris aut loci non innotefeit, turn qui magnas cor­ rentem vim , intemperiemque inferre nemo poris cavitates penetramele idem vir porro penoncredet j adfummam enim comparatuseft étoraempiycorumapcruit.Quarta, Tub quibus immutabili natura,ut objeéfa quxquam confu* locis conditx funt arterix, ve nx,ncr vique nobimat, valentiífimú omniû præfidium, hancAC e* les. Quinta ad prohibendumprofluviumfanjufmodi quxdam aliaperfuaíérint,peíTundandi guinis , quod è terri frigidi ada£lu facile fequequidem igni plurimam,fed nullam corroborart- tetur. Sexta dedinatur quantum fieri potell do­ di facultatem inelle,fed debilitandi. Argumen­ lor, qui ex difcilTu alio longe maximus manet, to autem ell,quod concitant ad uftam quam- caufa autem e ll, quod ferrumfrigidumimpripiam particulam humores facile,neq; fine labo- mens manus , necefle ell ur partes confcdtum re,aur Iludió prçvertitur hic occalionedefluxio. produccndodiilrahat,ôcvimalrèfai5lamdrfcerV erumenimveró natum efl apud dodlos igni ro- pat, qiix res non evenir ex ignito ferramento faborandi vim inelTe ; partes nimirum quæ funt nè.Septima,utampliorad truduofe Accommo­ humóte laxara: rurfuscogendo,quafrigoreftu- de inedcndum pareturulcerishiatus : prxtcrpent, contemperando. Porro frigusalienum na­ quam cnim crafllus ell femper candens; quam tura robur partium infringit;humiditas vero ni­ difcilloriumfirnplicircrferramemum, quodumia mollitie difluentes,putredinique obnoxias trumque carnem fubit. Ad hxc Acculila fuccereddit. Robur autem in compagis cujufdam ad- dit,qua dilculla necelle ell vulnus ampliusreddi. ilriclione fibrarumque firmitate conlïïlit: quæ Prçter hxc alii feopum alium atq; utili tare poduo quoniam ignis prxltar, proptcrca roborare nunr ignis,ut fc.exhorrentibus acutum fealprum confirmareque dicitur, ell hxc autem do&rina miferisxgiisgratificemurjego verb non adnuC a len t c o m m .6 .a p h .6 o .A e t i i li b . 1 z . c - l f & A m a fiL u - mcrandii hanc puro conditions,turn quod ignis ft t a n t C e n t . f. c u r a t . 6. Ac ob has caulas faólum ell exhorreri confuevit magis; turn quod ignis ncq; tirantiquifrequentiusquamaliis mcdicamcntis huicagendiconfilio locus eft,cüaliqua ex didli? omnibus ac remediis in diututno maloconfe- cailla no requirat.Atqihx quidem ad vacuando élispartibus.ignisauxilio confififuerint. Quae funt opportunitates ignis inabfcelfib.cxterum duo defiderantur in omni opera,ut fc.vitium ex- funtAcalixadvenenatos tumorcs, ad rhagadas imatur,pars verôfirroareltctihçcadamullim fo­ diiuurnasadreprimendQaniexitfi.ad cohibenins & mirus ignis exhiber Temper. Itaquidem damputredinem, ad præcludendos vaforii dit* languores omnes capitis,pe¿loris,hepatis,fple- ¿lus, ad eximendû cxcrelcctes carûcnlas, ad imnis,inteftinorum,alvi,matricis,vcfic*,mufculo- perforata acq; coalita,Aclì quæ lut cjufmodi alia* rum, nervorum, rachitidos,artuum&articuIoCAP. XI. rúhocunocuraruntcuratofquc finierunc iidem.

Vtilìtates igms adhtbttifteundarii.

Quiddicam autem quanto hujusuíu, vel ulcera C E d neq; eas,qux ab effeilib.igne tcli&is fecu* f pútrida, veloíTateredinofa traftarintîQuarum »Jdarixlunt utilitates, omitti convcnit, fidoj quidem rerum rum inentopyria, tumexopyria ârin x complementum amamusjillx funt très,ex ex indutta noltra non infrequens ell enarratio. crulla,ex cicatrice,ex ulcere.primü de prima có- erufta. mentabimuriCrulla quia rolla quxdarnòcporoC A P . X. rum expers ell portiocatnis,transfluentibusoIgnipertemeferramentummprejjo mnibus humorib' live omnino probatis,minufinfecandtfacultatem effe.

■ VJOnegetmultisurprobJematispropofitive- ve carnis viam prxcludit,obturabulo quodaad ri tatemollcndam,allen tien tur autem faci* ofculum quafi adjeélo, dotìrina eli Gal.l.y meth. lemulti , quicsnfidciantviamfibiaddunflìma m ti(‘ìM tiiferm .i^ .(.fijivi(.l.i4r.i.t.q.AVtrT.l.7 N 4 tollett.

dus

pyro tech n ic

CHIRVRGICC

teUeft.c.l $ atquealiorum Scireautem licet,quod venas utrafque jugulares tribus eXcoquit crviftí* quanto firmiorcrufta.tant&conducibilioractu- Hipp-l.de locMomm-hiquoqneCelfi/sexHipp.hq. tioreamobcaufam non potentialibus quidcm morrhoidumevagatum curari prscepit.j. Jara caufticis folidifiiinam piocuramus>ied igne. Aft autem id , quod dixi de humoribusad oculos enim Ubi potentialibusuti libcat efcharotica ca- pracludendis, ídem & de vaporibus lucem Se pieñda voluit Gal: itayalentia,utefcharamdiu ípit'ituSinfeftantibus,ac perturbantibus intellipermanfuram inducant;h®cenimdum (tat, hu- gendum eft,ut jam confiare poíTit ex curíibus omoris excUrfu nil impediente natura vigilans mnib.interdudédis utilem ex igne cicatricé eíld Poftremórecenfebunturnonpoftrem?comJílcarnem inftauratfenfim,utporusfuboriatur. moditates ignis ex indudo ulcere: vide autem üicerej ¡ c^ Ouibut in Nunc vero quib9incafibus crufta ignis uti me. per hoc, quod bona tribuantur corpori,eternai caftbus dicumoporteat,exponcmus,primum igitur fan* crufta «- guinis profluviis,cdm &vincula,& mtercipien- evacuarasrevellit;intercipit, derivar, fluxiones itndttm, tja mterna externaq; omnia medicaméta non humorü fillit & provocar,dolorücaufasexhauproftterunt opportuné fubvenit ignis, idefteú rit.De fingulis,aut qui magis ex omnibus requiri difruptafunt magna vafapr?fertim arteria;, tú ob videáturexplicemus.Primúmevacuathumoreí, perennem íui iplarü metum,tü etiam fi lunt in­ excremen tú,faniem,vapores,humores,inquam, ter mufculos partium,quieagitantur,utin cervi- naturales,ex fecunda cócoólioné omnes, urlincibiiSjCubitismanus,gentium flexuris,vel in buc­ gulatim oflendit Thotn.Yienus l-1 - c-propr.pntfetéis Sc temporibus, propter commanfum,velin tim vero pituita Se q, omnium uberrime affluat locis humore nimio fcatctibus.vel in plagis pro­ ita, utquotidiè expromptaindeficientet Ilippe* pter neceífitatémedicationisfaótitands corru terequeat, & quod infudorescraflìtudinenon ptionifq; Sc dolorisvitádi: in hisinquam omni­ abear, & quod emiflaria propria non habettoti bus neccflarius eft ignis extremiufus,deinde cú corpori communia, Se quod hanc naturafacile profufio ifta fequitur ab erofione partis Sc cótu- dimittir,qu2ecaufaporroeft,utinpituitofìs, hoc maci putredine potiflimú.quaeoccuparunt pu­ eftlongis&frigidisplurimutn affeéliombus cudenda,&fedé,fuanimirúm laxitate&circumflua randis,id praefidii confueverunt adhibere medi­ humiditate plurimühifce malis patentiü Scvitiü ci,videlicet capitis,gutturis,(pinte, dorfl, thora­ ingénita fuá imbecillitate , Se fitusproclivitate cis, ventriculi, jecoris,lienis,renum,alvi, matriminimé repellentiú.quoniam igitur ta multipli- cis,fedis,& fi qus funt alia. Sic apparet profeéto Vniverfik c!difficiiltatimaléoccurritur,praeftatad abfolu- univerfalem hunculcerisutiliseflè vacuationem eftvatáprovifíonem&cauíx&fymptomatis,igne uti. fivecommuné, utdixijhumoremdiumultumq; cuan* fi» n.

Non alia qua cruft? cicatricis induQ? per igne alliciatex maxime patente communicanteq; cúí,fWHi' ZxinduR* funt ofEcia, Htec Se valentiore,& numero plures cunélisintetioribusvia,quse e ft habitus exterior iuatric*. u|Tushaber, proficifcentes tamen omnes ab eo Se cutis loco venis majufculis propinquo; five quod firmitudine compaginis acfubftanti? debí­ quod indiferiminatim univerfascorponspartes tate pleriíq; elapfibustü folidarum partiü turn ducat, prasfertim vero publicas & principes exhumorü vaporumq; obnititur,firmitudine qui- hauritfuperfluis,quanquam,ut veritatifaveam, défacir,utelabentiafubtus corpora, five (olida id aflequirur lenta quadam &fucceflìvafeu con& dura,ut oda & cartilágines, five mollia &in- fequutorià ratione. Et lenta quidem evacuatio ania,ut omentú & inteftinacohibeantur.Quod fitoportet, cum via, quaeruéterhumor, data autem ad oílapertinetmonftraturexcmplo hu­ nó moraturis,qui attiguus,&graviseft efiluere, meri,qué ad inferiora conceden te,ex laxante pi­ quem demandata àfuperioribusrurfusaliaportuita, caUteriis ad alam adactis reftituere fuam in tioconfequitur in horas perpetuo, ficfucceflìva fedem nititur Hipp.l.deArt.c. n . & i i.item q;fer fit Sdenta fuccorum &excremétorum vacuatio* Vat Pauluc JEginet4L6.c-4.1-ó" Aetius l- ii-C .zj & nempe , quòd ad ulcus pervenir humor miflus y!/fe«M^ii.i.f.l<S.coxáquoque hoceodem (ludio adjumétoparticultepatientis.&abhoc propter perurunt& Hippi.deart.iz. R*3¿sl.9.c-9o.&Al- imbecillitate non concoélus irritus abit infanié, buc.l. i .£.42.Juvant Sí cicatrices contraéis cutis quà abfcedé te natura fruftrata nucritur, ne dele­ lindiq; fibris curationem gibborü falté caventes, gar rurfum&aliáportiunculá ac rertiòaliam qué lie flexus corporis ulterius augefcat.Ád hüc mo­ f?pe fervati! motümoxfentientesaflidui humo­ di! Albuc.h.c.44. Gibbero inchoante cauterio res perita.utdocumétopropofitocófequuntur.

Tanto é il valor d’ una preferittaufanza, mulrifariam circulate perurir, Arque h?c in oíliQuod vetus Hetrufcus appofitè dixit.Altebus:cteterumadelapfuminteftinire¿licoercendum,ca.dcmrzúone LtonidMapudActiuniferm. 14. rum etiam attraélioniscjuterii fignum eft,quod *“ n2'1 ' t . j . everfumideminurit: Ce7/«iitemexomphalú humor jam ad uná partem corporis fluere con- '42' itareprimüicere áoffttíí/.7.C.i¿j..cjuam nosrero& (uerusfacitjUt ab ea via defuelcat,atq; ad novam exaliorum traditionc luoloco pertraólavimus, aliam viam pcrtrahit &perducitita,uthancreAt Bubonocelem quoque nó efticaciori ratione tineat & prioris oblivifcatur. Fit igitur ex hoc,ut tollimus, uteoetiácap:recitavimus.Sedadhu­ non fine altera principiidiftrahenns,quodcaumores (ua fede continendas valet non parum ex terium eft, ìmpreflionefiatejufmodiretratftio. igne cicatrix: nam Seeonomine antiqui omnes Jam autem cuna revellant, Si avertere derivarevafatemporü& fincipitisigne tentabant:quem- que cauteria certumeft , quando averfioderiadmodum nos fufe f. di curandoper ujltonemcatar- vatioque fpeciesquacdamfitrevulfionis:omnes rho, &C- defluxibusad oculos perpttuts explicavimus. enim inftitutam humori viam evertunr,aliamq; Sedat defluxum capitis, cujusvitio tit hydrops: 1 faeiunt. Cùm igitur Se revellere,quod in partem adver-

\

-

'

L IB. I.

PARSI.

ad - erfam extrahcre cauterium valeac, protedò aut patellam.adhac inteftiui re d i extremum* & dcrivare.alioq-, &i proximè ad locum vertere, cxomphalum,bubonocelem,enterocelcm,den­ quo J levius eft, valebit,pcrfiftet quoque quo ad tes labantes acpilpebrasparalyfi languefccntes partem urtami inchoat® fuerant defluxiones.atqj reftituit.

E vitiis cavitatÌ3,carunculas aurium,polypo4, alio in membro provocabithuic minime detri( menrolas neq;graves.Interim dolores five evel- ócfarcomatanafiiepurgat.

E vitiis figura,crallas icabrafq; palpebras,na. lédo, five avertendo,derivado,'fivc¡quomddoliber vacuado, five intercipiédo, five humores fi- fum vcrrucolum, labiorumeverlamcarnulenbuCcas diftoriiorie canina deformatali ftédo , autproliciédo, five a ltera d o ,alib i dixi, tiam ad natura rnodos refleclit. tollic,quáe primó diximuscaureria facete. Habét E vitiis fuperficiei, lepram , elephantiafiii, &c caureriorum ulcera vim inrércipiendi.ífi vafis impetiginem,leucas Stucrumquc alphum delet, exade divifis,tuefcharácircüduftacóft:riclisdQ'Prallat loluta unitatis genus,è quo ulceraci taxar,tú evácuatione leper anticipata&pr^occupatá loco videlicet mediointet partem mittert- chirofiia,Saeleplhia,&phagedcnas,&nomas,& tem atquerècipientem,'fitemm titraqs fuperio’r fiftulas , òc olla teredine mgrore,exoitoli,vino auc inferior,'pravertitur humor aut vapor,quo demUm omni tentata redimir & irifta'a'ran Puminus ad parrcm deftinarárn defeendere vel ad- tasvero recentcsplagasexciudiJat'&nervoscarfcenderequeatjhíEcenimeftinterceptioatq; in- nc nudatos, vcnenacosferaruni morlus', pallas tercipiendiratia,quofpedavit certe Raza cum i. ecchymomata parto,pixfcrtnncoftas,atque aMMf.íédoriumutrifq; colli lareribus, per qua lo­ lias tormenfisigniariiscolliias óppottune ietoca j ugulares cxcurrunr,defigit,ut materia petens Vetiltanullùaftedionis lsevsegenuseft,ad quod fuperiora praripiatur. Revcllunt & cauteria tu lite curandum ignisiion fit neceilicas,acque addolore,turn calore.quadua funtpotiiiimàe caù- eo monftratum eft hoc cap.omni, quod amygfij trahendi.Si trahuntaurem&revellerepolTunt niate quodam in opcris vcftibulo profitebatur contrariis locis polita,qùippe revulfio,rétradio Albucafis,occultum<8c (iugulare ad fciiciter me­ quadam eft ad pattern ad vetfam ei,ad quam fki- de ndù adminiltrati feienter ignis effe iccrcturfo xio fertur. Jam autem quod uftura trahat indició 'C A P . X I I I . ♦ ■ t -y eft,quòdeàrcpellentibus,'ideft refrigerantibus atq, adltringentibusliftam continuò munimus. Quodignisdoloribusomnibusremediofit* CAP. XII. Am igitur nobis prioresomnes dcmonftratio'Omnibus affccHonum genenbus abolendis nes memoria complexis, quoniam igniscunfattsfacere ignempofie. ctisaffectionum intemperantiisoccurrit,cócoI fidem merueruntomnia,qua de ignis excel- <^uit,attenuar,digerir,reforbetjla'xat., & hoegelcnti praftantia Sc'communibus cum medi- nus omnia facit,fi Velimequidéinpra:fentiarum 'camentis facuìtatibus produximùs:diffic;le noti o'ftendere,quod dóloribus etiam propellendis erit profetìò,ut & illud nUncadmittàtùr nullum ufui fit, idemfuperfluum hunc inifu laborem reex omnibus afFedum effe,Olii mirifico ignis pra­ d è fuerim confifus, quo me per fuperiora leva­ ndio fuccurri nonpollit. Ex caufis humores va- rmi. Nihilominusad lummam illud reperì comporefque fun t, qui generatim corpus noftrum modum eft, dolores omnes tum in alterando, lacefTunt,athiutrique plurimùm ignis imperio turn vacuandofiniri, quoddiiértè declamarne fubjiciuntur qualitates immutandi, vacuandi, decreveruncq; noftri: atq; duo ha:c cura ulatiifire vellertdi, derivàndi, cvocandi, concoquendi, : mè per ignem prteftariquis à me requirac often. dilfipandi,abforbendi. dendum,qUod compcrtiifirtìum eft?Porto quod E fymptomatisdolorespartiurnferèomnium adinànitioiiem attinet preclare hoc’teftatus eft ilio priefente pefindeut offaprabita fopiuntur, Hi[>p.q.l.6.ewf(tem fe£t.6,paulo'poli initium inter fanguinis item profluvianonaliter,quam frano remediadoloriimpleraq;prima uftionJpofuit. impofito,reprrrntintür.

Licebit autem & de hacre tram tjcumVaUtfiumeEx morbis five'fimìlatibus,fiveorganicis,fivc narratoti§.5.iciidtari.filibct.Dubitet autequis folutaunitatis;quodnam eft , quod ignitrón: de calore,forma ignis propria, in&pàrabili, concedat ac pareat?Jam enim ne dum Frigidaito qui incrementa fcilicet exaggeret ca'Iidis ? fed atque humidam inretoperantiam turn mareria memineric ejus quoque , c\uo'dH tpp.perhibuit^. nefcientetn.tum huicharentem corrigit&exre- apb.io.&cherpetici's,qui fervore quidem exup'equat:fed&calidàm'ficcamquc’,quCmadmodum rantiffimifuntaffedus privatim ignem convèantea docuimus: unde&maniam.&melancho- nircitum vero Ìcaliiscommuniter omnibfiì àliam calidorumhumorunifoboles oppugnar. nodynfim cilè,fed de his difputando pérlpedis Exorganicisverò,&his,quàsexaud£emagni- jamfatis1, nunc operaiprccmrn vidctur,Utpluritudinis funt cenfu iuccurrit,abfceifibus,inquarti mis comprobatorum eventuum ckperimentis &varicibus, & c. fi autem & alii non efíent car­ rem confirmemus : fi primonuerimus in­ bonera bubonemquepeftilentes,8ccànctùm,ac terim quod hic late nobis .ignis fi c ufurpandus, thenioma, medicamenrisomnibusinfuperabi- i.e.tìon retorridus&amburens ^ fed retufus ac les, ipfefuperat. E vitiis numeri,pilos palpebris repreffus. Talis autem crit, qui transfufusfueric atque oculisinfeftos,encanthin,farcomagingi- in corporiim primorum, terrea& folida quidem Varum, ftrumas & bub«nis venerei glándulas mollius,aut fi gra vius etiam adhibeantur h^c pet tvertit. interpoli tum ¿Scalia arte notificata, fiin aquea E vitiis fitus, crebro elabifolitumhumerum. verò transfufus fuerit, capieturindefotusem» brocbói,

J

S

, 54 PYROTECHNIC bioche, irrigatus,ftiUicidium,inleflus,balneum & alios omneshujus generis mentors: ft in aere vera le exercearigniseffluxus,firn inde namrales priroum ignis lubtcrranei vaporarti* Se eftumafus , deinde varia paropufis apud Aureiianum vocata.id eft ex igne proximo tolerabilis corpo­ ris terror, fuque limplexinfolatushchofis.ab eodem viro nominata, tarn etiam per arenas,perq; acervo» Talis & frumenti,See.ab his denique lint fuifitus,vaporatus,&ignitorumprxftimftus.de quibusfingulis enucleate pofteriusexplicabuur.

CHIRVRGICC

cubare deinde organum commemus fum , quo commode lingua fovcretur ac toffiretur , cu* jus nos formam, Se utendi modum,fuo de rcrufis Chirurgorum inftrumentisdefcribemus.

Jam velò illud omne adjumenti.quod ex adhibito calido fubvenit ulccribus partium pcrculuris arurecifuris, fitpropterea, quod calido nativo, qui corporis eeconomixprocurator Se gubernatoreft,nilaccedir propius quam exter­ num hoccalidum,quo nos utimur,a quo quidé tam diffidetfrigihu,ut fit omnino comratium, Ad fummam talis eft omnifaria ignis impreilura quofpedavitopinor Divinus Hippoc. qui apb. fuavior, quoquo modo corpotiexcepta, neque ii.p rod id it, nttettòf ?>'**»* w *P‘i**“' n H w *T««»,id eft cabdum amicum Se judii’olum per omnia maxime corpulenta fuppoiua dicans , frigidum velò inimicum Se periigni, fedetiampeream, qux ab hisexfultct.atqi mens , fic conftirutum Se ratione n c c e f f a r ia S e - - eft refidua tenuitas. H xc enim omnia quum Hippocratisoraculo, 8enoftra experientia,jatn x¿¡CÍ,i¡¿um ad ivo calore iunt affiena , Se de ignis tallone lhnt ponenda, quemadmodum nos vere poni- eft, etiam non frigidis exulcerationibusactu- f ro¡,é fw t mus , quippequi materiam hanccalidigeneris moribuscalidum probe facete, Adhscetiam ampliare ac locupletare, quantum licetitude- non eft difficile, Se cabdisSeàcaufacabdapromusaedebemus , quando per has vias maxima fedis vitiis prodefle,quando Se idewHipp.hb. & dph. todem conceptis veibisteftatuseftSe’f'e*««"» atque optima, id eft, qui nofter efticopus,e irSfftínt». Herpetibus cxcedentibus, qui ut Gacax plurimum eft medela. tjP» ó « Quare tarn ampbvagumfacimus hie nos ca- lcnus ibidem docet, ex humore bibofo Se calido Udi v a l i d i , calidorumqueufum, ut quacunquejuvarc producuntur Secondane,plurimumadeiTe. Ad fummam quantxSe quales Se quotuplices ¡«ti poirmt accipiamus-.nimiram prop cerea beneiaUcoperii ^iunt a£tu cal^ a etiam ft poteftate fint,Si qua- calidifint militates exeodevn Hippocr- lib.dtoracuu n dM * damtenusfrigida. Juvantigiturcalida, nedum ffi.difcere licer. Difcerc verò,Se frigidi incorri-frigidiinmoda licet,exjuniorumnoftixreipiofefloi'um*i»»w^. in affedibus frigidis , id eft ambigui* quibuf alfertione , quorum unus eft ¡oftpbus Quantu­ dam , Sc in quibusinflammationismetu appli­ ms , qui [clopetdrii cdpitt quinto conceptis verbis cant Se ---------rata curandi U m cerra ilia w . ratione medentes odehocmedendiritu : fed quàm pcrniciofa fit, laùfimtu mnesfrigida. Juvat inquam,cabduminnovis atqutad- rc<aurischirurgì manti fa d is, inplagisrecenti- inquit, hxcvulgi confuetudoperitiomnesjuZ ÌS b x bus, inulceribus omnibus acerrime dolenubus, dicabunt. H xc enim medicamentaemplaltimfmLlUi. infradisoflibusmaximè nudati*,in articulorum ca craffie acterrenxtontfubftantixacfacultatis percurfionibusac tormenti*,in collins,prscilis, adftringentis,quxfubiroexiccamur,partemquc fpafmo correptis,5e in plerilque aliis. In his o- afpedam nimium comprimendo dolores, permnibus experti nos fumus calidarum reruappli- magnos cient. Unde majoresoriumur turn de­ * catus i ta felices ut invenerim* fingulariterutilcs. fluxiones, rum inflammationcs, gravioraque H ifio ria u Hiftorias ejus rei recitabopaucas , fed qux fymptomata, quod poros aut meatus cutis obfuerint tamen prò innumens. Fabio Colu- ftipcnt, humorefquecoganr, Se craffioresfam nx viro 8e generis&literarum nobilitate cla- ciant , cutique minus fpirabili redditi ipiritus rilTìmo, tuberculum «f|“ 'V p r * t c r id unum, oppreffi fuffocantur.propcer retentam malignoquod febrem non excitavit,carbuncuh formam rum humorum exhalationem. Unde nonnullis prx le ferens.ex fummo femore natum.cum ego gangrxna innafcitur, partifque totius interitus. curans non femel qui inerant, Scfinus, Seoras En, inquam,quantum Se quale incommodum calloinxquali ftipatasrelcidiilèm, dolorisacer- abhifce mcdicamentis proficifcitur , plagisSc bitatem,qux fedisevenire necefle fiiit.non alia fclopetariis omnibus.

Incommoda quoque funt,ficut Se VidiofUctt rationc Copivi, qua torridis laterib.ex panno apincomtn.ddHipp.dtvuUdp.%7• alia applicamenta H ìfitr i* 2-pHcitis Se ufucalidi.Eadcra via Se Simoncm ex frigidis medicamenti*,qualia funt pofex 8e aFraulum Neapolitanum , qui ex refeda fub qua.vcl rolacea,vcl fimplex , quibus ex pannis eadem fide ratione Se gangrxna nnrum jam modum dolebat , levare lolitus fum in lingula« duplicatisutuntur quotidievulgo.Incommoda, medicacus. Sed fuperat hxc expenmenta inquam , fum turnacUiofo frigido, rum altero M jlo r i* 3-iiiU(i quod comperi in illuftn viro Alcamo poceftatis prodeflent utique aiftu calida, qux Se Germano fratte confiL Regii inter probatos dolorem fimuldifcutiant,8ecrudumulcusvclulaudatiflimi Sanfelicii. Is cura ulcere carci- ti concoquant.Quod quali monensliifpoir. ini» node obliquo lingux parte hujus fupeiiorecu- de bumidit.ufu,ubi decalidxadjumentis dixerat, berofa fic acerbe afflidaretur , ut neque enam frigida inquit,dolorisexortibus:quare8chuicle*verbum formare poifet,argenteo cochleari ig­ vado calida cógruit.quemadmodúSeipfc auiftor ne calfado per me ad dolentemlocum impo- expreirerat,fir.4/)ÍK»r.zi.prxter quem locum,Se l. fito,miraculo quafiquodam , 8e dolorcm o- dtloc.inhomine dolorfedandus eft,inquit,caifamnern continemer abjecic , Se liberè perin- «ftoriis medicamentis. Jam veróne in animum de i utfolutis vinculis loquutuseft. Quam- i nducas tuum calorem levi lolum o b tineri, ut dolori fuccurfumfit.Cxterumperfiuderi debes obxcm invento ficut appatuic.fuoremedio pc-

LIB. I. PARS l l

Ìiaflaoro ignihoccclam cortimune : nam & in trudu caUobsq;, inprofcrpencibus finuofis,inflammatoriisqmlceribus&nomis dolorcm igne levatura memini. Stelo. lacobo jperfico Sacer­ doti dolore ex pedis fycofi excauftico medicamento auélu confeftim abftulit ignis ex aurore «kaliostn valetudinario gravatos fedavi qudm plurimos. * Cintr* *i- H xc quidem fco libentius produxi, quod bàc t Z Z m » noiM ?cat= rccitatosjam i nobisaffetfus & viT iL fr i. tlorum “ ólefKa*curare confucverunt indiferi-

tidii ai minatim frigido,hoceft,exoviaauato,quodfri-vnlnera*- gidum eft & adftringens etiam,q*uibus utrisquefunturmt- qualitatibusulcerisopportunitati pugnat De-

atq; inucilem refutarunr: iècundum fcft ad laxls humídasq; partes exiccandas, atq; firmandast tertiumeft adfluere confuetos humores inter* cludendos difciilo fcilitet in integrum vaie pet ignem &cicatrice obdmfto. Paulo alitec Fallo* pius in libèllo decauter. ha:c rum ad abfumendam putrilaginem vitiorum, rum ad evacuandos in vetufto ulcere fuperfluirates, tú ad roborandas anecias partes voluit cflè.qu* non dubito equidc-mex ttmcllUtote dif.ioc). translata fi folus is addaturufus.qmab ¿/>o«fw/ipofmiseft, cohíbendo fkngmnt. Verum en im verohíc«A «r,.tran* ftuhr, A ibripca reliquichsec*

Cauterizatioeftmedicamentumvaldc utile iu-

IT a T o u ibcnt ni'mirum ea>Su* levatura funi dolorem iavansad prohibendum , ne corruprio fpargatáír Vcitpod» xare>atque album ovi modis omtiibus adltrirt•vulneribiu git»quare incommodum apparetjtum ipfum,rtl &ad confortandoti! membrum¿cujus comple­ omniafrigida, calidum vero omnejuvaiu , Se xions volumusre&ificare, & ad refolvendum

materias corruptas in membro rerextas&ad re* itringendum fanguinem fluentem.

CAP. XIV. Sed ordinate loannesCofitusinc.i6.t. i.de ¡m ie DE n àtctotptflditspm .iì. pararuruftio, dix.t* ut Vfu U(I'mis mttbodo refertd. effedus occurraturpratter naturi, quod eft vcl morbus, velcaufa,veltymptoma. Morbus qui­ / ^ E r t a qUsdam capita certosq; drdinesuhidem Velmatcrialiseft W d ic is dnftus, velìmV^verfamftionis ufus referre nunc libet, turn a* í Crc - ,Sj d eft* lft1temPcnci Colitis ,qui vcl cxliorum, turn noftra in hac re fententfa recitatis.

Communisprofeflbrum fchola cauteriorum a- ccÌTusfrigtduatisvelhumiditatiscft: hu.usqui­ pud Hippocratem & Galenum fines eenfuit efle dem perigncm cftex.Ccatio4ilhus vero recalefahos: units utvitiofi humores vacucnrur, fecun- £tio. ita morb.sintemperie! & folata: unitati^ Sieundum dus utpars male afFeifaficcctur, vel corrobore- ideftuleeribusalteransoccurritignis. Si mare Mtitjuos turjtertiusuch/somnibus iatisfiat conjuntftim. rialiseit, vacuationcmabigHe nancifcirur ut u f i i r Evacuati°ni feruit cauterium,ut in hydrope: da morbuscompofitionis, & abfceilus puri* edit­ verfi. quare 6 . apb. 1 8. roborationi,ut in fuppurato je- i o n eperrupta vomica, authydrops aquas efcore &inparalyfiafFc<ftii,w7.^fr>4j kdeftccati- nuxumincifo peritoneo rubindcrecipir/Sic va­ onifacit,ut hxmorrhoidis Aegylop£,ozscn£e46c cuando & alterando infidianres omnes partibus hoegenus fed tri6its his ufibus lervit cauterium, morbosenpituftio,qua:eandem caufam mor­ quod adminiftratur coxendicis. Aliquanto plu- bi refpfcir,cum hanc avertendam» id eft, derivàresufusprasbuitV’eget'tusLi.Veter'ttt.c.i8. qui ait dam,autrcvellendam curattfedfymptomatibus occurrtt,autcum dolorem tollit fublata caufa , uftiolaxataconftringir,tnflataattcnuat,humeautperaltcrattonemrtatura: modis conciliari, «ftat&deficcatjcoagulatafoluitjfarcinonatapr^ icindit vctercs dolores emendar, alienatas cor­ velablato fenfu, autoccurru fanguinis profufiontocclufopcr cruftam ofculo. ° ^ poris partes ex qnalitatis caufa ad ftatiim fuum Hicdifcurfuseft omnisCofta:¡fer¿,ca:terum revocat,iupetnaturam,cxcrefcentiafublataatUttntibm. bcnefaciens,&dolorcslenienS.

queaduftacrefcerenon patiturtnam cum candente,tnquit,fcrro ruperiscutem,vitiqm omne quit&hcu,tex. 3 7 .p.4 6.reccnfuit alios ufus.quos ad prif narraras non eft facile refcrre.Primus ut concoquitur,acmaturatur & beneficio ignis diiTolutumpcrforamina^uarfaiiarunt, cfnuit exeoretineaturaffluentia,quippeexuftioneco-

cumhumorc: atque ita fanatur paflio tolliturqucdolor: poftquod cicatricibus claufisconftri<ftior,acrobufttorreddtturlocus,acpropein diflolubil/s cutis. Acceifit ad hanc fcntenciam nonnulla parte Vidus VidiusFlorentms, qui U . (hi.

1 1 .profeilus eft,ignis uiam efle obturandi, ad ftringendi,apcriendt,calfactendi,exiccandi, at quehumorem abfumendi.SedPetrus SahusDi-

verfusin i.l.demorb tex.n.&Laz,trusSotus in l. de fcc.i«f;aw»w<ttAr.ji.fecerunthorumgenerumtria primumeftaddeficcandos humorum influen*iumincurfusemiflariis& fonranellis, quas dicunt apertis, ut hac v/agubernatrix natura pauiattm educereconfucfcat humorem, quern alias excernere conrerttmfolita erat: quod uftionis genusobfeurumeft, num Hippocr. cognitum ruent & multi, e quorum numcro eft idem Sa­ ints, & LudovitHS Sepcaliui velut illegitimum

anftanrurloct, mftaurata poft uftionem carne iolidiorc.qucmadmodum evenir in enterocelc Alter ad dtifipandam materiata in aliqua parte contentato atq; induratati) , de qua re I d e i af.

T ertius ut calloix partes exfcindantur videlicet m h(tulis,quem ufum feqm nu Hipp.tnl.de fiiìultt.

Hos atq; altos ufus ufttonis cum compì ehend*non videam,qua:rens in ulla parti rione,ex re­ citare veni t tnmemcmaliaratio, quarcun&os compietti queatjillaautemeft fuperius indica- dovane* ta,analoga medicamentorum calidorum facul-^’''* me~ tattbus,quasattribuere confucvimus primis fe thodu! cir~ cupdis & tertiisqualiraribus.Hatquide'nifi ver¿ tnftnt igni, qui calidiflt mus eft in fummo, ipièq-

cttamcalorisexceirusrnihilominuseidemattrtbutpoftìinr^ratfcrtimquandohujusfoliusparticipati0ne,ca:tera omnia funt calidatprxterqui quodpotcft tgnts fecundum fubjetìas partes atq; objeíla impedimenta yaria fuiq; ipfius longinqui-

n v t jn T F C H N I ií

C H I R V R G I C ^

'

-fi c¡nduftriam ¡aeunt)fedplurimisillorumcoDfiHunnpícmaxi'1

ginquitatc&rcmotione per artiga cffcaasfai.| m¿ probo; neq-,enim videre pofluro,quomodo q axlua.ita temperan,utlccu temperan,— -...... . is maenx j&uitxcopiaunoeoqueíxpeperpufillo quxhta.ita iraa.ignis rem nuftorum ranoncm exeqiutur. uaq g ccmuscalefacitcxprimisvuibusaamsjuca Ulcufculo confum. pollit«quod queque nobis d o c u m e n c u m e íT e deber prifeos médicos inferex paflivis, attenuar,diícutn,purelac.t,mo t, rriiaarque t q u e ignis ig n is adminiftratione a u m u u i i » audaciores —

turtle,

i rrravifíimis virus liberare 1__ ____pluresa nroptereaque graviffimis vitns liberate * artrahit exprimir: ex quams, Udantur, ven confueviife. Etin eundem locum Petrus Saliue cas & cruftas , pruríginem & Diverfus non diverla fcrjpfithaeqOttavum eft, mover.Hxviresíunngmsrecundumqualita e , quod non unicam, aut alteram utcommuniter exterumfecundum fubftantiam habet & alia , medicinam noftris temponbusfacientes agunt, ubet adminiftrandam uftionem fed pluresulfecundum qUe (utdixitGalenus)totame|US,q que ad otto : quod minim videri poteftnoftn temporishominibus. Sed ratio diveriitatis hxc e r f e ? eft, quoniamprifei Medici in motbis contumacibus , & potiffimum in his qui a pituita pende- VDt;p mm - fonmores avertantur» autiniciuu * . rent.potiliimam curationispartetninexuftione^,^,,;^. . • ¡ ... a : crufta, membrumvici ponebant: has autemfaciebantnonutindeul-rathnU cera ad perpetuam & continuam cvacuationem g u m inducerentur, qualia nunc per cautena u fu a lfa « W hunt d Medicis:fedveladexiccandam,velade-J „„«ríore Itb. d eten , aquis&lotts. Ad ha’c d o o vocandam materiam ad partes exteriores, vel occurrit, pus vacuat, & c Q uot . g u t niecl: ad earn intercipiendam has moliebantur , 5c mentir funt facultares tondem & « « « ideo illi poftea tales inuftiones tamquam amienis haber, quare&ufus tondem facultar buftacurabant cicatricemque re jam obtenta refpondentesretinet.fi quidem ipfes homo di inducebant, qui licet modus doloresatquexgtis horrendus exiltat, tamen noneftfpernenC^ ^ e r a l e s & íu m m o s^ s,q u o sb revi dus, cum hxc patietesagrav 1ffimis morbis vit*. receníuimus, innumerifunt &alnparticulares, dicare queat: Noviftime autem Hieronymus Faquos fecundum locotum corponsinlanabtl tia provoca tahominuminduftia reperit.de qui- bnciusinfuo optredeoptr. chirur.c. de carnis chirurtit fcripfic h x c : interdum etiam chirurgi timidi busPnon efthicdicendilocus.toto quem de.n- iunt , & abftinent hbenter aferramentiscanceps faciemus, difeurfu patebunt,ufque adeó,ut dentibus , quibus ex caulis evenit , ut ulccx a rao ite ufque ad extremas plantas non ht pare, ra non curentur fed in diutiffimu tempus pro* % !% i q J a b ,1& ómnibus (m < < f« *b hoc trahuntur. Verum ubi rehqui Iacobum Hoioptatum levamen non nancifcatut. lerium virum difciplinaruro complemcnto rum Hippocratica obiervatione maxime inter ©•• C A P . XV. mnes quas legi phyfiatros animatum in legiti- ' De neoletto ignis remedio magnorum viro, mam chirurgiam. tticejus.quam dico fentenn x plurima reliquic teftimonia in libeUofuarum r u m q u m m o n i s ,d e q u e to d t m r e t iñ e n ­ ebftrvAtmum , »» quarts»rprim* doperjuajtones. do p erfu a fo n cj. objerVétttonum ,rr— rprodidit ------- * hxc, ” * • i.-.u K .m rM M ifa n im . niii&alliauns T A m igiiur cum ram m ultiplies, tamque ma- 1 In j^ j^ t r e m e s iis ^ f e t r o ^ igne ùrendum eft : iruftra enim pharmaca cucurbitul* topica,&c.compertalunt, quia hetticaquxdam periatur urendi opera,nefcio equidem quo no- capitis intemperies atque infirmitas adeft , 5C ftro infortunio fatturo fit , ut locorum muft.o conftat quidem , permultas melius habuiflc pvopemodum exoleverit , quam rem ne nos in ejufmodi Scepilepfia, mania, melancholia, quidem , fed alii viri clari funtadmirat atque hemicrania, cercbellis,vcl eyclilfis, aperto capi­ conquefti.Primus corum,quoslegi KtiesUbellode te vel inuito:hxc ibi die, qui & incomm.4 f. apbor. t4Uter.prorupitinhxc , quodantiqu.sin more I j . fcripta reliquiehsc. Veteres fxpeutebantur pofitum fuerat, longe plurima, quamfuatemfettione atque uftione,quando exteta remedia peftate fieri confueverit,loca vitiaquecauteri« nihil proficiebant , quia ictlicct i n t e l l i g e b a n t ^ ■ trattari, quandoigitut, inquamego. pauciora pure vicinas partes cotrumpi. Similemfcn- m u d ic i numero funt loca&occafiones , quibus «tate tentiam ptotulit Io. CojUus Itb. i. de ign• med. hacadurendum incitantur noftri, quam ve ab C4p. z. quam exAreno lib. i . Chron .(.ipfo de cepbaU* antiquioribus annis ad noftras cauterifmi fu aut etiam ab Aureliano lib. i. ihron.papap.4. quod incomparabile dctrimentum.Porro Laztrus Soejl de epilepfia F. translata judico facile : Ab m ini. Hipf delocisinhominetex.ì i .preteruis.ait, Holleno contetraneus non recefln Sttphanuf temporibus abolevit propemodum apud mcdicosuftionumufus,nefcis qua raderne traductos. GurmeUus virauftoritatis noncontmnendt, quiarui chirurgia fetttonis z. F. conceptis verbis ait: utram Sei Mercuriali! in Hipp.Hb.de morb.n.6. hxc habet; chirurgorum negligentia , an velò xgrorum Veteres medici in morbis omnibus a piuma molli eie, ita tandem fattum fit, utcaufticorum contumacibus poft reliqua prxfidia tentata ad ufus invalueritj ferramentorum vero ignitouftionem convertebantur,eamque non uno lo­ rum.nifi inglfium affettibus & infangmmspoft co faciebant, (ut ferè otnncs pratticantcs hodie mem-

LIB.

I. PARS

I.

iJ7

membri amputationem profluvio pene exoleve- «grotantium vit* difpendio derelinqui. Eniraritincertum eft : cum tamen ignis adio & cele- vero, quod non fanat medicamentum, fanat fcrbrior &multofalubrior &magis fecurafit, & Io- rum, & quod non lànat ferru, lanat ignis,& quod annesHcurniusl. i.meth. ad praxm. cap. depyro- non lànat ignis dimittendum Se libiunariis relinticis, mirum eft, ait, hoc xvo prxftantis huius quendum. Egoenim(inquit) felicittimo cum remedii filentium, quod minimo xre compare- uccellu igne multos morbos euro ,illosquc dctur, non profuturum, nifiplurisvenierit, quod fperatosj&c. Ad hos omnes equidem poitreferrea hxc fecula auro tantum mitefcant ; vel musjfidenoftro rerum ftatu deque noftrorum quod leviti* malorum lenioribus blandiri pla- toc tempore medendi ritu qui ad inftitutam rem ceat dift'erentibusmagisoccidionem quampro- attinet referre velim -, nemo eft, qui vcl ad ganhibcntibus ut voluptaci fubfcribamus. Ad hos & ’ rxnasac nomasmembradepaicentcs ut de aliis lultus Guajlavinius l. locerum de medicina, feletto afFetìibus taceam,valcntifiìmo ignispnefidie no- Hi/lori* rumc. \6. quodefide laryngotomiareterumchirur rituti. Nota eft urbe tota res de Alcanio Cargia retinenda fcripfit hsc: Fuerinr fedioncs & rafta primari* nobilitatis viro, quem hoc anno, uftiones magis ulitat* temporibus antiquis ; qui eft ip. fupra M.D C. vitio gangr*n* ex lo­ quippe earundcm ufum, ut credibile eft, melius cato aut medicato perperam cauterio fàtifccnnoverant, atque audcntiores erant antiqui : lè- tem ;cum dccreviflent Clinici dcurcndum, nulcabantenim & urebant non folum hydropicos, lus chirurgus fuic, qui vcl id exequi nofier, vel plcuriticos & purulentos pattini, fed in variis ca­ inftrumcnta adeam rem parata haberet; Cxtcra pitis affedionibusfumma cum utilitate tempo- autem exitumalibifortaflefatius enarrabo. Illudi rum arterias muitasq; alias partes varie ut legere non omittam quo res maxime declaretur, tam extremo timori ignem clfe noftris, ut etiam ad licet, &c.

Similiter & Profper Alpinus medicus à me utilia fonticuloriun ulceracxcitanda deficienter plurimi xftimatus eo inter cxtera nomine, quod ipfum adminiftrent. Conftabic autem una re obfoletapleraqueveterum optima placita revo­ confirmatio, quod quidem chirurgus è noftris care conatus eft: dcftitutatn hanc ignis mcdici- habitus pr*ftantiifimus lediflim* f*min* cuinam, quam xgre fentiret fignificavit qui operis piam (ipfam pio hiftori* integritate nominabo) deAegyptiorummedianaveftibulo, & ini.cap. 12. coniugi periiluftris Domini Georgii Caftriot* ait, prxftantittimum & ad miraculum elficax hoc fibi c*citatem unius oculi fatagenti dum parat aUxilium ad inlànabilis multos morbo* fanan- gnitoferro Fonticulum occipitio; cutem fictidosantiquismedicisnotittimum&pervulgatitti- mens non attigit, ut ncque ad exafperatum id us jnum, ingenti artis medic* detrimento, gravi fuifecerit,qiiamobrem cauftico ex calce impofito nobilittimam faeminam in plurimum laboquelanguentium malo exoletum.

Complexus eft paucis multa Thomas Fientu 1. 1. rem & male cedente lèptico, innonnullum vit* decanter, c. i.eum de feculi noftri medicisait,fi difcrimcnadegit. Sic cum ab igne potentialiad de cauterio applicando in qu*ftionem veniat, atìualemiri folitura fit, mutato rem ordine turadeoex hoc deterrentur, ut de *gro conclama- piter & abfurdc magnus hic vir exegit. Adeo tum elle debere arbitrentur, antequam ad tarn veruna eft & ufum ignis à cacochirurgis nelciri magnum remedium perveniri debeat :&rurfus &ab hocipfoftrcnuètimcri. Hasobrcs omnes l.j. c,i. videtur , inquit, mihi non minusetiam igitur, quando tam magna tamque gravia, igni modernorum medicorum blandities accufanda, fic negledo, tot &tanta mortalibus detrimenta quodcumcauteriainmorbis magnis & difficili- quot& quanta cognofcuntur ab codcm abufu oribus tantum adhibeantur, tamen tam paucis eveniunt, fuftineamus nos qui & chirurgie* rei aut tam pared iisutantur; ego vero iudicoid tale Se hominum faluti bene cupimus, calfam abirc remedium elTe, quod vim atque utilitatem liiam tantamabuftionc venientem frugcm;patiamur oftendere minime pottit, nifi quadam multitu quoquetantasabufioneslongo iamfeculo perfidine in ufum veniat, &c. Pr*terea quod de tam fterc : quin vero non operam damus, non omnes necelfario , tamque magno pr*fidio nullus ac nervosintendimus,quogencrolà Hcrculeachihue perfedam tradideritdodrinam, poftremus rurgia morbos omnes domans & fuperans reftiexomnibusconqueftuseftidem/. 1. citato cui tuatur,& fuoquafilocoreftituatur. Vtinamcrgo quidem viro fincerèdecernenti non alfentari ne nobis hxc ingenuèconantibus & facultatem fugmo non debet.fi fpcétemus in maximo omnium gcratDeusoptim.max.& votis, linguis ,animis prsfidio vendicando, illuftrando, ampliando, faveantomnes noftri, non erimus autem incumodis omnibus exornando maximam tantun fandi, fi feverior Severinus appareat inufitandis dem feribentium profelforum requiri ftudium igneis medicin* prxfidiis: venit ab Afclepiadis aediligentiam. Pofthosviros omnesEpipham legitimist venit, ut credo c*litush*cmedendi ratio ; quando in hac fola miferi mortale* in Ferdinandusin centur. hiftoriarum medicinal. 7, inveniuntdefperatam fub aliismedcqtucjlde polypo. conceptis verbis dolet hie ignis lisomnibusopcm. remedium adeò antiquis celebre frequens& ufitatumabhodiernis medicis non fine muitorum

o

L IB R I

PYROTECHNIC CHIRVRGICC

LI BRI

’ RI O R IS

1

PYROTECHNIE PARTIS fcAPVT

SECVNDÆ;

I.

lseviri deferipferunt, igneas omnes atqtieuftuPyrotechnic clurkrgica u n w e rfc categoric- rarn qua parte infcrentes fecerimus : de calce autemprirnumfummo omnium exemplo expli» Enera nos fumma pyrotechnic, quam infti- cemusprimo autcìli fumocum Stephano Ruderi* tuimus hacfacimusiPrimaeftmatcriaicuius co in l.}. demeteer. microc. c. 19. c .f. & cttm Bartantavarictasacmuititudoeft utnulium fit ex re- tbolomao Marantainlib. de aqua ferrea .atque obusinfetioribus corpus ex quo lion pofTit ignis mnibus tum philofophis tum medì.cis calcene efca pararisquodenim unuin ex tot multis five eiusqueparticulas, licetnunc àfefolutasièrvare fimplicibusfiVemiftis non igniri aut non excal- nativam foliditatem. Quare ignis ibi maximè fileten. fieri queat PJtaqueredeHieriw. Metcurialisin7. eohibeturabexfluxu; Confirmaturautem quod Mtmtfi. aphor. 1. 1. feripfit hac: Pro igne intelligeridus cinercs, quorum fegmentaminus funt folidami» non fimplicitcrcarbo, velflamma,fed quidquid norem calorem fovent. Idem etiam fentit An~ vel poteft urere, ut funt ca uteria five cauftica medreasCtfalpinusin l.demetall. e.7.qui inquit nul­ dicamenta vocata j vel qua ignita adhibentur vel la rescumarferit, retinettum vehementer igriis adattrahendum ut cueurbitula , veladeremanveftigium ut urat,&cruftas moveat quam calx 1 dum, autconfumendum,& in boc genere iflve- icd progreflu temporis amittit vires expirante niturtamapud Grecos quamapud Arabes diveroccultoigne, Scdhorumprìmus Michael Sava* ia fuilfe in ufu habita, ut oleum, lal, fungus* His natola l. dt balneitct de calce brevilTìmis fententicnim omnibus ignitis vel inccnfis diverfo tem­ amhancaperiit; de lixivio vero calcis, qua ea* pore utebantur Veteres,prout crant divcrfacordem eft ratio, fic profeiTus eft Diodorus Eucbionpora, quaecrantinurertdajnam alia naturanerteiLi.depolychymiacap. 15. Iciendum eft,inquit» vosaliacarnes alia ofia perurere confuevere, fequodlibethxivium primo ftatimdiefortilfimum cusquamhodic faciant plerisque cxnoftratibus dfe.lècundo vcròab hac bonitate aliquomodo Chuurgis qui ferrO ignito ad omnia lblcntuti j defieere ac propterea fiquid experirilibeatj pri­ Prater hac ¿r 1.8. apb.pojl. Mercundtis,fententi- mo ftatim dieidconandumeilè. H ac ifti.qiufc am Hippnndagando, dixit, nomine uftionisinferèeadem expofuit pii or Qal. hb. g.fimplic. capt tclligit,quodcumqj valde exciccatatq; adftrinde calce, St ance hunc 1beopbrajlui Penpateticus libt git& cutcm indurat ficut facit ignis poll cuius de ignei quod idem &gypfo in phanicia evenire operationem relida cicatrix coardat oila, ne dixit. Nicrum quoque uftum talem, quodam­ propria ledecxcidant. modino eftodit, poteftatem arguerc, addiAd hac adco poteftatem ignis ampliaruntalidit, infufa quippe calidacalefacitac tadufenfum qui, ut ad igneam naturam alia nonnulla exten* affert. dcrintj qui (ex hiscilloannes Coficus in prnno de Nos igitur calorem lixivii velthermalisaqu® ign. medic. prcfxd. ¡0. Celfiu etiam nonnulla parte non demirabimur. Adventantequippe humore qui lib. 4. cap. ^.finapiadurendi vimattribuit& ac penetrante omnia liquido emoliefeunt corhoc cum ferramentorum candentiam cenlii pora, atque effluxui viam parane particulisignis, com ponitj& igneas ftirpes atque beftiolas noReftat, inquam cumhumidoignis,atque itali-* minare non dubitarint; Sinapi, inquani, ranunxiviaac thcrmales quadam aqua, quamdiu ciculuin, euphorbium, cantharidas, buprettas See. neribusaut calci commiftaatqj attigua fuerint» Quod propofuit Ga/w« l. de tbmaca ad Pifonem. iuvare homines poflimt& èmalis vendicare» Itaqueadigneam etiam naturam referri poflunt Solida urendi materia. & therm», ut qua vapores atque cxhalationes recipiurttcalidas,&cuniculis&ftaturiginefoi7iErutti ertim vero quando dt materiis & fublis cuiuspiam datura callidi, feu foifile illudinftantia eauterilmi dici csepuun eft, oper» fubftaiitia maxim dparte fit iulphur, lal, nitrum, preeiumfuerit, eXprompta bonis exauii01 ibus Sol“ii alumen,chaJcanthum, bitumen, naphtha, calx, excmpla produeererpnmum autem iolidaluntfAjyj,,;/ cinis, quarum particulas vel elabuntur vclcran- exportenda, qu» triplicis in univerfum funt or- ordiniti fciiiJrcntesdiluunt& fundunt, velfcrvcntesfub- dinis»qu*explantis, quatex metailis di qua extusabftrahunt & ablbrbent, vel impreifu quo- animantibus, horum quoquefiugulorumparmodocumque attrahunt, fed de hisalibifumus tesufuprobantur, tum qua carbone, tum q u x Sol,.‘lt ■r>A’ explicaturi.

Hamma, tum qu* aliaquaciimqueignitione,&faK/fr<yCTa Abhisautem& rnaiore iurenos calcem& ci- calore lèrviunt, H ac autem funttum irncgr^n-flamma, tjerespotiiTimenupcrabignerefiduos & chymi- tesse precipua,' tum qustreieétoria funt corpo- carbone, & cofialcs omnes& ficulas quas lofephus Querceta- rum particula adumquenatura fimplicitcrof-^” " '* !' tius tnpbarmacopxarejlitutaatq; aliis hums feho- ferunt,tuttiquafuncarte conformata. N c m p c ^ ’^ ' , modis

G

V

LIB. I. PARS II. Wödis hi ice oittnibus ma io res noftri varie pro va­ ti is abigeridis vitiisfunt ufi, quos mödos facile* ncmihicuriofioracfuperfluUsdifccrnendi labor fit, per te ipfum leétoraguoverìSiHippoc. nunc fpongià oleo perfula fiamma ind uóH pcrurit, ut libello de vifulcgitürriuncIinumCrudum accenditcoxendici ac podagre lib. de aff. 30.& 32. & nuncfuhgisùtitur ad inurendum hepar, ». 1 p.

2 o. .28. $1.3 3.5 alias fulbs buxeos ferventi oleo tin&oSardcntesque imponiti/./. nutrì, 3 i .& 37. & morir, text, 2 1 .& 3 . epidcm 31. quem imitati fortaifisAettusl. 12. cap.sMhunckcpiutusHalyabbas ferm. g. pur. 1. theifir pleuriticos Ariftolochix longx radice primum oleo tinéta moxignita tra«fiarunt, quà item radice vel ftruthii Ignem expenis coxendices exuìceràbant, quaS Diolcor. caprino ignito fimo, ignitis vero ifchis Barbari apud Paulurn illudere iapud Àetium veroiisdem accenfis tempora pro finieiidis diuturiiis oculorum fiuxionibusexulCerare confueverunt. Scd quod ad Barbaros fpedht, narrat H e r o d o t u s in M e lp o m e n e , Nomadcs P.rnos populos antiquiifimosfiliisquadrimisverficum venaslanainurere confuetos utfrequehtillìrrios iftis tenuis pituitx defluxusintercipcretit. ÉtMufitanos, utalibi m u li, ulcera fuìllis carnibus inurere fcribit S t r a ­ bo G e o g r a p h ic lib . is. fed Aurelianus ad hydropern & ad diuturnos ftomachi rheumatifmos easdemifehasadhibuit. Sunt autemifehj,G a b t .

T a llo p r io p in io n e , illychinum Tharfcnfelaudatum A G a le n o 13. m e t h . m e d . c. s - & 14. eiusdem operis cap. 4 .

&

3 . d e t e m p e r ie &

2 . ß m p l . a t q u e a lib i.

Illud quoque ad hxc Meri non patiar quod fcripfit V e g e t m s l . 2 . v e t e r i n ä r , cap. 2 g . cauterio plum­ beo quadrato calfàfto frequenter inuftumpolypum lanari.

Sed ex Arabibus A v i c e m a Verrucas & cornua ligno accenfo conburebat lib . 4 . f e t i . 3 . c a p . 13. quem imitatus eft G u id o C a u l t a c u s , t r a ä . 6 . d o ä r .

6. c a p .y . Albucafisveròpuftuias fxdas, corrupti humoris eruptionés ramulo ficcioremyrthi vel Ariftolochixignitisuftulat/. /, c a p .3 7 . A l f a r a v m T r a ä . 2 g . ca p . 4 . aldenul, quem alii credo aidementii,Greci dothienem, latini furunculumvocavere, ligello myrti accenfo iam ¿neuntem, nec incremCntaadeptuminurifeliciter profeifuseft.

Egummi quercus accenfo guttatim deftillante frigidumhumentemqUe ftomachuminftaurat,

ut velilnpolitum xylinumacceridat &ad extre­ mum combuftum retincat, vcl pix liquatacalehscffundatur, autfiextremum aliquod corpo­ ris, puta digitusrefe&US eft, hie inipiatn irnmittatur atque cxemptus inde rurfus intingatur, qux res turn commoda erit eo nomine, quod cruftaiii iriducit, turn quod adhxrcns pix con* creta frigorc, fit operimentum vulneri. G u h e l m us K o n d ele tiu s m e t h th era p . ca p . 3 6 . &

H . M er-

pueris comitialibus ¿ilium extitione inurit, quod, & G»/>rif/Prff/flpittji&is per venenatasferas parti bus, Vt”enat‘* faciendum lfacuit lib . d e t u r n . cap. 6 . NuCali v c - ' 3 ’ 1" “ ' ro tefta volutd cochlex atque ovi putamine , poftquaiti igtiem coriccperint, itcmque myrti, ac buxi ramentis exuri licerc fcriplit cap. n . quod eftde pyroticis. c u r i a l t s lib . d e m o r b . p u e r . Cap. de ep ilep fia ,

F lu id a u r e n d i m a te ria .

r \ A b im u s nunc cxcmpla fluidotum iClavos C/4t/»r fVrL^&vcrrucasaquafcrventc per infundibulum ihfuCsipeniflhjllbuc.lib.a.cap.ipAcd turn callos pedum, turn cornua priusexcifos, perforatdqs CaUi ^ cxccptos lamina proximaruin partium dcfcnlo- & cornuriaperurcbatfiilphureliquatoGaidcfr. 6.do.6.c. but.

7 . per lillulairt vero liquatum plumbum xgilopis inftillabat A r c b tg e n c s a p u d G a le n u m lib . 3. ¿ w f y u , d e com pos, m e d , f e e . loca ca p . 2 . liquata cer£ fimpheiautterebinthinaatque oleo commixtis anthracein irturebat G ulietiH us S a lic e tu S lib . i. ca p .3 0 . liquato butyro ferventc intra coronamlincam fyncipiti irnpofitam in inclancholix morbo per- .. , , urit A l b u c a i. l i b .t . c . 1 2 . codeinque liquorefer° Vcnte madens goflypium pertulis dentibus infundit h b . 2 . cap. 2 3 . d butyro verb ferventc A U f a r a U .t r a l l . 7. c a p .2 , Gingiviscrgo corrofis oleo Pertufic ferventemedicatur lib . i . f e r . 4 . ca p . 2 3 . quoviro tratiftulit A v ic e n n a lib . 3 . f e n . S. ca p . 3 . s x c h o f e r . quo codem ferventc qux corrumpuntur con- vt'itcrt. cifa loca permit ca p . j . f e n . 4 . d o i l r . 3 . ca p . 2 8 . m ed iu m . ifto ipfo quoque lana ad fpecilli extremum obvoluta dentes doloribus exagitatos iolatur. C e l f u s i n l i b . 6. c a p .p . ¿ r l o a n . d Vigo lib . 6. f i n e , quam rem & ad omnes comm uniter partes extendit V idius lib . 4 . d m u t . cap. 1 1 . atque ita prxfeitum fextumdigitumoleoperurit. Id e m Vigo L g .c a p .3 t . & P e t r u s A r g illa t a lib . 3 . t r a i l , i z . c .

1. p r o p n o ,

quiutriqueiddidiceruntex A v ic e n n a lib . 1 . f e n . 4 .

Sed M e f u a u s lib . 2 . G ra b a d im C. d e e x t r a ä i o n e d o , 3. cap. 17. Eodem quoque quam maximeperdentiumdolenteshosnucleo nucis, credoequi- ferri poteft fervidos dentium acerbitates fopit i f a a c .l . p . p r a ä . c . 8 3 .

dem pinex,item quoque & thuris lachrymä ac­ cenfa caftigat, è iuniotibus vero noftris A r n a l d u s V i l i a n o v a n u s l . i . B r e v i a r i i c . ^ S . certo experi­ mento profeifuseft quinque aut 6 . diebus adole-riverrucas&porcos qui accenfa charta Xylina, &calidoeiusdemcinereperufti fuerint. Papyró item aut ftipite cannabis ex arte fulphurato, quali ad cliciendam flammam utuntur vulgo, item guttula cerx exin verfit candela decidua,nec non betulx ftipite ignito, verrucas ,clavos, & hoc genus tubercula inurit F e l i x P i a t e n t i Itb. 3 . p r a x e o s m e d ic a , titillo d e e x t u b e r a n t i a p . 3 p g . plagis verofanguinemprofundentibusficcruftasinducit lib . e g d t m tit. d e f a n g m n e a e x c r e t i o n e p a g . 7 2 0 ,

A u r e lia n u s Itb. 2 . c h r o n . ca p . 4 . & A v i c e n n a lib . 5.

^.atqueetiam fervido tin&um origaniramulum; aut vicini cauliculum aut ftaphydis agrix acutoftyloinfixurnfemendcntibusiinponitGiifi pont( a* 1 n 3 . d e m e d . lo c a l, cap. 8 . Porros & claVos fic quo- c i a v k tr.

c ^ a c rc p n m c b z t G u lie lm u tS a lic e tu s lib . 1 .

Cap. 3 3 .

Amputatosiam articulosoleo ferventc recruftavit G u id o t r . 6 . do. 1 . ca p . 8 . quo ipib liquore pa­ ronychia graviter afiliblantia corrigit S y m p h o r i a n u s C a m p c rtu s l i b .3 . m e t h .p r a c t . m e d . dolcntcs verb e x c i f u n c r v o s A m b ro ftu s P a r t u s l ib , p. cap. 3 64 quam quidem nervi ufturam m utuatus eft hie vir exN icolao F lo r e n t in e t r . 4 - f u n i . t . f e r m . 7 . ca p . de nervis.punfturamlicetferro candcntCvelit inu -” UT ’ O 2 tendam

i6à

^YRDTÈtH NIiE CH IRVRGIC^

tcheUnh Augends itb.i, cap. i . & kúfandus fob- i. dupli cis, quartini ai’teràfri ifdualcm, vùlgo l& u'(Up. ì . Oteo quoquefer vente Sambucihò c'òn- òfani Vailcriola v òcavit,alteram poteftatis ferii Ulíastórmcittóruríi ighitôrum globis plagas ili Unt, atque appellant càuftica. Rófterior bate cogliere cótifUcVitìlliS, ficétàliïs Fervida terebiri- medicàmentórum eft ignea virtute valenti inni thinaiiiagisphcfcat p'óft quos'virosaccenfe can - illa Verò ig'nisipfius qui Temper ih pròmptu reit\ ddæ decidui* gilttis carbuncuìum inuri probat excquiturab adminillrahte quifitam. Veruni feirtis ,ib ArgentU IA>. t. trail, i. cap. 20. cita'ns tnim vero préetcr h’ós dtVos rrioJbs 8c tertius eft àuto rem duiid mu's í Salteefo. HaCcciius jani dc hec'cflàriuS, nempe folis, quando 5i hic ut monàiïlpMiiria latilfilhaque & pluSqUafti vulgo c're- (Vrabiniusexiirit & imperile calehciti ita,Ut rióh duiit rtiuitiplrci reumi ad medicos ufüS máte- tantum ex ilio, led ex àliisfub iplb còritratìis uria» cuius ici cxcthplâ, & militó plurima in ftióhis5ccòhcaltaéli'óhis modos petivcrintanti­ qui, quippeexarciiis Se (ab uÌis,&lutis liccìs&cx tranfcülrfli libri fere perpetuò (èquctiter.

Hafterius expolltuhi priinutn geriu* fuit : còriii àtqrie aliis per adli'vum teiripusfervehtiSecürtdütn genUSeftttìolis, five iitaliis dici pla­ bUsaquamiritercutcihexhau'rirecohfu'evcfuht.^^^ cet, dehicrtiiOiii'sitiUltipiiciSigilitabulb, quippe Sedeaufticà vàrie fic igncrii cóneipiu’n t, ut àliaiw^ (r4l‘ aliter ampio ferraménto fentienda ferchdaque fit corrUptòriaalia corrofiva,hic Yeficas,illa crutlgnr**tfiC[l idlio, quain exili >ac tendí* alitcrqUe etiam ftas duca riti quòrum ìrietrilnit Galenus Itb.jjhnpl. eiusmtili {olido, quain gracili. Ad hoc ipi um enarratum cap. 15 . quìquenos ih pharraaco-ehitUrgitò ettrtium modo genus redit figura* quando Steodcm nò­ rlarramuS. g tn itf.

Horum liaturà etiamfi curii aduòib igne mine rotunduiîi & globdfiim 8c conoides valem tiuscftaéturum.quam acutum j itertlqiié perfe- CòhvehiàtjhóhpàrUmtamcri fuperàntur alì ctì, ¿tequadratum 5c cubum irtagis * qtiàrit trilate- detti & agcndi fcértitudihc & celeri tate, & rbBòi lalldi* qiiacfcìnpcroptatur, facilitate, & betk-latunt : & hoc etiain àttlpliüs* quàhl planimi 8c ih tinmen*. laminai difteriturii âc cottfôrttiàtüffl; Pràter tiehdiféfcuritate* atque agcndi deitiuhi felicita- filicui, Veròinolem*& ntimetus càUtefiorUth multipli- te. Scdlgnisduplexeft uteiidimodus,alter qui«»imifc tium aUt fimplicium tum qiibqùe & uftionuin firmius in pdrtem iheumbendò atque h£rerido?*iMlf fcmcl,aut amplius adinihiftràtòrtuh ad hòc ge- ’ imprirtiittir, alter qui trarifcurréiidò, deque tail nus accedit. Ad hutlc mòdllm Bern .fiòrd o- jtispei- ctìnlifteridò fihitur, Et rìirfusaltet niits ad clcvatidam apoplexiam* qticm priihus , qui veherneiitiris imprimendo ac figendò, altermoAm, qiiidem Raies eXcogitaVit ; fervida: iartaginis( qui lehitei' attingendo adminiftratur. Exetiind caput applicituiti ì tmiltoticS repcteridiiin ' plis lìnee aperiariìuSi InhatrentiS qtiidchl ferraadmoliuit * durti fcilicéf Vel excitaretùr homo, merttifréqUdìtilfimàfuntaptid oinnes àuiftòres, Vclmortuum fe prsibcrét.

Iraiifcurreritisigitur òbfervatioiies rcferam.ih/iQuartum genUS coilftitiiét qlmlitas còrpo- /UKiafriinulccratam fedem ihduéìà fiftula fèita-AdtoimSìuartum rUin, ldcft,denfsfc Vel rari matetiì , fummo u- jmentum*qUdtlcdtìdèiìsiiilèHÌuli,iubetfr»qucn-i/fr4/órtf l7r>M. troque gradii vel medio ad fuituttum, nii- tereximendum 8cml.dehamorrh. has veUas cuinpur[m ginus.

Vel mediò lurturtum, plus p nufue qualitatibus lìis afterite* nempe lie plus urltjtàìidehtlbusvix còiltirigit. Et Ciijuiiib.J . ’f a 1* ftlinufVc etiairt eilergiaM ignis comttiuiiicabuht Cap. t i. labra profuhdìus fifla tenui ferraménto ac proferenti Similiter & pitlguesalià, quatti fpatlii fòrmi per tràttfcurfuril tantum mòdo, nori ex ucci ; iliflaitirnabilés* «jUäiti flaminain non firma maiiiiS permit. EtgingìUàs vitiomòlles, aìn g m emittcntesi carbonem reli tupientes, quarti nori aC putres ighitcrò feiratneritò vix etiam contin^.-pMrlfoi, relinquetitts* & flahlinaiil & earboncin din gitjtaitl le vitef adhibet. Quo Ìenitatisconlìlio retincttteS, quam c i, q u i (latrili extinguun- Se CaltusAurelianuslib. j. ebron, cap. 1. Cauteres, inquitlongi, atque igniti immiftendi, cjul «jui— tur,5cc.

Quintum genus eft obic&orum,id cd natu- dem CUtciìi tahgere minime debent. lterriqùé rarum ac tcmperanicntorum* quippe aiius in- Aetiustetr.fec feri 3. cap. M. RhcÉadis genera tufri^dis* aiiiisincaiidis, divcrius in humidis, rafldi cautcrium Hand qtìidem ad Ufque ósappriquàm in aridis* alius in obciìs quam gracili bus rriit, verum ut ctìtis & feélura loci folam flameli inurendi modus. Qua: eadem diiérftio & mam fetttiat. Hordeolum vero nuclei fpetilli iartium eft corporis, ftintifttrrt aliant vitti igiiis Calefaéli fomento curat ìtb. z-fer.j. cap. Éi. fìmiubftitterttcm aifc aut cartilagine, quain carne > \ìtct,8cAl(>HCafis, lilegeris.aficnb'i, pcrinfisfum, aliam ligamento quam nervo aut membranai alicitbipcrtraUseurfuihadhibéret cauteria. Per àliam denique parte íértfui participe, qtiairt ex­ traiiSciirfUm qiiklemItb. I. cap. id. in palpebraperte. Atque dt òrgani cis rtiaiorctii; exempli rum Vitto,per itihséfum vcrò ih aliis (spiifime, caufä, in clunibuà Si carnofis, quarti excarnibus Hsecquidetn irtdelicarioribusSi ciKeienus afFeJnaiorertique iti pc&ore , quam ili «Irticttlis & fèispartibus;illisverò,iridurìoribus & Iabórahextremis vim imprimi licet. Atque fiaéc qui- tibusintime, jainveròquódad impreifuin ptrdem inpartibuS fccurtdutn neutrum valcfitdinis tinei itiagnUs Hippocrates IÌchiàdicis profundaf tantum ft3{lim expends. Cxtcrum & earum, q u i malè efehntiiiiifcrtlib.de inter, affect, leviorcs Se extelà»rumex- va^ent fua quoque ex igne traólatid divcrlà rioresifi pafpebris ut t. de fine. ère.

Septimumgenuseii modo mòclerato propi­ »enfio. quidem ift ulcefàtis, quàm in integris ; alia iti yctuflts, quàm in reccntibus piagis, diffe- ni tufi & aftirie intenfum remiflumqiie (pééÌat rens in calieri« * quam ifi molli bus eft uretidi igiiitionis ; Hate autettì utraqùe tum tempóris difpehdiojtum igniefidi materia diferimen orane ratio.

Sextum.

Sextum genus energías facuhatisque agcndi rtanciicituf, NeiWp'cdiutiusignifubditUmfif-

f

; r-

* *

ramen1-

LIB.

I. PARS II.

lèi

ramentum incandefcens validius exurit, àfoco rum excmplnm eft (iugulare Raz.ii qui c.^.l.ad vero citofubdudumindulgcntiusid facict. Scd Manforem apoplcdicis revocandis fartagincm neq; tamcn ultra modum ignitionem intenden- ferream igne percalfadam capiti licadmovet, ut diftudioproduxeris,ncqueenim ignis, Anft.lib. capilliexuramur;H//>/>0i:r<ir<:r verohsemorrhoidas spoilt. 4 .autore, quo plus accrvetur, eomagis mori formes fanguincm profundentes, propè aquam calfaciet quam à natura làncitum eft. Ita- quidem admotis non autem defuper applicitis |ue cum excoquentiflimam ufturam ftatuifti cauteribus reprimit/it. dehxmorrhoid. 4. acere,videris,ncftudio candefaciendi plcnius Decimumgenusfpcdataddifcludcntia,ideft, ferramentitamdiu fob prunisiddetincas, utre- cum ignis exuperantem vim profundius latiusve, mollcfcat : voluit porro Philippus Ingraziai opens quamoportetlefeferentem, comprimimtiS im-Ignisvim depefleparte+.cap. 2?. ferrum quodpiam ignem pedientium interpofitu corporum, qua: plusmi- imptditn'diu paifom vim urendiamittere. Quamobcau- nusvè & naturai proprietatc & craifitudinc,& tlumquofam exado iudicio opus eft, ut turn pridem igni quantitate& numero rerum, & qualitate & loco, fubmiferis, quatenus ignito piene protinus uti & fitu & tempore & fi qtise font horum aliis coerliceat. Sed ad exempla gravius aut levius adhibi- cercqueunt,dcquibusfingulisfuo loco. tarumuftionumiamveniamus. Hippocr. olii dcHadenuspyrotechniaenoftra: chirurgica’ nu- Genera cutiendoferramentum imponiti, y. deartic.tex. merata funtinaximacapita: qua: quidem exca44. ad prolabentem faepe humorum diaphana tegoriarum hauftafonribus, facile co m p re h c n -*^ “” 9 id eft extreme candentia ferramento requiriti dcrisac memoria fervaveris. Iftorum autem ali- noftru con* fed his non admodum candentibus inutendas qua,fed notiora commemoravit Hier. Fabritiusfintama. palpcbrasiiiifit/. de rifu : ficut etiam ncque ad- in l. de operat.cbirurg. c. de carnis chirurgia his vernaodumignito, fedquam maxime calidumquis fcù: Vtcunque ferramenta candentia varia fiint pati poteft,aèreo ferramento, pernionem inurit ulceribusneceflaria, atqueutplurimum craifioCelfus l.s. c.28. §. de ulceribus, qua: in pedibus ex ra, nonnulla tamen adfunt impedimenta,qua frigore oriuntur : qua in re & cum Arifiot. coil“ prohibent. Primum eftexquifituspartisfcniiis, cordavit/e<?. ¡.problem, so.y j.S6. Tali quoquein qui non tolerat. Secundum eft timor patientis, carcinomatis utendum voluit Gai. introduzioni qui ferrum non permittit. Tertium interdum c. ti. tali & Paulus/. 4 C.7. adftygmata, thymos, aftantes&confanguinei,interdum etiam chiruracrochordanasjverrucas^jjni^ ignavo &pau- gi, qui timidi font, abftinent libenter à ferraciferojtitita dicam, camere utitur, glutinoii vi­ mentis candentibus. Quibus ex caufis cvertit delicet fucci tuberculis inhserentis rcfolvendi ut ulcera non curentur, fed in diutiifimum ternduntaxatgenera. Sedè Latinis O davi us Hora- pus protrahantur. Nosautcmhisimpedimentianus ad carbunculorum vim exprimendam, tisobfiftemus ex iis, quae aliquotannorumcurcauterem itemfrigidum frequenti ufucompro- riculo experimenta obfervata à nobis funt, fi ufi baife feribit /. 1 . ad Euporiftum c./i.Eiunioribus cusin quocunque ftatu nobis afferatur perfpicievero noftris Hieronymus Fabritius refed am pu- mus. In fumma ulceribus omnibusincipientes tremcolumellam cyathifeo percalfado excoquit ab iis, quae exquifitiftimo fenfo pr*ditafunt,us& caftigat : quam rem equidem expertus inter queadea, qusaut hebetem aut nullum habent omnia miteni perutilem. fenfom,ita ferrumcandcns admovebimus&vaOdavum gen ns eft produébe diutius,aut bre- rietateinftrumentorum utemur&ferri timorem vius opera::ncqueenimparvi refert,quoto pars abaegrotantibus excuticmus. Siquidcm igitur tempore inuratur,quotqueeius ad hoc momen­ ulcus fit exquifitilfimilenfus, quod validàadmota tranfcurrant,nempc producit & atterit ample dum cxiccatione non indigeat ac patiensferralongaufturà protradi ; parum & exilitcr brevi mentum valdc pertimefcat ita, ut ferri contafinita; mediocriter media. Illud igitur eft quod dum nontoleret, nequetamcnàmedicamentis lib. de inter, affect. monehatHipp. In aqua inter cu- curari polli r, tu nc ferramenta candentia ten uiora temurentes, ferramentisutureremus cum mul­ ufurpandafunt,qua:fupraulcusadmoveamur,ita ta cautionc atque obfervatione nec ultra quam tamen ut ulcusnoncontingant, ut praecipitH/ppar eft: qui idem vir l. de loc.inhomine defluxus pocr.inhamorrlioidibus: quoincafufide molefto malosprohibens, è venis capitis has non exurit &nimio calore patiens adhucconqueratur,cirita, ut cicatrix feduroe locum dirimatfed foluin cumftantcs partes refrigerabimus impofìtolinutextraintraque vafa lie inducatur; utea,tuni- teo madefado in vino nigro aufteroadu frigi­ cis arefadisactoftis, conftringat, atque admit- do, aut pofea, ut Ture* facinnt, utiproditum tendolargo inftuxuicoardet. At ifaacus in 9. eft, lamina, ferrea lceuigatam partibus circumTrait, cap. iy. urentibus nobis frigidumhumen- ftantibusadmota. Quod fi ulcus exquifitiadtemqueftomachum,utcitra peritonaeum id fa- huefenfosfit, & patiens ferri timidus & maiori ciamus monet. ulcusindigeatexiccationcjin eo cafuferrum canNonumgenusad fitum pertinct, fiquidem in- densadmovereoportet,ita, utne velulceratam terdum propead partem ulceratam autaliter ma­ partem tangat, fed ad timorem ab *gro tollenle valentem interdnm longè abipfa cauterem dum.vix primo parsattingenda ferro quodfobmanutenemus. Eoconftlio, uthicquidem pa­ indeaufercndum eft.ficenim visignea vix perrum, ibi multum humoris, qui delinquit, abfu- fentitur : interea vero sger pavorem deponit mamus, partemq; reficcemus, ut neceiTìtas pof- } & afluefit, & maiorem poftea ignis imprefi fit.Pofterioriscapitisexemplacompluraeius,qui fionemtolerat. Quod fiadhuculcus Simaius fit moxfequetur,fcrmorusfìnc legentur. Scdprio- & maioribus humiditatibus fcateat, maioreque O ) indige-

Ì

I

^ ^ Y R O T E C H N Í^ . C H IR U R G IC A indigeat cxiccnticne,nccnónfcrricándentisim- omnisferclpecies&alcyonia. Coiporatiiníañi jprefifioncaca:gei timeat , & (ènfus partis vigcns des rami, folia, fungi, cortices, ligna,carbones, fit, in eo cafu cumeo» quod vix attingi locus de- offa, maniese, chirothecae. E fluidioribus eft bet,utidi&iim eft, ac ftatim ferrum cùndcm at- vitami, atque alia; Sílices digitiformesscaiculós fcingatlocum,feddivcrfum & longinquuiftquod percalfados in cavam aurem aquae, qua ineam egofcrèlcmper molior:fedii ncque ferri pavor irrcpfitjcxiccandaeimmittit, & Alfarab. trail. 3, hequefenfuspartis obliati tulle hoc expedit fà- fra il. 1.C.10.&Albuc. Chirur.par. 2. c. 6. falpetiendumpotiifimumque ferrum craftum & va- treus, Cadmia, Pompholyx. Aurum & huiusfìla kntcr iguitum eft imprimcndutn , cum ulcus bradeSE,fpuina,rccrcnienta.lapisaLirarius;Porro fqualidum, hebes& valde humidum putridum- pili ne renafcantur.perauream bradeatp intiftio queeftietcnimiftiusmodi ulcera folent iuà n a-1 facit, autor Felix Piatemi Tom. 3. tit, deformatititura erte aut pene infenfilia atit hebetis fen- HÌsp.49. Argentum in fila dudum , bradeatum; fus, Jam igitur liquet, quomodo iìnt ferramenta reerementa,fpuma, lapis argentarius. ^Escui a Licandenti» ufurpanda in quoeunque ftatu ulcus rum argentum ve incft,aes dudum in laminas,& in fila, reerementum, lamina aurea vel argentea, offeratur. Haecillc. vel aurichalchina retorrida , labiorum fciffiuras CAPVT I I exurit,Gultelmns à Saliceto lib. 1. cbirur, cap. ip.

X)e varia materia, qua in tifa tirin di vènìt , Aerislquama, ferrum, ftomoma, fquama;, acni Vnc opera?preciumfaéturifutnus,fi primas chalybei, minium nativum,cinnabaris arte ch i­ ignitabulorum materia» exponamusi uthas mica concretum. Plumbum & huius reerementa, d einde pcrfpe&as fuisaptè morbis accommodare plumbum ignis vi refolutum , in ciñeres, cinis addifcamusiquamremnobisiarnfacereincipien- plumbarius chymiftarum, plumbum liquatum tibus,authactarttumprodueerelicebit, cos,quae etiamaliquandovenit utendum: ufi luntautem àmedicae rei magiftris ufitatas& memoratas le- ad perurendumin Aegylopenafios, Gal.lib. f.dt gerim us, aut omnes etiam, qua; ex triplici fimpli - nttd.part. cap. 1. Albucafis Itb. i.c.ip. & Ailuanus 6. cium medicamentorum ordine vegetabili,follili, methi med. cap. 1.

In aruhdineos autem calamos vei ih cava feanimalipoftum® aptascognofcereetiamnumexmorumoflà vel in fiftularia vafcula, &lamellis tremo, quintine requiritur, caloreproiuturas, aeneis, vel ferreis conformata, vel etiam in fidili» enimvero novosalios ignis fomites hac trada­ none proponi ex tota rerum natura qusefitos coniiccrelicebit, quae diligenter obftruda fi tehaud videridebet aiienum, quodnon tam dico nuiffima lint, in fift tilas corporis recentioreslenfhxdens, ut pyrotechnia noftraIocupletur,quam tèurendas immittipoterunt, ampliores vero irt quod modis omnibus utiliapoflunt effe, qua? pri­ alios ufus torquendas inferius oftendemus ; ma alioqui fronte non videantur. Eternili opi- quod fi vehementioremvimignisexigitvitium, norunum quodq-,igne contadum praeterquam in eadem lamina organa tereiia, inguetra, cuneacrufta , ex cmpyreumatis infinuatione, aUlcere ta, velaliter conformata, prunas cum calido ci­ pofte& infita propriafacultate. Itafitutcum ñere, aut ferream ignitam feobem immitti datur, nulla medicamenti fpecicsfuis immutandi viri- quibus nunc parti híerentibus, nunc titubante bus defticuatur, has & igni fubdita feteiitura, manudiftradis uteris.

Ad quern rnodtim vel nondilíimilem vafe atquecxpeditiusetiam exertura iìt eadem. Sed iamadinftitutam enarrationem devenio,omnia congruo, ex lamella ferrea, vel aènea, fupra lo­ cum difpolita, feobem ferri, vel arenam littoraieriatim dilucidis quali tabcllisexpofiturus.

Ignis quidem fua natura diffluit leamobrem leminfternere,&infuperardeñtesprunasiniicebumiduspofituseft, àBernardinoTelefiojliqui- relicebit, quidautem prohibetfi viva calce intra tius veròpriusà Virgilioatqucaliis. Ideo debet tubulumdcpreftiorem & hoc fupra languenterr» vinchi materia recipiente. Base qua: limpli- locuin impolito calens aqua immittatur, tu ferciilìmaeftaèr,aqua, terra; deinde ex hiscompo- veatillalocumcxuIeeratiira?quodliacriusremeiìta, fed lingulis iftis analoga, & plurima parte re- dium hoc veremur.pannunifimplicem aut dul'pondcns, quare&igneaquardam exiftatmate- piatumintermittere licebit,liquidato calcem ad mnecefleeft. A terrea libet incipere, ut qua: coxendicum dolorem curandum adhibet Aurecommuniffimaeif omnium &tradicionisufu la- lianusCbronicoruml. v. c. 1. Calcem autem quá tiiTìma. Variar vero fpecics funt terrarum, ut ar­ rationecrcdasdíecaufticam?nifiquod ignis par­ gilla: & ex his confedi latcresac teftea,& qu* ticular lapide vel ciñere relid lue lament, ut fupra tornata exhisad ignem fune excoda,ex terriseft dixi, vnde enimhuic virtusacceífcrit?

Sed ad foftilia prioris generis revertamur, ut fulphurea , Radebergiana,Ipièa Bauarica , qua firmiffimè in ignibus utuntur, Carbonaria funt ceruífa, cadmia, pompholyx, pyrites itemi Àntuerpienfis ex fuceis nativis & falibus ed o- pumicofus, & fpinofus in quo fulphur nativum mnisfolTdis, marinus, lacudris, craflarum fin* ineft,fiífilis, curteiformisin marmore metallico, gulipartium, tenuium verò&aqua fiaba,ex co- qui continenter exudatacrem fuccurn. Pyrites éfisautemflosfalistenuilfimus eft, Agricola tra­ fterilis, qui igne liquefeit, in quo chalcitis, fory, dente in 3. de natura fojìilmm. Sty rise Tallinn ac- melanteria gignitur,& èquo atramentaconticommodatae fiftulis & cuniculofis ulceribus vi- nenterefílorefeunt. Pyrites aurifer , argentifer, ticntur : ex atramentis eft cinercum nativum aerifer priorum feorfim & coniundim ferax,in Nespoli cumfulphurevivo, colorís rubri. R a- | quo plumbum& *sin eft, Smiris Dioscoridis/ií, debcrgcníccum fulphure miftum, E pumicibus ! s.cap.2^.

N

L lÈxanm&rìtmmgenere.

ib

. Iv M R S

tint qui carnibus affis, ovifquc& fordkià lana

ex igne extrattis fubinde pro ph®nigmis Utah S tur, utTh. Fientu notarti. Ovorum putamiha'àd ufusetiaminurendi nominavit ThomasFienus ìib. s>. decaatériis. c. 3. ad levioresautem affictt us pu­ ra i E caprino fimo ad dolorcs coxendicisfiniendosuftionem deferì pfitD/e/tOndà i l , c.37. qu® c ft h s c ; in cointerilitio,, ubi pollex brachiali committitur,cavavclutilacunafubiìdct, ih qua ianaoleoimbutafubfternitur, deinde figillatim ferventesfimicaprilHpiliuheimponunti ~ ~ vaporperbrachiumadcoxamfentiatur nme &coxendicis dolorem mitigafle. Aduftio id genus Arabicavocattir. meminit & huiusrei locuplctiffimusautor Aetittsfer. 12. c. 3, ad Antylumautoremrelata. Ft Marceli, Virgil.fuperDiofc.

M .2.C .72. Araneàtelàilylo ob voluta & ignita penfiles verrucas refert, Ioannes Coftans, fic extabefaétas -, ut hasdecerpere digitis facile fuerit.

Spongiis igni candentibus hydropieörum ven­ ti em inuri döcuit Iac.Hoüerius in cotti, api). 27.1.

DeAquea ^Materia.

C Ubtiliorem quàm ali« mated® diftinflionein Orequiruhtaéreaatqueaquea, utqua;adcomitandosadiuvandolque ignis cifcéhis, quösoptamus, iunt minus idonea; Ea ìiihilominus & ad hos ufus non difficile trahemus jpórro éonllabit, qualesfuperiusmultiplicisignis modos expofuimus i eandeminfupercommoditatem&ad me­ diorum elemcntorummatenas, thcrapeuticisuiibus extendi; ncque enim eli obictuum illud Ariilotelisfcriptumab eo t.de ortu & inter.textu2i. &lib.deßnr.c.S‘ Ignis difterentiasiècundumid quod magi* ac minuseft fumi: & fettione j.probi, j.f. rationem reddens quamobrem ab arundine, quàm àligno im bccillior fit ignis ; caridem fere fententiam retinuiffie vifus eli} quo fit ut aqua imprefluS igriei licet imbecilli capax itemque & urendi alieuius facultatis particeps appareat, quas ob eatìiàs loarinei Qorraus, Gabriel Fallo­ pius & Stephatius GurmeUus antiques per hanc extreme ferventem urendi fuilfe ufus, quemadmödüm & melle &äliis liqüoribus teftantur.

Eft autem aqua tum fimplex & pura, tum medi­ cata multiplex, qusequalitatesluas infitas urendo transfilndere pärtibus corporis indigentibus, poteft. Verum hisprudenterütendum.

Aqua: autem medicata: tum naturalibus fuis fotitibus häuft®, tum humanainduftriaparat® funth® : Aqua maris & cottiti! falls, aq. calcis,li­ xivium exipfajlixiviö fullonum.tonioröliquor è virentib.arborum ramis, ignisaut folis viribus exprefl® ,aqua ftagnans in vetuftis querctibus cavis, aqua fabrorülerrariorum, decotta tinitorü, opificum grani feu p ulveris tormentarii. Lixiviü communejaeetum,lotiutn ferum, acetum, atramentumferiptoriurn ufuale; aqusaluminisatq; ali® chymicorum arte parat®. Ex natur® vero pr®paratufunt, aqu® ferrar® atque eöinbuitorumnaturicinerü, pumicum,calcis,fulphure®, h itre®, iilnitrc® atque ali® de quibus Andreas Bartus in opere de Thermit. Verum expediet fe­ ind admirand*aque® uftionis exempla aliquot

Hi

exponere. Hanc rem Aibucafis lìb. 1. chtr. pro­ paliti', duobtìs modis, alterum c.+a.& I.43.alterum c. SS- PofteriuSeftad clavos tic verrucas pe­ dum & mainami poti Himum extra cUtem elatos fiftuli parata ferrea vel aerea, m qua, eia vii exatleamplexàatq; apprdlàm infoia ferVcn«,àqua ditlretincatur, namque ita-ciaVlis radicituscximetur. Alterum elt ad lfchiadem interpre- Ad teCoft®oficordinanduimduosferreos circulosfldn ¿»«ri­ paratosene ©pòrteti quarum alter contiileatur^"” CTt*inaltero, duplici uterque pariete, qui altittìdine duorum tcre digitorum craffitudincm xquet, careatàutemluhdo uterque circuluS, ne quideffluatfpatium inter parietes lit latitudini« digiti unius, circulds vero duorum, connetti autem hbs ita oportet, utnullamin partem nutcnt; idquod fiettraieéloperillosaxc; pr®icrtim vero oecullatim, organum igiturita conilruttum affetto loco àdmovcri debet, & ininiftri maitu vàldè comprimi; niliil ut affi acre poffitliquOris, quem intra utriufquccircuii parictestepidumaffundes: fic per horam&minifter comprimere debet & ®g er medicamenti fer­ ie morfum acrimoiliam igni non diffimilem.

Tcrtium ex his exemplum erit paronychium, Pa,rnycM quod vitium, & fi per pufìilumcum acerbe torqueat, docuit necCifitashomines, d o cu it& m /?Mji' ftigatrix natura, ut in feruerttem aquam vel li- tur. xivium ve! ut ad fihgulare ncque ommno falfu- Parocchio rum remedium latto contugio,dcmittcictur,&^'.do« afinde iterum quam citiffimèeximeretur; fic enim 81 excoquitur vitium,& ign ep rsvalen ted ifcu ti-^ ^ ^ -' tur omnis dolOns fomes, qui fuccus eli certe ¡ut. crudusSdemiputris. IllUd auum non tam vul­ vare remedium eli, ut rtoil apprtibattim edam ucritabHierottiFabricio, in hb.deoperai, chtrurg. cap. de cartìis Chirurgia, quaxd huinorespertiner,& t Perro Bayro in lib.24. cap. ti; licet hic acetum acre maiori ®ftimet; Pr®tcr h®c ; fcrventium acoporum, adI(chiadicosacpf®udicOsmeminit Aurehanwl. j. chron.c.i. Habes jam qualcS&ad qd® vitia corporis ex aqua fitte ullur® vel à bonis autoribus propofit®;

De ignismaterlavegcMbiltsgenem.

Atiffimaeft inter omneslncdicos urendi ufuS llirpea materia, titqu® & varia per feipiaeft atque igdein cuntía facile concipit riatura; Igitur dividemus totum arboreum cautcrifinuiri; primum lecundum ipfarum ftirpium naturas& proprietates, tufn fccurtdum modos urendi diverfos, turn partes id eft radices, cortices, ligna&c.

Quod ad primaih ftirpiiun conditiOttem, h®c PlantarurA non fimplex jled longe multiplex indita eft uni- ad urendi verfis, ali® riamquc pingues & reíid® vel olea ginc®; qualisfunt pinus,lentifcus tk olea.

Par° qu® denfe & graves; quales Buxus , Ebenus, * quercus. Levesac rar* funt ■, láurus, vitis hede­ rá, palma, ferula, fuber. Dur®-, buxüs,ro­ bu r, terebinthus Calabricus, Mollesvero; fambucus,lalix, arundo. Scherbaccum gcnusOinne, qu® facile qu®quedifficilc,accenfilcS, qu® flaut­ ín® participes etiairt virides: abies, pinus, picea O 4 fuñé

L

P Y R O T E C H N IÆ

c h i r v r g i c æ

funtad hune u(um accommodacilïimæ, Indicio plantis hx fibi propofuerit advertendl Sed eft, quôdcx his Calabrifaciuntladcda , levi ut conceptaculumexhac; tcrebrum vero exlauro apparet fada literae fimilismetaftafi -, cum lati- faciundum cenfct, nonenimexeodem, quod num vocabulümlïc teeda: contràfunt quaedif- agitj quodquepatitur, led e diverlisaccipianficile accenfiles etiam aridae : ex his ebenus una tur i & alterum efficiendi, alterum patiendi * cil; flint quae combuilae carbones relinqüunt, ut vim obtineat: naturam ptotinus exigit. C s qucrcus omnes fpccies; funt qüç nbn ixlinquunt, teruin vel ex eodein nobnunquam conficiunt, nec defunt, quinihil referre arbitrentur. Cbmut herbarum & cremiorurn bmiie genus. , His jam enarratisillud unurn adhotabo frudi- moda etiam ex rhamlib , quar quidem vel con ccptaculum praebere idoneiihi poteft ; non efcras& magnas arbores praeter unahi ladicinam ficuiti (caprificüm magis commendo) non ad- nim tantum humore eXinanitum arefadumque, ftiodum acribus urendi ufibüseflej propterca, fed etiam raru efie oportet, ut attritusefficacior quod vimfuàm oimiem inedules&mitcs ; fru- cflc pbfiit. Teiebrum ad patiendum pertinaftus diffundunti fterlles igitur ni lintpaluftres ciusefiedcbet, quadecaufalaureumfaciunt, id bppbrtunioresvidentur. Hæ quidem ex terre- enim profua acrimonia valeiitiusrefiltens, opus ftiibus. ______________ Exmarinisnon eft omittendum coral- commodiusexpedit: quin etiam rhamno, di­ Éx matt ______ ,,___ niiliumi quod adilringehdo atque ficcando miro ce, tilia,&C; Prster hsc conftat fama.ficut detulit ad nos pattibM**Pote^ 11fi-1’ efic- Eftirpiumparcibusfunt, radifaru tu. ccs>[1gnumjmcj u][ajCortcx CU)n tranci tum alia- non latislaudatus heros noltri feculi Petrus aVallePatritius Romanus, qui nobilioresAfriciat- WJhm rumparticularuin,nucleus &C( Quales Éx radicibus dcliguiitur potiifimum clema- que Afisregiones in exhaufta difeendarum hofuni nuli tidis, centaurii,Ariftolochiar, gentians, Cycla- Varum rcrum cupidine pctagraVit,Canoe navitu. minisjdracontii, Afphodeli, & cucumeris agte- gia ex internodiis arundinum indicarum quas ilis,ltruthioinurendas coxcndices voluit Aure- Mambu, patriaiftorumvocedicuntur, comlianus lib. 15. c, 1. Verurrt eiiimverò neceflarium pada ad vehementes ventorum impellentium critfetnelediiTcrercqueitiadmodiim eauftiocó- conCuflus , aliquando fic attenuari , ut igne fici debeat i qiiod monltrabimus cxemplo ufi A- concepto accendantur ac propria fui ipforuin riilolochiae pr imoper Albttcajtn dónde per Petrum parte cXurantur j Huiufinodi igitur omnium tacobumStaueiti Coni. z.eptd.feil.s, propofituhis cumigniproxima fiuntattrita, proinptum eft, verbis. E aradix digitalicraifitudineinquiri de- eadelti nulla fada mora partibus admoveri; bet, óleoq; diutiusimrrtcrgendi.quoufquefatis moderatiifinius plane inter omnes ignis eft hie oleiebibcrit: poftea igni eft accendenda; ac u- modus.

Aliud clegans &fuavilfimum ex hoc genere rcndsprimurtiesfunt partes,qus clavicula cum nuncoccurrit mihi, firaini virides in a r d e n te m ^ " 1' collo conrtedunt. Rurfusduae aliar parvac uftioignem injiciantbt, ex altero extretno, quoda; iles, inter coftamquintam&fextam, Rurfus aflammanort attingitur, fpumeUsexudathumor liam in medio pedore. Denique aliam fuper ftomachumi quanquamnon admoduin facere ab occupantc castcrum lignum calbre expullus, adremvidcatur tot uitionibusurCre, nifivehe- qui fine refpondet arborisnaturx, hiccafensexmentem videris fluxionis à capiteimpetum,alio- tradus polcenti pcculiariter vitio accommodauincnim faterit.quo diximusmodo, dolentcm tu r , ut ex fraxino de qua re Quintus Sercnus: untaxatpartcmfuperficietenusdeurere.

Cumfttvus tenetac dolor, altefauciat antes Seddclignca portione cumdicifuccedit, eietigna li.

Fraxineaexftammii,quemfundit taka fucCum, ¡neaque oans feoffertratio urendorum ìftorum in teneforno.

Injlilles. rioribus inurcndis partkulis, referunt enim iCauteri- gnem elici ex attriti! mutuo duorum fegmento- Sedtamencarbonisqualitatesdifcernamus. Eft cancrc 0 fmas eierum exaridislignis, ferulaevidelicct ac vitis iyl- Juniperi pra:ftans ignis ad maculas & ad can-herpeti t¡ans. veftris, qua: lublimes inarbores fcandit hardera» crum,&herpetem (¿{[iomenum,utMefu<tus nota-fih,,mt,>' ritu; hsdcrx item ipfius andrachnes Se rhamni ytt z.Gtabadin. Vitisvinifene,adherpetemmimeminitTbeophrajluf lib. de igne, ilicis veroac ti- liarem fuffragto Avicenna Itb.4. fen, 3. trail. 1. c.7.

Mxlib. ¡.deplant.cap. 1 0, mori quoque meminit Vitisalbaead gangra;nam Cyperi, cypreiTi, capriTltmus lib. 1 6. c.41. hsderaelaurique/¿«for Seneca fici, hseders, palmar, ulmi, fuberis ulceribus, i.qtiajl. natur. quod non rara his fpiramenta nc­ capparisadcollofa&oftracola, petita re ex Dto~ que hiantes fini & leves, Qpodautem ad Theo- fcondelib. 2. cap. 169. Verrucas ex larmentis viphraftum pertinet cum de his tradidit citatis lo- tium igmtis tentari laudat lo. Tagautius l. de tu­ cis, commentus eft & lignei cuiufdam terebri mor. cap, 9. & Amatus Lufitanus famulo fuo ver­ conceptaculique,laudat autem terebri materiam rucas per continues lex dies urens hisexsequaex lauto imprimis; conccptaculum vero ex an- vit, reproditain Curat. gS. cent. 2. coxendicem drachna aut ex rhamno. Arbitror autem ex verb dolentem ferula; llipite vel ligno ficus, te­ eonceptaculo, id eft, lignoad concipiendum nuis naturae hominibus inurit Epipbamus Ferdt~ co'mmodèignemfubicdo((<ij«25ti> fualingua vo- nan dm in btflor.medic.94.

Ad ophthalmiam&longosaliosocuiorum af- txuiam cat) & tcrebro (^„TO'^)lignoaltero, manudextra aftatim, & diu fuper deferipto conceptacu­ fedusvenas temporum &frontisthure, mafti-Mi w* lo corrotando atque attercndo demum ignem che &laudano in ferventi marmore Iiquatis & cieri, atque hsc Thcophrafti m eliseli, quam laurifolioimpofitis8dervidionbusadhuc,quain facile cuilibetjcrit erucre, li verba ex opere de aequo animo petferri polfit , inurit Pogeriw cbirurgm

3

LÌB. I. PARS I I

js . i<hirkrpm Venifi'rftmm Shlernitkltb,i.cap.z4 ■ I*1 hunc quòque ordinem referri potcìi linuin, golfy pium, cahapiriiirti', ftupa, ex his coniceli pciiiculi, qui ortmes ih uftionetn Hippóeraticani & Barbaricàm venitint, de quò rioi irt calce Pyrótechriiar, quasomnesmatcriaslìpicc aùt hocgtriUsliquOribiis fervefactiscxtinòtaS actrcftare lo­ ca corpórislaboranda vclis,non incòmmodós in plerifque Vitiiscauteri firiosfece r is.

E coi ticibus, putaminà piricarum levi igric Corlicit. funt commoda, ut accendendo Opportuna: quo loco &nucleum o liv i memoramiù cum Tboma Fieno Itb.i. de cauter. c.3.

Qlivarum nucleus accerifus jpropterea quòd Hviruib. belle fufeipit fervatque ignem accómmódàtifTimuseftadureridaleviter corposa quó ad foriticùlumexcitandumuti licere curiofum chirtirgu àocuit Iul.Caftr Claudinus tnnjp, medie.poftremo. fin is a'rAb his funt partes ; c quibus galla > ^ - vifcijlignum,aridi fungi, in ter omnesaccommòdatiiTimi fui« ex accre, qticrcu, corylo, ulmo. liti autetn funt igniarii fomitcS, qui ex marcefccnte&veterafeentci fuht arboris parte; q u i tum maximè igriem fovebuht ubi fulphure ac nitro fuerintincoiti vel ex corum halitu fuffumigatar.

Scircautcm licet; qubniam galla: meni irli, per hanc igne accenfam ftomachuni vitiofuin uri lfaac.capite,qttod mfcriptum efl de.ftemachi ujltone.

Cuminiporròquercus, quam hicauétorad Ufendum proporne, equidem interpretór gallain qua: gummi ideft excrementum& eruòlamentumertqucrcus.

Aerea CMateriÀi Àteriarh aere jam noftris utendi iràdendiq; ulibusduplicem làcere licet, alteram fimplicioremjid eli igne retorridatn; ut fimulafhcereipla polTìt, velcompofitamidertaèri, analogam utanteexplicavimus. De prioreprius, ut dicamus: Scire licet ignem vividum cirtuinfita corpora perpetuò inluimodutriatqucaffeéìionemtrahere. Quarc cirdilrtfluuSaérab eo limiliteritiiftnitabitur ; &eoquidem vehementius, quò propihr is crit. jam igitur ubi riori ignis ipfe, i’edattiguushuicaèr, partem cOrpòris npitri quampiam adhifu quidemaliquOnon cele­ ri transcurfriferit, iriuftio paritturex aere igni­ to. Ad quarti ctiairi diftarltiam propinquitak'iriquerefertur,fiferramcntufn ; quod ÌongiuS Ignisvireì rtiiriiftrat non immobile coritincalurj fed in diverlà trahatur, atquc etiamfi per me­ diarti firtulam adhibeattìri Sic Hippoer. in Itb. defijtut- iriteftirium per uibdlurti immillò,ferra­ mento quart calefacit , fed non applicar firmà manti retincns, verumnunc ìmmittcnsriuncretràhens. Horurriexemplaquldairt, quifuccurruntproponam. Primuin qùodexpoficurtt in chirurgia fpiritaii, quod cxemplum co locò piiluris expreflum, Ìicucric nunc mihiprztermi(iffc,iliue vero te legaviffe.

Alterimi erri cius, qui recentem àrnbuflionerri curans partem igne tadain , igne ta&am

M

, f, • , l6 S eftapud norinullos & Tkcophrajhm F.rtfium hi brodeigne', aut fi pernionem edam hòc eodem adhifu cures, quod faétitantctiam pleriq;.

Tqrtium cxemplum erri, li quis igneo vapori aut cx|ialatioui lubterranez tevcx, quales ìunt PuteoliS Se Aenavix vel infili* infantarii ab A. Bauto memorati per anguÌtum locuitì prodemiti mariutrìaut pedem torpiduiri aut paralyli ta¿tum propinque,lie; ut propemoduin excoquat; Quarturii dt Omnium exaftiìlirriuin ùtpote iuhplicirtìiltUni & clàriiìiinum eli per ipfum fumimi, quò quicLrit 'ex ignc,alfeòlis atri propinquis eli nullutri; Hums autem rei excmplurri lingularc kgiititiiàpudAetiumlib.k.ferm. 4. cap. j ot. proporttum ex Philonrteno qui y uly * virim­ eli uxòri fu i detrahendis origani feilucani ad lucernamatcerilàmadmovit rtc, ut non ilìcenderentur illì fedÌòltimmodòlumum renperent, Item alterniti addi licet ex Aykenna qui lib.ìf.Jen. i. triti.*, cap. lo. iriorbilloruin& Variolai um pu~ iluiiscxiccandis c furculis tamarifci futtiurti ad. movit; Hi quidem aeristorridi fuerint uteiidi rno-» di ; cztcrum Si acrcarum matcriCrum crunt, curri fervefadla quidam pinguìa corpora in Kos ufus aflumcntur. Vt oleum v. g. quò quidmi Aurehanus in hb.f. chron.p.fop. adhydrbperti uius ell hoc pacto ; farina aquii fubacta ili ambitulocipdtientisCircumdatur, in medio lpatiooieumelfunditur, quantum laris, cÌeihdc cauteres igniti circumquaque attinguritur: & iiiferius ; ala vero, inquit, cavabulum vel vali« Kòtilie funduln perforantes iabia vel ora pertufura:, id eft paticnnbuslòciSafhxeruht, fupra diòto modoiarinaconfperla, circumdantes ficolcocavabuluin implevcrbht, citerà fttpradiilo Órdine gcrchtes; alii vaporibus, igneis ufi funt. H»c ìllequi 8i acopa ferventia probavit, hydropi p.

42S.F.2. Oleo caiente rie , utierriqueat, paronychiuin excoquit ; Ra^es tum hb. continenti*, turn lib. diitfionum tdappi ob.u Nicolaus Florent.hb.

6.tr.^.fum.2.cap.6ii Calius vero lib. 5. chr. c .i. hydropem urens cautenbus oleo rinétis intcrdum uium dnriinutum prodidit. 3. Olci, quod concrevctit in vetufto varts alcarii opercuio fiamma liquati guttis afproclivi loco deCiduis porros & acrocltordonas fclititer uri docuit Curtius Marmelius itb.4. demulittumornam, cap. 1 : Verurrt equidem ìllud addiderem moncns, nc partes a ttig u i, q u i non mcruerunc ùllurain ; hanc luant, elle provide detcndcndas, cerca placehtà ineluiàs, quain & alio item loco propoluimus; oleo fervente faculratisift retri accommod a tinervespunétos pertirit Ambrojhu Paraus Itb, y. cap. ¡6. licet id non adttìoditm probet Ludev, Septaliming:Àntmadr. ti. j j . 4. Olcofambucino ferventi confuevcrant noftri metlcntes pcrcuilàs ìòtu tòrmentofum bellitorum partes iriurere: quemadmodUm 8c tercbiirthirià rertnl quamipfam & vencnoextrahendo ad iilura locum afrundit, fervidam, Gabriel Fallopius frati, de tumor, cap. de curartene generati: nòs ulceri córrigcndò ditfufam papyro tcrebinthinamautpicein autaÌiam huiufmodi inilturam aliquando accendi-

iguisadhȎumcdeatur,utreceptusmcdcndimos mus fuperimportuni

m

PYROTECHNIC CHIRVRGICC. Ad pendones vera piclmlaloreliquatamap-: politartumignern nonexpertum. Foffile fuicü» U-1 aivuj/, —-------- m*rea*Y ^u™ piicat O&ir/Ks Horati4rtus,lt.adeñpotifitfíntap.28.’ IU loriSNeap*cümtetta^u^ Neap; inatramento eirteteo duro.Vivum in caliHuius item loci facere licet ufturam ex oleo dido c i n e r e u m glebofuim Cinereum vivum in Vermis indici cuius earn vim retulit, Aelianu*.bi­ flor.ammaliU'H c.j. ut line ullo igne eiusinfüfá he- cortice grifci coloris.GinercUm vivum in cortice minamuemcuilquelignorum acervutn cómbu- ciricrco lapidofo. Nigrum vivum cum fulphure ratacfi vclhominem vclis Vel aliud animal exu- atbomollu Caballinum faditium, Sulphurfimreie.priimimuthocinfuderisfurtditusftatimde pliciterdidum, nervorum relblutioni maxime D lt c O m m o d u m .

Oleum Sulphuris fimile bitumifiagrabic.

Adhxebutyrofervido ittthlda latta dentes ni,liqUidum£fulphUre liquidoexpreffum. O . • i tquálibet i i c-l-__ j I___. . . __ IpiimriilrtKiirisiafticium Mollcni» OleumOleum Sul- Sul­ Hollerii. frigidá affedione dolentes applicita leumfulphurísjadicium phuris ex Sulphurcnativodcftillatum.

Ellychccebro d ilcoq u it, Albucafis lib. i. cap. z¿. quania ex SulphUrciquofubducuntur fila aüt Ugnel­ lemctiam fcividumfedconcemperantcmhumila, his ad miraculum epiplecicum excitabis.

Ter­ ditatc liquorem fqualidum in melancholici ca­ ra fulphurofa Neapolitana ex qua excoquitur put affundit, cap. U./. eiB/fow,ihtraiineumquidcm aggercm capiti dtCumdatum hic v ir ; ex copiofum fulphur. Flores fulphüris flavi lu­ mafia vero circa locum margine in d ud o C alius tei, &c. Lapis colorenigro& rubro, parens fulAureltan. t.+. chronic, £. 7. dffert ex Pliriii lib.28. phuris. Ex hisomnibusvaporatalanaperutilis c. {¿.Mareelliu Virgilios Florentino* m fui* adDio- eftdoloribusiateris,íiilphurata didapetCelfuni feond. annotat. 1.2. C. 7 1. Magos contra lum bo- & approbatal.4.c.ó. ruin dolore^addentes caeíeris remediis fimum Caprinum ,juberectiani fubdito linteolo u n d o cavá manil, quantum pati poífit, fervens fuftineri.ita utíileva parsdoleat, haecmedicina in dextra manu fíat í aut c contrario, Quod ifehiadicorum uftioni veí quám máxime fimile eft.

Cal. remo- Huius item ordiniseft Cera qua dert ti afflidato dium a i - accoltunodatá fpeeilli cufpidem igne per calfadú 'vexatos fuperimpofuit Gal.tn í-pharm.partic.c. p. dolori

dtntts.

Cinisom nis,precipue vero exlapidibus,quáí calx dicitur.

Pulvis, acinufvè, quem tormentan um & nitratum vocant, Funis aqua:nitrati ineodus Se exiecatus, E x ftirpibus vero ipfis carbones & titiones qüibus ad inurendos inio epilépticos utitur,Ro«deletius lib. 1 .de cur. morb. int. c. de cpilepfia & Mer­ curiali* 2. de morb.puetorum.cap. 3.

ExfucciseXtraóìiciis,pinguiiTimi; utSuccinis#««' exPrseterca cauteris fxv um ulccri, ne contagcs fpcciesoinnes : ha:C ex folidis funt : è fluidis eft trafitta. íérpat, per candcntcrrt txdam inftillat, Colu­ omncloleum , turn è fulphure nativo deftillamella lib. 7. cap.s. ItemquC faevum bubulum aut tUm, turn faditium , turn quodeumque accendi caprinum per Iaminam candentem , Ablyrtus poteft,& Hammam concipere,quale Si aqua vitae lib. 1. veterim. cap .zf. Quos autores quamvé medicinam hueprodudos utnemircturhomo huius cenfuserit.

Vfus vero eiufdem Sc adminiftratio multi­ qúifpiam moroíus; en ad pedum rimas porcimjmadipem inveteratum aííiduc inftillar Aetius plex. Aliamequidemaliquandoeiufderrtfuper Aquevitt ferm. 14 .cap.Si. fed de his omnibus ctiamplura vitiisaccenfionemprotuli: nunc illamaccipient/"/’'*'V,M ìì... i:~ r. c ......._____ medenda l.huius parte z. c.t. E ft& émultisaériismateriis ftudiofi. Super locum maleaffedum pertrige-^* compolitioinceníilis,quá radioloaccepta& ac- ratione & algorc, languore, refoltitione, t u r n o - ^ , ^ censá, veteres in rhagadiaslabiorum guttis mul­ re,contufione, gangrarna tentatum, tubulum lís in rhagadias labiorum deciduis veteres ute- utrinquepervium>ietifidile,ieu;metallicum,fcu bantur,cxpcnmentumcft7fl<«WBKó'Antonndela- ligneum, aut coriatium dolorisamplitudini renuafatrum celebnurntempeftatisfuachirurgorum fpondentem importes i in quern manu firma narrat Michael Savanorola tract. 6. cap. S. rubr. 8 compreflum & ftabilem undique carni hasrenrecipitautcm compoíitin terebinth, ^ij laridi in- tem,aquamoptimam ardentem, infundcs: qua: teriorisd e r a i l & £ ij thuris albi triti £v. cum admota flamma accendatur, & ad extindum ufque fuiatur. Igncas has terrcafquc materias ceracitrina conficiatur unguentum. (fuusfithonosaudori) ex loanni* Cenrimani tabuli* tranftulim us, quas quidem qdam non reciDe Ignea prxcellenti materia. tare potuimus, uberioresturn pleno cum frudu Rimum omnium differentiam ignitorum li leges. cebitfacereignemaftixum&concorporatum C A P V T III. atqucalterum excorporatum, flam mam vocatum,ex hisautem omnibus, qua: recipiunt aífiDe mifcellis qtubufdam m ateriarum . xum,funthacc:Teiracarbonaria, quá pro carAdenus jam de variis matcriis urendi fanbombusutunturAntverpiar,terra SulphureaRaplicibus; compoiitse nunc reftantaliqua debergiana, Sulphuris omnisfpecics, prateipué vero fulphurliquidum candídum Ncapolitanú, iarte commemoranda:: quam rem in promptu cui aluminisnonnihiIadmiftumeft,quodinun- acimus inde exorfi. Quadruplex eft omnis dante certis temporibus lacu continuó cbullit, materia didis ufibusierviens. Tcrrea, aquea , in fupcrficicterreeíolet colligi atq; ex eofuiphu- aerea,ignea, quasomnes clarions dodrinst gra­ re nativum exprimí oleum, luteum nativum tia, proptcrea quod ignis omnia polfidet, igniaNeapolitanum,inforo vulcani fpontein capil- rii vel eics nomine , cum res exiget, indigiIamenta concretum,luteúpurum nativum Nea- tabimus, ex quo quatemo genere feire licet ignetun

P

H i

%

L

ib

. I

p à r s

ii.

, i7

^ e t t iie u c prs cipùurri > lit qu* pro xim al ac- q«« luti intento™ in exeihpla nod deibutt, fi dciicommodatiifimaeftaccenfiont materia, quippe deits & qua; ad ipfam cxultionem iunt alia. Inter ignis feorfim exiftens, natura , & locoproprio estera lingulare illud occurrit, quo jubemur led ufus in materiam quadruplicem defcriptam eodemautore l.de Vifu plemóYe, Anutii Foéfii codi­ defeendit, & buie rira preparata: adhsrefeit, ce* per oleo nnbUtasijpongiasdorfivenasadtufie, ut inde iuccendiculum untun quodlibcti- endum lub imminenti csatate vifuminurere. gniatur. Aiterum eft quod ftatui velim ab Ad hèc fulis b uxeis feruen ti oleo tinétis, & flam aere contineri,reddique virtutem igneam, do­ ma accehfis inurcndo turgertti iecinori ufus eft nee ifta inbsferit. Adeo icilicet deponit fta Hippocr.tib. deint.affeil. &Anftolocfi. rad. oleo tim imprefl'um calorem natura facile permuta­ tindaadluppuratam pleuritidem ufus ettlfaacus bili* aèr. Hàc igiiur natura propriecate fit, ut lib. 9. fra li, cap. 82. Ad hiinc quidem nlodum praterquam igne contangitur & fbvetur, non traditis exemplis autores multi. i ibi Vero fit exponenda nobis aèrea materia praterquam Icétor lolertiam excrcchti componete multa q u a analoga admodum aèri ; annumeres glu- non adhuc ufitata liccbit ; ut li candelant ex fetmofafcilicet&Ievia, qualiaquidem fecit Petrus vo caprino, vervccino, vaccino vel ex ceracuttì •Andreas Matthiolm in profanane ad5. Diofcor. Sic bitumine, fulphure, aqua v ira , oleo limpliex inanimiscenfucrisvaporenifontisolei, cuius cisaut exquilìti apparatus, terebintnina, guinmeminit Andreas Bacc'nu in opere de thermit.Itetn- mi,pice,rtfinilqueahislachrymis: cx quo gene­ que, turn qua; ex animantibus, turn ex ftirpibus re accenià candela, iicdeorfiiin iccuhdum Hameliciuntur, butyrum» inquam, oleajccinoriim mani converfa , iiccbtt demicfci guttas, partenti pifcium » quorummeminit Rondeletm eoopere, quevitiatainpuftuiarc, dum fatisfaótum feopo refinas, & huiufmodi alia. Ha;c igitur li cón- videatur. Jtìmfmódriióscandelai um parahdanumeres * quadruplex hoc loco dtomnis ma­ rum formulaspofteriusin traciatu de lùffitibus teria, quspromiltioneconfidcranda eft à no­ expofuimus, bis: quam per miftionem diviforia methodo Reftat cum aqireis ignis ufus explicahdus JgnU cué nos ita digeifimus. Mileentur materia: tripli- cùitis alioqui difficilis compoiìtionis, excinpla'*?^*' L tres> ut plurnnum non omnes, qua: plane pol- nihilomiiiusnondeerunt, lì qua: ad retufum ifunt, nosproferemus. Igni analogos primùni gnein, lotum & inextindum ignitorum perti­ * fi perquirimus » compertemus alphaltum , nenti admiferis, Huiufmodi lunt plurima per naphtham,camphoram,fulphur » aquam vitce nosutroque ilio traitatuproduicaex Aureliano -, fe»» pulverentpyrium, adhibitoftatim igne exarde- Celfo, Plinio, atquealns, talis huittcnccs làcculirnit: iccrc : fic cum lgneismifcentur» Cum igne vero los cum igneo p erea! faet u vclcuntrctorridis x mifeentur & terrea qusdant, ex ftirpibus qui- ramentis utendos proponentibus. Ad fudotlem, linum & canapinum tk goftypinum, cx resvero eiendos Fernelius mconf.13. latcrcscan‘ animantium vero genere» lana, fcticum , ara- dentes vini ìnitillatu contcmperatos plantispenearumtela,&c»tumfu!phure, nitro, bitumi dum fubmittit. Veruni enimvero 6c adiplàm ne» naphtha, & cainphoraexfolidioribus» ex ignisinduccndum cruftum candcncifiima terrafluidis vero aqua ardenti imbuta, ad fcintil- raentain aceto rofaceo , aut adftrtngenti Vino lam dlapfam Ignis fiamma correpta exardefeunt levitcrintingetìdautadftriiftioni, vini maiorem quo nos paèco ulcera cocoètheinurercconfue- cruftamquetìrmiorcnl imprimant, ex nonnula Vimus, & cucurbitulasaccendimUs, GcHippocr. lorum ufu cenluitTltowai Fieniu Ub. 3. de cauteri 2. de mori, tinti.F. effolfa feirobe vinaccà uvas tor- cap, io. ret » & cineriin fcrobemmillbvinoque inhune Ad extreriturti autem refultat ex terrcis & aodorato &dulci quod & mel infiammabile fuf- queis quibufdamigneuscaior, cum calci vivida fibiléve fecit Artfi. 4. meteoror. affufo, mulicri perfunditurhumor, quam rem & in remediuni I »'ueUm circumfedentifomentumfacit. Sed ignea cum venire alibi diximus; aèriiscoibunt, fi cum oleo fandaracha, id eft, Hsc de vària ignis materia & ìrtifcell^fatiS prò vulgati vernice, thure, myrrha, ftyràce, pice, noftro primo aduni bratu » qui prìnii fuihtus ad gummijdeniquerefinis» ftaftis,lachrymis gut- hsc cdmminiicenda. DubiusaUtem non fumi tifvé&inccnfilibusoinnibus&buthyrojfulphur, limilidiligclttia fieri poifc» utaliquahisadpcilinitrum, vini fpiritus & alia hoc genuseoiqici- ceat, fedaliisconcedetur, quibusineainreinrcantun Nondiveria plane ratione ad repurgan- centius ineumbere libùeiit. dum uterum hordeum oleo imbutum fuftivit t À P V T ÌV. Hippocr. in lib. de nat. muher.n. 49. & 98. ad menfes vero ac fecundas detrahendas coti ramenta De mùderandu de temperatides ignis retoroleo fubafta fuffivit ». 98. ftereusbubulutn & paleas , & cornu capra cum oleo lib. de ftenlibus 88. ridiviribits,ac modit ad opportuno! medendi ufus & de matcriarum delecitt. & cornu bo vis ramenta cum bitumine, & lpinx argyptia: friuftunti & cedri ramenta, & myrti Aéìenus m ulcipiex igni tabulorum materia foiia cum unguentò fubait a lib. z. de mor, mnl. ni variique eiufdein modirccenfiti fuére : defl.&cupreftiramenta unguento fubafta, & ci- iriceps de raticine ac genetali quadam ìpfis utendi cutam unguento affufo òc hordaei paleascum bi­ formadicendum videtui. Veremitialiisde prò^ tumine, St cupreffi radieem oleo perfufam lib. z. ximedcfcriptis fiftudittm ufuifuit ; in Hàc c é r-y . r. bac dtmorb.mul.n 72. &c. hordeum cum bitumine te r e , faventis afflatum numinis maxime ex- iraftatur; myrrha, &oleofuba<ftum lib.dejleril.il. Prater Utinam ea in re prafto effe.

H

petoj

placeac

168

p y r o t e c h n i c

CHIRVRGICC

rus,olea, lentifeus, pinus,ficus: Huiiislignaad ng„t ^ Nosficexordimur: Intendittirignis fccundum coquenda lenia qusdam mcdicamenta,ne torre- «<//W fubicdara matcriam dcnfiorcm & compaftioantur, deicgitHipp.ltb.de ulcer. 8. minima k lix ,*« J« a f rcm: haccxccllunt pcculiaritermetalla. Dufambucus,hcdera,populus. Exiliifima dem um ^"*' rillimum Sc unum plusomnibus ad omnia comac tenuiifima funt ab humilimisftirpibus, ferula, Terrum. modum eft terrum. Secundum turn preciicomcanapis,lupini,& dypfaci, feu labri veneris fcapis, moditate.tum alien* putredinis,ob quod máxi­ ex cartanoftrate plantas accipitrum podagricome quaeritur, compefcends militate, denique rum inurit Fiditi«« Georgius in arteaccipitrana. ful lanti* mediocritate eft x s . rertiumleintate Sediipartiuin vires metimur, confcrtiifuree Cenerei, Argentum, eft argentum, quo cum vadit& plumbum, quod funthamodis,hosadhumentcmfrigidumqi ftotUmbum. cum,praeterquamliquatum, adhiberi non point machuminurendum,qui ignem diu confer vent, (ad urendum os in igilopc ufus eft Albucafis) delegit ifaacusl. 9.prati.c.8s. cor, id eft, partem probatur nihilominus, licet obfeure refrigeranintimam quercus pro parte firmiifima denfilfiAurum. do,autobtufiusinurendo, fedaurivirtusfingumaque laudavit Bernardus Gordonius l. de pblebolaris eft proptertemperiem, quam inter omnia tomta c. 20. proxim* conditiones funt h s tuberiexquifitilfimam habetAvicennateftel t .fen.4 -c. aus ac trunco ; leviotes radicibus & corrici ; Ionj p . & 2 .cant.c.deauro,iin'oAlbuc.l.i.cap.i. abe*clevioresconis,putaminibus& nucleisjleviifiius ufu ait non gigni pus. Rarusvcro eft eiufdem mxmedullis&fungis : folia quidem vix adnuufus, turn quidem ob excedentis prccnincommoditatem, tumquia, anconvcnicnterfatifque meraveri nt aliqui,ied nihilominus non eft; quod in ufu nonveniant adfuccendcndam, inquam, fubardentibusprunisfitignitum, non eft facile nedumadimpediendam vim ignis. Laurienim dignofei red é: folumhiquiquotidie recudunt, foliis& lentifci,&ole*,turnignisjaer fe, tumetciusreifuntperiti. iam fpirituvini,autoleopinguive aliare perunSequunturprivatorum excrementa, fcqria: <ftis & loco impofito ignem immittere licet, cui graecae diiftí, peculiarescorporumfubftantias, operar &linum,linteaque,& chartafimiliter paw atqueadeo firmius urct lapis, iquaina, ftomoma ratafuccedunt five in latum difpofita,five obtorferri, quám argenti five chryfites, five argy rites. ta in penicilli modum. Hàc ratione ufus eft Poft metalla funt alia toifilia, ouae medii gene­ Hippocr.lib.deinter. affiti. ficut interpretatus eft ris vocant: Ex lapidibusadnotabo paucos. PriHieronymus Fabricius in lib. cbirurg. operate cap• Fyritet, museftoPyrites,quidifcuiforiaefacultatis eft in­ de ujlione. Id quodfaciunt& noftro hoc feculo ter primos.adeo.ut-ditto referente lib. i. c.prop rio pus fxpeaegrumofas concretionesin mediismu- y£gyptii medici, quemadmodum expofuit Pro. Jper Alptnus hb.de medic.jEgyptiorum, quemioemn fculorum regionibus confiftentes diicutiat, eo ne repetendilabor fit,& ut pleraque horum conigitur in his cafibus praftabiliorem habe. Alter diicas, librum illumlegas oportet.

Htmathi- fitlapishsmathites.quiadfiftendumfanguinem Sedex animantibusmaterias, fidifquiramus , Msttrun us. pronuentem fingulari gaudetfacultate. rertius licetpaucae&rarifint.hasitadiftinguimus atque eritPhrygius j cjuo ad putredinoia 1c prontetur hos earum ordincs facimus. Dcnfiifimi comufum Aetius. Quarto magnetemordine loco,qui padilfimiqueinteromnesanimantis partes funt chiragrasac podagras fedare valet eodem audodentes. Hos nempe h b j.c .ii. refertPltnm igni Denta smiru. re. Q uintuscftSm iris, qui cava ulcera peculiafubiedosnoncinerefcere : quia li concipiunt Vitmm. riquadamvi replebit,ficuteidem placet. Vitrum gneuincalorcm, vehementilfimum inter omnia ^ herpcticisconvcniredebebit fiquidem attriti erelerenteundem. Magisautem dentesminores,”'^ ^ iufdem utilitatem bene conicdamus, Ex argilquàm elephantiproprios,quosconftat non ad eo ^ wW(r, me- lis quidé & latericia malla confcdi cauteres varia praedenfoseire,dilfolutanimirum& difpertita in mn,m dtigeneris, multipliciquetormaprovariisquarrequirantvimultatn fubftantiam nodolitate, ut ita resexpri-/*»'«»• tiis, atque affcdibus erunt. Acrochordonas, matur.vcl utrediusdicam fubducentefem ultai^ Sulphur, verrucas, & hoc genus omne tuberculorumfulconcrementi materiàd cogente conftringenteq; ItUofuu. phurc perurit Fallopius in lib. de turn.part. cap. 38.

Huiccnim impofito in juglandisdimidium pu- calore.

Poft dentes funt cornua, quibus curlu valcntamen,quod verrucamacceperit, Hammam imtiumbcluarum eftfubftantiapreifior. Cum his, mittit, ut accenfum folfile vitiumpenctrct, & &offaloliJioraconnumerabo, appendices enim I deurat. Pari rationc&ex (alepctrco,tty riifque cum tertio,qui iucccdit,ordine, pono. A bhis t u J. ejufdem pro putridis finibus & fiftularum duflint ungula: quae duriores etiam lunt bifidis cur— étibus, quosinurere animus fit, cauteres utiles fu valentibus,quam qui hac dote non valent. conformatos paraveris,nempc genus hoc tantoTcrtii funt lichenes,cortices,teftae. perenoncontcret ñequeoccupabit tarn lateyePoftrcma: funt fpongis,lana:, villique,caprillut metalla: quod quum dixiquidem his vitiis incomparabiIlterpr*ftabit,fiamplieturanimad- lusfimus& hoegenus. Spongiam quidem ad fiverfioad aliaeiufinodi quoqucplurima. Ad cun- ftendafanguinisprofluvia commendavit GaLin 1 1. fimplici um his verbis. Utcbatur ea P n c edem modum fccundum varias ftirpiumfpccies, ptorum meorum quidam ad finguinis eruptiofingularumquc partes varia quoque dabit ignis nes,qua: manuali opera indigent: in quern ferneftedamaximaexhisquercus & Ilex, hebenus, per paratara earn habebat ficcam& exarefadam. lignum guaiacinum: Carpinumctiam, qua: ni­ Cum vero respolcerct,bitumine inprimis inducgra fit & ad meridiem fpedc, his adnumerat Fal­ bat; fieo,careret, pice. Porro admovebat earn lopius c.to.l.dt cauteriis. Minorabuxus, cornus, partibus (anguine profluentibus ctiamnum j uniperus.fraxinus & ulmus; multo minora lauardente m,

LIB. I. PARS Ü.

Irdentera.ut fccrufta parti induccrctur, & ipfum .•

169

& rctihèrc vires fuas aliquatenus, buas incom fpongii uftx corpus ecu operculum cjuoddam' bull x habcam,qua qtiidemdotc ind ubi tate gau - mt»7. " accipcret. ìtaqiudehi hse mátense difpolìtsc per dent metalla (ingularius. Quas ob res nikft , nosprimosquidem autores luuto. quod audias Vidnuri Horentinum qui m varus corporis partibus iiiutendis delcdum metalloC A P V T V. rum, &auruin interdum prxltnntcs chirnrDe deligenda materia affectibus congrua, je gos dcHdct, quod fecit & lib. 4. chirurg.c. 1 1. cundumcauterumnaturai». led nosdc uftulaudo per metalladittùrij.im, ab auro exòrdiamur j hoc & mcdicis, pin ficis',“ r' ÍTEdignitabulorum materia facit, his autillis & cliymillis concorditer attdlantibus dt interr* & f*' ^habicudinibusprardita , utmodoha-c; moJ ^ :ila ^ J .»• j■ .

—^ univerfa Fofiilia temperatiflimum ì co pneferdo illa lint deligcilda , qua curandis aftedtibus tim indino,quòdminime cxcremcntofuth ell, 3 ‘ aptiilìmc congruant, haud cquidem dico tam camobremeumigne adliibitum temperiemexpro ufturse refte adimplcndse officio , qudm ut iftimatur communicarc , & qua natura: dote pars, fi fieri poffit, adiuveturautaffcdhisproincorruptioncm, &caricmnonicntit, cidcmctptius eximatur. Atqui evenire id polle multi lam ab ulccrofa corruptione vindicat & bullas viri dari decrevcre. Certuni cnim effe debet abinuftibnenon excitat ut ncque edam iàhicm ; . ignituin unum quodque corpus ctiamfi form i conciliatoristefiimonio loco inox producunlo,* {Ctmb“ünt rrtatcri*^u¿ Vires transmutando amiferit: Ni- atquc ulceruin (ànitatem citius finii : Ad par­ jn ñ lfT h'lominus tamen non omnis facultas abiti vctes teiicriorcs; qualcs ¿multisoculifunt, narts, khl«u*b,n nini priòrishabitudinisnonniKil retinet, ícrvataures, adiscici partcsomncs,os,labiaJpaIatuni ijik' fcpulcbrb,utillcdixir; Indicio id cflecla& columellam , pudenda, convenire pcculiafilíimd potei! quod c Untéis oleo ccrxvcl limili riter vult Amoldus lib, de rcg. umv. dulie, j. cup. pingui liquore perundis, & fiamma pcrullis; i7.aphor. 1 9. & Petrus Apoucnfisdijj.zai. cr h.udnisrecipiturprioriatindurz particeps, &I011genus hb. 2. chirurg. cap. i;. nempe mnÒxium Se géalius, qiidm cxpurisiinteisclicitur. ltcmialutarcptxdicavit HteronymmCaidanushb.S. 0que lungi grsecé ex oleáriis luccrnis , ex perts de varici, tap. 4S. qùtidtm <jr ¡ib.f, defubtiL canddiscctcisjlèbaceisatqucaliis,diverge mate­ Vulnus auro fa&um non infiammai um ili prbria: diveríós íéprodunt.fubftantiái qualitatibus, feflus eft; Alimi cxpcrimcntum narrane nonodore ; ad haec & prseftindae materia quárlibet iiulli : inter hos maxime nomino Fchcem Piate& ciñeres univerlipeculiaresfuas affc&ioncsrc- rum j . ioni. prax. nitd. cap. ì. ¿rTbónum Fitnuni linqúAnthismódcrationibus.Sapicnterterigitur hb.de caur. cap.21. & lib.}. cap. 17. quorumdux Éuonj/mui tn Thefauro remediar um l.priore tii. de ocredo primus modb metnòritus. Conciliator leisdcftillatis própofuit: oleurii, inquit, lignis 111 locoat. cicatriccsviilncrum liocufuprxftan-^!''4* " òmnibus incile vclcinisollendit. Omriium e- tilfiirtcdelcri Cuirci fuafidescfto, fircitcad-i ',fr'c' i5k nini cinispinguitudincinfuambabct; quam ih mihiftrctur 1. incicatricc, uno quali fupcrcilio íixiviumdeponit, adcodurabileeft pingue ac- & clivo data,ncque cnumantopcrc p r o b a r i t n iufeum,& magisetiam igneum, utcunnerracom- in cava, deinde dia ètiain oblervatio addenda m">ì/trAuburatur.áquaevaporet, illarcrnarteritpartim in eft , ut quam fieri potcrttenuilTima vhiòiàrduc *Hm‘ fuliginc; quanquam inutriique etiamillis terra1 parti xqux rcfpóndcntc cdtitcrc fufpcnsà macffentiarcüqúafit, utaquaíblaabíumpti videa- nujleviquccontaftufiatinuftio. iur tota. Pofthxc IcgccúairuiiixIofephui QuerAuri lenitati proximc fucccdit argentum, cetanus Medicus & fama ¿r fenprorum dtgmtate quod obtufie paritcr & Icms eft facultatis, oli clarifitmus defaltbus & i» tetrdd. t.xS.& zS. & tn iaLanfraricùsCbirurgus, argenteo cultro vin­ K a í f / b.de medie, pnfeorum materia fcnpfit. Narrat culum lingua: brevedifeindit, & òmrics vulgo vcl’° ^ i e x lirt’cas cincribus irifudum locum chirurgi catara&mi acu argentea dcturbarc »ira.ded .futnlialem coniedis latentis adhuc in fale (ut cohfiievcrum. Obtulius quam argentum du­ ín¿«j«r-ChymiíHsfermoeft) forma arcana virtuteno- rum ftannum, plumbumquc fentitur i fedaic»rnm. vam; neícioquibus lineamenti & fibris, urti- mica carni virtus pcrbibeiur, atque ideo fit, camrefurrexifie, Sales quoque & fsccuías fin- quòdinnoxiaatquchebetia funt, utdixi,congularum ftirpium iridúftriáchymica paratosvi- taftu, quanqùam plumbcum ftylum in fìftudemus in dics effcda promere, qua planta ¿n- am inditum, & non rctra&um, per 1 j . die* ii**'f* tegrx prseííarc haudquaquam poterant; Idqué lane iànare perhibet latromcesCompilator in hb.

I 'vívárJmct'am baüd credo fabulose profe/fi funtahtiqui j.p . iff. Non ita quidem x s , quod cnergetiI dmlé/»».fubpnzntiií commento. Nimirum ca eft rc- cum, &efFe<ftivuin maxime Icprxbct ih ulcera 1 ». rum omnium opifiese natura miftio, ese fuht dctcrforiuhi, quippe illud,& curii acicm cius ex laturalii conipofitionisaciamanthinsecatcnx, utquxfo- itì:u difeindentem fchlcrit baro, hsec & minus luta appareantjindiflòIuUiliafint ncque corrupta 1 olct&citiusadintegritatemredit, quàmquac ’-,íi4Ja_ fint, quxcorrupta videantur, Vcrum ütcunq; ferro fuerii fifla ; quod docuit Macrob. 7. sàturi ahina difloluta, autinunumeoada,corrupta velinte- & prior Ariftot. fell, problem. Ss. nempe quod atti ìnttr ""*■ gra mirabiliores poli diffolutionem & corru- xs ac fimul fucrit incifum mcdicariiento prx-cmm* mt' ptionern, quàm antcquam corrumpercntur& fentiffimo adeft ; facitque ut vulnus c e lc n ù s '^ V ^ tf loíveferítur i exerunt facúltales. Illud itaque coèat Indefortaflc data eft occafio poctis fabu - ^ “ ^

hdven- fit ex his omnibus, uteonfidere debcamusig-| laudi de aerea AchiU.s halla ; qux una atriuc«mmédifhi ig»irrimus fubitanciis, & cicdere certo icrvareea»eadem violabatatque iànabat, dinante Ora-Ha. * tulurci^^

, ^

S

a .. ut ille di-

î> Y R C) T F. C H K' Ì Æ

á

_

L

C H IR V R G IC Æ

__~— ± 11Vri . . . . . ;¿ de uairt ad in menda» verrücas Mt igne, vcongr '-'“ O...... . r & huiúí torme» culutnApoUmc-iijBmfw >•«««,^ > generisfacieinus.Aftridionçanautcmficxpetageneris faciemus.Aftrifhoncm autem li expetaAcheUis xtt : mus;èligno quercus, myrti, farmento vins: fi h*ft*fabn- vtueadmq. mxnusvithm opem^fnet. deterüoncm-, radicegentian*, helenn* anftolodeterlioncm-, UM W- Interpretjn<)aquidcm hanc benctacicndi virtuchise.afphodclr docetutettdumí/wwrtfFi««» /.a. tem voluerutitaliqui nonde sere ipfo» fed dere­ decMt.c.j.

Veterum-autori tate,hgno iu c a t t i . olivx, wuYa.)*vw...... u can’ c crement» id eft erugine. Verum cnamiideeros cxulceratos inurcre confueverat medicus tcrecntilTima atoucadcohibendas nomas eftea empirici^ aRoderuo Fo'nfeea conj. 43- toni. 1. vcl cimma lit ifta, communes has omncscumluo quod mitior ignis ex hacarbore vcl adftringens meittanta jv .u .---. mctallo virtutes Haber. Crcdita autem efttanta .q* u o a iiu u• u iigrm . ____ n i i& v l ü fnucleus i c r » i r r noftendjt n i t Vili)» Htp Iftriftione |ligneaportio ut_— fapor, Atri* in --------- ; ,, , , ULiitu P 'v '* j.-j . cum mtdtcfnamxriî j c h j UUUV.11.W abitcriio uv ac dcpiugatio ,iv r . . . t r . r acr 1 .-i j __ ..kViítiltil.flnvihiK ntprire wDrites uteri rejuirai t) lib. 2. demorb.

