Cas072a severino, de abscessum recondita natura by Cassiodoro

MARCI AURELIISEVERINI A p ud N e a p o l j t a n o s M e d i c i ac P h i l o s o p h i R e g i i

A B S C E S S U U M RECONDITA NATURA, L

V i l i .

I. D E ABSCESSU C R I T I C O , C U M C O N S U L T A T O N E S IN G U L A R I, II. D E ABSCESSIBUS P E R C O N G E S T U M , III. D E ABSCESSIBUS A N O M A L IS . IV . D E N O VISSIM E O B S E R V A T IS ABSCESSIBU S. V . D E P A E D A R T H R O C A C E , ABSCESSU P U E R O R U M P R O P R IO . V I. DE G IB B IS, V A L G IS , V A R I S ,E T A L IIS A B I N T E R N A V I V A R IE L U X A T IS . V II. D E E P IN Y G T ID IB U S , ROSEOLIS S A L T A N T IR U S E T PERNIO^ N IB U S . V i l i . D E IIAIAArXONH A O IM iIA E I. Editto novijjima , multis Iconìbus acre inctfis ornata, ac locupletiori rerum , verbontm , & hìjìoriarum , indice clonata . Accedimi & Clariflimorum Virorum judicia fuper himc de recondita Abiceffuum natura Tra£Iatum .

N E A P O L I, M D C C L X I I I i T ypis

V I N C E N T I I Expenfis

S t e p h a KI

S U P E R I O R U M

M A N F R E D I I . M

a n f r e d i t

F A C U L T A T E .

■■ fLSrs 'a

m'f

làMnMi

I ^

t v . ' S : . ^ .,.: , .'• ••* ."' >",A...* *;% ■ *>y y¿. .• -■

•,-., ; V , "r

ts*k ' & ’"■ { f-'-iiÉj":- 4 &Í *

* ,-

,if.'

■ •. -■ ■ , ■ 4

; . " " : " ' 1' ■

. V .

i ■

*1 a

;if

vij -5T v i - A-

'•'

; %

: ■

. '. .¡I ■

. f e

■ •# ,•, •

A'««.'; -. r< . . :«!

r ■ , " •' : . '. ;. .

• ' ■' "' ¡ ‘ i

■

. ..:

,•

' ,-. a®

Il ni ‘ •M$L .

„r ;• ■'■' .

..®/' ■'

«; r

*5» 1

•;

¡mjS

, s■ :•-■ ■ ■

;\r .

T; ‘ .

j'. v

A'V.

•«

í' > ^

' V -!'/ ■ x.V,t f m , ,

i\ 1 ,

J?*-;?

' .-#*■ :¿ â */ M y . i

' % é . ..4 ^ ' ó ■ ■ i i ■ :

'A- * f r f ■

' ■ ' ‘i <« c;

...... ^

í í v ó

■

* * fSí; '.i t .

' •

X :

I• -5 v ¿

S¿«r'' .............

k '^ .V

%*i-

mm V¡¿.ír® , ’

, y-vV' * à' ■ .•■ Y ,1 - v ;;v r-v ; , .#■ ■> . 'i? • 1,1 • ^ v,: , . +

■

• y-\

. .< ..

,,?

•■■‘.-A-

;

C L A R I S ' SI M I S E T E X C E L L E N T IS S I M I S VARIA

DO CTRIN A

ERUDITIONE PER ORBEM

ET EXIMIA

INSIGNIBUS

TERRARUM

CELEBERRIMIS

A R T IS MEDI CAE PR IN CIPIBU S

D a

h erm an n o

â&#x2122;¦

boerhaave

A . L, M. P H I L . E T M E D . D O C T O R I M ED ICIN AE B O TA N IC E S CHEMIAE ET COLLEGII P R A C T IC I IN A C A D E M IA LUGDUNO B A T A V A PROFESSORI COLLEGII C H IR U R G ICI PRAESIDI.

D a H a

OOS TERDY K SCHACHT A. L. M. P H I L . E T M E D . D O C T O R I

M E D I C I N A E T H E O R E T I C AE E T PR A C T I C AE PROFESSORI.

DaB E R N aS I E G F R I E D

albino

M ED IC IN A E D O C T O R I ANATOMES ET CHIRURGIAE IN A C A D E M I A LUGDUNO B A T A V A PROFESSORI.

HOC

M A R C I A U R E LI I SE T E R I NI TH A R S IE N S IS PH ILO SO PH I M E D I C I r e g i o

g y m n a s i o e t

n e a p o l i t a n o

a n a t o m e s

c h i r u r g i a e

PROFESSORE

DE R E C O N D I T A ABSCESSUUM N A T U R A ERUDITISSIM UM M U LTIS NOMINIBUS

PRAESTANTISSIM U M

M E D IC 1 NAE HING C U L T O R IB U S A LONGO

TEM PORE

O Q .U A M

PO TU IT

LAU D A TISSIM U M

NITIDISSIME

EORUM E X H O R TA TU AB

UTILISSIM UM

INTEGRO

ET ORNATISSIME PRAESIDIO

EDITUM

IN O B S E R V A N T I AE E O R U M Q . U E N O M I N U M EXISTIM ATIONIS PAR EST

TESSERAM

ANIM I

HUMI L LIME

OMNI QUA

REVERENTI A

OFFERT

DEVOVET.

J O A K K E S h K E R K E E M A R T IS

a r t is m e d ic a e c u l t o r i b u s s.

Lerorumque jam Vefirma ] qui , illorum , quae ad Ve. f}ram , generi irumano in primis falutarem , fumine excolendam & omnibus ntmeris ampliandam Scientiam fpettant, avidi , bocce Magni S E V E R IN I , omnium quae nobis legavit praefiantijjimum , Opus exoptaflis , voto & defiderio refpondetur . Comperta quippe vobis A rtis Chi. rurgicae praeflantia & nobilitate ; quod Juo indufirio & dextero cultu te tri colis , alias faepe perituris , adeo feliciter opituletur j funi quod accurato ejus perjpettu ad externa attendens mala animus veritatibus hifce, quibus ìnternas , & abditas , corporis nojlri laefiones cognofcet, irabuktur • tanti Viri operam ampere , & in uftis convertere Veflros, capiviflis , cui in hac arte par Vobis non innotuerat . Sed obflabat Vejlro fcopo Operis hujus exemplarittm penuria / cura plus Jemel Hcet excufits liber , ve. nalis amplius reperivi non poterat, nifi bine inde , & magno pretto , forte arcejfendus, praefertim qui Francofurti editus, Jf. IÓ43 i veyHm > quod pef. fimurn , propter enormes mendas , numero certe non facili eredita, Tyronibus vix ufum praeflans, & ali'ts maximum movens taedium . Neapolitana infu\ per editi0 , forte paulopurior licei, commodis Veflrìs neutiquam fufficiebat; pauciora longe equidera baec , quatn illa modo indicata , ab ipfo Auttore tura adattila, ottavo fimul addito libro, egregio opttfculo , referebat . Aliae porro , fi exjlent, editioncs, ut Patavinae una A . 16 5 1. & altera A . 16Ó8. adeo certe latent , ut , potius quam qtiis bai adipifeatur , barum in libro de Script. Med. A . van der Linden , modo fuperejfe videantur T itilli. Quae jam omnia remota incommoda ; ubi Neapolitana nitidiorem & locupletiorem multo , atque Francofurtenfi fqualida cafligatam magis , obtinebitis. Decoram Summi Viri effigierà, qua aliae carebant editiones, Operi prae. pofttam non defpicietis j cum f i mul , eo , grattini Viri vultum , dura acutiffimum ejus evolutum Opus praedicat ingenium, mirari occafio detur ! A cci, pite ergo Opus, in Veflram quod prodit gratiam ! nec Vefirum , fidem ha. beatis, frufirabitur expettationem . Placebit admodtm , praeter Romanae Linguae puritatem, omnium fere Tumorum, caeterorurnque malorum , exquifitif. fimus deferibendi modus • placebit fedula adeo , & vix exfpettanda , ora. niurn pbacnomenon & circumfiantiarum , in perferutandae mali naturae ten._ " . den.

j eut:um inveflteationèm, «ÌMMtM . M a tu r i eflis aeutijfmi ,fim ulque dex* tpvrtmi in malli debellandìs Viri , methodum , fdußumque fuccefjum . E t , Z o d ih in primis , qui artis fune certa fundamenta jaB a volunt , pergra. erit, quam plurhrn T umoru m , Ulcenrn, & c . varia tncarpar,sparubus repertorum , feleBiffm i exhibentur Cafus & Hlflonae . Quid plurtbus. ub% adeo excelUntium omnium , doBorum , ore■ pervulgata bue ufque Vm fama; ultroque de ejus meritis Vobis, certi teftes, Praeclan V m , quorum aufptms, demo exit Opus, effe poterunt « Valete»1

PRIO*

PRIORIS EDITIONIS DEDICATORIA I l l u s t r i s s i m o , ac E x c e l l e n t i s s i m o , D o m i n o ,

DT FERDINANDO ENRIQUEZ R

A L C A LA N O R U M

AE,

D U C I , &c>

ConfilH /aprenti ordinis apuà Regent Hifpan. Confinario, nane in Siciliae Regno Proregi,

MARCUS AURELIUS SEVERINUS* . F. I

quod argumentum ad fcribendum , hoc tempo modatimi , aut aliis , aut mihi , multis nominibus aggrediendum fuit ; illud eft unum , quod Generofa tua filia natu minor , Princeps Excellentiffime , male valens hifee diebus exh ib u it. Nam hoc plurimis ex caufiìs peropppErunum vifurh eft . Prima enim dignitas eft r e i , quae piane admirabilis , & multis ab hinc annis, ne feculis dicam, nova vifa eft.In morbo,intj.uam,phoenomena quaedam, quorum adeo occultae cauflae, ut in fingulares&arcanos gubernantis naturae conatus referre opus fueric multis ■ itemque varias, difficiles , ac perplexas opiniones comminifci , quo exitus enodarioni pateret. Altera caufla eft perfonae claritas, atque fplendor; cujus , ut in Illuftriffimo loco confiftentis ftatus , quicumque cqgnitus omnibus fit oportet." nec dico tantum genti noftrae ac popularibus , quos tua nunc prudentia moderatili-; fed & T ù is Hifpanis , aliifque , qui tuas res omnes vel ut fpeilatiffim i Principis attemis auribus hauriunt. A d haec, cum de omni Republica, deque univerfa ditione N eapolitana, tam eg re g ie , tam prope d ivin e, meritus fis .* officii noftri , qui cives fumus , ratio , gratitudini, fque obligatio , pofeit ; u t, quacumque tandem ratione poffimus , gratiam aliquam referamus finguli cujufque ordinis . E Medico autem , qui nofter ordo eft, cum mihi , te jam approbante contingent , ut lepidiffirnae Heroinae infoienti morbo gravatae meam medendi operam impenderim ; caflam hanc equidem nullamque putem , nifi & mulrum meum in hac re ftudium ac follicitudinem , quam Principi bene merentiflimo , totaque Europa Clariffimo , debuerim , ad pofteros , exterofque quantum liceat , tranfmittam . Quamquam , quid haec ad tot ac tanta beneficia, qui-

ouibus feu fingulari t«a bonitate, feu Patrio exemplo patiam noftrani regionetn admirabilhcr cum ulafti, acque m dies cumulas, faluiein & Ubertatem vendicas; ' Res Italas armls tutans; moribus ornas; Legibus emendas : . R eaos vivendi mores revocaa; juitim m , & pietatem « « eta iq u e v.rm .« fl f l artes exculendas’ facis ; ita , ut> quod D. Aiphonl. tempu e S Ä « , id nunc fub T ufs gubetnacuiis exp em m u r: quo Ita u „ m m aufd optatius i quid praeitabilius ? quid fehcms excogican queat > H a b S Tarn cauffaa , quae tum ad rem ipfam ; tum ad Hero.nae filme m.°diS ° magno r : n o ?fünft u „ a i mu m u tem “ L nos im pulere. Utinam autem pro V d,gn,ta« fitprimus' Verum tarnen curatioms felicitas una xpla l i t , quae caeter.ls up S T f c Ä Ä noftram exaequet , quam quidem tumultuana fcnptio non nutrire non pOtuit, alias fortafie- plemus cxcolenda. Interim \ale, ac diu feliciterque apud nos regna , Princeps reguare digmfüme .

eril

P E R I L L U S T R I ET E XC E L l E MTI S S IM Q

I R

Da MARCO AURELIO SEVERINO, In Regia Univerfitate Neapolitan» Do£lori ae Profeffori primario , Salur. & obferv. Uafi Genio aliquo impstlforv ad Exc. T. fcribo . Tamitfi enint inter earn , ac me , nondum ulla intercefferit noti. tta > ullave epifidii tranfmijjio , out commutation rara tamen dottrina tua , quam exafciatijfimus Trattatus de re condita Abfceffuum natura folibus hi fe e , ex Italia ( nói triennium fere ftudiorim gratia ante haec contrivi ) atta ins ubertim nobis adaperuit, arcano lentoque vinculo T i bi me conjungit . ^M deeum anam yfidom m iktbabe ymoUtus cs • nee dumtaxat molittts fed & perfeetjit mvtdendam ocyus quam imitandomi ^furibus hie nil quidquam do cum ab hoc re voluntas mea lo n g o n e abborreat , nee erudì[fimi defint Vm , qui mihi adhmniant » S h e namque materico , nondum mar. tarn qu.dem partem ab alio ulto elaboratam , five fid i elegantiam ac differ, titudtnem , five rerum ordinerà , five rationum momenta? feu deniatte alia toagitata menfura , feduloque tntertexta, expenderm ; ef i , quod fin m l arem ac vere [aiutar cm nbtque praedicabilem , « vix intemoriturai f ? r navaffe operam , cnnttofque expleffe numeros, ullatenus addubitetur Q io nomine cum provinciam tuam , egregia cum laude & bona tu . f / ' t V* f U/Ì,mer,S> hancV te tam comP te omaveris Spartam y nemo certe effe de et liter arum amans qutn T u o , S E V E R I N E y affurgere nomn gratiafque age re & debere tmmortales , v e lit. J > tnvidis y quibus p op uxor qtiam piu.ua.or facHius ampiruante, redantuare ignorant valere in if,, d, • • ’

p rJ M » , „

¡t fi>

■ W' >

(rumpantur or ilia M o m is,) loquente & Poetae Claud¡ani in pareg. 6. de eonf Hr,™» paroenefi, dicentìs y L A coni. Honor,

ah,

L ,^

5 ^

/».

z. we retrahente

Fucati fermonis opes, niens confcia laudis A b n u it.

ac lìcentiara nobis des itmulaue Tom. I. * ^

„ 5

^alcograpbico fubjtctendt ventata forfan adftctenda aut inferendo

Theatrum pofieùtatis tanto ü b erm , replebts t Tibtque enges Monumentimi aere perennîus, R e g a li le fuu Pyramidum altius, _ QjTod nec imber edax, nec acuito impotens P oifu diruere. W fie f d k t f m t < * » ,

«t er, Tue , J fra U

‘• M f e n t i-

bus, fecundtm abagionem illam :

A’x f

i*’ty¡e& i fß n * *t ™

G E R M A N O S , Germanorum amator ac Favitor , exhtlara, op

vale!

j „ » . * „ » „ / » « ; , a M u n in » , r *

Z"'“ ' * "

»e» partus y »Anno l6^ln Nom inis & A m p lia T . Colentijfmus

o r n i g

E D I-

EDITIONIS

SECUNDAE

D E D I C A T O R IA

vfmpliJflMO V'tYQ Rerum naturae , .Medicae Facultatis, C ivilis fapientiae confultiffim o, eruditione ac virtutibus exculriflimo ,

D T LUDOVICO AB HORNIGK, S. Pal. C o m iti, Confiliario Caefareo, Palatino & Solmenfi ; nec non Dynaftiae Solmejo-Rode-heimenfi. Praefeilo *

MARCUS AURELIUS SEVERINUS PR O FE SSO R J atrophyficus Neapolitanus, f e , fuumque monumsntum hoc D.

D % D.

P istola tua mente fagaciffima , quail Pallas in Jovis cerebro concepta, Venere & amoribus fata , inter Cha. rites nata , h Metcurio fufcepta , per Suadam diftata , 5 xtp*r& AtixxDe'u*! donis ditata,.h. e. cunfftis eloquentiae, prudentiae, o ffic ii, ftudii , candoris , urbanitatis nurneÂŤ ris, exornata ; tametfi grande quippiam voto fuo m olita, nullum tamen obtinendae rei negotium, nullum laborem experta eft , ut optatum Legationis & poftulationis fuae fruflum referret non alio fane modo , quam magna beneque inftruifta claffis , vel ingens ac fulminatrix belli machina murorum oppugnatrix , v ix in profpeffu conftftens, vix accedens , modicum ambirum propuonaculum continuo ad deditionem co m p ellit. Nam quod ego non o b viis, ut ajunt ulnis , animo non exporre&o , monumentum illud meum fic bene aufpicato , fic bene feriato , in manus Excellentiae T uae traderem etiam cum accentario ? Nam neque minorem proclivitatem ex me pofcic , turn promeriti T u i exuberantia , turn compar officii debitique mei mamiitudo , T aceo , quod _fummi mihi decori eft , incomparabi ornamenro , per tantum Virum interpellari, reculam humilem negari , ruaeque nae vivam/ hononficentiae fuit potius , quam mea dignitatis , tam multum honori T e meo velifican. Debebamque porro , quod petiifti , prior ego quam T u a , L ud o vice , gravitas contendere; Donum fcilicet ac Bonum , quod â&#x20AC;&#x153; plenfque, eft u tile , mihi fane quam honeftiffimum ca d it. Quemadmo* * 2dum

dum hominí fuñico magnum quid contigifle vifum eft , quod Alexandra Macedoni potum petenti de aquae cyatho licuerit gratificati. Jam vero, quod ego plurimum hac petitione T u a lucrifecerim , ñeque ipfa parum es foeneratus . Nimirum ¡pro pifciculo reîulifti didrachma : quinimo ( amicitiae ftudio facile tanti feceris ). pyropum , h. e. meum de T e fiagrans cor , Tibique jam expofitam voluntatem atque arbitratum verum tarnen vide, M i L u d o v ic e , ne non fecus , quam ego, captus & ipfe fueris hac pifcis fabri captura ; nam pifcantis jam venati donax & feta cura reliq.uo .apparatu, fic manet operi, im plicata, pifcifque praecordiis illigata, ut ñeque haec fuae turn fpontis videantur . Verum captiva reftant captivi. Sic igitur cum me meaque obnoxia tute T ib i feceris - & ipfe mihi obnoxius fa£lus es ; nimirum libro potitos non fie liber evad ili , ut non ejus T u quoque farcinam tibi aggrega veris atque coemeris, i. e, tutelam , .defenfionero , propugnationetn , perinde ac ( Juris-Confultum alloquor) cum quis adoptivum fibi adfcifcit. A d hune modum vides irrigatam Nom ini tuo praeclaro voluminis iftius Dedicationem . Quam cum incautus ipfe fubjeris ’ ■ ego non improvidus confirmarim .- aequo jam debes animo fufcipere ne.c gravate retinere ; feu fato quidem id evenerit, leu fic volentibus maximo tuo erga bonas artes ftudio , tuaque nos hu manirate, com itate, bonitate, cseterifque cauffis honeftiifimis • quae omnes in has T e tricas co n jecere.V eru m ,quid dixi tricas? quando fuaviflinaa haec T ib i debet erte provincia, nec ab inftituto tu o, qui bonas literas ex animo colis , aliena. A ceed ir, -quod decorum & gloriofum putas, bonorum aliorum fufcipere clientelas rerumque bonarom patrocinia ; nec non om nia, quae probari folent à probatiffimis V ir is , quaeque noris Superis effe grata : haec am pleùi gaudes attentiffime , quod enim fie lon ge peregrinatum Librum meum ram benigne , tam liberalicer exceperisy hofpitalitati p ro feto fervivifti ; quam Juppiter in terris cum Mercurio praeambulans aureis temporibus primara humano generi commendale vifus eft • Jam vero dum hac iriclyta T ua virtute geflis ac vigilas longinqui'S Se I ta lis adjuVandis j videris & ipfe D iis coeli-tibus unice adjutus , qui ge neris fplendore, nomini« clam ate, praefefturarum dignitate , Imperatori« iummi gratia , imperandi in S. Palatiis & Dynaftiis poteftate , fuadendi felicitate , plurima in collegia coliegafque auiloritate , amicorum & affeclarum copia fie abundas , ut piane adfluas ; ut quid igitur tanti T ua praeftantia pari cum noftrarum rerum ftudio conjunfta , non valeat , aut non debeat hoc fibi dicatu opus amice excipere ? res inter lúas habere? turati atque fovere¿ Foveas ig itu r , amplifiées, protegas, defiendas , & Tuae Magnanimitati proprium & T ua virtute ditmum opus I Vale féliciter! Neapoli Idibus Februar« M . D C . X L III.

II-

MARCO AURELI O SEVERINO Efficacia Chirurgiae inftauratori,

JOANNES BAPTISTA FERRARIUS, Medicus Vergianenfis, Telefianae Philofophiae ProfeiTor ,defelicitcrrepertis bene gaudere. Emo verbis compietti queat , Vir Clarijfime , quam tibí multum Chirurgia debeat : quae foeda noftrorum temporum infcitia, & miferanda bonarum art'nm calamitate vilijfmo loco habita, ab imperitis detrattata, & multis jam feculis corrupta, & mutila, jacens, Tuo tutne beneficio at que im• probo labore instaurata, dignitati integritatique fuae , quae multa e fi, reflituta & modis omnibus exornata , redivivae velut Phaenicis modo novffme refurgit . Debent & Tibi Poeotti terrarum uofirarum cbilìades borninum liberatorum a doloribus , à languoribus , à nerboruta exagitatu , a marcore , à defperatione falutis , & a morte ad minimum certe p lu rim i fub moerore, & tncommodis vitam finiijjent, qui nunc integri valent, vigentque . E x bis poftremis & me dudum effe vere confite. vi pojfum , qui din ab accretis intra fuperiores nares caruncttlis ( polypum majores apte dixerunt) infiflatus , dum bujus importunitatem ferre non difi fero, virili intrepidoque animo periculorum omni metu depofito , id in me ip/o praefliti , quod vix in aliis expertas fuijfem . Mea enim ipflus manu forfícula m tmpedttos meatus pcnitius immffa , non multo profufo fanguìne ñeque iniquo cura dolore, odtbìle farcoma , circumplidtum excidi , firmi[qui de radicìbus evulfl : rem fane , quam ne fimnio quieterà fperajfem , tam e veto tamque feltcher eventuram : fed tarnen ita re ad optatum exitum per. dubta comprovavi piane , quod collaborates adjuvet Deus . Exinde igitur fpirttus libértate recepta vixi compos inculpan effatus , & anapnoeae qui pnus fecundum utrumque effenfus, mibi ipfe difplicebam . Quod vitae com. modum, quamque mtegntatem , uni Tibi acceptum referam neceffe efl SEn rn E tipparatum , & agendì rationem , cflendifli, difficultates expediftt, trepidanti animum auxìfli, manumque direxifli flc , ut m e refleque rem abfolvere , quivijfem y foluta femel culpa, quod altos medendo juvare contenderem, qui mihtmet ipfi fuccurrere non pofi firn . Mccejferunt & ad earn rem adjumenta alia , flquìdem te & de effica. ctjaepe Chirurgia differentem audiverim , & intrepidam hanc ratamane fa. ctitantem m plurima objervarim . Porro affuetus ante bac frigidis Medico. rum

noflraUum cantelis , qut languentes p r’tus ad tabem perduct fin u n t, quam quidquam adjuvent: primum apud T e , Virum vere Jffclepiadam, flu. dium ac rationem medendomm morborum inman’mm generofam comperi, ’ vidU que mirum in modum ea de re , tamquam de comperto maxima thefauro, last atus. Bene igitur aufpicatum ilium diem voco , d quo primum tempore curiofus cognofcendi tui , quern fama erat , ;am obliterata & altis obdubfa, prifcorum ¿ffclepia datum placita , voce non folum & calamo adferere , w experiments , ufitque feliciffimo , revocare ; cominus vifurus obfervaturufve medentem adit , duttus , cm/o equidem ammonito genii , qui non poenitendos , fed claros frtt&us inde promiferat . Qua ipfa fiducia non me frujlratum , fed expletum magna ex parte declarant , & quod mihi per me , fine alionm ope , recuperarim funttionis immunitatem } & quod corru. ptum jam vetus medentium infiitutum , deferuerim , novae meliorque Tuae metbodo adbaerens ; quam retenturus equidem fum , donee ^fpollinaris ars mihi fuerit exercenda . Interim , quod me ad genuinam medendi rationem cognofeendam, excolendamque, auftor fueris, quibus verbis tibi gratias agam, non reperio, inmortalem alioqui gratiam habeo , babeboque , dum vivam : nam relaturum , me ajfirmare non poffttm • cum merito res non patiatur, ut fatis fecerim unquam. V ale! & adgloriam non tentatarum alicui rerum felU citer perge . yu m

FRAN.

FRANCISCI ROMANI A CONTURSIO. In ampliffimo Incurabilium Valetudinario, Medici Profefforis, Super hoc opere de Recóndita *4 bfceffuum Natura, ad ingenmm LeBorem Epijlola. Orborum omniüm , qui miferos mortales infeftant , fupra trecentos crediti Plinio , duplex eft genus : alteram qui. dem eft eorum , qui quadarn veluti comitate curari le permictunt ; alteram eft eorum , qui funt infanabiles putati vulgo . Pofteriores hos omnes communis medendi mos tamquam feras , quae nnnquam cicurantur , ncdum non a ttin g it, fed plane deftiruic • & fane injuria, quando malis omnibus fuá refpondere remedia confeifum eft, & h. do£lis V iris abunde monftratum . IUud tamen non diffiteor , quod graviore quadarn ratione , ftrenuifque omnino praefidiis , funt eadem oppugnanda .• nimirum ut paria Tint obfiftendi momenta/ immo major etiam fi in evincendo modus ; ut prudentiliimi V iri requifivere . H oc ioitur ftudium, & has morborum ferme infanabilium vindicias, Marcus Aurelius Severinus Philofophus, & Medicus plane doñiffimus , primus & folus jam pridem inftituit / heroico fcilicet animi robore, atque confilio / quale fuit Herculi , felicibus lecu lis, ad debellanda monftra , atque ad porgandas belluis immanibus omnes terras , fic in ampliffimis Incurabilium Valetudinariis , aliifque fodalitiis , & univerfo populo Neapolitano , civibus & advenís refertiffim o, velut in vafto campo magnanimum hoc fuum inftitutum , & munus, ad hanc diem exercu it, morbos curans, ex inter« nis quidem metuflas & implacables cephalaeas, manias , morbirn facrnm & attonitum , imminent cm coecitatem, pbthoen , empyema, pbtbiftn , hydropen & languores alios . E x extends vero vitiis averruncavit vajla bydrocepba. la , horrendas capitis exojlofes , fp'mtum abrumpentes polypos , jam jam ftrangulantes anginas , coalitos natura dígitos , dirupta ulceribus inteftina , atque vejtcam, rbyadicos , & hoc genus . Quid dicara autem feptemplices fijlulas , ulcera chtronta , telepbia , amplivagas phagedaenas , abfumentes nomas , theriomata dtra, exitiales ftderationes , atque gangraenas ? quot au tem hberavir annuls ulceribus oppreifos, frigidis abfcejftbus c o n f e r s , carctnomatts torros , faevijftma Syphtlidis hie correptos ac pene corruptos ? deraque conclamatos ac depofitos, quot & quales hac oratione referre non poflum .• ut haec quidem faHa non hominis , fed Indigetis cujufdam , divinuus inter mortales immiffi , dicere non dubitem . Equidem , qui faepe ilium

ilium in arduis , & omni fpe orbatis , allaborantem quotidîe non tara vidi , quam demiratus íum . A t quibus , dices , artibus & rnodis , infuperabilia tot funt ab hoc V iro mala fuperata ? inftrunaentis inquam & operis exquifitis atquc magnifias ; quae iunr arteriarum JeBio, jugularium & nova ve» arum apertio , excellens fcarificationis ac feffionis ttfus , paracenteßs , ac denique ignis ; non ille quidem retorridus folum , fed fuavior, ac novis fuis reperds tolerabilior : qualem ipfe auttor in Protecbnias opere palam faciet . Eft autem agendi ratio nova , & certa quaedam Medicinae forma , quam efficacem ipfe primus appellavi: ; traduftam ex primo H ip pocrate , atque Alçlepiadis ; deinde Alexandrinis Medicis , & Latino Celfo ; rertiis Oribafio , Aretaeo , A etio , Paulo , 8c poliremo Albucaíi , Arabum primario. Quam Medicinam maleferiati Medici fuccedentes , turn obfeurarunt , tum corruperunr , à fexcentis ferme annis , ut auttor hic fupputat , ad hanc aeratem : quanta autem cum artis injuria, quanto cum, profitentium detrimento , quandoque cum languentium incommodo , dici lane non poteft . Caeterum hanc aftem Severinus ruinofam inftaurat , mancarci in tég râ t, exerciram falfo co rrig it, concifam amplificar , ac vereri cum fuo fplendore conciliar ‘ non dottrina folum & fcripris , fed quotidianis etiam obfervationibus , experimentifque , multiplicibus . Atque adea praeftat fuus hic medendi mos aliis ; quantum nugis feria ¿ verbis effetla ; ambagibus evidentia j farttis tettis oftenfionibus experimenta ; teftimo» nium oculatum traditione / feientia opinione. Porro Severini fi perpenderis in inveftigando folertìam , in meditando profunditatem , in lcribendo facundiam , in aggrediendis arduis fiduciam , in evincendis non tam morbis , quam monftris dexteritatem ac felicitatem ,• protetto non invenies in re Chirurgica parem . Itaque cedunt Severino Guidonii , Vigonii , Fallopii , V elaiii , T a g a u ltii, V id ii , Fabricii , & qui non hujus farinac V iri ? Sed in Anatomica funitione , quis hunc pro dignitate praedicet ? referat pro me fchola Neapolitana , quae jam à Philippi Ingraflìae , Profefforis laudatiffim i, temporibus diifettionis amiffam dignitatem diu quaefta , fub Severino Dottore coepir revifere nobiles obfervationes : unde Neapolitanum Herophilum faepe declamavit univerfus fexcenrorum fpettatorum coetus . Quae hominis obfervationes , cum multae fint & magnaej illa inter omnes fingularis eft & m axim a, qua via docetur haftenus igno ta , per quam colletta in thoracis cavitate fuppuratio per urinae canales expurgan queat . Sed hace , & illuftria alia , Severini reperta fatius eft , adpareant non alia demonftratione , quant ejufdem V iri commemariis ; qui ipfi quot & qui f in t , ñeque te lateat velina . Enimvero plurimam , ex certa horum exfpettatione , voluptatem capies , confido. Primum enim hic V ir multis ab hinc annis bonam Chirurgiae formam , quae per Bar baros labefattata., & per juniores infinite concifa fuerat , reftaurare ac reilituere meditatus , legitimumque ac abfolutum hujus Profeiforem infor mare adgrefliis ; opus de conftitutione artis Chirurgicae propofuit, Cbirur•

glam illußratam infcriptum propterea , quod ejufdem principia , partes & proprietates , res non ha&enus ab ulio dcmonftratas, edocuir . Deinde fic docefa&um , ac praeparatum , Chirurgum , rationem curandorum ulcerutn turn recentium, turn vetuftorum , plerifque voluminibus erudiir id eft , tum in Hippocratem , & Celfum , fcriptis/ tum aliis privatim de Vitine^ rana reftituta compofitis , & de inermi Chirurgia & de ctirurgicis ad/wmentis quae diaeta funt & pharmacia. T ertio Chimrgicam ipfam xneden« di rßtionem^ efficacem à fe vocatam condidit , opus plane divinum j in quo de feaione , atque uftione , cumulate pertra&atum eft fic , ut in^hac re de fi derari nihil poifit , Accedit ad haec Zootomia Democritea , quo ope* re ad exercitationem anatomicam nil videris , optaverifve , praeflantius . Opera , inquam , quae quoniam ipfe vidi , perlegique omnia ; propterea mira quidem de his affamare , at non omnia , quae fubfunt, attingere nunc aufìm . Tantum habeto , certufque elio , minimum Severineorum Operum d ìe hoc , quod nunc primum editum de Recondita ¿ibjceffuum Natura legis: primum inquam, evulgatum , vel quod Alcalaea occafio fic tuht ; vel quod compendiofiffimum excufum volumen ; vel quod auditorum , qui rogaveranr , ufui fènfuique accorci modaciiTlmuui vifum eft. Caeterum Opus efi: tale , ex quo iàtis igenium Severini vel probaveris „ vel vxpcnderis . V a le . C »

Tora, L

« ff «

1 S

S I M 0

R U M D

K l R 0

R U M

M* AURELIO SEVERINO, Operis de Recondita Abfeeßuum Natura A u r o r e , judicia. Oannes Rhodii , in differtatione de ¿Icia ad Com. Celft mentsm pag. l i p . Horum fententiam cum Fabrizio ab ¿Iquapendente probavit accuratus juxta ac ingeniofus vir Marcus Murelius Scverinus Neapoli Primarius ¿Inatomos & Chirurgiae Profeffor . Petrii Cartelli in l. de optimo Medico ,fett. 6. pag, 12. Ego , fi Deo placuerit , typis edam Sepulcbrettm , five ¿Inatom icas obfervationes , quas in centum Cadaveribus Romae fettis adnotare licuit : quod opus M . ¿furel. Severimis, in He apolliano Licaeo ¿-fnatom/cus perldjjimus , pluries tum privatim expoflulavtt, tum pu blice in aureo fuo Trattata de Recondita *4 bfceffuum Natura . Idem Caftellus , in l. Epißolantm medicinalium •ctudhjjpmo Severino , imam epißolam de Ciborum in ventricida fermentatone nuncupavit paWidern Caftellus , in Tripode Delpbico , quem libnrn auditonm fuorum , alioquin ingenioforum , nomine publicavit ; pag. 6 1. Quam bonortfice de C aßelh noflro loquatur , in Neapolitano Gymnaßo ¿Inatomes & Chirurgie ProfeiTor eximius , ^ Medicus inßgnis, M . ¿furel. Sevennus , legere eß in libr de novifs. obfervatis M fceßibus cap. 23. & in bifloria Anatomica Cadaveris lllußriffm i Marcelli Sacchetti & c . Pauli Zacchiae , Medici Roman, , Quaeßtonum Medico-legahum l,b. VI. pan. Q. Exßat hujus enoris exemplum apud ¿Im a tum Lußtanum , Curat, mtdicinal. Cent. VI. Curat. 82. relatum ex ipfo ¿Innato a dattorno viro Marco Aurelio Severino , in opere vere recondito , cu, titttlum fecit de Re condita ¿Ibfceffum Natura, 47 - ^ i' . . r . , Meminit & faepius attttoris noflri M . ¿lurel. S evenni , recenfuitque hunc inter Illufìres aetatis noßrae Scriptores , in Syllabo ¿fpium Urbanarum td efl , virorum llluflrium , qui ab ¿In. IÓ30. per tot um 163z. Romae adjuerunt, ac typis aliquid ediderunt. Meminit & Severini , & per antonomaftam plurtum numero _nominati , Polyhißor graviffimus Julius Caefar Capacius , in Opere de regn, Neapol,ta rli praerogativis, cui titulum fecit Compendium del Foreßtere. JO A N -

J O A N N I S C

B A P T I S T # N

Doeloris Medici Carmen , exponens quae feptem primis libili fmgulis traduntur . Mplis ex opibus, Chìronis in arte magiari, Leda Severini arcana redudit opus. Morborum fcatebras collegio tubare in altura Pulfas, natura vindice , Primus habet. Alter congeitos, per longa filentia , fuccos Dat Liber oppreffo vifcere tabificos. Tertia multi plici foetos ratione tumores .* Ablceffufque novos pagina Quarta docet. Quinta utero primum exortam caufantia labem M ollia, quae caries attigit , offa refert . Eluxos fponte artieulos pars Sexta retexit : Poliremo roleus codice languor ab it. Vin aliud ? fbret ars Marci nutrì cognita ? tantum Verfa opus: ars Marci ile erit inde lib i. Ejufdem aliter fummo compendio . Sub eriticis congeda leges; & anomala, pod haec Sorte, nova Abfceffus, puerorumque offa pereià : Mox gibbos, & duéla rofis ulcufcula noftu. Audieris graviore nota quandoque tumores ? Videris hifce magis Cedro vel Apolline digna? Ad Momum prò libri Aurore . Naturam & fuperos fuetus reprehendere Mome, Pones in nodris improbe perfidiam ?

J ulii

C aesaris

C a P acii

Mufagetae Neapolìtani. Mira docet Marcus, fcribit mira, atque medendo Mira agit, ingenio prodita mirifico : Quae non audita Heroum melioribus annis, Quae neque funt ulli tempore vifà novo. U t ne mireris podhaec Afclepion, ambos Natos, Chironem, & Paeona Parthenope. r -r r i ■ -Ki H .1 e R o n Y m i G e s u i k i : jmfconfultt Neapolìtani , De Domina Jcanna Ribera, Alcalanaeomm Ducis, & rroregts Neapolìtani, flia à Severino perjanata . Joanna è Ribera Alcalanaeorum Ducis & Proregis filia, , Anagramma purum. Clara, mlgida Heroina ob opem Clari Severini rite Tana. _ Qt'.od ftc hexaftico explicatur. laeone vu- nfajor raptos languoribus artus c- ni iCn ^ 11113 manus nomen opemque parit. Sic Ub Opem Clari Heroina haec Sana rnedentis Rite Severini ed Fulgida Clara magis, Quis non ergo manu curari hac languidus optet? Pro-

Protinus ex qua una Iaufque, falufque, venie. In Marci Aurelii S evenni, Phyficochirurgi clarijfimi, mirificum opus de Ab/ceJJibtts. Hieronymi Genuini Jurifconfulti Neapolitani. Anagramma purum . Marcus Aurelius è Severino Tharfìenfis. V ir mirus re fanas: vae fine te ulcerofis. In lutee endecafyllabum. Aegris depofitis falus es una; Doìias fìve adhibes manus ad ulcus, Abfceffus, & hians malum omne, & iftus; E t languentia membra vis fovere , Scriptis tubera feu doces fovere. Re fanas fubito adpplicans medelas. Aptas & miferis doces medelas . Re mirus calamo, manuque mirus. Vae cunftis fine, Marce, te ulcerofis.

C ae s a r i s

M o n i t i !

Calabri DoHoris medici. De Marco Aurelio Severino, morborum infanabilium exjlirp-tcore , carmen, Morborum tácitos fluxus, non cognita fecÌis Tubera, caeca luis femina prompta legis . Sed prelufa puta haec; nam ftant majora fub iftis, Gefia manu magni, ac tradita Philliridis. Ut numeres heroa, novas qui contudit hydras, Thiriaque impofira contumulavit humo. Ergo alter furgit noftris Tirynthius oris: Qui face, qui terrò, turpia monftra domet. Sic tamen amborum in terris praeftabile robur. Crathigena immenfis tranfvolat hunc fpatìis. Biflena Alcides prefiìt capita alca ferarum , Myriadas vicit nofier Alexicacos. Ille femel quondam praefenti contulit aevo; Hic cunáis nullo fine paravit opem. Ille neci obiìriétos dedit auras carperò vitae. Hic etiam aeternum vivere poli ciñeres.

F a b i i

A lb i ni

Poetae difsniffimi, carmen» Cous ope excellit medica, ingenioque Galenus: Dives A rso teli mens iodata Sopho eft. Arce Archimedes manet immortalibus annis: Vis fuit Alcidi corporis; atque animi. Chironem manus importavit in aethera Divum : Ante omnes Plinium grandia fcripta ferunt, A t fimul exomant unum t e , Marce, medelae, Ingenium, mens, ars, vis, mauus, & calamus.

IN D £ X

SEVERINI I N

ABSCESSU CRITICO. P R ^ E F A T t O . E: Abfceffu critico definito quidem partis cujufpiam affeau , fed totius corpons vaietudmem , vitatnque , aut mortem faepenumero decernente , fcnpturus , equidem video , quod fingularem & fummam difputanoms hujus utilitatem exponere debeam : veruni an piene fini hoc feéturus haud facile confido . Siquidem vix dfd potei! quam piane frugifera , & infinite conducibilis in pluri mos ufus medendi- fit haec traaatio ; & fic quidem ampi^ ut M ion e operutn H ij^ r a t’i ^ i ^

l r

ai n S 4 rend^a^

decretoria haee erit a^endi Imf1ec lta ^ vetur • Plurima autem parte Tom. I. ‘ D ^ n t ° * turn ad a!?utos ì tunj ad jcngos morbos pertinens: quid

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

quid autem gravius aut medico gravi dignius, quam quae fint, quae fuerint, quae mox ventura, trahantur in abfceifibus , rite , re&eque perdifcere . Sed haec ordine lucido Tra&atus hie expedit , ac tradit ; namque diagnofis, ac prognofis enucleata conftabit ex his. Patebit, autem , & difficilis morbi therapia, redta inquam , & legitima, & ad fententiam fummi omnium magiftri, qui eft Hippocrates, exponenda; non qualem hodie traftant , faftitantque plerique , genus hoc , quod privatam , & propriam curationem exigit, velut ulcerum promifeuam , & calidorum apoftematum communem , tranfigentes . Nimirum a paucis , & ab Hippocratis ftudiofis duntaxat intelle&um hoc argumentum : propterea , quod Phyfiatri curam ejus rei rejecerunt in Chirurgos; hi vero latentium caufarum, & Hippocraticae doitrinae funt ignari. Jam ergo quis tertius , nifi phyfico Chirurgus , & in Hippocrate multum exeuitus profeffor? Quae caufa certe fuit,ut in hunc nos iabofeul incumberemus primi, multis, & docendi , & medendi negotiis, diftrafti. Ad fummam enim putavimus, quam maxime neceflariam aegrotantium faluti , ac medentium gloriae commodoque , futuram hanc explicationem , quae plerarumque omnium, & ampliflima, & graviifima, eft, Sc uiu frequentiifima. C A P

De visits Abfceffus appellationibus atque harttm ttfibus. Omina rebus accommodata lege quadam naturae , cenfuit Hippocrates lib. de Arte, & hunc fortaife fequutus Plato in Cratilo . Quod cum ad omnia promifeue nomina fpeilet , pleraque tamen hac maxime conditione participant ; atque ita , ut difquifita iftorum ratio preffam quandam definitionis vim contineat ; abfit autem oportet homonymia; cujus certe vitio fit perpetuo_, ut in ea vel offendatur, vel erretur. Quare ne ilia,quae multa quidemeftin Abfceflus vocabulo, quemquam incautem occupet: hanc nos primum ambiguitatis enarratione, ac diftinftione, removebimus. Hujufmodi funt duo haec, Abfceflus , & Apoftema ; quorum hoc a Graecis, alterum a Latinis, & horum praecipuo Cornelio Celfo, inveiTum eft.Vocabula quidem ad unguem fibi mutuo refpondentia, five fecundum compofitionem vocularum , five diferetam fingularum fignificationem expendas, emm dpimveu abfcedere eft: Unde dpirdtitt* ygx dperoy.vau ovhz abfeedentes gingivas dixit Galenus lib. 6. de comp. med. per \oc. c. z. Sc lib. ad Glauc. rap. 5* cum, ait, abfeeffum effe, ubiy intercedente quapiam fubjlantia, humida, halituofa, vel mixta, non ampittas fe contingunt, quae fe contingebant corpora. Et quia partium haec diduilio Tub abfceifibus eft, turn interventu quidem tunicae aliena corpora continentis, ut in atheromate, fteatomate, meliceride ; turn humoribus partes diftrahentibus fine tunica j quod utrumque fit, five cum folida, five cum fluida fubftantia: faftum eft, ut Abfceflus promiicue diceretur de utrifque, licet non fine ambiguitate, nifi diicrimen illud notetur j Ego quidem Abfceflfis fine tunica fuppurationes cum Plinio, & Cornelio , vocandos puto: AbfceiTus vero cum tunica, cyfticos, & anomalos, in traftatu peculiari nuncupavi . Atque haec una notio , & ufurpatio, eft AbfceiTus vulgata. Sed & AbfceiTus, qualem indicavi mode, faepe pro quocunque tumore MTauiidUy i. e. fin fponte erumpente; phymate , inquam , exanthemate , eilyiriate , puitula , phlegmone, eryfipelate , & caeteris majufeulis colleitionibus. Ad haec iuppurationum fenfus eft exemplo illo , quod legitur lib. l. prog. feci. l. fententia g6. tumores in ventre minus faciunt abfeeffum , quam in praecordiis . Porro abfceflus iuppurationis eft

ABSCESSU

C R I T I C O.

ea loco, Galeni interpretatipne. Infuper ¿ p fe te abfcedere Hippocrati Hb.de Me¿/fo eft altenuni fieri p. n. legem ; Galeno vero de Medico yJtve Ifagoges, qua de Chirurgo ro ¡S'ias Xiycpttov àhrpioy eft fere attenuta proprie ditlum

„

u,usrt T?u

, acque Abfceffus nominando plurimum confueti. Cae-

U ^ “ en dl “r 0~aaur ^ <war*<n'*{' >cujus, & alius ufus eli fecretior, acque apud H ppocracem, & fuos obfervaCores, nocus, quem ex ejufdem fencencia ad himc modum expono. Nacuracum obfeffam aliquam parcem principem,auc principi fervienem humonbus mfert.s obfeflam agnofcir , omni auo potei! k ^ b la n ^ n t e m leonà£ tandem ad ìdconfila devenic, ut vel univerfa maceria ,vel pars aliS f & l S ift inde transferenda , òc longius abducenda. Sic abduétionem , ac craiifmiffionem ifiam molicur ad partes remociores, viliores, debiliores ; Quae tram k l W ’ Vd r fmus. ’ & cavitate5 m urales, aùres , inquàm , ocubs, Fanfp V veficamu™ anam , umbihcum,& cutisdenique poros , pure, Tan e, lachrynus inguine, fputo, meniìruis, lodo pudore , ac ibperfiua qualibe materia, foras edu£hs. Harc diftaeftGraecis,excretio Latinis; alt2 r vero eli cum denegato exitu de cavitatibus, finibufque naturalibus, infeilus humordelo’ & Vllt° rem transfertur , qui motus & abfceffus, apof , ^ r p f i r r HlPPocrate Gal.1.2. epid. & alité , font ^appellata f ^ “ amculos ’ &coxendices Proprie ab HippocratranfmrnadoLAbu ? Ì L fiw Ct Cl°r ’ r " ™ accìpitur. pro una in alterum morbum a b | E 2 etìd feR ^ trasmigrai ln penpneumoniam , exemplo tradito M 3 £ £ : Z ± £ 5 j ( r j ’ '!u,bns non > “ *<* “ rii® & morbis , h»uHd” ™ s M " e

i s r S n ' “ ■ ¿ 'ir tS ? H s ? * " 4’ hV p.

, , » a;ùì

p/ !vatae • &

ficpe™-

“ nera vero « V ^ « ù o tirjy abiffe , commutati i Z Ì 7 hifce vocabuhs ut à Gal. faflitatum advertit LauréntiusTuSs ’ /^ 7 morb. dittato y.F. apud quem, & alia hujufmodi leges : * i' vanarum rerum effe nomina monuit Jo. Andernafus h l T b . ^ ù l t a p ^ T * C A P .

I i.

Quid Hippocrati multi>JexAbfceffus ufus, rpuif.e nobis ex mukis unus effe debeat m hoc trattai».

HA P ™ ”t°"ni™

“f“umTprim usaua°rf"erit»?.

ciffimae doflrinae magifier tamvario A b f ' T ™ P^ uirere, & quid fimplimirum id effe d e b e t ,q S v U Tmm^ m u k tlfe ff, ufus i Sed neque pationes; nihilominus fi re&e attenderis ad fino?? abfceffus bae notiones,& ufurm », redeunc, , oae e# , ¿ 3 Q a b j l f h ” fmpi ' * ? ' » ' ' * « d i nore cunque progreffus , ftationem , & fintm moihi lcc fpeiftare d^ et quifeniius retru/am tenere fiudet. Tarn multi aurf.L Pw ,VldeFe ’ aut jormam alio qui quod legitimam morbi curationem refert ■ ,iu™ off a moiTient:‘ videtur propterea, pendere, ,n b e(|, , ui « 'c ip a ia p e r c e p t i d f das > ieu morbi, feu naturae vires ac^ommnJÌMr quai?hbet 8rav:s intelligenbis, aut illis apparatibus, & convèrfionibus u?Ìhff” s%nfidìan??s madm° f X ,m ^ ** uiruuvis inJiduntis exercitus conatus, 2

& praev

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

& praeftantiam alterutrius, facile conjeZeris. Sec) multo clarius hoc quidem didiceris in rebus naturae, quae magis cercae, conftitutaeque funt. Igitur mea quidem interpretratione , tarn varia , tamque multiplex abfceflus acceptio fuit apud Hippocratem ea fola una re,quod inter omnia praecipuo fit ufui, pro difcernendis aegrotantium rebus mutationes fmgulas in corpore confequi ftudiofe: quod eo notavi libentius, turn ut Hipp. ratio falva conftaret; turn ut hanc quoque fubtilitatem diligenter obiervent ftudiofi. Nunc ad nos attinet, quern iignificatum Abfceflus fequamur , apenre. Scire li cet Abfceflus, quos Cous praeceptor perpetuo memoravit, aut cum crifi legitima, aut cum imperfeZa, faZos; alios vero , qui port inflammationem fuppurati funt , non tanti fecit idem Hipocrates neque illos admodum tradidit; fie nos, ubi cunZorum meminimus, haud quidem Ablceflus , qui ab infiammatis tumoribus venere, traZandos hie tantopere fufcipimus, quantum eos, qui funt Hippocrati folemnes, feu cum et'duxu, feu cum decubitu. Verum cum decubitus fignificatio fit po tior auZore Gal. com. 3 . 1. epid. 3.hanc nos potiflimumexequemur, itemqueeos, qui praecedente nulla inflammatione nafcuntur ab aliis caufis produZa , quam quos phlegmonae inducunt. Porro utrumque germs* & quod ad diagnofin pertinet•> & quod ad prognofin , atque therapiam , difficilia , Sc gravi adverfione digna : Sc eo 111agis ■> quod haitenus nemo omnium hominum quos norim y argumentum hoc profelTo traZavit. c

1 1 r.

Q¿iot, & qu£ confideranda firn circa Abfceffum. D hunc quidem modum fummam Abfceflus notitiam vi noininis expreflam veluti figura quadam adumbravimus. Ab his nunc ad exacte delineandum eundem prom-edimur : expofituri primum, quae fint in hoc argumento pertraZanda : videntur autem haec . Absceflus univerfim expenfi duo funt tempora , duoye mo di ; dum producitur fcilicet, Sc poflquam produZus eft. Utrumque fuis affezionibus , circumllantiifve definitur, atque diftinguitur, quae 81 ahqua parte communes efle poflunt. Dum procreatur, quia motus, Sc generatio quaedam eft , caulas nancifcitur quatuor, effeZricem, matefiam, formam , finem . Deinde quia motus hie eft quidem materiae fecundum locum , ut ante apparuit: funt Sc termini iub quibus haec loci mutatio perficitur : termini, inquam, à quo, Sc ad quern dicti, nev. non viae. SpeZat ad loci conditionem fitus, qui eft de fuperionbus ad interiora, Sc contra, Sc a dexteris ad finiftra , vel contra : quo veniunt Sc partes utraeque confiderandae . Praeter haec funt, Sc quae Medicus vere phyficus confiderai, ternpus , Sc caeii flatus , itemque regio , quae magis, minufve rem promovent , aut aliquid conferunt boni, malive. a ~ Sunt haec , vixque alia fortafle , quae ineuntem Abfcefliim circumftant. 1 eiLZ i vero, turn fubftantia, turn accidentia difquifitioni fe fubjiciunt , oc lubitantiae abfceflus parti videlicet concreti } pars eft materia , cujus accidentia iunt taZiles , viles, Sc fi quie funt aliae fenfiles qualitates, affeZuive^ magnitudo, forma, figu ra, habitus, See. fi quae funt alia. Equidera prater hare alia non agnofeo , quam qua; ipeZant ad hominem, qui traZatur , proprietates quaedam, Sc pafiiones. Umnia funt igitur noftri haec farrago libelli , quae lingula fi placet ordine pervideamus. Utinam autem pari exequendi felicitate, quae metnodi abfolutione deicupta

tradere liceat.

C \P -

1 DE

A B S C E S S U C A P .

C R I T I C O , I V.

De effecloribus & principiis Abfiejfusr,

ISP

TAtura, quaevis eft mfita corpori motus ciens in ipfo neceflarios, quemadma~ A „ m; V* amma> vivat, alatur, rite fenthir, progrediatur , in fecundo fanipri m in oJa a r’ - ’ qua™ e,us > qu° diligentiffitna confervatrix : ita cin % Vt e-tur jne u^btatum, & opportumtatum omnium capcatrix follita eit, ut mud ab infidus, & machmatu lu&ifici morbi vindicetur . Et vindicat ’ ni materia Proribs repugnet, praeftantibus duobus praefidiis fpiritus, J-r ’ j qU° rUrn eft ™a-terias morborum, partim coquere, difratereve ; parnpTlprpfCri s de ^ lnciP“ s,.facultatum> & longe , quam fieri poteft tnaximo , nroEon a ‘ena qUf CUnc!ue circa P^cipes partes potiifime, r?JtCtC vtae vearix natura. Jam vero morbus, ut qui vccpee (reiie conmrv armÊ \ & a1“ fcientiffimi viri ) fuas adverfas acies oppofuit naS. 5 rumr haec ««temperamento primorum quatuor corporutn inftru’ rdeiiE,pnaa7 h fC iUa?iUe tueaturi concoitiones, & nutritiones probatas, taleique ad hare fpeilantes excret tones perficiat, unde vivida vis, fen(us, moufque pambus mculpatus eft . E contrarlo morbus., ut praefcns eft, temperat^nto paras continenter everfo, caloreque exfufcitato putredinario , cruditatin, aftbatroDhiam1n(iU1nac1onemr ’ & corruptelam alimento ; at his quae aluntur partibus S 1* ’ Juporem, fiderationem,abfceffum, facultatibus vero detrimentum quodfunftionum , aut vitae mvebit . Ad fmnmam e diametro puîant ®?or • conarus, & naturae. Sanitas quippe naturae quaedam eft ->r humc / ■ ? no morbus. Adverfantiaque item funtoV-ra morhiferEntr l hj;US CWTUP' natura procurat , & evigilat , quae falutaria funt homing fic mcommoda machinatur. Itaque natura ut morbo u .■ ■ !?, u.s ’ qaae ^Llnt beret , Criticos quofdam A b fc X s excoaitî ’n S f T mf° lent! iate]htio ^

tidas vocant, exfufcitat.

ad PJl‘,cas ames tumores , paro-

funiliones, & mora^ ’d ^itari * pSiftnum ‘3pritCTmabfol', te‘n in C0l'P0re maticum , tertius efle poilit . Sed enim adhnr f ab¥ ute crUlcum > ac fymptovidetur, quod quoddam compofitum d a r U iW CO,ntrariorum , nem, & cruditatem , turn fecundum fornarn rum ieCUn,dum !?ateriae coi'cioconditiones; exemplo autem fit pus, quod ram i f t ’ l & alias ciatur , utriufque fervat actionis veftiaium T r bl’S u,dem adverfariis confix v.t Galenas Com. 47. 2. ,p/ Haec c n l ,m r ^ ram ’ fi^madmodum declaraVerum enim vero fi effeaorem ac finem^^ft,r nCUndufn, mte[ ' eft confideratio. arguenda eft, utpote, ctfirem ’dfrimTt ^ Univerfa rei ratij hoc uno non pofl'e duo ilia coire ■ fed ouonhm ftin§llIt 5 utique docebimur, ab cenfeam baud dandam miftam quandam iritici / 1 ad

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

ad terminos five ad media, quae vulgo dicunt, 8c alia, quae intercedunt accidentia fpeftemus;erit quidem modus qui Criticus fimul, & Symptomaticus Abfceffus affé ri poifit. Verum tamen participatione , aut neutra conditione potius quam permiftione , ac temperatione, quemadmodum in epexegefi pofterius explicabo.

C A P .

De materia Abfceffus.

Uoniam Abfceffus materia defluxionis neceflitatem agnofcit inter duos oppofitos terminos , quos pofterius explicabimus ■, illa ex humorum genere fit , oportèt, five quidem hi fint primi, quod dicunt, generis, five fecundi , 8c five alimentitii, five excrementitii . Poffunt autem omnes peccare turn copia , turn qualitate , feu quidem difcretis utrifque vitiis , feu conjun&is . Hi porro , qui cum afHuxu fiunt, materiam interdum nancifcuntur fola multitudine culpabilem , ut fi in plenitudine,feu quoad vires, feu quoad vafa-, fanguis è naribus effluat : interdum etiam vitio, ut fi homini, feu cacochymia, feu febre laboranti , biliofae dejefliones obveniant. Sed h i, qui cum decubitu funt, vitiatos femper humores , 8c fuperfluitates, agnofcunt. Quod duorum difcrimen propterea fit, quia meliores conditiones funt effluxus, qui propter levandam plurimam è copia farcinam à na tura ordinatur : propter quam caufam minime committitur decubitus , fed vitio iaepe perpetuo fcaturigine ppoficifcitur. Sunt autem haec, quae dico vitia putredinis, aduftionis, falfedinis, hitrofitatis, cruditatis, craflitiei, vifcofitatis, lentoris, virulentiae, malignitatis, 8c uno verbo dicam,alienae fubftantiae, five quidem fint humores ipfi, five refpondentes ichores.

C A P .

VI.

De teminis Defluxionis in Abfceffu. Uoniam , quidem fluidorum corporum, feu copia, feu qualitate, five utroque noeentium , dif'pofitiones 8c relationes quaedam funt Abfceffus, item S'taS'ox& m ^txfilt'cu funt quaedam , auilore Hipp. libr. 2. apb. 27. id eft tranfitus , 8c tranfmigratio : ob haec neceffe eft plane , ut fede una ex qua , atque altera in quam, fiant ipfi, contineantur, interjeflis adhuc viis , per quas humor tranfcurrat, ac defluat : non aliter fane , quam fluxionibus omnibus accedit , de qua re prìmus Hipp. 6. epidem. feti. 2. locutus videtur,cum ait, confideranda autem haec; Quod, & unde, per qmd: generatine autem nos utrofque terminos Abfceffus, ac brevi demonftrabimus, primo difturi de termino primario, 8c fuperiori, dein de de fecundo 8c inferiori : fuperiorem enim à quo , inferiorem ad quem intelligi volumus cum Galeno , in lib. meth. 14. Locus, unde primo deducitur Aofceffus ad effluxum , plane definiri non poteft, tam mire multiplex eft , 8t late patens , ut offlnis fcaturigo, locufque morbi, qui turn intra venas, turn extra,turn in cavitatibus, finubufque parvis, turn in magnis tribus receptaculis, ac ventribus effe poteft , capite , mquam , peiftore , Se abdomine. Loca vero ad quem humor devolvi confuevit , aliquanto certlòr , definitiorque eft : funi enim, aures, oculi, nares, os, fedes , vulva , penis, umbilicus, 8c univerfa pervia cutis , item vulnus , ut 4. de morb. 24. Quamquam autem haec , vere

ABSCESSU

CRITICO.

vere potius emiflaria, quam termini defluxus funt; nihilominus tcrminos diet licet, utpote per quos, & in quos, fluxio terminatur. Venio nunc ad Abfceflum per ducubitum , cujus utraque fedes , & indefinita, & multiplex eft , atque adeo relatu non facilis, nifigeneratim id fiat. Suntenim à quibus tranfmittitur humor, partes quaeque robuftae , aut Principes , aut Prin ciples iervientes, ac neceffario aliquo munera nobiles , & quae laefae laederent inligniter, & superiores. Quae vero recipiunt, funt partes viliores, débités, laxae, cavae , m proclivi pofitae, confentientes duftibus viae reftitudine, ac fyntimoria . J j 1001 Unt “u^ae eraun&oria vocata, intercapedines mufculorum, articuli pudenda, crura, loca corporis fubcutanea omnia, & manes cavitates pe&oris , & abdominis ; quas partes exponit Galenus Comm, primo in 6. epid. tex. 1?. nter aec ipectatur , & aliquando fitus in transferenda abfceiTuum materia : nempe de fupenoribus ad interiora , & contra, de infériorisas ad fuperiora : feu via nt itta reèta, ieu fecus. Quorum omnium meminere, turn Hippocrates in l 6. epiaem. com. 2. tex. 13. ac. 14. turn Galenus in ea loca y Ad haec , ex interioridnL<f pXten.ores ,uxta ijlud Àphor. 25. 1.6. & cum vifcera repurgantur in glandulas, 1 raedare autem de his,& brevi tradidit Hippocrates ll.epid. feB. 2. par. J 2% per haec ’ -Aofceffus velut glandularum tumores , fignum quidem funt Za / T 1 ’ qme habent ..Expedit autem femei declarari , quid rc£lieT r«ta; flC ' ExPllcatque. hanc Franc. Vallefius l. 2. epid. feB. 3 pei haec , Refit tudp ejl dextrorum cum dextns JimJlrorum cum finijlris juperiorim cum m f S ™ f ’ inf euor!l m Clé m lnf e^r,bus. Dextera, & finiftra dicuntur fecundum homiT c u i Z m S S È m T dlftmgUU" tUr » <Iua heParJ eil • Ex inferioribus ad fuperiora îecunaurn rectum eft abfcelïiis, ut ex hepate partis dextera, aut fluxus fiineuiniç « dextra, tta & qui ex fupernis ad infernas id eft infra hepar pofitas partes Porro Abfceflîi-

s &irr M é

vm, ’fi t p A lf u

* ” “ ■ « ‘ “KlliS“ « « i » - VaIM o

s m s **£

AbfeTu,

C A P .

poftrema f

V II.

De Viis per quas dimtùtttr humor.

tim ubi longum fpatium intercedit' co°nr>r ’ qU8e mCe^e^ ae *unt > praeferrem terminum conjeftari detur ab h u h f ^ ? P,r°mptT eft- Y erum ubi faperio-

rSttfcsfca f i d , licet ipfe crajfior fit

sft::•53 m eatm an a II

W®

hkmoris ^ L

tem in expkndo c o n Ù o Z ^ Z Z ^ t ^ ^ wfcT n ^ vWeS ad & moliri per oila • quod anrt» nmn " ^al. «w . praedtB. naturam abfceffus Jj q d aace omnes Prapofuerat Hippocrates. Djfficultas igitiir cogno-

AURELIUS

SEVERINUS

gnofcendi terminimi fuperìorem, ut multa fit ; nihiloroinus ìnquirenci labor non detreilar.dus eil; & indagarlo diligens eil adhibenda. Duces autem erunt, & di rectrices prima, & potiilima, & fingularis magiitfa , anatome , quae docet par tium fingularum nobiies fympathias: ad quam rem adjuvabit traditio de fytnpathiis propofita à Sanitario Sanitario in com. anís medic, res edam ex anatome petita. Deinde ièrviet obfervatio propria, atque experimentum faepe comprobatum, quo firmius ipfe ad afleverandum quidpiam accedas . Tertia cric doílrina bonorum Auítarum, qui rem tradiderint , hoc , aut ilio modo . Ita quidetn Galenus vìam aperuit ; qua fit expurgado humorum in renes , & qua ad alvum ab eadem parte, fiat humorum tranfinlffio, Vibro videlicet 6, de loc. ajf, c. 4. & poi! hunc Gabriel. Fallop. in Obferv. Anatom, atque hujus auditor Hieronymus , Fabricius , in Opere ckirurgicarum Adminijlrationum, O in trail, de Vnlv. cap. de fuppuratis ; itemque Petrus Andreas Matthiolus in Epifi, atque alii .apud Joannem Schenchiura, in Opere Medicinalium obfervationum. C

V ili.

De duplici Ferma, turn quidem aàfpetdabili , tum interna. Ormam Abfceflus appello , turn externum omnem partis affeitae habitum , tum tumoris dlmenfum, tum circumfcripdonem , ac figurant } horum autem pleraque attigit Hippocrates, qui libro 4. epid. feci, prima , prodidit haec y tu bercida extrorfum extitmefcentia, & acuta, O acuminata , quae O aequaliter mature/cunt, O non circumdura , O declivia , O non bifida , méhora : contraria vero mala, O quae valile contraria peffima . Quod, idem, & in prognofi. qua de abfccliìbus repetiit. Porro vides primo propofitum in hac dii!ione tumoris eminentiam, & projefturam. Secundo acumen , & in turbinem gracileicentiam . Tertio aequabilem maturitatem . Quarto molliticm . Quinto declivitatem . Sexto fimplicem extuberantiam ; quae fingulae bonae fiunt Abfceflus notae ; Contra vero malae fiunt, non elatus; ñeque foras eminens tumori pafla , & comprefla ejufdem forma, inaequalis maturitas , durities , acclivitas, & bifida capitulado : quorum finguiorum caufas dificere fi cupis , en tibi Francificus Vallefius , qui has tradidit, dicens fic. quae eaqualiter fecundum fe tota tendant in Juppurationem , nec fiunt circumdura, hoc ejl, quadam parte incipientia /appurare , & circuiti circa dura y ex materia pendent mttiori & fimphctori 1 ut contra, quae inaequahter fuppurantur cxfientia ctrcum dura, aut etiam bifida , hoc efi extuberantia in dubio calumine , pendent ex materia diverfa, O inaequahter contumaci : commendantur etiam decltvia tubérculo, id efi, quae in declivi fuppurantur , nam five à Chirurgo fecentur , five Jponte rumpantur, qua cutir gracihor fiada eft , ut fiolent, optime ex purgabuntur, fctjfura in declive Jpedante: haec bona fiunt ; contratta vero mala. Sed Galenus in eodem com. qui efi tex. 1 y. Bona acuminata tubérculo propterea, quod fiub bis vigent humores calidi , ac teñidores , ac proinde celerius fuppurantes : nam ex crajjìs, tenacibufque, confiantia, nipote firigidis , & lata fiunt , O aegre coquuntur, quia etiam putrefcunt, potiufquam coquantur longiori tempore. Sed idem Hipp. com. primo prognofi. 40. contraili ore fiententia pronuriciavit ; fuppiiraticnes, quae foras vertuntur aptae funi , fi parvae fiunt, maximequc egrediuntur, O in mucronem fiunt faftigiatae y fi vero magnae fiunt , O latae , minimeque in mucronem centratine. pejjvmae fiunt , Quae declarans Galenus mucronem ejufi-

ABSCESS U CRITICO,

ejufmodi faftigiatum, a it, indicare robur foras expellentis faculratis , jtemque non magnam ledis corruptionem , & eroftonem . Ad has autem Hippocratis conditiones tuitions addendae Amt & cae , quae fpeftant ad ftmplices tattiles qualitates , Calidiores nqmpe bonae , triyioi'es* vero make propter humoris, fcilicet, abjceifufque , contumaciam . Sunt & praeterea ipeftandae vifibiles aliae : nam liv.or , & fuicedo, albor , & concnlor fpecies non parutn improbantur, iftae, .quod longitudinem, & difficujtatem rurationis oftendanr iilae vero malitiam , & difcrimen . ’ Ha&enus haec exterior forma cenfita eft : ratio nunc interior evoivenda • quae uno verbo eft translatio ( /W<r®s<nr ) humoris partem nobiliorem moleftantis quern crifi videlicet excerni non licuit. Ad hunc autem modum Aicceftio eft haec crifts: atque haec proinde .cognoici fecundum fuam praeftantiam oportet qua ca ret Abfceifus . * 1 Crifts igitur charafter ( ut brevi delineetur ) eft eduftio alienae quae morbum faciebat, materiae, quae naturam corporis infeftabat. Sic porro natura paratis his, quae neceflaria font, diebus inftitutis decernit fe morbum foluturam & finituram; qui veluti triumphus eft integrae viftoriae. Eft autem in excludendo humore magnus apparatus, certaque ratio, ut adfit euphoria , id eft rerum expeditio felix. Primus autem eft materiae pepafmus , & concofiio brevi’ eiabo rata . Secunda eft agitatio vehemens: Inde monitum a Dittatore noftro eft • O d bus crifif futura e jt, bis nox praecedens molejia ; turn enim gravitas *vrtieo<& cal,go, menus perturbatw , dyfpnoea, cardialgia , aejius , anxietudo , iaBatio Lin n s , fymptomatumque, commotio e/l . ’ ' ’ ‘f

jpima ;

* ‘

‘

-------- -— ..—«v,

, oc levitas corpori placidi-

Sed haec ( ut ad Abfceffum Iftm UPniim "\

C A P .

I X.

Be multiplici Naturae fine , & in hoc acuendo dfieElu.

fracturae, Tom. I.

rfrS C • h corruPtIonem abitio , finem boni ftcraiiae , mftammationes , fiderationes , paralvies , cancri , phagedenae , teredines oflium , & a »ram, ut exuant, foli Abfoefius privato quorlnm dam

AURELIUS

SEVERINUS

dam naturae privilegio quempíam fibr finem utilitatis adícivere : 'nimirum qui ma lo deteriore oppreffos liberant, & in vita plerumque nos ruentur. Quae res , ut fiat, paucis accipe » Naturae calor nativus r & temperatura fubftantialis eft animalium y ideo forma intrinfecus conjunéta cunr animante , & infeparabilis iubftantia viventi? ipfius ejufdem . Inteliigentiffima item boni animantis, cujus & lui conièrvatio eadem . Hanc autem tuetur facultatibus , viribufque attrailrice, retentrice, concoétrice , fecretrice, expultrice , tum valetudine bonae, tum malae, tempore ; fed malae tempore morbum abigere valentius curat. Quomam autem morbus fubftantia , vef (olida , vel humoribus everfis , animalis integritatem eli corruptura ; hoc utrumque genus malbrum fedula- corporis tutatrix accurate corrigit, & caftigat : nam & unitatis- folutae', maiaeque-conformationis fpecies omnes componit. Verum quod ad fuccorum materiam pertinet; natura quidl-m effeélus omnes morbofos , qui crudis humoribus haerentes fe offe rirne, concoquere, & in confentaneam fànguinis fpectem modificare, continuo ftudet . Veruni hoc, ubi non afléquitur negotif contumacia , aut impedimento aliquo magno ; non propterea defes,, aut pertaefa , fed' commodo corporis fervida iemper, & nava, rurius alteram rationem aggreditur , .quae eft Abfcefliis multiplied : ac primum , id quod nocuum eft e corpore foras expellir,, feu- totum, feu quamplurima portione fas eft . Id fi ñeque permittitur , Hippocrate teñe L 2. epid. feti, prima , molitur abfcefTum per ¿woSimv , id eft , depofitionem morbi , feu tota humoris copia, feu parte T quae fuccedit, tranfpofita . Quod ipfum adhuc fi faci le non eft , morbum’ alium excitat in eo firma, ut animal levet, omnem lapidem movendum, atque omnem- conditionem accipiendam : atque- adeo pro toto incolu mi corpore (èrvandò , partis commodum nullo loco habet interdum. Sic , ut nocentibus effluxus detur , locum , qui paratior eft ,, certo quodàm acris ichoris terebro pertundit , & fiftulat , ut l. 6. epid. com. 3. & Ub. de humor,bus Ita fane mirabile naturae ftudium in cuilodiendo , cui praeeft ita duigens ejuldem p & irfinita procuratio eft. C

De differentiis , & primo de critici, fympttmaúcique Abfceffus y difcreùone , Nter omnes Abfceffus modos, ac differentías, potiffíma & vufgatifíima eft cri tici & fymptomatici ; quam nos dignitate primam ante omina exponemus_. Criticus quidem eft , quem paulo ante definivimus , crifis naturam licet imperte¿le participans . Eft autem crifis perfeíta , quam com. 20. /. 2. Aph. declaravit Galenus , collatis ad alteram conditionìbus . Prima eft melior r quae per vacuationem , quam per abfceffum . Secunda , quae infeííantem , & redundantem humorem , quam , qua: alium evacuat . T ertia, quae e direito , quam quae aliter fit , Iaudabilior j fic enim expellit y quae re£lo fit vifeerum proceffu T ac dire zione . Quarta , quae euphoriam habet , id eft T toleratu eft facilis . Quinta , quae cum humorum codrione , & die critico . Haec enim omnia fi adfint omni bus numeris abiòlutam , perfeéfamque crifin fore eft neceffe r Quum vero &c. Haec Galenus : cujus enunciatione vides non excipi Abfceffum a crifi , licet hic non cum evacuatione , ñeque cum codrione , & hujufinodi aliis , fiat plerumque. Sed fymptomaticus eft , qui ad morbum praefubfiftentem , velut appendix , & aRectus, fuccedit ; unde eft fymptomatici nomen i germen videlicet morbi ex mul to , & valido, hujus apparatu, decifum . -Ad

ABSCESSU

CRITICO.

Ad fummam fi re&e perfpicias, fymptomaticus critici falfa eft imago apud imprudentes : quam fàcile prudens homo dignoverit ex collatis hujus cum critico condi tioni bus, & caufis : difpares enim , & adverfas has omnes invenies . Primo enim fymptomaticus fit a morbo , non a natura : haec enim & fi intervenire videtur expultrice facultate transferendo ; haud tamen pro libito , & arbitratu fuo intervenir, & expellit , fed coaifa erothifmo, id eli, humoris acris qualitate, & copia , valentis irritatu ; quippe morbis fuis aliquibus funftionibus , ac viribus , qui accidens eft niti vere non potei!, fed materia fola eft, quae naturam Jaceifit, m qua itera materia non omnino corrupta & natura ex adverfo ineft : quae li va let ìpfa praeeft, fin minus tranfverfim agitur, & cum ipfa vellet movere , a ma teria in qua fubeft valentiore movetur: ut is fcilicet, qui immerfus aqua, ut natans hanc commoveat, ab aeftu fluenti movetur, id eft, vincitur fic , ut obruatUn-’ rUL tran^ver^us agatur j aut fi quis inflitutus cuftos domus , pro fervandis valtigalibus a furum rapinis , hic interdum ab his , qui viribus funt fuperiores , cogatur , ut ipfe dilàpidet etiam bona , faciatque per vim , id quod inflituti fui non erat : ita & natura , quae vis eli quaedam ordinans bona corporis , fi mate ria quidem obediat, hanc accommodate difponit , ac procurat ; fin materia praepolieat, vincitur, & a nutu ejufdem trahitur. Sic apparet, quis fit Abfceffus auctor fymptomarici. Materiam mine difpiciamus : haec transferendo modificata femper eft naturae entice procuranti, id eft , etfi omnino non concola , & fubaifa , fuifque placitis omnino confona: tamen aliquam nafta eft commoderationem , & mitificatum ; ut poma , qua: ni funt matura, nihilominus non funt lignofa , & fatua. Quapropter oc mtnnfecus requifita forma AbfcelTus critici carebir haec a morbo produfta ^¿uippe conrarctu , conculcatuque immitium particularum ftupet , ri get , livet & ad fuppurationem omnem inepta , atque immobilis , ut lapis eft Caret & modo decumbendi , qui vifitur femper in bono Abiceffu , qui fit apothefi , i. ? tranfpofitione , hic vero fit epigenefi , 1. e. novi effeftus additione . Caret etiam ’ quÌ iolvit morbum , quique eft ad levandum animai cum rerum omnium J.nHh mtf- e C0n,u,n i-a v F l a,utem oPP0rtunitas , ut fiat in die critica , praecedcntibus aliquot indicus falubnbus , in partes a principibus diftitas ner confe reftitudinem, & fecund um rationem boni, falurifque eft nS n A q d e m in fymptomatico , ncque enim in hoc folutio , fed exfolutio nulla coftioms temporis , viarum , loci , fitufque partium oppoAunitas defefta ■ led omnia mordinata , precipitata recurrently ;r£ i, ; , t3S ae‘eCta ■

C A P .

XI.

De differenti}! aliis Abfceffus.

AD enSSSeffe£i.rices/ela?aefcc% duai&^

rfe t s - v s

m t.

differenti^ : nam Abfceffus alii

’ aiÌ1 fangUÌneÌ ’ qU°S maXÌme probavit H‘PP* '* I- ^ praediB.

& humiE2’ bifidif° raL eXi a-tCS ’ M ì^ 1/ & u “ 0 quafì «pitulo; alii vero preffi, numiles , bifidi , feu bic.pites , vanciformes , ey,tornata ab Hippocrate Jifti ! B a A ge- ‘

AURELIUS

SEVERINUS,

A generations modo , hi acervatim fafti , hi femirepentes , ut vocat Hippo crates, & femiflui. Hi per excretionem, hi per tranfpofitionem funt. A fine, alii ut morbum folvant, & aegros levent, & in turo ponant, compa rati fune a procuratrice natura ; aiii vero vi morbi, ut hominem praecipitent iptò vifio , & materiae corruptione praevalente . A quantitate , alii magni , & pro dignitate materiae morbificae provenientes ; alii parvi minufque refpondentes dignitati morbi . Itemque majores , quam ut praeferri queant-; minores , quam ut prodeffe valeant . Debent enìm abfceflus neque paucitate inutiles, nequc magnitudine intolerabiles elle. Atque hi funt , a. quantitate continua ; a dìfcreta vero alii imitate contenti , alii plures , atque difperfi . A qualitate, alii calidi, alii frigidi, molles, duri, crudi, maturi , tuti , periculofi, benigni, maligni. Ab aétione , paflloneve dolorifici, fedati, anxietudinem, euporiam, inducentes ; taciles , contumaces ; fuppurabiles non fuppurabiles ; recidivarci facientes , & non facientes ; morbum judicantes , & non judicantes , five irriti : cujus pofterioris membri exemplum reliquit Hipp. /. primo Coacarum dicens in febribus dolor bitbonis ad diuturnitatem morbi pertinet.

A tempore alii per initia, & primum infultum morbi , exorti ; alii per diadochen & fugaces, ut exponit Duretus 1.2. Coac.cap. l i . §.3. alii breves, alii diu turni , alii medio modo fe habentes ; hybemi, aeltivi, autumnales, verni ; quidam funt fub ineunte , & crudo morbo , nafcentes ; quidam fub progredii , vel incli nante eodem. Abfceflus autem ipfius funt tria tempora; quod morbum praecedit, quod in morbo eit, & quod a morbo fubfequitur, id eli convalefcentiae tempus. Ad haec tardi, citi , Hipp. Coac. A fitu meteori , ut Duretus loquitur , & abditi . Itemque a locis, & fitu corporis, in quibus conilitere iua, funt etiam Abfceliuum diicernicula. Nam alii fuperiores partes, alii inferiores ; interiores, aut exteriores ; dextras aut finili ras, occupavere ; alii ad glandulas , aures, alas, inguina, alii ad articulos, ad caput, pe£tus, abdomen, erupere . Videtur «autem, ut particularis, ita & univerfalis quidam Abfceflus dari per ea, quae fcribit Galenus

com. 4. in l.de ratiòne victus in mnrb acutis , particula prima . Si in una quaptam corporis parte affettio ea fia t, in ea folum , qui eryfipelas rejerat affeBus qui[piani erte. Verum fi venae totius corporis [apra modum exiccatae calidas e carnofis partibus bumiditates traxerini, in toto torpore fiet affecìio, quae cattfam referet.

Ad haec abiceiTuum alii , qui pus effundunt intro , alii , qui extra vifeera ; Hipp. 1. 2 . Coac. cap. ri. §.8. , Ab habitu, alii livefeentes , & emortui , alii concolores , aut fecus ; fuppurati non iùppurati, pus, laniero , aut ichores crudos continentes; alii non pus quidem habentes, fed aliam quandam putredinem , ut in tempettate peftifera abHippocrate deferipta. Abfceflus cum febre , fina febre , quam ipfi vel praecedunt , vel comitantur , vel fequuntur. Ad haec inflamm'atorii, vel fecus . Abfceflus per decubitum quam plurimum per morbos longos vifi confueverunt , qui frigidi funt omnes ; non au tem per morbos acutos, &. calidos, ut paulo poiterius, ubi de proprietatibiis explicabimus. Plurimum etiam fine phiegmone praecedenti oboriuntur Abfceflus per decubitum ; itaque tarde accedunt tardeque fuppurantiir, atque curantur . Suppuratorum etiam, quae furfum funt, alia quidem in tunica (tabulatimi^ col icela , alia vero funt in vifeeribus ipfis diffida, Hipp. feB. 2. Coac, cap. 11. §• 7 *

ABSCESSU C A P .

C R I T I C O .

XII.,

Definido Abfceffus.

quidem omnibus rite tam expofitis , productique caufis Abiceiìits , hune definire difficile non eft ; commode autem multiplex ftmul Abfceffus fpecies H Isnniri nequit, nifi prius ambigui tas removeatur lege definitionis ab Arinotele pro-

pofita , quae vult , ut omne aequivocuvn ante fit diftinguendum , poitea definiendum. Sic qui per excellentiam dicitur, per decubitum adVeniens , nunc fumitur. Hic ìgttur ab eo , qui per efHuxum eft , differt tranfpofitionis forma : propterea genus ejus nobis erit translado , diadoche dièta Hippocrati ac Galeno . Quoniam autem ea, quae transferenda, non excatnenda fuit materia, eft (oportet) non ca1ida, ñeque tendis, non tamen fimpliciter frigida crudaque, quae agitari nequeat: ideo lubdetur humons frigid i, femtcrudi. Quoniam autem translations ratio inhac actione defideratur atidiri ; haec autem eft copia, & qualitas fimul, fed copia ma gis, quae morbis in longis frequentior eft: propterea quod difficilior vièta, quam qualitas : op id addemus in morbo longo facultad principi nocends . Verum quia menno termmorum intercédât oportet in translatione neceiTariarum ; hue fpeètant?r a ■ ^djiciemus, quod eft a parte nobiliare ad vi/iorem . Poftremo , ne caufa enednx exponenda defideretur , fopplendum duximus , naturae confido comparata. Ltaque hclau.utarumomnis fummacolligatur, definitionem habebis, quae eft ; Africenus. ei. translatio humoris frigidi , femicrudi, copiofi , fub longo morbo facilitati prmcipi praegravantis de parte foperiori ad inferiorem , a natura providente C A P.

XITT.

De Caufis fpeciaiim . C A± n° ^ h° mine’ Pu‘ tra#attit . recognofcemus fecundum ordinem rem \ J t • humnre‘ « ? u°" nai u"alium» Praeter naturam • Quod' ad res natural« S r ek.>mm S i i qUl J T af* ifus Seneri fuffragantur , font in Abfceffu quidem S i , ut fimt fan" UIS L biHs ’ ia decubitu vero fri§idi , atque huIpecies . ° !1S’s magis dbminantur , quae font pituitae pleraeque UcfoTat Mpukrix te^ 1'atnrae’ « bis humoribus con'flatae . A d haec intervenit piente debdis • iri Pari:e mittente valens fit' , oportet ; in recinecefle eft - partes 'v w utrii^Lue. Scur^titms fpfritus memorato modo refpondeant becillitate . San-nirrfc m,unere > “ n^rno, proclivitate, laxitate, imagentibus expeftandum U°±em ,^ni01<’*3.us potius •> qumfum & trigefimum annum aetatem f a u l t p l t r Z u s ^ S l S l h ” I ' T Cftn,nV 5 aft ? ale™ s > Per hanc quibus autem aetarihne ml \ / ,) valt^[or ^que ettam color exfuperans ; in autem e f t lb H ieron^o l ^ i T * tex' ^ A d"erfura quam in feoibus ac vbdc Mef1.cunah m com- ad Pro&' Abfceflus m puens citius , Ex ordine vero UlS’ cltlu5’ <3uam m fcertaims, maturari. nulla frequentior aeris flatus imprimis confiderandus, qua p r a e t e r q ^ f; L b e i A T r V eft t 3 ” “ : ‘ ailfa h^ r n u s magis, quam aeftivus , & foblunaris , fce^u.s eJ e Per effluxum. Aer vero frigidus , iubdialis* > - * decubitus in folo per no£tem , & locus quicunque udus , St

uli-

M. A U R E L I U S S E V E R I N U S 14 uliginofus, qui incolatur, Abfceffus frígidos creat: argumento funt inopes, & va rié peregrinati , qui non admodum fe tueri valent . Peitilens item aeris conftitutio Abfceffus invehere folet externos : quin etiam & internos in ephemeris peftilentibus creat interdum , ut adnotavit Thomas Jordanus Db.de pejie tr. c. 8. Ex partibus autem anni, autummo máxime fiunt dyfcrifiae, praecipue per Abfceflus, ut adnotavit Fr. Vallef. in 7. epid. i t . Port haec ob malos cibos Abfceflus puti-edinofi fiunt, ut fcriptum eft Galen, de cib. boni, & malt fucci c. 4 . item ob craffos dulcefque cibos, ibidem; fed & craffa vina , limofa , eofdem inducere poflunt . Labores item , ac motus nimii , ut com. 4. aph. 44. & 4. apb. 31. Repletio etiam multa materiam adferre Abfceflibus folet . E genere praeter naturam, unus & maximus dolor efl : cujus occafione fit, ut Abfceflus in dolentem ipfam partem incurrat , ut alibi hoc eodem tradlatu explicui : unde Hippocrates in lib. 4. aphorifm. 66. Abfceffus faciunt vifcerum dolores . Ad haec imbecillitas partis e verbere, & cafu priori; mutilado membri , vulaus, ulcus, jraitura, yel ex his cicatrix, ancyle, apoipafma , diftenfio, paralyfis. C A P .

XIV.

De proprietatibus quibufdam Abfceffus.

is , quae jam expofuimus de natura deque caufis Abfceflus , nunc quafdam horum proprietates, vocataique a philoiophis pafllones adjicimus eo confilio, ut port fubrtantiae difcretionem accidentia quoque patefcant ; praefertim quae má xime declarare rem ipfam poflunt, atque ad abfolutam diagnofin praeordinari. Ñe que vero nos ineptiae quifpiam accufet , quod fubftantiam , & accidentia morbis, qui in fubjefcto funt, & nulli fubftant , attribuamus. Praeterquam enim hoc docendi Audio concedí licet : ad haec nos ilia referimus diathefi , & habitudini cor poris, male afteiti: cujus fubjeiti virtute fit faepe, ut morbi ejufinodi nomencla turas bene recipiant. Erit autem haec partícula inter omnes locupletiifima : quam ex optimis, & principibus viris fie congeflimus , ut tabula quadam deferiprae videantur, ad hunc feilicet modum. Abfceflus per effiuxum in morbis acutis faepius vifuntur , quam in diuturnis : Abfceffus vero per decubitum non fiunt per morbos biliofos, fed per longos, prognofi. com. 2. text. 65. nempe per hos finiunt, judicanturque, morbi craffarum mar e r i a r u m . progn. com, 2. text. ¿ 5 . & com. 3. tex. 23. & fequent. & com. 4. Aph. 26. & l. de ratione vitlus in acutis com. 4. tex. 46. Hinc autem eft , quod hyeme potius accidunt , tardius definunt-, & minus retrocedunt , progn. com. 3. text. 28. Addidir Gal. in com. rationem dicens ; Abfceffus per hyemem potius accidunt , jiH

quidem per excretionem calidi , per Abfceffum frigid/ , vacuantur humores : tardius definunt ob ambientis aeris frigus ; & ob craffitiem , ac frigiditatem humor aegrius difeutitur: ob quas caufas, & minus recurrunt, five retrocedunt, quia frigidus, hu mor diffeilius moveri potejl. Hinc etiam Abfceffus quibus recidivae , Hipp. 5.epid.

Per decubitum Abfceffus fit interdum primis diebus, ut eryfipelas, & hoc genus. Marinellus in com. ad Hipp. fed Gal. /. x. de dieb. decret. ait in morbis , qui fubito folvi debent, excretiones, & Abfceffus requiruntur.

Abfceflus raro hunt in febribus cum rigore iacipientibus , in

primo .

epid. com. Ab-

A B S C E S S U

C R I T I C O .

Abfceffus cito fiunt in febribus cuín laifitudine conj unii is , com. 4. aph. 74. &

7,6.

Abfceffu judicantur febres molliores, z.de art.car. addane.. Abfceffus in quartanam mutantur, lib. 1. epid. com. 2. tex.21. Affeétus partium judicatione filiti multo facilius curantur , quam cum ob multitudinem, & cacochymíam fiunt. Ita morbus regius infebris folutione ortus, per quem urina & dejeítio funt, quales in benevalentibus facillime folvuntur ; ac bre vi 'r qui vero ob biliofam fit cacochymíam, non nifi faepe, ac vehementer, expur gato corpore ; Franc. Vallef. 7. epici. 1x. Evenir nonnunquam Abfceffam fieri in partem contrapofitam, aut efHuxum per viam nullius reílitudinis, participe® propterea , quod omnia funt confluxilia. Ludov. Duretus. . Abfceífibus fuppurantibus rigor fit, 6% epid. com. 3. de qua re Iege Vallefiutn m com. ad 4. eptd. text. 124. Abfceffus ad artículos fiunt aliquando citra articulorum dolores r ac tumores, qui folis effaeminationibus, feu luxationibus, cognofcuntur, Franc. Vallef. l.ó.epid. feti, primar text. 11. Attigit , & brevi, rem hanc Antonius Santorellus , feholae Neapolitanae novus Argenteria, xj.. Antepraxis cap. 6.. Abfceffus raro fiiuxxt lege critica in dominato biliofi humoris , Duretus /. 2. in Coac. c. 16. quod eft de pleuritide, & peripneumonia.. Ratio autem affertionis eli, fiquidem Abfceffus non fiunt validi quipus rigores veniunt , atque quos excitare írequentiffime confuevit biliofae materia dominatus ; & ad fummam quemadmodum humores craífi procreandis Abfceífibus fune accomodati , fie íane tenues ad excrctionem non ad Abfceffum funr natf.. Peracuti , atque acuti , excretione maxime finem inveniunt a quadragefima die raro id evemt; nam coílione'longa evincuntur, vel languidam , & repetitam excrettonem , m oventJoan. Meurn. Inft. med. 1.1 Abfceffu qui finiuntur morbi', comitem iítam perturbationem' criticarci non agno li™ w Ut nU 1 °n^’ mo™ » pofimodum in acutum degenere® morbum. Idem r J UnL alÍqrUand0u 0lubííe5 Ahfceírus co™ *fon es, turn ad falutem, turn ad mor'i™ ’ Ut m angina’ cum feangulatio fortis, faevique doloriscrulatus, & oithojpnoea ,_citoventurae mortis caulas inpromptu teftantur: deíberatio vertí tur m fpem r fi eryfipelas in cervice & (terno , per metaptofin exortum laryngis deorfurrr mmuat, unaque liberiorem faciat fpirationem Eadem'foes rur-

fàda^^f^Smat^hlta^D66^ Cr# I. las intro iaciat, vel anginam Ita Duretus116™ m ’rCoacaf. 2. C. 16. reverfl™ qui & / peripneumonia® 1 text tao traK Ó 'u n o k J ’i’” ‘W T U & t “ ìa -

A bfaffa,

f i 'S ', le

d* i t Z Z l ' i , ' T j j T ‘ T tur: « Hi/hr- ?■ P""" <** Hcrophontì derlvationem- facile habuit ad f h c J c r X T y &Ui"hiheñían íaeP‘ÍI'ime Abfceffus, quia ob vorjcitatem congerunt

V a lK tV ^ .^ Per CamaetatemmaSnUmfaCUltatiS naturalis r°bur ‘ validae vires^Sc materia^'0”601 nece^"ariae/unt opporttínitates: libertas meatuurrr, car i l i ’ praeparatio , ut fit meabilis . Duretus in lib. 1. Coanifi in fèbrfs ^ifiduitareS ,udlcium Abfceífibus criticxs , ut;pos non agnoverit , ) nunquam vero m tebris vacuitate ; fic enim aie m pro gn e

A U R E L I U S

S E V E R I N U S

gnofttc. Abfcejfitm porro expeBare oportet , f i contìnua efi febris ; ex DuretO l. i. Coacar. text. lag. C A P.

XV.

De rattorte dìgnofcendonrtn Abfceffuum promìfcua. Abfceffuum traditimi primum inquifitionem faciemus differentiarum , quae funt per excretionem , & tranipofitionem , excretiones cognofceD Ignotionem re docemur ab humorum pròpenfione , & curfu, per meatus libi evacuandis defti-

natos : de qua re Gal. itb. fi de crìfik feci 3. prog. tour. 26. tradidit normam . morbos a calidioribus fuccis profe&os, cum natura: valenti robore conjunftos, per excretionem judicari', in quibus vero facultas debilis eft , & frigidus humor, nec excretione , nec ablceffu levari : verum in corruptionem abeunt, aut vix longinquitate temporis miraculo coquuntur , & finiuntur . Abfceffus vero praeterquam cognofcuntur negatione naturalium propenfionum ad excretum, ad haec praefentiri poterunt ex habitudine humorùm , qui (int accommodati folum ad translationem , qui vel co&iores debilem habeant tranfmotricem, vel craffi robuftam. Ad haec fpeftandus morbus eit3 nam fi calidus, & acutus, primis periodis crifin expe&at, excretione judicandam; fi vero frigidus, tardus, & diuturnus affe&us fit, urinis tenuibus & crudis. Gal. 3. Crif.ult, Ad dignofcendos vero Abfceffus per effluxum , aut per decubitum , haec habe. Abfceffus non validi quibus rigores, Hipp. 1. 6 . Epid. feti. 1. Crifes fiunt excretio ne, vel abfceffu. Si excretione, id fier quatuordecim dierum fpatio extra vel in tra ; idque in juvenibus quorum meabiles funt fucci , corpora , & motus naturae juveniles : fed praerepta crifìs occafione , & caufa per excretanv, hoc eft, in cru da, & contumaci materia , inclinatio fit ad Abfceffunr , modo natura viribus integris propugnet. Heur. inft. >ned. I.11. cap. 5. 'Ni fint per effluxum Abfceffus', caeteris conftantibus, per decubitum erunt. Ita quidem apparet voluiffe Hippocr. I. 2. de morbis vulg. Seci. x. & Galen, in l. 1. nufàem operis, Seti. 2. text. 4 4 . fuper illa fententia <maturationes excrementorum omnes undique tempeftivae , aut bonae, & decretorii Abfceffus funt confiderandi ) profitetur apertius ad negatos Abfceffus per cxcretionqjri , alteros per decubitum iuccedere . Didicerunt autem longae fieri hae tebres , & Abfceffus habere , fi frigidae fint partes infernae circa aures, & cervices ; fi vero non fint frigidae habent alias mutationes fluet autem fanguis ex naribus, & alvi his conturbantur ; Hipp. x. de ca tione viBu.s, fic Vallef. in com. Suppurationum umbilicus terminus eft, quibus au tem rumpi fuppurationes debent, ventres his turbantur ; Hipp. /. 6. epid. 6. In cruda, & contumaci materia, & meatuum anguilla, non crifis quidem, fed Abfceffus potius fiet ; modo natura viribus integris propugnet . Si illa fatifcat cachexiam expefta, & corruptionem1, nifi tarnen poft exacerbentur, ut in Cleonaftide oftogefimo, ex Heurnio l i . Infi.med. c. 5. Abfceffuum per effluxum, fecundum fingulas fuas fpecies praenofcendorum, quae fint figna , expofitum habes fufe , ac diIrincte ab Hieran. Montuo in compendio curatricis, a Profp. Alpino in 1. 6 . de medico praefag. ik ab And. Laurent. Li.de crifibus, & ab aliis : inftituti porro noftri fuit potius de his , qui ad decubitum pertinent, differuiffe. CAP-

DE A B S C E S ü ü C A P .

C R I T I C O.

• t?

XVI.

Signa Abfceffus per decubitum. detinet, & dolor non definit, excreatio non excernitur ex ratione, nebiliofae fuerint alvi dejeitiones, neque folutiores, & finceriores, nec uriSInaquefebris admodum craffa , ac plenius fedimentum ; falubriter vero a cacteris partibus

miniffratur : his talcs fore Abfceffus fperandum eff. Hipp. co»7. z. progn. text. 65. Si vigefimum diem excefferit morbus, tune Abfceffus, fi nullus dolor affligat ob inflammationem, aut ob aliam manifeffam caufam . Hipp, l.prog. feil. 3. text. 23. 24. 25. & 26. Quibus inveteratio eff morbi , dolorificum imis in partibus expeftare oportet, potilfimum vero junioribus. Hipp. In diuturnis febribus, aut pbymata fieri folent, aut in articul'ts Abfceffus. Quibus febres longae , its tubercula ad articulos , vel dolores fiunt , Hipp. /. 4. apb. 44. Sunt & Abfceffus futuri figna urinae tenues , & crudae , toto morbi decurfu , cum falutaribus iignis apparentes, /. 2. Apb. 34. Si eorum, quae excernuntur, fuperfit pars aliqua : tune in Abfceffum morbus eff facilis. Per Abfceffum futura erifis quomodo cognofcatur, 3. de crifib. cap. ultimo, do-

ceris ..

C A P .

x v i r.

Qua aetate, ac tempore anni, morbique, adveniant Abfceffus. Bfceffus fenibus haud eveniunt ; hominibus qui trigefimo funt anno minores citius apparent. Jo, Heurnius inß.med. . 11. cap. 5. quamquam Hipp.Icoac A ubt de dolore capitis, ait, máxime vero triginta quinqué annis minoribus profluviá 1

fangumis; femoribus vero Abfceffus expeftare oportet; fed enim aliud eff fenibus non accidere,. femoribus triginta quinqué annis acciderc. Admodum, inquam, fe nibus Abkeffus rariffime accidunt: fiquidem robur virium his naturaliter debile Ad haec, fub diuturnitate Abfceilibus folenni, fraefa natura ad propellendum nullam vim habet .• humoris vero contumacia , & compaélorum meatuum ariditate refflht ; quas ob caufas fub fenefta ml ejufmodi a natura fufeipitur , aut ne tentatur quidem. Sicut m mmonbus natu , trigefimum annum agentibus , Abkeffus confiffunt ; ua quartanae potius agentibus annum quadragefimum , aut, etiam femoribus accidunt i com. 3. progn. text. 28. Oportet autem expeftare Abfceffum per febrem continuam ; in quartanam vero d feeffuram quot.es mterm.ttat prehendatque errabilem modum , atque endo autumno piopinquet . Com. 3. progn. part. 27. 4 D

Tom.I.

CA P.

M. A

ELIUS CA P .

SEVERINUS XVIII.

Dignotio fitus partium, aetatis, Abfceffufqite fpecierum, ex I . Sylvio . Febris falubris , & cum fignis falubribus , fed protraSla non foluta, ut ad diem vigefimum, & diuturna ac tarda , fine do lore a phlegmone velcaufa ex terna , byeme magis. Morbus aut calidus, fed cum vi In quamribus imbecillibus : aut frigivis partem dus , fed cum viribus robufiis. Nam fi calidus , & vires robufiae per excretionemfolvetur; fi frigidus , & vires imbecillae, aut aegrum jv.gulat, aut tardißime vix coquetur. Aetas minor annis 3 0 . aut 3 5 . Signa criNam fenibus minus fiunt Abfis futurae fceffus, ob virium imbecillitaper Abfceftem, etiam fi febris fit diuturfum , in nior . Infra autem annos 3 0 . febre mimagis & citius fit Abfceffus. Superiores, tiore, & ut glándu Urinae tenues & crudae longo diuturniore tempore. Nam multa, & cum las colli , plurima hypofiafi, paulatim co& quae qui & folvi morbumfignificat. parotides Morbus praecipue non Amturnus. dicüntur. Som nus g r a y is . In artícu Dolor capitis vehemens. los vel Capitis & temporum gravitas . glándulas, Surditas repentina & praeter raaut alias tionem . . partes. Refpirandi difficultas aliquandiu fine cflufa manifefta. Hypochondria femper mollia & indolentia. _ Refpiratio aliquandiu dtfficths , fubita , fine caufa manijefta , mox quiefeens. Morlftts diu duravit. Urina tenuis, cruda, multo tem pore mitla. . Circa hypochondria ahqutd pblegmonis & caloris in peripneumo nia , hue repere humores fignificat . Gravitas, tenfio , phlegmone, doInferiores. ! lor inferiorum partium. I Nullum ex fignis parotidum ap-

. CAP.

A B S C E S S U C A P .

C R I T I C O .

XIX.

Methodus dignofcendotum fitus, & partium obnoxiarum Abfcefus communis. Onftabit autem partium, quae obnoxiae fint Abfceflibus , & iitus cognofcendorum aliqua methodus, ex conjefto fubfiftentis humoris orgafmo , & motu naturae facúltate, ac duftuum furfum, ac deorfum fpe¿tantium habitudine , ac fit u ; fi fuccus quidem tenuis fubftantiae fit , potius ad fuperiora , fi vero craflior ad inferiora promptior erit , fi valens natura fit , & viribus cumulara , deorfum & procul ab affecta fede, & morbi dignitate moleftum humorem extruder . Conferet autem , & partium male affeftarum difpofitio , quae prona fit ad recipien dum, docente Hipp. /. 4. aph. 33. quod fi ante morbum pars aliqua laboraverit in eum morbum decumbet . Item conferee vaforum five furfum , five deorfum vergentium commoditas: quippe in return proprio quodam naturae nutu levis humor debet adfeendere , gravis defeendere , fi viae fint expeditae.

C A P .

XX.

Dignofcendi f t us ratio privata. ad inferas quidem partes, quibus hypochondria incandefcunt adfuperas vero, quibus- hypochondrium quidem molle eft, ac doloris expers • ipfi EXoriuntur veto paulifper fufpiriofi quiefeunt fine caufa; Hipp. com. 2. prog», text. 66. confule

autem Galenum in com. In febribus ad articulos, & circa maxiilas maxime Abfceflus fiunt : prope fane dolores umus cujufque ad fupernam partem magis , & in totum , fi vero lentus ned ‘ r T f US’ f

P um tendens , inferne etiam Abfceflus fiunt, maxime autem

fuiem 1 ’ Gal. r Irnin e fignifir ntu’ ffeitu ; igidlplane fUPerne ’ HiPP- '• hum. num. 33. vide autem , quae com. fcnbit digna. cr^amque urinam diutius mingunt , his Abfceflus expeftari Opor. t e t *n, pJ' tes diaphragmate mferiores. Hipp. lib.progn. n.11. Q.ui diutius fecure ex febre continua laborant citra do'lore'm , aut inflarnmatio nem, aut aliam caufam , his Abfceflus expeitandus eft, cum do ore ac tumore ‘ n fe ra ‘S .P a r a b u s ,

lib.progn. com. text. 2?.

’

*C tumore >

A iceflus his, qui nyitalopae vocantur profunt infuper apparentes & ad ;nfi»,. : rer" m “““ ralde a‘ “ d“

w ».f t

OnibiU;aaUtetnu”f-riUS eruptUri coSnitio traditur r0w. 2. pr0g m f. c itS m S b ffi fus im iLLt

4. text 66 CX rr mbuS, affeais Pracdiaa afeidunt , i o & J t r o s l0“ S eSteraos AbfcrfC A P .

x x r.

Dignotio partíum privata. Bfceflus maxime incumbunt in partes dolentes , inútiles, claudas, imbecilles, atque lafíatos; ita Hipp. /. 6. Epid, feíi. 7 . dixit ; Tufes labariofae incumbunt in partes laefas, Je maxrnae m artículos y & quidem fecl, 7. primo qui voC 2 ci-

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

eibus amplius, quam par erat, fed fatigarunt , aut riguerunt : in anginam magis inciderunt: qui manibus laboraverunt, manibus ipfis fa£ti funt paraple&i: qui vero equitaverunt , aut amplius iter fecerunt cruribus funt fatigati . Idem fere 4. apb. 33. . Quibufcunque in febribus tremores citra judicationem ceffant : his in progreffu Abfceffus dülorofus iuppuratus in articulos fit, & vefica dolorofa, Hipp, progn. Quibus alvus ab initio turbatur , urinae vero paucae funt , & progreflu alvus ficcatur , urina vero tenuis redundat , his Abfceffus ad articulos fiunt . Hipp. /. ' Dyfenteria inj:empeftive fuppreflä Abfceflum in coftis , aut vifceribus, aut articulis, facit. Hipp. Coacis. . Quibus ex morbo fe erigentibus ftatim in manibus, vel pedibus, dolores fiunt; in his Abfceffus funt futuri. Hipp, l.de humor. Aetius Tetrabibi. 2. l'tb. i . C . i i . Abfceffus velut glandularum tumores fignum quidem partium , quae germina habent: fed & aliarum maxime vere. circa vifcera; Hipp. /. 6. Epid. feil. 2. Urinae cum rigore malae , & convulforiae , tum alias , tum fi quidem antea gravi fopore preffus fuit : fpas autem in his eff Abfceflum retro aures futurum . Hipp. Hb. coac.praen. Somnus gravis cum dolore capitis, ot furditas ftatim adveniens, parotidum funt figna: ex eod. Hipp. Ubi morbus non fuerit valde diuturnus, fi fubit diffkultas, ac halitus laboranti fuperveniens mox quiefcat , eamque gravitas capitis , ac dolor fubfequatur graris fomnus, & furditas , huic in glandibus poft aüres neceffe eff Abfceffus fier i, Gal. /. 3. de crif & com. 7^.76. 77- >■ 1. pronhet. & ipfe Hipp. I 1. pronhet. Abfceffus circa aurem attoilit praecoi'diorum diftenfio cum fopore anxiofo . Hipp. 1 Abfceffus juxta aures emergunt ex egeftionibus defmentibus fpumofas Hipp. ^Abfceffus poft aures fignificatur colore faciei; primo pronhet. com. 2. text. 6. epid. com. 2. C A P .

X X II.

De radone praefagiendi Abfceffus. U pra , qua de fine moiientis Abfceflum naturae diflertum eft , fundaments /<cimus , & fumma tradidimus capita bene inftituendae praefagitionis ; porro quemadmodum (è res habet ad effe , ita etiam ad cognofci : praeterquam , quod praenotio nihil ad fummam eff aliud, quam confilii naturae architeftantis praelentia . Quas ob res, quae ibi propofita funt a nobis , ea nunc in memoriam revocari oportet: atque adeo perpendi num morbus is fit, quem excutere natura concoftione valeat, vel fecus. Valebit autem fi firmus humo tum aetate , tum viri bus morbo fit faciliore correptus . Facilis autem morbus erit , fi calidis ; mitibufque fuccis, fit fultus, quales nimirum e fanguinis genere funt. Quod fi biliofus fit apparatus, & aliquant» turgidior: robore naturae, ficut dix i, conffante, & notis, quas paulo pofterius adjiciam, praemonffrantibus ; proba bile credideris futurum effluxum, feu materiae totius , feu plurimae , pro ut na turae facultates , & morbi lenitas, fe offcnderint . Atque ejufmodi quidem eff praefagitio, fi calido fit in genere morbus Quod

DE A B S C E S S U

CRITICO.

Quod fi frigidis, craffis , lentifque materiis ftipatus fit ; hyeme praefertim , & autumno ; doélus proprietates Ablceffus , quas Tuo capite legifti , certus eris hoc genus morbi futurum, ut per decubitum finiatur perfe&us , non perfeitus ; fiilubris, exitiofus ; difficilis, dubius ; prout & fecuturae te docebunt normae , natu raeque & morbi virium fefe exhibuerit aeftimatio. Nempe fi materia, quae morbum facit, eo redatta fit a natura, ut educi poffit per loca conferenza tempore, & loco expulfioni opportuois: hoc pafto conducibills erir Abfceifus : fin morbus, aut materia, aut uterque naturae fuperiores fint, contra aeftimandum . Rationem autem dignoicendi rem hanc fufe docnit Vidus Vidius in Artis meri, tom.z. part, i, I. io. & hunc imitatus Profper Alpinus in I.primo de medico praefagio . Haec quidem generalis, & fumma fuerit praefagiendi ratio . Caeterum praefagitor ipfe per multum , & non vulgariter verfatus fis , oportet , in uno Hippocrate, qui mirificentilfime, ac diligentiifime omnium , qui ad hanc aetatem extitere, rem prognofiicam aifequutus eft : ut qui cum natura, & ejus confilio maxi me fuit conjuniius. Non levis autem opera , neque perfunftoria , fed fingularìs & exafta ; navanda eft, ut hujus Viri dotìrinam attingere liceat , cujus nos aiiqi» definitius tradere jam incipiamus. C A P .

XXI IL

De lege falutaris Abfceffus . Onftratum ante per nos fuit , Abfceffum effe metaftafin , ac tranfpofitutn quendam humoris, natura.’ gubernantis Audio procuratam . In tranfpofitus porro funt haec ; humor tranfpofitus ; pars unde migrai , itemquc pars quae recipit; viae ; per quas humor transfertur ; ac finis , cujus gratia transfertur : haec quidem lìngula rafie comparata fint oportet, fi falutaris effe debet Abfceffus. Primo quidem humor cocìus, aut lemicoftus fit oportet ; etenim fi crudus fit ,. praeterquam ineptus eft tranfmotioiu , & naturam potius vi fymptomatica irritarct. Ad haec,. ut adrnonet Hipp. /. i. epid. /off. z.- cruda, & incoila, & in maIcs Abfceffus come,fa , aut morbi hngittuHnem , aut judicationis vacuitatem , aut recidivai, aut mortem inductmt : & /. z. progne¡1. f é l . 2. text. 66.. fi fptttum ,. inquit , non facile excernatnr , ncque mina hypojtafi'n habeat laudabilem ; periculum ejl, ree ab Abfeffu claudicet articulus , aut multum molejliarum exhibeat . Praeter hanc qualitatiS condirionem, eft & alia propofita per Galen. com.z, progn. part 6s quae eft, ut fucci fint non-omnino exitiofi, • r Haec ad quahtatem materne pertinenti- caeterum, & quantitate debet effe mo derata 1. e. non pauca , nec valde multa ; quocirca magnus Hippocrates fiatili: lupus terminos min mmorem copiam, quam ut morbum nonfolvat, nec majorem, quam ut toleran poffit ; paucae quidem, & femitìuae materiae memimt /. z. epid text. 2. cum ait: exnnthemaia app aim i parva , nec digne morbo-rum exeretioni re-

Z Z Ì T n \ ' f e Tuevant$ e*tibus »^ Coac. c. z5. text. 4. parotìde? pravae funt parapteBtcts. Durcrus mter caetéra caufam ad femifluam trlnslationem S t d i c Ì r V qUamq" arn Ver° rCm- l J -P/b* n- text 40 . parvam abfceffionem lau

davi! , dicens, Jnppuratto, quae foras vermut , optima eli , fi- parva <&c tamem parvitas hic moderata intelligenda, nou exilis , & vere paucifera . A tv e ro X norts pluiquam par eft effufioms meminit eadem particula , dicens ; multi Abfcef-

Ut fm i 'poffM 1

mmmS Tqmm "* qut^ ttam

™t majores

quam

Prae-

M. A U R E L I U S

S E, V E R I N U S

Praeter humoris modum ita requifitum , debet & pars , unde is elicitur , rite dcleiìa effe : nimirum , ut fit ea , cujus falus ad univerfitatem corporis ipeélet , ac proinde manere praellans, ac digna fit : fecus enira nulla effer necefiitas transponendi. Eli autem animalis corpus qualis civitas, & exercìtus , in quo, ut fervetur Imperator, & Princeps, expedit vilìiTimum quemque hominem occumbere : & ad fummam is elt ordo dignitatis a natura in omnibus demonftracus , ut abjeilomm incolumitas perpetuo cedere debeat nobilioribus. EH & pars Abfceffum receptura videnda , quae viribus infirmior , munere in ferior, fitu corporis humilior, loco remotior , & materiae fufficienter tranfmiffae capax effe debet : quod autem interna , & diifita pars Abfceffui fit opportuna , fummus medendi Magilter indicavit l. 2. progn. text. j6. dicens , Abfce/jus , qui

erumpunt ad crura in puimonia vehementi utiles omnes : & 1.6. epid. feti. i. parte. 17. fi e fuperioribus partibus infra umbilicum inferioribus articulis conjliterit , bonum. EnucleatiiTime vero /. 2. epid. feti. 1. optimi funt Abfcefus, qui infra jiunt, & longifme infra vcntrem, & remotifimi a morbo. Ita Duretus Hippocratis , ut vocant aliqui, Genius , l. 3. Coac. Appen. de phymatis, quod cap. ejl 26. ait j Abfceffus non boni nota , prope abeffe a morbi domicilio . Praeterea capax elio pars ,

quae Abfceffui fuitinendo deltinatur : alioquin is , qui a parte non admittitur , ad interiora recurret prompto mortis periculo . Inde diiìum eli , in prorrhet. &

Coacis j quae apud aures extuberant in parapleclicis fufo elia funt : quia magnitudi ni morbi non refpondent : eli autem legere plures in hanc rem ab Hippocrate defcriptas hiltorias. In epid. Aegr. 9. feci. 3. I. 1. Crito abfceffum habuit in magno pedis digito notte deliravit, poltridie interiit ; & l.z. epid. feci. 3. Calvus Larif-

feus femur dextrum doluit , quarta die circa meridiem mortuus eli celerrime , & acutiifime •• & feti, prima l. 2. ejufdem operis , Temeni neptis ex vehementì , & acuto morbo Ablceffum habuit in digito ; cumaue pars totius materiae capax non effet, recurrente eadem ad fuperiores , & nobiliores partes , interiit . Itaque & recurfus materiae ne fiat, requiritur in optimo Abfceffu. Porro iemillui & recurrentes affettus parotidum modo, fere funeili funt exitus omnes. Superfunt exponcndae viae, fitufque tranfpofitionis : nani ubi pars dextra laboravic, in dexterum item latus deducenda materia eli ; finiilruul vero accipiet a finiilra. Porro qualis in Abfceifibus per effluxum , par & in eo, qui eli per decubitum, rettitudini« ratio requiritur, r i xx\!£i■>dicere confuevit Hippocrates , hac re declarata turn in aliis , turn in Hierophonte , hijl.^. l.i. epid. qui jam peffime habens ex lienri ampio tumore, fufcitato ad femur, quod refpondebat , Abfceffu, praeter fpem, evafit . Sunt igitur-leges Abfceffus laudabilis , ipfum fieri pro dignitate , deorfum, fine recurfu , cum partium fympathia juer’l|iv : quarum quidem omnium , qui majorem fummam particlpaverit, is utique praeilantior futurus eli ; ex una quidem aut duabus minime bonus alfirmandus, fed e quam pluribus : optimus autem qui & confummatus , & numeros omnes expleverir . Lege autem & quae in hanc rem diferte fcripfit Vidus Florentinus, Art. medie, tom. ì.l. 9. cap.5. quod eli de crìfi. C A P .

XXIV.

Praefagia. OH communiores illas praefagiendi formulas, fubjungemus & alteras fpeciales, ab omnibus Abfceffus locis ante recenfitis repetitas , duplicem ipforum even utisi

DE A B S C E S S U

CRITICO.

turn expofituri , fecundum Veterum teftimonia , fingulis capitibus accommodata « exordiemur autem ab bis, quae morbos judkant, aut fecus. Signa

Abfceffuum

perfette judicantium.

Decubitus cum deterior fit Abfceflus ípecies , hiñe interdirai effluxus folvit : quod docuit Hipp. /. 4. Aph. 74. qui eft , quibus fpes eji Abjceffum fore ed artí culos, hos Uberai ab Abfcefu urina multa, & era(fa, & alba , prodiens , qualis in febribus laboriafif , quarta d:e quibufdam fieri incipit : fi vero edam exnaribus fauguis eruperit , brevi admodum folvitur. Ejufdem limile &. /. 4. epid. feti. 4. An judicent autem maturi in morbis Abtceffus , fignum eft ; fi dum fervida funt mala, non febricitarint , & dum molefta funt facile portarint .• velut quae in fede accederunt Charioni. Hipp. 1. 4. epid. 12. Qti-.bus in febre affidila pufiidae tota pullulant corpore, mortiferum : nifi purulento Àbfceffu, qui his potiffimum ad aures affurgit, periculo defungantur . Hipp. in Coac. Cum Abfceflus aliquis fuppuravit , ac ruptus eft, tum maxime evadit homo , cum ruptura idonea eft, ut pus expurgetur nequáquam retrocedens : haec vero eft deelivis , & deorium faila . Quam Hippocrates iolet vocare evpoor , i. e. facile nuentem. Vallefius in prognojl. Hipp. CA P .

XXV.

Praefagia eventus boni. A . Bp r o ^ f OPtÌmÌ rUnt ’ qU‘ maX‘me fan§uinei : Hipp. primo epid. & ' fecuado Concofitiones celere judicium, Se fecuritatem promittunt , ita quidem Hippocr. altcubt. Eft tarma illud pervidencium , fententia G i i comm. 1. epid. ut, toto morbo concoito fimul , fiat : etemm Cratiftonaéhe , & ancillae piftoris figurabile? {? bvero (l ulblj* tamenm imorr"i funtipfi.0 Pauca haec quidem ad materiam attment : Quod acj form, haec |iahe

fuevifm n Ì r r 11"1, \ qUV?1ult-S h0ac.’ & illac Abfceflus facilini , optimus effe confumpta ita confumi bngo femore V, aau ef lt’ e,n f Tcom X ‘ "à. É bde^rottone Z i ^vteius T ^in acutts ^ nadir nidifìi*t y.«- fi,!, 5 c H ,

partir, qutbtis per jebies fiunt Utbercula , pae. %6 q. & inPf f ii m V r£ a i f - r fi‘ vero m aan T T tur, peffima; com.\. prog. partir.40. & eryfipelas ^ab°k^norìh ^

v t a a , Z nk

P3m- ’ maxime ’ W egreditur , ’ mm‘meque m’ mucronem fubduci-

* ftui interne extrorfum erumpunt ; ob id ,

To'"* fit> e" Jtri,lt " af,e

GuaSa.

Abfceffus ad S ? i!w , ad i."ferifl0res' umbiIico , ÌWHB. 1. 6 . epid. quidem utiles funr • !” .PV onis ‘nflammationibus forti bus , ac periculofis, ornne ip r 0g i

qui dum fputum iamutati°ne

fiunC* Quae-

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

Quaecunque intro rumpitur, optima eit fuppuratio ; fi cuna extenori fede nihil communicet, fed adduca eli, nec dolet, & omnis exterior locus unicolor apparet. Hipp. coni. 1. progn. tcxt. 41. Suppurano prope canales fecurior : quia ad expulfionem fola .naturali facultate indiget .quae enim concoquere , etiam expellere potei! . Cardanus in Arte par va 146. Tubercula foras extumefcentia, & acuminata in turbinemque gracileicentia, aequnbi licer maturefccntia, non circum dura, declivia, & non bifida, meliora; con traria vero mala ; &, fi quam plurimum contraria , pefiima . Hipp. Db. 6. epici, com. 1. text. 13. fimile vero protulit, & hoc in progn. coni. 1. text. 40. Quaecumque exterius vergunt , optima funt quam maxime extrorfum fpeélantia, & in aciem turbinata ; fed quaecumque introrfum rumpuntur ppttma funt , quae externas partes attingunt. Hipp. progn. Molles boni, crudi vero mali . Hipp. Db. 5. apb. 6y. Optimi funt Abfceflus , fi maxime deorfum, & quam longiffime ab aegrctante parte abfiftant. Galen. in ope re He eri/. C A P.

XXVI.

Praefagia Abfceffuum male jiidicantium, Bfceflus ad fuppurationem, & circa laterum mollitudines , & inguina , diu turni , atque aegre curabiles funt . Hipp. /. 1. de ante. feci. 3. penilo pojl A inizia .

In febre Abfceflus, qui ad primas judicationes nonfolvunt, diutumitatem oftendunt morbi. Hipp.4. apb. 51. Quibus Abfceflus circa aurem , ad judicationem fientes , non fuppurantur ; his fubmotis recidiva fit. Hipp. Db. de judicat. Cum in morbo aliquo, judicationis tempore, tumores, priufquam fuppurentur evaneicunt, expe£tari recidivano oportet. Hipp. Quae relinquuntur poli judicationem reverfiva funt : Hipp. /. 1. epid.feft. 3. Quaecumque fine figno judicationis difparent, male judicata funt; velut ancillae Polemarchi. 2. epici, feti. 3. c

x x v ir .

Prue/agia eventtis mali. Unc Abfceflus malos exitus enarremus: quorum primi fint , quos dat materiae modus: fequentur autem materiae quantitatem falus , aut mors : nam pauca Abfceflus quantitas femper mala apud Hipp. qui primo epid. inquit de Si leno ; papulae cum fudore rubentes, rotundae , parvae , varis fimiles , permanebant, nec Ablcefiiim fcfficietì&nt, & /. Coac. praenot. dixit • quibus in febre continua pu/itdae loto corpose excitantur, letbale, nifi fupemeniat parulentus Ab/ccffus. Ve runo & pauca quantitas etiam mala eli. Abfceflus enim acervatim fluentes, &non lémirepentes , li non prò ratione, & exeretionis dignitate fiant , recurrunt ; ve lut Temeni nepti, ex morbo forti ad digitum decubuit, & mortua eli, '1.2. epid. f e t i 1. Sed & materia cruda femper mala eli, de qua Gal. in com. 1. epid. haec prodidit; N

ABSCESSU

C U I T I C O.

didit omnium , qarte tum inciderent, incommodnrum caput erat ^ eruditas humorumquod fi quandoque natura per vim ad aiiquos eorum excutiendos aggrefla eflet nihil proficiebati immo vero ab iis fuperata, aut in profunduin recurrere permifit, aut propter paucitatem excretionum AbfceíTum moliebatur : alias enim a no bis demonftratum eft, nullam expretionem, aut Abfceffum, fidelem efle, qui cum ílgnis cruditatis apparet, etiamfi ad probam maturationem perveniant. Deinde, & fecundum formae conditiones erunt mali , & iqfalijbres, omnes Abfceffus , qui decumbunt diebus non criticis : nimirum non prae fe ferunt motum naturae regulatim agitantis humorem ; fed hic vincens materiae multitudine aut pravitate , intempeftive praevenit anticipatque pugnam, AbfcefTus maligni cum fehre continua, exitiofi omnes. Sic Hipp. 1. c f r j U. com feribit ignes malignos multis hominibus vitae finem intulifle , túbercul!«: * bunculis, defluxibus, ad pudenda. ’ Pertinet ad formam etiam conftantia, ftabilitafque, non fluxa conditio Nempe mahgmora, quae cito difparent , ait Hipp; /. 2. epid. fia . exemplum autem in 7 eptd. textu 9. Timonaeris puen ; cm duorum ventrum exanthemata in cruribus & coxis, & lumbis, & hvpogaftrio, ac tumores valde rubicundi , quibus fublatis convuiiiones, & epiiepfia fiebant, fine febre multis diebus, & mortuus eft, Quibufdam in artículos, praefertim in coxendicem, decumbebant, paucis decree tone ceffabant , ftaumque fuperati , ad priorem ftátum rediere . In Anaxenore fplemco, & malí colorís horame , animadvertit Hippoc. /. 1. epid. rumoran coxendicum, quo evanefeente mortuus eft. Tumores praeter rationem allevantes, pravum : velar Andronici filio ervfipelas f n°n CU Cm CUm redÍünS ’ bonum quid = Hipp; t í J

Á ’ “ “ in “ “ ab Cum dixi rífelos evanelcentes tumores, peiores eos inrelline „„/1 paruerunt íubinde delituere : fiquidem hoc ait Gal. « priLm p r o n / J ^

tmpClife ¡angutdam mdtcat; quaeceptam excretionem perficere non valet nons films, cili exantnemata exorta parum profecwunt erenim s h r ’

r lm

lparuerunt ; inde mortuus eft : ait'autem K J S n f L ratl0ne dl‘ deterrimum efle : nempe, quae tubercula, vel puftulaT ex i m o ' ^ «cúrrenme, grav.ífima omnium font, omniumque máxime S h f t S f " “ 8,! humoris fluxus tenuitatem, aut partis laxintem í At>ice/Tus non ob

Z & f Z & ’Z L ’. Z f Z alius fuperveniens naftus HIla ?imb«i'í 1iate "tc1l’lit***Up^™ C°ipUf imbeci!le 5 morbu? Ut palam eft de afeite , qui hepads v e l kS ^ ““ J. «niat : Montuus in comp. curatriets fcienúae ■ mnm ie^ um confeqmtur . Hieronymus ccn te, u * f i S S ” pnot A a“” us * •

Aoxeffus malí iunt, fi dolorem acerbum acrifiam ,.,>1 aafferant; Jo. Heurnius ltb.11. injiit. medir, c. f 5 vel dluturmtatem , fecum Cum multis fignis eonjunái nulli Abfcéflus éflh i w m catona non judicantia. Profper Aloinus / - / j ni Poffunt : font enim judiNon mediocris pericuii funt tumo e adn^d medí ? raeJ«S- F me liventes, & nigricantes : quem pravum v Y"1 ru“entes > atque omnium maxi-

lae quidem ignorant . Porro m Critione monh^Yf m ^x®ntliemat¡s ne muiiercuT om .l ln 4- ntl0n« monbundo puftulas nigras advertir HipU poc.

aö

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

poc. l.i. epid. & text. 6 2 . tubercula fecundum aures nigricantes graffaia, in peßilenri illo llatu, defcripfit. C A P .

X X V III.

Praefagia futurarum Parotidum. N anxioiis quibufdam vigiliis Abfceffus circa aures maxi me . Hippocr. I.

I prorrh. n. 22.

Er furditate leniter Abfceffus circa aures fiunr , tum alias , tum fi anxiofum quidpi^p fuccedat, & foporofis inter hos adhuc magis. Idem ibidem . Quae convulforio modo exacerbant cum fluporis detentione, Abfceffus juxta au res producunt. Hipp. lib. 1. prorrh. n. 23. Convulfio, tremor , anxietas cum ftuporis detentione , parvos circa aures Ab fceffus exacerbant. Hipp. /. 1. prorrh. n. 23. Aquofae urinae alba innatantia habentes , & quae varie exalbidae funt , ac fbetidae, Abfceffus juxta aures faciunt. Idem ibidem . In capitis dolore iöpor , & furditas circa aures , Abfceffum aliquem eru&at , Hipp. /. 2. prorrh. Fine. Haec, atque alia de Parotidibus, Hipp, eodem n. 22. & 23. C A P .

X X IX .

Prognoßica Parotidum falutarium. Arotides, quae fuppurant cum fignis coilionis, & pus habent album , falutares; Hipp, in l. Coac. Oprimae funt, vel faltem non pravae Parotides , quae praegrefSS evacuationibus, aut purgationibus, refolvuntur; & praefertim cum bonis urinis, quales for taffe fuerunt, quae Clazomenio extuberarunt. Profper Alpinus /. 7. de med. prae-

f*g- F -

Tufficulae, quae funt cum fputatione Abfceffum circa aurem fubmovent: Hipp.

/. 1. prorrhet. Fine. Tubercula juxta aures in febrientibus cum dolore oborta , quibufdam febre judicatorio modo deficiente, neque fedantur ? neque iiippurantur: haec biliofuifl alyi profluvium, aut dyfenteria , aut craffarum urinarum fubfidentia folvit . Hipp. /. 1. epid. conjiit. 3. C A P .

XXX.

Prognoßica Parotidum malarum . Ubercula circa aurem , quibus circa judicationem exorta non fuppurata fuefint , his difparentibus, recidiva fit pro ratione recidivarum . Recidiva veyb fiente rurfus intumefcunt , & permanent , velut febrium recidivae in fimili circuitu : his fpes eil ad articulos abfcedere ^ Hipp. /. 6. epid. feSl. 4. Prim. Ex volvulis graveolentibus , in febre acuta , praecordiis fublimibus , diutius permanentibus , Abfceffus circa aureS* oborri occidunt. Hipp. 1. 1. prorrhet num. 21. Tubercula fecundum aures , quae io febre cum dolore extuberant, nonnullis cum

ABSCESSU

CR.ITICO.

cum febris decretorie fedatur, non reiident , neque fuppurant. Hipp. /. j, ep'ui. Tumores circa aures maxime ex acutis in febribus ardentibus fiunt, ii morbum non folvant , neque- maturent, aut ex naribus fanguis fluat , vel urinae deponant fedimentum craffum , moriuntur . Hipp, in prorrhct, Quibus humores circa aures fafti non fuppurantur in ardente febre ; hi non valde fervantur. Hipp, in coacts. Tumores circa aures poft expurgata plurima graviter olentia, acuta febre , hypochondrio intento, tardius excitati interiiciunt. Hipp, in coacis. Abfceffus circa aures in morbis diuturnis fuppurati , non valde albo , & inodoro pure, occidunt, & maxime mulieres. Hipp, progn. In fuppuratis Parotidibus pure non albo efHuente lethaie . Hipp: in prorrhct. Itemque cum urinis parum coftis apparere Parotides, pravum eit. Abfceffus juxta aures laeviter fydcratis , mali : Hipp, prorrhct. j. F. Abfceffus poft aures perpetuo funt fufpefti nam fere fuperveniunt fraftis viri bus , & videntur novas morbi caufas attexere . P. Alpinus l. 7. de med. praefae C. ult. Parotides fufpeflae , abfque fignis co£tionis, probe fuppuratae ipfae . Tales ab Hipp. /. 1. epid. feil. 2. in Cratiftona&e , ancilla fiillonis , obfervatae , quorum uterque mortuus eft. P. Alpinus ibidem. Dolorofi aurium Abfceffus citra judicationem diflipati , mali funt ; Hipp. I. 1. prorrhet. fine . ’ * C A P .

XXXI.

Curandi ratio.

,p!?'ne T 3111'5 naturae funt quaelibet opcrae : quod dixit alibi Philofophus. Abfceffus igitur a prima naturae facultate inftituti .abfolutique , nulla non inconfulta eft, quae conliciatur extrinfecus amolitio • neque ad opus cmicurn dum adornatur , aliqua medentis effe debet admolitio : praeterquam m recurrentis Abfceffus metu ; quo tempore impedita procuratrix interior nullis conanbus' valet luo immerc: defungi . Sed defideratur etiam medentis admmenturn, f. ab lmperio altero Medico praeverfus faerit effluxus , decubitufque ordo quorum uterque falutares erant : nam hi denuo funt arris induiiria provocand ’ reftaurandique quoad ejus fieri poteft . Adiuvandi funt mm.am „"j prov,ocandl > proceffuri W n t , Abfceffus critici. I t t e T & S i Z ^ 1 ? n.m, pracfentias fefturus , tunc praefto debebis effeper^ c vfmos J n 1“°' here valeant & per alvum cientL Si in contmuo per haec , quae offeruntur turn dlbulenta , turn potulenta urinam moveh ' i ad fddorum eruPtiones extenuata materia fe oftenderit , crebris infricati-

dicamento ' g S K ‘£ g R ^

‘£ " 2 * “

in p a n e 'T liq S r iL ^ n ," ^ 11^ promovebis- Caeterum Abfceffus alios verfs^ L Knam ratl°ne vd- antic‘Paveris , vel alio tempore irrita-

E a^SS

undique contegunt m calido condavi repofitos. Ita etiam Medici febrientibl O 2 homi-

2»

AURELIUS S E V E R I N U S

hominibus, qui podagram alias experti funt, articulos fomentis , & cucurbitulis, & omul qua Jicet ratione pertentant, prudences & in hoc confulti, pro fervanda corporis ineolumitate, membris vilioribus non parcere , ouin partem morbi deferre. Ita etiam Tub peftilentia nos bubones, accretofque aaenes in lue venerea, fovemu; ; quantae autem , aut quam certe , offenfae foret Abfceffus hos avertere, retrudereque ? Similiter igitur , & Abfceffus omnes , qui vel in febribus vél in affe&ibus aiiis longis , feria naturae decreto funt erupturi e vifceribus , non eli fas aliquo paélo repellere, revellere, interrumpere, interturbare, minuere, inanitionibus labefàétarej monente Hipp. 1.2. epid.feSl.3. Abfceffus horumTacere oportet, eos vero, qui item fiunt, declinare : eos autem excipcre fi prodierint jam : & qualia oportet , & qua. parte oportet ; qui vero non valde , eos coadiuvare ; eos vero avertere, ii omnino incommodi fuerint , maxime fi hi adfuturi Tint : fin minus fi jam veniunt. His multis, & graviifimis, Hippocratis de Abfceffu rite curando, praeceptionibus intelligences , adeas oportet praeclaros fuos enarratores , quales fuere Petrus Jacobus Scene, & Franc. Vallefius. Somma eli haec, natura morborum medicatrix. eft) nos adminiftri duntaxat, & contra morbum, & fuas advecfas motiones , opitulatores : quare , quid cogitamus , quae prae fe ferat , aut innuat natura , nos contra aliterque facere ? certum fit errare nos baud poffe , cum ipfam fequimur : nam quo natura vergit, eo ducere oportet . Utinam autem medendo , tarn hanc affuefceremus obfervare, atque imitari vere, quam verbis profiterour : fed nos in argutiolis, & falfis deceptoriifque artis fubtilitatibus occupati , nil magis vulgate vileve, fecimus magis, quam Ducem noftram fequi, quo plus .exnobis faperc videamur, & ut aegros magnificentius occidamus. Atque haec quidem di&a funt maxime, fi fuccus transferendus a natura, inclinet in regionem convenientem : fecus enim non oportet impetum juvare , ied re vellere , avoeareque , ut idem Hipp. 6. epidera. his verbis ; Revellere ft quo non oportet, vergarti ; ft autem quo oportet, aperire , ut Jhtgula vergarti. Quare fi Ab fceffus fiat ad partes inferas , & adenofes, non eft tentanda revulfio -, neque enim abfceffus pars eft incommoda : fi vero videtur fuccus in internami , & principem , partem irruere , revellendus , avocandufque eft : de quibus quidem operibu.s rite re&eque perficiendis, feriptum leges uberrime, a Vido Vidio tom. z. part. l. /.id. cap. io. & fequentibus aiiis ad libri ealeem. His fummis capitibus de Abfceffu prophylaftice jam traditis : addo nunc adverfionem, & admoneo noftros, hie non exequi me curationem Abfceffus jam fuppurati, atque perfefti, quando pars haec ad therapiam communem pertinet apoftematum, quae piene pertrà&ata eft a primo Gal. /. 13. metb. med. cap. pracfentra. 5. & /. 9. ad Glaac. c.6. a Cornelio Celiò /. 7. cap. 2. ab Aedo Tertrabìbl. 2. cap. 32. & e junioribus optime a Vido* Vidio , tom. 2. part. 2. 1. 12. c. 3. item a Gabr. Fallopio, ab Hieron. Fabricio , & a quo non feriptore chirurgico ? Nos theoriam Abfceffus critici fingularem inftituimus , quod cum fecerimus in univerfum, fads bùie ret jam feciffe videmur . Rette autem fortaffe , fi qui hoc exoptent, tradi de Parotide, cujus curationem ex opere noftro de Efficaci Chirurgia, ìaboris compendio, tranllulimus, quae eft haec. C A P. X X X II. De Parotide maligna.

Parotidis tres effe exitus comperimus : aliis énim febre laborantibus U Niverfis fuppuranttu’, & efiufo pure fanefeunt ; aliis evanefeunt, hoc eft repente at•

que

C o n fu lta tis ,

que infperato, d:¡'parent ; aliis ñeque evapefcimt ñeque fuppurantur, fed perfiftunc ufoue dum homo interit, aut ipfis paulatim refoluris liberatili-. Ego quid in hujufmodi aegrotis, quibus per febres malignas Parotides orfuntur , facere foleam , dicere hoc loco nan gravabor quandoquidem cenfeo multos e(Te fervatos, qui alioquin interiiffent. Mox ac oriri incipiunt partem laxante oleo fòveo , ut chamaemelino : atque fi exire cunilentur ; loco ipfi curcurbitam aifigo , ne Abfceflus fir minar, quam ut poifit conferre ; ubi autem fatis manifefius jam failus fit, fi bre vi increicat , plurimum mitro rurfum ¡'anguinem , ne fit major quam poifit fuftinere : mox vero durum àdhuc tumorem, ncque ulia fuppuratione expeélata, igni to ferro aperio , altera quidem in parte , fi alteram fólum obfederit tumor , in utraque vero fi utramque , & cataplafma fuppurans appono. Plerumque res cedit bene: nam brevi computrefcente, poi! inufiam efcharam tumore, manare pus in cipit, & per id orificium caput, & reliqua vifcera perpurgantur. Ñeque hoc cuipiam videri debet atrox ; pars enim adenofa per fefè quidem vilis eft , quamque ob id licet were, & fecare , & utrumque contemnere. Haec Francifcus Vallefius comm. in t.j. epidem. partícula 92. quae quidem omnia propterea quod efficaci noftrae medic'mae mire favent, non dubitavi integre recitare ; quemadmodum ñeque ilia, quae ¡'cripta commentario 6. epidemicrum partícula 16. funthaec; Quanti tifus

fuerit Hippocrnti uji’to faepe jam animadvertimtts , ego quoque jam in Parotidtbus , quae ex morbis aliis non levibus fiunt , cito , vet nulla expettata fuppuratione , in ipfo tumore / nulla enim melius ratione providetur, ne tumor rerurrat, fed materia, per ipfum ulcus quod infligitur , expurgetur . Eadem quae Vallefio fententia fuit Ludovico Mercato in l. 7. de febre pejìilenti , & maftgna c. uh. Jicet hie fortaffe

timidius agens candenti auro, ve! levi alìquo ferramento, eas unico {bramine aper it, ut veneni vis, aut immodíca humorum copia facilius exfpiret •• quo fane a:tXilto plurimo? vefuti deplorato? fanttati fìiiffe refi¡tutos comperium e¡I , inquit. Huic ad unguem decreto adhaefit & Thomas Groffius ProfeiTor Ferrarienfis primarius , tn comment, de febribus, ubi de Parotide pejìilenti.

m Peroratilo „ Avenus multa equidem ex Hippocratis , fàmiliaeque fuae Virorum optiffiorum, campo collegi , felegi, digeili. In qua re facienda confilii mei ratio, ^ Ult’ Un viam quandam ficuti vides, ad fingulare exemplum , id i m i ; ? “ pueIlae morbum «aminandum, pradkuerem ; non ut amplìf'• * Ll l3m > quantumcumqiie capit illa , compleéferer , aut curioforum ho• an?. iPecuiandi cupiditatem explerem. Caeterum capitum fumma necef• ,C1 rerum traiìatio, lucidas ordò, aequabìlis difpofitio , refque omjjÌcj •*'’ cr ? ° i ta ’ alJt m_ediocribus ingeniis noflrae gentis pFaeitura fit non s?uan • , IcetL pnmi ,fuimus’ quibus hunc vacuum in medicina locum im plore, & partícula™ hanc ordinare, fn mentem venerit. plrr0,fT mu'torum auétorum locos, & fententias, operi interfcriotionis ^ ° r ’ p™eterquam quo<* Anuria ocii egeftas , praecepfque om ia ñ n í S l ,Vlllud Ut effi“ renir co^'lt : ad haec & ftabilioris dorfrinae i i l ’nnc V petavum etiam honorem Uti telHmoniis vìfum eft . Qiiibus cerfent Frit ^ ‘T 11 a<? erat » mem°ratae caufae offenfioni fuiffortaffe quando fupplementa haec ex mea opera defideres. Vale.

F I N I S . AL-

Singular i s .

f.-briculam hi quidem ad auram faniei morbificam ; hi ad latentem aliquem focura putredinis diverfum ; alii ad aliud retulere : de qua re fuum pofterius erit judiÂ cium . Refiat enarratio remediorunj , quae varia multipliciaque fuere . Primum enim cx ritu fuo cathartico praefenti falubrium, infalubrium , & neutrorum condition! commenfo , repurgatum tenue corpulculum , ufu decoSii radicis Chinae , turn in aqua, turn in jure pulli, EleSuario ex diarrhod. ac ptifanae fucco . Haec per priora tempora â&#x20AC;˘, deinde vero pofiquam urinae purulentae extiterunt , turn ad harum quidem, turn ad ulceris expurgationem, accommodatiflimus a Doftore Sanftorello, excogitatus eft ufus Trebinth'mae Cypriae , Venstaeve ; quae lota multoties aqua Fabarum vel Hordei, in jufculo diftoluta, abforheretur , quod oblatum faepe medicamentum non parun] expurgationi purulentorum confuluit; poft repetitas etiam atque etiam multas doles amaritudine fua faftidio fuit puellae . Quoniam autem unicuique Phyfiatrorum nofirorum , ad recuperandam farcofen corporis univerfi , macie labefailam , in mentem venerat ulus lailis : huic tamea refragari vifa eft nimium in dies fere foluta alvus ; praeterquam quod rigentiftimae tempeftatis adhuc conftitutio fuit. Nullus autem non motys lapis, nulla non res excogitata, atque provifa, quatenus Illuftriflima puella proficeret in fecundam, & optatam ab omnibus, valetudinem. Sed nihilominus, praeter unasa aliquo paito colleaas vires, vigoremque membris adauilum, conftans turn febricul , turn idem ulceris & lotiorum purulentiae modus, ad haec ufque tempora ; nihilque infuper tpntari placitum eft, Donee ver placidum tepidis infurgeret aim s, Qnaeis commcta fuum repafat natura vigorem. Adumbratio Crafts, & Habitus corporis, llluftnffvmae Hcroinae.

Ic quidem ortus, hie progreflus , haec univerfa conditio morbi fuit . Quibus jam relatis, id, quod primum ad caufam hanc expendendam , & judicandam, fe offert, eft conftitutio naturalis', crafts, & habitus copons , puellae: inde enim & nativi roboris & ex hoc taili receflus momenta cognofcere licebit . Tranfigam autem hanc partem cum Gal. /. artis medicae, qua de fignis corporis, ad hunc modum ceconomiam turn univerfi corporis, turn partium quarundam principum, defignans. Corpus igitur Illuftriif.mae puellae inter bonam malartque valetudinem neutrum videtur viciffitudinis, acpficut Galen, loquitur , tertii fignificati , utpotc aliquando falubre, aliquando infalubre per vices exftitit, ufque ad hanc diem, qua decimum agit annum. Referunt enim varia valetudine fuifle , nec unquam fatis firma fanirate, donee Hifpali caepit gravius aegrotare. Nunc partes principes , & otftcio praeftantes , funt expendendae . Caput pro corporis ratione majore, & infigni projeitura anteriore ; pofteriore vero quantum capilli videre permiferunt, modica; fronte bene ampla , cervicibus exilibus. Ex his conjeilari licet multam nec optimam , exordio materiam , a facultate infidente non bene formatam fuifle, neque etiam optimam parencephali conftitutionem a facultate, & ab eo oxortorum fpinalis meduliae, 8c. nervorum ejufdem motorum , itemque principium imbecillum . Quod autem ad cerebri temperaturam , hanc puto paulo ealidiorem , & multo humidiorem ] quod offenfio prompta a calefacientibus, & humeilantibus, ut ab auftro , declarat, excrementorum interdum ad glandulas colli provementium copia , vigiliarum longarum impotentia , fomnus gravis, interruptufque vigiliis. Sub

C onfultaU 'j Sub haec vero cor temperatum , aut aliquanto caiidius ratioue qualitatum gliarum : quando placida circa funitiones , & vivida fit , Sed hepar jttlb’ caiidius ficciufque crediderim, quando gracilipr habitus, totumque corpus ficciufcuJum eV Ut autem indiicuffus venrricuins non rclinquatur : hie aliquando frigidior eft " quandoquidetn appetenria vehementior, quarn codlio, fiquidem a cibo moderation aut competent! , non fatura ; dejedicnes molics , cc aliquanto chylofas admodum expellere coniuevit, alio feippei ad inollitudinetn refpondente gaudet cite potu que Irigido, led horum uiu imraodico , & externis frigidis , prompts kedicur. De fade affeelu s, atque ejufdem A W , Opinio prim ,

J Am vero, quod primum occnrrit inquirendum ccmmunius , in hac trachtiondt ledcs affeclus : cujus quidem tametfi locus , iitulque , in confaeflu ‘pofitus atnbigi non deberet, mhilominus, quia locus is in confute eft fpiritalis nmrlto riaeque , officinae , atque etiam quia fpsdans ad exterior» ulcus duftum non re¿him , fed obhqttum, habec, qualem, & de vulueris Ducis Terranovae fede inter Siculos didos Medicos fuiiie , linens prodidic Phil, iggraflias : omnibus modrs van;« iuper hanc retn extirere fententiae . Nonnulli , & plures non incidite in caviotemutramiibst u cus fed inter cutern , & muiculum abdominis tn s Ver lum , aut obkquos five adlcendentem , five•deicendentem , latirare « n fftem » * fibi peiduaiere : tavecque his ( dixi ■ equidem) hiiloria expoiita per Galenum" de loro afad. r,7. reterens de abfceffu Stellar.!, cujus affedum opjnati iterant M te ci Galeno fupparcs internal*. hepatis mflammatlonem: ipfe Vero l-jraUter b i t mouilravit abfeeffum inter mufculos infimi ventris exiftere Quod ; d tatem nullam penetrans offer , addebant noitri Medici proban ones ^ Tnod r * quantum ad thoracem , tuffis , nulla moleitia ; quod, vero ad ventrem nfimu-n null i aut ahenae m gravitas, aut circa inguen afilceffus , qui acJdenremTi £ * partes humorem fubfequi folet. & * 5 aaiilcntem ad nas ¿fitera Opinio. I-ii duruis pci tuium ulcers abdomsn fibi ncr/uadpr'* • m >Ai m ^ coitis not his ventris mollitudme , conim o r S n ’r ^ ’ f® P reffa plerutnquc gravirer bakns. Ad haec , ’quod n ifu s e x en e r W > & «* laque m iuperficie nota : prodit emm ie vifibilibis nul’ cunque , practer naturarn e ft, fubditi con/finiri, • ’ -tlllDuiq*Je pjindicus quaepuftulas tniliares, aut alias S te hat S , ’ T m am r *** ti iubterioris den’ que notas, L J e r e . S ’ C°iorem’ & fe n n e l

1 ert;a Opinio, S^contendant .'s u a t e n t e i ^ m ^ c ^ r i m ^ l b ^ '¡ ¡ 2 ? * , ^ uIos > iffe * * * * * capite in ventrem medium ; unde cohftari fupDurateîf dc^ ‘lD” e^ ,e. de angulo collefta, latus proximum fiitulaverit Deinde oute'h ’ T * ’ ln. thorac,s to ioiita fit excerni per u-rin^q• nmri / r -i 5 ÛOc^ âec ûPPuratio partif f

;■ 4 . P^

u -h « -

Tom, J,

‘1 ,

5 {fl >fa0(I ll(: ¿per?, cktrHtgno, atque alii Me* m- *

S'tngularis.

dici Anaromicique, praeclari, quorum enarrationqm , ut referam nunc non effe necefle . Tertio, anatomica regula docet, feptum tranfverfum defcendens excurrere ad fecundam lumborum vertebram , & ad coitarum notharum extrema , hoc. autem ulcus in ultima colta patens, ad duas alias fuperiores adfcendit ; ut cogno/cas fc. fedem affeitam a locis fpiritus effe . Praeterea conteltatur id & febricula, quam extare perpetuam confitentur omnes , hanc enim quae aptius utique caufa fovere poifit, quam affidens vicinis cordis laribus fanies ? maciem quoque corpo ris , quae darius alat vitii vim , quam, quae in fpiritali fubeit conceptaculo pe¿toris ? Haec iic confirmata opinio non fic mihi difficilis , videtur , ut multis : verum maxime confentanea noitris atque probabilis , praefertim in qua reddi problematum, St apparentium rationes poffint magis, quam in ante citatis ; ad quam ego fi potior alia non occurrat, non illibenter accedam. Neque vero nos moveat quod nulla vexet puellam tuflis . Saepe enim fit , ut cum afperam arteriam , Sc pulmones longe praetervadat fanies , & aut per arte ries laeves tranfcurrat, aut in fundo thoracis fit , in angulis videlicet fepti transverfi: fic non infeftet tuifi fuppuratio. Porro ficuti Antipater, referente Galeno, A 4- de loc. affeci. c.ult. pulfus aftienes depravatas habens , dyfpnoea non augebatur propterea, quod per laeves arterias tranfcurrebat noxia materia, non per afperas : ad eum modum non fentiit tuifim puella, quod afperas arterias minime tentavit hie humor. Sed & nos multos curavimus e vulnere fuppuratos, qui nullam unquam tuifim experti funt. Imo St fuppurati alio quocunque defluxu ad peftus, vivunt hodie, qui fateri vero poffunt fe nullam ex hoc affeau tuifim cognoviffe : inter caeteros mihi fubit in mentem Tabeilio nobilis Neapoli, in foro Charitatis, cui nomen OSlavio , quam rem novit St Doilor Petrus Antonius Provenfanus, Medicus , qui me ad hominem curandum deduxit , Anno 1620. quo item collegam Jofephum Laudatum , ex vulnere empyematicum, curavi, quern nil tuifis un quam inceifit. Jam vero quod, compreffb vehementer abdomine per manum , propterea refultet ex ulcere fanies : haud certi fint aflertores , ex abdomine intro propelli contendam: nimirum hoc fignum decipit: namque fi abdomen fedes effet, utique delapfa, fuo nutu , fanies gravis, ad inferiftra, neutiquam ad fuperiora, recurreret. Verum coropreifio fafta fuper hepar, St attiguas partes, comprimit, St diaphrag ms fecundum angulos, unde cogitur eruitare, quod continet, in proximum emifkirium. Atque ita patet non abdomen, St peritoneum , fed thoracem Sc pleuram corrofam effe, ut fanies hinc evomatur. Quarta Opirito,

, ulcus hoc in regione renum excitatum , ad ipfos tendere-, quod oftendunt 8c praecedens dolor, St fitus , St urinarum purulentarum, epiphenomenon: opinio fane, qnae vel ipfius Hipp. oraculn, l . 4. 75. fuadetu r, quod eft, fi quts fangumem aut pus mejat , renum ant vejlcae exulceratio fignifuatur. F U if etiam qui diceret

Coerdinatio mode narratarum Opmtonum ,

, hae omnes numero quatuor fe offerunt , una quidem , quod intercapedine tnufculorum abdominis de-

J Am vero nobis fummam colligentibus omnium 'opinionum

C cttJulta l i e , defcendentium , adfcendentium , tranfverforumque fa&a fuerit humoris collegio fuppuratioque . Altera, quod per abdomen quidem fit malum , íbd pertuiò huius pariete fit intra cavitatene famei collegio . Tertia ert volentium ulcus eñe ad regionem renum quidem exterius , ipfi vero renes exulcerati iint interius Quirteft dicentium , ex inflammatione pleuritica , infimo thoracis loco fabiani Vuppiira tionem , quae portea per vias a Galeno, & Anatomicis , Medicifque aliis expofitas derivata fit per urinam. ’ ‘^ Haec placita omnia quoniam Medicorum arte , & fcientia , probatorum funt probabile quidem eli multo cum judicio prolata, atque fancita. Verum quas con’ jebturis noítras , de fedibus añedís, opiniones Medici prodimus, hae nifi ad amufi firn normam conrtent , baud admittendae. Enimvero amareni equidem , ut has diffentiones vel magnus aliquis Afclepiades componeret, & nifi quidem hoc fieri poffet, rem omnem pro veritatis vindiciis judicaret . Quod quia nemo facit equideni exere itamii mei , non aliorum fenfuum gratia , calamum arripui , difturus candide id, quod fentiam. Quare candide etiatn meum hoc qualunque judicium accipiant ( rogo ) collegae , quod doblones quidem raeos , & praemonílratores ba beo , acque appello ; tantum abell , ut prae ipforum intelligentia quicquam mihi arrogem. Quod fi quaepiam in re praeclaris vir¿s contradícete videar, amicus So crates , amicus Plato, fed magis amica veritas ; huic uni ficut lludia mea omnia nuncupavi, lie & fcripta, & enunciata omnia.

