Cas017 novus aphorismus ordo

-

N O V U S

AP HORISMORU M O

R

D

O,

In quo non folum Hippocratis aphorifmata, &r ipfìnfmec Hippocratis praefagia i veruni edam Joannis Jacobi Waidfchmidt opiniones, atque Anrelii Cornelii Celfi SeJeÀiores fententiae fuo pariter ordine iingulis in morbi» exponunrur.

Diligenti a , & cura Doftoris Pbyftci

DOMINICI - ANTONII PISCIONIfiRI Giojofenfìs.

D I C A T U M ILLUSTRISSIMO, AC AMPLISSIMO

V I R O

DJOSEPHO DE STEPHANO

N E A P O L IM D C C X X X V IIL £X

t y p o g r a p f i a

m u t ia n a .

Superioribui pnuuentibus.

i ••i' • ..4.*;...,

.. . ,-h '»H*.;* T,1 - .*•>•v'l'J i*f2‘ p V.. » ■ .. ( ; ■■.

*

ÍÍÍ •*'*' ; v .

• •tï • u>* y t • • -}i\ i ï t -X X<l" ¿.¿fP J* . M* -,-•?;’ V; ‘V - , '-y ïw k i c :v

* íz í& I

t

i1 î iy_í ...• i- Í j■ '»r:!' íI -•- • J.i.4 V-lí‘ f A m

♦

’O

V.

™* *• rx '/¿ca* TJMAa« r •■ - •'•• r v V* ■■ •

I

ILLUSTRISSIMO

D

O

M

, AC NOBILISSIMO I

N

O

D* J O S E P H O DE S T E P H A N O

DOMINICUS-ANTONIUS P1SCIONIERI S. P. D.

U A E funt , Vir praeclariilìme , caufTae_* quae me ad confecrandos meos tibi Medicinae labores potiffimum impulerunt : altera , quod & oiìicii mei ratio , & tuorum

morum probitas, & eximia ani­ mi índoles , & tuorum Procerum Nobilitas , ita poftulabant : altera , ut prima fronte herois nomen ferendo perpetuo poífit tui patrocinii fulgore nitens micare per Orbem : tali ergo commen­ dabili cauda impulfus cum praeclariílimas tuorum Avunculorum praeeminentias , ac optimarum rcruna a b . ipíls geftarum ubi­ que veftigia fedulo perpendiffem , atque innumerabiles tui corporis, animique dotes , quibus non paucos ejufdem lineae viros praecellerc tibí defuper datum fuit animo faepe numero revolviffem : fum aufus inclytae tuae confifus clementiae , atque benignitati T e , Illulfrilíime Domine, eligere, ut harum mearum lucubrasionum hilan corde Patronus,ac De-

Defenfor acerrimus exiilas : cto­ ni m alios ex tuis Proceribus ha­ bitus Jerofolymitanos geftantes, nempe Fratreui D. Francifcum, & D. MarcelJum de Stephano , inveni _ atque etiam de Rodis Cruce Fratrem D. Matthaeum^ de Stephano , qui propter praeclara ejus getta optime de chrittiana Rep. meritus fu it , ac poftquame medio excciTit, fuit in mo­ numento ferreo arilillìme claufo honorifìce conditus, in quo hoc infcriptum reliquerunt: Frater Matthaeus de Stephano Dei gratta, &c. alios Barones Accadiae, Caialisn o v i, M origerati, Pincirifci , Bonatae , Cafellae , Sanili M arci, T rech ia e, Sicilì , Manuppellae, Oleattri , Sanili Biadi , Geldon a e, &c. in quorum dominio adhuc perfcverantes : alios inter a 3 pri-

primos Caroli Secundi familiäres D . Petrum de Stephano, atque etiam Bertrandum de Stephano, Baldovinum , Andream quoque, & Matthaeum de Stephano ii_, Regina Joanna I. fupramodum benemeritos ; inter Exercituum Generales D. L e liu m ,& D . Hyacinthum de Stephano; inter toga­ tos D. Carolum , D. Honofrium , D. Marcumantonium , D. Profperum , D. Petrum, D. Vincentium , D. Joannem Baptiftam , ac D. Ste­ phanum de Stephano inveni: alios in Cardinalium Collcgio adfcriptos, nempe Eminentifs. D. Pe­ trum de Stephano , & D. Joannem Baptiftam de Stephano fumma do&rina , modeftia , ac Sanftitate exornatos inveni : alios infuper ex nobiliilimis hujus praeftantillimae Neapolitanae Urbis

excelientilíimos, Illuítriífimofque Magnates tuae familiae íanguine conjuntos, nempe A qua viva, Bo­ nito , Brancaccio, Capano, Carac­ ciolo , Claps , C o to gn a, Curiale, Filomarino , Gargano, Giugniano , Imbrea , Macedonio, Mocc ia , Palma, Pinto , Rugiero, Ser­ iale , atque alios non infimi fubfellii Equites inveni, quosfinominatim referre vellem idem effet, acnunquam ab incepto definere.Ecquid non inveni?inveni infuperamantitlimum Patrem Tuum D. Stephanum de Stephano , qui paucis ab hinc annis ob innatam benignitatem , inefplicabiiemque pene doch’inam , & modeftiam, in feipfo redundantem , ac ergaCives benevolentiam fublimiores obtinuit gradus, atque a Carola Noftro Rege togam meruit haa 4 bere,

bere, dein ob grata gefta Praefi, dentem, Gubernatoremque gene­ ralem in Apuleae Provincia, & Brutii ve&igalibus a diäo Noitro inviaiifimo Rege Carolo effe m eruit, atque fumma cum lau­ de iuum exercuitmunus, omnium* poitea Mocrore naturae fatisfec i t . Non juvat igitur A vitam nominis fui claritatem in majoribus ipariim infequi cum eamomnem in T e , velut in alveum gloriae tiansfufam, uberiorique tuarum virtutum fplendore radiantem^ fuos in fontes ita çopiofe refundas, ut qui a Parentibus celebraris mag'nus , hoc a T e Pa­ rentes obtineant, ut majores exiftimentur ; enim vero li per profundam , ac vere Evangelicam aninii tui demiihonem mihi liceat, T e , a Puero ad Viruni numeris

ris omnibus abfolutum, tantillum , ac curiìm demetiri quam ingentem laudis, acEncom iifegetem mihi offerent aetates illae tuae tot virtutibus illuftres , quibus veluti meritorum gradibus ad fupremum togatae dignita­ tis faftigium , T e vjdere fpero . Inde nemini mirum videri debet , quod vix aetatis egreffus infantia, tanta foelicitate, ac facilitate Mufarum favori velificaveris , tamque celeri cu rfu , feu potius volatu in humaniorutn litterarum , Legum , ac Philofophiae Theatro ingentes profe&us edideris , itaut in Roma­ na Academia Thelemius Thelchinienils appellatus ; itemque_> Romae in Gallica Academia connumeratus , atque hie Acade­ mia ni domi tuae Inveftigantium, fub

fub T e Prìncipe, atque Acadetno habuifti . T u enim verunrL, a fìllio probe diilinguis * & re­ rum Medullam exaZe pfenetras, Nimirum Virtus tua femperanteivit aetatem, & pene naturai. fuae oblita , quae in aliis nonnifi ordine quodam , & gradatim conferì , in tui perfezione velut moras exofa celeri curfu àntevertit : Infantia tibi Pueritia , Pueritia , Adolefcentia, Adolefcentia, Juventute proveZior, Juventus denique longaevae aetatis dotibus ornatiifima . Ifque in T e vifus eft animi vig o r, ea folertia, idconfilii , ut omnes in ca aetatula cum acerrimo judicio conjunZa effe tam matura coniìlia mirarentur : ideoque merito in T e quadret praeclarum illud Philonis effatum, dum de Praeceptori-

ribus Moyiìs Regiam , & Egregiam indolem infofmantibus ait: Eos intra modicum tempus ille fuperavit nativa docilitate inflitutionem praecurrens, ut reminifei vide*•£/#**, non difeere ; *# rebus diffi~ cilioribus de fuo comminifcens aliquid. Philo lib. i. de vita Moy* fis . Tuam equidem hoc ora~ culo delineatam eximiam animi indolem , nemo , qui T e Puerum noverit diffitebitur ; feci quam iniignis ex inde in Deum pietas, & mentis ardor jam tunc adolefcenti ! quam generofa__, mundialis pompae defpicientia, & florentis fortunae contemptus 1 quam verum , atque exa&um de praefentibus, ac futuris rebus judicium in ipfomet juventutis dis­ crim ine, teneraeque aetatisflexu facile convincit eximius ille vir-

tutum omnium in T e concentus ! jamtum enim IHuftme Dom ine, egregium implebas Cailiodori Mo­ nitum : Mirabili temperamento con­ coidi ae , antequam pofjis Populos re­ gere tuis prius moribus incipias im­ perare , hoc eft profedo diflicillimum pugnandi genus exercere ^li­ ve nem in ftlis fen/tbus principatum rerum\ otnnino bonuni eß Dominum triutnphare de moribus , ér hoc con[equi in florida aetate ad quod v ix et edit cuna modeflia pervenire.

Quam ob rem jure merito eil: Vìrtus tua id confecuta , ut libi Illuilmam , ac Excellenriffimam D . Agatam Minutoli , Principis Collaerealis filiam Uxorem conju n x it, iis dotibus animi , corporifque exornatam , ut forma, venuftoque vtìitu longe multumque illi Graeca Helena concedat,

d a t, Judith Hebrea fortitudine, & prudentia, Romana Lucretia pudiciria , & honeftate, Charitate corrugali Triara JL- Vitelli!

Imperatons fratris C on ju x, quae tanto amore Viro adftrida , ut no&e , qua Vir adverfus Vefpafiandm Taracinam magno Militum numero aggrelTus eft , ipfa inter ftriöos gladios, auden­ do ? agendoque , dum hinc atque illinc manu iua Hoftes obtruncat , nulli Comilitonum— virtute fe inferiorem oftendit, adeo audaci animo Muliebre peftus maritalis amoris fiamma repleverat , ut ejus praelii vi&ofia amori , charitatique conju­ gali Triarae adfcripta fuit. Nobilitatem praeclarillìmae Uxoris, tuae ejus genus egregium tacita reiinquo, quis enim tot Duces , tot

tot H eroes, tot Excelfos, gloriofofque Viros po/Iet literis com­ p i e i ? Ex quo Conjugio , ut quae oculis videntur,animo cerno progeniem venturam , quae fuis complebit virtutibus Orbem . Hoc Vir Illuilme prae caeteris habcs foelicitatis, & gloriae fmgularis, Ut veluti Àdamus innocens Deo donante , & ordinante fuicepiiti Uxorem adjutorium limile T ib i: haec flint praeftantiflime Domine, quibus maxime T e Paternae virtutis haeredem, ac emulatorem_, probas . His igitur perpenfis hoc benignitati tuae dicavi opus , li­ cet tenuiflimum , ac non omni ex parte abfolutum confiderò ; quapropter te obfecro benignilfime Dne , ne meum reicias munufculum , erenim nondum quin~ turn luftrum exegi, & primi funt mea-

mearum lucubrationum labores: nihilo tamen minus Prudentia , Charitas ? Do&rina , Poteftas , Valor , Honor , & Gloria_, , quae in Illuftriilima Tua de_* S tephano Familia concordi currunt motu , novamque alam_, famae meae addunt , ut ubique pandent Tuorum Avunculorum ornamenta: bine refpiciendo tot naturalibus,ac adventitiis, preaftantiilimifque dotibus Tuam Familiam , perfonamque fcatere ; jdeoque Tuam innatam rogo clementiam lubenter, gratoque animo hunc excipere partum laborum meorum , atque fub ala»j T u i Patrociniitegere , actutari: Ego itaque Deum omnium bonorum largitorem ardentiibme praecabor , ut T ib i vitae annos plurim os, ac florentiibmos , teque

que ad fublimiores evehat gradus, Coeleftique tandem Patria-, perfrui concédât. Vale.

Neap.i5.menfis Novembris 1738.

H I

t

A U C T O R Ad Le&orem.

E unicum talentum, (eruditi Alme Leftor ) quodmihi divina elargi­ ta ejì pietas, vili animo abfconderem, jam ab ineunte aetate mihi inceffi cupido , me ab ignaro vulgo fecernendi , nobilique facultatì mentis meae fubiiciendae. Quapropter preponderate ‘humanarum fcientiarum fruge , atquc_j cum nil praejìantius , nìhilque utilius M E D IC IN A invenerim, ¡w invajìum illius Oceanum compuli^quamquam afperitate jimmenjitateque fuà hoc longe-nimis in­ geni um meumiaetatemque Humanam fuperare noffem , quod etiam ab Hippocrate in libro primo , Aphorifmorum primo confirmatur , etenim ait : Vita brevis, Arslonga & c ., ut vix in illa fuffecerint Nejioris anni, audaciave Columbi : lrerum enim vero quo laboribus afperiorem , eo effe01u jucundiorem humano generi A R S M E ­ D ICA praejìitìt : haec enim naturae ìnti­ maper currens arcana, V ii am Hominibus confervat , pollicetur , donat j quandoquìdem falutiferis praeceptis, opportunifque praejìdiìs jam jam Languentium animas propipquas babentes, (3 qui ad Libib tinac*

N

P

fin ae Umìna prope adftant, prdeter expetilationem redìgivi, reducefque Orbi rejiituuntur . Jtaque opima e buie fac aitati tne tota tradidi animo , quo me, nomenque tneum a terreis for dibus defenfurum [pero.

Operatilo igitur hujus immenji maris longp Itinere , hoc nimis Tyronibus utile af­ fermavi opus , in quo tum Hippocratis Aphorifmata, atque ipjìufmet Hippocratis praefagia , tum A ardii Cornehi CelJìj & Johannis Jac obi ÌValdfchmidt fententiae , ordinativi accomodata contìnentur : agi­ tar etiam de morbis (fapìtìs , Pebtor is , Abdominis, & de pebribus, deque tnorhis Mulierum , & Puerorum, ultimo dernum in loco de aliis, quos potius ad Chi* rurgos, quam ad Medicos fpeHant, Ve­ runi in hac hamilim a , brevijjìmaque epiJìola illud unum abs te (amice Lector)peto, Ut labori meograto indulgeas animo , quippe qui ob folatti tui utilìtatem, ae facilius commodum hoc parvurn opus ex variis fenfentiis , authoritatibufque ejformavi f Accipe ergo laeto , lubentique animo, quos tibi afferò meae indnjiriae frucluspnf'utier feito me brevi aliud de Anatomica Piùmani corporis notitia opus in lucem e diturum , fperans acceptum, prqficuumque fufurum , Vale. 8 , Dec?mbris 17 38,

( In-lo (le d el D ottor Tifico S

I

G N Ó R

n DOMENICO-ANTONIO PlSCIONlERt

Della G iojofa.

D O T T O R NICOLA GIAtf NI *

S O N E T T O * N Età Giovenile , oh quanto bella La Fama Tua D omenico rifplcnde !

S’un Mondo intier più luminalo rende* Quefta del Tuo iàper Face novella.

I

Chiamar ti puoi del rtoftto Ciel la Stella* C h’a feguir l’opretue,ogn’almaaccedei Ed a lodarle Tue virtù ftupende * Ogni lena già manca, ogni Favella !

Vanta Tua Padria già mirar d’Allori Cinto quel Tuo bel Crin* ed a Stranieri Moftrar di Tua Dottrina i primi Albori* E preggio Tuo farà * eh' in Tè s’avveri * Ch’accreici al nome tuo nuovi fplédori* E che la Gloria lèi de’ PiscioNierì .

h %

I

dk*

1

t

A lode d el D ottor Fìjìco S i g n o r

d . d o m e n ic o -a n t o n i o piscig n ie r i

D ella G iojofa .

D O T T . PIER TOM ASO Z A R Z A C A :

S O N E T T O . ^ L o to troppo crudel,mai sépreavezz^ _j A trucidar le Vite de'Mortali j Deponi pur i tuoi pungenti Strali, E a’ danni tuoi l’Arco fatai’ or fpezza .

C

L’Uomo già natoil Tuo rigor non prezza, Nè l ’ attriftono più giorni fatali ; Se D omenico è quel,eh’a ’luoi gran mali Del fuo grave laper moftra l’A ltezza .

G i o j o s a or s ì, che già vantar ti puoi,

Che tra piu degni, e Gloriofi F ig li, Egli accrebbe via più li prcggi Tuoi * CJoto fe già ipezzò tutti lA n ig li, Che pronti avea ahi diiègni Juoi, f uron dei Suo faper l ’alta configli

ELEN-

YJ

E L E N C HU S CAPITÜM,.

Quae continentur in hoc opufculo.

PARS

PRIMA.

De Morbis Regioni« Animae.

E Cephalalgia. pag, i De Convulßone 5 8 De Tetano De Epilepßa 9 ia De Apoplexia De Paraljß iS De Vertigine 17 De Let harg o , & af f eff ihm foporoßs 19 De Pervigilio , feu Agripnia 20 Ee Phrenitide 22 De Aiania 26 De Catarrho 29 De Ophthalmia 3»’ 35 De narium haemorrhagic 38 De Odontalgia PARS SEC U N D A ; De morbis Regionis Yitae .

40 E Angina De T u ff 44 P * ßßhmate Spirandi difficult(ite si>

D

D ’

*'~

Dp

De Haemoptoe , Jive fangttìnU fiuto De T abe , & PhthiJÌ De Pleuritide, & Peripneumonia De Empyemate De cordis palpitations De Syncope De Singultu PARS TERTIA

<3 55 64 69 73 7$ 77

De morbis Regionis nàturaiis « E Cardialgia^ De Famis laejìonìbus 84 De Vomitu «s De AffeBione Hypochondriac a 90 De Cholera morbo 92 De Lienteria, & Coeliaca pajjìone 93 De Diarrhoea 96 De Dy[enteria lo t De Cotica, & Iliaca pajjione iq6 ' De Cachexia, & hydrops 109 De iBero 115 De Nephriti.de H? De Lithiajì 120 De Arthritide 122 De Diabete y& Urinae incontinentia 125 De IfchuriayStra nguriay Dyfuria 127 De Haemorrhoidibut 133 De Podagra 13 $

D

PARS

P A&S QU A R T A De Febrìbus, - ■» .7 " .. . ! -iJL U.*h ,. m 4

1%fi

De morbi* Mulierum.

E Menjirua Mulierum JuppreJJ excretions 178 Ee Fluxu menjium nimio 180 De Affezione Hyjiertca > Melancholia ab 181 Utero, & Furore Uterino 184 De Sterilii ate 185 Dr Graviditate 188 De Ab ortu l8S De Partu difficili, Foetu mortuo, & Se* cundinarum rétentions 189 De Puerperti yearumque Lochili 192 P A R S S EX T A De Morbis Puerorum .

E Pentium éruptions > & Gingiva* rum pruritu J9 S De Aphthii 196 197 De Variolh,,FA Morbilli!

D

D

PARS

PARS SEPTIM A De Morbis ad partem Chirurgicam fpe&antibus.

E Tumorthus zoo De Inflammations 202 De Abfcejfu • . 203 De Eryflp elate 205 De Cancro 207 De Aneurifmate, €0 Varicìbus 208 De Vulnerili ut in ovenere 208 De Vulneribus Capitis 209 De Vulneribus Pe&aris .

210 D ì Vulneribus Abdominis 2x1 De Nervorum , & Tendinum Vulneri­ bus 211 De Ulceribus in genere 212 De Frali ur is 214 De Gangraena, £s? Spiacelo 215 De Sign is ex AEgrotantium Oculis defumendis ' 216 De S ignis a Sputo 218 De A¿gawr « Sudore 219 De S ignis ex Alvinis Excretis defumen­ dis zzi De S ignis ex Urinis defumendis 223 De S ignis a Lingua defumendi: &zS De S ignis a Lacrymis defumendìs 228 De S ignis futurae Mortis 229 De Morbis in genere 232

D

r

N O V li S A P HORISMORUM O R D O , In quo non folum Hippocratis Aphorifc m ata, atque AureJii Cornelii Celi! $ele&iores iententiae j Verùm etiairu Joannis Jacobi Waldfchmidt opinio­ nes, & ipiìufmet Hippocratis praefa-* ia ilio pariter ordine lìngulis in nioris exponuntur.

C A P U T I. De morbis capitis, feu Regionis Animae, è* primo de Ce­ phalalgia ? five recenti capitis dolore.

E p h a l a l g i a eft dolor ca­ p i is , qui quandoque internus ejì , & dolent cerebri meninges, quandoque externus , & ajfligitur pericra­ nium .

Qnicwnque foni dolore capitis repento A ca-jjj

a N O V U S capiuntur, & ftatim muti hunt, Sc ilertu n t, in feptem diebus pereunt , ni11 febris apprehendcrit. Hip. lib. V I. Apb.si* Dolente parte capitis pofteriore , im» fronte re&a vena inciia, prodeit»Hip. lib. V. Apb.68.

Ex capitis i£iu obftupeicentia, & defipientia, malum. Hip. lib.VII. Aph.\\.

Lac dare caput dolentibus, malum_>: Malum vero, & febricitantibus,& quibus hypochondria fufpenia murmura n t, & iiticuloiis j Malum autem , & quibus in febribus acutis biliolae funt dejecrioncs, & quibus fanguinis multi dejeftio fa£ta e lf . Convenit autem_> Tabidis dare , qui non valde multum_> febricitant, & in febribus iongis, & parvis, fi nullum ex fupradiftis iignis affuerit, & praeter rationem confump tis. Hip. lib.V. Aph. 64.

Quibus capitis funt dolores,& fonitusaurium citra febrim, & vertigo , Sc vocis tarditas, Sc manuum torpor, eos , aut Syderatos , aut obliviofos fore .

Hip. lib. cloacor.praenotion.

In forti dolore ventris,partium extremarum-

A P H. O R D O .

3 rum frigiditas, malum. Hip. lib.VII. Apb.2.6.

Caput dolenti, & vehementer laboranti, pus, vel aqua, vel fanguis effluens per nares, aut os, aut aures, morbum lolv i t . Hip. lib.VI. Aph.io.

Si vero Aeftas ficca fuerit, & Aquilonia : Autumnus vero pluviofus , & Auftralis , dolores capitis vehementes ad hyemem hunt, & tuilès,raucedines,atque gravedines , quibufdam autem_, , & Tabes . Hip. lib.III. Aph.i3.

Selettiores Jominis Jacobi VValdfchmidt circa Cepbalalgiam fen tentine proponuntar.

I. f^ P tim u m eft remedium cibis noru V / fatiari . Waldfchmidt.

II. Venae feftio in fronte, manu, vel pollice pedis |lunquam crit fruftranea.

IValdfchmidt.

III. Arteriotomia in temporibus , Sc veficatoria juxta aures generofa hujus A z mor-

4 N O V II S morbi funt remedia Waidfchmidt.

IV. Clyfteres maximum ferunt juvamen.

Waidfchmidt.

V* Peryodicis catarrhis cephalalgiae pur« gationis ufu frequenti fubvenito.

Waidfchmidt.

VI. Vinum capiti nocet. Waidfchmidt.

VII. Alvus quotidie fuo refpóndeat offi­ cio . Waidfchmidt.

V ili. Cephalalgia a fanguine cum fenfu pulfationis phlebotomia fuccurrito .Waidfchmidt.

IX. In purgantiuni ufu mercur. dulc. admifcere lic e t. Waidfchmidt.

X. Hic affedus,ut plurimum eft perconfenfum, rarius per eflèntiam , excepta lue venerea, & Scorbuto : bine fero femper emeticum dari potei! . Waldf chmidt.

XI. Opiata palliative curant, idque non fine periculo gravioris recidivai, vel afFeftus lethargici. Waidfchmidt.

XII. Topica in forma liquida multis funt fuipeaa , idque n on ^ ie ratione mihi placent frontalia in torma ficca exfior, papaver. rhaead.betonic.fwnmit.aneth., nucl. perjìcor. & c. Waidfchmidt •

CA-

A P H. O R D O .

i

C A P U T IL De Convulfione.

Onvulfio deicribitur a Galeno III de loch (iffedits VII. quod jilt: hmolun(aria rnembri retrnSlio ‘¿¡erj'iis Juutu principium, hoc eft, verfus muftculi ca­ put .

'Ubi fanguis plurimus fluxerit, fingultus, aut Convulfio fuperveniens , malum .

C

Hip. lib.V Aph.i,

Convulfio ex vulnere, letlialis eft. Hip,

lib.V. Apb.z.

Ex nimia purgatione , Convulfio, aut fingultus fuperveniens, m alum . Hip,

lib.V. Apb.Af.

Convulfio ex helleboro , lethalis eft

Hip. lib.V A ph.i.

Si Ebrius quifpiam repente obmutuerit, convulfus moritur, nifi febre corripiatur : Aut ubi ad horam perveneric, qua folvuntur crapulae, vocem recupe­ ret . Hip. lib.V. Apb.sA quartanis capti, non admodum a Convulfionibus capiuntur j Si vero prius A 3 ca-

6

N O V U S

capiantur,& quartana fupervenerit,Iiberantur . Hip. lib.V. Aph.70.

Convulfio fit , vel ex repletione , vel inanitionej ita vero, & iìngultus. Hip. Ub.VIAph.i9.

Ex medicamenti potione, Convulfio, lethalis e ft. Hip. lib.VII. Aph.z$.

Ab aeftibus fortibus Convulfio , aut Tetanus, malum. Hip.lib.VII. Aph.11.

Teftis dexter frigidus, & Convulfus, lethale. Hip. lib.V III. Aph.i 1. ex additis in lib.VII.nt ait Nièolaus Leonicenus .

Carnes fanas habentibus,helIeborus periculoius : Facit enim Convulfionem_>.

Hip. lib.IV. Aph.16. ' Qui a Convulfione , aut diluendone ner­ vorum tenetur, febre iuperveniente, liberatur . Hip. lib.IV. Aph.57.

Febrem Convulfioni fupervenire, melius e ft, quam febri.Convulfionem . Hip, Ub.II. Aph.2.6.

In acutis Febribus Convulfiones, & circa vificera dolores vehementes, malum.

Hip. lib.IV. Aph. 66.

In Febribus ex fomnis pavores, vel Con­ vulfiones, malum. Hip.lib.IV. Aph.67.

Frigidumautem Convulfiones, Tetanos, li-

A PH . O R D O .

7 livores, rigores febriles. Hip. lib.V. Apb.17•

Uleeribus frigidum quidem mordax, cutem obdurat, dolorem iníupportabilem facit, livorem inducir , rigores fe­ briles , Convulsiones , Tétanos . Hip. lib.V. Aph.zo.

Tumores articulorum , atque dolores abíque ulcere,Podagras,_ac Convulsio­ nes , horum plurima frigida aqua lar­ ge effufa levai , Sc extenuat, í'olvitque dolorem , nam modicus torpor dolorem folvit, Hip. lib.V Aph.z$. À profluvio Sanguinis , Deílpientia_¿, ac Convuliio, malum. HipJib.V I I. Aph.9.

Ab Ileo Vomitus, Singultus, defipicntia , vel Convuliio , malum . Hip. lib. / H. Aph.10.

A Vigilia Convuliio , vel Defipientia., malum. Hip. lib.VII. Aph. 18.

Hippocratis praefagioru m Liber Tertius . ij

Pueris in a cu ta Febre alvus nihil dejicit, ñequeSoninusaccedit, fed terA 4 icn-

8

N O V U S

i-entur, flent, color mutatur, ut modo pallidus, modo lividusj aut rubor efficiatur, nervorum Diftentio timeri de­ bet , utpote quae Pueros, qui feptimum annum non dum acceflerunt quampromptiftime invadit, Grandiuicidos vero Pueros, atque Adultos non adeo in Febribus nervorum diftentio praehendit, nift vehementis admodum malatiae lignum aliquodafFuerit, quaIia videlicet in Phreneticis videntur,

CAPUT

III.

JJV Tetano.

St autem , ubi in Tetano line ulcera-

E

1 tione Juvene bene carnofo, aeftate

media , frigidae aquae multa perfufio valorem revocat. Calor autem haec lo lv it. Hip. lib.V. A p h.ii.

Quicumque Tetano corripiuntur, in_, quatuor diebus pereunt j ft vero hos effugerint, fani ftunt. HipM .KAph.6.

Frigidum autem Convuliiones, Tetanos, livores, rigores febnles. Hip. lib.V. Aph.17. ' r ui-

A P H. O R D O .

9 Ulceribus frigidum quidemmordax , cu? . tem obdurat, dolorem infupportabilem facit, livorem inducit, rigores febriles, Convulfiones , Tetanos . Hip. lib.V. Apb.zo.

Ab aeftibus fortibus Convulfio, aut T e­ tanus , malum. Hip. lib.JAIL Apb.13.

Qui a convulilone , autDiftentione ner­ vorum tenetur , Febre fuperveniente , liberami- . Hip. lib.1V. Apb.S7*

C A P U T IV. De

Epilep

Efinitur Epilepfia ex Galeno 3* deJ loch effe&is 7 .quod fit: Convulfio totìui corporis per temporum intervalla earn fenfuurn omnium laejìone .

Quibufcumque morbi Comitiales fiunt ante pubertatem , mutationem accipiunt , quibuicumque autem vigefimo quinto ; fere commoriuntur . Hip. lib.V. Apb.7.

Morbi in pluviarum multitudine magna ex parte fiunt, Febres longae , alvi pio-

D

io N O V U S profluvia, Putrcdines, Morbi Comi­ tiales , & Apoplexiae, & A n gin ao .

In ficcitatibus autem Tabitudines, Lippitudines , Articulorum dolores , Stillicidia urinae, Sc Difficultates inteftinorum . Hip. lib .III. A p b .i6.

Vere etenim Furores , Sc Morbi melan­ cholia , & Comitiales, Sc Profluvia Sanguinis, & Anginae, Sc Gravedines, & Raucedines , &c Leprae , & Tuiles , & Impetigines, & Vitiligines , Sc Puftulae ulceroiae plurimae , & Tuber­ cula , Sc Articulorum dolores . Hip. lib .Ill, A ph.io, Juvenibus autem Sanguinis Spuitiones , Tabes , Febres acutae , Morbus Comitialis, Sc a lii, fed praecipue antedi6li. Hip. lib. I I I, Apb.29, Quicumque Juvenes Morbo Comitiali laborant, mutatione maxime aetatis , Sc temporum, Sc locorum , & Vi&uum quoque, liberantur.Hip. lib.II. Aph.45.

Autumno vero plurimi aeftivi morbi £ u n t, Se Febres Quartanae , Se Erraticae , Sc Lienes, Aquae inter cute m u, & Tabes, & Stillicidiaurinae, & D ifEcultates inteftinorum, Sc Laevitates

in-

A P H . O R 'D O : ir inteftinorum , & Coxendicum d o lo res, & Anginae, & Afthmata , Volvu li, Morbi comitiales, Furores, Melancholiae. Hip. lib.III. Aph.zz.

Selettiores Joannìs Jacobi VVaìdfchmidt circa Epilepfiam fententiae proponimiur.

I.

T "' O^minae facilius fìunt Epilepticae., J T quam viri $ fed minori cum peri' lam facilius curantur .

II. In omnibus purga.ntlbus,9%ercar.du?c. largius addendus . W aldfchtnidi .

III. Comitialis morbus faepius Foeminas,quam Viros occupzt.Waldfchvnidt.

IV. In acute Febricitantibus, & Infan­ tibus Epilepticis, vel variolis, Medicus Temper quaerere debet, an urina r ito profluat, cum his morbis maximo cum Aegrotantis periculo fupprimi foleat.

W aldfchmidt. , V. In Infantibus Jaftantibus malum hoc fe-

ia

N O V U S

fere Temper ex primis viis. Waldfchm idt.

VI. Hic varié generofa tentanda funt remedia, ut venae fe&io variis in cor­ poris partibus inftituenda. Hirudines vafís fedalibus adhibendae, vomitoria íaepius adhibenda, Fonticulus in brac h io , & íétaceum in nucha , cauterium agúale vertid capitis applicetur, ulcus autem diu apertura fervandum.

W aldfchm idt.

CAPUT V. De Apoplexia.

U&ores Apoplexiam deferibunt, quod f i t : fubita prwatio omnh fenf a s , & motuj in toto corpore, fola refpiratione [uperßite.

Apoplexiae autem fiunt maxime a quadragefimo anno, ufque ad fexagefim um . Hip. lib. VI. Apb. 57.

Solvere Apoplexiam fortem, impoifibile j debilem vero,non h eile . Hip. lib.II. Apb. 42.

A

Mor-

0

A PH . O R D O .

13 Morbi in pluviarum multitudine ma­ gna ex parte fiunt, Febres longae_> > A lvi profluvia , Putredines, Morbi Comitiales , & Apoplexiae , & Angin ae. In ficcitatibus autem Tabitudines , Lippitudines , Articulorum dolores , Stillicidia urinae, & Difficultates inteftinorum. Hip. lib. III. Apb. 16.

Senibus fpirandi difficultates, Deftillationes cum tuffi , urinae ftillicidia, & difficultates , Articulorum dolot es , & Renum, Vertigines , Apople­ xiae , Habitus corporis depravano, Pruritus tòtius corporis, Vigiliae j Al­ vi , Oculorum , & Narium humiditate s, Vifus obtufus, Glaucedines, Auditus graves. Hip. lib.III. Apb. 31.

Qui fuffocantur , & a vita defìciunt, non dum tamen mortui funt, non referuntur in vitam , fi fpuma circa os appa» reat. Hifp. lib. II. Apb. 43* Qpi natura admodum craifi funt, citius intereunt , quam qui graciles . Hip. iib. II. Apb. 44.

Hyeme vero morbi Jaterales, & Pulmo­ nis inflammationes > Gravedines, & Raucedines, Tuilès, dolores peftoris,

I

i4 N O V U S Latenim } LumborunPj & Capitis ver­ tigines , & Apoplexiae Hip. lib. I l l Aph. 23.

Seleftiores Joannis Jacobi VValdfchmidt circa Apo­ plexi am fententiae proponimiu r . h

Lyfter acrior , qualis eft AnV_J timonialis , ocius injiciendus.

Waldfctim idi.

IT. Cauterium a£tuale vertici capitis , & nuchae abhibendum. m id fch m id t.

III. Piantae pedum urtica urente acrius fricandae iu n t. IHaIdfctim idi.

IV • Venae ie<ftio omifia >Medicum reddit negligentem apud Vulgus 5 adhi, bita, exofum, ü Aeger poft venae feftionem moritur. Waldfctimidt. .V* Statini fortius vomitorium eft infundendum, ut Syrup, emetic, ad tine. VT. vel tartar, emetic. ad gr. VI. JValdfebm idt.

VI. Regioni ventricidi Spirit, vin.optim. de

A PH . O R D O .

15 dephkgmat.Mnt. duplicate imponendus.

Waldjchmidt.

VII. Senibus egregie fu c c la to ^ » & ambra. Waldfchmidt» VIII. Poll: paroxyimum fcarificatio infBtuenda,Setaceum appJicandum, fonticulus excitandus, ip utatio prom ovenda , Purgandum, Sudandum , & Cea-ebrum cum Ventrículo roborandum* Waldfchmidt.

CAPUT VI. De Paral D

Efinitur Paralyiis, quod fit : Pri­ vatiofenfusy ¿ s’ motu s , velalterutrius, in una, velpluribus corporis partitos»

16

N O V US

S e le flio r e s

J o a n n is

V V a ld f c h m id t

Ja cobi

c ir c a F a ­

u lt y fin fe n t e n t ia e

proßonuntur I. T TEnae íe&io Paraíyticíá rariusproy

defie folet. Waldfchmidt.

II. Thermae omnibus externis praeferendae, five fint naturales , five artifi­ ciales. W aldfchmidt.

III. Purgantia fortiori ftimulo funt exaltanda,& omnia debent efle M ercurialia . W aldfchmidt.

IV. Inter fpecifica Vm um falviatum ^ arcius tarnen fumptum, & tin d tir a fu e c in i , cum caßoreo Jaudem merentnr.

W aldfchm idt.

V. Omnes Paralyticos affe&us fudoribus per appropriata deco&a, curato.

W aldfchmidt.,

CA-

A PH . O R D O .

CAPUT #

17

VII.

De Vertigine.

J* T tenebricofa Vertigine laborans, Se a iucem averfans, & fonino, ac ardo­ re multo detentus, defperatus . Hip. lib.V ili. Aph. 15. ex additis in lib.VII. ut ait Nicolaus Leonicenus.

E uni, cjui non febricitat, cibi falli diurn , ■ Morius oris ventricoli, Vertigo,& Oris amaritudo, purgatione indigere per fuperiora lìgnifìcant . Hip. lib. IV. ( Aph. 17.

1 Senibus fpirandi difficultates,DeiHllatio~ nes cum tu ffi, Urinae ftdlicidia , Se D ifficulties > Articulorum dolores , & Renum , Vertigines , Àpoplexiae , Habitus corporis depravano , Pruri­ tus totius corporis , Vigiliae j A lv i, Oculorum, Se Narium humiditates , Vifus obtufus, Glaucedines , Anditus graves. Hip. lih. I l i Aph. 31.

Hyeme vero morbi laterales, & Pulmo­ nis inflanjmationes , Gravedines , Si B Rau-

E

20 N O V U S Ultra hanc aetatem progre lfis,Ailhmata, Morbi laterales , Pulmonis infiammationes , Lethargi, Phrenitides, Ardentes febres , Diuturna profluvia , Cholerae , Difncultates, & Laevitates inteftinorum , Haemorrhoides . Hip. lib. III. Api). 3o.

Somnus, Vigiliae, utraque modum excedentia, morbus. Hip. lib.VIt.Aph. 73.

C A P U T

IX.

De Vervigìlio , feu Agripnia.

Vigilia Convulfio, vel Deiìpientia, ma him. Hip. lib. VII. Aph. 18.

"Somnus, atque Vigilia, utrumqiie iì mo­ dum excellent, malum . Hip. lib.II. Aph. 3.