-• .......??.fluxibus 7 conitinda.ut ne cluni lim atuim plum lcpticsacc> }. . i fnxtpña cuiuu»iuft,«i*»'«M M»»**—*"7 — t » K. i _____1:___ iim ip n miarm r n m en ipn eirlm ign em ficcandisnonalium , quàm toru -vin«* db- totcmpcratumfcfolcficcatum, cum ¡equa por>ræfcripfit& G a le n a s aftlidism urendisdentibuS ■ tionecOchlearumtritarÛ & Ovi albo j, quod O »- 71¿C1C11 pi»«-t-V KJt***"*" -----------origani ricinivc furculu aut ftaphydcm-agnain fiantmtu rranunm l.de&gritud.&renied.c.ç. i.u f —...........7 . .lippitudmi ri *pro accominodatasaftcftuiplantasaccendit/.j.p/irtri__ • ; jfed “ i ....i .»to in vasneo a ic Lvafcublapia ilo ia o ia d cdecar* c«£ bavit vel lcrvatain mac locai, e.3. tithyfmalusetiamaccipi pbtuiflet i lo aqua belle credaturlippitudinibus,8cvitiisoAlt

cuius in bis juvandis proprietatetn nulli nonproculanbusfaceré: & quemadmodum Diofcor.& jaruntr Sed Hefvat» nucis,ut ipfe voeatinucleAetius hunc fequutusprodiditin *nco vale pueri mn accenfum adhibuit. Grabadm. lib. 2. cap. ae decoda urina, quivir&Z. n l-t-jis - & cap.'4 7 <3entraci, qui vir, & j uniperum ad cancrum & herin asnea píxide mcdicamenta qusedamfervare dojetemefthiomecum vidcturlaudaflc 2. Antidoti cuit Galenas 1. & 2 .demedie.partium& alibi prxvitem vero albam ad hyperiarcolin Dtofcor. lib narandis difeuílorüs & ocularibus & eiufmodi medicamcntistum vasconfervansi tumagitabi- 4.cap.i76. ex Anftolochix radice fuppuratos a ieuritideperurit ifaaau r.7-f l.g.pratticacap. * 81. qua * km radium acneuin multx lacultatis efle crcdi- ULUIUIUV. item radice ufuseft, & Haliab.ó.c.giprafì. cap. 7 a . d.it. Utriufque autem iftorum primus Hippocra­ cuiusmeminit, & Albuc. lib. i. cap. 3. Per gummi tes médicamenta quæ ad ulcera componuntur, 1 CI Mi 1humentem . il <-vin -ì z'n 11ni quercusigne deftillans ftomachum in snco vafeconfervanda voluit /. de hamorrh. n, exiccat Idem cap. 85. Perafierculos ilicisacccnlo? j. de ulcer, 6. & 11. & hb.de vifu , & alibi. Adftriìydropicis cruftasitiducit idemcap. 8f. tic myrti étoriæ quoque & exiceatoriæfacultatis credo bfurculis ignitis attiguas hxmolrhoidum partes «ftuinutabantiquis,&Cc/yo in lib. s- cap. 18. laudatum , quàm maxime quisèaiidumpati poílit irò his reprimcndisinutitidemC.8q. quorumir» ifusurendi valentium mentionem fecit, & Albuíirxsad ulcera, quæ ex frigo re in pedibus & macafn l.u c.56. &Raz.eslib.diris. t.V- 4 . Jamvcrd nibusoriuntur. Ad abfccdcntcs vero gingivas venerali quàdam prxccptione capere Oportet,, inurendaspróbatuscftrf Mefnao ftylusxneus/« /. sj unc laureu bacilluin aut radicem pro dillo! ven­ a.Grabadin. irífum. S .cap.io.íeáé Philofophis A- do acdiftipando;nuncmyrteuraautlentifcinum riftotclcs Gtiarn ambuíta ex ære celeriter fanan aut palmeum aut mali punici > pro aftringendo; ftatuit feft. problem. 36. omnibus autem modis nunchybifcumprolaxartdojaliasgentianam pro cuprina cautcriaplus eftedus ad curandutn ha­ vcnenoabigendo. Alias buxumatqueariftolo-* bere quant férrea fcriplit Vegetan lib, 1. Veterina­ chiam,pro vencnatisiélibuSjUtplacuitHoilcno, ria cap. ¿ 3 . k. . . , Ad extremum inter omnia mctalla maxime licet autem Scpoftcriofe uti prooifc.aut chartila-^ ficcat asi ac proindenobiliftimosinoinnirechi- ginedefquamanda, hcrmodaflylospiopedum rurgica habet ufus ( íed quantum celcritatc ía- callis, tithymali aut verrucarix radicem, pro verrundi prxftat x s>, tantundem impedimento fa- rucisj popoli & iàlieis cortices, radices hyberi-----" -----L

dis,lcpid:i>proifchiadicis,fymphitumprogingi: vis putridis&procarnololaxocallo inlraélisolvivu m cut niQ tea e m e th o d ic a p r a x is iHvnin""'"**"1"'"'"/'.... .....lib . t . catp . d e C a u t e r i is.'' fibusferruminando, centaurium pro maiignis n u ialiqu idu m arcentum ’* Atquc illud ht, quia liquidum argentum laxa laxat ulceribuSjSe hoc genus, Putaminibusjiucum ulceribus,òchocgenus, ru rau im iu u ^.u ru .,, au- C*Jar“ Xtbcai'W naturi,lcntamqucpituitamcvocatforisadhibiridarum crurium (ibi pilos inurere confueverat ---- --------- remeùw tum; feditanequidein laxandi virtutemmodi- nuaruin uuimm uu*.

Auguftusjcjuotcneriorcsrenaicerenturj Quibus^^y^ ce fixum argeutum habet piivativam,utita lo. i * litf •d quar, quia delimitimi eftomniaftringendivir- edam putaminibus pro tinea capitis difeutienda„ m w A rg e n tu m nefccndirefertur argentum vivu m l o a n n e ì l e u r -

tute* . . f ,s Jam ufus mctallorumignitorum lacilecogno-

approbat Dtofcor. E ficus radice puftulofis uteri ncm «** labrisfomentum fecit Hipp.l.fecundo de morb.mul. n. 126. E gummi quercuS accenio languentcm hcfticaftomachum roborare reficcarcqtie quaefivitifaac lib. 5».prati, cap.ilio. E lurculistamarifti morbillorum ac variolarum puftulis exiecandis fumumparavit Avicennal. 4. feria, trail. 4 - cap. 10.

feis folfilia, quç medii generis vocat, quando plu­ rima funt,non eft, quod atigufto hoc loco conjiciamus. Nos jam ex bis, & aliqua dedimus pyrotcchnix chirurgie» c. i . & facile rem hanc ex Diofeor.hb. 5. &noftris in hunccommcntariis, Arque hxcdcftirpibus. De animantiumnunc aliquando fi Deus concertent, cmittendis inpartibusfubjiciam: carne, butyro,adipe,larido, telliges.

Scfiquxfuntalia, ferventibus commodumerit DtftirpiS Jam vero ftirpes, & carum partes cum inurcncaliofa& dura vitia contingerc, live quidem in dslcifu. di ufus adhibueris etiamnum memento iccundum aecommodatas afîcâibus virtutes dcligcre, h^cillaiiiftillcntur.fiveex liquatishisgoflypium in ipecim fpecilli cxrremu extremo intingatur.

Coficum ex euiushumorcfumuip unu,s^ . . Caprinus ~ -reuiushumorc himum acrem,propteracrem,propter- in 1 t rV _ 1 2 n /*.■ il , , b n /li vi f ï il PfifilìY l.i Ilumbmufque fim u s qungnciper m ultum f^t. « quodla£tcplurimofuft'uiâeft,dixitTheopbr,

A % '

LIB.

I

PARS II.

1?i

àcdòmmodatilfimi fueriiit coxcndicis doloribus. Huiusadminiftrandimodum docuiiAlbucujis Chtr.partei.c.43. quod eft de urendocoxendicc. Vaccinusexiccandisabfumeridiiqueoede* inatis&hydrocacisaliis: ovum calfaftum tcncrioribus pafticulis & oculis congnieiitiffimuni crit,(cd caro & epiploon caloris fuavitatc doleritibus omnibus locis maxime con veniunt,cera: liquatx gutta hordeolo & hoc genus tubereulis, leniterdiflipandis, antiquum, ut alibi monftratum ell remedium, minufquc excitandofonticulo pcridoneuin eft, fed cum theriaca, compofitione multigena & mixima,iermoncm finiam, IUrine» addi/fipandum & diflolveridum hxc fumma eft, turn cahJo fi infuper panis jam nunc è furilo extrafiiis fefaru appli- cunduin fuam mollitudinemimponatur j quod angirtx&: glandulisfacere confueverat Claudius umilimi- Ghttouim Chjmiater GaÌusamicut uofler. f abiliti C A P V T V I.

1

I

lior quoque oritur calor ; à duris&denfisvchcmcntior. Irt quo eodcui libro illud quoque pro pdnit, artes omhes prórataportioncvcncmchtiorc vel lcniore uti: quarum ctiimadminiftratio vehementioris eft operi* velutferrariorunì ars, calorcm acerrimum defiderant,pròinde carbones omnium denfillìmos terrcnofque maximèfumuntacnónullósctiamp,riI*i„ideil,ftriflivosrcddunt,quomaiorvisinfit. Contra me­ dici viticeclavosadurüt, cuius calor mollilTìmus eft. Addidit&in hanc rem, quòd non parumfacitPillimi, j . r . so. Carboni maiorem vimexufto iterumque flagranti clfe. Audi autein qux tanlumnonin hancfententiam feripferit P/wrar(hus IH.}.fympof io. Quoàurumfuridurit,fiam­ ma de palcis fucccnfa cur domani ? medicide palmitibusignefaflomcdicamema leni igne calcfaciunt ; flammam ad cmoliendum formandiim-* que vitrum elle commodi/Tìmam,lignum ole-agiDe dtjlribnendis modijìcandiffy ignium 'vi­ ne cum uftionc fuà corporibuscommodc calcfacicndis inlèruit, balncisadverfum cft eorumque n i usfecundum cautefiorumformas. contignationi &fundamentisnocct crematimi.

■ ^T Onnullactiam parte ad moderandasignium Hinccft,quodxdilcslcitinon finuincondiiftoA-Ncxuperantiasfpeflandae funtformx caute- res oleagincislignis uri.quemadmodum ctia noli riorum,hasigitur brevi ficcxpcdiemusfiprius u- patiuntur loliginis lèmen injici fuliitibus, cxharcndi modos produxerimus, qui penJcnt ¡idem lantia enim ilthxc dolores capitile caliginein oex craffitudinc,& profunditate locorum : Intcr- culisobducunt lavantium: Quid? quod è no­ dum enim uftio luperfìciariafufficit; interdum tti is ctiam G<t/. z.aph.comm. 41. Exolvuntur, ìnufq; ad os Se cavitatcm penetrant ; interdum eli- quit, homines in balnco, cuilignafuccenduntur genda media via cft. Igitur cautcres prxlèrtitn vitiata. Aqua nimirum dum in caldano efferve-* qui ex metallo couftant,vel fialidi funt, vclexca- feit malignalignoruin candentiumcvaporationc vati; hosadlenius, illosad vehcmentiusinurcn- inficitur. Huiufinodiautemligna funt, inquit dum nemo eft,quiintelligat;nimiruin exccptam Hier. Montimi c.+.lib. defalubrì tutela, taxi, buxi, vim igmsfirmiusrctmcntlohdaquàmcava.Qua nucis juglandis, Sc trurtcusctiäm Ilei ardens fu­ propterdenfis & folidisferramentis, olivaribus ni um reddit acerbilfimum, Si olese tramites in puta, Se nucleiformibusadprofundiorcsopus fomentis corpus mircafficiunt. Requifivcrunt cftminusgravibusminufquelolidis, utlenticu- in materia lucccrtdcda fuas conditiones&qualilariv.g.aa fu perii ciarias, mediis admediafpatia tates, Michael Savanarolal.de baiti.&And.Baviut ferramenti, utdavato uteris orbicularisitaque lib. 7. de therm. c\\\os vide. H xciftì omnes,qux figura: ferramentum aut ad hanc proximèaccc- equidemeo libentius recitavi,quod ad ignisfucdensquadratumconfeftumcxhibetignari; mi­ ccndicula pro fufhtibusöc paroptififrequentius nus triangularc vehemens erit ; dcbiJi/fimum , ad fudatiortes, & ad peftcm propulfandara ulùs planum autlincare, ftyliformc aut tenue lentie- adiumentisccrtuslignorumatquccarbonumha' tur,articulare,debili/fimumeft, qualiadinurcn- benduseftdcledlus. Vcnlmqùodad alioscafus daspalpebras,quibus inveri! pili lublìnt, utitur lo. Baptißa Montanus Regina: Polonorum cepha­ kaz.es l.udmfion.c.jà. lalgia Se deftillationc capitis attlifiatx confultus Adfummamautcmutdicam, caulàobquam julTiti ut ncadmagnosignes hybernotempore tales funi aut non funt cautcres ad magnitudi- acccderent, precipue de firmioribus lignis, q uanem, refolvitur, quse fi tres irtdimenfus pieni ex- lis eftquercus,ilex, ulmusintclligcndus. Cite-»1 tenfa piene urere,fi unusveroiftorumdcfiderc- rum decarbonüin Stad hosligrlorumaccommotur,levius,fiduolevilTuncfiteinoturus. Ita qui- data varia natura fuse diiTeruu idem Thcophraßus l. deminmetallicis maxime dilTertum cfto, exte- S■ deplantiscap. 10. Itaqueproutfirmaautdcbilis rumexaliis.hoc eft,ex vegetaliumanimaliumq; cft materia calefaciendi cauteris , rclpondcns gcneripari ratione conftarc potent, qua: cava vel confequiturinhisaccenlionismodus, fiedurx * • gracilia tenuiaque lint, maiorem ignis vim quam materia- carbones accenfi multam vim impiiqu£ contraria pcrlaturac. i primcntutendiinftrumentis: fedlentam hi, qui molles fint medi® facultatis crunt, qui mediani C A P , V II. inter duram & möllern fuerint, nafli fubitanDivariando, v i ignis p e r calefaciendi ignientiam. Itaroborex pruna,&prxfcrtim, qux ex Gradui divé materias, nodofis parti bus fuerint parati, validiifimxfunt'v«1’« fr i futuri', Ieniores,quxexbuxoautcorno, multoma,e" * "PErfpicuumeft, qualis virtute fitimpreiTor,ta- mirtoresex fraxinoatquc ulmo, leniiTimx ex heX lem ctiam imprclTum itidemque futurum j dcra,falice,lauro: Exililfimx Se fambuci Ugno^rumìgquod Tbeophr.Peripateticus l. deignefcriptumreli- veniunt; Tolerabiliifimxcxarundinc,;è ftipiti-»;«^. cjuit, ut ignis a folidillìinis quibulquc eft : ita ma- bui ferula, taplix, canapis, lupini, dypfaci dajumè caletj Si inferiusj àìaxis&mollibusmolP 2, buDtur;

^

^

PŸROTECHNî Æ c h i r v r g ï c æ

JUO- uau»'*“ ''**“ * V—— vâeanturl? ' ——---- daburituri Exlino &ftipuiis, incomparabilité^ C 8X cV <ju*mcómmodafuk,amicafitis

n r n v n r i K lenia .Ïtaquccônfuetudbdivcrïltatem facit. Ne- Confia qui nqn vidcat. Trn Itaprovariis 'ùfibùsitìtcndi minuiVc facile vires ignitarmn li- que ab‘s redictuin cft, ab antiqüis cbnfuetudihc vivendi & ipfam vinci naturahi. ccbit.

Haftenus & fecundüm crafim & fenfus do-y‘'tem, xtate 3c fcxüs, Zc habitus corporis, 8c vit* C A È V ili. genera 8c cbhfuet'udihes monftrati funt ignis De d'ère eudir tmmmttendtfvè tgniutn m idis transferendi modi, Su'perell ut partes nuhe ex- Parti»» ftunidnm obietta corpora atque loca pcnduntur,quæ pt'xcipua qiiadain , & pecùliati#^^,, regio rfu m . ratioilcfunt confulehdæ. Nampnbcalidis fri-^n,*,t» Ta quidem enarrata: ignis materia: natura le gidijbulttidi, ficciqualitate8cnatura; jprodurihabeht : Citcrum & fecunditili obicéta varia, tic ac ihollitie, foliditatis,cavitatis, dènlitatis, raId cit, fubltahtiam corporum, horumque partes ritatis, cohi'paéturæjaxitaris, craîiltudihis,tcac affeétiones remittuntur ctiam 8c itìfringuntur riuitatis i firinitudihis, fluxilitatis ; dignitatis, ueiutìlcih vires, frigidìora criim quofuerint illa cu tilitatis, fimplicilatis.rhultiplicitatifque fubftan» tnagisoblu<fteritur,iftaiòreiT) exiguht ignitorum tiæ i fenfui deniqüe atque habitudinis univerfæ Vim. Indiciolit, quod per brumxrigoresim- modis‘ hosatit illbsignisrecipielgradits. Alia, penfe frigerttibus fcimequc òbftupcTcehtibus inquam in oiTibus 8ccartilagiiiibusufturaeft, a. hianibus polftimuS innocue prunas ardciitcsca­ ia glandulis, alia Vafis, fiftulofifque duâibus depore j continercque rion incliviiibilis temporis jetur. Adhascdivertà nervi,quàm teridini huic» lpatiojquainquam etiaiii citra hanc cauitm quof- quàm vinculo tàrhi, quàm cuti: & u t dicam in dam vidcasiliida maiiu carbonchi ardèntemali- lumma,aliainfpermaticis, quàm in fanguipeil quandiu ferro * ób cutis riimi rum puritateih cft inurendi ratio. Hipp. fitut obfervate bbfl'urit ac dchfìtatcm ftctit adnbtavit Laurentius Ju - in hb. de inter, affect, i ?. & s6- & pafiirti alibi, iri bcrttisinparadoxis, fiinilia prbpèfunt, 8chu- carholisquidcmpartibus ferroi inotTcis verô8c mida lentaque, qux qtlantum diftant à forte i- hervofistuiigo j incoxendicum vero dolorefiné gnisjtaiitundemcidcmobfiftuiit, ctiamiiidivifi- tcriculb difcutichdbi liho Crudoadimirendutrt bilitcmporisfpatio. Contracalidioraprxkrtim, utittih. Quorumearàtioeft (ficadnotanteHier; quxtaliafuntaiftu,nec hon qux ficca, quohiaih Merturiali) quôdcarb prbptcrea, quod cft huaffiniorafuht, riòntain acres urcndimodosex- mida, ftrmibrigni, qualisinfeiTofervaripütefti Sints ma- poftulaht. A liud quoque facit, ut alterafu Hine­ iriaXimè reiiftit. Os & nervus ab îgtiiti terras'* quam ant vclìementioiem impreiTum, Altera nequa- metitiimpofltuexarelCercntnimis,facileqlie fu^ntm'ntidt q uam >quod acriori ièlifu pfxdltàfunthìfec, ob- âm crafim amitterent. Alteradclcbtxilliusper ènpòri**- tu fiori illa. Atqucita obfervatiim eftà nobiSjad ignemeurx ratio eftfbrtafl'e, quôd biTidebilifliA/i««m/e-tolerandam vim ignis, turn poteftate j tutti actu nto propeqtie cxanguitegumentuhl proxilnUtrt tuat. valentciti accommodatiorcs exhibere le fehes, eftiltembranXi qux vividitfnhum extreme ten a quam juvehes. Mulicrcs quoque dic'crcm ina- fum à natura funt nabtæ, talisautem àprincipio gis,ql»atnvifos, hilì, quòdillxveladmcmora- êatnibus nbn bbtigit, qüare vehemeitti in hii tum, nedum infpcétum igncitt cxhorrent.ac vo- cautetejbbtuib in illis èft opus. Ad hæc & pro ciferantut, fed8cqui gracili tetiuique flint cor- ratiorte partium ferramentum varie imprimitur. porc (delicati vulgo vocantut) graviusafliciun- Hippocrates quippe in nrendo humero fporté tur è prxvalida vi ignis * quàm carnolo plenoquc dilapfo fub alam càiittfefh tantum ifnihittit, liabituhomines; item, 8c qui mollcs, quàin qui quantum cutis duntaxat exulceretùf, non ué cluris laboribus caliquc iniuriiscXtcritis aflUevé- fubicûa corpora contingantur. £ junioribuS Gtrtnanià re. Mirurticftigitiir ut germàni, quitrigidiò- verèRugenUsacRolandut in curatione polypi caufonticuli c3;ii plagi fubiaccntac proinde cbaflioMì flint teriumcuticapitisadhibentesleviterinpninunt, temcdtta. lial3Ìtu5jf1CabhorrercabignisrcmeiUò, utncqut adtnbrientcî, rtc cetcbrüin ex vicinia calorcm ,tni' ctiam fonticulos ad Itti tfatlt in necefìariiScatibus, coricipiatSc inftammetuf, qüartieandem fertquod CorneliusTigitriniu iti hi. difenpt. chiruig. tentiam citât eA Aile. Theùdoncus eiiani approbaetiamGcrmanushomo teftatus eft: contra A.- t'iffini iUchirurgtli iil hb.}. cap. 4}. qubd cft décatiTarcarum tbiobCS, AbyiTini./Egyptijque&Turcx, 1 bra- teriis; Atqüc hxe quidem irt fimpiieibus ; iri *moru*Jlr{’ci_fyt, Siiariitatis gratià libenter tiftutas à medica organicisvcrèufeJietnpia prbducanturtutiusiri froculjorU jT,anurecjpjunt > Se levi quidam libidine 8cftu- cute capitis Sccalcc pedis, qiiam rn ftipcfioreipio dio placendigratificandique afnatis puellls ultro pcdevclmaiiu; tutiufquc inllis, tjuam ani parc fefcbracliiis,Se petìòre terms rtiultis iitibuScou* tiumqueproXimàfum umbilici atque orià in ter­ runt, ut rtoS Se ab hisaudivimus, 8c Hieronym. ni partibusinuretur. Atque in his ctiam om­ ti tani Tabricius certafawÀ rent lit libro chirurg. o- nibus, quàm oculo 8c id genus. Ad iummam Nmadis per. tit.de chir. C.ipitis. Qjuid ? quod Nomadas pro lotis, in quibuscit paflio 8c pro pellisæftima^ (jrScyiUf-Libix populos fcychafquc turn apud Herodo- tionccautcria vchemcntiùî imprimuntur autlcgnù reme- tum,tumapud Hippoct jtcmlcgi prò propellcli- vius, inquit Vegetnu lib. 1. vetennaria c.iS. Hi du confi, j j j a morb'isnil ulìtaciushabiirtlc igne : Mirum funtuftiontrtnfecundum obiebta corpora mb*mttl eft,inquarti, de adVerfìs utrorumquemoribus , derandorum modi. Habes jam de corporibus, quorum quibus magiseffet amptcdenduin.ma- quibasignisadigitùr, defnonftraciofiem} cxteJ ìs eftaÌienum remedium : fed cónfuctudo facit rum quod aliquid ad locorum fationcm perti:pe, ut qua funtiufuavia, yidcaatur commoda nenvdiCturosnospromilimus; ilia paucatrader® py lfumus, -debili*nemocfl, * i i' fl

IÜ

E

LIB. !. PARS II. 175 póffutttus,qii*TkfópÍ>r^<ífi¿.dí¿£»ípropofuit;j tute iü tradaridis hifceaftedibusfu igniuinun- / . nt iillnfole m videlicet s i i o nmaligntus, f i i c n u r r m c .^ fN ilin in iir mutatio,patent. mnrr»rii-vh:itf»nf* .. . * parous, debiluifquc xSelevan* quàm in umbra ignem pcrurcrej quod fit protur.

C A P . X. pterca, quod rarel ci t fub 1 ucc max ima 1 uminaris ; denfatur vero ill opaco loco virtus ignis utilis De mtttgandis ac modificandts ignìum monoftri. mentnsficundum inttncila impedimenta ac Vana eiufdem dijhnendi com­ C A P . IX. menta.

De defer endis ign iirm modis feenndum p ro ­ [ 7 Aie quidem aliquanto gcneralius de modcp rim affccluum omnium rationem.

1- -IrandiscxtremisviribusignisinunccnuclcaO Ecipit, & ignis multarti modificàtioncm cx tius atque exadius de hac cadcm excqucnda re jA-variismorborumgcneribusac dift'erentiis feciindumintcricdaimpcdinicntadicimus; q u i qui tanti funt ad variandum diligcndumque ig- unafeilieet flint, q u i fingularitcrcxupcrantes inem momenti, ut prima & maxima fitabipiis gniumcxcurfusfrcnarccohibercqucpolfint, addeligendi ratio, & huicuni debeantfervirc cun hibitarcrum dilcretricc prudenti:!,frenanturau- sluicautti d x a lix difpeniàndorurrligniumrationes , quo tem&maximecoliibcilturilli cautctcs, quiro-^^ non fit minim in praefenti,fiin poftremum hunc buftx&firtttx hxrentesmatcrixfuriunt; le c u n - ^ M,w locum diftulerimus hanc enarrationem , tan- difunt hi, qui mediocritcrferiunt, fed hi, qui le- correda quamid,quodunumrcfolvuntur,tendunt&re- viifimamvim impriitiunt ctiamficam obiplamroa”". «> ‘’^ 'c id u n t omnia.

In univerfum igitur affedus caufatH,qiiodinitiusafiligant,dQligantur1tamen/"w*?"* “ " f f 1“ corporis, autvitia, qua: igncpi dclidcrant,quo- quia& vitiaexilitate.&partisdignitatc.atquea'“¡anant niam tam extremocalorejuvantar,frigidi finto- cri fenfu fumma rcmcdii leni tas cxoptatur, & fu® ¡»tm portet, fivecum materia fintconiundi, five fini-* filtlt quafi benigniifimx imminutioncs. Scd . Frigidi. pliccsiV nudi lint, & (¡ve cxortufuerint calidi, de­ cunda patefaciamuSexemplis: qux ipcdcnt quifinì vero frigidi j five frìgidi femper extenfiac ta- dem primunl ad phy fiatrix ulus,deinde ad priva­ liumìdi. lesa principio. Secondò, & qui humidaqila- tami chirurgiam.

Si ferrea igitur indruincnta fivc ad retinendam intemperie cum humoreeiufmodi coniunHumidii d o fovent affedus, ignis opcmicntircminimè dumdiutius conceptum ignem, five ad vchejftStbui nonpofìunt,fivequòdmateriim, cuiinfixusi- mentiorem huius vim imprimcndam deligan, Mf *ond°i> demeft, educitforas, five quòd abfumit; five tur ? CuiuS tameil applicatus vel parti fit intoletigna, quòd ulcere relido commodam ad effluxum rabilis vel diiheilis vcl periculofus(ignis quippe Viam facit. Qua rationcedam clevanturhi mor­ mvtpayìied: ab Euripide didus, ad peccantia iSc bi,quiabditaquadam intemperie dependent, ut non peccalitiaièmperindiicrctctranicurrit) tam lues venerea atquc hoc genus excitato ad crus, multiplex ed robuiticautcriscoerccrtdi via. Pri- Prima tg. five&adingucnulcu(culo,quodfonticulumvo- maclt, utnonadmodumincandeatmollioribusKi> moie*r* cant, venenivim, quxjecori&huiusditionis lubmifliun prunis. idem Hipp.l.devifu ad inorenpartibusinfidet, facile perillud cmiflarium cx- daspalpcbi'asufitaiidumvoluit&il/iiHf./.2,f. zg. onerat ac deponit. Hi quidem ex intcmpc- in auris carúncula dudum obitruenteradium le, rici genere funt morbi, qui fuam rccipiunt ab vitcrigne contadumimmittit. Aurclianus hos vocavit tcpidosM. /. ebron. c. i . Pattini verofrigiigneopem, Morti in Prxtcrquas&hi funt,quiineompofitioncre* dos 1.4. cap. 7. hocad columcllam profund c promfoi. & feruntur, ut tumores , qui fi fuppurati funt, lapfam&adcallosmanuum pedumqucvcrrucas !ru{H^' prolundcficaccipiuntfanieivacuationcm,fi non acrochordonoSatqjaliashuiufinodicminentias.

Secundaoblèrvatio, utnonadmodumpropc j, Ratio, ' “ * fuppurabiles cum vitioia continenti caufa fint coniundi, proccfluriinulcusprolerpens, cohi- partiadmovcatur.Ita Aurei.lib.s.cbroti.c. j . pfxabcntur,&vitiumomnc deponunt atquc cxcuti- dicis & ifchiadicis vult pullulando« cautcribus vitiau- untur. Ncque aliter ulceraipfa, qux vitia funt longis,qux cutem tangere minime debeant. 3. nitntitfi- f0lutaeunitatis, fivedyfepulota, five exedentia, utferramentum proxiinc adhibilum non ltabili J . Ratio, luti. fivecacocthe &c. hàc ipsà rationc caftigantur, inanu coiitineatur, fed ultra citraquc pertrahatur depurgantur, cameni&cicatricemiilduunt &'fi pcrtranfcurfum,dicunt, Taliutitui Cc//Iw inpidifruptafint,ut ramices, induda cruifà occal- lispalpcbrarum molcllisextirpandis/.^. C.7.& in gingivisputridis exurendis L7.C.12. & in rhagadis lefcunt. labiorum,tum idem Cornel.l.7. c. p.tttmAlbucafis Dixi de morbis, caufas vero quxhqspródutanfi, xere , id eft humoresmalos dubiumnoneft ca- l.i.C.%6. &C.I0. Adhuncquippemodumadhiloris vi,aut attrahiforàs,autdiiTolvi, aut fi hxc bitusignispcrindeutintercepuiSquàraleviflimè non licet, data exitus via fenfim cxhauriuntur. atttinget. Cuiusrei rationemafferensTheophraPoftrcmofymptomata qua: tertium faciunt ge­ jlus l. de/¿«fiflammx,inquit,trepidatioaliquid nus priter naturam ncque fuo levamento ca­ mutat; proindequiinflammamanusmoventlereni, five dolor fit, qui moleftat, five fanguinis vitcr,nonuruntur. Namcelcritcrmanusagitaprofufio, hxc quidem indudàvaficruftà, ille tio ctiam partes transmovendo uri prohibet;non vero fublatà causa, vel imminuta, vcl ftupefa- enim urit tantundem non permanenti. Quo fit, minusurantur fedentiSnUunni‘ d o fenfu. Ita nullum corum, qux prxtcrna utquiinSoleambulant, t rum qui turamfehabcnt, genuseft, quod ignisadhibitil bus, & qui currunt ctiam ambulantibus minus, fritema- fruftusrtonfen*i*t. Jamigiturilla, quorum vir-| Hxcillc alias quidem uno in locoprofeiTus, cx/e P 5 tetum

PYRÒTE’CHNt/E C H I R V R G I C ^ tcruminalio» ubifdlicctcfc multiplicis ignis in­ mentum ignitum imprimi!: dohec perveniàtjgterim candeiitiaveructdavcliemcntiusatquear- nis ad proiundioremcivitatem eroiì dentis. Nos >, 'itiuspieili minusureredixit: nimirum qubdtu aliquandocarnebubulacruda corttadumacre miflori caufa tmiorcxitium & tabemafterr, turn preflumplusminus,utlubuit, candensferrame-‘*'"'” '1 quod principium opprimitur & itrangulatur. tumad vitiapercurandaadhibuimusi dodi foliPlani us vero preiTumignem effluere non permit- cetexeo, quod impofìtacauteris ignitidititulé tie, atquicumnoncfHuit.parumurit. * lta qui- vimurfendiiervant. Contaduln quoque vcl refricatumtìgulin^,argillir,velfoliocapitatgbraiIi« detn deprcfluillr,quern neq;noidiHjtcmur. » . Ratio.

Vcniiri nequchoc utipartibus in omnibus li­ exinvolutum quidprohibetignitumcauterium cet^ . utaliquid.proindc utSoli nubcs,iiiterpo- admovere ? Prò fed o, Se hxc, & alianonpauca natur,qusr ratio pofimodum cxponenda multi- comminifci licebit ei, qui curialiusin hanc rem plicibusobiedisfitvarra. Jca Hip», lib. i.de mor. incumbetenongravabitur.

Exfluidiseftaquaìlotium, vihum, muÌtùm, W 9‘* n.34. Secundam&quartam polypi ipeciemafe kat-nigpi conlhtutjinfifhiiaimmifia(««*i>*&tVocavitHi0- lac,oleum, mel,fucciftirpiumatqueaiia prò ray.tpp.qiii pg(raiesinterprett Galeno in litre deglofiis) terra tioncaffcdus, Hisenimadconceptaculalocis mentistribusaut quatuor exurit. Quam rem i- dolentibus refpondentia atquc accommodata mitatus Cornelius /, 7, r. 11. naripatienti ozxnam coniediscalidisfrigentibuiveutilibet; Ad va« conjcda fiihila velcalamoarundinco, qualcm forum autcm extrema,quscorpus nontangant, rede videturiAtcrpretatus, Hieronymus Fabri- aut lateres aut ferramenta candentia imponetiuscandenjtcnue ferramentum immittit.Itaad mus, quibus diutius vel brevius contedis fic dccuticndamcxtinguendamq;hirundincmfor- vitiicauiàm ex languida parte exeutiemus; ho- c)4'kl,o I teguljdcfixam.hancpcrimmiflamfiftulatTicona rum cxemplum ilhudeifcpoteif, fi cyathus expeiedo calido ferramento daturbat Brunus Longo- datus &hum ilis, aqud pienus tegulà candentenumt,L burgenfis conttrraneus nofterI.2.C.9. quam rem cre­ contedusfuprapartemdolentem quatndiufue-M»rf«w-J do aco. pit ex AlbiUafil.i.chtr.c.jy. interim adno- rit opus eontineatur. Item fi candenscraffius«»^<iW tarelibetHipp.exutraq) hac modorecitata via;$. ferra*ientum panno involutum madido nonnovm* I inquam &4.miftam unam confeciflcj dunl.de multum ftatimimponatur. Tale quidem d o - J ^ ^ I fijhilis, ad hoc genus curandum ferramentum, lenti lingua: cancromemini, me quondam utiliquodcandensimmittitjindudiininteftinumfi- ter adEtibuiiler Adde, & leviter oleo,lade,buitulavultfrequcntereximendmn, A quo ipfo tyro, fanguinc, tmllej utfapaintindum; niyiJocofortaiTiscdodusidem Fabricw in opcrat.chi- dentur, hxtamen fotus, potiùs, quàmuftionis rurg. c. de oz.&na, immiifum innarem cannulat modi. Omnibusequidem hisrationibusadexic-^‘*w,"lffl| ierrcxcandcns ferramentum intruditx'xiinitque canda ulcera velleviora vitia rcprimendaprxferI & red ucit jfape confulta circa id xgri tolerantia. tim , qux locis perdebilibus infunt autproxima Fxarundi- j nm autcm quando cannx iermo produdus funt,feliciterfuntutifuctusjutulcusaliquod can Jjh ^ n>1* cft,venitin mentem ratio per longum arundinis vum.prxiertiinamicum iànguinem profundens internodium urendi partes fine magno incom- belle adftringat,crufiaquelblidiorefirmet; prius modo ; huius enim extremo unoad vitiumad- autem fuccum quempiam adftringentis herboe moto,altcro flammam adepto, molli/fim 11s erit, inftindit, inox candens ferramentum immittit qui refurget, ignis, turn rarioris ignitabuli fub- Thomas Fieituslibiiiiidecauter.cap.il, qua nosad itantia.tum l®ngiore fubcuntis uililaginis inter- leviorem ufi: urani ratione,atqueampliu6fiigneiii vallo;quxlancufturaiiludctiam commoditatis minus intendi placeat uti quid prohibet? H xhabet: ut (i propinquans carni incendium gra- monhagias porro fiftendae cauterium candens viusiit, quam uthomotolerarequeat,iinmutari oleorofafo tindùconfeftimadhibeturad parte9 verfus&alteriun internodium liceat,ac dumfen.. quas nervi circumftant Federtcus Georgsits tu arte fustulerit,igne flagrantem detineri. accipitrarta, Scdadintcrrumpcndasferramcntornm igniAudi verp qui còntradisaliquo morbo nervis ^trvìi torutn intemperantiasex adiediscorporibusra- opitulcturperignem Celfml.z.c. 17. falinquitfic- l*nl u‘K,i I tionem nunc oftendimus qu^corpora prius fie in coiinteoexcipiturdemittiturqueinaquam bcncy^ I fpccicsdiducimus.facicntcsaliafolidapcrfiilen- calidam, tum fupcrid mernbrurn, quod foven-tuUtur. tiaquc.aliafluida. Exfolidisaliadura,ex quibus duiti eli collocatur juxtaque ignem ferramenta mctallica,aJiamollia,utlana,laneum,lii)um,ltn- duoluntcapitulispaulo latioribus, alterumqi ex tcum. Gofiypium hxmorrhoidis inurendis pri- his demittiturin cum iàlem.&aquafuper leviter mum impomtH/er.Fdlw. in cperanonib.chir.c.tjbo afpergitur,ub» frigerecepit ad ignem referuir, & Thom, rer'o Ftenus l.3.decant.c.i. retuiit eflequofi* inde in altero fit, deindein vicemin utroq;,inter dam fib: cognitos medicos, quicurantesapople- quxdefccnditfalius&ealidusfuccus, qui nervis xiam caput pilcolis linos multiplicibus aut gof- opirulatur. Huncipfumfalisadininiftratuinteliypiofardisfupracaputlaborantispolitisgalcam lexifl'e Pitti.I.31. c.9. cum interprete Marcello voltiigne candentem adhibent tantifperdum lintea mus.Cum his,ait,columtorminaqj,& ctaxarum comburiincipiant. Nempe lie ignis visobtuia doloreslevat in iifdem làccis impofitus candens. ptopemodu ac frada caputlevitcrtentatfacitq; Ex Corrigcntiiimquoq;gencrecompofitioné nemenyngesinflammentur. Quibus viris efle licebit facereex argento vivo&aceto, &: ovialdux potuit, & Albucajìs quii, i.c.22. utdentem buminercftinóto,quamBapn_/?a portatn l. io.Ma'v'0 cJ/alenté leviterinurat,xylinumautlanxhaplum gi<tnaturali! maximèdefendereabignisinlólenti?”“ butyroumndum prius mipomt: cuimox ferra- ' ri teliatus cft >cui rei S<illicit mn ex evi candid Vaivt, C

‘ L ib . i . Pa r s

I1I7J Vaìet ) uPlnftò crédutius,qiïoipfoperfidimilig­ fubiidt p. fio. 'rei tu 1 1^. Oleum farina; malia num non ardere teitis eft idem lib. zy.tap. cx circumpolitalatè capiente perftmdit atque hoc aceto Sc óvi quoq; albumine compolicionê Valdc cautcribus ardentibus ad fervórerti ad o adloigni refiftere ferì plit tkeopbrajlus l. de ignt, dii tu cum puftutandilin cu rat./). foS. alibi etiamp- f i o . experimenti rationcm reddidit, quod altetum F. madido lìippofiro diplomati tabula; tiliari» ientòre curem obducit & quali opcrculat, afte quod óleu’m &concila!;) ftruthium accepit, igni rum; quàópuseft,acrimonia pénétrât inigtteçi immittit, doncc materia carbortefcat, puftulaSqj, reftinguendum.Idem quoque vir invifeata non cutis fulcipiat. Atque hxc quidem ad aitilofos uridixit,nam vifcuni, inquit, frigidlnii ac lcn- catttcres; rietcrum & ad potcntialcs, qtlos votum eft, utpropterdenfitatcm non rccipiat,pro­ caritidcm vir& panniculoS interponit, lìcut vipter frigus extinguat. Metninit&Kunc uîiim a- dereliccti« iliodò citalo capiteprivi. lil. 5 p.fop.F ceti, vi ici, ovi à Theopbrajlo, ut opi nor, doti as Pli­ HadenusAurcIianus; quem quidem virimi lubmits [.33. c.s Poll hosvero Jo. CoJUush. deuniu. ditisc lale làcculis, cauteresleintillanteiferreot fiirpiumnatur¡uap, z i . & i .i . cap.¿4.. multOrum mapónemterri imitami utmihividcor, eli Avicen. hominumexperimento teftatus cx hybifci radi­ qui l.3.fen.2*ir. 2 .1 . 17. ad podagra1 fegneshuc e , portülacæ&mcrcurialisfuccoillitisliquatum morcscflicaciiTìme difcutiendos iocos patientii plumbum inrtoxie tradari. Ad lire lì dittanti fide ¡nitratoacque oleofuperatfu/t>& pannoimin f.fecretorum Fallopio credimus, pulchraduo pofito plures ignitos capterei inducit atque refuerintexperimenta, quibus qusefitum ignis bc- ftinguit. Ita quidem untiquiorcs viri ; catcrym, neficium, ttoxam verònullain aut exiguarh rc- é iuhipribusnoftnsi’wrr«)» ÀrgèUatam eft legcrc ÌàBopiìe»cipiat uftus homo. Vnuni eft; fi cptiepticus, qui coluinellà; prolapfie revocando lai caiidcus finmenta ap0pìc£Hcus, aut lethargovcl alio quoeunq; ca- inlintcoligatuih occipitiscaVoapplicati, ¡.frati, ¡U- Plt:'s affe<^tu frigido preflus homo expcrgcfaci- io f.i.Jaitiautcmquoniamdcprunisdidtiincft, cliMnds. endus eXuïcitartdusque fit, cx fulphure auri pi- illudharraboquOd ncque etiam pagahos hottugmcntoSi oliva facicndamiftura ell in unguenti ìieslatet. Iftienihì ubi per brum.un aifligurttUr Ptrdiohìhjf modum, quo illinendum caput aut alius locus perliionibuS,quippcquiquotidic per ni vola lo- i “° paci’ eft, cui admota facula ignis quideiii exfultabit capcrambulant,luperardentesprunascirtcreve)/"t?i,r' amplus.fedincommodum nullum induca. Al- furfurc conieilo pedes qua dolcnt, iinpohutit, terumeilcxfcmperuiviScmalvrfuccisac ovi a nuncattiguas igni.riunclongiiii nulle proprius quatófada mifturá locus pcrungitur, adquam continentes, ltaplus femel bis autor repctclltcs partan infpcrfo fulphure vivido tuto, cuín datur i improbas tumorísaccrbitaicsdilcutiunt : qtianignisjcxu)tabitflamma,nihilinfercnsmali. Mui- j quam alias nóftri ( utexperimenta ignis bitinia txquOquccxhislegcsapud íacobum 'Wcckcrum nontaccartturjcxparuinaílaruindille¿lasfccun~ eperedefecretishb.2.tit.deigne\ ex magno Alberto 1 diimlonguniplurcsternas vel quaternas lie ex p. 4f. & 4 6 .& $4. & SS- cx FaUoptopag.fi. ex Ba­ ícriteá ftatim applicant ut dolorem liiitigcnr.

ConliicvcrulitSealii perniores fovcrc calidisád ptiza Portap.ff. &c.

Atcx folTiliiim genere funt alia ; cx terris ár- hue favillis, äkcineribusrefperfö filmi evcrrictigilla.ìutum, cimoliaj ex durisalia funt uno vel lo, quiplurimumcx paino lineo, plcrisqucvcrò ad unitatem comparto corpore j alia minuta populisex foliisarboruiii aut mindrum piantafunt & tütà, ur arena cinis & hocgenuSi Res rum colJfgatis componitur , turn mundulus à additis exemplis explicemus cauterum vis am- mundandoilloitumlcopulisàlcoparum ufu vo- ¿ et bientecircumfiftulàmetallica reftringiturjutin catis.Æsquammaximecalidumquispati poteftw/«/«* ulccribus inteftini rcili, qua ratione tifus eft ad hocrciprobavitCe//î«/. / r. 3p. §. 6. FallopmeaUJum Hippocr.utdiihimfuit. Nifiauteminorbem (utnecuratioriesempiricaS conteninas) tefert f.fat'potfjt fit ulcus & ulccrofa pars, fed lata & plana, la- de turn. c. 6. dolentes (ibimeteit hoc vitio calcane-^ mello tenuis vel ferrea , aut aènea vel argen­ osillilis adhoslipecalidis ciiieribus matremo-^,^ tea fuccedit, quaefatis ignis fervoranreprimct nenteperfanabat. PofTuntquoque&itt calcetti Vivamaquäaccenfartlmedii panniculivel diplo­ ac remittee. ttnoilibm E- mollibus diftinentia ferrnm 'perplurafunt mati si me riedu cakem coniiccrchi.quihdc ebrifnmm ».i-apud Aurtlianunicap. i . l . f. chron. cxcmpla, qui porisparte dolent,aut plantain hi, quibusimportpehfir in ifchiadicis proponit faccellum fide candido ple- tuilis callis incelfus vetitus eft :aut, qucmrtdmonum> cui primum aquam marinam lcviter irt- dumfecit Aureliamu l.f. c. t.piföp. c£ calcis, fulfpcrgamus,mox cautereS Ígneos latos apprime- phuris.finapis, æquis poiidcribus contritòruni mus adeXudatum Sc ¿adente, led inferiusp. fif. &hydra:læipauciiniftiirà.illita finteóla; perftrainrolutum locum inurit cautcribus: led adco- toaliolintcolo tenui quo puftulescat locüs,imlicam lib. 4. tap. 7-pag. 4 72. ikculis fale rcplctis pbni docct, Pra;ter hsc.quaEfoliditJriSiri hanc cauteres fuperpomt, & circurnvoluit, p. vero remmateridrfunt adiumciita,nec fluida quidem fio. Reduplicatum panniculum aqua madidat, minusufui funtapudautorcsalios. NempeNironunc oleo quern admodtim p. 5 1 1 . p. 510. M. laus Flortntmusferm.j.trail. 4-fum. 1. c. 64. perEnchrifta, id eft; undoria gencratim dièta cuti nioncs probat ut demilTi teneantur in aqua calen­ fuffunditiverumiibi nonlintex ferro cauteres, te donee clnblliantur.Ratisvero i f . contificntis fed ex minoribus aliisad inufturas, prunas Vas agensdeparonychiis ( funt hi perfimiles affe-continens congrua: magtlitudinis docct inftef- dus ) ea Vulgari ritu in oleum calens infun­ nendum idem Calms ditto toco foS. Ad calcetti dí non impröbat : & in opere divifiönumt autem, vim lmpreflurain, ceram loco dolenti conferì ( inquit ) non ad hue fuppuratd paP 4 ronycnib

J

i7<?

PYROTECHNIC CHIRVRGICC fitaspartes, & ad ferramentum liabili marnatenettdum, ne vacillet, a£lio plerumque adhiberi cannulas metallicaS intro fubeuntibus cautcrib9, cuius rei exemplum illud proponete pofliimuscx Savanarola trail. 6. c. 2. fubr. 6. fiadexhauriendam,exaufeaquàm,qu3eillapfaeft,candenspertubulum ferramentum admo veatur.

ronychioiì digitusdemictaturin olcuolivarum, aut in ol. ros. fervefa¿lum,fie ut mlnimcpcrur.it.

PorrocOiihrmatumeft<í¿An/?. /• primo probl.fo. genus hoc àcalorcfummo curari,propterea, quod humor concrctus diflbiutusquediilipatur. Alindadhxctaceri nolim, quod non in­ commode loe usrccipit, ad dctcndendas circum-

LIBRI

PRIORIS

PYROTECHNIC, PARTIS

T E R T I l , Introitus,

Encrales & communes ignis adminiftrandi rationcs locosque diicufnmus, minutiores nunc exponemus, five qua: ad cffefhis ignis per­ tinent per fe agentis, id eft, per calefaflum, discufium,extirpatum,diruptum; live ad cos, qui ex accidcnti eveniuttt, cruftam, cicatricem, evacuatum, quarum utrainque omnium operarum expolita re nil puto cquidem huic noftne dodtrinxdcfideraTidumfupcrcffe. Suntautcm adverbonesomnes, partim in ipfaoperafaciendd, par-* timetiam ubiiadtaeft.exequendae.Quasfuo fingulasordine pertradlabo, primumautem agam dc percaiefacicndarumpartiumufturxqualitate idque capiteprimoiequentc.

C A P V T I.

G

ejje debeat adpercalfachtm ußuri.

On infrequensfane percalfacicndarum igne partium eft neceifitas, adhuc,& humoris exiccandi.abfumcndijifcutiendiq;, quidetentus8iimmoransmorbunifacit,nequenuicfempcroperxmedicamcntafatisfaccrcvolcnt,quod partim hisqniftudiolcmedentur,cxperimentum prpdit, partim ctiammonumenta vetcrumfcriptorum ii hxcaccurate legimus; potillimum vero fi meminimusproduftorumcompluriumlocorum & R.1Z.1S & Damafccni ad «apoplexiam Celumcthodict ad paralyticos, adamictatosdemas, adftomaclucos, ad hydropicos,ad cachcfticos, adatrophiam,adcolicam,adlumbricos,adIfchiadicosSi pracadicos, ad arthritidein,adpodagram,advciica: paihoneS, ad polylarciam atque alia qtmiam. Nos veroannumeraread hxcpoflumus St dolores partium univerfos, perfcnäioncs, ccdcmata, emphylcmata, gummi, lyphilia, phygcthla, perniones clavos, & callos pedum ad ambufta.adfquamasoiTnimcito decuticndas, & ut ex pertaalicubidixi,difficilcs in ulccribus cica­ trices, In quorum omnibus autcompluribus oftendam nunc, quod opera: pretium iudico, quodquepropoluiignisaaminiltrandi rationem eofadloprincipio, Conltititaliquandodupliccmignitabuloruin omnium die admimftratum :alterumad vitium appreiiorum,&dctcntorum;aItenun ad lange, five manu ftabili,five tranfeurrenteadmotorum.

Prior prole&o modus inutili? & alienus eft,

N

quippequi maxima cum viprolatus prarterqUafti momento imprimi inculcariqucnondebet. T alis ineommodusad rarcfaciendum,laxandum, fundendum , &discutiendum , qtixfanèopene mediocrem autlentum calorismodum acque halituin requirunt, non fummam vim atque retorridam;enimveroin terrenarrtrruftam, nonin halituofam naturaiuccosverti ftudiumeft -, quan­ tum igitur inomentancus ad perurendum idus brevi le expedit, tantundem incáleíadho diutius exigit temporis, ob eam rem coilhcitur,utabftraètà manu non ad corpus innixo cauterioperagcnda hxc opera fit, Illumtairt advertí debet, licere Si manu firma vocata per nos ignitabula fu per membro continerem,ii corpora qüalia alibi dixi fervoran ex tremum diftinentiainterponant ur.Vbi vero ambigitur, ftabiline ipfa, an ut dixi percurrente, rclpondcrim,ut partís condicio & fenfus pra-lèrtira , & conformano popofeerit, inurentibuà mtcftinircéli ulcera velhxmorrhoidasjnonaliter quàm difcurrcndo cxuiferis, Si perfiftulam, uc pnemonftravitHippocratcs, pernioties ut filili, nuerit ;pedum doloresaut podagrici proprie veí aliiforent, Hos porro vidi Turcam indigcnum ad motoad próximas arderttes prunas pede (la­ bili diícuíTifle ; qua: res, Si ad roborandum atque admodü exiccandum artículos fub mucida collu­ vie diilluentibus,Sic.huiusmodiValcrepoterunt, C A P V T 11 Qua ad exhauriendampaftem vitiotattamfit ufltira.

C Xhauricndjediu particuhe,qu£ vitium fenfeX-'rit,fuusitcmentuftur*modus,quituinmagnitudine, tutti numero difccrnitur.Itaq; magna Se multiplcx vacuationi magna:, brevisStuna paucoeiusdem uiuideputatur.Etfnulta vacuano vcl lato planoq;cauterio, vel numero pluribus, & minoribus paratur, Inftituitur pauca exiliuna ac tenui, Excmpla latiusculi cauterii ad maiorem manatiouis operam , prortiptum eft legere apud Albucafirt, quum ad hepática 8i in­ temperie frigida male affetìos, Si gibbos Se ifchiadicos, latos férreos circuios Se rhomboides afiumit : Similitcr ad hernioiòs, Si ad palpebrato refolutam. Se pilis vexatam lunatis Sí plañís fcrramentis. Exiguo vero captcrio (quod

LIB. I. PARS III. tä&öd nomine pundi radii nos diceinus) fciit doicntesaures ac dentes, atq; alias yitiatasparti-, t alaspa/fis. Quod vero ad plurcs numero cautei es,&: inpuiinonishyderisi, & in tufliin & liixato humcro,ambiiidotrifidoquepcruriti , T .

ElTet hie quidem lócus, quàm rem equidem facile exequerer cxcrcendis competenti numero üftiombus t verum quando fingùtis inmorbis humani corporis, qui toftunturigne,num’e'rum & modu uftioqunt ab àutòribus qmnibus G r*cis, Latinis& Barbarìstum vetcribustu'miuniòribusdecrctum atque probatum expofuerimin entropyria, nòn eft quod iftpràefèhti labore liunc mihìkribcndi autaiiislegendi fàciam. Hihifominusubi quìipiamea re dcledctur eius rei do, -drinam ex ih orna Fieno l.\.d e cduteriis'C. /. plehiirimamhaurircpoterit.

177

mcrefultat. Smnquchxtttultipiici cunìculorUiU eircuìtu rCvirefcentcsHlluli ac multifariam inti­ mo corpòrclèfpehtià ùlccra.Odo tain? circuiti* ferentiaatq'; extcrrìosliabitus mòrti id eft dcmòlÌuÓriifubdita. Vitti iinmbi tale mediC, quod eft vchtrlculiisSi viicVisnutribile,iàhguincintitnisè Hbrisfuggcftò, hanc curri veóius, i e. culti fuma fcftiriation'efuc'currcitsòppugrtatHer'cuìesalcxicacusChirbnisauditbr,i.e. herbicuichironiusqi ntedicusifunt autelm du'ò equi difcipliuaL'ilcsanimàliteSjtum ufus,tuln intciligentia,quibusablblutus meditus ad estremaomneiH cltir.ducitur, Iolaus verò,tìichs,tjui utraqsadiuvat & nuniftrat Hydrant in tumulo propter A mymones fontcs, i.c. irtorbQ ih fua iedc fecus integròs venaruaqu* duétusiaccnteni/èlatcbrisii.c.alvcopnimimcxtitat iàgittistgnis ; id eft;circum adaiftiscxciforiis fcalpris quos pio cohibcndo ianguinecandtiitcs C A P V T III. volebatantiquitas Egreflum,i.e.ciircumcilù prjA d e x tir pan dum penitus V itiu m , qùte rum ditum vitiurti manu prdtcndit Hi continct. i. c.attraftum hamis & tòrcipibus lublevat. Interim le tjfe debeat ifturtcratio. • Tltiaquat’cithq; fubdòlacorpöris, mfifuhdi- implicar pedibus hydra i. c. venitur tandem ad id tusevertunhir una dutixat parte rcfcilfa,ve- quod difiicuitates pergenti cxitibèt.Sed capita, id lut hydrfcapitar'efurguht,quäoblem utòppu- eft.muhipliccs vitiidivaricatus còntundit;idclt gnandalinteadcm', hionilròrurrt cìusmodi do- proterit &ì coihinuit, dum autcmunocontritò mitor Hercules ac Celebris de eo fabula docuit : ftipitc duo expuliulant, glifccutcs poft aliquod hxc&ulcmdbApollodoro l. i . libltothecei cxpblìta tempus verrucas intelligo. Scd càncci,amphybilìm animai c palude protcétum.ftrenuc pro hydra efthuiUsmódi.

HydraniiracorpoHsmagnitudineÌuit.rioveln cum Herculc collubtatus,globolavitii comprecapitibusmunita, quorudi odom orti obnoxia henfioatq; duritieseft,fcmItola, latècircumturtle dicurttùr.Quodautcrrt òmmuniedia crat vallata,fiftuÌarUmexpurgitioitem àcbcntolitio»mortale fenuìt. Herculcsigiturcurrtt confccn- nem tanto difticiliorcm reddeitsj quanti fper ipià fojolai auriga: operi ufusadLcrtìam cbnitelidir, praefens cfticancro otcifo,ideft,glomerc inali exquocum pervertii!« cquòsfiftit, Hydraiti iritu- cifo, ad citrcmum Jdlaij id eft, fupremi conatus mulbquodam nadusprjetcrAmymontcsfontcs, accito auxilib, tbrres ardentes, èvicina lyIva, i . c. ubiealatitarc confueverät.Quam cum ignitisfa- fcandétia ferramenta t próxi mo foco adhi bet atqì hittisirripctiìletde latcbris exilirc copulit, egref- hydr^prdruin pcritia capita fuccenditnovumquc ümq;ipfatrimanuprchenfat,pfeHcniäniq-, tenet, ipforum exortumcoltibct.Poftrcmumautem et» eavcropedibusltatim citCumplicfu conibcba- vibior caput imortalcrccifiun non contcntusdctur.Hercülcs tap.coritunderisclavà, nccquiquä fòdit&faxofupcrgravi comprellum¿rcliriquit t elaborabat jriàirìq;und cbntufo,dub fubnalcc- edredòcctur& cruendO bmniliofomitcmàrie banturinfuper, h^dri perbafti corporii cancer recidiva; fufpicio clfc pbUit peri ride ut terris pcràdmorfo Herculis pede bpcm ferebat. Quo citta petilotumlileiltiÒcoiitumularidfi.Atqubdillud in'terfcdo cancro Jolai Scipfcdpem iutplordvit, eft,quod iècusviam,qd3fepc[lctnaminÉleuntcni qui cürri ptoximf fylvxparttrti Uicteridiflèt igni­ dueit?Crcdoequideln,ut cum mifcrationc lantis tortiti5 rertafeentia hydra:capitiiHurens, tutti guchtis concludendù fithocofficiù, itaapparctj ihmodùmrertafcéntiumcapitum drtus fuboriri nam nonaliahuicexcmplofuntnecellariauuàm prohibeibatividòrcdpUtillud mortihaud obnò- oculatè & caute, quàm pertinaciter 8i.abiolutc xiumrécifunt defódit eiq;ingentisponderis la- fltperagendavitiicuiuslibetextirpatio.Exempm piderii fuper impbfuit iècusviam qua: per lernam autem cius rei fingularc prtì coronide nunc haElecinteiii ducit. Harte egb fabula dum feriis no- bcbistraiislatumcx Albucaft parte a.cbirur.c.36. ftrisrebusinfero, no dubito in proniptu futuros UodJoannisSchenekii verbis refertUr.ita : Mcamuios quosdi& nudos medicaftros qui conti­ icatusfum mulicrisapofteiriati, quod datum cnuo lubiancnt, vcrum hos morìeb,quàfoquc, ite ratintragutturcius.quod apoftemierat lubnimepri’ condemnciit,quàmaudiant mythologia gri eolbrispauciquelenfus, lamq; aittequain vo-* imdiqtiaqjrei ine* corrcfpddentÉ brevi cSpIcxa. caret fere claufcrat gtutur & inulict rcfpirabat numna - E « hydra: corporis valbtas à Bagnante multo dilficulter, fflcatu ftrid o & iim ptohibueràt ci ■ bf,buU humorc qui grScÈ hydór eft, congeftum alien* cdritcftioncm&potumvencratque ad iltortcm, t'»ydr»ab tarmsgrandecbncfcmentumieftLertieapalùsilt & li tantum rcmanfilfctunddieautduobus dicH,rcHlt tjwa monftmm alcbatur.humòrum leiltorum bus, & apollema iam afeertderat & emilcrat duos •remata. & j . ö ftagnatil putriuni colluvie*, eft eifufa ramos fuper duo foramina itali, propcravi ergo ferpentis in dgrds & petora devaftatiò totiui feftinafitcr,£fefixiin unum cornin uncina,deinde H tvem ipla de11neio aregioniscìu e Vf»»»*» 5dent airi m mdies ^ traXiipfu&tra&àtaertex j p i x portio magna, ltputbu4 pene corporis & triplici« *indeabfcidieaubicóprchendiextoramincnali 1 I C I! _K. -.1-1 .1• in*1 liwr»Itili. *: àlida fubverfio.

Novcm intendit capita nu1 txHuUtu mero> qui terna ternarii r cplicatibnc c umulatilTi- ! Mo* codcmmòdocgi cmncoquodpr^cclhtc*

V

3

I78

P Y R O T E C H N I C C HI R V R G I C Æ

loraminenafialtero,dcindcapcrui oseius&eftluxit cxcofrriguispaucusjLiberatueft ergo guttur mulicns &inccpitftatim bibercaquam, ftatiinq; potuit edam cibuiri deglutire, non ergo celiavi incidere ex ilio apoftemate paulatim aliquamdiu ficapoftema alimi fueccdebatloco eius, quod incidebam & hoc paito pugnavi diu cum maio àmputanshydricaput.Cum autem ariim.idvertcrem fern per fiictcdc rc aliam materiato in locum partis amputati, cauterizdui apoftema intra gut­ tur; quarc aligeri aniplius non potuit poft cautcrium iftinc, pbilcadilcclfi & nefeio quidnam fecerit Deus cum ea poft mcutii difeeflum.

C A P V T IV. Quxnam abfcejfutim cauterepertandendorumforatiti.

Pcriendorum igne abfcefluiim quae fit neceffitas alio iam loco explieui, n unc nec quae ad freileadininiftrandam hancchirurgiam faciunt, aliqua priteribo : rem alioquin multis optabilcm. Inter citeraproponam unumdmealiquando compertum & failitatum : Ratio quaedam nó ex tinguendi ferri cartdentis fubaftl ux u puris, ubi fu ppuratu abiècifiim cute extantem placetignitd ferro difeindere latiore quideni plaga ad cominodum ex atriplibre finu eftluxum ; quoniam impreflum in vomicam cauterium confeftim contailupuriscxtinguitur, riec profequi neceffarium ulteriorem difeiflum ea can la valet medicusrtum five fub penuria ferramentorum ; five quiaplura cavcrantprimumigrotus &nccelfarii, five ad tuendam quàm maxime fieri poteil uftionis lenitatem aut fallendain verius eiusdem acerbitatcm ; confultum eft, ut induilo ad plagi priorisanguloslamuloretufo intefldaturfurfum attraila cutis,atqucita quod defiderabaturhinc atque hinc plagam ampliet chirurgus. Similisautem aliqua parte curatio deferipta quidam at Aureliano lit. f.cbron.c. i.Curantisdillcntasanchriftisncrvofaspartesigneperuadir.

C A P V T V.

A

dìi vcroinftar,fiminorillafit;cultriformis,fiejt oris vulncris emanet íknguis. Advertí ego fipe fetrum, ubi eximitur j efeharam fccum nähere* quarcconfentaneum rationi fuerit ut antequam immittatur.z. vel 3.albumen ovi cum te m ía n n ii vel armeni pulvereprirnittatur : fortaifisita cruftulam maiorem aftabricabit atqj relinquct.

C A P V T V I.

De malo ignis ad cicatrices inducendas a c c o m m o d a it .

St cicatrix ad fura mam callus exiccati nimiumcarniinduilus- ut tabs autem firma eftj minime aut porofa aut laxabiliseas ob proprietatesmultarumrcrurrtexhibet commoditates,primam quidem quatcnusoccicat poros, locumq; cui piliinutiles & alienifuntglabrum reddit, fe­ cundo quaterius firma Sc Temper contraila clapfus partium durarum àut mollium coxendicis authumerigibberumàfuafedecohibet,ideft,exarticulationes&inteftinoruminherniislèdisque excelfusrepelliti Prohibendis & interfeindendis adfummamhumorumdetìuxibusnonalienuscft utin curandisauteatharri defeenfu vel afcenfu,in oculorum epiphoris in himòrrhoidis largius fluentibus, &c. Q u i alibi memifii diftinxiife. Ad bare igitur facienda emolumenta féliciter allumitur ignis fi admodum & candentia lint ferramen­ ta, & fi vehementius imprimantur, quatcnusvas pertundat, per qua: humor inutilis tranfeurrit.

Lócusautemeiusmodi vide ne ferrum adhibitù fallar,idcft,neulteriusaui citerius vel lato ungue pritereatur:Mucronatumautein eito cauteriii tenue, fiad teiiue vafculum applicandum ; oliva­ re vel daily lare, fi maius idem exiftat. Atinclapfibus partium decumbentium corrigendis & repellendis fua inftrumentorum figura efto circulata ut Rafì curanti coxendicem l g.c.go.&Alb.l.i.c.

4Z-&huic eidetn ingitt1sc.4s.8c lunata irtrupturis abdominisr. 47. acurisSctrifidis in callapfo hu­ mero c. 27. quamrem tum c&Hipp.L dearticul. & Paulo], 6. c.76. tranftulit nuclearis Aerius federn clapfamrellitueríte Leed. &c. Vrendusautem lemperiocus ad quem decubituseft & reclinano, ferramcntisetiamcarideritibus&cuteextrorfum attraiti, ne partesfubicilæ violentur, intimius autem coxendici induàt Aetiusc.14. c. 7. Adhæc totlocis cruftì funt indueendi quod laxitatem caftigare valent, atq;adco tanl arile funt eædcm relinquendi utcoafítatacallisilequenribuscuris cumulatilTunè teilet firmajut autem h ic con­ ditio non íallat.non explicanda ipfa perattraílú, fedrugofacommenda,dum cicatrizado contrahitur. Itaq; ne brachi û quidem elevandù autapeuendum concedi t/yaacKs Htpp. imitatiti l.y.pr.c.Si. C A P . VII.

E

Qui adcohtbendafanguinisproflttvia con veniat ignis modus.

Xomnibusignisauxiliis non poftremumlicet, poftrema necelfitate adhibitum adfrenandas tcrrificas fanguinis profufioncs uticonfuevimus, Seruitautemcrufta, qua:rnediis in orisvulncrisexcitatavelut operculum&oftiolum quoddam obftat, quominusfequi Silacilè erumperepoifithumor; quod lipropulfcthunc fpiritus in venis micantibus contentricibus multò maioreftcruftxnecdfitas firmiotis & diuturnioris,quam non ellquidpiam, quodigne melius induccrcqucat, utexplicavit Avie. t. 4 . fo.Of.tr.z. c.17. quippe ignis aflatas aftatim carncs plcnius De cauteriorumgenenbus ¿r horum ufu affo admtnifoandiopportunitate. carbuncular.Vcrumenimverohicad talcmproVnc decauteriis reila cum ratione utendis duccndaefcharamrequiruntur auitoribus Aetto diccmus.De liquidisauté cum non oporteat l. 7. c. 20. & Razx 1 .7 .C-2 - primum ut diaphanurn calotem nailum fit candens ferrament um,lecun- neqjdehisquiex ftirpium animatorumq; funt ¿ 0 Avicenna 4 . 1. c. zp. ut produilior & firmior materia, quifparfim hoc opere traditafuére .-ci­ fiat imprelfus, quod fi ièquensad huclànguinis ter umdelolidis&ferramentis tantummodo docffulio camerari extinxeritdocct Albuc. 1 1 . can-} ccri reftat, quorum longè frequentior ufus cft : denSaJiudcauteriuminculccmus. Huius autem quoniam autem & de ignitionis ipforum& imforma lit oli varis, tìquidem arteria fit magna, ra- preftionismodis&dei/torum aliquot cxplicatú cft ali.-

E

N

LIB. I. PARS II.

179

eil aÌRbiièu nc de formi* ipforum at q; figuris cum bras cxcmplicaufc, quod feeît Albucafis. ufitaf'iisipfarum uTìbus agemus, Esc flint divertís a- tum itemeli lunatum ferramcntum ad inurengcndi modo &:cpcrisaffcdionibus.aftlkhnim- dosamputàtosnrtus : expori igitur enfin pici umque lèdibus, liabitibus, corporum partiumque que os m rctraftucutisamplcxù, ncc planis fcr_ tonditlonibus,itatibus & vititnodis, calibus, rarr'-ctitisniii rcpctitîs ideibus commode traiilari ùllbus denfq; variis accoítunodata?. Quas obres otnniàpoffunt.

Si per'tuforum fcrrainentorum ufumaudirc non iniurià dixitalicubi tióñ.erAmbr.Parttis : caliteriorum tamaña effe in figura variet-atem, ut de­ quæris'jhùnc brevi (ic aperiam, Movbt appreffus finiti nequeat, m ultò mi Aus deferiti :q il» autem ubiq.cautcrfumum, qui virulcntiamcxprcltradere poffumus difcemiculatum ab codcm iamktCiducit & rcpulfuscmpyreumarclricatis Ambrollo tum maxime àThoriia Fieno, qui pri­ igitur utpeïindufta Ipirameht, cxüiàti prjeter,. ores in hoc argumentum incubüére, propoiìfo quam utile non cil.

Hicfinitinfliumehta, quorum ufus cxplicafunt hxc.Cauteriorum aliapunftim alia clfinr, ¿liaIcililipreflaq;f o r m rotula pía- tiûncift defiderabat. Catcrum aliorum u(us tuoi lías dixitHeurnius,ferviunt. Deinde alia funt qup ipfa forma déclara tjtuhi excrcitati noiunt, tuin craflopritenduntur extremo, aliaqua-tenui. V- nos Ub. i . ex autoritate bonorum ollcndimus: traque autem vcl capitulara flint, vcl acephala, id quarc alia non opus eli enarra tiene.

C A P V t Vilie'íl.virgxaut conicuiuspiam autfpccilli plumbei n 'Qùoìtt'odo ijuœiibet partesfua uftiont trnUandà. fnodorefeiffa: Capitulata vero vei globofa exaM inutati qualitas affeétioq,partis, quaeuri¿lè, velglandis, digiti,papilla?,nuclei pinus,aut tui'i omnem agcndimodum;, defendicula figu­ o livi bacciforittam funtnaéla. A d h icaiiaq u i rarne]; cautcrioium, live prtcftaiitiam carUndein pyri.pomiquCinverfifuntformas,aliaqua-calva fpedes; live figurami live (it uni .live Confili mavocavit Hi pp. Alia triangula, alia quadrata polytionem.

Aliter, inquam.parsprincepsqua’m vililmetra,Varieq;provarialocorum habitudine talìma recondita, quàm fuperhciaria,plana, quàm brefada. Adhacfunt& lunata, cuneolata, cava fiftulataq;, qua ipfa efficiuntquidcmopus, non cava; globofa,camola & bene habita, quàm ex autem flint per qua cauteria oblonga transmit- carnis dincrvis tantum; languinisq; duéti buscòtuntur. fttq;niciecuiwuuir.iiuiammu.u...>.u Atq;hacfecundumFigurainiftorumcft fita, quorum qmdem lingulorum generum cx• ....... ... qualitate, ..

UnKiMi fu Inner irli- empia&enarrationes,quxluccumint,dabimiis. partitio 1 carterum habitu, perfide, alia leiiia flint & tota libi fùrie Umilia,alianonnul-1 Giterum alia, qui pieni usfatishciant, hxcpar!àpartepertufaiPoitrcmocompolitionisrationc timvenaticòmplcdiq; artitnd itudiofiisquilibct afa fimplicia.aliapluribusradiis cuncolifquedi- ! potcìl,pattini etiânos variis in lotis & libro inox ftinóla:ficbiFuki,trifukiq;extant,funtdeniquc : exhibendofertaffeplenius exponemus. Interim partiumattinet, hanc quæ moram & rcpagulum habent,& q u i non autem quod ad digli itatelo nartium atti net. hanc in uno capite tradabimus ad hulic modum.eft iiabcnt.Eft autem rcpaguliivel pi oicélura q u i­ dam latior, cum inferiore cautcriolo coni linda, inhac re controvcrfia nonpauca : Quidam igne vcl transcuriìm immiffusftylus, qui comuienfo attingendumco ipfo quod princcps pars elt noad cauterium peffiftulam demittcndum forami-1 luére.alii veroinurendum quidein caput , itdm ili traducitur.Eftautem & quoddam forficisfi- j occipitio.ihlincipittvcrofasnonefle. Ala mhis gura, comtnuniffnnaautem accommodati/fitna- quoq;partisantcridrislocis,fedcura futures vo«uè omnibus figura dadylaris & digiti formis: luere è quorum numero Ai. 1 rallianus elt, adrediìneularum ufumexponlrtius: fi parteiti hu- ! ftruchs,quodèfuturarumulliqncexaerisincurmentem igne ficcare animus lìt, rotulis eli planis J fibus,ctiam infiamandicerebnpenculum,utex. iitendum.filocifitperficicslcviterattingendavi- vulncrctimendumefl, actarttum etiam Iprtaflc detur, fphiricutn capitulo inílrumcntum clta- magisquod valcntior eli igrtis energia , fed nos ptilfimum, quippe quod pundo íerit duntaxat. qui cu Hipp.&Ciricis omnibus efficace rctincnSiprofundiusellimmittcnduscauter, huic gla- dam chirurgiam volumus, (atis h ic credo dii ili— mn. dii forma convenit. Serviunt qui tcnui funt for- mus fuò loco; nunc ad alia qua: ad inftitutuni *xM. h ma ad uíluras anguftorum locorum, &cforamina pertiilctìldc venimus, nam & alia ambiguitas eli 970ffium teredinoforum, addudus ipforum me­ de modo uitioni$;qui capiti convenit. Nempc dulläres, ad arterias venasq; temporum & alia- unaratitìncnecalte nec multò exurcudum mortim partium ñervos, adfiftulas & cunieulos, ad nuiffevidetur Avicenn.il. i. fen .^ .c.ip.Adhunc porös cutis,adtransfigandamipfam flve integra modum plcriq; cutem tantum attingentes offe fiveinitiatam,& finuatam. Atea q u i ciíim per- abllinent : itemq; Arettus l.i.tber, ebron. i .cop, z. cutiunt adminillranturad fuppurationes, inter- Coritra vero calvaria videtur vehementiores ucapidines locorum anguilas,ad rhagadas,adtho- llurasfuilincre,qua:dura&eompa6lacil,fubieracempurulcntum, atq; abdomen hydropc di- <5tumvero cerebrum ftigidum huinidum, id eli» ílentum aperiendum, ad putridorum ulccrum igni relìllentiuseft ; adhuc & remqtius, confcffà ab omnibus Vacuitate, quxintcreil.Quibusfpcexequendas reprimendasque oras.

Dicam nunc de lunatis Sequimodioli figu- élatisciinnibusantiqui & còronalem Si lambramhabent, hicubimultumöc inorbem putris doidcm& fquamofas futuras intrepide pcruffeeil locus, adurendum apta funt ad ílrumasquoq; rurit ;verft cum aliquo diferimine, Fucrunt enim adhiberi fiftulatas licet, quod ex Albucafi ciidi- ex his.quifatis sftimant, floscontingeretur.alii trtus. Scd lunata canteria in eum ufuin furit, ut re- non contenti,cranii extenuationem quirentes, fpondens convexa par» ícind inuri qucat, palpe- utlibcrius expirare pofl’ct humor. Qui uftioms modus

1

0

LjK

ì&ò

PYROTECHNIC CHIRVRGICC.

ttismodusdiiplcxcihunuscftis, quò unòffemel autem ut hsec nonexccdat j deinde voluit ; ut ca­ candente ferramento cutis & torteíditur, & os dérci digitis prchenla paululum attraheretur inutitur profunde, quantum fàtis; Alter cft,ut neintertmampliusquamoportet intendami; ca­ cute capitis dccuflàtim difeiild cautere os extenu- dérci cUtis,fed fublaxa teneatur j ad fiate ne btaetur. Hiclcgiturapuddrfr./ffcowHpw citato & Ra­ chiumoppido fublevetur,iicenim & nervi tcnzan l. decaùter.tìxc certe ràdo quahtuhi quidem dehtur.Si vero parumattollatur idem ,multuni cr ucrttatu fitvior, tahtòctiamnón prodiéti ignis cutisapprehenditur, nervi feorfim latcbant extra compcndioleniorhabetur&pro cerebro tutior. cutcm pofiti. Q us dedaraiit omnia cutem à fubVltcriorem ante ditìo terminimi in adibendo icdispartibusabftrahcndam, quateriusillisuftió tenucruntalii, quiufqj ad medi tu Ilium oscxcilé- noniricòmmódet.

AlianVobfervationédifceabAefioTcrr. 2.fer.4, re cauterio, cuius rei ante mohltrato locò memihit Aretíns <jr ifaacuifortájfe l. g. prati, a 76. ad os c.f. qiìi urens medium clavicula: commiifuram* Corona: ufitatutri. Ad Hue aliij quòrum Halyabbas trachciamanxièvitat;?de»ii virTètr.2.fer.4.c.sf 'tftl. g.prati. c.6g.cxcuifit cruftà& osdcradendum cauteri iimadhibenscbllofecusarteriascarotidas ccnluercj finmaghusfuerit huihòrurhdeciirfusj fummatim exurit. SimilitcrP4«/«rc.^./.i. idem furfusexurenduitiidortccpars tetìuiscàdat. Me- lociiuxtacarbtidasurens,attra<ftamdigitiscuteiti iniiierunt hili li finòdi uftiorlis, & Celfus l. 7. c. 7. cauterio tangit: Quacautibhci ut femei finiainj Àùrclianus lib. 1. ebron. c.g-.Aetius l. 6. c. jo.Paìilus Vettiftiifimi aiidores memorati ab Aurelianohb. Ì.6.c.i.AÌbuc.Ì.i.c.2.&c.48■ Histot omnibusprò- jr.c. i.diftentasAnchiftiisnervoiàs partcsnonà; poiìtismodisquirituriupraefenti, quififit Faóli- iiter ignibusattreótabant.

C A P . IX. tandi, réquidem, qiiiThòmam Futnum cumtilàtifTimum & prudentiilìmum huiusce rei fcriptoDe adurendi rattorie. tetó ili pleriiqj fècittiis funi & ili hot ingenue feE catione nunc adurendi praeter ea multaj quar.Inquitis/. j. c. ¿¿.exòleviflèquideihhasuqux iparfimalibitradidimus, paucanuncdc rendi rationesadeò, vix ut fummatimCutem offe ex intraitatisfele6ta& probatiora prseccpta prOfemperexclufoaudeantcauterio attingere; fed ponetnus. Ea veròfuerinthoniain de remediò quaenanichirtir. abòlehda: tàùfa fuit,additi An ipio, neq; vicio, neque per qua: inftrumentaiam quodhodichominèseffirniiiàti6rès,quinoriad- declaratapianaqjfaéta, qualitatefn mòdumque mittant,autmagìs blandi timidique medici, qui aótionisquirit hic fermo, qui me iudicefpeótat nòti iirgeantjah vero quod res periculi pIcha.De- duo, alterumj Ut iuvet partem, qua vitio premicernii cum Albucafi Cbirur. praceptionis imito j tur, aiteruin, ut ne nòceat aliisj qute licei proxiVftiohcadfutiirasprofiiiiendis affetìibusinter- rhcnil peccarùnt riec peccanti Atquiparfcs vitiahisad detiudàtuin ufq; oifis imprithendam, ni- tasighecóniuitòiùvabimus, fi putrediricm, ve­ mirújutexempto niehibranscànteinurali,quòd nenum,malain quàmlibetaffeftionem cietrahaientatam à nobis nòccntisfnlmoris effulìonem mus,id quodfiet, fiftiidebimuseffiCacemignen» cum irrito uftioiiismòliinilie perpetuo cóhibe- tantumimprimere,qùahtumad eximendummaret,Vacuetur&nonmancatcaufattiali.QuOd ve­ lum fatis fucrit, non ul tra i quantum eriiixi ad verro ad (quanta: elifumàttiiief,-effe halle quidem fus nox um excrcitum hoc prsefidiiberie de òbfefc parían tutam chirutgiamhihilo tamen ieciùiih fo loco mèretiir, tantundem eiiampriter modu robuftjsdurisq; exercitatorü hòmiriurn cdrpo- adhibitum mire officitid , quòd inCulpatulh eft: ribusatq;inaliisjfùb quibüs redutìdat cum ex- tentando reXhàuritenim innatocalidofpiritum; ceffu materia, cum Árctaoatcf Albucafi ftaiuitad- radicalcmdiftumhumorem diftìpat, Crafimlàhiittendam. Qiiod fi CelfusiÀetius, Pdulus, lfaacus befaftat atqUè eiiertit j ómniairi cinerem carbòh ¿scontra diecrcvidcanturjhacvclutinon fua i- nemtp vertit,&vitainhis&hbminiabripit; pforum,fèdalicriaiehtctitiàproiatà & rii!piane Nonomittamad ha:c,quodad partis dighitaCxplofà ; caeterum his inter fuá relatis allenti« tem pertinchs narravit Vidtts VidiusChir.novafine; probabiliterapparent. Poliremo excifum igne Florcntiniun Chirurgum, ut caries ex calvaria Osadeffufum quidem humòrismaxiitiè tìeccffa- mulierculxadimeretur,adeòcandchsferramentium, quippequod altera manente lamina: den- tumimpreffiffe, ut ad cerebri membranam perfitatcillud idem impedimenti exhibet, verum e- venerii,quarepaucispoftdiebusfaEminainteriit. himverofi eòparatur uftura, ut Tubicela mem­ Ex hisomnibus&pierifqjaliis,quae nonexpreP brana qua; g. deufuparf. c. 1 d colligata hiret, cxa- fimus, cognoicitur; modos operse ac terminos refeens avelia tur jelfe hoc protetto percommo- cfiedebcreiuxtaidHoratii : dum confirmatilrew//r loco citato. Èfi modus in rebus,fini certi deniquefines, Hactcnusiamdepriilcipis partii qus diffìcilQuosultrd citraq\ riequit confiJlerereQum. iimeiriferomnes uftufaiTl perfeft > fluncdchis Hosterminòsfomnisfitus, aeprofundifasviquxàdeandcmlèhabcrità:qiilus,id eft, de artu- tii, hiagnitudo hominis, partisq; natura oftenbus& hocgeft'us dicamus. dent, quxetiamaliquaparteindicat Àvicennalib.

QuoniamaUteindecunftispartibus agerenó i . feti.4 . c.2g.cum ait. Càuterizator fibi cavcre licet jilluftriffunum ex omnibuseritparadogmaj debet, ncfortitudò’cauterizationis ipfiusàd nerquod propofuit /./. déarttcul. Hic nempe vos per veniat, neq; ad chordaS, neq; ad ligamenvi r cum cavum alarum inurif,hunicro, qui fepe ta,quodfiprbptcrfanguincm, qui fluit, cauteriprofabitur,fuamncfedcrn firmando tres anteo- zaverit, oportet,ut cautcrizatio fit fortis, ut eru­ eulos obicrvationes & cautiones habendas po- tta grolla fìat, & non facile cadat : & paulo poftefuit.

Primum nc fitufturaprofundior jcutem rius, cum , inquit cautcrizavens, propterea,ut Cameni

D

l

LIB. I

PARS m

jgj

¡cairiém córrüptámproücias, ÍCtcrniinum fan* quòd fingulariter convenire medcndodefidcrat. icircvolu'ciisjcrii,ubi dolet, Se fortafle tibi nc- IriquilìtiÒnem autein hanc utinftitìiat, qui loca fcdlcérit cupi carne cauterizare òs, quoti Ììibca nòn riorit ringhia, per bux vcriandunì lìt uriumeli, fupra ¡pfum mòrari; doncc tota ipliuàcor- quòdq; remediuin ? Ad hxc meminifle dcbct,Si rnptio deftruatur. Cum ergo fuerit,quod lìcut quòt niòdisteriipcrari visignis; tum fccunduin cranium fubriliteHpfum operare,ita ut cerebrum inaterias, tum fctuhdum formaicautcrura, tum non cbuiliac, rieque ibdiis pariniculi corrugeri- fccuridum iritcrifcéla impediiricnta multiblicii t ur ili aliò bile abipio riòri cures pcrqriirere. pòflìt.IiitercaSe affcfluu vitiorumqj quicuranH x c illc¿ citeriòreiri potidìriium ulturxmò- difuritivim8c riaturarii reSè novcrit , opòrtet, dumcdoceris; Carter uhi veliemcritiòri opuseft qui occutrcremcdendò debet. Scd multo maxi­ ad cniftam fanghini coerccrido quxlìtani, exte- me pèrlpciFhs habeat oportet riaturas pattium rum velicmention lìtamjfecuseriim firma 8efta- malcaftcd:drum,ut quem mederidimòdumpobilisnon crii, incitatrice molicÜdádiflcòtorù lluIcnt;Sequcm fubftineaA, ritcdiipiccrcqueat. vafòrunifiniiliscft ratio,quipptderilior hxc rc- Ita fi inodòs ignis Se òbiedlorum fulcipicntium uiritiir.Vehenierisquoquedciìderatuririputre- Scfufceptòrù ratiònes 8c momcntaquòt8cquaiine dihierida càriris àut olììsilèdcuraridum òs liadefcripfiinus;diftinxcfitliòmo,atq;iiitcrlead fctiam ad medullairi perfoditur. Gangrxnalibc- amuifim eontulcrit, nc difficile fuent quidcrii iuditkim rius èxcoqùitur ; demittitur profunde ferrum, huicid.qubd ìrivclligati offendere. Vcruin e- in hu atri qliò retrulum alte vitiuni attingatur. Iliudnon riimvero iudiciuiri requiritur Se certa quxdam ntcejfarii, omittairi advertere , cuni pròhindior in carne difccrnédipcrfpifcacitasidcquibusalicjuid,quod derida eli ufturai conimòdius ftitururii, li locò magni mòmeiiti riti tradiprxcipiuélittcris non *Ia,uri f i ' prius frigido ferro via paretiir; quod fittititatuiti pbteil, maxime natura irigeriiiq; felicitate conà Socrate chirurgo propter hydròpemtumidòs tingurithx virtutes, parantur autem Se corifit-,» blmapedes ex urcntei legiinusapud CalitiChron. Li. c. i. iriantur pluriiiium cxerciiationc longa vcl ufti.xtmtdtfiVeruni dìini vero dumi urendo nil parcltur CAPVT.XÌ. dfralart interini confulcndx virci ìabòraiitis, Se natura De defendendo per medicamenti, qui tnu~ tompa&um corpus validos ignis iriipòfitusfàci* renditi aut iam ihufim eft, loco. liusfuftinetjiriolles& delicati homilies ; prióri, CVbiiciturpars còrpòris quiinuritur rionnulftiuliei'esqueriiiquefercrit:fimiliter;8c acri len­ ‘Jllsòfferìfisridciti huniorrim iricurlibus; initi praedita: partes ; feci éxhishuriiidxlàxxq; futit flammatiòili,dolori,intciriperiei;curi(5lisabcmpleriius inurcrìdx, tuni q Uodclt, q uòd iti bis corpyreumate,id eft,igriisatrirrioniaexcitatis;Vnus rigipolTitjtumquòditàclaboreiiÉùr ctiam. auttm his omnibus òccurrcndi riiodus eli per Habes iain ut vitiofx partes lint tramandi, medicameritarcpcllctiaparti adureridx circumcaveridx vero ad querrì modurii lint iritegrx, fü- pófitd,quQrum qu jdampròprif.qugdarii imprò»rapi urima parte audivi ili, Se huric, fi <jux fuper prixdituntxiriImpròpria: diflxiunt, quxcunq; uiit,paucisdccipe. affliixus tcpriiriunt aut vias còhiberido aut huCaveto ríe partes vicinac noxam contrariane mòrcs incraflaridò, aut pattes ròborando. Propaitim fi per imparità- lamina: forameli cautcriprix vero rcpcllentia flint,-quiréirigcrant atquc um demittitur, partim ideiti faciamusper fiihiadilringunt.Subilaritiàtcrreriacraffaqjcònilanlam. Ut cuín liares interiores funt exureridx, par- tia, adveriìs q’ualitatibus òbfiilemia : calorerii retini ubi nibiliorcs exiltuntpartes & nervi, caucerisfuicitatum'urial quidemaritcpcriilafiobturiterchaudfòrtimariuimpririiimusjfcdultracitra- duttt reftaruni fibrarum adftriétu,- viarrinìque que deducili) us^cum tranfcurfuicuiusrei Stabbi cònftriélurevocarit8crcducunt.Porrofunt,qug meminimus;'p.irtim denique ferramento, cum repellunt,rcfrigòrantia:funttamen,quxduntaàdiu riilo fufperiiòrio Circulo veldiftinentcfuffi- xaiadltringcntia.Qux Utrurnq; faciunt, optimé Xo fty!o,nenimium dcitiergatur, utemur. prxfertim inflexu, quiiamextat. Frigida quidem CAP V T X. commodafuritmagiscalidistenUibusacribusquc Epilogifiica & fammi quadam ratio, qui Humoribus depelìcridis, parte aliòqùiri irifigni genus ignitabuli vitto competent mitecalore tentata:. Adiiririgentid probantur, ubi niri diktat. pars natura laxior, cralfòrurri étiam b uinòrum Vitrahere iri ufuiri, cum oportet hanc fa­ timeturinfluxui.Scirclicet uiliorium mòdisvecúltatelo velit, Se fiáis qüibusque vitiis ic- hementi/fimisilcviiIÌmis, iricdiòcribus, fuas etii cundum omnesmodosconvenigntem uftioriem refporidcrercpclicridiratiories, qux ufturx tum áccommodare, ante omniarequirriur, ut mate­ genere cauterisScfubftaritià tum magnitudine & rias omnes turn rimplices, turn compófitas cau- numero, turii forma Se figura, tumimpreffu8c teriorum naturamq;firigularum,fpccies, Sc qux diutumitatCjtumcorporam affedibus, habitucuiusq; fit visacproprietaS, explórate plaricqué dinibus, xtatibus, partirim fobore, tumctiarii íerieat; Hxcquideni ad riotitiam lo'ci.quam fub- craris conditione Se fenfui procbvitate aut affeftantiam fecimus, exafre pcrtirict. Deiride me­ élioric contraria dilcerriuntur.Vtigiturleviculx moria tcnerc aeBet, Sc locos alios, quos cura p e ­ poftuÌationi rieq; ctiam aut vix hx cantei* dedidlo, usquead decern numero, tótidem rerum berituriita etiattì multo maxrinè requirunturin cafcgoriis relpondentes,órdinamus. Secundum vchementibui, tum numero tum facultàte tan­ eriim quotas lpccies Ipccicrumq; modos variari tundem exquifitiffimx, Itaq; Avicenna usq; ni vea romultis rerum opporturiitatiDuspoteft ignis,- opporti!./, i-fen. j.tr. z.c. //. & Aetiusl.7-c.Ss. !6unduinhasomnesinqUircrc debetartifex, id, Adh^cSifipiràiinurcndjfenfuscxailusiìtusqi; vL òpiuth

3

f

Q

Í

P YR O T Ê C H N Ï Æ C H Ï R V R G I C Æ

í$ i nane in hy pocbyînatis & hoegenus. Tu vere bpium admifcct Thontas Frente, qui idem vircxprudente* codemuteris, cum aut revocare fluuftarnartianodyuo acconiodat, quorum Jenes xiónem ab adverfa parte, autpodagram, ut cor­ font iirina , tenumgrxeum, medulla pams, aq. pus interne leves, provocare opportunuln viderof. madens, muccagofern. Cy don. pyliii u "gubitur. Idem fondendo fanguinem, ac meatus di­ ioC ovi utraqtic portio, adeps & medul. luilla, latando* menfes, hsemorrhòidas, fudbrc$;,urivitulma, ccrvina,atqucalia, q u a * * « phamaconasque cict ;cju5 cadetti rationc laxat tenia & rithirurx de fcntnttbus dolvrevi expafumvs. Vt augida concrct ione, & quia vacuai laxat edam te ti­ tem ad rcpclltntia,fic rcgrcflushsc turn fimphcia fi plenitudine còrpora. .Idemipfecajortùia teturn compolita adhibenda, & compolita nunc nuat fi diutiusexcrcetdigerendbaut aliter vacu­ macis refngcrantia, nunc magis adltringehm, ando , tandem ficcat, qubd declàrant corpora nunc arquis modis iunt adhibenda, ptoutulus hominum, qui fecusignem perpetuimi attes, pu­ monilratorum return cxpoftulat. ra vitrariam&fòrhacariaexercent,&hi qui fub Cxterum & horum atquc illorum medicamentormh lcftiifimasfpecies infftartnate-cbirur- folevifhtant& negodantur. j.Cahdum rarctacit denfa, & poros, & meatusomnes, Se capacita­ gico operefuo loco defcripfmus : nunc enim fuccis tesi & ora ipiatam vaforum ¡quam aliarum ca viaut contritisherbis, nunc dilutis interdutti äquis tatum aperit, fiflulatquc fpiritu calidò. Hinc gcextillatis irtfufa fpongiä vel diplomatc, interdumccraris. alias linimentis, alias cataplafmatis viam fatturi calculo velfetui, calorifica apponilicebit uti. Caeterum 8c quod Poljtntts l. 6 de/lra- mus; hinc fudorcs ab irifolatu & balneis,hins hgcmarit & Ubavitts qui de magijtmis feripferunt, vrinarummenfiuttique provocatus. 6. Caliduin hicmiila non facia: reitingui ic. aceto vim ignis. trahit & foraievocai materiam afetcnuatahi per meatus afe apertosi quapropter refbluitaC dige­ C A P. M L rii. 7. Doloreseadem rationelevata materiac qualitate, vel quanti tate faétòsj materia fcil. do­ t)e lgne retufo„ lorifica per refoludoncm Vacuata ac perindetuAftcnusdcigncrctorridojviribusqueintc^ mores didipat.Trahere inquamealidum eltcn^ gt is pr?dito,qüi folidioribüsac firmiöribus ditur his,quod partes noltra: ted a nimis ob ca-1 tcrrciscorporibuscxccptus, cum cxtrclha 1cmlorem inde collcitum irarhodice replcntlir, 8c perac doloriHca fentientium corporum immutationeconiungituriarticulateac lucide, quan­ caput in *ltu cucurbitularitu attrahit, unde coj tum virilis portio noltra tulit, explicavimus. ryza&catarrhi& fomenta oculorum & vifeeri* Nuncdcrctiifoaltcromolliusqueinlevesrarasqj partes replent. 8. Calor per accidens refrigeraV matcriastranstulò matcriastransfuld iermonem fcrinonem recipimus. e^ui Qui vacuata ex corpore vel huiusparte m ateriata^ •i i _j L minusque : iunis quominus quidetn vakns elt, da. Sic mcdicamenta quam Vis potcilatccalid* . vehemens Scetiain ufo frequentior ampliorquc materiato febriUm putrem vacuandoretrigcrant, . / ___ : •• . C. _ ir .- i.i~ C.. O.I.J---- fctn cognolcitut: quippe qui aquabiliorad olnnes licet pet fe calfaciant, fie phlcgmone iota mitefcit.ea tarnen lege & cautione he corpus fit immcclendirationcs, tratìatu commodior &toleparumjutanteadixeraitufceusenim nova fluxirabilior, morbisque omnibus* comiruiniiTimum one cXciiata dolori tepetito vehementior, aph.¡t. elt remedium, quas ob rcs plurimain eiiràtivæ lib.

6.

C alorpet»ccidensficcat,refoluta&in medicina partem occupât h ic cürandi methodusper terrea, peraquea, per aereapyriamata vaporem vetfa fobltantiavel deeretnehtofa, uc late patens aedift ufa. Porro res elt omnis unico indißisexempiisj vel etiam partis propria, fiditi calore comprchcnla. Cuius fi facilitates brevi perfeveret fotiis, balneum, infolatus, acr calici us, ferie collcgerim conlbntaneam traitationi rem præfertim fi paulo valentior fit calor, fed non fie tarnen ut vehemcntilTuwus fit, qui.qucmadmohaud dubito mcfailurum, Primum igitur perfrigerata liventia Se cttiori- dum fupratraâàtu deigne retoriido monftiavi-s entiarevocatcalore partis, languefeenteadiuto, mus, adulta fopeíficie ac denfata huinidum intrO ì .calidumtenuat cralfa, qux halitu infenlìli vel cogit,nec finit expirare, xo. Calor peraccidens fcntilicumfodore quippe vacuantur, Id autem h umoétat fulls his, quæà frigido concreverunti proptcreaquod tenuat calor, cruda, concoquit fie ícirrh^concretionc durus calorificis,molíefcit &foppurat,idquod&Ifi/i/). i^>/;.J2.0bidnc atq; hvnncícit.HxcexI<*c. Sylvtol. z . m etb.m edie, partes lànas nimium colliquet. } . Liquatlun- compofito. q u i funt quidcrnprimçï.j.calidi facul­ ditq; frigido concreta, iic fcirrbos tundeiido t a t if exterurh & 4 . attigit Hippoe. dph.l.f doccris vclut fubfolccmollit. Ad htinc quidem modum eundcmeírc¡„A«i<íidclt,ulceribuscomnjí>dum, ptohibet Galenus i ó.meth. calcntis aquar fotum traumaticuiriycatagmaticum, acopum, antilpainncrvis mollibus, proptcreaquod fiorimi fob- frnicum.antitetanum, cephalicû, ophthaltnicü, ftantia à frigido difl'okiit:ac prohiba etiamni- arthriticu, pleuritica, ilomachicum.ncphriticu, mium calorem Hipp. t. $.aph. 16. quodnervoi ufri byflericum, rachiricuin,cntericum,3c partium incontlnentiam & carni um effxminationtm cx- omnium exanguium, utfedispudctidorurn,Vciicedcnti rcaiolituinducit, Idcmctiam funden- csftutatorium, déni que tutumad omniâ remedo&liquidiores& admodum promptiores foe- dium naturi amicum & adiutatoriuin, &quqd cos reddendo, fluxiones excitât aut geminai, adirili abilius eft, nutiquam omnino noccns, mie­ quapropter in febribus balneum non probe va­ ta cominuncm Omnium opinionem, in quam cuato corpore & vifeere acquando imbccillo cx*ierieritiadoéti&vulgihomincsiueiunf.

Satis hi quidem &foi------ufusomnesin prohiba G.(tenus Cutlenus in hinoltri vero medici prohibct liO- il. F. t- noitn incaici ------- libri transwditoria Puteolana baincorumque ufom dam- îcurfu patefeent. Intérim ai gumenti partes Scim gula

H

i, '' ' ^

LIB. I. p a r s III. gAla membra difedmsnabimus. Genus hoc ignis duplex facicntcs, id eft acceniilis & folaris, neq; cnimhicfilcndusaut reiicicndus eft, qui plurimum in ulus medicos a natura comparatus eft, & tabs a prifeis habitus. Hunc autcin & cum noftro congcnereni & cognacum faciledemonftrat anriquamythologia Promethei, quiPalladis De9 conlilio duduque ferula in luminarcfolisadhibita raptutnignem in terras in vexit; Ipfius igitur adiumenta & modos poftremum i n locum lecrctos exponemus. Scd ignis transfufi leviter in terrca,aquea,aeriaque corpora modi atqueadm ini ftratus medi t.itis demum 8c perferutatis iam nobis hi ie offerunt: lcilicet, fotus, madefadus, irrigatus,guttulatus, balneatus, cum quo Sc immerfus; & perfulio membri cuiuspiam, private vcrd&infefTuscomprchenditur,vaporatusitem atque iuffifus, fotus quidem in terrca&aquea communiter transfu fus eft ignis ; vaporatus vero & fuffitusinaerem: led hie ere ficca,illecx humidaclatus. Rcliqui omnesaquei hint apparatus.

D c fingulis ordine diduri a fotu exordimur.

CAPVT

xm.

De Fotu.

F

Otus vaporCtlfo l. 6. c. S. Cslto item Aureliano paifim didus eft Grece wve^mfiv , wuei^et, rum ufóte uiniirfi. proptereaquodadhibitusquovismodo calefacit corpus. Sed & cutcmlaxat, perfpirabilcmque facitlanguinem, in inflammatiombus attenuat aedigent. Fomcntaomnia in humidaSc ficca Tomenti-

<2

Viteria umvcrf* ftr quou

Accipiun­

tur adhikentoorçu* fernem*.

diicrcv etu m Ortbaftus l. i.fynops. c. ¿s-&Aetius lib.i.fcr. i.cap. i7|.mutuatiidaGrf/. lib.u.m eth. dr comm. z .tn l. lhppocr.de ratione viilusinacut. tex. z. Vtriusquegcnerisexempla nota flint, qu£ explicat Andernacus in c. 40.1.2. PaulusAegineta, q u t & j. mixtum ex his fiicit, hordcum ervum-

que prius contuia aceto & aqua maccrata, vel ctiamfarinafimili modo preparata&in facculis appofita. Adlrecaliudiftorum eftdiferimen, namqueex his alias cum morfu quodam agunt, alia fine morfu; Hare acribus&mordacibusfuccisoccurrunt,iliacraflos frigidosqueextenuam.

Omnium materiaoccipiturvaricperfiltravulgo dida,perfpongiam, per lapfum lanz, per lintcum.perpannos, per glomosacia-cruda:,pcrno dulos,perutricuIos, per veficas, pervassneum aut fidale, per phacota, id eft vaia lenticulata, t*ve**Tie4u. id eft, vaporatoria, ficut vocat Aetiut l. 3. fer. 1. c. 28. per cucurbitam, perarundineas cannasjperpannoscalidos, perargillas, perfolia frondesque & alia id genus materias, quorum fingulorum excmpla & ipeciales adminiftratus, iam nuneexponereparamus.

Perfiler afotus, lltri ad fomentoruin ufus incminit Avicenna

F

t.3.fen. 4 . trad. i.c.S .qu od eft dedoloreauns ; Arneldut Villanovan. 1. 1 .Brcvtar.c. 16 . quod eft dt tpilepfia Guido trail, z.doflr. r. cap. 2. dr Antuuui Grainer. comm.3. cap. 37- Verncliut in cons. 49. & Guliermus Rondelcttus, ml. 2. meth. cur.morb.c.13.

cap. 7. pro catarrh® medendo , applicar precor­ dio ödatenbusex vino calido edudos, & applicitos. Sunt & his confinia ptygmata queyum meminit Aurehanut hb.3.chron.pajf.cap.2.p. +02. quibusolcotindisutituradftomachicos. cftautemptygma.pannusaliquis duplicato compofitus, aut complicatus, quod & diploma alias dicitur ,quonosmodo& epithcmafacimus,preponunturqucptygmatafpongiis propter le vitatcm, ait Aurelianus I.2.C. eiusdem oper. c. i f

Perfiongtasfotus,

pErfpongiascxaqua calida imbutas fuppuraA tum anginæprovocat Hippoc. 1. 2. de mor. tex. fi per fpongiam fomenta ex oleo calido ad fauciummorbos&paracynanchcn, extrinílcusadhi-a"u"* bet CfIfus 1 4. c. 4 .arqiieahbi,exhydrolcocynm chicisad hibci Aurchanus l. 3. acut. paff. cap. 3. Hi e I*/>j i mex decodo rerum adftringentium expreilo litis trfime, ad ftomachicos utitur. hb. 3. chron.pajf. cap. 2. fcdadclapfum inteftinum infligida min ex aqua & vino calido madentesadhibet, Albucafis m l. 2. chir.c.St.

Per latum fotus.

p Xlanaincenelco rinda, prxcordia latcraq; Ciurrho.

A-'his,quicatarrhum queruntur, fovet Aurtlianus Itb.2 ,(hron.paff.cap. 7. ex lana quoque circumvolutum auriculariumlpecillum iniulphuris&buthyri portionibus squis liquatis intingit, ut dolentes correptosque dentesfovear, G<*/. m 3, de medic, per loc. cap. 9. ex Critoriedicam He ^ „ ficcum ex lanaiotum & pulchruinexhacrecxperimentum Curiti Mannelli qutlib. 3. demuiter. orn. cap.3. narrathiftoriam dc quodam homine, àcrebris fternutamentorum infultibus niitèvcxato, nullisquc unquam rcmediis adiuto ; qui cumlaneum pul vinar probé pcrcalfadum collo adhibuiífet, continuo quicvit, ftomachum inflammatione tumentem ac dolentem land ful. phurata curat Cornelius I.4 .C .3 .& 6.

Per lwtea,perquepanniculosfotus.

p E r lintcum quod mufeum continet fov^ A Hippocrates l. d. ult. Per panniculum lincum illigatä hyilopi coma trita, in ferventemaquam demiflum fovetoculosfuggillatos, Galenus 4. de s"Z,dutie med.per loc. cap. 8. tit.prafixo : ad hxraalopas fi-W ‘’r*CT militer ex veteri lino illigato, cymini femine fer-**”*’ venti aquas intindo in cap. 10. derailed, fac.parab. & ex linteo, in quo illigau fimul opoponacis 8c peucedanifuccus, in ferventi oleo hquefaftifucrintjdentem acerbèdolentcm fovet idem Galen. , tnl.decomp.med.perloc. cap. 9. ex lolcaccafarina ¿,r¿ * *' torrefaóta & poica meraciore incoda fovet in Vuriprolinteolaborantemfluxibusuterum Hipp. I. de fte-fluxibm. rii . num. Z2. loti vero&cuprcifi ramentisinuv* pair* cremore codis, atque in linteo colligatis L/tbcr virginesexlapidelaborantcsfovis idem vit, ltb.dea * not. multer. n. 301. atque alios ibi fotus ex linteo tuk. propofuit, quoslege

Sed quod cgoActium non nominaviprimum, quiadinflammatum uterum fovendum , ufum SedCalius Aurehanut 1.2 .chron.pajf. c.+.p.pqo.f. tiki Auto ad dolose coafiidatos dentes thuru tritipul vifeulaudavit filtri, quod pilcos vocat Aureltaom hb.J. bultoyut.

a

luin

PYROTECHNIK CHIRVRGICK \urii partium lintcolis pluribus. alias & intcgram mannamilligar,tum coruíri fingida oleo calido prxtinfta xgrotaiiti offtrt, mordenda dcntibus dolore exagitatis: vocaruntautem hoc remedii Hntermen- gemís nodulos, nonnulli. Sed idem AuYelianus *“ • etiam ilci tormenta cincribus calidis, cumconA .iefta futa lintoolo cxccptiscutari docet /. f. acut, cap. 17. fed ad uteri morbos varia eiustnodifomcntatxlintcoitcmadhibcnda expofuit Hippocrattstnl.denatura muliebrin. m .

[.¡.cap. ip.fedlib. 4. cap.3. oleo, vclutfcrvidiore materia, plenisutriculisaut veiieisad cervicis d i- ^ ’^ ’’“* ftentioncm ;ad fudores vero homini provocandos cft ufus, hb. i . cap. q . qüali ad unguem fo ­ mento; adpleuritim ufuseft Aretaus Itb. 1 . morí. acut. c4p.T0. ¿7 adtetanüm.cap. 6.

PeY veficamfotush

V

Eficamaquatepentcplenamadmovet inteftmoreñoinñommaxoHippocr.l.defiftulisn.

2. e^-5. de racione vift.parl. 1 . tetatíovero hb.s.Oiulá Per glomes acut linoque einerata> detnorb. ij.qüem fcquitur Alexand. Bcrltd. hb. z, fonts. cap. 43. veficuiam vero piléis plenam decoéco p E rg lo m asacixcrudi dccoétosirt aqua, cbli- foeniculi tepide pro fotu ad oculosapplicat Iacvb. * co dolori medentur tum alii, tum qui nunc Holter, hb. de morb. int. cap. zí.fedAurehanus ceoccurrit Arnoldusa.BrcX. j 3. & Attthael Saua- phalcxlevandx vclicascx oleo propofuit, tib. I. noreta traft. 6. cap. 1 6. rub. 11. Euftdcbws Rud. & tard.paff. cap. \.p.i43. itemque ex oleo ad cynanSteel. Pifofed & M. Gat mana', Uicobus Sylvius in chcahb.¡. acut. paß. cap. 3. adhxc ex oleotcta„i prati.fuor um mcdendi »¡ethodo filimi multimi cru- num cap. 3. einsdem operis, f<ip.;.&adllium/i¿i. dum.ut noltrates fccminx vocant, curtí cineri- eod.cap. 17. & ad fpasmum hb. eodem cap.S. ad- c’>n4,r^ busautlixivio quam maxime calidum abhomi- mota, ad pleuritidem cataplasmata, quo calida lie toleran poteft, poieu, iunu u u .« u n u m cyrian i;..«..- permaneant, oleo calido vcficambubulam feini-netolcrari collo u circum datum V - vcrö,procolicisdoloribusrnedcndis, _...^ ._ a. ^ ---I■a ■n 1 V HI K l«#a |%, a, al /I èAal f C plenam frequenter admovendam docuit Aetius cha.vcntri imponunt»frigidís vero flatulentisquC pafliorti* ‘ hb.z.fer. 4.. cap. 67. Ex oleoquoque plenasad busomnibus, & nothx pleuritidi finiendisde- fuppreflammrinampubetcnus, adhibctÓftavius coiftoscum ciñere quercino manípulos iftius- j Horatianus, qui &ad alia conceptaculi urinarii modi adhibet, vulgari tuícorum more Reinerius ¡malahisutkur; Pleuriticis, vero oleofampfuchiM Solcnarider, con. 17. feft. 3. Bononienfium vero no velrutaccoádieftovefieam vaporat tib. z.ad inore prxparatos cosdcm glomos aliter ad tu- Eitpori. cap. 4. Petrus vero Sahus, hb. departió- affe~ jnorcsvcntolbspropofuitPrm<j.i6 Argillatalib.i. thon. urina- phreniticis provocando, quaefacultraft. 2. cap. 8. & hb. /. traft. 1 o. cap.3, qui modus j tatisanimalis ignaviámoratur, veiieam oleo cacftis,glomeresScmanipuli, licctcrudi, maden- Icntem plcnamfuminiadhibet,Spasmo veroaf.....—•------------------5 (cQ.os.hb.eod.cap. ía.&Hydropicos lib.eod.cap.Spa¡m)t tes aqua,pannoincluíiinvolutique, etiam aqua modiccprofusafubcalidis favillis fcpulti iinun- 1 ¿i. ex decobto medicato lémiplenis veficis bu-Hydrop. tur, ufqucdumcxicccnturjquiapanniinvolucro bulis, aút fuillis oedemata lenti frigidiq ue humofolliti, loco corporis laboranti imponuntur, mi­ risinfiabula lavet Paraus hb. 6. cap. 16. fedG«/. rabile fublidium futurum, utait ; iingultui vero Rondeletius ad fudores in pulmonía pituoitofa tollcndo.cincrcsinlcutcllacum lixivio vel vino movendosex vefica oleum recipiente fovithb. 2. aromatizatodclrixos & finteoinclufos admini- decur. morb. cap. 10.ad quositcmfudoresin peñe Itrat. Ad obduratas volvuli fxces cmolliendas movendos Cucurbitisaq ua fervente plenis utenglomeres acix lineos ex aqua cineri incocios & dum docuit Philippus Ingraß, opere depcfic,par. 4 . quantumperferripofliint calentes, ad hxc loca cap.30. quarumbinofubccrvicibusjtotidemque imponendos docuit Pallopm hb. de tumorib.cap. fubalis, unainterfemineo, binxfubpcauinplandeberma. ífthiadi canabinosgloincrcs Hiatos, tisaccomodcntur. cincribusudisimmaceratos& aceto quam acer­ rimo incoélos, applicabat amicus Gesncri ut eft Per CucurbitAmfotus. apudSihenckiumlib. obferv.f.

C Vcurbitain , cticumerem, melonem,aquâ calidäinfufäetiamnumadfomenta ufurpaPer utrículosfot tes. v it,Cal.Aurel.3. Chrome. c.z.p.40i.M. & Itb.3. t Xaqua plenos utrículos ad úteros xgrotan- etusdem operis cap. S.p-437• & h }• eiusdem cap. 2.

Vetro.

X-*'tcs adhibet Hippoc.l. de nat. muher num. 19. p. 40Z. & ad puhnonem maléaftedum /. 2. de morb. ». 31. qui idem vir utriculisaquá tópente rcplctis ad Perfacculos v a n a materiafarcies coxendicisdòloresufusdt,/. /. epid. num.7.& l. fetus. ayíri UU 2-derat. vift. i.ad pleuritim vero & ad artículos pUnrtttdi. induratosidillortos, inHammatos,/. de bum. ufu p E r facculos fale & milio torrefadisinfarâoS Anículu cr l. de nat. muher. num. 10 1.& 1. de mor. mui. n. *■ pleuiiticosfov i t h b .i. de rattone viftus in 1jenl¡um •.<1aurata Prtvatim vero /. de mor. num. 2 1. ad conco- acutispart. z. Eruo vero percaiefaéìopleno*eosquondam pituitam toto capite dirfufam utrem dem& calida pofea tind(?s,lethargiciscervicem "famm* p|cnum quantum perfetti poteft, calidif- dorfumpcélusfovcr, L 3 .d emorb. per hos etiam limacircumfrontcm deligat & cuín perfrigeratus aut per íordidospanniculos concalfatìos, dentiumdoloribusextcrnc medetur ....................— Gal. in l. de..med. m i I l i c i 11, ¿ U U im U 1 1 U .I p iU U U il a u 1 11U U J a u n u u i u ue/.c/i ............................ ..................... hicfucrit,aliumcalidá plenum adhibet, adncr.> . . r 1 • L..r.__ n ^ ___ 1 vor um velò reíolutioncm hi* ulus eft , Cornel, per Ite. e. 9. appofitis vero ad bucca$ laceliis ex pollini.

i

LIB. I. PARS III.

jgs

pollinibuscalidisinfar&is iisdctn Aurehanus 93. i commcnsum, quodfortaiïisimitatus eft Guido, lib. ein on. 3. c.tp. 4. faccuhs item calidis ex tenui J hut Oleandri Thenacorum feriptorts anttquißimt, pollincdolcntesaurcsfovet idem Aurelianus l. z. i quidonorfamà fera manum, vel pedem utricuebrontcarumpaff. c.tp.3. &adftomachicosex can- lo, vimcalentisadalligatofovit.Suntautcinillius s t a b r o vclpollinc facithb. $. chron. paj¡f.cap.a.fpas- hi verfus: mum vero per facculosliinfemine vel cántabro Et caprinas uter lento muñereplains torrefacto plenos fervente aquá vel oleo dccoAuxilio eßfidente manus violatapedefue £tis curat idem in leb. j.pafiionuM, acut.ir um c. 8. labifie o, merfi medio teneantur m ilio & ex polline vel liniícnnne, ex aqua mulíadccoAtque arile utrtnis confirtnxerts inguaia vi nelis. /'«»■ ¿tis&ftcculoconcluíis, ilci tormenta, mitigat Per facculos item qui torridum laterem ex vi­ idem l. 3- paff. acut. cap. 17. Iisdem ex Tale, tollo no & oleo di fpica irrotatum complexi fint, doxnilioque farétis, hypofarcain difeutere nititur lentesauriculasfovetAlir/wfZiavrf«ori/a,Oa(ì. 6 Auuum Gartopontusl.} c. //.led efolofalc plenos facculos c.^.rub. 5. & facculis exmilio,furfure.anifilead varios morbos ulitarunt ltrenue noftri;tcta- minibus, & diamomeli floribus, intcrpun¿tis,& num Arettus hb. s . mor. acut. c.ó.zd coxendiccs fupra calidum laterem vino mcraco refpcrfum Aurehanus hb. s• chron. c.i.p.soS. fale tórrido con­ calcfadtis ventrón, fovcthomini,cui abacccpto tal ¿tos facculos Uneos partibus paticntibus im- hellcborodolor,& morfus, & fingultus, fupcrponit,quifuperinfpergi aquá marina calidaat- vcncrit. Frane. Vallerio. objer. 1 . 1.3. Ex fuit tiri- Htmorrh», tingique cauteribus latis debent. Vaporatum bus vero triticeis cuín floribusverbafei&malua quoqueidem Calais ex Jále tórrido adhibuit té­ facculo indu fis, vino rubro i ncoéiis, ut loco do- " tano /. 3. acut. pajf. I. 8. & colico dolori l. +. chron. lcnticalidè admotis, hxmorrhoidum dolorem Hrmorpaß. C.7.& paralyfilib. i . chronic, c. j./.fed unius hora fpatio lenitum refert lo. Etmhius in rhoidu. jnpnt. adfaucium morbos&adanginam Celfusl.^.c.^. Enchirtdio. Earundcmvcro hxmorrhoidum Hucirca menturn & fauces falis fuccum imponit, orem per facculos calidos ex pannorubro, conquod remedium hunc in modum paratur :fal tritisqucrcusglandibus vcl frondibus, acri aceto lineo facco cxcipitur, demittiturque in aquam dccoótis farótos compefeit Martinas RuLimitis, benecalcntcm,tum fuper id membrum, quod cur. emp. 7. cent.p. ex quibus quoquefrontibus Íovcndumtílcollocatur. Mirum ad podagras quercinisacetoacridcco¿tis,plenos item íaccuJaliskocremedium ait Stcolaus Cabrunus lib.de los pro dy fenteria fedanda fedi appiicat idem Cur. podagra cap. 4. illud fortaíTe do¿tus ab Alexandro 39. cent. 7 .& ex furfuribusaceto co¿tis conflaTraítiano,1quifomentum falisidappellavitd.i i. tosalioseideinaffe¿tionifubanumaptat,í«r. l i . cap. i .ad cedematapodagricoruma Jhibitum,^«« c.¡. &cur. zp. c. 10. cuidyíenteriaiam declinanti AUipro- & 8. hb. c. 7.adalui proHuviaqua.-í,»^',,*,Graci finiendx medicatusctiam cíf idem cur. zg.t. 10. flnviu. dixerunt, ni in lite facientes; dixit ex lile atque percincrumcalidorumfacculos in ventrón im- tnM" hordeo, aut nidio aut pánico, torrefadlis, ad poíitos, fcdanoprociduo fácculúex fiinoequiSuggtllatii. fuggdlata vero laudavit (accu¡osexí.de Phmus hb. noaccomodatrur. empyr. ííj.c.j.atTcncsmome- Ttntimo.

Virtium J I • c - m o l t í l i a s d e n t i u m Horatianushb. 1. deudo,facculum ex verbascoSc abfynthioinlamalú. adEup. c. 14. ÍScad fplencticos/.^.c. x 5. uxiivcrfim ¿ie recenti decoâis altcrnatim & ventri,&ano verodolorcsoinntscx fbtufalisfedarctur,<t«¿fo- appiicatxdo« cur.38. cap. ie.Haótcnushosfotus reDioscor.l.f.c.S;■ porro facculos ad humidam diverfos,addivcrfosaffe¿lus utiles, tradiditJi«convulfioncm curandam,cunilaudavit Hipp. l.de landus, quorum-iliumquiex furfuribus & aceto loc.inhomtntnumcratinota 4Í. & exhac materia eft, teftificari vere poilum, maximo exufu eile paratos probabile Ht intel lexifle. doloribus abigendis,cgocnimin Illuftri viroD, Efurfurit Harc illi; fed c junioribus per facculos plurcs Hartmanno Pignono gdm dolorem accrri- a c e tidúoprzparvosrofisnonpalTisfarétosinaq. ros.rubr. mum quatuor iam dicsnoCtesqucimplacabilem, Hufotm velalbarum clixatos, calentes,fieutferri pofTmt applicito demum hoc remedio, velut incanta- 1 uam maoculisdolcntibusftibvcnitilrwe/dití.j.Brfmr.c.y. mentofedavi. De qua ipíárc audiqux/i¿. z.de* & pcr facculum fulphure opplctum calido vino therm, c. to .memoria:prodidit, Andreas Baccius,J0p, °nj 0C f‘ vel aceto tinóhim tcncfmo medetur ídem hb. 1. vidi,ait,quod inrepcntiniscontraftionibus,prç- remedium.

GuiJo ^rev. c.35. Guido vero Cauhacus, traä. z. dolí. 1. c. fertimex vulnere agros quam primum multo Annoia?.

OeJtmatU 4. ad manus iníolentem qunndam inHationcm furfurc ex ferventi aheno fuperftratum ipfum11'M '*. m*w . carneam& phlcgmaticam, ficut ipíc vocat, ex obrucrent,'contegercntq;cumfpcratofuccciru facculo coriaceorotum paravitad hunefere mo­ ex furfurc quoque aceto vinoqucincoéto &fàcdum; ex coriovitulinoconftruitur&confuitur culo indillo, fi ledes in tenesmo foveatur, miro arCtéchirothecaforma,quam repradentet,vul­ effe remedio teftatus Iac. Fontanus hb. 3.prati, garem faimoralium noftratium facculum; imple- mcd.cap. z6. tur veteri lixivio & ciñere ficulneo, vitiumque acfilicisfarmentis, aceto faleque commiftis, in Per vafa f ìt t ili* alius etiam m ateriafotus. id manus coniicitur, & fuperne circacaput tuippocrates primus laborantem uterum moris extremum conflringiturJaqueo fie, ut lenticulatisvafis, tefteisferventc aqua plc- *°tUsl * humor efíluercncqueat, aquá calente ex fubie- nisfovit/. de nat.mul n. z$.iU Plcuriticos/. 1 . de éto altero vafe conca iefit facculus, ac tam diu dc- ratione villas in acuta : fed ne vapor narcsinfultct» tineturíiye homo, doneclibcnstolcret, celebra- lana vel fpongiaimprefia contegit And. Cafalp.l. tur vero remedí um, hocadtotdies,quo adfátis- ó.pr<ix.c.7.Doloribusinteftinorum fopiendis vas faCtumabunde foto videatur huius porrolimile cineribus calidiscum fœniculi (emine plcniun

H

j ;

adhibi-

m O T È G H m J È CHIRVRGÌC^ Viuuiuwuva mvv.----- ---- 1--^

*■

ains coiti pcrtuìti hahcOj niiìlricritteifoiccum vas adformam ut'ris confidum , quod carbonibus ignitisconclufisadhibcrcntcorporibusobtedisj haudiècusatqjhodiefàciunt, qui fudorem pròvocarecupiunt. Hieronpm Mercuriali! in adnor. adz. Hipp. Itbrttm de morbi! ; qux te nolui ignorare diverta ac multiplicia lotus organa difcenteii.

RUdtul, hb. i . d ew rb . cur.c.zs.ki & tittihb Vafisòlcóplctlis, ad fiinüitüdihcrti quas Icntic li­ las vocavit, ad fudorcs movcndos ufus cit Cor­ netín Celfushi. a.c. x7.qt'cmfequutusmeo quidemiudiciovidcturMicfeàc/ SaVinarola, traer 0. c .ia .ru ìr. io. & Ainbr. Parata, quiadmovendos in tebribus, qux tumori bus cr.yiipelatofis (»per veniunt, fudorcs, teftaccas lagena* aqua calente De aliis materici?ns adfotumfimplicius coinplenas lateribus & femorum uiterftmo fubinitparatie : 1. autrn egeneremetaUico.

On contemnendaetiam è genere metallico tit lìb.ù.caf. 1$ ^ , Eftad ìichiadein vetuftam huiusremcdu adac fubtcrraneo om ni fomenta. Perhlon«« minlrtratioqua'damnovai Jareta HcScrie exco­ aere qua maxime caltado, fitamen nonignitu fit, gitara &mtcrobfcrvationesfuaspropo<itaiquam curari docuit Corneltus l.3. c.aS. Ad tenefmum Utilitàtis grada non pigebit referre. Rcfp; maio- v c r ò & dyfenteriam remediù à fui* popularibus tan i, calamenthi, ebuli, ivx arthriticx , rut. ufitatum atqsexpertum retulit Michael Savanarorofmar. beton, ana M.C.radic. acori $1. fol. Lau- la, frati. 6. c.ió.rubr. p.& io. nenipe lublatum & * riP. ij. fiat dccoduminl.q.aq. & vinfilmplea- fubiedo igne ahenum invertunt in pauiinento, turhoe dccodo vasculum.ik bene claufum plan- ut defuperinfideat homo languens. tispedum admoveatur* dum calor ad crunsfiiperiorisarticulos pervenisti codemque dccodo E x p etreis terreisfa mot erti sfotta♦ parsfbvcatur, materia vero cuín oleo Laurino Lumcnpercalefatìum rhagadas lingua do­ fubadaarticuloappoiiatur. lantes &contumaces lxpius applicitum mire Scd è iunioribus noítris vas ciusmodi quod leniti quod in lcdiirimafceminaHippoIytaPrato coinmcnmscdAwbrofts Paraus, non patiarhic filcri,dignumautem uteiusmellita verbafìdeli- experimcntum àfevifum admiratus eft Petrui tcr referantur-, qua» funt vidclicet, l.zj.c. 13. quod Agnetlus, MedicusNcapolitanus, collega meus. ejl de einolhentibus, bit ; Hàcnotandutn venit Etincondylomatis ani Frane. Valia chirurgi* partemnonnunquam intempcriei frigidx tanto peritus.Ts ositem falis petrei nollri calabri platyscxcelfu teneri, ut calor eius nativus piane lan- mata & varié pr^feda feuta quid nó memorarlie? gueat,acmedicatncntorum vires in adum pro- quipromptofemperufui, confuevcrunt effe ad Ferre ncqucat, calor vero ilio emortuus ut fufei- nniendos» quOslibet dolores partium perfrigera*' tetur, parti aeftuarium ferrcum admovebitur, in tarum,pra’fertimautcm à frigidis humormn alquolonguriusab igne candcnsconcludetur,iìc luviis, obfcflaium, huius loco rufticis, pciegrienim diu calor situarli confervabitur, typum nantibus, & inopibus laterculi poifunteife vino huiusxftuarii vide cit» loc. Galenus (fi huncau- vetcri vel huiusípiritu rcfperfi. H isetiam percal^ CaltuUn- ¿toremfacimus) /. de rautm affcil. dignatione affa fadiscynicum os refolvit M. Catinana c. de orli HUm d‘ °r Cttriitwnec. ± c a Iculo dcorfum deturbando fo- tortura. Ad algentes in lypiriafebre artus ,eadem r t ^ t ù e x a q u a invafetcìlaceorei ancofrequentan- probat Andreas Cefatp. art. med.l.j.c. 53. Ad do­ ** ‘ dii pneccpit.Gc/i«/ veroadlleitormenta¡G-aout. lores vei ò uterinos Kener. Solenander conf. 13 feti. p.ifcap.17. locum iufllt vaporàndurneineribus, 5. mutuat um remedium ab Hipp. I. denat. mul. n. miíKsin oleo vel quodain laxativo liquore, ex 251. Ego dolcntes frigida cauFá plantas pedum> piantar»* decodione congruarum matcriarum preparato, & calcem fidilium tefiarum calido fotu m u ltisó *« ^ 1 in vasculumduobusdigitisaltum, atquc ambitu fiepclevarcfolitusfum. Tegulam calfadutn y\-Zldo ^ Slmili loci patientis mittendos dixit fuppofitis no bono calente irrigatam hclxine & iyiitnbrio carbonibus, non flammofis, donec liquor infu* aquatico aut fimilibus impofitis cruri alligar ei, maturjtumcircumtento linteolis vaiculoatque quiurinam non reddit lac0bus sylvius in metía, paruinrefrido convertendos vult in lintcolaac pratl.c.deifchuna. Sed & per argillam uftam comrcfundendoscincrescolligatoqueyaiculolundo minutainprimummoxaceto, acri decodam a*tcnus & conltrido finteo Fortiori patientia loca num d'iffeùtcnci(ovctUartinusRulaHdus,cent. 4. vaporari ; Hate Aurclianus ; qua: q uidem lovendi curai, empir. 40. novum autem id non eft, quond­ Rtmtchum ratio nonita vetuftate obfolcta eft, utad noftras am glebamaquá calida perfulàm adfomcnta ito•vulgate quoquefoeminas non pervenerit, vocantq; hoc machicorum ufarpo'niAurehanusl^.cbron.t. i . dJ a‘ f cH' remedium delle fcudelle ; quamquam non ita f. 204.M.C11Ì fimilcellid,quodcimoliàfubaflata muliebrercinediumilludefl hac tempeliate, ut pfeadicos & Ilchiadicos fervit item Calatilib.f, non clariflimi viri ctiain de co prxccperint. ebron. c .i. perlìlicem ignitum pofea refpcriuin limcispurisinvolutumlienisdolorifopicndoad*l a c .Holkriusinltb. prati, c. de Colila, & Andreas hibetGanopontus, l.3.e.i.Vk\nhidic[; An. Guat~ Cafalp1nusL7.art.md c.7- & Ambr.Paranti. 17. t . 1#. Qui idem virad pio vocandam fudornm o- neriuscom.c. p. Fed decado medicato inFpergit pem, teitaceas lagenas rerum tenuium decodo tum hoc loco, tum com. 1. traci. 12. cap. 4. at pedibus plenas,pedumplantis,lateribus,& femorumin- applicitum pcrniciofosvaletudinis vapores ex­ trahit Anton.Guertausautlor appendicii ad Mizjtldi Adfudocodoigne dia ¡nao- terílitioaccOmmodat. Vafe ----- figulino fi o centuriaspag.

Lisdcm circuiti omne, rt-n iifW J&percalfado ulos fuifle vetcres ad caltacienda » » » « .130. . —— quoque t .v .1 snugua- pti frigeratacorpora, docuit Galenus in expofi-1 corpus applicitis utitur adid rei Gaanus apui f f f Qrz*'none imguatuin , vcrum cuius Form* efiet, & : W e Jy r. antid.fpec. ?» c ■

N

A

L i b . i.

pars h i.

-,

&

titur l.3.ch ro n .c.2. adftringcndo quoq, & glandiExdrenafotus. busarjdiSquercUum carnes excoquilicet.

Vmentem ignavis humortbus ventrcm cxAd pedum callós diftolvendòs & in dolore haufturuscalidamarenara uXon Boethi admulto mollicndos concifi&calidisfubfavillisaflì 'h\buh,•Gal.&Rodericks Fortfecit tom.priore to n fi. limono fo t ns pcrcommodus cft.

T

fam m i’ cuidam,cui per fluoresmulicbra cxtuhi ucrac venter,eodcm remedio^ felici ter uíuscft.

Arcniquoquctum naturaiiter calidx tum igne percalefaft^ aut frixxinfacculo veilintco admo­ ta: hydropicis nonnihil proficiunt.quod ex vcterum placito eft, & ab lue. Hollern adnotatum tn (urationelijdropis : miftas cum fortóre frixafquc àdhibuit Galtnus 15. dt comp. medre,part. At Holìtrh tnafnator.UdoVtcusDurem,huontks arenasi turn dncribus calladas eidemufuipropofuit/rixas etiam proficuas profeftus; citcrum de areni tifibus ex plurium autorumfententia pofterior. cap. de infolatti diccmus.

Lutum quidem thermalium aquarum medendi ulibus commodum non cognovére, aut tertenonmcmoiavère veteres: mhilominus euudem cxccllenter medicatum docuérc juniores.quircmthermariam tra&avére: inter este­ ros Andreas Baccius & Julius Jafolinus prxce>tor metus : fequitur autem fuorum fontium & caturiginisnaturain limus.Hadenus jam arenarum medicatarum oftenla vis cft. Sed & non medicati verum defridx iàcculus ad dolcntcs partes adhibitusnónullo remedio (^peiuitiquod Valentinus Albertus Jefuita in le ìpfo dixit ex* pertum.

Ì

Ex cineribuifotusc Ineribuscalentibusprialtis tórpidos ac tremenresartus fepelin remedium no contcmtiendum proponit Andreas Càfitlpintts inl.y.artis medica c.39. calidum cineré pernionibusaccommodatum fomenta alias ex Fallopii experimen­ to rétulo P n ter qtlem ufum & bronchoceli difcuticndx, fi quidam etiam teftarum fc.marinorum pifeium trita qüoqtio pado devorctur, certiftimum eritremedium: panniculus ptius quidem lotùs, madidus, mox calida foci favilla confpurcatus fxpe applicitus, *

C

E fruttibui fotta. frudibuS portuim, apium codum & calenS admovet ophthalmiiLif obusSjlvm,in praB. inetb. hxmorrhoidisdolentibus,pomummaéianumfub ciñere codum addito faccharo velcum fapacodumadhi betyAlexandSenedictm l.za.c.u.

Piltre vero pomum quodeumqì ruborisreliqüiis adhibet F. ? lateras I.3. prax. ttt. de ócul. dol.p. 3 1 0. itemq; Hltcol.F1foL8.fua nofotborapia t.26. Semiputre vero idem igne fervefadum pcrnionsbus applicant,hodie noftri. Similiter & fedumaurantii vellimonis acerbi pomum, quod cum Tale ferbuerit inter prunas,ficcalens, quafeduritacieseft, callispedum acerbe dolentibusimponimus,& hocffpe repetito applicatu pedes excquamusatq; levamus. Avellanas nuces aftas ficcaIcntesdentibusftupidisadhibet Gutdotr.6. doB. z. c. z.partir.'). nucis vero iuglandisnucleumignitumdentiaftlidato imporne Mefvausi. 2. Gra­ bad. capitelo. Ad ftomaducos fico torrelàdo u-

E

Ex trinco elixo torrefattovifotta. \ t Eminimus quidem alias ex optimal uinauIV ltotum m onum cntis , frumenti concalfadi àcernii m ad fbpicndos articulorum <ifc podagra: doloreSpercommodumefle : nulle & ad cofdem ufus Ctadfodóres mòvendos utile fomenturn ex codem efrcconfumabo autore Weckçrio in fynt,

•medie. 1.1 par. 3.Notanumeraliiu. Torrefa et um dcadhuc calens frumentum impetigini dolcndx adinovet Nicol,tns Florentinus.ferm.p. naB.ó.futu, c.s. E milio ad fervidam (artagmemtorrdatìO dolori dentiuin abolendo maxillamexteriOrcm fûvet Ra^es 1.9. ad Manforem.c.4.2.

Ex pane cattdofotta.

D Ìh ic, &percalidos panes fònlentapartirì licetjut difeutiatur deli nquens humor :at q ut luiius rei preclara funi autorumteftimoniaj quo­ rum ego lentcntias repctam fervato partium or­ dine in huric hiodü. Ad hordeolum concoqucn- Hcrdctle. duiü aut diilol vertdtim ulus cftCf lfus I.7.&Atttus I.7.C.8Z.& Avicenna 1.3.fen.3.traB.i.c. 1 6. qui virt fermento calerne tùbcrculüfoviti panisvero re­ medium, & Hteron. Fabrieius in l. operai, cktr. araplcxatuseft, SedRenerius SolenanderConf.t.feB.2. ad vifushebctudinemcmcndandainpanem hor-

A

deaceuirt medium j cuiiis interiori mollitudini f*niculi,&caruicontula leminaadhxierint, ie~ cund um hanc candcm facicm appli eat odilo fio ; ut fixo intuitu in panem oculi vapore huiili d co tur.itacnimabfumptairi ipiis exerementitiahu* miditateilentoreq; nuius&cralÌitic atténuât a atqueabftersà, vaporibusitécraifis difeuffis vifum confidit mirum in modum facili remedio tecrcatuirtrcfcduinqjiri. Stupori dentium abolendo panem calentemdentibus,qui vitium patiuntur, atterendumdocuit Raz.es9.adM anforem e.ijlo. icd & aures ibnitu laborantes, panis cû carui lemina fubafficalcncifqucjam, ut e fumo ex t ipitur me-

dietasfeeundummollitudincininterioreinapplicitus,mirc jiivatiFr/ice p Utero autore tìttom.i.prax. medica c. 8. c. F. Adcontufas item zhricuhs Alex.Traili an us in juritHÌit l. 2.C.2.&.CO prior Gahnus l.3.decompof. med.per conrnfu. loca. 1 ./.licci cum incile àdhibuit hic au&òr Hipp. veroad AngimmU.demorb.i8. lo ver'oHeurmus ad pleuri tidein cum tberiaca /. de morb. peBor. t.z. Angina, Adftoinachicos Aurelianus I.3. cbron.c.i. ad fin- Pieuntidi gultum aftiduum Hcnrtcus TroiftenusÀtirbacbtUs apuli loiScbenkium, /. tbf. ntedic.tit.de/ingultu, Ad dolorcm colicum zibethopnusimpoIìio,ad ùm - ijnguhul', bilicum Io. Bapti/la Porta l. 8. magia naturalit rii. Coliti. adcolicain: quem pdnfcmmufto incoéturh, & adhuccalcntcm impofituincatapUimat.s modo pi obat Ga Un. L de rerum ajfeBorum d ig it. & curai r.^.&huncfcquutus Affitti rcrr^l /./èr.c. 5. qui . ■ . °- ad inHammatam veiicam polcntam calen-VtJìci in* ir. mfacculo adhibetiisfermonibusjfaririas vcròF^ww/,i,i ’ umentaceas,- fimilitcf iri fàccubs ad còlicum olorem applicar AlexanderÌralhanut !?■ cap. 1.

Q4

Ad

p y r o t e c h n i ,€ C H I R V R G I C v E Ex Itgntis qutbufdam affulisfomenta.

Vi,TU affli- Ad panm ero Ut redcamhoscxaflatos& fcmiaf-

* lS8

a-a.

fatos.ad utero rum fomenta laudat Hip/». l.de nat. mul. a?. furfuraccisveropanibuslinteis advolutisdolcntcsutcros fovet 2.demorb.mul.n. z i.& 22. Ex calido pancjclcomelitc item calcnte lindo Sumétkì dolorcmftomachifedare tradir,BertrucnuBono4, 1, n. nttnf.trati. 1. fieli. ». Pannorum involucro confcrvauscalcncibuspanibiis,quijamjam e rurno funt edudi.ad fudorcshominiclicicndos appUcicis utitutHercules Saxonia, &hunc ut apparct fecutus, Roderteus Fonfeca confinomi priorii j 2.

Haétenus dixi quipanisex prima cocturacalidiiint applicid virtutes , multis fccus reli&is , q u i tticmorari curiose potuiflcut. Intclligas autcmvclim perpenlo eius fummo contempera­ mento & funame eotnmodcratà natura , quòd calori noftro nativo fuus alter eli maxime congruus & familiaris. Quas ob caufas ad inulto plura, quàmindicavimus,eius eft utilisapplicitusatqueadminiftrat us. Quod ii&alia inrem facicntia cum parta comtnifceancur aut concoquamur,uberioradhuceftexpcftanduscffcétus, Vidi (obfervatio eft apud Stbenckium l. /. tir. de lfchiade) equitem torquatum coxcndico dolore correptum, rclevatumcx impoiìtacoxi placen­ t a ^ frumentofecaligineo, cui mixta erant folia cicuticonfciifacompOÌìta, codain focofubcincribus calidis,lintcis involuta. De panis calidi remedio plus tn ulta.

T ex ligneisquoque afTulis foveri languentes dolcntefqj corporis partem novum non eft.

Nemperefonantibusauribus cuprefii tabellam, quantumferripoteft, calentem homini dormi. tumeuati.priieitiminfperfo pulvereorigani parat FelixPlaterustom.t.c.S.&c qui priorrcmediuin fomffcdocu'it,Bartholom.Montagnanaconfi.8. qui idem, & ad diftorlionem orisabolendam ccrvicem & Ipat ulaseadem tabclla calida fovet. Alii quoqueautoresatquecxcommuni ritu,mcdcntesomncsdyienterici & licntcrici quiqjtcnefmu jariuntur,iupcraflereabictino, juniperino, cyprefrtno calido fedcant,curant. Ex nuce j uglandi cthmprobdiwit Michael Savanarolatr.6.c.16. rubr.

&

Ex Vinaceisfotm.

Untvinaccacxueciuva; ab exprcflb vinorelîdui.quæcum inmultum cumulumexaggeràtiatque immoticonici v ati fuerint fuo iplìus fcrvoreconcalefiunt,addolorcspartiuin, & lan­ guores commune remedium, fi excavataeorum ferobe corpus obducatur. Porro adarticulorum omnium imbccillitatcm tumores acpaiTioncsad paralyfim ad torporem;ftuporemquemcmbror um, ad diftcnfioncs& ancylas.ad dolentes artuum fraduras atqucluxatus ufu folenni fub maturitatevindemiarumexpetuntur; de quorum vi­ ribus & coto adminiftratu peculiarilibclloconfcripíit D. Antonius Alttmartu & luliw CtcfiarClauäinusfcü.io. opera de tngrefflu medici ad infirma.

S

E x carbonibus jam nunc humors reflinclts, fotus, Omentum,quodfitex carbonibus, adhibendumeftinbalnciloco,qui ungendis hominibus fit dicatus iis, qui diuturnis doloribus teneantur,partcsautem corporis torreantur , donee difficultcrfcrre queant. Carbones funto e balneisfumpti,aut prius madefcant, h ie Onbafi 1. 10. c.ttenr, quiequidemficinterpretorutde prunis humorebalncireftindisloquatur. Porro antiuiirtmah^cmedendi ratio videtur,quandoquicm CorneliusCelfusadfomentavalidiora, quae horroremfebrium pr^vtirtant, extindastitiones lintcisinvoluit. Videautemdehis omnibusL«dovic Mercattiml.de indtc.medic.cap. 12.

Thusignecalcfadum dentium doloribusafflidato imponit Mefivatts l.z.Grabadm.'Part.1fell. i.fum.S. c.j. maftichcnveronigraminaceto codam ad clavos adhibet Aetiusfer. 14.C.82.

Philuras c i p i fub cincribus codasatqueetiainnuin calidasambuilisapplicatIc<r«n£iL(i»^/w l.2.epifi.4■.

F

3

Ex animantium materiafotus.

A Nimantiumplcriq; partes non exiguosofx ’Aferuntad^omcntaufus, quosomnes cum in l. de medtcina ex-animantibuspbarmaco chtrur. operuparte difpofuerim, lectori placcat, rogamus,

cunCtos eo loco pci quirere, interim hie aliquot ipforumalienum non eritattigifle. Sylveftrium E x foltis fomenta. quadrupedum carnibus elixatisfic caput&buc■ p o lirem o ,& perfolia quidam plantarum vul- cas hominis cynica diftentione correpti foveri X garisquidemfedminimcaipernanduseftufus juflit Avicenna l. f. t.e. quern iequiturAl^m« GaVolintilm fovendi laborantes corporislocos: ita dolentes tmaria tn opereordinato fecandum Raz.emad Man& contufispotu fiondium parvifambuci calidarum : itacó- forem,cap.daoriitortura. Intellexerunt autem& iirfirùlo- pup0Sf0i¡0 hraifici crebro incalfado procurant maioresnofttinon vulgarcmpcraflaslevitercartU hodie multi. Addifcuticndas vero materias, nesfomentiufum: exquibusdedublumeft, ut q u i proximèincommodant, de lachry mantibus mulieres pngnantesvcntriculum ea fibi re fove­ octíhs,ufuscñ.Rogerius Salcrnitanus l.\chir.c.2 4 . ri curcntpro fitulanguente confirmando. An-Sueeietr. hoc medicamento thus,maftichc,laudanum,fcr- tiquisporro&fuccum , quibubulisacarnibus, rtmtn »/*<• vcntimarmoreliquata, folioquelauri impolita, dumtorrcntur.dcftillat, atqueisetiam quiefedum calent, temporibus & venís frontis admo- mitoftisad prunaseifdem exprimitur.in mcdiciventur; proficitremedium, fi,quam maximeca- nam utilis habitus eft; adeoque hocpoftcriore Hdumferripoteft.dctincatur. Aloes folii tene­ Galenas,in l. tij. decompof. medic.part. t .i. lemmate dor caro fub calidiscincribusofla,&in callos pe- quod eft compof. auncularts Aftlepiadis, ad aurcs dum dolentes impoiita mircjuvat; quale re- dolentes, ufuseft. Adearundem vero vermes itb.deremediu factl.parabil. cap. 6. Quern locum mcdium&ad bronchocelas pridinonomifcrimlibens. cantalii.