Sunt hae omnes opiniones dupljcis ordinis i duae priores , fedem nuliam ouae affebla fit, enunciane; fed luam ediirerunt alterae . Priorum vero alteraWinum in habitu carnium «tenore docet, interiore vero altera , de quarum omium mdi^ cío polterms equidem dicam, fi prius meam ièntentiam aperiam. ,v Morbi caitfa, Generationis modus , & Seeks affetta. ^ E m p u s eft nunc, ut proplus ad exponendam opinìonem , quae placet acce -1 damus, rem plane arduam , & laboriolam , in tanta fi-1nraJ ir Virorum diflenfione, in re tarn obfeura , & com^rehenfi difficU? in r T pl.ci rerum implex« m negocio naturae’tarn fecroto, quantum o^^feum T T mi rantur cmnes : unde confeffa eft roto Medicorum nJlrorum c o í^ n I & d' quaque gravis ac nifi quidem infokns , omnino r a r a & qua “ x l L hoc genere produci queat. Puellam accurate al tarn, vividam ‘ « S i n‘ iu lactam, acque edam laetificam (quod commode rat.oienhumnrnn ^ °/CUr* tatem ollendunt) tara varie multis ah bine Mn¡, a , bumorum, & fnavifebriculis, doloribus, a E l i b u f L d l iftis incurfu P««a«>;

TdUlt™

m his quidem duobus poftremo inemoratis admiratio nirtkm'finem invenitr™ ’ & do latís eñe poterat excretio primum Hifpali fiibh • ? mvemt, quan-

extiterunt coinquinata, atque adirne ulcus , febrícula^ macii s nnn fi "]enfes cum tamen, quod ad fund,ones omnes attinet , ioSlumis a ^ : atque immunis a morbo videatur: & ulcus quidem mod', r adfpí * u primo,

& interdum cum aret ipfum- urina r « S rus erudat ; ita ut viSs f e m n f aeaSs nU t T

• fi<XUni’ modo madens 5 Unna Jurior> illlld &um vi-

fret, nequ° aufere't t l a dlfflCulca5 hf d ln^uirendi medium nobis ad’ ^ aUteret e t e r e a , led potius inter haec augebit , philofophandi cuE

pidi-

S in g u la r s.

piditatem. Nam quid verlcatis fine dulcius ? quid praeftantius quam in theoramatifaus apprime nobilibus verfari cogiratus, ac fenfus noftros? Ac hoc argurrtento quale aliud hoc tempore charius , exquifitius , illuftrius : in quo rei gravitas & perfonae amplitudo pariter certant. Verum ne quae mea videatur audacia , quod do&iflimos inter Medicos , chariirimofque in Academia noftra , Profeflores , quales funr Zuccari , SanStorelli , Cannizarii ; Ex aulicis vero Supini , Coronelli , Sublierii , quafi anfer equidem inter olores obftrepere non dubitaverim : dicam equidem unde & nil arrogafle miIii fupra magiftros, & ftudio du6Ius haec intulifle appaream . Abundant hi quip' pe gloria Lycei, literis & difeiplinis undique funt clari , quid igitur hoc fcribendi aculeo follicitentur h i, quorum fplendor tam multus eft ? Deinde quid vale&nt incidentia pleraque commentari , tot medendi profitendique laborious quotidie diftenti atque diftra&i. Soli igitur mihi , qui fim obfcurior & ocoifior, flaec fparta fervata reftitit; ego, qui junior, reftiftime laborem hunc infumere , 8c gloriolam venari debui; fi qiia tamen laus ex his attendenda fit, ac non erga Principem officium tantummodo fit fpeilandum . Hoc fane potiftimum noftruvn ftudium , haec praecipua cura fuit: praeterquam quod omnibus modis Excellpntiftimae. Heroiaae cafus, atque difcrimina, Medicorqmque Illuftrium , in hanc rem praeclare gefta , manere utique in filentio non debuere , quin longae , quam maxime fieri poftit , memoriae commendari . Jam igitur nos ad penfum , & ad exponendam noitram opinionem revertamur. Generofi Medici eft ( ait alicubi Galenus) praeteritorum reminifci , praeientia perpendere, futura praevidere. Exfequimur id nos in praeienti quoad nobis licer. Morbus Illuftri/fimae puellae perquam polychronius eft . Principio enim conceptus in patrio Hifpalenfi folo, jam fecundus eft annus: deinde reiedit Barcinonae: tertio exfufcitatus eft in urbe Neapoli jam quartus eft menfis; jamque fecilndus eft, a quo tempore produftus eft altero latere Abfc’flus, feu natura, leu morbo excitante : fed mea quidem opinione magis auiJor fuit morbus, quam natura : fiquidem haud vera crifis haec fu it, fed morbi proprius orgafmus prae materiae copia, ut fuo jam loco fuit oftenfum , Morbos hos annuos duplici caufa femper fieri didicimus, turn ab auftore Hippocrate, turn obfervatione noftra : vel quod inventur, confervanturque affluxione; vel quod materiam naiti fuerint frigidam craftamque, qualis picuita eft. Utraque Tduftrifiimae puellae morbi caufa fuit ( nifi mea me conjeflmra fa llit). Fiuxionis fomenta fuadentur primum cerebri dyfcrafia, quam monftrarunt capitis, y.-s-t m opp», & magnitude irripar ; quamquam & magnitudo per fe incommodare poteft ad irriganda fuperfluis inferiors. Porro cerebrum magnam glandtilam dixit Hippocrates, glandulam quidem, quia naturam earn, id eft, humidam, & pituitofarn, qualis eft glandulis, recepit cere brum . Igitur quo major ejufdem ubertas , eo capiti laxior excrementorum provetttus . Argumento autem eft , quod adenum fub cervicibus nonnullum turgirem experta haec Domina fuit. Sed intemperatura quidem calida incommoda eft , propterea , quod attrahat in e ™atenam prae calore, ut /. t. de »mb. feci, i . ve rf i6g. prodidit Hippocraes. um quo extrinfecus attra&o humore , quae conjunita proxime eft humid ias , proventum extuperantem colluviei faciunt ; quam ipfam non continens neque ing^ns caput prae imbeeillitate , plurimum deorfum fuperfluitads dimittere pouit. ane autem, cum non dimififlent ad ordinatas vias, & naturalia emiftaria, qua-

C onfuir a tío

quaies ocuii fan:, aures, nares, palatura, atque o s , eaeterum depofuerunt ad lo ca peftcris , ¿t ven tris inferioris media , iicut dixi ; nec non ad hujus venas , quae , turgentes eiùs humoris copia , revomucrunt eundem in próximos mufculos . Fuit autem locus is, qui thoracem infimum attingit ; fortafle , quod ad iilum longiffivnum ejus regionis locum natura cavit ablegari materiam , quam alioquin per infima, & ad artuum loca, non valuit propellere: atque ibi locorum crear una ufi tuberculuni , quod externa parte fe prodens , poi, aliquod tempus fuppurationem edidit. Aliud edam tndìcium fuit, quod & principio , & Hiipali dofor ad manus, dí gitos, ifchia , entra, vagos dolores vehit arthritidos perfentiit : Neapoli vero dí gitos manuum , maxime polhces, interdutr) edam genua dolere, atque extumefeeie conquella eli .• qnae fieri quidem non poffunt abique culpa , & rheumate capins-, quod Merrqpolirn pirititae vocavit Hippoc. l.de canv.b. <& l. 4. de mori. Hateenus flux ioni«; incurius fètis- apparucrc,, Nunc de pituitoib apparatti dicam . f í l,júS effeííor potiilìmus eflr ventriculus r pumus pituitas fons appellatus-a Gal. /. 2. de nat. [acuir, quamquam aliter ieri— pii.m eit ab au-tore /. de atrabile . Sed haec pars , & haec officina Illuftriflimae pueilae Ir.gtda-, oc numida, ut fuo loco monfìrsvi : a quo promptuario pars pluiime deuvavit in aliquot cavi tatù las ventris , & in eam praecipue , quam inox expltcabo . Ad quam etiatn cavitateci ñeque non ire colfigique potuit eadem pi,pi ae c<?P!.a ’ clul“en"1 baep n>efiiraei venis, & hepads cavo, propria fua offie(T \ <puae ^°nnnli > ¿4- dìf/fuifit. pb/ftol. fuit opinio. Sed fati»

«U

piacictim, & Gafenìcum praecipue, fequA

Dmere e ort^.ni'0'? rTL animo conceptam pergo quam fic inftituo proouam adm l> r'0 ^ a^enPürQS umifijnìrquq vi fcrlicet induidonis exailae S S S , S s Ü \ fUm raT ente nurtin* • M w w »«em oliendo , quod non p i Z I roufcuJorum externo , Et AbfceiTus, & laniei fmus. tum eli pus ex ndrni’ comt’ reffi9 1 longius ab ulceris ofirnlo , partibus , folipartes unauam dnh.'/i um r cu-s vero nnn item • A t «eceffe cfaidem effet, bas quam , vel leviter q u fd e m ^ P ^ ^ COnrtre,ifetum : at<3ui 11011 ¿oluefunt utrouae modica efi ' Praeterea mufculorum haec cavitai quaecunque fit y iota, iuìs adirne manenti bns" m a ^ r^5f.antibus 1 & difeutientibus perpetuo

Sed ñeque periti Z

>•

™ m Ponib'i'

» t

exhattfia.

r *

Eni invero Galenus ait • tim o re mu('ciljorom abdominis fttppuratio . haudquaqmm brevi ftitìinm d e n n ÍJ i^ ^ ^ '-r 11111 duri ’ ac do!orifici 1 mortero fimul afeéìa fuerit T n-erilí-nunc!abLnt 1 parrmm quoque interiortim aliqua Mufculi namoue h.vnnrbX?^ - ^ Verot! ffe novimu<? 1 ventriculum , jécur, lienem . poffunt ; nifi J, quodPrarolicciffiím ph e?rt!nnr ob'effi tollere hominem e vita non imbecillae admodum vir-s ^ 1 , ’ Ve ma§rritucfo pblegrcones eximia fuerit , vel commoda fua rnecrarir j ai ‘ c• ' ’ VCI PerPt-‘*'a™ aeger curetur a Medicis, vel ìpfemet in

lum ofien(bru?ûode S f f p fir ^ n0n irT, mt,fcuRs vitium confifiat , fectmdo hoc evidendi figrio, quod nifi t roert,braaûe cofiarum interneextrorfum; dum urina fanie non^Serfijndirnr c2nfla^ r wiprocatio pUris ad ulcus, non effet ad ulcus imminnc V & .vice ôria » d°ni fotiutn firnie fuffunditur , per affidua, perque fvmntomari obferval:im'1 eft : praeterea id ofieriditur paria, id efi, extemae %nuration! funt im, jodd. majora. Tertio quod tuffi iludiofe fafta, modo ad extrémas ulce-

Singularis.

ulceris oras pus vifum eft faepe fua fponte recurrifle: quod alia caufa non evenif, nifi, -quod pertuftis eft utrinque locus. Quarto dcmonftro , quod non in cavitate magna abdominis exftet . Nimirum ft cavitas naturalis faniem contineret utcunque profe&am ( arguam *equidem cum Marino apud Galenum in com. 54. /. apb. 7. ) qui fiat, ut non ad pubis offa defcendat ? Atque etiam addavn & qui fiat, ut ad fuperiora licet comprefta contendat, ut exeat potius, quam perftet intro? Adhaec ut fiat, ut non Abfceffum inguine moveat? ut non dolorem , ut non pondus excitet ? ut inteftina non abradat quatuor jam meniibus aftufum ? & poltremo qua caufa, rogo, ut nunc per urinam , nunc per ulcus exeat fanies ? Sed quod non renis interni fit affe&io , neque ulcus , neque per naturalia vifcera fait us Abfceftus interaneus, probandum e it; & quidem non inhepate, nam exitiofum id fuiflet: reliquum eft, quod haec renis regio fit , quae primo noluerit, & nunc fiftulata fit ; & quod purulenta plurimum urina corrivetur . Quibus addi licet, quod pus naturae quadam expellentis libidine , aut materiae raptu temerario nunc quidem per ulcus, nunc per urinam , feratur . Haec quidem facile probabilia cuiquam adfpeflu primo, fed non mihi videntur. Neque enim haec ita ie habent, ut diitum eft ; atque nos infuper aliis nominibus falfam hanc rei. fpeciem demonftrabimus. Primum quidem fuperior haec reni dextro fedes eft ulceris ; quod ex anatomica norma monftrari licet . Sed neque diflilientis nunc quidem per ulcus , nunc per urinam , puris conjeihtio quicquam facit : atque alia eft hujus rei caufa , quemadmodum paulo pofterius enarrabo. Iilud fi verum eflet , utique neceffum eflet, ut pertufum externe introrfum , & contra , ufque ad cavum renis corpus eflet : ad quod vitium, & folutionem continui, peragendum, & magna infiammatio, Sc acerbiffimi dolores, ac febres, ac neceflario cum virus confuius cruor , apparuiffent; quae utique non exftitere . Quod fi , dum primum procreatum eft, vitium doluit ren, & nunc, quando ulceratus eft, etiam pariter doleret: & eo amplius, quod crefcentes in dies fordes, & putrilago, ulcere interno non repurgato, majoris eflent doloris caufae. Poftremo quae vis , aut quae caufa , vitium atque ulcus hoc excitaflet , proferri non poteft , praeterquam infiammatio renis , cujus unquam nullae fuerunt notae . Sed equidem libenter refciverim , an a rene quidem externo camium habitui , an ab hoc rent vitium & corrofio communicata fit: nam utrumque difficile, cum haec Ie loca non conungant rnvicem , qua eadem loci vacui intercapedine neque hen poteft, ut a rene ad externam fiftulam pus, aut fanies, tranfmeet, fed evonuta de rene eluvies fuopte nutu non in alium , quam in inferum locum , demitteretur perpetuo: quare futilis eft argumentatio fuper viciffitudine manantis nunc materia: per ulcus, nunc per veficam ,. in hac opinione; neque enim inter fiftulaturn latus , & renem, pons eft, per quern ultro citroque manatio ilia feratur. His additur evmcens a natura, officioque partis, argumentum , quod non item 3 rCniS m ipfum lilap(a Per fi^ulatum renem exiens, in fiftulatum item latus exiiiret: nam par utique, quae de fanie afleritur , eflet ratio. nnn m r n w ! 1'T evincens eft argumentum, quod ulcere renisconftante, nunquam r i i " defcenderet urina atque quod faepiffime vifum eft , nunc mundam nmPS ando purulentam oblervavimus cundfi , qui curando adftitimus : ergo r cafu qinfe eft f 1 “ T ? g & m , neque fiftulatum effe . Ad fummam N a m V o f j b r ' T l7dCrCrf n ASuari«s '» L «• medend. c. n . per haec; 7 - ‘ J^Jfus altbi collcclus per urinam expurgetur accid'tt quidem rarius :

C on fu ltá tio

tinque ht rn renibus ^ & veftca dolorem nullum fentiunt , ntji ¡i aliens quits lam mate ia eo transfluxerit, ñeque hoc Jemper; adhaec, quae antea partem aliquant do tare tvjejiabat , ea tars non amplias dolet ■ quod qui earn creabas humor , jam [it aojumptus. Haec ¡lie, quae ferme in cafu noílro comprobantur omnia ; nara nulius unqaam dectimbentis dolor, & qui primum circa artus , atque artículos , vagabatur, expurgatione purulenta diícuíTus eft. Quod non in thorace pus contentum , jam fum often furas: quod non intra teitudmem peftons, & cavitate fpiritali fit vomica, pluribus arguments probatur : quod minora fuñe atque fuerunt fymptomata, quam, ut vicio magno pcftoris haec coníentiant, refpondeantque. Deinde inflammationem in interno thorace, turn an te tempus fuppurationis, turn poftea, nulla figna demonftrarunt: contra autem eft Mippocr. qui proa». att, ad fuperas quidem panes futurum Abfeefum , quibus byPA r n ,f Z Uu 7 U LO do0m f i -Meat, hoc Abfcefum experturum. rara ° e U-lt abdomen; ^dJioc fuprema parte doluit , non ergo peftus , fed epigaftnum potius vim mali fuftinuit. • ° F ’ conftantlbus aPPar^t jam, quod fupra peritonaei cavitatem , infra fepti medL duorumn? íftaC Í/ ‘- drS Abfce/ us ’ atque adeo > quod reliquum eft , in m o d L J T d i rUm A t e * * , ñ tantum aliqua vacuicas fit , ac loci comS m t ¿ p b r é ™ '.' « t e , ex demonllratione a„a-

Vuirtriore *'í7’ ijlm u a ^ cap: aI‘ tephragma du fitioném cumTnrf k? ’ infel0re P™ aeo> teít™ •’ quam nos duarum compocurfum oftendin?uc>bíbUr0 7 ^ 7 drca medium utriufque membranae ocp S t i U D B,lrhaV^Pr , eXaft° Fí riIarÍO feca" tes ^ e r Publicae feholae , n Cannivano Archigymúafii ProfetTore, Sc Joanne Domibus & Profeflonhn- _ .onatc,>. *.a ’ & Hieronymo Fortunato, Doíbrinovitatis ut fi- r, ' me ‘c2r .Peleíhftjmis , atque anatomicae fcientiííimis ; qui ES aw m i nr [ 0rum « « M i» vifum rem venera«’. IInicas attin^ens ner vpnnla ’ oePoPbapus bu‘c fepto adnexus, & utrafque tuintercapedinem’ mpmk ’ quif?us carn?<a pars exterior hujus habet, potuit, ad

sconcretas ^ s; quanto c Tigitur i Sfacilius r ^in u ampicuir «**» °M ™ f Vldeinus faePe tuberculum, veficulafque

co , qui ¿ a is eft,’ nSf Su c o q S ™ *>articuI? ? V tus , facile fieri potuit, ut colleéh^ nituira rr ^ae prox!mus> quique venís confertruerit. Sed audi nunc nlaciri nr>ftr;P™ c* du ^"S1111115 mchoamentum compu« Hippetate í l T c X o T h f e & ™ quit, Abfceáus íetoti tranh^a ¡ . affe^ts cap. 4. fcriptum reli& m noíira caufa vifae fun/omnes F a c i 't d a m ^ n T ^ ^ quae res fenptum eft 'ab Hipp. lib. proemli a „ 7 S r 7 r ° n levicer » quod

expeñan debere, quibus urinal terne's & c í u l l f c 'l,CCt a‘l f ePtlm tranfrmfum gna tanquam evafuris adfuerint Quafi crud,W * .mejuntur , f i tilia fi~ ad Próxima ifta loca decumbere debea Z t mqmm ’ diaPhraSmate colleja fae puellae ad unguem advenit • fuerunr mea c!uidem opimone Generodae, ut audio. 5 Cem ^ principio urinae tenues, & cruHic -erfum, pnutta repofita eft, & dolorem'adfen Vf n[ rtCulu™ ’ & ftptum transrU» / ¡* t i per venas ^ 7 * folvitur r F " ’morbus. ” T ‘ *¿ ^ J > pituita oerfay Expen da-

4°

S h r g u la tts.

datur qiiippe hic aphorifmus, & cum noftra caufa conferantur ejufdem particular non erit difficile fingula , quae morbus liic offert , ad verum Hippocratis fènfum accommodare. Huic atitem aphorifmo proximum eit enunciatum , quod ab Joanne Attuario propoikum, in primo methodi med. c. n .n o s paulo iuperius recitavimus. Sic & opifìcii natuiv.ìis evidenti confpectione, & optimorum medìcinae Diétatorum tcffimonio , jam apparer , hunc locum affeilui procreando fufile fatis opportunum . Praeter has autem ofìenfiones ncque funt argumenta alia , quae repugnent , & multa funt edam, quae maxime perluadeant. Non funt inquam, quae repugnent, i. e. non fitus , non ulcus , non affidentia , non aftectus circumitans aliquis , nec iymptomatum , nec caufarum apparenti a ali qua : nam fi fint , haec rogo proferantur . Sed pleraque , quae dixi, atque alia , non item nulla funt , quae maximopere confirment . Primo quod hac ratione facile folvitur problema fedimenti crafiioris per lotia apparentis, fed una illa iingulàris tellificatio videtur , quod Illuitriffima puella folita eit impuram per lotia excretionem alias pati , cum Hifpali decutr.bebat . Expertus & eandem eli Illuitriffiraus Marchio Tarifae germanus ejufdem fester. Id quod attuli, non quod dicam morboiàm eandem his fuìffe affeftionem -, fed, ut inde comprobem familiärem hifee principibus pueris ex eruditale ventriculi perirrhoeam . Ita, ut cognofcatur jam non difficile fieri potuiffe , imo fortaife fiictum effe, ut res extiterit -, affeftus inquam ab Hippocrate praemonftratus. Confirmant & ulceris generano . Siqmdem ab hac intercapedine facto excurfu , qui mos efi abiceffuum non rarus, facile potuit ad partem , quae ulcerata eli , e diretto refpondens humor trajici : quod quidem fi e it , vides , quam multum conveniant tres Collegarum noitrorum opiniones , quamque mire conciliari diffidi a poffimt omnia : quam ob caufam anceps ego primum quid facerem , ut nemini contradicerem, poitquam a fiutila hac anatome fe modus obtulit : ingentcs protinus numini gratias egi, immortales infuper a£turus i non minus fane , quam noiter Italicus, ut ne Calaber dicam Pythagoras , de illuflrato apud Eudidis librum primum Elementorum Theoremate 47. Confirmant & praegreffa judicta ; quorum unum eft dolor , qui banc eandem partem tentavi*, quo tempore adortmn efi malum . Confirmant ìk partes , quae affinitate, atque aliqua mali communicationc folent dolere. Interdum enim cumu lata intus, & non prodeunte aflatim fanie, fa£tum eit , ut doluerit pars illorum fuprema lateris ulcerati non leviter j nimirum quod raufculi ab Hippocrate ditti pfoae fepti defeendentis infime particulam angulo fimilem attingunt . Fit autem mea fententia dolor alterius pfoae , quod diilento per puris copiarci diaphragmatis iito latere , qui mufculo incumbit , diitraétifque hac caufa fibris , non potell hic piane non dolere. Perfèntkur autem hic moleitìa magis , quam ir diaphragmate : liquidem integrior pars integriores eriam fentiendi vires retinere debef. 'Confirmant, & alia, quae confequuta funt ; prius quidem illud, quod compreffa hac private parte, continuo pus ab ulceris ore refultat. Sed & aiiud huj-ufmodi , cujus caufam admirantur Medici referam , apud me quidem , fecundum meum placitum , non admirabile . Videtur enim comprimendo pus prius quidem adfeendere , mox defcendere : quod fit, quia comprimens manus iurfumdiaphragma , & humorem pellit , quem deinde defcendere par eit . Adde quod fepti duitus fitufque is eit, ut parte quidem omni anteriori fublimìor , qua comprimitur : parte vero .ex ter ioti & fecundum angutos defeendit. A d d e, quod fatisfieri problemati de apparente urina nulla prorfus ratione potelt

C únfulictúa

te ñ , nifi per hanc noftram, uti mox fum ofienfurus . Quid enim quaefo requiritu r, ut ire, redire, fanigs, id efi, nunc quidem per iotia, nunc per uJcus poííir?' certe viae communes, & mediae funt neceflariae. Sed hae non delunt; ipfae nem’ pe venae, quae ad abfceffum externe conficiendum, & ad faniem erudhndam cer ulcus , & per veíicam , aeque patent . Hae funt mea fententia venae phrenicae quae per feptum ad coilas difientum reflexae , five humorem integrum , five ñus ad externum corporis habitum , expromere, ficut vides, funt comparatae • deinde vero, & ad inferiora dimittere refluentem humorem , id efi , primum ad venam cavam, & hmc ad emulgentes, & hmc ad ureteres, & hiñe ad veíicam, & deinceps: fie ut nulla fit amplms haefitatio , & quia furfum , & quia deorfum pofiit meare, remeareque humor, qmcunque fit demum is, fanies, pus, purulentos vi rulentos, hmofus, crudus, aut i'ecus: & five hunc confideres antequam corruptus eit, live poítea quam corruptus, omnino enim unus idemque vldetur, qui & per ulcus, & qui per lona deducitur. Atque adeo minim in modum congruit, quod' propomt Hipp. “phor. 54. /. 7. & quanto hércules exaéfius pronunciatum eius ad unguern atqus ad literam accipies , eo etiam quadratius congruent omnes pene clauiulae. Idem nempe locus efi, qui primum a magno Hippocrate mox a nobis, pofitus efi, a quo pituita repofita dolorem principio Heroinae noitrae fecit : ouo pituita m akerutrum ventrem exitum non habente , tx per venas in veíicam ver ía, morbi íblutio íingulanter faéta e íl. Quid igitur in caufa nofira defideres cujus non meminem Hippocrates? aut quid Hipp. ¡n aphor. propofuit, quod nofira hac caufa non contineatur ? r r ’ 1 ma Ñeque" vero impropria ventris eft appellatio , quae peritonaeo tribuitur , voce : fiquidem haec , cum ventrem maximum , ,d eíl, ab infimo fiemo ad pubem ufque contentum , figmficet , haec ¡pía peritonaei fynonymos eft , fecundum Htppocratem , ut Joannes Gorraeus , Andreas Laurentius , & Anutius Foefius

Í "'S0

di£H >■* p=r

aT^Sal

Ñeque enim te turbet , quod pituitam per veficam dixit vertí Praeceptor & nofiro in hoc afleflu purulenta mej.tur fubftantia: materiam quippe S s ouam ímrnutationem e;us, & formam , fpeefavit Hippocrates, an non Ltvm S r ’ ^ nos poíuimus ? fie ad Hippocraticam normam comprobata refiant otnnia ut hm appareat germanas, & germinas Hippocratis aphonfmus, & vera hmu hvDo hc^ etiam contra fententiam ípfius Galeni, qui favir " ‘ 3 poch(:llS> riimorum interpreti, qui impoífibile exifiimavit infer f e p t u m ^ - tufti ffirno/ ‘j o tren! pituitae repofitum : defiueret enim inciuir „r„ f T tranfverfum, & ven,.,od Inter lbptum & ve„,rOT ¿ X ’, T , ™ ' E" " » Jure autem reprehmdií hunc G a ta u í S terioris membranae abdominis verticqm \ituir^m ""l ^ quad ñeque lie t i l l o a b d o m i n i s ^ o“ , aeque poffiti lid

&’ ta to .? '

excern¡,nr P " C0l?us campfum » & in5 T i ^ epl“! , « ' “ S “ “

acqu.rfcat’, & f i n l t T d i t b S í S ”

,1" d<”

a li,“ ‘S

mor-

A '« 0

S in gu la r i s .

morbi quafi diu praelapfi folutione profefTus eft . Sunt & alias ambiguitates , & tricae, apud Brafavolam, & expofitores alios omnes ; infinita autem aberratio lit oportet, qpibus vera via, & veritas una iit ignota. Sed nullius hercle rei mirarr licet quam Viros Anatomicos, qui naturale partium hoc divortium nunquam offenderunt. Nos autem gratias agimus Illuftratori Deo Optimo Maximo, qui mam aphorifmi auftoritatem reftituimus & offenfionem omnem fuftulimus . Sed neque tamen haec dicimus tarn , ut nos una inventa re gloriemur, quam ut profiteamur noftram hominutn imbecillitatem , qui in apertis faepe caecutire folemus, Sc quodprae oculis eft , aliquando, non perfpiciamus. . , Non poflum tamen non admirari, quod Galenus & Anatomici omnes, habentes hanc phrenicarum venarum viam, quae brevis, prompta , expedita , facihs , elt, nihilominus longinquas, operofas, intricatas , difficiles alias, lunt comraenti . Galenus quipne Mr. 6. tie loc. male tffeStis cap. 4. fub finem , aperte profitetur pul monis vomica rupta, pus ad levem pulmonis arteriam mgreffiim , Sc ad lmiftrum cordis ventriculum fufum, hinc ad magnam arteriam defcendentem repere, ut ro de ad venales arterias, mox ad ureteres, poftremo ad veficam deducatur, ut cum lotio exeernatur. Quam opinionem etiam Diocli attribuit Andr. Laurent, lib. 9. m . amt. autie(l. 12. fimiliter & Galen. 5. ejufdem opens, pus m thoracis vacuitate contentum arbitrate eft , primo transfundi in propagines venae fine part , mox ad cavam venam , & ad dextrum cordis finum , & rode ad emulgentes_: & deinceps iequitur 8c Galenum Defider. Jacotius ad aphor. lib. 4. fed. 2. Loac. ^ e d f G^rieTpalloppius, V ir in anatome peritiftimus > aliam per azygon viam cxpofuit, Mr. de obfer. anat. eo propofito, quod pars al.qua venae tribus, aut quatuor, ramulis fuperioribus, pofterioribus, & mfimis, ad emulgentem adea t, frequentius tamen in ipfam immediate , unico tamen mplantetur : quam ob rem , ft aliquando per lotium expurgari pleuntin videns , non amplius dices pel venam cavam, inquit. Eidem opinion! adhaefit & Hieronymus Fabricius Mro de oper. chirurg, capit. de thoracis feBtone in empyemate ; qui tamen & trailat. de vainer, cap. 22. non Fallopium Praeceptorem fuum , fed Nicolaum Novocomenfem, au&orem ejus inventi fecit. . , Verum quod ad Galeni placitum fpeftat, difficile non folum , verum etiam abfurdum, vifum eft nonnullis acutus infpicientibus . Primum emm repugnare videtur dignitas cordis, & finiftri praefertim finus ejufdem, atque utriufque robur & praepotentia r qua quid potius appropinquantem noxam accipiant, quam expellant. quid autem ut pulmo fervetur, cor gravari debeat’ quae autem haec via, quiive locus a natura feleilus fit ? importunus fc. & minime conveniens, contra rationem omnem crifis, quidquid puritas fpirituum hoc minime confentit , quomodo emm vitalem ilium fontem non confpurcabit illuvies purulenta. . A t dices non efle, quod vereamur harum partium detrimentum & contam.natum , quod nullum, aut ne quidern dignutn commemoram eft a tranfcurrente tanturn , & non confidente humore . Sed infto adhuc , quod fieri non poftic , quia fpiritus aura tenuis, & fubftantiae raritas, & poffibilis qualitas, proprie afficiatur, perpetiaturque contagipnem ? poteft autem fieri , ut penetrabilis, ac plane liquida utraque fubftantia non commifceantur & confundantur . An miraculo id faciendum voluit Galenus , qui miraculum in natura nullum admifit ? _ r A t memorabis naturam duarum marerierum fecretionem- cum detectu tacere . Sed pugnabo rurfus, quod in fummo illo fanguinis aeftu , in tanto vaforum agitatu , neque hoc licet: deinde decurfus ille in anfra&uofo loco pro mora eft, qui diutumus alioquin eft, & perennis. **Jiae

C o n fd ta m

Quae autem non fymptomata , quae non mala confequantur ex appulfu puris in arcana penetralia, receiTufque cordis intaminatos, & ipiritus officinam vitalem> primum enim interrumpatur , ac diitrahatur fun&io pulfifica , difcurfufque fpirituum, oportet ; quod fi intercidentia fanguinis in arteriis Erafiltrataeis phleemonem, & febrem continuo pariebat, ut lib.de tumortbus, & lib. ds fangumis miffione Gal. refert, Quid non longus puris adhaefus in impedito conclawi cordis ’ Deinde fi obftruitio arteriarum apud Petrum Salium cap. 31. ¿e ajfebVbus particularibus, tam gravis., & detrimentofa e ii: quid non etiam pur'ulentae m iteriae fupra plenitudinem fanguinis arterialis infardtus? Praeterea fi fuligines , quae putndae non funt & a naturali materia creatae tam mukum incommodae funt fpiritibus & vitae ipfi : quid putredo ipiii fa-iat aftuofa? quod fi Galenus impoflibile putavit ei occurrere putredini , quae eft "cir ca cor, quid non difficile fit cor putredinem fufiinere, quae intra ipi'um fit Narrat Phibtheus lib. 2. apb. 4.1. ex putri faeridoque intra pericardium' coatento pure , creberrimas ammi detecdones homini fuiffe : qui mortuus etiam inde efi. Quid igitur intra cor ipfum faciar purulenta colluvies, & in ejus finu lon^a coinqmnano? Audi autem Jo. Fernelium lib. 5. path. cap. 10. narrantem, ex pul monis vomica rupta, & pure ad cor p.enetrante ejufdemque facultates ODprim»nte , quemdam intra horae quadrantem ex improvifo nullis antegreffis fymptomatibus mortuum. r Haec & aliorum teftimonia, & argumenta funt noftra . Verum anatomica fide compertum e fi, arteriae magnae vefiibub tres adftare membranulas femilimares. intus quidem apertas,-ut fpiritui vitali exeunti puteant; foris veto clau^as, ne in laevum cordis ventnculum idem remeare poffit, quod fi penetrabilis , inquarn & naturulis fpiritus, in limen aortae penetrare non potefi ; quid tetra & corDulenra materia? An vero neicms ejus ftraiturae, vel oblitus fuit, Galenus? P Haec, l'cet & alia poifint, contra modo narratam opinionem attulifle fit fads • non parcemus autem his reterendis, quae nonnulli produxere pro Galeni defenfione quae brevibus fuit haec ; ahud efle criticos, aliud fymptomaticos, fieri abfceffus : atqm efi haec expurgatio cmicorum , quod cum aiTerunt hi , videntur qui, \ ai! rn7 ad'Vertere’ ^ ob'ltos ^ c ritic a ru m admolitionum verarum adeo ut de cnfi faciant non cnfin: & quae fit infuper omnino contraria crifi, cedatque res fymptomatica vere, quae putabatur critica ; nam quid cieri putredinofum hu-

”5 " S L ™

(ia%

ut ortendant polfe rem evenire , monfirare fe , quod eveneritcum mo«e ’ quae, major meptia fit : quid igitur moliri naturlm , quod funefie ceffurum f?t ? ejuimodi igitur opinio fit fequenda, quae tot mala invehat crifis ? mns

r i ? emCa ,am reCOf niU ° pini0n,e fecundam recendorum fentendam dijudice-

S s m

inabf“0“-.* « « rS iS S

contra in finiffris conjita materia eo aili? ari poteft, a|iqul ratio . per i

T i

fe l V l i f f i £ be T d S i t ntUrn l!Jum humj rem : Yel cum ^ attrahant ilium ad Tertio neaue nniii U* Ut ad. mgreflum, tranfcurfumque humoris. eft £ i J S ¿ 2 . I T fT COmSe, videtur fitus 1 W medii thoracis 3 g- p iepto nanfierfi : quern locum pus alioqui grave, qualeomF 2 nes

S'mgularts.

res requirunt, ínfima petens praetergreditur, fupcr diaphragmatis facie quietem & conliftentiam, habiturum. T aceo, quod cum Fallopius ftatuat propagines hujus venae definere in venam adipofam , & contérminas venas; hae quidem non pertinent ad interiores finus renis , fed ad exteriores ejufdem tunicas : quapropter via non eft , quae fatisfaciat. Reftius fortaffe fuerit opinari nos ab ofculis venae line pari pus elicitum , hinc rransferri ad truncum venae magnae adfcendentis , & inde demitti ad defcendentem & emulgentes &c. fed hoc neutiquam eft a junioribus cogitatum aut expreflum . Reftat nunc ut aliam, ft quae eft , viam nos inveniamus atque tradamus . Eft autem mea quidem opinione nobililfima atque accommodatiftima per venas phrenicas. Commoditas, inquam, prima, quia defcendens ad ima pus, a fubtenlo dia phragmatis corpore colligitur, & hofpitatur, ultima veluti ftatione & quiete. Se cunda quia craflitudo puris extenuari poteft ac praeparari fie, ut facile venas fubire poftit, interveniente motu perpetuo fepti tranfverfi. Praeterea cum in fyftole dilatatur feptum , tunc belle poflunt adaperiri venarum ofcula quaque parte , atque ad fe rapere materiam live fponte , five natura procurante, & humoris tranfmiflum admoliente ; omnibus autem modis attrailus luccedere poteft , facilius fub perenni diaphragmatis motu . Hunc autem , ut & hoc notem , plurimum adjuvare folet agitatus proximi mufeuli pfoae : cujus plerumque caula equidem advertí frígidos Abfceflus ad has partes creari. Nempe ad mufculos univerfos polychronii, fiunt Abfceflus infignes, quemadmodum in lacro; regioque, Valetudinario Incurabilium experimentis quotidianis oblervavi. Objicient fortalfe, memorata primum craftfitudine puris , minores has fepti ve nas, quam, ut patere tranfeurfibus hifee poillnr: verum praeterquam , quod non tam parva (lint haec vafa, adjuvat, ut dixi, puris tranfitum motus. Quid, quod melancholicus humor, qui craflus eft , per exiles ftomachi venas difeurrit ad excitandum in ore ventriculi ciborum appetitum ? quare cur per haec certe majora vafa 'difeurrere pus non polftt ? Poftremo natura parat quacunque vult libi vias . Quod ft per ofla ctiatn expedit fibi callem, quid non & per venas fepti tranfverli non obfeuras? A d has argumentationes , ad has rationes meas omnes ( licet Arift. auilore 5. topic, a prudentium approbatione rem deduci) accedit & complurium Virorum in Urbe noftra Graviflimorum aflenfus : quibus communicata primum haec noftra ex«ogitatio digna vifa eft , quae in lucem expofita judicium commune multorum , turn medicae, turn anatomicae rei, ftudioforum, experiretur . Sunt autem praeter principio memoratos Gymnafii ndftri Profeflbres, íi fe nominari patiantur, h i; Tyberius Carnevalis purgati V ir judicii, ac doftrinae . Martius Schipanus, V ir arte, & facundia, clarus. Stephanus Rivaldus, qui Caef. Scannapecum Praeceptorem fuum celebrem ufu medendi refert. Francilcus a Ponte Philofophus, ac Medicus, profitendo laudatilfimus. Francifcus Nola praeter mcdicam quidem , & aftronomicam rem , egregie profelfus. Joan. Dotninicu^ Magliocchus , qui feriptis doñiftitris medicinam locupletabit . Francifcus de Curtis, cujus Epiftblas medicinales, vel abexteris, expeti legimus. Francilcus Afcellonus, qui Galenicam & Arabifticam doftrinam cum Fhilofophia conjunxit. Horatius Thefaurerius antiquiílkxii Collegii Salemitani Do&or , & Medicus Neajpol. excellens. Eft

C on fu lta tte

Eft autem Anatómica Demonftratio noftra haec. A B C Subtenfum praecordiis diaphragma. D Foramen diaphragmatis, per quoA excurrit ad fupertora elata vena magna. E Lacuna & intercapedo diaphragmatis & peritonaei crudam fanguinis eluvierfí cantineas. F F Rami primi n f urgentis venae magnae , qui venae pbrenicae funt a loco nomi nator y quae <& angulares diaphragmatis pontones B C fignatas perrigant. G Truncus venae magnae defcendentis . H I Venae renales emulgentes diftae. K L Urinae duBus. M Vefica. Taque patet facile fieri, ut per phrenicás illas venas fluere pus e fuperioribus delatum ad vias urinae poilit ; difficile vero & incommode per alias duas fuperiores vías permeare materia queat. His alia quaedam pro corónide fubneitemus . Propofttnm enim eft indicare , quod ad plerafque muirás efHuxiones purulentas communis eft & haec via ; adeo autem communis, ut & toti corpori poffit efle, nempe ventribus omnibus etiam, capiti , inquam , peftori , abdomini , ñeque incuria meo q’aide'll indicio corporis medium centrum obtinuir haec pars. I caque ft rite poifunt fuprema , rite poffunt Sc media , riteque etiam Ínfima ; fi haec & media via opus habemt . Quas ob caufas ñeque angina, ñeque peripneumonia , ñeque empyema quodcunque , ñeque corporis totius cacochymia, cujus meminit Hippocr. lib. r. epidem. com. 2. text. 8. quomodo per vias urinae repurgari poffirrt , dubium nunc eft . Quoniam autem peripneumonia crurium abfce!Tw faepe finitur , ñeque humoris tarn longa rranslatio , comprehenfu difficilis erit his, qui norint delapfum pus ad cavam venam per iliacos ramos traduftum ad crurales venas poffe pervenire . Quam rem ftatuenti mihi venit in mentem hiftoria Vincentii Canavacioli , qui cum emphyematicus ex vulnere jam a nobis curatos longo labore fuiffet , poft aliquod t empus abfceffum ad crus dexterum expertus eft. Ex demonftratis autem credere par eft , quod refiqua , quae in fundo thoracis & diaphragmate haefere, natura per phrenicás ad iliacas venas tranfmittit. Quod Se Nicolao Angelo- ab Ei-yfteis Medico & Scriprori Neapolitano doitiífimo vi-

Nancifcitnr & hac via reíólutionem (fuaeftio , cor fíat , ut (quod docuit Hippocrates m roods) abrupta in medio progreflu dyfenteria tranfmigret in Abfcefium circa eolias; bumoris quippe fa£io tranfeurfu : nempe de venis mefentericis oc mtehmaubus, ad cavam , & hiñe ad phrenicás , at fiat Afefteffus in coftis intenonbus, aut ad axygon, ut fiat in fuperioribus. Solvitm- & frac eadern racione problema, quod1 referan!, expofita prias obfervat,one frequenciffima pariter & ccrtifftma , quae eft haec . Compertum eft pueris lmpuieribas-ai« puberibus confueviffe Abiceffus ad latos dexterum, praecipue pau lo luperms cm<ftum, excitan: ita quidenr accedit filio Antonii Bagnes, quern cum egregio Medico Sebaftiano- Vecbiono- curavi: itemque filio Jofuae Amicangeli, cui cum col lega Viro Jacobo Fepraiob medicatus fum»: atqne etiam Margawtae Blancbmae, quam m noftra vieinia curavit, a me fefkm , minifter meus . Pafltts Sc iDutem loci fuppurationem longam quídam adolefeens, cui praeftitit operam medi cara retrua laulus Pinachius genere Graccus : Sc inter omnes generis claritate

Singultirli'.

nominandus Ferrandus Caracciolus Foroleti Dux IlluftrifTìmus, de quo Viro abunde teftificari poteft Marius Schipanus, V ir in re medica aeque & in bonis literis excultifiìmus. Qui omnes vel ad diaphragmatis angulos, vel ad fines ejufdem, abfceffum iunt experti : taceo quod eodem loco licet opinari tuberculum lateris, ab Hippocr. I. 2. ds morb. 58. defcriptum atque enarratum . An autem caufam ob aliam , quatn quod a fepti memoratis venis prompte ac facile potuit humor ad proxima clerivari. Adverfantium argwmentorum depulfiones. Aec nos quidem aliquandiu meditati non approbare atque amplefti fenfibus omnibus non potuimus ; quando difficultatibus implexa nullis , multa praeter haec probabilitate firmata videntur : fed probabilitatem quidem oftendimus ; mcommodum autem huic noltro placito nunquid unum fit , jam denuo perquiremus. Euit quidem , qui diceret & non neceffarium hoc affliélae partis excogitatum , & improbabile etiam. Non neceffariu.m quidem , quia làtis effet effeitum , orme referre ad unam .caufam antecedentem , quae venis contenta , ac bipartita , duas in vias fecefferit diverfas , altera quidem portio in Abfceffum , altera vero per ureter.es, .& veficam . Neque inquit , aliquid facit , quod puriore apparente urina madentius fit ulcus , aut contra. Namque dolentem unam partem , per venas faftus defluxus alter in alterum accedens , levat, omnefque etiam vacuationes e corpore alia quaecunque minuit, materiam in diverfum trahens. Praeter haec & alio nomine probabili haec opinio non videtur , propterea , quod ponitur extra venas putris materia nullo .argomento aut indicio. Purulentae autem materiae , quae extra venas conftitit, perpetua etiam perexteriora fit edu£tio : empyematis quippe, cujus pars per urinas effluir , nunquam certi effcmus , nifi & per expuitionem effufio exiiieret. Tertia animadverfìo fuit, quod extra ve nas pofitam materiam non dubitavimus intro eafdem deducere: rem quae per difficilis & apprime dura oppugnatori nollro videbatur. Haec ille : quibus equidem omnibus a nobis & ante provifis ita fatisfaciendum cenfui ; inertis ignavique ingenii, paucique & vulgati negorii videri, communibus & univerfalibus caufis infillere contentumque effe, cum definitas, & certas cognofcere detur . .Quid autem logiatros & diale&icos fpeculatores facit magis , quam fumma rerum indagine philofophari ì quidve juftius reprehendit in methodicis Galenus, quam, reliaa partis affeéfae conilitutione ac notitia , laxitatem illam confequi causarum ì quidve clarum Medicum , praefertim in abditis morbis , facit , quam affliftae fedis inventio ì porro Galenus ad Hippocraticam doilrinam nihil addere dignius vifus eli , quam locorum , qui male funt aflfe&i , dignofcendorum artem. Unde nullum fane majus operae pretium in Hippocratica medicina fecit meo judicio, quam fuo ilio Topognofias opere. _ Itaque qua nos prudentìa fedem affeftam nafti cum fuerimus, & ut credo equidem, praeter meam aliquam induftriam, divinitus demOnftratam ; hanc pro com muni & vulgata ratione relinquamus ? fatuum hoc quidem & viro fapiente indignum . Quod fi viam utramque fpeculandi commetiamur , incomparabiliter praellantior haec nollra futura eli. Tantum enim abeil , ut nullum ufum exhibeat , ut maxime neceflaria fit haec extra venas confiftens , cavitas : quo modo enim putrida in promptu, & in aifu , materia, quae alterne per matutinas, veipernitafque horas alternòs locos inear, & commutet? quin immo expreffa mane vel vefperi fame multa de ulcere, continuo prima quaeque lotia clariora : ita videtur , tam

Confultatìo

tam bred neutiquatn putrefaétam intra venas materiam , fed potius extra venas paratam eandem ; quid autetn, quod. tam diu tabulata atque hofpitata , non per tranfmiflutn difcurrens haec , intra venas aftualis & confarla putredo , minime tam debilis puellae fuiìentari potuiflet , calamitofiufque ceffìffet . Quam enim febrem , & quae fyniptomata non intuliffet ? Adda, quod fub aftuali intra venas putredine febre alìquando vacare generala puella non potuiflet: atqui faepe vacavit,. utiquedoftiifimorum hominum , qui obièrvarunt, teftimonio, atque in praefenti r qui decimus eft Martii dies evidenter vacat. Quo tempore cum adhuc urinae purulentae manent ; quaefo explices , ut interim nitidus puellae color eft & caro plurima reparata,. cum virulentae irti in tra venarum iìnum putredini conjungantur ? Interea mirto num intra venas confi ci pus poflìt & num ad Htppocratis, Galenique fententiam hoc afleri liceat ■ Prudentes ergo nos, qui extra venas confiftentem hanc virulentiam pofuimus, aut verius a natura pofitam obfervavimus ■, e ventriculo fc ilic e t & ejus duftibus ad earn partem tranfmiffam . In nullo autem loco praeterquam in hoc fane perfide re, ne« que aliunde, quam inde procedere fanies. illa poteft , ut difcurrenti per fingulas partes naturales facile pater.. Sed occurrimus argumento, quo adftruitur falfitas opinionis noftrae propterea , quod nunquam extare poifit extra venas materia purulenta , cujus efifufio edam per duftus extra venas pofitos monftrata non fit : esemplò produfto empyematìs, quod nunquam adeife monlìrabitur per urinas exeretum , nifi & tulli rejeitum : immo dicimus hoc aperte falfum vel experientia tefhnte , per quam obfervare licuit vulnere thoracis diu vexatos- a me fuperius nominatos , qui vivunt , remque narrare poflunt ; empyos aliquando nil tuffi rejecifle praeter quos & innumeros alios in valetudinario noUro vidimus , videreque in dies licet vulneratos empyos mi pectore rejeftantes. An non autem hi funt ex vulnere empyematici :• fed tales, vel ìpfe Hippocrates, rrominavit, lib.z. de morbis . Quamquam qui ego has rationes produxi paritatem admittens , quippe & mul in'1"1 difcnmmis intercedit inter cavitatem , quae refpondere non potali venis (haec in empyemate thoracis eft vacuitas ) & inter cavitatem ,. quae venis refpondere poteit •• certe intercapedo diaphragmatis , & peritonaei a primo Severino' obièrvata, ac pubica in anatome demonft'rata- , haec obduéla eft , nec alias vias , quam venas ad expurgandum habens ; illa defeita quae duélus alios, quam venarum na fta eft.- hane autem Galenus in libi 4.. de loc. affi, expofuit : altera ad Itane diem quidem omnes, ar Magnum Hippocratem & nos hujus obfervatores , magno Dei m.c ^nnt"!0 * “ IT* An,aj )unr autem de invento me exteri, ficut confido, fi mii t p? es & Comprofeflores noftri quidam : complures autem , qui candidiffido 1 vrent * comPeri '■> lòd longe plurimos' qui pedem ferant futuros alios non (filimi aA 3''a9 arSu'Tlentariones devenio , quarum ill'a reftat a limili contendens . ottendendam ----aui_i.vv.uv.uua umidirlemateriae l _ ,1 r* fT V. ein antecedents rationem effe finis r propterea ^ (r ladra in dextris fluxia, vel vacuano, ltarim edam*1 fi e '0 T 'S revocanQ & anreriora a pofterioribus, & contra. Ajo-equidem cemur ■ „mu •m' ’ ,5uod faepiffime non fuccedit, ut experimento quotidiano do« vera fii- - ora,nus non obliare » fino minus haec noftra reciprocatus inveftigatio’ non pft ; / . qUe di^paritas , quando in caufa materiae arvtecedentis de fit rprr u el^r0Cntl° 1 ^ tem tam pnompta ac fubita. Atque etiam in parte unra faenp , ’ renpnet femper materiae pars plurima ; in noftra vero caufa pup apparet urina eum: manavit ulcus , ficcumque fuit uicus curri lutulenta fuit

4-8

S'tn^ularts.

ftiit urina ; prompta fcilicet & expedita , quafi vicinorum & affinium viciflìrudine ; quae neceflìtudo prof'e&o non eli inter partes diverías , quibus materia communicat antecedens. Sed ;am occurrimus tertiae animadverfioni , quae contendit humores extra ve nas non poffe remeare . Dicimus enim hoc difficile non effe , rationem oftenfuri multorum principum Autorum. 3. aphor. 12. Galenus meminit expreffe dellillatioms humorum a capite in venas, & arterias : atque, ait , inteUigimus per deftilJationes omnes fluxiones , quae fèruntur a capite per venas & arterias ad partes inferiores : ergo materia extra venas recipitur per venas . Et ì.progn. 38. ait Hippocrates, fi abfceffus deletur, & repetit periculum delirii, & mortis: ubi Ga lenus per repetere explicar materiam extra venas retrocedere in profundum corpo ris aut in aliam ledern principem , unde commoti funt fucci per vaia , quia non poteft fieri per aliam viam haec tranfinutatio j imo fi in cerebrum , advenit deli rium &c. quae feq. E t 4. aphor. 75. fi fanguinem aut pus mejat ; ubi Galenus a it , mingi interdum pus, cum aliquod apoftema in fuperioribus difrumpitur , & pus ad urinae inflrumenta emittitur : apoflema autem fit extra venas, vel in fubftantia hepatis, vel icpti tranfverfi &c. Ergo potei! pus extra venas genitum per venas expurgari a natura . Et 3. acut. io. ait Galenus fanguinem in phlegmone contentum , qui demigratus efi totus propter partis accenfionem vena (cita eva cuar! : ergo potei! fanguis extravafatus iterum in venas recipi . Sed fatis aperte definit rem hanc Gal. 7. aphor. comm. 30. ubi a it, humorem deftillantem a capite in afperam arteriam poffe expurgari, vel per arterias ad vias urinae, aut al vum. Itaque hymor hic tranffumitur in venas, & 7. aph.55. ait Galenus , aquam colle&am in ventre hydropici purgari .poffe per vias urinae : ergo nihil prohiber hu morem extravafatum a fepto per venas emitti . Et 6. de locis aff. c. 4. ait, apofiema lèpri tranfverfi fuppuratum , & difruptum , per urinas purgatimi copiofa puris evacpatione, & quibus aut renes dolebant, aut hepar, cum tebre , deinde, mpta vomica in loco dolenti , vidit emitti pus per renes . Ergo nihil clarius , quod apoftema fit extra venas . Et paulo infra in eodem capite ait , nos autem pulmonis vomicam five abfceffum per veficam expurgari vidimus : & ibi ftatuit Galenus viam per ramos arteriae defcendentis ad renes ; pus edam a thorace per cavam venam mediante vena, .quae arboris caudici proportione refpondet , in alvum ducitur : quare nil mirum a fepto, a pulmonis vomica defcendere pus in ve nas & arterias. Haec eli conclufio Galeni in hoc cap. Verum admirandus el! lo cus Hippocr. i. epid. feti. 2. text. 84. ubi ait , parotides defluxerunt ad veficam , lìc tubercula polì aures non fuppurarunt, fed ad veficam defluxerunt ; & Galen. in commentario, exemplum hoc, a it , parum frequens e li, & memoria tenendum ; ergo eo magis tubercujum in fepto tranfverfo poteft ad veficam defluere : & 3. epid. fett. 3. textii 29. etiam in Coacis praenot. ait Hippocrates vomicam pulmonis expurgari per al vum lethale : & ibidem , abfceffus , qui defeendunt ad crura in peripneumonicis utiles omnes funt. Ha£!enus jam objetìis adverfus noftram fententiam argumentantibus fatis fecimus . Aliae nunc fuperfunt , quas nos ipfi praevidimus ; futuros nempe aliquos , qui federn hanc affei^am non admittant propterea, quod fpiritale organum non fi ne diferimine experie’tur abfceffum , nimirum turn infiammano , aeftus, dyl'pnoea, fçbris acuta, dolor, & hujufmodi gravia fymptomata, non deerunt . Cui objeilioni occurrimus praeterquam , quod haec principio non defuere : ad haec dilcerni oportet affeétus calidos a frigidis : nempe nos abfce.ffum hunc frigidjorem , quajn calidiorem ftatuimus , cum quo alioquin fedato affeilu turbulenta illa

Conßtlhitio

illa fymptomata non eonjunguntur ; praefertim quando abfceffus iile non fuperna , jed inferna parte fubcrtum eít . Sed praeftabit edam quaedam , quae Petrus Salius, /. de partium affeci. fcripta reliquit. Diaphragma cum tumore afficitur , dupliciter hoc pati folet : nam irruentibus excrementi ad ipfum potei! tumorem & line febre, & cum febre pati. Si fine febre afficiatur a principio dolor, & refpirandi dificultas, continget ; praeterea pulfus parvulus accedit, & durus. Quod autem ad crebritatem ; quoniam in his ne cesitas non eft adauita, vel quid vel nullo modo mutatur, ut docet Gal. /. 4. de praefagitione ex pulftbus cap. de fepto tranfverfo ; & haec excrementa dcbemus judicare effe cruda, & tenuia j quoniam craifa non pofiunt infigl in fubftantiam nervofam diaphragmatis. Quoniam autem haec excrementa carent nimia cal idirare, hi tumores non poffunt effe non tantum longi , fed etiam diuturni iìcuti experientia vidi in Nobili aegroçante , cui ex crudiore , & fubtiliore fanguine faftus eft tu mor in fepto tranfverfo diuturnus ; in quo cum dolor , & fpirandi dificultas , pulfufque durities ,• & parvitas, adeffent: ad eum tarnen non fubfequutum eft de lirium , cum hoc videretur rationabile ex eo , quod haec pars ad meutern , unde phrenes appellata eft, plurimum faciat, quafi quod ad fapientiam conférât : quo niam materia & tumor erat frigidus & crudus : ex quo tandem mortuuseft, cum prius fere ad tabem decurriffet, & in ultimo difrupto abfceflu expuiffet cruenta, & cruda , aliquo modo tenuia , & quae nullam coétionem ìndicarent . Ad hunc eundem tumorem fequitur neceffario tenfio praecordiorum fubvacua, quoniam tenduntur mufculi ad diaphragma nulla exilíente in hypochondriis inflammatione, vel alio rimili tumore. Et ut paucis hanc partem concludam : tumores hi longi , & diuturni, generantur a materia tenui, & frigida , quae tarnen temporis diuturnitate in loco affeélo craffefcit; & ad hos fequitur dolor, dificultas refpirandi, pulfus durus, & parvus, qui ad crebritatem vel parum, vel nihil, mutatur, & teniìo hypochondriorum, nullo apparente in his tumore ad taftum . Et fi his turnoribus aliquando adjungatur febris ut experientia pluries adnotavimus , non tarnen acuta , nec delirium neceffario fubfequitur : quod tarnen aliquando in adpropinquante morte vidi acceftìffc . Et hi tumores cum perfeverant , & non folvuntur, patientes ad tavern dsducunt: quod licet non fuerit a Galeno notacurp , tarnen teftor ego verum efte hoc accidere . Et haec de tumoribus longis fine febre cauiàtis a materia frigida. . .Haec ille> quit»«« appàrer, etiam affefto diaphragmate ftcundum proprium fui ìpfius corpus, placatiora mterdum evenire ivmptomata ; quid icicur fi ¡Hud ipfum fecundum contiguum tantum ambitum affeétum fit? j 4 n Putii fuerit fubßantia , quae per urinas excreta e ß . ubitatimi autem eft , nuta pus cenfendum id fit , quod per lotia folituœ eft excerru . difficile ahoqnin & incertum, ubi collegium , & unde ad has vias traheretur . Cum emm neceflum eflet alicubi fcatere longum faniei proventum : pars haec fane, quae vita fomes effet , nulli fe decorava , aperuitque . In cavi tate porro magna & naturali videbatur alienam aflervari ; in alia vero praeterquam in abfceifu, par non erat, ut quis adftrueret, unde ad veficam derivaretur: reaquum ìgitur , ut per venas , per quas ipfas cum infòlens fit ferri pus , reliquum eft ut iamem , nc enim cum antiquis appello nunc fuccum crudum, adhaec mtrequens per unnae vias mûris eft expurgatio , ex qualibet vero alias quam pu^nta , frequentiiluna , fuccus autem crudus , aut lirnofa &. inquinata coélione Torr.,1, refi-

■

Singulars.

refidentia poterat adfpeftu primo videri multll, praefertim quando virulentior excretior defiileret . Adde, quod pueris , & mulieribus, & ocioiis omnibus hominibus , & qui plufquam coquendo par eil , efitant , compertum eft fubfidere plurimum excrementi, quod quia putredinis vitium non fentit, haud puris nomine detre£landum eft leviter. Haec & alia hujufmodi fuaferint quibufdam crudum effe fuccum , qui per urinas fpeftatum fuit .• verum enimvero, ut non inficiar fub polychronio morbo fuiffe cruditatem plurimam , quae & puri alicubi gignendo materiam exhibuerit : & ut non negem etiam interdum fuccum crudum apparuiffe per eafdem urinas ; quo icilicet tempore pus alio tra£tum fecefferit : tamen judico pus merum exftitiffe , quod cum ulcere reciprocaiionem habuit . In qua re certum me fecit Galenus /.i . de aliment, facult. qua difputat de trinco , qui notas fucci crudioris , & puris difcretrices, propofuit has : nempe verum pus, inquit, graveolens e ft, & lentum : craffus vero fuccus craftitie, & dolore illi duntaxat eft fimilis, ut qui neque gra veolens eft , neque lentus . A t qui quod nos quotidie fpeStavimus fedimentum , varia hercle fpecie fe exhibuit : nam gravis halitus per colum transfufo humore faepe nares feriit ; reclinato vero eodem ichore , fundo adhaerefcens vifus eft lcntor quidam, qui produitiore reclinatu recedebat, alius vero non item. Praeter haec & aliud lignum, quod comprobari haud quidem licu it, Jo. Raptifta Donatus propofuit / . 2 . de matur. matcriae in morbis cap. 24. quod eft : Pus ft bo£Iu depellitur, lumen caufa eft, ut pus fulvum appareat, id eft, eo plane colore praeditum, quo aurum apparet. Sed de pure in urina noftra haec fuerunt experimenta. Lotium quidem Heroinae inculpatius , ubi accommodata in vafculum filtri ligula deftillavit ; refiduum fedimentum expofitum Soli, exilem, & vix adfpeilabilem, fui portionem reliquit. Lotium vero virulentius colo tranfmiffum hypoftafin. reliquit craffiufculam, quae camino fuppofita calido craftitie ichthiocollae preffa eft . Sanies, quae manare ex ulcere folita eft, in urinam puram alius puellae indita, fimilem ad unguenti excretae naturaliter urinae purulentae fpeciem reddidit. E x his igitur omnibus fuum de purulenta judicium elici facile poteft. Sed aliquis nunc objeélabit mihi memorans pus , Galeno docente , in com. 47. 1.2. aphor. ex fanguine ortum habere, qui humor calidus & humidus, diverfa autem ab hac pituita . Cui argumentation'! bifariam occurritur . Primum quidem hoc etiam effe pituitam in pus verti apud Hippocratem , qui libr. de morb. 1. & 2 . ex diftillatione a capite fuppurationem in inferiore ventre perfaepe pofuit : quod & Galen, in commentanti de ratione viBits, etiam profeffus eft. Joannes veroFernelius Medicus, quidem non folum doftrinae amplitudine, fed experientia clariftimus, in fenibus praefertim pituitofis empyema quoddam ex fuppurato in pulmonibus phlegmate colligi affirmavit. Deinde fiobtrudant, quod non verum fit ejusmodi pus , neque ego item tale alleverò fuiffe , fed purulentum & virulentum utrumque, turn ab ulcere , turn ab urina, recrementum appello ; nam verum mea fententia pus nufquam exftitit : aequale autem , aut vix diftimile quod utrinque prodiit, dum corruptitiam eluviem urina retuliffet. Quod jdbfceffus vere ac proprie fit hie appellandus ajfetlui. Ominum ufus reitis difeiplinis rite tradendis neceffarius , nedum conducibilis e ft. Etenim hae notae funt rerum : & nifi fecundum fenfum principio pofitum ufurpentur ambiguitatem longe maximam, 8cfortaffe etiam infinitam parere que-

Confultatit

queunt. Qua caufa fir etiatn ut unum pro alio nomen accipi non debeat : nimirum ita fenfus temere confunderentur, & lux fua rebus , & dottrina non effet . Ob id quidem Graeci , Latinique, cultiflimae nationes notas , & momenta nominum , exa&iflime diftinxerunt , diftin&ofque fenfus e vocibus elici voluerunt . Quam legem in medicina, ut fervarunt optimi quique , ita non defunt barbari, & folaeci , & minus accurati , qui negligant & contemnant . Cujus rei perfaepe notatae facere non poffum , ut me non pigeat ; atque adeo affeftum hunc , qui vere ac proprie Abfceffus eit , non patìor ukus laxa & vulgari voce dicatur . Equidem nefcius non fum ulcus effe , quodcunque praeter naturam hiat : verum haec generalis nimium vox ell, ac tyronibo digna. Ulcus vere non eft, quod perennem & uberem non ex fe quidem, fed ex ambitu manationem eruélat, reéìius is fin o , qui ulterior eft character, appellando videtur. Verum enimvero placet maxime Abfceffum vocari, quo nomine dependens ab alio fuus ortus arguatur: id enim ( cto' ) vel (ab) praepofitio , terminum a quo, & radicem unde propagatus eft , non obfcure arguir . A qua relatione ut non feparantur Abfceffus cum fua caufa conjunfti : ile etiam voce tenus feparari non debent . Quod autem Abfcef fus hic principio fuit, caufae, materia, forma, generano, per me jam explicata, monftrarunt, ac deinde etiam conditiones Abfceffus nunquam abjecit ; ièd retinet adhuc firme, quemadmodum auétor ejufdem, feu morbus, feu natura, voluere. An Abfceffus frigidus per Congeftionem hic fu erit , an vero per Decubitum ? On difficile mine dubitano cadet in hominis cujufpiam curiofi mentem, num a Congejiu fit hic Abfceffus, quem fecundum latus incurrit Uluftriffima Puella . Enim vero cum bepar intemperatum , quemadmodum jam conftituimus , illi fit , potuit humor ab ipfo genitus crudior a natura repudiato , in vicino loco paulatim congeri fic , ut demum in aliquam magnitudinem , quantam vidimus coacervato fuerit . Non diffentit autem hoc morbi genus a languefcente habitu Puellae , quam audii ex Excellentiifimo Prorege, jam Hifpali morbo gravi correptam in cachexiam, & in tumorem totius ferme corpufcuii cruriumque deveniffe . Vifitur autem in hifee affeftibus huiufmodi Abfceffus.

eft , quandoquidem is humor fufe non tranfeurrit : febris pc teftimo -qUam a . p*ulatim ^fluente rieri debet . Confirmatur eitimomo magni Hippocratis, qui dixit, Abfceffum precede lere labores, dolores G 2 ac

S in g u la rs .

ac la/fitudines: quae res quidem non infunt Abfceflui per congeftum. Experta au tem principio Generofa Puella fuit nonnuJlos dolores, ut retuli. Sed neque aliquid facit, quod nullam externo tumore pafla eft inftammationem. Porro Galenus l.de turner, praet. nat. c. 4. feripta reliquit haec; Abfceffus non perpetuo tnfiammationes fequitur ; fed ultro etiam gigmtur , & a principio , fiquidem intro colletius humor temporis proceffu partes excortat , ac deductt . Verum enim vero , ut haec vera fint , fuppetit ratio , qua fa&um utrumque fuadeatur ,• illo primum propofito fieri poffe, ut materia uno in loco jam diu colle&a fit frigida quidem primo, fed poftmodum acceifione calida fervefa£ta, five quidem calida per i«, ut biliofa, five peraccidens reddita calida, ut per infor&um computrefcentium humorum , & naturae nunquam vacantis agitatum . Igitur fi humoris hujufmodi coacervatio fit circa locum nobiliorem, & principi parti proximum; fieri, inquam, poterit , & non difficile , ut natura partes munere digniores levans , ad viliores alias partes humorem eum tranfmittat ; quod faftum alioqui vere demonftraturus fum pofterius , ut meam opinionem producam ; quae eft fcilicet coacervatum alicubi diu fuesum computrefcentem, ad aliam minus praeftabilem expulfum , atque tranfmiflum. Criticufne an fymptomaticus fuerit hie Abfceffus ?

Am autem quando, quid fit hie affe&us, expofitum eft, qaalis idem fit, ediffe* rendum fuccedit; hoc eft criticufne, an fymptomaticus ? Criticus autem a noftris dicitur , qui produ&us a natura materiae translatione , morbum ad falutem determinar, atque praejudicat : non aliter, quam decreto ejus, qui praefidet, reus abfolvitur. Symptomaticus vero eft, qui peculiariter a vi morbi, & ubertate ma teriae proficifcitur: neque enim natura ad eum producendum intervenit expellendi fun&ione , praeter quam irritata , & ad opus alienum , & quod ad fe non attin e t, exfequendum per vim , & orgafmo fuccorum infolentium compulfa ; fed nos fupra plenius utraque diferevimus : igitur fi nunc velimus utrumque dignofeere , cunflas in hoc critici leges expendamus oportet . Vere autem non videtur opus criticum, aut crifis fuifle, quod oftenditur fecundum crifis inculpatae conditiones, propofitas a Gal. in com. 20. 1. 2. aph. quae funt videlicet. Prim a, ut fiat per inferiorem evacuationem magis , quam per fuperiorem Abfeeflus . Deinde per quam humor noxius , aut redundans , quam alius quifpiam evacuetur. T ertio , quae reftef fit tramite , quam quae non reilo . Quarto, qui fecile toleratur . Quin to , qui fit cum concoftione , & in decretorio die . Hos omnes ope rum crifis numeros non habuit hie Abfceffus . Primo enim eft in fuperiore parte potius, quam inferiore , & partis quidem ulceratae ofculum exterius naturalem regionem attingit ; interius vero extremum ad angulos adfcendic diaphragmatis j locus fcilicet a quo putredo exhalans febriculam fovere facile poteil. Eft autem hie locus opportunus in fluxionibus peiloris, in quern venae fine pari furculi private difperguntur : unde licet facile fufpicari , focum putredinis primaTium fuiffc circa haecloca ; ficlocus apparet minime laudabilis,&certe quisnon exhorreat perfoflum Abfccflu latus , in quod digitalis magnitudes peniculus adaptetur. Adde quod Franc. Vallefius, in com. prog. ad alias Abfceffus boni conditiones, requirit promptum effiuxum, qui hie certe defideratur , neque haberi poteft , ut pote fub cavitatem vadente ulcere, nifi valida , & vehementi abdominis , & fubinde diaphragmatis, ut diximus, compreificne.

I Confultatio

ySfc Sed quod ad fecundum caput fpeélat , eft & humoris morbific! nulla excuffa fubitantia : etenim & morbum fimiflct, & tolerancia fequuta plenior fuiffet ; fe brícula abiiíTet, & omnes aegrae Puellae res meliores jam client. Quo paclo au tem fnt haec quando minime cum co&ione res afta eft. Quinimo fi rite fummam íubducimus, affatim magna eruditas a principio fuit, atque nunc eft, Argumento eft iníignis morbi contumacia ; deinde eruditas in pure. Cruditas in excretis , interdum etiam in dejeftionibus, fed maxime, in urinis, quas mane ac vefperi cum fucco crudo vifere confuevimus : quid autem , primam Abfceffus cruditatem non memoro, per quam unam nulla unquam apparuit in Abfceilu codio ; fed immaturatio longa fuit tanta, ut vix fe oftendiffet Abfceffus, nifí poft longa témpora. Porro ut dicam , quod íentio , non minus valuiffe morbus , quam natura , fuper hac Uluftriífima Domina, videtur: febris ; urina cruda, & purulenta; Abfceffus; macies; fluxus ventrjs; & alia. Natura vero nullos aut fudores, aut hujus gene ris expulfiones molita eft ; quae poterant apprime conducere. Sed , ut multitudinem Abfceffus expendam ; quis quaefo non videt imparem aetatem novenni Puellae fuifle, ad Abfceffum tot jam menfes inexbauftum ? deinde cui non difpliceat, quod perirrhaea, quae ad articulos Abfceffus, tum quidem fu turos, turn fados, tollit; nihilominus in hac noftra Generofiftima languente , ñe que Abfceffum anteverterit, ñeque minuerif ? Hañenus quidem effedores, ac materiam Abfceffus prodidimus : forma jam reftat , de qua Hipp. 1. 6 . epid. feB. i. text. 3 1 .tubérculo foras extitmefeentia , & acuminata, in turbmemqus graedefeentia^ aequabiliter maturefeentia, non circumdura, declivio, & non bifida , meliora ; con traria vero mala. Atqui tumor minime acuminatus, aut declivis , fed planus, & retufus fuit; ergo malus, & Jymptomaticus non criticus rere fuit , ñeque ulceratus. Porro cruda & ¡ncoEla, ait idem Hippocrat. 1. 1. epid. z. & in malos Abfeeffus converfa, aut judicationis ablaùonem, aut chlores , aut diutumitatem , aut mortem , aut recidivas denunciant. Tertio interna ratio critici Abfceffus non adeft, quae eft , ut offend!mus , hu mons translatio. Nempe fi verum eft , ut veriiïimum apparuit , fedem mali pri mam diaphragma fuiffe, & infimum hoc quidem, atque ubi primo conceptum eft, ibidem etiam confcdit , & hsfpitatum eft vitium . Notam autem omnino bonam oltendemus , proximum effe Abfceffum morbi domicilio : quare deficit & hac lege alia crifis . Quarto qu0d ad finem inftitutum Abfceffus pertinet , ñeque levaffe vifus eft admodum : quando & febrícula eadem & macies perfiftat, quod fi aliquam euphoa rua^ > id quidem non ulceris , led potius perirrhaeae mérito tribueAhf-JrUemadm° ° Um Dauio Pofter!US explicabo : deinde fi levamentum concedamus A Dicenui rectum , id quidem per accidens admittamus oportet: quiamanans, extroriumque eftluens coliuvies morbofa, fe ipiam minuit &exhaurit, non quod na turae fuent haec procuratio. Haec quidem omnia non diffieufter fuadent Abfceffum fymptomaticum fuiffe ; q lo equidcm admitiere non dubito , fi de Abfceffu per decubitum , quo fiftulatum e t latus , quaeftio fit . Verum, fi effluxum alterum ex adrerfo ipedemus ; ^ r l e! ’ - T ni0r n ,'r“ IM i,lum effe ProPterea > quod non aliis quam curatricis na turae vinous taítus eft : quae vias accommodatas excogitarit ac delegerit ; quae per vaia utilis humoris receptacula purulentam fubftantiam fecernat , quae Iludió le accurateque diu no&uque propellat , & maxime quum exitum per ulcus mate ria non habuit. Confirmât autem illud praedare admodum & finguiariter, quod 1 .1. epid. feS.z. pro-

Singular}s.

# propofuit Hippocrates ; multi urinas profundebant cum dolore biliofas , aqueas , purulentas, abradentes, ftranguriofas , quae tamen nephriticae non erant . Quod fi plurimi unquam evaferunt ea perirrhaea, quae gravis, & acerba fhit, Tub maÂ la ilia tempefiate confUtutis ; quid haec expurgatio , quae nullo cum dolore , neque anxietate conficitur? Vides hoc pafto confpicue criticum hunc tffluxum effe , Jicut altoqui fymptomattcum decubitum. Atque adeo turn criticum, turn fymptomaticum Abiceflum itnuoiras aflerere licet, diverfa tamen hac , aut ilia ratione , ficut audifti : quamquam eft contra Ludovicus Duretus , in /. 2. Coac. praert. c. 4. /eft 45. Pcr haec ; Natura ft fua Jponte res gerit Abfceffum alterutrum procurable non utrumque & decubitu fnBum & effluxu: verum non injuria fic Duretus, qui de abloluta & perfe&a crifi pronunciatum id voluit, non de optabili quacumque: omnibus autem modis purulentus is effluxus immeritam mali Puellam fervavit, ut equidem judico certus, fine ipfo fuccubituram ; ut mihi quidem vifi fcxcenti Neapoli fuccubuiffe falutaris ejus efflrâ&#x20AC;&#x2122;'.us expertes. Refte igitur Yvannes Dodtor Hifpanus , qui fummam in hac expurgatione fiduciam ponebat , ExcellentiiTimam Puellam curans. Sed e n , quod Hippocrates prodidit, modo citato loco Coacamm feft. 11. Tumores hypochondriorum recens obortos , infiammationis expertes, inde dolores natos, folvit borborygmus firemens fttb bypochondrio ; maxime fi aut ipfe per fe fecedat, aut cum minis & dejeclicnibus: quin juvat is ipfe, fi modo defcendit. Atqui fimile habet noftra caufa : nam & urinae, dejedtionefque, quales diximus, exftitere. Praefagium.

P Raefagium nos eventus venari volentes, complura fuadent, ut deliberate falu-

brem concipiamus; totidemque etiam funt , quae fpei tutae nonnullam diffidentiam offundunt. Ilia quae terrent funt haec: in morbo longo turn naturae imbecillitas, turn vis morbi; quae morbi viriurri exfujperantia cognofcitur ex Ablceffu fymptomatico, & excretione fymptomatica , talibus a me judicatis propterea , quod a materiae morbificae copia videntur profeila ; deincle quia neuter Abfceffus, id eft, cum excretorius, turn per decubitum , inclitam puellam non levarunt tebricula, quae & luo etiam nomine periculofa eft, ne per hanc longe progredientem diffipetur humidum nativum particularum, atque adeo corpus tabefcat. Praeterea Abfceffus, &excretiones iftae, perurinam perpetuo majores videntur, quam ut a pufillis naturae viribus tolerari , aut vinci poifint . In quam rem Ludovicus Duretus in lib. 3. Coac. praenot. tit. de minis num. 5. ait; longa tempora, & multi labores morbi infra&i, turn colliquatio mala naturae , Abfceffuum caufite fu n t, vel minorum , quam ut prodeffe poffint , vel etiam faepe majorum , quam , tit perferri queant. Jpfa autem irrita proritatio in nulla fpe crifis , nec judicata prius , ut certe judicari non poteft fine morbi infra&ione diebus judicibus ; Temper cietur difcritice, non raro etiam funefte. Neque etiam diifimulandum illud eft, quod fcriptum reliquit Hippocrat. feSl. 2. Coac. c. 11. feci. 8. Abfceffum lethales funt Hit , qui pus effundunt intro . Namque Duretus ait , hypochondriacarum partium fuppurata diffufa , ut omnia fere funt impura, ac magis a corruptione nata , quam a pepafmo , proptereaque peftima , ut ne dicantur lethalia; fic etiam majore motu terrifica efle folent , eftufione non tam purulentae , qnam virulentae materiae , quae introrfum ddata , non minus ruinofa etiam partibus, quam illis, unde manat, noxam contraband oftendit. Ad haec feci. 14. de hypochondriorum Abfcejfibus, ait Hippocrates , quae cadunt in

C on fu lta tio

in hypocho»drium dolorifica m ah, turn alias prava flint, turn varo fi faduni profit* fitores alvos ; propterea quod ferantur chylofae feces ab inflammations jejuni, aut faniofa proluvie , cum ab inveteratione caufae morbificae jam tacciet bepar fui officii . Ita Duretus in eo loco . Atqui obfervatum eft , faepe Generofam Puellam in dies fere tentatam liquidis fluxionibus alvi , & nunc quidem liquido chylofis , nunc fnbobfcure. Itaque non contemnendum eft teftimonium, hypochondriacum Abfceffum effe, quo correpta eft Illuftriffima Puella. Verum conformant noftram fpem aliqua ab eodem Hippocrate prolata. Primum ex Coacis, etiamnum illud proxime fuccedens ; fed tamen eorum , quae introrfum feruntur optimum quidem illud, quod ñeque dolore ñeque tumore, ñeque colore confpicuum quicquarn foris exbibet ; contrarium vero peffimum . Vide autem , quae in haec Ludovicus Duretus. Deinde Hipp. eod. tit. de hypoch. fe£l. i. kypochondrium effe decet molle, doloris expers , aequa le : tale autem Temper decumbenti noftrae. Tertium illud in l. 4. epid. 22. an judicent autem maturi in morbi? Abfceffus fignum efi, fi dum fervida funt mah non febricitarint, & dum molefia flin t, facile portarmi. Videtur fimile quiddam eveniffe Generofae Puellae. C u i, quantum ipfa faffa eft, acque ex funitionibus apparet , nullus fibi dolor peque noxa eft, praeterquam haec tria modo memorata, id eft, ulcus , urina lu rida, & febrícula, dictante íedenim febrícula putribus haeret humoribus, & crudae i Ili pituitae redunáanti , non folidarum partium ariditati , noflu dormit , & alia figna fecuriffima habet. . W illud Franciíci Vallefii prognoftica exponentis ante omnia placet, quod eft; inter omnes pueri habent faepijfime Abfceffus ; quia ob voradtatem congerunt fuccos craffos, & habent per earn aetatem magnum facultad? naturali? rebur . Id autem , ftu°d maxime noftros ánimos in fpem erigit , eft rei fimilis eventus , relatus a Marcello Donato in /.q. mirabili? hiftoriae medicae c. 9. cujus hominis etfi aliquanto fufiora fint verba , libet , ut Illuftriffimo Exeellentiifimoque Proregi Puellae amantiftirtto Paranti gratificemur, hoc producere ; Vidimus Mag. Domini Romani Aragi amtaffimi nofiri nepotem, annum duodedmum nettuni, pofi diuturnam a ca pite ad peStus decumbentem fluxion'm , in qua in maciem univerfi corporis indefi cientes affidante perdutiti? fuit , derepente in faevam pleurittdem delapfum ; qua Juppurata , per tujjìm fardes plurima excreta . Nihilominus ejufdem affato, digna quantitàs colletta in interiori thoracis cavitate ; cujus expurgationem dum omni in genio tentaremos, fubortus in eadem parte inter quintam , & f extam cojiam tumor mjigais , ab interns part-.bus ad externas, protuberans , qui fuppuratus efi: aperto, non Jo, tim ex tumore ipfo, fed & ab interna cavitate, pus fluere cognovimus : qua re opportuni? medicamentis applicati? , & fyphone in¡eelis , liciniifqo.e & turunts , jot amine ampliato , & adaperto fervato , per mullos dies , tandem argentea a lrpt>rjljta_i fanies quotidie effiuxit ,• qua cefante cannulas dsmfimus : confotaturn JPfflfi foramen, & puer impinguatus prifiinam fanrtatem non folum recennm n.ia • L' meliorem corporis adeptus efi. Haec ille ; cui fimi lem etiammed Cornarius°n ¿y| ’ ^ c*tcr ex umbilici Abfceffu fanitati redditi , retulit DionoftrTm ’UTr pr” ^ eÍ\.!netu^ ue i cau(a relata bina praefagia : verum non ita ut n^ ^í Ciam aperiremus . Hoc igitur ut libere faciamus , illud P diitinguimus, eventuros cafus morborum effe tríplices, fententia Celli, lib. m,anabl,es’ promntam curationem habentes, & difficile™. Equidem ajo, min A a ' extein? genere aflfeflionem hanc, fed aegre curabilem effe fic , ut perii , ne vires evacuationi tam multae fuccubiturae fint , & colliquano fit a fe-

5ó

Singular}*.

febrícula fequutura; nihilominus nil vacillans , fed Hippocratis moniti reminifcens iiatuam ; Abfceffus ad fuppurationem , & circa laterum mollitudinem diuturnos , atque aegre curabiles. Quoniam autem ita tempus definitur, non exitus; fi fìnetn atque modum urges enunciem, eo propofito , quod docuit Joannes Heurnius , ci tato loco, in cruda, & contumaci materia, & meatuum anguitia, non crifis qui dem, fed Abfceffus potius fit, modo natura viribus integris propugnet: fi ilia fatifcat cachexiam ex peña & corruptionem , nifi tamen poitea exacerbentur , ut in Cleonaflide oñogeíimo. Revoco in memoriam Puellam hanc ad augmentum properare virium , & ad caloris nativi modum acutiorem . Itaque fieri poterit , ut adveniente majori robore naturae crudiuficulam hanc materiam fubigat, concoquat, cxpellat. Adjuvabit autem ad hoc rei proximum ver , quod hoc noitro coeló efl tepidiffimum, & fuavilfimum . Favebunt & remedia, quae mox referam annuente numine. Sed prius indications inveniamus. Indicatìones curanti. P^nc'Pio confiitutum fliit, caput, & ventriculum huic Illu,ftriffimae Puellae non nihil a mediocritate qualitatum , & acqua temperie receififfe, debilitatemque nonnullam adiciviffe , unde cerebrum quidem flu xiones ad fubjeñas partes faepe mittit ; ventrículos vero , & naturalis haec oeconomia diminute concoquit j unde e caehaca interdum, &. crudum in urinis excrementum emanat : interea vero fìc ulcus , & febricuhm obttruñiones in infero ventre, fovent. Ob haec conièntaneum rationi fuerit, &. maxime requifitum , ut caput & ventricujus roborentur ; quo vividior redditus calor nativus , alimentum & primurn, & fecundum, tertiumque , concoquat , emundet fuperfluitatibus ventres dutìufque ; ut quae inde alitur febris retrofublabatur ac deleátur. A t ulcus interim ut coalefcat , debent exhauriri fomenta , purgati ambitus eidem , & intemperies omnes eximi. Curanti ratio. I quidem omnes fcopi multa, &gravia remedia poftdlant. Verum quia tenuiifimo corpore viribufque pufiifis efl, quaffata bienni malo Fuella: commodum fuent, & maxime commendabile , fi & paucae numero fint medelae , & Ime vi praeuabiles oc efficaces : adhaec magis ut naturam defatigatalo & languidam ìnitaurent , reficiant , roborent , atque confirment , quam conturbent , vacuent , faftidiant , & humores cum vi percellant . Sunt quidem affumenda per pharmaca , quae craffa incidant , obltruña referant , fuperflua vacuent : fèd .ama funto , «Se quae a natura non inique ferantur . Hujufmodi fuerint Serafiium .Ntcol. Florenttm , compojìtum e Cickorio , & c. qui omnibus noftris votis iatisfacl,ct • jOC omnia vix aliud inveneris praeilantius : poterit autem fi libeat du plicata doli commifceri rhabarbarum , quod tam probatum eil , & a doififfimo no irò Archiatra audio tam impenfe laudari . Hoc , in hebdómada bis aut femel, modica i'-cebit oflerri porticine, dum interim aqu.tm decoilae rad.Chinae & ad febncuiam admaciem turn in prandio, tumincaena potarit. Roborabitur caput in tim e ¿ ulapio Myrobalanorvm , ve! Myrobalan'ts ipfis , contitis Chebulis . Exte.ne ad nephanaeam emplajlro Dialimacum Alexan. Tralliani : floraachi regio gummi acamahacae emplajlro , quod miris laudibus exomant rerum Indicarum icriptores. Hace medicamenti* tranfiget hyberna, quae reftant , tempora. Appe tente autem ;am v«re, & menfe M ajo, & Junio, cumerumpent Aenariae reme dia,

C on fu lta tio

d ia , ad haec accedito ; Puella mergenda in multos dies Balneo Gurgitelli cui mirae funt dotes reftituendi lapfa corpora , vindicanrque a malis multiplicibus Porro naturalia non immerito difta funt haec remedia , turn quod naturales vires habeant inftaurandae fahitis humanae , turn quod naturam corporis languentem ab omni periculo tueantur . Has ob res confidenter his uti praefidiis debeb t • fiet enim per haec rite refteque adhibita, ut optatam opem fentiat Port haec in balneum, quod dicitur fontanTie, triduo fe demerger■ cuius aquae natura medicatae, corporis omnem intemperantiam coaequare creduntur 1 Hanc equidem confido futuram rationem , qua digniflima falute Puella plemflic° nXallefc" » & Parentes Illuimffimos, Exceilentiflim ofque , & nos omnes addiciiiiimos luos homines, complea; immenfum duratura laetitia. Exitut morbi fupremus, T T O c quidem univerfum nofimm affeftionis examen , judiciumque fuit , nulla P"rCe’ / lc m e D eu sa n ie t, immutatum , neque recufum hoc tempore, tnr i f mr bl-' s'iufdem ftatus praefens ne in ancipiti relinquamL’ P? I4 d l J- qUlf3U1S i lltonam cunofe leSir • Scire igitur licet Excellentiflimae Puellae hodie , qui decimus ell Martii , port multa quidem , abiit febris , obductumque eft ulcus fua fponte, neque impeditum propterea , quod nil ad dies I m k S f nani ret ’ contraftumque m fe apparuir , fed nihilominus lotia nec dum hvpoftafm abjicere limofam , mterdumque violentam : quam rem advertens ^ ¿ t ffimus Santorellus , & expurgandum reiiduis fupcrfluitatibus corpus , & lac Capr'” um' propinandum propofuity aliis volentibus totum naturae negotium permittendum, cauteriumque excitandum. Sed hi quidem in tibia hi veio in brachiplo, capiti confulentes, excavandum volebant. Ego praeter haec daU m f c z v o i o c U T T n ’ qT * Praeftanti«'>mu” tiam, a Garolo Glufio, hiftoriae ftirpium exoticarum camentum plane mirificum; nec non decoBum Rufici, Dioiconde propolitum eft, laudavi; caeteris omnibus

«dverfus urinarL vinJenfcriptori nofimm quod ad ’dicenda™ ^ ad primam meam fententi’am

Atqui his extremis diebus fatumalibus flatus fuit, ufque ad Bonas Anrill. menfis aut paiilo amplior intercapedo fuit; quo tempore non adh’uc nil,» cicatrice (quod equidem aliquando fufpicatus fueram '■ A ° i p,ene obdl|&a rire abftinui ) dirupit ex im^provifo S S S non enter maduere; verum tamen fine ulla vel praecedene mt"rula bricula, vel dolore: & qUae vetus non mm •f ° C ’ ftblequente fefu it, puriiTima & inculpata urina mare rrodift non°f ’ qU<im ° biervf tl° > nolira ceps , quibus diebus non tantopere m a L v t uftnc ficf Utem polrndie’ “ deinnon rulo lacc 'viv* aJrJ r j f e *’ rq,quodEamen n°n nihil reddidit exili. exili fo forulo viv » _ ° A tan!,en «p^ffo expreffo aiambitu

" « M

f e S s S i

opmionem etiam atque etiam non confirmed * Tom, I.

F I N I S . H

Eratiafit> 5 deque aftedus generatione,

DE ABSCESSU PER CONGESTUM lib e r U nus, qui eft Operis de Abfceffibus I I

MARCO AURELIO SEVERINO A

Commendatorta Libri Praefatio.

Cnptores , qui de re medica , milèraque aegrotantium forte bene rnereri ftudent, eos maxime affettus enarrare , retteque curandos docere debent, qui plurimum feu gravitate, feu con tumacia torquent : de mediocribus malis fatis effe poffunt quae vel unufquifque tradiderit . Non eft me judice leviter, oc obvia quaque mentis cupidine , inficienda pagina . Quae plurimi momenti funt, ea duntaxat ad pofteros funt tranfmirtenda. In re medica chirurgicaque qualem hodie faciunt -, vi11 „ tium eft folenne niultorum in his , quae perviae funt notitiae, rem, & operam, ponere ; quae remotiora funt a vulgata plurium comprehenlione non attingunt. Itaque tumore? fecundum quaternionem unum humorum or dinaria rationè confcribunt, atque difceptant : felettiores , & ufu vel dignofcendi vel curandi difficiles, minime perveftigant, auttradunt. Calidos igitur unufquifque verfat, & , qui funt per infkixum, frigido? : at vero qui private creantur conge li11 , neque norunt omnes, neque aliis nofcendos eft qui curet. Defideratur autem haec contemplano non parum, turn quod obfcuri lunt h i, turn quod mediocri di ligenza trattati, vix elevantur quicquam, & infringuntur ; nimirum obfiftentiore caufa mtuntur. Horum igitur comnrehenfio cum tanti referat curando , vili nobis ìumus operae pretium fatturi, fi quae comperta funt nobis e re irta , noftros ho mines , qui dignarum rerum Audio tenentur, non celarem , verum accommodate quantum licet, rem aperirem ; licet autem brevi & fimpliciter : nam fatis eft in dicane neceffaria. Porro non mea fuit unquam fcribendi ratio, quae non fummopere in rem faciunt undique corrodere, & comportare; veluti , qui ftomacho, & gulae quaecunque fapiunt, immittìt vorax : fed faciam , ut qui fobrie tantum ac« p it, quantum eft fatis. C A P .

An f i t ejufimodi Congefiio. p St n°ftrt™ argumentum Tumor aCongeftu, cujus thefts particula prior quan- L i tum exploratilfima eft , tantundem obfcura eft altera ; quae , judicio meliorum, eít coacervatio humoris vitioia paulatim in aliqua parte corporis fatta, dum tumorem creet ; res, inquam, adeo incomperta , ut fittitiam & imaginariam cenuerit Joan. Argenterius: cujus quidem rationes nifi nos audiamus principio, frura tortaffe noftrum totum opificiutn exftruamus: praefertim quando funt ejufdem rmamenta tarn lolida , ut rem videantur eviciffe ; praeterquam quod haec con tra-

A U R E L I U S

S E V E R I N U S

troverfia, & alio nobis utilitatis ufu, cernenda eit : nasn quemadmodum ex chalybe , ac linee , collifis invicem falit ignis , ile ex diicuffa plurimum , & exercita duarum opinionum ambiguitate, vivida quaefiti vericas eluceicit. Efì Argenterà prima ratio deferipta in commentariis artis medie, quod novus hic in pattern cafus tumoris, non a parte oriti, vere cenfendus fit ; quando quidern haec libi Gmilis fuit: nifi autem fuit perpetuo, ac paulo etiam ante fimi ic linde quaefo nova fila labes fuit? Si ergo conftans diu fibimet ipfi fuit pars, huic extrinfecus aegrotandi fan occafio, non intrinfecus. Igitur ab affluxu, non à coneeitu. Rurfus fi vitio corruppe nutritioms fit tumor parti , quomodo idem non & interiori fubftantiae partis mnafcitur , fed externe inducitur ? Item quomodo non excrefcit in immenfum , fi non emendatum eft Temei nutritionis eiufdem vitium . Has ob res contcndit hic vir figmentum hoc effe rationis , non conftans opus : a quo errore maxime cavere jubemur monito Hippocr. Kb. de decenti o Z itiy kj I. ae praecepus. j ì r * ? i y & a!‘a »quacdam ’ con§eftlonis evertunt modum . Nihilóminus Galea 2 d,ff febr.c uh. & 1.5. meth. c. & « f. de t.ber,api,a per fan,. S o n a t i de caufismorb. e 7 in primis vero in /. 2. ad Glaur. c 10 /p e rfp iL piofitetur & bu^efìanTÀ^ceffifmn1 tUm° ’ ,hiS ‘ erte quorundam verbis ’ fivehumorum wflammatianiftus ettam Abiceffuum TffertÌ°CrearfV affertio confimt exreS moltitudine aut fpirituum vaporoiòrum, five in ipfis patientibus partibus generentur , aut « ’ a lS confinar ea ratione , qua fiunt illa, quae decubitus vocant. Nec tantum Galenus, fed & exteri , & contrariae faàionis viri coneefiionis rationem tuentur. Primum nomino Fernelium virum, qui Galeno nulla in^ renaic,t l . 7 . p M 4„,C,p. ha« Jcribentem . C - ^ / / . ex humonbuc m partem alimene, vice diftribotis. Q u u i e„‘ m rari S „ cilla eft, ut ìd ìpfum corrumpere , nec eenita exenfmem-t, o /L P m lta b neceffario praeter naturarli congedio quaedam fit Meminir & Pr°Pellere ’

MS dirigere db™ , qu J ? £ " ” f f e “ >1'“ *> ™"*n„n n b n V qualitate, nec ipfum poteft exne Wp . I ipfum permutare ln quantirate , aut taliter , vel accipit dijatatìonem in om nertreslim enfiSr13'*& “ •membro ilb calor naturali« ejufdem membri; & eeneranir m ^ " * & extmguitur ejus neceflitatem materiae extraneae. 8 atU eo ealor praetematuraSs » propter t«sSeefl fcóEltmicm'hmriori; m n d k u m m co fiN'“ la“s Flor™‘ ™ s ¡Merpretaapertis verbis, „ „„ morem livoremque fufeipiunt? In „ „ „ f * Cur bius ( ait Philofophus ) tuproxima ruunt^in ^ disjeli infoca taque humorum copia, tumor per colleflio^m Ita<ìl‘e c°u;unifa, conglutina^ drit »bs re ptenioris t e f f l S

Aponenfis tradidit & iuam fe n S ia m " Z * &c' In quo Joco Pecrils am ìenteotiam , qu.ie eft . Fit tumor in parte vulnerata, H 2 quia

DE ABSCESSU PER CONGESTUM.

quia cum membrum fit infirmum , fir aliorum membrorum fuperfluitatum receptivum . Rurfus , quia fuum non poteft dirigere nutximentum , & fibi aflìmilare , eoavertitur in fuperfluitatem apofiemantem ’& c. Ejufdem ferme fententiae fuit & Jul. Guaftavìnus Profeffor Pifanus , Philofophus & Medicus aetatis noftrae praecipuus . Habes jam Philofophorum , Medicorumque , fuffragia : quibus omnibus comtabilitam de neceflitate congeftionis opinionem, velis ipfe propter unum diffentientem Argenterium non ample&i? obie&a autem hujus viri dilues facile, fi non dubitaveris illud firme tenere, quod eli; non e partis vitio praecife humoris eve nire generationem , fed ex adveniente edam alimento , aut recremento ejufdem turn modìce, turn edam maxime , peccante , cieri Congeftum . Conficeret autem argument! v is , fi quando nos a parte tantum formaliter vitium evenire ftatuiflemus: ad illud autem, quod excitaretur intimae partis lubftantiae tumor, equidem dico, & ira interdum evenire , ut in Abicefiibus oifium , quae & apoftema pati controverti quidcm acute, fed non nega ri,, vere, potei! . Ph. ingrafiiam legìte ea de re l.de tumor praeter natur. fed & Concili atorem diff. 96. Demum quocì ad'il lud attinet, quod excrefeeret in immenfum tumor, fimiliter & hoc aliquando fie ri concedimus. Nempe videro licet Neapoli naptam in ilio cujufdam egeni, quae utrem ex arietis corio aequat. ■ Caereram Argenterius neque meminiflè videtur ejus Congeftus , qui debilitato jam, fed fano poi! rilutti membro, diuti/fime fuccedit. Hunc autem fi inficietur , nemo eft, qui pcrvicaciae intolerabilis hominem non infimulet. c

ir.

Congejìus aliquot genera, & Tumorttm tjufmocCt plu/tmorufn enumerano. Aec pro defendendo communis fententiae Congedo produxi ; jam non dubius, quad impar tot Virorum telUmoniis urtius Argeoterii apparuerit opi nio. Quod fi quis homirti luffragafus oblHnate piaci tutù ejus retineat, anne igitur ex roto , rogaverim , Congeftus nometr eli abahndum ? An vero fecundum idem nomen non difplicebic fomfle quod poflit effe Congeftus quidam cum paucifluo aliquo, fed longo, deiiuxur ad liunc rnodum Hippocrati, q. epid. & Lud. Dureto , in Uè. 2. coac. c. n . §.ro. duplex eit tìuxus, ipptiiptyQ- xj runrxuey®- , id eft , ccncitatus, Se confifténs : concitatus quidem eft , qui paulatim & fenfim , fed ne que fenfibiliter fit adeo , ut poft multum temporis tandem, non ante, adfpe&abile cognofcatur ejufdem incrementum . An igitur hos ex lento affluxu Congeftus conceiTerimus? quid ni, inquarti? fed appellativos , & ut dicunt denominative ge nerations via produifos tumores piane quarti plurimos, quos poftea recenfebimus, admiflos , ut videtur a Fallopio , l.de turno, c. t<;. Joannes quoque Heurnius in comment, aph. 60. 1. 6. congeftionem mucorum in Ifchiade cognofeit. Poft hos erunt & alteri proprie diedi : id eft, quos legitimus, & evidens Con geftus, conftituit. _Tertii autem erunt utriufque, id eft, rum Infldxus , turn Congeftus veri participes, & promifeui. ' Quarti dttbii quidam fuerint, id eft, num hujus, num illius foboles. Haec equidem ita diftribuere vifum eft , ut cunélis medicae rei ftudiofis unum quemlibet iitorum ordinem , veniente ufu , diftinguere , difeernereve , fit facile . Elacuit autem eadem doitrinae perfpicuitate, atque evidentia, fingulorum digeftis ^uafi tabulls feriem aliquam exponere ad hunc modum . Ex

A U R E L I U S

S E V E R I N U S

Ex pani,nino, quem dicunt, influx» . Rhaeas. Ganglium Aeginetae. Palpebrarum fcirrhi, verrucae , chala- Tubercula in ulceribus fubnafcentia per cia, ordeoli. hyperfarcofin quandim : cum qui bus Polypus, & verrucae, narium. ulceribus tum fiftulas , tum vulnera , Strumae , glandulae, bronchocelae. comprehendo. Haemorrhoides vulvae , condylomata, Verrucae unguium. marifcae. Cornua. Therminthi, tophi articulorum. Cercofis , nymphòmegethos , mola fchirUnguium fici. rhofa a crebro, taedioióque, partu. Scirrhi , & verrucae partium extrema- Perniones, & calli pedum . rum. Luis Venereae gummi. ’ X'j ix.:'.'

. i ül i

•

Proprte diBu

Promifcui.

Tumores ex imbecillitate partis etiam T in ea. poft fongüm tempus i£tae. Parulis, epulls, ventofitas fpinae. Atheroma , fteiftöma , meliceris , ut Napta vafltlfima. fencit Fallopius , Tr. de tumor, cap- Thym ia„ 4. & exp. de nodis , qmd ordi Varices. ne XV. Scroti recidiva ad hydrocelem , & farcocelem.. Dubii. Talpae , & tefludo. Hydrocephalom AbiceiFjs frigidi vulgo dléli,

eß

: »,

•'

t>e materia Ccngejlus propria.

Uidam opinati funi Congeffioms nullam effe materiato forma gimdenfeto httrnons,iive t a n t a , five excrementitii naturai is; fed o m h in o ^ S r f l ul

dicetur biliofa , quia refert naturato Bills • ^

t i r * .T

3eJim fuperfluitas

T i l ***

.huT ìemm materia nequaquam dant fieri congeilione phlegmonem In^Quam”!-’ ^ ^ac qumnt, mfpiciens Galenus, i? metb med divorar l i ! * 1 q lem ’ m_ xu fieri fanguinis Quern locum ex à d v e ^ in te rp r e tM tB ^ n ì^ o r r a r n ”

££

fi4 hi4 = rd °eflt AHi

ABSCESSU PER COKGESTUM

Alii tertio crediderunt congeftionis omnem materiam effe pituitofam fuperfluitatem , perfuafi ab co , quod potiftime congeftionis caufa eft imbecillitas partis , quam imbecillitatem copia /èquitur pituitae, non aliorum humorum. Ipterim non advertunt hi materiam , quae in cavitatibus & conceptaculis corporis còmmunibus acervatur, poftquam adaufta capi ab his aut contineri non poteft, refundi ftatim ad cavitates , 8c poros loci particulars , & hue conjeitam excitare larga congeftione tumorem. Horum mihi fententia omnium probatiflìma videtur. Hae materiae funt Congeftus fecundum fententias aliorum 5 qui tamen haec afferentes, intellexiile videntur ichores humorum , qua autem caufa certum non eft; at forraffe, quia tenuiore fubftantia minime videntur aecommodati, ut loco confiftant, & compingantur : ad quem effetìum craffities, & lentor , apprime facit , fed enim poffunt ichores ex craifis humoribus deduci, turn confiftere,, turn adhaerere; praefertim cum extra locum proprium refriguerint : dicuntur autem hi te nues non fimpliciter, fed ad fuas primigeniorum humorum fubftantias comparati ; nam & fudores crafti funt interdum , etiamii dicantur ichores: itemque puerorum achores, ceria, favique, funt quidem iànguinis, & humorum ichores; tamen craffi funt ita, ut cruftulas, & fquamulas, producant . Denique ichores humorum mali ad externitm habitum corporis propulfi, cutaneos affeilus, graves , & contumaces parere confueverunt ; qui non fierent utique , nifi craflìtiem nonnullam haberent iidem . Jam igitur fi craflìties requiritur Congeftibus, & haec ichoribus non deeft, poteft & ex Ichoribus Congeftum effe materia , Atque haftenus naturalis omnis humorum fyftafis fubftrata ;am apparuit Congeftibus, & comparata. Praeter haec autem & fpirituolàm horum affeétuum interdum dari materiam , non eft quod vetet ; deprehendi autem hujus rei notitiam , quod ex iétu debilis reddita par? reftat inflata diu, atque etiam in longam aetatem, & perpetuo: quae res evenit Reverendo Sacerdoti JBenedihtino , D. Petro Neapolitan© , cui ex for tuito cafu diruptum tranfverfum mentum , qua dentium & barbae confinium eft, coalito jam ulcere , poft multos annos reftitit aedemate fic }] ut multis remediis tra&atum infigni perduret extumefeentia notabile. Superfunt humores a natura alieni, & jam putres, quos dubites, num ad Congeftum faceffere poffint ; fed videtur tamen affirmandum propterea, quod tubercula exfurgentia in ulceribus ex Congeftu faepe, non ex influxu videntur profeta . Item eorundem ulcerum fordes , quemadmodum obfervatione quotidiana comperimus & ipfi , in tuber coalefcit : ad haec , humores. Venereae luis inquinamenta etiam in Congeftum , abdu&umque mediorum oifium , abire faffus eli Qabriel Fallopius, princeps noftri faeculi Phyficochirureus. , Eft inter haec ventofitas ipinae connumeranda > tumor ex congeftìone nafeens humoris putridi, partim pituitofi, partim fanguini refpondentis . Argumento eft , quod vitium pueris eft familiare^ de quo fi dabitur, etiam poft haec traftabo. His oftenfionibus omnibus conltat, vix aliquem effe fuccum a natura alienuro, qui congeftionem- ad eum, quem dixi modum, committere non polfit.

CAP.

A U R E L I U S C A P .

S E V E R I N U S

I V.

De Caufis effeñnctbus. Uc ufque de his fere , quae pertinent ad materiam pleraque difputavimus : fuccedit nunc , ut caufas effe&rices explicemus , quas effe&rices , quoniara quidem ante dixeramus fkcultates particulae maiae affe&ae praefidentes. Tempeftivum erit in praefenti definite , quarum vitio fiat Congeftus •; ñeque enim omnes atiftores una in re confenferunt , & in varias fententias abjerunt . Galenus enim primus , & hunc fequutus Avicenna ; locis a me principio recitatis , caufas non agnoverunt alias , quam imbecillitatem concoftricis , & expultricis facultatis , ad particular!^ incubantis. Alii vero, inter quos eft Jacobus Vecherius, in prafl. me dic, general) ^ vitium retulerunt ad alteratricem . Alii vero ad aftimilatricem , ineerta fuorum fententia an fecreverint has potentias a concoílrice . Sed & Gabriel Fallopius , lib. de tumor, praeter nat. c. 3. caufTam aliam recenfuit anguftiam meatuum , qui non pateant excrementis excutiendis ; atque ita , inquit , extumefcere comperti funt teftes obftru&ione meatuLm naturalium ; atque , addit ad deficien tena tranimiHum excrementi craftitiem , exemplum ponens feminis, quod, cum fua ineptitudine non expellitur, teftium excitat tumorern . Ad haec numeravit & validam retentricem, quae non folum id quod utile, fed etiam id,'quod inutile retmeat. Verum ego Fallopium quaero , quare & non validam attra&ricem acceniuent parser , cutn nullum fit inter utraique difcrimen ; ñeque major ratio fit toms', quatp alteriüs? Mea brevibus eft opinio, cum antiquis fentiendum, id eft, in concoitrice & expulcrice confiftendum: viae áutem ad expulcricem reftrri com mode poffunt.

De Caufis aliis fpeciatim. T T A e c de praediflis caufarum generibus fans funto , quae communiorem & A J . promptiorem habent apui omnes contemplandi rationem ; iecretiores enim oc exquifitiores funt, quae mox féquentur. Enimvero una eft cachexia , quae Veiuti tons uber folet plenjmque materiam fubminiftrare crebrorum abfceffuum, five it vitto male affefii pulmonis, ventriculi , jecinoris , lienis , uteri ; quam unam can am attigiffe vifus eft Hippocr. l.z . prorrhet. 17. Porro ex phtbifi obiervavi a ^ l f ™ mu ^?s > tuberculis externo peélore infeftatos , inter quos unus quidam _ o e cens audiror mens , cui mirum quam multi bine atque hipe exfurgerent : proprerea erede, quod aura illa venenata quocunque éxfpiraret, 'humores- , carnefi • k! w ■ '•''eluti fermento fable varet: mirum énim ut hulla unquam in .»mine atque inferioribus artubus Phymata , fed folo thórace interiore , poftereve, & bracniis, creherrima fpeftarentur •, ufque adeout eftet miferabile , ut etiam^^hr ,r° eru,T!neret a^cenjm • Q l)am AbíceíTuum facilem eruptionem rium 0 ervare falitus fum ex vitiis internorum oftium , ieu brachiorum, •feu crufpira 1 3 r e*[enores ^orum parres‘óbrepere. Intima quippe mephitis continuó exP ns, (imilem ad fuam putredinem exteriora trahit ; ñeque poteft una pars corpo is praectpua commumtate, quam cum univerfitate habet , reliquum fanguinem n°n mneere; ex quo adjeflo pro nutricatu partis & minime commodo , fed alie no, movetur jam fervefeente fuppuratio . Itaque partim halitus virulenti coinqui na-

DE ABSCESSU PER CONGESTUM.

¿4

natione partim fanguinis & humorum putrium materia, ut & malus corporis ha bitus , iiihaec Phymata procreare poteft. Item pot eft, & cauia eft , fanguis infe¿lus a lue Venerea confirmata , cum quo marcefeens etiam corporis habitus conjungitur proprius. . , _. , , , , . Ad haec & veneni , quad non occidit quidem refidua vis , fed, .quod corporis intimi ftatum dexterum evertit : poteft finiftre coaffe&um alterum externum pravorum fuccorum affufu , & ferment©, Phymata iufcjtare; fic & morticinae carnes, & cibi cacochymi, cacochyroiam parientes. . . Poftremo, quando. caufae omnes hae defint, eft una & a paucis,( u t, a nuJlo ne dicam ) obfervata , quam primus Hippocrates docuit , fuique itudiofi comprebcndant, tradux * inquam,- a parentibus character , quibus fcilicet genitura fuit bumidior & vitiofa: nuemadmodum enim figuram partium communicant gen'tor, gejiicumque, ita & aiiis conditionibus, quae ad bonam malamque valctudinem , robur & infirmitatem , fpectenc ad fummam enim femen materia eft , quae manet & a mala femente non pft laeta feges exfpeftanda : quo Mantuanus Poeta pofterior,

Qu't viret in fo ld s , venit ab radicibuf bumor ; c patrum in natos venim t cum .femme worbi.

•

Fit tamen interdum, ut cum neque pater apoftemofus fiierit , tamen apoftematum patiendorum materiam filio tribuerit; cacochymo alioqulj fpermate - Et neti etiam poteft, & cum apoftemofus iit parens, talem etiam filium produxerit: quam utramquc rem obfervavi quidem non femel., • . • Praeterieram, quae tamen atfinitate rerum fubii;..'.,, caufam, aliam , neque etiam a noftris animadverfam, aut faltem nunquani, quod.audierim , memoratam,, male perpurgatorum exantbematum i. e. variolarum & morbilloVurrr, itemqi^ duperfiuictatum, quae pueris 5t infantibus folennes funt, naturae valentis excfetiones: quas, qui non experiuntur, eorum nemo peculiares quofdam Abfceffus ( poedartbrocacen a nobis vocatam affe&ionem ) evadit: tamquc mihi certa & explorata res eft ut cum pueri otferuntur hifce malis vexati, continuo divinare poffim , certus eafdem vel paucas vel relapfas intro fenfifie hujufmodi excretiones : fit autem ut , fuppreflis hifce putridis excrementis , coinquinatus fanguis , cum A natura viyidiore perceptus eft oc adverfus , diifimulari non poftit labes ; fed e verriculo quqdam ad habitum ,carnium, ' coa&a congeftionis aliqua fumma,'trudatur. C UA

V I.

De Forma , & Proprictaùbus iflorum Abfceffuuìn,

y icenna7 .4 . jíe.y. 4. tr. c. 1. curii ad differentias tumorum defcendit ,, hanc ^ _ Abífieflus diyifio.nem prod‘¿dit ; nobis Apoftemata omnia aut calida funt, aut ñon”",calida ; qpafi roleps qpidem Abfcefíum onrinem effe , . aut ex húmore a lid q , aut frigido , extremis ift’ts qualitatibus abfolúte ornatum : verum quod equidem adverti velina,, dicere maíuit non calidum, fignificans, ut metipfc Li-fen. 2. dock. I. cap. 5. declaravit, Apoftemata omnra non calida-, quidem per effentiam , fed ex continenti frígida caufa profefla non fie omnino effe frigida , ut putrefeendo ac fuppurando nequeaht reddi cálida j quemadmodum multa temperamento quidem frigido , vetuftate fiunt ràncida , atque adeo calida : quippe ficut haec materiae r.atione funt frigida, ita accidéns nomine funt aliquo pa£lo calida , Sic porro admifit ex accidenti calidos , & eos , qui perpetuo perdurant frigidi > non exclufit Pore tumorum genere.

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

Porro nos congeftiles hos Abfceffus frigidos natura ponimus ; quippe qui diu turni perpetuo frigidaì caufas agnofcant, opoftet. Deinde videtur & ipibrum pro pria peculiarifque ratio frigiditas ; propterea quod nullus generando dolor , nuliaquefebris, aut febris praenuncius rigor, infequitur . Hae quidem a caufis , & a generatione funt a- priori oftenfiones : funt autem & a pofteriori , quod frigidaì omnes fymptomatum exhibent notas, & nullas. omnino calidas ; puta doloris , inflammationis, ruboris, pulfationis, atque uno verbo dicam , fervoris , & acrimoniae^ veruni diuturno tempore fi in fuppurationem abire debeant , hoc tacite facient ; concolores erunt, compreffi planique facie, minimeque fecundum cutem extenuati : faniem vero crudam , ichorefque aperti reddent ; feu duri feu molles in parte corporis laxa, proclivi, debili, & reanus digna , nati ; eft & his peculiare infenfile incrementum j crefcit occulto velia arbor aevo , quod alicubi Flaccus a it . -Contra vero fe habent, qui fluxione procreantur : fiquidem haec , ut praemonuit Eernelius affatim fit., & lenfum fui permovet, & mutationes graves , & non occultas refert, maxime fi calida fit: nam & dara etiam indicia fui profert a fucco frigidiore manans. Habes jam de frigida Congefiorum natura demonftrationem ; verum ideo non inficiamur hos interdum accendi fic , ut colorem concipiant , & fuppuratio nem experiantur. Etenim in aliqua paratiore multiplicis humoris congefti portio ns fufeitata ex obliquo putredo, fermenti modo totam & fui ipfìus permiftione & halitu maffam infarctam in fuam , quae calida & femiputris ell , naturam trahit ac rapit ; verum accidie etiam ejufdem materiae inertia , & acrimoniae vacuitate, ut nullum unquam ad putridam affeclionem arripiat gradum : quod utrumque turn in Abfceifibus atheromatum, turn in Juis Venereae gummi videre licet. Alius quoque charaéìer iftorum Abfcefluum eft , quod in una quapiam c ¡vitate private fe congerunt iidem , id eft, inter cutem, & carnem ; inter camem & vafa ; inter fpatia mufculorum & alia. Porro funt & alterius generis Abfceffus, qui candì cum fint infigniter, carnes inflammatione correptas, & in pus verfas, atque liquatas cum nobili fubftantiae detrimento relinquunt: quod in Abfceifibus fub ca vitate naturali congeli is non reperies ; nifi fi ex longa faniei coinquinatione & contrectatu , idI evenent . Porro Cyrumai a haec appellaffe mihi vifus eft Hippociates , quod iublata e carnibus cute, gibbofin quandam varicibus fimilem referunt .

ABSCESSU PER CONGESTUM.

Fernelius, & hoc quidem cifra congeftionem : quando vero iùpra fphaeram particulae congeritur, & coagmentatur, hie humor , neque edam indierete ac temere £ t , & vulgo fed praefènti calore commaflatur , & componitur utilis materiae modo. Argomenta funt anomali tumores, atheroraatum, fteatomatum, & mfcliceridum ; quibus non fine congedo creatis, propterea cyftis indueitur, quod non deilkuit irta caior. Itaque vides diferimèn longe vaftiffimum inter imperfetta , meteoraque, corpora, & congeftionis noftrae materiam cognofcis infuper & modum v quo generado ifta procedit. C A P .

V ili.

Definii to Congefius.

E St ex bis omnibus ante produ&is una definitio colligenda

, quae veluti com pendium quoddam, & fumma fit omnium, quae contemplami’ homo, fuo no mine Congefius inteliigere debeat. Si igitur memoria nos non fallit eorum , quae ante ftatuimus} Congefiio eji coacervatiti lenta humor’s in parte, quae nutrìtur, in quinati , ac fuperfiui , vel vitto advenientis materiae , vel uniufcujufque facultatis naturalis , five quae nonperficiat , five quae non expellat , vitto : haec Conge/lùs morbofi definitio eit ad fententiam Arifiotelis , lib. 4. meteor. & Galeni , in opere de naturalibus /acuita;’bus, tradita ; quam facile ad tumorem ipfum congeftilem, ubi lubeat, accommodaveris.

C A P .

IX.

De differentiis Tumorum a Congcfiu. Am dixi duplicem Congefius modum : alterum, qui folitìs concottricis facultatis vitio commiflus eft; qui fimplex Congefius, & proprie diélus eft: alterum ve ro , cuna congerit quidem pars non a fe mariantem humorem , fed aliunde prole¿lum, & non concitatum quidem, fed confifientem . Si placet igitur haec divido, poterit haec ex his dottrina conftìtui. Uterque modus & fùppurabilis efi, & fuppurationis expers : hoc in Libro nos eum , qui fuppurabilis eft , potiifimum exponemus ; quippe qui minime tra&atus ab aliis eft ; & majoris momenti videtur. Addidit, & Gabriel Fallopius in traEl.de turn. cap.<,. differentiam alteram, qua* eft : congeftionis tumores alii funt ab intemperie occulta , qualia luis Venereae funt gumtni ; alii funt vitio debilis expultricis, valentifque retentricis ; quam rem in tumoribus ex femine diu retento fe dicit obfervafle . Hae funt inter plurimas differentiae Congefius, quas femper fpeétantes fingulariter ad curationem nos Msr dici deligimus,

C A P .

De modis Magnitudinis, & Formis. Orum AbfceiTiium univerfe commenforum mea quidem obferVatione modi , qui ad magnitudinem fpcttant, funt quadruplices ; finguli fedibus , caufis , & fympcomatis, diftintti. Quidam vaili funt ita, ut fi artus corporis occuparint, “ ' ' piu-

M. A .U R E L ! U S S E V E R I N U S

pjijirimam horum .partem fint circurnple-si. M.anum hornini Eubaeo ufqtie ad ebbitiim (appuratami meminit Hipp. in 5. epjd.num.16. Si vero corpus medium, quod imrequenaus eh , ahiederìnt, late le exp.orrigent ; fub cutem , ut plurimum, irttegram tali , neque intra muieulorum interAitium defixi : de quibus haud equidem Uuum comperi de Graecis au&oribus, qui explicate feri pieri t . Secundi magni funt quidem, (ed mis plerumque minores , quorum effluvium e media muieulorum in tercapedine videtur exilire , Apofcemmata vocata Veteribus ; febrium lonearum fòbple'f . M ^ p iù s ex hoc genere praofeftijs eit a me , fub inguen , Reverendo aiu h'ibàe Sacerdoti Tefuitae , cum copiofa faniei viridis manatione , cuius nulla apud quofdam alios M e^ o s fuerat .opinio . Tertii funi mediocres , atque exftahtes, quam alu marna;, cèrtis tuberum capitibus interbi nifi ; quos propterea eouidem Lyrtomata coafuevi dicere j non autem generali fignificatione tu'morum om nium praeter naturam i quae vocata per Hipp. ut cenfuit Gal. 2. prògnojl. comm. 4. funt quaedam Ikymata, non plus ovo intra apferinum , & gallinaceum excedentia', ut parotis: funt autem, & qui multo minores funt, fed crebritate parvitudinem compeniantes ; qui plurimum per fhperiores partes corporis vifuntur,fuppuranturque non fine rubore, cum ad id, qifotj non brevi fit tempore, perveniunt; ut in Joiepho Ihomae Portii filio , & in Jofuaei Amicangeli Neapolitan! caufarum Patroni Elio ; funt autem , & hi refidivi Abfceffus plerumque; quod in Franciico Antoniotpuero Vmcentii Vulturalis filio, atque in aliis nonnullis, comperi. Suoeit autem bis (quod Cclfus ait ) ex fanguine & fania concreta caruncula, pu trì? tungeum & mucolum concrementum ferme referens ; unde & itrumofa vulaartous piit,itur aftectio. 0

p e r p e t u o ' ^ upIices f bre n°n funt ncceffaria conjunfli , quae priores 5 J L ; , v! * inieS ul > P°hremi cacochymis , ahi , fi apofcemmata exemeris , ca pati untur m ;,!" T bUSi T dumer cubatu’ friSonillue « ventorum , & fubdiales ro Vi ven ti ’ per fia®enL omi?ia ingerentes, laboribus ad fummam , & afpeL u | enCrr ’ C°nfèftl- Exshll obtì§h nobìs in Valetudinario curandus qut,fumm? capite>& «left, gena &oculorum angulis, & cervicibus, & ;uguIo multos ejufmodi abfceffus , pertulit : res , quae plurimam ad-

p!erifque m°vit ’ homo paluftrisP ÌQ Capuono

“ “ i V 1 • Adnumen!n & hls Precipue mediocribus fpinam Arabum , & d™ t im ori/nm r"815’ hcet quae utraque quadam & infoienti conr turnons olla prius, quam’ carnes, vitiantI^uìiari & corrumpunt. non in ferii nm ^ COntumacia mali » ^ nihilominus vitae fua natura vini t e r S Cvid«W effe A $ ceS’m ?i. formis> & «eceffaria tota dignotione. Ingeftwnem J r n L b " T aham °Pimonenl> quam Euftachio Rudio; qui Confpeéhre. * tes> hu‘dera magnos raro, trequentifiime vero ad exiles, cenfuit C A P .

XI.

De Seclibus Congejltts commumbus. te iÌl« en,TPartj Sp>?l^>0r^ obl?oxias’ ^ fubditas huic affezioni dicemus? cerH re nariv ì1<i'">?. ebhes, & imoecnlae fiiapte natura fuerint, id eh , quae caminime nardrinmV. \ vUne ’ ac qiagutne, kenOìmis fabricae noitrae portionibus, P' ■ 1 L• tal.a autem funt oiìea , cartiluginaea , membranea , nervea ,

I 2

¿3

DE ABSCESSU PER CONGESTUM.

& ut femel dicam , partium albarum omne genus . Praeter intemperiem nativamque debiiitatem, eft laxitas, utpote articulorum & adenum , adenoforumque locorum , intercapedinum omnium , compaginum, & contexturarum, & praecipue mufculorum, & vaforum. Tertio , quae funt in extremo , & infimo corporis loco ; quae veluti Septemtrionis partes a Sole, iic ipfae maxima diftant a fbnte caloris . Ad haec, quae agitantur, & motui funt obnoxia , ut carpi manuum , in quibus refte dicunt omnes fieri ganglia , lupias vulgo diitas , melicerides , atheromata , fteatomata & hoc genus. Poftremo loco omnia, quae ddlucrunt , aut aegrotarunt impenie ; iftus, allifus, contritus, graves contreiiatus, diftradtus, diftentus , gravatus, exagitatus, & violattis ex vulnere, ulcere, fra&ura , & Abfceflu, omnes denique offenfas recepere, ac fuftinuere: hoc omne genus non naturale, ac naturale, partium iic delcriptum, confuevit efle Congeftibus oppq$tunum. C A P .

X II.

De /ignis Conge/lus. Ndicia, quae Congeftilem Tumorem oljendunt , audio re Nicolao Florentine , Viro in deicribendis tumoribus omnium difertiiTimo, funt baec. Primum praegrefla caufla, quae non proximo tempore partem infirmarit, debilitaveritve. Secundum., lenta progreffio de minima extumefeentia ad majorem, fed occultis tamen incrementorum momentis; atque haec, ubi apparuerint non in dies, led in menfes, & longa temporum curricula. Tertium , nulla extume/centia venarum , quae in ambitu funt , infignium aut mediocrium . Verum enimvero venarum capillarium , quae prius qtiidem non exftabant, jam exftant ; non fine iftarum , licet exiguo , propter diftenfionem , dolore . Quartum , nulla apparens plenitudo corporis , aut partis fuperioris five fitu five dignitate. Quintum , pars a principio , ufque ad computrefaftionem humoris , concolor cum toto, & aequalis temperiei: a putrefactions vero, non concolor, & inaequali intemperie, dolens impenfe. Coge haec verfibus, drees; Haud praeit \augetur linte; non vena tiimefc'tt; Non plethora fubeft pars concolor mdique toti.

C A P .

X III.

De /ignis fuppurnU Conge/ius. Uoniam vero praemonftratum fuit ad fuppurationem plerumque verti Conge s t s , quod nos genus inftituimus praecipue curaturi ; ob id trademus hie ” brevem dignofeendorum eorundem rationem : quae quidem facilis admodum non eft, neque aliorum communis: vidi equidem plerofque Viros in arte medendi non parum exerciratos in hac re falfos, nimirum , qiu fuppurationem non coenoviffent , quae jam erat •, ufus autem , ut aliorum multorum , fic ’& iftius rei magnus magifter, & demonftrator, eft. Quaeres autem unde difficultas? fed hanc docet Hipp. in aph. dicens •, quod pus in Abfceflu latens , vel propter loci craifitiem, vel -propter profunditatem, percipi non poteft. Nihilominus praefens alien* ma-

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

materia fe declaret oportet aliqua fui affezione, pertinente ad fenfum tailus , vifus, àuditus, vel ad fenfum interiorem : unde inquit Hipp. Db. ds off. mad. pmtc. Aut Umilia aut diftimiiia , a principio, a maximis, a facillimis, ab his, quae undiquaque penitus cognofcuntur, quae & videre, & tangere, & audire licet, quae & vifu, & ta& u, & auditu, &. naribus, & lingua, & intelligentia fentire licet: quae & quibus cognofcuntur omnibus cognofcere licet . Itaque quod ad ta£lum pertinet, impofitis utriufque manus digitis, & viciffim nunc illic compreffis , atque fublatis , tiu&uatio inter utrofque exploratores fefe monftrabit humoris: deinde unius etiam manus digitis prioribus longis cedentem aliquem mollitudine locum comperies : fic & vifus aliquam inaequalitatem cognofcet : auditu vero refcies ab aegroto , fi quod pondus aut mobile , vel refpondentem his aliquam affeftionèm per id loci perfentiat. Ad deprehendendam vero fuppurationem Hipp. /. i. demorb. n.i z. & l . 3. n. zj. & Cel/us l. 8. c. 9. docuerunt imponendam terram figulinam aqua commaflatam, ut hac port aliquod tempus abftra&a, cognofcatur, qua parte m'agis reficcata fe monftret : ubi enim ficcior reddita fuerit , ibi fuppuratio refpondebit . Difertius autem de hac eadem re nos in opere de Inermi Chirurgia pertra&avimtìs. C A P. X IV . De Praefagio . Raefagiendi ratio, quae communis eftAbfceffibus aliis, non eft, ut a me pluribus attingatur ; Praefagia duntaxat majoris momenti pcrfequar. Non carent periculo Abfceflus omnes a Congejìu , qui cum cachexia funt conjuniti; fic horum propago mala eft, & veluti radix. Febricula, quae his afftftit & mala eft ipfa, & malos etiam Abfceflus arguir . Rari autem flint Abfceflus diuturni , quibus fébris non fit adjunita : & parcirn quidem communi utriufque caufa cachexia, partìm puris inexhaufti perenni exfpiratu ; quod quidem pus in magno Abfceflus finu affluat. Declarat pus infinite manans commoriturum cum morbo aegrum 5 praefertim fi cum malis aliis indiciis enervas hbminis vires appareant. ■ Circa fpinam dorfi mali funt omnes Abfceflus magni . Apoftema magnum dori! fpinam attingens , hanc plerumque diftorquet in gibbum, ut obfervavi in Marga rita Bianchina,- in icoiioiìn vero, ut in Jo. Baptifta Jofuaei Amicangeli filio. Circa articulos ac nervos confiftens hoc vitium , ni mature praevertatur, mutilet membri mobilitatem time. In. diuturnis exile m'alum eft fiftula, fi vitae -periculum nullum fit , ut in Abfceffu noftrae Heroinae R IB E R A E . xi abfit minime perniciofus eft morbus. Tumóres per Congeftum fingula fua tempora quam longiifima habent , Roder, ronl. com. j. con/. 31. p. m .

C A P .

XV.

De Praefematione. Uoniam quidem duplex Medici providentia eft ; altera praefèntem morbum __eximendl, altera vero futurum , aut recidivum , praèvertendi : cacfit hàec pofterior cura fingulariter in liberandam congeftili vitio particulam \ utpore quae . fà-

DE ABSCESSU PER CONGESTUM .

facile redire in ejufdcm mali fervi tu tem, & in curium. poteit : narri il debilis a pri, inordio vitium fubire poruit, quanto etiam magis cum a morbo reddita e{t multo debiliiTima ; itaque & hoc quoque fludium exercendum in hac re e li, ut ne reci divali! aliquando recipiat partícula ; quod ubi tacere vólueris , via pronrpta elf , occorrendo caufis opiiìcibus, & eas turbando, ne Congellum perficiant ; quoniam autem affedus procreano ad concodricis , expultricifque , debilitatem reièrtur utraque autem , ut Hierpn. Eabricius in fd e tumor, advertir , ad unam intemperiem cadunt, eapropter inventara hujtts qualitatöm fui contrarii remedii ufu corri» ges. Quoniam autem ut piurimum frigida eli, quippe 'qua,e una cruditatis & torporis fautrix, & altrix eli ; deinde ndn ficca , féd húmida , p 'opterea quad cura materia non expulfa conjunda.- ob haeç remediis aliquanto calidioribus , & ficcioribus uteris; verum ea lege, ut cum adftringendi roborandique alia, facúltate fint oonjunda : tale fingulariter Indura Gummi L'acamabaça ; & Gummi Guajacan , eli , Agallocbum, Bryonia, Calamus atoniatiens, Crocus , Cyprsjfus, Cyperus, Lentifeina refina y Roßnarinus , Succbium, Vernix, ik itlia hujus generis ! E compofilis maxime projhantur oleum e Lot er¡bus, Crocinum & Jutiìperinum, exJlilLita. C

XVL

Curano Tttmoris a Congejht in untvtrfttm, Umori quidem a Congeftu , licet , quatenus tumor eft , conveniat rriateriae tranfpofitio , de qua re fufe Nicolaus Florent, ubi de curatione Apoftematum generali; nihilominus haec, praeterquam quod piane nonfuccedit, etiam detrimentofa effet: fiquidem eo conceífo, quod Conge¡lilis quicunque tumor produci n g piurimum vitio concodricis, & expuitricis , partis ejus , in qua eft ; fie hu mor tumorem creans frígidas , & pituitofus eft , itaque craflus , vifcidufque , & valde impadus , quem quidem in fpatiis mediis partis , & extra vafa , contineri diximus ; ex quo loco fic haerentem , quae repellens medicina tranfponat ? Quin etiam fi repulfus fuccefferit , incommodus erit .• quandoquidem applicitus frigidorum, concodricem partis* alioqui debilem , ampfius debilitare poifet , & nonnullam Congeftioni cautfam adderò , Adde quod pofteaquam congeftus totus effet hu mor , tumorque redditus magnus, aliud ex pulfu fequeretur incommodum : nam dato, quod fuccederet per pulfum evacuatio , haec & dieta humoris craftìrie , & loci profunditate, & partis impotentia , fieret admodum pauca ; & interim refidua portio magis incraffaretur, addenfareturque, ad alias turn artis , turn naturae vacuationes, contumax: quas ob res major ex his effet noxa , quam adjutatio. Similiter & tradus in Congeftis inutilis eft , vanufque perfpicue ; nam fi pulfus .proximo non cedit humor , quo pado ceiîerit tradus e longinquo ? Verum enim vero vranfmiifus in Congeftione tolienda non vulgàriter commendatur, quin neceifarius eft, & fingulariter pròficuus ; quo feilieet & partis infirmitas roboratur, & laxitas cogitur: quibus adjutnentìs ipfa & quod congellum eft aliqua parte trudere , & quod congerendum erat , caftigato vitio non concipit . Veruntamen ut haec vera fint ¿dhuc, nonnulli voluerunt in tribus cafibus adminiilrari poífe trànfpofitum, in unoquoque tumore per Congeftionem creato. Primum quando certus effet Medicus , quod per tranfponendi operara congefta materia derivaret ad membra viliora. Secundo cum nulla exilíente plenitudine in univerfo corpore, etiam ñeque haec ineffet parti communicant! cum extumefeente loco , & tumor interim effet parvus , Ter-

AURELIUS

SEVERINUS,

Tertio cum materia congefta eilet calidior ac tenuior, & acaufa calidiore produfta, rura intemperie; quamquam cafus hie perrarus eft , & infolens . A tide fi eadem materia (it pauca, fie enim tuto liceret lianc repellere. Addunt & nonnulli quartum , quando icilieet effet dubitatio de complications fluxtoriis a parte aliqua , quo cafu licet uti trailu , licet & uti tranimiflu ; nec alii excludunt repulfum , praefercim in viis mediis , cum aliqua ftypticorum admixtione parato medicamento. Verum enim vero miflb tranfpofitu , qualis eft deferiptus , tutiflima inter omnes* atque expeditiffima curatio eft per difeuflum humoris & excuflum. Difcutientia autem late pateant, ut in noftro Phamacochirurgico expofitum eft ; ilia intelligo, quae conjun&a funt cum attrahendi facilitate. Talia autem upo nomine dixerunt Veteres abforbentia, quae raptum a fe humorem ea , qua gaudent diflol* vendi vi diffipant & abfumunt fic, ut exhauita, & libera , pars reftet ; funt autem haec cit. 1. deferipta. C A P :

X V II.

Curatio [pecia li s Abfceffus a Congejlu /appurati. Roprium, & peculiare cft Abfcefluum , quos primo pofiii mole maximorum , ut fubfit his profundìor alienus humor iub cute : haec vero nìt vitio fuhja.cento detrita, vel extenuata , quin plerumque turgidior, altiorque fit humore aiiquo in fe i plagi abiòrpto. Admiràbile id guiderò, at non ci, qui confiderei ignavum, oc minime acrem, aut erodentem , ichorem adverfus denium compailumque comma mi poi(e praévalere ; fed ftagnantium aquarum *modo potius in liturn , quam in fubhme , divagatur . Ob id igitur quod crafla , & inviolata cuti«: eft \ iub hac altrui mfixo icalpro , cìiftraiHfque incifione partibus , gravis excitaretur' dolor. Quam ob caufam confultius vifum eft fieri noftris ProfdTorib'is, fi candente ferramento aperiantur hi AbfceiTus . Quam rem cum & nos approbatrius , iliud tamen obfervandum volumus, ut, fimul ac fuppuratio prima appareat timidus non it , neque tardus uftionem admoliri, Cbirurgus ; quin etiam fi me audiat , compeiiet laepe numero fuppuratam piane materiam , quam vix fufpìcatus fuifles Abiceilui propmquam. Iilud ad unguem comprobatum eft in Abfceflu , qui fub homoplata» ortus eft Caroli Francifci Mirabilis Medici vigilantiifimi nlio > in quo minime crediderunt omnes, adhibito per me acuto caurkirirrm^ V re lC^ e1^ ^ vom'ca fan’es i quantum autem periculi, dum dormitat nhr exterior Abfceflus cum interioribus communicet , & in ventrem fir o is‘ ^•u.° Cardanus in arte parva p. 251. exteriores AbfceiTus , qui inni't ir»1 C°irr,'T3Ur^can^’ antec!uarn fuppurent, funt fecandi : minili enim periculum ir CM.a e f^Mjationis exterioris ulcerii, quam in corruptione vifeerum a fafirn-o ìV'Tmri 1;or ’ r Uae ad Im“ uem comprobata eft jampridem in Matthia Ceiuxt 1 funprinrp20^ ©òiTiim Profperi Suardi famulo , cui natum , fimtK o,iid,m r , VCrtebraSJ urabnram, AbffcpjTum , cum crudiim judicaflet famatifnoc fratnrn „ j irur§'K Ncapolitailus , in nofocomium noftrum adveélo fecantes rriTpnrnm V ?. ente_D2netrantem in cava peiìoris invenimui ; argumento quod in .. j(■ ai ^ani"m vii compulfi fpiritiii identidem redderet . At neque fi ve„.]rl ¡ ¡ i v® 5 nihilominui per ignitum fcaipnim aliquid detrimenti feceris: rem in L putredJini fornentum , qui calor eft conclufui , abftijlerii, & parc exhaunendo , atque exficcando , nervos , tendines , mufculos a vitii con-

DE A BSC ESS U PER CONGESTUM.

eontage vindicaveris. Imo fi vero de giurami iyphiliis fermo fit , & cariem anteverteris oifium fubje&orum , quae mirimi quidem ut vitiata reperiantur làepe , nullo forinfecus apparente, quod te id ducere teredinifque certum reddere potuiifèt. Comprobatum autem & ratione, ut id fieri poifit non difficile , & re ipfa faflum perfaepe vidimus. Ratio quidem eaefi, quod interdirai humor antipathiam liabeat peculiariter ad o s, quemadmodum ufu venit, & in fpina morbo ab Avenzoar , /. 2. c. ult. vocato , in quibus utrifque morbis , fpinae inquam , & Vene reo, vifum eft per virulenta illa feminia prius offa vitiata, quam carnem aut cutem, ut propterea mirum non lit vitiataprimum dura quam molila , five i$ fa¿tum fitcomputrefcendo , five corrodendo ; quod in Agnello Jofephi Pagani filio vidimus, cum Francifco Nola Medico Napolitano, quem honoris cauffa nomino; atque in Jofepho quadrimo filio Tiiomae Portii , cum Mario Sciupano Medico piane nobili. Sed & Catharinae filiae Joannis Gregorii Bibliopola; , ledtera annos natae , duplices Abfceffus & in finiftra gena, & in peilori^oliè , procreati ; vix crediti fuerant ab ullo fuppurabiles, nec dum jam vere fuppurati , cnm a me difciffi ferro candente reperti funt os vitiatum continentes : adeo fcilicet imponit ejufmodi caufa continens mukis . Res autem dum ageretur & poftquam aita eft, cognovere probatiifimi noftrae Urbis Medici , Joannes Dominicus Comes , Mat thias Magliocchus, & Horatius Thefaurerius, Collegii Salernitani Medicus ; qui teftificari alias poteft, me libi filium primogenitura ex immaturo brachii Abfceffu, maturo id eft praepropero , ne mufculi conccrerentur, infeitu praefervaffe. Haec prima curandi ratio chirurgica eft ad Abfceffus, cute adhuc integra obduilos : medicamentaria ad jam apertos reftat exponenda , quae fuas etiam «dverfiones recipit ; praefertim vero penes noftros Medicos , qui vel non difcreta vel negleita caufae continentis-, & morbi, natura, contraria atque inverfa , quam indicationis reita ratio petat, medicamenta adhibent. Incredibile apparet, quia potius miferabile , quando non intelligunt contraria contrariis effe adhibénda ; axioma quod nemo agyrtarum, & circumforaneorum Medicorum ignorat. Sed hoc ignora re videntur aperte propterea , quod Abfceffus calidos ac Irigidos unis eifdemque pharmaticis aeque traÌtant : nimirum ex oleo Rofaceo , atque Qvi luteo , mifturam utrique tumorum generi infiammatorio , poftquam aperuerint , indifcriminatim adhilientes. Digeltivum igitur hoc, quod vocant, velcalidum, vel frigidum : utrumque dixerint, vel calida calidis, vel frigida frigidis curant hi homines. Dicent hoc neutrum extremorumque medium , fed nihilominus inftabo ; & quomodo abfolute extrema neutris aeque curandai an exquifite medium eft illudi fed hoc piane falfum, nam frigidum verius , quam calidum ; nec dico quidem aitu , quod etiam problema esercitala poffet , fed etiam poteftate quippe & numero , & quantitate luperant & preponderant frigida , id eit , rofaceum ovi vitello . An uon igitur horum mifrura, quam adverfus calidos Abfceffus ufitarunt , ad frigidos faltem in tendere calidis additamentis, quale Crocus , & Propolis, & Styrax , & Me l , eft -debérenti Sed quod inexcufabilem iftorum imperitiam facit, ell, quod non quatriduo vel oitiduo .medicamenti finiunt ufum , fed ad unum alterumque etiam men? lem. Etenim, ut turn humoris affidui conditione , turn medicamenti , non coquitur finies, fed tenuis iu longum manat : ipfi , qui -credunt concoitorium medica•hentum, ut coquat , etiam in longum tempus imponunt ; id quod cum praeftare nequeat , infinite etiam adhibeant oportet ; donee, quod faepe fit, aut errata mes dendis corrigat natura , vel in fiftulolam fpeciem abeat ulcus ; quod quale detrimentum malumque fit judices Leitar. Ita quidem hi homines • , quod Gal. /. 9. meth.meden. de Theffalitiis conquerebatur , fanabile brevi fua natura vitium reddunt

I M.

A U R E L I U S

S E V E R I N U S

dunt infanabile. Eidque hoc quod narro non raro quidem a Chirurgis noftratibus patratum, ted vulgo etiam & quotidie -, atque id equidem adverius celebrem quendam hominem, nam Modicum appellare religio eft, advertí Februario paulo prius exaido cum doidiiiimo Medko N. N. noftri Gymnafii Profelfores \ qui ut homo ell tarn ingenuus, quam eruditus, non admirari non potuit turpem hominis ignorationem, noftrumque feculum, gentemque noftram, qui nomine omni praeterquam reída fcientiae aeftimatione moventur , ut indoídos homines pro praeftantibus habeant atque praedicent ; praeftantes vero judicii ineptitudine-, & pervertiate, pro iis, quales vere funt, noa agnolcant. Sed mortuos finamus , ut ait Servator, fepelire mortuos fuos, ad caufam noftram r^dimus . Debent cmmota , quae frigidis Abfcefifibus imponuntur, conldare calidis, quae turn concoquant , turn expurgent . Sed prius quidem concoidoria exiguntur , turn humoris frigidi , qui creavit A biceflum , nomine ; turn etiam quia praematura fait opcratio , quae paulo minus quam crucium tumorem aperuit, ejus rei ftudio & cautione, quam dixi. De concocdoriis nos in noídro P narmacochtrurgico , quod propediem edetur piene difleruimus: itemque & de expurgatorias, quae concocdoriis fuccedunt. Ibi iocorum plersque uiu maxima de hac re leges. Interim lcire licet ulceri ambufto tres dies , Olei Amygdal. & caeteri compolitione curato , mox immittendum in penicillo ceyattim aureum oleo ceras, vel ft id non placet oleo cvorum , dilutum ; quibus fatis nutritum, ut Celfus vult emollitumque vulnus , poft haec expurgantibus vacuandum . Ufus ego faepe feliciter fum Barba capri madefatla per oleum, aut cum [uc eo Cj/claminis, fi medicamenti vires intendere velis. Quo purgato ulcere fequitur, ut impleatur, id quod pul vere farcotieo belle fiet : aegroto , commodam , honorU ficam tib i, viam hanc experieris. P

Aec ego raptim quantum ingenti mei tenuitas comprehendere potuit , conferipfi : quae equidem proferre libuit non tarn ab exaida rerum commeditatione-, quam fida in multis hominibus obfervatione profeida , cum autem ego primus , & fine duce rem hanc traidarim , fi qua in re minus fatisfecerira , aequior mihi judex elfe debebis Leidor.

Tom. I.

DE ABSCESSIBUS ANOMALIS L

Qui eft Operis, de fele&is Abfceffibus, III.

EODEM SEVERINO AUCTORE P

Bfceffuum praeter naturarti omnium duplex ego genus facio ; Simplicium fcilicet & Multiformium . Sed fiffiolices quidam nullos opinati funt alii , qui cenfuerunt Abfceffuum naturam eam effe , ut comprehendat omne genus morborum in unum acervum aggregatorum. Verum aliter nos , qui volumus firnplìces effe, quorum omne vitium fluxile e/i , & qui ad unum praevaricatum , atque etiam alienatum ; referuntur bumorum , qui de conceptaculis exierint vàforum, & in loco altopiani coa cervati fuerint, five per Effluxum five per Congeflum . Multiformes vero diximus eos, qui praeter bumorum interventum , qui abfcurus & difcors a communi plurimum ejl , fubfantiae infuper folidae praeter naturam praefentia funt inJlruBi ; quod, quia praeter communem omnium rationem legemque fit, ob id placuit Anomalos appellare : de quorum infoienti natura, caufls, procreatione, atque univerfa ratìone, nomo ante nos piene difputavit ; fed pauca admodum, & obiter unufqulfque de his attigit -• quod taftum judico non fine artis detrimen to , atque injuria rei, quidem inter multas digniffimae ac piane mirandae adea, u t, propter enormium corvtentorum varietatem , Magicis haec artibus fleti vulgus òpinetur. Quam obcaufam adverti in banc rem animum, notavique aliquot, quae fubiere, fic ut libellum confecerim. Utinam autem, ut non parum laboravi in argumento difficili ac novo, fic eam rem prò dignitate fuerim affequutus! utcunque exercebis tu me legens judicium amice , fiifcitaverim ego tuum, aut aliorum, ingenium, ad excogitanda meliora. C A P .

Divifio Abfceffuum y & qui fini ex bis pertraElandi.

E X fòlutae unitatis, & magnitudinis auilae

, genere compofito, (quod commune Medicorum omnium decretum fuit) confìatur apolìema, five apoftafis graece, Abfceffus latine: fic quidem diitus auctore Galeno , in 1.2. ad Glauc. cap. 5. quod hujus vitto abfcedant a fé ipfis , quae fe invicem contiqgebant corpora, humida, vel alituofa, vel mifta, fubllantia diffolvente . Et humor quidem contiguas partes diilrahit, vel dilatata cavitate, in quam incidit, naturali, vel alio, & in foienti libi comparato finu, poflquam fuppurans carnes liquavit , quas prima in fiammano corripuit : hoc quidem ufu frequentiffimum genus Abfceffus eli , cum phlegmone conjunitum. Alterum vero, ipfo adnotante Galeno, hb. 14. metb.med. cap. j 2. eft cum , nulla praecedente phlegmone , humor aliquis ilatim ab initio ,

ABSCESSIBUS

A N O M A L I S.

ifque alius fpecie alius, caeterum omnino acris, in parte aliqua colligitur . Porro excoriât hic circusnpofita corpora , fpatium videlicet fibi moliens , vel inter duas tunicas, vel fub certis membranis. Excoriât autem orrmino ipfa copia diftendens ; interim vero acrimoniam quandaru putredinofam tempore contrahens . Sane inveniuntur in hujufmodi Abfceffibus, cum fcalpello funt divifi, proprietates quaedam non paucae, nec humorum modo, fed etiam folidorum quorundam corporum . Siquidem unguium , pilorum , oifium, teftarum, lapidum , & pori , fragmentorum iimilia, inventa in his corpora quaedam funt. A c humorum ipforum alius veluti lutum , vel coenum , vel olei quidam limus , vel vini faex ; alius adeo graviter olens, ut omnes averfentur : verum haec rarius incidunt. Frequentiffiroa vero bujus morbi funt tria genera , quorum iingula propriam appellationem graece funt fortita. Ea funt Atheroma, Steatoma , & Meliceris , a fimilitudi ne content arum in tumoribus fubftantiarum diita ; eii enim aliud eorum veluti fevum, aliud velu ti m el, aliud pulticulae, quant atheram vocant, fini lie ; quae quidem telle eodem l. de tumoribus p. n. ab aliis inter Ablcdfus reponuntur , ab aliis vero ad aliud genus refe.runtur : haec ille j quae yerba quidem autographi modo femel in banc rem producere vifum eft nobis, qui pertraftantes iftiufmodi Abfceiîus line phlegmone nafcentes, quando communi nomine careant , operae pretium rati fumus facerc, fi illud adinveniremus . Ad extremum autem unum vocavimus anomalorum propterea , quod ad pnam aliquam quaternionis five humorum , five tumorum , principum fpeciem referri , praeterquam per aliquas ambages , non poffunt ; quos eofdem Abfceflus vocavimus & Foetabula \ cujus nominis ratio commodiore mox loco referretur, prias enim aliqua praemonilrare oportuit. C A P . IL A d fecundum naturam, an praeter naturam fit haec affcEiio . ifficile autem delibcratu videtur, num fecundum naturam , aut praeter natu ram , cenfenda fit corporis haec affeftio ; utrumque enim affirmari fas ell : fecundum naturam affe&um aemulari apparet propterea , quod inter omnes tumores maxime ad naturam accedunt , amiceque , aut minime omnium Tioifiliter , in multos annos, nobifcum hofpitantur : quod fi ullam aliquando molelliam inducunt, id quidem non pravitate fua, fed incremento ac diftentione accidit . Deinde membraneis amicuiis veluti res utiles, & veluti .foetus moment! .eft, utvenis hifce nutriculis perpétua fuggeratur aliment! materia, veluti matrix quaedam fubdita ell . quam & radicem interdum appellavimus : .quod confervandae rei iludium in naturâ provida non minimum areuit quas ob res non inepte neque inconfulto puto fa¿tum, ut natae graeco phymati refpondente nomine fuerint defignata ; quam vocabuii rationem amplexus ell 8ç Fallopius , lib. de tumor, praeter natur. c. 10. Alt Natam Joannes Manardus & Jo. Tagaultius fub Steatomate ¡cenfuerunt ; fallb autem & çitra etymologiae dignitatem naptae ab aliis quibufdam ; napthae vero Jo. , anai-do ./. 7. .eptJL 2. & a Jo. Lang. I. 3. epijiol. 4. funt diilae . Licet autem .qui dam hanc ipfam natae nomine, ut Joan. Langius ; alii naptae ut Theophrafti intei près Dornaeus} alii vero nafde, & napae, ut Conf. Tigurinus vocaverint: at-* tamen cum hujus nomen nujlius -certae origmis videatur , nifi quod ipfa naturae nomme fe tueatur, hinc docli V iri, quo referrent nomen , incerti fuenmt. Illud tamen demonftrationes omnes fuperat , quod caufae in his procreandis funt omnes naturales ; efficiens, quae natura form.atrix ; materia , quae fuavis & mitis , ut pmguedo & mellea fubllantia forma , quae membraneum opificium ; finis , qui K 2 Foç-

AURELIUS

SEVERINUS

Foetabulum quoddam , & Germen eft. Verum enim vero, contra eft Galenus, qui lib. 1; meth.med. cap. 1. & l. 14. ejufckm cap. 13. & 17. tumores hos dixit toto "encre praeter naturam, & totis fubftantiis, ut ipfemet explicet, difpares, id eft, a conftituta naturae corporis idea diffiti ; heterogénea 8c ¿equivoca folidae lubftantiae concrementa, quod uno verbo alienum proprie di&um , appellavit auflor ïfapogic't c. pojlremo. Aliud etiam rendit Hieronymus Fabrîcius memorato jamdudum joco, quod eft, quia vena Tola nutrix obfervatur fine arteria j unde fit, ut mate ria , quae his Abfceííibus eft , non vertatur in naturam humorum , aut formam jpfius partis, quae deftituta eft calore natural , ac vitali , qui communicatur per arterias, qui in his Abíceííibus nullae funt ; haec ifte. Verumtavnen haec non faciunt, ut Gemina & Foetabula quaedam, íecundum aliam communiorem naturam, eife non pofifint eadem. Ad ftimmam autem mihi videtur illorum natura inter alienam 8c animatam conditionem media : nempe natura procreatrix ñeque hanc in animantium fortem , in quam comparata non erat , dignata eft : ñeque prorfus abalienavit , quae nil in caflum abire permittit : earn excogitavit formam , quae conjugium utriufque retinuit ; materia fcilicet fe fubftcrnente , quae non fie ex húmida proprietate infirma fit, quae calori pútrido íubjiecerehir ; ñeque tam firma, quae plena valeret obfiftendi virtute . I taque cum vifciditate non nihil etiam utilis fucci comprehendentem hanc maffulam , ñeque in totum a natura diflentaneam , aliquando dignatus calor, qui corpori nutricando , 8c his quae ad nutricatum ipeftant , praeeft , non abjecit ; fed fepofitam fuis interdum radiis illuftravit, atque aliqua formatioms for te donavit. Qiiibus apparet communem formantem facultatem ab ipfo formatioms tempore non deftitiffe, fed ad omnem vitam muaus fuum extendifle ; quemadmodum acute monftravit I.aurentius Jubertus , in paradoxes ; nil contra operantuJijs quibufdam doilis, qui placitum exercuere : cui plácito nifi fiillor 8c Gabriel Fiulopius acceftiffe videtur, l.de tumor, c. 15. Ad hunc modum membrana , quae in tunicam fervitura Germinis illius erat , conformationem accepit. Hac item ratione f it , ut peculiares laudabilioribus hifee phymatis radices fint , id eft , venae 8c fibrae ; unde perpetuum incrementum capeflant eaedem. C

III.

Ad Antmantium y an ad Jlirpium, naturam accédant hi Abfceffus ?

Nveftigantibus igitur jam nobis Abfcefluum iftorum naturam 8c conditionem id, quod primo iè offert eft ipforum auitio a párvulo •, quae auftio quemadmodum infpe&io docuit, non eft quidem per continuam particularem appofitioneni, vel per dilatationem, impletionemque, pororum, 8c ex infarflu diftentionem ; fed per nutricatus veri conditionem, qui dubius tatnen, Sc anceps, eft , num plantarum , num animalittm modo fiat . Animatae quidem rei videtur generado , quia vena quadam nutricula, velut umbilicalibus vafis, fuggeritur in hoc rtutrimentum; fed nihilominus non animatae rei nutrido eft, fiquidem arteria venae comes deeft: quod acute advertit Hieronymus Fabricius ab Aquapenderite , lib.de turn, append. Quoniam igitur appendiculum quoddam eft hocce genus ; art fit veluti mufeus in arbore, vel vifeum , quod non fua feminat arbos ? atque adeo ftirpium inftar erit huj«fmodi accretio? praefertim , quando ad extremum corporis habitum plunmum excitan confueverint haec Phymata. Phymata, inquam , proprie difta , fecundum graecam literaturam, id eft, communia quidern ilia, non qualia fpeciatim anoftrisMe-

ABSCESSIBUS

ANO MA LIS

Mediéis tfiirpan confuevere . Kurfus 'autem , quia germen- eft quaedam fru&us jpecies ad ftirptom privaras partes referemus ; qualis vel ulmi folliculus eft , vel pruni fru ite fine Temine, quae anticipaos eft arboris luxuries . A t fatius re&iusque fuerit fortaffe utramque & ftirpis , & animantis , agnoTcere produflionem . Non ftirpis quidem Tolius, quia vena fubeft, non animantis vero fo lte , quia ger men praefert & fruàum proprie diftum. Omnibus autem modis Foetaínda magis, quam Germina , mihi videntur haec appellanda ; iìquidem in animante funt ge nita . C

IV .

De proprietatibus Cyjlìccrum Abfcejfuum, & horum definitio. Is fio expofitis, apparet quatuor proprietates ine(Te bis Abfcefftbus. Prima, quod fubftantia quaedam folida fit eorundem materia .• quod Gabriel Fal lopius ex.Galeni fentehtia teftatus eft % l. de turn ¡meter nat. rap. 15. itaque ad nuvnèrum auftum ‘referti liouido poffunt1iidem : quo faihinft eft , ut Gal. 9. meth. medi c. 1. & can. í?; profeffus fuerit , bos tote genere praeter naturarci . Deinde proprium eft horum Abfceifuunì comprehendi folliculo , five cyfti qui iplè quo confilio, quive materia , produite fit pofterius inquiremus. Adftaec «eftiis quibufdám fuppofitis nutriuntur atque augefcunr foetabuli modo . His autem venís , hoc pofteemo notem, orni* & fcaturigo eft ex una ; quae fau radix , den matrix eft;, •quernadtnodum ante audifti . Ex quibus omnibus conftari poteft facile defini do , quae fit j Abfceffus Anomali funt concrementa quaedam fubftantiae folidae , quae , :foetus cujafàam modo , venís fuppofitis nutriuntur , augefeunt , & folliculo ccmprekendunttir. Haftenus iftorum Germinimi dum vivunt, & nihil marni violata fuerunt , ' pro prietates audifti : caeterum exemptorum aliam , quam eqiiidem obfervavi, fingularem condìtidnem accipe . Namque ipforum nulla lori gos in anrios corrumpuhtur ; ego rtutem máximos * quos abftraxi folliculos , quorum pi&uras paulo pofterius vifes , hoc eodem opere exfculptas , jam ad feptem annos, & fupra fervo. Argumento fcilicet non obfeuro, quod Tint fubftantia ficca ; quamohrem judicrofe Fallopius reiert omnium originem , turn ad pituitam ficcarti , nini ad melaricholiae portionem ; auftorkate ufi» Aetii, 1. 6 . cap. 68. & Aviceririac in l. f. fen. 2. doclr. t. & in l. 4. fen. 9. un de ñeque abfurde vulgus horriinum, omnis medièinae rude, Tubercula haec omnia melancholicum humorem appellare confuevit . Qiiod autem Steatoma privatim adipofae rei fpecierii refetat, id non te moveat, ñeque perturbet ; quando & offa ex pingui plurima* fed exiífta materia, confiare nos certos fecit Hìpp. I. de carnibud . Quamquam aurerii ñeque ipfe nego pinguedinem inefle Steatorniti (aeftivo natiique tempore refolutarri adipem e Steatomate , quod a(fervo domi , manaffe comperi ) nihilominus eft cum eodem adipe plurima (ibrofa portio conjunita. Verum enitn vero aliud relatu dìgnum adnotabo., ñeque Steatomata omnia fingularis ejufdem Temper fubftantiae , vel formae videri •, fed aliud iftorum uvidius & pinguius , aliud exfuccius & denfius effe , quod enitn Caer.obitae Francifcanae juniori de jugulo exemptum eft , pinguiftìmum ; quod Monachi) Carmehtae ièniori , de poplite refolvimus , exfuccum eft magis , quali fecundum fexus , aetates , corporis loca , diverfa effe debeant haec «incrementa . Sed & Fallopius in Steatomate, quod ipfe aperuit, medio iiquorem quendam cryftal-

7«

AURELIUS

SEVERINUS

Hallo, & adamante lucidiorem , reperifle tefiatus eft : ita multiformis fubftantiae funt haec omnia. Atque hattenus m ateriali, & caufae aliae , & procreandi mo dus, fecundum noilram opinionem, cibi patuere. C

An Mdicsrides tunicatae ? Llud nunc expendi fubit , ad rettam curandi rationem non inutile futurum , num omnibus his aeque AbfcelTìbus fua wembranula indita fit ; enim vero ficut aliquorum certiifima , fic cujufpiam obfcura & dubia efi. A.tberomati inquam, quae materiam pultaceam continet , & Steatorniti , quaè: febaeea conila«- , longo noilro experimento femper amiculum comperimus : quod ipfum etiam auftores omnes veteres ac pofieriores affirmavere : veruni Meliceridi num neceffarium fit involucrum , haud piane difcerno. Nimirum onanes uno confènfu volunt •, fi curatis, id eli, excifis hifce tubenbus , tuniculae vel pauca portio refiet fieri , ut quafi refiduis radicibus exlòket rurfus germinatio, recidivufque fiat Abfceffus: id equidem in Atheromate Alexandri Beltrami Petiliani, viti legum periti, licuit obfervare \ quod ab ineunte aetate fecundum fupercilium exterius geilatum, & medio mentis omnibus ab uno quodam Chirurgo exagitatum , nunquam curari potuit : a me vero cauteriolo perufium vifum eli ex toto ceflifle j nam piene ficcatum , & obduttum eli cicatrice ulcus: fed nihilominus uno poll annofponte erupit, & do nee diicerptim membraneae portiunculae prodiiffent e fuo finu omnes , neque unquam exficcatu facile, neque ad obducendum compaFatum fuit ulcus : quod ultra tamen fieri vifum ell , cum defiit vitiutn. Rem quidem , quam accurate mecum obfervavit Horatius Lumbifanus, Medicus, qui fui ipfius fcriptis inclaruit . Con tra Meliceris ad carpum nata , & mihi mea ipfius manu per aculeum pafiinacae marinae compunita , vix exatto quatriduo curata efi fic , ut nunquam redierit .■ quod & forori Andreae Manfi Scribae Praetoriani , & aliis accidiffe comperi . Quid autem, quaefo te, refponderis, quod affrjcatu vehementi diruptae faepe Melicerides ac difeuffae funt , neque amplius recurrifle funt vifae : nofti autem & nonnullos Auftores ad demoliendas , atque delendas eafdem , plumbeos verticillos impofitos tradidìiTe : quin vero & alia ifiiufmodi tubercula , & Gal. /. 14. meth. med. c. 15. & Aetius tetrab. 4. fem. 3. cap. 78. & Paulus /. 4. cap. 34. medicamentis quibufdam, exfolvenda propofuere . Qui idem Paulus & firumas, quod etiam mirum efi, tunica velut Melicerides, Atheromata, Steatoroata , conteftas & medicamentis difeutientibus exhaurit ; ut & modo citato loco, & cap. 25. ejufdem li bri docuit : quo autem patto , nifi edufta fuerit univerfa membranae portio, nun quam curabiles eafdem dixit, 1.6 . cap. 35. An igitur ineuntibus duntaxathis, funt aliqua valentia folliculum attenere, ut diflòlvatur ì inveteratis vero his , & obduratis, non itera ? quod etiam judicaffe propemodum vifus .eli Hieron. Fabricius, in c. de Meliceride. Verumtamen, quod experti nos fumus, id affirmare profiterique poflumus j ne que aliud afieverandum audemus. Adde, quod Gal. de tum. ut plurimnm tunicas pofuit.

CAP.

A B S C E S S I B U S C A P .

A N O M A L I S

V I.

Quid commune habeant hae très Abfceffus fpecies: & in qua te différant. Raemonftratum antea fuit , praecipuos très iftos tumores , quos nos fostabuli nomine defignavimus, fingulos fua pcculiari , & propria materia confiances . Atheroma , quod pultem frumenti , & caftaneae fruftus moliti raateriam refert . Steatoma, quod febacea . Meliceris , quae mel referente fubftantia confiât . Tria haec commune illud habent , quod fuo fingula folliculo funt ami£h , teftimonio Galeni, Aetii, Pauli, & juniorum omnium ; fed difcrimen ex ad/erfo illud ha bent, quod Atheroma, & Steatoma folidam nacta fuerunt fubftantiam ; Mfticeris vero ftuidam naturam rctulit : tametfi vero Gai. Ï4. meth. c. 11. caufam omnium humorum pofuit ; nihilominus reilo fuo fenfu intelligendus eft hic au Sur : nimirum principio frigidus, & pituitofus humor eft , qui fe procreandis hifce tumoribus fubjecit ; quod poftea concreto, & crafïiore in dies failo , turn agitato calor is , qui parti infidet , turn membranarum amplexu frigido , fortem aliam compararunt, concrementi, atque foetabuli , qualia nos faepe defcripfimus . Una tamen Meliceris in abfolutum , atque perfeSum crafTamentum non ablceffit , materiae certe liquidioris conditione . Major & admirab lior differentia fuit Atheromatis , & Steatomatis , quorum hoc inculpatius , & natural ¡us , fi dici conceditur , ex pingui craffamento formam tulit ; alterum vero magis alienum, & corruptius concrementum, accepit : ufque adeo, ut faepe vermes, mufcas , pilos, ungues , carnem hebetem , foleas , calcem , carbones , apud quofdam exhibeat : quae quidemomnia jure merito Galenus toto genere praeter naturam aeftimavit , citatis loc. meth. therapeiit. Quod quidem judicium, cum ad mitiores alios duos Abfceffus extendit , injuriant his profeSo videtur feciffe ; nifi fbrtaffe vis , quod & tunicam cum fingulis hifce conjunilâm fpeélavit ; quae fane alienum quid eft proprie diftura, ac propterea per Chirurgiam eximendum. Praeter haec iftorum Abiccffuum difcrimina fecundum alios haec funt: Abfceffus cum folliculû alii habent maceriam in unico, & continuo, folliculo, qui non habet exitum ; alii , qui habent materiam fluxilem, habent illam inter duas tunicas, ut illi, qui non habent materiam ftuxilem, fed coaéiam. Haec Hieron. Fabricius. Verum digna funt haec animadveriione : commentum enim videtur, quod ullis, id eft, compa.Si concrementi Abfceifibus, duplex tunica fit 5 feu verius , ut ipfè loquitur , duae fiat tunicae , juftius autem fluxili meliceriae fubftantiae débita ef fet diplois. Quod autem Fabricio impofuit , oratio fuit Galeni , /. 14. meth. cap. 12. fub his verbis: Porro excoriât hic circumpofita corpora, fpatium videlicet fibi moliens, vel inter duas tunicas, vel fub cerris membranis . Senfus eft, ut poffint Abfceffus, adurgentis vi materiae, deduxiffe fpatium inter duas tunicas , puta in ter duram, &. tenuetn cerebri membranam , & poffit diduxiffe fpatium fub membrana, exempli cauiâ, tenui cerebri : fermo autem Galeno eft de Abfceffu primi lignifican, non autem de anomalo , ut putaffe Fabricium certus fum. Confirmatur aiuem îftterpretatio noftra vel ejufdem Galeni verbis proximo fubjeifcis, quae funt; excoriât autem omnino, &c. quae neqüeunt adaptari Anomalis, quorum acris, & putredinoia conditio non eft ; Steatomatis praefertim . Quamquam objicies , quod fujinde memiriit Galenus contenrorum in Abfceifibus unguium, piforum, oifium, tei.arurn , lapidum, & porri, fragmentorum ; quae omnia reperiuntur in Abfceifibus quibufdam. r A t hic comrrîuftfs mulrorum error eft , inquam , & hallucinatio credentium , haec

A U R E L IU S

S E V E R

UpS

haec per Galenum ineffe Anomalis. Subftantia Meliceridis fola eli mellea ; Atheromacis propria pultea; Steatomatis peculiaris febacea : fallimur autem facile , cura bis alia, qram affignata per fingulorum voces contenta, tribuimus ; confundimufque fíe Anímalos cura praedi&i fignifícati Abfceffibus , & utrorumque naturas, ignorare nos ipfios. prodimus. Difcrevit aittem haec genera Galenus mani fede, cura iùbdidit ; veruni haec rarius incidunc ; frequentiflìma vero hujus morbi funt tria genera, quoium fingula propriam appellationem graece funt folita , &c. fed ad differentiarum rem redeo. Aetius tumores ait quidam funt elevati, & ad motum & contaftum expofiti, facileque curabile;; quidam vero infetti, & ad motum non expofici , & in Chirurgiae aggreftìone fummarn diligentiam expatentes , propter imminences finguinis eruptiones, ac nervorum punturas. Praeter has, & alia differentia eft; quod Stéatoma fuppurationem nunqnam fubine paratum eft ; cujas non funt expert.es Ajtheroma., acque Meliceris. Poftrema eft & alia, fed ad curationera fpeifans Steatomatis , .a reliquis diffe rentia notata per Aetium, T etrab. 4. fe r . 3. c. 8, quod in Steatomate praefecando non fie, ut in Atheromate, ac Meliceride, tunicae feitionem timemus : nimirum adeps , quidcunque fecerjs , effiuere paratqs non eft ; fed communitates & diferimina Cyfticorum Abfcefllium habet jam omnes. C A P .

V II.

An praeter tria eelebrta Foetabula Jlnt Strumae , Bronchocelaeve ? Nter haec omnia nobilis fie offert quaeftio; num Strumae de Foctabulorum or dine fint, & cum Anomalis Abfceffibus accipiendae ? porro fi Galenum audimus , qui 14. meth. med. Strumas dixit effe feirrhos in glandulis , videbuntur & Strumae ad certum humoris pituitofi , vel melancholici vitium referendae ; arque adeo intra quaternionem effe humorum : cui teftimonium accedit Ceffi , qui /. 6. rei medica« cap.28. dixit, Strumas effe tuvnorem, in quo fubter quaedam ex pure» Scilinguine, quafi glandulae oriuntur: quo auefore vides Strumas ad ianguinem referti. Tamenexadverfo Paulus Aegineta 1.6 . cap.j 5.difenda verbis pronunciavit, Strumam intra tunicam contineri, quemadmodum Atheromata, & Steatomata, & Melicerides ; & quemadmodum etiam haec curari, nec curabilem quidem, ubi exciforum portio quantulacunque remanferit : & Aetius ex Leonida lib. t$. cap. 5. cum voluit Strumas effe carnes fubcandidas, facile angeicentes, in membrana contentas, etiam aperte videtur fiffus, Strumas folliculo contineri , atque aug-efeere . Accedit autem ad haec teftimonium & tertium Guidonis Cauliaci , qui teftas membrams Strumas adraonuit ; ut cum haec curantur , nulla reftet portio membranas continentis . Sed & fbUiculum provide detrahendum effe Strumis admonuit Hieron. Mercuriali /. de inorò, puer. c.proprio. Nos vero Strumas cum folliculis, & pultea fubftantia , obfervamus in Hieronymo Caphorio, Calabro üriolenfi , Experimentum autem ab unde- monftrat, quod, nifi tota membranae portio eximatur, non fuccedit curatio; ac fi obducatur ulcus, denuo recrudefcit, & recidivum fit vitium id .: quod comperimus cum doétiífimo Medico Francifco Noma , anno a6;o. in filia Marcelli Mufcettolae, Viri Patricii N e a p o lita n icui adolefcentulae ample pateiaefo ulcere, & impofitis acerrimis medicamends, atque trochifcis, vifum eft quidem fatisia&um extirpationi radicum : fed fibrae tamen exiliffimae fub came latitantes intimius oculis impofuere, atque, occlufo jam ulcere , poll aliquod tempus vitium inftauravere . Verum enim vero fiquidem re£le infpicimus conditiones Anomalorum , quae funt concrementa fubftantiae folidae , quae foetus cujufdarn modo venís fiip' pofi-

A B S C E S S I B U S

A N O M A L I A

pofitis nutriuntur, & augentur folliculo comprehenfa; certe pleraque iííorum Strumis defunr, nam ne nutriuntur quidem Strumae; fìquidem vena nulla ad nutriendum eil fubdita.* qued autem augeantur apparet quidem ; verum perpororum infarélum eli ejufmodi accretio , non per legitimum augnientum ; ut ego autumo Major ambiguitas eli de Bronchccelis , quae videntur etiam fub FoetaÈuli «enere concludendae , quandoquidem & i'olidae partes funt tunicula eomprebenfae • de cum m immenfum excreicant , ñeque per pororum ìnfarclum auguri fed ner iuggeftum ahmentum, eft probabile: infuper etiam melica, pultácea, & ’ febacea fubflantia contineantur, ut credit Aetius /. 4. feti. 3. quod etiam afferit de gummi byphilns Faliop. /. de morbo Gallico , ubi de gummis agit . Verum ñeque ad Anomalorum aliquam fpeciem Bronchocelas referemus , ( cum multifidae fìnt & glándulas contineant praeduras & rubentes , ut obfèrvavimus 162K in cadavere cujufdam puellae, per nos in domo templi , Vifìta Pauperes difli , d ideilo 1 ¿ I ad carnofos tumores, quod in praefenci non explico: fuus enim de his fermo naulo poftenus erit . -'.mije quippiam videtur de Batrachio , quod Celfus l. 7 c 12 §.4. fub AbfeefTuum genere reponit ; ejufdemque materiam ad Meliceridis" n'aruram accedentetn ; membranula féu folliculo .contineri exprefle ibidem teflatur • ob quam cauflam fortaffe wxietpiri, recidivimi fait Clerico Neapolitano euidam Acolyto templi fanéìimonialium D. Pobiti 5 itemque infantulae euidam cui bis panter recurrir ; utrumque candente fcalpro confeélurn ; fed compredo abunde tu! berculo, fen tientes fe liberes & immunes, medicam fubìnde manurn'ambo fpreíenofità nfihr«Cer a tn reCUrlU.r ad redlerunc i -qui, /puma duDTum eiracoman im. polita, fibras cyflicas convulfi ac delevi, quomam fecundam ex obtufo ferramento uflionem non ferebant : evomuit hians Clerici ranula aquatum ovi rancidiiInm infantulae vero praemgrum ; cui rei aflitic Paulus Aemilius Ferillus A rrS ’ Gallorum Reginae mentiffimus, eriiius , Archiater De Nodis autem quid fentiendnm : cum & hi ini! „„„ . _ ru™ eu„dum S e » o f a b f f l , ut fcrìptis p r S » ' g , v - Sunt autem Nodi Arabibus autori bus & A rab ile u , r f ’ 4-

la tubercula nobis

¡k

Galenice fendenti bus! C

’ ldem iere ^uod Anoma-

V IH .

De trìplici*. Jibfceffu* materia communis/chelae piacifirn. P tura Foetabubram1,0^ m T tc rí^ ftá u rT iri S ™ ’ n° Vam opinionem de na* etiam multorum fententiam prius exóònamus • n ^ ‘US patamus > communem hac de re, lib. 4. metb.med c L F A H * ' qU° rUm pnmus Galenos differens

gnendis his Ablteffibus prae'be't materia^ effePriora • f r e í plici Foetabulo producendo rnareriam r,ln„ JJd fimam Steatoma; fluxilem & |enem crafhhimam A therom à: &

“

- V ui §!“ qui tnplicem, triicilieét, & pinguifinKr «=&*-

« ¡ « . , rum I S S S ? ” Abfcfr" m «■ » tan,or , , china prima fam w ,, • n- ’ U , meanc“° llcus • Avicenna vero in l i ■> A».

his recenfét Nodos, e qufbusAun? A b É fa ! mf ancholico ibcco pròfiftiV* in opimo videtur & Aetii^, propterea " J r J /iA x™ '13 ‘nu praefenti trailati : quae pitis , oliere pro purgando corbore Krìm * ' .caP' Molicerìdem curans cadatum eft humori melancholia! perDuroand?m!? c,ir,ì Dpitb^mó ^ quod accomo Torn.l. P P o ndo medicamentum . Sed enim Avicenna L l'tb.

M. A U R E L I U S

S E V E R I N US

ftb.4. fen. 4. ad curationem Nodorum ait ; etiamfi nonnihii humoris mclancholici contineant, tarnen plurima conftant pituita ficca : in quam fententiam iviffe videtur & Aetius, qui, loco citato, C olocynthtdts dilutum in curationem apnrobat , peculiari naturae conditione , phlegmagogum. Quid igitur, contradicuntne" iibimet auctores ifti ? Non opinor equidem ; fed quod elici ex utrifque pofle videtur, il lud eft; pituitam potifTimam effe cauiTam, quae modo craffior, modo dilutior fit: accidie antem non raro , ut cum plurimae pituitae nonnuila portio fe inferat hu moris atri, a quibus fuccis exdufos habet , tum fanguinem , tum bilis quameunque fpeciem: atque ex hujufmodi materia variam coflionem , aut corruptionem , naäa hunt humores fpecie varii, ex quibus Abfceflus' UH proficifcuntur. C A P .

IX .

De naturae ■confilio , in obducendis tunica Foetabulis. LIud vero plerofque ancipites habebit; quod opifex natura non vulgari videtur iiudio membranain hiiee Foetabulis induxiffe : tegmentum alioquin utilis , ac necefTariae, rei cujufpiam, qualis certe trium Abfcefluum nullus eft ; quin etiara materiae faedae plurimum , & abjeilae: Sed enim hujus feirpi nodus fic folvitur. Haec concrementa veluci monftra funt , corporis fuam aliqua parte fabricationem nafta. Aut dicamus, naturam fibimet ex hifee fomitibus proponere quaedam auimalcula, atque foeturas. O v a , membranulis obteila tenuiffimis , vifa refert Laurentius Scholzius , apud Joannem Schenckium , ob/ent. medic. I. 5. ; & ab AbfceiTu femoris ejdflum ovum majufculum, refert Marcellus Donatus, /. 4. med. hiß. m>rab. ran.-o. & Ambrofiu? Paraeus, /. 9. Chirurgie, operum cap. 3. feripfit ova etiam reperfa in Abfceflu dorfi. Atqui huic rerurn generi univerfo membrana veluti chorion requipebätur . Aut .(quöd omnium eft maxime probabile) dicamus •, necetTariam omnino vifam opifici membranam , qua & Foetabulum illud fuis ipfius terminis concluderetur , difcluderenturque a proximo ambitu partes inculpatae : quod autem ad priorem hujus placiti partem attinet, confirmatur ; fiquidem natura quidquid initio gignit , fuo femper involucro , five quidem difereto , five cum corpore cohaerente , concludit: quam rem quidem rite cognofcere licet in Animantibus. quibuslibet & harum par o u s ; in ovis horumque particulis, in fruftibus , pomifque , & horum partibus, & in feminibus : quin etiam in pomorum interiorum quibufdam plicaturis, mirum eft fane,, ut parens omnium communis, minuta illa fegmenta ex integro conveftiverit fuis membranis perinde , ut periculum aliquod incurfuris tunicam , & munimentum, adponens. Quod vero ad difcludendos affinium terminos , ante aflertos , fpedbt, facit in hanc rem illud, quod adnotavit eruditiifimus Ambrofius Paraeus, 1.6. fine; concreari circa aneurifmata cartilagineam , aut etiam ofleam tunicam , quae, aggeris modo, furentis fanguinis, fpirituum vitalium copia turgentis , impetum frenetj ita curante Dei miniftra natura.

C A P .

De procreatione Cyßicorum Abfceffuum opinio Ambrofti Paraei.