'Senibus ipirandi difficultates,Deftillationes cum tuffi, Urinae iHJlicidia, & difficultates, Articulorum dolores,& Remim , Vertigines, Apoplexiae, Habi­ tus corporis depravano, Pruritus totius corporis, Vigiliae 5 A lv i, Oculoju m , & Nariwm huoriditates, vifus ob-

A

A PH. O R D O . ai obtufus, GJaucedines, Auditus graves.

Hip. lìb.TIL A pkzi.

Somnus, Vigiline, utraque modumexcedentia, morbus . Hip. lib.VII.Aph.iz.

Selefit ores Joannis Jacobi V Valdfchmidt circa Per­ vigilium fenteiitiae proponuntur.

I. /~ \P iata Temper horis vefpertinis , V _ / nunquammatutinis, funt exhibenda. W a ld fch m id t .

II. T heriaca recern largius fmnpta,anto

decubitum in Frigidioribus naturis , rarius fa llit. W a life hmid t .

III. Indubitatiffimum remedium eft The­ riaca Coelejìis veiperi ad g r.I V ., vel V. data , iì Aegri conditio ferat . VValdfchm idt.

IV. In Calidioribus fubje&is, Emulfiones quammaxime juvant. W a ld jch -

m idt .

V. Pediluvia ex IciB uca, verbena , capii. papayer. alb. alterata, hie multurru

2% N O V U S praeftant. V ITaldfcbmidt.

VI. Potum liberaliorem,diuturnum iomnum , quietis longitudinem, inter noxia ducito . W aldflchm idt. y iL Puerperae faepius vigiliis torquentur , tutiifimum omnium remedium_> e ft, ft tsmpora , medulla cruris vitulini j plantae pedum autem fevo hircino illinatur. W aldflchm idt.

VIII. Peftimum tarnen eft, ft fomnus,neque nodu , neque interdiu accedit, id enim ob dolorem , aut laborem accid it , vel delirium futurum ftgnificat.

VVald fchm idt.

Uti S'omniferis , riift nimia neceifttas ufie rit, alienum eft j funt enim ex vehementibus medicamentis, & ftomacho alienis . Cornel. Celfl.lib.V. Cap.zs.

CAPUT

X.

De Phrenittde.

D

Efcribitur communiter Phrenitis , quod fit : Delirium perpetuum. sum febre acuta, continua} ab inflam-

A PH. O R D O .

23

matione cerebri, & mewbrcmciyum ej&$ ortum.

Defipientiae, quae curn Riilnhunt, iecuriores 5 Quae vero cum ftudio , periculofiores . Hip. lib .VI. Aph.si* Ex multa potatione, Rigor , & Deiipientia, malum. Hip. lib.VII. Aph.j.

Ubi Somnus delirium fedat, bonum_>.

Hip. lib.II. Aph.z.

Quicumque dolentes aliqua parte cor­ poris omnino dolorem non fentiunt, iis Mens aegrotat. Hip. lib.II. Aph. .

6

In quovis morbo mente conftare , & be­ ne fe habere ad ilia , quae offeruntur, bonum : Contra vero fe habere , ma­ lum. . Hip. lib.I I . Aph.i 3Ubi in Febre non intermittente, difficultas fpirandi , & delirium accide­ n t, lethale . Hip. lib.IV . Aph.50.

Quibus urinae albae funt, & perfpicuae, pialae j Praefertim vero fi in Phreneticis appareant. Hip,lib.IV*, Aph.72« Qui fupra quadraginta annos Phrenetici hunt, non admodum fanantur : Minus cnim periclitantur , quorum pat11! ? 6* flc aetati, morbus firnihs fuent • H ip . lib,VIII.,Aph.i., addins m lib V I I , B 4 ut

24 NO V U S ut ait Nicolaus Leonicenus .

Ultra hanc aetatem progreflìs, Aflhraa, Morbi laterales , Pulmonis inflammationes , Lethargi , Phrenitides, Ardentes Febres, Diuturna profluvio Cholerae , Difficultates , & Laevitates intcftinorum , Haemorrhoides.

Hip. /¿U H , Apb.30.

Ab Ileo, Vom itus, Singultus, Deiìpien> l cl ConvLlJiì° > malum . Hip. lib .V I I , Apb. io. ^ Pulmonis inflammatione, Plirenitis m alum . Hip. lib.V II. , Apb. I2. > Ex capitis i£tu Obflupeicentia, & Deixpiem ia , malum . Hip. lib.V I I , . Apb. 1 4 .

A Vigilia Convulso , vel Deilpientia./ m alum . Hip. lib.VII., Apb.18.

1 A profluvio fanguinis, Deiìpientia, ae Convulflo, malum. H ip.lib.VII, Apb.9.

Seletfioves Jominis Jacobi Waldfchmidt circa Phrenitidem fententiae proponuntur.

I. T )L a n tis pedum revellenfia, ut fapo I ■ niger, Fermentum, Brafjtca ca­ pitate, & c. W aldfchm idt.

II. Cajpis manuum, Vefcatoriafunt applicanda. W aldfchm idt.

III. Venae fe&io inpedibus inftituenda, Sc reiteranda . VValdfchmidt.

IV. Blandiora acida , & pufoeres cinna­ barini cum Emulfionibus inter in­ terna , omne ferunt punftum . W a ld ­ fchmidt .

V . Capiti refohentia, Sc difcutientia^i funt imponenda , ut Columbae , Pipiones, Comiculi, & Gallinae recentes diffectae. W aldfchm idt.

NO V U S

26

Infigniores Aurelii Cornell Celfi circa Phrenitidem bréviter hic adnotantur fententiae. ï*

Uibus cauftâ doloris, neqtie ien*. ius ejus eft, his Mens la bo ra t.

Cornel. C e lf.lib .il, cap.7.

II. Phreneticis fomnus difficilis, & praccipuê neceiïàrius eft ; Tub hoc enirru plerique fanefcunt. Cornel. C ell lib .3. e a p .z s .

J

CAPUT

XL

De Mania.

Rafticinfiàniam defcribunt,quod fit:

P

Delirium f ne Febre cum furore, & temeritate conjunctum.

Quicumque dolentes aliqua parte corpo­ ris , omnino dolorem non Pentium , iis Mens aegrotat. Hip, lib,II. Aph.e.

In

APE O R D O . £7 In quovis morbo mente conitare, Se be­ ne fé habere ad illa, quae ofièruntur, bonum : Contra vero fe habere, ma­ lum . Hip. lib .IL Apb.33.

Melancholia, & Nephritide laborantibus haemorrhoides fupervenientes, bonum . Hip. lib.VI. Aph.i 1.

Si T im or, atque mocilitia longo tempo­ re perfeverent, ex eo atra bilis iignificatur. Hip. lib.VI. Aph.z'i.

In Infanientibus, fi Varices, vel haemor­ rhoides fupervenerint, infaniae folut io . Hip. lib.VI.Aph.z i .

A Furore Difficultas inteftinorum , vel aqua intercus, vel mentis alienatio , bonum. Hip. lib.V II. Apb.$.

Qui iiipra quadraginta annos Phrenetici hunt, non admodum fanantur : Mi­ nus enim periclitantur , quorum na­ turae , Sc aerati, morbus fimilis fuer i t . Hip. lib. V III, Apb. 1. ex additis in lib.VlI. ut ait Nicolaus Leonicenus.

Vere etenim FU R O R E S, Sc Morbi Me­ lancholia, Sc Comitiales, Sc Profluvia fanguinis, Sc Anginae, Sc Gravedines , <Sc Raucedines, Sc Leprae, Sc Tuffes, & Impetigines, Sc V itiligines,

28 k o v u s & Puftulae ulceroiae plurimae, & Tu­ bercula , & Articulorum dolores. Hip. lib.IIT. Aph.2.0. &utumno vero plurimi aeftivi morbi b u n t, & Febres Quartanae, & Erraticae, & Lienes, Aquae inter cutem, Sc Tabes, & Stillicidia. urinae , Sc Difficultates inteflinorum , Sc Laevitates inteftinorum, Sc Coxendicum dolo­ se s, Sc Anginae , & Afthmata , Volv u li, Morbi Comitiales, FURORES, Melancholiae . Hip. lib.III. Apb.zz. ¡DeiIpientiae, quae cura Rifu film t, fecunores j Quae vero cum Studio periculoilores . Hip. lib.VI. A ph.si.

$eleäiores Joannis Jacobi VVoldfdomidt circa Maniam fententiae proponuntv,r.

I. O O m nus quovismodo conciliando,

O

W u ld fch m id t.

II. Pro poni ordinario, convenir S e r m ledei¡ s . V l a ld jch m id t ,

III.

APH . O R D O .

29 III. Vomitoria Fortiora profunt. W a ld fch m id t.

IV. Venae fedito Iargior,conducit. VValdfc h m id t .

V. Omncs Maniaci generoiì,feruntgenerofa remedia . V V aldfchmidt.

CAPUT

XII.

De Catarrbo.

Ro Catarrho intelligunt Pratici lapf urn humor is in U s, & Pedi u s .

Verum multoties hie humor defluir in nares, & dicitur Coryza , feu Gra­ vedo , aliquando ad Fauces, aiperamque Arteriam , & dicitur Branchos , feu Raucedo j Interdum ad Peftus , & dicitur Rheuma j Itaut Schoia Sa­ lernitana cecinit.

S i F luat ad Pedi us dicatur Rheuma Catarrhus , S i ad F auces B ranchos, ß ad nares y eßo Coryza.

Deftillationes in Ventrem Superiorem fuppurantur intra vigiliti dies . Hip, lib, VÌI. Aph. 38.

Rau-

P

3o N O V U S Raucedines , & Gravedines in valde fenibus co&ionem non adm ittunt. Hip. lib.IL Aph.40.

Si vero Aeftas ficca fuerit, & Aquilonia: Autumnus vero pluviofus , & Auftralis , dolores capitis Vehementes ad Hvemem fiunt, & Tuflès , Raucedi­ nes , atque Gravedines, quibufdam autem>& Tabes . Hip. lìh.III. Aph.13.

Vere etenim Furores, & morbi Melan­ cholia , & Comitiales, & Profluvio Sangninis, & Anginae , & Gravedi­ nes , & Raucedines, & Leprae, & TuiTes , & Impetigines, & Vitiligines, & Puftulae ulcerolae plurimae, & Tu[ ;i*cula , & Articulorum dolores.

Hip. lib.III. Aph.20.

Hyeme vero Morbi laterales, & Pulmo­ nis inflammationes, Gravedines, & Raucedines, Tufiès, dolores peftoris, Laterum, Lumborum, & Capitis Ver­ tigines , & Apoplexiae . Hip. lib.III, Aph. 23.

S e-

APH. ORDO.

31

Selefliores Joannis Jacobi VValdfchmidt circa Qa­ tarvhumfententiae proponuntur.

I.

A Bftinentia c coena Catarrhofis

£ \ commendanda . V Valdfchmidt.

II. Inter fpecifica omnia ex ligno Safsafra s laudantur, ut ejfent. lign . Saffafr. cum Spirit.vin.tartarifat.jaq.lign.faJfaf r . &c. V V aldfchmidt.

III. Praefervationis gratia Temper,Luna decreicente, corpus blande purgandum . V V aldfchm idt.

IV. Opiata iocum habent , utp ilu l. de C ynoglof , Theriac. recen t. , p ilu l de S tyrac. Syl. Sec. V V aldfchmidt.

V. Decantata funt in his morbis reme­ dia , F o n ticu li, S u d o rifera , Suffum igia , Venae fe&io , V ejicatoria, Sec. V V aldfchm idt.

32

$ o v u s

CAPUT

XIII.

De Ophthalmia. .

IppienteM ¿ilvi profluvium corripi, j i bonum . Hip. lib.VI., Aph.\i.

Dolores oculorum , meri potio , aut balneum , aut fomentum, aut venae fe&io , aut medicamentum epotumL,, folvit , Hip. lib.VI. y Aph.31.

Dolores oculorum poll: meri potionem, Sc aquae calidae balneum , venae fe¿tione curato . Hip. lib.VII., Aph.4.6.

Aeltate autem nonnulli horum, &Febres Continuae, & Ard'entes, & Tertianae Febres , & Quartanae , & Vom itus, & Alui profluvia , & Lippitudincs oculorum, & Aurium dolores , & Oris ulcerationes, genitalium putredines , & fudores . Hip. lib. III. Apb.zx. ■ Senibus fpirandi difficultates, deftillationes cum tuffi, Urinae ftillicidia_., Sc difficultates, Articulorum dolores, & Renum, Vertigines, Apoplexiae_>, - * haL

AP H. O R D O .

33 habitus corporis depravano , Pruritus totius corporis, Vigiliae j Al vi , Oculorum , & Narium humiditates , Vifus obtuius, Glaucedines, Auditus graves . Hip. üb.IH A ph.i i . $i vero Aquilonius , & ficcus , iis, qui naturam habent humidiorem, 8c Mulieribus conferet ; reliquis autem erunt Lippitudines iiccae , & Febres acutae, & diuturnae i nonnullis vero morbi Melancholici . HipJib.HI.Aph.14.

Morbi in pluviarum multitudine magna ex parte fiunt , Febres longae , Alvi profluvia , Putredines , Morbi comi­ tiales , & Apoplexiae , & Anginae.

In ficcitatibus autem Tabitudines , Lippitudines , Articulorum dolores, Stillicidia urinae , & Difficultates inteftinorum . HipJib.HI.Aph.16.

Ç

Se-

34

N O V U S

Selettiore$ joannis Jacobi Waldjcbmidt circa Oph~ tb almiam fententiae proponuntur.

I. T^U rgantia funt necefiaria. IVald'■* X fch m id t.

II. Aér frigidus evitandus. TValdfchmidt* III. Alumen , Vitriolum album , Se Tutia anima Oculi exftimantur. Wàldfchm idt.

IV. Vitanda funt Lucida , Radii folares, Frigida , & Acria . IValdfch m id t. y . Remedia Chirurgica hic eificaciter agunt , Vertae ie&io , Scarificatici, Veiìcatoria, Hirudihum applicatio ad va fa temporalia , Fonti culi , Seta­ cea . W aìdfchmidt.

VI. Remedia interna cephalica, & Sto­ machica funt, ut S a lv ia , E uphrajìa, A nthoi , F oen icu lì. W a ìdfch m id t, VII. Pilulae cephalicae , live ophthalmica fejnper , luna decrefcente, exhibendae. VValdfchmidt.

V ili.

APH. ORDO. 35 Vili. Inter C ollyria, infufa antimonio,Iky excellunt. VValdfchmidt.

CAPUT

XIV.

De N ariani Haemorragia Aemorrhagia in genere fumpta_, , quamquam fanguinis effufionem lignificai j hie tamen pro foIa_ Narium haemorrhagia fumitur.

Grandioribus autem,& jam accedentibus ad pubertatem, plurima ex his , &; Febres diuturnae m agis, & ex naribus Profluvia Sang\xmis.HipMb.III.Apb.z7Vere etenim Furores , & Morbi Melan­ cholia , & Coraitiales , & Profluvio^ fanguinis , & Anginae, & Gravedines, & Raucedines, & Leprae , & Tuffes, & Impetigines,& Vitiligines, & Puftulae ulceroiae plurimae , & Tubercula , & Articulorum dolores . Hiplib. I ll, Aph.2.0.

Ubi fanguis plurimus fluxerit, Singul­ tus , aut Convulfio fuperveniens , malum . iltp.lib.V.Aph.3* C 2 In H

3 6 NOVUS In his Frigido eft utendum, unde fluit anguis, aut fluxurus eft, non ad ipfa adm oto, fed circa ea , unde influii , & ubicumque inflammationes , aut veluti incendia quaedam adrubrum-», & floridum, fanguine recenti, tendunt, iis ipfis admoto: Nam Veteribusnigredinem afFert : Eryfipelas edam non ulceratum juvat : Nam exulceratum Iaedit. Hip.lib.V. Aph.23.

Frigida qualis nix, & glacies, peéìrori ini­ mica : Tufles movent , Sanguinis profluvium , Sc Deftillationes . Hip. lib.V. Aph. 24.

Menftruis deficientibus, Sanguis ex naribus fluefis , bonum . Hip. lib. V. Aph.i'i.

Caput dolenti, & vehementer laborant i , pus , vel aqua , vel Sanguis effluens per nares , aut os , aut aures, morbum Solvit . Hip.lib.VI.Aph. 10.

A Profluvio fanguinis , defipientia , ac Convulso , malum . Hip. lib. VII. Aph. 9.

A PH.

OR DO.

37

Selections Jominis Jacobi Waldfchrnidt circa Narium Haemorrhagidm [ententiae proponnntur.

I- TQUrgantia rarius hie prodefie ioJL len t. W a ld fc h r n id t.

II. Omqia ex Vitrioh , prajparata adju­ vant facillipie. W aldjchm idt.

III. Sc ereus Suillum , utcumque fordidum fit medicamentum , praeftantiffimum tarnen affert äuxilium, externe,, & interne. Waldfchrnidt.

IV. Venae fe&io nunquam negligenda t fatius tamen eft fanguinem in pauca quantitate extrahere. VValdfchmldt.

C

3

CA-

N O V US

38 V .

\

CAPUT XV. De Odontalgia.

Dontalgia idem eft apud Prafticos, ac Dolor D entium .

Frigidum inimicum oflìbus , Dentibus, Nervis , Cerebro , Spinali medullae : Calidum vero utile. Hip.lìb.V.Apb.iS.

O

Selefii ores Joannis Jacobi Waldjchinidt circa Odon­ talgiam fententiae pro­ ponimiur . !• T 7 *Enae Se£tio in manu, vel etiam V iub lingua prodeli . W a ld fch m ìd t.

II. Alvus lubrica fervanda . W a ld Schmidt.

III. Dolor Dentium quandoque infalli­ bile eft ilgnum conceptionis , quod plurimae coniìnnarunt Mulierculae.

VValdfchmidt.

Iy.T b e-

APH. O R D O .

39 1 IV, Theriaca recem externe impofitaj haud exiguam conferì medelarcu.

VValdfctimidt.

V. Ipfum opum cavo dentis inditum doloris demulcet atrocitatem. VVald­ fctimidt, VI. Omnia Frigida , Fervida, & Xaccharata , nocent. Waldfcbmidt.

VII. Fumus Seminum hyofciami carbonibus injeftum, ore hauftus, multis profuit, praefertim, fi dolor fuerit aVermibus, Waldfcbmidt.

V ili. Dentibus nocent Frigida , Acr'ta , Dulcia , Fervida, Acida, Lac} Cafeus & c. W aldfcbm idt.

IX. Armoniacalia foetofem dcntiumcor-

rigunt fed & ipfos quoque reddunt friabiles, W aldfcbm idt.

7

X. Qui aquam fontanae bibunt, elegantiifimos habent dentes , ut plurimum j Qui vino indulgent, nigros > & corruptos. W aldfcbm idt.

40

N O V U S

A PHORISMORUM O

PARS

R

D

O.

SECUNDA,

De Movbis Régionis Vitae ■ Uemadmodum poil Caput Thorax fequitur , île quoque poil enumeratas capitis aegritudines , Thoracis affeftiones enarrandas agredimur j Quoniam vero Thoraci haeret coilum , non abs re erit Colii praecipuam aegritudinem hocJoco recenferc.

CAP UT

I.

De Angina.

A

Nginam

defcribunt

Praélicantes,

quod fit ; In ß m m a tio fa u c iu m , v e !

La-

APH . O R B O .

41 Laryngis cum deglutitionis , vel refpirationis difficu licite .

Quicumque ab Angina Jiberantur, iisad Puhnònem vertitur, & in feptem die~ bus perenni 5 Si vero hos efFugerint, fuppurantur. Hip.lìb.V.Apb.io.

Angina correpto , il tumor fìat in collo , bonum -, Foras enim morbus deducitu r. Hip.lib.VI. Apb.37.

Ab Angina correpto tumor, & rubar in pectore fuperveniens , bonum_> ; Extra enim vertitur morbus . Hip. lib.VlLAph.49.

Sì Febrem habend fuffbcatio repento fupervenerit, nullo tumore in faucibus exiftente, eli: lethale . Hip. lib. TV. Apb.i 4.

Si Febrem habenti repente collum pervertatur , ac vix poffit devorare 5 non exiftente tumore , lethale eft . Hip. lib.IV. Apb.ss.

Autumno vero plurimi aeftivi morbi fiunt, Se Febres Quartanae , Se Erraticae , & Lienes , Aquae inter cutem, & Tabes , & Stiliicidia urinae , Se Dìfticultates inteftinorum , & Laevi» tares inteftinorum , & Coxendicum do-

4% N O V U S dolores, & Anginae , & Afthm ata, V olvu li, Morbi Comitiales , Furores, Melancholiae . H p.lib I I I Aph.22.

Vere etenim Furores, & Morbi Melanch olici, & Comitiales, & Profluvia I fanguinis, Sc Anginae, Sc Gravedines, & Raucedines , Sc Leprae , & T u iles, & Impetigines , Sc Vitiligi­ nes , & Puftulae ulcerofae plurimae, &. Tubercula, & Articulormn dolo­ res . H ip.libJÎIAph.zo, Ubi Fauces aegrotant, a ut tubercula. naicuntur in corpore , excretiones infpicere oportet i nam fi biliofae fuer in t, corpus una aegrotat j fi vero fimiles fan s fiant, tutum eft corpus nutrire. Hip.lib.HApb. 15.

Morbi in pluviarum multitudine magna ex parte fiunt, Febres longae, AIvi profluvia, Putredines, Morbi Comi­ tiales, Sc Apoplexiae , Sc Anginae.

In ficcitatibus autem Tabitudines,Lip- N pitudines , Articulorum dolores, Stil— licidia urinae , Sc Diificultates inteftinorum . Hip.Ub.IIIAph. 16.

Si Febre correpto, tumore non exiften- j te in faucibus, fuifocatiq repente fu-

per-

A P H. O R D O .

43 perveniat, & non poiïït d evo raro , niiî v ix , lethale . Hip.lib.VII.Apb.6o.

5i Febre correpto collum pervertatur , & devorare non poiïït, tumore non exi­ líente in eolio, lethale. Hip, lib. V II. Apb.61.

Selefiiores jfoannis J acobi nam Jententiae proponuntur .

I. T J R ig id a funt Anginofis inimiciiïîr m a . W aldfcbm idt.

II. Purgantia eodem carbone notentur .

W aldfcbm idt.

III. Nunquam omittenda venae feftio fub lingua , & il mature fueris vocatu s, in brachio , vel habita ratione circumftantiarum, in pede. VValdfehmidt.

T. Angina ièdulo a Tonfillarum tumo­ re, ôc inflammatione diftinguenda; il­ ia curatur bezoardich , haec anticatarrbalibux . VValdfcbmidt.

y. An-

44 N O V U S V. Anginofus feraci, facile eodem làepius corripitur morbo. VValdfchmidt- * VI. Quies partium inflamatarum admodura neceifaria -, hinc Aeger parum loquatur , ne fauces irritet, praeftat gargarifmum faepius in o ro detinere . VVaIdfchmidt.

VII. Blandiora diaforetica in curatione, orane ferunt punii un i. VValdfchmidt.

V ili. Inter Prophylaüica, vix datur praeftantius remedium , quam fonticulus in brachio excitatus . W aldfcbmidt.

IX. Valenti corpori , fi qua fanguinis miflìo fupprefia f i t , venam ficcato .

VValdfchmidt.

CAPUT II. De T u fi.

Alenus libro II. de Symptonaatum cauilìs, capite IV. a i t , quod Tuifis fit : Vehementìjfma quaedam efflatioy qua plurimus Jìmul, celerrimeque adiut foras fp iritu s, feu Aer attrahit, prò-

G

APH. O R D O ; 45 pellitque una fecum fuo impetu , quüe Ziias fuas obßruunt. Nihilo tarnen mi­ nus Willifius diftintius explanavit, etenim ait, quod f i t : Expiratio Vehe­ rnem , crebrior, inaequalh , & fonora, cum partium ipß deßihatarum motu quodam fpafmodico faffa, cum , yelßne excretione fe i excrewentitiae a re moleßa ejufdem organa irritante prove: niem . Ha&enus Willifius .

Quibus plurimum ficcae TUSSES ieviter irritantes in febribus ardentibus fiunt, non multum iiti infeftantur . Bip. Ub.IV.Aph.s4Vere etenim Furores , & Morbi Melancholici , & Com itiales, & Profluvia fanguinis , & Anginae, & Gravedines, & Raucedines , & Leprae , 2c Tufles , & Impetigines, & Vitiligines, & Puftulae ulcerofae plurimae , & Tubercula, & Articulorum dolores* Bip.lib.III. Apb.20.

Si vero aeftas ficca fuerit, & Aquilonia^ Autumnus vero pluvioius, 2c Auftralis , Dolores capitis vehementes ad Hyemem fiunt, 8c TUSSES, Raucedi­ nes , atque Gravedines , quibufdam autem

-

r i J '. - T

4« N O V U S autem & Tabes. Hip.lib.III. Aph. 13.

Hyeme vero morbi Laterales, & Pulmo­ nis inflammationes , Gravedines , 3c RaucedinesjTUSSESjDoIores peifcoris, Laterum , Lumborum , & capitis Vertigines , & Apoplexiae . Hip. " lib.III.Aph.z$. r Frigida qualis nix , & glacies, peftori inim ica: TUSSES m oven t, fanguinis profluvium, & Deftillationes . Hip. lib.V.Aph.zj^.

Qui Gibi ex Afthm ate, aut TUSSI fiunt, ante pubertatem moriuntur . Hip. lib. VI.Aph.46.

Senibus fpirandi difficultates, Deftilla­ tiones cum TUSSI, Urinae ftillicidia, »5c difficultates, Articulorum dolores, & Renum , Vertigines , Apoplexiae, Habitus corporis depravatio , Pruri­ tus totius corporis , Vigiliae ; A lv i, Oculorum , & Narium humiditates , Vifus obtufus, Glaucedines, Auditus graves . H ip.lib.III.Apb.31.

Aqua inter cutem Jaborans, ft TUSSI corripiatur , defperatas eft . Hip. lib.VII. Aph.47.

In aetatibus autem talia contingunt : Par-

. APH. O RD O.' 47 Parvis , & nuper natis Puerulis , Oris ulcera ( quae Aphthae vocantur) Vomitus , TUSSES , Vigiliae, Pavores, Umbilici inflammationes , Auriumj humiditates * Hip.lib.III.Aph.24 .

Seletfiores Joannis Jacobi VValdfchmidt cìrcaTuflint fent entiae proponimitir.

I. T N TUSSI húmida, & mucoia peftoj L rali¡opiatii) vel plane, vel rarius exhibenda t ne humores concentrati inflammationem inducant . W a ld fchmidt.

II. In TUSSI praefertim perorali, purgantia datam Prafticorum idem non iiberant, imo il ex aeris inclementia ' "L? iuerit contrafta plus nocent.

Tunes peftorales a purgantibus foent exafperari. W a ld fchmidt.

HI. In TUSSI I n fa n tu m , q u ae u t p lu trnium fto m a c h a lise ftjp ra e m iilo Erne. ticò yabfor-bentia cu m arcano duplicato exhibita levamen afferunt . W a ld Jchmidt.

IV.

48 N O U V S IV. In TUSSI perorali ficca ex lymphae acrimonia, live , ut loquuntur, ex materia tenui, optata & papaveri­ na hofis veipertinis exhibita omne ferunt punélum, praefertim fi nobilitentur Sudoripheris, ut ttq. c. c. fu ccìnat j . Spir. Sai. armoniac., admodum enim conducit movere fudores in TUSSI p ero ra li. W aldfchm idt.

V. In TUSSI ftomachaJi quammaxime profunt ellx. proprìetat. , TìnBur. Sulph., TinBur. antimon. , TinBur. tartar.Waldfchmidt.

VI. Quamvis venae fe&io a Pra&icis tantopere non commendàtur , magnae^ tamen effe folet effìcaciae in_> Tuffi fere quacumque. Waldfchmidt.

VII. Efus carnium interdicendns. W a ld fchmidt.

V ili. Vinum,& fpirituofa nocent.VJ^dldfchmidt.

IX. In Tuffi convulfiva Infantum ex dentinone difficiliori orta , omnibus ìemediis, Veficatoria praeferuntur .

W aldfchm idt.

X. Clyfteres in Tuffi conducunt, quia., acrimoniam tempera nt.Waldfchmidt.

XI.

APH . O R D O .

49 XI. Clyfteres in Tuffi Epidemica nunquain injiciendi, praefertim in Mulieribus hyftericis convulfionibus obnoxiis , fivpochondriacis j intelligendum autem hoc tantum eft de fortioribus, & acrioribus cJyftenbus. W a ld fchmìdt. , .

XII. In Tuffi perorali dari poilunt vulgaria quaedam remedia , quae melius fuvant, quam praetiofa , ut decofó.ra­ par.cura. jXaccbaro candido , fuccu\ ra~ phan.cum Xaccbaro candido , Spiritai Vini fuper ficus deflagrati^ m el, vel hydromeI,quod coqui poteft cum Sca-, biofa, Haedera Terrefìri, Veronica, Polmonaria , Palpa paffularum cum f i orihus fulphuris , conferva rofarum cum pulvere radicis Enulae , vel famofum illud balfamum fuIpburis anifatum , vel oleum Xacchari • VValdfcbmidt.

D

CA-

50

N O V U S

C A P U T 111.

De Aßhmate , & Spìrandì Dìß cultute .

Sthma , quamvis communiter recipiatur pro quacumque relpirationis ofFenfione j nihilo tarnen mi­ nus diftinguendum eft ejus peculiare-/ lignificatimi, atque iilud reihingendum ad pulmonis, & adjacentiumpartium affè&um j Quem dividere convenir in Idiopathicum, & Sympathicum j atque utrumque fubdividere , in tres fpecies , iecun^^01 magis , & minus , tantum-* dmerentcsiDyfpnoeatn nempe, Aßhma% & Ortopmeam . ' Qui Gibbi ex Afthmate , aut Tulli fiunt, ante pubertatem moriuntur . Hit1. lib.VI.Apb.45.

Quibufcumque per morbos acutos, vel diuturnosj aut Vulnera, autquemvis alium A

A PH . O R D O .

5i. alium modum extenuatis , nigra bills, aat veluti fanguis niger, per inferiora fufifederit, poftridie moriuntur. Hip• lib.IV.Apb. 23.

Circa initia , & fines omnia imbecilliora ; Circa ftatum vero vehementiora.

HipMb.IL Aph. 3o.

Autumno vero plurimi aeftivi morbi fiunt, & Febres Quartanae , & Erraticae , & Lienes, Aquae inter cutem, & Tabes , & Stillicidia urinae , & Difficultates inteftinorum, & Laevitates inteftinorum, & Coxendicum_j dolores, & Anginae, & Afthm ata, V o lvu li, morbi comitiales , Furores, Melancholiae . Hip.lib .III. Aph. 22.

Scnibus fpirandi ditficultates, DeftUlationes cum Tufli , Urinae Stillicidia, & Difficultates , Articulorum dolores, & Renum , Vertigines , Apoplexiae, habitus corporis depravatio, pruritus totius corporis , Vigiliae: A lv i, Oculoru m , & Narium humiditates, vifus obtufus , Glaucedines, auditus gra­ ves . Hip.lib.III. Aph. 31.

Ubi in Febre non intermittente , dim -

cultas fpirandi, & delirium accident,

D

z

52 N o V U S lethaJe . Hip. lib. IV . Aph. 50.

In Fcbribus Spiritus ofFendens , malum : ConyuJfionem enim iigmfkat . Hip. h i.IV. Aph.ss. ?

Ultra banc aetatem progress, Ailhnia, morbi Jaterales , Pulmonis innammationes , Lethargi, Phrenitides, Ardentes fcbres , Diuturna profluvia ChoJerae , difficultates , & laevitates inteftinorum , Haemorrhoidts .

Hip. lib.III. Aph.30.

Sfleftiores Joatmis Jacobi VValdfchmidt circa Afth•mata , & fpirandi dif­ ficultatcm fatten- ’ tiae proponuntnr.

Urganria fortiora aufugienda, mitiora couvcniunt. VValdfchmidt II. JJyipnoea , vel refpiratio ditiiciJis in Puerperis tcbre continua correptis, temper monftri quid alit, & fere omnes moritlntur. tValdfch-midt.

III. Quoties ad Afthmaticuni vocamur ad-

P

A P H. O R D O .

53 admifcenda uterina funt , ut cajioreum , aqua pulegì¡Me Uffae & c. IVallfcbmidt .

IV. Quia Muliercs non bene ferunt Vo­ mitoria , omitti poflunt : in Infantibus autem femper neceilaria videntur.

VValdfchm ìdt.

V . Si Afthma per confenfum eft ab inflatione Ventricidi, Abdominis , commendantur multa remedia , wt oleum carui , effentia carminativa W cd cl.

VValdfchmìdt.

VI. Venae feftio non in quovis Afthmate admittenda , nifi adfuerit magna-, plethora , tune concedi potei! , fi a menfium defe&u , vel haemorrhoidum fuppreifione , tune quoque adminiftrari potei!, praecipue in pede .

IValdfchmidt.

C A P U T IV. De Haewoptoe , [ree fanguinis [puto.

H

AEmoptyfís ex Galeno /. de^ cryjìbus capite V. accipiturpro fanguiD 3 nis

54 N O V U S nis excretione , quae a partibus vitalibus contingit.

Quicumque fanguinem fpumofum extufiìu n t, iis e pillinone edudio f i t . Hip. lib.V. Aph. 13.

Mulieri iànguinem evomenti, menfiruis erumpentibus, fiolutio advenit . Hip. lib.V'. Aph.32.

A Sanguinis fiputo, puris fputum, ma­ lum . Hip.lib.VII. Aph. 15.

A Sanguinis Vomitu, Tabes,& puris pur­ gano fupra . Hip. lib.V II. Aph.8 o.

(A fanguinis iputo, puris iputurru, & fluxio , poftquam autem iputum inhibetur, moriuntur. ) Sanguinem quidem fupra ferri , qualifcumque fit , malum; infra autem_> bonum,cum niger dciicitur.Hip.lib.IV. Aph. 25.

Juvenibus autem iànguinis fpuitiones, Tabes, Febres acutae, Morbus Comitialis , & a lii, f^d praecipue antedid i . Hip. lib.III. Apb.29.

Frigida qualisnix, & glacies, pedori ini­ mica ; Tuiles movent, Sanguinis pjofluvium , & DeiliJlationes "Hip. lib.V. Aph. 24.

Se-

A PH.

OR DO.

SS

SeleAzores Joannis Jacobi Waldfchinidt circa San­ guinis fput umf enten­ ti ae proponuntur.

I.

Tlnum exulare debet . IValdfchm idt.

II. Aeger vel parum,vd nihil Ioquatur, Waldfchmidt.

III. Fumus Nicotianae Haemoptyfi eft inimic iifimus. IValdfchmìdt.

IV . Somnus longior omnibus prodeft haemoptyiìcis, & phthificis, Wald­ fchmidt .

V . Cum hic affe&us facile abeat inphthiiìn , fuadenda funt omnia , cjuae exulcerationem impedire poifunr,qualia funt vulneraria paululum adftrin-

gentia, ut portulaca, trifolium , pian­ tavo , hacdera terrejìis , de fimih* * Waldfchmidt.

VI. Vcrum cum folutn a d ftrin g a t, mterponenda funt remedia fangui, pis grum os diflfol venda , ut lap. 69.

D

4

fi«-

5<s N o V U S jiu-zjiat, fucc. urtic. dépurât. , Sperm.

Coet. & c. IValdfchmdt. * VII. Eleâuarium ex conferva rofarum, & leminum hyofciami praeftantiiïïmuni erit remedium ( ait Boy]. in fua J G ? Cnta i phiJofop]lia • ) »M /VIII. Q u e m a d m o d u m V en a e feftio hic en ip ei eft n e ce ilà ria , ita p u rga n tiu m ulus nunquam fine periculo .

Jchmide.

Qui ipumantem iângurnem exerçant, is ni pulmone vitium eft . Cornel. Ce If. lib.ll.cap.7.

J

Saepe Foemmae , quibus per menftnja^ eX?UUat- ° r-

CAPUT

V.

DeTabe, é V hthifi.

St autem Phthifís: Confumptio uniZ'erß corporis cum febre lento. infequens infanabilia pülmonis ulcera Quae Jongo tempore extenuata funt corl p o ra , lente reficcre oportet j Quac vero

E

APH . O R D O .

57 vero brevi , brevirer . Hip. lib. II. A p h .i. .

■ ....

Circa initia , & fines omnia ìmbecnuora i Circa ftatum vero vehem.entiora .

Hip. lib.IL Aph.zo.

Dum pus contìcitur dolores, Se Fcbrcs accidunt magis , quam jam confedo.

Hip. Uh.II. Aph.4,7.

Autumnus Tabidis Malus . Hip. lib. IH .

Aph. I O . ; .

Si vero Aeftcs ficca fuerit ,& Aquiloma: Autumnus vero pluviofus , Se Auftralis /d elo res capitis vehementes ad Hyemem fiunt, Se Tufies , Raucedinès , atque Gravedines , quibufdam autem, Se Tabes . Hip.lib.III. Apfj.i 3« Quibufcumque Tabe laborantibus , capilli a capite defluunt> iis alvi proflu­ vio fuperveniente , moriuntur . Hip. lib.V.Aph.iz.

Morbi in pluviarum multitudine magna ex parte fiunt, Febres longae , alvi protìuvia , putredines , morbi Comitiales, Se Apoplexiae, & Angmae: In ficcitatibus autem Tabitudines,Lappitudines , Articulorum dolores, inilicidia urinac , ite ditficultates inteltino-

5« NO V U S norum . Hip. lib.III. Abb.iG. Qui Tabe mo/eftantur, fi iputum , quod extumunt graveolet injeftum carbonibus & capiIJi a capita defluunt, letnaie. Hip. lib.V. A p h .n .