Etc

■»

LiB. i. P a r s

E

Unc varia materia fbtus non tam cnarrabimus, quam indicabimus cxemplofingulari lingua,cui maxim è genus hoc remedii con venit quàm juvare propter adhafus difiicultatem mi potefinificihcaxlit, in fotum adhibitmn, mo­ dus,is au ccm per panniculum cito.

Ex ovorum coétorum lutcìs amygdalifqué mundiscontritis,&ex pulpa pomorum apiorum in laite coitorumcoiuufis, ¿cfingulis in pitacio rarioreinclulis fotus aliquando ad perdolcntcrti cancrum orJinavi ; ncque id lane fine truitu), Commentabcris antem & tute per te varia ex o mnimàteriam rem accommodaca,

N

CAP.

N

E x c e r a fom entum . /^Eraeportiopcrigncm deciiahordcolo diifiV^/pandolaudatiffima Celfiol.7. c.7.&Gal. l-o-. de comp. medie.p artk. calcem Actio I.7.C.82.

Hanc edam cum cumino trito concorporatam ad hypofphagmata, i.e. ad fuffulum oculuiti fanguirte ex percuffu diicutiendum, quàm maxi­ me cali Jam applicari cum fruétu docuit Confidntinui invidino ; àquo viro mutuatuscft,lr»,i/</Hi V ilU n tvan u ffi.i.B rcyiar.c.if.& c.zi.

X I Vi

De bucatiti fottio aliquajpccie; tquidem freqüentiílitni iottis flint modi; nihilominui ¿1 citra hasinterdumoblcrvo fieri polle uthumoriscalidi tomeinitm accedat.

Atque is eli gargarieatus & buccatus quetnego nomino, ìdcltjhaultusqui circa buccasoredaulo commetur, ex oleoauterii calido ad dolorcm dcntium Icvaiìdum propolun Aurelian.1.2.ebron. c.^.p.i^i.&cxaquacalidaadtctanum/./.4r«r. ci £.& ad Ileon ieod.c.ip. quam rationcirt rctinuit quoque Aetius L2ftr.4A.20. & 28. turn et¡ani Alex.

TralltanusJ.3.C.10. adgingivatumveròtubercula, grace,cahdam aqualn laudai Ctlfus l. 6.

C.13.ad dcntium vero dolorcm lixivium tepefaitum,mediocrivult tempore contincndumjGrf/» in if.de medie.parttum.c.9 partie. 1. quo loco tum Colocynth.tum ululi corticcm vinodccoitum, (idobiterdixcriin) meminitosfovendum. Scd & adabfceflus lingua,palati, gihgivarum, & onu ninna partium oris, tnedendos utilisclt hauftus calens& ulque adfauccsgargarizatus.

H

CAP.

XV.

De Embroche^

E dctettionibui & jrm U t

On repulerunt fic vilitate atque abominationcmanusmentelque hominum fìmibeftiarum, ut non applicitus agrotantium medi­ cato* experircntur,adeo ut videaturnonadmirabilefolum, fed incredibile, quàm varie miferis humanitatis noftra Cafibus, iuccurrerit. Qua cum fuerint dine peculiari volumine, quodinfcripfidemedicinaex animantibus ampie traina­ ta: funthactam propèinnumera ut rem detreilare poffim, fi paucalcligam. Quam ob rem fi qua cibi rcrum iftarumettfitis, ibi plenius hanc cxunguas licer.

Û9 E x vetria refù tili t

Ex ovls,fotta.

X calcritibus qucxjuc ovis igne durati* Fo­ menta factitaverc veteres ad diverfes partes corporismale aftc<2as,atque dolentes inter c*terob oculi fic curati, chcmoli atque ophthahtìià vexati, hxìnorrhóidcs, condylomita, rhagades, aniatqucintìaminationcsfedis,qucmadmodum hocipiopyrotccltnitmedic, hbeBo c. de nutferiaex aninidntiumpartibm, enarratumfuit. Ad laxatam eolumeilain revocandam dimidium rcccns afiàtum ovum coronali futura imponit pbilippus MitB.trw.is- de mjfier. Utrtthjm. 31. Bregmati fervens impolìtum line corticc aut dimidiatum prxtulifl'e videtur Alexander Bencdictus lib. 8. de »wkciw.f.tf.luteumigncduratumcalensdolcntibusdentibusaffumicandummemorat idem l. 8. sfamigli- cap.alt. expertus approbavitad ophthalmixrctm. liquias, NK. Pifo. I.decur. mor. c. 20. quam rem prior ex M. Gatinana tradidit, Iac.Sjlvitu in lib. de mcd. mor. int. transiatutn primùrem ex Archigene apud Galcn. lib. 4. de comp. tned. loc. cap. 8crcdo, applicai vero adhainorrhoidasaccondylomataSc ad ani rhagadias columbinaovadura­ ta Celf. lib. ó.cap. ii. quam rem (crcdiderim) imitatus eil ex Hippocrate, qui ad infiammatimi fcdcmovacx vino nigro dorato coita jubet imponenda lib-defifi. n. 3. ovorumctiam igneduratorum luteum calens, uteafeus aflus, dentib us, qui ftuporc tcntantur, prafens remedi­ um effe docuit loan. Mefvaus lib. 1. fieli. t.par.t, Grabadm. Cap- quod infcripjit de congelatane dentiu m ,& Raz.esadManforciti,c. codem, ovaintegra detraila tetta oculoadmota ruboris cxophthalmiarcliquiasablumunt,a«ror Ft/zx/’/arfrui, toni.

3-prax. medica tit.doloru oculor.p.310.

Ad hac omnia non tacebo, quod ex placcntula irixoruin cum oleo amygdalino ovorum dolorcm colicum fibiipllfopivit Rodcnciu a Fonfeca confi. s f. tom. t.

iii .

Mbrochc&embrcgma,Gracis,Madcfaitus efiLatinis,utvertit lOiBaptifia Ra/artus apud Orxhafl ç.colldl.medic.c.22. öc videtur, etiam in­ terprétatelo.G cutíhí in definit.medtc.Aum in vo­ ce Embroche câdem fententiâ utitur, quæeitortbafiio citato loco. Habet autem harc Sardianus homo, Madefaitusminorem vim effe quàm cataplafmatis, llloauteinutimur,quandocataplafi matavcl propter tempus bis minime apt um aut proptcrlocum,aut propter eorulidcm vimdcvitare oportet; Ettemporis quidcm ratione yi principio madcfiaótiones adhibentur, cù co tem­ pore cataplafmatumintcinpcfti vus eft ufus.Pro­ pter locum vero in capite madefaítionibusutimuriniis,qui nóreitèadmodumadcataplafmataíuntaft'eiti. Propter vim denique ingracilitili«, cum vires imbecillescataplafmatum pondus fer­ re nonpofiunt. Accommodatiffimum autem elk chamamclinum oleum capiti evaporationi finé imponit,camq;,quxincapiteeii,digcrit, abani­ que hon attrahit ; quod nulli præterca medica­ mento contigit. Vides ex hiî poiìremis Antyii verbis fummameinbrochcscomyioditatcm; prater«»

&

l9o

P Y R OT E C HNI Æ C H I R V R G I C tE

iratterca fradutis olïium, carniumquc contuionibus non mcdiocrem huiusufum addidit, Attua ini. i . ftr. 3. c. 1 74. qui difcrimcn mcditatus, ab irrigati! illudprotulit ; quodmcditatus pcrlevcramem abadhibito auxilio habetutilità tcm,ncmpclanamaut cinerari humcdantes imponimus,partibusaffedis poli nrofulioncm.

Fervcfado aceto made radi fugillatusabolentur autore Galeno in 5. de comp. medie.part,c.ç. De­ corum vero aceto lupiiium ad livida proba? it tJto/corides.

f

CAPVT

X V I.

De irrigata.

■ f R.rigationcutimur, ut corporaperipergamus, J-hoceft, balneorUtn ufum imitantes, cum alia circumftancia impediti balnco,uti nó poffumus : cu in autem h umedàrè corpora veli m us,id made fàdionefaccre non valemus.cum ea non alteadmodumdcfcendat,fpongiam vero admovemui, utfudoremddhærcJîtcmabftergamus, fivefanies fit, five fanguis,fireftrigmentum, live piu con­ cretimi lit,live ipiatnedicatticnta,fivequæjunda fuerint, aututmorfum &pruritum corpusVexantesfedemus. In facie vero, cìim recreare , & fobur indere volumus , eiuiUerti rei causa alp erflótié titirnur,afpergendum vero caput cftin vi* giliis&deliriis. Stoinachus autem atque hypocondria oleo calido perfunduntur,limili quoque modo c o lti fpina , velica óleo calido afperguntur. Itemqjtctanici&ifchiadicidcnique, atcruraeorumquifcbribusdiuturhis&liceisdctincrttur,fi piarte cólliterint, aut poli fudofes exiccata fint.hydrilco perfperguntur, & aliotraducendi caula,crilra multa aqud, aut hy drælco irrigain us, quodfacimus uterrantem matcriam inpartibus ignobilioribuscontineamus, quo tempore calidiore utimur,ad morfuitì ufquc, ad finem irrigationis,ruborcm&tumorcm,conftituimus. Jam vero irrigamus ubi inflaitimationcsreiòlvcrein animo habemus, aut ubiabiccfliiscitiusadpus perducerc coniilium cft ; afpei fione vero utimur adfacicm , atque infebribusardentibusadtivo tcmporeaquà ladea ; hyberno vero, calidiore, prad.ertim li caput nullo malo urgeatur, cavenda tamen in diuturnis afFedionibus afpcrfio eft; ftupcladionis cnim & frigiditatis pcriculol* initium laceret.

Hac Antylus apudonbafitiml.ç. collect.med.c.21. quorum nunc nos pratHat aliquot exemplafubjiccre. i.capitilaboranti, vitioliccioricumprimis eli accommod us.Quarc A rehigenes prarccptoré luum Agathinuin(rclcrtAttiml.i.ferm.3.c. izz.) delirantemvigiliishisconfcilim liberavit,capite eius multo oleo irrigato.

Prxtereainconvullionibuscaninisoleolicyoniscalido.autaliquoconlimilicaput pcrlundendum.Iteminhis, quibus nervi fortiterfuntafflid i. Si vcrofrigiditasactremor ad afflidionem nervorum conlcquatur, ctiamcalloreumadficyoniumadmiflendum d i. Poda grain vero marAffluii» rubio bio inaquaaut vino irrigamus. Hæcex Actio, ner-jorum qui cum icùmamidionis nervorum meminit. ‘¿ Ut»™ Irrigatu quoque ad extenuatos &f'radurarutn luxatiotiumquc vitio tabefados artus utendum

ccnfuit Hipp. offieina m edift text, i f . id . 17- ad artí­ culos vero induratos atque ancyle correptos aut diftortos l.ie ufu hutmdcrumpaulo anteF. CAPVT

X V IL

D e J liH ic id io .

Z''* Uttulatuscx antiquis pauci meminerunt, & v J parceex his unta Galerna,1.13. truth, med.c. pofirem o & C alm Aurelianm 1. 1. aettt. c. it. & lib. 1. chron. c .j . quo lococataclyfmum: i.e, aquas á

fublimiiiipereadcntes, aGrxcis appellaridixit, Fortaife autem & fubirrigatusgeneterem hanc comprehenderuntantiqui, quodfufpicorcohbencius, quodArchigenemdodorifuoirrigato oleo copiofo delirium & vigilias excuífille, prodidit Aétius. Conlueverunt autem capiti alto, vi­ delicet calvario obicc fublatente affedu perfulumhuncadhiberepropterea,quode(ublimicubitum unumEpiilomio&Siphone.dcinillus hu­ mor , idibus crcbris vehanentiusvim remedii fubterioresin partcsinfinuarct, Defiget autem Ip taciliusex voto,fi viitusacceflcrit, medican fulphure vclnitrothermalisaqu*. Quanquam Be limplicis, dilutx ctiammedicamcntisaquxalix lie ulitatx non infelieiteretiamadhibentur. Ad mekintholiam porro medendam ex decodis hcrbisllillicidium \n&.i\.mx.,lo.Manardni: Meinincrunt autem & altideftillat usalii ad partes alias, prxterquam ad caput, Hisinllillatus ulibuspoilerioribusfadum arbitror,utfubindealTueverintJuiiioresThermalcs,Ducciasquali guttulas,corrupto nomine voeatas.partibusmalealícdisadhibeie.promifcué, adhibent autem ut Andreas Bavius advertit omnino in fi igidis morbis, & partibus & naturis.

Adiumcnto autem efhcaci morbis concumacibus cerebri nervorum & jundurarum omnibus finiendis. Aqua enim Ducciac non calefacit.in. quitBavius.autalteratimmediatccaput, fed ctiameliquatfuicalidiiatcaduali, fubiaccnteshu­ mores. liccatqj omnan fuperfluitatum copiam, penctransfc. acri quahtate atq; infultu per commifluras calvante in intimas cerebri partes, &c.

Sed loca corporis,in quxadhibenturhx.modum & ordinem adminilhandi, artificiales denique apparatusDucciarumapadfrancyirttmM.2. lege.

Nobis huncpyrotechnijlocumadeummodum

attigiiícjfitlátis.

CAP.

X V I1L

D e E n c a t h ifm a t e f i v e i n f e j f u .

Edinfdfioencathifma,Grxciseftinaqiia medicatxabunispedibusvclfxminibusulquead f ”“ ” ,',, umbelieum infidere, ita ut fupemx partes n o n * madcfcant, quo fit ut his prxeipue morbis con­ venía:, qui partes intra peritonaium incluías in-

S

feftant.Hxc & peculiarium partium encathifina-

ta loan. Gorraus lib. dejin. medic, v o c e ilia difieruit. Ex oleo hmplici parat Aureliantv ad coIteam , lib .4 . ch ron .p a£ cap.7. ex decodo vero adftringcnte ad vómicas, lib. 1. cap. S. ex oleo vero & aqua ad ilio n , lib. 3. acut. pajf. cap. 14. & ad fatyrialin cap. 1 t. ad cervicis rigores Ctlfm lib. 4 . cap. 3. F. ex aliis vero compolitis rebus

LIB, I. PARS Hi.

.

s

I9i

de quibus omnibus,Se tota hac rc Andren Bavium I.7. de thermU ; & Ludovtcum Mercatum L i . de in­ dicar. medica, iatèleges; ncque de thermis hjs ar­ ce indisi plus multa de naturalibus dixi aliqua fuperiùsì de quibus iild€ad medicationes ufquc pauca 8cexilisapud velcrislhentio firn. Veruntamen iithxc Aurehanus videtur exprejhjfe in l.i. cbron.c. b. p.427. C ri.lp . 4-if.fcdutulibexpltcatitvins.c. io. & t .p .s ji. quo locò balneorum naturali urti, qux funt in Italia atque Aenarca, comhieìhinit. Itcm Oribafiusp. 1. iynopf.c. z f . & longedifettiti! hit.io.colteli, medic.c.i.&c,}. cr exArtbigeneAétiie tetrab. Li.fer.;. c. 1 67. Panine etiami.f.C. 1. Aquaruinnaturaliumadelcphantiafinmedendam expteflememihitatque hxcdc balneis maioribus & univeriàlibus. Cxterum peculiarium, ScminòrUm,quxnoftro hpcfcculofuntufufrequeiitilfimo, excinplisabitinens, qux funt propc infinita,quòd fcriptum reliquie Oribafius hb.io.cvUell.mtdtc. c.$. Summain quippcunivi*Ix rei abfolutiliimam Scili rem noitranì accommodatilfimam recitabo, •, qux eli illa.

Lavacra partim ex aquis dulcibus 8c qualitadi cxpcrtibusconftant, partim vero ex iis, qux Se qualitate fuhtprxditx, Se vimhabcnt velicmentcin atque confpicuam: eaque; inquibus meli qualitas,partim indultri ¿parata funt, partim per ta r. leitanafeuntur, poriò forum quxexindultria C A P . XIX. fiuht, alia calefacieiidi,aliadigerendi, alia humcDe E m b.fi ß v e folio . dandi, alia relrigerandi, alia altringendi causi MBaiìsautcm elf folium aqux calidìr,labrtim paranturjaccalidisquidemutiinur, cum autre8rpifcinaìnqua lavaturaliquis. Hancex Hyfrigeratoscalfaccrc,autlalfitudincni fpluerc,auc droleo parat Ifchiadicis, 8r pixudicis Aurelian tu 1. convullioncsaut dolores mitigare nobts propo499. F. fituineit : tinehisetiamutiinurrefeitioniscauStomathicis vero de oleo Amplici /¿fi./, ca. 2. làcumaliinciltum nortfacilediftnbuitui; Calipag.4-o.fedRit'i(es tn trail, de marinipuer: infamem dasautein aquasreddimus,tum pulcgium,aut opucrum, cui cum prurigine velica; flint, in alienti riganum, aut hyifopum, aut thymum, autiàtuaqua caiidà plertumconjicit ut vitium cvocctur. reiam,aut lauri folia,Se chamepityos ranuilos, Se G ap . xx. panacis, pyrethriq; radices, Se cachi y, Se alia ge­ De bdntOi neris ciulìlem incoquimus, oleum quoque in aEftat nunc balneum cxponendtim qubd <*«- quafflcònjicihius -, lavacra autem digercntiafàtoreló. Gonio illuddieitur,quodfìidandi,la- ciernuSjCum coturni corpus, qutìd pi xpingue (ìt Vandijdetcrgendiq; corporis üfibtas eli deputatu. volumus extenuarc,auttumcfa£tuni totum cor­ Quadruplex erat veteribus, i. e. quatuor domici- pus vel membruta aliquòd contrahere, iclq-, fivc ìiisdillindum ; quorum unumquodq; peculiari propterinflamtnationcm, fivcobalumatficctioufu ferviebat, triplici etiamrlum moderatione ncm fluxionclaboret: fiunt autem digcrcntia 3 temperatum. Primo quidetnafluefeebant prx- cuta velfalem injicimus,vel ipsa marina aquà uparabanturque corpòra acri calidofìc; ut quali e- timurjautvitrumadmifcemus: Jain mcl quoque molliretnur.indcwf.^ianTJi'^.r, id eft, prxinoU adtaixtumdigereiidi vim aqux indie, itemqueulitorium appellabatur : Acf autem in quo primo ya taminia incoda Se cinislàrintntoruin, Se fulveriabant lavandi priinumtepidtis, deifidé tali- furigiletanoncxpcrtum,aut baccaruni junipcri, dusplenè, abhac iter erat bfeviilimuin,ad calida- aut mcrcurialisdecodum. riiim balneumj aquxtribus foliisconftans, tepi­ Molliendi vero causa balneis utimurincorpodo, mediocritcrjcalido, piane ab hoc tranfitus e- ribus,qux v’eiiniiammationc laborant, vcl indurat ad frigidariuin tribus etiamnum aqux foliis ratafunt, atque ad inflainniationes, blanda effe varium : nempe x. aquam exhibebat mediocri ter debent Se mollia : in iis, qux obduruerunt, fi calidam 2. tepidam.tertium frigidam, fed quarta infiarnmationisiintcxpertia,potcntiàSecfficaciiì Sepoftremàbalnei parte corporis omnismador quocircainiisquiinfldmmationclaboratmalu^, & lbrdeseximcbantur,fricataque diligenter cutis Se lini feininis, Se fxnugrxci decodum mifeeoleo compolicbatur.Horum omnium ut ufusef- mus; in fi uxióne vexatis i nflammationibusjplan(et frequenti nimus,non tarnen quaii lege perpe- taginem aut herbam fangui nalem,a ut malicoriu. tuamullnseratprxvaricatus unis autaliis, infer- autrofas, autrubicimasincoquirrms, iniisverò dumplus.interdum minus, pro vario ref um ftat 11 qux Convulfionem mìnamur, iifdem utimur; utilicebar. Sunt Se prater hxc balnea (implici- qux adhibemus etiam ns, qux funt fluxionis cxtaacxoieo,hydrel*o, lade, vino muffo ac ahis, I pertcsiPrxter cxtcxa vcròhydrclsum, in quol malvai

WBlis'^rVtoVmmbispec'ulianbusink'flusdtlcii bit A'ttiu ten kb. i.ferg.c. 17 3. cuius viride hacrc prxccpta, cum luculcnta, xquèac utili'ain hanc rem lint, vifuui elf operxpretium hisadfcriberc.

Infelrioiics,mquit,ailuniimusihpartibusinflaiiimatisautobbalneipcnuriam, aut propter virium debilitatali aut ob aliudquoddaiiì impedirtptmm*. mentum. Inflamfnatistgiturrenibustnimurde \umbiu. coito fxnu-grxci, malux hortenfis, ac iylveftris , feminislini; in calculofis vero iifdempro­ pter inflammationem, & artheitulixdecodo,, ac rifu. rofmarini 8epetrolchni> ac fpicx nardi. Iifdem etiamutendumiitin velica, adiedà etiam ruta ad Uterum vero artliemiiìx decodo, falvixquc ac O l» lauri,See. Ad colum autem finonis Se panacis de­ c o d e ,8c lauri & liinilium.

Ad fedem meliloti, caulitim, cum papaveris, Stil, fluxltm acrofarutadccodo. Ad fluxioncs autem uteri, " " 'b a d ' ^ h^monhoidas ani,plantaginis decoduin conwr ’ venie, Se poIygoni,malicorii,rolaruinrubearum ac fintili uln; Ad vulnera vero convulfionem denunciantia, r*buH. Hu. àquaSc oleum. Omncs igitùr illinendi flint Se induccndiüiqueidimumumbilicum. Oportet autem,Sc partes,qux non madcfuint,priusinungerc Si prxlcrtim caput, ac tegere, ut nereplea-

E

R

19 & PYR0TECHNÌ*£ maina, ant fxnum-grxthmiricóètumfit, juVat. In Jutttic alucm circa ihflarnmatiohem balheis fciufdeifi qùalitatis utthdum elfquibus ad cos qui digcftionmhdigcbant,utebamur. Cxcerum teFngerant & adÌlringuht balli eaj qbx fìrrtili biódo parala funt, quoadftringentcsrefiigerahtefquc màdefàètionei -, quarurri fyivà potei! ih hurifc Iransferti iocilhii CAP.

XXt;

C H IR V R G IC ^ homihummanibusigeftandxcapita, confutali: gnis duobustranfvcrlis,quadratis,obiongis,còhi vólhehda funi, ihFefn'èmahu prona, durnxgcr depOrtatus ih folium demittatur, fenfim verò contrariomotulaxanda eodemmoxdum fpòngias,aheni fundb,fuperftratos attingat clunibus allapfushomo; RurliisvCrò cum eximenduscft idem èbalncó cbnvdltienda, utiprius) dbnec iti plano fere lit reliquutn fella:. H it certe fenfus vi­ dei ur,fermonis prxnarrati; Jejiinc autem hxc omnia & falfo fedem pcrfbrataiii intcrprctatus eft toannes Heurnm, enebecrifin huiusbalnel pròponens, l.i.adpracl.mttkódunt. Scripfit& de infefl'uinfoìium ex bleo fec. Galehifehtentiarn j Aètiuiieir.i.jir. i . e . i6p.brevibusverbis.. Aliis quoque ufibus quibufdam ingrelfum ih oleólaudat Andreas BavtttsJ.jr. detbermis c. 33. legeautem & qux vir bit eodem libro debalheo exhydrelfbjac Vino, inguine, làÉle,niateriifque aliis conicriplif.

De ir>grtj[u inoleùm ex Herodòto apud O nbaf. t. io.Colteci.t.¿7Elcenfus iti foliurti cX blcó toHVeiiiiintiiSj qui diuturni* febribuscubi perfrizione cófliéìantur iifquc qui làffitudinc fUertirit opprelfi j &ii$quibusdumfebri jaflantiir j doleftt nervi, quiolììbusfuritadmoti. Teihpus omtiedccómi modatiirtì cftjòmrtifq; xtaSjfed liiagis fenilisjatq; in fymptomatis cumfebriconiiindis, àptifunt huiufmodi ingrefTusiil deeliriationei inquartahis vero,febribui edàm ihftatu,particularia Vero CAP. X X I L tempora flint, ut in remiiiìotìibusoiiinibuscòriveniant : in cort vlilfis vero & dólerttibus,& tìrinx D e m e r o b a lm e o ( q u o d J c m ic u p iu m q u ìb u fdam ) [tre d i dtmtrfu tnembrotum iuppreifiorte, ut feftiHemus. Cxtcrufti quinta in lètteti. olei pars calfacieildà eft, reliqutilnin baltteifoReqhentiifiifie accidif j ut membracorporis liisfit* nani qtlodin balneiSeftj nequefatiscalidemergendafint in comparata fnedicatarum diimredditùr,ncque totumritèad igrtetii,califiereti fiqhidem ad fecundum ùfurrt inutileredde- matcfiertihivafcularédimendiab ulcere/ tutnofetur|, quaridoquidcmhidorofulri , calefleret. tc,diftcnlìonc,puntìurd,diftórfionc,collifione* Solium Vero,in quo oleurrì fit,ad próportionem riiptura.quofc. hxc vitiaveldefidcant& gracileXgrotantis magtìum efTe debebit; Loccturau- fcantjvel cxbauriantur&depurgentur abinquiteminternario, aut domoexomniparteinclu-* namentis ,• Vcl rcfolVahtur, vel emollialitur, ve! fus,eftoàutcm infella / iupef qtiacfndromis po^ coialéfcant, veldolorem &alienumomnedeponaturperforataperintervallaquatéinumdigito- hant j Ad qux lingula facichtesaquas thermales, iuiTijCuiusinitiaconfutafuntligniiquadfaiisobj decoétafuCcos,humorcs,liquorcs, excipietcupa longis: idquod facimus, quia xgroiiqulcarnis prò bracbiisfquidem & cruribus ; clipx promanibiolefuntonulli, non facile à folio' auterentur> Dus pedib'ufqiie vafcùla minora,prò digitis minidilabuntUf cnimgelfahtium fiiarius, qUod fi ca- nla,& matcrisquidem iriedicafninùin capientur VcnJuiti !ìt,nc fiat) martibus tenacifcr,appreben- prò fua cuiufquc mòrbi, partifquclabdrantisindcrtdafuntcorpora, quxrescarttesteflues&im- dicatiohe. Congiùit autem huc fere norma* becillcs contundili : prxt'erea dccubitusin nudo qux iri irriga tu propòfica fuit ante i medicamenfoliodiificiÌem aétiortem, tubi fuaduritie* tuni taautem vittis occtirrentia ih pharmaco-chirurvero fervore efiiclt. A s cnim vehernentius inca- gico, prxcipuè veròuadathdehumidorum ufu iefcit, quàm eti.imobrcm jubemus, & fpóftgias reperies. Interim hlc norì om'ilèrim fìngularekìfitru. fubftcrnant, ut ad irtollia còrpord xgroti adni- tnceobìlneicxempìum ex AlexandroTralliano,qui tantur/oraminaverèadhibentur, ut pofiquairi 1. i/.c.i.retujiti demiffisinlàlisfomentùmpedifuerintdcportati,oleurndefliiati ergo conititu- bus , xdematosà podagra turgentem virumclatusxgcr in fella,caroq; reddita xquafis pernio!- riifimum magnhm leuamen fenfillè. lem & moderatum itriitiorcrrifucrii/ refolutiif C A P , X X III. au tem tigni» in oleum ritè impoilatur, re VolvanD e ig n eo a e r is t m p r e ff u fn m t t t n a u t e m turvcròincorttrariumItgna,ufquc durtixgrum de naturali. in ftibic&isfpongiis ftatuant, parlquc ad caput St jam quando ad igricósaèris imprelfus defpcftanscfto fublimior. veniredebeamus. Hoiumnempemodi neH xc ille : qux prxtcrquam quod oninino funi utiliacoctiamlibentius recitavi, ut luciseo- quepauci ncque ìgrìobiles in ufurn rtoftrum, fi rutri,quse mihi fedulòperqùirenti contigi t, can­ pcrquiramui,repcrfentùf. figo autem quid in dide,ficut dccet, aiiditbresmeosredderem par- ea re meditat us i um, atti rigarti brevi, Intcrprima ticipes. NempcpÌeraqueipforum cumab an­ corporaduo media, i. e. qualitatcs extremorum tiqui ritusintcrieèlasresafiquas non iint piana * has,autillas, proutacciditrccipientiaaquam & illud per obicurumcftdefelh/ quamintelRgio- terramfccitAriftoteles, cum ipfatameninterini portet, non ligrieamulu notarti,Verumex tem­ lecundum fuam fubftantiam non immutetur. pore paratam, quadrarigulamf compagincrn di- Hùiusextremam ab igne affé tfionem cumexu%it,Aurelian.l.3. cbroii.c.g.p.437'. cpannòobfori- rendi officiis alias quxfivcriinus , calidam goertdromidos, media fui parte per intervalla nunc aflàtionem, ( Cornelii more dicam ) exquaternorum digitorum perforato/ cuiusà bini» pedmus- Q u x quidem & naturalisdlè potei!/ & arte'

D

F

E

LIB.

I. P A K S

& arte parati. Naturatiseli {iccu%caior(ut Celfus aiti. u . c . i S . ) quarundam naturaiiumexudationum .i.e. expirationum, ubi cterra profu— fus calidus vapor *dificio includimi- , lìcutfuper Baias, ( ButzsTarentinas, legit &interpretatur Pantinus) inniyrtctishabemus. Huiufrnodi funt & alia duo fudatoria Baiana & unum ad lacum Agnani ili Puteolano ( fumarolasvocant ) & unum in Acnaria. Sulphurarius itero campus Puteolisj cinftus collibus, lcucogeis, aut Phlcgr*is,àlqualore fragoreque igneo antiquitùsnominatis,qit®naturalia omnia *ftuariacum fuisfinguloruni ulibus defcripfitgraphi. cè AndreasBacciuslib.4 . de Them is, &lultus I*frit­ tali, hb.de Balntis Aenarianis Ipfosea de re coniale, pr*iftiseadem & prima per eosdem navata opera, haudaufim quidquam aliter allaborare, velrep etere.

• Arte parar* fudationes funtclibani Laconi­ ci,arena: calid£,ficuttradidit indicato loco Comi­ tati- Sed clibani remedium,& hocgenus,iermone proximo declarabimus.

C A P. XXIV.

De Paroptifi tepido corporis terrore.

B his pratfidiis eli .quodquidem nominisipfe , quiprimusexhis, quoslegiinus, protulit, Aurelianus, nonreddiditlatinè, diccre nos poflumus fubuftionem vel Celli es­ emplo , ailationem nempe, eodan Aureliano refe ibidem p. '313. P . fitparoptiiìs aut accenlìs proximè carbouibus , aut parietibus calefattis, aut pavimento , item lapidibus ac tc llis, bal­ lici fornice feu tholo. Caminum non nomi­ navi , quod antiquos conftet noltram camini ftrutturamnon cognovifTe , fed parietibus tubos immillile , per quas circumfundereturcalor , quo ima fimul & filmina foverentur, * qualiter, utrefert Seneca. 14. ad Lueilluni, cami­ ni ufum Tua memorili coepilTe teftatur. Clibano item calcnte à quo recens panis extraftus fit, ufosnoftrosmaioreslegimus. Aetiuscrum ad venenum rubct*extrahendum , in calidum furnum immittit hominem I.13 . c. 34. imo & ex fittili dolio allis ad eam rem exudationibus ufuin periifle videtur idem, ibidem loci ; quando ait : Porrò dolium infuperaut furnum igne fervefacito , igneque extratto lateremimponi­ lo , atquc srgrum immitterc muitumqueacdiu exudarejubero. Jain autem, quod antedixerim , dolia fittilia fidile antiquis novum non eli : Etenim Plmius I/3. nat. htfi. c. 6. figulinas doliariorum antiquisPithecufis, qua: nunc diciturIfchia , fuifle fcribit ; adeò feilieet multas , ut ab eo nomcn nattam autumetinfulam. m U t autem ad veneni curationem prstftans eft fumi remedium : ita&peftishacrationefana-K'/lorla. tx teftimonium eft Simonis Riquini in epiflola de febre fudatoria, apud Schenckium , cuius ca funt verba ; cxfudore anglicolaborans quidam ex impedito fepe fudore depereuntibus pluribus hominibus medicinalibus ad hanc rem pr*. fcriptos, omnibus contemptis audax fattusin-

A

ill.

calcntcm furnum , unde tiuper extratti panes fuerant, nudumfc conjecit, ibiquccumtotus ludoribus dcftillaflct, lartguidiufcUluS evalìt, utiolentex hac febreconvaìdeentes. Scdquòd longèadmirabiliusell, ctiam confirm.ni phthifi tam mire proficuum hoc remedium efi intcrdum , ut formicaria: cuidam fermili*pulmonis ulcus oCcalluiflè prodidcrit Nicolaus Pifio /, u . decur. morb. inter, c. 9. Meminit autem & ignis ad omnem exiccationem Valentis lhpp. 0annum t . l . z . de dieta pag. Bajìltens. 144. Me-

minit & aflationis huius ad omncsdolorcs Or/bafr. /. lo. colletti c. 1. utendum donee difficultcr

ferriqueat. Arthritide vcxatolèdcndum in fovea percalfàtta docuit Razes autore ufus Simone, uteftapud NicoUumtlorentinum fcrm .p .trà tt.i. c.io. E pofterioribus vero noftris ad frìgidos humidosque languores exudatum lume laudavit Michael Savana) ola l. de balli, c. de baltico ficco igneo. It e mg, lacobus Sylvius, in opere, quod inferipfit meth. inter cUratoriam.c.dehydrope , falubrc

docuit, *grum men l i itlcumbentcm immitti in furnum extratto pane > tepcntcm : lìc taincn ut caput lit extra prarfutnium , nc calido aere fuffocctur quam rein & lacobus Pont4nusfurnit,P* l. 3. pratt. medie, c. de afictte probavit. McminitM rr" & ad Ifupotcm rcfolutiorcmquc artuum pro-WÌ bati huius remedij Rcneriits Solenandcr confi tf. fiett. 3. Ad catterai quoque cxudationcsparoptifim hanc laudata. Paraus , /. 13. c. 4 3. C *tcriun paroptifi primum Cehus citufus in ccpha- c ,f h<,te*. lea, i ./.i . tard;pajf. c.t.p . 133.20. fpafmoatetano/. 3. acut.pajf. c.8. pag. 193. paralyfi l. z. tetano, chron. c. 1. p. ^23. phthilì , /. z. chrou. c. 14. p. paralyfi.

3 9 '- 3 9 3 - Alfhmaticis l. 3. chron. c.i. p .3 9 7 . 1 . 3. acut. Stomachicis l . j . chron. c. 2. p. 408. Innibricisc. 8.P.492. Ai. Atrophia: I.3 . c .7 . p-4 2 p .cu l*mh B. Colie* /.4 . 0.7.p .4 8 1 . Ileo 1.3. acut. e. 17 . 8.™trot-hi*. arthntidi. I.3 , c .t .p .3 . 17. q.V olyùrcix l. 3. c.9. Colica,Uto p. 151. Aqu* intcrcutcm A etiut lib. 3. fier. 4 . Art hrmdi. e. zp. & Horatianus l.z . adeupor. c. ip. p. 132. J’0biarc’*-

Convullioni vero medend* & ignis admotu fus cfl: Htpp. in l. de loc. in homine textu expo- ‘ “ovulfiom nentium 126. Marinelli nota 48. & ad illincnda ulceribus cxiccantiapharmaca /. de ulcer. ». 8. fed Cornelius I.3. c. 27• dolcntibus pareli partibus, prunas lenes inter catterà fubjicit : fpafmo vero Horatianus, l.z.adEuponfi.c.to. At ubi Galcnum 1 eliqui, qui l.t.de med. per loc.ér Aetius alopcciam infolc aut ad ignem illini t. A vicenna vero U .fen.7. traci. 4. c.7. ad focum luculentum t a m a r i f e i * morbillis acvariolisdefoedatushomo, vultalfidcat. Ichuri*puerorum ex refolutaexpultricc, Ichuru. propterea, quòd velie* tunica tranfverf*q;hu­ ius fibr* plenitudine diftent* ad conitringenduminvalid*lint redditi, luculenta ad pubcm adhibitacalfatìio,fuccurrit,fioleumexcapparibus cum pexa ftupa mox imponatur Hierony­ mus Fabricius auttor in oper. chtrurg. c. defupprifia urina.Ad quem eundem affettimi Hier.McrcunalUU.de mor.pucr.c.io.f. cucurbitamaridam.in quadiuconfcrvatum fuerit oleum, immiiTamin aquamferventemSc extrattam mentili* inferir pueri cfficaciffimo nec fallente remedio , à quo non admodumdiflimile ad hoc vitij eft illuda & lacobo

»

t94

PYROTECHNI/E CHIR VR GI CÆ

tione continua,verum etiam matcriàrum Oicüpatarum medicasaliasopesexpromtas.extenuationeacrarefiélucorporum fubinde dum ducat incenfus, explicat & commumcat; porrò refòlutio quædam& fecretio partium halituofarum& tenuior efl fuffitus atq; utvaporfècundum fubftantiam efl aqua,ita& anathymiatis. ¡d-nQuh Vtff JvftLa-nrtu.’n, itafulphuratamlanamcinerum gnitabuiorum multiplicium quæ præflingUancurialtcm,ficutaffe<5tiones atque tirtutes transfunduntur in humorescontaétos : ad eumpro-H . pè modum decidui effluxus, incenforum vives îflorumreferunttfe confcrvant. Operæ pretium terunp autem fuerit, ifiorumaliquotcxempla tradere, den*quibus res plané elarefeat. 1. nempe ex acacia n ¿klycioadftrióhiserit, 3, exafphalto& flyrace remoilitio, 3. ex nitro, ¿fehuius omnibus fpe-TO„ffr(J1 ciebus abftcrfio. 4. ex aloe & croco apertio.rjßAi. y. exfàbina, cedria, calce vivida concretorum C A P . XXIV. prætcrnaturam liquatio. 6, è galla, omphatitiDi’ Suffitu. de,ære, chalcantho, alumine, extumefccntium Gnis efficaciifima omnium medendi ratio- comprcffio dtque addenfatio. 7. è fulphurc & num cum fit, ad huius proximè naturamacce- lalcextcnuatio. 8. c lapide, pyrite,latcribus& dit fuffitus, editus nondicofolùmexigneisna­ aceto abfumptiojtxiccatioc];, quemabforptum tura corporibus &matcnis,fulphure,làndaraca, vocant. 5?. è peto ¿fe finapi pituita: capitisexpurarlénico , & hoc genus, fed etiam quæ prætera- gatio. io. ex auro, myrrha,thure, corrobora­ quam &aquca funt omnibus. IllorumfanèefFu- no ¿fe confervatio. 11. ex ungue odorato , & matio, nidorq; lìccus, quòd nemo non videt,fin - croco,menfiumevocano. 12. ex offe cranij Im­ fbmdtnt'es gu*‘lrlter tiligncus per fe, verùm hac qualitate mani fumigatus ad epilépticos , jure fàlubrior, nequeexcluduntur,quæterræ aerisq; plurimum quam qui pulveratus ab homine abforptus , ut rnntMà lubent, (ìquidemignc contadafuermt. Porro vulgo neri folet. Sienim ulti potio frigens & tor­ fujfiiiies. liquida & tenuis huius fubftantias fubtililTnnè pida Sylvio t e f l e de comp.niedic.coaduàt,<^uan- suffiim/hquaslibet aliorum partes afficit& immutar. tò cinus ac felicius medicamentum a<3 u calore, per ahi t / i ï X r ” Scinde & hoc aliter offendi poteftexpofità' protìciet ? Itcmq; fi bronchocelis difcutiendis q»°ß*m puh. natura fuffitus,hue triplice fecit Anfl. 4. tnetereo- ufui funtfpongiæfuperpoiitæ fimpliciteriharum mti,emh logicr. fub tinelli, & fumum, qui àlignofiscorpo- etiam ultarum fumus multo potiorerit : quod ribusj&tuliginem, qua à rebus pinguibus,&ni- remedij genus ad flrumas delendasin thefauro ^ ^ dorem, quiabunftuofisproficilcitur,fubfuffitu chymico propofuit Fidejuftus Rinneccerus* 3 w COmPrch- ldlt- Oil* nnUusiftorum modus raa- Quam rem hbentius adverti.ut & fimilis de fcllitntuitfact- defacit, à vapore diHcntiens,utccnfuitidemphi- bus adoculos&deftercorecanisj&decincribus rt. lofophus. Quatnobrem aquæcumdamnantur, hirundinis ad malagutturis, acdealiishocgcniu quæ noninccnduntur,&cætcris,quæinccndun- adhibendisremediisratiocognolcatur. Quocirsptntuitur f elicitus fpiritusnonmadefaciet; quarchu- ca equidem efficacius hcpatis capræ fylveftris affi hfuffihttì m°rc>quiab aere potcll effe, cxclufo.itcm frigi - nidorem oculis haurire , quod alicubi Galenus m»un». do, quieftterra, nimirumabigncprofligato,fit præcepit , quàm illud ipl'um efitare efficacius inde ut calor ¿kignis aura,quæ feinpereft, con- puto.

EduRtH, jun£la, dominan debeat : quaproptcraerhic viAltera non minor eft virtus, quodlongèlatèdiltm ' Z ' Z T vidus, maximepenetrabili*& efficaxerit. Has quefeproferateiufdévis, infìnuetq;feintimius, virtm,pr mè ****-°b caufas duo jamconibrepoffunt, & ample- quod indicavit certe Hippocrates, qui l. 5. aph .fp .nt,rttlu fui. xandum excrccndumq; in plurimos medendi u- propofuit, fimulier non concepir, feire autem vefus exfumorcrumadjumentum, & nos qui pe- lis,ficoncepturafìt}pannis circumteftamdefubCenn* "'culiari iludió port reliquam pyrotechriain hæc terfuffias, & fiodorvideatur, per corpus ire ad P ^ ^ n d a fu feepim us nt è redtèq; feci ffc, neq; nares & os, feito, quod ìpfa non ex fe ipfa fterilis. dunttxat cnimex hiseffe volumus, aut quantumquidem Pervadere, inquarti, ad fupremas capitis partes, ut w w w * , per nos fieri poceft,alios effe patirmi r, qui fuffitus mcdicamen aliquod poffic linefummatenuitatc tunmr. efficaciam ad fola fyphilidis vitia dcbellanda ex & vivida qualitate. cinnabari & hydrargyro conclufam adilringiVerum enunvero peculiariseil, huius reme- Ctmdn* mus.LongèIatiores&ampIiores eiufdcmufus& dij conditio, luperiorafemper petere, atque ad rimedi) 55 facultatesagnofcimus, quosquidem omnesfuo hunemodum ulòseoveteresapparet.Itaq;&ab/”'<’Ìr,< loco poderi usexponemus. Interim generales ali eius natura & u fu licet conicótari, principio ex- Cu,^hcT'i quot obfervationesfuffituscnarrabunus. Prima cogitatum inventumq; fuiffe ad fuperiores re -f” ” ”/^ autem dcvirtutibusac proprietatibuserunt,quæ truiàq; partescorporismedendas. f utrtt fiifvìruu fri- rei naturam exacte demon firent, præterea, quæ Ad úteros vero procurandos legimus abanti -finn. mafuffitm. dièta funt. Præcipua autem ex his omnibus cil, quisomnibus, &àfummo Hippocrate maxime quod nçdum calcfacit exiccatq; ignea dimana- |ufttatum -, deuide ¿feintcitino, luperius autem Ut nari bus lacobo Sj/lvio in Ptetbodo curat. c. delfchurta, quod cllfriého perinei ad virga1 propaginem, cum te gula calente adhibitum. Jam autem quod igni:, adhaffumultorumhominum experimento pro tuli,cienIotiúhis, qui difficile illud reddunt, eius eli ratio,quamdatAriftotelcs recitata abA. Gelilo. l.1p.nO¿l.dtr.C.4.l]Uodl.\f.Tñ nvf Siu#tÁ<Zn itr ro? eli huius quoqjgeneris, quod flngultus importunitatem ex calfaéti panni folent infanti busadiincre.ficut Leonardos TubtngenfisProfejfor dinotavi t,ì.\ .d e med.mori.c. l i . Ha¿lenusad particulares morbos paroptilis recitata funt, excmpla ; carterumhmonlichalitujuxta recepto utendaintelligitur, ut non ctiam adharfu fit comm oda, porro de ea, quac recipitur, contaétu loquutusjVidcturOrita/Ki/. ifl.c.io.cum par­ tes, quailangucnt pannislincisobfcptaspne cali­ ti« parienbusadmovendas confulit.

i:[

LIB.

I. PARS

III.

19?

taritst*d Mnblft j & ori,tuinhuiusmalis s turn pedoris I puucuhrcsAnrjlusapudOribaf.t.i a. colled.medic, quaint” *- eximcndis ,itcmq; auriculis, & ad fulninahi, o - 1c. i f . quae iunt h ie ; Suffiulit mediti mulieres, x,aàn>f inni cavitati & conccptaculo , accommodatus i qua: uteri vitiofuftocamur, five uterus procidat, f*~ eftnimirumjin quorecipinondiiiedus.&uber- five refrigeratus, five ficcatus, five multo humo tiuatttr tiin agendo acdiumultum ***** congeri vw, , h v** pro K* v/ virilitcr TiiiULvi a c v u u u rtW UlU i i / u i u i l l l ~ re perfuuisfit. Utuntur quoque fuffitu in mor­ uurgulie- quefovendoqueat. Verumtamen ncque odili bo confidali,heterocrania,ccphahta, rcdacer„u faudit - à fuo fuffitus mcdicatucxcluduimir : led Corne- vicelpirantibusinafthmaticis, in bis qui defluì qua. itus Celfus, Joannes Mefvaus, Alexander Benedui us, xione vexantur,&inhis,qui canini convullìone Oc*Hs& GulielfnusRondeletius,loannesHeurmus, Felix rU- tentantur, inhis quicomateopprimuntur, in X éw - “ terus> *HuealtjpletiqUe,ciufdem ad caufaminc- fcotomaticis,&c.videautemTua, quxad finguitlincre, quemadmodumfuo deoculisiuffiendis los affedusordinavit idem autor, iuffumigatioloco pofterius enarrabo : tanrum fcilicct abeft num cxempla. Collcgit & è junioribusgenetitfuhius, alios oculis infenfus, incommodarc ra quidam affeduum & loca corporis Georg. debcat.Ad hzc&artus.licetliaudquaquamcavi, Bert1nusl.19.rc1 mcd.c.21. qua’ funt, incerchio noneximunrur, nempe Galenus& l . i 3 .metho- roborando&frigidishuius affeóHbus difeutiendi therapeutica c. s- & 'l - . ad Glauconem , c. 4. dis, catatrhiscompcfccndis, olfatìui concilian­ ad diflblvendiun feirrhum aceti fuffitu , fu per do, rcfonancibusauribus& thoracispul molili ñi­ ignito lapide pyritc aut molari ufus eft , ac­ que morbis medendis. Utero confirmando & que adeò felieiter in multis, ut magicum opus menfibushuiustumproritandis, tumreprimenvideretur. Addidit& chordas duntie pratten- dis,dyfenterix (iftenda:, alvofiveadftrmgendx fas cadem medendi rationc fieri, ut lentcfcanr, live laxando: & contagi js aeris pcftilentis averut jam poffis cognofccre , & ancylas, id eft, runcandis & profligandis. contraduras, quibusarticulifunt obftipi&inScdliis jam de ulibus ac pra:ftantia fuffitus fiexiles, hacquoquevianoncifcimcdclam, it’d expofitis partitionem eiufdem acfpccies cnarre&fudores movere folct unufquifque rcrum m£- mus. Duplex in univerfum eftliifficus, fimplex, dicatarum fuftitus,ac thus incenfuin experimen- compofitus : Simplex eli ubi res una ad fumento id fecifle vidi. dum comparatainigncmconjicitur. Compofi­ Practcr turn ores autcmjuvat& fuffitus ulcera tus vero eli ubi d u i vel plurcsnumero rcsinccndifficiliacuranda&cicatricc obduccnda :ad quae duntur, fiveadmedendum, elcdxomnes,five duo opera nullum medicamenti genus cfiicacius iftarum aliquajuvetincenfioncm rei, non com' comperitcquidem, nequeitem io. Renodeus, ut modèfads ignem admittentis. Rurfus autem, Cìcatrtctfuteturtpfe, Pharmacopeac.8. Eftaucemhicmi- ubi fimplex eftfuffitus,inccnfilis materia vclin Muctni*. ^ mrran<ja hiftorij non inutilis : Angelica filia carbones igne candentes , vclin vafculaautplaHi/loria, Mafjj be Majo honorati Bibliopola: Neapoli­ tyfmata folfilia, ficStilia, metallica ignita conjicitan! , negotiantisad tabernamlibrariam, fub fi­ tu rj& lì inhicpoftcriora reccptacula vel fluida glio Europa:, aliquot jam annis nigrorcs in di- ftillatim diffunditur materia ut ol. mel, vinum gitis manus non fine aliqua corruptione & un­ dulce & novum, &c. ( Alia non addi vult Arift, guium officuloru deccffii fuerat paffa, quamob- qui vaporatum ex his facit) vel folida,atquc filiate rem erant, qui fafeinum, erant, &qui dirasnu- edam vel pinguia vclnon huiufinodi, tale eft bcminis dicercnt, cum piatamcn & integra vita: chium,quodad tuffim Tic adhibitum praclarè fa­ feelerisque pura cfict virgo : ita funt leves Tem­ cit ìoanne Silvio autore, recorridas in tcgulas conper,8c inconfultx vulgi opinioncs ; Frigidioris jedum.Siveroin prunasinjiciuntur.vclpinguia, ptmiontt, hsec conditionis corporis lènfusque hebetioris vel lignofa, Se hxc utraque, lignofamaxime, vel & nigrons vjfa eft inde mihi, quòdfègnisac torpida teftu- trita,vel ut fc offcrunt,& integra. dinisin morem cundis vita muncribusdefunHic jam univerlali & communi fuffitusratioJ u gerctur ; nigroresfufficu peti atqueeiulHcmce- nedifeufia; catterum aliquovclutexercitationis ratu deleti funt ilio anno, mox altero recurren­ modoparticularia corundcm paradigmata proces vulgaris cinnabari fuffumigatu funt omni- fcrrcoportetjid autem commodiifiméfaftun vino difcuifi,fic, utnonrccurrcrentamplius. Ita demur fumptis ex Hippocratc rcrum iftarum firmatx corroboratzquc funt partes co reme- aurore copiofilTimo , & huius amica fatìionc dio. Quos eofdem fuffitus ore acceptos ad fuf- nobilioribus cxemplis. focatorios faucium tumores dilfolvcndos miro Latiffima quidein & fumine varia apudHipeffe remedio pro comperto prodidit Andreas pocratem fuffitus omnisfuit, materia ita ut ex uCafalpwus art. med, I.3. c. 8. ad rhagadcs item ni verfo genere leda & fadi tata legantur per cj ufi* iyphili^5 cfficaciffimum ex ciiuiabare , & fti- dcm & aliorum commcntaria. Ex animali quibio experimentum teftatur A.Baccius l. de ther­ dem ordine cxempla quàm plurima in l. deruftimit ultimo. ca. medicinapropofui. C iterà mox peryidebimus, Sed & alia neceffitas eft utendi fuffitus, ubi primumautem è genere vegetabili, fcil. non valentibus noftris xgrotantibus proE vegetabiligenere. ximum rei mordacis admotum fuftinerc fumigatum eiufdem, quitolerabilioreft, fubftituiLinaceis,lacinii edmbuftì fumum ad gravemus. Ita cquidemin condylomatisfcdis acficis dines&deftillationes commcndatPa«/«ryEcum acerbior eifet cuipiam adhibita iabina, fuffi- ginetal.j.c.ii. Phtiriafiftaphidemagriam, ftrutum ex hac libens concelfit. Habesjam univer­ thium, &gummi pinicommodafuffimcntaju» s e s quafdam fuffitus conunoditatcs, expofuit àìuyit. Avicennal.4fen,7.tra£l.^.c.i^. Epiiepiìi R '* pzoniara

E

PYJIOTECHNIÆ CHIRVRGICÆ ïts ■ ■ ■ Autflammis ttiampetram mandare gagatli. pxoniam fuffumigavit Mcfvxus L. z. Grabadm.

Ardentem rapido qua non confiuinitur igni. «medium profclfus admirabilc Melancholia: j>rxíbntiírimum;interomniafuffitú t ílyrace ca­ Ad epileplìam quoq; detegendam bitumen fuclamita notât lac. Fontanus I.1 . prati. medie, c .z í. ccndit Alfarab.tr.y prati. fè tl.i.e .j$ .

Bitumen quoque cum myrrha addentes doThus limplcx ¡n ignem conjcdú oculorum canlcntcs fuffumigari jubet Aurelianns lib. 2. chron. tro , epiphoris, &phlcgmonis ulccribusq; maC.4.

Ad dentisetiam dolentesfalem prunisinlignisadolcvitalr/rf««4 /. z.tratt.2.f.SJ33- Auribusdolentibus milium fuffumigavit Galenas libro ipedit Mtfvaus l. 2. Grabadmt.c. proprio. Alcyoÿ.pharmacorumpartuul.c.i. Ex aiterei femine ad nium vero ad omneindoloremigm dedit Autor dentes dolentes fumumapprobat Gal.l.s.pharm, l. defactl. parab. ad Solanone. 16. Ad hyftorcos. partie.c.ç.& l.de remedijfiac.parab.c. 1 6ad cauiarn que prxfocatus ex caftorco & afphaltoin cartarnen calidam potiiTimum idlgudavit Aetius l. 2. boncs conjedis nares f'uffumigavit OtlaviusHoferm ale. 17. fcdlotioncmex aq. calidafadofuf- ratianus lib.4. adEufebim. Adftrangulatus utcrifuffitum bitumen prxfentaneum remedium fumigatu prxcepit.

Poft quos omnes autores minim eft, tefiat ur etiam loannes Langius epift. hbris. Sultpiàm inulti eidem remedio confenferint pofte- phur vivutn ad refolutos ineendit Cornei, lib.3.

Jriorcs medici juniores & ufque cm pirici. Cicuta e. 27. Ex hydrargyro f'uffituad iyphilidem affehxmorrhagixnanumutilitcrfuffumigaridocuit d u proponit Paracelfus apud Dornxum in praxi Caleñas l. dcrcmcd.fac.parab. c.^.Oris vitijs fc- meduintereftituti£.Adtcnchmim;p\cem, colomma peti cum ccrìh\fli\h Fallopius 1. 1.defecretis, phoniam ac thus experimento mirabili condu­ crLeon. Fioravantus mphj/ficis.ioìio vero Amplici cere telbtuseftylnM/. 1. 1. Breviar. c.33. Inteftini ciufdem ubcrtatemira pituitam e naribus&ore vero redi ulceribus ac doloribiis baccas vinipefroliciCcripùtlo.Heurniusl.i.meth adprax.c.defiuf- rinas fiicccndit Andreas Vefahus in tonfi apud Scoijir«.TonlìlIiscxtumcfcentibus&columelixfuc- zjum, nosufu quotidiano nucispinete putamen cinum inccndit Martinas Kulan das Curat, empir. adolemus. Adrhagadias& apofyrmata partitimi $7. Cent. 2. Hirudinibus.qux guise fc inferuerint, morbo venereo profectasfuffitum c furculislennecandis,fumimi incenfi marrhubijlaudavit ap- tifei ac fobinx proba vit Alex. Petromus l.dem .g. primc Avenzoar.l.theijirl.i.tra ä .s.c.33. Adve- c.13. Ad Sirones de manibus ac pedibus extimè terem tuflim refinam Se fandaracamignifubdidit deturbandosfuper candente latere vaporatim­ Dioficorides. Ferula: finn um afthmaticoaccipien- eli antiquus auclor l.de pafif. muli. duin commendai Mefivausl. 1 . Grabadin. c. illius CAPVT XXV. rei proprio. Ad dolorem fluxumq; uceriterebinDe Vaporatu+ thin.imadokvk llìpp.l.de morb.nat.11.72. AAdoìouffitus tradationi l'ucccdit proximc vapora­ rem vero (¡ir.pli citer galban tun & mannamth 11 ris ti^, nimirum haud leviter fìniilisiilijfcd nihilinccndhHipp.eodeml.n.87. multaautcm& varia uteri male, habentis fomenta fcripta reliquit ominus diltant Ari/lotelisteftimonioin I.4. meteoidem vir. I denatura muliebri num. 101. qux hoc rologictsfium.2.c.2. quodexhaiabiliafunt corpoloco recitare fupcrfluum videtur. Ad uteri ni­ rum, quxeunque humiditatem habent, quidem, mios cffluxus mcnftruos lìnapi fuffumigatum ficautem habent, ut nonevaporentfeorfimab egregie faceré fcriplit Antonius Guert&us in Mi- ignitis : eil enim vapor à calidocotnbuftivoin zaldi Centuriaspag. Z23. Ad alba uteri profluvia aerem Se fpiritum concretio ex humido madegroifoshibc; nos igni conjccitfi/pp. 1.2. demorb. fadiva. Exhalabilia vero tempore in aerem cx7Htt/.«.¿.¿rio.Obturabuladolionimoleariorum cernuntur, & hxc quidem evanefccntia fìcea, cuml'ordibus officina: fullorum adreprimcndos luce a utem terra fu ntjdiffert autem hxc cxcrctio, lluxusarticularcs muliebresfuffumigavit Htppoc. quia ncque madefacit ncque Ipiritusfìt, eft au­ l.z demorb. j y Addemittendam matricem, qux tem fpiritusfluxuscontimiusaeris, ad longitudidefeendit afoni fxtidam fuffiunt vulgo medici. dinem; cxhalatioautem eftàcalidouftivocomE x cxnovcrò & funiculo luccrnarum extindo munisexeretio ficci & humidi limili, quapropter inquibus tarnen non intutum fuerit.fuffivitHip- non madefacit fed colorar magis.Itaque vaporapocr. 1.2.demorb. muliebr.n.Si. Vinaceaad úteros tus iemper ex humido inhuinidumeftmutatio, male atfedos crema vit l.z.de morb. mulier.fiett. 3. liphilolbphodcbcmus adhxrereinhocnegotio, ¿r hb.deiutur.muheb. fietl.i. Fcetuijam mortuo fcddebcinus utique , fìquidem medicaphyficis dcpellendo folia falicis fuccenditfubtusab utero non diifentiunt. Veruni cnimvero medici alias rccipicndofunio, Hipp. l.I. demorb. mul. 11.10y.Ad quidem halitus humedantisacceffijjuvansmcfecundoscxpcllendas fíeos cum nafturtio conji- dium fccere vaporem,alias vero cum humidofocitigni Albucac. l.z.dmur.cap.7S. Ad callos difeu- tu confudére Celfius.inquam, & Aurelianus, proptcrca fortaffie quod utrique pariter, madefatiendospicis fumus apprimè valet. ciunt : Vcrum non fictamenhis vocibusufi,ut Exfoflìltbus.

D epilepfiam gagatcs liiffitur d Galeno l. de fuerint obliti quandoque fotum effe madefarented.pac.parab adSolonemc.g.cx quoctiam dum quidem , fed per madida madoremvè invenenatisferrartim idibus. Cardiacis vero col- cludentia conceptacula ad parte iplàm laboranlifisq; mirum hunc acccnfum è vino extindum tem applicita 5 vaporatum vero eflc madefadum irodidit Aetius tetr.i. c .14 . Ex gagate quoque halitus de fubjcóto humore percalfado elati, iiffitum venenatisfcrarum idibus, parat Nican- ad hunc modumergo, quidqualisvèfìt vapora­ der m tbemcis, cuius hi verfus verfiore loarme Gor ­ ta* apparet, fimilis videlicet cui» humido fotu * naturx ra»: " l * ‘

S

A

f

L ÍB .

I. P A R S III. i9 ¿ naturx, flíblidbrumtamenadjumentorum con- Gaienum lib.j. demedie, partiumt. t. urinaecauri tactus van fotui pociorem nouaddat. Qui bus de atqjaccti porciones commiftasin ollaruin tcltas vaporatus dclcriptione jamexpofitis,huncedam gne candefadas fatismultasirlfundit.

,maud»- per fuam partittonem ollcndamus. Vaporatus (Ux. quidemomnis duplex clt : alter exquilitèniadefacicns, alter vero non item exquilicemadcfacicns eli è iìmplicibus humonbus igne feniciad i s , cuius adminillracio caccabulo vel vaicelo adcontinendumneceilàrio extrinfccus adtnotus vel intrainjedus , perigntta quaflibctcorpora, quem pofteriorem modumnovoquidcmleJaccommodato ni fallor nomine pradlinduin ap­ pellare placuit. E li autem&eum imbuta hunioreraramolliaq; corpora ignita rcloluiaduraq; rccalfàcimus& in Tuo calore confer vamus* ut inde vapor utilis expiret, qui modusquidam ex utrisq) nuxtus aut compolitus videtur.

Alter modicè madefaciens Se poteilate magi* exiccans cft,candentibuslatcribuslaininis metallicis & omnigenisplatyfinatisafFufo vino,aceto, lhcco.dccodisve aliquibusaliis, Se oiniu li umo­ re demptisolco,melle,|làpa,fuiIibilibus, non vaporabilibus materiis , opinione, Arillotclisalfercntishoe, propterca , quod ìnflainmabiliailla tria necci làno non niadctaciunt j debet autem vapor madelacere. Porrò medici uoltri nihil had aiusdchac re, quorumaliquibusctiamfortaffe dubiumlit.utrumcx vino acque aceto candentibuslaminis affuforcrncdiunilùlfituslit,aut va­ poratus cenfendus, fed vaporatusomnino videbitur, quandoadnutcriasHuidasnon adeffe&a ipcdandum lit, Similitcr & multo quoque magis, ambigantlii, numin oleo injcdislapidibus autferramentis, candcntibus, vaporatili velfuffitui referendum lit remedi uni. Sed dum uliis rerum conltetj cenlèo non admodum curandashasdifferentias , fed his omilìis, aliquot vaporatus varie adminihrati exempla noftnsab autoribus petitaproferre latiusell, quod faciemus eo, quo pnelufimus ordine.

E genere terreo. licuflas adenas praeduras vaporatu pralixi falis,& vocatae porcellana:oriemalis in aqua marisexpertorlc dicuntaliqui, lìcredimus, led certo credere dignumelt, quando difcullorias non incfficaees conlfat has eircmatcrias.

Sed partieularem eundem Gellus tradidit ad articulotumdolores,/.^.c,z4. pernos alibi retitandum fuis iplius veibis.Itcm /, i .de mftit.cbirur. tit, de cefi turiti.

Ex aceto ¿ rvin ò : Xacetoin celtas candentes irroratoccphalalgiæ tnedetur Galenits in l.de compaf. medie.pat-

E

ncular.z.

Ex vino vero Arnoldusl. 1. Breviarit c .z . Ex aceto acerrimo in candentem lammam pcrfufd cari foporem excuti dixit Ktcol. Pifo L i de ntorb. c.\$. Aceti arido fomento dolentes auriculasjuvari prodidit Galen. 1.3.de medic.part tinti. 1.1. §.de ntedtc.ArcbtgeAu. Aceto vaporato hebetem audituin cxacuilcriplit AvicU.z.tr.x.c.Z7. Euporiilatusquoq; &utiliiTimuscitaceli vaporili candáis Ferrum Vel lapidan marchafltæ vel molarem 111jed i, naribus&orccxccptusci, quigraycrdmem & catarrhum caufatunut lubertw adnoiavit Uh. de tbor. affeft. c .4 . qilamreniimiratusclfopinorcx Melyæo, qui l.z. Grabadin. campii urani ex aceto vaporavit. Ad eruptionesquoq}languiiusc naribus Galenas l.q . de etmp. medie.partie. c.q.lpongiam Atricanam aceto incodam, cxpreliàmquc ignito lapide frequenter involuit, v.tporemq; na­ ri bus parat. Ex acetó, in quo raphani concili ferbucrintvcfieain in Iti-anguria futfumigatAirfrfi Ruland.cur.ói.ceni.4. Ex aceto quoi]; vaporatus noninefiicax eli ad fcirrbdla quælibct&adtendinum ligamentorumque induratorum cmolii* tum, li fæpius ignitus pyrites in co extinguatur, qucmadniodumdocucninty'lrr/ffr fer. i j. c.4. ¿r

m

Paulus I.4.C.3Z.&antebos Galen. I.14, metb.med. c .j.& 2 .a d Glatte, c.j. ut jam polìiscognofccre&

ad ancylas,i.e.contraft uras, quibusarticuli rcititerunt obltipi; Se. inflexileshac quoq; vianancifei mcdelam. Ex acriacctoj in quofrondesquerctis incoda: fucrint,vaporatuin adminiltrat Mar tintts Kulan das Curat.empir.1 4 .Cent 4. Ex aceto vaporatuspcrmultos ex Hipp. adnotavit infilo compendio MatthausPtnus.

Ex vino utero* ad medios lumbos progrellbs vaporatum fccic liipp. I. denat.mul.14. Bardali am incodam vino albo ad hæinoi rhoidas dolentes evaporavi! RoE x aoptia v e lh jd reU o v e l nutium materiagcnus chirurgtis nififaüor tamanttquus, quant aca­ rum laxativa vtrtutis decotto. demia d l salernitana,in qua ipfeprofeffus apparet ex Jufmddi medicamenti igne percalfa&is va- lib. 1. c.ip. Ex vino in lapidan molare-m ìnjedo porem aperto ore ad le raperc hominem,qui paralytica membra fovit Alex. T ralhanusl.i.c.iu iynanchc prcifus lit conlulcum reliquie Cairn Au- F. quocodem adoculosimbecilles vapojat Avireliaiuts lib. 3.pafiion. acut.c.j. quam rem co hben- cennalib.3.fcn.4.tract.i.c.zp. adpiolapliimintetiuspropoiui,quoti tana inulitatum,quam necci ftuuutitur M.Savanarolatr.fi.c.iy. Exvinoatqj farium ad male vexatos honuneshoc cognolco aceto vaporatus alios ex Hippocrate longe pliirimedendi gcnus. mos indicavit Matthaus Finns in compendio Hip-

D

E

E x ayua mariti

pocutuo fuo.

V

Aporatuad univcrfum quidem corpushydropetentatum utendum voÌMtAurehamu /.

3. c.S. particularemverò cundcmCelfùs adatti* culorumdolores tradidit. Ì4 - c .z * . locumper nosfuisipliusverbis alibi iccitandum.

CAPVT

XXVI.

De ignitorumpreeßinclui

St è vaporatus genere præilindus live inex* tindusignitorum, quod remedium jam exponimus ut quantum lue quoq; medentis ulibus E x urina atij, aceto* valcat.cognofcatur. Didusautemà nobisett PrajUnñm aures dolcntcs levandas ApoUomtt; apud præltmdus, quali pradocatus quidam ignito- P r^ ‘f A Î rum,,_

AD

E

tí>8

PYROTECHNIÆ CHIRVRGICÆ

torumaccenfòrumvcccrporum, addeponendumia aqua&aqucis fuum vigorcm : inventum certe vctcrum praeclarum , quò fàlis cuiusq; rei vis refoluta tranfrnigrat, in liquida, meminiftieaim credo toruin , quxdifputata funt à nobis, "* 03 rc » caP'tc deleft u mattriarum in pjrottntlt. technia buius l. priore parre fecunda > quapropterantiqui ftudiofi non vulgaiiterpradlinftus apparebunt fiillorum aliqua cvolvannis. Ad dentcsex iftulabantcsvi.no, in quo galla candcns Laxnii conjcfta fiuìt, utiivu Celfusl.?, c.izt. & Plintus denubus. [ j .36 f. fcripiit; adconvulfa vifccra auteontufa cimi lixivus porus inedctur , lix autemeinis eft» inquit, toci utlicetvidcrcgladiatores, cum Vinum ex- dclufcrint,hancjuvari potionc. E qua re nosdetmíixrum duftuin crcdiinus, utluxatis,fraftis,&àfublimi ^ — lapfis vinum cxtinftarum prunarum detur hac •vuliis con- noftràaetate abaliquibus: cuius rei meminit leCannes d KeUm tnfafcic. medic, &Evonpnus l. 1.

C. deol.exfemtn p. 305. icd harum ills maxime oportuna: fuerint,qua: ex ferulis flint Avicenna & Seraptonts opinione, ad harcacccniàm lacrymam thurisjin aquarofaceaincxtinguas, vigefimorepctito labore paratura medicamentum habebis quod Andreas Matthiolus ad oculorum epipho­ ras & Lippitudinem promittit , prarflantiflìmum. Scdhxcparandircmcdij excmplafunt, exprreflinft u vero noftro dcfidcratur mcdicaturus precipue fumus, ut ex paradigmatis, qua: m oxè clariflìmis autoribusfubjicicntur, piane confiare poterit.

Dentibus laxatis candente pyritelapide in a___ cctu accrrimum conjcfto vaporem rccipienim fouüTdum Aetius tetrabl. z.ferm.z- c.zó. tAJ a ‘ ex decofto adflringcntc in quod galla ignita conjcfta e f l , remedium parat nfiliftato denti Caliti slib. z. chron.4. Adfcirrholàsvcro&obduratas partes corporis&chordasGrf/.//i.^.?Hf//;. tnedend.6s.&l. z adGlauconanr.q.

Ex oleo rolàcco, folca equina ferrea canden­ ti conjcfta fuflit urn per infundibulum transmitAwibiesputnt fingularedolentiumaurium , cmolumen* tum afiuevcrat Martinas Rulandus Curat, empir.

7. Centur.6.

At Hipp.l.dejlerilib. «.24. ad úteros, quihuixhm°cU morc nim*° non concipiunt, exiccandosatque tute non co adllringendosaquà&: aceto fovet, quibusipeciltipiintibw fcrmcntaq; candcntiafintimmifla.

Conceptúe Ad conception ex ferri recrcmcntis candcnprocuran- tibus vctcrcmcalfaftam urinam evaporat/.i. de * ’• morb.mul.n.toi. & i.eiufdem operisn.ip. flerilibus item fornáceas teftas coftas in húmida fomcntaimmittitl1b.defieriin.S3. Rubiginem fer­ ri aut ferrum ipfum multa rubigine opplctum igne candefacit , & in aceto puro aquadilutum Stufiti aut vinoni bis, quibusfènfusfacilcLrditur, cxinmemo, tinguitac liquorem ipfum in quoextinftio fafta efl, orccontincndumexhibet;quo eodemfuflitu ad dyfenteriam proponit Diofc. 1.6. c. 13. è fer­ ri Teoria in vinum auilcrum conjcfta elatusvaVyfenttr'u por dyfcntcriciseft falubris, receptusautcm eum in modum, quem tradidit Iac. Sj/lvius in methodo pralina.

Ignitosad candorcmufque translucidumcál­ culos fluviátiles lafti immittit pro cadiacis Gc-

lius Aurelianus 1.4-Chronicoc. s.p.^64. Marinos i cálculos Ígnitos in urinam pueri conjeftos cu­ randai podagra jam prius per impofitum alli j nucleum exulcerara; adhibet Alexander Trallianüt l. l i . rei medica c. 1.

Speftat hue, quòdaceto albo quàm acerrimo candens ferrum infitum in valafanguinem pro­ s«n¡mì, fu ndentia folent immittere quidam , virtutem frofußom. flypticam cognofcentes aceti : Sedhocpriusin ulcusinjicicndum, perfiflulam, moxferrum ignitum inducendum , potius remedium dicit Thomas Ftenus, I.3. de caut.c. 1 3.

CAPVT

XXVII.

De Vaporariti partium.

Romifcuus efl quidcm tifus medendorum duftuum corporis naturaliurti,tum per andas fuflitus, tum per húmidas vaporatus , materias.

Haftenusnosahquot,quaslicuit commode,fuffitumadendas partes, quælaborent,difcrevimus> nunc alijs quibufdam pariterpervaporatum re­ media parabimus j fi tarnen ex eonon fueritnus accufàndi, quòd interdum etiam fuffitusmedela fit prod ufta, faftumid porro cognofces,compendijfolius gratiä : preterquam conjunftæ ac próxima: natura ifliufmodi res & argumenta le­ paran ex toto non poffimt. Materia: vero, qua: per una & communia organa adminiflrantur, le­ vi quädam aridi vel huuudi fumi differentia difeernuntur,

P

CAPVT

XXIIX.

\ De vafeulo vaporario fuffitoriofó partìbui complunbus medendis communi. autem ad id devenimus, ut organa Q Vando fuffimibula,plcraq;proponantur,patcntioribusnoflri corporis linubiisaccommodatadcferibam cquidehicunum, quodmultisfit commune,quodellhujufmodijèfiftili materia, (parabIlisenil'nha:cmaximèq;comlnodaeíl)conoidis figure vafculum cubiti menfurä utrinq;pervium cum anguflo fuperioris extremi oiculi quantum efl pollicis&indias fummorum, api. cumfbfetangentiumfpatium, necnoncumanfulis alterne pofitis, ad commodum apprehenfumbrevibusfigura, ejufmodiefl, qualem hac appiftam vides.

Poll hxcillud annotari, nonpluslibet, quàm opera'precium efl. Videlicet licere & hoc orga­ no utiadoculosjmalcaffcftosjfuflitumedendos, qtiippehorumiuffufionem ( Græci dicunt)acribusmedicamcntis,liiffuiTiiganduinflatuit, Cornel.1.6.c.6. qui etiam antiquitus vapo­ randomi« oculorum,exhircinohepate fuit mosj iteinq, ad maculas oculorum fànguineas delendas, fu 1plui r ig ni ded it, Oria n«r Hor.irwwin, ¡.ad Euponßum c. lo. è neotericis vero Alex.Bened. 1. 3. c. 6 . ad dolorem & C . 3 1 . ad tabenioculiexlapidecandentc,invinumamineumconjefto,vaporandosprxcipitoculos,fimilitcr&It«cde/mtti,epertprait, U 1. c-ss, &l.Jieurnius, L demorb-ocul.

;

LIB.

ï -35

I.

PARS

III.

i?? #4

TH

(.^ ¿rT elixT larcrus,to.\ .prax.p,x% i. quamquidem rem, quod nunquam oblervcntncque cxcquantur, cum id vitij generacurant, non tarn adinirarilicct, omnia preclara fpernentes, quàm argucre,

CAP.

X X IX .

De Vaporato aunum, Rganum ad aur;culas vaporati! medendas illudcflepoteil, fi ex lamina ferrea, aenea, ftannea,paretur voluti infundibulum, quodam­ plio» bali caliculum, autpultarium, qui carbones fuper altiorem afferem , collocandos excip iat, fubjedum habet, huic veròvcntriculo, quemdixcrimfiftulainflexa, quxpaulatim cir­ ca extrema defuefeat, conglutinata fit, cuius ad fummam figura cil huiuiinodi, qualem appinximus.

O

ex hums orificio, adaurcmcompofito,&goifypio velpannisobdudo. Ad aures quacunquc affedionedolcntcs ex olla&fiftula, fie tit neca- f urir"^t lor expiret, compararis & couglutinatis orga- ‘ c ,r>" ut‘ nis utitur Apolloniusapud Galenum, hlr.j. deme- . * die, pair. c. i. interpretaturautem Hollerith, in penoche.j. vasciufmodi lenticulum, quodvas decodo convcnienti plenum , cuius orificium vcl paucalanavelrarolinteo , claufumncvapor preterquam inaurem feratur , auri admovebit: Aliud autem adjumentum in eandem hancrein addidit idem vir, profcfliisctiamnum, corniculum, auricularcfingi pofle, altcro extremo latiorc, & quale fit fatis comprchendcndo orificio lenticulx, altero vcroangultiorc, quod auri indit ( vocat perembotum) led corniculumcam fitinflexum , commodiuscll : alioqm vocato emboto utendumcrit parabiliori. Percorniculum ctiam gravi auditui fufttirnigia ex cariophyllis, aloes ligno.lautibaccis, juniperi ramentis.rorismarini; & maioranatfoliisficcisparar idemeademperiochc. UfusciH'uifitorioadosficans,aures&uterum, infundibulo lo. lleurntut l.x. tnetb, adprax. c. defuffitu.

CAP.

XXX.

A.. .. 7

Vaporarium & fuffitu-s ad laborantet

U

nares.

Ad ftibfurdasauresillud organi paratRc«eW«r Solenander con/,frfl. i . oli* novae, in qua cum fi­ mo columbinofcrbuerit acetumacrc, cruftam panisamplipcrtufamaccommodai. Etin hoc vas infumibuli materia conjcda, fiilulam inaurem inducit, ut calcntem vaporem excipere commode po/Iit : Aliter Alexander Benediitus, quiveteri olearia: lagenæ, inquaablynthii decodum calens confèrvatur, impofitaiiftula, vaporatumauriculisfurdis, paratl.f.de Curand. mori, sitile su- c• 3 °' ante quem virum Bartlwl. Montagnana in conf. ¿7.rcfonantes auresfuffìendas voluitex urceonovo interne incruftato , in quoimpofito carbombus,amure*vctcrisoleiicivcat, tiltula

iurJajtrì-

tHdtnt.

^ ^ A r e s ubi ulcere ficco, utpote ozatna, cori2a exulcerante vel fimili vitio fatigatas inveneris, quo fuampercipianthxmedclam, hu­ nt ore, quern elegeris, tervefado , invasangtifti oblongiq; ofeuli con jcd o, illud ad nares alterné admovetoautilarcsadhocipfumloco lublimiorc colloeatum impendeant , mcminiteius rci Vidius Tlorentinus hb.z.Chirurg.cap.q. & Jacobus > Hollerms in perweb. ^.ad¡. deernp. wed. fee. loc. qui vir dum hdc periochc meminit corniculi, S’ quo pulvcrem in nares polypo aftedas impel lamus; huius ciufdem quoque ufum propofuerit advaporatumaurium ; tacit, meádcmfiítula cornea , ad vaporandas intimas nares uti perfuadcar. Ante quos viros Bartbolomaus r . A t Monragnana conf. 7 1. parat naribus icirrho affedis fiftulam , é vitro tub* fimiiem, cuius orificium ad anteriora fpedans , naii applicitum ctiamnum partes fanas compleR 4 datur,

» « *

A

■A

l 1

*

* ' 5100

$

pyro tech n iæ

ch irvrgicæ

¿tatur, altcrum vero extremum pultario, in quo utilismateriacompofitainfit, æquèinfideatjfiftuiamautcmhancoboculoshictibipofitamvo-

XXXII. A d Os vaporarium.

CAP.

\ 7 Erumne dum ad auriculas medendas, led ad * orisinterni partes, earundemqucgratiâ,licet uti vaporario j quod ex Raz.emutuatus defcnpfit Andr. Cafalpmns /.j. artismed.c.'^ç. fampluche, ftæchade,ablÿnthio,mentaftro, origano in aqua clixis, vel origano,hyflbpo,lauri baccisi&abfynthio inhydromelite decoéfis ut c. so. viri ¡idem: cui fintile decoétum per arundineam cannarnevaporandum pofuit Curt. Marinell. 2.. de morb, part.animal.c.zó.

luimus. Meininit & vaporatuspcr fiftulam, ad narcs prò purganda pituita in paracynanche lhpp. /./. de morb.t, de levi angina. Inlaminam fcrream candentem affilio aceto & rofis ilccis aipcrfis fub catarrho calido fuffiri naresdocuit Renertus Solenander, conf.2^.fecl.^.

C A P . XXXIII. Haétenusdc vaporatu: cstcrum& fuffitusex De vaporario lingua privatofftem de fan eodem corniculo, vel infundib ulo parari poterti cium oris communi. egoenim ad dccutiendas hirudines, qutcadfu premas nares aiccridctuiit,excimicibusiilum fe­ Su venit fiepe ut lingua male affcéhfuis opus lici cum experimento interdum feci. habcatopitulatorijsinftrumentis,quæfemcl indies adhibita præcipuam contulerint opem, C A P . XXXI. quandofuperea vix imponilicetaliqua,quæloDe Traiefiorio maceri* vaporabtlis autpif■ quendo,iàlivando,lpuendovènondiffluant,prffibihs addentes maleaffettili. tcrquam&grave fit homini quodpiam hâcoris * f 7 Etcrcsquidem medicina antirtitcsaddolcn- parte continere, ñeque non medelis omnibus V tesftupidos,inflammatos &frigorcpcncfi- lummâarteexcogitatis, muítoaíílucntelelnper£'.^W4t'i• dcratosdcntcsfurtimcnta, propria peculiaritcr huinore,prærtabilcs erte non licet, quas ob caulas adhibeanttraicétorio medico infundibulo à Io- fulFumigatus & ad hune ufum parata organa fin-Tctôrmt. banne Andrea Crucio f. officina chirur. memorato gulariuluijlecundum quidern meam fententiam daùjïimi, atquedepifto , cuius ufuscumhocnoftrotem­ effe pofliint. Earn ob rem addolores,adfuppurapore exoletus & oblivioni traditus fuerit ; no- tus, qui membra h uic ob pit uitamperpctuo funt Itrumhocloco vifumeft, quo ad nobislicetj re­ longijadtubcrcula contumacia, fcirrholànimivocare. Suffibilisautem materia lèmcnaltercum rum ,&ad vitia, dicamfummatim, quæ præter ponitur aFaulof.j. c.zó. & a Scr¡Ionio larg.f. de pauciifima, difficiliima funt omnia : íuffitum fucomp.med. c.;+. quo remedio fubduéto perfàepe per ómniaconvenire porte cogitavi , cum orga­ apparent concremcntavermiformia,funtautcm n o, quodaptirtimclêrvit j eâ forma quam hic & qui vermiculos ipios putant excufla dentibus, proximèappiétam vides. icd Aurelianusl.i.chron. c .4 .&bitumine& mirrhae pond. atquis vino confpcrfis ufuseft. Mefvero 1 2.Grabadin.capite iflo pcrtraieótorium etiam ipfum j & A vicenda, & bunc fequutus Sararwre/a probarunt porri femen fativi. Inftrumento autem conformando hasadverfioneshabendas vclim. Una, ut canaliculicxtremum compreflumaliquantulum (ìt, quatenus dentis for­ marci lequatur,ncq;|rotunditateexcedat, fi dens fcilicet quidoletcxanterioribusfit, fin veroad rnolarcs, tcrcs figura non incommoda cft, comtlfushocautcm cquidem fui primum ad Illu- Hì/hn», modilTim3Ìntcromncsquadrata,quoiàtiusmo- ftrirtimiviriAfcaniiSanfclicis cacoethes, & im . larcs partesj remedio faveantur. Altera oblcrva- pehscdolorificuminlingua ufeus, multo certe tionoftracft.utqiiiaconfortirtìmusacccderede. cum fruftu,five ficcasfuffibilesmateriasfivevabetfatuspoft canaliculum,oviformis venter,in­ porabilcsacccpiflem* Hadtenus de privato ad fima vero bafis iàtafubftcrnatur,crit cnim inftru- ufumhuncorgano : cxtcrum&adfauccs, cum mcntuciusad unguc formo, qjialehicappinge- male valent, five eodem, five parum immutato arecuravim*, parum utiq;diffimilcab eo,quod in lio ntilicebit, porròadhirudinem, qniegutturi fundibuliforinàpropoluiUff;«i in hb, 2.fcr.+. fortefortunaadhaffit,deciitiendam mandat/Ir/. cennal.f.fcn p.tr.i. in fuffitumadhibitoper trajcilorium , quod Alchaebil, livealangicl patriaiiulumtr*‘ fua lingua vOcari dix.it. yttorium

U

ad fa m a ■

CAP.

XXXIV.

Ad Anginam Vaporarium, D anginae quandam fpeciem à fc deferìptam H1pp.L2.demorb.n.z6. infumibulopa­ rato ex nitro , origano & «aitimi) femine triti*

A

LIB.

I.

PARS

tritiscum aceto & oleo diiutis, atq uc inoliarti operculatam,ficutneexpiret, qux cannainarundincam recipiat, iniuib, iuppolìcis prunis vapo­ rata inftruit hianti hominis ori ; cavens tamcn illud, ne faucesexurantur, quod Het, fi fiftulx ca­ put , in ovum utroque extremo pcrtufum trajicrtur, ikoriadinovcatur, quod Archigcncs facerc confucvcrat , l. 6. decomp. medie, toc. cap. 3. Aurelianus quoque ex metbodicis l. 3. ebron. c. 2. Hippocratis credo prxccpt um imitatus. Fumo quoquevaporabiliumrcrum in­ tra os accepto cynanchx medetur Aetius , /. 2. [er.+. c.47.

CAP.

10 1

fitus, nunc etiam, fiqui definiti funt magis, tradere non gravabor. Erunt autem arbitror fi prxtcrquatn matcrias, compolitioncs & partes male afFedas, ad quas ordmatx medelx funt, ctiamnum inftrumenta & rationcsplurimascxcrcitationis abfolutiJiimx gratia lubnedamus.

Uludautemomne, quod mcditatifuimus , poftcrioribus «apitibus proponemus.

CAPVT

XXXVII.

Ad revocandos epilepticosfuffumL gahulum.

XXXIV.

Vaporarium a d afthmaticos, ¿ re. Æliusinl.i ebron.c.2. ad afthma vaporarium ^ hoc propofuit conccptis verbis , qux funt hxc: T umctiamadhibemus quxdam acriora ve horumexhalationem,xgrotàtcshauftufuohortamuraddudo Ipiritu recipcrc,quo edam altioreagitatione medicamentis demutentur. Sumpto igitur fidili vafculo immittimus , polcain tùmadmifto nitro,origano, cardamomo, maftichcchiacarbonibusfubjedisdccoquimus;fcd erit præfertim os vafeuli prxgypfandum, immi lío calamo utraq; ex parte forato,cuius fummitate ovi vacuitatiimponimus teftam ex utroquefito vertice perforatam.cuius altera caverna calamo inicratur, altera vaporem fumet acccptum : turn «grotanrem jubemus ore aperto fupradidam cavcrnamlabijsampledifiveorc, ut fupra diximus, vcrticcm atque ita ciuscxhalationemexdpere : Cuiusquidemfervoreritmoderand«s,nc nimietatepartesexurat. Hxcille;iìmpliciorcvcrointerdum equidemufus fum ilio , quodaliàs expofui.

III.

C Pilcpticicum incidunthacrationc rcvocare A-'liccbit. Parata ex xre vel alioquocunque metallo vel fidili fiffula uniusfpithamxlonga fed obtortatenuioreq; extremo, quod fpedat ad antcriora, quatenus in narein dcaptan congrue queat , parte verbpoftrema cxteriorc recipicntc caliculum , in hunc impofitum fulhuraccendcs , cuiusfumum naribusdecunientisaltcrnis accipicndum curabis. Ad hunc equidem multos ob cerebri vitium altc fopitos homines rcvocavi fulphurenimirum unice con­ tra morbi caulam facicntc.

E

CAP.

XXXVJII.

Siijfumigabulum oris ¿rpalati.

^ T O v a m xtas noilra fufliendi capitis exarido •FM folio peti comperitrationem, qux defertur quidem Anglixpopulis, fed & Mauris , vfcthiopibus, Periis ac Thracibus aliisque hoc genus a noftris moribus vivendi diifitis gentibus, eft vere perfamiliaris , maxim« futem probabili •C A P . XXXV. conjedura videtur referendum Indis & Iniuix , Vaporiarum pro kcinore Laborante BerTabaci poti/fimum incolis , in qua primum truci j Bononienßs. terra ftirps adinventa , plurimoque hoc ufu Femori, fi ve feirrho', five hydropis affcétu Ia­ jrobata , ex portiuncula enimfolij fuccenfiud borandi, per vaporatumacetiIapidtbus& teftis caliculum fivethccam fidilis fiftulx, cuius alcandentibus crebroimmiifisvclex medicata, per terum extremum hianti ore rcccptumcft, alutriusque iambuci radices , atque herbas alias iciunt cxuguntque fumum , quern ad palati incodas, aquadocukadhuncfere inodumad- acunam fuperiorem datum ac dedudum ad miniftrando Bertruc. Bononienf. tr. i . fee.2. c.+. narcs, per has denique reddunt; quern fumi impofitifuper duofulcra tabula lignea excisa, lauftum atque edudum 1 urfus tertioSc fubinin medio vel perforata dccumbens pronus fic de repetunt, doneemultam orepituitamcmife componat x g e r, ut vervientem dc fubiedo lerint. Hxcquidcm, qux vulgo prxiervorum lebetefumum reciperc queat, contedus defu- barbarorum manibus quotidic vifitur , indica per pannis, ut ne diífipetur milis vapor, conti- eft formajexterum , altera eft pcrfica, qux turn neat fe fub hisdum ferre valcat, & abunde fudet. ex vitreo vafculo , cum exmctallicis tubulisrcHanc fudandi rationcm ad hydropem aícitem ficxis , ac redis atque alijsadditamentisconufu probatam apud Calabros quofdam popu­ ftans, graphice dclineata iuisque partium nolos audio ; ipíe vero adexhauriendasaquasper- tationibusdedarata eft, dloanne Leandro Dodoutilem in Angelo Pandolpho familiari Pnnci- re Medico erudttifiimo in fua Tabacologu tabults pis Hoftilianenfium Iliuftriílimi fum expertus, pofiremis. quam rem viditac teftari poteft Vitus Jacobus Eft autem utrifvis organis faditatum , fed Ferraiolusmedicusprimarfusfacri valetudinari] maxime apud cas, quas noscomperimusfidili D . AdnonciatxNeapoli. iiftula,remedium quidem,ut mcaquidem atque expertorum fert fententia , non conteranenCAPVT X X X V I. dum, neque enim quicquam obftat

Î

jUmmumonbt» expofitisprtnusmodisfuf-j do jam & viri nobile* uuUtate rei compera non

P Ÿ R Ô t E C H N l Æ CHIRVRGICÆ hortnihilneqjinfrcquchter utunturi utilitatcm, Comment.de rattone vtilusl.4- prodidit, hominem lnqùam, hoDminimaitìancqueobfcuramin fo- tuffi veteri vcxatum cciniilio Nicolai Lconiceni, bicndiscatharrisrhcuinatibusq; adpcftuspcrni- fümbaridx tuffilaginis hatillo pertraicñorium. cito liberatumcàmoleftiâ fuilfe, ciofis, &qui Tuftocatirinisetiam diicrimcninteìllud tarnen adiiionct Antonius, oporterc fuffiruntj ali js priteica malis & capitisi thoràcis ,& ventris in filili nicinbrorumqi omnium fubvchitj tum lenti üë áecipi, ne (quottfftihomini imprunonfallentibus his , qui rcfcruht jprimum Nie. dentiüsagcndiaccidit) corttârâior aftusfumus Monarda in hifiorta fm'pl. intd. Indicarum Her­ fpiritun# prxgravatüm veltit exanitrtetn reddat, CAP. X L I. cule, Cato in Agriculture opere, univcrfalis hiftoria: plantarum dcfcriptonbus , maxime vero Defuffumtgabulis uteri proprtis. tniper membrato , Johanne Neandro Germant, àc Tcro male liabcnti diathefi quávis aut in-< demum Nardo Antonio ReccoLucànOin magno fiirtemperantixaut vitibfe cohformationis,aut pium Indiearum opere, quód Illuftriffimus idemfolufe unitatis,nullum xqux remedij gertus proque feientiffimus Fcdericus CæfiusLyiicebrurrt ficitacfuffitus ; quarefrequentiffimus 8c creber.

Printcps, Natura: peritis exbptatiffimuinevul­ rittius Hippocratt libns omnibusgynectis, turn de sa vit, ncque autetrt injuria tam bene de languenmorbis >nulierum,tum defler iltbus, &c. exquibus tibus hifee partibus ntereri videbitur is fuffitus; ipfis, paucas aliquot, fed felectas formas hue lîquiderii ftirpis internam aliatomelo diligenter transferiré libuit. infpexeris j quippe fulphuris non modicum ea Prima ponetuiex caniftrb quani ad concepta còntinet.ideù caput tentât ; fôporccbrripit ; pituitam ciet 8c voniituni; dolores fdpit; anhelofis ineunduml.i.demorb. mul.26.ficordinat, Pharconducitjventriculi&liehisinfarftibusbccurrir, rrtaco á ftriligenti calido cineri infpcrfo canifuffocatus uteri lÿncopasq; pcllit uni bilico & na- ftrUm, autcertércólius operculum fuperneperribusadhibitum,ftrumas, oedemata, perniones, tiifum circumponitj 8c per aruiidiiiem infidenti affiñtim.curat; verienis obfiftit, putria ferpentia- fuffitum parat; Veriimtamcn id requirit privatjue ulceri cohibct, plagisrecentibüs, ideni utile tim,ut plúmbea fiftula , qux uteri ofculoexcipi podagra:, arthritidisque remediiini, &ad mor­ debeat adaptetur, opinatur quidem Gordáus ,adbos omnis generis partaexa , ad fummam cale- ftri£tioniscxplumbo contrañu parandxgratiáí facit »difeutit & celericèt còquit, adquzferèo- qutíd quidem baud eft,difficile , verumtamen rhnia, fi rite conféras ufüi cflcfulphurprôdidit plumbi material! ducrilitate quantum commodum máxime fufpicor; btofeoridesin librò materia medica.

Secunda ratio fuffiendbrum utcrorum HipCAP. XXXIX. locratifuit, perphialain z.demorb. 40. ad uteri ofeuli complica« mcdelaiti, deferiptam qux eft H iru d in i de g u t ture decuticndxfuffui sec. Phiala argentea,vclxnea,bleoalbo xgyptio migabulutn.

A D guttur , cum forte fortuna irrepfit hirudo ilendfurtdbtenüsigne abduñáfic accbmmodafallax , afta fetida fuffiendo Avicennd l. 3. tu r, ut infidens orificio haulier fumum recipere fen. j. traci. 1. C.7.& Albacas. 1. z. chirur.c.39. poffit, ád hunc eqúidem rnbdü Hippocratisfen¿r Bruno clnr. conterraneo noflro l . i . cbir. magna terttiam interpretor, cumnullarhtatnenfubditi ¡ gnis in hac re mention cm fecérit: exterum enim* (.¡.rubr.ç. turn irta, turn nigella ulus fuit. quidfuperrefrigidaqualismetallicaeftjinfidere, quid conteñaíh bene próvidéte ¿quid oleuhl ,8c CAPVT X L falignaVein vafeulis continerc ? Qux amentia num odor ad bsáttbllatur j mOX fpeccare ? An A d a fth m a tico s ¿¡-fu b la to ca pitejp tran tes nonhoefolum, i.e. halans fubftantiarei craffe* fujfumigabulunt, quale olcúrtl eft.remarguit, itaquereñenosfub his tebus fuffitutn fufpicainus.

Nhelofisex morbo, nonnififurreftope­ Tertia ordinario eft per va¿ fidilc,ad uteroruitt. ñare ipiraiitibushominibus fuffitum ex utili materia in hunç modum áccipiendum docuit irtduratorum.exqua caufanonconcipiunt, foOribaf.l.S.colleftan.medicinal.c.ti. Homovefti- mentum exequenda fic,ut vinum quarn dulciffibustotus íeñus locandus eft ita t ut divaricatis murrt cum aqua portione, aquxtrium iemiconcruribus pròna facieadùtrumquegeiludecimi giorum Atticorum mcnfura,itcm ioerticuli radi­ bat,&osfiitifcat, in fpatiovero intermedio olla ces 8cfemitta qu4rtapi*te,8curtg.roiati femiheaut lebes Ígnitos carbones habetts ftatuatur, turn mina in Vas indantur, cui pertufum mediafui in ignem ^argenda eft ariftolochiaac præfertim, parte operculum accommodetur, huic vero aqux clematidisdicitur , fili minus, qua: dady rurtdineá fiftula ¡porro imponitur operculum* litis nominator, vcl fulphur ignem nonexper ne fine hoc uftuletur mulier.

Similiter virginis cui mat urimenfes non pro­ turn,aut ladanum,aut txdam , autlignaperfil­ deant, fuffitum ex mirrhx,thuris,zexfrcfxpore s arboris , aut funiculum dcrafum impones, tionibus in amphoftmcumcarbonibusaccenfis in quo genere mclior eft rtauUcus , qui mari conje£ris,fuper cuius collb defideat, eadem para­ fiuerit madcfâftus, homini poftea im perandum, rá jubetdefuper ,tit. ¿4. ut dre patulo fumum prompte attrahat, multi enim hoc confeéto excrcverunt.

H ic quidem Quartafuffiertdi formula eftper cucúrbita, du­ plex , altera per fimplieem, altera per duplicem, OribafiuS. i.c.maxime coagmentatiqjtriorem tradidit urinz £ pofterioribus vero Anton. MufaBrafavola ftiliicidio

U

A

0

l ib .

i. r

ftillicidiocurando, qusefthxc; cucumcrisfive themiiìa aut hyifopo, aut origano inftratis, mucucurbitxfummam, &infimampartcm rclccato & fubicdà pruni cucumcrcm circumponito & ‘icrcm fuper hæcfcdcntein,dumfudct,fovc;Paulòaliter, in2.demorb.y4 .ineffoflàmferobemeiinlperlàin igncm tnyrrhi, mulicrcm i'uper cu­ nerem calidum vinaceorum injicit, ficvino irro­ cumcrcm locato , ita ut fumma cucumcris pars rato jubet ut mulicr circumlidcat, le iplàm contjuam pcnitiiTìmciApudcndam artollatur. Alte­ tcgensòc convolvcns. Aliter liane eandcmrem ra (ufbtus per cucurbitumfimplex forma t. defe­ ordinar Onbafius 1. 1 0. c.iç. Pocuiuin namque lirii- 1 6. admcnlèscitodiiparentesfcriptaeft, qua gneuin in ollara conjicit, in medioperforatum, jubetur, ut vali ex aqua marina cum porro fer­ quod labris ollsconglutinat aut luto figuioruin vente cucurbita vinaria utrinque, quemadmoaut parti, in foramen vero calamum utrniq;perdum depriore diximus, pervia circumponatur, tulum adaptat, lìcutnulla fit ci parte pcrfpiratio, fummo huiusorificio adaptatalutoquequàmo- alteri vero calami extremo fiftulam plumbcain ptimcfiftula obdudà, ficuteaparte nilcxpirct. accommodât, cuius lene fit labium, manfuctin 1 uinperfellam quadratamincumbcntisaiTulam dinis causa. Curat vero , calami tantalougilertòriam pertuiàmtranfinittatur.duorumdigitudofit, ut plumbeafiftula calamoadaptata, fcltoruin inenfura exccdcns, quam fiftulxportioIam ad partusaccoinmodatam cxcedat, quam finemin/ìdens mulicrin pudendi finum admittat, rtulam ori vulva- admovct,atq tic igncm olls,fufcavensnciìc uftulctur, led defidcat, dumfrigcfibilem materiam recipienti lubdit, &c. Adverfcatfomentum, furgat vero cuin perfrigerata eli titverò, ut pollquamÌJtisfomcntifeecrit.adhififtnla. bitum calamo adhucvidua inhxrcnti fubtrahaRcftat per duplicem cucurbitam fuffiendi nor­ turabigne olla.pempe, ficalamuspriorfubduma, quxutaudioreftadjumcntis, Scopcrofior, catur,cum vapor afcendensadhucfervct.finutn ita pcrceptione obfcura cft , apud Hipp. ita ut mulieris exurct. quifquc interpres fuper hacre una aut variarit aut Scxta inethodus Hippocraffcs modo narrata oberrarit. Nos vero tum primum rem ex noftra fimilis, fed firtulxadjumcnto auftiorpropofita fentcnua recitabimus , tum li quod oportcrcvi- crt,/n /. 1 z. demorb. mul. zq. ad curandum occuldebitur, ex aliorum opinione produdumexpen- tum cancrum, hoepadoelementi Cacio, quodemus, noftràquidem intcrprctatione, rcrum niam ventus non perflet, ncque perfi igeret,leroapparatus cft is. ¥ bemeffo(Tarn,& lignisacccnfisabunue, & omni­ Cucurbitam hortenfèmeius generis, quxia- bus prunisfublatisj&favilla calidà, rclidi, ollam tiulculotuberocircabaiinextans, estera quzad duas fextulas capicntem , qua album ficcum Se fuperioiafpedantgraciliscft, reccnsquidcm.icd commiiiiitum cum aqua, quantatresdigitosfnnon piene reliccata, tum hindo, tu apice fummo, peret,&phocaolco,quodlatis fit.rcccpcrit, oqui cole virili lit tenuiormcrtuiìs.valculocu vino pcrculatam, lutoq; circum diligenter obfitam, & odoratici moac vetuftiliimo,quò retorrida mo­ undiqi condulàm, praterqui in medio opercula1'15 lapidis particula inextinda ert, fuppolito, lo , quod pertufumarundinis calamum longitu­ impone inox cucurbitam ex ^rcalbo congruam, dine cubitalemardiifimècoharentem ampledi ante de{cripta, &ad propofitù ita paratam,ut di- débet, fie ut nil expirct, ollam, inquain, licparagitosduosfupcrnèfit bievior colio inferioris.cu- tam conjicics congruenti ampio foco, inox vero ius glandiformi extremo fub cunnam indito feeminam palla circumtcdair. infidcrejubc cómulicr accommodatè infidensvenientem infer­ pofitam fic,iitno»nullam firtulapartcm uteri fini; halicummarcriscalentiscxcipiat j totius au- nuadmittat, ac fumum, ncqueadeofervidum, tem organi pidura eft hsc. ncque frigentem fentiat.

Quinta fpccies ratioq; cft per olla, cuiusmeminit tdemììipp.in l. de nat.muher. ad perpurgandos uteri loculos, itemq; adconceptum.incundum, hac ferèfententia, effoflaiubterramlcrobe carbonibusq; in hac accenfis, fuperpofitam in ollam Tauri urinam trium heminarum menfurà intasa contritas in mo'rtario arthemifiam aut parthenium,aut adianthum & laurum viridem adjiciesj quibusparatisfellam perforati circumponc ar-

Mcminic & fiftulsad uteri fuffitus,fuper cfcariopufillo,qui carbones recipiatascommodats, Callus Aureltanus t.z.cbron r.q.

H x quidem per fidile rationcs fuffiendi non tarn priici ufus funt, ut non ctiam noftra state faditentur; agnofcitautcm& has Micron. Fabricius,adextrabcndasreliilas inpartufecundas l. operat. chtrur. c.ifo,&RenertusSolenander.Con/.i f . fiit.s. in fuppofium fidilem teftam &e ignitos carbones, nucibusmyrifticis.contufisconjcdis halitus,quiexhiscffeitur,pcrinfundibulumimpofitum utero,qui flatu conccpto dok-t, refpondentem curat, utaconteda bcnc mulicrcrcciiatur. Similiter etiam perinhindibulum,cmotumvulgovocant,accipitadidrci I.c . Claudtanus /. 2. dt ingrejfu medic, ad inf rmum , c .19 . quod credo tamen didicit exAmbrof. Parao, qui lib. de homm. general, c.48. fubjedx ollx , quz materiam liiffitus recipit, inverfum orccongruuminfundibulum adaptat.

CAP,

104

P Y R O T E C H N I hE CHIRURGICHE Capvt

xur.

A d hamorrhoidaa dolente sfnffumigabulum.

/Emòtrhoidum dolori fopicndo fuffitum aiocslaudavit Arnoldus ¡'illanovanusJ.i.BreVtanjc.fi. Scd cum adjumcntum traje&orij rcquilivit àfe noncxplicatam , iraftrumcnti, for­ matti atqueurcndi ratioiiem inquircndamcerte nobisrcliquit, fentio autem ab organi adhibitu ufuq; penderedccrctum. Traicctorium cnim fi fedemeontingeredebet, hoc longius,utne igne confertofedes uftuletur, itemq; latius fit, necci liiraeft : quale noscommune vaporaHum vafeuiumdcfcrilifimusjfupcnontraóhfioncde vapo­ rai u,vel nonexpofeituradfedem adhadìo : atque ita hlfularis forma fiicccdit cum adglutinata ve­ lini canna, qua: igni materia:«^ fuffibilifuperimorupoffit, qucmadmodum&in alijsplerisqile uiusmodi cailfìs fin C A P V T X L IÌÌ.

H

Ì

Suffumigabulum adpedum clavos

callos*

T contumaces, & permoleili finn pedum calli claviquc(nodosaliquiappcllant)adeò, ut defpici live mcdcrtdofive traéfandonon debeant.-quorum curationcm & alibi nos, puta in ignifera chirurgia, perfolvimus, lednunc&leviori ignis vi tcntandam docebimus, exempio lifiGuliermiPlacentiniji/wi/.i.c/j/n/r^/rfC.jy.fcripfit,fumoeiusTithynlali,qu£eefuladid:a,itemq; centauiij radicis per cannam aut calamumfambudeum tradu&o peduin hosnodòs curari, Hate nos paucam fuffituum artem primi prò lloftro modulo paravimus;C^terumPetrumCaftellum medicum & ProfefloremR.oimnum au­ dio de fuftumigiis commentariaediditurum, à magno viro cumulatifTìma cxpeifanda: ex hoc igiturviriamici/Iìmiopere, qua:huic nolfrodefucritjdoftrinamfupplebisfacilcleitor.

C A P V T X LIV .

U

Vaporarium ex aceto a d carunculas a re­ tina difiipandas.

QUffumigiis hifee proponendis venit in men*Jtem,cuius quidem ineminit Hucherius /. i. obftr.uretb.p.ssó. pleniusvero defcripfit Ambio!.

Paraeus, l.\Z .c .zi. fuisejuidem verbis recitare, quarfunt; Elige lapidismolaris fruiluinaliquod, hoc cnim utimur prò pyritc veterum, vcl craffiorcs lateres , poftquam incanduerint igni, conjiciantur in haud itamagnum lebccem Iella: dejeftoriaefuppofitum, in fella federe judo ¡egro quali alvum exoncraturo ; effundeincandcntes lapides acerrimi aceti & aqua: vita: optimi partes aequales circumjcótisque undique veftibus nequid fruftra exhalet, adfeendentem vaporem ano,pcrina:o, fcroto &urcthra excipiat, quin ctiam, quo remedij visfeliciusprocedat, segrum nudum in dolio inox depingendo ftatuerc poterisfic,ut fuperaiTcrem, qu3 parte genitalia fubfint perforai um fedenti inde lebetem candentes lapides continentes, mox per oitiolum in dolio excifum,licutpofì:cavideris, lapidcsillasliquore commemorato irrigare , & halantem fUmum,

ficfacile ager partibuslaborantrbus excipiet, ut nihil eius undiq‘, ipfi obteófo atq; obvelato depe. reat, hsecille i cuius profetìó exeogitatum non mediocriterplacet, talienitnfuifitui, ficutidem addi dii Galeniicntentià, vis ineft penetrandoli, cidendijliquefacicndi, rcmolliendf&digerendi ichiriofàs duritias, fatisfaciunt, inquam, hsec; Verum enimvero, qualeParams apparatdolium languentinonnihilelfcincommodum ; ut primo quidem ad fumjtìum cacumcn afeendat, mox ab codemadfundum dcicendatrquamob rem,ex­ pedites & cóminodi us puto futurum,fi &humiliór pareturaditusihtrantihomini, &oftiolum* idernlapidesirrigancuràlniniftro.Parandum igi. turorganunieritad huncmodum,quò&fudores elicicndos his, qui morbo Venereo laborant, pu­ to praefiabile* fiveprunarumametur,srtus, five ferventishumoris.Ciefcerumhiatusdolij longum atq; rotuiidum qUàtcntisopliseftleftularij mantilibus.obducerelicebit.

C A P . XLV.

Vaporarium advenasfedii evoeandai ac fanguine exhauriendas, D himorrhoidas evocandas atqueabadhibiushirudinibusexhauriendasvaporamentigenuscommcntaeftxtasnoftradefcriptum,ab Hieronymo Fabncio in oper. chirurg. tit. ipfodehamorrhoidibus, cuius ordinatioeft ; ut abrotani homo,quitraftatur, typra fifhle vafculum ob* longuin aquae ferventi non contingends qui. dem , fcdproxima:defideat : inquacaliculusad vafis marginem adalligatus innatet iangui* nem,cinanantcmreccpturus, fedadeafdem,ubi laborent aliquo vitio curandas Marcus Gratina idi. praxeos,c.ijìo.adfuppofitumcaliculumprunis| ardentibus inftru&um iiiverfo fuper polito infundibulo curatutpcrfiftulain,eiufdempodici attiguam halitusin imeftinumtranfcurrat.

A

CAP. X L VI. De aliorumufuum vaporariti, autem fi ad alias quoldam ulus praeter Q Vid enarratos excogitata vaporarla producamus. Equidem exhocuniverfo genere eorum, quxlìnt addifeentibus Utilia quicquam non pu­ to rcjiciendum, lohannesigitur tteurniui l.i. meth.ad praxirt. titolo de clyfinis pag. 1 4. torpefccnti aluofuaad officia revocando fabrefaótum jeftuarium quadrangulum oblonga form a, cum pertufa crebri terfuperiorefacie, quodmulieres,ait,pedibus fubjiciunt.

Ita quidem is, ego vero quodpiam eiufmodi vaporarium tranftulerim etiam facile ad cum ufum , quo fc. h i, qui ob affeéfum cerebri fcrvidiorem fomnum non concipiuttt, iubdito ad pedes hoc organo nervisfubindemadefeentibus, & inde ccrcbro foporis optati fèntiant beneficium:quae lomni proliciendiratio&pragmaticis noftris nobilioribus funplici ad pedes tepentisaquaeperfulione plaAit.

C A P . X L V II. De afiuariis arte paratti variis.

T

Raxitnosjamdelgncis adjumentistraéfatio, ada-ftuaria, quorum cxempla& ufus antequam

L IB .

i.

pARS

« izoy quam cxponam tu, conducibiledoét ri na'clari ta­ cerimi ad mfìitutam principio arftuarimrum, hiti futurtim yidetur, ut antcgencralem aliti nani lloriam, formasq; variasveniamus , prnnumde horum diilintìioncm, &dilccrnicula praltrua- liccis cxplicaturi. mus, quodautcmego meditor, cfthuiufinodi.

Ltconicum IoannisHucrmj.

Quod iudorcm provocatcftcalor, qui cincin & carnesaperit, diducitq;, humorcs vero terauat & /'"''Andcntes igne filicescupaimmittútur,flip­ propemodum lunditacliquet. Atquccalorcum p é p«fita lamina, ferrea ¡ fedcsægroti in medio materia conj uniius cft, ex qua ad hom inem pro- lit.Ofbisligncusautvimincusprçfedus,ututrinficifcitur. Materia certe veiiiccatum applica» ad que labro cupa1 afligí polii t, lintcisinduatur, quicoipusperlateres, lapidcs, titionesextindlos, & busarccaturcalori* expiratio , & ut caput comalia hoegenus linteis obvolutos, tutn ciufdem modeexerat, ritèadmoveatur. halitusproximus, ex camino, hypocaufto, fur­ Candela tncdicauadfuffitum ingeníese repente. ilo , vel alio huiufmodi, item ex tubulo duI D quod prideminnoftra medica Pyrotcclmia ¿lus hauritur , potei! autem & ex fiamma idem Afuitindicatum , candelas quàç ad fuflitumbohalitusmuti . potei! interdum ipicacccniòminumexulceribusLuis Venere« procurandorum fumus, humidamateria, vcl aqua ci! firnriim accolli moda tiiììni è, coin paran tur pm refeplex potabiiis, ut inquitHipp. làllàginoia, ma" remus, medicamentuin defirtbenteMexandro Pe. rina, vel medicata per utiles rcs incoftas. Ho­ tronío l.ó.demor.Gallico c u . Recipirhoc, minjj rum porro conta&um per conccptacula varia appreiforum , vcl infidens jaccnsvè pcrcipict naturali*,ílyrac. liquidi,myrrhæ,thuris,ladani,anajijfii cera* q. f m.lipeadmifcere licet,inquit, hom o, vel circumhiiumvaporantiumhalitum vel Cinnabarin, vdliydrargiium,vclpi«cipitarccipieyjcr foramina doliorum& fella* traieflo- tum,vel fublirnatum. Alia vero ratio fuerit hac; ria,vas iubieftum,autproximum, madenMUtproximum, mifta _________ Recipehydrargirij precipitati, Cinnab mini/ tium atque arentium cxpirainentorum materia naturalis, mirrha, tliuris, XyloAlocs, Alypta: ii candentes in lateresaut lapides menare*, molares, M „cn t,' ...........

■ oicliats, ana gii. in Mofchatæ, gq. Benzoini, cera-, cera, ci.fi q.fi cu cuín -i/'nMim iriNa.M __ 1: •e* inftifie ur HH uT Í “ * 4 udai'uluc,n,mor ‘ clychniointrato fiant I. a. candela, q u L d m o &aeeti flm S r ? qUCOrd r , Svicien V , poilunt, d e n 1 vcnd*^ntulccribus----------hominis.de , -----‘W fiupcriori tW loi &aceti /:_____ a ......___ £ r °L «aceti nmplicis vin.quc vini que annofiaut annofi aut vini finitime fpiritus accommodatis ficpropè, ut ulcero lus fiuuincavaporatus, horum quippchalitusncq; liccus, qui lorem haurire queat. lllud nunc pio remedii ex numida materia attollitur, neqj humiduseí!, confirmationc addcrclicet, Rondelctium auqui poteltatc exiccet. doritàtis obicrvanda’ virum ulcus narium de­ Habesjam ablolutam,ut credo, triplicem naraeratimi , luis venere* gerinonaccenfisiii angu­ rationcftiæftuarij illius, quod ad fudorem evosto conclavi candclis, è cera rubra lanaflc, nimicandum paratur. Cattcrum fi non ad fudorem crum fuligocxhisclata , plurimum juvat ulccris jufmodi pyriamataac9*fi“ *C“ aniípertineant, led cxiccationem. Cui lèntentix acceflit& Nnol.p,t0 ad ufusalios, ctiamita lune diicernendi ficut de Oper. curativi L i. c.+p. aliisiccimus, Quibusjam omnibus advcrfiscæ Quantòautéquafo te potioresnoilrgcandela?

Tj

^

2'S.u K=« *• «, 5

*tu ?

I„1 •4

fa lta ría ,

in quotim fnj'a accen­ tili aqua 'vini fub U-

r »5*

r

noquoqut trium trg.

mtntorun aJiuarierS.

Certi-

PYROTECHNIÆ CHIRVRGICÆ

ij>6

COrtinulaplicátil» xfttiaru organane

quàm aqua vitæin pultario ardenti, doñee horas ferai (Tiscxaâum fit, autetiam fufEtus materia,

! qualiscfthîc,quintoxdefcribetur s HuiusmaCceditfepc, ut depelJcndo morbo venereo teriæ auttor eft, qui ad Miaaldi Centurias appena __ Lopiuhabcat, aut arihiario aut fuffitus reme­ dicem confecit, Antonias Gueruus, Qui vero dio, qüod lindi q; recipiat homo t hide igitur ufui prior hoc homine rem defcripfit, Conradus Ti& aliis perifq; accommodatiiTimü erit organu, fttrinus , in poftenere Itbro Euonymi five thefiaurt quod commenti nos fumus ciufmodì quale fc- chymtatn part. 4- paulo port initia ; cortinufe: cushac paginadepiftum & fcripto monftratum autem p ultaruque pitturam hanc damus. eft. Dolii circulata lignay. vel pluraparibusintervaliis ad hominis fedentis amplitudinem, charti craffiorcglutinatàfic undiq, comprehcnduntur , ut nulla rima lit plicatilcorganum, & de Superiori parte,qu acari um focttat perfuniculum conjcttuin de laqueari fulpenditur, inferiore tenus proximè terrain attingcns fuppofito igne fudat aut fuffimenti halitus rccipit homo, Eft autem ignis i s , qui concludi debet, non alius,

Aejlnariafella, doltum g.» venerea funt infetti adfudores li­ HIsquiluc bertini clicicndospraipotis fparti indici de-

codis,in urti cft nobis hicNeap. fella inaftuaria, thalami modo fubdito igne hominem includere, quam fellam admultorum commodumnon piiguit hic appingere.

AhcnUitt

A B C D

V*de eil introititi Leim fiamns.

1

V

B

c

A

\

0 33 „imi.1 r j7

Succcndicula.

Caldariolum.

hocmihi in Johan.Bernardino Peligno AglaA. B. C. t). quadratum tabulatumin cathe­ no. Altera quae Galeno memorato modo lo­ dra modum. co conlentitur , hydropicos hoc exudatu non quaclauditur&rcferatur.

E. Janua, minime levari, quod in Afciticp valetudinari} F. Anteriores pedes, quibus innititur machi- noftrijuvenefattum vidi.

namentum. . _ Anteriores pedes, quibusinnititurid lpfum.

T mtoriumper tria bacala tyelforcillas.

G. Forameli per quod permeat afcendicq; caI. Olligatisinfublimi tribuspradongarum halens ignis halitus fivc ex prunis, ftarmn capitibus, reftant inferné divaricati Sire ex fuppofita fervente in aheno aqua. altera extrema, non aliter, quàm quibusincerniK. Baculi,convoluti plurimi,quib8inftcrnitur. culum appcnduntpiftores, hisigitur, obvoluto Marnile, fufhtusegrefl'um prohibens* lettuli conopeo fubditushomo felieiter exudaL . Sedile quod agrum rccipit. bit , fi vaporarius materia conclusàfueritfecus Mcminit doliaris aiftuarij ad hydropicoscxappofitus. tenuandos Galea. in l.de util.reprat. à Crylippo

C

Gnidio laudati mcminit & Aetius tetra. $.fiefl.i i • cap. i. &\Aretaus apud eundem Aetium vetbts, qua infitto codice defiderantur -, hifee optima quidem eft , in dolio fatta evaporano ad exudandum, co morbo, ut caput extradclium praemincat , frigidumque acrem attraliat, reliquum vero corpus ornile calcfcat. Hoc quo­ que genus fudacionum in dolio, audio, inquit, And Bacini l. 7. detber. cap. 18. quibufdam medicis in Germania locisfrequenterufitatum quippc qui in hypocauftis totum annum degunt. Ad aliorum autem oblervationcs, quas equidem adderc poifira ili# funi. Una ; qui diftcnfionibus tcnentur felieius curari humidk,quam lise« exudationibus. Compcrtmii

De leBulario canali ad exfudandumparato.

Attcnus extralcfiumaddefudatidü focipro politi,deieripti fuere, nuncaliqrot qui intra ftrati ftragula fu per hominem jacentem, aut circaipfumdifponi folentcnarrertius. Horainifupino &rcttis cru ribus jaccnti cameratum imponitur organum eiufnaodi, quod fccundum corporis longitudine™, capite exclufo, contcntuin exlongis aiTufis perfetnicirculatas ligncaslaminaselcvatis focijcapfulamin imo pede conferva!, in quem tocum fimplices ardcnces cai bones, & inhoS medicate»pulvcrcsconjiccrelicebit, erto autem ad fummam organi deformado , quaJcin \ appofua reprsfentat pittura.

H

I

L I B.

I. P A R|S

III;

zoy

Jam vero qua: circa corpus hominis jaccntis apponunt urvaicula, pofiunt erte, fepequc fune ex varia materia lignea, coriacea, veficisgrandiumquadrupedum,vitrea, fed haechumorefervcfaiio rcplentur, item h(itilia& metallica in quibus ardentesprunz concluduntur ; ex ferro quidem organum arcolai comprcfla: modo carbonesvividos contincns, propofuit Ambr. Paraus, longuriumappellatum , cuiusimagincm apud eundem vide.

tant,abiblutirtim us, l i a n e r a t i o - * nem expofuit. Itnplcndum eflfolium aqua mari­ na ferventi , tum quadrangola compago inimittcndapndigatalocis, inquacritindudcndus a> grotus. Scd pmegendacompagopcllc, utaqus prohibeat ingreflum , quocxhalarione vapori* calefaétus argrotans in fudorem venire cogatur.

Scd crit aqua cale&cienda , innovatone fre­ quenti ferri candenti* immerfione candcntium meflàrum.

Vaporarinm per tripodem.

Tugnriolum Conoide, Vimineet crat'u

Nterhos&alius modus eft, ut tripode fcamno lignco'conrticuto, fubtuscn ainco vaiculocum cineribus & minutis prunis ftrato ad has herba: quaidam imponanturaromatic.*,qua:fimt,ruta, laiirus,incliflà,calamentum,pulegium,hyflbpus, thym us, li banotis, citri j pomicorticcs,&: hoegenus, quibtisfumum emittcntjbusinterCafcamno confidcatigerpannisundicjuctecSus in aftgurto conclufoq;c5 clavi,quiminimeventispcrfletur.

aftuarium. (" Icet & ad hominis fedenti* altitudinem ex -L^cratibus ligneis tenuiffimisinvicem viminatorum opificum arte colligati* atquc contcxtis chartaque volgari contcfcis, fic, ut aeri viancc ventopateat, conoide tuguriolum parare, non diifimilcinftrumcnto, quoignciuppofitoadintcrulas pannosq; alios fub bruma* algoribus ex« calfaciendos, aut ex humorc fudorevè celcriter exiccandos uti noftrarfoemina: confucvere, qua­ le hicvidcrc datum.

I

Vaporarinni xjèuartum% humidum Au­ reli) C elfi.

H A&cnusaeftuaiia recitata funt ficca , rtunc htimidi vaporatus defenbenda funt quxdam, primumautem in medium profcramillud, quod Celfusad articulorum dolorcstradidit, elegantiilimis bifeeverbis : aquam marinamvcl inuriatn duram fcrvefaccre, deinde in pclvim conjicerc, & cumjam homo pati potei!, pedes dimitterc, fupcrqucpallamdare.&vertimcnto tegere , paulatimdeiudcjuxta labium ipfumcx cademaqualeviterinfundere, nccalorintus deftituat; paulo aliter Vidimi z. dm. cdp.4. fifovere vapore totum corpus oporteat, includimi* nndiquc verte,collocaiurque fedens homo juxta pelvim, inquafitidoneushumor, inquem conjicicnturfiliccs candentes, ubi vero vclishujufmodi vapore, ad fauccsfive pulmonem per­ venire, jubebishominem, ut hicorcipfum excipiat hanccandcm fudandiformampropofuenmt cjunionbus Ingrafiiaopcr.depcftepar. 4.. c.30Andr.Bacciusopcr. detber.l. 4. cap.ig. Roderteus a Tonferà, tom. 1. conf.2. & zi. & lohannesRtolanm in meth. medendipar.i. c. deflupore atqutalij.

Tugnriolum conoidn.

Similis profeftò inftrumenti meminit ludoJEjhiartu m humidum C d ij Aureli ani. vicusMcrcatus l.i. de morb.gaU.c.p. Cuius mediDcicndum hydropicisfudorcm Cselius Au- dica* cupida xrtuariar,]pcr commodumfeliccmrelianus medicus methodicus ex his, qui ex- que ufum, expertus in plcrisque teftari potei!

S 1 jp^r-

A

PYROTECHNIC CHIRVRCICC perctCcllcftStttcdicus.TybctiusCarncValis, qui /EJìuarium humtdum Aiìcha^us òotvatiA& phsatilerti , quam dixi cupuiam novit ulu tola&Guarniti. pxobatum.

Vnc audiaS velim , quam ratioUem utchdi JEJltearturnpercdnOpsumfivetentorium. vaporatus exeogitaverit atque deftripferit Ugurioloquodnupcr indicavit, conoidi fi- MichaelSavanarola tratt. 6. icp. ìqrUbr. 1 i. labro iniliscft fete tedura, quam cx lyrtdbnisftra- fcaphuli cuiufdam forma cum duplici fundo, gulisvé (imul colligatisat que c fublimi fulpenfis, quorum fuperior crebro perforatili eft , falli ad lyphilio morbo correptos homines miieros aqua: calidseinjicitur, quantumeft latis,&intra fudorc liberandos, fuppolitisin igniario vafe ful- labrumlanguentcm ex hypoiàrcahominem colfimentispropofuit Golitlmus Rondelitiuil.demor­ locatum atque inftratum, jacere jubet ,contebo lulicó §. de Itiffumtgtü. Difertius vero Pallopius dum pannis, ufque teftusfudet, ailìduèdcterin primopuretorum : confucis íydonis in extremo gendus; huic limile pròpofuifle videtur Amonitu altero colligatis , & de ti abe per funieulum fu- Guaxntr tu , coni. 1. traci, y.cap.7. imitatus & hoc fpenfis, -circulatuindoiij vinarij, lignuminedijs M ¡Satinarla. cap■ dtjpafmO , nifi quod prò aqua afiuit, & horum penieulam turn extremum pa­ candentcs lapides molares vino prsepotenti vimento apprefluin lapidibus adjedis firmat. irrigato« , àut fulphur , nitrUmque acQuódií aliquo verfus incoinmiírse relient tcn- cenfum fubfternit , mox hominem bibite rorij partes , próvidos, altero tegmento conclu- jubet, non autem decodum apponi, fimedictis dcshiatum, necalidusinternéaérpcrfpiret. Vc- id malit, verumcnirnvero ex omnibus humorirumtamcn nc xftu nimio velfufFocetur vel la- bus medicatis thermales tantum aquas non exboret homo, qui fe tentorio fubdidit, idem i pié, cipithic vir , quod translate longinqite vires a- ■ tràtnlm quá pannorum funtfuturas, hisaliquá parte dif- mittant& parumjuvant, fimilemquidemfun-denatm folutis, forulum quantum excrendo capiti íatis di duplicitate & reliquacupasconftrudione; fcdfinu thn. eft, parabit, interim collotenus,ne quidcalidi aliovenientis halitus d u d u s, nempe per interaérisexpiret,íuis ipfiusmanibus pannos undique jedos tubulos circumdudos cupam cum adcogens atque coaptans. verfo lebete pannis ardeiltibusobfito propofuic Ambrofius Parane,l.i$.cap.43. quodreicommen'Tentorium ad fuffitum Á ntonij ChaU tum accipereliciiit ex Antonio Guaineriò coìnm. i . m atee tratt.y. c. 17. fediplàm Patei deferiptionempra:Gerhudus collocabitur, fub conopseohi ftabitrecitarcfuisipfiusverbis,quiehic : probahomili fella , claufisper tenue velameno- tur autem ob id peculiariter hicmodus, quoti ¿ulis, nefuffitus acris afocnfulsedalltur, ijdem intendere calorein, quaiitumlibuerit, in noftrà turn in vas igniarium cx prunis lueulentis con- manu erit. Idem Ambrofius Pàraus, ltb\6. cap. j 8. jicicntur paftilli cinnabaris, a d fj. vcl ^jprora- calce èrenibus deturbando balneariam fellaiH tione viriuma-grotantis. Sifumus valcntiorfuc- conftruxit cuius apud ipfum depidae formaiil rit, quàm ut tolcrari queat, paululuin caput edu- viderelicebit. cet homo,deinde reducct. Interim fub his libcrts ALJluarium bumidum Roftdèletij* exudct, ad horaquartam parteiil circitcr, quo Liud ad paralyfin atftuarium propofuit Gu± cxafto tempore de aftuàrio edudus in molli Helmut Rondeletml. i.methxur. mor. cap. 2$. per ftrato redinetur idemacrurfus fudare conetur.

H ie fere illc in Emhlndio chirurgico firn . de lue hscc decodio ponatur in va* angufti oris, fuper quodponaturembotum, quod fir collo obloh-* Venerea c.4. gojfiat forame» in tina, & applicetur embotuni Sujfumtgabulum ex oblongo tubulo foramini, utfuinusfcu vapor omnisdecodioliis Rondeletii. fubipiàpofiitmanere, cum opusfuerit, parabiis qui diuturna« ex lcntis putribusq; fuccis tur autem hoc modo ; infra tinain ponatur cffula affedioncs altascaulantur, accbmmodatif. leu tabula multis foraminibus perforata , in­ lima eft cxudauo perhypocaitfta ficca , iyphilià ter quam & fundum tinse fit intervallum , ubi lue vexatis illud prafcriplìt Guliehnus Rondeletitu fintlapides calfadi : fuper illam alfulam ponan^ l. de morbo Italico c. ultimo, ponantur carbone« ac- tur bcrbse, fuperquas jaceat seger, donec prbvoj cenfiinolla, inhos conjiciantur, fuffumigiaat- ceturfudor. que olla concludati operculo, ex quo perfora­ to fiftula reflexa dcducatur inter ftragula ledi, Vaporartum ex vafculo Proceri ad dccumber.tis corpus nudum, Quod iì odoAlpini. rem atque seftum fubditus undique pannis hoLiam nuhcfudoris exfol vendi rationemexmoprofcrrenequeat,cxcrat, licet extra cubile, ponam ex Projp. Alpinoqui l.^.mttb.mtd.f.ij.Te^ caput, modo cervix exadc pannis obvolvatur, atque hoc ideò , neqUis fumoper fuperiora pa- tulit hsec India: Gómorse gente* ad luetn galliteatexitus. Hoc commentum nifi fallorimitatus camfudorefiniunt fuffitùcx folio Magncij vul­ e ft Ambrofius pauue, l.c. & loanni t Hturnim hunt go herbariorutn ,aloes feeminx minutim conci­ lo ,atq;in vafe vitriato claufò decodo parato, per fequutm l- t.pr attica methodt pag. quam os angufti yafis eius fumo receptoper nudutn hominem, qui angufto eredorio conclnfus jaceat, icdeatvè , hsec cxudandi ratio tamctft

T

N

Æ

A

H

A

to t uni

LIB. I. PARS II.

‘

Z09

fcotum corpus permoverc poflit mhilominus 3d I vcrtendos, ac defricandos ac mutados:voluitq; privacaslaborantespartes,accomodabicur teli- ■ — 1— ---- Jdeferbuerint, -f—1-----;— olea ' ’ ut ut loca,qua: rcungenda, cius,ut cquidem arbitror. veniantrerventiora , quippc cùm naturalitcr tergora oleo ac (ale facile fervefeant. fic hydroCAP. X L V I I I . picos curari prxcipit l.}.chr.c.Ì.p.^^. Hujusad De beliojtfo h s remedio. iolem volurationisilcofisfadhtand?memmit&: "pRequens apud antiquos ufus fuit licliofis : Htpp.l.demnr.affeft.n. 48. adulo ad iolem ace­ -L quod remedium mirarerequidem, quopato lepram ik vitiliginem medenda jullìt! de bu<So incerciderit his noltris fcculis, nifi prxcel- midorumufun.8. lentium aliorum complurium medicina: adiuPrxtcrhxc in Afio lapide fole concalfaftd mentoru miieriorvifusànobisfuiirctcalus,adeo volutandosa'gros.quoscxtcnuanvellent, prxutprsclarè dixerit Hieronymus Mercuriali!I $.de cepifle vetereslegimus. somp.medtc.c.definapismii indercriusquotidie la­ bi res noftras medicas. Scdtemporum accufanC A P . L. da:inertixparccntes,nihilominusin ufus reruin nobilium quantum per 110s fieri potcft.re vocan arena fo le medicata. dosailaboremus, fervidarum heliofis medicati omini exempla prolaturi, potifiìmum ex Cx- P St& ex hoegenere arenatio, fi dici licer lariìio Aureliano,qui nunc Solis torroris , aut fernc?«/«i«<r^ì(gra;cc,quamaliquotmorbisutivoris.nunc folicationisimpofito nomine cu- lem,inter cxtcroshydropi propofuir Diojlortdet miilatiflìmadehacrepr^cepta reliquie. Com ­ l.f.mtih.medie c.i 14 . ¿r Gel. i y.de fimpl. mtdu.fa~ mune autem omnium feribentium, fi re£te ob- cui: c.depynte. OIIav . Horattanusl.z.adEuponjlum iervo,fuit,rorroremejufmodi proponerc mul c. ip.Herodotut verodpudortba.l.ic.collcft c. 8. fo­ rismodiscapicndum, primum vel perfe fim- mentimi accommodatum facit afthmaticishis, plicircrvel conceptualiiscorporibus,coriis,in- quorum pefhisdefluxionclaborat, cxliacis,po­ quaccromaus,arcnisfaburra,pul vere,ficcoluto dagrici* iis, qui pcrextenfionem refolvuntur , vel cimolia terra, ¿cervo falis tritici, afio lapide lis qui malo funt corporishabiru,hydropicis<Sc &c.Singula exponamus. deniqucomnibus,quos diuturnus morbusvePrimumfimpliciter.uc feofFert,paratum e- xat,ubiunosmfantesexccperis,pofihunc Galepilcpticis adhibec Aurelunusl. j .cbron.c.f.p.411. nui l-depufag adpoftbumumc. 8. arena maris caliOtigenil.j .chr.c.f.p.qi 1. quod idem fadheatum da Boethi uxori diuturno uteri profluvio ob fu. ab Archicene legimus <epudGalenuni ini. de comp, perantem inuniverfo corporc humoretn labomed. per loca. cap. 9. Stomachicis Aurelunus L j. ranti, auxiliumtulit,quoprxfidio adrorrorem . thron.cap. z.peg.408. Colica:!. 4.cbron.t4p.6.p. Aurelixnus uritur,ad paralyfin U.ihnn p a f ca.t. p.

481. Atrophia;!. 3 ,chr.utp.7.p.419. Cachexia: ia^.Cachexii/.^.f.g.p^iy.hydropili l.scap.'i.p. i;.f.tf.p .4 i 7 .elephantiafi!.4 .(/jr.c^.i.p4g.4 44. 4^5. fcquitur hunc Ganopomusl.p.e.n.poljfareie.

Phthiriafi!.4.fftr.c.2.p.4jo. Polyfarcixid eft fu- Amelunus l.fx. a.p.^2. M. Colica; l.^c.y.pag. 481. perfluiscarniumincrementisi.j.ifcr,e.g.p. 5 fi. Arthriridi /.j. cap.ap.fij. Polyfarcue!.5.e.uIt.page Arthritidii. $.c.z.p.f 17. Coxcndici Cornel. Celfus 5 Huic accedit proxime faburrario,id cil i.q.c.zz. Vafisadinfe&us commoditatem evo- in marino fabulo volucatio: quamquam & fluvi­ candis GnkdMcttCur.fcnnfh'trud r.4 .Ad hxc (ciré ale arque foflicium non improbatur ,pra:terea licet,heliocaminoufosfuiiTeprifcos^eile Vlinio &pulveris iericuli licci, Sctcriicimoliaetenujumoreepiil.z. qu® folariscft f ornax, feu vapo­ 1ilimg crir® commodum cft remedium. rarium in aprico fitum, ad calorem folis excipiendum.

CA P V T L I. Scd de pofterioribusnoftris hominibus Giu­ De rcmediofolis ex a cervofilis triti. do C*kìì,«»ì maj oris certe judicii, quàm ut res chirurgicas folas fciviflc credatur, in curadone byC Stenditetiamroedelam AndreasBMCliuil.2.(: drepis hìncunicècommendavit, trait, z.do. zx.6.

Pa& 1 0 7 - & adfalem tritom,fihujusco­ nam, ipquic, inhocnegotio mirabilis eft calor pia fit,& ad tnticumd fole concalfa(ftum,quod folis,qùod fi fimo bubulopr*liticxponantur,efarrhriticotumabloibendisaquofiscxcumelccn ficaxcxperimentum medici cujuldam (ui tem- tiismirum dixit Ludovicus Durame, de drtntbide '"? * * * ' porisrefert Attiusl.ó.c. 1 15 . Hi citta corpoiurn confirmatamremanccaper c,alemiml i deftmò. aliotum interventum fieliofis funtufus à noltris Altirlidincm autem(alis,mquit A ttilli letrab.p.i auftoribus recenfiti. [er-f.c.9. non minorem oportetclfetnbuspaL CAP. X L l t . misparvis : fienim altus non fuerit fai j Cahditas ipfius facile difflatur , mpotc aax ex De infoiaiu cum intervenite corportim alto emeifum & progrclTum non habear. tonqmfito.

Ad irtfolarum quoque referri licer cumu­ ^etcrum meminit Aurclianus ceromatum limi tritici vel milii , quotus homini nudo foleignitorum, qus equidem opinor em circumquaque obruendo fit fatis , hsc eplaftraficca&latafolipriasexpoiita moXappli- nim ardenti diufole contagia podacricis métneataltcmqj propofuit quadrupedUm coria pr®t ^ ,n ,o l,z e.z5. probe tacu.PfiqulÌ m m odté unCta.fimiiimodo perealfacu , quae fubftrata calefaciendi vires habent GMenus 1. de natur. aceipiant *gr»taotcs,volutatione quadam con - fteult. 1, & 8. fimp% Itcmquc manuum 5c

C

5

J

parti-

PYKOTECHNÏAE C H I RVRGICAE partium aliarum tumoribus.ex lenta atque hebeti pituita profedis , mirum in modani fubVcniunt. Podagra: quoque dolotibus quam hiircbenefaciat Q. Sercnusprodidithis-, Non audita mihi fit fas , icd lenfa retcrre : Hoc quidam captus morbo per tempora mefiis 'ricinoplantasfrumentiprclTìtacervoevafitque gravem cafu mediante dolorcm. Hujus aurem naturalis tritici facilitate* expcnditGi//.!. memsrati opera c.\5. relataadattiadionemcaufa confirmataqueeadem per agricola*, qui fru­ menti cumulo* feumolefeu pendere auditantes, vaili: aquX plenis ftibmiflìs id obtinet.

Quodexpcriméntumtum àfetuin à grani Vedoribus ufu comprobattim, retulit Epiphanius Ferdinandus hiftoriarum medicarum fuarum jSQuam obrem ,necui mirum iit,G & hydropicorum vcntresexhauftos alieno humcre rétu-

lit Infinti fm fiu i in Curàt. bum .

C A P. L II.

De murendo per rtidiosfolis.

V T O sq u i cum Platone, cumq-,Calabris prio-E N tlbus,qui didi (unt Italici philofophi, atq; horum poliremo Bernardino TeleiTo, conter­ raneo noftro,igneum&:perféàduofum ioliCàlorcmattribuimus,nonabfnrdè fccetimus, hic fiquidem inter ignei quxlibet ad chirurgiam adjumentafuumetiam exfole cùnqtìifivérimus atque debebimus:ratio,inquam, eil per folem optica,quxeft, cum adverfohuic luminari ex membro corporis inurèndo,diàphanum quodpiamcorpus,putavirreum,five iolidum,five aquàplenum, fed globofum utrUtnque>irtterponitur,ftc enim coadis in unum confertim radiis Solisadfecundant,producànt,fiat ut incenda­ t i efea , ad hunc modum proponit BaptiJIa Forta nonnulla vitrea corpufcula.qtlaliseftlenticula cryftalliconvexa.autexcodempila* aut columliiforme organum, Sed meaicum in hacrcfuiilc ufum perhibet Petrus Andre*! M*tlhiolust>iyDio[cor.c.\6. quod eil de felcnitide cum ait : fiebat quondam antiquis ècryftallo pila,quam ad verfus folis radios tantum ad cauterii genus admovebaht,qui candente ferro per territi curari feformidabantt fed & nos hujus cautcrii periculumfccimus >non fine laborantium atq; cum magna quidem admiratione aftantium. H xc ille.Mcminit autem & per pilam cryftallinam uftionis TbomasTienusii.de tauttriiii.j.

De infolatu generatimlegeóri5<tfJ. 1 o.f. 5.At­ tutai Li .ftm . 3.c.j.Hitronymum MtrcumUm è noflris l6.rtigym natiuc.\.

CAP.

I.

De Cucurbitulis, & h a ru m ufu plemsfimo.