Am autem requiri videor ut difputetur quid de horum Abfcefluum generatione, jenerandique modo, fentiendum fit. Io. qua re primus de his, quos le-

jgc-

DE ABSCESSIBUS

A N O M A tlS .

gerim , Ambr. Paraeus memorat nobis., quod in homine mirabilis eft omnium, quae naturae lege, imperioque, continentur, amplexus; atque adeo, quae magnus mimdus ampiiifimo fuo finu coercec, hie parva, velut tabula, compendioque, cog it, atque aemulatur. In hoc enim non archetvpa , non coeJeitis, non eiementaris regio defuit ; quas res, quinon inteiligunt, hi nullis philofophiae partibus funt imbuti. Praeterea ut meteorum , ita & miftorum omnium in fe & abditas ima gines refert, & perfaepe etiam aperte retexit : quare & animandum vim omnem continet, & ilirpium lapidumque formas, & quae fupra terram, infraque gignuntur , ea omnia mira quadam ratione in fe geftat , & profert . Itaque quid miremu r , inquit, quod feu Foetabula, feu Germina ilia quacunque fui parte, & varia in his, & enormia eontenta gignat , & fervet , homo ; in quo foecundiiiima parens natura univerfae materiae, qua macrocofmus conftitit, varias particulas, & femina, condidit ? Itaque in eo fibi placere, ut omnes a&iones , motufque , quos obire, atque edere in majoris illius Mundi feena folet, in hoc parvo etiam effiagat: nunquam in nobis ociofa, modo ne materia defit. C A P .

X I.

De materia Foetabulorum opinio Felicis Flateri. Liam' opinionem amplexus ell Felix Piaterus, diligens naturae veftigator, qui [■ rax. medicae trati. 3. e .j. §. de cattfis , decrevit crudiorem fuccum , quam carni nucriendae convenit, hujuimodi concrementorum materiam efie ; quod autem ahena pleraaue connafcantur , fit , inquit , quod nutrimerrti alterius partis quae craffo admodum fucco ali debuit , portio ab ea abfeedens in carnofas fedes cum illarum mitnmenro delata, talem duritiem in illis gignat. Quae res inde comproban potelt, quod in ejufmodi AbLeifibus, ex illis tumoribus genitis; aliquid aliarum partium iubftantiae iimile invenitur ; nunc pilum , nunc unguem nunc os nunc gtandulam , referens ; quae vix dum ex aliis , quam ex fucco hafee partes , c m cute, vel carne vicina nutriente, hue cum proprio carnis nutrimento delato , nalci potuiirent ; uti & fi ftevum referat , pinguiorem fanguinis partem , quae pmguedmem efficit, hue quoque perveniffet , ex eoque lie concreviffe verifimile videtur : vel fi pultem, aut mel expnmat fuccum carneum non in pus tale quale in cahdis tumoribus per fuppurationem mafekur, fed ejufmodi humorem ma ms tenacem maturation , vi caloris excottum knife : qui fi ulterius t o S S t S luccufque .lie magis terreus fit, aliud quid, ut carbones vel calcnlL * « P™P™ mclllfa lint m 2 n b .it ,

lis

futura ell aund m n lf

polbema ratio non parum infolens , & improbabi-

L «

CAP.

Ì4

M. A U R E L I U S C A P .

SEVERINUS X II.

De eadem re fingtilaris opinio Gabrielis Ferrarii. Ed & de materia nova eft opinio Gabrielis Ferrarli , viri quidem & fi non omnibus medicinae partibus exculti, nihilominus fcriptarum return firmitudine fic approbati multis, ut & omnes ejufdem libros pluribus editionibus vifendos Ita li, & latine leétitandos voluerint Germani. Ita non indignus vifus eft nobis, qui feriptis interdum noftris citaretur. Hic libr. primo chir. adverfione 27. profeffus eft Nat'as<diélo$ AbfceiTus oriri ex fuperfluitate copiofi fpermatis . Indicia funt : primum, quod hae in vaftum excrefcunt ; fumpto videlicet alimento ex venis capillaribus deducentibus (quae fecunda eft ratio) fanguinem fubftantiae coaitioris, ex quali & fpcrma procreatur. Tertio , quemadmodum in prima embryonis conceptione, ex tenuiffimis, & varie confiuentibus, venulis, unus veluti caudex conftatur, indeque haurit perpetuo nutricatum foetus; ad eum prope modum , venularum, li dici licet, radicatio eft his hemizoophytis. Quarto, reperiuntur in horum conceptaculis, aut digitus cum ungue unus vei alter , aut brachiolum , aut pes , aut auricula, aut mamma, nunc pilis obdufta, nunc fimplex, interdum , & qualis , fpinae dorfi medulla innafcitur . Haec ejùs viri funt argumenta , firma qui dem parum, verumtamen haud continente!’ explodenda , quin prope interpretanda, aut caftigahda, cum fua ejufdem prolepfiy nimirum , quod non fpermatica fit aliqua cyftularum fubftantia, fed fpermatis certe materiam , & fuggermina , aertmlantur.

C A P .

X III.

De procreations iftorum Phymatum, & Tuniculamm , Opinio nojìrct.

Oftra nunc inter has omrtes proferenda fententia eft quam equidem confido Viris candidis fimul, & dottìs non vulgariter placituram ; fic veftigiis haeret naturae, fic probabili nititur obfervatione rerum. Conftat affeftum hunc oriri ièmper ob plenitudinertì, vel non fine ipfa; effe tum , ut tumores quidem omnes communiter, tum privata etiam ratione. Porro plurimum hominibus inexercitatis, oeiofis, ac plenis falrem excrementorum, quales Coenobitae funt , etiam corporibuS partibufque horum venofis t & laxis , & in quas ad fummam promptior eft defluxu, atque luxuries, Phymata ifta nafcuntur. Alterum etiam advertendum eft , humorem jam memoratum , qui exuberat , fubftantia craffum effe propterea , quod obfervatione longa comperimus , fuccum hunc e cute eftluere non poffe , fed infra ipfam perpetuo conftitiffe ; fortafle autem a natura plerumque ad effluxum deftiuatus erat : at vero , quia nimius , & -praffus eft , quoniam difcuti, aut difflari nequit, confiftat in fe ipfum oportet. Infuper vero craftitudo monftratur, quod ex ejufdem fui ipfius fubftantia tunica confiatur craffa, & corpulenta; quod utique non fieret, nifi craftities ineffet. Tertio ftatuendum fuperfluam quidem, fed nutritoriam hanc materiam plurima parte effe . Argumento eft , quod placida , & miti praedita eft natura . Veruni contempla fuperfluitate, tandem a naturae complexu recipitur, & in aliquod concretnentum praeparatur . Quoniam autem in legitimam corporis humani partem abire non poteft, quia femel rejecta eft ab unaquaque parte aliena ; ob id in eam fonnam deducitur, quae maxime fubftratae materiae confentanea eft; feu tenuior, ea-

ABSCESSIBUS

ANOMALIS.

«5

eademque vifcida, & pituitofa fit, qualis mucilago e mucaginofis ftirpium feminibus , partibufque aliis ipfarum , elicitur •, feu craifior eft fpecies excrementu languinis; feu crafla , & incofla, & luculenta, qua pituitae glafteae reipondet. 1 npficem enim hanc effufam materiam agitans calor partis cujufpiam , potiffimum a proximis arteriis adjutus, commodiorem in aliquam formam immutat ; quae fane rotunda eft , aut ad hanc accedens alia . Illud autem cum fit , quoniam unicuique fuam vivendi fortem jam nancifcenti, obfervatione a nobis ante produfta, tunicula fua debetur: ob earn rem fedula natura, feu de lenta tenacique iuppoiitae materiae portione , fpiritus vi fufflantis , opificis vitrarii modo , ficut Hippocrates, in l. de carntbus , docuit, veficulam exhibet feu quod Hieronymo Fabricio placuit non exordio , nec plane funditus id rei creat \ fed cum aaveriam iiiam fubftantiam fentit, continuo de membraneis nexibus tunicam extendit . Jam vero venula , vocata nutricuia, fuboritur ex erudlato primum copiofo fanguine, quern na tura , nil utile abjiciens , & omnia meliorem in formam trahens , & fua etsam adoptata cuftodiens, vi fpiritus, ut modo diximus , in vafculi formam educit \ ut educatum fuum foetabulum in vita manere queat, & a caeteris partibus difcludatur . Nata etiam ex nutrimentitiis propriis membri liquoribus originem ducit, eorumque a quibus provenit liquoribus , fimilitudinem recipit , ut inde fequatur , aliquas efle cartilaginofas , aliquas carnofas , & nonnullas ligamentofas , aut aliis «da membris fimiles , ut oflibus & articulis : Haec Paracelfus, Cbirurg. min. Steatomate c. 15. quod infcriptum ejt ds GlanduHs & Naptis. Caeterum ut in his Abfceifibus venae fuboriantur, operae pretium eft dmnofci : equidem non ita certa fide cum Hieronymo ab Aquapendente fentio , ficut arterias hifce Abfceifibus negatas , ita venas iifdem datas nutriculas aflerit ; ut non credam pofle dubitari non inepte, num aequivoca fint vafa ifta ; atque adeo dico probabile , ut fimilis fint ifta conditionis cum venis Zebel vel Sebel , Arabibus Medicis auiforibus di£tis, quae in tunica oculi adnata faepe folent oriri . Sunt autem auclore Avenzoar, in 1. theifir. trail. 8. cap. 28. contextura quaedam rubra , fa61:a in luperficie conjunftivae five albi oculorum , & nominantur in Arabico venae Altheben , & non funt venae procedentes ab hepate, nec arteriae a corde venientes, fed aifimilantes , quae involutae funt , & contextae fupra albedinem •, & aliquando in tantum extenduntur, quod nigrum cooperire reperiuntur : haec Avenzoar , quern lecutus videtur Averrhoes , in fecunda parte cantic. comm. 87. per haec ; Zebel eft quaedam textura venarum innaturalium fuper conjun6tivam oculi facia : Hunc vaiorum fortuitum exortum cum profefli fuerint uterque audtor , nihilominus baud quidquam de generandi modo prodiderunt ; quern modum explicatius aperuit Phi lip. Ingraffias., in lib. de tumoribus p. n. ubi ait . Quoniam fcilicet tarn venae , quam arteriae , naturales ibi exiftentes , mirum in modum craftiori fanguine replentur : dein vero ex refidente paulatim e vafis glutinofo fanguine, in primis juxta illas venas & arterias , quaedam exterius lineae ac tanquam novae venae & arteriae depinguntur ; non quidem , quod verae venae aut arteriae fint , fed cum rubeae lineae fupra venas jam arteriafque exterius emiueant , illarum penitus vel gyros, vel redlitudinem, confervantes , earum quoque effigiem minus exquifite intuentibus repraefentant. Ita quidem Philip. Ingraffias, cujus eandem rationem gignendis Anomalorum vicibus accommodari, nihil efle, quodvetet, arbitror: quod ii naturalem iftorum exortum retinere placet, certe me non latet, Galenum in x. .de few. c. q. P. & 14. m.m, cap. 17. F. profefium , faepe fibi vifas venas & multas & amplas in ulceribus renatas . Quod fi calor nativus id praeftare poteft fo b s , quidni valeat idem cum extraneo conjunclus ? Haec funt , quae in obfcura,

at-

AURELIUS

SEVERINUS'

atque arcana alioqui re , ur gratis equidem in commenta non abeam , eertiora judico, & de venarum procreatione fufficicntia Leflori exiftimo : quod vero fpeilat ad radicum primum exortum , quemadmodum creatis ex putri materia fungis , & aliis pierifque, fponte ac fine feminio , fed ab humoris genio nafcentibus , natura fibras & radices, quibus alimentum e terra traliunt , fummittit ; ita & Atheromatum, Steatomatumque. C

X IV .

De vat¡a magnitudine ijiorum ¿¡bfceffuum.

Ort haec vero magnitudinem ac formam quae in his Abfceifibus faepe vifi confueverunt, expediemus . Parvum quidem eft Steatoma trium librarum , de quo retulit Joannes Schenckius I. 5. cap. de Sttumis : fed idem narrat eedem lib. cap.de cerotce, natum homini cuidam ea parte tuber rotundum capitis humani fer ine magnitudine, bicipitis hominis fpecie. Ad haec Lupiam o£to librarum, etiam capitis magnitudine, cervicibus exfeilam narrat Ambr. Paraeus, l. 6. fudrum operum cap. 20. Itemque Jacobus Hollerius refert in obfervat. de Ganglio concreto in inguine, quod pueri caput aequabat . In qua parte , & viginti quatuor librarum alteram oblervafle fcribit Amat. Lufit. cent. 5. c. 88. Aliam vero Naptham feptem librarum, veluti pulvinar expanfam , in humero fe vidifTe proieifus ell Theodoricus, lib. 5. cbirurg. cap. 31. vaitam, ac immanem vifam adeo , ut ipfe reformidarit refcindere . Aliam , quae fextarium aequabat , geftandi labore intolerabilem , exfeilam a Chirurgis iui temporis , fcriptum reliquit Antonius Mufa Brafavolus ad aphor. 27. lib. 6. aphor. Hippocr. Vaftiflimas denique alias hujus generis excrefcentias fcripfit Marc. Donatus, mirabilis hijloriae medtcae libro 5. c. 3. Sed extra normam omnem, & fines, evagata videtur fuifle ilia , quam Anton. Benivenius , l. de abditisy & Jo. Langius /. 3. epiji. 4. narravit fexaginta ufque libras pendentem . Ad fummam, quod ad magnitudinem eorundem fpeilat, has in tantum fae pe vidimus excrefcentes , ut admiratione fuerint omnibus , & incredibiles fint relatu. Haec tibi de AbfcelTuum illorum magnitudine fufficiant.

C A P .

XV.

De varia eorundem Forma.

Ormae vero apprimc variae funt a nobis obfervatae & ab aufloribus ante defcriptae. Guido cnim tratl. 2. dot}, prima cap. 3. retulit aliquando referre melonem , aut cucurbitam , aut natem ; unde natas dici volunt nonnulli , quanquam hoc etymon alii alio referunt . Praeterea vel lata ball funt , ut mammae , vel tenuiore pedunculo exortae in majorem affurgunt molem , quo fit , ut ficus, aut piri , aut fruftus cujufpiam figuram propemodum habeant . Interdum etiam compreflae funt adeo , ut non facile fe prodant \ longo etiam fchemate obiervare licuit; itemque tuberofos, ut pleraeque bronchocelae; aliquando rot undos \ aliquan do forma nucis caftaneae, nucis juglandis, ac tefticuli ; alias lupini ; alias glandis modo fubfillentes; non rare etiam multiformis, & compofitae figurae, fe profcrunt cum appendiculis, & ftriamentis quibufdam, qualia Francifcanae , & Carmelitae, Coenobitis, ejecta tubera depinguntur. Adeo videbis multa Foetabuiorum , luxurie.ac varietate, incertas illorum formas.

CAP.

DE A B S C E S S l B U S

A N O M A L I S.

xvr.

De enormibus contcntis , atque foetuàs. T fi equidem aliquandodixi, confentaneos non nihil humanae condition! tunicato« Abfceffus ; nihilominus hoc, fa¿la collatione ad alio» cum dolore, inflammaticne , putredine conjurólos , & de recentibus , & maxime de privatis , Steatamatis dixifle volui ; nam ñeque defuat etiam in his alienae ac praeternaturalis conci nionis argumenta. Quorum illud maximum; quod tanta his interdum incluía putredo eft , ut extreme foeteat adaperto folliculo ; quod nos expend fumus in Atheromate Tyberii Coppulae, alias a nobis memorato in phyfico chirurgicis cap. 12. cujus per novendecim annos conclufae materiae tam gravis exhalabat odor, ut non, nifi applicitis ad nares odoramentis, potuerim equidem fibrarum laborìofe evellendarum operam adminiftrare . Qua tanta Abfceffuum exftante putredine , cui mirum in his innafci vermes, & animalcula , quae femper ex putrì fubdita materia proveniunt. Strumam amplam pediculis refertam cafu curatam memoriae prodidit Jo. Schenckius, libr. 5. tit. de cervie. & alibi. In inguinis Abfceffu vermes reperir Gabriel Fallopius ; & in alio etiam animalcula multa Bartholomaeus Cabrolius, obfervat. 27. Praeter autem animalcula ex putrì genita , quot & quae , turn infolentis materiae vitio , turn putrifici caloris opera , iubihntiae non coalefcunt Tub his lacunis i Dicam de mirabilibus quibufdam rebus innatis , quando nulla fere fpurcitiei fpecies eft, quae, his veluti ftagnis & matricibus , concretae non offendatur: ungues, inquam, offa, p ili, teílae , lapides , & porri fimilìa-fragmenta , & ligni ramenta ; humidorum vero generi refpondentia & lutum , & coenum, & olei amurca, & vini faecula; item fubltantia rafae cartilaginis, carais hebetis, & cruentae . Item cuidam adolefcenti, famulo Alexandri Pellicciae Tropienfi , edutìu s , adunco fcalpro de gena fubjeéla, folliculus cum inferto ovo pufillo, nafeente jam in matrice gallinae , reticulatus , & implexus amphibliltroidi membranae, modo ; in cujus ulcere die quinto & feptìmo , atque deinceps , fecuta fanguinis pfofufio vix compreffa eft; fie motibus obnoxio loco, non prius autem quam quadragefimo fanitas reftituta . Sic carnofam in Abfceflibus materiam vidìife teftatus eft Philip. Ingraflìas /. de tumoribus, in fine. Ad haec creta , limacum cochleae, fpicae, cornua, carnes turn durae, turn fpongiofae, atque alia compiuta: & quia carnis hebetis, cruentae, mentio faéta eft, fimilis rei narrabo hiftoriam, quae eft. Carúnculas , snuci lutei concrementa , expreíft de Atheromate iupra genu , quod duos jam annos conquefta fuerat venerabilis in Chrifto Soror Antonia de Siano , Pharthenophilacii Spiritus fanfti Abbatiffa : de qua re compertum eft Aloyfio de Gratia , & Francifco Laviano , praeftantiflimis ejus domus Medicis , atque etiam Joan. Andreae Bafilio , Medico Collegii Neapolitan'!, atque urbis, primario. Atheromatis vitio concretas albas cruftulas defquamatiles , & ovorum teftulas, fi tantum has molliores animo conceperis, offendi in homine, quem Jacobus a Sal datore , Chirurgus Herniarius Neapoli percelebris, curaverat, & ad me relegaverat An. Chrifti circiter id i 5. Diitum vero cum eft , de ftoebe multiplici , lapí deas item ineffe quis credat? at nihilominus omni figura funt in his repertae , id e li, vaiia forte effigiatae , quadrangulae , triangulae , ovales , multiformis & incertae figurae ; quemadmodum Joannes Centimanus in libello de calcults , Marcellus Donatus, Ambrofius Paraeus, & Joannes Schenckius, fuis fcriptis prodidere.

GAP.

A U R E L I U S c

S E V E R I N U I

x v ir .

Nullum corporis effe locum, qui hlfce Tuberculls non f t obnoxlus.

AIcuntur quidem hoc genus Tubercula variis in locis corporis Verum fecundum caput vifuncur, tarn frequenter, ut plures lint, quam ut memorari debèant, fingulares homines , qui fecundum id loci flint haec experti. Fronte me dia, fed qua capillus attingit, Atheroma excufli Thomae Lautitio Lucano, ex oppido Sanili M auri. De intima fuperiori palpebra , vifum oculo integro praecludentem Mellcerldem , tefludinis oro majorem , Romano cuidam advenae , noitro in Valetudinario , detraxi; cujus alioquin magnitudine memorabilis exfculpcam aere imaginem fuo'.loco dabimus. Itemque pone canthum oculi exteriorem Atheroma Vincentio Caefario t adolefeenti ex oppido Saniti Anthymi. Ad externum angulum oculi dextri Athe roma palumbino minus oro gettar Jofephus Albafius Neapolitanus , vir & legum feientia , & hac nota confpicuus : contentus autem abunde fua ftudii claritate poffet ciTe , qui jam pridem invenerat hommem , qui facile tuberculum exemiffet . Atheroma Aureliae Vitalianae, M.Antonii filiae, port autem excufR, rem approbanteJoann.Thoma Jovino, dotto Philofopho , acMedico Neapolitano. Inauriculae vero pinna Paulo Nannio, Jurifperito, & civi Tarentino oraatillimo . Sed tk fub maxilla inferiore Steatoma natutn eit Moniali cuidam D. Potiti , Coenobii Neapolitan'! vetuitiiUmi , cui cum efficaci Medico Francifco Ferruccio confultavimus. Vitalianae in cervicibus Atheroma, longos jamannos, gettat fpeftabilis patricius Neapolitanus Oita vi us Laynus , quod a parvae avellanae magnitudine in femipugnum excrevit. Mrtthaeo Soccolino Caefenati Theatino , Pittori Iiluftri , viroque ingeniofo , qui rheumate diuturno acque althmate , non fine phthifis fufpicione , vexatus fuer a t, Atheromata duo de pariflhmiis extraxi , in Sacris aedibus SS. Apoftolorum , Sebastiano Vecchione Medico clariiFuno fpeitante . Sed & calculos ab hifee partibus excidiffe refert Langius, 1.2. epijl. 57. A t herornatis fub lingua meminit Coaradus , hlflor. gener. animant. pag. 8. & Fe lix Platerus Prax. medic, trail. 3. tlt.de exuberantia pag. 224. De jugulo refeidum Steatoma Gratiae dePhilipis, lodali Francifcanae, in Sacris aedibus Jefu Neapolis, pittura exprefium paulo potterius dabcr. Cujus ejufdem Coenobii vetula facra virgo , Eugenia Suarda Steatoma , fub fpatula, habuit. In dorfo Atheroma curavi Lucretiae Cacaci Moniali Parthenophilacii Spiritus fan'ti, cujus materia alba follata velut artocreae. Super enfiformi pofitum Steatom 1 Dominico Riccardo, puero Abellinati. Toto coilarum fpatio exteriore plurima Ferrandus Brunus, Francifci filius , in Valetudinarium curando detulitj quorum uaum tettudinis terreitris majufculae ma gnitudine coitas madias occupabat. In media manus vola ex iitu , collifuve , multo ante praegreiTo , Atheroma grani Indici modo Uriulae , fodali Francifcanae facri Coenobii Jefu Virginum , exemi. In cubiti flexura Atheroma curavi Joanni Alphonfo G ryllo, Calabro, viro po dagrico . Ad

DE A B S C E S S I B U S

A N O M A L I S.

Ad interiorem pollicis fupremi canthum , qua manus tuber maximum atting it, Meliceridem geftaverat Adamus Marchius Valetudinarii noftri Medicus excclIcns. In metacarpi flexura nafcuntur faepi fiime Melicerides y ex quo genere unam mihimet ìpfe radio paftinacae marinae Pithcculìs aperui : humor autem prodiit albuminis ovi tenuitatem, mellis albi coiorem ( inde Meliceridem diftam puta ) olei vero amygdalini lenitatem , referens . Aliam ibidem corporis Leonardo Ciccono Abellinati, rei medicae doéiori. Aliam Andreae Manli forori. In digito vero Joanni Fontanae, pidturarum ex minio coloratori. In extremo indice Meliceridem Julio Caelari Capacio, clariffimo Mufagetae noflro Neapolitano, curavi. Aliud e genu Capucino, cui nomen Stephano Calacenfi, detraxi ; cujus imaginera paulo pofierius fub confpeélum dabo . In genu etiam utroque non mediocre Stento-ma fuftuli Domino Francifco Antonio , Principi reverendo , Sacerdoti Nea politano ; ex cujus tubercoli apertione moriturum hominem convuliione praedixerant inexperti Medici quidam. Inguibus & Abfceflus hujus generis exfcitos fe vidifie perhibet Jo. Arculanus, in com. ad Razem cap. 69, In crure vero compertos eofdem refert Jori. Centimanus, libello de calculis. De poplite magnum Steatoma Eugenio Callefano, Madritcnfi, Carmelitano Sa cerdoti , detraxi -, de cujus forma , & magnitudine , pofierius te docebo , viva ad hanc rem imagine reprefentata. Haétenus habes Abfcefluum Anomalorum locos, quibus quidem certis partibus, & numero definitis, contentos nos effe decet . Enimvero partem corporis , quae ab hifice Tuberculis immunis fit , /¡quidem exaifus in pervàdendo fueris , prorfus invenies nullum. C A P .

X V III.

De Caufis externis, quae praenanates Abfcejfus interdum inducere folent. Atis jam de praecipua rei natura : deinceps ad caeteras affe&iones, & proprietates enucleandas accedamus. Quoniam quidem Anomalìs his Abfcefiibus Pbymatv.m nomen accommodavimus ; continuo fe fpontaneam declarat rerum illiufmodi procreatio . Nihiiominus non defunt , mea quidem obfervatione , ac judicio quorum ab exterioribus caufiis primus fuit initus, & origo. Sic a verberibus, & alliiu crebro, jumentis praefertim equini generis, per aliqua membra corporis exliantes, oc péndulas, has formas faepe vidi . Sed ut privatum de nofira hominum gente fermonem faciamus ; fpe&a primum ad quofdam religiofos, orationi genubus ad ten am demifiis laòlitandae affuetos , lic , ut articuli diu fatigentur & obftupelcant. ex hoc vitae genere maxime Capucini, atque obfervantioris voti Augufti> Carmelitamque, funt. H i, quam faepifiime , genus hoc mali folent incurrere. bed ex percuflu etiam , qui parvulum Atheroma retulerit nuperrime narra vi , praeterquam quqd & Ganghum , confimile Tuberculum , in carpum ex vi , ctque i¿fu , proficifci teftantur Graeci omnes , & Paulus Aegineta , /. 4. A t fi Gang ia ex filva nofira rejicis, funt & Melicerides, quas ex oblata fimilìter caufa, pienfque fub carpo, nafci comperi ; affeftu videlicet confentaneo , qui ad dolentes, mfirmatafque partículas, praefertim ad artículos, qui laxi funt, fuccos evoe corporei qui lucci poftmodum, decernente calore, in hanc, aut illam , forM ‘ mam

9©

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

mam tranfeunt; atque ita , & Atkeromata , & Mel'icer'ides , exhibita extrinfecus occafione, accidere poffe jam apparet : de Steatomate idem , quod neque haelenus obfervavi, aut aufim dicere . C A P .

X IX .

Normas difcrettices Anomalorum. Enerales autem Iftorum notas funt hae. Ex parvulo incipiunt, & diu paulatimque increfcunt, & tunica fua includuntur, tereque fine dolore funt: quid intus habent ut conje&ura praeiagiri poteft ; fed ex toto cognofci , nifi cum eje£la funt , non poteft r maxime autem in bis, quae fi refcinduntur, aut lapillis quaedam fimilia , aut concreti confertique p ili, reperiuntur. In his vero, quae cedunt, aut melli fimile aliquid , aut tenui pulticulae , aut quafi raiae cartilagini , aut carni hebeti , & cruentae j quibus aliqui dolores effe confueverunt . Atheromati humor ideoque preflum circumfluit . Steatomati pingue quiddam , idque latilfime patere coniuevit, reiolvitque totam cutem fuperpofitam 11c , ut ea Tabet ; cum in caeteris fit adftriilior. Haec Cornelius /. 7. cap. 6. Sed hos omnes ita diflinxit Aetius Tetrab. 4. ferm. 3. cap. 7. & 8. Ell Atheromatis tumor fpecie, & figura, oblongus, fublatufque, & ad compreifionem digiiorum ob humoris craifitudinem tarde cedens, & amotis digitis tarde revertens. Meliceris differt ab Athertmate figu ra , & humoris eflentia; nam & figura rotundior ell, & humoris eflentia tenuior, & hujus tumor magis revertitur. Steatoma ell tumor taftu levis, & in pnncipio quidem pufillus, fed temporis progreffu amplior. . Sed Paulus Aegineta /. 6. cap. 36. AbfceiTuum iilorum notas , & indicia , breviffime defcripfit his verbis . Steatoma aliis durius eft , tailui renititur , & bafin habet folidiorem . Meliceris laxi cujufdam corporis modo fubfidet , & tarde qui dem funditur, cito vero rurfum fuccrefcit.

C A P .

XX.

Quae ad futura fpezlant judicia. B/cefluum iftorum praefagia fummatim, & paucis, atligerunt omnes, qui de his tradidere : nos autem de univerfis optima defcribemus . Quod ad eventurn pertinet, hos omnes periculo non carere pronunciavit Celfus : verum non ita quidem alii pofteriores , e quibus unus Julius Caefar Arantius , in l. de tumor, praeter natur. cap. 5. refert , turn cauftico medicamento , turn ferro frigido , aut candente, traftatos ex his aliquos interiifle; propterea , quod mflammato pericranio, crafia cerebri membrana coaffella eft. Et Vidus Florentinus, in oper. de cu rat. gener. part. 2. /. 12. c. 11. eventus , ait , falubris expeftari debet , ubi curetur Abfcefius, priufquam valde increfcat: qui admodum grandis eft, vel non curatur, vel hominem diu torquet, vel cum periculo curatur , ne venae , & arteriae magnae , violentur , &. homo effufo fanguine decedat . Sed Gabriel Fallopius , loco faepius memorato; fi capitis, inquit, aliqua parte occupara fic haeferinf , ut loco moveri non poffint, oifis timenda corruptio eft; maxime ex Atheromatis, luisVenerae frufribus; manet, inquam, vel oifis, vel tnembranae , corruptio, ni matu re fuccurrat, praeveniatque, Medicus . Eft item difficilis , & verenda curatio , fi tumores hi guttur adorti fint, amp.lt potiftimurn. Ex adverfo , qui fe quocunque

ABSCESSIBÜS

ANOMALIS

trahi finunt tutiffimì funt omnes ; fi tantum eos, qui tenui difdudente’ membrana, cavis corporis locis incumbunt , exemeris. Caeterum funt interdum Abfceflus irti fuppurabiles ; quod cognoveris ex colore rubente , &. aliquantulum accenfe : undc & curationis brevitatem praenunciare licebit. ^Quod ad curationis attinet tempus ; hoc quidem medicamentis longum ; chirur gia vero expedita efi . Sed v ia , qua tolluntur haec Tuberà , paulo pofierius exponetur. C A P .

XXI.

Sim Abfceffus hi cvranài ? & de Curationis neccfjltate. A c nofira terapefiate Medicorum omtie decretimi in eo conliidt , ut neutìquam per fcalprum attre&anda judicent haec Apoftemata, utpote quae non urgeant. Verumtamen incommoda multa, quae genus hoc afferro folef , inconfulte rranfcurrunt. Taceo formae turpirudinem, quae multis eil fupplicio , fiquidem in locum corporis , oculis adfpeélabilem , inciderint , praecipue vero foeminis & molli bus hominibus ; quibus , ut nota t Celfus , eri pi cura cultus fui non poteil. Sed enim , quis horum molefliam , quis alienae fubfiantiae inhaefum diifimulet , totis vitae curricuiis (labilem ? Sunt autem horum materiae tato genere praeter nattirarti, ut notat Gal. /. 3. meth. med. non feroel. Praeterea vafiitatis incommodum interdum e(! tale , ut motior.es corporis , & mufculorum, impediate perpetuum autem iilud, quod m unum latus decubitu prir vant homines ; fi de majuiculis tarnen hoc didlum intelligas . Porro videre licuit faepe Neapoli mendicum , cui Abfceflus erat in iinifira nate ( vapam & nafdam vocat Conradus Tigurinus ) major , quam totum abdomen fit communis menfurae hominis, undofus, tìuftuans ; tota fua comprehenfione concolor ; indolens, & mobilis, velut utris : homo habitu ilrigofo , & fqualenti , atque edam quafi confecto. Plures quoque relati funt a me ante , quibus incommoda vita erat & qui principio lanari potuerant facile, jam infanabiles. 1 ertio edam, ad plenilunia atque interlunia, dolent acriter , atque efferafcunt ita ci-.itene1 , ut difeerpi fibi membra fentiant laborantes . Ad haec per extremos juimue rigores difficile non ei! , ut rìgorem nigroremve obeant . Etenim aeilate me..:a , ucuit obiervare in fronte cujufdam hominis Atheroma , quod attaftum fngens ; adeo fcilicet a natura , & comitc calore , diflat inclufus

■ Poliremo, fi locum excamem infimi, vel medii, ventris Atheroma prehenderit, uot annorum curncuks, non eli difficile , ut, faftis erofione cunicidis , inter’ cava Pen«ret v licer um : quod Dominico , adolefcenti Abel linati , eveniffe ’ l'lcerat0 circa typhoidem Atheromate , exhauilo fniri f Ì “. m membranam , & clauflra peftoris , fenfim , a a u P CV ’ finiI.t Puerum ahoqutn imbecillum . ™ A omma illu? accedit maiiì[num; & difficillimum; quod fub longa contage faniei atque putredinis, ad ufque os lubjeilum conteri folet ■ ut fi inca¿

l l e t T e l m f v Z ’ pencran, lunJ » & c ~ ’ mancant • ut evenire Talnaria ' reflimnn' reT0,-^ uod a.dl10faiilt: FaÙop’ms> 'oco faepius citato; itemque e * PS t Lanfranci Mediolanenfis , Guidonis Cauliaci , trail. 2. doSir. ' ornati Lufitam , centur. 1. curai. 16. um igitur , inquam , putridi vitii pericula foveant hi Abfceflus •, cum.menM 2 flruis

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

ftruis incrementis, diftentionum , & molis , onerifque , moleftia fatigent ,• detrìmentimi aaferentes aniifhis, inleflus, decubitus > motus , item plerifque vitae muneribus ; nec non macellati vultus , cui tantopere natura ftuduit , incommodent denique cum non femel ad ufque mortem infolentia fìnt ; quid non amputando» eofdem, & quacunque licet arte demoliendos, exiftimet quifpiam ? vel quis edam nunc deliberate reicmdendos abnuat? Suafum hoc quippe nobis per Veteres auftores Graecos, Latinos, Poenos, Mauros, Arabas, & Arabiftas omnes, feu Medi, cos, leu Chirurgicos. Suafum etiam novi (lime a Gabriele Fallopio , Joanne T a . gautio , Hieronymo Fabricio, Joanne Riolano , in Chinirgìa , cap.de bronchocele t nata, teftudine, talpa ; Bartholomaeo Cabrolio obf. 90. & Fabricio Hìldano , obfervatione 63. Ulud autem frugis confoquitur, fi deciinetur , differaturque Chirur gia i five geftantium hominum, qui non permittunt, five Medicorum, qui operam attreélare non audent, culpa ; ut faepe cum allaborare velint, non poifit. Notus eft homo Neapoli , qui circumfeptas cervices , & collum , quatuor Atheromatis, folliculì luforii magnitudmem aequantibus, habet, jam jam, ut apparet, ftrangulatu-. ris. Notus & , in eadem urbe , Ferrandus Laudifella , fophifta , doiìorque adolefcentium eruditus , qui cum Steatomatis , in gena exftantis , excifionem , multi jam annis, ab experientis Medici manu refugerit , jam accretum ad magnitudinem mali infàni tumorem habet ; & ami&u infoienti nunc obtegere coaétus eft , & vix aliquem reperit, qui tuto ab eo fè malo liberare confidat . Itaque negles ctam in arduis Chirurgiam , poenitentia iemper fequitur . Quod fi me audient, aut medentes, aut vitium hoc ferentes , cum primum fe prodiderit exultans cute tuberculum -, e veftigio fuccidant nil veriti . Facile tenella revellitur arbufcula , quae cum altas in patrio folo fixerit radices, & revelientis omnes vires ridet, & reietta repullulafcit. C

x x ir .

Ex ciforum aliquot j 4 bfcef]uum Hijloriae memorabiles.

Ed hos qui ne arduas quidem fed mediocres operas tam multimi reformidant, inertes ac degenera noftros homines, produftis aliquotextremarum qui dem, fed felicium curationum exemplìs , confinnemus . Nempe nos, eventu profpero, nonnullos ejufmodi tumores excidimus, quorum omnium non folum excifio nem , fed etiam apertionem, nemo unus non credidit exitio futuram. Quatuor ex his memorabile^ Hiftorias , tota propemodum urbe nota , expofuimus in noftro Phyftco chirurgico, cap. ìz. ex quo tranfcriptas hic habe Atheromatum , ac Steatomatup narrationes.

Hijloria Steatomatis una.

Teatoma quatuor Iibrarum pondo decern jam annos pro infanabili deftitutum, de poplite pendulum excidimus, Reverendo cuidam, e Carmelitis novae formae Sodalibus, cui nomen Eugenio Callefano , Hifpano Madritenfi , pro infa nabili tot annos, a Medicis permultis Europaeis, deftituto; qui ponderis, quo fe re dejiciebatur , irnpatiens , multa fe mihi prece , atque obfecratione , curandum commiferat : curavique , fe£ia ampia cute , ac Tubere cyftico circumquaque refoluto , mox ulcere repurgato , & intra quadraginta dies obduéto : intervenientibus ad eam rem Adamo Marchio, Medico perdono, Francifco Mofca, Francifco Ro ma-

_______ _____________ ______ _________ a d F a p d iS A B C D.

Cystisalhcromalis aerai r^ l) H r ip o n d ,o V .

C D r t V -« ?-*

^Juilata-

Av.v.jci/rd«. ï H I . K . V a w i ¡ nutricale

A 3 .C .J te fc e ™

aprima

w K m x J u p e n o r e p a lp e b r a r c e la .

A . R a d i* a ly u e p e d u n c u lu s .

ABSCESSIBUS

ANOMALIS

mano. & Bartholomaeo Calova, in noftro Incurabilium Nofocomio Chirurgis affiduis, ac mukos annos exercitis. Steatomatìs hijlorta altera,

Ratiae de Philippis virgini Deo facrae in Coenobio Jefu Neapofi fpeftante Mario Scbìpano, Viro quidem non line honore nominando, exfeftum eft per me, fub jugulum Sreatoma , quod felibram pependic ; Abfceffus, qui fex jam annos , nullo medicamentorum fruftu contmenter crefcens facram foemiaara perpetuo torferat, ac pene jugulaverat.

Hijloria Atheromaùs•„ • N genu finiffro, duodecim jam annos, ge[faverat Tuber, fblEcufi lulórli minio rij magnitudinem aequans', Fr. Stephatfus a.Calatio Capucinus-, vlr quantae inDeum pietatis, vel hoc argumertto cognofcendus \ quod' cum’ lethiferam , hanc in articulo cHiTeftiorreitr celebratiffimr noftri Medici, uno omnes ore , prònunciaffent j nihilominus hic tam diu privatus ea , quae folo defixis utrifque- genubus fieri confuevit a- Sodalibus Saniti Numinis adorations frequenti , fàcultatem hanc edamcum tormento ac difcrimine vitae maluit confèqui , quanf officio filo cedere , ac fan&arum exercìtationum carere fruitibus . Hujus igìtur viri r tam pio- defiderici gratificatus ; cunitis ex ordine provifis, praecaurifque bis , quae" curationis curfum interturbare potuiffent j rem ¡nifi tuto cominus , acuto fcafpro cutem ampie , qua maxime ex fiabat , infero, dividoque quoad pateret membrana . Quae fubfeita cireum , tandem in rrranus veitit , & media difcifla faniem reddidit fubnigram faecis vini fubftairtia ,. cartìlagineis ferme cruftis interne obfita . Qua cavrtatis quidem , & externa aliqua parte carunculae putres , & boleti formam referentes T extumefcebant. In univerfum erat membrana uterini choriv modo denia , dura , crafla ; quae poftquam eft deterfa miniftri manu, veliere infarfta, & ad caminum depofita , vendicata jam a putredine , talis apud me ad hanc diem afTetvatur' - Chirurgiam: ferine nihil inièquutum eft maii ; nifi fi' paucurn effufum- fanguinem admemoraveris . Atque haec de primo ilio excifionis aétu ; caeterum quod ad reliq.uatn curarionem- pertinet j in ulcere medicamentis primum digerentibus , mox expurgantibus rite procurato ; paulatim acereta caro vacuum orbem implevit , fanatufque eft homo quad’raginta dierum fpatio,. fine ulìa ineeiTus offènfa, Deo bene favente : età quidem auftori medicationis omnis felicitas accepta efto.

Hijloria Steaiomatts'.

Eapofi urbe cuflétis artibus, bonifque, fiorentiffima ex honefta Coppularum familia juvenis fuit, ac mòdo eft, cui Tyòerio nomen: ortum buie, fexdecim jam annis , fupra laevarti màmmam Tuberculum , principio pufillum pii! inftar, quod fingulbs in annos aggeratum , tandem exereverat in ovi gallinacei ma gnitudinem , cojacolor, mobile , aequale, duriufculum , dojorem non inferens, nifi cum vehementer premerctur .■ Toto decennio foflicite Chirurgicos, qui funi in ur be, omnes confufuit,. requifivitque’ de tollendo vitio . Refpondere affi , nihil ut adhibens rem naturae committeret quippe vitium irritare periculofum . Alii vel ut baliamelaeo, ver aporeifa plumbea laminala excuteretur. Nullus e plerifque in muftis ehirurgiae meminit , quant nemo non ex auéìoribus hujus difciplinae proX pò-

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

ponit. Demum me, ac fex e principibus Medicis congregai domi, finguli, ut diceremus fententiam . Scirrhum dixere quidam : quidam occultum cancrum , qui tentandus non effet ad Hippocratis fententiam , 38. aphor. lib.6. : tertii quidam cmphyfema abiurda quad?m opinione: fcirrhum oedematofum pronunciavere pluri mi. Ego atque alter quidam , qui fententiam meam a confuiente refciverat, Steatema pronunciavimus . Confenfere in id omnes , ut medicamentis traifaretur chi rurgia valere juila. Ego contra chirurgia certum, atque unicum, in hac re praefidium, ut profeffus fueram femper; ita & in dizione mea peroravi. Refutavere omnes curandi genus, adhaeiìtque homo alteri fententiae , ut quae leniora proponeret. Verumtamen fatigatus diu remediis , viftu tenui , fudoribus , decoflo iarfaeparillae, fonticulis ; ñeque aliquid aflequutus ex his, nifi longa laborum taedia, venit ad me , feftine fuccurrerem ; vitato »odiiTe fe prae noxa iita corporis . Tantum ne quid ferro agerem, certum fe pati quidquid oporteret. Breviter ; pyrotico cutem aperui. Patuit cyflis putaminis ovi smodo candicans, qua diffe&a, promptum fuit reperire mere putridam, atque artocreae coñac modo laminofam , fed cruflam referentem fubflantiam, late complentem infaréiu fuo amplexum cmnem folliculi . Labor fuit in eximcndis membraneis :fìbris, quae radicum inflar haerebant : quibus tarnen exflirpatis,dies circiter quadraginta finita curado efl. Haerere autem Abfcejì'us hujufmodi .Anomalos plerumque nerveis & cartilagineis fibris, obfervationes teflantur, qualem contigit obfervaile aliquando in pedis digito medio; quales etiam fuere obfervatae fibrae in Abfceflu Marini Caputi & Vicarii, Archidiaconi vici Equeniìs viri fpe&atiifimi. Similiter cartilaginearum fibrarnm in Abfceffu refpeftarum exemplum habes, in R. P. D. Andrea Cancelliero Carthufiano Monacho probatiflimo ; cujus rei hifioriam ab amico fideliflìme confcriptam , huic noflro, de Abjcefjìbus Ammalis 3 trañatui inferere placuit ; eft autem ex autographo talis. C LARISSIM O E T EX CELLEN TISSIM O VIRO

JOANNI SIMONI DE GRATIA. Philofopho & Medico praeftantiflimo ,

JOANNES BAPTISTA CAPUCIUS. D oflor, Mcdicus, S. P. D.

Uam lepide abs te compelían videor clariffime Simon quam ttrbanac parum abeß, quin dixerim ridiade: ftc revocajti ejeBas jam pridem , e domo tua phi'lofophica, argutas Curialium nv.gas ; quarum quanto major , & religiofior in hoc fucato feculo cultus , eo perniciosos eß ufus , magno cum ingenuilatis opprcbrio. Qjàd agis cum rythmicis ijiis alloquiis? amieiim, qualcm me nojìi , floicum & rigidttm [ ut tua tibi regeram verba'] rogas, precaris , blandimentis excitas ? Me fa’tuum hominem fingis, te Logodaedalum , quo utroque vitto , f.cnti revera vacamus ambo, ita cynice, ac libere effondo, uterque nofirum, tali edam Jujfpicione liber ejl. Amicitia quidern , ficutì animorum nexum facit , ita & bonorum omnium communwnem. An fortaffe nojlrac eutopiae mores oblitus es? an amichiac transfuga vide si

A BS C E S S IBU S

A N O M A L I S.

ri vis ? abfit . Quid ¡¿¡tur precario pofiulare * quod jure tuo tuum eji ? tua funt ima Jìudia , tui laborum mearton , Ji qui funt , fruiius ; fiquidem quod vivo , & fpiro * tuum eji. Hac ¡¿¡tur eadem epijtola nobilem iliam, quam tam amie efflagltajli , curadonis ojlracoli tumoris , a nojlrae aetatis Chirone , DoBiffmo inqram M. Aurelio Sevedno * magno naturae, myjtae confeBae, hijloriam defcriptam babebis : utinam tam erudite, quam vere ! poterò fiquidem oculatus teftis de re integra fidem facere, qui tunc temporis Carthujìanorum bofpes vixerìm ; quorum ut fmgularis efi in bonarum artìum* & Mufarum* affeclas Jtudium & propenfio*. ita liberalitar y ac munificenza compotem reddidit, ut cunila exaBijfime■ adnotarem .. Feracia funt [ ut bine exordiar ] Carthujìanorum corpora v malorum complurium e~ tartaro ortum ducentium [ tolera interim verbum boc P aracelfaeum J fed tumorum ìrr artìculis exerefeentium feracijfima. A n ob jtriclam rivendi regulam , qua camibus cane pejus, & an gue abjlìnent ? An ob noclumarum vigìlìarum frequenta ?' in quibus Deo pfallunt, diutijfime reili* vel incurvi , fedentes nunquam. Laboraverat pertinaci¡firna Meliceride y in dextero genu , R . P. D. Dionyfius Coccia•, Coenobita feveriori vitae addiBus in claujlroy cut pojl aitorum Medicor'am ludibria , auxìtiares manus Severinus ipfe deiMat eventu felicijfmo , cum V. P. D. Andreas Cancellarius alere fe etiam , ire dextero gena , tumorem non fpernendae magnìtudtnis cujus natalìa ab anno 1632. numerabat y veluti per jocum ajfirmavit : fphaedeus iseraty cujus ambitus Jefquipalmaris fili menfura comprcehendebatur , omfitno inctofens , foto pondero religìofo viro molejlus ; ut proinde mollium, & mermium Chtrurgorum, quibus nunc Nea po lis abundat , timiditate evirai us , nihil de ìlio extirpando cogìtaret , quidquid Clariffimus Severinus pronunciaci de eorruptionis periculo . Indulfit igitur proprio genio natura y fenfimque & furtìm molerà illam adauxit adeo r ut operìs veluti fumptuofi pofimodum -pertaefa r coeperit orbis , quem tam fedulo conftruxerat , ruirfam molici . Accerfifa igitur fermentattorie, magno ìlio; feparadonis injirumento , valorem, & ruboremy & dolorem etiam aliquem* tn fui auxtlium convocanti, pulfurn vero nullum; ob arteriarum defeclum, quibus merito careni bujufmodi tumores , DoBìffimì Duretf fententìa. Ubi haec urgere coeperunt, coepìt etiam Carthufiutnus fuae faìutis ìntegrttatem dejiderare * ac Medicoritm conventus adire , ut praefentaneo y fed lem aliquo remedio, faevienti morbo obyìam iret . Deflexit ergo ad comptos illos , & mulìebres Cbintrgos, a quibus, ut pingues aliquas tnunBiones ¡rapetravit, ita pinguem ìnquìImum bojlem reddidit : adeo ut circa Fcbruarii finem , anni 164.6. puflulis aliquibus tn tumore apparentibus , ob virrt adauBae intus eorruptionis , incoeperit . in eo flortdus color occtdere, ac tenebrae ex inferiori limbo obrepere furfum, & corpus mo ri t0tì m Ì T r tncremfiiU,'m f ufp fit , Jlipatae futs afeclis , lumborum gravedìne , Jtomach, debditate , ytrtum lapfu . Interim , excavato foramìne , ab arfenfcali intus congejto exeremento tn fuperion parte materia ab ilio emanavit, colorìs quìdem faect vini firmi,s, fed odorts adeo horribdìs, & , ut ita dicam, pefiiferi, ut edam adJ MediCts, Jlatim atque in cubiculum ìngrediebantur , alioqutn peregrtnts fuffimtgtts odoratum, naufeam, & capati dolorem, excitaret. Cutis in ni grum ab,bat ex al,qua parte ,nfenfiti,s. Tunc fedo res fuas agi animadvsrdt relìgiofifrnus Pater* ac fe ab unguentams Medicis delufum , fia ti ingenue ab Excellentifimo beverino praemonttum , agnovit . Interim R. Prior , Jo. Bapdfia Affandus , tncomparabdis m fuos p,etat,s & zeli , acciri Medicorum confilium voluh , in qua fcx capita chficepfavere , ut Neapoli mas efi , ad pompam ; tritum enim tempus eji trmm horarum tn exqu, rend,s* & conciliandis G aleni lads: quandoquìdem in vàrias fenteni ms iturn eji ; put'anùbus aliis Steatorna , alus Melt ceridem effe j cum tamen Excel,. Severinus demonjirajjet Inno,fina'um effe Ab/ceffum , de quo alìqua obiter Go-

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

Galen. 14. meth. poft carbunculi curarti •• quod poßea confimavit eventus. Conclufum tandem a fenioribus , de acgro jam conclamatum effe , futurumque ut -, degenerante gangraena in fphacelum , cita mors adßaret faribus , vel minimo minus , etiam ob alias caufas aegrum lenta tabe liquatum tri . Praefcripta funi putida dia Arabian cordialia ad fpirituum vim confimandam : quae fl poßero die aliquo poeto reflffuta vifa fuiffet , poterai de foramine aperiendo e diametro prions_ refpcndente cogitare. H it Medicorum conventus folutns eß , fub vefpemm dici quinti Martii , in cujus noble fubfequente , efficaciffme operante catapio]mate , ad intencipiendum gangraenae motvm , a Severino praeferipto , praeter aliquorum Medicorum fpem remiffa eß jebris & fymptomata leviora apparuerunt. Supererai ex Medicorum confido fcraminis apertio de qua cum Clariffmus Severinus , tanquam inefficaci praejìdio , juftis de casdis etiam difficili , male fentiret, coram Reverendiffimo Priore , pnus confa be rle retexta , aegro offendente magna cum prompt¡indine , atque animi clamiate, decrei'it, poßero die regulärem curam , potendbus auxiliis , inchoare . Mane igttur , celavi dici Martii , caujlicum , baud quidem ad planum femons , fed jupenus ad di1orum digitorum tranfverforum aldtudinem , m i tumori circumduxit ; qued intra pancat horas egregiam operam praeflitit ; adeo ut, die deamatertta, extrallae fiterrat mtiiae ad daleri craffitiem , excavato circumetnei vallo ; quod fenceo pio , per Umeum vettìaduni conßrjclum , ad diem ufque decimum fextum , tandem novacuia carmino exaequatum eß , excifo globofi tumons fuperwn bem.fpkaeno , inferiore can dente ferro pluries adujlo : fic nulla fubfecuta eft haemorrhagic, dolorefque, adibi ta trope genu quantum {erre potuti caltdiffima tefla , rum adftanuum omnium ad mitelione, fidati funi. Pependit amputatum admen unaas ara ter ottodeam; atque hi olìracofae carnis illius medio , quite novaculae actem obtundere potuti, obfervatus eli fiuta inaecjitalis , & cavitas, minor quidem quam putabamus, ex proponitene maLitudinis ; in quo fina ßagnaverat foetid,ffimum tllud virus . Confitti poft teciftoie m , tumori non fuffie foli,culum , ex quo Severmi fintenua mumphavtt Verum Z im vero {u h , inter mmißros , Chinirgia, qui fubnUus rem difquiftverat; putans, exattiori fui acri via , f i reperturum f altem quiequam proportionale cjfti , fed uteunZ allaboraverit praeter oßracofam camem quae vams fibra mtertexta erat ac telati inaequalibus corticibia compofita , mhil altud_ notare potuti curtofus die Ana*oraicus Ottiduo autem elapfo ab bac puma operaiione, ex frequenti, O 'efficaci ,1L , A curnini butyri , & aliorum emollientium , feparata eß a viva carne enfia di aitai's craffitudinis. Interim bene fe hahente aegro in omnibus , vivido fuo natu rali colore perfufo, & fuperfiitc fucculentia illa habitus , qua naturai,ter praedma t e ! a t coZphniade t J f i l i c i Iventu cymes laetari, & rem tn tuto pofitam heneaue perattam exifiimare . Verum Clariffmus Severtnur , tn fubtus derelitta turno • ta pane, fyrtts latere, hoc eft, graves d iffic u lty , & pencula , muffaabat. Nimirum teneri feipfum , ajebat ingenue , per rebellem illam dura tern in tumons ra dice firmatami aàverfus quam etiam vahdiffima co,fica , ficulneum robur fuum oiìendebant. Verum nihil non cadendum tarnen animo fuadebat, deprompturum ß e f ficacis Chirurgtae fuae arma, quibus omnnao futurum erat , ut caderet hoftts. Viciffim ergo nunc caufftcis foliàis, mine liquddis, nunc attuali igne, nafta feed, Her cules Lemaegm Hydrarn tentavit at illa, fui officii baud immemor, cum fupra os patellae iam deventum effet, ex rimis, in quibus tendones vel ad invicem, vel cum offe , coeunt , vel unius nottis fpatio fungofa capita emttebat ; contra quae. etiam Harm^ticorum illa Draconumfpuma hebesvidebatur. Scd tarnen excogitavtt ClanJJnnus T/jr màio nodo, malum cuneum ; ac liquore quodam , cujus nunc compoßtionem non feribo, fuperfufo & agitato, & fpongiofa illa carne glutinofum humurem emungebat

ABSCESSIBUS

A N O M A L I S.

prtus ; inde, arcano fino alio precipitato deffiuper adfperfo, ffiaepkts cruftulas extraxiv, tandem y ad opens compendium , ignito auro radicitus renafcentem bejUam occtdtt , adeo, ut non ampltv.s pullularent capita. Detettus ex parte tendo lattis eft, ac, non fine admìratione, obffiervatum eft, ofiracoffiam camera, & fungos , intra tendonurnfibras radices habuiffie , & in medio patellae omnino labem ad os uffique pertigtffie ; tende opus fuit àcfquamationi vacare , quam egregie praeftitit extraftum _Ari Itolochiae rotundae, Euphorbii, ajiqua portione commixtum. Hujuffimodi laboribus Apri li* & Majus menffies infumpd ,• ac jam ulcus ad daleri magnitudmem , quod tn pri ma feditone diametro [ptthamae menfurabatur , devenerat . Curabatur atttem emplaftro ilyptico Paracelii ; cum fub nòtte D.Jcannis , cujus feftum 24. Junii celebramus, defcendens aeger letto , fcipione non bene firmo innixtts , in pavimentimi tote torpore illifit, ac genti affetto praecipue.: unde & difficjffa flint ulceris labra, & fin zione accerfita, recruduit ex parte malum / adeo, ut inffiudandum pertinaciffime fuerit uffiquead vigefimam Augufti-, qua die jam odi pertaefus, & ffiuae ipfìus ffialuds bene conffickis , Rdigiofiffiimus Vir e Menafterio D. Martini, ad officii fu.) cv.ram difceffi t,' qui vivit nune paneralice • motus nullo impedimento notatus ; cum Martino Deirie jfaepe dittitans, non pejus effe ab uno littore morti addici , quam a centum Medici* . Haec eft ipffii(filma turottonis Hiftoria. Utinam vero, amire , egregia illa Sevenni facir.ora, ut apud exteros glorimn , ita apud Neapolhams invidiam non exàtaffientqua una torpore, tanquam [officino , videtur Clariffimus Vir , ad ffiua ingrate mundo bo na communtcanda ; maximo cum litterarum, & Hippocratkae Medicinae, detrimen to , cuj-us alioquin reparator effe poffet . Caeterum tibi , librortm helluoni , quid mine in os nigeram non habeo ; nam ut tiofti , & ut cum Scaligero dicam , ltaliae non nifi mercaturae, & forenffitum itbrorum chartae , excucluntur ; at ffielidjjima illa Germanorum prael-a , vel ob Martis ftrepitus quiefficunt , -vel ad nos ffiua non tranffimittunt, iicet ad miraculurn nunquam ffiatis laudata illa ingenìa Teutonica , inter bellorum turbines, & Ikeras profiteantur, & in Medicina exornanda deffiudent per petuo: quibus ffiicuti grottos pro tanto opere debemus , ita Italicae glsriae memores ìnvidere edam poffiumus. Vale Vir Ciati ¡fiume:, qui fìcut a me coleri* umee., ita facf ut abs te redamet a.cque, Neapoli turnis Jamarli, Anno 1642. Hiftoriae Meliceridis..

haec Meliceridis hiftorias, memorati! dignas, non fllebo ; quarum una eft. Petrus Antomus Ruflus Amalphenfis, quinque jam annis, ferebat , dextèra mamma , Mcliceridem , tam magno tubero , ut caput hominis aequaflet . Hane dum Medici Valetudinarii noftri , ferro veterentur attingere , intrepidus ego fectionem aggreflus fum ; certus Anatome, fub gracilis viri mammae corpore, nihil piaetei cutem , & adipem exftare : deinde & fiuéhiatiì) fuffufum intro fluorem me docebat. Jam igitur huìc exfeilo tenuis ichor exiit, mellis albi referens fpeciem cuh m ° 16S ex^au^° ’ ^aiiatus homo non lcngiore , quam menfìs unius, curriSimiliter Honofrium Stranerium Neapolitanum , Ifabellae nobilis Obftetricis ex iratre JNepotem , duodecim annos natum , ex ingenti Meliceride , circa finiftram manimam_ ìnhaerente, vexatum ; cum plerique Medici pharmacis intemis , & de cotto iariaeparillae ,& quotidiano fudore , quibusuniceconfidebant, adhibitis , nulla imquam parte juviflent ; fola nos tumoris apertione fuae prorfus integritati reftia w 5‘ j n°-a ’ Pervi^ 9 ue'> tum tonforibus ad compita Spiritus Sanéfi , turn oy 10 de bratia, & Francifco Laviano. Medici.? praeJJantiflimìs ^ Exempla funr, T m .I . N r hu-

hujufmodi , ut non poffint effe graviora, turn excelTu magnitudinis , turn Iocorum perdifficili fitu, turn vitii gravitate, ac novitate . Qiiibus tatnen nil operantibus, funt homines integre reftituti. Quas ob res, nifi vere fint impotentes, atque om nia tuta timentes; non eft, quod fimiles, ac faepe etiam minores, operas refugiant noftri Chirurgici. C A P .

X X III.

Indicattones curativae. Ntequam vero ad ipfam Anomalorum Abfceffuum Curationem accedamus , mentio qpidem effet facienda curationis eorundem prophylafticae ; fed quia eandem abunde defcriptam nobis reliquit Joannes Langius, in ep'tft. 4. /. 10. itaque te eo remitto . Interim tamen abfolute plurimos uftione Arábica me curaffe , te latere nolo ; inter quos etiam eft integerrimus Generalis Antilles ordinis Montis V irginei; Reverendus item P. Joannes Baptifta Nenna , ejufque fodalis Horatius Tarantellus , utrique e focietate Jefu viri ; infuper Sacerdotes Templi incurabilium duo, ut & Auguftinus Saulinus , Doftor Medicus probatus' , ac Gregorius Saponelibrarius compofitor ; ampilo aut ulceri delapfa crufta , & membranula per corrofiva fubdufta , facllis fuit carnis induitio , & in ejeftricem obduflio . Haec de propbylatl'tca Cnratione lufficiant ; lequitur nunc altera. Cum autem triplex is Abfceffus alieno conftiterit concremento ; expletur omnis curandi fcopus evacuatu , atque abfumptu materiae , quae opera , vel fenfu evidens , vel obfcura eft. Evidens quidem turn putrefaciendo , turn exfcindendo habetu r : obfcura medicatio per difcuffum eft lentum , quern medicamenta extreme ca lida praeftant, & abforbentia ; qualia funt inter caetera Galeni empl. diapyrites , & dtadiBamnum , & facrum , opere de comp. med. per gen. defcripta . Itaque horum Abfceffuum omnium curatio communis eft triplex ; per digerentia ; per liquantia ; per exfeftum. Porro uni Meliceridi triplex haec omnis ratio pro Jibitu, proque ratione affeftus, accommodari poteft : corruptoria vero , & exfe&us Atheromati conveniunt. Solus exfeftus Steatomati competit; quippe materiae eraHitie, contumaciffirnum ad medicatum Steatoma, minus Atheroma , eft ; multo omnium minime Meliceris: de qua Galenus, in 1. 14- meth.med. cap. 12. Paulus, in /. 13. c. 34. Fallopius, & Fabricius, memoratis locis. Jam vero , quod Galenus, L 3. meth. med. Meliceridem refeindendam abfolute pofuit ; 14. vero ejufdem operis per difcuffum medendam ; contradiclionem aliquam non habet . Etenim , eo loco curationem extremam i hie promifeuam , & multiplicem, explicuit . Praeterea meminiffe nos oportet , Galenum , in l. de tu mor. praet. natur. cap. 5. haud perpetuas feciffe tunicas Abfceffibus. Fieri ergo potuit, ut tunicata quidem tubercula, per exfeftum a fealpro ; tunicae vero expertia , per digellum a medicamentis , curaverit . Enimvero diverfitas haec & mihi comperta eft , qui juveni Romano Meliceridem de palpebra detraxi cyfti circumfeptam: in carpo vero mihi, & aliis eandem curavi praeter eduilum rei folidae . Sed & Atheromati non unus eft modus : interdum enim adhaerens levius tunica cuti, interdum adjacens laxe, reperta eft. Sic & Steatomatis variam madore, pinguedine, denikate, compagine, toto habitu , fyftafin adverti fuperius. Vides jam non diffenfiffe fibi Galenum , produftis locis . Major ambiguitas eft apud Aetium Amidenum, qui Tetrabib. /. 4. ferm. 3. cap. 7. propofuit medicamen ta, quae Meliceridas, & Steatomata, citra Chirurgiam exfolvere valent; fed pro eis,

ABSCESSIBUS

A N O M A L I S.

e-s, qui chirurgiam recufant ea verba protulit .• quafi vero, condocefaftos hos faciamus in medicamentis utendis taedium , non veram curandi efficacitatem effe . Vel dixeris, tentanda omnia iub tnmorum initiis . Et Gaienus Myrmecias difcuti licere docuit 1.6. epid. com. z. qui meth. cap. r. & /. 14. cap. 15. & 17. cenfuit exicindendas ; nimirum, quia foto funt genere praeter naturami. Sed & Paulus Aegineta /.}. r.34. remedia digerentia potiffimum ad Meliceridas expofuit, qui alia operis parte tradidit exlcindendas. C A P .

X X IV .

Guratto per Medicamenta.

Uoniam igitur in Cyfticis Abfceftibus una Meliceris curationem per medi__camenta dilcutientia Ubi praerogat, feptica vero expofclt Atheroma; de horum utrorumque deleftu neceffè eft, ut dicamus. Quod autem ad Meliceridem fpeftar; curatio per medicamenta diffìcilis, plurimumque fallens, ufu comperitur : nihilomin is, quia tumoris initio debita, omnibus femper optabilis, & a fcriptoribus plerikpje propoiìta eft .• exfequemur etiam hic nos medicamentorum ejuimodi defcriptiones , auftore primum adfcito Galeno , qui /. 6. de compoftione me dieam. per gen. cap. 14. expofuit Alexandri unum, quod. $ . Salii Wifpani, Argenti fpumae, Ceruffae , ana ft. j. Cerne, Terebinthinae, nna iene.'}. Galbani, & Opopanacis, Vifci querc. ana unc. ij. Sinapeos, unc. vj. Olei veteris, ft. iij. Aceti, fexftarios otto.

citui^^kk ^ ^IC la ^opms • Àlterum defcripfit ex Demoeratc > quod fic confi-

_ . . librami falls laevi[fimi Tennis, duas Ceruffae, tot & Galbani, Fac unteas, totidem purae Propoleos. Artjtolockiae binas pariter uncìcts, P^ejìantis Olei libras annoji duas. Crafliffimum fi fuerit, addes alteram. ^equità fimiljter, temperatumque probe a -¡PT . . n°f laevigatam tane quoque Anjtolochiam infperges ; tnjecerts ubi c '\ ’ ? rT lim W 'tcet, atque Galbanum. Ì ceraeAmnS Pr0P°fuit & fuura ^liud, quod Terebinthinae, Squamae aeris, fng. f extantem, ¿niphurts vivij

¿Vr

AURELIUS

SEVERINUS

Nitrì, fmg. une. j. Radicum ficcarli m Cannabis fylvejlris, drach. xxxv. & fi define rint, Anjlolochiae tantundem. Olei antiqui i. Rad'ces per triduum aqua madefà&as, & contufas in oho coquito , donee torr^ a n t. Deinde ipfis abjedlis, caetera, quae liquari debent , liquata admifeeto, & arida ex Aceto tria adjicitoy atque utitor. Sed Paulus Aegineta /. 4. cap. 34. praeter alia multa, commendat unum ab A r chisene exeogitatum, quod _ . . . R Ap troni'.ri, & Veratri, partem duplam, cum Strato durtore impofitam. Haec ilH Vcteres . E Junioribus vero Joannes Langius l. ?. cpiji. & Evonymns Philiatrus, turn in operis parte priori , turn in pojlcriore , & pod hoc alii , cele b ra n t; Oleum fubtiliare ignis arte (Chemicam vocant) extufum . De quo haec ille . Aqua mirabilis y. quae delet Napas Tuberada , fien pufihdas , Papulafive , aliqui Napas vocant [Itali puto] Lupias, glándulas, Scrapbitlas , Porros , id efi , Verrucas y & omnia naficentia mala, ubivis in torpore tallit » R . Olei Laurini, ft. ij. Tburis albi, Majiicbes eleBae , Gummi Arabici r Terebinthtnae clarae, arta dracb.'ú'y. Tritfs terendis , mifee omnia, & deíliíía per alembicum ; & in aqua ifta fic deftillata infunde. Cineris terrae f1 /?. E t iterum deftilla , & ferva aquam tanquam thefaurum. Innominatus. C inerem terrae Calcem puto .

C A P .

XXV,

De Chirurgica curandi ratione. Evenit jam fermo ad rationem adminiilrandae rei Chirurgicae , quam C o r _ . ,

lì

Tí*

_. . r . A. . . i.

, aaJ. Il i aW 1T 1

Ori 1/ì ITIt*I111

Ili /I11O

„ mittendae orae, hbulaque his mjicienaa, ix .uFCl dum eit, ubi vel tots tunica, vel aliquid ex ea rehátum eil: pus moventia adhibenda funt. Haec Ufe. Addidit P'aulus praecipuam emundandae tumcae diligentiara fervandam effe in brachiali, in talo, & ameuldmentis motui dicatis: mqui-

DE A B S

C IE

SSIBUS

A N O M A L I S.

ioi

feus locis, reliéla merabranae portio confuevit occafionem exfufcicandi vitii*j»ïaebere. , .• £ed nos adfcribemus his utiles quafdam agendi rationes, & oblervationes, Primum Abfceffus cum tunica, qui manibus attreftati, permotique, fefe exhi bent circumfluos , id eil , quoquoverfura iiib cute mobiles : hos tonfidentius arripi eurandos licet . In altéras vero , qui firmius haerent , jam apertos , materiaque opplente exhauftos , candentia fèrramenta tutius immittuntur j qui ignis infuper, ubi minus evuliae videantur fibrae, quibus Abiceflus nititur, atque ubi perlculum efl: , vel prafluxuri fangulnis , vel accdîurae corruptionis , opportuniffimus erit . Ad iniecandum antem, cauteria, non vuigariter acuta, ddiderantnr . Smilion, id eil , recurvum fcalprum requirit Hieronymus Fabricius Aquapend. in Tracl. de tum. c. de Atheromate , & c. Sed intérim homo , qui traélandus eil , Hippocratis praecepto, in L de offre, medic. paulo poil initia, tum ad lumen illutlre , tum ad te curantem, quam eommodilfime collocandus eit; qui li timidus fit , five puer, five fbemina, manibus ad dorfum retrailis, religandus ^ nimirum ne doloris impa tiens Medicum agentem, aftis varie manibus, impediat ; aut pavens, quoquoverfum agitefur . Polt haee, ordinatis , quae funt ex ufu rituque , potifïinuun habe paratam fpongiam, qua inter fecandum effluens turbator fanguis exilergatur j notabilque apte per atramentum fcriptorium diffeilionis necelîariae fitum , magnitudinem, figurant : quae feilio, qua tumor exporrigitur, aut paulo ulteriux extendi debet : fie enim & commodius diduci fibras , & apprehendi tunicam , & purgari ventriculum, licebit} tam obverfo fcalpro rem peragas licet, tentans obliqua ma nu difcilfionem ; atque ita etiam excorians cutem, ne folliculum , id ell, veilieritèm membranam convulneres. Incifione f'afta, praecipit Cornélius, ut tunica icalpelli manubriolo diducenda lit ex cute, & carne, ejiciendaque cum eo, quod intus tenet. Sed nihilominus compertum eil mihi, firmius hanc adhaerefeere, quam ut obtufae rei fcalptu divellatur; quapropter acie ferramenti fub tunicam immiffi fublecanda ell, totaque detrahenda : vel fi hoc aeger non patiatur , medicameiuis caulticis exedenda j in qua faepius Iaborare Medicum contigit »

C A P .

XXVL

Aàverfiones circa fingala ifiorum genera, & primo de Meliceride. Eliceris, quae carpo paulo fuperius oboritur, his, qui rem minime funt es perti, pierumque imponit fio , ut credane fcirrhofum effe tuberculum, gan gli umve -, atque adeo diffeaionem exfecrantur medentes . Sed mhilominus feire li cei hanc durmem evenire dillentione humoris copiofi, qui c-andidum ovi, aut, ut veuus tortaffe dieam, rael album refert . Hunc igitur mobilem circumquaque tu ro01* ’11 non contreétaveris, eonfidenter, fi me audis,- aperueris , five phlebotomo, live paltinacae marmae radio, quem horaines timidi minus txhorrebuntComnerta haec obtervatio mihi fak in multis, Primum hv me ipib, qu i, Pitheculae*de gens, imam ex his in metacarpo natam dilbidi ; deinde in aliis , & in Leonardo Cicconu Livi , Abellinati Doélore jam Medico, qui tum ul'uni medendi fub Ma ino Sciupano’ , Medico celebri , erudiebatur ; cujns finiltrae manus initio natum lubercuium ficet aiiquibus gangli! fpeciem referret , nihilominus a me fubpunétum, pellucida effufe pituita , Meliceridem mamfellam ferie . Cui operae inter ro'1 principio, Dominus Coccia Neapolitanus, Medicus erudkus. Meliceridis, fupei caipo lupenoie natae , tòlkculus inhaerens nullus , quantum ego in plurimis ob-

102

AURELIUS

SEVERINUS

obfervavi : quare neque ampliorem illius caufa feétionem feceris ; neque ab infe r a illa cyfiis exfolvenda fueris follicitus , quam curam multi falfo volunt habcndam. Adverfiones- de Stentennate. Teatoma cura abfcideris, memento intemperìem nonnullam, praecipue fi majufculura fuerit idem, in parte reliilam curare . Confilium autem tui medentis erit, eandem, medicamentis naturae amicis , fovere : ubi vero fibras aliquot refiduas mfpexeris, confultum his fuerit induci catiilìcum , vel ignem leviculum. Hae equidem a me comprobata funt omnia, in eo \ quod curavimus Gratiae a Philipp is, Caenobitae minori ; cujus in hoc libro plus femel mentio fa£la eli . Atque haec quidem curatio eli, fi lata fit bali Steatoma; namque fi tenue fit, pedunculo propendens , fatis erit ad imum exfeilio . Corrofivis contentus eli Fallopius . Illud etiam ex Aetio negligendum non e li , quod in Strumis fervatur., fi Steatoma fublevatum fuerit, in circuitu, per fcalpelium : fubter vero digitis, infertum vero in ambitu, & fubter incidendum effe . Caeterum ex ejufdem Viri doilrina fcire Jicet, in Atheromate, ac MeTiceride-, tunicae feflionem formidari: in Stearomate, quia folidioris eli fubllantiae, quae non effluì t , nullam ejus rei neceffariam cautionem effe.

Adverfiones de Atheromate.

Ed in Atheromatis genere, illud iatercaetera maxime advertendum eli abaliis quidem ihullis admonitum, a me vero dum haec faepe trailo , non femel ob•fervatum ; deteélam ampie tuniculam Ablceffus haud femper oportere totani a cu te revclli, conclufo tum infarilu integrata: quippe peracerba revulfio, & ab om nibus vix tolerabilìs. Satis eli, ut latiufcule diffeila cute , potilfimum autem decuffatim, quam maxìmam licet membranae partem forficulis, aut fcalpro , .refcindas ; ceteram portionevn medicamentis, non dico equidem caufticis , lcd digerentibus & erodentibus, detrailurus. Id equidem comperi primum in Valetudinario, curans Dominicum Riccardum adolefcentulum Abellinatem , qui Atheroma obtulcrat , fuper enfifòrmi cartilagine Texto plus menfe natum : in quo adolefcente , nulla etiamnum laida refezione , folliculus ampie apertus computruit , & partim ab.'lergentibus, partim cathereticis exthtus e li, & liquatus . Non diffentit autem a me Paulus /. 6. cap.^6. Verum enimvero non te lateat velim, hujus fortis non effe crafliores folliculos, & cartilagineos fere . Ejuftaodi fuit is , quem Capucino de genu fubftiili •, porro par non omnium efi conditio , etiam ejufdem generis . Ergo prudens Medicus, exercitufque fit oportet, qui perfpìcienter omnia difcernat in iìngulìs. Aliud etiam a me comprobat im fuper eodem adolefcente refcias ve li* . Circa peltus exfeila haec tubercula dillentionem aliquam lacertis thoracis induxifie *, quapropter iollicitus efto laxandorum continuo imifculorum, tum ad ipios datis medicamentis, tum ad axillas & inguina. Aliud ex Aetio fervandum eli. Poli ablatam pelliculam, fi labia plus aeque la ica fuerint, redundans cutis exfecanda, deinde futuris labia conneftenda. Atque il lud infuper animadverfione dignum eli, eodem audlore; ut fi in capite hujufmodi tufflor fuerit, poli ablatam peiliculam os ambicntem fecemus , & calvariam diligenter abradamus: qua in re facienda, quid confidi fit , Aetius quidem ipfe non expreflit ; fed nos illud interpretamur , aut quia fic omnis mali fomes eluitur,,

a b s c e s s i b u s

a no m a l i s

i03

ïcàntenfque quafi fons ejufdem occoecatur ; mmirum in pencramum , & cranium induite per derafionem poro, calloque ; aut quia iecunus fie extentur omnis , a vicio primum indufta, labes, nullufque recidivae relinquitur locus. Confirmât autem opinionem fimiie quiddam apud Joan. Riolanum , arque alios etiam antiquiores , qui talparium capitis vitium, ut perfeite curetur, etiam pencramum exlcindunt, & os deradunt, ne aliquando vitiatum, plagae coalitum remore tur. C A P . An

X X V II.

exempta tunica, confuenda plaga fit?

Uaeitio nunc ad extremum hunc locum occurrit ; num, folliculo ad unguem , extraño, futura conficienda fit; nimirum, quia vulneres cruenn ratio con"glutinatum exigit fui ipfius.3 Cujus rei determinado non ita faetlis eii : nam fi magnitudinem confulas, & fecundum hanc requiri futuram velis , parvus quidem hiatus ex plaga iolis medicamentis conglutinantibus contentus eft ; fi magnus eft finus, quantum quidem amplitudo vulneris adjumen turn conglutinandi requirit, tantundem etiam difficultatis exhibet, & ambiguitatis, ne, fornice aliqua re manente , per antiquum cutis habitúen ex antea fubftrata materia Abfceffus falfus fiat , & irritus coalitus : itaque neceffum effet evagantena , & cohaerentem cum carne, cutim prius abícindere , deinde confuere ; fed hoc faepe homines, qui traflantur, doloribus multis pertaefi, non concedunt : poffunt autem, fi concefferint, futura utî. Liberam autem, ut confuas, vèl abftineas , poteftatem fecit Aetius; qui inquit, peraita opera, vulneris labia futuris conftringantur, ut melius glutinentur, aut linamenta profunda indantur , & curado ad uris generationem adhibeatur. Tradidit & de futura idem V ir , Tetrabibl. z. ferm. 3. cap. 33. & Tetrab. 4. ferm. 3. c. 7. & 8. A t Celfus l. 7. cap. 6. tradidit haeç ; ubi tota ( tunica ) ex empta , committendae orae , fibidaque bis injicienda, & fu per medicamentum glutinans dandum ejl. Approbavit & futuram Paulus Aegineta , lib. 6. cap. 36. praeterquam (addens) fi quid membranulae reflitifle fuerit deprehmfurr., turn enim erodentibus medicamentis reliquiae funt abfumendae . His & Hieroa, Fabricius adhaefit . C A P U T

P O S T R E M U M .

De Nata, Abfcejfti, ex tenuiore baft propendido. Rivatam, & peculiarem curationem nancifcitur Nata , feu Ñ a fia , quod pierique dixerunt; Tuberculum ex Anomalis unum , quod interdum ex graciliore bafi, velut ex pedúnculo ficus, propendet. AdSteatoma quidem retulit Joannes Tagautius, inflit, chirurg. 1.1. cap. 13. verum ego potius de genere Meliceridis fecerim ; quippe Steatoma bafi nititur ampliore, fi credimus Aetio : id quod de Melicende atqu; de Atheromate, ñeque idem ipfe , ñeque aliusquifpiam, dixit. Utcunque cum hoc tenuiore bafi dependeat , circumfedtione , atque amputatione , tractandum eft, non fimplici apertione . Ita enim Brunus Calaber , Longoburgenfis, libr.2. chir. magnae cap. 8. quae caeteroquin, excifo five adñriño filo in pu'fillanimis, ad ftupefañum ufque partis , five etiam fine innodatu , qued Bruno vifum eft, fia t, in nofira eft manu. Inuftionis vero ñeque ille meminit , ñeque neceffitas ulla eft, nifi cum , aut profluvii fangujnis, aut recurfus vitii, metus fuadet. FE-

304

A U R E L I U S P E R

S E V E R I N U S

O R A T I O .

Amque Ahfceffus Anomalos & incompertos adeo ut ns genus quidem au£ forma, aut caufae, aut generationis modus, aut exortus, aut incrementa, aut ausendi vis, cognita prius effent, explicavimus , illuftravimufque , quantum umcuique fir fatis. Opus, ita me Deus amet , quod , ut multi labons , Lie <x non pauci credam operae pretii : nam quid exleges naturae res , & inordinatas ( fi quae funt tarnen hujufmodi a fe veraciter emiffae aliquae ) ad legem , no mamque , id eft , ad notitiam lucemque , revocari ? quod igitur id jam rim , ut fatear , mihi ipfe non gaudere non poffum , defuniius hoc commentationis genere , quod nemo haftenus attigit . Bene autem de re lpla men us , fecus , aliorum efto judicium \ mihi fatis effe potuit , elaborate argumen • » quod dignum fuo propofito fit , ut legatur . Qualecunque igitur illud 1* nunc opella fruere , Deumque bonorum omnium, auitorem mecum commenda , Leilor .

F I N I S .

PE-

io5

N O V I S S I M E

O B S E R V A T

ABSCESSIBUS, Q U O R U M

G E N E R A

SU N T ,

P R O G E R M IN I, C A R N IF O R M E S , M U C O C A R N E I, SPON G IF O R M E S , S A N G U IF L U I, PUSILLO S C H E M A T E , A t q u e A lii . L I B E R

Qui eft Opcris, de feleftis Abfcefiìbus, IV .

EODEM SEVERINO AUCTORE P

R Æ

F A

T I O .

Ifferentias has Abiceffiium, quas recenti lemmate. praelufimus, haud fcio equidem, quam libenter, aut prompte fint aliquì accepturi , qui novas res omnes in Medicinam inveétas , quaecunque tarnen illae iìnt, aut qualibet rarione , aut quovis au rore propofite , continuo refpuunt ; mancipati videlicet his , 3 uae tradita ab incùriofis, ignavifque magiftris & ufu quotiiano prodita noverunt . Verumtamen par eft , aequos judices produitas in medium resquaslibet placide primum audire , mox eafdem diligenter expendere , expenfafque judicare . Oftendam equidem praeter eas formas Abfceffuum, quas antiquìtas advertit, & aliam quampiam aiTignari fas effe . Ncque interim temerarium , aut iniòlens videri debet , fi paulo aliter , quam venerandi Viri priores confuevere , nos aliquando commentemur, philoiòphemurque . Primum enim nova multa fert libido variabilis aevi : àtque morborum novitatem, fuis quibufdam feculis incidentem , monfiravit plenifltme Plinius, nat. hiß. cap. i. nec non Corn. Celfus in proemio l. i. atque ali! complures, qui luem Veneream novum & antiquis ignotum affeftum credidere . Deinde neque omnia vel obfervare , vel literis adnotare , potuerunt illi primi dilciplinarum conditores ; probabile autem eft multa , e compofito , reliquifle excoenda, perpoliendaque nortrae adlaborantium induftriae. Quis autem Fani vir judicu reputet omrua ftatim, & cumulate, cuiquam abfolvenda? O nos inopes & poemtendae fortis homines ! fi, quae tantum antiqui eognovere , non alia , debuiflemus ex umverfo rerum ordine comprehendere. Infelices, inquam, nos! fi non pulclirum aliquid, aut mclytum, totisannuis occupationibus noftris, aflequi, praeterquam ti adita per majores noftros , edifcere valeremus ; fruftrata nimirum ineenioetacitate > naturalique alios aemulandi , fuperandique , cupiditate , n ofl-o f 'rr 3rteS P ,e£.aeftue orrmeG • Siquidem ipfae non promotae , retro femj^ a f t a e fiitfent, amiffa ,mndies et'am atque etiam praeftandi , atque excellendi, ‘ / ° 0112 ‘ antum abeft, ut manfiiTent femper eaedem , quemadmodum fyde‘ ’ tA;rnen a , maria ; quanquam terrae ac maria etia,tnnurn aliquando fe ampliane, O t mi-

10 6

AURELIUS

SEVERINUS

minuuntque, accedentes, & recedentes , fi majorum obfervata non fallunt . Adeo verum eft fcilicet, nil Temper fui iimile, ex mundanis hifce rebus , exiftere . Ad extremum, vaftum eft hominis ingenium, vaftufque mundus, in quo & fpecierum produáio, & produftorum indago, apud mortales nunquam limitata fuit; íic prin cipio decemente poteftatis inexbauftae Creatore numine . Qiias ob res ft illud unum , quod inertes homines volunt , interdum concederetur , plurimarum rerura ordo concideret, & ratio corrueret humanae naturae, ad feiendum , atque ad inveftigandum, natae. Infinitae denique, quas profequi non omnes licet , confequerentur rerum abfurditates . Sic apparet fas efle omnibus , fi tantum ingenio vaIeant, nec temere philofophentur, plerafque res fupra eas , quae a prioribus adinventae fuerunt , audere , comminifci , excogitare , atque. in lucem prodúcete . quod non dico folum , ut approbem , fed ita approbo , ut fummam hanc laudem putem, quae funt in natura rerum inaudita, atque invifa, fie aflequi , ut videaris tensbris cruiflc. Ic^c|uc cum nos (juotidis medentes^ turn in Vcilctudinciiiis iicquentiffimis, turn in urbe, rerum omnium pleniffima , pleraque obfervaffemus de Abfceffuum generibus, quae apud noftros omnes non legerimus, inteljigentus ipiorum haud fcio comprehenfa; vifum eft mihi neceflarium, atque homints erga alios bene afTefti officium , fi haec ordine difpofita, & feriptis adnotata vulgarem: quod cum in praefenti facimus-, accipies haec candtde Leitor , atque a benevolo ammo profe&a, etiam benevole profequeris.

C A P .

De Abfceffxbus Proger minis.

£&e illud a Galeno propofitum eft, /. meth. mad. cap.4. principium , feix v licet , apprime firmum in doftrina de Abfcefllbus, quod omnium tumomn , qul praeter naturam fu n t, varietas, ex ejus, quod infinit y natura nafatur, ike. qut idem V ir l.io . de -com. medic, per toe. cap. 2. quod eft mfenptum de Ifchiade, meminit humoris pituitofi , crudi , craifique , ad fimihtudinem puns craffioru . Sed Corn. Celfus, /. 5. rel medic, c. 28. Strumas fecit concrementum fangumis , & faniei , An igitur ex hoc humoris genere, fecundum hunc aut ilium auitorem, ex plicate , cenieamus non tumores, & Ablceffus eos, quos Progermtnos appellavtrous? .quafi dicas ex tetra humoris luxurie germinantia Tubera. Rectius autem , ac P -f nius ex lenta , & corrupta , aut fi mavis femiputri, pituita, aut hujus iuper uitate , quae diutilfime ftagnantibus aquis paluftribus , aut lacuftribus , aut i act is multo lentore fituque locis aliis, & arboribus vetuftis , refpondent, provemre dtxeris limofa haec, & fungea concrementa; quae faepe m laxts, debtltbulque, cor poris locis extuberare peculiariter confueverunt : in mantbus , mquam , pedtbus, labiis, auribus, facie, partibus obfeaenis, anticis, pofticis, virorum , foeminarum. Sed haec, accommodatis ad rem exemplis, declarare, commodity ent. Siculum quondam hominem quadraginta quinque circtter annosnatum, licuit vtdiffe Valetudinarii noftri leftis decumbentem ; qut, cum exefa late per ulcus alte ra bucca , Tuberculum caftaneae nucis magmtudme obtuliffet , exiettum hoc Pc uftum denuo repullulavit in numerofam fobolem majorem, quae incrementa rur us, ferro & igne, detraila novos fimiliter fuos ftolones emifere. Cujus qutdem excurfus non faitus eft finis, donee faciei partem illam totam, & oculum, frontemque, occupaflent; enormi quadam , & horrenda , fpecie , renata Tuberum tnctemm a. Interim autem cibi provolutu, demifluque, intercepto, hifque imbecillitate^inum,

DE N O V I SS. O B S E R V A T I S A B S C E S S l B U S .

107

& febre, conjun&is, miferabilis homo femel morbo conceífit. Sed & in femore fupremo externe , qua vacunas iliorum mcumbit , & w ¿ ¡ iL . exftantia eiufmodi verticilla , ac tubera vidi , non aliter , quam hu !^ l« dcSficulos aliqua terrae planitie fupcrantes. In coxa, mquam, Cataneo e C a Di e? kT, Timlnfi inaeaualia tria mala púnica hortenfia , turn magmtudme, turn* colore, referential e quibus omnibus refeftum id , quod maximum. erat, P ^ libra pependit. Caetera autem ignava caro , quae fefquihbrae pondo fuiffetr, luí O Marius Imperator varicofum alterum crus, concidi iibi non permifit. E autem fogula fomUrbus, & radicibus nixa, quae difont» circuir«ven»J ebantur, dura, putida, perpetuum ichorem tenuem atque aqueum reddentia j pufilla comi te febre, ac dolore interdum punftorio, interdum teniivo , molefla , color hommi pallens & fubalbidus, qualis 'in leucophlegmatia vifitur , aut qualis his , qui dmturnis quibufque fluxibus diu tenentur. . , , r Simili ferine forte Hieronymus Damianus , Rochae Mondracoms , adolefcens , vigefimum fecundum annum natus, gibber , flrigofus , & puiillo virium íoborc , dexteram manum , fecundum quatuor phalangis dígitos , gravem ita , ut fuitineie non poflet, cubans quidem capiti innixam , flans vero , fubjefta altera manu fufe fulcam , geflabat. Comparaffes dura tubera, partim magmtudme limonas corncobs, partim etiam colore non adhuc maturis malis infanis; fie alte turgebant , lie par-, ticulis quibufdam livefeebant . Una alteris implícita , fecundum digitorum nodos , excreverant adeo circa extremos ungues, ut hi fummis apicibus vix appareient. Affectum, quod ad nomen attinet, Atheroma nodojum : quod vero ad hgui am , fubiit interdum animo mihi comparare, vel tuberofis ample, difformibufque, radi cibus Chamaeirios latifoliae Lobelli ; vel fruilibus fici Opuntiae ; vel complexut Tuberum radiciformium, quae, vocata noflris Hifpamca , cocía igne iunt elu multis non infuavi; vel monftrofis belluarum fecundum digitos nodis , quos lepulchralibus urnis fculptores appingere confueverunt. Reliquum defcriptionis fecus appoiita dabit piflura. Huic monftrofo vitio haud fcio equidem , an ulla parte refpondeat id, quod feripfit Joannes Schenckius , obfirvat. med. hi?. 5- ttt~ de manu , his verbis . Vidimus nos puellae cujufdam , annum decimum tttttum agentts , manum fmijiram , non quidem natura, feu prima uteri conformations y talem, fed peft oEia■ vum aetatis fuae annum a poflbrachiali acl digitos , & ungues v.Jque , fenftm in tantum au&am, tumidam , fordidi , luridique colorís , fubalbidis etiam maculis refperfam, adeoque foedam evafffe, ut primo cu/ufáis adfpeclti , grandts altcujus bufonts imaginem referret ; nullo prorfus dolore , aut manus ufus offenfa ; ad tabhim mollem, veltiti fubjlratam ettti fpongiam ; articUlis digitorum , ob laxam elevatamqite cutera , m'tnime confpicuis. Haec ille. Verum enim vero, quodcunque vitii fuerit illud, amputatum per nos fecundum primos digitorum phalangis articulos, ac peruftum , ad fanitatem integram brevt perduximus. Quam rem, tota urbe famofam , videre quamplurimi ; inter caeteros Nicolaus Angelus Elifaeus , acris ingenii Medicus , Jo. Baptirta Ferrarius , Ale xius Alonia, Medici.. Caeterum materia, quae fub incifo vitio reperta efl, veluti coftae carnis bulbi Cydamis apparuit , friabilis infuper , & leniflimo quoqus contadu ceflilis.

A lim

ioS

A U R E L I U S

S E V E R I N U S

./ilius, alterius, non exiguis defoedatae Tu beribus manus, a C lari(fimo Medico

NICOLAO

LARCHEO,

Roma nobis, cum aherius hujus generis Abfceffus fchemate, tranfmiffae Hijloriam , his nojlris lucubrationibus , inferere placuit. Pricris Hifioria ejl talis.

Cce tibi nuper fponfam manum defbrmem ac tuberofam mi Marce Aureli tuis Abfcefiibus conferendam, mitto ; quae paulatim congeftione in tantam molem crevit, ut feptem librarum Romanarum cum unciis tribus pondus aequaret. Tanti affeftus ipfemet patiens exordium ignoravit , fed fi a parentibus acceptum nunciavit, id a morfu verris principium traxifle , eoque increviffe ; donee materiae multitudine obruta natura fuccubuerit . Cum itaque tantam molem moderari non poller, in medio metacarpo computruit , non ipfa cutis aut caro duntaxat , verum etiam ipfamet ofla . Unde febrrs miferum corripuit , ut indies in deterius progrederetur : quae cauia fu it, cur infelix in Nofocomium S. Jacobi incurabilium fefe contulerit , ibique fibi amputari manum lubenter paffus fuerit; fecus, nifi mortem timuiffet, haud annuiffet , cum ex tarn portentofa manu fibi, vi¿tum compararet , facilique negotio pias mentes ad elecmofynam fle&eret , a quibus annuos reditus exigehat. Hanc habes triplici icone depi&am , pronam videlicet , fupinam & adverfam .• quarum prior notatur litera A . pofterior lit. B.tertia lit. C. cujuslibet rurfus par tes, fuis certis zipheris & literis,.

N IC O L A U S L A R C H E Romae, in Nofocomio incurabiliv.m S. Jacobi, Chirurgus. Pojierioris, fequens.

MARCO AURELIO SEVERINO Nicolaus Larcheus, Medicus Romanus, S. D. Uod diu literas ad te non dederim, non e ft, quod, Eruditiflime Marce A u reli , mireris; filui equidem, tarn quia nihil novi foret , quod ofterrem te , ~tuifque fenfibus, dignum, turn etiam , ne te minus gravibus , minufque feriis rebus, diftinerem, Virum, quern novi equidem in medendo, profitendo, feribendoque, continenter occupatum. Jam vero gratiffimis tuis literis excitatus , obJataque novae hiftoriolae occafione , confeftim arripui calamum atque parumper ad te diverfari volui. Hiftoria five obfervatio noftra , cujus memineram , haec eft. Puella , quinque annos nata , concrementum carneum oculo dextero fubnatum ha-

-¿ch u

c a r p ic n

v ersu s

Tacs, ic ~ U J7

2 .2 . C u i ¿à ’ e t r a d i i o s s a

■s

3. T o ra m ea d co rru p à o n e fr a s e a n te e x c a v a tu m

T olle*.

m e ta c a r p o .

¿ * Index . d'.cHedàts.

7 Ks4.w~icu.ian3 annula re non apparence

DE NOVISS. O B S X R V A T I S A B S C E S S I B U S .

109

habuit, pugnum contraflum aequans, a plerifque noftrorum Chirurgorum pro car etnomate curatum: tum vitii contumacia, tum inopia, preffi parentes, quibus numerofa, natorum , natarumque, foboles alenda erat, miferam hanc puellam ad Valetudinarium D. Jacobi deferunt, meis manibuá traéiandam; qui port aliquot dies j nulla propemodum habita medicamentorum fiducia, Sarcoma refecui íimul & inuíii, quod brevi coalitunv eft : feptimo vero aut oftavo a refe&u die , Tumor fublividus, inaequalis, indolens , taftui nonnihil cedens , multis undique circum venuüsfeptus, fub oculi fmirtri palpebra , fubortus ert ; qui paulatim adauiJum jam totum lateris finiflri tempus & auriculam, nec non cervicem, late oceupabat, .quin & genam adeo , ut os obrtrinxerit ad capiendam efeam anguftiírtme : eodem ipfo tempore ex adverfa parte fimillimus huic , tum figura , tum colore , tum etiam progreífus more , modoque , erupit ; quae itidem Tubercula maximam colli par tem fie obfederant , ut junáis utrifque operis , cervicem humeris exaequaffent : quod vitii complementum, duorum cum femifíe menfium curriculo, peraílum ert. Illud autem filentio non obducendum eft ; quantums is Tubera naturae modos excefferint, tantundem incomparabilem puellae patientiam perftitifle , quae nunquam fuit vel de morbo conquefta , vel vagitibus mokfta . Verumtamen erat illi fatis efurienti , fi vel pañis , vel cafei , vel caftaneae , vel offa quaelibet , offerretur ; quibus refeáa, caeterum omne tempus piícibus mutior ducebat . Tandem, pridie Galend. Novembres , e terris jam felicior coelo puerta difceífit . Tubera haec infeíta , fungofam & pituitofam , fuo folliculo conte&am , fubrtantiam nobis aperuerunt. Ad haec aliud relatu dignum offenfum eft, cranium traílantibus nobis : mirum foramen e rimis calvariae peramplum a dura menynge ad Tubercula ifta petens , per quod videlicet materia de cerebro ad tumores alendo? tranfmitti fuerat confueta: portremum, diflu mirum ad haec cuníta erit, pedes utrofque puellae negatos , direptofque , primordio ; alimento ícilicet ampio a fuperioribus ufibus ad fe rapto: Quorum omnium teftes fidirtlmi aeque ac graviffimi fuerunt excellentes vir i , tuique amantirtimi , D. Angelus Colius, D. Paulus Zachias , qui tum confirmandi Chirographi noftri, turn lalutandi tui gratia, fubfcripferunt. V . feliciter. ex aedibus noftris Romae 3. Idus Novembr. 1636.

T uorum. humtlVmus N IC O L A U S L A R C H E U S . o Angelus Colius , in Archoípitali Incurabilium ¡arpie , praevia a u n ó l a fingula enarrata confirmo ccJ-róypa.q®' , quo etiam perpetuam tibi obfervantiam exhibeo. Ego Paulus Zachias, Medicus, fingula, a D.Nicolao obfervata, & diligentiffime enarrata , eo modo fe habere affirmo , tibique addiílum ex animo me in tui memoriam redigo.

Haec cum non íblum cognitu fed etiam vifu digniffima judjeaverimus , duabus aeneis Tabulis ob oculos ponere voluirpus, H i-

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

Hifloria alia. Oratio Bergazano, in foro magno Neapolis, opera noftra feflus , & uftus , Abfcejfus in umbilico progerminus magnus, qui, quadraginta jam annos connutritus , libras novem pependit; a nuliis tamen unquam Medicis attre&atus, ut pote qui periclicari i'uam exiftimationem, in tam ardua re-, niinime vellent . Vivit autem hie homo liber, ad hunc ufque diem, ceu nihil unquam mali perpeflus fuiffet, fexagenario majors progerm'mum autem ulcus deferipfit Marcellus Donatus lib. mirab. hijlor. medic. c. 5. Obveniunt hujus generis Germina potiifimum oculis graviter ulceratis , at perperam principio curatis j illud autem certum eife debet , quod faepenumero mihi compertum profiteor , ubicunque tuberculum aut exarcofis ex ulcere exfurrexerit, ibi putrilaginem aut humoris icaturiginem fubefle , ab ofle nimir.um cariofo , aut parte alia computrela&a: obnafeuntur & ulcera progermiua partibus praefertim cavis , iaxis venofis; quare etiam gingivis , de quarurn farcomate memorando idem Marc. Donatus lib. 5. hijl. mecl. mirab. c. 3. Maximum etiam Germen , palatum Francifci Firmitani Rhetini a Franciico Mofca , Medico peritiflimo , ad me midi inveitiens , curatum a me fuit uitione. Ex hoc etiam curata fuit conjux Michaelis Angeli Pind , collega Joanne Dominico Malliocho. Obierunt autem ex hoc eodem vitio , per fola medicamenta , a nofiris medicabulis traftati, Sandtimonialis D. Gaudiofi tc/for quidam Holanus, atque alii.

C A P .

II.

De Abfcejfibus carniformibus & mufculis. E Abfceffu carnofo nemo nofixorum hominum ad hanc diem feripfifle vifus eft: adeo nimirum infolens, Sc deprehenfu difficilis, eftejufdem fpecies. Ego vero, ft Deus adfuerit, illius ideam, & chara&erem , una fub naturae luce demonftrare non diffido; neque vero id intelligo Sarcoma, quod aliqua humorum luxurie extra cutem exultat, memoratum ab auStore definitionum medicarum : neque carnofum alioqui fub cute tumorem intelligo, qualis eft Sarcocelis diffufus , & laxus nonnulla parte ; neque etiam, qualis ftrumis glandulofus , tuberofufque . Sed ex camifomis nofter Abfceffus, coaftiore, firmioreque , fubftantia ; oftracofa duritie, fubjeilae particulae aifinis; tubere haud multum elato, fed lato expanfoque; membraneis plerumque fibris, filifve, intertextus , plurimum ad mufculos , fed qua fe ad articulos appellunt, oriri fuetus. Ex quarurn plurimis notis perfpicitur melancholicam coaftique fanguinis fuperfluitatem, in hujufmodi concrementum feceiiifle; contra quam tumorum aliae formae modo collatae, quae doflorum hominum judicio a pituitofo , mucofoque, excremento folent praecipue proficifei. Quare cum non Sarcoma exterius , non Sarcocele, non Strumae, neque hujus generis fit camiformis Abfceffus ; haud videtur hunc cognovifle Felix Platerus, licet praxeos med. tom. 3. c. 3. titulo, quern de exe tuberantia praefixit ยง. de caufts, p. 234. de Tumore carnofo fuerit profeffus: nequitem Antonins Benivenius, neque Marcellus Donatus, neque Joannes Schenckius qui variorum hujufmodi Tuberum meminere. Quamquam Platerus , l.de privatis fuis obfervationibus retulit , fibi vifam glandulam in cerebro, fupra callofum corpus, infigni magnitudine , pomiformem, fungo-

D E N O V I S S. O B S E R V A T I S A B S C E S S I B U S .

gofa fcirrholaque fubrtantia, quae peculiari tunica convertita, venu lis erat confita; a cerebri corpore fie laxa , & libera , ut digiti íolius abrtrañu refoluta , foveam infignem aqueo humore mox repletara, quo Se ventriculi , admodum d latati , didu¿tique , referti erant , port fe reliquerit : quam glandulam fuá mole cerebrum hujufque -duítus comprimentem irrigantemque , illius ignaviae & corporis , tandemque exitii caufam fuifle homini, cujus cadaver a morte fecfum ert , deprehend it. Haitenus Plateri obfervatio , qua monllratur membranas , fanguineafque fi bras, interferi faepe carneis concrementis. Eil nunc inquifitione dignum , ecquo paito tumores hoc creari fit probabile ? quam rem equidem paucis expedio. Effunditur five diapendefi , five anaftomofi , e plenis vafis nonnunquam humor fuperfiuus, praefertim in locos corporis plurimum agitatos ; & hae cordarum funt- partes lacertorum agilium fines ; qui fanguinis effiuxum attenuatu nonnihil promovent. Congertus hic fanguis cura melanchoiica, ac pituitofa, portione mixtus , & multa fua cfaffitie non difeuffus a natura , id ert, ab ingenito loci calore nuaquam in opus vacante fubigitur , & in meliorem , ut alias explicui , formato praeparatur ; abit pituita in fibras albas, languis vero percoítus, & melancholia , in carneum oitracole concrementum : cujus quia vifcidula fuit materia, inhaefit haec fubjeòtis locis non laxe . Ita non eit difficile earniformem ilium tumorem creari , nonnihil fuffragante Platero . Quod fi callofae , fub infimo calce, carnis procreatio fit exemplo, facilius hujus rei multam partem comprehendes. Sed haec fortaflè plenius illurtrabuntur exemplis, quorum perplura me moria fervata; en tibi do haec. Vefpafianus Praeneftinus, juris utriufque peritus , ab ineunte aerate Tubercu lum , dimidiati fecundum longum ovi anlerini magnitudine, pone carpum, in brachio desterò interne, quadraginta jam annis, pertulerat , pro cacoethc, atque infanabili, ab omnibus Medieis exrftimatum ; quod carnofum, quale appellavi, fuiffe declarat; quod caro polyporum modo praedura , tam longis antiorum curriculis indifeuffa perfiitens, lato tubere , membraneis tunicis contesa, fe obtulit. Fuit & in Sacris Conceptionis aedibus , Neapoli, Capucinus , Innocentius no mine, quern, genus hoc Abfceifus manifelie multis annis perpeiTum , equidem cu rare requifitus , fola virium imbecillitate & fenio refragante, recufavi. Fuit & his fímilis Abíceffus , quem in cervice , duodeviginti jam anuos , non fine dolore, ac dirtentlone , geftaverat . Joan. Antonius Badins, Romanas , a no bis edam feétione, & medicamentis cathaereticis, curatus. Evidentiffimus autem , inter omnes ejufmodi fuit Abíceffus , quem Pancratius Mortarohis, Turracufienfis, intempertae, ut rendit, atque improbae exercitationis homo, fecundum fupremum femur , lente jam duos annos in magnani molem accretutn, expertus ert; auftorem aboliti fere motus, nullis aut intends, aut exterm s, valentirtimis medicamentis, excuffum, ñeque emotum ; itaque vel multis em itís retorridi ferramenti , vel deleftis in loco pyroticis curandum equidem fénferam, fi tantum moleftianim admififfet hic homo. Proceffit experimentum & in vetulo Agafone, qui, in extrema nate, protuberantem ejufmodi Abfceffuni nobìs in Valetudinario curandum obtulit , profunda carnis, quam dixi , farriura obfitum . His addo Stephanum Terracianum , juvenem rufticum , cui fòedum Abfceffum nabenti, lub aure , & inferiore maxilla, multis ejus materiae carnofae faifas excilionibus, multo cum labore, ulcus obduxi. Denique in aliis multis hoc experiri licuit, aegrotantibus, inquarti, nofooomii : quas nortras chirurgias, & animo intrepido faftitatas, & eventu íemper felices sci mi

112

AURELIUS

SEVERINUS

mirati funi adftantes omnes , & Medici , qui curiofe venerant fpeilaturi. Compertum mihi curanti Michaelem Mataxam Satnnitem , atque alios, multoties in fpecie Steatomatis videri tubercula , quaa concremento funt carneo natura li , venulis nutrita & arteriis fota. In extrema penis glande; qua meatus eft, Tuberculum carneum , leu Sarcoma, nucis avellanae magnitudine ac forma, cum depravato miftu , ac fine dolore, habuit puer quadrimus , Holae cum eo vitio natus , cui lotium quodam forulo defcendebat, fic ut feipfum commingeret urinam reddens. Coryli fruétus magnitudine & forma , Tuberculum curavi , filió quinquenni Alexandri Cara&ae, itemque Benedico Arvino , Lycei Fratìenfis puero , duodecim annorum , qui fic conitans animo fuit , ut accenfum fomite peifulum ipfe fibi fpiritu infufflato excitaret ; dignus qui hic cum laude commemoretur puer ; non ut alii indigni virilitate, qui vel auditu hoc remedii genus exhorrent. Dura ani Tubercula innominata tradit Petrus Argelata , /. 2. tr. 2. c. 3. quae ad ani venicìllum per nos propolìtum licebit referre . Sunt & qui carnem , feu carnofam quandam fubftantiam , prae fe ferunt Abfceffus, quos credo cyflicos ; fchemate oblongo , torofo , mufculiformi feu lacertiformi , concolores funt , & membra amantes folida , pulpofa , fluftuantem intime humorem referunt ; iupinae manus digitis alterne nunc comprefifis , nunc fublatis, nunquam etiam ad longa tempora extenuata cute, Talia in femore coxave infima , tum interna parte , tum externa , quandoque etiam fub poplite, conmmenta hujufmodi vidi plurima , in Illuftri Viro D. Alexandro Carmiliano, viro Patricio Neapolitano; in DoSore Medico Joanne Baptilla Benenicafa, in quo viro per decocia Sarfaeparillae, perque cibi ac potus parcitatem , compreffus tumor creditus cfi abiiife difcuiTu . Verum , non longo poli tempore recurrit folliculi fubfifientis fortaffc vitio . Curatus autem a nobis in integrum fuit , eiufmodi Abfceffus , in fodali Antonia de Siano , janitrice vetula Parthenophylacii Spiritus S. Neapoli. Apertus autem fcalpro candente, pultem al bani , aut gypfum dijutum , referentem emifit ; eli & cum fub popiite fe abdit haec materia; verum fub hifce cavitatibus , aut alarum , hic exerefcit tumor, ut immanis exiftat, nec ita facile ,-etiam per doflas manus curetur . Poffem & aiias hujus ordinis producere narrationes ; fed his quidem non ita paucis poffumus etiam contenti efle. C A P .

III.

De AbfceJJibus mucocamets, myxofarcomatis graece. Unt & Tumores quidam Abfceflufve, quosfecundum communem omnium normam ignores p ro feto , ad quam ipforum differcntiam, fpeciem , referas : nam ncque exaéh judicii efl , ad oedemata refèrre formam hanc Àbiceifuum , qui par tirò interne carnei, partirò interne mucidi funt, id eli:, ex mucofa pituita concre t i, quae referant exfefta limonia corticofa, meduliam acidam , interne conditam , ofterentia. Plinc fiv^oa-upM.di'tK, id eft, mucocarneos placuit appellare . Ex quo or dine facio myxofarcoma praeputii , trium librarum pondo aeftimatum ; quod quia tam magno pondere fumen , teftefque pertraheret, ad talofque dejiceret, manu du plici, fex annos, circumferendum , & continendum, fuit Joanni Olivae , Neapolitano homini, quadragefimum circiter annum nato ; cui perpetuo languenti, atque opem utcunque fuccelfuram in Valetudinario cum precibus , & ejulatu , petenti r (exul-

DE NOVISS. O B S E R V A T I S A B S C E S S I BU S .

113

(•exulceratum enim infra, fupraque, tuber pun&orios gravefque dolores inferebat ) comrniferatus ego feliciter, annuente D eo, turn fcalpro , tum igne iuccurri ; cau da duos dígitos latos a pube relifla . Cujus jam praecifae molis inqui rentes nos materiam , ex qua confiara fuerat, & qua refeftura fuit , & altis aliis cultri fciffuris, apparuit mucida concreta fpecies, quae denfata obdurataque forinfecus fcirrhi formam exhibeat. Monilrofam molem , & fcrvatum noftra curatione hominem viderunt eruditilfimi noftrae urbis Medici , Marius Schipanus , Stephanus Rinaldus, Joannes Dominicus Malliochus, Donatus Douna, Antoninus Tardinus, Gre gorius Scalfatus, Jofephus Chiricus , atque alii Valetudinarii noftri Medici , tum Phyfici , tum Chirurgi , faepe hoc opere nominati . Caeterum hanc mihi curati hominis imaginem expreffere Piftores. Hoc quidem exemplum iingulare & admirandum erto myxofarcomaùs -praeputiì : caeterum, eorum quae, in noftro Incurabili’um Nofocomio , Syphiliis hominibus frequentiifime curamus , infinitus prope numerus eft ; quae taediofum effet referri . Refpondet autem his & myxofarcoma alarum vulvas, quale unum mox referam. Scorticulo propendebat, in labio pudendi, majoris pineae magnitudine Tuber carneum , bali minore, quam extremo altero pendulum, quod ex parvo, jam annum, affatim extumuerat . Foemina etfi trepidans , tamen partim metu majoris incre menti , partim moleftia oneris jam praefentis , urgebat me precibus ad demolitionem . ConftriiJum vinculo die uno, ac tantum non ilupefaitum, pollridie reiècui, cute in ambitu craffiifima plus unius digiti latitudine ; interne concrementum mucoris, aut vilci modo pallidum, licet non admodum multum. Jam vero difcis mine , confìmilibus viri , foeminaeque partibus pudendis , eundem ad unguem affeélum adveni re \ ut veram jam cognofcas anatomicorum opinionem, qui cenfuere, praeputii virilis modo , ufuque pari , vulvae foeminarum efle alas . Ex hoc item genere ponere licet , & farcocelen , quam Paulus Aegineta , feindentìbus ferramentis , expurgat, ltb.6. c. 6q. nec non infiationem carneam , & phlegmaticam , quae a multis chiragra dicitur •, adnotante Guidone , in ttaft. 2. doEi. 2. c. 4. Hanc , obfervatione mea , potiffime foeminae patiuntur ; quarum in Parthenophylacìo Spiritus Sanili Virgines aluntur duae: in Valetudinario vero Incurabiiium muliebri, vivunt & aliae , quas habitu corporis pallentes omnes vifeera, credo, delinquenza reddunt infanabiles. Sed & artículos genuum, praefertim lubmucido Abfceflu elatos , perfaepe vidi mus nos, qui cultriformibus lcalpellis aperiendos judicavirous, ubi per diitenfiones acerbi ifimi cruciatus fuafere, ac prope coegere ; nam & levamento remedii genus uiit^ & a vitio fubjeihts partes vindicavit puris evocatone. C A P .

IV .

De QuaJJdbili quodam, & Utriforme cruris Àbfceffu. O* ®aptìfl3e Vallo, Sacerdoti Presbytero Panormitae , fexagefimum circitei’ an~ num nato, orafi ad fanguineam vergente, fed aliquantulum exufta, colorís propterea vividions, & craffioris habitus; quadratique corporis homini ; ad crus aliquando, concitata fluxione frequentiore , fuccrevit Oedema vaflum & fupra modum axum, in quod pituitae mucidae confìuxu illuvies talis, ut utrem olei vulgarem ].,m ual.t u ’ torma, & magnitudine, a genu ad fuperiorem pedem , & ad malleo li que defeendente, referret ; nifi , quod taitu callofa quaedam , extrema fa4m ' * P eie,

ii4

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

cie , durities: plurima fui parte pertentabatur; caetera namqne mollior, ac tenuior, cutis erat. Homini tumor omnis tantum indolens, quantum onerofus & in“ reflu flatuque, gravis. Id vitii, quo nomine defignandum , aut in quo tumorum3gene re reponendum , pronunciatu facile non ell: . Enimvero Oedema feaud plane upparet exaite rem expendentibus : & quaffabilis enim affeflus, & callea durities, & Juffufi humorum fenfus , & nulla poft impreflos dígitos fovea confequens , difltiadent, Nonnulli fuerunt, quibus Arabum elephantia videretur .■ fed fuffuftis humor & partita mollities cum blando ac minime tuberöfo , ñeque afpero habitu , qui cum elephantia conjunguntur , diverfum ab hoc plane vitium ollendunt . Nobis igitur placet affe&um efle , cipus Veteres non meminere , fierique , ut umbilici fcrotive Hydro/area, aut Hydropheumofarca, & hoc genus. Porro laxata cute cor poris, aut alia parte qualibet ; quid vetat ad hanc ferofum humorem , fpiritum3 ue in corpore redundantem fub cavitatem quidem confluere; in parte vero folia craifiorem fuccum, carnis oftracofae fpecie, concrefcere ? itaque vocatum a no bis eft hoc genus Oedemofarca cruris privatum non aliter , quam Cancrum Elephantiafm particulae peculiarem diftitare Medici confueverunt. Huic viro, tametfi iaepiifime flagitaflet , ut periculofa quantumvis curatio exercetur , hanc tarnen in homine vetulo experiri cavimus. Id quod licuit , fetaceum ad inguen ejufdem latens oblique transfiximus, & , poft longum farfaeparillae ufum , ad Aenariani litoris medicatas arenas , quibus crus totum obrueret , fuo tempore confugiendum fibi diximus. Hominem viderunt, & tra&averunt , Horatius Carbun&us , Chirurgus Apulus peritus; Johannes Baptifta Ferrarius Rogianenfis, Alexius Alonia Caftelvetranus., Medici; qui me chirurgias adminiitrantem faepe vifere confueverunt, rerum novarum fludioliifimi.

C A P .

De Abfceffibus adenofis , & aids reconditis.

idimus faepe per artus thorace anteriore, pofteriore fubque alas, & inguina, prorumpentia quafi Tubercula , glándulas exftare uno eodemque loco confertas, quae in vifccrum impuriorum , atque habitus corrupti , hominibus, ac pueris, limoíi pituitoíique fanguinis funt foboles, crudae, durae, atqueomnino difeuffu contumaces. Hu;ufmodi Tubercula equidem plus fexaginta , univerfo corpo re difperfas , vidi in noftri Valetudinarii vetulo , gracilioris habitus homine , qui longinquis ab oris venerat curandus. Quod autern máxime admirabile fupei' caete ra vifum e ft, exftabant Tubercula quam plurima circa loca , quae glandularum funt prorfus expertia . Itaque venir in mentem illud Aetii , qui Tetrabl. 4. c. 5. quod eft de Strumis , profeflus eft , ex integro nafei plerumque candidas , & ru bras, carúnculas in corpore; fed fatius erit aliqua prius attingere de Strumis. De Strumarum natura , generatione , materia , loco , & adnexis corporibus , niuitae ac variae fuerunt Auitorum fententiae. Itaque perplexos nos tenent contrdverfiae ; ñeque enim cum Galeno máxime credamus, cum nec eundem femper in hac re fequi certo poflimus : cujus tarnen doélrinam principio proponerous , ut haec conferri cum aliis- rite queat . Is lib. 14. meth. med. c. 15. & lib. de tumoribus c. 18. & j>leri/que aids in loéis , tradidit Strumam effe tumorem obduratum , veluti fcirrhum in glándula, ex accreto humóte frígido, qui vel pituita vehementer exficca« ta t vel humor melancholicus, e/l, ut 13. meth, c. 5. at in lih. definjtionum medica. rum,

DE NOVISS. O B S E R V A T I S A B S C E S S I B U S .

rum, fi modo is auétor fuit , declaravit ; quod Struma f i t caro ficca , quae diffi cultet fiolvatur. Celfus vero dixit effe tumorem , in quo fiubter concretae quaedam ex pure , & f anguine qtiafi , glándulas oriuntur . Aetius vero ex Leonida l'tbr. 15. c. 5. voluit . Strumas effe carnes & fubcandidas facile augefcentes in membrana contentas, & in fiamma gianduia obduratas , quae r» collo, fini alts, atque inguinibus oriuntur, ubi glandulae vafis fiubjbatae fiunt ; alìquando etiam , fed tamen raro , ex carne eorundem locorum fiunt, quae affinitaje qttadam ad ftmmarum naturam vertitur, & materiae acceffiofie augetur . Paulus vero lib. 6. c. 35. omnes fuis membranis includi voluit , ut Steatomata , Athcromata, Melicerides . Poli hos , Guido Cauliacus Strumas, & Glándulas longe diverías fecit; dicens Glándulas effe mobiles , Stru mas vero immobiles , cum tamen nullus ex Veteribus difcrimen hoc inter illas ílatuerit ; fi reéte cunitos obfervavi. Sic apparet omnes idos Auftores ab invicem diffentire, quos tamen magno ilu dió multi ex poilerioribus voluerunt conciliare .• quam rem tamen neutiquam fecerunt ; ut pote quod diverfam vere fententiam illi priores habuerunt : vanum autem fludium efi, aliud atque aliud intelligentes velie conciliare. Ego enim ficfèn do variam effe Strumarum naturam, five fecimdum accidentales fui radones, quas fingidas nominati Auitores defcripfere . Quam rem cum monfiravero , fic demum finis fiet tot quaeftionibus, & ambiguitatibus, quot ad hunc ufque diem viguere. Primus enim nobis contìgit, Dei favore, ut rem hanc adverteremus ; contra quara Manardus, Philippus Ingraffias, Fallopius , & Hieronymus Fàbricius , Celfi om nes interpretes, credidere . Sed niliilomìnus videamus , quae & qualia recentiores pro componendìs iftis- Auitorum diifidiis protulerint. Primum igitur diffentientes funi Galenus & Celfus , in afiìgnanda Strumarum natura. Galenus quidem frigidum hunc facit affeflum ita , ut fit infuppurabilis ; ut qui , vel a pituita nimìum exficcata , vel ab atrabìlario fucco , nafcitur : in fumma aut Scirrhum facit, ut 7. aphorifim. 8. aut fcirrhofum affeftum, duriifimum fcilicet, & inexpugnabrlem ; quod faftum efi, ut aliqui, inter quos Manardus efi, dixerint, Strumas di&as effe Graecis cbaeradas , a lapiilis , qui maris tranquilli fundo apparent, globofis , & lenibus , magnitudine parva . Ñeque mireris tamen ab Hippocrate, hbr. de gianduiis, has ipfas tangenti velut lanas effepofitas: com parado namque non efi ad mollitudinetn , fed ad globos lanarum , qui oblongi funt, coa£ìi, preifiores ac duriores Graecis . Ita equidem Hippocratem interpretor, ut nulla jam reftet apud ipfum difficultas. Phlegmonae igitur Strumae non funt , ut re£ìe etiam colligit Philippus Ingraf fias, ñeque facile fuppurantur. Celfus vero cum credidit Strumam effe concrementum puris , & fanguinis , in glandulae modum conglobatum , fic reile lignificar Strumam effe calidiorem affeètum, & quandoque maturefeentem, licet non facile. Addidit praeterea, quod fèbres movet , halitu nimirum faniofae materiae quoque paito ferveicentis. Galenum igitur, & Cornelium nititur conciliare Philippus, dìcitque Celfi fermonem non effe tam amplum , ut comprehendat omne Strumarum genus, fed tantum aliquas, quae maturefeunt, fanguinem in fe ipfis, & pus," habentes. Itaque de quadam fpecie Strumarum differuiffe Cornelium , vult hic homo. Quae opinio fi admittatur neceffe efi, imperfeétam , & diminutam effe Celfi doitrinam, qui de omni Strumarum natura tradere omittens, de una tantum fpecie fermonem fecit : quae res cum indigna bono feriptore fit , minime probabilis videtur mihi Philippi interpretatio. einde diferepat Aetius a Galeno , qui Strumas dixit effe carnes fubcandidas r P 2 fa-

•ii

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

facile augefcentes , & in membrana contentas , quorum omnium nullum Galenus attigit dicensj Strumam effie fcirrhum in glundida, five glandulam obduratam. Cerre cum Aetio convenit Auftor definitionum medicarum, qui dixit; Struma efi cato ficca , quae difficulter folvitur . Convenit etiam in genere definiti , neque non confentit cum Aetio Paulus in e o , quod dicunt ambo contineri Strumas membravis . Ad haec igitur dicit Philippus negle&arn hanc differentiam Galeno , atque addit, hunc ipfum etiam libro de morboritm differentits , c. 9, in fine pofuifle Stru mas morbum in genere auftae magnitudinis: auftis praeter naturam teftibus, lin gua, mammis, atque oculorum angulis aequiparans . Sed neque haec Philippi refponfio fatisfacit, aicentis, Galenum neglcxiffe differentias, qui exa&us, & profuius eft in omnibus: itemque aftimilaiTe Strumas auftis praeter naturam carnibus linguae, mammarum, oculi angulorum , & teftium ; non eft Strumas in carnibus pofuifle ; fed ft probe Galenum legeris , neque haec ejus eft fententia, quod Stru mam mammarum , teftium , oculorum fecerit ; fed longe femotus a Strumis eft Galeni fermo. Quid autem ad illud, quod propofuere Paulus , & Aetius affirmances Strumas omnes membranis contineri, quemadmodum Atheromata , Steatomata, & Melicerides; hunc nodum porro Philippus non folvit ; quare digladiantur inter fe bonorum Aufibrum fententiae. Quas nos inimicitias fi non patiamur , quid excogitamus ad componendas eafdem? nimirum ft concedis haec , quae fequuntur Theoremata . Puto equidem plane diverfa efle Strumarum genera, quae & Cornelius, & Ga lenus, propofuere nobis; quae tamen utraque conftant pro his , quae fui Auiiores voluere . Porro Galeni Strumae de genere funt fcirrhi , five hie quidem tu mor fubjeifom habeat glafteam pituitam, five etiam melancholicum humorem, five fimplicem , five atrabilarium : qui communiter humores attribuuntur feirrho , in vita Galeni; quique humores apprehendunt , incurruntque glandulas , five his attrahentibus aliunde , five ab aliis tranfmiflas recipientibus ; dummodo tamen fint ipfae glandulae , quae recipiant , non glandulofa corpora , ut teftes , mammae , lingua, & oculorum anguli : quibus non accidere Strumas putavit Galenus, lib.de morb. differentiis, c. 9. ficut opinatus eft Ingraifias ; fed fimilitudine quadam hoc modo diftarum partium tumores Strumis aequiparavit. Contraria porro funt in definitione Cornelii , in qua pofitum eft non glandulas efle Strumas, fed quafi glandulas, i. e. glandulofa potius corpora , aut cava loca , quae vafis fubfternuntur , uti glandulae : atque ad loca cava facile , deduftis humoribus turn frigidis , turn calidis, fit in particula cumulus, ac tumor; cujus ma teria poftmodum computrefcens , fanguinem & faniem repraefentat : five cum aliquando maturefeens, longo poll tempore , per acrimoniam humoris aperitur , five cum medicamento , & artificis manu difrumpitur . Hujufmodi profefto Strumae difficultate fua Medicos fatigant: atque his non bene praefeindentibus vitiofas ra dices , cum coalitae aliquando fuerint, rurfus juxta cicatrices refurgunt, & novam curationem expoitulant. Nihilominus cum febres moveant, & licet cum difficulta te maturefcant , fit, ut non ita rebelles , neque ita contumaces fint , ut alterae Galeni ; turn fi ad cauflam refpexeris , quae in toto corpore fubeft ; turn fi ad morbum. Nafcuntur quippe in cervice , atque etiam in alis & inguinibus; in latenbus & in mammis foeminarum, ut etiam adverterunt, praeter ipfum Celfum, Chirurgi: quae loca omnia praeter unam cervicem non addidit Galenus , fed tantum Paulus. Addidit, inquam, Paulus, fiquidem cx aliqua parte cum Cello confeiuit, ut dicemus poftmodum .

DE NOVISS. O B S E R V A T I S ABS C ES S I B US .

it?

Bene autem addiderunt utrique [in lateribus & adjacenttbus loots ; quia experientia comprobatum eft, omnes , prope artus capaces effe Strumarum , ubi cava fcilicet loca‘ iirnt, & vafis conferta: ita & nos etiam iaepiffime obfervavimus multas, turn in viris, turn in foemellis : quae tamen una potiuntur obfervatione ma xima , quod principio funt concolores, carni proximae ; vix attolluntur, & taftae dolent; mox vero , ut dicit Aetius, accrefcunt , & rubrae fiunt , abunde longiores, quam rotundae, ut glandem referant : ob id fortafle , quafi glanduias refert Celfus, & longo, ut ipfe inquit, fpatio, detinent aegrotantes. Ab his quippe non admodum differunt Strumae ab Aetio defcriptae , nifi quod membranarum contegentium non meminit Cornelius . Et certe mirum eil , quod & Aetius, & Paulus munitas membranis Strumas requirunt, fed dicam ego fuper hac re fentenriam meam. Magis autem mirum eft , quod Paulus velit effe membranas , quemadmodum Steatomatis , Atheromatis , & Meliceridis . Porro funt membranae nil aliud nifi fumma fuperficies obdurata Strumarum, quae cum tenuiffima , non ita facile a Medicis praecipue imprudentibus obfervantur : tu vero fi dextere, aut manu uteris, aut oculo, ft minus id non potes in exteriori Strumae corpore membranara advertere ; luculentius hanc deprehendes in pediculo , quem vulgargs foeminae folent vocare radicem. Haec autem non nifi diificillimo negotio folet exftirpari. Hujus quidem Celfus non meminit expreffis verbis , fed fignificavit hanc nobis per illud, quod addidit plerumque iterum juxta cicatrices ipfas refurgere j id quod refte fit propter refiduas fibras , quae negligenter fuerunt a principio refe&ae : enimvero Celfus hanc habuit opinionem, Strumarum genera effe duo ; corpus apprehendentium profunde , & fuperficiarie , ficut divine fcripfit Paulus , in hoc lo co, apertis verbis: pvofundiores quidem maligniores funt; fuperficiariae vero benignae ; de his credo locutum noftrum Cornelium; qua diftin&ione polka , concor dat etiam Guido cum omnibus. Unus nunc reftat fcrupulus, vel una difficultas , quam a principio fignificavi ; [uid caulae fit, quod Celfus unius fpeciei Strumarum memineric. Ad quod quaeitum refpondetur, id fortafle fa&ura, quod fuo tempore alioquin vitae frugalioris non obfervabantur aliae Strumae , ex cralfioribus genitae : fubfequente vero aetat c , corruptione rerum, etiam atque etiam potuere camperiri. Alteram difficultatem exhibet Theodorus Prifcianus , I'tbr. prtmo ad Timotheum c. 9. qui inquit; fm vero magno phlegmate fuperventente folvt non potuerit furunculus, vel parous , fed callofitate permanente Chaeradas fecerit. Porro dicit hie V ir, fieri Strumas fuccedentes ad furunculum, vel parotidem, callofiores & duriores faftas. Novum hoc & a nemine unquam produitum aut effatum ; tamen in prom pt11 dicimus Strumas hie dici improprie, quod vel callofum ulcus, velfiftula aptlus diceretur. Haitenus de perplexa diftidiis Strumarum difcufllone . Caeterum id , quod maxime inftitueram, obfervationem nobilem non te celabo , quae eft. Comperta faepc nobis, quae primus Aetius pofuit, concrementa excarnibus eorundem locorum, quae afhnitate quadam ad Strumarum naturam accedunt , Ik materiae acceffione augentur. Inter caeteros autem id vidimus in Matthaeo Riftayno , quem Illuftris A ir Strambonus, Dux Salfenfium curandum commendaverat , in latere Abiceffum diu paffum : ex qua re difeis etiam, quod in lateribus, veraci Corneln telhmomo, Strumae oriantur. Tandem & inter reconditae naturae Abfceffus illud erit annotandum, tubercula quaedam planiora , quae nulli plane viia tuiffent fanie vel pure fbeda , haec eadera,

Ili

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

dem, aperta per me pyrotyco medicamento , prodierunt pure foedata , turn, in quarti, in Doéìore Bartholomaeo Lombardo, auditore meo, fub maxilla inferiore* tum in famulo meo , cui nomea Angelo Aitoro , e Mirabellae oppido , fub ala ! Retulit autem utrumque glandulofum Abfceffum & fortafle phygetblon> propterea, quod perdolens natura compertum eli utrumque. Item in R. P. Paulo Samblaiìo, Jefuita , qui Abfceffum adeo (ub collo veficae reconditum fovit , ut minim f it , eundem me divinaffe ; nam divinatio ferme fuit , impofuiife ignem fomitis & reclufum abilerfiffe, & curafle perfoffum ad vacuitatem locum , & ferramento can dente, quo demum eli mirabiliter obduftum ulcus. Dicam in hanc rem limile ; ex iélu, collifuque rei gravis , & obtufae , produftus Abfceffus in fuperioribus thoracis coilis , qui nihil apparens , fed conjetlura probatus, a me candente cautere adapertus, penetrans in vacuitatem repertus eli; adeo prudenter Hipp. /. de articulis, collifas coilas principio voluit inurendos , ne, provocato per novum lentorem vitio , contererentur coftae & malum gravius accerferetur. Aliud adenoforum Tuberum genus eli, quod inexcuffum jure merito vocabimus ; quod cum sparti cuipiam adhaeferit femel , nulli medicaminum , vel valentilfimorum , generi diicuffile fefe exhibet , nec etiam annorum lóainquitate ; lìquidem ad annos viginti, atque amplius, ilabiles & lirmos hujufmodi vidi Abfceffus . Illud autem , cum in plerifque multis obfervarim , & quod in memet ipfo lenii, tellificabor ; cum ab una capitis lotura, per aeilatcm obortum, ala fub finilira, fuiffet ademfum ovo gallinae par tuber ; hoc ad viginti quinque annos adhuc fero ; quanquam vere non eadem mole , fed fub vigecuplo minor , principio quidem perdolens, ab uno vero menfe, nullo dolore molellus. Puellae undecim annos natae, filiae Marchionis Orioli, nomine Ilàbellae Sirifali , feétione atque uflione multiplici curatum Atheroma , cujus vitium interiora .thoracis tantum non penetraverat, a quibufdam urbis nollrae Medicis famatiffimis pro Amplici Abfceffu habitum , & unguentis liparis traélatum j quod ipfum tamen, noltris pyroticis quam acerrimis principio inculcatis, nec aliqua parte cefferat, nec fuerat quicquam emotum. Quas ob res ad extrema tandem devenire oportuit, col lega Francifco Mofcha , Medico peritiflimo , atque aliis confentientibus multis : quae cum praedixerim , cogor nunc reliquam Abfceflus produftionem attexere . Palla jam fuerat nobilis puella feptimeftris nollrae curationis taedia; cum jam im muni ac liberae, ut videbatur, fubrepit dexterum in brachium eryiìpelas ; ad quod incuriionis genus praevertendum, fuerat in lìniftro fonticulus excavatus primordio ; verum, ut d ixi, fruilra. Adeo, feilieet , memorabili exemplo praevalet alfuetudo fluxionis huic nollrae Medicorum providentiae : adeoque etiam fonticuli revulforii plerumque vana eli provifio.

C A P .

VL.

De Bronchocele, Rondacele , tede Joanne Langio , l. i. eptfl. i. 43. tumor eft peudulus circa guttur, a bocii ventrali peculi fimilitudine appellatum ; inter cutem & afperam arteriam , auftore Celfo, increfcit; in quo, modo caro pituitofa , modo humor aliquis melli , adipi , aut pulti , limilis , membranùla includitur . Interdum etiam pili , minutulis oflibus mixti, reperiuntur diuturna ( quod /. 3. epift. 4. addìdit) alteratione, ac putrefaéìione : nam lignum Quercinum, fub terra defoffum, mutatum in cotem lapideam , hifee manibus e ru i. Alteracionem autem explicavit

Mar-

DE NOVISjS. OBSER V A T I S ABSCESS IBUS.

119

Martinus Acakia, in lib. 2. artis curativae ad Glauc. Pro humoris, turn calore , turn concretione, & caloris magnitudine, temporifque fpatio, aliae atque aliae for mas in aliis & diverfis Abfcelfibus fiunt: nempe durae, molles, liquidae, nigrae, rubrae , flavae , albae . Craffam enim materiam in duritiem , temporis proceflu , cogit cator vehemens, quae fi nigra fit, carbonis fpeciem repraefentabit . Mediocrem veto calor mediocris in pus mutabit, liquidam digeret. Haec quidem, communi omnium fententia, Bronchoceles eft materia. Verum ego, quae compererim in refeitis compluribus defuniiorum Bronchocelis referam. Anno Chrifti 1625. Julio, efe&a Bronchocele cadaveris , eduifa Struma librae unius pondo, quae fie adftrifta gutturis venis, ut nae mirum fuerit quomodo avull a . Tempora buic homini prefla atque invicem addufta fie, ut confirmaret aperte judicium pbyfiognomonum noftrorum » qui temporum anguftiam naturalem ftrumarum effeilricem ponunt. Anno 1626. Februario Bronchocele, in homine opifice inauratore , anteriorem totam colli partem, quam hiper graeci vocant, apprehenderat , alto plus quaruor digitos tumore: qui aneurifma exiftimatus eft a compluribus, propterea, quod fub e o , vivente homine, perientiretur pulfatio non exilis . Nihilominus , id equidem retuli ad jugulares arterias , quarum ex fuimet comprefiione neceffarius erat fenfus. Reperta eft cyftis fanguineae prope membranae , quae , amplo veluti facco , ab externa facie ad ufque trachaeam arteriam ab ea compreflam exterukbatur. Intus laminulae, veluti fanguinea concrementa, & carnes, pulmonis atrioris fubftantiam references, univerfam loci amplicudinem complebant •, nifi quod fuperne concretus humor flavidior, gelatinam vulgarem propemodum referens ex i lie bat. Difces nunc uno noftro parergo corollarium, quod eft. Non injuria quidem magiftro inauratori produftum iftiufmodi vitium r quod genus opificum, Joanais Langii judicio, mire fubje&um eft Bronchocelis, virofo argenti vivi contagio. A t Bronchocelae, quae multifidae funt, glandulas continent praerubras, & praeduras. Tales enim vifae, in puella Parthenophyllacii D. Mariae vifitantis pauperes, per nos feita in domo ejufdem Templi, Anno 1,625. fps&ante Andrea Sgambato, viro digno, qui centum annos vixiffet. De frigidis Ablceftibus plura quidem eflent in%enda, fed cum nemo celebrius, Petro Argelata, Cbirurgo fuo opere, /. 1. trail. 2. de hac materia , & ftmul de co~ Jlarum frigidis Abfccffxbus, feripferit , tanto libentius , quod Medici noftrates hos non cognofcentes , eofdem credant efle calidos , benevolunv Leitorem. eo remittere voluimus, qui tibi abunde fatisfaciet. C A P .

V II.

D e Abfceffxbu.s San-guiflttis, five Ansurifmate„

A Bfolfus nos fangutfluos vocavimus, qm ex multo eflufo in finum aüqnem fan-D \ guine, fen fimpliri , & folo , fett cum aliis humoriBus , fuperfluitatiiufvs , & fo!¡darum partium fibris permixto conßantur . Ex hoc genere facile , per noftros ornnes, Aneurifma eft, de quo primum dicam mox enim non , praeter hunc, fint ox alii Abfceffus f angutfl ui? difputabo. Quöd ad Aneurifma pertinet , facit vocabuli obfeuritas, ut ab ipfms declaratione ducendum fit initium. Aneurifma , vox, ab unis Graecis reife propofitum , ab Arabibus noftris au&oribus , & hnjus faitionis amicis, diitum eft Emborißna, Apborifma , Hyporifma , & aliis huju'modi cor-

120

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

corruptis fernper vocabulis: e Latinis quidem primus eorum : quos cquidem legi , Hieronymus Montuus enervationem tranftulit ab « privativa particula , & roù viupiù , quod quidem etymon non probatur ; turn praeterquam , quod neiciveris, quo referatur; cum fpecie dìfferant nervus, qui fedes non eft affeitus, & arteria, quae fedes eft affeelus. Ego igitur credo dici, Aneurifma «Vo 3 hpimv , quod eft exilire, effluereque ; quamquam de nominibus , curiofos nos effe difquifitores non debere , monuit Galen. /. 6. meth.med. cap. i. & aHis in lock quamplurimis. Quapropter, quae natura fit rei , brevi praeftat inquiri . Circa quam rem ita magna fait fcriptorum diffenfio, ut etiam de genere controverfia fuerit : aliis vole^tibus affeftum hunc effe a caufa externa , id eft, ab iftu violante , feindenteque , arrerias : aliis referentibus humorum irruptioni , quae producat aut inchoatam folutionem, aut tumorem, aut Abfceffum : aliis vero , non diferetis caufis utrifque , dicentibus , dilatatam arteriam citra effufionem fui fanguinis : aliis vero cum effufione extra vafculum . Et qui fanguinis effufionem credidere , turn tranfcolationem arguerunt, quae fine folutione eft; tum cum foiutione , vel ex perruptu abfoluto, vel ex divifione , vel apertione . Hi modi flint omnes , quibus Aneurifma creari dixere priores. Diiputatum a plerifque eft , & a Joan. Baptifta Sylvatico praefertim , diligentiifimo ejus rei fcriptore , quae vera & propria fit , ex his cunfìis, Aneurifmatis fpecies & effentia ? ego ejus dilquifitionis non fumo laborem , praefertim in hoc libro, cujus mihi cancellos peranguftos pofui . Inftituto meo fatis eft’, quod, ex effufo extra vafculum fanguine , poffit Aneurifma effe ; quod fane veruna eft adeo , ut inter plurimas , hanc maxime fententiam fuerit amplexus , tum iple Sylvaticus , a quo definitum Aneurifma eft, tumor a fanguine catidìjfimo, tenui, vaporofoque ex arteria fub cutem effufo, produÉlus : tum Felix Platerus , in torn. q. prax. med. qua de caufis vitiorum ab exuberanùa ; qui frequenti(fune nafeens ex effufione fanguinis Aneurifma confirmavit, his argumentis. Primo , quod extra cutem finum fibi formaret eftufus fanguis : quae quidem effufio tacile fit, quia arteriarum ofcula definunt in cutem. Deinde, tumor Aneurifmatis rotundus eft femper , non autem teres, 8c oblongus , teres autem alioqui deberet effe perpetuo , fiquidem a dilatatione , non ab efRuxu, effet. Tento, ex vafculi dllatatione , non humoris efrullone, profeitum Aneurifma, non continuo proliuvia fanguinis infrenabilia promeret : atqui promit ; indicium feilieet in promptu ftagnantis fiinguinis. Quod fi videtur difficile, ut, extra fuum, qui confervabat, locum, effufus ianguis non corrumpatur, huic ambiguitati & Sylvaticus, in eodem traBatu de AneuriJma te , fatisfecit , & nos etiam occurremus . Brevius etiam , & in rem noftram accommodatius, quod corrumpitur quidem fanguis affatim in aliqua cavitate colleéjus ; atque haec fuit mens Hippocratis, lib. prognofl. com. 4. & lib. 6. Aphor. 20. At in Sanguifinis nos fanguinem, feu communiter diftum , feu ichoroden ac dilutum, ftatuimus difperfum, & cum fibris partium aliquo pa£lo conglutinatum, in ferno , ac v i, naturae ; quae ficut in Anomalis explicavimus , unum quodque fuperfiuum , potiffime , cum aliqua parte utile eft , perpetuo reducit in meliorem quamcumque valet formam , modo ne corrumpatur . Difperfi autem fanguinis , & veluti per grumos conglutinati , nee non univerfum in hoc affeftu praevalentis ipiius , indicia funt ; nulla in tumore fluftuatio , concolor atque ad rubrum ver%etis habitus exterior cutis, cumque dolore gravante venae, & caetera . His fic ante propofitis, iliud contendo ; quod fi , ex arteriofo fanguine , fieri ejufmodi Ablceffus, doftorum omnium hominum opinions firmatum eft ; itemque ex fanguine venofo fieri poteit : nam quemadmodum ex arteriarum tubulis fuus educi ianguis poteft, ita etiam e venis fuus . Quod fi tenuiorem arterialem fangui-

DE NOVISS. O B S E R V A T I S A B S C ES S I BUS .

izi

guincm difis, qui facile foras erompere valeat 5 ego contra duplicem , & Í ferrre carrilagineam , vaforurn iiiorum fabricationem ..... ,PPP allegato, ...Deinde fi arteriis perpetuus pc eíl moros, ex adverfb Se porofitas, ooroiitas, eft. eft. adverfo venis , & laxitas, Sc Praeterea a-nne legifti, quae de fupentomitu venarum Hippocrates prodidit, l.z. tie moró. rum. 1. ? Audi autem , quae Petrus Salius ad id loci interpretaros eft . Sanguis ft quatbate & admixdone pravomm fuccoriim , vel quantitate copioftor , quant fit ex naturae praefcripta, peccavcrity viz amplias in venis coercetur a vatur.a, tmn faepius irritations facia, earum aut adapertis of cults, out rarefattis tunicis, ad diverfas corporis partes effuditur y in qua effufione vel infra msmbromm porofifates, vel in ampia qitaedam , quae inter ipfa fu n t, fpatia , recipitur y ex quo diverft, vel Tumorum , fi in porofitates, vel Abfajjitum, fi in cavitates receptas fuct'it, genera ortuntur. Hunc etfufionis modum , per quern fanguis c venis erumpens non in porofitates, fed in fpana corporis, partes mediantia, recipitur, vocat Hippocrates venarum fupc-rvoniitv.nl, metaphorice fumpto nomine a vomitu propria dicto . Qui fupirvomitusy fi fieri poteft, e venis univerfi corporis ad cerebri iinus , quid ni , inquam , fieri quean in alias ex iifdem vafis cavitates ? nam quis , e gravibus caufis ad efiluendum, fanguini non poteft effe rnotus? Porro, narratum eft a To. Scfienck. lih. 5. obf. tried. tit. de Venis y Religiofam & nobriem foeminam quandam monialetn , cuiB in irruentium bofttum ftriétos gladios, ac praefentem jam mortem intentantes, incidiflet, adeo pertemtam fui'fle, & totis interne vifeeribus commotam , ut fanguis ab omnibus corporis partium meatibus continentcr effiueret , & exanimis fub boftium oculis concideret. ítemque’ , notante eodem Schenkio, narravit Gulielmus Rondeletius, cuidam bomini per omnes corporis meatus , per oculos , aures , na res, penesn, ac partes alias, fanguinem erupifle, adapertis venis, ufu nimio Brafficae marmae. Porro funt exundantis fanguinis caufae multac notatae , per Galen. 5. method}. parque byJvaticum in Aneunfmate declarando. Una autem & prima eft , ad raritatem resol ut 10 , a calidis rerum occurfibus veniens, igne , inquam ; Sole; curfu ; ^ra, furore; ctbis acribus, Sc nimio arómate conditis; vinorum veterum & odoratorum poro. Praeter quae funt & ad vafa collifus, percufius , diftentus , praegravatus , violerttus membn raptus atque difcerptus, vincula; de fublimi loco cafus ; K S v « pon,d-rum tra& « io > atque fublatio , adjuvant ; & plerumque fpiritusconib.no, vehemens eiflatio ; clamor; & fi quae funt hujufmodi plura His omnibus atque alus turn extends , turn intends caufis fieri pofle fanguineum mUS ’ M jc t m n°n dubit0 : dubitabunt alii , ^ lu d ic e q V - L l t r n0n UnTUr fed (luamplurimos hujufmodi Afefceffus v di cui T JofePhus.. ^ahtrr.bus Mercularius, in compito Divae CathSinae-acceleTavit. CHfeS lnsravefc‘ ns aequabilis tumor tibiae, diruptus fuafponte fatum ad^emlir mferiiK^ Graeci cuiu^ am borrdnis, qui diftentione acerbiftima tumoris, fie, ut nullus vnr;Vf.F>n?- 8enu Pa,rtT ®xtenorem > mulcos ¡tern menfes , vexatus

finis e<ret: ta"den’ his ™ “ -

mos V B r ? chocelem Praevaftam , multos anpartem , in ^Nofocomin ’ ab ea ^rangulatus oppetiit : quam nos vitiatam fos, cum adnatis quibufdamffeCanteS f § runl os ingentes fanguinis undique circumfuTom. I. ^ dim caiuncu iS » °ffendimus . Porro funt mea quidem opiQ.

nio-

izz

A U R E L I U S

S E V E R I N U S

rione Bronchocelae pleraeque , cum fuperuomitu vaforum impenre dilatatorum , complexae. Quarcus, fuit homo Paufilipi villicus, qui a Petro Antonio Provengano, Me dico integerrimo, milfus in Nofodochium, fpontaneo fubalaris Abteedes magni diruptu, accifuque quotidiano virium, e vivis exceiTit . Coniimilem aucem tumorem narravit Amatus Lufitanus , in centuria 6. tur. 12. a Chirurgis male cognitum , & perperam ape: t” m , languentem mii’erum neci dediife. Quintana m.rabilis a nobis Curati Aneurijmatis, cum ingenti tumore fanguifluo, hiiloriam , a Frandfco de Natali , Doitore Medico folertillìmo , defcriptatn , & noitris fcholiis illuflratam habeas benevole Leitor fequentem. Accerjìtus Doclijìmus Medicus , Marcus Aurelius Severinus , a R. D. Anfelmo Pagano , hunc inventi magno labarantem tumore , in dextero fupremo femore juxta inguen , qui cum per quatuor menfes a multìs & omnigents Medicis fuijfet princi pio curatUs y nullits efl inventus qui benefecerit ; quìn imo , medicati flint omnes femper in pejus niente cafu . Cum enim tumor fuijfet quidem , principio , magnitudinis nucis avellana! , maxima cum pulfationey ita, ut cubanti fublevaret , Jtragula dupla y vel tripla, fuperiacentia, & quicquid aliud fuper imponeretur ; curai¡tie jam progrejfu fui ¡Jet ampltor fadtts , ceffavit pulfus [velati mrhi retulit aeger] & inte rim , per paulatìnam congejlionem , devenit tumor ad magnitudinem hyemalis cucur bita! , triplici tubere fajiigiatns , feu triplex monticali jugum repraefentans . X fn tempore accedens Illujiris D. Severinus , invenìt R . D. laborantis jam tumorem , ad gangraenam vergentem , ac livefcentem , phlydenas plurimas circumferentem ; livor etiam defcenderat ad magnum ufque pedis dìgitum, fenfttque pes totus carebat ; crai autem homo multìs & gravibus fymptomatibus vexatus , vigìliis fcilicet ; ihfommis perturbatis / oculis gravatis velati in cornate vigili; febre continua & aliquando paraphrenifi ; urina erat turbida ; vtrefque per tantum gravamen imbecilles ; àenique totum crus motus erat expetSy magntfque doloribus gemi, tibiae , pedifque , vexatus aeger ; ita , ut loco fare nefctret , femperque clamando adjlantes rogabat , mine attollerent y nunc deprimerent femur, quo requiefeere pojfct, Cum haec omnia perpendiffet animo Cl. Severinus, enunciato de mortifera affezio ne prognofiico, die, qui fuit 28. Jantiarti, 16^1. vefperi dedit Nepenthes Quercet. gr. vi;, tum ad fopimd.is vigiliasy tum ad intercipiendos dolores \ ac praeterea, no vum curandi modum inftituit : namque ut alii fovsbant locum oleis lenitivis , tpfe mandavit ut imponeretur Cataplafma , ex farinis aliifque corroborantibus , & conJlringentièus : impoftto Cataplafmate , ac fa Bis munition; bus , ex ol. Maitichino, roborata hoc modo Parte , livor difcujfus ejl ; remanente du.ntaxat , in fummttate , partitala quadam fenfu privata , quatuor digitorwn latitudine . Videns hunc profedum y primo Julii expurgavit corpus, decem granis Ancimonii, peculiari fu > modo praeparati ; quo ftipcrns & inferite evacuavit , per fuperna quidem maximam lumoris phlegmaticiy nirnis vàfcojì y copiarti j per inferno vero acutijjìmos humcres, nempe praftnamy vttellinam, porraceamcue bìlem, nonnulla cum conferenza ac virium tolerfltttia . Porro conce(jìt continuo febris j. tumor infigniter decrevit ; fomnum recepii laiigusns ; & tandem omnia vel abolita , vel imm:nata flin t, fymptornata . Et quoniarrty a tumore ad pedem ufque, huge produdum erat oedema , adhibita Junt bal nea , ex corroborantibus , & vini exficcautem habentibus : quibus indies applicants , feujim excufus efl tumor; licet hic divide recurrent , (tumore aggregante plus jufto, partis turn propria imbecillitale , tum caloris inopia . His jam peraclis , p°f tres dies a medicamento } particulam illam emortuam incepit fegregare natura : qua re per-

DE N O V I S S . 'O R S E R V A T I S A B S C E S S IB U S .

123

perfpetta, die Jov'ts , quarto Julii , fv.pet necrofi prebenfas partes , impofuit ignem artìficialem quibufdam inditum pefulis ; qui ignis, a Cl. Viro diblus per fornitem, repetìtus, & inculcatili, per quinque dies mane & vefperi, donec deJlruBa exjìiterit nccrofls. Sublata efehara , apparv.it membrana camofa , multis partibus perfora ta ; tumor vero grumofo , & nigro , fanguine plenus . Quo vifo die Martis , nono fupraditti menfis, impofuit ferramentum ignìtum, latum, & deinde cauterium pracgrande, itemque ignìtum, circumquaque comburendo, & defuper Ulinendo landò lo to, dedit Cataplalma . Die vero fequentì, hnmifit ìntro ditta ferrea injlrumenta & alia defiper duo, eduttaque efl plus fanguinis libra, vefperi y deinde tandem Cataplaitna impofuit .• notte autem exìvit aliquantum fanguinis pravi ocloris . Mane Jovts, undccirno ejufdem menfts, eadem candentia ferramenta, quae continenter exflinguebqntur, perinde ut in aquam confetta ; quibus cauteriis ufus quaternis, tum crafJis, tum latis, vefperi fublato Cataplafmate, extraxit grandi cochleari fanguinis plufquam duas libras. Mane vero fequentì, iterum immifit fupraditta ferrea inflrurnenla ignita, continenter edatto fanguine grumofo , ac fluido , graviterque olente : qui piavus odor in dies augebatur : vefperi autem, ejufdem , fic defcripti fanguinis eduitae, cochleari, plures quam duae cum dimidìa lìbrae : tunc vero immifit in latam lacunam pulveres corrofivos, id efl, chalcanthum rubrificutum, fquamam viridis aeris, lai Arnmoniacum, & alumen fciffile : defiper vero immifit unguentum Aegyptiacum, & turundas, eodem Acgyptiaco illitas , fuperaddito Cataplafmate conco. u ". Jacl<ltate exctllente prius . Hoc modo medebatur vìgenis , quaternifque horìs : ire. etera extrabendo copiani immenfam corrupti fanguinis { Tabe a Latinis ditti] into erabtlts prorftts foetoris , ufque ad decimum feptimum fupraditti menfis. Tamen , enrno quarto die, forcipe, excidit fruflum camis cruentae, quam comparaffes fpongtae, panciere plus mmus unius librae : poflridie , eundem medicamenti ufum retinuit, verum td adbibuit parcìus . Die vero Martis , decimo fexto ejufdem menfis, minime fe madefecit pars ejufmodi fanguine ; fed vift tantum putrida caro apparueruntqv.e fumadt, venarum, arteriarum , tendinum, & mufadorum-, fìbrae compuicjac ae, joetorem reddentes piane abominabilem ; maxima parte extrattae, non tnm mu am porttonem, mane fequentì, videns, volait imponere mundificattvum. DieveZ JT > Ju,tflttavus menfis praedìtti, Iota parte vino, incile , aqua vini, faI m m tu d in e fe m ia a l^ 0 ’ l i b i t u m fu e r a t a n t e a , p o fl ex tra ttu m n e r v u m p u tr e m , h a g t u d m e fe m ip a lm a r ,

a tq u e etia m ca rn em p u trid a m

in v en tu m e fl u lc u s m u n -

d cm J T T V,fUm 4 mundiflcativum fequenù die , quTfuit digiti & ìonghurVne t0p U™ aPPan} ,t repurgatum, & os denudatum latitudine unius ^ , f emPal™ n • In quam , verfus facìem , & ,n totam cavitaquoniaÌPS e m t Z ? al f t^ ma/,ticos ’ ÌP*»** ™Mfat\ per fiflulam arundineam , teis, in turundas f atf va^ aP tam ,ll}ere copia filamentorum carptorum ex UnZ r cu ufZn o Ì l T J ^PPed,tmte ’ » e* fìuPPa Lini fubtilifjìma has prueZ ! u r v n T / Z J Z n mf ,catiis uirebatur U - Deinde autta carne ex goffi. \at fuper os a r i l a ! au_tsrn <*d os attinet, fu illud curare fuetus : infpergef >> ¿fundendo^ memora!um pulverem ; deinde ad hos, quoquoverdentss vino medirlt arf!ef ls af uf° » poflmodum aptabat turundas mafi,mo p r Z ^ T J T T t ‘-ÌUS Snl’S & k vigefmo, vigeaqua gurettelJi O iÌZ Z t ecmd° ' 7); f. veT0 M a r tis , f e u y t g e jt m o m t i o , l a v i t u lcu s , & unguentimi de s u m Z Z ì ’ irnP°futt \ Pfaeter f l p r a d t t t a , ol. cerae reftificatum cu n d u m Icn gitu d in em Z ,w P e t t o l a 1 n d a eq u u m co m m en fu m offls-, b . e . f e ■J ■ 1 ir la tttu d in e m i tu ru n d is v e r o in d u ceb a tu r mundifìcati-

Q .- *

vum

124

M. A U R E L I U S

SEV E R r NUS

vum confirmsex roelle terebinthina, ac pulveribus ante diBis. Ex priori vero mtindtftcatmo, adciita pauca farina hordei, confeBum eji hoc Cataplafma , hnpcfttum<jue ad partes exteras ; quod medicamentum plurtmum eduxit puns . Die vero vigeJ,mo quarto , obfervatum os al'tquantulum nigricans ; fed caro , quia jam deterfa cubic!tor, pjemorque firms -, quart & minori turunderum apparatu delude fuit opus' tunc tmpojita eaclem medicamenta',; pariter, & die fequenti . Die vero Veneris nut juit vigpimus fext us, quoniam ulcus abunde manabat Janie , bis quotidie folvi necejjum fu it; quae medendi ratio ad ufque fecundum Augujli fervata eft : & ouia pes totusa fummo genu, dolore nimio, premebntur, nervique apparebant fub poplite corruulp, funt hi continuo remollit't & illiti, oleo lumbricorum, ite mque ol, cerae & terebinthinae & adipe Gallinae. At vero, tertio Augufti , immodica fan'ie a certs cogente , tmpofttae funt turundae ftccae, ex carptis filamentis linteorum mundorum, cum fruftuUs fpongiarum ; in abftinentia contentus aeger . Hoc mode dolor JupradtBarum partium mulcttus eft; in lavacrum vero additum centaurium minus quo vittus, & medicamentorum, ufu, continenter ulcus proficere vifum eft, caroque re:te alt. Die vero quarto & qu'mto menfis Augufti, mane, appofitae turundae ma~ dentes , memorato fupra mundificativo : vefpen vero eaedem ftccae imponebantur , nu.lo tamen tempore fuo ofis medicament0 reliBo; quod idem repertum , die fexto , came ahquantulum obduBum; quae caro ficcmibus nutrita medelis indies accrefcere coeptt , finumque complere : ufque ad feptimum burns , turundae impofttae ftccae . {¿itemam vero die Jovis, oBavo , fortafits aegrotantis errato , offenfim eft ulcus ni~ nuopere madens & ^caro defoedata ; inf perft funt pulveres confueti , turn ficca f.lamenta ; mundificativum vero vefperi fubdttum, ejus diei: manefequenti idem prorfus modus; fed os umlequaque conteBum came praepurgata , & belle ruinate , impofitum oleum cerae & terebinthinae cum pulvertbus fupradiBis : fed & vefperi auBtor purls modus , inde & dolor genu , tibiaeque %exacerbatus eft , Ideoque ad exftccanftum tanturn humorem decretum eft , ut ter diu folveretur ulcus ; quod & pojtridie faBum. Vfperi turn , inventum eft pus modice cruentum , ftmiliter & die ¿econo, mane, meridie , & vefperi ; madefaBa linamenta funt aqua gurgitelli , m qua decoBum fuerat centaurium minus . Die vero Lunae , gratiori colore repertum ulcus, dolor remi(fits & rcliqua, de more, psraBa. Die Martis , duodecimo Augu fti, abftsrfum ulcus Vino in quod immiifi pulveres farcotici fupradiBi , ex quo Vino expreifae turundae in ulcus inje£tae . Retenta eft haec medendi ratio , dome ad unguern repletum eft ulcus, nihilque mail fuit reliquum, nifi quod oedema tibiae non abftitit diu. Cui finienio, cetenfque caufis foventibus fubmovendis, menfeOBobns & Novembrisy expurgatum corpus catharBico; propmataque longa decoila Sariaepanllae; fotumque crus totum vinaceis, probataeque inunBiones adhibitae : quibus medicamends bene fe habuit, jamque rsBus incedit , innixus aliquantulum hitmill baculo, abfque nuo fultu , fuo fruitur incejfu etiam aliquando . DireBari , ae AttBori, Deo laus & gratia in aevum efto. ScMium. T ^ X mu'tls omnibus, quae venire cuiquam in mentem poflunc , praecipuum eft JL_< 1 roblema, qui faitum fit, ut principio tumor hie cum pulfatione vehementuiima conjunJus, poilremo vero , exors illius fuevit 2 adeo, inquarn , vehementem pulium initio retinuit, ut ne dum manu, fed oculis fuerit confpicuus; ac ne ainn quidem una particula, fed & univerib Tumoris corpore, praeterea, moleftus adco pui/us, ut etiam auditu perftrepeas aegrotanti mifero videretur ferra ferrari,

DE NOVI SS. O B S E R V A T IS ABS C E S S IB US.

125

fimibus praetenfo difcerpi ac lancinari ; quid, quod trepidi perpetuo adftantes-, ne, tantis pulfatoriis doloribus, fuccumberet aegrotans: quare, faciei ;am Hippocraticae homini alfiduo aditi tere cuitodes domeftici, & facerdotes, pnque viri ; qui jam difeefluro praeforent in officiis meraorandae vitae tuturae. Ad haec, quod ftragula triplicia iuperiora exeuffu fummo, inltar manuum continenter attollentium, diducebantur ac fublevebantur, noituque , diuque . Denique quod fit fummum om nium , & confirmatio pleniifima, atque certiflima ; Medici ex univerfa urbe praecipui’ atque indies ieâiflimi, ad confultationes acciti ; hi quidem plumbeas deltgationes , cum plumbea lamella ; hi Comitiffae inferipturn ceratum Varignanae ; hi embrochas adìtringéniés -, hi emplaftra de pelle arietina , aliaque ad ramices & hernias celebria ; hi denique adufque nivis Nicolai praecepto neceffario ufum dlcebant compulfum ; adminiftrarunc . Iftorum vero omnium lu continenter abfcedere -, hi quam citiffitnc fefe expedire ; hi vix audire & parumper confiftere ; ht cum proteftatione mortis certiffimae confultare ; hi refugere ab horrore & calumniae periculo ; hi vefpillonibus hominem & libitinae devovere coeperunt . Fuit & fami géra ti (firnus hercle Medicus, qui, vifo llatim cafu , piamen crucis, ut fit pro luce perpetua, tantum aegro praetulerit . Ita rem fumine extrema® certo crederent omnes-, ita nil quidem fuit certius Aneurtfmate . Verumtamen , iplb inftans, & quid, dices, abolitus pulfus2 nimirum hic Aneunjmaùs perpetuus & pathognomonicus eft. Hanc equidem ambiguitatem, ut diflolvam, ante mihi praeftruam aliqua , quae funt haec. Primum anteaita vita decumbentis laxa, nimis commeffationibus , cra pule , Vini meri potationibus , & Veneri , dedita ; ■ intempeftivae item corporis agitationes atque jaifationes turn a prandio, turn a coena , quotidianae; quaeres, feilieet una cum fint cumulatae omnes , promptas potuerunt parere cruditates & fuperfluitates. Porro cum plurima mihi fe obtulerinc Aneurìfmata vifenda , quae quidem awiparu fuaque fponte obvenientia fuerunt, voracitatis atque adeo crudttatis, foboles, vifa funt omnia : quanquam, ut vere dicam , fanguìneam impuritatem & *’w , ficut Galenus , ad Glauconem fcribens , vocavit, agnofeunt communem parentem. Ica etiam pleuumque cachexia quidem omni , fed praefertim aevo nofiro Syphilia, proficifcuntur. Sed haec obiter obrepferc, dum caufas extemas (equor, quae Pagano noftio valium Aneurìfma peperere. Nuneautem Internas ; ve runi ex his, paucas & reconditas exponam , quae akius repetendae funt in hunc modum . Per Galenum , perqUe Anatomicos do&os , per ipfam Anatomen , & v.uto-X'mv , confiât, nonnullam effe venarum & arteriarum anaftomofm , i. e. utrarumque ofculorum comtnunionem ; quantum enim arteriae materia fangninis egent, ad fpiritum colligendum & confingendum, tantundem venarum fanguis opus habet, vivida luce, & aitu perpetuo, ne corrumpatur , atque adfeito quodam nitore ac fplendore fruatur : qui quidem ufus, quantum per inculpatum corporis ftatum, at que ifltegritatem, pulcher eft & probatus , tantum , per finiftram valetudine™,, teter eorundem eft abufus & foeda labes. Porro, fi copia multa , & inquinamen ti* multis impurus fubeat fanguis in arterias, rum infuper iabefailari vitales funftiones, & conturbati ferme omnia, circa ternorum principioruaa felices gubernatus: ad haec, ipfa vafa arteriarum ampie diftra&a , quae fua fponte diffilumt, laxanturque, ita ut vim folutionis experiantur. Hoc in nobili Viro facile per antedictas cauias advenire potuit . Quoniam igitur fecundum femora, praecipue, dextrum agitabatur, atque exercitabantur hujus Parfes > & haec vafa fubinde debilitari, ac laxari, maxime debuere ; atque adeo arteria emeniò primo ramo iliaco, poftquam cruralem init, hic debuit didu ci

12(5

M. A U R E L I U S

S EVERINUS

ci nimiurp & percelli; fie ut Aneurifma produceretur: quare in eduftam jam c*vitatem, irrepenres ubertim , & ample, fpiritus , fic ingentem palpitationem , & gravem pulfum, initio induxerunt ut jam non miremur amplius , quod triplicia cubiiis ftragula, ac tegmina fuperiora, diffultu perpetuo , magnoque , fpirituum , fublevarentur ; neque miremur etiam amplius affliilatione inquietum , ac turbatum, noftrum aegrotantem. Jam vero quod fpeilat ad abolitam Tub fine pulfationem, non fiet fane mirabi le , fi perpenderis ac difereveris , ex magno quidem morbo pejora incrementa . Nempe arbitror , ex late diffluente intra vas fanguine, & infinito ipfius diffultu, qnandoque , f.iftam vel apertionem , vel emiffionem , S'taon'iS'naiv ; per longos igitur menfss inhaerens extra fanguis, qui computruit , Hippocratis doitrina; qui dixit, fanguinem, in cavitatem quampiam extra venam fufum neceffario putrefeere ; fic fecum computrefecit & arteriam ; fiquidem enim duriffima praeroduntur adhaefu putrido, quanto magts aut modice dura, aut nonnibil roollia , quale cor pus arteriae dixeris ? Habes nunc Problematic enodationem apertam : quippe ubi diffoluta .arteria fuit, diffoluta fuit & pulfatio; fubinde verum , quod diffoluta & pene corrupta fuerit arteria ; turn gangrenae Abfceffu ; turn eduftis fub ulceris fiinicule arteriarum; turn eadem ipfa pulfus privatione , dolorumque immanitate : quae omnia iymptomata joboles fuere diffultantis & verberantis , perpetim , ar teriae, Alterum nunc fupereft, quonam pa£lo , vel non fecuta Immenfa fanguinis profufio poll exulcerationem , vel quomodo obduilum fuerit jam diffraclum arteriae vas? fed omnes bos fedare ftrepitus argumentationum , vel uno licet, objeitu valentiflimi ignis, quern & principio quidem, antequam aperietur Tumor , & poftquam apertus eft, quotidie inculcavimus : ad quod ignis beneficium omnia bona , i. e. primariam bominis 3 c citam , uno menfe , libertatem recuperatam referas indubitato. Porro quod incantamento, vel ope magica, tam infuperabile malum fuperaverimus (ut quidam noftris ex aemulis dixerunt) turn ridiculum, turn invidentiae ore projeftum, apparet: incantamenti certe vim , & magicam praeftantiam , aemulatur & exaequat, rite refteque comparata, apte accommodata, & opportune <adminillrata, vividi praefidii, manufque divinae, v is, quod ignem appellamus, energia: hujus quanta fit virtus, amplitudo , & inter cunita Medici adjumenta , majeftas in opere pyrotechnia, fufe ac plene per nos eft credo demonftratum. Hailenus de Problematum enodatione, primo propofitorum: reliquum effet nunc fatisfacere nonnullorum fubtilitati, qui quaerent , abfolvi fe ambiguitate , ac perplexitate, binorum nominum aut appellationum , in unum veluti coalitum , quod liuic vitio adferipfimus, turn Aneurifnatic, turn Abfcefl'us fmguiftui! fed hane difficultatem, fi perfpexeris acute, nullam & vanam fecerisipfe: fiquidem Anettri/fna pi otogenitum eft vitium ; Abfcejfus vero fangutfluusS'ivrtpoTty.<r& : vel Aneurifma, dum pulfatio perfiftit , & dum ex arteria fa&a non fuit eftufio , revomitufque, fanguinis:; Abfceffus vero fmguifluus, poftquam ilia humoris fafta efteflufio, exundatioque : porro , faitam affeefionem utramque quid vetat ? utrumque vero, quis negat} Aneurifma, cum prae fe tulerit tam grandem , tamque doloriferum , palpitatum; Abfceffuum fanguifluum , cujus humoris tam multa copia per cochlearia multis diebus exhauferimus.- A t de re ifta jam fatis. Alii Cafus demonftratu digni. i. Subpunflo temere Aneurifmate thoracis a Presbytero , Medicum fe profitente, baud multo poit tempore defunftus homo. Chirurgus vero infolens, expulfore nullo, fponte de urbe tow in pofterum exulavit. z.Aneu-

DE NGV ISS. O B S E R V A T I S ABS CES S I BUS .