Autumno vero plurimi aeftivi morbi fiunt , & Febres Quartanae, Sc Erraticae , & Lienes, Aquae inter cuteiru, He Tabes, Sc Stillicidia urinae, Sc difficultates inteftinorum, Sc iaevitates inteihnorum , Sc coxendicuin doJores, Sc Anginae, Sc Afthmata , Volvuii, morbi Comitiaies, Furores, MelanchoJiae . Hip. lib.III. Aph. 22.

Quibufcumque per morbos acutos, vel diuturnos, aut vulnera , aut quemvis aJium modum extenuatis , nigra^ bibs , aut veluti fangms niger per infenora fubfederit , poftridie morrnntur . Hip. lib.IV. Aph. 33.

Vi^us tenuis, atque exquiiitus in morbis quidem longis femper j In acutis v e ro , in quibus non convenit, periculofus. Et rurfus , qui ad extremum devenit tenuitatis graviseft; nam & repletiones, quae ad extremum deveniunt, graves iiint. Hip. lib.I. Aph.+.

A pu-

APH. O R D O .

59 A purisfputo Phthiiis, & F luxus: cum vero Iputum retinetur , monuntur.

Hip. lib. VII. Aph. 1 6.

Qujbufcumdue fuppuratio in corporo exiftens >non innoteicit, iis ob cramtudinem puris, aut loci, non innoteicit.

Hip. lib V I. Aph.*i.

Ex morbo diuturno , alvi dcfluxus:, majum. Hip.lib.V III. Apb.s. ex additis in lib. VII. ut ait Nicolaus Lcomcenus .

Lac dare caput dolentibus , malum j Ma1 lum vero , & Febricitantibus , & quibus hypochondria fufpenia murmurant & liticulolis : Malum autem , nuibus in febribus acutis biliofae lunt deieftiones, & quibus fanguinis mum deieftio faftaeft . ConVemt autem Tabidis dare , qui non valde multum tebricitant , & in febribus longis , & parvis, fi nullum ex fupradiths iigm> . affuerit, & praeter rationem coniumptis . Hip. lib.V.Aph.64. ,■ Quae fecundum naturam ad Tabem a fpofita fu n t, omnia quidem vehemcntia : quacdam vero , etiam lethaiia_,.

Secundum autem , fi quidem m tempore aegrotet, cum tempus ip^

60 N O V U S una cum morbo impugnar, vclut cum Febre ardente aeftas, cum H ydropo hycms. Natura enim longe fuperior em Lieni vero plus aifert timoris. Hip. lib. V ili. Aph. 2 . ex additis in lib.VÌI.y ut ait Nicolaus Leonicenus.

Tabes maxime fiunt ab anno ottavo de­ cimo , uique ad quintum, & trigefim um . Hip. lib.VlII.y Aph. 7., ex addi­ tis in lib.VII. y ut ait Nicolaus Leoni­ cenus .

Tabes fìunt praecipue aetatibus a deci­ mo ottavo , uique ad trigefimum_> quintum . Hip. lib.V., Aph.9.

Tebe laborantibus , profluvium alvi fuperveniens, lethale. Hip. lib.V. Aph. 14.

Tábidos vero per inferiora , caventes fuperiora. Hip. lib.IV. Aph.%.

Juvenibus autem Sanguinis ipuitiones, Fabes, Febres acutae , Morbus comi>fed praecipue anteditti.

Hip. lib. Ill.y Aph. 29.

APH.

I n f g n i o res

61

ORDO.

A u r e li i

C or ne H i

C e l f c ir c a T a b e m ,& P h t b i J im

b r e v it e r h ie

a d no­

ta r li u r f e r it e r i t i d e .

Ui de Phthifì dubitant, an fit •>hac nota utuntur : Quod excreatum_> ’ e ft, fi in ignem impoiìtum mali odoris eft . Cornei. Celf. lib.HI.> cap.22.

Phthifis aetate firmiflìma maxime oritur , id eft ab anno duodecimo, ufque ad annum quintum , & trigefimum.

Cornel.Celf.lib.III> cap.22.

L a c , quod in capitis doloribus, & in_> acutis Febribus pro veneno eft $ In Phthifi tamen , lìcut in omnibus longis , difficilibufque febriculis refte dari poteft . Cornel.Celf.lib.III> cap.22.

Q

Se*

62

N .O V U S

Selefìiores Jominis Jacobi VValdfchmidt circa T abem . & Pbthifìm fententiae pròpontiniu r .

I.

À Cidulae nonnifi praefervationi? £ \ caufia adhibendae , fed vide, ne largius, & frequentiusfumantur, nam omnia vitriolata perori funt inimica ; ì'Valdfchmidt. li. Nimius quoque Xaccharatorum ,ufus nocet, hinc magis pJacent deftiìiata abfque Syrupis , & Xaccharo . IValdfchm idt.

III. Balfatnum Sulphurìe anifatum , non iolum non juvat , ièd quandoquo Phthifim fa c it. VValdfcbmidt.

IV. De codia li gnorum con veni unt iiu principio, in progrellu futius decodium chinae cum herbh vulnerarne datur.

Waldfchmidt.

V» Fonticuli egregiam in principio mor­ bi conferirne opcram $ in progreiTu exie-

A P H. O R D O.

6$

cxiccando nocent. Waldfchmidt.

VI. >Viçium, & ira , penitus cxulare jub e to . Waldfchmidt.

VU. Opiata nonnifi in principio convcniunt. Waldfchmidt.

VIII. Phthifici vitare debeantaerem au' ftrinum, Vefpertinum , noéturnum , loca fubterranea , templa , tranfitus fluminis , ôcc. Waldfchmidt.

IX. Lac qualecumque fu erit, non tara exulcerationis puJmonum, quara fanguinis acrimoniae praefpntiiïïmum eil remedium. Waldfchmidt.

X. Suffumigia, fi unquain, profe&o hic quammaxime necenaria, & proficua lu n t, ut gttnm. animé, juniper., haeder.f fuccinmaflich.,tacamahac.fiorac. ôcc. Waldfchmidt.

XI. Hic morbus fere icmper in principio eft ex ftomacho ( nifi fiat ex haemoptyfi) hinc ftomachica egregie juvanr, ut pul. fiomacbic. cum S al. armoniac.

Waldfchmidt.

XII. Purgantia quovis modo mutanda una cura Venae iè&ione , haec tarnen locum habebit inter praeièrvantia_ .

Waldfchmidt.

XIII.

6* NO VU S XIII. Sanguis in pulmone ubi delitefcens inevitabiies vitae limit infidias. JVald~ fchm idt.

C A P U T VI. De Fleur¡tide, &■ Pe» ripneumonia.

Leuri’tis valde affinis eft Peripneuimoniae‘, itaiit a quibufdam unus idemque morbus vifus e ft, acutie foJum differens : eft itaquc Pleuritis/#jHammatio pleurae,idejl membranaefucdrigenth interim cojlas. Peripneumo­ nia fecundo, eft puhnonum infiutmnatio : quemadmodum caeteris corporis partibus multoties accidit inflammatio,ita &pulmoni nonriunquam acci­ dit , adeoque peripneumoniam p arit, vulgo pulmonia, a fanguine alicubi ii> illius fubftantia remoram patient^ .

Acutorum morborum non omnino iunt certae praenunciationes, aut Salutis , aut M ortis. Hip.lib. II. Apb. 19.

Acuti niorbi in quatuordecim diebus judicantur . Hip. lib. II, Apb. 23.

Q ui'

P

A PH . O R D O .

6S Quicumque morbo laterali laborantes, in quatuordecim diebus non repurgantu r, ii ad fuppurationem vertuntur.

Hip. lib.V. Aph.Z. In acutis Morbis raro , & in principiis, Medicinis purgantibus uti convenit, Sc .hoc cum praemeditatione faciendum-».

Hip. lib.I. Aph.24.

Dolores laterum, pe&oris*', & aiiaruiru partium, fi muJtum differant, funr conilderandi, perdifccndum , Hip. lib. VI. Aph.s.

Medicari in Valde acutis, fi materia turg e t , eadem die : tardare enim in talibus, malum eft. Hip.lib.IV. Aph.ro.

Pleuritide, Sc Peripneumonia correpto, alvi profluvium adveniens malum-».

Hip. lib.VI. Apb. 16.

Qui acidum eruCfcant, non valde morbo laterali c o r r i p i u n t m .H i p .H b .V I .A p h .3 3 .

A Morbo laterali, Inflaminatio pulmonis malum. Hip lib.V II. A p h.n .

A Pulmonis inf3ammatione,Phrenitis ma* Jum. Hip. lib. V II. Aph. 12. .Viftus tenuis , atque exquifitus in Morbis quidem longis lemperj in acutis vero in quibus non convenit, periculofus. Et E rur-

66 N O V U S rurfus, qui ad extremum devenit tenuitatis , gravis eft; nam & repletiones, [uae ad extremum deveniunt, graves unt. Hip. lib.I. Aph.4.

Autumno morbi acutifsimi, atque exitiales maxima ex parte . Ver autem ialuberrimum, & minime exitiale. Hip. lib.IlL Aph. 9 ‘ Hyeme vercwMorbi laterales , & Pulmo­ nis inflammationes,Gravedines,&. Raucedines, Tuiles, dolores peótoris >laterum, lumborum , & Capitis Vertigines, & Apoplexiae. Hip. lib.III. Aph.7.1.

Ultra banc aetatem progreifis , Afthma_-, Morbi laterales , Pulmonis infiammationes, Lethargi, Phrenitides, Ardentes febres, Diuturna profluvia, Cholerae, Diificultates, & Laevitatcs inteftinorum, Haemorrhoides . Hip. lib. III. Aph. 30.

Quibuicumque per morbos acutos, vel diuturnos , aut vulnera, aut quemvis alium modani extenuatis, nigra bilis, aut vcluti fanguis niger per in f e r io r fubfederit, poftridie moriuntur . Hip. lib. IV. Aph. 23.

Frigida qualis nix, Sc glades, perori ini­ mica;

?

APH. O R D O .

67 mica: Tufles movent, fanguinis profluvium, & deftillationes. Hip. lib.V. Aph. 24.

In morbis acutis, frigus partium extremarum , malum. Hip. lib.VII. Aph. 1.

Seleftlores Joatmis Jacobi Waldfchmidt circaPieli­ n t idem, & Peripneu­ moniamfententiae proponuntur.

I. C ’ Anguis venae fe&ione extra&us, fi V3 ftatim abeat in.coagulum, indicat venae fe&ionem aliquoties repetendam efte . TValdfchmidi.

II. Peripneumonia plus periculi, quam_> doloris habet. W aldjchm idt, III. In Pleuritide maligna tutius eft venae fettionem omittere, quamvis cogamur aliquid dare conCntindmi.lValdfchmidl.

IV. Sanguis, etfi faepius mittatur, iemper tamcn in parva quantitate erit extrahendus • VVuldfchm idt.

V. Pleuriticum fortiter purgare , eft eum £ 2 ma-

68 N O V U S maximo exponere vitae perìculo.

W aldJ'chmidt.

VI. Potus Frigidus multos enecat, quos morbus vincere non potuiflètWVdìdfc* VII. Omnia dylènterica , funt etiam anti­ pleuritica . Waldfchmidt.

Vili. Sudorifera mitiora utramque paginam complent ; itaut multoties folum antimonium diaphoretic am pro cura­ to n e fufhcere poftìt. WaldJ'chmidt.

IX. Opiatis non z&mod\imfido.VVald[chm id t.

X. De paracentefi in quartam,& quintam coftam multa dicuntur,fed quisanceps hoc adhibebit remedium ? Wàldfchm.

Hippocratis praefagiorum Liber primus • Bi reiidere vult Aeger in ipio morbi vigore , malum quidein indiciums eft in omnibus acutis affe&ibus , id, fed longe peflimum, pulmonibus laborantibus'.

Ex manuum latione hujuicemodi notas perpende in acutis febribus,in Peripne­ umonia , Phrenitide capitis dolore, ii quis

U

A PH . O R D O .

69 fi quis eas faciei admoverit, ut in d o quidpiam fupervacue venirur, aut feitucas carpat, aut a veile floccos , aut a pariere paleas avellat 5 Omnes h a o m alae, lethalefque funt.

Spiritus frequens, aut doioris, aut inflammationis in partibus fepto tranfverfo fuperioribus indicium eft: Magnus, Sc ex longis intervallis, delirium declarat: Frigidus ex naribus , Sc ore prodiens , lethalis admodum e ft.

C A P U T VII. ' De Empyemate.

OAepenumero ex Pleuritide, aut Peo ripneumonia , oritur Empyema--, ni fuppuratus humor intra quatuordecim dies fuerit per anacatarfiru excretus 5 Itaut in pe&oris cavum ex dirupto apoftemate dilapfus cujufdam ponderis,& refpirandi difficultatis cauia eft, comitantibus febre lenta, & fen* iibili corporis emaciatione . Eft: itaque Empyenaa; Colieftio pur is in T boracis cavo ,

£ 3

70 N 0 V U S Quibufcumque fuppuratio in corpora exiftens non innoteieit, iis ob crafsitudinem puris, aut loci non innoteieit.

Hip. lib.VI. Aph.41.

A puris Sputo Phthiiis, Sc fluxus : cum-» vero fputum retinetur , moriuntur.

Hip. lib.VII. Aph.i6.

Ex morbo diuturno alvi defluxus,malum.

Hip. lib 'V III. , Aph. $. ex additis in_> lib.VII. , ut ait Nicolaus Leonicenus .

Autumnus Tabidis malus. Hip. lib. U I. , Aph. i o.

Dum pus conficitur dolores, & Febresaccidunt magis, quam jam confctto.Hip. lib.II. Aph.4.7.

Quae ducere oportet, quo maxime natura vergitper loca conierentia, eo duce­ re convenit. Hip. lib.I, Aph.z 1.

Quae longo tempore extenuata funt cor­ pora , lente reficere oportet: quae ve­ ro brevi, breviter.. Hip. lib. II. , Aph.7.

Quicumque morbi ex repletione fiunt,cu­ rat evacuatio,^ quicumque ex evacuatione , repletio : &aliorumcont«arietas. Hip. lib.II. Aph.22. , Non pura corpora , quanto plus nutries, tanto magis iaedes. Hip. lib .II., Aph.10. y i.

APH . O R D O .

7i

Vi&us tenuis, atque exquiiitus in morbis quidem'longis iemper j in acutis vero, in quibus non convcnit, periculofus. Et rurfus, qui ad extremum devenerit tenuitatis , gravis eft: Nam , & repletiones, quae ad extremum deveniunt,gra­ ves funt. Hip. lib.I. Aph.it.

Quicumque fuppurati uruntur, vel tccantu r, ii pus purum fluxerit, & alburru, cvadunt¿ Si vero fuberuentum, & foeculentum, ac foetidum , pereunt. Hip. lib.VII. , A ph.^.

Quicumque fuppurati, aut aquam inter cutem patientes uruntur, aut fecantur, fip us, aut aqua univerfim fluxerit, omnes moriuntur . Hip. lib.VI.yAph.zi.

Quicumque ex morbo lateraii fuppurantur , ii in quadraginta diebus purgantur, a die, qua fit ruptio, Jiberantur , ii vero non, ad T a b e m tranfeunt. Hip. lib.V.t Aph.is.

E

4

S t-

72

N O v US

Seled lores Joannis Jacobi VValdfchmidt circa Em­ pyema fenteutiae proponuntar.

T^Aracenteiis, autfiatim , autnunA quam inftituenda. W a ld fch m id t ii. De paracentefi in quartam,& quintani coltamniuJta dicuntur,fed quis anceps hoe adnibebit remediumr W a ld fch m .

JU.Samem peftori, aut pulmonibus incumbentem, feftinanter educito. JVuldfch m id t .

IV. Si Febris ad f it , detur antiheSlic. Petri Poteru per plures dies. W aldfchm idt.

V . Quod fi pus jam fachim fit, conveniunt decoffa pcdoralia., vulneraria.. , inter quae emmet haedera t err efir is , fcubw fa .V lS a ld fch m id t.

J

VI. Cum fanguis femel extra vafatus , ftatnnputredincmconcipiat, videndum, ‘ ut five id ^¿tum fucrit a fcafu ab aito * a contufione, vel percuifiohe , fanguis mature difcutiaturj Id quod e g re fio praefiant diuretica, & fi vires ferant blew-

A PH . O R D O .

73 blandlord fudorifera, ut lap. 69., $ angun hire, cum aceto , F lor. Sambuc., Aq:Cherefol.y Spermai. Coet. (3 c. Waldfchm idt.

'SW.Antimonium dtaphoreticum eft Empyematicorum folatium, ad fcr.i. cumfioribus fulphuris dari dehet.Waldfchmidt.

CAPUT VIII. De Cordis palpitatioue.

Otus ille cordis irregularis,ac inordinatus, & nimis vehemens, quo videtur a propria fua fede quafi dimoveri, imo multoties tam violenter peftus percutitur , ut ftrepitum e d a t, & imperceptibilem iyftolem , dyaftolemque facit : hie autem inordinatus , ac inaequaiis motus, Palpitatio Cordis a Pra&icis accuratioribus appeilatur .

Qui frequenter, ac fortiter abfque cauia_. manifefta deficiunt animo, de repente moriuntur . Hip. lib.II. Aph.41. ^ Qui natura admodum craisi iunr, citius intereunt, quam qui graciles. H ip.hb.il, ■ Aph. 44* ~ Acu-

M

74 N O V U S Acutorum morborum non omnino funt certae praenunciationes,aut Salutis,aut M ortis. Hip. lib. II. Aph. 19.

In morbis acutis frigus partium extremarum , malum. Hip Jib.V II Apb.i.

Selefliores Jominis Jacobi VValdfcbmidt circa Cordis pulpit ationemfententiae proponmitur.

I. ^ ^ L v ftercs lenientes admodutn conV J ducunt. VValdfcbm idt.

II. Purgantia fortiora nocznt.VValdfchm.

IILIn ipfo paroxyfmo venam fecare licet, fed vide,ne excedas in quanto. VValdf.

IV. MartiaUa extra paroxyfinum caeteris omnibus palmam reddunt dubiam_>.

VValdfcbmidt.

V. Crocus, & Tberiaea plus conferunt externe, quam interne i opium plus inter­ ne , quam externe . VValdfcbm idt.

VI. Qui fcit curare pafsionem hyftericam, fcit etiam curare Cordis palpitation em . VValdfcbmidt.

CA-

A P H. O R D O .

7s

C A P U T IX. De Syncope.

Yncopeeft: Animï defeElio , cumpartium extremarum refrigeratione , & •UiYiutn exolutione y in quel vitale yobut immïnuitur, vox, G? (enfus projlernuntur, ac omnino deficiunt. Differt autem lipothymie a Syncope ex G aleno I. de art.cur.ad Glauc.cap.i*. quod ilia tamquam levior , hanc longe graviorenu praecedat: unde imperfeéta fyncopo appellatur.

Qui fréquenter, ac fortiter, abfque cauta manifefta deficiunt animo, de repente moriuiitur . Hip. lib. II. Ap. 41.

Extremis morbis , extrema exquifite re­ media optima finit. Hip. lib.I., Aph. 6.

Acutorum morborum non omnino iunt certae praenunciationes y aut Salutis * aiy: Mortis . Hip. lib.II., Apb.19• Qui natura admodum crafsi fu n t, emus intereunt, quam qui graciles . Hip. lib. II. Aph. 44.

In morbis acutis frigus partium extrema­ rum

S

7<?

N O V D S rum malum . Hip. lìb.VIL, v t ó j.

A tuberculi introrium ruptione } virium_> rejeftio, vomitio, aut animi d efeco f i t . Hip. lìb .V II., Apb. 8.

Selefiiores Joannis Jacobi Waldfchmidt circa Syncopen fententiae proponimitir .

I.

A Cida potentiora cum fanguinenu figant, merito iufpeéia habentur, nifi quod externe levamen promittant.

W aldfchm idt.

II. Fortiora remedia hie debent, Purgatiiia ,& diaphoretica conveniunt.VValdf.

III. Plethorae conjunftam Svncopen refociIJatis (piritibus, Venae'redione cura­ to . W aldfchm idt.

IV. Deficienti ex alvi fluxu,faciem,nc fri­ gida perfundito. W a ld fch m id t .

CA-

A P H. O R D O .

77

C A P U T

X. De Singultii.

ippocrates,Singultum ad genus convuliionis reducit i ita quoque & Galenus : Convuliio autem , fcu convulfionis mono, propria mufculoruny a ffe r ò eft , ex ipfiufmet Auftoris doanna , haec enim convuliio fine ir­ ritamento, licet interrupto, fieri non.» poteft i ab hoc enim irritamento , motus percipitur moleftus , & repetitur ad excutiendum id , quod partes illas vellicat, & compungit j itaut Praftici omnes conveniunt, quod tam leptum transverfum , quam ventriculus compatiuntur in fingultu.

Exnim ia purgatione convulfio, aut fingultus fuperveniens, malum. HipM&.Y.

H

Ubi Sanguis plurimus fluxerit, iìn^ultus, aut convuliio fuperveniens, malum-;.

Hip. lib. V. Apb. 3* ,.

• Convuliio fit, vel ex repletione^vel jnamtione; ita vero & iìngultus* Hip- « Apb, 39*

K O V Ü S Si Senioribus íupra modum purgatis, Sing VI^rrfu^ervenerit i non b°num • Hip. hb.VII. Aph. 4 i. r In Hepatis inflammatione Singultus, ma­ lum . Hip. lib.VIL Aph. 17.

R edo intem no, aut útero inflammationem patiente , urinae íldlicidium acci~ d it , & renibus purulentis urinae adve­ nir ftillicidium: Epati autem inflammationem patienti Singultus advenit.

Hip. lib.V. Aph.si.

A Singultu correptum Sternutatio fuperveniens, liberat. Hip. lih. V I., Aph. 13.

A Vomitu Singultus, & Oculorum rubor malum •. Hip. lib.VII. Aph.3. ’ Ab Ileo yomitus, Singultus, &defipientia, vel convulíio, maium. Hip.lib.VII..

Aph.io. r *

Selea i ores Joamiis Jacobi V Valdfchmidt circa Singultum pententine propommtur, 1 c i ngultus quidem leve quid vi detur, o ahquando tamen generofa iiludit

a p h .

ORBO.

79

remedia, & multum Medico faceilìt VValdfchmidt.

II. Si fit fine febre convenit vomitorium , quia conje&uramus malum in orifìcio fuperiori haerere. VValife hm ìdt.

III. Fugienda funt omnia frigida , acida, flatulenta , acria, & conlequenter vinum quod nervis eft inimicum ; & pro regula fit,quod vinum in omnibus morbis nervinis fpafmodicis , convqlfivis non conveniat. Potus autem ordinar rius poteft efle decofi um hordei cunu tantillo cinnamomi , vel g a la n g a o .

VValdfchmidt i iy . Senibus Singultus familiaris eft, & iis conveniunt, quae in Apoplexia commendantur, vel cephalica dicuntur, ut omnia ambrata, E lixir vit. M atthioli, antiepileptica , antiapopleflica , & c, VValdfchmidt.

V.Ante omnia accurate inquirendum eft, an febris continua Singultum continet, & an fit fine febre , fi cum febre eit certuni eft monftruofi quid latere , Se fuhjeftum non efle, tam ventriculurn^, quam diaphragma . Hincnec vomitoria, nec purgantia tunc tuto vix dari

NOVU

Í

poísínt, quin potius exhibenda antiipaimodica, ut cinnabarinum aliquod cum op'iOj vel tinffi. bezoard. cum eff ent. eaß&r. Externe theriaca iatisfaciet, cataplafma ex fermento cum theriaca , Scfptrttu theriacali caphurato , qui vel folüs pro inunftione fufficere poteil:.

VValdfchm idt. p

Si

N O V U S

APHORISMORUM O R

D O.

PARS T E R T I A

De Morbis Abdominis,feu Re­ gioni* Naturali* • {cera omnia , quae fub diaphragmate , hoc eft in Abdomine continentur , a_* fuis quoque infeftantur aegritudinibus , qiiae quidem quamplurimae lunt, & ma­ gni momenti exiftimandae,

CAPUT

I.

De Cardialgia.

Nter affeftus praeternaturam ventriculi > CARDIALGIA -prinium ftbi ven­ dicai locum 5 quod vocabtuum licet proprie cordis dolorem fisniticat, attaF ~ men

I

Sz N o y u S men quia apud noftrates Pra&icos , etiam os ventriculi ilniftrùm ftomachum appeIJatum > ac univerfa ea Re­ gio , quae a mucronata cartilagine, & coftarum notharum extremitatibus circumfcribitur, cardia appeJlatur .* prae- , terquamquod maximtis efl confenfus inter hoc ventriculi orificium, & ipfuiri cor , itaut iliius dolor non femel iynchopen induxit : eft igitur Cardial­ gia , morfus oris Ventriculi.

Qui frequenter , ac fortiter abfque cauilà manifeifa defìciunt anim o, de repente moriuntur . Hip. lib.n . Apb. 41.

Eum , qui non febricitat, cibi faftidium , morfus oris ventriculi, x^ertigo, & oris amantudo , purgatione indip'ere per fuperiora fìgnificant . Hip. Ub. IV .

Apio. 17.

In Febribus circa x7entriculum fortis aeltus, & Cordis morfus, malum. Hip. f lib.IV . Apb.<55. e Qui natura admodum crailì funt, citius intereunt,quam qui gráciles. Hip.lib.II. Apb. 44. r In forti dolore ventris partium extrema! rum frigiditas, malum. Hip. lib. V II. Apb. z 6.

Se-

A PH.

OR DO.

83

Seiediores Joannis Jacobi VValdfchmidt circa Car -

dialgiam fentcntiae proponuntur .

I. T N humoraJi, Vomitorium , caeteris paribus, propinari poteft. VValdfc.

II. In humorali, opiata magis neceilaria_> funt,quam in fiatulenta.VValdfchmidt.

III. Nunquam praecipitantia fola iünt exhibenda , fed Temper quid aromatici addendum, ut lap.69,fluviat. cum gut­ ta aliqua ol. caryophylhr., Specif, febril.

Croll. cum ol.carDi, caryophyllorum,& c.

VValdfchm idt.

IV. Paroxyimi febrium intermittent!um faepius invadunt cum cardialgia, praefertim in Mulieribus . VValdfchmidt .

V. Si fubiit 'malignitas, exhibentur lap. b e zo a rd . a gr.V ., ufque ad X ., vel pul. b e zo a rd . z gr.X V . , uique ad fcr. I. cum gr.uno, vel II. theriac. Coeleß. VValdfc.

VI. Puto Cardialgiam optime dividi pofie in Humoralem, & Flatuleiiani-» • VValdfchm idt.

V F z . VII. Mr / .

84 NO VU S VII. In Flatulenta , Clyfteres magis funt proficui, quam emetica , purgantia, & ahioi bentia . VValdfchmidt.

Vili. Inter carminativa placet mihi mi­ sura ex Spirii. S a i dulc. & ex Spirita uni[or. ad gtt.XX.,veI XXX. fqmenda.

VValdfchm Ht. IX. De medicamenti» vi agitatoria praeditis idem hic notandum ven it, quod moneri folet in Colica, nempe ab iliorum ufu faepius anxietas augeatur.

VValdfchmidt.

C A P U T

II,

De Famis laefmiìbus.

Bi fames laborandum non e il. Hip, Ub.II. Aph. 16.

Famem vini potio folvit . Hip. Ub.II. Aph- ZI. Non latietas , non fames, neque aliud quicquam, quod moduin Naturae exceiièrit, bonum . Hip. Ub.II. Aph.*.

Aeftate, & Autumno cibos difiiciJlime fen iu t, hyeme faciliime , fecundum locum Ver habet. Hip. Ub.L, A p h.i8.

Se-

U

!

APH . O R D O .

85 Senes facillime jejunium ferunt : fecundo loco, qui aetatcra confiftentem habent: minus Adolefcentes 3omnium minime Pueri, praefertim , qui inter ipios funt vividiores v Hip. lib.I. Aph. 13*

C A P U T De Vomita.

III.

,

Eftate autem nonnulli horum & Febres Continuae, Sc Ardentes , & Tertianae febres , Sc Quartanae , Sc Vomitus , & Alvi profluvia , Sc Lippitudines oculorum , & Aurium dolores, & Oris ulcerationes , Genitalium putredines , 3c fudores . Hip. lib. HI. $ Aph. 21.

A Vomitu Singultus, & Oculorum rubor, malum. Hip. lib.VII. Aph.3.

Quicumque evomunt fanguinem , fi fine febre quidem falutare 5 fi vero cum febrc, malum . Curare vero acerbis , Sc rcfrigerantibus . Hip. lib. VII. Aph.37.

A Sanguinis Vomitu Tabes, & puris purgatio fupra. Hip. lib. VII. A p h . S o .

Vomentes vero cfifficulter , Sc mediocriF 3 ter

A

86 N Ó V U S ter carnofos, per inferiora, caventes Aeflatem . Hip. Mb.IV. Aph.i.

In perturbationibus ventris , Se vomibus ipontinis , fi talia purgentur, qualia purgari oportet, conferì , Se laeviter ferinitj Sin minus , contra^.

Sic Se vaforum inanitio , il tails fia t , qualis fieri debet , conferì , Se bene tolerant : fin minus contra . Inipicere itaque oportet , Se regionem, Se tempus, & aetatem, Se morbos, in quibus conveniat, aut n on . Hip. lib. I. Apb. 2.

In aetatibus autem talia contingunt; Par­ vis , & nuper natis Puerulis , oris ul­ cera ( quae Aphthae vocantpr ) Vomitus, Tuflès , Vigiliae , Pavores, Umbi­ lici inflammationes, Aurium humiditates . Hip, Mb.ITI. A p i.24..

Longo Alvi profluvio lavoranti fpontaneus Vomitus iuperveniens , morbuiru folvit. Hip. Uh.VI Apb. 1 s • A Tuberculi introrfum r'uptione , Virium deje&io , Vomifio j aut animi.defe&io f i t . Hip. lib.VII. Apb.8.

Ab Ileo Vomitus, Singukus, Bcfipientia-/, vel Convuicio, malum. Hip. Mb. VII, Apb. io.

In-

A P H, OR D O .

87

Infigniores Aurelii Cornelii Celfi circa Vomitum breviter hie adwtantur Jententiae.

V

O m i t u s S in c e r a e p i t u i t a e , v e l b i l i s , periculofus, p e jo rq u e ft v ir id is , a u t n ig e r e f t . CornelCeIf. l i b . IL çap.4..

V o m i t u s b ilio fus n o n v o l u n t a r iu s , v e l p r o t in u s, a u t percuiTus eft aliquis, v e l d iim in fla m m a tio

m a n e t , m a lu m i i g n u n u

eft in h is d u m t a x a t , q u o n i a m , v e l n er­ v i , v e l etiarn

nervoft lo ci

v u ln e r a t i

f u n t , Cornel. Celf. Ub.V. cap,z6.

SeleCtiores Joannis Jacobi VValdfchmidt circa Vomi­ tum fententiae proponuntur .

I. \

/film s tuti funt, ft pro comité ha-

JLVJL hent Diarrhoeam, W a ld J 'h .

II. Vomitus Puerperarum mature fiften4i fu n t, cum faepius illas ex inftdiis F

4

tru -

88 N O V U S trucidant. W aldfchm idt.

III. In Morbi principio Vomitus facilius feruntur, & Medicum Spe&atorem volu n t, non Aftorenl. W aldfchm idt.

IV. Vomitus horis matutinis Aegriim vcxantes non ilatiin opiato , velfiyptico funt iiftendi, quin potius cura ad cruditatem acidam, & hypochondriacam corrigendam dirigetur. W aldfchmidt.

V. In gravidarum Vomitionibus , nec opiata, nec adllringentia conveniunt, cum totum negotium tutius ioli naturae relinquetur . W aldfchm idt.

VI. Praefente Diarrhoea nunquam Venae feilio tentanda, multo minus praefente V om itu. W aldfchm idt.

VH. Uti in omnibus evacuationibus nihii praeltantius datur, quam iomnus, ita oc in Vomitu cohibendo, iaepiusfett omne pumflum>folo eo excepto cafii, zL Venenum fuerit aflumptunu .

VPaldfchmidt .

VIII- Si Vomifiones oriantur primario ipirituum ataxia, opiatum omniuno eit tutifiimum ; iln vero praecedat do­ lor partis alicujus, renum, yel inteftinorum t cura nequaquam eli auipicanda

A P H. O R D O .

89 da opiatis, fed venae fe<ftione,enemate leniter evacuante . VValdfchmidt.

IX. In Vomitionibus ab emetico fortiori excitatis detur cochl. 1.fpir.vin. hic cnim iamomento Vomitus compeici tJValdf.

X. In hoc affe&u Clyfteres nunquam excedere debent quantitate fua unc.VIII. in-Adultis , ne praecipitemus aegrum-> in Ileum. VValdfchw idt.

XI. In Vomitu cruento ex Jienis obftruftione oriundo , vix dabitur praeftantius rcmedium , quam vaforum fedalium apertio, five ilia ope medicamentorum, five fanguifugarum applicatione inftituatur. W aldfchw idt.

Hippocratis praefagiorum Liber Secundus.

,

Erquam utilis eft Vom itus qui bilem pituitae mixtam habet, fi neque crailitie, neque multitudine admodum excedat; Nam fincerae pituitao, bilifve, vomitus pejriculofus eft. Si vero lividus, aut viridis, aut niger eft , quilibet horum colorum acciderit, vit^iofus eft; Si veto omnes affatim in eo-

P

$o N O V U S d e m a p p a r e a n t, M o rtis p ericu lu m v a ld e tim en d u m eft. Si qu idem fo etores in q u o v is V o m it u , m ali f u n t .

C A P U T iv.

De Affezione Hypocbondriaca. ae lo n g o te m p o re ex ten u ata fun t Q Uvero co rp o ra ,len te reficere o p o rte t:q u a c b r e v i, b r e v ite r . Hip. lìb. IL

Aph. 7.

N o n pu ra co rp o ra q u a n to plus nutrics ta n to m ag is la e d e s . H ip.lib.il A pb.iò.

Q u ib u fcu m q u e per m orbos a c u to s , v e l diuturno® , a u t v u ln e r a , a u tq u e m v is aiiu m m o d u m e x e e n u a tis, n igra bilis ? Uu r j Utl ^an I UJS ni&er P er inferiora^ ‘ “ i) e¿ n f ’ p o ftrid ie m o r iu n tu r . Hip. ltb .IK A p b .z3.

1

aph. o r d o .

91

Seletfiores Joannis Jacobì VValdfchmidt circa Hypochondriacam affefiionem [ententiae pròpo­ maitur .

T T 7 Enàe Salvatellae feófio omnibus V creditur prodeflè. W i l d f c b m i d t .

II. Alvus fempcr debet eiTe laxio Ì f T f U .

III. Inter Hypochondriaca juvant aciduiae : In Scorbuto confirmato, nocent, vel faltem fine periculo fuaden nequeunt . V V a l d f c h m ì d t • * IV-Omnes Hypochondriaci lunt flatulen­ ti ; Hinc admodum conducunt enemata . V V a l d f c h m i d t . y . Tempore Vernali femper exhibendum emeticum . V V a l d f c h m ì d t .

VI. Inter ipecifica laudant M a r tia lia ^ o m nia ex p in o , omnia ex [ a l e a r m o n i c o , a r ca n . d u p l i c a i e l i x w x u n t i f : o r b u t.,tjn -

B u r . a p e r i t . Moembii - V V a l d f c h m ì d t .

VII. Omnes Scorbutici habent venirìculum debiliorem . IV a ld fc h m ì d t ^

92 N O V U S V ili. Omnes Scorbutici bene ferunt nervi' na , & antifpafmodica . IValdfchmìdt .

c

A p U T

V.

De Cholera Morbo,

C

Hofcram ab humore cbolerico, ièit bilioio dieìam exiftimat Galenus. Nos autem nomine Cholerae intelhgimus Morbum iIJum, in quo firnul deje&io , & Vomitus Patientenij torquent, ac infuper Ventris infiatio .

• Ì t3 uan,C aeta,tem progrefiis Afthma. , Morbi laterale*, Pulmonis infiammatmnes Lethargi, Phrenitides, Arden­ te? febres, Diuturna profluvia, Choerae , Difhcuitates, & Laevitates inteltinorum, Haemorrhoides. W p.lib.III. Aph. 30. r

93 A PH. ORDO. Sekâiores Joannis Jacobi VVatífchmidt circa Cho­ leram [ententiae proponuntur . j T T l c probe attendendum, an magna adíít humorum corruptorum faburra , & $n vires fatis maneant confiantes j tune etiam praeílabit aeere fpe&atorem quam zdcovcm.JValdjcb.

II. Tantopere hic Aurores commendant, theriac. coelejl. cuni lapid.69. bezoar» Waldfchmidt.

CAPUT

VL

De Li enteri a, & Coeliaca N te rd u m plus jufto fo lv itu r a lv u s , & n o n fo lu m excrem en ta , au t hum ores ta m fal litares , q u a m v itio f o s , & co r­ ru p to s , íéd cibos in d ig eílo s , a u t v ix m u ta to s in te m p e íliv e d ep o n it i u n d o L ien teria , Se C o e lia c a aífe& io e x o r i-

I

94 NO VU S tu r . D efcrib itu r autem a G a le n o , q u o d U t 9velox exitus ( per alvum ) eorum. , quae comeduntur, & bìbuntur eo modo, quo fu n t ajfujnpta . C o e lia c a vero pafiio eli: illa alvi fiuxus ip e c ie s , in qua_» cib i parum m u t a t i, vel jam in c h y lu m cq n ve riì e x c e r n u n tu r .

A u tu m n o vero p lu rim i aeftiv i m o rb i iiu n t, «Se febres Q u a r ta n a e ,& E rra tica e , & Lienes, A q u a e inter cu tem , «Se T a b e s, & S tillicid ia U r in a e , & D iitìcu lta te s in te ftin o r u m , «Se L a ev ita tes ìn te ftin o r u m , Se C o x e n d ic u m d o lo r c s , & A n g in a e , Se A fth m a ta , V o l v u li, M o rb i C o m itia le s , Furores , M e la n c o lia o .

Hip. Jib.IH Apb.zz.