Vic pyrotechnix parti, ubi non folum de ignea,aquea ac terrea, verum edam de ae­ rea medendi materia quidpiam didum ,non inconcinnum de cucurbitulis annedendos eife fermoneSjCum inter alia prxclarè ventofarum

H

alterüm id nos doceat nomen , judicavimus J quod quidéfignificantius impofuerunt Arabes poftGræcos prudentiflìmos & fimul quod redifiimum vernaculam gentium omnium nomenclaturam retinuit. Eas ob res fadum a nobis decenter & accommodate videbitur, quicomplendis hifee fermonibus peculiarem quampià de cucurbitulis, traditionemaddidimus.Quarù quidem innumeri* uridique commodislcatentium, accipe nunc primum generales & furtimas militâtes. Et fecreti plan’è ufus , & nobilesfacúltate* funt cucurbitulis, quas,qui perÌpicaciodfuntingéniojhiaut facile norintautaffeqùentur, quippe cum (ubtilitate acque animadverfionc non pauca eXcogitatx atque in­ venta: primum àmajoribusr.oftns videntur,at­ que id Hippotr.l.de inediton.6. luculenter ollcndit, cujns veiba pauló potlerius recitabimus , quid ni enim leu fuga vacui, re certe omnium fubtiliífimaaelummxneceífiratisplenaregatur omiiishæc àdio.quemadmodum opinati fune vili pleriqiie Heron, inquam, proœmio fpirìtalium Alexander Aphrodj/ffaus l z .probi.60. à noftris DmusTlortntinus tn Antenna librum primumfen.4. c.1 1 .qiujt.deventofis 1.atquealii complûtes, five ìdaccedat vi caloris,ut difputavit Fritti Fame Corniti.+ .* d Metbodummtdendic.4. ne mirum igitur illud eft, quod Ailuams nobili1 fcriptor in lib. j. mah. e. 4. nota vit , ex his , qux cclcrrimam opem affettine, Se cucurbitulas: fiquidem op­ portune admoVeantur. nec demirandum eft etiam , qüod tanta medicis in cucurbitularú prxfidio fit fiducia, nempc , & Heliodorus Oribafìo referente, in 7. CoUtkantorum c. n . brevi pariter & abfolutccucutbitularum plurimas facultates comprehendit,qux funt,materiato,qux eft in capite evacuare, doloremfolvcrc, inflamnsationem minuere,inflationes difcutere,appetentiameibi revocare,imbecillum exolutumqi ftomachum roborare, animi defediones fubmovere, quae in profundo funt, ad iuperficictn trahere, fluxiones ficcare, fanguiniseruptiones eohibere,menftruas purgationes provocare > facultares corruptionis effedrices extraherc , rigoresfidare,circuitus folverc, à perpenfionc iníbmnum excitare,fomnum conciliare , gra­ vitate* levare, & qua: his fimilia funt præftare: quid igitur non magnum & in medicina prxftabile nonfaciunt cucurbitula: ? fed nosfilcd o s earundem ufus& rationes non vulgatas, ac protritas recitabimus.

CAP

II.

Summarìa p a rtìtio ac deftm tlio cucurbitularum. \ Ntequam autem aliquid agatur,opera prçcium judico.ut methodica quædâ cucurbitularücomprehenfiopramittatur,quxcertèerit ejusmodi.Spedanturin cucurbitarum remedio nonnulla prima eft materia, ex qua confiant,x nea, cornea,fidilis,vitrea. Poft hxc fpedatur in materia magnitudo, parvitas, aut mcdiocritas, prxterhxc autem figura. Iftarum enim aliqua e fto b -

LIB. I. PARS. I I I.

HI

eli oblongior, quidam ofculoampliore, q u í­ rum habitus, & textura corporis profilo modo dam anguftiore , quidam perforaci, quidam ac tolerant traólandi ianguinis item tenui t in te g ri, h i cum exiliforam ine,hicum m a- aut cralîitudo ad concifusrequifitosobfervan-r ^ jufculo, aliarum labra fune paululum exerinfe- d i , fed caloris,quemcucurbitulxrecipiuntvacusrtnflexa,aliarum extrema vafislongitudinem riuscii. turbilulé excedunt,& fune acutiufcula,hiccum ipfis vafis Primo per Hammam , cujus etiâm varia d iv in i*, próxima fune conjunóla, alia vero fune eXterius materia inter lubjeda linum canapinüm, xylipolita, live ad habitumearundem pertinencia; num,fericum, linea fila,acque alia quidam,quaè fìve ad modos,liquidem alix cùm igne,alix fine cum Hammam non concipiunc rationem dfcigne , & aliicu m incilìone, alix fine incifione, monftrabirnusnos, quafacileadhunemodum quasGrxci leves,noftriquidam llecas dixerunt. etiam ad extrahenda corpufcula , q u i inaurcs adminiftrantur. Denique confideranrur in cu inciderunt, in Itane induda fiftula, partem hucutbitulis ufus, quorum communilTimi funr,at- jus extreman), q u i foras pronunce, infatciunt traclatio Se dilìipario live difcuiTio.fed exattra- itupà, quàinccnfa.orificium externum lubinde ctuconfequantureìFeólacomplura,partimqui- claudunt.cócipiunt 1 pet Hammam exiguæcandc in loco,cuicucurbituladefigitur,partimetia dclx inhxrentis tenui ferro traiilvcrhm intus in aliis. Locus cuicucurbitainfigitur, fic immu im poficocucurbitipriièrtim inex. Quod fi tatur: calefit, intumefeit, implecur fanguine at- iaratam ad hunc modum cucuibicam & mecaltraólo,recipicque,fiquidinviciniapriternatu- icanonfit, Vitrex,vclfiólili,quifacilc(éparanc ramretinetur, inteftinum, inquam,in inguem ubique,cerei funiculi pauxtllum digito com­ prolapfum.calculum quoque veficas,collutti ob- prenditi ad latus agglutinabitjinHcxutn fupernè llruentem, urini iter claudentem, detrahitin- fic, ut in valculi medium Hammaexporngatur, fra defixajquoniam autem,& aliis locis,quam in aliud hucetiamadnotandum velim,ii; cruumà quo eli cucurbitula, fubvenit,avcrcir,& ab ali« meminiftrisprxcipifolitum , ut li lituin in opartibus humorcm.qui fuonutudccurritatque mnem quia decumbent, hoc incommodnm ctiam non permittit rem,aparte inquacftalior- imponi confidcrcque nummusnonpolfic, rum fum transferre, quarc Se fanguinem iiftit,& fto- huic glutinofum aliquid, ut cera terebinthinx machum à vomitu re vocar,òc laxatum in articu­ commilla , fupponi debet perquam cuti inhxlo ligamentumeogit, & coercctita, utluxatto refcat.j. Perhtlitùignisficcum quoufuseil^i«nonlequatur. Sed dehorumdiftinólionepofte- relianuslib.}.thron.c.z.ad[iomachicos , & /ii.j. rius.Incerim q u i primo funt ex ordine refera etufdemoperisc.p.^y. ad Cxliacos.4 Perfumü o- cohacù ' mus.

Icari# lucctnl cucurbit! aliquandiufubmiiTum ut notât Petrus Paulus Magnus hb.de phlcboi traft.de C A P . III. cucurb.c.y.yPet íolisferventiscalorem coaólum

Í

E x p o jh io m odorum q u ib u s cu cu rb itu -

Utnaftum vtmunt.

T)OiTcnt&aIiahujuftnodi plura congeri , fed priilat.ea, q u i jam inftirucramus adjicere.

Prim x autem obfervationcs & meditationes noltrx funt.fcire licet cucurbitulas,qui ficut an­ te diximusfuga vacui attrahunt, vel caloris vi vel fpiritu idfacere.Perfpiritumquidcm corniculis vctcrumufuviscratattrahendi. Icaque lingui paralyfi vi ciati ad referandas ipiritui vias alfigit Anrelianustbron.c.7. Meminit Sc horum Gall, i j . i«iflt..c.6.excujus fenccntia fcripfic Oribafitis lib. detucur.c.16. conceptis verbis h ie : cornearum cucurbitarum traólus fine igne,quippe in extre mo funt perfora^,cumq, aptantur.vehementer per foramen,digitoceraveclaudicur;Idem quoqueufus& perforatisvitreiscucurbitiseiTepoteft,quod notavit Vidus lib.$.cbir.c.8.8catue hunc jl/¿«r<tpi¿.2.í.98.exquoloconobilisqu?damArabis ad verfio pritercunda in his noltris obfervationibusnonell; fanxitenim legem nobis, ut metu faóto modcrato non prorogemus adhxfumvaforum , fedalceriscttoobllriólisalteras cito inducamus, nimirumucproliciancur , in­ quit , ad locum humores acccllu iquali, arque hunc provoccmus potiusimpofitu no­ vo vafculorum, quam longá iftorum inhifione.

Hoc autem Temper itetandumdum&rubere locus, &extumefcercapparucrit, ruborautem efto veluc fuffufi fanguinis, turn autem fcarificandum,&fectiorurfusleuitcr repetenda. C x

fphxrulâ cryftâllina , de qua re diólum eft ali­ bi. 6. Per vaporatû.auc ipfiusetiam adhxfú calid i aquí , aut cujufcunque corporis denfi,finii calorem cfFundcntis vino medicato fervente profufamcucurbitamamplam ad colicum do­ lorem probavit Ludovicus DuretUs com. de morbisCcl,ctmternis,tilo ipfocapite.

Ad pleurttidc vaporataaUt plena ex calida,vcl P U urìtidi, ex decoóto anodino,cucurbitam magnam affigi jubet A lb u c lib . 11.9 8 . ex aqua vero tepente fimplici plenam ad plcuritim componendam voluit idem eodem loco: incertum an per calfaólam & vacuam, an aquâplenam, cui vafi tantum non rcéto fitu humorem continenti latus accedcns admovcatur,non illa laceri; namfic cftundiaqua cllètneceile.

Ex aqux vero fervid i vapore percalfaóta Cornicula balncarorcs adhibet,horum artraclu veluti per cucurbitulas voléres‘quainrc S e a n o n jm u s A U reliani Scholtograpbus h b . $ . t a r d .p a j f .c .i l

tales pcculiariter ad capitis languores adhibendas monuit A lb u c . p a r t e ] , c h i r u r g c . 9 8 . vaporatutn etiam admovet parotidis P aulus l i b .) , c .z . F. Agglutinata cu­ curbita primum per hujus adhibitx fupremum foramen attraólo abunde fpiritu mor dexterè per ceram occlufo eodem oólavo loco, quem impofita cucurbita occupavic, intrinfecus primùm vehementer fiamma pcrcalfaólo, deinde etiam per aqu í gelidi impofitum perfrigerato, qui duo agglutinaiionis modi propofitt fune à S 4 lacob» q u o d t j l d t fio m a c b ic is ^ d t io t a v it,

in

p y r o t e c h n I v£

¡¿cobo Vorolivttnfifuptr aphoY.qy.ltb.5■ fi rcctc fcn-OtUaui fumhominis intcrpreror. Porro cunttos hos tectnfimis acccnfionis modcs non omncs matcriar, cxquiautcaltf*- bus haecinftrumentaconftant, fuftincht. Vitrea íiienú. quippc halitum ignis lìcci & fortafle criara aqux fervid i Vaporatum ac therraalium calidiortim nonpatiuntur,aur$neafitti!ia,lignea,arque alia Illud nunc adnotandum > cucurbitulam cum fiam m a adhibitam valentius rapere evocarequc Iübfiítcnrcm carni matcriam > quodadverrens oculare F/(ix P la ttru s , &pleuritidi flatuofecs.

CH1RVRGICVE CAPVT

V.

CMonfirms fingulanum exercitathùt cucurbitATtimdifiTetus.

D levandos quoque dolores cólicos teftea Ct¡li¡¡, vafeula quas Gricci vocant, quafi diceres amphorasapprobat^wrcÍMBí/íl.j.cbroJJ.piiJ. c.i.& ad colicum angorem dilcutiendum alias Itb.Of. tiufdtm vptrüc.y. Hoce quidem vafeula parí & morbis, &c virtutrsexeefíii valent. Verum du­ bitare licer quanto majore ambitu circumple- Cucurbita. ttuntur corpus j co plus vacui reliare inmedio, minori». ì.p r a x .c r it q u t m p u f ix it d o lo ris p iñ o rp a g q q i.S e r vandum docuit, & bubonibus , parotidifque quod attrattus difcuffusque beneficium nonrr4 ****•• pañis, & phymislenté venientibus, evocandis, ientiat. Quapropter ea fupet re ntetìitatusj*^"^ fa ¿ tu a vu Tom 2 . t t t d t fu p n fic ie t corp.dolor-p. 8 2 4 . equidem aliquandiu tandem comperi corrano- agglutina.

Iraq; diftinguere materias fccundum dittarum dius futurum,ubi ante minor cucurbitula vitrea tu noflmm return occafionem, pmerquamfecundum re­ five cornea, fidiruptus timeatur centro dolcn-«*»»»«»medii opporrunitatem ericnecefle. Sicdiftin- rii loci defigatur, moxalteramajor , quantamtumguenda figura, & magnitudo,& materia eli quo dittavit Aurelianus. Sed ea legeutnefeimpe-■ ‘*w, prsefixum attrahendorum feopum obtinere li- diant, mmirumcucurbitaexternaquidem faftigiatior fu, internaveròdepreffior.Hisenimarbeat. tibus.ideftjUtrifquefimuleodem tempore,&ex centro,& ex peripherialocidolemisamahentiC A P . IV. bus futurum eft , ut multis felicifiìmè caufa oFigure acmagnitudmis diferetui mnismolefti® difcutiatunfimiliprofettòratione colicam curans fuic ulà mulier apud loannerh in cucurbitulii.

Uod ad figuram. Primus Hippocrates du- à faníio Amando txpontntm Antidotamm Nicolai pliccm utendarum rationem acute inlpcxit quacefthxc; ollasduas lecapicntesanguftioris orificii in aheno fuper ignem impofito rorrebac» . ' cum hb.de medte.n. 6.ait. puas fimul complexasinterjetto panno, ventri Jufnrba, CucUrbitarum porro duo modi comraodi T»‘J c^/r’ exiftunt:quandoenimfluxusproculabapparen- pronas imponebat, quae carni adhaerefeentes pit. Wwr-cccarnecompattusfucrit, circulumipiiusbre- dolorem omnem brevi finiebant, Jam vero ut vemefleoportet, ipfumqucnon ventrofam,íed ad importunoscucurbitarumufusrcvertor.dcfi prolixam , parte admanum vergente, non gra­ linquuntetiam in eo noftri temporis medentes vera. Quse enirn caliseli, indirettumtrahet,&: quod angufto ore,fed oblongo cotpdre cücurferofos humores femotosaediftantes probe ad bitulasad extrahendum evocandumque alcius-v*,,/» »<camera contrahct, majore autetn dolore per infixoshumorcscorpori nullo ufu habent, CedgUgcnti* camera difperfo, inreliquis quidemconfimiles mi dilcernentesiftarum opportunitarespromi- nudmtiuri cucúrbitas effe oportet, fedcirculummagnumi (cuè mandane miniftris omnibus affigendas; 0 Sicenim ex pluribuspartibusid.quod dolorem cxcmplumejusrei, quod dixi exhiben: fingíalafa c it, educcre comperies adiocuai convcnien- reoculi m a la ffe tti, quibus medendis impotem,ncque cftira magnttra efTe cìrculum putanc, nitoccipitioj&initiotalem , quam dixi, cufinonexpluribuslociscarocomprehendatut.At cutbitulamVallop. intr. deulcer.if. In capite li gravis fit > adfupernoslocos venir , inferné vero ipfo, ut minus atrrahant, cucúrbitas huaütem magisdetrattionem fa c it, ut fatpé mor­ miliores admovet Oribai.i.colltft.cap ifi. In p a * ^ .jj bi rcHnquantur, Lati itaque circuii una cum in- ralyfi quoque ftrittis ofeulis cucúrbitas cumicumbentibus ftuxionibus, &longèdiftancibus gne multo arqueexultu vehemenci vultaffìgcnàfupernislocis multa firnul attrahunt > de alia das^pjf. mox vero cum rapturevellendas/ikj. carne. Contigit igitur humiditatcra inde dccra- fin. 1. traila, cap.4. Hos verò rum anguftis, €fam apponi colletto inferné fub cucurbitam cumlongiscucurbitulis aqua calente vaporata» VtnarHrf.. ferofo humori, & quxquidem infettane, rclin- ad extrahendum è venís fanguinem , quem hi-yff j an_ qur,quae verò nihil moleftant.dctrahi. Magni rudines abunde fugere nequiverunt ufu quo-^»,«;*. tudineporrocucurbitae quae commoda fitjuxta tidianohabemus, Ignitisautem cucurbitulisni trahtndc, corporis partes quibus admovereoportuerit, licctuti, feu perlanguemium mollitiem , feu conjettare opórte t;fed quod ad magni tudinem per cxilioresvires , corneas porro, quaeadduMagniti*’ p aatjerrarc médicosconftat, qui deficientes d o fubindefpiritu attrahunt,non lentusens aeZ Z T hàc parte ufus máximos hujus prxlidii faciutn ciperei magnificentior quidem harum admini- rf* interdi rum non rumimi harum qualificate contenti.linde non ftrauomedicis , & placentior xgrotantibus eft cornicili*. difameninclyta prillare morbis in omnibus iftos futura , quanquam verò Galcnusltb.decucurb.de Pro ratio»» tu noftri aqCjJ if >n¿roirum magna matula,aut olla medio- corneis in caput utendis prxcipit, ramen nil homtnu ctjse£ficac,ffima , &c ad finiendo* ventre dolo vetar, &inaliisquoquepartibus eodem levitads nomine medendis corneas accipere. Tálese- Gahnt, Vo/ohbuá res acque ad hyHeriros afteCtiones , nim cri exuttuad artrahendum inanhriticis fucvtntrif. apoplexiam ufu ipfo comcum arque calorem ucendas voluic Ntcol. FlojtfjtH tb u i perimust i mt.ftm.-p.traS.x f.io.Oportetquoquc&difcr«hyfttricit ta* Áfofllti*» ' ■

QI

A

U b . I. P a r s

in.

lis cuciirbitularurti partes non incurioso diipilam mi conglurinatum iàliva deliniunt, ut doMttorriumCere’ nernPe ltci'*s prodiditGaleuus: qua:plane cuit Proffer Alptnu>hb. i.mtd. Agypt.cap. 13.fedcir- P.Alpina1.. i Jeque m ^a^cns bbra coiporibus latitudincm habenti- ca lise opificia cornicuiis diCtarum genti un\ eHCHrbim- bus > qu* Vero relima , curvis & gracilibus more riti licet, aliquando figutis perp. Alpinum iu ctnfor- commodius affigi ; qui’que acutum os ha- in teditto loto deferiptù. rutuuh- bent, illis competeré , in quibus icariticatiohe fiuttn m . quidem non utimur , led per Icvium cucurC A P . V I. bitularum applicadoncm vehementer attrahere voluinus labrofum tenuiute ad attra&ioN ova in cucurbitula-s addi t amenta. nis violentiam conferentem. Qua? vet o obtufa habent labra , turn in aliis membris , turn prarcipue incapite utilitcr applicaVi. ß R s t e r hos omhes , & alius eft cucurbite saniti Jt Alia; de materia cucurbitularuin obiervatio- A modus tam novus ha&enus , & ànem inc^/W o n cs, fed praéter uíitatas vitreas, qua: ignis ufu productus;quam prxftabiliscft unusquifpiam,cerponntdifrmnpi facilequeuht, fiddles , atque ancas, ad cxtiahcndain à profundo corporis conce..... r ihumores. n CU cucurbita quas itas noitra dirruid, pluiibusulibus cOirt- nhiniln ptando lònmir» lanicm aut vitioiospuris R esc ." rur/iinu <• modascognovimus, fi fupcriorefundoaliquan- autem ordinaturad hunc modum. ln longos novm Honaqua- tulurti cava: formantur. Hoc cnim quali ace- íinus& cavitatesdemittetur fiftula vitrea, iive mJtia^sta ta^u^° c;nboncm ardentem aut ciñeres calidos rcóta, íive infiexa, prout exigí videbitur j fub a Jm iM -exc'Pere commode potent.

Quos utrofvis, cxcrcmum levis , aut giutine vitrariolico^duflrAfio ea- l,bi cx calcfacTca modice cucúrbita fucrit , ex- ¿ta , uc incomniodarc aculéis minime queat. cnrbitmía. cutíes atque id eius rei gratia , quod compcr- Inlmiíla ubi huinorcm latcntem contigerit, tum , ftatutumque per nos eft , Sc ulcenbus exteriori oículo multa ftupa inveftirc coopta« proficuam efle vim ignis per cucurbitulasfed ta congruc calens igne , tamdiu detinebitur harctamcn, quantum vis faéla diligentia (reni- cucúrbita, ut humor advcncrit, tum remo­ titur eninr humidum) nequáquam pellc midis ta ifta continuófequeturflúor. A li* quoque nriliKtir IT-..__ igitut defeftu i (' n /fup* carnibus haderint. Horum cucurbitula? conftruétionem, qux íincignc atplex cxcavatain tundo cucurbita , fcdlabijsfu- trahit, docuitHr«». lib.ffirituálium^.^6. qu® pcrcilijsvè flexis, Scladulculislit oportet. Qua? cumpiolixior explicatu lie, cxpoiitioni lúa: li- fabhuCtl Kìvù «/:«,amafÌ' XX.Vcl alcera ci ualll3ct > qua: latiorebáfe bcnsfupcrfedtboexadiífimam hanc abllluítrif- lumn* ^ odvalen- quidpiamiu ierccipereponit, fi nivcm inclufe- fimo viro Fatuo Columna in fuoHeronc profe- “ Z ’ V* tit>rem f»i- ^ *H° finu > creditum cft, multò vehementius fendam propediem expefía» ciendum humorefn attradtum iri. Atque illud certe C A P V T V il.

•ttruftum propterca, quod coatfto brevi aere conclufofc^bUnUs**’ fluctlír couiplendum vacuumaliasaér,atque * indefict cxcarnibusattradtio valida, limili, fed ad contrarium ufum, catione ; lì cucurbitula? difficili avcllantur, cx aqua calida fpongi*circumponuntur Onbafij dottrina hb. 7. cotteti, cap. 1 6. quam refett Bartholomaus Vie. Hb. 1. de off. affftentts cap. 9. & vidus Vidius lib. a. cbtrurg. cap. 8. ex xrc cucurbitam ad ani ha?-* morrhoidas & ulcera inferiora fupcr alchaufos loco , credo fuper fincin cauda? infigendam prarcipit Albucajis Itb.z. ch1rutg.cap.9S. quoniam, inquit, locus indiget fetìione forti, & fortaflfe franguntur, vento!* fubtiles : Prarter mctallicas, & vulgares vitreas : funt& fidhles, quisfuperius ex Aureliano atque exjoannc à fanéto Amando memoravi : funt & ligncse, i « « « ( « . r r" nlm eraini‘ & DinBs » al,as * mt cit*to turbimi». J uPer ffvicennam loco. £ x buxo equidem intcr omnia ligna probo , quas aliquando in hunc modum expertusfum. Infunditur hsec per ho­ rs medclam unciolam in aquam calentem , in quam inox extraétam & panno deterlàm , olei Hammam ad lichnucham accensà, fub iplòeodem loco corporis 5 ad quem cucurbitula adHibenda cft , fubditam circumluftrabis , & concalfaétain ocijlTìme ad carnem agglutinabis urbanis & delicate viventibus unicè facit hic ‘•""‘¡Ja’? * mo^us‘ Aliudinter hatc adnoto, tumhisma‘umiigttìi tcr^s* tum ctiam ligncis adaptari, quemadmoPnJ}trato~ ^um & folliculo luforio merabraiiam licere, riti. quanquain A'gyptij vitrearum ofeulis pcllicu-

De Éfca ignis varia fu b cuenrbituíit ufuanda. ^ E d quando jam materias, undecucurbitula: cJconhciuntur,diícrevimus; materiasatq; cicas, undeignisinhis acccnditur exponamus. inufu Materia quidein omnioin cft ftupalini¡lcdcanapis,& gof- *tqu<¡ iypij, & lintei,c®fipum ctiam nominatT/iv.Fi« » « 1£nu' atque aliarutn quarundam materiarum etiamii nonaccendantur, Ctiamufusellepoteft, íiqüae meacftobícrvatio, audiatur. Equidem in per« frigcratis,ftupidiqucpartibus paralyticis doloribusáflatuinfeftantibus; adfummum in afteótibusfrigidis,6¿diiiturnisfolitusfui veliinteum,vcl,“ //“/’'W “' golfij piam, vcllericum filamcntum aquáardente madefañis , atque impolitisignem fubjiecte, Ijtitit doloquibus repetid* bene resccílít. Unum hiccu- ribujfUtucurbitxacccíforium adjumentum non omittain fre, referre cx Uc. Hollino l. de mor. imtrn, cur. cap. 4 1. pctitum.Hoceft, quódcolicae adhibenda magna cucurbitula , quo fit clíicacior, im­ buí circum interné re medicatá debet idónea; talis ailij íuccus, aut quod ex hoc ge nerc accipi licetimpendió videtur. Autor veró libridecu­ cúrbita , quilcgitur apud Jac. Fontanum anonymus, quem ego vel eundem Hollcriura vel JacobumSjrlvium cxftylo puto, & thcfiacam, aut Mithridatis antidotum inficcat, ubi fub cólica cruciatuventorum inflado difeutitur. Ego ve* ropotilTime probarim illud, inhis vaieulisquse raaximcpolluminfici natura,utlignea,fi<ftiliáq; ¿(ártica

v

ii4

P Y R O T E C H N I C ì CHIRVRGIC^E

ncticis adderaium caput accommodat, cutitnq, incidit/.i.c i . Intellcxitautem halle rem piane j ac. Hollerius cum en a rra i ore Ludovico D u reto , qui in opere d ecu ba n d .m o rb.in tà .Se fingultiis,&colicx rnatcriamficcoquicommenti fun t, quatiquatn ctiam rem hanc prior AntoniusVainerius propofuit Connn. de pafiion. forn aci)! c . j 7 .

Quam quidem ex cucurbitarum impofituconC A P. V ili. codionem tentatimihiin crudis lentisq;bubo* num parotidumq; tubcribus, fuaforeprxfertim ia c u li atttm, & u fu u m , qui flin t Cucurbit ti­ CeÌfo,quit.4-c.6. non alio , quamfuppurandifcolls inventi coordinaiio. po , quemadmodum in I .4 . c.ó .F . intetpretatur Mcrcatus, cucurbita® pleuritidi fentias proce^ Ucurbitularum omnes ufus complcxus cft denti adhibuit,atqueconfequiitoreIOrf&?|c*/tfBAvicennapriticcps,l.t feti.4 .e.20. Pri mus e u- clo Amando fuper an tid ot. N icolai non pani ten­ curbitularum ulus, utittatcrta inorbum fatfeura dimi laborcm, ncq; inutilem exitumexcipifuit. àluo motti rctrahatuirT Secundus,utapoftema Verum id requiritur tamen , ut cum paucus profundumad cxtcriora rrahatur. Tertius , ut ignis fubinittaturvalculis, quo fiatattradio, non apoftema de nobili parrei quàm licet, ad ignobi- attradi dilli patio, cumutmultotieS cueurbitulx liorcmtransferatur, autquomodolibetdivcrta- apprimatìtur; fed, & tumoribus principio vetur.QuartuSjiit parsexcaicfiat atttadoadipiàm nientibus ne poftmodum materix coaccrvatu fanguinem. Quintus, ut parsclapfa fumn in fi- diftcndaturinflatrtitieturq; caro, dicam unovertum naturalemreftituatur, achcrurfusabfcedat bo,utinhibeantur, diflìpenturq;cOngcftns,noprohibcatur. SeXtuS,utflatulcntum, quodeft, vinti cueurbitulx ufumexeogitavit Cor./.7. c . i . diifipctur,aut humorflatulentus modo attenua- per hxc ergo priusquàmindurefcant,ctitem in­ tuscxhauriatui'. Septimus, ut dolorlevetur. Ad cidere, & cucurbitulas accommodarc oporter* lume fcrè modum Avicenna ; qux quidem c- qux quidqtiid illue malx corruptxque materix narratio prxtcr quam ametbodos cft aperte, nc­ coiit, extrahit, idq;iterumtcrtioq;fit,doneeoque abfolutactiamjac plurima nonirtdudit, qux mttc judicium infìammationisexccdat, ncque tanosadjicicnda comperimus, Methodusautem men fils non eft nihil cucurbitulàagere. NoVam Seria U fioftracfthuiufmodi. Quoniam cucurbitulava- ctiam ad digefendaffi trcmentiUm mcmbrorutti fculum eli virtute ignis incitili adobtincndaplc- materiam in nervis pcrfpinx vertibula didudis^“^ raqitc multa ordinatimi : bis quidem ignis, aut cucurbitularutn rationem propofuit Paulus l. huic adjunchis calor,qui principalis ofFedor cft, C.z i. àprimavertcbraadulq;fpinamdefcertdcn- curfm. bifariam exequitur, vel perfe, vcl per accidens. tem&lumbosaccomrnodans. Veruni cum addiEfFedus primus per fc calfatìio eft cum quo ditinfuper,particuloS prius cum prxcordijsnuconj ungi prolìcifcivè pofl'unt&alij,tdeftattcm- dàhurdei farina ìelpcrgendas, inquiiìtiouemaperafio, concodio,rarciàdio,laxatio,difculTìo, liquamaccerfit,quammihilicebitbreVidifcutefeu mavis, dilTìpatioic attradatio. Per accidens re,diveriàopinanti,VcI,quoddeliburis,quod an­ vero, fi ve ad vim vacui, five quoniam hoc multi te ptxccpcrat in fiunmis corporis pai tibus, vionegarunt, advim propriam ipfius ignisfputan- lentusiftarumraptusdeclinarctur, vel'quoditl tcs,eftcdus funtattradiodoloris, levatio, atque commodeagglutinarepoflclitcueurbitulx, vel indudio, ftupefadio, extradio,^vacuatio, deri­ lìacglutinarentur quidem, fcnticnsigncm flamvano,rcvulfio,translatio,rcpGÌìuo,comprelTìo. mamqueoleum exardefccrct,non fine partium noxa : velli non pcrtinet, hoc quidem prxccptumad Chirurgicam opcram, pharmacix foCAPVT IX. lius cft, ex qua concodioncin cauli morbiferx Paria v a ria r am facilitation ac ufuum a cu- cr illuti vcluti cataplafma referamus ; prxter xc potuit,& oleum tifili effe cuti, porisquclacurbitulis promananttufn exetupla xandis , quS fui met anguftià poflent obfifteproponens, re. Ad hunc modum Alb. lib. z. cap. 98. antequam cucili bitasadlibet, Variisoleis aperiendi, tlnc ad cxcmpla veniam exorfurus ab his, rcfolvcndiquc facilitate prxftantibusutitunHfc quxfuntperle, & primùm à calfaciendi fa- quodpertinctadhordeifarinam.Cxtcrumquod cultate&huius reifimilibus. Ve paralyfis foiva- longaferiead iifquclumboscucurbiuilxfuntdetur , primamvitij radicem , &adaftedoSaltilfi- tìxx,credo eqmdem , quod nervorum principili ^ mos nervos cucutbitulas ,quxhos cxcaltaciant cucurbitularum remedium dari debeat non a d ^ J ^ inferi mandant rum Gal. /. j. de loc. afeli, c.4. (uni arciisiftorum participes; quarationcctiam ereAvic.l. t.fen.z.traci. 14 • do fieri,ut ad natesadliibitx cueurbitulx ex uni- exum-.rverfo trahant corpore quod profeflus eft Concoctoricefacultatis eoeempia, ltb.i.fen.4. cap. z i- Avicenna harum nempe in- hunt tcrftititim, & l’uperioribus & inferioribus com-^°rt Abent Sc cucurbits digercndi, vcl ut redius municat, fi credimus Dino , locum illumexpli dicatur concoquendihicultatem,fi Tlteodoro canti, faverc huic quoque decreto vidcturRcFrifciano credimus, quiadid rei cucurbitasphre- ncr. Solenandcr, qui&fibiloauysprxtcr bina® fcapulis

Sc attica fortaftè. A Itcrum ctiam cjuod ad figurarti pertinct,tninimètafcendumeX Aureliano velina qui lib.;.morborimi.icuorumc.i7. mcminitcucurbitarumofculo latiorcaclabiisflcxis : leniuscnlm'» inqtlit , atque blando tra<Su arripiunt membra.

C

N

H

LIB.

I. PARS

fcapulisfcarificatas totidem natibuslcvcsconf.4.. / ¡ft i. itemque, &intempcratisvifceribusnaturalibus , &ccrebro confeiufdemfeet, i i.& lithiafi iow/arf./etf.ttK/i/wMadhibendasproponit.

Cutttrbi- Habent & cucurbitulxadprxparandam me. a- dicaminum extemoruefficaciam, nobilem ufum jnt •Jmt- ncmpeinruptis,& percullis,quando medicaméta jutment* aIioquin atria, &incidcntia, nihil proficercvayif*rato- jcanti cucurbitasprxfigit Aetius i^.c-óg.&l’aul.l.

4.f.^i.atqiiarehuncG’4/./.^.mfifc.f.K/f.Adpcnctrandum quoq ; hcpar,quo fnpei fluentesaquf difeutiantur ex hydropis vitio profedx cmplaftrum hydragogon propofuere quidam, quod nihilominushaud lempercftcffcétu Felix, ut ego plusicfflti comperi : Placet igitur ut prius cucur­ bits imponantur, quod a&uofo fuoextcrno ca­ lore alterimi, quiinpartibus eit,languelccmcm, Scfopitum excitant, fimulque etiam huinorem attenuant, &viasapcriunt, Sc flatus admiftos, quitumorem exaggerant, cxcutiunt. Quo quidem chirurgix pralidio complures refert Horotius Refer ms apudSiholzjum conf 151. quod inox rccenlcbicur medicamento lauatos : & rad. cucum. agrelt. bene contai! & in aceto (till. 11.24. maceratori lib. I. mellisdcfpum.lib.ijiS. bulliant ad con(iltentiam,addc fub finem cumini tenuitcr pulv.|iiij. plul'culis diebusutcre. Eidcm etiam iiydropi exhauriendx fectionem preparare cu­ curbits valent,lì rationem quis norit, quae à San­ toro Sautorioexcogitata,àRoik:rico vero Fon­ i c a recitatacllhsc. Imponitur cucurbitula fupra umbilicum ut attrahet aquam ad locum, atq; ita vaia umbilicaliadchilcant, poiteaperforatur cutis umbilici , medio anguito llylo afhxo ad c innulam,& limul perforatur Se cannula intro­ nfi ttiturjqux perforata eli intra,&adlatera,fupra vero inverili c ft, & reduplicane extradaaquà, cera protinusobfcuratur,&alligatile. Haec R o ­ de ricus : fiftulam autetn h uiufmodi extreme cufpide armatam depinxit etiam Antonius à Cruce Lajttanus inhijpamcaclmurgia c. dehydrope.quod tamcninftrumcntum reòtx eli figuri quale de­ pistimi ibidem viderccft.

Concotiorij difcufiorn^generis exempla.

Cephalsl- / ’"'Ephalalgix exniorbisacutisà pituita profe¡u. > ^éts,n ed ù fcapulis,led &bracliiis,manibufq; applicai lo.Heurniusl. demorb. capitis, titulo de cephalugta, quemadmodum & paralyli, dorfum Se lumbos occupami cruribus & coxis non folum led etiam manibus defigit l.eod. rit. tubarlo, proprio.

Lcthargo medendo cucurbitulas ad verticem Aratati lib. 1. tbcrap. morb. acuì. c. z. poftquam aliquo temporis intervallo purgati funt nomini lènfus, agglutinandas imperavit, à quo viro didicit (licet, etiam fcarificet) LudovicusMercatus lib. 1. de cur. morb. inter, cap. 1 2.

Contradicit autem Avicenna , qu i, fermone de yentofis, dchortatusfucrat. Nicolaus Fifa qui hb. t . cap. 1 1 . ccrvicis cavo has defigit, quanquametiam fcapulis, & metaphrenò luir.bis Se fbrenitidi. cruribus alias.

Phrcniticorum non poftre- mum remedium clt cucurbits magnx impofittis, quod prior Hier.Capivaaus, inox Vmcenttus Alzanus, fermane de pbrenittde propofuere , citantcs Golemfcntcntiam 1 j.mcth, c.2 2. quxcftin

III.

aiy

phrenitide capiti admota cumfcarificatu cucur­ bitula, quandoqueliberavit phrcniticum amor­ te -.fedGanopontusl 1. rei medica c.S p 4. lococapitis, clunibus, Si coxis ventolascufasadhibcc» Quod autem ad caput attinct, hunc iinitans & qualiexplicansíír«rn;«í//¿.c/r.toticapiti prxralo cucurbitulas affigit,unam occipitio,alteram me­ dio capiti, quod bregmavocant, aliasduas fuperius átemporibus: led ñeque cuín multaHammi ncc multo temp’orc hsreant: vehementes nominiscaput iniplent ac turbant, quam ob caufun ex aqua calida vaporaras imponere non al c— num clt. Aretaus etiam hb.i.morborum acutor,un cap.2. cucurbitam , quá illa phlegmonemacis cxtuniuit, admovet, Si incidit atque hocquidcinprimo, moxrefeétis vitibus, alteram vertici capitis afligit, atqueitetn incidit,priusinani cucurbitula fub interfcapulo agglutinata.

Qui idem vir capitc fublequenti ventcrnolis apparente fub hypochondriis tumorcm cucur­ bitam imponit; poltquam vero aliqno temporis intervallo íenfus purgati fucrint, vcrtici capitisalteram impingit. loannes verb licurniusltb. de morb. cap.tit. ¡fio, cucurbitulas alhgit laten— bus colli poncaures, juxta venas, nimirum iis partibus, quslyntimoriani, id clt, confcnfum habent cum capitc : fie enim promptius auc evacuabunt aut divertent : non ut Arabibus placuit, qui dorfo Schumerisimponunt, qui idem vir. lib. eod. c.de cómatefomnolento & catapbora, hisafteítibus depdlcndiscucúrbitasprsterquam phlcbotomis vicevultellé , Se coxis, H &cervicibusaccommodat. Hemicramoslancinatus hic nonprstereo, ad quoslcvaudoscucurbitas cum incifura impolitas iniroclle leincdio comprobatOctavíns Horananas l. z. ad Etiport/lum c. 1.

Et Epilcpíix paroxyfmos nonnihil clevant cucurbits , quam vitn bene expertus alias in aliis lUeronymus Fracujlonus cpikpfia lcthali oppreflus , nihil vatcns eítati lingua , nutu manus laepc in vcrticem exporre¿ts adino* vendum fpiritalcvafculuin ctiain atque mdicafícvifiiselt, pcrfvafumque fuit chinde advertentibus in eam rem amicis, fuifle loluin ímpolitum cucurbituls remedio (alutaricafuruin, Ad témpora pro rheumatis malo levando cu- Rbmmati, curbitas iinponi voluit Alzaravius traíl. z. pratl. c. Ad Apoplexiam verofive attonitorum ■ dfPkxU. morbum Aetius tetrabl.2. ver. 2. c. 27. cucurbitasmagnas , & vehementes iumbis alfigit, & cum multa v i , detrahit, capiti vero ípfi prxralo inultis partibus cucurbitulas accommodat Celfus Aureltanus hb.j. tard.pajf.cap.f. Sumrao vcrtici fed profundo fcaritícatus lacob. Fontanus 1 . 1. pract. medie In catoches feu catalcpfis curationem cucurbitulas ad latera colli adhibet Rondeletius lib. 1. cap. 10. & hb. t, cap. 22. aut humeris , dorfo , fontanellx, ut Arabes volunt afíigendas cenfuit , nimiruin quod ibi nulla cft infignis vena qux in ccrcbrum perveniat , led prope jugularcs venas etiam glutinandas , Se ferme fub mentó, fi polfint inhsrcre.

Scquutus eft Se hunc audorem lo. Hcurmus cadem medies eurattone ittmqueNicol. rijo,

*

e-LÍ.

y*

fc, 4Í

P Y R O T E C H N I ^ CHIRVRGIC, «

zi6 ommtui P(/o><pii commentum tam multi íccit in ómnibus afttltbm afte&ibuscapitis,ctiamnum frígida,& incraífaneafnn. tía humores remedia phrenitidi ad cam partem applicanda, non ad caput, ne fuliginibus via prxcludatur, conftitucrit /. i. de mtrb. cognofc. atque turunda c.tp. ¡o. Addidit autem eodem ícrmone Rondelctius quídam ( Holkrium puta ) cucúrbitas hypochondriis imponunt, ut ex capite humores ad inferna detrahant, fed id cum noxa maxima , quandoquidein mufeuli abdominis intenduntur , refpirandique funótioncm , tum diíificiJein , adhuc magis Ixdunt ; quod eft experientia comprobatuin. H zcille, fequutus,utiyidetur¡Aetiumin tetrabl.i.fer.i.cap.27. Verumcnimvero defen­ deré licct h o s , qui cucúrbitas prxcordiis affigunt auftoritatc Pauh Agincta, qui ltb.3. cap.

18. hocin cpilcpíiapariterut inapoplcxiaprxcipit : fedadidrei Raz.es lib.j.apbor.fcrrpta reHíftorU. liquit hxc. Accidit Hamech Regí filio Hali, ut aegrotans principio curationem apoplcxix convcnientem non habuerit , fed dimiftrunt cum mcdici, íicut fcobtulerat, male valentón} ñeque emm ullus ex ómnibus prxcepcrat aüud auxilii prxftandum quam injungi corpus odpratis & fuffumigari, quod futurum eidem alicuius adjumenti, equidemnon credidi, Verum decrevi cervicibus cucurbitam infigendam , quam folum impofita confeftim ab illa valetudinc liberatus eft. Rcx ea fcilicet in hac re virtus , tam multa: fiducixplenum eft adjumentum. Huic experimento tam mire credidit lafo Pratenjis cap. de Apoplexia citaras a Lazaro Soto c. 1. Ammadver. pracltc. §. 38. spafmoíy ut pro íecrcto rcm hanc habuerit.

Spafino nao. cynico cucúrbitas eolio atque occipitio dcfigit Aurelianus lib. 3. morb. acut. cap. 7. AtPe­ tras Aponcnfis in fuppurato operis Meívxi catarrhoinqm t, fu tfocan ti poft deíigaturas, íi fnpremo brachio cucurbitulas magnas cum multo igne calentcsad fpatulas , & media cum via futura íagittali impofucris , íccrctum eft adtnirabilc , fervans á fubita morte hominem ; & ad cordis veram pafTionem : confidas, inquit, máxime in ventofá poft finiftram ípatulam , eft criim huius paíTionis poftremum ronedium. Ad hxc ícire, inquit, debes, quod mundificato corporc íi occurrat adminiftratio ventofarum poft (¡niftram fpatulam , eft res, facicns tefecurumá morte , & quando res jam clt pofita indcfperationc, in omni cordis pafLibertjpi- üone CR medicamcn fidele , virtutem facit rtntt effla- liberam & fpirittis refpirationem , & fubuom. venir igritudinibus diveríis ? Poft hxc veíUunudi. plcuritidi cucúrbitas , alias quidem cum ferro , Ievamcnto cífe ícripíic Celfus ¡ib. 2. morborum acut. cap. 18. adeó vero comprobavit eafdem Fortunatasfidelis in contcmpl. medie.

I.21. c.6. quin & longe prior Alexander TraütariHs Itb. 6. cap. 1. ut dixerit mirari licere , quomodo qualiscumquefuerir dolor , ctiam vehemcmi(Timus,ceflct, ut nequeindigeat fo tu , ñe­ que alio prafidio. Hoc idcirco genere auxilij in Armenia mcdici idiota: omnes longa edoéti experientia ucuntur fuceellu fcliciffixno. Sed

Aretaus cucurbitulam magnaci, atque ex omni

parte latam requuit, ut facilem totam fèdon affetìam circumpleéfatur , flammam vero fift» ipfà copiofam, uteanon tantumalliciathumorem, fcd&calfaciat infigniter ante fui cxtinCdianem, ext nido vero igne facrifi candum effe, tantumquefànguinis, quam cum virespermittunt, cxtrahenduin, multò vero plus , quàm (ialiade caufa de prxcordiis lànguinem haurias ; nani maximèperfpicuumett, quòd in laterismorbo vexatisàcucurbita percipituradjumcntum.Ad­ didit vero Arcraus paulo infra ; Cucurbitulx modustaliscfto, Addile vashabcndumlcve , la­ re« congrucns, lacum, aut xncum,idquepronum in labia dolentibus locis circumpolìta, flammam vero multam cum oleo iubjicito, quo vivens fiamma in longum tempus fufliciat.

Valculi autem oras carni ne imprimito ; ièd ad difflationem tranfìtus aliquis cito , quo ininus fufìocata extinguatur.

Diutius ve­ ro illam accendere expedit , nam intra vas illud indufa caliditas optimum fomentum c ft, & bona fudoris provocatio. Haótcnus Arcraus , quem fecutus Laurcntius lubertus lib. de tbor. ajfecì. cap. 8. adj amento , quò fiamma diutius producatur etiam cerai erit candela , qua: fub cucurbita accenta llupis praftat. Porrò videtur hic viropinatus, Areteum ttatuiflc perfufam oleo ftupamaccendendam , fed falfum certe cognovensgraci codicis ventate, qui non (oleo) habet, fed (a<Wi) adipe: quem ubi quis fortafie quxficrit,quo accenfum loco teneri oporteac: noneftdifficileintclligcre, collocandum in vafculo,qui aut transverfìs clavis fuftentet, aut qui cum cauda, ut itahxc vocatur, conformatus per hanc ventri inferiori cucurbita Ttripvmdefigatur. Scd pulmonixcurandaineq; cucurbi­ mmu. ta abltineudmi4nfi«r,fcd,&tergo,&doric), & prxcordiisapplicat c. 11. morb.acut. c.u atq; etiam cardiacis/.fcd. c.^.lateribusquePda/«r l . 3,0.30. TkomL thoraci univerfo indefinite applicat Horatianusl.z. adEuporiflumc.;. iìngultui, quimHkum Sin^ultn. infettai, dillipando cucurbitam magnam cum multaflamma prxcipit afiigendamBertruaustr. i.fetl.3.c.8. itcmq;fingultuilìniendifubventrein configit Anonymtis autor lib.decucurb.addextnim. vero latusqua pyloron eft,fìquidem idem fingultus&vomnus biliofusiimul iollicitent.

E t antehunc Nonnusgracusfcnptonn hb. Compoyir.wied/c.f./^/.cholcrxveròmorbocucurbitas, Coltri. & inter fcapuias, £c intra umbilicumagglutinac idemAretausfxpchasremutanslib. tod.c.4. quem fcquutus facile cognofciturIacobus Holleriutl.i. de cur.morb.inter. cap.31. Qui idem vir,à Marco fortafie Gatinaria , fcriptorc nobili, transferens iìngultui morbofò vacuatam jam materiain difeutiendoprimumfeapulis, inox peótori & umbilico, poftremo& duodecimxdorfivertebrxcucurbitasaccommodat. At inflammatis, Semita* ulceratisvè rcnibus cucurbitulas ad lumbos accommodatPenocheS.operis decomp. med. locai, fed aicutu inacutishepatis morbiscucurbitammaiorem huic mt1 regioni afiìgit, ita ut omni ex parte hypochondrio circumdetur,inox cutem altius concidit, ut multus fanguiseffundatur.

In quo

LIB. I. PARS ili.

217

In quo morbo moranrc urina, & cucurbitas, ubirenesfunr,fecundum oscoxendicisaptat//&. todcap.6. nonalitcrquidcm, qux in ncphritidc, ceilantemiéluprxcipit/.ied.e.<>. icdc.7. Dorfalis arrcrix venxque maximarum phlegmone ytforum prxcordiis, qua vaforumipiorumelltranfido, mnxwtcntm &p't nccnon mterl'capulio cucurbitas infigir.

At iatyrialì, coxxautabdominicucurbitulas orditrum accommodac idem AretAKSUb.eedx.i i . f e d clunimattoni. bus, &pubctenusimponi: Aurelianuslib ymorh.

Satynofi. <tcut.c.18 . Non tacendumautemeft.quodrcnes &r his vicina loca cucurbitis allìduis rarigat Uoratianuslib.i. ad Euportflumcap.il. H e fune quidem , quas acutis morbis cucurbitas prxcepére principes au&ores.Cxterumquasdiuturnis adhibendas voluerunt , ordinate nunc perfequar.

I x meriti Cephalex levandx derafis ante capillis per diuturna circulum, plures cucurbitas,unamoccipido,al» Cephuteram medio capitis, alias duas fuperiusà tem­ Ut. poribus,leviorcstamen & breviores aflìgit Au~ rclianuilib. 1. ctp. 1 1 . cucurbitam unam capite prxrafo defigit liberius,quxparticulis alte concifìs cruentar. Altera vero interfcapulcclevem e(Tc vult Artttushb.i acut.c.i. quam, & vertigini curadonem llatuit fequtnti c.3. Prxtcr omnium veto morem Cormltus huic eidem malo cucur bitulastemporibus &c occipitio admevet lib.4.. tap.i.CcliusverÒAurrtumusvmì capiti leves im-

Grxci vocantantherema,fltumam Latini, fubmittit. Vertigini,capiti cucurbitas admovet ¿pi. Vtrti cttina /.5/t«.i.fr4<fi.5.f<^.3.inpuppinominattm,6c cum lèdurisjtimidrus vero,A: line fciluris in lutura coronali Matthem Gradi confi. 1 0 . M a n i a : vero , cucurbitam lummo capiti dehxam pio non mediocri rcmcdiolaudat^r»c/i/tti/tfc.i. Brc-

vici,&nervis,quos tcnotasGr^ci vocat,&dor(o, verum hascum magno raptu detrahendaspecu ■ liariteradvertit.

Ipltpfu.

Sed cpilepfix hb.toi.cap.4,alias eafdcm leves thoraci Se ftomacho , &c interfcapulco atque prxcordiis, alias edam &collo,&vcrtici,^tem­ poribus, cumlcarificatione , infanix verò mcdendx lib. eod. capiti dcrafocucurbitaminfigit,deinde primo prxcordiis,moxinterfcapuleo.

PimìyCiidemlib.ix.proprio cucurbitam injunParalyfi. git temporibus,&mufculis buccarum , velfub aurium laminis. Paralyfi cruriumad vertebras ac genua ibidem. Quia vertebrarum dutSus in caput olTìs fxmoris infcritur coxendicis edam acetabulo , & fic codem ordinealiisparribus. jfudttut Poftb^caudituiflatibusichoribusqiprxfendb.l^ •bitte. foadauriculxperipheriacucurbitulasadgludnat Tientib. do FelixPlattrustom.i.prax.medie x .8 . Dentium do­ tatori levando Altx. TrdRtenuslib. i.ctp. 4. cucurUrib. bitasfecundum buccarum mufculosacgingivaC tliteit. rum loco immircit.Cxliaciscucurbitam longiorem adaptatidem /.4.C.3.& aliam fimplicirer bUltruholocis tumcntibus tod.cap.4. Melancholix votò té. medend? cucurbitam mediis corporispartibus, 8c hcpati atque ori, cataplafmare prius arque irrigadone laxatis commodat.eod.i.chron.mor borumeap 5. Jamautem,ubi minutas incifuras propefuit, addidithancderra&ionem, multò, quam venx fetìio fit.opportuniorem ciTc. At & tergo quoque inter fcapulas cucurbitas aflìngendas prxcipit: fiquidem co loco ftomachus adhxrcfcir. Poliremo ubi alimentato viresinilauraverit, xgricapitideralòcucurbitulamadtombe. movendam decrevir incubo Aurehenuil. 1 .tlrron. i.j. cucurbitas ex utraque parte gutturis quam

ftr .ic .ii.

hti»mo~

unti.

vitr.c.i.6.

Haòlenus ita fubvenire cucurbitx vitiis internis valent ; Cxterum ex externis corporis Extemìt partibusjAdatapecixvitiumcxhauriendumcu- "'portivi* __L:_I /' 1 1 1 t 1 Otte *♦*m.J. curbitulas comité fcalpro induccndas laudai ‘j is lac.HollerimPertocbe 1 .ad quos Gal de medicamenti! c'uatruuu~ partiitquod&OribafiLioxolleti c.iy.quodeftdctonfu- u ufui. ra. Sed lilippitudinem annuatn,&popularen) liibjecerint oculi, cucurbitas circa venas albgit Hipp./.^rpi^jied&impetigniimpolitijcucurbituIx cum Icarificaru plurimum conducuntuttra¿iditRafts i^xontinentis. Addnnitumauriumfi- Tìnnìtum nicndum cucurbitulas poli aurículas , accom -*"r""” modarTheopbr.tpudDomtum, infdfatulo medicine p yi.B . fi parcftn gu truc incurren t , cucúrbitas **“ ' protinus agglutinar mete Pattimi. $.(dp. 1 7-Gingivis tnmentibus, & lànguine lufhilo rubenti- Gingivit bus medendis cucurbitas !iomoplaòs,& mente extumoapplicat Razxs , quem fequitur Heurmus tr.de^c,nt'l"i,‘ m or.ient.C .u. qui idem virBatavusophthalnu.v levandx cucúrbitas lateribus colli mentoque mìe. adhibet,ubi venx funtinfignes. Paralylilingux Paralyfi po n itltb.i.ch ro n .ctp .i.p.z4Ì.tu m Scp .i^ .ScccT - cucurbitulam fub mento inducir y(«tttr r«r4W.¿.

Paralyfi manus cucurbitam in cubito per tri- ¡,are/¡ mt. duum juxta manum accommodat Confianimi s nui Aphrii anus,l. chirurgie c.9.Cunili tei que in pedi bus, vcl in alais membris voluntarium mottun non habentibusoblervandum prxcipit fingulrsmeniibusfemel; limili prope coni.adtrcmorcm lluporemque brachi« dilcariendum lìipra fiuxum cubiti inferiori brachiobistcrve cucurbitulas ad­ aptar Renerius Stlenandtr cenf. 17. fifi. ¿ . cujus rei vilere cibi licerdeferipeam abeo radonem anatomicain affinis nervi cranfcurrcntis.

Paralyfi menti ab obílru¿ltanc , cucúrbitas j w temporibus aut buccarum mufculisautfub au- menti. riunì laminis agglutinar Lud.Mercatus Uh. 1. decur. morb.interc.i^.c^ai ad veficx paralyfi 11 cucurbitis lumbis &ad intcìlinum reilum refolutum ol- V‘^ c* r** fi lacro adhibet.nadbusverò tiicolausPifol.de tu-**^*' rand.nmbinterx. 1 8 .

Sed fi tumor faíliisíitingeniibus, qui in ab Genubut Icellum minimè rendar,cucurbitaaHocáfanguinemdctrahit, pundlurapei acum m»r>gulaicoi Jet,n'b*t. fa<aà, lltpp.l.de ínter.afìttt. 4 4 . (cd incoxcndicum coxevditi doloribus PaulM tl.yt.*n. Supraparte ipfam cucurbitulam cum multa fiamma cute prius meda defigit , quam rem è junioribos tfte. Pifolib.^. dem orb.curand.c.6i.ptopol\ m . Vcero flatibus turgenti levando cucúrbitas CBm muba Ham- Vetro flama magnaque vi raptas commendava Actiu>"iIer>to. tttr.4.ferm.4.cap 7 8 .Se huncf quutus Epipbanius Ferdinandus mlitftorta medica fu at ulti 3 / .

D it

cununt , & cucurbitx , fiquodaliudexpreffum , e venis lub cute lat.guinem (ccchymo- Eetbymofi. fin G rxd voaant)maximèli concifurx addantur atque illx imponendo fxpids repetarur, T Huic

11$

Ç Y R O T E C H M A E C H 1 R V R G 1 CAÉ

D Ü t « U p * » , ü . t o n , , , u ¡ t lladfapKnd.. « m i m . . » ■ < a m Damma , « i abdom.nl ^ n' oUUUvviutw**'“ 'i ^varié ndolores, c c tu p nexplicare v a *----inftituo.Primumautem r* deficit, defigit, quodidcm.&m quod idcm,&in ilei doloribus fecitr»! fecit cops 4 5 . Ad renum dolores admotas clunibus cucur­ quod (uptr Hippocr. epidemiorumlibrostmmtntus eft TrancifeusyallefiusyTtferam,doüiinam fane máxi­ bitulas (*pc cum fruftu repertumfc profiretur.

V4UeftusdeTor4nt4Ínoptrepr4Íli(ocop.proprio,(\\io¿ me facientemad hancremi &perutilcm, cu­ fiticilicet,quia vense eo definunt, atquc ur eft ius parsf e M 6 .U . eft harc.Multo femilunor in Aphoxifmo nephritidi fupervenite hxmorerar Hippocratiufuscucurbituli ad dolores orhoidas bonum-,itt ad vencriculi flatus cucurbinincs, quam medicis Hujus tempeftatis, qui et­ tam bonx m agnitudes , qu* umbilicum un­ iam adco timent, ne nominarequidem audeant dique eomprehendat, capere mandat ttdem lib, nifi femimortuo jam sgroto, cum (cilicetiatiuseftet agerc nihil. Verum Hippocrates ( ut cdp. $8. requirit autem illud Petrus Paulus Ma­ viderelicetMr*d<mttfir0)multisad dolores ute- gnus trall.dtventofis ,ut cucúrbita ejufmodi qu* batur, fc prodolorum differential figura difte- magna eft,planefummo faftigiofit perforata, remibus, ad dolores, fcilicct in alto pofitos *ad arque illud , nepoftremo difiraßn dolor inhlagnamaut fortem traótionemopus eft angu- feratur, quiamplitudinem vaiis iequitur. Ad ftis ore, ad dolores per cuccm veluticttufosam- duodecimum vertebram criammitnaifigere libliotibuj. Egoccrte indoloribus circa quaf- ceretradidit l4cob Holle.per'uibe 4. de comp, mtd. dam partes confiftcncibus,raró non auter cu- local. Adhyftcricos pr^focatuslevandoshniencurbituliscumfcarificationc, autfineea, cum dosquecucurbitulaslevespeélinij inguini,in­ dolor noncediruniverfali voeatx evacuationi. tern* cox*,furx,&poft acccffionem, intern* U xc mihi Vallefiusjrurfus vero, & alia inhanc cox*cumfcarificatuaffigit laiobusSylvius,mafententiampulchtéconfcripfit/itprr lib. 4. tpid. ximus vtterit obfervator lib.de mulier.menfibuscapific > p<rric.4 * qux lunt hxc : Vulgares hujustem- Adutcriveroprxcipitatumilibus , umbilico, poris medid reformidantes cncurbitatumufum autfubmammis , cucurbitulas leves cum mulñeque affigerttes 4 nifi tantu moribundis & qui taflammaaccommodat , qUodfi ad latusali* tevocari nequáquam pofittnt, fecerunthoc re­ quodprxeipitetur uterus, oppofit*particumedium infame , cum tamen Hippocr. fre­ curbitam adhibendam dieir, in eamque decuquenter illisutcretur¿acforrafie nóranusquam bitum imperandum. Ad hyftericos etiam venx fcifllone, nam.&in doloribus plensquc & prsfocatus cucúrbitas inguinibus affigit lacob inaliis,quosfolumvacuare ftudium eft, utqui Holler¡usperiodit 8. de mtdicam.ftä. loen cap.tßo & io. exaltocecidcrunti Sed quid eft quod tantope- Hucherusl. i.dejhrilitate. Addidicad mcdelam réreformidantí Ne (dlcunt} in partem , cu. Ilei /. i-a d Euporiflum cap. 9. HoratUnus, uc vaaffieuur trahatur humor: At vero Hippocrates fculaviolentiusfmtrevellenda. Retulitautem dicit affixa cucurbitula coxx, ad crus deorfum mihi conftanri fide reverendus jefuita.fe dolo- rum vcniiTe, habuiffe melius. Tam longs abeft ut rescolieosdifcuftifle vigefies impofitis. Port- vafculk Temper trahat ad partem labotantcm,cui luper- hxc coxendicum moleftiasnon nihil eucurbitu-«/ /**»• ponicur: Quid ergo? Numquid cucurbitula 1* difeutiunt, ut autor eft Avicennaloco ifto fa-M intm indedctrufttmatcriam ? Noneerté: Namqui plus m tm rato , nee non A v en ta rl. i . trail.7. pofict > fed exalto in ciitem trahensae digerens Mp-34. .

Stuptfadont ac dolores txctt4 toru cucurbifecit, ut expedition jam articulo natura deturtuUrum tfftäus. batet. An parum eft cueurbitam cxloco aftcifto qui in alto pofitus fit in eutem traherct, nifi etiS in ilium undique conuocet ? An non poteft lo­ P ÍÍ & alius fingularis cucurbitularum ufus ad cus, qui prater naturameratdiftenrus.vacuari, -E^ftupcfacicndum ,imminucndumve actcm quin tantundem aliunde recipiat? Annonpof- fenfumadfeifionem,pr*fertimy quam pufilti funt partes fubfidere ? Falluntur ccrti quam animi xgrotâtes minimi pati queunt, ut porta­ máxime: nullum cnim in omnimagno dolorc rmi forcaile nos in (èrmone deludendis in chi­ iemechum magis prxfentantum , & ut a parte rurgia laboricibus hominibus dicemus.Óbftuaffeila in aliam ignobilrorem materia ablce- pefiet,inquam , plurima parte fenius xgrotandatfiepe caufaeft : utbuiccvenit. HxcVal- tibuspartibus, fi crebro impofitx vehementio* Iclius: At Hipp. lib-1 .epid.felli.6 . etiam k*bet. Ad rescucurbitul* repetantur. Quam credo rem cutis dolorcm cueurbitam affigere oportet.Scd (pe&avit Gariopontuslibrortimtdtca t cap.i o-cum emm nos ad particulares cucurbindaru apphci- utramque occipitis partem ad fccundam inutas veniamus. Dolori dendumfopiendo cucur- ftionem infecat , Scadusqueos cucuibitasac­ mmooar. __ , bitasfubmemo impingit Alex. StneiMS.decur commodât.

Prxtcrquam autem ftupori,contra etiam dò- [citan**** a ----------------mtrb.f.y Plcuritico doloripoft fcapulas, & efi ir attraftusaccer-^&B¿cfW rTTO ^, lori concitando quoplenior fi.« mun&onis. & inguimbusrevulfotiascucúrbi­ fituivcmaccrixjcucurbitaru eft ulus. haloa-Hturattra8»r»' tas, etiam cum fcanhcacu propomt.Fi/i* fitter*!

L 2. part. tit- dt dolort ptiloris pag. 411. Ad h*c nius hb.de morbi/peli.e. dtpolptt. cordis huic occur- Qugdolv“ máxime deprxdicatx func doloribus coheis rens cucúrbitas tibiisagglutinai, prxtcrquam/^«/“ *' «xolueudis, itcroquc euam dolori ventsisat- quod magnam unam umbilico adhitfctinfum- tn* m»

L IB. I. P A R S I I I. mo pertufam, utcùm cubitum iverir,ftatim deluurbitu- ciliar. Verumhucufqne)quod/.i.(feir.c.8.notaUUbiu <»-vie Vidius ( labris acuuonbuscucurbiculxfint, (uticubm oportet. furti0-

119

exulto intus, quifundendusfuerar, fanguine» & malum vigelima i cafu rccruduit :id cft exacerbatum, ¿cacciderunt fluxiones fanguinn fe culentx, & exedentes. Eft & hujus loci.quod fxminx, quxmolam animatam geftat.ilia cum Vtilitrts carundent in dtUt.indis corpòris no- cucurbitulisimpofitisconfcidit Hipp. l.i.d i mor.

Jlrtfmubus &mtattbus. muí. 97. arque illud quidem ut alimentimi teré Am aute quis credatdilatádisquibnfdam no- detrahatur , queroadmodum redle advertic itri corporis partibus cucurbitulasexufuefle. Mauritius Cordaus com.Gjnec. 6.

Prxtcr Hippocrarcm autem, cucutbitas me­ Veruntamen phreniticis fi plurimum laxamenrum facere volucrimus, totum caput rade- dicas locophlcbotomes confírmamelo, funt &C mus, &percirculumplunmascucurbitulasa£fi- Araba quidam: Avicennafiilictt&Albucafis, quo­ gemus,qua:verba funt Cal. l . 1 .papón.acut.cap.u. rum hic in i.z. cbirur.c.t)S.i\lcinl.i.fen.^.c. 11<¡uo,&lib.$.tiufdcm operis cap.$. cucúrbitas collo- profeíluscft , cucurbitulas eflè vice phlebototenus,vel gutcuris locis,quq anthercoma vocar,i- marumfingularum brachii: Veruni fermocinati dem cervici, five nervismajoribustenencisap- funt rem cum difcrimineinam Avicenna his ufipellatis,accommodatanguilixchoracisinafth- bus cucurbitulas affigitaliispartibus , prxtcritiatcmedendx,lcviifimas , uc inquit, raptibus quam brachiis, videlicet admorxmio , vicari® funtphlebotomcs nigrx,id cft,communis venx, detraídas.

Dilatandx quoque gulxper anginxftrangu* levantes fupcrciliorum &pa!pebrarumgravitalatusapplicat Arettuslib.i.demat.morb.acut.cap .4. tem.fcabiemque oculorum &phtcnitidcm, oris Ad cervicis verb commendarunt aliqui : ex odorem tollcntes adhibitx, intcrícapulcoloco hisfunt GuidoCauliacusintracl.j.doftr. i.cap.i. & funt bafilicXjfubtrahcntes dolores humcroruin Galielmus Brixitnfis in opere di curand. morb. licet is &gula-,&imprcflx alteri duarum venarum, col­ non admodum approbet, quoniam non tam li pofteriorum funt vicatix cephalicxleílionis: dilatum fiftulx quarn deglutitionem requirit. Itaquidc ibi sdvictnna.fed/.4/r#.4.tr.$. fedAlbuSimiliter Ioann.Arculanus inoperepracl.cap.6z.zm- cafis dixit , impofitas intcrioribus duorumof- "ñrfivtm pliat,inquit,fauces,S-'guttur, & adjuvat attra- fium cubiti adjumentum imitati triumphlebo- turnad tu. ¿tionem aeris & expirationcm fuliginum , & tomarum brachii : nempefanguinemattrahéiwM¿H»* exramover perhibitionem deglutitionis impofiti tesexcircumfiftcntibus venulis minuris , qua hxunenJit fupra fpondile cucurbitula» Ell autem pro ilia fubfunt carni fubinde , &amajoribuscunden>cuei,li" M cucutbitularumdilatandi facúltate Mefrsus , qui proliciunt.qucm convocant venx minuta Iraq; c" ‘t ini. 1 .Grab.feft.t.part. i.fumm. 1 .c.f. profeifus eft, concifxilleíanguinemrcddcnt,qucm expromcucurbitulisadiagictalem, coronalcm,8cadi pturxfucrant brachii tres venx. Jam autem nion,&ad vertebramfccundam colli impolitis quemadmodum didhim cft de phlebotomorum fauces, deguttur cynanche occupatas dilacari,ar- brachii vicariis cucurbitulis,ita&quxcruribus que ad ampliorem aeris ufuram atque fuligi­ affiguntur.fanguinem attrahunt ex coto corpore, num expirationcmadjuvari ,&adcglutitisim - conducunrque dolotibus vctuftisrctium.matripedimentisdefendi.Idemt: junioribusprofeflus cis, vcficx,tuberculis,&furunculis.funtqueloeft Felix Platerus lib. 10. prax.med.tit. fauc.dolcrp. co phlcbotomix (aphenx. Indicio autem cft, 386.SÍ anginx fub initiiscervicis juxta fccun- quod & quemadmodum illx juila vacuatione dam vertebram cucurbit® affigantur,cum con- pertrahunt indefedum virium,&in fyncopcm, junfta fcarificatione , fcd.S: Albucafis renibus utnotat idemAlbucaf. & Atnoldus l.de regm.famt. abinfardufuccorumdeobftrucndis, & calcu- c.37.quarc has homini pranlo monet aperientxpt u» ^ ]0 OCCLipancc Iibcrandis, cucurbitulas ad corum das, quod illud cft fortafle prxceptum , quod prxcepitHipp.l.deulctr.adcaUem. Scdquodinceregionein extra imponit/.i cbir.c.gS. pi,finiani,tcftimoniocciam Attius Í.i6.r.6j. qui ' V acuatorii cu cu rbit u la r u m ufus. fupprcftismulicrum menfibus, & pc£lini,& inOft hxc autem evacuatorius fuerit fanguinis, guinibus 3.aut 4. cucurbitulas primum leves, fed is quern phlcbotomix prxtulit Hipp.in deindefi morbusperfiftit,cumfcarificatuaffigir, coliapfis , a fubiimilocohominibus.Illudenim quodimitatusrjí N. Pifol.3. decur.morb.c.qS. fummus preceptor l.^ .popul.mor.partic. 44. feriptum Ádhxc, quxadhibcnturmalleolis pcdum,prxxeliquit, quié cerámico five fidiili cquo decidir, ftarphlebotomecarumpartium.putaad provocninonilicó admota eft cucurbitula , uftus ctl candos menfes,adrfcIiiadetn,&podagram,&c. . intus, & vigefimo rccruduit cum fanguinis pro- Adhuncmodum Amoldus citato loco , cucúrbitas fluviofoeculcnta&erodctia prodieruntjquam vi- cruribus affixas,fcarificatas videlicet, efie loco rifententiamcnarrans Franc. Vallefius,h$cincu- phlcbotomix, proficuas ad dolores veteres malit. Vt nunc ex cquo,aut ex edito aliquo loco ca- tricis, dolores renum, & vcficx,& ad menftrua dentivcnamfccamus , nc conturbatus fangui­ provocanda. Similiter, & ileo inflammato cu­ nis in partem contufam aut aliam internam curbitulas circumfcarificarNico/aKíPí/o i.j.c.zi. ( quod eíTet multó graviu$)incidens affedlum a- Non mirandum, inquam, quod hujuímodi reliquem gravem pariat,itaHippocratis tempore roedium tam crebri probatiquc ufus cft -digymittebatur fanguis fcarificatione cum cucurbi- ptiis, hoc idem pari, quo phlcbotome,loco hatulisjfparfimcorporiaffixis. Hoc cum omififlet bentibus, quemadmodum ProJperAibinusl.i.de facete , hie uftus eft intro, ideftfebrem incidit medie,Agj/pt.narrayit.

1 T i H aíle»

P

P

îi0

P Y R O T E C H N IC

CHIRVRGICÆ

Haitcnusqtìidem eft piene monftratum,corpus univerfum nonnulla parte dcplere cucúrbi­ tas ; cxtcrum autem Scpartibusmultò amphus. caput autem excmplo elto.Ventofa(inqim R<twl.-7.ad Manfortm c.zZ.)qu*ihloco,quodinter

m m evccandam his, quædefideratur.ctiCÜrbi* tulas cú pauco igne infetius claviculis imponendas propofuit Guliermus Rondtletius l i .methodi theraptuttuc. 19. Sed adverlìone dighumeit ìd.quod adnota vit Guido,traftatu de lepra, cùmopctamchirurgicamquampiamprohibentfubje* capitiscornuapomtur.gravediniae vanitati,qu$ in capite exiílUnt,conlcrt,fcdfanguis,quí vcn- ¿Va vaia ner viq; licere cliCurbitulis cameni inai- Carniine tofis, qua: in duobus poniturcornubus»exrrahi- tumvocare: Itaq-, cúcauílicum medicamenim- in exter». tur,facicm & caput nec non ocülosallevat,gra- ponerelibethis parti bus, quxfuntexterius,cu- retì*btnvitatique, qua: & in capite,& doloribus.in den cucurbitulispriùsimpofitisjfacietj utilludpro- K' tium radicibusfiunt auxiliatur & forra fíe przdÑ moveri commodèquear. Ab his memorandus ¿lasa¿V¡ones,quantúphlebotomiaadjuvat. Vé- elt,& ahuscucurbitulaeufus,quem ad extrahentofa , quae fub mento ponitur , paucispuftulis, das ex aure res illapras,tum animaras,puta,ver­ quae Tuo inore&dentibusnociimcmüprxben' mículos, tum inanimatas,!apillcs,&femina,vel atque gingivarum corruptionis aliud quodpiamrepetito,impofuimus,quod fareme dium affert i ■ ^ « É« /-1 A n A i t m « * .'V I I * a » M k» • rv% n r C llar « M A ] A H I 1 ■ A l* ncc nonhis fimilibus.quxcunq; in ore fiunt au ciendum voluit primus Serapio l.de *gritud.x<i & Xiliatur.Scd illa quij in cruris pulpaponitur,rcple- Arnel.Li.Sreviarc.il. quorumutrumlibetcontionem vchemcnrer minuit, ÌScantiquisdolori- lequutus videtur Rertrucius Bononienfis tr.afeft.t, ..lSm bus qui inmatrice, aut renibus.autvcficalunr, c. i.&Guido Cauliacustr.'p.dollr f.c.t.fubfine tam. conferì; Corpus pleruvnque marcéfcere facit,& etfi accommodarì fuperinæquali & varie exfcal% provocar mcnftrua : quibus autem ptiftula: & ptolococucuibitula polfe difficile videtur Lud. carbunculiacciderefolent , auxilium pribent. Menatol.z.detnorbànt eur.c.ifto. non eventurmn Haecille. Verum enimvcrò illud egominiftros cettiusFranc.VaHeJìofuperHip.epid.l.2.feft.6.Com. noftros admoncre iolitus fum , quodhicomit- modiorimpoiìtio videturad annum,qua fe féli­ rendum minime duco.Ubi ad concifum locum citer ufum ad educendahirudincm in inteftino ab impofitis Temei cucurbitishasrurfusad ube- reéVoillapfam retulitZaiUtusLu/ìtanustnbiJì.princ, rioremattrahendum fanguinem accommodare nuditor i. 1 .c.4.Sed & Guido loco memorato prceterlibct,ne fanguis,qui de vulnufculis effundi para- quam abauriculis, etiam ab ulceribus profun­ tuserat , fiammate calore circumfufoperco- dis aliena extrahit per cucurbitulas ad «feula « quatur , cicatrictsque aiTas occarcct.contraria linuumaecommodatas. qualità vacuationis vota unicum do remedium Vfus attrattomi!. utprius per digitù locus illinaturoleojquod.pr?X attra£Voriis cucurbitula: ufib. unus aliquis terquam fanguinc grumefcere prohibet, etiam erit calculi renalis ad veficam d e p u lfo r iu s ,^ ^ ,^ fanguinis attracVum adjuvat arque eriamnum plagam, afpritudinem lenit. Adhaecte cuciti bi- nempe itudiofxmedentiummemoiiarprodiditiarumu^ tisdenuoadhibiiis laneum panniculum hyeme Maunttus Cordiui Commini.iupp de mor mul. me- renai» colprxlcrcim imponcre mando,qui tertia hor$ par­ dicurn quendam Hilpanum renum calculo fie culi de(u¡ad inferiora de tur bailé quoties a ffifiélabatur ho-fcr‘u*. te detineatur. mo, cucurbitulàprimòadmotà,proximè exor-Csr'/*w‘ Estrattori* cucurbitularufn opera. dio,deinde in aliis remotis itidemque deotOn tantum autem ad prxpirandum,fed ad fiim gradatine toties repofiris.ut tandem longe complendum etiartl aliotum prxiidiorum diuturniorem trahendi moram ferretipieadiadjumentum percommodae flint cucurbitulx mum ventrem in quo velica jacet, quam ubivi* ìoft dteuf& fublatis hirudinibus neccflarium cuf i, J . quarc eandenumponens. fa* tru i impofitum fuit Hieran. Rubeta in i< mt cucur­ Hancetiam medendimalirationemretinuifi' Cornelit C U . ubi fcilicct valentior expaftibusin bit»!*. fe vifusdti«4»«fj Zeuhiusmconfultatione 1 4 . 5 o tcrioribus at traillo dcfidcratur. AlV,4vic. lib-1.fin ¿rloaniits Michael Fajihaliui medicus Valentinus in q.cap.iz. cucurbitulas hirudinibus adjicit,ut hal.dtcur. m or.:.qj. & Roiericus tonfeca hb.de calculo rum impreiTu carnimalitiam , quam accepille Ludovuus Duretui & Felix Platerusde hoc taitm cut. potuit,abjiciat.At Onfc.l.7.CoüfiS.c.ii,pr2Ecepto lcnbentcs, Quibus tarnen omnibus viris id rei cucurbitula valida agglutinanda.celeriterquc adidiciflelicuit,velquidemexCoB/4»ti»i^r.d;ir. vellenda. Quanquá in hirudinibus ,quales in ofC.9. vel quod maxime credendum tft ex Avictn. l.j.

HiruiM ficinis hodic tarn nimium diu pnjparantur hand fen. 18. trabt 1. c. ult. vel ex A etto, vel fi is ,mprcf,o necelTarium id putat Atnatus Lujit. Curare. 5. ad au¿Vor fuit,ex Galenohb.dertr.um affeflorum digno1 Ctra «¿yór-extrahendú veró abintimis partibus fanguinem tione,demediante.4. qui necelTarias adverfiones bemio. hasapphcat Artteusl iibro».6.5 &hunc fortafle expoiuithaSjhucfaciuncetiam cucurbitula quse imitatusHier.Fabriciusl.oper.cbtr.c dehtmorthoidib. læpelapidemcelenteradeô transfcruntjUtfubiCornicalis nominatis (incertum autem an cor tam ejus mali levationem polEnr comparare, niculorum voceufus propria, an verb pro cucur­ lapide nimirum inlocumamphorem translaro; bitula,qius vulgo cornette dicunt) Ad cxcra■r quaproptet fupra.à renibus initium faciendum hendum educendumque fanguinem, quifearifi .t elV,procedendumque ad inguinapcrobliquam catisjam partibusfufit, cucurbitulas impingit ilium pofitionem, quo loco frequenter dolores Hip.I.din/cer./in«.Adminiftratis jam capiti tineoincedunt, quod ubi inllitueris,nihil ell uciliuiq; ruminciluris,autdetraftisjam fanguineturgen* partes eas in laborantibus prius caltacerc,polka tibushirudinib.corniculádefuperaccommodat «uc«biölla* admovere ; ahoquin lapis ficub.

E

N

Í t

LIB. I. PARS II.

in

major faerie inventus, ar&iusfigitur, cutnque teruslib.i. Prax. medic, tit. quern adfcrippt t moviolentius urgeatur, nonnumquam periodimi tus )depravati pag.+u. At huic nos viro , fi hand mediocre ex doloribus accerflit,quarc fo- quid ad nos attinet , refpondemus experimentari jam nominatisinfeifionibusproderir, mencahominumeidcm objiciendo, quacrorae fi mali communicatio ad pudenda ufq; procef- tantalunt, ut hominis obftinati fit falia putafir. Acque id cum fatnogrxco, althaea .fonine re. Lcgatur id quod feriptis prodidit Altxand. lirti.anetho, gummi, &limilibusaquadiligen- Pttroniuslib s-de morbo GtUko cop. t. & f. 8c qua: rer incodis.&dulci oleo infufis. Adhuncqui- Gabriel Fallopiitstn Comm defifnlibus & mttaU. dem modum tarn miros dcpellendi calculi effe- cap. deargentovtvo : & quoJlcrc. Soxonia- trail, ¿his prillane cucurbitula: nimirum cvocant,& ielutvtnerca , & qua lo. Sibenkius in tbf, medic, elocianguftiaconvcrtuntinlociamplimdinem, lib.'ji&c. &foepcnumero tantosafferuntfanitatis fru&us, uc corum effectusmiraculi loco habcantur. DeGenus cucurbitularum an .slepticonfanbe*itautem applicati indu&u obliquo ipfiusaguinisattrailorium. qtixductus,quodadnotavit Lud.Durttusintherapethiettm opus Hollerti c. dentpbrittde, 8c poll hunc H Adcnus quidem , qui funt plcnitndini Ttlix PUterus lo.t.Pntxtosttftdic. pag.jSz. Vidus veri ! levandte difeutiendseque, cucurbitularum Vidiushb. chrurgc.B. calculum vcficae cervicem ufusapparuercifuccedutqui coplcndisfanguinc obllruentcm, ficurinisitcrclaudentcmindcre- partibus atefeentibus valenc. Gal.igitur hb.i M vocac, dataadpeftinem cucurbitula, quod& comp.medic. pergenera caps, ad evocandutn in GiulterusBruelius voluift'e videtur, nifi qui pluri- alopeciis pilorumalimcntum cucurbitas derabm oblique cucurbituliscftufus. Cardanus ve­ focapitiaffigir, & ad artusparalyfiaffedoscuro Curat. «¿m<r.i4.Cucnrbitas ad nacem dolori curbicas cum pauco igne coaptat fic , utfiac refpondenrem defixis, &manuol.liliaceoprius ad partem attradio , duntaxat nonatrradireperunda,fecundum uretcres deduda calculum folutio non dubirat Guil.Vondelecius lib. 1. metb.cuc rene in veficam deturbafte in uno quopiam rat.morb.cap.19. 8c ante hunc Nif.F/arenttnusferm. homineteftatuseft.

7. traft.6.fum.i.c*p z. Aliud quoque requirit Scd longè omnium memoria digniilimum autor anonj/mns ubi dt cucurbit, quilegitur inter opera eft, quodfam aeft, cucurbitularum ufu fcciftc /(t£.FflBf4n»,quodeftlutbrcvibusintervallisfigeTbomxnt Campanellam contcrrancum noftrum, rcatqjrcfigcreitcrcmusac brevi tempore conqui qua cftingeniifubtilitatcacdexteritace, a- rineamus. pudomnesgentesclarilTimus, confultus requiMeminh,&in bancrem cucurbit! Caliuslib. fitufq; aliquandofuit, ¿principe viroGermano i.cap.i.quern item cucurbitularum modum,& iplcdifllmo (nomcmemoria no retinui)fifacul- atrophia langucntibus membris adhibere non tas aliquacfl’cc, ubi fibbqui exhxrentc medullis alienum eft, fiquidem analogia8c remediifimioftìumhydrargiro , quoperundusadluem ve- litudo non fallit. Porro cubitutnextabcfccnncream debellandam fuerat, languercr, mctal- tem per cornicula atrrado ipiritu ciuavit imlumexcutere corpore licerer, certiftima futu- plcndum atque alcndum Tabricius Htldanus obrumidrationcrefpondit , fiaureis cucurbitu- fer.80. 8c cx vereribusC</i«j Aurtlianus, ianguelisarcus peromnes defixis utcrcturjquam Ger­ feentesque partes fic rcfici prarcipit lib. l . tard. mano viro via fequeti facile fuit àdolorib.omni- affeil. cap. 1. pag.)z6. ejufmodi quoque cu­ bus.acmorboliberari. At is quidem eventus curbitulis attrahedo in dcfcdasladc mammas non abs re fuerat expedandus , nempc fi cui vi- vult utendum Ludovtcui Mum. lib. 4. de morb. voargentooblitoaurcumannulum, vel numif- mulier.cap. 1 6. quas paulo infra jugulum & clama in ore tenenti, & lingua hinc inde volutanri viculas aptat Nic. Pijb. lib. 1 . opens therapeutici argentum vivum, quodcorpori exillitu & un- C.IJ. guineinnatat.ab auro rapitur,acque in annulum Attrahunt & cucurbitul® folidas quafdam devolvitur, fic ut torus argenteuseximatur,nee corporispartes , fic , uretiamextrahant. Ad priftino nitori reftituitur nifi igni admotus, hunc igitur modum Bertmcius Bononien/is, viruquemadmodum retulir4 fl/flB»Ki MixatUutin cent, fu mtdendi nobilis, trailatu 5. fett.y cucurbituz .».4. quid quxfo dicendum fit de aureis 8c ipfis lisautcimpofitis conditasha:morrhoides curat cucurbitulis, multa cum vi flammaquetrahen- in apertum , fic ut dolentcsrite cucare queat. tibus. Profedo refert Gtbr. Fallopius vir expt- Eodc attrahendi fanguinis confilio locum hirunentià rerum dr obfervatme cUrifiimus aurea la­ dinibuspriparat Vidius lib.i.chir.cap.9. nec non mella edam ab internodiis elici vivum argen­ ante fcarificatam agglutinac eodem lib. cap.9. tum , quemadmodum & aureo annulo i- ad fublcvandam lapiam columcllam. Has dem ex ore dcjici. Veruni enimvero cucutbi- collo infert Guido trad.“] , doilr.i. cap.u. prxtularum remedium cum approbo ad hydrargyri tcrhosonincshabebunt &alium fcctctum , & particulas ccorporispenetralibusextraliendas, pulcrum, ab Arnaco Lufitano,centuriaquinquagefinolim vidcridiiTimulafte vel ignorafte , quod mafeptimacurat.31 .adverfum ufum cucurbitulx, inficianturnonnulli, id eft , iuoipfo corpore fiquidem oblongo anguftoque roftro , quale ac fubftantia , five per illitum , five per fuf- phialartim, brevifltmo collo &csetcrum amplo fitum corpus profundius penetrare , fed vi- ventre conforniatx fint. Hujufmodi enim ribus duntaxat eoufquc deduci. Vaframentum petcalefadx , quammaximerolcrari pofTunr, hoc impoftorum purat Sc coutendit Felix Pia- & nummis foeminarum Iailantium , quxpaT j piUis

iti

•* PYROTECHNIC

pilliscareant, hacparce admotae Cipe capicu­ la iftaxum retraía evorare valenc, potilTimum fi vaporatuaquas fcrventis tenedores faitxfuerincantemammill*. Contcntusad hancrem ufu parvscucurbitulat fuit Petrus ab Afflata lib• y tr a 8 ij-cap.$. poliremo Se in vencnacis, lae­ que afFetìispartibus medendis nobile prxiidium cft cucurbitula, nempe necorrodatvene­ num, perqué Canas corpons partes diCcurrar, hunc in modum fuccurrere opus eli. In promptu fit ampia cucurbitula, ita uttotam , cum applicatur, plagam ambiar ad carnem integram extenfa. Porrò hxc adhibita venenatum ex alio Csngnincm extravie , prolubetque ne intrò rccurrat. Ica MarfiliusFicinUs hb.epid. in n i, f . z o . & z z . fed alicertdnntnconJ¡ltoadvtr¡us ptfltm a i àrtt Florentinos lingua patria per ipfum autortm

fl/iftf.Narri quodlatiné legitur, Se ahi prodiderunt, docetjiu ante omnia circuiti notam in orbcm continue fcalpello confundatur,mox cu­ curbitula imponatur. )His jam de attrahente cucurbita pofitis * rnemini Paulum Atgmtam iib. 3. capii, zo. tetano curando cucúrbitas ftird id eli-,cum viticibuspraccepiíTc.Fortaífis igitur & pcrcuíTu multo d onec oblivefceretpars, ante cucurbicarumagglutinatum veteres uti conCuevere. ft

Cenni evocatorium ac\ transiatorìum /¡mui trattata. ìcemus nunc, quanto,evocandis ad exte­ riora tuberculis, ad tuendas internasprxfercim & principes pirres corporis , ului Tint cucurbitula: : Primumhocftudiosèiacit Avi­ cenna lib. i. fen. 4. cap. 15 . & lib. 4. fen. 3. trail, ¡.cap.19. Eftque hoc remedio íxpe íervata (alus hominl ex bubone , carboneve pcftifcro pereitnti, cujus reiprxclarum eft cibi teftimonium à Vetro Pairo viro jidei probatisfimt qui lib. zo. cap. 8. rétulit , homini ex tubérculo poli aurem peftilenci Venenum ad cor delabi Centienti, ac mortem properam pixfcntienti poft rcpecicas cum Ccarificatu cucurbitulas fedite iìc , utultro fatcrctur homo , Cpem bonam feconcipere , quando Centiret, piane Vene­ num ex corde rcceftifle t unde & à prxfenci penculoliberatuseft idem. Similem huic hi iloriam narrar Profper AÌpmUsItb. z. de mtà. At. gypt.cap.ult. de Georgio Sclaeco Chirurgo Ve­ neto qui in uxore Cxpc rccurrcntem tones impofita cucurbitula revocaban Mirum aùtem quod Se delirii fymproma , quodcontinenter tumor regredieus afFerebat , at prxfens con­ tinuo valculi medici pràtCìdium Cubmovebat , ncque enim Cernei experimentum ejus rei fa¿tum cft , Ced ter Se amphus. Adeo vcrum eratlcvamen , quod homo perfentiebat à cucurbitaruro admir.iftratu cite. Incellcxit efHcacem cucurbitulx attraólionem Ñicander in Theriactì, qui miniti

D

CHIÍCVRGICC

tas recurrentésque parótidas, Galttiottuttortiìl ì.dtcompoJ.medperloc.ca.z.P.hemci-, Se bubones peftiferos luis veneres Coboles, cujus venenata: maceri^ regredii, velad ínteritum homines prscipitari, quod frequentiffiaium eft vel peffìmè cecerriméq;excarnificaricertúm éft, ut Leonor.

Botaüoldelutvtner.cap.2. plácuit. Poft hue Hjacintho Alpberio Deliciaría in Li depejle c.$i. Reftat nunctertium, quod eft Cub alaproprium cor­ dis emiftarium, in quo loco cum durius atqtic abCcelTulentiüs in malisíebribusnaCcitur tuber culum experimentum noftrum eft, nil adiuvilíe valentius,quam í^píus impoíita cucurbitula,nimirum Seactrahit hxc profundius lente venien<tem humorem,& poftquam attraxerit ignis in­ timé Ceinfinuantis vi calorem parti excitat, atqj adontata nobis opera naturam perducit.Adhüc modum criticis malignotumhumorum eruptionibus prxftans apparet cucurbitularum opera* Adhas veropartesprincipes teftiutn inflammatiotacendanoneftjcuiprohibends ad inte» riores coxas admotas cucurbitulas maxime conferrecradidit Avicen.inlib.i.fen.q.c.zo.

Ptarter hanc, qu* cucurbitulas ad humores Se Cáceos evocatio eft: adjungendaCe fubjicitaltcraCpecies.quseíladpartes Colidas: cujusexempíumilluftre reliquie Zac utui Lufitanus bijlorii. principummtdicorül.i.c.q. prsfidio& adjumento iftopropofito,ut venará Cedis capita ad hirüdnnum impoíitum commediffimè exerantur & quám prompttffimé.

Averforii rttrattoriiqut tifusgenus.

TN hocufúum genere exordiamur a capite» Aphrenitidum praecordiis, tumdunibus ,tutn pubi ápplicat Aurelianus.ad inguina veré» c junjoribus lacobus Pons m Tirocinio medico. Epilepfis quseft ab utero cucurbitulas ingiiinibus appel­ li! Nuol Pifol i.decur.ntorb.ínter.r. 19. Adpalpebras deglabratas temporibus Se mèdio vertici Alfaraviustratt ^fett. i.c .10 . tehiporibus veró Colis c. 14. Carpa:,quam cquidem intelligo puftulam ín adnataoculi tunica rubicanrem, tera-* potibus Se medio capiti, trail eodfett. i .r . j . Cub mento quoque defigitad albaras album Se ad rhagadaslabiorum,fr<fñ. 6.c. 13. Ad dentium dolorem cumgingiuarum tumore temporibus Se mento trail. 8.c. 1 3. Ad fluxionem ad unam revellcndam raCo capiti retro cucilibitulasduas imprimir Hippo.l deaffeil ^. Adiluxiohem ¿capi­ te admfophagem cohibendam de raCo capiti cucuiòitamiuiliteradmoveri teftatur Guilelmus Rondeltttus lz .c .\. Auriuiti dolori levando poft aiirlculam finiftram quidem levandà dextrae, poft dcxteram vero , levanda: Ciniftrs cucnrbitulam inducir Hippocrates l.de affeil ctt.&l. de loan boti, me & buie rei locum tiujden. altctum, qui tfi z. tpid. fett. 6. p/oducit LudoviiUì M ilani,, miraturque ad aurem imponi juflim cucurbitam ,qUod cettè neutiquàm apparet volutile, Airea ijttintriam fuffixacucurbita virus Ced ñeque voluit, mterprettValleJio, qui hu­ attrabat, & largumfadata tcarnecruortm.

Idem etiarn ¡Dio/cor. liba 6. Capii. 37. ad mero inprimis , deinde cervici è regi­ morfiis rabidi cams approbat : Evocane , one , tercio poft aures glandulis ejufdcm {¿mirum in modum cucurbits medies , len­ loci cucúrbitas dati juftàs decrevit dEgylopi* qu*

L i f e . I.

P A R S 111.

x iij 'guxaccidir,revocandx,cucúrbitas jugularibus bddin. cap. iflo c Junloribus vero Félix Plsterut ■ afKgit N. Pifol. i. cap.$9. Oris phlegmonem 6c laurentius lubtrius & Ludovu. Mertatus boc re« curans cucurbitam admovct meto loxnnes Heur- irsífam commendant nos rere cum Csreli Antonio iiius, libello iímorb.oni, &dent.cap. u .C iv is f i ­ Coppals ’Cslltpohu medito /olerti mirum in rtiogurinas , referente Conrado Gefnero , cum dum proficuahi experti íümus , qualent ufu duosjatn menfcslaboraflctlippitudine cum a- fuiíTc coronali futurx v'eí cnam vertebra fe­ fpericate magna oculorum,quart arenam in* cunda cucuibitulam admoram fcripftt Mi. lperfamhabercr, tándem agglutinaVit tucur- thael SsvaruroU m tta ft. 6, cap.9 . rubr.¿. P rlbitulas poli urramque aurem cum incifurís , & ter hos , 6c fuper, & fubtus mentum a tque mox iiídem detraéis inferiore loco impofuit etiam ad futuram coronalem imponcre fuaaliam , & lic detnceps , utpríoriscucurbitu­ dec loan. AnuUnus tncmm.l. q. Repisad Manfola; circulum cutí imprcITum ícquens inferáis rem.táp.64. Similiter ad prxvcrtenda angina paulo poltra conungeret , &c. doñee ^ad tiiwiciticiiia * 0 u tu iu it a n iaad a ve rt Jb u Ju m primum pnm um incrementa Lcucurbitam vertibulUm humorem utrumque pcrventüm eíTct ; illud affigit idmMnhs'l traft.6. up. 9 . r u b r \ nuod balneo ,. vel Vr demum poliremo fcarificavit fcanficavit in baliteo * o t ñ ,r j L . Í . . . , . , . ‘ J ?.. & tn magtjler omnium Hippocrat.docuerathb. z.dem ot. prope fornacem : Arquc id cum pergeret fa­ titul. de angina, quamquam fenex deinde capi­ cete continuando per dies duodecim eirciter , te poetalo , &juxra aurem ab utraque parte dccrclccnte luna , lanatUs eft. Lippirudini apponit alteram. Magna quoque cum utilivero annui medendx cucurbitas , circa ve- tate in deflillatione ad (auces irruente , q u i nas, q m in lupctioribus inagis emicuerint ap­ mulicrem quampiam llrangulabat, ad (ìnciplicar H ipocrates in calce libri de rifu , quod effi- put in futuri coronalis , ac fagittalis conficax quoque remedium in lippitudine (implici- nioimpofitam cucurbitam rellatus eft Hierony­ tcr fecit G alenushb.iq m eth. med. Cornelius vero mus Rubens medicus Pontifiiius erudiusfìmusin com m . inHammatoriis omnibus oculoriim affcftibus a d h b . i.C orn .C elficap . 1 2 . Inter cornua id ell cucurbitam incifo vertici accommodarlib, 6 . tuberaoccipitis( verticeminterpreter J cucurcap.6. led ad Aegylopis inflammationem ac bitulam ad angini tollendas anguillas admo­ deriuxionem ad inferiora retrahendam cu- vct Arnoldus lib. de regim [unit- cap. }j>. qui cuibitulas fnpra jugulares vénas adaptat Quii& ad tumores faciei mirabilein hanc ufü elmus Ronddetius lib. 1. meth. tur. morb. cap. 6 1 . dixir. atque exrenuendo polypo fimilitcrad colli la­ Columella- iufecanti , quimedicamentis rda hb eodem cap. 64. Ad qu i eadem, & ad ullis reprimi ncquiverit, cucurbitulas duas ca­ fummum humerum , Se ad fcapulas brachia piti dcrafo poftico applicar , & locum abun­ que pro levando oculorum dolore aggluti­ nar Pel. Platerus to .i.p a g m . 193. Hxmorrho- de cruentar Hippocrat. lib. de affé ft. numer. 4. turn g ii finiendi prxfentiflimum remedium cu- occipitio vero , rum perori adglutinatani cutbitam affixam capiti profeflùs eli, Galenus idem virio medensapplicar Arstcui lib .i.m o tb . libello de facile psrabittbus ad Stlonem c. 13. ad àcut. cap. 8. Contentuscafóla, qu^ ad cervice mammas , & ad hypochondria Orib. lib. S. impingitur, fuir A lexahd.B en ediftu slib.t.decu r. coll. cap. 19. qui ideiti vir Itb. 9. tjufdem operis cap. morb cap.y Ad h ic ,&Columellamlongèpro71. normam tradidit hic minime rctinendam lapium valcnter attrahitadllringitquc impofiubi morbi exoriuntur nonipfis membrislabo- tamcwonalcm ad futuram, capire deraió, cu­ rareincipientibus : fediis, q u i illis coririnUa curbitula , quarti rationem , Se columelli ac funt , cucurbita: admoventor revuliìonis gra­ toniillis ad gutturis angulliam extumefeentitia, (ed ftalticas , id cft,reprimcntes ,ac con- bilsprobavit Mefutùs Ub. 1. G rabad, cip. ifto , trahentcsappcllavit H oratix n u tl.i.c.y .q u od eflde quetn & Ai«<b i d Ssvaharolafequvuriti tra il. 6. cap. 9 ;

I

l

iJ

bm ortboiatlistricis.

A lco li oriij Se corruption! gingivarurtl 4tqncaliishocgenus, q u i nafcUnturinorc, vitiis cucurbita fub Autore Albùe. lib .i.c a p .9 8 . atque etiain Mefitto hb. i . Grabadln cip, ilio, mento non aliena eli , &prophlebotome labiorum q u i hifee virili folci pt^cipi , fatis lacere fenpfit. Q u i fubtncntum injeflxcucurbirxpro (unt&Vitiis dentium , gutturis , faciei, cxpurgantqtre caput Se maxilias AvictnH. Autore li. i.fen . 4. cap. z :. quern loquitur in integrum •Are.oldusl.de reg'Tnfanit.c. 39.

Sed homini mifèro , qui pene ftrangulatus eli angina , liberando , nil melius nilve prxfentius , quàm appoiita fub mento & circa fauces cucurbitula , cujus ulum Sc Corn. Cel jfiii lib .3 .cap. 4 . & Galen, in 6. dtcom pof.m ed.loial. **P- 3 - & P a u h slrb .j.ca p . 27. CrAlbuc. lib. 2. cap. # 8 . A riicn n M . 1. fin . 4. cap. 12. & Me/ue i . G i s -

rubr-6■&Bartholomausbiontigr,attainc‘onfl.-;8. Ad

latera vero colli cucúrbitas admovct, & harum peruih loca incidir Laureniw t lubtrtus lib. de cur.Thor. affeft thus cap. 3. Syncipiti verò, antcquamemplallrum cpifpailicum importar, cu ­ curbitam affigic idem. Sed languirne cruptionibusretrahcndiscucurbiraruhi opera, ut expendatur , compenctur remedium capiti admon,quod tellatuidl audor hb. d errm td .fa c. paralil.adSolonem e a p . t y & Galen, j. meth. fi m i liter«chepati, fi nares Huant dcxteri fplc-ni , fi nares madeanc finilln , cenfet affigmdas idem Vir capii 9 . utm ca len , hb. de <ur. adG lauconem , & 14. tnetbodi. Htppocrat. vero 5. aphor.feft. z. epidern. fe llitn ■ 6. f . fluentibus modico menfibus cucurbitulas magnis advoluit’magnam , G u tn rofacei abolendi ad cer­ tuni tempus cucurbitulas fcarificatas fub mento adhitee Nicolausftrm one j-tra ft.C .fu m 7.C.15.

T

4

Sed •-/

p y r o t e c h n i a e xM

c h ir y r g ic a e

In hxmorrhagia vero veficx lumbis arque Sed Felix PUterUi revulfonas plensque vmis iliis, natibus etiam &coxendici exteriori, cu­ cucurbitulashas propofuit, Paralyfi lin^u*cu­ curbita: feliciteraffiguntur, fi IacoboHollerio, ejp curbitulas fub mento io. i . tit. qutmfectt, refinabuttefequenti, Ludovico Mercato credimus, in opere ti m i defedile p .e t fl. proquoeodcm affé d u cu­ pradtcocap'demiflufanguinis bac diíiantibus > qui curbitulas fpatulis accommodat lo*. Arculams tzmcnexPaulol.^.cap.^y^ de renum bamorrbagta in c.Raz.t *d Manorem c.6o. referes in hanc rem id acceperunt : Hxmorrhoidis vero immodiexperimencum A vice nn* ae p rxterea causa adcè fluentibuscucuibitulas lumbis , Se ventri, diditcommerciinerviquod prxter feptimx cófed non fine ferro adrenesapplicac A lex Bened. iugationisaliosàcollivertebris eft ad linguam. autore Galeno, ut dicit lib. 22.decurand. morb, capii.

Ita quidemille. Vcrum enimvero vides fu14 . Prxter has veropartes ineodemhoc vitio& per nullo Aviccnnx fundamento confida elictad coxas Arnoll.2.BreH.cap.i'j.qui,&lib.deregim. tamqipcrperam fuam concluiionem. Obfervatio certe A vicenni folacucurbitx recradio- fanti.cap. 39. coxarum phlegmonis, Scicabiei, hxmorrhoidis.podagrx ,clephantiafi, prurigine acrevulfione conficmari poteft. Depravata refpirationiacfingultuihasfcapulis, Se umbili- nofis dorfi moleftiis, & flatulentis affedibus co primum roox ventriculi fsdiante retroque matricis Se veficx, cucurbitulas ad renum lìtum dcfigittom. eodemde depravata refpiratione accommodat. Privatas vero ad hxmorrhoiprfij. 47<í. Phthoecucurbitulas hypochondriis das nimium fluentes comprimendascucurbiaffigit Mefuaushb.z. Grabadxap.tfio,quem fequitur ras,& dorfo,& m am m is,& pedini accommo­ Piatenti to . 3. prax.tit. de vomitione p*g ■ 816. qui dat Aviccnna.Sicut autem fluemem modicè Vir , Se ad colli latera Se carpo accommodat fanguinem euin cucurbitulx compeicunt,ita Se eidcrn affedui, toni.eod.pagin. ¿80. Se tit. expui- dehcicutesprovocanr,itaqucfuppreflòsinmutionis pigiti. 781. Pcdorisvero dolori fcapulis, liere mentes ventofa fub malleolis affixa re­ emundoriis inguinibus, pixfertimcumfcari- vocare , fub cruribus vero impoficas meliores ficatiune conjunda tolti, z. tit. de dolore pecious efte,quamphlebocomiafirexfophena,perhibet pagtti. 42Z. Iliaco colicoquc dolori cucurbi- Avuetm al.ifen.^.cap.io. fedKondtl.l.ydecur.mor- Mettfihut tam inguini fcanficatoriam to.eod.tit. de ventris cap.Cu quo menfes retcnti ad uccrum atrrahan- reuma. dolore pagin. 6 18. Amplam hanc , quantum tur,emundoriis vocacis partibus cucurbitulas abdomen extenditur, requifivit Durem iti Hol- agglutinar,quod didicit ex Galeno up.mtthod. Pu­ ler. bac eadem cttratione , hxmorrhoidum cae- bi verò vulgo pedini adhibet Roder.Fonfieca confi .. carum dolori lumbis , Se hypochondriis idem 18 0 * 6 1.« . 1. At in uteri ftrangulatu leves cucurbitulas feminibus, iliis,coxis, inguinibus, " Platerustom. eodem tituloque de podio, dolore paghi. attrahendx vulvxcaufa, infigit Aretaus libr.z.

C61. /nflammationi veficx atque uteri cucur&itam fem ori , velnatibus lem . eodem titu. mor-acut. cap. io . quo loco , & vena ad pubem de ventris dolore pagin. 635- iupprelTis menfibus veniensutfcindatur,cum prxcipit, fervientes revocandis cucurbitulas pubi,Si inguinibus afh nos pudorijficuthoneftos médicos decer, ad igi probar Nicol4usPifolib.}.decur.morb.inter.cap demloci tuccedancas cucúrbitas cum fcaritìca48. Hxmorrhoidis extrahendis ano cucur­ tu pofitasjfceminarù manibusadmovédas jubebitulas affigit BartholomeusMontagnanainConfi 9. bimus:Porro Se imo ventri,& inguinibus tú le­ §. 1. Donatiti vero Antonius Ahornaras adpubem nes tum etià cum fcarificatu cucurbitulas in hoc Se cucurbitulas adhibet , 8c cutcm incidir. affedu applicar Paulusl.3. c.íj.& O S an u s HoraQ_uam rem cum teprehendit Petrus Sallusiti ad- tianus l.yqui infiriptus eft ad Vittoriani filiam c 2 .fed notationecap. 1 r.quod afflidx particulx nonex- éjunionbusitf<triiu«íRo/4«¿«rcucurbitulam vcpediat inducere prxftdia, Galeno ftpemonente, tosápediniadaptat,íK.fwp.77./.6.Incontra(Siimltbris metbodi , mctu attradionis, reprehen- riscrurium,coxis & poftremxvertebrx;manu5 dendus Se ip fe, qui non viderir contundi li­ verò diftenfionibus,dorfo&primxhujusvertebi veficam cum pubis tum fuperiorc tum ex- brx.atq; ci,qu^ humeris fuperjacct cucurbitulas teriorc loco : unde autem facicnda rctra- adhibet Paul. 13.C.19. Ad hxc omnia nervo pií­ d io , nifi ex propinquo ? fexcenti, firecita- d o , phlcgmoneutante vertatur, fi ve ejeda in re vcllcm aut hccrct, loci faventeseffent bo- auras materia, fi ve forinfccus evocata cucurbi­ norum autorum fimiles hypoteiès proponen- tam affigere defuperhaud dubitar lacobus Poni, tium.fed vulgatusnimiseft ine attrahendorum LugdunenfisMeduus eruditas,in Tirocinio fiuo medico. humorum modus , cum ego fatpt repererim Nondefuerunt ctnm,inquizanonpiusl.decucur. eundem inanem.ncquc eft aliud hodic mede- quiplancispedumannedercnt: tit enimè me- Cururbiri quam frigide cavcre , quemadmodum alias dio corpote fervidum colorem attrahi venena- tulaplan­ inl.de frigtdtimtdentmm cautelit oftendi.Similiter tos fpirituscvocariq;peftiferadeniq;apoftema-r»í pedan teftium phlegmonis binas utrique nati cucúr­ tacransfernpoiTemagnonaturx folario cxifti-*//**4bitas , qua: teftium regioni refpondeant »im­ mabant.Quo eodem audore ad fpafmum cyniponi: , &cucem fcarifacat Bened.Farent.mem- cum initio cervicis, quolatusmufculus converpirica cap. q.%quoàefidt tum. tejhutn. Hy ftericis titur,vafculumigniscum fpiritu unicndumeft: prxfocacibus cucurbitam ingcntem cum mul­ atque in apoplcxiafumini,&iliis affigendum,ut ta fiamma hypogaftrio infra urobilicum femo- ea vi materia de capite in aiiumrapiacur,deinde rum intcrnxpartiacpedinidcfigit Ambr.P araus quiapharmaca&clifteresvixcontinét ted protunis evomùt hi homincv nificófimili remedio Uj.C4p.48. prohibeantur.

A4

LIB. II. PARS II. Adecchymomataitcm vetera cucurbitularu import turn Ioanna A¿¡twins c.4. meib.c.16. probaf it bis verbis. I^ec inutilis eft hie cucurbituli ufus: 11am fi £ veftigio tota affedtio cvacuamr carodehifcenspromprc coaleicit: fin vero veniftaevaferic, Scfordes fuccreverint, tuptio in poftenitn conglutinari coireque nonpofle videtur,nam labiarantumfibiinvicem admoventur ita,utquxvisoccafio facile & dirimat , quoc fpatium medium fanie repleatur , & continua quodammodo etfufio & ecchymomagignamr, fimiiisilli.qu^ initio ex fanguine conftabat.

üf

trahi noravit Viiius Florentinas Hb.icbirUr.cap 8. ftd León. Tubingenfis pnftfior, orto ab ín-

,, JÍ rtamruadone volvido, encurtirás afFc&ispar-*** *' * tibus in ambitum fcarificatis affìgit /. j . ven­ tri cucurbitas applicar , inrcftma fua de fede evoluta recipianttir. Scd & mtellinum per vulnus abduilum retrahi per ventofani pone pl.igam , & cucurbitam unins digiti fpatio, vel amplius impolìtam retrahi polle , teftatus eft Rax,ei l.de cauteriis. Avicenna l. i.fen.

A-.cap. 20. teftatus eft ventofis reponi ramices inguinis , cui rei aflenfir alicubi Vidius ac Platerus. Illud aurein , qua catione pofY fus Reduttorius. fiteveniredubium noneft. At Pinus Fioren­ ti nos ftatuit id fieri cucurbitula ad fedem Amautemancredamus cucurbitularum unú impofita ; quando tatnen hoc Avicennas eum cíTe porte, qui reftituendis elapfis à fuo non explicer , ad quamlibet promifeuè lal oco particulis ferviat î Hippocrates qu.de»; cotti, xitatem has bina* facicns. R eilius ego puí . deartic. part. j i . reprehendit quoídam çtatis tarim , fidicatur, inteftinum in ramice, éC * iute medi cos,qui luxa tas filtrò vertebras cucur­ urethra , vulnusedudtum reftitui fiium in lo­ bita impofitis rcpofitum iti confidcbantplus i- cum porte , cute, ut Hippoirat. loco at. con­ fas.hac rationedefigendas intro, quam extra- traila Scinde impulfu in interiorafatilo. Prxendasjcontendcns. Veruntamen Vidius l. 2. rer bubonocelcm,& hcrniam in frcotumfacbir.cap.S. faepe deciduum ad inferiora hume- ¿lum fuo loco reddit admirta ilcis, arque furum impofita cucurbitula revocar ac firmat,do mini cucurbitula , quod adnotavir Anonymut Articulo <'tus’ ut cred ° cquidem à Galeno, quilbo, medie auilor Gallus apud lacob.lontanum ,libello, decucurintrinfecui partic.c.i. atticulum, luxato vinculo naturali bit.quitdemvtr. &perina:o confortotìuxiones Uxato fir-diduci laxarique folitum fuperimpofita cucur H^morrhoidum in crura,Schermimi revclli ieri— binila firmar, & infua fede commet, q u i mi pfir. Itcmque cum rcncs fanguinem mingunc hi res, & in perilluftri viro, Vincétio Acabo no i- diis,natibus , coxendicibus impofiras,ibis ve­ dem noxç patiente fa ¿litara e vcnitFelix,qiiem to ac lumbiscum veficafundit eundem , camfion a . admodum AuguftinusSaulinus, Petri Archia­ fti ophis torminibusque inteftinorum occurri, tri dignusexfororenepos,familiarisejusdcm cl dyfenrcria: Se vomitioni , fi ad umbilicum onicusprobarus teftificari poteft. Conftantinus ve­ ptetur labrerenus attigua. Scd & Ileo atqne VolvuL. ro Afer Chivar.c. 9. Coftam intrò complicatati) chordapfo rcfolvcndo cucurbitula inguinibus impofita cucurbitula extrahit,fed conftantiores aut propè cum fcarificatu defigit indovuti s &c certiores in reponcndis extra locum lapfis ctl- Mercatus lib. J.de cur. morb. cat. 1 6.& dorfo & cutbitularum ufus enartemus, CoHtufam, at- coxis Hieronymus Metcurtails lib ;.jua nofiibtrapia Calvaria que intnifam puerorum calvariam , cujus vi capit. xy. Hippocrates prolapfum urerum repucorum compreffum eft fæpe cerebrum , nil felieius vocat ad coxas five retìius , ad ilia ( quod intrnfa. ’ rcvocatßc reducir , quam impofita multa cum Andrea Cafalpino libr. 2. prattle, ca; it. 2 4 .placuk) fiamma cucurbitula, quod expertum íe relia cucuibita defixa , ad umbilicum veto Aetius tur, Amatus Lufitanus, tn centuria t. curatiene 19, AlfaraviUs trattat.25.capit.7. quos viros imitacomprobavit vero Franctfcus Vtrtufianus in com tus, &c Alexaudtr Betted, adverfo lareri iliis & memo ad l. Hipp, de vuln.cap. & Andreas Alcafar umbilico, lib. xi.cap. a j. 26. & Amatiti Lufi­ meduus Salmanticenus l. de vuln. cap. 2 1. Atti- tanus cur. l j.cent. t. Albertinas Buttonuimhb.de brofius Voraus l.y.chirurgi opera cap. 5. qui tarnen tnorb. multerum cap. 73. prjeterquam umbiliaddidit: requiro, utobftruéfcis orc&naribus , co , & utnsque hypochondriis cum multa refolvatçgetadfuperiora fpiritum, multacum fiamma vult affigetidas : Ejusmodi enim in­ vi compcJlens: Sicenim, &cucutbitulçattra- quit , furium trahenres vim uteri fufpendenô u , Scaeris inferné impellcntis felieius e ven- di habent , mammisverd, iliis,lumbis,has turum eft, ut reftitui priftinum in fitum calca­ etiam cum multaflamma defigit Hucthetus lib. ria debeac. Tametfi vcrò arictatur iti hunc 1. detteril. cap. dt prtvidemia uteri. Vrerum er-* cucurbitulç ufum , lulius Cafar Ar anttus, in ap­ iam extra dclapfum, fuam in federn reftitucnpendice comm.adl. Hipp, de vale, cap. 1. nihilomi- dam, (uper ipfa cucutbirulas invertit A vic.libt nus frivola futilisque ex tota hominis argutatio ¡■ fen.zuratt.q.c.y. iieqtte in aliorepofita praeterquam in vano pu­ Attribuitur , & majus artrahendi offici­ erorum terrore, quam autdiflimulavit,allivi­ dir ctiam eludi facile porte. Ad Ileum vero um cucurbitulis , ad coftas , inquam * reftifeu volvulij tormenta prçcipit Gal.l.x.medie.par. tuendis intro plicatas, ut placuit Razt 2. cottcap*xy. utcucurbitulaminguinibus, feu circa <inent.traft. 1. capit. 2. §. decofiis,ftd Avicenna l. fi.fen. ytrattat. 3. cap. 7. licet hiciubvereatur, litec edam cum fcarificata imponantur, 1 ufi,», Verum ubi inteftinum ingucm prolapfum nefiathumoris attrailio, fedeetdoreft in ha0 ^ vulnus luppoli ta ctiam cucurbitula luumin locum re- re Guidotrail. 7. dottr.i.c.i*

J

E

Pro-

%• 4

íi.6

PYRO TECH N IK

Prolapfa quoque dcorfum inteftina in ventrutrt admotas cucurbitulas rerrahi reftituiquc inttjimis, docct ¡«.aSanto Amando, inanttdotarium Hicolai, (trmoner entiftrum proprio& Guido tu ü . 7- do¿Ir. 1.cap.i.F. Intetlinorc£toprolapfo ex paralyfis vicio cucurbitulam in fine oflís facri prope caudam accomroodat Ntcolaus Pifol. 1. de turand tnorb. infern.up. 18- & A lex. Bined. I. i i .c a p . 16 binas vero loannes Riolanus in metb. miden, partió cap.deileofe adfincmofiis urrinque unam. ProOc»¡' *v i l2pCx oculi uvx, quxexcornefitraptura, luprtUpfe. per occiput admotam cucurbitulam remedio elle fcripfic AÚ£. locofapiuscit.+.fen. 1 . temporibus veroparvascucürbitasimpingit Alex Bened.

FfUpfii

C H IR V R G I C K

fineulru contraftusac veluti contortuseft,pro* ponit Oribafmsl. Scollecl.cap. 6. certa percotam Ipinae longitudinem imponendarum cucurbitularum rationem, et,quam alias ex GalenoPauloque recitavimus,apprime fimilem,quxefthujusmodiDorfopriusperunfto, cucurbitulam u* nam fub magni colli vertebraaffigemus, eamq; dcducemus lenfim , 8c deorluminfpinam trahere conabimur, cumque ad eum locum produdta fuerit,ubi ventriculus adjun&us eft, aliä

etiam admovebimusprope vertebram > atque ita quemadmodum priorem deduccmus: atque itaprimam ablatam iterumfuperiusapplicabimus. Hane mihi rationem primum legend

difficile fuit comprehendere, iuodfenfimderem infer: auribus infantium , cucúrbitas na- ducendam cucurbitulam dixit,Juamunamv^ Vulva pr«’ ribus affigit Mfratrialitg.demorb.pittr.c. jj* J efusmodi.

•lapfa. vulvx prolapfx cucurbitulam levem , quam velim commutes, planioreritfenfus ejusmodi. maximam ad coxendicem affigit, & multo Quod vero ad illitum oleipertinet, ad tempetempore gettate finit Hippocr.l.denar. mul. 5. randum cucurbit® raptum id credo faäum efle, f r l . d e mori, mul 58.fr h b .d e fteril 28.E.(edPaulus quod codem fane conidio providit Gatiopontus Agtntta l.s.cap .7 1 . cucurbitulascum fiamma quil. 11. de re medica cap. 14. priusquam cucurbi­ copiofiore umbilico, &utrisque iliis aggluti­ tulas appellatftornachicisoleonardino.colicis nar. Quod idem proponit lacob.Hollerius ope vero l. 3.f.¿4* oleo laurino calido locum inunre pratico, prxterquam , & fumini appli S¡tcat regioni mammarum , ut cxplicat LudoviCAP. X. cns Duretus, qui& id prxtcrca eJcigit * ut plus quam iemcl actcrtiò repctanturcucurbitulx.

S u b latís cucurbitulis, quaef a r ti cutaRepetendasquoquemultotiescucurbitulasfeu tio debeatur. majufculas feuminorum 3. aut 4. impofitasad hypogafticam fub umbilico cidcm aftcCluicu H ACtcnusde cucurbitulis , quxfnedendo ftiodisomnibus imponuntur.-alienum nunc rando voluit Felix Platerus to. 3 .titdepartiumpro propofito pro complendaad extremum hac do­ (¡diruta pag. 616. ctrina non videbitur ■, fi poftexempta vafa,quae Vfus tumrbitularum còmprejforiut. locisdebetur curatio fubnedtatur. Autore igitur ad hanc rem utemur Albucafeqttili.cap.st9.

E quidem ad expellendum cucurbitulatradidit hac ferme. Conftderandus eft hominis rum funt facultares , vcttirn ad contihabitus & conftitutio, namque fi laxx fit Corpo­ nendum incorpóreles titiles, acpartes in na ris textura, teneriorisquecutis , tentatus igne turaii Í110 fituconfcrvandas , meerdura l i0CUSpra;luendUseftaqua.r0íarUm,aUtaqUa1fri valere ipfas, velhoc argumento conftac. tjuod 1 ¡j autaqua Scilani .auc aqua cueuirbicaeí aut arcjeftantem alimentaventnculurninagoáad*“I^qua portulacç _, & o e «genus. » u s. E, 8c hhoc Ei .eró.cuius verò,cujus jusdem fuiidum impofita cucurbitula revocalanguis pituitofiis & perhumidus exiftimetur , vie Paulus lib.z .cap.tf. 8c hunc imitatusRondrmadefaciendaparseftaceto, autaqua myrthi, /(iinijdoncccibumconquirit homo languens , detinendasfpatioquindecimdierum .induftriè rhois,autfimilium. Ei denique cui fuperfluitatcsineruntcrafl®,tramanda eft vino vetcri , curans quemadmodum l. 3 pratt.c.7. teftatuseft, aut aqua fampfuchi, aut deco&oane thi vel chaquod idem approbat Vid. Florent. I. 2. chirur macmcli. Albucafisquo longè priorAntillusapui cap.ts.

Oribaf.l.7.coUett.tap.i6. cucurbitulis detraéis Non aliter quidem ftomacho parefi affetto affeCtæparti oleum dccrevitperfundendum, ofub caparre, qua premi vel impeditus videtur, leo vero rofaceoaut adipe aliquo delinendum cucurbitam affigit Aurelianusl.i.cbronic.cap.i. &ut phlebotomatum locum traàandum deceratqueitavelpaulatimeam detrahit, quo fto- nit Guido Cauliacustrail. 7. deítr. 1, cap. i.F. aqua machi partes deferendo accipcre vel tranfirc fa- verorofacea & vino tin&a manus palma loca ciat illata, vel vacuum officium in memotiam cucurbitulisacfcarificatibusexercitapremitatrcducat.fimilitercibidefcenfum adjuvans, qui que componit Petrus Paulus Magnus traíl.de reu­ folitisfuis locis infcrtus tenetur in eo , qui per tas. c.4. Hacrationemedicanduseftcucurbitubulimum,corruptam appetentiam , caufatur lis exercitus locus: quam rem equidem eo libcn«ucurbitamimpingitCrfÌiiHi4 (iriiÌ4 H«il.j.diH.Wor- tiusexpofui,quodabftra(5Hscucurbitulisfive lei.j.quoloco,&conftrittivx cueurbitxmeminit vibus five cum concifu particulæ protinus quxprimooriventris,deindeintcr icapulas fi- hunc dcftituunt,ñeque ullare fovent adminiftri vepalas,quodmetaphrenumgrxcivocant, 8c Scdnihilominusexcoiftatumens , vulnerata , Urum « „,aliquam terram inferius à prima Convenit ad- dolcnsomninoatquecxafperata pars immedi­ jhmathi hibcre. Stomacho vero dirigendo atque in cata non deber,aut minime procuratamancre. /xi'wr/Jùfautnitatum redigendo, qui in clic bori fino à pyro ;

N

L I B . II.

P A R S I. DE E N T O P Y R IA

tty

P Y R O T E C H N I Æ CHI RURGIGÆLI

BER PO STERIO R Q V i I ST D E V SV IG N ^ AD RIVATOS p a r t Tv m SI NGYLARVM a f f e c t v s m e d e n D O S A D M IN IS T R A N D I.

PRAEFATIO T ^E rern edio ignis quicunque ante rios fcrii-^ p feru n t, hi fané non integrato,ncque abfolutam ejus rei tratìacioneminflitucrc ac refi* quere, nempeprxtermiffa generali dottrina , qux complexum univcrfx rei propemodum per fynopfin addifccntpsrudesutcomprehendant, factt ; cxcerum praifticam curandorum morborùm rationem tradidere : ex qua re quantum in fìngulis propofìtum eft , id tantum intelligunt imperito Prxtcrca q u i folum ad intertores affcdlionesattinet, colligeréi nilfollicirlvitiorumcxteriorflm , qux multo frequcntiorem hnncopemexigunt.

Dcniq;pt^ceptahxcattigcre fecundum an­ tiquorum placita,quorum Ce li magna autoritas eft i nihilomtnus non ita reccptus eftritus ab his , quipofteriorumufuj medendi fune addi ¿li. Jta utj quod apud iftos non eft , cxole tutti atque atrox exifliment. Qnibus omnibus cùm non facisfecerint hadentis qui prxcepère, nosprimi femitam hanc tercnccs, atq; ablolutam cauterifmirraditionem animo compledétes remeandem & generatim&fpcciatim membratimque, interno atque extcrno corporis habitu tenus excquuti fumus. Cumq; alienos à permultis chirurgicisoperisleviumatq; abbladitorum medentium noftratium animos prxfentiremus.ad has ample&endas juniorum ctiam autorum approbationesactcftimonia conquifitafimuladjecimus.quibusomnibus ferme perfuadcretur&cogercturunusquislibetadhibendum affenfum. Sic ubi cun&is his difeiplinx particulis fatisfa&um d nobis eft,' nil amplius in hac re deiideretur, teliquumeft: atque adeo fi cunótas hominum pctitiones &r vota expleviilemus conati fumus> confidimus, ut cognofcasjam quantum de tuis,honoriflce le¿kor, ftudiis promcriti fumtft. quapropter inhumaniteragas fivel huicnoftrolaborinonfaveris, ve! non grato nobis animo refpond« tis; Confultum autem duximus pofteriofem hujus pyrotcchnici operis librum biparcitum proponete , & primum quidem cntopyriam, id cft,modum curandorum morborum intern orum pcrignis efficaciam > tunc huic profcimam, exopyriam.id eft,medcndi morbis externis per ignem , rationem ; incipiendo ab etttopyha.

¥

CAÍ»... Í.

De ußione capitis dolore primigenie fa r tis buttii tm n tt , aut allou ai occu­ pante■

3

Z'"’Apitisuftio quantum neceÌIària j cognofcì^“'tnr in dolore peraccrbo,actococtiàm capi­ te diffufo diuturno recurrente &contùmacific utvalentiumremediorum vimelufèrit,tam mi­ nime etiam debet videti gravis, fi ics tantisper expendacur : primum enim difcriminolum adeonon cft.utvulgus opinatur , quan-, do videmus ctianinum quotidie cal variant u s -^ ^ ^ 'T que ad cerebri detcétum modiolis ac tetebtis , ¿perforan, &cxfcindi multo turn friuftu , nimirum invcnuiir paraturq; inde via tetris vaporibüs, qui cerebrum infc fiant plcmlfimè diicutiendis. Demde cutis ficut nullo periculo inciditur.utaitCclfus, ita facili negotio fanéfeit. Solum igitur declinentur fnuiculi temporum,cxtcrtim haud trepida riianücauteriutri adminiftrarc débet is, quicuram hominis gerir.

Nimirum Hippocratesotnnìum primus t. i.d e morb is u .S i rcmli!culenterperíuafit,Sícxteri huid fuccedcntesomncs medicigrxciiunt adhortad Gal.2..detomp.mtd.perloc. c.z.Artttuslibro i . dediu~ tu r. m orbi. z . auieiianus qui & alios multos su­ dores venas urentes confuetoscitat i . tatd.paf cap. i.O tib. io codili, cap. 12. Aetm U b. 6 .c 4p .¿ 0 . verticetn tahgens. Paulus l . j . cap. $. Vcrùin è Larinis Corn. C elfu s, cüm hoc remedii probatvit, f.4. í.z, voluit i qua maxime dolor urgir , fertiim Impriini femé!, quo fortaffe nidio definito ccnfuitimprimcndurh thppocrat.

I. de afeli. nurU. z.tanturrí docens ufturaín facíendam in circuirti , id eft interprete profpertí Maftiáno.circümomríécaput, t í fccundunt totani hums peripheriam, qua capilli definunt. Sic enim venís , qUX circumqnaqué ambiuncur uftis.Cicarriceqúc obduélis, nuxio , qux percas ad caput ferebatur intcrcipitur. Sed lattati de mír&.cumdrcum líreudum caput Ómne prxcepcrit parte anteriore, ^ofteriorc , médiá. Anteriore, inquarti, ad Utrasque na- Hipp.Jt ». res binas cruílasfaciens, admediam vcrócif- flur* loc’ ca aurésutrafqúe binas & poftiriorc etiam bi- e* ™ ' ' ' ñas ad cervicis nervum : Ex his ómnibus feire licet alias t d cXiccandum alienum humorem , alias ad ínxcrcipiéndum effe. Sex quidem numero funt ad priorém ufum , id eft, dux circa aüres , tocidem circa nares y tondem enea occipitum y fed qnx reílaftt «SUfC

lS6

p y r o t e c h n iæ

C H I R V R G I C JE

arteriis, qiix uruntur ad incercipiendum funt. turx, cujusfitumelegantcrdocet, fed utrumIliad aatem advertir auólor, ut anticx Sc pofticae qae tuber pro dolore vernilo abigendo pertinparti leviores adigantur cruflx, ad oculorum gitigne Rbodoricus chir.l. }. c. 45. ad futuram quidem canthos propter offis temaitatem, ad offis capitislanabdoidem fub duobus.carnibus nervi vero ccrvicis, proprer partis exquifitum occipitiicauteriumimprimi vult Sertruciui B0icnfum lcd circaaurcsprxcipit primó ut urantur nontenfis tract. i.fetttomsi c.l. atinparagraphode arctrix , fecundó usq; dum pulfarc definant, foda ,peraccidenscurationem ponit empirica tertio inftrumcntiscunci-formibus.oiiartó obli­ imprimere vertici, aliquis hunc vocat fummiquo dmftu. Exponithorü fingulorum rationem tatem capitis, cauterium usque ados, qua fagitIo.Coßaui,Sc primüdicitcxun arterias jure me­ talis futura cum coronali concurrit. Quod rito, quippcmafîcéiu calidis cxcaufiscxcitaro. meoequidem experimentopoffiim¡futuricoAt equidcm m iror, quando de morbis craifis ronalis fagirtalisque confinio pcrgullo , Franinilitutumfit Hippocratiagere, dcfcriptus au- cifcus ab Angelo Galtrinovenfis ab ingente cetem &notatus hic morbus clíper torporem ihal^alibcratuseft, frequentem, nrinæ nunc paucx, nunc multx C A P . II. atque albx, longum mi&um , per tiares,arque aurcsaqux &muci eruptum, pcrcutemcralTefadtam, quxadtaiflum cedit: quare frigtdum De hemicranìa. magis quim calidum dixcrim hune morbum.

Vcrum quód arterias exurat, id faclum puto IJ Fficacior autem obduratx hemicranix perpropter datum ex lento humorum congeliti ^ u flio lix c e il Albucafi,quadolorell, vitatis natum, quo fpiritu turgentes artcrixcaput af- mufculis&nervis.lineafemidigitali cauterium fiduè pulíanles dolorem movent. Earn ob inciforiumcandensfuperarteriamimprimitur rcmpulfatum maxime infpicit &difcurerc cu fic ut hxc rcfecta rellet atque appareat. r a t , quod non fit quidem nifi difcifiìs ex toto Jam vero cùm oculo tenebrasaurmydriafina vafculis , quo edam confilio & cuneiformia proficifci periculucn eltexhemicrania.ultionem optar ferramenta, nimirum , ut edam incifo arteriarum proponir Razes l. dipis.cap. 4. quas pericranio ipfum perdngat. Sed obliquafe<5lio facit, ut citius coalefcant atteriarum ex arterias in dolore capitis vetullo candente fer­ trema, quod ipfum Sc in lìmpliciarteriotomia ramento diCcindnHerculeiSaxoniaii.par. tned.c. obfervareconfueverunt medentes. Subrilita- z. Veruni enimvero cumfutur^ locusuritur, tem hanc incidendi non fcrvavit tim id e loas capicndum eli confilium HieronymiFabricii qui inhonnneyy. Inquoloco venasdunraxat per- l. draper, eh r.c defonti, infutura coronali voluit urit tranfuerfim : ñeque illam fervavit Attua­ laudfolidocamere faciendam crullam, fatius n t i . 3. meth. mtd.c. 2. led tranfverfa fedii- eli multo , cavum & difciiTorium adhibere , one contenais arterias vel candentibus ferra- nempe per h o c& citiu s& indolentuis fubinde mends , vel medicamento , quod fimilem res agitur, qux du? quidem in capite perurenurendi vim obtineat, difcidic led Albucaßs do maximxfunt inter omnes exoptand? caununc audiendus eli , qui & fecundum Hip- rcrifmi conditiones. Illud igitur pr^llantiffipocrads fententiam ullionis modum explica- mi viri prqceptumnolimconcemnas,leélor.Ad v it , &rcm hanc piane profequu tus ell. Is igi— hue vero fi vitium non ceiTeric,confuItum eli,ut tur I . 1 . & j . adhunc modumexuritcaput,cu­ adcoronalislatera duoinduéla cauteriaglobujus frigidi nimiumhumidique vitio , Sc dolor lo cerco pollmodum impofito ficcurenturut cfl&humorumdefluxusadoculos , atque au- emifiaria quadam. Alircr ab his Ludovicut res , inexcitabilis fomnus, dendurn, &gut- Menatiti quii. 1. dt cur. morb. int. cap. 1. ad doloturis dolor, paralyfis , apoplexia atque cpile- rem ex materia calida profcólum arterias vepfia,cautcrium olivare imprimitaltius fic, ut nasquetemporum ac frontis urendas decrevlt.

Ceterumenimadfiniendum eum,quiell àcauoffis facies appareat.

Sed indolore vetulio, Se contumaci capitis la frigida, nullum pr^llancius neque efficacius univerfi privatim, cùmprior ulluranon juve- prxfidium in re medica reperiti teftatur , ritjtum fubilla, id eli, ad fagittalem vult inu- quàm per candens fcrrum uiluram ejus ca­ rendum , ac deinde in 4. capitis eminen- pitis particulx , cui maximè dolor infeltus tiis , quos cornua vocat : funtautembinx eli. Illud tamen fingulariteradmonuitMerin extremitatibus frontis & olfis parietales catus ut fmurx declinanti^ , latis enim , inqtiit , fi in futura ipfa dolor fuerit , ut vulgo diólx : Sic cauterium infigit ut derecirca ipfam inuratur. Cujus etiam fentengatur os.fimulquc & folTulam occipitis inurit tix vifus d i fuifle Petrus Salini, qui adnotattorie leni ter. in Altmiarum 11. turn in dolore , turn in Jam aurem fi fecundum mediarti fui partem aliis vitiis capitis profeffiis e l i , feliciter per caput dolcat , turn clarilis à fe deferipti ferfcrrum candcns impreffilTe , haud quidem ramentotemporis, quoddolct , mediam tan­ fupcr futuras , fed ad latcra capitis, qui idem tum cutem inurit,cavens ex arteria pcrulla provir monitos reliquie eos medicos, qui uftifluvia fanguinis. onesoccipitis trattare verentur, ut quoties fit Poilhosvirosomncsfimpliciffimaulluracóindicatio.confidentercasdcm, re per nonnulla tentus fuit Mefuaus, qui ad optimi 2. Grab [umfecula certis expcnmentiscoofirmata admini(■ 3.feci- 1 . part. 90. crullam excitât coronali fullrent.

LIB. II. PARS I. DE ENTOPYRIA. ftrcnt. Quam urendicertain fententiam ficonfirmari eurem, poffumabexperto tcftari &in fu­ turi* ipfis ctiam dece&is mlnocuiflc fadam ufturarn,dummodo fit homo, qui fuftincre (implici­ Baierà, te! ter hanc chirurriam noilit C.xterum b e m i^ n i. chirurgiampoffit.Cxterumhcinicranis capitis fummi tate pcturit1heod.l.3.chir.c.4f, loco etiam in cephalxacitato, ilnciput vero ad hanc rem nominat KicoUus Pipili. de cur.morb. inter, c. i.Ganoponttisverb l.i.therap.e.3. monopagiamà fc nominatam curans cauterio perurit venam > C)UX inipfà regione dolore frequenti moJcftatur; E nuperioribus vero Rodertela a Tonfila Lufitanus urendumiino crudo locum,qui dolet, fuafit to­ mai. com/ j * ; hadenusde uftionc capitis ut dolorcmedicamcmis inoperabili levetür.

CAP V T

m.

De Vertìgine,

a.2.9

fàdopcrterebretur cai varia,ut vitioiàfubtus u,amatcna pollit ciFundi vel expirare : rem certe,quam nemo, prarterquam in dcploratiffimis caiìbus te lL T u s d lm i^ if-cap.g. fummitatemautem capitis vifumcftfànsigne tentare Theodorno 1. 3. cltir. cap. 4S. Non aliter vero quàm declinante jam f urorefacumduimdmonuit GuliermusRondeletius nimirum , ut quod congeftum cil, è capite cvacuetur. Su­ pra futuramcoronalcmcauteriaexcitar, ubi harc cum fàgittali occurrit N ic. Pifo l.i.d e cur.nm .m t. u p .14 . c r iacobut Fonranus in libro 1. practica me­ dicinacap.29. c> GuaIr. in p rax. med. cumquibus vins lie fenticntibus & è nupcrrimis Tpiphanius Ferdmandus in biflor, medicinal, fuarurn 66. at hiß.

9 1. confirmât.! prius principuin virorum auto­

mate, reifta, poli aliquot mtcrieda: mirimi, au,cit, quàm luscautcriis rcfrigcrcturcerebrum * l 7 Ertigini quidem mcdcndxuftionemexvc& pravi retrique vapores diffipentur : & licet V teribusGrarcisaliquàquiprxfcripferit baud Inm T f 1. ^ _ . . r t equidem legi.prætcr unuin Hippocratem qui libro I <^CalUc° nc'tarcaliquera gradum

j ¿T cl i r j• ci J calons, tarnen maïus cft cmolumcntnm numi r ^unum., S uoa n n irf fiifrirmnrknc A, ____ a. capire iucrit morbus, & purgato capite non de PPitaodumu.de fcquitlir, quàm pulillum alicjuod damnum ex împreffo igne. Nos quan cedat,huius venas incircunuinurercopurtct&c.

Joque quinqué, quandoquefeptcmcauteriaaScdixAiàbìbusdlMefvatu qui l.2.Grab.ficl.i.parte i. fumata 3. c. 2. coronalisf'uturalocum inurit, mcntibusadmovemus, qui fuere curati; maxi­ quem fequ utus eft & Rened. Victoritti conf. 9. Ber- me ubi non vigeteapitis tanta cali di tas ;ob quam in hacmulicre tantum unum fieri curatrucius veroEononienßs, qua futura coionalis là- quidem vimus. gittakm inccrfecat ibi vult inurcndum traci. 1.

E f t & è novi/fimis Cafar Macha Principüm jeét. i.c.2. c junroribus noftriscftMichaelPafchajubalpinorum Medicus,qui conf i 4 o. feeminam liuil.t. c.7. fummu m prxfid ium fcripfit,infanabiinde reftitutam teftatur fcptcìn jam mcnics inh vertigini venaspoitaurcscxuri. SedLudovilamcntcm. Cxterum & in cervice pofitum caucusMercatus virHippocratara doéèrina noiilcterium ncque cft inutile, quin co maniacum ho­ viterverfatusjddpcratojanihuicmalo delibera­ minem curaium prodidh Dodonausm medicinal. te primum teinportim,&frontis exurit, inox hx- Juii ob/ervat. fìtatiusex aliorum in ore captat, qua dolet, ali­ Cauterizado locorummanif juxtafitumquaquot locis murendum dccernit ; Licet ctiam tuor ventorum cardinalium & motu firmamen­ huiusremediiloco, velfètaschirurgicas occipitio, vel ulcus ciniflàrium (omicidi modo apcri- ti machinata curai Phrenifin opinione ac indicio cndas ftatucrit fed ante hunc virum Iacobiu Mol­ Tbeophrajti Paracelfi dm.MagnaParte+.l.j.F. lenta in l. decur. morb. tut. c.f. arterias poilaures C A P . V. inurit,in fummitatc vero capitis GualtenusPruel.

De CMelanc/jolia, prax.medic.c.tßo. de "Z * , dctiJjeäwn!vusn.2.U diuturnus,inquit,&fortisin 1 -- 1—

CAPVT

IV.

De Chiama & phrenitidc, A 4 Aniamquidcm, nonomnesaudoresfunt, L V lq u i curandai» in uftioneprxccpcrìnt, ve­ runi inca, qua: a frigidiore materia profeda eft, hanc àfutura coronali tcntat igni Raz.es, libello de caut.fedGariopontus lib.i. cur. morb. cap. io. p0ft omnia, inquit, utrxqucpartcsoccipitiicauterizentur,ulquead osradatur, doñee ex oíTe carnes fentias abire. E junioribus vero noftris An­ dreas Cafalpintts I. art. medic.cap. ig. laudar eos,qui finciputinuruntlong!S4.crulhiiis,quxformain referant crucis, quam certe rem imitatus cft ex Arnaldo Vtllanovano.praclaraauclorttatis Medico, quihb.\.Brev.c. 2¿.cauteriumhuic afteduifummum & ultimum remedium propofuit duplex , alterumquidemfirnplex, Infuminitate capitis', »herum gravius, quod per cultri formia ferra­ menta par^tur cruciatili! in fummo vertice, quo

M ^ Ia" cholii'affcdus Albucafiaultorel.i.c 1 j ^ 4uplices agnofeiteaufas, ideft,aliam, hu­ mores corruptos, & phlegmacraffum, aliam.humorem analogum, quem nominai fuperfluitatemnigrum. Si prior illccafusfit, de rafomalè valentishomimscapitimcdio cruftam inuras unam,&fupcrquatuor tuberà (cornua dicit capitis) cruftastotidcm, actresadccrvicisvcrtebras Quod fi caufa fit fuccus niger& corpus fit humidius,tumterebro, per catharftica rite refìcquc pemurgato, derafo capiti paratam ex lino coro­ naci qualcm nnponendis gcftandifquc farcinis mulieresfubfternercjvelutaggcrecomprcflàhac in medio capite ; homine vero qui traiftaturquadrate fedente, butyrum ovinum vetusigne per calfadum fic,ut digiti tolerent, intra coronx orbem infundes,finclqucliquorcm.ufqucdumfrigefeat ; rcpctasautcm medclam hanc oportet fepteno quoq; dic.corporc interim circa vidus rationem cxacle procurato, ad ufquc integram fanitatcm,quamips4hàcrati«ne,Diisvolcntibus,

V

c* retti-

r Y R O T E C H N îÆ

C H I R V R .G IC Æ

........

e^reftititturU*,licet edam, ubi veils, piinôiciiiata „ „c m o .a b a lm .n ^ o o c c p m o , a b a t e . « » « . icalpio, abaiiis fubpofteriore humero paiTimtu cantina moderata manu inducete. Inter h ïc runt,vulgoquetreditur,fmeea uftione non poftarnen olfjcitolanguelis al quid bene olcnsjquod fe féliciter prima;illiusætatis pericuiainfantesccerebri ipirit us rcficiat, ufturamq; contemperct. v a d c tc h b .z .iti Diofic.c. 7 2 ‘ Huncmiiprorfus hallueinor chirurgo modum Quod fifirmioribusatatc,acviribusfucrithoin ftituiti4^tti4/f>obfcurèfcilicetnim iutnretramopraterhxcloca vultAlbucafirs ihurendasverfi>rnndiiincrucciti formandum _ArvoidusitVtiUfccundum crucciti formandum «orajdcquareproximocapite diéhimeft S f o ­ rnitatelo capitisdumtaxat igne tcntnndam cenitii t Theodortcusl.f.c.+j.fk hunc,utcqindekncrcdo, IcQUutus BatrncinsBotwnienJìsjuniorum vetuftifiimus Arabiflatratl.i.fiecl.1. c.6. qui loco uftionem ut cxccllcntcr códucibilem conimcndavit-.itcm-

1

ttDrasco

lit

a.