«7

2. Amurtfmatts v i, fub poplite abditi, mortuus eft miferc Hitor quidam calcearius. 3. Ancurtfnate ad fternum, Syphylia cachexia, p:\idu5io , commortuus alius. 4. AneuriJ'mate, a prava phlebotome, praereptus Calaber quidam . 5. Micat Aneur'tfma perpetuo, ab perveria phlebotome produdtum, ReligiofilTimo P. Puderico, Jefuitae, fub cavutn brachii dextri j cujus puliu , ac diftenfione, produfftum alcerum Aneur'tfma minus, fub vas cephalicum. 6. Jurifperitus Gallipolita iait us gibbus eft, AneuriJ'mate fub medio fterno, per fe ipfum difcuffb, five fortaftis abdudlo \ quod ovo majus non erar. 7. Ceterum, fuit & qui internum expertus, Aloyfius Loapane, Burgundus, arteria coeliaca , ut locus pullatione perpetua tortus indicare vtdebatur , dilatata . Inde periodicos hebdomadis dolores acerrimos, nee alio, quam , nepenthe Quercetani, placabiles, perpeti fuetus; itemque vigiiias -y anorexiam : atrophia denique , & lenta tabe, mortuus eft, in Valetudinario incurabilium phthificis dicato; quod in Pompejano prope Taebias, a Galeno memoratas , colitur. Creditur homo mifer incurriffe malum, a voracitate , & meracitate , inaudita ; confuetus ad fitim venandam, & ad vanam oftentationem , vorare vafculorum , ex rubra argilla tornatorum, fragmenta. 8. Curatus autem ab ejufdem arteriae pulfatione molefta , verum non confummata affeitione, Carolus Nenna, Joannis Doriati Corregi auriga fuit ^ qui quan tum mero , & efca immodica , primum fe compleverat ad morbum excitandum tantumdem etiam, abftinentiae Cereris &. Bacchi parcitate longa, ad fe reftituendum, ufus eft, me hortatore. Sed iftos omnes facile fuperat cafus Hifpani cujufdam, gracili , aduftoque habitu, hominis; cui brachium ufque ad fummum humerum & anteriorem thoracis partem, quae ad alas fpeitac, tam nimium extumuerat , tarn ample diltentum fuer i t , ut confeitus dolore perient •„ cujus turgoris immanitatem videre Medici $ Chirurgi , omnes Sacri Incurabilium domicilii , & ad hunc locum proxime h'ab:tans ^ Bernardus de Magiitns , Medicus, & Aftronomus, non vulgaris Qui T u mor fic nobis opificum rnanu repraefentatus eft. < C A P .

V III.

De Gangraenode Abfceffu .

N E , r ,quis putet ineptire ’ V 1 » privatis a me propofitis feteHis Alfcefbnt. im r 'nc COgmnoms all(iuem interferam, qui Gangraemdes eft. Equi! S v S u r Ha"1 Sansraenae Senerationem^ ac modum , ¿ 0 , quam plerifque a nonnuìlìs.ft H - pr™ u.s dePrehe^iffe , difertifque verbis expofuiffc créditas tumor Praet PIlU°n* Cabrions, qui (licet hunc etiam Fallopius attigit) Ub.de ftuxu ’ S S l ' Pan'l ch,rurS,c0™m °P*™>« , primo Gangiaenam pofuit ex mcalidnm l ì CX humonbus qutbufdam venenofis, ad partem aliquam allapfis qui ¡ Z ™ I f ™ natlVUm exti"Suunt , & membrum in mortem S e S t SuftuI C° T ^ maligna » & Peftiknd f t > & cum dolore^graviifimo , & F > • a quadam , fub qua eft macula nigra , extremis ut pfurimutn partibus ut Potè pedis pollice, ad ufque tibiam & totam coxam, brevi tnmkurrft ’ o T ® e"° GanSffnae modum agnofeo, ex AbfcefTu , inquam , & corruptions fiM tarum quaramiibet partium folidarum; puta offis, cartilaginum, chordarum. • ex offe çjtudem male habito credo fuiffe f quam Illuftri viro Domino Ari-

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

Antlmanno Pignono, Marchionis Oriolenfium fratri germano, curavi , fecundum totam tibiam finii'uv.m ex tajo progreffam. A b ofle, inquam , progreffam opinor; urn quod perpetuis podagras incurfibus fubditus fuit hie Vir , turn quod confel-im , & a principio, le prodidit alienatum os utrumque ; quapropter, non multo poll tempore, neceffum fuit totam exfecari ferra t ibi am , & mutilari ; ex quo affr.ilu feptuagenarlum , & fupra hominem evaiiffe fofpitem , mirtini etiam atque etiam fu it. Favet autem mihi non parum Ambrolius Paraeus , qui chirurgicorum tperum fuerum lib. n . c. 12. profefTus eft* m gangrdenis humorum influxibus interdutn offa primum imbuì, atque ab his infiamma* ioni s initium habere; quamquam aliter eruditismo viro Collegae meo , Mario Sciupano , vifum eft ; qui credidit ex venenato humoris , qui per febretn invaluerat , influxu profe&um marcorem . Utcunque apparet Gangramtm fuirte ab influxu; res, quae parum eft adverla no~ ftris homitubus, q.ui Gangraenas omnes faciunt folurn a partis inflammatione confequentes . Sed & aliud in hoc argomento aperiam; rem quidem, quam a me frequentis ele in Nofodochio Incurabilium obfervatam novere plerique do£ti , qui me nova quaedam adminiftrantem perfaepe viferunt: Gangraenas, Ò" cum necroji Abfceffus, lente acceffiffe atque exjlitijfe , ob vitiates infra tendinei ac nerves ; qui antipathic quadam , & occulta humoris proprietate potiu.s , & prius quam carries , aut ;nti f a l i fueriat obfejfi. C

IX.

De certis partimi Abfceffbus.

Ae jam majorum & genere vagantium Abfceffuum expofita ferie deinceps alios partibus definitos, & circumfcriptos enarremus ; fed ita , ut brevjtate quidem legentes alliciamus, varietatis vero, & novitatis gratia recreemus . Quis autem perbrevis infpeftus pretio, placituras raritate ac lepore narratiuneulas aon coemerit?

§.

De ventricojts Abfcejfibus.

Umor mammae ventricofus adeo ut anguriam aut melopeponem quam ma xime fieri poteft, mole adaequaret, ejufdemque formam repraefentaret , obfervatus a me eft, in San&ìmoniali Templi fplendoris foeminae , vetula , cognomento de Georgio.

§.

II.

De Hydroeepbalo. St Hydrocephalon puerorum quidem affe&us proprius ; fed non fic , ut grandes aetate non tentet quoque. Hippocrates enim, lib. z. de morb. nulla aetatis diftin&ione, & fi qua eft illa in viris maxime propofita, ejus morbi meminit. Quanquam non admittit facile hoc in viris Pet. Salius , ob folidam ligamentorum offeorum firmitudinem. Quod fi taraea eveniat, ex malefaila vinculorum materia, fuc-

DE NOVISS. Ö B S E R V A T I S ABS C ES S I BUS .

fuccubiturum ante hominem credit, quam iftiufmodi futurarum hiatum paffurunr Nibilominus Hier. Montaus, in pucrorum pragmatia meminit, opifici fumaria ca put aufìum ad tantam magnitudinem, ut cum nafo facies occultareturj cui fimi le bj/ihoccphalum mibi vifum eft hoc. Hydrope extumefcens mcnftrofe caput obfervare licuit , Anno \6ao. in filioio Magnificae leftiflimaeque toeminae Claricis Carapbae, nonum jatn menfem nato :■ cui a quinto natalium menfe coepit inire tumor j qui pofìmodum auétus eft adco, ut circumdu&us funiculus non brevior effe: , quam duorum palmorum , & quin-' que digitorutn tranfverforum, communis menfurae . Creditus a me tumor eft ce rebri intercapedinis , multa humorum copia turgentìs ita , ut commiflaras omnes offium, & frontis medii aperta vacuitate teneret ampie diftraftas, & circa inferio rs dißentum convulfumque crus dexterum . Revulfi ad obtutum inferiorem oculi , ex ulcufculis vero in capite fpontaneis, ad deaudationem ufque offis, cutis diffifa, quae ipfit capiti praetenuis , nulla extrinfecus mollitudine . Rapii fponte aliquot dentes, quos ab uteri clauftris tuleràt . Ad poftrema morbi tempora non. fugenti lac infundebatur ex cocbleari. Infans hebes, & fopitus fere perpetuo, nil unquatu obftrepens, aut ore fignificans, morbo fuccubuit non multis ab extreme aucb ipfa dicbus ; cujus Imagiuem hanc miìu Piéiores opifices excudere voluerè. His fimiles Hiftoria ieriptis mandarunt Albucafis, 4. cb'tr. r. 2. F ..& Razes in ¡.de morb. puer. c 5. & Philippus Ingraffias, /. de tumor, praet. nat. pag. 380. Q u( -retulit depilerò quodam biraulo, cui per Hydrocephalon fuperiores omnes & Wi_ timae futurae, praeter imam lamboidem, quae parum hiabat, ita erant diduitae ut aqua incumbens cerebro diaphanam per cutem apparerei. Hjdrocephalus ctiam fummae magnitudinis, qui viginti quatuor libras noftrates «erta feitionis fide, contineret aquae, deferiptus eft aGuilielmo Fabricio Hildanc)* cent, cbirurg. I. 1. obferv. io. Edit. Bafileae , editas Anno 1606. In qua fua obf>rvatione , cum pleraque digna Problemata non enodarit , V ir alioquin eruditus * enucleabimus haec nos libenter. ’ Quod e robufiiffimis parentibus ortus puer hie, languido capite prodierit refe rendum eo eft, quod duro homines corpore , & hac ipfa firmitatis1 fiducia * arbi trary & prompto qualicunque viftu, & potu , quantocunque ufi , vim fuperflui tatum infolentem congerunt; fie obfervatum eft mihi plerumque ex fanis & nrae laritis parentibus, morbofos ac tenues obortos fuiffe filios. F

Aqua

AURELIUS

SEVERINUS

Aqua cryftallo clarior parti, videlicet confona fale cerebri re (bluto, ut cbymiatri volunt ; & ex his maxitnus Joannes Petrus Faber , in Chirurgia fpagyrica , ubi de Oedematis . Cerebri corpus diftendebatur aquofa colluvie ; propterea quod fpongiforme S t glanduiiforme videt.ir, i iyY.í<p¿\»\ i’ubítantia > non ita parencephaion , quod ficcius, durius, denims , folidius, id eli, minus, cavum atque adeo crebris aut axis futurarum hiatibus, aut ofFium rarite aut tenuitate patulum ; idcirco p feu d o cep b a lo n , ut parencephaion aeque dicetur me auitore r quare & , auftore Hippocrate , par tem anticam capitis plus continere cerebri dictum, quail ipfa vere contineat cere brum , non ita vere poftica . Arfra/ftus autem & gyri, feu fpirae cerebri, nullae apparebant ; quippe quae nimiopere propter diftendentem copia humorem explicatae; quo referri poteii, fpirarum iiiarum caufam , haud fob ufu effe veuarum & arteriarum commode applicandarum, ut omnes Anatomici voluere ; verum caufas adhuc reltare materiam , effeftorem , & formam : materiam inquam diffimilem fibi ipil , quando iepti luci d i, callofi corporis & intercolumnii denfior, preffior & compari ior ; rarior vero, laxìor, & folutior, fpirahs cerebri circumdu&us .• in quas binas materias: & for mas adaptavir fe bifariam effector, ita piicatilis is iibrefactus difcuffus eft , fàcile explicante hydero cerebrum. . Graffa tenuifque membrana intaminata propterea , quod incumben? aqua intermixta & faifa nonnulla parte , ut faifa font omnia excrementa horninis, & foetui praefertim novelli i utpote, quae fai concoilorum omnium ammoniacum eluerunt , ac fecum abftr txerunt » , Cranium adhuc membranofum non offeum; quippe quod humore multo circumfufo, nequiverat addeniàri \ in pueris fiquidem omnibus calvariae. cartilagineae ma cis quam offeae videntur. Tertius ventriculus cum reliquis anterioribus confufus non apparebat , eadem diftentus vi & infolentia. _ In quarto finu concrementum vifcidius 8c parcius , eadem qua dixi , partis pofticae natura exfucca. , , .r Corpus inferum gracile ac praetenue videbatur , nulla exutente ip be vitcerum interiorum ; abfomnto icilicet & rapto in foperioribus alimento ; vel quemadmodum , abunde diftento fplene, caetera membra conubefcant . Ea fcilicet eft oeconomiae corporis communitas, ut uno laefo vifcere praecipuo, belle valere nequeat caeterum corpus. .r , Brachia, femora, crura, etiì reliéta mobilia, convelli foeta ; difficile fit id, quoit cerebellum 8c poftica pars cerebri bene fe habfant ; verumtamen & fine lane tasta fecundum foam' ftrufturam , nihilominus quia neceffe fiebat ut comprimerentur haec, undo convulfionis anfam capiebant. , , . Caeterum febris 8c dolor nullus : hebetudine & longinquo reduttu cerebri. Ad hunc quidem modum evenerunt lingula congruente!) , licet tamen. nimiufm incongruus effet ftatus naturae . §. I I L De- Turgore fervido , ìaxoque, capias & faciei » Omtullis, aut fecundum faciem , aut fecundum caput foperius , qua circumfèpit capillus , accidit tu m o r n u n c a c c e n fu s , n u n c laxas, quem yulgus homiflum, & Medicorum Eryftpelam appellare confuevit » Quam. haud fatis video nuns

DE NOVISS. O B S E R V A T I S A B S C E S S I B U S.

ijr

E ryftp ela fit, multa enim id opinarì difliiadcnt : nam plerumque foeminis accidie

id vitium , & bis maxime pituitofis , mollibus , _& inertibus -, deinde cum color non flammeus , fed laxitas , & ceffilis digitorum impreffio tumori lit ; quid non O ederaa magis » quam E ryftp cL i , vocitetur ? Si memoraveris adfceniutn ad luperiora humoris, qui propterea levis & biliofus judicandus appareat : occurram equi* dem- dicens *, fieri pofTe etiam, ut illud eveniat, quia caput omnium maxime partium ad defluxus patulum, & debili(fimum, eft: quare adhanc partem, veluti ad minime reiìftentem , prompte collimai expultrix irritata morbo facultas . Verum enim vero illud, quod certe judico, funt aliquando cum bile commixti iìmul , & alti fuccorum ichores omnes ; quorum coacervatu , & violento rap.tu ad caput , hoc aliquando turgere vidi fic undiquc, quibufdam decumbentibus in noitri Valetudinarii leftis, ut fupercilia quidem occultarentur*, oculorum vero palpebrae conniventes vix aperiri poflent j qui quidem Abfceffus interdum per fe difcufiì, iaterdum in fuppurationem abierer ita falfum apparet E ryfip ela m hanc effe vere, quam dicunt . Confirmât autem & remedii utilitas , etenim provide anticipata foeminis venae feftio tumorem praevertit •• ut in uxore Antonii Operarii , Typographì , compertum eft, & in Parthenopbylacii Spiritus Sanili, virginibus foeminis , natu gran di bus plerifque. §■

iv .

De Exojhfi.

St E x ojìofis , definitore Galen. in Vtb. d e tu tn o r. p r a e t. n e t.

t . 5. C u ju fp ia m o jfis em in en tia in tr in fe c u s a m ela n ch o lica f u p e r flu i t a t e p r o f e t a . Vifitur autem , eo-

dem Auftore, in bis, qui Elephantiafi laborant fecundum utraque tempora , genaf've, confpicua, D io n y ffc i appellati, quafcilicet Satyri, quibuselephantici aequiparantur, cornua exporrigunt. Sed & aliis abfolute hòminibus , quibufque partibus obfervati funt a nobis ejufmodi offis exceflus: in jumentis omnibus multo frequenrìifime vili , quos veterìnarii fo p r o (fo , quali fuper offa failos , acceffus dicere confuevere. Primum hoc ego genus incrementi "vidi, tetigique , veluti clivum exlh're in medio fronte fHiae natu maximae Viri fpeftabilis Aloyfi Saggi . Gettavi autem & ego, fecundum infimos utrofque cubitos, diu , perpetuo dum his inniterer, incommodantes : qui poli: aliquot annos nullo remedio funt difcuffi : id quod, & memoratile modo pueilae eveniffe audio . Porro funt hi nullius interdum praegrcffi morbi foboles : caeterum enim , lue Venerea confeitis hòminibus funt piane frequentiifimi, capite, fronte, peilore , brachiis, manibus, tibiis, pedibus, & reliquis panca carne munitìs oflibus . Soient autem conta,giofe exojiofes , cum plurìmum putredine férmentum incitât , in ulcus, & manationem, abire : cum pleraequ.e manea,nt etiam infrailae, & quantum quidem Abfceffus immunes, tantundem •etiam perdolentes.

5- V. Hardeoli nova ohfetvata materia. V T L Hotdecium^ tenue Tuberculum, futf/ervat rette medendi laudi s argumenta, trad v eteres quidem, & in hujus cauta continente dignofcenda , & in curatione 'nda , haud iatis , quantum debebatur, praettitifle videntur . Nempe curatio , R 2 quam

«32

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

quam ipfi ex pañis, & cerae , calentium fomento probant , tarm i! multum commoda videatur, tamen infrugiferam ; & minus felicem ufu fe prodit. Materia ve ro creditus eft humor glafteus , & concrementum durum atque fcirrhode , quale ipfum vere non eft. Quippe nos unica pumSione & curandi virtutem , & cauiae notitiam, veraciter affecuti fumus. Namque fubpungentes interiorem inyerfatn palpebram, & materiam continenter expreifimus ; quae carúncula imiti lis cerebri for ma vifa eft , & oculum non femel iftiufmodi opera liberavimus . Primus , quem ad hunc modum curafie obtigit, fuit Leonardus Cyminus, chemicarum rerum non indiligens adminiftrator, & nofter quondam in chirurgia auditor . Secundus , Sal vator a Crefcentio, Scriba Regiae, quam dicunt , Cancellarne ordinarias . Ter n a , Francifcana minor Sodalis SacrLjncurabilium templi -, atque alii quam pluri m i, quos adnotare neceffarium non eft. Veruni enim vero, credidt quidem haclenus nemini priorum trailatam hanc curandi rationem ; cum lesi nuper, turn apud Altarabium traB. 4. praB. c. 8. turn apud Mefueum lib. 2. Grabadin , eandem ex amulTim defcriptam : quod, & purgandarum affertionum noftrarum , & confkmandae admiaiftrationis chirurgicae gratia, dfoirum volui.

§.

VI.

De Miliolo, exter¡oris palpebrile Tubérculo. I profitear ingenue, quod fentiam ; equidem ignoro, num vel Antiqui fcriptores Medici meminerint, etfi cognoriht; vél noftri cognorint , licet non memi•nerint, T u b ercu li c u ju fd a m e x ig u i in c liv o p a lp eb ra i cilia r i t fa fe m it s ì '& f e c c u a p p i i i s o b liq u e p r o fe r e n tjs j q u o d m a g n it u d in e , d u c ili e q u e , m ilii fe m e n tu la m r e fe r e y j i ta n tn m m o d o J la v u m h u ju s co lo rem in ex q u ifitu m -alboreen in te llig a s m u ta i u m ,. Ex qua fane fimilitudine xt?%j>iSinr M d io lu m , feu M iljo liim hordeoli modo placuit appel lare . O vo autem tenuiffimo formicarum facile comparaiTem j nifi quod corticuiapi duriorem, ac ferme corneolam huic Tubérculo advertí ; ufqué adeo , ut medicamentis acerrimis, id eft, liquidis caufticis tentatum nullam ve! tailus , yel colo n s , mutationem fenferit. Itaque pinnae galli Africani cuipide acuto, cujus identidem piuma medicamento tinfta prius ufus fueram , putaìnen vix ad fecundum , vel tertium i£lum penetravi \ cduxique molliculam chartae bombyemae madidae fimilem portiunculam. Fuit autem is, in quo primum rem expertus fu i, mirae in dolii puer Antonius Fiorillus, Jacobi fiíius, qui, per auftrinurp anni ftatum, chemofis vix ¿uní elapfae reliquias eodam oculo prae fe fèrebat>

§. v ìi; De Varicula acuii. Em piane novanti, & a nullo priorum hattenus adverfam * a me vero non, fine animi voluptate pridem compertam, aduotabo, frugiferatn alioquin auditu noftris rei medicae candidatis . Oculi portio candida , quam adnatam tumeam nominavere majores, venulis alitur fic exilibus, ut fiat inadfpeilabilcs , atque in ter omnes univerfo corpore minimae; quae tamen confpitue redduntur morbo, id eft , inflammatione, qua turgefcunt. Flaec autem fubleyamenti l'pecies, quae faepe vifitur, non eft amplior , quam muliebri^ capilli magnitudine in ophthalmia , in xbemofi, in ungula, & pterygio. E t hae quidem cum affe&u rubro veaarum funt exaltatienes Ivtesjicorum, vulgo cògnita?. Cae-

DE N O V ISS- O B S E R V A T I S A B S C ES S I BUS .

133

Gaeterum cifra inilammationem agnafàe «micae , vehementer ab Iridis .temitys exturoefcentes xidi venas, non vividi qmdem, òc imbelli, fd atri fangumis diitcnti -me- quns fie primutn no.atas Vancuias nominavi , acque habui ; procreata* ac vifr perpetuo mea quidam obfervatione , in homimbiis iangume era(fiore redundanti bus ciuafis unus fuit, in Valetudinario noftro, decumbens homo Romanus , cui1Antonio di loanne nomen; quem cum Adamo Marchio, Medicophyfico vigilantiffimo & al'iis hofpitalis ejufdem domus Qururgis obfervavimus . Eli & ex hoc ordine FranciTcus Caefarius Neapolitanus, qui ex hoc vitto , lcvibus primum jnitiis in magnos acceflus, incurrit tandem oculi Proptofin inemendabilem.

Didicifti mine, lìquida attentas aures adhibuiiti 5 ex hoc genere V a n cu la ru m , fi neaiisenter aut perperam curentur, graviora mala proficifci : quae lì praevertere prinjum volueris, dicarn equidem, quid faciendum fit. Acque illud eli, ut haice venula?, quae maxime exporriguntur , (eft autem , qua gibberum toljunt tcrumque induerunt) provila prìmum umverfitate corpons , acu aurea , vel argen tea pupugeris; fiinguioemque redundantem detraxeris; mox, quae repnmunt mé dicamenta leu fluida, feu folida , ad coaequandum adhibueris: extrinfecus vero, fi fit opus , lamella plumbea , tum dtu , tum noótu , fed no£tu potiffimq continenda c i l. §•

V ili.

De Haemorrfnìdis nanum. A cm orrho'idas n a n u m Arabes primi nominaverunt, eo conlìlio , ficut adnotavit Io. Coftaeus in A vicerì. quod caecarum infiar haemorrhoidum lateat hic tumor . At Alexander Benediftus /. 5. d e m orb. c. io. fic diiias interpretatur ,

quod, liatuto tempore fanguinem cvomant & eru&ent . Mihi potius fic appellarne videnrur j quod varicofas fedis venas referant , e naribus infimis oblique gibboden carunculam exerentes. Has quidem cum P o ly p o plerìque confundunt , nullum in ter hos dìlcrimen agnofeentes : at vero nonnullutn intereii. Siquidem majoris mo* lis, ac maligniorìs naturae vitium, apparet Polypus; utpote, qui latioribus acqui altioribus radicibus nixus, longis intervals externe atque interne exerefeit, pienilunìis praefertim , aulirò euroque flantibus , incommodus . Ad haec cartilaginei prope duritie Polypus eft. H a em o n o id e s vero, eodetn Alexandra auétore , Carunculae fune quaedam fimiles mulierum papillis, haeque narium imis partibus, quae carnofiflìmae funt, cohaerent. Audiendus ergo Gabriel Fallopius non eft, qui coloribus tantum diftare Tumores iftos ait. Reftius vero Petrus Bayrus, qui lib . 5. p r a ciic a e c. 3. diferetis utrifque vitiis , aperte pofuit H a em o n o id a s carnes molles j quànquam interdum adeo exerefeant, ut multura pendeant extra nares : P à ly p u m vero carnern habere praeduram, & polypo pifci fimilem dixit . Quid , quod diftìcillimus tra&atu Polypus eft, H a em o n h o id es vero ( quantum experimentum oftendit mihi ) facilìores , cedentiorefque funt. Porro folum conciiae , fanguine multo effufo, deletae funt feme! F ranci fcanae Minori Sacri Incurabilium templi : quam rem novere Francifcus Romanus, Chirurgus, qui rem ad me delegaverat, acSoipio Averfanusj ordinarìus ejus Coenobii phlebotomus.

*34

A U R E L I U S §.

S E V E R I N U S IX.

D i mtrìs duobtu fauchtm & palati Abfctflibus. ^At:ci;m Abfcejfus , loci import imitare & anguilla , terrifici , & verendi funt of.ines; quorum ego graviffimos & memoratu digniftimos coq^ri duos . A l te r, qui rubere inacquali ab hac parte, & ad nares, protendebatuf-, latus autem ad longa tempora nullo cum incommode ; diruptus excreatu ianguineum exclufit teres, & oblorgum hirudinis modo conerement um, quam Hippocratis bdsllam opinatus, oitendi Sciupano, qui meatn ad fententiam non illibencer acceifit. Ipfe autem aliquando monftraverat ej silos cprfi orina curculiones. Fuit autem is, de quo loquor, puberis turn aetatis films, öi fallor, Procuratoris, quern dicunt, Fifcalis. Sed mirabiliorem alteram audi hiftoriam ! Villicus adalefcens , ex frequenti &diuprodu£la fubdialis frigidique aeris ufura, provocato vifeidae pituitae deftillatu, fentiit iìbi primum nefeio quid ad palati forulum adhaerefeere : quod aliquot port diebus in Tuberculi formam fe prodidit, atque ex majoribus indies incrementis, ad earn magnitudinem tandem excrevit; ut totas homini fauces opplens , nedum firmioris alimenti traduflum , fed etiam potum , infpiratumque, praecluderet : renixu duro, colore carneo, variis aliquot plicamentis in ambitu excurrentibus praeruptum . D cco tlu m S a rJ'a cp a n ila e diu potum ml profecerat, ac neque buccatus & gargarifmata varia , difeufibriis multis fuccis roborata , cum depofita propemodum fpe falutis , ad Incurabilium morborum hoc facrum afylum translatus e f t. Cui Tuberculo extenuando cunfta noilri medentes expend nil frugis attulere: cum ego re infpeila nova & infoienti , praefocatum hominem tri certo cognofcens , collegis meis , laryngotomiam non dubitavi propo nete; qua fola velut facra anchora tarn miferandae fords exitio poflet occorri: addens, fi periculofum & audax id auxilii videretur, hos demum effe cafus, quibus ope dubia foret fuccurrendum. Nam fi res ceflerit , opitulatus utique fueris ; fin minus, eveniet id, quod futurum erat, id eft, interitus. Quod fere oraculum ad hydropis paracentefin ampleitendam enunciaverat Hipp. i d s (oc. i n h om in e . Praeterea proditum eft, temerariis ac fortuitis percuffionum cafibus , infanabilia mala multa labiata : quid igitur a magiftra manu faciant feflurae certis rebus, omnibus ac modis, accurate proviiis i Haec & alia turn ego. Quae noftra fuafio, quid dicam, ut admiffa approbatave fuerit; quando fit in promptu Msdicis omnibus hujufee feculi non ufitatas, & obfoletas, operas quafque refellerc: neque enim quadraginta, aut fupra feriptorum aucloritas, aut omnis ratio, quos ego tura memoravi , atque ex fermone proprio de laryngqtomia fingulos citavi, quidquam operata funt ; quid autem operarentur inter homines, qui neque experiendi cupidine , neque rerum viriliter gerendarum gloria, moventur ac ne tanguntur quidem . Itaque , denegatis vitalis aurae fomentis , fato funilus eft mifer homo : quo ftigente mox corpore in anatomicam ìnfpeilionem vocato, praefeilum Tuberculum oftracinum intro repertum eft totum , cum aliquo particulae conformata, & quarundam quali alarum, & roftri diferetu. Itaque non inepte a plerifque adftahtibus , & a nobis ipfis aequiparatunt ell Teftudini terreftri parvulae. Sed ante hancTuberis excifionem, experimentum, quod fecimus, laryngotomiae narrabo . Difleila enim primum cute , fecundum longitudinem corporis , ex hoc aditu failo reloluta tranfvei'fim trachea, qua bronchia per fynchondrofin conjunguntur ; confertim & fubito vifus eft humor prodiiffe cum fpuma , auditufque ■ i2 fra-

DE NOVI SS. O B S E R V A T I S A B S C E S S I B US.

155

fra^or fpiritus veluti diffilientis abangulto conclufòqiie loco. Qua re fic piane co gnita , dotti Viri praet'entes plerique , qui vifum advenerant , cenfuerunt valde probabile, ut vivenci ad jam prorogandam fpiritus ul'uram , ejufmodi pertufio fubventura fingulariter fuiflet . Quod autem magis erat optandum , nunc vero tan tundem dolendum eit \ fortaffe quotidianis epidemiche anginae cafibus conclamatis, eo exemplo, Medici noitrates animati didiciffent acquando fitccurrere ! Sed hujus ejufdem hominis vilceribus exieitis , quae offenderimus utile fuerit etiam enarrare. Reperta desterà cordis auricula dii rior, & cartilaginea , plurimo atro fanguìne diftenta fic ut , pugni magnitudinem aequaffet : quae di (fetta neque refedit, aut repreffa eit, fed eodem modo fornicata perllitir, velutobfirmata huic {tatui, & velut tigillis affabricara. Siniitra quoque auricula nil a priore varians . Interina fibris quibufdam veluti laciniis aut appendiculis diltìnita luteis , quas & in hominis fufpeniì cadavere fecto per nos, Anno 1030. plenis hommum fpeitacuJis, obfervavimus„ f.

De Strumh mammarum. Uros quatuor Affeftus , ac Tumores , incurruni mammae ; Glandularum v Strumarum , Scirrhi, Cancri . Sed hic quidem ex adultis perpetuo gignitur fuccis : quam ob caufam , & teterrimus ipfe e li , & graviffimis fymptomatis torquet. Reliqui omnes, ut non ex aduli¡s humoribus proficifcuntur ; iic longe minus infelti iùnt. Has ob res , ut hoc utrumque genus facillìmi diicretus eit j ita difficilius aliquanto caeteri diffinguuntur : fed Scirrhus totum frequentius mammae corpus occupans, immobilis eli propemodum. Strumae , Glandulaeque , neque to rniti mammae corpus occupane, neque immobiles funt, fed praehenlae digitis, huc illucque didrahi poifunt. Difficile autem Glandulis & Strumis difcrimen poni : ac multi facile confuderint utrumque nomea propterea, quod oitenderie Galena? Stri niam effe Sd-rhum m Gianduia„ Gianduia autem quid fit , nifi induratum quali feirrhode Tuberculum piane non invenies, apud eundem Virum ubilibet. Nihilominus apud Aetium, e poiterioribus Graecis metnini fecundum, Tetrab^.. fenn. z. «.5. leges accedere aliquid ad Strumas Giandulas. Ad omnem modum deteriore? funt piane Strumae , ac difficiliores contumacio refque Glandulis 3 imo quae longoc in anno? natura, & medicamenti? , inexcuffaè manent -, quanquam autem per dierum intervalla rarum & momentaneum excìtant dolorem : caeterum immutationem nullam dolori? , aut tailus , inferunt . traque ialluntur egregie, neque difendi poifunt hi , qui affe&um ejulmodi fub mammis, Cancrum arbitrantur inlànabilem, & curatione tantummodo fucata traftandum volunt. Porro cum non hagreat quanquam fubjeitae carni , concolor fit , venifque. turgentibus_ feptu? non varifelcat , Cancrum nifi qui? ineruditi!? non dixerit . iraque cum efofmodi Tubercula mihi iè offerunt, extrahenda ftatitn propano, ne vitii mora negotium poithaec incurabile fkeifanr . Nimirum poteil Scirrhus in laxa parte, trailo fuccorum acriorum cumulo, in affinem Canyrum faceflere. Meminit autem horurn , a le curatorum , Amatu? Lufitanu? C«r. 32. cent, terttae , & Jo. Schenckius, m obferv. /. 2. tir. de mamm'ts pag. 33Ó. Fortaffe autem haec & Megetis antiqui Chirurgici Struma eli ; de qua Celfus Uè. 5. c. 28. In mammis quoque fo.rnmarum Strumas fe reperilfe , Chirurgicu? Meges auitor e it. De hac euam Ludovicus Mercatus >■ exfcindendae, extrahendaeque ,, ratione hae tradita /. x. c. 17.

fjrf

A U

S E V E R I N U S

l. c. 17. p. 137. Qua Struma fubeft , particulam digitis utrinque eomprehenfaflK acu filum ducente lubtus quidem primum tranfues , mox fili capitibus utrimqué cum Struma fequente attraici? ; hanc adatto fcalpro fecundum fuas radices exfecabis, nulla fui parte relitta mere bramila, quae Tuberculum invertii: qualis & in Steatomatis, Ateromatifque, cautio eft. Quamquidctn exfcindendi rationem a Payaeo, & in Cancro labiorum , propoiitsm menami : a quo auttore traditam reni snutuatus ert fortafle Mercatus . Dedutta autem , atque immutata , ell ex primo Cornel. Cello , qui hanc l. 7. clavis oculi ejlirpandis propofuit . Addidit autem Ludovicus liberatami maaimam, quemadmodum recenti a vulnera, confuendam ; nifi quid intus remanferit ; quo cafu non confuendum, fed detergencibus, & purgantibus utendum . Meminit & hujus quoque curationis Joannes Fragofus , in operé chirurgico traSl, de apojiem. q,6 i. iub finem nominato , ficuti lua gens conluevit , hoc vitio Z aratami. Hanc ergo curatidi rationem cum, in complurium Medicorum convento, propo» fuiflem honertae cuidam foeminae Lucanae, Duds Illuilriifimae Bucineniìum ancillae, quae eidem fiuo vitio coniultura Neapolim, e compofito , venerat 5 infoienti quadam, & infulfa , quam Docli riferint, adverfione. Medicus quidem fenior, negavit haec quaquam attingenda, nedum exfcindenda Tubercula ; propterea , quod corpora funt mammis quidem glandulofa, aliis vero parti bus Glandulae. Unde au tem hanc rem didicerit homo ì'apiens , quis e l i , qui indicare queat i Iple nihilominus Hippocratern aiTeverabat auttoretn, qui ne id per iònmium quidem : qumvero ait : « M ic i '<ù d i b i t 00 r o t a i r i h a i i x v . K i i v r a i , b j S 'i e ì p o m a , irvi m a iV f &c. quae, ad amuflìm reddita latine per Janum interpretem , funt haec ; qu'm etiam glandulae fn petlorìbus mammae appellantur, & altolluntur, & lac faciunt, ¿tV. Sed & praeter Hippocratern nemo non aliorum omnium glandulofa corpora dixit mammas, non autem adenas ipfas mammarum. Praeterquam quod , fi glan dulofa corpora iìnt eadem, quid prohibet, ut exfcindi vitiata non poifint ; quandi & ipfas mammas feliciter exfeftas turn integras, & inculpatas, in Amazonum hiJloria l. de aere, aquis , locis , ptrhibuit Hippocrates ; turn etiam male valentes, ut de quamplurimis commentus eft Jo. Schenckius. Itaque apparet , nil facete ad impediendam chirurgiam , quod glandulofa quaepiam fint corpora ; contra quam homo irte volebat. Sed his abunde jam cognitis, caeterum, opinionem meam even-tus rei fmgulariter comprobavit. Etenim mulieri medicamentis variis , turn interms, turn extends, & vittu tenui, fudoribuique diu niulrum exagitatae , ac prope laflatae, ne dum non aiiquis profettus accelfit : quinimo fieri non potuit , ut ne tumor, qui fornitemi vitii tamdiu aluerat, demum exulcerafus fuerit; quod illi tam impenfe moleftum mox evenit , ut jam rurfus ad nos redire , ac diferimen omne fubire certa fit . Commififietque ie utique noftris manibus , nifi brumali* frigora, quae tefiimonio Hippocratis inimica funt ulceribus, remorata elfent. Interim opinioni noftrac, veritatique, divino quodam numine , cafus adfiipulatus eft. Scilicet, Aureliae ab Alexandra Ebulitae , foeminae lettilfimae, Cancro mammae dexterae duos jam annos vexatae, Glandulam fpongiformem putredine laxatam, quae ulceris medio adhaeferat ; eodem ipfo contradittore, atque aliis Medicis, turn Phyficis, turn Chirurgicis, praeièntibus ; levi forficula exemimus : qua re confetta commodius per ea tempora vixit . Hoc unum exemplum erto Glandu lae fpongiformis in foeminae mamma. Sed & in viro comperta eft hujufmodi al tera, quam de alae diuturna fiftula fubfecui, proximis diebus, homini, qui perfaBariTvn jam vix fe lanum putat : adeo fpem ejus rei dejecerat ab aliis omnibus imm.'dicatus . In cujus fpongiolae aliqua parte caruncuiae teretes adverfae duae , pro-

D E N O V ISS. O B S E R V A T I S A B S C E S S I B U S .

137

promlnulis ummoue Iabellis, quae rofteilum rajae, vel erbacei marini , praeferebant ; hiatus fciiicet unde eruftabat fiftuiae fanies. §.

X I.

Ds Zona Herpeth, five Ignìs Sacri fpecie. rjOr.am quidem, ad hoc tempus, nemo tradidit a fe obfervatam ufque adeo, ut J L veramejufdem formato, ipfe, qui vifiSet, teihikan cafitens poftec. Q.uocirca rotti, ampliffimis in Valetudinariis medicinam quoti die factitanti, cum non te mei vifenda obtigiflet ejufmodi fpccies: facinus aut inertis , aut mcoofulti »homi nis commrttere miti videar , fi rem banc inter hos , de ncvis obfervaus Abfcejfy busy (tc Tumortbus, (crmones, candidates tnedicinae celem . Kemalioqum non minimi momenti, quando Plinius admonuerit, estingui hominem hoc aaeau , piaeteröuam quod affequi fenfus noftrorum Auftorum , ea de re varie dinerentium , edàm ad bonum Profefforcm pertinet. Primus ergo Scnbonius Largus > paulo pofterior, quantum apparet, Celfo v ir, atque a Galeno memoratiilimus, /. de comp, tftedk. praemijfis c. 244. 245. & 246. ad ignern facrum , mox caput 247. 24 l • inferipfit, ad Zonara, quam Graeci Herpetem dicunt . Qui bus indem ve! bis uius eft & c. 63. qui idem V ir, & c. 166. ejufdem zonae memmit . Itemque Maicellus Empiricus l.de meàcamcnùs c. 2.0. ised Plinius , auftor operis de re meatca /. 2. e. 34. inicri-pfit ( Ad Circinum , quern Zonam vocant ) dc fuudidit ; C/tanus , quern alii Zonam vocant, tabs eil, veficae tanquam combuftae exeunt, & crepant, primum paucae , detnde cito multiplicantur; quae fi hominem cinxerint, occidunt. Et c.feqùtnti ad ignern facrum inf cripto ; eft , ait , genus Sacri ignis , quod Zo//er vacatur, quod occidit eum ; quern appetii , fi praecingit . Sect Plinius fecun•dus, foriptor hjloriae naturati» lib. 26. c. 11. F. Ignis , ait , /acri plura funt ge nera. Inter quae medium hominem ambiens, qui Zofler appellatur ; & enecat, fi cinxerit. Haec Auftores Latini de Zonae appdlatione , more, natura. Quae ejufdem na tura plenius ut intelligatur, operae pretinm judico , ut inquiratur etiam turn ge nus ejufdem , turn materia . Certum eft quidem calidiifimum , & fervidiftimum Iiunc Tumorem, ex tali etiam humore procedure; fed haec bilis una eft, quae vel Eryfipelas, vel Herpetem parit ; quorum appellationes & ufus Latinis fuerunt alii, atque alii . Nempe quidam ex his Herpetis , & Eryfipelatis nomen graecum attigere ; quidam non attigere latino, Ignis fa eri, nomine contend. Incertum autem, an Herpetem cum igni facro comprehendcrint, aut confimderint ? nimirum exafti rerum iftarum aeftimatores, & judices, minime placuit effe Romanis, quorum gra vitai minus, quam Graeci confueverant, medicam rem excoluit , aut dignata eft, Iftinio ädnotante, hijlor. near. Ithr. 29. proemio . Unus Cornelius Celfus Eryfipelas aperte diferevit ab Igni farro: quod genus duplicis Herpetis pofuit , efthiomeni , & fecus. Eryfipelafi vero atque Ignern ficrum hi, qui fubfequuti funt, aliter at que aliter acceperunt. Nam hi ccr.fuderunt, hi difereverunt . Atque alii Sacrum ignern cum Herpetc unum eundemque affe£lum cenfuerunt ; quorum unus eft Jq. Monardus, Lb. 7. epijl. 2. Alii vero fejunxerunt, e quibus eft Oribafius ad aphonfmum 22. 1. 5. Ita fciiicet nomina graeca , & latina , diftrafta atque accepta , varios fingulis fenfus atque opiniones pepererunt. Foret autem hie tnfinitus , aut etiam alienus ab mftituto nrftro labor , fi cun«as conponere lites, aut univerfam rem pertraélare veilem: iatis huic loco videT-'m. I. v S tur

133

M. A U R E L I U S

S E V E R I N U S

tsr fi Latinorum, qui zonae meminerunt, fententiae duntaxat expendanrur; quam rem lie brevi conditilo . Scribonius, Apulejus, Marcellas, 11cerane Piinius, abje¿to graeco Eryfipelaiis vocabulo, Ignis J,acri nomine Hint ufi: Herpetem fi quando nominavere , graecis edam charaéìcribus e apre fiere . A pud hos quidem Zonae nomen exftitit non feme] ; at hoc quidem diferimine : nam apud Scribonium Herpetis fpecies dì Zona ; at vero Plinio Ignis farri , hoc d ì ( quae opinio noftra , & Ingraiììae fiiit) Eryfipelatis fonria quaedam. Marcellus, vel dubius eli, velad Scri bonium acceftìt. Cornelius nufquam locùrum, leu Zonae, leu Zojieris meminit : forta'fle, quae ilio feculo vel non exlìitit, vel non adverfa eft. Caeterum enim abfolutus auftor rem alioquin non contemnendam non confempfiffet, aut praeteriiffet. His fic expofitis inquirendum nunc occurrit, quem in modum aut fitum hoc fe cingulum ad corpus accommodet? an tranfverfim lcilicet ut baltheum inducitur? an vero fatis eft , ut fecundum fe ipiurn tantummodo , nullo fitu corporis difereto , formam iilam orbis adfeifeat ì Piinius quidem videtur ad ufum cinguli pofuifle ; alìum vero falciae circuitum attribuii Zonae Joannes Langius ; cum ob nimiam fub febre continua efferventis cholerae copiam , infiammadonem a lumbis, umbilico , ac tefticulorum ofeheo, ufque ad'genua hominem cingit, atque circumdat. Verum, quem nos Zonae modum, & formam obièrvavimus, audi! Saepiusenim haec vifa, pofteriore thorace , & fecundum fuperiores lumbos circinata : quam in Societatis Jefu Sacerdote facrarum collegii aedium vidi, cum Mario Schipano, diligentiftìmo rerum iftarum obfervatore. Aiteram cum Francifco Nola, Medico fa tis induftrio, curavi Mario Canello, Sacerdoti integerrimo. In palma fimiliter cujufdam futoris caleeonarii, qui Syphile fuerat affeftus, luculenta nuper fuit obfervata cumprimis Zona ; qui primum dolorem acrem in pe&ore perpeffus fuerat . Itemque aliae pleraeque fe obtulerunt in Valetudinario , morbis incurabilibus dìcato : quas omnes explicare longum eflet. Perfequitur bic affeiìus paliidiores, habitu corra pto, ac vifeeribus malevalenti bus, homines: qui his ipfis decaufis jugulantur, non autem exilis zonulae v i , aut pravitate : quanquam equidem non inficior, malignitatem ad pernecandum ìnefle Zonae ; fed nihilominus a me nulla com pera perniciofa ; propterea fortaffe, quod hominem fecundum utrutnque latus praecinxiffe vifa eli nulla; quod ad necem requififle vifus eft Piinius, $.

X IL

De Abfeeffu per umbilicum, MbilicuS, at omnes Anatomici definiere, complexus eft quidam duarum arteriarum, & unius venae , praeter unam aponeurofin five nerveum proceffum, qui nonnullis quidem cavus eft ductus , folidus vero mukis : quae vaia mirifico naturae commento fur.t inftiiuta, ut per haec afimentum, vitsmque, capeffat foe tus , dum utero geftatnr ; queniadmodum per pedunculum poma , Sì fruftus om* *es : a quo uteri ergaftulo poftquam egreflus eft infans , emerita & vieta reddita ifta vafa ■ coalefcunt & occaeeantur ita, ut in ligamentum hepatis appenfi fecedant: quo hepate aut cogaatis partibus male habentibus , ae tumore , vel liquore vitiofo , fcatentibus, madefaitum hoc vas, natura procurante hic hiat, ut effluere pol ite inde quaelfbet concepta labe* ; per quam viam eje£ta lotia puellae , cui pen multos menfes fuerant fuppreffa , narravit Bartholomeus Cabrolius , obferv. 20. Se, ex hoc aurore Andreas Laurentius, lib. 8. quaejl. 17. Cujus fimi lem hiftoriam re~ tujit Joan. Fernel. /. 6. c, 13. Conftans vero Varolius memoriae prodidit aquata

DE N O V I S S . O B S E R V A T I S A B 5 C E S S I B U S .

xjj

Hydropic! per imam hanc viam efEuxum habuiffe . Ego vero fervo memoria vifoá a me complures, quibus , in multos annos , expurgatio non hqpatis tantum , ied totius etiam corporis fafta eft ; faniem nunc cruentara , nunc iolum lchorodem , ducente Abfceffu; in hominibus quippe non admodum integrjs , aut mculpata vaIctudine. Ex his unus Thomas Carrafa, Oriinis Praedicatorii vir , facundia non minus quam genere claras: qui longo cum hoc effluxu comraortuus elt ; iiorenuibus adhuc annis, dignus, qui Neftoreos fuperaflet. Alter , qui nunc vivit Honophrius Clareljus adolefcens , vigefimum annum aatus ; qui jam tertium , oc am piáis hoc Abiceffu tenetur . Dubius autem fum , an hujufmodi fuerit Abjtejfus umbilici , quern , decern jam menfes , plurimo pure manaffe retulit modo citaras Barthqlomeus Cabrolius, in obferv. u)_. Tertia fuit mulier natu granáis, qua.e, ex Abfceffu ad earn partem nato, ulcus infanabile geftabat. Sunt ponto non obducend.i haec ulcera, ñeque impediendi Abfceffus ; quos natura inftituit , aut plurima humorum copia fovet. Credo autem non ex hoc genere, fed fimpiiciorem Ablceifum fuiffe , quern Annae Eftenfi curaffe teiiatus eft Antonius Muía Bralavolus , in ccnimentérh hb. 3. Apbor. 22. Sed ñeque hie judico filendura a Phihppo Ingraifia, lib. di tumor, pricier naturam , propofitum plus femel, genus quondam AbfceJJv-s M.'.bilicalis a fanguine conflati, quod Aematomphalon graece vocatum eft. Hoc autem in infantibus potiifimum vifum crediderim : quod ad fangiiifluorum txbicetfiuyn genus referri memento, %.

X III,

De Varicibus infimi ixntris, & femontm , mire implicatis,

Urelius Cornelius Celfus libr, 7 c. i j . & Hieronymus Fabricius in oper. cbintrg. volum. teftati funt infolentes effe ventri Variculas . Quod fit propterea, quia exterior abdominis , habitus admodum parvis & paucis irrigatin' vafeuKs j quae trunco circa centrum agitato parum, dilatari non ita facile poffunt, magis id eminentibus locis accidie. Quae ut vera fint omnia ; nihilominus vifae rmhi per hypogaftrii fumma Varices, mirum in modum implickae , atque diftentae, ita, ut venter quidem appareret Medufae caput; interiora vero femora , & crurium excurfus, .anguibus veluti coeuntibus fub cutem foeti. Quibus affeñibus non mediocriter homo gravari fe referebat: at vero cum decumberet nihil e;ufmodi rerum, totis hifee locis , exiftere - Juvenis erat ex familiaribus Uluftr. Marchionis Macchiegolanae, procerior aliquanto, quam ftatae menfurae homo ; habitu mediocri ; colore corpora florentiore, fed diluto', oculis variis , capillitio prope phoenicino . Quas ob res minime melancholicus exiftimatus eft ab omnibus , qui viderunt. Itaque ferutantibus nobis exteriores caufas, illud admirationem fañi fummov if, quod aliquot ante annis , de foblimi admodum loco , eafum expertus eft , a quo uno quafi quaffatus fanguis , Sc ad inferiora propulius diftendere fua vafcula , laxareque facile potuir; ita, ut in pofterum imbecilla redderentur . Quid , quod & in partes inferiores fañus corporis praegravatus, atque concufius, Varicofas di ñas dilataciones onera hajul.mt.ibus, curforibus, ligones exercentibus, excitare compertum eft ? Quod etiam Arabs Avicenna notavit . Sed Sc longus , reño corpore líatus, acceffum provocat Varicularum: id quod intellexiffe videtur Iuvenalis poe ta , qui a it , V¡trieojies fict Harufpex. Ex grandi fcilicet conftitutioae, Sc ouadam quafi ftabulatione , ac longo ftatu .

—

s i

§.xiv.

14 9

A U R E L I U S

S E V E R I N U S

§. X IV . De Abfceffu tereti, ac ferme trv.nculat». r truncufi modo , paulo minus femi fpithama produ&um TurnoS Edrem,& etenterà carne atque adipe exflantem, ncquemufculos attingentem intus, a pii-

trilagine perinde, ut caniculatim excavatum obfervari licuit, in facri noflri Nolo comi i languentibns. Id autem effe videtur vini genus , quantum equidem conjeilura affequor, quod tentaré ioleat eam hominum fortem T qui inopiam ; aeris udi, atque hybemi, proxtñeque attafii corpore foli ? dum duriter cubant, injurias; pravofque viétus; & aqtiarum-malarum potus ; qtìotidie experiuatur. E multis, quos ex eo morbo cu ravi , memoria fervavi Petrum quendam Leodìenfem , tenuis procerique corporis tuvénem, qui (ludiorum grafia, iuis e laribus Patavium peregre profeilus, hic NeaP™ ^ fobre, & plerifque tuberculis corruptitirs omnibus, aegrotavit. Inter quos ìllud ipfum erat, quod modo deferì pii ; ab interiore fupremo fèmore, ad altum fiiiorum clivum exporreftus, quem, fuppuratu mollcm , totuin unico fcalpri adunci traòru diffidi, atque expurgatum brevi curavi . Intus carúncula femiputris , carneis corrofis fibris plerifque locis dillenta , & veluti lacer panniculus contrita . Quod Abffeffus genus enarrarum volui, turo novae fbrmae, tura fitus locique obfervatione . Equidem dubius faepe , an hic ipfe de his fit , quos Hipp. coni. z„peogn text. 25. Cj/rtomata vocavit. Verum enim vero & majora, tum mole, tum potevate Cyrtomata funt, fiquidem in partes infra cutem abditiora. §.

XV.

De Abfceffièus fuppurati artunm mediorum . Bcefft's artunm duplici fe forma mederrtibus offcrunt ; Alteri quidem ex una quafi planine , ac lata bafi in anguilum papillae modo extenuantur, qui turra aegrotantium incolumitati , tum Medias hos difereturis , curaturifque , commodiffìmi fentiuntur: ob eas caufas probati, quod alias oflendimùs ab Hippocrate. A l. «w funt, qui fecundum nuHam privatam parrem , ac ñeque etiam longo tempore fobiat i, tota aequabiliter membrorum forma fervata , extumeicurat . Quorum curri obduíla cutis, nullibi ire extenuata , diffieikm Abffeffus notitiarn, aut opinionerra fecit imperitis his Chirurgis , qui traifandis hiffe negotiis minime font affueti ; qui ñeque tam rmiltum arguendi effent , fi culpam fuam cognofferent . Sed haac etiam ipfimet infinite augent; cutir Valetudinaria , & in his occuparos medentes , obnixe vitupsrant ; quo jure, quave injuria, viderint experci doflique ! Alii enirra Vero me, ( quod non mese quidem laudi , fèd occupazioni tributum volo ) perpe tuo adiluenti bus in aede facra valetudinariis , mane vefperique medendis , multos jarn annos exercitum admirati font, non fetnel, plerique tum noilrates ; fed can didi quidem, tum exteri Medici non eruditi; quod planos , & ni! exiliantes idos Abfceffus feu ferro frigido, feu per igaem rutilo, certis fèmper adminiflrationibus, aperuerim . A t vero famigerati aliqui noflri , lev iter in levi , & medicamentaria chirurgia vedati , jampridem genus hoc tumoris in brachio Domini Fernandi de Cardinas, Illuflr. Marchionis Layni fifii , etiam atque etiam a fe concreila tum li cer , praemoniti non dignovere : fed ad maturitarem ufque fuam fovendum, & adjinandum ¡lattiere ; a quo jam intus, late (lagnante pure, mifellus Eques diu lan cia.- tus fuerat fic , utnoiles infornoes, dies vero Longos in ejulatibus ducerei, no»

DE N O V ISS. O B S E R V A T I S A B SC E SSIB U S.

S u a

§ » » ? «

—

roglia j ^.nuu n > , vd„i ^ ^ ^

* £ • —

141

f a » , io Valetudinario varia,««. Q p « re

nn: ìpniq ut Drudsns cautuiciu# ils , lutee caiibus 5 ^ ¿ g ’J S j r g L I S v L Uve luendas , M i

S r i E S T * miferoram moralium : ad euremum >«<■ , m v i # 6, alca fui»™L mufculorum nervorumque mutilano certa e li , fi diutius ab acri fame franta h f confici & abradi.- quem partis organicae violatutn , acque abruptum , tnj*hL e m dici A monftravit Paulus Zacchia, Romanus Medxoram , & Junfconfulcorum Mercurius, in Db. $. quaejltonum medico kgalntm , ti .^ q u a e ji 1. Abfceffibus vero hifce artìculorum mature apenendis, kge N ìc. t loreut. l.j.fu m . t tr 57 c ! ó l p. 224. co/. 2. F. Galea. //¿. * TA»«*- ad P ‘fonerà, v. <p, §.

XVI»

De flatulentìs Abfceffibas artuum. RÌcefEbus, Qui nulla praeeunte phlegmone nafcuntur, a Galeno //ir. 14. metbr c p memoratisi & ab hominfcm vulgo frigidis appdlatis , duplex , ad coenicionemfpeftans, dsfficukas inette altera, qua tuppurati, five pur« protunditat e five turi» «affine, noa deprehendimtur : altera , qua moltitudine fuppuratio«'•m emetiuntur : quod utrumque difcriminofum eft . Nos hic de brando genere ma»-,* dicemus, ex quo funt halituofi Tumores, Emphyferneta Graecis ditìsr, quae plerumque Medicis importune, ut credane apenendos effe , qui minime terrò fune attingerai: quam rem allquot expofitis exemphs illuftremus Evenir emm non ra ro ut Abfceffus frigidi feitionem meditati Medici, cum poftridie mane rem acce dane adminiftraturi, deletum inveniunt jam affeftum , Id quod ad unguem accidie honorato viro Tofepho Capovae, tabellioni publico, Bartholi Ghirurgi parenti / in cuius gemi dextero Abfceffus, cum Medicis vefpen fluftuantem laniera contreitaiv tibus oftendiffet y poftridie , incertum qua v i , difcuffu; eft totus . Idem accidie & Gabriae (vulgo Caprii) labri fartoris filiae , quam Domimcus Mofcha , diligens in arse Chirurgica vir , me plerumque collega, curavit: quam- rem & ahi Medi ci fibi compertum etiam plana fide teftantur . Quod ejufdem rei metmnit Avicen. Db. 4. fent. ?. tr. 2. r. 19. De hifee caute fecandis , elt tibi legendus Avic. apiul. N'ic. Flamtt.tr. 5» fio», i l few*. 3. c.42. p. 204.

§.

X V II.

De Hydrocele praeputu» Eft & alteram , redundatitiae ichorodls Abfceflum , non penvtendae kffionis ? emirrabo \ quem nemo priorum ad hanc diem advertit , nominavit , attigfc . Confenfu omnium, & Hieronymi Mercurialis teftimonio-, m lib. de foetus merit,ne, firmatunr eft y. femen ex ferofa fanguinis portione prima pcoftcilci : quae ipfa morbi Veneret contagions accidence inquinatur, Sc quoquo pailo alienata rejicitur a natura, & formam ichoris nafta, in partes infimas amandatur: hujufmodi auterw eft inter mulcas praeputium, quod- irruente aqua fic diftenditur, ut quam ampliflime exerefcat : quod cqmpunilum undique fcalpello , multam aq.uam , feu tenueirr hchorem, reddere folet; res , q,uae per nos ia facro Vaietudiaario , prone in dy.s

142

A U R E L I U S

S E V E R I N U S

-igulos, obfervatur. Quoniam autem evenire facile potei! , ut ¡¡lata vulnufcula wlefcant ; protinus danda funt medicamenta , quae id vetent . Eli autem inter mnia valentiiiimum Sal, quo Graeci, Latini , Arabes, & pofteriores noftri om'ies ufque ad Chymiatros, multiforiam ufi funt in paracentefi hydropis; turn etiam 1 ancyloblepharo , atque aliis plerifque hoc genus caefuris : de qua re nos fufe , n opens ¿le auxriiis chirurgiac , parte , quae infcripta eft Fharmacochiiv.rgicurn., <ua cje .materia foftili, ac de fale. X V III. De Typocele, feu Tophaceo Abfceffn, fcrot't. Ultipiicibus plane vitiis obnoxium eft Scrotum , ut quod- Ik multiforme eft ipfum ; quaternis intertextum -tunicis , & pendula laxitate concufiile ; in p odivi pofitum ; infirmae conditionis, & exangue. Decurfus igitur glafteae pitui te cum ad hofce locos fit , hie exficcata , ac diu durata , tophaceam induit for/tara ; in qua fufpitatur , al ¡quando putredo , ob admixtum aliquod acre fermentum, quod diu latuit : lie uiceratur accenfus Tumor , & contumax ulcus parit, quod quam difficile curata fit , cognofces facile , fi durum undique circumfiantem offarilum animo propofueris. Sic unus exfeitus , qui veterem vanitatem reftituere vaieat, réliquus eft : cujus adminiftrandae rei praecepta quidem tradidit Paulus Aegineta , lib. 6. c. 63. Exempla nos perplura , in efficaci chirurgia , proprio fuo loco jnarravimus,,.

§.

X IX .

De Verticillo, ani vitio Btigit mìhi vidìfle complurimis hominibus circa podicis peripheriam , nefeio dicam farcoma , an inteftini refti caput extremum everfum , aliquo, five fuo, five altiore vitio, corporis obduratum, atque firmatum extra fic, ut a primo exortu nequaquam remeabile , aut difcuffile fuerk. Nimirum oftracode , ac feirrhode, duri tie, exerta, led predilla planaque forma, Lievi facie, ac paffeo piane colore. Ad fummam, fi dolorem detrahas, ita conformatum , utyerticillum, quod mulieres medio fufo appendunt, referat. Verticillum igitur ani plerifque per me fpeclatum admiffis, & nobis, nominari non inepte vifum eft ; quod credo nulli priorum adverfum vitium , aut deferiptum. Nam aeque Fungus apparet, quem /. 6. c. 18. F. del'cri pile Cornelius Celfus : turn, quod dil'crepat fungi figura; turn quod Ver ticiHum tuberculum eftpotius, quam ulcus, quale voluit isauftor: ni tamen haud ita ftudiofe , & examulfim fint ea, quae Celfus propofuit accìpienda. Omnibus autem modis , concrementum opinor a non di (limili , aut communi , condylomatum & hypofarcomatum latorum , quae hifee locis obvenire folent , caufa produ&um. Sed enim, e melancholico fucco, & melancholicis oaturis , haec obfervavi femper oborta . Curavi autem , non medicamentis vehementioribus , quorum opera tum inefficacior, tum acerbior eft ; ferro equidem candenti , quod & Celfus poliremo p ra e c e p itmalum omne repreffi ; tum vetulo cuiquam honorando compatriotae Alexii Aloniae , Medici Caftelvetrani diligentiifimi , qui hominem ad me perduxit ; tum Gregorio Carariae, Scribae libellorum Praetorii Neapolitan! ; tum Ca labro cuidam ; aliìfque compluribus in Nofodochio hofpitatis : quaruni omnium cu-

DE NO VISS. O B S E R V A T IS A B SC E SSIB U S.

curationum exitus felix fi*it. Res apprime notae toto noftro Valetudinaries atque extra . §.

XX.

De Terminthis.

minthits fpccies eft Phymatis,. fupra quoit puftulanigra (mi ner qua rupta infeme fimilis defquamato aptaret ; eo autem diljedo pus mT Prvenitur , Term,ntbnm effe cut,s excrea it O r ib a fiu s ;

■

. D io fc o r id e s A le x a n d r a e u s fe r ip tis p r o d id it

feentiam rotundam, ex nigm viridem Terebinth, fruElui ftmtlem I d q u o d e t ia m G a l e n o v if u m e f t , lib. de voculis ufurpatis ab Hippocrate : q u i id e m G a l e n . texL 37. comment. ? . lib. 6 . epidermarum , U t e r is m a n d a v it , T ermmthomm nomen , mgras quafdam pullulas in cruribus maxima orientes fignificare, a figitrae, colons, mngnt* tudinifqne, fimilintdine, qttam cum Termtnthorum, hoc eft Ctcerum fruttu habent, derivation. H i s a d d e r e m ih i l i b e t , ft l i c e t , p l e r a q u e , tu r n q u a e m t e l l i g e n t i a c o n i e q u u t u s f u m : tu rn q u a e o b f e r v a t i o n e , a t q u e

e x p e r ie n tia ., co m p e ri . D iih c ile

au-

tem, etiam atque etiam pronunciare , quid hoc morbi fit ex his, quos aetate noftra co°uovimus. Quandoquidem ignorantur hodierna die I ermtnth,? pianeque lunt exoleti°, turn nominis, tuna notitiae ; quail defierint exftare ab antiquorum aevo , quemadmodum Dractmculi, quorum penitus interiit memoria . Nihilommus & ad noftra tempora exiftere Termimhos, & frequentiftime nobis obtingere, aftn-mo; ml prorfus evariantes ab his, quos Antiqui deferiptos reliquere . Enimvero duo funt hujus vitii tempora : non exulcerati quidem nulla apud noiiios cit appLilano > ncque notio , Tuberculum non diftinguentes , aut dignofeentes exufeeratum vero , quandoquidem defquamato fimilis, id eft, arrofus eft , referunt ad Ulcera contumacia. Mirum autem , quod haec non enarravit aut Fallopius , aut Vidius, aut Taaautius, aut Fabricius, aut reliqui noftri feriptores induftrii . Manardus vero, & Ingraffias, qui argumentum hoc tra&arunt, rem hanc exafie non explicantes majorem admirarionfin attulere. Arabes, & Barbaras, & horum amicos, non nomino, qui fubtiliores res iftas Graecorum minime comprehenderunt. Sed nos pauca, quae Veteres propofuerunt, veftigantes., alia, quae defiderantur, eruamus, ¿0 adjiciamus. . n Prima autem inquifitio efto generis, quod anceps eft . Nempe Phyma , id e t , tuberculum ponit Oribafius , & Aetius lib. 1. c. 6. Ik. Paul. 4. c. 24, puftulam Galenus loe.cit. Diofcorides' vero Alexandrinus dixit * umpxtfpft, id eft, ut Rafarius, Andernacus, & Cortiarius verterunt, excrefcentiam. Qui Graeci omnes au ro ra s, et'iamfi dtferepare appareant ; tamen re vera non diferepant . Q^uppe vides univerfum vitium conftare & Phymate r fecundum majorem lui modum , oc adnata: puftula; quae cum fuppuratio accedit, turn maxime gignitur, atque, extenuara demum cute, difrumpitur. Hanc igitur alii privatim , alii _I uberculum infpexere. Quo fafturti eft, ut Terminthi iructibus aequales , id eft , ut Mattaiolus cenfuit, Juniperi baccis compares , nos vero majores Terminthis raciamus; at que eo magis quod Oribafius eminere fupra Phyma puftulam dixit . Accedere au tem ad Phima puftulam- confirtnatur, & quod rrrixeicrdxt dra xdrw phux&dimy hanc dixit Paulus. Quamvis autem ¿i/urt&rt» corr'igat Andernacus j nihilominus priori leflrioni favet Aetius, qui prior fuit Paulo Aegineta : favit & Manardus I. 7. epiflol. z. Itaque fi inferne fuperne puftulae rotundae incumbunt , liquet majufculun*efte Phyma Tennimhum. . bed

*44

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

Sedi caufas nunc, quae materiatn procreaseli tumoris exbibent , & aliqua, quae sd has attiaent , exponamus . Enunciatum eft ab Hippocrate , l. de humor. SitaiJem humoribus efflorefeere colorem : atqui color fuis cum fuccis refpondeat , horum fubftantiam non declarare non peteft , ft rede animum adverterimus . Porro colorem alii nigrum, ut Oribafius, Aetius, Paulus.- ^xa-joyjKap-jv nigroviridem retulit Diofcorides Aiexandraeus ; qui certe, fecundutn Hippocratem , 1.2. prprrhett:corum , colores funt peftimi . PeiTimi igitur fucci , qui atrae bilis erunt foboles. Quapropter Epinydidis cammunem curationem habent apud Aetium , relato loco . Affati vero calidique fanguinis caufam expreflit Georg. Bertinus , /. 13. fttae me dic. c. 3. & Franc. Vallefius, in l. 2. ep'td. feit. 2. text. 6. Accedit , quod h.ujuc vitii proprium eft,, inopes & malis obfoniis uti confuetos , ac dura omnia patieates homines infedari. Oritur autem in cruribus , qua pronus ab jeditore in par tes humües, exercitas, ac debiles, vitiati fanguiriis eft excurfus. Ad hunc modum expofitus eft prior Tumoris flatus . Reftat nunc Ulceris difquifitio, quod natura eft ferme maligna : ferpit enim tacite labes , & curatione concumajc eft ita , ut pro herpete habeant quidam : fortaffis autem hi non male cum herpete congruunt aeßbiamtno < b-x&S'w appellar abfolute Cornelius Celfus , adnotante Manardo, citato loco. Veruni enim vero Herpetici dici poffunt : natu,ram herpetis re vera non habent , funt autem Tubercula , Tumorefve , potius -quatti ulcera rranfmigrant autem in haec ex illis , ut quam plurima Phymata r Caeterutn, hos principio cognoveris, quia frufìus primum baccarumve Oxycedriae, -qui virefceUtes funt , mox Juniperinarum , melanochloron colorem maturefeentes immutant, Ita formam , fìguram, cóloFem, magnitudinem, ab Antiquis polita fingulatim compfobaveris. Ulud unum inter omnia maxime advertendum eft : Terebintho arbori, cujus frudibus haec Tubercula funt aequiparata _, binos provenire ff ufi:us ; alteros in ramorum majorum corpore, qui craffiores, fiibae & amygdalae forma funt, fecundum Matthiolum3 alteros in pericarpio, qui funt antedidis minores, ciceris, fcilicet, magnitudine , qualem fortaffe voluit, non deeris formam, Galenus. Credo equidem Termbithos, aut magnitmdinis ergo didos , quales majoribus Terebinthi ramis adnafeuntur ; vel quales pericarpio quidem funt, didos hos tumores propterea, quod , ficut pro variis maturitatis temporibus Terebinthi frudus diverfos colores adfeifeunt : ad hunc modum haec Tubercula , quae illis comparantur . Atque haec mihi fubeunt in praefenti , de Ttrminthis , alias fortaffe fubtilius explicandis. Pauca nunc, quae ad curationem fpedant, exfequar,, in hanc etiam demonftratione accommodata. Termintkos, ne ferpant, confuevi quidem fealpro refeindere. Quanto autem ma•gis ab radice, & a fana parte, amputaveris , eo confuitius feceris : effluet autem fanguis atrior, & mororum nigrorum fucco, interdum etiam vini faeculae , fimilis . Quod fi plurimum refeindi carais ab homine laborante vetetur , maneatque caruncula putris \ valenter exficcantia funt imponenda , ftudiofiufque ulcera funt tramanda : qviippe quae & difficilia funt, & cum fanefeere apparuerint, conceptam fiduciaria imprudentium fubinde ludere confueverunt. §. X X L De flexu fupremi pedis, alto, ac torofo, T ubere velut torqttato. ^lngUlum pedis fupremi, qua Aedi tu r , poliicis duplicati craffitudine vidimus , > in homine ruftico, qui fe curandum, in facrum noftrum Incurabihum Nofodochion, receperat. Tuber quidem infolens atque hadenus a nemine obfervarum , aut

DE NO

SS. O B S E R V A T I S A B S C E S S I B U S .

145

aut certe defcriptum , facile judicafTes a longo geftatu compedum induci'-um . Sed ñeque ejufmodi quidquam compertum in his , qui , teto vitae decurfu , compedes duros pertrahere confueverunt . Ortum autem ilKid ab erumpente pituita cralTa , & meland’.olico fueco ; afperum pattern extíme velut in éiephántico tumore cutis , & ¡ttbnigrnm. Hunc nos circumíeétum , 8c exutkim , -fidle curavimus . Quáíem ad amuííim -tonfimi pedis cìnga!um ros & in alio etiam inope vidimus , in Vale tudinario, qui chirurgicae le maaus coirmiittere nuiiis fuuñoñibus pafius eli. C A P .

De p eraolentibus i Abfcejjic nullo apparente, Imprejfuris . Um , nevos Abfceffus confequi porgo, duo mihi polì alios adhuc fe offerunt Ablceflus modi , multis nominibus digni , qui deferibantur . Praeter enìrn imam novitatem, inert & vltii exilitas, in aperto alioquin loco non adfpe&abilis, & cacoethia, ac praeterea contumacia , quae mortales ad mortem ufque comitatur. Res quae praeter alia, dificúltate inveftigationis, & obfeuritate, nulli fecun da videtur ; enormitate vero plerifque omnibus anteponenda. Antonius a Cavio Provinciae Romanae oppido , Sacerdos fodalis Francifcanus ex his, quos Conventuales appellant; homo vigefimum quintum, autcirciter, an num natus; puliitó corpore ; habitu gracili, dejeíto plane colore, crafi omnino biliola & non nihil exulta ; id fibi moleftiarum & morbi , decern jam annos , queItus eit incurriflc . Ad medium inferioris maxillae locum , qua cum labro , item interiore dtèdiis membrarris conneclitur, nullo unquam apparente tumore, vel alie no colore, prurigo ìnfultat in dies , faepe lie gravis & effera , ut neceflum fibi lit, ut dolor ejufmodi prebendar, nunc dextera , nunc laeva manu , partitis icili— cet quart vici bus laböris, locum , qua mentum inchoat , vehementirtime quatere, preflumque hue illuc vàrie deducere ; quo fatto in horas particulae defricatu fic polle quielcere: , ut furiente Ilio dolore non deprimatur, atque difpereat ! Qualm s ’-1'1™ qunl-s illa quips, aut qualis illa levatio fit, cui fuperfit amaritudo incomparabihter poti or 1 Cui malo nullae pares corporis aut inanitiones , aut expurgationes, aut aiiae fudationes.- ut ñeque diverforia remedia, fonticuli, externa epithemata, intmdus medicamentorum acerrimi , & quae denique non medelae í Adde neuue diruptus, Cónci fijfque, particulae, quae perpetuo, credo , lancinatu callutn obduxerat . Quid plura ? fèd ncque vis ignis ex fèrro diaphano , & fcintiilànte , vita virus excoquere , quid dicam autem exrtirpare valéns fuit: aàèo feilieet ¡átrox .ornes altis mxus radicibus intime fe reduxerat . Cui contumaciae , quid remedii re iqturni, praetc-r.juam, refoliitis omnibus operimcntis pateretos, abraderetur, at que ad medullam (liquidem opus elfet) effoderetur , unde manaret demum atque exhauriretur caeca vis mali . Sed haec quis adeat ? quis fuftineat ? qui iuafiiTet , aut adminutrayiflet, certe non deflit . Sed etiam fi idem ipfe Vir huic operae, pro efungendis quoque parto dolo 'bns non difficile annuifiet : caeterum lúdales, J n, ••Baurentii Sacris aed bus annfiites fui , nequáquam id attreítandum perQuamobrem v-.vit atipie vitae pertaefus homo, vigiliis noéturnis , molen que tumi», quaffus, alt ufque, fic, ut aridus, & fquaìens foto corpore, futu rum in aiiquando, ut doloribus falls inmodum, quod Plautus ait, liquefeat. Res nota nulas hoa Coenobu fratribus, Medicifque Neapolitanis, quo homo miferabiís fingulos; con.ulmt , Patavinis , & Venetis , & Romanis etiam exa£to tempore immedicaouis . I nunc , & afiere , maium exile loco perexiguo circumfcripnim ,

1^6

AURELIUS

SEVERINUS

externum , & quafi hilum in fé coailum , multis & magnis medicamentis omnis generis, & exquifitis ceffurum ! Sed enim opinor fpiritale malum , id eft , auram fumidam & nitrofam , diu aliquando colleftam , perioiìium aut os iplum vitiafle, interim autem, ut foveatur & confervetur ab effluente & perenni fub venis ma teria perpetuati, atque perfiftere. Quapropter remediis femper exficcantibus agitarum malum , nedum non elevatum eft aut trailum , fed fotum etiam atque au¿lum ; fortaffis autem Terapia Fumariae majoris compofitionis ; ex aqua fontana balnea ; aut laflis afinini ulus ; commodiora fuiffent. Sed venb jam ad alterati y quam relaturus promiferam, Affe&us confimilis enarraùonem. Dominus Antonius Lombardu» venerabilis Sacerdos, & curator Plebanus, in Sacris aedibus Sanili Angeli ad fignum, feptuagefimura annum attingens, homo piane melancholicus , habitu mediocri , fed dimenfu procero , corporis : feptem ab hinc annis doiorem, prunae modo flagrantem , ac perurentem perfentire perpetuum ; apud Franciicum Nolam , & me Medicos amicos, faepe conquellus e li. Qui omni remediorum genere pulfus, nufquam excuffus eli aut levatus ; tan tum venarum fummis per commifla rite multa Cardai pericarpi compunElis, mol liti tantifper acerbum fervorem afferebat; fed inox tamen recurrebat infrailus do lor; ut gravius torqueret ; ita ferox ejufdem , ita folida femper perftitit , caufa, quam equidem ad fcaturiginem, & ad affluxum interiorem referendam certus fum. Porro feni fub umbilicum affatim irrequieta micabat arteria ; indicio fcilicet, quod fumidus ille fpiritus ater, teterque, plurimus utraque vafa , fed maxime arterias diftringat, atque diftineat ; ex qua aura difcoquente fuggeritur perenniter alimonia morbo. PJunc ego fané, quemadmodum & priorem hominem, curaffem : fed vedi lo , neicio quam ob caufiun, nollra exaudita fuafio non eft. Ita fcilicet ad fenfum hominum cadere darique confilia debent, ut fufcipiantur, & ineantur. Habes jam duos mirificos , & fortis agnatae caius , quos equidem Imprefuras afficientis mali vocavi propterea, quod impreffum femel parti vitiurn, tum caufa aifidua fovente, tum remedio non attingente, nufquam emotum perftat , etiamfi a fpiritu natum . His adjicimus fequentia. Perdolens imprefura & contumax, ex non cognita, vel caufa, vel generationis modo, nobis obfervata fupra veficam , quae , poft tentata in caflum multa praefidia generofa , brevi fomitis igne difc,uffa e li, in meiancholico quodam viro, cujus nomen non annotavi. . Scipioni de los Previte, Fraftenfi tonfori , perdolens Impreffura fuit ad indicem digitum extremum, quam ex ufu gammi , feu fpuma venenata duotum draconum, luftuli : adeo haec mala grandia medicamenta requirunt. Atrabilaria imprefura in vulva uxoris Caefaris Fortunati , nullis unquam vel valentiinmis medicamentis emota, poft dìuturnos lancinatus foeminae milellae mor tifera . Porro tam ope medica ìndelebilis haec noxa , ut ad ?• (¡umuaiuv iafcinum nos aut incatamentum magicum dicemus, retulerint plerique. R.P. Benigno minoritae obiervanti , ex oppido Cafteliucii, intra podicem, perdolens ¡imprefura fic pertinax fuit & infèfta, ut candens ferramentura paflus immitti fuerit , in Coenobio crucis , non fine cruce . Verum hoc praefidio fic conftanter eft faoatus , ut nunquam amplius ad fe redìerit dolor.

CAP.

D E N O V IS S . O B S E R V A T IS A B S C E S S IB U S . C A P .

147-

De Carunculis, ad cxulceratos abditos canalcs corporis adnafcentibus.

7' Xulceratis particulis plerumque vifum exfurgere camem fuperfluam, quod fit,

fcilicet, quia multa veniens in alimentum portio, quae vifcida eft, coagmentara faepe cumulum aliqgem facit. Verufii fubftantia, aut modus non un us ubilibet eft. Canalibus , qui membranei, nerveique funt, fuus & proprius eft accretus. Sic ad urethram, quam acris & faeda, fub Venerea contage!, proluvies exafperavit ; frequentiftime fuccrefcunt carneae quaedam ligulae. Quanquam autem auftor eft }r>. Riolanus , /. 3. antkropologiae c. 30. chirurgicis indoftis catetberem adurgentibus imponere renixu carunculam naturalem , quae valvulae inftar orificium utrumque claudat ; ne urina in urinarium meatum eftufa, pofthaec in vafa feminaria refluât ; nihilommus & hoc eodem loco vitiofas glifcere ligulas , experimento quotidiano comprobatum eft ita, ut baec inficiari prudens homo non poffit . Sed Sc infimo inteiimo, poftulcera, fiibortas carneas appendiculas, & taftu digitorum, & dioptra faepenumero compertum eft . Majus his omnibus eft , quod enarrare nunc inftituo. Delatam ex Capuano marmofeam ftatuam, opificis egregii manu laboratam, fed pulvere caenoque propterea, quod obruta diu fuerat, obfitain & faedatam , Jofepho Riberae piftori praecipuo perpoliendam , &exornandam, commiferat Illuftriflimus & Excellentiflimus Dux Alcala, meus inique Dominus, rerum omnium inclitarum, & anttquitatis, inveftigator, inter Principes Viros maximus ; cui operae rite peragendae piclor induftri-us lixivium primum opificis iaponarii parari julierat: quod famulus ad horam quartam aut quintam in vitrea phiala delatum , & alicubi repofitum, alter puer, forte vinum ratus, in ftratam menfulam tranftulit. Ad quam accedens primus Petrus Panus delos Reyes, Madritenfis, pitforis alumnus, ik contubernahs, parum multae experientiae, juvenis, lixivii rubelli pro vino protropo plenum haufcum (imprudentia commiferanda , an excufanda magis?) in ftbmachum demifit : quae potio quas gulae acerbitates , quae ventricule detrimenta , mvexerit, potes tpfe tecum reputare : nimirnm praeter dolorem ab uftilagine flammeum, cordis aeftum, fpiritus angorem ad haec ulceratio toto oefophago late re, Jij1’ rtuae medica.mentis ad ufturam accommodatis, ex aceto , inquam , oxycrato , latte, Jero, gargarifatu, ac pitiflatu , non nihil quidem principio confedit. Verum heri non potuit, ut brevi obduceretur, quin late circum , ad nudata cute loca , iuca event 1nut 1Its caro: cujus illud experimentum fuit, quod per cereum fimaliculurn faepe adadurn nonnulla extrita portio, Sc per vomitum eje&a eft, hie qui dem fpongiofa,hic fungca forma . Quo fubit id , quod narravit Albucafis , part. 2. carurg. c. 36. fic faepe recurrifte in cxulceratas gulae radices hyperfarcofin , ut aec igne perurenda denique fuerit in muliere, quae jam AbfcefTum hoc loco fue rat expeita. Quod aegro noilro hyperfarcoma tantum molaftiarum , & in cibo deucen o ifncultatts , peperit , ut fobs apalis ovis , & jufeulis difcoéhrum pulli cainium, enam cum v i, & manu forinfeciis impellente vix delabentibus, ac faepe r ,T1 rccur' ent‘bus , pendula de tenui fi!o vita fuftentetur , extenuato nimis & A 'r irCcor.P°re> cluo^ plumbeus color invertit . Curatus primum ab T n kL‘ ç ^ Sereniflimae Ungarorum Regime Chirurgo diligentiffimo , & a ,<co o u. 1er, medicinae feientiftimo, poftremum ad me delatus eft , quern hifee remediorum generibus tutatus fum . Principio , quoniam prima fe offert indicatio ampliandae viae , per quam aliT 2 men-

148

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

menta neceflaria, & horum vehtcula , cjuae potulenta funt , libere atque. expedite ierantur: hue duo funt a nobis excogitata remediorum genera , alterum per cucurbitulas, ad locum feiiicet, qui maximal» anguftiam fentit , quod fuperius fternum ad fecundam , tertiamque , coitas eft , olienibre aegro . Porro cucurbitulis, & ad anginam dilarandam vim effe , fenvone de cucurbitulis in Rjrotechnia nojira monftravimus , teftimenio Aretaei , Mefuaei , Guidonis Cauliacenfis , Gulielmi Brixienfis , Joannis Arculani, Felicis Plateri. Sed & Jacobus Holierius, & hujus imitator Ludovicus Duretus, fimilibus in cauftis idem confuevere. Deinde quoniam in anguftis urget folertia rebus , commentus fum membraneum oelophagi du£Ium inflatu recur vae fiftulae diduci non mediocriter poife : quod cum propofuerkn plus feme!; neque ad hanc diem aut paratum , aut adminiftratum , eft inftrumentum . Quod autem ad ulcus fpeilat ; ut hoc exficcaretur , ad exteriora datae fpongiae novae , nunc aridae, nunc ex lixivio ialfo, aut aqua nitrata expreflae, interne vero pitiflatum decoclum ligni Guajactni, quindecies inextinilis, craiTilftmis aeramentis inalteratum. Praeterea fumus c'tnmbaris per tubiforme inftrumentum ore hauftus. Denique candente auro tres circuminuftae cruftulae. Quae remedia atque alia dum fa&itantur quotidie , fpes eft reliitutum iri hominem : quandoquidem ad hoc tempus, quo feribo, haec Typographo mox committenda, profecifle non param Lr homo videtur. C A P .

X II.

He Rofa capitis, ulcere rotundo , plamque. Unc e fpina quidem natam Rofam, roridam, rubore nobilem, ambitu flex:li circumdu&am; fed minime tamen aut fuave halantem , aut verno decore atque elegantia perplacentem, exponam, id eft, nullo adhuc nomine donatum Ul cus ; Rnfae nomen nunc primum aufpicatum , propterea , quod ad dedive caput » & fuper aurem , ex parva quae abfeeffit puftula, vel thyroio maligno , vel parvo herpete profeilum, rotundum, inverfis plerumque oris, planum, & in tenues ver rucas identidem fublatum, fe objicit: quod fcaturigine fotum humoris mali ianiem non reddit pittaciis, praeterquam ichoroden : perdolens ad ahqua tempora ; nullis remediis quantumvis praeftantibus cedere iuetum ; propterea , quod altius infixus fomes pericranion, aut cranion, ne dum cutem & carneam memoranam , inxecit . Adde, quod a vafis partes bregmatis irrigantibus , quae a jugularibus profeiia in anteriora capitis infleiluntur , alitur & confervatur perpetuo . Sic vitium apparet valentibus multis cauiis immortale, vel verius cum morte finiturum , ni Chironia manus occurrerit: quod ut fiat, enimvero licebit cauftica quidem primum experiri : fed enim fealper & ignis hi fuerint , qui vehementer haerentes mali radices exftirpare queant. Quae obfervata comprobataque funt a me, inviris quidem compluribus, fed praecipue foeminis, Valetudiuarii noftri, decumbentibus. Quam rem D minico Mofchae, Francifco Romano , & Bartholo C.ipovae, Chirurgis Incurabilium affiduis, indicavi.

CAP.

DE NOVI S S . OB SER V A T IS^ABS C E S S I B U S . C

149

X III.

De ojfea T uberculi capitis duritie, Nter omnia fymptomatum humanorum, affectuumque genere; fi fumnrnm refle fubducimus; apparebit fane rimantibus , nil non etiam incredibile in Abfceffibus, Tumoribuicjue, fieri . Oftenfurus equidem fum , paulo pofterius , ojfiformcs humano corpori fieri Abfceffus ; fed hos praecurrit ojfeum ad bregma Tuberculin, quod in veftali foemina, Parthcnophylacii Spiritus fan&i Deiubri Neapolitani clariifimi, primum vidi, rrragmtudine mali medioeris. A t dixi equidem ojfeum, ut a finito genere non difcederem: led eninr infolens ilia durities null! fecunda vifa eft: quae caufa fuit, ut adnotandam ipfam hoc loco judicaverim . Ex qua una re didiceris interdum, haud mirurn efle, quodOvidius, mythologiarum arcanus textor, in metamorphofi , Pythagorae noftro confentiens , verfos in faxa homines fecerit,

X IV .

De Oculorum Abfceffibux. Umma boni eft, acres homini contigere vifus, in hexametra medicina Q. Serenus a it: quod cum fortaffe miraris extreme diftum •, te quaefo refer ad id y quod propofitum eft metaphyficorum initio cognofces luapte natura affeilum effe hominem ad fcientiam, argumentum autem praebet fenfuum dileitio, & inter caeteros oculorum, qui plurimas nobis rerum formas oftendunt . Siquiaem igitur ad‘ bene beateque vivendum adeo conducit videndi fenfus 4 in hoc autem, cum adcaecitatem laborat, curando; quoniam maxime caecutiunt quam plurimi: ob earn rem de Oculorum. Abfcejjibus inopinatis, peculiariter hoc fermone dicendum volui ; na tura partis fie primum adumbrata. Sunt oculi natura fie debiles , ut ab unaquaque caufarum facile offendantur , quod Hipp. /. de medico, prodidit . Verum ab internis multo maxime perturbam rur: nam & conceptaculo magno cerebri plurimum humido fubftant; tk laxi funt non fofidi; tenuiftimis cayrs & multiplicibus runicis intertexti, vafifqite duplicibus, & nervorum maxime duilibus pervit ; poll haec agiles , & perciri mulculis ad unam quamque loci differentiam; glandularum aiTeflu , gravibus, malis , plerifque opportuni : denique in orbita fubciliari conditi , ut fint inter alia fuperftuitatum capitis emitTaria. Qui bus omnibus rebus fit , ut humorum praecipue calidorum in capite oberrarrtium decubitus in ipfos facile fiant; atque adeo quemadmodum Caffius, 66. fuornm pnblematum, arbitratus eft , humores in meatibus oculi defiguutur, atque ofifarciuntiir ita, ut, calore per obftruflum intro coercito, cum perfpirare non poffint, vehementer exardefcant & effervefcant; quam ob rem oculi, qui fub his funt , graviftima phlegmonarum & Abfcefluum pericula funt incuriuri : quae pericuk quidem Hippoc. L de veter. medic, num. 32. prodidit haec; quaccumque fluxiones ad ocitlos vertuntur , ut fortes , & omntgenas acrimonias babentes , exulcerant quidem palpebras , erodunt autem aliquorum genas , & fub oculis , & partes ad quafeunque tandem tujluxeriut, rumptint y ac peredtmt earn , quae octtlum ambit tunicam ; dolores autem & ardor & inflammatio extremae adfunt aliquandiu, donee fluxiones fuerint concottae, & crajfiores redditae, & lemae ab ipfts exjlitsrint:; fit autem conco&io permijlione , temperaturaque mutua, & quafi coclura. Haec Hip po-

i 5o

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

ocrates. Atque haec una quidem ratio, fed alquanto mitior eft malorum , quius oculi noftri parenr. Aiter modus eft . Celi! verbis dicatn, oculos inflammathne occupante , ubi cum tumore, in bis dolor e/l, fequiturque pituitae curfus nonnunquam copiofior, vii acrior, nonnunquam utrqque parte moderat'tor ; cognitam hanc M . T . Cicero 23. epijl. I. 16. Epiphoram vocavit. Differt igitur hic modus ab ilio , quod in pofleriore confertus, & praeceps eft ex capite pituitae raptus in oculos ; in priore vero femel fimulque non fit omnis affluxus.. Haec fecundum influxus modos expenfae Ophthalmiae prima diorafis eft. Altera fecundum Celfum partitio eft , qui triplicem omnem Opktbalmiam fecic , puéS'i/y , fluidatn , 5«/«v , aridam , pSivàS'nv , corruptivam : imitatus primum Hippocratem, qui alia praeter haec genera non cognovit e Sed nos iìngulas explicemus, Cornelii fententiis, fi quando incider, incidet .autem faepe produeftis acque expofìtis. Humida feu fluxilis Ophthalmia diferera eft tumo re ac tluxione . Tumor has habet differentias , modìcus amplus ; mollis durus ; longus brevis ; oculum occupans alterutrum , vel utrumque. Fluxio duplex, lema, & lachryma -, haec quidem ex ièrofa portione fanguinis ; illa vero ex craffa , & glutinofa . Lema fic dirimitur, alba, mollis, ficca, multa, pauca. Lachryma ve ro fic ditìinguitur, multa, longa, calida, falfa. Horum quidem hi funt modi, cir ca quos fuos eventus, & temporis & viae terminique praediftiones, tnadidit Cor nelius; prò ut varie mifeentur, fibique ipfis occurrunt , notatae differentiae . Si enim fimul haec coeperìnt, id eft, lema alba, & mollis, lachrymae calidae milla, tumore minime duro peritante, longi morbi metus non eft-, quod evenit,quia fi mul convenientia haec robur virtutis expultricis oftendunt, non fine humorum lenitate ac benignitate; & quia ex laxo tumore effluit tum craffa, tum tenuis portio recrementi; non poteft non breviufculus effe morbus. Videtur autem in hoc Celfi prognoftico aliquid,quod diferepat ab Hipprocrate: fiquidem hic ponit in hypothefi lachrymam non valde c,lidam ; Celfus vero fimliciter calidam : fi igitur legatur, ut Hippocrati placuit , multo certior eft prolematis noftra ratio. Aliud addidit Hippocrates, quod oculus agglutinatur : idque fit propter lemam mollem , & agitatam . Ex adverfo , inquit Cornelius , fi la chryma multa fit & calida , lema pauca , tumor modicus , unum utraque oculum occupans , longum vitium erit , fed periculo tamen vacans , & dolor ,vtx ante vi ge]¡munì finitur ; nonnunquam dv.os menfes protrahitur, fed quandoque finitur . Fit autem id potiffìme , quod materiae fatis in capite corporeve iubfit , minime au tem foras educatur, praefertim per unum oculum ; longe autem à pericuiis eft homo ; quippe qui effiuxum habet omnibus modis, neque etiam urgetur dolore , qui ex adduaa ad oculum & non eduéta fit fuperfluitate . Eft autem diyerfa non nihil haec praediilio apud Hippocratem ; quod hic obièrvans vìgefimum indicationis diem , cum nos finitur , tranfeurrit ad quadragefimum : qui fi non judicatur,. ad fexagefimum diem producit . Aliud addidit Senex , interea temporis, cum ad vigefimum perventum eft , fordem live lemam obfervari oportere : nam cum defitura haec eft , alba & mollis apparet quafi ccncoitionem confequuta . Pergtt Cornelius ; fit lema, alba, & mollis effe incipit, lachrymaeque mifeentur , aut hae fimul utrumque oculum invaferint : poterli quidem afjetlio brevior effe, fed pericuinm ulcerum efi . Verbonim haec fententia nullam , me judice, rationem reperir : quin contrarium diftat eventum ejus, qui expreffiiseft in codice, quando lema alba & mollis , quae caloris nativi vigentis eft foboles , & concoétionis perfeae Comes ; ulces adferre non debet . Quodque difficultatem. auget, cum hae praedidtiones translatae ex Prorrhet . Hippocr. dicìo loco, fint : longe

DE N O V ISS. O B S E R V A T IS A BSC E SSIB U S.

151

allter quam, ur ibi Ieguntur, fiunt hic expofitae ; quare facient haec , ut homo titubet facile fuper Cornelii dottrina . Sed equidetn hoc non committam , qui videam feétatorem hunc inter omnes Hippocratis fideliifimum -, dicam vero mendum in hac leétione valde probabile , tura inquam ìnterpunitione , tum depravatione ipfa verborum . ìnterpunitione quidem . Namque- ubi haec fententia primum incipiens dillinguitur per finale punitimi -, debet eadem legi dependent à fuperiori ile , ( fed quandoque fintiur, fi pituita alba, & mollis effe incipit ; lacbrymaeque mifeentur) deinde ubi legitur ( Aut ) reponendum eli( A t ) tanquam contrarium aut diverfum quidpiam fubfequatur . Quam codicis le&ionem eo equi detti” affirmatius judico retinendam, quod & nullam jam , aut priorem patitur difficultatem, atque illa ipfa eft , quam Hippocrates reliquit . Quid igitur hac re certius ì aut opinione noitra verius i Difficultatem, inquam, non fentit leilio : & praeterea ratione non caret fua : quae ratio eli haec . Qjtandoque finitur , & vincitur diuturnitas ophthalmias , ft pituita alba & mollis effe incipitfubeunte feilieet maturitate humoris morbofi . Id vere, quod fequitur ; fi lachrimaeque mif eentur ( equidem interpreter ) fi ferofa lachrymae tenuitas , crnffuitdincm naBa r vfeidior fit reddita : id quod Hippocrates dixerat -, tv rà ìu-nriixp pvaytrui. Deinde cum dixit ex noitra caftigatione Celfus; A t fi fimul hae utrumque oculum invaferunt , poteft effe brevior : confentaneum id rationi vides : quando divifa in duos oculos materia facilius excuti poteit : Sed periculum efi . Hoc exiulit Hippocrates comparata itmavinpoi yivovna ixxoStKa, quod moderatius e li, & explicatius . Sed enim utrumque fua ratione fulcitur . Nam multa materia longinquo tempore pergens, & utrumque oculum occupans , ut aliquid nitrofitatis, aut uredinis, nancifcatur elt facile ; quapropter exulcerare potei). Pituita autem ficca , & arida, & c. Jam ab his rranfit Celfus ad praediiliones Ophthalmtae ftccae, dicitque, fi lema fit arida, duo futura-, & quod dolorem inducet vitium , & quod citius expedietur : idem nifi tamen interca exulceraverit ; atque ita fuccedat tenia Ophthalmtae fpecies. Demonitrabimus haec nos vera. Do lor quippe fequitur Ophthalmiam ficcam : quod partes occupatae tumore font adfiriitiores, non laxae : adeoque cum fit eadem intentio , feret haec continuo triltificum fenfum ; erit tamen valetudo brevior , quod humoris fluxione parciore manente, nihii eit, quod prorogare malum polfit . Verum tamen id periculi fubelt ; ne ulcus obrepat, quippe curo afpera fua. natura fit fluxio : quid mirum , fi exafperare polfit ? magis autem , quod humor expeditum in horas exitum non habens , nitrofitatis & uredinis initurus elt aliquid . Vel dico cum ficcitate conjunitam effe poffe*falfedinem, quae fuapte natura exulcerat. Tumor magnus . Altera Celfi praediitio . Ophhalmia ficca , doloremque non movens, periculo vacat . Rationem habes ex proxime fuperioribus, dicens -, peri culum quidem exulcerationis elt onme, haec autem ex una proficifeitur acrimonia, quae nulla potell effe cum dolor non eli : ergo &c. Atque haec prima praediitio eli de ophthalmia ulcerofa . Sequitur alter fluxionis modus. Si ficcus quidem , fed cum dolore efl , fere exulcerat ; & nonnunquam ex eo cafu fit , ut palpebra cum oculo glutinetur . Hujus ipfius fententiae haec elt ratio : quod dolor oriri cum non poifit ex nulla folutione , ac diftentione : eit enim tu mor ille ficcus : caeterum oportet acrimonia agnolcat , adeoque cxulcerabit : ac que inde fieri poterit, ut oculus cum palpebra conglutinetur ; ficut perfetto conglutinari confueverunt, quae mutuo fe contingunt ulceratae proxime partes , ut anguli labiorum , digitorum , &c. Ejusdem ulcerationis. Sed & malos aditine eventus dccet praefentiri : quorum pri-

152

AURELIUS

S EV E R I N U S

primus eft . Si praeter magnum doiorem lachrymae falfae, & calidae fuerinr, aut ft trnrorc nullum finem habente, lachrymae diu cum pituita profluant, periculum eft, ne palpebrae ■ iimul, & pupilla exulcerentur. Haec quidem difficilia perfuafu non funt , expenfa fymptomatum v i, & fuperfluitatum oculi nitrofitate, & calidi:tate . ( A v t ettam- ft , (¡more jam finjto, diu lachryma cum pnuita prcftmt ) ft cum dolore conjimfta fit m anda Ophthalmia, lachryma falfa ca’lidaque ant ii tumori non excuflo lachryma cum lema diutius effündatur, idem .ulceris periculum -ocu$£rtn manet. ; Harum praedittionum prior pars facile fuadetur ex calidae faliaeque lachrymae erofione. Pofterior vero pars plana fit ex communi ratione excrementorum y quae cum putridi nonnihil habent, per fanam partem adluerttes exulcerant, ut in fonticulis vulgo diélis . Exulceratum autem iri pupillam periculum eft propterea , quod irumore per cculum manente diu, ex hoc lachryma profiuens \ acris , per pupillam defcendens nil contineat , ne hanc exulceret . Notandum autem , quod Hippocrates per i'pecies, & diftribute , protulit , Celiiim complexim enunciafte , Dixit enim ille viris quidem palpebrarum everiionera, mulieribus verb, ac pueris, exulcerationem, & palpebrarum everfionem. Dixit vero hie infinite, exulcerationis tumor in palpebris pupillilvc eft, non fine artificio fcilicet compendii y licet explicatior Hippocrates . Pejus etiamnum eji ubi C'7‘ c. Praediifio fequitur abfolutae ulcerationis non evitabilis ex hac hypothefi y fi lema fit calida ( fortafle pal lida ) namque Hipp. ; lachryma calida , nut mv.lta? in capite perfentiatur aejlus ; def c e l l dire de temporibus ad oculos dolor videatur ; vigilia comitctur : fub his necefje f lient oculum dtfrumpi , ac tandem non exulcerari Horum certe neceffitas eft haec . Siquidem maximopere confentiunt ad oculi exitium orrraes caufae,tum par tis mittendis, turn excipientis, turn viarum, & humoris. Mittens quidem pars, eft princeps , propterea robufta : recipiens vero cum exanguis & excamis, ex ad•t'erfa debilis, capax , laxa , fubdita in proclivi \ viae apertae , & natura ad tranfmiflum humorum expeditae ; humores ipfi , turn copia multi , turn qualitate ac res, & erofivi. Jam igitur haec omnia collegia quaft manu ft confpirent j quae vis obftiterit contra? quid auxilii fuccurrere poifit? Addtt y lntus ruptiim oculum febricula juvat. Aliter Hippocrates in lib. 6. aphor. 17. in quo monftratum eft, folvi hanc Opthalmiam alvi profluvio. Sed quod Cel<fo ruptufae verbo eft, taxat Marfilius Cagnatus , lib. 7. var. obfer. 27. & ex hoc Viro tranferibens Hieronymus Rubeus, dicit, haec ex Hippocrate translata , non rette fatis fuam ad fententiam expreffa: nimirum Hippocrates feripfit febrem conducere ad oculi tutelam , ne rumpatur, non ad rupti medelam . Sed folvit tamen •idem ipfe fuum nodum ; quod oculum rumpi Celfus intellexit , id quod ait Hip pocrates ulcus fieri : & idcirco non fimpliciter dixit rumpi ; fed intus rumpi , id eft, continuum folvi , quod autem fequitur apud Celfum , ( ii foras jam ruptus prôcedit fine auxilio eft) idem efle , interpretatur Hieronymus , quod apud Hippocratem payerai rumpi, & pertundi, velut acinum uvae pedunculo educio. Hanc autem praediftionem Hippocrates ad hunc modum extulit . Quibus rumpuntur oculi, & poftea prominent, ut extra locum oculus fit , his & tempore , & arte opem ferri non datur ad hoc , ut videant . Cujus utriufque rei communis ratio plana eft: quod effufus humor, & oculi fubftahtiae pars, nullo unquam modo redimuntur ,-diruptoautem oculo ,'fubftantiam hujus abjici neceflarium unufquifque videt. Si de nigro aliquid albidum faftum eft , diu manet . Cum dixifiet de aliquo oculi ulcere fanabili ; fubdit nunc de cicatricibus ab ulcere reliélis, quam rem expreffit Hippocrates ita: fi fplendicans cicatrix in nigra oculorum parte fiat , par tem

DE NOVISS. O B S E R V A T I S ABSCESSI BUS,

153

tem aliquam nigredinis dealbat adso, ut íl multo tempore permaneat, & arpera, & craffa , memoriam fui relinquat . Differunt autem haec Auctorum feafa , quod Hippocratis una praediélionis eft íententia , quam Celfus divifit : deinde « n,riK-jv XP¿yw votpafjííyu per hypothefin diftum, Celfus fecit eventus. Ratio autem Celfiani diñi eft ; quod extrema cum fit mutatio de nigro in album , tempore brevi non videtur poffe reftituere oculum . Deinde addit ; fi afperum , & craflum eft: id eft, fi cicatrix afpera, & craffa incumbit , etiam curatus oculus hanc non deponit. Per id enim extreme ulceratus oculus apparet . Atque hañenus bona ma lave , feu fluidae, feu ficcae oculorum affe&ionis, & inflammationis, habes omnia. Port quae fi placet, & Curationis modos, quos Hippocrates tradidit enarremus. A it is, apb. 31. 1. 6 . Dolores oculorum meri potto, aut balneum, out [omentum , aut venae JeEiio , aut medicamentum epotttm /ohit . Qui aphoriímus , Ut dicam , quod fentio, viíus eft inter cmnes lapis offenfionis : fie ¡n eodem enarrando titubarunt plerique . Primus Celfus auéforem fuum propemodum accufavit *oe/.tr¡¿o¡j, & negledlae diftindlionis & abfoluticnis. Galenus vero, quaíi non aufus magiílrum reprehenderé , vel diffifus a reprehenfione defendere , profeffus eft , haec eidem empirice collefta , nec non experiendo fingulatim tentanda . Sed Aetius quafi reformidans vinum merum, quod Hippocrates explicate tradidit ; praecepit , ut diluatur aqua : deinde monet , ne fi expandatur in caput hominis lippientis facile lacdatur. Quae mónita fcquitur & Jac. Hollerius . Ad hos vero Hieran. Mercurialis miratur , eccuo paito Hippocrates folo proferat enumeratu genus omne remediorum, quae conducunt oculis male affeitis. Id autem aut folenne vulgaribus, & indoitis, qui nulla fibi propofita medendi norma, nuliifque perquifitis, aut ri te confultis variorum affeituum indicationibus, iis offerunt remedia , quae tantum ufus medendi comprobarit . Poft haec aliud quafi denuo meditaras Mercurialis , non dubitat fuadere nobis , Hippocratem haec feripfiffe ad Medicos ocularios , & empiricos, qui plerifque maximis indiferetis corporum circumftantiis, certa quaedam remedia ad eorum afteitus adhibebant. Sic ifti cmnes: poll quos alius quifpiam & rationes meditaras proponat , quae fint propemodum ejufmodi. Primum enim, quod de mero proponitur, infolens vi detur , quandoquidem Homero l. 5. Iliados appellante «T$oortc otvov , ardens vinum , inftjmmacionem augers , nedum non levare natura comparatum eít , qua caula & venenum oculis dixit Valerius Martialis . Quod fi devenis ad noítros Medicos : Archigenes apud Galen. I. 4. de comp. medie, per loca cap. r. decrevit oculorum phlegmonis aquae potuvn inter caetera, quae memorat, in primis convenire. Quin etiam idem ipfemer Hippocrates , in l. de aflecl. num. 2. feripta reliquic haec , vinum in capitis doloribus per partem illatn calefadtam , & humori attrahendo aptam , non eft exhibendum . Haec & hujufmodi , quaedam non obfeure lacla T futnmi Diélatons auftoritate , turn ifti , turn alii noftri Proleílbres adftruxerunt ; qui íuam inconftántiam liquido raonftrarunt . Non ita quidem nos , fed medicinae parentis eftata oraculi loco fufpicientis optimam ejus particulae interpretationem allaboravimus ; relatis interim aliis omnibus , quas alii quilibet in medium protulere. Galenus quidem partitas fecit opthalmiae curationes ex mero , ex fomento, ex balneo, ex detraétione fmguinis, ex pharmaco , diltinítis íecundum caufani ante cedente™ conjundam, deftuxus témpora; fecundum, ¡n fumma, quantitatem, aut qualitatem humorum : nam ubi peccent humores acrimonia , plenitudine non conjuncta corporis , turn conducibile balneum eft . Si vero fucci craífiores oculorum vénulas di'lendsrint , nulla coto' corpora plenitudinis affe&ione apparente ; meri Tom. I. V dcv

154

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

pocus Hoi excutiet, ut quod attenuare, ac vacuare , motufque vehementia obftru¿tiones expedire queat . Ad firmitatem autem curationis , & certitudinem proponitur & fomentum , vel ufu dignofcendi, vel ciu'andi , gnofticum quidem via tentativa, ut cum ufu praefentis medelae levatur homo, moxque recurrit dolor: argumento eft fluxionem adhuc vigere j qua re affeilu jam cognito ad inanitionem aliquam corporis converti fcopum oportet : nam ii plenitudo fubfit , neceflaria eft fanguinis detraiiio : ft vero cacochymia fe prodat, purgatio . U t vero therapeuticum aliquod probatur fomentum , cum partem infeftat tiuxio . Tunc enim humorem in angufto contentum digerit & abdaeit . Hie Galeni logifmus , & haec expofitio eft . Alia methodo viaque progreflus eft Ludavicus Duretus graviflimus Hippocraticae doftrinae ProfelTor, quae eft. Fit Ophthalmia multis de caufis; primum. ex decubitu acrioris & erodentis humoris , cum affeilu vitiofo corporis & capitis; ad hanc opus eft cathartico. Delude ex di(Undone tunicae adnatae ob vehementem fanguinis affluxum ; cui commoda ianguinis eft miftio, turn univerfalis, turn particularb . Ad haec ex implicitis ad oculos atque irretitis craifts humoribus , aut flatuofo coemento his remedio erit meri potio alias vero balneum , quod materiam primo fundat, mox refolvat . Portremo ex humorum bilioforum atque acrium impaefu: huic affeilu i fomentum aliqua commoderandi virtute conducir, quod communi omnium,.& folenni ritu , fit ex decoito foenigraeci , melilo ti, & hoc genus. Aliam rationem adiit Jac. Hollerius , Iaudatiifimus Hippocratis interpres: quaeeft ; fcilicet variae funt oculorum dolentium caufae- , quibus iuae lingulis occurrunt medenii formae . Caufa primum antecedens amolienda > quail plethora qui dem eft , haec fanguinis miifione tollitur : fi cacochymia fit , haec purgante medicamento refolvetur : eadem vero cauffa canjunilae , fi craflus & tenax humor fir , meri potione turn attenuabitur , turn diicutietur . Si tenuis , & acris , & mordax is humor fit 5 accommodato fuo fomento caftigabitur. Si vapor aut fumida materia fit , quae organo fe mifeuerit \ balneum ad hanc rem commodiifimedeligetur . Hae multorum interpretum enarrationes funt : per quas omnes neque recitatae nuper ambiguitates eluuntur. Alia igitur ineunda via eft , quae luculentam huic Problemati conferat enodationem . Primutfi igitur ftatuendum eft , dolores oculorum aliis aeceptos, pro«,doloris lati/fimo quodam vocabulo , qui ad morbofam affeilionem fe extendit : ita Jac. Hollerius , & Jo. Heurnius . V el minus late , & fpeciatim pro Ophthalmia: quod Celfus , & Galenus fecere. Nos dolores oculorum intelligimus pro Ophthal mia diuturne , & pertinaci , conjunita cum pluribus affeilibus , id eft , plenitudinis , & cacochymiae ; cum apparatu fuccorum acrium , & crafforum : plenitu do autem non folum fit corporis , fed totius corporis , & capitis \ ex quarum cauiarum omnium incurfu facili negotio ruptum iri debeat oculus: quemadmodum ex eodem Hippocrate oftenfum eft. Quocirca. dolores intelligas diferiminis nomine propofitos.. _ Secundo fuppones in hac Ophthalmia tantunr efle caufae conjunilae, ut venulae oculorum diftentae turgeant humore plurimo.. Tertio non ignorabis , vinum Veteres cum ufu balnei mifeuifle r quam rem teftatur Andreas Baccius in ultimo libra de Thermis , & Jac. Hollerius hoc eo dem loco. Quarto icire licet, vinum veterum, meracum & vetuftiffimum fuiffe, & fubtilitate partium cunita medicamenta fuperare potuifle \ praefertim , quod potum anmenti caufa natura hoc amice compleilitur» Quin-

DE NOVISS. O B S E R V A T I S A B S C E S S I B U S .

155

Quinto vero conftìtue balneum effe corporis univeriì remedium ; fomentum ve ro particolare. Sed balneum liquat funditque fuccos ; fomentum difcutit : hoc quidem minime cognofcente fenfu ; illud vero turn cognofcente, tum fecus. His omnibus ante propofitis videbis, difcrimen inter noftram & aliorum expoiitionem effe, maximum , nimirum plerique omnes volunt fingula illa remedia disjunftim adminiftranda : nos vero , vel conjun&im omnia , vel plurima . Siquidem ex hypothefi Ophthalmia haec difcriminofa plurimum eft , tot tantarumque caufarum , & affe£tuum concurfu ; plenitudine corporis totius, & capitis , caufa ante cedente; conjunifa , infeilante fecundum quantitatcm , & qualitatem ; tum craffam, tum tenuem . Ad plenitudinem autem fanguinis valet fanguinis detraéìio; ad univerfkle vero vitiuro humorum in corpore redundantium , conducit purgatio . His , de more, praemiflis univerfàlibus & communibus medicamentis : caeterum humores crafli ac vifcidi ftabulantur intra venas; adverfus quos peccantes conferee meri potio : ad evocandos autem extra venas mirifica vis eft balnei , quod tum evacuar , tum revellit , tum a corpore , tum a capite , quo capite inani'to , ad tumorem hujus excutiendum ufus fummi fomentum eli . Ita fuum iìngulìs beneficium pro vario Medici feopo adimplentibus , folvitur Ophthalmiae diutinus dolor. Id quod confirmatur . Nam illa tandem eli felix methodus curandi longas & periculofas Ophthalmias , quae ipfam mali caufam exhaurit & ex toto undique cor pore confertìm , & ex ipfa fingulariter parte , fimul revellendo : obfecundat au tem trahenti libenter evocatus humor , & viae patent . Atqui methodus Hippocratis praeflat haec lìngula, ficut oftenfum eft : ìgitur, &c. Deinde confirmatur , quod vinum , quale deligebat Hippocrates , vetuftate elaboratum, atque, ut ita dicam, aethereum redditum, non laedit, aut ferii caput, quemadmodum, neque fpiritus vini : verum tamen eadem tcnuitate permeat facile per vias urinae : atque ita ferofos acres humores Ophthalmiae cauias educit , ut in diaetetico chirurgico demonftravi. Tertio confirmatur nofira haec expofitio : nam per hanc maxime fervatur auftoritas Hippocratis veneranda , tollunturque fingulae obtreétationes , quae derogabant fidei aphorifmi . Prima Celfi , qui imputat Hippocrati inexplicationem : atqui fic fatis explicita videtur ejufdetn fententia . Secunda Galeni , qui voluìt hunc empirice traditum aphorifmum , conffat autem ratione munitiffimum eundem effe. T en ia eorum, qui vinum volebant aqua diluendum & mòdifìcandum , metu fortaffe inflammationis. Eft quidem mcrum abftinendum ad inflammationes, & Ophthalmias recentes , non ad eas , quae funt inveteratae , pendentque plurima parte ex craffis fuccis. Atque adeo non contradicit fibimet Hippocrates , aliter loquutus in fecimdo de ajjeB. nec eidem Hippocrati incommodant allegatae adver fus oculos vini noxae ; quando apud antiquos medicatus ufus meri longe alius fuit. Jam igitur fi conftant haec, ut conftare fatis poffunt : quis eft jam, qui de aphojrifmi ventate ambigata quis Hippocrati non applaudat, & accìnat? C A P .

XV.

De aurìitm Abfcejfibus. Uriculae , quae nulla prorfus carne participant , quibus modis Abfceffus ìneant, & in quo finu primum excitam faniem , quae.ìndies multa fluit, contineant : & a nemine video fatis explicatum, & difficile id expeditu fentio. Comprehendit autem & haec res problemata perobfcura, minimeque a noltris adverfa: V 2 quae

»5¿

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

quae tamen refolvi nónnullius momenti fit. Quas ob canfas in taftbus periclitan meum ingenium facile paflus Aim , qui res tricas atque vulgatas non fequor . In univcrfum ergo mihi videtur externos hie affeftus , & a caufis cteri folitus item externis; fi id quod plurimum accidit, intelligas: nam & interne confentiunt interdum. Ad hunc autem modum, ut puto , fe res babet . Ubi calida vi conciti fuccorum ichores ad exteriora , & fuperiorá Amt elati : tune hos frigidum fuccedens exprimit : quos natura, quae parti infidet, in locum máxime pervium & fínuofum remittit, hae funt auris partiumque fuarum laxitates atque compagines : enim vero Anatómica fide cognitum eíl, auriculam velut extremum tubae , quod ipfum reí’eétum concipe; commiífum quidem cura pericranio , fed cum hoc adtnodum laxe coagmencatum & conjunftum ; quam rem oftendit luculenter mobilitas quoquo v.erfum aflae particulae. Inter haec igitur auris internae praefegmina fefe colligit humor e venarum ofeulis effufus , cujus pars & in declivem organi tubulum refunditur. Ñeque enim, ut multi fibimet ipfis fuaíerunt , ex intemis auri culae latebris humor elifus prodit . Sic enim plane muti , furdique omnes , quibus fecundum interiores aures illuvies purulenta fuerit . Verum enim vero quaerenti, num aliqua fit pars, quae peculiariter AbfceiTum ccmcipiat : protinus refponderim, illam non deeffe . Referí enim Ju!. Caefar Arantius tura m libro de tumor, cap. 25. turn /. de anat. obferv. cap. 29. in auris .interiore partícula Atura quoddam adenofum corpus* folidae fubftantiae replens cavitatem, quaefupra m^vleterem eft, multis ufibus ferviens . Primum vaforum juguhrium ad fummum ca put contendentium diremptui muniendo. Deinde articpli morui per mauoiem per petuo refufum confervando. Tercio ad retrimenta, quae ex eifdem vaíis emanant, fuo fmu colligenda. Haec igitur una fedes e ft, & hie locus, quo primum adve¿tae materiae fuppurantur. Argumento autem eft, quod fi flagrantes 11 Imus manu comprimantur, pulfus humor furfum ex auris concha efferetur facile. Eft autem affeftus fubcutanei plus centefima obfervatio per me taita : quorum experimentorum jam aliquot memoriae fervata narrabo. Primus fait fodalis Francifeanus Conventualis in Divae Annae , cui Dionyfio nomen , pama Cremenfs , atque alii dúo Incurabilium Valetudinario decumbentes , Anno 1Ó24. quorum a rer Tofephus de Eriodo Eubulita homo i alter Jofephus Sanna adolefeens Apulus Thranenfis. Quartus Leonardus Durandus , Jatrochymiae & rerum naturae ftudiofus, qui ex parotide , ac maligna febre mortuus eft. Porro , quod ad paróti das, feire licet; has raro, qua extuberant , aperiri per feíe , fed per viam obliqui duftus effundi: quemadmodum ante de purulentis aunbus explicui. Verum enimvero non diffimulabo , quae tranfvadentes mtrorfum extrorfumque meatus in auriculis perfuadent. Primo compreffts nanbus, atque ore furfum compuifo fpiritu, purulentas aures exhauriri prodideruof & Razes , qua de hoc eodem affeítu tradie; & Mefueus /. 2. Grabadm partís pnmae fum. 2. c. 8. quos iequitur & Nicolaus Florentinus firm. 7. trtSK 4 - fin». 2. cap. 54. quam nos rem , periculo in multis faño , veram comprobavimus . Inter caeteros memini Domim Hieronymi Montaquilae Sacerdotis Regulan» , quera apoftema poli aurem experlum , cum ExcellentlíTimo Medico Sebaftiano Vecchiono , curavimus . Itemque comperimus in Felice Paduano Tabularum aenearum fculptore , & m modo memoratis hominibus, atque aliis compluribus Deinde Alchraaeon Calaber Crotoniata rei Anatomicae primus auitor, Philofophufque , vel ab Anftotele celebiatus: ficuti feriptum eft in l\br. 1. de »atur. animal, c. 11. captas non ore- to lu j, & naribus , verum & auribus (pirare fentiit . Quam rem aliquando admomtus Bartholonyeus Eulhchius, feculi noiiri ftudioGffimus, idemque fubaitiflimus Ana-

DE NOVISS. O B S E R V A T I S ABSCESSIBUS.

i $7

tomicus inventis explorate vüs fpiritus, hoc ipfo fermone de ram in modum admiratus eft, hahet autem ufus m medicina P é te r a s • ™ . unurn, & admirabilem indicavit Auftor l. de rem. f a P*?*vel ex hoc Galen, aut magnus homo cognofcitur > quod a > .V• g ^^ ail eus fulphur ignem non expertum per nares interventa ca' ^ . J ; f P^ V r re fte 7 Guljelmus Ronddetius in praBtca method, c.fexto fcnpfit , . n.„tus nutamenta tinnitibus aurium refolvendis , fi frequenter excitentur . nam ftatus, ait, cerebri non minus per aures, quam per nares difeuttun ur. 0 5 Haec iili : quae quanti fiat ad noftra depnroenda moment! J ^ vides . Spirare apud Akhmâeonem noftrum interpreter, & fpintum auribus d k d ta a g » « omnes modes fendre: quod Vtrgilius fortaffe cum Crotomaca confentens dixit haurire. Donata vero capreis nimirum ardua petentibus , ac de fumma -m g pen dentibus, (unde caprlciofa dicuntur ingénia ) *«• difctpima , quae an quin eft & damis, cervis, leporibus , ut per hune exaftiifimum Jenfum fe iuaffl que vitam maxime tueantur . Sed & ammantibus omnibus ad ¿‘M m am aptis haec dos non deeft. Equus quippe meus inter multos fagaciifirous , led_qma cantherius, & nigro univerfo tegmine amiftus, id eft, exuftus, & melanchohcus. haec pavidae naturae, & ad omnia antrorfum femper arrectis aunbus inc^d t, t,t différencias omnes fpiritus , id e ft, rerum captet. His jam apparet ml nobis A 1 chmaeonem noftrum contradicere. , Sed neque Rondeletii do&rina quicquam adverfus nos facit : quandoquiclem .in finite tenuior eft fpiritus , quam bumoris purulenti fubftantia . Pott haec autem cum Ra7.se, & caeterorum Arabiftanim hue producitur experimentum : iliud hac ratione explico. Siquidem ore naribnfque comprcffis compullus ad fupenora ipiutits ptirtim tenduntur mufeuli temporum auribus affinium ; partrm interne dutenditur auriculae tympanum: itaque comprefla externe, expulfa interne, tanies , fic toras non exilire non poteft. Non igitur iliud fit, quod ex inferioribus tympany finubus erumpat per obtenfam organo membranam, ut faltb quidam exiftimarunt. Caeterum, quod dixi , parte auriculae fubcutanea procreari folitum Abfceffum, & quod fuper tympanum externe confcc-ndens fanies exprefla pellicur, non ex in terior! bus venit ( nempe fic prompta furditas) non fic intelligendum eft abfolute, ut non interna etiam fub auricula creari poffic AbfcefTus : quo tempore occupatis a fanie membranis, neque etiam iêquitur furditas perpetuo ; quippe quod interdum educitur fanies vel per rarefaitam membranam, vel per rimam inter porum auditorium , & os calvariae . Scribit autem Fallopius annuium , quo tympanum continetur, effe cartilagineum non offeum, nec conjunflfom fic cum offe calvariae, ut non lit contigunm : in pueris autem feparari facile poffe . Confirmât haec & Rodericus Fonfeca in confti. 39. tom. 1. quae propterea retulimus , ut ne videantur contradicere noftris. Qiiamquam nihil in Medicina perpetuum dixit Celfus in prooemio generali : & nos ea, quae plurimum , & frequentius accidunt , produfta volumus. Sic de aurium abfeeffibus , & horum problematis expeditam brevi rera habes^ < C A P . XV L De Sclirofarcomath ging'tvarum. Roditum eft a Bartholonieo Euftachio id de dentibus ; ad horum praefepiola faepe, turn multurn effluere gypfeae pituitae, ut finubus ipforum repletis den tes a vinculis exfolvantur , forafque fenfim propellantur . Mea vero eft obfervatio,

158 '

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

tio, ex eadem eluvie pituitae concrementum enaici carneum ; fubrubrum, progerminum, quod interdum galli .coronarti, interdum oftracodermi carnem purpuream refert. Hoc genus epulidem noftrates Medici nominant, veruna qua retie viderint. Etfi enim epulis excrelcentia quaedam eft carnis haec tamen iiiccedit ad male purgatam & minime reiiccatam Paruitdem , quae , Paulo & Aetio teftibus , in fiammano quaedam eft particulae cujufpiam gingivarum. Utraque autem expulluiacio quaedam eft fanguinis, & calida dirontpaaict quae Pauli eft dottrina partim in l. 3. partim in l. 6. defcripta . A t vero , quod nos proponimus Germen , eft carnis nulla unquam praegrefia phlegmone, fed fola humoris vifcidi craflique fcatebra proiettimi : quod genus o-apxóS'» (¡\xr ripara Galenus vocavit lib. de tumor, praet. nat. c. 21. 'zapimS'a: vero , latino non invento nomine , dixit Cornelius Celfus, libr.6. rei medicate c. 13. Non difficile aufem e ft, ut Germen latiufculum intellexerit carnis ; quandoquidem ait ; ii major is tumor eft, commodius totus exciditur fie, tit ex utraque parte dens liberetur . Quod ft minor interdum edam hie tumor a Celfo deferìbitur : id propterea non facit , quo minus & major hoc genere comprehendatur . Retie igitur Aldinus uterque codex, id eft, Venetus, & Romanus irapóvriS'ccf, non parnlidas legit : quod nomen perperam reponunt primus Joannes Manardus l. 7. Epijt. 2. mox Gulielmus Pantinus, & Robertus Conftantius in fcholiolis. Neque enim quicquam facit, quod apud Graecos id nominis non extet . Nempe fie ri potuit, ut neque omnes iftorum libri ad nos pervenerint ; praefertim Alexandrinorum, quos ubique citavit Latinorum antiquiftimus Celfus . Jam vero, quod afleruit hie Auttor vocatas a Graecis parontidas : id adftruìt & vere vocatas, quippe fuum nobis abunde teftimonium fatisfacere poteft. Quid quod retie formaturn , apteque impofitum nomen videtur parontidum , id eft , politi juxta dentes affeitus, vitiive 3 qua de re laudo fummopere conftantiam Balduini Ronfei , viri medius fidius de Medicina bene meriti, qui parentidon nomen mutari nullo modo paftus eft. Quod ego Germen, turn ex fubftantia , turn ex duritie Sclirofareoma vocandum judico : quale ferme defcripfit idem Balduinus in bijlor. medicinal, mifcellaneorum 7. aut quale narravit Felix Platerus, in obfervat. Sed & quaecunque nos ejus generis curavimus, omnia citra phlegmonem evenere . Quae , fi placet, experimenta de plurimis feletla narremus, Perfiae Peregrinae conjugi Michaelrs Angeli Pinti , trigelìmum annum natae , ad antepenultimum molarem oblique nata caruncula, principio lentis magnitudine, mox dimidiae fabae modo. Quod concrementum a Medicis , & Chirurgis , leniter xrailatum , & per medicamenta plurima non repreflum, intus, extraque fepta dentium exerevit fic , ut molarem altera parte revulferit , & contorferit ; quo tempore infrenabilia profluvia fanguinis exftiterunt : atque eo magis verenda, quod cumulatiifime praegnantem offenderunt, a qua jam farcina diu levata ; fed incre mento latiore farcomatis, & putore faniei, quam grypi duxerant, afflitta & pertaelà : jam me ferramenta liquido adhibiturum accerfit. Quibus_ ego turn frigidis, & refeindentibus, turn igne retorridis varie, atque apte, adminiftratis, viraginem alioqui foeminam ab annua, & amplivaga noxa liberavi5 collega ad earn rem Jo anne Dominico Malliocho efficacis Medicinae cumprimis amico . Quo iplb item praefente, & Jo. Baptiftae filio Adreae Pifcicellì, oilavuum annum nato 5 feirrhofam iltiufmodi carunculam , mole quidem aliquanto minorem , led pro immedica bili ab aliis fummis Chirurgis relidam , femel igneo difeindente fcalpro curavi . Poli hos erit rertia filia Tonforis, Antonii Fufci, quam rem in l.privarne chirurgiae c. de J'arcomatis gingivarum expofui . Sed aliis nominìbus admiranda narratio fue-

NO V I SS. O B S E R V A T I S A B S C E S S I B U S .

159

fuerit de Viftoria Antoni! Conradi Sartoris filia , quae ad hunc fé ^odutri ha buie. Maxilla inferior dextri lateris mirum in modum turgida vitiura alebat, qua raolaris fecundus eft. Hic fi ferro plufculum attreftawtur, audin turn tragoi » “ refonitus vaginulae veluti quaffae . Ita fcilicet minus amicus en turn p erat, quamobrem de excutiendo faltem uno molari alioqum infirm io c L a me eft: qui fic quidem haerebat laxe, ut matris marni pei duna u • ptus. Sic carnis inutile glomer, quod radici bus extraftì dentis exu tarerà , clan cornmodius fuit adeoque refeitum primo per ica lprum , mox igni o " preffum e f t quae cum femel opera exhauriendo vitio non fatiskciliet y rur tertio repetita eft. Mirumque fuit , ut extumefeens. diu facies , atque etiam ma xillae turgor refidere , brevi funt viiàe y quamquam ad exteriorem ma a^. aciem & medicatae cinnabaris fumo fpongiolae , 6c diàpyriti emplaitia , ex p a j hydrargyroque conflatae lamellae , nonnihiL adjumenti dedere . Quas meas omnes adminiltrationes, & curationes confidenter admittendas, atque exiequendas, PaJen. tibus fuaferat excellens in arte medica vir , Horatius Thefaurerius a etm ani Colleg'ii Doitor. Ad haec exempla poffem & de caruacula fpongiiormi 1C^ . ’ quatn Illuftri foeminae Viftoriae. Pyrrhoniae de prìmo molari dente lubduxi. vJu" bus jam omnibus expofitis experimentis, iatis perdifeere potuiftis, imtns, mattila,, fubftantia, magnitudine, more, atque ali is accedentibus proprns, & privatis r> rofarcoma effe. Tantum abeft , ut de Parultdis genere iit , quod nrmatum aliorum opinione fuerat . C A P -

X V II.

De Genuin} Dentis erupth , ementiente -Abf~effum. Raves, ac perdolentes fingulorum Dentium omni aetate fentiuntur exortus r in quibus fcilicet excludendis, magnus in dies a natura commiffus apparet ccnatus. E x qua caufa febres, äeftus, convulfiones, languor, & immutatio multa corporis vifuntur : in pueris maxima y de quibus Hippocrat in Hbr. 3. aphot.. 15. Narravit autem Ambrofius Paraeus , in lib. 23. fuorum operum cap. 57. complures teneros' fuos natos ad ufque fauces orci perdu&os, una. vi prorumpentium denticulorum : ufque adeo ut fealpri neceftitas fuerit expediendis obicibus, & habenis ipforum . Quatn- rem & Andreas Vefaiius in l. r. de fabrica corpor. humani c. 11. docuit ; atque etiam Alexander Benediftus in 8. lib. de cur. morb. c. 18. & poll hos omnes Jacobus Fontanus in 1. 1. praB.. med. F.. Sed ne minus quidem moleftus eft proruptus. dentis prudentiam ducentis ( fophronijlerem Graeci dixerunt ) y fub obduratis aeva membranis ,• dum vigefimo port anno, aut etiam trigefimo contingity fub quo- turn inchoante , turn in dies augefeente, Abfceffus, mufculorum maffeterum diftentus , & genarum gingivarumque tumor non exiguus cum oris maxilfarumque' impedimentis , adveniunt . Quibus omnibus fit, ut parum experti Medici nil difeernentes aetatem , affeftiones lrabitudinemque corporis, circumftantias denique- rerum obtufe perfpicientes , ad multas fanguinis detraifiones, ad folennes corporis expurgationes r protlnus accedentesy a c operis’ ftuod a natura fedulo curatur , pro Phymate , proque inftammatorio Abiceflu j tra&ant: ex quo genere, quod hiice diebus cvenif nobili Decio Favillae,. Neapolitano,. fupra quintum & vigefimum annum nato juveni, narrabo.. Doluerat homini diu multumque forinfecus commiffura malarura, interne vero molaxium: utrorumque confinium parte finiftra, propterea fcilicet, quod extremi mo!a-

i6o

A U R E L I U S

S E V E R I N U S

ris nuper excrti menfula parum exerta, ac tantum non gingivae fibrulae contacta, cibos iolidiores nedum commandere non poffet, fed graves eriam diftentus noctu ditique fentiret. Cum vero, fub femitefta particulae lacuna , fanies aliqua colle gia putorem redderet; opinio multis fuit ulceris , aut fiftulae. Ego vero, peripe cia re, continuo fufpicionem exurgentis Dentis fophronijteris objeci ; qua fie, ut abfurda re audita, decurfum eft ad demoliendam incumbentis gingivae particulam, qua conteíla re continuo quidem putor, ac dolor, abjicere : verum ad extremum luculenter apparuit, afteftiones omnes malas ab una dentis eruptione produitas . Sic lufae faepe fententiae , quae firmamento nituntui aliquo , praeftabiles exitu leipfas produnt : & contra falla, quae primpm fpecie probatae fuerunt: ad extre mum leves & inanes deprehenduntui. Quae de íénilis dentis eruptu primo relata volui ; ut ementitam Abfceflus imaginem praemoniti fint inexperti quicunque . Porro quemadmodum Gemmarius artifex lapides Orientis pretioíos ab his omni bus, qui nexiles, aut culti non funt, fecemit, atque fecludit; ita & qui de morbofis affeítibus agit, ementitos a legitimis fejungere deber . C A P .

X V III.

D e lepido Sarcomate, feu fqtiamiformi Tumort bucci interioris.

Oft illud vero, quod modo audifti, femiputridae pituitae Germen : tradam & alterum loco quidem proximum , forma vero , &. materia , longe diifitum . Homini cuidam ftatae aetatis, corporis aliquanto procerioris , nigris oculis nigrifque capillis, venís ad brachia manufque extantibus, colore fufco, melancholico ad fummam habitu ; gena tenus dextera interne, magna velut incluía offa, fublatum Tuber carneum, globofum quidem initio, mox , ligulae cujufdatn craftioris mo do , ad guttur oblique fiexum , multos jam annos, cum incommodo multiplici loquendi, roandendi, deglutiendi, perlatum fuerat , a Medicis omnibus pro immedicabili reliétum •• cum ad me, & ad Flamminium CraíTum, Calabrum Tropienfem, Curtorum inftaurandorum peritum ab homine , qui noftram operara etiam in arduo negotio expertos fuerat , miflus eft ; quem nos inito confilio_ curandum fuicepimus , juffum interim , & fuaíúm , firma fpe ut effet fui breviíiime reftituendi. Quibus ilie malum , a it, omne futurum lúa mileria levius . Ventura ad agendi commenta, ac rite paratis omnibus, quae neceffaria vifa fuerant , collocato jam in hum.li fella homine , diduítoque ad proximam operam ampliter ore, per mimílri manus, & lignea forfícula confeélum eft glomer carneum , acuto fcalpro, qui primum obtufus eft, cum offendit ad aliqua, quae mox reféram. Nempe refeiffo per vim majorera & firmiorem toto Sarcomntts corpore, in eonfpeftum le dedere fquamae propemodum ofíeae, perfperlae per ipfum, nulloque ordine dilpofitae fie , ut hirtum hortenfis brafticae thyrfum referret . Res oftenfa multis amicis Medicis, qui nulla non admiratione funt completi . Sub exfeitionem , aut poli ipfám, offenfa nulla praeterquam aliquid fariguinis effufum eft , e reticulata quadam vena, quam vitii creditam nutriculam, cauteriolo ad idparato, facile reprelfi. Vixit autem exinde homo minus pro menfe liber , tamulus ¡k pediflequus Uluftris Viri Fr. Horacii Majorani, ex ordine militum Melitaeorum , jam vetuli. Rem quam, annorutn duodeviginti memoria, vidit Joannes Baptilla Nauclerius, vir practer mulfam rei phyficae Tcientiam oprimís moribus excultus.

CAP.

D E N O VI SS, O B S E R V A T IS A B S C E S S ! BUS. C A P .

161

X IX .

De /¡¿latro Farciminì / nuli Tumori.

, ab Joanne Schenckio , in opere medichi, obfervat. faepe relatus, puello nuper in lucem edito, vivido 8c ele fanti , fub dorfi finem paulo fupra coccygem ; vifum tumorem Farciminis modo ■ exftantem, e quo, Chirurgica marni aperto, faniei modicum effluxit, quo rurfus, aiiorum Medicorum confiiio, funditus exfefto , quarto poll die puer jam noviffime reiiitum reviiit Orcum . Id ad unguem , ut nil ferme detrahas - An. 1621. evenit tìtolo Domini Flamini! Condanni , criminum Quaeftoris , in magno p re torio probatiffimi, quern atro cruentum intejiinulum , cum contra fentiente Tarquinio M okio, Chirurgo fatis perito, difcidiflet alter quidam, non poftremae notae Chirurgus ; lepidiffimo protinus puello (proh facinus) tenue vitae ftamen in cida. Vidi & eju(biodi aliam quafi jecinoris fubatri fìbrulam fronti appenfam , in puelluio nuper nato Antonii de Luca, in Valetudinarii Sanili Angeli ad Nilum ordinarli nofoduli. Item in tenerrimo infantulo Hieronymi Dentil, quotidiani in Parthenophylacio Spirìtus Saniti obiònatoris . Atque item filio Francifci Albini , Pabri ilannarii , ad fubfellia Portus Neapolitana : atque in aliis aetatis primae •puellulis, fed maribus perpetuo. Ut jam conjicere liceat ex multa turn materiae, rum facukatis attrahentis v i, talia concrementa nafci : quae aceti ego faecula, & dilute vividae calcia fpongiolis accommodatis & hujufmodi medicamentis exficcantibus faepe difenili. Atque haitenus quidem de laiieolorum hotnuncionum atrofanguinets Ab/ceffibur. nam & natu grandibus , ac bene firmis hac coloris fpecie vidi nonnuilos ; inter caeteros quale rnorum feminaturum coloratus, varicofus, & pulmonis inftar laxus tumor de fuperioris labri angulo Efcharae marinae fpecie pendulus eft , illuftris & integerrimi Confiliarii Sanfelicii , forori germanae ; qui tumor cum vulgare mulierum verticillum in praefenti fuperet magnitudinem, fuit & quo tempore vix etiam Junipe'ri baccam attigit : arbitrar autem , ( quod nemo propter atechniam referendo diferevit) ortum habuiffe ex tenui varicula , quam affluxus poftmodum humoris multus ampliavit, atque diftendit ftc, ut formanti voces , & manducanti apnnihil incommodum, & grave fit additamentum. P Rodidit memoriae Thomas Cneulinus auftor

C A P .

XX.

De Faviformibus Abfcejfibus. Aviformes Abfcefius vooavi fubputria quaedam & caeca ulcera ,,qttae circum adduftis digitis primoribus exprefla faniofum mucorem forulatim reddunt, ad eum prope modum, quo favus mel. Adveniunt autem plurimum poftica corporis parte a cervicibus pone dorfum ad ufque coccygem , fenibus , aut grandi jam ae rate hominibus, qui craffiim & femiputrem fanguinem cumularunt . Ego vetulos homines, qui labem hanc Tubiere poifem numerare quam plunmos: fedpaucisero , contentus. Primus, quern adhuc juvenis ad curantem magiftrum Julium Jafolinum obfervavi , fuit Horatii Cytharellae Medici pater feptuagenarius : qui cum eo morbo in dies proferpente commortuus eft. Secundus ab eodem pracceptore curatus Hieronymus Albertinus , V ir patriTom. I. X cius

i6 t

M. A U R E L T U S

SEVERINUS

tius oftogenaria non minor , qui ab eodem affeiìu fpathulas graffato praereptus eft. Teftius Martìus Cinnamus, fexagefimum annum natus , qui fecundum cervices id vitii perpeffus diftentiones exitiales jam a Medicis interminatas incurriffet, nifi Ch'ironia, per nos, opera fuccurfum effet ; cujus rei decripta piene legitur Hiftoria libro Pyroteehnìae nojtràe Gh'trurgicae cap.de AntbracibifS j enimvero fic ibi cum vulgo Medicorum appellare libuit eos, qui nonnullam cum Anthracibus cognationem habent. Quarta vetula fuit monacha veneranda Parthenophylacii Spiritus Sancii , cui Francifcae Caftigliae nomen , fecundum cervices etiam experta iàevituram in mortem affeélionem ; nifi, provido equidem conlìlio , totum ulceris ambitum ad radicés ufque praefecuiffem . Qiùntus Melchior de Gaudio, fupra féxagefimum quintutn annum natus ; qui vìr etiam ad inion foraminofum hoc malum feofit , liberatus item a me vi fcalpri . Sextus Marceli us Ferrelllus, cuftos npfiri Valetudinarii, feptuagenarìo major; qui binis ad nates amara ejufmodi fava poft importune fuppreffam a fe fcabiem, poftque diram, in fcroto, fedeque , feiiciter a nobis curatam gangraenam , gravatus e^* Poft hos omnes, ultima recenfebitur Catharina Scarpata Cler. Francifci Antonii Mafulli mater , quinquagenaria ; quae ab amico quodam noltro , in Chirur gia fatis exercito, valentìftimis quidem medicamentis, fed fine refpeitu diu curata, vitam prius, quam finuofum mali fomitem reliquie. Porro fis admonitus velini, malum hoc fpongiae , favique modo , perfratìum ; propterea, quod fecundum omnes fuos cuniculos expurgari probe non poteft , putredinem nutrire latentem ; qua iènfim ùvo aaVa proferpens , affatim ampliato vitio ierpit, ac debiles homines febre , doloribufque , opprimit ; quamquam non ita eos, qui robore valentes reperir. Adverfus quae diicrimina noftrum eli experimentum, vel ab initio icalprum ; & poft hunc, fi multa vitiij fvis exegerit, ignem etiam falutariter adhiberi ; paucò & momentaneo dolons laepe difpendio , penculis pracféntibus inclufam vitam facile vindicaveris. C

X X I.

De vajUffuna Omphalocele atque Enterocele. Atiemur & in hos quoque fermones aliquando veniant Abfceffiis^ qui funt cum illapfu partium certarum corporis : has xwXa; veteres Graeci nominaverunt . Ex his autetji omnibus formis commemoranda e lio , multo ante tempore a me no tata , Omphalocele atque Enterocele, quotquot cernere licuit vaftillimae - nos umbilicarium Ramicem prius exponamus. In Parthenophylacio Spiritus Sancii , V ir go fuit adolefcentula, ( Sabellae Carbonae nomen ) cui ab affumpto leviter veneno, concitatis cum vi plurima vomitibus, & inconfultis, ficut in cafibus hilce ut, ejufmodi concuifibus corporis: ad umbilici laxitatem , pattern agitato ventriculo proximam , diruptum eft principio , parte tenus aliqua diploidis , peritonaeum ; quam inchoàtam unitatis folutionem imprudens puella viitu prormlcuo ciborum flatulentorum , & frigidae potibus intempeftivis ; nec non ex catarrho, cui le lubdidit , & conièquente , quam acetariis fovit , tuffi ; non mediocrità' piomovit ; ufque adeo, ut ab Exomphalo in luculentam devenerit Omphalocelen : quam tatua 1 putrì-

DE NOVI SS. O B S E R V A T I S A B S C E S S I B U S.

163

puella, prae rubore, nulli Medicorum oftendente, ac negligente, fub pannis etiam fuit facile deprehendere nobiliter extuberantem : quo tempore admonita ( fod.-ues etiam ad fuadendum hortatae ) ut obiigaculis Abfccffum reprimeret, & cohiberet, atque etiam, ut fe curari permitteret : levitate nefcio d'.cam in foeminis tmranda magis, an miferanda, rem in contemptum in dies ponens ; tandem fupplicium mcuriae pleniffime tulit. Porro Abfceifits in magnitudinem excrevit non mediocus utris, aut diftenti potius ferrarii follis, ut Figure refertur. Nam mirum eft fane quantum impellentibus interne inteftinis poffit diftendi cutis. Vifus enim Neapoh, plurimos annos, inops homo 5 qui nudata publicitus Enteroccle medio tritici pari > ftipem in triviis emendicabat . Itemque fuit alter , cui laxatum cum hvpogairrio fcrotum, obteito undique pene, ad media ufque femora , lato circumambitu , de fer,debar . Illud autem non dubito , ex diftrafto , feu quod perdoleat , feu quod praegravet, turn epigaftrio, turn hypogaftrio, concitatos ex fuperioribus , intenoribuique confluxus humorum affiduos ; unde tam multa Sarcomatt facta fugnt acceiTio. Quod idem in Bronchocelis compertum a nobis alias narravimus. Sic ma jor admiratio Sarcomatis , quam ingentis inteftiaorum dilapfus efto , ejus rei Pi£hir?.m appoiita Figure, offendes. C A P -

fie Abfcejfibus permaei,

X X II. O '

partium proxtmarum.

On funt autem in his omnibus praetereundi Perinaei , affiniumque partium , Abfcefltts: quorum & naturae coniideratio, & propria curandi ratio gravilfima eii . Prius autem agendum ell de natura ad quam conditio partis privata , caufa, & efteclus modi , pertinent . Sunt hae partes , ut quae diilendi ad ufus , mox contrahi debent, ad fpiritus excurfuros , recurfurofque , porofae , ac laxae , fummo Naturae fludio comparatae •, ad quos ipfos meatus cum illuvies putrida , feu corrupt"; feminis, feu materia« purulentae , quae de vefica, aut urethra exulceratis pervenerit; haec vilciditate fua prompte fub anguftis locis adhaerente , ac quotidiani s fe additamentis toilet fie , ut aliquo port tempore computrefcens Abiceffum faciat Cujus & carunculis , quae per tubulum colis expullularit , faepe caufa eii. Siquidem obftrufia per fe fiftula , quae per hanc eftiuxura fuerat , fa mes fubiens alio, quae proximae viae funt; hue divertens , atque confiftens Apoftema creat, cujus jam procreardi modum quaefieras ante. Sed illud infuper intelliges eifdem, quas retuli, caufis naturalibus nimirum, & praeter naturam , vocatis fieri; ut non uno ejufmodi Phymate contenta fit mate ria, quae diffiuit : verum pluribus etiam excurfus faciat : ufque adeo , ut cum unum fcilicet ex his fumma cure perpurgaveris, fubinde Tuberculum aliud proxi mo loco apparent. Idque tertio , quarto, quintoque , viferis . Quae res curatori Medico fiduciae plurimum adempferit. Quam ob rem natura in curando, feu po tius praevertendo providentia opus eft , quae , meo quidem experimento , mukis con ftat adverfionibus. Prima ut fimul ac bifee partibus quid vitii dotorifque ienierit is , qui difiicultatem miftus experitur: has continue fiuxiones revulleris ae diverteris vomitionibus, dejeftionibus, fudoribus, vinculis, fri&ionibus, omnibus denique averfionum generibus: viftus quoque modum praeferipferis , quo minus alimenti caufae morbificae fqggeratur. Ad haec & affe&us hie morbiferus tollendus eft, ingenti cura deftrafhs ulcerum carunculis, expeditifque viis &c. Atque hi quidem occurrendi X 2 modi

i ¿4

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

modi funt adventanti maio: fed enim, ubi vel non principio curaveris hominem, yel fie curato facere non potueris, quo minus Abfceffus plenis fe incrementis provexerit : turn alter prudentiae modus efi, in eftluxu fedine dando, nani neque ad ultimano maturitatem finendus ed idem. Veruni, ubi fe fuppuratae fubitantiae portio fub cute prodiderit, continuo per fealprum aperies Phyma: quod tu quidem, turn accommodatis medicamentis exaite expurgabis ; turn viéèus potufque parcita te ficcabis . Non nimium autem utili ed expreifio , qua pari doloris detreclatu nonnulli medentes abdinent. Multo autem omnium maxime neceffaria ed finuum quorumlibet praeièrtim ad alterum refpondentium. Ad hunc quidem modum Joannem Donatum Corregium, Bergomatem Civem, indudria & virtute fua nobilem , feptuagenariura prope ho minem, ex multiplicibus ad fcrotum, atque interfemineum, Abiceifibus; per quos ampiiter urina defluebat -, ex vicennali veficae purulentia profe&is , liberavi . Cui curationi interfuerunt ab initio, Marius Schipanus , & Aloyfius de Gratia, M e dici nodrae urbis confultiffimi. Aliter vero curarus Surrentinus ¡Ile Patritius, Cognatus Illudris viri Domini Antonii de Bologna , fìdulam in medio cole , longos in annos duraturam, fervat. Quod d'nSIum volili propter eos, qui lenidima curandi ratione dele&antur. Caeterum idiufinodi fiilulas , per quas urina dedillaverat, in Valetudinario nonnullis ad unitatem perduximuà; quod Thomas Zampalia, civis Montecalvenfis, Chirurgus diligens, pro re admiranda praedicat, habetque in ter omnia vere maxima . Haec jam de Perinaei Abfceilibus , & vomicis ; monitus eafdem ferme de ano datues obfervationes. De his autem Langius /.j. epijt.4. C A P .

X X III.

De Elephantia privato pedum Tumore. Um de vaftis quibufdam Tibiarum Abiceffibus aliquando retulerim : confem6 taneum rationi vifum ed, ut dicendum eifet quod de Tumore pedis ampliffimo, calli modo praeduro, intime cralfo, concolore, ac non perdolerite: in quo fi quidem uicus, aut pnirigine, aut extrinfecus aliter, excitatum (ìt; hoc cura prio re malo fit infanabile. Àccidit autem hoc mali genus melancholicae quidem crafis hominibus, cujufque vitac generis & indituti ; ièd potiflìmum inopibus & vi£hi quócunque contends. Hujufmodi autem, in Valetudinario, nobis occurrerunt com pili res. inter caeteros unus, cui vis Abfceffus pollicem admodum ad interiora retraxerat, Hujus autem caufa continens non omnibus judicibus una ed : aliis refe renti bus ad humorem melancholicum ; e quibu s ed Haliabbas in 8. Theoricae : aliis, quorum unus ed Avenzoar. 2. Theiftr. tr. 7, c. 26. P. ad craffos humores promifeue : aliis ad phlegma gypfeum, aut gladeum. Avicenna vero /. 3. fen. 21. tr. 1. c. 16. dixit Élephant'tam additionem effe ad pedes accidente«! modo varicum. A t vero Guido Cauliacus in trail. 2. doilr. c. 7. fingulari quadam opinione cenfuit, Élephant'tam effe carneum quoddam additamentum in pedes ac tibias, ultra dimenfum proprium, fed fimilem pedibus elephanti. Cui placito firmiter adhaefit Rembertus Dodonaeus, profeffus infuper incrementum hoc effe, non ex humoribus quidem qualitate peccantibus , qui fint ad eum locum affufi, fed ex fuperfluo ad partem illapfo alimento nondum tamen rite ag glutinato ; quo copiolius hue adjecìo, pes craffior ac veluti praeturgidus redditur fuperioribus particulis, ut alimento deilitutis, magna ex parte extenuatis. Quam quam autem Guidoni placuit, &. tibias effe liis iifdem afHuxibus incrementi par tici-

DE NOVISS. O B S E R V A T IS ABSCESSI BUS.

1*5 ?

ticipes; nihilo tamen minus, ait Dodonaeus, fibi pcrpetuo F r«s f » p e ^ v i g extenuatas. Addit autem ad haec Rembertus, pro mode praevalentis auftrim focuiratis, haec incrementa pedum evfcure; quae quidem opinio , mb bailor , & « Felice Platero videtur dedufta, rem hanc ex profeffo difcutiente, m two mediate, tkulo de Extuberanm , qua de caufis affeftus diiputatur , opimo piofe¿to non afpernendarVam propterea retuh libentius, quod noftraede ? bus Abfceffibus fententiae non parum fuffragatur. Suadet autem , oc ad conlnmationem facit ; quod gracilibus corponbus accidiffe nunquam vifa eil afleet 10 . plur rimura autem ?«pra mediocritatem plenis corponbus gaudet , quam turn equidem obiervatione meaconfequor. Qua caufa mib. vifus eft hoc morbi genus expert«, aliquot ab hinc annis , Dominus Francifcus Caracciolus , Bittern Marci o vjx alioqui belle procero, atque aeque fecundum latum pertartto corpore : cujus mor bi curationetn , quam referipfl confultus; turn quia plunmum hue loco congrmc eademj rum, ut me multorum labore levem, hue libuit referre» - . Hippocr 1 2. proa. mm. 17. conftitmt, Abfceffus, Sc ulcers , rite dignotuua, Ipeitandas effe primum hominum naturas, aetates, & habitudinea, quae meliores ad eadem perferenda lin t, aut deteriores: deinde peripiciendos efle locos , quibus haec acciderint. Subdidit autem fpecies hominum commendan , quae leyes lunt , & commoderatae, quaeque viiceribus non lint vitiatis, aut mahs obductae colonbus. Horum aliqua , ft nos obfervare curemus in Illult. VirO ; difticues heicle curandi conditions ofiendemus . N am , quod ad naturam corporis fpeftat , haec non levis, & commoderata, fed contraria pronus apparer . Ex vifcenous veto b Ft unotn aliquod", quod non bene habeat oportet, quale equidetp puto ;ecur,, cujus vitio prolerentis humores ineptos fit , ut hos natura non amplexetui , fed au fubjeitas fibi partes deponat ; quam tranfmiffionem promovent, foventque , multa primum humorum plethora , cum fuperfluitate multa conjuncta j exemplo vim , cum doiium magnum complentis multa fuoftdet faecula. Praeterea lavet Ablceilui proclivitas & imbecillitas partis recipients, unde dixit Flippocrates , quod morae fiant in ipfis & recidivae. Favet 8c robur partis mittentis, quod eft jecur impenfe vegetum ac magnum. Ad)uvant Sc vjcinitasq Sc viae brevitasSchumoris gia* vitas, & hypoftafis, quae nutu facili vergit, ac pene procumbit ad inferior*. Ita conientiunt ad hunc unum deftuxum caufiie rnultae > quas omnes , aut phuimas quantumeunque, licet Medicus prudens in-cumhere, aut etiam retundere debet. Igitur, ut jam ad Curationem deveniam; appetente proxime vere, quod commodilfimum tempus puto: minuenda nimietas eft, Sc plethora , fanguinis plufeulis detra&ionibus ex utroque brachio : St poftquam etiam cacochymia fuerit elevata per accommodatos corporis eruderatus : fub haec ex venis fedis etiam eliciendus eft fanguis j deinde decoflo Sarfaepafillae & Cbmae 'fadit¡on , 'O Rhapontici , quod a Diofcoride fuifque maxime commendatum eft, ad defluxiones cohibendas , atque ad humores fervidos contemperandos j additis herbis aliquot aliis , aut harum fuccis peccantes vifeerum dyferafias commoderantibus, ad viginti dies utetur: at non fine fudatione competence \ quam plenitudini minuendae neceflariam ftatuo: quas fudationes eodem inanitionis nomine ad -Anianae Cryptae, quae in agro Puteolano eft, mirificos evaporatus captabit . Interim optima viftus ratio ciborumque parcitas amice editor. V'mum pauciferum cum lixue Rhapontici portione, turn prandio, turn coena bibitor . Omnibus autem modis ft contra radix recens , vel confervae , vel zulapii , vel aquae ftillatitiae , vel lixae modo parata , ufui efto quotidiano \ efto magno hanc ufui futuram conducibile Sc pro comperto habetur , At-

166

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

Atque haec quidem univerfi corporis Medicaments font. Caeterum extumefcertsmembrum procurandum ita videtur . Primum fontkulus , xit cum praeclari filmo collega Stephano de Rinaldis decrevitnus, de loco inferiori tibiae , qui nimiis hu-morum incurfibus patet , ad fupremum femur iDterceptus gratia transferendus . Spongiis vero ex aqua mirata express fovendus, in fmgulos^dies, crebro pes eft. Rondeletius ad pedum oedemata lixivium commendat cinerunrfarmentorum, & hujufmodi, ex quo etiam madefaftum exiìccatumque tibiale , dies ac nodles , indutum geret . Sed duo fubeunt hie advertenda : alterum quidem , ut topici medicatus non adminiftrentur , praeterquam ubi diu multumque , turn plethorae , turn cacochymiae confuhum, fatisfa¿tumque, fuerit: alterum , ut ab hoc tempore nullus fit metus fuperdandorum exteriorum , quantumvis adftringentia , atque exficcantia, fint. Etenim non placet confilium illorum medentium, qui, poftquam cor io n providerint, unis, quibus unice confidimi catholicis remedas , caeterum par tem , quae languore prefla eft , immedicatam reiinquunt , per epithemata praecaventes ad interiora reeurfum humoris, qui longo jatn tempore fuit caftigatus, ac que repreffus; atqui, ut unaquaeqtie pars de univerfitate corporis efts fic junftim cum illa gaudet curari. Haec quidem ego in Uluftri parlona; qualis quidem, ut Celfus a it, fieri non poteft, ut fine verecundia curetur : verum durioribus efficaciifime medicatus fum , ad inguina fetis aftixis Chirurgicis, & ad partem extumefcentem fafto crebro fcarificatu, & per fomitem a me diñis ufturis : de quarum omnium rerum adminiftratione mox in Efficaci Chirurgia noftra, propediem eden-, da, leges.

X X IV .

Super Syphilide morbo, feleclae aliquot Adverftones. §•

I-

Oft haec omnia non indiftus abibit mihi Venerea? , qui totus abfeefforius eft Affetlus j dignus proibito, qui, dum confiftat perpetuo , ab optimis ingeniis obfervetur , ab induftriis ‘quibufque feriptoribus pertraitetur . Primum autem Theorema efto de natura ejus & vi , quae fummatn ob fuam itifolentiam atque atrociam nulli morbo comparabilis, fed fuper omnes admirabilis vifa eft it# , ut veneno contulerint plerique. Alii vero crediderunt affeftum totius fubftantiae , id eft, qualitatum omnium exfuperantiis exercentem, ac labefacientem , temperamentum humanum ; nempe nulla ex his, quas primas appellant , facultatibus circumferiptus ; & férvidos evagatus , & frigidos infirmatus , laxos madores & gráciles fqualores, aeque parit. A d hos acceflerunt & alii, qui feripferunt affe£tom , ut fecundum fingula quidem fymptomata nulla non parte perfpicuum ; ita fecundum formam humanae menti abditum & incomprehenfum . Mihi vero , poft magnos Viros , explicandus, quando certe non demonftrandus , fic brevi videtur. Sipf;yits, ejl impreffura prodiens ab inquinábalo , impenfe putrì , craffioque , & a tota fubjlantia, oppugnante temperamentum humanum ,• ad partes primum fpermaticas fpedante, mox alias acris fermenti facúltate, ac vìrulentae auras tranfiniffu per vadente ; quod ft intro perjliterit , nec effluxu aliquo abfcefferit , hepate occupato, corpus omne conferii & tabefacit. Scire licet per mpreffuram exprimi formam ac vim apprime fixam , quae tinidura vocata per Theophraftum , infettio vulgo ; nobis alioquin intigni vehementia & inaudita contumacia reftius impreffurae nomine J cen-

D E N O V I S S . O B S T R Y i A T I S A B S C E S S IB US.

i &i

cenfetur . Primum quod extrinfecus inducta , ut nota quaedam inufta eft : deinde velut ictus morfufque ferae venenatus, latius fefe promovet ac propagat; eandemque vim deleteriam confervans , varia producit toto corpore fymptomata , qaae multo negotio vix delentur , in filios ufque tradudta . Quamquam hoc utique ncceflarium ant perpetuum non eft, ut Ludovicus Mercatus in libr. de morbis kaerediturns, oftendit. Apdliime autem inter omnes morbos, Elepbantiafi propter eafdem caufas aequiparatur fic, ut a multis pro ilia fuerit hablta ; revera tamen Elephantiafis non eft. Siquidem haec definitae facuimtis, & aitionis eft, femper cum calore conjun£tae. A t vero Morbus Venereus , quemadmodum inferius exaite demonftrabimus , fumme varius, fecundum primas alterationes fentitur : itemque diffita , nec unius ordinis, fed omnis'generis, fymptomata profert : quorum fua , & probabilis non invenitur caufla. A t vero effeitorum omnium, ab Elepbantiafi produ£torum , fua & certa apud omnes eft caufla . Praeterea Syphilis partes omnes turn fpermaticas aeque tentat, cauifis morborum , & morbis omnibus, ad has inveftis . Et , quod maxime mirum eft 5 in una eademque particula , puta membrana varios & acres humores, praefente frigido, dolores ; in diverfis vero membris plurimos cruciatus modo creat; qua res in Elepbantiafi vifuntur nullae ; licut cuique difcurrenti per ie ipfum eft facile comprobare. Taceo diicrimina duorum complura, quae Gabriel Fallopius expofuit, leviora non dubito, ac minutior, quam anted ¡¿ta. (Ab inqutmbulo , Jeu mavis inqinnamento ) caufa fcilicet effeitrice atque mate ria, tanta eft neceilitas eaque vis , ut Hieronymus Capivaccius , feminarii folius interventu judicavit, omnia primum mala fieri , 8c ab hoc uno vitio fuccos uti les corrumpi ; hac facilitates impediri; indeque caetera detrimenta in corpus derivare lingula. Verum enimvero , quod non caufa , led morbus vere Syphilis eft , hoc nonnulli demonftraverunt ; inter quos Thomas Minadous & Fabius Pacius fuerunt. ( Impenfe putri, erajfoque.) Haefunt conditionesinquinamenti Syphilti perfpeftae; caeterum enim ejufdem antipathia & admiranda proprietas non perfpeftae. Putredo, inquam , manifefte fe prodit ex univerfo fui fervoris , & acrimoniae complexu , qui Phymata, Abfcuflus, ulcera, & caries ufque odium excitat . Advertendum autem cum duplex putredo fit; confummata, qualis ab Ariftotele definita eft; iemiperfefta, qualis a Galeno, fuifque propofica eft : hanc nos , qui Galeni dog mata profitemur, intelligi volumus: quam iplam intenfa quadam ratione valentem nos ftatuimus, propterea, quod ufque ofla fublevat & erodit , quid mollia & cedentia dicam ? Adhaec & univerfum corpus, abfumit, niii quemlibet effluxum na¿ta fuerit. Alterum putredinis indicium eft contagiofa natura; a qua putredo non fejungitur ; ut diferte quidem Fabius Pacius l.de morbo Galileo, fed multo fatius id oftendit, exaftiflimus inter noftros multos, Hieronymus Fracaftorius , qui /. 5. de contagio c. i. definiit contagionem efle , confimilem quandam mifti fecundum fubftantiam corruptionem , de uno in aiiud tranfeuntem ; infeftione in particulis mienfibilibus primo facta. Sed Fracaftorio quidem auftor Ariftoteles, in problematts, fuit. r (Partes fpermaticas , & c. Hac re porro nihil certius efle debet ; quando fic maxime lervatur analogia Venereae materiae ; quod femen eft, ad partes ex hacce luoftantia conflatas , quam rem oculatus homo Francifcus Vallefius in librum terttum epidemiorum fetl. 5. fuper hifioria aegrotorum decima , difertis hifee verbis exprelfit; Venere putrefeit femen, quod computrefacit rores partium , utpote fuccos anatogos . Confirmatur & quod partibus fpermaticis , id eft , cut) , membranis , ner-

i6%

AURELIUS

SEVERINUS

r.ervis, unguibus, articulis, dentibus, oflibus, infefla plurimum eft Syphilis ; mi nus vero fanguineis, & carnofis. Quod ii neque jecinori parcit: lllud quidem non ifla, fed ahdita, & excellent! quadam alia ratione fit j quae veneni eft antipathia, per hac affectum principium homincm perditura: quam rei fubtilitatem nefcio an attigerit alius quifpiam. Interim ea re fic expofita cognovifli, dupiici no bis ufu fignificationis effe fpermaticas . Verum enimvero e partibus fpermaticis , i. e. ufui feminis univerfo dicatis , praecipuum Syphilids coniidentis diverfonum pono glandulas proftatas , veficulafque paraftatas •, utpote quae loco , ftructura , & ufu, ad alienam excrementitiamque rem, omnem fuo finu excipiendam feie exhibent accommodati {Timas . Jam vero lie non omnes univerfi corporis glandulas compleitor, quas Pacius adftruxtt propterea , quod his adftantia perpetuo vala tranfeurfurae labi duftus paratos praebere poflunt. Porro fit alia ratione, utenam non feminariis quibufque viis conceptum vitium , in alias partes omnes tcansfun-' datur, nempe quod, ut adverti principio, plurima. ferment! v i , & mirinca energia , differam hie cum Petro Cafteilo , Romanae fcholae doftore , 8c feriptore, in evincendis fuis placitis acerrimo atque efficaciffimo ; in epijiolarum , mquam , med'tcinalium 3. 4. 5. in quibus unis divinum hominis iiigenium facile re>pexennt dofti. Quos enim in his difputationibus maximos ex omnibus Theologos , Philofophos, Hertneticos, Medicos, confirmatores , ac teftes fuos non produxit ? aut, ut re&ius dicam, quos horum locos ad hanc diem incomprehenfos nonattigit. aut quos eorum abditos fenfus non aperiit? aut quae fubtiliftivna naturae fecreta non e\ eftigavit? de cairoxipiirv plafte, diferetore, formatore, perfe&ore, moderators, panturgo (pi n t u philofophatus, fed nos pathologiam bujus potius, quam phyfiologiam comnunifcemur. Eft fermentum fecundum praecipuam , atque energeticam fuam naturam , actdura : lie enim, ut ipfum eft, & alia coacefcere tacit , eft autem acidi participa t e certe ab aceto, quod paronymiae fundamentum praebuit, profecta . Sed aceti mira profeilo eft natura, quod calidi fimul, & trigidi , poteftatem atque compleifitur & comprehendit ; ut a Galeno monftratum eft 3. de temperam. lib. x. de ¡imp!, medic, facult. Ad haec, acetum & humidum eft , ut ,HiPP°cr-|de diaeta, & , eodem ibidem auftore , humiditatem confumit . Sic fitim ledat & infert eod 1. de fmpl. Vulgata autem opinione etiam adufque tertium ordmem arefacit. Item adftrifta laxat, quae methodicorum , 8c Prolperi Alpmi , fuit opi nio /. 19. de medic, method, c. 15. atque ex adverfo adftringit , fiqutdem phthoae fubvenit, quae ad unguem fententia fuit Aureolo Theophrafto trait. 3. raragra,d . Ad haec acute perrodit, ut 8. fm pl. & acute perrodentes humores obtundit, denfkque 8c gracilia reddit corpora, quod Jo. Mefueo vifum eft . Reprimit quoeue putredinem, & corpora confervar, deinde fubftantiam a nonnullis expumit, extrahitque i quod quotidianum Alchymiftarum eft experimentum; fed praeterquam detrahit /. 1. & 8. fmpl. etiam reprimit 1.de comp, medic, per locn. Praeter haec & venas aperit , & fanguinem provocat : quam rem Ambrofius Paraeus , alicubi fuorum operum, oftendit: nec non cohibet, cogitque , poftremo exafperat , excitatque , dolorem , ut 5. fmpl. 8c mitigat etiam : nempe podagram Agrippae fedavit, ut eft apud Plinium . Itaque fx refte fummam fubducimus a pnmo qualitatum ordine, ad ufque quartas, in fingulis conprarios eftedus acetum promit. lllud autem fit multas ob caufas . Primum quod unurn ad unguem non elt . quin etiam e contrariis conftat partibus, ut primo fimplicium. Deinde & praeteriti flatus energiam, quae vini fuit , retineat confervetque nonmhil , quemadmodum ligni ab extinfto igne cinis: mirum autem atque etiam mirum , quod vim ealorem putredine amiferit 8c calorem ipfum ex putcj&dine retinet , ut pnmo r quar~

DE NOVI SSi OB SER V A T IS A B S C E S S TBITS.