Q u o r u m a lv i in teftin o ru m L a e v ita te la b o r a n t , h y b e rn o tem p o re per fu periora p u r g a n , m àlu m . Hip.lib.IV.Apb.iz.

In lo n gis la evita tib u s in te ftin o ru m , il ru<ftus acid u s fu p e r v e n ia t, qui prius n on erat, iig n u m bon u m . Hip. lib.VI.Aph.i.

Q u icu m q u e L ien o iì a diftjcu ltate in tefti­ n o ru m cap iu n tu r : iis fiip erven icn tem , lo n g a m d ifficu lta tem inteftinorum ^ , aq u a in te r c u s , a u t L a ev ita s in te ftin o ru m e x c ip it, «Se m oriu n tu r . Hip.Jib.VL Aph.^i.

Qui-

APH. O R D O :

9$

Q uibu scu m que crucia infra dejiciuntur atra biiis in e il: Si P lu r a , m a jo r : fi p a u cio ra , m in o r e il M orbus . Hip. lik V II. Afih.70.

A D ifH cu ltate in te ftin o ru m , L aevitas in teilin o ru m fu p e r v e n it. Hip. lib. VII. Aph. 78 .

Seietiiores Joannis Jacobi Waldfchmidt circa Lien­ tertam ? & Coeliacam pafftonemfententiae proponuntur • I. O T o m a c h i c a fim p lic io r a , & paratu O fa cilio ra faepius plus p r a e ila n t, q u a m c o m p o r ta ,u t NuxMy*'ißica,Z"mo-iber , Vitellui ovi cum aceto co & u s , %Jfentia abfynthü,Sc o m n ia e x Mafiicha p a r a t a . Waldfchmidt.

II. P u rgan tia a u t plan e h ic fu n t o m itte n . da , a u t ben ign io ra fg ltem e lig e n d a -.

W aldfchm idt.

III. C u m non facile difcern i p o f ji t , an_> ex defe& u b iiis , an ex o b ilru ftio n e v a fo ru m

Í>6 N O V U S fo ru m la<fteorum ,m alum h o cfo v e a tu r" co n ju n gen d ae fun t am ara cum ap eriti v is, u t effenti a Abfynthü ad unc.x i . liq. martial.zd, g u t.X X X .O p tim u s M a rtia lis liq u o r fit q u a n d o fublim en tur flores Sa­ lis arm o n iaci cu m M a r t e , q u o d tu n c r e m a n e t, fi rep o n atu r in o lla m a b it in iiq u o rem ,q u i vere Liquor M arti alh eft.

Vffaldfchmidt.

C A P U T VII. De Diarrhoea. lc e t q u ilib e t a lv i fluxus generali D ia rj rh oeae n o m in e ap p ellari p o fsit $ n ih ilo tarnen m inus D ia rrh o ea fic ap ud f r a (ft icos d eicrib itu r : omnium humorum •y praeter fanguinem , per afajum excretio.

In p ertu rbatio n ibu s ven tris, & V o m itib u s fp o n tan eis , ii taiia p u r g e n tu r , q u a lia p u rga ri o p o r t e t , c o n fe r t, &c la eviter ferunt j fin m in us co n tra . Sic & v a fo ru m in a n itio , fi talis f i a t , q u alis fieri d e b e t , c o n fe r t, & bene to leran t ; firu m in u s co n tra . In ip içerc jtaq u e o p o r­ te t ,

I

A PH . O R D O .

97 te t, Se íegionem , 8c tempus, 3c aetatem , & Morbos in quibus conveniat, aut non . Hip. lib.I. Aph.z.

Quae ducere oportet, quo maxime natu­ ra vergit, per Joca conferentia , eo du­ cere convenir . Hip. lib. I. Aph.zi.

Deje&iones non multitudine funt aeftimandae,ièd fi taJia dejiciantur, qualia conveniunr, & Aegri facile tolerant.

Atque, ubi ufque ad animi defeftionem expedit ducere, faciendum, fi Aeger poífit tolerare . Hip. lib.I. Aph. 23» Si qualia oportet purgati, purgentur,confert , & facile ferunt, fi contra , diificulter . Hip. lib. I. Aph.zs.

In profluviis alvi mutationes excrementorum juvant j nifi ad mala mutatio fia t. Hip. lib.II. Aph.14.

Eorum, quae univerfim, 8c velociter nutriuht, veloces quoque fiunt excretion nes . Hip. lib.II. Apb.iS. Plurimum , atque repente evacuare , vel replere , vel calefacere , vel refrigerare, five quovis alio modo corpus movere, periculofum : omne cnim nimium na­ turae inimicum: led quod paulatim fit, tutura e ft, cura alias, turn cum ab alG tero,

9* N O U V S tero,ad alterum traniìtus fìt. Hip.lìb.TI. Aph. s i.

M.orbi in pluviarum multitudine magna ex parte fiunt,Febres longae, Alvi profiuvia , Putredines, Morbi Comitiaies, Se Apoplexiae, Se Anginae . In iìccitatibusautem Tabitudines, Lippitudines, Articulorum dolores , Stillicidia urinae , Se Diflkultates inteftinorum_,.

Hip. Uh.IH. Aph. 16.

A diate autem nonnulli horum, & Febres continuae,óc Ardentes,& Tertianae fe­ bres, Se Quartanae , & V o m itu s, Se Alvi profluvia, Se Lippitudines, Oculorum , Sì Aurium dolores, Se Ovis ulcerationes, Genitalium putredines, Se fudores. Hip. ¿ib.III. Apb.zi.

Dolores ventris fublimesjleviores, qui ve­ ro non fublimes, fortiores. HipJib.VL Aph. 7.

Longo Alvi profluvio laboranti, fpontaneus Vomitus iuperveniens , morbum lo lv it. Hip. ¿ib.VI. Aph. 15• Balbi ab Alvi Profluvio maxime capiuntur . Hip. Uh. VI. Aph.ir.

Quibus in Alvi profìuviis excrementa fpumofa funt, iis ex capite pituita defluii.

Hip.

A PH. O R D O .

99 H p. Hb.VII. Apb.ìo.

A b A lv i p r o flu v io , D iflScultas in teftin o rum . Hip. Ub.VII. Apb.7 7 .

Senibus ip iran d i d ifticu lta te s, D e ftilla «tiones cum tuffi, Urinae ftillicidia, Se diflicultates, Articulorum dolores, Se Renum, Vertigines, Apoplexiae, ha­ bitus corporis depravano , Pruritus totiuscorporis, Vigiliae j A lv i, Oculorum,&Nariumhumiditates,Viiiis obtufus, Glaucedines, Auditus graves.

Hip.lib.III. Apb.31.

Selefiìofes Joannis Jacobi VValdJchmidt circa Diarrboeam fententiae propmmntur.

I. O U d ores fiilunt Diarrhoeas . W a ld k j fcbm idt .

II. F lu en tem a lvu m , m o d o conflrent v i­ res , an te q u artu m d iem , ne co m p eicit o . VValdfchmidt.

III. D iarrh o eae a d m o d u m periculoiae funt in m orbis pefto ris , in feftae fun t P u erperi s ,& In fan tibu s Febre m a lig n a co rreG 2 ptis.

too N O V U S p tis . W aldfchm idt.

IV. Saepius ex moerore oriuntur Diarrhoeae incurabiJes ob turbatali! Spirituum animalium crafim, & maximum a ftatu naturali fermenti ftomachici,& bilis receftum j accedit Febris erratica, donee tandem Atrophia confumpti intereant. W aldfchm idt.

V. Cave, ne curam ftypticis inchoes : fic enim introduces vifcerum contumaces, & inteftinorum obftruétiones, quas fequitur Hydrops. V iralifebmidt.

VI. Carnium efus,nocet Alvi fluxu laborantibus. W aldfchm idt.

VII. Modice refrigerantibus praeftabunt, ut aq. hard. , C. C. & c. V ira li febmidt .

V ili. Clyfteres in parva quantitate funt injiciendi, five inteftina abftergere, five il.'a confortare veli s.VValdfchmidt.

IX. De Venae Sezione lis movetur , dico tamen , quod fi recrementa fermentefcibilia ex fanguine deponantur in in­ teftina, & Febris accedet, licere ven am fecare. W aldfchm idt.

X. Si Diarrhoea pro comite Vomitutn habeat , minus tuta exiftimatur. W a ld fchm idt.

XI.

>

A PH . O R D O . io i XI. Praefente Diarrhoea nunquam venae ie£tio tentanda , multo minus praclente vomitu. W aldfchm idt.

Uno die fluere alvum faepe pro valetudi­ ne eft , atque etiam pluribus , duna Febris ab fit, & intra feptimum diein conquiefcat r Purgatur enim corpus, Se cuod intus laefurum erat utiliter cffujlciitur. Cornei. Celf. lib.IV. cap.9.

CAPUT

Vili

De Deferitevia .

Efcribitur ex Fernelio, quod iìt : Cruenta ah)i dejeUio cun dolore,& torjìone : multoties vero panca muco fa quaedam, Se fanguine tintila excernuntur cum dolore a n i , & frequenti, inanique dejiciendi deiìderio .

Diificultatem intéftinorum habenti,.» va­ luti carunculae dejiciantur, lethale eit.

Hip. lib.IV. Apb.26.

In longis Difficultatibus intéftinorum ci­ bi faftidium , malum , Se cum F cbro , pejus. Hip. lib. VI. Aph.l< Dojores ventris fublimes, leviores , qui G 3 vero

D

10 2 N O V U S ve ro non fublim es , fortiores . Hip. lib.VI. Aph.7.

L o n g o a lv i p ro flu vio I a b o r a n ti, fp o n ta neus V o m itu s fuperven ien s , n io rb u m i o i v i t . Hip. lib.VI. Apb.is.

I en o fis D ifficu lta s in teftin o ru m fuperv e n ie n s , bon u m . Hip. lib.JH. Aph.4$.

A d eje& io n e fin cera, D ifficu lras in teftin o rum , m alu m . Hip. lib.VII. A ph.zi.

A b A lv i p ro flu vio D ifficu lta s in fe ttin o rum . Hip. lib .V I! Apb.77.

A D ilfic u lta te in teftin o ru m , L a e v ita s in­ fetti nor uni fu p erven it . Hip. lib. V II. Aph. 78.

In Profluviis alvi mutationes excremcntorum juvant, nifi ad mala mutati© fiat. Hip. lib.II. Aph. 14.

D e T e m p o rib u s : Siq u id em H y c m s ficca, Se A q u ilo n ia fnerit> V er aurem p lu v io f u m , Se A u ftrale , necefte eft a e f t a t o Febres acu tas fie ri, Se JLippitudines, Se In teftin o ru m d iffic u lta te s , p r a e c ip u o ve ro M ulieribus , Se V iris , qui n atu ra flin t h u m id io re s. Hip. lib.III. Aph.i 1.

A tu u m n o vero p lu rim i aeftiv i m o rb i { u n t , Se Febres Q u a rta n a e , Se E r r a tic a e , Se L ien es , aq u ae in ter c u te m , Se

APH. O R D O . *°3 Tabes, & Stillicidia unnae, & Difhcultates inteftinorum,& Laevitates inte rnorum, & Coxendicum dolores, & A ginae , & Afthmata , Volvuli, Morbi Comitialcs , Furores, Melanchohao * Hip. lib .Ii7.Apb.22 -

„

Acftate autem nonnulb horum, &^ bres continuae, & Ardcntes, & Tertia„ae febres, & Quartanae, & Vomitus, & Alvi profluvia,& Lippitudmes,Oculorum , & Aurium dolores , & Oris u cerationes , Genitalium putredines, öc S u d o re s. Hip- lib jll. Aph. » T ■ ...

D ifH cu ltas in te ftm o ru m , fi «ra b in c o e p e r it, laeth alis eft . H ip . h b . I V .

QjdcumqueLienofi a Difficultateinteft^ norum capiuntur: iis fuperyenieuten^ longam Ditficultatem mteitmoi uro*, aqua intercus, aut laevitas mteftinorum excipit, & monuatur. H p .

M o rb i ln* p lu viaru m m u ltitu d in e m a g n a e x parte f iu n t , F ebres lon gac■ »’ in p ro flu via, Putredines , M o rb i C o m i-

Ü 4

dl“

io 4 NO V U S dines, Articulorum dolores, Stillicidio urinae , & D;fflcultates inteih'norunu.

Hip. H b.lII.Apb.i6.

Ultra hanc aetatem p ro g re s s , Afthma Morbi laterals , Pulmonis infiammationes, Lethargi, Pbrenitides, Arden­ t e Febres , Diuturna proflu via , ChoJerae , Difficultates, & Levitates inteftjnorum, Haemorrhoides. H ip .lib ili.

Uph.i o.

Selefttores Joannis Jacobi VValdfchtnidt circa Dyjenteriam fententiae proponuntur.

I. T N hoc morbo multum , non multa., t ^ Medlco frntpraefcribenda.VVaL L.lnteitinorum Ulcera fuperiorum aflumptis, inferiorum autem inje&is curato. rValdfchm idi.

III. Enemata parcius , Sc rarius infici de, bent. W aM fchm idi.

IV. Adflringentia earn excrunt noxarm, , Quam fens ab lllis expernnur in cryflpelate, Sc inflammatione . VValdfchm.

V,

v*

A PH. O R D O . io s V. Dvienteria ex contagio fuborta, nunquam fine febre obfervatur. W aldfch• VI. Egregie prodeft primis diebus ferum^ la&is, fi pofthabitis purgationibus lo­ co clyfteris injiciatur . W aldfchm idt.

VII. Vomitorium locum habere poteftj fi Dyienteria fuerit introduca ab afiumptis , & malum adhuc fit recentiflìm um . W aldfchm idt.

V ili-D e purgantibus itaièntio: fi non,, licet purgare in hypercatharfi , non li­ cet purgare in Dyfenteria, atque ubi periculofa evacuano , & purgatio.

VValdfchm idt.

IX. In Dyfenteria nulla agnofcimus intcftinorum ulcera , ceu cauifam morbi Spafmus eft, qui fanguinem e vafis elutr ia t, ve! extorquet j ex hac continua-, irritatone oritur inflammatio, & tan­ dem grangracna, ficque inteftina poft mortem apparent exulcerata , quod phoenomenon hand eft caufià morbi j fed produ<ftu«i. W aldfchm idt»

CA-

105

NOVU S

CAPUT IX.

,

De Colica & Iliaca pafilone.

M

UItotics interina acerrime dolcnr, atque retentis una iìmuJ foecibus, & alvo cohftipata nimis, itaut acerbif. iìmis cruciatibus conflidentur A egri, atque haec affecHo Colìtam paiHonem àppellant Pratici Si vero acerburru hunc dolorem ani totalis fequatur occlufio , ut foeces nullo paito interne.» «jiciantur, dicitur Affeftio Iliaca ,Vol5»^/«r,aGraecisCi7n/^/^,atq:aBarbans Miferere m i , e reni m talibus contorqucntur inteniìilìmis cruciatibus , ut potius per os ftercus erumpat, quarru infra tranfmittatur.

Autumno vero plurimi acftivi morbi fiunt , & Febres Quartanae , Se Erraticae , & Lienes, Aquae intercurem , Se T abes, Se Stillicui a urinae, Se Difficultatesinteifinorum, Se Laevitates inteftinormn , & Coxendicum dolores, Se Anginac, & Afthmau , Volvuli, Moi>

A P H. O R D O .

107 Morbi Comitiales, Furores, Melancholiae . Hip. lib.III. Aph.2.2.

Ab Ileo, Vomitus , Singultus, Defipientia, vel Convulfio, malum. Hip.Iib.VII. Aph. io.

Quibus adfunt tormina , & circa umbilicum labores , & lumborum dolor , qui neque a medicamento , neque aliter folvitur, Hydrops ficcus contrahitur.

Hip. lib.1V ' Aph.11.

Qui bits ex Stillicidio urinae , Ilcos fupervenerit, in feptem diebus pereunt, nifi febre fuperveniente fatis urina fluxerit.

Hip. Uh.VI. Aph.44.

Ultra hanc aetatem progreflìs, Afthm a, Morbi larerales, Pulmonis inflammationes, Lethargi, Phrenirides,Ardentes febres , Diuturna profluvia, Cholerae, Difficultates , Se Laevitates inteftinorum , Hacmorrhoides . Hip• Uh. III. Aph. 30. '

io»

KOVUS

SeleSiiore5 Joannis Jacobi VVahlfchmidt circa Colicaw , & Iliacam afie­ li ionem fententiae proponimi ur .

I* ^"^Lyfteres in dolore Colico , tura ex oleoiìs, tum ex carminativi» paratos pluries in diepraeicribito.^/’7'7?/i/.

II. Carminativa opti me mifeentur curro opiatis . W a ld fc h m d t .

III. Colicae Antido; u;n eft Camomilla. ex quacumque edam orta fuerii cauffa . V ìv a lif cbmìdt .

IV. Omnia frigida inteftinisfunt inimica.

W a ld jc b m id t .

V. Colica ex vino acido oriunda, folis fudoriferis,anodinis interpofìtis, curatur.

W a ld jc b m id t .

VI. Clyfteres antimoniales in nullo mor­ bo adeo efHcaces funt, quam in Coli­ ca . W a ld J 'cb m id t .

VII. Si purgans exhibere velis , ea detur d o li, ut fatis fortis fit ad alvum moven»

1©9 A P H. O R D O . vendum. W ^ L fcfon ia t.

V ili. Iliaci iridar Puerperarum funt tra¿*andi, hiac frigida in tedio is inimica: Omnis itaque potus debet effe calidus , & vi&us nonmii tenuis. W aldj'chmidt• IX. Antequam globulus deglutietur, praenutti debet hauftus olet oltvarum_>, amyidalarum dulcium , V ellin i. IVald.

X. Qua plures C.yiteres in una hora Iliacis^applicari jubent, quammaxime aberrant . Wa Idfch>nidt.

CAPUT X. De Cachext a , &

.

A corporis habirudo , in qua ob pravum nutrimenram color cutis univerfae , & praefertim faciei, a naturali colore declinar, nempe pallet, flavet, vel in fufcum vertitur, imo aliquando impetiginibus etiam, crudi fque inficitur Cachexia a Praftias anpellatur.Haec autcm maia corporis habitudo , fa­ cile in Hydropem tranfit. Dicitur autem Hydrops humorum feroforum_ una, velpluribus corporis partibus col-

E

leftio,

no

N O V u S

ledi o, itaut Latini Aquam inter cute ni appellarunt >haec aquae coliettio fi fituni ve rfalis dicitur Anafareha, vel le u tophlegmatia , fi particulars , nornen. rieiumit a parte affetta , etenim fi Ca­ put infeiiat dicitur hydrocephalus fi Scrotum, hydrocoeky fi infimum occu­ pât ventrera Afeites appcllatur , & c.

Non pura corpora , quanto plus nutrics tanto magis laedes. Hip. lib.U Aph.io.

Faÿ ius..?ftrJmPleri potu , quam cibis.

Hip. h b .I l A p h .n .

Quicuraque morbi ex replctione fiunt curat evacuado, & quicumque ex eva­ cuatone , repletio : & aliorum contra netas . Hip. H b.Il Apb.7.2

A L T ’ V* ePebres £ p,uAimi acftivi Q u a r ta n a e , & Erra­ is .T a b i .* ^ e? e n- . ^ uae in te rc u te m ., & T a b e s , & S tilliçid ia urinae , & D ifficultates rateftinorum, & La evitares inteftmorum, & Coxendicum dolores, & Angmae , & Afthmata , V olvuli, Morbi Comitiales , Furores, Melancholiae. Hip. lib.III. Apb.zz Aqua intercute laborantibus, ulcera in. fob'.rl Apb.8.

Hy- A

APH. O R D O . nt H y drope correpto, fí aqua e venís in> ventrem defluxerit, íblvitur morbus.

Hip. lib.Vl. Aph. 14.

Quicumque Suppurati, aut Aquam ínter cutem patientels urunrur, aut fecantur, lí pus, autaqua univerfím fii;Xerit,omnes moriunturHipMb.VI.Aph.z7.

Aqua intercute Jaborantibus,Tullís íuperveniens, maJum. Hip. lib.VI. A pb.is.

Aqua intercutem laboraos, íi Tullís corripiatur, deíperatus e íl. Hip. lib.VII. Aph. 47.

Quibus adfunt tormina , & circa umbilicum labores , & lumborum dolor, qui ñeque a medicamento, ñeque alicer íblvitur , Hydrops ficcus eontrahitur .

Hip. lib.IV. Aph. 11.

Quibuícumque per morbos acutos, vcl diuturnos, aut vulnera, aut quemvis alium modum extenuatis , nigra bilis , aut veíuti íanguisniger per inferiora,, fubfederit, poftridie moriuntur . Hip. Ub.IV.Aph.z3.

A diuturnis íano haemorrhoidibus,fí una non íervatur , periculum eíl Aquairu ínter cutem, vel Tabem aáveiúte.Hip. lib,VI. Aph. 12.

Ei,

IIZ

NOVÜ S

E i, qui Leucophlegmatia detinetur, fi fortis ventris fluxus fupervenerit, morbo libcratur. Hip. lib.VII. Apb.29.

A pituita alba , Aqua inter cutem iuperven it. Hip. lib.VII. Apb.76.

Infigniores Aurelii Cornelii Celfi circa Hydropem breviter hic adnotantur fententiae, I. T T Ydropicis Alvum moliri c ib o , X L melius eft, quam medicamento.

Cornel. Ce If. lib.III. cap.zi.

II. Non alienum erit metiri potionem_> H ydropici, & urinam ; Nam fi plus humoris excernitur , quam afiumitur , ita demum fecundae valetudinis fpes eft . Cornel. Celf. lib. III. cap.zi.

III. ubi convaluit aliquis ( ex hydrope ) diu tarnen alienus ei veneris ufus f i t .

Cornel.Celf.lib,III. cap.zi,

St-

APH. O R D O . .

113

Seiefllores Joannis Jacobi VVaJdfchmidt circa Hydropem fententiae proponuntur.

I. ^ '“''Ache&ici qtiolenius purgantibus tra&antur, eo citius curantur.

Waldfchmidt.

II. In Cachexia rarius, in Hydrope confirmato faepius purgandum . JValdfcbmidt.

III. Si una purgatio pro voto fuccedat, brevi inftituantur plures, alias inducias concedendo, morbo nunquam pacem fperare licebit. IValdfcbmidt.

IV. Quo major adelt copia aquae, eo fortiter poterit eile purgatio, ut infiifum croci metallor.. Syrup, de/pin. cervin. , decodi, cortic. interior. Sambuc. , reßn.jalap.,pufoer. radic. ejufdem, (Jc. IVuldfchmiat.

V. Verum fi hydrops fequatur Phthifin , aut labeni alicujus viiceris, aut perverfam lues venereae curam, aut canciofam fanguinis diathefinj omnia no­ ti cent

1X4 N O V U S cent cathartica , & tali in cafu juvant diuretica,praefertim in fexu foemineo, qui purgantia ratione uteri non beno fe r t, & quod caput rei eft , iter fufceptum «& aeris mutatio . IViildfchmidt.

VI. Aut fortiter purgandum , aut noib purgandum, Jenientium enim ufum_. femper infequitur major pedum ìntum efcentia. Waldfchmidt.

VII. Quamvis vinum in pluribus noceat morbis hydropicis , tamen {aiutare eft, quia fermentum vitale reftaurat,& fanguini robur addit. Waldfchmidt.

V ili. Omnia frigida & aquofa nocent.

Waldfchmidt.

IX. "Venae feftio ceu peftis fugiendarfcarificationem profanile novimus , fed credimus non fuiflè veram Afcitem, fed Anafarcam . Waldfchmidt.

X. Uti in Phthifi quandoque plus praeftant remedia vulgaria , ita hoc quo­ que in morbo faepius , ahfynthìnea, fambucina , ehulift a , jum pering , omnibus caetens palraam praeripiunt.

Waldfchmidt .

CA-

APH. ORDO.

ns

C A%P U T . . . XI. ! „ ,, De lCìero* Orbus I&erus ita di&us ab Ave quo» dam I&ero , quem infpicientes Iberici fanantur, ut refert Plinius in libro3- I&erus morbus, quem & Regium , Arquatum, & Auriginolum ob aureum colorem, appellant, adeo facilis eft cognitu, ut prim o, foloque in­ tuitu cuilibet pateat, & qui hoc ^tio tenentur totam cutim , imo & alburn^ oculorum flaveicente colore perfuftim habent j nonnunquam vero univerfum corpus n ig ro , vei viridi colore confpurcatur , & dicitur Ifterus Niger, vcl Viridis.

Qui Regio morbo laborant, non multunt ventofi fu n t. Hip. lib.V. Apb.72.

Morbo Regio laborantibus fi fìat epar durum , malum. Hip. lib.VI. Apb.+z.

Quibus in febribus morbus Regius feptimo, vel nono, vel undecimo, vel quartodecimo fupervenerit, bonum j nifi dextrum hvpochondrium obduruerit ; H 2 fi

M

I ï <5 N O V U S Ìì vero non, non bon uni. Hip. lib. IJ'T. Aph.6 4»

Selettiores Joamfis Jacobi Waldfchinidt circa Itterum fententiae proponentur.

I, T^EricuIofum ctiam eft j poft arquaX tum morbum febrem oriri. Wald[chm di .

II, Omnes Isterici facile fïunt calculofi, & e çonverfo . Waldfchmidt.

III. Iäerus fine febre facilius curatur, quam fi fit cum febre, & corporis atro­ phia . Waldfchmidt.

IV. Vomitorium hic admodum neceflàrium eft ad fermentum elutriandum , quo praemifto detur ter de die aquae contra Ifterum Tlfimaei ad IV . cochlearia fingulis dofibus addendo g litt.JÌ* circiter tirici. mart.WaldJcbmidt

I

;

!

A PH. ORDO.

117.

CAP » U T XII. De Nepbritide .

Ephri aptid Graccos, Si Renes apud Latino« idem funt : quapropter ómnem Renum morbum Pratici non­ nulli, Nephritidis nomine appellarunt, veruni latenimis: etenim Nephritis, rigore vocabuli tantum Renum inflammationem lignificai, ut Pleuritis, Epa­ titi«' , Nephritis &c. A communi autem Pra&icorum voto receptum eft Renum dolores, quibus frequentiffime vexantur , 'N.ephrìtidh nomine appellare .

Renum & Veiìcae vitia in Senioribusdifi* ficulter fanantur. Hip. lib.VI. Api.a.

Mclancholia, Se Nephritide laborantibus, haemorrhoides fupervcnientes,bonum.

Hip. lib..VI. Apb. 1 r.

Dolores Laterum, Pectoris, &aliarum-> partium, fi multum differant iunt confiderandi, perdiicendum . Hip. lib. V I. Apb. 5.

Quibus autem morbo renali laborantibus praedi&a accidunt figna, dolorcfiquo

N

H 3

crr-

N O V U S circa fpinae mufculos fiunt: Siquidem circa loca exteriora fiante abíceflus quoque exterius futuros expela: Si ve­ ro doioies f magis circa Joca interiora n an t, etiam abíceflus expefta futuros interius. Hip. lib .V i l A ph.36 .

Quibus in urinarum fummo builae iníífien t, morbum renalem, & longum íignificant. Hip. lib. V II. Aph. 34.

Quibus autem fummum eft pingue, & confertum, iis renum doJor, & mor­ bus effe acutus fígniñ catur.H ip.lib.V Il IIS

A pb.35 .

*

Sele¿1iores Joannis Jacobi VValdfchmidt cir ca Ne­ phrit idemfenîentiae proponimiu r . ^ /^\M nia amara Nepliriticis conduV y cun t. W a Id fch m ïd t.

II. Omnia la xa tiva , ôc anodina, quae Jiypochondriacos juvant, juvant etianL N ephriticos. V V a ld fch m id t.

IU. Semper eo annitendum , ut aJvus fît lubrica , tum in paroxyfm o, tum ex­ tra

APH . O R D O .

119 tra paroxyfmum. VValdfchm ìdt.

IV. Fortiora diuretica noceant. V Valdfch.

V. Si Renum adfit exulceratio, vitanda^ funt diuretica,terebinthina vero quam* maxime conducit. VValdfchm ìdt.

VI. Omnia carminativa profunt Nephriticis, praefertim ex camomilla parata: H inc, quae profunt Colicis , profunt etiam Nephriticis . IValdfchmìdt.

VII. In his morbis femper ventriculi ra­ tio habenda eft . VValdfchmìdt.

Vili. Egregie a calculo praefervat quotidianus herbae Thè ufus. VValdfchmìdt.

IX. Praefervationis cauifa exhibenduno eft Voinitorium tempore Vernali, vel etiam Autumnali. VValdfchmìdt.

X. Si in calculo Veficae cyjìotomiam inftruere velis fequere methodumiàmoft iftius Cyftotomi Galli > qui fine ullo aliquo apparatu , & remediormn ufu Sezionerai inftituit cultello falcato ad latus perinaei fequens fitus fibrarum, & exiguum faltem vulnus infligens, li prius Aeger paulifper ambulayerit , quem infidere jubet in finu Famuli ine ulla ligatura: poft indit duos digitos in podicem, & calculum fine ulla vi len­ ii * fin»

Í20

N O v U S

firn protrudit ex Vefica in collum, quo fafto Cyftotomiam inftituit,& Aeerum ipano feptcm diermn priftinae reddit valetudini, exempto calculo, collum., Veacae retrudit, Se ile impedit fluXum U rJm e per vuln us.Waldj'ehmdt.

CAPUT

XIII.

De Lithiaf i . lthos latine lapidem , vel calculuiru j lonat, quamobrem omnis Japidisin quacumq ue humani corporis parte concretionem , Litiiiaiìs dicitur .

Quibus autem morbo Renali laborantibus, praeditìa accidunt Ugna, dolorefque circa foia ac mufculot fìunt • fi. quid cm circa loca exteriora fia n t a b fceiTusquoque exterius futuros expefta: « vero dolores magis circa loca inte­ riora fiant, etiam abfceiTus expeùa futuros intera». hb.V II., Aph.36. & Veficae vitia in Senioribus cimculter fanantur. lib.Vl.Aph.6.

I

A>-

APH. ORDO.

i2i

Selectores Joannis Jacobi VVaìdfchmìdt circa Lithiafim fententiae proponuntur.

I. ✓ “ XMnes calculo!! facile fiunt I&erici, Se c converfo . W aldfchm idt.

II. Egregie a calculo praefervat,’ quotidianus herbae Thè ufus . VValdfchm.

III. Si in calculo Veíícae cyjlotomiam inftituere velis fequere methodum famofi iftius Cyftotomi G a lli, qui fíne ullo aliquo apparatu, & remediorum ufu Se&ionem inflituit cultello falcato ad latus perinaei fequens fítus fibramm^, & exiguum íaltera vulnus infligens, fí prius Aeger paulilper ambulaverit , quem iníidere jubet in finii famuli fíne ulla ligatura : poft indir dúos dígitos in podicem, & calculum fíne ulla vi fenfím protrudit ex Velica in collum > quo fa&o Cyftoromiam infíituit, Se Aegrunj ípatio íeptem dierum priftinae reddit valetudini,exempto calculo, collum Yefícac retrudit, & fíe impe-

122 NO VU S dit flluxum Urinae per vulnus . W a ld .

IV. Praefervationis caufa exhibendumeft Vomitorium tempore Vernali , vel ctiam Autumnali. Wuldfchmìdc. '

CAPUT X IV. De Artbritède.

Graecis, articulorum dolor Artliritis appellatur. Nonnunquam Arthritidem fumunt Pratici prò cujufvis articuli dolore , fune enim cum Poda­ gra , liciade , Chiragra &c. quammaxime confunditur .

Morbi in pluviarum multitudine magna ex parte fìunt,Febres!ongae, Alvi profluvia j Putredines, Morbi comitiales , & Apoplexiae , & Anginae. In Siccitatibus autem,Tabitudines, Lippitudines, Articulorum dolores, Stiilicidia urinae, & Difficultates inteilinorum. Hip. Uh. III. Aph. 1 6.

Vere etenim Furores,& Morbi mehncholici,& Comitiales,& Profluvia iknguinis, & A n gin ae, & G ra vedine«, & R a ucedi-

A

A PH . O R D O .

123 dines, & Leprae , & Tulles , & Impetigines , & Vitiligines, &Puftulae ulcerofae plurimae , & Tubercula, & Articulorum dolores. Hip. lib.11 I. Aph. 20.

Senibus fpirandi difficultates, Deltillationes cum tullí, Urinae ftillicidia, Sc Dif­ icultares, Articulorum dolores, & Renum, Vertigines , Apoplexiae , Habi­ tus corporis depravado , Pruritus totius corporis, Vigiliaej A lvi, Oculorum , Sc Narium humiditates , Vifus obtufus , Glaucedines, Auditus graves.

Hip. Hb.III.Aph.31.

Quibus tubercula , vel in Articulis labo­ res , ex febribus accidunt, ii plenioro utuntur cibo . Hip. lib.IV. ApbAS. Tumores Articulorum atqjdolores abfque ulcere , Podagras, ac Convulsiones, no­ rum plurima frigida aqua large effufa_» levar , & extenuat, folvitque dolorem, nam modicus torpor dolorem folvit .

Hip.lib. V. Aph. 25• Quibuicumque tubercula diutina , aut in Artículos dolores ex febre ^ecLinr >l^rr ii cibo pleniore utuntur . Hip. Hb. V l.

Aph.Qa. Se-

♦ r*4 -

N O V Ü S

SeieCilores Joannis Jacobi VValdfçhmidt circa Arthri­ tic!°jn fententine proponmuur, TVfO nticuli quo numero plures, eo efA fìcaciores, quia eit Morbus articulorum . Waìdfchmidt.

II. Lac e it unicum Arrhriticorum iòlatium . W aìdfchm idt.

-Amarat & Stomachica tanropere conferuntur. W aìdfchm idt.

fiunt HidroPici •

V

Diureticaconveniunt. W a ìd fc h m id t. nC" exu," u r» * pro potu ordìnano commendatur ttniiura Sarfae C im a ti. , Charmepith. W a ìd fchm id t.

VII. Totius curae negotium confiftit in . accuratiiiima dieta quoad ièxres natu* rales: omnia m ed icam ela , exceptis ftomachmi^vdjpendo. W aìdfchm idt.

Vili. Vom tm quidni proderit ArthritiC1S> cum im lum hoc radices fuas habeat

A P H. ORD O.

125

beat in d e p ra v a ta d ig e itio n e . W aJdfc.

IX . Purgantia co n v e n iu n tJVValdfchmidt.

X. P raeiërvatoria Temper d an d a a n t o a e q u in o ftia ,& S o lititia. VValdfchmïdt.

XI. E x te rn e ju va n t cataplafm atà e x beccabunca ,fapòne , Stsrcore Vaccino > & Lum brich. VValdfchmïdt.

CAPUT

XV.

De Diabete, & Uvinae incontinentia.

A lçn u s V I. de lo cis affeû is s .a it,D ia b etem elfe celerem ex itu m potu s n o n m u ta ti per u rin am , cu m fcilicet ea m in g u n t A e g ro ti,q u a e p o ta v e r in t.Q u a re ipfe G alen u s a ih rm at eo d em f e r o m o d o fe h ab ere D ia b e te m refpeftu p o ­ tus , q u am L ien teria refpefru c i b i . Nic h ilo tarnen m in u sp ro D ia b e te fu m u n t P yaftici q u o d lib et urinae p r o flu v iu n o eu m ic iiice t ejus q u an titas p o t u le n ta o m ateriae , q u a n tita te m lo n g e fu p e r a t, unde d icitu r q u o q u e hydrops ad matte­ tani y Diarrhoea Urinae, & Dyfpachos o b veh e m en tem iltim ,q u a m h a b et co n )um

(JgS

N O V U S

jifflftam : tanta autcm folct efle urinae copia, ut non iolum potum admodum excedat, fed etiam libras viginti, trigin ta, quadraginta, Se ampiius in fingulos dies aequet,^ qucmadmodunu de Puerula quadani refert Cardanus lib. V i l i de rer&ariet. , cap. 44. Incon­ tinentia autem Urinae alius eft mor­ bus , cum fcilicet Urina in propria Ve­ lica contineri non poteft, ut debito tempore egeratur, idque potiifimunu Pueris in fomniis, Se Senibus contingit.

M o rb i in p lu v ia ru m m o ltitu d in e m agn a^ ex p a rte fìu n t,F eb res Jongae, A lv i p ro flu v ia , P u tr e d in e s, M o rb ì C o m itia le s , & A p o p le x ia e , & A n g in a e . In iìccita tib u s a u te m T a b itu d in e s , L ip p itu d in e s , A rticu lo ru m d o io r e s , StiiJicidia^ urinae , Se D ifficu ita tes in te ftin o ru m .

Hip. lib.III. Apb.u>.

A u tu in n o vero p lu rim i a e ftiv i m o rb i d u n t , Se F eb re sq u a rta n a e , & E rraticae , Se Lien es , A q u a e inter cu tem , Se T a b e s , & S tillicid io urinae, & D iffic u lta te s in teftin o ru m , Se L a ev ita s in te­ ftin o ru m , & C o x e n d icu m d o lo res , Se A n g i n a e , & A f t h iu a ta , & V o l v u l i ,

mor-

A P H. O R D O . ïb m orbi C o m itia le s, Ftirores, M e la iid io l i a e . Hip. lib. III.Aph.zz.

CAPUT XVI. De lfthuria , Stranguria, & Dyfuria.

U a n d o aliq u is o m n im o d e urinam_> non e m i t t a t , is Ifchuria ia b o r a r o dicitu ra id en im d u p lici ex caufia_, accid ere p o t e f t , vel o b V eficae la n g u o rem , itau r n eq u eat u rin am p r o p e lle re , vel o b ip fm im e t V eficae m eatus a n g u f t ia m , ac o p p ia tio n e m . S i illam g u tta tim m in g a t cu m n idi v e h e m e n ti, & c o ­ nati» , S tr anguria , feu Urinue Stillicidium a p p cliatu r , D ein v e r o , fi in m in ­ g e n d o fu m m a m h ab ct d iü ic u lt a t e n u , d icitu r Dyfu ria .