* •*.

__ im n t m llo c on v p rfr-k r/» «

___ r

___________

dorfi, expediens videlicet omnes Immoli mor­ bifero vias,pcrquasipfc vel tenuis eiuidem portioperfpiret. Haefanjeut vidcantur blaildulis& ferri oforibusqurbufdammcdicisimiiianes ac te­ t r i chirurgia- : nihilominus Ludovuùs Mercanti viriti medtndtpaUjlraexercitanfiimuiini.detnerb. tnt.cur.c.ió. fineteftatus eft, inhoc maloprimiaacAntoH.Guatntrriutcotuitr.if.c. S.At Gulielmus ccnio & inveterato ulcufcula ineircuitu capitis RoMUlertustnprafttcaniethvdeci+i. diutiushxrcre ferro candenti fieri confultb, nce fine magno ladebertfcrrum requiiivit, utosuftionem ientiat. borantium beneficioduas ad occiput crultas iliIn futura coionali fàeicndain ccnfct Gualtenus Brucimi,in pract.nutbudocap.ifio, gride. Fontanus urendas voluitd»dr.Cafialp.h.prax.c.gv. hi qui* l. i.pracf.mcdic. c.iS.atl.udovicusMercatus 1 b de delti viri plurcs ad medendam Epilcpiìam cruftascapitidecrevére j caterum unam in fummimt.(ur,niorb\ c. q . admonuit in morbo per eflentate ciufdcm inurendam voluit Theodoncus hb. g. tiain ex frigidis humidiique caulis utique licere thtr. c.4p atqueadcoronalemfuturain Antonins cuiti fpe bregma mclancholicis inurcre. Incertu Guatnerius com. i • trq-cS. E junioribus Gualterns autcmanhos,au alios, indifcretisfcilicetcafibus Bruelius lprax. med, c.eodem i at Marcellus Dottaintcllexcrit Vincenti*! Alfiartus 1.2.de mori, capi leet. tusl.2.mir.bift.t.4. velinoccipitio, velin futura 4 j . qui fonticulum in futura coronali propofuit, coronali proponit * utrumlibet epilepfia profliquanquam non ita certo, quiexploratam utilitàgandx fingulariter utilem profeftus. Ad diploen tem promittcrct i at experimento utilem comautemufquefuturam eandem cauterio pertiilgit probaverit Ioach. Camerarius, qui iànatam hac unarationc feeminam quàndamprodiditinob- Iac.Fontaitus l.i.prati. medic.C.7.&prtor loh.Bapttferv. Caeterumadmelancholiam elienisvitio fu- JiaTheodofitts epijiola 6p pra huiusaut ventriculiregionem five ictaceum » Sed ad Epilepfiam per eonfenfurri j q u i fit lìvecauterium vcladbrcvcm cruftam vcladdiu- translatuquodam aura venenata* partem, unde iseffertur, inurendam etiamidem auftor voluit surnuin cmiiTarium excitat, Li.de indie.medic.ult. modòadde particula natu­ ra patiatur,ac fi quid vencni lautat igne abfumaCAP. V i. tur. Huiusicntcntiaprimusau(ftorfuit/lv/cen«rf D e E p tlep fìd . qitì lit. gifenA.tr. g. cap S. epilepiiam ab aura de PdepiiamvctcreSetiam uftionecuramntjpri pede¿latacurandam uftione pedisdigitorum & mumnominoj4 rfr<«/i»j^«//. i. de curati, diut pollicispracipit, prater hosaufìores& alii viri Viorb.c 4 . pra'iidimtiquidemhòc tanquam necef- graves uftiones in occipite * & in ccrvicibus, & locis ammiri commendavére,quifunt larium Uliuavii laudavit,J licctaliqui adhanc ipcétantia -----------------Adrium rn.uain.jUJ uuuum.

J L loacbtmui nonexplicariti brcvibusquocjuechialmtitn * id \comm> HiH.if adc.14• Rondeletiuswcth.cur. morb« ................... ............ . . ri n __ j . __ 1 _¿s* & fcrroeir c.36.Montuusanafe. y 1 â xæ««fi/ut rtnaCr. moi hb. i1 . CdD.l6a mot h. b.hb. cap.i6t Montanui eft,adlittcrsX.modufndiviiuraih, cumfcriptam cute capitis ufturà, quatcftafqua- confi 42. & }». Erafiuspar. 4. diß>. contra Parata tnulis dcfpuniatur: alias iamulis dcfquamatur, Hier. Mercurial. i>AK leCl.tib. i. cap. 2. Nie. Ptfio op. propofuit Aurchan. I.i.t.ird.pajf.c.4-p.ii6.f.c^vsm tbcr.hb.ì.cap.g. L.Duretusinllolleriumcap.tg.Uduplicem & fccandi, & urendi opcram laudaile cobusCarpenfits ifiagog.artat. cap. de anat. ektmnavide tur Gariopontuscuinl.i.ciirut.meth.c-7. caput rumparttum : Vidius idem Florentinus junior epichirurgia pcrtundcsSc cauterizabis, inquit plc- lepfiam venerea ch lue profeéhin, uftione per niorfuitCorntltusqutl. 3 c-zj.locum notavitoc- candens ferramentuni procuratam lib. de cut. dpitium &infra, quiafummaveitcbracum ca­ tttemb.c. 18.fcripfit,iimilitcr&prophylaäiccnai pite committitur, duobuslocis, utpereaperni- hoc morbi remedium eifecautcriumfcripfit ìbciòfushumorevadat. Verum Albucafis t i . c.j . annesCratoinepijlola quadam ad Joach, Cameplurimumprafatus, noninurcndum,prxterqua rarium. E nuperrimis vero Fpiphanius Ferdiin epilcpfia,quxpituitam agnoicit, in pueris éjtii- nandus in hifl. med fuarumi4. quem virum piane dem fex oli vari cauterio ciuftas inducit, iincipiti nonindignuin co hbcntiushoc palfiralibio no-unam,&4-capitistubcribus totidem, & unam minabo, quod efficacis in medendo ftudii ho­ Occipiti. HuiusitideminentisfuiflèFlorcntinos mo , idcmquectiamexpericntiifimus plerifque ohm teftatus eft Marcellus Virgilius, qui prxfer- noftris,qui medicamcntariam &lcnem nonnullo Vandarepilepfiatetiamnumininiantibus, ad hoc cum ciuidein detrimento timide nimis ac levimorbi genus precipue inclinantibus, abinuftio- tcrcxercent, cvinccndis& revocandisexemplo nibushisnonabftinuére. Ìnauitcnimnonabfi- qiùdcm huiufee feculi non eomemnendo effe milis uflionibus Arabicisca eli, quàin gente 110- poftic, ut cquidem ftudium hocperinovensveftra circa XL,, à partu die infantes candente fcr- ncrcr Ocum optimum maximum de co quod YÌro»

E

•

•

LIß. li. PARS I. DE ENTOPYRIA.

1$ l

viros candcmviam amplexos actucntesnoilra- ad colli vertebras uflionibu^quipofteriorcslirrum rerum adiumento dederit. ma manu luntimpnmendi, quas locus nimirum iquius pari valet. Itafcrmc Albucafts Itb.i.

C A P . V II. cap. io. foia verb futun coronalis uiluracontenDe Apoplexia, tusfuit Mefvaus hb.z. Grabad.feü. i.par. 1 .fum.

Ubiusequidem fum num inter cos, qui apo- y. cap.2. Huncautcmiequutusvidctur& Jacob, plcxiam igne curarunt R az.en ,atq u e Aviz.cn- hontanus lib.t.praä. mcdtc.cap z^.quem locum nam nominem , uterque non tain candcntibus haud vidit Marianus Sanitus Com. defraila calvainilruincntis cxulilfe videntur, quàm callaélu rta curattonepag. 12 3 . volens indodteac perpeproximo extenuatum humoris atque difculfum rain adhiben cautcrium in coronalem proparacontendile videntur, ferream quippe lartagi- lyficuranda,quodfigittaliscommilTur£acvercinem igne candentcm R azes l. g. a d Man f o r em c.4 . ci coinpctit propterea, quod hincincdio capitis iicadhibct, utexuranturdumtaxat capilli, fed loco&: a poilica ccrebri partc nervi propaguitur. congruam hanccapiti requirit Sill anus & Arcu­ Reflcigitui capitis utrumquetuber, veloccipiia m o in cundem locum, atque ad ungucm idem tiumigne tentat Theodertcuslib.3. Chirurg.cap.43. pricipilTc faciendum videtur A vicenna lib. i . cap. led Ludovicus Mercatussq\ii plcrumqucinterneo8. alias lib.3. cap. u lt. & loanncs Damafcenus lib.36. tcricos cautcrifmo videtur favifle 1. de morb. mt. c a p .24.. incuraapoplcxiiphlegmonici.quoso- cur. cap, 14. F. uilioneinapprobatcius vertebri, mnes viros fcquitur G ahclm us Rondeletius ; non perquam ncrvusin refolutam partem perreptat, fie autem Nicolaus Pifo q u i lib. 1. de cur. morb. tnt. quanqtiam hoc in ultimum pralidiumdifferencap. 16. finapilmosprattulit, mirum autem quo dum, ac tentatis ante dropacifmis difcutientitergi veriàtùautjudiciidefidia,qui vimliquandi, bulquc aliisrcmcdiisfacicndum advertit. Jam (quod iplcdixit) humoris cra/Iicercbriquc cal- verb pucris cx codcm affe&u curandis Hier011. raciendineceifitatcm in igneo piifidiofalfuseil Mcrcurialis Itb.2. demorb.puer. c. f. & partes fupefccognofcerc. Hos emulati quidam è noftris riorcs & inferiores li itaspatitur, cauteriotcn(eft autem & qui icriptis hoc prodidit Jacobus tandasdoeuit, prifcnim,inquit, locum ad ini— Vofiracu Font anus lib.i.pralt. m edic. u p .2 2 .) aqua ardenti tiummcdulli, atqueosfactum, ubicumq; fanc ratio. imbutum lintcum & capiti rafo impofitum ac- morbuslueritpo(itus.Haftenusde uilione,qux cendunt, ut attonitos homines cxcitcnt : nos adloca unde derivaturaftcfhiseftfaflitanda,cicucurbitulam cx ftupa, & fpiritu viniimbutis, terum ad patientes ipiäs partes inedendas Paulus atque acccnlis fa:pc cum fruftuimpofuimusfed 1-3-c. i£.carncm,inquit, q u i intranuifculoscft idem bic F on tan u si aftum ad coronalem fonticu- refoluta, ferris oportet candentibuscxiguistclumconlervari p rx eep itib id etn lo ci. Veruinfa- nuibufquctransmilfisadurcre,fortaiJisinuftione élitandas capiti lex cruflas dccrevit, quatuor to- ciufmodi,quam fetaceum vocamus,meminit per tidem capitis tubenbus, unamfincipiti, alccram hxcAegineta. Huiusautem fcntcntixBertruaus occipiti, poilrcinum follili® ventriculi, quam os Bononictifis cautcriamembrisintimiusadigit. eitifdem vocat a ettus vero tetr.2 . fe r m . 2. cap. 17 ’.

C A P . IX. tumad materia: diffipatum, turn utvisfopitacxcitctur, cauterium futura:coronali jubetimpriDe Lethargo, meildum. Huic item loco &occipitio B ertru -

ir *

D

ciu sE on on ien fsvirep oJterion bu s A rabiftispragm aticus non con tcm n cn du s,trail. i.f e i t . 1. cap. 9. fed è nuperrimis Epipbanius Ferdinandus circa futuras uiliones inducit, hijl. med. 71. at hoeviroprior liter . M ercurialis in rejponfo o d io . Z ecbit con fu ltation em t#. una ex fincipitccruilacontentusfuit,

/"''Onfueverunt state noitrâ medentes proV-'fundo lethargo foporatos homines, quoï tentatis aiiisquibusvismcdiciniprifidiis nil adjuverint,ignito ferro curare, apprcifovclad fu*^ turam coronalem velinium. Quam nosquidem qui multorum inurendi mos quantum ab anti­ uilionemeum iilentiopmcrircnoluimus. Ve­ quorum inftituto & i Razipricepto diferepet, rum haud magnifacit Joannes Coflerus, utpote qui,priterq uam cxcitare hominem poteil, nul­ plane vidcs; Ha: definiti multorum de intuendo capite la vacuandirationcjuvat: cxiccarc verb perpafucrc priceptioncsjciterum loco non perhibito rum valet. Confirmation!addc,quod Hipp. 2. de &huic chiru rgixcon C cn tiitF abtu sP acciu sC om m . morb. & 3. advertente Andrea Cafalpino in /. art. j . cap. 13. a d m eth . med. Galen, fiquidem Ipiritus med. c.13. non inuriiuflit.fedfinciputfindit, & ubi fanguis defluxerit labiis compofitis curat. vitto fiat apoplexia.

Sedalitcralii : Razjtslib. decanter, occiputarbitratus eil igne feriendum. Mefvaus 1. 1. Grabad. c a p v t vm. adcxcutiendumfoporcmfcnfuumqueftuporcm D e P a r a ly ji. futur®coronalislaudat ufturamj quam (entenAralyfinabfolute diflam,igne curare nondu- tiam ac dccretum Acventus confirmât rerum ; bitat Aëtius l. 3. cap. 18. cum verb apoplexia: in porro duos propemodum examines hac uilura paralyfin fipe fit metaflafis, codem videlicet hu­ féliciter reftitutos àLudovico de Lconib. celcbri nt ore , fed extra cal varia in nervos transf ufo p ri- medico,narravit Ioachimus Camerariusfentor l. de bcntemateriâatq;ortiim. Similisigiturcurandi privatisobfervat.EiumoribusAnWiiiisBernucius ratio cauteria.additijfolum, 1auu per r u u u 1«,auu,uj l uluin, fi h gravior fitafmat- Bonomenjistrac.ujett.i.c.i Bononienjtstrac.\.feft.i.c.<$.. cautenumunum cauteriumunum verf., I-, 1 r t f l . l n 1_ — - (* •■ teCtus, vinumquc robur hominifirmius,tnbus|tici,alterumoccipitifubduobuscornibusimprimit.

P

/

PYHOTECMNXifi CHIRVRGIC-ifi

fatius ac tutiusliceat. A J hos Faiius Pienti com­

m.t. Ad hós W # m M *s liertnm lu in rejjronfo mentario lib.-.merh.medendi F .& s. eiufdem opere d i ìoannis Zecbti'ConfatiitiUlem li. cruitæ lolum c 13. Ex altera vero eft Petrus Salius ad Alttnutuniusin liircipitc & futura coronali mcmimt. l rum n. & Fui. MercatUs lib. 1. de cur. morh. cap. 1.

lacob. Ports, medicusUtgdumnfuintroduci.tjronu qui futuras taventes loeis circa ipfas non parmedie¡puf. 1 4 1 . mcmimt : quam inurendi capitis cunt. Utrorumque rationes led maxime, q u i nondefinitoloco Fabius Pattuì in cmm.if.adme- fuiuras tuefitùrflinthac'c, damnafcili'cct&dctrithodum meder.du.13. probavit rationem,li tarnen mentaabuftioncperdufea, id cft, nervorxun dicfpirrtu proficifcnturlethargus. Acccdtt & ad [knlìù immutaooqUe ignea cerebn : aggeratà cfpiriTiiproHdicaturlctliargus. c ^^ hanclcrttentiarn Alexander M.tfl.tr j l.

(■ . iimbecillita* m b e c illit a sH &e intemperies, item intempefies, tumabnnpor» tum ab impor» rarii. ir.orb. de hominc lethargico per pofticum tunifatelblutioniscontigui, tuta a'erisdatis incanterium excitato narrat hiftoriam. Novillimc curfiohibus. Partito Fruftraneus cotiatus me­ vero po(t hos oirmcs Epipbaitius Ferdittrtndus hi* rendi per chirur'giam qui per exteriora phartnafior.medie.31. exAlbUufts /enteriti* qui nobis mcompcrtuscftfocus,circa futurastres aut 4. cru- ca cómplcri poteft. Partito inicus labor, quia grlvis h umbr ad i tlferiòfa difeedere potius quàm Itas voluitinurcndasaut fartaginem igmtam mad fupcrioraàfcehdere debeat. Denique prsverlàm admovendam, aut inter primam &iecuntcrquaitiincomiboda, honttecefiaria , & inams dam vertebram cauterium imprimcndum. hsc eft opera, ad hsc inconfulta Se temeraria * quando nulla cum natura: imitationc, quaepritl-

GAP.

De CMemoria

X.

detrintentò.

lbueafis 1.2. c. 9. quod eft de uftioncad IsIam memoriam, pianecorruptum& per obfcurum ficintcrprctaturdcfinitaeCoftsuSjtit futura in (agittali prima fiat inuftio,dus aliaein occipitii olle reità ad ccrviccm refpondent cru fts} qui» busuftionibusliquidem ninil profcdfum f ueriti primum in medio vertice> mox adduocornua pofterioraquslambdoidisfutura: iuntlatera, lit inurendum. JamautcmdcHuius uftura? utilità* te quid experti fenfcrint quidam recitabo. Epiphanius emiti FerdiAandus rir in medendi palaftra eonfummatifiimus, lue memoria prodtdit hijìoriArum filatura mediemal.4.7. teftor Dcum,cauteriis in capite quandoquetribus quandoquequatuor & quinqi failis, ad loca futurarum.curalk annis elapfis focrum magiftriGentilis.cui jam erat me* moria abolita Séduosalios ftolidos& in iànientes juvenes, alter q ui fuit filius Cafparis Guarinfiqui feptem habuitcauteria.ataltcrafuit mulicr Dilu» vii,qui ambo fanìtatifiucrc reftituti. IdcinvirSc memoria aboliti recuperando plurcscruftas fu­ tures cxcitat btjior.medtcìn. So.

A

cipcs partes tucndo,àd inferiora ScVilioralocà depónit, ut fecundoépid.Viderelicet. Haec ferè funt qua: à contradicentibus ufturs hominibus aftruuntilr.

Ex adveriò Vero non defont rationes, quìbu* apparent effe ex igne reihcdiutn multis capiti* morbi* curandis potutile. t. quòd abfumptio materiarhcumatics necefTariacft j hsecautcmi nullo ablorberi melius quàm ab igne Vorace poteft.

Deinde non iolùm , qutefeobtulit,humori* portiottem dilTìpat viiignis, feddeincepsetiam t'acit,ut coacervati estera nequeat, expedita via per futuras,qua per halitumtransmittitur, idem ctiamtenuior&leviorredditus ab adhibito cau­ teri.

PrsterhscubirheurtlatisaUt prava qualitaS, aut multa copia utget periculis pulmonisexulce-randi,phthoes,&phthifisprsfocatusdifcrimine, maneatmedicus, &fitdcfcs, nilfollicituxtamorum malorum,quifàluti prsfeftuseft. Quinpotius,fi quà ratio eft,qui via poteft, ut inimici infi-» diis occurratur & huius iniuris prsVertahtur, gnavitcrhancarripere, & ultrononfeofferen-» tem inquirercoportet quatenusab ullo difcrimi-i numsgrotantemvendicetfuum; Eft autemet» C A P V T XI. iam atquectiamfucCurrendivia, licerenim hsc acerbior & violenta, nihilominus eft à fummo De Catarrho. noftro dittatore fancita & à colifenfu cunÓèoAtarrho capitis ufturam nobis inftituenti- rumprobatalex, utquibusmorbisextremavis busdilTìmulandumnon eft plerofquc viro* eft&contumacia, extremis pariteroblutìcmur in aliamiviflcfcntcntiam, quamutuftionemfu- retnediis. Quippe fatuumelt,advcrfusvalcnciE turisautcapiti¡nduccndamconcclTerint. Q uo­ limum & fcrocilfimum hoftem dcbilioribus 8e rum rationes prius quidem audirc convcnict , minoribusarmispugnare. Vim ignisextrcinam inox expenderé, & cum contrariis deputando timcs,atmemiireris vclim accipitrarios medico* conferre, ut inde tìrmior ientcntia retineacur. eas aves curando capite laborantes, neque caflSunt igitur,qu«e hifee cautcriisad vcriàntur,binar dentibusfcrramentisad has ipfas ufturas parcerc fa¿liones,altera eft eorum, qui quslibet capiti quod Franctfcui sforzine l. de curandis avtbus rcimponcnda damnant Huron, videlicet Cardanus natonutertw pofmt. Jamautem quodGalenus _1 li. __ __...

L . i ..a d .- Kì-I Inn /f«n futmeth feä.cap.fO.&confil.dedijpnaa&loannes eiusprslidiinonmcminerit in hiice dcbellandu B a p n ft a Montanus conf. 1 43. & 1 70. &Hieronjr- alfca:ibus,idnosinoverenondcbct , præiertim musMercurtalù toni..3.confproferrante cibo nec non quando videamuscundem igneisetiam &accrri$n alteroprò Duce Havana in remporiJo adloanncm misuium medicamcntism mullere R.qmana • tiö Zechium conf. apudbunc. iS. Petrus quoque Vafeo ufum vero ipfo igne proptereaf ortafic fa¿tu eft $ Fujit anus exercit. medic, trail. S.iap.7. different. 3. quòdineanationemolli & gravioium full mennon prebat cautcria lincipiti dcfigi,cum ad inion dorù cafuum inimica fas aliter non fuit. Difficile

C

r

ailfp m

LIB. H. PARS I. DE ENTOPYRIA; autem co nomine rerum immutafl'eufus non viiJ IA • m wV •• 11 K ■ 1“/I A I'lf A t» A i« M J .ta . ta / ...ta 1— _ -- dcbitur.ubi recordemur eundem ipfuinhomi nemadhanegentem peregrinato chirurgia: minifterium abiecilìe, quijy. jamannosPergami in fuapatriamanuariammcdicinam&artcmvulnerariam exercuerat. Sed citeris ctiam argumentis nos occurramus. Quod cnim ad detrimentapcrrinet,componir has fuscdiflìcultates .d/iratitus FumaneOus, in controverfiapecultari de capttis vjlione, quem iegito.Ad h ic & contra meticuloioseiufmodi viroseft Thomas Fientu, vir qui fané laudaripotejlml.f.c. i. proieflus, libcrius capiti, quàm alteri parti prineipircmediumhocadhibcri, &quiafrigidum&humidum cum fit, minus abignisqualitatibus otìfenditur, 8c quia o/fis ipfum tegentis cralfitudo minus patitur, eafdem penetrare. Idem quoque viri.}, cap. z}. defutura: uftionefcriptarcliquithaec, verùm, plusutilitatis.quàm damni pcrmanebit, fi fuperfuturam cauteriumponatur, nani fi non fupcr hanc, non poteritnt humorcsaut vaporcs morbofì per ipfitmevacuari, pericula vero illa nonfuntmagni momenti, quia vclvitari, velcorrigipoflunt, & cum uftioparualìt, &exiguum futura fpatium comprchendcns, nullum convulfionis periculum minatur.

Eiufdcm etiam fententia: fuit Caf.tr Moeha, a

j*h

Prinapum Subalptnorum Mediai! tifumedendt confammatiflimtts,qui cum ad velitationcsMercuria-

a,

pcriculofa, refpondet fieri periculofa, fi ma'i¿ íi 1 f .ta traótentur. VcnimtamcnconccfTo, quod lint pcriculofa, neceflitatecogente, &vcntilationemcerebri rctrafìionemquc humoris fallì poftulantc, non modo cauterio uno cft opus: a tipfe Hippocrates ufus cft pluribus , & terebin­ ti0^ etiam. Nece/Tìtate igitur cogente tutò in futura coronali poteftadhibcricauterium.

Alia de eademrecontroverfiacft, q u i fcqui- °Pin'° p*turr Sebafltanus enim Paparellalib. 1. cap. 1}. caute-*4" 3*' rium capiti lubealidoprobans, in catharro frígi­ do minime damnavit, propterca, quod gravis fu i materia: conditionc fuperiora non pollit pcterc,quod oftendit, inquit, Galen, lib. 9.de ufitb. par. cap. 1. profeflus, naturam procatarrhocralióexpurgando,narium, &orisconftituiíI’c mea­ tus , pro tenui vero ac vaporofo, futuras capitis&c. Sed contra fcripíit Horatius Augenmsto. i. eptft.lib.}. cap.}, cuius rarionescuni Iongiorc fertnone colligendi fint, angufto hoc loco re­ petí non debent, fed cnim utnufquc fententia fie conciliatur. De frigidiífimo atque humidiffimoprorfuscatarrho, cuiniiabinferioribus, aut fiipcrioribus vifccribus vaporum acccdat, difputat Paparella ; de alio cum quo calidi vapores coniunáifint, diflerit Augcnius, quarenondiferepant.

Ad hunemodumapparet non incommodum, ut fallo putant.cfle capiti cauterifmum, Cætcrumadid, quod adftruuntde imbccillitate intemperieque cerebri pcrlongamdcftillationem producís : refponderim, tantum abcfl'e, ut hasafteófiones augeat ignis, utetiam coi rigere caftigareq;valeat,primumenim partem, qu* vitium hofpuatur,corroborât fie,ut firmet: Scu quodut Virgiliusadvcrtit,

lis&Montani refponderit, ftatim tantum cauterii cufpidcm oblique citra futuram inducendumvolucrit. Carterum &in himoptifi confi X}. & confi i } o . idem pralidii probavit. Ita quidemiftij kcÌAmatus Lufitanus tur. x. cent, z■& cu r.6. cent.j. hanc eandem controverfiam à Se alitcr produtftam ad hunc modum expediit : ficaufàcatharrifubfitcalida, minime quod TralOmneperignem lianoltb.2. cap.}. & Aetiofier. g.cap.}}. vifum cft, Excoquitur vitium,atq} exudat imttlie humor, cauteriisad caput utendum, quod fi iila fit fri­ Seu durar magie & venas adftringtt hiantes. gida, ad hanc difeutiendam fummi futurum i- Deindc ctiam fi calida fubfit cerebro intemperies gnemadiumentil' praterquam, quod oftenfum ante fuit, & contra rum incaVcrumcnimvero HerculesSaxonia lib. t.pan- íunt.adhiberi rc&ócautcrium ; ad hzcquoniam ¥ * ‘f i m inthei med. cap.2. tum in frigida, tumincalidaaffc- eiufmod iintern pcrics expers materia? non eft, ad ^ ^ ^ ^ é t i o n c contendi tigne uti licere. In higidaquihancutiquccopiamotuqjmolcftam immediate urLmpra-dem, tamctfi adftruant, incfficax elle caute dircétus igneus calor intemperaturam illam hub*t s»xt- rium, quod craflusfclentusoportct fit humor irtiditatiimmerfám non augebit fed commodeitemquegravis, quifurfuin peterepotis non fit, rabitur potius, quamrem confirmâtScRuJlicus 1.. Erigida refpondet materia, cum generetur, Placentinus vtr non contcmnendusm Canon. Curat, ubi denfa: membrana: futuraque conftrifta: va- univerfi. F. qui &calidis capitis affcâibusignem poresvetant, quominuspoífintexhalarc; qua- >encfacercdicit. terinibi vapores vertunturin pituitam, fiPofthic vanacft fiducia, quod médicamenta cm adfit (piraculum, vapores non concretópica valeantoccurrcrcaffcdibus extremis, qui ícent, i.quiacalornativus femper agit in pituí- fubcute dura cralfaque fubq; cranio peraltolatofammateriam: quanquam autem non valcat titant, quam profunditatem pervadere fingulari craíTam expurgare , tamen converfamin tenues igniscncrgiæconcefTum eft. Jamvero,quod uvapores expurgat, ideó Hipp.lib. z. de morb. ad do- tilis&accommodatafitviaper fupremam capitis loresantiquos non unam facit uftioncin, fed uf- regionem,non mutilis & fruftranca monftratur: queo& o. Jam veróin calida tantum abeft, uôd igné fit attra&io,atque adeo revocatio deinquit, utcauteriacalefaciant, ut ctiam refrigc- uxionistcndentisadfufFocatum,autad erofum rent,uftioquippcilla,quamdiu manct, calefacit, vaforumpcftoris,&ad tabem. fublataveroignelocusexhauritur.&fitfrigidior: Sed côtraeos,qui ncgant,fuccedere vacuatioquia continuó diftlatur; undepartcs.quacautc- nc humoris obgravitatem ad inferiora tendentis, riageftant, fi fluxio calida non fit, redduntur refpondebis,naturamfalutisfollicira,queviapa-' V- b jn T j T î r ------- • 4VU; U,UU1 ro^imcuw>.iai.uj«iii4mi;isiouicitx,queviapa frigidiorcs. quod ti Hippocratis authoritas| rata cft,nocuos humores tranfmifTuram.pratcrproducatur, quòd ulceraad ospenetrantia fintj quam,quod&vaporesctiamfupcriorafuopteinV j geni*

S

a

C H IR Y R G IC iE cur. morb. mt. cap. 1. parvas cruftns in circumFegcnto pctcntcseduccre plcrumqv volumus ; quo rentiacapitisexcitat, fi modo fluxio ab extcrnis cafu funtcautetia cervicibusjnutiiia. Compares vafis capitis ad eius intima fiat j fecuscnim graautc Inc lente & lenfim expurgantia cum ufturis vem & periculo plenam hanc chirurgiam cxiftiiemiflâriifq;Îuprcmis,quicito& aftatim curant. mat. Poft hos omnes fi noilra iicet exponere exSiautem co hzferis, utnaturamper inferiora perimentafacile nos hocignisufu crebro cphvi(êcemcntcm inaterras abiccflus memineris, id cimus vanumin hoc inultorum holninum f uiile conccflcrimequidcmdcfola propofita vacuatiotimorem , prsfertim in M attino Mauro Lu­ bc,fcd medentes nos maiis capitis &rcvulfioncm quxrimus; Quare hxquideinatquealiæfortaf- cano quiferam tulli diuturnaeneftusexuila me­ lerationcsvife liinttantii!oftriautoiibus>utcô- dia futuràliberatuseft morbo. Verum cnim- R fidenter & prompte cautcriis ad morbos capitis vero non diffimulandum hic cÌlquòd in Itb.s- art, ulifutrinti Primumeniinutilitatemharteexper- med.cap.41. advertit Andreas Cafialp. ne in mem­ ti ÆthyopcsatqueÆgyptiiMcdicijqubrum me- brana ni cerchici Cuin periculo phrertitidis, aut dicinam eft verb limile, primuin àG ricis flu- convulfionistranscurrat ignisexurchtis,fuhicuxifl’e , Proflxro Alpin» confirmante tm.demcd.Æ- Ìo acccnfo,utin ncrvofis locis confile vi tHippogjpt.c. ç. arterias temporum exurunt. E græ- crates. Altera neceflariaeftanimadverfio Vin­ cisvcro Hipp.l. 2. de morb. ia. pneter 6. crüftas, cendi Alfitrabit mediciRomanipritnamii.demor. c: quas binas circa aures, binasinoccipitiohineat- leet. p.defcripta; ne in catarrho, qui ab hepatis quchirtcad cervicis nervum, duas in fupremo calidioreintemperaturapròficilcitur, caput unalo, circaangulosbinasjpoilrcmas ad arterias, fturxfuppliciumluat,quodnoh deliquit; addeqiiæ funt circa aures împnniit, donee illæpuliârc retur porrocontincnscatarrho materia 1 deinde deiiharttjadvettitfcalpriscunciformibusobliquê perpctuumcft Hippocr. 2.epid. feti, i.praceptum, pertundendaS cautcriis at que ita fervari quem- ut infra morbum emiliana procurcntur, altecunq;laborantcmi EpoftcrioribusGræcisPrf«- rum item requirit lo. Heurn. Itb. de mor. cap• i f .

Im ad rheumata iifdcm cuncatis caüteriis verti- utficoronalis igne tratìanda e ft, exidiopathia ccm inurit 1.6.c.2. atqucita Celfius l.g.chron. loan­ cercbrtim laboret, ad omnem modum imprines ArcuUntu incomm. fiuper ltb.Rat.es adManfio- mcndiunfenfim, & quafi tentando , ferreutn rem,propno/uocapite, cautcrio incommifluram ityluin advertit loannes Baptijìa Montanus confi coronalcm impofitomateriam largain per ulcus 36. narrans, jegrotosduos exnon defperatoca­ femperapertumlàlubritervacuat : idemquccen- tarrho abimportunaufturapcriiflc. Haitenus [unEertrunUsBononiaifis tract.z.c. 1. & Bened. Vt- addcftillationesplurima eauteria, & horum utiÎiorius m conf.12. atitore citato Avenz.oarinhb.Tket- litatcs&comprobadoncsaudifti: c*terum fi ad fir. Suipeâum hune imponendi cauteriilocum vifceranaturalia&adheparfiatdefluxus, uthy_ habent nbhftuiii,quant obcaufamcommcndant dropem accerfat fecunduin Hippocratis placituni id,quodMefivausl. Grabad.2. l.i.part. t . C.^.fum, in ltb.de locuin honitne, prsecepit idem vir adin^ ê.crfum.s.c.2.ptopoCün,Rabbtverb Mofes m ex- tercipiendum intercludendumq; humorem de-* pofittonein 6. epid. quælegiturinciufdcm fragmé- labentcm, ut caro in cervice intervenastribus tis, cautcriuin haudeapiti, fedpc£èoridcfigen- cruilisuratur, & ubi uilafueritcOnftriflgaturi 8c dinn decernit his verbis : oportet cito cautei izari eieatricesqtlàmtenuilfimjinducanturjciterum peéhispatiemisinulccrcpulmonis;antequam ul* fluxuin naresaverlo, ratione, quamipfe expoeus putréfiât: Ante hune virum ifiaacus lfiraëlita fuit: in quamremlege, qusecommentuseftl/tnulla loci explication nucleiformi ferramemo ZiArus sotus contextu commentarli i/.

Habcs jam cauterii plurimam catarrho comcutim adurcndamprscipit, ad os ufquc,qubdipfum decernit, & lunatiscyclifcisderadendum. moditaté Complexusautem eomplures fubhoc Exquare pluninum humorcm manarc videris, auxiliomorbos eft loannes Mefivausc. deprafiervaneccflccft, inquit, utos exfeindatur, donee r:eneaba:gritudinibusoculorumhisverbis. Ju efeharacadat, uteiufinodi humida materia per vamenta cauterii funt multa & fublimia & prodifiblutalocarepurgetur. Verum adrheuma- priead xgritudines capitis frigidas& humidas, ta vcrticetn inurcnduin exprcficpotuit idem cap. ficutfod* àmateria frigida & humida, ut ovum, z 6. in rheuinate quoque capitis antetiorcm par­ ut fcotomia,& vertigo, & gravi tasfomni, & pa<. tem inurendam conftituit^//âr<ivii« tracl.2.prac. ralyiìs,& tortura,& pluralitas catarrhi, ut cory za c.z.crAvic. I.3 fen. l.tr .t . cap.19.cumenarratore & lapfusad oculos,aurcs, nares, & uvam & fauccs, lacobo departtbuc, Suturam coronalcm inurunt Si addolorcm dentium,&gingivarum,&:addogcrurfiis alii : fett. f. etu[tient 3. c. 1 aliiapertio- lorcmgutturis,&adomnem dcftillationem, & nempoftaurcmfaciunt, quod adrtotavic ex Ai. generalitcr ad omnes argritudines ex catarrho Gatmarialacobus Sjlvnutn tberap.meth cap.deca­ trigidas&humidas, CsEtcrumfiterminum& nnprimendi cauterii tarrhe, fed five filiciput, five occiput adurendum laudat Ittbertus l. de thorac. affett.i.4. finciput tan­ modumquarasj eft tibiRazes, qui quando vas tum, id eft, futuram coronalcmcandcnteterro exuratur, eatcnus adhibendum cauterium x . tcEigêrepræcIariduoanatomici, Hteron.niquant, ftimavitjfcd Rufiuus Placennnus Canonum univerTabricttu.l.chtr.oper. c. defirumis, & Félix platerus falium curandi capitis ex Avicenna gloffator atéf} extract.3 prak.med.ttt.qtneSi confiuitiptionis pag. 114. pofitor, qui in optrts poftremo ccnluit proceden& lo. Heurn . 1. 1. meth. adprax. cap. decaut. & Nie. duro ad ulquefupcrficiem pericranii. Ego vero Pijbhb. l. cap. 23. & Iacobus Fontanus hb. i.pratt. cuoi Domtnico Galbano lfi enfi nied. in l-3.de Fontapitdicin.cap.39, Ludovic, verb Mercatus lib. t. de nffl.f.i.immincntic*atatimedensaliquandonó dubitavi P

y r o t e c h n i æ

A

I LÌB. If. PÀ&S I. DÉ ENTÒPYRÌÀ*

^

Vftì&ftàvi fic fòrum candetiscuti dcfixumcon-i Affi m c,qu® Oculos adire videhtbr.fi qua- ihtoto tinercjdum ospertingcretur.neqidcTrhnentum | capite doloVcin genuerunt, cas iuxta coróham capitis ullum àut noxam fecutam fen(ere ifti,id (upri mulculos temporales adurimusj ncque e* quod dixi ctpiidcm admiratus lllud AViccntia nervis motUi voluiitaho fervientibus obltedaquodpofuit 4 :ftn. i .c .i g .& t r . 3. etusdettivap. 30. rhtis,&: ad os usque cauterium demittimus, ut 'cavcftdum ne uRione cerebrum cum fervcfcat. ofniicsdiflecertius-,atquemdcopem fchciVeoegri Sed enim hie in afft&ibus capitis calidis eft ri- videntfir, quibuscaputdolet,ut&illi,quorum ‘¡mor.quamcnte credo equidemprincipum hunc otutos vetufta defluxio intcibvit. Hare illc i Virum loquutum.egoemm&furtirascoronalem cum hocautem viro confehtiit.'&rtHftof' anatofagittalein qua committuntur attingere non tma viv'orum, cuius opuS cum Galen, volnminifuni veritnsae rìéq; incommode iicut in exopyria buscircumfertur ,qui auilor cap. dr anatom*a vec. de exofiofi calvaria fum ofhnfurus. harum minus Sc temporum artcrias exurit, ut fhcumatilmi fubtileS cbnftriiigantur, qui ad oCAPVT XII. culbs ferutitur quod idem fecit&. ifidcus lib. 9. prail.caf.7S. &Rai.ts quthb.fy.cap. ii.vafa tem­ Depardyfipalpebrafttperiorts. porum cum difcilfiiperurcndas voluit, & Ha­ lf db. 9. prail. cap. 77. <J»t Vtr & cap. 76. cmidem oVm palpebra fupcriòr fic obìanguct, ut at pens Hi c titem lmcipitisirturitad detc&um usque folli nequeat : h id e Albucafiscauterio verfius cranii. Quod fi lame multa fcaterc fit adverfum, manubrium luna: dimidi® modo inflexo fic, ut ipfum hoc lunatis fcalpris exfcirtdendum ptsecipalpebra-convexitudiniquadrct, ìnodicèlkunt, pit, doneeelthara refultet: nimimm lit adaperut tranfeurrendo vix tangat, deinde li vitii maiotishisce locis viam expurgandi fui ipfius humor rem cxiccatum atque ignis operam exigat.fupcr111veniat, quarti rem &ipfc Albucafis lib. 1. cap. 2.. cilii eli vum longo tantundem ferramento dcurit* &lfaacuslib.9.prail. cap. 76. docuere: 1.x hii declinata,utpar eft, proxnnistcmporalismufcu eliahicft Avicenna qui hb. i-fen.j. tr. rap.ji.unici* li fimbus. ultionefuper verticcm cbntentus tun, ut ritincatur, inquit, catarrhus, atque hoc lmprcilb C A t>V t xrn. cautcre hb. 16. cap. 11. faciendum laudat Ambrofim Paraus ad usque Ut bS fquammulam icnnttar.

Dejfuxibus ad oculos contintis, epiphoris Sirtipliti ufttua loci cohtbhtus fuit Gualceriut & ophthalmia.

Bruchsmprax. med. fimilitcrad Omturn in ocuPiphóràs Grsecidicunt, quós vulgo lachry- losdifluxUin futiit-® cdronalis tiiluramlaudavit martiriidcHuxus, id eft huinoris tenuis vel Mefunushb. 2, Grabad.fcil. I .part. 1 .fum. s-cap ferofi vocant, qui humor butti per venas irtterio- 2. & cap. 3. & cap. 16. Arnoldtis veroex Avicenna rcscercbiimembranarumcxcurrit, uftio inique diifrinalib-1. Bretiar.cap. 14. fummititctn capihoneftufui : cum vero per extcriorcs venas cal- tisinurit ad lacryrrias. At Hercules Saxonia lib.

Van*fluit,huicdefluxuiintercipiendo primus 0- t.panth. rited. Cap. 1 9. pro hypofpathismo quern tnniumHippocratesl.de lodi in bomine n. aparte- faftitnruntiii hisefc calibus antiqui, libehs uflurias,qu{interauresac tempora conliftuntexuritj ras& cOncedit, & approbat. Ad fummam tani poftnuncrerò prseterquam uftur® locum non olcnnis&ufufrcqucns tuitapud ahtiquos inuattigit,/.*. c. 2. quOdfeeititcm auilor inrrod, c.iS. :Iio capitis ad oculos fluxionc tentatos oppor­ & G at. 2. de comp, medic .parttum ubi de apophleg- tune dcfendelidos, ut & huius necefiitatcm amatifmis, Cornelius vero Celfuslib.y.c. 7. turn vc- jhoverit Philofophusfeil. ¡.prob. jt.Aliam urcndi nastemporum,tum qu® inter frontcm& calva- ratioilem apparatu longo verborum prdpofuere riam funtjadurit. Atque illud etiam fubdidit Rogertus lib. i. thir. tap. ¿7. quod inicripfit dc rnex Afris, verticemUrilicere ufqucad os.iinprcf- joreoculorum,& Rutattdut chtrurgus hb. t.rubr. fo ferramento, unde Sc fquamma dcciii veniat. 4. fimiliterinferiptd, id eft, dc ophthalmia, vel Proponi t q uoque ex aliisgcntibus cutem in finn - chehiofi, quorum utrdquc loca vife. Credo mo verticeincifamaduri (olitami aliter Paulusl. autem hoS*mulatos male, maleqne iteinintcr6. c.^nucleiformibuScauteriiscirca vcrticein iii- sretatos efie Corncltum qui lib. 7. tap. 6. defluxu nritfic,utcrufta fitcxcifura qu® mox dilapfa & ¡p itu ita a d oculos ait, quidam autem atramemd deradit.ut hninnru nocui nnrni pedpiran^irr.ir-,_ dilas duxérc lineai à media aure ad mediamalderadit,ut amnliorfir ampliorfit hutnoris tùs. Meminit&Pauiusfe&orum paritcr,& ufto- tctarfl aurem, deinde à naribus ad verticerd rum vaforum in temporibus * ubi calidorum at­ tutti ubi line® committcbaritur fcalpcllo in ci* que acrium humorum affluxu tcntantur oculi. derutìt, & pdft fanguinc cftufo os ibidem adS ed A etiu sexA rchig em s/en ten tiah i). 6 . c. } . & e x duxerunt.

Severo l. 7. c. SS. & ex Leonide I. 7. cap. 93. fluente EfupcrioribusCr®cis virisexerhplurn capiens^/jHfity(i humore à fronte & mufculis temporum iuxta Albucafis, ibi. ih fincipite & ili occipitio, intern» exteriores ocuiorum canthosad fuperciliorum poribusj q^uemadmodum & in fuftutìone inu­ nnesiniirit per ciuteria nucleiformia. Quod rit, inox ctiam ubi pcrfihaccm àffcfium hunc <ì à fincipite dccurvat huintìr conftriólo collo, fenferit, fuptrciliorutn extremum , qua tem­ Vaià.qu® magis fublevamur, inurit. poralis mule ulus non àttigit, tenui ferramen­ Scd éGricispofterioribus Attua* tu sl. 3. m eli ». to candente pci'urit. Àliter in hoc affetìu medennied- cap. 1 . dehac uftioneficprofcfluscft: iocu- dòlynciput iniccat, & inurit memorato modo lis vero habenubus eas, quz in temporibus po> loco Rulandus. At Theodencusl. j. c. 4. & rapui V 4 medium

C

E

I

Xy 6

pyro tech niæ

medium,& duo tempora inurit, fiutriqueoculi laborcnt, fin oculus alter, refpondens noxatlatus tantum. Gulitlmus vero Rondeletius tum quidem temporibus,cum vertici, tum etiain poftaurcs ufturam imprima hi. i. de cur.mor.mt. capite 61, quodejì delacrymu tnvolunuriit, fedex reccntiflimisnoftrishominibus Ludovico* Mercatus tribus in locis fui quidem fcntenuàdecernit inurendù, fifluxio fu externa, in medio vidclicct frontis, qui parte vena bifurcatur, & in ucrisque tempo­ ribus. Mirari autem licer de hoc viroparum, quod cum imcrnafluxio ftatuitur, fetoncmoccipitio defìgit, tanq uam ex interioribus venisdelinquentibus rcvellcndorum humorum huic Animati- reinedio Ììt facultas. Vcrum cnim vero fortaffe Ver/to in . coniundum hoc prxfidium voluit cum expurLudovic.

Mmeassim. gationibus corporis crebris atque exada vidus rationc, lìcutipfe cxplicat. Hadcnushatc nos, Viftnditur caaerum decapitisincurandisoculorum affeditmd. j,us ultione, tradidit plura complexus Antomtu ¡•'umanelini vir mter doàos cclebratijf\mus.

CAP V T

ch irvrgicæ improbat idem l. 3. cap. S.Sed & nydalopas capite ufto curavit BpipbantusFerdtnandus hift. ined. s i.

Adoculorum vero defluxus compefccndos 14 . zjtrusSotus in com.ad l■ Hippoc. de loc. in hominem tex. i/.noninutiliter inurilcripfit venam in me­ dia auricul* cartilagine, quam fcaphulam a limilitudine dixere noftri.

XIII.

Defuffufis alieno humore oculis, & de horum obfcuntate, atque aliti hoc genus quibtudamafféelibus.

Tatutumab Hippocrate fuer at l. de vifu, cum diutinofenfim tempore corrumpuntur oculi coloran aqua: maris induentes (idinfpeciequadam Hypochylis accidit ) uftionem venarurn neccflariamelfe, q u i tarnen illar lint, non ex pòluit, nifi fi palpebrali! interioran, quam fealpro prius Jcralàm mimmè candentibus ferramentis tangitjlibetannumerare, prater quem & venas

S

CAPVT

XIV.

De imminente cadiate nervorumque opticorum obfiruélione.

Bftruäioni oculorum, & ei cscitati, quam vulgusmedicorum guttam ferenam appella­ re confucvit, medend*,ac provide pravertend* loannes Fernelius vir berciò tam in re noftra làpiens, quam experiens in cons. n.nigrifaponis,& vulgarisfalis*quis portionibus imponit , eä fiducià, quod humor fic intcrcipitur, qui à vena per eum locum excurrentem ad inferiores oculosdefcrtur, quod fi vcrum eft, ut fané anatome comprobat, quidvetat ut leviculus ad hanc par­ tem ignisadhiberi debeat, quod eolibentius fieri licebit, quod Rax.es, Mefuaus, & Lanfrancus, M. Gatinatta, Jacobus Sylvius, G. Rondeletius,Theodorteus Celebris chirurgus & loan.Heurmus quemadmodum nos in libello de cauterns pofterius enarrabimushunc apenendicauterii locum comrnunibuscalculisapprobarunt.g«i loannes Heurmus lib, decapttis morb. cap.p.&lib.i. meth. adprax. pro calcitate curandacoronalem inurit, arterias vcròtemporum ex Hippocr.fententià in l, de loc. in homine tex. sz-Lazarus Sotus.

O

CAP.

XV.

dorfifponciisolcoimbutisexurncídfífiwíí^riorí Anutii Foefii. Sed Cor.Celftu in tcmporibusdeligit verius, ut apparct arterias, quam venas. Poll quosutrosque viros Albiicafiscxañitusrem explicans&in fincipite,& in occipite, & in tempore quod oculo laboratiti proximum eft, urendum docuit,atque in tan porc fie, ut h uius ven* & ar teriaelongis impre/Tis cauteriis difeindantur o mnes, quibus addidit, utin ccrviccíubduobus oíTtbus,idcft,ad cavitatem auricula: pofterioris

pauló fupra, quam ubi maxillæconiunguntur ultimafiatinuftio. Lege auccmdeinurendis temporum ycmsloan.Dalechamp, Chir. Gall. c. 7. De vafis uftionc ficcandis itaquidemifti, iedderittr unica ad occipitium uftoria rcvulfionecontentusíuitfer.7.cap. qp. prateridvitii, Sdncsteris omnibus, quæ oculos infeftent, opinio fuit clariífiinorumvirorumapudLííwm/riftwSf/io/innw, iui magnum volumen edidit, inconliliisnonut uturacoronalisinuratur. Cuilcntenti*& M. Gatinaria tn 9 .Rafis anteafaverat, mox vero loanncsHcurntus(fi l. decapitts morb. c. 9. Occipitiú alii,é quibuseft Gultelmus Rondeletius, perurunt ; led hoc avertendi gratia, non abfumendi. Abfumendoquidemin dilatata pupilla ( platicorian Cræcidicunt ) arteriarum five parotidum five temporum uftionem íuadet Alex. Benedictos L ¡ cur.fing. corp. morb. c. parili ophthalmia quoque dcípcrata venas corundcm locorum inun non

Í

tte L a crym is in v o lu n ta riis .

U L m m t eXoculis lachrym^ prgtervoluntatem, IT id eft, nulla triftitix occafionc.fed partis alicuius vitio, cuius caula eft veloculiangulorum laxitas& apertio, velrhyas, vel palpebrarum ul­ cus, id eft, fiftulavulgo diéialachrymalis, qui defeótus eft carnis, quar obturabili cuiusdam loco porosrcplet&claudit. Concitatur autem de­ fluxus àcontentrice debili, vclexpultricevalid* cerebri, cum oneratum abaqueo multo humore levat. Huius effc&us diflicilis eft curati o, cum per interiores venas fit defluxio , exterum eius, :r exteriores eft, & anacollematis & remcringentibus, atque abforbentibus fua eft medela, vcrum efficaciífimé finietur morbus per cauteria,quxcruftas excitant vel temporibus, vel lo a s poftaures, velvertici. Temporaporrò Alfarab. tr.j.fett. /. t. 2 i.coronalcm etiain inurendam prxcipitMefuausl.2. Grabad, fed. i.par.¡4,yH4mr l.fum .s-c. /o,&huncfequutusBmr«fi«íBe»fl~ nienfistract.j. felt, t.c .2 . quiados usquccautcrium imprimi voluit, curari autem debet ut aperta ulcera diu mancane, ita cnim Guhelmus Rondeletius l cur.

S

morb.

c .ó i.

*9$ (o) $•»

CAP.

LIB. n. TARS 1. DE E N T O P Y R IA .

CAP V T

C A P V T XVlIt. De annum inter tore dolore.

XVI.

De OcHltpreudcntia.

*37

Vresinternas,cum incxpugnabilis medicamentis dólor occ uparit, atque hoc din, pro­ pterca quod frtgidus ac lcntus oppido inhafit humor, difeutiendum hnne vult Atbtecafisi. 1. c.6. cartiere purtdorìO in fuperiori auricula ambitu* decerti circitcrimprelfiscruftis. Miratus autem eft C oftaus, cur rton mtcriorem potius partem praccpent inurcndain. Vcrum Cornelius 7.C.S. A ixtrr CAP. XVII. heqUc halle in furdhate attingi oportere n'os irto- lo ¿JjUS nuit, ne didentro nervorum oriatur, ex qua produatu Deparotide maligna» mortis periculuinfit.Pratcrhosvero cuiusquam Cor. Niverfis parotidis tres efleexitus comperi- adaurcsdcfluxusremcdiuirt futuri coronalisumus : aliis enim febre laboraritibus fuppu- ftioilcm propofuit Mefiuus l. 2. Grabadin.fiik 1 . rantur&cffufo purefanefeunt j aliisevanefeunt \ part, i.fu m .c .i. hoc eft, repente atque itìfperato difparent; aliis CÀP. XIX. ncque evanefeunt, ncque luppura'ntur ied perfiftunt, usquedum homointerit, aut ipfis paulaDe Oris Difiorftone; timrefolutislibcratur. Ego, quid innuiusmodi /'A R isdiftorfio five fiat paralyfi, five convulfiagrotis, quibus per febres malignas parotides V i/o n c, dummodocaitlàm agnofeat plcnituoriuntur, facerc folcain, dicere hoc loco non diiicm,decrcvcrunt omnes vitium ulti ohe inegravabor,quandoquidem ccnlèo* multos elle denduminpartetamen vcrèatfeda, atque hanc itafervatos, quialioquin interiiifent. Mox ac Albucafis fententiam interprctatur loan. Coflaus, oriri incipiunt, partem laxantc oleo facco , ut unum diferimen interccdit quod cum Razes, A chamamelino, atque fiexire cun&cntur, loco vizenna* Mcfuaeusfupraaures, & in temporibus ipfi cucurbitam alligo, ne abfcelfus lit minor, qua faditandam ambuftioncirt voluerintt albucafis ut polfit,conferre,ubi autem fatis manifcftus iam privatim in connexu maxillarum, ubi Icilicet cafadus fit, fi brevi increicatplurimum, mitto rur- vum eft auris, deinde ctiam àtemporalis mufculi fum iànguuiem,ncfitmaior,quam polfit fuftifineadlocum paulò inferius tempori perendo nerer mox vero dum adhuc tumorem, ncque cauterio. Scd& Htfuaus l. i. Grabad. funi. 4.

«Ila fuppurationc expedatà, ignito ferro apec.g.& fum .f.c. z. prater id» quod loco poli auno,altera quidem in partem,lìolterain iolum obrescruftasinducit,etiarti (ecus colli vertebras ufederittumor,in utraqueverò, fiutramque& ca­ nas,biiias,auttcmasalternc rcfpondcrttes uftu-t taplasma fuppurans appono. Plcrumquercs ce­ rasfecit. Scquutus MelìiaumcftflerrtmiMi JRodi t bene, nam brevi computrcfccntc poli inulta nontenfis, vir iterpragmaticos Arabiftan non inefeharam tumore ihanarc pus incipit, & per id celcbris, led parte duntaxat eà, quii cauterium orificiumcaput&rcliqua vifeera perpurgantur. poftaurem ciusdemlateris vult cxcitari, vcrum Ncquchoccuipiam videridebctatroxiparscnim cnim vcroprateriftorumdc inurcndo loco Opfadenolàper fequidem viliscif, quamqueobid li­ nionem, aut vcrius cnumcrationem, q u i mea cer urere& fecare & utrumque contemncre.Hatc fueritobfcrvatiodicam, namque arbitrar equi*frane tfcusVadefiussommàri l. 7. eptdemterumparric. dem quo loco primum concepta materia 1 uir* 4 1 . qua quidem omnia propterca, quod effica* (nempe fubcutcpleruirtqucdefluii ac repit,)hoc ci noftra medicina miréfavent, non dubitavieffe defigendum cauterium ut cxhauriatut hu­ musintegrerecitare ! quemadmodum neqjilla mor, atque huiusexitusparctur. \ux (cripti commentano ó.eiusdemopenspartic.ió unthac. Quanti ufin fuerit Hippocrati uitio, CAP. XX. iapeiamanimadvertimus: Ego quoque iam in De Dentium Dolóre\ parotidibus, qua:ex morbisaliis non leuibus fiEntcs plcrumque dolore calido akartcriis unt,citò vel nulla expedaù fuppurationc utor fupcrioribusfado dcfìuXuex Ailuanoìib.g. Arttrithinipfo tumore t nulla enim mclius ratione providetur>nctumorrecurrat : fed materia pcripffi mttb. med. c.e. difeimus : qui idem vir obeandcln m>*. tilcus quodinfligitur, expurgetur. Eadcm qua caulàm artcriaS, q u i fubauretti fcruntur, fccat, Vallcfio fententia, fuit Ludovico Mercato in l. 7. de atque adurittadupriusfubauricullfibi'arrtpulfebrepeftilen. & maligna capite ultimo i licetfor- fantium deprchenfo. Sed lo. Plateanus in praft. tafletimldiusagenticandcnteauroj vel levi ali- meth. cur. merb. c j. & Arnaldus 1. 1. Brtviar. c.g4 . quo ferramento cas unico foramine aperit,ut Ve- Venam qua: eltinaure A:cat, & parvo fanguine iicnivisaut imodicahumorumcopia faciliusex- exire pcrmilfo per tenue ferramentum calens fe-i piret. Qud fané luglio plunmos velutidcplora- d u ra locumcoquit l.io. ex qua re primum fluxit tos fallitati fuiifereftitutoscompertG eft, inquit. opinor.quod &ftuporij lìaerationiq; dentium Huic ad unguem decreto adhafit & Tbonus Graf­ vetufto Se dolori acri dentium ufitatutnà quoti» fiai Profeffor ferrartenfis pnmanui in comm. defe- Hifpano ("alii Gallia referunt remedium della Roynenuneupatum) Anthelicisin aure exteri^ br¡bus ubi de parotidtpefiiUnti. ore inuftioper ferramentum undent* quod eli lfficilis&medicamcntis omnibus plcrumq; eftoculi proptofis live prolapius, cui me­ rendo aut futura coronali cauterium imprimit •Jean. Mefiuus /. i.Grab.fed. i.part. 1 .fumm. 5.c. i^.aut arterias temporum inurit.

D

A

U

1

Ì

-¿a

D

Lr »Jtàr'

'

acit»

P Y R O T E C H N IÆ C H IR V R G IC Æ

î.38

acicsconcavarcfpódens convexo particule quod . . ipfumoblongoicapo fabricattim cum commoujlrm«n “ ° manubriolodemittitur per ferream vaginu lam quanta poteat iatis mafculo cauterio. Meminit huiusrci Ioannes Riolantu in A n thro po lo gy L 4. c. 5 p. 4;o. Ludtvicus Menatusdenied, morb.operis fine. Vcrbaaute Riolani, quoniam adnotatu di*na,putofunth*c; Notahdus ddigenter furcuius a carotidc dedudus, qui auris antitragutn perreptat, maxillam fuperiorem irrigaturus, ut fineulis dentibus fpiritum vitalem luppeditetj pereum ramum fluxioncm in dentes fieriputo quoniamcorefcdomiraculi inftar fedatam vidi bdontalgiain propter cornmeatum ferofi&acris humorisinterccptum,eratquidem Parifiisquicx liac fòla apertione magnum quàftum faciebat, haecille: cui quidetnaliquàparteconcordarcvidetur Eujlachius l. dedcntib. c poftremo , qui cum dentcsobtìuentiumhumorumimpetum dolent, medicamenti topica ad Huxumintcrcipiendum poft aurcs admovenda effe pròpofuit, quia ner­ vi indc& vaia ipforum profieifeuntur. Explicatiusautémhalle aurium cumdentibus fyntimoriam attigit Fratte. Vallefius tn 4. cpid. zó. per h *c; Communio magna eft dentibus cum aure, cum quinti cortiugationis nervorum cerebri pars abeatadaurem; pars concrefcat propc maxillarumarticulatiotiem j curri parte terti*, qusnlittitfurculosin dentes. Cxterum doloresomnes dehtium&gingivarum,quifuntex defluxu fu­ t u r i coronalis,ultionccurari docuitIo. Mefuaus Ì. i.grabad.fum.s-c.z.cìsverò molcftias, q u *à gingivarum funt putredine,radicibushoruminurtiscaftigat Gariopontus hb. 1. cap. 17- fìcautem & Vermes excuti polle docuit Alfaravtus trallatti 7, cap. 4.

É

CAP.

XXL

Deprivata linguaparalyfi. ÇEdlinguæ refolutioneinM efuaus l. z . G rabad, Ò fe S . i.p . i.fum .i.cap. i4.ignisvitradandam propofuit ad lume modum: fiant, inquit,tria cauteriafecundum longum infontanella puppis capitis, quo diciturlenialis ; & duo fiant ex transverfoin radicecianiidiftantiaadmcnfuram pollicis,&tria hinc, & tria indelateraliterdiftinda feparantia colli fpondylia, ita quidemilletputo vero lenialis occipitis cavum, unde fpinxmedullahabctinitium -, in quo loco cruftant unam $. aut4.n1vertice, unam ex his in medio capite, trescircumipfuminfluxurasomnes parat Aettus t e t r .j.fe r .z .c . z i .

CAPVT

prima inquarti in inio, id eft, in ipfa primae ver. tebræ commiflura, fecundam fub prima ftatim vertebra, tertia fub cavitatula fecunda;, quarta duplieem ad radican prim* calvari*,id eft, unam atqi alteran hinc,ätque hincà medio clivo diiTltam uno pollice. Hanc chirurgia primus omni­ um quoslegi, propofuit Io. Acculanti! coin, ad g , R a z a a d M a n f .i . c .

jp.

C A P . XXIII. ^ „Icenbus & v it iis interlOrnm narium __ r r n ulcera,quefuntjlicutcruftç ^ n nOnfuetudinaria r„m ,d ,n am u lcera.au efu n tJicu tcru fte botorum&afperitasrubei coloris rofarum curanturduobus cautcriis, pofitis inter labia Sc gingivasiuxtadentes caninos,ut afeendanthinc inde ad colatoria nafrad confolidatum vero con­ ferí cauterium in Zuendeg. Hxc M efuaus lib. z.

G rabad in , c.de vu ltterib . & ulctribus nartum :quem fequiturSc I o a n n a A n u ía n o s in com . a d 1 i.R az.

C

cap. 4 0 .

CAPVT

XXIV.

Depolypo. p O ly p i fiquidemaltioreft vitiicaufa, quamut A iplum fblumfarcomafpedandü curandumq; fit :fcd capite fuperno proficiscatur contages veltumorcmpræitruens, vel incrementa moliens, vclrecurlùmpræparans& faciens; huic nos obliftidocebimus per eademuftionis adiumenta, qu* vcl humorem morbiferum abfumant vei intercipiant, vel dérivent, vcl quomodolibet avenant: quaequidem opera procuranda monftravitautoresvetcresad huncmodum.Atbiicafis voluit inurendum tribus indudis cruftis, una fincipitiperolivareferramentum, duabus fupra cilia non longèàcapillorum confinio, claviformibuscautenis,]qu* clavdia vocat, & pidura propria rcprxfcntat. PoftAlbucalin veroavertendarum caufarum gratia futur* coronalis loco crullàsexckitloannesMefuausl. z. Grabad.feâ.t. par.i.fum .7. C.j. & c .¿.atqucomni ad naresdefluxuipnevertendo lib. eod.Jumma quintacap. z.

SedRulandusl. i.c . ip.loco,quifuprafrontem tresdigitos ad *grotimanusdimenfis,proutdefcribit eodnn lib. rubnea 4. cauterium imprimit fie, ut minime quidem calvaria, fed mufeufusattingatur. Credcndum autem pro mufculo carnofammembranam quæmufculum in fronton refertintelligcndam. Cæterum ad derivandum nemo è feriptoribus pradicis eft, qui fonticulum emiflarium in brachio excitandum non propofuerit.

XXII.

CAP.

De lingua adloqucndum impedimento.

N

XXV.

De Tonjìllù.

Ç Er vit lingua inter plura fu* conformations Onfillas eas, qu*inHammatione non tenta­ O officia prompt* loquclæ,quç cum defidcratur ta:, tubcris tamen am pliatis finibus negotium in iplâ propter ñervos humorc nimio fuff ufosex multismedendirationibus,qu* huievitio con- hauftusanhelitusq',faceilunt,utfcalpro vcl can­ fulunt, eft unaavci folia disculloriaquc ad verte- dente ferramento curare poffit ipfes medicus, brascervicis,&exhoc genere optima & cffica- alibimonftravimus, brevinunc ut e*dem ferro cilTima eft uftio , quam tripliccm cum fcceris, non ta d * , fed aliorum humore,quidelrnquit, ferreo aurcovc cautcre,o!i vç nuclei forma fecun- trado reprima.ntur, doccbimus, ufi audore dum primarum vertebrarum redicudinem im- 1 A lcxa n d ro B en ed . q u i Hb. de c u r.m o rb .c a p . 14 . p r e d o , admeiUiciusdemolivsenucieimenfuram, : fupra flexuin manu* exteriorem inftrumcnto

T

inurit,

ET, L

/

ENTOPYÌUA.

LÌB. Itv PARS I. DI ìniirit> ardente nitnirum , ut inde divcrfio pro­ curetur, quod & cucurbitufis cruentis &fri¿!ionibus ciati dolore quailitis etiamnum per terctcm ìigellam, tum idem viriftoi pfo loco, tum Zerbns •tfiáirjfíwjetradidcrcjcjui Zerbus & iriterceptioncm in hac rcpofuit, quam cquidem puto fieri, quod siciliani perdo, q u i ddcendit ad brachia, & iugulari* uterqtie ramus, qui glándulas hascc alit, ex una funt propaginc, afcendentis ven* magri*.

CAP.

X X VI.

De Raucedine acjp m tu s anguria.

Stioncsirthisaffcttibus facicndas propofuit AÌbucafisl.i. c. z$. fubinitiogutturis in notratc pereum appellato foco, quod inion Grsecis cft, fulpenfà marni-, nequcnimium imprcflo can­ tere, deinde in ultima cervicis vertebra extremu adatto ferramento claviformi, ad hunemodum ille. Cxtcrum gutturis omnes labores futurx coronala uflione minuidocuit nos Mefuaw I. a.

Grabad.feti, i.part. 1 .funi. 5.c .l.

V

CAPVT

XXVIIv

D ejiru m is» P St ftrum i vitium ita contUmax, & refrattaX-*rium ,ut unum quodquc remediuin cogamurinipfo profligando non emitterc,quodnam autem igne praltantius ? itaque hoc in abfcindendo ad partes inferiores deflexa nonnulli u*. tuntur in Hdpania, ex Mauris, & Arabibus ut arbitror, delato. Cartilágines cnim auriculatuin cauteriis punticulatis freno quoddentibus fupcrioribus labio lubtus appeiidulo prxcifo courunt, telfacusque eit loannes FragofusprtUciputn Auftrucorum quondam Medicus in Apojl.gloffa *«//?. rfj.expcrtum fc bocce prxtidunobilem opein in ipforeperille, quod experiinentum, fa¿fitandumautíteus cquidem nolui te celare curiofclcttor.

1 CAP.

XXVIII.

De Tetano, emprojlbotono, opijìhotono mntqucdiftentme.

139

rcFmj/in« Mcjfebsmcrus Uh. deobf.apudloanne/n Sebencibiti ni hb. ;. cap. de dorfo & /pitia. Huic igitur utrique vitio bacile cfcdidcriin cquidem truffa* ad ungulasvcrtcbrarum,intcrcapcdinescongruerc, propterea, quod cxiccans extrorfumignis rcccflariodircéturuseft Ipinam, led & cpiflhotonoarquè ut tetano ignem adhibendum decernittitpf.l.j.dtmorb.H. 14 . Itaquideminviris& natugrandibus, cocteruminpucris etiam lattali, tibilsconducibilem, ad cervicis prima* vertebras cnergcticumcautcrium teflatus eft Iambus pom mtrtduftionctjrenU medic.atquealn.

C A P , XXIX.

De cervices peirtiumqut inferiorum aerino dolore capite co,rffecto.

Xhumorepituitolò deftillahte ì capite eietur imerdum dolor acutus,& capitis,& him* borum, mulculorumque, qui iftisailìdcht, lice fine tabe corporis. Hominiigitilr.qui hxcpatù tür, poftquain cerdsquibusdartl aliinentis, & vi­ vendi rationibuscraflior fucrit fattus, decetnit Hipp.ultoriasquain pliirimascruftas riti bimbo* rumfoflulis, qua: ab titraqueipforum parte fpeilanturr quatuor, quindecim utrinque ad Ipinamdorfi,&duas in cervicibus, inter tcndincs certcadinanicndum,quo coniilio &Scythas apudcundcm autorem lcglmus l. dedere,aquis & ¡,onot. /«r«f)mcmbra fibicxurcre coiifueto», quod fi fuc- rbfam Sycedit, meaquidem opinione, licebic edam nobisphiliam in contumaci & inultorum annorum venere* luisdcfluvio , quod fallò gonorrharam vocant, lumbos atque earn dorlì pai tem, qu*dulct, iti- tjWm F urcrc, nifi etiam inguinaeodem modo tentemus.

C A P . XXX.

E

De gtbbere puerorum.

A Cciditpcrfarpc pueris gibber, latine ftruZ *m ofo s placüit,ilex. Bcned. nominare lib. ly , cuinccefrariuih elf occurrcre principio, cum ve* rò non liccat medicamctlris, expediet uti coniilio Albuc. I. i.c.4 . & Avicenna l. i f e n . i t . tr.2x.14. contìrmantiuinidaiTequi ferramenti* candcntibusexquibus circulareunum erit, quopoftremam dorfi vertebram amplcótente ad candem urelidam uccris. Alterum inftrumcntum erit mnétiformc,quo ignito duas,aut|treslincasdc~ cribcScircum vertebras, cruftulas inducendo.

Mcminit&cauteriiinhancrÈm ufuslean. Serapi tirali. J.praft.cap. z6. Veruni adminiftrationis& loci urcndiquidpianinortexplicätjqucmadmodum etiain UoncxplicavitG«»/. à Salieetto lib.y. thir.cap. i.ädfpinamgibbcriscauteriümproponcnSjènuperrimis Durantes Scaechiusl. t.fubfidi medie, circulari magno cauterio gibberuin tra­ ttari voluit, ab Albucafi formaminftrumemi j licutopinor mutuatus.

f

Etano quidem, id eft, cervicibus diftentis fic>ut immobilcsperftentjfaciendamiitiperavit Cornelias uftioneril l.^.c.g. quod cum facit, intellexifleputandumeftcxrepletibne protetto vitium, nonautem ex inanitionc. Jam vero cum locum cautere tangchdum non exprcflcrit ere* dendum eft,inter tandirtesvoluiflejquemadmodum certe Htpp.l.j. de morb.dolenti ceruici racdend* propofuit, aut ad primam vertebram, & dcinccps ad aliquot alias. Hanc ifti viri magni detctanodecrevcruntuftioncmi Cseterurh emprofthotomumpatientcm, Nespoli vidi quenC A P . XXXt. Hiflerla. damfenem, cuinontamobxtatis vitium,quam t)e àfthmate oc iufjidiuturni morbi, non alius effe poterai irtgrcifus, quam incurvo & cernuo corpore, res certe miferanda Sthmati ac tuffi pc rtinacibuspleriqucvctcrum uftiönefuccurrcrunt}qiiemadmoJuirl pariter & mira, ut longè ante pedes ex porretto capite univerfum eundo dorfum infletter«. tcftaturCie/itti Aurehanut ebrtn. paß. cap. 1. AffcContrai! uram quoque capitisingciluaglobi cu- ¿tui aliquantispcr progreflo ftatuit Paulus hk iusdain modovifamafeiniuvencula, & marito 6. cap. }j. uftionem circa vcrticem olivaribus ferra-.51

T

A

PYR O TECH NIÆ C H IR V R G IC Æ

*•4 ° . I ferramcntis adusquc osimprefiisfic, ut crufta lit & ad revcllcndos humores qui ad thoracem decxcifura:quâ pottmodum lapfa, 8c os deradcndu Icendunt departes fpiritalcs oblxdunt. prxcipit, quo faciliuscx ilio hiatufithumoris C A P . XXXII. fubicâi perfpiratus. Verum, Aettus l. 6. cap. s7 • inveterato ïam morbo quindeciin cruitasdccerDephthoè acphihiß. niciuxta mediam compagincm clavicularum uDhxcveròineuntcmiuxta làgittalem futu­ trmque, imam Tub mento, duas fulpcnlà manu ram caputinurit /.l. eod.c.y. eod.c.y. pntnox phthox quoque quoque ___.„..caputinurit leves& parvas fub mammillis intra tertiam 8c cauterium infigitcapiti, Nic.Pijol.z. demorb.in­ quartam coftam.duasqueinter quintam&fextam in pofticis, in medio pcdtorc unam, 8c ad tern. cur. c. 6.6c enoftris Epiphanias Ferdmandus, xyphoidcm unam, inter oiftavam 8c nonam u- in biß. med. 6s. & 74. ante quem virumIc.Zec/n«i trinque unam, in medio dorio unam, &paulu- infuffocationis cxcitatisq; periculisduntaxat hu* luminfra haneduas,utrinqueunam:interimca- ius locidcuttionemadmilit, conf. 1. homo alio- Suffaemi,. vendum ait, ut ne turn altiera arteria, turn ne quin, ut videtur, non minimum ignisadmini- m i*sátu. fphagitides fuislocis offendantur, erutta: vero, urandi timidus,qui talis nihilominusufu ignis ad qua mera cervicein inducunturlatx , led lecun- caput usque ad olfiselifum tutiorem quam alte­ dum altitudincin mediocres excitentur; deniq; runi fine clilu: fed membranam tangentem fecit procurandum, utulceraquain diutilTimèperdu- metu, feil, neiftaconvellaturíed reverá melius renraperta. Ad huncquidcin modum Aetius, Heltdao de Paduanis medico eins temporil exper¡encuius lententiam in vetulio 8c contumaci affe&u ttjfimo qui in confapudScholfium So. cauterium iuhocnottro feculo pyrophobonondubitavitap- turse coronali ufque ad pericranium imprellum probare non indiligcns vetcrum obfer vatoiA/ex- tarn mire pro medendo hocaftedulaudavit, ut ander Maffariai, q ui & ad caputipfum inultas em­ fuper omnia certilfimumauxilium ftatuerit.Ad itas nonimprobavit. /. z. decuratid. morb.cap. z. quam fentcntiamacceffit 8c loannes Heurnius lib.

Albucafisduobus cautcriis exulcerat fupra clavi- demor.peilor.c. 7 0 “ lac. Fontanus l. i.pracl. medic. culam locisinanibus 8c refimis, deinde in medio c. S‘ Verum enim verb prxter capitis partes peftorc inter duas mammas cautcrum tricipiti Celfusetiam I.3. c. z z.ferramento candente uno perurit fccundum iongitudinemcorporis: nxc oco fub mentó,altero ingutturc, duabus ad ille, cuius certe fcntentiam.utcumque licuit.at- mammamutramque,itemfub imisoífibus fcatulimus, quamabfurditatc rcrum 8c obfcuritate uilarum inurit,fed & ipfumthoracemG<rr¿o/xmverborum nimium excedente dittifus eft attre- tusl.z.rei medie, c.s. ¿tarc. SimplicilTnnèinter hos oinncs Mefuaus l.

C A P V T X X X III. z. Grabad, part, z.feä.p.fum. z. cap. i. O'cap. z. futuram coronalem inurij.

At pedtusexurerc De P leu n tid e. confucverunt Ægy ptii referente Profiero Alpino in fLeuritidis inurendx vetuftiflimfi fuiífeufum /. lo.med.meth, c. ij. per panneuminvolucrum pyramidisformafecundumbafim pedtori impo­ _ indicant ea, qua: 1cripta reliquit Gal. com. 7 . rtuni 8c accenfum, cuiusipiiusparandi rationem aph. 4. Evagoraefilius Cynelias é morbo laterali aridus,puriscxperscalamaccagerenscrura,nunlib. tertio de medicina Aegyptioru c.ii.cxpoíuit.Ad liosomnesnótacenduseftArnoldus,quiadcraí- cius tabispluribus efeharis corpusinuttusprofxatq;humidæmatcriacatthmata,nodum,utin- diitin concionem 8cc. quaslocorum efeharasuquit, comittifram ego interioré intelligo,f urculx nus ex his quos legerim grxcorum explicavit inurit /. z.Brerànie.^.atq-, itactiáfenlilfc videtur ,4ef¿«í,qui pedusin orbem muífit, qucmadmoTheodor¡cus l. 3. dur. c. 4S. medium vero pedtus dum in Afthmaticis tetrab. 2. fer. 4. c. 67. E L aónisetiamunus Oñavias Htratianus ad EuporiinuritUf. Holl. I. decur.mor. int.c. ij.Ita quidem fium c. 4. quod eft de plcuritide, ubi multa 8c ex hiomncsaftbmati;fcd&orthopncx Gartopontus diiteticoSccxpharmaccimcogcnerepropofuit, l. i.reimed.c. 1 ¿.thoracem ipfumcauterio ferit : Hadtcnus produfta Hxc eft omnts chirurgiaad ad extremum ita dccernif,Locis vero impatienhominespromifcuè,cxterum infœminis priva­ terdolentibusetiamuftioncmimpono, itacnim tim, quæ capite coaftcdto rcfpirationisdeledum frequenter ad peripncumoniacorum non perpati confuevere, cautcrium 8c futura: coronali ínitteturatgcrvicina pervenirepericula, ex Aramprimit Félix Plateras praíl. medie, titulo quem bibuspoftremo fuit Avie. t. i.fen. 10. tr.p.c. *.ex prtpofuttdcpravat&refpirationtsp. *7¿.Nosautem Arabiftisvcró Nicolaus Florentinas p.fuo loco pro.

8ehuiusomncm apparatum intìne libri diligen- pno. Hzcillede cruda plcuritide: eseterum ad tiusrepetcmus. Vbi vero Hieronymus Mercuri, fuppuratam commode medendam inftrumenta alis oper.de cur. morb. c. de aßhmate peäoris has u- 8c urendi rationem luculenter expofuit Ambrof. fturas non probat ; contra eftEpipbaniusFerdinan- Paraus l. 7. c. 10. cuius reí adminiftratio fané alia dus in biflor. medic. +S- teftatus fe íeliciíFimo cum noneft.quam empiyeorum, dequaetiammox fuccclfu complurcs hoc remedii genere perfa- dicemus: Aflenfus 8c huic opera: videtur loannes nalfc. At Hieronymus Fabricius vir cateroqum a Argenterías;qui/. 6. aph. 27- & 7.aph.as. feriptum chirurgiisafierioribusalienili l. de oper. cbir.cap. de reliquit,plerosquepleunticorumfanatumiri,fifon. ad futuram coronalem proteftus eft in me­ quidemintercoftarumípacium aperiretur. Cumorato modo cautcrium , experimenturn à fe 1usfernentixfuit 8c loan. Fragofus Gloffa i/4 . vut. comprobatum.proficuum,3cafthmati, 8c phthi- quafl. 1 \z.&Fr.Vallefius m ié. epid.fett. j.p . 140. fi,3ecmpyemati 8c omninofpirandi difficultati, E nuperioribus vero icriptoribus C a fa r Macha Prmcipum

A

LIB. II. PARS I. DE ENTOPYRIA. Principimi Subalpinorttm Medtcus fintar cotti, j i . paraceli tcfin nou improbat & confi 104. Locum deicrìbit, qui eft intcr $ i.& qi.coftam , vel inter 4_& 5. numerati* infcrnè fu riunì vcrisduntaxat coftis. Hanc nos chirurgiam plusicmcicxpcrti fumusin Valctudinarii noltri languentibus; feliciilimc vero in homine quodam Gallo, qui de­ lirio febre ardenti ferine fucrat cxanimatus & à noftrisphyfiatrisconclamatus inter $. & 4 .fa d à pertufioaercilitutuscil brevi; Rem adinirantibus&facraiutn.vdium medicis & religiofis aftìftcntibusfaccrdotibus, qui vifunta’grotos aedeniquelhidiofispradicatmcdiciiucdodilTìmi viri Mani Schipani ,& c.

Verum enimvero longc alia Iliaci Ilraclitx fuitfentcntia,qui 1.p. prad.c. 8 1. pjrferramen­ ta pedusinuri non patiturmetu mortis inferen­ do vcl fillulx.Vcram ultionem faciendam vult radice ariftolochix longxoleo intimila, & accenlà, locaautem ignetangendaiprimacatbena, utinquit,gulx (hic quis locus incertuincft,fcd W*.] d a vie nix aut harum confinium credendum) u• Iilurx vero lìnt bino mediocres vel magna, una, intercapedini;. & > . colloà fupcrioribus ince­ dorlì coi.A rto numero fccundam, j. inter , j ilam, 4. duxcruftx circa abfceflumipfuin hinc atquchinc, f. &poftrcmain medio ilomachi loco fupenfa marni fada uftura.

Hxc quidem illi de pleuritidc fimplicitcr di£la & ut videtur, non epidemica ncque maligna: verum de hac live per ferrum candcns live per frigidumdilfccanda,internoruin chirurgia me­ nimi me dixilfe.

CAPVT

XXXIV.

De Peripneumonia.

N pulmonía curanda fi principio non affucris, inquitHtp4-l.de int.aff. lade hominem craiTefaóluin in pedorc, ac dorio urito, ita enim maxi­ me ex morbo libcrari potcrit, & pauló pofterius inpedorisdifruptioncllatimladeinpotu dato, pedus & dorfum inurcndum ; nam celerrime ianantur, ad cuiuscxcmplum Arnoldtu Villanovanus adignem purum five, utipfeinquit, fumo calefacitpedus&dorfum, fed remedium eft invalidum inquit Andreas Cafalpinus in opere atta medica.

Similitcrautcad eryfipelatc pulmonis exlbrbcndum.fi iunior tantum lit homo, quicuratur, pedus ac dorfum inurit idem Hippocrates Itb.j. de morb. cap. de eryftpelate pulmonis mfirtpto.

I

CAPVT

XXXV.

De ruptura in pectore dorfojue.

QVppurationcs medio ventre fieri multis ex Ocaufisdocuit Hipp.l. 1 .de morb. ex defluxibus fcilicct, turn bilis, turn pituitxex lethargo&angina,ex pleuritide& peripneumonia, ex vulneribus, c ruptu ra ex carne contufa, &c. Ex arteria veroafperabifariam percuiTacommunem unum

iuppurandi modumpofuit Hippocr. Vnusidus

-4t

quoarteria plenum confciiTum pafla cil, & fanguis tufiicndo rciicitur& fauces fanguiue latenter implentur; grumis tantum ciedis cura aliis quibusdam&fputiglobofi& bronchiorumpul­ monis rciedatricibus , qua- & qualia deferibit idem\Hipp. /, 1 . dentorb. c.tjìo. Alter iduseft non piena arteria lolutionc ieddivuliioneperquain venis minimis deferiptis diftufus in porosfanguis poftaliquod tempus in pus vertitur. Gravior aucem ab hoc autore pronunciaturpriorcaius quo lànguis è venis egreflus non educitur. Scd per pulmonis lubflantiam diftufus confervatur, ae demum putrefeit, inflammationemque movet.

Scd de modis fuppurationis obiter ex bis omni­ bus illainunc à nobis eft pcrvidenda, quart-vi illatafulcipitur, lìvcantcriorc, five poltcriorc tho • race, quam ob rem de pedore vel dorforupto propoiitus eft ritul usai Hippocr.2. Uh. de morb. & l. de int. affect. ». ji. inccrtum q uidem, q uas partes fimilaresruptas ibi audor intelligat, ut exinde tantum ièquuturu m detrimcntum timeatur, aut prxfens malum lit, utigncmdciidcrct,cgotum venam, turn carncmcontendo; & venainquidem fic rumpicum Peno Salto intcrprctor, ut non difeifiàlitomnino, fediolutafic, ut lànguis manarc queat ; vel fadà valìs in altum avullionc ; utraque ratione fiant tubcrcula ncccft'c eft, in priorequidemcafu,quodcconfrado vaiò cxudans lànguis in fpatio vafis circumlìta fuftunditur,quilcrvcns ac putrefeens demum fuppuratur: in altero vero cafu fiunt tubcrcula, quod tradis in longum vi partibus crofis, atquc ex

partcdiruptisattenuatisqtie,lànguisfubitnrum-

pitque, qua vaiata pars cedi tin aliquam extuberantiam,ac fit vcluti varicula. Quod autem in va­ fis dixi, id ctiam in carne traditimi elio. Igitur fi pedus, aut dorfum lccundum carncs potiftì. mum, led & lccundum vaia fuerit dilruptum cum dolore atquc calore, fili va fu b tuflìcndoreiedacruenta fit, utpilusvelutilànguisappareat homini, qui manibus, curru, cquofatigatusfuerit; in antico, turnpollicothoracecruftascompluresinuritor. Ad lume fere tnodum Htpp. z. demorb.num. 60. & hb.ehampriore etusdem opens nutrì. 1 1 . Meminitautein &ciusdcmrei viridem in hb. de loc. in homine text, eponenttutu 63. Icge au­ tem & q uxde hac rcLazarusSotuscundcm locum intcrpretatusdifputavit. Nos cius rcioblcrvationemnoftram quampiam, quxeonfirmationi dograatis Hippocratici fit, hanc adderò poflu- Htftória. ™ ì mus. Antonello Turco Sandi Antymi oppidarioviro X L . annos nato, ex iduligncxclavx duos iam mcnfesacccpto, venir adnoslputapurulentareicdansmacilentus,imbccillis,difpnxa laborans& pene confcdus, cum abfccifuinfuper ad lextain circitcr collain thoracis pollici prxalto: quemabfcclTumtumad interni,tumad externi puris cxhaullum continuò candente fpatha perulfimus. E quo vulnerc nonnulla pratfentia ncc cum fevamento fanics cffulà eli; fed mirabiliusfuitquodab ulluranullum ampliusexerementum orereiedum eft homini, qui dcinceps ctiam belle habuit. Adco verum ratumque eftèruptura & collifionc pedorisinfi!gtucmpycmaficri. Admiratuseft quoque rem X mccum

I

«r p V R O T E C H N l i i CMIRVRGIC:^ « V*••• Grcgomis W^f i u , lang.cn„ um t a 3 S ”™ h l ^ t X ^ mee ■ -g— w tcrii Napolitani mcdicuserudttus. fcnunc h i, qui vii! luntab hac abhorrcre» uteft Aerili: & PaRlusqui lib. 6. cap. 4 4 - cum utriusque C A P V T XXXVI. ignis utendi diftcrentiae mcminit, uftioWé ad ca....i^ìnimn nmkobih atniifvìtii vitatem penetrantem minime probaVitatqueiu T)e Empycmate, & Entpykis & quomfrdo- 8(AlbucaJislil.i.cap.s.uvpote quiex Paujotrancunquc fuppirratis. feripfit: Falla autem eft huius capitis mfcriptiö

N

F v*

-> 3 1

1 ¿» jL Hk 'J

'* »

• J *M|

# ; ** #♦1 p i»

2

a 1 ì ' <2 * •w

I

dcpIeuritidefugida.Ge^«iifrwi/fr.i.r.ij.phthi-

Egotium hoc de urcndis cmpyitis&fi imfilaborantcscx capitis dcftillationc exulcerandos plicatum difficultatibüscftjqüare dilccptavoluitcandenteferratncntDuöoloco fub tnento tionibus cicigit plurimum , nihilöminus a me altcro ingutture duobusad utramq; mam mam tra&abiturnuncbrcvi, proptcrca quöd aliisieltemquclubimis oiiibus Icapularum. Accelfitöc ilione perficiehdum conititui j thoracis uibo ad hocplacituin Georgius Bertinus hb. zo. retmed. duplex hiitaUtiquis, altera qure cavitatcin, & pus pertingit, altera per cruftas duntaxat cutctcnus cap. 40. quicohcifis verbis, qualis eius omniscit iicitra mufeulos, poriöcuinHippoc.utcndos ftylusait; fif uftio multis in locis usque ad thotmpyicosfipcprokflrus hicrit«fiib d.epid.ds' 1. raccmnon penetrans inter 6. & 7. coftam : li­ de morb. 1 1 .& 14 . & lib-de int. ajfecl. 1. eiusdem quidem uftio penetrans ad j. & 6. coftam tnemoperu4/ s7.fS.& l. 4. epid.P. atqucaliis,nullibi branä dilTeääpericulum minatur, fatagens igiturpleuneBertinusjpcrtufionemeiusvereturaptarnen utrumuis tarn UI Uu UiiiUij uftionis uiuu iu w modum amplc&en [ i . /v * n * r~\ dum vcllet, apcrtccxplicuit ; quanquam l. 3. de , probata tarnen externa uftura. Quas, quam «ieri'. 19. cum praecipit enarrato! e Petro Salto text latis proficere poffìt in attingente iugula fanie ¿8. ut usque ad 1 i.dieifi pus paulatim, non affa­ nemo non videt : quippe donec tam exuperantis tun cmucre permittamus p e r m i s i .» à , ri.v .................... ~ putii, quod profundum aqu* denfitate petit tilo, cfflucrc e ro dierpus • n _.citius ?. I poflumusj i l . . ... ndiw'/i rVs quatti copiofius, & educamus: percutaneam ufturamtranfpiret,interim homo conftareccrtè potcftdcuttione in cavum abdo- 1perit}deindequimetus perforando membrana, mini* penetrante loquutumsdcindc&aliudcvin- j qui&induramenynge non eft f ut paraccntelm Clt, quod eodem 1pfo3. demorb. 16 .z 7 .1 S . k& io- | hydropis interim taccam. Obftant autem & ? umonem arbitrato aro.tratv. ..u.»u p - r » - » . . Benino cxperimenta profeiTorum thorace tcnem aut uftionem noftro proponit nilicnim uftio in pcrtufum thoracis procipitur, Jnus, qui fervati plunmifuere Phoreus(ait Pittimi e no q ut fubftituitur fciftio ? fit ne fortailis hoc ! lib. 7-C.yo.) deplorar« à medie» vomico mor- « adeutem duntaxat violandam exquoufu? Sed, boi cum mortcminaciequoreret, vulnerato pe(cmeldcniqucrem liane cviiicam HippocrateipJo]^éloremcdtcinaminvcnitcxxiofieì & Valer,Max* Ottani 1.7. dph.4 4 .illud oraculipertulit,li cin- L i.c .1 6 . prodidithoc5Divino fortuno vulnus J 1 " ---- phoreojafoni quiddm eius exitii Èupidusintupyiscum uruntur aut fecantur purum & album puseffluatjcvadunt; fi vero fubcruentum fccu- lit i nam cum interinfidias cum gladio percuiTìfi lcntum &fcetidum,pcreutit, Annon cnim a- ièt ; vomicam,quo à nullo medicorum lanari po­ pcrtam per hoccognoicis,thoracisincavitatum terai, rupit, ut hominem peftifcrorhalo libera» pcrtuiìone ab Hippocnproponi? anfubcrucnti rct:fcdenoftrisHipp.(quädoÄrindnihilapcrtifeculenti & fetidi puris affeé'tiohis cutanei aut us) loco memorato de ínter, irjfoff.etiam cofta-ad fubcutanei ulceris efle qucafit ? Dixcrint quid fanici fuffuf* promptamvacuationern itemque fenferint,huncaphorisinuminterprotati omnes aph. 3. c. 6. pracepit. Vide autem & qua? experi­ quoequidem pafloproterquamad noftram fen- menta lo. tubatitiusin l. 7. Hipp. aph. 4 4 - fcripfic tcntiam cnarrari poffit aphorifmus non video. & qua: Michael Pafhal lib. 1 .prati, med. c.zi>. & Quid autem quoa h b . d e d f f t ü w n e m p j i e o r u m pus auxAndr. Vefalm in conf.proDuce Terra nova cum per coftam tcrebro protulàm cducendum pro- Ingrajfia opnfc.pubhcat : & qua: denique ex hoc pofuit, qucmfortaileautoremlècutus C o r n e l iu s numero compilavit Joannes Schenkim in medie, Non revocavic autem animo C e l fu s U . c . 9 . fuppuratis è fra&acolta, qua par­ obfervationibm.

Bcrtinus, quothomines thorace pertufb (ospite* te maxime tmnens latus dcmittcndtim candens> ex vario vulnereVidifie contigit?

Quod fideuferramentumdonccad pus pervcncratjdccrevit.

Huius quoque lèntentia fiiit H. C a r d a n u s qui ftionc arguatfccautelam profefliim : Sunt, in(quotimultoadmirabiliuseftj pulmonis partem quam, & de hac de repneceptionesfummi.Diulcere tabefaftä non dubitai ferro candentepcr- ftatorislocisantc citatis& plcrisquc aliisid eflàurerc , laudat & thoracis fubphthifi exuftionem ti-, funt Se memoratorum inligniumque pluriH e r c u l e s S a x o n ia h b . z .P a n t h e i c a p . S. hic ut ufto- morum virorum hiftória: ätque experimenta rum adea vitatem fcliccs narret curationes. Ego foelicia squx collcgit idem Schencktus I cbf medi­ quod profiteri pofiiim nonnullam ex apcricn- cinali. Jam Igiturad hasoblèrvationes & hiftodiscmpyislaudemretuli: procipuam vero ex ea, Has;ad h x c experimenta3 adteftimoniaprindquamintcrquartain& quintam coftam conicci pum virorum, & ad noftras apodióticas rationes, Antonio Manfolillo Soelenfi ex pletiritidc fup quid refponderitquarfo Bertinusatqucalii? Ve­ furato,qucmliberatum vidcrunt clariffimi me- rum ad alia tranfeamus.

H ic de tiftionc pedoni attigifle fìtfatis, lo­ diciNcapolitani Sebaftianus imprimi* Vcechicum vero taeiunde chirurgia: iamfupra cap. de onus, Donatus Antonius Stella; Francilcuslm paratus,AuguftinusSaulinus& nupcr e Gallia re- terebranda in cmpyicis cofta fufiusenarratum verfusdoCtiif.Paulus AemiliusFerriJlus,&c. His meminifti. Q¿nrlúonemnuncillamexpediam* quam

«

LÌS. II. PARS I. DÊ ENTOPYRIA, primus oc hi s, quas equidcm legi propoÎwtPecrks Sdlrus corn. i. tntr.lkpp.de morbfs, detnde Petrus Vafcus Lufeunusexerot. tried,trad.7. x.

If. aff. 2. pure univerfum thoraeem xque occu­ pante latus dexterum aut (iniftrum aperiendum lit, & cum cod. Viro dcccrriimus fatius ad finift'rtim fieri pertufionem, utp'Otc fpirituSplcniorem, atque uberiorcm præterquam qübdcftauiiòritas Hippo'cr. Itb. j; de m r b . z'6. fanciehtis fcjuod dextras urere, autfccare Icthaliusfit,tan­ to enim Fortiorci morbini ipfisfiunt.

c a p Vt

xxxm

D e re ficca ta Jp im m e d itili.

Nfoleds arcfccntis mcdullx dorfi morbus in folensque curatioj qualis utrosque propofuit trb.de afeli. ad fui rcconditafn cnarratioticm belle me provocanti Medulix fpinalis areFaCtio, quxunatabiScftcaulàquatuor&ipfa fux òrigiriiSagnolcitmodosjutcìttidem hb.num. 13. conftat. Vna valorum , qux ad nutricandam illam comparata funt, obftruéìio , Alter bilis è capite venicntiscft afÌluxus : Tcrtius veneriseli fcxcelTus;cuius/ii. i.d e morb.Hum. 4«?. meminit idem Ihppoc. Qui córttinunemhisce omnibus cenfuituftionem icd inultipliccm. In lumbosquidemab utraque vcntnculorum, id cft, colliculorum parte cruftas 4. in dorfuin utrinque & in cerviccin dengue inrertcndincsfccundum.Eft àutem admirationc non levi dignum, ut ficcò affe&ui, ficcam itemignisimmutationcmaecominodetautor. Veruni ad hxc folcrti/fimUSho­ mo Pria(per MÀrcucimi ih tommentario dicitjignis ufum elle tum diifipandis, qui nocent offatóiu, licci*; tum fi morbum feceritfluxio, huiceidenn intcrcipiendx. Venere® vero tabis remeditnn eftigftis, viaSdefluentis femmis Occludendo; fic mòrbo caufàs, &huiuspcr ignem curatiònem eonfdia facile difpicis.

I

CAP.

XfcXUX.

D e loffgis Jlo m a c b i d eftu x ib u s,

r TItulum hurtcfecimus ventriculi lcnitatcm¡ri» tclligcntes, cui& CelfusAureltanus Itb.chron.

Cap. 2. & l. 4.. cap. ¿r PaulusAegmetta l. 6. cap. 47. & Albucafisl. 1. cap. 3 1 . occurrendum volucrunt

±4$

ut fic diffitx inter fc ipfas inferatttur cruftx, ut cum fnppurandoampliatx fucriht, mutuo lcnon contingant ; quali interim fiatucrit proximaS elle opOrtcrc. Concordaflet quoque mcunéiis cum l'àuto ifucuslfraelit aprali. hb.j.cap. 83. nifi* quodadinurcndum matcriam probat gummic quercu, cuius acccnli guttx dcllilIantcs,&ftoinachi regionem fericntcs eiushumiditatem cxcedentcm exfupcrcnt,& caftigcnc cadde, quod Halrab.^.praH. 77.caute quercino,qubd eli Ipongix fimilitudinc, cundcm ftomacnilanguorcm curat. Mcmihit &huicmalicurandirt.Me/i<itw r.un l. z. Grab. fell, z.par.j.fnm. /. r. 2. prxccpit, coronalcmfuturamurendam fore, quo materia fluxuraficcctur. Eiuniori bus vero n oilrisl*dovreus Mercatusin L3. de tur. mor. ine. cap. 1 o. ad extremum cxhauftum humidx frigidxque fubftantix, qua extante, nil coqucrc vcntriculus, nil adiuvareminòra pharmacix prxfidia valent, tandciri igni (pe tommiflì vcl lupra vcntriculum cruftam uhaitt majoretti cxcitatjvel mihufculas inventriscircuitucfcdlliowtfiFiintti f. I. de catte. Thomm cap. 1 .ltomacho laboranti fuccurrit in dorlo loco Fuhm. cuius ciusdcm os refpondet) & fub offe pcéioris cautcriisadactis.

CAPVT

XXXIX.

D e alni laxi tate nimia & d iu tu r n i .

C Vperiori modb deferiptx affc&iOni cxliacx v3 proximg acccdit laxitas alui veniens ex frigore, atquchumiditatc ipfius retcntriccm, de conco¿triccm veiitrituli & inteftinorum parittr Viuans. Homini igitur ita xgrotanti fi vircsxtasquc fcrant, confultum eli ab Albuc.l. r.uttum vcn­ triculus inuratur cauterio magno circulari, tum cauterc tenui 4. cruftis circuir! uitìbilicuin tum camere unojvclduobusmcdiocribus osfàcrum, quod (imotbi visurgeat & vircsid patiantur,cxuperantem humiditaterti difeutere licebit ulterioribuscruftisimpaóèis;unaquidcm in pedine, aliisutrinque unà,&duabus parvis ad ventriculum,propemagnam, abfolutc inqUitd/iwr, fed tuaddeeminentiam.

CAPVT

X L,

D e lecoris in te m p e rie fríg id a .

uftione,cuiusquc adminiftrationem dogmatici CEdnon item iccur frigore intemperatum uftifcriptores ad nunc modum tradidcrc. Paulus *^onetraöaricredidcnm oporterc, autfiuratur cautcribtismucronatistreScruilasinducitjUriam curationis operx precium evenire: cum enim iuxta eartilaginem enfifonnem, alias duas ihfc- hypochondrium dexterum tribus cauterios, íc rius, utrinque unam, fic difyofitas, uttriarlguli unorötundoinuriti!/6«rd/»f/. i.c . 29. aut citra rclinquantfiguram,prohisjunam alii(fubdidit) rtiufculos, & intcricíia coqpora non pertranflt adhibcht amplioré fupcr os ventriculi, alii quo­ uftura; atque ita nonafficiturvifcus;autfiperque funt, quiadnafcentibusad quctcus& còry- tingitur hoc ipfum , ncccife cft convulfioncin losfungis ficcisjfchio vocatis adurant, qilOrum atque ulcera ipasmodxa fupervenire. Tacco illud peculiare commodumeli, quod incoalibi- quod ñeque uno imprelhi calidi poteft reftitul lia ulcera diu tenenti verum Albucafis huhcic- temperies, qux multo tempore ruit procrcata. bkcafis ab fiuutusinloc0»Enumero. & figura ullionis.cx- Quas obrestutiuseft mcdicamentisinccrioribus ti,»>pto tcru variavitineo,quodduastertias cutis tranf- & balneis naturalibus agerc nec in caflum torTanti. adigendasferrovoluit,qujm totam penctran- quere miferos. Quidautcmnorl dixi futurum àimdccicycntAtgtneta. Advcrtit quoq; Arabs, euam, ut diminutis tegmentis Sc folutisin exa*

X

x

niatum

Uà

*44

•

DVr

,

o t e c

^

n ì

^

C H ÌR V R G IC *

.„ rn rrrerumbcnemollcapoftema,quodfcihceie):-

S ^ S S ^ i 2 S 3 S ^ '• 'S f c í : “ •■' fcumpcriptratuiHo, quei« diximus, tum extrathi bropc ignisad igncm. Sed hoc obitcrproducta l i fub calamum nata accipiant, utlubctauduoVcs.mihi, qui efficacein ehirurgiatn tratto ìum CtitindicafTc , ’minus ccrtain aut rclicetVi frigidi iccorisciteripremihuttioìjcm videris ; qua? cau­ te hi it forca ile quo minuìab ullo * «ricorumaut latinorum,prxtcr unum Àrabcm prbpofita fuénc Hate cltif urgiaxin hanc autcìvi uiturxdepullionem qua (cripicrit HterotiyiuUs iubrniu'fl.de oper. xbir.c. deujhonibusiecoris legas velimeli quando contri vctcrurnatroccschirurgiasrciftte declama­ va lite vir,hicunusfuitÌocusi

CAPVt

X LÍ.

Delecoris dolore tumorequis Epatis dolor tumbrque cum medicamcntisquibusquedomitusnon eft, uftionefupcXdtur,porroHippoc. L de fot. affett, ¿i.Fufis buxeisoleo fervente tinctis, aut fungís accenhs ofto Cruftasíánxitinurendas. Ex Celia vera Aurehartó apparet /. videlicet i . chron.pajf. c. zy. & 1.3. eiusdew opexit c. 4. vctcres mcthodicos trequerttiore inufiiproianguoribushepatiscurandis habliifie cauteria, ex A rabí bus verb Avicenna. 1.3. fen. 1 6. tr. 1. c.7.5. aut ¿.cruftaSihuriprseecpiti

H

C AP.

XLIÍ.

b e fo r n ic a iec in o rts.

CAPVT

XLilL

b e heñís tumore. tlie h i malvafFe'tftöighis exterhe benefaci'Q liempctumenteth dolchtctnque hunc, de­ cern perfungos cruftis iriurit Htppicr. lib. de mr, a jjrft.tiu m . 33. ¿4. 37- per ignitum veröterrurrt urendi rationem cxpöfuit Paulus Iw. 7* cap. j i ; qusecit; utperhainulosdiftentx cuti, qua: Iplenifuperiefla eft, clutcriUm triplex tridentis inftaraltcrainfixum tran(uatur,ita enim fex iuftx_ reliriquiintur cruftx. Quam örhiielti chirurgiamex Hipp'oc.hb. de ioc.in hoinibe huilfi. 36. iitiitatus videturfaalwi, ex hoc Verb d vicenr-.i lib.3 ftn. itf.fr, i. cap. 7. & Albucaßs, qüilöcuininureil» dumdocuitforeillum, quo cubitus hnifter pertihgit. Hösautctn fecutus eft & Tbeodoricus L y cap. 4s. atque ex iüriiöribuS etiam ludovicut Mercatushb. 4. de cur. morb. iiit.cdp.j-. Verum enimvero quid,qiiod uftiönesiftas lieni notuas experimchtbfiiödamttavitroili. 4 1. term pnorit unuskodericusFoufeca, non nihilaliotjuin amkus» utnnhi\>idetur,ejJicacitr>iedicinabo»i<i. Cüiusipfi" usaliqua parte ftudiofus Hercules Saxonia l.

Panthei tttediunalif cap■ 36. more Hippocraticö fuadet, ut parsilla duobusaut tribus lötis ad diftantesduösjtresiautquatubr dlgitos eituratur j ante quos bmhes Alexander Beüeditfus prb feirrhofoiuvaildo liehe4.5. locls una uftiöneterltandum .aCcomihodatö ad Harte rem inftrumen« tb dixit1. 1 S.cap. ijji

E

VppUrati Jcco f« per cautcrium radii mòdo

Sacutumapcrienti mcminerunt& Cclfus t. 4. c-

CAPVT XLlVi

f. CTPaulut 1 , 6. cap. 47- &Albucafis 1 .1. cap. 30. & b e Hydrope. , ijnacus l.p.prac. cap. SS. venirti, temerari urii hòn crit.fimeum proferens fcnteiitiam tantum doli Stibnem abdominis ih hydrope fievidethf ciehorterpotius.quam animatos taciam profefprobaiitHippocrates/, de lócis in Homme mullores, ad penetranda vifeera 8c transfodicnda vioiandaque igne : Nimis noli tUtò tot partei, tiscircaumbilicum induftiscruftus itemq; Paua membranosinquam,&mufculos,&vifcuspriÌl- liU lib. tf.qiti pleròsquè retulit hàc rattòrte magis ccps pro non certa tentanda opera, & fi certa hatc confanavifle,interiinnullamin totum compunfit, quam fupplere vclnatura vcl medicattieiitum £tibflcm,quam paraccrttelirt Vocant, expertos, queat : Ad extremum ScAlbucafis iplc, poftquafh uftiohe auteih dicitanciquos ufos fuper ftomaexpofiiitagcndiratiòftcm, poliremo nosadmo- chuni, jeciir,liencm,imum vcmrcirt,& Urtibinuitatque cavie, dicens, at vero dimittcic hanc licum cruftis impaftis atqae alios quidem deleoperamapudmemeliuscft,quc)d prbtc&d neq; ctatos ferro cartdefttc, alios ifehio nuncupatis, depcrtufione thoracis , Acque de àliftòitinibiiS atft h’lilusfnodi materia. Scquutus ut viaetuf memoratumfuit jadcofcihcct lupe/- omnes pt- Paulum eft lfaacus lfraehtahb.p S6. quitamcri ricufofiifima efthic chirurgia. Conienti! quo­ illudunum addidit, piacere fibi, ut citta ferra­ que nobifcumCahus AuTelianusquil.3.cbron.c.4 . menti, quodacefbius cehfet, ufum ligellisilicis Theinilbnem acritcr confutavit, quituniiccur, aecenfisfiatiituftio. Muhòptufcs ertftasiftii tumhcnem languentcs, cautcriis pcrccllcfldos etiarn non pr.r tericis locis propofuit Albucafis hbj 1 .sap.33. rtcmpe circa umbilicum 4 .fuper ftotoluit. macho ufum, hiperiecinoTe, uftam,fupef' Iiene Quaaquam ut vere dicam corrigcndushcunam, ferramenta davi capituiaadfiurtiftrandas patispurctabcfcentis peritalo timor, Se fiducia induenda propterca, quodSe Htppocr. !ib. 7. apb. omnes, quibus addidit,&duas alias rctrorfurrl 4.3.chirtirgiam hanc propofuit dicens; Quibus indorfo fuper vertebras, quarum una refpoiiclec prxdurufrticcuraduriturfipUfum pus ctfluat Se nlcdibpeftbfi,alteraftoniach0, fta quidem iftt, uni.

------- 1fed è iumoribus noftris prafefl'oribusi«</iv»nw album, faluifiunt,intunicacnim ipfius rpuscontinfitur;lìvetòqualisamurcaprofluat,intcrcunt,|McrMfWf*ycrij)rrffi.»«fn, ¡0. c,p,& hb. 4. cap. 6.

V

LIB. IL PA R S T. DE EN TO PY R IA .

HifirU.

*4S

cum varïis circutn umbiliciim per candensferramciltum uftionibus manantía procurât ulcera: quod& Michael Paschalm l. i. de tur. imrb. ïnt. c. 44.allatisinidhiltoriisduorumpcrAgarcnum quondam curatorum, tum edam liipra iecurlctoncm adigit cuti ,qucm ieroto tranfuit Pafchahus, aliorum ufu probatum remediuni. Ad crura quoque excitatas crudas multo íemper hülle ufui relatum eft àfidclillìmis profeflbribus, quorum

larisferramentiextremo, primum fufpenfamanu exurcnscruftam in colliculo pedis, quieminct intcrdigituiH minimum&annularem, turn in utroque cturc fecundiun longitudincm crultas duas, & unam fub genu utriusque tibix & alte­ ram in mediautraque tibia: curandum autem, inquit, ut quam diutiiTime aperte lervcntur fe­ ature, quo perpetuo tenues ichorcs expirent, dcfiuantquc ad lcvamcntum fuperiorum vitecunusHcltd'tfs Paduanus, & alter Cafparus Hoff- rum turgidorum.

tnanntuapud loannem Scbenck¿um I.3. c. de bj/dtope .-retulerunt ebani cafuab incommodis ftrra-

mentis facías cruribus uftioncs felici remedio duobus hydro piéis fuiífe. Itcmque fcrotol<ír.

Fontani teftmomo lib. ¡.p ra ti, medic, cap. 21.%. de

afe ite F. Cum autem deaudorum veterumpretertim uftionisdccreto peroravi, venit in mentem id, quodfcribitíaa/in« Coftaus, opinatus, antiquis candentia ferramenta , curantibus hydropem, haud có ufu fuiíTc ut peritonaeum perfoderent, ád aquam educcndam, fed ad prolicicndam duntaxat cutaneo fado ulcere uno vcl pluribus. Que opinio minus exercitis in ledione Hippocratis firma & reda videripoteft, prefcrtimcum pundiofcdione fufíiccre debeat; nihilominus hy~ dropicoruinuftioncmantiquisfuiflbadexhauriendumampiéhumorcm, videlicet ex reclufis apertisq; peritonei datiílris non ad tranfpiratum tranfudatumquehumoris : Tarnen plana equidem non diftradá nitor Hippocratis fententia q u il.f. apb. 27.cnunciavit,quicumquc cmpyici aut hydropiciuruntur aut fccantur, fi pus ant aqua univerfim cftluxerit, omnino moriuntur, quxrcfpondcnt Græcis ad ungucm ; ncque vero ôccurrerit Coftaus dicens.uriquidem refpondereempyis.fecarihydropicis : pro me Galenuseft, qui & uftiones edam hydropicis faódtatas apertè teftattir , eödem cdm. fubinde vero &

CAP.

X L VI.

D eren u m lumborutnque dolore.

Enibus ex concepto frigorccrafl'oqucflatu dolcntibusjunde & ignavusad vencrcm lit homo , fuperficiarias cruftas dextera ac finifti A ternas inurit Albucafis l.i.c. 39. fupremas paulo fupra rcncs infimas infra ipiosmedia veroad ipfas proximas, verum ad dolorcm lumborum cauteriumfubipfisinfontanclla cxcitat Theodoricusl. 3, cbir, cap. 4j. In ipina (parte explicates noncxprellafcdcircalumboscledcndum) Guil. a Saliccto. 1. s- cbir. c. 2.

R

CAPVT

X L V II,

D cN epbritide.

C Iquidcm verum cft,cmulgentcm venam infer^Jnam poftcriore fui parte ram urn infignem in lumbosmittcre,adqucmvcna: unolatere fingularisfazygon dictmtjfurculus parte finilha producitur,nelcvcqiridcin adimnentum expedari in afftidamento ncphritico debet cx oppreifo cautcrioad loca renisinflammationc &ealculo laborantis, quod primus omnium Michael Savanarola propofuit, ¿Sc pollhunc lo. Riolanus Antbropotogul.i.c.21.

C A P . X L VIII. D e paralyfi urinaria, ve/ica.

Hieron. Mercurialis eodem loco & ThomasFientts l.i.

N rcfolutionc vcfice ferramento clavi caput c.ç. & l . ¡ . c. pofiremo. Qui edam idem ipíbmet referente mutendos Albucafis lib. 1. cap.qo. iuftit Hipp. 1.2 . Coacarumptan. c. dehepaticU quodapud CTuftasdivcrfis abdominis pardbus o d o .p cd in i Ducetti eft 18. aph. ¿.habct.Quibusinufto hepatc tres, initio pubis unam, latcribus abdominis u-

I

velutamurcaprodit,funeftum. Vidcsiamipic tarn planam ad noftram confirmationcm Hipiocritatis enu nciatum, ut interpretari aliter ne­ cias. Verum cnimvero quod errareCoftxum fecit,illud eft; quia in hydropicis paracentefcJ appellata:ufitatiorcs finn mediéis, quam uftio­ nes, ut Gal. ait, Hate piane certa fententia eft.

Cæterum in hydropc, qui ex defluxu capitis in carnem iuxta vertebras proficifcitur, opinione Hipp.inl. de loc. in homine,caro in callo inter venas cruftis tribus uratur , & ubi uflcris conftringitur.&cicatriccsquamtenuiiTcinducantur iuxta ciusdem audoris placitum. Vide autem quxdehacre Lazarus Sotus in cundcm locum.

Î

trinqucunam,ad luuibarium vertebrarumfines duas, urendi in hoc aflfcdu confilium eft, ccnforc VidioFlorentino in l. 4 . cbir.cap. 11. quod uftioadftringit contrahcndo partes,fiquidemcicatrix, querefoluta cruftS inducitur, locumadcoinu. numcogitjuc quod laxum fuberat, conftringjtur&contrahatur.

CAP.

XLIX.

D e Hamorrhoidis. iimorrhoidas fccundum fui vitiumvexantes prius nos quidem in difledoria cbir. cop. proprio docuimus, utigne curcntur, nunc brevifi lime quod ad earundem cauias antecedcntcs & fluxioncm pertinet quam breviflimefcrmocinaCAP V T XLV . bimur.Nempc exAlbucas. 1. i.c.ji.atqueexlfaaco I.9.pratt.c. 89. dottus Tbcodericus in l. 3 .chir.c.

D e O edem atis c ru rittm a t q u e p e d u m 4j.cauteriumitriangulatum fuper infimum fpon. in hjdroptas. dylcdorfidefigit, iedipfas hemorrhoidas inve­ / 'V Vos perpungere ext umefeentes crura &pc* terate laxitatis igne tradat Bartholomaus Montag.

V ^ dcs con fuevc rant priores ; Albucafis uftionc I cont. 16!. fccundum longitudincm uidudofetcaftigat & reprimit 1 . 1, c. 3 4 , ufitur autem cultsl- ! ramento.

H

X 3

CAP,

PYKO T'ECl-iNI^E C H Ì R V R G Ì C a fe de art. ufiiont, p r i v a t i m v e r o a d d i t i t i « /. end. taf, defont, infutura coronali, l i F e r n e li i r e t i n e t u r h y -

C A P . L. De crebro aniprolapfum.

A

No,quifípcproIabitur, q u a n t u m

ad ip fu r n

p c r t in e t , c u r a n d o fu a s n o s u f t io n c s p r s l t n -

b fit m is in p r iv a t a c h ir u r g ia , c a p it e d e u f t io m b u s a d t u m o r e s & u lc e r a p r o p h y la é h c a n i h o c l o c o c u r a t o n u n in d ic a b im u s ^ p r o p o fit a m id e c ? / / m io

Wieronimo Mercuriali l.i.demorb.puer. c .i i - qo> ìa u ii a t is in

hacre A r a b u m f c & a t o r i b u s ,

v u lt» u t

i n u r a n t u r d u ® c r u f t a i n c a lc e i p i n ® d o r f i > i d e l t , p r o p c c a itd a m , urtarti e x u n a , a lte r a in e x a lt e r a

parte, q u o c i t a m e n r t m e c iiu m in p u c r is ta n t u t n

p o t h c i is , q u i lt a t u i t in a t e r ia m e x c i t a n d ® a r t h r i t id is fu b c u t e m & p e r i c r a n iu m d c c u r r c r e , n il m e liu s i ln c o c a f u j q u a m p a r a t o p e r c a u t c r iu iii c f flu x u ilm b e c illita te m e n im h o r u m ,m e d ic a m c n u s & v i f t u s r a t i o n e t io iie m c n d a b i lc r ii h a u d t a n ­ d e m a lia r a t i o n e c a f t i g e s , c ju a m u n iu s u f t u r ® , v i t ib u S i Ita c n iiT i

Hipp.ltb.de affetl.

a e v e t e r e s a lti i n h u m e r ò & c o x e n d i c c , d o t i a &

fgnitptl.

g i b b o ,8 c c . D o l o r a t i v e r o g e n u u t n i h v e t e r a t u r a / t o r i i v i x c i t r a u f t i o n e m f i n i r e lic e r e v ifu t n e f t C tifo

hit.

4 -c. H- Culli quo Quintili seretius aity a d u lt io r ib u s u lìt a n d u m c o n i u l i t n o n in c c r t c r i s , Fervida non timida teiera eauteria pianta. in a l i i s i g i t u r g r a n d i o r u m ® t a t i b u s , u t p r s c c p t u m A t in podagra HcAetiusl. 3. ferìn.4. 2j.cruftas h o c f e q u a m u r n il v e t a t , inurit aliquas quidcmpauloaltiuslocOftuxiohc C A P. L E tentato, alias vero propius, in univerfum autem, De utero immodico frigorc intemperato* inquit, pcdibus fluxu mfeftatis loco circum uT T TTerus.cmn e r u S jC u i n fVigorcatquc f r i g o r e a c q u e humiditate h u m i d it a t c lie fic iflin I forinfecus>imriniecusinurendi L _/"*_.... .»rfinin/'iiC 1M111"r*H11I ^ ccinpcracuseft, ut & menlhuas puig s! pum cauteriis iuxta maglias ibidem fitas venas, &concip.cnd.muntaiamam.rcr1t>uftionecor-iadmoti aul6akjusl b t a lo r u m lo c u t n < l r i u _

U

rigitur««fc

Albucafi Ub. /. f . y . q u æ u i h o a d m . m -

f t r a t u r t u m m /ra d o r f u m f u p r a g o s d u a b u s c r u l h s j t u m ti i b u s i n c ir c u it u u m b i l . e i , d e u t h a -

P

< R

^

m t£ r m a g n u m p e d is d ig itu m 3 s J

,

u| i f i n i

is\ u £ c fa < a * v i d e a n t u r ,p r æ f e r t i m e x

Cncv^dctur,

a c p r o b a b ilc

J a f l f c * * « P ro um5 ' -CO lcBcndum ?côcn l phoruniincisgeneretur, Nodosvcro ub.contod.ee Al- püus.quod kc urendum, ut ni vd.ca ia^um eft, ^ AurelUnm L f.fuiffcprih. iucafiie. lubdidit Auftor.Redèig.tur&oculateCoftæus, ’ ui inuri vehementer commenda-

»

c ‘ “" f ' f "

f

“

m usquil.s• de coûter.c .i.& a n te l. 4. c. i^ p r o utero male valenteadiuvando,indorlo ad osla«runi & ad pubem inurit, C A P . L it

DeArtuum{tufore.

Ç T u p ori partiuin Albucafts etiarn uftione me-1 Odctur/iL l.c. /o. cutc nimirumeius loci, qui vitium pâtitur, cxuftâ, id cft, mcdiocriter impreffocautcre : Sicutiverôftupormanus, pedefvc apprehenderit, vertebr® dOrii,è quibusnervi defereiitcsad lias partes fenfum dcfcendunt,ignë fenticnt. Vcrum enimvero nondiftinguithæc (addidit) quifpiain line perfeita nervorum anatomesnotitia.

C A P . LIII,

De tremore. Èdendo tremori, five convulforio, five Te-* eus, materia frigid âdiieurrentepel' rtervos d o d i, huius uitiofiem per olivare cauterium quinqucintcrvallis inter vertebras,itemquepeéh,s, & cartilagine!« enfiformem praecipit Mbucafis 1.1. c. 5 6.

M

C A P V T LlV. De Arthritidc & Podagra.

n o » c .I T c r i t , i g » ™ «

r Lr J ; . _ j L.,_; ----adeotrès )»ofr(.i aaut i,tni].v fubfidiumdeberiftatuit, atq; qua­ tuor aut ctiam plures cruitas utrinque ad gemi docet inferendos, ferramento davi capitulo, manu moderata, lie, ut & cutcm totam peruraè & iiervolaspai tesnon attihgas. Quod fi dolorinceirerit, qua cruri pes coniungitur,quitarfilocuseft,inurenduseuferramcntis olì varibus; neque nô fi gravior affcwhis urgeat in ihetatarfo,ubï vero & manus dolohbusin fcftarifentits,ad carpum cauterio puntloriö in duasquafilineasordinatiscruftiseitulecrandum. Ad mctacafpum quoque, & ad fingulosdigitorum primosarticu^ los leviter attingendum eft iisdem cauteriis ,& incubitumhumerumque, fi priceiTcrit arthri­ tis, iilucquoque&igrtitaadmoveris. Deniqué &indoifum,(i&hocaffli<ftabitun Hi®c vetercs illi, cïterum hos imitatus AlexanderBenediftut l.30.de eur.tnorb.c. /i.nonnullaspropofuituftionesinter esteras earn, qu® fupra taluin eft, ex* trinfeeusjita tarnen, utnearteria vei nervus o f. fendatur.èrecentioribusvero Hieran, tiercürialis in Confi, ad articuiaresàfpinali medulla defluxus Vertcbrarum ufturam conftantilfimèpropofuit,

CAPVT LV. RticuIorum doloribus & ad liosinfluxibus De Coxendice. frigid® acque humidæ prasiértim maceri® D coxendicis noxam curationis percautcriû præiidio ignis u t i novum non cft. Ita etiamnum àSaracemsuiitatf?hertiinitF>4«n/ Vallefiue, ncceilirium, utH/cronymus Fabric lus noncontemcomm. s., epid. feci. /• par. 1 1. quam & Ludoruut «f«dHiWf0r»e/?n/êrtt/i,quiacerbas,utipicvo-(........... , cat, anttquoruni chirurgicas operaspalTim reie- Mcrcatusinl.i.dcmdu.med.c. 16■ & tnadnexeconôat,banc anxicprobat,& timidosin hacrechi- filmpag. 6fo. fcriptartlrelicjiiit,inquiteftitninhii rurgos h ui us*ta tis vituperar li b. deoper. chir. cap. [ aftcdtibus articulorum, aliarumqucpartmm dolorrbutf " .. e.

A

A

LÌB. II. PARS 1. DE E N T O P Y R IA ,

247

rem extremitatem accenti adminiftratio.Verum matcriarnundeparatur peflfulusatq; oblcrvationes alias adininiltratusplcniuscxplii.emus.Porro nunc lìmplex xylina tela vet ulta, nunc lincea,item vetuSjXylinointracommiflballumitur. interdu equidé lpiritu vini madefaäamprimò, inox cxficcatam capio. Convoluiturviélulacrailitudu ne,quaopushabesadcruftulamlino crudo iiipftjl u[ hs l.de afl'eét.&alifo quod partim ft upam,par­ tim tcnuem linuin interpretatur H e r c u r .l . 6 . vatia r u m kit. c. 2. Prater has autem matcriascxcogitati funt|à me ru bi & fcrulj galla’ maiores.ac laves in longum excila,atq; oleo frisar,) mici & horum folia ficca,equifetum, triticiindici Itipitcs, item fabarü, lupini, cannab. cannarum multiplex ordo,intra leipfasinviccm congruicoaptatas, live quidemarundinum fivcfarniculorum, fabarum» paludopii&c lignum quodeunq; putte & Insil­ ai ilia. Q uj genera quodcnliorc lubftatu fucrintj co firmiorem ignem infcrunt, R quod non tacile pernofeatur, utadmirabiliusetiam novitatefubltantia iioncompertarenicdiumapparcat&non vilelcat: Cuius rei gratià&fallerò tinàurispopularium oculosanunofqj licebit.Atq;haitettus dcmateria,quodautemattinctaduUur{modQ& forinam»illam a P r o ß e r o M a r n a n o ih c o m m e n t d.de a j f e f t .n o t a n u m e r a l i j ó notatumadvcrtcj,Ufturi aliquanto latiorem fieri, quàmfitignitabulibalìs.

Almd vero longè dignius adnotabo uftoriumj fungorum admiiiiltratuinantiquiafuiile ilium , De refolutione crurium , non utapprchcnlidigitis vcl volfcllä, quà parte t) crtira paralyfcos vitio mutila redimcttda finn accenti, velutcandentisferricapitulù urcncruftasaliquotcxlino crudo acceofoad ipidisjpartibus corporis adhibcrctur, verum ut im» haininfcriorcitt utriilquc&ad osfacrnmexcitat politi forma.quapolltininlìdcreparticulisjtuni Rodencnsd Tonfaa Vir & dottrina & mcdendtufu nobìlu m conf 1 p.to. i . quam urendi rationem cur parte fuprcmäapplirita tacula vcl carboneacccnapprobem, prìterquam , quòd ex Hippocratis dereiuur, acceii(iq;&icflìlesrelinqucrenturcxcremandiadultimam ulq; favilla; nauiqjfub ex­ imitationc fefirmai, alicubietiam inpyrotcchtremum cincrem preparata diucruftulu complcnia cliirurgicanotlradixi. batur. Contirmationicft^«rf/.i/«< ¡ .¡ .c b r o n .c .i r .

C A P . Lvn. ^./jo.ddcriptainrcmrcliquit.lcaaliiJ gneosfun­ De refolutione Articulorunt„ go« interi usacfupcriusanguftosformatues pati* Annui» A T q ;h ec quideminarticulorumdoloribus: entibusapponuntlocis, quos fummiuteacccnn/datmi. xYcaeteruminrclolutionibus, li pertinaciorfit losiìtiuntcócremari,doneccmcrckant,acfponhaec, carne, quarintraarticulos rcfolutacft,attra- tcdccidant.tftcnimhxcuftiolcuipcnctratione étamferriscandentibusexiguistenuibufqvcranf- moderata. Quoniam autéplerumq;exigitur,ut iniiIìs,oportet idu rcrcju PAulusAegineta.Lj.c.i8. altilTìmcvisignispenctret,ulìtatumcftabcxtcris C A P . L V I I 1. gentibus, ut 3.poRprimumufturamdicrurfus De uftione per fornitem in tomplurium mor- iupercademcruitanovus urcndó pcniculusimborum eurditone. ponatur, itemq; j.poftdic tcrtius ut craiTi/Tuna T^vUo funtignisferroconceptiincommodaat- cfcharapoftaliquodabfccfluralìtdcmmn, quod -L-'que aflfenlamenta fenfu ferme omniu mor- temporis fpatium duas hebdomadas expeótandu talium, potiffimum autem delicate vi vtfntium ti- crit. Inculcatalo liane ulturam egoin venenatis midiorumfatminarum,puerorum j altcrum ut ferarum iótibusmaximc approbo, quain Auguvilu confeftini exterrcat live vivido terrore, live ftino de Judicc à cane rabido fccundum infifiammanti furore; alterum, utuétucxcoquat, maimibiaindcmorfofaótitavifehciter. pcruratque vchemcntius; utriq; nosdifficultati Hunctetungorumadminiftratumlatere non cogitavimus occurri polle,fi materia fubftatif fit deccbatle&or, alias brevi memimmus, nunc in primii rara,deindefetaigne, neq; candensappa- ufusampliorcsfcrmonemctiarcpetemus exorlì, rcat, neq; rapida fiamma micet neq; fcrvidocar- ex omnibus cautcrii ufibus quos antiquitasad bonefcintilletfedpollicari magnitudine impofi- profligandos difficile* fiumani corporis aHfedtus tapyramis re&è fuperioreextremo contala igne exeogitavitpcrpauci funt, quiigneperfomitem exilitantummodofutno le prodat. Ullnratvciò (fic enim vocari placet ) adminiftrare nonquenon nifi lentf ac tolerabiliumaliquo poli: tempo­ ant, li non fallitautcm rationoftra,pcrquofcun-i re fenfumalierai; ciufmodi eftpanniculi golly- quecorporis integros atqucoculis expolitoslo^ pini,brevi longitudine obtorti fccundu fuperio- cos uüio grxca » per obtufum tamen ferramen­ ti 4 tura ierifc'us, ^uihóom nino conftituunt art icularun BÌfeétuin,fcdexrccrementispartiuin, auta pam àliatmasmiffis Ierifitti fìunc ; in hismaxittiacum hoininum utrlitatcfuturumeft,ii fette in medio aurispcrferramcmumcandcnsinurantur, lllud autemcopromptiusadmittcndum, quodHippotratt con lenti t,qHil.Aeptd.par.5. loquens decoxariisait;in dcfluxionibusad coxam venas retro aurcsfecato,pariitaqueratione dixerit arito, ac non tantum eas,qua: circum auresi unt vene» vcrum &cas, qua: inipfìsfuntmcdiis, quasobres neq-, alienumàprincipum virorum icntentiare­ citata jam nunc uftiohabemlaeftv utunturautem&hàc auricule uftione nonnulli ad finicndos dolorcs dentium de q ua re Tuo loco. Ceterum obfìrmatos coxcndicis ciuxatusatqucadeo valente*,utclauditatem inducerepoilìnt, uftio­ ne neccirariatraélandosindixitHippffiTrfrM.Quod preceptum cum obliti fervare firn hodic noftri, unumignoroautem, filolum èmultisinvcnij®anntm Zecbium,<^niIllufhilTimis Romani adolcfcentisutriulq; lateris coxendicibus luxatis igne ìnfcrendumdccrevit ; homo tamen qui in R o ­ mana curia leniorcm medicinali! fu¿titani per patulli igne deleCtatuscognoicitur. Preter quei» vimmell & !«//« Ca/itfC/<*«d/Bttj,quimirabilcni huius cauterifmi ctfeCtus vidiile tellatur in refi), medie.poftremd.

C A P . L V li

A

t*YROTBCHNIÆ C H I R V R G I C Æ ___^ubcshcmiasintcftinoriftn luenres, tum adhibetit? : per cofdem sbarbara iftacxer- ) 4 etenim miriheè pars h ac catione cogitur adftrin ceri poteft,in locis vero ulccratis fanic multi ac­ que humons affluxu madidis, cavis , fiftulofis, giturqj.Quam rem ieliciter experti lumusinAle. concamerati* & impediti* uftio per tomitemla- xandro Janathafio Neapol. adolcfccnte ftudioôitarincquit,exponemus vero, quibus fub cali- fiffìmoatqi inaliis, Adeo autem prxftansreme­ bus & reruin opportunitatibusipla utiliceat,e- dium ut recurfum xqux defeendentis ad fcrotó riumeratis videlicet cum morboruin generibus intcrcipere poflp creditum litab Io. Arculano in tam loas corporis,qimllam admittant, iunt au- comm.adphbmnliai.xi. no. prxicrtimaliisalu tem mca quidem opinione hârc , 1. cft caput, cuius virtutis adhibitis medicamentis internis. partefcilicctomni, q u i ufturx a veteribus di­ Sed & aneurylma,quod tetcrrimus cft tumorSc stati fubjicitur,anteriore,pofteriore bregmatis, infanabilis habitus, hac maxime rationc curari H'Jiorit, Utrilquc locis temporibus ac tuberibus quater- permcphiticosmedicosjcx horuuno, qui in 111. nis, futuri* item &valbruinipfis locis, morbos PrincipisPalaciolidomo alitur,audii iquod & I. vero tic curare licet interiores omines, quibus ex- C.C/.»#d/«K5pcrignitumfcrramentum, ut cutis cllendiscommunis ignis laudatili-, òtumoribus multiscruftis maxime corrugetur fieri voluit Coydroccphalusactuberculainaligniora,de qui- filo 67. 6, Coxendix exterior doloribus malis bus alias dixi, Cicilia Mucona Sartoris coniunx excrcitata, huius ufturx ufum ctiam approbante luccm oculi, diuturna huinorum dcfluxionc CxlioAurei, l.f.chron.c.p. fio. Ad hunc quippc HiJlorU modum o<5to dicru termino redditus eft integer mira Ati, hancad tempus uftioncin cxpcrtarecuperavit.

Ad oculos lippitudinc infcftatos, quodatti- Rever.Saccrdos Marius Canncllus Illuft, Mar-,éJ»nct, à longa quidem, & gravi excitate jam Ca- chionis T urracufiifamiliaris, qni dicsnoCtcfque rolum Valdrilium Triventanum juvenem, qui tortusaeprope mutilus uno crure y. jam annos famulatus aliquandiu mihi fuerat; ad angulum fuerat, valentiffìmis etiamnum medicamentis capillorumfccustcìnpora politis, his& acccnlis curatusitemq; Ant.ScarpettaLucanusDuracenpeniculis reftitui ficjutmìrutn etiamatque etiam fisfabcrlignarius, &Ìculptor vetulusatq; etiam vifumfucrit Alexandra Alexio,Donato Donno Julius CaefarPapacius, quem à pangcndis caratquealiis medici* Neapolitans, & Iblerti inge­ minibusfelicitate vocantvulgo poetam. Maius nio viris,atquealiis. Similiterautem, & Marcus auté, & prxter fpem omnemfeliciusadvenit Fe­ (iulielmus curatus eft, qui rcmordentem&pcr- lici de CrifcioLaconigrcnfi,baiulofellulario, qui pungentem humorcin de fupcriorc Imcipitis coxcndicis fed iy philig bienni cruciatu &ad clauparte ad octdum de labi fuetum ienriebat. Cu­ dicationcm ufq; noxaimbecillis &mendicus faratos eft pulente Bernardo de MagiftrisMedico ftus; ab hac ipfa continenter ufturalibcrcftta&ArtronomoNcapolitano non ignobili. Ad ¿tus. In crudiste quifuppurarineutiquam vifunlinguae tumorem ingcntcm & diuturnum, quem tur venereis bubombus nil experimento meo Michael de Britto Hifpanusincurrerat, unicum longoprjftantiusquamhacperigneumhalitum Cxperimcntum luit hxc quam nos intra maxil- ufturà uti ; quo & in Alphonio Scoppa pilcorum lam induximus ufturam ; res toto nofocomio apparatore & in co quem D.MarccllusTheophinoftro mirabilis, i. Collum & cervices inqui- latuscloquentix&fapicntixomnismirusprofefc bus ftrumx pertinax malum fit tentati conco- formilèrat,fcliciterufusfum.7.HumeriBrachia, étionisjôcnicdicationisfubfidia recipient. Sic cu­ genuatali,pedcsomnesarcuum,junóturxfuas,uc rati & pcrlanata: ftriimæingcna&gutture tue­ arthritidisprefliirasdeponant, itemqjutgummi ront la m in i perhoneftx quam F. Vincentius dolorcfq;iyphiliosomnesabigat. Hàc porrò raJciuitapropoluit.Bubonocelçquoq; non alienó tionecurati funt brevi quàm plurimi nofocomii fie cura vi.}.Thorax anterior,pofterior,dorfifpi- noftri langucntcs.IntcrcxterosJo.BaptiftaLcona&c. Quodigituradhuncpcninet,adpleuriti- pardusCalvcllcnfis Adm. Rever. viri Dominici dcmfpuriâaio, mirificúhocexperimentó com- Vittipaldi noftri Parochi legum prilctìoris & probatum in igrotantibus noftri valctudinarii, protdforisornatiirnni auditor, quinoftesinfoquorum unus quem adnotare vacavit,fuitPetrus mncslex jam menfibus acerbe iupra raalleolum PorusMcdiolanenfis,qui veterinariam apud luos vexatusduxeratnullo velemplaftro vellinimencxcrcuilFeretulit.itcmquealii pleuritici, quos re- tolevatus. Ad eundéquoq; modum dolores fritxnfcre omnes linctxdio vix polfim. Cognovit gidos gcnuum excufli. Auguftino Teortuno A autem iftorum plurimos in nofocomio R. P. Io. vernienfi, famulo Medici noftri Collegi Adami Bj/>ri/?.rabelcphantis,qiiicx Religiofisnofodulis Marchii ut hicqui remedii efficacias miratus cft, charitatis hxc officia cxcrcct lcd ulo in làcrisxdi- teftificari vere poteft. In carpo vero,ut apofpafma bus. Sub carpo ganglion hoc item adiuméto fub- pcrdolens excuteretur impofitum cum frutìu latum Auguftino Saldino medico Ncapolitano continuo cóièquenteluitAngcloVitaliLupienfi, prxftantiffimo fuit.Multisanteannis omni topi- làntìi Petrinati prxfenteingcniofiparitcracftucorâ genere fruftratentatus. Bracchii pone car- dioliir.medicoJo.Georg.VolcameroNorinberum dolorem diutinum, quiluxatusfpem tacie- genfe,quitunctemporisapudmehofpitio fuerat at hàc rationeexculli mancipio PrincipisFori- receptus. H i funt corporis partes qu§ laborantes ni,qucmmihi curandumobtulit Donatus D on ­ eàrationelevarigaudcbunt; E vitiisveròprxcina mcdicusornatiffimus, AgathiusetiâSynopo- puareccnfcbimus Ine,gum i exoftofisà venerea iisScillacenfisSartorex vctuftiflàmo humeri do­ lue profeft ^ tubercula q uxdà lrigidiora,ganglia, lore liberatus. 4. Abdomen omne, & umbilicus humerus Apatelladiduci facilis,colti,&alia loca hernias Se internos vifccram languores patiens. •orporisgraviter coltila,davi,callipedum,&pernions»

LÌB. II. PARS I. DE ÉNTÓÌ>YRIÀ.

Vii:èrtes,varkescrurium,uiccninì tuberà,imperi­ lo,verruca,graudiorcsjccdciriata.cmphiiemata, buboncs &'càrbo'rtcs]>eftiferi» c'ondylomata & Fungi podicIs,afq; alia. Ad caflosquidéctiatavctuftimmbspecfiiÀicxirriiutti hoc etperimc'nt&ic prodidit ii' R . P. Luciano P. Sociccatis Jcfu Sa­ cerdoti, qui fpctti omnéillius abólertdi pofuerat : itcni cpie ad Acrochordoncm contumacem alius Jefuita. Ad fummam ignis per fornitori cbmmomòditateS flint oirincs,& quasignitum fcrruitì utcndo cxhibct, ad exiccatidum lcilicct;attcmian'dum,rareFacicnduni,diflaivcnduni,attrahcndu, abforbcndumifaxaridunijaclftringcnduna corroborandumdoloremq;levandlun.Pra:tcrha:cautem & ad ftupcfacicndurii, atq; iritifum partium fine dolore prjpai andum.opinor equidcm.hunc ignemprobe lacere, quippc videtur t i , qui cufcuibitularum cft,màxime fiirtiìis, quapropterut egentes remediò tetti ve Icitequcaflicias.cftopcraeprecium, ut haietiartt cucurbitularumnomi­ ne dòncsi Per orMto & uà LtU orem adm lnitiv* T T Atìenusadprivatosaffedus1, aclocacorpo* ^nsuftioncsprxfcriptabrcvitcrtot finito,qui diligenti* confiliique vetcrum in his varie pr*cipiendisaudirecupivcrit.le;Cofltwmin 1.2. detgneu mediante pr¿fiditi ad lingula iftorum Capita cuinulatiliiinumenarratòrem cònìulat, & nobis qui compendium libri, curavimus, h*c reti da tondonct’.jain veiòpr^terhasex ignecurationes quàmplunmasalias & inpnvata chirurgia tradir dimus, quaseolocòaddilcnminaiida lcrVàridabuegenera commodius, & tibi vidcri debet, nifi luarcruin difere tiOdiiplicet.

Ut9-

fuevit, improbarunt : nimirutri prilci iaborantes corpbris partes inurere foliti fuete 3 nós vero (àlias partes, pro tuendis agrotantibus torrefaciriius gratiS vacuationis ? cius feritemi* funt : ludó'v.SeptAlius in Hip/». /. de aere,aquil ina«. Io. Coficusin jtvic.:hb. i.fen. 4-do.f-c.2y. PerriuSaliusin tUn/kHipp. I.i.demorb.ieX.i i.lo.Heurnnu \-pract.mah. rum. * 47. contra quos omnes tamenfuntlongeplures alii dófti viri ,& non piane novus medentium ulus. Quitti utrórUinq;cónsrovcrfiam titlìmpleX ratio veritatis apparcat,ncq; fit ullustcrgivcrlàndilocus.acciiratènbshocloco difcutiemus,exorfuri primum abhisrationibus,quòddamnofurri nc dum non utile curationis hoc invcntumcriminantur.qu a expedita re, mox ad alteram partcriljdc tractattdi remedii nttionc defìedemus.