169

quarto fimpL & alibi. Sic & lac poftquam aeidum redditum eft , & cTulcia acefcentia omnia , contrarias & mirificas compleftuntur in fe conditiones : quas & fermentum quoque refert, & quae ab ipfo funt homologa contafia. Item & quae acetum acida & fermentum aemulantur omnia . Sic una quidem atra bilis efl , fed quid ipfa multiplicius & inaequalius eft ? nimirum haec calida fimul & frigida; humens & ficca; varia & inaequalis ; neque ad unum morem determinata . Atque illud maxime fit , quia fermento , acidis , & aceto per fimilem naturam eft nafta . Quid igitur fi his refpondeat Syphilis ? fed refpondet utique plurimum, firefte fingula pervifantur. Porro, fi Venereum lucm qualitatibus & afleflionibus compreheniam accipias , harum nulla Syphilidi determinata eft : verum nunc fub hujus , nunc fub lllius eft forma , veluti Protheus, & H yle, quam fingularem, atque admirabilem, conditionem, ut indicaret Theophraftus Paracelfus , etiam cum duplicibus antithefibus expreftit 2. de orig. morbi Gallici , dicens : in frigido quidem corpore calidum , in calido frigidum . Similiter autem ficcus eft in htimido , quandoquidem obefa plane corpora marcore conficit , quae res Dominico Antonio de Alexiis accidit . Itemque ficcos multam in plenitudinem perducit : quod expertus Doftor Fulgentius Phafanarius, teftari veraciter poteft . Ufque adeo , ut ne mirum qui dem fit, quod intelligent'(fimi rerum fcriptoresalii quidem ad exfuperantiam calidam; alii vero ad tngidam retulerint , mire nocentem hominibus : hique madidatu multo, hi fqualore intrinfecus indito, corrumpentem corpora dixerint. Deinde ficut putredo inchoata in acido multarum eft virium, acpoteftatis: ad'eundem prope modum computrefaffum Sypkilide femen , & ad hoc attinentes partes alias praeterea contaminat, & coafficit. Sed & progreftilem fermenti vim adfcivit Sy philis , qua fe celeriter in omne corpus didit, lareque diffundit : atque id quidem cum fubjefia feminarii materia calidior, accommodatiorque , fecundum caetera fe obtulerit. Fit autem & cum fegnior ipfa eft, ubi torpidiores Ik obtufiores fuccos offenderit, fub qui bus fane vim fuam omnem expedite & cito exerere non po teft, velut ignis nimirum, qui lignis implicitus viridibus , feftine fiammam edere non valet. Quae communis raorbis omnibus eft una , unde Syphilis nos incurfet , ratio . Caeterum eft & alia trivenefica propria, quae per inexplicabilem antipathiam fymptomata plane contraria, turn in uno eodemque homine , eademque corporis par te, (quid autem in muitis & diverfis ?) producit . Haec autem apte comparari poteft aceto & acidi fucci portioni, qui folidos uniones , coraJlia, metalla, Alices reiolvunt ac moliiunt ; mollia vero adftringunt & indurant. Praeter quae funt & alia fubtilius eruta: in quibus conferri bina rerum capi ta reltquum fit? nam quae Syphilidi poteftas ac varia vis inert: haec & in uno fermenti acore reperitur plane plurima : quae res futuro mox fermone patefcer. Deinde quaefo te quails, & unde ilia per exilem, ne indivifibilem dkamus , micam propagatio? ut exanthematum inftar in corporis ufque fumma fe rapid , & unde i nifi a praepotenti feminis femicorrupti fermento ; proruptus autem quis , aut quarts; in ampullatus varios toto corpore papularum , verrucarum; elephantica tubera; bubones; terminthos ; adenas ; ftrumas ; atque , ut unum pro muitis -argumentum feram, inSatyricos, Dionyfifcos, atque Exoftofes, Gummi vulgo vocata? quam quorum oflium duritiem ac foliditatem quid in altum extulerit, praeterquara untca fermenti vivida vis? quam cognofces infuper & Syphilidi praecellenter mefle propterea, quod eadem & fua fymptomata, febrem etiam , ut Capivacctus notavit, hydrargyri, turn liquor fiuorque turn inrumrixos intimufve dul1 cm. I. y cor

170

M, A U R E L I U S

SEVERINUS

cor exfolvet ? nam quid ptyalifmus Tub hydrargyro tarn conducibilis, quam laxata per ipfum acoris putridi vis & compago l Jam vero , quid fermentum apud nos , fi re£ie ièntentiam aflequutus fueris , quam inveéla , fub parte plurima , vel praecipua corporis praepotens , licet non abfoluta putredo? Atqui hanc Syphilid* fummam effe , quis homo dofitus inficietur ? de qua dicerem quidem quantum iatis ; fed rem relegari fatius eft ad Fabium Pacium, qui difertiffime iuper omnes de hac ipfa re difpucavit peculiari , quern alias memoravi, libello de morbo Gallico . A t ne ile quidem illud afferò , voloque , ut putredinem cum Sypbiitde conjunétam opiner iòlam mali. caufTam effeftricem, ionge gravior, ac fenfibus noftris abftruiìor vis ejus omnis eft , quam totius fubrtantiae fcriptores optimi cenfuerunt . Nam quid praeterquam abditae naturae medicamentis non expelli ? vides etiam quos Syphilis tabefàcit, fuis alexi-. pharmacis, non aliis medicamentis reftitutos ? Deinde ut tam eifera, tam inemendabilis putredo, temporis momento, fubeat corpus, & complexu Venereo , bafiatu , compotatu, conviftu , latrtatu, fupra communem omnem putredinis morem , modumque, communicetur ? Qui tot ac tanta & infolentia & admiranda & con traria proferat & producat ì Putredo autem humoris quomodoque conftituti vis, flquidem in elephanticis , & melancholicis , afìeétibus mira facit : horum utique caufae rimantibus notae ; fed infolentiae Sypbiliae, non prorfus ignota ;. nifi quan tum cum admiranda fermenti natura, & cum acidi varia & multiplici conditione fit collata ; hac enim unice catione patefeere pofTe contendo-, quamquam alius aliorum eft modus . Ad extremum hoc , noftra traditione lucrifeceris , ut fmgulari, & incomparabili' hujus naturae fatius intelleéla non ile offendaris , ac torquearis , quando rei cuipiam inveneris hanc plurima parte correipondentem. ( Qjiod f i intro perfiiterit. ) Deciarandum hoc a me pofterius , & experimentis ufque monftrandum, furti ne tantifper amice Lector . Caeteras autem omnes deftnitionis particulas quoniam planae funt & a plerifque noftris expoficae , declarare non fum follicitus. Port haec, fi grata futura fit definitio Chymiftarum , quae noftrae nonnulla parte refpondeat ; hanc dabimus ex Petri Joannis Fabri Chirurgia /papyrica translatam ; quae eft; Morbus Vencreusy corruptio univerfalis trium fubfiantiarum i. e. fialìs, /ulphuris, Mercurii y cum alteratione, & corrupùone /pirìtkum vitalium, & calcinatione ac dtficcatione falis bal/ami naturalis. Ita ut lepram imitetur, & com munem cum ea curationem delucretur ; ubi fcilicet abfoluta fuerit corruptio trium fubftantiarum , quas dixi. §.

II.

Efcriptus autem enarratus fic Aphrodyfias peculiares, & proprios fuos humores, habet : quorum ego fpecies feu modos fecerim quaternos . Unus , qui ad intemperiem fpeilat, licet materiae non expertem, exuftorium appellatum; fub quo funt phlogofis, & aeftus, manuum praecipue ; eryfipelà ; fervor urinae , penifque, quae pi/e chaude dièta eft Gallis ; puftulae ; exanthemata y pruritus ; fcabies; pfora; alopecia; de quibus lege commentarium Joannis Baptiftae Monta ni ; qui calidam ficcam intemperiem morbo Venereo tribuit . Alterum genus eft fìcoforum, fub quo funt mar-ifeae; thymi ; verrucae ; fungi ; tubercula ; gummi ; atheromata ; farcomata ; fycofes ; tonfillae ; carunculae praefèrtim urethrae , interfemineorum , interftitiorumque, in digitis maxime pedum . A b hac fymptomatum idea, qui lue Venerea correpti funt , fico/os perpetuo vocavit Levinus Lemnius ,

DE NOVISS. OB S . ERV AT I S A B S C E S S I B ü S .

t7 i

in opere de naturae miraculis; non aliter, quam nos Svphilios , alii putide Galiicofos appellant. Sic vidicus univerfo corpore verrucofus , avellanae magnitudinem exfuperantibus verrucis vifus eft, & defcriptus a Leonardo Botalio, lib. de morba Gallico c. 8. itemque ab aliis & a Marcello Donato l. 5. media, bifior. c. 5. Tertius cenferi poteft puftulofus; five (juidem haepuftulae fintminutae, ac variolarum modo per corpus perfperfae, quales erumpere confueverunt in fupprefla Pfeudogonorrhoea; five fint papulae majores, ac iatiores, quae faepe cruftis renafcentibus 5c recidivis obfitae vifuntur: has hifpanice bubas , gall ice dartres , apud vulgus hominum noftrorum Scabies Gallica dicuntur. Quartus corrofivus eft chara&er : fub quo equidetn obfervo penis ulcufcula , herpetem, phagedenas, mutilationes narium, &c. de quo genere cecinit haec aptiffime Fracaftorius: Quin ctiam erodens alte, & fe funditus abdens, Corpora pafcebat mifere ; nam faepius ipfi *Carne fua cxutcs artus, fquauenttaque ojfa, Vidimus, & faedo rofa ora dehifcere hiatu ; Ora, atque{• exiles reddentia guttura voces. Ad hunc aceedit proxime rimoius Venereae contagis afie£ius : qui loca poft aures, linguam, angulos labiorum , mammas , umbilicum , penem , vulvam , anum , fed tnaxime paimas manuum plantafque pedum, & interftitia digitorum occupare conLuevit. Mirum autem, ut manus acerbe findit ac multifariam arat ; rhagades feu Thagadia fifluras cjutmodi graece dicimus \ ex quibus mire moleftis, acjam annuls 5 c recidivis, Illuftrem quondam Virutn patriciate gentis Neapolitanum, hoc titulo non dehoneftandum liberavi; coilega Marco Antonio GaJterio, gymnafi ncftri Profeffore, ac Medico , multis nominibus ornati/fimo, ip/e autem fcmet editis plerifque libris declaravit . Jam autem hos ordines ornnes affecfcionum difpoiueris ad hunc modum. Comprehenduntur fimul aeftuofus, corrofivus, rimofus ; quippe qui veniunt ab unis humoribus fervidis; fed eo tamen difcrimine , quod corrofivus & rimofus aguntur a vi quadam falfa & nitrofa, quanquam corruptorius eum huminmolus cum arido , conjuniius eft, ut alias oftendimus . A t vero nitredinis lnefle aliquid aeftuofae affeitioni non eft necefle. Haec omnia partim ad fulphur, partim ad falem, reterret facile Theophraftus Bombaftius', ad Argentum vero vivum revocaret ficolum & puftulofum ; quamquam in puftulofo videtur plus fulphuns apud nos fermenti iubeffe . Sed doloribus gravem ideam , ad craffamenta lalis, qui ad fubtime corpus ex interioribus asi non potuit, acriorem agitatu calons perpetuo redditum , refert Petrus Jo. Faber , in fe&. 5. c. xp apud quern auctorem haec & alia perpulcra de hac re leges. Nos enim vulgatae Philofophiae caubs, rerum. compendio confulentes, abftinere fatius efte duximus. bus mos dolorum & vigiliarum eft fator: cujus vis haerere videtur haliruofae imu & craftae materiae, quae fub perioftii & mufculorum membranis intime fe e git, ut has perinde ut ampuilata lancinet ac divellat, ied & jun&uras oftium, ,;e'l Hua hnrunt, feu circa intercapedines inflatu diftendens , quotidie nobis obferin /'.primo cA wo' a' ' ta ■>"ut de his apte cecinerit Fracaftorius, Syphilidos . ^Cr*t:’ Ilhs nulla quies aderat, fopor omnts in auras i'ugerat ; his opens ingrata Aurora rubebat, m j ! mr! f ca dies, inimicaque ñoñis imago. A r‘ a ^ eres dios, B acchinon ulla juvabant Muñera; non dulces epuláe; non copia rerum; Non

Non urbis, non ntrts opus , non ullct voluptas. Quamvìs faepe amnes nit'tdos y jucundaque Tempe, Et placiti,is fummis quaejijj'ent montibus auras. Haec ille : qui defcripilc etiam quo' pa£lo & ad Solis occafum invadant ejufmodti cruciatus. Aliam partitionem piane prolixam , & longe diverfam expofuit Antonius Mula Brafavolus , m opere de morbo Gallico-, quae , meo quidem judicio, ad noilram hanc facili negano redigi ac replicar! potei! . Nana lapilli; capillorum , dentium, unguiuna, ad calidara laxitatem proxime refercn:ur . §.

III.

O I haec intelliges mirami naturae providentiam in teterrimo ac virofo fomite abigendo ac prodigando effe : perfpicitur autem a principio fummurn hoc ejufdem ttudium . Nempe gubernatrix notici tota in hoc eli ; ut per quamprimum loca vitium venit, genitales inquarti & his attiguas partes : per has eiifdem vias quali fa do recurfu pellat . Sic parat lurida per penemefduvia : quae tallo qui dam, lì fubffantiam rite fpeftes, Gononebotam appellane: aut „etiam proximo quali bivio per ingoimi Bubonum ord'tur Ablceffus . Vidi autem faepe per expeditas ani venulas erupiffeviruientam matefiam»quae primum irtguinibus fuerat concenti: contra vero per fedem, quae prima contagia fenferat aiiquo fatto gyro ad bu bo nus, aut ad colis vias, iliuviei tranfeurfus eli faftus . Facient autem , ut in e;uImodi re non dubites r impuberes pueri innuptaeque puellae , qui contadi pollici Sypbilìde, faepe per antica fubeunte lue, leu turgidas adenas inguinibus, feu fuppurabiles bubonas, feu perpetuai, interfemineorum uligines, feu thymos eruptiles, feu efHuxus denique luridos per nacuralia, fenlère. ita converfis quali vicibus libi mutuo communicaat quidpiam alterutrae partes. Quoniam autem id me Incus admonuit, referam huc AbfceiTum, ut moleqitidem adfpernabilem , ita conditione .mirificum . Etenim vero nefeias primumplus ulcus an rumor lit? deinde cum tumores quilibet novi nonfint, quos ducit aphrod/fià lu&s, praeterquam in hac una duntaxat > non in alia qualibet affezione tuberculum , ulcufculumve , quod praedico videris : ut miium he , cur illud nemo noitrorum ad hanc diem adverte.rit . Haec autem humoris eli eruptìo pinguis & ietniputris , odore virolò, & rancido , propemodum ; ab epidermide nudata , & exultata, parvo lupini gyro cute manans : pulfulam aut verruculum planam dixeris, pachas a vulgo vocatas , non abfurda hercules voce -, quando erxyùr craffum aliquid & pingue figmficet, atqui craffus eli humor, quem ejufmodi verrucae ducunt, ac pinguis etiam & glutinofus, ut adhaefus ollendit. v" Ad haec, ut de caeteris eruptionibus dicam.- ubi vel habitudo matenae vel locorum aptitudo Ile requiilverit : per fudores exeretionem amplexa eli faepe natu ra , qui fudores fi uberes fuerint fic fitisfeciffe vili funt , ut hominem ab omni labe liberarint : quin & fi Bubu unus aut alter initiatus etiam e rit, materia per aliquot corporis exfudationes fufa, & extra cutem afta , etiam ipfa abiit forte fé»? lici laborantis. Quae mea quidem obfervatio non femel, fed plus fexcenties comprobata eli : qua una nixus equidem faepe non mirto feifeitari , eum difeuffum bubonem : quacritur quifpiam, num per ìnhnitos cutis extimae canales exturbata prodierit clandeflina tabes, ut pollini icilicet judicare, bonus, an luipiciofus, luerit Tumoris ille difeeffus. . Dixi de fudoribus. A t ncque per fedem difficilis excretio eli , licet admodum rara , neque adco felix : Quando iciìicet a venis ad inteilina non fic opportuna tran-

DE MOV1SS. O B S E R V A T I S ABSCEJSSIBUS.

173

tranfitio fit , etiamfi non fum ne/cius , quando ipfa deligat tutrix unamquamque commodam efle viam languenti. Audi vero quam fmgularis, quam admirabilis in hac re perfpicientia in fe fit: nempe , fi quando ficcorreptus homo fuerit; ut ab his protinus excretionibus adjuvari nequiveri t 5 neque in praefenti poifit , propterea fcilicet quod hae partes apprime denfae coaftaeque fint ; continue toto lutlrato corpore, atque artubus, qua laxitas major apparet, hac humoris exitialis exitum machinatur. Sic & poll aures , perque jugulorum fofliilas ; per umbilicum j per interfeminia j per glandis urethrae meatus mfenfiles ; per ferotum; per digitcrum pedum intercapedines, & per ungues manuum & pedum, aphthis veluti quibufdam, aut pullulis exluicitatis, ichorodem ac terram illuviem diu exhaufit. Vidi autem & clim per carpos interiores, exterioreique , virus infell urn elui procuravit . Porro Ametho Barbara, nunquam fatis laudandi viri Scipionis Roviti, Regii iupremorum libellorum & cauflarum Regentis, lervo feiluiar'103 qui conceptam hanc luam, nulla primum excretione levaverat : poll aliquod tempus , natura fagax ad fimos ulnarum fines exafperata cute veluti per lichenas, & achores artuum novas, putrilaginem intro, extolcerantem expromere , multos menies , conata ell . Quin haec ipfa emiflaria adobilruentibus quibufdam Chirurgis, qui ram hanc minime perviderant, ipia nihilominus fuum inllitutum perpetuo retinuic , atque recruftata per aquas fortes ulcera faepe redintegravit . Rem quidem , quam ferio advertere debebunt hi, qui Syphitiorum haec iymptomata curant . Quam omiflorum achorem viam cognovit unus leftilfimus poeta Hieronymus Fracaitorius , qui /.i. Syphilidos, ad hunt modum cecinit; Protinus informes totum per corpus achores Rumpebant : faciemque, horrendum, & peB.ora foede Tierpabant. Et rurfus I.2. Curarionem illorum attingens ait, Vemm ipfos ope non alia confv.mere achores, Uretitum quam vi poteris: quibus addere debes Pingue aliquid, quod fecum intro ftceantia portet. uf/ ^ per Ph!^ aenas atque pfydracia ( quod adnotavit Joannes tangius , in epijtola 42. ! . u ) confuevit optima curatrix obfeflbrum corpora levare . Defcripfimus autem nos fuperius hydrocelem praeputii , quo de fpermaticis fedibus derivat labes maligna, non aliter, quam faepe etiam in hydrocele fimpliciter diila. Sunt jam plurimi narrati loci , quos in emiflaria torquet natura . Jam vero qui fieri peffe videatur, ut per plantas pedum noxius humor eflfundatur? at nihllo tamen minus novi ego adolefcentem , familiarem ejufdem IHuilriiT. Regentis cui manantibus in dies lingulos aflatim pedibus per fefquimenfem, & ampliiis, dikullio Bubonum faila ell felix: quern perniciofum ¡He regreffum certo crcdrderar. Rem quam plurima animi deleilatione cognovit Alexander Alexius, philofophicas . naedicas res non vulgariter profeflus . Ita fuis opificiis fatagit natura parens ; ua m adverbs profpicit j ita nullam viam relinquit intentatam , ut nos adjuvet . §.

IV ,

A Tque fri quidem Abfceflus funt fluidarum .efiulionum, qoas extra corpus em1 X nine molitur natura : ad haec autem aherurn elHuxus ell genus; humorum, mquam , e partibus principibus atque intimis effuforum , nam ubi cutim alioqui " i, i raihores attigerunt: utraque hac caufla fit , ut fi b extima pelli cula connitant, toEjnam glandularum , tonfillarum, fycofium, ncdo.urn, terminthorapa,

174

M. A U R E L I U S

S E V E R I N U S

rum, tuberum, eilymatumque durlufculorum, verrucarum , & ufque ftrumarum. Qiias res omnes ad levanda lue vifcera , 'quis non videt máxime commodas ? Ad hunc equidem modum non raro vidi homines , quifaus fupprefla pfeudogonorrhoea fuerat, extima corporis ejufmodi defaedatione levatos • Atque ita etiam aliqui dofti, bono laborantis indicio , perhibent , quod principio defluxerint his capilli : diffufo fcilicet extrorfum , vel ab incunabilis vitio , quod natura non tulerat intro . Aliud inter haec privatim enarrandus eft affeflus , plerumque cum bonis quidem aegri rebus eveniens ; fed profligatu contumax , & refraélarium : quod eft fcilicet, Sclbroma teftibus utrifque , vel alterutri circumjeihim , Hoc praeterquam collifu, equitatu , poll calidam affeifiongm refrigeratu , & caeteris cauftis externis, faepiifime proficifcitur, ex congreffu Venereo feu perperam exercito, feu Syfítlto , quem nos dicimus , alii Gallicum . Nimirum , ut notat G. Rondeletius , in meth. praB. c. de ardore urinae ; femen coeuntis interdum agitatum , & non emiffum , ad laxatas fcroti partes per venas, quae funt ibi multae , conftmt , & ibidem haeret ; ut extra fuum locum perfrigeratum in durum, tumorem abcat •, & perfiftat. Jam autem hujufmodi Scliroma in pueris interdum automa, cum infuetum, Sc extra genus orone farcocelarum ftatuunt , obfervatione Francifei HUdefii Joannes Schenckius in l. 3. Paratiri/ecn medicarían : quid & nos praeter ramicum omne genus non faciamus ? Cui demoliendo mirabile fane cataplafma defcripfit ipfe GuIjermus, eodem opere c. de teftibus, & fcroti inflammatione . Gravioris autem notae fymptoma eft, quod referam. Porro folent ad artículos manuum fuperne tranfverfi quidem obnafci tumores propemodum oviformes, itemque genubus, & malleolis , qui ñeque corpus levant & perdolent : non levant , inquam propterea , quod ex multa materiae ubertate fuñí • Indicio autem eft , quod praeterquam fudoribus aut fpontaneis, aut Lacónico proleilis non exhauriuntur . Arthritin banc Syphiliam vocare poftis; cujus materiam frigidam, vifcidam , craflam facile concipis ; pituitam nimirum vitream aut hujufmodi. Atque haec quidem expofita funt cum effunditur ad exteriora Sypbilidis materia. Caeterum enim cum eadem intra corpus ccnfiftit: haec accipe. Luis Venereac duo funt flatus & fumma témpora : interminati , five inchoántis unus, abfoluti jam & late graffati alter; in fcbeft, & in hexi dixere Graeei. Ab abfoluto, nulla primum manatione, fed multo languore fequutis marcefcit corpus, vel faedis excretionibus exercetur, five per penem, five per uterum, five per inteftini ac fedis ulceratae vías; quke effluvia certe funt tanta, ut vix fieri poffe videatur: praefertim fi ad ulcera referas . Sed nihilominus funt manationes non ex ulcufculis privatim, fed ex univerfo corpore; quemadmodum fcilicet alba foeminarum profluvia , non ex útero privatim ; quod Altimarus nofter advertit , fed ex corporis univerfitate eluuntur. Has tu nullo paito cohibeas oportet; praeterquam fi labem omnem, & cauffam, prius exemeris atque deleveris. Quod dam fafturus meditaris fedulus expende, num rite fidem opinata merentur. Nimirum etiam at que etiam difficile, ut tantae proluviei caufla , quae fumma intemperie fit vifcerum, pauco negotio fuerit abolita. Ipfe tamen interea vidaris , an cachexia, vel quod Cornelio malus eft corporis habitus, vel quae Hippocrati v.*v.m'K*xva? 1s xx-Axpoix fit: fub his enim nulla unquam refla fiducia fuerit. Caeterum fi juvenrutis vigore aut firma aetate, aut virium robore munitus homo fit ; nonnihil fubire fpei poftis. Haec, obfervatione mea longa firmata, fac comprehenderis. Plurimum ad ufus medendi compereris ipfa facere.

§.V.

DE NOVISS. O B S E R V A T I S A B S C E S S I B U S . §.

17,5

Xtremis his memoratis itatibus, tertius & medius eil quidam; id efr , nequeadeo gravis, neque adeo commodus, qualis eit excretio periodicae Pfeudogowrrhoeas, quae (tatis temporum intervallis obrepit: cujus equidem haud novi, qui meminerit . Quamquara nefcius non fum equidem , Joanni Langio quadruplicem difcretum fluxum , ex quo viro mutuatum Hieronymum Fabricium certus’ fum . Verum periodicam Pfaudogönortbosam , quae contagio Sypbilio profeita- non eit , ambo frxplicarunt ; primus ego de periodica , aut etiam inordinate recurrence , fermonetn feci; quam plerifque tum viris, tum foeminis in fingulos , binos , ternos, quaternos, fenofque, menfes accedit interdum , cum levibus fubuculae inquinamentis, interdum etiam. cum m.t;oribus & longioribus . Sunr & quibus in an num refurgit; cujus quidem circuitus canoas diificillinmm eit äüequi fic, ut pro— habiles appareant: quas tarnen täcillimc produxerint h i, qui congenitis ex cauifis eveiitre S/pkiHdem opinati funt, Thepphraftus , inquam , Paracelfus , dein Ale xander Petronius, & Gregorius Vella ßrixienfis, & fi qui funt alii : nimirum , in herum placito recurfus iitos habuerit Sypbilia Pfeudogonorrhaea non aiiter, quam colleitis fuo tempore Cmiebus, in. Pfeudogonorrhoea feptemtrionalium incolarum, quas memorant Langius & Fabricius, vel in ltatis muliebrium menfium ana• phoris. Sed enim hac eadem ratione , & in Sypbilia Pfeudogonorrhoea pariter uti commodum non eit ; propterea , quod morboiior & enormis haec plane , neque tarn ex peculiari quatuor humorum itatu & conditione , quam priyata fua cacoethia, & fortaile totius fubitantiae proprietate, nititur Syphilis; nifi quod fortafie ferwata humorum , & iui quacernionis, legitima, rataque . Syitafi etiam vero poteit ad haec accommodari Sypbilia anomal1a . Atqui ego cum plerifque doftis fentio Venereum hunc affeclum , & fi propriis privatifque fuis praerogativis, exlegibufque conditionibus, cenfeatur gaudere,‘ certaque fua fpecie confiitere, quae humoribus analoga non eit : tarnen haec analogia fua vaeuitas in humorum fubjacentium areas cadens -, horum etiam affe&iones & motiones non füam abfolute hyperchen fequetur , quemadmodum vigor aethereus fiellarum rebus hifee generalibus accedens, horum ie mareriae qualitatibus accommodat: aut ut peltilcns omnis caufla & divinum, quod Hippocrates dixit, ad ead'em noitra corpora , & ad humores lapfa , fic agltant , ut fubje&orum diathefes popofeerit: verum ejus rei cauifam Medicus eruditus agnofeet; quod Sypbilia vis omnis, & inexplicabilis forma. , principio adalligata & concreta fuit corpori fubilrato feminis, cujus & fecundum fe difereti , & corrupti per morbum , affeitiones atque elen^mtarias qualitates omnes non fequi non poteft , impreifa forma : quemadmodum indita flamma ligni ac fubje£ii cujufque corporis protogonas conditiones, naturali quodam formarum conciüo, mutuoque tranfitu, neceffe eit fequar tur . Itaque, quid eit quod dubitemus Syphilidem morbum exiroium praevalentibus fingulis humoribus, & horum apparatibus variifque ftexibus coaptari : ut expedirum jam habeas Problema de ltatis Sypbiiiae Pfeudogononhoeae recurfibus. Sub his aliud non ignorare te velim , duos a me poni modos morbi Venc-ret , fanabilem, & infanabilem, hujufmodi quidem Syphilis eit confummata atque perfeita : ante quod tempus & ante quem terminum fanabilis ipfa e it. Porro perfe£li morbi fubjeita fedes hepar eit, ut quod aptum eit veluti föns , & featurigo ad diffundendum, perpetuandumque, malum cum vita finiturum non ita quidem inchoatus : qui quoniam in fluxu eit , & non permanet , ( etenim vel ad confirmandum fe pergit, vel a natura per exeretiones exercetur) fic morbus adhuc non

176

M. A U R E L I U S

S EVERINUS

e il, fed pallio ve! pathema , quod Galeno rocabulum eft in meth. Hujus nulla certa fades eft, qiiam ftatuere quis po/fit : fed fatis eft , vel ut toto fanguine, & humorum univeriitate, vage tur : ex folidis vero partibus nunc cuti, cum primum exoritur, nunc altius extimo carnium habitui, nunc membranis, nunc vafis particulifque fpermaticis inhaeret . Fabius quidem Pacius , in commentario de morbo Gallico , quem trail arum ad expofitioncs librorum fex methodi priorum appenda ; glandulas adaequatum , ut ipfe vocat , Gallici morbi fkbje&um pofuit : id quod plurimum ego verum aftirmo turn in morbo confefiis, tum in nuper expertis ; ta rnen in utrifque non Temper , verum in confefiis quidem frequentiffime : porro, quotquot Sypbiliorum nos cadavera infecuimus , qui fuerunt certe quam plurimi ; in omnibus fere, aut maxima iftorum parte, vitiat&s quqquo modo partes has offendimus. Atque haec noftra fententia , rataque obfewatio , de partibus Syphilids correptis efto . Ad alia nunc experimcnta noftra recenCenda tranfeamus. { V I. ie ordo felicis effluxus eft . Verum cum hi rnodis omnibus allaborati non eveniunt: alteri fuccedunt ilia quidem invita progrefii ; Ted ftc tarnen , ut cauffam ipTorum non negligat , interdum enim vi materiae productos in halitum primo, ii datur, quo ad ejus fieri poteft, difpergit : ve! li iiiud non conceditur , ad apoftemaden aliquem matur ttum perducit ; aliafque item operas oc conatus edit, in bis, guberaatrix corporis-, in quibus mira Tui lludii vis elucet ; ut in dilcludendis emarcidis olii bus, quae Tub gummofis fuppuratibus abfcedunt: in procrean do item & promovendo porro Tarcoide, & in obduitu demum uJceris procurando. Quoniam autem de Abfceilibus cum oliis marcore iuppuratis , incidit Tei mo^ pla cet , ut hie explicetur Problema inter caetera hujus argument! omnia nobiliihmum, cujus expofitionem feribentes omnes de morbo Gallico neglexere : rem auoqui nedum quidem non negligendam, Ted maxime curandaio & pertrait andana. Scire licet, affefto capite per hos Abfceffus , fic uberes aliquando fubeffe puris & faniei manationes , ut cerebri membranas affatim alluant : quae res quidem exitio rnultis fuitile deberet: illud obfervantibus nobis , liquidem 1 ibiceffus ab alato vulnere fiat circa cerebrum, aut ejus membrana;, e Tangume de venis effufo perniciofum hoc effe . Cujus tarnen cauffae diferimen commences eil unus, m memo ria fallir, Baptifta Leo, qui in opere de vuln. capitis dixit 3. Syphilis capitis AbJ'ceffibvs aliquod periculum non effe, propterea, quod huic vitio aiioquin automa to, non autem per virai illato, affuefeit natura Tic, ut non laedatur extiemo vi tae diTpendio. A t quae laetalem vim inferunt , illae Tunt conterèt$p ac Tubjettae mutationes, non quae Tenfim modice Te infinuant graduque telludineo , id elf, lenibus quafi momentis obrepunt. Hoc judicium, haec dividendi ratio vifa eit multis fatisfeciffe, Ted enim ambiguitatem park, quod cerebrum omnibus modis aeri circumtiuo fubditum, omni coelo patefaftum ; hujus vim ad lmmutandam Prcin ptam , ac non lentam , neque inefficacem , Tentire deberet ; at nilulominus non

Sed occurritur, quod fortaffe obduratum antea cerebrum ad fuppurationis attaaum videtur, ob id , &c. Acque illud quoque te perturba:, quod narrai Vidius Florentinus in opere de curatione gener, traci, de morbo Gallico c. io. nomini cuidam a putrida oftis calvariae ac teredine curato , non multo poi! tempore , fre quentem ac vehementem Epilepfiam acceffiffe ; ipox vero fanitatem reiututam uftione per ferrum candens adminiftrata , qua parte guttula famei , tam prava r quam

B E N O V I SS, O B S E R V A T I S ABSCESS I-feUS.

177

quam parva , fupra craffam cerebri tunicam defluebat. Quod fi guttula , inquarti, in cerebri membranam infidens, Epilepfiae, miniftraverat ; quid eft, quod pluri ma incumbens fanies epileptica cunftis non eft? an peculiaris locus & capitis pri vati crafis aliquid facit ? fed neque fanies , ad membranas vulnerati capitis interdnm accidens, hominem perdit. Quae faciunt omnia, ut quae particulas circa ce rebrum repente permovent ac tranftoutant : hae difcriminum maximae fint cauflae: quae fenfim obrepunt & latenter obtruduntur, non item. §•

V II.

Nter haec omnia, & pulchrae indaginis ufu, & optato curationis fru&u, praecipuum eft 'Theorema contumaciae \ qua fuper omnes affedlus teterrima & odiofa fumipe f t Syphilis. Noveris igitur Syphilidis duas effe fummas facultates : alieram, quam fuae qualitates eftechifque produnt ; nititur cnim hac parte temperamentis fingularium corporum & humorum ; atque hoc fic afficit , prout habentes invenerit . Alteram cujus cmijcavivaiy energiam admirati quidem funt omnes femper; comprehendit hucufque nemo. Ita nimirum abdita eft, ita fenfuum om nium noftrorum & intelligentiae vim exfuperat . Ex hujus igitur vehementia ; turn, quod minime nota, quatenus his aut aliis remediis expugnatur ; turn quod omnino fummae poteftatis eft cotius fubftantiae morbus, proficifci pertinaciam poffe quis non videt ? ex altero vero qualitatum &1humorum apparatu proficifci eandem poffe monftratur. Pritnumi Aphrodyfus morbus exercet homines , pro modo temperamenti, proque more mater: ac nraevalentis . Sic melancholici cumprimis hoc affedhi correpti vexantur .• fecundi iunt biltofi ; minus his fanguinet ; multo minime phut tofi : quae opinio , quaeque gradatio ; fu it Joannis Almenaris Hifpani , in Uhello de morbo Gallico: cujus qindem rei ratio , ac norma , nititur in eo , quod tradidit mirus Hippocrates, maio lib, de loc. in homine, per haec. Qj;od entm ficcius eji , mor bus magis ¡ecipere, ac magts dolere, a natura folet y hwnidutn vero minus: morbus enim, p i in ficco eft, Jlabilitur & non cejfai ; qui vero in humido , difftuh, & anus aliam corporis partem occupai ; femper tranfmigrans requiem facit , & citius quoque fedatuy, nipote non flabilitus. Haec 1lie. quam quidem hominis doiirinam , ut univeriò de ftatu corporis latam approbas, ita & de parte ejufdem principe veram exiftima : quippe cum ficcmsj cahdiufque, jecur exftiterit, neque imperiti dubitant tunc efferatiorem vim byphthdis futuram . Accedit ad haec textura, quam dicunt, habitumque corporis, qui fi vel denfus vel graci-iis, live natura, five exercicatione fuerit , haec firmius hanc labem funt receptura, quod fate advertit Jacobus Catanaeus , Genuenfis, non contemnendus de morbo Gallico kriptor ; non abfimili icilicet ratione , quam quae produdia fuit nuper ex Hippocrate. ^ r . Sed humoris craifitudine'm ac vifeiditatem quid non memoro ? quae fi, quod alium morbo quemeunque fovere , diuque confervare & hunc maxime poffunt . Atque nhlpol?rr°nymm Frr Cjrt?nus ProPterea valentiffimam hanc contagem facit , quod S ¿°rdiì 0qUL ’ pUtat Cerere ; quamquam difficilis percuratu vifa Defies d e n Ì f ptlft.ae M ° ntaT,° ’ CU1 “ hda quidem , fed magis ficca , intemE l t ’ Succedunt. hl? aeratesi ex quibus omnibus fenilis accommodatifeir ’ ;h.? r q^ e me,anc,b0hca eft & .ficca • Dcind'-' etiam quia Razes donoros S ? i f f p!unT m fuccos, Provenire 5 praeterea craiTos humores effe ; poros iuimet coalitu anguftos 4 expultricem vero vim debiiem. Sed & imbecillita! i om. i. 7 ** cop-

*78

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

concoilricis multum facit, ut minus dextere difcuti pofiit Syphilis; nam quae bona, aut quae verius non mala, proferat Syphilis Ì His adde poitremas morbi caiufas, malafque corporis diathefes, quae funt fcilicet vifcerum turn obltru^tio vet us, turn dcbilitas , cacochymia, cachexia, gibbofis ad tabem propendo, congeniti mor bi: de quibus Hippocr. in l.Cotte. praenot. & in aliis. His comprehends, utique polfis & contumaciflìmae Syphilidos caufas cognoicere, & eventus infuper, iolvendaeque ejul'dem tempus Se modos, praefentire. §.

V ili.

Syphiliae metamorphofis.

Unc fuper omnia maximum praevalentis in noftrum genus Syphilidis monu m ent um exponam : quod eft, fcilicet, cum male ieriatum direque interimnatum a fe hominem, in fatyricam ufque formam immurat : quam quidem nonnullorum fcribentium narrationem fabulae cujufdam loco admiratioms excirandae libidine conficiam , juvenis adhuc habueram : verum ab hinc longo eiuftnodi Valetudinariorum ufu comperi; tam verum id effe , quod cimimtei ebatu r, quam nulla nunc ratione veliero , fpe&ata noftn mortalium mifena . In.er caeteros enim occurrit unus Neapoli , qui potuit a mukis adv^rri ^ praeter omnem modum ad hyreinam fpeciem facie tenus abreptus . Utinam auixm par miht fiyli dexteritas , quae graphice talem exprimere queat : uteunque ilium ego meo modulo deferibam. In memoriam autem revocandum eli pnmum, ^ e m ' Ì ¡Y f e ' to morbo fermenti piurimum inette : cu;us vis in fubhmem faciem, rerum ita te_ rente rondinone, cum attollitur, enormem piane deformitatem inducit : fic alicut nafum verrucis undique turgidum, limonu cortico.i magnitudine vidi . Aius “ ft undiSS facte ac from «Il ¿ ta ta . AM .¡S u prope canino f= obculerunt : Cc Jabia forai extulerat tnmor. Quae cum ingulatim immutata . tantum admirat.onis paria« S d. cum omnia f,mul pervcr&num modoi 6ci=. partes fingulac coacervarintT Prìmum cnim homini milito . circa fronti* utramque partem quae temporibus refpondet, projeitura quaedam veluti nodoia, lubfultantis inaine oifis, B u S f c e c u n t aliqu’i • cuiufmodi & alia compiuta, caput oblique denta. levaque, cotonai modo praecinxerant. In cujus capiti! ut oue latere proclivi , furgentium auncularum turn fupremas pmnas , tum intim diitrailos . led e M u m , q»od ocuf» a t t ^ r m s , « m A glubratis fuperciliis atque glabella , tubefCulis uno quai c.vo co ^ bar ; ut fubgrunditm utrimque ingens apparent : fub. ^ ^ f ckuU fibrìs nilìbufciue palpebris occulebantur a mmia vifcerum anditate retradti oculi , ti . quìbu^am vHuti‘ ifnguineis t in * . Inter quos nafi J W * * « » ^ nimirum offis firmamento , quod mterfeptum vocant , per A b l!c. j ‘m huCaeterum autem nafi globus flammeo cuxum rubore obfitus , &-ad P ™ m h" j mile depreffus, cum labiis nefcio quo madore turgentibus , nStum Dclph > nefeio cujufinodi pecudum, efficiebant. Confonum etiam un.ver o faciei vitio n tum, quod lichene fcabrum & pugni modo praeturgidum t ondere, lam ad infera jfctrahebat ; quod proxitne loco didus a n uÌ ro cum relireliquias ollendebar. Sed malas quas dico , vel quale« nuac ad^ bl ». • cuis partibus ? porro, liquaris circum camibus exertifque pene o H*bus ,, onsm fluii convulfi fic, ut rifum Ridere videretur homo ^endus qum vero m te * dus ; qui caetero corpore qua quidem abrofus , & phagedaems info.. , q ^

de n o v iss. o b s e r v a t i s

ABS C ES S I B US .

*79

fcer ac tuberofus, languidus ad fummum totus , fquallens ac dolorofus » ettam « t M e m ac defcribenrern me compleat horror . Satms « t u r lopidito. poetae Fracaftoriì fit audire rapfodiam; . Jpje ego Caenomanum memini, qua pinguia dtves Pafcua Sebina praeterfluit Ollius unda : Vidiffe inftgnem juvenem ; quo clarior alter Non fu it, Aufonia, nec fortunatior omni, Vtx ptibefcenùs Jlorebat vere juventae, Divitiis, proavtfque p o te n s & torpore pulcbro. Cui Jludia, aut perniai equi compefcere curftim, Aia galeam induere, & ptttis fplendefcere in armisi, Aut j aventie gravi corpus durare palaejira, Venatuque feras agere, & praevertere cervos. lllv.m omnes Ollique Deae, Eridanique puellae Optarunt, nemorumque Deae, nirifque puellae : Omnes optatos fufpiravere Hymenaeos.. Forfan & ultores fuperos negletta vacavit, Nonne quicquam alìqua, & votis pia manina ntovit, Narri mm'tum fidentem animis, nec tanta timentem Invaftt miferum laies ; qua faeyior ufquam Nulla fuit ; nulla unquam aliis fpettabitirr annis. Paulatim ver id nitidum, flos ille juventae, D ifp sriitvis il la animi ; tum fquahda tabes Artus ( borrendum ) miferos obduxit : & alte Grandia turgebant foedis abfcefjibus offa. Ulcera (proli Diviim pietotem) informia pulc.hros Pafcebant oculos, & diae lucis amoretti, Pafcebantque acri corrofas ulcere nares Quo tandem infelix fato, pojì tempore parvo, Aetheris invifas auras lucemque reliquit. ' IIIuni Alpes vicinae, illum vaga flumina flerunt„ ìllum omnes Ollique Deae, Eridanique puellae, fleverunt nemorumque Deae, nirifque puellae.: Sejiinufque alto gemitum Lacus edidrt amne. Hi bianche fcìlicet voluptatis , hi tenerorutn complexuum funt fruflus 1 heu tragici tantum 8c miferabilcs ! quantum inter mukiplices cruclatus amififfe vkae dulcedinem ? & quantum ex humana fpecie tranfmigraiTe in brutam ? -cujus ejufdem haec adumbrata vobis erto figura. §.

IX .

Am autem ad exa&as Syphilias adverfiones incertus equidem fum , an ab ullis ' Medicinae candidatis requirar, ut ejufdem morbi Curationem exponam . Ditbius etiam, quod vulgata jam funt baec , & aullis non antehac pertraftata ad quae alioqui longe plurima, quis aliquid addere, vel audeat , vei poifit ? verumtamen praereptam cuiquam , ad hoc tempus ea de re tradendi , facultatem haud opinori qui videam vaftiifraum exhiberi materiam a morbo, qui , ad hanc aetatem ad uiìtata remedia plerumque contamax & irtexcuffus manet ; quapropter ad infueta & nova tranfire faepe neceffum fuit . Ex quo genere cubi fint Chemica. Z 2 & ad

'.8o

S E V E R I N U S

& acj Hermetem primum experimenta relata: de his eft animus inquirere , quìa praeftannffima puto, rem autem cum experientiffimis aliquot Doòtoribus exièqnarj qualem, inter caeteros , exiftimo Jofephum Quercetanum , & Rodericum Fonfò ca m , qui de hoc argumento tradidere , fcriptis ea de re couiìliis , quae tu viíás opto . Fonfeca quidem illam ingreflus fortafle viam , quam praemonftraverat Hippocr. in lib. de alimento , pharmaciae modum in efcas induxit ; ad has adjeftis alexipharmacis , abdita quadam facúltate valentibus adverfus Luem , cogitatum , ut eqùidem arbitrar, amplexatu dignum . Enimvero , dum partes folidae nutrimen t i m adveniens in fui fubftantiam applicant , & convertunt- : medicata vis , quae fubeft, morbofam partium afteétionem paulatina corrigli, munitque ipfas, ut cum fublevato calore nativo vitium omne depellant : ita panem initio confici dpcet cum diluto, decoilove, Spani parilis Indici vel Ugni Quajctc. vel radici.? Gh'tnue ; cum quibus & carnes pullorum, atque aliorum , praecepit incoqui , ptifanam item ac neceflariam omnem efcam, praeparat autem & Vtnum Indiò Spiriti radiéis medicatum ad hunc modum . Cape Sparti parilis Indiò conòft. Uh. \). Vini albi mediocris non dulcís, lib. xxx. Vafe, quod receperit, ad ignem admoto, vino primum infervefcenti praeparatum Spartum immittito , quorum ebullitione competenti fafta , removendum ab igne vas, pannifque obvolutum triduo fervandum, & rurfus igni fubjiciendum , quoad ferveat, quo tempore tranicolatum Vinum infundito in doliolum , quod capiat li bras centum: & de hoc, tribus diebus obturara , atque intafto , deinceps hauti, quad necefjarium e jl, mane vefperique, turn in prandium, turn in coenam. Haec in vi&u curatio eft , quae continenter in longos menfes fervari debet. Poft haec cogitandumeft de medicamentis ,quae nullo non judice viro doílo, vel ex perto, non alia funt, quam, quae gens omnis amplexa principia retinet ad hanc diem : lignum inquam Quajacinum diihim, & Hydrargyùum ; feu quidem haec a prudentibus_ experimento feu ratione primum excogitata fuerint. Nempe D ò haec pietas terras non pojfe malorum, Nec fimul expertas vindiòs effe manus. Verum enimvero, Quercetano dfeleéius horum & apparatus eft, qui requiritur folum. Itaque rejeitis vulgatis , hominum modis , exquifitas aliquot horum praeparationes proponit, turn experiments, turn rationis fufifragio maxime commendabiles. Primum autem ftatuit, ut in rebus quidem omnibus,, ita & ligno Quajaci710 fpiritus effe ácidos plurimum necesarios, qui vi fua extenuent, eleventque ma li conftabilita concrementa; non ahter, quam acidus fermenti fpiritus pañis crudi craffamentum leve reddit ac fublevat. Indicio autem eft clariffimo , quod elicitus ex eodem Qiiajaòno, ftcut ex Quercino, Juniperinoque, ligno fpiritus Calcanthinus non minus, quam ipfius Calcanthi fpiritus corallia , margaritas &. alia diflblvere vifus eft: quod quotidianum Chemiftarum eft experimentum. Accedit, quod praeftabilis ejufclem fpiritus aciduli virtus ejl extenuandi craffas humorum materias, m fudores elevandi, ac per corpus omne diffundendi . Adeo autem praeftans acidu li, ejufque fpirituum, eft vis, ut hujus ex Quajacino, Junípero , Sulphure, Cal cando atque Hydrotica, ornai materia fecreti guttulas decoitis , quibufque Quajacini vulgo paratis, anteponat longe Jofephus: id quod, fuo non femel fafto periculo, teftatus eft . Deinde , fuppofito quod iifdem iìmplicibus medicamentis fpi ritus fáciles exfolutu , diflìpatuque , funt , diu ad ignem exercitu , fine cautione fervorifque retorridi moderations : fie tertio damnato more noftrorum hominum,

DE NOVISS. OBS E R ' V A T I S A B S C E S S I B U S .

181

c-i ad qnadrantis aut fcmiflìs abfumptionem dilutum igne urgent, fic enim ut tenuiflitna atque optima medicamenti pars non in auras rapta diffolvatur & exibirct ^ Fraéterquam balituofam Calcanthi portionem, & alterae Mercurialis , Sulphureaque fune ad fudores exprimendos apprime nobiles j quae perperam ufitatis illis iigni decoaionibus , quo pafto non difflentur rapaci & longo ignis adhaefu ? Sic probatiiTimaro fuam apparandi rationem expofuit Quercetanus, quae c il. Principio tura ¡cobi Ugni, tum aqua quanta fuffecerit , concetta in mortimi vitrum , quod notti ■ hoc Hermedco luto concitifum igni , cinerv.m vel ad halitum aquae ferventis 'impone . Exjlillabit tum aquea quaedam, tum acida , portio, Mercurialis & fpidtitofa ; atque hac tenuior edam fulphurea five Disagimi, terna haec & precisfa, & palato non in/uavis, Qua)acini fecretio fuo ipfius decotto mtllenis momentis praecel¡ ¡ t , ut uncias hujus binar aut ternaé, libra vulgaris decotti potieres fis experturus. Licebit edam nniverfum humomn dejlillare ad J'emiffem, & quod cxsepeds cum de

cotti reliqua parte percolata commifeere. Caeterum in fedimentum ex prima defiillatione refiduum , affufam rurfits aquam plurimam , per koras daodecim , cnm primis caemeritis ad coalitum relittam fecundo premes igne ; ut qui proliciatur humor fitccharo vel cinnamomo condiius, tum prandio, tum cotna, & relìquo edam tempore, poffit ufui potus effe. . . . . . . . Ad haec rejiduis illis linos jam tgms adhaefus expertis, & Mercuriali fuo fymbolo exutis, fi tertium ignisfurorem immiferis, oleum inde recipìes ex n'tgro rttbens, quod gammi , phagedaenis ulceribufque Syphiliis & cancrofis percommodum erti . Sed neque faeculas illas pojt inculcatos tot ignei ealoris impreffus , fua carcntes gra da , reperìes ; has enim modo cinerum arefattas atque contrìtas, fi uldrnae dcjìillationis aqua principio per te fervuta dilueris faepe ac faepius ; praegnante cremoris utilis aqua reclinata & feparata ; falem demum habebis ad fudores ciendos praecìpttum, ad alvum vero bis ferve dejiciendam non cmtemnmdum .. poib haec Argenti vivi praeparamenta funt reeenfenda : quorum Turbith mine rale primum ab eodem attore Quercetano , in Pharmacopaea rejlituta , deferìptum ad unguem e ff, non recitandum hic a me fuperftuo labore, quod illud opus omnium manibus teri videam . Eli & altera Turbethi mnsralis defcripdo apud Oiwaldum Crollium, libro quem Bafilicae chemicae infcripfit . Alterum et\ fpirìtus Merendi, qui, Quercetano auttore, parabitur fàcile, fi fuper fluidum Àrgentum oleum ammoniaci falis affuferis, hoc cium metalli compages continuo reiòlveu tr , cujus refoluti portio cum interne cum Vini hàuiht , turo externe illita mira praeftabit eorum, quae tu quaefieris Syphtlidem, & ejus fymptomata, propelkns. Praeter haec & ilio medicamento Strumae diffolventur, fi credìmus experimentis,. quae multa Jofephus expofuit . An autem homini praeterea erediderinvus , qui fcripfit, oleo Mercurii palmis, plantifque pedum , illito , Luem hanc difeuti per fudores? Id certe confeifum ab omnibus ad Syphilios quoshbet contumaces affettus expugnandos, nil praeftantius exiìare Mercurio : cujus edam varios apparandi mo dus deferipferunt Ofwaldus Crollius , Bernardus Penodus , Jacobus Veccherius , Philippus Mullerius , & Joannes Beguinus , & horum omnium poftremus Petrus Joannes Faber, in Chirurgiae Spagyriate fett. 3. c. 13. Quorum omnium Auflorura fingulos locos, in Qhlrurgtae chymìatna noifra, proauximus.

CA P.

i 8>

A U R E L I U S

S E V E R I N U S '

C A P .

X X IV .

Iice noviftime obfervatis Abfcefiibus adjicimus & alios, non minus Ieilu jucundos, quam fcitu neceffarios, in fuperiori edit.ione promiffos.

C A P .

XXV.

De Cornu referentibus Abfceffibus, Um Jaeobo Rigitano Locrenfi, Medico DoSore probato , vidimus Corniculum, in frontis angulo fubortum , Carolo fartore , ad D.Dorainici farcoriam officinam babente, Comiculum , inquam , parum eduilum , quale vel cervae vel vicuiae primordio exfurgit. Tale quidem mire depinxit Fiaccus, ad julum Antojaii Triumviri filium fcribens, /. 4. carmin. z. per haec. Me tener folvet vitulus relic}a Matre, quae largis juvenefcit herbis In mea vota Fronte curvatos ignes Tertium Lunae referentis ortum.

X X V I.

De Abfceffibus naturalibus, b. e. inoffenfa fanitate, inculpatae materiae turgore? venientibus. Eftant e tot multis Abfcefluum generibus quidam, qui, me judice .& adverfore, .nullo cum hominis detrimento, quin etiam augtnento , fieri ronfueverunt j quos Tvel hoc ipfo titulo, quod folius naturae praeftantia .& acceflu meliore proficiicantur, ftatim cum admjratione excipient non pauci; verum fi me audient, & mecum ipfi concordabunt, & admirabilis naturae failum , pofita jam admiratione , collaudebunt . Cum primum indunt ephebi ac fentiunt fefe hirquirallos , h. e. crajfefcere fibi vocem, & inter acutum & grave modis inaequalibus, afperifque, itride feere, quemadmodum natura fit hircis graece <rp*yi^ar, jfub hoc ingui7ta, fponte fua , fibi dijiendi atque extumefeere advertent: durabit aidem hie tumor Luna una vel cirriter, donee fua itidem fponte fecedat ; finailiter & puejlac , quae pubefeunt, jam jamque nubiies fiunt, in unanimis , adenas in globulum exaltari. experientur, & jua fororiandi primordia , quam rem non intelligences Medici vulgares medicamentis providi trailant , ftukitiam natura ridente * Porro nunt utraque glandularum incrementa, capeffente jam hominis natura , praeftabiliorem conditionem & ufum, qui eft viro quidem ad feminandum, foeminae vero ad e%â&#x20AC;˘cipiendum non praematurae femen. Ratio autem crw^ix.Âť* pueris quidem $ dum ad loca generationis proxima commotus derivat fuccus ; puellis vero dum plufculus ad mammas adfluit humor, alimento pueri orapaa-AivctriKo;: qui adfluxus noftris dicitur la fava , quod fabae nimirum vocentur ab his glandulae univerfae : quod genus quidem -tumoris , in Parthenophylacio Spiritus S. Neapolitano, plus centies obfervatum, & a nobis comprobatum, fuit. Quoniam vero de foeminis & de bubone criricum ementiente diilum eft; utroxumque mentione ac rerum fimilitudine failum eft , ut alius jam fuccurrerit ani-* mo paemorandus & criticis accenfendus bubo ; qui mulieribus jam grandibus ex men-

DE NOVISS. O B S E R V A T I S ABSCESSIBUS.

183

menfium mora nafci fuetus e il; de quo Hippocr. in l. de nat. puerj , & principio de morbis multcmm, fcripfit haec ; quibufdam ubi bimeftres aut trimeftres , aut diuturniores fuerint menfes & ad ¡aterís mollitudinem allapß fuerint, cum nonfuppurati ßnt menfes, velut Tuberculum fit fupra inguen , fine capite magnum , ru brum ; & vulgus Medicorum ignarum quid hoc ejjet, jam faepe fecuerunt , & fic rem^ in periculum induxerunt . Caeterum illud y quod veluti Tuberculum fit , tali modofruitur f anguine caro ipfa, utpote of culo uterorum ¡aterís mollitudini adjacentt , & tmpletur caro ab tpfo , & tnfurgit, & eminet velut fanguine repleta ; & altquando /? tranfmotum fuerit os uterorum, & ad pudendum converfum , & menfes procefferint per pudendum, id quod circa lateris mollitudinem eminuit, fedatur: m úteros entm dißribuitur, ki vero foras laxantur . Huden us Hippocrates-de bubonis foeminei generatione & modo. Vias autem Abfceflus proprias adftruxit Julius Caefar Arantius , in libr. de umortbus p,. 11. c. 46. per haec -y fcire enim licet vafa , quae per inguina feruntut , majorts tlltus jam foboles eße, a quo vafa in uterum propaeantv.r, ut ab utef , mgtitna tureens in venis humor facile derivan meat , hai tenus nos de triplici bubone ialubri.

C A P .

x x v ir .

De odbfceffu titidtpx ditto y Morbum originarium elevante. ippocrates, in l.de Morbo facro , n. 9. fccipta reliquit haec . S"t vero módica extjlens pituita tn utrafque venas defluxum fecerit , ant in alterius partis Jupetvtvunt, nota e.v morbo lmpreffa relida ; aut enim os convellitur r aut ocic tus y aut cervix y aut mantis ; ubtcunque fane vena pituita repleta fuperata fuerit , aut gracilis reddtta . Hanc ttaque venam neceffe eft debiliorem efe , & hanc cor poris partem laefam defettuofiorem . Verum ad longius tempus plerumque prcdeft ; non en,m amplias morbo apprehenditur, ft femel Notam impreffam fufceperit. Et numero 10. Quibujcumqueaut imperfeclis & valde módica pituita deflux e" , ea a dexte™* partes ; hi atea notae impreffionem , fupervivunt : verum periculum eft t ne morbus connutnatur, & ftmul augefcat , ft non his , quae comm odafm ty curetur. Haec qmdem lile cum aliis plerifque fuperius trad ids. Quae l nM °T r ta fi Perpenderi„s > fi pieRe comprehenderis, vides Lector, mate" r f ? , rbl, faT ’ quaerrPlCj-ta e„ft T uc PiuriTmim fuffuii in tenues hj&nrium ve nas, atque his fucci craffitudine & copia confaritis, obftru&ifque fic, ut via fpipraecU‘ “rurr ’ kngudque congeletur, perimi pueros. Sic ex advedo, módica pituita in utriuiq.ue lateris venas, aut in aiterutras, delapfa, non perimi pueros, w i UmL,ip 0SAin Vir? rL' inclul > Nota, quam i-iriaa/xx vocavit, a morbo impreffa reJitta, hoc eit, oculo, ore, cervice, manu, convulfis: quae cauffa interim eft, nt pais venam ambiens reddatur debihor , venis fcilicet reliquis fimul repletis , & gracilibus fadis. Dixi jam, fi módica irruens pituita Notam nffSquerit in infantibus. Quod fi valde módica pituita defiuxerit, praefertim in dexteras corporis par ies, vides etiam per Hippocratem «V ««?, id e ft, jaira Notae imprefuram pue ros fuperviiluros quamquam non fine periculo , ne morbus connutnatur * & cum augeicentibus pueris fimuí augeícat, nifi arte praevertatur. Ituque jam noicis, quae fit ejufmodi Nota, ao quanti in morbo facro momenti T / tenUS a -C ferme 1‘be,ret» aut Puer05 retineat fub periculo , ne ccnnnrriun: ‘ Vclum emm veio> ficet novum quidpiam cum Hippocratis norma itarue-

184

A U R E L I U S

S E V E R I N U S'

re Notam hanc, nc dum in morbo facro, fed etìam in apoplexia, cornate , caro, catoche, catalepfi, & in alia quacunque, fed gravi cerebri noxa, li rei iòta in fubjedla aliqua parte fùerit a morbo impreffa ; credam equidem hanc pari patto benetafturam, nec folum Notam convulfionis, fed & paralyfis, tremoris, atrophiae, ianguoris, & cujufque contrafturae , qualem Aureolus Theopbraftus nominavit . Qiias ob res, liquidem Abfceffum, irr'univa. graece, latine Notam, notare icriptts bifce noltfis & inter alios multos reponcre voluerim , ne ineptum quidem illud videatur j praefertim quando ex div ni Magiftri placitis petita obfervatio fuit: fed haec, ut neque incongrue videamur feciffe , qui notas iitas inter Aofceiìus repofuerimus. En ipfius magni Diftatoris exemplum ; qui ì. 2. purcdtEl. fcripfit , ■ petigmes & leprae & Vitiligines albae leucae atpellatae, qtitbus quidem quvewotis-, aut pilerìa alìquid borum facium eß , aut paulatìm confpeElum in multo tempore augefcit, bis non putare oportet , Abfcefum tarn populärem eruptioncm aut morbum. Quae quidem Hippocratis verba ut piene inteliigantur , ed annotatio luci da Hieronymi Mercurialis, qui fubdit baec \ quid fit Abfceffum elle & non morbum, acque e converfo forfan non omnes intelligunt; verum intelligent facilitine, /ì fciant , Tumores vel fponte orici atque ex fefe operationes laedere , fi entm primo modo fiant, morbi funi ; ut docet Galenus /. de diffèrentiis morbcrum c. 9. lin autem fecundo modo, fymptomata potius, quatti morbi funt appellanti 5 qupd itidem in lichenibus & lepris liatuendum eli; quae fi fint fymptomata, Abiceffus effe feri bit auftor, ficuti fi fiant citra alias aegritudines, vocai morbos. c a p

xxvu r.

De Tuberculis lapidicondìs. Etulerunt quidem priores rei medicae fcriptores, in Abfcelfibus anomalis reperta corpora lapidiformia, faftis feilieet his heterogeneis & pluriformibus. Verum, qui Tuberculum ; praefertim exteriori habitu corporis , ex unica unitonmi lapidea fubllantia con (tans memoriae prodìderit, haften us legi neminem . Hoc autem genus obtigit vidiffe mihi anno hujus feculi quadragefimo , menfe Majo . Porro , fpeciofa quaedam & honefta foemina oppidana Fraftenfis , cui Arborellae nomen, a viro fuo, & a Damiano de Io Proite Doftore , Chirurgo pento, meo quondam auditore, ad me perdufta , qui fcirrhofum foeminae Tuberculum pone uiPularìa vafa fitum dextera exftirparem. Attreftato equidem T u bereulo , protclfus fum confeltim , fupra quam feirrhodem effe dur/ttem , atque adeo laptdeam vi de r i , quod meum enunciatum continuo Medicus confirmavit ; nimirum, quoU dixeret propemodum incredibile, quam multls, quamve valentiòus ì m aait“ s e"* tatum, tarnen indies folidius permanfiffet : tandem venturo elt ad id , nt omnibus modis velici mulier eximi libi malum, etiam cum refpeftu , qmppe quae mtoitnem affeftum in tota vita pati nollet. Nempe appofite Celfus , in fexto foemtms quidem ornandi fui cura eripi non potefi. Itaque aperta per femiiunarem feftionem cute , deinde polbcurn binerum preffu, facile feftum e it, caitaneae forma & magnitudine Concrementum, at ìnaecuale & lèmifepultis quafi botris undique diferetum , lapidea durine ac denlitate , quod in aquam conjeftum rubellum perftitit propterea, quod amiculum praetenue, vernilis & fibris obfitum , pufillulis fecum protraxiffet adllriftifftme obduftum. terim una ad aequalitatem recepta fibula , & eccriiì enaema fangmms micioco mi traftata plagula brevi efi coalica . Quod lapidis genus vi4 it & Eoe anno 1641.

DE NOVISS. O B S E R V A T I S A B S C E S S IB U S .

t 85

dum apud me degeret Neapoli , folertiffimus naturae inveftigator Joannes Geor gius Volkamerus , Norinbergenfis , atque alii plerique maxime admirati . Alias autem vidimus & de brachio detra&um lapillum coryli forma Jurifperito , cui Oftavio nomen . Qua mea jam obfervatione demonftrata , idem modo memoratus. V ir retulit, continuo vifum a fe lapillum nuclei daflulari formam repraefentantem , quern dexterrimus & fagaciifimus Anatomicus ac peritiilimus Chirurgus , Johannes Georgius Wurfung , Bavarus , Pra&icus Medicus Patavinus , foeminae cuipiam anno praeterlapfo 1640. Patavii extraxerat ex angulo linguae fubdito , fecundum duclum ejufdem linguae locatum. Haec dum accepifti, Leftor erudite , credo difcrevilli duos jam modos confiderandarum lapidearum materierum efle Abfceifibus ; alcerum quidem eorum , qui immergantur & innatent propemodum , in finu cyitive anomalorum , fub infarftu pultaceo adipeve pleniore ; qui totum finus ambitum complet , adeoque haec illorum fubftantia omni undique iuperficiei cavae conceptaculi nonardte adhaeret, neque idem conceptaculum una complet aut exaequat. Alterum modum continendi vides, qui eft, quantum finus arfte materiam comprehendit, & viciflim hie comprehenditur ab eadem ; qui modus a priori diftat , turn quidem in eo modo comple&endi, quern modo dixi cum mutuo adhaefu perfe£to, turn etiam quia modus hie eft cum fimplicitate materiae conjunilus ; quare privatus eft anoraali calculus, ille vero promifcuus. Verum enim vero nec tantum homogeneae & heterogeneae fubftantiae varietas eft, nec folum inhaefus, receptufve , diferimen eft , verum etiam generis anomalorum nobilis eft diverfitas, quando novum hoc genus duricondum videatur, non autem fpecies fub Atheromate vel Steatomate comprehenfa. Quod enim tria tantum genera non plura priicis lint prodita, credo equidem fa&um , quod praecipua haec genera voluerint trinario folum anomala conclufa , praeterquam quod omnia femel fimulque mortales confequi divinitatis potius videtur quam humanitatis . Atque hoc arty. I <pvu.ctr& ¿.¡Si-popx noltrum efto judicium. , Jam vero quod Japidum interiore corpore concretorum memini nolens , de his jam volens diflero paucis . Hippocrates quidem in 5. epidem, 2. lapidis afperi in utero concreti meminit. Paulus vero Aegineta, /. 3. e.41. ejus , qui in tenefmo rejeftus eft j fic calculus fub lingua procreatus Avenzoari 1.2. Theyzir. tr. 2. c. 2. & Gentili referente Nicolao ferm. 4. tr. 1. c. 6. Jacob. Foroliv. /. 4. aph. c. 29. Montuus l. 4. c. 1. Joubert. decad. 2. paradox. 8. Foreftus /. 14. obferv. 26. Zavitus Lufitanus /. 1. de prmcip. med. htfior. 10. Aetius Tetrabibl. 3. ferm, 1. r. 30. natos raro licet calculus in colo teftatus eft. Joannes Centimanus /. huic ipfi narrationi dicato , duodena lapidum genera variis humani corporis locis accreta Drodidit. Nos duas hujus generis exploratiifimas hiftorias trademus. Prior haec efto. Francifcus Compagnus auditor quondam meus , nunc Medicus & Chirurgus, arte probatus, certa fide narrabat, Scipionem Pelufium , qui dolorem intenfivum in mejendo acerrimum , tetrae ac vifeidae fpurcitiei emiflu , fentire eonfueverat , calculos per anum tres nucis ;uglandis forma excreviffe . Hanc autem, & omnes, fuperat turn rei magnitudine , turn fide probatiflima , traditio lapidis, qui apud nos. eft, anferini ovi magnitudine & forma ; hunc in colo demortui cujufdam hominis diffeiJi Romae in Valetudinario O. Jacobi Incurabilium, oculis & roente rimatus reperiit Anatomicus exercitatiftimus , & Phyfico-Chirurgus praeftanciftimus, Nicolaus Larcheusj qui , qua eft humanitate & animi can« dore, pleraque hujufmodi fua obfervata folitus eft ad me tranfinittere , quipp# 1 om. I. A a auj

i8á

A U R E L I U S

S E V E R I N U S

qui rara & nova gefta jam indies adnotare ; led de lapidi-lonnibus eoncrementis nolim jam plura quam Tatis. C A P .

X X IX .

De atro cruento labii Tubérculo. Ed & laéleolae infantis, vix íemeílre fpatium emenfae, Andreae cujufdatn holoferici Mercatoris filiolae, atro cruentiti» Tuberculum labio inferiori agglutina timi nedum obfervare mihi contigit, led & curare, molliuTcultim, non aequabile, interne edam prominnlum, teftudinis terreftris ovo majus ; cujus objeftu laboriofe, cumque ejulatu, limili & exfuétu minus felici, remixtis, infantula viétura attingebat. Ac ne attingebat quidem , ne proinde adjutans nutrix prumpta manu , coniorelfis alììdue mammis, quaefitam neèlaris guttulam aridum in os infunderet : ad quam caiamitatem dmrnam, no&urnamque, levandam accitus ego , miferis in rebus adhiberi iblitus funi, non tam Poeoniam quam Cbironiam opem necefTariam denuncio ; cui decreto remifliis a parentibus nuncius continuo fuit , qui tarnen , poli aliquod tempus , auxilii cujitfque puellulam videntes exforteni infortunioque obnoxiam , perpètuo per Deum , perque homines , orarunt me fupolices mature fuccurrerem, ferre nec fe nec mifellulam infantulam polle longiora lupplicia. Tum accedens paratis omnibus, quae de more requiruntur , aureis ignitis fcalpellis, fanguineum offenfamentum omne fum demolitus ; fanguis quidem fluere paratus & abunde fluens noliris nonnullis adminiculis retroceffit ; Curatum emphyreuma per dies plufculos; interea dum expreffa de papilla per manum la.te luijineretur" infantuiae vita , perpurgata caro , cicatriculam recepit , vivitque puella laeta jam annis & libera. Iliud jam non eli omittendiim, natam infamem de ma tte fangtiineae plenitudinis & corpore fane praefaréto ; ut videantur jam apffl refpondiiTe, fuperflua foetus concrementa generationi & fanguinis affluerais undique primordiis. . . . r Alter infans mihi felè obtulit, hoc anno 1Ó42. fexto plus minus menle natus, cujus labium item inferius mirabile vifu fuit \ nam magnitudine praealtum , ut pueri ipfìus pugillum aequaret, naturalem formam tum interne , tum externe excedens , colore violaceo , aliquando dilutius , venarum furculìs quam crebemmis diftinélum ; figura linguae teiîudinis marinae , id e il, craífis feu bucea feu mento tenus initiis in quoddam quafi roilrum & in finum dedolatum ad fummam de oie infimo exllabat, modo pirmulae pulmonis leporini i quae quidem animantis pínnu la, objeefa matri fuerat cum utero geflaret in efum appetita medici menlibus .* extra autem opinionem noftram de futtu infantis fcifcitati refcivimus, in tarn ma gno offenfamento ñeque amiffum infanti fuñum , & hoc etiam lac libi prolicere non difficile : fie edoiti fcilicet & inltrufti a natura procedimus ad exfuitum , quam rem adulti vix ulto poffumus ingenio comparare . De vita vero curauone requifiti refpondimus , praeterquam ablaífatum infanterò non adigendum in Lhirurgi manus , nifi grandiufeulum taftum , tum futuranl tutiorem curationem , quando vita pultibus & forbrlibus fuílineatur ; in cujus ahoquin difenmen facile , hoc praecipue tempore, & per ulcus , & per fanguinis compelcendi , necelntates, fublato fuilu liquido conjiceretur qui puer , & matre prognatus ell fumme rcelancholica atque hepate retorridó : ut peracri phantafia iliud monfiri parrei in Tuo genito j fed de hifce noth infantium fub utero imprelfis alias fortane pn-

r E N O VISS. O B S E R V A T IS A B S C E S S I B U S .

C A P .

187

XXX.

De Abfceffibus natura fijlulatis.

Uantum quidem obfervavi diu faélitans Medicinam terna funt a totidem caufíis prodita fijlularum genera ; Unum quidem eorum , quae fiunt malo “ medentium confilio, qui, Tubercula, colleétiones & ulcera curantes, finunt haec facile fiitulari, vel in cavitatem quampiam ferpere & penetrare , delito vitio , vel quod ante callus obducatur ulceribus finubufque , quam hos fanie depterint aut carne replerint . Hujus generis meminit Ludovicus Duretus in Hippoc. cnacas praenotiones, corollario de fijiulis . Aliad genus ell earum , quae producuntur a morbi v i, quae vinci non potuit, utpote cum ampliífimus finus & valla la cuna vel exhauriri iuperfluitatum atfluxu , vel carne jam longe lateque ablumpta eompleri, atque adeo coalefcere , nequit. Tertium genus ell earum , quae natu rae, vitae, & fofpitatem homini fatagentis & providentis confilio, parantur; ma teria fcilicet mala de toto corpore , vel de hujus obfeflb vifcere , per dellinatas buic operi vias in viliorem, ac laxiorem , partem quampiam amandata , fine cujus effluvio deccrius malum futurum animali fuiffet . Itaque funt bae fijlulae rei liatufve roelloris, fi refle naturae profpicientis arbitrium intueri noverimus: quod inilitutum, quoniam a Magiilra nollra, bonorum noflrorum difcretrice , párente proficifcitur, facinus hercle fit, aut antevertere', aut divertere , aut retrotrahere, aut amoliri, aut cohibere , conarit : tametfi enim haud criticum eft illud opus , nihilominus, quia cum profeftu ell animalis , ample&endum elt beneficium & a párente benéfica agnofeendum . Porro , praeterquam in cacheticis , i. e. habitus corrupti horoinibus id non fit , aut fit nova fuccedente afle&icne fub morbi prioris fuperiiuitatibus & reliquiis : de quo fecundo genere proíéfíus Avicenna fiiit haec; ulcera generala fuccejftone aegritudinum funt mala , quoniam natura repellit ad eareftduum corruption'll fuperflintalum. Mala autem haec Germina cenfuit A vi cenna, quia fanationem non lint adeptura, haec autem filtulas non malas vifus ell judicafle Hippocrates , qui lib. de humoribus 28. & /. epidem. f i t . 5. §. 35, fi jlulae, dixit, Abfceffuum aliaraw medelae. Ab his enim' filtulis , inquit Galenas in com. de humoribus y ficut etiam ab haetnorrhotfhbus repurgatur redandantia humorum in animantis corpore colicBorum, ac pief u e non f ecus quam ex haemonhoidum exn etione, hujus evacuation!s beneficio integra valctudtne perfruuntur y ut igitur ñeque ofatanter ñeque fine magna diligentia curare Laemorrhoides oportet ita, ne pjtulas quidemj necejje enim cjl, ut humores fupprejU & dolores & morbos panant; eofque ejujm di, cujufm.odi funt humores, qui redundant : non igitur a ratione alienum ejl, quod dixit, fijlulas effe ahertim morberum remedia, ficut de haemorrhoidibus loqueas , affirmavit eos, in quibus iliac effort , ñeque lateéis dolare ñeque pulmonis inflammatione , ñeque caeteris corripi morbis pojfe. Haec ille • caeterum, ut difeernantur haec Fijlulae , naturae providentia paratae ab his ! quas vel prava roedentium curatio , vel morbi vis peperit , operae pret'um eric exponere Utinam autem id tradere nobis primis hujufee rei auétoribus liceat fed allaboremus Haec igitur diferimina, turn corporum flatus varii , turn morbi vitiaque docebunt. De corporum haVitudine nunc pauca. Si haec bene cpl ;r.ita, fi bonis vifcenbus, fucaique praedita ; five per haec , five per evidentes c ■ bias fiJtulas promane, a Medicis parum faentibus curaca, dicito fillulas ab homine non autem a naturae opera faJ a s ; fio minus intueri naturas patientium oportet, ouemadrnodum doceieat nos Hipp. l.praed.B. 2. num. i 7. profeffus haec : Jpecies A a 2 - ho-

188

A U R E L I U S

S E V E R I N U S

homìmm benne funt, hae leves & commodoratae & benìs vifeeribus prseditele, & ncque vslde carnofee, ncque durae : juxta colorerà vero fit fpecies alba, aut nigra, tfftf rubens y hae mirri omnes bonae flint-, fi purae fini ,* Ji vero pallidus color admixtus fuerit, d/'f ro/or ipfe pallidus aut lividus fuerit , pejus ejl : fpecies vero , quae praediSis conteariae fu n t, m ì deteriores effe feito . Haec naturae difcernicula fi rite re&eque fpe&averis, Leftor, facile difereturus es & corpora , quae fijlulatis Abfcefjibus funt parata : atque ita, fi me Deus bene amet, nonnullos & di vina vi malo huic obnoxios", qui vere jam erant , nec quicquam aperuerant ; & praeterea nonnullos ex his curari fe volentes dimifi, monitos, ne fe curent, quibus tamen uicus obduci fuerat facile. Narrabo huc auditu non indignami & memorabilem Hiftoriam , quae efi . Sacerdos quidam apprime pius , cujus nomen reverentia E. non audeo publicare , perpeti folitus haemorrhoidas lenes, ex Tuberculo pone podicem refiduas , curandas obtulerat fijlulas, doloribus diurnis ac noiturnis affliétantes adeo ; fecundum pubem, atque os coccygis, ut nulla fe mifer confolatione-tueretur ; nifi quod haec quafi martyria reciperet voveretque Servatori Chrifio. Exhorrefcere fuetus fecum excernendarum neceifitatem propterea, quod fupplicii modo torqueretur in his reddendis. Hanc ob caufam emetico levi fiomachum imbecilli) viro perpurgo ; fecu’ to levamento per eduélam bilem amaram, ad fifiularum negotium appello nrranus, quas fiftulas cum judicaverim refpondentes ex altero orificio in alterum dedufto , ipecillo ftanneo funiculum ducente, relinquo funiculum, Cerato ecpyitico, tindum: ìTiirum vifu fuit, quam fubinde levari dolores ceperint omnes, retroagì febricula, fomni diu expetìti obrepere, ventriculus reconciliari, vires denique reftitui , non triduo vel quatriduo, vcrum etiam in dies ; quare non tam laudandum funiculum medicatum quam fuicipiendum StoS'àpov ac divinitus miifam exiffimavi fic, ut eundem provifioni malorum & cautioni perenni decreverim : de curandis vero affatim fiitulis cura renunciata . Quod confilium ut fequerer , multa fuafere, atque ut in unum complura referam phyfiognomonica : Pufillus & macer homo ; voce ex:li ; pene glaber , tum mento, tum fuperciliis , tum toto corpore ; fronte perampla ; pulii) arteriarum exiguo ; colore inter plumbeum & pallefcentem medio ; paucae efeae ventriculus & pauci potus; quamquam ad poturn propenfior, quam ad eicam; aftiones omnes lcntae, laxantibus quibufeumque citatior alvus . Haec homini na tu rali fuere, ex his vero quae p. n . praefertim quae circa ulcus fuperfluitates, ichorodes quamplurimae ; quod unum inter multa fuit argumento, (anguinem hurc viro crudum & ichorodem fore : venit autem hac obiervatione in mentem mihi, quam accurate Hippocrates melancholicam cruditatem appellaverit ; quas ob res itaque maxime confirmatus fum , ut fijlulas hafee crederem morbum congenitum , indelebilem, incurabile)!?, ficut curandum non attre&arim , Hippocrati monitori parens, & fuafionibus naturae jam diélis. C A P .

X X X I.

De Abfceffibv.s foridatis .

Unt Abfceflius qui fponte dirupti forulum relinquunt qui forulus vìx fpeftabilis efi: quare ut curentur expreffione fola, velut furunculi contenti funt; curantur autem cito propterea, quod carnium natura minimum fuerit extrita fuppuratu ; materia quippe fubftrata pjurimum ichorofa : forulatoshos jure vocaveris ad eum prope modum , quo natura fifiulatos Abfceffus dixtt Htpp. /. de humon-

D E N o v r s s . O B S E R V A T I S A BS CESS I BUS.

1S9

bus- fio linguae tumerem msgnum, adeo, ut os totum oppierete ami collega Jofepho Civella Benincata , folertis mgenu Medico curavi , qui Abfceffus qui^m iuppuratus & diruptus, eo quem dixi modo, compreffus refedit.

C A P .

xxxir.

De Abfcefxbus, qui in partes folidas putredmem invexere. N pualla bima Ferrantis de Affli&o filia poi! apertum Abfceffum, qui vigiliti quinque diebus fuppuratus fuerat, repertum ligamentum humeri & radii jam diruptum, qua calamitate in tenellula infantula quid miferius? In Joannis Domi nici Mammoli Fiorentini Atheromate, quod genam prehenderat , offis jugalis ca ries. Itemque fub Atheromate fele&ae matronae Aureliae de Ligorio, verticis olabeiaftatum, & cancrofus affeftus eft induftus, qui poftmodum a me vividi ignis praefidio curatus eft : fio etiam in aliis plerifque , longo Atheromatìs inhaefu cas riem & teredinem oftì fubftrato conveéìam vidi . Quam rem difcant hi , qui , quod nihil moleftent hi Abfceffus , neutiquam attreftari volunt ; quando autem lolidilTimis offibus non parcir vltium , qui caeteras partes fpermaticas praetereat innocuum ?

C A P .

X X X III.

Teatoma, in coxa, cancrifórmi fpecie , mulieri cuidam , in Valetudinario noftro decumbenti, redditum, ex carnofo perperam curato Abfceffu . T'alis fortaffis fuit, quae defcripta eft a Benevinio /. de abd. c. 1}. Itemque Aureliae de Ligorio, nobili foeminae Neapolitanae, ex male curati Steatomatis reliquiis obvenerat cancrofum ulcus, quod nos igne comprelììmus & obduximus.

C A P .

X X X IV .

De Abfceffïbus qui fua vel v t, vel mote, peremerunt. Oannes Saltus Glavenfis fanguifluo fub poplite Abfceffu peremptus eft . Item que Sutor veftium Magifter, prope Palatinas aedes . Celebris genere Ifabella Garilia, Lucae de Alimentis uxor, ex fanguifluo in cru re Abfceffu mortua, quam ad Hofpitale noftrum, ulceroforum domum , duxerat tonfor quidam amicus . V i¿loriae Carinolae Bronchocele livens mortifera . R. P. D. Stephanus Tuccius, Societatis Jefu Sacerdos ac Theologus, ex appendula ad collum Naptha alias Bron chocele, quae 18. ft,, pependit praefocatus eft. Itemque Presbyter fpe&ati ¡Turns , in aedibus Domini Clementis N. amici noftri , fuerat hofpitio receptus . Puëllam nuper natam, quae de matemi uteri clauftris detulit ad poftremum jujon molle T uberculum, fanguinis concreti colore, pomi Aurantii mediocris magnitudine , fecunda a partu hebdomade fepeliit parens. , ,r Abfceffus omnes magni, quae noftra eft obfervatio , profehifft mala fymptomata vel mortem,

CAP. -m

¡90

M. A U R E L I U S C A P .

SEVERINUSXXXV.

Analomtcae de AbfceJJibiw obfervationes. Oft haec -, & comitatos ad mortem Abfceffus corporis interioris defcribi par eft. Nam fi qui oculis & manuum adminiftrationi non fie fubduxerunt , fed fe cominus obtulerunt 5 hos enarrari pretio fuit ; quid non & latentiores atque altiores, qui mentem medentemque torxere ? gratiora proteilo fcitu fuerint haec , quae praeterquam Orcus & umbrae , non fuerat aliquis infpe&urus . Ea igitur bis gratia erto-, quae jam erutis a caligine monumentis effe iblee.

C A P .

X X X V I. §.

Hydropuus, hi utero, turn abdom'me, turn peElore, colleEtis aquts. Rincìpio rem exponam nulli hominum ad hoc tempus aut vifam aut auditam quae dextera nobis forte fub Junium , anno labentis feculi trigefimo primo ■> Neapoli viiènda obtigit . Quis opinetur acerba Hydropis illuvie vixdum vitam , nedum non lucem, expertum puellum ; non plenum adhuc uteri geftamen & crudum jam hominis rudimentum, in ipfo non tam mprtaUs matris , quam foventis, & educantis, naturae finu correptum? quomodo enim , integro jam , & vivido , & late , fe diffondente calore naturali, ubertimque vigente fpiritu aethereo & vi tali, folidiifimis & firmiffimìs formationis noftrae principiis & fundamentis , mire munitum & cuftoditum agalma novum ; invida morbi vis attigerit, & infolens intercus penetranti profeito non debuerant infeftae aquae tantum virium & facultatis habuiffe , ut congenito vifeeribus igni praevaluerint : fed tamen ita demum evenit, ut plus molitus , plufque pqtentiae naftus , morbus naturam vicerit , ac fymptoma produxerit, quod eft hydrops. Itaque quod difticile vifum eft , id pia ne neceffarium & verum apparet : nimirum ut praefidia corporis, & ad haec fpeélans omnis apparatus, labefailati prius fuerint; fic incredibilis ille morbi languor accefferit . Anne igitur res evenit toro habitu & ipfa crafi uteri compleclenris everia ì An male habitis utrorumque principiortim leu quidem efficientium , feu fubftratorum generationi circumrtantiis ? praecipue quando relatum eft, ternas aut quaternas abortiones, exaétis annis, tenuem alioqui foemìnam comtmfiffe. An denique anteadtae vitae, viélufque ratio, & fine lege potus omni tempore plurimis, quarts quantufque iòlennis mulieri fuiffe dicitur , hoc mali peperit ? non attinet autem ad nos haec difquiri tantum, ut vere narrari . In qua re faciénda nomina quidem parentum aut hiftoriae lege , aut fidei cumulandae neceifitate , pandenda effeut : verum quia dubito , quam aequo animo rem tortitene parentes , ìlluftres in urbe Neapoli Viri: parcendum nominibus exirtimavi. Satis eft ad fabf Irta Ni li , cum incegerrimis atque optìmis teftibus rem ad hanc peraftam, inter quos al ter eft omni reverentia colendus Andreas Albertinus, e Societate Jefu Sacerdos ; alter Marius Schipanus , omni literarum genere Ipeftatiffimus . Foetura fuerat abortiva oflimeftris, diftento fic ahdomine , ut magnitudine reliquum corpus exfuperari facile dixiffes. Qui venter diiciffus, e veftigio, flnentem affatim leddidit aquam, qua patinae argenteae, quam ampliffimae, vacuitas replcta eft, fed & totuin peéìus eodem humore perfufum erat ; ex abdominis, quod Fernelius in I. 5.

DE NOVISS. O B S E R V A T I S ABSCESSI BUS.

191

Pathologiae c.11. credidir, caecis du&ibus profeto illue. Quod autem oppida mirum fuit , hepari nulla labas aut vitium ; nifi quod feiffurae omms expers ac pendulis lobis nullis : fed globofum & obtufae non praeruptae rupi finule : uàlem buie fpeciei fides anatomica refert èffe.

§.

De Phthifi non exulcerati pulmonis. C^Cnbendum omnium calculo comprobatum eft, & communi forinone vulgatum; J Phtbifis pulmonis ideam, & diorifmum , effe ulcus ipfius ; cifra quem terminum & confummationem haud Phthifm aliquam dici patiuntur noftri , fic re fancita per Galenum , in com. 7. aph. 16. & 3. de praefagit. ex pulfib. Veruna enimvero, ne quidquam quod veruna ratumque fit , edam contra principimi auilorum opinionem latum , d.lfimuletur , aut fileatur : id quod alias in una qua d ra epiItola ad Petrum Naètam, Medicum Romanum, anatomicae rei fiudiofiffi-, mum, me feciffe memini, monfirabo brevi cifra exulcerationem exftare ; languore fcilicet & marcore, id eit, putrida quadam laxitate tacilo pulmone , quod fit nimirum , ubi mucore pituitofo ac femiputri diu multumque alluente diilabunt ; quemadmodum fcilicet folium longo leutoris immaceratu fiaccefcit . De qua re ita Hieronymus Fracaftorius /. 2. de morbis contag. c. 9. Verum & iliam quoque poffumus Phthifm fatis proprie appellare, quae corruptis putrefaclifqiie pituitis ita pulmonem affecit ; ut fi non ulcerattis ejl, atflaccidus, tamsn & putridus jam reddatur . Quippe faclis d'tffettionibus quorundam , vidimus interdum partem pulmonis fmeeram , & nullatenus vitiatam : partem admodum exatte putridam , noudumque ulceratami fed tamm fiaceidam, mollemque alque in marccrem tendsntem , quandoque & totum pulmonem talem vidimus, &c. quae ¡Ile . Praeter quem Virum ejufdern rei meminit, & Deiìderius Jacotius , in com. ad aphor. 13. fett. 2. praenot. Coacarum Hippocrat. Quod Phthifis vitio , atque aliis mire multìs Abfcelfibus , eneèlum illuftrem Virum Marcellum Sachettum , Ann. 1629. Neapoli per nos diffeìlo corpore , non dilfimili quam Francifci primi Gallorum Regis forte comperimus -, cujus rei hiltoriam alias per nos ipfos private editam ; proptereà, quod in hos fermones accommodatiffime cadit : ad hos edam aftexere placuit. Hijtoria anatomical Obfervatioque Medica, evifeerati corporis indili Viri

MARCELLI SACCHETTI per nos confetta. Natomica obfervatio fi probatur exercita fuper corporibus eorurn hominum , qui non inteltini vitio, fed extrinfecus illata uufa periere : multo maxime pràeftabilis videri debet conferà fuper h is, qui morbo gravi , longoque , vièti concidere : quam rem equidem eo libentius afferò , quod video primitus Aegyptiorum Reges, corpora mortuorum ad fcrutandos morbos infecaffe ; quae Piinii font verba lib. 14. natur. c. t. deferipta . Eoque apparet , non omittenda fuuTe infpeiìio demortui corporis, liljafirilfimi Viri Marcelii Sacchetti , qui fìniftra va letudine diu, varieque, quitTa.us, arte nulla nobilium Medicorum Urbis primurn, mox

192

A U R E L I U S

S E V E R I N U S

mox noftratium fieri potuit , quin abreptus fato fueri-t demum . Exfequenda inquam propcerea fuerat extki&i Viri evifceratio , ut caufis muJtis exitii rite per fpedtis, tk confolabihs redderetur ejuidem cafus , qui neceJiarius 5 & excufabilis medica res noflra, quae ineluélabili vi morbi fuperandae par noneflet. Enim ve ro fimagnus Hipp.-Prorr/wik.quae male valent corpora docuit S’ut/urm, >C, ìt ’ » ! « hvtu , à. fi,tv MKo^poa S'iv.v.S11' fit\i ¿¿Kaipù , vyjsjipà HirtKiS'và<rojpjnrrà t ' «Te tiS'&’ 'ryjpàs MXvpù, ri fennec, xgKttxu ¿>\*yxvci: in hoc fane corpore, cujus exta pervidimus, praeter fScveéS'n piìv , & llrigolum habitum, nullum ex triplici ordine , quorum nos Me dici facimus, vifeus fuit, quod fuo non tentatum vitio , fua non tabe correpeum privata inveniretur. Quibus omnibus faétum eli, ut quemadmodum ilirpes in fabulofo , & exfucco folo , fuae naturae alieno cretae vigefeere haudquaquam poffunt ; fed marcefcentes ac languidae, turn aridis , tum decidui* & foliis & fioribus inornatae, dilabuntur: ad eum properoodum V ir eximius , incertum , ut offenfis Charitibus , Hebe , atque Hygiaea (funi Se qui r (¡«.mu'utv fufpicentur ) fub plurima infirmitudine , fubque languoribus aevum breve tranfegit . Ex his tamen omnibus cognofcendus homo felix, quod malae valetudinis ìncornmodis fortior, & nuUis ejulmodi offenfamentis retardatus, virtutem, gloriaeque fuorum aemulationem, admirabili contentione atque irrevocabili coniìantia, profequutus eft. Caeterum autem, quod adverfa valetudine fuerit , id etiam laudi dari potei! , fi fummos fapientiae magiiiros audiamus, horumque rationes expendamus . Principio enim ccnfiare potei!, quod mutuo fe oppugnant , exturbantque , robur corporis , atque animi vigor, quippe cura vita & hujus analoga omnia, Ariftoteie au&ore, caloris & humoris vividi copia conftent ; intelligentia vero & mentis agitatìo , quae ad meliorem attinent vitam , frigida ficcaque exfuperantia melancholiara dicuut , gaudeant , polleantque : horum piane contrariis itudiis item contraria contendentibus fit , ut alterum praeponderans alteri ilruat infidias , protritum & labefailum denique quaqua valet, continenter, intentet. Advertit hoc Marfilius Ficinus, in lib. de valetudine Studio/orum tuenda ; iremque alii ingeniorum aelrimandorum Do&ores . Prior vero Galenus in commentario ad Timaeum Piatonìs , quin etiam Plato ipfe in eo dialogo j quando , inquit , anima corpore potentior e ft, exultatque in eo atque effertur , totum ipfum intrinfecus quatiens languoribus implet : quando etiam ad difeendum inveftigandumque , colleilis in unum vk ribus , vehemenrer incumbit , liquefacit protinus corpus & Jabefaéìat . Sed haec quidem lcripto tenus , & meditatione Plato : namque pragmateìa per fe ferrata nos idem docuit , qui Academiae fuae locum , extra urbem , fub infalubri coelo locavit : nimirum ut depreifis viribus corporis , ea quae funt intelligentiae vim capeflerent. Intellexit & hoc quoque ( res profeto mira! quae cujuslibet teftimo-nii fuperat au&oritatem, divino afflatus numine) Bernhardus, qui fuo Coenobitarum ordini facra fepta exftruens, haud quidem, ut fieri folet , in elato perflatoque coeli profpeétu , non in laetifico atque ad orientem Solem expofito jugo, non in promontoriolo maritimaque ora firmitatem undique corporis prominente ; fed in humib valde, in uliginofa lacuna , in afpemabili , in trilli , in horrido & in peftilenti, loco, fub coelo exquifite turbido & in caliginofo fuas fedes locavit, at que eo nimirum , ut genus vitae coelefti , quae corporis mors eft , mancipatus, tum incolatus Ìncornmodis , turn terrarum omnium rerum obtutu deprimeretur perpetuo, non erigeretur . Sic & Cornelius Celfus in rei medicae prooemio , qui fapientium aliquot Virorum mentionem faciens; qui corpum, inquit, fuorum robora irrequieta cogitatione, noElurnaque vigilia, minuenant ; quali illud fpeflaflet Au relius, quod antiqui Romani Minervam dixerint, quae minuat nervos. Sed nema

D E NOVISS. O B S E R V A T I S A B S C E S S IB U S .

193

elarius hanc rem expreifit Caelio Aureliano, cjui lib. 5. Chronicorum F. vidcmus, ait , ol> has caufas, & Jiudentium corpora fieri temítora , limita rione quadam ani m i, jug* coeitatione ac difiquijitione ■, eorum vero , qui fieni ac pigro duElu vitam trahunt, fiolidiora ac pleniora fieri corpora , ab contrariano, rationem . Requireretur pro confidencia re nunc, ut taletn, id eft, agitatum femper in arduis & gravili!- * mis, ad reliaionem & ad rem publicam fpe&antibus , facinoribus Marcelli animum & ienfus omnes exponerem , verum notiora flint haec omnibus , quam ut refèrri oporteat : deìnde cavendum eli mihi , ne viventis potius , quam ejufdem fato funtiri, videar Hiitoriam contexere . Jam igitur hac univerfae rei praemonftratione propofita , penetralia deinceps corporis invifentes, primum alentis officinae ftatum enarremus , mox alias ordine partes percurremus. Omentum & Menfeterium, adipe nulla perfufum ; utriufque vero color faeculentus, atque fubcroceus 5 Interina fquallentia , colorís janthini , & quali fiilula follata fuiffent, praeturgida -, Pancreas femifcirrhofum 5 Jécur pie— riique macai is diitfoftum, quas cultro difciflas nonnihil penetrare compertum eli; Lienis aliqua partícula lato quodam callo candidiore notata ; Velica propemodum ofiracoíae carnis inflar obdurata ; Parallatae cyrfoides, ac Veficae amppiciTo^¡xane: exhaultae, ae vietae; Sub pe&ore Pulmones fubmucidi fulcis quibufdam maculis affatim refperfi, ñeque enim olla ex parte cinerei , quem bis fecundum naturam habentibus colorem attribuit Hippocrates, in libello de anatome . Circa Cor nullus omnino adeps, quem tatnen vifceri proprium atque effentialem adverfus A n illóte lis , Galenique , piacila contend* Realdus Columbus , v i i . rei anatomicae , fed ipium vifcus praeterquam ufus ejufdem pofcit, flaccidum, & marfupii pellicci modo in iè reddens . Pericardium inane conceptaculum , ñeque enim vel ullus aquae, mador obfervatus eli, qui dignus effatu vifiis fuerit. Supere!! nunc de Capite dicere, feu potius de Cerebro: quod inculpatum qui. 01 uncí pite tenus apparuit ; nifi quod in ventnculis anterìoribus, excedens multitudme repertus humor tenuis ac pellucidus , quem òb id aquam appellare conjuevunus. Illud equidem exiftimavi quam plurimi , malorum fortaffe Capitis cunctorum principium, quod rubore fuo purpureo defloratus ac dilutus emicuit choroides plexus ; quem in quatriduanis alioquin, ac ferius etiam traSatis, cadaveri• S-j tUrn Pu , c e > tum private , confe&is omnibus nitidiorem , ac fi dici licet, viyidiorem ac laetiorem femper offendi ; argumentum fcilicet praevalentis aquofi, coinquinatique , fanguirns, quam fianiem antiqui vocabant. Ubertatem autem ejus humoris inde cognovilfes , quod diftenta , turgentiaque , eadem vafcula varicofis quibufdam eruptionibus , ac toris identidem , fubfultare vidiiTes . Sunt haec quidem magna, fed illud, quod mox referetur , eli longe maximum - Nempe fe obtulit nobis ex infima calvaria , bafin Cerebri refiduam eximentibus , qua nervus auditorms in exfculpti olfis auriculae forulum excurrit , quantus mìnoris hirudinis, aut millepedae, duiìus eft , hinc atque hinc , fed dextera major , fibra fangumea aut fanguinis concrementum : quod cum auditorio nervo oblique pergens ad antedictum foramen finiebat. Hanc nobis rem cum admiratione inquirentibus, quid aliud videretur, quam Bdella Hippocratis ficcando prorrhetic. memorata, prop ias non tuit : de qua re diferte Marfilius Cagnatus Romanae Scholae Profeflòr elegantimrnus, Itb. 11. variar, letl. 11. Haec quidem circa Cerebri partem anticam ; caeterum pofiica parencephalon , quod luapte natura firmius & compaftius eft , ut pote nervorum íimiliter propa gan orum principium molle ntmis ac flaccidum, fibris velut diftiuentibus conftans: umore ntmirum, quod plurimo fcatebar, conferí; urn . Mitto , quod colore ferme T m - 1‘ B b pul-

i.74

AURELIUS

SEVERINUS

pullo» atque fublivido, quale haftenus in nullo cadaverum ex tot mitltis, quot ia nofocomio Incurabilium & in publicis theatris diflecuimus , videre obtigit, etiarnnum plufculis ab interitu diebus. Porro fciri. vqlim egregi! Viri corpus non pluribus, quam tribus ab. efflato fpiritu horis, evifcerari coeptum a nobis : quibus a principio rem adminiftrantibus adftitere & Medici , qui curaverant , vigilantiifimi pariter ac eruditismi , Tyberius , inquarti*', Carnevalis » Marius. Schipanus , & Aloyfms Gratia; port. hos. vero & genere, & litteris, & omni virtute, ornan (fturns. Laelius Guidiccionius, & Joannes Baptifta Valentius , Filci patronus in Cu ria Illuftrilf. ac ReverendiiTimi Viri Alexandri Bichi , Nuncii apud Nsapolitanos non fatis unquam pro dignitate laudari ; e familiaribus vero Marcelli, qui continenter interfuit, O&avius Everardus atque alii plurimi . Caeterum fie levati vifceribus corporis, curam alteram fufcipientes , & eidem AntiftitL , qui rem exfequendam pie commiferat , pareretnus , embammate preciólo per miniftrorura manus idem induftrie condivimus ; tutatique adeo fumus , ut quod vivens languoribus & putredinis vitio fubdkum jam fueratm ortuum deinceps in aevum immor tale mañeree. Ha&enus. haec opera turn- Anatomica , turn Chirurgica noftra fuit ;• caeterumpro rei corónide illud requiri videtur , ut brevi verborum ferie comprehenia medicinalis aliqua obfervatio- accedat ; qua difpofitis jam velut altera parte fedibus fiffeilis, morbi & fymptomata, quae immeritum heroem exercuerunt , exercitum denique fullulerunt : quae quibus refponderint ligillatim collata , ad cognofcendamvim omnium, & confpiratum in mortem inveniatur. Corruptus corporis habitus, & grandi macie torridi»' lacertis exculTus* vigor ; colons amiffus decor » multi plex ac varia corporis univerfi divexatio ; proculcata ad fummam venta , corruptarum & chylolis & anadofis , & haematofis funt peccata : quae omnia partim invexere gracile mefenterium atque omentum ; partim feirrhodes pancreas partim inquinatum hepatis parenchyma ; offarflufque & callis obduftus lien •• quo congruit apte illud Hippocr. in 6. Epidemiorum , feR. 3. Veritris torpor omnium confttjio , vaforum immtmditia , & c. Haec interanea cum aberrarint a fuo tramite annia; principium tamen malorum Pancreati refero , qui alimenti in omne cor pus. diftribuendi primus emiffor eft, & janua : five quod Fernelio, Augerio, Varolio placet, limofi fanguinis locus praepurgatorius, & fentina, live, quod Piccolomineo- vifum eft,, calidum & humidum elixaturo, cibos ventrículo per fubjeflum vafculum diploma vaporarium ; quali Galen, in Methodo medendi , ad conficiendum ceratum refrigerans eft ufus . Adftipulatur huic poftrae fententiae Joannes Rioianus, qui fecundo anthropologiae y pancreas , ait , inebriatum & feirrhodes faRum truncum portae confiringit, affluxumque & anadofm chyli interrumpit, quippe chylus in mefaraicis fanguinis rudimentum & initiamentum adeptas , cum non poffit ad hepar permeare, rubefaRtis refluit in intejiina, unde corpus contabefcit fuO genio defraudatum. Fert fuum, & in hac re , calculum Antonius Benivenius, lib. de abditis c. 37. narrans, ex hac una vifeeris duritie adolefcentem quempiam maturae fublatum , cujus ab obitu diffe£to corpore caufiam , quam dixi , deprebendit. _ A d hos ornnes affe&us acceífit lenta erranfque febris, eruditas, melancholia hypochondriaca, lithiafis, nephritis, diarrhoea, abftrufi denique alii morbi. Quorum omnium problematum adverfas caufas complexos eft Joannes Fernelius , vir fane, inter fuas alias in re medica virtutes, abditorum obièrvator acerrimus, qui lib. 6. patholog. c. 7. feripta reliquit haec; Ego tamen hoc afirmo, & profiteor, chnlerae,

melancholiac, diarmoeae, dyfenteria», eachexiae , atrophiae , languors , lentarum er ran-

DE NOVISS. O B S E R V A T I S ABS CES S I BUS .

r 95

nnmmque febrium causas , ms m b is plentnque fed',bus mmadvertijfe , quorum de& T n t P! ° ñ r l í ¿ r Z " S e q J e fp 'â r a ly fis , & fltrarumque fuperfluiratutn excretus inconfulti difquirendae caufae : quas facile quidem aperient ea , quae nupcr in biliaria defcripfi, fi memoria repetantur.. Paralyfis quidem veficae , ac depravatus m iílus, multíplices agnofcit cauffas ; turn vafis, mquam , duntiem oftraco' den: turn fphynâeris emarceicentis mfignem maciem ; turn fi Bauhim objcrvatione credimus, adenum parailatarum vitium. Potuit &-citra haec parefis a iupenorj. nervi unius, fextae conjugations, & per hune fpinahs altenus refolutione propagari : haec autem , a communi nervorum moventium vitio , cujus radix puma enarratus cerebelli languor fuit, facile promoveri * . , . Adfcendimus nunc ad regiam cordis , ac denegatum involucro humorem expendimus. Hujus quidem defeâum haud miraretur Matthaeus Curtius , atque alu; qui turn viventibus, tum confeftim ab obitu dhîe&is aniroantibus, nullum a natu ra inditam aquam inanitati vafculi concedunt ; fpirituum concretorum in aqueam. fubitantiam converfionem a fuccedaneo mortis frigore cogente profectam hanc adftruentes . V-erum contra Vefalius , cum quo & Columbus & humanae fabneae ferutatores alii confentiunt ; afleverat, non confeftum unquarn a fe cadaver & cor dis amiculum, in quo non is humor exíliterit ; confeffiis ahoqui perpetuo plus mcunilatae, quam improperatae leilurae , cadaveribus adverfam aquam. Ubtervatam item in cane vivo madentem quidem hanc capfulam , fed non aqua difnuentem ipfe tellatur. Sed haec partim ad Julii Jafolini , praeceptoris mei clariífimi , de creta in difputatione de aqua in pericardio , partim ad doctos alios relegantur . Inter caeteros, fiquidem ad urbem Romain deferretur haec hiíloria , ejus rei judi cium optarim maxime faciendum a Vincentio AHario Crucio , Medico, feriptore claro, a Jofepho Trulliero, Medico infigni, gentis alias regiae nunc Pontifïciae, a doftore celebri Fonfeca, a Petro Caftello, a Joanne Mario Caftellano , Profefforibus item Pontificiis, Virifcjiie ut rei medicae 5 ita etiam anatómicas confultiífimis, quorum duos poiteriores audio, praeter exercitationem nxpor»p\<rw* exquifitam compofita de hifee rebus volumina propeçliem edituros. Nunc ad cerebri loca cum devenimus , praeter ea , quac de ipfo jam pridem indicata fuere ; funt jam noxae fenfuum ediiferendae. Surditatis & auris perpetui quidem, fed nunc fe remittentis, nunc ingravefeentis foni, tum bdeilae incremen ta ac décrémenta, fub Lunae praefertim receffibus & fynodis; tum aqueos in ce rebro redundantes ichores , cauflas facimus : qui iidem ichores , & amblyopiae , cenfendi funt opifices: quae res fie & ea ratione probabiiior , quod generofus vir a Romano coelo, quae Galeno m lib. 5. metbodi meden. & in 2. temperamentis , humldior eíl habitatio, ad noílram , & potiífime ad maritimam di£iam plagam , translatus , turn audiendi, tum videndi funclionibus omnino mdius habuit; quam autem longe optime, cum ad fulphurea Puteolorum loca, & ad affas , quae funt in myrtetis, fndationes, curandum fe recepit ; Integer Hercules capite, nifi exci tan ad os facruvn, & ad coxendicem, & ad Ifchii loca , vetuíli dolores inchoata féliciter noíira vota feíline interrupiflent : a quibus fubinde coníéquentes vigiliae , eruditas, febris ; diarrhoea, virium enervatio, defiderabilem virum eripuere. E xcitati, inquam, dolores non injuria : quippe raefenterium enatum e ligamentis vertebrarum lumbarium , ex hac parte cum deoríiim extenditur , nimirum pondere lurgentis & obdurati pancreatis , deprimente : facit foluta unitas , ut necefíarius infequatur dolor: praecipue fi ejufmodi dillentio ac diífra&io curtí compreífione partium conjugatur . Confirmarur autem , quod indoluere partes iliorum nedum B b 2 &-

x9< 5

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

fuperiores , fed & ìnfernae aliae , propterea fcilieet , quod ex ligamentis os ili! cum offe facro committentibus, exoritur eciam mefenterium. Sed ad id unde digreffus tueram, id eft, ad lènfum ob laefas officinas revertor. Qui unius oculi ftrabilmum, refolutamque fuperiorem palpebrarli, adrairatur, meminent nervos oculorum motores ab illuente cerebrum humore multo, quem diximus, imbutos, & fecundum longitudinem, dura craffuudo cedit, contraftos, in akerutram partem contorqueri, & convelli facile potuiffe ; fic ad utriufque par tis vitium, & fui ikus emotionem effreiendam, uni le comparant hi nervi. Quae item humoris eluvies de fupremo capite ac fubdita choana in fauces & tracheam & inde ad puimones delaplà, corrupta jam , &. emarcida fpongioden horum fubftantiam fic affecit , ut non ulcarofum quidem ipfum , fed fiaccidum putidumque reddideriti quae Phthifis ad unguem ea eli ratio, quam primus explicavit Hiero nymus Fracatlorius Itb. 2. rie merli, contag. cap. 9. Ex quo Phthiiìs contagio pia ne non longinquo contrailum, profeclumque & confummatum eft poliremo & cor dis & vitalium omnium vifeerum detnmentum. Qua tota cordis curia, fedeque, plurimis ration bus viilque tentata, fubtraclaque in dies ab auxiliaribus principiis neceffarii fomenti communione vita perftiterit? Ita fato fun&us eli V ir , qui Neftoream, nifi, immortalem concefferis, vitam vivere dignus erat. Haec equidem, quantum ad fuiceptam enarrationem attinet , brevi & perfunftorie : tram quad quaefitiun ex nobis eft per familiares magnatis hujus & amicos hi (lorica prorfus rerum adnotatio fuit . Nos autem hanc particulam de nogjQ oe jejuna nimis, quin ut magis fru&uofa res effet , adjecimus ; fi qui fint e noftris, praeter Illuftrillimos conianguineos, haec aliquando lemuri. Nespoli in n o jlro Miifaeo . %.

III.

De C oli in fla m m a tio n e m ir a b ili. Omini cuidam, qui ex colico diuturno, id eft , viginti dierum dolore affli* ftus, & omni remediorum. genere nihil, adjutus, in Valetudinario decefferat mox exfeito, fic ampie turgens inventimi eli inteftinum , ut ocreas itinerarias' magnitudine fuperaffet , qua mefenterii complexus eli , inflammatum totum , caetera parte cyaneum, & pene ad gangrenae modum emortuum : diftentum qui dem mire foecibus , fed maxime flatibus, quibus & omnes item ìnteftinorum dur ¿us extumefcebant ; quam ob rem fortaffe fuppreffa lotia poftremis vitae diebus. Ad haec iliorum vacuitas & mollitudo contage vifeerum utrinque nigrefeentes, & flaccidae : venter antequam infecaretur, hydropis in modum elatus, qui ex fubito flatus exfulti fragorem edidit, adminiftro pungenti , terrificum . Sed hepar flaccidum, fubnigrumque aqua fub bene crocea multa } fubque ìnteftinis fames craffa putidaque r qui putor etiam undequaque multus. Obfervationi diffeiii corporis interfuerunt Medici, Chirurgicique, Valetudinarii noftri omnes , qui funt Adamus Marchius, Jofephus Chiricus, Dominicus Mofcha , Francifcus Romanus & Bartholus Capova , viri quidem omnes a me, fuas ob virtutes, plurimum honorandi. Narrar autem ejufmodi quoddam Francifcus Tidicaeus, apudjoannem Schenckium, torre. 3. medicarum obferv. tit. de gravidts pag. 625« cum qua fua obfervatione no> ftram confer re non erit ab re.

$.IV.

NO VISSI O B S E R V A T I S ABS C ES S I BUS . §.

r?7

IV .

De Abfieffu putrido ,• callofoque, veftcae. A n n i interierat , in l'acro Gratis Coenobio Neapohtano , Sodaììs quidam Francifeanus ex abolito rni&u, cui diffe&o cadaveri , curatic^ naturae morborumque- obièrvatore folertifiìmo : reperti S / K Ì (Menti A » , « « tividifque funt’ nur,rì varie • callus enormis & inaequalis fub collo veftcae ; quae ìpfa " u n q u e turpi fanie’ defaedata , eademque tota habitu praetenfa tentabatur ,

, T

atque praedura.

IIv

Miro quaedam in interns vifceùbus reperto,

§.

Concrementum gelatinae fpeciey in Cordis utroqùe finn.

Nn0 1616. Februario , in bóminis cadavere pet me letto in NofodocVia Caefariae inventus uterque finus cordis humore obfitus , concreto mila vulgaris gelatinae flavioris; quem ego putavi putretn pituitae mucagmem bills ahoortione tinilam. Hic primum epilepticus & elinguis , demum occubuit cuttr finiftri brachii convulfione : quae fpeitantibus Horatto Cytharella-, ejus Valetudinarii Medico, & fuis auditori bus omnibus , ttemque Francifco Antonio Cajeta » Medico vigilàntiiTimo, fefta diffeilio eli. Ejufmodi ad' unguem concrementum repertum eflP& in venis magnisquae cordi inferuntur atque et.am m hujus auriculis diflefti cadaveris , non vulganter religiofi V. Nicolai a S.- Rancico , ex fodalibus foleatis D. Auguft. cui operaemterfuit Franciicus ^ v M^icus Nea politanus , quem honoris cauiTa nomino, ac Dominicus Coccia , Se Petra* Ane lus Colla , qui dulci novitatis amore viftim rem veoerant y Neapohtanus utetqpe Medicus eruditus . y*' il* ’

l 'ungi in tìydropici abdomine.

Nno id24. Aucurto, in facris Inturabilium aedibus', feftl Hydropici abdomine, parte interiore pallidi quart fungi boleti ubertim reperti ; cui adminiftrationi atque oBfervatiorii , inteffuer'unt Reverendi Patres adfiftentes aegrotis^ Doftor phyficus Jofephus Chiricus , atque alias a me faepe citati Dolores , «T codeni Valetudinario ' rem- Glinicam & Chirurgicam failitantes non fine laudi..

IH-

De Atheromatis interni corporis-.

A'turae quidem, in ©economia corporis- humatìi faepe bidènti , rtort fatis fuerat pomiformia tuberà mortalibus admiranda, fub externum conlpectum u ieciffe -, nifi & per intima quoque , vifeerum caloris ingeniti theiauros ,

i?8

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

ffern interdum materia fe fuggerente, produceret. Sed enim , haec , cum quis in ammum haud fortailis inducat facile, proferam hue ego certa & teftificantia luculenter qxempla : pritnum autem fingulari utar uno , quod apud Bartholomaeum Cabrohurn , Anatomicum & Chirurgicum Monfpelienfem , obfervatione poftrema legi. Pueila fuit illuftribus parentibus Tholofae, decimo tertio menfe nata, cujus longo morbo commortuae fa£la diffeftio protulit haec. A finiftro latere" immeniae molis AbfceiTus, duplici tunica donatus, apparuit, a tranfverfis vertebrarum lumborum apophyfibus natus, qui deinde tranliens fub lienem totum id latus occupabat^ erat autem cyftula .varicofis .pluribus vafeulis intertexta, revplfus autem Abfeeflys decern libras pependit. Ssd neque hie admiratio finit : in eodem enim abdomine tres alii AbfceiTus , pondo lib. trium invent! , finguli fua cyfti .contefti , iimilibus diftiniti vafeulis , eodemque cemento referti : quae res pulmentum , ova cofta, ficus , carnem , hujus generis alios iniolentes naturae foetus , referebant._ A dextro latere duo AbfceiTus immenfi tanquam gemelli , prope vertebras exorti, cum iimilibus membranis venarumque ramis , oculis adfpedlandos fe dederunt, pondo finguli librarum quatuor; quorum unus cavam hepatis partem complebat; alter ad os pubis ferme defeenderat, eadem , qua alii farrasine refertus. Haec ferme ille. Nos minores noftros, quod videre licuit, AbfceiTus, exponamus : minores, inquam, mole, fed partium affeftarum dignitate haud fecundos fortaffe ; iiquidem cadavera diflecantibus & hepatis & pulmonis & renum , & tedium, & uteri, exteriore habitu faepenumero melicerides & atheromata vifenda fe obtulerunt. Atheromatis quidem fub pulmonis corpore vifus eft meminifle vel ipfe Hippocrates , /. de ojfiium natura num. 19. per nomen , quod interpetri verfa eft callofci duritjes- Hieronymo vero Mercuriali creditum eft Tuberenlum ; utcumque autem ea, quae pulmonibus innafeuntur dura tubercula difle&a ptae fe ferunt Atheromatis fpeciem . Steatomatum autem non memini an ullum unquam obtigerit ! ut pote quod difficillimum hifee locis ortum nancifcitur , turn quod benigniorem hujus materiam partim ernendare, partim ad fe rapere vifeera calore munitiihma pofTunt : turn quod nudiorem , & majorem , ejus globulum oporteret >nrimius recondi ; quod ne pati quidem natura videtuf . Dixi jam in humani generis extis creari haecce Tubercula : fed & in beftiis , brutifque omnibus fanguineis, multo frequentiilima funt eadem a me reperta ; dum mnltigenas fpecies ad Zootemiam Democrtutenm exercendam & conferibendam, quotidie domi exfeeo; quae ipfa miputiora cum fiat, non eft quod explicanda quifpiam a me requirat, §.

IV .

De Syphiliis internis Abfcejjibus. Lerique Virj graviifimi , quales funt Alexander Benediiliis , l. 25. de morbis curandis , & Jo. Fernel. 1. 1. de abditis rerum caujjis: & Laurent. Jubertus /. de variola magna & Conr. TiguriPus , in obfero. & Bernardinus Tomitanus, /. 2. de morb. Gall. cap. j j . certos nos freerunt , vita & Syphilide defunilis hominibus, ftudiofe confeilis, vifeera quaelibet , nullis exclufis , reperta turn Phymatis, turn Abfceifibus, turn ulceribus, foeda non aliter , quam extimo corporis habitu pabulae, colleiliones, Tubercula. Sed aliud longe majus addidit Nicolaus MaiTa ; diiTeftas quorumdam Syphijiorum , qui vita deceflerant , venas minimum fanguinis plurimum albae pituitae reddidifle .• itemque diffifos mufculos , qui priva-

DE NOVIS“S: OBSER V A T I S ABSCE SSIBUS.

19?

vate perdoluerant, mucida multa pituita fcatentes'exftitiflè : quae mihi admirabiJia nuondam vifa, comperi mox omnia quam veniTima . Etemm in Valetudmano Svphiliìs decumbentibus, fi quod aliud , refertiifimo , qua vifendarum ego reium novarum cupidine diu moveor, & quo difleriionum exercendarurn munere teneor, dum accommodatis temporibus' plurimos ittfeco : ex his , qui confperii fuerant ilio morbo laborantes, eomplures offendi, quìbus exulcerati tuoi oefophagus, tum tra chea; quibus itein puftulòfus' pulmopuftulofumque jecur , apoitemodes vero prollratae funt adverfi. Fuit autem & cui (cadaveri fcilicet fufpendiofo, quod Anno ió ? i fub fatunralibus in pubUco anatomico tfteatro fcholae Neapolitanae diffecui) reper’tum eft, finiitrum vas deferens fpermatis , qua fuper interfemimo ad penem infieftìtur,, fib ejus lori glandulas intériores; aliqua parte demerfum atque iepultura; curri' autem' eidenv homini Bubo: Syphilicus ulcerófus fuiflet adverfus, prompta fuìt omrrium opinio > & ejacuktoria 7 nedutn glandulas Syphilios iftos Abfceffus experta? ; quod harienus nemo definivit , <*ut prodidit , eorum , qui novas ©bfervationes' medicas' defcripfere

De hydropicitt Foeminae emerita eqtì* .■ Ydropicae foeminae in umbilico fuhpunriae , non aqua mebercules pellucida? fed dilutus fanguis empiti quod admiration! non mihi folum , fed & Sebaftiano Vecchiono, Valetudinarii Incurabilium Medico , Phyfico Primario ; cum. autem id quidam inconfulte retuliffent, in fcalpri vim & in fanguinem , e feria cute cum aequa' hydrorica commixtum , evicit hos falfitas ; quod ejufdem poftmodum- demortuae- cadavere per nos dìiferio, toto circum abdomine vifus eft , exurvdans idem albidus cruor. In his autem exanimorum' corporato obfervationibus , noftritf interferere licebit & miras amicorum noftrorum duas , quorum altera eft de Arteriae internae defeendentis Aneurifmate’ ; adhuc non‘ vifo nec item audito, cujus Hiftoriam ad me mifit Phyfico-Chirurgus Romanus eximius , diffeftor exercitatiffimus , Nicolaus LarcHeus', in Valetudinario D. Jacobi Incurabilium , Romanus Chìrureus. Princeps altera eft incredibilis propemodum , de Angue bifido flagellofo , cujus Hiftoriam ad me tranfmifit Londino generofus V ir & Medieus praeclariflimus , Joannes Hóugthon-, demonftratam primo'per Eduardum Mayum Doriorem Medicum probatum, Profefforem elerium', in Academia Nobilium , collegio , quod Mufaeum Minervae-dirium eft. Quas verafque narrationes , ut inde noftrae non tam augurent uri, quam ornarentur, amicis obfèquens adjunxi libens. Prior autem* Italica & togata proditori

Hi-'

700

AURELIUS

SEVERINUS

Hifi osia mirabìUs Aneurifmatis interni.

Ma A U R E L I O S E V E R I N O N I C O L A U S S.

L A R C f f E U S P.

Uod miferas ad me volumen de recondita Abfceffiram natura jam a Manelpho Typographo, doíUííime mi Aureli, recepir cujus Opens folíola colli“ gat ori librorum operario propere confuenda commifi , nimirum , ut confor mato iìc opere mirifico commode, Ubando ut ne vorando , uti poffem . Decreveram autem non prius ad te refcribere , quam myfteriorum egregu monument enarus abunde redditus effem . Verum cum ex hac urbe Neapolim le transferret hìc juvenis, non mediocris in arte fpeciminis , celebratiflfimi tui nominis apprime fludiofus , naélus occafionem , cum parata nova obfervatione , per me conteòta , hujus in humano corpore vix dura reperti, maturavi reiponfionem, ac ndelem ejus rei Hìitoriam ad te dedi, quae eft haec. . Anna Burgunda trìgefimum tertium annum nata , crafi exfuperante Jangumea y potatrix meri nulli fecunda, ingluviei fumme ded.ita ,febrem ineurrerat Jtipatam Jtt i , cibi fajlidio, vigiliis , orthopnoea , corporis jaBatione , alufque fymptomatis <Uf sjftcìibus j inter quae non .obfcurum locum habebat, pulfatio vehemens fupra ventrtculum, quem pulfum ego, qui accerfitus curationi fueram , arteriae coeltacae , mul tis animo meo verfatìs , Mediáis conjeceram : quibus devanáis malts ñeque detraàus ex faphena fanguis , ñeque alia multa , qttae de viSlus & pbarmactae genere turavimus, agenda profuere : verum , indies augefcente pv.[fattone dtutmos labores & extrema viriurn detrimento jam paffam mors occupavit , turn gravi , turn multiplici affettus infolentia, quod praedixeram primordio parata . Quomam autem obla ta nobis ejl oecajio , fubfecandì corporis in Jacro Valetudinario confolationis y nane nos operam indagandi mali, quantum vires nojirae patiebantur, rite redequ.e peregtmus j compertum ejl mefenterii membranam , quae a peritonaea deducttur , milito^ eircum cruore fuffufam atqtie intentam, nil interim mali mefaraet vafibus expertis ; qnoniam autem opinio nobis fuerat male patientis arteriae coeliacae , ad banc nos perlujirandam rwjlrum omne Jltidiim appulimus , eandem ab omni proximo corporum objtÜa expedientes. Exorti igitur ab infertoribus , pofiquam ad arterias emulgentes pervenimus, faperata jam parte, qua magna arteria prunos divaricatus Jentit, corpuf ula offendimus tria ex pituita concreta ( hujus uber ejl modus anemie 3 longeque ampliar quam venae') vi caloris , opinar, ftbimet tpfis incumbentta, quaeo u rabili cujufdam modo arteriae duditi ftc ejfarBa tranfverfim ciani , ut Jpirt ut Je transfundenti prqecluderent viam : continuo autem ad fupcrtora jac o . tranjgrejfu , tandem coelìaca fefe obtulit, ita dilatata, ut comprejfum pttgnum admttteret , quae naturae ftiae modo vix annularis digiti craffitudimm aequat : tn quo j mu Janguts^ abunde Jlagnabat ater, grumofus, in putredinem abeuntis imagmem prae Je ferens ; a quo uno arteriae ftc depravato Jlatu profef.lam interitus cauffam, nemo ej qui ubitet ; baec funt , amice , quae te latere paffus non fum. Rom. 4. Idus JJecem . M DCXXXV. Hi-

DE NOVISS. O B S E R V A T I S ABBCESSIBUS.

tot

Hifioria mirabilis Anguis bifidi flagellofiì in laevo cordis finn reperti. Am vero producitur Hiftoria monftrofi corporis, quod , in finiftro cordis erga£1uio creatum ac fotum aliquamdiu, -inox conditore«!, alumnumque, fuum quacunque fera ferius milere perdidit ; cujufque hiftoriam ex Anglia nobis cum ico ne tranihnifiam tibi , benevole Lei for, oh oculos prius ponere libuit . Londini in Anglia Anno Domini ió}7. Eduardus Mai; , vir in medicinae aite undiquaque confpicuus, Joannis Penane , v.ta funiti aetatis anno vigeiìmo primo , cadaver , magnis impellentibus caufiìs , aperire voluit ; adfeitoque fibi primi nominis Chi rurgo., feitionem aggreifus eft , a regione naturali veficam ulceribus plenam ac pure diffluentem invenit, fuperne edam ruptam totamque corruptam ; hinc renes occurrunt, nihilominus vitiati ac putres , dexter enim erat prorfus confumptus ( fini ifer ad duplam magnitudinem tumefaéfus ; vereque in faniem converfus, camo fae etiam partes interne ufque ad pellem erofae. Tum ad vitalem regionem accedens altius omnia fcrutabatur, & in pulmonibus quidem minus laefionis apparuit; cor vero globofum & in latitudine«! magis quam in longitudìnem diduélum , cu ius dexter ventriculus cinerei coloris exinanitus, crifpatus , contraifufque ad crumenae coriaceae formam repertus eft, abfiimpto penitus pericardio , iìnifter vero longe altero major acque in lapidem obduratus ; ex quo incifo tanta fanguinis vis efftuxit, ut roto ex corpore ad iìnìftrum ilium cordis ventriculum conftuxifle cre di potuerit. Verum fide majorem partis illius craftìtudinem , ac duridem , admi r a ls eximiae vir peritiae Eduardus , ejus orificium latius aperiri jubet . Inde ( mirum diéìu ) carnea quaedam fubftanda in gyros colleéta Serpentem. referens «fé oculis objecit, cujus formam foquens figura huic operi annexa repraefentat ; Serpends dein extenfì dimeniìonem & partes ex altera figura juxta appofìta cognofees. Monftri hujus memorandi color onmem humanorum corporum albedinem excedebat ; pellis etiam nitens more imaginis recens illulfratae , caput fanguineum & ferpentino fimillimum, crura , rami , fibrae , nervi ; cordae vel quidquid fuerint, carnis omnia colorem referebant ; in re tara nova adeoque obftupefcenda vix fibi credens Eduardus, ne vel fibi vel aliis de ejus ventate dubitandi locum rehnqueret , fufpicatufque , ne concreti fanguinis aliufve alterius rei fpecies aliqua oculos , veluti praeftigio , caperei , rem exploratius inquirere adgreffus eft : quamobrem attentiftìme omnia circumfpexit , caput , dorfum , caereraque diligentius fcrutatus, omnia Serpentis reperta fune; caput denfam, fanguineam , glandulofam fubihritiam prae ie ferebat} coJlum { ur credidit ) ex violenta a corde' feparatione aliquantulum contufum ; corpus muliebri tenuique capillorum difcerniculo tentatum folidura vifum eft; venam tamen vel arteriam habere videbatur, quae ad na turae beneficium ferviret: quae omnia fideliftìme, uti coram teftibus bonae famae aita funt, ita narrantur. Cordis vero fupra a nobis promillì cum Angue habeas ideam praefentem.

A. B. C. D. E. F, G. H,

A. Incifio cordis profunda per univerfum finifirum cordis [mum faida. Anguts btfidus flagellofus. C. Sinijlra auricula di(fetta. ' ' D. Vena arter'tofa a dextro cordis ventriculo exiens. Arteria magna adfeendens. Eadem prope fpinam de/cendens. ConjunEiio tubulofa venae arteriofae cum magna arteria. Ramt arteriae magnae adfeendentis, Tom, I. c c a.a.At-

202

A U R E L I U S

S E V E R I N U S

a. a. Arteña coronaria diffeSla . b. b. b. Venae coronariae quaedam forth . Antequam autem hujufmodi multifidi Germinis & inutilis naturae elaboramenti » S'totypctpH >¿) TO proferatur, difquifitio quaepiam da forma ejus & natu ra praecurrito; & ante hanc etiam prima praemunitio praemonitioque ad eos , quibus difficile fit admitiere concrementunx tam vohiminofum, tamque grave, fub regiae majeftatis vifcere; quod natura procreatrix communi corporis incolumitati & communi bono voluit , nil infolens , ail injurium ferre debere , ferat autem Anguem fiagellofum , qui cor flagellet ? ferat corpus , bicorpus, quod mox fefe divaricet in dena fegmenta? fed pacate & ordinate mei Codes , nec uni vos argu mento concredite; monilrabo facile, etiamfi veriffitnum fit vitale vifcus , vel levi vulneris acceflu mature vita decedere, nihiloninus tamen abfceifiones próximas & ulcera non huic propere funeita . Declarant hoc experimenta quam plurima ; pri m an Galeni , qui 7. de admmlji. anatom, c. iq. & l.ds p i terns , tetotus eft , uerum a fe curatum , cui corrupto jam peítoris ofíe, jam rhoraee adaperto, neum cor interne micans apparebat, fed & pericardium computrefaifum fecundum Fernelii, qui libro quinto de partium morbis retulit , comparta fibi tria ulcera in corde cujufdam demortui, oppido quam cava & fordida, quae multo ante tem pore per vitam alta cum corpore fuerat probabile . Quam plurima aliorum tellimonia, quid referam, qui de vermibus, Abfceffibus, vomicis, tuberculis, concrejnentis mollibus, duris, pituita, grumis , medullis , gelatinis atque aliis epigenomenis, in corde & hujus utroque finu nedum auricula fubortis, perhibuere, haud enim feílino, vel violento, animantis fane interitu. Haec autem omnia non fic a vifeeribus aegre fieri perfuadet haec ratio , quod natura comparatum e ft, ut ¡mientes affatim cauffae per vim quidem mortiferae lint animanti , quae fi fenfim & placide in quameunque partem corporis noltri principem fefe infmuent, quafi familiares redditae, non adeo funt invifae nec nocuae- obfervatum id faepe , in cerebro , quod, cum' vel modicum fanguinem ab iftu fuffufum fupra membranas norit faepe morbiferum ; illuviem tamen puris , ex Syphilia lue ilagnantem in fuis finibus, perinde ut inquilinum non exhorret . Sic Gal. 6. de loc. aff. 4. non fuit difficile arbitrari , quod pus, pulmonis vomi ca dirupta, recipiente levi arteria, tranfvehatur ad finiitnim cordis finum: a quo continenter hofpitatum & amplexatum permeet in aortam , hinc in emubentem arteriam, hinc per ureteres in veficam . Quid autem , araabo te , gravius foro fpiritus & domicilio, quam putridum & putidum pus? Concefferis jam & probavéris aggeltum, quod fignificabamus cordis finui concrementum. A t lege, jam ad Illuftrem virum traditum, mox nofirum in epifiola judicium.

da-

DE NO VISS. O B S E R V A T IS A B SC E SSIB U S.

203

Ciar)¡fimo Viro, Medico praeflantijfimo,

JOANNI

HOUGTHONAnglo Londinenftj

Mi A U R E L I U S S E V E R I N U S S.

Am vero cognofco quam multus crga me fit Hougthon mei amore ex his fui« literis, cuas proxime accepi ; quippe nec praepedit quidquam tanta aut tem porum aut longinquitas , ut"tne faepe revifat atqne compellat literis ; praeterea vero, quafi quis alterius hominis palati delitias venetur, meos jucimdos appetitores nunciorum fenfus iludiofe perquirís; fie ut enormes quofpiam & nunquam an tea vifos ex anatómica oblervatione cafus invenias, quibus noílra ftiendi iludia & curioíitatem alas . Nam quid iilud e íl: Anguis multifidus in finiílro cordis finu creatus, auítus, aliquandiu foetus & in vita íirvatus , doñee vitam alteri mifero praeripuerit ? rem quidem, ut parce eloquar, auditu d ig n a m & naturae ¡ndagatoribus ferio contemplandam ; qua quidem obfervatione & hiíloria nihil nobis accidere poterat optabilius hoc tempore , quo, & bumaai corporis & praecipue cor dis, quod eil funftionum omnium & vitae , diffeiliones & di/quifitiones exercebamus, in plurimo fpeefatorum conventu, qui & hoc tuo propofito fchemate pene obftupuit ; ego autem humanitati tuae, de egregio iílo muñere, & mul tas & ingentes ago granas , habiturus item de iludió , quo haec offerre videris etiam pollero tempore plurimas. Caeterum, quod attinet ad meum hac de re ju dicium, quod fecundo requiris , equidem optaffem primo pleniorem , quam piftura non refert, Anguis deferiptionem j turn valetudinis, vitae, naturaeque hominis enarrationem, ab his morbi initia, progreffufque , denique interitum , praefata , & confequuta fymptomata , accepifle : utinam igitur confcriptae hiftoriae mi'fla fuiflet epitome! verum, quia fie exigís, fententiam meam, utcunque datur, exponam . Compertum eft , quicunque fit rerum ortus alienarum noilro corpori , in hujus finubus praecipue non obicuris ñeque exilibus fieri ; nimirum in quos aut adtluere, aut congcri facile poteft, ad generationem accommodate. Adde quod in hifee locis fcatet, vagaturque , plurima fpirituum copia, ftabili naturae lege, quam adnotavit oculate Galenus alicubi . Reipondentibus igitur , & fubje&ae materiae numeris., & effe&oris viribus in loco, praefertim congruo , & naturalibus illiciis foeto, reiiquum eft , fubinde , ut prodeat exiftatque foetus ; vivens inquam fpecies, non tantum vitae expers : fic in alvo afearides , in útero non infolenti ritu monltrofa corpora , quae quidem procreationes funt ferme frequentes ,• caeterum infrequentioris prdinis vifuntur & quae in cerebri latebris , & in auriculis , giguntur beftiolae , & quae in manibus firones , & in cruribus dracunculi vocati antiquitus, videtur autem máxime ex putri , aut ad putrem accedente materia, haec exonri j quamquam hanc fubputrem affeflionem adeo exilem judico faepe , ut a.ut non fentiatur interdum , aut interdum etiam facile feratur a compleclente ■ partícula , praefertim robufta: nota autem funt quae retulit Joannes Schenckius , u 1 de corde: notum, quod protulit Hollerius de Scorpione orto in finu cerebri: notum, quod arbitrati funt noftri feriptores , de Atheromatum rnateriebus diverC c 2 fis.

20+

►M.

S E V E R I N U S

fis . Porro materiae univerfae , ex qua prinoipfo mundus conflatus eft, refpondentes varii generis portiones atque Tegmenta, in uno homine ftudiofe natura parens complexa eft; nimirum , ut , qui toto rerum ambitu nunquam intermittente vifuntur, nutu fuo generationes & motus hos omnes , in parva univerfitatis imagi ne mentium excitandarum excolendarumque gratia , quotidianis feme fpefiaculis expromeret atque referret : ut non mireris jam , praefente Temper materiae multiplicis fornice, tam varias exftare viciffim novarum rerum facies, inhuman) corpore; an enim, ullo rerum apparente feminio, fubdito creandi ufu, defesocociofa futura fit poteftas , cui producendi atque nafcendi libidinem & propenfionem unam fi detrahas, neque etiam nomen reliquum fit? Nunc audi mi Hougthon, quod haec expendentibus fuafit ratio nobis , cum ad fentientium corporum genus communis omnium calculus facile retcrat hujufmodi v.*pS‘iytvor fbetabulum, hoc equidun in vegetabilium categoria repono. Rationabilius autem eft his accenferi , quae depreiiioris & imperfedioris funt ordinis cor pora; horum quippe turn proclivior turn fadlior eft generatio T quam perfe&iorum, in quibus quippe procreandis & plurium & majorum requiritur vis. Deinde naturae pugnantius eft, mobile animal digniffimo vifceris throno inferi, feditum & immobile minus moleftum. Tertio, foraia & figura bifida, & in plures poilremo foboles diffifla, reilequidem vegerabili adaequatur , inepte Angui , qui monoftylos , id eft , fimplicis & unius eft du-ftus. Icaque fi defixeris humo caput vel radicem, re&ius meo judicio fungeam, fublato trunco & adfurgentibus hinc atque inde ramis , qui in furculos plurimos finiunt; fic apparebit phyteuma planum. A t me ineptum! futurum hoe etiam eft non folum, fi nos arbitrarium ilium fitum extra cordis fyftema paremus: verum etiam eundem ipfum natura inditum in cordis claullro comperies : qui adverteris radicem non alia praeterquam bafi vifceris parte inhaefifle; quae bafis inferiori mundi loco hoc eft terrae refpondet , maxime , fi id fpcites , quod homo itirps eft inverfa. Praeterea veto inani corpore conflatum fit hujufmodi concrementum ( id quippe oftendit intrufa in ultimum trunci diremptum dirigente manu virga ) haud vicletur fane ifta vacuitas animantis cujufpiam efle. Verum enimvero propria eft plantae , ex quo genere novimus a trunco ad ramulos inanes nonnullas , ut felexi , foeniculi, fionis, cardui cujufpiam. Denique Anguis omnis , ftabili quadam naturae proprietate , a craifioribus & capitis & ventris initiis, minoribus perpetuo momentis in exiliora tenuatur; contrario vero modo llirps quaecunque ab exilibus exorta fibris percetuo in latiora fpatia divaricatur; atque piantae modo, non Anguis fane, procedit ejufmodi germen ; igitur planta potius , quam Anguis , & credendum & nominandum eft iftud. Quas ob res, pace primi Obfervatoris, quern Virum de hac edita re plurimum laudo, quid Anguem indigitemus , quod tpwrov debeamus vere ? an quod magnificentius eft Anguis nomen quam piantae ? Sed non curant , aut adfpernantur po tius , Philo/ophi . Verum enimvero , fit animal , fit planta , non multi refert , dummodo ■ ? \oyw ejus & ideam teneamus : haec autem adfignari , latentibus fic hujus rei principiis & cauffis, vero non poteft . Verum , quod divinare in tanta rerum caligine licet, amico privatim dicam : eruftatus e dextero cordis finu, per magnam venam, limus fanguinis & mucida pitnita in alterum ventriculum , at que hie fatis colleiftus, dum putrefeit , a calore vivido finiftri lateris agitatus & lotus, in earn, quae renacitatem materiae fequitur, formam tradu&us eft ; neque

enim

DE NOVISS. O B S E R V A T I S A B S C E S S IB U S .

2 05

enim in anatome nova fuflt haec , fed & fflihi plus femel invent» in ventriculii cordis vaginae praelongae produ&io; idles autem funt mihi Neapolitan RRJPP. e focietate Jefu, pot iff mum R. P. Marcus Antonius Ruffus , fcientiflimus Medicinae vir, qui, me difleclore, in corde P. Menenini & hydrope mortui , viderunt vaginulae (hbflavae concrementum, quantum tota adfcendens cava reciperet. Haec funt, quae mihi in pracfens meditari fuper hac re licuit. Caeterum quid non magnum veftrum Harvaeum Angliae fimul & medicae anatomicaeque rei co lumen confulimus ? ad hunc ergo Virum rem univerfam relego : quod fi fiat, meam omnem hanc interpretationem indi&am volo, Bene vale Kal. Martii 1640. In demoniwnim Obfervationes Peroralto, A c fatis , hoc tempore , curiofis funto feieilae mirandorum Abicefiuum in demortuis Obfervationes, praeter quern numerum & aliorum longe majorem equidem tradere potuifl'em ; fed Petrum Cailellum noftrum Romae necrotirifes amplifllme profcffum , ac julto has volumine complexum , de operis quidem editione, plus femel effiagitata , mihi , licut confido , gratificaturum operiri praeilat 5 nimirum, ut ad illuftres fuas enarrationes accedens aliquando deipicabilis noilra, lumen ac fplendorem ir.de recipiat nonnullum. De Bubonibus peiliferis , qui per fe ipfos evanefcere confueverunt , eft & in hoc genere quod debeam animadvertere . Promotus , hominis bono , glandulas ad inguinales vifitur perfaepe Syphilius Bubo ; quern opSiS'ol& , id eft , re£li confultiflima natura ipfa eadem hujus fa£ti, quod jam monftratum , provida adminiftratrix, methodum meliorem commutans, & expulfum vitii commenta , roateriam in tenuiorem & parentiorem modum pertrattam , uberes per fudores avertit : quo fit, ut fuo quafi nutrimento privatus tumor augeri primum obfiftat , mbr, calore partis nativo difcutiatur & in auras exfolvatur , -homine , qui doluerat , nil jam jnali neque ullam capitis gravitatem fentiente : quam rem minime intelligentcs Medici minus periti rerum, Auftoritatis fuae, falubritatis aliorum foliciti, trepidantes & anxii fub eo ponunt, in quo non funt angore decumbentes , ad aeftua* ria & fudorifica mittentes inftrumenta; inani quidem laborc, nec fine diferimine, ne vifcera & imbecilla plerumque corpora , violentis hifce inanitionibus aut turbata oblanguefcant, aut exhaufta deficiant, aut percalefaita intemperentur , extenuentur, aut ne quid derrrum novi iubeant mali . Ita fcilicet una non obfervata , aut non percepta vel negle&a etiam ope & opera naturae , quam fequi fe Medi ci profitentur, in decumbentium rutela mifere aberratur : quas ob res confultum & aegrotantibus, & curantibus, iri videtur, fi per primam interrogationem, relifta re fudoris , confidatur pro mentis naturae fic , ut fupcrflua credatur opera fimilis noftrae ; nifi quod abltinendum non eft optimis fortaife catharticis , quae corpus materiis interim craifioribus emundent ; optima autem judico hermetica , quorum , auftore Jofepho Qiiercetano & Joanne Beguino, nervofior , cumulation commodior & exailior, omnino vis eft.

F I N I S »

PAEDAR-

2C 6

PAEDARTHROCACE EST

1 D

D E OSSIS C IR C A A R T IC U L U M IN F L A M M A T IO N E E

A B S C E S S U P U E R O R U M P R O P R IO . Spinae Ventofitatem aliqui falfo nominarunt. L

XJ S,

Qui eft, Operis de feleĂŠtis Abfceflibus, n

U S.

EODEM AUCTORE SEVERINO. P

De Argumenti dignitĂ te. Lurimis ab hinc feculis, poftquam Arabum & Mauritanorum Academia floruit, fub Rege Manfore; Morbus , non conftat an a Graecis memoratus , exftitit ex tumore atque ulcere , turn carnis, turn oflis, vitio rniitus, quern Barbari fcriptores ( incertum qua ratione ) Ventofitatem fp'tnae nuncuparunt . Hunc dire adfliftantem , maxime pueros , nemo e Veteribus pro rei dignitate, nec fatis explicate, traftavit. Unus noftra memoria Jofephus PandolphLnus a San&o Martiano, Medicus hoc argumento nobilis , affe&um hunc , patriis fuis oris adi.iuwuui frequentem , paulo ftudiofius enarravit. Sed vel omnia , praefertim praemodum cipua problemata non atiigit, vel aliqua per fe perpenfa minus accommodate refolvit. Curarionem vero , quae in providendo maxima efl , atque alia quaedam apprime requifita, nihil exfequutus efl ; praeterquam, quod non nulla parum probabilia fibi perfuafit, quae difcuflione indigent . Has ob cauflas operae pretium exiftimavi faiturus , ii quae mihi vitium hoc in ampliifimo Incurabilium Valetudinario , atque in urbe tota faepiflime medenti , fe obtulerunt , obfervatione digna, brevem in commentariolum conferrem, ad ea, quae priores Viri fcripferunt, nova. Quam rem equidem feci libentius eo nomine , ut in compofitis a me nuper libeiiis de abfceflibus, hie qyi defideratifliraus eft omnium , non defideraretur, & completum de multiplici Abfceffus fpecie volumen veniret in manus fludioforum : quorum equidem gratia laborem hunc fufeepi . Suum nunc erit & haec candide excipere , & mihi munus hoc exhibenti pari gratiae modo refpondere . R e s , quae cum abdita affeftus proprjetate & novitate } noxae gravitate & curan-

DE P A E D A R T H R O C A C E .

i07

randi difficulrate Juculenter a nobis difcufTa; non mediocrem legentibus frugem ac jucunaitatem aliatura fit, confido, C

Noth afftShis « Uoniam , ut Galenus docuit, I. ad Thrafyb. initio , in omni contemplations optimum ìmcntionis inìtium eft prius exaéte cognofcere quidnam fit id , de quo difputatui- : confentaneum rationi vifum eft , ut ante omnia de re , quam inftituimu?, confier ; atque adeo nominis hu/us ratio efi inquirenda. Difficillimum autem, ac vere ipinofum, fi quod aliud ifiveftiganti fe exhibet, hoc nomen Ventofitatts Jpime : ac nifi vel falfiae translations , vel vulgaris appellationis fufpicio effet, quae poll receptum jam ufum in commentaries fcribentium perpe-» ram, finem nullum habere admiratio ¡limile quiddam offendimus, in rofults faltancus , vocatis^ Tuberculis a vulgo , & Philippo Ingraifia alicubi memoratis ; quale nomea etiam eum nolimus , cogimur ufurpare : neque aliud ufus innovare permittit . Porro nafcuntur in populofis commerciis omnibus , inquit Cardanus , nomma, ferente fic eloquendi occaiione , nec certo ullo auilore , quae forte mi nus apta , aut ufquequaque probata , fed dura fubinde ufu mollefcunt . Alìam quoque meptiam continet hoc nomea, ut ex difparibus & omnino dìverfis duobus fubftantivis confletur : quo autem pailo unum alteri coordinatur ? Sed nihilominus ejus aliquam rationem & quam licet, oportet inveniri. Ego autem non quae multae commirtifcerrdo fiibeant , nec quae aliis , utcumque piacuerunt : fed quae optima ex omnibus interpretatio fit , hanc accipiam . Num igitur ventofttas ad eum modum efi diila , quo apud Avicennam & alios quofdam" , item Barbaros, tumor eft inflatio ? fpinae vero vocatus eft tumor ex acuto fanguine , fine pulfatione conftans, qualem fpinam appellavi Avicenna, /.4. fen. 3. tr. 2. c. 1. & Aldemanul etiam fuo loco , Sed alia occurrit ratio, quae utrique particulae & harum complexui fuum fetifum accommoder. Videre licet a Barbaris , & Barbarolatinis aufioribus affeclis , ventofitatem effe loro oederrtatis : ita Petrus ab argillata , lib. x. traci. 2. c. 8. ferxnonem fecit de ventofitate alba. Sic etiam communis multorum eft loquendi mo dus; La ferita cacciata a t f aria pigliar di vento, id eft, extumeicere . Fortaffe igitur ejus nominis auilor ventofitatem quidem tumorem, qua fedatum; fpinam vero, qua crebriter terebratum, ac veloci perpuuilum , exprefik : quae compofitio vocurn eo quidem artifìciofior eft , quod coutrarios fenfus ucrarumque in una confonantium confiât & cogit. Veruni' enitnvero quid non contenti fumus eo , quod unus Razes aperte declaravit in opere omnia continente, dicens Ventof i tatem hanc fpinae diilam propterea , quod ipfa os perforetur . Sed in corrupto ejufmodi aut vulgati vocabulo non eft fortaffe morofius ac fubtilius phil ifòphandum: arque in hoc praeterea maxime , quod non arguere illud , quod. fonar admonuit nos Petrus ab Argillata. Nos autem, quaecunque fit barbari nominis vis, atque etymon, offis circa artmdum in pueris Abfceffum , graeco verborum complexu Paedarthrocacm, quali puerorum ad articulos malum, infcribi voluimus Fortaffis autem eft Spinae Ventofitas a- Junioribus perperam inceliceli : de qua re fuo loca.

CAP.

208

AURELIUS C A P .

SEVERINUS II.

P e genere AffeSlus. On eft fane facile decemi, quo fit genere cenfendus hie Affeftus . Namque videtur tumor ejufdem perpetuus continue ad auitam magnicudinem reterendus : haec autem, quod majoris momenti eft ; non fummo tenus corpore , fed intrinfecus extenfa eft in longum, latum, altumque , dimenium : quod enucleate tradidit Gal. initio lib. de tumor, praet. nat. Ltaque tumoris vitium hoc effe quis inficietur ? Sed enim ulcus vere cenfendum apparet propterea, quod uno confummationis fuae tempore , non alio quovis fpeitandum eft ; perinde ac cum perfeftum & abfolutura eft vitium ; hoc morbi praecipuam , & nobiliorem formam , habet j primum curantis ftudium contendit; & hue omnes fanefeendi diflicultas refertur: ac neque etiam tarn extumefeentis, quam pertufi corporis abhorretur forma. Sed ad utrafque carnis affe6tiones accedit tertia ; quae eft oftis vitium indubitatum: de quo pofterius agetur. Poffumus igitur omhe vitium complexum multis, compofituraque , dicere 5 nam quid quaefo prohibef , quin ad plura genera reftratur? quandoquidem in muftis aJiis id fieri confuevit.

C A P .

III.

Offibus Apoftema fufeitari poffe. Uod in graviflimis omnibus pertraflandis Morbis accidit , P^det cumionis omne momentum a plena vitii dignotione . In hoc igitur arteiru , ditncim‘ me primam nos notiriam rei fequemur *, quae, ut ordinata , hrma , brevifque, non confufa aut implicita , fit , inter caetera neceffarium arbitran iumus, aliquot hie hypothefes ante proponere , quae veluti fimdamenta & principia demonftrationis noftrae fint, lucemque difputationis conferant quam maximam . Pri mam autem efto de oifium habitudine ad Abfceffum ", de qua re fic aliquando meditabar . Utrum ofla fuapte naiura fubeant Apoftema ; non fic quidem unum affirmatur aut negatur; lit non alterum contra contendi pollit; negavit porro Serapion Arabs , in nrimo Breviarii c. 20. dicens , quia nos feimus , quod m omat membra, in quo fit tenfio , accidit Apoftema y fed non eft in nature cerebri , ttt recipiat tenfionem propterea, quod eft frigidum corpus .• & fimiliter non eft in na ture offis, ut recipiat tenftonem propterea , quod eft frigidum & ficcum, Cf durum valde ; ergo neceffe eft , ut non accidat tenfio , ni/i membris , quae funt inter id , quod eft m fine duritiei, & inter id , quod eft in fine ienitatis, ficutfunt panntettli, & ligamenta , & nervi, & lacerti , & caro , & quae funt tpfts fvniha . Quae hominis fententia in breviorem & commodiorem argumentation!* formam aptari fic poteft. Ea pars fubdita naturaliter eft Apoftemati , quae diftenjionem tn longum, latum , & profundum, recipit: atque os diftenftonem non recipit y igitur neque Apoftema, Non tsrruit haec ratio, neque alia hujufmodi quaecumque, principem Avicennam, qui lib. primo fen. 2. doth prima c. 5. paulo port inidum ait i Apojtemata quidem membris accidunt multibus : Sed eft etiam , cum offibus accidit res , quae apoftemati ftmilatur , per quam ejus ingroffatur magnitude & ejus augmentatur humiditas y neque eft mirum aut extraneum, quod recipiens augmentum aut addttionc.n , cum nutrimnto recipiat earn (fcilicet additionem ) cum fuperfluitaie , cum

- ••'•■ ti

A - ''T r u n c u s

ir a c h ii.

B . jB .

O ss a c u b iti, e t r a d ii.

C ■ P o lk x • D . U n y u is e ju s d e m . E . I n d e x . E . W n ÿ u is. ú .jH e d z u .s

H . U n y u is

M ■ IT r iy u is

U n g u is .

0. .A n n u la ris. P. Unc/uis Q . J lied iu s. R ■Unguis S . In dex deliiefcenìe Tingue. T . T .

P o d e x . V . Unc/uis

N . H Iu m a m es

b*ï,}m n

\ j.^ iu r ic u ¿ a n s

I., ^ A n n u la r is .

a d .P a 9 , m .

DE P A E D A R T H R O C A C E .

20?

in ipfum penetraverit , atut in ipfo accident • Vides quatti acuta ratiofie , & five defluxu , five congeftu, demonftraverit Avicenna, poffe offa coneipere Apofìema ; quam rem enucleatius expofuit & in l.q. fen. prima traci. 3. c. i. principio refutata Serapionis opinione, per haec verba : Non enim ejl quemadmodum quidam Medi corum exijlimant , quad cerebrum ipfum non apojìematur , ftc ratiocinantes : Nam quod eft lene ficut cerebrum , & durum /¡cut offa non extenditur : & quod non extenditur , non apo/iematur : lie autem fermo ejl erroneus , & illud ideo , quo ndam lene v'tfcerum extenditur , & offa etiam apojìemantur : & Galenus illud confeffus ejl , & nos monjirabimus fermonem de eo , in capitulo dentium , Detnde Itb. 3. fen. 7. c. 1. tradidit idem V ir rationem , quae efi ; nam orane , quod nutritur , idem extenditur , & augmentatur cum nutrimento y & fimiliter ejl pojJìbile , quod extendatur & augmentetur cum fuperfìuitate , & illud ejl Apojiema , & quandoque accidunt , ait , clentibus fpecies Apojiematv.m y & illud quidam non ejl mirum : omne enim , quod recipit extenfwnem cum augmento nutrimenti , noa elovgatur , quin recipiat extenjionem cum fuperflaitate y nam fi non reciperent mat trias penetrantes in eis , augmentantes tos , non fìerent virides, & denigrarentury illud enim. eji propter penetrationem fuperfluitatis in eis. Quae verba Principis eo majorem firmamenti vim continent , quod flint ex Galeno tradurla- y qui /. 5. de comp. med. fecundum loca c. 4. circa medium /cri pta reliquit haec ; fi vero lividi per omnem fuam fubjiantiam fatti dentes appareant , nil mirum ejlipfos quid inflammationi fintile pati, & aliquid detrimenti ariditatifque fnfeipere . Poft quae addidit y redundantia vero confimilem in eis affe ttimela concitare potejl , quails eji circa■ carnofas partes infiammati0 . Mirum au tem eft , quantum hoc toto capite nofiro faveat propofito Galenus . Succenturìatus autem utrifque viris efi Albenzoar , ¡.primo Theiflr. tratt. 6. 1.2. c. 2. quod ejl de fuperaddiùone offis in principio , per haec . Et ingroffantur quandoque offa in fua fuperficie ab humoribus mordificativis, qui infunduntur in ipfls offibus a fa me , quae tranfit fuper ipfa : uncle concavantur , ccrroduntur & ingroffantur , Qui idem auftor eodem tit. 6. lib. 2. c. 5. retulit de quodam homine , cujus dorfo concretum os inftar cornu , non ita durum , ut os naturale 5 pater excufiit catharticis impellenti bus humores craffos , & medicamentis exterius exficcantibus. Itemque narrat de fe ipio , qui natum fibi fuper dorfum os graviter moleftum, craffa vacuantibus pharmacis, & emplaftris diffolutivis ademit . Quid quod Galenus ipfe, /. 6, de^ tifu part« c. 3. nulla, ait, fubjlantia eji adeo dura, ut ficut alitur, non poffit etiam augeri praeter naturain; ita ut offlbus id quoque ufu veniat , fed maxime hoc experiuntur , qui laxiora funi & molliora . Jam igitur inquies, fi quae praeter naturae fiatum funt offa , extendi atque augeri cognofcimus : multo etiam magis offa naturae modo fe habentia, fub alimentum extendi, fuperfluifque craffefeere poffe, confitendum efi. Sed & dentes inflammatorium Abfceffum pati monftratur teftimónio Ludovici K Uoet/ k qui. Jper i'ententiam Hippocratis, in 1.2. Coacarum praenot. c. z i. v Dentis fphacelifmus Abfceffum in gingivam exoluit ) Dens, ait , os acerri mi JenJus , quod tantum atterìtur , quantum molendo mandit y ac tamdiu crefcit , quoad qtuefa t y omnium affettiqnum capax , omnibufque mùrbificarum cauffarum telis expojitum , quibus & caro ipfa ejl , nec cum minore perception rei moleflae , unde Jucce Jwnts dolonbus cruciatur. In eo fymptomata confpiciuntur omnia, intem perie^ phlegmones, continuitatis & contiguitatis emotae. Significavi: & fu am , non recedentem ab hac ipfa fententia, Joannes Langius , l. 1. epijl. med. 42. cum nu merals plenfque luis Venereae fymptomatis ; quae cognita lìngula veteribus conTom.I. D d ten-

210

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

tcndit : Stecttomata , ait , & Tuberà , atque ex intima offtum medulla concrctus fub illorum panniculo tumor, & c. Demonftravit & hanc rem experimentis Phil. Ingrailias , in lib. de tumor, ubi narrata hillori a a fe dille¿li cadaveris, in noilro noicdoehio incurabilium ; cui ca daveri, hominis alioqui Syphilide commortui, reperta 1'unt offa peftoris & juguli, & aliquot coftarum, infignibus tumoribus exaitata: quibus fubinde, ruptis, apertifque, puris graviter olentis nonnulla portio manavit, quo demum exhaullo, patulus & cavus offis fmus apparuit. Qui bus addidit idemauétor, edam praeter aetatem , incremento Galenum & Avicennam cenfuiffe , dentes colorem bonum deponere, mala fubeunte fubftantia; atque hac fimiliter imbuta , corrompi partium mollium & carnis modo . Subdiditque idem Jngraffias ; rationem Galeni non in augmento, fed in nutritionis vi confiftere, quod apparebit facile, fi Galeni verba non ofcitanter legantur. Poll quae , curationem dolentium ipforum dentium tradens , repellcntibus non aliter , quam ad carnis phlegmonas utendum praecepit : quippe quia per defiuxum fit vitium . Quod ii per defiuxum ell quidem , ut ell v e r e defiuxum ipfum cauilam inflammationis accommodatam ecquis non videt ? atque eo maxime, quod, olii calvariae finiftre excilo, neceffariam inflammationem impendere monuit Hippoc. in l. ds vulnenbus capitis , faepe ; nec non Gal. 1. 6. metb. c. 5. tò dyxKoyó'.'Tt <rii yxeyptwit. idem quid inflammationi proportionate perpeti olia profeffus ell. Quid , quod Hippoc. /. 4. epid. in hiftoria fenis , qui in lapideis vefttbulis habitabat, conceptis verbis teifatus eft , olfis fuppurationem ; in quo loco Franc. Vallefius retulit haec, non nihil ad noftrum ufum facientia ; Ubi autem inflammatio fit, & bic Abfceffus effe potefl, five malueris Apojlema ; cuffs rtiam ratio confiflit, ut partes, aliquo intercedente vitto , diducantUr ; qitis autem inficietur offis partes interiores faltem, humore copiofiore impellente diduct atque la bari ? Sunt & hue demonftrationes, & experimenta Langii, quern adi. , Reftat nunc videndum, ex quo peculiariter Apoilemate , atque humore , corripi debeant offa: ftatuitque Ingraflias nullum effe , a quo vitium ducere non pofifint : fi vero paulatim propriique alimenti , ut par eft , fuperfluitate coacervata procreandum Apoftema fit, ex melancholico exufto fiacco promptius ijlud ell eventurum \ fed de viris Ingraffias loquutus apparet : in pueris aiioqui fanguinem, aut pituitam effe materiato inflammationis probabilius ell : qui uterque humor , ut paulo pofterius oftendam , vitiatus & in poros offis illapfus, & in horum fubftantiam non coaptatus , fed rejetìus & conculcatus , jam pmputrefeens & fervens , olla vitiabit , intemperabit ; evertet ita frigida & ficca offis temperies naturalis , in calidam & humidam, quae eft praeter naturam tranfvadet, proportionalis feilieet carni: quod Galenus dixerat inflammationi proportionate. Ex his jam conftat , nequaquam effe difficile , ut offa conditionibus Abfceffus fubjiciantur.

C A P .

IV.