U n n a e ftillic id iu m , & m in g e n d id iffic u lta te m ,v in i p o tio , & ven ae fectio fol v it, in cid ere a u tem in te rio re s. Hip.lib.VII. Aph.^s.

SÌ S a n g u in e rò , & pus m i n g a t , & Squa­ l i ulas , & g r a v is o d o r a d f it , v e f i c a o ex u lcera tio n em lig n ific a i. Hip. libJV. A p h .ii.

Si

Q

128

N O VUS

Si Sangüinem m ingant, & grumos , &c Stillicidium urinae habeant, & dolor in imum incidat ventrem, & peftinem, & intcrfoemineum , ad veíicam labor e ír. Hip. lib. IV. Aph.8o.

SenibusTpirandi diflicultates, Deílillationes cum tullí, Urinae ílillicidia,& Difficultates , ArticuJorum dolores, & R enum , Vertigines , Apopiexiae, Habitus corporjs depravatio, Pruritus totius corporis , Vigiiiae j A lv i, Oculorurru, Se Narium humiditates, Viíus obtufus, Glaucedines,Auditus gravcs.Hip.Hb III. A p h .ii.

Difticultatem urinae vena fe&a juvat; fecare vero interiores. H ipM .VLAph.i6.

Quibus ex StiJhcidio urinae, Ileos fupervenerít, in feptem diebus pereunt f nifi febre fupervenicnte fatis urina fluxer i t . Hip. lib.VI. Aph.44.

Si quis íanguinem m inxerit, & grumos & otilhcichq urinae laboret, & dolor inciderit in imum ventrem, peófcinem , & ad anum : circa veíicam morbus elle íignificatur. H ip.lib.VII., Aph.3^ Si Sanguinexn , &c pus mingat, renum, aut vefícae exulcerationenj ííguificat. Hip. dpb:7$* Sen-

A P H. O R D O .

129 Senibus Spirandi difficnltates,Deftillanones cum tuifi, Urinae ftillicidia,& Difficultates, Articulorum dolores, & Renum, Vertigines, Apoplexiae, Habitus corporis depravalo , Proritus totius corporis, Vigiliae j Alvi, Oculorutiu , & Nariuin hiimiditates, Vifus obtufus, Glaucedines,Auditus graves. Hip.li.III. A p h .ii.

Morbi in pluviarum multitudine magna., ex parte fiunt, Febres longae, Alvi profluvia, Putredines , Morbi comitiales , & Apoplexiae, & Anginae . In Siccitatibus autem Tabitudines, Lippitudines, Articulorum dolores, Stillicidio urinae, & Difficultates inteftiuorum .

Hip. Uh. III. Aph. 1 6.

Autumno vero plurimi aeftivi morbi fiunt, & Febres qnartanae , & Erraticae,& L ien es , Aquae intercutem , & Tabes, & Stillicidia urinae, & Difficul­ tates inteilinorum, & Laevitates inteftinorum, & Coxendicum dolores, & A nginae, & Afthmata, Volvuli, Mor­ bi Comitiales, Furores,MelanchoIiae.

Hip. U h. HI. Aph.zz.

Cum vero jam magis adoleverint, ton-

130 NO V US ílllae , & Vertebrae, quae eft in occipitio ad interiora luxationes, crebri anhélitos * calculi j lunibrici rotundi, Aícarides, Verrucáe , Satyrae , Stranguriae, Strumae , & alia tubercular, led praecipue antediga . Hip. lib. III. j 4pb.26i Refto inteftino, àut utero inflammatìonem patiente Urinae ftillicidium accidit, & Renibus purulentis urinae advenit ftillicidium: Hepati autem inflammationem patienti, fingultus advenit.

HipJib.V. Aph.$ 8.

Renum, & veiicae vitia in Senioribus di£ iiculter lanantur t Hip.lib.VI, Aph.6 .

SeleCliorea Joamis Jacobi VValdfchmidtcirca Ifcburiam, Strauguriam , <¿r Dyfuriam proponimiu r .

I. TSchuriae radix faepe in ventrículo J. confideranda : Hinc juvant illa_,, guaefuos efFeftus in pnmis viis exerere fo-

APH. O R D O .

13 r folent j ut ocuhr. 69., Sal. armoniac. > Sal. volai. Succin. & c. VVadfchmidt.

II. Venae Tedio quandoque valde neceffariaeft, praefertim ubi vaforum diftentio : Inftitui autem poteft, veJ in^ pede , vel in brachio •V V a ld fch m id t.

III. Diuretica iemper iint mitiora.W a ld .

IV. Clyftercs rcnibus, & viis urinariis egregie opitulantur, componi debent ex decollo carminativo cum tereb in th s n a , Jìercore equino, S a l tartar . , vel liq. C. C. Succinato. IValdfchm idt.

V. Cum vinum generofum foleat efto diureticum y & Stomachicum ftmul,fubinde propinati poteft unum, vel altetum cochleare , in quo prius infuTunu fuerit Stercus equinum , vel O v iliu m , ft cum vino exprimatur, eft egregiurn.

IValdfchmidt „ VI. Balnea hie fuam quoque ipondeant opem. W a ld fc h m id t » VII. In morbi progrellu omnibus remediis admiiceri debent cinnabarh , & Succinata quo nervinum genus corroboratur , & Epilepfia avertatur .

W aldfchm idt.

VIII. In acute febricitantibus, & infantiI 2 bus

i 3a N O V U S bus E p ile p ticis , vel vario lis , M cd icu s Sem per quaerere d e b e t , an urina r i t o p r o d u a t , cu m in his m orbis m a x im o cu m A e g r o ta n tis pericu lo Tupprimi Tol e a t . VValdfchm idt.

IX . S ed u lo M ed icu s atten tu s fit in cau fi Tam, num o riatu r ex S an gu in is g r u m o , an pure , v ifcid o m u c o , co n tra ftio n e > See. VValdfchm idt.

X . C o n v e n iu n t o m n ia e x cam om illa_, .

VValdfchm idt.

X I. V en tricu li h ab en d a ra tio . VValdfch.

XII. In D y fu r ia , au t S tran gu ria , diuretica plus n o ce n t . VValdfchm idt.

X III. P rofu n t carminativa, q u ia acid u m c o r r ig u n t. VValdfchmidt.

X I V . V i d e , ut A lv u s Temper fit Iubrica , Ted ca v e ab alo etico ru m ul'u. I^Valdfc.

X V . In n n ftu cruento p u rga n tia n o c e n t .

VValdfchmidt.

X V I. F on ticu lu s in brach io m u ltu m prod eile p o t e f t . Valdfchmidt.

CA-

APH.

ORD O.

133

CAPUT XVII* De tìaemorrhoiclibus.

Diuturnis fimo haemorrhoidibus , fi una non fervatur , pcriculum eft Aquam intercutem,vd Tabem advenire . Hip. lib.HI. Aph. 12.

Ultra hanc aetatem progreftis , Afthma , Morbi iaterales , Pulmonis infiammationcs, Lethargi, Phrenitides, Ardentes febres, Diuturna profluvia, Cftolerae , Difficultates, & Laevitates inteftinon1miHacmorrhoidcs.Hip.lj.rn.Apb.30.

In Infanientibus fi varices, vel haemorrhoides fupervenerint, infaniae folut io . Hip. lib. VI. Aph. 21.

Melancholia, & Nephritide laborantibus haemorrhoides , iupervenientes, bonum . Hip. lib. VI. A ph.n .

A

I 3

Se*

i3*

NOVÜS

Selefiiores Joannis Jacobi VValdjchmìdt circa Haemorrboides fententiae proponimiur .

I. C 'T o m a c h i d ig e ftio n is p o tio r h ic h a U ben d a e il ra tio . VValdjchm ìdt.

II. O m n ia à n ticach eclica p r o iu n t.ìValdfc, III. V en ae ie & io tarnen lo cu m h a b e r o potcìì, u rgen te in flam m a tio n e , & c o n lu cta c e va cu a tio n is Supprellìonc_>.

VValdjchm ìdt.

IV . V in ö m o m n ib u s his n o c e t, qu i h o c m a lo affligu n tu r, liv e h aem o rrh o id u m fupprelH one, liv e apertion e. VValdfch.

V . Q u i n o v it V iiceru m toIJereo b ftru étio n e s , is etia m n o v it curare h aem o rrh o ides c o e c a s , p ro quibus iàepius extern e fufficiens e rit rem edium S aliva H o m i­ nis je ju n i, ve] c a n is. V V a l Jchmidt.

V I . Q u i H aem o rrh o id u m flu xu la b o ra n t rarius fu n t p u r g a n d i. IValdfchmidt.

V II. V a n a e SeCtio h ic m a g is n o c e t , q u ia co n fu etu m h u n c fie x u m , quem natura faep iu s plu res fert p er a n n o s , im p ed iti & cura

A P H. O R D O .

I3S

& cum per vaia Sedalia fanguis faeculentus effluat , contrarium contingit per venae Se&ionem , per quem Sanguis floridus, Se vegetus axtrahitur .

VHaldfchmidt.

CAPUT XVIII. De Podagra. f Unuchi, neque Podagra laborant, ncj que calvi fìunt. Hip, lib.Vl. Aph.zS. Mulier Podagra non Iaborat, nifi menftrua defecerint. Hip, lib.Vl. Aph. 29.

Puer Podagra non Iaborat ante uiuinvenereorunj. Hip.lib.VI. Aph.30.

Quibufcumque morbi podagrici fiunt j ii ledata in quadraginta diebus inflammatione finiuntur. Hip. lib.Vl. Apb.4.9.

Dolores podagrici Vere,& Autumno ma­ gna ex parte moventur. Hip. Uh. VI. Aph.$$, Tumores articulorum, atque dolores abfi que ulcere, Podagras,acConvulfiones, fiorum plurima frigida aqua large effu­ sa levat, & cxterjuar, folvitque dolorem, nam modici» rorpor doloremfolvit. Hip. lib.lAAph.z^.

Ì

NO-

13<5

N O V U S

APHORISMORUM O R D O .

P A R S QJL7A R T A .

De Febribus, & primo de intermittentibas in particulari .

Quartanis capti, non admodum a convuJ/ìonibuscapiantur i Si vero prius capiuntur, & quartana fupervenerit, Jiberantur, Hip. lib.KApb.70.

Aeitivae Q U ARTAN AE m a g n a i par­ te breves, Autumnales iongae, & maxirne, quae Hyemem attingunt . Hip. ìib.II. Aph.zs.

Autumno vero plurimi Aeftivi morbi fùrnt, & febres Q lJA R TA N A E ,& Erraticae, & Li enes, Aquae intercutem , & Tabes, & Stillicidio urinae, & Difficultates inteftinorum, & Laevitatesinteftinorum>«Sc Coxendicum dolores, de An-

A PH . O R D O . t 137 Anginae, & Afthmata, Volvuli, Morbi comitiales , Furores, Melancholiae .

Hip. lib.III. , Aph. 22.

Quibus in Febribus QUARTANIS exiftentibus Sanguis ex naribus fluxerit, malum. Hip. lib.VIII. Aph.3-cx addins in libro 7 ., ut ait Nicolaus Leonicenus.

Febres qtiaecumque non intermittentes tertio die fortiores fiunt,magis periculofae 5 Quocumque autem modo interm iferint, periculumabefle fignificant.

Hip. lib.IV. Aph. 43* TER TIAN A exquifita feptenis circuitibus, cum longifluna eft, judicatur.

Hip.lib.IV. Apb.s9 -

Iis, qui per circuitus accefliones habent nihil dare oportet, neque cogere ; Sed iiibtrahere adjeftioni ante judicationes . Hip. lib.I.Aph. 19* Aeftate autem nonnulli horum, & Febres continuae, & Ardentes , & TER TIANAE Febies , & Q U ARTAN AE , & Vomitus , & Alvi profluvia, & Lippitudines oculorum , & Aurium dolores, & Oris ulcerationeSjGenitaiium putredines , & Sudores. Hip. lib.HI- Aph.zi.

Morbi in pluviarum multitudine magna

13 8 N O V u S e x parte fiu n t,F ebres lo n ga e, A lv i p ro f l ü v i a , P utredines , M o rb i co m itia les, & A p o p l e x i e , & A n g in a e . In liccita tib u s au tem T a b itu d in e s , L ip p itu d ines, A rticu lo ru m dolores , S tiU icid ia.

H ? tlib.

Z ’im ï ult3tes inrefti"OtUBL,.

Hip, l i , Df Aph. 1 6, Febres q u aecu m q u e n on in te r m itte n te s, li tertxa die fo rtio res fiu n t, pericuiofae.

Q u o cu m q u e au tem m o d o fe rem iferin t, fig m fica n t q u o d n o n fu n t p c ricu lp i a e . Hip, lib.VII. Aph.64,

Jn/igniores Aurelii Corneliì Cef­ fi circa Febres intermit­ tentes breviter hic ad. notanturfienteutiae.

1 r ) U A R T A N A aeftiva brevi® a u tu m n alis fere lo n g a cft,m a x im e H. Q U A R T A N A n em in em jugulât ; fed fi ex ea fa é h q u o tid ia n a cft in m a lis A e g e r eft . Q u o d tam en ni fi culpa , vei * eS rb vei M e d ici ciirantis, n u n qu am u fit.

A P H. O R D O .

I** fit. Cornel. Celf. lib .ca p .15 .

III. Vetus Q U A R TAN A raro, nifi Verc folvitur. Cornel. Celf. lib.y cap. 16.

IV. Si Q U A R TA N A quievit dum raeminiiïè ejus diei convenit, eoque vitareJ frigus, calorem , cruditatem, laflitndinem : Facile enim revertitur , niii a fano quoque aliquamdiu timetur. Cor­ nel. Celf. Iib.-i.cap.x6.

V. Vinum omnibus dumFebris, dum^ inflammatio e ft, alienumeft. Cornel.

Celf. lib.s. cap. 26.

Sekâlores circa Febres inter­ mittentes Joannis Jacobi VValdfchmidtfententiae proponuntur.

I. TTO rtiora purgantia facile TERTIAa NAM dupbcant. VValdfchmidt.

II. Vomitoria 4. v e li.h o ris ante paroxyfmum egregie juvant.VValdfchmidf.

III. Terreftria , & teftacea , non foli'm_> febrem duplicant, fed , & ad H vdropem viam fternunt. IValdfchmidt, IV. Quamvis Juvene* hanc febrem facile fe-

i4©

noy us

ferant, Senibus tarnen exitialis efle po­ tei!: . W a ld [chinid t.

V. TERTIANARII facile fiunt H eftici.

W àldfcbm ìdt.

VI. Clyiteres ante paroxyfmum juvant, in declinatone paroxyfmi nocent.

W àldfcbm ìdt.

VII. Largior potio nocet in principio paro xyfm i, circa finem y>to<&&.Wali[c, V ili. In TER TIAN A pro amuleto fola fufficit campbora. W àldfcbm ìdt.

IX. Vulgares julepi inflant Abdomen , & ventriculum relaxant. W àldfcbm ìdt.

X. TERTIAN ARII liquida profunt, qui bilem acriorem diluunt -, QÜARTANARIIS autem nocent. Wàldfcbmìdt.

XI. In Q U AR TAN iS purgantia rarius funt exhibenda , q uibus mevcuriui dui­ n i ièmper addendus.-'Hinc emetica^ purgantibus praeferuntur. W aldfcb.

XII. Q U A R TA N A , quae pallini oritur circa aequinoéfium A’utumnale,definit plerumque inter initia Wtti&.VVhldfcb.

XIII. Q U A R T A N A , ut inter initia cau­ te tramanda, hic multo magis fub fi­ ne . W àldfcbm ìdt.

XIV. Largior potus faciiius nocet QUAR­ TA-

APH. ORDO. 141 T A N A R I I S , quam T E R T I A N A R I IS W aldfchm idt.

XV. QÜARTANARIUS fputator facile curatur . W aldfchm idt.

XVI. Vesicatoria facilius juvant io .

Q Ü A R TÄ N A , quam T E R T IA N A .

W a ld fc h m id t.

XVII. Amara femper fubminiftranda.,.

VValdfchmidt.

XVIII. Externe pro amuleto conveniunt omnia ex arañéis ^xCLtz-Waldfchmidt.

XIX. Si Hydrops fupervenerit febri, po­ tior habenda erit ratio febris, quam_> Hydropis,quia hydragoga febrem reddunt deterioretn. Waldfchmidt.

XX. Omnes febricitantes , quamdiu fputant extra periculum funt, tarn in continuis,quam in intermittentibus.W ald.

XXI. Totum artificium curandi febrem intermittentem in eo coniiftit, ut febrifugum convenienti tempore exhibeatur, & vim fuam integran! retineat.

VValdfchmidt.

XXII. Poft omnes febres. intermitientes recidivae metum adimunt amara , aci­ da , qua acida in ómnibus febribus mtermittentibus funt iiifpe&a , excepta^ fola

i 42 N O V U S fola bezoardica tintura. JValdfchmidt.

XXIII. FoeJix Ule Medicus erir,qui aliquot ante paroxyfmum horis* & catarfiru leviorem , Se íudationem mediocrein citra turbas excitare poterit.WaldeJch.

CAPÜT II. De Pebre Ardente, Uibus circa dentes in febribus quí­ dam lentores naícuntur, iis fortes fiunt Febres . Hip. lib.IV.Aph.s3.

Qui in febribus ARDENTIBUS tremo­ res fiunt, defirió íolvuntur. H ipM .V L Aph.26. r In acutis paíITonibus, quae cum febro fuípiria, m ala. Hip. lib^ V I.A ph.s*.

In morbis acutis frigus partium extremarum, malum.Hip. lib.VII. Apb.i.

Febres quaecumque non intermittentes íi tertia die fbrtiores fiunt, periculoíae : quocumque autem modo fe remiferint,* ílgnificant j quod non íunt periculofae . Hip. lib.VII. Aph.64.

Fxcrcationes in febribus non intermit-

Q

mit-

À PH . O R D O .

14* ftiittentibus Jividae, fanguìneae, bilioiae, Se foetidae, omncs malae j Cum vero eXcernun tur,bonum eft,& per vcntrem & per veficaitì: Et ubi aliquid iuccedcns iteterit non purgatum, malum.

Hip. Uh.VIL Aphor. 7 1.

Autumno morbi acutiilìmi, atque exltiaies maxima ex parte : Ver autem faluberrimum , Se minime exitialc. Hip. lib.III. Aph.§.

In febribus non intermittentibus il exte­ riora frigent, interiora uruntur, Se febris habeatjlethale. HipJlb.VIIAph.74.

In febre non intermittente , fi labrum, àut nafus >aut oculus , aut fupercilium pervertitur , fi non videat, fi non au¿ d ia t, Se jam debilis f i t , guiequid horum fueric, lethale eft. Hip. lib. VIL Aph. 7$.

Haec igitur in febribus acutis n o taro oportet, quando quis moriturus fit, & quando evaiùrus . H ip.lib.Vili.Aph.io. ex additis in libro VII. ut ait Nicol.

Leonìc.

Quibufcumque per morbos acutos , vel diuturno«, aut vulnera , aut quemvis alium rnodum extenuatis, nigra bilis,

aut

144 NO VUS ' aut voluti fanguis niger per inferiora fubfederit poftridie moriuntur , Hip. lib .IV Aph.zz.

Frigidi fudores cum acuta quidem feb ro mortem ; cum mitiori vero longitudinem morbi fignificant . Hip. lib. IV .

A p h .n .

Si rigor incidat febre non intermit ten to Aegro jam debili, iethaïe e ft. Hip. lib.

IV. Aph. 46.

Excreationes in febribusnon intermittentibus , lividae , cruentae , foetidae , & biliofae, omnes malae 5 fed fi profpere excernuntur,fi.ve per alvi excretionem, five per urinas , bonae : fi vero aliquid eorum , quae non confert excerni per haec loca excernitur, malum, Hip. lib.

IV . Aph. 47.

In febribusnon intermittentibus, fi partes exteriores lint frigidae , interiores vero urantur, & fitina habeant , lethale eft . Hip.lib.IV. Aph.4.%.

In febre non intermittente, fi labrum.« , palpebra , vel fupercilium, vel ocuius, vel nafus pervertatur , vel non videat, vel non audiat ÿ jam debili exiftente-> corpore;quicquid horum evenerit,mors pro-

i

A PH . O R D O .

14 S próxima eft. Hip.lib.TV.Aph.\9.

Ubi in febre non intermittente difficnltas fpirandi, & delirium acciderit, lethale . Hip. lib.IV. Aph. so.

Quibus plurimum liccae tulles levitcr ir­ ritantes in Febribus ARDENTIBUS hunt, non multum liti infeftantur. Hip. lib.IV. Aph.$4.

FEBRE ARDEN TE Jaboranti, rigo ro iuperveniente, folutio fit . Hip. IfyJV. Aph. s8.

Acutorum morborum non omnino funt certae praenunciationes , aut falutis , aut m ortis. Hip. lib.II. Aph. 19.

Acuti morbi in quatuordecim diebus judicantur . Hip. lib.II. Aph.23.

Vichis tenuis, atqueexquilitus in morbis quidem longis íemper,in acutis vero in quibus non convenit, periculofus, 5c rurfus qui ad extremum devenit tenuitatis, gravis eft ¿ Nam & repletiones , quae ad extremum deveniunt, graves funt. Hip. lib.I. Aph.jf.

In acutis morbis raro, & in prineipiis medicinis purgantibus uti convenit,Sc hoc cum praemeditatione faciendum . Hip. lib.I. Aph.z4.

AeftaK

146 N O V U S Aeftate autem nonnuJIi horum, & Febrcs continuae, Se ARDENTES, Se Tcrtianae febres , Se Quartana«, Se Vomitus, & Alvi profiuvia , &Lippitudines ocu-> lorum , Se Aurium dolores, Se Oris ulccrationcs, Genitalium putredines , Se Sudorcs . Hip. lib.III. Aph.zi.

Sudores in decretoriis diebus oboricntes, vehementes , Se vcloces fa fti, periculofi : Se qui expclluntur è fronte voluti guttae, Se fcaturiginum, Se frigidi venementer j Se multi funt, fudores enim ejufcetnodi,necefIc eft violenterà cum labore fummo, & exprcilione diutina_ exire . Hip. Ub.VlII. Aph.4., ex additis in lib.VII. ut ait Nicolaus Leonicenus.

InSiccitatibus Febres acutae fiunt. Quod fi amplius talis pergat elle annus, qualem fccerit conftitutionem, talcsplures plurimum morbos oportet expeétare . Hip. lib.III. Apb. 7.

D e temporibus : Siquidem Hyems ficca , Se aquilonia fucrit j Ver autem pluviofum , Se auftrale , necefle eft A era­ te febres acutas fieri, Se Eippitudines,&; Inteftinorum difficilirates, praecipuo vero iMulieribus, & Vitis r qui naturai funt

A PH . O R D O .

147 flint humidiores . Hip. Uh.III. Aph.11.

Si vero Aquilonius, & ilccus, iis, qui na­ turami nabent humidiorem , & Mulieribus confertjreJiquis autem erunt Lippitudines iìccae,& FEBRES ACU TAE, & Diuturnae,nonnuJiis vero morbi mclancholici. Hip. lib .lll. Apb.x+.

Juvenibus autem Sanguinis fpuitiones , Tabes , FEBRES ACUTAE , Morbus Comitialis, Sc a lii, fed praccipue anted id i. Hip. lib .lll. Apb.z9.

Ultra hanc Aetatcm progreffis, Afthma , morbi Laterales , Pulmonis inflammationes,Lethargi,Phrenitides, ARDENTES FEBRES, Diuturna profluviau , Cholerac , Difhcultates, & Laevitates inteftinorum , Haemorrhoides. Hip. lib.IH.Apb.iQ. Quibus in febribus quotidic rigores fìunt, quotidic febres folvuntur. Hip. lib.IV. Apb.6i.

In Febribus circa ventriculum fortis aeftus, &: cordis morfus, malum. Hip. lib.IH. Aph.Gs. Iti acutis febribus convulfiones, fic circa.» vifeera dolorcs vchementes, malum.

Hip. lip.IV. Apb.66.

K 2 In

I4S N O V U S In Febribus fpiritüs ofFendens malum_j j Convulfîonem enim lignificar . Hip. Uh.IV. Aph.6%. r

ìufiguiores Aurelii Corndii Celfi circa Ardenteiti Febrem bréviter hic adnotantur [entent iae .

I- '^ y U lIa acuta Febris Jevitcr terrero JL i nos debet. Cornel.Celf. lib.2.cap.^.

II. Quod ii vehemens febris urget in ipfo ímpetu ejus fanguinein mittere Homi­ nem iugulare eft. Cornei. Ce/f.lib. z. cap.io.

III. Vinum omnibus dum Febris, du n u infiammano eft, alienumeÿft. Cornei.

Celf. lib.s. cap.26.

Selettiores circa Ardentem Fe­ bremJoannis Jacobi VVald[chmidt [ententiae pro­ ponimiur .

I. T N acute Febricitantibus, & InfàntiJ. bus Epilepticis, vel varioiis , Medi^ i cus

A PH . O R D O .

149 cus Temper quaerere debet j an Urina_. rite profluat, cum in his morbis maxi. mo cum Aegrotantispericulo fupprimi fblcat. IValdfchmidt.

ILIn omnibus ARDENTIBITS FEBRIBUS nunquam ab Aegro difcedito , mil prius linguam infpexeris . W aldfch.

HI. Acida in his Febribus magis juvant , quam in intennittentibus.Valdfchmidt. iy . Vomitorium mature exhibitum oninia Symptomata toto morbi decurfu apparentia reddit mitiora , qualia funt Diarrhea , dolor capitis, delirium, V igiliae. W aldfcbm idt.

V. Sudorifera in principio propinata^ , praefertim il fortiora, 3c validiora fuerint majores turbas excitant, & phrenitidem accerfunt. IValdfchmidt.

VI- Nequc tamen volo , ut in principiis ab omnibus alcxipharmacis abftineamus, fed temperariora faltetn eligenda ftatuo , non tarn ad iudores promovcndos , quam acre abforbendum , & corrigendum W aldfcbm idt • V I h Alvus clyftere follicitanda frequentius in principio , raro in ftatu, vel in-* dcclinatione. IValdfchmidt.

K 3 VIII.

150 N O V U S V ili. Commendantur quoque O p i a t , fed velini nonnifi fumma urgente neceflìtatc , Sc viribus non omnino exhaullis exhibeantur . ÌValdfcbmidt.

IX. Mihi placent papaverina , vcl emuiß'ones , vel omnia ex papavero. VVdldfch.

X. Quamvis Chymica ali is fint potcntior a , in his tarnen Febribus, Vegetabifiam futius iàepe , & utilius exhibeantur ÌValdfcbmidt.

XI. Ex vino tenui in tempore dato F e l i ­ citanti , rubor, & robur * & iudor. ÌValdfcbmidt .

XII. Apparatus remediorum non fit copiofus : Pauca fuflìciant, ut Arcan. dupli­ cai. , Xaechar. perlai. , Antimon, dia­ phoretic. Antibecl.P.P.yCC.Scc.VValdf.

JJippocratis prue[agiorum Liber Primus.

N acutis morbis ficconfiderarc opor­ tet , in primis quidem Acgri facicm_ , an Sanorum faciebusmaxime veroiuac ipfius fimilis fit , ea enim optima ccnfenda eftjouae vero maximo diferiminc ab hat iimilitudine recedit, gravifi fimum

I

APH. O R D O . rsi fimum periculum portcndit, cujus hac Punt notae : Nares acutae , oculiconcavi, temporal coJJapfa, aures frigidae, & contraftae, & imis partibus leviter vcriae , cutis circa frontem dura , intcnfa , Sc arida , totius faciei color , aut niger , aut pallidus , aut plumbeus , aut lineus: Quod fi inter morbi initia hujufmodi facies apparcat, ncque ex aliis indiciis conjettura fumi p o liit: inquirendum eft, an vigilia, aut ventris vehemens reiblutio, aut inedia praeceiTerit:Quorum fi quidpiam deprehenderis nihil periculi timendum e ft, atqui fi ab hujufmodi cauflls haec faciei fpecies orta eft , una d ie, notteque finitur: fi vero cos praccciiifte Aegcr negaverit, diutiufque jam ditto tempore haec forma duraverit, icire licet, eum morti proximum eile.

Hippocratis praefagiorum Liber Tertius .

I Pucris in acuta Febre alvus nihil defi­ cit , ncque Somnus accedit, fed tcrrentur , flent, color mutatur, ut mod«

S

K 4

P*1-

N O V U S

pallidus, modo Iividus, aut ruber cfficiatur, nervorum diftentio timeri de­ bet ( hoe eft Convulfionem ) utpoto quae^ Pueros, qui ieptimum annum-/ nonaum excefterunt, quam promptifftmc invadit • GrandiuicuJos vero Pue10s, atque adultos non adeo in Fcbribus nervorum difteniio praehendit, niii vehementis admodum malatiae fignum aliquod affuerit, qualia videlicet in phreneticis videmur.

C«%A P U T i n .

De Febre Heflica.

Ac dare caput dolentibus malum,» ; Malum vero, & Fcbricirantibus & .quibus hypochondria fufpenfa murm urant, & Siticulofis j Malum autem , & quibus in Febribusacutisbiliofae funt dejedtioncs, & quibus Sanguinis multi dejecno fafta eft . Convcnit autem Tabidis dare^, qui non valde multum fe-; bricitanr, & in Febribus longis, & par■v s nullum ex fupradiäis %nis ad.iuerjr, & praeter rationem coni'umptis.

L

Hij). üb. V. Apb. £4.

Ta-

A PH . O R D O . i S3 Tabe laborantibusprofluvium alvi fuperveniens , lethale . Hip. lib.V. Aph. 14* Tabes fiunt praecipue actatibus a deci­ mo odavo, ufque ad trigefimum quintum . Hip. fib.V. Aph.y.

Quibufcumque Febres iimt longae,iis, vel tubercula , vel ad articulos dolores decumbunt. Hip. lib.VIl. Aph.ós.

Qui Tabe moleftantur, iìiputum , quod "extuilìunt grave olet inje&um carbonibus , & capilli a capite defluunt, letha­ le . Hip. lib. V. Aph. 11.

Quibufcumque TABE laborantibus capil­ li a capite defluunt 5 Iis alvi profluvio fuperveniente, moriuntur . Hip. lìb.V., Aph.12. ( A TABE fluxus ex capite , a fluxu, alvi profluvium j ab alvi profluvio inhibitio purgationis furium > ab inhibitione, MORS . ) Ex Morbo diuturno alvi defluxus,malum.

Hip.Iib.VHl.Aph.s.cx. additisinlib.VH . ut aitNicolaus Leonicenus.

TABES maxime fiunt ab anno oftavo de­ cimo , ufque ad quintum, & trigeiìmum . Hip. Hb. V ili. Aph.7. ex additis in lib .V Il ut ait Nicol. Leonicen Quae

154 N O V U S Quae fecundum naturam ad TABEM difpofita fu n t, omnia quidem vehementia ; quaedam vero etiam lethalia.

Secundum autem,ii quidem in eo tem­ pore aegrotct, cum tempus ipfum una cum morbo impugnat, velut cum Febrc Ardente Aeitas , cum H ydropo H yem s. Natura enim Jonge fuperior e ft; Lieni vero plus affert timoris. Hip. H bT III. , Aph.S. ex additis in lib.VII. , ut ait Nicol. Leonicen.

Grandioribus autem & jam accedentibus ad pubertatem plurima ex his, & FEBRES DILJTLJRNAE, magis, & ex naribus profluvia fanguinis. Hip. lib .IIlI, A pb.zi.

Quibuicumque per morbos acutos, vel diuturnos, aut vulncra, aut quemvis alium modum extcnuatis, nigra bilis ; aut veluti Sanguis nigcr per inferiora_. fubfederit, poftridic moriuntur . Hip. lib. IV. Aph.2.3.

Quae longo tempore extenuata funt cor­ pora lente reficere oportet j Quae vero b revi, breviter. Hip. lib.II. Aph.7.

Viftus tenuis, atque exquifitus in morbis quidem longis iemper 5 in acutis vero jn

A PH . O R D O . i?s in quibus non convenit, periculofus* Et rurfus, qui ad extremum devenit tenuitatis, gravis eftj Nam & replctiones, quae ad extremum devehiunt, gra­ ves iiint. Hip. lib.I.Aph .4.

Autumniis Tabidis malus. Hip. Kb. III. Apb. 10.

Morbi in pluviarum qiultitudine magna ex parte fiunt Fcbres longae, Alvi pro-* fluvia, Putrcdincs , morbi Comitiales , Sc Apoplexiae , ScAnginae . In_> ilccitaribus autem TABITUDINES } Lippitudines , Articulorum dolores , Stillicidia urinae , Sc Difficultates intcftinorum .Hip. lib.III. Apb. 16.

Selefiiores circa Febretn HeElicamJominis Jacobi Waldfchmidt fententiae proponuntur.

I* T Ac He&icorum eft remedium , fi JL j foium , & per intervaila fumatur, pl^f tarnen praeftat in Fcbre iine Ulcere. VValdfchm idt.

II. Tinttura ilia Antiphthiilca plus^rae-

ifs

No y u s

flat in Atrophia ex cr udita te ventriculi , q.uam in vera He&ica cum Ulce­ re pulmonum. V V a ld fch m ìd t .

III. Quos Febres longae exercent, iis tubercula , vel labores in artículos hunt.

V V ald fchm ìd t.

IV. Cum omnibus He&icis m odello agendum. VValdfchm ìdt .

V. He¿tici non ferunt colliquefcentia, deftillataque empyreumata per plures feptimanas ter , vel quatuor in die ad IV. cochlearia aflumpta valde produit Hedlicis. V V a ld fch m ìd t .

VI. Quaerelae de calore no&urno , nunquam ofciranter , vel fuperficialiter a Medico cxcipicndae, merentur enim, attentionem, & tempeftiva reme­ dia . VValdfchm ìdt .

CAPUT

IV.

De F ehre Maligna , Acuta, & Peßlienti .

J

N acutis paiîïonibus , quae cum ,Febre fun t, Ju&uofa iuipiria , mala.

•H ip. lib.V I. Aph. $4-

•' V

‘

la

A P H. O R D O .

157 In morbis acutis frigus partium extremarum, malum . Hip. lib.VII.Apb.s.

Exereationes in Febribus non intermittentibus lividae , fanguineae, biiiofae , & Foetidae , omnes malae* Cum_j vero excernuntur bonum eft , & per ventrem, & per veficam : & ubi aliquid iuccedens fteterit non purgatum, inalimi. Hip. lib,VII. Aph.7 i In Febre non intermittente , lì labrum, aut nafus, aut oculus, aut fupercilium perverti tur , lì non videat, lì non aud ia t, & jam debilis lìt j Quicquid horum fuerit, lethale eft. Hip. lìb. V II. Aph. 7 5• ..

In Febribus non intermittentibus , li ex­ teriora frigent, interiora uruntur, & Febris habeat, lethale. Hip. Ub.VH .

Aph. 74> Haec igitur in Febribus acutis n otaro oportet, quando quis moriturus n t , & quando evafurus. HìpMb.VIIL Aph. io. ex additis in lib.VII. y ut ait Nico .

Leonicen.

Sudores in decretoriis diebus oboncnta»^ vehementes , & veloces fa& i, periculoiì ; Et qui expclluntur è fronte velu-

N O V U S ti guttac, & Scaturiginum, Se frigidi veHcmcHtes.- Et multi furiti Sudore« cmm ejufcctnodi , necciTe cil violcntCr A' * ^lnn Ja^ore fummo , Se cxpreliionc drutrna exire . Hip. lib. V i l i A p b + x x additi« in Ub. V II . , ut ait Ni-’ col. Leon iccnus .

In maligms morbis labia livida, aut edam refoluta , Se in verfa, & frigida, Jcrha-

^ y P it'r r 1' P7IL APh' I3‘ cx odditis in lib. J ll.y ut ait Nicol. Lconiccn.

In malignis morbis, aures frigidae , pelJ.u,cl^a,errco^ f a^ ae >Icthales fu n t. Hip. lib. V i l i Aph. 14. ex additis in Ub. VII. ut ait Nicolaus Leonicenus.

M e d ica ri in v a ld c acuti« fi m ateria tu rg e t , ea d e m die j T a r d a r e en im in tali,^s >m a iu m c ft. Hip. lib.IV. Apb.io.

Qwbulcumque per m o r b o * a c u t o « , vel d iu tu r n o « , a u t v u ln e r a , a u t q u e m v is a liu m m o d u m e x t c n u a t i s , nigra bilis SanSuis n'gcr per infcriora fubiedent »poftridic moriuntur . Hip. hb. IV . Apb. 2 3 .

F

In Febribus Spiritus offèndens, malum : C o n v u lW m enim lignificar . Hip. lib .IV .A p b . 68.

1

Fri

APH. O R D O . ' 159 Frigidi fudores cum acuta quidcm febrc, mortem j Cum mitiori vero longitudinem morbi fignificant. Hip. lib.IV. Aph. 37.

Acuti morbi in quatuordecimdicbus judicantur. Hip. Itb. II. Aph. 23.

Quibus Febricitantibus ièxto die rigores fiu n t, difficile judicium fequitur . Hip. lib.IV. Aph. 29• Quibufcumque acceiììoncs fiunt , quacumque hora febris dimiferit , fi eadem hora occupaverit, judicium habent difficile. Hip. lib. IV. Aph. 30.

Sudores F elicitan ti fi incoeperint boni tertio d ie, & quinto, & feptimo, & nono, & undécimo, Se decimo quar­ to , Se feptimodecimo , & vigelimo primo, & vigefimo feptim o, & trigefimo prim o, Se trigefimo quarto : Hi enim fudores judicant morbos j Qui vero non ita fiunt laborera fignific a n t, & morbi longitudincm, Se re* cidivam . Hip. lib.IV. Apb.36.

Febres quaecumquc non intermittentes tertio die fortiorcs fiunt, magis periculoiae . Quocumque autem modo interm iferint, pericuJum abefic fignifica n t.