C A P V T II.

De uttiltAte Cauterii dtfceflHtìo.

Uoniam potiifimafneiitatui in cauterio d i-a ; .

Ver fio, atqiie h*c vcl nulla propc (it; ritvel , riullliSvclminiinus&cttàtu minitnedignusufus; rtmtdmm cauterii lit habendus. Di Vctlio,inquam,modica onora idi monilraturciempltìfontlctili bracnn; quod a¿"»mmum divettendam àcapite iriateriain inltitutumeft : in hòc profedo pulìllum ulculculum pulilla dcducuiltur venula:, perquanimc*cosmcatusqui fiat unquamdignameinoratu denvatio? pcram- _ . plioresautem&longè maiorcsncq;faciliScftcva- ¿W r*, cuati0,qu3donullacumhis&ulccricftcommu-„w ' ' nio prater ante ditìas ventilaium tìbras capiilortim modo tenues,nobis objieianturahqui cafus, in quibuslicuitaegrisullamexhisutilitatcìn recipercadvcrfus graviiTnnOrum morboruinincurfusjquameriim ex cauterio utiiitatcm certo alici runt.ca Vere alia ratione obtigit Vcrum ad haec Acadrito.

DE U STI O NE A b A VE R È £ NÒ VM recipient defenfòres confetto cauterio in promirnt^uifitaper ulceraemijfaru fontuulos vulgo dieta 3 ptU eft membro dcbilitns & inde etiumadefilu inat.am Cauterimotioac definitio. xuirliupcrfluitatcm habitudo: quamob em cn - utUnàt.

C A P . I. cumflui humores quadaia porta, ruunt. cei turn Rtfponfum tJnftitutum jam eftaltcrdhdo, avcftchdo, enimillud,quodíl.1/.fd<’r«WI)rl¿K<tdlatllscft,na-'*J />f,"í',,7, vacuarido atq; alili non paucis ufibus uftio- turam id,quod fupcrfiuunteli, prutinusad à t b \ - ^ 'r">re!n nera conducere, de quorum plerilque, cum attte letti partem trartsmitterccftq; hieopitìcis confi -pars formi hàeegenmus:àvefforiusnuncreftatcnarrandus, li o iènfus indituS partibusi quotqudtfuntin ani- a d qui coltìmuni medendum cft ufuadlaborantcs malis Ariilocratia; ut cum vitiofà tc gravatimirreipwuO principes & publlcas corporis noftri parte* lon- quilibct, impune ad imbccilliorcm ac viliorem0*’*9*"*ginquarationecurandas. Inquam remprimum deponatfarcinam.atq; hjc rurluSjfipoifit.adalia; incetto audorefuiitcxcdgitàt*fontaneil*,qtias doncc in debililfimaconfiliat, mallim Atqm ‘rahunLni. vulgo dlctitìt, propterca quod velut dfonticulo confcffum eiljtialtt dolotiSturn etacuatiòms per- Ratto moVcl rivo quodam manantcs corporis aut certa: petu* causi nonnullam inde debilitatem loco, dunj, quo partes cUiufpiarri fùperfluitates cducantuf; Alii cauterium& ulctispafibiatqtieadco brachi nnj in F f cauto* vcrò grecanico vocabulò miluCrtint appellare ptòpofita hypotheii facile cedcnscapiti fu perHua cautena i rtómchqubd urcndi tutti attuiti tutti o- transinittcnti eadem per datum cfmixu evacua­ pci am arguii; qUippc per utliottctti principio eX- n ti ut propterca vacuatione utile ncq; debilitate btfnltìo citarltUril±cemiliana; furttautern hxc,utcqui~ damnofumfitexilhmandumcautcriuin Athanc faticali. demdefinirefoleó, ulcera Utilia Certislociiigne profedo rationem lìcevertuntadvertarii: Labo SvfrA<>fi­ r£ ' ¡ndiida,ut iti lohgarn cauli ttiOrbific* vacuatio- mi unumquddq) mcmbruin bifariain, velper efncm,everfiòneri1, intcrccptionem, derivatibné, feritiam.affcdu primario tcntata;vcl pcrconicii- c„„fi„uré ventilatiottcm,&qtiarttum ficn poteft cbrrcétiò- fum atteduriifècundario: per dienti am quidem,y«m utitittcrh manchi ili dies.fetutìdurri prxfcriptum »le­ ubi parspropri*intcmpcriei vino iplà fui ratione ta'is ca*dici, procurati. Jam vel ò tot inulti«, ratiòinbus delinquitjdatqueortum morbo: per confenfum cautcriacumcomnloda fine vita: falobnom ufi- autem oblanguet.nòfuiipliiisvitio.ncq-, à f e r n e t *' bus, nìhllbininus nbtt defuére, qui partirci prx- ipfà peccante morbus eft fed aliunue acciditr fidiiutilitateftllabcfadare tentarunt,pactunctia porro dicuiit in neutro cafu cantef-ium prodctriincntofumaiTcvcrantes, partimquod vete- deile,ncqueenimmittitinatfedu per cflcntiain iutti authoricatcacque ufufinnatum ncutiquam pars per le affeda, quippc debdis; &priusdcbiiis cft.

C

Q

_

PYROTECHNIC CHIRVRGICC

Clt, quam pars —j- - r i Kicm,abit9l!srccipitpotius*baliis,quamad ulcus 'cautcriitransmttcat, ncque etiam conduca ronticulus in affcdu fccundario eàdem rationc, tiamqueadeòdebilisrcddictuterii parsrronpotcft.ut debitier fiat membro per íe atFedo,magli­ one quimillud recipiat; prarfcrtim.cum coniucvcritimpcrio morbi fubditum. Vclit rtoüt inatcrtamalicnamrecipcrc.

Conftat nunc ft debilitatis nomine protucurum caatcrium forrt, pro futurum cetre in aiictìibus non primariis,icd fecundaras,& tarnen yrdetur potius adhibendum attcétibus primari«; quicöiuumaciorcsfunt, vaiefttioribufq; remetails opus habent.

CAP. III-

grorum eultbres, non in oliv| folum fedfetiam in^o«. vitariis.ideft; vitiummaritis àrboribuSiulmo* platano, populo, falice, & citeris omnibus q u i ramo,talea*clava,furculo,propagine hèferutur, ut prodidit&.Cc/ki« in U.defitrptum natura c-stVeroftmile fit igitur,ut inde tradutìum lit ad ho­ mines hoc inventum t quod enim in arboribus expertum videi untfeliciter, ipfumhocetiam in homine, qui inverfa pianta eft fatftu commodumratifuntpofteriorcs.

C A P . IV. Ouoà antiquis vognttum fu e r it averfor inm cautem'genus, complurium autorum tefttmonio.

Ed quid ego coniedurasemendico, quando etia apud antiquosluculenti iuntnoftri cau­ teri! mentioncs& ufus. Incipiam à G n cis & i , : V l Unc autern auditisfadionis ad verfx perfua- Ihpp.onujfo, qui in l. de loca m homi. de inter.affed. Wttniuju & libra de morb.pnf.i.c.su & l. 3. eiufdem oper. c. i j j j * f o n J Z ^N fion ib us, liccat mihi probabile ciusreifen27.&}.epid.in Maltcoid quidem videturvoluiffe,j funiam tn- tentiam vcrumq;decretum poneré theft defininontamen verbis aperutt. Dio/condis tefiimoiito ente,quod facienda fintcautcrta pro materndiJam s ut Ai quii.

6. t .31. & alibi ad venenatosfetaverfione, quemadmodum quottdie fafhrantur; rum td us tada cauteria,ut hiantia diu teneantur» tre m a te - fun¿ aincntumautcmilludctto.Confueveremcpricipit; ut admultum, inquit, tempusfordes Ä d e n t e s o m n e s , dumnólicetabatfliftapartcpccprorogentur,& materia virulenta cffluat. Aetna tx tiia ri canton in ea matcriam vacuare; proximo cadem fer.z.c.iS. paralyli linguae fadisigneadocciput fonticutoi. loco deducet e* no alio fane modo, quamfaciunt SiéìU. 0li tores, qui currentem fuo trami te rivum, quo ulcerib. diufluidis petmanentibus non defperat fuadet ufus irrigations ; inflctìunt} hoc igitur, perfedam curationem 1.8. cap. 37. AfthmativeroP/« w tquodolitorumexemplofaciuntmedicijdiyerfio- curandocrultas igne excitattn pedore, d tu q u e/^ '"^ ncmvocant ; cftq; ca fané perquatn multiplex t finitapcrtas. Paulus verb Aeginttal.3. c. 73. F- dum ctaHUrl, videlicctfriítionesjligaturp,cucurbitula:,velka- c o x i vitiumdiu protrahitur oblidendo diutius^^,^, articulum.tribus quatuorvélocis uri,&complu-»i>yir4/«<< Ä t t ìt op- toria,Iotiones,& quidam alia : His igitur,li quifTobtnt «- dcm a¿ lcmpus breve licet uti, cur ad perenne di- fculisdiebus ulcera adapertafervarivoluit. idem fi»f j * cauti v e r(i0 pcm u ti cauteriisnonliceat. Porro,utraq; etiam l.s. C-3- indudidem orfoper rabiofumearU' iilotùdtverfioaliud meoquidcm judicio difcri- nemloco cruftae, fluant (inquit) ad minimum men non rccipiunt, quàm momentanei cui ufdà 4 1. diebus, quaseafdem demorfoitem homini autaliquandtu duraturi operi ; momentaneam rabido cruftas 40. aut 60. dies. |apertasfervandas V e fid u riì quidetn,ftcut paulo longinquioretn habent vefi- fanxit Aet1usl.6-C.24- qutexl. eodem t.49. Longis & Cauti- catoria; duratutam vero cauteria,licctq; ex veli­ itomachi defluxibus f a d i cruitiitem ut aperte ni Jijcrt- catorii indu)ctione focile retinere cautenum fi ea diurelinquantur, admonuit. AdhicFi*«/«» t. adminiltrcntur,qu|inapericndo riteqj forman- 6.c. 1 . perdefluxibus humorem ad oculos & thoC4««r/a»»docautcriafolentj ttaq; cauterium, quonosuti- raeemeurandis, caput,ait, fupernèurunt&eru­ mur nihil aliud e li, quam prorogatio & compie tta lapsàos attenuatiti ut fcrvato diu ulcere huf l u i d i . memumdiverfionisbreviculi,quieftin velica- morcs co pcrlpiratu dittipcntur & evaeuentur, HadenusciusfentcmiigricoSautorcshabcs. E r S r t e t t o , vcftcatorit vero dtverfiotnchoamcntum PCM ’ quodd&eftduratur^diverfionisin cauterio quod Latinis vero primus Ctifimi J.c . 1/. ferramenti* Cautína utapparcat quá fipe nos exhorrentibusqutbuf- candentibuspluribuslocis hydropiei ventri exfartibu* damatäualecautcrtum, potentiale fubílituimus, ulcerato fcrvandadiutiusulcera pricipit & c.22u Mfocntet atqUjvcficat0riú c llaliudquideiufmodi. Quod eiufdem libri in his, qui pulmonis obdeftillatioigiturmajorfcs noftricauterianon habuerint ilio nem ex capite ulcerelaborant, cruttis indudis " a l l . * ufujhocnonfacit, uteonos utemesdiffideamus fubmento,atqueingutturiad utrumquemammam & fub imis olltbus fcapularum cavtt, ne S r t m ia i- ab ipfisiqutniiTto amplían tes nos veterum invenvtrfanorU tacolitnus, & quod ídem illilubhifce curationi- fanefccrc ulcera permittuntur, nifi tuffi finita: r attinia faus inftituerunt,ampl¿pra:ftamus*nó igitur ma- ¿r/.4.r-22. adcoxcndicosmedcndosait, caq; fi gnircfert,quodvctereshuiufmodi cauteriis dele­ nullaexukcratio, etiamipfiscoxi, ficut & c ite g a ti, quemadmodum nos minime fuerint; cui rispartibusadhtbenda eft. Citm vero lipealifirmamento tantopcrenitebáturadverláni,quin quid cxulccrandum candenti ferramento fit, ut jmojlihoc »liquid facit,ut ex veterum traditione materia inutiltsevocetur , illud perpetuum eft adminiftremus hocremcdium, probabo dein- nonutprimum fieri poteft huius generis ulcera ‘ ceps,& ab anttquis hoc nobis inventa defluxi (Te. fanare, fed ea trahere, donee id vitium, cui per Mb mui- RefertenimPhmtís, íolitosprifcos, cumaliquo hicopitulantur,conquiefcat.Ad hicThem ilort t~ lustrad*. nQXX ccncrelaborarentoltvi, adharumcaudi-l auítort C *lio lC h ro n .2.fin c, 1 hthili imperar ulce»um ai cem ullUmaut plureshiatusterebro vclfee uri fa-1 rafacienda extrinfccus, atque horumdiutiffim« nntanteVtrum in t ¡quorum f l i c it o confo n t aneUm fit cautenum.

S

UÈ. It. PARS !. DE E NT OP Y R Í Ai vÈfìerendam Cm'tatein , ad avcrfioncm fcilicct liunioris, internorumque ulcerum exiccationcs ¿t cxpofiiÌtÌdcri,'.C£lius>qui&àdmdu£hshydtohicìscruftas candcm ab ainiqui* oblcrvtitionem adhibitam fui ile , ut fàniofam prohlviem & aqua diutiuseructarcnt : pcrhibuit <j.tbrcn.c.4. & i.2. siufdemoper.c. tilt. Cui placito adftipulatuseft& Canopo unii I.3, rei medita c. ì.ftd Caltiis ì.cbron. c. i . & 5.c.l.p.fj pofttaétasccphalxa vcxatis» IIchiadicis & plxadicis uftiones, imperai ulcera refervatainfaniciTipróvocanda,qucqtiidcmo!m niapótucrnnt fortaifis inde trahi,quod ipfcHipp. z.prognojt.tcxr.ó*. prodidit: quibusinflammati mlmoncs morbis ablccflus circa aure« iiunt & uppurantur,autadinternas partes fiftulantur» hi tibcrantur. Hac credo oblèrvationc fa¿timi eli» tu: aliqui ( inter hos L4z.tras Sotus tn iib. de loca 'f l text. 130. ) profeilìfuerint, ab Hipp.lonticulum ¡a fub tìftulacomprxheftium. Ex Arabibuscll R.iZu l.g.ret med.c. n. ìncpileplìapcrconfenium jubet parti mittenticauteriiiin induccrc, quod diu mancat apcrtumfivcilludheparlit, (ìveltomachus. At Albucafal.i.c.32.ubicruftascoinplurcs hydropicormn ventri dccrevitinducerc, curanduin voluit, ut longiore tempore faniem cmittantautaquamerutìicntié.rjM. c.iidatistumenti Ipleni cauteriis, ut hxcdiuapcrtatcnerentur advnom\n,c[UOd ex Paulo idemprofejfo in lib. 6. c. +S. didiccrat.

Cum Aviccnnaadhatic retri nomino Razent. de off. vtnétltr.c.if.&l.dtVif. 1 03. & 6. rei med. c-z. (¡r p.c. 11. & D.mafi. I 6. c. zìi. & Hahabhatem l. 9. practiees c.77. & Si. & ¡fuc.Ly.pr.itt. c.76.

Habcsjamdccautcnisprincipum virorum tot pronunciatas quequidem omnia quid alitid funi:, miamautnoftrironticuli rudimenta,aut horutn 'ai quo prì- filtcm adumbranunta. Cxterum ulitatosubcrtnumtem- rime noftros fomiculos credidit Dominion Galbantu,mediati ifienfis,in opere quod edidtt defonri}uiifonti- CRfo* abcotempere, quoprnnumVcncrcalucs Kulorù-vul- un de libet in Italos dcduéfaincrebuit. Etenim sarti hh ut veneno teterrimo paterct cfthmis, imaginati nftu. flint medici prtidcntcs commodiorem hac una Ptfis Ve­ nonfuturamaliamvtam. Atq,ita etiaminpelle neta.

Veneta A. 1 ^j.cclcbratiiTìmusluitiftorùufus.

Ì

f

offcnfionc atq>, moleftia non eli: vis ertim femper mfcraturoportct, qua:perpetua medenti cornei cft. I>eindeubiadvcrtiint,quod,cftononlitdamnofusjirritustanren&cafluseft cameni ufus,li­ quidati quedftcercdebet diverfionisopus, nullum facit: nempe venulg intcr ulcus& partem aifeéìara media-tani esigua: flint, utpcrcasdctìuerc ncqueathtimor,qui memoratu Jign'lìt.Por­ ro ubi deflit aóhtofacauteriivisj ccflat continuo dolor, tdfatqiculor, cuiusutriufq; caulàbt tratìioatqi indcdivcrlio. Hac ilti,fed certe quàm parimi acute vides. Scil1cctGalen0in13.metb.docente, exafperatà importune (enfili quàcunque °^drri~ parte» natura lubindccommovetfpii itus&lan-‘ guinem ad eiufdcm lubfidium, quos adlocum convcrlosrapit continuo vacui vis, quotilq; ve­ lini habituquodam proveniatibidem concitata {etnei humorumautichorum proluvie« j nullo ^ . vel dolore vcl calore provocante. Comprobai ^ ’* hoc autem expenentia. quandoquidcrn A: fupra omnem ulceris ambitum & dimenfum fuperantem plerunq; làniem vidcmusefflucrc. Neque officit,quod vcnapcrexiguafmt; quotusemm quifque dtiftusquantumvis exilis &modicusad humorem quempiam inutilem fccernendum fa­ tiseli natura dccerncnte,tantummodo compara­ ta lìiit opportune estera,de quorum legibus&rationetrademusproximè. Nonauteinncgoacciderelipcnumeroutneqj materia adeuinlocum contìuai.ncqjad'ucfccre natura: opera polfcsquatenusconHuat: atq;adconohmuscxaruiflèper- c J‘ rv^ fxpccautcriorum ulcera, qux delude vel inviti medici coganturobd licerci Quamquam cft alias oblci Vatuin,imi!tosin mcnfeslicca cautcriapoft hac (incerami qui natura: libidine^: converlìonc) plurimamhumoris Afallici copiamrcdiiidilfc. Hxc nobislibuit,lìcutlicuit,dccauterionim militatefcribcre: de quibus7/nn«.« r.-fi?««, Httr.

Captvaceiui,Michael CaVuflihn, UtIna Dclpbinus, é1“ luliuÌCaftr dandom i, trattationibus huiui rei propriis, atq; aliiquididoótiifrimè dilfcrucre.

CAP.

Vt

D e lo c is in fig cn d t c a u t e m 'ó n lg à ttò r tb w *

QOlcnt quidam vulgo fotiticulum imo cxcavacJtum ad frontem rcTigarc, infcriusvcrò ad cerD iluuntur rattories qua m utile detrim ento- vices cxfculptum adcollum revirteerethìrurgi, fumfy catittnumfaaunt. quod equidem damno propterra» quod minime 'ittcrlihi, anid,quod obtendunt aliquieicri lub cutem imprimi poteft, fotendatum re^ellécV_Vr^membris ex cauterio potius detriintntum , tibuslaccrtis,quibusintcrcxteruhimaxiiiieparAJebie- quàm levamentum ; Rclpondcbis,liaudtantum tesdonattefuntcervicis, tUmetiàvctantibusorSionn corti ex cauteri us induci detrimentum, titindctotuin | ganisrefpiratus, qubminusarílarivinculúquequ-.p»rt<ü^xgrQtetmembruinjitaquidemaéhonejnòn iln- at, Satiuscrgo putarimlupcriusquàm ftcricon‘m fa-'cr* pcdium^uominuspolT.t vdbiatliium circuiti- i (ucvitulcusilludcftolfum in. Ita enim& fpinae tenJa/tie- quaq;movcri.aut crusincedcrc, qua:cauterium medullxcxortuicohxrebitmaiori indubiccum fluxiones geftaüt. Qnod liquaqua partehctum cft ulcusj fruiftu & cavitatelo maiorem obtinerilicebitdc •cafra & foluta uniras cft, hac quidem noxa vel nullius ligatura obliqua ad linciput luper aurei duòli: •iamnant prope vel exilis admodum eft momenti, qualis utrolibet autem fufTodiaturfbnticulus.illudeil rejpenjùautenicumq;(it, maiorproieöö &iongcmaior imprimisadverteiidum, ut in medio cervicis ca. nei. cft utilitasquaeprofieifcitur; quam noxa. Addc tialicuiö non ultra citraquc fufeitetur. Seals quod nullum fere mcdieaiitcti genuseft, quod ita eniin&difliciliscftcxcavatus, &dolorcsdiuturjuvet.&nullaex parte noceat. Nirilirum ufqj ad- ni fuperfunt.

Prater hunc pollici capitisfonticulum &antieo medicamentumefti donee jam alteret & i ni­ m m « corpus: immutatio autem hac fine natura cumcquidc vidiin P.M.Ant.C'icalaiCxfocietatc jefu

CAP.

V*

P Y R O T E C H N I C CHIRVRGIC^E Jcfu iàccrdote , capitis dcfluxionibus estreme fummis partibus exorfi deinccps ad infcriores obnoxio, prjcter quemvirum ncque novumcft proccdemus.

Dolorcm capitis recidivum Rcgulo cuidain R o m i& in Gallio:Cifilpinaealiquot locis Seticulum alia parte factitari confuctum, quamrem abolitum per actuale cauterium aperto ad Bre­ cumimprobitJo.Zit/Httfftf»/ i . & i t . approbant gma fonticulo teftatur Ucobus Fontanili in Confia n tri lui. Cafiar CUudmus in rejponfiorum medie, I107. Catarrho vero compefcendo futuraincoputrenti, quòd lì quisaflercre yclit defenlionem ronali paravit emiflarium in confi 1 4. Itcmquc ad ltgct ciuIdem Claudini Se aliorum recitatali» a phthoeninfon/. ti.

Confueveruntinpucris&in aliis,quidefluxus nobis Pyrotech. I 2. c de catari ho. 15rac hi1 tonticulum communi chirurgorum ac mcdicorum o- à capite ad oculos atque ad fubietìos partes alias mnium ritu ad dcltoideinipfummulculutn ac ad conqucruntur,fonticulum in imo medentes ex huius tendinein parte exteriore infodiunt ; fc- moreomnesadaperire, led multiplex mufculoquutus autem ego vulgatum hominum morem rummotusperpetuo repellitglobulos-, his turn hicram junior, donecrcm anatomicamprofeflus ìncoinmodis tummorbo coni'ultum irimihiviNespoli priinusmanifeftum hoc crratumdepre- detur lì fovex quae poft aurem cft inlìgnis articuhendi atque approbanteMario Schippano inc- lationc maxill^cutiscxulceretur,quam rem prioferiUn i ? ' ^‘co fcientilfimo intcriore locointerd.ltoidcm rumiifu atqueaufloiitateprobatammirum cft, X « " l i n i & cubiti flexorem iacertum, cum Lanfranco chn. quod apud noftros tam diuturnoneglcétusfuemiti prima & Cttm Nicol. Fifone hb. 1. de mori. cap. 4. & cum n t , quodenimaut quam magni viri huiepraefiknobis 0- Hter.Fabtictolul.CafiClaudinoatqucaiiisautori- dio fuftragati fucre. Primus Raz.es, l de cutiterne flenfus bas emiflarium hoclocolatìitaie, cjuàpartepa­ cruftamignefaciendamhuic loco prscccpit libi­ Neap rai 11mulcus, ut parerai, commodamultareddidit lo ac fìftuiacauris, dentium Scoculorum d o l o r i s i 4 » . femper: nam & minimum ex huiulìnodi ulcere medendis, convuilioni vero canina: Avic. in lib.3. ri*, °culo. dolethoinoj&confiftit fitu immutabili, & quod fen.2.trxcap,\7. necnon Albucafis 1. 1. c.prop. ciopera: precium eft.uleeris ritu cavatimi uberiore demquoquemorbo, &pra:ter harcoculisabin-^“ ^ ”^ facitmanatus. Nobisauteinmorcprofundiore flanimationctuendis Mefivaus hb. z. Grabad.cap. iuiingànicmaudilacobumHollertumobfervat.me- propmr,Icquutusautcm hunc virum (quod ad co- orUdiJltrdicinal. 1.ducutevi. EpilepfKe,inaniae,mclancho- vullioncm cani nam fpeéìat) dÌBertrucius Bono- tieni, li£,hemicrani£e,cepbales, cattcrifquc hoegenus nienfi traci.2.fecl.2.capit.s-vertigini vero c polle- Vertigini. capitis afteétibus pcrtinacibus medendis locus rioribus Match, de Grab, in confi.decimo & Theopbr. inbracliio medius interaxillaremferroaperitur Parac.manual.z.cumquibusciiSic.Pifio lib.i.ope­ & vulnus necoeat prohibetur, atque hic inclius ri! therap. cap 9. qui & cap. 19. adepilcplìamidem Epilepfii. quam cxtcriori biachio,iìquidem minusoppor lauda vi t & ad catarrh u c.2f. Si. ad tulfim /. z.c.24. Catarrho. tunuseft hic locus occurrcntibus Scaliidcntibus ItemquclacobusHoller, in eo quod c. 2. hb. i.fubteatfcbolio,necnonenarrator Duretus. Quod autem externis,minufque vilui patet.

Ad infcriorcs autem artus ut defeendamus,fie­ ad epilcplìam attinet huicfiniendaftocumhunc ri confiucvit Se in femore fuperiore fonticulus ad emiflarium utiliter inuri judicavit Io.Baprifia quatuorinfra inguai digitisvoluitX)fl;«i»/£i«G/tl- Tbeodofuti in epiftola 6 . Refertquoque Michael baiius,mcdtcus Ffìhenfis in l. 2. defontanili, c. 9. ve­ Pafichal.l.i.demedic, in morb. c. S. finicnda verti- Vertigini. runi ut reótè iequittir hic homo viciniam par- gini probacum quorundam experimentum elle, tium, exquibusderivandum: nihilominus non venas non pulfatiles poftaurcsinurerc quod forprobant hunclocum noftri dcfeótu commodae rafle legerat apud Gulielmum Brixienficm in opere deligatunc. Itaqucfupra genu ponunt totidem practico cap. de vertig. Id quoque ad cephalaeam autlex etiam digitis.Sed manant I12 minus quam laudavit LudovicusMercatus l.primo decur.morb. par eli ulcerimi toflula: nequeiìncdoloregefta- intere. 1. ad cntarrhum vero Scad uftionem iin -Catarrho. tuseft horumplurimus,unde dubitandi anfada- becillam cauterium in hocloco propofuit M. Ga- Vifionì imtur, neipfc, qui accomtnodatiilìmuseft, locus tmaria in comm. ad Rateiti Se illius viri compilator betilU. lac.Syl.inmetb.cur.cap.proprio, ad lachryinasve-LachrjmU ini'cfius iit.

Promptior cft commoditas cauterii locati fub ro involuntarias Gulielmus Rondeletiusl. i.pract, involuntatibia genuque parte le. interna , quam remequi- c.tfi.adlippitudinem Nicol.Ptfio1.1. decur.morb.r,K\ Ratio in- dem licadminiftro: fupremam fura: pulpamto­ inter.c. z 6. cxchirurgis Tbeodoncus I.3. cime. 4-5-L^ L , r ‘^ •vtmende. ta uianu comprehcndo, qua vinculum caligas lachrymasoculorum hoc cauterioficcat. Deinde surditaii. fu lg e n ti perftringit fed paulo dcpreifiorc loco ficut vo- Lanfrancus Mediol. chirurgumagnado.3. tr.4.1. S. €t*U ” **lu*tHciirnius, qua media digitorumoccurrcn- ad inedendas oculorum languentium imbecilli- Oeulemm tiumeftvacuitas,inuro,ibienimeftinligniscavi- tates eundem locum aperuit,ad ineuntem veroemnibae tas extra mufeulos ac tendinespoliea, led qui ve­ fufl'ulìoncm Durantes Scaccbus l.i.fiubfi. medie. c.4.’v,t,it' Id quodneque accipitribus faccrcabftinuit Fena: propinquantmaximè. dericusGeorgius in arte accipitrariaad furdita- Sarditati.

C A P . V II. tem MubaelSavanarolatr.6.c.4. rubr.3. Hi fint làtis c quam plurimis qui a£tuofum L o c a corp oree a p te c a u te r iU p lu r a cptctm i m ­ pene aures cauterium magni primit vulgo confuevitmonfirata. lecere.

I quidem vulgato ritusfuntexcitanJisfon(o )^ ticulis: deinccps vero minus quidcin uiìtati fed digniilimi lime exponendi. Primum autem à

H

CAP.

L I B . II.

P A R S I.

DE

CAP. V ili.

EN TO PYR IA

¿ 7

natura cerebrum à morbisliberansdefluxusöc abfceffiisfacere:perfpicuum hinc eft confenfum viarum partiumquccfiè: atque adeòrcttiiTimè OEquuntur hi,qui medicamentocaufticoconfieriffiquidcnradhancregionemcmiiTana pixtenti fuerc,primus ex his ponendus eft Joannes ftruat. Conféras ante fon ticulos, qui ad brachia Ttrnclius qui in conftlio 1 1 , ad imminencern c¡coi­ educanti».Nimirum hàc cadetti ratione, quod ta temexaiperandum hunc locum py rot ico ccn- naturx defluxibus ordibatisnon conicfmatur, fuitj&T demonftrationeanatomicaconfirmavic, nedumnon utiliavult Proft.Mdrttanus inl.Hipp.de rotori Jen. quern virum imitatoseli So Ambretta Parous,qtlt fettrtwiti»,fcd incommoda edam irrita. Imo ct­ tium.

WCUnam candem aurium dolori dcncium lo- iam detrimenrofa dicit propterea quod confuepiendo veficante cauterio apcrifle felici experi­ tas natura; vacuationcs alio fa&o fuperfluitamento tcftatuscft/.tf.c.ij’.fubfunt cnim,inquit, tum decurlu deviar,& amandar,viis interim nailhc vena,arteria,& nervus,quxaddentium ra* ruralibus,perquasducipoterar occæcatis. Scd dieem diftribuuntur, quam temScBartholomaus hæc obi tcr.quos fic non meum.fed aliorum efto Fujlacbiuslib.de dentibus ad caUtm attigit. Ambro judicium Interimnosnatur*indiciafequutiat­ Vcrtit.

5 Um vcrò fcclimtus eft HeurniUs lib. de que imitati prxterquam diélx auris lacunæ fonl'pfit. F itntim (dP-1 -SlI>vertigini & epilepfix nec ticulum poncproceffiim ftyloidem paulo poft Sujfujlont. non lib.dtmorb.8cul. fnffufioni& ltb.de morb.peól. exortum mufculi componcmus. Itaque cquiJfihm dti, afthmatihoc utile faétum dixit. Jxonar.quoque dem plurimo! defluxu capitis turn ad anteriora fuchfius oculorum fuffufioni turn vertigini coni- tum ad pofteriora non infelieiter curavi. Eli aumendavirlib.i.decur.morb.cap.prop, ctiam oculo- tem porro commodior ad id loci quim ad inion ru affcihis It. Riel.in metb.med.particulars lottine4 cautcriolum.Scd Thimas Ftenui itb.^.dt cauttrcdp.

Vigo vifusautore follulam hanc auris exulccrat r.adoculorumdcfluxusidem reilaudavit, poli cauftico. Scd LudovicusDuretus in Jac:Holler:praili- hos omnes clarriffimos viros,fi(quç mea lunt ex­ ta convullioni caninx.Fr/ix m i Platerus tent. 1. perimenta, (proferre licetj licer auccm quando p fd x . auditus Ixlioni tit.dercipirationedepra- fidelitct res cnarrentur. vata.proficuum dixithoc , &afthmati,quòdà Didàcus feptem amtos natus fìlius Andre* crafto lentoque picuitx rccremento proncifd- de Amore, longo ad oculosdcfluxu& llrumis tur,poft hosomnes PhilippicsMullerustnchy miatro fere prxfocatus.gcftaris retro aurcs utrafq; fon­ fuo libre,qutm de cbymica medicine mitdiuln acmyti culis cimila dis poft dies 60.libera tus eft,quam JìeritsinfripfitveCìcatorium dolori dentis finicn- rem Alexander de Alexio mcdicus Neapolita­ do poft antes afiixit , quodapprobaruntetiam n s folcrtiffimus cognovit.

Tie tifiton e parotica p e r medicamentd.

Ldurentius Schoi z.ius C onf medic. 7 2.

Petrus Pigrauslib. 8.chirurgia cep. 17. cantharidibusin pi­ ce adhibicis,& Gualterius Brueliusltb .praxtos medic.

C dp.ijio.cxcìtnhii. fermento atque aceto para-

Sed&peilecorreptishominibusruendislo­ cohuiccxtumclcendveficatoiiumè canrharidibusimponitPbiUngrdjf.operc.de ptßepart. ^ cap. i8 . Jamveroneccmovcatquoddcfonriculis tum,turn vertigini turn hypochyfi perutile tefta- p o ftauresemiiTariisprofeffi vefieamiuminter tur,qui & cautcrium fimplicitcrlocopoftanrcs h o s&poteftateinurenriummedicamentorum excitandumvoluir. Adhxc hxmicranio dolori m c minerimus,dclphinum(utcuipiamvideatur) commendavit hoc Redolii» Fcnfecdto.z-conf.64. fylvisap pingentes,flutftibusaprum,feirelicet Itemque eatharro calido, fuum teftatusexperi- u ftio n e m momemaneamhumoriemlibetcxicmentum Bcntditlus Vietortus Paventimi m conf i.& can d o v e l diieutiendofaäamadcmiiTarium Conf. 1 4 .qui vir& ad cephalzam idem remedii d iu tu r n iu s fo vere,nilcflequodvetct,prxfcrrim fuaierauwj/^.&ad vertiginemfon/:8 autoretifu t q u a n d o fo n d c ulolcxcauceriitproducilecüdutn Gdleno'mi.ielocUdfftil.e.'i.&Avic.in l.yjen. 1.0 .5. ju n io r u m in v e ntumantemonftraverimus. r.3.8iadgravehalantcsnares»»/42. ad fex vcl

o&omenfcslaudato fingularitcremiilàrio. Ad ronfillaetiara ftrangulatoriam epidcmicam pro. bavit veficaroriam. Ecantharidibus vclprxtcr hoc genus aliud quodcunque caufticum eroforium Andreas Toma jus Regius Auftriacorum chirurgusinlib.Hifpanicèinfcripto de GaratilTonun e- * ° ‘ o n s diftorfionem cautcrium fuper venam, qua: eft poft aures,perplures dies confertu. vatum efficaci* fupremx teftatus eft Joannes Arculanus comm.in l.tj.ad Mdnfown c. li.& ad Lethargu m Thtmat Co much mus in medic .fuitubulit.

Ad fumma fi rcétè perfpiciamus omnib.capitis defluxibus evertendis accommodatus ad has partes fonticulusapparet.fcinteromncsut veru dicam, maxime cujus rei caufa fi cui libeac in przfens(audire , illacft fecundum Htpp.fententarn inlib. dehiemor. derivationem quampiamà

medicopararam,utnaturxinilitutoconfcnriat oporcere:cùnitaqueadhzclocaconfuevcrit

Haétenus jam de fonticuli poft aurcs ulu,dupliciq.cjufdcmparandiratione. Cxterum fidciigandiratio quxratur , hxc uleufeulo confervando commodacft.quia ex tribus fafcioiis aflurafecundum nG rxcxnotx deicriptamfiguram

fuperiusviöxfecundumfuimedium,pollcrioribusauriumpírtibusfrontemdmftahícrcnodetur: rcliqu*fubauresadanteriuscollumpertraftxfubmentocolligcntur.jammulramulrorum autori rate & commoditatc prxftans apparuitpoftaurespoficum cmiiTarium adhxcautem eiTe ad ipfam auriculam.ideft.adinfimam hujus pinnam tranfadadlum cauteriolum pro iutditate curanda mvenipropoficumcxcogicatumab AlojfioMundelU Itb eptjl.ti, Cujus adminiftratio qua rationc fit exequenda non explieuitidem. Expoficam hancadaliosquofdamulusreliquie Joanna CoßeusLdecauter.i.qucm vile.

Eft autem ad cam rem accommodatus aureus argeotcufvcfpiiKÎlcrculus.Prçtcrhos fon ticulos Y novara

m

t’ V K O T E C H K I y f e

C l ì I R V R G IC /E

hovuro quiden eli fccus jugularia Vaia {ioni-,feti munì jeeoris regioniadhibito Se per annoS 5. toihiiomintìx adtlrumas exhauriendashinc atq-, coniavate, moxproillo,duobus fonticulis ad W ic cxpciti (urnus perquaro utiles inif.P.N i- ctura Jefixis. Quodautcm ad becera loca pettiio tao Zi mara focteratis jefufaccrdote , quara- ner,illud admirare folitus lum , qui fiat, ut non qui ad ulcerai ernpl.èilercorccohJmbinoiÀri«’ inguine cxcitenturfonticuli , in his praderriin S.condnenttiindudumcll. Deinde lui Cafar viris qui lege maritali nontenencur-quiquejarn CUtidtsMi Se (capiliarnm loctim Se infra articu- annisgravioresfunt, &i»aliisadfummamhoium fatidavuad dcfiuxusfupcnorisinparccspc- minibus, qui veneri non fcrviunr. fune patientidorisaverrcndas : & hoc viro prior adafthnia bus etfedus quoslibet diuturnos ditionis, quam Ptned Vitioritoinconf. 1 ó.acTbinnuFitntisl.t.dccau- vocamus.naturalis.Porro hxc ad colicaro & do­ ttr.c. i \.&c. i {. Deinde (capnìis utilicerexcitata! iores velie® approbavit Gìtlielmus Salic.ltb. f.chir. caureria prdfei?useif,c|iiialoctisis à magno cal-f cap.z ac Petrus ArgiliataM. 5.ìr.i. Ad Arthritidetn variarforamiiie & a (pinali meda!la diflìtus non lac.FcHtanus Uh.3 prati, m ticap.36. Ad plorarli eft , quia deelivis & quia propinqui« eli quoque conrimiaccm vetUlirdigiofiJefuitx,cuvenis .quali capite in brachiadefecndunt.Aife- jus Se in opere noftro de àbfceflìbus meroini, dusaucem , quibusfuccurrith2ecvatUatio,func confultiffimutn virum Se profeiTorcm noflrum tumipibram humerorum fpatularumqt doìores eximium Anroninm Santorellurn, in fclectilfirum ad capirisvitiahtemicraniam& tpilepfiam, morum medicoruln cohventu propofuifle, di*qui vi r cadcm libri parte fubalas ad cordispul- ei lane non poteilquàm opporrunuro hilce roamonumque affedus , & ad venenofa: macerile hsefthocpixfidiigenus. Porro cutn in duòbué fub depopulam peftis edudionem per cauce- quorum alter hydropi, alter cachexixfubditus rium approbavit,fcaptilasindudo fornicalo vo erar, obrigidet, hocexpeririimagnumex hacre cis amilì^ ufum reftituiiTe quibufdam narravitd opera: (enfi fequutum. Tacco,quòdlongèplutnatusLtifttanuscur.6.cap.ult. qui& alarum cavo rimis hominum ulceratis bubonibris venereis fuffigendum cauterium,ubi res ferat,propofuit. jam fanefeentibus in peculiare infedi jecorweSicut Se propofuit Durantes Scaccimi l. < fubfedii rniflariumpilulam conjeci,longo tempore conmediana cap. ilbpro pelle vero pellendalconibus tinendam non fine multo commodo.Cietera res fub multis morbis adjuvando duplex ad utrafq-, plurimum conducibilrs intercipiendis humorialascauterium defigit Thomas Fienuslib.a. de cau- bus, quiadpcdesdiucohfueveruntilruere, teter cap. 17. Admediasclaviculas,qiiàfoiIùlafub- ftisautem eli mihi locuples Francilcus àPonre, millàjindicatinfculpendadiiOciTiiiiaria Illuftrii fcholxnoftrxNeapolitan® profcilot egregius* fimo viro Donno Thomre deAuolis.quideftil- excitatum hujulmodi fonticulum AloyfioLaylarionisadpeClusdiucouqucilusfueraCjConfilii zo ju veni, qui viginti jam annos ulcus rheumati- 1 requifitus propoiuit Hier■ Taline, Aquapendtns, cumpafiiisfueratinpcdemaximo,fuper omnia quod Neapolitaninollri medici,nt-qui vetuftis remedialevamentofuifre.Deindeetiaminferius tantummodo majorumritibusacquiefcunt»dif- inguine quatuor latosdigitosexcitatumjmedia ficilctu}eninrprimò,mox vero confultoris au- femorislineaeauteriumpercommodumcfthis> thoiitatevidi,fèftiviusadmifére. Id mihi tradir quxmodomemoratxfuirtatq; hoc genus affedum vidccurexCi//fl, ^«ii.j.f.zi.phchiliciscru- aionibus abolendisjdifcUnunrquippeiiermellasfubmento,gutturcadutramque mammam, diosillosexceniàfauelaccrtosven* nobilesinnl) & fub imis oiTibuslcapularum igne cxcitat, Se in ligncs, quarum lurculis facile elioccalìone darà longum tempi« prorogar./iifiiw quoque ailhma evomcrc, quicquidluperfluumarq,incommocurandum cruftfs ignisad thoraceitl diu fervatis dum eli luperiori corporiiquemadmodumobprtscipit,quàctiam imitatione Mtcbael Pafchaitus fcrvare licuitinquamplurimispotilfimum reliad afthmatis aliquod fpecies fonticulum infur- giofis Capucinis,quos nominare necellùm hon cnlaprobat.Ad hxc Philtpptts ingrafeiasdr Partilo eli. Aliudeuam eli,quod referam experimento loirnui Efeachius mediciconfultifetmi non ¿¡[crcpante! probatum , difcuiTum ultro magnum tibi®peab Albucaf.h c.z6. circuivitìllulam thoracisDu- difque tumorem in corrupcioncm ìturum horoicisTerranovxadderivandos infiuentes humo- ni, cui in adverfo inguine magnum item cxcirar e s , quinque digitorumfpatiofonticuloscom- tum ell ulcus Jam auteminfolensutne vidcatur plures excitandos decrevere.T/xu»/« velò Fienus fouriculus/cuc licet Scpro ipfiushepatisfinienl.bq de catit.c.i.in vitiis pulmoms prxter.2.bra- dis malis fonticulum utrique inguini collocati chiorum ^.inthoraceexcitat. Sedin regione commodè ficai docct Durante!Staccbius lib.i-fubabdominis Avicennajecur, lienem, ftotnailnim, fti medic.cap.i S T h o m a s Ftenuslib.^ .decaut.cap. 1, drl.+ aap.ié. Ad aneurifma pedoris quoquo quicaufamcephalarxprxbent, inurit/d> irati. 1 . cap.j j . & Albuc.ltb t.cap.iS.è nuperiori padoreprimendum memoratomodòlococaub u sl JioMWjFirwiodiligennffimus htijus materia tcrium defigit Rodartela a Tonfeca fe»E6o.quaitcm icriptor in Ub 4. Cdp.16. cauteria pio abolendis catione nequealienum videcuremiirarium par­ ilonrachi languoribusabdomìniconfìgcrc cau­ te genu exceriore,qua media mufculorum Intera teria licere vererum autoritate comprobavit. relinquunt fupta lacunam popliris, cCrtis fub tudovicuiverì Mtrcatuiltb.i.decur.morb.interne cap. quibufdam caiibus aperiendum. Porto fub ge­ tkintlancholia , curando lem bo licnis huic parti nu pcriculolum admodum cùm efiet propter cauteriumdefigit. Euftacìnus vtrbltb.^.dtrnorb oc tumorcs cedematofos in Reverendo viro Luca cult cap. i j.refcrt, le quendam lue venerea pene Antonio Pellegrino cqhfellàrio monialium Je«onfumptum ex coto ferèfanaffe cauteliti pn- IfuNeap.locusrs tutiilimusfuit.Taceomultosa“ Uu»

L I B . I I . P A R S I. D E E N T O P Y R I A 2 JJ ÌÌOi qui eandem fondarti coWioditatcm ex-1 Primumigitur,quoddbioboculospropofucperd funr, noti Adamo Marchio atq;aliismedi­ ris ac pcrlpcxeris eft, ut pars,cui cautcriu m infìci!; Ncapoli.laborabat ite Jo- Doni. Longobar­ gitur , naturali quadam compofitioneaccorad a civisNeapolitanus ingenti dolore dbix.qni modatafìt, undedeflucre materia poflit. nul- .

Tara cum fibula commitdtur.qui ex vcceri lue fy- lumque interim ab inulto loco fentiatur incomphilia profedus vehementer interdiu, fed im- modum , quodautem ad priorcinfcopum attimaniter no&utorqucbat , ita utadillitum liy- net , parsaffeda inurcndx alteri ficrcfpondear drargyrii totocorpote faciendum, edam fub ar­ Si confcntiat , ut ex mittente irto &fuperiorc A*« a l ­ dente Syrio curatores medicos compuliflet; hoc loco poflint effluvia ad rccipicntem huic ufui Smorbo igitur remedio nillevatushomo/pemomnem conftitutam traili. Quo divinusquidcm liippoferme depre(Terat,ciim eo parato ulcere quo lo­ cut.inl.de loc.in homint 49-venam,inquit,inurerc fila ? ? '. co defcripfi, Se vacuari virulenta fanies,& mite- oporrct commodam ad morbum.cx quo quan- reni. feere dolor capitile,utnonlongiusquàmintra doque tandem quisxgrotaverit,cui fimilisalia, fepdmanamfinitusfueritomnino.Quidin vero qux prima eft fententia Razt lib. de eduferite, qui Vtdà&qHt beneficii confcquerètur, cum à magiftra natura porrò Fontcshos vocat,&diligenticuravultin- ì rimum loci lacunam compiratam ac propeindicatam quirendos Rdi.es lib.deCduter.undeprofedum eft Ticuultàì. cognofeamus in emifTarium.N obisautemeru- feilieet ut fonticulos vocale cófue verini noftrfi ptorium iejulmodi medicantibiisfurfiagabatur Ad hxc pardum confcnfum infpiciens illud vide Se Felix Pldterus, qui tm.prdft.j.idem locijuflìta- ncpars exulccranda nimium àloco male alfedo pericndum pro gonagra curanda,ledofòrta(ìis diffitafit.ficenim pcrexccdentcm longinquitatxemplo apudi?4-cfm inlibello deCauteriis.vel apud tem commoda facilifqlic non cfTct averfio: fed Ldnfrdncum,quiChir.mdgnddoilr.j.tr.y.c. 18. cjus neque edam iitirapropinqua,utduminudlem rei mcminifl'e videtur in curandis doloribus ge- cluviem procuratum ulcus allcdat,Ììmuledam nuum,teftium&:matncis.Cxtcrumquodaddc- ad langucntcm partem, cuifervit, humoresaligaturamfpe&ar.h^c minime difhcilis eft,aliam liunde trahat, utputa,fi circa mammx cancrum in hac re difficultatemnonvideo,quàm,quxab unum aut alterimi exfufcitcs ulcufculum , ad infuetudine nafei tur,(ed nihiloininus in gravifli- fummani media ¡htctextremoslatefura fitus cmis difficilibusq; nioibis omnia tentartela docci ligenda viaeft,exempli grada,laborantc capite, neceffitas. aut propc ccrviccm aut in brachili inuritor: Retta: nùncaliud memorandum éhiiflarium parsdcxteraquidem , fidcxtracapitisparsgrarevellcndorum humorum grada, carnofia parte vetur, finirti a vero, fifìniftra.Prxtereafidcfcqux r j.digitos malleolo fuperior e l i , propoli- d o sfihi menfies feemina quxpiam tonqueratur, tum à Tboni4 Fieno l.4. decadi. c. 15 .quem feilieet remedium afl'crensipfi.tibiisprxfcrdm internò locum cxulcerare nos vcficantibus ad Fcbrcs fontictilum excavaveris. Atquc hxcquidcm ad malignas medendas quotidiè conluevimus. A- partem, unde avertitur, commoda eft procura­ liud Tiic pro coronide adjiciendum judiconon ti o Ja m verò,quod ad vitanda partis infoflx deinutile. Intercapcdinibusmufculorum,aIiarum- trimcnta pertinct declinano,anatomc magiftra, que partium cavitatibus fpontaneum interdum nervis nerveifique particulis , Se ubi vacuitàsSc ulcus obortum.quod graviorem alium affedum intercapcdo eft muficulorum,quibusintcrim ve­ corporis eie vavcritadempferitve , ineoigitur li^ majufculx circumftcnt,atquc edam ubi de ìiloco linquendum emifTarium in aliquod rem gatura confiftere nec ulcus admodum evariare pus, Se moneo quidem ipfe.qui rem conducibi- poflit: in hisunicòlocisfondculumdcfixeris,fo­ lemfxpe fum cxpertus,&ratioipfafuadet.Deni- cus autem fic dolorcs, &inflammadones , Se que.firedè radocinamur.locis omnibus dolore abficcflus,& interdum ctiam gangrenx timendx afflidatisjfi tarnen autplcthor^ autcacochymi^, funt. In quam rem quod mihi compertum eft aut edam utrifquepdusoccurrcns, convenire multis obfiervatiohum ftudiofis, advértam.Parvideturcauteriolum : nimirum , ut fihuiefedi tetibix, quxgenuquatuordigitosfubjacer,expars aliqua vidi velipfum affadminhxferir,& teriorc ficut anatomc docuit,nulla eft mu/culoinde edam cxhauriatur. Cujus equidem rei ali­ rum vacùitas.quin, neqtictendinum, ac tendi­ quot experimentaper me compórla & hieper- ne® compaginis -, quxundiquc didudla regio«' hiberc nonpaucapoflTtm,&muItaetiam in/. 3. nem liane omnera convcftit. Hanc ob caufatn pyroteibnit noßuehtrurg.entopyrit F. Nihilotamcn non mirari equidem non poiTum,quid hifeepariecius Se IUz.es l. de cotiter. pailìm huic mex fen- tibus imprimcndas foflìrtas principio prxcepeten d xScThomoiFicnusl.deunter.1.11. &Ambrof. rint aliqui noftrorum,Arabift^ vidclicct,à mulTdrml.iy.fiùoperis.c.i. duobus pianememora- dsjàfcculisjfiedtamcncorum temporum quibJ bilibus narratis exemplis fuffragiatulèrc. intcrcidcrat anatome,quosfcquutipoftcriores rcmacutius nondifcrcvèruntiQuodfiproccflit CAP. IX. In apuoprxccpta. & adverßones eira cau- tamdiumos, planumeft, &nilciìrotom nibus juvare Se plunmum fxpe etiamnocuifTe. Ita ’ terin propormntur. gangrxnam non multis ante diebus illuftrifliT_TIs jam compofids qux fe primumobtulc- moviroAfcanio Carrafl'x profe&am vidimus,' A -Irunt decauteriorum ufulongo,ambiguita- quam cum infinite irrefrcnabiles prò funefta rctibus , deinceps exponentur obfcrvarionesac liquiflent intraòlatam noftri quidam chirurgi, prxccptaquxdam, tum ante, tumpoftcameni nos ficalpro excifam igne coerccntcs intrepide pcrculìones advertendx. juxta atquc fdicitcr comprcflìmus,

V

z

Ita

ij<f

p y r o t e c h n i c

Ita Sc Ferranti de quadra Regio conliliario: ira conjngi Fianciici Antoniicalamoriimceconomo Ducis Alb* Neapolitanorum proregis a fccretiSjita eciam Joanni Baptiftse de Aflaro, nonnullis aliis nfquc plenft|UcrnuItis,quos no­ minare nonoportetjobfeurioribushominibus, accidie.

Has ob rcslllud jam ftatuerelicer,alid cruris parte quirendtimcauccriibenehciiim. lllaautem promptc pars interior cftqux&m ollior&: venofior, idcft.imprimcndocommodiorcft.Id quod acute videns Hieronymus MercurialisrcIpondcns ad Ju : Zechii poftulacioncm, confuitiusfonticiiliim, qui tibia interna excavante & quiexteriorem (exulcerat, deliberaré praetulic.

In univeifum autem & in omnibus aliis artubus amplexona fui parte commodior eft perpetuó fonticaltis. Catcrum fi modus exterior cruris latus dcliderat ademillkrium fupra genii externafoillila probatur.

Scd nc iileamusid, quod cavendo non ulti mum die debetinempe pervidendum eft etiam, nc cachedicus,id eft, corrupto corporis habitu, aut K»KÍrT\*yx>&‘id eft, vitiat is vifeeribus homo litis • qui rcccpturus eft uftioncm: quinimo, ne cacochymus Sc inexpurgatus , cavec Aetna lib. } .ftr.z. ctcnim ejufiuodi corporibus inflida acus pun ¿tura cacocthc ulcera producit, Gtltnoduiloreinú.mitb.quiddc uftura credas , qux ealorem ingenitum concadae partis exhaurit, latiorcmque plagam cxi'ufcitat, fie fpedanter diligenter corpora , pnufquam igni tententur.

C AP. X. Rat tonespracltc.e atque adm inijlrandt modi.

CHI. R V R G I C ^ B gercrct homo fine commodoíed,(quod Heurnius proponit ) multam in fonticulo cavitatem , cum libet facere , arque etiam cum alfiimpfimus curationem eorum qui Scanimoíé difledus perferunt atque ulcus hoc emilFarium aperiri libi quàm citiftimè voltine,tum utile confilium fuerit cum aliqua particulae excifione id exequi. Illud autem fiet ruttore Hiervnjmo F4bnaoltb.de thir. optr.c. de fontteulis duplicata cu­ te ablcifla pilulaque , qualem mox dicam, impolita , fed nc dolor exdtaretur , duminciditur (inquinile vir) ego paravi duas férreas laminas qiiibus in medio fcifiiiram habentibus lcvauircutis&dup!icatur&: inter duas laminas confttingitur a r ile , ut fenfus fere obftupeicac turn Ccalpelloadfciiruram incidirur,&itafitfonticulus per incifionéjdocuit & per ferrú apertionc fóticuli Ucobufllollerius Uh. obferv. 1.licethuic virofola fciíl'ura cutis nullafada exfciflìone fatis fuerir.

Mcminit & pereìtedionem ciccirandi fonüciüiIuLCtfar. CUudinusin trail, peiuluri de tétti» Ego verò ,quam agendi rationem commcntus expertufquc lum, curiofis apcriam.-fummis digitisprimoribus leviciilèpraeheniàmpellem phlebotom oadado partim ad obversù levi polhcis unguem, partim forfícula rcfcco, vel fili per acum tradudi capitibus attradis manu leva fublatam loci cutem per fcalpellum dcxtcra iubleco & cxfcindo particulaminorbem.ficut liccat eodem tempore pilulam complicatam è linamentis aut ccream unguento delibutamimponerc. H zc maxime przftab ilis imo Se neceffariaeftfonticuliapertioininio&in ccrvicibus, in quibus locis non licet fpiritalis organi cuftod ia & cautela deligatnra: compreiToriz vira ad foveolamfonticuliexfculpendamadhibre Alia non adhuc audita & jam pridem amo comperra fonticuli lenius excitandi ratio eft approbata , cum fiepe vifa eft felix ab ornatiffimo viro Horatio Thefaurerio , quam hic ftudiolos lcdorcs meos non celabo.

Qua notatus eft calido adhuccolumbi languinc locus , ex canalículo fe vibraos hirtido admovetur , quae cum cruorcm pauculum exfiixerit, fuperfufo quod amicum eft , la­ d e , vel quod appetitum folvic , oleo cinereve refol vetur cruftula , qux fub beftiolaede raorfucontrada eft , &butyro pertica cadet , à quo tempore pilliilam de more fuffigere licebit, modus quidem puellulis peculianter accommodatus , fed quem cundís hominibus delicatis, & foeminis adaptare licebit.Sed & iftis obvoluto circa fuiumxylo oleo ferventi tindo, vel accenfi cereoli calente guttadefenfum mar­ gine locum percoquere foleo.

Equiritur autem nunc quread rationemagendipertinent , turn é bonisau&oribus, turn é quotidianis nofttis obfervationibus ali­ quot enarrtrrms.

Prima fiquidcin audis, m ilii& Jo.Heurnio lllcrajedino ad has operas nil cftnecefle , ut ferro agatur , fatis eft lenilTunum caufticum, quale equidcrain pharmacochirurgicodefcripfi : Ejushatceft virtus, utaltiusagat&terroremaegro dolorcmque noninferat: nonrequo autem commodo veficatorium ex cantharidibus fermenti arque aceti modico laudar Amatui l*fitan.Cur.6.Cent.<¡. Secunda, cum inuruntur, inquitHeurnius,noftrocaiueriofontancl!ae,eoufquecutem pervadere vis ejufdem debet,dum fubjcih mufculimembranulaexedatur , ttrin his.quibus laboranr vitiopedes acrioris materiz perpetua incurfione , undetaediiplenalunttibi CAP. XI. ulcera hare, non amplius fontanella cruriimprcílá ca regione,qui locum caligas ftringit,fed rrocnraitones tnußtep.trticuUt paulo depreiFiore cam labentem matetiamex puieded ut dixi, ilia pellicula trajicienda, ncafiepe ut inulto loco difficile decidat x crior materia folita.quafcrcbaturviaincercar- t Ccidit efehara przferrim avalentepyrotico induncm & inuiculum elabatur in pedes , &cautio adfit, nehxc Toderas jundaá carne redin* I d a , quate cilius ut reiolvatur , imponcn(cgrctur , nam truftu fontanella: moleftiam i dum eft cum buryro trituselleborus. Simpliccm

R

A

LIB.II.

p

A R S I. d e e n t o p y r i a

tem autem hancradiccm adinuftum poìypum indidit Hippocrates lib.z. dcmorbie $4. arque alibi, & ad alia nimirum , quod purrefiadorinmeft: hoc pianta genus, ut interpreratus cft Hierony­ mus Mircurulù inciuslociadnotatione : At Petrus AndrtMMMthtoluitncomm.cdp.}2 M . 6. Diofc. ex li­ quida verni cc , ovi vitello , Se recenti butyromifturampropofuir. Multò autemutmihi videtur valcntius Jo : Heurnii medicamcntum quod Ree. ol. vitrioli, ol. hvpcnolmigcl. part, æqu. pluma intinda inungemus fie molle cataplafma ex fabuci vellapathi foliis fupcrponcnius.

Adhxc cum difficile fit & moleftix plenum opus, comprciTo mcdicamentofonticuli ferobem exeaVarc,quo compreflu revinduque prxteracrem, dolorem pcriculum cft, ne infiam­ mano , fie ab hac intcrdumgangrxna provoA ü fodi cerur : mile confilium-com m enti fum , ut tnJumul" fineCamgravipreirurapilula plumbea imponarws mile turprimumquidem vicia magnitudine deinde flambeu poft biduum major aliquantò ac deniqueejus filuU firh magnitudinis qux juftè convenirepoffit inpo Jenes. fterum.

aj7

Vcrum ea obfervatto tum memorati’ tutn alius alterius materix pillólas fie aliis meoquidem confilio retinencia eft , ut nullo tem­ pore nifi nova quapiam neceftìtatc aliter exi­ gente eximantur exdem. Porro ccmpertum eft aftìduis hifee mancntibus hbcialiore rcmpcrmanaflc ulcera proluvie. Nec ianèinjuria , quando concluía fanics aur pusmiinimo tranfpiratu maxime fefe prop'agare arque acer­ vare valear.

Vcrumcnimvero in bis hominibus > qui multum cxhauftum ferant , id faditandum manco, non in his qui tenui corpore pufillifque viribus ad minimum quemque vacuarum ca­ pite languent : cuin infoflum emiflario brachium abunde manat : quinimò prxceptum hoc accipifervarique velini pro rationc naturarum , liabituum , xtatum , fcxuum , vitx generimi , regionum fie calorumcxtcrarumque rerum fubjedarum ;ficquc modumautretinendumautvaiiandumeflc : debilibus fiebiliofisfatis cfto , quxpifumminufculumxquat autviciammajuiculam , robuftis fie graviori morbo preffis non nifi craifa fiecompctens in­ Èjus autenj materia pillula propterea pro d u c a ti : niediishabitudinibus media conve­ batur, quod , praterquam pondéré fuocitius, nir. alveum fibi parat ptofundius , adhxc inflamÒbfcrvari quoque vclim fie loca corporis: matorium tjuemcunque affluxum repellit, at amplioribus cnim mufculorum interftitiis|amque ulceri nihil incommodât , fed carbi ami- plior globulus immitti debet, minoribuscavicum , fouet ulcus -, utquæfitutti eiLHacqui- tatulisminor : ad fummamfuusomnium efto dem cum mco marte principioconfcripfiftem, modus. ; «v i 4 deinde comperi fie banc quoque Mauritii C or­ Scxtum cft quod lo.Heurnius & Thomas F/fdxi fententiam, quamadveriusincuriosquofnuslib.i. p. 1. decauter.cap.17. & novifirn t i c . bebent dam mcdicös confirmât pluribusin m m . lib-1 Claudinusinrejp. medie pofir. propofucrunt , mfonnculie d<;»or6.«i«/j»^.28.Prxterhancpillulam, clivi orbiculo compiente cavitatelo imponenda fw t emf la^r4 eix granum vel fernen xyridis > quam fpatuemplaftra catherctica , qux mareriam peclamfcetidamvocant > Cereoglobuloperhoc tertipus equidemnenutor * quod calore par­ cantis ichon's authumoris alrèproliceant ; ita cnim non obfcurum vacuatim i bcncficium tium rebiollirum fie impofito iupcrpofitoiplcex hoc remediofuturumeftegentibus. Q uo niocomprefium vinculo complanatur. fu , ut non poifim non admirari , cur mul­ Potius ex eadem céra fie carptisflocculis vel ta fuppetcnte medicinali materia , variaque panni rafura portioni busxquis orbiculum com- exigente neccffitatc atquc affeduum importupono , alias edam linum crudum.quod ulceri nitate , nilulterius curantes medici folo herbx depurgando ad fiippuratam püimoniam fado velarborisfolio fintcontenti. Erit autcm cmt.detnorbis indit Hipp, digitis iumtnis ovi luteo plafttum ex his , qua- fcripfi in pharnaco chi­ tindis j in pilulam prxparvam conformare rurgico cap. de expurgan, prxfertimverò , quod folitus fum , qualcm etiam deinceps geftanà nobis cft didum, globulusitcm proficit dam ad emiflarium ulcus non mcdiocritcr conform ati ex eodem emplaftroteraportioproböt ne & calcis vivida Iota pulvere commixtis , vcl Aliud quoquefubit admirarifie quodalbam intingetur pilula in linamento Plìilippi inceram qux ficcior eft , uiîtandam velint o- grdfiUdefir'tptopereumdepeftepart.}.F. quod reci-* mnes j cum flava fit abftergentior fie commo- pitung:apoft.|fi. hell. nigricohan.Jj. turbit. dior : mihi fi ftaret præccptio , non aliud mellis5e tercbinth.an.par.m. Vcl aliud , q Uod quam propolin ex hoc genere deligerc , qux Ree, tcrebint.cum vino fiiblimato lo t i liii; pjc ne dum fimpliciter attralicnseft, ut verifimp.tr4- colophon.|ij.gummi d e m i, bdellii an a Zi, fi" diditGalenus , fed etiam è profondo cjicit, ut 6. caftor.^v. croci £j.9fi.m yrrharubri £j fi pjnl mth.med. magis autemcxnurgatoria pilula fue- gucd.capon. |j. ftyrac. liquida g v. ol.hyperic tit , fi terebinthinam elixando durata rccepc- |jfi.euphorb.5 fi.cerx|vijfi.fiat ceratura. rit : quodequidem aliquando feciiTecofuevi, Hoc tum indudum pillulx , tum folio iillulam ex cera fie xris xrugine commifto hederá , quod ad nudam catncm fuperimaudavit Amatus Lufiunus Car«. 16. cent. 5. ponatur , humorem educet,cujus craflìtudiqualem tarnen , praterquam confirmata ulce- nemaevifeidiratem admirabcrisfacilc. Expcrris participa,non à principio aufim cquidem im- tum autem hoc primum in Francifco Alchyponere. mia regiarum tabularumacrationum notario, Y j cui

Î

„-i

p y r o t e c h n i c

C H IR V R C IC Æ

tu r.jm occjilcfccntcm in tibia fondcnlum te iipons parie inteiomnes nrnrculoMmnt.'qualÎ! j eftccivix,difticillimegcftatur,puiuiaque «egerftuuimus. ! rimé detinctur ob loci declivcm ficum. EtLhaCAP. XII. ihm Fienusltb. 4. decittter. Up. i .fetacea cum fontiftatuit , in quibuslocis nervi, Defeciis chirurgieisfive fetaceis & primo culisconfentiens tcndir.es » valaque fubfunt > dum tarnen ejus d'.honmuí'ñr.tu loci eurem actraherc facilc fit , opportüniores 'CEraceorum,qux vulgo dteimus,non vulgaris! die Tetones Fonciculis.adeoqne occipiti,ad colli i3 cft utilità* ad-plcrolquemoibosexcrcendos latera fpinæ dorili (crotoque percommodè humano corpore quod cquidein nominavi pro- lecas transfigi: : ¡Sed prior uctiTque Lanfrintut prerea, quod in vcrcrinisnrocuran'disFrequen-1 chtrurguutate . — —• m im abdoirune Unm ini. nr,-. fua laitdaiißimusin pro­ tilli nc nrarceptum eft ejulmo'di remedintb ab pter Iuijus exiguam alcitudinem , quse fonauctonbus, ncdmnquidem nijperis, fedeciam ticuios non ferae , Tetacea Fonticulis antepoantiqtuiTimis Aperto,HieroclttPeUgonio, Kippicra- mu ifjquemadmodum lib. i.veter.medk.cap.i 0. legere Sed lix quidcmuftiverfatcs&'communesTelicet.Sedenim in noftrogenere cotifulcilîlmum tacei Tunc militates : verum ad ociilos fhixideft æquê prxíídiunv, Magnipnmurn Utppocratis, ut lie longa gtavique vexatöS cam iingularis mcpoftcrius apparcbitautor'uate firniatum.Delu­ dclx bujus eft neceflicai , Utcumliäcbfcne väde Rat,* & iuijus gentis fkineimim virorum,uc linlle illos , qui occaecati jam fueränt , Tubjunioies etiam Arabiftas Sc ailcclas nominare tcaila , ruirfus äd c£tcitatemasgtotallc,acttrtiö nonlaborcmus.quilongèfunt pluiimi. Com- repetita eaderii fcuratione relliiutos teftecur nioditates.inquam.ejiispræfidüpermulrX Tunt: Muhael Pafi.hal.in trail.metb.cxp.de opbthaltn. Similin a propofitifiniseftabfolutio, id eft, vacuano lenique, urneeuhdem dicam , calumrtarravit ccrtior Sc ubecior, utpotc qusi profundiore ma Ambrofius Paraushb.j.cap 2 4 ,DeindehasobCaujoreque venie ulceris finit. Cum autem de ple- lasomnesmirum etiam atque etiam eft , quod niore Tctacci vacuatione commendili : Tcirc hujus Tubfidii dienitatem aliquandolabefarfta licet opinione loanms Zecbiiconfulta : /uaruntt• re in mentem veneric loanm Ftrnelto in conj.m- ah per hxcadjumentadetrain fupervacuos humo­ quam 1 1,& ¿5. Contra quem tarnenTuntScla- femetit, res abexterionbus,pcrfonticulosverò abinte- deviates Duretus ad Uc.Holler. Cap. de opthtlutlmiareprsbain. rioribus. Verum cquidem neTcio quá racione, quin & Hollertusipfe, itemque Laurentius lubertusm quain non monftravir,dcntonftrare id potuerit, Gutdonem trail, deapofi. ».90. qui Sc fonticulis quippe cum ab extetioribus communirer u- parum confldere viluseftir*#. dethorac■ affect. trumqueprovocct ; nihilominusTicomparen- d»p.4. Probat Sc Tetacea GulielmusFabrkius Hildu~ tur ucrumquc ulcus , eutem integram perva- nus in cent.i, obftr.qOa praeter hos autem & alii dcns,fctaeeum &larius fe exporrigens,magis ab multi Tunt de fetaceis magnified ientientes , ut intends proliciat needle eft: Altera in fuccur- audifti: HasobresinjuriolumScinfolensfitferendo acque educendo celeritas Sc efficacitas taceorUni neceflicatem, evidentemutilitatem, eftobcaTdem inodomcmoracascauTas. Tercia Tumnianiqueprxftantiam inficiarc. Quaproftabilitatis eft laus, quandoquidemà primaria pter horuni nos ufurn atque doSlrinam uadendelìgnacione nulla fit ejus Titus mutatio.Qnar [ tes audian tnon liifmdluofe cundii ta Tymptomatum Sc moleftiántm cft compen­ dium; pixfertinî li de privato dccipitiiTetabuIo C a p . x n ii agatur.Adde,cùm in plcrifque omnibus corporisparcibus ea Tetonis admmiftratio probeuu: Sstacei defimtiojiftwitioqtieinoccipitii maxime parte retenta eft.quam ten­ di Arabes vocant: in quaiplaptoptcr TubjeéTa CEtaceum fivefetameneftulcuslongum ScattvaU & craffioiismeiobcanac villosjpyioticade- <5guftum Tub cute incegra fadum e chirurgix trimentofadicu Andréas LaurentiUs , Hiflor.anat. ferramento acuro & conlervatumfuniculotralib.z.cap. t o ■ quanto îgicurainplius Terrò Tcintil du<äo,vacuationis i avcrfionifve gratiä. Porro Incortimo-. lance abftinendum eft, atque eoinfupet, qued fetaceum ulcus lubcutaneumeo dixi libentiust pire andins percolo fèrro candente cutis pático poft cem- quod muTculos cervicis ad curandos oculos f riamtn- porc Tic extenúanfola,ut abrumpatur.-idquod transfigi ftatuit Ludovicos Duretus in enarratiotum trans■ ex perpungcnte Tcalpro minime futurum eft; nedeophthalmia , quod manifeftd talluriicum fir. fi*’quando caro izc non liqueturjnequecxccramr. Sc fapicnti medico indignum : credo equiQuinta faciliuris dcligatioms eft virtus j cum dem tuifle calami lapkim , ofeitante alioqtiin nulla compreilos IttnecciTitas Texta Se poftrema leriptore , liquidem ipfe idem in ännötacio'muli* ad ulcus curandum confervandumfim- ne ad fuam enarrationem poftmodum cutis vult hanc paracenccfin , id eft , fuppunclioplicitatiscft commendacio.

Quas o b caulas omncsaucplurimas prxftat nemeile. Dixiquoque ulcus ejufmodi fieri per perlxpc ietaceum fontieulo. Quocirca cam inftiumentuin acutum & frigidum , dixreliu miiltum huic auxifio detulit Hieron.Fabriciusab hanc ponens cruent.un,rion uftoriam.CujusnoAqujpendtnHutUb decimar, operai trail.iflo , Tpe- viplaciti nonnulla funttirioamenta.i.autoritä­ ¿fatá ulceris amplitudine, quac exfetone incer re RaT^isqui lib. huius ret troprio cum hoc prxfivicibus admilla eli,Tonhculus, quoscidemloco dium ubiquc ieftorium nonnnat , probabihs iufodiunt, improbarir, proptcrca,quodccor- eft conjeftura, reinedium hoc Razis per feelioneiit

L I B. ÏI. P A R S

I .D E

e n t o p y r i a

ïicm , non autem per uftionem& cxpertum & C A P . XV. ufiratum. Scqiiutusantera hanccandcm appellarioriem d ì Io.Arculanus, quorieshuie accident De certisßtkbusjetabulonwi. hie de re ferino. Ex hoc quoque ordine videtiìr è jiinioribus lacobus Holietiusm tloqutndo caßtgatißimus,c[ni hanc colli paraccntefin ubique loco- Il Ocos mine tranfuendis feraccis commodori rum appellavinquid autem,quxlo re,non i'iffcio- •C^expotiemus: Hifunt omnesinquibuscutem nein ; praefertimquando nobilioradjunctiiquc apprehendfcre forcipuliiquc attraliere licer, ut firmiorhxccaufaexiftit. Verumcnimvetönon cervicum & colli, jugiiioruin, alatimi, tiioracis, tanti fucruntlixc , nec tantoperefpeftarapro- hypochondriorum, inguinum, poplitis, Scqux pterca , quod pundioicdioqiieliniplicior& flint hujufmodi. Rem exemplis autorum propocögruentior viderccur.Ut jamintdligai fedio- fitis illuftremus ordine fervato parrium labo- . nc redius.qiiam uftioncconficicndum admini- rantium fupremaruin ad ínfimas. Capiti labortrandumque remedium. Amplexus autem& fanti iiiccurrens nec medio lincipici pépvrcit hanc crucntam ut âpparct, transfigendi fetacci U c .U o U e r.o p tr.p ra ti. Ad caiarrhum veto nomi-: rationem adafeitem cdloannts Vitrus apttd Schiri- natim uius eñlacobut Fontanili in cohf 14. ¿r conf. ilßum inobftrv .Itcmquc Burnii Sennertus CUP>»T*Tèi 18 .& ad raucediKtm confy.dr adpiu li fin hb. 1 .pra ‘t. *'» ç«»nudici optris parte ebir. Ad hçc, iftâ pfodicn- medie.cap.<¡. Ad tptltpfum ioanna fíaptifta Tbeodo/ius diietacci rationem cruentam cô libentius âm- epift.medie (>r .¿r /imiti fius Pattuì hb. 9. rii cluntr. plexusfum , quoi! Hipp.hb.dt pi/û, iodici tntignore C d p .1 4 . qui liberatimi adolelccntctn quendam AnutüFoifti, ad tuendum fubimminente vifurii hocemiitaiioper Holleriumcollegamiuum de­ conceptis verbisait , cerviccmquàm maximé creto teftatur,(ed & malis capitisi venerea lue pertundito ac diu premito,quid autem diu pre­ piodudis conducibilc feraccum primas omi, niii din proroga« pcrruiionem: quale autem nuiium,quoslcgi,propofuit R o d e/im i Fon filatomi hocprxterquam infinti de letamine conlervan- z .c o n f .6 4. Ceriis & ulceribus manantibus capì* doprXceptUm ? Eft autem &c ex mcafehtentia tis, quam linearti vocant ¿ cerco remedio fumgi XSulitlmus FrfJricittJ.qui unam ta de re obferVatio cervicibus tcftatiis cft l o .F r a g o fu iR e g u m iiiJ p a n o hem fcriptum rcliquit. Jam autem iuntfetaceo- r u m c b ir .in fu a c h ir u rg .a n tt d o ta r ìo . rti ufusavctforii, 6c derivatorii, qualcsfonticuEpilcpfis finicndx collum pcrrundit loacbìlis ferì, quorum differentes modesaudifti.-feta- tnusin 9.lib. Raziscap. 14. Cui jam vcrufto morbo cea verò fublimilis cxortis malis occurrunt: curando fetas criam trajicit capiti Nicolaus Piftp quamobrem exterioribus affedibus, rionintc- hb.^.oper.tberap cap. 19. Ad mclaiicholiam vcrÒ rioribusfuntcxcitandai ita ucccrncncc decernente Ludovico lienis vitio profedam ad hujusrcgioncni ulce­ _ 4 »•uuyu3iUiUVAuii.iiua|iw Jft 'exUrnu Mtrc*n w d t c .m id i c a c 4 p .i6 q i l o d eftdecom re fado funicuiuin appendit idem lib. 1. cap. 17. »fefiibui muni &peculiariindic.apericndifontanellas,& qui idem virlib.i.cap 1, ad anginam contumattoduribi- fetonesj quem locum ad multautilem legasad- ccm ac fuffocationis pcticulain dics majorafeliaftracea. horror. rentem collum extriniecus perforar.

In cpiphorapiniiisauricuìariimrctasimmirfcAP. XIV. rit A rn o ld u ia Vtllatw va-.Iib.i .b r e b ia r . m p . i j . . onde priinUmadvulguscrcdocraduduscftufus. O - S u b m e n i De vari/t materia, confervandornm ntilium risdiftoriionidclcnd.Tliib mento accollojuxta ifio ru m u tetru m . venas orgánicas partibus dolore confenticncibusuIcUIcuIo fado vidasinjicit R a z e ilib . decauAucrumulceti confervando ad ptotrahen- I t r iis . Tonfili* ftrangulatoria:pra:vertenda: fedam cvacuationem varia licefuti materia, tascervicibus rranfuunt Hil’pani medici, quod Tonfervan alii c6mp*katas cqiiinas fetai i unde principio adnotatu reliquie A n d reo c T om aiut R eg n a Auftriadi.fii/icti. Profedum eftfetacei nomen * aiiifcciceumfu torutnihirurgus. Anaugix vero & curabili mu* nieulum , autexlinocrudbtrajiciunt, neede1 ti tati idem remedii prxcepit H iero n y m u s M e n u iu n t, quidivitibusaureamfibulam immittunt r i a l t i i n h b .i . c a p .j . Strumis exhauriendis fetaturn mane turn vcfpcri deXtralcvaqucdimovcn- mch ad cervices rrdnfuit G uido C a u lia c. t r a t l .z . dumaedetergendumeujus rei meminit M a rc u s d o i l r . i . c a p . q . àquofortailcdidicirauxilium/flG a t in a r ii C o m m en t .i n y .R d z i s ta p .d tv ifu s d eb ilita te. a n n e s Z t c h i u H o n f .y o .A i R a z e s h b t o de f e d o n u hxc Hilpanisautemfrequenrior hie ufuseft,qucm- collo juxra venas orgánicas ad humorum vapoadmodum adnoravir M ich a el P afch a liu s in m etb . rumque ,* qui per ca vaia feruntur , intcrce° ta p .d b ib a ln tia : quod veccrinariis opinor ad ptum .i*çe onipin i/aif/na. t|uoa ec vciciiiiariis r fcv*,4, pofuit. 1His *‘5 iguurauciDUsc^ magiitris, igiturducibus&magiftris, n o n in n f ii t ,C o l t m e U a d e c u r a n d t s b o b u tfic habtntt-, *‘ cec P t t r u m P6ig'”ra*"' u m l i b . i . •C"h"iru rg cap.U. c a p .u . inetu m eni Cri --------" 'g Ut» Mn (-al'Iule p, - — . ÍT2 _^_ / fi if 11! •*»/* f i r n y4t « Jn &_ _ lT 1 1 li *neà fiftnli parsr. auriculaeIlatifììma circumkrinltulxcontradiccntem offendcrim;bronchoce- SrScherel feiturita, ut manante iànguinetanquam O lite- las , quxfermcjugulavcrantquendam , hoc rxdudusappireat. Verum hfc illud taceri no­ cc prxhd.o curavi. Duobus autem has feroni- dinar»» li m ad funiculi rationem pertinens; huncinfe bustransfigendas docuit Ioarmts Riolanui in cbiduplicatum commodiorern futurum;nempc pet rurgiafiCt.i .cap.ifto. 'emn,quxinrcrduasinterccdit,vacnitatcm, paSimilitcr autem & eos , qui diuturnos caratioreffluxusprxtcr labenti picisaffcfluspaifi , fc.taceum in cervice recufanieireftat. faveranttradarcinnoftroiucurabiliumnofocornie.Rtdtr'm vero àFonfecacorifeo.to.i.ad aneunfY 4 Mi

C

P Y R O T E C H N I^

C H I R V R G I C £

C A P . X V I. ma pe&oris fcroto fetamcntranfuit,proptetea, quod aurore ilippocratt itbr.z. tpidemiarum partium pc&oris Se pudendorum nobili* edeon- Nofira circa fetones commenta obfervatìó* fenfus. Afthmati verofccaceumfuniculjm pe­ nts& tx/erimenta. r o r i transfigit J«i C a fa r CUudinustrail.de Cauter. «em pio,credo,Razs, quihb.defeftorttsad thoraAbimus his aliquot à nobis ufu medendi ccm, loco , qui ¿licer duascoflaseligitur ad hucompertasadverfiones ritdperagendorum jusafFc&usabolendos , ¡temq;adrefpondentes fetaminum & experimenta, quanonpceniteac vifeerum affe&us dorfo,fcapuhs,& olii (acro fe- quempiamexcepifle, cum adfedes deligendas, tamen accommodac. turn ad apparacùm&inftrumenta , turn ad raScd RzUndus lib.^.Chir cult, aids locorum vi- tionem agendi fpeftatitia.Quod igituradloca • tiisdclanguoribusictoncsaffigicntcmqne Roge- petti ner.-hsc plura equidem fecerim his,non di­ rtusltb.i-cbir.c4p. 5 i.cujus hsc ipia verba filnr. co qux vulgusconfuevicmedentitlm.Éjufmodi Ad iplencm immiccitur feconin finiftro hypo- prsterquam unum cervicis fetaceum non fupechondrio iupra fplencm , ¿c quidam mit- rancifed edam his , qusprofeiToresnoilripratunt dtios, unum femotum ab altero : Ad dolo- pòfuérc. Icaque éo per nos ante conllituco Se in rem umbilici fiat feto tribiisdigitis fub umbili- memoriam revocato,quod ubicunque emetti fa» co. Ad dolorem lumborum fub ipfis lumbis in tis extender e licer,ibidem licet adjuvandsprofonrancllis immiccatur feton. Ad dolorem fpins xims partis gratia iécaminadefìgere : fic profe­ tresicronesimmitrancur, unusin mediòfpiuae: t o non adinodum definitus apparet numerus alius tribus digitisfupra : certius tribus digitis ietabiilorum.-fedequidem , qUtt ufu commoda infra. Ad dolorerai tcfliculoriimimmitcacurfe- comperi,1 lint harci ÌUmtrrhé*ton fub tefticulis in ofeheum. Ad hsmorrhoiPiimum quia monftratum èft, fufffagio claM“ ' dasimmittatur feton fupra anu. Veru umbilico riifiniorum vnorurn.emiiTaritimfecusauiaspleI x o M o ? '0? ™ hydropem extumefee nti, atqueinalio rifque capitis Si oculorumaffcdhbusabigendis " quolibcrexomphalo.itemqi c prò frigida & h u iìtiliiTnnum,hujusautem neceiTariumcomprefVentriculc m idi ventricidi intemperie iubcartilagine muUngucnti. cronaca, duobusfuptaumbilicumdigmsrefti- ftjinacdeligatmamariiliorem multi refligiiint: culam transfigerelicere tradidicThomas Fienuslib. ea propter huic eidem loco fubiticui pòteft feq.decaut c. 1 i.citatisemreiauthorib.Agin.l.\. c.49, tabulum,quod minimo negotioparique labore Htpatii Avic.ltb.^.fen.itr.icap.^.Albuc.hb.i.cap.i^.qui i- procurariquepoteft,adeademquibusferviebat tnalis. dtm Fienus adjuvando jccinori, qiiod morbogra­ fonticulus,acque commodum.

Poll hxc adjugula,tum pro defccndentibus vi diuturiioquclabotat , fetaceum triplex anti­ à capite malis humoribus denvandis, turn pro quorum more tranfuic,/.5-decautercap. t . Hypochondriorum vero mollitudinem ad fuitinen- adfcendcntibus,intercipiendis,aCcommodatifdum fetaceumcum meminic luiiut Cefar Claudi- fimuiti eft ejufmodi emiifarium, quod equidem Splenicii, nutlib.r.deingrejfumediii cap.y.iWe credo e(\u\dcm ad polypum fodali Dominicano Sardinienfi,qui imitatuseft Paulum,<7K»/ii.3.iM/>.48.adfpÌenico5 ìllud in cervice renuerat,elcvandum affixi.

IlI.Èft ad alas pro vitiis turn externi fruii interroedendos,cutem,qusincumbitvifcen,per hanipedroris medendis. SiceqiiidemadanèuriP mulos pcrtradìam ter camere trajicic ita, ut fex ma fterni horaini fubalpino.quemCòmmiferat cruftar conficiantun curandumStcphanusà Rinaldo, medicusNea- gftactuvi \tràbmaS c d 5c os fiomaclii exteriusi.C^ffiprop/; pofuit,in ventre vero infimo Thomas Ftenuilib.3. poli Celebris, liibalam innexuifibulam jcujusu-^^^^ Cup idi, queroadmodum, &ininguinibus, & fc- fu longelenius valuit deinceps, ucIeftaripoteíl', moribus, Se poplitibus, atquemaliisplerifque turn idem medicus, rum FrancifcusCytharella corporis locis,pro uraffedlusaut caufa exegerit ejufdem auditor, Difficile ameni autinfolens transtìgi tranfuique ietacea fas efhquod Medio- viderinon debet , fub alas transflgi fetamen, laniprsclariffimos urbismedicos ad profligart- quando & in his &inguinibusgeflandosfontittfiitemii. das vircs pefbs.Anno1 y 5 o.promifcucfeciim le- culos Polonico populo plica: vitiovexatocongimus. Quamquam ad hanclucm private tranf- fuluit Hercules Saxoniajcutisrefirt 1 ofuorum opefigenduminfernèferotum, approbatetiam Tho­ mwr«i/>.5z.Cujusreniiedu confirtliationes apud mas Fienuslib 4. de cauter.c. i.& lu l. C.tf4 Claudinus eundemvife. Ad lise hum ero f$pe dilabente in etd.tr4il.de cauter. Scrotum étiamadhydro- revocando fublata fub alarum cutem ferramén­ ft'jiropì, pemexhauriendum per foravit MubaclSavanaro- to candente ttzjicitHippocr.comm. 1 .dcartic.partic, UtraS.f.cap. 1 4 .rubr. 1 o.Ioannts Arcuiamo & Mar­ 4 1. Igitur huic eidem parti pro malisproximis cus Cannarla commtnt. adltb.y. Ratycap. de diluendis imponi fetaceum quid vetat? vifusdebilitate , & Michael Pafcbaliushb.i. decur.

Similiter amem & inguini, quo loco difficile tHorb.cap.i+q. lujìacbius RUdtushb. 1. de morb.cap. fonticulus alioqui perutilis geftatur,adnatura1 6.& HerculesSaxonialtb.j Panthaimedtc.cap,3 z.& lium vifeerum,hepatis vero prscipuèjlevamenHtei», Fabriciusinl.deoperat.chirurg.cap. deperforai tum i accommodatiffimum vidi fetaceum *bdcm.&Ludovic.Mercatuslib.^.dtCHr.morb.cap.6. his hominibus , qui veneri renunciarunr, qui idem vir,utfemelfiniaturdc fetaceis,hscad aut hujus iege maritali non tenentur. In- ffijloria quamque male afFcitam partem proximè fuffi- ccrcipiendis autem diuturnis ad crura deflu-prtbanad gcndo ccnfuithb.dtcur. morb. tnt. cap. dernelan- xibusnonparummultisidauxiliigenus extruxi. uni u,m (bolia.

Fuit autem CaciarCaftellaneca puerqui per idJtac,h à vailo

D

LIB. II. PARS I.DE E N T O P Y R IA à vailo tibis atquc ollracodc tumore levatus eli. Seti & ancnrifmarc fub poplìrc torturi' hominem Janucnfcm ( Joanni laudo nomen) excitata ad td lociparatemeli plucimam levavi: auxilii cekrftatem vidit & admiratns eli Adamus Marchiti* medicus in valetudinarionolèro clariflìmus. ^ mP*'us& ¡ncxtcnuarismorboquolibcihocuti m‘nib.cti brachio locus excitandi fomiculi non datur.collaplarócarnium vitio, expedire vifum cft mihi f*pè, ut fetaccolò code loco transigeNribrn r€tur>nc <uo kiitcctauxilio fraudarcturhomo. tuhrofis.

Pr*ter has autcm.qus bene vaicntes aliorum fupplicialuiit,particul^corporis,videturctiammi fetas chirurgicastSùmplices,tuin decuflktim duplice* adigerc deberc tuberofis ulcerib.qus ignava quadam &: fungofa circum carne luxuriant, qualequidem hocannoqui 16 19 .cft,Ca­ lanco à Cataivcis nobili viro Janucnlì cumPctro Alas Belga chirurgo curavimus in coxa.itemque inabiceiHbus tumcyllicistutnaliis, quosconicindere non expedit,vciigei non permittit: in bis inquam,nóincómoduseli ufuslctacei.Por­ rò, q u i non abfimiliseft providentia, cum 110vellas ulmos advertunt vinitorcs inutili luxurie laborarclic , ut viciofisctebró velini capitulis jrurgcfcat truncus,continuo fucctun fupeiHuttm dctrahctcsdubtnfimocaudice infodiunt trieniiepropemodtimatborisexcavata. Adcundem modani vel dccrcmenta rcceptuttim, vel aug menta falcati relidurumvicium , prxfertim lì roedicamentuin aut repurgans aut feptum interdum adhibcatur.

Hadcnushxc de locis,quorum unufquiiquc cumattrcdanduseft, nevi ìdus & dolorem accrbutn & aliorum hamorumirriientiuminfluxum atquc iiiHammationemconcipiat.confulcum cft artis providentia , ut antepneparetur, ideft, facilitatem fenfificam deponat ¿obftupefeat. Ita equidem applicitulongiore nivis,& interdum etiam confricatu,tadum acrem parcis obtundo, moxfcalpcllumaftabrèfadumarripio: eftautem fatis in locisplanis.fcd quorum tamen cutis attrahenti fequax phlcbotomus firmior & latiulculus. Lanccolatum quendam & myrciforincm utrinque acutum in itane rem

261

depinxit Guttelmus t'ahruius obfer. CbirHr. ten*. 1 • Major indulhia ddidcratm mIocisfimis,q uales lunt inium, cervix, ¡lignina, &inhisetiairi, in quibus cutis attrahenti manuifjcilè nonob~ fecundat. Turn qunrum licet tr.infveiiìm actradà cute fcalpro rgrxcx liters inftar inflexo transadado fetaccum (fericeum cerato tublitum & medicamento digeltivo (inaimi rchnquo: quelli locum circum xnelso vel limili me­ dicamento foveo.

Dicam nane de faciends plagi fini. L u d o v ic t ts D u rtt .& po ft Innic Thomas F it n u s h b , 3.d e n u t . c , , 14. animadvertit in chirurgicos tianstìgentes cutemccrvicisin tranfverfum,volcnsiecundum longitudincm corporis tranfadigendum elle; cujus fui placiti rationem aliquant cum non cxplicet, opinati promptum eft.commodioris paratiorifqueeftltixusgratia , autforrallè , quòd mufculorum oblsdendorum minusincatuc periculum. Contraquam Durctiiententiam eft H ic r o n .F ib r ic t u iU b .d e o p .iln r-C .d e f c t . cominuncm ritum medicamentis cutatus , fedmodo videac bonus homo ^//w.coturaire , qui l.c. 31.fplcnjs ufturam abrepeam cutcm fccundum laticudinem corpotis voluilTc tandem, ut pcrtulìo per ferramenta fiat lecundum longitudincm natili x hominisacq; hoc ut tede intcrprctatur Tbonm F죫iu,pro reditudine fibrarum fequcnda.Quod ii Juberti plachimi (equi libitum lit, ratio adminiltrandi m eritine , in pruno tradamenro no­ tata fccundum medium vcrtebrarum dudum leda linea,quanta ad plajpe longitudine videaturneccllkna.fupcr binos miniftri digitos hinc atquc hinc tranfvcria prxhenlàcute,lune juxra prslìxos rerminos (calpcllo pcifores. Quòd (I tran! verfam fcdionem malis ufui quotidiano facere , turn cademfecundù redirndinem verrebrarumprimiìunànotatalinca, moxaIrcr3,qùae tranfvcrfim hancfccctloiigitudineplagxneccffaria,turn bini* miniftrorum hinc atquc hinc fecundum longitudinem corporis apprcndentibus cutcm digitis hanc fccundum tranfvcrfum fcalpro transhgas.Cstcra veròfauciampartcm quemadmodum rcccntem omnem plagam communitercurcsDe his nùcfatis,ptogrediamur ad exopyriam.

EXOPYRIA, S 1VE

De Ieneisadminiftrationibusad Vicia O c o rp o ris externa*

p r a e f a t i o.

I

CAR

Dl ulctrlbus ignt curandh.

S t e r n e r u m m a le r u m th era p eu tica c h i r u r g i c a a d iu n i e n t a , q u t f u n i i b ig n e , t u t t i t u p r o x m t fu p trio rt

t a m e m r r a v m u s ; S a n e ,q u i < t d p r i v a t a e x te rn a c b ir u r g ia u f u s p ertinent

, p e c u lia n te r t x p t n e r e fu p ereft.

Q u o n ia m a m e n i e x bis c o m m u titi q U itU m a ffe llto n u m g e n e r a f u n t , utpote tu m o rti & u lc e ra , d e b it t u m i a g e n t o n f i m i M btt a m e n i f r i n ì d t u l c m b u t d tiere.

I,

Leerá , inquit Hipp l. demedie.4.habent vias.

Unam inprofundum; hscautcm funt fiftulofa , & qusfub cicatrice latentiaianieplena funt , & intus excavata. Alteram in fubli* mc , qus vidclicet carne fuperexerefeunt, Tertia via cft in latitudinem , arque harc funt, qus

U

5,6 *

P YRÖ T E C H N I Æ

CH IRVRG ICÆ

germanum fuum tuerer.Confidereiefe certetnfei exoperanonnullam opem relaturum. Adquartit merem, utquam valentiffimecogeret,ilIuftrern virumDonnum Michaelema Virgara Proregis noftti Janicularium defignatum ftudioie coiiduxit , cujus&literasantecommcndatitiasad me pertulcrar. Poit quas omnes poftulationei CAP. II. curationem equidem diutius diftuliproptcrei> Deftjh th fis utetribtti. quod mihi quidem ignominioia ter.tatu videT)Rjmum fiftulofis ulceribus, prafertim — ------- fi fint retur, ubiminimefiaccederer,agroto verb periad partes corpcrislaxas&molles.quaferra-■ cuIofa,nefiniretur cum ulcere infanabili. Ve'nniftl Ifiniflim hte iitrrrxf »rKni’/i rum tamen -- Ubis .’« virisaffatimadjungentibus,gra­ _ _ It..... .......:L ____ _ .tnenrum ignitum ncin nonfuftinent,iiis pyrotechnic noftranon dcerunraptafubfidia: fiverationem vitate negotii fignificata, cominus attentandam cam inicris, quamfupraexHippicommemora- operam lubii.-acpcr duosexilesforulosinfrafiivimus , five ftyriamfalisaccommodatam igne praquerefpondentibusfpecillotenuitranfmiftò Virruccfit. rctorridarnimmiferis,autexfidili materia con­ perque levam manum attrado cauteriolum culi’ formatumcauterem , fivealiumquemeunquc telliforme,quemigni fubdideram imprimo de yerantiu peniculum ex triplici materia,quarn tibi deferi- fuper, ufquedum cutepertufàlpecillum.quod ’£ * ¿ ‘7 pfimus.Ncdumautcmcallofis ad fiftulam ulce- fubtuseràt libere venientem exemerim.Quo ul­ X*n' iibusignisoccurrit,fcd&verrucofis,iiradnota- cere per fuamcdicamcnra foto &curato,poftatum\egim\is,apudMarcellumDoruitml.$-mtrabti liquot putrilago mulca circumquaqueleprodilisbijlor.c.5. dit i qua cum plerifquc rei medica ftudiofis ab ignis viprodudavidererur, mihi quidem vetus CAP. III. indubiècreditaeftideò,quod igni putredo coDe ulceribm difruptis &non expurga.tà ercetur atque detrahitur potiùs quàm inferatur, vitto conclufis. qualifcunque tamen medicamentis idoneis eryfru p ta u lc e ra fu n t, audort Galena incomm.6. mundata, tandem forulum, ex quo ichor mana■ »-'^b.qj.cum hisadcicatricem perdudisnon verac manifeftum fecit.Inquemimmiifis balfaita multo poft,rurfus infiammati,& cicatrice lo- melais quibuidam & emmatis tenuioribusad lutarumpifuntviia , tumpropterinfluxumvi- multos dies tandem expurgatum atq; coalituni tioforum humorum, turn propterhabitudinem eftulcus.quam alioquirem ullarationefuturani malam cxinfiucntibu*iifdem fuccis in partem nemo hominum ere di derat etia ex his.qui apud conrraftam; tumproptcralienamaliquamfub- me rei periti habentur.HonoromniseftdDeoj je d i oifisafFedioncm. Itaq; cum vitium in par- qui manum & menrem noftram dirigensrem ad tc fubfit, potiilimum offe male valente,ratio di- abfolutionem perduxit. Remautem hanc nod at intelligentibus.ut labes detcei, deteda ve­ uére piacer mcdicos omnes noftrosvaletudiro fecundum affeclus ex/gentiam avelli eadem narii Se hujus facrà adis ceconomus,Donatus &caro procurar! debeat. Huicautem operapri­ Anr.Donna,AntoniusAlbanusiFranc.Ant.Rama incifio velcxcifio comparata eft -, pro modo ticaglia Neapolitanus, Jo.Baprifta Ferrarius Se putrcdinis&oifis vitiati magnitudinefaciénda, Alexius Aionia Medicina: Dodores omnesi adeum fcilicet modum.quallsin aperiendis ab-, Reverendus Donnus Anellus Csfaranus Neafeeifibus fpeciatim prasmonftratafuit ante. politanus. q uxappclllantur ferpiginofa.Quarta via eft qua lola fecundum naturam vidccurmotus, id eft, agglutinario. Ulcernmigiturgcncracumpracipua non fint plura:qudm quaad hac referantur, porro nullum ex hts eft, cui t ignis beneficioiuccurri non poflk.

Sedin hac ré equidc cafusmihicomperti,qui nuncfuccurritjhiftoriam referre non omittam toüa A nri

irfjo.

barolo Troylo Lucano Montipelufiotaïephœbo bubonocelem pro abfcclTu cum diftidiffi-t quidam è noftrisNcapoliiquodinteftinum convulnerarit argumentum indubitatumfuit,quod

exetementum per plagam perpetuo pròdiiilét jam rum a primaíedura , lumbricivcròplui-, quam Temei è vulnerepartim extraöi funt, par­ tim per feipfasexiere. Ad fixe adolefcensdotebat iecundum eandem partem impenfè, feces millas per meatum proprium , quianuseft , exclufit, Alius item aff’cduscum ulcere conjundus fuit, quodichorisaquei 'nonnulla copia folutis vinculiserumpercconfueverátíundemultorum

homiiuim fuir opinio, lorupn ex pcrcuiTa velica «rumpcnsidhumoriselIè.Omnibus autem modis mirum in modum langucbat homo,&febri. cola perenni preflus propemodum cxrabilerat ic, tir extrema commileratione permotus germanus ejufdcm fraterinDJacobifacrisHifga. norum adibus facerdos, cui Donno Francifco nomcni ad me aliquandocontcndcritihduftrià

CAP. IV.

De ttlcenbm &abfcej[ibus cum offecorrupto.

Clquod ulcuseft maximè rcbelie éè cuiviset^ *Jiam optimi curationi contumax,illudcft meà fententia vitium offis,five hoc fideratio fit &intcmpcraturspropriaabolitusjfivecaries ac teredo,live fecundum plurima fui partem collifio» (ìveadfummaquicunqiafFedusneceflariamfaciatejufdem abfceifionc,fi coalefcerc debear ulcus. Ha quippe omnes affediones tam magni momenti funt, ut Hiertn.Tabriciuslaudatus atatis n o f i r t mcdtiui aliculiprofìjfusfuerit, ad levandam fupcrandamque medentis induftriam oflìsvitio nileflcpotius. Ncque hoc quidem injuril propterca , quod nulla aut exilis eftofii vis ad ój adft lelevandumaut rcfolvcndum. Tantulus znimtuendum calor , qiiantulusinfenfibili partifirfatis,diffi-'*'l'<,^ ' ?i cilcm aut emovenda aut reparanda pattis, qua à natura difeeffit ; operam qui prafteti Ime«

_____ ,

L I B. I L P A R S I . D E

ENTOPYRIA

26«

CAB. V. \n tcrirrt oifîs h borandî peccata lucns 5c circülifacaro.cótagi vidi labefa&atur &commüteicii De ùlc'érìbns carterifórm/bìts, adeò, lit (âmes manettam ubere,quæràdonem Lcùstuberofum&velrrucoitim plerifq; carulceris longe (uperer,quxeadcm affluitiperen­ cinomatis cxhibet fpeciein, iiilnioiniuuseit ni fubluens undiq; & ofiisabiccîïum rccardare, Repartes molles indiesvitiare,cuniculolquein pcrvidendum, num charaótcriublìr. Eiihicauipfasagere pollic-Tacco febriculas fermeperi- tem ut Galcnùifanxit lii>. i q. de tumor prater tut. & çulofasquasinduccreplerüq; folet hçc païTio.Ob alitiplerifijue loca atra: billsfyltema, tjuodcomihæcigitur & aliahocgenusincômodacoiifultü tantur plumbeusfcrrugineufqu- coli-r,dunties, fueritægrirebus, fidetrirnentaprævidcantut & tuberofitas, varicela venarumfoboles,rumorìi prævertantur, quodfier, procurata primùrnSc profondità.; 8c radicano unde fit is ado'mncm maturata vinati oflìsabfccflionc per exiccantia contredatum immobilis & inexcufius- Acce­ temedia valentióra.T alia autem ufu noilro flint, dimi autem hifee pathognomonicis indicus &T qux tcftulas olTîs perinde.ut fermentando vehe- remodora fymptomata , qux funi convullìò mentiqùadam facilitate fublevent &elidant:ut turnafflidaepartis , rum latens proxiihi, dolot euphorbium,&hujus oleum,&calcis.Quç li ne- pundorius, coitliscoiiiprefiìo,tebiicul.icondque dîuadhibita plutimum prxftiterint, nil me- ncns,& fi qux flint alia.

H x quidem hon ulcerati cancri proprix liusncq; medicogenerofodignius, quàm vitiatum os ferro candente perurerc.Inquam rem id, cùm finrnòtxjcbmtauneS ealdem ulcerato fie­ quod medendo comperi referam. Antoniüsè ri video per omnes nòitios. Nilnlomiiius eli; Januario puer biumius Joannis Laureti filiusè quod in hxc ad vertere pollini. Quippe finir, fupprelTis ichoribus abfccflum perniili poil turn q u i fuadcantjtiim qiisediiTuadeantopiniòailles, quiditsdus fuppurari moratus &noncX- nem cancri habendam aut feeds, ubi ¡(lofiim aedlus, ut qui fngidiorcmateria confiatus & cô- liqua define. Cornelius (¡utdetti Celfus tnhb.j. caicijplanatior (fine capite vocavitHi/>p./.i. demorb. nomati & cacoethi duabus tdn triform is tertnul.8. )plurimum incumbcns peiioftio ufquc os tiain adnumerat chymodis.

Hujufmodi autclii Vel vcrrucofum vcrius ìcpidoides, madefecit,mollivit, pertuditdanies autem & ex auris extérlole concia paritcr,ut ab tubcrculofum ulcus,qualiacquidemc.proxdeùlcere prodibat,quo lilcus à pâtre pUeri requifi- fcnbampleriqiicprocancrishabent.Ategonon ti cum rtiedicamentisomnibuSaccommodatifqj ita noliracilencqueprompté.Nimirum hxculnatÎonibiiscUra(Temus,nihil proficientes, ferra- ceris forma partim ex lenta qitadam Se vifeidà mentum ulceri reipondens, càndefadlum perfi- pUtrilagine,quxfongoturn inibì accrcfcir, (taftulam immifimus fle brevi (anicm exhaufimus: lem ex ulcere faciei carunculà memini equidcni ex quo fubindc fui curationis fruétuseventre. aliquando levi digiti vcllicatu diftuflìfichi) pari Rem quidemmultis mirificam,at natünfc obfer- tim edam ex (iibjcdo vitio, id e li, athei ornate vatoribustiondifficilem.Nempc ficut in ignem Conclufb necnonexoflecorruptogerminisiniinpromntu reftinguitaquam, ficaquam ccleri- da capii.

Idquod indicaviequidcm,evenir ad itnguem terabforbet ignis.

Pafcliaréllo deDeo, Capuano, cuihominipcr Accedir ad hæc niiperiüs fa&ti experimentü Kfieri* ïinFîancifcoMofcho homincNolanotcuiputrem Pctrum Fogliam chirurgum viletudinatii S .Jaincertum, quâ cauia maxillam.faâampriusper Cbbi in noiÌrum nofocomium dclato,labiomfcalprum mcifurl cutis fufficicnti, cautctiolato fetiori cam verrucis&tubcribus latècxulceraperuffimus,acdeinde extraximus, quam tamen to, culti haec fungea coiicrcmcnta eXeda femeì operam neutiqUam attredare funt aufi noflri ac tcrtiò èxfeidificm.poil aliquod tempus & tojfodales,&pcriculo convulfionisplenam profef- tumos maxillsEvitiatum apparuit,ac deinde ctfi funt,ubi me audiverunt eandem attentaturum iam excitata m altera gena & in tota facie rèfpóvcru m ,& perlculorüm omnium expers & felix dente phlegmonc cum febre vchementifiima eveniiDeoaufpicc,qucmadmodumilluftrcsviri conjundadntcrimadvcrfusefthiatusponelabii t x f a r &Antoniusd Carminiamo in quorum x- angulum, inqucmimmifiofpecillo,fadaqi alidibus perada res eft,teftificare fideliter pof- qua ptìltis exprcfiìoneitandcmdcprehendimuil atheroma prxfcns.Quo tire curatojiquauocarM r ' » funt• or‘* * Adquæaccipe & alterumcxpcrimentumin nisèm entofadaefttantai ut iritegrumos mai Baptifta Bruno puero à fan cto Seballiano op- xillxfeprodideritnigrum&fccundum longituiidiilo Neapoli proximo, cuifccundum talum dinemdettitum.undc manducatus hominiabonga cariei tædia , quæ (pina ventola intulit olitus&fola forbitio neceflària manfit, extenuapcrpeiTo, fada per cultros ignitos accommoda- tus autem inde totus &languidus, ut mirtini futa difeu filone ulcerum oflium talicalcis&fca- turumfit, fievafcntjVivit autem hoc tempore phoidisnonnullas portiones afcltulimus : cavo quo hxc fcribo cum hxrente mUfculis ofie. Ica finn manu manente in malleoli partibus ut ore appare: j quod ex affeilo malè ofie tubetculoti ifieri4 lupi. Sub quo partisarticulatæ ulcere mirum fum exurgat ulcus : quod autem in maxilla dixi, fané fuitpucrumfcrvatura. Aliquanto minils idem & calvaria vidi in fòeminafupcriorisvalefuituftio & in Jofcpho Fiorillo pucro quadri- tudinariinoftrimulicrehocanrio.atq; aliis cria: inaliis,quibusofiibus adplcnuexiccatu exuftis mo fada fub codem fpinæ Venailccxcifis inpróptudeclarara me judicefuificr cóprefiìo , cp mediatameli ad carcinoma referusu

V

E

leiævitio.

CHIRVRGIC.C

PYROTECHNl i f c tane intra ¿labile. Fuit&hicipfecal'usFiancifci tormofani R.hedni( commendaverat hunc mihi curanduin dodor mcdicus peritiflìmus Frane, Mofea) cüicum grande tubcrculumcancdfortnc fub intima buccaper crcbras inuftiones fuftuliltem >íuppoíitú le obtulit osmaxilfiecariofum Se nigruimcujus vitir longa&difficilis cu­ rado fuir.

C A P . VUI.

DeGtWgrdHoJìs omntbus&putridts Ulcerìbn^

X tormcntorum bellicorum pulfis igne glo« bis fiuntulccra ficab extremocarnium collifu contufufq; gravia, ut depereunte fubllantia 6c vivido pardcularum calore, inique fénfus vegitatufq-,abolicuincorruptionetnabeunriaigne lint tUenda,& defendchda, qua? medicàmentoCA P. VI. rum ullam opera non fenferat. Itaeniinuno De ulteribus carrtis aceretaglomere confcnfii rei fclopecaris fcriptores omnes. V e* tuxuriauttbnt. rum ncq¡ minorcscollifusabhocremédiigeneVltéfituf T iL ccraverò , qitibuscircumfungere mollifqj re cximuntui>qu£Ìa?penuineròproptcrlacelfita Unta atque WlcaroekuiCerat,ficreprinntutur.uftam equi;* & cabefada Ipiritus , & calorisingenieiqiiehu* ' ,' Mr*dcmlàham referilnt magno remedio elle: Sed moris officina neceflariò in gàhgrsnodem affefo [ts difpofitamhancegofubjcdofutfure * &aqu«e dunuranfmigrànt.Hisigitur&àcaufisaliisquiardcnterefperfamaccendo,rodelquercmrepe- buslibet exortis,gangrsnisarque fphacelis ubi to.donec hyperfàrcofis refedetit, vcl hujus loco multai undiqUe concifuras feceris , mox Se Ipongiam picc liquida exfatUratam,&infartam fcalpra ferra mtntaque alia Varia candèntia feinCanut. accencjo: itavitnlentamcarnisemoHotfimulqj tlllantiaque inferredebetis. Deniquefic Se nointemperiem humidam uhdc ptofidfcitur o- mas, late putrefeentia ulcera,&abfcdlusmufcumne vidum,caftigo.Verumtamehhuicproximè lorum 8¿ tendinumcaftigaverisatquereprefle' narratae & paulo pofterius èttartandià ufturis, ris,&ad fummaortinem foetidù affedum itemqj eam adhibeo caudonem, nevicinspartesConulcera putrida utfuader Avic4ib.^.fcn-d ,r Ì-c 9* crementur. Obducoenim haspriusliiiimedto Ejusaucclnreiluculentüm,quodfubir, narrabo de bolo ac de lythargyrio, fi ve laminarti plum- excmplum ob carunculam colis intérioris & mibeam tres dígitos latos fublimerti quantum ul* dus impedimentaquamaffidilo ferme catheteceris Orbi congruit,contorqueo , atqüeintra rifmo cUraverant quidam, itemqueobconjunbanc ufturae operam conficio.Referautem Se ad dam ex bubonocele laxitatem infiammano atqj hoc genuscancrofaulcera , de quorum tarden abfcelTus advenerat in perinacum ac fcrotum exuffione pri vaca paulo poíteriuseíl dicendum.

Vincentio Pecrofino Pileorum confarcinatori C A P . V II. Neapolitano : qui abfcciTusnimiisfuppurantiDe herpeticis & phagedenicis* bus Se putrefaciennbus indifcreie tradatus Se Onvenit ignisherpeticis, &phagedcnicis, ad uldmam maturitaternperdudus , effreni qua? non funr videlicet ex bile, & viciofa pi­ putredine jam concrepuerat.quo tempore linituita profcdla : Urendiautem rationemaccipe mcnds externis curatus,necfcalpris aliqua parte hanc,meo,dum hace fcribo, moreexeogitatam, tadus interne putris febres, &cardiogmum,& vcl venus,àfuperioriintelligentiaiìciit credere afphyxiam, Se dyfpnaeam,graviaq; alia fymprolicer,communicatam j qua vitium eft podlfi- mata moveratiquumimniinensexidum aperte Kova ui- mum c‘rca oras»*1U2Ecorro<a:aurturpitcrfordi- vidensHofatiusThcfaureriusmcd.Neap.&coli»m pulvcrerotormentariumfubftratofar- legiatus Salernitanus laudadifimus acccrfend*urtndi f a « tenuiore perfpergo,deindeadliibitaflanv dum efficacis chirurgia; profefTorem me curaviti ratio. mafuccendoj ficrapdmpervolansignis.fiveícfí quiadveniensnontamadmiratus,quamexecramelfiveiterum,actertiovitium,cxprimetexcu- tus incrtìam medentium,fcrotum undique ditietque,potcftautem&in cacoethisignisvehc- ftentum & gangrsnodes jam redditum velut mentiorisdTe ufus. Scd & citrah sc nonnullos putre pomum granatum corticeparummarceferro liberavi ínter esteros, hominem, cuidiu- fccntecontedu confecui, nigrumq; intrinfecus turnus herpes humeris hsferat, nullis unquam & laxatum fphacelo tot ùad teftes ufq; & horum medicamenrislevatus. membranas execuirqué partium extabefadum M/loria Je Refcram autem hìc de ulcere fub fémur pro- cum vefperi ejus dici prsevertiiTcm.poitridie doTatiicalu- ferpente Fabii Columnas viri perilluftris & in ctntt GaU.i.adGUuc.c.y.Cum amolitusi'gne , nec runa viri herbariáreIongédodiífimi,quoduIcuspnmum cóquievidcincepsjdonecex totomedicamends K u n ? '“ <lufacmcxcfaeratn>confifasexe<a,onbpoftmo idoneisexpurgarim.Quam rem cumeffeciilèm, dum vero hanc inefficacemcxpertus , multis brevi curationé Thefaureriusadmiratuseilfic, quafilatibulis fefe abdens exulfi. Quod ulcus cü utlircrisadnotandammefuaferitiquodnuncfaannoChrifti 1 61 9. in fupremofemore medica- cio,peradlam Neap. Ann, 163 o.Februario. R etuseflem fequenti ifijo .in infimoeodempau- liquumelTetS¿dequartsvisulceribus,ideft,qu(j lofuprapophtem , alterum enatii limili ratione contranaturales vitsfundionesaggludr.antur, curavi Dominico Coccia medico Neapolitano. traderc , fed de his ínter particulares,quse igne Hi flor¡4.

Huic fcrè Ornile,quod ad therioma Celli ac- curantur affedusexplicatum alibi repedes. cedcbar exuffi ad locum interfcapulas medium CAP. IX. Marno Cinnamo Neapolitano , de quo ipfo in De btmorrhagiA tur» communiter tum illujìratd t hìrurgia ¡.pbjffico ihirurguijC. 1 zexp iicatè proprie dilla. dixi.Hcrpetemitemsfthiomeniim non incommodum igne pcruri docuit è lutitiloannti Rulanus Uoniam aute perfspe ulcere vel putredine (htrur.l.i,c.d(baftt(. vcl acrimonia dilatato fanguinis lìt profluvium

E

C

Q

LIB. IL PARSI. DE ENTOPYRIA.

tes

vium :huicfiftendo turn medicamcntis in hoc H?c igitur omnia rum ut fanguinemvitiofum frnftra tentatis,rumneceiTariurocftprorfus igne exhauriamus.tum ut integras partículas ad coaadminiftrari: etenim hujus cruftx profundius licumtucamuracprocuremus,confultum eft,ut foramen obftruunt.-itacnim primus Htp.l.de lodi fuaquatlibet pro peccati ratione fcalpro tenteninhom.^).C(lfusl.yc.26.^.dtcuranddprofufton(fdn- tur arq-, urantur fublato feil. cum partícula virio, guinis & l.6.i. 1 8 .di htmor.&Galtn.l. f.metb.med. c. ad eum piane modum,quo plantarum partes in­ 3.&l.dtfimp. mtd.fdc.c. 9.fed Albucafis aliquan­ útiles potare difcrctusagricola confuevit& flato plenius rem cxpoiuit,volcnsuramoco digito madelcre. Adftipulatur autem noftrx fententix firm ehçrente vulneridebeas uri,primü,moxi- Galtn.Com inaph.$.feti.6.li. 6. epid. & alibi. gnitumferramentum adhìbeas.quod unum ubi CAP. XI. ïanguine reftinftü eft, alcerü cil candens infeDe ttlceribus venenatis. rcndCi rcpetcndüq. donee Huxusfanguinis fiftatur.verumfireseâ ratione nonfuccedat,docuir T "“Attis veneno partibusnonmediocriter neGalenusinl.i. defimpl, medicam.fdcultacap.ÿ. & 8. ceilariusigniscft torror,fi manushunepromtibo.med.cdp.j.Avic.pdït.4. ¡antic.apbor. 16. & vida miniftraveric, icaenim Cornelius Celfus l. c.

Rafiuij.reimedu.c. 20. ulcere ampliato patefa- cap.¿7.§. i drGalenuslibre de theriaca ad Pifonm tt.i valahamisapprçhcndantur, exerça ligen- cap.6.&ltb.6 fimpltaum cap. de cairn & \ 5.metbod. tur.fecundum extremas fuiorasexurantur,de- cap.6. atenim,utilleinquit,exhiscft pi^fidiis, nique recondita: finantur,pulvere ftyptico in- ignis, qux totam ejus, quod infeftat fiiblbnipctio, donee induttum primo filum excidat , tiam, exinaniunt. Icaque quain rette fecitPe­ caroque fit inftaurata. Ejus rei exemplum hi- ino Fort/wr, qui d c’morfis partibus àfcrarum lloriam expofuit Ant. Bcmvenius apudschemkium dencibus ignem infingUlib.obferv.cbir.Cd.34..tam 1.2 tit.depUlftlp.iO9. incuriose fecit Hieran. Fabricius, qui inopcratiHæc de hxmorrhagia per ignem compri- onibuschirurgicisid omifit. Quodautem de mendacum univerfim jam dixerim, exterum vencnismorfuinflidisperferasdixi idem & de cam , quçnarium eftpropria ncque ab hacex­ analoge vencnatis.id eft,peftifcris & fyphiliis, à tei na chirurgia excludi interdum accidie , cum maligna caufa & deleterio medicamento proaliisremediisfedarifasnon eft: quod adnota- duttisulceribus& populis & fipedonis fubauvic omnium quos legi primus lltnulet Saxottia dicum efto. l. i.Pantbcitnedicin.c.ii.

C A P . X II. CAP.

De ulceribus dyfipulotis & quoque»

X.

modo intemperata, E d & ulccribus dyfcpulotis non inimica vis " J J Lceracacoethc & maligna dicuntur,qux ri cftignis.quin verò ad promovendi! eorunde ‘ té retteq; medicamentisomnibus& valen coalitum apprimè competcnsfi rette xftimavctioribus curaca, ómnibus tamen modis curati- ris;modonetaliafmt ex rheumate perpetuo : oni reiiftunt, perpetuó retenta malignitatc , quam certe cauiam nifi fiimmovcris, ncqmcqua qualesplane funt homines mali quídam , qui de ulcere obducendo cogitaveris. Dyfcpulota quacóqjofficii ratione pro vocatijtnfuo nihilo- igitur fimplicicer.fi mcdicamentis omnibus re­ minus inftituto,moriq; maloimmancnt,fuáani tata, nilprofcccrint,funt igne vincenda,qui momi fentétiáobftinaté cófervantesatqjoffirmá- discompluribusadminiftraripoteft. tcs ut advertir Artíl. Rhetoricor.dd Thcodaflca.fcd Primuminvencum meum eft repofitum in N a ..

Galenas cacoethian hanculcerum explicaos l. 1. fpiritu vini,qui marerix ad ulcera prxcipuè fa- nndllnm de medie.pergen.c. 18.& ¡.-¡.de med.per lotac. 15 .dixi t cuítate,fubftanti* tenuitatc, ufus fimplicitate, ukelnm incempcramentum¿i'<’*e5«n,«*partisulccrat£ qux pai andi habitudine & accenfili proprietate co - snodi priincemperatura íníuper cum humorum affluxu modifiimuseft: hoc igitur imbutum linteum, mum ***~ conjuntta, fupra modumreddetur maligna , ftuppa,goftypium,quanrumulceris area capit ut l..\.de medie,fctt.genera cap. quod fihumorin- adhibità fiam m a brevi ardebit, vitiumque levi fluensfitaffacim vitiofus & intemperamentum agita cu rapictjfi fenici quidem fatis non fit, iteintentum prav^ partís habitudine indutta cxci- rum ac tercio quartoque ¿juotics ad fummam tabuntur ulcera, qux próximas partículas cor- opus e(Tc cognoveris. rumpendoauterodendodepafccntnonfinefeHujusmodi quidem Hammam multicurx no­ briuin accenfu continuarum, ut 1.6. demed. per ftrx commifllcruribus&pettore tenus ulcerati gen. c.i. Hxc ad fummam ulcera funt cacoethe fuftinucrunt. Verum ubi delicatior fequis offe¿quorum ordinc Celfus l. 5. primamcarcino- rat,linteum fubmittere liccbir, quod hydrargymatisfecit fpeciem, eodé ipfocacoethi^nomi- roextinttolcviter dclibutumfacic,quxungucneim polito: non eft ramen ut nos & alias á le tum recepir,ulcuscontingat, Atque hoc ita f u b - delicatidefcriptascatcinomatisformas malignas etiam ftratoficimpofitx alteri ardenti efex flammam tribustemftatueredubicemus:Pixtereaq;therioma, her- admovebis: Cercumcft iftiusmoda ufturam &iptTa,j r ** petem,sft¡omenó,phagxdenas,ulcera telephia, fxpius & xquius ulccrofoslaturos. Aliquando tiÓ" ‘ chironia,nomas,carbüculum,& qux donavere etiam calidisfavillis,opplctas?neas, vel arundi- Alia i„H. novis medid vocabulis,noli me tangerejupum, neas fiftulas ad parcemulceracam tràfvcrsc con- Ttn(h ratimalum moi tuum,verrucas,puftulasq;mahgnas volutatis,fic uftulavi caftigaviq; vicia, quxphar- ‘n u . ¿caliapleraq;. macis omnigenu valcncibus exerdcanil ceflè* rant.

Deulceribuscacecthis& malignis.

S

1&6

PYRO TECH N IC

rant. Sieduationetraflanlicebit.&ulccrainVletribù* ttrripcm a omnia, qnaeqi ichorc tenui, fanicquc rMu'virV-acri Si acuta manant. Siccis autero Si (quallcnItufk.fyua- tibus,neqi ignisufuitrpn eit. Ipleque equidem Udii. tcltari puflum, plus (etnei à me c v id a , quae depofica(ub(pefuerant,hujiismodipluiima.Vivit HtflorU. nunc lulius Chiara Martino Caltclli ad mate ciAn.xeiy. vis,qui euro dccem jam annis ex ulcere tali (uiffet meta in valetudinario noftro Incurabilium , per nos uftus ptimum ignito ferro,& ahquando ctiam ardenti aqua , refticucus ell quadraginta dicrum Ipatio.

C A P . XIII.

De ulceribiu igne medendis.

E

CH IRVRGIC^

cauterio, vel fomenris oleorum fubtilium prài* fervrtur. Et nervus qUilibet vitiatus aquie infufione celeriter computtefcic. §.vtr<rj. fi vulne­ rati fubhumerisàfpaimo cseperinr.apprehéfum caurerium profondino in (pondylrbus colli , mortis pcnculumauferr,vehardabit,6cci

CAP. XÌV. Detumeribusignt mdtndis.

Dt tubtrcul s.

On admodG crediderint fottallìs aliqui & ad tubercula minora vini adhibendà ignis.

Veruntamcn oitendam Se in htec cadere cum truólu genushoc prsfidifiurin his fc.qus vcrucS nominantur.praefei timficacoethe fint auc mo- Myrmnth thjmìt, Alefti,utpotcmyrmcci*,acrochordonnesimori, crochordìthymi, calli,davi, Sic. Got.fuofort inlfagog.c.ult. nil clivi*, fimiliter Se nodi atque alia quidam , qua; ex ter­ rea prevalente portione giaiteaq. pituita veniunc,tubercula,nonalienum eft ignea curatiorte trattare.

N

T vulnera vim ignis aliquando commode experiurur,fcd Urgente necelTitate requifita Eft autein is cafus.tù confufiocorruptioque carnoiarum parrium faóla eft, aut hxmorrhagia infrenabilts.autquidejusmodi&dchiEmorihagiaqiiidcm ante tradidnnus, vulncribus parucr A: ulteribus advemente.

VltionisveròquiE ad vulnus interdum fiat, C A R XV. mcminit Htfp.tn ¿.tpid. narransde Hippocomo Dt ir udii durifue tubenulis.

Palamedispuero 1 1 . annorurn,qui percuflus eft in fióte fupra ocuium ab equo,qui varice & vulEntiunt & ignibeneficium ¡Ili tumòfeSji qui licrc Sclupervenicntibus turn tumore,turn febre nunquamad maturitatempérveniunr, qdovcxatuseft, vixic carnea uftus 3c cataplafmate cUnqueid vitiocaufaqucacciaat, circumhas cCiiratns. nisnab Albu aftl. 1. c- 5 J . decrétumeft, ut exciQuamquam,utdicam,quodientio, neq;ultentUr cruft* mult£ per cauteria punticulata,aut ctispopofciireuiluram vidctur,quandoquidem in mediosipiosimmitcaturcauteriumacutUm , addiditadcalcem Hipp, ulcus autem malorum aut fividetiir,rotundum,ficimprimendum, ut caufa nulla erat.atque adeoobahud fymptoma pervadaturcutis, Sicenim futurum promittit, intrinfecus amalo numorum apparatuadvenics utlcVatus onere calor,&concoquat & expedi­ quodiSc Vallefiusoftcndit. Ninilominits ado- te s opera fuaperficiat. Ad hunc modum & a d mnera modum eli & ignis ufui vulncribusquod gum mi ex venerea lue prole ila, «Scadadenasdu approbate videcur/imiirHi Lujitanus Crnr.fi.Qmd rasjitrumasque Se fdrrhofa hujusmodi tuber­ Gufami), quod& fpafmus ad recétes plagas accedcns la:pe cula, qux ex maceria non (cluni terrea multa , fyphiliisA‘ detti* ; mill cumimplacabiliacerbitate,unicumabigne Co­ fed&aquco refpondente concremento pauco rii.Jirumil lo filbfidium exigit&txpcélar,propterea, quod commixtoconftant, utile fucrit,utper*quene- fcirrhosilip lumina vulnet is eruditateli!, folus ignis conco- ceilarium,ignis efficacia un. Quippediierta eft t ub e rC H lH . quere ac fuperare valet, nò quodcUnque quanArtttidoiltinnini\.rr>»rborumdiuturner C iq.quod tumvisanodynum medicamentum,fuccurrit aeftdtfttrrhoItems,fi cibi omniafacientiinflamatinnnocalus Nicolai Pctrulli è Ceruinatia ton- one lcirrhus immmeat,igni quoque Se fimilibus foris adlittus Portus Neapolitani dcg< rltis, cu- admolliendam duritiem ur utaris ; & ^tgyptii jusadmfectam palmarnoólo poilhoras inexpi- ttftt Projpero Alpino in ydtmed. Aìgyptc.12. pyraabilis acce flit gangr^na. Huicigitur & lacooo midahhiecpeniculopcrurunt , quo& nasuti BaraccutioTheanenfifimiliterex vulnere pone quid vctat?Nos autem horum plerisque, in quimuictilum deltoiden gangramam palio : li prinbus natura torpet,ad mitificatam&»iw*r^i»imc ìpio vtl modica cclenquc uftura fuifTet occur- pellendis , quàm egregia fit vis ignis adhibiti, fum: meamihi opiniodi£lat,haudtuill'c homi­ feienter in 1 .pj rotei hnu libro n.enfiraptrr.us fans. nes praecipites ad mortem ituros quemadmodù in mortem non ivit Frane. Bonaltus Ferrarienfis C A P . X V I. iauciusncrvispcdisàSclopeti i<5tu quiacerbum De suppurotiombui. illi ipafmum invexerat : quem ego per ocyffiml uiluram topivi& hominem à certo in teritu libe­ CEdfuppuratorii tumoreseciamfi neque mali' r avi Fer um huic prandio minime conhdere “^tiae ncque ci uditatis nomine modificatum iconlue vimus,in quo faluns Coivit omnis lumma gniscxpetant.Nihilominusut decitterisablcef» Tercbmthim igitur Se hyperico conlidamus : libushigidis dicam inuftionis commodo non conhdamus Se lutcis digcftì vis, fiibquibus auxi- renunciant,illi mmirum ,qui lub cutem Si car­ liis vulgaribus, vulgò videmus omnes taucios nei« alteiecc(Tere,quofquc fccarc fine ianguiperire. Q u*uoftra per ignem (palmi curatione nisprofùfione non licer: (unt autem Se qui amtemeraria, néve inlolens vuleatui.en ArnoldiPil- pliorem dnitiusqimanluramexeclionem requi Unovtm bina ¡uffrtgi* , quitti Pat*bot4>» doilr. j.f. runi,& qui etia ab ignis ope fingulari,dcliderant 2 o . p t ejib*u§. qutditn 5. Neivus omnino roboratumpanisalioquin dcbilis«5c nnbeullar, feitus mfrigidaitone veloci fpalmabitur nifi, quale caput & fcrocutn eft : & quorum aliquod vitium

S

EIB. II. P A R S I. DE exo pyria ;

vitium fubtusproceiTorura fufpicio, nietusquc e ft:& q u o s in principio prseverterc diiBpareq; cxpcdic, &rquideniqucfubcutc corporisdurilfima lubftant. Hoc conlilio nos ablceftum , qui circumfummamaurcmduriorcrac , fcrraHijltris. nicntoacucomucronatodiifccuimus Clementi lodali Francifcano minimo , rem curante qui adent Jo . Germano Medico & Pharmacoparo facri Catnobiiprovido. Prseterhos,urtura:con fentiunt abfccilusilli ,Arifiot-autore in fed.i.probltm. 54. qui latiprocellùqucmultiplicicruperunr, quique venofisSc non carnolis refident locisj talcs ergo ventofasappellatas fpinas opinor. Tacco poli toc multa non decite,&qui dilciiTum abignis vigore, quam àfcalpelli pcrtradutumindolcntiorem tum innoccntiorem cognofeunr, rem ab omnibus non acftimatam nequeadverfam. Simalum altius eli, nervoius vè is locus non iìt, candenti etiam ferramen­ to apcrit Cornclm l. 7. c, 2.

C A P . XVII.

De tumoribus cum infiammationc & cacoethia contundis.

16?

antequam in necrofim deveniant,caloremexcico, tum medicamcntorum ope, quale unum Icanneslangiusin /. de remediis[ecretis primus cdocuit.tum etiam impofi to linceo aqud vi tee imbu­ co & fiamma: fuppofito. Satis Ilare de tumoribus igne tradandis gcneratimcxpofìtalunto : ab hi* alii partium , fi fucrint, hi rurtas ordine d fupremispartibusad infimas dedudo tradentur,priusautcm vagi quidam funt pcrcradandi.

CAP. XIX.

De eryfipclate in corruptionefn eunte.

C Ryfipclati li nigritics eft, ncque dum ferpir. mponcnda funt,qua; carncm putrem lenius exedanc, repurgatumque ulcuslìc ut csctera nutriendum cft. Si magis putre cft, iamqueprocedit ac tarpi t, opus cft vehementiuserodentibus.

Sinchatc quidem evincunr, aduri locusdecet, donee ex co nullus humor fcraturt namquod fanum cft, lìccum efteumaduritur. Poli uftionem putris ulceris lie pcrponenda,quae cruftas vivo rclolvanr,&c. Cornelius Celfushb. 5. cap. i d §• zS*

CAP. XX. Tumoritia A b hoc quoque ordine neque tumores, qui *** fimplilìmplicitcr infiammatoti (unt,cxcipiuntur, De abficejfibusfrigid'ts. «ter /»/tó-fcdtum crebraincifione perpundis ad multum A Ccidunc aliquando artubus mediis itemq; maurm. cfiluxum iangutnis, cum lecus, profìcua cft inu­ ■ CVarticulis & maxime colledioncs ampi«,' lto , tentenni complurium iudicio& erudito­ fubdura;, concolorcs,indolorifici, nifi cum atne pratftantium autorum,lulii,inquarti, Cafaris A- credatu irritantur, ab sequalitarc membri & fi­ rantti l.deturnor.c.ijlo. EtLaurentnlubtrtiinadnogura, non cvariantcs.pauIarimextumcfccDtes, Utionibus, in Gutdontm traci, de Ape/?. n .6 q .& Ga- cognita diflìcilcs, diuturni. Adiummamcnim Irielis Fallopii l. de tnmor. f.p.quiGalcnum citans ex luccisfrigidioribuscrudislcntisque concrcaudorem usque ad doloris fenfum, urcndum (cunt. In hosaiuem incurrcre coulcie veruni ex ccnfuir,quin etiam lecundum Cornelium.l. 5. t. omni serate homines, qui fub illaudato ccelo 27. nil melius eli,quam procinus adurere.Idem- corrupts aquis&pravo v id u u tù tu r ,,« * ^ ^ ,., que etiam approbat bexamttra medicina,Quinti Se­ ficutvocat Hipp.& coloreitemmalo, auc reni, eod. c. Accedunt&peftiferi bubones, qui- malis ante id cempus morbisfebribusque pernibus& ncceifarium ignis remedium ftatuere Pt- cioliscxcrciti,ex serate vcrò tenerion pucri ta­ Peflifer» tnuùTujftgnano & lacobus Hollerius l. depefte, & Ga­ lent haccpati, qui fupcifluitatcs feminarias per kuboni. briel. FaUop. tom.j.p. 18$. «eque alti tum netttrtei, expurgationes à natura decretas nonabieccrc. tumanliquiviri. Ignisautem cauteniq; modum Dignofcunrur fluduatione contenti humoris, cum nondiftinxerint irti: prò vincialium noftro- fluttuato autem altera manuum extremarum rummosnondifplicet,quidigicali fartorio fu- impreflioneac rcmotone,chirurgis,ideft, propracuberculumimpolttoliquacum fulphur im fefloribus bonis nota. Huiusmodi abiccflus Thcrioma- mittunt, acque inde cruftam mollibus laxamcn pcculiaritcrid requirunt, ut mature, id cft, lub"■ tisamoliuntur, quo fulphute itemrrito Se intu- cruda aperianrur, nc vitiumfcil.inchordas,libulumtuberculocongtuumredumimpofitum gamenta, partesque ncrveas & oITa tranfear. ccniedo arque accenta, fsepe ego maligna vitia Quoniam autem pnalta fub carne difficilior ac Uiftoria. reprefli. Ctimhisreponimus&therioma.quod molcftior eft difeitfus à icalpro quantumvisacugenus priusconcifumcandcntcferramento in- ro : ob cam rem candenris ferramenti cultri foruffimus in Marcio Cinnamo civiNeapolitano mis praefertur, impreflus, in quam fententiam quemadmodum in Phyfio-chirurgico narravi- ivi tèe Petrus Piguusl. i.Chir.c.44. mus.fcd & Eryfipclatis , quod ad ulcus putre C A P . XXI. fertur, uftura ucitur Cornelius Celfus l . y c . 26.

De emphyfematis f i v e tumor ¡busfla tu len t is.

C A P . XVIII. De t umorib tes infiam m ai or its in gangrano- p L atu len ti tumori*,quod emphyfema dixere ■ L Gr*ci,fiquidem hocloco prsecipiaturuftio, demrefrigerstum transmigrantibm. ncc novum quidem ulli vel alienum videridex.tfrwéhostum orcs & a fummo fervore ad bct. Nimirum & vetuftusautor Mfarariustrac, Tantuìm- * extremum frigus id eli in gangrsnam aut aep.cap. 14. & nuperus homo Hieronymus Fsbricine pendióla- iphacelumdeiiciuntur;nondiflimilifuntracio- inter operations Chirurgica! eius rei metninir.in monbttt. nc tramandi, ut Galenus fuadet,l. ifagogtsmed. c.18. genubus excmplo propofito, cuiujitemrci fua Próxima: funt bis plaga: à machinis ìgniariisin- non eft rato : nempc vis ignis inter cseteras tìid$i ecchymomata, livores, & c. Ego autem, diicuflbria j quod difertè demonftravicTfcflw<« Z a Ftenue.

til

P Y R O f F. C H N 1 M

%tenut>lní.\. iecxuttr.c.6. Potro duplex difcuti*ndt modus eft, Alter vapore de craílarefubieSaexcitato, arque infenfili quadam racione difllato vi calfa&us folius •, alter excitato fumo perapphcitum torrem aut torrcfacientem rem proprie. Prior quidem ratio communis eft & ioteftatc & aétu calfacrendi .dumtamenhanc onge átque alio corpore intercedente vim im­ primar, ut Tarrago retorrida Rara:capillo renus adhibira fuper apoplectici capur. Pofterior vero ratio propria eft ignis & privata, quam hie & intelligimus&ufitare volumus, ad cmphyfcmata. Hxccnim licet cum corrupru fier, aliquo parci cular.portionemmul tarn lentimucoris abftrahit, & exhaurit, non aliter, quam in contritis coftis, $.de attic.Uippecrxtem pnetpiffe Alibi meminimus. Quodadnosatdnct j veré teftari poftumus.hanc in xgrotis noiocomii (xpenuraero compcrtam, uftionemuiufelicem.

f

C A P.

XXII.

De tuber cults maligntortbns in Capits nal is.

T N cute capitis nata tubercula, verruexque fic Cxmrofi lplcrunquc molcftx futit átque ínfeftx, ut openaturi tu• ram manus non vlilgariter ñeque poftremum in béfenla. locumexigant: quippe mcdicamentis aut acrioribus irritantnr, aut debilioribus nihil emoventur, nimiruni eoloris fxditate, torulorum, quosreptxfentant inxquahtate, venarum circumftanrium ex humore atro faturitatc, pun¿htrarum dolorumque aliorum acerbitate & colore alioquin exuftiore naturx propemodum cancrofxfe produnt. In ulcus igirur tetrumac depafeens, antequam transmigrant, operx pre cium fuerit, incidereprimum, mox inurere, vel quodfatiusequidem arbitror,fniuil utrutnque perficere. Quod licebitferramentum modioli modo cavum , 8c circa oras acutum, amplum verb quantum ampledlendo mali ambitu fatis fit,igne candefachimíkimprimes, utos modo nc in futuras incidat, attingas, cautas videlicet, ne contraftu proximo pericranium , viciarit, autattigerit penitioribus molicionis fuxiaftis radtcibus. Porro in carne licet hoc vitii genus exurere,quod profelliiseft Arantiuelib* de tumortb. partium,c. 1 1 . liberius tutiusque 8c in ofte licebit. Poft hac autem ulcus, promptumeft unicuiqucperambuftacommunia medicamenta curare, CAPVT

X X 1ÍI.

ÜeP'errucisfaciei acpartium obfcenarumatfe a l u r u m t u b e rc u lu m a lig n to n b u s .

verrucis Vencrex contagis germinibus inEXfimonafo conliftentibus, poftquam ulcerari experunt, vidi equidem quendamtampeifink habitum,ut late peromnem faciem procefterit pharmacis ommbus ©blu&asum vicium. Quare futurum his ignem adiumenci fingularis, quis nonvidet, ita etiam thymis & phymatismalignioribus ,q u x circa glandem, vulvam atque anum adnafeuntur, ita decernentc Gxlenointrod. f. 18. Amol.14.*. 4,-Vault int.ö.c. ’p i.& Ctlfol.6.

CH iirVAG iesÌ c. 18. Confianimo Africano ChifHrg.c. 17. auBarihùi &buiusAnbetjpo ì[aacolib.^frall.cap.i8.Alcùful quoque palpebiarum quas vcrrucas Opinali li­ cei, ferro reie&as igne caftigat , Alfiravius tfaèì, q.ftft.p.cap.ty.

C A P . XXIV. De verrucis nafte Errucas nato obortastollere nondebemuS Iul.inquit, Arantdtsl de tumor. c. 13 . nempé fublatxfclicirer, nullam afterunt laudem, improfpera cum cancro vel ulcererefiduoveniens curano magnofamxdetrimentoeft. Itaquenifi coadtiacprotertatitem minime aggrediemur: quotemporenon alio,quam aureo cauterctuberculum attingas licer.

V

C A P . XXV. De n ervisp rxcijis ttemque de iigamcntts.

Ervos prxcifos jcum carne nudati appa­ renti eXurere,quando ratio di<ftat,& buie autoresboniconfentiunt,eriamfiminus idfitin quotidiàniimmore pofirum, mitlimè deterre-Wu-vo /«f bimur.Porro quod cogitincifinervicapitafer-T?'1»'«/«’ramcntocalente tangere, illudeft, ratio particuIx, quxnaturaplane frigida atque exangui,utpotè,qux indurata quaiicerebri iubftanua circtimftantisaéris incurfu atque ofFenfationibus, hebeicit, igms vero concalfaitu&quafi fotu boraturi quas ob resdifeiftx eiusdem partes, ‘Zne Pr,feperinde ut calido rellauratx, vegetioresqueac ^ ”er' teneriores faétx conferueleunt, ac ferrearum virgarum igne mollitarum modo conglutinan Simile. tur, Iraenimexpetienriàcoroprobatumà medicismunicipalibus teftarus eft Guido Cauliatus Ext,ersfrari. 3. doli 1 . C . 4 . & antebunc Rogerius nojhr Sa - menta lenitanusl e. cbir. c. i >& Rolandus l. z .c .i. locù à Guidone notatis multo potius rem ex profciTo confirmarUnt. Huius quoque fententix fuemmìJicolausflorentinus,tr.^ilum. i.fer. 7. c. 35* parttcuU (¡utefi decuratone nervi puncium: ex quo etiam viro ficut opinor rem aceepit/lmiir. Raraus l.p.fuorumopcrumc. 38.Uludadvcrto,haud can­ denti ferramento ufoshosduos pofteiiores, verum oleoquam maximeferuidocontentos. V e--Adverf»»rumenimverótametiidoeuit Galenus comm. apbor. 7. fentientes igncin nerveas, particulas exarefcere,monuitqueetiam Avicenna,!.i.fim q.f. 19 . uftionem partibus admoventes medicos ne nervosattingant! nihilominus ( prò his Oceurritm cgorefponderim^aliudeft viminfernifanis,aliudxgros, quo (crventur à languore,traélarei Prxtcrquam quod de leviore igms modo cer­ tuni eft, hos viros fuiftc profeiTos jferramentum etficandensà Guidone ìncmoratumeftjiuftiusy^y^ tameii atit calens intellexit,aut verè fcripfit, fed menda facili candetis irrepfit calamo veltypis.