Qitod articulos proprie longorum offium apprehendere debeat hdc vitium, ut re vera apprehendit. T planam atque expeditam evidentiam comparent ea , quae praecipuo hoc argumento monftraturus fum : equidem cogitavi conducibile , fi partium of fis , ad articulum potiffime fpeftantium , ufus & conditio difpiciatur ; quam rem jam exfequi paror ad hunc modum. Offis univerfa partitio triplex eft Una pars: *nr

DE P A E D A R T H R O C A C E .

innominata veteribus ; quae corpus nobis dicetur offis , pars ejufdem maxima Sc praecipua, aliarum veluti truncus, in medio fita. Altera pars offis fimiratem primam adferens capitulo, a natura conditrice conglutinata, epiphyfts ditta Graecis, appendix & additamentum Latinis . Eflque baec , auttore Vefalio , os alteri offi adnatum , peculiarem obtinens circumfcriptionem ; neque illius offis , cui commi ttitur, vera portio . Tertia pars eft fegrnentum offis extremi , fupra communem ejufdem aequaiitatem extuberans : eflque haec , eodem Vefalio defcribente , offis pars nihil a fuo offe differens; nifi, quod Tuberculi, feu jgibberis, inflar ex offs procedit ; quemadmodum ex arboris trunco radices & rami exultare , procedereque videntur. Corpus offis , Anatomicorum omnium confenfu , duriffimum cfl , quod propu gnagli inflar impetum injuriarum fuil’mere debuerat . Appendix vero , fecundum Galeni fententiam in decimo de ufu part, excogitata eft a natura , ut operculi vi ce effet ad meduilarem offis partem tuendam , ne diffiueret , atque ut , arttius •coarticularentur offium capitula^ quamquam alia Veialii & Columbi fuit opinio, feu verius erga Galenum diludendum prurigo . Sed & alter ufus a Gal. expofitus eft , /. 2. de ufu pan. c. 5. circa F. adnexas offibus appendices , ut ex ea conjunftione ligamenta poffent enafci , quae articulos circumligant & firmant. Tertius ufus eft , ab Andrea Laurentìo relatus , Hippocrati primo auttori , volenti effe epiphvfes quafi ventres offium , in quibus concoquatur offium alimentum , quod fenfim in horum cavernis percoletur, Porro eft hie ufus, qui noftris placida maxime favet. Sed proceffus offis Sc capituli qui finis? Ad partium quarundam , mufculorum praefertim , exortus, atque infertionem , tradiderunt quidem omnes . Verum & ufus alii non defunt, ubi variam hujus formam atque figuram fpettaveris: fed de -bac re fatis. Cognofcis nunc molliffimos , & maxime fucculentos , effe fines offium longorum , quae cum aliis coarticulantur , raramque & accommodatam horum ftrutturam , ut fuccos advenientes pro nutrimento excipiant. His adde, quam ipfo motu iaxos, imbecillos & ad repellendum ineptos. Quas ob cauffas memineris etiam, ut in Abfceffibus abfolvendis , has maxime partes confuetus fere femper impetere fit humor, qui rejettus a fuperioribus., hue tranfmittitur . Mirum igitur ne fit , quod communis offium atque alia privata, quam poll haec exponam , cacochymia feu arthrocace, maxime .colligant articulis. C

Qttod non carnis , fed offis praecipue Jit hoc vitiurn ; quodqtte non a camis habits profeBum , fed offis primurn auprupcu . Uoniam autem os , & caro , naturam inter fe natta diffentaneam , vitium _uno communi loco fubiere : quaeri non inutiliter potei! , utri nuncupandus fit affettis, &. , utrius fint morbi conditione priores partes . Videtur au^ « o d offis viriaci longe potiora fint momenta , neque illnd tam dico curanai difficult.ate , feilicet hoc planum & nulli dubitabile ; verum etiam procreati mali (cum Philofophis dicam) anticipatu : quoniam autem video nonnullos, quo rum opmio fuit, hoc vitium offibus fecundario advenire , nimirum ab extenore T blt^ > & a, perioftea membrana , translatum ; oftendam equidem hoc falfo cre«1 j & ab offibus verius proficifci. vitium in circumfitas partes ; quod oftenditur D d a ^ du-

AURELIUS

SEVERINUS

duplici ratione . Pnma , quod cum iimul appareant haec utraque vitia , multo prius antecedere debuit id , quod invafit os j utpote quod durius & obfiftentius eiî natura , quatenus penetretur, molliatur, conteratur. Deinde, quod a primordio in loco alioquin excarni, non parum altus exftitit tumor , qui proprius fuerit oifis oportet , non carnis , quae in articuli ambitu nulla eft plane . Tertio, cum exilis lit portio carnis , quae vitiari poifit , ejufdem quoque vitii parva fit vis confequitur, quae duritiem oifis conficere queat ; contra vero os , cum mole majori conftet, amplum ejufdem vitium , etiam atque etiam carnes conterere, ac labefa&are, valebit ; praefertim quando fubjeifum veluti fulcrum fit os carni : nos autem experimento quotidiano didicimus, in vulneribus capitis & corruptelis aliorum oftium, circumjeilam carnem ample computruiife, fub hac vero vitiata fubjeftum os commarcuifle, non ita multum licet procedente longius tempore , non nego commaculatum os, & labefaélum. A d ds, quod oifis quanto durior eft foli o ta s, tanto gravior eft corruptio, quod declarat gravis faetor ab ofle cariem experto, & nigro , exfurgens ; fic licet pauca hujus putredo , qualis quidem putor non eft a pari vitio carnis. An autem illud fit, quia fub denfiore fubftantia com pléta magis putredo minus exfpirat, minufque diifipatur ? fed, particulis ejufdem in fe coaftis , confertim exhalat odiofam mephitim. Accedit ad haec teftimonium Avic. qui /. 4. fen. tr. 4. c. 9. profeflus eft , non oblcuris verbis , vitium hoc, tametfi carnes etiam prehendat , nihilominus verius effe oifis . A t neque aliter poft hunc, Nicolaus Florentinus ferm. 6. c. 40. & Jo. a Vico in l. 9. fuae Copioftte c. 34. Quorum omnium fententiam tarn manifefte fequutus videtur Joannes langius , vir aeque do&us ac difertus , ut uloerofam banc offium affeftionem a fe vocatam non alio, quam de teredine atque exoftofi pertraéJarit loco: quae fuit epifola 42. /. 1. Sed nemo fortaffe melius Petro ab Argillata, qui /. 5. trail. 22. t. 2. fcripta reliquit baec ; Ventoftas fpinae ejl quando aliqua materia in fubfantia offis congregatur, ex debilitate virtutis afjlmilativae , vel ex debilitate membri ; unde congregate materia caufatur apojlema : illic autem confequenter faEla inciforte, repcritur corruptio in fubfantia offis tota, vel in parte ef.es , ufque ad medullam 3 & i f os cafus faepe vidi, & curavi. C A P .

V I.

dbfcejfum hunc effe Puerorum proprtum. Orbus hie, quantum nos obfervatio noftra docuit , qui plurimos inde Iaborantes in Valetudinario curavimus , atque hue adverfionem quam maxime fèdulam adhibuimus , haud per_omnem promifcue aetatem homines laceifit ; fed puerorum videtur & familiaris & propnus . Quod autem iftorum morbis interferuerint feriptores, faftum puto propterea, quod grandiores, quam infantes, arripit hoc vitium. Eft autem utrumque illud inquiiitione dignum ; & cur ad Pueros fpeftet, & cur eos, qui incunabula exceflerint , maxime tentare folitum fit; utrumque porro fua non caret cauffa , quam nos hie enodate difeutiemus : unde fimul fier, ut id, quod ante fuppofuimus ratum & confeffum apud omnes reddatur. Pueri quidem fimpliciter hanc affeffionem incurrunt, earn obcauffam, quam ftnox audies. Subftantiam homo, qui nafeitur , refert ex femine patris & ex fanguine menftruo matris : utrumque principium & materia , ex qua foetus conftatur, non ufquequaque purum & incnlpatum ingreditur in generationem ; fed nunc excrementofuro, nunc feculent unr; »uac vitiofum & maculatum eft ; praefertim fi

a mor-

PAEDARTHROCACE,

21?

a morbofis, & a cacochymis parentibus procedit . A t fi tatnen integrae valetudinis homo fit, qui generai, non eft haec decifa portio fic incontaminata , ut expurgationem non ferat -, atque hoc de virili (emine dì&um eft. Sed ncque perpe tuo mulier munda probatam exhibet generationis materiam ; verum plus quam vir faepe maculofam ac tetram, quando frigidior feu humi.dior, & inexercìtatìor, eft : unde fit, ut mulieres faepe doleant capite ; propterea nimirum , quod luperfluitates ex crudiore ftomacho plurimas congerunt. Accedit , quod natura in foeminis folet menftruas expurgationes ciere ■, fint quidem iftae mali fucci, vel boni, non difputo : utrumque fuos habet au&ores. Satis eft , quod geftatìonis tempore non perpurgatae menfibus foeminae , incredrbilia per hoc tempus appetunt & va rie mala : unde malus etiam fanguis pro nutriendo puero congeritur , qui ncque corporis exercitatione , quae nulla tunc temporis eft , emendari potei! ; fic irnmundus & vitiofus eft ejufdem fanguis , unde incrementa foetus capeflit , quem ipfum trahit fecum jam natus : undeque continuo illi eruptiones roto corpore, & capite quidem achores, ceria, favi, laftumen, glandulae , ftrumae, aphthae, intertrigines, puftulae, variolae, morbilli , & hoc omne genus excretionutn : quae fi contigerint quidem , cofnmodae funt , quia corpus emundant : quare non has prudens cohibet Medicus , fed adjuvat potius, quae fi non evenerint, vel fi poftquam apparuerint , intro recurrerint , confueverint plurimo detrimento effe , ut inde fiat plerumque puer valetudinarius, colore atque habitu malo ; Ile fiunt pueri languori cuipiam opportuni. Illud hic ad cauffas pertinens dicere non omittam : praeter communes iftas feminarias infeétiones, quales jam diximus ab utrifque parentibus proficifci, ad haec v.it»ì eflfeéìxices effe alia, majoris notae, qualis eft cachexia, five proxime gignentium, five progeni forum : neque enim elabitur hic affeftus cauffas , quas dicunt haereditarias , inter quas eft & infeftio luis Venereae per femen communicata: item fi vitium hoc , de quo difputatur, a rabido vel ad tabem propenfo veniat ' equidem , praeter inexpurgata feminaria , inquinamela vidi faepiffune manaffe raedutthrocacem ob aliud, quod eft; quia parentes habitu corrupto , vel languidi Kierant. Verum enimvero cum puerorunv proprium hunc affeilum pofuerim ; haud negavenm tamen ulteriori aetati contingere poffe . Equidem Mariae Caracciolae lectuìimae foeminae Neapolitanae , quae Dea & Sacris a libera vita & a viro in hanc rem confimi, ente , & coenobium ingreffa in D. Andreae Sacro Sodalitio fe abdicaverat , cariem m malleolo dtuturnam curavi : fed enim illud commune r : IUT V qUemandm0Ì Um parT vel ad Veritof ltittem fpìnao referam. Equidem, vel cauifis conftaatibus Paedanbrocaces, dilata eft eruptio adgrandiores graviorefque annos ; non ah ter , quam variolae, morbillique ad fenilem ufque aetatem fervan confuevere . Huie noftrae fic expofitae opinioni , aliud etiam addere nunc non ‘S ™ e Femel. 7. phyf. & Matthiolum, epijidarum opera, nfirmatioms attuhffe, quod puer in utero menftrua materia non alatur. Verum is ormubus communis Schola fetisfacit ; dum interim mea roborat Philippus Ingraftias, m opere de tumorthus , qua de morbilli*, atque alii Viri non pauci.

CAP.

214

M, A U R E L I U S C A P .

SEVERINUS V II.

Quod non tarn per Influxum, quam per Congejium fit haec Ab fee(fus generalo. is auditis, quaeftio nunc fe offert, per influmm ne, an per congejium Abfceifus haec procreatio fiat? atque equidem dixerim utramque, ad morbum procreandum, cauffam intervenire: defluxum quidem, qui a natura fagax huraotem malum , ,& Ablceffus non obtenti , fed intus revocati , reliquias , ftudet quo po tei!, commode tranfnfttere, fed nullam in partem poteil incolumius,.& falubrius quam inarciculos : igitur hue materiam malam tranfmittit, atque deponit. Inhunc mo duli apoftafis quaedam haec videtur , id eft, humoris vitiofi translatio . Ad haec & congeli us adeffe videtur excrementoiae fubftantiae , cum nutrituro fucco adve* nientjs; qui non raptus, neque immutatus, a concorri ce propterea , quod aliena fubilantia coacervatur, & congeritur , quotidie , intra fpongiiormem fubilantiam offis, quam ineffe jam diximus fuo capitulo, ad recipiendam alimoniam accommodatus : fic tandem fit proventus maximus, qui formes ell putredinis offis. Jam autem cum utraque fit Abfceffus incendii cauffa , turn inquam fluxio, turn congeftio: puto equidem multo majori parte effe congeifum propterea , quod fiuxionis-modus obfeurus eft; turn propter alias eatiffas defedi us, turn maxime, quia vine defluxionum toto corpore non exilant , ad offa fic expeditae , ut in vehendo alimento, quod nulla vi fecum ducit fuperfluitates admiilas , quae propterea fcltcior'evenit, & cum perennis fit, copiofior fieri potei! confluxio , quae perennts effe non ita facile potei!. Ob haec conficitur fane, majora congeftus effe momen ta, quam confluxus, in hoc oflis Abfceffu procreando. Confirmât abunde noftram hanc opinionem Joannis a Vico, qui libt. 9. copiofae F. notavit a materia mterdum corrupta & venenofa, defe&u virtutis affimilativae, occafione,debilitatis mem bri, generari.

C A P .

V ili.

An Corrupt to, vel Corrofio, fit morbi forma ? fimtil & de generationis Cariei modo. Uaeftionem hanc, ut rite redleque poffimus expedire , corruptionis & putrefadlionis nominibus, hoc loco confufis, utramque nos affeilionem fecundum “ Nicolai Fiorentini commentationem in Avic. lib. 4. fen. 4. trail. 3. dehniemus; ft pri mum diftinxerimus, quod fit putrefaciens -& corrodens, tetre licet, cor pus humanum & hujus partes , quae diélarum paffionum funt fubjeaum , e ® trium generum; id eft, folidum, humidum, fpirituofum. Solidum inquam, ut o fa , carnes, nervi, membranae, & hoc genus. Humidum vero dico quatuor ti morés, qui funt fanguis, pituita & utraque bilis. Spirituofum dentque tco pi tum vitalem, animaiem, naturalem ; quae omnia vocavit Hippocrat. ho. . tpi . fe t. 8. aph. 16. continentia, contenta, & impetum facientia t in haec tria in dunt putrefaciens & corrodens. . Putrefaciens eft id , quod corrumpit fpiritum & humidum membri aueo , non fit amplius pars, nifi aequivoce. Caeterum non pervenit ad hoc «)us a ‘° * ut refolvat humidatem membri, fed tantum dimittit eam -corruptam. Au ‘ tem eft calor extraneus. Putrefatto igitur eft difpofitio, fub qua humidum

PAEDARTHRO

CACE.

zif

hri con-upturn eft abfque refolutione, ita , ut in vitam redire non poffit propter corruptionem fpirirus, qui eft in eo. Corrodens autem eft illud, quod praeter acuitatem , quam habet refolvit atque extrahit humidum , propter quam refolutionem , atque extrattionem , minuitur fubftantia carnis, ut ulceretur. Pro qua re intelligenda dottrina eft Arift. 4. me足 teor. liccum ejus naturae , ut temper egeat colhgatione ; humidum vero id eft , quod colligit & conjungic. Corrofio igitur eft difpofitio, fub qua humidum terminans , five agglutmans , partes membri refolvitur ita , ut partes membri rem aneant disjunttae fic, ut non fine amplius continuae 5 praeterquam tamen humid itas fit corrupta. His jam expofitis, utra ratio fit in hoc affettu , conftare poteft : porro fubeffe non videtur corrofio, fed corruptio, propterea ; quod in hoc vitio totum humi足 dum eft corruptum , abfque refolutione, ita, ut extinfta reftiterit pars ; quod fi tamen poft longum tempus exempta offii proferunt Cariem , ac Teredinem hoc nihilominus fit, refoiuta per longum madorem parte ; quemadmodum accidit lignis, quae longa humoris alluvie tabefatta, corrofionem referunt , quae vere non eft: atque ad hunc modum interpretandi funt Avicenna , Nicolaus Florentinus , Joannes a Vico, atque alii, fi qui funt auttores nobiles , qui corrofionem in hoc vitio adllruxerunt. Firmari autem hoc abunde licet exemplo fimili gummatum, & exoftofium, luis Venereae ; quae refolutione verius & vi corrumpentium humorum, quam a corrodentibus facta vifuntur : quam etiam rem Hiftoria fuperius a Philippo Ingraftia recitata demonftraffe potuit . Fuit autem & meae fententiae Joannes Langius in l. i. epifi. 42. quam rem apud eundem auttorem legito. Illud nunc defiderari videtur, ecquo patto procreetur ejufmodi corruptio; evenit autem , meo quidem & Vidii judicio , ad hunc modum . Quoniam a nobis conftitutum eft fuperius, Paednrthrocacem, par congejhm, quam per tnfluxum fie足 ri magis ; id eft, quod contrahatur paulatim humor in offe, ex alimento fuparante: contrahitur quidem in offe paulatim velufi mucus, qui ob loci imbecillitatem nec concoquitur, nec ad alendum eft idoneus, nec expeliitur ; fed ibi manens tumorem excitat. Cum autem hie idem humor , vet aeris fit , vel retentus putrefcat (eft, & qui in lue Venerea diuturniori coliettus ea tubercula excitat , quae Gummi dicuntur) erodit ac peribrat ejufmodi partes, integrae cuti fubjettas, C A P .

IX ,

Quod Exojlofi, Sphaceloque, ojfts Syph'd'tae, fimil/s fit ijia . X his facile quifquam affirmet , exojlofi Sypbiliae fimilem Abfceflum hunc effe ; quod affertum neque difplicet nobis, qui credimus Gummata , quae di足 cuntur , a Venerea lue profefta, non per deftuxum, feci per congeftum effe: quam rem cum quifpiam oftendi fibi defiderat , dicam; hominis Venereo morbo confetti fanguinem univerfum, & humores, graviter effe corruptos: fiquidem , & ab omnibus conftitutum & a, nobis ante monitratum eft5 luem hanc efle univeriale cor> atque hepatis praecipue, quod eft offjciqa ianguinis 5 quo Jabefattato , & humores omnes cum fanguine comprehenfos, in corruptionem abiiffe necefle eft; quapropter & tales accedentes in fubftantiam alendarum partium, has non corrumpere non poffunt r maxime autem inter omnes tuentur fe carnes, & ad hanc naturam accedentes aliae partes fic, ut alienum a fe, vitiofumque fuccum quoad ejus fieri licet, vel concoquant & copnnoderentur, ve) abjiciant; non jta

216

AURELIUS

S EVERINUS

ita quidem offa, quae inter onraes corporis partes funt debiliffmae , atque etiam maxime exfangues & frigidiffimae ; quapropter id , quod a fe rejecerant carnes , ipfa recipient, Indicio autem eli , quod offa capitis a normulta calore fota comprimis obnoxia funt his congeliibus. Indicavit autem Ventofttatis fptnae cum ExoJtoJi Venerei limilitudinem Joannes a V ico, memorato jam loco , quamquam vero contulit arthritidi morbum Avicenna : tamen ejufmodi comparano fada ef t , fecundum doloris fpeciem , qua communicant -, non autem fpedat iliatio .vitium , jam initium o ff, quam diximus offe corruptionem -, quam quidem opinionem eo libentius amplexus fum, quod Jacobo Caefarano , Medico noilri Gimnalu Profefibri praeclariffimo , ac Diomedi Paladino , viro item dodiftimo , communi catara video placcale. ran ;

C A P .

Ex quttnam htmorum materia pendeat hic Abfceffus. Rincipio dubietatem nonnullam facit, num halituofa levifque fit materia, qnae procreando huic vitio cauffam praeftet : Cujus fentent.iae videtur luffe Philippus Ingraffias, in commentario de offìòns cap. i. fine j perfuafus turn ab etymo, turn quia figi quidquam in offs corpus, praeterquam tenuis fubftantia non poteit. Quod confirmavit Philippus audoritate Razae, in fuam opimonem traduca, qui prodidit profedum nomen a perforando y perforare autem folidiffmam offs compaginem nulla non valet , praeterquam penetrabile tenuifque fubdanna , quae tranfcurrat : ut enim craffamentum aliquod humoris pervada): . Quam etiam ob cauffam fadum eft , ut Jo. Lang. in libr. i. epiJL medic, epijL 42. cenfuent ejuldèm teredinis cauffas effe putres ichores. Sed Jofepho Pandolphino, in c. 4. quod cft de morbi generatone , placuit vitium orane tribuendum pituitae craffae , ut quae maxime in pueris , & puellis fbeminis , provemat , ftatufque multos , ad tenfivos artuum dolores excitandos, accommodate ferat . Ante quos omnes yiros, Avicennae principi Viro placitum eft, ut humores hi fint acuti , penetrantes in os, & corrodente* ipfum : quem Virum fequuti fune & Nicolaus Fiorentini^ & Joannes a V igo. Port quos Joannes Langius cit. eptft. ulcerofa vocata hac offium affezione, purulentos & acres rheùmatum ichores , quo terebrentur offa cauffas dixit effe; a qua magni Viri fententia , noflra profedo non longe dilcedit ; nili quod fanguinis putres ichores pofuimus, ut venientes in alimentum offs , aiioqui rarioris & levioris , quales capitulorum & proceffuum funt, has rahciunt òc con taminant, liti & hu/us lib. capite , fuperius explicavimus.

C A P . Vera

X I.

Affeclus natura.

S I mentis aciem penitius in rem defigimus, longe alia quam apparens, & expofita fenfibus affedus hujus eft natura ; ufque adeo , ut equidem non conquiefcam his, quae dudum genus inquirenti fe obtulere; fed in receflu, politam, ormamque aliam abftrufiorem, mafi confedor , quam etfi non adyertermt a 11 , aneti ut puto lucidiffma eft . Ulud autem , quod tneditor eft hujufmoc 1 . P numero legimus apud Viros audoritate pleniffimos, fenfimufque diiputan o iuruno j iaflammari offa, non quidem aeque, fed paulo fecius, quam carnes. 1

DE P A E D A R T H R O C A C E .

-1?

porro nullum fibimet obje&um, quantumvis durum , excipit , quominus in ipium vim fuam nrotrroS'vvttp.ty non exerat ; ad hunc quoque modum Mammario , quae ab internis vifceribus male habitis, & a foco putredinis aliquo profieifcitur ; nuilam partem corporis excludit , Tua tirannide atque incurfibus ; quin & dentes, quibus ignem pareere & immolitos Iinquere fcripfir Plinius , quotidie cernimus infeniiii fuccorum acrium infeftatu folvi , conteri , & erodi : multo igitur potius offa minus compa&a, minufque fententia, humorum vim acutorum ad languoreir* experiri ac perpeti debuerint. Qui languor in Paedanhrocace accedens , fit corrofio , an corruptio , certum non eft ; quamquam nos fuperius noftram opinionem aperuimus, quae corruptionem ampieilitur ; fed tamen aut nullum , aut parui* neceffarium , quod ad offis vitium & affe&ionem attinet , iftorum eft difcrimen r difficilior autem offis per humorem eft eroiìo, quam corruptio ; haec enim ab humoris labefacientis duntaxat copia ; illa vero, ab ingenti acrimonia proficifcatur oportet. Atque ita jam apparet non admodum referre, five corrofio , five corru ptio particulae fit hie Abfceffus, quantum ad ipfum vitii jam procreati eventum. Jam autem, quanto facilior offis erit haec vitiatio in pueris ì quorum offa tnolliora ac teneriora funt, quam in viris ; & eo amplius , quod offis partem accipi voluimus non promifcuam, fed privatim earn, quae eft circa artículos : atque haec ut anatomica nos obfervatio docuit, fpongiofa eft multum ; eo fcilicet naturae con filio, ut foret accommodatior ad fufcipiendum alimentum , delatum a venis atque arteriis appellentibus ad ea loca ; a quo deinde alimento propagaretur & refuItaret nutrido perennis in medullam. Hac jam cognita partis offis habitudine atque ftruéhira , in viris quidem laxa & rara, in pueris vero fingulariter molli ac friabili; fi dixerimus hanc ex allapfis humonbus femiputnbus & alienis Mammari , ab inflammatione vero Abfceffum oc corruptelam perpeti ; non erit fine , qui refragetur , aut facilem vitii procrcationem inficietur . Quae res tamen ubi cuipiam difficilis forte vjdeatur, in promptu fum oftenfurus etiam opere confiantes hos Abfceffus, in plerifque pueris a me vifos, quibus extra&ae funt offiura particulae, qua femiputres , qua putres cono £ *anie , fuceiqne lentore maximo: quae quidem putredo, quaefo te, quo pa cto fuent inducía fine fervore , atque inflammatione ? Cartilaginem quidem in fembus, rum aurium , turn narium , turn ftemi , poft inftammationem in Venereo moibo pcrefam faepiffime vidi : puerorum igitur haec offa mollia inflammadonis capacia non fateamur? profeto cartilágines feniles non minus denfae compaftaeque funt, quam puerilia offa: quibus accedit & cerea mollitudo , & fpongiofa porofitas, quam omnes mecum funt confeffi. Ad haec in offa, id eft , in horumP capi tula venae fubeunt & arteriae , licet pufiilae & inadfpeftabiles : unde enim aut quomodo nutnantur , aut vivant eadem , fi non ingreditür in ea fuccus & nifi permeant undecunque vafa ? quod fi permeai fuccus alienus & importunus ad haec loca delatus, & confertim aliquando cumulatus ; maxime etiam valebit haec ffifiamm^atrUL in “ i t f ” / “ 1“ 11“ immutare fie , ut aliquando inflammentur fic infiammata fubeant Abfceffum : quem partim Ventofuatem apoellarunt prS S f ' d i x ^ ' c ye HU VST S , »■ t ar.ttcnl.as >A » cWjilulat ; partim etiam d xere Spinar» , quod velati fpma in centrum membri , quod os ell defies S m ho r09;rnflammaCÌOnem f * Pffermento? fuadet Sum’nrapmr . & emm hoc,rCn praererquam a putredims fermentum autem unde quam ab inflammatione ? quae quidem tanti momenti funt ; ut facile ’quod nos dntimus, etiam unicuique perfuaderi debeant. ’ ^

Tom.J.

E e

CAP.

218

A U R E L I U S C A P .

S E V E R I N U S X II.

Quod non AffeBus hie occultus, & cauffae quaefito fatisfacientes expoßtae. Onnulli cum hujus affeilus & oilis corrupti cauffas exponunt ; non inventa, quae fatisfaciat, ratione peculiariter affe&i oifis perinde , ut a magna difficultate cito fe extricent, ad antipatbiam & ad occultas rerum cauffas confugiunt: id quod in plertfque multis hoc nofiro feculo fieri confuevit ab his , qui rerum indagationis pertaefi, via quam expeditiliicna funt contenti: equidem , etfi perpe tuo non renunciandas hafee proprietates arbitrar i in hoc v'ttio tarnen amp!eilendas non confentio propterea, quod ad Gauffas ratione contemplabfies referri poteil, funt autem, quae mihi videatur, hae. , Scire licet, humorera ilium, qui morbam invehit, excrementitium omnino effe, quod, jam expofitis ante fermonibus hujus "libelli , monftratum eil ; quia funt inquam reliquiae Variolarum & Morbillorum, minimum expurgatorum ; item quae funt non excuffae fuperfluitates capitis ichorodes, quibus obnoxii funt infantes, & his affines pueri : quae fuperftuitates omnes , & materia« fune craffae , vifeidae, pingnes , ac putres adeo , ut contagione commufücari pueris aliis cohabitantihus polfint. Verumtamen cum humore hoc pingui conjunfla eft aliqua ficcitas & exuilio i quemadtnodum in fuligine non dico picis, thuris thymiamatum, & pinguium omnium ; de quorum praeparatione Diofcorides ; fed & aliarum materierum om nium : porro non deeft bifee fuliginibus ßc exerementis cretnor , id quod ofienditur plerifque indiciis, quae funt haec: primum in ceriorum , ac tineae fpeciebus iingulis fua eil cruila j in Iupinari, inquam, furfuracea, & hoc genus ; multo au tem maxime ineélymatis & exanthematis refiduas cruilulas nemo nonnorit. Demde falfas nitrofaique has exeretiones effe confiat, prurigìnofae. Tertio non poffunt non referre fuliginem impreffione materiae, quae tot mnltas cretiones & agitationes paffae funt, a calore partium diverfae : primo qaidem in vafis & conceptaculis parentum ; deinde in univerfa puerorum officina naturali, donee perveniant ex omnibus vafibus ad pollremam cutem —Praeterea fiunt exeretiones iftae omnes non fine fervore , & quìa heterogeneae funt partes fubllantiae vevgentis ad ficcum , torreantur oportet : inde enim Acrochwdonas in pueris evenire docuit Cornelius Celfus Uh, 5. c. 28. & e Junioribus Antonius Mufa, Brafavolus, & alti. His omnibus argumentis confiat , ineffe nonnullam inuftionis notam his exere mentis. Has ob cauffas conjunila fuit, ut dixi, cum pinguedine ficcitas. A t haec qualitas, & natura, fuit etiam o(fibus, quae M . Hippocratis fententia in l'br. de carnibus, ex multa pingui & giurinola feminis portione concefacla & exufla conilant. Itaque ad offa magno naturae confenfu repere has materias , & ab his at traili fubllantiae fimilitudine non alienum eli creai . Atque haec una ratìcv. quam contemplator homo comminifei poifit . Altera vero ratio deduci potei! ex A rid. 1,3. de hiß. animai. 19. ubi tradens de fanguine dick; hunc & partes fanguineas putreicere circa offa : arqui per DoSores noftros omnes Variolarum oc Morbillorum praefegmina funt fanguinea , haec ergo retenta & ad partes olfium appulfa, facile has confidant & corrumpunt. Tertia ratio potei! effe illa »partes omnes corporis, quo robuftiores & calidiores & fanguine inilruiliores, eo facihus promptiufque repellunt a fe noxas advenientes , itaque Gal. 13. meth. feripfit in ter omnes in expellendo validiffimos effe mufculos, minus arteriar , minus his venas, omnium vero debilißimas effe glandular . Ita quidem file , fed nos glandulis imbedlliora dicimus offa, quae plane repellere nequeant incurfus alienorum humorum.

PAEDARTHROCACE.

Sic excrementa haec a fingulis oeconomiae remittere non valeant ofla, reliquum eft , îint & virulenta. Joanne de Vico auftore nis, & aüenationis . Atque haèlenus hae referre licet. C A P .

îi

noftrae partibus rejeifa , cum amplius ut eadem in fe congefta cum putrida , vitium in fè ipiîs excitent corruption funt cauffae , ad quas Paedarthwacen X III.

AffeEhfS definition Oft haec , defmîtionem adomaturis jam nobis , prhnum omnium inveniendum eft genus, cujus quaedam multorum communis eft natura, quam definita res participât; quoniam autem videmus in hoc morbo diftentam in omnès partes fubftantiam, quae Apoftema dicitur aGraecis, Abfcçffus a Latinis: utrumque nomeft acceperimus, liberum eft quidem; quoniam vero Latinum eft commodius, in Ab~ fceffu confiftemus. Quo invento genere, differentia fupplenda eft , vel quae hujus loco funt accidentia propria. Jam autem, quae fe offert, eft corruptoria fpecies , five ratio cui fè fubjicit rs ifomuiptrw, quod diftinxeris, dixerifque (o s) & quia multipliées hujus funt partes : quibus non expreffts ambiguitas dari poffit : nam aliae partes offis ab gifts morbis occupari folent , ut a Sypbtlide media offa , fie addideris ( circa avticulum). Quoniam autem proprius pueritiae morbus eft , 8c horum articuli potiffimum abfceflionem hanc incurrere confueverunt, hoc maxime pro diorifmo retinendutn apponendumque eft , ut dixeris (in pueris) : cauffae au tem , quae mngnam lucem afférant, exponéndae , quae funt fcilicet fpermatis , & menftrui fanguir-.is, inquinamenta non repurgata, cum quibus cauflîs fi generationis modus poffit exprimi, fiet hoc fane, cum fingulari definitionis gratia, qui mo dus eft per congeftum. Jaroque cum nil intrg. complexum definitionis venire poffit, quod definiti nomine non comprehendatur, atque etiam nil a definito contineatur, quod definitio non exprimât, atque explicet ; fie jam collegimus abfolutam definitionern, atque adeo dicimus ; Paedarthrocace Abfcejfus eft cormptorius, feu fphacelifmus offis, circa articulim in pueris, ex primis fpermatis, & menftrui fanguinis,, inquinamentis non tepurgatis, per congeftum illapfis & computrefaclis, natus.

C A P .

X IV ,

Num hic Affeühis Graecis anùquis notus. Ptaflèmus equidem omnes, ut facem nobis in hac re praetuüflet quifpiam ex auètoribus Graecis , ut qui diligentes, & exaiîi in uno quolibet argumento pertraftando, fuere, quod autem ipforum nullus ejufce rei meminerit , excitaret quidem nobis admirationem , nifi fortaffe cognitum hune iili morbum dubitarem : qui morbus fexcentum ab hinc annis, ni fupputatio fallit, mortale genus invafit; num ergo nullus Graecorum memoria fuit hic Affeftus : an vero , ficut Syphilidem non îgnoratam ab iftis plerique voluere ; propterea , quod fymptomata luis ejulilem nulla his obfcura fuerunt : pariter & Paedarthrocacen eofdera non latuifle perluaderi poffumus : atque etiam , quod ad cariem offis univerfalem hoc yitium re erri, non eft abfurdum ; fiquidem eo propofito, quod ante fnonftravimus, ulcé ra am liane oflium affeètionem ortum habere , a male purgatis aut intro relapfis a iumma facie corporis humorum excurfibus, & exanthematis, Hippocrati, GaleE e 2 no;

230

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

n o , Aetlo non incompertis, ut Andreas Laurentius affirmare vifu; eft , in l. 8. hifloriae anatomicae quaejl. 9. atque etiam Francifcus Vallefius in l. primurn epid. feEl. 2. & in l. 7. ejufdem opens , t. 94. Sic profe&o fit , ut neque iis Abfcefi* ius hie ignorari debuerit . Porro non ita fortaffis accurate deferiptus ab iifdem fuit uterqiie affe&usy propterea, quod ob exquifitam viftus rationem (verba funt Laurentii ) mitiora effent omnia. Ad hunc modum plane conftat fieri potuiffe, ut in Afclepiadarum notitiam venerit hocce vitium, 5 repiitov& nomine comprehenfum. Quinimo faftum, ut comprehenderint; fie animus eft oftendere, ut mirum , ni demonftrem etiam . Neque obftat, quod non meminerint Graeci multorum accidentium , quo modo fignificavimus, qnemadmodum non refert , quod de variolis non tradiderint. Re autetn vera Spinam ventofam Veteribus aliquo pa&o notam evincimus , ex Razae ver b is , part. 2. Contin, 1. 15. c. 5. deferiptis, Pandolphino quidem non compertis : quae funt haec. In 2. cap. de morho, & accidente dixit tandem, quod Ventofitas fpinae fit ex humoribus calidis , corrodentibns , & perforantibus , & derivatur hoc ■ nomen a perfoutione. Addidit & ibidem loci Razes ; In fummis cauffarum dixit , abjierfio fit in offe, ex fuperfiuitatibus prohibsntibus, cum abjlerfione ipftrum, quod non oriatur fuper Mud caro, fed debet fricari, ut bona fiat conditio , ad generandam camem , fuper illud . Dico pojfibile eft , quod caro non generetur fuper offd zorrupta y'non ex parte ipforum vtfeofitatis, fed eoy quod patiuntur complicationem vnalani , & erit ad modum ovi in generatione faniei , quoniarn videmus os perfora tum in groffitudine afpera, & fuper illud non generatur caro radicitus . Haec ille, quibus jam indubitato vides , non aliam Razae atque Arabibus fuam Spinae ventofitatemy quam Graecorum Teredinemy neque hanc fuiife aliam, quam illam: ita nulla prorfus, quam diverfitas nominis intercede, quas ob res jam conftat cognitam antiquis Paedarthrocacen fuiife . Illud nunc judico difquirendum , num Galeno rtpiii'ov©’ nobis cariei nomen corruptionis an corrofionis fit ufu . E t ambiguae profe&o fignificationis apparet fuiife ,- libr. de caiif. morb. c. 11. in quo loco foraminulenta ’ caries, quae ab acutis humoribus erodentibus profeEia efi, difeernitur ab unaquaqut offis afperitate, quae cauffam quamcumque aliam agnofeat ; verum aliter l.de differentiis morb. c. 5. in quo loco auElor offa putrida fimilia fecit lignisy quae funt vetu/late corrupta: quern offis affeftum com. 3. de fraElur. text. 20. cum Hippocrate fphacelony id eft, confummatam oflis corruptionem vocavit : omnibus autem modis cariem Galenus potius ad corrodentes, quam ad corrumpentes, cauifas vifus eft retuliife ; quamquam Razae fententia recitatis modo verbis videtur ea fuiife, ut fua fpinae ventofitas, & taridon, teredinis corruptum nomen , affeflum & cauffam utramque corruptoriam , inquam , & corroforiam, faitem conjun&am comple&atur. C A P .

XV.

An Ventofitas fpinae, ab Arabibus auEloribuS deferipta Paedarthrocace congruat nofirac. E Ventofitate fpinae primus omnium, quos novimus , feripfit Avicenna : cujus verba recitata femel fuiife referet non pauci ; commodiifimus autem hie locus,’ in quo difquirendum proponimus, num ejufmodi , qualem ipfe Ventofitatem fpinae deferipfit, fit Paedarthrocace noftra. Vento/itatis , inquit, fpinae cauffa funt humores acuti y penetrantes in os & corrodentes ipfum > & incejfus Ventofitatts fpinae,

P A E l A R T H R O C A C E .

221

nac, eß inceffus doloris junElurarum . Vemm tarnen materia in dolore junElurarum eß in tarne, & in ventofitate fpinae eß in ojfe , & ejus additio corrumpit offis partem urtam poß aliam. Dixerunt quidam , quad fp'tna ejl J'pafmus in toto corpore propter ulcus, & non ajfirmatur. Haec ille. Profellus autem & de hac re , ficut audifti fuit Razes, licet diverfa , vel parum refpondente fententia . Ex Arabiftarum vero ichola, qui raeminerint cujfdcm vidi fuere Petrus ab Argillata: cujus etiam verba recitavimus ; ac Nicolaus Florentinus-, & Jo. a Vigo Genuenfis . E cultis vero feriptoribus fuerunt Jo. Langiur,, l. 2. eptjl. & Joan. Manardus , lib. 7. epiß. 2. fed omnes hi quidem aride ac jejune. Plenius e nuperis Jofephus Pandolphinus, vir a nobis faepe memoratus j neque praeter hos alii de hac re tradidere. De quibus omnibus , quod ad inftitutum modo fermonetn private pertiner, fic equidem judico j Principem Avicennam in primis audiendum , nam Nicolaus & Joannes a Vico, atque alii , funt hunc praeerpue fequuti , Nec fat video , an hi omnes rem ab experto tradiderint ; quam vere fi noviiTent , neceflaria pleraque confcripfiflent: aut fi ejufmodi non fuit iftorum praeceptio ; vel mancara hanc 8$ potiffima parte defeftam fatearis, oportet: ac deferiptus a fe affeilus alius erit ab eo, quem nos confcribimus. A t Pandolphinus Spinae ventojitatem, & P atfiarthrocacen, unam eandemque rem fecit, quod nos equidem non ita facile volumus afie ri : nimirum, quod non omnia confentire , quae in uträque hypothefi ftatuuntur , apparent. Primum , quod non corrodentes per fe humores Paedarthrocacen producunt, neque in hac aliqua corrofionis eft forma, fed corruptionis & fyderationis„ Deinde, quod Avicennae verbis in dolore praecipuo videtur affeilus efientia conflituta; fic enim ait: Verumtamen, materia in dolore juniturarum eft in carne, & in Ventofitate fpinae eft in offe. Sic equidem ille de perdolente Ventofitate fpi nae. A t vero in Paedarthrocace nullus dolor eft pungens, aut qualifeunque alius, praeterquam fub uno ulceris Abfceffu. Deprehenditur ergo falfi Pandolphinus , qui infeparabiletn ejufmodi dolorem a pertraihto morbo pofuit. Sed & Petrus ab Argillata fphaecelifmos oifium mediorum , a penitiifimis Jbfccfiibus cum camium corruptione conjunitis , & penes communes cauftas & affeilus, quavis promifeue aetate profeitos, non dubitavit in fingularem atque eximium Spinae ventofae charailerCm , & cenfum, inferre; quod a nullo priorum ad quos attinuerat , eft utique failum : a quo auitore prompta hercules conjeilura mutu^tum , atque imitatum , Joan. Janucnfem opinari licet r qui Vir teredines ojfium a lue Venerea procreatas, ad hunc Spinae morbum liberiote commento revocavit j vel hunc ad illas, confufis affeilus utriufque rationibus : quando citra cariem malum hoc fpinae definierit Princeps : ad cujus fententiam , hac eadem de re, profeffus eft ipfe Vigonius plus fcilicet Avicennae verbis accommodans res, quamverba rebus: ita fcilicet corrupta, longo jam tempore, feribendi fides eft & auiloritas. Sed nos ad primum fermonem redeamus. Dico igitur Paedartbrocaces morem non effe, qualis eft arthritidis, aut fi mavis doloris articulorum, quanquam oifium junilurae funt, quas nos pofuimus AbfcefIm federn. Sed neque hoc abfolute protulit Avicenna, fed ait, & inccfus Ventofitatts Jpmae eß tncefius doloris junElurarum, verumtamen materia in dolore iunElvrarum eß m came-, & in Ventofitate fpinae eß in ojfe : & ejus additio corrumpit el’is partem unam pofialtam , & r. vel ut alter codex habet ; eß ejus accetTus , xe. dtlauo, vel progreif0 cornmpens . Quibus verbis docemur diferimen ineuntis atteitus , & pregreifi, ut mcipientis quidem fit corrofio fortafle levis & os tantummodo lambcns proveili vero corruptio fit & Abiceffus amplior. Ex

222

AURELIUS

SEVERINUS

Ex his omnibus non violenta tandem una fuafio nafcitur ; qua credamus , vel alium efle plane fpinae morbum , quam Paedarthrocace noftra fit: vel adverfus fecuras & certas Pandolphini thefes, omnino plurimam effe nobis dubitandi anfam ; ubi fcilicet omni detreclato demonftrandi conatu , noilram opinionem non promoveamus in tanta verborum Avicennae parcitate ; teftimonii fui obfcuritate j ac Vulgatae interpretationis incomperta fidelitate . Ad extremum , fenfus noller & decretum eft, fi Veterum teftimoniis &au£loritate certamus, non magts in Paedar throcace definienda obfervaturos nos efle, quidPrinceps Avicenna, quam quid Ra zes , inter Arabas omnes Medicos experientiflimus , atque aevo & ufu medendi confummatiffimus, profeffus ell; eo maxime audiendus , quia cum primis & optimis Graecis magiftris mire conientit fie, ut in Ventofa ifta fpina excutienda , noyi nihil in medium attuliffe videatur, quam quod decreveriat iidem. C A P .

X V I.

Differentiae. Aedarthrocaces non uniformis alioquin, ut plerique morbi omnes, fed plurimum a fe ipfa diifidentis, differentias haud quidem conftitutivas, quae nullae funt, verum eas, quote modum immutant, hie nos exponemus: rejeilis tamen iis, quae parum ad curationem faciunt, atque illis, quae ad hanc maxime fpeitant, amplexis. Has autem applicemus oportet ad fubje&um , cui fanitas & morbus natura inhaerent ; aut fubjeihim ipfum non tam fimpliciter , quam fecundum modos & affeiliones, quibus informatur, obiervabimus. Ex priori genere cum crafis & conilitutio corporis, habitus, ac textura fin t: fecundum haec fingula difereveris hominem , qui. fuppofitus eft affe&ui . Sed multo fortafle certius definitiufque pertinebit expendi aetatem ; cujus firmitudine , aut imbecillitate , levius ad morbum a lii, deterius alii fe habent. Ex polleriori genere, id eft, ex modis, quibus affe¿tum eft corpus, prima differentiae ratio fuerit 3 fi perfedle morbus inhaeferic, & , penitiffime illatus, haud multum curationi pateat: fixus inquam , aut infito familiae ebaraftere, aut Venerea pontage 5 aut malo corporis habitu, quam cachexiam dicunt \ aut (i citra haec fit affe&us, & leviufcule impreffus. Alterum differentiarum caput erit eorum; quae confequuntur formam in fubje£lo . Ex his magnitude, vel parvitas, multitudo vel paucitas , locus , mqtus, ac tempus eft: fecundum quas lingulas circumftantias , ac modos , vitium dilcrevilfe difficile non erit e l, qui diligenter fingula percurret. Ad magnitudincm , fpatium quoque pertinet; fic Petrus ab Arglllata pofuit Paedarthrocaces modos j aiterius quidem totum offis ambitum complexae., & ad medullam ufque progreflae ; aite rius vero partem ingreflae: at Nicolaus Florentines album pofuit in fummo verfantem ; alteram profundius dejapfam: Vidius vero ad alteram offis partem transgreifam etiam fecit. Sed tu partitus ad fummam fueris, vel latius patentem, vel finibus anguftis conclufam. Quod fpeilat ad tempus; hoc vel difcretum pendes: fic initium, aut incrementum, aut ftatum, diftingues; vel non difcretum fecundum has certas partes , fed fecundum abfolutiorem alium dimenfum capies , turn longitudo fe offerret , aut brevitas. Ad quern ordinem accedit proxime divifio motus, tarda procedentis, vel acute. De qua re fic Razes ait; & juxta modum aiuitatis tpfius materiae , erit rriahtia & velocitas ulccrationis ipfms. Sed loci difcerniculct funt haec ; nam aut ipfemet articulus affctlus c jl, aut proximae partes offis; proceffus, inquam-, aut pars

DE P A E D A R T H R O C Ä C E .

22}

ritener, aut reliqwte. Cactetum & artici'. It di/cemendi funt , namque vel t.irtuum, ve! partium mediarum malo tenenti.ir . Eqtiidem ad os malae fupremum , & circa nodos periods, & cojlarum, cariofum hoc Apojlematis genus curavi ; ut inter alias memorata Bibliopolae filia, &c. Suecedit ordo tertius, qui cauffarum eft ; quae ficut oftendimus intarnae funi Temper; quartina quidem efteftricibus , ante relatis , addere pores adfluxutn atque congellum divifim aut conjunòtim, uri videbirur : materìas vere diftinguere potè-» ris, vel picuitofas & putres, ut Langio vifum eft; vel fanguineos ichores putres, quae noftra opinio fuit ; praeterea corrodentes aut corrumpenres , eomplexim aut ftparatim: principio aut deinceps , prout cafus fimul & opinio tua feret ; item finceras, mi ftas ; craifiores , tenuìores ; coftiores, crudiores ; dilutas, falfas, nitrofafve; benignas, malignas; multas, paucas ; adliuentes quotidie , vel fine adftuxa vigentes. Quarta denique feries eft effeflorum : fecundum quam dixerit , ab offe primi genio, ficut jam oftendimus, Abfceffu indiuftum in carnes ulcus latum, vel anguftum ; aequale vel inacquale ; purius aut putrius ; fimplex aut multiplex : & ad fummam fic aut aliter afte&um , ut ulcus omne partiri confuevit. Citra quod ulcus offe edam effe corruptio non diuturna potei!, ita ut pars una differenàae fit; arthrocace carne contesa ; pertufa & hians altera . Ad haec videris an morbus do lore vexat, an hujus expers eft. Itemque num fébrem inevexit , aut fècus : hancque vel perpetuato, vel interroittentem ; heöicam aut putridam : maciem aut neutrum corporis ftatum , &c. Hi tibi iatis ex pluribus , qui nunc offeruntur > effe poterunt differentiarum modi. c a p

x v ir .

Symptomata, & Indicia. Xpofuimus in Paedarthrocace jam duos praeter naturarti afTeélus ; qui (imt morbus & cauffae. Tertiofuperfunt Symptomata, quae nosvariis morbi tem poribus applicata, fecundum haec eadem digeremus. Primum ea re notata , quod morbus hic longiftimus eft, ut qui ofiìs intimi viti» continetur. Initio igitur tu mor eft globofus, interdum preffula rotunditate; indolens primordio , ante carnis exukeratum ; dolens aliquantulum ab exulcera tu •• quae ufcufcula duobus polì menfibus, vel circiter adveniunt: atque haec quidem tempora funt initii atque incre menti, quibus temporibus per angufta foramina, miffo fpecillo, contailum leviter vitio fentitur os: mox, in ftatu confummatus, depreheniitur ofiìs marcor & confummata putredo . Cujus-mador varie diffufus in carnes vitiatas , eas in varios Abfceffus & ulcera pertrahit; nifi tarnen haec arte magiftra praevertantur & aliqua ratione redimantur . Articulis, ut ante ofiendimus, infeftum vitium eft adeo, ut ignaris hominibus ofiìs luxati fpeciem praebeat ; quapropter ad repofitum capituli cöntre&ata pars exafperatur . Praeter haec affident 8c alia nonnulla , quae funt in omni carie pFomifcua . Interdum febricula quaedam tenuis , & pufìlla , corpus tenet. Interdum macies &. cachexia, quae non minime verenda funt mala; praefertim in cachefticis gracilibus, & male habitis impuberibus. Succedunt hic figna, quae Paedartbrocacen ab Anidride ac luxations, fimilibus plurimum atfeélionibus, fecernant & feparent: de qua re fcripfit haec aliqua Ra zes; Dico VentoJitas Jpinne ejl ad modum dolorìs , fed materia in dolore articulorum erit in carne & mufcults ; fed in vitto fpinae > haec materia erit in offe & par-

AURELIUS

S EVERINUS

parte tjus ; corrumpitur caro vicina ei, & , juxta. modum acuitatis ipft us materiae, erit tnalitia & velocitas ulceration!s ipfius. De cognitions quoties videris articulum ingroffari cum durabilitate, non defictet vitium, f cut deficit articulorum j fed quoties perdurat in difpofitione ipfa, fiet acutius ambulando. Haec ille . Ad quae nos fubneftimus , Sc hafce alias notas vitii difcretrices; Prima , Pae darthrocace familiaris eft puerorum ,• unde primis a nobisnominataeft ipfa. Secunda , quod poft recurrentes variolarum, morbillorum , ceriorum , & achorum, la¿Juroinis , ut dicunt , ac tineae , negatas imperfeihique repurgationes fuccedere folita fit. Tertia quod os prius vitii vim fentiat, qua circumobdufta caro. Quart.a , quod cum artus impetere folenne fit huic vitio , maxime tamen articulos laceffit ac ferit . Quinta, quod malignam vim prae fe fert ; quam vix ulla Medi ci providentia, & fedulitas , venieruem ,ant evert ere aut aggreflam curare valeat . Taceo dolorem periofteae membranae punftorium , a qua ipecie diftam hanc fpinun volunt , fi placitum Avicennae fequaris . C A P .

X V III.

Prognojlica, & Judicia, Raedare quidem enunciavit Hieronymus Fabricius in operum Chirurgicorum parte pofteriore, qua curata fibi funt ulcera cum ofle corrupto; quodeiufmodi vitium inter maligna cenfetur , nitiilque Medicos, etiamnum praeftantes, tarn mire fatigat , quam oifis una corruptio . Quod fi diilum ell de omni promiicue carie : quid de hac amabo te , quae prorfus intimos articulos, nerveafque partes, fubdola & ineffabili quadam antipathia convellit ? Infolens igitur fi quod aliud * & infinite molefium vitium , odiofum autem ideo , quod fua temper malignitate firmum , irritam omnem induftriam & laborem hominis procurantis facit. Acerbum etiam atque atrox , quod non admodum multo tempore natos matr/bus abripit , quamquam hoc vere non tarn uiceris quam cacochymiae culpa fit ; enimvero vitium unumquodque oifis perniciofum fua natura non eft ; led quantum euratu longum , tantundem etiam tutum eft •, exemplo autem efTe poteft Marylli puer a Gal. 7. de anatom. aggrefl'. cap. 13. memoratus ; cui puero ex iftu & prava cu rat ione corruptum os peftoris , patulumque fic , ut vifcera viferentur , fanatum excifione fuit . Si quod igitur periculum fubeft , velad partes, quibus contegitur, referendum eft, vel ad cauffas, quae produxerunt, vel ad fymptomata , quae funt adjunfta : puta cachexiam, febriculam , maciem, &c. quae in /. de congefu, cap. de praefagio, funt a me plenius expofira . Verum enimvero , quoniam articulos apprehendi conterique ab hoc uno monftratum eft, ob id a mutilatione teepe non evadunt hi pueri: quin motus abolitionem aut depravationem , aut Ancylen plurimujn incurrent h i, quibus peoitiifime propagatum eft vitium.

C A P .

X IX .

De Paedarthrocace, vel ementita, vel non tonfummaut. Ntequam autem ad praefervationem nos accingamus, pauca de ementita, vel non confummata, Paedarthrocace, dicemus , occafione ex praecedente captte iurnpta. Itaque oifis AbfceiTus, circa articulum , perpeflos fuifte pueros nonnullos novimus; quippe Thomas Androlus Barolita , atque alter nomine, non compel -

tus,

PAEDARTHROCACE,

zi<,

tus, cujus os tibiae mediae tumore tentatimi fcalpro derail , coram D. Ferrante Pagano , integerrimo domus Incurabilium gubernatore . Item Francifcus Cicero Averfanus offium tumores perpeffus , féeundum anteriorem fhoracem . Denique pueila, quam curavimus, cum Aioyfio Vita , auditore & obièrvatore meo dili genti, ad D . Petri Majellae in plerifque corporis partibus . Veruni enimvero , non efi haec utique nofira Paedarthocace, verum alia fimilis affe&io. Quamquam fi falleret obfervatio Paednrthrocaces , nihil alioquin in medicina perpetuum eli , ut fapienter ab Aurelio Celfo notatum eli . Quoniam autem Paedarthrocaces me moravi (blennes cauffas traduces parentum contages, & horum reliquias, variolas, & morbillos, libet mine affumpti argumenti , & opinionis nofirae , confirmatione commemorare , id quod retulit fua expertus fide Paraeus ; Plerifque hac lue taftis pueris , tam Aerai & humerorum articulationes , tum brachìorum epiphyfes & homoplatarum capitula corrupta Sc abrofa : quodque tefiatus efi Alfarabius, vidifle fe plures pueros, quibus jun&urae fuerint Apofiernatibus correptae, ita ut ex his nonnulli genuum motum amiferint , quatti rem cavere non noverunt hi , qui curarunt D . M . Antonium, Exceilenti/fimi Principis Maydenfium fijium, qui ex his e&hymatibus, perperatn expurgatis, Abiceffus in cubitis perpeflus, labefa¿lata horum articulatione, intenfis ad unam fìguram brachiis reflitit. Abfceflus capitis fubcutaneus pofi male purgatos , variolas , & morbillos , in pueila quadrima , ad furcellae victim obfervatus jam mihi & folerti Medico , Joanni Alphonfo Ferri Ilo, C A P .

XX,

De prae/ervatione, Aedarthmace priufquam exafle compleatur , jam turn ab eo tempore qua fe prodit, operae pretium efi anteverti : quod flet feilieet , fi concepturiens , principio vitium & materia , quae fubjicit incunabula , continuo diflipetur medicamentis, tum internis, tum externis. Prioris generis, quae maxime fint accommodata, atque praefiantia ; ha&enus , qui tradiderit mihi compertus efi nemo , led ncque genus , atque aliquam iiforum rationem attigit quifpiam , quae mihi quidem aliquando meditanti viia eft illa , fuperiore nofira demonfiraiione , credo, luculenter apparuit , affeihim hunc ini fio foetibus humanis inficum , propterea, quod cum principiis noftrafe formationis accedi t . Jam vero, quamvis patrocinante natura, per plenos exanthematum ac variarum expurgationum Abfceflus faepe fi nivi confueverit; tamen non fit propterea , ut cum his levamentìs eximatur per petuo, materiae copiofiorìs manentibus adhuc feminariis , quae a pufillo pueri ca lore vinci nequiverint. Ob haec omnia, magno ac pertinaci labore, videtur opus, ut non ejecta primo naturae Audio labes , caeterum opera noAra deleatur ; hue igitur divina Paeonis intelligentia ; hue Aefculapii ars ; hue omnis Cratevae fupellex parata eAo. OAenfum a nobis fuit Paedarthrocaces vitium , exoAofi Syphiliae proximum : quapropter analogifmo quodam ufi nos, pariter hanc, ut illam exficcandam , tum en ; i, tum per halitum difcufiìli, ratione putamus. Sed fudores apuberibus, aut arie hrmis, non incommode quidem omnino ; ab impuberibus vero fuo modo fil imeli poflunt 5 ab infirmis ac tenerioribus non item. Verum, quae non apparentem quidem ocuhs, fed obfcurum exhìbent exhaufium, quae ab omnibus ferri at que acctpi poflunt, efi tamen adhuc incertum , qualis ifiorum debeat effe ratio . Pom. I. ' F f Mi-

-2 2 Ó

M .

'A U

L I U

Mihi nerfcrutanti videtur illa commodiflìma , quae vivida quaedam , & infita vi va leant emundare : nimirum, quae naturae vim non mferant, fed familiare quam * „ ; me fot jam autem ego dum materiem omnem medicinalem luftro , & per i v o f-riplicém ; animalis plurimum per fé ipfam commendabihs effettui- ; qmppe ae naturae, atque cabri plurimum: eli confentanea. Ex hac vero, quod senus fi? p ^ t^ u a m Angue* & Viperae ; qui quemadmodum Jofephus Quercennul in Pbarmacopaea rcjlituta, notavit , hyeme tranfeunte , ac veris: mitro fub 1 rum omnis parturit arbos , aethereum inde imbrem ac neètar , K rT h S » m C h ™ i c r ; o c a n t , exhaurUmt . Sed & Hìeronym» C ardam i, ad TwmemVchiepifcopuin Sai® Andreae dyfpnoea laborantem , hoc: Fiq u o necdum excogitatum eft majus, affent, quod phtiilcos- & elephanI r Z ì l lue Venerea quantumvis graviter lahorantes , praeter omnem fpem ad inteo’ram valetudine™ pentade fic, ut pingue, eofdem reddat, certi, deploratorum obfervatis experimentis . Jam vero ubi inftes , memorans nobis diverf Pfnrtem • praeterquam offendi confimìlia fanguims inquinamenta agno^ » erfum : ad haec & Md0 V 10 Abf io ’ f f f g naiim Viperae c. 28. monffrabimus carni vipennae peculiare™ virtutem a- l,-mhorandi conco£lricem faculratem , tertiae, quae in membris perficitur , cjftìom r atqui vero tertiae coitionis vitium eli Paedarthrocace ; ficut jam confti-

utr praeparandae Viperae modoe exponam ; quorum genera funi car• ‘U r,i,s feu cinis, eflentia, de quibus omnibus & Quercetanus, _& AbbaVridldere ' feleitiora nos aliqua defcribemus. Jofeph. Quercetanus ^ part. 3.

itb. tie òp g y rape qua

S S —

’/ 3. tabtt ha»;

Me»fi ] « « ,

Viùeras , ex quibus & cauàam & caput ab/icies p attern in, J carnem vero, minutimi praectfam, indas cucurbitae vitreae , per M m v v m f i . y f M eàlìdiflìmr fudorem ipUtres ai‘t..(i u ' ’ ne fum) hums aerem e Viperarum exhalatu vitiatum & rum pellas [ ' r j h j uperf unde fpiritus vini alcolìzati , & TberebinthtÌ m T & v i { una } 'utfupematel Sto digitis digerantur vafe occlufo hermettce m l t n„t kmo calidi(fimo, duodecim dierum /patto, donee tota caro Viperarum dif-

abjeBis faecibus feparetur menftruum in calore bai}Z ) & det coagulimi, cui denuo affunde fpintum vini caryophyllatum } /ac ctrculentur in pellicano decent dierum /patio, & /eparato men luto remanebtt caroVipeZ u m opime preparata , & effenfificatd : cui rn/ce, /ub blandum ignem, ole, aneZ i Vcinnamomi , ana /crup, unum & /era,s , ejfentiae croc, & margantarum , I n f e r i ~ ctrn mucagme gumm, tragacantb,, finge p,litiasi vel fivis cum pane tnticeo arido acuito, rnoreVeterum pajiillos. Hujus medicamenti exbibeatur /c. i *-j ad lelram , peftem , & ad omnes venenatos affeBus*

Ouod fi tibi pretiofa , & fubtìlioris rgms arte conquista » Viperae praeparauo „ 'k en • magis autem amatur communis placiti ratio : en Aetius , qui TeZ ir r . m c inter « t e r » profiflus eli de Viperae falitas; hos'in furnma praedicat tales, ut nullus fere fit morbus , quantumeunque defperatus qui nonedometur hifee falibus. Horum autem emendatiffimam praeparationem aoud Tofephum > in opere Pbarmacopeae rejlìtutae, ieges, His exaills-, cura te orn ili folvere non oportet fed Hominem continenter in optima viaus ratione confervatum medicarnentis lenibus; quae orò. hlavata, id e fi, in annum vocavit Alexan der Trallianus, & Aetius , in c u w m e podagrae , tuebens,, Iliud autem b e n t ,

P A E D A R T H R O C A C E .

22T

ve’ radicis rhaponùct decoflum, vel aliud quidlibet hujus generis \ oblacis iìngulos in menfes th^riaca vel theriacis paftillis, quos dixi. Haec quidem adverfus cauffam antecedentem funt medicamenta ; eaeterum ad cauffam, quam dicunt, conjunéiam, & ad partem fub initia extumefcentem, opus efl: medicamentis exhaurientibus & abfumentibus , quae dirorrivépiivoi dixerunt Graeci. Sunt autem valenter attrahentia fimul & difcutientia , quae quidem ad hunc affe&um abigendum, quo valentiora, eo laudatiora : debent autem ad pyrotica ac cedere , dummodo talia vere non Jlnt : quare de genere di ¿io Chymico fuerint efficaciffima ; utpote quae penetrantia funt plurimum, atque ignea. Ad hunc ieitur uium puto commodum of. camphor.ol, menthae , ol. falis , ol. croci , ol. bryon. ol fulph., ol. calcìs vividae, ol. cojìi, quod defcriptum ad frigida Apolìemara lègimus, apud Diodorum Euchìontem, I. 2, polychjmiae §.5. quod. Cojìi urie. 1. PìpCTiS , Pyrethrt , Eupborb. an. drach. j . Cajior. unc. 1.

vel'o/ ^deU/picae

c^*°^^ ^

^ * 's * veb ^autmo > <fttod melius erlt ,

Haec nifi rem praeftent -, vel edam nifi praeftitura confidas ; id quod efficaciffimum proponete fuper omnia poifim , eft ignìs attuofus , quod remedium equidem ufitatum in plerifque comperi mirabile . Teftis autem ell mihi locuples Win ter multos , Auguftmus Saulinus , Medicus Neapolitanus apprime doéfus , qui , non femel expenmento , neceflarium hoc praefidium faepe praedicavit Sed & cum Jo. Antonio Foglia , Medico confummatiffimo , & cumprimis celebri , collega , valenti ifimum hoc remedu genus ìnftituimus exfequendum ad ulcerofam malleoli afteflionem ; qua cum ingenti tumore , tenuique febricula , diu la b o r i verat Thomas Adulcius , Fortuna Senenfis films qui longo demum labore reftip , US,rftm- Q -Uar tem Cura yendicatus a Fphacelo fuit Jofephus Magnifici Thomae Floihli films , (ex annos natus , quam alioquin exitu felicem operam ; ut aliena § £ ? £2 t£ r ' ? ?r0ChT l ; pr° ? .axime Periculora vituplravit invidus quidam . Neque alia fane catione liberata fuit , a certa faciei mutìlatione , filìa To a™ 1,9 a Gref or!° ’ hbrarn compaginato™ ; quam cum Joanne Dominico Comes Medico vigilantiifimo , curavi , fecundum genam eodem Abfcefiu gravi ter tenta* tam . Reieram autem , fi patiatur anguilla tempori* , eos omnes quos certe pfu-

nLT°R ’ ! na Valetudinan° > fuae meolumitati reftitui ; quorum aliquot novit Joan nes Baptifta Caputus , Medicus humaruffimus , ac rerum bonarum apprime1 ftu-

C A P.

xxr.

C ara ti0 ,

univerfale confilium, brevi definìvit Petrus ab Araillata C Urationis fut operis alias memorata: cui , praeter communem totius corporis S e a -

tttrtia J *

"ffarTa* ^

Vlfa eft'praecipua per Chirurgiam eradfeatio vini ne-

faua. Ego m m , ait, jam -toturn unum, focile brachit removi • & fafi

ì>

ito

vide caput proprium , in primo h b . c. de cormptione o f ts .

aomura

Haec ille Niti-

228

ritur autem uno ilio axiomate curatio Petri, quod orane ahenuir« proprie dittum f é putre & corruptutn, eft auferendum primo ; inox ulceris obduttio procuranj a Veruni ut hie rite finis obtineri poffit, propomtur fcopus non unus, fed mul tiplex , quotus ad unguem in univerfo cariei , feu teredine , vitto fpettandus a nobis eft Primus quidem ad procreandum callum ; cujus rei memimt. Gal. /. 6 with m il r < Interea vero detrahenda eft ofiis portio canofa propterea , quod non inutUb tantum , fed etiam noxia eft, impedimentum adierens unitati. PraeteÌea providendum e ft, ne acres humores , aut paulatim m laborantem particulam contrahantur* aut aliunde confluant » Triplex ieitur eft omnis fcopus. Primus, quo prohibeatur, ne humor paulatim collidatur vel ne influat ab ulcere , Secundus , quo detrahatur id , quod emortaum eft Term s , quo callus provocete . Quantum ad humorqm pertinet, cuX in primis eft, ne nimius contrahatur in corpore, & ne file, qui jam con1 S T eft feratur ad partem infettato . Ne contrahatur efficiet accommodata vittus ratio Sed ne, qui contrattus eft , feratur ad affettuvn locum ; ad hoc obtinendum ihgulariter competit fanguinis miffio , aut purgano. Jam vero ,s humor, qui «Ttinetur in morbofo loco , ne vitiet diutius infidens , educendus eft quoquo S o licet. Sic ulcus exficcandum eft, ne ad os carne nudum dimanet fames. His attis exficcandum eft os emortuum : jamque fi vitium fumma offis attigit , eft fralnrn deradendum, ut Celfus nos docuit cit. loc. , . sTTero profundius pervafit , crebris per terebellum foramimbus eft pertundendum quae ioramina tantum procedant, ut canes adaequetur , nec defiftendum ab e S o n e (Celfus a it), nifi cura de fana parte vifum fuent extntum , id omne ouod vitiofum erat ; indicium autem hujus rei fuent , quod o s , quod mgrum & Joraminofum antea Jerfpiciebatur, album nunc , & fol.dum , ocuhs fpettandum fe nfferT si Tuod pingue inerii candenti ferramento eft inurendum , donee abfumatur qùicquid in Abfceffu praeter naturam advertes : aut nifi permittatur ignis ufus, S S s V f t i lis, ad hoc paratis, tranfigenda res eft : de quorum delettu , praeparatione , ufu & adminiftratione , Pandolphinum , & alios, de anfracluofo Ulcere fCrSieTitiùmlead0aÌteram oftis partem penetravi*, exfcindendum id eft ; quemadmodum ie fecifle perhibet Gal. /. 7» de anatom, admrntjlr. c. 13. in puero Mainili ; cui cum ex ittu & prava Medici curatione pettoris os corruptum apparerei, praecidit totum, quod vitiatum erat. Id nifi fiat, hoc eft , fi quid corrupt, relmquatur cicatrix vitiofa & adhuc humida inducetur , & ulcus fentiet recidivane atque diruDtum. Haec detettae cariei Curatio eft. Caeterum fi cutis ìntegra eft , ad fi guraci lìterae X concidenda, atque orae diducendae, ut fpatium pateat , adhioendaque ferramenta, & omnis ad fummam Chirurgia : quae cum mhil prorfus evarìet a Draefcripta, eft eadem exercenda. . His expeditis, mox ofli excifo porus inducendus reftat , quod naturae relinquitur- tantum Medicus , qui eft efficiendi focius , impedimentum adimere debet : O'iemadmodum explicate docuit Galenus, antedido methodi loco. Id autem cum fit duplex • exerementum tenue, & craflum , ut 3. mefh. ?. tenue quidem exficcabit, craflum abftereet. Quoniam autem os vehementiora fuftinet , utpote frigidum, òc ficcum* ac fenfus minimi ; propterea vehementioribus eft urgendum , five exficcantibus, five detergentibus : ad quam rem probata funt auttore Ga.en. z. de campo/, ■ med per loca e. 16. 17. medicamenta v.urct?[j.<trixu, ditta, hoc-eft , ad tracturns accommodata. Praeterea ejufdem Galeni teiiimonio , tradentis , in l. 3. metn. c 2 & in 6. meth. c. 6. pulvis aupwiTi-AÓt, id eft , cams proauBivus , qui o?n~

D E

229

Rat ex Inde, Artflol. fartna Erui, forma Horde}, T hure . Sed cum eienendus rial lus eft y pulvis ex Inde, AriJU odta, forma E rui , maxime confèrent Haec & Vi tüi, yiri cuneta videntis, medicamentorum, & feoporum, ordinatio fuit ' Sed addam his pauca, quae Razes ad curationem praecepta reliquit .* Minutio fiat primo de proximion loco; illitio fiat cum eo, quod confortât locum & fol dat particulam ; purgetur corpus de fuperfluitatibus calidis; generetur fanguis humidus modicae acuitatis; fuperponantur iocis femper Emplojka ad conoborandum, ad prohibendam manationem fuperfluitatis ad ea; & toto iludió infrigidetur locus auoniam ocreg.mme prohibido fiet , quo non corrumpatur os , fed remanebit in ipfa diipolîtîone per tempusJongum ablque ulceratione. Quod fi aperis illud cum ferro velociter, non de levi fit glutmatio ipfius , quoniam os aptum eft ad corru ptionem & jam corrupta eft pars ipfius; & haec non glutinabitur, nifi extrahatur os & totum id, quod fuerat corruptumy ex corruptione ipfius oífis, vel alterius, difficile ent fanatio ipfius. Quando igitur eft extrahendum os , noli dimittere, quod non cuftodiatur de corruptione oífis alterius cum rebus confo-tativis mfngidativis, & prohibitivis. u s» Haec ¡He : quibus nulla cum ambiguitate propofitis , confikutum ab ipfo vides, ad primum hujus vitu coahtum fngidis & repeiientibus medicamentis non abfiinendum ; quam rem tamen non parum a ratione diffentanearn experieris fi ner-

Sgenens n leicISA mKrCT çalidus Cnon °ntraapparet fuadentiav <îuaelongumi congeftum primum , quod hfijus Ablceffus , &caPIta,’ quod per procréalas iongiffimus item & contumaciifimus eft affectus ; & quod offi, articulis f perioileae membranae, nerveifque particulis, incumbit. Quae quidem adftruxi ne°ans refe rendum ad calidos Abfceffus : taeterum eo concedo , quod humoî , opifex mfii praecalidus fit , ñeque vxdetur continuo refrigerandum ad reprimendum natura fpeálata frígida r a r t k quae concepit Abíceifus , atque adeo ad artículos , partes ahoqui corporis debiliífimas, minime tutum eft uti repeiientibus, ne fortaffe nufifi jus eorum calor juguletur: quae caufla fuit tanti apud Gabrielem Fallopiun/ ut /. de tumor generalero hanc normam atque exceptionem pofuerit inter decern le-

ufum ?nPUÆ ? /nl:erdf ntes- Q-uae , oilendens incommodum repellentiu n tilum in hike tumoribus . Caeterum emm circa comprehenfae noxae teftationem ñeque etiam fuccedere quaquam repuláis potell fuper Abfcelfibus a con«eftu • in quibus, ut oftendi , cum alibili materia miila fuperfluitas , per oífis innmos ’ & medicamentis fngidis macceffos , meatus infinuatur . Quae autem ad conaeftik ahmentum , aut alimentarmm congeftum repuláis fit forma? nimirum infeita8 nifi prorfus hallucmor, & inanis. Itaque jam , nulla contra P a e l n h Z c l T Tilda re puláis vt confiante, reliquum eft , ut ad inanitionem per intrinfecus avertentes perque reforbentes , extrinfecus alias a nobis memoratas medelas confug'»um fit folum. Taceo quod affeilus propnum eft, corrupti habitus homines lacelre, k e t que corruptus eft humor, qui externas fub hoc Abfceffu partes coinquinat • cute foie nos m fupenonbus libn fermonibus demonftravimus fingula. Tam autem qu-d p £ m l tur w , r ff v ihil « “ & T& s

to m iu?r rn^q P T er ° bje£ta e§° ^ breVi JUcilco ¿epellenda , & quod fubJajeviter utendumT^r &n 3 uod’ cum roborantibus mifta , materia frígida' vefcentiiim inr r Puerit e0 C0" ^ 10 > ut a nirmo fuccorum acrium , atque cifrerPue ^ne Si r nT1 magno malo particulam : caeterum nec r é d its d l Pae^ Tthrocaces noftrac notitiam huic homini fuifie,

cosnuamadmodume^fdemAbr^ ! Uni-

23°

AURELIUS

SEVERINUS

Untverfae nojhae demonftratìonis Epilogus & tecogntùo■. ic Paedarthrocaces enarrationèm exeglmus : ile paradoxon oftendimus non paradoxon. Porro Ventofitatem fptnae reliquimus Barbaris, Arabibus, & hilce populis, quibus eft hoc mali fortafiìs endemion,- apud noftros equidem incertus fum, an aliquando fé prodiderit ejufmodl vitium , nifi fortaflè quantum vulgaris oifis Teredinis, aut Abfceffus a veteribus Graecis cogniti , fpeciem habet : longe autem alia res eil Abfceffus- ojfis ad articulos, puerts nafcens, quam rem tarnen Pandolphinus cum Ventofa fpma confudit ; ha.c una re potìifimum àrguendus , quod gratis .& inconfulto ( pace fit hominis diitum ) plurimam doloris acerbitatem im putar huic Abfceffui \ qui nullum obfervatione nofira longa dolorem adfert , praeterquam ubi perfetlus & confummatus marcor oifis, putrido carnes adhaefu, paulatim fiftulavgrit : ante enim hoc tempus , ut moleftus fit tumor , qui fenfim ac nulla cum inflammatione , quae congeftus eft conditio , accedit ? Pofthaec autem temere , .quem premit , quem non premit . Unde autem & quo patio dolor incommodet oft! nil fendenti , quod proprium hujus Abfceffus eft fubjet! um ? Quod enim ifti homines a perioftea membrana vitium ad os deducunt ^ contra nos labem ab offe primitus la be fatto ad fuum amiculum & ad carnem fieri vamus. Jam autem , quid fecerit , ut hie homo dotlus alioqui traduci fe fiverit, ejufmodi res infinuans ? haud equidem affamare poffum ; praeterquam, quod fortaffe fibi vifus eft inquilinum fuae genti malum , felici us accommodaturus ad Ventofita tem fptnae Barbarorum privatam, quam ad communem offium Abfceffum a Grae cis relatum . Atta men V ir erufiitus non vidit , quod apprime pervidendum erat, rem hercle momenti maxim! , hoc eft , neque Joquutum Avicennam de pueris, quorum proprius hie morbus eft 3 neque etiam advertit minime cohaerentem cum oftis Abfceffu , feu certe velit carnis tubere congeftili , dolorem ; quid enim fi doloris expertes iftas affettiones alii , qui nos fumus , in dies obfervent ? Itaque nos rem a falfa plurimorum opinione vindicavimus ; lucem & Graecis & Arabibus attulimus \ quae fejungenda fuerant , fejunximus, quaeque conjungenda, conjunximus ; quae communia & quae propria debuerant ab omnibus credi , difcrevimus dumque naturam rei docuimus , proprium & peculiare nomqn adinvenimus ■, quapropter & notionem , & definitionem , & genus , & differentks , & cauffas omnes , & fymptomata , & affeftus federn , & alia pleraque , diftinximus ; contra quam Piceno viro placitum audifti . Atqui nos fuafione non alia , quam evidential & longae circa morbum adverfionis admimculis , rem oftendimus . Sic noftra , quaefo tantum , ex veritate exiftimanr , quicunque funt judicaturi .. Sic .a recepta prius a multis opinione ( quod fit interdum ) trahi fe non finant , Quamquam equidem confido futuros etiam , qui ftabilibys potius rerum ìdeis , quam .opinioni plurimum hominum aut aufloritati credant . Interea nos brevi comtnentariolo capita difputationis univerfae profrifi , judicium Dotlorum Virorum attendimus : nam hoc fortaffe fuffragatorium .& fecundum experti ; & theorematis iiiuftriorem , & obferyadonibus , hiftoriis , therapeuticis inftrumentis , locupletiorem noftram hanc commentationem , Deo dante , recudemus. Mortuus autem eft. hoc malo , vel certe commortuus , annum circiter quadragefimum natus , homo melancholicus , & cachettica decumbens aeger , in Valetudinarii noftri iettis ; tcui laeva manus „excreverat infantis cujufpiam capitis inftar ; in quam manum , fua per fe fponte diruptam , immiffa noftra mile ( voljfellam dicunt ) fedula indagine perfentita funi metacarpi offa , rupis praeruptae mo*

^Jí¡ •

a d Tac/ : 2

3 Ã

PAEDARTHROCACE.

23I

modo afpera & confragofa : pertulerat autem Tumorem homo mifer a parvo primum initio majoribus fuhinde momentis exauibm , tertium jam in annum folicitante dolore perpetuo t caeterum huic lenis fuperficies fuerat & colore plum beo , a quo non dìifentiebar alioquire aegroti facies ; tuberofae autem huius manus fociem repraelèntare tibi,. aeri incifam » voluimus. Potuerat autem comparati tumor hic cum Tubere teftudinaceo pedis , cuius Iconem mifit ad me Clan Vir. M Rupertus Boeslerus , Archiater Norimbergenlìs, nifi quod in hoc offis non fubflitit vitium.

F I N I

DE GIBEIS’ VALGIS’ VARIS, A T Q U E A L U S A B IN T E R N A V I V A R I E L U X A T IS ; L I B E R

U Ñ U S ,

Qui eft, de fele&is Abfceffibus, Sextus.

EODEM AUCTORE SEVER1NO. P

F D

P E R F E C T A H IP P O C R A T IS D O C T R I N A , Deque nojira fecundum hurte AuBorem tnjlituta difputathne. Nter omnes homines ; qui quali divinitus inft'tuti , /iugulari quadam, & excellenti ratione Medicinam exercuerunt, Hippocrati fortuna contulit fummam attingendae praeftantiae felicitatem . Nimirum ad omnes feiendi numeros, quid homìni non largitum eli ? aut quid omnino defideratum ? principio enim infita ferme fibi ad comparandam eam feientiam primordia : qui Afclepiadarum genere natus , maternam quidem originem ad Herculem Alexicacùm ; paternam ad Aefculapium, retulit. Vide autem , quam longa ferie du&us ab utrifque : nam ab altero quidem vigefimum ab altero decimumnonum fe numerabat . Porro Aefculapius Apollinis primi Medicinae conditoris, fìlìus, ex Arfinoe genuit Machaonem & Podalyrium , Medicos .bello Trojano clariffimos. His fucceflìt Nebrus ; cui Soilratns ; cui Theodorus ; cui Hippolochus ■, cui Cleomitadas ; cui Gnofidicus ; hujus filius fuit Hippocrates primus, qui fcripiìt libros de articulis, ac de fra&uris. Hic genuit Heraclidem, Hippocratis C oi, genere Dorienfis, patrem; quemCoum Hippocratem ab-ineunte aetate Medicinae operam dediffe, ac praeclara fatis indo le fuiffe fuadetur , tum eà gentis fucceiììone , tum luculenta ratione , quae elt ; Afclepiadas omnes , Medicorum filios antiquitus appellari confuetos : quos etiam Galenus, anatomtearum aggreffionum tertìo, , ìd eft , a pueris eruditos teftatus eft . Quibus autem , quaefo te , Magiftris nofter Hippocrates eduòtus a parvulo fuit ? patre , inquam , Hecaclide , ac primo Hippocrate avo ; quorum utrorumque fua , inter Hippocratis commentarios, leguntur immortalia monumen ta. Praeter quos Do&ores, & fub Eradico Selymbriano Medicinam didicit ; fed in Philofopbia Democritum Abderitam -, in Oratoria vero Gorgiam Leontinum , primum ipfum artis , ut plerique volunt , au&orem , aut incomparabilem certe Profeflbrem, audivit. Acceftit etiam, ad optatillìma dìiciplinae vota, loci commo di tas, in quo inftitueretur. In Graecia, inquam, bpnarum artium emporio , campoque foecundiflìmo ; & in convento difeentium frequentillimo ; florentibus tum maxime tribus feftis, Cnidia, Rhodia , Coa: in qua omnium optimi , & praecipua profeflus eft , le&ilfimus tum inter omnes fpeétatae Medicinae flo.culus oc

D E P E R F E C T A H ÏP P O C R A T IS D O C T R IN A ,

233

ocellus. His Jgitur Pracceptonbus affuetus, hac do&rina primis ab annls imbutus atque ea, quam eqmdem adumbravi, racione exercitus, qua non s tW * , id eft ’ quibus non moribus generofis ornatum credideris noftrum Hippocratem > Galeni legioir « //¿. quod ft quis óptimas Medicus, idem eft & Phiiofophus : ¡pparebit fane, Virum ilium uno arcs ftudio, atque incredibili contemplations jucunditate, nullam aut divmarum , autpnmi inter ares affefliis, & facultaos: aut apud fummos Reges gratiae, aut demque m vita commoditatis , aut voluptatis , rationem hafeuifle ; fed temperantiam, juftit.am , caeterafqHe fe mutuo complementes virtutes fanèhifime colmffe; quibus alioquin exclufis, Medici quidem non funt Medici, fed venefici ; non fine artis urentes, fed abutentes . Praeterea , la'berem amice fic amplexus eft, fic dies ac nodes cum induftria mire conjunaos , pro fe fuaoue ar te perpetuo perficiendis ; ut nedum Cranonem ac Thafum , omnemque Graeciae regionem peragrant, led be Afiatn , Luropamque omnem , ad ufque frigidilfimos Scythas, & incultiffimas naciones, penetrare ne fuerit quidem fibi taediofum aut difficile ut aerum , ^quartern , & locorum , proprietatem , & a variis horum af* íeétiontbus nakentes morbos, explórate cognoíceret , banc a!iis feientiam rite traAudio non, ut t»ulti cpnfuerunt, cum longo annorum acceffu dehmdus 6(1 ; fed ad ultiroam uique feoedutem roedicae perfedioni ftuduir , ut quidem epiftolae nos cerros fecerunt . fta ,am conftat ea , quae Medicis aliis haJ“ * praeceperat Med,c,„ae Parana, i , Us , , j * , ft p ^ ip io c o X u t a em i dem ipfum, velut optimum legislator™ , & probatilT.mom ftonim omnium alléclarum exemplar,-obtinuiffe ; atque et.am cum audario , naturam , ;nquam ad optima accommodatam; exa&am a puero inttitutionem, praeceptfonem fingularem locum ad iludía minhee facientem , fedulam induftriam , pleniffimam « S S f f i nem & complementum omnium, ad multos populos peregriLionem . Oui bus om nibus hidum eft, ut unus homocomprehenderit , confcnpferitque ea , quae Z fteriorum fuorum laudatiifimus, Galenas admirari tantum & explicando difatare non ñipe rare dft.gentia , cundaque fuá dernonftrandi pericia , valuerit ■ utneouè alu, qui fuccefferunt ornes : quippe poil aliis erunt in annis\ S , ’qu s nT uram horoims> & feu,us momenta? quis àffiduos facufcatum fuarum omnium motus? cum dandeftims item morbi concurfibus , fie fimetur & aftequatur ? ut vfdeat quae fint, quae fuennt, quae mox ventura trahantur. Porro I yncis & A r°i oculi taim non effent, ut his intime difpiciendis facere fatis poffent A t qu f minis Hippocrates Perdiccam Macedonum Reuem oui Mh,. ' 1 ^ miri!s

f4\

corP°ris indj?iis» infano Phylae paterna? pelîicis amore languenSm ’ d ep ri hendit, quod a nullo, nec ab Euryphonte quidem, Medico clariffimo fuerat^d yerfum; qui idem Hipocrates, & prudenti conjedatione peitem n Att caeraffa turam praefagiens, turn civitatum, turn difcipulorum, cfram aeffit QUo m S ? f t fee corriperentur . laceo quot aut quales praedidiones a fe jam edSe S ! commentarns apparent: quae nos inter caetera J . .. a!tae ’ luls e fultum & fidum mterpretem ;Tpfum , cui^ Ê rn forte c n I,atm'a£ lientem, mortalium oculis inadfpeâabilem fpeftafle u i / " ’ nyituram admoa nullis auditam, audilfe: quaePcauffaeTu¿runt uV > de illo praedicavit ) nuaquam aut falii , aut alios fllLre ' Mac™bius non fa1fus, inquam , aut fallax cunda tradendo, Quae'períin^í aÜ h°m° jeélorum corporum naturam inHlkenHim • Pei t‘n^ nc rerum ac fubad praefidiorum indicationes inveniendas ; àd retfe c S u m ^ ^

' S “T ï ÎUa

ad corpus omnino, five in integra

five in m W f.

’

praefèrvandum ;

i n s u d a n , enfin, «U to tio n em , habitnm, ° g

gUr

*34

AURELIUS

SEVERINUS

gulas ; & quae non alia accidentia ? fie enim Hippocrates abfolutus eft , ut nemo appareat ilio fuperior, fiquidem obfervatorem na£us fit in fua doftrina non ieviter exercitatum . Hujus ergo Viri fic libenter quidem a me, fed perfunilorie deferipti, dum pieraque obfervo in his Abfceffibus, quos jam propofui pertraéhndis , fe Gibbentm, & interna vi luxatorum , offert familia : quod argumentum , ut a primo quidem Hippocrate pro re plurimum neceffaria, non uno loco traditum & enarratum fait: ita per noftros omnes, quafi tenuis momenti res, ignave praetermiflum eft & negleftum. Hi vero mihi videntur Abfceflus, & hi luxatus, digni, qui non vulga t i, fed accurata plurimum adverfione pendantur; in quibus, tacito morbi defluxu, & abditis colleilionibus, in minime delinquentibus alioqui pueris, impuberibus puberibufque, fundamentum & bafis corporis, quae fpina dorfi eft ; itemque teftudo peftoris, caloris vividi promptuarium , folidiffima fua fyftafi pervellantur ac pervertantur. Quod fi mirabile quidem tibi videtur, adhuc mirabilius eft, quod certis corporum habitibus , conformationibus , aetatibus , gentibus , familiis , locis, privatis etiam cauffis & affeélibus, confentientes adveniunt hae oftium emotionesp quas ipfas interdum natura praevalens , interdum ars corrigit , interdum neutra quantumcumque laboret, emendare valet: fic varie fcilicet implicitum obicibus, ac fubje&is corporum habitudinibus, eft negotium : quae fingula praeterquam fedulus rerum aeftimator ( phyficum appellavit Hippqcr. libro de ¡ienhbus ) adequi & comprehendere non poffit ; quippe non tarn , quid agas , quam quomodo , & in qui bus , adverti oportet. Neque tarn morbum ipfum curare nos exigimur , quam occurri cauffis: quae ficut vitium produxere, fic etiam plerumque fovere funt comparatae. Utinam igitur, ut multiplex, ut grave, & Hippocraticum , ut diffìcile, atque aliis intentum eft hoc argumentum : ita liceat aliquando nobis , vel omnes , vel harum maximas expedire difficultates, quae vel doftis, & magnis viris, nego tium exhiberent. Sed tamen hue nos aliquam operam navabimus, & quantum vi rili noftrae portioni concedi tur , aliquid in hac re fru&us adferemus : fin minus frangemus hanc glaciem nos, atque excitabimus ad extremum folertiores, ut fpartam hanc ipfi fubtilius elaborent; dum interea nos, qui parum ingenio valemus , paucoque ad contemplandum otio fruimur , haec qualiatunque fine , pro rudimen to , aut mavis irritamento, damus.

C A P .

De Gibberis, proprio fubje&o, raultiplicibus modis, appellatlonibus, definìtione, it Gibber ab Abfceffu* nedum communiter fed & proprie, di&o; quemadmodum fuo, port haec, loco monftrabimus j quapropter & hoc genus Abfeeffus accommodate capiet commentarius hie noiter : principium autem id habeat difputatio. Natura, quae homini coeleftis fuae originis indagatori fublimes vultus, & ad fydera fublatos cum refpondente in reflum , fed flexili corpore praeftituerat , archite&ata eft fpinam, id eft, verticulatis oflibus & cardinis modo inftruftis, in longum aftam compaginem, quae fic corpus fuftentat , ut catena navem . Hujus autem ipfius omnes nodos atque teffellas, qui turn cervici , turn dorlo lumbifque difereti funt, extrinfecus ligamentorum aponeurofi firma, e pericranio derivata, & a prima cervicis vertebra ad inferas ufque producla, conveftiit atque contegit : cui fuccum quemdam pinguem lentumque , vertibulorum motui confervando cornmodaturum j perpetuo fubdidit . Cui naturali linimento , poftea temporis , commifta

iner-

d e

G I B B I

V A L G I

V A R I S .

i'nertis vifcida pituita, quae confertim e fuparioribus demiffa irruit . Nedum quidem duttus nervorum , qui per ofieas illas coagmentationes exiliunt , fed etiam ipfarum vincula, quae modo dixi, diftendiit ita, ut faepe fua de fede revellat ; ac nunc uno quidem iitu , nunc alio , contorqueat : quarum everfionum modos tres fecere , turn primus Hippoc. in lib. de ante. com. 3. partícula 1. 2. 7. 22. 68. turn Galen, ibidem ac libro 4. de locis affeBis c. 3. Una fitus perverfio eft extrorfum , cum vertebrae recedentes ab aequalitate laterum, in medium ipforum abfcedentes , & fe coaptantes in unum quali turbi nane conum . Haec -/.ùspaoif, & kvoraffte: homines vero his affetti úfioí x.x¡ ¡cv<pot y grece dicuntur : affettionem vero Gibber, corpus vero luxiim ¡k gibberofum dicere confueverunt Latini. Alter modus eft introrfum, qui fit, cum , a naturali rettitudine in hunc íitum , rapta fpondylia fimam & velut infoiarci dorfi partem relinquunt ; lordojls haec a primori bus Magiftris ; divariratio vero & repanditas a noftris eft nominata. Tertius eft ad fpinae latera conflexus , turn dextrum , turn finiftrum, quern Graecia Scoliofts, Objlipitatis vero nomine Larium , extulit . Eft autem fie ditta, quod fcolion, id eft, lumbricum tertae reptantem refert fpirarum fimilitudine. Refert enim Hieronymus Cardanus, in commentario de cauffis, [ignis, & locis morborum, parte 3. §. 16. id quod etiam obtigit mihi , vifam fibi puel- '■ lam flexa ita fpina, ut S literam referret . Q.uam rem equidem adjeci libentius , ut veram hanc diftortionis ideam cognofcat quifque ; enimvero fimplicem ad latus fpinae flexuram creditam a Medicorum vulgo video Scoliofm : quamquam multifariam flexuofam , praecipuam inter omnes fortafle fecerunt antiqui. Advertí Gibber extrorfum frequenti/fime fieri , non infrequenter etiam ad late ra ; verum ad anteriora , per muitum infolens eft auttore Hieronymo Fabricio .* cam ob cauflam fciliccc , quod anterius inter binas vertebras interdetta cartílago multa non potei! non facere , quin impulfus omnis fpinae retrudatur , id quod in aliis fitus inverfionibus non accidit. Ulud enim animadverto neceflarium, quod ca vo partis unius refpondeat oportet connexum alterius adverfae ; id eft , cum gib~ hems lit thorax pofticus, cavus erit anticus : & contra, fi dorfi fitcavitas, pettoris tuber erit. Sic quoque cum cavitas in altero latere fatta fuerit , continuo in adverfo refpondebit tuber , quamquam non ita luculentum hoc , ut in prioribus , nifi magna lateris fatta fuerit divaricatio. His fie expofitis, quae fit natura gibberis apparet : eft autem, Hieronymo Mer curiali definitore, morbus, turn in fitu , turn in figura , non folum rettitudinem corporis depravare, verum & flexionem ad pofteriora faltem non parum impediens. Praeter haec eft imperfetta fitus emotio, fubqua, juntturae madefattis laxatifque vinculis, diducuntur & hiant , tantummodo fervata rettitudine . Galenus primus hanc invexit at'uriv appellatami quae laxatio & abduttio quaedam eft , fpatio latiore relitto vertibulorum ; cui vitio pueri privatim, ob nervorum mollitudinem ; funt obnoxii. His appellationibus, Antonius Mufa Brafavolus privatum hunc Gibberum aphorifmum interpretatus, addidit & aliam quampiam late patentem fic , ut cunftis praeter fpinam membris fecerit communem. Ufus autem eft & auftoritate vulgi qui, flexam & tortuofam quameunque rem ac figurarci , gibbam appellare confuevit: quern ego nominis ufum eo libentius memoravi , quo conftet etiam mihi licuiffe , ut ad valgos & varos , & ad ejufmodi luxatus omnes confentaneum fecefim , & affinem. Ad hunc ad antica fimul & poftica gibbos pofuit idem compofita fciiicet ratione.

Gg 2

CAP.

A U R E L I U S c a p

S E V E R I N U S

ir.

Exadiora & définittora gibbofis dtfcemicula. I generahs quidem funt Gtbberum fpinae modi : caeterum funt & alii fpecíales; quorum hi quidem fecundum partes corporis funt . Aliud enim eft Gibber cervicis, aut thoracis; hoc fub- fepto tranfverfo , hoc infra feptum : quoddam in lumbis, quoddam infra ipfos : quod unam tantum vertebran», eroovit, quodve plures & paucas, quodve plurimas. Si perquifiver s aeEates, gib¿'i¡in incurrunt aut impúberes, aut adulti grandiorefque: fed fpetfatis cauflls, alii Gibbi ex iclu, alii ex tubérculo : quae tubercula calidiora , frigidiora ; mitia , co&iora ; dura , crudiora; vel in cervice confticerunt, v.el in thorace, vel in 1urnbis, atque etiam inferius: fmgulorum enim fua funt effefta ; atque fecundum haec , aliud Gibber primae , vel, ut alus placet , fecundae vertebrae cervicis , mentum apprimit ad peilus; aliud majorem fpintus difficultatem, aliud minorem- park : de qua nos re in parte prognoftica. Addidit his Hieronymus Card anus,. in lib. de can ji s , /ignis & locis morborum, loco ante memoratoy Gibbofm ex materia fenfim influente: quam * fane cauflara non expofuerat Galenus, obfervatarn alioquin a nobis, infilio Illtuhv Baronis Pafeuarole. Ad haec evadunt alii lente gibbi, confuetudine, fcilicet, «tecumbendi atque ileitendi ,• alii feme! fimulque ex irruente affatim humoris copia , validaque vi tuberculi . Alia fpinae emotio ex ambabus partibus. ; alia ex alterutra . Nonnulla cum nervi fentientis atque moventis laefionenonnulla fine nervi laefione: de qua re Cardanus, ante dido loco . Aliqua fubito jugulans & funefta , quae fpeciem unam aginae facit; alia non funefta : quaedam folvitur , quaedajn non folvitur : cum autem folvitur, interdum judicatur metaftafi , id eft , per tranfpofitum acuti morbi, puta phrenitidis; qualem evenifte coco cuidatu auitor eft Hippocrates , in libr. 5. cpidemiorum partícula 22. Interdum eft per fympatbiam , ut fi pus demittatur ad ilia, inguina, coxas; & hie fuppuratio nova fufeitetur . Poftremo, Gib ber omne vel omnino praeter naturam evenit, qualia funt ante difta ; vel aliqua paita fecundum naturam eft, qualia funt fenibus, proceri praefertim corporis.

III.

De Caujfis, OIngufae diftraitiones illae dorft communes quidem faepe , fed privatas etiam O agnofeunt caujjds. Commun* ouidem externae funt , id eft , quodcunque gra v e , durumque corpus quaffat, allidit , percutit : quarum cauflarum Hippocrates , in dida parte libri de articulis, explicate memini t ; itemque Galenus in commenta rio . Plurimum autem hae cauflae vertebras ad interiora compellunt ; qualis unus eft cafus, de fmuata in veficam fpina , a Galeno narratus , /. 6. de locis affkd. tap. 4. /tabant in fua fede modi, depravantur. H i, Galeno tefte, in 3. de loc.affed. caufiae funt & fpafmi communes j quae funt ficcitas & plenitudo . Siccitatis & fqualloris primus meminit Galenus, in /. 3. de cauff. pulfuum c.11. cui addidit & frlgus imtnodicum, a qua ceu gelu eoavulGva intentio e ft. Sed & inaequalis intempenes,

DE GIBBIS,

VALGIS,

V A R I S.

*37

peries, eodem auflore, diftorquere potens eft cenfenda. Siccitas in ardente potiffiinum febre vifitur, cujus febris vi areta&a vincula vertebrarum has in anteriora pertrahunt , ut & cervicis interdum 5 iilud aftirmante Hippocr. in l. 4. aph. 34, quod eft; 7« a febre detento collum pervertatur & ctbum ,devorare vix ipfe poff.t, line nllo tumore, letbale : porro mens eft Hippocratis colli vertebrarum aeftu febris diftraftarum comminifci: fic contrailione ¿k. ariditate abftrahuntur fibrae ligamentorum, & quae has fequuntur offea verticilla . Ex adverfo , plenitudo ac diftentio multa faepius etiam diftortiones parit: itaque iunammationes & fcirrhi ; Abfceflus & crudorum quorumdam generatio Tuberculorum ; breviter omnes praeter naturam tumores; vicinas partes ad fe retrahere valent : res herde veteribus Medicis difficillima inveftigatu: quae verba func Galeni , libr. de caujfis pul/. & libr. de locis afeid. citato . Jam autem ubi monftravi cauflas internas , externafque , feparatim in luxandas fpi'nae vertebras iniiuentes, tu nunc intellige & utrafque poiTe fibimet ad invicem confentire. Nempe vis procatar&tca , tbrinfecus impuliu fafito , vertebram adurget in anteriora; interior vero, quae plenitudo eft, diftendendo; ficcitas contrahendo, do verlum etiam adducit . Ac vero cum emprojlocyphoftn , id eft , ad anteriorcm gibbojin externa caufla valeat, an ad opijlocyphojin, id eft , ad exteriorem gjbbnfin, quidquam operetur ? Hoc quidem fummatim infpicienti haudquaquam videbitur poiTe fieri : quando vis exterior tanta non eft, quae , citra corruptionem animantis , vertebras, & vincula , foras abftrahere queat, gibber in fpina retinquens. Sed enim praeter id, quod docet Hippocrates, in 3. de artic. fententia 19. etiam vero eognofcetur, idem ut eveniat, facile. Nimirum homine de fublimi loco in fcapuias coxafque lapio, vertebrae perplures in pofteriora non difficulter exerentur, non in anguftum , inquam , adduitae , fed in ambitum finuatae ; praeiertim vero , fi conferat ad haec accommodata interna caufla : rationem ejus rei docente Galen. initio 3. de art., quern Hollerius in fcholio fequitur, hanc. Vertebrarum quidem ofla per fe , neque pervertuntur a tuberculis neque trahuntur , led primum vitium fit in iis corpor.bus , quibus vertebrae alligantur . Igitur, ubi ad vertebras tuberculum oritur , ac turn in tumorem affurgic atque augetur : ab interiori, five priori parte (utroque enim vocabulo licet uti) neceffe eft, ut tuberculum fequantur ligamenta , atque haec rurfus vertebrae . Itaque fi in una parte duntaxat tuberculum oriatur , ubi haec in interiorem trahacur , in priorem partem fpina convertetur. Sed fi in duabus , ubi aliqua interjeila fit in» violata , gibba evadet : utroque enim tuberculo adjun&am vertebram trahente , quae in medio funt, a pofteriori parte gibbae fient : quod evidenter intueri licet omnibus evenire , quae curvari modice polTunt ; cujufmodi funt virides rami , & ex fcriptoriis calamis plerique , quos fi quis dexterae digitis ab una parte , finiftrae ab altera, prehendens ad fe traxerit , medium in contrariam partem attra¿fum, gibbumque , confpiciet. Atqui neque alia de cauffa fpinam ad latus convertitur, quam ob crudum tuberculum, quod ab eiufdem latere fit . Haec autem tria vifia in fpina incidunt, cum vertebrae loco moventur. Praeter internas jam expofitas cauflas , eft fit virium imbecillitas ; cujus unius vitio vincula, lacertique dorfi, ffiinime valentes onus corporis fuftinere , laciunt, ut nutans fpina curvetur ; quae fortaife caufla eft una , qua fenes omnes Gibboji exiftant: fit autem imbecillitate, ut fucci praevaleant , turn copia , turn viribus, cum eo locorsitn impinguntur, unde mox & luxatus adometur . Eft fit ex cauiiis externis confuetudo corporis quoquoverfum inflefitendi, atque inficxum cor.tincndi; quemadmoduro enim virgultis fic viridibus lignis pondere preftis , aliidueque contor-

238

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

lords ; ita & dorfo noftri corporis accidit , fub cpificiis diverfarum artium , & fub inilitucis vitae diverfis. Ita , qui venales arculas quotidie , de cervicibus appenfas, per totam urbem bajulant , his plurimum eft fpina gibbofa : id quod Sc in morbo accidit, teftante Hippocrate, citato libro tie articulis ; quofdam etiam in id vitium compellit una cum morbo habitus ilie , quo jacere confueverunt. Sed Sc primus, per fafcias, obligatus ineptus cerea puellorum offa diitorquet , ut vulgatum etiam inter foeminas nofti. His jam expofitis expendendae fubeunt tres hominum opiniones ; quarum una eli Hieronymi Mercurialis, atque aiiorum quorumdam, cenfentium , exoriri poffe dori! gibbojin a tuberculo ; quod fuftinente aegre pulmone , fic agitatio multa pe¿loris, refpirationis depravatio , & inde vertebrarum emotio , fufciretur ; quern gibberis exortum, dum explicandum fufcipit Hieronymus, haud tamen explicat ve re : nam quod concutiatur fpina motu thoracis infolentiore , ac magnum inde !aborem experiatur ; id proietto non tacit , ut gibbus pariatur ; praefertim quando confeffum eft, agitationem illam thoracis ab incommodo refpiratus undelibet acqua li, non magis u'hi , quam alteri parti fituive vim ac noxam inferre debere . Ad haec autem dum Mercurialis exemplo propofito Agafii filine , lib. 6. epidemiorum feti. 4. deicripto, non exponit, cur ea paella ex certo pulmonis tuberculo reddita gibba non fuerat; interea peccat magis. Jam enim cur pofita neceffaria cauffa, id eft, polito pulmonum tuberculo, atque agitatu depravato thoracis , non confequatur gibber? A tqui, quod ifthaec a Mercuriali neceftaria polita fit cauffa, monftratur ; quod omnem excitandi gibberis , rationem , apud Hippocratem ex praecipuo pulmonis tuberculo deduxerit : ncque enim ab Hieronymo verum conftituitur aut (uadetur Hippocratis enunciatimi , praeterquam hac una tuberculi pulmonis via . Quod autem Hippocrati tribuerit irte vir, ex conftante tuberculo pulmonis perpe tuo gibber futurum , vel gratis hoc quidem afferitur , vel unde colligi potuerit , adterri debet. A t equidem fequuturam gibbojin a tuberculo Temper verum conten do, fi res folum intelligatur ad Tentennarci Galeni, qui Comm. 3. de articul. procreatìonem gibbi neceffariam retulit ad una vertebrarum tubercula , non autem ad tubercula pulmonis, quod falfo credidit Mercurialis. Interim fi nulla haec noftra ratio propolita de hominis hallucinatu, fed hallucinatio ipfafit, haudquaquanv profedlo defenditur dogmaticus enarrator , qui gibbojin omnem , pulmonis non verte brarum (harum enim nuilibi meminit) tuberculo retulerit . Rem lime, quae neque Hippocrati, neque Galeno, neque ulli magnae au£ìoritatis viro, vel per fomnium quidem , in mentem venerit . Sic enim refpondeat velina , qui phthifici Sc afthmatici non gibbi omnes? Itaque tuftis & afthma Hippocrati lunt lymptomata, & afteftus confequuti ex dirupto jam Abfceffu circa fpinam ; atque adeo , quod magnus Magifter doceat & conftituat ex gibbo, vel hujus effeélrice cauffa excitari afthma : oppofitum afferi videtur Mercurialis placito , quo adftruitur ex afthmate, vel hanc admolito tuberculo produci gibbum ; contraria nimirum Sc adverfante Ten tenna: tantum abcft, ut Hippocratis doftrina fervetur. Quod fi Mercurialis occurrat memorans nobis ( fundamentum fcilicet opinionis, a quo fuafus eft ) Hippocratem omnino propofuiffe pueros ex afthmate ac tuff redditos gibbos . Atque tuffs Sc afthma ( dicat Mercurialis ) non inducitur pro babili ter in hypothefi noftra, praeterquam a tuberculo pulmonis : ergo cauffa gib beris effe&rix tuberculum eft pulmonis . Cui quidem inftantiae fic latisfaciendum videtur. Mittatur.enim primum , ex tuberculo pulmonis tuffm % afthma fieri, quod fieri quidem ex dirupta vomica poteft -, fed non propterea fit , ut Hippocra tes illius di&um voluerit, gibber ex tuberculo pulmonis creari : verum fic, ut vo-

g i b b i

s> v a l g i s

v a r i s

*3 9

luerit gibbum quidem longius profecìum ex tubérculo vertebrarum ; ex quo tuffi* & afthma proxìme derivent. Itaque tuberculum vertebrarum cauffa eli Hippocrati praecedens, & próxima , gtbbì, mox vero diruptutn tuberculum fpinae fuccedens, turn althma, turn ttiffis, excipìunt. Adhaefit & huic opinioni poftmodum Hercules Saxonia, qui Panthei mediànaVtt lib. 2. c. 4. qua curanda dyfpnoeà monftratur, in hoc aliquando prudentior Mer curiali ; quod cauffam gibbi repletionem fècit lígamentorum fpinae vertebris adnexorum : quae fuerat quidem Gafeni doctrina , lib. 3. de articulis, primo propofita: verum ex adverfo tantundem Mercuriali viftjs eli Hercules ìneptiory quod fibi nobifque fuaferit diitenfionem induci tubérculo pulmonis inerti ; maxime fi crudum , ac parte poftica confiltens , ac ñeque non fi diruptum & parte poftica pofitum conceperir; nam quae vel pulmoni, vel hujus tubérculo , corporibus vacuitare locorum & aeris interjefti di (Titis, vis lit, ut vertebras fpinae convellat ? at ñeque refultans a tubérculo pus tarn, aut penetrabile, aut tarn erga folidiífima ligamenta praevalens, eft, ut haec vincere queat . Praeterquam quod fluere naturali fuo: nutu comparata purulenta fubílantia, nequáquam media fpinae reítitudine confiftere , fed ad infima repere debebit : quapropter aut his private partibus gibbnfm , aut aliud etiam quodeunque malym potius, quam gibbum excitabit . Quod fi tamen Patavino Profeflori detur, ut ex adverfa pulmoni parte fpinae confiftat , & non diffluat fanies; turn & deterius argumentationis incommodum fubibit Hercu les; quod perpetuo circa dorfum erit fpinae luxario , atque adeo non erit , unde vertebrarum cervicis, aut lumborum, aut offìs fitcri, perverfio fiat. Ad has duorum interpre^um opiniones accedit etiam examinanda tenia Hieronymi Fortunati philofòphiae, a& medicinae, Magiftri peri ti (fimi ; qui cenfuit Gibbet primum rheumate quidem initiacum , mox fub afthmate, ac tubérculo magno pulmonis, necefiìtate quadam avertendae difficultatis atque laboris, infpirando, ac refpirando , tìexu dori! completimi •• quod multo 1iberias agitar pulmo , laxiufque fuccedit refsiratio, dorfo jam conflexo, quam tenfo fepto tranfverib, atque externis mufeulis : qua de eauiTa cogitur homo, fic mitigante natura , teitudìnem tho racis quoquo pa£to licet , arque etiam ampliarne curvitate dilatare , qua inflexus affuetudine in dies facta, fic demum abfolvìtur gibbofts. Quae noftratis viri videfur quidem ingeniofa exeogitatio .• verumtamen nihil ad rhombum atque ad fenfum Hippocratis, qui cauffas piane neceffarias , non contingentes , gibbi pofuit ; fieret autem per hanc opinionem , ut gibbi & commoda femper refpiratione fruerentur, & in quacunque fpirandi difficultate perpetuum effet, in dorfbm incurvatio, levamen, & illud quidem paratu facile. Quarta opinio eft hominum perperam etiam, utvidetur, interpretantium Aphorifmum Hippocratis, dum tuflim vehementem adftruunt, quae vertebras e fuo lo co pellat. Resequidem, quae a Divino praeceptore nufquam afferra eft; ut afthma feilieet ac tuffis fine cauffa gibbi: verum, ur gibber fit cum afthmate ac tuffi corajunftum ; hoc fané diitum a Sene noftro fuit ; quam rem quidem acute diferevic Thadaeus, in enanaùone aphorifmi : ut apparent jam ex his omnibus fumine ve ra* opinio Galeni, qui cauffam gibberum haud tuberculum quidem pulmonis , fed fpinae contiguum afterum indicavit. Haétenus hae pbyficae funt enarratae gibbomm cauffae : caeterum apud Aftronomos , & apud Julium Firmicum, in 8. Gibbi fiu n t, fi in feptima parte Arietis habuerint hnrofeopum . Quo claro coeleftium contemplatore major Ptolemaeus , in tenie de ajlrorum judiáis c. 12. quod eft de vitìis & morbis corporis , fcripta reliquìt haec ; Si lumina ad maléficos centris haerentes adfcendeànt , aut ex oppoftto ab

24-3

AURELIUS

SEVERINUS

ab ipfts impedita fuerint, max'tmeque Luna in nodis five flexuris conflituta, aut in fignis obnoxiis , ntminim Ariete , Tauro, Cancro, Scorpio, Capricorno , vitia corpo ris cveniunt ; gibbi fcilicet aut claudicatìones , & luxationes . Siquidem cum ipfis luminaribus fuerint malejicae ab ineunte aetate & horae partus. Et Haly Rhodoain ait ; ego praedixi gibbofitatem , quae duravit duodecim menftbus in nativitate , in qua Luna erat conjuntla cum Marte & capite Draconis in duodecima domo , qui erant in quadrato afpeElu Solis cum Jove, qui in tenia erant , & temporis quantitas tot menfium , quotus eji numerus annorum refolutionis Jovis j quia Jupiter fub Solis radiis pofitus crai. Ego vero obfervavi frequenter Caudam maxime cum Luna & perfaepe cum aliis Planetis, in anguiis confittiliam ., obliquos quoque modo elficere . Haec ifU de occurfibus aftrorum vim imprimentibus ad gibbofin, generatim, Jovianus vero Pontanus, lib. io. de rebus coeleflibus , c. de claudicattonìbus , fingularum didortionum cervicis, colli, peftoris, genuum , crurium jun&urarum corporis effeftrices fyderum manfiones diferevit ; quas Adronomorum, eadem de re npftra, opmiones, pleniorls do&rinae caufla, non abs re fuerit, praefertim gnaris ejus tacukatis horainibus, nos recitafle. C A P .

IV .

Sjtmptomata & Signa . Aitenus jam de cauilìs reititud'mem corporis praeter namram evertentibus. Succedunt ad haec iuborta fymptomata, quae cqgi trioiicia noltris Medicis fint, fìngula percurremus. Primus igitur funétionibus animalibus incommodant fpinae fubverfiones ; five quidem fenfus, five liberi motus officinas evolvasi & utrìfque quidern noxa eft, ubi comoreiTum experta ell: medulla, quippe quia per obliteratos jam ejus ductus, fpiritibus ad nervos inde profeétos tranfitus non ed , uti pnus: & liquiderò, ex toto, vertebrarum dimotio fafta fit, abolitus ox toto fen fus aut motus ed : fi vero non ex integro perverfae fuerint ipfae , fic pro fubfulcus catione feotitur ejufmodi detrimentum . Rurfus eo pluribus par.tibus fenfus motufque interceptus ed , quo fuperiorum fpondylium fuerit eluxatìo ; & contra eo paucioribus locis fentiendi, atque movendi , nafeetur incommodum , quo infe rior fpinae fuerit abduétio. Sed liceat hue nobis & quae H eronymus Cardanus, Hippocratis vir ftudii, pleniore aliquanro pagina docuit , recitare . Proponi t tria Galenus, primum, noxa, quae accidit fpinae ve! ed per fe, vel non per fe , fed confequentia quadam ; noxam per fe vacar Abfeeffiim , fed inflammation em , feu imemperiem : in hac fi contingat fieri refolutionem , feu ex una parte , leu ex ambabus , necefle ed omnia membra, quae funt infra illam partem fpinae , quae refoluta ed, refolvi; feu ex una parte tantum, feu'ex ambabus. Si vero noxa fit ex confequentia tantum, veìut in gibbojitate , in qua fpina dorfi non patitur, aut parum , led nervus ; qui, faita luxatione obliqua, fed ad unam partem, opprimitur ab ea parte, in quam fpina defletti tur ; quoniam vertebrae magis conltringuntur , ex oppofita autem nervi nimis dilìenduntur: ideo in hoc cafu cum fpina dor fi, leu medulla non fit affetta prorfus, fed nervi tantum ex eaorienres, & ob id. refolutio non fit, nifi in membris , quae recipient nervos e regione partis medullae laefae : ficut in exemplo priore , in quo , ob luxationem vertebrarum colli tantum manus refolvebantur, & non inferiora membra. Hoc etiam fit minus, inquit, filuxatio fiatfenfim, autfifiat intus,vel extra;& jnlumborum vertebrisminus, quam thoracis, & thoracis, quam colli; quia in cervice vertebrae inter fe connexae

D E

GIBBIS,

V A L G I Sj

VARIS.

241

xae aequaliter conferunt foramini, unde nervus prodit: fed in thorace magis confort foramen inferioris vertebrae, & longe minus in Jumbis: qui ergo noxam patiuntur per fe in medulla fpinali, his omnes partes inferius refolvuntur., & quarrto noxa fuerit major, & adventus repentinus. Qui vero noxam patiuntur in nervo tantum , ut in gibbofltate, & obliquum, id eft-, in latus , hi patiuntur refolutionem folum in parte, quae eft e regione , ubi nervi laefi font ; 0 vel laefio inagna fit, vel repentina, vel in angina, in qua vertebrae luxantur ad latus. Si vero Juxacio vertebrarum fiat fenfim vel etiam repente, fed intus, aut extra non in latus, his nulla contingit refolutio; ob hoc ergo , qui -fiunt gibbt per cafom aut jactum, fi fiant obftipi , refolvuntur : fin autem incurvi , aut repandi non refolvuntur: quia tametfi repente fia t, non eft obliqua luxatio . Qui vero fenfim fiunt gtbbt , & fi obliqua fit luxatio , non refolvuntur quia non repente fa£la e ft-, qui vero fonfim faiii font incurvi, aut repandi , nullam patiuntur refolutionemi turn quia fenfim vertebrae luxatae font, & interim fpinalis medulla , quae molhs eft; potuit extendi , & ita nihil paffa eft; turn quia luxatio refla eft , in qua nervi neque comprimuntur, neque jufto plus extenduntur. Ex quo conclude cur , quod rn luxatione reiia , gravi & repentina , poterit contingere etiam refolutio. quia licet in angina non fieret, contingit hoc , quoniam ex tribus conditionibus, quae faciunt ad relolutionem; fcilicet, quod fit repentina, maena, obli qua, non aderat mfi pnma: fi vero adfit & fecunda, ut in vehementibus iftibus aut cafibus, tune refolventur membra inferiors, aut faltem, quae font e renione Vertebrae autem luxantur quatuor modis, autcafu, aut i&u, autcrudis tuberibus. aut materia fenfim influence: quamvis haec non, ut in propofito , Galenus omier‘5„ \ c.uûs ôc praeftantiftimum iane inventum. Haec ille Sed dependent,bus nobis ad fedes fpiritales: fucciditur vel minuitur refpiratio non.intercept» folum aihone mufculorum diiatatrke, confidence ; veriimetiam * quod daudimr guttur fic, auftore Gal. lib. 4. apk. 54. & [¡b. 4. de l™h a f i k % nprUC mn S- T S reCipiartUr’ aT e ? “ ittatur : adc0(lue fit refpiratio frequens & parva, fpiritufque cum fono veluti ftertendo fertur , ut adnotavit idem Gale nus, Lb. 3. de annul, com. 19. Praec uditur vero in totum trachaea , ob verte bras cervicis m priorem partem abitracftas: pariter (ut jam ad funftiones naturaInr? dG' l ! n01nm deveniamus } neclue deglutiendi cibi potufque manet aflio , fob bri! fird f0 1 ^C° r t0rri0ne,- i temclue gracilefcunt particulae , quae luxatis vertebris aftident . & fi augend 1 fit aetas, tamen non*augeicunt. Sic bonos in contranum imrnutatos vides affeilus. Saepe etiam excernenda quae foerant fonnrimtm tur: dejcftiones, inquam, & miftus fob lumborum vertebrarum intrufione ûa^ maximc fiunt a cafu. Lege de his Hippocratem, & interpretem Galenum ' l?b * de artic. comment. 6. uuu* » • 5' Pofthaec autem ubi petas exponi figna , quae morborum internas aliquot cauffas declaienr ; referam equidem , quae collegi : fi caufla fuerit ficcitas ^ haec na f-ritP° Tnd’2 ’ Cbre> Pn^ ttim acut?» at1 ue *> inanitione ; quae^ utmque praeceffueri,;«- iA tr'°vero qUTfi ? laxatio ^ ’• ?U°d induxerit, faaae ad loc™ illitimes olei cfto renccatae rei ccatae tuerint. vitium partis formi ltemque quod affricata unguenta diu confiftant &■ non ‘ 1 * ac ta.a 4,s ■ ne, confirmabic & libpior6 fuoeu ta.Sci?S^ SL hunc fere modum Avicenna. Si vero tuberculi fufnicio fir A j -’ r 1 us' J^‘d re fufi monftrabunt . Quibus non fe prodentibus fa it Hercules pratt. meth. curandorum morborum ) inditio rei fuerit „ ^ >-• j-* difficdta^îtemque tufficula cum iputo , fed fine fobrfac r k S . fol) quibus" H h ¡n.

242

AURELIUS

SEVERINUS

interim, ex toto. integer ipfe iibi videtur homo: fic adnotants Galeno, lib. 4. de loc. affeci. ante citato . Qtioniam autem ambiguum eft plerumque iitne crudum , & imputre tuberculum fic , ut in Steatoma ( fortafle re&ius Atheroma ) defiturum fit, an vero calidioris fit mifcelae , quod in fuppurationem tranfmigraturum appareat: hunc mrumque tumoris ftatum, aut apparatum ipfe difcreveris ad hunc modum. Frigidum quidem par erit conjici temperatura corporis item frig)da; ae~ tate debili, vel inclinante , vitae inftituto ac vhftu, q\n frigidos craflbfque fucccs proferre & congerere poftit. Contra vero tuberculi calidioris 8i iuppitrsbilis fuafionem facient crafis hominis , item calida atque etiam humida, plenitudo fanguinis, & quae ad haec accedunt alia . De fe'oris autem indicio fi quaefieris ; illud anceps, & contingentis plerumque fortis affirmo . Sed de inflammatione te dubitantem multitudo fanguinis certum faciet . Docuerit earn rem curatio , contraria quidem, quae profiti fimilis , quae obfit . Sed ejufdetn ad iuppuratum , Abfteffumque, tendentis notae funt, auclore R'naze Ithr. 1. div'ifionum ad Manforcm c. 105. quod praegreflus dorfi dolor', cum febre aufla; pul:us arteriarum tmgni ca-1, loris. immodicus, & aliorum omnium longus adhaefus & perduratio. Deinde vero febre fedata, per aliquod tempus permanet dolor ac dorfi gravitas. Sed hie enitn incipit exftare ¿/¿¿us, quern ex ftatu profeStum indicabit dolor fuperveniens fme febre . Haec fere Rhazes; qui & ab halituofa materia cieri gibbajin , explicate prodidk. An idem autem Avicenna fenferit , incertum eft propterea , quod lemmate quidem capitis notati de gibbofi pariter ac ventofitate inferipfit: poll haec vero, aut de flatulento affe&u nihil exiequutus eft , aut dubia de hac re traditio facia e ft, qualein aut codex aut multiplex ejus verfio parit. Poft haec, cauflas intrinfecus Gilberts , effefta molitas , docebunt te fpinae praefegmina , quatenus a* fua fede paulatim receffifle videbuntur; deinde ex laefis aitionibus , quae funt videli cet aboliti fenfus, aut motus; imminuta refpiratio ac degtutitio j lotii faecumque fuppreftio. Sed nihil ad firmandum certius eft indicium ; quam corporis affeftus evidens, qui fe offerat, qua gtbbofus, qua finuatus . Praeterea differentias , quae ad qualitatem fpeSlant , majors etiam, aut minora receffus momenta undique re ferred -, fed fitum fuperiorum fpondylium laeforum , deglutitio, refpiratio ; inferiorum vero noxae, mi&us aut dejeilionum detrimenta , fenfus item , motufquc , amiffio, demonftrabunt. Denique numerum vertebrarum complurium, in ambitum exfultans ipfarum compofitio j uhius vero, & paucarum, minor rotunditas , & in angulum Abfceflus, indicabunt. Reliqua figna difcretiva per Jacobum Hollerium ex Hippocrate translata , funt ejufmodi . Primae quidem cervicis perverfio mentum deprimit ad peilus , fummam loquendi ac deglutiendi difficultatem excitat , ac extremum fatum accerfit. A t vero in Gibberibus reliquarum colli fcandularum, cervix contorquetur , refpiranti pariter & loquenti, fpiritu tenuius anguftiufque elifo, exfibilatum, dormienti vero ftertorem , facit. Sed in gibbete dorfi, ac thoracis, fpiritus difficulter, & cum fono, fertur ; coftarum in latum incrementa funt nulla i thorax anterior in quemdam veluti conum acutninatur > fterno* in acutum coacto . Sed in lordofi extremus difpnoeae modus, paralyfis, torpor ; ftupor coxis ; praeter libitum volun tatis miftus, ac defaecatus: pofthaec in fcoliofi , folutio nervorum frequentior ad partem luxatam ,* ad latus vero adverfum diftenfio . Poftremo , quibus ad lumbos fpina repanda eft, his accedunt renum , & veficae vitia ; Abfceflus ad ilia atque inguina ; coxendicls gracilitas; tarda & parca pubertas , ac barbae emiffio ; in-

G I B B I S,

V A L G I S ,

V A R I S .

245

fbecundiorefque flint magis , quam qutbus obtigit gibber , partibus diaphragmate fuperioribus tenus. C

fu dicia, & Prognofiìca. Atent his affedlibus corpora, quae funt fluxa, mollia, gracilia, anguili pedtoris-, pueri parenti bus orti cachedlicis, & qui vìtiatìs fuerant fub generatione vifceribus, affinis enim hic affedlus arthritidi & podagrae , congenìtos inter morbos cenferi potei! : quamquam neque perpetuum, ut a gtbbis gibbi nafcantur : fed hoc perpetuum , ut haereditarius hic affeèlus fanabilis non fit. Haec naturalis certorum hominum ei! propenfio , ut obnoxii fint hifce malis , antequam ineantur : caeterum poiiquam inita funt eadem, dijudicandus ei! eventus falubris, aut funeflusj & fi falubris , num folvi poifit , aut fecus . Lethalis quidetn eli gibbojìs, audtore Ambrofio Paraeo, cum una tantum vertebra fola excidic , nimirum i£!u luxata, medullam , quae fpinae fubei! , ita fecum abripic , ut in angulum pene acutum eandem veluti turbinet ; adeoque arélius compreifa rumpatur , aut comminuatur oportet : quod mortiferum non effe non potei! : id quod fub angulo luxationis audio non accidit quidem; Hippocrate docente, fententia 5x. feti. 3. U è ertimlis, quod orbiculata vertebrarum e fuo fiatu abdudiio , angulari altera mi nus ei! periculofa ; quam ob cauffam multo levìor apparet ejufmodi plurium ver tebrarum exfolutio. Ei! & lethalis divaricano vertebrae primae, aut fecundae cervicis: fub quo cafu, teile Galeno, in comm. 35. iib, 4. aph. extenris ad partes inflammatas, & ligamentis, & pervia, trahi vertebras vel introrfum vel ad latus, ei! neceffarium : li in altera nervi propagine fieri tenfionetn evenerit , ad latus quidem ; fin vero in ambabus , introrfum . Hanc a Galeno fimpliciter propofìtam vertebrarum colli primarum luxationem, ìnfantibus plurimum evenire, noilra tempeilate nos & foeminae nutriculae non femel obfervavimus : de qua re Joannes Huccherus, in U è Tkerapeia puerorum , & ante hunc Galen /. 4. de loc. ajfeEl. & omnium primus Hippoc. I. 3. de morb. num. n . qui fpeciem hanc quartana Anginae fecit » Sed de provedlioribus aetate gibber, lordofin potiifime vertebrarum thoracis , expertis pueris edidit Hippocratis illud oraculum, quod /. 6. apborifm. 46. fcriptum legitur j Qjii ex ajtbinate, ac tuffi , gibbi fiu n t, ante pubertatem , moriuntur ; cujus rei cum Galenus , turn alii enarratores ferme omnes rationem illam cenfuere , quae ei! digeita fcilicet a nobis ad hunc modum. Q u ’cunque dum augentur, vertebrarum in regione thoracis luxationem , a tu beremo creatam, experiuntur, irti corde & pulmone compreifis a thorace, non ad proportionem audio, cum vehementi ailhmate vel tuifi, moriuntur. Qui gibbi fiunt ex ailhmate, vel tuffi , ante pubertatem , illi dum augentur, vertebrarum thoracis luxationem a tuberculo creatam experiuntur ; quorum fcili cet materia prius aiihma vel tuifim fecerat. . Ea i° ’ ^unc e!C O r n a te , veJ tuffi, ante pubertatem, cum vehement ti ailhmate, vel tuffi, moriuntur.

H h *

244

AURELI US

SEVERINUS

Difceptatio /¡per Hippocraùs apkonfmo. Aec a primo Galeno fluxit , vulgata jam apud omnes, Hippocratici teftimonii demonftratioj quam utriufque viri fententiam operae pretium fane fuerit hie expendi, u t, rettane fit utraque flatui poifit . Quod autem ad prius i (fo rum caput fpettat ; plurima fuit interpretum dubitatio , de Veteris iftius oracult veritate, feu rettius perpetuiate, quando nonnulli puberes , hypothefi jam aphoriirni confante , vifr funt vixiife ; ut eft apud Hugonem Senenfem , Hieronymum Cardanum, Francifcum Vallefium , ac plerofque alios aphonfini explanatores . E qui bus unus Antonius Mufa Brafavola teftatus eft , pueros ex aftbmate ac tuffi diu fuperftites, qui gibbi fecundum antica & poftica fuerunt : nam pettoris cavitas ex vi m ateriaqac fortaffe motus, magis dilatata eft, quam conveniret adeo, ut in anteriore ac pofteriore parte elevationes faceret, ac veluti tumores ; in lon gitudine vero abbreviaretur. Quam rem qnidem, ut •fuaderet Brafavola nobis , non fuit difficile- , poftquatn videndus fe obtulit Decius, feu vulgari literarum metaftafi Diecus , Gallus iartor fecus Palatium , cui famofiffimi gibberes■ , turn pettore , turn dorfo , exftiterunt , ampliffimiun utrimque rhombum facientes.. Sub qua loci vacuitate r turn pulmo , turn cor agitari quantumeunque libere nemo non cognofceret, homine non incom mode refpirante. Quidni vei'o, tarn late didutto, atque ampio, pettoris excurfu > contra praefocatus interminata gtbbis impuberibus pericula ; fupra adolefcentium , atque ad vigefimum fecundum ufque annum vixerit , ac viv-at ejufmodi homo ? Sed & D. Hieronymum Gafvaldum , Neapolitanum juvenem Uluftrem ac Fulr vium Viridianum, Calabrum Medicum Neapolitanum celeberrimum, trigefimo in anno natum, ac Joannem cognomento Blancum , vetuftioris Gymnafii Neapolitan! janitorem , quinquagenario raajorem, M. Amt. Chiayenfem paulo minorem, atque alios tot quidem numero multos , ut horum omnium nobis adnotando plures, quam venando reftent : utrimque gibbi longaevitatis fqrtem. esperti , quin edam alii comperci longe plurimi , quibus cum alterutro gibbere feniles anni, contigerunr . Ex hoc quidem vere , fed & heroico dignus , ordine atque inter iummos gloriofiffimofque Principes nominandus fingulariter efto D. Carolus Emmanuel , fecundus Subalpinorum Dux Sereniifimus ; cujus quidem aetate noftra Jafoni , aut Alexandra Macedoni pans , mentionem fuper hac re fecifle , nobis ornamentum inde libro quaerentibus , licuerit , deprecamur ; quando & hac edam occafione , Principis inclyti nomine fuos de re phyfiognomica libros cohoneftaverit Scipio Clarimontius, Sapientium noftrae tempeftatis Italicorum nulli fecundus. His ergo' turn rationibus, turn experimentis , & Hippocradca, abfolutione, propofido , & Galenica adjetta ratio , nuper a- me recitata minus firma , minufque rata, apparet, quam ut omnem hominum aflenfum promereatur , ac fidem a bo nis aeftimatoribus extorqueat . Unde fattum eft fcflicec , ut varias interpretando rationes commend fueriat multi. Primum enim Hollerio, enarratori alioquin Hip pocratis apprime nobili , vifum eft ; haud de quacunque promiicue gibboft loquutum Hippocratem ; verum de ea, quae cervicem exercet anguftiae majoris neceffitate : qua pofita interpretatione, procomperto credidit hie vir, in aphorifino pleraque folvenda problemata & ambiguitates. Verum enim vero, primum haud pro babile videtur, Hippocratem fingulari hac gibbofi fuum enunciatum ac rem totam conclufiffe. Deinde rettius hanc quartam Anginae fpeciem fecerit quifpiam, quam ¿tbbim vere. Sed & Anginae fpeciem illam pofuit ipfemet Hippoc. lib, 2. de mor-

G I B B I S,

V A L G l S r V A R I S.

-4.5

bh Ad haec ejufmodi affeilio non parutn acuta eft, minimum autem de hac ¡tifa commentus apparet Hippocrates, qui longiores atque annuos extuliffe terminos v i r detur per id , quod eft ( ante pubertatem moriuntut) . Hanc enim ad vigefiraura quintum ufque annum extendi Galeno vifum eft, m aphorifm. libr. 5. qui habet ; t « ìerfKemx* ò KÓffoun etpò rèi èihn yivtrai rxriatrt rei eroW« £vv*eroài<txoi ; quibufeunque morbi comitiales ante pubertatem fiunt , tranfmutationem habent . Et refte quidem Galenus, comprehenfam Hippocrate viginti quinque annis, puberta tem putavìt ; quandoquidem & Uè. de articulis eamdem »firn voculam, id eft, pubis feu pubertatis, cum alia ytnie barbae ¿uorvu,i£et & quail confundit : dici't enim $0# <?* x*lytr4* **i «rikkty*, id eft,, pubes vero & barba, tardier, & imperfe&ior. Jam igitur fi barba his aetatis. prove&ae annis completai-; & »¡¡ni feu pubertatis anni iidètn & communes, qui barbae, erunu Additar & his indicium, & argumentum maximum ; quippe fi credimus Galeno*, cui tota ratio praemature defungendorum vita gibberorum, fuit incrementum fummum vifeerum fpiritaiium ■> quae a thoracis anguftia concludi commode non poftint : profeclo ad hoc augmentum totidem requiruntur anni , quoti, requifiti funt ab Hippocrate non pauciores : fortaftls autem & trigefimus annus eft , ad quotum acceflus corporature noftrae contendunt ; elicente Philofopho in lib. 20. feti, problem. 7. quod ad hoc ufque tempus. proficiunt, & craftefcunt corpora: & in l. de generai, animal, c. 20. prodidit, hurnanae' ftaturae dimidium anno decimo quinto ; quinimo fi & hanc opinionem fequi, placeat, judicio Haly Ab. 4. tkeoritae c. 2. & Haly Rhodoam , in Microtechne trail.. 3, comm.. 63. ad trigefimum quintum ufque annum augefeere poteft homo. . Sic alii & cumulati funt apud^Hippocratem anni pubertatis. Quanquam Ptolemaeus , in 4. lib. Apotelefm. c. ultimo, fpeftatis Lunae & Mercurii fuper homi nes , tranfeurrente vita, dominiis , illius quidem ad quadriennium- , hujus in decennium, ftatuit, pubertatem hominis anno quartodecimo effe . Quo loco , inter caeteros enarratores, Haly Rhodoam tradidit, conceptis verbis; in hac aerate am mani, fcilicet geperativam, dare materiam y & incipere tempus , quo plantentur in ea principia operationum & propriarum virtutum ; poll haec enim adfiftit homini Venus oclo annis. Ad hanc potilfime fententiam. acceflerunt & Jurifconfulti, quam explicavit Imperator Jurtinianus, lib. i_ injlit. civil, tit. quibus modis tatela finitttr, §. 1. cujus pubertatis plenitudo , atque maturitas , ad comparandam adoptionis facultatem , anno decimo oilavo conftituta eft , eod. lib. tit. de adopt. 6 4. Sed de bac omni re. cumulatifftme, ac perquam exquifite cibi difputat , in ter omnes, Paulus Zacchia, Medicorum , & Jurifperitorutn, Hermes Italicus, in tomo primo qttaejl. medicolegal, titubo prima ,. quaejl. 6. & aliti ejufdem ùluli locis : quin etiam ex Medicis , Avicenn. in lib. 1. fen. 1. doli. 4. c. 3. & Gentilis a Fulgineo, in commentario, ftatuerunt, & hoc tempore pubertatem, quo pre munì fperma producere & emittere poffit homo . Haec de tempore pubertatis Profeflores irti omnes :: a quibus ipfis fi refle piacitum uniufcujufque difpexeris, non diicrepat Hippocrates fi principium duntaxat ejus aetatis fpe&etur: verum, intellexit Divinus homo pubertatem ad fuum certninum exteniam, quod aperte cognofcitur, quia, memorato loco de articulis meminìt barbae, quae cifra vigefimum non erumpir, ac vigefimo quinto completur; kemque meminit foecunditatis, quae pnove£tìore aerate perficitur : porro & fi a decimo quarto & paulo ftiperius ièmen ejaculetur homo ; tamen fi fflios non generet; infoecunditas non coargitur, neque evincitur , praeterquam ad plenos iftos & maturos, qui floridi vocaatur annij ad quos etiamnutn extenderunt & aliquot

JA*

2J.6

A UREL I US

SEVERINUS

Jurifcònfulti, ut apud eruditiffimum Zacchiam, ìbidem Jocorum, nota numerali 6j. & quaejl, 5. ». ,4. Sed de pubertatis finibus jam fatis : ad recenfendas aliis aphoriiini interpretationes redeamus . Praeter Holierii recognitam jam a nobis opinionem , fuit & Thadaei Fiorentini, atque aliquot aliorum ; qui ad dorfi iordofin exquifitam , & malum omne gibberorum , & recl as cunctas aphorifmi refolutiones , problematumque explanation, retulerunt : contra quam tarnen enarrai ionem eft , rum multi plex noftrum experimentum , turn Hugonis Senenfis, in commentarlo fuper hoc eodem aph. Neque vero lordofis vis eft tanta , ad quam unam referre poftis , aut noxarum expofitarum, aut mortis juventam anticipantis neceffitatem . Praeter hos omnes alii fuerunt, e quibus .unum Hieronymum Mercurialem nomino , qui non perpetuam, & xxSóxv , propofitam ab Hippocrate fententiam Itane cenfuit . V e rum aut gratis, aut fine folido fundamento diitum hoc a Mercuriali credes , do nee aut firmior tibi demonftratio produrla fuerit , aut mox adverfatura noftra enarratio nulla fit ; ego enim aliter circa propofita philofophanduvn , aliumque in aphorifmo fenfum inveniendum, autumo . Confido autem germanum occurrilfe intelleiftum, quern inox audies, fi prius hypothefes aliquae praeftituantur. Primum, infuetum & alienum arbitrar ab Hippocrate, atque abfolutiifimis quibufque auitoribus, cauifis efteijricibus primis immediatifque rcliéìis , poni fecundas, & mediatas accidentariofas ; itemque corporalis effefti poni cauffas fpiritales, quando fiuppetant genere correfpondentes , id eft , corporales ac folidae . Atqui caufla glbberis prima, immediata, corporalis , & folida , conditura jam ante fueran t, ab eodem auftore, fpinae tuberculum : quam rem & Galenus , In hujus aphorifmi commentarlo, praemonuit. Praeter quam hujus viri confirmationem , eft & altera pleniffìma Thadaei Fiorentini , expofitoris inter omnes juniores primi , & graviffimi. Eft, inquam, eflentialis gibbi caufla fpinae tuberculum; fed ex hoc ipfo dirupto tuflis, & afthma , refultoria funt fymptomata ; & fecundum eruditorum hominum fententiam fecundae cauflae , nequaquam autem apud vere doftos fuerint primae, propter incommoda nonnulla , quae Mercurialis «opinionem confutans fupia retuli, Itaque quid alicui fapienti viro veniat in mentem , aut probetur , tuffim & pfthma, ventofas utrafque res creditas ab Hippocrate , cauffas glbberis efleilrices ? quid infuper hac cauflae adverfus olla luxations potius , quam adverfus membranas, & molliores cedentefque parres alias , diveda fymptomata & rupturas machinentur ? quam quidem abfurditatem , ut dedinarent prudentiflìmi duo viri , Thadaeus inquam, & ab hoc fortafle mutuatus Hollerius ; conftituerunt {ex) particulam poni pro (cum)-, quam rem tarnen a nullo Graecorum aut Latinorum, refte ac probate loquentium , auftorum faétum hucufque legimus . Q_uas ob res tandem, aut icripturae modus aliquis, & lectio accommodata eft invenienda , aut nova interpretandi ratio , quae fatisfaciat, eft commifcenda ; id utrumque nos una -methodo compleftemur, quae eft: Si pro V' ftatui poifit ?!-», quae interim particula decreto Hippocratis etiam ad amuifim quadret , ac facilis immutati! fe obtulerit : id quidem & non difficile feret quifquam , & libere nobis etiam aflentietu r. Atqm fìc equidem haec ad unguem fe habere , ut modo diitum eft , oftendimus. E t quod ad vocis immutationem fpeftat , hercules admittitur , aut reilius admitti neceflum eft, vocalis in difìrione pofterioris , altera vocali fequentis alterius didìionis praxime fe offerente, fieri elilìonem oportere ; quod etiam a noftratibus Italis fieri confuevit , Jam vero vides , poft primam aphorifmi particulam ,

quae

G I B B IS,

VALGIS,

V A R I S.

247

quae \%u me au&ore fuerat 5 mox <?<*£/***#* iequutum nomen : quapropter pro 1^6, ¿¡r&(Ut'T& facile aadpar©- afferri potuit , atque adeo eg «fffywr©-, quod in praefenti legitur , infinuatum fuerit . Sic quidem aopark facilis voculae cujufpiam in alteram failus tranfitus , aut verius nullo fadto tranfitu , vocalis unius fa£la expunftio. Cujus fic compofitae didtionis accipe nunc, fenfum & germanam veritatem. E % quidem Graecis, Latine extra pro praeter faepe valet, ut ex Thucydide , ac Diofcoride , notant lexica . Nos autem & vernacula id lingua confuevimus ; quae vocabuli ufurpatio non infrequens fujt , & apud optimos au&ores Latinos , quorum omnis dignitas & praeftantia , ex una Graecorum imitatione fluxit : neque autem hac de re Ciceronis unus eft locus,, nam fecundo de Unabus ait-; extra collegium Sacerdotum , ne quifquam facta , quae ptiblice effent conftituta , noffct . Et clarius, epiftola 3. lib. 4. extra Ducem, paucofque practerea . Et alibi etiam, cujus e[l nemo in tanto papula, extra contamination illam Publii Claud;} manum, qui & c. quam eamdem loquendi elegantiam ab Horatio Turfellino e Societate jefu, fcriptore difertiffimo, libro de particulis, noratam, obfervavit etiam apud eloquentiae Romanae parentem & Marius Nizolius , in Thefxuro Cicetontano ; produitis duobns praeterea locis, quorum alter eft lib. da iuventione ; hoc feparatv.mquiddam eji extra illud : alter multo illuftrior, libro de orators; nullus eft nutrie nts extra poeticos. Jam igitur eo conftituto , quod Hippocratls aphori firms. legendus eft ftc , qui extra, vel praeter afthma, & tuftim, gibbi funt , hi ante pubertatem intereunt : hujus orationis fenfus is mihi quidem videtur, atque omnibus videri debet, neceffario quodam nexu comprehendas has tres iimul omnes gibberis, afthmatis, tulfts, affeitiones ; ut ante pubertatem , annum vigefimum quintutn neceflitas moriendi fit ; quippe poftquam unum aliquid iftorum non explevit morbum, quod expleturum alioquin abunde videbatur : reliquum nave opigenefi faita peffimum & cxitiale malum oportebit ; ut jam nos, in ltb.de Abfceffu critico , ex Coacis praenotionibus Ludovico Dureto enarratore , momftravimus . Diffic.ultas autem fpirandi fimplcx haud neceffiiria abfolute cauffa videtur, ut vitae vim inferre queat, mul to quoque minus tuflis compuliffe quemquam ad interitum vifa eft; quod indicavit fummus Hippocr. aphonfmo: qui habet, flrangulatos aut fuffocatos ad fe poffe redire, quibus circa os /puma non exjliterit . In his enim quam pl’urimam fuifle fpirandi anguftiam , quis eft , qui norr agnoicat P An neque fola gibbofts tantam habet vim , ut fatum arcericat? neceffum eft enim, ut pulmones, aut fpiritus or gana , laborent fic , ut ex. horum afftuxibus malis tuificula. parta plurimum. moleftet . Quae omnia cum non funt, videmus quotidie multos, qui' gibberis belle ferunt incommoda; propterea, quod nullam, aut tulfis , aut fpirandi difficultatem experiuntur . Quinimo vifi lunt inter noftrates homines gibbi , qui in arte canendi confummati vocem quam maxime deprimunt , aut intendunt ; quorum unus eft Presbyter fexagenarius, cui gibber amplutn utrimque prominet :• alter eft , ,cut cyrtofis eft magna dorfi , Francifcanus Ordinis HI.. Quae tanta vocis intentio, cui planum non fit , fpiritus vi conftet ? Anne igitur exitioium extreme quidquam iftorum efle poftit ? Sic jam apertum eft gibber plerumque non eife fpiritus angu ftiam ; neque fi aliqua fit ejuimodi, difpnoeam perniciofam alioqui futuram . Vcrum enim vero gibbere pe-Sbris anguftiam iadente; poft anguftiam vero difficultatem refpirationis, ac multo maxime poft diruptos AbfceiTus tulftm ac afthma oniequens : ftc pkniifima & neceffaria caulfa eft , ut mors homini leote fubrep.it y . va-

248

AURELIUS

S EVERINUS

■ vanefcente fcilicet calido cordis: qui diu periifiere in ea preffura, veluti pifcis in arido folo, non poteft ; quando nimirum alimentum primum aeris viventi defit. Haec univerfalis noilra lex cito: deinde requiritur fpecialis, ut hi homines imbe cilli, gráciles, ac prope fqualidi lint-, quo calore acíiccitate confiante fit, ut ma jor fit ufus refpirandi, qui máximos in anguilia peétoris maxima : vides quantam ex difficultate í'pirandi prae fe ferat noxam . Sed vegetiores moderateque carnon etfi gibber esperti , nil detrimenti , ac ñeque fpiritus difficultatem perpetiuntur. Sic Hipp. /. de art, ait ; Multi quidem gibbi facile, at non fc'tmus , quam be ne valer i t e s , jam ufque ad feneÜutem id mali fujlinuemnt , praefertim quibus cor pus carnis ac pingue effeSum eft : panci autem ex its ad fexagejmum annum pervenerunt ; plerique enim citius moriuntur. Requiritur & tertio cauffae vis praepotentis ac vehementis, haec autem eft de■ fluxio crudi , graviique lucci, multa copia de capite confertim ad inferiora ruentis; cujus pars ad ipinam delata Se circa vincula vertebrarum coarta gibbum, ea qua disi ratione , contrahat : pars ad pulmonis Se anhelitus vias br'èvius derivata & fpiritus anxietudinem & tuilìculam, excitet , five quidem hic reliélo phymate fubmolli fubprudoque, quod fudorulentum fuum veluti madorem in afperam arteriam infinuet ì five fpiritajibus tantum irrigatis viis , & nullo phymate relitto . E x quibus omnibus noxis, quae primum fe prodit, eft pulmonis ! quae caufla tuit fcilicet, ut ex fpirabili vifeere languorem prae fe ferente fuicitatos ipmae conttexus opinati fuerint nonnulii . ConfleStitur autem & finuatur ad eos , quos dixi modos, plenis fimul femelque, fed diu comparatis incrementis ad menfium por ro , atque aliquando ad annorum curricula , maturitatem gibbi retuiit Cardanus , in aphorifmi commentario. . . . . „ ■ Accedit ad has gibbi cauflas & alia , quae veluti principium eit omnium ; im proba videlicet capitis conformado, expers naturalis utriufque projeiturae , maxi me vero poílerioris, cum Therfitica prope forma, turn capitis, turn faciei: praecipue vero naribu?, hiulcis , atque anhelis , & oris ampliore rictu , cum rariore aliquando, ac latiore, dente; collo vero nullo, vel jntra thoracem reduèto. Haec capitis univerfi conformado plurimum incommoda eft , vel quod ad ìptam pe c net, quae curfum exhibet, ac non coercet humoribus fuperfluis; vel quatenus in cludes primam intemperiem, Se imbecillitatem , facultatis formatricis , caufla eit ■ mali potiffima , qua neceifariae ac verendae fluxiones peitoris oecononuam inteftent. . * 1 » tv . Saepe etiam cum formatricis vitio, quod intra matricìs clauflra conltitit , c jungitur extra uterum ìmbecilliras nervorum, quae maxime cedit, & opportunam fe exhibet inflexui. Sic Se mala partium conformatio Se gibbPperverho appare , quo multas quidem adferre narrationes poflem ; fed fuperat omnes ea, quam mox audies: nimirum, Anronio Santoro, Neapolitano puero quidem pufioni, ied quatuordccim jam annos emenfo, vifos a me gibberes omnes mire complexos ; at cer vices, inquam, Se lumbos Se coecygis repanditatem , ad dorfum Se pectus cy fes, a fupremo dorfo ad lumbos ufque fcoliofm ; praeter quas omnes gibbo]es e ne alia, quae fuperfit ? Sed Se manus pedefque non modice dinormes , atque 1 itortae fpeitabantur adolefcenti male feriato , qui perpetuo quidem fcipione le t mans, cum a me rogàtus, ut nullo fulcro nixus incederei; id iummo cum la ore & praecipite quafi gradii fecit . Quod autem fumme dignum notatu viium e » nulla puero refpirandi difficultas aut turn fuit , aut ante bac : de qua^qmdem r certos nos idem fecit propterea, quod pulmo huic purior vifus eit . Non e 1

D E

GIBBIS,

V A L G I S, V

A R 1 S.

24?

autem , Ted de aliis fecunduis puknonem affedi-s , dixit certe Cardanus , quod gibbofi crebriter fpirent. Ad haec in gibbofis potiffimum iilud requirimus, ut circa vias fpiritus incubuerir, amploque non tenui fchemate fit file panus, gibber excitant: enirn vero non fpedans ad dudus fpiritales exile pbyma, haud fane valentem ad interrumpendum vitae curfum vim habere poterit . Itaque fuperiores fpinae partes tenter , atque ad interiora potius, quam ad exteriora vergat gibbus, tacitam homini tabem itlaturus. Illud tarnen cum lordofi perniciofa neceffarium advertit, plurimae vir fidei , Nicolaus Florentinus , in fern. 7. fium. 2. trabL 3. c. 40. ut nulla fit con tra pedoris projedura, feu cyrtofis. Sicenim praeter magnam fpiritus anguftiam, parva pedoris efi intercapedo , ac modiea commoditas , per quam pulmo quoad fit fatis, extendi fe permovendo polfit . Sed tarnen contra Nicolai hanc hypothefin efi Cardanus; qui fimul cum eofiis contorqueri dorfi fpinam , atque^hanc viciffim cum coftis notavit propterea , quod coftae vertebris aeque ac fterno mediae colligatae funt cum utrifque; quo fit, ut quam emotionem incurrerit pofiicus tho rax ; eamdem & anticus fubeat oportet : & contra, quae quidem Cardani ratio , ut plerumque vera fit, at non perpetua ; namque conftare potefi alterutrius par tis integritas, fubverfa altera: quam nos rem Neanoli non femel vidimus, & ad' moniti per nos amici multi. Habes jam nofiram, de lento gibbenon exitio, novam opinionem. Port haec omnia, quod ad materiam formamque gib’oeris , & ad cauflas praematuri interims effed rices pertinet: caeterum fuperefi expendenda ratio modufque quo corruptio lente fe infinuat in vitae fontem . Hieronymus certe Cardanum animadvegit in Galenum, qui fub gibbofis affedu tabem parante vacuitatem tho racis feffiper fecerit minorem, quam pedoris interaneis incrementa , dorfique amplitudo, judicio Cardani faepe etiam fub flexa, quam fub reda-vertebrarum compagine major efi. Jam vero, quod offenfarum accufavit , illud efi everfa figura ; qua fit, ut una quidem parte pedus comprimatur , altera vero laxius fit : fub haec autem multam agitandi fui commoditatem exuatur pulmo , confequitur*; nimirum & fi lateribus excurfus patet: tarnen immutato dimenfu longitudinis, allidens ad angufta, non parum laboraverit fpirabile vifcus, uti vides. Haec quidem file gibber)s detrimenta fecit : alium nos opinamur ab importunitate gtbberum aereis organis labefadatum. De qua re omni, haec mihi fttccurrunt in praefenti. Scire licet thoracem a fapientiflima natura fic conditum , fecundum longum ac latum, ut longitudo fuperet , non fuperetur ; nempe longior efi excurfus a capite trachaeae ad infimos angulos fepti tranfverfi, quam a dextro latere ad finifirum : jtaque ad ovalem figuram thoracis univerfi ventrem refert Hieronymus Fabricius, in lib. de refipir. part. 2. cap. 6. Et jure quidem optimo , fuit ea forma donatus thorax; quippe naturalis quidara follis efi, attrahendo, remittendoque, aeri comparatus. Atqui follis oblongus eft , igitur & thorax oblongus rite fuerit ; quin imo ne follis formam folum, fed ejus etiam confiruendi rationem & caufTas confequutum efi: diaphragma : nam quod aerem colligit & exfpirat unum ejufmodi vas; qua facit haec, anguftiorem dudum ; caeterum qua congerit aerem capaciorem locum obtinere debuit: ex quibus omnihas apparet , quod major thoraci fit loci commoditas in tradu longo , quam in lato , eoque etiam amplius ; quia fe cundum latum plura & folidiora font corpora; cor, inquam, mediaftinum, afpera artena 6c hujus diffufi rami ; quae partes totam latitudinem complent ; non fi autem completur longitudinis dimenlus , qui parte multa vacuus elf ; quo confiho naturae quaeres, öc quo partium ufu? fed refpondeo propterea , quia feptum T omJ. I j r trän-

250

M. A U R E L I U S

SEVERIN US

tranfverfum fe extendendo, liberiorem ad fuperiora locum exigit, atque etiam ad inferiora pulmo. Aliud nunc velim revoces in memoriam , anatome comprobatum , diaphragma quidem pofteriore deprelfius eífe; parte vero anteriore fublime fie, ut fierni fines attingat: pone nunc dorfi g'tbbum & péíloris ; pone cervicis fic , ut caput inclinet ac praegravet; quod refle notavit Cardanus, breviabitur protinus intercapedo longa, & pertrahetur ad fuperiora feptum tranfverfum fic , ut adhaereat pulmoni. Cum igitur in exfpirando fe contrahet diaphragma , locum non inveniet , ac fibras pulmonum adurgebit. Sed ñeque pulmo tantum ad inferiora fpatii nancifeetur, quanto fibi opus eil, atque ab opifice praeferiptum fuit. Hae lecundum loci anguiliam gibbi funt noxae : audi nunc alias ex diftortione nafeentes, atque ad alia peiloris organa fpedlantes incommoditates. Hae funt par tim afpega arteria , partim pericardium , & quod intro fovetur , auguftiífimum cor: de hoc ergo prius dicemus . Nofti membranae cor affervanti conglutinatum & appenfum inferne diaphragma ; eo feilicet naturae confilio , notante Hieronymo Fabricio , ut dilatetur is facculus , majoraque fint cordis perpetuo micantis , praefertim cufpide tenus , fpatia : id autem evenit facile , fiquidem hie fufpendiculi trailus in diaphragmate latilfimus ell ; ne fi foret anguilior in longum tantummodo dillenderetur eadem tunica r quod cordis prolationi non parum officeret . Fle&e nunc mentem ad pervulfas dorfi vertebras, emotaque ofla, five antica, five poilica; fub utroque enim gibberc neceffum erit , ut diftra¿lo primum diaphragmate, mox diftrahatur , & fufpenfaculum antrorfum five retrorfum, quo afiorfum, quam refta contorto , fuam extendendi amplitudinem cor amittat, 8c ad latus amiculi fuis in motibus allidat, oportet. Praeter haec oeconomiae pe&oris , & alia pertubatio ell , oriens ex trachaeae conformation vitiata ; hac enim per g'tbbum cervicis , aut fupremarum vertebrarum contorta , pulmo, qui fubeft ab ea, perperam Sc laxe fufpenfus, fallat etiam In fuo muñere necefle e ll; quantum enim in re£ta fufpenfione per naturam eleila perennis undequaque motus rite reileque adimplentur ; tantundem etiam in contortis pulmonum arteriis corruptus idem 8c perverfus erit adeo, ut lentior ác laxior elfe debeat : porroque fi rem acriter aeftimaveris flufluare propemodum in vacuo thoracis, fine fufpenfore pulmo , videbitur ; quemadmodum rete jaélum in mare fine reflrice manu a Sed ipfa fillula fpiritalis an tacenda fit? quae ob cervicis gibbofm recurvata nullam non fpiritus offenfam inducere apparebit , fi naturalem fuam prius fpeilaveris conformationem, quae Galeno auilore, 5. de adminißr. anatómica , eil; Trachaeam , quia ad infpirationem , refpirationemque , nunc contrahi , nunc dilatari , ao nunc longiorem nunc breviorem, viciffitudine perpetua, reddi oportuerat, mufeulis melbbronchiis, id eft, ad cartilaginum intercapedines decuflatis, itemque roembranis ad foliditatem eorumdem bronchiorum natura parens exornavit : ut toto dum infpiramus thorace dilatato, deinde confequutione ad id, quod movetur, pulmonem ad omnes partes dilatante, id quod in arteriis eft membranofum in latitudinem; quod vero cartilágines replet , in longitudinem , extenderetur . Videris igitur num contortis bronchiis, id e&, altera quidem parte cohaerentibus , altera laxatis, poífit fuus hie feliciter pernci motus? Porro dubium alicui non eft, quod qua coarflata 8c comprefla bronchia funt, nullam extenfionem patientur: quae ve ro perpetuam laxitatem conlervant , locum dilatationi non dabunt. Hi quidem funt omnes modi, per quos aereae peéloris officinae, non mediocriter officere gibbi corporis fuperioris poffint. Vemm enim vero ñeque finguli tantae

G I B B I S,

VALGIS,

VARIS.

251

tae poteftatis effent; commodiufque cum homine gibbero ageretur , nifi & ex al tera turpis eluvies fpirantes particular, & horum conceptacula perenniter infeftaret ; haec enim una & praecipua caufla eft , quae fummam fati neceffitatem acceleret, & denique abfolvat : atque illud eft etiam , unde Hippocrates nobis tam abfolute pronunciavit ; qui ex allunate ac tuffi , id eft , ex cauffis aiihmatis , & tuffis gibbi fiunt, &c. Jam igitur confiderà mihi , fub gibbofo quomodolibet peitore & fluxionibus ca pite fuperfufis gravato, fepto non libere fe agente , atque hoc & puknone Iccum invicem invidente 5 praeterea fpumofo vifcere per diftortum fufpenforem vage laato ; affabrefaiiae trachaeae corruptis ufibus , corde fua connivente capfula male ampreiTo: fpiritàlibus denique ac pulfificis organis perperam in fuo munere fe concitantibus , num fpiritus & pulfus & vitae munia feliciter fint procedura ? quia vero neque fufficientis aeris commeatus , ncque aeilus in corde refrigeratio , neque fuliginum expulfio, perirci poterunt. Parce igitur , & coinquinate oblato, in dies, alimento, confiftat vitalis vigor , & caloris vividi vis non emarcefcat ? Igi tur hae caufiae funt & haec ratio , ut animal (quae Galeni vox fuit) corrumpatur, lends tamen & in dies fadtis ad inter.ìtum acceffionibus -, non fubitam & repentinam, quod multis vifum eil, ftraagulationem animante perpeflo, nifi fortafle ex alia vehementiffima caufla, quam tute per te intelligere potes. Quibus jam de Galeni Magiftrique Hippocratis, exaftis enarrationibus, ad caetera quae fuperfunt tranfitus elio. ' .

Collatto extrinfe&frfillatoe & duclu Morbi natiti G'ibbofis.

Uae cum jam apparuerit interius partae Gìbbojìs cacoethia ; quaeffio fubinde __fe offert, utra funefiior haec fit , an externo principio produca ? Difficilis "quidem enodatu controverfia, quam nemo , quem legerim , ex profeflo attigit aut refolvit, quod nos aliquando , cum facimus contrattarci in breviffima difputationem , difponimus ad hunc modum . Speculanti quidem protinus apparent graviora gibberis obfcure produrti momenta : nam quìs eli , qui plus uni , quam compluribus & gravioribus omnibus demolitricibus cauffis non deferac ? quandoquidem nec Hercules contra duos , atque iftae praeterea cauflae funitiones vitales Se reite, & proxime , laceflunt . Ad hana opinionem accefferunt certi fuper hoc judicio non falli, Franciicus Vallefius , in comment, citati faepe de gibberis aphorifmi , atque Ambrofius Paraeus, lib. n . chirurgo oper. cap. 17. Verumtamen expenfam exaéte rem non fugit difficultas , atque aliter , quam ifli difceffu nullo cenfuerunt , fuadenx nonnulla , quae mox fubjicio \ propofiturus primum , quod iitus fpinae dorfi non minora ducunt pericula , quam percuffum caput \ quocirca Hippoc. lib. Coacar. praenot. 3. quali uno eodemque loco habuerit vulnera capitis, & fpinae dorfi, fimul utraque complexus enunciavit \ moriuntur ex vulneribus , fi qi is fauciatus fiorit cerebrum, aut fpinae medullam. Cui viro proximus , Corne lius, dixit /. 5. cap. 26. /erbari non potefi, cui bafits cerebri , cui fpinae medulla , penu[fa efi. Porro Rachitis praecipuae dignitatis ell pars, unde nervorum excur sus & propagati© eft, cerebro & fubftantia & accidentariis plerifque formis proxima : quapropter de facultatis igemonicae , impulfivaeque , noxa fub fpina vehementer perniila , perpetuo refultat : enim vero per hanc princeps in confenfura trahitur cerebrum ; eft autem fpinae luxatio per vim illata plurimum ad interio ra, quae line medullae violatu non eft: quo fit , ut piane incurabilis , & neutiquam attreitanda fit judicio turn Hippocratis, tum Ceffi , Paulique ; turn pofte-

I i

rio-

25a

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

riorum omnium : has ob cauifas perniciofiifima fi quae alia videtur externa fprnae medulhe intrufio-, quam nervis- graviter apprehenfis , turn inflammatio, turn convuliio, turn implacabilis doloris acerbitas, conlequuntur. Sed quid jam tandem de utriufque mali profundiore noxa judicandum eft ? ego problematis. refolutionem hanc ftatuo, principio tametfi proponantur in univerium pares utriufque modi, id eft, ut abfoluta fit, turn haec, turn ilia ; tamen difparium generum nullam aequabilem vere comparationem elfe confeffum eft. Quod ft quacunque paragoge contentus fis, turn earn diftinftionem pono , laedunt utraque funftiones vitales, fed altera quidem inopia fpiritus & inquinamento, ficut oftenium eft: altera fpiritus praefentis, & minime defientis, diifipatu, doloris & vigi* liarum, & phlegmones, vi fafto. Caeterum in altera vifitur infignis acuties ; m altera lentus marcor & exfolutioy in altera calaraitas eft longinqua, & annis neeelTaria; in altera dierum termino incerta, fecundum Hippocratis fententiam, quae ha bet ; Acutorum rnorborum non funt certae praenuntiationes falutis , aut mortis , Ego autem cum utraque perniciofa fit, fed diverfa raticvne perdens , aequiparaverim duplici expugnationi urbium efticaci: quarum altera per ftri&os gladios & incendia cunflos, & populos, & urbem , truculente vaftet : altera longa obfidione, ac fame, refiftentes oppidanos e medio toilet. Cui nollrae refolutioni , apud T yjpographos le&ae, mirum in modum plaufit Francifcus Romanus, collega nofter , qui libellum elegantiftimum, deMilitctri Medicinae conditions, jampridem inftituit. Jam autem poll traditam Gibbofis ab humida plenitudme curationem , fuccedit alterae ficcae medication quae judicio Rhazae, & Avicennae, non alia quam convulfionis a ficcitate profoitae remedia pofcit ; fi ulla curatio eft ejufderp ab inanitate produifae, Hippocrate & Galeno au£toribus, in aphorifm. cujus difficultatis miror equidem, quod non meminerit Rhazes , nifi quod immodica ficcitas non eft; unde oriatur profe&o, licet porro fummum liniendi , ac madefaciend i, modum requifivit, huic gibboft reife medendae . Remediorum autem genera, quae praefcripfit, funt ejufmodi; prima fanguinis detrailio ex hepatica ; fecundus clyfmus ex oleo, in quo ferbuerunt radices althaeae & farina ieminis lini. ; tertia portio atramenti caftiae, diflolutae ol. amygdal. dulc. Ita quidem in l. 5. divif c. 105. fed in 9. ad Manforem cap. 91. fi hoc vitio correptus fuerit puer , tepentis aquae balnea ; conjuncta febre, ex herbis infrigerantibus : decoifum , cum caifia fiftulari potui propinandum, atque emplaftra ad dolentem ufque locum , vi-fua refrigerandi perreptantia , parti affeilae fuperaccommodanda funt , inquit . Haec ad ineuntem Gibbum eft Rhazae curatio, noftraque, quam audifti tuitio . Caete rum gibboft jam perfeita, fi qua curandi ratio eft, hanc per chirurgica adjumenta conficiendam docuit optime, fuper omnes , Ambrofius Paraeus , in operis chirurgici lib. 22. c. 8. quam apud eum au&or<?m legito. Alia quaedam Hippocratis de Gibbis judicia endrrata. I mali funt & extremi gibberv.m eventus : alios vero e falubri , neutro ve genere, nos docuit Hippocrates, in citato faepius comm. ?. part. 5. 4. 5. quorum omnium fententia haec eft ; quod plerumque folvi nequcunt , potiffimum ubi fpina fupra fepti tranfverfi conjunitionern gibba fiat ; infra vero quidam folvuntur , cum varices in cruribus fiunt ; illae autem magis gibber fpinae fblvunt , quae in vena poplins oriuntur; fiunt etiam in venis inguinum. Solutum quoque jam faepe vitium eft a torminibus diuturnis. Haec Hippocrates, quorum ilia mea quidem opinione methodus interpretando poteft effe.

Fit

D E

G I B E I S ,

V A L G I S ,

V A R I S .