16Ö N O V u S can t. Hip. lib.IV. Aph. 43.

Si rigor incidat Febre non intermittente, AEgro jam debili , lethale eft . Hit), lib. IV. Aph. 46.

Excreationes in Febribus non intcrmittentibus lividae , cruentae , fbetidae , & biliofae, omnes malae : fed ii proipere excernuntur, live per alvi excretionem , live per urinas, bonae ; lì vero aliquid eorum , quae non conferí excerni per haec loca excernitur, malum.

Hip. lib.IV. Aph.47.

In Febribus non intermiütentibus fi par­ tes exteriores lint frigidae , interiores vero urantur, & fitina habeant, lethale eft . Hip. lib .IV . Aph.dr*.

In Febre non intermittente fi labrum,pal­ pebra , vel fuperciiium , vel oculus, vel nafus pervertatur , vel non videat, vel non audiat ; jam debili exiftento corpore ; Quicquid horum cvenerit, mors próxima eft. Hip. lib.IV .Aph.49.

Ubi in Febre non intermittente , diflicultas fpirandi, &: delirium acciderit, lethale. Hip. lib. l ì A p h . 50.

His , qui in Febribus, vel in aliis morbis fponte illacrymant, nihil bombile ac. cidit ;

APH. O R D O . i<5r cidit : Qui vero non fponte orribilius.

Hip. lìb, IV. Aph. s 2.

Febricitanti fudor fuperveniens febre non deficiente , malum : Proiongatur emm morbus , de multani fignificat humiditatem . Hip. Uh.IV. Aph.s 6.

In acutis Febribus convulfiones, & circa vifeera doJores vehementes , malunx^.

Hip. ifb.TV. Aph. 66.

In Febribus ex iòmnis pavores, vel Convulfiones, malum . Hip. lib.lV. Aph.67.

Quando Aeftas fit Veri fimilis, fudores in Febribus multos expe&are oportet • Hip.lib.III. , Aph.6.

Autumno morbi acutjifim i, atque exitiales maxime ex parte : Ver autemfaluberriinum, & minime exitiale. Hip, Uh.III. Aph. 9.

De Temporibus : Siquidem Hyems fic­ ca , & Aquilonia fuerit j Ver autemu» pluvioium , & Auftrale , necefie effe Aeltate Febres acutas fieri , & Lippitudines , & Inteftinorum diiìicultates, praecipue vero Mulieribus, de V in s, qui natura iunt fiumidiores . Hip• lib.

JII.Af&Au Acutorum morborum nonomnino fune L cer-

i 62

N O V U S certac pracnunciationes, autSalutis, aut Mortis . Hip. Hp.II. Apb.19.

Vi&us tenuis , atque exquiiitus inmorbis quidem longis Temper j In acutis vero in quibus non convcnit, periculofus : & rurfus, qui ad extremum devenit tenuitatis, gravis eft 5 Nam , & repletiones , quae ad extremum deveniunt graves Tunt. Hip.ltb.I.Apb.4.

Ubi morbus peracutus eft , ftatim extre­ mos habet labores , & extreme tenuif. fimo viftu utendum eft ¡ Ubi vero non, fed pleniorem viiftum contingit adhibere , tantum cibi indulgendum eft , quanto morbus extremis eft mollior.

Hip. lib. I, Apb. 7.

Viftus humidus Febricitantibus omnibus confert, máxime vero Pueris , & aliis, qui tali viclu uti confueverunt. Hip. lib.I. Apb.16.

In acutis morbis ra ró , & in principiis medicinis purgantibus uti convenit, & hoc cum praemedicatione faciendum .

Hip. lib.I. Apb. 24.

Lingua nigra , atque cruenta , ft quid horum h'gnorum abeft, non valde ma­ lum ; morbuni enim minorem decla­ rar .

A PH . O R D O .

153 r a t . Hip. lib. VIII. Aph.9. ex additis in lib. V It , ut ait Nicol. Leonicen.

In Fcbribus circa ventriculum fortis Acilus, Sc cordis morius, malum. Hip. Hb.lVApJb.6s.

Infigniores Aarelii Cornelii Cel* ft circa Malignam >Acutam, atque Pejliferam Febrem breviter hie adnotan* tur fententiae.

I, X T Ulla acuta Febris leviter terrere I N nos d eb et. Cornel. Celf. lib.z. cap. 4.

II. In Febrc peftilente minime utile eft , aut mcdicamentis u ti, aut duccrc alvum i ft vires finunt Sanguinem mittereoptimum eft, praecipueque ft cum dolorc Febris e ft. Cornel. Celf. lib. 3. tap. 7.

HI. Vinum omnibus dum Febris , dum_> inflammatio eft , aiienum eft . Cornel.

Celf. lib.s. cap,16 ,

IV. Adolcfccntia morbis acutis , itcmquc L z Co*

r í4 N O V U S Comitialibus , Tabique maxime obje£ta eíl. Cornei. CeIf.lib.2.cap.i.

V. Obeíi pierumque acutis morbis , & dificúltate ípirandi ílrangulantur , fubitoque faepe nioriuntur. Cornei. Celf. hb. 2. cap. 1.

VI. Mali morbi Teílimonium eil vehe­ menter , & crebro fpirar«?. Com. Celf.

Hb. 1. cap. 1.

VII. Quod fi vehemens Febris urget in j ipfo Ímpetu ejus fanguinem mittere , Hominem jugulare eil 5 expe£landa_j ergo intermifiio, & fila Medicina , fere in biduum dividenda : Satius enim eil primo levare Aegrum, deinde repur­ gare , quam fimui omni vi effufa fortaife praecipitare. Cornei. Celf. lih. 2. tap. IO. r v i l i . Matutinum tempus remkffius fere eil A cgris. Cornei. Celf. lib.z. cap.s.

A PH.

OR D O .

i6s

Seieftlores circa Malignant , Acutam , & Pefiiferam Febrem Joannis Jacobi Waldfchmidt fententiae propo~ miniar.

I. TV /T Edicus nutiquarti ab Aegro rece1 V 1 4 at,nifi prius infpexerit oculos t quorum infolita mutatio infauftunru ptaedicit morbi eventum , & duna pullinn explorat Temper attendere debet s an manus Aegrotantis fit tremula»..

W aldfchm idt.

II. Si quod movendum vides, m ove,id que aut nunc , aut nunquam ; fit hoc tutius per Emeticum , fi A e g e r conqucratur de anxietate praecordiorum-* .

Waldfchmidt.

III. Epilepfia facile coincidit > hinc Tem­ per milcenda Tunt Tpecifica alexipharmacis , ut Cajìor. , Cìnnab. , liq. C. C ., Succiti. , Sal. Volat. C-C., Viper. &:c, V Valdfchmìdt.

L 3 IV.Scpti-

166

N O V US

IV. Scptima die Sudores movere, bonum.

IVattfcljmidt.

V. Vitìus fit tenuis, conveniunt panatellae, brodia inftaurantia & c.Waldfch.

VI. Venae Seftio, vel prodeft, vel nocet, itaut difficile fit hie certi quid determi­ nare tutius tamen eflè puto venanu) ficcare modo non peccetur, in quan­ to , idque primo , vel fiecundo d i o * VValdfchm idt.

VII. Praefiente Diarrhoea nunquam Ve­ nae fie£fio tentanda, multo minus prae­ fiente V om itu. IValdfchmidt.

V ili. Modicum Vini concedito, praefertim Febri Petechiaii, & PeftiJenti correptis . IValdfchmidt .

IX. In malignis Morbis nunquam ab Aegro difeedito , nifi prius Jinguano infipexeris. VValdfchmidt.

X. Diarrhoea nunquam eft fialutaris $ Statim itaque exhibenda fiunt alexipharmaca, inteftina fimul corroborantia , ut Diafcord., C. C. UJì., terr. f i ­ glila t. See. XI. Inflammatio Viiceris, vel partis alicujus fiuperiores morbum fere iemper facit Jethalem ; Quapropter in pro?nofti/

A PH. O R D O.

167

fricando eftotc oculati, & cum inflammatio plus valeat in indicando., q u a m cauilà morbi prohibendo , c o g i m u r venam adhuc fecare, q u o c u m q u e e t i a m id fuerit, morbi tempore , fejtem n o videamur quid intermifiiTeJ/7' aidJehm.

XII. U b i i n t e n i u s , c a l o r , ibi e x u l a r e jub e t o T h e r ía c a l i a , a l i a q u e ca l i di or a^ .

V V a ld f c h m ìd t .

XIII. Pratici tantopere commendane oliata , fed credas non obtinere illu d , quod promittunt. W aldfchm idt.

XIV. \ eiicatoria quo plura, eo efricaciora , videlicet in Carpi* inanuum , & in Suris. VVatdfchinidt.

XV. Apparentibus petechiis, nihil amplius in primis viis moveri debet, ut hinc, vel ipfa enemata eo tempore fint fufpefta . V a ld f c h m t d r .

Hippocratis praefagionm Liber Primus,

I

N acutis Morbis ilc confiderare opor­ tet , in primis quidem Aegri fadem-/, an Sanorum faciebus , maximc vero fuae ipfius fimilis fit, ca enim optima

L 4

'

ccn*

i*8 N Ò'VUS cenfenda eft , quae vero maximo diicrimine ab hac fimilitudine recedit, graviilimum pericuium portendit, cujus hae funt notae .

Nares acutae, oculi concavi , coliapfa^ tempora , frigi da e , contra&aeque aures, Se imis partibus leviter verfae ,*Cu­ tis circa frontem dura, intenfa , & ari^a,?-j0t^us co lo r, aut niger, aut pallidus, aut plumbeus>aut lineus. ()uod h inter morbi initia hujufmodi facies appareat, neque ex aliis indiciis coniecmra fumi p o ilìt, inquirendum eft, an Vigilia , aut Ventris vehemens refolutio, aut inaedia praecefièrit ; Quorum fi quidpiamdepraehenderisnil periculi timcndum eft , atqui fi ab Ìujufinodi cauftìs haec faciei fpecies orta eft , una ^ o a c q u c finitur j fi vero eas praecclillJe >Ae&er negaverit , diutiuiquo jam ditto tempore haec forma duraveelìh 1CirC ICet" CUm morti Proxi*nuxru Si oculi lumen refugiunt, Se illacrymant idque piaetei voluntatem y aut pervertuntur , alterque ex iis minor eft , & quae in ipfisalba effe debent, rudefeunt,

i

I

APH. O R D O .

169 a ut gcnae pallent, atque in lisdera Venulae nigricant, aut lippitudo innatans, tandem angulis inhaeret, aut frequens eft oculorurn motus, iifve , aut vehe­ menter fubfederunt, autfa&i tumidiores iu n t, fueritque afpe&us horridus, obfcunifque, atque univerfae faciei co­ lor mutatus: Haec omnia ilgna mala, pcrniciofaque putanda funt.

Quin etiam oculorurn per fomnum fufpc'¿hone obfervandae funt. Ubi etiim pal.pebrae non committuntur , fed inter has, & albo oculorurn aliquid apparet, neque id fluens alvus , aut medicamenti potio praecefftt, praefertim ft quis non ftc dormire confueverit, pravum hoc figniim , lethale quòque admodum eft. £i palpebra , aut labrum , autnafus retorquetur , aut pallet, aut livore inficitür, accedente quopiam reliquorum fignorum Aegriim morti proxiniuni ciTe_> haud dubitandum eft . Mortem etiam portendunt labra refoluta , fuipcnfa- , frigida, candicantia.

Non laudatur decubitus, quo brachia, cer­ vix , & crura extenduntur .

Id vero gravjus eft , ft leipfum Aeger con' ti-

170 N O V U S tincrc non valcns ad pedes fubindc de» labitur « Ubi pedes nudat, neque iis calor fubeft , ubi brachia, cervicem crura inaequabiliter difpergit,ac nudat,mali mor­ bi , angorifque fignum eft * Perniciofum eft ubi hians i quis aftiduo d o rm it.

Periculofum eft ubi Supinus jacet cruribus vehementer contortis, complicati ique.

Si pronus jacet is , qui per bonam valetudinem fìc dormire noti confucvit, aut delirium * aut ventri« dolorem porténdit . v Ubi reiìdere vult Aeger in ipfo morbi vi­ gore , malum quidem indicium eft in_» omnibus acuti« afFeftibus >id fed longe peifimum pulmonibuslaborantibus.

Stridor dentium per Febres praeter conilictudiiiem a teneris contra&cm, Infàniam ftgnifiéat, & Mortem , atqui ab utriufque futurum periculum denunciandum eft,il vero jam Deliranti, ftridor quoque accedit, vix aliam aequo pernicioiam invenies notam.

Ex manuum latione hujufccmodi notas perpende inacutis Fcbribus, in Peripneu-

APH. O R D O .

I7 i pneumonia, Phrenitide , Capitis dolo­ re , ii quis eas faciei admoverit,aut indc uidpiam fupervacue venitur , aut feucas carpat, aut a vefte floccos , aut a patietc paleas avellatj oranes hae m a k e , lethalefque funt.

Spiritus frequens , aut doloris, aut inflammationis in partibus fepto traniverfo fuperioribus indicium eft. Ma­ gnus , & ex longis intervallis delirium declarat. Frigidus ex naribus, & ex ore prodiens lethalis admodum eft. Facilis Spiratio in acutis morbis, quibus Pcbris copuletur, quique intra qua tragi nta dies finiri folent magnum habet ad falutem momentum.

Sudores falubcrrimi cefifentur in omnibus acutis morbis, fi in diebus decretoriis oriantur Febrinique iiniant, aut ubi toto corpore aequaliter infudenteAeger morbus facilius fubftinere videtur .

Contra inutiles , qui id eflicere noru valen t. Peifimi omnium funt frigid i, & ubi caput dumtaxat , aut facies , aut Cervix infudat j Quippe qui in acuta quidem Febre , Mortem , in_, mitiori vero morbum diuturnum fo­ re

S

m

No v U s

re fignificant. Et qui per totum Corpus eodem modo fìniunt j qui circa caput, qui autem milii inftar , & circa colium dumtaxat fìniunt, maJi, qui vero aUttatini , & exhaJando , boni j Coniderare autem oportet fudores in univerfum , alii enim propter corporurru cxolutionem, alii propter inflammationis vehementiam fìunt.

Hippocratis praefagiorum Liber Secundus.

Ali morbi fignum e ft, Caput , & Pedes , Manufque frigidas habere Ventre, & Lateribus calentibus .

Securitateni pollicitur Corpus , quod aequaJiter molle, & caiidum erti quodque facile convertitur, & fu rgit.

Gravitas vero, quae, vel manus, & pe­ des, vcl reJiquum quoque corpus, praem it, pericuJum fignificant.

Quod fi cura gravitate ungues quoque , ac digiti Livore afficiantur , continuo perniciem expe&are oportet.

A t omnino nigri tum digiti, tura pedes , minufque iiventes, periculum porteti" aunt;

M

A PH . O R D O .

17$ ■ dunt: Sed tunead reliqua íígna refurgere oportet, etenim fi Aeger facilo malum fuftinet, adhrttque alia quae* dam indicia , quae fecuritatem polliceri folent iuppurationem iperabis, atque fuperftes manebit Aeger , fed deni* gratae corporis partes decident.

Tefticuli , pudendaque retra&a , vehe­ mentes dolores , atque lethale periculum fignificant f

CAPUT De

V.

Febribusgenere.

lftus humidusFebricitantibus omni­ bus conferí, máxime vero Pueris,& aliis , qui tali vittu uti confueverunt.

H ip.libJ.Aph.x6.

Quibufcumque Febres funt Iongae , iis, vel tubercula, vel ad artículos dolores dccumbunt. Hip. lib.V II. Aph.6 s.

Quos Febres Iongae exercent, iis tuber­ cula , vel labores in articulis hunt. Hip• lib.IV.Aph .44. . . .

Quibufcumque Febricitantibus in urinis hunt fedimina» veluti farina craflior ion-

V

174

N O V Ü S

longa'm acgritudincm forc iignificat.

Hip. lib. VII. A p h .ii.

5 i Febris non cx bile f it, multa aqua calida capiti fuperinfuiä , folutio fit Fe­ bris . Hip. lib. V II. Aph. 42.

Sudores in dccretoriis diebus oborientes * vehementes, & veloces fa¿i, pcriculofi: cxpulfi a fronte ftiJJarum inÄar, & (caturiginum , & frigidi vehem enter: Et multi fun t, fudores eniin ejufeemodi neccfle eft vioJcnter, & cum Jaboro fum m o, & expreflione diuturna exire.

Hip. lib. V III. Aph. 4. exadditis in lib.

V III. üt ait Nicolaus Leoniccnus.

Qüibus Febficitantibus Sanguinis fluxerit multitudo, quacumque ex parte , cum xeficiuntur, alvi iis humc<äantur. Hib. lib.IV. Aph. 27.

Quibus Fcbricitantibus fexto die rigores fiu n t, difticile judieium icquitur, Hip. lib.IV . Aph.29.

Quibulcumque acceiiiones fiunt, quacum­ que hora Febris dim iferit, fi eadem_> hora occupaverit, judieium habentdiffieile . Hip. lib .IV . Aph.10, Sudores Fcbrieitanti fi incoepcrint, boni tertio die , & quinto, & feptim o, & ' nono

A P H. O R D O ;

175

nono , Sc undecimo , & decimoquarto, Sc dccimofeptimo,$c vigeilmo primo,& vigefimo fcptixno,& trigciimo primo,3c trigefimo quarto ♦ Hi enim Sudorcs judicant morbos j qui vcro non ita fiunt laborçm fignificant, & morbi Iongitudinem,8ç rcçidivam. H ip .lib .IV , A p h .$6.

Quibus circa dentes in Febribus quidam lentores nafeuntur , iis fortes fiunt Fcbres. Hip, lib.IV. Aph.$i.

Febricitanti fudor fuperveniens Febrcj non defiçicntç , malum j Prolongatur cnim morbus, & multam fignificat humiditatem . Hip, lib,IV, A pb .s < 5.

Febrcs quaecumque non intermittentes , tertio die fortiores fiun t, magis periculofae ; Quocumquc autem modo intermiferint, pcriculum abefle fignifi­ cant . Hip, lib.IV. A ph,**, Febrcs quaecumque non intcrmittentes,fi tertia die fortiores fiunt periculofac ; Quocumque autem modo iè remiferint, fignificant, quod non funt pcriculofae* H lp .lib .V II.A p h M ,

Si quis cibum Febricitanti dederit : Sano quidem , robur , laboranti, vcro, mor­ bus . Hip. lib. VII.Aph. 67.

Fc-

17 6 N O V US Febricitantium non omnino leviter per­ manere corpus, & nihil minui j vel etiam plus quam ratio poftulat, contabefcere : Malum ; Illud enim morbi longitudinem, hoc Vero imbecillitatem fignificat. Hip. lib .11. Apb.iZ. In Febribus ex fomnis pavores, vel Convulfiones, malum. Hip.lib.IV. Aph.67.

Febricitantibus laifitudinem habentibus, in articulos , & circa maxillas potiffimum abfceijus h un t, Hip. lib. IV .

Apb. 31.

In Febribus Abiceilus, qui ad primas judicationes »on fohoftit, longitudinem m orbifignificant . Hip. lib. IV. Aph.sx.

Quibus in Febribus aures obfurduerunt, Sanguis ex naribus fiuens, aut alvus turbata, ibivif morbum. Hip. lib. IV .

Apb. 60.

-Fcbricitans nifi diebus imparibus Febris reliquerit, folet recidere . Hip. lib. IV .

Apb. 61.

Qui bus in Febribus quotidie rigores fiunt, quotidie Febres folvuntur . H ip .lib.IV Apb.6%.

Quibus in Febribus morbus Regius feptim o , vel nono , vel undecimo, vel quartode-

A P H . OR D O : 177 fodecimo , fupervenerit, bonum j n ifi dextrum Hypochpndrium obduruerit; Si vero non, non bontim. Hip. lib.IV .

Aph. 64.

Quibus adhuc Fcbricitantibus urinae funt crafiae , grumofae, paucae , multitudo earum tenuis fuperveniens juvat j praecipue vero tales veniunt, quibus ^b ini­ tio , vel non ita muJto port, fedimentum ineft ..Hip. lib.IV. Apb.69.

Quibus Hypochondria fufpenfa murmuran t, lumborum dolore fupervcnientc, iis alvi hume&antur , nifi flatus crump a n t, aut urinae multitudo proveniat.

Haec vero in Febribus. Hip. lib. I V .

Aph.73.

X X X

*

**

*

NO

178

N O V U S

APHORISMORU M Q

PARS

R

D

0 .

QUINTA

De Morbzs Muìierum,

CAPUT I. De menftrua Muìierum fuß* prejfa Excreiione.

Enftruis defìcientibus, iànguis ex naribus fluens, bonum_>.

Hip. lib. V. Aph.33.

Si Mulicri ceflènt purgationes, neque Febri, nequo rigore fuperveniente , & faftidia cibi incidant, judica ipfam in Utero habere.

Hip. lib. V. Aph.di.

Jdulier Podagra non laborat, nifi men­ ftrua defecerint. H ip.lib.VI. Aph. 29.

Si Muher , quae neque gravida eft, neque peperit , lac habet , huic menftrua-. de-

APH. O R D O , defecerunt. HipJib. JA. Apb.39.

Si menftrua plura fiant, accidunt Morbi ¿ & íl non íiant, ex Utero Morbi contingu n t. Hip. ¿ib.Aphor.$7• Muíieri menfes decolores , necper idem_> femper tempus venientes,purgationem indicat eíle neceííariam . Hip. ¿ib. K Apb.36.

Selefti ores Joarmis Jacobi VValdfchinidt circa Menfar­ siam Malieram fuppreffionem fenteiitiae proponuntur. !• T 7 Enae Scftio, crefcente Luna, inV ftituenda in bracino , ante Novilunium in pede. Waidfchmidt.

II. Quae nervis, & cerebro funt dicata, quoque utero con veni unt, VVdidJcbm.

III. P u rg a n tia d eb en t eflè aloetica,& cum hie affed u s curetur in c a c h e x ia , cò n v c n it v in u m m ed ica tu m , e x h e p a tic is , & fp len eticis . Wa¿dfcJomidt.

IV . In ftan tibu s m en fib u s, p o tu s frigid u s, M z omnia

it o N O V U S omnia frigida , & acida , ira , moeror , terror, quovis modo iunt fugienda_ , IVuldf'chnùdt.

V. Ante omnia Ventriculi habenda eft ratio : hinc omnia Stomachica iunt edam Uterina, foiis acidis exceptis, Waldjchmidt.

VI. Inter fpecifìca, myrrh. , f u c c i n c/#nabar.atquc omnia ex his parata principem obtinent locum . VHaldfchmidt.

C A P U T

II.

De Fluxu menfium nimio.

U lieri, fi velis menflrua cohibere, cucurbitulam quaminaximam ad mammas appone. Hip. lib.V. Aphisà.

In fluxu Muliebri, fi Convulfio,& Animi defe&us advenerit, malum . Hip.lib.V. Apb. 56.

Si menftriia plora fiant, accidunt Morbi j fi non fiant ex Utero morbi conting u n t. Hip. lib.V. Aph.si.

A profluvio Sanguinis, Defipientia, ac Convolilo, malum . Hip. lib.VI.Aph.9.

Vere etenim, Furores, & morbi Mela«-' choM

A PH . O R D O . i 8r cholici, & Comitiales, & ProfluviaJ fanguinis, & Anginae , Sc Gravedines , &Raucedines, Sc Leprae, &Tuifes , & Impetigines , & Vitiligines , & ”>uftulae, ulcerofae pJurimae , Sc Tubercu­ la , Sc Articulorum dolores, Hip. lib.

III. Aph.i.

Ubi Sanguis plurimus fluxerit, Singultus, aut Convulfio fuperveniens , malunu .

Hip. lib.V. Aph. 3.

Calidum , ubi quis laepius eo utitur, haec mala affert, Carnis effbeminationem->, Nervorum imbecillitatem, Mentis torporem , Profluvia Sanguinis, Animi defeftionem ; quibus Mors fucced.it. Hip. libV .A pb.iG .

CAPUT

III.

De Affeöl¿one Hyfierica, Me­ lancholia ab Utero , & Furore uterino.

M

Ulieri, quae Uterinis moleftatur , aut difficulter p a rit, fuperveniens Sfernutatio, b0num JIipVV.Apb.3s.

M 3 Suf-

i8 z N O V U S Suffitus aromatummuliebria ducit i Saepius vero , & ad alia utilis eflèt, nifi ca­ pitis faceret gravitatem . Hip. lib, V*.

Apb.z8» In morbismelancholicis cum in haec pericuià inciditur , ftuporem corporis , vel Convulfionem>veI Furorem,vel coecitatem fignificant. Hip. hb.V I.A ph.s6.

Quibufcumque Mulieribus ad mammas lànguis colligitur y Furorem lignificai.

Hipk lib. V. Aph. 40.

In Inianientibus, fi Varices, vel Haemorrhoides fupervenerint, Inianiae iolutio.

H ip.lib.Vl. A p h.zi.

Si tim or, atque moeftitia longo tempore perfeverent, ex eo atra bilis fignificatu r. Hip. lib. V I. Aph. 23.

Si lingua repente incontinens fia t, aut aliqua pars corporis flupida ; tale eft Melancfiolicum. Hip. lib.VII. Aph.\o>.

A P H. O R D O .

183

Seleâiores J 0anni$ Jacobi VValàfchmidt circa tíyftericam affeâionem [en­ tent i ae proponimiur• I lP \ U lc ia , A cid a, Frigida , SuaveoU lentia, Ira >& Terror , peftis in­ flar fugienda . V Valàfchm idt . ^ II. Emeticum ftatim exhibitum, ipfum^ tollit paroxyfmum . VValàfchmidt.

III. Oninia quae hypochondriacos juvant, Hyftericas quoque juvant. W a ld f IV. Omnia purgantia hyftericis nocent, Énemata autem egregie profunt .

V V a là fch m id t.

V. In ipfo .paroxyfmo omnia illa flint adhibenda, quibus Epileptici excirari folen t. W aldfchm idt .

VÌ. Innúmera lunt médicamenta, ut S p i­ rit. Sai. armonìac. , tinhlur. Sai. curro opio , aq. M e n t h . , pu leg. , epileptic.

L a n g ., foe cul. bryon. , cajlor. , ol. tu t. & c . V V a là fch m id t.

VII. Qui flit paíflonem hyftericam cura­ re, cordis palpitationem etiam curare flitM là ft.

M 4 CA-

N O V U S

C APUT

IV.

De SterHitate.

I M u lic r n o n c o n c ip it , fcire a u te n u veils ii co n cep tu ra fít, p a n n is circu m tectam d e fubter fu ffia s, & fi o d o r v id e a tu r p e r co rp u s ir e a d nares , & os , lcito j cuod íp ía , n o n e x fcip fa fterilis e f t . Hip. lib. V. Apb. 5 9 .

Q u a ecu m q u e fr íg id o s , & fpiffbs Uteros h a b en t n o n co n cip iu n t. E t Q uaecu m qu e p ra e h u m id o s Uteros h a b e n t, n o n co n cip iu n trex tin g u itu r en im in h isg en itu ra .

E t q u a ecu m q u e fíceos m uJtum , & praec a lid q s : n am ex d efeftu a lim e n ti c o r ru m p itu r Tem en . Q u a ecu m q u e vero e x u tr iiq u e niedrerem habent temperatur a cae fo ecu n d ae hmt.Hip.Hb.KAph.6z.

S im ilite r au tem , & in Manbus. A u t e n im p r o p te r co rp o ris raritatem fpiritus e x ­ tr a re r tu r, ita u t Jemen n on tr a n fm itta t a d os, vei p ro p ter ip iiiltu d in e m h u m o r Sion e x it foras , vei p ro p te r friote m n o n c o n c a le fc it, i taq ue in e o J o co c o n c r e f c it , vei p r o p te r c a lid ita te ir ^ h o c id e m a c c id i t . H ip. lib.V. A ph.63.

QuaeS

•APE ORDO.

J«5

Q u a ecu m q u e praeter n aturam craflàe non co n cip iu n t U tero ,iis o m en tu m os U te ­ ri c o m p r im it ; & p riu fq u am exten u en tu r n o n co n cip iu n t. Hip. lib.V.Aph. 46,

C A P U T V. De Graviditate.

U iierem U te r o geren tem , ca p i ab a liq u o a cu to M o r b o , leth ale e f t .

Hip. libV . Aph.zo.

G r a v id a s p u r g a r e , tu rgen te m ateria , a_> q u a r to m e n fe , ufque ad fep tim u m , m i­ n u s ve ro has . R ecen fiores au tem , & Seniores F o e tu s cavere o p o r t e t . Hip. Ub.V.Apb..29.

Mulier Uterogerens, iànguine millb ex ven a, abortit, & praecipue fi F o e t u s fit grandior. Hip.lib.V. Apb.s t .

Mulieri in Utero gerenti, fi Alvus plurimum profluat, periculum eft ne abprtia t. Hip. lib. V. Aph. 34. tu b e r i Utero gerenti, fi mammae g r a ­ ciles repente fian t, abortit. Hip. lìb.V. Aph. 37.

Mulieri Utero gerenti, & Geminos, ha­ benM

i 86 N O V U S b en ti j fi altera mamma gracilis fíat $ alterum abortit; & fí quidcm mamma dextera gracilis fíat ¿ M arem: fí vero fínixtraj Foeminam./fi^./i^.K Aph.38.

Si velis n ofcere , an c o n c e p e rit M u lier: cü m d o rm itu ra eft, ei aq u am M u lfa m p o ta n d a m d a 5 & fí A lv i to rm in a,, p a tie t u r , c o n c é p it ¿ fí m in u s, n o n coric e p i t . Hip. lib.V. Aph. 4 i.

M u lier g r a v id a , fí M a re m co n cé p it, bené c o lo r a ta eft j fí vero F o e m in a m * m ale c o lo ra ta i Hip. lib.V, Aph.42..

Si M u lieri g ra v id a e iii U te r o fía t E r y fíp c las , le t h a le . Hip.lib.V, Aph.43.

Q u a e cu m q u e p raeter n atú ra m ten ues exiften tes U te ro g e ru n t yab ortiu n t* priufí q u a m craíleícanté Hip. lib.V. Aph.44.

Q u a e c u m q u e m ed io criter co rp o ra ¿ a b e n te s 'a b o r tiu n tj fe c u n d o , a u t te r t io M e n íe > fíne o cca fío n e m a n ifefta , iis a cetab u la U te ri p le n a m u coris fu n t , & n o n p o ííu n t p ro p ter p o n d u s F o etu m ^ co n tin e re , fed d ir u m p u n tu r . Hip.lib.V. Aph. 4 i i

Q u a e U te ro g e r u n t , iis U teri os c o m p r é m i t u r . Hip.lib.V. Aph.s 1.

M u lieri U te ro g eren ti > fi la c m u ltu m £ ín ain -

APH. O R D O .

18 7 jtàam m is eflu at, F o etu m im b ecillu m iìg n i f k a t . Si v e r o m a m m a e fo lid a e fue-* r i n t , F o e tu m fig n ifk a t fan io rem . Hip. lib.V. Aph. 52.

Q u a ecu m q u e U te ro geren tes a Febribu« co rrip iù n tu r , Se fo rtiter ca le fitin t, lin e o ccafio n e m a n iféfta * difficulter p a riunt) Se curii p ericu lo , a u t ab o rtu m fa cientes* p e ric lità n tu n Hip.lib.V. Aph.ssSi M u lieri U te ro geren ti pu rgation es p ro ced a n t * im p o n ìb ile eit F o etu m eifd fan u m . Hip. lib.VAph.6Qi FoetUs M ares q u id em in d e x tris,F o em in a e vero in finiftris mzgxsHip.lib.V.Aph.^.

M u lieri U te ro g e ré ti,li T e n é fm u s fu p ervencritfacitAbottum.Hip.lib.VII A p h.zj.

U te ro gerentes fu n t m ed ica n d a e, fi m a te ­ ria tù r g e t, q u a rto M en fe i & ufque ad ie p tim u m , Ìed h a e m inus : a *J u n io ro au tem F o etu , Se Seniore abftinere o p o rtet. Hip. lib. IV. Aph. 1.

Si M u lie ri ce iìe n t p u rga tio n es * n e q u ò F e b r i, n eq u e rig o re fu p erven ien te , Se baftidia cib i in c id a n t , judica ip fam in U te ro b a b ere . Hip. lib.V. Aph.6 1.

M u lieri fi Jac ex m am m is p ro flu it im b e­ cillu m c f t , q u o d intus g e r it , durae mam-

I 88 N O V U S m a m m a e , fan u m illud eííé teftafltiir .

C orn. C elf. lib . If, cap.7.

In G ra v id a ru m V o m itio n ib u s , nec o p ia ­ ta , n ec a d ftrin g en tia c o n v e n iu n t, cu m to tu m n e g o tiu m tu tiu s fo li naturae reJ in q u e tu r . W a ld fc h m id t .

CAPUT

VI.

De Aborta.

U a e cu m q u e p raeter n a tu ra m tenueíf exiften tes U te r o geru n t, a b o r tiu n t, prius q u am cr a íT e íca n t. H ip . lib . V .

Aph.4,4* Q u a e cu m q u e m ed io criter co rp o ra haben* tes a b o r tiu n t fe c u n d o , au t tertio m e n f e , fín e o cca fío n e m a n ife fta , iis a ce ta bu la U teri p len a m u co ris f u n t , & . n on p o ífu n t p ro p ter pon d us F o e tu m c o n tin ere , le d d ir u m p u n tu r . Hip. ¡ib. V. Aph, 45.

Q u a e c u m q u e U te r o geren tes a Febribus c o r r ip iu n tu r , & fo rtiter c a le fíu n t, fín e o cca fío n e m an ifefta,d ifficu lter pariu n t* & cu m p e r ic u lo , a u t A b o r tu m facien tes, p eriejita n tu r. Hipdib.V, Jpb.s^

Q

Mu-

A P H. O R D O .

18 9 M u lieri U te ro geren ti,/! T en efm u s fuperv e n e r it , fa c it A b o r t u m . Hip. lib. V II. Aph..27.

Si vero H y e m s au ftralis , & p lu v io fa ( & fe re n a ) fu erit j V e r au tem iìccu m , & A q u ilo n iu m , M u lieres , q u ibu s p artu s in V er in c id it,e x q u a c u m q u e o c c a iìo n e ab o rtiu n t;q u ae v ero p ariu n t,im becilles, & m ó rb id o s Infantes p a r iu n t, q u a r o vel ila tim in te r e u n t, vel tenues , & va ­ letu d in ari] v i v u n t . C aeteris v e ro m o r talib us , D ifficu lta tes In teftin o ru m > & L ip p itu d in es ficcae fìu n t j S en io ribus au tem D iftilla tio n e s , q u ae cito intcrim e n t . Hip. lib,III. Aph.12.

C A P ü T VII. De Parta difficili , Foeta mortuo, & Secundinarum retentime *UIieri quae uterinis moleftatur > aut diftìculter parit, fuperveniens Sternutatio, bonum. Hip.lib,V. Aph.zs.

Ut Secundinac procidant, ftcrnutatorio ap-

M

I9Q n o y u s a p p o f it o , nares co m p rim e , & q s .

Hip.lib.V. Aph. 49.

Q u a e cu m q u e U tero g e r e n tc s , a Febribus c o r r ip iu n tu r , & fo rtirer calefiu n t, fine o cca fio n e m an ifefta,d ifficu lter pariunr, & cum p ericu lo , a u t A b o r tu m facien te$, p e r id ita n tu r . H ip J ib .V. A p h .s s •

Seletltores Joannis Jacobi VValdfchmidt circa P art am difficilenhFoetunique mortuumfententiae proponuntur.

J.

A L vu s co n ftip a ta red d it p a r tu n u

d ifticilio rem : b in e d y f in a t a egreg ie p r o fu n t in partus d i f f i c u l t a t o .

VValdfchmidt, II. Si F o e tu s fitu praeter n a tu ra li egred i co n etu r, fto lid u m eft ex p elien tib u s velJe u ti r e m e d iis. VValdfchmidt, III. N u lla d a n d ’a fu n t rem ed ia F o e tu n u e x p e lle n tia , nifi ubi jam o m n ia a d p a r tu m fu erin t d iip o fita , h o c eft anteq u a m a q u a e flu x e r ii;, & os uteri fuc-

A P H, O R D O , i<n rit apertum. V V a ld fc h m id t . ÎV, Frigus omnibusParturientibus pbno* xium exiftimatur. V V a ld fch m id t.

V, Si Foetus fuerit mortuus, fatius eft eum fruftulatim extrahere, quam ad Matris internecionemuique eumrelinqpere . V V a ld fch m id t .

VI. Si Foetus per très ? vel quatuor dies haeferit in partu , merito habetur pro mortuo. V V a ld fc h m id t .

VU. Quae Sanguinis ipiritueicentiamj promovent,Partum a ccele iâ tit.V a ld fch .

VIII. Fomenta, balnea, jufcula lubricam tia , optima funt. V V a ld fc h m id t.

IX. Inter partumpromoventia excellunt, fu c c in a ta , cin n a berhia , b o r a x , aqua M e lijfa e , p u le g iu m , çinnam om um ,aqua cp ilep tica L a n g i l$ c . . V V a ld fc h m id t .

X. Non omnes doiores funt doioresPartus j dantur enimdoiores ipurii, qui ad fpaimos inteftinales referri folent, VValdJchmidt.

GA-

192

N O V U S

CAPUT

Vili.

De Puerperis, earumque Lochiis , juxta Selections Joannis Jacobi VVald­ fchmidt fententias.

I. y~\Uies eft imperanda . VValdfchm.

II. 1 / Somno non ftatim indulgendoli.

VValdfchmidt.

III. Morbi Puerperarum ad unum fero omnes ex mala vi£tus ratione, & ex frigoris fucceptione ortum trahunt .

VValdfchmidt.

IV- Puerperae trattari debent, rjuemadmodum gravitar vulnerati traòìari fole n t. VValdfchmidt.