JamaUcem quod ncfvispixfeélis conveniré vim ignis oftendimus, idem & de ligamentis multo fatiuscomprobatur : utpotequ* tum na- f turi frigidiora, tum ad tolerandum fìrmiora Annoiàa conftatefle. Quasobcaufas olimego euidam de Toledo noftri Gyinn.prxfeéli famulo pr?cifum enfis ¡¿tu cubiti naturale vinculum, quod vulnus imperitusquidam medicus congluunandum

N

___

LIB, II. P A R S I . D E

<ium communi fra&uras curandi ricuferulis colligavcrat.ignetepidiorccoufli ; c ve imi Tane felici, Se vix abaliisexpe&aco, proptcrca, nimirum quod dicfataxiomavulgatum, vulnera articulorum elle lerhalia.

CAP.

XXVI.

Defico & moro,.

EXOPYRIA.

cus ; quo tumore parte plurima putrefeente Se male olente cum acerbeaftliiftarcrur, confenfiit facile, ut fcalprum adhiberem} quod cum feciCicminterdum igneque addito,fiuoremfanguinis arqtic putredinem vitiumque à radicibus repreflillèm, brevi conualuitadolcfcens.Res nota cundtis valetudinarii noftri homimbus Se medicis collegi* fiepe alias nominatis.

Tictac me- A Ccidit aut in capite auc pone oculos aut C A P . XXVIII. n àfimili- »Xpoftaurcs, aut pone nafum, aut in mento " “ ,ne ' " ‘ tubcrculum molle nafccnspotilìimum, qua veDe Cuttero,pridem 0borio getteratim.

Togato- ^arumramulifcarariunt.àiìmilitudincfìcura, /'"'A n cru m cum primumautpaulòpoftquani ruaJem morumve notuinanr.Hocutrumque genus CxA^enatus,audlu5quceft, facacutc cognofcas, f rinata, peego nihil fuperhocauiis aliis nollratibuspro- cineris.aut lupini baccs, aut avellana; magni­ Feffbribus'tuberculi vocati, noli me tangere, futudine, plumbi modo fuicefccntem, vixpunfpicione radidtus exfecui ,ac ne repullularent, gentcm,& molcftantcra,cunétis fymptomaris c,,”m ',i* itcrum acre caufticum impofui, quaimedendi modcrate ofleniantem. Talcm Se quicumquc^fUntiti*. ratio fempcr c voto ceflit.bcne favente numine; feflìlis nonfit, uilubertusvocavitin Guidone») tufi, ,nter c*tera exempla , narrabo duo , quorum de Apofi.homine monito ftatimrefcindis aut forÀ* ita? ^ crumc^>*d quod acciditfratriBernhardmo ficula, aut icalpro candente alio, fi opusfuerit z 'àCaftcllo ad mare Capuccino, cui perdolens impofito, Se ut moriseft,circareliquacurato, tuberculum una femel refezione fuftulimus, Carterum fi vetuftior eft, dum modo noninCorfanguine qui multus eruperat opportune coitipusaltèdefixus, etfi vires xtasque homiuis fua* v „ . preiro. Alterum aliquanto diffidi ius la m audi. deant,nonmalisrcfragantibus intcrnis vilceriiL o .'* TyberioPifapiiCavenfi tonfori morusmeatum bus,fpesnoneftdeponcnda,quo refigi quear, autis obitiuens filo adalligato itritìè refctìus etiam in oculo fc ctiraffè teftatus eft Fabnc'uts Hil. &cauftico curatus feliciter à nobisfuit.quod dami, obf \.(x Bartbolomaus Cabnoltts ebf, y j .fi vitiigenus infanabile putavcrantalii. Sed non vcrograndioralabialint,qui occupentur, fuis i ta quidem Avhenna l. 3. tr. 5. {. 11. & Io.a Vigo l. 4, hicucnnqueoris lineifueextremis, acumfilimi c. 1 1 . & Minami Sanctus Barulua tra#, deexttur. ducente tranfadiguntur, cuius fili capitibus ma­ in Aviti«. F. qui confidcre iuper hac opera me rni finiftra diftentis ,dcxtraquc no vacillarci hadocucre. Jam autem fi vidi repullatum aut fi bente di llecare, liberete coni mode vitiumliccvidi repullatum aut fi fanguinisnimiam eftufiobit. Ad liunc roodum fere A. Parausi. 6. fui operis nem verearis, quod priceptum communc mulc- i9 .fi veròmamnitefitcancer nonprotrahentorum vides, non incommodum erit, 8c caute­ daextirpatio pcrfcalptum , eft enim omnium la ri aliqucmretìam parti inurendi ante para­ faciliima extirpatio mamma: : quando minor re} fiepe etiam id necciTarium non videtur, quafueritcancer,&in anatome fuademonftraflè fc Kìjltrta te Pro rc °blatadecernendum. Porro repullu- experientiàSe rationedo&iirnpethibet,Laurenu ls. lacum caventcsnos ficum internipedisfiibimo tius lubtrtusjn adnot.in Gutdonemjr.de apoft. «.10S. Bartholomeo Bailo Januenfi viro lèni in no24. Vnum hicnon tacuerim libens, Albucat. l . i . itro Nofocomio refcótam percuifimus & curae.

52. in circuitu vjtii voluiffeciuftaminorbem vimus. induccndam potius, quam fupervitio perurenC A P . XXVII. dum, veritus ulcerationcm, quamCfl/iiruftionem etiam expreffe vetuit. 1.6,c. 15.

Deficofofynctpms tumore.

“A / f Ollesomnes tumore* bonos profefius eft ¿yiHtppocr.l.i.apb.io. Verumramcn veldeeo quod plurimum evenitefFatus eft Hipp.veI de mollibus, quantum ad conco&ioncm pcrtiner, ideft, molles&peptos intcllexir. Porro nafeunturinplcnfquecorporisnoftri partibus tumores, qui molles funt} ut achcroma, fteatoma, meliceris, morus,fycotis &hoc genusj qui ra­ me*1 crudi diffìciicsquefuntjcaulisque iympfomatum malorum fotricibusfiliti plcrunq.funr, quales convulfio, fanguinis profu fio', doloringens, febris,infiammano, cryfipelas, & huiusmodi funt. Ex hoc ordine ficofum aliquando extantemacute tumorem curanduai mihi obtulitin capite natum,& magnitudine, & colo­ re maloinfano perfimilem, venis undiquaque cinftum.quod refolutum facile influorem fìanguinisabibat, complures iam menics eo correpto, Francifcus Lombardus Averfanus à Clau­ dio Sportellio i&rurgo diligente commenda

C A P.

XXIX.

De catterò palpebrarum ac temporum. jC X verrucula palpebri interdum negletta, ■ »^id eft, vitiari pcrmifia & non excifà, alias ve­ ro perperam curata, ideft, irritata importuni: mcdicamcntis, & non excuifa; thymodcscancrum cvcnilfc nonnunquam vidimus. Excm- WJhria. lum autem unum è multis producere portimi % onorati viri Agnelli Cadogni Neapolitan), cu­ ius ad unguem vitium modo memoratis cxortibus refpondet. Hoc igitur mali attiguum oculis, qui ( quod advertit Attuti l. i.fenn. $ .cap. jo .) efficacia medicamcnta non fuftinent, nil fubindc melius, quam Se fcalpro cxfcinderc radicitus Se exurere. Ad huncquidem modum Fabriciu* Hildanus,/.*i/rrr.i.Cuius viri rationem agcndi arq; inftrumcnta apud cum vide. Ad quem mo­ dum equidem Joan. Baptiftam Bulottam fexagcnarium& fuprahosannos hominem fecundu extcriorem oculi angui u & tempus lato cancro Z 3 diu

i7o

PYROTECHNIK

CHIRVR.GICÆ

diu vcxatum’ edam offe viciato curavi, quem quam plurimis, qui ad valerudinarium noftrifftt nemo noftrorum actrcdarc ñeque ab ineunte accurrerant, ¿ v id i & audii fadum : fed ñeque cum ulterius eft progreffum vitium , pioverti cuberculoaufuscft. fummameiusdem cxefionem fas non cft,quiu excifum & uftum perfarpe ceffu. Fiec autem exe1CAP. XXX. d io primo per acUturti Icalprum, elato labio per filumacufubdudum, quemadmodum alias oDe cancro naß. ftendilTememini:moxapto ad hanc rem ferro Afus non poftremus eff c corporis parti- aurovecandentecruentamplagam carbitncüla¡» bus, qui cancro tentantur, locus fe. rctre- bis,quamcurationcm THomtiesCornarius lanifimentorum emiffarium frigidum, quantum ad Huí tn n .futrumobftr.medien, approbavit híftoie attinct, at vafis & in fluxibuspatens, prafer- ria confcripta hominis,qui repudiato hocce re­ timcholcra:(!nde vetus fermo^.xj «tpi"»»)fub- medio miferè volensmorbo fuccubuit, dirusacris ventorumque impetentium iniuriis, C A P . X X X II. atque inter omnes faciei partículas expofitus, dcmum.qui verrucis vitiisque aliis malignioriDecancrolingua. bus infeftari confuevit. Ex hoc vitii genere lieuit aliquando vidiffe unum» qui anemones Añero lingua: ram leves plerumque fünt floris modo & figura , extumefeebat, i primis cxortuSjUt edam non imperitos homines cartilaginum fuarum initiis adusque labri fuperioris fines protenfus, (laborantihomini ve* fallar, Anfam autem præcipuam ut exerefear* tuffo &mclancholiconomen Nuntio Carcara- exhiber partis natura fpongiofa j quæ non fatis HifltrU no Calabro Roccellenfi ) Hunc ego curanspri- opportune curata relalio medicamineacerbioAnnortzf. mumfealpro ad memoraros fines refedumacri reexafpcrata defluentem circum hnmorem i igne peruffi, atque medicamentis diu forum, plenis venis & capite non repcllcndum aut conbene lávente nomine intra 40. dies libere dimi- coquendumautdiflolvendumfuffeipit. Ex par­ fi, rem ¿principio ad exitum obictvantibus o- va igitur verruca fit oftracode cuniculatumque mnibusnofocomiinoftriafiriftcntibus.phyficis, ulcus,quodcancrifpeciemexhiber, non cancer inquam,chirurgicis, itemque religioiis virisex tarnen eft vere.• licet enim non eft difficile, ut le­ gitimus is fit ex atrabile rumor,cäncrofum equiminiftrantiuminfirmiscongregatione.

Hocquidem cum non vulgare, maius tarnen demtum obfcrvavi tum audivi fuiffe multiì» opus fine id, quod moxexponam Joannes For- quorum primus JoannesLaurentiusab AlexanmiculaCapuanusà Camilliano elusdcm Cam­ dro & Afcanìus Sanfelicius, Patricii viriNcapanie ditionis oppido ienex 60. circiter annos politani. Fabricius Romanus in regiis ftabulis natus, odoiamannisverruculainoculi cantho &rationibusvirexercitatus,Vincentius Bagliointeriore nata poft varia germina proceffusque nusfamiliaris FabiiCapyciiGalioti in hoc regno varios tandem in manifeftumßc ulceratum car­ Secrctarii,AloyfiusPignatell’ Marchio,Sebafti' cinoma fe prodidit, cacoèthe adeò , ut & offa anus Grimaldus Oeconomus parthenophylacii nafi, nedum cartilágines exederit.

Itaqucà ArtisJericse.quimihicommendatusàReverédo fuocivc Donno Auguftino Chinamo, atdituo P. M. Aut. Ruffo Jeiuuanoluic noftram admitfuccedaneo templi Incurabilium ad hocnofo- terecurationem,&SororDamiana Quirica facomium dclatus pro depofitae falutis liomine crarum ædium&cænobii Incurabilium monapronunciatus fuitab Joanne Alphonfo Golino cha, qui omnem eodem vitiooccubuere : item­ chirurgo vetulo valetudinarii, non fine com- que Julius Cæfar Guadagnus,qui vchementiomemorationeaphorifmi Hippocratis, qui fan- ribus medicamentis tradatus acereto tubcre at­ xerat, cancros expediré non curare quam cura- que ulcere ñeque ad cibi tradudum ñeque ad ri, &quidcm curati citòperimuntur, non curati eloquutum uri lingua valebat.Cuiiam ulcerato dintiusvivunt ; nihilominus ego, qui rum for- corrodentique vitio reprimendo propofitami calfis aderam.didum id de occultis explicui. nobis ex aureo cauteriolo uftipnem cum vix Brevibusin meameuram rccidit homo,qui pur- auditam exploiiffet, non multo pofthæç exado gatus,ledus Scullusà me curatuseftbrevi, non tempore mortuus eft. Sed his explanations line eiusdem Golini & medicorum chirutgo- gratia memoratis ad cürationem tradendam inftituti noftii ratio nos vocat. Vbi primum exrumque omnium admiratione. parva pullula vel verruca linguam perfenferis plusquam par eft dolere, fi præiertim aut acrem, C A P V T XX X I. autfalfum, nitrofumque aut putrefcenteni,aut rctorridumhumoremredundantem incorpore De caremontate labiorum. fufpicemurjpermittentibus cactcris,qua:in hac T Abiaquidem p ro p ri fubftantix laxitate at- re confidi (oient, Se fanguinetn ex vena detraxei-^qucimbecillitate,arquead occurfus omnes ris-, & corpus expurga veris \ & vidum hæmaoffendentium rerum &aèris opportuniratcs, catharricum indi cuci is, & rede demum è venis pratfertim verò fub executiorc aut impuniore fedis &hyppoglotcidis noviilimè perrufis (an* habitu corporis carcinomafubeunr facili nego­ guinem derivaveiis. His ritè peradis humor rio: quodnifi principio quaque arte cradicarur accrbiorcrudiorq;particular’mbærens non ahâ totum mosfaciemqucfcrpit; quod cquidem in meliusratione teadabitur,quam fi concoqiiauir ¡donéis

N

C

LIB. II. PARS I., DE EX O PYRIA. idonei* rerum fomentisi quale eft ex o vi luteo Igne durato, appio pomo carnequc vitul® aifis, aut hocgenius:meininiequidem Donna; Hip polir* dolenti ex tubcrculo lingua; duriufculo cumcontumacirhagadia» quod maxi m i vcrebatur, ne male ccderet, appolito intra tenue linteolum alumine pcrcalfaéìo lucci! mile,quod prore mira notavit & niedicis aliquot amici* retain Petrus Anellus Colla, mediciis Neapoli­ t a n s piane ftudiofus. His viiscomprimcnda torqueudaque in meliorcm naturx habitudinem eli mala vis morbi. Difficile medicamen­ ti* acrioribus quid profeccris, & non offeceris.

C A P.

XXXIII.

Ve careinornate’faneturn» Arcinoma nullum attre&are ferro audent nollri, ncque etiam igne, quos homines fa­ cile convincitctrorisfubiedlahxc noftradifputatio.Primum autem ncque ad verfatur id, quod admonuere five Cor.Ctlfusfivt AttmsfivtalH,jprzfe£los cancros & uftosincreviirc.atqucexitio certiori fuilTe. Contra eiiim ell Hippocr.qui lib. 7, tpid. n. 1. tcllatum reliquitdifcrtis verbis, carci­ noma in faucibus afe ullum& fanatum. Deinde luberti, Amati Lufitani,?arai,& altorumfrsflantium r»r#r«»jfcliciseiusdeni curationisfucruntcxperimenta, quae colluta in 1. fuarumobfcr. medic. c. dt mamillisretulit loan. Scbcncl^ui. Itaque ilari oportet cancros, qui curentur, licet extent,qui curationinon cedant; quorumutrorurr.qj dif­ ferentia non ell in morbi fpccie ;fcd lucci qualitate :nam in ipfis biiis atr® fpcciebus flint ali® aliisacrioresautmitiorcs. Si ergo ex aliis fymptomatis agnoveris adco elTe acrem homini bilematramutlcvi decaula plurimum exaccrbetur fortaiTe ne tangere quidem audebis:lin autem ad terrcllris aut fanguineae melancholi® naturamatrabilis, qu®homini eft,ex aliis fentiamrvergerc,tcntabiscau(licisurcre:ac(iresincipiat bene cedere,proccdesfellinanterad igne; precipue fi malum fit in parte , quam facile ac brevidepafcerepoflltmorbus: cuiusmodi faucesfunt.Inralibusenimvel non fans certus, an foccus ferre id auxilium p o lit : tentabis vel cum peri culo urcrciquiadepofitacurationefacilimc exedetur vel d fucco non omnino immiti : Tcntabis ergo vel cum pericolo curare morbum certè intercmptum.Quam ob caufam Ctlfusl.6. cap.ty iubet ulceracancerofa in ore, fi medicamenta non perfecerintadurcre. Hate pleraqj ex TrancifcoPaBerio l. 7. eptitm. contex, 99 .qua;,quod inllitutonoilro maxime fufiragcntur,proptcrea iibentiflìmèrccitavi.

C

a7,

oculilsefione ; cum tamen alii, qui id rcmcdii genus prrtericre ad mortem xgros adduxerint.

Ira ilu ronjmuf Rubeta ad lib. 6. ret medica Cornelii cap. 6 . §. 1 o. Jam autem lolcmnc remedium carbunculofuit lemper ignis, Htjior. I.Lirm ciusrei mcmincrit.

CAP.

XXXV.

Ve atherornate.

P Xhibet atheroma curanti plerunqucdiffif-^cultatcm, non dico equidem fanguinispro« fufioncm,quod ell commune iymptoma,lcd librar um & follicoli, quo velini fomite indicibusque liepe redivivum ell vitium firma adibit­ one. H®cigicur quia re veliere ncccfiai itimeli, nec facile, id clt, line dolorisingentis mila inmationisquepcriculo ferro vel medicamento perficihocfempcrpotcll, unica eft per ignem via, quam, qui tenet, tutillimè incedo : nccellaria autem hxemagis, ubi vel olfis vitium fubcll vel timetur. Eiusquxos infecerit hillotiam narravit Eptpbamus Terdmandus mopere centum cafuum.

42. qu® quidem opera & incilu didinSuque pcriollu Sioflisderalu, & demque pcrulfu confeblacft. Cxtcrumqux osnon vitiavit, funplicior eft traftatu.

CAPVT

X X X V I.

De alphis, Arabibus morphea & baras,

A Lphum turn album turn nigrum uftionc di•dfcutinondciunt, qui dixerint ex veteribus probati viri. Igni cnim ut poeta cecinit> omne excoquitur vitium, autexudatinutilishumorj itaque Paulus Atginctal. 4 .c. j. Icucx vetuft® de­ fend® adullionem ,qu® ferramento candente adminiftraturprobat, (editaut h®c vel fola va­ letudini íiifíiceret. Vnde & Albucajis l w .j i . concumax medicamenti* & vetuftum baras pci uric cauccrioprofundiulcule, id eft, quanta eft alcirudo cutis, usque dum removeatur albedo, mu« teturque coloreiusdem, legit alicer uiendi tcrminum Nicolaus Florentinui, inferm. j.fton. 1. trail.

6. c. 14. ponensipfum per duplam quantiratem ipiftitudinis cutis led verioremfententiam tu lu­ dica. Ayicen.verol.q. fen. 7. trail, z.c. it. memiimcurata: per ignem leuc® live baras ; verum hoepoflibileinquit, inea, qu® p aiv® eft quantitatis, verum emmvero h®c curatio, licet, rot magnorum virorum autoritatibus firmata, non placuir Hieronj/mo Mercuriale l. 2. demerb. curan, c. 2.propria quod ex codlura inducimi-, tttrpis cicatrix. Induccre verb turpern cicarriccm, ut maluscolorauferatur, non libi videtur curandi fpccics, fed porius ex uno morbo in deterioran CAP. XXXIV. lapfus. Poftmodum autem quali moderaos ac temperan* acerbitarem fenccnti® in* jw<r* De Carbunculispalpebrarum, curtails ait, & ego etiam laudo, ut inccndatur locus, led ita modice, ut lugiatur omne f*d x / ^ V m inciduntinpalpebiascarbunculijlgni- cicatrici* , inducend® , pcriculum.

Cum to ferro finir adurcndi.quodficpe aperitif- jj autem qu®ritur, quis lit aut elle polfir modus fimis chirurgis fa&icatum novimus absque ulla II àForolivienti doblo viro requifitus , fortuíTc, Z 4 inquam

PYROTECHNIC inquamego, luerìt per aurcum bacillum adhibicusignislcvi,fufpcnfaquc manu, id porrolaciliusconccdctur,quam cauilicis agendo liberius mi; quibusalioqui non curabantur.Romanilichenelaborantcs, fub Tybcrii Claudii Prin­ cipato, ni ufque in oda corpus exuftum cilet, ccbellaiuc radio quod aiti« p ro n t i to 3 6 ■Plinius.

C A P . XXX VIL

De ciciitrtubiti igne corrigendi;.

Eminicquidcm alibi obiter, hoc verò pe­ culiari Tuo loco definitius diftinéliusque de cicatricibusignc corrigendi* cxplicabo. Por­ ro niliniquiushoneftishominibus, maxime ve­ to feeminis, quani turpem notam geliate facie vcl olii pat te qualibet, oculis afpeótabili. Iraq; fi quod e ft, quod efficacitcr huicvitio mederi queat, gratuito profetarci. Conftitutum eft Se ratione& virorum ufu medendi praftantium, autoritate.pcraureoscauteresufturam Se veficulas cmpyreumatismiHimè cieri,&pulehriorcscicatriccs,relinqui;id quod equidem mcis aliquot experimentis, &: aliorum, qui meo fuafurem comprobàtuntjteftari poftum. Mulier ¿ir " 16 o crat*qu* ex coalita iam plaga gens per gladium ' ’ 'infliélarcfiduamdeformitatem non cam adeò, quam ex tranftuis crcbrircr innodatisque filis affanni apparentibusconquercbatur, quas omnes ego notas percalfadà aurea lamella per maniibriolum ap te pratenfalcvicer taftas dole­ vi fic, ut contenta iatis emendatione illà, vifa deinccpsfucntfa:mina. Vftam autem igneo cauteriolopaitcmanatisaxungidcnrat dumefchara decidatloatt.Anglusl.3.ir .5 .c. i.m ox accommodataexmaftiche,chia&gallinaceo adipe ufturam obducit, Jam vero tum cicatricibus fimplicitercxubeH¡fiori» rantibus uftio conveniat: his maxime ftatuta A » . K jo.cft.qux fcalpris S e cauilicis erutx rcvireiccre confile vére, qira res obfcrvatamihiduobus in hominibusfuit. Alteiius quidem nomea me­ moria: non fuccurrit : fed altera fuit Joanna Abundia nobile feortum, cui iecundum genam poli levem plagulam iam coalitam cxaltata cicatrixfxpiuscxeélaac medicamcntis cathereti. cisexplanata totum emilìt. llludautemevenit •'**’ venofisfacicilocis,inquibus vcnulxinterdum etiamapparcntibus pracifa: ianguinem copiofiorcm eruélanr. Igne igitur has occaecare atque exiccari percommodum lucnt.

CHIRVRGICC

hicidem modus fervetur, usque dume£kc(tr> cxpcrint,ulcera. Exiccatio autem utfelicius fcquatur,parte unaiulphuris& oleichamomcliniquaternisillinendumefttotum caput, qui lllitus & ab initio fa&itai i debet.Jam veto quod tumorisapertionemimprobarit I■ Caf. Arnuim l de tumor, to cap. gratis hunc recedere turn ab llipp.l.2.demorb.iddidante,turn ab Am«, Pau­ lo, Albuc. ¿rc.monftrat Epiphan. Vtrdinandut inHifi. medic. 1 1 . cuius iententix eft, & lean, tortfius l. 8. obf. }o.&AmbrofiusParaus l. y . t . i .

CAP.

M

XXXIX.

De palpebrarum refolutione„ Ccidit interdum palpebris, utbumoribus praegravatx concidant fic, ut attolli non poflìnt.Quod offenfamentum eximerc cum adhibira mcdicamenta , non valuerint, neduni cacrera vi vendi rationes: reliquum eft, ut expedienduni chirurgia: ncgotiumcommictatur. E x qua omnium valentiffima eft inuftio, res propofita, tum ab AIbucafil. uchtr.c.iC. tum abHxhab.

I. y.praft.cap.7 1 . Quorumutramquepriorum eamcurationempropoiuit. Cauteriolo luna­ to, cuius cornua promineant, extet ius palpebri femelinure, velduofupercilia,quantusiftorum duiftus expori igitur, le viufculè, tantum impreffo ferramento,quantum palpebra: fub triplum incoquipoiTìt. Eft autem typus inftrumenti, qualem proxime depi&am vides.

A

CAP.

XL.

De craffìtudi/tc palpebrarum. /'"'''Ralfitudinempalpebrarum , id eft, exere'^>fccntemeius interiorem catunculam pra­ ter narut^rnodumexerefeentem cxfcindendam &inurendam primus omnium, H ip p o cr. i n l t b .d e rf/«adnotavir,qtiodvirium equidem dubitavi, mulcum e(let ne id, quod ex A n tjlo f u b cflro p io , i d efty fu b ev trfisp A Ìpeb risp rcp o fu it A tttus [e r m . y . c . j i .

ncque enim difficile vidcri potei! ; fi quidem ad interioracarnis incrementa unicè peccantis utrique idi viri fubinde infpexerunt, Se ferra­ mento detrahendam decreverunt. Atttylus q u i - c

° nben^U4

d e m .& b u i u i c o m p i U t o r A ttitis f a é l à L a m b d o i d e s ^ “ ^

CAP VT

XXXVIII.

De hydrocepbalo, Vrationcm huius tumori* defcripfit hiftoriarque fide tìrmavic Gulitl.PUctnttnui l.i.c.1. quxeft, utftncipiti fic inducatur ferramentum candens, uc aqua defide attingar, acque iccm duocauteriaconfingantur , occipiti,quainion fubeft:&cum aqua defluxeric, lìnatur, donec homo fubftinerc vacuationem poilìt, moxlinamentis implicitis obihuamur, olcula , acque

C

redima, cuius lata porno fupernèad palpebra marginem, cufpisad malas fpeftarec: moxexcifaiabiaiuxtapartesmagis palpebrarum futu­ ra contrahebat : Sed Hipp- nullaexprefia excifio- 7 nis figura, fed cxceflutamen, qui pcccat ad cx-torundtm. fcindendum& celericate, qua: maxime oppor­ tuna ellnotatis, tepidioribus ferramencis particulam inurendam, aut flore xris torti tenuiffimè triti pracipit conftringendam. Hxc cum le examination.CoylifM*, fanus, & compendiofiusfornenti» arbitrami,fi fola conccntushomo uilione fit,fedniidtur. vir d o d us non infpexic ad id opera candente

opus

tÌB. II. PARS I. DE ÈXOPYÌUÀ. 'opliscile ferramento, a quo qtìidemipfoih or­ gani tcnuilllmi locis Vcreri timercijue maximè Viderur Hipócrates.

Aliudhuc etiamadvertit^rtitóyrrm. 7. c. 70.

Hcitìi in quod fuá (efacit militate commendabile. Videtnai/um ri- licer modus in refecando deber efle : Cstcrum jcitémiti cnim alterum duorum incommodum eveniat prudertia. neceiTum eftjvei ut ultra , quam oportet, fid a Tedio non contegioculutn permiten, vel fi citerius aftumfit, fruftra Se ¡egri fupplicium Se medici fufeepeus tic labor. Tertium ego vchm obiervari, quod adnotavit Giti. Sahcetus, l. ¿.chi­ rurgia cap. a cauterium linguiforme aurcum huic opera: commodiflìmum effe.

CAP. X L I.

473

e. 7.itemque Paniti, y.c. 1 7 . quorum hic volfelI», alter liamulo ptchenfamcilunculam fcalpcllo ampli tar/Solusauffor ifagoguic. 18. candente ferramento tradandampropolmr.rationc huid tamen cxplicata, qua me alidore poteft clic iilá. t¡ Aenco tentiifiimo filo comprehenià ràdi citu s ^ ■ caruncola colligcturmoxcyathiico ferreo tenui ih ,i sfaperforato idoneo,quidimidiatum trànsver'lubi^v'A*« nucis avellana putamenreferat .oblongolcapo un,,acontentUs,carunculam Se exertum ifcneum filum cxcipiat, ut hocleniusatttado cuberculum ignito ferramento olivari fecundum interini extremumeavo contangerclibcrius curanti fit, ferramenti cyathiscì figura lìt hac. . /coi»!

D e p illifa lp e b ra ru m tn fe c iis .

A y fO lc fti* fymptomatc graves » & odibilcs b , . ^-^faciunt le pilorum exortus in palpebris : hrlm viV nemPe & pungunt aflidué torquentque oculos, sinm, &inhoshtimonimdctìuxusconcitant. Dicitur haecglacé thirichyafis, id eli» infeili pili, quz bifariainaccidit, alias cum nimiuru per convexa curgentibus & per cava laxatis palpebris ciliares mai gincs lìc intrtì natane, ut pili non appareanc facile, ni ti vi dcdudisdisgregatifque dupltcibus exrremis, alias cum duplex pilorum ordo ex multa huniorisilluvie iucereverinr, diftichiafis hxc ab iftis dida, Huic CrZ/arproponit urendi rationem eam fere ; fublarà quantum licer per Chirurgia miniftri dígitos, vel tafciolam, palpebra iicut «Jm/ni- inletlos pilos infpicerepollìtis.qui curat, tum {traini. aculerrealubextrcmumlatiuscuiacandente ab utrisque oculi canthis totum palpebra marginem levifiìmo transcuriu perurat,fic utemortuas relinquat pilorum radices. Caterumab bis nil omittat eorum qua ad dolorem fedandum, inflammationem cavendam, Se eschara cafum faciunt. A curatione Comelie Paulus in

eo diífcrtdt, quod vulfis forcipe moleftis pilis fic cundorum alucolos tenuicalfado ferramento pcrurit : quem virum fequitur & lfaacus l. 9.prati, cap. 79. inltrumento tamen aureo, vel argenteo vel aneo ufus. Ab his multo divertalo & aeerbibremuftionempropofuit Albucafu hb. i.c. 18. quam apudipfdin vdlo legas. Porro hacperuftus tatione fit,uc denfata cute piliscxurgentibus ortuspraciudarur.

C A P . XLII. b e e n ca n th i »

■ p Ncanthis Paulo definiente Itb. 3. c s p .it. hatuJL^calisin malore ángulo eft carúncula, prater modumexctclcens.quod vitii plurimi (cripto* rum aut medicamentis erodcncibus, quorum unusActiuscJl,l, 6 .cap.61. cutamnt,auticdione Curatit qua duplex clt. Altera, qua tir, tubérculo transiupltx. hxo per acum illuni trahente, Se hoc ftridè con­ voluto, inox autem (tupido tubérculo refedo, Altera cu- ProPonlt hanc rationem Aetiuseo loco,ftqutturque A, Parsiti in 1.1 6 . (. />. Altera Curado eit Celfi L j.

CAPVt

XLIII,

De Rhocade. rhoeadis culatione, turn os nafi fubeft ^ 'vitiatU m , alibi mcmini me rradiditlfc: nunc de ilia, qujfcadcaricm non perVcnit, fed perveniat, fieri porelt, cum longc producimr malunv.

Illud igiturantequam accidatjcllprudentisiiiediciconfiliummature luccurrcre: idqiiodnort fie Felicius, quam igne. Pcrhunc cquidcmobtigitperianaHe qiiamplurimos: qui funt R. Sacerdos Andreas Perliniis AlcxaricnfisjStudiofui Juris, cuius non hxfit memoriae nomcnj Anna Neptis Tuberii Malphi Celebris de rctonfona deque phlebotomc rite redeque peragenda fcrlptoris: Ilabella Riccia Calabra de Confluentio, quam amice curandarii mihiprotuleiac.

De Aquino generc nedum lllultri/Iimus.fed dditens ortiatiilimus Cruculenfimn Pniitcps,

CAPVT

XLIV.

Derbaga.de. t St hzc rhagas quidem per abfumpeam iti ■ C^angulo intcriorc oculi carunculam fiuxtii incvitabilis lachrymatum, cuius vitii chiruigiam cum pcrpauct attigerint, Attiulmlib. i.fir .jl c. 88. txade ac brcviter complcxus eft, cuius vetba ficut Sc fententia ipfa quidem fimpliciuS fietfi recitemus, quam 11 ingloriolaborc mutcmus: Collum Fascia circumdata Conftringitur, Sc was circa nafum notatur, deindc vas illud fcalprobiangularidcficcatur. Dcindcfpongia oculo impofita cautcrium loco apprimitut nor» ufq,- ad os, fed ut cutis Sc fedio lolam flammam fentiat. Sitautemcauteriumtriangularepoftea lcnticula cummelleadhibetur. Vhi verb putafadafunt ulcera, oculus difparatus fervatur, donee angulns catiic purS fuerit rcplctus, ut ne concredo fiat. (o)

CAR

PY R OT E C HNI K

174

CAP. XLV. De aim um obfiruente caruncula.

Venithomini vela naturalibus vcl ab cxulccrationcpoftea fatta ,urauricul® extern® concila vela caruncula, veld cicatrice opplcaturita, utadfutdiratem incommoder. Idvitii ubi curare animus cft, primum locum fpecillo prcmcs,quifinoncedit,altc defccndere farcomamonftraturactum attingi minimèdebet, ne &fpecurarionis fruftretur, medens & nervorum edam diftorfio (equatur. Quod fi in va­ cuimi icntitui compreiTu.<., liccbit Scfcalpcllo cxfcinderc Se tenuiter adurere ferramento, ni potius collibeat cauftico. Vlcus ubi patefaétmm, moxquc purgatura eft, iniiciendacòpinnaeft iìlita medicamento cicatricem inducente.

Ira Ctlfusl 9.cap. 8. Meminitik huiuscuradonis Conflantinus Aferchirurg.c. 3 ì.&humsDux/yirf-

E

cusl.^.prad.c.^.

CAP. XLVI. De Polyfu & O'Zytnx ttjhone.

T)Olypi cum firn duplices, benigni, qui molles

Polipi dufiten, mé­ 1 Se lenes, maligni, qui duri omnes & f®vi(hos tti eymali •¿ekiipCnUippocraits a. demorb.) confuevcrunt ¡n i. omnes artis medica: profeiTores, ut maligni finr,

TerfißuM immiffoi

t antere txuflit.

igne tramare. Veruni quia difficile ac periculofum cft non parum,& loci anguftia,& parti­ mi) habitudinc naturali, nc vel errante manti, vel pr® mctu contraliente fe homine quid de­ trimenti incidat, confultum eft, ut fiftul® incurv®pr®miil®interventu candentiumfcrramentorum fiatadminiftratio.AdhuncmodumHippocratcs Si amplius id, quodunofacere ferra­ mento propter impedicntem fiftulam licere nonvidebat, multis repetitis candefattis abfolvit. Quauftione, 8iadOz®nasutCi//«i ollenderat medendas uti licec. De qua re lege Joan. Ctf. Arantium. Arietatus in hanc fententiameft Guido Cauliacustr. 4. do. z. e t . quod & ratione ferri candentis ferre violendam non poftìnthoinines.-nihilominus fi celeri manu rctrahatur ferrum utex Hippocratis fententia docuimus, nil cft, quod caufaturi fint ìidem. C x • tcros polypos, qui benigni funt, nonexpedit femper uftione curare. Curar etiam Avic. 4.1. t .

2J-& loan.Heurrituifermonciflo.V cairn finis erunt cathsrctica S i corruptoria mcdicamenta, qualia& nos in pharmaco chirurgico monftravi mus, Se hoc lib.j. exfenttnriaPetn Baiti ftrmont de inftrumentis ingerito[econfidis, & hb. de comntodo ad nares mtdtndas mjirumtmo recenfuimus.

CAP.

XLV1I.

De nafo verrucofo.

Errucofum, id eft, qui confertistuberculis verrucarummodo turger,nafum equidem V ignoro numquis è veteribus autiunioribus cu­ rare docucrit. Mihi quidem vidifle licuit eiusmodi, ut tuberofiim Caie tanum limonium for­

CHIRVRGICK

ma & magnitudine xquaret, fuccreicit autem hictumorcxcraflbatque effluente exufto fanguine,quemin venis tum capids,tum corporis univerfimredundantemad laxas im becillasquc . partestranfroittitnatura fegregatrix. N o n au -^ J“^ rem difficile nafusexcipit, ut qui calidis affetti- tum busnonmediocuterpatcf.quemadmodum int«»> corpi ita,ebrietate,ciborumcalidorum atqueacrium ufu, quales nafturrium, carpe, album, & fina pi funt, Se quemadmodum in calidis tum anirnr ‘ tum corporis affettionibus &pcrturbationibus obfer vare licer. Ven®autem,qu®fuccum vehunt, tum interna , tum extern®: exhisverò funr, qu® in radice, five inexortunafi, propc oculoruminternosangulos fefe perdunt. Hoc nox® genus medicamentisacribusprimum cu­ ratimi f®pe recurrere vifum eft, ut in tabellione publico, quifemel curatus rurfusrecidit omni­ bus, id eft, qu® proventum humoris facicntes vitium vel augent velfovent : tum etiam reietti* autuftisetiam fi licer pertenuiaferramentavafculis, qu® pene oculorum canthos defcripfi, apertis quoque interioribusnarium ipiarum venulis Se omni circa vitium provifione conftituta, tum cauteriis lenticularibus aureis quàcunque tuberà nafi fe produnt, perurantur ; verum ®quo fèmper incunthscruftuliscxcitandisimprcftu, tum ut commodè procurari, tum,quam planiflimam atque ®quabilem cicatriccmreciperepoflìtulcus,interim vero peruftampartem iollicitè dolorenr atque inflammationem pr®cavcns, ea, qu® in chymiatiia chirurgica protulimus adverfus ambufta memineris admovcre.

Si naribus internis verruca fubfunt, nucleo formeferramentum vixdum ignitum pertranscurfum immittere leni Scexercitatàmanu tutiffimum exremediis omnibus vrdetur.

CAP.

X LY III.

De Sarcornate acpolypo naris interrile.

Afcitur & interiori nafo carunculainutilis N inanitateopplensficut infpiratum pracludat: Quodgenus'equidemmeminimeinnofocomio, incurabihbus curandis morbis nuncu- .„ pato excidiiTe Juveni Calabro Tabernati,qui è compofito Neapolim venerar medendus. Ve­ rum prò extirpandis funditus eius vitii fibris ignem ex ferramento bacca oliva fimili adhibui, lanatusque eft homo non amplius quammeniè uno, qui nullo mcdicamentorum genere leva­ tura fe fenferat. Eam igitur fi placetcurationem farcomati narium inftituas licer, Expertum fe non femel commodum hanc in polypo cuiationem teda tur DKMnmStrfabi«/. ¡.fulfid. medie- cap. 1. Aliam hanc fed infuperiorenafo caruncola!!) opplentem ita meatus late,ut etiam gutruri palatoqueincommodarer,& nafiratem taciat, commemoravit Avicenna, lib. 3. frn.y.rr.

1. cap. 6x. Se deinceps, cuius nos chirurgicam excifionem pofterius inter morbos numeri monftrabimus.

Hac

f ' r

a - »

y> C j

a

r t

* * j,-

- e Jfc

K ;

* .*

* UOre-i ...

U

B. II.

P A R S I , DE

H xc de polypi, quod ad fc atcinet, curationc: cxterum,quod ad caufara, quod iheumaeft.cv vendum &c ptovidendú cft M elusi decretimi, feu mavisconiilium , ini. i.fu m . 6.c. 5, ut fiat cauterium, & die inquir, in Z cbtndtg.

CAP. XLIX.

Deocclufiscicatricentribus, C Vario exulccraru prxfertim auc negledto atu ^perperam curato carúncula, qux vndiquefe extuht fuccrcta, fitíiepe Ut nariummeatus cccxcari reftent non (inc refpiratus incommodo necfinemorboli enjuspiam adc£hisconíequuturi formidine. Idécoryzaexulcerante in puero decem annosnato vidille retulit loanntsBau hinttiinobfervationibus:ldemq\ noscóperimus vari'olarúulccribusevcniíl'c.ldevenitfiliolx Francifci N o li, medid laudatillimi, qux non adhuc ablaélatainteriir. ItemLaodomix Taftix puellx Neapolitanx , quam cum Collega VincentioLembo medico probato curavimus.Mo­ das aurem utendi per ignitum nucleare cauterium aureum.quodtranfcurrenteplus femel ma­ M¡flora.

An. i f 20 nir inutramquenarcmintruíi.quo ulcere deinde per fuá medicamenta foto atque obduéto meatus líber maníit & integer perpetuó.

E X O P Y R I A,

lx detrahcndxtraditaeftd nobis alibi, vel qux<' “r4fil1 mea eft curarlo crebrisincifuris interiore parte rranfuerlum quantum extenditur rumo! , fcalpelletur,mox acuto tcnuiquefcalpro lcniusfervrfaéto inurantur, fiflurx fingulx. Ita certuni eli contradum iri labiorum everlàm, quatti dixi carnulcntiamjiceretiam (ì videbiturjffortaflìs enimitaprxftat) tranfverfim toram Icalpro icicmdcre (Sterramento piane tnurere,Contcnv tus (implici ferro fuit Petrus Pi^raui, qui 1.^. ch'ir. cap.<). apprehenfum arque conthidum, quod él.ibioiuperHuit,duabusairulis ferulacis in reditudinem atque dolatis,librariorum more re» feindir.

CAP. u t De ulceribus oris.

V Sturam neque os ejusq, partes refugiunt,

quin cxterisfruftra adhibitiseandcm plani dclìdcrare videntur. nitrirò autem maximé cum prxfefcrrecotruptlonem videntur. Illud enim evenir facile tutti naturali loci molline,imbecillitate, offium laxitate, tum perenni exerementorurti defluxti, atque incumbentc partiuiti humiditate. h i c\ne Hipp0crattsin2.de moib. ubi fub lingua vcl in palato luppura tum tubei culum vidit *continuo inurit, Itemque Cotnthut cum C A P . L. ulcusoliscaiicer invaferit,cogniti» manibusaliis DerbagadiislabiorumJaxarum(jrptirtium& medicamcntisnon tarduseft,igncperurcre, ira indecora & m olefiafunt & inofficio f a confitela dcnirn&r/.rn 6 decop med.fril.be. ubi putrefeci in partii rbagadti labiorum. oretilcuscognoverit.eidcm ignis prxiìdio non Vmidioribus autem habitu mollioribus, parclt. cquales interexterospueri fune, evenire foScd & fìdulasin hifeelocis ignecurat dii !. 1 lent, rhagades labiorum & filluixquxfemper i.ir.adhibitisadhocreicongruis ferramcntis : cum aftatu digno tumore funt conjunétx. Hx ego vero & (ub palati convexo fillulam trienne difficile*curatu funt, ficut plerunquc redivi- depofitxjam curarionis vifiuth Hyppolirx BrittrJBoleo v^fiant,quxvi(xfucrantreceffìire.

Hasequi- xianx,Caroli collarii, amidusconcmnatoris fi­ fulphurìt Hem confuevi oleo,quod chymicèclicitur è ful- li*,per muliebrem argenteam peronem live Hi« /«¿>H,r«mr»pilllrepCr tenuiifimunigraphiici cufpidemgof- xei is fibulam igne percalfaétam fuduli a . i 620. ma. fypio molli obdudum contingete atque id Cxpè Prancifcoà Ponte medico prxdannflimo * unrfagtdiii fatiseli. Veruni ubi funt obftinatiores, & inti­ ilrxqjfcholxprofcilorc hreratiilimo ac Tybc* ma,, doto. miorevitio fubnix^rim x, turn mini melius aut rioMalphio peritoartisphlebotomìcx teflibus.

tur.

eificacius fuerit.quàm cuoriformi,(èd brevi fer­ ramento ieviter tranicurrcndo perurere,quemadmodum Celfuslib. 7.cap. 9. & Albucaf lib. 1 cap. sto.M.Saranarolatra.6.c.6.rub.B.Sc chirurgi poilcriorcsfermè omnes prxnionllravcre. Sed Mefiuttsin 1, Grabadtn. exudas has fxpe tranfvertim aureo nummo prxtenuicuratasait.

C A P . L I 11.

De Sclirofarcomatc gtngtvarum .

Eminit& mule* circa gingivas exerefeertIV J tis carnis Mpp.l.y.tptd. in Cardia film Metrodori qux ignavum quoddatn & inutile concrementum cft,ex cadem putredinis vi,qua mo­ do memoraverà & dentium vitioatq* allliixui deniqj crallì terrcsmsqj,utiradieam, humohs CAP. LI. exorióhabenj,indolensacduruita, utoftraceà carnem,autxquetaut fuperct, pruricns cria inD e labiorum everfa carnulentia item ­ teidum,aliquado vifucciglilcenscrebro tuberei ene noia. granulato,velut mali punici nodi atis acinis, lin’ILIudaliquandoevenitlabiis quorundam ho- guxloquenti,Cibosq-, advolenti, dentibusconii lminum intetioribus, prxcipué vero fuperiori, mandcntibusofficiens.-dcformitatc vcròcxterni Utlaxa quxdam caruncu'a tranlveriìm depen- habitus orisautbuccaru extra facicns moleftuin denr, toncolorfemper, utliceatconjcdari.di- oninino vitiù,quopharmacisacriotibus tentato dentam humore lento effe cutem interiorem cum mi proficitur, tum etiamplcrumquc partilabii,tantum impedimenti afferens promptxlo- bus integris.pcrcaudicaincómodatur, excifurri quelx.quantum expeditx commotionis tcnuis j icalpris perlxperepullulat.Memimtexfcindcntnodus ejusdcm.De quo vitio non legi equidem d1 Confiant, Aftr tbir.c.^ .^ hu tu t Dux, Ifiuti us l. 9, è veteiibusullum,quifcripfctit,fedca rattonc prac.c. 38-atqueè poftcrioribusnoviiTìroé P attu ìv turare potcrir, quxinternx palpebra caruncuQ “ as ob re*nil melius.qudffiindenteu m au T ^ ferra'

PYROT ECHNI AE CHIRVRGICAE

17 6 ■ ■ ■ . . . ferramenta trattare fed aureo,utplacet Utfiuo Verum ignis excludendusnon eft, im ò& am* Ub.z.Grabadfummatpart.i.feft.i.c-ii. lenticu- plettendusejusdemufus, propterea quod coalarcm vclclavi capituli formamreferenteextre- litum non permittit.

R ette iguur LanfrancU! cbirurgu! aureo igni­ mo, leviterquideni,moxaudacius,iecundoaut to fcalprorem conficir, qué coniale ihir. maior. terno visignisimprimctur, doncc explanatum doftr.3 r r .j.t^ nosautemhancprimumadminiatqi exiquatum vidcris locò> interim medicatiifiorÌA. mentis,qui cruftam retorridam lente exterant ftrationem exequuti i'umusin nobili Juris Vtri& diiTolventibus aliis uteris. Ad hunemodum usqueProfelTore Carolo Crifpo Hipponiata nó equidem excrefccnti canino denti carunculam infeliciter. ^ /r^ / u b ftu H n 'c memini Vittorio: Pyrrhonii Nobili C A P . L V I. J firm iniN eapolitani,necnon Ioannis Antonii Fufcii Tonforis filii impubcriatq, aliis quibusD e Batracbio, Ramila vulgo ditta. dam. Sed iiquidcmintcromncs funt maxime T Oquclinonnullumimpedimentum eft bamemorandi, quoru affettus prò carcinomatis J-^uachium ,fcuranula,tuberculum membraexiftimati fuerunt à cacochiturgis noftris quinofuin atquefibrofum,plcrumq-, aquafo humobusdamfama nobilibus: Ioannem inquam Bare plenum,quandoq; vifeidapituita referturu , ptiftamottennem pueru Andrei Pifcicclli viri quodexereieit per fipeadco utos complcat, & patricii Vittoriana Antonii Conradi Sartoris Napolitani deccnncmfiliam.quibus igrummultismodismoleftet. Eft quidem, u b i ^ ”*/4 utrifq, ex vitiofodentium,huicquidem molaris cxhumoretetrioregenitum, fufeumaut nigrü colore, duritie vero lapideum fic veluti cancer, mn dii velò canini exortu, farcoma ligula: iìmile , turpenimirum & ori permoleftum alueolis ex* quodgenuscavebisattrettareferrojvelacriali- ^ tMit‘ crtum huc illue lefeprojettabat. B majoribus quomedicaniine. Si nihilhorum fit,fed molle ¿c cedens tattui cujusgeneris eft id , quodiupra vero natugrandioribusq-, curatimi cft hoc vitiu meminimus,tale quidem Albucaf. frigente ferra­ hacratione uxori Michaelis AngcIiI>inn,&Fran mento amputatadunco hamoprehenfum, fed cifcoFormoiano Rhctino, cujushominis alias ncredeatfibrisreIittis,fatiusopinatus eft A»»credo memini Ile.Et obfcrvatio hujus rei pricla brofius Panus, candenti acuto ferramento difen­ ra apud lac. Holleriumnota, a<>.cft,6c Albucafu qui cxcifionisadminiftratumexpofuit, chtr.ltb.z.ca. dere, itcmqueurereefficaciorhicindubiè medicinaeft,quam Se in pueris fattitandam docet i6 . E junioribus vero Antbrofius Paraus epulidem vocatum, hocgcnus& lin? adftringit, Se fe­ Mercuriali! tr.z.demorb.puer c. i j . &inom nibus promifcuèhominibus RoderuiàFonfecacon.$ 6.to. ttoni ferramento candente inurit,lib 7-c-4> o1. & ante hos omnes Alsaravius, in oper. medie, mnibus autem modis , ut exfcindcnda carontran.9,c.8H xc vulgaris ranulx curatio eft.C sculafic meminerishauddifferendam exftttiotcrum aliam Se magnitudine Se loco, Se conten­ nemantequam vitium fe propaget, mature Se tovidé molienda. Adfuefcenscnimindiestu- ds, &generadone diverfamàieprimum obfervatam Scadverfam pioñteiur,Gabriel Fallopius in erculum, plcrumque dentesillata vi apcrit, trall.dt tumor.partium, cuj us chirurgiam apud enon aliter,quàm durorum lignorum robora cuundem lege. neusaut in murisaccrefcens ficusidificia. Illud Hijìori». detrimétiexpertus cftVincentiusMaziusNea. C A P . L V II. politanus vir nobilis , quicum iarcoma nucis De carunculis & v e r m a s palato obnaprimum avellani magnitudine diu geftaflet dcfeentibus. tes inciforios occupans, mox in juglandis mole exerefeens, nil demum adjuvantc excifione,dé p Quidem obfervatione comperi fub intimú -t-'palatum ortum carneum concrementum atcs illiduos molares excuilit. dolefcenticuidamrheumaticojcuipolypusè naC A P . L IV . ribuserumpcbat.fimilemquoq; fed quinqj librarum carnem è colatorio faucium loco extraDe fa r cimate verm eofo lìngua. ttam meminit Apice». referente Vigono in conf. 28.

Rancofordienficivi cuidamfpongia carnofa Gignunturetiam &ejusmodi erupciones vene­ in lingua enata, & neccflaria artis providen- reum affettimi luentibuj,quosfettiffimèficoios tia minime compreiTain cam magnitudine ex- appellati: pinuiLemniut, in operenimirum deoccultis creverat.ut totum o s& faucescompleritfic,ut naturamiraculis. Citra hxc autem & ob alios odormicntem hominem tandem fuffbcarinldnó ftendiffc has carúnculas, videatur Pel. Platerus 'in eveniiTct arbitratur V.Htnnerui, qui rem à fc có- obfervaticmbut. Carunculam cjusmodi filo ferico pertamprodidit<f«dSii!ifWÌiiu»i, fi quidem o- feuato peracum benèlongum, poftremà parte portunam poli fettionem uftio adhibitafuiiTet. incurvato,Sccufpide tenuspertufa dutto,conHoc ejus viri decreto edotti nos aliorum peri- ftringam,fiq; prima opera concrementum carculo, & experimento,fiquidejusmodi fe obtu- nis non abftulerit fccundam & ternani repetenleric,non lenti quidem fuerimus, artisuti p r e ­ damdocemur obfervatione IacobiUolleriiq.Vetum dio deliberato. cnimverotxdiofahxc opera tú medico qui tra­ CAP LV. ttar,rum edam eiqui trattatur,necfemperfacilisutnedicamfclix, obidexpeditius Se fimpliDi rinculo lingua loquelam impediente. ingua: vinculum, quod loquutionem impe­ cius.rettiusqucfuerir, quod /. z .demorbi!, in tu* dii, ut pluri mum omnes cxìettione iolvunr. berculo palato nuperà nobis expenfo primon,ftravit

F

L

iU lAa5 W f , :_ L I B . II. P A R S I. D E

EX O PYRIA.

E

~ r'

a 7?

prsmonftravitHippotrates,inuríierrovitimn cb: p.j. nec non Amhrofius Paraus l. 7.C.7. cuius utrimaximcjcjuod adcorruptioncmplcrumq; tranf- ufqtic viri luxeeftlentcntia, (it propc cxcumex' ' tremum fiílula rotundo l’chematc, feneftrata, migrar, quemadmodumnonadmodumabhinc quanto fc. ofculo jufte rccipere poflit uvam , longc cap.de ulcertbits orùoftcridiinus. quod cum adminiftransappheaveris, per cavum C A P. L V III. organum fealpri-formiferramento candcntcdcBe Sc 'trrho oris interni, millo occurrentem uvam perurens difeindcs. *Cirrhosorisuftionc curandos& Amatus Lufi- formam autem inftruuicntorum accipe qualcm tanus Cur. gg.cent.p. ¿"prior Albitcafislib.¿.chit. appofita pittura exhibet. <.36. prxclaris obfervationibus docucrunt. Cauftico realgarispreparato Alcolam hanc vocatam domari prodidit Tb e o p h r a flu s P a r a c e l f u s , O p e r i chir.parvi frali, de apojteni. c. iS. Omnibusautcm modis comprimendus, opportune tumor cit, nc lpiritus yiasoccupct&intcrficiat CAP.

■

! tù

L IX .

Meminit & huius ullorìi ferramenti Nicolaus Florcntinus[er. 7. traä.i.fum.2. c.29. Hadem ra­ T T ippocrates in 2. demorb.c. quem numeran f. 60. cione exurit per caufticum medicamenti!, li hoc JL J-iubpalatumortumtubcrculum: Jamautcni ex xylo ad pcnicillum induöto per fiftulam tranlCuratìo ubi tubcrculum inuiTit ; ferro candente inurit& mittatur, Petrus ab Argelata l. ¡.tr.io. t.2.

Mppocra- continuòdetersifanic per aquamcalidam intra C A P . L X II. tu‘ tam, inox ex vino pallini uvam albam, cxacinaDe aphthamaligna& herpeticalingua, tam.ad aftringendumimmittit ulceri, quodisfeatque orti. piu'sufqjduin fanclcat, vino mcraco tepido la- _ vat. Ita qtiidcmis,apparct autem pianeiiippuraX pullula bilioforum lalforumq; fuccorum tonumhoc effe pbyina, quod tra¿tat hic au<ftor¿ gemmine ad lingux partículas varias oborto , interdum ulcus [aphthcCrxcis] fc. inccnfionis C A P . LX. aut uftionis affettus,alchola vero /Erabcs dixerej malignum adeò, ut herpetis modo partemcxcDe laxata Columella. dat,&crodat,enafcitur,quòd,cùm mcdicamcnT integrantquoq;columcllamjCÙmIaxatam torum reprimentium vi multa caftigare ne quidaditringcrc nequiit, omnisSc viefus &; me­ quam fueris conatus; ultimum ignis cftprxiidicamenti ratio,poliremo ignis prxfidio coercc- dium,cui fruttuoßconfidere poilis: ad quam xi mus,edotti intercxtcrosà loaiine Platcano anti- animaverittemagnopere Io. in com. a i quifiìmafchola Salernitani nou indigno ultimilo, qui 9. Raz.¿ ad Manforem c.53. inpract.method.tr. de igritud.jp tritimi. ca.i. quod C A P . LXIII. infcriptum est de uva Uxaiioncfcnpfit ipfa lue. His Decarbúnculofautium& defeflden­ omnibus nil profìcieiìtibus coquarur, (uva7 udi eodemvitto. nummo aureo fervente impofito inftrumcnto idoneo, ita ut extreinitasuvx jaccat fupcr auArbunculusqui in fauces inciditfubitò fpírum : Itaquidcrriiscitraprxfcfìionem,cxtcrum ritum fxpcclidit, ut Cornel. Cclfus ajferit l. etiamptxfciridi columcllam auro candente lice­ S-ret medica c.28. putridonimirum ac venefico re meminit Alexander Benediciti!, lib. 8. decurand. fpiritu vicinimi vitxfontem impetcnte, & coinvmb.c.ji quinantc,huicigiturtam mortifero fomiti,nonnulli per arlcnicura peculiariter occurrunt : E x C A P . LXL his Baldumus Ronfeas in ilio adCelfumcomm, qui De uva corrupta aut putrì. medicamciitaritcvultpriusimcntanda. Kcttius ITtrem aut Icmiputrcm uvam gargareonem hoc viro ícntiit Hitronjmtu Rubens, qui in cmdern ;aliasdittum imminens phary ngis plctt rum u- l.commtntanu, feclione io. in carbunculisctiam* ftionetrattandam necellaria docucrunt &Pau nuin igniferam chirtirgorum operameomprotut lib. 6.c. 3i.&Avicennal!b.3fen.7.ca.2i.&Ra- havitcvcntufelicem,ncq¡ fidendum eli, inquit, z.esLg.reimedicica.4-7.&loannesMefv&us lib. 2. unguentiscaullicis, quiahxc par vani efeharam, Grabad. cap.deuvainfcnpto. Ratioautcm urendi camque fupcrficictcnus facicntia, carbunculocft, ut fiftulxlongioris extremum, quod ita re- rumradiccm,piane vcncficam, quxplcrunquc curvumiit, utneamplius minufvequamcorru xgrosintcrficit,minime attingunt, nedumtolptxuvx partem po/Titaccipcrc: ad uvam appli lunt. Nobisigitur.fiCclfum audimus atqueefcatur,dcinde perid cavum idoncuin inftrumen- ficacitcrmederivolumus, nil meliuscfto, quam KÁ tumacutumimmittitur candens, quod vitium protinusadurcrc, ncmpe,ait,ncque grave idcll, nam non fcntit,quoniam cft caro mortua,finifq-, rcfcindcreatqueadurcrcfimul queat.

Ita quidem ex hoc autore rem propofuit loan adurendi clt,dumcxomni parte fenfus doloris, nesCoJUm,l.2. deign, met.prtf. c.28. nihilominus cft. Ita quidem de comuiunis notxcarbúnculo alitcr operationem atquc inftrumentum inter, privato.

Cxtcrum & pcililcntialcm altcrumfive fauces pretatur Guido Cauliacenfis, trad. 6. doit. 2. ca,2.

Aa apprc-.

Betubérculomolliadpalatumjubnato*

E

E

C

P

Jjt

Sa

l yf L .. -* I ; ”

A

J, /

P Y R O T E C ? 4 N Í ’A È C H I R V R G I C A È

ipprchcnderit.qualcmabatino 1620. ad 1629 utitur fiitularibus, quanta fc. adample<5tanda tifqirc lucrunt in ditfone Ncapolitana potiiTi itrtrmarum corporacongruant : ícd utroqubex­ mcpucn,nuliomdiuscauiHcocurarc, quàm i. tremo pervia , ut cutnignitum alcerum ftrumis giie.fuafcninridcm Ctlfrn, & T a l l t p m , & P etrus impofitumfuerit,per alterumelatusfutìauscxpià Ttrftgnar.o, ut alibi untavi. Llmnnnosdocuit, I. rct. Cùm autem remedii Vehetnentiam atquc Aitai ?9j| Cafar Ar.tnttui,tn l. de tumor,p n. ca. ¡0. quoniam atrociamfubhi/celocis, ncrvofis venilqnc & a r - lr<l'v'«« cffuliollingiiinisvjruleiiti.niiilum elevai non pa­ tcriisirriguisadhibcndi mirenturnortnuili, co- hoc ?rlP nini, ante quidem cxecandums inox urcndum gitarcquidcni ineauótoredebebunt, addeterri' ?’"* cflccarbunculiim.mcmmrt&carbonisigne í . t a i UUUV.11ÌU111, im. i m i m c x L a r u o i i o i g n e cut u - mas m ai & tx cacòcthas t a t u u n d b ftriínias i i i u i i i ü i id iti prarfidn p r a r iia il probatutVi prODatUffi \dh!befs »•ilo » nimiruttt n Im II'! lW> rt»l>1P U.. ... _ io-JhdicHm L~- /* ■ randiQ. ScrcnusinHexametramedicina, hilcc'efl'c: quas ìnelancliolicus humor WrI7l...r....

-J _______ :i_____________ Verfibus: vet, adverfusquem nilmcdicamentorum tatìien Tertu namquetitifimul ¿ rcentefhiia Civi unqnatn vaiebic,union àyitio velini contemnaChar tu docetferro taleni candentedolorem tur.

Hxtitunu C A P . L X V I.

CAP.

L X IV ;

De Tonfillis,

De Lichene*

J" ichcninter berpetem &phagedxnammedrTNpariilhmiistoniìIix folcntcxcrelcere, fiepc ■ L'urn vitium ihterdurtiadeò lèvirecompcrtum ■ *turpibuscmincntiis,ex vilcolo, lenroque hu- eltjUtomni medicamento Gtpotius: Cuius primorcpntrcicentecircatx, lire vi iyphilidis,gallici mum quidern genamj moxoeujum ^& intimas riitìi morbi,fiverhcumatls,live peililcntis caufe ftares; depopulativi & infrenabili furore prarcecuiufpiam, poltroni generis tonlillxmuJtisjam ptum Corcn ti^Ma uri ti um de franco,ron igooannis à M. D C XX. ad ulq; M. D C . X LI. longe bilcinphyfiatrUm j fichirurgiamuiiqualnnoviilatcquc ditionati omnem Neapolitanam diu a- leti in phylìco chirurgici libri fine, retulimus. gata.‘>pucros pra-lettim, led & homines adultos Non abs re igiturcidemNcapoIinos confidenti quoquemilerè perdidcrunt.alfcift u quodam ve­ funlìmuSjiit autIcalprum aut ignem pati vcllct, lini Itrangulatorio, de qua re quam dodti/Timè led iplctcncritudims&contumaciaduxjampxJo . BaptiuaCarncvalis, prxclarillìmi viriTybe- nasperfoluit, riidignuscx fratte nepos, peculiari volumine , DebuilTetauterrlinperfuaiìénem valuiflc cx~ diflcruit. Ego hic&PetrusAflfìifius,in Calabris cmplum Plnliitjuilìb. 1 6.cap. 1. prodidit mentaquamplurimosicrvaviinujj tuin excilìone fola, ^rain lichcnisfpeciem, quatfubTiberiiClaudi! liquidcm angufto ftipitc extabant amigdala: 5 Principatu extitit canlticis curari libi periiiiiìflc tum li lata cftereba ntur bali, ferramento canden Qiiiritcs, nec nifi uiqueinoHacorpusexuituin te, dcfcndcntcpalatum lamina vcl tubulo inuiTì cllct,non rtbellantetxdio. Jam veròcauiticaj mux.utiplerumque aureo cantere, quam ferra quxnominathicaudtoraftuofà fintoportet,quj nienti matcriam precipue commendavi* Ludo olla ufquc perurant. Ita autem mecum & HiavicusMercatta,conf.fuarum24.. qui tamen, cum cjntìm abAlpbertoi.depejlefeiitnt. minus ignituin requiritjid vide,q uod non admo C A P . LXV II. dumprobo,nimiruthqnantum elifatisadaboDe uftionevitiatarUmcòjiarnm. • lendumvitium,unufquifquecognofeit4 Cxteri vero generis li exili funt cxortu, lì rotundar.mol- \ 7 Itiatis coftis bifàriam fuccurritur cxcifiòns liuiculx, colori* albidiorisprchenlxper hamu* atqucuitione.utriufquecurationeslcleétiolum,dcprella lingua,funtrefecand^ per Icalprum resex lus, ciuas aliquando feeimus, narrabo. Hifiortà) 1 ccurtium,quale lecushac ipla pagella depiitum Francifco Albertino viro 111. atq; in armis & pevides, regrinationc tcrrarum cxcrcitato j duos jain arinoserat fiftula fub coltas infcriòrcS, in cava tlioracispenctrans, cum qua prxrer Iiypcrlàrcofin amplum poforis tumorem & circuin amplexam intìammationem coniundta febriserat adìduaj nec lion vigilix dolorelque laternm acerbiflìmi.

Ita fa x Albucafcbirurgp.tr.i.c.jó.nec non Cor­ Huic-aboblatispurgationibuscorpùris,acdeconelius Ce Ifus mi. j. rei medica c. zS. & Gal. hb. ifa. ¿tis à prscltantillimo noftr® urbis medico Stegogicdc.tS. Avicenna,l.yfp.tr.i.c. 1;. & Mcfvaus diano à Rinaldis,- nullum cratlevamen, proptereaquodaliofubthoraceftagnabatfanies. Huic l. 2 .Grabadin. c. q. & Ariialdns Vidanovanus, l. ¡frettarti c. >y. igiturego paransalfluxufn,S;i'eftioncm fetifub colta, &hancaltevitiatamexfcindi forcipe. Ex CAPVT LXV. quo tempore &prdmptè prodire faniem , & id diesexliauririvifa eli. Ex quo&meliusbabcre D e flr u m is . homojviresrecipcrc febremq,- & doiores depo/^O nfcm ancum rationifuerit GUrani as ali ©- nerec*pir,ita utaliquotpoft menfcs& ollìs IruCÌ,*CU" Ucontuinaecsipfo tradtaverimns ftulaablcedcre,&opplericarneulcus, 9c obduci Jgne, qui fupcr omnia concoquit & exhaurit. vixcxpedlantcsvidtnuiS. (

HaudaliterFrancilcusPctrominusAverlànus, / UtCmiVrtUm Acn° l r H^dalnerErancifcusPetrommusAverfanuS, »■ lJ.c.j.tumAlbHeaf,t,b.i.(. a4 . qmfernmenusTpeófat*fide:vir, cxGftula, poli malècuratum tuluu»

L I B . II. P A R S I. D E E X O P Y R I A .

C A P V T LXIX.

vulnus fub fexta coita, jam annuiti protraila perme curatus & fonatoseli, rem cognoiccntibus! ut bis AvcrfonxMedicisprxclarillimis, inter cxtcrosStepbanoAurineto&collegafuo chirurgo cxcrcitato Bernardino Sellilo. Tertiusex his eft Julius à Paulo,Oppidi Rotundicivis, qui ex diu turila flitula fub leptima coliamoli vulnusigneo tormento indi cium dolore latens, & anguilla thoracis acfpiritusmiruminmodum torquebatur. Quam ob rem èCalabrisadnos, quosfama audiverant multa ìilorum felieiter tranfiniferc provincialcs medici, cui ego manus admoliens provilo ante per expurgationem corporc, primum ampliavi vulnus, amplòfccanslupcrcoila, & hanc pollridie vitiatam apparcntcm diffregi lìcjUtomnealienum eximeretur. Sub his carneus fungus & medicamente & forficc detrai! us eft.utmundumulcus.manerct, dcrasi perfcalprum colla.

Adhxcautcm.quxdevitiatiscoftismcmoratafuere,noncommittamedam, utquxai ¿«re//o prò poi ita e li, chirurgia prattcreatur : Solcnt (mquit hic lib.?.cap.4,) inter coftastìltula: iubter cxirc: quodibiincidit, eolococollaabutraque ' parte delcindcnda, atquc eximeiida e li, ne quid intus corruptum rehnquatur. Animadvertit in hanc Celli operam Hieron. fabritm l. oper.chir. c.detbor.fijfulv, volutipericulofam atqueatroccin,altera propolità, qux per lini transmiiium eli ,acu pcrfiltulam ducente, &ulccrisinfcrioCtljiii derem iìnum perforante,quarationcinquit,ulcere fenfiti ab ‘j!qu."pcn- finuque puro jam reddito folci carne implcri denm c*- autglutinari; lamina.

Qua; cum dicit Aquapcndcnsnon videt quam fallò arguit colla corruptà, pcrCellumfuppolìtà,8c conftitutà.

CAP V T

L X V 1II.

De cedematofo quodam carpi & metacar­ pi tumore. llinidioribus & corrupti habitus hominibus,cvcnirefoIet cedemarofus quidam tu-

H

morcirca carpum,&metacarpum, quxinflatio carnea & phlcgmadca à Guidone Caultaco dilla tfltr. 2. do. c. 4. meminit autem & pfeudochira!'<««Jphitsgram à populartbus fua: gentis vocari. Huius aatmodi. vitiiduasjdcmautor fpcciesfecir. Altera quoniam naturalis (congenita equidem Hippocratxa voceintcrprctor)& diu confirmata,inlànalgnit ad- biliseil. Altera fanabihs quidem fui naturi, tnintftratio.fed cum contumaxcil,cxtrcmumigncm delìdcrat. Cuius quidem adminiilratio per feiflo. rium(tultellarevocant) ferramentum, fecundurn oflìum metacarpi procclfum effe debet.

Pise quidem Guidonis chirurgia fortafle nonnullis infolcns acque atrocior videbitur. VeHiftaria. runtamen novi hominem Neapoli h ic diupafAn.ióiS. fum, qui pcrvaIcntilTimapharmaca, id eli, de­ cotta ipartiparilisIndi, (udorifera, ablòrbentia, extrinfccus, epithcmata&emplaftraperufumdcniqucarcnarumPythccuiforum à doóliffnnisviris propofita curari non .potuit, cefluro . .

|Z><?diritti coatitu cohareutibu-i.

■ picinterdum, ut live natura- formantis errato, liveulcerisperpcrarn curati vitio, fiveambuilus violenti contratìionc coalitos & conglutinatos manuum digitos cxolvendos nobis offeranthi, quibus & tìrmior in Icalpro animus& maiorintegritatis naturalis follicìtudo eft; quam operam tribus abfolvere ratiombus licei ; acie ferri, igne, cauflico : quorum fìngulorum haec cllcicCtio. Dillcòlio lunpliciorSc paratiorcll, his digitis, qui pauciflimo intcrilitu, quiqùe ambullucohsrcnr,accommodata. Igmtuscontra culterhis, qui latiorc panniculo contincntur, magisdebeturj nimirum deterit & abluinitper­ petuo pluiquam otfenderatignis, itemque caulticum. Scdhoc utril'queoptatius cnt annulli demilTiq; animi hòminibus, mulicrculisR nUcris. Quodgenuscitius unumquodque pc'rpcti,quamtriflia atquc terrificafubireconfuevcrc Univerfimautem fcalpdlodiducitCc/yii/i7 c Quoniam igitur ferri & ignis adminiilratio facihor planiorquc eflj de pyrotieo pcculiaritcr dicam. Principio filum canapinum mediocri* tcnuitatis in lixivio calcisicincris primo quoti capitellum àcapilli* inficicndis dixei c vulgo, decoquitur; quod vaie exemptum marmori inftracum codem lixivio crebro affilio plus bori madctaciendum eft. Filum igitur lic prxparatumimponitur infra lùpraquc manum interllitiodigitorumiblvendorum, vclannulo carpi li­ gneo ad alligatum atquc diftentum accommodabmir ita, ut preflc adhxreat parriculx rcfol-

vendxpartibusullisintcgnsnonincommodant Hacrauomfipcrplacet, per vi&ulam renuilTÌmamintintìum imponi hccbit oleum noflrum accrrimum, qualeparandum in pharmaco-chim ' rurgicqdocuimus. Hat finn rationescxfcindcndi per filum. CartcrumubicxpcdiatautlibcatigncuUjdefendenda interim eli pars aliquo caraplafmate,fcd cimolia vclargilla mollisfupcr om­ nia fatisfacit,munita.

Cxtcrum ad experimcnta noftra quod attinet , no* adjumcntum utrumquefern probavimus ufu commodumincompluribus; MatthixK'^‘,r'* quidemRainonoBcncventano,atquc adolefccn-

1

ucuidam in nofocomio Incurabilium medium

abannularidigitumperfcalprumacutum ; Caictano vcrocuidam tphoebojurilpnidcntis ftudiofo medium ab indice pei cauterioium tenue rcfolvi junior, & vixdumabjcétis tyrociniisnulloprxmonftrantc germanam chirurgiam fubodoratus.

CAP.

W 1,

LXX.

D e P arony ch'io .

.

STw

pAronychium atrox intrrdum, & calamito-turonychM 1 fumcllvitium , idquodcvcnitprimum tuin'",fr'/MOT privati&propria eiufdem caeocthia, tum adju-'"^”’ ” vantc prava habitus corporis aut partis a l ic u i u s ^ ',^ principisconftitutionc. Nafciturenim plcrurn-fua ipfiut que huiulrnodi,quosmododixi,virisaciceminis” ',r- ,um certe morbo, ficutarbitror,uftioni, fi hxcadhi-1 fepius^itqucefFcetàactatcutrifque.Dcindcqiiodf<”'/’‘’r‘i-. bita fuifict. | humoremunitu eli maligno ac propc venenato, ^ ¡ j A Aa- a‘ J.quod**1 caut*'

i l ». •- M « '*

* *

,

W i * -Aiiv *> * .

>

ifa

PYRO TÈC H N ÏÆ

CH ÏRV RG IC Æ

quod parttfe àpiprehendit maxime fenricntes, contineat, ut tumor quantps maximus effe pot cxangucs^iT que imbecille*, propterca quod Ion - eftfeoftendat j cum imambafineiusatramento ccdiìtam a tonte caìoris; Etufmodi funt perio- notaredebes, refupinatequehomine digitis tuftiurti, nervi, membrana: circa dígitos doniiilen- moremjeum primere.ut fiquiddclapfum eft ma­ U s. Uccunque tam magna vis eft eiufdem>ut et- nu cogatur. Poll hxc umbiiicum attrahere & iam os attirtgat,atq;{quód multi difficili quidem tibi notaatramentieftlino vehementer adftnnOpinione volunt)indepravitasexoriatur8cdidis gcrc > dcindc partem lupcriorem aut medicamentisautferro adurere, donee cmoriatur, atmodo partibuscommimicctur.

VjHe'nntf-’■ Siigfturcortuptum os eft,6fputredoin digi- que ut caetera ufta ulcusnutrire. Hæcille extent farin fub turn lerpit, prorinus aduli io per candens ferra - omnia ufqueadfincm capitis apudeundemdo«ge futrí. mCntum ncccflftria. Itactiim llbucafesl. 2. cap. 9. fta funt de adminiftranda chirurgia, qux & à Avicenna 4P. rr.Jf..c. tfto. & <ittiiloCauiiacev/ìsuir ¡oanhe Cofiaoeodem hoc ipfo loco, & a Durante Nicolatu Florenttnusfermj.trati 5.funi.i. cap. Oz. Scan bio vtroexercitatißinio hb.j.fubfid. medic, cap. decrcvére. Difcrcpat ab li is loamtei a Vigo, virirt 1 0. difertèlegesenarrata. Mcminit.&ufturxexchirurgica palxftracxcrcitatiffimiis, qui non vi- oinphali Jisjx.fi tntr.demor.puer. qui in circuitii tiarojamoifc.fedncvitictur ¿ ignis prohibitorio pluresinduccndascruftasprxcipit. beneficio utenduln dicit; Utrumque fit uftoG a p . ìlx x iiì . rium prxfidiumparonychio maligno eompetens cxhisapparct.

Deherniainguini), grmcè bubonocele» Ììaftrum Interim (utnoftram hac de re fententiám ha­ d ttrtu m . beas) fcquendusloannesa VtgoIaHuenfis delibera­ L IE r n ia s qualunque, reduètis in luum lociS te videtur, quod probabile non fit in eotumore * -anteftinis, ignis ex contraftura reftituit s tamproperèduriusalioquinoScontabuiilc, nifi quod brevibus indicavi! V i d m h b . 4 . c b t r . cap. +> tamcnillud Ambr. Parai admittatur, primum vi­ P a u lu s i g t t u r A e g t n e t a h b . 6.C . 65. curabdxper udi exortum ab offeipfofjiiffe; quaeres multodif- fturam bubonoccles rationem hanc propolùit. ficilioracfaftudurior videtur, qtvàm prxdida, Prirnum nudo inguine violentius exuffit ho­ Quid enim unguis potius non offis vitium hoc m o, tum finesextumefeentis inguinisnotantuc diéìum fit? Poli hos viros Empiici id eft citra atramerito trianguli figura, fic ut transverfalaterì diffeátum ad os ufq; feétione contentus iuit Pe­ linea fuperior ponatur, reliqux dux ad angulum intra concurrant. Punètum etiam intra trus Ptgraus 1.2 . (hir. (.211 hanc figurami notatur, tum refupinato homiGA P. L X X Í. ne, qui tradatur, Primmn notatum intere» triangulmn pundum inuritur càmere clavata De Vngtiiumpterygio. deinde latcra trianguli ferramento quod rg rx c ® Tcrygium, quod abfolutèfuinptum ab ala literx figuramrefert. Poliremo lateratis & lenrumexporreètarum lìmi Illudine, incremen- ticulàtiscauteribus iotuthtrianguluinexxquat, tumprxtcrnaturameft partis, aliasagnatx oculi impreffafemper vific,utadepsattingatur. Politunica: vitium fccimus, nuncdigitorum.potilfi- quam cmanatlslànièsexterfàeft, fideum pcìrrO tnum pollicum fecus ungues exulceratorum eft tritimi imponitur , & idoneo vinculo pars dehyperlarcofis, fiveex pedurtl offciifione, five ex ligatur. Ex Aràbibui huius rei memiilit & rediviva ncglcda & ab inflaminatione in pus H a lm b b a s p r a t i , ca p . 3 . & ì o . Ù a m a fc e n U s h b .y .c a p . converlàprofcéta, Nimirumacrisiputrilve ma­ 1 6 . & A l b u c a f . l i b . i . c a p . 4 7 . & A v ic e n n a ¡ib . j , f e » À teria diu Iota intuSjSc nonexcuflà,& radican un- 22. t r . l . C 4p . J . guisexedit, &unguemnedumipfum, fcd&os C A P V f LXXIV. contcrit, linde & odorgravis, & ex tremi digiti tumoraclivor. Ad fummam pterygium circa Deglandulis ulcerato bubone extuimguesexgcnercnomarumeft, id eft ulcerum, beranttbns, quxnaturàdcpaièiintursquarenifiaduftuinnon (ublìdctait PaK/w/.rf.c.i/.

X TÌfitur iriterdum lyphiliusbuboglandulisfoey tus ita multisi utoVarium fere referat galli— C A P V T L X X IL nX: quxfaeiunt, ut vel excelleiuibusquibusiibetadhibitis rtjedicamentis, atque etiam fic, ul De Exompbal»,five umbilice ad ftrtimas indudis caufticis valentioribus, a¿ prolap/ò. huc& refciilupcrfcalprosfado, revivifeanttamert adenes, & nunquam exiccari autcoaleíceŸ T Mbilicusproininenspcr pluresiVariafqjcau- repoffit ulcus: quin cciam hoc plerumque ferWlàsagnofcitmatcrias.vidclicttin idclictt intrin iccusir- pit atque homincm in diferimen adducit vitar; rumpentes,ita ut vinculum nodumque umbili- Quas ob eaufas admoneri nos ab extremo malo cididueancâi forasimpcllant, qux lunt intefti- vidcmur,ut extremum itemadmovcamusprxfibum,omentum, humor,fpiritusatquchxc,tum dium,quod eft ignis. Ita refeiffisquafi fib r is fic ^ .^ per fe fimplicia, tum coinpofita: fuamlingulo- cxarcfcitplantxmodo vitium, & coalman haud*,,,,,^

P

rum curationem proponit Cf/./.^.r. 14 . ubi vero inteftinumaut omentumyaut utrumque aut hu­ mor dclinquit, eominuncm hanc curandi ra­ tionem tradidit ferè j ipititum homo curandus

lentum quidem capeffit. Ad hune equidem modummeinini quàm plurimosin noftronofocomio curatos, qui nullis fueram medicamcntis adiutiifcmmenta autem iirequiris, qnxad hoc opus

‘ t Xi 4

4•»’

r

»•

LIB. II. PARS I. DE EXOPYRIA.

z8i

opus ufuifunt, partim nucleiformia, partial ct- tantibus', & duobusgladiolis primula ferotum iam calva, pro vario locorum habicu, itatuq; nc- terrò enim referenti,per medium aduremus.culccibuia fcies. telliautemaut carco hamo membranas excorian­ tes (ferramentoculi limili) has ccu prxcidentes C A P . LXXV. aduremus. Nudata vero tunicacrytroidc, facile autem,cumalba&tenuisexilbt, cognofcitur,aDe hernia ex intcfimo aut omento cicfcrramcntiinltar rlitcrxfadi per urentes hu­ prolapfis. mo rem cxccrncntcs, pofteatotam ipfam deceda hamulis attollentcs terramento gladiolo limili 'Urationemomenti vclintcftini prolapiipcr ''ulboncmdcfcriplitJ4/i«c4/ ’/ i.c.47. ad hunc atfcrcnnis. HxcPaulus: nos adhuncmoduin feremodum,honiinequicuratur, pridie medi­ medericonfuevimus. Hominem in opacoconum palTo,aut mane lipalhis pridie fucrit,aluo per clavi ad cerei lumen ex advcrlo locatum cubare clyltcremcxinanita,fpiritumque rctento donee jubemus; fic quam transparcntcm aquain pcroninis omenti vcl intcflini portio dclccndcrit, ípicimusjinílrumentisduplicibus, id eft, defenturn ext umefeens locus atramento circumnotc- K>riis& perforatoriis, qualia iccusappidatabcltu r, qucmadmodum&in bubonoccleprarccpi- lamonftrat,candcntibustotam cftundi curamus. mus&candensfcrramcntumfcmicirculi figura, qua: ambitutumorisrefpondcat, dum ipiritum scgcrattraxerit& miniftcrprarlapfam partem introd uxerit & jam detincat, imprimes ad locum nudatum, detinebis verb ufquc dum os pubis nudatum fcnleris: Quod fi non licuerit fecilTe fcmel, iterum aggrcdieris, ut rem pcrficias. Chimniiiniiiiiuii.iiiiiiiiiiiiifliiff rurgiamhancdiilicilem,acterrificamcavcntibus > 0 0 0 0 0 iwaiiwii<.yA)i nonmultis,nihilominusjlr«o/ditf/.i.trrvdr. cap.

20. TbtodoricuSyGuidoy&Bartbolonuus Montagnetia. M. Gatmaria, cclebrcs omnes experienda mcHis cum Joanne Gcrmano chirurgo cxpcricn-Wi/ftfWa. dici,nolholicuIo,fupcriorcs, liter. itemCardatilTimoUgonisDodoris Medici Provincialis l i l +nus in comm.aph.27.lJ. cauHico rem agunt, totics lio. Sumus aliquando ufi in Fr. Antonio a Ca- 0l7' medicamentiimpoiitum repetentes, dum ad os Hello Maris Francifcano c minimis, alias ctiam Terminus Pu^’s^uel*t perventurn: nempe citeriusagcndo cgoaccerlituslolusinjo BaptiitaPlutentinoTa- ‘ ’ ujbonis™ caiTamoperamfeccris. Adminiftrationcm&cu- rentinocivepatricio.Hxc limplcx quidem fedio rationumeventum enucleate difeesab^. P, eft. Cxtcruinutattradummcdium tcidumin7. c. 16. & a F. Platero,tom. 3.prax. tit. depart, pro­ terftidumpertundant, ac traniadigaturfcrruin cidentia, pag. 620.quam &excrcitatusChirurgu$ inadverfam partem, cum fetacco limultranfuiGabriel Fcbranus l.i.cbirur.c.38. expofuit. to,fccundum Raz.em tr.i dtvif.c.toi .Mcmincrunt autem& uftionisAetiusl-4.fer.2. c.2 l.Avic,lib,3.

C A P . LXX V I. fen.22, tr. 1 .c.6.Damafc.l.6.c. ¡6. atquee junioriDehydrocelesfiveherni* aquof* ufiione. bus/e. AndreasaCruceoJficin.chirurg p. 21. Addes Ravillimusaffcduscft hydrocele fiveaq 110- ad hxcobfervationem, quam propoCuitDurania co ctiam f hernia,atque ’ '• ' • pcior,quod • • exculfb 1 - j tesSc*cchIUi dhrurgtu,mopp°nitè nupcriscxcrciTalfa <71(0-fcmel h umore recidivan! rccipit. Opinantero-1 atlflT S’ l-S./ubfid.med,unMfcnpramhisvcr......................... madam mnes vulgo medcntCs idrevenire,r quod refundit bis. Contingit intcrdum, ut eadem aquolitas hominum rurfusfupcriorfons materiata. Admitto id qui­ dcicendat pcraltcrum dydimuin, & tranlcoletur opinio, inprimoloco. Quarcfuicoadusinterdum,ne i . C o n fa . dem nonnunquam, fed caufaeftplcrumq;, quòd abeffeduvitiata ac labefadata loca novum ipia aqua alium locum occuparci devenircad alteram exmaleconcodoaggeratoqucalimcnto, fuper- operationem,adurcndototamburfam circularifluumhumoremgignunt. Interdum ctiam mu- ter in tribus locis ferro lunato, ut corrugaretur cofa pituita, qua: cum tenui, qui prodierat, icho- Scrotum, necampliustumcret, cum hac tamen cautelane teilis oblxdatur. recommifccbatHr,rclidua,& humoris crudi dcnuo gignendi fit fomes. j.caulacft, quodplcC A P . L X X V II. rumquccyfticontinetur humor, quod indicavit aperte Galen us l. ifagog. c.ai.atqucè nolfrisuovifDe Sarcocelefive hernia carnofa. fimeAmbrof.Paraus.1.6.r.ii.Itaq; non benemun. datishifee locis difficileatq; imponìbile fit, non 'T'Ophaccam hanc herniam vocavit Durantes evenire continuos labis novae proventus. Quas A Scaccbm,in l.3.fubfid.medic.c. 8.credocquiobcauiasP4«/ovelimnon imputetur, vcl nobis dcm,fpcdataduritie, quam tophis fimilem prx alioqui mirum non lit, quod larviorem hicnobis (c fert comprefliim fcrotum. Facile autem h uic tradidcritcius malicurationcm.^r^/neMTO; fub- viro equidem aifentior, qui per apoftemodem indeque ifaacus ifraelita, qui p. I1b.prael.cap.s3. & hui us vidi diruptum vidi teftem homini cuipiam *7. virum ilium cllimitatus. Nimirum vetuftis alto quodainalboconcremcnto fic obdudum , & rcciduishydrocclis didata videtur, ciufmodi ut eius extimafacies ov urn gallina: referret. Nacuratio, quam lie proporne /. 6. c. 67. decern aut tum hoctuberis vcl fpontc àlatente vitiopartis, duodccim ferramentis litcrarn grarcorum rim i- vcl àfupprclfagonorrhxafarda, vcl ab idumoleAa j Hum

E

G

PYRO TECH N IA E CH IRVRGICAE ftum eftfiCjUcnon dilfimulabilcs facile dolores berculo refcllit,& Trancifium Vadefium ér Ludovi* pregravantes& lcrotit©tius& renum perpetuos atm ìleraetum atque alios quofdam adverlàrios inferat. Eam ob esularti chirurgia: fubjiciciuf- habet,facile qui crudisadhuc paraddiscauterium modimorbum expedit,quamchirurgiamficin- intulere.Coinparisautem nature bubo pcftilens, ftituitD«MnfMSi<ttr/»i«*»/.i. fubfid. medie. c.S. & parotis maligna. Vellicatusautemomnis fifutranslatatnex Paulo Aeginetal. 6, c.éq. & Cernei. fpeótuscft,cxacerbationis ergoinbubone peftiCeljil.7.cap. 2} . Honunelupinopofitoacprobe lcnte ; certe frugiferus ignis crii,qui natura condeli gato lie, utfefc movere atque opcrain impe­ coólorius& falutaris eli perpetuò, quodprinci­ dire neotteat; locusantc atramento notatus a pio Pyrotechnesoftcndimus.

Commendavit & ignis opem adabfumendum fummoad innim inleceturlk, ut tota oftraccdo veniat in confpcótum, aun hec acuto fcal- bubonis pcftiferi virus Petrus d Tuftgnanoltbr.de pro vclunguibus, lifatis hipofïintcflc, divi- pefte cap. antepenult, qui à precedente altero pedatur, à ficroto & in parte lana dydimus,con- ftilcntialcmcarbunculumcodem prefidio, traftringatur aróte filo quatte complicato ac tota ólavit-, atquead eundem ctiam modum c novilfimoles carnea tranfvcrfim exfcindatur ac ferro misnoilris tìjacintbus Alphenus lib.2, depejiec. ¡ 1 . candcntcprobedydimusinuratur , bloquedi- qui frigido cauterio pradèrens a&uofum ignem milTodonecper feipfumexfcindat, adduóce fe- non contemnendas addidit eiufdern rei ration«. ólurefcroti confuantur, eofolumrelióto vacuo C A P . LXXX. fubimum, quodexcipiendisemmotis, que ad depurgandam in dies fanion carnemq; alendam D e b u b o n ib u e e x v e n e r e a lu e p r o f e f i t s . rite ordinantur,commodum fit.

Hanc ego chirurgiam in Bartholomeo Farinella Capuano auriga valetudinarii noftri egro- N rnnltisplerumquefimiles lunt peftilentibui to àmedicis aliis Vrbani» dcfticuto primum ex- lyphiliibuboncs,tuminquam,quodcontagiofi.tum quod maligni,contumaces, glandulilque pertusfum felieem. > teterrimisfedi,fitigiturexhis, ut quemadmodumutilitcrilIiexuruntur,ita&ifti,atqueeoetCAP. L X X V III. * iamfclicius,quòdinconcoótidurique hoc adiumento nature favorem ac*,'» ««»^'»adipifeunD e V erru ca in p u b e , V en erea e x tur. Concoóloriaqùippe vis ignis &commodelue p ro f cita. ratoria qualitatumexlcindemium eli,ut alias PyErruca in pube > quanta eli cafhneanux rotechniapriore libro, & poflenore hoc ad caput de grandior,luis veneree germen, fabro ligna­ fcirrho dcmonltravimus. Itaque & hoc ferra­ rio (Mattheo Durando nomen) valcntilfimis mento candente aperire, apertofquc igne trama­ cathercticis,qualia funtarfenicum preparatum, re,lì putrclcentes, ficallofi&oftracofi,fifedisa*& aqua aurifabrorum plus femcl reprimendam dembus,extumefcentes, dolentefquefint, fique curaveram: quibuscumparumceiTilfet, ferro egregiis omnibus medicamends tentati nil prò» & uftionerefedit. Hoc igiturexcmplo difeere li­ fecerint. Preter hec autem, nifiulcerofiautacet, omnia tubercuia verruculà, queadhunc poftematodesfint,imòfiinfuppurabiles,quomimodum fe exhibent,contumacia,non alia quam teicant,&ad meliores naturemodos promoveantur, ignispenetrabili accunóìipotend virtute ignis curationc traCtanda. funtlacelfcndipertentandiquc.

C A P. LXXIX. Sire inde occultai vires & pabula fibra iti

Hifloria A l 6¡o.

I

V

Hìfloria.

CoroU*riHtn■

D e B u b o n ib u s P e ß ile n t ia lib u s *

Pinguiaconctpiunt.fiveiUisomneper ignem.

Fxcoquiturvitium atque exudat inutili* humor.

Seuplurescalorille vias & cacarelaxat Spiramenta, novus veniat quafuccus in ulcus.

Seu durai magii & venae adfirmgtt hiantes.

T N peftis,que edamih corporis ex tcriora fevit, Agcrminibus, nil aptiusnilvé præfcmius igne, qui bubonibus precipue fubvenit relorbendis abfumendifque. Sed cnim ad eofdem extrahen- Omnibus ad fummam modis unicè conducigli* dos Galeno credo ufus Confil.tn l.p.fimpl.c. de Ca­ & probatus eft ignis ciufmodi morbis.

Atquchec quidemeuratioeft, fi crudi inconiani. & l.$ . meth. c. 6. cautei ilhuun valere profefcoótique lint hi bubones; cetcrum lìfuppurati fus cil licobus Hoüerius Stemp attui, libello depefle ■ pcculiaribusad cam rem laudadstcnaculis, que fuerint, ferro item candenteaperiendos cenfuit inftrumentaucForcipes nomine à candido cul­ Augerim Ferrerius ia.depudend.igrac. 1?.

Quod lì putresetiam emarcidi fint, ncque hisHìjìoriaì tore latinitatis,exprimercntur, expeótandum eratfanè: utendum autemvultiorficibus, quali parcereoportct.Porro Doininicum Sirignarlum per morfum arreptâ bubonis peripheriâ. Sed Nolanumhominem preterquaminguen, etiam & forcipuinvocabulo ufus cil Ambr. Par aus i n fccus interfemineum adufque fcrotum milèrè qui & depefle e . j i . quoloco recurrentem,fcque dilaniatum & perditum , una ignis uftnrà brevi recondentcm bubonem cauteriis utrifque revo­ fuccurri : quod in valetudinario viderunt opti­ cai : led enimexafperandi mctu nò iaudat cos,q ui mi teftis Donnus Julius Latrus oeconomus, nulloexpeólatomaturitatisinido huinòrcm Fer­ FrancilcUsMofca, & Francifcus Romanusadiuro rcvellunt autcircuinlodiunt. Verum enim- ! toreschirurgi, qui curadoncm candan viderunc yero cum ignis chirurgiam dein aliis, quos multo numero quu referat? i C A P,

etiamnutticrudotu-

LIB. II. PARS I. DE EXOPYRÏA* C A P . LXXXE De cullo tallendo in rhyadicis.

Tk /Aximo flint impedimento ad glutinatum IVI. ulccrishi calli,quatti obeaufàmeos eximerenon tardus cris,fcftionc, fi liccbit,fola fi Galetium fequerisinlfagog.c.iS. vel addica ufficine per ferrainentum, quod deferiptum reliquit Paraus lil/. 16. quodeftnuiufmodi, meminit & ciusrci Galetins libro ifagoguoc.U. fed parcè.

CAP.

LXXXII.

De tefiefiderato v e lp u trì.

Ompertum eft mihi fqpc propter humornm V_yVencno fyphilio taftorunt collcftiones circa fcrotum & membranas teftium intcriores, excitato ulcere vcl abfceffu,teftcs ipfos coaft'cftos, imoetiamobdeflucnccm à vafis fpcrmaticis colluvicm vitiofàm ipfos in fuo corpore alienatos Se putres &fyderatos offendi. Curavi autem hoc modo languentes homines in valetudinario noftroquinque. Primusfuit homo gibbus, cuius à 'magno quodam medico curatis fcrotum infcrnc vix iènticns,& rhacodcs,id cft panni laceri modo crebritcr diruptum fiifiùcioncm inicftatn vitii latentioriscum difeidiffem, ex ulcere dilatato teftisfe prodidit,tha(ìarum colore & foracitrcus& exuccus. Alteri vero ex fiftula trienni profundiore computruerat teftis ad cpidydimum ufque.

Tertio f rane. Cartellano homini Subalpino no­ me fseviorteftcm unum clidit i quod idem ad ungucmevcnitAurig^NcapolitanocuinomcnAntoniodcBcliisBifacicnfi,acJoanniDominicodi Julio àClavcllo Eremiti. Poftremus,cuius nomcn haefit memoriac.fuit Lilios Pecora, qui diutius ab herpete fecundum earn partem vexatus meiplc rogavcrat.ut quocunq ue tandem modo, fedlemelipfumliberarem, quafi praffeius Se intclligcns futuri.

Ita multas impune,hoceft,fine dolore, vclaffluxualicnolicuitteftc multare. Q ui afta in nofocomio nemo nò medieoi uin,chirurgorum, tonforum Si obfcrvantium noftrorum vidit.

CAP.

Lxxxm.

De caruncula infifiula vefics.

mei quidem fententià non ilASfenticndum libcnter , profeflus cft è vitiis.qui mi fèrabiliAndrea Lacunaqut l.de cartine. muri-

nano meant

283

tem courat.cuius fententii fuit,& Durantes Sebaclnusl.ì.fubf.medtc.c.S.cxpoliti, le.cumfuaadminiftratione,qUieft h ic. Inditaduftumin ti­ rino riumlyringe, dumqjhæcimpcllituradverfo notatoque loco ubi repcllitur refpondenti, infra loco confecandum alte lie utin confpcftuveniat caruncula,tum qua vitiumexiftit, adurcndademoliendaquecaro cft inutilisradicitus fic.utrepullulanditollatur,omnislufpicio. Abhiscurataritcuilura: citcrum autcircacxaccommodatismcdicamentisconflatacandela, aut fpccillum explumbocSaliquahydrargyrii portionc coinpoiitumadexaftumufq; coalitum ulcerisin ca­ nali perpetuò detincatur, H ic porro curatio, taminfoIens,tamquenovanoneft, ut nonfucrit ctiam fimilisab aliispropofita. NcmpcH/froMymus Cardanus in comment.apborif 4.3.I.7. & efeharotici (amallem cquidem potius fèpttci diftionem)&perforationismeminit, fpeftantium ad idamborumprifidiorum, utfaftàviâ commo­ de detcri& revelli caruncula qnirctur.?

C A P . LXXXIV. D e f e t i io n e p e rin e i a d re d im e » do s tritolerà-

biles & confertos miélrn cructatus.

Amdiraeftdolorisaccrbitas in dyfuriacxulccrearquecaruncula, tamprope incrcdibilis cruciatuscrt vis,utfivcfiiâimprobitatcabfolutâ, fiveetiamcrebiitatccitcris omnibus fævities fit fupcrior. Ego autem noviplerofq; qui propter tormcntiimmanitatcm nòddipeie opinai cntur, fimiferrimam hanc vitaconditionem fìducixotnnisexortesctim unaniortccommutarcnt; adeofc. boni pulchriq; loco fuit doiorcquocumq; tandem modo liberar! quod neaccidat nortro generi,quoniamomncinalum cft, ab uiinseinccndiis confultumcrit ut traniitus urinx prsetcr locum qui ulcere dolct,prxvcrtatur,atq j intcrcipiarur,quoniamautcmertfocusà cervice & deincepsinantcriora,isquidempiçoccupandiiseft feftioneper quam urina décidât.Ncque hoc dif­ ficile futuruin opinerei, quidolorcm hunc uni cum aliis pcrpctuis& graviffimis commctiatur.

Illud fpondcofolum quod tuta critfcftio, fi hac fola còlenti effe vclimus.omiifisdigiti im preso­ ne,&pcr interna contorlionej quod lithotomi facereconfucverunt. Quin imo fi fiet ignito tcrrofcftio&cclerior&tutiorpraffcrtim, quod incruentzerit. Durantes au temScattbtuigtùsvi utendumvoluitadevertcndas caruncuias: quod tamenncfcioanfacileactutèfucceffurumfitpotiifimum ubiq; locorumin velica. Nobiscrgo finis erto, fiulcerofus ab urina locus non attingatur $ quod fiet ut dixi fola ferri impredionc non m d ù ­ plici variaq; ciufdemagitatione. Erit autem accommodatiffnnus ac tutiffunusex auroignis.

T

teraffliftanthomines, nonpoftremum effecarunculas,in urethra, concretas. Acceditautem ad mali fzvinem contumacia, qua five loci anguftil incommodi tate, five ciufdem acri fènfu, Se C A P . LXXXY. mollitudinc,five concremcnticra/Iitie, &intcrDe calcalo vefiere. dum etiamduritiemedicamentorum, applicitus omnesirritos inanefquereddunt. Ncc tantum pRonunttatum cft Aretai Medici poft Hippoadiumentum exeogitareadhibereque medici focratcm omnium graviffimisagentisde calculo lertiffimi valent, quantum non fèrviunt. Cogit veficæ, cumdoloribus homoconfumitur,fipars itaqueutrem brevi compleftar, & ipfàmchirur- ad eduftum alieni corporisexercetur, faftum manum,non levitcrurget, ut turnferro vitii re- effe prò futura hominis vita fatius, quàm ut t ondentemlocum apcriat,tum igne mali fomi- torraentismifcrrimicruciatusintcveat. Itaqui-

S

A» 4

detti

PYRO TECH N Ix€

18 4

G H IR V R G IC ^

prior Aetiusattigit hb.^.ferm.jf.. f.fj-.MittoIarv* guores,dolores & detrimenta corporis, quae praeclulis menfium beneficiisinduccrc coiuevit hocccvitii,dequo cum generatim &fimpliciteragere inftituto jam fermonepotuiflem,nihilominus libuit propofito.quod occurrit,quondam exern plo, meoquead remqusfitamrelponfoquid in his faciendum judiccm,carationcmonftrare.Sic enimfuturum eit ut quam luculentiffime quaii reprifentatares explicetur.

.

«km hichomo de conferii, qui cum fanguinis profluvio&confequenterviriutn collapfu, ma­ xime fu vercndus, carnificinainfupcrapparens, hxeincommoda.haec pericula, fi ratione aliqua declinareliccat, illud crit medico pillanti digniflimum operar precium, harc autemeommoditasferroirigido non incfl, ignito ineit, quare notatum atramento locum confidente!- fcalpro candentepertunditoitcruin ac tertio, fiquiaem opusfuent, porro tcnuior, non adinodumcraffus fitfcalpervelina. Confintitmecumdcuilura cum conlcdu ad lithotomiamD/nawr« scaccimi Hijloriaadnostransmijja exItalicovulgari ¡.2. fubfidn medicine, capite nono: quem virumaidiomate latine reddita. lia qua: reftant,de plag^uiagnitudinc,dequeloco &citcris hifccopcris obfervanda pricipientcm \ A Ulicr gracilis ex laboriofo partu graves eft legito. Adftipulatur&huicfententiae Horatius -i-Vl. paflfa genitalium partium difeiifiones: poft Augcnius l.g.ipift. medie. in qua de vefics. caleuto.

C AP.

L X X X VI.

Defiflulis.

Artiumunivcrfi corporis fiftulas, qua: medi­ P caments omnia ctiamnum cauftica eluferant, igne curatashominibusplcriiquc tcftificari fide multorumnonambigcndapolTìm. Unum tamcnintcrcarterosmcmoravcrim, J.U .D . Alctt/le rU xandrumBeltramum, Nobilcm juvenemPetiA.1629, licnicm,quicum ex congenito atheromatefiftulam ad exteriorem Smuri fupcrcilii canthum diruptorecidivam&immcdicabilcmjamdiutuliifef, ignito aureo fpecillo pcrufta brevi Te conglutinationi fubiecit: quam rem iàne novit, & admiratuseft Antonius Albanus Sanilo Severi­ ng medicina- profeflbr diligentiili mus, & Rcvcrcndus Saccrdos,Joannes Sapia, eiufdemBeltrami,conterranei.

CAP.

LXXXVII.

Deffiulis thoracis.

Ideris ad abfcciTus & vulnera thoracisitem adfcéturas empyicorum procreatas farpe fi­ ftulas, mcdicaminum plcrorumque valentium prifidionon dcleveris; five id accidat ad particulam coacervata: addcnlàtaque limici vitio; five intempcrieatque imbccillitatc prticulxnonadmittcntis coalitum ad utrumque vitium, me j udice,nil pradtantiusinveneris medendo.quam igncm,quoconcepto perterreum, fed multo làauspcraurcumitilum adpcnitiorcs partes intrufumulcusaccuratè pcrcoxcris: id cavcns impri­ mis, ne fubicéta vifccra vim ignis fentiant. Eft autem & hxccuratio tradita comprobataque à

V

Joanne Acculano in comtn. ad9. Raz.ù adUanforem cap. 70. .

CAP.

L X X X V III.

De coalitu ofculi vulva. ficcoalefcitinterdum os uteri, ut ab A Bhoculcere influito callo monitosnosreliquerit in Bìjloria, ohfervattombui loacbmm Carnetarius-, bocce vitio

& pnegnantem jam nono menle focminam & pariendo mortisdilcrimen vix cvafiilè,&puerum jn exitu llrangulatum internile, qua: duo mala &

quxconfcquutum ulcus adeo eft arite glutinatum, ut nequegladii mucro, nedum mariti penis ingredi vi multa poflit. Quin imo quoties in congreflusiftusitur,clauftrumutrefcrtur,impenetrabilemanet,acfiforetmarmoreum. Adangulkum igitur mcatum dum immittuntur metrenchida:,miftammcdicamcntorumfacultatem ferrentcs,& doloremmulicr &duriticm in loco manusadminiltra praelentit. His verb mox inftrumentis exemptis circum fiftentibus foramiuibusextremaefiftul® hxrentia remeant fruftula quaedamduriorisatquealbxlubftantiae, yeluti ii dixeris tophaceae: iimul etiam cum hisapparet pus, &aliquando commixtusfanguis. Verum cnimvcro duritics partis ante diita aliquot ab bine diebus pluriinacxpartereceifit, faniefque exitalbidior. Hiecfcreconfcripta funtdemorbi hiftoria,in quatamennonnulladefiderantur,de tcmpcraturamulierisjdecorporisconftitutione, de fluore menfium deadminiftratis omnibus remcdiisjdicemustamcnad hxc, conieitura comprehenfa,quae licuerit.

Affeitushic hauddubieraruscft,& qui aveteribus noneft traitatus,haudtamcn novus ad­ eo,ut arecentioribusnonfitaniinadvcriiis. Etcnim conlimilcm vidifle feribit cventum Joannes Riolanusin lib. 3. fchoU Anatomic# cap. g. his ver­ bis.

At nuper vidimusParifiis mulierem, quse ex laboriofo Si difficili partulaceratashabucratpartes gcnitalcs, cuius Nymphae, & quatuor caruncula: tamen ante coaluerunt, ut vix cufpidem fpecilliforamenadmittcrct. Celfus quoque lib. 7. fua medic.1.2S. tametficaufe h uius.qui partus eft, non meminit,feribit tamen in univerfum vulvae coalitumabexulcerationein hac parte fadta, Sc pcrmalamcuratione his oris fanelccndojunitis oriri. ld.Pauluslj.c.72. Verumetfirarus& novusaftcdtuseft,utreferaturtamen,oportetadaliquodgemisc\uod.Galenusproponit in l.i.de differ, morborum. Quoniam igitur vulvte Izfaeftaitio naturalis, five naturalis palfio, recipiendum in propriam cervicem viri genitale , propter nimiam adftriftionem, idcirco dicendusmorbus eft in via, prarferrim a diftocoalitu infequuto jam ulcus. Indicia quidem coalitus in pervia Coalitm loci anguftia , dolor ad corporum paulo Indicia. cjafliorum mtromiiTum , difheilis denique partus prxgreflus, labor , cuius vi dilaceratz carun-

U fi. t i

P A R S I. D E

EXO PYRIÀ;

^

'carùriculxfacilepotrieruntcoalcfcercprati!Vtim I ufàturperdiesX.plusminus. Q uofatìoRcfp. . ¿,urinx urin* tranfcurrcntis tranlriirrcnric abilerfione -ikfl-.-rf7r.rw» Vlceris au-1 radlc. uios.rad. ulmi giiij. hordei p. iij. Vnarru- 'aitlru£ u rn Sin . teat fignafuntrticmorativa, quxdam pracedcn j — i bij p.ij glycyrizx 3). bulliarit inlixivio ad'fuif. vìileòtit* tes partus diflicukates, prxfèntia verodurities, adde infine mellis &. vifci quercini an. jjiij. fiat callus, dolor, excuntia ianiofà,‘amilacei. iniedio per duodecimdics, hoc Vaici adattcnuaEft autem huiosmodi attedio non contem- tioncrn calli. nenda five ut prxiènseil, five ut ali is íymptorñaInterca im ponatnr ulceri tnedicaineritum hoc Ibu^Mvftiì nbUJeft obnoxia ; porro poteft duo maximana- durius ?quodeft huiusmodi. rfiwntm turæ opera impedire. Quorum alteruin fpedat Refp.Lithareyr. |ij.ol,liniJiiij.àddeW ùlveris^^’ * ftntrum. ad procrcationem , altcrum vero ad individus sruginis tcnuiilimi loti cxaqua plaritaginis q, fi perfbnx fâlubrem datum,propterea quod non fiat mcilicamcntum durìuitulum j quodccnvc--M//, ,xlr potuerit aliquando inulicr gauderc beneficio I nienti forni a imporiatur , tiram i politis in pube mium. purgationis menflrux : quamquam quod ad I rcpellentibus & refiigerantibus. Quod iticdiI procreationem attinet: ncque Itane prxfcns ò- camchtum fi terre non poffir rmilier, itnpona» mnino flatus prbhibet, fubdidit enim adfupc- |tur cralfitudihe » quà dccet raJix ellebori riigri, rius adnorata vci baR(o/anKí. Nihilominus 14. Iquod & propríetatc & rnanifeílá qualitate cal­ ad hiñe ánno conccpit,dum intra uteri labra Iluirt abfumit, ñeque dblorificum eftjíT meauV1r~w11/ 11 i . ■- M ..k — — —— ___ L . . ^ .1, I TI* íV* I t•n • effufum fiemen , uterque huius pabuli avidiífi- dilli. musattraxit» QuemaJmodum è prohindiscuRecitata! uiri rcruirt locò valet cti.nii fpongiá niculis cervices fierpentesnarium inípiratu allu- I contorta, & còmprcflà, quarum prima curri nicir, cum inílaret partus, introduélo fpcculoma- atum amplia vit ,póítcnbriridfcturtnaior,&tcrtricis foramen diiatatum fuitincamfanèampli- Itia niaiot, dohefc aliqua ex parte .ampliatili; fit. tudinern, quanta ad egreífium fœtus neceflaria I rtícatus. Item valetplmribi fillula j tá Icilicct trat fleque txtum perfedum emifitmulier ineo- amplitudine ¿ qua- iricátui rcípondcat. H xc ÉÍJhrfa. lumis & adhuc íupcrflcs. Exemplum fimile Iquìdemòniriia nifi juVcrintj uriuin cfl& expeviditinduílrius & expertiífimus Chirurgus Re- diturii remediuin perfedum; per ficrruhltaincrt giusGuillcmxus;muIier quxdam impoteiltix& dilatado non admíriillranda, nifi à peritiífimó Conetptii tfigiditatis acculât maritum, quodnondumab J Chirurgo, qui fadüm Vulnus primis diebuscupejfthilù(î- cocorrupta & violata fuiflet. Cumutriusque ret roiâcco , tnox ne cOaleficat rurfius, pluinbi ntpmii partes diligenter infpicerentur, mulierinventa lamina vclbutyrO didüduril fiervet ut prxcipiiiMrtmiJfH. fuit gravida, poteft igitur fieri conceptio fine urit in ' cónfimili " “ ritui perfbrataruin ' ìriulicrum pcnis intromiifione, quamvis uteri cervix, ad aflcdione Cornèliiii Cclfus Itb. 7.fits mediante cap, eum tìnem comparata fuerit. Hxc Riolanus : j 18. Albucafit p. i.fu x chnurg. cap. 71. & Guidi qusfcego ad ieri pii; fatisfacerc fludcns viro foro- tr. 6. dom. 2, cap. '7. hxc mihi in prxicns pro raro m rio mulieris, qui id ex me quxfivitiingulariter, malo corrigendo produda fintiàtisNcapòli 1 utvirumfuum hxc communifacerern. Jam Februariijflíij. è verode curàtione cogitatiti fie mihi flatuetìdum Ginutaffi- vidctur. Affcétus citra contro verfiam eft eoa- ] C A P V T LXXXIX. ¿iut. litus partis prster naturami propterea colli débet Adendorum ditquijitú.

unitatisobortx folutione.quam dumfalvimus, fcmel fiolvìmus, & hoc ferro, aut tefimili; Vclpaulatim& fènfirri aliatatione,mcdicaifientisjinqriamj molhbuSj& corporibus aliisduris

D efi/ltiU extrevìA v u lv d .

vel

lftulam vulvxciirareàocuitLudovicus Mercótur, l. 2 .dentorb.mulier. cap. zj. cuius fèntcnad reefudendum aptis. Profédoferro noncfl tiabrevi expofita efl hxc utprxviofpecillopribpus principio j fiquidem eli hoc remedium e x - jmum torus finusdificindarur, mox indudis& tremurii, debetque reiici in poflretrium. vaide fai dis corhprelfisquc linamentis locus Primum ergo medicamcntis & inditis duris ptocuretiir late patens ; nimirum pefcfidie ve! aridisque corporibus, q u i dilatare Valeant m ea- poflridiecaridenteferrocallusomnis Medica* turn Medicameritaigitur,primafitìtoportel, jefl. Admoricmur tamen, ne fiftularurti finus fnent* in ­ qux callum emolliant, moxqux cmollitumcx-1 uteri ferro vel igni tradlemns; folutn ca£,qux fletta, terant, extritd deniqtie callo meatus conferve- pudendum exterius exederunt, attrcdarc licet, turapertusjdonec obducatur. Hi feopi funt in eurationc prifigendi. Quamvis elt aliud Ê A P . XC. licceflarium nimirum, ut tollatur.quadfìadefl y cacochymia, fubducatur plethora, atque utrunì)e colisulcere nomode. que, ne fiat humdrum influxus ad partem > & hoc quidem venx fedionc, illud pharmaco T Vis venere* vitio fit fxpc, ut nata in glande comparatut.

■ Lvpuflulatetriorc conputrefcat iilabrcvi^ corSed prò calli rcmollitidrte medicamentum rojaturquctota. Qualis affcdusatqùecfFedus hac fórma parandum. accidit(tnobfer.1.4. refert Schcnckius) Z a c h io Hiftmi, MedicòRcfpon. acanthi, althex, malux, herbxvio- viroCxfàrini Cardinalisàfecretis,quem ut ciitmcnttim^ lariiiri ana m.iiij. radic. irios. rad. ulmi gipcyri- ràrct Jacobus Pcrufirius Çhirurgus Pontificius mSitoriH. 2£-fcm, linian.m. iij. parthenìjp.ij. buH.inaq. apprime riobilis,caudam plusquam mediam mulvel in dccodionccapnisàrietiscontufi,fadà co­ davit ferro utens & igne, namque curatum latura fervetur pro fiocu, atque iniedione, qua aliter malum ullis non ccflèrac. Ài

F

1

exdrèfidus

medicamenti*

■

. ■

m

P 9

PYRO TEC H N IC

Lm f l .f. 'irw iri

C H IR V RG IC C

Ad cumigiturruodumcumid vitii fe oftert, tra­ h ie quidem curatio efto fi penetrans Inteftini ttare convcnit. Acque ita nosetiam complu- cavitatemfitfinus. Csterum fi non penetrans, resin noltro incurabilium Nolocomio icrvare & partem ante difeindit & mox inurit Durantes coadi humus, quibus ad usque pubcm aifidua Scacchius L3.fubpi.md1c. c.4 -quo loco &com putredineperedebaturpenis. Chirurgiaquidem plurescurandsfiftulsmodosconlcripfit e G rx cis atquc aliis defumptos. Verum enim vet o ut odioiaita ctiam indubic ncccfiaria. ills requiruntur obicrvationes,uc ne profundior Advtrfio. in corpus abcat fiftula; z. ut ne fiat inuftio circa nes&obCAPVT X C I. Decolisputridipracifioneaniniadverfto. nervos venas, arterias, neque ad nervofamem-/'»^"«"»« branoiaq;, quale uterus,veiica, & inteftinafunt, E s eft quidem virilitatisergo miicranda, fed fed ii carnofus fit locus ille, demutn tutiifimus cogittamcn firpe neccilitas,ut perns aut toinuftuerit. Mcminn & huius ufturs Albticafis tusaut aliquotus fit mutilandus, five huneferinum ulcus arroferit, unde hsmorhagia vires 5c l. i.chirurguC.38.

R

vitatn exhaulcrit, five canceroccuparit, liveinfrenabilisavenereacontage putredo confeccrit, fivccalamitofusabfcdfus linusque pereferint, fiveatrox contufiocorrupent, iivedcnique gangratna liderarit: fed fi gangrsna vitium luerit, poltquam sgyptiaca vocaca linimentaatque hoc gcnusacccmma,quj carnes atrarcconfueverunt, adcomprimendain putredinem aliquotiesadhibucris; mca eft adverfio ne ftatim inanimum inducastuum,totuinexpedire novaculis. Acceditinterdum > uteutem tantum& membranas gangrsna prehcndcrit, nervo incolumimanente:illud verb quod extra eft, nigrum icilicet & corruptum,fpecicmcxhibent,totiusin integrum aliens particuls. Idtu monitus explorato huius ienfu per imrniflum alte fcalpellum , aut hoc iplo portioncm putridam circumpurgabis, aut luain a natura emundationem expetftabis : ita fict, nonlongopofttemporeucrefoluta pellicu­ la, qus reftat carolibera, vitio vigensqueappareat, quodmultiseratmiraculo iTuquelaudcm ei us rei pi urimam referes: neque rem ignominiofamalioquimutilatldi virileceris: Adfummam ex toto hoc fennone vclim ut cautus Temper & lentusfucrisiii hisce prsiedionibus.

xeir.

Defifiulisani. c a p

.

hominibus funt fiftuls On infrcciuentes inlrcqi .......... tJ.t lcdisexmala medentium curatione : nam tuna. tarda ft- abunde matura tubercula aperiunt, aut ultro ainnt tu ■ ccjarn aperiri linunt, qus debuiifent diflecuiflc unt"in^ied ^ crut^aj ficut Hippocr. admonmt hb.de fiftul. ’fijluU ‘ * Hate igiturulcera cum difficilem habcncia curationcmoccalltteruntjtummultomaxime reddita funt infanabilta; callus enim quoad usque carnesmunit,nullum medicamcntum prolicit, nifi folumcaufticuin, dcilludquidem vcbementiffinuim adeoque arferticum & fublimatum efficax Co><fltca laabenhomnes pradcici. Verum hjc tarn accr‘¿StoUran-ba funt,uttolcrariaiumentonon poifm t,prstHr&in- terquam quod febres & vigiliaS, qus toti corpori tommtda incommodant,circumquefsvflsinflammationes multaft- movent. Prsftatigiturigncuti, pcrterraincnrunt' turn tenue radio limilc, quoiemelimmifl'o tuto, pant/a.* cito&quam minimo cum dolorc callus cximeAnwnitzg tur. Ad hunc plane modum dcccnnalem fiftulam a me curatam Matthso Sauro a Sanfto Mauro in Lucanis oppido viderc Dominicus Mofca&Francifcus Romanus, Chirurgi adiutorcsin valetudinario noftrodiiigentilfimi.Atq * t «f '1 \ .*./ * ^*

• it4 -

f é

CAP.

X C III.

Dethymis& tuberculispenis* /^vCcurrit&aliquandomihicurandus in it valeO b ftrV a lit pems hominis, lie nc thymis turgi '^'tudinariopenis dus, ut complctftcntcillos prsputio pomi apii cralTiorissquaretmagnitudincm. Quam ob rem ubi retrahere penem non licerci neccfTe firn, ut tegmen difeindere & mox tubercula circumftàntii cxfcindere, quó lcnticulatis cauteribus inurerentur, Atquc hunc in modum fanati funtexuperante5 thymi penis. Eadem curatio cft, & tubcrculis, qus phymata Grsci vocant circaglandesortis, utauóloreftCf//«* Ub. ó.cap. i8.§,decoliimt)rbU.

ET

CAP.

X C 1V.

De mteftmore¿iolateulcerato.

Nteftini retili uftio multisab hinc feculis ard ua

I& hominis falliti detrimentofi vifa eft,-fic ut

abolita fit inprslens hsc chirurgia, qus tarnen ab Hippocratcpropofita& confirmata verbis à ine lupeiius recitatis : yàf ny rxfiptoi i&j ìbnTctfifiiJ ¿tur attifr.rrur, rSvrx. y*e iuriritTct tira rvi'iv dt endo, Itaquequod eil, quodnunquam bisce modis tradlamus, lon­ ga partium iftarum ulcera, quscunöismedicainentorumac vicluummodisinexcufl'amancnt.

Equidemquiprsterexcmpla magiftrorum mcorum,& noftrs statis hominum, qui medicamentarii funt omnes; Hippoc. Sc Grscorum medicinam iam diu tra<5lo,multaexhuiusmodi curationibus experimenta vidi felicia,tum qui­ dem in Valctudinariopublico chirurgiam fa£litans, tum in urbe estera, unum ex quam plurimisreferam,omnium maxime admirabile. Lucas Antonius PiccntinuscognomentoMaftriM. AntoniivirannoS45.natus ,ex diuturna lyphilide ulcera in retilo pertulcrattotodccennio,tana ubcrtimmanantia virulenta fanic, ut tabem cor­ poris icntam,he6licam tcbreminternisexcernisqucomntbusmedicamcntis adiutus, rem abullo non creditam, incurrerit. Itaque fe mihi, cui fidem unicamhabeicteftatus eft,quàcunqi vei­ lem conditione tra&andum commilit,exorans & deprccans, nc defperatum iri permitterem, Cuiuscgo auditi fiducia,ac fuftinendicuiuslibcc tormenti deliberationc non dubitavi,libereunum in igncauxiliuin denunciare quam curationem non recufantc imo rctftius amplcxance, eodem

v e ': m r l 'H

i

L

U B. II. P A R S Ì. D E

i 'M

E X O PY R IÀ ;

eodcmcum perfeccrmi ferramento digiti mcdii trater nominati» cftS.’Job. Neapoiitatlusi qui longitudine flcxo, ad minimi vcròdigiti magni­ utrìqiic ex inietto fervido ¿meniate funt häc tudi nem era ilo ; iiccat urn eft ulcus ad Co. diti & partccXufti; uttunicamexteriörcmintcftirti abtorpore valcns redditus cfthomo. Quam rem ìecerint, qUapcriiaturam, ut licet refartta, rcpromiraculo iiofl'cvolucrunt fpcttàti lo ti urbe ftituti funt iiilolidutn, Ut tcftificari, quimedemedici. bantur, pbilunt, &: Marius Schipanus,¿ScJoan­ Hâccâdcmrationc limile ad amuftìm vitium nesJacobusSclanus, & Francilcus Ferrucius atcuravivixuno nienicincdicatus Joanna: Roma­ qUcalii quidam. J.im igitur, liner imprudenna:, Scorto Nobili Neapohtana-, quaduorum natii ab errante mailu late per ulta ha'c locareannorumckco ulcere làniofaprofluvia medica- llituiintur , quidputandum lit, à dottàmaiiu tncntisomnibusinexhatifta fuerat perpcflà,cuni cauti- & provide per intcrietta defendentia ad­ Fcbrcpunlla, led continenti, cjuxmirutn hercu­ ii! merita procurata ? Equidcm in noftro Incules, utpaticospoft dies uftiom celiait, niirum rabilium nolocomio cóinplurcs bac viareftitui, quoque,ut ex macilenta &fqua!ida ad florcntcm quodviderunt & tcftificari poflunt & Adamus corporisftatum brevi rcftitutaluerit.Quainrem Marchius & Jofcphus Quiricus, & J0.D 0111Ìnoverimi quimecurârüntacccrfeiidnm, &fpc- nicusMolca, eiufdcmiacradoinusmcdici,phytìatiiTìinus vir kianusSchipänuSj&Jo. Philippus lìci&Chiiurgi, ex extern vero, AlcxiusAlovia Nardus,ciusauditor Ant. Praftcttus àS.Anty- Calaber Caftelvetranus medica- rei ProfdTor hio Ncapolisoppido.iSc DionyliusMelitcnlisco- ftudiolìlTìmus&JoanncsBaptiftaFerraniusThugnomcto Stembrius, Auguftin usàPhilippoSan - linus, cornerrancusidein noftcrmcdicus curio«fto Severinas & ali t Dottores & Profeflores chi­ fus. Prater autem xgrotoscius valetudinarii, rurgici. Scd hasomnes enarratas curationcs fu- curavimtisctiam domi Alte dcctimbcntcm Lujpcrat ea, quam oblèrvantelîngulaBartholomæo canum quendam ex decennali inteftini ulcere CivclloBcnincala cognominato conlccimus in pene tabetàftum, qui nunc integerfàlutarein iadolescente, quam perduxeratDonatus Anto­ gnem inter cateras omnes Dei creaturas ftudio nius Fi nus Nuncii Ncapolitani procurator Filcilicctprivatofdnperbenedicit. Quibus de fe­ icalis: quiadolelcens cuntta mcdicamcntorum lici hoc ignis remediorelatis, caterùm quod in genera & hydra rgy ni ufque illitum expertus,& tJemneglettum a noltris liabeo iingnlare, nòli tabidusredditus oilman curandifpcm abieccrat, dubitaboequidem mandare literis. quam ex fiera ignis ope per noftram intrepidanEil Ncapoli vir ex cqueftri Surgcntiorum tiam adhibita protinus recuperavit¡

familia, qui ab ineunte adolefcentia ad X L. annum, quotum nuneegit, creberrimbm ani prolapfum cnmdolorcacerrimoatquealiislyinptomatispallus, nullam exomnigeius medicaDe ani, fe disvepepe prolabentis mentis opcmautadiumcntumrctulit. Utinani ufttone. aut aliquando paralylìn ex lungo partis inipunì prolabcntis rclrigcratu, aut ctiaralivorcm, aut ------- ---- » — lmili modo lèdcm crebro procidit ratio- ^rP*a «-y ' r o ar,'am .Jlon m nevittus,autvalcnttbusmcdicamcntisnil un- ' o 8anSi iic mvHuiHua meurfurus ,, pirtiunm prafertim ininCAP.

XCV.

qua

S

commodioribusadveiiicntibusann/Sj qui collaquamadititumficecinurereadhuncmodumfta- ì c° mnjodlo” busaJvcni jievilcerut 1 ;oris invclumt omnia de~.....r——tum teLcbriidSapudalcii«»U./rr.2.crfn r ............. "•"'••r 'j'.i- A .i.u y . o, ccUi u i ! pw^orevifeerum alg, adftinulator . . . cimenta, llludequid quidemeò ---J"-'*---*J Udixilugens, UCl '*’*■'**'•* quod Contri adltipulator ìoanneìninLitm». ìoanneìKtolanns, mttb.mtd.partie.c. fanabiletamen noftri medicirelinquatur.

Qila(¡ malum ^ .........xuiiii W ì de ileofi, led graco hocauttorccum &aliaince Ví»rn _ r i: rn?denti,Hr” vero omnium _ pralidioium wn^rnrdcM' ftinaintcr partes principes connumcrantur, ex- -.1 T "—valentiíTiinuso ummuin praitdiorum igrtis . . r o morerh. ternaextremitasmteftiniretti priheepstìoneft , partem iplam &admorbum quoquopatto, fcddumauturiturautfecatur,nullumpcriculuin j VC iuPcrìléad1 °* lacrimi prophylattitd adhibifubit. Inurercautcm convenitnerr.miY'ri-.n,. ' tu5 ,,cluu'<l u,dl-“ bum'cbtatls(qu^cauiaeftccrtleiformia fedis cxtimain partem ex moderatis ^ .?** 'ax'tudinis) abfumere nequeat f fuiíTec intervalli«, fufSciens enim tft èli uftio ad fluxiofluxin- íluldcni(m ih,animusí“ b pc<ftorc, uthomineind intervallis, fufficiens hem fuperandam. Cicatrix au tern fblida (uc- vicennali vitio reftitucrcm , led prarepta mihi cedcnsanum inambituconftringit; Poft uftio- gloriola occafio ab ignavis phylutris omliinò luit; ncm vero lac melle coatto & linamento ex eo hnbutoinditoatqúeobligato. Poftquam vero dilapfeiuerantcruftajentein cum melle irnpofcA P . X CVI. nito : Rcptirgatis autem ulceribus cicatriccm induccntibus utitbr. Hac ille: jam verb, ftc De anifungís ¿r condylomaiis. cuiquain difficilevideátur, &intcftinuminternéquodluprapofurnius, &interné quodmddb Hiß,forts. tonfultavim us igne trattare. Evcmusenimeius L_TOcccnomeri lungi primusirivcxitC«7jc/j«í ' . * ■ — "••«■ lUAjivi iarei iionnullospoifem narrate felices, primumauvasatque inútiles, íiuncmororum, nunchcotemfortuitosrelcram, induobus.inquam,fodarum, aliâsthymorum, aliâs criftarum galli fpc& libus Solcatis Divi Auguftini fratres, vulgo dieiern referentes, à limola 3c adharcñte humó- lu I J . u ï î cunt difcalccatos, ex his alter muñere pf-ofirenre defluente natas omnes , quas iplas ¿u n g í»« nomi. d*Theo!ogia Nobilis P. Petrus PanlusS. Ehfa- nomine comprchcnlas candente íerramento combetha, Alter c conquihtoribus victusCanobii reprimi voluit AhtcIw , .........g ' ' gmtp‘ d,tui ' Addimi» nos , ubi ufii,. aut

fubit. Inurereautemconvenitpercatiterianu-'tu"1,clindtlu,dJ^bumiditat|s(quacaulaefteer-

*■ J Cf//í«,quiyideturindicafiecarunculasigna-

JU

}

i/

,*

«

M » 4%^, /iti ■«- V

a J.

, g8

P Y R O T E C H N IÆ

chirvrgicæ

aut fittGuinisilfliiltiohiinia timctur, au.com - c ijm ^ c c u b i.i vrtam tempore opportuno , auciaiigimiia'.*"“ '“ ' ' " “ " ' “ ........ — » • , quo videlicet cOacerVatus in corpore languis e1■ - . . ..____ v.1»r iir a pcndiofior optaturvià, aut batic digit (ibi curavaeuctur.

Hxt ille de irrita Hipp. interpretatici tioncmhomo, edam fi per filumautfcrrumlcne. öurätolli vitium potuidet. Vcruintamcn(ci­ Cuius Àmideni viri feintentiam cum copioAnte ufiii ré licet, ante ree] ni ri rcfcitiotietni qua pcracta nemfecho ie fatis daitìnarit Léonardiu Tùchfius -, Veruna con­ niceffana. deinde caatcribus oblongis thagis quàm latis tri Hier. Mercuriali} i» adnot.ad l. iltppocr.de baßnusanguftirationeagendumeft, càirtluperadmorrb.ait. Egb vero cum Hipp. videam hoc in jiJvtrfo ver iioncjultcrius aut diutitìs,quàm parsfcrt,tm- loco precipienteiTijUt ornrics urantur,tacere non CXXill'jU* primuntur rcfricchturquc ferramenti, carilem minime pcccantcm abumicndop neve citcrius pollum,an exitlimcm interdum ctiam omties cfHianiriufircdcfillat homo,caudini reliriqucnsrc- fccurandas; tinti fciìicet, cu corpus optimèpui> jrtullulatusfuturi. Qucmrepullulatum, aut ciuf» gatumfit 5 ncccxhisfit j qux naturaluccosmedem caufam eòccrtiusetiam tuiluìeris, lì ferra— foncholicosaggregant, ac prxtcrea probaviftus mentimi digiti minimi forma , & magnitudine ratio fervctur.qux non folumin cibo Se potu,fed pcrcalefaél um igne in aliquotamani pattern im- Siili cuiiitisalus politalìt, prxfcrcinivcròiripamiferis: quodequideminàdolcfcerttibtisquiin- randaàiiquàexcrcmcntoiu ab ano inaliamparvalctudinarionoilró curaridos le öfter unt, ta c i­ tem divcrlionc. Ita Mcrcurialispotlquemequitare felicitcr confucvi. Vcrumcnirtìvcro con- dcmvituin Idi. Tonfanti} ì. 3- prati, medie, cap.fif. dylomata.qiictformaquidcm&figurddifFerunti rem halle difetti vit ita propolitis aliquòtcalibus ; materia vero atque ortu noti dittane, mcacxfcn- fi hxmorrhoidum fluxum detcntusdaiiusiit relitentia non alitcr quàm deferiptà modo ratioiìc quocorporcjut quiredundcmnturhmultdfantramanda. Solumillud exÀIbucafeLi. e.37. velia» ouirìc ob mutilationctii& ocium illi funt omrics adjiciad rcvcllcndosdcfluxusmaximiufusfutll4 claudcndx j duirnnodo fanguisdetrahatur julta ruin/fifupcrlumboscautcriumagrtuminfcratui1i copia per intervalla ex bracino, Se v i&iis ratio inilituatur parcibr. Verum quid doctifiimus ì’allejiitóinhac rcfcilfcrit audiamus : hicenimi»/i6.f.

C A P . XCVII. Controverf. c.6. placuit imponìbile non elfc, ut Deh&morrhoidibtuatqueinternlshorurri inulti putant, ex Hipp, opinione fieri ut ex multis lixlnorrhoidibus ìllifq; inveteràtis homirtcnl m,darum uleeri bus. fanum integrealiquando evadat, N oncnim prxcipitHipp.illaniunam qux fcr vatur perpetuò llm hxmorrhoidum uftfo frcquensvetcrifervale: fedmcquòqìutinaliisorfinibuSjfcnfim bus Hippocrate [ape teßißcatite l. delumorrh. \ .1 • 1 r n 1 il.. /__ .... u J « Il „ ,, ¿ri. defift. & /• de loc.tn bomiM, quideit, quod confuctudincrri permutare. Quoniamigiturex hoc noilro lcculoexoletus eil eiuidcm ufus? An multotcmporc confucta eratillavacuatio, fup quod timorem iniccit Hippocrates per id, quod primend* funt (hic quoque prxmiflàtotius torpropofuitaph.hxmorrhoidasfanantidiuturnas, poriscurà)uilàfervatài cdntinendufque deinde li non adfervetur, periculum efl hydropcm aut homo in borio Viftu,ut intemperies corrigatur* tabem fucccderc? Sed alidi, qux expoiuerit Aetius quod cum factum tuerit liccbit ctiaiii rcliquam l. j^.fer.l. c. 4. conccptis ipiius verbis, qux funt. obllrucrc.eritque ultima hxccuratid,fanatiouQuandoq; autem & dcvitapcriclitantur lìcafFe- nius hxmorrhòidis, ut Hippocr, fcntcntix nihil ài.cum ob exccdentcm cvacuationem perfrige- fit advcriuni, & homo integrx fanitati rcilitua* ratumhcparaquamintcrcutcmopcratur. Con­ tur. Intelligatitaque Aetius Hippocrate» hos venu igi tur.reélà dixtà ac veux Icâionc prxitlif- xgrotantcs fanareintegre j non tamen repente* sà.hxmorrhoidumextirpationcm moliri,Se nul- fcdpaulatim, utoportef. Hxcitli. Quibusjam lam pcnitusrclinquere,qucmadmodum quibuf- abutidemonilrantibujurcndasaliqùo tempore, dam vifumfuit: pollìbilecflenim, incolumcié- & fi nort (emper has venas , otti nino autem vadcrc, optimumque curationis lìnem allequi culti uftxfuerint, quxeorporis uriiverfiprocupoti hxmorrhoidunt extirpationem cos,qui op­ ratiocatilxq; remanentisaverfio fit, docuit Hipp. portuno tcmpdre venx fc&ionc & convenienti tn liti, deduca mmorb.acut.f. perhxc; purgabis dixtà temper utantur, quemadmodiirn Hippo- elleboro , cxercitcturdcinde&fudct, Sananu crati placet, inquitenim.hxmorrhoidas fonanti itudtumpertricctur; à curfu contineatur&crainveteratas, lì non adfervetur, periculuin eli hy­ pula& ab acribus exccpto origano. V omat icdropem aut tabem fucccderc, noncnim, vclut ptcmdiebusauttcrinmenfe: nam hoc patìooquidam opinantur, dixit, lì non unafucrit ferva- ptimè corpushabebit, Vinum fulvumbibatautahxmorrhoidisad iànguinisexcretionem. Sed llcrum, & aquofum, & paucum. Id igitur, indixit, fi nonadfervetur, hoccft, li non conveni- quam,quid eli, quod iiiteilirtopartium itlarum entidiartautatur: Quod autein illud velit Hip­ ulcera ne tannilo quidem ignis calore trafìapocrates, ipia aphorifmidiilinitioollcndit; ait ìnus ? Prius cnim ad tabem aut ad cXtrcmam Aledentii multorutn enim hicvir,hxmorrhoidasinveteratas fallanti, inacicm produccrc videris homiiies, quàm à incuria. eli autem lanatio perfetta liberano Se légitima ndftris medicis fublidium aliquod clficax atfe- Centra curatio. Qiiarejuxta Hippocratcmnon oportet ratur. Anenina, quodiloit fuftinent hxpar- proferirei aliqujshxmorrhoidasrclmqucre.fedomricscx- tcs vehementiora prxfidia ? 5>cd audi quam merttrvelfeindere, & poli perfeiflam iplana curationem mira de his prahteatur Hippocrates. Re- licatio. per convcnicntcm, vclut didimo eli, dixtatnad ¿tum intcllinum & iccans , & refecans . naturalcmilatuincoipuscuratum red uccee . in- Scconfuens, &: urcns, Si putrefaciens ctiam fi graviifi;

C

1»- •, • e , Ì li

.j/ »

-. L I B. II. PARS I. DE E X OPYR I A.

z%9

raviffimahsfceflc videantur, nihilIxicris. fu­ mini tota perforant, & (Iride ob vinci unt, conco autcm ("addir prscpacari ferramenta fe- liiuntq; hoc pado : demum fortìce amputata vcptem , aut odo magnitudine parmi, craffitu- narumportiuncula,qug ex futura fupereft ignito dine fpccilli craiït , & futnma parte reflexa, ferro cani partcni comburimi : adeo u th sc h iac lata velut in obolo parvo, Ha:c Hipp. morrhoidu operatio mihi vidcatur non modo li«piani ex igne Chirurgiam fi atrocem , & no­ inilisjlcd fere illa cadcm,qufvulgocaftratoresrali ri feculi hominibus intolerabilem ¡cauicntur micesintcft morii (àmnt: opus lane cft dolorifici!, pyrophobi quidam , en & è mipcrrimis pro- & faftidiofum, à ligatura, (elione, & uftionc, Fe­ feiToribus Andreas Caf.tlpinns nulla non lan­ derico febris, atqueinfignis dolor fupcrvcnere, de dignus medicu1! Romanus, qui lib.S. art. mcd. leu nonnulla fua prifidia adhibente chirurgo, c. sS• fcripfit, inteftinumredum multa cjufnto- ille paucis diebus, & à febri , & dolore,&fm di tormenta terre polie finepcriculo, quia craf- guinis fluxione , non fine midtorum admirafum eft. tionc, libcratus, integram Ulani fallitateli! vil’us Veruni tamen fie Hippocratis fententiam in­ cft ree 11pera (Te. Hate ille. Q uiciun fucritfeterprétais videtur, ut ferramentis quidem igni lixNeapolitaniChirurgicuratio, nonminus ea tisacadmotispropinque, &nonta»gentibus u- felixfuitnoftra, quam in R. Pane Benigno ex tcndumfit, concia quant fortaficftatutumha- OppidoCaftelluciiin Crucis CcenobiopercgribuicAëtius, quiprolapfumidem inteftinumvi nus. CuiCccnobitarbedcllaieu vanculape; do­ tiû certe levi us cautensvividicontachi reftituë- lciume fine graviscum nullisunqua aut internis, dumvoluit. 1.4.fer.2. r.i.qucm locumproximc aut externis accommodatiiTimis prifidiis levata pofteritis rccitabo. Itaqj apparet non amare nos fuiflcf.igne per me &per collcgamPetrum de A lis ^env'n a'Slorunl fdutent aut hisnihii fatagere , quicum adhibito fubindedilcullaeii lanci. Vivitùjjuin (untiirha- ° P US e^ Jnc Pcr fiftulam quidem, ut alias docuit homo i megera Li ilio , qui perpetuò lub moitis »tumidi Hippocrates & Alluc.l.\j,22.é’ Avicenna.*. i.c.29. linu vivere vidcbatur. mila cu- calore igniti ferramenti partes lias rranscurrendo c a p . xcvm. rama. pertingimus, transfixo interim davo cxtrinfecus De varicibus ttrendis turn u n iv e rfìm , tum cautcrij, 11e ulterius quant oportettranscurrat hts, quafunt in femorilus & m „ , dem.Hocquidem &iemperliceret&dcbercmus Confuta- r i 1 fcrott. tionio Eti- execlul > letl S 110“ non exequnnur aut incuria, logm. autinanistimor,autincxperientia,autagcndi tæ­ Ariccsomncs,qua-venjdilatata;funt.obfcr- yar;iltm dium , autavaritia aut malaquæpiam animi vcl vamusduplicesjalias contortas,& cóglome- duplex g»mentis attedio tacit. H ic quidem interiorum ratasinfe multasi eam ob caufam vitcsappella- nu*. venarum curatiopyroticaeft, quant & lltcruny- runt Arabes,alix iiinpliccs, & rcd c proccdem. s, tnus Falricius Ub.oper. chyrurgic.hoc ipfo capite ex- ctiam lì finttranfverfx ¡illas quidetn mclitis cxpendit. Csterum quæ forinfecus exranr, tpi feindi, reótas vero peculiarità- uftionun delìplantas Ferdinandut, qui cjufinudi curationem dcrare ccnfuerunt quidam : mihi longaobfcrab experimento rradavit relatam liftoria medie, tatione compcrrum cft tutius exuri intuii cxc. 16. primùmextenuat (excarnat, inquit ille) cifos, fuppofita videlicet ferrea Iantina , per ufturæhaspriparans5:accommodans,moxdc- ignitum icalpruni , quippc corrtiptioncm vincit, j . courit & 1 cm abfolvit. lubeunti , fìt & therintna , quod ubi evenit Accommo.latilîimc vero inter omnes & rei ctiam igne trafi ari ncccifum cft. Ctirandi raadminiftranciærationein, &opcrxipfius eventu tionem Itane tradidit Cornelius hi. 7, c. j r. cu- Ctrntlìtu. comprobaticonfirmationcin compiexus eft A- tis fccunduin longiuidmcm apcntur, hamuliflexander Majfana lucuientapiane rei, qua Patavij queutrinqucdiftrahcreivcnaubi in confpcffuin fepr¿fenteperutta eft hiftorta 1 aitata hb.}. pratt. vcncrit, candente Icnticulato aut nuclciformi tnetb. F. fuishifeeverbis: Anno if6 $ . Federi ferramentoappriinitur, & fimultumproducaeus C ordais Vicentinus laboraverat pnmùm tar vena: traflus , interpofitis quatcrnis digidolore, deindeimmoderatàfluxionc hæmorrlto- tis ubiqtic patcfadla lìmiliter pcruritur , inceridum, & cum ille varia ac multa pra:l¡dia expert us tum autem perh*cCelli, anpcrurcnda uuitum fuiffet fruftra, tandem Patavium fe contulit, ubi ficut contranator iu f cfc , cogaturq; ad fanguiMedici communiconfenfu ftatuerunt, fanguinë nis interclufionem v a s, an vero diilcdu finito eficcohibcndum; lèdcum ille varia præfidia, par- difcludcnda uftura; capita voluerit idem , ici— timinterna, partimexternaabiisvirispropoüta licet utrumque feopum inedentis explet. Vefruftra fuiflet expertus, uno verboeùm nuira fuis rùin Alexander Bcncdittus hi. ¡0. medica c. 19. malisrcmcdiuminvenirctjftatuithancmanuso- diifccandas fcalpro primum varices, inox quas peracionemexperirijcùmautem nullusapudnos adurendas tradidit , qui vir imitatiti, ut mihi eiTetchirurgus idoneus advocato chirurgo Nca- qiudcm videtur , Marcum Catinarium , qui politanOjquihancrëprofitcbaturjFabricio.hi- bis ac ter non fcmclcodicvcnamcxhatirit, inox utorrhoidcsincifi, ligatæ&combuftscfuerunt. baiilicam arripit : Interim fanguinemparte fcSumma autcm huius adminiftratioms hujuf- durs: infenorem exprimit, demum cxurit ad modi hominem primQ accommodate vmciunt, auftain. ut nullo modo polfit dimoveri , deinde externa 1 crramcntumfiftulain tcnuium marginum tu­ capita hæmorrhoidum,quotquot illa fuerint, ab berei liscongruum bcticcandésin clavosimpriinteftinoexcarnantleviter,&feparant, turn pro- miiAlbuc. ___ ___1.1.C.SJ. _ __________ Ita quidem inurentur variccs. pria quadamacu forti obdudo filoferèadcxtre-1 q u i per femora convolute lerpunt.