255

Fit fpontanea gibbofts ab humorum deflux«; q«i fi diu confiftit in vertebris fie, ut inde non recedat, facit fua permanfione , atque adhaefu firmo , ut gibbet abfolvatur & confummetur; quod fi natura procurante de vertebris, ad quas appulfus fuerat humor, alio abfcedit, vertebras liberet a_ tuberculo, quod gibbofn pariturum erat, oportet. Jam vero duplex hie humoris abfceiTus ell , turn per decubitum,tum per affluxum •, & per decubitum quidem alter modus ell extra venas: fie in inguine per fympathiam conflatum , ex materia tuberculum & ahfeeffum facit, ut folvatur gibbus , qui lumborum vertebris erat firmando . Alterum genus ell intra venas per metaftafin . Sic excipientibus humorem vafeulis ample diilentis ( varices dicunt ) , nec non haemorrhoidis , abfolvuntur eriam a gibbere lumbi. Caeterum, praeflabiliore longe forte per inteilina tranfmiflis iuccis, & fuppttrrata atque extenuata per hanc viam materia alioqui crafla ; fimiliter & nullum lumborum ell gibber: quarn aflertionem firmam puta , fi de nupera & inchoata , non de veteri & confummata, nec morbum conlequuta ; quae Hippocrati alioquin infanabilis ell gibbofts, explicetur . Po-rro fit haec humorum tranfmilfio per primos & inferiores venae magnae du&us, aquibus deinceps in fubjeilos alios mino* res ramos defeendit , donee aut eflluat , aut loco cuiquam incumbat : aut vero tranfitus hie humorum & venarum , quae vitiatos fuccos recipere poffunt, commoditas thoraci non ell ; iilud etiam advertente Galeno , in bac commsntarii par-s ticula, quandoauidem de venis irrigantibus utrafque partes ait. Utrimque oito collis vena alimentum fubminillrat: fed fuperioribus, duae aliae tenues, fcilicet ab utroque latere una ; quae omnes per thoracem diilribuuntur , diffipantur. Idcirco, fi fuccus aliquis ad iplas ex tuberculis transferatur , excerni non potell, praeterquam, quod aegre etiam admittitur . Sued enim , qui cruda & dura tubercula taciunt , glutinoli funt & craffi ; quare non facile per tenues venas feruntur; fed vena, quae ad lumbos ell, latilfima ell & fanguinem ad ve nas omnes tranfmittit. E rg o , cum haec craffos & glutinofos fuccos receperic , fi affeilae partes viribus adeo valeant, ut quod fuperat, expellant, &. ad venas hie fitas tranfmitdt; quo fit, ut latefcant, & in varices aflurgant , ubi quidem fucci craifiores fuerint; id accidit in inguine protinus , fin mediocriter craffi, in poplite. Etenim, quibus citra cauffam hanc varices in cruribus oriuntur , videre licet venas proportione fuccorum craffitudinis lateicentes, ubi craffiffimi fmt, latiffimasj ejufmodi Venae funt in inguine, ubi minus cralfi , minus latas , quales- in poplite. Interdum enim, quutn majores venas obllruunt , hunc aSeflum excitant , Interdum ad inferiores concurrunt, quae angulliores funt ; in univerfum autem ia varicibus craffus fanguis continetur, nam id vitium plerumque a fucco melanchoiico, interdum etiam ab aliis crudis, craffifque , concitatur. Sed pergimus ad alia fubinde Divini praeeeptoris enunciata 5 Quibus vero ad~ hue pueris fpina gibba fit, antequam corpus perfelle increfcat; his corpus ad fpinam non augetur, fed crura & brachia , duntaxat , perficiuntur j quae funt ad fpinam non complentur: quas res omnes Galenus ad perverfos nutricularum venarum tubuios, 8c ad membri S'uaxiynaiay, id ell, movendi difficultatem, & ad conlequentem inde naturae languorem, retulit. Sic autem ait j & quae jam perfefte tncreverunt, emarcefcunt, nedum quae adkttc merefount fuo juxta fpinam augmentoprohtbenturp caeterum autem partes, quae vitiatis ulteriores fu n t; ttt brachia, cruV d detrimento non participantia , crefcunt feliciter & vigefeuat , Haec & ejuanodi tibi funto loca praefagiorum de Gibbis, ex Hippocrate. Sunt & alia praefagieadi capita 8c raticnes , ex modo tuberculorum; haec enim fi du-

*54

AURELIUS

SEVERINUS

fi dura & cruda , quamvis Antonio Mufae Brafavolae difficultatem pariant refpirandi majorem ; Jacobo tamen Holierio minus inferunt periculi, plufque vitae prorrittunt habentibus; a t, quae fuppurant alia, deteriora , fi viro Stempano credimus. Sed de hac re paulo pofterius agetur : quod periculi tamen haud fuerit, a tuberculo ad vertebras lumborum esitante : praeterquam enim tanta partis dignitas non efi : ad haec , id loci na£tum tuberculum adinvenire fibi poterit espur gandi tranfmittendique vias, quas jam oftendimus. Quae de vertebrae primae luxatu, fecundum Hippocratem, fententia fuit Hollerii , neceffariam hanc fuam interpretationem proferii, ut probabiliifima fit au&oris propofitiò : non ita vero vifum efl Hugoni Senenlì, atque aliis qui gibber omne fuperius potiifimum ad inte riora .cum tuberculo & ilio quidem magno, neceffariam cauifam fecerunt ; ut ¿¡bbofum , ex afthmate vel tuffi redditum, impuberem praematura mors tollat. Quae de fuperioribus g'tbberts lata cum fuerint judicia ; poi! haec aliqua de in feriori bus attexemus: videtur autem etiam Hippocratis traditone probabile, quod lumborum repanditas incommodi multum allatura fit infenoribus partibus & ifchio; quo fubit referre id, quod Matthaeo Coppulae Neapolit. Nobili viro , contigit , hoc & proxime fuperiori anno volventis faeculi trigefimo. Advenerat pleniifimae corporaturae, atque delicatioris vitae , juveni dolor ad alterutrum ifchium ; qui brevi liberum motum ademerat: poiique fanguinis detraftionem ex ifchiadis vena fub talum ; convulfionis non leves motus eidem lateri fuerunt , relati quidem ab aliquibus vellicato per phlebotomum nervo; fed, me quidem judice, funt hi cura innexo fimul dolore, depravato lateris motu & manifefia macie, revocandi potius ad altiorem cauifam, nimirum quam attigi nuper: etenim , a mali primordio fa tta efi repanditas in jumbis inferioribus, a me primo comperta, quam injuria nulJam, fed naturalem affeftionem , cum aegroto dixerant alii Medici ; verumtamen haec- tanti fuit, ut fpontaneam etiam luxationem offis femoris induxerit quam etiam a me primum adverfam, admolitis omnibus ad reduttionem, turn per atrem bolum, tum per chirurgicam manum : equidem dubito , an curaturi fint medentes, antequam a repando lumborum vitio vindicetur homo: quae quidem retuliffe volui libentius, ut prudentes, oculatique, fint pofthac homines nofiri , fi me tan tum audierint, in pervidendìs harum aSeciionum cauffis. Altera quoque nobilis obfervatio per me fatta efi, in Camilla cognomentoScargiata, virgine puella Farthenophylacii Spiritus Sanili-, cui ex ingenti lumbarium fpondylium intrufione, primum interceptus cruribus vigor, ac plurima parte fenl'us ac motus, eft; pro quibus affettibus curandis vinaceorum remedium , & medicamenta omnia , fine fruttu fentiit; quae res quidem non evenit ex introceffu , & repanditate, offis facri.- ex quo vitio nullum, vel farcofis, vel imbecillitatis detrimentum fuit Petro Fafciano, Siculo Panormitae , juveni operario typographo , in officina, quae mea haec commentarla praelo fubmifit. Haftenus de convexa & cava gibboft multa; de tertia, quae, ad latera & in fpiras eft, flexura nunc pauca : hanc plurimum incurrunt hi , qui de fublimi loco ceciderunt in pedes : cujufmodi homines equidem novi duos ; qui utique perpetuare urinae laxitatem, ac mutilationem , inferiorum artuum funt experti : horum alter Scipio Pulfonus, Neapolitans, qui de celia fpecula, extremum nefcio quod periculum fugiens, fe dederat praecipitem/ mox dimidio corpore relòlutus , ac toto languens, in nofocomium noftrum efi delatus; qui port aliquod fufceptis inter lumbos & coccygen cruftis , Aegyptiorum more per nos excitatis , triduo liberatus efi fic, ut eo remporis lapfu ex Valetudinarii nofiri leétis volens ipfè decefferit , qui fuper 2fiere per duos bajulos delatus fuerat exanimis properaodum ; rem miraculi loco

DE G I B B I S ,

VALGIS,

VARIS.

2 55

habitam in Veletudinario, quam viderunt admodum Rev. Pater Flaminius Refolinus, pientiifimus unus vir ex his, qui facro voto additane ìnfiraiis; Adamus Marchius Nofodochii Medicus callentifilmus ; Dominicus Mofea , & Francucus Ro m a n i Doítores utrique peritiffimi. Incurrit & fcoliofm Ucee ance defenpta leviorem, cum pari tamen mìflus laxitate , Juvenis Lucanus; quem ad nos curandum detulit Bernardinus Chriltianus , elegans tx.ypapòc admodum Rev. I acres Magata Dominaci Gravinae, rerum Theologicarum Scriptoris optimi, pariter Òc foecundiif,mi: de quo confultore Theologo jure fe jactare potei! aequiífimus caíhedralis Ecelefiae fenatus ; de Profeflore vero íchola uoítra Neapolitana. C A P .

V I.

De praefervatione , & cumiarte partium mteriorum. Ujus autem affeflus etíi curatio per omnes vulgo quaefita' efl , tamen prefervatio longis incervallis tura dignitate , tum , ufu prior apparet : mmirum quod gibbi y qui ex interna cauffa proficifcuntur, hi funt infanabiles plurima parte; nifi confeftim initio fumma providentia , fubtilique (blertia , revocad ; quam inhibendi mali provifionem a plerifque omnibus in filentio praeteritam , utinam nos , qui fumus adgrefsi nuperi, obfeurique au¿tores ; fie ut exigimur, fie ut cupimos, interdum exfequi valeamus, rem fané non parvae ñeque futilis operae ; verum utcunque res evenerit, contentus auditor effe noílra diligentia debebit , quae fi non magnam , , certe mediocri non minorem adferet frugem , confido . Illud autem , quod forte meditatus in hac re fum, eit hujufmodi. Proponitur curatio Gtbbojis recentis ; porro vetus & confirmata fanabihs non eft » auítore Rhaze, nuper inpYtcáto loco ; liquiderò igitur primum ipfum gibber'ts initium praevidere potis fis r hac re fané vix aliquid optabilius obtigerit, quippe fiatim occurrere remediis oportunis licebit fie, ut etiatn anteverti poffit humorum vitioforum confiuxus : verum enim vero, quia ñeque continuo Medicus accerfitur ad ineuntem affettum curandum , nedum ad praefervandum ; ñeque fie femper eft facile morbum , qui fe infinuat intrinfecus, oculate pervidere ( utinam autem jam initium, ac latens quodeunque malum deprehenderetur a cunftis Profefforibus hoc noílro íaeculo, quo minas, quam pareli, Hippocratis do&rina colitur) fub hace évidentia fymptomatibus rudimenta gibbofi acceffus fie intercipere, acque abfolvere tentaveris, _ Difcretis enim cauífis , num ob plenítudinem , num ob inanitatem contractual vitium fit; his non aliter, quam húmido ficcove fpafmo, judice Avicenna contraniti debebis, plenitudini quidem prima fanguinis detrazione (bafilicam elidir Rhazes ; fimul & viftu quam maxime vires permiferint, tenui ; ad haec avertentibus omnibus remediis, quae funt Iriíliones, vincula, cucurbitulae , vomitus, clyfmi ; lingula quidem ad fitum fupremum vel infimum dextrum aut finiílrum , effeZae partis opponenda. Deinde etiam expurgato, levatoque, a fufpiciofis omnibus fuccis, ac fuperfluitatibus, corpore; deinceps ad fudorum artificiales manatos convertendum ejus , qui medetur, e(t confilium ; quem equidem feopum, &quod reme dium arbitrar praecipuum , & primarium ad morbi cauffas aut eximendas , aut minuendas; praefertim fi ílidaciones iílae proliciantur ad aeíluaria quaepiam , pe culiari naturae muñere comparata, qualia nos ad noílras oras , & ad Neapolitanos terranno traZus habemus Aenariae, Puteolis, & in Crypta Aniana: quibus fingulis uti fi conceffum non fit, aut anni tempore, aut loco, aut hominis facul-

a5<S

A U R E L I U S

S E V E R I N U S

tste, aut alia quacunque caufla non patience : turn his fucceduot aflae fudationes in laconico arte paratae: quas adjuverint fumpta per iinguios dies deeoBa Spam paulis Indict, lignive Guajacini; ad eum modum apparanda & conficienda, quern in Paedarthrocace nuper aperui : in quo libro deicripta multiplicia ex Viperis medi-camenta, huic etiam morbo depellendo non parum accommodata, comperies; quippe quae naturae, calorique noftro , auxiliaria atque arnica, labem quamcumque corporis emundare atque exhaurire funt comparata . Quod fi fubjeftae vel craft corporis, vel habitui, vel aetati, vel regioni , \el anni tempore , conftitutionique calidis & incumbent! febri minus congruere videantur , alioqui calidiufculae materiae: Viperas in caprimulgos & boas, quas vocavit Plinius, permutare fas eft; accedunt hi proxime ad illarum naturam , ac temperatiores funt primis qualitatibus tenus. Utatur autem & homo , qui traftatur , iifdem pene po|ionibus, ac viftus ratioae, quae Paedarthrocacae prohibendae propofuimus , nam neque diffident admodum utriufque fomitis exficcandi ratio . Praefertim ubi $ibbit qui cijratur, haereditaria fit fufpicio. Hae quidem ad plenitudinem corporis privatim adverfae funt medentis provifjones: per quas tamen omnes fi praevalentibus ullis caufiis, tuberculi proereationem praeripi non licuerit, aut eo tempore vocatus adcurandum fueris, quo produftum jam tumorem inveneris ; praeceptum eft Jacobi HoMerii , ut neutiquam id maturare tentemus, nimirum propterea, quod iuppuratus non eft fine periculo; neve ex fuffufo in thoracem pure & ad fuperiora pertrafto, aut etiam ex fuppurito primum eodem in cervice, mox in trachaeam tranfmiflo , futfocati phthifici defungantur; quam ob cauflam monct nos ifte V ir fuadetque, ut prohibeamus p o tiu s, coerceamufque tubercula fie, ut dura reddantur, Optnionis Hollerii cenfttra. Uae quidem Hollerii adverfio , fi rite refteque perpendatur , plurimam me judice congerit difficultatem. Principio autem, quae dubitandi dederint, an*fam, haec fuere . Primum, quod cum complures fint tubercuiorum optabiles fines, poftquam ilia conftitere, difflatio , maturatio , feu concoftio , fuppurario : feleft am indurationem , ac recrudefcentiam praetulerit aliis omnibus . Sint autem quaefo te ex medentis voto crudi durique tumores ? quos omnes malos , contra vero molles omnes bonos, fanxit aiicubi Divinus auftor. Ad haec, improbetur humoris collefti fuppuratio? cujus idem Mcdicinae Parens , epid. 6. maximas duas commoditates expofuit : & quod morbo levet , & quod ejufdem reyerfionem fieri non permittat. Praetcrquam quod irritus & inanis fit oportet conatus omnis revocandae fuppurationis internae , quam humoris natura , locus abditus & conclufus; aetas fiorens ; habitus camofus ; praepotentis & interni caloris vivida vis; aftio, motufque, corporis , & longinquitas demum temporis, promoveant. Deinde quae fint pauci fuppuratus incommoda ? quaeve faniei fub thoracis vacuitate modice diffufae fit noxa: porro fi pus petat fuperiora; expulfum fubire poterit potius, quam pariat praefocatum, vel non magis hoc, quam illud poterit adipifei . Haec quidem ad maxime dubitandum de hac Profefloris clari doftrina nos impulere. Caeterum funt, & quae tuberculi obdurationem difluadeant; funt & quae fuppurationem apprime commendent . Quo ad pofteriorem rerum ordinem attinet, eft primum fuppurationis emolumentum, quod, ipfa fuccedente , tuberculum conÂ tinue minuitur ; nam haec caufla eft fcilicet ut fuppuratus naulto minus doleat,

quam

g i b b x s

v a l g i s

v a r i s

257

quam crudas Abfceffus ; id quod didicimus vel ipfius Hippocratis oráculo ; qui fecundo aphortfm. 47. ícriptum reliquit , Dum pus confiât¡tr, dolores ac fibres fiv.nt mash , quam jam confeso : cujas reí rationem apud enarratorera Galenum iegito. Deinde, nos in Angina peftilenti, quae duodecim adhuc annos miferos mortales, pueros potiíftmum, exitialiter corripere non deftitit, duritudinem primam panílhmiorum , glandularum , ac totius ad fummam tumoris perpetuo , vituperamos ; fuppuratum fumma cum fiducia, certaque liberandi fpe, excipimus. Tertio, praeter divinum hoc anginae genus, & alias, quae citra codi malignitatem accidunt, nedum non maturas & fu'ppuratas exhorremus .• fed ñeque fuppurationem qualemcumque ítatim adverfam ultro dirumpere dubitamus; id quod facimus dígito, ce: reo tunaliculó, ligno, cornu, & fexcentis aliis adminiculis.- de quibus nos m Chirurgia tnermi fpeciatim tradidimus; au&oribus ad hanc rem fummis, & veneratifíimis, viris Graecis, A rabí bus , Latinis , Barbarolatinis , antiquis , nuperis , & omnibus Medicinae Doáoribus ; Clinicis pariter atque Chirurgicis •• funt autem & de inexpe&atis hifce falutis eventibus , ob properatum Tuberculi diruptum , obtentis, Hiftoriae quamplurimae ; relatae per Antonium Benivenium , Amatum Lufitanum, Petrum Foreftum, Marcellum Donatum , Joannem Schenckium , abfolutiffimum omnium compilatorem, atque alios. Nos autem plerofque anginofos, jam jam iílo tortabulo ftrangulandos, & orco deftinatos, una hacratione redemimus; quibus operis nunc Francifcus Antonius Pintus -, nunc Franc. Antonius Ametranus- alias Joannes Jacobus Selanus^ alias Francifcus Mofcha ; interdum Hierony mus’ Abiofus; interdum Vitus Jacobus Ferrajolus , Medici Neapolitani praeílantes omnes, quos honoris caufla nomino, interfuere. Succedunt bis damna cmditatis offerentes argumentaciones nonnullae ; quarum prima eílo. Q¡.ii confer'/at cauflam dillentionis , idem confervat & ipfam diftentionem : atqui nofter Hollerius confervat diflentionis cauflam , quae infarétus & plenitudo ell : igitur & diftentionem , peflimum fane malum confervat ; praeterquam & gibbofin ipfam quoque. Secundo auget omnis admirationis modum, quod induranda Tubercula vult medicamentis ; quae autem illa nifi refrigerantia ? con traria quippe concoqentibus, & calorem obtundentia , ac fpiritus viis atque oífibus fpinae nocentia : quam rem diferte docuit Hippoc. aphoñfm. lib. 5. qualia quo que medicamenta , & ad gibbofin univerfam vitanda , cane pejus & angue , nos monuit Rhazes, in 9. ad Manforem, c. 91. Atque Avicenna, loco citato , nil dubitare vifus eft, ut apoftemodi gibbo proponeret curationem, quae difficile maturabili, contumaci, ac duro Tubérculo , communis eft 5 & ( quod multo majoris eft momenti ) ñeque Tuberculorum loca difcriminatus eft hic auftor: adeo verum eft fcilicet, & commodam maturationem iítorum \ & in iifdem obdurandis , Hollerii nullam aut frigidam cautionem efle. Quod íi vis incommodum omnino fuppuratum, contra nos deterioren) contendimus longum Tumoris obduratum ; qui perpetuo gravet, ac tenfione comprimât ; motiones lacertorum cohibeat ; diftenfionem denique moveat ; ex qua una & quae non mala confequi poffint ? Jam igi-, tur unde, & quonam folido fundamento propofitio, in mentem venit Hoïlerio? Sed equidem pro Hippocratico Prefeflore proferam extremam aliquam defenfíonem , quae eft. Sibi non oblatam fpeciem Tuberculi biliofi, quae digeratur ; non pituitoíi, quae concoquatur ; non fanguinei , quae fuppuretur ; fed melancholia ac faecuíenti j cujus portio tenuis per accommodata medicamenta digeratur ; fie ultima reliíta crafla , durus tumor confervetur & immunis a fuppuratu praefervetur . Verum enim vero, ñeque hoc effugium ullum eft, nam quis fucci melan cholic! circa caput , & unde , proventus pueris ? aut quae hujus ipíius humpris Tom.L K k ab

*58

A U R E L I U S

SE V E R I N U S

ab inferioribus ad fuperiora tranfitio? neque enim fimplex culpabitur melancholia, fiquidem res gravis: non potei! adfcendere ; citta? autem , ut Homerus ait , Dii terrain ad coelos traitene. vel fi commiftam afferai tenui bus, ut neceffum eft, fuccis i horum hercle, qui evehant, erit portio major; ergo diflìabilior & digeltior, fed omnino fit melancholicus fimplex humor; tam parcus & iners credis iplè, demonflratam fpinae difiortionem committere- valebit? nil fane minus; ergo vides ad extremum nullam Hollerii , fuper humore melancholico gibbofis effettore , hypothefin ,• adeoque excogitatam inepte, de dia conièrvando crudo fpinae Tuberculo, fuafionem » De Curatone per externa medicamenta, & per Cimargiara. Raeter banc internato Curatìonem ^-efl & externa duplex ; per Topica nimìrum medicamenta, 8c per Chirurgiam: & medicamenta quidem ejus generis optima puto, quae fuerint exiugentia , vitiumque valida vi raptum diflolventia ; qualia nos quidem ad evertenda Paedarthrocacae feminia montlravimus valentia . Jam vero, fi timor fit per inltia collettìonis, extenuatis etiam exquifite materiis, calidiora medicamina adhibenri ; non eli profeto, quod haec admillis prohefacientibus corrigere & commoderari- non poifis; fed & Emplafira cum eifdem oleis ibi recitatis, atque ex Tacamahaca, & Ugni guajacini rejtnis, feu gummis, concinna ta , licebit ad roborandum & diffolvendum imponere . Emplaflris etiam admifeet Avicenna Pyretrum, Euphorbium, Cajioreum , Rutam , Cypreffum : ex quibus ei fdem & Olea paranda praecipit. Superefl Curatio per Chirurgiam , quam m Pyrotechnia nojlra ad idem vitif traditam, hue transferri concedetur : quae fic habet , Albucafis. , Chirurgicorum Arabicorum facile princeps>yééf/o«<? r. chirttrgiae cap. 4. & Avicenna, l'tb.^.fen. 22. tratl. 2. c. 14. Gibber omne medicamentis inexcuffum docuerunt ; re ile denique curari ferramentis candentibus ad id accommodatis, ex quibus circulare unum erit , quo poilremam dorfi vertebram circumpiettente , ad eandem urendam ute ris. Alterum inftrumentum erit puntiforme ; quo ignito duas aut tres lineas defcribes, circum vertibula cruflulis induttis - Tradidit & de cauterii in hanc rem ufii Joannes Serapion, traci. 5. pracl. cv 26. verum adminifirationis , & loci urendi quidpiam non- explicat ; quemadmodum etiam non explicavit Gulielmus a Salice to , lib. 5. chirurgiae c. 3. ad cauterium fpinam gibberis proponete . E nuperrimis vero Durantes Scacchius , lib. 1. Subftdii medicinalir , circulari magno cauterio Gibberes trattari voluit, ab Albucafi fòrmam inftrumenti r ficut opinor , mutuatus. Meminit & hujus per ignem curationis Alexander Benediidus , lib . 29. rei medicete c. 6- Sed quantum recenti profìcua , tantum inveterato gibberi inutilem , ipafmo vero ab affettione ficca prodotto detrimentofam, ulluram admonuìt N.colaus Florentinus, ferra. 7. fum. 2. trafi. 3. c. 40. Haec ad proximo curandum gibbum efficacilfima chirurgia elio r quam fi quando ferramentis adminiflrare vel vereatur medens, vel exhorreat aegrotans, turn fuccedit altera cunttìs optatior, ac non minus efficax inurendi forma, per fomitem a me vocata , & in eodem opera Pyrotecbniae medtcae ex Profpero Alpino deferipta ; quam Neapoli primum vidit, &. approbavir, optimarum & veterana Medicinae rerum exattiffimus aelfìmator, Antonius Sanéìorellus exercitam a me ad epiphoras fìniendas honellilfimae Marne Garzìae , affiduae pcriliulfris uxoris Clariffimi Regii Confiliarii , D. Gregorii de Angulo. Praeter hunc ignis uiùm proprium, eil averfemt alter > aut interceptorìus ^per

G I B B I

V A L G I S,

V A R I S .

*59

ulcus, utile ; quem vulgo fonùculum nuncupamus ; quorum is , qui intercipit in gibbofi fupra feprum , ad inion excitabitur-, alter vero prior , qui ad avertendam cauflam mali capitur ad gibber infra feptutn, ad femorum , vel crurium , vulgata loca collocandus eft. Praeter quas fedes, fi remedii certa commoditas ametur ; fique folidis experimentis perfuadeatur turn is, qui tracfat, turn is, qui traila tur; non dubitabit utique ad alterutrum inguen inuri crufiulam , vel chirurgicas tranfui fetas, disi autem accommodatifiunum hunc locum , excellent quadam hujus cum lumbis fympathia fpeftata; quandoquidem ad has partes confueviffe fieri gibbofis lumbariae tranfpofitum fupra meminimus, auilore Hippocrate, m panie, libri de artic. faepe memorata. Ncque vero fic infolens videri debet haec uitio, noftro tempore plurimum ab infuetis medendi ufibus abhorrente ; enim vero , praeterquam quod neceflum eft, ad contumaciifimos quofque morbos nova pleraque comminifei : ad haec memini quidem, nuper a me jam nominatum , ac femper hono ris cauffa norninandum, Sanftorellum , in cauffa leprae Sacerdoti le&ìfiimo Societatis Jefu, in conventu celebrium Medicorum id propofuiffe , ac prope eviciffe . Sed quae de gibbis adnotanda ac difquirenda fuerant, habeant hunc finem.

VALG1S,

VARIS,

C O M P E R N I B U S , Ac Membris aliis obtortis. L I B R I

P A R S C A P .

A L T E R A . I.

Continuano ad fupenora. Ed proveilo jam fermone de puerorum Abfceifibus, qui fuerant Taedarthroca*ce, variique Gibberes; illud quidem cum corruptìone vitìum; hoc fine corruptione; confentaneum rationi vifum eft, ut fubinde traderetur & de Valgis , Va ns , Compernibus, & hoc univerib genere . Porro iftiufmodi luxamenta & crefeentis aetatis homines, & offium jun&uras, tentant, & cauffas etiam plerumque communes agnofeunt; quod experimentum , inter multa fingulare , faciundum exhibuit ferme nobis haec obfervantibus , illuftris viri Profperi Pifani Pafcuaro lae reguli filius natu maximus ; qui poftquam valgus fuerat, ad haec repandus fecundum dorfi vertebras & peiiore gibbus exftitìt , ob defluxum nimirum capitis ; quem uno ad unguem confenfu cum Dominico Coccia , collega erudìtiftìmo, con ie n t i futnus , argumento piane liquido; quod malam a primordio conformati onem capitis naftus fuerat ftexennis puer : quare tot membrorum divaricatus , ab uno cerebri vitio atque ab humoris pituitofi laxamentis , quorum una intemperies origo eft , profe&os perquam probabile apparet . Quod fi forma gignendt quaeritur, neque infiammatoria fyftrophe , aut aiiqua noduli modo' coatìa co!leètio junflurarum, abftrahendis vinculis perpetuo defideratur ; quin hoc & pueris & homìnibus aetate jam grandibus evenire , compluribus exemplis , alio loco, monftrabibus . Jam vero fi caetera defint, eft gibbofis Scobtortorum affinitas tan ta , ut invicem «S'iKipàai, Taceo , quod admirabilis exceffus dignilfimam adverfioK k z ne,

z6o

A U R E L

I/US

S E V E R I N U S

ne, ac traftatione , rem facit -, fie enim plerumque infolens , atrox & mopmas puerorum hic cafus eft , ut ad corruptrices ftrigas, atque adeo ad divinas cauffas, référant ineruditi . Quas ob res omnes annuis jam , ut de valgts , Vanjque , « hujus generis v.itiis aliqua pars fermoais interferatur. C A P .

Noth feu nomints explicatio, cum aliquot ret difcemiculis. J l e i quidem

Graece (¡Kceurai prominentes extrinfecus habent furas & in diverfum ailas, quales cancris & lacertis funt pedes; quorum videlicet pais mtra conditur , pars extra procedit . Aegyptios ejufmodi tradidit Ariltoteles . Plautus autem , in Milite ; varum , aut valgum , aut compernem , aut paetum , aut brochum nominavit; itemque valgum fuavium, id eft, intortum-; cujus gene ris difti funt & vatii: fie enim eft apud Varronem , lib. 2. ret rujticae , de cantbus fcribentem, cruribus reftis ac potius varis , quam vat ns : hinc vattorum, 6c vaticiniotUm, cognomenta fluxerunt his, qui primi in familia pedibus yattis exltitere: quo Seneca in quadam epiftola, Servtltus , a it , vatta latere faebat non ytvere. Sed Vari , Graeci p*tgo\ , vocantur h i , qui crura vel pedes introrfum ha bent obtortos: cujufmodi fpadones , ac teftibus capti , ac foeminae pleraeque vifuntur. Flexuram quidem , non flexurae modum explicavit Horatius , l. $erm. r. ut ait , Hunc varum dijiortis cruribus & c. atque inde faftiam eft, qui varum pro obtorto faepe Veteres diftitarint: itaque varum brachtum dictum a Martian tuit, in 7 vara nec injeSo. certamine brachia tendis : & varae manus pro incur vis ab Ovidio, 9. Metamorph. funt ufurpatae: qui d ixit, varas tnjlattone manus. Haec ex Grammaticis brevi recoluifle nos oportuit.

C A P .

III.

Caujfae . Ed praeftat Cauflas inquirere, quibus ante defcriptae dirtortiones obonantur libet autem aliquanto fuperius rem repetere , ut plemus etiam noitra iententia percipi queat. Prima quidem. & fumma caufla debilitas eft, quae concedit de flu xibus. ImbeciHitas autem oritur ex qualitatibus expertibus materiae , vel cum eadem ipfa Conjunitis . Ex primo genere fuerint aeris ambientis qualitates , ad calorem j aut frigus; ariditatem aut madorem ; five fimphcibus , five compofins , exceifibus immutantes : ad quas affeftiones fpeftant & ventorum , pluviarum au nivium « * , » q u irm , id eft, laeuum, m n m , tra vigatus; venationes pifcium j natationes in his, & ablutione , • ’J faciunt, fcilicet, ut articulorum, mufculorum , ac tendinum , temperano n; " m ' tetur, pro varia qualitate, quae diftis aquis , turn propm fua natura , um attingentem hominem , collata ejufmodi , vel aliter fc habueii , cu 1 major vis inert & medicamentis , quacunque tandem ratione fiienn , . partes fuperdata. Interea haec nominandae funt vehementes, oc afli uae, ^ 1 artuum exercitationes; nec non diutumae vacationes, & ceffationes a motu : e nim , ut hae refrigerant & effoeminant, fic illae laxant & excalefaciunt. * & quae five efculenta, five potulenta , offeruntur ; quaeque ab his t P digertis atque didu&is retinentur, & emittuntur } & fi qua lunt alia huju

G I B B I S,

V A L G I S, V A R I S .

Port haec dicendum effet & de his , quae qualitatum quarumlibet exceffum , cum intervenni materne , infinuant . Verum haec ad ipfos humores ac fuccos, qui inibi colliguntur , referrì fatius erit fubftantias quippe notas ; quae partim craffitudine, partim etiam lentore, partim topia & pororum anguftatione, paulatim contrahant fibras, vel ab univerfo corpore , veì a certis quibufdam partibus hue attraile , vel tranfmiflae . A toto quidem corpore tranfmitti confueverunt humores, in febribus lentis & diuturnis ; de qua re turn Hippocrates, turn Galenus, .3. prognojl. ¿-j. £5c q. apbor. 14. acque ciUm lu lafliiuJluIbua , «juaa Ut llfdem febribus homines incurrerint, eodem Hippocrate, Galenoque , advenonbus, in 4. aph. 31. Itemque per inexp’icabiles commeflatus , ebrietates , luxus rerum £ lìbidyfis nullos modos; quod neque Poetam latuit, qui aie: Et Venus enervai vires, & copta Bacchi ,• Et tentai grejfus, debilitatque pedes. Praeterea funt & certae corporis definitaeque partes , quae fupervacaneis fc ipfas fuccis exonerantes, hos in articulos & attigua loca demittunt : funt autem » nunc caput deftillationìbus afildue pluvium ; ad quam maxime , nifi fallor , opinìonem acceffit Fernelius : nunc uterus , cujus exeretio fuppreffa fit : quocìrca M . Hippocrates ejufmodi affeclus mulieres immunes ftatuit , in l. 6. aph. 19. veluti fi affirmaret , etiam eodem tempore cohibitas iftas emiffiones , ad articulos continuo refluere debere : quod re ipfa equidem eveniffe multis foeminis comperi 5 fimiliter & his, qui haemorrhoidum detrimenta fentiere. Atque haélenus reci pere judicati funt articuli, ad quos nimirum fuas fuperfluitates tranfmiferint aliae particulae. Caeterum &ipfae etiam ex aliis eliciunt; feu caloris intemperamento, propter violentimi immodicumque laborem, & ufum bal lici; five ob ingentem dolorem, quo fentientes circum articulos particular fiierint tentatae . Sic imbecillis defluxus , validique attraéfus , generates ad difiorfionem cauffae funt jam expofitae. His omnibus accedunt articuforum , qui funt quibuf dam proprii, languores: id eft, his qui ex parentibus arthritidem, aut podagram expertis funt nati : quo loco & materiae vitium & formatricis debilitas funt recenfendae . Nunc , ut humores diftinguas , feire licet ; non unum & fimplicem , fed varium & multiplicem fuccum effe, qui dìitas ad partes allabi poffit : refpondens feilieet crafi, conftitutioni, vifeerum morbofae , vel naturae, fexui , aetati, regioni, anni tempori, viftui, confuetudini , vitae inftituto atque aliis , fi prae terea fint. Ex cauffìs autem omnino malis, atque morbofis, funt caecae vel apertae corporis continui folutiones: ex inconfpicuis quidem apofpafma, diftentio, cae ca contufio, cafus ab excelfo loco luxatio : ex confpicuis vero , contritiones , ul cera, fraiturae, tophus, tubercuium, abfceffus, ancyle, Scc. C A P .

I V.

Signet Cauffarum 4 Orum fic enrarratorum affeftuum , fiiarumque differentiarum , evidentium alioquin & nulli non perfpe£larum indicia , non eft , quod quifpiam enuclean libi nunc requirat . Verum enim veto cauflarum notae funt explicatu neceflariae ; fed antecedentium inquam & internarum , fit his eifdem producendj morbi vi potitis occurri ftngulis medendo polfit. Sic repetitis ordinatim capitibus, lontibuique , cauflarum , quos fupra recenfueram ad diftinguendas eas cauflas , quae turn per fe, turn per confenfum morbum invexere, devenio. Frr?X D*

z6i

A U R E L I U S

SEVERINUS

Tgitur aeris & regionis & aquarum culpas prodent eorum excedens mador & illnvies, pluyiae nimietas, jrriguus, & fenfus, iitus, qui diu perduret & difficile difcutiatur; Item opacitas & vapidus nebulofufque proventus ; quarum plerarumque rerutn cum nonnihil participet coelum Neapolitanum, horum hominum maxiroe puerorum plurimos expromit: alias vero tales terras, quas non vidi, judicare quidem terrere non pofTum; fed diftat ratio nonexortes hujus vita futuras. Praeter .quas caufias & alias , quae ad externam horum comprehenfionem pertinent , £\. r«ipoo.clrt>no r o r n r n

p v ifjp r ifta

orvrtam

, ¡cjui .lia.£^D.ntviF

r o la tlo

5 CUIYipiXXb<lblt }

expedita enim & facilis harum rerum deprehenfio eft ; fi non inertem indagatorem offenderit: quapropter his fuperfedeo. Sed defluxus fympathia, partium fafios, declarant potiffimum conftitutiones earumdem fedium mittentium : juvantque etiam jnta&is articulis remedia, quae mittentium curarioni accommodantur. Interea ve ro non latent fymptomata , quae proprias affeilarum partium affeiliones confer quuntur. Sedprimarum qualitatum feu fimplices, feu compoficas exfuperaotias daprehenderis, turn ex caulfis , quae antecefferint , ah aegrotante referendis ; turn ex ufu remediorum contrarlae facultatis y turn ex jfitnilium noxa j turn etiam ex affeftionibus fpeftantibus ad fenfum ta&us. Atque haec quidem funt indicia qualitatum fine materia . Conjunftarum .vero cum materia funt communia his, quae fingulos humores praefentes produnt . Id eft, ex cauifis antecedentibus, partium imbecillitate , fuperfluitatum craifitie , canalium anguftia : deinde etiam ex principiis hos attrahentibus dolore, calore, medicamento , friilione, balneo, motu & exercitatione importuna , itemque a prin cipiis tranfmittentibus ; quae funt plethora, cacochymia, febres diuturnae, ac putres ; rheumata , fuppreflae vacuationes , articulorum languores, atque alia hujufmodi : denique & quae fluxionem & colle&ionem in articulis adjuvarunt , aut averterunt omnia: fed & affe&us taftiles articulorum eadem oftendere poifunt . Poll: quae omnia folutae imitatis, quae vitium induxerit , apertus profpe&us, at que evidens notitia , eft . Supereft diftinguenda laxitas aut contra&io ; id eft , cum caufla quidem hujus ariditas , illius humiditas . Laxitatem vinculorum oftendunt cauffae laxantes , ac fimiles adjuvantes , contrariae conftringentes , ad haec effefta , id eft, motus infirmior , & propenfior ad luxationem . Contraftio monftratur brevitate, tenfione , duritie •, fed numerum auftum cauffae produnt , concreti glutinofique fucci redundantiam efficientes ; itemque juvantia , nocentia Si effefta fuis ex affe&ibus prodeuntia, quae jam nofti, C A P .

JDc natural1 ojjium conjl'itutiono. Ntequam ad oftenfionem noftram aliquam inftitutae rei pergamus; operae pretium fa&uri videmur, fi praeftituatur enarratio natura conftantium articulalionum, quam ad hunc modum accipe Principio revocanda eft in memoriam oifis cujuslibet membri longi partitio, quam in Paedarthrocace cap. 4. docuimus: dein de feire licet, coaptata jam mutuo , re&oque , occurfu duorum oflium capitula , praeter membranam communem , periofteum , circumveftiri muiculorum chordis, id eft, latis neryeis excurfibus; qui praetergreffi jun&uram, cum inferiors membri muiculorum tendinibus occurrentibus permifeentur & coalefcunt , ut per has attrahere vel infleftere membrum fubjeflum poffint . Aliud nunc infuper intellijendum eft, exporitum aGaleno, libr.i.de motu mufcul. ad unum quodque mem-

G I B B I S, V A L G I S ,

VARIS.

263

A»rttra pro libitu voluntatis, agitandutn, tum flesores effe lacerfos , tum extenfores'; qui contrarii font piane fitu difpoilci fic, ut libi invicem cedere aut adverfari poffint : nam cedunt, inquit Galenus, extenfores exteriore parte, ut flexores internae flexionis operam praeftare poffint : qui cedunt rurfus extenforibus , ut hi Tuo exteniìonis munere pociri queant ; quae quidem ordinatio , motioque , naturali* eft, refte veniens a libero moventis arbitratu : nam efi: , foiiicet , cum praeter praeferiptum hoc voluntatis cedunt vel extenfores mufculi, vel flexores, prout nimirum paralyfi molliti alteri & antagoniftae foerint ; quemadmodum, fcilicet, fob oris diftorfione canina trahi fe Unit dextera g’enae pars languens , cum iìniftra eft potior, & contra: atque hoc quidem in paralyfi fit , praeter quem modum a refolutis nervis proficifcentem, eft & alter a dirtentione feu ipafmo , cum diftenti inflammatione aut plenitudine, aut ariditate , alteri lacerti ; feu quidem extenfo res , feu flexores, adverfbs alteros vi foa diftrahunt, ac foa fede revellunt. Haec flatus articulorum naturalis elio deferiptio. C A P .

V I.

De morbi genere: & quod non capifidati ojjis haec fit ajfeBto. Aftenus jam tot multis , de rudi rei natura , praemonftratis ; quae velutt fondamenta & parietes aedificii noftri foere: reliquum eft, uteffentiaru rei totius & fententiae noftrae fummam, quaft fopremmn tefti faftigium imponamus. Incipiemus autem a generis inquifitione , ut mox diffèrentiam, aut quod hujus lo co fuerif, ad definitionem adjiciamus. Apud antiquos, qui font omnes, Graecos, Latinos, Barbarolatìnos, Mauros, Arabas , Poenos ; qui vel omnem Medicinae praeceptionem, vel nobilem hujus quameumque partem tradiderunt, incertum eft, cui malae conformationis generi vel fpecìei fixa '¡oa^iv , ac fmfuatir hanc , quam difeutimus, retulerint.- apud quos nimirum , ca de re , ne verbum quidem . A t neque juniorilm aliquis idem hoc argumentum attigit ; quaft vero nullius effet ufos res, quae plurimum alioquìn & cognitu videtur utilis , & curando neceffaria. Inexplicatum igitur apud Veteres ac Juniores etiam auftores negotium, tan tum aetate noftra traftandarum quotidie confultationum ulu , comperi vulgatam opinionem facientium hoc vitium fitus . Qui enim exarthrema luxationis fpeciem , qui parnrthrema , fubluxationem arbitrantur ; figurae quidem acceflòria & fuccedenti affeilione ilatuta . Ad fummam autem- apud hos homines nullum , luxationum communiter diftarum, atqueharum private fumptarum, diferimen eft; praeterquam quod1 illae quidem ab externa magis cauffa , haec vero ab interna , profeftae vifontur. Sententia quidem & opinano, quae fi rationis & anatomes exa fta lance perpendatur, Lnfcita prorfus & indafta videbitur ; multis , ut monftrabo, nominibus. Primum quod luxatio, fitufque offts ab acetabulo, abiceflus' atque perverfio, li quido monftrantur certiflimis omnium fenfoum criteriis , qui vifos eft, ac taftus r nernpe- qua vacuitas praeter naturae conditionem agnofoitur ; qua ìnfuetus offarftus & plenitudo circa articulum ; quae ipfa per Jovem in ejufmodi diilorfionibus non extant, neque diu- obfervata comprobantur .. Deinde ab- exordio adufque plenam confirmationem , his eifdem ut abiìt dolor , qui & perpetuus & peracerbus effe iblee,, donee os in foa naturali fede repoiìtum fit : hunc aurem neque pueri, neque- viri valgi y varique, fenferunt aut agnoverunt unquam . Poliremo, referat, quaeib, quicumque nobis adverfari vclit , fob qua luxatione crurium viderit un quam

2^4

quatn inceflus nifum ad longos annos , ut in valgjs varifque , confervatum ? Taceo, quod incipit dillorfio noil a /urnoio ipio articulo , circa quem motus f it , fed a circumpofito oflis proceflu ; quomotjo enim homo utroque latere diilortus , genubus unis , niti vel uno temporis momento valeret ? porro funt articuli reite fe habentes, veluti firmi cardines , quibus membra & corrotantur & confiilunr . Haitenu«, quod non fit putatitium exartbrematis , feu fqbjuxationis vitium hoc , de quo quaerimus, jam pajct. C

V II.

De Sede aßeclus propria. Upereit nunc, quando non funt ipfi articuli , qui luxationem fuftineant , par* tem aliam proferamus. D ixi, principio ternas eife longis artuum oifibus particulas, truncum , proceflum, capitulum. Ajo divaricatum hunc fieri circa proceffus & appendices; nimirum quod hae principio coalitae non fuerint , fed diflblutae praeter legem naturae perfidant; quibus partibus nitens homo primum ad inceflum, fie nixus pondere ad alterutrum latus interius aut exterius confleititur , crus, qua major debilitas e ft, aut qua primum occafione infiexum fuerit idem $ qua laxitate & inflexus affuetudine , dum produita jam aetate coajefcunt partes, lie obfirmatae perfnlunt , ac diilortis pedibus caeterum ingreditur homo . Itaque fi caepta via non aberramus, facile cognofci datur, id vitii, quod in quaeltionem venit, tametfi depravata fubfit figura , tarnen, quia contingens, id e it, haud quidem in figura, fed in connexu vitium erit ; quippe qui cum eife debeat non fit; eft autem nexus & de conformationis genere , fi Vido , pervidentiifimo feriptori credimus id teitanti, lib. r. matomes c. i. Quod noitrum placitum confirmatur & hac ratione . Apparuit ejus vitii maxima cauifa laxitas , quam ab uno & perpetuo partibus item laxis incumbente madore proficifei nemo non novit: atqui par tium haec laxitas ac mador non alios infequitur , quam pueros & hujus aetatis affines.- quos unos eofdemque communiter tentat aftedtionis haec , de qua feribimus, proprietas; non obfeuro fcilicet ac probabili fatis argumento , quod laxitas haec memoratis offis coagmentati partibus accidit: porro mad^r, qui toto quidem corpore fufus eft , fed cerebro praecellenter ; ubi praefertim hoc imbeciitum & languens offenderit, cum ad articulos & ad juniluras oifium afriuxerit , vi didu cat oportet ; arque adeo tibiarum , quas nuper expofuimus , appendices . Sic inquam pueri, & qui conterminae funt aetatis hanc peculiariter affeilionem incurrunt, quod obfervatum a me primum eil in filiis Conzalis , viri a fecretis Ducis Albae Neapolitanorum Proregis . Mox vero in Quadrimo filio Lutii Caraccioli viri patritii Neapolitani : quam rem quidem a me primum audiens Dominicus Antonius ab Alexio , exaili judicii Medicus Collega meus , certam plane atque indubitabilem affirmavit, atque in aliis, quorum quidem omnium taediofa & lon ga eflet hilloria. Verum enim vero, & aetate grandioribus id morbi genus accidere feito. Sed tarnen eo diferimine , quod viros valgitas praeterquam uno latere non attingit; quae fi tarnen utrimque accidat, haec & admodum infolens quidem, & non fimplex laxitas ell , fed ex fyflrophe & abfeeflu , & ut fimpliciter dicam corruptorum humorum in has odium partes incurfu , quae praeferiptae puerorum aetati non eveniunt. Divulfam quoque apophyfin odis tibiae ita , ut angulum inrrorfum genu faceret , licuit mihi vidifle in quodam homine , qui curabatur in nollro Nofocomio, Anno 1025. quam quidem revulfionem fponte profeilam idem

D E

G I B B I

V A L G I

I S.

Homo referebat. Conftat autem & ab arthritide diftrahi , convellique , articulos, ut in coxendice poilerius ; & ab oifis carie perfaepe vidimus fìguram corruptam membrorum & partis privatae : hic quidem omnino morbofus mador eli, fincerior alter & puerorum preprius. Adeo nunc apparet, quód valgi, varìque, pueri fint: hoc non paralyfis aut fpafmi vitio fieri , fed enarrata jam cauffa , & expofjto laxationis modo, C A P .

V ili.

Definìtio. T a jam intelligitur facile, quo pa£lo diftrahentibus ex altera parte humoribus, ex alcera fiat articulatorum membrorum conflexus; quodque fiat hic non in ex tremo offis membri capite, fed in appendice jam apparuit : caeterum invento ge neri , addita parte affètta pro differentia , vides jam affeftionis effentiam non oblcuram effe. Ex quibus Utrifque definitionem elicere poffis aliquam , quae fit hujufraodi : Valgitas, , & varitudo , vacuitas ejl nexus: in appendice o¡fis , diJlraBis bine aut inde Interibus, laxitate atque madore fimelici, non morbofo ab/cefj'u. Quod 11 nomina fubftantiae difplicenr nuper ame confitta; dixeris, Valgi, Varique funi, quorum appendicibus circa tibíarum offa nexus abolìtum paffis , difiortiones ÌJlarum ad interiora, vel ad exteriora funt fatiae.

C A P . De

Judiciis, &

IX. re

prognojlica.

Ffeilus hic puerorum Vâlgorum interdum ope naturae folvitur , interdum non item, fed auxilium quoque artis implorât : folvitur inquam , ubi vigor accedens aetatis, morbo, qui praeoccupaverat fit fuperior: quo ifto loco fubit adnotan laepe multis crura dirigi perfedbe, ut in filio vitreorum fpeculorum opifi. cis compactons, de quo pofterius . Aliquando eadem infigniter contorta manent m omnem aetatem , quibus fcilicet nec natura , nec ars auxilio fuit . Aut remanent quidem ilia rectiora, fed alimenti defeédu lignearum aflularum modo , quae î-niffi« dedoiantur , tenuata vidimus in Francifco de Pompejis puero , qui mutb s fuerat incedendi Ufibus pnmordio : praeter quos & alios novimus, quibus fie eX,ter*5a dld,u itl funt pedes, ut inter hoc cadens fpatium latitudinern humerorum longe excederet. Ad hos occurrerunt & alii licet rariores , qui altero qui dem valgc> crure , altero varo longe difficillimo inceflu ducunt ilia. Sed fuas eventuum cauflas exponamus, quae funt hae.

d i S o r n m ° X ? T U? ’ ab r ° ’ qUem dixj T S ’ immodico madore & primum fieri COnff r,V an’ cu™ dllhn§uendus eft humoris modus craffioris, S r i f r t ® ’-' aH Uab,1,0" s > arentioris. Tertio calidi nativi vivid ons, & ubenons etiam radicalis vocati humoris, conditions funt notandae • enim vero per horum omnium rationem fit, ut folvi dillortio vel perpetuari mal g s mmufqne fieri, divaricatus, & diutius aut brevius p ro tra h T d e S nam fi nrnmn?0mmiS caorque fuer,t acrior > humor mitior minorque , & aequalior fie fi fice?xilior‘ncJfm folutUrn r ' minus val& utem 1 vTro vero lit extlior calor ’, & habitus univerfi vegetae varitudinem vires • humbrcrcdes fir in, T m J

& qU1 minUS pareat naturae imperiis & telici coaliru , .fevîor , in l

L 1

qui-

2¿6

quìor , & ut brevi fimam , improfpera erìt habitus finiilri corre&io . Ad hunc modum apparet fane, quod naturae vis & humoris habitudo momenti plurimurn habet, ad folvendas ac dirigendas hujus generis diibrtiones : quamquam non inficior & opem medicam nonnihil conferre poffe , quatenus eadem opera citius, at que etiam aliquando retti us abfolvatur; quae ipfa, ut & quihus medicamentis ordinanda fit, mox audies brevi. Interini naturae fponte curatos equidem referre poflem hos. Unus ante memoratus puer de Pompejis, qui valgus utrifque cruribus & fecundum Ínfimas fpinae vertebras languens, ac dolens, ab ineunte propemodum aetate fubalaribus fulcris innixus; haec undécimo jam anno vacua & inutilia, repente fe fentiens integrum, abjecit, puer praetenuis, & firigofus , atque etiam propter catarrhos edentulus j qui quinqué jam annis arthrocacen in laevo brachio perpeflus, ut Joannes Dominicus M.illiochus, Medicus Neapoli percelebris, teilari potei! ; id quod ad Paedarthrocaces & Valgorum communitatem advertendas dittum eito . Alter Jofephi Jordani, vitreorum fpeculorum conftannatoris filius, quem omninu motionibus cor poris inertem , ex improvifo rellituendum , non tallenti judicio , praedixeram . Item alii non pauci, quos eadem forte potitos obfervavi junior, apud praeceptorem Julium Jaiòlinum. C A P . v

Curarteli ratio.

D reftituendum quidem naturalem fuum vatgh & vdris habitum ; prompta videtur » rcé%if % id e ft, direétio, quam noitri omnes , apparatu rerum ad articulum ordinato, moliuntur . Nimirum , quia veriatur animo luxationis idea , & extra vas oífis excapitulatio , li dici liceat , quod vas quodque acetabulum ex illapfìs diu fuccis, & ex alimenti fuperfluitate congeitis concrementum aliquod accepilfe neceffum fit ; ob earn rem iniiituunt continuo medicamenta » quae deplete ra fint finum , ad quam rem adfequendam neceffaria facientes attenuantia & laxantia ; haec principio volunt adminiftranda . Sic fomenta parant ex pingui jure ventris, & intejimorum Vervecis aut Vacate, in qua djfcottae fuerint utraqu.eM.aU va, Acanthus , atque alia generis malattici . Qiiam medendi rationem piane contrariam ac prorfus inverfata arbitror j quippe adiìringens, ac firmans medela congruir ; accommodatis ad hanc rem Epithematis atque Emplaitris . Ex fluidorum autem genere funt aquae natura nitratae, aluminofae ac metallicae omnes \ quales Puteolis funt & Aenariae. Item arenationes ab Andrea Baccio Elpidiano, in ope re de Tbermis, atque a Julio Jafolino Calabro , Hipponiata , praeceptore olim noftro,, in opere de Balneis & remediis Pithecufanis , expofitae . Ex arte vero paratis , funt vinacea ex uva , qua? dat auiterum protropum \ aut ex labrufca , in quae vinacea & vinum aliquorum tortivum infufum lìr . Praeter haec funt Emplailra, quibus glutinandi, ferruminandique , vis eil . Horum praecipuum efi ex gummi Tacamahaca Indttm , & Emplajirum a Culielmo Varignana , CemitifTae infcriptum ; itemque ex pelle Arietina ab Arnaldo Villanovano deferiptum . Ex quibus omnibus unum confeceris igne commiftis. Interim ferulis, afluiifve , cum ipleniis contra receffum offium appreflis, ¿Se cum feita deligatione niti licebit calceo, qua parte refìftenduin e li , cum lamina fubtenfà ferrea ligneas alteras afluías recipiente , ac fuílinente inferne. Jam autem, quia vacua pagina concedit, ut conferre Leitor amice poifis, quan tum

G I B B I Si,

V A L G I S,

A R T S .

z67

tum adeo nofter hic de valgis & varis illuftrandis labor , caeteris aliorum expKcationibus praeftet; fubjungatn id, quod unus & primus Ambrofius Paraeus , vir alioquin elegantifrtmus propofuit ; ea funt videlicet : Vari Latinis dicuntur , quibus ptdes, cruraque , intro inflexa & obtorta fu n i. Conformationis id vitium, vel jam inde ab utero eft, culpa matris, quae vel eodem ilio intro converforum crurum vitio renetur ; vel per graviditatis omne fere tempus defedit , cruribus de curtati ; aut port editum in lucem iòetum contingit , quod ejus crura vitiofè &fciis obvoluta in cunis fuerint, vel compresa, & depravato iitu inter geilandum, aut ambulandi conatum, a nutrice collocata; font enim infantum offa valde mollia & fere cerea. Quibusy contrai, extrorfum pedes , cruraque , fpe&ant & intorquentur, Valgi nominantur. Hujus depravatae conformationis eadem , quae fuperioris, cauffae effe poffunt; utroque vitio non pedes tantum, fed & genua faepe, obhquantur. Ouod qui virare & emendare volet, offa in locum fuum , fedemque nativam & debitam, refìituet ; fìc ut varis offa fòras adeo propellat quad valgoj*, valgts contra introrfum quart varos, reddere vellet: nec compuliffe fatìs eft, com puta praeterea continere illic decet ; alias haud firmiter {labilità relabentur . Contmebuntur fafciis & plagulis appofitis, his partibus , in quas vitiofe offa fefc inferirne & inclinant. Parantur in eam rem ocreae ex corio elixo, capitati nurami craffitie, anteriora parte fecundum oflis tibiae reftitudinem, & fub pianta pàdis fiffae, ut undique diduétae pedi , crurique , aptentur facilius ; parti affeéfae imponetur fequens remedium. T h u risy M a jlic b e s

Aloes -,

B o li A r m e n a e an a d ra ch .j. A l tim inis rschae R eftn a e P in u s f ic c a r rartn ae v o la n i, unc.

i., -j

fu b t iliffm e p u lveri fatar u m

A lb u m ìn u m ovorum qu an tu m f u f f i c h ;

ana drach

ili J‘

fiat Medicamentum.

Addere licei T m b m tb m a m , ne emus & vehementius, quam par eft , cxficcetur. Caeterum cavendum, ne pueros, qui valgi, vel w if auper fiierunt ad in cedendum ante cogas quam firmatis fuerint articulis ; alias comporti & reilim ta offa , mcedendi labore praecoc, , rurfum excident . Quia eifam eum ent ad ineedendt conatum tempus, obducentur ipfis calcei alrinfr , 1 ? j t ftar , fupra pedium nexi, vel fibula c o n itria i, w o f i T S i . ' f e f e f ì Z Z Z n T oe“ « 1 « f e t e i i t ibi alrior, ,ù o vittaft i S S L r

F I U I S .

1 1

DE E P I N Y C T I D I B U S E T

R O S E O L I S ,

Ex nltìs teneòris, & fumma obfcuritate, a poftremis Graecorum temporibus, »unc primum in fuam lucem revocatis. L I B E R

UNU S;

Q u i, 0 peris de fele&is Abfceffuum generibus, Septimus eft.

EODEM M. AURELIO SEVERINO A U C T O R E. Ibi invertire aliquid eorum , quae nondum inventa funt, quod ipfum notum, quam occuJtum , effe praeftet , feientiae votimi ac opus effe videtur; fimiliterque & femiperfcEla ad finem perducere & abfolvere, Verba funt Hippocratis, libri de arte prin cipio, confcripta ; quod egomonitum Temper reveritus, in meis de Medica fcriptis quìdem omnibus, atque in hoc quoque ope re de Abfceftibus , quantum ego judico , ad hunc ufque terminum fervavi, ac deinceps edam in hac , quae fupereft, par te pro mea virili fcrvabo ; averfus & abhorrens ab eorum mo re, qui, priorum exeogitatis utentes, aétam rem aguat. Equidem, vidi jim diu vitium hoc extimi habitus corporis , quod EpinySlìs a Graecis di¿hum eft , apud Latinos non aliud vocabulì na£hum ; fic a pofterioribus Medicae rei fcriptoribus , aliifque magiftris ignorari, ut ex obfervati numeri vitiis hanc facete minim.’ norint: itaque ex eis affeélionibus haberi confuevit , quae jam a Jonginquo tempo re defierit , nomen tantummodo retinens , non aliquam fpeciem : adeoque fit ex morbis fecularibus, id eft", aliquamdiu vigentibus & fugacibus , veluti lichen, at que mentagra, quae Pompeji magni tempore primum vifa, non ad longam pofteritatem extitit: vel fit ex his denique morbis , qui nuper eruperint paulo fuperioribus ieculis, ut Syphilis, Plica, Brunnus, & alii. Verum longe aliter fe res habet, ac nufquam interrumptum eft npalum , noftra etiam temperate ftabile, ut certius equidem reddam , quam quae fuerunt ad Sagrano ; etfi apud folas in eruditas foeminas vulgari di rofole faltareccie nomine cognitum . Porro neque difeernendi mali curam Medici fufeeperunt , neque ejufdam curandi rationem attigerunt ; indignum profe&o facinus, atque ornili, qua licet, animadverfione, feftinaque follicitudine , convellendum : neque enim aut Medicinae amplificandae , aut Medicorum au&oritatis tuendae , aut miferae mortalitatis adjuvandae cauffa patiendum eft, ut error diu protrahatur \ qui qualis quantufque fit , ipfe cognoveris, ubi mali rationem in libri progreffu didiceris , viderifque quantum acerbitatis, & molertiarum, npftu diuque exhibeat , quamdiu pertinax , quam faepe intradabile, lìti quantum ex Medico curae , ac folertiae ; quantum medicaminum & exquifitorum, turn, quae interius3 turn quae exterius exhibentur, expoftulet : ad lummam, tarn crudus & infolens affedus eft, quantum aliqua Syphilis & (tru-

mae,

EPINYCTIDIBUS.

269

mae, quae communem propemodum , cum illa , curationem habent : quin etiam ia arthritim , pelfimam morbi fortem , perperam curaca faceffit : quemadmodum audias in prognofticis. Quas ob cauffas omnes vifum eft, humani, ac minima focoráis, hominis officium , fi fuper eadem re tantifper mentem ac ftudium adhiberemus ; quatenus ad juftam fuam comprehenfionem ac lucem res obffuriífima reftitueretur, & a vulgarium medentium turpi praefidio, acputido procuratu, vendicaretur . Igitur nos id , quod in terminthis atque aliis plerifque fecimus , in. hanc quoque rem .diligentem operam navabimus, ut plana toca reddatur ; fi tanturn is, qui lucem altam inhabitat, cujus aliquam particulam noílris allabi fenfibus conceíleric. Q . U A E S T I O

De notione EpinySlidis. Ominum verbis imponendorum ratio varia fuit Graecis auftoribus, quemadmodum Galenus explicavit, lib. 2. Method/ therapeut. c. 1. A laeía enim partícula diña eft cephalaea , phrenitis , ophthalmia , peripneumonia , pleuritis , nephritis, ifchias, podagra, dyfenteria. A fympromate vero nomen acceperunt vi gilia, coma, palpitado, dyfpnoea, paralyfis, ilios, tenefmus. A cauffa dicta func melancholia, cholera , aqua intercus , leucophlegmatia . A fymptomate fimul & parte affefta, cephalalgia, odontalgia, cardialgía. A fimilitudine ad aliquid extra pofitum alopecia, ophiafis, polypus, cancer, elephas, myrmecia, fycofis , morus , thymus, vua. Denique ut nonnulla brevi peritringam, a tempore nuncupati funt ephemera, nyflalops, EpinyElis, inllituti jam noitri lermonis materia ; cujus & ipfum etymon diligentius eft efiarrandum: nimirum alir, quorum uni funt Celfus & Galeaus, ab ea, quod noflu apparet, diflam volunt; alii, quorum eft Julius Pollux, Aetius, Paulus, Plinius, ab eo, quod noflu moieftiam eiacerbat, Jam vero te non perturbar pauca haec diffeufio, quod hi quidem ad noflumos exortus, hi ad noíturnos aggreifus, retulerint nomen; id enim utrumque conftare poteft, auftoribus Joanne Gorraeo Parifienfi , definite.medic, *r» E. Ec Philippo Ingraffia, comment, de tumoribus praeter natttram 34. ac denique Ludovico Septalio, in comment. 2. ad lib. Htppoc. de aere atque loéis P. Porro, quo tempore, & quibus vigentibus cauifis , fua primurrr inida novit afteflio , iiickm etiam & quotidie efilorefcere , ut loquitur Hippocrates , vel exaltan , quod Paracelfiftae dixerunt , id eft, exacerban, verifiable eft ; quamquam etiam ñeque perpemutn eft, ut ipfa oriatur noflu, fed fere apud Celfum, id eft, maxima parte; ut Ingraifias explicavit . Igitur utroque complexim nomine latam Epinytlidem opinad licet, &quod vefperi primum furrexerit ,& quod hoc etiam tempore novos temper infultus inftauret; de quibus omnibus caufiis turn nafeendi, cam invadendi, proprietatibus, pofterius inquiremus. Interim, homonymiae dirimendae caufla , non omittenda eft altera Epinyñidis ufurpatio, qua uius eft Plinius, l. 20. Natural, hijlor. c.6. ad notandum ulcus, quo videndi'acies hebetatur, in oculi ángulo perpetuum humorem manante coar£latum: fortaiTe autehi protgpttus hoc nomen oculi vitio acyommodavit Plinius , qui legerat apud Hippocratem , lib. 5. & 7. epidem. affebiionilnis : circa Oculum dolores ad notlem. Sect enim Plinius., fi refle’ adverteris , etiam per appelbtionis modum, duarum affeflionum diferimen.prodidic; quandoquidem ocu(ariam Epinyeiidem fiogulariter, alus vero , quae nofluraam inq'uietém inyef\qnt ,- numero pluriurn

27°

rium extulit: quo numero nominarunt Temper Oribafius, Aetius, Paulus, A&uarius juftam quidem hujus rei mentionem profeffi ; modicam enim Hippocrates , Kb At ambus, aquis, locis , n. 4. & lib. 2. prorrheticorum , n. 18. SiinC haec de etymo, cujus etiam luculentam fuam rationem audies fuo loco. C O N T R O V E R S I A

II.

De Genere morbl. Nnuirentibus rite nobis EpinyBid’-s omnem naturana , piima quae fe ofFert, generis eft quaeftio; in qua re ftatuenda non confenferunt omnes, qui de hac re tradiderunt, five Graeci, five LatinL. Ex his primus Cornenus Celias, Ub. 5. rei medicae c. 28. retulit ad pujtulas: atque ita etiam Plimus, lib. 20. e 6. circa principium: Itemque Julius Pollux, Onomaftta, Ub. 4. c. penult,mo: ac Synefius , in c o m m e n ta r y , ut eft apudRaphaeiem Volaterranum, Phyftolcgtae Ub. 24. P-75 Sed, e Graecis, Oribafius, lib. 7. Synopfeos c. 37. & poft hunc Aetius , /. 14. c. 61 & Paulus, lib. 2. metb. medendi c. 1 1. EptnyBtdas dixeruntUlcufcula Noviffime vero Philippas Ingraffias , ut ejus difenfioms aliquis modus effet, videtur id judicii interpofuiffe pag. 288 F ut ab initio fuae generation* ftatim puHula quidem fit iftay verum eadem ulcufculum reddatur. Sed Joannes Gorraeus, l b definit. med. litera E. fenfit nil referre, quod 1II1 quidem pujlulas, hi ulcujmla dixerint: funt enim & ipfae puftulae ulcufcula . Mi hi vero lpfe placidius res utrorumque compofiturus videor ; fi commonefecerim Auditorem , Graecos .lbs auftores? neque fimpliciter ulcufcula protuliffe, verum w m u m J i, , id eft ,p u Jlulofa feu pujiulifomia. Praeterquam quod & C ellu s, qui pujltdas dixit , idem Sc ulcerari poft haec ipfas affirmavit. _ „ , , Omnibus Pautem modis, utra praevaleat vis turnons an otheris , quaeres .m ih i riiidem cunclos'hos interpretes obfervanti , neutra aut mifta ex utrifque videtu , K e adTodum “ d hosP intererit, five ulcufcula pujlulofa, five pujlulae ulcerofae id eft intus exulceratae dicantur. Sed Philippum Ingraifiam video iaepe in id wocedere ut r « ~ vocet: idemque placuit Ludovico Septalio, loco, quern Droximo capiterecitabo ; quod neque difplicere cmquam debet , quando magis tumor, quam ulcus videtur: teftimonio autem eft , quod effcrae Arabum , auae fimillimae funt EpinyBidibus Graecorum , habitaeque a mulcts etiam ipfae ; ?nter apoftemata & exituras defcriptae funt ab Avicenna, nec non ab ahis: qum & circa hanc pujlulam vehemens inflammatio eftCornelio, qui magnitudmem ems faba non majorem: quid, quod has duas voces parutn inter fe diftare comperies, aifiduo fcribentium ufui

C O N T R O V E R S I A

III.

De colore EpinyBidum.

Iverfam quoque coloris faciem E p in y clid is tribuerunt Graeci, quam Latini. i V Ex his enim Cornelio vel f u b t b i d a , vel f u b m g r a , vel a lb a , effe confuev.t, noft ouem Virum & hventes etiam colore propofuit Plimus. Verum Ae 10, C S * funt Ulcufcula , quibus diruptis cruenta fanies efflu.t , queir. fangbnis faréhim perhibuit & Julius Pollux . Quae icnbentmm omnium differito , conipeitu primo levis quidem videtur 5 eternai Celio color eft v a ttu s , Aetio,

E P I N Y C T I D I B U S .

Pauloque, conilitutus & unus, qui fubruber eil : ad quam fentent'iaffl acceifit Sc Pollux .

Verum tarnen hos inter fe difcrepantes compofuit primus Joannes Gorraeus ; li quidem , fub colore fubrubro , & fuhrt)gra & fublivida comprehenduntur ; omnis enim fanguis etiam biliofus, fub cutem effufus, in eos colores facile mutatur: IIlud autem , quod Gorraeum torfit , eil quod & album colorem interferutt idem auilor. Cui etiam illud additur, quod & circa puilulas vehemens inflammatio relata eil: res certe fic explicatu difficilis , ut offenfus , incompetenti rerum coniequutione, defciverit a Graecis Ingraflias . Verum cnim vero , de coloris albt difcrimine dicam ego poil, brevi. Interim, quod ad conciliandos auitores pertinet * nulla inde difficultas fuadetur, fi heterogeneus hic Tumor ftatuatur;. five quidom humorum concurfu > five partis affeilae varia difformitate : de qua re mox plenior, atque evidentior ».demonilratio parata eil, fi tantiiper attenderis. C O N T R . O

V E R S I A

IV *

D e morbi Matena , fecundum priorum opm onem .

D haec , & de humoribus , quorum vltio producirur Epinyclis , non leves

funt, aut filendi modo, memoratorum auilomm d iffen fu sA etii, liquidem, & Pauli , opinione fatis apparet fanguincm effe , qui cauflä fit mati ; tum inde , quod fubruber color. aiferitur , tum quod idcuf ula dirupta fönie cruenta manant . Contra vero Celfus decrevit, adaperta pufiula, mucofam intus exulcerationem reperiri: atque hanc humori , ex quo (a£la fit puiluk , fimilem, colore .. Praeterea fi color interdum eil albus , pituita profeSlo erir , cui refpondeat ; & quoniam item fublivida facies ejufdem eil & fibmgra ; bilem atram haecarguent: qui fucci fe produnt etiam noilurno motu ; atque ur planius dicam , noilurna exacerba tione, quam ob eumdem humorum npfturnum motum, atque vigorem, inferunr. Hoc binorum hominum diifidium vifum eil t.anti Siculo Philip'pa, ut enodatio-* ni diffifus, alteri parti adhaerere crediderit praeilabilius, quam leves aut inftrmas conciliationes comminifci: apparuit autem Ciornelii definitio potior , ut quae magis fibimetipfi conilaret; qua definkione morbi opifex , aut pituita , aut melancholia videtur aditrui ; qui duo fucci noilurnos foli dolores movere poffunt * Quantum igitur hanc ob cauffam Celfiana propofitio' Philippo probatur; tanfumdem A etn , Paulique, refellitur; perquos fanguis effeilrix cauffa proponitur- cu jus vi & natura tantum aheil, alt , ut EpinyBis induci debeat , id eit * no&a gravans dolor, ut verms Ephemerus, id eil,, diu moieitans appellari debuerk Eil autena Philippo fuccus , qiii praevalet ad effeftum bunc exckandum v praecipuus nitrofa pituita , unde & albus turnons color exiilir , & ob quam adaperta intus pußuia mucofa ; qualis m cems & achoribus exulceratio reperitur . Altera poil hanc atrae bilis eil potio, unde fubltvidus alter fit color , aut lividus etiam fi p us ejus humoris affinxeritaut poilremo fubntger , fi pfurimus idem accefferit. Haec Ingrafliae fentenna, & Celfiana tuitio, tarn muftum fibi vifa eil efficaxut vanam enam exiihmaverir defenfionem eorum, qui vellenr adilruere, pofle fie^ ri , ut Tuberculum pnncipio quidem fubrubmm , mox in tivens , aut flbn.gnm ulcufculum immutaretur i quippe firmus in eo Philippus eil , w contendat om-

qüeUm ircetm n e w ^ 0n Po f f e f a n &u‘neam ! c bfiiofam 'exfuperantiam , aut utriufque mifcelam , mterdiu vexatrices ; puuitoiam & atrabilariam , n oilu graviores e ile . Contra quam tarnen Ingrafliae contumaciam eil , quod avenere poifit quifpiam*

27 ï

Nîmirum ñeque fubrubnr facile fangumetn abfolute eoargui carnem vitio aT n o quovis appulfu iucci computrefcentis inflammatam colors mterdum inflammation! confentaneum indipifci : quemadalodum , fcilicet , ex coryza S e ï ï s hyíme nares interne, atque externe , flagrare , ac per brumales ngores i-ntemodia manuutn rubella , & gravi, puflula tentari. . , f Neoue fit tam difficile Philippo, biliofum humorem notfu .woven , quando fs i rpc. tecrianae & hemitranii paroxyfmi -, per noftem haud infrequenter, llatis periodis accédant. Praeterea , ñeque fi bilis, aut calidus humor is, adflruatur, qm moveat Eptnyclidas : propterea f i t , ut noétu invádete non poflit : fed latís e ll , ut no¿tu moveatur ; quippe mutatis humoris fedtbus & flufluante ípfo , clara ^ Hiooocratis doñrina, in l'tb. de natura humana 2?. neceflum efl , dolorem confec u f duplicem, & unde egreffus humor e fl, & ubi redundat. Quibus add dit Ga len tJ t 21. eius comm, hoc inprimis evenire per filos humores , qm validas haherit vires • fiquidem non folum multitudine particulam m quam dechnaverunt, aggravantes-, fed etiam qualitaïe dolorem ínferunt , cum excalfaciant aut refrig^oiam

f f i i

; &

r e AtQniÍThumor h-., quem memoramus ( inquatñ ego Severinus ) tails ad unguem efl oualem delinea^Galenus, efl autem haec, mea quidem opimone, pitu.ua ntr * W Calía cum plurima fucci mclancholict porttonc commijla . Quorum eg

emm exponendts,

cotjicio •

tom ' abflLnda ¡mímerúnt . Porro faifa talen, etiam

melancboliam , añila v,délice. h.,». FuWan™ f p r a e S q i qtfod acerum & alian, ob canffam damna,ttr, de qua no. E m i t i d , , procreantes habui ;

lippo judicium unum idemque protulit, C O N T R O V E R S I A

Utrum calidus an frígidas fit h'tc ajfeftus.

nnalitate huius affeñus non ita promptum efl decernere / nana & plefit*

¿ S Z £ ¿ S ,:£ i -1«

«as¡¡ærÆsfr fu&S* S'lüi h T iftf?

dicta, quae * ? S 2 ! i * ¿ ¡ S Í : “ ¡ g & ñ ? tmnfmutatio > contumacia? quae m arthrmm , a«uu q g ipfius natura extrequin , praeterquam m fingidas tenure folita efl haec morbi fpecies. mas corporis partes, a colons fonte v¡detur adverfa , Poftrcmo Veterum auftorum cum io , i f S 5 ruta, centaurium, fefamum,

rcátu. Oribalius & huic'fuccedentes AeS f S S » , & « o ria arrimen, fervore non efl 5 ad haec mflammatio vehemens > de qua Cellus ,

^ r,

E P I N Y C T I D I B U S .

211

ber, de quo Paulus, & Aetius, rendere: quibus fàitum eft fortaffe, ut has curandas Aeluarius cum phlyitenis, calidis eruptionibus, & iis, quae a fervore iagenci penzomata nuncupantur ; item aduftionibus , hbr. 6. method, medendi c. 8. voluerit. Sed neque febris abeft fempcr ab hoc morbo, qui potiilìmum infeétatur juniores hoc noftro tempore , quamvis enim Hippocrates üb. de aeribus , aquis & locis, Epinyttidas viris nominatilo attribuent: tarnen in Auftralibus, & Meridiei fuppofìtis, plagis id ftatuit -, quod neque noftro placito adverfatur , ac for taffe etiam adftipulatur, dum a caloris limitibus, & hypothefi , non ablegamus . Sed & crafes naturafque omnium , quas fibi fubjicit morbus , ad calidiorem no tarti hae vergunt omnes : nocent autern his calida, nam inter caetera fol, balnea* fomenta funt cavenda, monito Oribafii, A e tii, Pauli : ita non dubium apparet, in calidis reponendum hunc affectum. Verum enìm vero, quid, quoti aliud ante fuerat fuafum-, an igitur in ancipiti judicio confiftamus? Philippus quidem Ingraftìas deliberate profeffus eft , tumorem calidum : quae quidem opinio “minimum eli confentanea Vcteribus , neque rationi , iìcuti mox apparebit : enim vero morbus hic heterogenea confiât materia nec iìmplices funt humores calidi, neque frigidi , feu utriufque modi funt , aut utramque naturarti fervantes; certe fanguis non deeft, qui fundamentum eft humorum omnium , leu fecundum naturam, feu praeter naturam habent um . Deinde & alio nomine , fi Graecos fequaris , quod color Eptnyttidum fubruber eft , unde & apud Celfum inflammatio vehemens accenditur: verum tarnen hic fanguis plurimam aduftionem agnofcat oportet, qui fublividum aut fubnigrum Celfo colorem facit. A t , pituita ex intervenientium humorum excludi numero non debet, quae nofìurnam mali generationem architeélatur : quemadmodum paulo polterius explicabo . Haec autern ex aliqua parte admifta colorem album , cujus apud Celfum eft mentio, facit. Verum haec noite vigens interdiu dilTipari videtur : melancholia vero adulta, de qua modo dixi, perfiftit firmius ac longe fuperat; ut ex fymptomatis, & cacoethìa, luculenter apparet: cujus cauffa Cornelius peffimam pujiulam enunciavi, ex qua una materia utramque qualitatem compleitente ; ut fupra de fyphilide difputans oftendi , conflatus hic morbus turn calidus turn frigidus , aut certe neuter, veluti cancer & cancrofa ftruma , dici poteft. Habes jam'noftram de vitii qualitate & complexione fententiam, P R O B L E M A

V I.

De dolore notturno, difput/itum. On partim equìdem anceps fui , num adfiftens Ephiytttdi dolor , periodicus habendus effet, qui.noiturno tempore protinus emicat, paratofque fuos aculeos defigit obnoxiis; verum periodi quotidiani, tertiani, quarrani, aut alii, fuos finguli paroxyfmos indifcriminatim, turn diu, turn noilu, complicanti at vero do lor epmykhcus noilurnum fibi privatim, & peculiarity , adcifcit ; quam ob caufJam aha mihi hujus, quam illius recurfus ratio videtur adferenda: propterea, re lir a via veitigandarum periodorum communi , propriam aliam & lìngularem’ inititimm. Referam autern primum aliorum opìniones ; quorum unus Philippus Ingrailias, hb.de tumor, praeternat. 34. cauffam omnem retuliffe videtur ad condeniationern cutis, & hujus meatuum obftruitionem , quae a fuperveniente aeris frigore inducttur : Sic enim non exfpirantes , fed coaiti fub cute halitus mali dolorem, leu limplici fua retentione, feu cutis aliqua diftentione, movent. Tom.I. M m Sed

a/4

AURELIUS

SEVERINUS

Sed haec Philippi ratio non fdtlsfa'cit ; ad hunc enim modum & diurno tempo re , quod noi turno frigidius incideret , fatta ejufmodi conftiparione dolor vexaturlis pariter e'ffet. Adde, quod interdiu ad pluviofos & Ventofos' , nivofofque, aens occurfus Epinyelides expofitae dolitare deberent magis, quart nottu ; quo tem pore fub tetto, in condufo, ¿St igne percalefatto, conclavi, contesa ftragulis, & tentoriis , foventur membra . Qui bus omnibus non lie obdenfari atque adeo non fie afliigi deberent epiny&idibuy obfeffae partes , itaque cutis denfatio cauffa fimplèx ejus dolòris non ell, fed certe alia, quae nobis ell haec. Meminilli cauffam mali còntirimtem, pofitam a nobis, melttnckoUctm humorcmi ex fànguinc fcilicet adttfto ; tales enim ad unguem funt naturae & corporature , quae vitium hoc incurrere confueverunt ; hie quidem humor, ut nodi , fixus eft: caeterum ad hunc accedit pituita non fixa; quae cum nottu cumulatur , cauffam doloris exhibet ad hunc modum. Notum eft, andarti ealeem, injetta aqua, ftatim exardefeere atque fervere; refert autem ealeem melancholia, ut quae cinis & ipfa eft; Galeno faepe numero teftante, turn lib. de atrabile, turn aliis plerifque lads. Praeterea refert aquam pituita, ut quae frigida eft & humida , perinde ut ilia : itaque fi fluxa pituita, ad mdinchbliàm notte mota , fquallorem ejus irriget ac madefaciat, fieri potent, ut éXcandefcat melancholia , aeftuanfque dolorem accerfat: led lie accidit quidert, ut acereta & mota no£lu ad melancholiae fedem, nimirum ad debilem partem, accedat pituita ; igitur effervefeet ab hac illuvie me lancholia, doloremque in epinyftica compage acciet. Atque inde "quidem eft , quod ufum balnei, fomentique, ad Epiny&idum curationem tres uno cùnfenfu feriptores Gtaeci , difertis verbis, omnino pfohibuerunt; quin & infolationis ufu interdixerunt, cam ob cauffam, quàntum equidem opinio ne affequor , ut ne rriultus praefenti ficcitate fieret acceffus ; materia certe mali fpeftata, quae ficca eft & adulta. Denìque voluerunt abftineildum & aceto ; quippe quod ut ¿¡>*yày>i, id eft, fervefcat humor melancholiCus, facit Hippocnite au r o r e , lib. de radane viti, in acuì, atque edam Galeno, magiftrum hunc fequuto , turn hoc loco, turn lib. 4. aphot. 21. & 23. quod mtelliges ex fermenti definitione tradita per Platonem in Timaeo , quae eli ; Fermentano eft partis teirenae motio, & in aerem converfio: ut enim per addarci fubftantiam attenuata ac percalefatta panis malia, fic ifta circumtyilitur & ampliatur . Jam igitu r, ut rie ab aceto commoveatur, & exardefcat humor, hic Epinychdis fator , cavere jubemur unice ab aceto • Sed enim inftabis dicens, & acetum fub fulphure a Paulo Aegineta ; cum fefamo vero, aut litiiargyrio , ab A edo, propófita. Ad quod quaefitum refpondeo, extrinfecus quidem acetum extenuare diffolvereque tubercula , id quod adverts lienes facit, quamquam Oribàfiò (quod refert Aetius) pro aceto tentur c u m vi no potìus. Ita jam plenis veterum omniurt fuffragiis, comprobatifque fingUlis horum traditionibus, ac nulla relitta prorfits artbiguitatc, certuni, ràtumque, apparet noilnirt de EpinyBidibus addila' natura , notturnoque dolore, decretum. C O N T R O V E R S I A

V II.

Ve parte affetta.

P Oft haec autem vide , riunì iti affettili fede perhibeh.da confenferìnt auttòres

mòdo omnes citati. Porro, primiis. Hippocrates , mox Oribafius , Aetius , Paulus, nuliam Épinytììdibus partem ¿(Maoris praefcrlpferunt , àut exlcluleru t ,

EPINYCTIDIBUS.

2.75

varum totum huic affluxui corpus patere funt profefli : .led unas tibias , ac pedes huic malo fubjecit Julius Pollux. Quorum tertius, Cornelius Celfus , has puitulas erainentibus corporis partibus addixit ; quam Cornelii lententiam Polluci plurimum adverfantem credidit Philipp.us Ingraifias, qui partes eminentes interpretatus .eft umbilico luperiores, tamquam eminentes lint , quae emineant; id eft, ad ftunmam corporis partem fpe&ent, & caeteris incumbant; itaque, ut hos componat: id quod ad exortum noilumum Cornelius addidit ( fere ) Philippus hoc ad eminentes partes retulit; cum magno fcilicet fettfus dillrailu, ac enormi concinnitatis injuria: piget autem Ingraifiae , viri quidem Latinarum, literarum nam neque Graecarum , non ineruditi , qui tantum elegantiae non difcreverit •, quae eft exporrigi Graece i^iv.av atque extra corporis, ut ita dicam, truncum manere: id quod Celfus declarafle videtur, cum explicuit de bis taro evenicntibus , in medio corpcre, fed faepe in eminent!bus, id eft, exftantibus ramorum modo partibus. Sentit mecum ( res, quae poftmodum leida mirum in modum placuit) eruditiffimus Marcellus Vergilius , in-Comm. lib. i. Diofcoridis cap. 122. cujus de hac ipfa re verba ultro patieris hue afferri ; quae funt : vocatque iile (Celfus p.uta) eminentes partes , quae longius a medio ,hcmine difeedunt , Sc quafi ex trunco pendunt, quales ulnae, manus, brachia, cruraque & pedes funt. Haec ille. Quibus vides, non diferepare quidem a Polluce Cornelium, nift quantum hie & bra chia , manufque videtur comprehendifle . Rem a Polluce fortaffe non negatam , fed qui tibias faepius affici compertum babehat . Jam autem ha.nc enarrationem partium nudis nominibus definitam , exa£kiorem nos alteram ordiemur ; qua demonftretur, fcilicet, particulae ratio privatae, quae in fingulis iifdem artubus vim morbi fufeipit. Haec nonnullis judicibuseftperioftium propterea fcrtafle, quod parte tibiae anteno re, non pofmriore, vilatur haec affectio, iimul etiam qued acerbe dolet; membranae autem funt, quae non mediocriter dolerit . Verum haec opinio facile refellitur i primum, quod dolor Epinyiiidis minime punciorius, neque tenfivus eft; quin potius inflammatorius & incenfivus. Deinde perfpicue videntur affeflae carnes puftulis rofeis undique diftin&ae, quod ,fi perioftia membrana vitium fubftitiffet in principio, non fpeftarentur utique tubercula per carnes , mufculofque , iufa : fed color puftulae fubruber longe aliud declarat, quam quod competat perioftio . Jam igitur , quando perioftium exclufum eft malo : noftrq eft. opinio , par tem , quae fubluviei dolorumque malis influxibus fubdita eft , exteiiorCm carnium & mulcuiorum faciem effe; cui cutis intima pars incumbit, hac intercapedine ftabulatur mucofum illud & fefhiputre concrementiim , in fabae magnirudinem coa¿lum: quale quantumque Celfus citato loco deferiplit. Quoniam autem cutis inficitur fubterius, quae diaphana eft, propterea nonnullam vitii lpeciem in fe diffufam oftendit. C O N T R O V E R S Y

V III.

Definitio ex pluribus una quae recipienda. Xaila legitima-quaeque definitio, genere proximo conftat ac propria differen tia: quorum utrumque cum uno plura non exftent , fit inde, ut unius natu rae plures una defmitiones tradere non liceat. A t vero perfeftae definitiones hutnanitus non dantur propterea, quod ultimae , ficut Philolophi loquuntur , diffe rentiae func ignotae: plurimum ergo deferiptionibus, id ell: , definitionem aemuM m 2 Ian-

270

M. A U R E L I U S

S EVE R I NUS

lantìbus explicationibus , quae nimirum coagmentatis accidentibus conflatae funt, uti confuevimus, quales quidem & unius rei plures effe poffunt ; ut in aliis, inquam, facultatibus & artibus, ita & in noftra Medicina. Itaque EpinyEiidis non una , fed multiplex ejufmodi declaratio fuit apud fcribentes ; quarum omnium optimam minime promptum eft feligi. Sed neque omnes homines in deleftu confentiunt, aut neque omnes rei enarrationes pariter funt acceptandae : quamquam enim veruna vero non diffentit , tamen non aeque fingularum apparet veritas . Ideo ne mirum quidem fuerit cuiquam, fi Principum noftrorum auiiorum doitrinae, nunc a nobis in examen, aut in deleftum ponantur , praeterquam quod cogit nos Philippus Siculus, (qui Paulum in libro x.Jatropol. c. 3. cun&orum praeter Hippocratem & Galenum optimum aeftimavit ) hujus nunc teftimonium & au&oritatem , ut & Aetii videtur renunciaffe ; quandoquidem hanc confutatam & fallì redargutam latinis praetulit, quam nos rem praefertim non ante judicatam , aut diligenter expenfam , procedere non debemus pati ; verum ad dexterum fenfum etiam dextere non explicatas trahemus opiniones eorum, qui tradcndarum no bis aut explicandarum Medicinae rerum curatn fumpferunt -, atque eo etiam amplius, quod ab Antiquioribus omnia fua fcripta compilaffe confelfi funt Oribafius, Aetius , Paulus . Primus igitur, qui citatur, ab aliis , Oribafius, lib. j.fynopf. r.37. fie EpinySlidas definivit : ¿1 twin/KriS'es éky.óS'pieé si^ir avo ruwouxTx ìravSìvra a M w r e e i n t i S ' i isvipuSpce ; vv ixpuMupivoov i%dp vpxiu& ¿ i r a p pii, Txùra t h s pat v ir«Vi/ troyxù, vvmós yap ìvoS'ovà i<riv [làkkor, » xarx to eXx©*. Quorum is la tine fenfus eft , EpinycUdes funt ulcufcula /ponte naturae erumpentia, pujlulis ajfinia fubrubra : ex quibus diruptis ichor fuberuentus ernanatur, per diem non magnopere excruciant ; per noilem veto mngis, quam pro ratione , ulceris dolore torquent. Appenfam hanc definitionem fua lance reprobavi Ingraffias, quod duo adftruat; alterum quod ex fanguinis exfuperantia produitus affe&us fit ; qjferum qu°d noftu plufquam ulceris ratio pofeit, indolefcat ; qui dolor ex fanguinea materia profeftus interdiu potius advenire deberet. Sed nos hanc oppugnationem nullam fecimus in Controverfia tertia . Itaque cum libi res conftet , quod ad hoc fpeflat ; nam neque aliud animadvertit Philippus, caeterum fupereffe videtur, ut Graeco rum definitio , cum ea , quae Latinorum eft , & prima Celfi conferatur ; quam nos rem hercle fine auftorum invidia peragemus. A it Cornelius -, Pejfima pullula eft, quae Epiny&is vocatur, ea colore vel fib* livida, vel fubnigra, vel alba effe confuevit : circa hanc autem vehemens infiam mano eft ; & , cum adaperta eft, reperitur intus exulceratio mucofa .- color eft ¿umori fuo fimilis, dolor ex ea fupra magnitudinerff ejus eft , neque enim ea faba major eft, atque haec quoque oritur in eminentibus partibus & fere noflu : unde nomen quoque a Graecis & Epinyclis impoficum eft . Haec ille : quae non eo quidem inftituta videntur, ut brevi morbum finiant, fed utcumque doceant & exponant : itaque enarratio eft diexodica potius , quam periodica ; ac potius hypotypofis, quam ipurp,òs-, atque adeo non cadit in numerum , & comparationem, aliarum defmitionum . Tametfi reflam hanc doflrinam , & cum Graecis utrifque confentientem, & nunc afferimus, & fupra oftendimus . Verum enim vero, po tei! ex tot omnibus una definitio concinnari, quae fit ; E pinyBis eft puftula, vel fublivida, vel fubnigra, vel alba ; circa quam vehemens infiammano eft , & in qua adaperta reperitur intus exulceratio mucofa ; perdolens fupra vitii magnitudinem , oriens in partibus eminentibus fere noflu . Hanc quidem orationem vìderis ab Oribafiana diferepare in genere, in colore , contentis . Sed diffenfus iftos om nes nos ad confenfum revocavimus, Atque ita liberum eft cuiquam, vel hunc vel illos auftores fequi, Ssd

EPINYCTIDIBUS.

■*77

Sed port haec exarainanda reftat fententia, definitioque, .Tulli Poliucis ; qui ait; èirtiwris 9 Wm*k* vVortX , ù<t>vyp& , hceip& irtpì Ki/ftca tt pwti ytvou. m . Quae Latine, funt me quidem interprete 5 Epinyttis eft pufìula fublivida, /tumo re f iffufa, fangutnem referens circa tibias, pedefque, netta exoriens. Hujus definitionìs fenfus partim tuetur id , quod Celfus de colore fublivido , invaiuque no tturno, exprefTit: partim amplexatur fententiam aliorum, qui, de materia fanguinea, contenta perhibuerunt . Quamobrem erraffe comperitur Philippus Iograffias, qui eamdem hanc cum Cornelio convenire, a Graecis vero difcrepare, judicavit . Quin etiam in eo deliquit, quod hanc ex eodem Polluce recitavit, perperam interpretatam ad hunc modum ; Pullula fublivida , rnodice extumeficens , piena fanguine ; in tibiis & pedibus fere noétu infeltans . Porro quod t o ' thpvyp® ' rnodice extumeficens redditum lit: haec non refpondent vocabulo , quod fiubhumida valet. Deinde quod yiroptirP genita, noétu infeftans verfium fit , hoc quoque fallimi : in qua re magis accufiandus eft Philippus; qu i, cum in notturno morbi cxortu confentiant Cornelius & Pollux , tamen ftatuit , concradixiffe Celfo Pollucem , qui noétu moleftantem Epinyttidem fecerit. Ad hunc, inquam, modum reliquit Philippus, definitionem Poliucis adferens , non tam quidem ipfie, fino ipfius judicio, quam lexicorum teftimonio fretus ; non minus autem lapfus eft Rudolphus Gualterus eruditiftìmus alioqui Poliucis intérpres, qui ùcrom'hiS'vir lividum tranftulit , nullo inter veMS'róv , fiimribtSfcSy'lividum & lublividum difcrimine faéto ; quali vero gratis & libidine temeraria rò viri praepofitum fuerit ; non fpeétato piane , quod in definttionibus nìl temere proponatur: quod magis mirum fuerit , quod tò v$vyp& fiubhumida eft interpretatus , quali vero retulerit hoc nomine rò viti recidere , in altero vero nil re tuierit . C O N T R O V E R S I A

IX .

Epinyttides Gratcorum, Efferaene fint Auburn, Aec controverfia praeclaros habuit dilceptatores ; quales fuerunt Joannes Manardus, Joannes Tagaultius, Philippus Ingraffias ; inter quos equidem aufus furgere non fuiflem, fi difputationem hanc diffimulare licuiffet. Verum interpellavit me Problema majorem in modum, quam ut filentio praeterire potuerim» Referait! ìgitu r, qualis qualis fit , opinionem meam , rationibus alioqui pro hac allatis, quae difiphciturae non lint, fi tantum aequos ac doétos judices nattae fuel,b- h .t. 2. difertis verbis profeffus eft , Arabum Effieus , Epinyttidas effe Graecorum. Sed Manardus , lib. 7. Juar. eptfiol. medicinal. 2. Graecorum tpmycbdas praecife eontulit ad Èfferas Avicennae : cujus illa deficriptio legitur ho. 4. jen. 7. EJIere eft pufìula parva, tata fìcut vefìca , & ad aliquantularn tendens rubeetmem .» ©* pruritum faciens , & angu/lias ; eveniens /abito fecundum plunmum; V accidit quandoque, ut currat ab ea humiditas , & fortaffe eji fanguinea, p fecundum plurimum fit vehemens in notte, & eiws. aneultia fit in ea vehemcnttor ; ejus trifiitia . J J • ^ Ì?e quidem hominum, fied levi collationis examine concepta, opimo, hauti mftn diligentius expendenti probari pocuit : fed neque pròbabitur tòr tane, cui rationes hae, quae fequuntur, fiuerint perpenlàe: quas tu quaefo purga ta auribus audi. Principio Effere videtur affeélus ex acutorum genere , quod & tnotlus generations déclarât, qui cito fit, ut Avicenna docuit, & cito etiam difi fol-

278

M. A U R E L I U S

S E V E R IN U S

folvitur , ut reile not,it Philippas Ingriffias; qui teftatus eft experimentis , tuni in fe ipio, turn in aliis pedaepe mil is, fola venae fe&ione, internaqae fcrventis, bilis ac fanguinis, frigidae copiofo potu , vel cujufpiam akerantis cremoris refrigeratione, (anatos; ’quin etiam interdum fanguinis duntaxat miilione corpus adeo refrigerari pericuium fecifle afferit , ut extemplo detumuerit cutis , atque ex afpera levis reddita fuerit; extin6k> enim (aliquanto poilerius fubjunxit) fervore, remotaque iUrns caufla, continuo defervefcit fanguis. Quod fi Philippi teftimonium inficiaberis ; en principem Avicennam , qui conceptis terbis ait, & cauffa eft ejus EJJ'ere , fcilicet, ( quod indeclinabiliter effertur) vapor caltdus elevatus in corpore fubito, aut a [anguine tkolerico, nut a pMegmate bauracbio : battrachium autem Dinus interpretatur falfum , quod ell adtniftum cum cholera . Hue. autem vide , quae de vaporis materia feripfit Nicolaus, firm. 7. fitrn.i. trail. 9. r. 19. Et refte quidem atque conftanter, inquam, ejufmodi traditur hie halitus , quando pruritum etiam invehere diitus eft apud Avicennam . Affaftus igitur hie apprirne calidus apparet, turn ex his, turn quod anguftiam, id eft, aeftum vehementem, ut in variolarum eruptionibus Nicolao telle inducit, febremqiie tertianam accerfit , materiae fcilicet utro'bique fervidae communitate : qua fit etiam, ut nunc praecedant hae febres, ut di&um eft, nunc fublequantur, quod ex Arabum etiam fenrentia propofuit Engraftias, pag. 198. Atqui tot, & tam multum, calidae notae neutiquam ab ullo Graecorum attributae funt Epiny'didis: quin etiam fi reite perfpi’cis , haud ita multus huic impoficus fervor eft; quando milla vifeerum internorum attemperatione, vel refrigerantium oblatione , curata eft affeftio : verum per exficcantia & horum plurima calida, licet exteriora quibus & qualibus unis , plurimum haefilfe Vetercs appa ret: quando & talia funt ea, quae praeceperunt omnia , & exficcationem in primis nominavit primus horum auitor Oribafms, mox Aetius, & ipfe idem Ailuarius, lib. 6. metb, Med. cap. 8, Sed extra Graecos, Cornelium Celfum etiam requiramus , qui de morbi genere videatur.fenfiffe, ac certe contumacem, & longum profeffus e ft, cujus colorem lividum, fttbvigrum, album , humeri fuo fitHtlem ; deinde mucofam exulcerationem adapena jam repertri dixit . Id declaravit & remediis, qUae adbibendtt voluit: riimirum, ut qui tentatuf hoc morbo vir , defudet in balneo , fimulque fnper eas puftulas nitrum infpergat, oleoque vinum immileeat, & 'fie ungatur, turn defeendat in folium: ulcera vero ex puftulis fa&a toilet, a it, argenti fpuma cum femine foenigraeci miila fie',' Pt his invicem rofa, atque intvbi fuccus adjic:atur , do nee mellis craflitudo fiat. Haec ex Celfi doitrina Efiinydides eft vitiofitas: quam vidlt, & Joannes Manardus, id teftatus in Itb.j. epiJl 2. minlme autem naturam ejufdem comprehendiffe videtur Philippus , -hujus auditor ; cujus opinio fuit , pujiidas efe fabiformes , ariubus ac toto corpore, ctmfotim appnrentes >■ bnvique , non din , permanentes. Chronicus autem affeihis Epinyiiis y iiquidem quae pejjima puJiula eft, ea melancholica: fed haec difficilis curatu fernper, ac plane refrailaria eft. Ex his igitur omnibus, ut ad propofitum revertamur , plane perfpicitur ; acutum hunc Epinyftidis affe£lum, quales Arabum Effete, non effe , fed chronicoteron ; ac turn propter alia, turn quoniam in tibiis , & emmentibus tantum' partibus, nafeitur, & calidioribus remediis vincitur, rigidiorem . Accedit, quod nullam ejufmodi puftulam , ex qua vel fanguis , vel ichor , vet quivis alius humor manarqt, confpexifle nobis aliquando permiiTum eft ; per habitum namque feniibus occultum diftlantur , ait Philippus citato jamdudura loco . Vide autem , ut mihi

E P I N Y C T I D I B U S.

27 9

hborerti röpdreadf leves, & quae- idem Ingriffias de Arabum in hac re perplex!*, täte comprehondit, pagi, 18«. & 190. etenim , & fi nonnulla fenliffö cum Graecis videntur, tarnen in caeteris non conftitifie fibi fe produnt . Jam ergo poftquam Ejfete Avicennae Ephijrtlh non funt \ aiios auftores exp~ni tibi petes. Ad quod quaefitum refpondeoj Seraplonem vetuftiifimum , inter Ara bas Medicos, fcriptorem , Eferas difcreviflc in duplices ; altera forma ducitur a fanguine cholerico, quam materiam atque exortum atteftantur vis ¿5c acrimonia ; partes extumefcentis rubof} aeftuatio' magis interdiu quam noitu; ac ievamen ex refrigaraneibus' pharfrfaeis, & phlebötomki . Altera fpeties exoritur ex phkgmate fitlfo bauracb'mo: cujus notae fiint aeftifs no£tu major-, dilutufque tuberculi rubor, & levamentum ex pharmacis detergent ibus , & exficcantibus , & citra languints detraftionem perpurgatio corporis ex madicamentis extergentibus , atque emundantibus, propria fubftantiä. Haec ferme Serapion . An igititr ex duab™his E (ferae modis, pofterior , qui no£fu praevalet , Eptnyclis Graecorum eff ? Haec fane opinio non parum probabilefn fe facit his , qui finceriorem Arabum doftrinam fequi velint . Porro praeter hunc unum Virum videntur caeferi Codrupto judicio, & commentttia , fcripfifla . Sedneque ab his , fi modo Philippo credirtius , exirnitur Avicenna1 , qui Graecorum autforum , & primi Serapionis , confultis aeque codicibu9 , res ütrorumque confufit . Primum enim Serapionem feqUutus, 8t diul'tm fecit Eferas, & nocWäas: mox ad Graecos latus E ferae definitiorterti, partim ad Ephyilidis graecanicae tfiodum concinnavitj partim etiam de fuo addidit halituofam materiam. Deinde veto Curationem, quae apud Graecos tantum externa elf, fpreta ejus, quae apud Arabas eft, diurnae E ferae medicationem internam retinuit, utrique i. e. noiturnae , ac diurnae'? communem ; qua quidem re quid incertius? quid inftabiiius? quid indignius Profeflbri fideli, gravique fit, ait Philippus . Verum enim vero , non potueruot ad Graecorum dignitatem, ac majeftateni iuccedehtes- barbarae fcholae caftigatilfime , ac limpide , ex omni parte philofophari • neceflum profeito in horum do&rinam nonnulia irrepferint, quae, aut finceritate, aut firmitudine , aut fplendore defecerint, ut in anatomica, botanica, & nominum interpretation, plana res eft. j C O N T R O V E R S I A

Quod Ep tnyB'tdes Graecorum non fint Arabum Senat noft/s . Vicenna, /. 4. fen. 7. traEl. j. cap. 10. quod eft infcriptum de Senat noÜis , memoriae mandavit haec : /1 quis pafus ejf defudationem cutis & oppilationem pororum, ^& bonitatem digejhoms, quandoque acciduiit' tn frtgore no&is pruritits, & afperitas, & Sothor parvae , quae ncminantur Planta no&is ; & caufa ejt retentio ejus, quod oportet, ut refolvatur , propter conßriclionem pororum in radice, quam adjuvat, & in qua addit foliditas frigoris , '& proprie in hora in qua muluphcatur digeßio ; & fequitur multituAnJem (jus multitudo vaporis & aer nottts ; & propter tllud nominatur Planta noclis, quia plurimum accidentium ejuseß in »octet & de difpofitionibus hujus pafionis e/t , quod pruritus in ea fit vebemens, & deleclat prtus , deinde perducit ad dolores vehementes, quos efßcit in Ions pruritus. Hunc ita defcriptum morbum Philippus Ingrafths fenfit Graecorum EpinyBirtas eile ; primum indicio fumpto a nomine , quod infultum in nofte fignificat . Feinde argumento du6to a generarionis modo, qui eft per condenfationem cutis ; ex

z8o

ex qua caufla, noflu exiftente plus hoc tempore dolor , quam interdiu , accecfat neceife e li. Poll quae, & definitionem Benat non traditam ab Avicenna, ad huius fententiam, conatur tradere Philippus; quam multo fcihcet, tam Irrito labo re ; quando gratis & ex iuo cunctas definitionis particulas comminifcitur potius , quàtn ad Avicennae fenfum accommodet . Itaque piget ambages ejus & vanam confirmationem repetere ; praefertim , quando referat magis apud fu um au&oretn legi omnia. Interim nos ab EpmyBtdts opinione Benat longe removemus ; vel hoc uno ar gum ent, quod peffima pujlula EpinytUs eft , atteftante Cornelio ; cui fuper omnes adhaefit Philippus: mitijfimae vero kiter omnes Benat , quod cum bona fanguinis concoftione conjun&um eft. Adde , quod Benat, Avicenna auòiore , prin cipio quidem deleftationem, mox dolorem vehementem inducit ; at vero nulla unquam ab EpinyEtìde deleólatio eft. Praeterea multo pleto pienius coibit cum Epivyelide , vel Avicennae verbis, E ¡fere, quam Benat notlis^ell autem illa ex hoc ordine rejeda ; ergo multo magis & Benat nottìs : quare non eft hoc utique E•

ri*

Jam igitur quoniam incerta r«s eft EpìnyBts, & fic obfcura noftro faeculo, ut pro morbo jam obfoleto iit habita ; nitemur mox ipfi non exoletum , & obfcurum , oftendere, fed eum, qui quotidie cunéìis liceat obfervari . Rem fane diffi zilem ac plane incredibile™ ; verum ego plurimum probabilem , & certain omnino reddam , fi modo Deus optimus maximus largitor intelligentiae praefit ; iß q,uam rem Ulud facio fermonis initium.

F I N I S ,

s 8< U

B R I

P A R S

S E C U N DA.

ROSEOLIS VOCAT1S SALTANTIBUS, C O N T R O V E R S I A

Primum autem de barum nomine. Ajorum noftrorum memoria, vulgo percrebuit affe&us, cui Ro~ feolae Saltantit nomen ; quo per vulgus trito meis hiice fermonibus , quos ad Latinos homines fcribo , equidem abfìinerem ; fiquidem proprium fuum , id eft , a do&is impofitum. aliud cognofcerem ; verum admitto coaflus , quod expedit , ùfc nil relinquere videar eorum , quae ad ftabiliendam comprobandamque futuram noftram fententiam faciunt ; facit autem &. vulgaris appellatio , feu potius per hanc notata res quaepiam r affe&us nempe praeter naturam ; cui fi noitris & amiconim doftrina praeftantium fìdere licet obfervationibus ,,tum quidem eji macula fubrubra , faeculentay tumoris intrinfecus non expert; fed fub indirata modo facie recondit tuberculum, quod taSti jabae vel lupini magnitudiv.em , ac formata, refsrt, dolore fe declarant non mediocri, turn et'tam praeter tuberculum , interdum etiam ulceraturn aiiquem praefert ac pujlulam . Quae triplex vidi fpecies non una perpetuo particola corporis in fdet, fed per artus omnes manus pedefque varie vagatur .* funt autem & qui teftentur a minimo digito ad iìngulos ordinatim alios , atque ab alterutra manu in alteram propagatam ; per truncum vero nunquam vifatn meminimus. Quam ipfam turn formae, turn fedis inccnftantiam, al ¡quando advertentibus no bis; ac quemadmodum licet exprimere i'tudentibus, vifum eft, ut inconllantis na turae fit dicendus Abfceffus, fi tamen Abfceffus nomen non preffe , fed laxius , ut in aliis obfervavimus, faftum accipiatur . Quod ipfum nomen eo accipere debes libentius, quod ab antiqua vulgarium appellatione non difcrepat . Rofeólas enim intelligo bifariam ; vel quod rofarum imaginem, & colorem, prae le fcrunt; vel quod rofidas quafdam iniperfiones repraefbntnnt . Dicuntur autem fai:antes \ leu faltunctae, quod tibias pnvatim occupare confuetae, perdolorem & irrequietem faciant, ut ftantes homines falturiant; id eli, tibiis alterne fublatis, a t ter ra preflis, crebro agitentur. Quamquam hujus ejufdem appellationis & altera ad difcernendum eft impofita ratio , quam mox exponam , nempe Rofeolae fimpliciter difille , quae manibus- „ pedibus , auribufque , defixae vifuntur, Pernioni funt alias di&ì Latinis ; falt antes v .r o , qua.* indefinitis & incertis fedibus inhaerefcunt , vagifque excipiuntur hofpitiis . Itaque non abs re , per vulgus hominum expertorum additum faitantis eft dtfcerntculum quafi fint hae quidem inconftantes ac vaeae : Pernio-net vero partium certarum vitia . Quas ob res aperti convincuntur errorìs hi, qui RoJeolas Jaltantes cum Pernionibus confundunt ; adeoque multo maxime lapfus eft Oabnel halloppius , qui Pemtonibus obnoxias fecit virgincs , quibus fuae non procedunt expurgationes menftruae ; quafi vero Petniones interiores cauffas agnofcerent, quae duntaxat 3 ab hyberno fngore ortum habent. T °m.L N n CON -

2ga

A U R E L I U S

S E V E R I N U S

C O N T R O V E R S I A

II.

Quod Rofeolae non ftnt Qbymethla Graecorum , aut Perniones Latinorum. is etiamfi conftantibus , tamen non , ut oportebat, adverfisplerique funt noilrorum hominum, qui morbum hunc novum minims patientes, ad Chymethla, feu Perniones , retulerunt j nixi turn communi aliqua tumoris , doloris, coloris , imagine ; turn quod Perniones , calcaneis infidiantes , Rofeolas appellare vulgo confuevere . Quae tamen opinio fe falfam prodit planis utrorumque difcriminibus , cauifarum , & morum . Siquidem Perniones non aliter producuntur , quam a frigpre, brumaeque rigoribus q,uo tempore ad extremas corporis partes, ad internoaia fcilicet manuum ac pedum , ad horum calces , & ad digitorum utrorumque membrorum extrema, atque etiam ad aurium infimas pinnas, fupreroofque lobos , & ad omnem earumdem ambitum & flexuram > excitanrur noduh qui dam , atque Tubercula dolentia, & fupra natiiralem carnis colorem ahquo rubore , vel livore finita : unde fortafle Rofeolarum, aut R<fellarum vulgo diitorum, ell nomen ; propterea , quod hi talem aut colorem , aut figuram & formam , habent. , .■ n r t Ita jam apparet Pernionum externa privatim cauiTa, & non maligna: Kojeolarum vero faltantium interna & maligna ex aliis , quae poitmodo difputaotmus , oflendetur . Interim quaenam Rofeolarum fit natura, & ad quod ab Antiquis defcriptum vitti genus fiat referendae ?. an vero non fuerunt hae Veteribuscognitae. difficilis profeiko definì tu res , ac maxime incerta : praefertim quando doaum nul lum in hac re ducerti habeamus, ac de nomine quidem pervia conjsatura fit \ erumtamen adlaborabimus nos probabilius hac de re judicium , ac noilrum, in re tana oblcura , iludium & induitriam defiderari non permlttemus .

C O N T R O V E R S I A

III.

Quod Rofeolae non fmt Terminthi . ippocrates, 6. epidem comm. q. partic. ^ .p rod id it marifcts laborantes , in ter caeteros morbos , non premi Termmthts ; qui , tede Galeno , ntgrae quaeàam funi pujlulae, in tibiis maxime oriente? ; a fgurae , colora, magnitudtnijque , fimilhudine, quam cum terminthorum , id eli , cicentm fruchbus habent , ap p e l l e e . Equidem ejufmodi nofirae Rofeolae facile videburttur , fi Termnthorum accidentia lingula fpeilentur ,• primum quidem hi , ad atrabilanam materiam re lati, per manfcas ex hauiti definunt, ut phagedaena, ulcus ePr ? V1. S • de , niger iftorum color refercur a Gal. in hoc loco. Terno , i *as; m c xime doliti funt. Quarto, cicerum figuram , colorem & magnitudine™^ «qua t . Quinto, univerfo fuo perfpeéto charaitere , gravis & contumax , feilus videtur ; precipue , quod ali! Graecl dixerunt hoc p yma ■> c ‘ P fiuta , quae cum extenuata dirumpitur , ulcus parity ut nos , m ' • a n J vatis AbfceIJibus, explicavimus. „ - , Quae quidem fingula non diflentiunt a naturavulgarium Rofeolarum. Quod emm ad communem materiam, contumaciam., & fedem affeitam pertmet, haud anc e his dubitaverit alìquis ; caetera vero plurimum ad eam naturam accedunt , neque ego de colore ambigo ; licet ambiguitatem aliquam exhtbuenc Galeno,

DE RO S E O LIS S A L T A N T I B U S ,

283

cìpio quidem fiatuit nigros Termintbos, deinde cicerum dixìt fimiles colori , qui plurimum quidera flavi , v e l, ut vulgo dicunc , albi i'unt : caeterum non defiant, qui I'unt nigri , fortafle igitur nigris animo concepns, ci ceres fimpliciter , &. abfblute protulit, aut fubnigros verms & nigro virides ; quales Diolcorides Aiexartdraeus , ac Julius Pollux Terminihos propoiuere. Major baefitatio eil de figura & magnitudine , & omnino de tumoris genere ; pòrro , ficut aliquanto polterius oftendam , acque ut nome« indicat , Rofeolae pu llulile funi laute pot'tus , quam Tkyma ac Tuberculum ; Tetminthi véro Pbymata funi ac Tubercula elata , Ja .p ra cutem & rotunda , non tata & fu / a y f unique fuperne pullulata , ut Graeci definiyerunt . Qua una re jam conitante , & figura , & magnitudo , & habitus Terminthorum non is videtur a, qui Rofeolarum . Quid autem fi addideris furarne repugnantem notam , quae eli, Rofeolas notlu praelertim molefliffimas & acerbilltmas effe? id quod utique de Termini bis fignificatum ab antiquis , aut a nobis compertum non e il. Ita jam fatis apparet , argumentis interim aliis pro tempore miifis , diverfa plane vitia corporis Termini hos , äc Rofeolas effe . C O N T R O V E R S I A IV . Quod Rofeolae non fìnt latae pujlulae, ab Hippocrate memorarne. Lterum nunc Problema fé offert .• quandoquidem ex puilularum latarum or dine poiuimus Rofeolas y an has expertus fuerit Simon, cujus meminit Hip pocrates , /. 6. eptd. comm. z. fentent. 30. per heac \ latae pujlulae non admodum prungmojae , quales Simon hyeme habebat : qui cum ad ignem mungereiur, aut cali da lavatetur , j avocatur, vomuus non Juvabant , puto fi q,(is calìda fomenta adbibuifiet utilitatem percepta.rum. Non eli , inquarti , admodum difficile , ut unus idemque morbus fit , atque file fuerit ; mmirum hoc fuadét latae puftulae condi tio non admodum prungmofae Demde, quod per hyemen vitium hoc hominem ttnuent, quo tempore vigent Rofeolae . Tertio , quod ad ignem inunaus, & caL l tevaietur , non autem vomitu ; fortaffe quod hùmor melanchocus qrn vuu auitor erat per earn viarri ab infferioribus trailus non vacuare-

r T ìJ ^ lm .

” onftraCul' huT u 15 friSidus » & difcairu contumax , ex puftula’ qUlppü cahd°rum acuties éft, & celeritas; ut notat Galenus,

Haec certe lingula fi contuleris & comprobaveris cum vulgari Rofeolarum affeau fpec.em unam utrorumque fecerìs . Verum enim vero I m nimis T i n f i r -

^ Änon^ad.unt L r, r& ,filai roquidem ,1r piane maxima•>;im°& quod abp ^igne u * &äcalidis änlucapita 3 mv irrÌ a' « Rf eol?e i m fiuae atrabilario fiacco precipuo coriftant : & quod t f : mLeh n o ?er n?j*uraì> 9 «° privatim ab omnibus aliis feeernuncomprchenderit Hippocrates , ^ S s ficiijLnii i bi

q u a e s t i o

De forms Rofeolarum , fecundum vuìgarmm hommtm ophionem.

On una efi apud omnes Rofeolarum forma: verum aliqtfi funt, qui fiatumit, macularmi modo cutem iiipremam lanrbentes & efflorefedntes ; quorum opiN n 2 nan-

284.

M. A U R E L I U S

S E V E R I N U S

nantium alii requiru’nt dolorem in his & coloren» livefcentem , atque opacum ; alii etiam rubefcentem : fune autem & qui florida facie , ac levò quaübee moleilia , funt contenti ; hique ipii plus, loci fobterius comprehendentes , plufque tubercul.i , quam maculae , modum volentes : funt autem & h i, qui putant ad fuppuratum eafdem venire , typumque habere ilrumarum ; terminthorum autem fortaflê dicerent fiquidem bos cognofcerent a nobis plus uno loco deferiptos ; at que ita per univerfum corpus hos dictait effe, & ad ulcérât ionem etiam deducunt. Vraeterea , font 5c qui Dominant dolores artéticos ( interim articuforum , an artuum t ety o. fpeilato.) dummodo noduli quidam rubei circa manuum , pedumque digitos, 5t coroprehenfionem appareant-; aç denique , reputant alii fymptoaiiwum ejufmodi comitato calidurp , alii frigidum affeclum > nec défont, qui promiCcuum faciant etiam. . . Hae font multipliées, ac vulgares, hominum opiniones de Rofeolatu.m faltanttum forma 8c natura . Veruni falfi deprehenduntur opinantes., hi ornili ; quod non memorarti ulli proprietatem ac diorifinum , qui eft invadendi noitu v quern nps. tarn fingularitpr fpe&amus , &, quam privatam & propriam affeitus conditioners affirmamus ; quae autem ejufmodi non font , eas a verarum Rofsolarum numera focile relegamus. Sed ipil interim illarum formant enucleatius edifferemus . d

IT A

V I.

D f charaftere Tumoñs . Nfínita pene, flcut in arborum malis omnibus adverteruntBotanici : fo inAbfcelTibus eli , feu naturae fallentis, feu morbi cum fuo materiarum comitatut iuxuriantis , varietasj formas eorum feu vertus difformitates inducentìs, tam mul ta horum genera, tot vultuum fpecies, tot figurarum diferimina, tot colorum & maturitatis modos non tam evefligarunt, quam exprompferunt utrique quae ut nunquam fatis pro dignitate fpeculabitur aut comprehendet unufquifpmm, fic non ad unguem, aut exponet , aut graphice delineabit . Quis enim -tam folerti fit ìnin^enio qui fingulas- fuas conformationes methodo comprehenderit ? aut qui tam febei fo ilylo , ut explicare poffit , in his ibidem formam, in bis extumefeentem globum , in aliis ambitus in rotundìtatem circuroaiti, figuran» ; in aliis informerò pulmonis ttnnorem ? qui quidem a mammarum cra/Iìore longitudine , qui a pannaeeis rugis deicribantur \ quidam corpore toto vegetius habent , quidam qua paite tantum ilfoflrat calor , font tales -, qua vero frigidus humor incumbir , emortui. Sunt aliqui in varicofum, gibbofumque , ftexum circumdufli ; aliqui pañis inflar coaili : nonnulli tuberculofi nonnulli bifidi , trifìdique ; qui pedúnculo ententes ; qui lata bafi , fed in turbinerò elati fefe producunt extra prominuli ; videbis òc reduilos , fofiulatos & refimos ; praeterea pyramidis , coni , columellae , venucae {copuli , grandinis 8c clavi, forma : foccurrunt 8c animannum genus aemulantes, talpa , teiludo, myocephalon , polypus, ramila , rayrmecia, condyloma , un guis , a la , lichenes ; 8t ex vegetantium ordine fycofis, uva, melon, monis, terminthi , glandulae , amygdalae , thymus , lenticular, milium , hordeum , porri i & quis compendi-! praeferipto referai omnia ? # A t equidem fi reile mentem & oculos per omnia conjicio ; non vulgaris oc ob v ia , fed infoiens & fingularts apparet forma Tumoris qui Rofeolarum faltanttum promeritus eft nomen j hunc equidem nulli conferam ex memoratis , nam hi oro nes aperti, reyulfique propemodum e corpore j nojler hie non tam extra , quam

fob

DE R O S E OL I S S A L T A N T I B U S .

205

, .. . ~ „a Vi*riimramen obfervaveris circa fua fepta tatìufculum» intra fua limina T timoreji . _ . Uibmula plurima fernet , ut dixi , fed triforme-fubjlnre . ob id autem , quod imitate contenta nonfint,' fingala futi quafi lateb Rnreolae numero plurium funt nominatae ; fed,

Shreafi

ad f o r n i5¿ » r fufun; “ eeSp ï j 2 duntaxat neritos . In qua tpfius ctrcumfcrtpttone , fi quidem oculate p-ripe

¿r.rv exillimo per cutem humotns alluvie translucentts : credo autem , & has mfi ^ntus X r a r i luculenterque turgefcere , ubi per noftem dolor inaurai ; fi ve! mtendantur ìpfi , ve! rem c^Jprehendere fub maligna luce fentientium oculi polline. C O N T R O V E R S I A

V II.

De differenti is Roièolarum , D haec autem difcrimina Rofeolarum funt exponenda ; ex qua una re phmmam lucem huic univerlò iermoni manaturam confido . Compel imus tum aliorum auditione, tum obfervatione noftra, duplica eñe Rafeólas : aitei modus efi. nulla non anni parte moleihntium , & ad plures etiam annos, edam adverfus excellentia medicamentà contumacium ; quippe quae ab adulta melancholia , nitroiaque pituita proveniunt , ob utrorumque gravitatemi, crura , tibiafque, potimmum adfli gentes 5 quas private comprehendit , propofuitque nobis, Cornelius Celfus , qui colorem fublividum , & fubnigrum , illis attribuii puftulis, peffimis nominatis ; item quas definivit Julius Pollux , ad Cornelii fententiam maxime accedens auftor . Alter Rofeolarum modus eft lenior , brevtor , & curatu facilior ■: imo , quae per fe ipfas difcedunt appetente vere , quae hyeme fuerant ortae \ fuperiores au tem partes , i. e. manuum , articulos & internodia tentare confuetae , pruriginofae. ac de uno in alios digitos , deque finii!ra in dexteram mamma vage , in metacondylis vero natae, ad extremum difceflum ungues ab radicìbus plerumque divellunt, proprietates nimirum , quae in alteris non fentiuntur. Haec ego de utriique difcrimina & obfervationes collegi : quae medens, ufu tute comprobare polii s omnia, fi dulci quidem & accurata rerum iftarum contemplatione gaudeas.

C O N T R O V E R S I A

V ili.

Ephyftidas Graecorum Rofeolas effe vulgì f altantes. UJus mìhi Probkmacis demoni! ration em , r ite , reseque , inllituenti necelfarium vìdetur , ut definitionem five Graecorum , five Latinorum , '& ho nra® praecipue Cornelii comprobem, nofiris aid unguem Rofeolis accomodatati) ; id autem non fit nifi per expenfas , collatafque partículas ejufdem definitionis : ex his autem primum occurrit genus, quod efi apud Graecos quidem ulcufcttla , apud Latinos vero pufitda. Haec igititr ut raque appellano noftris Rofeolis primum con grua! oportet , ut caeteram oltenfionem compiere poffimus j acque adeo monflrandum

5.8ó

AURELIUS

S EVERINUS

dura eft , duas illas voculas difcrim inis compleíli nihil , aut parum . Primum igitur ne difpliceat , quod ixx.v'S'pi* , ulcufcula dixerit Paulus , hoc alioqui nomine non ufus exañe. Porro voeabulumaut ulceri fignificando non eft allatum , aut tubercula denotar. Quod enim ad priorem partem pertinet \ quomodo quaefo te uto otjrro¡j,xra fponte , quod Paufus ait , ifyudbvvaeii efrloreicunt ? nempe ulcera non efiiorefeunt: praeterea qmifubrubra dixerit ulcera, quorum nul la unquam ab aliquo diita funt rubral quin ñeque dici vere talia queunt , quando ruboris catigorema, praeterquam folutis five ulceratis ipíis panibus , & carni, corio nudatae , non competir . Attributum igitur aptius tuberculin, quam ulcu/culis , rubor fuerit ; atque , adhunc modum etiam , ulcufculi nomine videtur ufus Auélor libri de virtute rentaUtil cap. 4. P . qui ait Juvat etiam ulcufcula , quae fiunt in capite fpiff'm, & parva, & rubicunda, parvis papillis fimilia ; & phy^etísjfkípiQa, parva & rubicunda } permijlus cum aqua , & abrafo capiti inunSlus f cams. Enimvero ulcufcula dixit papillis fimilia , ac fi dixiflet tubercula, pultulafve : íimilitcr & ulcufcula eminentia in partibus corporis dixit Galenus , in /. 5, de compof medicam. J'ecandum lo ca cap. 7. Quo autem modo ulcera emineant , quae natura non eminent, fed ca va funt ¡k abrofa l Praeter haec , & quo paito calx cum oleo , aut acetum cum feíamo, aut oleo, prudenter imponatur ulceríbus , quae maximopere ejufmodi medicamentis irritantur ? ergo non ruptis tuberculis haec inftituuntur . Confirmatur autem noftra haec interprecatio , quod Oribafius , ex quo Paulus & Aetius acceperunt, apud Aetium ícripta reliquit haec 5 Pojlquam vero Epinycli.t excoriata fuerit, emplajiris liquidas mere , & cave , ne acria , & acida & faifa , adhibeas . Quo igitur , inquam , modo calcem , aut acetum prius propofita funt ? nifi quod haud ulceratae carni praacepta funt ; diftinitum autem explicite ( pojlquam excoriata fuerit & c .) Jam vero ne te perturbet , quod ulcufcula , quafi parva ulcera dixerit idem e nempe ulcufcula nomen numero plurium , ufu Medicorum veten & communi pofitum videtur pro tuberculis minutis, licet ulciifculum fingulari numero poífit ufurpari pro parvo ulcere , fignificetque folutionem continui , non tuberculum vere : qui lenfus apparebit aperce per id , quod .mox addidit dicens ; quibus ruptis, quaji non fuerint- ante rupia. Similiter, & alio huyas ejufdem hbri loco ; Pendones de f i c i t ’ quídam ulcera principio , mox ad cadera ulcerata curationem accomodavit hic Vir •, ergo Perniones natura non funt ulcera. Sed ad Puítularum nomenclaturam veniamus , ex his , quae obfervamus , trim apud Cornelium Gelfum , l. 5. tum apud Paulurm 4 % atque apud alios etiam melioris notae auitores-, quadruplex apparet Tumorum omnium ordo . Primus , Tumorum praecipuae magnitudinis •, ut carbunculus, carcinoma ; & his minores ftrum a , fumnculus , phyma , phygethlon. Secundus eft Tubarculorum, e quibus funt acrochordon , thymum , myrmecia , clavus . Tertiae funt Puftulae , de quibus mox dicemus . Quartae funt afperitates cutis , út feabtes , impetigo, &c. Sed pujtulae tríplices funt Cornelio , exanthemata , pfydracion , Eptnyats , quam quidem hptnyludem cum nos tuemur , vere non aliam , quam vulgares noftrorum Kojems ; has quid dubitamus in puftularum recenfere familia? Eft non evidens quidem 1 umoi, ñeque Tuberculum •, fed qualia quidem lata exanthemata vocavit Hippocrates, lib. 6. cpidem. feB. z. part, quae eft ( lata exanthemata &c. ) Ñeque enim placet opinio Francifci V allefiii, qui argumentatur lata exhant emata tumores efle propterea, quod latum contrarium eft acuto. Sed non vidit íaturn , quod adjungitur; fequi perpetuo naturatp exhanthemaítira», quae non F ae

DE ROSEO LIS £ A L T A N T I B U S , fe fbrunt ; ncque adilruunt tumorem, fed folata cutis ex huraore fuperfufo tinfturam ; praeter quam quod neque latum adveriatur acuto , fed obtufum , utcumque autem fuam opinionem tueatur Validi us •: non erunt lata exanthemata tumores , fed aliquid tumoris habentia . equidem ajo Rofeolas noftras , quae neque PujluLie fimpliciter , neque TuberaUa abfolute fint, fed miftam ex his naturam haoentes . Qiumquatn eft interlip,!., pt inconfpicua quidetn , led acri taftu , de-, prehendendam , infra contineani -^y^fquli-. fpeciem, qqam lupino vel fabae fort af fis aequiparaveris . '(v' Ad nunc modam apparet non abfiirdum , quod Fuß uhm , id eft, preflulam rotunditatem intro , forifque , deli tei cen tern , Gmul &. eminentem enunciaverimus ; rem quippe Veteribus non infuetam Sed- Avicenna dixit p.uftulas glandulofas , /. 4 - f en- 3 ‘ ira'd. 2. c. 7. & ex hujus Viri fententia Leonardas Bertapalia , /. de apnßemat. cap. proprio y & Joannes Manardus l. 7.. epißolarumi. quod durum , & admirabile videri cuiquam non debet , reminifcentibus nobis ; quod & Oribafius meminerit Terminthorum , qui fupra Tuberculi fàciem adfciicant Puitulam. Enim vpro mutua duorum eli affinitas &. congrelfio : ex Pußulis, inquam, nonnunquam etiam ulcufcula fiunt ; licet aridiora , & modo tantum cum pnirigine, modo cum infiammatone, aut dolore , eritque aut pus, ant fanies, aut utrumque . Ita quidem Celfus de pufiulis é\x.oS'eì(n exulceratis : de contrario vero ulcufculorum in puilulas commutata tellati funt , indicato ièpae loco , Graeci tres , qui i\xuipix <p\'MiKti>oe<SJi dixerunt ; itaque commutatis velut hofpitiis , ac vicibus , nunc ulcuJcula tranfmiarant in pyßulas , nunc pußulae in ulcufcula . Adeoque non aberravenrnus a re ib nos , qui Rofeolas fecerimus ulcufcula fimui & pußulas : Tuber culum quidem quod alìquanto fubterius abditumque exiftjt , fabae vel lupini mo0 ex cramore materia coalitum ; Puftulas vero paulo evidentiores ex tenuioribus

Q . U - A E S T I O

IX.

Hypotbefis de noElurno Rofeolarum dolore expermenùs comprobata .

rd -----T , T.vu u,.,.,.!« «tin , luper muius languenife licuit-quaeTun? ’ ^ ^ numero noa exìSU0 collegifle , fed Pri-

183

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

Prima , inter omncs forte notninanda, Dionora Stephagnola , puella colore fufcior , habitu corporis procero, nee maie firmo, decimum feptimum annum natu; Earthenopylacii Spiritus Saniti , templi Neapolitan; una : quae quatuor jam annos id morbi quaefta eft lie , ut infirmas contubewales omnes, quas trecentis frequentiflima puellis domus haec Sacra alit , inquieter, ac vigiles teneatfecum. Surgit autem e ftrato dolore praeceps , & non con^uiefcit, nil! plurimum temporis alterne tibias commoveat fic, ut tripudiare propemidum videatur . Altera ex ejufdem Parthenophylacii virginibus , quae Rojfeolis utriiijue ribiis paffa eft , fuit Lucretia de Caftro , puella , contra quam prior , tenuis habitus, & fubafbidi. Tertia , filia eft obftetricis habitans in angiportu fanfti Gregorii Coenobii Neapolitani , plus femel hoc lib. memorata ! quae nofte adventante protinus acres dolores perfentifeere lingulis diebus folita eft. Quarta puella quindecim annos nata filia Mercularii in vico , qui ducit ad portam Plagae ; quam una cum doilore Medi co Nicolao Angulo , ab Elifoeis ad obfervandum a me perdufto, viro rerum nobilium curiofo , obfervavimus . Quinta, Olimpia Cytharella , Tryphonis Cytharellae Amalphenfis , auditoris in re medica noftri, foror germana; quae nofturna tempora duriora fentit , hoc vitio diu gravata . Sexta , Antonia Moza , vivens ad moenia fecus D. Mariae Gratiarum , quae cx&lceratas pariter & tuberculojas eas pt'llultis annum eft experta , foemina coloris fufei ac prope virago. Septima, quae poftreroa quidem omnium fe obtulit, ac dignitate prima . Viftoria Purpura, masnifici viri Andreae Medati conjux , quae decern jam annos hifee puftuhs mgricantibus , fecundum tibiam finiftram afflifta eft ; quas ego exulceratas hoc anno , detraftis nigris cruftulis , curavi . Hos ego languentes ( foeminas ergo tnaxime vides obnoxias ) e quamplurimis memoria fervavi paucos . Numerabunt autem, vix numerabiles alios id morbi paflos , Reverendae fanaimomales Divi Marcellmi Coettobii Neapolitani : quarum pia jam multis anms eft cura , accommodatos hiice languoribus Syrupos parare : hae quippe no&urnas hujus mail vexationes, longis experimentis comperere , Q. U

Qomprobatio coloris materiae , ac reliquorum indiriorum. n »■ • Eftat ad incoeptam demonftrationem poftrema comprobatio reliquorum omnium adnexorum : inter quae prima feminaria funt humorum , ^ mde color . Quorum hie alteros confequitur , ac refert , fi verum f it , quod teftatum rel qmt Hippocrates, /. de humor,bus ; fm ihs color efflorefat hmor'bus , gitaverit. Verum quod ad pofieriorem enunciati particuldm attmet > P^ 0 ^ b ^0C vitio fe foras exeruit humor , puftulam enim feet . Atqu, haec quotuplex & epmyElis apparuit : etenim ft fubrubram quaefiens, ju a k m Graec. viri propofuerunt , & ejufmodi per imtia nos earn vidimus : quo fcilicet t: P, nihil difflatus coloris flos ( inde enim exanthemata di&O fubrubrana illam rofagiio_ foeciem confervare potuit ; donee aeris occurfantis refugeratione £onrnlum £ A . “ ' . d ie m u m k ,» c nitor eft m facicm opacuJrem, atquealiquwn.li» livefeentem , ac deinceps in obfeuriorem virorem . r.p\fo : Praeter quos ad nigrum accedentes colores, & albus memoratus eft ? qualis & ipfe vifitur in noftratibus Rojeolts ; ubi fcilicet aliqua ipiar V* vel recurrit humor rofeus, vel non totam aeque carnem denia colons afpe£

D E

R O S E O L I S

S A L T A Ñ T I B U S .

2*9

t’mxit . Ita quidem feu accedentes, feu collefli funt uno brevi circumdu&u varii colorum modi. Ñeque Hercules injuria ; fiquidem humores fubílratos fpeñesi qui in íanguine plurimum abunden* , pituita fcilicet & melancholia : quarum quidem aduftam hanc , ob pravitatem , fi-rmumque ac longum ^dhaefutn., nitroden illam , ob noáurnam praefertim inquietem , & ob exulceratum , quem faepe fecit , opi cor ; fie calidum íimul & frigidüm affeílum conftituto: qualis & uterque fuecus ell ^ nam pituita nitrofa bilis amare non caret admiilione : atra vero bilis , quo ndam aequiparatur aceto , quemadmodum l. de atraille docuit Galenus ; ob id utique utramque qualitatem fervat.

Q U A E S T I O

XI.

Dubietates aliquee difcujfae. Is oílenfis , aliquae nunc ambiguitates fuperfunt reíolvendae , quae noftra huic plácito fufpicionem aliquam injicere poflent . Una ell , quod Veteres per externa dumtaxat medicamenta curaadum hoc vitium profeffi funt; atqui noílrae Rofeolae, praeterquam internis expurgamentis , non eximuntur , ut alio lo co monftratum fult j qua de re malum aliud hoc, arque iilud, apparet: Ad haec, aliud adverfari noftrae fuafioni videtur , quod nullum contra cacothymiam , aut cacoethiam remedium admolíiti funt auftores Antiqui : aequum autem fuerat , ut exaftius & abfolutius fuam morbi curationem expofuiflent •, quod cum non elí faftum, fuá eft in promptu conjeélatio , quod non tanti momenti morbum fecerint, quanti nos fecimus; ae proinde non unum idemque fe moni!ret vitium. Haec quidem argumenta in fpeciem primam videntur rem non obfeure confeciff e : verum enim vero , nil plane conficiunt ; enim vero fieri potuit , ut Graeci pharmaca quidem interiora filentio praeterierint, at non diaetetica taroen auxilia; quibus inter omnia máxime confifi funt: illa autem quamvis tacuerint, tamen eodem pro confeffo velut praeceptum perpetuum & univerfale ftatuerunt : quod íi reíle adverteris, in aliis plerifque facere confueverunt ; ñeque enim fie funt ht profufi praeceptorum inculcatores , quales hodierna die funt noftri ; fed finguü tres, ante citati, Synopfes & Compendia Medicinae , ex vafiis Galeni latifundiis translata, confcripferunt . Praeterquam quod fuperioribus iilorum temporibus affueta corpora variis, ac frequentibus exercitationum generibus , exhaufiu multo non habebant opus , fed natura in his libera plurimis excrementis longe validiorem ad evincenda mala fe exhibebat . Quibus rebus feélum e ib , ut optimi feriptores, & non tanti vitium aeftimarint, & multum in his operae ponendum non judicarint. Quanquam ñeque fie genus hoc nporbi vilipendit Cornelius Celfus, ut non praeceperit ambiüationes, exercitationes , geflationes , abllinentiam plurimorum , fudationes in babeo, defeenfus in folium , atque alia i quae fi providerunt ahqui Veterum, quid adftruant ulli, quod EpinyElidas aefiimaverint, quam nos. certe minoris?

Q U A E

STIO

XII.

De caujjis Rofeolarum generatm.

Uidam, in hac re philofophantes, dum accidentium varietatem fpefhnt, cu^rantque, Ul cunctis Problematis, per fuas hypothefes, fatisfieri facile fit ; e quatuor numoribus ómnibus > quorum vitio morbus emergat , nullum exi* Tom^ o o munt;

2 ?o

A UREL I US

SEVERINUS

m int: fanguis quidern , cujus. feepe vifitur color , aut ad hunc accedens maxime difcolor facies . Deinde 8c, quod hie affeftus plurimum in. calidis atque humidis aerati bus, habitibus, naturis , vifitur , quae maxime ad i'anguineam exfuperantiam accedunt. Foil fanguinem eft pituita, quae non difficile congeritur in foeminis & albi di s corporaturis,. fed nitrofa potiffimum ilia eft , cum glycypicra prurigo malevalentem locum inceffit. A t neque rejicitur bills , quae veliicatum aliquem & acrimoniam prae fe ferat.. Multo vero maxime deprehenditur melancholica portio, praefertim aliqua parte retorrida : cujus Sc malignus mos , 8c fufeus color , & pertinacia ,, faepenumero obfervantur . Itaque vides in coagmentanda Paecilocace (fic enim. appellare nunc licet) nullum excludi vitiofum humorem, led omnes aut plurimos confluere ; fed & multa parte ¡chores fingulorum humorum edam fubfunt ; quod fane fuadetur eo argomento , quod polypodio curari confuevit hie affeilus.- quod fi 8c geniftae medicamento corripitur a noftris inhaerens humor ; id fit propterea, quod admiftum fanguini non nihil eft vifeidae pituitae, quo fit, ut curentur faepe. non aliter, ac ftrumae » Q. U A E S T I O.

X llla

De CauJJis fpesiatm , & exatthes » Unt evidentiores hujus morbi cauflae aeres , aquae , loci ; maxime ficut opinor, cum ad frigidam 8c humidam exfuperantiam exorbitant . Ita plerifque populis eft endemius hie affeftus , potiffimum. vero Neapoli frequens eft 5 in qua urbe propter celfitudinem aedificiorum, quae fe proximo , id eft , pauca loci in tercapedine fpeftant, minimus eft folis lucifque colluftratus, Sc in qua edam pluviofa nimium eft anni pars, 8cfaepe auftrina conftitutior quibus cauifis accedit 8c viftitatio ex carne bubula & fuilla, 8c ex omni' brafficae genere , capitato prae fertim; Scexfelfis pifeibus ufitatiffima. Eft ex hoc genere multorum ufus ferculorum, a quo morbos ubertim excitari , ex omni andquitate , in Nepentes opere demonftravit Petrus La Seine, vir multifcius , ut dotta cjus edita commentarla feds teftantur. Additur & cauffa , labor ; qui prope nullus' agnofcitur pueris, Sc puellis ,• quern utrumque ordinem privadm obnoxios fibi morbus tenet : inde enim font cruditates, obftru&iones, cacochyraiae, cachexiae * quarum. vi pollet, excitatur, fovetur, ejus vitii cacoethia.. . Taceo,. quod pofteaquam Venerea lues exffidt , ab ilia corrupta eft plurima parte fanitas , integritafque , corporum , quae progignunt ,• unde melancholica potiffimum , 8c prava malorum fementis , eft hodie in hac terra » Porro tarn multum abeft,. ut <*•upSimr <wranti fit Parthenope, vera vocabuli fide, ut cum puberem, feu dicam potius, cum vix compotem Veneris fe fenferit homo* conti nuo cum fcorticulis commifceri, ac provolutari, confuefcat Eft 5 & praeter haec* iuppreffio fuperfluoruru caufla mali praecipua i unde^ foe-1 minis folennis morbus* quanquam pueris, ac puellis impuberibus, puberibus, qui prima generationis expurgamenta non a b jece re v el plufquam puritati convemat , retinuere ; paedàrthrocace nil operata, hoc affine vitium fuccedit. Sed 8c foemel3is. menfes defiderantibus frequendffimus hie affe£tus eft ; qualium unam , inter caeteras, n o vi, filiam,. Obftetricis in Divi Gregorii angiportu : cognofees autem facile fuperfluorutn hanc luppreflionem, quod gens haec erit languorota, defiedatt coioris, 8c oculis impuris cmnes : quanquam non propterea fit , ut , m-Lore lore praeditis , non adveniat hocce malum ; fic modo memorata filia Ob.t-rncis r utro-

DE ROSEOLIS

S A L T A N T I BUS.

291

ufroque crure languebat, etiam belle colorata : fed hoc unum exemplum mihi vh diffe Conti git J neque mirum quidem eft, nam nihil in Medicina perpetuum , af< firmavit Cornelius Celfus, in opens prooemio. _ . . . . Aliud adhuc expficandum p o f c e s & quid huic affectioni fint obnoxu juniores , vel accedentes ad hos annos alii , non feniores & aetatis grandiufculae homines, hoc mali genere infeftentur ? Nimirum , inquam , quod aetatis primae tnutatio , cum calore vegeto conjunila, vitium intro conceptum non poteft mature non expromere, diducereque in exteriorem corporis habitum , ut in aliis quoque fuperiluitatibus fieri nolti . Itaque non reftat haec effufio in grandioribus facienda quod fi reftat, tamen magno quopiam impedimento , five ad expultricetn fecultatem , five ad humoris craflitiem , five ad vias fpeftante certus eris id eveniffe : .vel die juniores huic vitio fubditos & opportunos fortaffe propterea , quod his primis aetatibus fuperfluitates fanguinis multa redundant , quas vegetus & in.incremento, & in aetatis mutationibus, verfans caior nativus in rara corpbrum textura fecernit, ac purgat: quod non ita facile, nec faepe, evenit fenioribus pro pterea, quod funt exfucciores, minufque vegeti. Q. U A E S T I O.

X IV .

De modo Generationis. Uftularum in aperto corporis generationem aperiit Galenus , in comm. 2. ad lib. 6. epidem. text* 3o. per haec: Egerminànt pujiulae , natura corporis dittotes fedes repurgante, iit ’nannunquam per excretionem , ha & per depofitionem ad cutaneas partes, fubtiliores ftquidem , dilutiorefque , fucccs extenuans natura difeutit ; crajjloribuS autem cuti, fed potius pelliculae , quae epidermis vacatur , utpote denfiori inhaerefeentibus pujiulae exoriuntur : idqiie magis tncidit , bis, qui denjiore ac duriore cute funt ; ditffttlis eji enim per ipfam phiguiorum, tenaciorumque, fuccorutn tranjitus. Haec rile. Refertur autem excretio, quoquo pa& o, ad operarn naturae criticam , ac mê lions, valetudinis gratia inftitutam : neque enim prius , quam expultrix vis polleat, fieri folita eft. Jam enim, quando natura viderit fuperfluitates iftas & ichores, menftrui fanguinis reliquias in côrpore congeftas, quae principiis graviter in commodent, & officiant, protirius -, ut ariftocratiae convenir , leftiffima corporis parte vmdicata, quae cerebrum, co r, & hepar , funt ,• ad abjettiilimas i. e. ad extremos artus inquinamentum amàndat . Quo videas haud mirum elfe , quod prope praecordia aut vifeeribus incumbens, nufquam vifa fit Rofea mali facies. . Quoniam autem, ex internis venarum conceptàculis , prodit malum ; poft ma jora vafa, quae farcina levantur, funt rami defcendenteS iliaci , a quibus, conti nu0 fafto pulfu, jam ad crurales déveniunt minores; per quorum minimos furculos eruftata materia per tibias, antica, poftica , & omni facie perfperfa , vifitur. Jam vero cum & per brachia, quod rarius aliquanto fit, fefe profenint ejufmodi maculae, verifimile fit, humoris tenuitate , aut tranfmeatu bills, id evenire.

Q. U A E S T I O.

XV.

Notae difcretrices a confm'tlibus noxts. Uoniam autem , cum plerifque vitiis extiffii corporis conveniunt Rofeolae , .1notas utarum diferetivas exponam : caetera enim indicia, quae ad materiam, iormam , figuram , colorem , dolorem , ac reliquas noxas, & iymptomata, O o 2 per-

29»

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

pertinent; jam credo me fatis in prioribus hujus Kbri difputationibus expHcuiffe, ¡Similis hie affe&us eft aliis roultis, i. e. terminthis , lads exanthematis , efferis y benat nottis, glandulis; a quibus quantum diftent, & per quae, jam audifti. Reftant Syphilia Tubercula inflanmatoria , nottuque perdolentia , quae manus , yedefque, & eminentes omnes partes , corripere confueverunt ; ad has accedunt maxime Rofeolae, accedit & artbritidos quaedam Tors , quae memoratas Rofeolasy per exfufeitatos manibus pedibufque nodulos, rubeolos & adfliftantes, aemulatur. Sunt hi quidem utrique tumores, ac dolores, nonnulla parte fimiles: verum , ut ne tibi imponant-, adverte cauiFas, quae in morbo quidem Venereo per alia fytniptomara ie produnt; in morbo vero articulari juniturae odium & arciculi privatim tentantur, non artus m eiii, ikut in Rofeolis confueverunt. Adde, quod Ro/ea morbi /peeks peculiaribus & propriis fuis definitur fignis , quae fupra jam expofui; praeter quae nunc deferibam & alia, quae fpe£lant partim ad tempus fui acceflus, & ad aetatem hominum , qui hoc mata tentantur ; partim ad corporis ftatum. Porro nos obfervavimus affe&um hunc potiifimum advenire pueris, fed multo maxime puellis , ac foeminis juniorihus , & omnino ad florentis aetatis annosy nim'trum propterea , quod impuriores funt Temper mulier e s , praefertim quibus ftati fui menfes minus rite, reideque, prodeunt ; ft grandioribus id tale eveniat, apparente quidem imagine Rofeolarum, non tamen erunt verae Rofeolae y plurimum enim Syphilidos eft hoc germen ; verrucofam fimul & impetiginoiam vitii formam refarens,. u.t dixi: quam ex. deleteria fua. cauda fedulus inquifitor facile deprehendet. Hujus ejufdem vitii ftabilis ortus ad hyberna tempora , ficut equldem oblervo,. folet efley quanquam Cornelius Celfus , in libri V. loco alias citato generating a it ; puflulae maxime hybernis temporibus oriuntur y nec injuria quidem ad byemem efi earum acceffus , quo tempore calor ad excernemlum valcnti[fimus ejl ,. atque hu mor alioqui cralftufculus difflari per compattam cutem facile non. potefi.. A d haec, tonga obiervatione comperimus, qui hocce malo tentantur ,. his om nibus effe plurimum in. fanguine impuritatis ac fuperfluitatis, cacochymiam Graeci dicunti qua cauifa fit , ut longus & pertinax fit hie affeQus , ob quam earndem fanguinis impuritatem non injuria quoque fit , ut m.ulieres, quibus expurgatio menilrua non eft , etiam grandes & bene habitae vitium hoc incurrant , ac tamdiu detineantur ab illo, quamdiu morantur, & non effluunt iidem menfes ..

QUA E . S T I O

XVL

De re progwflica. ». •t

lturorum oblervationes in hoc morbo fa£lae mihi funt hae .• Neminem ad im* teritus perioda, perdaci. Sic Hippocr. i.epid. fetif. q. notturna non admodum lethalis, verum longa . Sed tamen in arthritin, & membrorum languorem , faepe fihiifle vifa eft curata Derperam. affe&ioy ñeque me Hercules injuria r liquidem, vlgens & diu confiftèns Kumoris pravitas , ut ulterius procedat , tempore obtinet ; procedías autem a mediis astubus ad ipfos artículos , invalefcente morbo , facilis. e ft, quibus locis haeret firmius & hofpitatur imperìofiiis ; in ulcus autem tranfmigrat faepe lata puftula v fomentis acribus & falfis , iòta», nifi tamen id , quod' gravatum erat corpus, ope medica, mundatum fit : funt autem. morbi morae cum obfelfo corpore Temper Ibngae ; propterea , quod, humores plurima parte frigidi „ traili, multìque, dominautur ». V ia

DE RO S E OL I S

SALTAN TIBUS.

z 93

Via felutis eft, natura quidem concoquente, ac difftante, fuperfluitates, in quifaus nimirum corporibus ipfa praepotens eft ; verumtatnen admodurn raro vifum eit , ut fponce naturae fine medicaraentorum auxilia , difcuffus fuerit vitioruvn gravidus hie affeilus ; quae facit omnia contumvx & refrailaria humoris , qm morbum fbvet, natura. Ars igitur aecedat oportet , quae & craffos humores attenuet, obtufofque incidat, meatus expediat & ampliet , & in fumma concoquat aut difeutiat ; turn per interna, turn per externa,, medicamenta, atque alias me dendi rationes,. quas brevi tradere jam inftituo. Q . U A E S T I Q

X V IL

Indicationes cuvandi, ac therapeuUca ratio generalise & particularism Oftrema nunc cura fupereft re£le medendi , atque omnibus, quae praeter rraturam funt, occurrendi ; fic rite nobis agenda proponemus haec . Primum enim ftudium erit, ne qui moleftat, affe&us , in dies augeatur . Secundum , ut , qui coacervati jam funt humores, naturae praegravantes, ac vitium foventes, extrudantur; & haec quidem adverfus cauflam provifio eft. TerP.um , quoniam nos admonuit magnus Hippocrates , 2. epid. feci. 2. AMceflus velutt glandularum fignum quidem eorum, quae germina habent; ob id, 8c quia fignificatur inde malignus morbus, ut Valle fins indicavit ,• propterea partes interiores, ac tota viicera, medicari diutius oportet, ut turn eximantur,. cum caftigentur . Quarturn, difeutiendum quodcumque circa particulam incubuit alienum incrementutn . Pojlremum circa partem- dolore levandam,. roborandam,, 8t in. fuo ftatu naturali confervandam, eft occupatio.. Jam igitur, ut generaies has praeicriptas medendi formulas imgulatint , & ad amuifim exfequamur principio cibi parcitas ampleftenda •, quorum ciborum eft & qualitas eligenda, fic , ut hi non falfi , aromatici , acuti , non atrum fuccum gignentes, non frixi, non exufti, capiantur: itemque non legumina ; non carnes vetulorum pecudum , non cetaceorum, aut altorum pifeiuner, non fuilla; non pinguia & oleofa, non acria, non acida , neqoe acetum ufitetur ; fed homo conten d s efto camibus juniorum, quae mailaatur, avium montanarum , gallinacei ge neris, potius clixoram , quam. aiiorum ; ovis dudum partis, ; recentibus cafeolis , & coafto ladle ; ex oleribus efitetur in primis- bugloiTum- , vulgo borrago ; poft haec endivia, cichorium atriplex, chondrilla, beta, lailuca, memoratis. carnium juribus decoftae ; vinum aut olygophorum efto , aut paulo vi-vidius aqua dilutum, a grandi 8c nigro abftinendum ; ut quod exhibet fomentum atro fucco , fervorique ejufdem: cui remittendo atque attemperanda refrigerante vidlus ratione utendum admonuit Joannes Huccherius, /. de: diaeta, ac tkerapia paerorum Cmde Pnjlu~ Its. Cum- alimentorum* obfervatione conjungitur & aeris ufuraficcioris- quidem , quod ad patibiles qualitates ; fed temperatioris, quod fpedkt ad aftivas. Accedit fecundus ftopus, qui bifariam expletur corporis purgatione , qui delinquentem humorum qualitatem expugnat 8c funguinis detra&ione , quae penitudinem exhaurit, fi ipfa fit. Sed vulgarem medentium opinionem ^ ac moreml, non omittam refer,re*;.qui minime patiuntur , ut vena pungatur , aut quae arthritidis detrimenta , aut quotidiana moleffiarum incrementa. folet immitrere ; quam quidem idiotarum opinionem., me judice, contemnere non oportet ; fed reputandura elt animo, vitium hoc haerere fuccis , quae potifiima parte diifiti funt a natura sanguinis, i. e. pitulta. 8c melancholia:, unde f i t u t 8c golyehronius. affeftus fit , qua-

294

A U R E L I U S

S E V E R I N U S

quales ornnes affe&us venae fe&ione non traftarunt majores noftri , caventes, ne fanguinem amplius refrigerarent. Adde, quod venae feétio fuapte natura mobiliorem & expeditiorem in .vafis reddit humorem ; qua cauffa fit faepe <, ut podagra vel chiragra advocetur ; quam ob cauflam credo faftum , ut apricatum ac fomentum prohibuerint Graeci ; quamquam balneum pröbav'it Cornelius , quod pleniorem & calidiorem hie auflor ftatuerit affe&um. Sed ñeque modico diffident inter vallo, medicamentpm univerfale, ac particulares hoc quidem fomentum, illud bal-neum eli omnibus autem modis expertae moftrates vetulae, & obftetrices, rofeolarum medicae, riment a fanguinis detrazione ; detrimenta fortaffis expertae . Quibus quidem ibis experimentis, & quibus nuper expofitis rationibus , manus dare non oportet: verum fi gracilis homo fit, qui malo vexatur, abftinendum eftphlebotomo, quod fi pienjpr corporatura fit & confarciior, hanc utique feme! inanire mu'ltitudinem non a'liedum eil y ne fcilicet illa facultati ftimulus fit expellendi . Quod iq. method) therapeuticne, ne Temei quidem adnotavit Galenus . Sed & abfolute phlebotomo curandas Epinytlidas docuit Joannes Huccherius, in l. de d<ac ta. , ac therapia pueror. c. de puflults ., alias chato . Atque fie brevi controverfia compofita eli, evacuandi locus e bracino, vel ex manu, fi mas fit; e pede vero, fi foemina y Tunt & qui utriufque fanquinem e venis Tedis eximendum velint, quae tarnen vacuatio fecunda fit aliis phlebotomis, oportet. Sed , ut tertio feopo fatisfacias , Cathartica non flint alia deligenda , quam Phlegm agaga & Melanagoga : ex his autem praecipua fiunt mel rofatum folutivum , & Serapium de Polipodio, five apud noli ros D. Al'gufimi, & Confetlio catholica Sir»aldi, & Regis Hamech ; quae pro virium, habitus, aetatis, & regio ni», modo plus minus commifcueris & obtuleris : Serapiis praeparantibus ad haec ordinatis e cortice direi y & e fucco fumariae , cum aqua melißae vel bugloffi . Jam autem , ut .quod maximum & praecipuum eit , vificera reilituas , & malam bis habìtudinem eruderes, non una quidem ratio efl . Noftrk curatores omnes , è vulgo , confueverunt ofierre Genißae ficres jaccharo conditos y Tunt autem & qui deccBum lenttculae cum melle dicant Tatis bene fecifle. Plurima vero pars Polypo dium . praedicant optime facere y quod Mefiieus, lih.de ßmplicibus cap. 5. calidum fecit ordine tertio y ficcum fecundo y quod humores craflbs, lentofque, terget, di gerii , ficcar y b'fiem atram & pitüitam vel craffam , vel lentam , purgat etiam a junZuris : affeftibus .ob haec melancholicis prodeft., ut quartanis praefertim cum mtilfa , epithymo, fale Indo. Verum nos, ¡ut polypodium probemus , tarnen exoticam fennam minoris non facimus. Tertium vero , fed in attemperandi facúltate , primunï aflerimus Cenîaurium majus , a divino durone , primo quidem Chirurgiae, at non fecundo Pharmaciae magiftro, inventum . Ad haec , non omittend# fmilax eft afpera, quam pro Jparto parili ipfo Indico exafle reflituit Marius Schipanus, fingularum Medicinae partium, & Botanicae , excellenter peritus ; ñeque quod nodolà fit fm ilax, propterea de hac re dubitayeris. Quippe id, in quo aequiparantur nofira haec fmilax & rubus Jndorum vitictdofus , fibrae funt enodes ac longae, quae funt utrifque cum lignofa interna portione pariles ac perpetuae. Sed de his apud Profperum Alpinum , l. .de plantis Ægyptiortm late : nos inte rim revertimur .ad inftitutum. Quibus medicamentis compofitum unum âecoüum facckaro ., vel melle conditura offeres, ad multas , tres minimum , aut duas hebdómadas hauriendum , felibrae pondo: Centauritm ad uncías iij. Polyp, ad une. 1—: Senna ad une. j. in aq. jen ta rme fex lib, decoquantury primum rhapontiettm, mox polypodium, extremum Jenna. JHuic diípar adnpodum non eft Serapium dìA um majus e fumaria cujus binas und cías

D E

R O S E O L I S

S A L T

A N T I B U S

295

ci'as tum polypodii, fennae, rhapontic/r decoro ad duplum addito ; Ianguens hauriat ad longum etiarn dierum numerimi» quorum jam praefcripfi. Sed omnes compofitiones fuperaverit ea , quam max exponam . Sunt , ut m Paedartkrocace docui, Angue! , quos a calore Cervino! dicunt , ad contumaciura graviifunorumque morborum curationem mìrum in modum accommodati ; qui fuperfluitates corporis exficcantes eluunt, & naturae lapfus omnes , nativa quadatn virium proprietate, caftigant: itaque, & adluem Veneream. efficaciter expugnandam, hoc praecipue medicamentum voluit utendum Ludovicus Mercatus , inter Hifpanos omnes Medico* experientìifimus. Quod ego- Serapium Tic parare confuevi. Anguem cervimm, vulgo Cervonum, aetate media , ac bene babito corpore , in arcala iigneola, quae furfures ac falem receperit » aliquamdiu. conclufum , capite , & cauda podice tenui, exfeciii excoriatum & exenteratum in multai partes conoide , & coque in aqua fontana, quanta fuffecerìt, cum bis ftmplicibui medicamentii, i, e. IJt. Radica Centanni majoriiy vulgo Rhapontict fuccoji , in taleolas prae~ fetli, unc. iij. Radicum Smilacis afperae » conttifarum» unc. ij. Polypodii quercini unc, )~ì. Radicum Bugloffi, — Endiviae, — Gichorii , — Graminiiy -— Afparagorum, — Adiantbi, —— Afpienti, ftngulorum manip. — Glycyrrbizae y dracbm. iij.. Eupatori/", Chamaedryos, Scabiofae y Pimpinelle . Coronopi y Phyllitidos x Hepaticae , Melijfae, ftngulorum manip. Betonicae Plantagmii manip. ij, Hordei. pug. ij, Uvarum paffarumexacinatarum, unc,. t” Faliorum Sennae Orientali!, unc. j. Ferveant omnia fimul, ordine competenti , & lucci colatura cum faccharo albo' condiatur modo , oc. confiflentia % Syrupi , qui conclarefcat ovl albumine defpumato f. a. 1 r Dojis ab unc. iiij. ad unc. vj.. Quod lì partita atque multoties Decoiiut» confici certiore confervandarum me dicamenti virium>. & palati commodo libuerit > confultum huic rei fuerit, ut anfn rm /n f 1C| pma rames ad cliba™ torrorem , exempto pane,, paifillorum forma paululum exficcavens , féa mox facchari & melili puici conditura obdueotdem comervaveris fic ad. ufum eam materiata in decootum prò ratione lumpieris oc admifcuens. Eoft haec > ad puuulofam partem remedia referet ; quorum pars Medicamenta, pars

2.96

A U R E L I U S

S E V E R I N U S

pars Chirurgia eft. Medicamenta quidem, ut indicavi! Oribafius, exficcantia quidem funi , fed fine mordicatione ; qualia /. 7. fynopf. c. 37. d;xit Stlpk'ù fuccum equa fohrtum, am Cicutam tritami cujus tjufcLem libri c. 42. /cripta reliquit hasc; Ad epmycììdas valet Apium cum Roleata tritum & illitum : braQicae folta trita im porta : Aiterei folia ex Melle trita epplicita. Solanum per & cum Cicuta viridi, av.t Olivae foliis ,cum equa cottis utitor : uvas pajfas , ademptis acinis , tritar admifcetOy eafque fptenio illitas imponito ; Adiantbum quoquè ex Melle tritum facit . His Paulus, A4, c. 9. cotnprobatis omnibus, & integre .traduélis, addidit Adianthum ex melle, & , capite fequenti, argenti fpumam & fulphur , ignem non expertum, pari porticine cum aceto applicitum t item Myrtus , ait , in laevorem redacia, fordium illitione cum oleo & vino benefacit & c. Sed Cornelius Celfus haec tradidit ; Epinyttis poft lenticulam, rette herba quo que fanguinali vel viridi coriandro curatur : ulcere, ex pujhtlis fatta 3 tollit fpume ai-genti cum femine foenigraec't mijìa ; ftc ut his invicem rofae , atque intyb't , Juccus adjiciatur, donec mellis crajfitudo fia t. Haec ad Epinyttidas Antiqui . E Junioribus vero Joannes Huccherius, in l.jam pridem citato, medicamentis partim refrigerantibus ad ardorem leniendum, partim digerentibus propofitis , tradidit adponendum cataplafma , ex hyoicyami foliis contufis , cum melle mifiis , atque ex braifica, apio, & hordei farina concorporatis ; vel ex coriandro viridi cum cymis oleae coftis . Noilri ad Rofeolas , ut ipfi dicunt , fel porcinum aut bevintm adhibent , hordei farina , vel crafjìore item aliqua materia , quàe confenùat , exceptum ,* interim ad novena dies oblato plantag'mis fucco. Sed omnia Medicamenta fuperat longe Chirurgicum experlmentum , quod eli Scarificatio, tum ad ipfas Rofeolas , tum ad tibiarum anteriorem faciem , femel aut amplius, phlebotomo faéla / non alia ferme ratione , quam quae a Profpero Alpino, 3. de medicina Aegyptiorum , & a Jacobo Manno , lìb. de fcarificatione , vulgata eli y a Barharis plerifque nationibus , & Afiaticis, hodierna die feliciter exercita ,• & a me etiam fere quotidie , in facro Incurabilium Nolocomio , nunquam fine fruftu adminifirata. Hanc autem , in hoc eodem vitio curando , fentii mire proficuam, in utraque memorata virgine Parthenophylacii , & in obftetricis filia; qua, miro quodam & incredibili modo , vifus eli dolor fopiri , ut ne talis quidem, alias confeftis rite corporis expurgationibus , perfentiretur ; qua vacuationis exaéta opera, vixaliud erit neceffe, fifuerint fatis intime perpurgata. A t que hailenus de Rofeolis.

F I N I S .

LIBRI

¿97 L I B R I

A R S D

P E R

I A.

R T

N I O N I B U S . P

Ve Trattationis Diguitate. Emionem non levem affeftum per id oftendit Hippocrates , quod non femel, fed 5. epidem. & 7. de eodem re£te cu rando praecepto tradidit , quae paulo porterius exponemus . Sa tis autem id oftenditur definitione , referente vitii naturato , quae eft ambultiora , ac tantum .non corruptoria membro uUKoTràSut ^d extremum faepe modum intemperato ac pròpemodum extinfto ; adeoque non infcite , ncque hyperboliccs interpretatus potei! videri Macer, qui dirticho cecinit. Effe pedum dtcunt vitium , cui Pernio nemen : EJt et pemicie membri patieniis id ipfum. Nec injuria pemiciem pedis Pernionem vocavit, quando & tumores amplivagos, & dolores acres , & torpores adufque negatos membrorum ufus , ducat Pernio . Experiments autem conftat noftris , qui facro Valetudinario fmgulis brumis inopes homines undique confluentes , conlueti fumus curare , etiam gangraenas , ac necroiès hujus affetìus, iaeviti a perpeiTos, quod maxime evenir anno 1624. cujus algores, inter omfiqs quas noftra memoria recolit, incomparabiles fuere : minimum atìtem ert , fi dixerira hos plerumque in ulcera faceflere prava fic , ut erta nudent ; fc tefieram calcanei , carne abrofa , patentem a fe vifam perhibet Julius Caefar Arantius ; mihi vero fe obtulit filia Marii de Majo , Bibiiopolae ìn taberna libraria Jofephi Pelufii, cui digiti manus , abfumpto perioftio , fuerant ul cerati ; atque item in Valetudinario r.ortro alii : ergo jure, maligna chimetbla dixit Arirtoteles referente Mercuriali, quamquam haud tales lunt Perniones fua na tura , fed ex accidenti ; id eft , vel quia non fuerunt homines principio rette cur ti, vel quia in cacochyn-a vel cacheética , ac ìuoeXxii corpora indderunt : quibus cauflis fit , ut lub rigoribns hybernis , ad aeftivos ardores fe fervent acque etiam ulterius alteros hyemis circuitus vifant , atque hoc tempore fomenta nova recipiant. vSed haec, ut dixi, labes interna corporis facit . Quae caufae profefto levi quidem; aut uulgari , cura non umt ipe&andae , ut feliciter bis occurrere poifis ik contumaciam mali fuperare. Auget autem iocorrmodi gravitatem quod hunc affeilum, quotannis ftabiliter accidentem, pauci funt , qui intelligant • plu rimi autem minime comprehendunt , fed fic in eo veftigando hallucinantur ut cum Rojeolis malignioris naturae , contrariifque caurtìs produco virio confundant, evidenti fane perkulo; ne auitus a fovente mede-la morbus infinite faeviat atque hominem ferme mutilet . Jam igitur , ut hie tam multi momenti error eluatur, fuaque languenobus medicina reddatur, neceflarius profeao labor nobis dignufque, vnus eft, qui iedulo fufoperetur . Itaque cum alìis Abfceffibus , ac 1 umori bus, hunc etiam enarrare gravati non fumus, ac fic compfexi ut in eo pleraque illuftraffe certo credamus. Reliquum eft , ut haec tibi , kftor , eo fint ufu atque commodo, qualia nos, ut cilene, collaboravimus. T o m .I. ' p p CAP.