V. Frigus peftis Puerperarum eft. VVald.

VI. Non ftatim debent latiari cibis .

VValdfchm idt.

VII. Terror mille malorum eft Auótor * VValdfchmidt.

V ili. Purgantia veluti ipfum venenum-» fugienda . VValdfchmidt.

IX. Potus Temper lit tepidus. W aldfchm .

X. Opti-

ÄPH. O R D O .

1 93 X. Optimum praeiervativum eftyiiPuerpera, corpore exiftente quieto, & mente tranquilla ad diem undecimum ufqüe in lecto detineatur . IV üldfehm idt.

XI. Melius eil Alvum priniis diebus ficcain eile, rite interim duentibus Lochiis , quam ii Diarrhoea coincidat , quae i'emper monftri quid alit .W a ldfchm idt .

XII. Plus enim pericuii a remediis refrigerantibus, etiani ubi intenfus adeil calor, quam a calidis. W a d fc h m id t .

XIII. Si Lochia non rite fiuant detur ti'n-

,

B u r a m yrrhae ,fp erm a C o e t l tin & u r a fu ccin i cum m yrrha . W a ld fc h m id t

.

XIV. Puerperae febricitantcs facile fiunt Epileptlcae j quod probe notandum, ut i'emper ad futura graviora mala, in_> medendo refpiciamus. V W a ld fch m id t.

XV. Dolor poil Partum,vel afpafmo,vel

a grumis ianguinis dependet,unde pro­ be conveniuntfJ k u m am ygdalarum d u l-

,

,

,

ce E lix i r p rop rieta tis Sperm a C o e t i & c . Externe ung. carm inat. M ynJ \.

Waldfchmidt.

XVI. Aer frigidus quocumque modo admiflus , nocet. W aldfchm idt.

XVlh Ad lac exiccandumconvenit chae•

N

re-

n >4 N O V U S refoliunt cum butyro frixum foris impolltum . W aldjchw idt.

XVIII. Statim reftaurans aliquod quammaxime confert, WaldJ'c/j'midt.

XIX. Febre multo des Puerperae corripiuntur , unde refpicicndum eric ad Lochia, & ejuímodi darida funt reme­ d ia, quae horum fluxum promoveant.

Nam attendendum eft ad id quod maaItcro vero non negletfto.

IValdjchmidt.

X? a V°jmitus PuerPerarnm mature funt llitendi, cum faepius alias ex infidiis trucidenf. VValdfchmidt, XXI. In Puerperis Febre continua correptis Diipnoea , vel reipiratio difficilis , temper Monftri quid al i t , & fere omnes moriuntur. JValdfchmidt,

NO-

N O V li S

195

APHORISMORUM Q R . D

PARS

O,

SEXTA,

Qe Morbis, PiterarurnIsdem fere morbis,quibus 4 cbdtiores funt obnoxii, fubjacent etiam Puerijfrequent jus autem tentantur,qui tenellam habent getatem,

CAPUT I. De Dentimi eruptione, & Gingivarum pruritu , N progrelfu vero cum jam dentire incipiunt, Gingivarum prurigines, Febres, Cori v ill nones , Alvi profluvi^-1> & maxime cum camnos edunt dentes , Se iis praeferti m Pueris, qui crailiffimi funt, & alvos duras , habent. Hip. lib.

H I. Aph.zs.

I

N a

1°

196 NO VU S InTuflx convulfiva Infantum ex dentitione dirficiliore orta , omnibus remediis, Veilcatoria praeferunt. Waldfchm.

CAPUT II. De

A p h .

N aetatibus autem talia contingunt: Parvis, & nupcr natis Ptieriilis, Oris ulcera ( quae Aphthae vocantur ), Vo­ mitas , Tulles, Vigiliae, Pavores, Um ­ bilici inflammationes, Aurium humiditates . H ip . lib .I I I , A p b .24.

Aeitate autem nonnufh horum, & Febres continuae, & Ardentes, & Tertianae febres, & Quartanae , & Vomitus , & AIvi produvia, & Lippitiidines, Ocuiorum , & Narium dolores , & Oris ulcerationes, Genitalium putredines, Sc - Sudores . Hip. lib.III. Aph.11.

Aphthae longe periculoiilHma funt ulce­ rated in Pueris,quos faepe coniiimunt.

Cornel. Celf. lib. cap. 11.

I

APH.

ORDO.

197

CAPUT III. ■ De Variolis, & Morbillis.

Seleäiores Joannis Jacobi VValdfchmidt circa Vaviolas , & Morbillos fententiae proponuntur.

I. T N Variolis , vcl nihil dandum, vel 1 parum. W a ld p h m id t .

II. Plures moriuntur ob Variolarum copiam , pauci ob earumdem inopiam_> , ex quo iblo ab ufu expellentium innotefcit. JV a ld fchm id t .

III. Mature proipice oculis , & faucibus.

J V a ld fcb m id t

.

IV. Si eruptionem Variolarum juvare.; velis, contentus efto rcmediis vul­ gär ibus , Mulierculis etiam non_> ignotis, ut fem in .a qu ikv.->aq.fum ar. & c.

V V a ld fc h m id t

.

N

r

V.Ve-

19S N O V U S V. Venae fe£Honem merito fuípeíidím us. IVuldfchmidt.

VI. In principio nocent ceu ipfum Ve* iiehum, omnia -, quae fanguinem magis exagitant > nempe calòr Mufaei-, vel Le&i, Ira, Vinum> omnia expellentia , ut fati us fit nihil tunc exhíbete , nifi gravilllmum id jubeat Symptoma^ » Waldfchmidt.

VII. Poh diem of t avum, vel nonum_> tramato Aegrum,quail nova Febri jam correptum 3 ab eo enim tempore > ad diem 13., vel 14. ufque in maximo adhuc verfatur vitae pericuio, imo faepius -, quam in morbi principio , praeiertim ii fuerit Adultus-, itaque fre­ quenter exhibenda funt ilia -, qi se fanguinis compagem iartam , te&amque fervare poiiunt, ut Spirit, vitriol, parum rejraBtis , eq. C. C. , julep, refrige­ raos, S c . tantum eniin abeft, ut majorem aeíium excitare debeamus, ut po­ ti us novum iftum ealorem febrilem_> compefcere ftudeam usWaldfchmidt.

VUI.Ordinane poll: quartuin, vel quinturti diem potui ordinario largáis inftiUari debet tinblur. rofar. , vel bellidis, vel

A P H. O R D O .

199 violar.'. H a e enim fun t vera V a rio Jarum an th id o tu s %W aldjchm dt» IX . In acu te F eb ricita n tib u s, vel Infan­ tibus e p ile p tic is , v e l V a r io lis , M ed icus iem per qu aerere d e b e t , an Urina rite p ro fiu at , cu m in his morbis m á ­ x im o cu m A e g r o ta n tis periculo fu p p rim i f o ie a t . tValdfchmidt.

X * *

* % X X

•k k k k k k X X X x * k k k k X X X k k X

N

4

NO-

zoo

N O V U S

APHORISMORUM r

<) R D O. PARS SETTIMA.

De M o r b i s a d part rurgieam Spedantibus. ~f£ I en im M o rb i p o tiu s ad C h iru rgicam , q u am ad M e d icin a e a rtem ip e tta n t , n ih ilo tarnen m in u s , ut co m p le ta m de M o rb is d o ftrin a m trad am , de his fu pereft a g e n d u m .

V I V A L I I

C A P U T I .

De T umoribus .

O lle s b o n i , crudi vero m a l i . Hip. lib. V.Apb.67.

T u m o r e s a rticu lo ru m , atq u e dolores a b iq u c U lcere , P o d a g r a s , ac C o n v u liìo n e s , h o ru m p lu rim a frig id a aqtuu, la rg e eifu fa le v a r , & e x te n u a t, fo lv itque

M

A PH . O R D O .

201 que dolorem , ham modicus torpor dolorem iblvit. Hip. lib. V. Aph.2S* Elle Chirurgus debet Adolefcens , aut certe adolefcentiae propior , manu ftrenua, ftabili, nee unquam tremir fcente, eaque non minus frniftra, quam dextra promptus , acie oculorum acri , claraque , animo intrepidus, immifericors 5 fic ut fanari velit e um, quern,, accepit, non ut clamore ejus, motus , vel magis , quam res dcfiderat proper e t , vel minus, quam necefle eft fecet, fed perinde faciet omnia , ac fi nullus ex vagitibus alterius affe&us oriatur « Cornsl. Celf. lib.V II. cap.406.

Hippocratis praefagiorum Liber Prim us .

Umor mollis, dolorem non inferens, & digitis cedens , longiori tempore finitur, fed non ita grave ab eo periculumpendet.

Quocl fi intra fexaginta dies, neque rebris definit, neque tumor refedit, iuppurationem expeftare oportet.

Itaque durus, magnufque tumor dolore

T

202 N O V U S crucians mortis periculttm non multò poft fore denunciar : mollis vero & fi­ ne dolore, quippe praementi digito cedit, longus efle iolet-, * Ventris tumores non tam crebro, ut h i, qui in praecordiis oriuntur abfceflum efficiunt, quod fi fub umbiJico conftituantur , nequaquam ad fuppurationem convertentur, Ubi vero vìginti dies exceflèrint, neque quieicente Fcbre, neque tumore remifii o , ad luppurationemconvertuntur.

caput

IL

De hiflawwatìone.

E d o interino, aut Utero Inflammationem patiente, Urinae ftillicidi um accidit, & Renibus purulent is , Urinae advenit ftillicidium : Epgti autem Inflammationem patienti, fingultus advenit, Hip. lib.V.Aph.s 8.

In Epatis infiammarione Singultus , ma* lum . Hip. kb .V II. Aph.iy.

R

ÀPH. O R D O .

«i

SeMiares Joamiis Jacobi VValdfchmidt circa lnflammatimeni Jenténtiae proponimiur % I. T 7 E n ae Stàio in q u a vis ln fla m y matione eft adminiftranda. WillII. Quo gravior inflammatio e ft, eo mas is leniri medicamento debct.W aldfch.

I li Si E v a c iia tio a liq u a fan gu in is lit lu p p reiia , V e n a e S eftio ío c ü m H abet , atiter diiT olven tia co n fu lito . Waldfchmidt.

I V . Purgantia in Inflammations v ig o ro fufiienda . Jd'VaIdfchmìdt V . Frigida , Iram , & Terrorem lemper n o c e n t . VValdfchmidt '.. rnr»JATr V E E x te rn e m itio ra ap p lica n d a J J aldf •

C A P U T HI .

De Abfcejfu •

Q

U ictim q u e fiip p u rati , an t a q u a m in tercutem Parientes j urun tur , fe-

204: N O V U S fecantur , fi pus, aut aqua univeriìnu fìuxerit, oran es mormntur . H ip .lib .V I. Apb. 27.

Quibufcumque fuppuratio in corporo exifiens non innotefcit, iis ob crailìtudine'm puris, aut loci non innoteicit .

Hip. lib.VI. Apb.+1.

Quicumque fuppurati uruntur, vel fecan­ tur , fi pus purura fluxerit, & album , evadunt : fi vero fubcruentum , & foeculentura >ac foetidum , pereunt. H ip . lib .V IL Aph.44.

Quorum Epar fuppuratum aduritur, fi pus purura fluxerit, Se album, evadunt; m tunica enim bis pus continetur : fi vero qualis amurca fluat, pereunt. H ip . lib .V II., Aph.*s. * Quibus auteni Convaleicentibus ex Mor­ bo pars aliqua d o let, ibi fiunt abfceffus . H ip . UbJV. Aph.32, In Febribus , AbfceiTus qui ad prim al judicationes non iolvunt, longitudinem Morbifignificant. Hip. Uh. IV .A p b .si.

Quibus iperatur Abfcefius futurus ad artí­ culos, eos liberar abAbicelfu urina.multa , craila , & alba, qualis in labon ohs Febribus quarto die qqibusdam-?.

A P H. O R D O .

205 incipit fieri. Si vero ex naribus fluxerit ianguis, brevi admodum iolutio fit.

Hip. lib.IV. Aph.-j4.

Quicumque Morbi ex repletione fiunt, curar evacuatio, & quicumque ex evacuatione, repietio : Se aliorum contrarietas. Hip.lib.il. Apb.zi.

Dum pus confìcitur , dolores & Febres accidunt m agis, quam jam confedo .

Hlp.lib.II.Aph. 47.

A tuberculi introrfum ruptione, Virium^ dejedio , Vomitio , aut Animi defedio fit . Hip. lib.VII. Aph.S. Pus quo craifius & albidius e ft, eo periculi minus eft. Cornei. Celf.-Jib.V.ccìp.zj.

CAPUT IV. De Eryfipelate.

Ryfipdas ab exterioribus, verri ad interiora , non eft bonum : ab interioribus autem ad exteriora,bonum-'.

Hip. lìb.VI. Apb.zsAb Eryfipelate Putredo,aut Suppurano , malum. Hip. lib.VII. Apb.zo.

Ex oifis nudatione EYytipdas.Hip.lib.VII. -Apfr.19• ' Si

E

206

N O V

U S

Si Mulieri gra vidae in Utero fiat Eryfîpelas , lethale . Hip.. Uh.Vi Aph. 43« In his frigida eft utendum, unde fluit lan­ guis , aut fluxurus e ft, non ad ipfa admoto r fed circa ea , unde influir, 5c ubicumque inflammationes, aut veluti incendia quaedam ad rubrum, 5c floridum * fanguine recente, tendunt, iis ipfis admato : nam veteribus nigrcdinem aifert : Ervfipelas etiam non uiceratum juvat : nam exulceratum laedit..

Hip. lib.V. Apb.z 3*

SeleÜiores Joannis Jacobi Waldj'chmidt circa Eryf pelas fart eutiae proponimiur .

I . T T Enae Se£tio in quavis infiamma-.

V tione eft adminiftranda » W a ldfchmidt % II. Purgantia in vigore infiammatoria lèmper nocent. VValdfchmidt.

III. Fuge omnia frigida, terrorem, & iram . VValdfchm idt, IV. Pu fon Erypdatofm M ynf , farina it-

APR. OR DO,

a©?-

'liquiritiüe , cum Jluppa cannabina , pracfertim in Eryftpelate mammarum egregie juvat. VValdfchmidi.

V. Vinum fugito .. VValdfchm idt.

VI. Externa mitiora apphcancta, ut rob.

Sambuc, »aJIium, aq.flor. Sambuc.cum tantillo fpirit.. zin. , theriacal, & i\ , VValdfchm idt,

CAPUT V. De Cancro.

Ancros occultos habentes melius eft; non curare , curati enim cito percunt, non curati vero longius tempus perdurant. Hip. lib V L Apk. 38.

Quae medicamenta non fanat , ea ferrum lànat . Quae ferrtun non fan at, ea ignis la n a t, Quae vero ignis non fa ­ nat, ea infanabilia exiftimare oportet, H ip.lib.V U I.A ph.6xx additis in Cb.H. ut ait Nicolaus Leonicenus.

Omnis Canper non foluin id commrpir, quod occupavit , fed etiam ferpit. Cor­ nel. Celf. lib.V. cap.26.

Gancri initium quidem recipit curationem ,

C

208 NO VU S ubi vcro penitus iniedit inianabile eft, plurimique Tub frigido fudore moriuntu r. Cornel. Celj'. lib.V. cap.zc.

CAPUT VI. Dc Aneurifmate, & Varicihus.

N Inianientibus , fi Varices, vel Haemorrhoides fupervenerint , Inianiae folutio . Hip. lib.V I. Apb.21.

Quicumque calui fun t, iis magnae Vari­ ces non fiunt. Quibus vero caluis, Va­ rices magnae fuperveiiiunt, ii rurfus capillati iiunt. H ip.lib.VI. Apb.34.

Quae Medicamenta non ianat, ea ferrum fanat quae ferrum non ianat , ea ignis fanat, quae ignis non fanat, ect infanabilia exiftimare oportet .. Hip. lib.V III. Aph.6. ex additis in lib .V II. , ut ait NicolausLeonicenus .

I

CAPUT VII.

De Valuer¡bus in genere,' I in Vulneribus fortibus, & pravis , tumores non appareant, ingens ma­ lum .

S

2.09 APH. O R D O . lum . Hip. üb. V Apbor. 66.

Quibufcumque per Morbos acutos, vel diuturnos , aut Vulnera , aut queravis aJium modum extenuatis, nigra bilis , aut veluti fanguis niger , per inferiora fubfederit, poftridie moriuntur . Hip* lib.IV . Aph.zp,.

Periculoia Vulnera funt, ubicumque Venae majores funt, quoniam exhaurire hominem profufione Sanguinis poffünf. CornelCelf.lib.V.cap.26.

Silividus, aut pallidus, autvarius, aut niger color e ft: fcire licet, malum vulnus eile. Cornel. Ce/f. üb.V. cap.z6.

Album , aut rubicundum eile vulnus , commodiftimum z&.Cornel.CeIf.ibidem.

Optimum Medicamentum, quies eft. Cor­ nel. Celf. ibidem .

CAPUT VIII. De

,

VulneribusCapitis.

Eiica difciifa aut Cerebro, aut Cor­ de , aut Praecordiis , aut aliquo ex tenuioribus Inteftinis , aut Ventriculo , aut Jecorc , lethale eft . Hip. lib. V I. A p h.i9.

O Qui-

V

210 ' N O V U S Quibufcumque praeciditur Cerebrum, iis nçceiTe eft Febrem , & bilis Vomitum fupervenire . Hip. lib.VI.Aph.so.

Ex capitis i&u Obftupefcentia,& Defipicntia , m alum . Hip. lib.VII. Aph.\+.

Quibus Cerebrum aliqua ex caufsa concuiTum fuerit, neceiîe eft ftatinl mutos fie ri. Hip. lib. V II. Aph.s%.

Si in Ventrem languis praeter naturam_> efïunditur, necefle eft fuppurari. Hip. lib. VI. Aph.za.

PercuiTa Calvaria protinus requirendum e ft, num bilem is homo vomuerit , num oculi ejus obcoecati iïnt, num obmutuerit , num per nares , aurefvej fanguis ei efifluxerit, numconciderit , num fine feniù, quafî dormiens jacuerit. Cornel. CeIf. lib.V III. cap. 4.

CAPUT IX. De Vuhieribus Peâoris.

,

Eiîca difciiTa, aut Cerebro aut cor­ de , aut Praecordiis , aut aliquo ex tenuionbus Inteftinis , aut Ventriculo * aut Jecore, lethale efti Hip. lib. V I. Apb.18.

V

V

A PH . O R D O .

irr

Si in Ventrem ianguis praeter naturam.» efFunditur, necefte eit fuppurari. Hip.

Ub.VI.Aph.zo.

De

t

CAPUT X.

Vu/neribusAbdominis.

I Omentum excidat, neceflario putreicit. Hip. lib.VI. Aph. s$.

Yefica difcifla, aut Cerebro, aut Corde, aut Praecordiis, aut aliquo ex tenuioribus Inteftinis, aut VentricuJo , aut Jecore , lethale eft . Hip.lib.VI. Apb.iS. Si in Ventrem fanguis praeter naturam-» eftunditur, necefte eft fuppurari. Hip. ^ lib.VL Aph. 20. * Si quod Inteftinorum gracilium diicindatur , non coalefcit. Hip. Ub.VIAph.z4.

S

CAPUT XI. Oe Nervorum , & Tcndinum Vulneribus. "^ Um difciftiim fuerit Os ,aut CartilaJ go,vel Ncrvus, aut gaenae partícu­ la tenuis , vel praeputium, ñeque auO z ge-

C

212 N O v U S getur , ñeque coalefcit. Hip. lib. V I. Aph.\9> Quando Os , aut Cartílago , aut Nervus abfcinditur in Corpore,ñeque augetur, ñeque coalefcit. Hip.lib .V ll.A p h .28.

Convúlfio ex Vulnere, lethalis e i l . Hip. ¿ib. V. Apb.z.

; C A P Ü T XII. De Ulceribus in genere.

Lceribus frigidum quidem mordaY, Gutem obdurat,Dolorem inlupportabilem facit , Livorem inducir , Rigo­ res febriles, Convulíiones, Tétanos.

U

H ip. lib.V . Aph. zo.

Calidum fuppuratorium, non in omni Ulcere magnum ad fecuritatem eil indicium, Cutem m ollit, exten uat, D o­ lorem fedat,, Rigores, Convuliiones, & Tétanos m itigat, Capitis folvitgravitatem : plurimum autem confert o£ iium fra&uris, fed nudis praecipue, eorumque máxime , qui in capite Ulcera habent, & quaecumque a frigore moriuntur, vel ulcerantur, & herpetibus

APH. O R D O .

213 exedentibus, Sedi, Pudendis , Utero, Veficae : His calidum amicum, & judicatìs, frigidum inimicum, ¿e perimens. Hip. lìb. V.Aph.zz.

Quibus tumores in Ulceribus apparent, non admodum conveiluntur , ñeque infaniunt : verum his evanefcentibus de repente , illis quidem quibus a tergo Convulfiones , & Tetani fiunt, quibus autem a fronte , Iníania, vel dolor lateris acutus, vel fuppuratio , vel dif­ icultas inteftinorum, fi tumores funt rubicundi. Hip.lib.V.Aph.65.

Aqua interdite laborantibus , Ulcera in_ torpore facía , difficulter fanantur .

Hip. Uh. HI. Aph.%.

A forti in Ulceribus pulfu , profluvitmu fanguinis, malum.Hip. lìb V I I . Apb.zi.

Ulcera circumglabra prava funt . Hip. lib.VI. Aph.Af. In Ulceribus annuis, aut etiam diuturnioribus , abiceflum cum offe coramu. nicari eit neceiìè, & cicatrices cavas fieri. Hip. lìb. V I. Aph.AfS. In oflè aegrotante caro livida , malurru ek .H ip .lib .V II.A p h . 2.

Vetu$ Ulcus fcalpcllo circumcidendurrv O 3 e li,

I

■ -

214

NOVUS

e ft, excidendaeque ejus o rac, Sc quicquid fuper eas livet,aequc incidcndum.

Corn. Celf. lib.V. cap.z6.

Peffima quaeque plaga curua eft : tutiifima , quae lineae modorcfta eft. Cornel.

Celf. lib.V. cap.z 5.

U lcus, five ante, {¡vein ipib Morbo natum e ft, obfervari debet, nam ft moriturus eft H o m o , aridum , & livens , aut pallidum ante mortem apparct.

Hip. praefag. lib. I.

CAPUT XIII. De F railuris .

,

N oftis praecifione Deiipientia, ft invacuum apprachenderit. Hip. lib.V II. Aph. 24.

Quando Os aut Cartilago,aut Nervus abfcinditur in Corpore, neque augetur, ncque coaleicji. Hip. lib .V II.Aph.28.

Cum difciilinnfuerit Os , aut Cartilago, vel Nervus,aut gaenae particula tenuis, vel praepttfiura , neque augetur, neque coaleicit. Hip. lib.VI. Aph.19.

I

A P H. ORD O.

C A P U T

aïs

XIV.

JDe Gangraena, & Spbacelo.

,

N oflè aegrotante caro livida malum eft. Hip. lib.VII. Aph.2.

Quibus Cerebrum fphacelatum eft , in tribus diebus pereunt : ii *rero hos evaferint, fani fiunt. Hip. lib .V II. Aph.$o.

A Corruptione > abiceilus oifis. Hip. lib.

V II. Aph. 79.

Morbi in pluviarum multitudine , magna ex parte fiunt,Febres longae , Alvi profluvia, PUTREDINES, Morbi Comi­ tiales , & Apoplexiae, & Anginae . In , ficcitatibus autem Tabitudines, Lippitudines , Articulorum dolores, Stillicidia urinae, StDifficultatesinteftinotum . Hip. lib. III. Aph. 16.

I

* * * * * k k k k * * X k •* * #

O

4

CA-

ZI 6

n o u y s

CAPUT XV. De Signis ex Aegrotantium oculis defumendìs.

Portet veroconfiderare oculorum in dormientibus fufpe&iones : nam fi quid album commiifis palpebris iubiipicitur , neque ex Alvi profluvio, aut Medicamenti potione iftud contingat, malum eft fignum, & lethalc vald o Hip. lib.VL Aph.sz.

Quibus in Infìrmitatibus oculi ex propofito ( ob caufam ) lacrymantur, bonum* quibus vero line cauià, malum . Hip. Ub.V'III.Apb.z. ex additis in lib.V II.ut ait Nicolaus Leonicenus.

O

Hippocratis praefagionm Liber "Primus.

C'' I lumen refugiunt, & illacrvmant, idpraeter voluntatem, autpervertuntur, alterque ex iis m inore# , & quae in ipfis alba elle debent,nibefcunt, aut gaenae pallent , atque in iisdem ve-

A P H . O RDO. 217 venulae nigricant, aut lippitudo innaians, tandem angulis inhaeret, aut frequens eft oculorum motus , iique aut vehementer fubfederunt, aut fa&i tumidiores funt, fueritque aipeéftis horridus, obfcurufque , atque univerfae faciei color mutatus : haec omnia iìgna mala , perniciofaque putanda funt.

Si palpebra , aut Labrum, autNafus retorquetur, aut pallet, aut livore inficitur , accedente quopiam reliquorunxj iìgnorum , Aegrum morti proximum elle, haud dubitandum eft . MorreiTLetiam portendunt Labra refoluta, fufpenfa, frigida , candicantia.

Quin etiam oculorum per fomnum fufpeófiones obfervandae funt. Ubi enim palpebrae noncommittuntur, fed inter has ex albo oculorum aliquid apparet, ncque id fluens Alvus, aut Medicamen­ ti potio praeceifit, praefertim fi quis non fic dormire confueverit, pravum hoc fign um , lethale quoque admodum e ft.

CA

2 1 ft

NOVUS

CAPUT

XVI.

De Signis a Sputo.

Hippocratis praefagiorutn.

Liber Secundus.

,

N Pulmonis coftarumque doloribus, oportet, ut iputum celeriter, faci­ ng ue efcrcetur .

Mah Morbi teftimonium e ft, quodammodum viride,quodque fpumofum eft. mne lputum, quod dolorem non mitig a t , malum eft 5 N igrum , ut fupra demonftravimus , peflimum e ft, ied lon-

I

p L c a tUberrimUm eft Ìd ’ qU° d dolorem Sputum cruentum, cui paulum fanguinis adnuxtum eft in morbi principio in­ fiammato Pulmone proje<ftum,fecuritatem,atque auxiiium pollicetur,quod ve­ ro ad leptimum ufquc diem,iongiorive ipatio tale apparet,non adeo tutum eft in omnibus Morbis diftillatio , fternutajncntumque, five praefuerint , f iv o luper venerili t pericuium oftendunt , quam -

A PH . O R D O .

219 quamquam in cacteris morbis vel periculofiifimis, utilitate carent.

CAPUT XVII. De Signis a Sudore defumendis.

A

Sudore, horror, non bonum . Hip. Uh.VII. Aph. 4.

Sudor multus calidus, vel frigidus femper fluens, repletionem humoris elfe ligni­ ficati abducere igituroportet, Robufto quidem fuperne , Debili vero inferno .

Hip. iib.V II. Apb. 63.

Frigidi Sudores cum acuta quidem febrc, m ortem i cum mitiorivero longitudinem. Morbi lignificami . Hip. Uh. I V .

Aph.37• r .

Et qua parte corporis Sudor e lt , ibi ligmficat Morbum elle Hip. lib .I V Apb. 3 Sudor multus calidus, vel frigidus femper fluens , frigidus, magis , calidus, nunus iìgniflcat Morbum. Hip.lib.IV. Aph.^z.

Sudór multus ex fomno fa&us, ablqu o caufa manifefta , corpus uti pluri cibo lignificai i fi vero dbuni non accipienti hoc

220 NOV.US hoc acci dat, {¿ire oportet, quod evacuatione indiget. Hip. HbJjK- A pb+ u

Hippocratis praefagìorum Liber Primus.

O Udores faluberrimi cenièntur in omO mbus acutis Morbis , fi in diebus clecretoriis oriantur , febrimque fim ant, ant ubi toro corpore aequaiiter infudante Aeger Morbus facili«« luitinere videtur . Centra inutiies, qui id efficerc non vaJent. Peffimi omnium unt rigidi,& ubi caput dumtaxat, aut acjes, aut Cervix infudat ; quippequi in.acuta quidem febre , mortem , in_, m ition vero, Morbum diuturnum foro ugnitìca n t .

Etqui per totum corpus eodem modo fi. nmnr, qu, circa caput, qui autem miiii untar,& circa coiium dumtaxat fin,unt, mali j qui vero guttatim , bon i. Coniìderare autem oportet iudores in univerlum , ahi enim propter corporis exoiutionem , ahi propter infiammatioms vehementiam fiunt.

CA-

A PH. OR DO.

ili

CAPUT XVIII. De Sìgnis ex alvinis excreiis defumendis .

Q

Uibus in Alvi profluviis, excremen­ ta i]mmoià funt, iis ex capite pitui­ ta defluit. Hip. lib.V II.A ph.io.

Et quibus deje&iones fi fiare permiferis,& non moveris, veluti ftrigmenta fubfiftunt : & fi pauca fin t, paucus eft Mor­ bus: quod fi m ulta, multus : iis con­ ferì Alvi purgatio j quod fi Alvo non purgata dederis forbitiones , quanto plures dederis, tanto magis nocebis.

Hip. lib. V II. Apb.69.

Quibufcumque cruda infra ejiciuntur , atra bilis ineft : fi plura, major : fi pauciora , minor efi Morbus. Hip. lib.

V II. Aph.jo.

Dejeéfciones nigra e ianguini atro fimiles, & fponte proce den tes, five cumfebre , five fine febre peflimae : & quanto co­ lores pravi fuerint plures , eo detenus.

A Medicamento vero procedentes meliores fiint, idque quanto plures fuerint colo-

ÍZZ

N O V Ü S

colores non p ra v i. Hip. lib.IV,Aph..2i.

Quibuícumque per Morbos acutos, vel diuturnos , aut Vulnera , aut quemvis alium modum extenuatis, nigra bilis, aut veluti fanguis niger per inferiora., iubfederit, podridle m onuntur. fíip. lib.IV .A ph.21.

Quibus bilioíae íunt deje&iones, hae, íiiperveniente furdirate, cellant, & quipus ñirditas adeft , íiipervenientibus bihohs deje&ionibus, ceíTat. H ip.lib.

IV . Aph. 28. r

Líippocratis praefagiortm Liber Sectwdus.

Lví excrementa Ínter bona indicia lu n t, fi mollia , fi figurara íu n t, fi codeni fere tempore , quo in fecunda vaietudine dejici folebant,excernuntur; li h is , quae ingeruntur proportiono relpondent , utpote quae inferiorem ventrem re¿te valere declarat.

Si liquida extrementa alvina fuerint , praeftat, ut fine ftridore, ñeque freqLienter, ñeque ex brevibus intervallis oejiciantur, etenim fatigatur Aeger,

A

A PH . O R D O .

225

fi crebro furgit, vigiliifque confumiturj cum vero affatim faepe dejici, ne ani­ mus eum defìciat , periculum eft .

Convenire debent excrementa i i s, quae aiTumuntur, & bis, tervc interdiu, notìru vero femel dejici, idque m axim o matutinis temporibus pro cujufquo confuetudine.

Ad finem jam tendente M orbo, bonum eifè , fi craftìora reddantur .

Periculoiiim ftercus e ft, quod perliquid u m , albicans , pallidum, aut rufum , aut fpumans e ft, malum quoque e ft, quod exiguum, & glutinoium excernitur.

Omnium maxime lethiferum eft , ni­ grum , pingue, livens, aut quod pejoris eft odoris, quam pro confuetudine.

CAPUT XIX. De Signis ex Urinis defumendis.

Uibus autem in urinis bilioia fedimin a , ac fuperne tenues lunt, acutum Morbum fignificant. Hip- liv- • A p h -li.

Qui-

Q

224 N O V U S Quibuícumque urinae divulfae fu n t, iis turbatio fortis in corpore f it . H ip. lib.

V II.A p b .33.

Quibus in urinarum furnmo bullae infident, morbum renalem, & longum fign ificant. Hip. lib. V II. Apb. 34.

Quibus autem iummurn eft pingue, & confertum, iis Renum d olor, & Mor­ bus eile acutus figniñcatur.H ip.lib.VII. Apb. 35.

Quae per veiicam excernuntur infpicero oportet, fi talia fun t, qualia fanis ex­ cernuntur . Quae igitur minime ilmilia funt iis,haec morbofiora. Quae ve­ ro funt íanis fimilia , haec m inim o morbofa . Hip.lib.VII.Apb.6%.

Quibus Febricitantibus urinae funt perturbatae, quales jumentorum , iis do­ lor capitis, vel adeft, vel ad erit. Hip. lib.IV . Apb.70.

Quibus ieptimo die fit crifis , iis nubecu­ la rúbea quarto die in urina apparet, & alia ex ratione. H ip.lib.IV. Apb.7 1.

Quibus urinae albae fu n t, & perfpicuae , malae : praefertim vero , ft in phreneticis appareant. Hip. lib.IV. Aph.pz.

Si fafigum em , aut pus m ingat, renum, /• aut

A P H. O R D O .

225 autVeficae exuicerationem fignificat Hip. lib.IV. Aph.is.

Quibus cum Urina craila carunculae parvae,aut velut capiJJi,una exeunt,iis a renibus excernuntur, Hip. lib.IV, Aph.76.

Quibus cum Urina craila furfurea quaedam fimul exeunt, jis Veilca icabielab o ra t. Hip. lib.IV. Aph.77.

Quicumque fponte Sanguinem mingunt, iis a renibus venula rupta fignificatur.

Hip. lib.IV. Aph.7%., In quorum Urinis arenofa fubfiftunt, iis veilca laborat calculo . Hip. lib. IV .

Aph.79Si Sanguinem, & pus m ingat, & Scjuamulas, & gravis odor adfit, V eficao exuicerationem fignificat. Hip. lib .IV , Ap h. 81.

Miftio no&u plurima contingens , paucam fignificat deje&ionem . Hip.lib.IV, Apb.83.

Si Sanguinem m ingant, & Grumos , & Stillicidium Urinac habeant, & dolor in imum incidat Ventrem,& pettinem, & interfoemineum, ad Yeficam labo$ eft.. H ip.lib.IV Aph.%o, Quibufcumque pebricitantibus in urinis P Hunt

zz6

N O V U S

fìunt fedimina , veluti farina cralfior , longam aegritudinem fore lignificai, Hip. lib. V II. Aph, 31, Urina rubra , & tenuis in magna eruditate eile confuevit, Peffima tamen eft , praecipueque mortifera , nigra , crafia, mali odoris 5 Alvus quoque varia , & difereta reddens , peftifera eft : Sed Aegrum in praecipirii jam eftè denun­ c ia i , quae liquida, eademque , vel ni­ gra , vel pallida, vel pinguis eft, utrimque fi magna foeditas odoris acceftit» Cornei. Celf. lib .lì. cap.6.

Hippocratis praefagiorum Lì ber Secundus, O U brubra urina , in qua fubriibrum, leveque refidet , quamquam fuperiorem Morbunl diuturniorem , eumdem tamen falubriorem fore declarat, Mala eft Urina,quum id,quod refidet par­ ti farinae craftiori limile eft , pejor ve­ ro li lamis j ac vituperatur quoque, al­ ba , tenuifque, quamquam longa majus periculum illa portendit, m qua_> quaedam tamquam furfuram refident »

A PH . O R D O .

227 Nebulae in urina fufpenfae albae, quidem bonae,nigrae vero raalae funt;caeterum quoad Uurina rufa, tenuifque apparuei'it 3crudum morbum lignificai.

Perniciofiflìma eft urina, quae mali odoris , & diluta, & tenuis , & nigra_ , & craiTa e ft.

Si Urina tenuis Se cruda , ile diu fertur, ut reliqua Ugna falutaria iìn t, plcrumquc infra feptum tranfverftmi abicefTus ori­ li fòlet, Neque leviter tcrrere nos debet urina , cui pinguedo telis araneorum fimilisinnat a t , quippe quae hominem Tabe con­ fumi fignificat.

Nubecularum pofitum fupremum locum* an infimumteneant,obfervare oportet# nam quae in ima parte conftituuntur cura coloribus, quos fupra propofui bonae fu n t, atque laudantur : quae ve­ ro furfum attolluntur, malae , vituperandaeque funt : fed cave, ne Velìca.» aliquo modo affetta fi hujufmodi reddiderit Urinas , te decipiat : tales «nini non ad univerfum corpus, fed adiplam dumtaxat veficam referri debent.

P a

CA-

228

. No y u s

CAPUT XX. De Signis a Lingua defumendis.

,

I Lingua repente incontinens fia t aut aliqua pars corporis ftupida: tale eft Melancholicum . Hip. lib.VII. Aph.*o.

Lingua nigra , atque cruenta, fi quid horum fignorum abeft, non vaide ma­ lum .*Morbum enim minorem declarat.

Hip.lib.VIII.Aph.9.ex additis in lib.VII. ut ait Nicolaus Leonicenus .

Lingua fordefcens, utique fufpe&a. JValdf.

S

CAPUT XXL De Signis a Lacrymis defumendis.

Uibus in infirmitatibus oculi ex propofito ( eb eauffam) Jacrymantur bonum j quibus vero fine caufla , ma­ lum . Hip. lib. VIII. Apb.z. ex additis in lib.VII. ut ait NicoJaus Leonicenus. lis , q ni inFebribus, vel inaiiismorbis

Q

A P H. O R D O .

229 {ponte illacrym ant, nihil b o m b ilo accidit: qui vero non fponte , horribi* lius. Hip. lib.IV. Aph.^a.

Mali Morbi teftimonium eft, fíne volún­ tate lacxymaxe.Cornel.Celf. lib.IL Éap.4.

CAPUT XXII. De Signis faturae Mortis.

,

,

Ngues n igri & digiti mantium Se pedum frigidi, contratti, vel remiffi , Mortem in propinquo effe oftendunt. H ip.lib.V ili. Aph. 12. ex additis in lib. VIII.vx ait Nicolaus Leonicenus.