Bb Cite-

f

V

19 0

P Y R O T E C H N I C CHIRVRGICvE

Càctcrum cis, quartcrotum occupant,cauteri curandis difcrimcn aliquod infigne non eft, nifi quoti tcnuibus , atque acutis ferramentis has dcfigit Cornelius l . i . c. 22.

His omni­ bus illud unum addere lib et, quod tradidit Mengus Favenhnus l. de agntuJntibus cap. ijlo, curare licere varices & caurtico quod cutem& vas corrumpat, quò purgato coalitoque ulcere porusfuccrclcens varlculam occaxct. Qub fer­ me confilio varices quidem udì làrpc, verum non Ferrafnèto he pcrttfrét urhomirtes.In hünc ufum tn*ijrs*¿d commodilTìmas gallas maioreslxvcsque dcligoi »tiiuramu- t]l,artlrn pbrtiòncs infantilis pollicis magnitudi/;« *t au- ne ac forma cxcilàs& valìs pluribuslocisimpoiU tort txco- taspiuladas accendo dilfolviq; ighi lino.

CAPVT X C 1X. Defcroto cam ojlracino tub elèe ulcerato. bbferv4- T Ntcrdum fari vidimus, ut fcroto latiusexulAcerato &c larcoma experto tuber obduccretur no. ortracitlum , quod nullaincdicamentorum detergentium, attenuantiumque vi dirimípotuit.

C a u fa .

Cauíiin autem didici fuilfe fuppfelTamèluèvenereagonorrhxamjquaeintunicárumtcftesambicritium intcrcapcdinem dccubuitjquxprolUfetneratb- vies lentorcac craíTitudinc non vulgari detenta nu »«im.ibidemdiuminimcque.auteadcmtemporislonginquitate, autmedicamcntorum adhibitorum facúltate diícuíía , gelatina; cüiufdam fubftantiam & coloran referebat ¿ extimá fuper hyperíarcofi coacrtá, quam iplam oftrdcoíx cruftulx tonfirm». caulani fuilfe non dubito. Atque id equidemafuofenten. firmo fibehtius quod amputanti mihi forirtfccus excrefceiitcm ejusmodi car urte edam in hoHijlorié. tnine,quiincurabiIiumnoftrorumledisdeciimbebat, tálele obtulitinfracOncrementurn,qüale deferitili, IgicureXiftimaviatquecxiftimd, nifi dctr.lrtà hac igne renovatur ulcus * vix hoc unquarri ad coalitum perventurum. Quani rem equidem cum fecerim cventu probatam¿ etiamliquibusdam íciolischirurgulis ex adverío demirantibus,in fgvotatltium commodurri inter HiJIoriJ, alias uftioncsrcccnlcrc rion diffidi, Similesauté curatioties & in Francisco Cartellano homine lubalpino,&ii'.PctroPccorc,&in Antonio deBcllisauriga perartg furticode in noltro nolocomio.

CAR C. De ctavispedum &caUis. Lavos pedum , etfi difficiliorcs tra&atii lint, obmateriamomninoterreani ; nihilominus temperatiorc * atque ctiam humidiorc, quantum fieri licet, igneo prxfidio non mediocritcr difculfi dolorem deponcrc compcrtum à nobisirt plerifq; laborantibusfuit. Paulusradicitùsexertos,igne vultcxurcndos. Scptico indo­ lente callum obliqui pedis ininCcfTu valdè i#olcflantem,admodum durum, davi ferrei inftaraliquando leabftulillc féliciter Felix pLterusdlteftatus hb.3. praxeot medica tic. quipofitusesl extu­ licrantu pag.393, C A P V T C I.

C

DePcrmombus.

TJEm ionum interdum adeò maligna vis eft, ut medicamcntis cedere minime vtdeatur,

ita ut ortìs carichi & nullo modo curabilem affeftum produxerit, ficnti rctulit ìultUs Cafar Àrantius medíais Bononienfis , in l. de rumor. pra~ ter nat. c. 67. Adeoque Htpp. 1, 7. de mor. poput. num. 3S. Pernioncs, inquit,pertundcre oportet & calcfaccrc, ita, ut quàm maxime excalfacias igne & aqua , & Cetfus lib.j, c.zt. §. 6. pedibus lic afteirtis ss quàm calidiilimutn quis pati poteft > admovere mandar. Q ux omnis excòquendi tuberculi utilitas ita patuit vulgaribus quibufdam hominibus , ut dolentcs ex hoc impensé calcáneos primis ardehtibus icd turture multo interjorto confidenter objiciant. Dilfcruerunt de hac ipfare , tum Gabriel Fallopius, ìumlulius Ca/ar Àrantius. pa­ nqué fententia decrevcrunt, ut prirnum infpeirto,quod extremacorporisloca,pedes videlicet, manus, aures, particulxomnesdebiles, & q u x exiguo calore prxditxfunt, qua: hoc genpsvitij lubeunctpropterea fieri,quod percutientefrigore immodico, fuapte naturacorruptivo, denfati- Pj0C*eM' voq; comprefluminde&tranfpirare cohibitum °" exilecalidùm elangiietfacile, torrumpitürq; fihtul humidiimcxcclfu contrarij vittum ; fi qua vero eft inflammàtio, illa quidem eli per accidés.

Quasob res fic,inquam,ut nil fieri berteficieiitius partibus , hifee vifrigorispeifimihabitis queàt, **? quàm igne caliddqiieveliiti reftaurante tradari, *Vt quodrtos utiq5 priiicipiofaeichdumvoluimus.

CAP.

C lì.

Depterygiis digitorum.

■ pTerygiadigitorunj medicamentisubi non ceA dunt, fcalpris exfcindi debent inqiiitCc/y«f /. 6. c.19. mox medicamentis reprimentibustra­ mandi , doncccxtotacarunculadeletafit; qua: medendi ratio fi valcnsnon eft reperta, purgandum fcaipello vitium j tenuibiis Ferramenti adürcndum, & ficutireliquauftacurandum.

cap.

Cui.

Decontritigranite*lodi corportst CciditinterdUm éxcafuallifuq; ad dura corñora, itetti ì:li nnri^Timum pota, item c1cÌ6 eXiétu potiiTimuintormentariorumorganoium,utvehemétcrcortterantUrpercuiTarcorporispartcs.mucofaqucattritiloci caro evadat > fic utindefubjetrtu os vitiari fubindé polfit, quodipfum eVeniflecomperiNuncianti fíijlori». ablIrfopucrol4 .annosnatOiexverberibuslign<j illatisacperperamprincipio curatisi quem ho­ minem nos in Nofocomio non fuftinentem ignisacerbitatein caufticis medicamentis diu curavim us i doncc os abfcederct. Per ignem Vero curatiofuppurati incavitatcm abfcelTusfàirtaeft AntonclloT m-cofandi Antymi Oppidano.hoinini mchercules purulento ac pene conforto, nonobaliam autem caufam , quàm ab i<rtu ac vcrbcratu ingenti ac conclufione, Admirabilius autem fuit, quod ab exertioneper ignem nulla unquam ejetrtio puris fuit.

Admirationem igitur , ne cui movcrit , quod Hippocr. hb. de articulis. feti. 3. tex. 63. candens fcrramentum coftarum hilce noxis admoverit, fed eam tamen obfcrvationcm quxfivit , ne

A

candens

L I B . I I . P A R S I . d e EXOPYRIA.

I9t

candcnsfcrramcntum ad interiora penetra, quo : minus fcilicct membrana collas acctngcns vioaletur. T T quoque genuscurationis ..._a. — lccutusclt AIT Hoc Cornelius l.S.c.g. quod eft decoftarum fraccarum curatione. In his quoque dolore conflidatis, qui a roliifuatque iduvenitidem prascepit Albucaffschir par.priori c. .*£. qui cauterioftyli formi (vocatillepundi) & piimo & ii lemcl non fucccftitfanatio', z. permit & fi ad membrumaliud transfugerit dolor , hunc non cundatur ctiam cxcoquere.

tradavere. Anbigenes.utGaltnus, & Áétmretutire, hibcndem admovebat. Ainftruthium aut ariftolochia: radican, timum caprinumalii: ncc defuere, quiferrotumquidemmacctabulocoxx.tum in cruris partibus aliis dolore participantibus', Scd probatiorcs, quibus omnesutimur , audorcsaudiainus. Paulus lib. 6. c. 76. Convcnic, ait,turn ilium prarfertiralocum adurere.e quo ar­ ticulus cxcidit: lie enim humor redundansdeficcabitur,&locus cicatrice denlatus nonamplius osíufcipiét: quare Scpcnitusillicuftionemmoliri convenit. Recentiorcs vero tres cruttasadhibcnt.unam retro urentes inacctabuli finu, al­ C A P . C IV . teram fupra genu cxtrinfccus,&tcrtiam fupracxDe Httmero in ahm ultro dilapfo a tj. aliis teriorem mallcolum,quieftcarnofior. Scd Celitem ojiibus diduclk. fiuI.4.X.22.iiltimumefleait, &invcteribusquoUmeriquidem inalamtam pronaeftintcr- que inorbis cflicaciifimum, tribus aut quatuor dumlaxatiojUtpulchramHaly Rodoan in locis, fuper coxamcandentibusfcrramcntis ex­ Galcni microtechnia narrethiftoriam eiusado- ulcerare,ut materiainutilisevocctur. Idemque lefcentis,qui reciprocum o/fis clapfum atque rc- fcnfiit5£ríip/fln4. Breviar. cap.zó. Adhospoftrecurfuin atque recipcret. In alamigreum ultro mum zcccditAlbucafis, qui adluxatum,&addoexcidithumerus, inuftiovitium exprimit infer- lentem paritcrarticulum,opcm tulit, 1.1. cap.43. ne fada duobtis tribufve cruftis, ut audoreft In luxato quidem circacavum coxa: inures cauHippocrates lib. deartic.feclione i. tex.41. atque et- teriocirculari,qualead ftomachi rheumatilmos iam Galenas ¡fagogtcic.iS. Paulus lib.6. C.42.&Alb. produximus. Quod fi non eft, cauterio magno chtrurg.par. i.c .17 . & Haliabbas lib.9. pratlices c. olivariliccbit uti, led enim lie, utlola cutispcrforctur. Jam veroin dolore coxx,qui vetuftus 73. c junionibusvero noftrisH/en»iy»»u Fabricius eft & pertinax, tribus olivaribus cauteriisintricper.cbir.c. decarnu chtrurgiap. 135. Quin omni­ angulamfiguramdifpofitiscruftas inferes,intcrbus articulis fpontc didudis uftione utendum monftrat/J;/)^orr. tnhb.de acre,aquk,&lock c 011- vallo ad lingulas tranfvcrfipollicis. Interduro firmat verb Gabriel Fallopius tom. 3 p./ij.Iccmqiie ctiam (quail certiorein operam peragendam inaria. luxationibusrcciduisii/t’HUo. 1 .pag.182. Itacqui- dicct) addenda eft quartacruftain fumino coxa: dem clariiTimum virum Vincentiuin ftraboncm faftigio.crit autem terminus uftionis, tota cutis curaftcmcmini, non abnuentibusmcdiciscon- crailitics. Ad hxc licet Sí cauterio circulan fi­ fultiflimis Mario Schipano, SebaftianoVechio- nes articuliperurerc: At in dolore, quiprxtcrno & Auguftino Saulino. Ita ctiam Claudium quam coxx linum crus ctiamnumoblidct, locis, quosmaximedolercrcfcietxgrotans, coxa caucx genu, Dpminicum a Judicelandi Magm, fcteriisduobtis inuretur, & cauterio cultcllariad quutusCelfum,quti4 .c z 3. fcrip(itgenuumdoiorem.ubiiuvcteravent, citra uftionem non fi- cavum coxx quatuorad partemexteriorem digfrtorum menfura. Sed ubi ad digi tos ufquc pedis niri. exporrigi dolorcnt indicct langucns: tum quo loco doccbit, inures cauterio, pundis tribusaut C A P V T C V. quatuor,aut ctiampluribusjlividebitur, cruftis; De ifchiadis affettu. acfifortaflcdoloicm referre, & ibi cultcllarc iQ xx articulus cum acerbèdolctabhumo gnitum inferes, fie utnervumautinfignemarteruminfardu occupatus, autabhorum irru- riamnonattingas. Poll hare & alios duos turn ptioncluxatus, qui à probatiftimis medicamcn- inuftionis modos turn cautcrcs protulit Arabs, tisnihillcvamentirccepit, ignisduntaxat folius fed tam obfeuro rudique fermone, five fuo, five manctopcm Hippocr.oraculo ó.apbor.óo. qui ait : fententiam reddentisperperam intcrprctis,utpiMeri Quibufcunquc à coxendicum morbo diuturno geat quidem & pudeatinhis deferibendis opera: vexatis coxa excidit, his crusclaudicat & tabe- aliquidimpenderé, quod me prxmonuit ctiam fcit,ni(ìuftifuerint. Intclligitautem uftionem Coftaus. Faciliorem & planiorcm urendi rationon tam partis afFeda? propriam quàm lupcrio- nematqueadminiftrationempropofuitR4i.i»«m rumaliarumpartium, quod confirmatumappa- /. deaff.juntl.cap.15. qux eft, luis eiufdem verbis retltb.deint. affiti, ubi3ccadern fcntcntia fciipta hare; Accipiaturinftrumentum ad modúcochcftj&uftionismoduscxpofitus, tumadinterci- lcarii fcrrei& fit diametrumcius ficut medietas picndum,tumaddcrivandum, tum adrcvcllcn- palmij&fiantin circuitucius quinqué cminendum , tum ad cxhauriendum modis omnibus à tixadformam olfium dadylorum , & mittatur coxa humorem ; fuerunt autem propofita: cru- ad ignem donee rubeat, deindcponaturluper f t i quatuordecim, in fcapula dcxtcraquatuor,in pyxidem anchx, &xger jaceat fuper latus fanum, cavacoxxtres, fub natibusduar,in medio femo­ & cauterizetur quinqué cautcriisunapolitione re totidcm.fupragenu una, fupramalleolum una. inftrumenti,pofteaponanturemplaftradebutyro,ut permaneantaperta Lircrc antemoportet,inquit,quidemFerro, allCCmOpUUCi)irU|UU) l|UIUUII 1U1U) ofUI- rU )U l vulnera Vumvia jrv.1 Iimiuaiuapvi 1« donee veneno Urcre r. .. .tota . . . exierit ...i.-I. &cuin O, /•<,uM'Ki'j'irn /1 \0 /li“.. — !

D a A UinnA/.* „ ..A fitas fea vero&nervofafungís.

Poft Hippocr.verb| volueriscauterizaredcGrxcifucccdcntcs varas hoc vitium uftionibus bet xgrum ponere tali m odo, quod acumen

H

C

I

Bb 1

*

■

anchar

*s>.

P Y f c O T E C HN ï Æ CHÏRVRGlfcÆ

CAR CIX. ûnchïappst'cre poiTît, detodc tac fuper ipfum ‘circulum, poilcautcrizabis. Scd è JuniOribus tic ejfis vitto latentefui? ttlcits«.

Ludovtcut Mercatus indolore coxcridicis ex alteÀtet mterdum os vitiatum fub carnofo arfiusinorbi decubitu cum nulla fupcrcft materia tuum ulcere He , ut imprudehtesfàcilc fallai. antccedens, criiftâundcontchtus in articulo fa- Verum enirtivcro quioculatiorclt,multa lubtiliirta,ut expiret, quod ipfo continctur,exicccturq terdilpicit. Priiruiln iocinatu'ram lubquolubpaisipfa. cltos,deinde coloran alienimi aut fordern, qui C A P . C V I. nullovelpraitantimedicamentopermutatur. 3. ■ Abiuitfib quod longo tempore vixlànefcit, quod lì iltud v" “ 71 Degenti dolente & pattile crebro dtlapfu. accidat, brevi rccUrrit ulcus. Ad h2c,quodfanieà Emnim dolentiuril tiftionc curandorum perpetuo tcnuis cft,& copia exccdit. Prateria memtnit.lKr. Cortu'li ut Cclfus th Î. rei medica quod caro femperhebes,ac mollis gliicit, mcdi4-.Cap.ii. Patcllx qtioq-, mblcltanti crebro dila cami'ncautemunnmota,riirfustalisincrcfcit.Po~ pfu pcnrqut ignis proderit; quam quidem rem ftremum eli cxploratus medio fpecillo, quimolcxpcrtiprimùmfitmiis in Andrea Peti ino juveliticmautafpcritatem olfisdocet. Hisindiciis, hc rei (tudioio An.i<Ì27.nccnonpr0dcitifchiacognolcitur vitium fubeife oflìs. Quod genus di. Adjuvantisautcm ignis ratio clt,nonabcxicequidein ita curareIblitusfum in rtoltrolncuracatioherantum,led màximectiam quia cogitur biliuinnolocomio. Prirnumhifixoprofutidius ab nitro nc, conttahiturque cutis, lìcutarétius in ulcus fcalpro acuto fca bri tic mollis tento, qua: illudortisconltringatur adverfus humoreS mulì extarc vifa tucrit, tumobverld icalpro carnem cofos vchettientcr irrumpentes: cüiusrei memi totàm ad defedimi ufquc offis qua: tcnuis olii Curanti hit Hippocrates: qiiDmodoveròfacicnda lìtinincumbit exfcindo, 3. per candens ferramen-'V,'Ì9'rt' uitio Paul.Aeginetadocuititt 6.c.2Ó.Aetmsl.tf.c. 29. tumosaduro. Hàc equidem lattone nonnulla'' fpcidepofitsulccraeuraflc marnili; intcr ca’tcCAP. C VII. terosnominarefubitadaIefcentein,quiin ditioDeadiuvandù adfefttnttm ahfcejfum ex- ne Principis Deliceti filii fubiedum Marchio Hìflorià, tabefeente ojfe.

Bralìliatti,pcrid tempus, univerfìerei Domus IncUrabilium prafedusvigilantilTìmus, commenCIquidem ulceri fubcfl: osnigrum, cariofum , daveratcurandum, hiccumio.jammenlesnulOom nino vitiatum,abice£Turunii id quidem omnino erti fed diutius.iniìdcnsjvetatjquò minus locum medicaminum tum internorum tum ex« obduci plaga qucat.Igitur ut abfcciTìoncm filarti, ternórum prbfeótu alio fub curatore in noiocoi quam fieri potei!, ci ti dime maturetac bniat : có- mii letfiis decubuiflet, noitrà deinde opera duoiucviequidcmferramento minùsexadè fervido rum menlìum curri culo rellitutus erti

L

C

totumquod apparct oscxcoqucre: cdoétusab indicato leviter CelJiConfilioqutl.g.cMcriptzreliqnithxc, tumin eaforamiitt dcmittcndacandentia ferramenta, & inde fìccum os ex toro fiat; f\tqui lìccatumctìm oscft,non priuscxilire,doSnnafuitHtppocratit,inl.devulner.capir, ex quo fortafl’e locp icmAiA\c\tCelfta,à[àich&Archigenesapud Galenumin l.j. decomp.medie.part.c.2. F. Intelk'xitautcm&hoc.ii’f/Hi inferni.7. cap.Ss. & Avicenna /.*./«».*,rr*tf.4.*.*. quod elide ulcere cum ode corrupto.

CAPVT

CX.

DeCumini& exófofi Calvaria,prafertint à venerea lue profetiti.

Ui graviore contage lyphilidisaíFefli, nullain á principio vel perfudorcs, vel pergonorrhararmvclper bubonumabíedrum, vel per cutáneas cruptidnespalIifuntefíluxum,p!urim£Í idoftendereexpcririq;confucverunt,utlitenuiorfuerithumor, cuilabesinhatret,doloribuspei‘ corpusvagisafíliélcntur; íi vero eum cradiorc Quii quidem oblèrvationc ufiexpertique i- fuccohieritcbiliumícum virus,hniusaliquaporgncin.raaturiusvidimusosabfcedcrcj tum qui­ tiotctrioraviíceribusinvila, ávalentibusmemdem injolephoImperato làcra domus incura- brisagitata,undiq; propulfa, atque exterminata bilium piftorc, qui graveolens ulcus maxillrefu- tándem in debilillimispartibus,quatfuntarticupcriorcshabucrat; tuinin Franale© Pctromino lijigamenta,membrana oífa vertientes, & oflaiAvcrlàno, coftxvirium abidudiuturnum, pal­ plájconfiftat: in quibuslocisindies coaeervata io , qui ex hac filtula linatus poltcriore anno concrefcit,& gummi arborcimododuratafit tu­ commifit curandum alterum fccundum os fu- mor ofleus,quem gummi vocavére maiores.Hic prcmiirontisoblafum, qui ab aliismcdicisdiu fi caputfupremum occuparit, omniumdifficillitradatusnullamopeinfcnfcrat. Mirumautem musdeterrinnifque eft, propterea, quodprinciquam brevi reftitutus Kichomo fuerit, hàc ra- pem imbecillam ofleam cavam&unmedicabiicm tionc quam certocrcdo duriorem &graviorcm íertnefubiitpartem. AddequódtamlatcdifFunarftimandum ab aliis fuifle. Sed ennn prò ra- dituraliquandovitii vis, uttotum íinciput & in tionepartisiplius, aut vicinarum fcnl'us item & terdumetiam partem occipitis & totam ctiam totms ad fummam natura: calfaciendumeitler- calvariam corruptam & hanc fuæmatertcræcxrum,íntonlc, remide,mediocriterjquimoduseíl1 tradam à fe teftatum reliquerit Gabr. Fallopius Ub & in repetendo, plufquamlemel, autmultoties' de ulcer, c. 47. fítdifcerncndus. Similisauteinmedcndi ratio Qnasob califas neutiquam finenduî aut ofet& in cartilaginibus , qua: o/fi propinquant eil tantcrtradandus.quinlollicitus, gnavus.feftinè lèrvanda. providus, provideque feftinus die debet cura-

z9|

LtiB, ìì. f»ARS l DE ÈNTOPYRÌÀt bòhquiiàtu'tcrti egfo parare,laudcmquc (ibi conquirercftudct. Itaque ne pharrtiacisalias quidcm in cfficacibus,ali Jslaborioiìsconhdcris,ubi ' 'chirurgia eft opus Scd praiclatosquidcadere ienferint,virosaiulire prxilat. PnniusautcmloanntiCojhvu tut,qut 1.3.deigneitvicdu.prafidx. I* fcripta reliquit hxc.

Gummify Acciderefokciis maxihiè,qtn vetict-eàluc corphiltum « repti,ina:Ìluariishydrarg.yrio utuntur, ut pravi ut. j j U11101.jsvj0jc,,ùUSpCrca remediaagitatiportio aliquapituitofàpoiillimuni acmelancholica ali­ cubi pràdcrtim ad amculorum ligamenta,atq; ad Gunmify-nienibranasolfavcfticntcs,cS(iftat,ubiduin mofhilu vn- vam tiahit.craili fcn,& Ht tutnor.nunctneliis & nateaùt poleìitJE fubllantia id eft melieeridis jathcromatis.&ftcatomatisfpccie^uncctiamlapidofacenfiftentià.&prorfustophacea, qui graviifimosdolorcsinvehit,pra:fertimntì<ifu, Hoc igitur Vitiuhi & iì variis aiiis prarfìdiis occurrcre dii Terranea- moseft, Vix tamen alia luperari rationc obfcrvatum ¡¿ni- mus, quam ferramento bene candétc, valide imtum adii preflb,ita,utfubk£l:utnosinconfpc(5tumvcniat: 'dum^T's 4 UCH*4u>dcmoslìvelputrc,vclcariofumiit, fuis in cònffe- dcinccps tollendum & curandum eft remediis, «?» ™n;,».qu£locushicafterrinonpoftulat.Quodlìvitium oliisnonlìt ; veruno uteunque gallica virulcntia retati fuerint extremi artusautcxtcrna pars qu®ìibctihuicprotinusefl’efticcurrcndum candente Ferramento, quippe quod virus mirifici: domet ztc[\3.blun\àz,ùudctEuftdchitis Radiut l.f. de morb. occult.c.\j. Eft igitur aliquandocx uiu ad exteirioracapiti*malacautcrium. Scd VtdtusFlorentinus l.i.deetirationeinenibr. cap.iS. narravit cxoilolì gallica crcbram cpilepiiam induci lolitam ferro candente curatam, codcm quoq; fufFragio Capitis oftìum corruptioncm à venerea lueprofedfamcurandamccnfufeiMÌ»-, Pontili/.?.c..20.dicens; Hanccorruptionem oilìscorrigerc atq; eniendarc licet cauteriis tum his qu® aótu talia flint,tum hisqu® lacultatc.Cauftico vero medi­ camento gunimi (yphilium profundius cxfcindendumcuidampra:cepitLr<m<ird.Bef<ii/i«:quod cum contcmpfiikt ekequi homo, friiferabiiiter cftmortuusccrcbrofphacelo correptus, quemadmodum poft hsec infpeéfio per diiletìioncm apcruit. Supcratautem omnes obfervatio Vetri Saliitn Altìmarnm adirne.io. cuius verbaipiànonnullorum commodo placuitadfcriberc,quaefunt h®c. Quibushocaddami mecontumaciftimos tapitisexternos dolores hac decaufagenitos, vel propofitisvclfimilibusatquectiam vchementiotibusmedicamentisaliquando nò potuidè fupcrarc. Unde conicdlura (afta, vel pcricranium vel una curri pericranio os ab eamateriaadmodum malèaft'eéiumcfle;aduiHoncmiocipatiemisdcveni.hancq; curandi rationéfelici eum fucccflu tentavi: in quahoefemper obfcrvavi,ut canden­ te ferro faétauftioufq; ad os,quàm plurima fempericatciishumiditateinvcni.profundèpenctrarct,aliquàdo vero osipfum cariofum reperì,quo difquamato omnisconquievit dolor, Uftiohatc non occipitenecin Ancipite fuprafuturam coroM halem qualisàmultisratione diverfionis faerifolct, fed velindextcravel in finiftra capitis parte, pio ut hax magis,quàm iilapars dolore cruciare-

tUT>adtollendamintcmpericiti frigidam & ad cvacuandam materiam pcccantcm à me felici«® tentata eft,quod notare volui,ut cgterisaudaóler ubi detur h iliuS atìioms occalio, ulti onem hanc adminiftrare poifim.

Hisadocélam quoq; licet fententiam Automi Mu[cBrafavol<t,virì apud tioftrosautontatii cttinttlatiffitm lib. de morbo gallico qtuftto 9. fcripto relìqurthsec.

Nonnulli potential! cauterio in hocaffc&u u» tuntur,& dicunt ex his, q u i huncaftedtum in f i­ nitatelo rcftituunr, cauterium cfle praciptium : nota vero,(i in gallico aftcfìuduriticsadfmt, quat difhculter vel nun quam rcmoIliantur,tuncfupra duriticm hanc cauterium pollinoteli, & fcirrhu cxulccrari, quoniam h®c via eli duccndi in fanitatem;adquam h® duri ties nun qua pervenircnt, &quando durities dolorem inferunt,neq; homincmdormireiìnunt, cum percautcriaapcriuntur;cxhalant;& dolores ceilant: undclicauteria nihilaliud fccificnt.quàm auferredolorem, hoc non modicum e(lct. Accclìerunt&adhocplacitumènupcrioribus lulius Gufar Arantm,l.dttu­ mor. prater naturavi c.5. & Rodertene ÙFonJeca torli.

1. conf2. Scd Gabr.Fallopius in l.dc mor. Gallico,c.de gtimmii ad extremum ait; fed (ì hi tiunorcs no ce­ dant localibus, apcriatisipfos cauftico medica­ mento, namq;ablatacruftaapparebitlolliculus » quemauferetiscum materia contenta &11011 tangatis hoc ferro. Quod poftremum de ferroadminiftrandopr^ccptum cum cavit Fallopius,hauti fatis video quo libi timore refriguit animus melior,quando & in fronte nuda,qui locusHtpp.tefle.

Ldevulncr.capìt.injìammtttionifubditusnugiscilt perfìepenosfclicitcrgummatadiilccuiinusi G cncroliusigitur \nm\saiu\norHier.Fabricius,quiti. deoperatùhir.c.ifto, genushocomnc tumorisdifiècat &os fcalpro deradi t: canti ic.eft momenti, nc iàniesaut vitium aliquod inhxreicat capiti. Ifnivcrlàlioreinhancpri-ceptioncm tccit Ludov.Mercatus in Li.de niulieruut affection, c. 9. per hacc i Si tamcndoloralicuipartiHxus (ìt,velirradiationis modo caput infelice, experimento fidiifimo co­ pertimi habeo ferro candenti partem illam levi ulcere urere id quàm maxime,(ì pericranium do­ lere nobis compertum fit, quippe hocatixiliofacillimèccdereconftat,quod inultisaliisnó cefTit. Q u® prxftantium virorudecretacolibcmius^^Mffic' equidem hucproduxi, ptopterca q u o d p leriq u e^ ?"'” medici Neapolitani caufticum utrumq; remedii rur£um gcnustammultumadhiberi nolunr, ut avcrfcti-fBryw tur. Intercxtcrosmagnusquidam JuliiJafolini difcipulus, dofti/lìmusàquibufdam non tamliccnter,quàminfcitèappclìatus, per mecaufticis aliquandocuratoFabioCoriariofJoan.Àndrc® UìJItri* Mcndoz® nomcn) quiteterrimiseiufmodiexoftofibuspcrq. capitistuberaextumefcentib*no£lu diuq; mifcrè torquebatur ; illud remedii gcn9 vclut infolcns demiratuscft.&crucisdominic* fe fignoexpiansexecratus. Quidautemnonexecrantur atqueaborhinanturcundem medici tum phyfiatri,tum chyriatri, tum ®groti omnes, qui calamiftratus, & toco corporis n abitu ad amauorum ufq; adolcfccntuloruin morem concinna.

1tus,aromatis ddibutus,ddinitus,actcrius carpo

£b }

ad

PYR O T EC H N IC

C H IR V R G IC C

494 admukam brachii partcmnudo,marni tenera, vitatemos,facile apparuit, lanie fubos fcatentc i. e. unguenti* nutrita,(ic leviter ulcera tergit, ut plurimá, quamnaribus&orccomprcfiis, toras neattingat,quidcmlinamentis. Heus igitur ho­ exprimí curabam, diuturnum curandincgotium mo hircs virtutisJafoIini,illudeft levi manu effe fuit.donccexhauftaindics lanies He offe vitiofo chirurgum,ullacumreplagas, cum attingi mon- revulforeftitutumunitati jam eft ulcus, cui cuftratur,oonattingerc. Sed tu videris bucinata rationi interfuit Petrus A ntonius Pro venzanus, Parthenopc, quximpoftoribus&vatradonbus ciiisfamilixclinicus. Ex hoc quoq; numero non cuifmodibomimbusdclcdaris. Necpluradchis-, mdidum mittamLconardumChiaicnlcmNea«. namq; ad incepram rem regredirci itr>experimen- politanumadolefcentemfartoremintoro JudaiM Jltrta i . ' co, cui tabe 1 uis v e n e ra pene contedo gumm i , A' 10 ta nouraaliquotiiipereademrenarraturi. AcctA. »**}• dit ArcrueCaphaneFranrifeiManeini uxori, ut quodfuprafinciputextumuerat,cu!triformi fer­ longa hàc comngc quartata tandem gummi ad rame tuo candentcexuiTì,atq; abforpta in dics fa­ bregma doloribus pundpriis infcftirtimum in- ine Ipintu vini cum pulveribus cxiccantibus, ac currcrit: quicùrcuncdicamcntistiuliispcreifica- detergenti bus,(ìc os curavi comiptum,utcum(è cibus,concedercntaliquid, opinionem fuperfti- de interiori crcfcentc carne porro fubduccrct, tionisfceminisexcitavcrat,noxaseil’eprodu<Aasà tacilcdctraxcrhn, Similiscxcodem vitiocuratopernos.eventus vi ial'cinij&incantationum inalarti in. Nihilominusego ad ritèmedendum ab eiusfceminae viro inBenedido Longobardo,atq; aliis quàm pluriL accerlitus, rifi dementiam quid divini fuipican- misvalctudinariinoftri hominibus: atq; hadc?■ tium in morbo, retulique totani doloris acerbt- nushiftoriat. Nunc 111udadmonebo mcosaudilateminoffìsvitium&inputrcmhuniorcm, qui totes, qnodexrelatistaduncceffariumapparet : dillentu vcllicatiiquepericraniumacerbedifcer- Simul ac miiltumaffurreaceritdiftenta cutiscapi-0 ^ ' u',‘ pcret,membranam. Itaqueprimum docefàdam tisàfubicdogummiiyphiiio, priufquamvitieinox perfualàmfocminam animavi, patcretur,ul- tur oslubterius; nilcundatuscathereticum me­ cus in cute fieri, futurumenim inde, ut vitiata: dicameli tumadhibeas,atq; osaperias. Multòiàcalvario: fuccurri tacile licere:, causa doloriscli- tiustft cutem adhuc integram violare, q u i facile sa. Qua:ciimanniiifl'ct,apcrtacutepoftbiduum rcparatur, quàm corruptum&excfum oslongo ohfervaabirnpofito caufticocunda,qu£dcortisac mem­ Hepericulofo inedicatu tradari. brana: vitio prxdixeram,apparuere. Lxcurtis cu Alterimi, quod in hispcrvideriveliincft, u t,,<,2‘ putrida caruncula doloribus, offe per exiccantia, fcftincturpotiflhnum inexiccandadctrabcndaq; i.e. per aquam vini &cacagmaticospulvercs, He carie fincipitis. Ab huiusnempe vitio ad imam hocgenusmedicamentaprocurato ; natura po- ufq; hontem confequiturabfceflus: quod obferrtun mfernèmolitaputrem Seforaminoiàm oifis vatumànobisefttuminmemorato nuperSarcilaminalo cxCuflit,faduinq; brevi utconiàncfce- natorc Leonardo,tum in Paulo Palmerioac DeHi/lotia rct ulcus. Aliquid maiusevenit Auguftino de J u- cioNobibonovirispatriciis, itemque Antonio A.itìzi, dicc delignaco Gymnalii noftri adolcfccntium Don nuiioatquealiis. Jam vero netibifit diffi­ dcdudoriffpcdellum vocant)quiduosjain mcn- cile extremis pradidiis tentare caput; legeris mi. fcsnunqu3inintermittcntibuspericraniiscrucia- i.nojtr* p e r o r a : i n fututis corona li fagittatibusfermefuiiietenedus, ni(i cgocontra me- lique, Hi in utrifquc temporibus igne nos ufos dentium omnium opinionem, qui fine fi udu fe- quàintutiffunè, xagcnarium jam hominem hydrargyrio perunc a p . cxr. xerant,quim catharetico,quatti cavo AlbucÀfl,l.

DeAegylopxExuj}ione. c. ff. ferramento candente cutem cxulcerartem, atq; offi tercdiiiolb fcalpris, & medicamenti* op- A Bfceffpsqui inter maiorem oculi canthum f l i j h r i a +.portune fuccurriffem.

Qui idem Atiguftinus nali fuinmumoboritur.multiplcxmodus duobus poli annis eadctn curandifìduciadcdu- &babitudoeft. P.tulo emmtejle l.^.C-zz. Anchy-Anchytoft xitadine Antonium Appedum Sardum hominé lops cft priulquam abfccffus in ulcuscrumpat,y««rf.

Sexagenarium , quiquinqucjamannislcdodc- poftquamverofuppuratus, & diruptus externè cubuerat,clavo,quem vocant,capitisin vertice, tuerit, Aegylopsdiciturpropriècuiusfaniesatq;¿ •p ty * -V j qua futura* committuntur, dire vexatus,& morti mador (ic adiundas pattcs diutius incuinbens^“ ^*. dcditus;qucmin valetudinariumnoftium trans- contcrit,utosvitict,&bocquidembifariam, ch, / ^ * la tum eadem ipsa chirurgia libera vi, ad locum , carie videbeet, & fine carie:cum exefu oifis, de quo dolor vigebat, uftionc fa d à : qua* re* com- abfa;ipfo. Taccoquod in carcinoma degenerai pcrta&vita tuit ab ingcnioio medicina proterto- inrcidum,fedcuminfanabilchocfit, n6fucipie-'?,f‘,rf",<’' rcNicoIao AntonioMaiullo Apulo Coratincn- mushuiusnoscuram, qui modioinnestcmporisro‘*,r',"^: H'flona s. fi;Etin HieronymaFcrrcriafàmiliari tonnina af- tranfeurfu brevi vellongofiunt. Idcircois, fiJua Religiofiflimi Principis Scyllacii dignam qucmfpcdat.maturèrcmcdiaproferat oportet, mcmoraturcmcompcri. Aunos6o. jamgrandis quò nunus detrimenti rescapiat, primum quidé & 20. jatnviduacum eflethoneftamulier, gum­ medicamentisagensexpurgatoriis, initioribus, mi in tronte expit dolitarc jam aliquot mcniès valentioribus,prout convenire videbitur. Ha:c Chirurgia Icntcprogrediens,cuiustumoris nulla curnappa- nosinpharmaco-chirurgico, propofitisIuculen-^''<CT“ OT riufièt maturi tasaliisattrcdantibus.nihilominus terhiltoriis diftinximus. Qua: diuttusaccuratt-*rf,“ ,:,w,* equidem contendcbain fubcflc, vitium ollìsim- ufq;adhibitaniprotuerint, tumchirurgiam copetrata re poit multam contcntionem , fcptico ad i fufcipiemus.ac dilatatoforaminc,lì nudatu , cutemapcrm,qnofadoulcere, pertufuminca- intemperatumque qs apparcat,. protinus hoc uremus

.

, A * J ;

L 1 Ö . l i V A K i 1. D E E X O P Y R ï A*

2 oç

urcmus per idoneam perforatati* laminan*, aut I fiftulorum.nullusaliuscftcurandi modus quàm \ o ... ........ . •**«■ *<* rww«^«imuvvwu -1 peroflisuftlouetn, acfquamatcorrupt*fcparaöftulatn(vagtnuiam Avicennivocatjinduâote nui ferramento mulo.form,, multi .formi, vclhâcquàinfu-, velhac, quàtnfu- tipnem tionem , ncque credads quatuor aït quinqué nm ferramento pra fub cncanthis capite appittam dedimus uihoncs iurticcrc, llmr<<tpn i.h . . . . . . . _ _ _II' f • I• " ut noiinulli prañici dictnit, laminati*; ficfquamula decider vitiata, & anni­ qui fortafleliane curationcm nunquà vidcrunt. dato olfc , reiìccatisque demum humoribus Oporteturcrclocum, illumperio. vcl jo.dies, facile potcrit induci caro atque ulcus coalefcc- continuos, bisauttcrfìngulodic, antcquamilla rc. Qua: Celji fuit curatio deferipta per cum (quanta fcparettir;quadcgocxpericntia propria in l. 7. c.y. de qua brevi G.ilenus l. $. de compof. comprobavi , dum cll'cm Venetijs in quòdam med.pcr loc.c.z.&l.ìfagog. c.ig. Atttus l.y. e. igo.

Monacho frutti G eorgi;, quem curavi frboranAvicenna l.j. dif. ). traci, j . c. t j. Albuc. l.c. i?. tetn fi fluía , duodccimannorum. Hate quidem Haz.es parte priore Continoli, hb. 2. capite f. & illc; qua: omnia placuit recitare lettor, & iiteifiPaulus L 6. c. z i. qui cum nudatum os fcalpro caeem chirurgiam hancfidclitcredifcercs.abhoderadit>feopo quidem fàtisfacit, tk rem exequiminc tam multxautoritatis, & hujus etiam cxtur cotlfcntancam > ii rcs evenire felieiter pofpcrimcntum & hiftoriam enucleate cognofceO [Liniera> nempe ctiatn dolore Òc tranicunendipcrircs.Hisaddcrc licet noltra cxperimcnta,quiplu./itffl««>»oKulodifficiliscft, per idloci opera. Qmccaufii rimos in valetudinario fìcfànavimus : Interca terem omiff» cfkopinor , ut liane reliquerit Cclfusatqucalij.

Cornei, jat**yerò,fi quod canesvclaltius vitiuin ferii

hon latisharc fint ad initaurandum coalitum ul ccris,tum provifis oculi locis, ac defenforià. fuppolita lamini fencftrati triangulari ferramento candente ( funt qui tercbcllo id iaciunt) naris pervades os,c.xtcracxcquens, ad curationcm nccclTària funt,etiam aliq iti * qui acu futoria ( fubulam vulgo vocalit) pcrtoraiidum osnali velint, ut parata perhanepartem viifluxu purisoculi non tentcntur ; 1 radidit baile nobis chirurgiam au&or Ifagogi libri c.ig. & paulus I.6.C.11. Ampie* Xus hanc quoqjpcrtulioncm oifis tllylfaac usifraetita,l.p.prd&.c.So. illud & addctls, ut perachi fla­ ti m pcrcandens ferramentum perforatio fentiaVt p«r4(34tur* obltrucndas antctiarcs : tum li fumus,inoffis pertu- quit.per forameli exit, pcrtufum jamollèprodit. Ì Z T * ‘ Vcrumtamc11 damnavit hanc apertionem Mef* Uatis /¿elione 1 .partei funi.5.c. 1 1 . itemqueGuido Cauliacus tr. do. 1 . c.i. quod exili ejulìrtodi

rosOttaviumCanaleinCalabri5Scillaccnfcin,qui

Hißori

feptem jaman nos hoc vitiolaboravcrat, quam remnovit Alexander Alexius medicusNeapolitanus pcriti/funus.

CAPVT

cxir.

De AurtcuU offe cor r up to, ^ \ B t ig it fatpe langucntibus Nofocomij me- obfi VA A d e n t i corruptum os auriculae curandum, quod vitium ex ulcere diuturnolongà Huxione tentato profieifeitur. Illud ubi chirurgia traéhatur.qua: primasin reftitueiidisofiibus femper te­ net, prarclaracft obfèrvatio Archrgenis telata per Galen, in de compof. medicavi.per locac.i. $. de Vernubus annum ; curationcm vitiati ofTìs, baud tcntandam per meatum, ncque fiexcidat fquama detrahendameffe inde, fed fettapartcpoflerioic auricula’ad denudatimi ufq; oilis hujus,omnis portìo, qu.'Ecorruptacft, abradendafcalpris,ac ferramento candente cxurenda.

meatu tacile , occlulorccurrit in oculumianies c a p . cxnr. continuò, quamtamenrem improbare jure po­ tei!: ncmo:quandocompertueiì,&natur5ipiàm De Deu t thus nntantibus, ac male coh.trentiprovidè narem fiftufafi'c, ut hocitinere dcmiiTa bus cumgingivii. iànics educcrctur , non per oculorum anguios L JA b ic u s corrupti liominibus atquehis, qui obne, cum turpi nota clucrctur.Porrò honorato viro, 1 palli funt vim vencrctecontagis, quiq; de- l,tuc af ‘ Lamentio a Crcfcetio, adichorem iftum occulte lillatioiietnacrcm&copiofàm¿capite(lucrifof0r‘ dcrivandum, inilitutù in fuprema nare duttum entjfitministtem, quarfefe variiscerufliaut hyobfervavimus; atque ita edam in nobili moniali drargyri pra:paramentisft icanticaputq; quotidic Coenobij Jcfu Ncapoli atque in plcrifque aliis avantjconcipientesindcmultainhumiditatem, Cau/ik obfcrvavimus. Itaque natura nobis eie excm- deniq; « ( „ , , ' « 1 ^ . , , , & quod notavit Hip- atfeaufplum,quod inhac re fèquamur. ’>°cr.l.demter.affell, n.34. foletadvenire dentium Obferv.t, Vcrumcnim veroquiafitfepe ut reprefTapriuifirmitasjSc vacillatio,qute,nifimatura:fuccurmò rurfus recurratvitium , humorum fc. de ratur, edcntulosliomincsrcddtt: Omnesautemr/,»»/* lapfu atque colli— vulgo medentes hoc mali genus trattare confvc- «uarJm 4 minime deficiente --J ——--in Jpartem -»«^^ «vwlli

gente pra:ceptum cft Gulielnti Rondcletij, viri confulnpmitnl.i.dewor.cur.c.62. non folutnos cxurioportere, quofiniatur affettiti, fed etiam venainatque arteriam , quit funtintpfoatigulo objtrv. 1. canthi interni. Addidit etiam in eadem parte, fuccorumacrium vitiofieri phagedcnica ulcera, qua: eadem arteriarum , & venarum inuflione curari debent. Comprobat autem hoc hiftorijs Hi¡loria. & cafu Francifcani, quipriinum multismedica. minum remedijs & uflione non adjutus, de­ mum à vaforum hac uftionc eflintegrcreftitutus. Sed Hercules Saxonia l.t. Pambo medicinalis (Aj.ubidc&gjlope) lì ulcus, inquiniti ángulo fit

vcrunt fry ptlets fobs mcdicamcntis, qua:ncque quantumeutnq; valentia proficiunt q u id q u am .^ « !Vcrum infamantur optima: mcdclae, quoniatn radiccm dentium, qua laxisalvcolis connettuntur,attingerepenctrareq; vi fuanon valent. Uni­ cum à meprafìdium exeogitatum eft ignis, indicitumibHtppocr.l.de aftetì.n.s. & àR azjtn hb.p. ùnicumt. ad Manforem, quicumenarratore loanne ArcuU-tr^ d,Hn no, ferro ignito radices dentium exurunt, fed davo cupnno Gariopontusl.ì.c. 17. quodenm à nullo noftra: *tatis viro,quem feiam, fattitat um vidcain, vidcbiturfortailc ìniblcntius nihilominus, & nulla parte reprehendi poteft&eventu^”"* " compro-

X96

P Y R O T E jC H N I A

comprobatum eft felix, haud in uno quidem hominc vcl altcro, fed in duccntis. Vcrcris, nc labcfadentur, autnimiumcxarcfcantdcntesfic, ut décidant, & caifos alvcolos, veluti fuos calices inaturx nuccs avcllanxrclinquant, Verum con­ firmât Phniusl.7. (-là. ncqucconjcdosinignem ipfosincincrcfccre. Athi cum nildarimcntipatianturabignc,fedfolumconcipiantcaIorem,ita Vtimvan humor Si putredo,qua: circa radices eft, abfumcpofit ignis turatquedifcutietur. Rem equidemexpertus JenmU- fuin i . ad dolortm dentium finiendum in Rcitnies. vcrcndavirginc Cocnobij JefuNeapolis, cuinoHifterinu mc(J forori Antoni* Surgentix,quxcum neque “* duriora mandcre, ncquefrigidam biberc pracdolorc dentium & irnbecillitatc valctct , o d o jam menfcsvariasmedclas, fine fruitu exporta, tan­ dem vi morbi coada.cum multos jam dies obvolutarafuiffct, vim ignitiferramenti fuftinuit feinel, neque amplius molcftiam odimeftrem fentijt.

Hijltri» i.

Secunda fuit Aurelia Averfananobilisvirgo, l i l i - qiur fpcm continendorum in ore dentium jam depoiucrat,itaad omnemlinguæ, labiorumque modum diftrabebantur interne atque externe, cumnoftro remedio nihil confixa, led ccrtaexperiendorum omnium inanitcr frudum , quin Hiflouê\. minj a t t e n d e b a t , recepit. Tertiafuit Maria Mancinadomus noftræfamiliaris, quæ&dolorcm&putrilagincm uiqj admobilitatem & gra­ vent olcntiarnipforuinfæpc canqucftafcmelcurata-ell ante didâ ratione.

Hifimin +. Quartafuit Dorothea Prudentia, virgo fpe¿fibilisParthenophylacij fpiritus iàndi Neapolis«,quæ cum remedij gratià'iètas chirurgicas in cervicibus, diugeftailct,acfinefrudu,noftram fentijt openru Alios hujufmodi multos quid nuTtrramen- ln c rc m t quifuntiunumeri. Tantum hic expo 't'o-m**' nnn1 ferramenti formarti, quod appeniàm longo o rrM' ftyloefticmidigitumlatu, duostranfvcrios oblongum, fed rccurvum , quatenusconncxitati dentium bene coaptari qucat&ritècongruerc, aptè conformata, breviter figura eft huiufinodi

C H IR V R G IC ^

acerbior in dies urgeat, confultum huic volui, Galenus ex Cntouems. plmmacorutnLocal.compend. e. p. ut tenui tcrrebcllo dens perforetur, quare p erfid a, fic remcdijsutilicebit, illa vero fucrint origani aridi,velftaphidis agriaeramulus, aut ricini catdiculus, in ferventi oleo tin d i, vel ab impofita cera calidifiitni ferramenti contaétus, ex quofortafle loco dodi quondam, IoIk Arculanus in l. 9. adManforem atfy altj, quorum meminit Projper. Alptnus l.g.mtd. metbod.c.93., dentes disrumperc non dubitarint, namdifruptis,dolorcxhalat : quamquam imponenda mox defiderant.radicem tufam, autchclidonijmajoris,aut tythimali cuiuspiam,autpyrethri.aut cumeris agreftis in aceto triduo maceratam aut gummi ledere fimiliter acctomollitam,fed Hipp, l.de affeft. n.f. pellendum igne dolorem ftatuit ita inquiens, ficorrofusfucritdcns & movctur,eximatur,(i vcrònon corrofuscft, nequemovetur, dolorem autem cxhibct,pcr uftionem exiccatur.

Quod fortaifisimitatuseftGa/e«. I. 6.de comp.med. pare. c. 2. corrofione dolcntes dentes cauterio praeftrinxit.

CAPVT CXV. De g in g iv a fijlu la in dentem fini ente,

Gnc curari fiftulas antiquusitios fu it, &illas item, qua: dentes aut gingivas occupatimi. In communem autem,id eft,novà nulla ratione circumicriptam curationcm haud equidem aliud afferam, quamnovammeain obfervationemSc experimentum. Videliccthas.quxnullistumin* tcrnistumexternis conquifitis & egregijsmedi­ camenti? nedum vidus perpetua ratione de vetcri fuo ftatu dimoventur, folius ignis poteftati concedere.

Ita enim IlluftrilTimo viro Hieronymo Gal­ liano ex Ubaldinoruntinclyta familia prognato fiftulam deccnnalem aureo candente itylopreter communem omnium opinionem obduxi.

Rcsautemcompertapretcrceterasoptimoconfummatiflìinoqi medico ac philofopho, Tybcrio Carncvalio, conterraneo & fautori noftro nufquam fatis honorato.

CAP. CXVI. De Carie M etacarpi, \ A Etacarpi offa, ut fentit récité Laurentius luquxappingitur : Uftione perada médicamenta •^ A lcrtu s, inadnot.ad opusGuidomstr. deapoft. non funt omittenda, que & gingivas ulceraras e- ctiam atq; etiâ credito funt obnoxia, dolore primum ôefluxione concitata,five ab idu.five à col- Canfk a inundent & roborent adftringcndo. mnmJFUjier, s.

Quinta fuit Gracia de furco , conjux Aloyfij Itili, five à concufTu, cafuque, five alio quocunqj riti n Sagirquxcum propedicm dentium anteriorum percuifu, fed ilio quidem vchementi tumor excalummancret, hocceprariïdio difcrimenillud citatus, mcdicamcntisrcpellentibusdifcutientibus, mollicntibus, diuadhibitisfruftracuraturc evafit facile.

Hisficenarratisatq; compertis felicibusufto- migrât enim collcdushumor lcntus,&legnisfarum dentium experimentis : catterumillud ad­ cilé in putrem, ex quo longinquiusimmorante vertí debet hanc chirurgiam opportune pri- teredo proíicifcitur oífium. Q¿od vitium jam vitijnets, mum langucicentibus partibus experiendam: apparensmotus fragoris,tumoris, ulceris,excrecum jamdenrcs àradicibus exoluti fucrint, vix mentorum indici js,quia fedione tradarc non li­ cet,cauterio curabitur,locusautem eft bi achialis Locm inuquicquam uftione profici. ipfiusdcorfum inter minima digitum,¿cannulaC A P . C X IV .

De dentibus acerbe t orris fivepu trcd m ts v i ­ ré,nam hâc viâfadâfacileeritoiîîs corruptifpó-,”í'í*,‘ taneusexitus, autartificiofusextradusj medicano corrojisfevcfecus.

I quidem affi.datos dolorc dentes nuilo ju tus vcrôinterduin, quodneceilariumcft, adovari mcdicamentorum ope heuerit, fed dolor 1 mnes ufus, commodiorinvenietur.

Perora-

S

I

L IB . II. P A R S

"V 3.97 Ad dag. 145. poil bac verbamanentediutius ulccrationc [Itcnique Aâuariiù 1.6 c. 15 .paulo polt initia: AtlongèefficÂcifTimum in vencnatisiftibuspraciîdnim eftuftio,nam, cùm ignisfacuftasquâvisaliifis validiôr, limul venenapotitur, impedîtquequèminuspenitui ierpat, fnnul eius dépich portit» non contemnendam occalioncm iniequenti cÜrationi larjgitur,quod diuthisfcilifcct #u)cc ratio perdurct, inidenim inprimis invigilanduiii, ne citius quàm resexign,partes coalefcarit.

Ad pag.140, (iibfinem cap. 51. [Curavimushàc ratione allhmaticum Hicronyinunt Fattigium, hbminem Septuagcfimiim anriumegrdÎum,quiexvitiifçvitiarcfpirare vix vâlens cauterio urquead os adafto iupra verticeni in confinio iagittalis & lainbdoidis, intégré teilitutus cft.

I. D E

P e r o r k tio in u n b v erfa m r e m n o jìr a m d e C au­ terifm o ftve de reme divism i.

Atfìcnus hascnos omnia de cautcriis verloriis,de uiliorubuspartìurrt, deque igne pritnum ipio exequuti prò virili noftra debili por­ tone iumus,quanto cum iludioac labore prò té levando adjuvandoque, leftor: potuifti per te quidcmiplèperipiccre, cisterum, fiquidinhis dciìdcrasexThoma Fieno huiuS omnisartis fcriptorc me hercle ddigentiiTimo fupple : plurimum ex hoc autore adiumentum acccpdfcncfeito.

H

S e r ìu i tranfm ifja fu is lo cu in fc r tn d i.

Adpag. 12 . c. 1 2, fincmaddehàx. [Huc ctiam accommodatiffimè collimare videtur Cicero, ubi proClucntio: Medici leviterasgrotàntcs curant.gravioribus morbis pcriculoiàs curatióncs òcancipitesadhibcnt;

FXO PYRIA.

I N D E X P RÆ CI P U A R U M RERVM. A. femper igne curandi.

3j A ftfccffusmagninon Abfuffm[appuranti ut caufltca apenendus. ibid.

'Abfceflunmfecundorum ratio.

SS in abjufitbiu lentie ¿r femiputndis carmi calafemptptitrts inventa.

94 Abfceffmabdominis matureapericndi. ibid.

Abfceffut finuofo, cui feda eft inferior difeindendo accottimodum quale inflrumcntuni9$ Alfe ejfé K*T h fn . vacati feditone cur.indi.

Abfiefiibus hijee minus dextri à qutbufdam fuccurntur.

Abfccffttsjam ineboatus inquibiu lociiinterpoftulet probiberinematurefcat&compleatur.

97 Abfeefluì .dartinipudendi muliebri! cuiusgeneris. curandi ratto. curati obfetvatio. tip Ab feeflus qua ratione cantere pcrtundendi.

I78 Abfcef¡busfrigidi! obnoxit qui.

Abfcefluum igne tradandorum materia. mature apertetidi.

2 ¿7 Abrafus per fcalprum ab imminente fujfuflenc & tacitatili pendilo tuetut.

12 } Condualità in epiphora. t2q.

Exacuto & vino vaporatus quibut utilis. ¡97 Accufattonei drum, qui plenamignominia ac difcrnnmofam faelunt extremam mcdtndt ratioitem,reveduntur.

2^.26 Acrocbordonas ixfcindendas comprthendendi ratio.

11 8 Adenumputridaruminguinumcumchirùrgica. US Adenavapordtumpralixifalis & porcellana ontntahanaq. man»fanata.

197 Adiibtiomedentiumagrotismaximc noxia 19 Àduftio Arabica quid? Ì63

/F.diles quare non pàtiani ut conduftores nil tigni* olcagmeis.

17* dEgyptii 1» fact nandù medicina ac chirurgia ambii gui.

7 JEgyptii quibtu in morbi» utanturfiAiificatiombu».

70 JEgyiopis exfcmdendt tatti'. i 13 JEgylopsqutd ? dùplex. iuterdumin carcinoma transmigrat.

Chirurgia h a m mali poftremum adjùmentutti. zpà cnrataexemplà.

29j Aerea adurendt materta duplex.

16 $ qua & quali1. ibid. & 1 66 De /Erea Mudi» haftafabula fetifus, 170 JEs inter otlimà nietaUa Vulncribus conglutinandis unltflimum.

1 69 Ai rtsin meiiictnapritipudvirtiis abfterfó.

170 JEsper cali dumperniombu lutile.

17 g JEftuanum arte parata vanaà pag. 2 0J . ufquc ad pag. 208. inehif. materia qua & quotuplex. tbii.

JEfluana neccflaria affcctibus fuderem exfetetttibus. tbid.

Affefttbus eecuhcndUduo wferviùnt principia.

Afféetus corporis ignem expetentes qui?

17 / Afféft ibus liumidii qua ratione conducattgnis. tbid.

Affettaificcofucum remedium utile.

24.3 Afri vertutiti inurunt ad rheumàta oculis nocen-> tia.

14S Alexandria, in eligendo temidto[ottundo.

84 Alpbidufiltces.

27 1 Avi laxttati ninna exfrigore& humiditateprovenienti ubi igni fuccurrcndutn tieceflitas poftulat, quii locus conveniens.

243 Anchy lops quid.

294.

tit

Ambì

I N D E X P R Æ C I P V A R V M RERYM. Vita apenrt difcindiquepojfunt.

P Amraichirurgtamreqmntur.

3j Arthnttdis ^podagra affluxus fopitur venarum erti Amputatimi ob neiTvßn membruta ut traclandum. raliumdijfeftu.

66 246 Anatomts cogitino perncceß'aria Chirurgo. ¡0.130 Arthnndi & podagra fuccurnrurigni.

247 Am creberprolapfts igni tollitur.

24b Articulorumrefolutiomab igne medela.

-4 6 curati extmplum.

2S7 Artuumfiupon medelaperigliati quali».

32 De Anginaftffocante opmiofingutaris.

St Affienaris chirurgia incommoda.

Angina & prst fUcfujjocantiqiupbUbotonie nrilts. Atheromacuraturus nonaltavia quatti ignea incidat oportet.

271 1bid: Annihilate argumentorum phlebotomen jugula- Atbcromatts communefytnptontafwguini» profufio. tbid. ‘ rium dißuadentium. tbid.

10 Attuatiti curantur efficaci chirurgia.

117 Atbymia chirurgo nociva.

Apopltxuper u f tönern curando. varit& dtverßmo­ Atnti qui.

1 os ibid.

Eorundentper chirurgiam medela. di.

231 93 Autori» curandi ratio. ibid- Audacia chirurgo maxime necejfaria.

1 oS Aphtha maligni* igiuiprafdium optimum.

27g Aricettila accufatur erroris.

16g £x aqua mariuartiiulorum doloribus fit commodus Aurt natura,facilitates & uftis. vaporatili. ¡97 Auricula os corruptttm quamrequiratcurationem.

Aquapyrotechnic* chirurgia qua conveniant.

163 2-95 Aquam vita Vitus medendù accendendi modus. 166 Autoris tnfranandi ignis modi.

174 Arabttmfella quando & fitb quo aujpicata.

Arenano quid ?

20g B. Arcbagatus flavina umidifecandiquepopuloKomano exofits ab eodem interemptus.

6 Alneum quid?

Argentum vtvum ulcerimi unitatela inhibit.

170 Balneumaliud naturale,artificíale aliud.

Anfiocrattcus corporis Immaniflatus.

214g Balnearattone matena eiufdemque quahtatum va­ Ars quidpraftet eximendis affechbus.

14 na.

Ars qua rattonefolahominemfanet.

17 Balneum veteribns quadruplex. igt Arsparandtferramentum, quod minimo cumdolore Batrachium qutd? feruti.

134 exeítum recidiva unde.

Artenarum & venarum apenendarum ratio.

3g curandiratio.

117 Arteriotomia cunei ts in afféclthus a faugnine f er n qualeferro vel caufiiconon traclandum. 276 diore profeitis utilità!.

40 271 Artenotomia ab Aureliano in mania falsò damnata. Varos quid} curatio per ignem. ibid. ibid.

Subofypbilius aun extuberantibusglandulis, extreArtenoromia quando ttrUis. niuiu malum, extremum requmt remedium.

Arteriotomiafront is quibus affettibus conduction. z8 o Arteriatomia temporarti quibus, 41 Bubopcflilens tgnis ope indiget.

Artenarum adoculorum angulos exterioresfeàionis Bubones fypbtltt 111 multum funt pefiilentiJhbtts fiidem elt ufus qui temporum.

42 nules,ttaquefmth trabando modo.

Artenarum pof atires feilte qutbics malts commoda, Hifloria.

2S2 ibid.

Bubonocelesper ignemjuvandi ratio.

2S0 Arteriotomupoß atiresfecundum veteres, quomodo Buccatus qutd ? peragenda, quoque in cafile tenda, obfervatu diquibus malis commodus. ibid. gita.

43.44 Arteriotomiaantcaures quibusutilis. qui lue m naftradice, C manus quibus.

OCCIpItll quibus.

Acochirurgt igni» ufusfunt nefeii & timidi. 137 44 cubtti.

Cafará Augtifli remedium adptlos crurtum red-, dorfi. dendostenenores.

1 70 ptr.tgenda dorfilis ratio, Calli praputiumobfidentis curandithodus.

1 04 temporum & maüeoli.

C. Mari us vaneum exeÜionem animose rulit.

23 moduseandem admmiftrandi. ng 4 S Callus lapiduidesexciftis.

Circa artenarum [echones experimenta autorts. Callus c.cufias tr abatas quare non cedat.

126 Calor cucurbitula mditus vanas, 43.46.47 • 2lt Artenarum uftio. quibus afflclus fuecunat. ibid.

In Arteriotomia qu.tn.tm & qualia obfirvanda. Calculum vefica ignito fcalpro eximendi ratto.

Arteriotomiajpellandus ufus quadruplex.

43 2S4 Arteriacapitispracifiotutior aperttone.

Calculus ad glandem delapfus nulli connixus vel Artenarum exafio per califica quomodofiat. medicamenti vi cidens tollendiis chirurgia effi­ Arteriotomia locaqua.

49 caci.

Arteriotomiaprapar.itoria qua & qualia.

4 Q.fo1 Variiextirpandi modi, Artenotomia admiranda obferratio.

51 1 curandiratioaiitoris.

Arteria extremarum corports partium fine perieult j iliflana. ijj Calcali

B

C

t* ín d ex

p i v Ec i p v a r v m

fefìcùlt palpebrar unì ¿r ch alazia tju.i racione ex fámlendi. izy líale u U!¡V':. a exempt io. i }t> Calida affictnnct ex igni recipiurft mtdelam. »47 .

Calidi tifus lattfsmus admodumque multiplex.

rervm

.

Caknrizjtndi ratio.

Cauteriorum ufttn in catanbii rejiciehdum argu­ .» mentit.

1 Cautcrufturn non ultrntns menfisfrotralundu. i 42 Cauteria etusmodt affirmaHtur in pr¿ditto maloutil,a 23?.

Htfioruhu'm. uni ifi catarrbo citufa cahda qUam frigida Caltdutn nonfrigidis opportununi. if4 profecto. jggj Calvaria os corruptuni exvißone fattati duni J j í Cattreriumaurtfaciendum, qiraii cicatrice&qtta Cancel maximar um duplex.

1 30 ¡ patio admtnifirandum. huiusprafervandickraridique rititiibid. Cauteriorum ufurít m catarrbo prohíbentiunuirgii Cancrinoveh ¿ f io maturifacienda.

2 6? mntontm foluttonct, 133.134.

Canterpalpebraruni ex venitetela intefditin negletta Cautenis utfiat evacuano,moduì eSlratioi 24 j oritur. tied, Canterù & veficai erti difum en ifti ufiiene curati infierì*. ibid, Cauterium ex vartamateriafumitur.

K>4.i6f Cancrorumnafiféliciter curaìoruin exempta.

Cauterii materia calfattendi materia proutfirma eli Cancro lingua quit ignixurandi modus conveniens vel debilis,rtfiondem conf i qui tur in bis acienfioadmim/frandi tatti.

Z70 nis modus.

17 j Cancri curabilis &incurM is differentia in quo coriGradus t orundemprom.iteria dmrfitate va­ ■ fiftat.

271 riti tbid, Candela eXuftoru. j ¿ 5 Cauteriorumforma qualis neceffaruC. tbid.

Candelarum mcdicarum materia & frulla!. lOj CephìU.aturatto barbarOrum qtialu.

22 Carmi humana comparano sumftirptbus & planttt In Cephalaa quando&ubitrepano utlndutn 1 $6 io ?

Imepbalalgta & catarrbo bjbtrno tempore ignex Carms emoriua excifienù modus. u 2 defirmioribus hgnu quare vitandi.

17 1 huius hifloria. ibid. Celfus aham Chtrurgicam non quàmGracafncamfiCarúncula ofculum vulva obßipans duplex: veefficacemedidit.

31 qua tentanda,quafreut Celfu ab Aquapendent, calumnia defenditur. 27p Carúncula vulva acereta varia.

Cercofis quid? ìlQ huiut rei cttrattonifqut cautela.

121 curartdiper chirttrgidm ratio. ibiiÍ Carúncula colà ìnremi tollend* ratio.

1 2 5 Cercofis & cauda vulva ir.ter fedifimtlto&diffeCaruñeulaaurtm obflrutnt turunda rano peruflterenfia qualis. , zi nemutperagenda.

7.74 in cervici»partiumq} iiiferiorumgravi dolore coaf­ CarunciUarum & ver rataiimpalato ddnafeennum fetto capite locai quii niufiionicotnmodus.234 generations modus & curandi ratto.

27« Chirurgia corrupta ac depravata ett hodierna temi Carúncula tri fflula vefica per ttllenddadmtniftraporé. j tione ignea.

Chirurgia duplex *, Carbúnculofolennefemper remedium ignit.

17 1 Chirurgia in ritiis externa duplex itiiiforia & ufoCarbastculusfanciulli prottnus tnurendus.

2?? ri*. f CarbunculuspeßUentiatii curandus prirnum fecun­ Cbiroti primus juftitia cultor & chirurgia magifia das,pófiinurendus.

27 S habitus ab antiquit.

Corut ntetaearpi caufa,nota,inurendiquecominodus chirurgiacum luftitiacomparatio. locut.

296 Chitoni qui viti celebres operam dedermt. tn Catafrho ad oatlos defcendentmuhi admití t- Chirurgiafi ai tu heroicas quo tempore & fubquibut firandafèEtto. t* viguent. ,, # Catarrhus multos aims fu i f i compie¿litur morbos. ChirurgUflatus adfimmumfex. c *3 3 Chirurgia fummt tramandi moditret. ibid, tncatarrho igntturando terminiti er imprimendito- Chirurguprafiantia & necefittat.

7. j cus quii. * 3 4 .1 3 3 Chirurgia multi conclamatireftirutl. io cautela circa inußionem.

134. Chirurgianegtetìacaufa.

51.10. t t .h .t j.14 . (peciesfaSli. Chnurgiafatlitandaaniplifiimi ufus futir m milita­ tau ft quare Galenns effUacmHsppocrattt medendt ri bus expeditionibiu & nofoiomiis, j» ratwnem minus rennuerit. ¡ 7 Chirurgia utfiat cAcurgta.

Caufluutn quando deligcndum.

34 Chirurgia medicina pars vitàlis. t6 Cauflicumfit minime inßammatoriuni. ibid. Chirurgi officium. yj Caußtca in qmbus rejiciantur.

94 Cbirurgiainevitabilu necefittas jg Caußicorum incommoda. ibid. & J44 Chirurgia eflìcax d crudeIttatu accufatione VindicaCaUteruqtunam maximi opushabeant corretene, tur. lt F quafecus. , 7 J Chirurgiajufhtta corpolis humamtntatrix, ibid.

Cauterium cattdens quibusih affettibus humtdisrc- Chiturguicrudehtatu nonaccufandlu fedexcufanbìinittiHgendum&quare.

174 du*.

21.22 Cautenorum legitimus ufus, admiriißratio & orga- Chirurgia maftula quid} na178.17.9 Chirurgia fellonie & ufiionU adminifiratrix coitiCaurenorum cuibbet paru accommodatorutn dependiofior utilium medicameneorum appluatri­ fcriptio.

27 M #o si.

30 C( » Ckirrire • *

- ,

m

P

*

IN D EX

PRvECIPVARVM

RERVM.

169 Chirurgia minia feventas minta fyindulgtnuaam­ Combufiorum nonomniipentfacultas.

Combufiionu & nnjhonis adamantina catena, tbid. b i ine ommodi & noe tr i.

3° Condjlanata bellefcatpn punciuràcurantut. 82 R ei exetnpLt. quandi) tramanda chirurg. quando medicaCbiruriibodttrntquare efficaciChirurgianonutau mine. tu r. ib ld Corporii lociigravtter contriti! quando ignù neceffia-

i

v

C b iru rg o ru m in e rtia .

J

1

C b i r u r g i a f i t l ie t e f a t a f a v a , m in i m e u n t e t i t u lli n a b e n d a .q u o ncceffia n a .

C h ir u r g i a o p p o rtu n e a d h ib tta d o lo r u n i e d co m p e n ­ di um .

C h i r u r g i e U n i o n i e x e r c c n d n t io d t

SI

C h t r u r g i a e f f i c a c u d o d r m x r a t i o e in iq u e p r x f a t e r i s p r a f ia n t ia .

3S C h i r u r g u & m e d ic a m tm to r u m a d m in tftr a to r u n i p u r e lle ¡ut.

¡6

C h i r u r g o r u m h o d ie r n o r u m d e h c a t u U t n e d e n d i r a ­ tio .

C ib c le s p u m i f u c t u r r e r c p e n t a .

74

4

C i c a t r i c u l a callo f a r u m c u r a n d i r a t io .

C ic a t r ic e s v ir io fa fu n d t o u ib u s n o n n u n q u a m m c o m m o c it n t.

Cicatncumcavarum expletio qutbiu viù procuratida. s . « Cicatrici carne imptendafuccus cottttnodc cornicula attrahitur.

C ic a trix c a v a c u iu s fia tv itio . in C ic a t r ic e c a r n e e x p l e n d a n o n f o l u m g i g n e n d a c i u f i e n i tem piis f e d e t ia m m odus c i u fd e m c o n c r e m e n t i e li f a t t i neceffiarius.

C i c a t t i c a r ia d ig n i t à ! .

Cicatrici! onomatologia.

C i c a t r i c i ! f u b i c i t a m a t e r ia

d u p l e x o m n i f q u e eius

p a r a n o q u a lis .

C i c a t r i x d ifficili! t u r p i f q u c p r ò r a t io n e h a b it u s c o r -

por uparafque affidi a.

Cicatrici! ortus duplex. in Ctcatru.tria nccefiitas, nCicatrici! corrigenda modus examinatur. ibid.

Cicatriabui inducendts igtwpercommodus, modufq3 operandi.

Ciiatricum igneo cautenolo curatarum exetnpla.

272

Clavorumfimilis curandi rateo cumpterygio. 1 14 Clavos pedum curandi ratio, qua per cbtritrgiam commodior. tl9 divorim i derafus commoditas. ¡25 Clavorum & callorum curaper ignem.

290 Coccitatu imminenti! tuendique vifus gratia non incommodacalvariaapcrtto.

137 Raexpmmcntafortuita, 1^8 itbipfi opera. ibid.

Cotettate imminente, locus quii cauterio notandus.

2l6 In Coleputrido prafandendo obfervationes. 2S6 Coahtus ulcufculi vulva bijloria, 284.285 indicium five noti ulcera nota tneommoda quaduoruin generum CUrandirano.

285 Columella duplex.

117 qua curandx chirurgia, qua medicamenti!.

• ibid.

Columella laxata null is medicamenti! erincibilis ig­ ni!prafidioco'ércetur.

277 Z corrupta & putrii menda rateo. ibid.

nus.

190

Htfioria. ibid.

Conccpttopofitbtlisfinepenis introtniffiit. z8p Confuetudme vincttur natura.

172 Coftaterebra frullata cottitnoda. *39 Cofta ad extrabendum pusè tltoraceubi aperienda, tbid.

Cofani in vitiis bifariani occurrttur.

278 Coflarum per fedionem & uflionem curatarum exempia. ibidCoxendicis & fili dolor quandofacilita aufertur fe­ ritone ifchiadica,quando ittdem faphena.

63 Cranii derafuarteriotomiafubjungendus.

49 Crani1perforandi mventio linde.

137 Crurtum&pedum oedemata A uteuranda z < \s Cucurbitularufnfacuiiatcs in compendium quafi redada.

210 Conftderanda earundem maxima figura, ma­ gnitudo. tbid.

Cucurbitularum methodica comprehenfto. tbid. z ìi ejrtindeni perpendi ufus,quorum commtwfiimifunt attradonta &difcujforuis 21 a ibid. locus. eosdan in aduni deducendi modi. qua rations attrahant.

2 ii admmftrandi ratio varia.

De Cucurbitularumfigura & forma adverfiones.

Earundem magnitudoprobefemper difeernenda.

Earundem diferetusperfingulanum affeduumenarrationem.

Cucurbitula minor majorimclufa magna dolori co­ lica medela.

Cucurbitula ignitúfubftttuenda inter dum corniculapro rattonelanguentium.

212 Cucurbttulorum ufus difeuffiorius commodus morbis externu & internis, interni!acuti! & ebromets.

214.215. ¿re.

Cucurbitula pro reiindigentiaèvanaconctnnantur materia.

Cucurbitulacumligneiiperjptratoriis. earundem efea ¿r materia, qutbiis inaffedibus efea ha conveniant.

In cucurbitulapartiumformatur dijpictendut.

Cucurhtularum nova qiiadam conformatio & admimflratio.

213 CucurbituUrum tongaferiafecundum jpnudecurfum. zi 4 Cucurbita natibus affixa ex univerfo ferì trabunt torpore. ibid.

Earundem etiam ed ufus ad medicamenraprepa­ ratomi!. funi veropracipuetaUs ad hjfdropuoru fedtonem. modus applicando 2!/ Earundem ufus anodynus qutbus in afficdibus.

Cucurbitularumufum nformidantium argumenta anmbiUntur.

Cucurbitula dolorem inditeunt & ftuporem (oncitant 2\t

INDEX PR/ECIPVARVM RERVM. Cucurbttuladolorem excttando convenient! labiis acu noniusfine oportct. affigendarumratioin ufu dilatatono. expcdicndts meatibus cut affigendx loco, upts vacuatorius univerfi eft corporis. isftpepbUboconuaprxfernir. quando& ijutbus inmalis jubftituuntur phlebotomise quandt. locus applications. t ig ufusvacuatonusparnculartsfucceduut btrudtnibus quandoiisadtungenda. cur undent ufu extractorto carries in alrum retrahuntur.

Cucurbitularum ufu extraclorio rcnalis calculus in yeftcam depulfus. adverfioiies circa butte ufim. ex auro pxratts perque artus omnes defixis libcrattu quidamd dolorthus fypbiliisftviffimis.

220 iisdem attrabimus ad tabefeentes artus fan* gvinem. earunddm ufus analepticus. attrabuntfolidas partes, fuccurrunt renenatis lueque affellis parti■ bus.

12 1 adliibendi ratio pro extrabendis laclantium foenunarumpaptllis.

221 innumcrus vitiorum catalogus quibiis retrahendoavertendoque conveniunt. 2 1 1 , 12 }, 1 1 4 . partuulis i fuis loots elapfis reflituendis uti­ les. ay confervandisin natural!fuofttu. ftomacbopareft affeito. ttcinquefubvtrfo ccngrua. iisdemfanotispartt cutfuerataffixaprofietturi confidcranda nobis ventunt hominis habitus eft conftitutio, zi 6 Cur atom modesfua moditiei convcniuntur. zZg Cutis capitis etiam Integra certis in cafibus expreffetit ipfo opere defignatisfdhonc apenenda.

84 Cutis circa podicem ulcere exejfie coahtum impedientisexcifxcxotiplunu 126 Cutis tenuis & excanes circaabjccfficm ntgligentius dcurantc traclatum cxciftonecuranda. ibid.

Cynanches mirabihter pblebotomia iugulanum curata biftoria. $9 V.

Entibiisgenuinis difficulter crumpentibus qualis fritto netejfarsa.

84.

Dentami vitioforum lima dettrendorum ratio & modus.

140 Dcntesfiamma)» non concipiunt.

Dentesignr fubtech non cinere funt.

Dentes elepbantis minimifunt compatii.

168 Dentium communio curri aure unde.

Dentium dolorii caufaortus quii Denttum dolori modusfuccurrendi perignem quis& qualis.

238 Dentium nurattom malaque ciati gmgivis coharentu qua obnoxta corpora. mali materia unicum praftdium, ignis.

D

M

biftona.

29/ Dentibut Ubentibus quàrationt rgnisadiumento.

Denti corrofoftvcfecus egregia medicina ignis. adinirtiftratiortisratio.

2f>g Dlgitus ftnna dolore ac tumore affeclus, fcanficatu curatus.

78 Digiti fextipracift htftoria.

11} Digitiob altamfupcr ulcus mduftamcicatricen1 cur­ vi & in extenftlu curano.

1 17 Digitusa venenaraferapercufusprafcindcridus. 12} Digitonon coalitu cobarentium tres exolvcndi modi, aciesfc. ferri, ignù & caufticum. fecundmn tna hac operandi modi exemplum.

18f Divifio morborum Paracelfaa.

17 Divifiva operis metbodus. }f Divifiva cbirurgiamagna e(l rnedentium virtus.ibid.

Dtfcrimina in difcrimnofis arriarida.

1i Dignotio caufa & partir affetta in ficienda capine arterioìomia.

41 Doctrinarsari chirurgiearimi varia examina. }$-}6 Dolor tantum nialum noneft,ut ipfis fuga boneftatt & utilitarifitprafercada.

Dolor quii fattone elnninandus.

Dolora in china già accufatto rciicitur.

Dolor volente Itominum more & confuetudinenullus efi.

2f Dolorfrontis é ’fapcrcilwumphlebotornià in auriculapmnafattafublatus. fi Dolonbus omnibus extenoribus fcarificatus úti­ les.

7i E.

E

Cchymomatapartiumpunlhone curantur. 8$ Ecclrymontati units[ima eft fcttio. g?

Eccbymomatum male curatorum tniferanda fa­ cies.

107 Effcax medicina ferme emortua.

1 Eadent oh homtnum inertiarrì obfoleta. libici.

Efficacie chirurgiaprofefforts calumimi profeinduntur inique. q Ettropiurnquid 1 00 curatio. ibid, curati exemplum.

103 Empiriciplura inter & difficilieratonfequuntur do­ gmattcis, tdque quart, ti Embrocbequidt 1 8g quando ern ufus. tbid. qutbus affettibus commoda'.

I go Embafts & folium unum & idem. tgt qutbus congruaaffettibiu. ibld.

Empyici uftionepcr Aigyptiosfcltcìtercurati.

12 Enarrano emolumcntorum ab expenentta promanannum.

17 Encatbifmaquid. tgo exquibutmateriis. ibid, qutbus congruum affettibus. j gI Ettcanthis tradati da ratto candente ferramento. 277 Encanthis curatio duplex. tbid.

Enteroceles & epiploctles novus curati di modus. 80 Enteroceles curano chirurgica duplex.

117 excifiowcolumitcfticulo. tbid.

Enteroceles & epiploctles curaridiper ignem ratto & terminus quii?

28t iptit< *' j

7

*

!> R i£C ÌV V A R V M ìèpiìepfiLtpir afteriotomiam cur.ua.

4 6' Fpilepfia nulla abigtnda medicamenti! nonincommodtexufione calvaría abigitur.

177 operandi rat io. ibid, xn V.pihpßa per ufi¡oner* medenia obfcrvanda quaí '-¡o Fpticpfix duplex. ibid.

Fpiphorisperignem pudendi ratio varia.

235 Lxcufationes chirurgorum agrotantibus abblandtentitim.

3Z Fxctffiusfiummt incbtrurgiaqut? ibid.

Exctfionuprofundiorn quant cutis eft altitudo exempia.

112 Fxbauftmab ignefit dupliciter.

1 4-3 Exhaúftm infenfilu (jr afpeilabilto in quo diffé­ IfO rant.

Exoftotisprogenerano. mos & natura, curafeftnianda.

9s 142 euratioper cbirurgitom.

Exomphali tríplices.

104 per chhurgiam curduo. Í.

F

abulaâthydrallercuiis txplictolio.

1 77 Fabritius ab Aquapendcnte accufatur lenitatú.

93 Faces forum, qui pefte in teños invifunt, manilas gcfiara, cordent à contagioprxfervane.

14,’ Fallopii duplex lapfus tnfaciendafieclnnequadrangu U. 90 Fallopn experimenta ad fiamma damna declinanda. i~S Ferrarnentacandentiaut ufurpahda. i 61 Fiducia temeraria venturi coattousauxi ln in quo vamuniti fiapit.

14 128 Fibula que veri tales.

169 Irci onori nomai unde, locai curatià.

1 68 Ficus hgnafiuccendicula delegit lltppocraies.

Ili Pici ut tollendhfifint maxime cancrofi.

Filtrimi quid ih Fijfiurarumfedii curai io duplex. qualis pér chirurgtam. quando per meduainenta fufcipienda, '[9

R F .R V M

Tomi tutti materia ex invelinone ttutorie. «èi<£ Fonticuius quid?

H9 Fonticulus untverfiale evacUans.

Fonticuli attrabenttofigna.

Fmiuculi reveileitdt.dertvandi averteMdique vi pol­ lai t.

1 s2 Fonticuiorum fratiattinto catifia àua. is5 Fontrculorum inuftiones maxime tirnent Neapòìitatti.

1/7 Fonticulos inurtndosfianto partibm velerei recufiarunt fiedmtnUs dextre.

Fonticuli tnutilitattofalfio accufiantur eortindem utiiitates.

24 $ Fonticulos effe prò divo filone, murai dot ex quibns /andamenti!.

Font¡culi vere excitantur prò materia diverfione, Fonticulorum ufius ratione approbatus.

Fonticulus eft quactam veficatorii diuturna proro­ gano.

2J0 Fonticuli fedesfubgenu utirìàaganda, ip i Fonticulorum loca mcorporeplura, quam vulgo afiimantur. tbid'.

Fonticulus in inguine.

2/4 Htfioria. tbtd.

Fonticulis emplaftra debentur catheretica. if?

Fonticuli locus in brachio legitimus ab autore prì* muminventùs.

Fortitudini! fotrn eft, dolerem mortemque contcmnere. y Fotùsqtildi Fotusvarii fiunt generis feilieet perfittra,perfpongids,pa lanam,per linteaftrquepannicul6s,per vcftcam aquatepeute plenum, per facculos v a n i materia fiat [Ics, per vafia fiéhlia varia mateni impiota, a i8$.adi8s-incluf.

Totus materiaprò affeétuum ciìratodorum vario mo­ ie varia petunturque ex petreto, tetreisque,ex arena, ciiieribusjrutlibus triitco eltxo ac terrea fallo, panecalìdo, Vintoceli,foUis, hgneto affiniw» carbonibus htimore reflinUto, atiimantìbus, ivtt. dciefhoiiibits & finito, cera, ó ‘C. à i 86. ad 18?« Frigida operai10quid?

Frigidorum remediorum incommoda. ii4 .

Franum lingua ac glandto natura fiunélionibus in­ corninodantiA quomodofieilionétentanda. 10 1 Frontto incijìo acuito muitumcontmoda. tttiliìalto exmdepercepta ex empia, ibid.

Fttndus inobficejfiudiftictltotnterduniitiventu. 9s Fungorum admititftratus anttquus quto ?

14.7 Fungis & condylonustibus inquibus commendami «/'*• 287 ante tifilionerifilétto necejfaria.

288 In bifice curandto cautela. i li i.

Furuncuìi maturi fiumrna culto fiorficuU ampu­ tati da. li7 Turni remtdtum praftans ad peftem. jp j txemplum.

M

tifitela ani exfcmdenda ratió. cxempla.

Fifiula coli* min us difficile! anififtulto, turararmi excmpla.

Fifiula vetufla ut curari queant, requifita qua & quatta. curatarumbifloria. ìo 6 Fifiula trienni! pengnem curata eXempìùm.

275 Tifiti la igne curata htftoria.

284 Fifiula tboraciscuranturignitoaureofljlo: caverido nevificusobladatur. tbtd.

Fifiula uteri qaanamferro autigni trail.tnda. 2 Ss Fiftula.ini caufticavalentiaiion tolerant, fied multa G. inferunt me emm oda. curata igne hifiona.

Adorum makrum ad ufiuram modus à quo exobfervationes circa curam. ¿86 cogitatile.

290 tiftulagingivaindenteinfintai tu igni curata exem- Gaftrotorniafactliorreddtoa à Franafico Rofetto. p lutti.

196 11 Fornita aduftionempersmeni u vana materia. 247 Gemi dolenti ignis cornmodm.

29 1 Geome-

G

A

Jt#

INDEX PRÆCI P VA RVM RERVM. Geometria in chirurgia nectftarta. s qtiibus mm ¡8.3^ Germani noflro feeulo infuftmcnda chirurgia mol­ Htftoria hominis d cynanche ferm} ftrangulott ac la .

7 conclamatifcanficatu liberati.

72 Germani fonticuli in iiftionan aflualem diffidimi Hftoria plants pedis calorep. n. minium peruftafeforum.

1 72 liciter fcanficatu curata.

74 Gibberisper ignoti cura»di ratio.

2 3 g Hiftdriaadolefcentulafibi ipfi, quod non erat corpora Gluten ex cafeo Avicenna, accommodatijfnhum in vitium concuantis,focotdia emolumentum mdc lingue oculi temedi um.

1 14 ffierantisgravi cum vitapericulo. ijj GlandularumcImurgiaCUrandarum ratio, 1 30 Homim libero fccundum confident 1am non fecunexempla. ibtd. dumahorum opinionem agendum.

Graci omnes medicina efficacifueruut addifti. 31 Hommiadvirtutm ampleftendam natura nil qttic-* Guidone in facienda myrtiformi fefitone cut»au­ quamdenegavit. ¡2. torii confenfus, eim tamen opinione aliquatenus Humor radicalis ab excrementis Conculcatus quomoconciti. gl doexpediendus. ¡7 Gummara ojftum niillii cedentia emolltcntibus & Humore multo pervenasadoculosperfluenttincifio fuppurantibui foto ignis uju ad fuppurationem front» commoda, gg emota. i4g Nota. ¡ltd.

Gumrni &exoftofis calvaria à lue venerea prefects, Huntoresquibus uriadtnurendum licet.

174 nonprocraftmanda curano.

272 Humero in alam ultro delapfo uftto qualuconve­ orttts unde 2g3 niens.

2 9t dindon varia materia. ibtd'. hiftoria. ,btd. utferro ignito tractaitdum experimenta varia Hydrocelesparacentefecuranda ratio. lp 4 Hydrocelespraputiicaufa & generation» modi, Guttulatiuquid? curandiratioperpunflionetn.

St quibus affellibus commodus.

Hydrocelesgraviftithiu affcftus recidiva caufit tres.

GuttuU.corrupto nomine Duicu.

1 go urendi ratio cut harunt competat.

Gutturis omnes labores futura coronalis ufturacu hiftoria.

281 rantur, 1 >g InHydrope cauterifmo curando qua loca inurenda.

H.

Z44 hiftoria.

Hydrocepbali incidendt menu inanis. gp in Hydrocepbalo nonfmplici fed pluribus lineisfecandacutis. ^ in Hydrocepbalo trepano tentanda calvaria.

13 6 Hydrocepbali nullatmus attreflandt exemplum. ibid.

Hydroccphaliper ufttoncm curandt ratio qua, quahfve.

272, In Hydrocepbalo inufto qua via ulceracxiccanda. ibid.

Hypopyumquid? curandi ratio. , l tj, Hypoffiadiaqui} per chirurgiam curandi ratio, txempla.

104 Hymen illegitima & mconftans membrana.

10 s fecanditnodus. ibid, Hytaditis fuppunchofactendaacuaurea.

79

r i A t i m f u a fetnper materia reffiondent. ìgq.

-*ììsmorrhoidum dolentium curararumper V\ S. digiti minimi pedis htßoria.

63 Hämorrhoides multofanguine turgentes commodiffimcpunguntur.

81 Hämorrhoides naft quid. punctione curantur curatarum exem­ pla.

80 Hämorrhoides curantur,quo in loco muflió celebran da.

24 ; Hdmorrhogia medicament is nihil proficientibus in univerflm convenu ignis. %65 Hamorrhaidum atque mternorum hörum matorum exafta delincai to (¿7 fedula curation» adminiflratto.

288.18g Hecticivitüin offe nota. g¡ Hehofls quid?

2 qutbus commoda viti». ibtd.

VHemicrama utuflwne curanda locusque inuftton».

12 8 tcoris intempertei frigida corrigenda fnccurrk Hercules chirurgia permis.

4 cautenum.

Herculesundedictas Alexicatus. g lecoris vomica difficulter & pertculofe igne tangiHercules non monflrorumfcdmorborumeffcrorum tur 24f domitor.

Iecorts dolor & tumor medicament» non ccdens ufttHerpetiscorrofiva cumfuis cumcutis cxcifioni comontfuperatur. ¡M , modurn tnßrumentum.

J0g Iecorts ulceratifcfhonecurattcxemplum. gj hums curata exemplum. tbid. Ignis duplex retorridus&retufus.

1^2 Herpetici! & Pbagademcit quibus ignis utilis.

Ignis viomne vitiumfuperabile. eosdem curandiaut borie novamethodus. Ignis vt luespefttferaAthenis fedata. ibtd.

Hift orta Ignis mfinita vtrtutes.

143.144 Hippocrates medtcorum Deus.

3 Ignis ufus cauftitispraftat.

Hippocrates quotm ab Hercule & Æfculapto, obfer- Ignis tnplici munitm vntute agendt,fc. nth, ruth vatageneru origine. ^ & indolentcr. fhppocrates Galenus in quibus concernant, in lgnisroborandtvu.

Ignt

I

*N D £X

PR C1PVÀRVM

M

r e r v

*8?

1 ^ 4 1:i ms rftuf‘ duplexgenus fgni quartfuccedartea cauftica. , l, . ^bii.

146 I _____ Ignu retuft¡peats Ignis nature multiplex.

Igi. isferro concepii incommodaiuo qua& quali* 147 Ignis omnium moderator. modus occurrtndt 244 igntt cunttv quahtatuin inttmperiebus convtnit. i 47., 4 8

Igmtorùmprajhnttusqutd?

1 98

Impetigini* & liihcnis ftarifuatitne curatoiunhpo­ Ign is quahtarespnmaru. ; rta 76 Ignt non quirts utipoteftfedfolum in toextrcitatus.

Imprudens&tnbumanx meffnacuer medentium ibi '47 . .. * rurgia *,5 Ignisfureresreftingvcndi ¿unique icmtate nacian inctfursscrebrùcruriumfingulxritcr utuntur A'gj/piU dunfinitarattones. }+ s lo •)Ignuquaratione concoquat, ftppurct & tmoluat. incifionisfront* peragenda ratio Ss ¡ * 8- 1*9 , .

S4 harutn (juaUtAtuTti vatu wodt {TttiftttYt&ui’" lniifusgingtvarum duplex Inttfortachirurgiainterna veIfitiàmllikinveì i»du­ verfe. ri* pxrttbiu 5 tgnu vudtfcujfortA in quo confiftat.

Incuria profitentiumfola & unica muhorum magnofacultasattenuandnn quobareat.

14 ? rum mmedicina in commcdorutn caufa 31 Ignis vis pnus quam tentetur pramtttendamidt* Indignare agrotos fuostn hbutnam impune adtgant camcnta.

3 ¿5 ]gnu virtus additions, id eft,ftx’cunditatu.

Indulgenti!

1 birurgta ufu,res multa dìfcernùntitr 3 j detrdim ity id eft, purgation** intftkaciacbtrurgiaduplex 20 Ignis utroboret& confirmer.

Infiammatoria vitia multipliciparificatone curar­ Ignis infecandtfaculta*. da 7$ operavirtutesotto.

1S>0 in Irrigatioquid?

Ignis militatesfecuudarta. quibus condutibilit ■ tbt.

Ignis omnibus laufarumgeneribut fatisfxcit, i ss 20? ibid. Infoiata! admtniftratto Ignis eximium anodynum. .

ImcfiinHin precipue colon transfoffo abdomine protiIgnis & calidi vocabulum latijfimefuniptum. 1 54 pfum frulhbus turgtdum commodtfiitnè puntimi 1 SS Ignis ufus univcrftfecundum Grecos. inpnjtinumloiiimreftituitur 3o ibid.

Ignis ufus nova authorismetbodus.

Inteftinirechlatè mmis ulcerati ftlicisfime curati hiIgniattribitinturomnesprimaqualitates. ftona 286 ignis opera fecunduinfubftantiam.

Isthiadt tu vanda varia rimedia ex efficaci c hirurgia di fecuudum accident. prompta 291 Ignis ufusamplijfnnus. ìnfirumento traiettoria materia vaporatila aut fuffibiigmntgUllusamultis viris celeberr'mudefletur. lisformando ob[ervattonei 20 0 ignis ufusrevocandus.

1 In igni folo inifert mortales defteratam mvtniunt luntperi cario praftans eftignispro carierò herpeteiftbtomeno 166 opem.

ZJ 7 Inumidì vtl inufli loci def enfio quibus ptrajjthda 1 »X Ignisnuctriavnria & multiplex, per lgtiem qua tnteUtgenda.

K. ignispoteftas ad multaampliata.

Ignis nomine qua comprehendantur.

Ignis vim tmpcdientia quotupluia qua & qualta. Ki„» quidfecundum Galenum.

16 1 ignis impedimentis obftftcniu. ibid.

Ignis quart aTelepbio 6rVirgihopofttus hquidus.tdi Ignis materia ex animantmmgcnere.

1 63 Ignitorum differentia duplex.

1 6F Ignisetorndiviresquibus materiu mbderanda. 163. ids Ignis fit intenfto fecundum compacltorcm materiam. t 'bid.

Ignis retorridi vism quibusfifeexferatexcedenter. ibid, ignis vis ut vananda.

1 7i Ignem comnunuendt mminuendique modi fecun­ dum obieetacorporaatque regtonum loca.

172 ignem nudo corponadbibitummagis fenesquampueriferunt. ¡bid.

Ignis vim corngens egregmm compofitum. t7* Ignis re/hnguendi dr mitificalidi modi varii. ibid.

Ignisrttufits quid?

Igms retufusretontdum multumfuperat.

Ignis rttufus communiffnnum omnibus morbis temedium. ignis retuft quahfates.

1 >2

L. Abicrum nodifcalpro feindendì 117 Làbiorur»fifiorumJuturacoalttorumcuratio 1x3 circa curationerh obferVanda 119 Labiorumertrfa carnulentta fubpemendi ratio autó ­

L

re

27;

Labiorurnfifftir* ir. primum fiati*populorumfepttntrc-

onaltumfaccurrendi modus ’Lach'jmarum tnvoluntariarum caufa perm: mores venascuratto difficilit curandt ratioper ufttdntm Lagopln halmi onomatologia cutatio Laryngotomia adminiftratii ana tandem difficultatet nullus debit t/ftmttus obfervanda anteaggreffum pojl adminlftratam Leuconutupenhirurguin curandi ratio Ltucoma quid 1 Leibai gh us nbi inurtndm

»29 23S 99 100 10/

to t 10 i

11 i

ti4 Uben

INDEX P R ^ C I T V A R V M RERVM. ikh tn inter btrprtem&phsgidanam mtitum rttium. Mediani failtunda ertenotvmi* mtticulofi mini­ um.

40 >■ 78 Ligammldfimlinudoutnirvi eonfuuntur.

128 Medieus qua folcrtiè teneetur effe injlrudus a r ie morbum fimulentes c7 culattati chirurgica reLigjn.cn fu tgntm convenite bifiena.

2 68 fregati tcs.

19 6 . 1 3 7 In Limit tumore quali tantttwm admintjirandum.

Meduemcntafrigiderulneribui noxie.

1 ss M4 1 66 litnoJigingivarumUxitatiobnoxii.

295 Medicameli ad labioruni rhagades excellent.

Medcntiummultorum incurie.

2Si Lingua adìoq utndum impedimento* ttimia nervorum humidstatt futnritnti commod* ignee medeU. Melancholia canfa duplex. f Melancholia cura per ujluram,qua,qiulu, quoque in 2/8 locofecicnda.

Lingue vitiufuffumigatuseccommodatijniim 200 arce operarionem etferrati da.

219 ilijh rij.

Lingue diffife confuende tetto.

129 Memoriadcpcrdiufublevetidenon fujfutt ceutinumftdrcquirunturplur*.

2 ?2 Lmguaparaljfifuccurrtndeper tgntm retto.

13S Ltthoiomta AsclipteditM j feftatoribus txoft ¡¡unte. M tnpx ccraffa cerebri in fuffujtfangutntsfufpicione

parecenrtfi (aiuti da.

7p I itili. Merobahncum quid i 1 69 146 Metalia diffolventcm ignem non t imeni.

3Ì 10 4 Modi txenende lenmis chirurgia. ibid. Mollinei da. timbaiimin bonoi ctiam medicos (orrumpit.

31 MorboTumfrigidoruin fcanficatione cutabiliutn cM. numereno.

75.~b.77 1 09 X / Adefedili minor vie quam tntaplatmatù. 18 9 Morbi incurabiles tentali di.

141» menu antrtotomte curatacxemAa. 45,46 Morborum ujlionecurabihum feriti.

Mania & melamlultefeltciur curala egemone cremi Morbuexptignatidutgnu maximum ferrei um. 146 exttnple, 1/4,237 Morboluitibctfuum accommodate conveniens igmtabulumacre requisii tudtcium, nattiraque feli­ Menu m anda ufiio quelli muffati*.

229 ci! et rtrunique ufustn bis maxime ilefidcratur.

Metenefoltdem teutenfmo flemme, feritone & firn11

Lithotomiafelkttir pereti* htfioria. locaabA-gjpmuiuticonfutt*. ljpodermwquid ? curette.

plta tgmtiontftrviunt.

158 Muterà fottde que & quelli. eerundtm in quibuieflctlibm ufm Materie unttdt fluidi que? vittaquibmmed.ntur.

159 Meleti.e adufus cbtru -già efficace! ren e & multiplex.

142 Ma.'cria edurtndi ex genere vtgetabdi .165,164,16$ Ljuidem umverfe pattino. >65 Materie edurtndi tem ex affixafmt etneorporeto , quam ex corporato. ì 66 MeteruedurendiomnuquadtufUx• 166 Materie aduli uni commede 167 M ettile eduflionii retomde temperature fumitur è tripluìbui animaneium pertibui.

1 68 Matcrufecundum ceuttnorum naturarti [em piteli gende effeil utcongrue.

169 Metr tasca ¡¡uni trbendi retto.

1 18 Mediane quid ?

3 M duine ejùmuletur egro. tbid Medicatili optimi trtt vtr tutti.

7 Mtdendiordoeboreiuloinduetm.

8 Medico fetiut ejì, nifi tempejltvc egroti volutrint pe rete, imemptjhve mhtl ¡etere.

12 Medicamintum omne intffieex fimpltx è natura prò iulìum.

17 Medicamente ujptclu chirurgia tote cito ntc luti fanent 18 Mediati iuretueprudentia fit 0punir munitisi. tbid.

MtdumCbriJlunm quaprafltt rationtfutmuntru.il MedcndtpreJuUo quando non utendum. zj Mtdsa quote infittisi mexofi.

31 Medianelevijr (rebbianduni quot tdat cffelìui. 32, Mede 1 re elite è ft multa <jr megnu medtndt mumit fecilimem & rnmmem fibi rtftrvarunt pai tem.

181 modici tnquirendt. ibid.

Morfi curano.

119 Morfiu cams rabidi curano chirurgica.

1 12 Mosmedendt Pari Innopaut.

73 Multi ex nnprovtfo fcrunt dolora, premeditati fe­

tus.

23

In Mufiultiftcandis cautele.

9/

N. Anum lobi quo in morbo pungendi.

8« Nanum ulcere interiora cauteri eurandi tat10.

2/8 Nanum cicatrice occlufitrum per ufltonem curatarum txemplum.

17 5 Nafi figura amijfe&ad lana contornati ,ino. loo Nafu pierai,juc tutti animi tum corporu motiones facilefufaptt.

2/4 Nefo vcrrucofo ignifuccurrendt modus. tbid.

Nafifarcomatu interni ujhonecurati Injlona. 1 7 $ Natura opera in exmendu vitiii.

14 Nature redolentcmpetttcurationem.

Natura tir folehomims mcdele.

Natura & ars quando aguntc omunihm. j7 Kcccfiitas durian telimi, 18 Necrofis curauexanpla, 1 11 Necrofts tramandi modus. ibid.

Ncphcliiprofundiui occupar quam omne leucoma, curandiratio. curata hifiona.

124 Nepltrittdi qua cauttnaproficua.

24/ Nervtpracifiyfucndi ratio. obulliones fcliionem diffuadetites elidimi tir.

Nervorumcuratto omnibus ulcerimigenertbuscom­ mutiti. ibid.

Dd Jn Scivi

N

I NDEX

PRÆtjÎi>VARVM

f kÑervifutura non rtietüenctu! dvhn & infiamnutio.

Verttedia hec toÜenfia. ibtd.

Hervís Ungvort ígfíifuccurrendiratio.

17 * Herví iHufculiqutpracifio.

127 Herví mufcuhque fiintfefti quáre integre prafcindendi.

12 3 Hervís opticis olflruílis cautetiániútik.

2 $í> Hervusprafttusignirobcr.ttur.

168 Higrores digitorum manas tortiantth xorrúptiore ungvium, ojsicii'lortanque decejfti,petícr cittnao.trisfujfitu Curati.

1 9S HervofarumpartiUm integra adititi cuteputrtf.ittxrum exemplum.

93 HornadaScythaque ptUendit merbls nthil ufttaiius igne.

172 Hominisexifiimatio non rtponinda id opinione vulgi feddoctoYUm hoinmum indicio.

X4.

Horma & nudas, quibús fort ijiimi qntffitam dolonbus coiltraitttipotcjh 24.23 in Eiympbadefcnbendaautortim diverja sudicia. /19. & 120.

de Njnnpba Faüopii opinio eluditUr. Nymphotomia admintjìratm & circa bañe Cautela, no 0.

Bfervationei infecundo necejfaria. 93.94.

Ocali / appurati procedencia fuppunttione curanda.

80 tn Oculorttm viriti vanii igni curandii qua obfervanda. * 236 Oculiproptojis medelaperignem. ¿ 57 Olet therebirtthina & cera Miras in liifiammatione & dolore nervoforumpartium uftis.

1 28 Om1tiap.1t. citta igni levantur.

17$ Opportunitàs Chirurgica qua & qualit.

3} Ophrbalmta cautcrnfaiivenitntisàdmmifirario.i ¡3 Opbtbalmta fubvenienda modus Mercati tmprobatur. Ì36 Organimi antiquorumpro tiendo fudorem.

1 86 bru angult ùlcere coaliti accòmmod.i medicina. 101 Os nlterdumfubcdrnofo latet ulcere. ty 2 vita dignorioi Ihd. curar.di ratio. ibtdbijìoria. ibtd.

Os adtuendumfe invalidum.

16 1 Ofii tabefattiquarauonefùtcUrrendtmutfcftmeturabfcejfm.

29 1 exempii. ibid. bjsitperalta coniujionii dighotiò.

2fi3 Ofù tcredntofo & putrì medenduutit fettib necejfana.

8/ Ori album vuínenbus&pUgis inutile. j ;;

O

V)Alpebra natura totacoalitxfcalpeìli divijtonccurantut.

1 00 Palpebraadangulosinterfecum calli tunica corn­ ititjfarum curatio per fettiortem.

10 0 stirandi ratto. , lo o Palpebraparalyjts vitto conniventes feclione caran­ da.

1 00 Palpebra verrucaféliciter curata htftoria.

1 13 Palpebra cartilagini! vinata dnadendimodus 124

RERVM

Palpebrarum carúncula tx immodica pitmtofi Itfitrq, humons ahmei n gignitur. jjj earum carimela quomodo cxsquenda. & refccands. ibid. &tur*.

Hid. Palpebrifupenoru paraljijifuccurrendi per tgntin n.o* Sm. U* Palpebra rifiuta igriitotauttriclo mtdtnii ratto. 2 7 1 Palpebrarum interiori! carúncula prkttr natura mo~ dumtxcrefceniis,exfcindendainurtndaç3ratio atqt loiut. i-t Aetii in hacrefcindenda pruder,da.

27 5 PapiUarumdefuient lumrtftttUiio. ». 3 Paracelfui mèdnamentariam totam&itidolmiem 1 hirùrgtamifiprofefiui.

Parateifuc per arreni ikymicam píuñmum medicina Vontultt. j j. raractlfusnimiumftXxvltt.

15 Paracclft opiniones non olimmo reiicitndi. \7 Pa-acentefiiquibusiUíonmiodis commoda.

79 Paracentefis venins & tibiarumin bydropuis 80 Cina Parisctnufmfattendarti ob(ervatioms.

88 Paralyfi per ußiontm curanda locus quii inurendus. 23 1 Paraljfis vefîca commode lUratur cauteries.

2 4$ Loca qua inurinda. ¿£j¿„ Paralyfiscruriam emendatur pyroticit.

24 Parthenope mediéis abblanditnttbus amica.

Paronychiumfecltonecurandurn.

Paronycbii tntinäuferventi aquacuratio. j 63 Paronyebium magni interdum momenti vitium, tum [uaipfius natura, tutn corporis partium^ einsdeni prava conßltutiene, tumquoqi cattfa maligniate, *79

^filone quando curandern 2g Autoris opinio, ibid. *api,ritmi quid?

Pareptifisquid? jy ^ Quibiu affeftibus commeia. ibid.

PÀrt putrida non ad rirum refeda Ignim expofuit 10 7 Pars affetta [ertici ad recipiendum obnoxia.

249 Parotidibusumverfistresexitiu, z\ j Parotis maligna commoda per igntm m andi ratio „

lÒtll.

Pambus vertlMtallii, diuq^pefliferii & jyphiliis ulterious ignüptrnectßarius.

Patellafirmamenti vicem obtinet.

14 1 Patellafratta nei dmonglutinaté mandi ratio, 14» Patellaprolapfa quacbirurgia ptr pyrotica.

Hiftorla.

Patelle crebro dilapfui commàdifmus tßtgnk.

Exemplum.

29t Patient iuplicu meduationis beneficio fublevatur. 17 Fettere rmvtrfo repleto fritto faci ¡tanda in fmißfa parte. , 4/ Pedum cumnicerotuberoforum curatioper tgntm optima.

Jia Pxemplum, ¡bid, Pemionum medtlapaganorutñ. * 17 J Peßiftru bubonibmigni fit mtdtli 16 VttruoKumprocreandoTUmcaufadupltx, 2 90 Ptmionibtisignii unnifovet. ibid.

Peti quahtatei & vires.

2o 2 Plant.irum partium generalis difcreùo.

168 Phltboioima in auruexttrtortcoiuha ufm&comeda.5/ Pbliba-

I N DEX PRvfcCIPVARVM RERV.M. rhlebotomiafrontii ranis etnductbtlu aj[fettibus & 1}m bus $ }.} 4 Phlebotomufrontss & rempoium expert um ophtha! mix longx. chymofis & deßuxuum oculorumrtmedeurn.

J4 Phlebotomu tempori quilw mxlu congrua. *4 Phlebotomia ad ungula esular um quibussonveniant ajfechbus.

5S Phlebotomu bui tu requifitx. ibid. rhle borente oc uh tu incur um utihßtmx in optlulmia & pxnnicuh conci emerito. si Phlebotome nanum in tenor um xd qua corporis nuU commoda, quaque rotwneperagenda.

Sfes6 Tblebotome labiotum mtertorum & gmgivarum quibusproficuo.

56 Phlebotomixpxlxri qutluu condii cibila vinte, ibid.

Phlebotomu hngux q mbits tncommodu corporie commodx. s6 Phlebotomu buie non expitie inßxmmxtiombue ma­ xime confidant Algyptu.

57 Phlebotomu fauaum qutbusmorbi conveniens, s?

Phlebotomix iugularmi» minime orrendi.1. ji Pblcbotomcmxnusnon me ommodapulmonum erjfipelxti.

60 Ladernpro morbo temporifxciendx. ibid.

Phlebotomix pollini mania Militates qua. ibid.

Pblebotomes venarum fnpertoru & infer urie pr/pu­ tii, itcmque afitflentiuni utihtxtss.

60 Phlebotomiapophtaa ambus bona.

6i Phlebotomu fxpbena quart magie in ufu qua in pe­ pli; xa.

(uratidiratio. n r.iib in eo curando [angui utre/hnguendm. infirunienta.

Polypus qualu igni cut andai, curationisque ratio.

a 8 P a n i , n t p i t u it a

14s

*4 9

potent ¡a itixra necejfitatm habitat. io Pracifìoin orbem ubihxbc.it locum.

1:j Hiftona.

1bid.

Pracifio urgente nectfiitate mufculorum nervorum, chordarum, venarum & arttnarum quibusque commoda.

1 16 Praputium quart circuiti fecandum.

1 zb Ctrtumfetttonu ratio & hiftona. sbtd.

Praftinttus igni forum efficacia unde. ig g Qmbus malts units. sbtd.

Profefforts boni offic unii quale.

61 Vrotheifabula cxphc.it 10.

147 Prudenti.* quid.

1g ¡’forophthalmia curai 10per efficace chirurgiam. U 4 lnftrumcntum opera convenient. ibid.

Pterjguper manne operational1surandi ratio. 1/4 Curati biftorta. sbtd.

Ptcrjgomata quid ?

11I Pracifton* curxnda. ibid.

Ptcrygiumdigitorum medicamenti* nullo modo fr a nabilu igni trattandum. xgo Ptillofis quid ? t u r a n d a m o d u s.

curata hiftona.

7g PunttioutihfiimabuUi ambuftorum & eryftpelatum ¿4 hyd.itnlu, pblyctenu.pufiulu & aim cut te vitili.

P hlebotom u fapbenxquibue com moda.

PhlebotonnxpoU ici p ed ifru ttu s.

6j P hlebotom u extrem arum corporis partiu m van*.

66 T hcenicictneru m redtvivorum fa b u le f a i fus.

P hrem ttdecuran dxqu alu u ftiocommoda, inurendi locus.

officiai v e n i e c m

P o m o ru m cito im t e fc e n t iu m v e lo c ita i t r a n f v o l - J .

Phlebotom iapophtaaquibus malts txtrrnis u t ili. 61 P hlebotom u ijfchtadu & pophtu q u art d eferir.

61

q u a d r i m i! f i l l i

e o r u n d e m la n a [ u c c i d a m u r u n t .

81 70

D e p u e r i s p h le b o t o m x n d i a d v e rfio .

P u s i n t h o r a c e fu ffu fu m c x c o c t h e c - r c u r a r u d ifficile.

16 9

ìjl g g . i_;p

In ¡b o ra c e c o lle tt i n o ta .

8

P u t r e d o c a r n i u n if i m i h s p u t r e d in i v i r i .

Quxlis cauttrizatio conveniens fecun- P j ro t ic i m ed ie a m e n t i d e t r i m e n t a .

1g dum iheoph.Parac.

22 p P j r o t e t h m a M ilit a i a c n e c e fiitx s m a x i m a . iq j Phtifi igni medendx quii locus inurendi cornino- P y r o t e c b n u m p o p u L t q u i c o l u t n n t . dui.

24.o P j r o t e c h m a , q u ib u s p e r f i c t a t u r co m p e n d io f a e n a r Phjm aquid?

1gj ra tto . ,,g Phjiiutum maturorum in orbem prxfandcndorum P y r o t c c h n i a t h i r u r g i c a g c n c r a d e c c m . 1 fl.i/y. 160. ratio. po 161 Phjr mofts &paraphjmofis quid ?

10 4 PjTottcorum mitificandorum modi qui, quales & Cur alidi ratto, obferrai tones & ex empia, ibid, quanti.

175.774 pififormem nodum media fuperciha derm bant cm Pjrot tea medicamenta in quibus utdia. xs 5. 1/4 qui curarci, nullm in totaltalurcpentur. //. Inpjrottco rcmediorum ufu, prater craftn, fcnfst

& n.

P laga non [ubiti conßringendxfu tu ra.

117 P là g i d r notch tx tn n fetu s fa ä u fc a n ß c a t io n e s u ti­

¡es.

ettam, a tati.fex u i , habitus torpori, vitageneri, confuetudinuqucbabtnda cft diferetio.

172

R.

li

T> athoiquid?

-?7

je tn d e n d u s

117

Plaga ab ignei machinis fatta quale s mufloné cu x^RhacoJìi quid f randa.

26 j Phacofts f c r o t t a b f c e f f u i .p n u i q u a m

Pleuritidte duo modi.

Plcuritidimahgnxunicum remedium fillio, ibid.

Pliant ids & peripneumonia cautenum quàtationc

d c m g r c t u r .p r a '

c a u fa v a n a e a q u e d u p l i c e ! .

ng

R atio t e n t a t iv a t n a r d u is tu r a t io n ib u s m i r a n d a .

17 11 $

infer viat quoque in loco molienda mußte. 140

R h a g a d u m v a n a r u m p a r t i u m f a n a n d i ra t io .

141

R h a g a d u m l a b i o t u m f a n a n d o r u m m o i q u u A L g jt p t i i.

Podagrica remedeum[iugular e.

log

Totyùurati tifitene cxemplum.

lo

ib id .

R h a g a d u u fi io n e ( M a n d a ra tio & m od u s.

Dd

i

1 7j

Rhaga-

ÍN D EX

P R ^ C Ì P V À R V M R .É R V M -.

\ìh.if.td:lu; quibus ignis dcbttttr. * 7/ cotnmodamtdelao .fulphuris. ibid.

Raucedini; *&Jptritus augujha curano per ignem, 2Ì 9 ktmediiomnisfacultas duplex. ij Remedio confitto ñeque ad confhtut.vn medendi nnrmam exactofuccurrere morbis deterrains quatidoquc licet.

27 Remedtoru exanimatitibus defttmptoru delectus.17 Fadem quibus mah1 congrua. ibid. Èemedium dellefcultelle Itaìss quid.

186 Renibus lumbisque exf rigore crajfoque fiatò, dolca tibusignea qualss congrua medeta.

245 Revulfio quid:' Rboeadu nafi vitti ufiione curati exempla.

271 Ruptura & coll'tfupelloris infignifit tnipyema.zqi Ruprurampetlorcacdorfo facta inurendainpojiico tborace crufiaplurtnia.

241 Resconfirin.ua exenipìo. ibid.

A Semicupiofivemerobaltneo¿fialecedeìnolrofapcdAi'k mirum levamen.

StiHonis&uftmiis modus mhydroptiti & tabifeìnttbus, qttareintermittxtur. ,?

Stillo cutù capitò integra prodefi curando capitò ex iftu Minibus. ¡ì ^ Secliones quirundam certarum corporii partium prò fiiitendisgravifitmu malis atcotr.modaufima 2 G Stàio inpleuritidt qualu requiratur.

87 Statofecundum daasautplureslmas quibus milk.

Staio cruciata quibus in vitnsfaclttanda.

89 Ex Stellone ani tubercuh tarda, fifiula. j g9 Stfìtentmfiippuratóru'macfinuatarumulctrepartium obtimorem & mttum nonadmittentes vani decipiendi modi & organa item% exempla. 1 3 3 , 1 5 4 ,

Staio in orbern qualis, 89 reiicitur. retinendaEius ufusiti quibus necefiartus. ft.

Laciniata & quadrar,gula quid? qo Triangulaquibus utilis,circuitane notmdigna Anguis inter valle 40. ditrurn extra vas citta inCompofita quid? fignemputredinem confervatus, fi myrtiformisenarrationes.

9t Sanguinis niufculos mire ab invicem divellentis exAdfettionein hanerequfita huwq} admtnifiracmplutn. ibid. di ratio.

Sangvitiis refiinguendi modus. j 27. 12 6 semi lunataforma> etreaq, hanc autorum diSangvinisgrumofi invefica urinaria extrabetidt mo ■ [cordia. ‘ . <jx dus tnedtcamentofus & cbtrurgicus.

Semiluxataprafiat reaa eius commoditatts. 9 j kangvinisextravafatt incotnitioda.

Defetta nimus dcxtreabfcefiibusfubfecutorum incort.1figna.

137 tnodorum bfioria. j Sanici in thorace retenta detrimenta qua ?

98 Stai tcchjmomatis hfioria. yj Sania de profundo torpore extrabenda novus mo Staio cutis ctiijubefiexoftofis aut gUmmi ofiisprocradue. ftinandu nontjl. *<3 Saraceni ingravifirn ismalie ufifcarificatu.

7> Staio penna, in intolerabili miatu cruciati1 qualu reSarcoceles igni curata exempluni.

2S2 quiratur, qtuleque itfirumtntum nccejfarium.

Scalper quid bydrocehcus,quibusqueutilis. toc,) 282 Scanficatio quando tuta: Sttaceum quid? ,^ 9 quid?

Stiaccimi bracbio admovetur locofonticuli.

Duplex Sttaceum tnulceribus tuberofis commidum. evacuatoria duplex. « fiotta.

261 *9 Derivatomi quid?

Setacei permultacommoditates.

2 58 adminfirandi tempos & modus Setactiptrcandensferramcntum transfixi incomnwdd Epideleclus pro natura partium qualis. Sttaceum [efìiont pttius quatti ufiione coftficieHdum.

Evacuatoria utilttatcs legitima adun­ Setacea qutbus vitiis externu commoda. ilifir ata qua.

70 Setacei confervandt materia multipltx Scarificatili inpuerts approbatto.

23 loca offettibus nccommoda, 2 5 9 ,2 6 0 Scanficatione variò vitas bumani corporis internò Circa fetones autorum obftrvatmts&commtnta, ì6 d mtdcntur dogmatici.

7^-73 Setacei ad unguemprobat i hfioria.

Scarification1 angina ut fé lieiter& fine ignominia Sttaceum quando locofonticuli. agentisperagatur,quanam obfervanda.

72 Conventi tilcerìbus tuberofis.

Scarificationcsquouiodo <¿rquo in loco cuihbet vitio Plagafacietidafitui. i6 t accommodanda. ibid. Sinu curatu diffiditi, qutbus ftdts ér conceptaculutt* Scanficationis in externó vitiis utilttatesfunma.74 fattili efl inferivi.

Scanficandi duplex ratio. ¡bid. InSinu acclivi duofeatoriumodi, Scanficatio ad alia mala curanda praparatorias fu InSinuifundotutituefiforamenquamifieàìO. 95 ft met rices.

78 Solium ex olio parandt &uttudi txaclaratid quibusL Scanficatio quando nibil operetur, ibid. commodum.

Scirrhumoru cur.tv.diratio. *77 Spinalò ntcduUa artfaQio quatuor agnofeit originò Sdir ornata quid? modes.

-., *4 > curandtper ufiuram ratio ftrtgntm turatto. ¡bid.

Ferramenti materia, * 7J Stirpiunitfi tarumq^ partespjrottthnkchirurgica incuratorum exempla. „ , 276 ftTvienuum dtltilus.

Scroti ofiracino tubérculo ulcerati tanja,generano Stapbilomatis curatio.

1 ms modm.riratuj bfioria; ¿9o Strame tubenula curanda quoinfintiti fto tan^da.2 d Str0-

S

/

EX PRÆCI PVÀRVM RERVM. Strumaiúmcervicu cbirurgià efficaci féliciter curatarum exempla.

I jo iiarumfittionemnervivoci tor.fi Ani* deput*ti non morantur. ibid Stràmarum medtla iguu. .

1 39 srrumu eximenJu ignei* granus effe prafidium , q p À m u t h tfee a d lu lc n d c b (* t r t jic it u r .

278

Tert b r a t tanern coffa d iffiu a d e n tia a rg u n n n ta e lid u n -

,ur-

-

j +0

Terra a m o lla p ro i o n t a n i in th oracis c a v ita te p u n s in d a g a n d o loco,

¡

T e fib u s fe m ic o r r u p tu e x e t t k f e r v a t i p lu r im i.

S u d a t io n e id u p t u e s .

spi

T c f t u f id e r a n & p u m d t e x e m p la .

T b y m io m a tit ig n i c u r a ti b ifto n a .

S u ffitu s tr ip le x .

îç j-

T b ym ìs p r o jp ic t n d u m fr it t o n e .

S u ffi tu s v a riò m a r n i4 .

4ì9

cantei.a ir. a d m ir.iffra tio n e.

ut 283 2 67 \S i

T h y m o ru m p e d u e x u lc e r a t io n it ig n i c u ra ta b ift o n a .

2S6

Suffibites materia igni r e f o n d e n t A n a lo g ic i Suffitus natura non m aic fat it. à Subbili materia Spirit ut & baht u squali!

T h o ra cis fe r it o in v u ln tr tb u s p e n c r r a tin b u s , q u ib u t

S u ffitu q u i f i t e d u ttu t non ig n e u t e jl m a x im e a ttu o fu s .

o b fitto li ftrp rrio re tn fa n ic i non eft e f f t u x u s , fe ttto q u a lu neceffiaria.

A d m in iffr a n d t ra tio & e a u re la .

S u ffitu s v it i ü v e n e re ú f o lt i u t d u non c il f e d ed a m a liti.

Su ffit u t v it tu tes,

ib ii.

M a te ria e d u ic n d a q u a n t a a i.

p$

L o tu s fe c a n d i.

vv

llio r a c is a p e rrio tu t tu r e i l p e r c h ir u r g ia n ijjiir it a le .ib ’.

T im or g e n e ro fo r u m f t c ìr io r u m p e flu .

10

q u id . p ro v a n a re i m a te ria vario sf o r t ¡t u r e ffe ttu i, a h a m ed ie am en t a p t a ffa n n a f u p a a t , Conditto r e q u ifit a p r o p n a .

S u ffitu s q iiib u s v it ì u f u m ed cla .

ip ^ ipf.lpó

E iu s d e h g e n d i ntceffitat.

Ttt itj é c u r .) v u lt u r e p e re fu m q u id t a n n a r ?

10 7

T ib ia ru m offium f r a t t u r a e x e rto ru m f e r r a r e f iiis d e n d o ru m m o d n t.

M a te ria ra n o n e d u p le x .

14Í

A d m in iffr a t io n is e x e m p la .

Materia lattffimaapud Hiffocratcm Materia c vcgetabdibut Hacaficttibusquibusbona.

Ipf

T o p h o ru m c h ir,tg ra ¿ rp o d a g ra c b rru rg H e k im e n d o ru m m o du s. tb id .

Ix e m p lu t n .

t fo ffih b u s q u t b n s c o m m o d a v it ìit .

ip C

Su ffitu s r ic ip ic it d iv a r la t n ffr u m e n t j v a r iify a d m i f r a u d i m odi.

Su ffium iga butu m p r o e x c ita n d o epiléptico .

T im o rp atbo gn o m o m eu s degeneres h odiernos à p r i / a t a r g u ir .

¿01

Su ffiu n iig a b u lu m o ru & p a la t i,

T onfilia e x tu m c fic n tts fc a n ff c a tie n e co m in o ilt/ù n ii te lili u n ir .

7y l i f t o r i* .

ib i il.

T o n filla ru n l n on in fla m m a ta ru m p u lc b t a c u ra n d c ra tto .

p ro h ir u d in e d e g u t tu r e

2

T re m o n m e d e n d c u ft io q ila h t c o n v e n ie n s .

d e tu rb a n d a .

202

o r it e p a t a n .

¿0 1

p ro a fth m a tu ii.

27S 1* 6

T rep id a n o in fettto n c abfceffu u m tu m tu ra n d o r u m c u ra n ti d e t r m u n t o fa .

pi

T u b ercu lu m p a i riu n ì in corport con fini u a ru m f u p -

Ç trc a h u tn s u fn m ca u tcL t.

V a r ia ,v a r iis u t c r iv it iu d it a t a .

p u r a t o n a p u n t t io n e noti i n u t i l i t à r e m a n ir .

201

S u ffien d o u tero d u p le x c u c u rb ita u t d i s .

r ia fe ttto n e cu ra ta .

Su ffiam iga b a lu m a d h a m o rrb o id u m d o lo rtm . a d p ed u m cla vo s & callo s.

10 3

S u p p u râ t 10 S car ¡f u a t tom eq u ipo U et

yp

Su tu ra q u alis in v u ln e n b u s neceffiarta & q u a Circa

I17

banc o b ferva t ten es.

S u t u r a n t r v u a d m in iffr a n d * ra tio . tu t .

H u iu s com m oda.

$7

T U b e r c u L t& p b y m a ta q u a n a m in d ig e a n t orbuulatA filh o n e .

9„ T u b crc u la m a lig n a & p e f t , f e r a c r u d a c i u m , f i u t o n e tu t a n d a . q7 T u b trcu lu d ifc u tte n d k t b t n a c a t u m ca lid o p a n n o a p p lica ta n n r a b ilu .

q u a lu a d a m p ú ta lo s recen t e t r e q u ir a t u r ar~ 1 1$

S y n r a x u u m v trfa o p e ru m ed iro ru m & eden dor tint 2 S y p b ilu t x o ft o ft t i n t e g r i etiam c u te m a t u r i ft c a n d * .

94 -

83

T u b crcu la rb o ra cis & re n u m f u p p u r a t o n a , n tc e ffa -

T u b e rc u la q u tn a m ig n it e n t a n d a .

j

,7,

'

a 66

T u b trc u h n a tu ra ta c a n c r i fu p ic n tii m i r i c u r a t i b t f t o r ia .

2?t T u b e r c u la c r u d a .d u r a & f c ir ih o f a c h n u r g ia efficaci p e r ig n tm o p tim ifa n a n tu r .

260 T u b e r c u h m o lln a d p a la t u m fu b n a r i c u r a n o U ip p o c ra tu a .

2?7

T-

. ,

'f f iT l n ii n u m p r a f t i l o t u m p ie n i co ah to ru m o b fe fr a r it .

12 7 T tr tb r a tio t r a m i afperu m lic e t & g r a v e a f f m a r u r p r a fid i urn,nectffiit a le ta m c n u t g e n t e ie r e .

1 38

T e re b ra ! 10 coffa p ro p u ru le n to e x h a u rte n d o th o ra c t. t j t i3 9 fe r t b r a t t o n u in sp faco ftafa c ce n d a r a tio & m o du s.

T ereb ra C a ra u fu s T etano om tu q, diftenftont ig n e m a d b ib it u r u t , q u a lu h a t s u fu rp a n d u t.

M fftJU .

Tuberpedu tnfoltnt & velut torquatuminflexupcdu à p itu ita c ra ffia & fu o c o m tla n c h o lic o o rtu m f e t i , ( it e r c h ir u r g ia efficaci f u b la t u m .

u z

Tum ores n o n fu p p u ia t o u t fe U c t U r c u r a n t u r S c a r i f i . c o ito n e & to n e ft o n e . ?4 Tum ores l e n t i a d fu p p u r a t io n t m , v e n ie n te s m im m i fa ft ig ia n t u r . ql Tum ores fu p p u r a to r u q u id a m in u ftio n ù com m odo non te n u n c ie n t.

H ft o r ia .

T u m ortb m non f i m p h a t e r in fia m m a to m i f i d c a c a i t h l( k (tm m o d a tgnit en ergia.

fi

/

Turberei

INDEX PR/ECIPVARVM RERVM. lum ortiàfummo fn n rt ad

extremumfngm

iei.ü i

f , tgnu vm fiB tu n t.

7 amarti fiaiultnn igni t u ß ari poffuut.

z6l

T»morii auliti hut tmntifini boui.repmunt» tame qui molili qatitm tajhrudi, dijfuilei^aufu^fjmptrmatum malorumptruibm fain.

269 Tamar adtmattfwjnflaita tarma dr pblegmai'tca it Um , daas batet ¡f ecus, txquibus una fanabilu al itraltcmtfauabtlu naturafuaconsumax ignis me dtlamtxpofcU. 179 Tamar it biumm tit tarpi & metacarpi curati btßoria. tbuL Tanarum ctflroptnuforum m a qual a.

17 2

Tmoagere rtquint tna.

7

r.

V

Aummt dentinm tirnr.

11 Vaporat us & fuffitm differentia qualis.

196 omnu duplex. juxta Pbilofaphum femptr eft lx bumido tn humtdutn mutant.

S a id l

19 7

Vaptrarumattriaaiafthma .

201 Vttndi rant ad tetoru vttia. ibid. tx auto ad tarantula urethra.

Ad htniorilmi.ti evocondas.

Adtorptfctnttmalvum.

2,04 Ad 01 manna.

200 m anna ad anginam. ibidVaritti quid.

67 turanJarum adwmift-atio duplex. ibid, fanatio quando tula, curararum txempla. ft clto qutbucommoda. iisdetn difftrtu vtnarum oborta putredo. indem diffcäu partim exartfetre falfum. 6 8 Sabril fupra variits dijfeflasfapecxorti abfiejfm tauft qua.

Varutiuftioprobabiliorcoelerü.

V ancumin ftmonbm ftäionisptragenda modut. 6 9 Vanttnumahanon licet fananturpunüura 81 Vaforumconitcandorum duplex eß modtu.

39 Vafotampraftcandorumratio. ibtd.

Vena capuu tugularium propaginis fecanda in falfu mtrofiij.puftulu Utmq, uftulit cuitm exafpcrantibm.

Vtna pappit &aharumoccipitii fcäiocommodaptrmotamtommotocertbroutmqj mjUmmamiii oculorum. l'piarumnacrarumqailm tommodaftilia.

Venaftätenu Cr (catifuattonü magna affiiülät.

Venaparotidei unde oriantur. j2 Eirundem feihoquilututtlit.

5j fecandimodm. ibtd Vtnarum nanumortat. iagularmrn ftäio quibm conducibili.

58 tugulariumaptriendatam difjuuliatti firgula rti. tbid.

Harum ftcandarummodi varii & quälte. 5 8 ,

59 Dtrfiftüu tm mambmcorptrü ritÜt coramoda nanommbm.

Sttrni feilto taktconductt.

axillaruuliktM & admimfiratio.

Sej/lenquid ?

Seilatommoda.

60 Inter annular cm & minimum reptaut nfe d it utiln arthnridt.

61 Abdominu&fcronfedaqmbiuprofuua, earundemqueorigo. ibid.

Secus genua pofitarum apertiomquibus cafibm mtrabtlv.

62 Pophtaa inven/erid.t modus.

63 C rut ahum fedarunt commoda. ifchiadu defertptto. ddtgandt ratio.

Seda ufiu.

6+ Placiadesqua ?

Mallcolorttmfedionii ufus.

Dtgiti minimi pedis feitionis frudus.

6f Crunum exfeindendarum in drthrttides & podagra aftitxu txtumefeentium ratio & modus. ad partes viemas extumefetntes magno cum emolumento intiduntur.

Rei expertmenta.

66 Fratifto ad qua vitta uttlis. ut fat tenda.

Ventriculi lenitati uftwne fuccurrendi ratio. 2 4 3 Venus chirurgiaperita.

4Verrucasfecandi ratio. ni Verrucas & clavos lifttoneaquea urendi modus. 163 Verruca tnpubefj/pbiliacuratahifioria.

2S2 Verrucofa tuberitila omnia fyphtlta & contumacia non alta quànt igni rattone temanda. ibid.

In vertigine qua vena & arteria fccaiida.

229 Vefica infiammatafedione curandaratio.

87 Vtfieatonumprofebribus maligni!. iff Veterurn libri corrupt! notariorum manti.

3 Veterthus firmtoremfuijfe naturarli boilernit redar­ gu ita. ~ 69 Vidus Vidiusprimus cbirurgorum antefignanus.

6 Vir unde talis dicarur.

23 Virtusfola omnufa t fnperare difficilirates.

31 Vinumextinttarum prunai urn utile convulfts con­ taftfque.

(198 Vittorurn externorum artenotomia curat orum tx­ empla qua & q u,tha.

47 Vitxftudium doloribuspoftut tmperium.

24 Vleerafcanficatu commode tolluntar.

77 Vlccra orbiculata mintine conglutinati communis 0« pano. .

89 rejicitur.

90 In Viceré rat nudo caro mire infe ipfam contrabitur. tbtd.

Vlcus bifidifinusglutinani difficile.

Vlcens buius difruptto per feptua multimi cedit fe­ tiura.

Hiiiufmodifehciterperfeihonecuratihiftoria. 96 Vtcerumvuquatuor.

106 Vkcnbusputritilidebetur excifio.

107 Vlcerafiuuofa exfan derida.

Vtcerumfub cavorum & minimefeprodientiu nota.

Hiftoria. licer uni concluforum & de.lite colltforum cxempla.

Mctraexttrnaquidem fané boni moru,interne fune depafcentia.

107 lìcer uni labra tantum decolorata & plufculum in­ durata exfcindenda. tot Vietnam

Î'N b E X

PRÆ CIPVA RVM

ylctruiH djfu aitn [anabthum ora m carne fatta

,

prafnndendc.

YUtrmm ora quare magi! prot manda qtum area.

^

3

Vicenni: qusrandam paraurti humtliorum&¡imaruM fecondi in/humenta. >»J> VUmbm callofn &pftalofrsexcifionon difftrenh. t u VLm ne durine aquatico cbducatur nonfolumpfluUcaim interior abjniendm , fed ettam qut extra contenderle.

Vlcerup/antarum callofi db ambuftu felirìter curati biftorta.

112 l ’Un u racbodugenerano & curati di modm.

127 VtceraquaiuOThabtntviai. id i llcerùcorrupti&non cxpurgató Vino cor,ciuf igru curatthtjiona. *6* ylttrum & abfcefuum tn offexorrafto igni cutarorum biforia.

1*>S In Vtcmbm carni» acereta giomax luxmiantibm reprimtndiiquaobfervanda cautela.

VUcrumpunidorum, tancroforum omnium tttrandorumfer igncmrOtio.

Exemplum.

164 VUera cacoetbea & maligna qua ? fomniinu perigliali curatioVUera djfrpulota igni trailandi modi prò rottone tenfhtutionufcxM & atatu vani. ¡Sovuicurandi modut autori».

Modi» in h f t t e renda in delicatioribm fit tempo attor.

16 f Pietraintemperata, virulenta & fquahda traciandt ratto.

Ihfioria. ibid.

V¡cera orit ufuram non reeu fané.

775 V ii a1 colu ex lue venerea ferro & igni tra/tondum. tic

RERVM.

Expediuftin.i

curat 10.

Curartona bi/fona.

1« Vnguv pforoducuranthper abrafun modus. uj lhftorta. ibid.

Vngun radicetenm ex fjfkth d t morbo fu triim txcifioHC & candentibmferramntu curandm. ijx Curat 1exemption. ibid.

Vnguium alti cotUforum abfctffuniqvt patient turn curandiratio.

124Vnguitirnpterpgtum qualeignem requirat.

780 Vrnidimateria folidam pluufunt ordtnis. i;j Vurta remouenti nullu medicament« elmcnda net catherbereprovocabih quafell 10netefforta. 88 Vrt tearurn antrum tmranda obfervatio.

16) Vftortacbiturgiaifiterna ell duplex. j I'ftio ertrrurum in morbu capirv diuturnii ptrtom moda. +8 Vftionu aquea exempU, 1 dj Vjlioniivana materia.

170 Vftonis novum inreneum per tyathum exptdotum bamoreplenum leguld can dent e Cornell um. l j t Yflur.i pro exhaunendaparteVino tacla. ibid.

V/lurardlio qualu pm txtirpando onimmodi Vitit.

Vfho nervo compel it ferranda [ubftantutgraul. 266 Vftvchirurgiapropnuiquul jg VteroexcilofamiUa rurfmXoncrperune. xi Vterm non ellpars ad vitam ncceffana.

Vtmprolapfirefeilio. t/X Vtero refaffo fanxta nonfolum, fed etiam conceperc & pcptrrrt. ibid.

Vulitera quandofe&tone amphanda.

0?

Vulnerum labia,utprompt! coaiefcant, fealptu indrgeM. uf Vainera abquando tommodl ignem expentntur, 166.

Htftona. i h d. trtceriutiliinf*diendoptnommoiUpiUplumbea.2 f 7 2.

Vnibiliaprolapftpcr ignem reflttvcndi ratio. s io Vnguupodicu alte fe fub carnem & cum dolore non mediocrità defgcntu tmratnultorum aitano.

Zojlcrûffacù ignuffean, rejhnâi htfltna.

F I N I S ,

64