Et qui in rabiem attus fuerit, in trep id o , & non agnofeit, & ñeque audit, ñeque intelligit, jam Moribundus eft. Hip. lib. V ili. Aph. 16. ex additis in lib.V II. ut ait Nicolaus Leonicenus .

Morituris Ugna haec magis fluiti manifefta^ & ventres attolluntur,atque inflantur.

Hip.li.VlII.Aph. 17-ex additis in lib.VII. ut ait Nicolaus Leonicenus .

In Febre non intermittente , il Labruno, Palpebra , vel Supercilium, vel Oculus, vel Nafus pcrvertatur , vel non videat, P 3 vel

U

230 N O V U S vcl non audiat; jam debili exiftento corpore : quicquid horum evenerit, Mors proxima eir. Hip. lib.IV. Aph.49. ¡Labia livida , aut etiam refoluta, & inverià , & frigida, lethalia. Hiplib.VIII. Apb.13. ex additis in lib.VII. ut ait Ni. colaus Leonicenus'.

Aures frigidae , pellucida« , contra&ae , lethales funt. Hip. lib.VIII. Aph. 14. ex additis in lib.VII. ut ait Nicolaus Leo­ nicenus .

Terminus vero Mortis eft,fi Animae calor fupra Umbilicum ad locum feptotranfverfo fuperiorem aicenderit, &om ne humidum fuerit combuftum.Poftquam Pulmo, & Cor humorem amiferint, calore in Mortiferis locis coacervato , caloris ipiritus confertim exh alat, un­ de totum cum foto conftitit. Rurfus partim quidem per carnes, partim ve­ ro per fpiracula in capite , unde vivere dicim us, relinquens Anima Corporis tabernaculum , de frigidum, & Morta­ le fimulacrum, una cum bile, & San­ guine , & pituita , & carne deditiono tra d it. H ip.U h.Vili. Aph.\%. ex additis in lib.VII. ut ait Nicolaus Leonicenus.

Hip-

A PH* O R B O .

*3 *

Hippocratis praefagiorwn Liber Primus.

Ares acutae , Oculi coricavi, collapfit temporal frigidae , contraflaeque aures , & imis partibusleviter vcrfae .

Cutis circa frontem dura, intenfa , 3c arida, totius faciei color, aut niger, aQt pallidus , aut lineus, aut plumbeus.

Quod fi inter morbi initia, hujulmodi facies appareat, neque ex aliis indiciis conjeftura fumi p o flit, inquirendum-» eft, an Vigilia , aut Yentris vehcmens refolutio , aut inaedia praeceiferit: quorum fi quidpiam depraehenderis > nihil periculi timendum e ft, atqui fi ab hujufmodicauflis haec faciei fpecies orta eft, una die, noflteque finitur ; fi vero eas praeceftifie Aeger negaverit,diutiufque jam dicfo tempore haec forma duraverit, fcire licet, cum MortiproXimumefle. > '■ Spiritus frequens, aut doloris, aut innarnmationis in partibus feptotraniverio fuperioribus indicium eft . Magnus, & ex longisintervallis delirium declarat.

P 4 Fri-

N

( « v,j>

23Z N O V u S Frigidus ex Naribus, & Ore prodiens .

Jethalis admodum e ft.

CAPUT XXIII. De Morbis in Geneve,

,

it a brevis, Ars Ionga, Occafio praeeeps, Experimentum periculoium , Judicium difficile. Non ioium autem fc~ ipfum praeftare oportet opportuna facientem, fed & Aegrum, & Affidentes, & Exteriora . Hip. lib. I. Apb.i.

Calidum , ubi quis fepius eo utitur , haec mala afFert, Carnis effoemmationem , Nervorum inbecillitatem, Mentes torporem , Profluvia Sanguinis, Animi defedhonem: quibus Alors fuccedit. Hit) lib.V. A p b .i6. r Quaecumque refrigerata fu n t, excalefacere oportet, cxceptis iis, quibus Sanguisfiuit, aut fluxuruseft. Hip. lib.Vi A pb.i p. r Aqua quae cito caJet , & cito refrioeratu r, Ieviffima eft. Hip. lib.V.Aphlfu Qm noftu bibere appetunt, iis admodum nticntibus, ft fuperdormierffit,bonuru* xftp.

Apb.z 7.

Qui-

V

A P H. O R C O .

233 Quibus cutes circumtenduntur aridae, & fìccae , fine iudore moriuntur, quibus vero laxae, Se rarae, cum fudare mo­ riuntur . Hip.lib.V. A p h.n .

Rigores incipiunt Mulieribus quidem ex iumbis m agis, Se per dorfum percurrunt ad caputi ied Se Viris parte corpoporis pofteriore magis , quam anterio­ re , veluti ex foemore , Se cubito. Sed Se cutis rara : indicio autem eil pilus.

Hip. lib.V. Aph. 69.

Quibus Nares natura humidiores, & ge­ nitura humidior , minus integra fanitate fruuntur , quibus vero contrariai falubrius degunt. Hip. lib.VI. Aph.z.

Dolores Laterum , Pe&oris , Se aliarum-» partium, fi mtiltum differant, flint confiderandi, perdifeendum. Hip* lib.VI. Apb.s.

Quaecumque ruptiones ex dorlo aa cubitum defeendunt, Venae feftio fo lvit.

Hip. lib. VI. Aph. z i.

Quibus dolor circa hypochondrium fif abfque inflammatione, iisfebris luperveniens, Morbum fo lv it. Hip. lib.VI. Aph. 40.

Quibufcumque Venae fe£tio , vel Medi-

234 N O V U S catio convenit, hos Vere purgare > vcl Venam incidere oportet. Hip. lib.VI. Aph.4.7Quibufcumque a Coxendicmn dolo­ re moleftatis , cavitate fu a excidit Coxa , & rurfus recidit, iis mucores fuperveniunt. Hip. Up.VI. Aph-s9.

Quibuicumque a Coxendicum dolore diu­ turno moleftatis excidit Coxa , iis Crus tabefcit, Se claudicant, fi non curantur.

Hip. lib.VI. Aph.60.

Mulier arabidextra non fìt . Hip. lìb.VII. Aph. 43.

Sternutamentum fit ex C ap ite, calefa­ tto Cerebro, aut humettato eo } quod in Capite inani. Aer enini intus contentus extra erumpit : fonat autem , quo­ ndam per anguihim ipfi cfl exitus. Hip. lib. V ÌI. Aph. 51.

Quibus Epar vehementer dolet, iis febris fuperveniens , iblvit dolorem . Hip. lib.VII. Aph. s 2.

Quibus a Venis fanguinem mittere con­ ferì , iis Vere Venam oportet fecare.

Hip. lib.VII. Aph.$3.

Quibus inter Ventriculum , Se Septumtraflfverfum pituita repoiìta eft, & do­ lo-

A P H. O R D O , *35 lorem affert, non habens viam ad alterum ventremdis per Venas in Veficam pituita vería, folvitur Morbus. Hip. Ub.VII.Aph.sA. Qiiibus Hepar aqua plenum in Omentum eruperit, iis Venter aqua repletur , oc Moriuntur. Hip.lib.VII. Aph.ssAnxietudo, Ofcitatio , Horror, Vinum_> aequale aequali potum * folvit aegntudinem. Hip. lib.VII. Apb.sfi.

Quibus in Urinario m eatul ubeicula nunt* iis fuppuratione fa&a, & eruptiono , folvitur dolor. Hip.Kb.VII. A p b .s i.

Corporibus carnes habentibus humid; • , famemadhibere convenit: fames enim Corpora ficcat. Hip. Uh. VII. A p h .s 9» Ubi toto Corpore fiunt mutationes, & Corpus refrigeratur j & rurfus calent, aut calorem alium ex alio commutât, longitudo Morbi lignificami' . Hip. lìb. VII. Ap.62.

Corpora oportet, ubi quis purgare voluerit, fluida facere 5 & li iupra vehs fluida facere, filiere Alvumr Si vero in­ fra , humectare . Hip. lib.VII. Apto.iz.

Qualia fuerint Veficae, aut Alvi excre­ menta , & ex carnibus, & ficubi alibi a na~

*3<S N O V U S a natura Corpus exierit, ft parurru, pancus eft Morbus 5 ft multum, multus, ft valde multum , lethale eft . Hip. lib.VII. Apb.Si. Quae Midicamenta non fanant, eel ferrum fa n a t; quae ferrum non fanat, ect ignis fanat j quae vero ignis non fanat, ea infanabilia exiftimare oportet. Hip. lib .V IH Aph. 6. ex additis in lib.VII. ut ait Nicolaus Leonicenus.

Sudores in diebus criticis oborientes vehementes, & veloces, periculoift & qui expelluntur ex fronte, veluti guttae, & ■ aquae falientes , & frigidi valde , ac Multi 3 necefle enim eft talem fudorem prodire cum violentia , & laboris exceflii , & expreiftone diuturna . Hip. lib.V III. Apl7 .4 . ex additis in lib.V II. ut ait Nicolaus Leonicenus .

In medicationibus , talia educere e corpore , qualia fponte prodeunt, utile. Quae vero contrario modo prodeunt, choibere oportet. Hip. lib.IV. Aph.z.

Si qualia oportet purgari, purgentur,confe rit, & ieviter ferunt. Contraria vero graviter . Hip. lib.IV. Apb.$.

Medicari Aeltate fuperiores m agis, Hye-

A P H. O R D O .

237 me vero inferiores . Hip. lib.IV. Aph.4.

Sub Cane , & ante Canem , difficiles iunt medicationes. Hip.llb.IV. Aph. 5.

Graciles, & facile Vomentes purgare fuperius, caventes Hyemem. Hip.libAV. A p h .6.

i*

.

Vomentes vero difficulter, & mediocriter carnofos per inferiora caventes Aeftatem . H ip.hb. IV . A ph.7.

Melancholicos vero pleniusper inferiora } eadem ratione contraria apponentes .

Hip, lib .I V A ph.9-

Medicari in Yalde acutis, fi materia turg e t, eadem die 5 tardare enim in talibus, malum çû.H ip.& b.IV Aph.io.

Qui non facile per fuperiora purgantur, ad Veratrum admittendi funt pleniore cibo, & quiete , corporibus ante potionem humeófatis . Hip.Ub.Iìr.Aph. 13.

Cum biberit quis helleborum ad mqtiones quidem corporum ducere magis j ad fomnos vero, atque quietem:minus, In­ dicai autem navigano turbari motionc corpus, Hip. lib.IV. Aph.14.

Cum voles haelleborum magis ducerà y move corpus¿ cum vero filiere , fomnum indurito, ncc moveto. H ipA tb.IV , Aph.iS\

Z3S N O V U S Carnes fanas habentibus, haclleborus periculofus i facit enim Convulfionenu.

Hip. ¿ib.IV. Aph, 16, D olores, qui funt fupra praecordia , quicumque egent purgatone , medicari oportere per fuperiora lignificanti Quicumque autem infra fublìftunt, per inferiora . H ip . l i b J V . , A p b .i 8 .

Qui in medicamenti» purgati non iltiunt, non ceiTant, priufqvam fitiant , Hip; lib.H AApb.19• Non Febricitantibus fi tormina acciderint, & genuum gravitas, Se Jumborum do­ lor , purgari pet inferiora oportere fignificatur , H ip .lib .IV . A p b .z o .

Morbi» quibuslibet incipientibus , fi atrabilis, vel fuperne, vel inferne , exierit, lethale , Hip*. v b J V Aph.zz.

Quibus Febricitantibus Sanguinis fluxerit m ultitudo, quacumque ex parte curru> feficiuntur , alvi iis hume&antur . Hip% lib.IV. Aph.27.

Quibus biliofae funt deje&iones, hae , fuperveniente Surditate ceflant, & qui^ bus furditas adefi:, fupervenientibus biliofis deje&ionibus cefiàt . H ip . Hb. I H A p h . 28, E?

A PH , O R D O .

239 Et qua parte Corporis calor, autfrigus , ibi Morbus e ft. Hip.lib.IV. A ph.ì9.

Et ubi in foto corpore mutationes fiunt, il corpus refrigeretur, vei rurfus calefiat, vel calor alius ex alio oriatur,longitudinem Morbi iignificat. H ip .lib .il. lis ^qui inFebribus, vel in aliis Morbis /ponte illacrym ant, nihil horribile ac* ciditj Qui vero non iponte, horribilius.

Hip. lib. IV. Apb.sz.

Quibus inFebribus aures obfurduerunt, Sanguis ex naribus fluens, aut Alvus turbata, folvit Morbum, Hip. lib.IV, Aph.6 o.

Quibus Hypochondria fufpenfa murmuran t, Lumborum dolore fupervemen-. té,fis Alvi humettantur,nifi flatus erumpan t, aut Urinae muititudo proveniat.

Haec vero in Febribus.Hip.ìi.IV.Apb.?

Quibus in Urinaria phiftula Tubercula naicuntur : iis Suppuratione fatta , oc eruptione, folutio advenit. H ip.fib.ly.

Apb. 82.

Mittio nottu plurima contingens,paucam fignificat deiettionem • H ip *

A 6* 3-

Ex

240 N O V U S Ex Anni autem conftitutionibus ( in uni'Verfuni ) Siccitates jmbribus funt Salubriores , & minus Morriferae . Hip, Ub.IlI. Aph. 15.

Quotidianae autem conftitutiones, Aquiioniae quidem cogunt Corpora firmior a , & agiJiora, coloratiora, & melius audientia faciunt, Se AIvos exiccant, Oculos mordent, & fi Peétus dolor ali-* quis prius oblederit, Dolorem augent « Auftrinae diffundunt corpora,&hume-r ftan t, auditum dbtundunt , capita ag­ gravant, & Vertigines faciunt, Oculis, atque Corporibus difficilem motunu praeftant, & Afvos hume&ant. Hip, lib.IILApb.17, Quantum ad tempora anni. Vere qui^ dem , & prima Aeftate Pueri, & qui hosproxime fequuntur aerate , optime degunt, & iàni funt maxime j Aeftate vero , & Autumno aliquatenus Senes j per reliquum autem Autumniim , & H yem em , qui mediani aetatem habentj Hip. lib.III. Aph.iS. Vere etenim Furores,Se morbi melancho­ lic!, & Comitialcs, & Profluvia San­ guinis , Se A nginae, Se Gravedines, Se Rau-

■cr.

I

A P H. O R D O .

241 Raucedines, 3c Leprae , & TuiTcs , 3c Impctigines, & Vitiligines, 3c Puilulae ulccrofae plurimae , 3c Tubercula , 3c Articulorum dolores. Hip.li.III.Aph.zo.

Aeftate autcm nonnulli horum, Sc Febres continuae, 3 c Ardentes, & Tertianae febres, 3 c Quartanae, 3 c Vomitus,& AIvi profluvia , 3c Lippitudines Oculorura , 3 c Auriiim dolores , 3c Oris ulce- rationes, Gemtalium putredines, 3 c Su~ dores. Hip. lib .Ill, Apk.z 1, Autumno vero plurimi aeftivi morbi fiunt, & Febres quartanae, 3c Erraticae , & Lienes , Aquae inter cutem, 3c Tabes , & Stillicidia urinae, 3c Didicultates intteftinorum, & Laevitates inteftinorum, & Coxendicum dolores, 3c Anginae, & Afthmata , «Sc V olvu li, Morbi Coinitiales, Furores , Melancholiae, Hip. lib. III. Aph. 22.

Hyeme vero morbi Latérales, & Pulmo­ nis Inflammationes , Gravedines , & Raucedines, Tufles, dolores Pe&oris, Laterum , Lumborum, & Capitis, Ver­ tigines , 3c Apoplexiae. Hip. lib. III. Aph.zi.

Morbi omnes quidem in omnibus tempoCL

U2 N O V U S ribus fíunt, quídam vero magis inquibufdam ipforum , & fíu n t, & exacerbantur . Hip. lib. III. Aph. 19.

In Aetatibus autem talla contingunt: Parvis , & nuper natis Puerulis , Oris ulce­ ra, (quae Apthae vocantur,) Vom itus, TuíTes , Vigiliae, Pavores, Umbilici inflammationes, Aurium humiditates, Htp. lib.III. Aph.24.

In progreífu vero cum jam dentire incípiunt, Gingi varum prurigines, Pebres, Convulfíones, Alvi profluvia , & má­ xime cum caninos edunt dentes, & iis, praefertim Pueris, qui crafíiflirni funt > & alvos duras habent » Hip. lib. I I I Aph.z5» Cum vero jam magis adoleverint, Tonjfíllae , & Vertebrae , quae eft in occipitio ad interiora luxationes , Crebri Anhelitus, Calculi, Lumbrici rotundi, Aicarides, Verrucae, Satyrae, Stranguriae , Strumae, & alia tubercula , Ted praecipue antedifta. Hip.lib.III.Aph. Grandicribusautem, & jamaccedentibus ad pubertatem plurima ex h is, & Febres diuturnae m agis, & ex naribus profluvia fanguinis* HtpJib.I l l Apb. 27.

Plu-

i

I

A PH . O R D O .

243 plurimi autem morbi PueruJis judicantur, nonnulli quidem in quadraginta diebus, nonnulh in feptem menfibus, non­ nulli vero in annis feptem5quidem vero jam ad pubem accedentibus.Qui vero permanierint, nec in pubertate finierint, Puerulis, aut Foeminis, cum-» menftrua erumpunt, confenefcere confueverunt. Hip. lib.III.A ph.zi.

Juvenibus autem Sanguinis ipuitiones, Tabes, Febres acutae, Morbus Comitialis, & alii, fed praecipue antedi&i.

Hip. lib.UI. Aph.zg.

Ultra hanc aetatem progreflus Afthma_>, morbi Laterales, Pulmonis inflammationes, Lethargi, Phrenitidcs , Ardentcs febres, Diuturna profluvia, Cholerac, DifKcultates, &; Laevitates inteftinorum , Haemorrhoides. Hip. lib .I I I Aph. 30.

Senib us ipirandi d ifficu lties, Dift illationes cum tuffi, Urinae Stillicidia, & Difficultates, Articulorilm dolores, & Renum , Vertigines, Apoplexiae , Habi­ tus corporis depravatio , Pruritus totius corporis, Vigiliaej AJvi,Oculorum, & Narium humiditates j Vifus obtufus, Q_ z Glau-

244 NO V U S Glaucedincs , Auditus graves . Hip. lib.III. Aph.3 i.

Spontaneae laflitudines morbos praenuncia n t. Hip. lib. II. Aph. 5.

Si a morbo cibum aftumens quis non corroboratur, piuri alimento corpus uti iignificatur : Quod ft non afiumenti ci­ bum hoc accidat, fcire oportet, quod indiget evacuatione . Hip.lib.II. Apb.8.

Corpora cum Quiipiam purgare voiuerit, oportet fluida facere . Hip. lib.II.Apb.9Facilius eh impleri potu, quam cibis. Hip. lib.II. Apb.i 1.

Quae relinquuntur inmorbis poftjudicationem , recidivas facere confueverunt.

Hip.lib.II. Aph.12.

Quibufcumque crifis fit, iis nox gravis, ante acceflionemj Quae vero fubfequitur, magna ex parte ievior exiftit. Hip. lib.II. Apb.i 3.

CJbi cibus praeter naturam plus ingcftus eft, hie morbum facit, oftendit auteni Sanatio. Hip. lib.II. Aph.17.

F oru m , quae univerfim , & velociter nutriunt, veloccs quoque hunt excretione« .H ip. lib.II. Aph. 18.

Quibus Juvenibus aivus hiimc&a eft, iis fe-

A P H. O R D O .

245 feneicentibus exiccatur. Quibus vero Juvenibus alvus ficca eft, ijs Seneicentibus hume&atur. Hip. lib.IL Aph.zo.

Famem Vini potio ioivit.Hip.li.II.Aph.21, Quicumque morbi ex repletione fitmt j curat evacuatio, & quicumque ex eva­ cuatone , repletio : & aliorum contrarietas, Hip. lib. IL. Apb.zz.

Septenorum quartus eft index, alterius feptimanae o&avus principium. Eft autem , & undecimus confiderandus, ipfa enim quartus eft fecundae feptimanae, Rurfus vero, Se decimus feptimus confiderandus, ipie fiquidem quartus ei£ a quartodecimo, ièptimus vero ab undecimo Hip.lib. IL Ap%24.

His,quae abfqueratione levant,non oportet fidere , neque multum form idaro m ala,quae praeter rationem eveniunt: Talium enim multa ftabilia non iiin t, neque multum durare , Se permanerò confueverunt. Hip. lib.II, Aph.zi.

«Febricitantium non omnino lev iter per­ manere corpus,& nihil minui,vei etiam plufquam ratio poftulat, eontabefeere: malum: Illud enim mali longitudinem, hoc vero imbecillitatem fignificat. Hip, ¿¡bILApb.28.

3 Clini

246 N O V US Cum rnorbi inchoant, fi quid movendum videtur, m ove, cum vero confiftunt, ac vigent, melius eft quietem habere .

Hip. lib.II. Aph.2,$.

Ejus , qui a morbo cupide com edit, nihil proiicere Corpus, malum. Hip. lib. II. Aph.zi.

Omnes fere , qui male fe habent, circa# iniria cupide comedentes,nec quicquam proficientes , ad poftremum rurfus cibum non appetunt $ qui vero circa initia cibum valde faftidiunt , poftea bene appetentes , ii in melius vadunt. Hip.

lib. I I. Aph.12.

Qui corpore valent, difficulter ferunt medicationes. Hip.lib.II. Aph.37.

Parum deterior cibus j aut potus, Suavior ' autem melioribus quidem, fed minus fuavibus eft praeferendus. Hip. lib.II. Apb.3%.

Senesjuvenibus plurimum quidem aegrotant minus: Diuturnis vero mor bis correpti fere commoriuntur. Hip. lib.II. Aph.39• Duobusdoloribus fimul non in eumdem_> locum inteftantibus, vehementior alterum obicurat. Hip. lib.II. Aph.4*.

In

A P H. O R D O , 347 In omni corporis m otu, ubi laborarecocperit, quies ftatim laifitudinem aufert, Hip. iib J t Apb.48, Coniueti folitos labores ferre, etfi fint im» becilles, aut Senes, non confuetis, fortibus, atque Juvenibus facilius ferunt, Hip. libJI. Apb,^9.

Quae ex longo tempore confueta funt,et­ fi deteriora fin t, infuetis minus moleC ftare folent, Oportet igitur etiam ad infueta tranfirq. Hip. ¿ib.IL Apb,50, Plurimum, atque repente evacuare , vet replete, vel calefacere, vel refrigerate, five quovis alio modo corpus movere 9 periculofum: Omne enim nimium na­ turae inimicum, Sed quod paulatim fit, tiitum eft , cum alias, turn cum ab al, tero ad alterum tranfitus fit. HipJib J L A pb.si, .Omnia fecundum rationem facienti, fij non fuccedat fecundum rationem, non eft tranfei^ndum ad aliud , fimpetento quodab initio probaveris. Hip. ¿ib.II, Aph.sz, Quicumque alvos humidas habent, fi quidem Juvenes fint, in melius commutantur iis, qui Siccas Jjabent. Qui vero in_?

Q, 4 ” f=-

24-8 N O V U S feneftute , eo deterius commutantur , nam fenefcentibus magna ex p arto exiccantur . H ip .lib .II. A p b .si.

Magnitudo corporis, Juventae quidcm, neque indecens , neque illiberali« 3 Seneóìae vero inutilis, & deterior parvi­ tate . Hip. lib .lfc Apb.s^.

Habitus Athletarum , qui ad fummumu bonitatis attingunt, pericuiofi , fi in_ extremo conftiterint : Neque enim poffunt in eodem permanere , neque quiefeere 3 Cum vero non quiefeant, neque polfintproficere in melius, reliquuno eft igitur , ut decidant in deterius . His de cauftis bonum habitum ftatim folvere expedit, ut corpus rurfus nutriri incipiat. Neque compreifiones ad ex­ tremum ducendae 3 (periculofum enim) Sed qualis natura fuerit ejus, qui debet perferre ad hoc ducere convenir. Sic, Se evacuationes, quae ad extremum deducunt, pericuJofaej Et rurfus refeiftion es, cum efttremae fuerint, pìteiculofae . Hip. lib .I Apb.3.

■ In tenui Viiì'U Aegri delinquunt,quo fit, ut magis laedantur. Quicumque enim error cpmmittitur magnus, major h o hoc

A P H. O R D O .

249

hoc fit , quam in paulo pleniori vida ,* propterea, & fanis periculofus exiftit valde exquifitus, & conftitutus, quoniam errores gravius feru n t.O b h oc igitur tenuis vidus, atquc admodurru, exquifitus eo, qui fit paulo plenior,magis periculofus. Hip. lib.I. Aph.s.

Ubi morbus peracutus eft, ftatim extremos habet labores , & extreme tenuik fimo vidu utendum eft. Ubi vero non, fed pleniorem vidum contingit adhibere , tantum cibi indulgendum eft, quanto morbus extremis eft moljior .

Hip. lib. I. Aph. 7.

Quando Morbus in fuo vigore conftiterit, tunc vidu tenuiilimo utendum eft. Hip. lib.I. Aph.%.

Conjedari autem oportet, an Aegercum vidu fufficiat perdurare, donee morbusconfiftat, & num prius ilie deficiat, nec poifit cum vidu perdurare, vel morbus antea deficiat, & obtundatur .

Hip. lib.I. Aph.*).

Quibus igitur ftatim morbus confiftit, iis ftatim tenuis vidus adbibendus eftjquibus vero pofterius debet confiftere , iis & in ipfo confiftendi tempore, & parum

*50 N O V U S1 rum ante illudi, cibus fubtrahendus, prius vero uberius agendum , ut Aeger iufiiciat. Hip. lib.I. Aph. i o.

In acceifionibus abftinere oportet, nanu cibum dare nocuum eil j & quibus per circuitumfiuntacceifiones, in ipfa ac­ ce so n e abftinere oportet, Hip. lib.L Aph. i l , Acceifiones vero, & coìiftitutiones mor­ bi indicabunt,& anni tempora,& circuituum fucceffiva incrementa , five quotidie, five alterni? diebus, five per ma­ lora intervalla fia n t. Sed ex iis , quac inox apparent , indicia fumuntur, Quemadmodum in morbo laterali, fi circa initia ftatim fputum appareat, morbum b reviat} Si vero poftea, appareat, producit . Et Urinac , Se alvi exerementa, Se fudores, quaecumque apparuerint, vel bonam morborum indicationem, vel malam, vel bre­ ves , vel longosfore morbos oftendunt.

H ip. lib.L Aph. 12, Senes facillirae jejunium ferunt : Secundo loco, qui aetatem confiftentem habent: minus Adoleicentes: Omnium minime J^ueri, praefertim , qui inter ipfos iunt

v i'

APH. O R B O . zsi vividiores. H ip. lib .I. A ph.l ì .

Qui crefcunt , plurimum habcnt calidi innati $ plurimo igitur egent alirnen*. t o , aiioquin corpus abfumitur : Senibus vero parum calidi innati ineft, paucis propterea fomitibus egent , quia_, amultisextinguuntur. H aneetiam ob cauffam febres Senibus non fimiliter acutae fìunt: prigidum enim eorum eft corpus . H ip. lib .I. Aph. 14.

Ventres Hyeme , & vere natura calidiifimi fun t, & fomni longiifimi : Q u aro per ea tempora alimenta copiofiora-. funt exhibenda 5 etenim tunccalorinnatus plurimus eft , unde, & pluribus egent alimentis ; Indicio funt Aetates, & Athletae. H ip. lib.I, Aph.\$.

Et quibus femel, aut bis, & quibus, piurane, an pauciora,& particulatim oporteat offerre , coniìderandum. Condonandum autem aliquid Tempor i,Region i , Aetati, Se Confuetudini. H ip. lib.I. A ph.17.

A d iate, Se Autumno cibos diffìcillime ferunt, Hveme facillime, iecundum lo­ cum Ver habet. Hip. lib. I. Aph. 18.

Quae judicantur, Sc judicata funt integre, 0 * ne-

252

NO VUS

neque m overe, neque novare aliquid , live medicamentis , iìve aliter irritan­ do, fed iìncre oportet. Hip.lib.I.Aph.zo.

Quac ducere oportet, quo maxime natu­ ra vergit per loca conferentia, eo du­ cere convenit. Hip. lib.I. Aph.21.

C o n co la medicari, atque p o v e re , non., cruda , neque in principiis, modo non turgeant : Plurimum vero non turgent.

Hip. lib.I. Aph.22.

Dejeóliones non moltitudine funt aextimandae, lèd fi talia dejiciantur, qualia conveniunt,& Aegri facile tolerant. A t­ que ubi ufque, ad animi defe&ionem-« expedit ducere , faciendum , fi Aeger poifit tolerare .Hip.lib.LAph.23.

Si qualia oportet purgari , purgentur, conferì, & facile ferunt 3 fi contrae difficulter. Hip. lib.I. Aph.25.

De Temporibus : Siquidem Hyems ficca , & Aquilonia fuerit j Ver autem pluviofum , & auftrale , necefiè eli aeilate febres acutas fieri, & Lippitudines, & Inreftinorum diflìcultates, praecipue ve­ ro Mulieribus, & Viris, qui natura funt humidiores . Hip. lib.III. Aph. 11.

Viilus tenuis, atque exquifitus, in morbis

A PH. O R D O .

253

bis quidem longis Temper; In acutis ver o , in quibus non convenit, periculofus ■ Et rurfus, qui ad extremum devenit tenuitatis, gravis eft; Nam & repletiones, quae ad extremum deveniunt, graves funt. Hip. lib.I. Aph.4.

Iis, qui per circuitus acceiiiones habent, nihil dare oportet, nequecogere; Sed iubtrahere adjeiiioni ante judicationcs.

Hip. lib.I. Aph.19.

Non Satietas, non Fam es, neque aliud quicquam, quod modum Naturae ex­ cellent bonum. Hip.lib.II. Aph.4.

Ubi fames,laborandum non QH.Hip.lib.II. Aph. 1 f>.

Qui bus Juvenibus alvys humefta eft, iis Tenefcentibus exiccatur . Quibus vero Juvenibus alvus ficca eft, iis fenefcentibus hmne&atur . Hip. lib.II. Aph.2.0.

Mutationes temporum potiflimum pariunt morbos : & in quibufdam temporibus magnae mutationes, aut frigoris, aut caloris , & alia pro ratione eodem modo . Hip. lib III. Aph. 1.

Naturarum aliae quidem ad Aeftaterru : aliae vero ad Hyemem , bene, maleve, Tc habent. Hip. lib. III. Aph. z.

Mor-

NO V U S Morbi quoque, alii ad alia bene, vel ma. le le habcnt,& quaedam aetates ad tem­ pora , & lo c a , Se vi&ns genera , H ip 254

lib .IIl. A ph .s.

In temporibus, quando eadem d ie, modo calor, modo frigus fit , Autumnales morbos expeétere oportet. H ip. lib.IIl\ Aph.+.

Auftri Auditum hebetant, CaJiginem v ilui offundunt, Caput gravant, Tarditatem, Se Languorem inducunt. Quando igitur in valuerint, talia in morbis accidunt : Contra il Aquilonia fit tempe. «as, Tuflès vigent,Faucium aiperitates, A lvi durae, Difficultates urinae,Horrores, Coftarum dolores , & P e fto ris .

Quando ìgitur haec viget,talia in morbis expeétare opor tet.H ip .lib .IIIA p b .c.

In legitimis temporibus, ac convenientem lervantibus temperaturam, morbi l e t t i m i , & boni judicii fiunt j Intempeftì vis antem non le g h im i , Se m a li judicn . H ip. lib .IIl. Aph.%.

Autumno morbi acutiifimi, atque exitia. les maxime ex parte. Ver autem lalubernmum , & minime cxitiale. H ip.

Itb.III. Aph.$.

r

Qui

.s.

A P H.

OR D O .

*5$

Qui non 'facile per fuperiora purgantur, ad Veratrum admittendi funt plcniorc cibo , de quiete Corporibus ante potionem hume&atis , H ip .lib i V Aph. 13.

Quibus autem Convaleicentibus ex Morbo pars aliqua dolet, ibi fiunt abfceiTus, ^ m p Jib.IV . Api,.32.

Sed fi ante Morbum aliqua pars doluerit, ibi morbus fta.tuitm.Hip.lib.rV.Apb.33.

Et qua parte corporis fudor e ft, ibi figmficat Morbum efle . Hip. lib.IV. Aph.3%.

Ex inguinumtumoribusFebresomnes malae> praeter D ianas.H ipJib.IVAph.ss.

Quibus feptimo die fit cryfis, iis nubecula rubea , quarto dìe in Urina apparet, & alia ex ratione , Hip. lib.IV. Aph.71.

Quibus fiperatur abiceffusfuturus ad articulos,eos liberai ab abfceifu urina mul­ ta , crafia, & alba , qualis in laboriofis Febribus, quarto die, quìbufdam incipit fieri.Si vero exNaribus fluxerit languii?, brevi admodum folutio fit. Hip. lib. IV .

Aph.7 4« Si Uterus in Coxam vergens fuppuratur, necefiè eli: lineamentum fieri. Hip.lib.V. Aph.47.

Quibus os Uteri durum eft, iis Uteri os com-

2*6 N O V U S comprimi eft: neceflàrium. Hip. lib.V. Aph.s^.

Lata e puftulae non àdmodum pruriunt.

Hip. lib.VI.Aph.9.

Quibufcumque Venae fe&io, vel Medica­ rio convenir, hos vere purgare, vel venam incidere o^onet.tìipJi.VI.Apb.47.

In Morbis Melancholicis cum in haec pericula inciditur,ftuporem Corporis, vel Convulfionem , vel Furorem , vel Coecitatem fignificant. Hip. lib.VLApb.s6.

A Ventris dolore diuturno , fuppuratio . ^ Hip. lib.VII. Apb.zz.

Sternutamentum fit ex capite , calefa&o Cerebro , aut humeélato e o , quod in_» capite in an i. Aer enim intus contentus extra erumpit ; fonat autem , quoniam peranguftum ipii eft exitus. Hip.lib.VII. A p b .si.

Quibus inter Ventriculum, & Septumtranfverfum pituita repofita eft, & do­ lorem affert , non habens viam ad a Iterum Ventrem: iis per VenasinVeficam pituita verfa, folvitur Morbus .

Hip. iib.VII. Aph.s 4.

F I N I S .

E M ÌN E N T IS S . S IG N O R S

,

Ennarö é Vincenzo MuZio pub­ blici Padroni di Stampa in quefta FcdcliÌfiraa C ittà , fupplicando efpongono a V. Ehi. come dovendoiio dare alle ftampe un Libro intitolato: Kovus Aphorifmorttm Orda > Autiere Dom'mico Ariionio Pifc ¡omeri, Per tanto fupplicano V. £m. darne il permeilo >e commetterlo alla lolita reviiìone, e 1’ avera\mo, ut Deus* ScCi

G

Dominus A bbas Peri tipo r e p ìd e a t , & r e fe ta t. Neap. 14. Augujìi 1738.

G. E P IS C . A N T I N O P . V I C . G E N .

D * P. M . G y p tiu s C a n . D ep *

*

E M I* 1

EM IN EN TISSIM E E)O M IN E ,

vidi o p u f c u l u m . c u i tir tuius ; Novus ApEorifmorum Ordo Audtore Dominico Antonio Pifcionieri m eo mí reperi, quod Fidem Catiiolicam , uve bonos mores lacdat j QuaT propter imprimí poíTc cenfeo .

T

ü o J uíTu ,

Neapoli z 8f Novembris 173?, Franciícus Maria Pertuíio.

'■ Atienta fupradiSU relatione imprimatu r .

Neapoli 29. Novembrh 1738.

C,EPISC. A N T I N O P . y i c , G E N .

P . P. M.Gyptius Can. Dep.

S.R.M.

5.

R.

M.

S IG N O R E .

,

Ennaro e Vincenzo Muzio pub« blici Padroni di Stampa in queilaFedelifiìma C ittà , fupplicando efpon^ono a V. M ., come dovendo dare a llo ilampe un Libro intitolato; N ovzfs A p b o rìfmorumQvdoyAuthoreDominico-Antonio Pifcionieri j Per tanto fupplicano laM.V. darne il permeilo , e commetterlo alla Polita reviilone, e P a v e r a n n o u t Deu$, &c.

G

D .P b .D ,A g n e lla i F i r e l l ì prò re’DiJtone^

Nicolaus de Rofa Epiic. Put.Capp.Major.

ILLUSTREE RE VERENDIS,SIGNORE. N efecuzione degli ordini di V.S. III., c Rev. hò Ietto il L ibro, il di cui titolo è N o v u s A p horifm orum Orcio del Dott.Fi* fico Domenico-Antonio Pifcionieri,e non hò trovato in quello co fa, che alla Reai Giurisdizione, ed alla probità de’coflumi fi opponga j anzi perchè l’Autore lo ha

I

bèn ordinato giudico, ¿he fia per eilèr profittevole alla Studiofa Gioventù di Medicina , onde, fé così.parerà ad V.S. 111. e R e v ., Rimo che fi polfa dare a llo Ram pe.

Napoli iSiSettembre 1738«, D i V.S» 111, e Rev. limiUfi. e D ìv o tif. Sèrvo Aniello Firelli.

Vifo refcrìptó S. R> M . fu b die 25 . turrentis menfn & anni , & approbatione fa­ tta per Magn. Agnellum F irelli de commijfone Rever.Regii Cappellani Majoris .

Die z 6. menjìs H'ovembrh 1738, Regalia Camera Santta Ciane providei, decermi ) atque mandat, qtiod imprimatur cum inferta forma prafenth Jupplicis li­ belli , & approbatione ditti Reviforis, ve­ runi ante publicatìonem ferveiur Rev'uL* Pragmatica hoc fu u m , Sic. 0 ROCCA .

M A G IO C C O .

VENTURA. DANZA. Illuftr. Marchio de Ippolito PraTes S. C. tempore lubfcnptionis impedì tus .

Athànafius *

> m