2.9

A U R E L I U S

S E V E R I N U S

C A P .

De Notione. Rincipio nomen interpretantibus admodum incerta res eft , quo refern debeat origo: an enim dL6Vi Perniones per fyncopen figuram, quafi Pterritories a Grae co nomine pterna , quod eft calx , vita fcilicet propria fedes , unde imprimis cal car , & impymoTeiy calcaneis ftrepitum movere , fupplodereve ; an vero per eandem figuram appellati Perniones , quafi Peroniones ? enim vero , velut defixae in lignum peronae, & clavi capitulo quodam prominences, apparent; qua etymo fervata fieri potuit etiam , ut nuncupati fuerint Peroniones propterea , quod ad Pevones, id eft , fibulae vocati oftis alterius de tibia fines , oriantur; quo loco tendo maximus implantatur . Praeter has omnes , alia fuit etymologia Macri , herbariae rei feriptoris , qui, capite de colubr'tna , magno uno vitii fpectato fymptomate, quae necrofis e ft; Pernionem a pernicia dictum fuafit carminibus , quae dtidum recitavi. Habes jam Latinam notionem : fi vero Graecos adeas , hi nominavere xipt$\ayy feu potius -/.eifjiiShov; quod hyeme produiii vifantur > au&ore Joanne Gorraeo , in defin. med. fuo loco ; & hoc fubinde comprobantibus Gabriele Fallopio , lib. de tumor, particularib. cap. 36. ac Johanne Huccherio Monfpelienfi Profeifore , libro de diaeta , ac therapia puerorum, illo ipfo titulo .

C A P .

II.

De Genere morbi * O C jam nomine vulgatus morbus, ad quodnam generum , a Medicisconftitutorum referri debeat, haud plane diferetum eft ; indefinita adhuc re , num tumor , num ulcus habendum fir. PorroGaleno auitore, in l. de tumor, praeternatur . & communi omnium confenfu , Tumor e/l incrementum particulae cujttfpiam in longum , latum , & profundwn ; atqui ejufmodi eft; Pernio . Quapropter a Gabriele Fallopio , a Philippo Ingraftia , & Julio Caefare Arantio , cum Tumorum familia cenfitus ac tr&ftatus eft . Vemm tamen Hieronymus Mercurialis ; in fua definition , nurtcupavit ulcus, nulla Tumoris habita rations ; propterea, quod quatenus Tumor eft , eatenus nullam inferat noxam : quam rem ab eo viro creditam non admirari non podiim , qui noverim a fob ifto tumore, pedes aggreflo, compluribus ademptum faepe , plurimum autem impeditum , medium ; manibus vero confliitis comprehenfionis uftim , & alias fuas enchirifes «¡uaft praecifas. Cae* terum ignarus non fum , ab antiquis, i. e. Oribafio , Aetio, Paulo, dicta ulcera: led , ut in Ppinyflide monftravi , minus exafte , neque ad amuftim ; appellatione nimirum accommodata tuberculis , & fortafle non exulceratis : nam nemo diffitebitur, ad Tumorem , atque ad ulcus , promifeue fe habere afteitionem : verum aliqui fpeftavere vitium in ulcus transgreflum ; aliqui citra id tempus , in cujus tamen latitudine non inficior ulcerofum apparatum fubefle , praefertim fi diutius inhaeferit vitium. Eft itaque liberum hoc , aut illud , opinari ; modo diftinxeris tempora , i: e. vel manentem adhuc primam fuam fpeciem , vel in ulcus mutatam: verius autem & fimplicis tumoris illi ratio debetur , quando jam turn exorfus , paululumque proveftus , humoris acceifus , primum nancifcatur tumoris nomen ; cum vero poft haec ulceratus eft, jam in ^iam fpeciem tranfgreflus apparet.

d e

p e r n c

o n

i b u s

299

in .

De Sede affettiti . ED ñeque fedes affeflus ab omnibus una refertur : qui nominis etymon fune fequuti , pedum hoc vitium fecere privatum ; led non rejecerunt ab hoc ordi ne manus alii , qui communem fpe&arunt binorum membrorum forteto, quae com munis multorum opinio e li. Fallopius aures addidit, ac nares, at tíon ita quidem arbitratus videtur Mercuriajis, qui exclufit fupremas corporis partes, propterea , quod intìuentfs calidi multa coliuftratione participant : fed haec certe affertio falli convincitur experimento ; fiquidem nivali tempore nemo eft , qui non videat mutturn auricularum ch'tmethlis aflfeftarum. Praecer quae membra nos, fi comprobatis & noftris , & amicorum obfervationibus adhaeremus , non dubicabimus , & alias plerafque partes piane debiliiiimas, & quae Celli vox fuit ) eminentes huic languo ri fubjiceré : nam quomodo ab extremi frigoris vi fe tueantur eaedem?_Atque in de f it , ut Rafeólas /altantes cum Rofeolis fimpliciter diétis, qui pernione* funt, confuridant hodierna die nonnulli Medici nobiles Neapolitani ; quorum unum non multis ab hinc diebus cum Joanne Maria de Potentia , Lucano Medico , audivimus , huic opinioni fic haerentem , ut ab ea non poflet piane difeedere, fignificantibus nobis contra noftram demonftrationem . Quae quidem eo retuli non, ut alios taxarem , féd ut operae noftrae, qui haec animadvértenda fufeepimus, udlitatein ac necelfitatem oftenderemus. Verum ad prioretn fermonem redeuntibus jam nobis , quid placeat in hac re, audi. Offa membrorum omnium intima , & horum próxima cartilágines , funt conteftae carnium & mufculorum offarifu ; qua vero íftorum expertes, cute duntaxat fubjeftis membranis obducuntur. Pofteriores has partes omnium effe debiliffimas nemo non videt: imbecillitatelo autem hanc adverfus aeris injurias, praeterquam ad externos iflus nullo tempore abjiciunt ; ergo ejufmodi partes omnes, praefertim , quae in extremo funt ambirti corporis apparent , quae chimetbla patiantur , atque adeo narravit aliquando Francifcus Romanus, Medicus amicus nofter , cum brumali tempore Cifalpinam Galliam forte fortuna peragraret » Pemiones circa cu bitos & carpos, nafum & labia, partim fe , partito comités fuos pkrofque , graviter expertos . Sed ñeque taceri velini fexcentortim ejufmodi hominum obfervatione rariflimum illud , extremorum digitorum turn manuum , turn pedum cfirnofa ( cacumina & acinos appellàvit Ruffus Ephefius ) interdum etiam vellìcari Pemiombus , quas quidem manuum partes eo malo lividulas ac torpefeentes ; hoc anno, cujus nulla bruma fuit , primus oftendit Joannes ^.uardus Gallus, Bibliopola non ìneruditus \ pedum autem illas partículas m aliis Valetudinarii noftri decumbentibus vidi fic aliquando vitiatas, ut etiam officula metacondylorum abfceflerint . U t intelligas jam eminentibus & extremis nullis corporis partibus , parcere genus hoc uicufculorum .

IV .

De Pernionum cauffis , & osrtu , Dottornm hominum fententiae, E P erniomtm cauffìs & procreatione nonnullae fuerunt fcribentiura opinione*. Francifcus quidem Vallefius , in 5. epidem. 52. Hieronymus >Mercuriali», in l. 1. de morb. pueror. F. & , poft hos, Julius Caefar Arantius,, in I. de tu mor, praet, natur, tit, hujus e ju f d e m rei proprio, cenfuerunt Perniones advenire , P P 2 con-

3oo

M. A U R E U U S

S E V E R I N U S

conilipatis hyberno frigore pedam manuurrique particulis, qua conilipatione produttus fervor , atque aeilus, pruriginem acrem ac perdolentem inflammatoriumque tumorem parir. Verum enim vero, ut equidem non inficiar, cutis addenfationetn hoc vitii capere, tarnen haec caufia non fitis ad illuci orane procreandum videtur, at ñeque ut tumorem excicet effatu dignum , & phlegmones concremento parem ; conjunilum praeterea fymptomaris fic iaepe pravis, ut offa nudet , ac fideratum o'fis inducat ; verum, ut tantummodo pruriginem moveat, vix autem , ut phlegmonem etiam tumore folutam producat , valere pororum condipationem affirmo ; atqùi Tumor , quem Pernio duck , etiam principio dignus eil effatu , contertufque mox ulteriore gradu provettus , & magnitudine non modica e li,' & vi gra viore faevit, quam ut comparila corporis extimi textura pollulet . . Sic apparet impar Pemionum cauffa denfatio . Mirum autem, quod energia frigoris prima relitta, qualitatem fecundam , aut quid potius hujus ambages , quam principii rettam efficientiam amplexi fuerint hi : aut quid ab exili cohibirá tranfpìratione detrimenta potius, quam ulla conflriilienis commoda fpettarint ; quippe mihi tam parum denfatione fieri vitium videtur, ut haec etiam appareat ufui fum mo futura, ne quid in locum obrepferit mali : fic enim unice praecluditur via frigoris infofentiae , cujus ipfius vi propria, non eventu poli ipfum alio , fit affettio . Denfitatem , inquam , adverfus Perniones fore propugnáculo declarat, quod pifcatores, qui perpetuo in aqua maris obilruente verfantur , Perniones incurrere minime videris ,• atque etiam fi quis multo ante tempore , quam adveniant hyberni rigores , vel igne , vel alia ratione denfaret partes. Pemionibus obnoxias , hae certiffime defènderentur & praeièrvarentur a noxa ; quae ipfa provifio , cpnfiliumque curandi, fnit Diofcoridis , qui piceni illivit ; 1 heodori vero Priiciani , qui gluten & ceram appinxit. Ut non adilruere jam poifis amphus ex iuperiluitatu n coarflatione labeni aliquam : nam , amabo t e , quae haec, aut qualia in tam exi gua comprehenfione particulae? aut quomodo non aliis etiam corporis partibus, frigore denfatis, accidant illa mala ? Cum enim apparatum humoris praetexes, pio tino? erit cutis denfatio vitii cauffa leviifima. Quod fi e il, tua quidem opinione Pemionum cauffa denfatio , fit inde , ut hanc quafi fovere, confervareque, cum morbo voluerint antiqui Medicinae maghili, qui plurimum adftringentibus curavere. Porro Diofcorides alumen aqua infperfum , len tes , rofas ficcas, malicorìum, cydonium tnalum , myrtum , acaciam , adhibenda praecepit ; milla vero laxantia, ut producenda ad calcem tabula apparebit. Poli hunc , Oribafius alumen, & farinam , paribus portionibus, in vino terit , &. 1II1nit /. 7. Sjmopt. c. 45. Sed Aetius alumen liquidum & fciffum , & rotundum acetum , fuccum acerbae uvae , yialicoriirn , myrteum , omphacinum oleum , rbus coriarium , acramentum fiitorium , flores mali punici, medicanaentis admifcet . Paulus vero lenticulam carri vino ; alumen , malicorìum incottimi vino oleurn lentiícinum. Sed e Graecis ultimas , Attuarius Emplailrum e calatide Galera, probatum ad Pendones ait /. 6. meth. med. c. 8. E Latinis vero > primas Corne lius Celias imponi jubet alumen aequa portione cum ture contritum , cum vino adjetto , aut malicorium in aqua cottura deirtde contritum . Marcellus item , de Mtdicam. cap. 34. fcripfit haec : alumine ex aceto psruncli Pernione* Janantur. A d hos vero Theodorus Prifcianus pernione* vino ílyptico calido fovet > ac deco tto betarum , quìbus alumen fciffum infufum fuerit; Se cataplafma ex alummis pu vere, cum hordei farina & vino compofitum, adh bet ; aut gallas cum aceto con tritas , aut caduca mali granati in calidis cineribus tepefatta ac trita . Demque Plinio auttore , l, 23. nat, bili, c. 6, Perniones fanantur cortice mali punici ex vi-

d e

i o

„0 fa o fli & impoGri & k ? .. ■r.

a c r u n u u ia

, &

w u iv w u o u j

i b

r ------ * v

3 °t

< ,»

„

quern ipfum au&orem curationis fcopi funt , denfatae a fri gore part islaxano , cretique fanguinis attenuatio, deterfio , refolutio , five ichorura effuforum exficcatio . Voluit autem & plurima , ut adullis , adhibenda. Quae doiti Viri opinio, ut omnium ingeniofiflìma eft, & elegantiiiima, tamen comprehenfu difficilia nonnulla comprehendit ; primum , ut extinifum fanguinis calorem curet refrigerantibus , & his, quae ambuftis occurrant ? Secundum , quan do vitium eft a denfatione vehementis frigoris , in parte item frigida , quo pacto tam doloris vis attrahere potis f it , ut non magis obiìftat , praevaleatque frigus , quod dolorem praevenit ? Crefcit autem haefitatio magis ; quod fanguinis attractiO ftio adufque fuperficiem aditruitur . Praeterquam enim , quod repugnat & fangui nis natura inter omncs humores crafliifimì, & qui fufus extra venas eft, continuo refrigeratur , & concrefcit ; quara refrigerationem , & quod concrementum , & ipfe opinionis auftor teftatus eft . Tertiura , quod laxatio potius haec cutis, in ultima fuperficie admittantis fufum e venis fanguinem, quam denfatio cenfenda eft; contra quam ipfe in fcoporum enarratione propofuit. Quartum , baud compertum eft , ut frigus comnutrclaciat, potius enim , quae putreicere parata funt , vindicat a putredine ; quam alioqui putredinem fi quando parie alia quidem & per circuitum via eft , & ratio, quam non declarat hie vir , fed putrefeentiam iftam frigort per fe., ut certe Amplici ter , attfibuit. Haec igitur omnia capita ifbnnullam offenfam inurunt opinioni praenarratae, quae optarem equidem nulla, ut feitum illud placitum fequi poffem. Quapropter alia tenenda via eft , ut intelligentiae fatis faciamus ; nitar autem quantum in me eft, maxime probabilem aliquam de cauffis & generatione fentemiam in medium praferre> fi tantummodo praefit Minerva . C

D* Pernionum caujjis , & de morb't procreation*, Opinio noflra . Ntgquam autem aliquam demonftrationem ordiamur , proponenda fuot quaed>m , turn ad effeitricem cauffam , turn ad materiam fpe&antia : incipiam ab effecirice , quod omnium confenfu frigus eft, & bruma. Frigidum Hippocratis do.'ftrina , lib. 5. apbor. 20. & 22. partibus exfanguibus exitio eft ; quae res fit, feilicet , quod oro\iutor , atque e diametro adverfans eft calori partium nativo , quod amicum eft & judicans , ut ipfe ait. Jam igitur , ut praevaleat inimicum fri-

502

A U R E L I U S

S E V E R I N U S

frigo*, fie calorem obteret aut estinguer . Praeter han« , altèra frigidi vis cft tanca * ut ad uredinem accedati quarti uilionem videre licet hyeme in plantis 6c herbis glacis ,niveque , obduih's , ventorumque rigore percuftìs : itaque vuHatum elt apud olitores & agrícolas, arbores frigido exarefeere , id eft, humore dativo exhaürin atque flaccefcere . Tertia frigidi proprietas, eft penetratio in album ubicumque corpus ita , ut intima vifeera contremiicant , convellanturque , frigore : quas tres omnes frigidi qualitates mirus uno verfu comprehendit Virgilius , qui ait ; Acr'tor , aut boreae penetrabile frigus adurit. %Sed & malorum esperti referunt, inter cauffas Pernionum , hanc non poftremamj fi quis hyberno frigore poft fummum partium extremarum perfrigeratum , àc madidatum , ad immodicos ignis adhaefus fe referat ; aut contra ab ìgnis adhaefu ad crudum frigus , qui duorum extremorum , fubinde fuccedentium libi ipfis , ufus naturam non torquere non poteft. Hattenus de efficiente ; nunc errarranda tumoris eft materia , quam Fallopius , in trail, de ulceribus cap. de ulc. nomade , & /. de tumaribtìs c. 39. dicit fanguinem purum ; quod hercle fi nos admittimus , fimul etiam admifluri fumus , quod effet haec phlegmone ; atque adeo apoftema aiiquando fuppurabile nunquam autem fuppuratos aliquos , ut vero túrgidos Temper aut exulceratos vidimus perniones cum autem exulcerar if funt , adeo pus non reddunt, ut fint perpetuo fieri ; quod advertit item Hieronymus Mercurialis . Sed noftratn nos opinìonem exponamus . Per habitum omnem illius partis, quam obnoxiam malo nominatilo oftendimus, funt perpetui quidam affufi , perfperfìque, rores fanguinis, i. e. flores e/usdem , & vividiflìmà portio ; hos fores aura glacialìs adhaefu piane triftifico corruptos , primum exhaurit atque abfumit ; qua confetta re , qui novus accurrit fanguis , & hüjus ejufdem ros , ut particulae conglutinentur, hue perlatus , tum à contrettatu malo partis affettae, turn ab app fu corruptivi fri'goris labefattatur ; quod cum fit in dies, praeterquam quod doloris vis non poteft fuccos praefertim calidos non attrahere , exaggeratur idem tu mor ; excotta veluti per ambuftionem , parte , quo fattum eft , Ut ambufta haec Latine reddiderit Theodoras G aza, apud Ariftoteletfi illud Problemàtis interpretatus . Qui fucci, quaevé fuperffuitates, hue omnes advefti male dominati a natura tranfmigrant in ulteriorem intemperantiam , ac putredine /am concepta pariunt ulcus ; inde f i t , ut utiles ac puri liquores , qui primum occiirrunt, prima morbi materia poft , hos áutem interiores ac viliores a lil. Habes /am noftram de vitii cauftìs & getteratione fententiam ; quam fi cum Fallopiana contuleris, proietto videris illa probabiliorem atqùe exattiorem. Primum enim quid naturae confentientius , quam partes fanguinis effloréfeentis fubftantia tenuiores, & exteriores, primum diffipari , mox reliquum craflamentum in parte reliflum computrefcere ? computrefcit, inquam , fanguis -, fubinde vivida rorium portione tabefeente atque corrupta , qua ipfa incolumi perfìftere, tota integra fuhftantia , & cum inimico frigore depugnaret invitta ; veluti vinum , quod dum fpiritus fuos incólumes fervat , non corrumpitur , fed poftquam irti defiere , fic acefeit aut vapefeit . Ad haec, potior expofitio noftra , quae ratìoném rei totam aperie ac enudeat ; potiqr eft altera , quae laxius expofitis cauftìs , accidentia magis, quam rem ipfam perfequitur. Sed & firmam noftram opinionem volens nolens approbavit Fallopius , qui non inchoatos adhuc , neque exiftentes , perniones voluit medicamentis roborantibas antevertertdos atque cavendos , reprehenfis acriter iis » qui /am confiramos curane ìnutiiitèf & infrugifere . Enim vero prociirantur, ¡ni quam

PERNIONIBUS.

303

quam , partes obnoxiae principio , priufquam vieium. aliquod obrepferit ; iingulari ac evidenti , quam indicavi , ratione atque confilio tuendorum rorium fanguinis ; qui poliquam labefaélati frigore fuerirtt difficillimam curationem recipiunt : Quid quod inexcufiì faepe medicamentis Perniones, vere propinante , (ponte delentur ? (cilicet ìnflauratìs iisdem roribus , ac tepore nativo , partis integre reftituto. Tertium indicium illud eft , quod fanguinea fuppurabilis alioqui fubltantia non fuppupenult. dlítae iunt tXK.oS'iti t maaumjouuuu uiwuuiay > ,v-u au urti. punitili viri fententia non difcrepat noftra traditio ; qua ftatuuntur tubercula intìammatoriam Se ulcerofam affeñionera, referentia. Verum , quo paño cum inflammations conjunña fit extinñio caloris in (anguine , hoc explicandum fortaffe fuerit nobis ; qui non profiremur emortuum fanguinem ; ut in gangraenis & omni necrofi : ve rum , ut in morticinis pedum clavis , fpiritus vividiores & plufculos abluir,ptos afferimus exemplo fit carnoiae particulae contufio five contritio , cui maxime fimilis perntonttm eft natura ; ab hac quidem excuffa plurima pars eft fpirituum & vigoris a fanguinis flore venientis : unde langùens ac ftupens pars collifa reftat , ve rum non fic , ut vitae detrimentum extremum experta fit , haec enim abfoluta gangraenae, ac interitus, effet calamitas , a qua natura contulionis eft longe , fi quatenus ipfa eft, concipiatur. Similes igitur contufis, quae ad femiexanimem naturam accedunt, funt perniones , quantum ad hoc caput fpeñat ; fi tamen adjunxeris inflammatoriam affeñionem & uftionem, quam in carnibus , frigore percuifis , nemo non videt . Sed hujus utriufque effeñus cauffam & rationem audire fi requifieris, hanc ego tradidenm. Eft frigus extremum , communi philofophantium confenfu , adverts omnia qu dem corpora, fed animantiuro potiffime, contraftivum ac denfati vum iic, ut partes, quoquo paño diifitas nimium , attrahendo pervellat ac mordeat ; unde moidentia fnaora dixit naturae fcientilfimus Virgilius , feu quicumque fuit is au***■ } m hoc igitur immodico raptu. partes adducendo, & harum poros ad.mngit mantes , & earumdem calorem conculcar in fe ipfum coañum,qui pro pter hoc nihil exhalans, atque repreffus, acervat fubftantiam , fervet ac aeftuat, H f * í uum " “ urac modum accenfus ; quo f i t , ut carnes a quibus hofpitatur , íplas efiexus difcoquat, ac ve uti fiamma quadam exurat . Aliud edam, quod obS * * ’ referam ; fie extenuar rareque fieri , percependo partes ab htijufmodi r " prop' ffclifPh:lnae .reddantur i fi ruborem tamen non excluferis . Ita polì effeftorUm circu,tus ’ crudum & immite frigus objeñoS morta Hum artus infiammai atque e x u n t, per antiperiftafin nimirum , ut dicunt ; calorem eX S T S t-h qUf r S ’ -PraT n0ñl'0S phyt OS ’ ««1« Servium grammaticum i t lor s ’inlrinm i !**# ms™ rat0 VW " loco » dixit ; & frigus effe cañus éft Z Z T Ca0^ m/ t! g0rtS Fincipium , unde quafi unus effeut infiammar 3tqU 2* ? ns \ Q.ulbus omnibus ad fummum contrañis apparet , c loti Z n x\ i X m? ar :ltt T ° n0n cormPci i extiliño fanguinis

»ST pfifeSS.«

’ finr 8enr-, °C d5°™ e, tUmorum & ll!cerum> quos

que S totum orum ignavo ipnavn ,Z & inerte,' Zfrigore & calld? >nteri™ que m produños .

pernio.

affluxionum cauffa, ñe

G AP.

3o 4

A U R j E L I

U $

C A P .

S E V E R I

N U S

V I.

Pemìcnum Definitìo , & de quorumdam aJfeBuum diferettone. A E C quidem omnia , fi placet, ad Definitionis formam redigere fíe poifis; Pernìones Junt tubérculo m pedibus , manibujque , infiammatoriam & 'drerefam afeEìionern referentia ; quae fit abolitis primum in Kjs partieulis ab hyberno frigorc roribus ianguinis, ir.ox a vi doloris attrailo conculcatoque fanguine femicorrupto . Hac porro deferiptione multos a Pernionibus atfeclus dilcreveris; videlicet intertriginem , paronychium , tophos podagricos, clavos, callos ; de bucanti: autem vulgo diétis non adeo certus fum , nam hae licet quidem apud Cifalpinos , atque alias Italas nationes, hodierna die funt iidem , qui Pernìones tamen Gulielmo de Saliceto, veteri Chirurgo, funt calli, duraqije pedum tubercula , qui excifìone tolluntur ; quamobrem ipfe acu per bugantiam tranfmiflo , & per fijum , quod acu ducitur , multoti.es comprehenfo, perque manum fublato ; quidquid acuì iubjicitur , fcalpro refeindit ; quae curano longe vitletur alia , quam quae pernio* ni ; congruat aut accomodari poifit. Quae te noife volili tum , ut nomina,rerum; tum , ut res ipfas fine errore dilcernas , & fcpipta prqdentum fegundum ipl’um animi fui fenfum accipias,

C A P .

V II.

JQuit qualefve, fini ad hoc vittum fufeipiendum parati ; Jtmul & in hoc Problemata dtjcujfa plura , pportuna huic vitio partes excarnes, & eminentes, in difputatione de fede affeftus oftendimus ; cujus rei cauifa non eli ad fummam alia , quam extre ma debilitas : fie adolefcens quidam Confentinus , rei Medicae ftudiofus, qui per vulnus inferiore carpo fenferat jam manus atrophiam, expertus e(l hac hyeme alioquin tepida, Ro/eolas in digito minimo privatim ; quae pars ínter omnes maxime fultinuerat i£lum , aut,ut accommodatius in rem loquar, ab hoc ipfo noxam,quae (lupor & aliquando fenfus private fuit. Parata quoque inter omnes eli aetas puerilis, quam rem & Cornelius, in l. 5. c. 16. tellatus e li. Deinde patet hifee molelliis adolefcenda propterea , quod laxiores ac molliores iftorum hominum partícu las nullo negotio penetrai, exfuperatque , vis infolens brumae. Ñeque vero memoraveris etiamnum contra , calidum iitorum maxime vegetum & uberrimum, fiquidem obtruferim eo tempore totum intro converfum , praeterquam quod rnolliufculum eli illud , & uti copiofum , non item robuilum ac llatum ; contra virorum firmius e li, velut antiquum vinum , etfi copia minus eli,: puerorum vero calor, quale mullum eli, halituofum atque commillum. Haec mihi fané ratio videtur, qua pueri maxime in hunc affeilum incurrant . Ut nequá quam fit audiendus M ercuriali, qui propterea pueros huic vitio fecit ohnoxios, quod omnium minime fe tueantur a frigoris injuriis , fed his prope fe fubjiciant ultro ipfi . Ad quam puerorum naturam accedit & ea , quae foeminarum eli i praeter quas impuberum ac puberum aetates , & alia paulo fuperior exors ejus mali non e l i , fi corporis habitus ac temperamentum ad utrorumque modum acceflerint. Hic naturalium ordo eli; quod vero ad non naturales alteras pertinet, climata Septemtrionalium regìonum , ut quae hyemi plurimum refpondent , cum primis obnoxia funt huic noxae : quapropter epidémicos & vulgares iílarum gen-

P E R N I O N I ® US.

305'

tium pernmts retulìt Olaus magnus , in hijìoria de hìfce populis ; dum tamen ad verted & graviorem pernionum vim ac furorem adverfus has nationes , eofdem magis, quam noftros Italos , affedtioni relittere ,• nimirum propterea , quod his iueommodis affueti ac magis obfirmato funt corpore adverfus eadem. Port haec , quod equidem obfervavi ; referam, gravitar expendendum : etiamfi communem ex aequae potente caufla , quod frigus ett exfuperans , permomtm afteftionem conftituerimus , tamen oblivifcenda aut contemnenaa -non eft corporatorae proprietas j qua funt aliquì ad promptius fufcipiendum accommodati fic , ut nullo non anno perniones quicquam omni Audio viraverint, licet non afperrima interdum, fed mitior bruma contigerit ; aiti vero refiftunt cauiTis, neque meminerunt quidquam incommodi fe expertos, qui maximis fe rigoribus expofuere . Itaque fpeftat non parum ad cooperaturas hominum , atque ad partium temperaturas his cauiìis obfiftere vel proropte cedere. Quarum rerum explicationem , ex me tradente , dum accipis, revoca primum in memoriam eum , qui fpedfat ad primam partium compofìtionem, primarum , fecundarumque , qualitatum complexum . Deinde confiderà texturam .cutis aliquos adfcivifle fibrofam ac duram , viros inquam potiffimum , aflìduis laboribus exercitos ; aliis eamdem ette minime fibrofam compa&amque , fed laxam & moHem ; veluti fi languor aliquis attigerit , talis foeminis & pueris, ac male habicis hominibus vifitur . Jam igitur , quam non fatis calido , fed frigidiori atque humidiori, qualitatum complexui conjundta laxitas atque mollities , itemque cutis folutior & ceflilis e li, haec partium habitudo iubricam fe exhibet , ut promptus in ea pernionum fit lapfus. Aliud etiam quibufdam adverti peculiare , quod frigoria extremi fenfu fufceicunt, ac tantum non livefcunt, manus ; quibufdavn illud autem fit, ut facile intelligis , ut caloris infiti parcitate , ut melancholiae naturaHs exfuperantia. Hos autem ho mines molliore carnis habitu videris omnes, ac fubfrigido & fubhumido, turn hyetne , turn aeilate, manunrn contadtu femper. Contra vero, qui calidiori, ficciorique , temperamento donacas partes, ac fibrofas firmafque turn natura , turn ufu , naclì funt, maxime repulermt , ac minime fenferint, hanc eamdem noxam. Haec, a nobis faepe comprobata , tute tua obfervatione veriifima comperies . Haec ad aegrotandum partium habitudo ett , ad folidam fuam fubftantiam fpe¿Jans. Similis , ut minima noxa frigoris praevaleat , fpifiìtas requiri fanguinis feu porti onis humidae : contra vero , ut vis frigoris iniìnuetur , fpiiTttudinis defedlus faciet . Voco autem fpiffitudinem, in parte quidem folida , textu ram compararti ; in humido vero genere , coaéJam hujus fubftantiam , cog’itur au tem & confpiflatur humor ab interno congenitoque opifice , qui caler eft feu coèlionem praeparantium , feu perficientium vifcerum naturalium ,■ hie quippe, quo valentius vi propria fobjedium humorem exercebit, atque pulfabit, eo preftìór & craflior hie evafurus eft, &, minus dilutus folutufve j quemadmodum exemplo muftum , quod quanto majorem ac diuturniorem fuftinuerit ignis verfuram eo confiftentius tenaciufque reddetur. ' Dices autem, & quopacfo ftatuimus percoTum , firmumque , fanguinem obfiftentiorem futurum permomm cauftìs j dilutum vero atque folutum eisdem magis obnoxium ; nimirum, inquam , propterea, quod ilio contodfo, & per calorem ela borato, qualitates adtivae terminant paffivas, & dominantur paifivae vero termi n e funt ac dominatae . Quemadmodum Ariftoteles docuit , in i. 6. meteor ini tio , atque alibi. Signum autem , quod concoéta & modificata omnia magis reliftant alienis mjuriis, monltrat induètio in plerifque fuccis, fero ladle 3 atque Tom.I. Q q aliis

$o6

A U REL I U S

SEVERINUS

aliis ejufmodi fluidis cor pori bus quae ignerrt experta fe diutius incorrupta coniervant , ac vero non percoéìa minus fe. vindicant a putredine : fie igitur &de fanguine cogita, five cui calor validus incubuerit , five quern imbecillior coftionis agitatio crudiorem reliquerit : porro, cum ab exterioribus humor inalteratur, faci le crudior prodi tur y cum vero perflat integer , & ftatu fuo nativo inexcuflus , per hoc perteiius & commoderatus declarari videtur .. Itaque cum adverfus offenfas frigoria incoluinem fe tuetur, probatae. fubftantiae modum habebit ; cum vero prompte labefkéìabitur ab eodem., vitiofa protinus. fe oftendet fyitafi,. quod ad hunc. affeilum pertinet ,• ataue adeo non conftantes ad detrimenta ianguinis hofpitati fpiritus , etiam ipfi languefcent ac exfolventur . Quibus omnibus vides orones ex tri plici Affilianda portiones , folidam » humidam , fpirituofam perpeti fub peouombus^ &. quo, ordine C

V I II.

Notae Pernionum Ernionum indicia primus ,, inter Latinos, expofuit Cornelius Celfus verbis», quae certe immutare fas non fit ; ita brevi pleneque rem expnmunt, quae iimt, fcilicet .. Rubor cum inflammatione mediocri eft »; rnterdum puftulae oriuntur ; deinde exulceratio. » dolor autem* modicus ; prurigo major eft. ; nonnunquam humor exit , fed non multus qui referre vel pus » vel. faniem , vrdetur _ Haec nos Celli fingala, leviter exponemus e x Commentano quern m burn auctorem confcrtpfimus, traduca.. Primum enim, quod-rubor & infiammano fit turnon, qui frigore produilus eft, ne difficile, quidem videtur; nirairum fngus eft calidi , calidorumque caufTa eft per accidens illud enim , cum crebro quali ictu feriat, con tinui facit folutionem, inde dolor , ab hoc fiuxio & humorum illkpforum. acervatio , poll prohibita tranfpiratio, mox putredo & a putredine, ranammatio . u or autem a. confluxu fanguinis eft . De, puftulis majus, eft negotium; fed hae poffunt excitari fervore ichorum. prodeuntium quidem extra poros., led ab habitu cutis compaftiore conclufos ,. atque cohibitos.. Equidetm comperi .plus temei hoc Anno. 1624. in noftro Nofocomio ,. cum. perntorubus excitatas ampul las, phlyétaenafve, qaam maximas ; ita ut comparar! potuiffet vitium ambuftis ab igne ; quod tamen ex una fervoris conditione proficifci mihi vifum eli confentaneum . Sed de prurigine quid cenfeam ? id fcilicet , quia, confarai per poros ichores,. nullo exfpiratu computrefcentes, & acriores redditi ,. fibra* vellicane, & naturam fentientesn exftimulant. Illud nane reftat unum, & quid cauflae f it , ut pamm famei» & haec porrio neque etiam Temper emittatur ab ulcerati*. pemtmncuUs. Ad quam rem a,o» parcitatem hanc humoris refpondere fuae ficcitati partium quae & exfangues funt, & a vi frigoris prope redditae retorridae » au t, ficut loquutus eft Aottoteles ,, afperae.

IX .

Pernionum, proprietates, ac mores . . Raeter autem frequentiffimas, & communes , jam enarratas Pernionum tiones, audi mine & alias in hominìbus plerifque privatas , quas.equidem fideli multorum laborantiura enarratone collegi

P E R N I O N I B U S .

3<7

I. Rigores altqnibus, ac febres plurimum, Pernimes esacerbati movent , ac av nonnullam quoque mari em acque pailorem certis periònis invehunt, quas res credo fieri, cum acerbitatem aliquam graviorem adterunty nam quibufdam edam ungues quotannis excutiunt, novis induStis : fed & membranas oflìbus .circumpofitas vitiant interdum , praeterquam quod phagedaenam , gangraenam, .& necrofin, ut dixi , concitant faepe.. IL Videbis nunc js^pedìbus . nafci vitium, quod non tentaverit manus ; nunc manus infettare, quod pedes reliquerit ineolumnes ; acque hoc quidem frequentifiìmura .eli , ac exploratutn a me perpetuo .• qui tamen baud dubito , rcdundantis & -variì lucci materia poffe iuperiores , inferiorèfque , partes aeque compi . III. Manuum rofeolae nofèu plurimum turgefcere confueverunt, leu quod decu bitus contestura , fovenùfque lanei .ftrati Calor ìjie vias & caeca reiaxat Spiramenea , novus veniat qua fuccus in ulcus. Seu quod, ut aliis placet, h i, qui notturno cutis addenfatu prodituri fuerant, halitus repreifi conferveant, carnemque laxent ac collant. IV . Alios ufu manóum folvunt , aliis vero manus neque plurimum extumefeentes ad operam impediunt ; quamquam interces maxime perfequi difScuItas haec motus videtur. V . Pedes calceis ianeìs conte&os plerilque non petunt : quod idem defendendi ftudium manus non juvit alios; de quibus unus eli Oitavius Beltranus Thurius conterraneus meus Typographus Neapolitanus , nulli feenndus . V I. Nonnullis grandioris aetatis acceffu pepercerunt, alii vero faepe mediamentis deleti recurrèrunt. V II. Ad liunc quoque locum fpeflat , quod narravìt mihi Tryphon Cytharel]a Amalphenfis, ex oppido Majorì , adolefcens feptetadecim annos natus, auditor meus apprtrae dthgens & ftudiofus, fe tres .jam annos, quos Meapoli tran fecit laboraffe primum manuum rofeolis , quas ante bac in patria nunquam fuerat ex p e l s . Contra vero religiofus vir Theatinus Joannes Maria Scaranus retulit N a poli , nativo folo, multis jam annis hyeme pemioniius infeftatum ; qui profeitus ad Siculos quindecim annos per hybema tempora nil mali fentiit ; mox ad fuos lares reverfus hoc anno 1631. -qui minime frigidus inter omnes firit, haec mala ferunt : fic * * * 5 atIuae > *»<» , luculemer in has affeétiones conV i l i . His eaaem medicamente conducunt , his non conducunt ; nam quibus li xivium probefacit , quibus furfurum fomentum ; aliis ex impuberis lodo cum au-

5 al,,s “

*"***

IX. Ad fummarn difformi admodum haec vidi fpecies videtur , ncoue Bern*. tuam in omnibus rationem laedendi fervans ; a eauffa nimìrum external « t^ c e rtis faepe corporum nataris, variata atque produca. Sìngola autem auae acci dunr, a Medico delcribi non poflunt , aurore Hippocr. in /. de àrtuulis , (5 * X. Frigidum humìdum infettius plerifque quam frigidum liccum.

Q q

CAP.

AURELI US C

S EV E RI N U S P.

D e curandì rottone.

Ermmum methodica curandi ratio , per auilores omnes fie explicata non eft ad hanc diem, ut fcopos medendi certos dignofeas ; adeo quidem , ut non fatis exturbari contrariis appareant , aut fi curentur , his utrKque gaudeant applicamentis: fiquidem Arilloteles id fuppofuit , lib. i. problem 55. & 56. calidis hos aeque ac frigidis curari . Drxi jam Philofophi judicium in hac re . Sed e rtoftris Hippocrates , & aquae fomento , & igne , curari folitos , per Pythoclen contemporaneitTt Medicum', approbavit l. 5. & 7. epidem. qui ait ; Perniones pertundere opertet & ctlefacere ita , ut quam maxime excalefacias igne & aqua . Sed & Cornelius Celfus, optimUs Hippocratis imitator, Pernionibus non adapertis , aes , quam maxime candirai quis pati potei! , admovendum praecepit : quern ignis ufum cum non- approbat inter manus idiotarum Fallopius, videat quaefo quam id inique faciat , quanrve immemor fit , qui fanatos (ibi perniones calidis emeribus, praecepto matris admotis , teftatus eft. Sic apparct contra quam inftituerint M edic!, cenfuiife problematum conditorem. Hie enim frigida , ficut & calida Pernionibus conducere ; calida tantum noftri vo lan t. Quae Philofophi fententia tarn difficilis eft vifa Mercuriali , ut cum Medi ci* fentiens ipfe , qui maximus Temper problematum Ariilotelis fuit admirator & obfervator, tamen huic viri Stagiritae placito vifus eft nuncium remififle. Verum enim vero, mea quidem opinione nil abfurdi continet Ariftotelea haec hypothefis: eten;m eo conftituto quod Petro Aponenfi vifum eft, PemioniSnsmederi frigidam, quod haec immodicum humorem ab extima parte repellat, & abigat nimirum ad interiora tranfpofitum ; haec quippe opera non improbatur a noftris Medicis, imo vero facienda praecipitur initio tumoris \ quo fcilicet tempore procedit ad membrum humoris afflu.do . Quae tranfpofitio conducibilis amplius effe potei! , fi fanguis influens fit purus ac probus , qualem conftanter opinatus- ei! Fallopius ; ad hunc enim modum non peccat aliquid nifi nimietas quae rite reffeque repellitur ab unoquoque frigido . Jam vero cum Hippocrates & Celfus, & horum affeclae Medici, calidam aquam, & ex igne petitas medelas, admovent , haec faciunt defita jam fluxione, colleilaque tota materia tumoris: , ut haec efficaci calidorum vi diifipetur & exhauriatur: conftante vero fluxione, neque noftri parcunt refrigerantibus medicamentis , etiam quae adftringunt admiftis .• fic gallas cum aceto contriras , fic vini faecem imponi laudar Octavius Horatianus , five , ut altero codice nominatur , Theodoras Prifeianus /.i. ad Euporifium cap. 28. Aetius vero fuccum admovet hyofeiami, quem ab inflammatione ac doloribus vindicare prodidit Paulus . Sed e poilerioribus Fal lopius , & aquam rofatam frigidam, & ceratura quoddam impenfe trigidum, commendavit , quod

f t . Succi Rofarum , Solavi , » Plantaginis , fmgulorum v.nciam j.

Ceruffae , L ith a r g y r i , fmgulorum uncias A c eti acerrim i , O lii O rnphacini , uncias iij.

ij. MU

P E R N I O N I B U S.

M ita m mor,»™ plu<nta> fe b jg a « «

3°9

/" pi"

íñ a e ? a = ir « iía W S i á t «v^sssM Si 5

^ c ó m p o ü t a veterum auSbrum co n tra p o n e , aliam , ambiguitas 5c perplexio, nunc enarremus. Mereuruhs qui e^ nu P P tamen to fcopo curationem Perniomm , ut intertngims dicit mftituendam > J ™ ra, af ñeque poftmodum exfequutus eft , verum apprune diverfam . Jara> autem a l i o . omnium , qui vitii furntham ad cutis unatn condipanonem retulcre , p nem 5e decerfionem , ut Huccherius , pars caief^um. atque dtftuflam, ut Fa Uo plus ; pars utrumque cenfuit extequendum, ut Arantius. Sed Franc fcus Valteíius, m comw. ad l <. epidsmiorum fuper ea fcnténtia, quae de Permombus tradita eít, ait ■ Perniones quoniam cutis refrigeradone ac denjatione fiunt , proinde ca.kfaíltone ac taxations curari ; verum adhibenda haec alternatim, mm aqua fila ntmtum laxat ac mollit at folus ignis exjiccatione vehementi conjlrmgtt O' cogtt : jam vero tum ftbi mutuo fuccedunt haec, igne calefaciente & aqua laxante r atqut üJUonem ■ brohibente , diffohetur materia, laxabitur cutis , ac temperabttur pars . Haec alii, nos horum opiniones ad examen , fi licet, referatmis r ergo quod in ter omnes conrenit , pro cercoque habitum e ll; laxandam earn, quae malum íiuhnet partem , non placet. Prim o, quod non ad fententiam fummi Hippocratis; imo multo diverPa eit enarratio : deinde, quod non ex legitima indicatione , led liocna haec medí cario eft : quod ( ut inde incipiam) odenditur hac ratione ; ñe que etiám fi concedatur : ideo lequitur , ut fit laxandum . Quippe fi curatio ell per contraria , contrarietas haec medicamentorum fpeftat ad morbutn, qui curatio nem indicat; non ad cauffam , quae curationem vece non indicat . Sed praefervationem Galeno tefte, in 8. meth. med. Quae fi vera lunt , ut funt plane veriffima; laxatio , quae fuadetur a Vallefio, praeter legem eil Galenicam & nocua parti : »am tumor Chimethlodeis, fi credimus Arifioteli, peculiar! probiemate jam indicato, laxatio quaedam ell , nec non laxis hominum corporaturis advenire fueta , quod jam oftendimus ; ergo laxantibus adaugenda fit potius, quam relevanda . Jam igitur , quoniam , ut apparuit , Perniones quaedam fanguinis eft affufio, fub cutem , de venarum ofculis per vim frigoris expreffi , mox femicorrupti j ob id exhauriendus eit feu medicamentis , feu prompta & manifelta vacuatione : fic ufuni calidorum applicamentorum , & fcalpri , praecepit Magnus Hippocrates \ longe aliter nimirum, quam interpres Vallefius commentus eft, qui legit fic Hip pocratis enunciatum; Perniones diffolvere , tepefacere , pedes \ hoc modo praecipue , calefacere igne & aqua ; quae leflrio , verfioque , non convenit cum tilla multorum aliorum translatione, ñeque cum codicibus Graecis Gve Bafilienfi , five •Aldino , qui ambo /. quidem 7. fic habent: %iuiv\ay xxrueTrxv, Mtraayxy , reltituit Anutius Foefius , ¿Mxtrtiy Aldino , x\tdmv vero Bafilienfi <ri; oríí'xs ¿ft h&tppmtar crop¡ 0£otr¡. Quae Janus vertit ad hunc modum j Pendones per-

3 X0

A U R E L I U S

S E V E R I N U S

pertundere oportet, & cahfacm h a , tit quant maxime excalefacias igne & aqua . Sed Anutius JFoefius fic; Pemionum medela ejt fcarificatio, tepefaSlio, ita ut pedet quam maxime igne, & aqua, excalefacias , Quibus utrilque prior , Fabius Calms tranftulit haec ita , pemiuncuks pertundito , fcalprove fcarificato , pedes igne & calida aqua vaide calefacito. Quod fi fortalfe codicem libri 5, Graecum adeundum ■ volueris, atque kgendum, quern locum ipfe Vallefius explicabar ; is quidem turn ex Aldina, turn ex Bafilienfi editione ad hunc modum habet, x*r*<rx** ¿Kuthttr res p.oS'us ds [¿aKlsu ixtippuelyar 9rvpiyx* SS'art : quae vernns primus Calvus reddidit per haec ; Pemiones mulgebat , vellebatque , pedes igne , & aqua , maxime calefacicndo. Sed mox accedens Janus ait ; Pemiones pertundsnit, & calefaciendi funt pedes fie , ut maxime excalefacias igne & aqua . Poll hos autem, tertius Anutius yertit hoc paiio ; Pernionthus medeberis fcarificando} & pedes ca le factendo fie , ut maxime igne & aqua excalefacias, Itaque fi Graecos ipfos codices, fi Latinos primos omnes interprètes, confulueris, falfa & commentitia Valkfii translatio reperietur . Nec minus improbabilis videbitur ejufdem enarratio , qui deduxit ex Hippocratica didtione alternum ignis & aquae ufum ; quam aquam & ad laxandum propofitam interpretatur, neutrum enim confentaneum rationi videtur ; nam neque ad laxandum aqua cap! debuir , cu;us ufus enucleate traditus eft ad maxime cakfaciendum ; .deiade vero limilius eft, loquutum Hippocratem de aqua marina, quae ufu praecipuo femper, & maxim o, fuijTe confiât ad pemiones ; prifeis , praefertim Oribafio , Aetio , Paulo , iocis citatis, & Oitavio Horatiano, five Theodoro Prifciano, l. 1. ad Euporifium cap. 28. nimirum ob multam exficcandi vim , quam habet hàec aqua , propter falfam exfuperantem portionem : qua de re pifeatores , qui nudis perpetuo pedibus exercentur juniores & grandiores, equidem adverti minime cmmethla perpeffos. Confirmât demum aquae marinae conje&uram , quod ioienne fuit antiquis , fcarificatis continue membranis aquam falfam affuodere , ut ne grumi fanguinis protinus occluderent vulnufcula; aut etiam, ut ne baec fimpliciter coaiefcerent 3 diftinet porro coalitum fal inter omnia plurimum , ut in commentariis nofiris de inennt Cbirurgia, mpnitravimus . Quod ii aquae potabilis omnino retinetur opi nio, etiamnum apparet, non ad ignis alterne contemperandi ufum , quern opinatus eft Vallefius ; verum ad eliçiendum , laxandumque , fanguinis effluxum inftitutam eamdem jam autem, quod ad alternum Ulum binorum praefidiorum ufum fpe&at , neque hie neceifarius eft; turn propter praediSa, turn, quod probabile fit, duo il ia fimpJicia (ignis & aqua) propofita in fenfu compofito , quafi diceretur percalefaita igne & aqua, aut fi disjunéta volueris utraque capienda ; dicam Hippo cratem ea fententia comprehendifle calidum in ficco, & caiidum in humido, quo rum hoc infirmius a.lterum valentius fit; ut ftatuendum fit denique , calefacientia ab Hippocrate probari praefidia non laxaotia , fi confideres piurimam partem femicorrupti, ac propemodum exftinili, fanguinis axhauriri per punûionem, efficacitate tanta , ut nihil fit praeftantius ad prompte demerendum de noftris hiice languentibus. Quam ego, duce Hippocrate , exièquutus in pkrilque egenis mire frugiteram comperi ; quippe quae cauffam ipfam , mali fomitem, in pi’omptu detrahit, & naturam partis diu gravatura farcina cito levât ; fie in Joanne Dominico Fufco; fic in Tryphone Cytharella meis auditoribus, quos curatos viderunt admodum R . P. Marcus Antonius RulTus e Societate Jefu, Medicus feientiflirous; & Francifcus Sparanus , Mediprs e Collegio Neapolitano confultiifimus : fic in Reverendo quodatn Cappuccino ; fic in Clerico Theatino ; fic io aliis Valetudinar rii

P E R N I O N I B U S .

j u

rii noilri decurtibentibus , qui Fuere propemodum innumeri : exiit autena lèmper ex vulnufculis Fanguis primo tenuior, deinde ater & craiftor; mirum autem quoi affervato, refrigeratoque jam, eidem cruori ferum ullum non exftitit. Dixi jam de fimpitcibus ; reilant compofita Medicamente refcrenda. Quorum du plex ed feries -, nimirum altera praefervantium, altera vere curancium. ^ pernio■ nibus , inquit Aetìus , L 4. ferm. 2. c. 73. praefervat fai cum melle trìtum , manibus ac pedièut affidue inde perfriBis . Aliud non modo praefervans fed produitos etiam. perniones curans, cìtriorum magnorum internimi partem acidam , rejettis feminìbns , diligenter tento, & cum adipe / tùlio vetujio ad Cerati eompagem redi gilo j & ad byemis initium quotidìe illìnens ex eo dígitos y Htitor, AUud Oribafii,*. fulphur vìvum cum melle coito imponilo Aliud Perniones imminentes arcens Atramenti futoriì t Florum mali Punici fativifmgulorum drach. iiij. Ahtm. fcifft. unc.. ilij. Myrrhae , Turis , fmgulorum unc. ij. Cerae unc. iiìj.. Adìp is. futili unc„ vii;. Olà Myrtei quantum fatis eji - Haec ex Amideno aurore . Poli quae referuntur & pemiones. curantia jam eduitos; ex his alia fluida» ali» folidiora- E x fluidis primum eft apud Cèlfum ex multa, calida aqua Coment: um , in qua rapae decoitae lint : aut il ea non- fu n t, aliquae verbenae ex reprimentibus decoitum, vel lenticulae, vel: erui» vel haftulae regiae radicisprobavit Paulus ; fed rapae Fummum perhibuit Aetius. Ex fluidis. epithematis decoitum betarum , quibus alumen iciflum. infufum eli , propofuit Qifcmus. H'oratiaous- ; poli quod fòrnentum cera- liquata Unire convenit , idem ait ; qui addidit cerae & pi ci* refolutae folam. unitionem curarionl vaLuifle , & gluten folutum in aqua liniendo proFmffe ; quod glutini« & cerae linimentum ufui praeFervandi potiiflme conducibile probarim equidem. Sed ex Paulo funi haec j in rapae Fatile radiceli» excavatanr conjicitur cerae fextans, olei lentifcini quantum, fulficit ; coita in du plici vafe ex marina aqua,, aut muría» aut lupinorum decoito , hoc quidenT fuperfùndito ; ceratum vero in rapa liquefaSum frigiduta imponito . A t in exulce raos. perntonibuSy tburisy aluminis fcijfi.y mtmt y refinae , terebinthtnae, fmgulorum par modus y adipe fiutilo diluta inducuntur... Verutn li inflammatio exulceraros permones male, habeat, medicamento utendum hexapharmaco,. quodrecipit olei uncías noyem y adipisy fellis taurini , & fmgulorum libram , argenti fptrnae uncías fex ¿ eolophontae uncías quatuor ; mellis naftas fex. Haec idi y ante quos omnes Diofcoridi comprehenfa funt haecj Tbus cum fililo adipe » aut anferìno impofitum . Pix liquida inuntta ; Acacia ilìita .. Myrtbi femtnis decottum fotu adhibitum Ficus crematae- cum Cerato ìmpofitaf. Cancrorum fluviatiliio» cinis cum decotto melle il¡¡tus ■ r«o»8 Marinus recerts ccncifus , & ìmpofiitus. Ajmime ungulae cinis oleo, maeeratus illi tus Urflnus adeps inunttus Urnbìlici Veneris Jitccus impofltus .

Faporum decoclum fomenti modo „

’ ***

^ •*>* »

Se-

312

AURELIUS

SEVERINUS

Betae decoBum appofltum . Dracunculi majoris folta , ex vino decoBa & impofita. Oleum ex incavata Afohodeli radice decoclum , illitum . Cyclaminis decoBum fotu adhWttum ; quin etiam oleum cum paucd cera in ejus excavata radice fervefablum , illitum. Scilla cremata impofìta . Ranunculi decoclum adhibitum , jirclion ex vino additum. Alumen aqua adfperfum . Ha&enus ex Anazarbaeo Viro multa , polì quae referam experta mihi medicamenta : quae funt ad non ulceratos quidem Perniones, fuffitus « cinnabdre contri to & in ignitos carbones conjeBo , mane., vefperique , ad multos dies , Jub tenfls panniculis accomodate recipiendus : mox ex decoBo cylcamints lotura . Terno ex li quore dejlillato cerne, vel ex hoc fimul , & pomata , tqunBtocum confricata . Ad exulceratos vero , ex eodem oleo cerae , fucco cyclaminis , adipe taurino , <0 pinus efma vel pice 7, -----f colophonia ,, Ceraium1 , fecundum attera , corftBum , De tota Perit, turn* ^ uv» re, /*’ * • ___ __________ 5?- ^ I lO P P lO tT i f a f i c . xiomm inquifitione & curatione lint naec jam latis, De Glanàulis vulgo Thuréis appendicula.. Edicina , ficut Cornelius Celfus ait , in operis fui primordio , nufquant non ell Siquidem etiam imperitiffime gentes herbas , altaque. prompta in auxtli-um vulnerum , morbotumque , noverunt . Itaque foeminae . turn quia peculiar! quodam naturae munere humamtatis, & hofpitaltatis , officus maxime firtt cotnoaratae, turn quia minus curarum habent , atque otio abundant , pleraque obfervare poflunt, ad commentandum a-lioqui non ineptae . Quam Medicinae fpeciem rudern, fcilicet, & ineruditis fuis fenfibus congruentem , aut iplae iibi confinxerunt, àut perperam ab eruditis comprehenfam refervaverunt, oblletr.ces rnaxme, & hae vetulae, quae folertiam aliquam aut aetate, aut Medicorum confue udine, compararunt : quarum rerum exemplis mediocrem numerum exfuperantibus enarrandis ne nimius fim, fuperfedeo * ft memorare non omit cam non effe îem lttim. sentis omnino contemnendam ;,quando Plinius a Lai, Eiephaftti ^SâJpè, obfetriCibus, pleraque deferibere medicamenta, dedignatus non1 ell , l. 28. c. 7. Mar cellus, Imperatoris Theodofii Medicus , etiam ab agreftibus , & piebejis , acce pta remedia fortuita atque fimplicia, quae experiment« probaverant, open, quod ed'dit de Medicanuntis , inferere non erubuit quid, quod audiendos vulgi medentes monnit Hippocrates alicubi technicorum*perum, gynaeciaque plunma ex^foe-

^'ïtaqimTftaé matronae morbum invexerunt T ide, terfrus Tote, ¿ppellatum. Latine folles j propterea, quod tollantur ac tumeant , cujus dimmutivum tonflllae prayflhmia, quae funt in homine, ficut glandulae m fee, cum tumor fauces oMUî a t i quae verba funt Ambrof.i Bergomatis ,» lexica, Sed alii pronuncian-Thurea fortaffe, quod ad thuris grana, figurae, magnitudmifque , fimilrtudo accedit. Sc re autem licet, oboriri vitiofas illas glandules, & ementitos adenas, in artubus, ac praefertim in braçhiis, parte fupina, quae fupra carpum eft, in devaricationinibus tendinum lacertorum . Materies autem eft lenta pituita , quae: , Ux«o a rarefafto prias per calorem corpore, mox fuccedente ingore cogitur & engloba, tar in earn, quam dicunt glandularum , aut granulorum , formam . Has iftae Ik curant, ut obverfo pollice duriter comprimant, fie crebro aflriau fimuntur^^

P E RN I ON I B U S .

513

ipfae, turn ahae, quae fubftant paryfthmiis glandulae , fortafle communicate concalefaitu : ob diverfìonem vero fieri credidit Gulielmus Rondeletius, in l. 2. fiuae nofatheraptae cap, 4. quo loco & ipfe m'orem hunc vulgarem curandarum tonfilarum retulit. £imilis tuberculi meminit Avicenna, Db. 4. fen. 3. tr. 2. cap. 6. cuna ait; generatur in quibufidam membris. apojiema glandulofium , fi cut avellana mix & minus eis; & ejì in Principio talker, quod cum fuper ipfum fit compre[fio, fu* peratur , demde redtt multoties <& multiplicatur , & c. Quod tubenuli genus ab Avicenna memoratami crediderunt aliquì , Joanne Coliaeo relatore , Ganglium • quod tamen notas gangli! vere non habet, ut probat idem Coftaeus ;. verum mea quidem opinione funt notatae glandulae } quas ad fententiam foeminarum vulganum enarravi ; quod confirmatur communitate curationis : etenim , quod attritus auxilium praecipit Avicenna glandules; idem Medicae noftrae faéèitant, -tura quidem tondlas , turn tolles excutiendo : tonfilias quidem rumpunt collo patientis . mira celentate, per utrafque manus circumrotato , brachii vero gianduia* , ante defcriptas, obverfo po lice vehementer proterunt , ut jam expofui. Quae de T hu nts glandults panca, hbentius equidem , in hunc locum retuli , quod complicati folli vacui tati complendae furo an&tn na&us. 1 P Perorano, ac de Abficefifius nomine per nos ufitrpato Comprobafio. Aec ego de exquifitis A&fceffuum generibus Neapoli meditabar , ad ufum ’ & mehorem frugem , rei Medicae Candidatorum in noftra fchola dum umverfam addifcentium, profitentiumque. rem fumrm rum — j gii anti a, regie & adm iniLt ca , Regenns quondam integerrimi Salamancae , ipeftabili pariter vireute fiSif-’ cujus cum aufpicatitlimo nomine fuam denique coronidem n n ll™ m ì u Anno Chritfi trigeiimo primo fupra millefimum S ce n te L u m n ° paS‘ hflabeto • tern Vefuvium vidimus, ac vicina plurima turn rura rum con.fla? ran* terrae motus everfa. » tUm oppida » Vi ‘Sms ac

IV,

Porro, non ¡n L ,„m Hippoirad £ “ "f" f ‘ ' ram late extendere; quanr rem fi uos hoc extreme l^. y ■ ’ nornenclatufe aflenfum , & non fine fruito , c Jnofcet J e S • ^ eXP1]caverl™us , & rite de Ulcere demonftrationem . Scriptum eit commentario'^ pnore? 34. Nifi quis dicat alios quoque morbos eHe Ulcera n ^j ? jTfi^ fir,i ■>P^ticula f : Hic loquendi modus nulla non a b i t a t e p l ^ u Ì l t pT° ^ t mfolens, turn quia paradoxus; praefertim q u i d e n f S w ’ * quia novus * & hominum opinioni confentanea , cunfta prapofuitP ■ f,■ , ipp?cra®er9 . > qui rata ,

■w*-*.

¡a r s ii èiviTmt!ffrfuato

alenus ìgitur , duobus in locis, hujus rei mem;nit & Uhm A r • temperie c. 6. & pattinila Db. de fraEluas ante > i« « ’ r ™ * ■ maequal, tndurum, id eft, perfuafu difficile nominavit HippocSÌk qU° rum pri?re quafi" ro probabile folum, & non nifi cum moderatile • in altero ve~ in .e,°5 quae cationi non omnino confentiant Verum /Ì K ,j ’ qU0,d imt babtle efi) voces duas maxime modificantes interpoli!ir t ? & (^ a m m od o prò*

SSSÙ S^ ^ * mS : r dì,,SoK'

i i S

R r

f f i E

« S

funt,

314

A U R E U U S

S E V E R I N U S

funt, hi admodum probabiliter Ulceribus. adnumerari poffunt : dolor enim & ab evidenti folutione, cum aliqua pars fècatur, extenditur , contunditur ; & ab in temperie fimul eit , cum calori? , aut frigoris , exceffus eamdem capir . E t qua quidem parte a folutione continui dolor eft , liquido confirmatur , morbum om.nem dolorofum. effe de genere Ulceris ; liquiderò omnìs fòlutio continui corporis eft Ulcus , & omnis morbus dolorofus eft foIutio continui . Qua vero parte proficifcitur ab intemperie dolor, fimiliter & de Ulceris eft genere : quandoquidem omnis intemperie?,, five calida, live frìgida, folvit continuum edam : quippe conifa t, calidu-nt fubftantiam folidam penetrare, erodere, incidere, colliquare, mollir e , extenuare, ut 21. & 22. lib. 5. aphor. y frigidum vero turn conftipando, turn introrfum impellendo, nunc quidem exprimere , nunc comprimere potens eft : ut i o . apborifmlibri quinti. Haftenus fi perdolentes morbi fint, monftratum fuit > hos effe Ulcera , fi vero fini indolentes, cum intemperaturam involvant , fimiliter haec habet^ folverc con tinuum.. Quamvis. enim manifeftam continui folutionem haec non adierat , tarnen ratione contemplabilem fine dubio recondit . Ñeque in expofita utraque hypothefi fubeft alia diverfitas, praeterquam latentem hic, evidentem ibi, patitur homo fo lutionem. Effeètum enim intemperamentì Temper adfit oportet , ficut intemperamentum. ipfum adelt; quas obres fint, non fint, morbi doloriteri, protinus erunt de. uicerum. genere.. A liter etiara-, quod ad intemperiem pertinet , confirman poteft eam quaecumque fit, Ulcus eflè propterea, quod fcriptum eft ab eodem Hippocr. libri de ho minis natura, contextu nifi fallor oclavo , fufeitari morbos omnes per Abfcejfionem non confentientis in unitatem & fymmetriam humoris.- difgregationem. interpréta me Profper Martianus,, in adnotationibus. ad 1. de htmoribus.. A d hunc modum. jam vide?,. Hippocrad longe latiifima fignificatione fuiffe Ulcusv Similiter & Abfceffus «narratore Galeno , /. 1. de officina Medici partícula 25. atque abfiedere dièta funt, quaecumque corpore integro cum ali¡3 quidem par-* tibus conjungebantur ; mox adverfa valetudine fuam unitatem & contaètum ami fere r atqui unitas-abeft: omnibus fraèturis , ulceribus , fiftìs ; contufis ; contaitus vero- Abfceffxbus,. finubus, inflationibus,. Tumori bus. T aceo, quod Abfceffus, apud Hippocratem ,. eft omnis emigratici- , feu fcparatio rei cufufpiani ante con,iJtentis : veluti qualitatum, affeétuum,, fpirituum, humoris, carnis, oftìs , & alius cujufque particulàe: quemadmodum- explicavit Joannes Marinellus in commentario. Sed ñeque novum e ft, Tumores ab. Hippocrate- vocatos Abfceffus , qui /. 6. de morb. popuh 2. feil, fub init. notata reliquit haec ; Abfceffus , veluti giandularum tumojres, fignum- quidem funt earum partium, und'e germina haberit, fed & aliarum, maxime vero circa viicera . Sed & Arabes , Barbarique , fcriptores exituras, id qft A b f c e f f u s . dixerunt omnes eruptkmes , quae formis omnibus extimo corpore apparent; & contra, legítimos Abfceffus appellavere communi modo Tumores & ficut ipil, loquuntur r apofiemata, Quare confuía & promifeua, fi recte perfpicis , T umoris & Abfceffus interdiim elt appellano. _ . A t ñeque offendi debebis aequìvoco , multiplicique- , nomine ; quando leger is\ apnd ipfum, Galenum , lib. de tumor, praeternat. Tumoris nomea fuiffe ad fignificando? Abfceffus, empyemata, finus , fiítula? , herpetes , nigrores , phagedaenas , achores-, hernias & peritonaei rupturas. Itemque Cornelius Celfus, lib. 5. rei me dicae, pleraque de tumorum genere miícuit cum- ulceribus :■ ñeque aliter faélitarunt Gabriel Fallopius , in ìibris de tumaribus & ' ulceribus : & multo maxime Philippus Ingraifias, & noviffune Julius Caelàr Arantius, i n o p e r e d e 1 w n o n b u s

prue-

P E R N I O N I B U S .

3*5

praeter naturam. Ex qua una r e , credo equidem , orta eft tam magna perplexitas & ambiguitas de finienda , deligendaque , forma Tumoris apud Hieronymum Fabriciutn , initio libri de Tumoribus . Quid , quod fpectando maxime confilio , neque noftris fermonibus, accommodatum Tumoris erat nomea , quod folum extrinfecus apparentem ac rnaterialem, ut ita dicam, prae fe fert conditionem affé¿tus. Atqui rem nobis fupra commQnem , & vulgatum fcriptorum noftrorum y morem graviffime inftituentibus, recondita Abfceflus forma fuerat exprimenda. Quo loco fubit non aliena quaeftio, & quid aliquem nobis de tumoribus commentarium non reliquerit Hippocrates l qui & de vuln. & ulcer. & iuxatis , & fraftis legaverat. Et ftatuendum eft , duplices omnes a Jfbmmo Praeceptore faétos Abfczffus ; alios a Amplici aftìuxu , alios a tranfrautatione ; ita fere Galenus , com. 2. lib. i. pronbet. text. zt. Judicium autem & mens Hippoeratis ea videtur fuiffe , quod Abfcejfus ab affluxu minoris funt momenti , quam ut fuo calamo traélari debuerint ; quapropter hos fprevit , alteros vero, qui funt metaftafis vi , perpetuo cuna antecedente morbo complexes magnifecit, ac per omnes fuos aegrotos expendit. Primo) quia funt hi vel ad falutis finem vel ad mortem, utpote decretorii, &, piagno cum naturae molimine tentari ibliti. Secundo, ad haec infignis eft his magnitudinis acceflus ; magni autem iìntoportet, ad hos vi & cauffa morbi, tota propemodum abeunte. Tertio, funt ad cavitates partium nobìlium, & ad mtercapedines mufculorum : plurimum autem occupare confueverunt articulos ; quippe qui laxi, cavi, debiles, & ad repellendum invalidi funt. Qtmrto , non raro reveituntur , velut in Ancilla Polematchi , apud eumdem Hippocratem, 2. epul. feti. 2. con/iit. 3. Fine. * j ^ ” ÌOTÌ1qUOd/ UC^ ianu ad alÌOS mor!?os’ fic Avicenna, ¿ 4 3 . trail. 3. c .3, docuit » Ulcera fucceifu akarum aegntudinum effe mala ; quoniam, inquit, natu ra expel! it ad ea refiduum corr-uptionis fuperfluitatum. 4 • ^uod AbfcefHbus plerumque cruditas comes eft: quara doftos nos voluit rdem Hippocrates, l,b 6. eptdem. Ject 1. Jent. 13. tubercoli fotas extumefeentia * L a r T V ln tuè inem9 ^ f^ le fc e n tia , acquali«* maturefcentia , non cirWda> mei‘o''1 * coMracia « » * * > & «

aphor 41. quamquam , ut verum non diffimuietur S .»

i r

1 e“ ’ ut

Fta.

exerckato f u S n e [am oa‘* f * * * ’

L eflor, ad extremam operis clauiulam volpi

I R r

ut poltra^de

t!>

riÀ r-

3i 6

IIAIAAFXONH A OIM Q AH 5 Sett

PESTILENTE, AC PRAEFOCANTE PUEROS , ABSCESSU, D I A T R I B A

S I N G U L A R I S ,

Qttae fecundae buie Editiant novijjime accejjit , formatque , buius de fèleSìii *4 bfceJJibus Opens , L'ibrum O&avum *

EODEM SEVERI NO A U C T O R E , 4 d ingenttum L ettò rem P ra efa tìo . Nter orrmes ammantes, quae a Deo Opt. Max. Conditore pri mo , prodiere , nulla fuit homine vel dignitate celfior , vel am plitudine major » vel formae decore probatior , vel ornamenti! ■ omnibus cumulatior . Argumento eft, quód in humani opificiì creationem , & conformationem , fumtnus ¡Ile Archite&ator in confili«!», operifquc focieratem , Sacrofan&am Trinitatem adhibuerit . Decl'arat autem & praeftantiam procreationis ordo : quippe fuit editus in lucem homo poli cunéla ; ac fi maximum quidpiam & fi«premum , plenis praerogativae numeris, efficiendum fuiflet. Docet & exemplar , ad cujus ideam effornratus. fuit idem: .• quandoquidem eli microcofmuS hic fiilus ad archetypum macrocofmi , in quo coeleftia , terrena, & media , velut in parva pi&urae mappa, inexpficabili prope compendio , continerentur omnia : quo fàihim eft , ut fummae cujùfdam- r e i, divinique miràculi loco fapientes omnes habuerint hominem ; qui folus immortalem Dui portionem obtinuit ; qui rationem, orationem , verfatilem ingenii dexteritatem , futurorum providentiam , focietatem civilem hofpitalitatem , pietatetn , fareftitatem , fidem , & quas nonvirtutes, exercet & colit ? qui principatum in omnia mundi viventia & non viventia, quive imperium pro libitu voluntatis in omnia concreta corpora , divinitus exercet . Cuinam enim motu perpetuo cientur coeli ? cui Luna noitu lucent òt altra ? cui Sol modo accedit, modo recedit, ab Oriente latus ad Occafum ? a polo arei co ad antaréticum, a Capricorno ad arietem , a cancro ad libram ? nimirum inve¿turus temporuro vicilfitudinem , aeftus & frigoris, & horum medias ftationes, lu cem & tenebras, pulchram formarum produftionem , & neceflariam rerum corruptionem . Ad haec, cui tenuis aeris fubftantia fluit refluitque? cui pelagus & flumina pifees alunt ? cui vegetantium tot fpecies, metallorum varietates, beftiarum & jumentorum ordines, ferviunt ? Finiam denique fermonem, fi dixerim Opifìeem mundi iàpientiiCmum, ab omni naturae fàbrica tum demum manum fumrnovifle , ac

DE PESTILENTE AC PRÀEFOCANTE PUEROS ABSCESSU. 317 ac vaeuifle, cutn in medium produèlus eft homo -, perinde ac complementum , abfolutio, & fumma rerum omnium , eveniflet . Verum , en felicitatis humanae lesvitatem ! divino huic Mundi miraculo, rerum omnium ornamento finique Albico Aio uno praevaricatu multi Ai-binde Aafcitati Amt holies, & nulla ex omnibus fuit creator ra , quae velut livore percita, àdverfus unum hominem non exfucgat ac pugnet. Enimvero nofti malignorum Aderum adfpe&us, mffuxus eorumdem noAi ; poAquos obliane , coinquinatus cometis aer ; noxii terrarum halitus ; elementorum tranfeurAis ; pelli lentiarum excurAis ; ftirpium venena ; folfilium mifeelis infeètae aquae ; ferarum morAis ; terrae motus ; infelli venti ; pluviarum madores ; fub fyrio fqualores ; brumae rigore? ; variae dbnique co-rii permutation es , nedunr indies , fed. interdum in horàs, quarum omnium vi & inevitabili infolentia languefcat, & aegrotefeat, diferimen fubeat & oppetat, homo. Quod exitium, & quae mala , ubi humorum quaternio non invexerit , diilìdentium aifidue fub venis praeter haec ex tra ilagnantes ala , velut in lernaea palude, multiplices & horrendas eruptiones , & monAra', producunt, quibus exofam perpetuo vitam-mifer tranfigat homo. Sed innumerabiles alias hominis calamitatcs quis meraoret fatis ? Unam ex tot omnibus commemorabo poti (Amarri , quae dièta nobis elf aut ày%ór>t yet(iiohi(r Ton/illae pejlilentes ; ab aliis vero noAris aut Jlrangulatonus fancium- Affe&us, aut Carbunculus pcftilms , aut Laqueus gutturts ; a plerifque Pafflo angÌHoJh Barbare & infeite : quibufdam aut Ulcus SyriacumArcVàZO , aut Ton/illae Pejltltntes, As tio Amideno. Poflét vero , fiquidem infolentiam & diritatem hujus vitii fpeftes t nominari Dei vindicis ir a , flagellum augefeentis e merito mortalitatis , facra luesr di rum fupplicium, furiale venenum-, perfephones gladius , charontis veilura , lim bus exfaturatus, & aliis ejufmodi notis notari : Enim vero, ex hujus unius pedi» vi , plus millium perceptos de matruum gremiis , de parentum complexibus querimur , quam fuerint in bello Trojano furore gladii iugulati , Porro Deus Opt. Max. antiquitus-indignata* humanae gentis criminibus, hanc aquarum illuvionibusj & ign i, dederat perdendam : nollro vero aevo , me hercules , execrando teterrima!? huic pellilentiae laxas dedit, habenas , ut non facinorofos & perditos, verum innocentillìmos hominum & malefaciendi nefeios, & leeleris puros, pueros, commutatis quafi vicibus, & inverfis, imperfcrutabili certe fato, cunèlos abAimeret & averruncaret. Quod fane malum', durior fit cautibus, faevior hyrcanis tygribusr homo, qui ferio non lugeat, ac totis animi (ènfibus non commiferetur . Theodatus vero, qui commiferatus fiumani tati , miferis tempeAive fuecurrat & opituletur. Utmam igitur liceat quandoque nobis quampiam comminìfià rationem-, quae fu tura fit ufui ; profeclam videlicet ab eo fonte, unde & morbum modo drxi pro fetimi . Porro vel apud Ethnicos exAat, bina Jovi pro pedibus effe dolia , alterum boni condurti , alterum mali. Quoniam igitur , ab jove arbitro rerum expeéfare maturam opern , haud- in no'fra facultate reponere, debemus, anne fubfidmtn: ab ¡pfo defides & ignavi maneamus ? Verum hue nos roonuit alicubi M aro, A li tur vìtìum , vtvhque tegendb . D im mecìicas adhtbere manus ad vulnera Pajlor Abnegai, aut meltora Deos fedet omina pofeens•„ Quamobrem allaboremus , & vires noAras omnes intendamus . Nam fòcientes adjuvat Deus, autore Varrone, Latinorum omniurrr doélìffimo . Sic fortafle 'futururrreR, ut noAris humanitatis miferae promerendke ftudiis adefle velit dignitatum Numen . Age igitur ad rem cominus accedkmus .*• primum autem de praelcnpta nobis lege , ac competenti dèmonlfratiònis modo dicamus . AggreiTurus ad dilputationem' mihi pntnum ipie- praeferibo modum , nec non

Si»

M. A U R E L I U S

SEVERINUS

rationem philofophandi conftituo, qua fines medicos non exorbitem inveftigando, fed intra quos laxitatem omnem inquirendi contineam ; ne quando aliter agens , quam ex munere debeam , minime ipe&antis ad rem officii reprehendar . Quippe ex unaquaque facultate , in qua eft quaeftio, non aliunde ducenda funt argumenca; atque adeo de rebus medicis medice , deque phyficis phyfice difputandum eft, quan tum rei fùbjeétae natura petit , ut haec indagetur , fumendo , fcilicet , non probando . Quid autem ax aliis facultatibus, quae genere non communicant , neque principia habent iyngenea , petantur argumenta ? Porro ., .jnagnus Hippocrat. in l. de principiti leripta reliquit haec initio . Ego ad bitnc ufque fermonem communibus fententiis v.tor, turn aliorum , qui me praecefferunt, turn etiam eis. Neceffe enim eji commune principium fententtis fupponere eum, qui velit hanc de arte medica traclationem cafnponere. Verum de rebus fublimibus , in aere ac coelo , neque opus habeo dicere & c. Qui idem V i r , & libri de natura humana principio, praefatus eft : quicumque de natura humana amplius differente! audire confuevlt , quam e'fus ad M edicinam pertinet, buie commoaum non eji hunc meum fermonem audire . Tertio etiam , in l. de veteri medicina, monuit , oportere arte tradere vulgo nota, yvrorà xiyur To'urm SiifiiWa^ir“• quod & alibi folenne, ac frequens, fummi Diftatoris praeceptum ego ipeétans in hac mea , de pejlilente ac jlrangulante pueros Abfceff'u , dilputatione fervabo . Itaque abftinendum judico Aftronomicis , Metaphificis, Divinis, & hoc omni genere alieno . Quamquam obtrudes fortaffe , quod idem Hippocr. in l. de aere, aquis , & locis ,difertis verbis dixit, fane non minimam partem confette in re •medica confultam Ajirontmiam . Verumtamen quid ipfe fenferit Aftronomiae vocabulo , declaravit protinus, cum .ait ; .quum una cum temporibus & ventriculi in hominibus commutentur. Nimirum Aftronomia .eft Hippocrati , certa ratio mutandarum tempeftatum , a fiderum ortu & occafu , .& a .commotis ventis, & aere inal terato , nafeens 5 non ab aftrorum , ut dicunt, adipeftibus & configurationibus , quae damnata Temper, ut Seneca prodidit in apocolocynthide. Hue quidem cauflarum inveftigatione gaudeant., utanturque, quicumque velint j nos medica tantummodo lance pendemus omnia , quae incidant in ,rem iftam.. Aliud quoque praeferiptum fapientiffimus idem , feu contemplandi , feu feribendi , Dictator impofuit-, libro de camibus ante citato , dicens ; fe thefin aliquant oftenfurum aliorum fententiis in 'hypothefin uti fuetum: quern vulgarem ego morem, ut fervem , neceffe eft , nifi a&utn agere debeam. Quare cum feriptores praeftantiftìmi de hac eadem re pieràque comprehenderint , a conjuuétis jam recepta & vulgata haec , ut xecipiam , fupponens , & non incuicem , jure fiet , quae funt haec . Primum hiftoria mali cum circumftantiis omnibus accurate deferipta , qua monftratur , & ab Anno 1618. erupifle infuetum inter noftras gentes affcftum , qui homines potiffime pueros, extinfto vel praeclufo fpiritu , noviflime interimer e t . Deinde velim apud iftos eofdem au&ores legi , quae praeceflerint conftitutiones, five auftrinae atque humidae ;dive ut aliis placuit , fqualidae & ficcae, pro pter cometas. Video autem plures, & prudentiores, au£tores in priorem acceififle fententiam , quam & ego fequor . Tertio non infumam anxium laborem in declinanda fede affeflus, aut vitto ipfo, eum univerfa deferiptione interni , externique , charafteris , cumque infinitis plane modis & accidentibus ejufdem ; quae res & nulli non compertae funt, & ad ito* machum ufque expofitae, per omnes quos dixi . Verum icontentus ego fola diagraphe veterum auétorum , quae communis ad unguem eft viti® , quod in praciènti vifitu r. Hypotypofis autem morbi noitra efto haec « PARS.

DE PESTILENTE AC PR AEFOCANTE PUEROS ABSCESSU. P A R S .

319

Defcriptoria & Semiotica. Orbo huìc r i Smr, quod Hippocrates primus adftruxit , nos divinum dicere confuevimus, efle nemo dubitavit ad hanc diem five quod Dei proviforis vindìciis immiiTus , ut initio praefad fuimus , five quod aere commumcetur , five quod occultae fit naturae : quae tres effatus divini funt interpretati ones Medicorum communes. Nimirum hunc, An. Chrifii fupra M D C X 1 IX. in noitram gentem ingreffum, antecelfit bourn annua lues ; qua mirum in modum ftrangulati concidebant . Cum enim primum homines inceifit iniqua lues, demirati laris non funt tarn Medici, quam naturae interpretes omnes, immanent turn afficiendi, turn conficiendi, modum. Exilant de hac re propria & peculiaria Araetei Cappadbcis mo numenta; quae , quoniam brevia , compendiofa , luculenta , accommodata , rata , & gravitatem & majeilatem Hippocratis referunt omnia , praeftiterit Temei integra, quam concifa Taepius ac disjefta produci : turn ut antiqua morbi idea-, quantum hodierna coeat , perfpici poilit ; tuna ut Tuo quad rptrorwru ,, & exemplar! norma ad exerci.tationem hanc omnem parato, nobis liceat uti . Interim autem audieris fummum Virum quail vices noitras loquentem , c. 9. /. 1. de cau'fis & fignis rnorborum, in hunc modum verfione Junii Pauli C raffi ; Ulcera tonfiUis fiunt aliqua mitia , familiaria, non laedentia : altqtta aliena, pefiifitrx , necantict . Mitia quidem funt munda exigua , non alto defcendentta ,. non infiammata , dolorem non excitantia „ Pefiifera funt lata , cava, pinguia , quodam concreto immote albo, aut livido, 1tut nigrò , fordentia . Id genus ulcera Aphthae- nuncupantur „ Qjtod fi concreta illa fordes altius defcenderit , affeElus ille Efchara efi ,. atque ita Graece vaca tur , Latins crufia . Crufiam vero circumveniunt rubor excellent , & ' inflammatio & venarum dolor, quemadmodum in carbunculo & exiguae raraeque pufiulae ,. quas Graeci Exanthemata vacant , Orientes , hifqtee aliae fkpervenientes, in unum coalefcunt : atque inde latum ulcus efficitur . Id fi interius in os depafcendo ferpit, ad columdlam ufque pervenit, ipfamqtte exedit, & linguam edam occupat, & gingivas & frena ; id efi , dentium alveolos ; dentefque inde labefaelantur , & denigrefcu n t. In collum etiam phlegmons erumpit ; atque fili , baud ita multis diebus pofi, phlegmone , febribus , foetore , ined'taque , confumpù interetmt. A t fi in peSlus per arteriam id malum invadat , ilio eodem die firangulat . Pulmo enim & cor neque talem odoris foedìtatem, neque ulcera , neque famafa s humores, fufi'ment, fed tuffi: fpirandique difficultas enafcitur. Cauffa malefid i tonfillarum efi frigidorum, afperorum, calidorumy acidorum, adfiringentiumque , devoratio quandoquidem hae partes peclori ad vocem , fpiritumque , edendum infervtunt, & ventri ad alimenti tranfmifftonem , & gulae ad ejufdem devorationem , obhequio funt . Intemis vero partibus fi quod- contìngat incommodum , ventri videlicet, gulae , & peElori r ad ifihmum & tonfillas, & loca ibi pofita mali confenfus & eruiìattones perveniunt . Quapropter pueri ufque ad pubertalem maxime hoc morbo tentantur : praecipue namque puerì multum frigidum aerem infpirant ; quoniam in his plurimum calorie inefi ,, & ad ctbos intemperantes funt & varia concupifcunt , & frigidarn potant & excamdefcentes , acludentes , altius vociferantur. Puellis quoque ufque ad menfituae purgaitonis tempora haec yitia ufitata funt . Regio Aegyptt horum ajfeEluum ptane ¡pe cunia efi; aer enim fpipandoJicctts addacitur varies praeterea ctbos fuggerit. Radices enimy herhae, atque olera, ibi large provettiunt, & acriafemina,& patiocraffa, nipote N ili aqua. tbi vero, Aegypti exhordeo & ex fioribus , fci licet vinaceis, potionesacres conficiunt.Syria quo-

320

M. A U R E L I U S

S E V E R I N U S

ue máxime illa , quae Coele . i. e. cava »ominatur , bujufmodi morbos procreat , Aegyptia, & Syriaca , ulcera id genus appellant. Modus vero mortis quam mifenimus accidit y dolor qiitdem acer & caliaus, qualis in carbúnculo y fpiritv.s vitiatus , exhalant enim maximae putredinis odorem, eumdemque vehementes in pe6lus fpirando' adducunt. Immundi adeo fu n t , ut ñeque fuum ipforum odorem ferre ■ queant . Pallida his , feu I'tvida , facies, fiebres acutae , fitis , ut igne accenfi videantur ■: Potum , veriti dolores , non admittunt : trijlantur enim , cum tonfillae comprimuntur , aut potius in nares refilit . Cumque decumbunt, furgunt , ut fedeant , decubitum non f trentes y quod fi fedent , quiete carentes• iterum decambere coguntur . Piemmque autem recli fiantes obambulant, nam quiefcere nequeunt y folitudincm fugiunt , dolorem Soliere dolore tentantes. Infpiratio magna eft, frigtdum enim aerem ad refrigerationem defiderant y exfipiratio vero parva . Nam veluti igne exujla ulcera cum fint, a calido praeterea fpiritu incenduntur , ranchas adejt, vox nihil fignificat . Atque haec in pejus ruunt , cum fubito in terram collapfos anima deficit. Haec Aretaeus : quae nos quidem, quantum traélatuli brevis anguftia permittit , enar-rare primi experiamur. Exorditur Au&or rijy $puupvriMh niriv (¿iSoi'oy, a difcriminibus tonfillarum , fumma, fcilicet, & prima traélandi omnium hypothefi ; fine qua luce , aut duce, neutiquam bene proceífifTet b Apirot& quad i s u hi!doi<§r dyi/p: Aliqua aliena pejlifera necantia alterum membrum . Finita autem ii reéte diéta percipimus , u traque non 'laedentis dethaiiter uno , & necantis altero, termino . Mitia igitur non laedens genus cite fequitur , utque minime crudum ., fed coétionis particeps eft , a fruélibus & pomis duéla fimilitudine , & vocabulo. Proprie enim , quod co&um & dulce eft guftabili cuiquam, id mice eft pomis, fi .quando diétum eft Poetae , Sunt nobis mitia poma . Vide autem , quae de miti vocula difleruit Ludovicus Duretus. •Jam vero mitiúm claflem & comitatum infra accenfebit Auélor. Interim, ami ce., advertís his traélari , proponive , -tonfiilas eatenus, quatenus ulcerofae vel ul cera funt, haud vero, uti tubercular quippe port unam infiammationem in haec non confidentes pergere confueverunt in ulteriorem AbiceiTum : quinimo, ut in c.q. itb.i.de morb. aout. curat¡one ait; illitiones acrium medicamentorum faciendae funt, •ñeque enim ulcera quiefcunt, ñeque cruftae in fuperficie fiunt, q. d. fed intimis glandulis fami-liaria. Sunt qtlippe tonfillae plerifque inquilina & confuetudinaria , tit puellae cuidam e Caracciolis , & Marchioni Mirabelle , quod fit , fcilicet , propria & privara wapitis & cerebri crafi & conformatione . Quemadmodum enim externo eolio luunt ftrumas; qui compre/fis utrimque temporibus , latís genis, & maxillis, funt homines Harnoldo Villanovano; ka & interno gutture, fub male conítruélo capite, debent incurrere tonfiilas : alii fortaffis autem , quod familiare eft Aretaeo, illud eft , quod fpeélavit Aetius , dicens , aliquando fieri tonfiilas xonfuetis infiammationibus , familiaribus autem tonfillis urnspiporro, refpondentia funt , quae mox fubdidit auélor aliena . (Pejlifera necantia.) Latinis hominibus eadem fere funt haec utraque laxius fci licet ufurpato peftiferi nomine . Verum non ita quidem apud Phyficos & Medicos, qui peftiferi vecem volunt prelfius effe, id quod eft a Pefte : haec vero, quoniam^ non perpetuo necat cunílos, verum hanc plerique féu natura , feu arte praeterfugiunt : ideo^ fubditum aliud , (necantia.) Noto autem gradatim haec propofita aut potius difpofita : quandoquidem ab alieno gvadu ad Feftem k u r, ab hac vero ad interitum. Pergit autem y.v.~a rf> apwripw acepw ieey nofter auélor , exponitque mitium ordinetn , quae funt ( Munda ) id eft , pauca & exfortia fordis , de qua con Jonginque diéturus eft. Attinet autem .hoc ad habitum &. qualitatem . Caere-

rum

DE PESTILENTE AC PRAEFOCANTE PUERGS ABSCESSU, 32r rum quod ad ry'y roaòrma iì r i ero?òr attinet adfcribit & exigua: porroexiliras fi quo in vitio laudabilis eft, in tonfillis, & locis aiioquin iithmi pmpoM^peiStu laudabilis eft cum maxime ; praeterquam , quod exilitas tumoris una prae fé fert vi tti mendicitatem fua natura ; quamquam haud ignoro faepiffime fieri, ut fub pufillulo tubérculo , & vitii cicerculo , latitaverit , & concluía fuerit, vis veneni magna r quam equidem ad creperis micuiam , ferocie diffonantiam , offendi lucuienter in perdolentibus impreffuris condi. /. 4. de recond. Abficefis. nat. refte hoc , inquam t fieri . Verum exilitatem probari per Aretaeum, quae accedat ad puritatem edam, & ad <? ìiuvoXììv % f ìmipctyìav ; ubi videlicet ulcera non lune alte defeendentia ; adde , ncque inflammatione , ñeque dolore feptas ; quibus utrifque affeñibus expertia non iunt tubercula , quae aipbitu minimo ingente™ compleftuntur rcalitiam , & quibus utrifque affeñibus toniillae , vel quae mites fuerant, efterantur. Peftifcra port haec deferibit a latitùdine atque altitudine , escavata, quali dicat per omnes /patii dimenfus extenfa putredinis infrenis depailu , quae nome dicitur Graece , ab auño re noítro paulo poflerius exponenda ; eo quidem futura deterior quo fe in exfangues & fpermaticas partículas , id «fi in ñervos folidos & in mem branas , ne dicam in offa defeenderit. ( Pìngui* ) non natura me hércules, fed putredine , quae in offa defixa haec e« tiam pinguia reddit , auñore Cornelio /. 8. cap. 5. Eft autem ninguitudo iita re voluta fubfiantia per vim caloris extranei . Poftquam enim caliamo Iptpvroy elifit atque exterminavit , vinculo, quod partes exhaufti corporis colligabat, abaño, fecedunt eaedem & nullo praefidio fotae fecedunt in limofam quamdam fubitandam, uae pinguedinem refere ; & refert quidem potiffime pinguedinem colore fubpallio , vel inter pallorem & alborem medio-: fic notar hanc A u ñ o r . ( Concreto quedam humare albo) Quamquam & albo colore , qui minus invifus eit , praetergreffo , in lividum primum , mox in nigrum abit haec fordas , quam malo dapinxi ; peflìma feilieet ulceris forte , quemadmoduin Hipp. /. 2. prorrh. in te 17. nos docuit. ( Id genus ulcerum Aphthae nuncupantur ] Elicit ex diflis aphthae naturam, quali defmierit aphtham ulcus latum , cavum , pingue, ex concremento quodam humoris albi, aut livido, aut nigro , fordefeens. Cui definitioni refragari videtur auñor definitionum medicarum , cui aphtha eft i\xaais mtertíKtei®' ìv sipari yiyvopìvn, òoniroKvfi« Sì «vr» » iXxoxris pàusa nraiSiois . Quae Latinae funt ; Aphtha eji exul ceraría fuperficiaria in ore puerorum . Accidit autem haec fecundum fuperficiem ul cerano maxime pueris. Refragantur, , inquam , ei quod dixit ( cava ) haec , quae Graece funt tonar¿Kat&í r¿¡ tonarokú( u.. Verumtamen ut hunc nodum diffolvas, meminiffe te oportet , quod fermo eft Aretaeo de aphthis peftilentibus & malignis : alteri vero definitori obverfatae funt animo aphthae leviffimae, & nulla cum putrefeentia vel proferpentia conjunñae . Advertís autem , quod Aretaeo genus aphtharum ulcus fait ; definitori vero fecundo exulcerado : diflant autem intervallo non modico r i ìx-/.&, x} txxoens. Nempe exulceratio minime perfeñum ulcus ar guir , ñeque numeris omnibus abfolutum ; quamquam contra eft A etius, qui /. 8. r. 39 - dicens ; porro fi in putredinem aphtha vertatur non commit amplius aphtham eam ajjethonem appellare . Verum hue ego , inquam , ecquis nominum imponendorum inni beat, praefcribatque , rationem? praefertim cum , anxiam nominum curam iapienti viro abundat Galenus quam faepiflime . (Qiiod fi concreta illa fiordes altitts deficenderit, affeBus rile efichara efi, & c. ufique ad exantb. verbum : ) Quomam quidem hanc cruftam carbúnculo comparai A retaeus, delineatam hanc accipe ex uno Cornelio , qui /. 5. „ ¡ medicee cap. 28. TùmJSs quod

■ JZ2

M. A U R E L I U S

S EVERI NUS

quod eft de carbunculo , fcripfit haec . Circaque quafi crufta eft ; eaque infiammatione cìngitur . Neque in eo loco levari cutis poteil , fed inferiori carni quafi adfixa eft . Idque vitium , fubteraciis quafi quibufcfam radicibus, ferpit , interdum celerini, interdum tardius . Supra quoque procedens inalbefcit, dein lividum fit ; circumque exiguae pnftulae oriuntur . Et ft circa flomachum faucefve incidit , f ubito fpiritum faepe elidit. Haec quidem Celfus quorum enarra tionem fi -oapis , hanc in noftro fuper hunc auclorem commentario habebis-. -,'r ( Orienta hifque aline fupervenhntes in unum coalefcunt , atque inde latum ul cus efficitur.) Calore ad putredine» primum agente , concurrences pufiulae coroplures in unum diffolvuntur ; deinde nomen, id eft depaftum inoliente 1'atura ul cus redditur „ (Id ft interim in os depafcendo ferpit ad*cotumeflam & c, ) Nomae fèrinae vi nimirum ; quanj & /. x. de curandis aeutis morbis c. IX. F. defcribit etiam perhaec; quibufdam & coltimeliA ufque ad palati os exfefa eft, quin etiam tonfillae ad bafm ufque & epiglottidae, ac propter cicatrrcem devorare neque folidum quidquam neque lìquidum poterant, fed & ipfurn , quod bibebat, interdum repercuffum hominem fa me necavi t . ( fi 'ti peclus per arteriam id malum evadat ilio eodem die Jlrangulat. ) Pulmo enim & cor neque talem odoris foeditatem, nequae ulcera , neque faniofos humores fuftinent . Haec ab Aretaeo reddita cauffa mortiferae defiillationis. Cui tamcn adverfantur experimenta , quod pulmo quidem vomicas & tubercula diuturna , 8c ufque etiam ulcera fuftineat , peritante vita hominis ad decades- annorum etiam una plures. Cor vero, ut oftendimus hoc eodem opere , vitia pleraque , hoc eft , tu bercula, fcliromata, ulcera, concrementa multigena & horrenda, patrtur y quam quam autem ejus fafli multiplicis plenam & fatisfacientem ibidem expofuerimus rationem ; nihilominus placet magis ea ratio, quam idemmet protulit auitor in l. de curatione acutorum , cap. 9. per haec ; Verum ft ab his , tonftllarum ulceribus pitta,fanies ad interiora deftillet, celeriter partes etiam, ft integrae fin t, ulcerantur, eelerrimaque ulcera interius depafcendo ferpunt , atque hominem perdunt. _(Cauffa ntaleficii tonftllarum eft frigidorum,afperorum,calidorum,acidorumadftringentiumque devoratio ) Aretaeus quidem cauffara maleficii demonftrare volens, pravam viitus rationem compluribus adftruit argutnentis . Cujus univerfae argumentations capita, & propofitiones cum non fint declaratae fatis , neque explicate praefertim fecundum nofiram infcientiae exigentiam, pace graviifimi V ir i , difficile fit attendentibus , aut deprehendere primum , fententiam ipfius, aut vim rationis , atque univerfam demonftrationerrr comprehendere . Itaque ne tanti Viri ieriptis ufi fuerimus gratis: ejus ufuram dare conabimur cum fruilu fic ut aliquando operae pretium fecifle vide amur. Igitur , ut intelligatur Aretaei diflertatio, propoaendum eft ante nobis, ejus propofitum primum , & univerfus progreflus gradatim animo percurrendus. Primum peftilentium tonfillarum vitiofus vi£tus eft cauffa demonftranday fiatueris parifthmia faucefque complexim fumptas pro alibili bus , fimul & fpiritualibus, viis, januam effe plerifque fubeuntibus in corpus , turn egredientibus, fubftamiis, quae nihil quidem exafperando, nil pariter etiam laedunt tranfitu partes, cum vero exafperant & labefaftant, in promptu concitatum tonfillae fenferint ma lum . Atque pleraque funt, quae exafperant, turn quidem per fe particulam, turn internis partibus incommodando j quae turn poftmodum incommoda refundunt in eamdem partem, viciffitudine quadam faita , Exafperant, inquam, alimenta praetereuntia, dum fubeunt in ventriculum, frigida nimirum , afpera , acria , quae vocat calida, acida, adftriugentiaque . Quo facit illud Archigenis, apud Aetium

DE PESTILENTE-AC PRAEFOCANTE PUEROS ABSCESSU. 3 z3 hoc fermone , c. 47. occnkae anginae cauffam efle in quibufdam ñervos , qui ad flomachum feruntur, dum male afficiuntur, & port inferioribus membris , puim*. ni i inquam , & cordi refpirandi principium inflammant ; arteriis vero quas ca rótidas appellant, itemque aliis adjacentibus inde inflammationem trafmittant Cum hoc antem in omnibus aetatibus promifcue fiat, potiífimum in pueris fit faepi'ffimae. qu.bus mfpirandi fngidiffirm aeris ufus multas e ft, ut qui calore multo exaeftuent Demde fuá ipforum vivendi intemperancia & ciborum varietate labefaftantur & corrumpuntur fecci , qui acceflu fuo partes pariter labefa&ant atque corrumpunt £ n t u r qUia

8ldam P° tant ’ qUart° ’ exCandefcentes> & ludcntes , altius voci-

Dixit hoc genus vitio pueros & puellas impúberes obnoxios t mox dicit Se Re&j SV ,m v ,a .no(arn > eidem mal° comparatam eífe propterea, quod mcolis aer fpirando ficcus adducitur. Deinde varietate ciborum , olerum multorum , item variorum feminum id eft, ieguminum , quibus & Alexandras praves gigni fuccos obfervaverat Galenus. Item aquae Niloticae potione crafla • nec non ex hordeo, & vmaceis, confetis potionibus acribus, biliofus creatur faneuisü qui ad toníillas nempe laxas & imbecilles, delatus, has inficit & content facile ’ His fie per nos difpofitis & enucleatis , vides jam, Leélor, tonfiltarum peflilentium binas m univerfum cauflas, five pueris, five certae genti , perpetuas eífe • ?ut exa^eratis, inquam , aut alimenti vitio varíe corruptis , partibus. Itaque caufla t>rimum redditur umverfalis , mox puerilis aetatis & regionum peculiars ™ ? (Modus vero morns quam mtfenimus accidit. ) Sufpendio nimirum 'fimilis & quod non ahter , quam laqueus praefocans interficiat : nam Graeci J S fuf pendía vocaverunt : quae ferme verba funt Aureliani lib. 5. „ M. cap J í nati fi,frChr = exofa ’ . in<3uam > ntoriendi fors , adeo hoc moriendi parare' lo n ñ £ ati iuerunt magnanimi Heroes; apud Homerum , Laodamus ; aoud Virpilmm Aeneas, de quo cecinit Poeta : » aPua VirS‘bum , Extemplo Aeneae folvuntur fr/gore membra Ingemh , & duplices tendeas ad Jidera palmas , i alta voce refere : o terque quaterque beati , Ojas ante ora patnm Troque f u i moentbus alus G onttgit oppetere . 5 Dolor quidem acer & calidas) Incenfivus Avicennae more / t dnfl , r c. i. reftius autem incendiofus ; late undique e x f n i ™ ’ c d parabihs efi aphthis , quas exulcerationes \ ah»n ° fervore > qui mfetis dixit Aetius /. 8. ¿ * 9 . £S’ habentes ** fe quiddam igneae calidita( Spiritas vitiatus ) Dixifiem equidem potius halitus n ut- , , emm máxime putredinis odorem / id quod fit quidem'’ ' Exha!ant verum is foetor uberrime nancifcitrr Ánflan, q ldem certe pefliferu corruptione : S » « funt a t e £ £ ,T « a h L u f f i . ' Z l T “ plrti“ nl « a k » condufae, ,„ a c ta&r t S p S ta S ‘ ‘n ***» ( Eumdemque vehementer in peílus foirandn W 1, w t ^' Ls , vitalifque , praecordiorum natnra nnm 1: f mt' ) L t gaudet porro fpiritatetro & coinquinato trifiatur Tam audf dif 3eris attra^ u : s ‘c contra queaddidit quafi cogi í a S , ' u í í I b u n J ^ p h a f i n Aretaeam ; namattrahit autem abunde in tanto aeílu in m.anm í eit-raío'rdum cogatur attrahere; natura calidiffimi, ut praemonuem dudun? ^ an^ > Faecipue pueri

rummet carniui/foetoíemSfore p S t ^ q ^ ’ qU^ eft .tanta » w nc9«e ipfi fmPmquaates. r e poiIint» í-iq u a n d o igltur gravius lerant ad pro-

S s 2

(Fal

324

( Pallida fa t livida facies) Vitio praecordiis incumbents , a pulmone praefertim, qui de proxima vicinia , qualis ipfe e il, tales & genis refundit adores . ( Febres acutae, jit is , ut igne accenfi videantur. ) Fails comprelfione , & putredine inita , partium refpirationi dicatarum & faape etiam praecordiorum ipforum . Id equidem per initia fieri vid i, rarior autem cauiTbs febres noilro tempo re : quin ut vere dicam , videntur tepetiores, atque ut capite feptimo vocat hie idem auilor ; ignavae , molles nihil proficientes. ( Potum . ) Et hie emphafis etiam eft ; quippe quod maxime avent per fitim , idem per alia incommode refugiunt & exhorrent : adeo preponderant haec incommoda frigidi, humidique , appetentiae. Sunt autem incommode duo graviiiima, ik potu tonfillas comprimente, & eodem per nares a faucibus refluente . ( Cumque decumbunt.) Pergit Emphafis , quod , quum maxime adpetant, & conlulturum fibi credunt componendum corporis modum , hunc experti continuo re_miunt ; atque uno eodemque tempore decubitum cum feflu commutato ; mox feffum cum decubitu commutant ; & rurfus , neutrum experti commodum , reiti deambulant domo , quietem odentes , quae ambulatio offenfa inquies eil continuo. Adeo nullus corporis continendi commodus ufus e ft. ( Solttudinem fugiunt..) Confuetudines hominum confequuntur , in qua cum doloris pars f it , fe folos cernere gravatos, nihilominus hoc dolore priorem dolorem repellere tentant , fed fine fruiru. ( Infpiratio) Magna eft frigidi aeris ufu & inopia; fed nihilominus ample infpirati , non tanta identidem eft refpiratio , q. d. ( ipq*mx.bs yp<e<p»s eft) ingreffus & egreflus ratio par, monftrante Gal. in l. de refpir. at ne refpondet tamen regrefius ingreffui proptera , quod plus attrahunt refrigerandi aeftus ftudio , quam reddere poifint, non reddant autem mali cujufdam fuga & concepts omnino cautela, ne retorrida ulcera retorreant infuper efflatu fervido . ( Raucitas . ) Eft alluvione humoris ( Vox. ) Nihil fignificat , corruptis & perverfis eloquii particulis effeflricibus plerifque , quae funt gargarion . [ Atque haec in pejus ruunt. ] Sic cum ftatus languentis femper in pejus ruat, neque nocentis luis ullus modas fit, peffumdatis & proftratis virtutibus , repente fpiritus deficit miferos . Cappadoci fucceifix feriptor Amidenus , cujus & e re noftra fuerit, pleraque ordine imitata , hue transferri . Cruftoia & peftilentia tonfillarum ulcera ut pluritnum nullo praecedente tonfillarum fluxu incipiunt; aliquando a confuetis fieri inflammationibus maxime efferatis perficiuntur. Fiunt autem frequentilfime pueris, atque etiam aetate jam perfe£tis, maxime his, qui vitiofis humoribus abundant, in h is, quae vere contingere folent peftilentibus conftitutionibus. In pueris vero, oris ulcere , quod aphtham vocant , praecedente omnino perficiuntur . Sunt autem partim alba, maculis fimilia , partim cinereo colore , aut fimilia cruftis, quae ferro inuruntur . Accidit autem aegris iiccitas in transglutiendo , & fuffocatio coacervatim incidit ; maxime quum rubor fubeat mentum , aut ubi haec acrimonia praeterierit . Nom e, quae depafeitur , locos excipit , fucceditque una putrefa£tio. Cui Graecanicae morbi figurae difpar haud eft Italica noftra , nifi quod paulo auilior per fimptomata capitis , quae minime recenfita veteribus hifee feriptoribus vifuntur , non infrequenter in noftris hominibus male affeflispraefertim viris, & foeminis natu jam grandibus . Equidem inter caeteros notavi duos, qui non fine co m ate, ftupore , caribaria, atque aliis hoc genus occubuere. Neque enim faeva P r o

D E P E S T I L E N T E A C

P R A E F O C A N T E P U E R O S ABSCESSU.

3 2.5

ferpina peperei: capiti Medici , credo, quadragenario majoris, cui nomen Philippo Lucano ; eujus & Medicorum fuorum, ut complurium aliorutn, inerriatn non pollato non acculare. Altera fuit Laurentii Pharmacopoei conjux , quae delira per morbum faepe apparuit, morbo comtnortua. Excretiones e naribus coniuetae, pú tridas , pituitofae ichorodis, aliquando cruori commiftae , aliquando dumtaxat ci uentae merae : Qua de re audi nobiles Hiftorias. Puella nubilis in Parthenophylacio Spiritus Sanili , eodem adfectu dire gravata cum exitum e ftrangulatu exfpeftarec, ex fubita haemorrhagia profufiore praefentaneatn opem fenfit ,• poliremo vero ex malo ori venefico fervata , incertum , qua nova morbi w. fuit inopine fublata . Verum ea fortaffe cauffa, quam ab Aeao traditam paulo pollerius exponemus . Interim (ciré licet, unum e tribus pueris, qui pefiime habuit inter caeteros , & nervorum languore reliftum cruiibus adprime imbecìllum , atque oculo ftrabum tranfvoratum , verum fic impedicum a diu praeterito adfeftu , ut vix emollitum humore panem dimitteie valeret . quamquam duriufeulas pañis offas , & folidas molles fabas , ingereret commodiufcule. Quorum duorum paradoxorum fymptomatum , problematunique, rationem, graviifime declaravit Andreas Caefalpìnus m I. 2. controverf. med, c. 13. Referentem hunc quia michi referre non vacar, adi . Quaeadem fanguinis per na res excretions faita puera decenni Joan. Laurentii Boxavo trae filia í alus perfecle reddita eli .• quamquam hie jugularis venae feftione fuerat egregie levatus : obfervata have Mutio Capalbo Medico , qui ad Galenicam medicinam , Hermeticana peritiam belle addidit. Indicant haec porro non obfcure fuperiorem toniìllis loco adfeftam federa, quae cerebrum eli. Cui no trae fuafioni favet Anatome complurium corporum vi morbi cneftoram, in quorum capitibus exfectis reperti grumi fanguinis lato febemate diffufi, fub má ximos finus membranae cralfioris. Obfervationes. Pttedanchnone, in cadavere feptennis pueri Valetudinarii incurabilium diflefto, obfervata 1642. msnfe Novembri . Sterno refoluto & coltis utrifque difleftis, exilitit pulmo latis màculis praelividus & prope niger; auricula cor dis dextra grumis fanguinis plena , venae omnes pulmonis & cordis diftentae, ve na cava inleftu fuo adaperta fanguinem atrum & grumos reddidit, fie & ventriculi abunde faturi fanguine \ in capite una cum facie praetumido {afta diffeftione* reperta ínter c’atem & mufeulos temporarios pituita mucofa citrina, longo ad ma los ufque difeurfu. OiHs trita recluía , venae membranae tenuis diftentae undique fanguine, fie item & omnes finus craflae membranae , fic & rete mirabile ; váfa ad fummum omnia gravida fanguine , qua: cerebri baffo emenfa medullam nutrire fueran: parata . Perveíiigata larynx cruíiacea quadam pituita, facie exteriors con tenta , citra ulceris fpeciem . Mortuus eíl puer o ften n is , feptimo pod die , anhelus & anxius, refto plurimum capite Cubans : mihi quidem angina illa ficca vifa eíi Hippocrate deferipra /. prognoji. com. 13. part. 16. & ab Areteo l. acutorum j de quo fupra . Accedit & quod in duobus filiis Jacobi equitatoris, extra portam Regalem,.. pueris proveftioribus ; 6t in Dionifìo Severino , quinquenni puero , dira lues na res utrafque complevcrit putridis &. praealtis aphthis, quae viru putidifíimo manabant. Quid? quod cum putrilaginem reddere vifae funt nares, ut cerebri fubftantiam retulerint , tritante Joh. Baptifta Ferrarlo, Medico noftrate , ingenii fingularis . Sed & illud filentio non involvendnm , quod etfi Tonftllas pejiUentes , & Ulcus Syriaium , hocce vitii vocitemus ; nihilominus obfervatum eft faepe fupra ftrangulatum , & puris jam ulceribus fubiatos pueros morbo , qui liberi fuerant repu-

reputati. Quintino poft trigmta dies , & quadraginta, jam praerepti morbi furoribus, praeter omnium opmionem , ex imprcvifo funt exftiniti . Adeo fcilicet Jatitans & recondita veneni vis eft . ’ Sed cum his edam morem morbi venemur praecipuum ; eft enim & aliuddifcrimen nobis obfervatum apertis formis , quarum altera eft acuta & ferme furiofa • altera prope fedata & lenta : quas utrafque fortafle déterminât temperatura corpo! ns , humor praevalehs, habitus , fenfus , -mos ; & haec quidem in eadem urbe oppido, pago : caeterum in longinquis & diftltis Jocis. Binos hos duos morbi mo! res defìniverunt, quoque conftitutio & tempus anni , aer , aqua loci , viitus, & caeterae quaedam occafiones , aut cauffae. Acutus quidem morbi mos, & ferventioribus fymptomatis, & febre ipfa , feptus eft , acriori : contra vero, lentus & ferotinus mos fedatioribus, & eft motionibus, tranfcurfibus, ad tempora . Reliquum vero, quod conciratior inflammatione & acrimonia non fit , nihiJominus ñeque fua deficit nocendi vi & virulentia, fi quis fit, qui fiigaciter & oculare dijudicare vitium , per leves fitas converfiones & immutationes, norit. Porro dolor altius nu trir , & tacitam improvidae naturae perniciem ftruit. Ita fit plerumque , u t , puris apparentibus locis ulcerum, & cruftarum , opinionem boni faciens , tamen exfugit vivificum genio neftar, & ceu falfus Dux vitam in praeceps deducit : quern in multis ludificatum iupefiore nos fermone retulimus. Quamquam & in hoc faepe tranfcurfu innocens , & infraudulentus , idem morbus : quam finceritatem etiamnum agnofcere, ac deprehendere , debet is , qui dextre curat ; ne, fufpicione malorum addudius, pleraque faciat, quae fuerant minime facienda ; tarn quidem adverfus creditam vitii vim pugnans chirurgia & medicamentis graviftimis , turn ne natura competenti viftu foveas & laxans, ubi licet. Verum haec ad medendi providentiam, & ad cautiohes, pertinent, de quibus filo loco . His adde per noftros omnes fcriptores obfervatum , naftra magis quam interdiu gravare decumbentes t horum plerofque re£la cervice refpiratum capere , cum patore , ut Scribonius lo quitur , majore narium & didu&ione . Praeterea collum , & glándulas , & per fe iotum extumefcere , quin & ad fuperiorem thoracem excurrere latum oedema. Quae autem in fporade Angina indicium erat boni, extumefcentia , hoc peftilenfis argumentum eft certiffimum, faniem , & cruore confufas puftulas nigras, hoc ilio loco, parvas ; eflymata & puftulae pulicum morfus referentes} lumbricos, vomitus , febrem ; poftque omnia fervatus homo reftat Ianguidus, ftupens, & in multuxn tem pus imbecillis. P

I IL

Dìfqu'ifitaùa caujfarum feu acitologìea .

J Am vero majore labore dire depopulantts affeftus naturam

, ac <r¿ t í h , perveftigemus, de qua re noftri omnes certant, & adhuc fub judice lis eft. Conftitutum eft apud univerfos ab aevo Philofophos, ubi rei cujufpiam eft abdita natura , hanc a fuo proprio, & infeparabiliter aflidente conditione , venandam & cognofcendam effe: hanc unam & fingularem in obfcuris inveftigandam viam effe. Atque fi propofiti mali vel vere proprias, vel proprii locum obtinentes conditiones , acri , mentis indagine perferutemur , facile deprehendemus, & contagiofum , & peftilentem , affeétum hunc effe . Quod autem ad contagium attinet, hoc tura communi omnium confenfu , atque experimento, evincitur , turn etiam comprobatur ratione triplici, a priori nimirum & a pofteriori. Ratio .quidem a priori pau-

D E P E S T i L E N T E A C P R A E F O C A N T E P U E R O S ABS C E S S U .

327

lo pofterius exponetur interim content! fimus a pofteriori ilia, qua docetur , infigm A tetra putredine , feptos morbos omnes contagioios efle. De quorum numero funt expendendae conditiones , quae doitis omnibus, & Hieronymo Fracaftorio , recenfentibus numero funt tres . Prima eft , quod contagium nititur, & fefe promqvet feminariis, quae calida funt , & humidae particulae putres divaporantes a iub;e£to corpore: neque autem, inconfulto , binae iftae ad infeftjonem qualitates conjugari ponuntur . Hnmidum enim partes ejus corporis-, in quo eft , emollit & laxat , ad facilem ftarum feparationem quaft praeparando; calidum' vero furfum attollendo feparat eamdera: quas ob res crafeos totius , -leu miftionis , refolutio fequitur calido innato , innatoque hum-ido , effluentibus. Sic certa- jam eft fe minariorum, duarumque.qualitatum in bis coeuntium , neceflitas . Praeter qualitates autem has primas funt & abac , turn fecundae, turn tertiae , feminariis . Porro compailam admodum miftionem habent, cum qua lentor quidam glutinofus conjunflus eft, & turn lentor tenuis, acrifque vis putredinis unius minifterio profefta. Qua quidem acrimonia ac tenuitate fubftantiae fit , ut ifthaec feminaria fa cile penetrare , propagarique , polfmt in aliena corporis . Penetrationis autem mo di funt tres» Unus per vim analogiae;fecundus per attra&ionem aeris,five infpirationem ; tertius per arteriarum & venarum- dilatationem, quern dicunt tranfpiraturp. Secunda feminariomtn proprietas eft, quod in conftituta., certaque , fubjech > nutum quemdim & propenfonem habent , quae diita Graecis analogia eft . Flaec autem eft multiplex, & fecundum fuperiora genera , mediafque fpecies, & fecundum infimas etiam nimirum nunc ad arbores & ad fata , nunc ad certas animantium fpecies, & ad hominem- fpeftat; & ex humana fpecie partim ad fexus , partim ad aetates, partim ad certos humores, &. ad certa membra occupanda , natu ral! ter cumparata eft. Tert'ia feminariorum proprietas eft , quod fordidam , conclufamque y putredinem habent. Sordidam intellige , in qua non fuperficialis , fed profunda , & fecundum totum , fit putrefaftio evaporatioque corporis putreicentis . Conclufam autem dico* non abeuntibus a corpore , quae evaporant, fed fefe agitantibus & fervefcentibus intime. Cujus quidem rei^caufla eft lentor & tenacitas materiae putrefcentis, qut lentor adhaefu firmo non finit quidpiam extra m ittv. Huftemis de contagii complexu & propriis conditionibus ; nunc ad peftilentem morbi condittonem , brevibus enarrandam , accedo . Atque haec etiam plana eft per defimtionem a probatiflimis auttoribus traditam , & fub tribus, ut vocant» additamentis comprehenfam ; quorum prima eft epidemiae mentio; fecunda, putre fcentis aens ambientis ; tertia, funefti exitus a malignitate. Haec, inquam , om nia iublunt in propofito malo, quare jam pejiilens idem fit oportet . Quibus jam conftantibus , accedo propius ad rei caput, Sc primum ad morbi procreationem ; & quoniam , inquam:, monftratum e ft, luem per analogiam ad aetatem, ad certas partes, certofque humores, fpiritu attraaos , infinuari ; die» T analogiam fpeffare ad puerorura naturam , ad fanguinem crudum , &

efle viden‘tur0miC“ a ’ HaeC fingUk accommodata & Propria peftilenti malo noftro in ctm l0SA n lUif emr acI £lief rUm T ,K“ n lon§a obfervatione certa eft; ratio vera lidum & humidiim 0e^ e ’ utr comParaci Pneri ^ > propter excedens caPiendam J .r<;mPeraturam ’ niI™ um » ad putredinem & ad peftem conciI 1! ' 3115 n0taVlt ’ quam m,axime accommodatam. An vero huic S f e l l r r •PUen ? ? ■ « naturalera ^Potentiam, obiiftendi cauifts iftis rwficis? praeditt uobecillo, tenero, laxo, fpongiofo, corpore, & muito

fakeet

328

M. A U R E L I U S

S E V E R I N U S

to maxime cerebro. A n fit inordinati viihis & vitae cauifa ? qua fubinde fanguis redundat crudus , atque adeo coinquinatus hie & impurus fit paratior ad putredinem, & exinde ad luem recipiandam . Quo loco dicam tempeftive de analogia , quam lues haec habet ad eumdem , -crudum , coinquinatumque , fanguinem , Ana logia , inquam , non aloga , id eft , Irrationalis, fed certe confentanea : quandoquidem in habentia fymbolum facilis eft tranfitus . Atqui habent haec fymbolum, eminaria fciiicet calida & humida, in fanguinem item calidum & humidum , & impura in impurum . Reftat exponenda analogia, peculiarem libi vindicans -partem , neceflaria quadam lege praeferiptam, ut difertiflime demonftravit G. Fallopius , l. de morbo gallico c. 36. quae , mea quidem opinione, cerebrum eft his arguments . Nam eo prinrnm fuppofito, quod probatiifimorum omnium aniiorum confenfus docuit , contagium ed diftans , atque oronem peftilentiam , communicari per aerem coinquinatum : porro aer Hippoc. /. de morbo [acro , primum admittitur a cerebro , relinquens in ipfo fuum ipfius vigorem : fi enim , inquit, in corpus primo adveniret , & pofterius in cerebrum, dignatione aut judicio in carnibus & venis relifìa ; ad cerebrum calidior -jam exiitens perveniret , & non finccrus ac purus, fed admixto humore a carnibus & fanguine. Haec ille: quibus accedit, quod cerebrum ad patiendum , & ad fuicipiendum , maxime imbecillum & minime obfiftens , molle, fciiicet laxum , ac praefertim humidum , glutinofum , eft ; quod unice facit ad concipiendam labem humidam & glutinofam . Ad haec cerebrum eft glandulae confimslis , nifi nos fallar Hippoc. /. de glanduUs ». 7. atque glandulas apprime corripit peftilentia : nimirum parotidas, alas, inguina , quod experimenfo quotidiano docemur . Poftremo conftat fanguinem foedum , putridum , putidemque , tnanare fub ifta lue de naribus, & vocém rancidam ex his prodire : quod partim humorem , ut dixi , crudum , partim affe&am fedem , oftendit. Atque haec de generatione fint fetis . Quae cum demonftrare vdluerim , naturalibus addu&is cauifis mamfeftariis, non eft tamen , quod occultae morbi formae fuerit oblitus . Generation^ nunc modus traifandus fequitur , qui fic habet . Deduilus aer putris per canales priorum finuum cerebri , pervenit ad retiformem plexum arteriarum & venarum . Ibi primum corrupto fanguine mox fccedit , & penetrai corpus cerebri ■: quod corruptum reftat a poftremo contagio , quo tempore confummatur flatus & forma , five idea, morbi. Haec enim, incjuam , fphacelifmus eft, & corruptio cerebri , -ex qua deinde fequuntur affeiius alii , ac iymptomata omnia. Quod corruptio autern fic cerebri, ne quid te moveat, audi Hippocratem , qui /. 2. de morb'ts ». 1. Comimpitur, ait , cerebrum, cv.m ant nimium calefaBum, aut perfrigeratum,-biliofimi,aut pitu.itofv.m^plus fohto failum fuerit. Et de coach pag. 177. col. 1. cerebro corrupto alii in tribus dtebus, alii in Jepreyn moriun tar y hos vero fi effugerint, fervantur . Cujus eft fimilis fententia, in aph. 51. Z.7» quo loco Galenus corruptionem non accipit vulgati modo ; fed ut docet MarinelKus , nativi calotis oxfolutionem a materia praevalente . Ad quam quidem ojfinionem accedimus , non mirabile fie t, quod morbi quidam & laefiones cerebri non confequuntur perpetuo , ut apoplexia , catalepfis, & caeterae paffiones ; quae obveniunt fecundum nerves, & finus duftufque , cerebri. Haec aboquin pallio nt fecundum cerebri fubftantiam aequaliter ; quemadmodmodum autern ab he&ica febre non agnofeitur dolor, aut alteratio aliqua praecellens : & fine his etiam ad mortem itur fic , & in re noftra non eft cerebro praecellens officialis aliqua laeik>, praefertim exordio , fed conciufa ilia & profunda labes, .cujus memoriam an-

DE PESTILENTE AC PRAEFOCANTE PUEROS ABSCESSU.

te fecimus ; tacito quodam exit io perdit omnem ejufdem crafin, quae dum fiunt f communicatur & fubjeftis partibus vitium , id e ll, vicinae tracheae , pulmonibus, ac fubinde cordi. Poliremo, quibus omnibus ordine propofitis, facile patet natura affeitus univerfa; facilifque etiam fit inventio definitions; quae fuerit , lì placet, haec. Morbus hic, quocumque tandem nomine indicetur, nominandus autem faci le a promptiore fymptomate Tonfillae crufiofae, eji fideratio cerebri pefiilens, contagiofa, a leminariis impenfe puqridis, delatis cum aere per ventos praefertim auitrales, ad glanduloias puerorum partes analogia. Ex qua definitone feu mavis defcriptione , & ex qua priore noitra enarratone , fubinde comprehenfae funt & cauffae omnes, praeter unam finalem , quae medica in contemplatone non exilât. Formalis, inquam , cauffa eli fideratio pellilens, contagiofa . Etficiens vero feminaria impenfe putrida , delata cum aere per ventos auílrales . Materia vero fideratonis funt humores leu fucci pendentes, ut Aretaeus vocat , intra corpus fubjeitum puerorum ; & fanguis eorum crudus , pelli maxime obnoxius & accommodatus ; propter earn, quae commemorata jam fu it. Poffunt & facile per haec enodarï problemata quam plurima ad fingulas omnes cauflas, & ad generationem , gcnera ri on ifqne modem, attinentia ; quae problemata, propofiti noilri non eli, hoc tem pore explicare . Interim tarnen non oblici caeterarum difiputationum, quae cum hac epidemia coire fuient ; harem quaedam intra nos faepe , aliae & longe plurimae funt extra nos politae, quae potiifimum etiam a noitris omnibus fiunt commemoratae “Illarum, intra .......... nos exilant ■ .......... J ,xquae ................................- ,, aliae rpermanentes, ' - * ' “ “ “ - ' “ - ' - ’ j aliae lmobiles. u v iu in . , . xHarum x « u rn I I <1 A IAII .1 . M1,4» I -kl« -V« / — -1 ^ ¿ ik k IX. kd ¿ .« *« f* C exempla apud Aretaeum I. t. de acutts ojfeclionibus cap. g. fuerit fortafie , quod puellis , ufque ad menllruae purgationis tempora , haec vitia ufitata funt. Earum vero, quae in nobis funt permanentium, exemplofunt, endemicae tonfillae ; quae, Aetio auilore , in Tetrab. 2. ferm. 4. c. 45. frequentiffime infiammationem incurrunt ; calidi & humidi cum fine earum loci . Item quod hac affeilione corripiuntur fic maxime, qui plurimo abundant fanguine , ac pueri , utpote crafin teneram habentes . Tertio , quod a confuetis fieri inthmmationibus , maxime efferatis, producuntur peilileates tonfillae. Ita quidem , lai bini feriptores, quibus non addimus aliam a njallo notatam, fed a natura ipfa dare docente dièlatrm : quae cauffa ell prava capitis conllitutio . Nimirum cum exiilente magna capitis prominentia poitica , deeft antica , cum corapreifis tempore lateribus ac fyncipitei quibus meatibus coarclatis, cum non habeat effluxum humor per tranfitus & emiffaria anteriora recurrere cogitur in poieriora , Sì ad glandulam pituitari am, unde vitium in fau ces traducitur demum. Ad haec ell debihtas capitis nativa, his praefertim pueris quibus dim manierane inconfultae futurae , & incommiflae comraiffurae . Infuper ell tmpuntas corporis & adhaefus fuperliuitatum pinnarum , à parentibus relièdarum ; quae fuperfluitates educuntur maxime per exanthemata variolarum & mcrbillorum Horum igitur mexpurgatae materiae, & adhuc fotae corpore , nonnihil adjuvant hoc morbi genus, de qua in nollra Paedarthrocace fufe traditum eft Adjuvat & cachexia, five femme parentum, five lade nutricis, induita: cum hac autem deprehenfa velun & corpora languidis vifeeribus inilrufla , quae dièta funt fiv ^ m L Ì ilfc c Adjuvat & cacochymia. Ad fummam, debilitas S i S bS Ì Ì 2 ftÌri?rae&??in,- ,Uae ? Pr°Pterea » « vetulis parentibus geniti interne K ! « , ^ P1rPtlC1S ’ ■ rf eumatlcls > Podagricis , cachefticis , &c. Quas mefervandos^ S ? “ ’ ^ T * m& cer? nom ’ difcreverit profeto difficilirum difcrimin 1uS ' E 9 u}d™ , quod ad me attinet, maximum iliohujus phyfiognomiae ufum indies medendo naètus fum. His ad% Z ? & tm ofos’ & *mbus vitiata Pars eit ^ I lla r u m , ab alio vitio fuit: 1 0m’ L T t ut

33°

M. A U R E L I U S

S E V E R I N U S

ut aphthia, ulcere columellae , carie Syphilia &c. Succedunt extra nos cauffae, e quibus una fuum eft fidus coelefte , quod aftronomi taurum rtatuunt, dominans huic parti peculiariter , infenfum pro tempore. Secunda cauffa eft regio calida & humida, meridionalis, ventis perflata auftralibus & calidioribus. Quod miris confirmatur experimentis. Nimirum Hifpania , primum adnotantibus fuae gentis fcriptoribus, primo & do&iffimo Johan. Alfonfo Fonfeca, mox etiam Andrea Tamajo , in tratlatu de Garotillo , q. d. de Jlrangulante funiculo per veclen intorto, pri— ma fuit quae mali vim hujus acerbe fentiit : pofthaec Melita , Sicilia , Sardinia, Hydruntum , A p ulia, Calabria , Latium tota denique ditio Neapolitana, cui poll annos viginti duos, mordicus fic adhaeret, ut plerique credant, poft longa etiam fecula non abfceffuram luem. Quod autem ad ventos attinet meridionales, quia Jues haec per intervalla , perque ftata tempora , infurgit , obfervatum a nobis eft fub auftrinis conftitutionibus ejus maxima faevitiam praevalere. Ad has, cauffae aliae funt, ut Araeteo placuit, refrigerationes magis , exuftiones minus, plagae frigidae, potus, ebrietates , faturitates, & mala a refpiratione prodeuntia . A b A etio vero nominantur , & tempeftas frigida, rigidaque, fervidae & aeftuofae fuccedens . Ita quidem ille , quibus equidem addo, venatus matutini, pernoftatio fub d io , praefertim fub Lunae radiis; ventofa & frigida, aquofa paluftris, hofpitatio; fungorum abliguritio. Poft haec viilus ratio eft ; de qua ficut jam legimus, Aretaeus: Addunt & Spagyrici, e quorum numero primus Theophraftus eft , /. z. Cbirurg. Magrt. cap. i. fub F. exmajore mundo in minorem deduflam prunellas cauffam fuo ipforum fermone vulgatam , quae eft arfenicum & realgar refolutam; de qua re lege Chtrurg. Spag. S. i. cap. 9. Johan. Petr. Fabri, Do£t. ipii Medi ci , Philochymici praeclari. Caeterum funt aliae cauffae a principibus noftris fcriptoribus aflignatae , mali gna inquam & epidemica deftillatio ; quam nitrofam voluiffe Hippocratem, certa fuadet conje£lura, de cujus ufu & atrocia vide /. 1. epidem feel. 7. & enarratorem Galenum . Videtur & alia cauffa produ&a a Theophrafto , qui cum conltituerit tree Peftis ideas, unam a refoluto fale arfenicali , a quo eft Pejtis commnniter diila $ aliam a fale ogertino, i. e. autipigmento , cujus vitio fit Pleuritic peJlifera ; tertiam a fale vitriolato , per quam eft Prunella , fic iftam definivit, quod fit pafflo principalis cum paroxyfmo proprio, exijiens in caloribus, ducens originem ex falibus vitriolatis. Ad hanc autem Prunellam cum maxime analoga fit noftra paedanchone , haec fimiliter ut prunella cauffam agnofeet fal vitriolatum , extra regionem, propter fubdlitatem de fua tefta , alias ab Iliado refolutam , ut in fragment tis c. proprio p. 306. quae fragmeata fee videas compendii , noferi gratia, Lc£lor.

I V.

Praefagitoria , E D jam tempus,ut cautiones aliquot & judicia le&iora proponamus. Qua in re mutuabor, quae tradiderit Cappadoxoraculum primum l.i. acutorum cap. 7. T u mor , foras in fublime elatus , a pulmonis inflammatione liberat: intus vero abditus, anginam patientlbus perniciofum malum eft. Quamquam autem id de confuetudinaria non peftilenti angina prolatum fit ; nihilominus ad peftilentem transferri quid vetat ? Quidve etiam ve ta t, ut illud , quod capitis principio propofuit, hue transferamus ? Anginae , quae, comprefiis & fubmiffis parifthmio adjacencibus partibus, id eft , lingua, gurgulione, palatOj fed interius comprefiione major«,

DE PESTILENTE AC PR AEFOCANTE PUEROS ABSCESSU. 33 r inflammatione , & ftrangulatu , fit , quam celerrime fuccurrendum ; quod hacae* grotantes celerrime rapiantur . Audi vero Coelium Aurelianum, acut. morb. 1. q. c. 2. fi pejus increverit , linguae ultra dentes ad exteriora prolapfio ; ariditas fi ve ficcitas faucium ; art'culorum gelidus torpor ; pulfus celer , denfus ; jacendi difficultas , & magis in fupino fcfiemate , vel in latere ; frequens etiam fedendi. cupiditas , item loquutio non articulata , fed confufa , atque cum dolore . A t fi in exitiurA paffio coeperit ferri , livor vultus , vocis amputatio , gutturis atque peitoris ftridor , & recurfio five recurfus poti liquoris , pulfus defe&io , quam Graeci aatpuy^lav vocant , & quibufdam caninus vocis fonitus, quibufdam orisfpumatio : tunc etiam ncceffario mortis effeitus: . Nunc autem ex Aerio judicia & cautiones audi , dicente , c. 4 (56. p. 482. Sur.t quibus etiam corroduntur gurguliones , atque ubi diutius perftiterunt, ulcerationes & in profundum proferpferinr, cicatrice jam induila adftri&iorem vocem edunt , refleititurque ipfis potus in ipfas nares . Nam & ego puellam novi, quae port quadragefimum tandem diem confumpta eft , cum fe jam a morbo recolligeret . Verum ad feptimum ufque diem plnrimi periclitantur . Concordat Aretaeus /. 1. de cur. acu't. morb. c. 9. p. 80. Jam autem quae antehac propofuerat idem Aetius , referre non gravabor : funt autem haec . Febrium quoque curam habere convenit ; vehetfientes enim incidere folent , atque in repurgandis , explanandifque ulceribus , maxime follicitum efle . Convulfionem enim infantes plurimi paifi funt in ulcerum repurgatione : aliqui vero , via transglutiendi exficcata , funt ftrangulati. Admonuit autem & de metaftafi advertenda funefta idem auftor , r. 47. F . quae eft haec . Valde autetn tnagna follicitudine & contentione opus eft , etiam turn , cum malum remitters videtur . Etenim ea , quae jam ex profundo corpore circa fauces attrafla funt , ex improvifo in pulmonem transferuntur , fi negligantur , atque ita repente mors aegro mfertur . Verum eadem ulcera cum modo memoratis , aut cum compluribus lpforum , mala ; & praeterea , fi cum infigni putredine , putore , nigrore , peffima : facile pafiio haec ex occafione parva recurrit. Aural./, i n . c. m . R e cidiva autem inftammatio fub hoc modo malum , quod fe prodit turn experiment to . Verum turn teftimonio Avicennae , qui l. 4. fen. 2. tr. 1. c. 20. Pejor, ait, f read,va S cu)us rei rationem reddit , r. 25. dicens , quod recidrna jua virtute debilt . Contra vero tonfillarum ulcera citra puftulam albam . nigram putredmem , putorem , febrem , difpnoeam , oedema , faJutaria. Hunc & ufque etiam ad taedium , & diffidentiam , durare probatiffimis medicamentis naftatam , & fedulo provifam , foedam & tetram efcharam , malum : cito & quibufque lemifimis medicament«, gargarifmis & contraftibus diflblvi era s ' 11 Tefnfrnnmftb & mell° nbus. ae§n rebl* ■ praefertim , fi non recurrat ea dem . Keip ratum hommi extenuan remitti , naribus elatis trahi ner has w m forbile , e| pot,bile . ad U rsu la,» m o p p rM “ S L K S geftum & appetitum alimenti prorfus abjici , tumorem ab altera ad alteram auriS S S c o n r a l ; am e S m V ne ’ frigefcere exteme ’ c°rde doibre , nullifcumque Vi Um V1S°rem ° mnem abfumi> ora atque et?am poffunt*huic3praefenfimi m!3narr^f ’ ** antU^l!s : antccedente fermone tradita ,

Tt »

PARS

33*

M. A U R E L I U S P

S E V E R I N U S R

•

lndicattonum invent oria . A E C de extends internifque cauffis , de jud-iciis , deque univeria affedfus perveftigatione ac dignotione , jam ad fatis : quare jam ad folemnem atque expetitatn ufu curationem aggrediamur- . Quae noftra medendi ratio , tametfi piurimum a vulgata diffenferit, nihilominus rationi atque experiment probatior, non dubito , apparebit . Cujus has funto fundamenta . I. Morbus hie nos oppugnat pravitate , non plenitudinis exceflu; ergo remediis pravitati obfiftentihus abigendus . Alexipharmacis quippe , quae vitii vim ex adverfo frangunt. Quoniam autem humores puerorum corporibus mail fubfunt •, hi propugnandi funt catardticis ; quorum , Audkore Galeno , com. 12. lib. 1. aph. proprium eft, fuccos malos a bonis fecernere. II. Verum , quia fordes putrefeentium humorum denia nimis , & alte haerens, eft fubftantia j. exegit haec catardiicorum vim valenter commoventem , & de partibus omnibus extraheatem , & tarn inquam , ex inferioribus , tarn ex fuperiorib'us. III. Quoniam autem morbus cacoethes eft , ne tranfeurrat malitia , nulla pla ne mora differendum eft catardlicum ; verum continental’ exhibandum. IV . A t quia afftuxus ifte fanguinis in cerebri menibranas , ex proprio & peculiari fuo remedio tollitur , quae fanguinis eft detradkio , haec eciam eft adminiftranda. V. Verum quia afflnxus hie proparas eft , fitque ad partem principem ; haec confertim eft providenda , levandaque , primordio , quae primordio fanguinis hoc accurfu gravatur . Etenim indiget , Aurelianus ait paifio repentina fanguinis detradlione , ob celerrimum laxamentum. V I. Quoniam autem mora diu tradla perrculum- eft , ne continuo praegravatur eo confluxu \ baud eft e partibus longinquis avocandus fanguis per venas pedum' & manuum , fed a parte viciniore > quae jugulum- eft ; adeoque ex jugulari ve na , quae cito , & abunde , & efficaciter , exhaurire fanguinem. proftuentem va let , interceptione & avocatione quadam fiidfca . Confirmatur & ea infuper rado ne phkbotome hraec turn propter antedidtam adjuvandi vim , turn quia caeterat* • phlebotoraae & vifae funt per vigennalia amplius. fpatia nil juvafle ; ac praeterea nocent , quia calorem nativum & vires mol Hum alioquin puerorum diilipant & «vertunt Satius ergo per unam & efftcacem , quam per multas & inefficaces , imo nocentes, fieri evacuationem . Efficax, inquam, adeo eft phlebotome jugularis, nt miraculo leva Re tres pueros Laurentii Bozavotiae , carpentarii Neapolitan! » pone forum chaEitatis , vifa fuerit noviifime Mutio Capalbo , Medico probatiifimo Neapolitano. Praeter autem experimenta y & rationes mod» recenfitas funt & teftimoniopri* snorum rei medicae auStorum , qui , turn ad perniciofos omnes pectoris & capi tis morbus profligandos confidentiffime defeenderunt ad hujus venae- fedHonem ,tum etiam praecife medentes hu'ic affedtui praevocanti , turn Arabes & Arabiltae , turn Latini , turn Graeci primi ordinis, fecundi , tercii ; ufque etiam Aegyptii noftro aevo , noverunt hujus praefidii praeftantiam- ; dedudto fortafie more ac difciplina ex primo Hippocrate , quemadmodura opinatus eft Profper Alpinus , in tomo prijoq de medic* Aegypt, atque etiam ejus gent is efle fidem certiftimam retulit mihi

DEPESTILENTE AC PRAEFOCANTE PUEROS ABSCESSU.

335

Joannes Veslingius , rei Botanicae & Anatomicae Patavii Praele&or eximius, qui & ad ea loca diu peregrinatus eft, & nationis linguam adeptus . Praeter hos autem favere fententiae noftrae videtur , & inopinato , Theophraftus , qui , Chi na giae mmoris l. 3. c. 15. quod eft de Alcola , monuit haec .• Venarum duSlusatque meatus defieclendi funt per tranfverfum fecundum regionem , & poftmodum hoc ungiiento fuerit inv.ngendum , alias frujlra curabitur. Realgar!s praeparati , Sued Chelidonti q. f . M . /. Unguentum. V II. Ad haec autem , quoniam excutienda , & effundenda , modis omnibus , eft malignitas , humoribus , ichoribufve , putridis & corruptis, turn per peftilentia feminaria , turn per pravam vivendi rationem , induita ; & quoniam via nul la potior quam per halitum & per fudores .• eapropter fudorifica, & perhabitum corporis divaporantia , funt adminiftranda continuo , donee vis morbi finiatur . Qtianto autem haec gratiora, praviora mole, tenuiora, vividiora, eo meliora. T a lem, putes necefle eft, Aquam terrae Sanftae, per Martinum Rulandum feliciter adminiftratam , in Cent. 4. Curat. 41. item deco&um Cardui benedi&i , ad lib. dimid. V III. Caeterum & ulcus privatis iuis medicamentis tra&andum &percurandum eft . E t quia cacoethe eft , cavendum eft omni ftudio , ne proferpat , neve , ut auftores duo nos monuere , deftillet in fubjeilas partes : quandoquidem inde graviffimum fuffocandi periculum . Quoniam igitur tumores omnes malefici , feribeutium omnium praecepto , fcarificatu maxime caftigantur j equidem fcarificandae iunt & Tonfillae , cum ¿'accuto in prax. med. & cum mercato in tonfillis", cutn Carnevali , neotericorum doftiffimo, dicerem & urendas , fi vel puerilis importunitas , vel neceifariorum protervia , concedat . Nam nil putredini repugnantius igne : quod autem Aretaeus refragatus vidaatur , declam fe inficiatum propter ifthmum . p. 50. P A R T I C U L A

VI .

Curatoria. IC eodem , quem ante prodtlximus , ordine cun&a perficiemus . Primo qui dem , quacumque fe hora morbus prodiderit , aut fui fufpicionem fecerit non obfervabirtius centra catardicum . Sufpiciónettì autem fi principio fue iimus accenni , per ea , quae confequuntur indicia , comprehendehius bequitur autem eos , qui paffione tentantur , querela fine ulla catione , acqui difficili* motus collo & guttuns fubdolens faucìum fenfus , cum afperitate fenfibi Jis , item difficulfas tranfvorandi liquoris foliti , falivamm more collegi ; tam fpi A VG UC .imPediment,um .v tumque obftantis craffioris humoris . Verba fun 9. <iynancke.s V . ertK)n^ramas , quae communia videri poflunt k l jam angmae pcftilenfis . Haec igitur , ubi cognoveris, aut fimi cules i n ! pa-ms -ehrn Aquam bmeAtBam Mar<™ Ritilaudi , Medicarne her an n aran S , ^ mmi » com™emoratam ab eo Centnt. 2. Cur. 62. cujus Aqua revelara & ri.' V 9u^mvls a^ aHôre.l^° diligenter omnes celata , nulliunquar diffondi j01 êrvaâ » nih'lomitìuS D E O Opt. Max. qui bona omnia vu iit Stili, m - I ,emum certiflimis conjefturis , & nobis etiam agnita , qua ' na e J pelluc}(lum , conttitum > cura pad nitri purgati modo confi1 grt~

334

M. A U R E L I U S

S E V E R I N U S

gratum , ( hepar antimonii vocant ) in aquam puram , quantum digito lato fuperet pulverem , conjeStum & agitatum fmitur , ufque dum inclarefcat aqua . Haec •vafe reclinato leniter abjiratla , aut per fpongiolam abforpta , <& in alios ufus fervata : pulvis refiduus exfccatus denuo in aquam cardui benedicli conjicitur, & toto die fmitur, & inde' data accepta aqua, unciae triente vel quadrante datur,]lomacho, cibis degravato . Brevi corpus ¿vwfov d, jtsr« 5«/ expurgabit moderate , nec cum aliqua naturae noxa . Affimilis eft cal’tx Hermetice paratus ex vino diluto infufo , quern quanto cumfruilu quotidie praebeam , Neapoli fama eft jam- vulgata : approbatum etiam a Rulando , Cent. 27. Curat. <528. Interim paratis ad rem gargarifmis refrigerantibus,& adftringentihus, faepe fauces, quae revomitiones fenferint a£iiuendae . Gargarifmata autem fuerint haec principio , quae _ Aquae Plantaginis & aquae Nucum viridium txtiUatarum , ana lib. (2. Acet. rof. unc. (2 M. Hoc faepenumero , din, notluque , gargarifatum capiet aegrotus, Poftridie per clyfmum alvo exonerata ianguis de vena jugulari fubtrahitor ad ft. unius quadrantem aut trientcm , ufque ad femiifim : aut eo demum modo * quern poflit homo ferre . Deje&um nerope virium & vigoris nativi nolimus. Porro quod nos monuit Aetius hoc eodem fermone c. 47. licet in anginae non peftilentis cura praefcriptum non pigebit adfcribere . Curandum etiam , ut modicafiat diduSlio venae . Nam quum in aliis , turn in rmgnis venae dedu&ionibus acervarim animi defeifus irruit : neque tatnen anguftiorem facere venae incifionem conv e n it, ne fanguis velut percoletur , & craftior ejus pars intus remaneat ; quae cauffa hujus affeftionis exiftit. . . . Si in tonfillis acri veftigatu perfpei^s , quid difpliceat , aut putre , aut fordidum , aut prave coloratum patet , tumidum impenfe aut habitu quocunque malo circumfeptum : utrafque lentus non fueris acuto icalpro perpungere , nimirum ut quidquid in fe contineant virulenti , revomant ac deponant ; quae poftea quam cruorem virofum , fatifque , reddiderunt , pblegmate vitrioli, vel aqua nucumJttllatitia , funt eluendae . Tertium hoc opus dextre aggreffus efto . Cum quocommemorari licet , & fimile fcarificatus auxilium , quern fecundo & tertio debemus non folum gutturi vel tonfillarum vicinitati , quern Graeci Anthereom vocant, & nervis majoribus cervicis , quos rhorrcts appellant , fed etiam occipitio , & palis, & interfcapuleo , quod Graeci ¡¿irdippiivor appellant , & peftori , verba funt praecinentis Aureliani , in c. 3. p. 168. Per nervos autem iitum intellige , non par tem perpungendam. _ Opus aliquanto fubtilius fuerit unum quodpiam, quod complectatur fudorificum iimul & alexipharmacum , ac plurima quoque parte fuperfluitates per halitum divaporans . Triplici huic operi unice accomodatum Bezoart 'tcum metallicum , quod parare docuit Jofephus Quercetanus , in Pharmacopoea dogmaticorum rejlituta , a xv. ad xxi. granula , cum aqua Cardui benediiti in calido, vel conclavi , velaeftuario , decumbenti praehendum; quod Bezoarticum mane ac vefperi offerendum, ad fudorem quidem evocandum feme! , fi bis inaniendum corpus verearis . Caeterum alio tempore ad tutandum a vi venenata hominem & roborandum . Frequentius autem utaris licet , atque etiamnum tantifper dum fraita vis vita videatur . •Mira quippe noftra & Jofephi Donzelli , Jatropharmacopoei noftra in civitate folexriffimi, funt experiments, quod vel condanaatos jam aegrotos fublevet & confirmee

DE PESTILENTE AC PRAEFOCA'NTE PUEROS ABSCESSU. 33$ Rocce getius Bezoartici: quodipfum Scinfantibus & laélantibus ex laéleipfovel jufcuio exhibet commode granorum v. vel vj. quemadmodum & anitnalis Bezoartici , pondo : cotnmodum , inquam , infantibus , tum quatenus aphthae, rum quatenus inimicae lui contranitatur . Veruni cum ulceris cauffa adminiftratur , aptius tu rhodomelite , vel infuf. rof. excipitor , tenam fanbiam in aqua potabili ad urte. v. tnifeuit Martinus Rulandus , cent. 4. curat. 41. quod tamen medicamenti genus ai fe non expofitum , fed fub velo repofitum incompertutn eil nobis , nifi divinantes velimus effe apparatum quempiam , & uti dicam eviratum Stibii , qui fit igne in ipfum , & commixtum nìtrum, faepìus immiffo, quod Antimonium Diaphoreticura Herffiaticae fcholae viri vocarunt . Ufus eft autem alias aqua cardui btnedi&i t cujus & fai Rhodofiagmate , vel conferva quacumque alia , commixtum efficaciui eft . Verum de fudorificis nos fufe in diatetico Chirurgico noftro differuimus. Reftat minifterium cürandorum ulcerum malignorum , quo minus partim coiiftat ufu medicamentorum benefacientium , plurimum officientium nihil , ac tum omnino adverfantium vi morbi cum confulcntium naturae partis ; conftatque fimul ufu rnanus etiamnum beneficae . De quibus quidem manus officiis] ex cautelis diilum jam fuit , de medicamentis vero inter praefìdia. Sunt Cucurbitttlae a nullo non auélore probatae . Verum enim vero locorum fitus , & morbi tempus cum primis & attente funt difeernenda : ineunte quippe aut progrediente ufus eft alius , quam in progreffu & confirmato afteciu . Sub progreffo enim facile judìcarim effe de fupemis ad inferna trahendum , ac traftorias cucúrbitas imponendas : irruente vero ad fupera fanguinis copia , de inferioribus ad fuperiora difponendas eafdem arbitror cum Aedo ; qui , ex Aretaeo , praecipue cucurbita primum infra umbilicum adhibeatur, mox ad latera , dorfurnque , & fcapulas; in admotione vero ex fupernis locis deorfum rrahatur : fentio que cum his , qui apud Aurelianum primo quidem inguinibus, tum praecordiis , tum fupra mammas cum fcarificatione , de hinc gutturi atque collo ejufque partibus voluerunt Infigendas . Jam vero cum mammas dico , & alas adjicio , per quas cum reptitet axillarts vena, de hujus ipfius deduéìuconfcendentem iànguinem plurimum utile fuerit retrahere . Illud porro crediderim indicaffe Hippocratem ipfum , cum in l. 1 1. de mork. cucúrbitas mammis agglutinandas fanciebat : eftque hunc fortaffe fecutus Aretaeus , qui egregium dici t Medicum , qui cucurbita affixa malurn in pueris detrahit , aut ftnapim offibus pefforis accommodat. Cucurbitulas fequitur adjumentum a Coelio Aureliano propoiìtum , qui ait : & pallio perfeverarit , atque aeger ad perferendam curationem fuerit mollis , utfcrxi cufpide metu le contmgi prohibeat , fanguifugas, quas Graeci bàellas appellane, apponemus , ut perfetta , fanguifugarum vulneratione rapta , cucurbitae detraèho compleatur. Quoniam autem finapt mentio modo fafta eft , memini nunc ejus diverfivi, feu derivativi , praeiìdii cujufpiam ab Aretaeo propofid, quod eft ; fi partibus juxta maxi lias , quam cavitatulam auriculae interpretor , lactinas auriutn dixit Aurelia» ñus imponeos finapt Medicus ulceret difflationem moliatur . Quem ufum , ac fortalhs etiam Aretaei placitum, acute videntes Hifpani Medici , Madritenfes apud ni r^arn Tamarium in libro de Gamillo , c. 3. fecus utramque auriculam imponere confueverunt bafilici cerati tantillum cum cantharidibus tritis commixtum . rae tantiihmum etiam , licet acerbum , invalefcente inflammatione praeiìdium eit vmculum , Aretaeo autore , injiciendum , fupra talos & genua . Optima quom 2 A ^ - a n<M a rUpra brachialia verfus c«bitos , & fupra cubitos , verfus hume ros aa.tr^cta : quarum vim curo expenderixuus , certe peregregiam & eificacero aeili-

3 3 6

A U R E L I U S

S E V E R I N U S

aeftimaverimus adjunfli doloris in fpiritus ad fe fanguinem , & hutnores omnes ; & ichores , attrahentem : quare hac retrafta undique materia , atque hue conver ts liquoribus corporis , eximitur multo fanguine locus phlegmone correptus , atque adeo flacceicit & confidet plurima parte , quod opus vinculi adftriitu fuerat quaefitum. Hujufmodi quoquo pailo & dolorificae fricationes fuerunt, & hae , quarummeminit Symphorianus Campegius /. 3. praxeos mediate c .i. lie ajens : Ejl ingenium vulgare cum fricatione compreffiva faEla , in parte fylvefilri brachiorum prope j lin'duram mantis , ubi inveniuntur quidam pared admodum nervi , qui tamdiu fricantur , quoufque videantur deleta : quod fieri non potejl abfque dolore , & fic cum dolor's aivertunt , Approbavit & hanc revellendi rationem Guil. Rondelet. in lib, meth. curat, l. 2. c. 2. Hujus fem e generis funt fetacea fub inion defixa , quae Medici quipiam Hifpani , Madritenfes , teftante Andrea Tamario , ad patriam hanc luem elevandam ufu probarunt . Id vero haud probarim equidem , nifi poll; exailo tempore fluxionum & inflammationum : fed neque etiam hoc tempore , quo minus neceffarium videtur . Satius autem exiftimaverim , id remedii genus aifigi fub axillis , non igne tamen , fed fealpro ancipiti adunco , cranfoifis acutis per digitos fublatae particulis. Idem Symphorianus , eodem ipfo loco propofuit & alia-n divertendi rationen , quae fit per aquam calidam , in qua detenta extrema corporis membra, contineati manu , confricantur. Inter haec filenda nobis aut medentibus omittenda non funt clyfmata five enemata difta , de quibus velim accipias , quae feite prodidit Aurelianus diiertis hifee fuis verbis: A t f i venter ojficium non agnoverit , etiam c!/filerc utemur , injicientes aquam calidam cum oleo nunc folum , nunc admixto melle : etenim , fury gens ex ijto liquore vaporatio colla laxat tumentia , & egefilus venter facilia facit fpiramenta , non folum fynanchicis , fed etiam hominibus fanis. Manens enim alienitas , hoc eft , excrementorum aliena & fuperliua faex gravat •, atque exprelfione quadam acerrimas facit corporis exhalationes , quibus tumentia provocentur , caput impletur. Auxilium funt medicamenta in fun&ione medica duplicia , id eft , partim folida , partim fluida , ex quibus conftantur & mifta . Sub fluidis autem comprehendas licet & vaporabilia cujufque generis ; capias omnia ; fugienda funt , inquit Caelius , quae ufque ad fenfum veniunt mordicationis . Siquidem, tumoribusprovocatis , fluor quoque humorum craffefcit . E folidis funt pulveres , qv.i per fifilulam calamaceam , arundineam , fambuceam , metallicam , immififiles fpiritu infufflato j de quibus Aetius fern, citato , c. 46. Hujus generis funt , tritus fin us ca ms ojfibus pajli , item lupi j cinis pullorum hirundinum terrejlrium , cochlearum riudarum , Galeno Ckelcitis ; fa l Armoniacus Alexandra Benediito ; fa l prunellae Theophrafto , Rulando , Mullero ; fa l fuliginis , eupatorii , plantaginis , hyperici , perficariae , afari , fyderitis , Fido Jufto Reineccero, atque ex aliis arte paratis ; aut ex herbis , herbarumque partibus ; ut glandis , rhots , antherarum, olivae frondium contritis , de quibus maxime Jatronices tom. x. fuo loco . E fluidis, fpiritus calcanthi , fulphuris , nitri , falis vel per fe cum pura , exiguntur , vel fuccis , ferapiis , decoftis aquis , commifti . Quamvis autem ol. OH Myfocbymici, exhorrent quidam , in hoc uno continenter adquieturos certus fum . Quamquam & A . Caefalpinus in arte medica , & L. Quertaeus in hoc etiam approbarunt : dat & cum aqua foliorum quercus Evonymus part, 2. tb, 378. Ruland. cent. 4. cur.

DE PESTILENTE AC PRAEFOCANTE PUEROS ABSCESSU. 337 cur. 34. 0 1 eo ligni Heraclii , ad coiluendas crebro fauces , & partem omnem affeftam ufus eft falutarie Ruland., Cent. 111. cur. 90. Si Cent. v n . curat. 92. Si Cent. v n i . curat. 9. Succedunt , e quibus prima eft aqua extraElionis auri, aqua juglandurn , commendata per Alexium Pedemontanum ; atque etiam in potum per Evonymum Phiiiatrum parte prime tbefauri p. 6, Hie autem Sc l. 2. qua de 0jeo iaudavit & hoc , quod $ . Aquae nrdentis unc. j. Aq. Scabiof. / . i . Ex hoc madida lintea externis applicentur , faepius iterando , fpatìo trium horarum praeftat juvamentum . Aquam cardai benedirti perfaepe ufitatam Martino R i o lan do leges , cancroram cinere infeélam aquam,mox percolatane & calefaétanj^-gargarifatu commodam lie perhibet Aetius , ut per hanc crafla educi multa , ac reievjri confeftim aegrum teftificetur . Ex omnibus mihi ufu confuetum , & frugiferum , expertum eft balfamum Arfenici ,* cum fale nitro & tartaro deflagrati , & multotiesaqua copiofa abititi ; quemadmodum a Philippo Mullero provide apparatum leges : quam materiem approbtflfe vifus eft Theophraftus l. de apojlem. c, 1 5. quod idem cum conf feorzonerae /crup. /?. voratam falutarem comperi faepe. Haec jam plurima medicamentorum & genera , & fpecies , & modos , cuvnprotulerim ,• illud mihi video reliquum , ut admoneam demum Auditorem meum , haec aut ejufmodi alia diligenda , adhibenda , mifeenda , temperanda , gargarifmata , collyria , delinilus , intinilus , pulvifculos , vaporatus , fuffitus , Sc alias quafcumque raedicaminum formas languentium viribus , aetate , fenfu , pro morbi vi & pertinacia , ulcerarti puritate aut impuntate , colore vivido , emortuo 5 fic & pro putredini modo , pro cruftulae adhaefu , refixu , facili recidiva, pro modis aliis , quae quidem lìngula nobis difficile deferibi , ab aifeffore Medico difeemi facile queunt . Alteram adnotabo , quod Cataplafmata non adlcripfi p ro pterea , quod in hoc anginae genere praefertim primum funt nervoia ; deinde huvnida corpora poflunt putridum hoc vitium fovere , monente vel ipfo Hipp. /. de Me dico . Tertio , multa in his refte adminiftrandis requiritiir fedulitas , & providentia, ne turn longiore hac vitiofi corporis contage , turn corruptibili fuo iplòrum 'vitio abalienata , rancorem aut acorem concipiant ; quod non paucae often fae , ac detri mento foret ulceribus , ut monuit Caelius /. 3.de acutis c. 3. p. 164. Poftremum ordine , fed ufu primum , remedium eft v'tElus ratio : quam fieri poteft maxime tenuis , & praeparca . Sic igitur Alexander Trallianus in lìb. 4. calce , vittu utantur aegri omnium mulfa aquofa , quae univerfa praejlare pote/i ; nempe extenuare & purgare , partim etiam per urinas , panini per ventrem. A certìo die etiam cremar ptifanae offerendus , qui & ipfe omnem facultatem obtinet : quippe abitergit , incidit * nutrit ? & inflammationum fervorem refrigerare poteft* A t inflammatione jam extenuata , & moderatone faóla , neceffe eli'lutea ovomm moli,dima , non autem multa exhibere . Nam , copiofo alimento , ftatim angufta premuntur , & rurfus ftrangulata periclitantur : quare inflammatio ut magnum rnalum m his vitan debet : non emra-tantum ex parciifimo cibo quantum a copioiiore periclitantur. Sed & media perpetua vifi funt nulli non fanati. Nimirum Alex. JJened. I. 7. de cur. morb. c. 19. narravit de fynanchio , qui cifra fanguinis rmilionem inedia plunum dierum lanatus eft , quia fanguis alimentum col-pori fubmirultravit. Ego vero Severinus novi puellam undecim annorum natam , quae cum nullis vel ci bis , vel potibus,per parifthmiorum obturatum uti poffet , &o£tiduo majorem «o-irwr ( mediaci ) paffa , non aliis medicaments reftituta eli: quaedeTom‘ Vv cimo

33 s

A U R E L I U S

S E V E R I N U S

cimo fexto aetatis fuae anno nupta , geminos mares pepcrit viventes, nuncutrofque filios , cui Gratiae Feulae nomen. Hisde curatione fie di£tis mihi nemovitiodet velim,quod adangmamhanc pejiilentem pleraque quae Veteres ad non peftilentem curahdam praeceperint , detorta traduxerim . Nimirum facile deponent accufationem 5 fiquidetn audierint Arataeum in lib.i.de curatione acutorum c. 7. de peftilentium in faucibus morborum curatione dicentem haec : Horum vitiorum curatto cum aliis tonftllarum affeBibus , qua com munis , qua propria . In inflammatione & jlrdngulatu , & purgatio per clyjieres , venae feBio , irrigationes , njtaptafmata , fotus t deligationes , cucurbitae , omnia ¿emum tadem atque in his conveniunt. .

P A R T I C U L A

V II.

Satisfacloria. Unc , quae dilatae fuerant in locum commodiorcm ambiguitates , ab aliis omnibus expediti expediamus . Difficile fit plerifque , quod caput & cere brum propriam morbi fedem fecerimus , quae cenfenda potius fuerat internus tho rax ; qui febrili malignitati , aeriae peftilentiae , & fymptomatum affinitate ac luralitate , videtur capise morbi hofpes accomodatior . Atqui caput ab hisomnius , quae retuli , longe alienum apparet , nec fymptomata fua exhibet , nifi raro . Verum enimvero , fi rc£le rem aeftimaveris , ac profunde perfpexeris , non aliam fane , quam cerebrum dixeris morbi domicilium . Nam quod plerofque fuos affeilus oftendit thorax maturius , id fit loci inrolerantia , fubftantiae tenuitate , & fun&ionum acrimonia : qualia non funt quidem cerebro , quod citra nervos & ventriculos eft hebes , & obftupidum , utpote , quod frigidum & humidum, craffae fubftantiae & vifcidae , concrementum fomni fedes , cordi ¿rrirpotpov , & pituitae plurimae conceptaculum ; quare defluxibus frequentibus & catarrhis obnoaium . Quae fua craft ac fyftaii fit , ut hofpitetur aequius mala , diutiufque ferat habitu , praefertim exteriore . Quin & interiore concameratu duodeviginti aquae concretae libras Colonienfes , quae viginti quatuor forent ex noftris , fuftinuifle puerum hydrocephalo languentem teftatus fuerit , qui mortuum infecuit Guil. Fabric. Hildanus , Cent. 1. obferv. Ckirurg. c. 12. Quid ? quod & excifis ce rebri fegmentis vixifle homines , turn ipfe Hildanus , turn Jacobus a Carpo , at que alii probata fide auftores , perhibuere . Qua conftanti fua hebetudine, ut ad rem redeam , fufceptum aerem pravum , qui per nares perque palatum delatus fuerit , admittens facile non remittit , ncque vincit aut diffipat , fed acervat in fefe volens libenfque ; cum vero per cauffas exteriores humoribus & fuperftuitatibus gravatur , non obfiftit , fed circa fe retinet non gravate , etfi gravatum. Tea fit demum, ut in horas labefa&atum labem mali concipiat , & ut dixerat Hippo crates, , corrumpatur : hoc eft , everfa temperatura in alienum modum tranfmutetur , qui fphacelos alias appellatur . Atque illud quidem fub longiore morbo accidit . Caeterum, in breviore brevius etiam venenis vis vigoris fui numeros abfolvit , nihil refragante cerebri obtufitate , vel fungea fubftantia : triveneficae quippe peftilentiae.

Quod non mortale reftjlit.

Quamquam autem multae & magnae demonftraricn.’S proferantur , deobfeptis , de

DE PESTILENTE AC PRAEFOCANTE PUEROS ABSCESSU. 339 de vltiatis , de corruptis , fpiritui deftinatis vifceribus ; haec quidem omnia pofle fieri , ac interdum faòla non inficior : poffunt enim haec Tub atroci peftilentia , fub immani veneno pura , intaminata , integra fé meri ? Peflum quidem i.i pefìilentibus eu'nt omnia : verutn quod erigo & fcaturi go malorum per cerebri fit vitium , longe plura nos evincunt perfuafionre momenta , quatn quae producuntur ab advefiàe opinionis amicis . Proteilo tam ìnfolens , tam enormis , tara abdica forma haec eli affettionis , ut non inepte etiam plerique profiteantur , fèbrem ma lignarci , quae fepta fuo viru ile in hominis perniciem , ut fufé deferiptum eft , faHfiit, Alii niailgnàm reneni facultatem, quae per abolita feminaria in Ipiritusjiofiros, & corpore , aere attratta eft , & varie didufta , fuo modo ; vel prout partes primo , aut fecutido , receperint & viam concefferint ; fic has ordine , vel potius fine ordine , apprehendere , laedereque -, & quia partes debiies , laxae , molles , frigidae, immobiles, adenofae, minime refillunt, & facile cedent : hae propterea prima; corripiuntur , mox afiac atque alìae juxta modum , quo plus aut minus pertraht fe fihunt , aut obluttantur . Tamen plurimae conteruntur & corrumpuntur , do nee ventura fuerit ad praecordia , quae maxime omnium vigent , & ad ipi'am regiam cordis , qua contatta demum & mala affetta perirat animai. Sunt hae quidem & fimiles omnes fententiae non improbabiles, nec impune rcjiciendae , praefertim in re tam occulta , quam eft peftilentia . Ita provìfori Deq phceat , quandoque , aut malum avertere , aut mentes noftras medentium illu minare ; quatenus & indmam morbi formarti agnofeere , & fuam huic medelam , quadrate , adaptare potes fiteus . Cui fic titubantis hominis , ut confirmetur, nec vinci ie finat argumento , ita refponderim , S’phacelum huic morbo terminum &. confummationem effe Ubi , feilieet , natura . v e l ars , fui utriufque ope , & auxihis , hanc contranitenti morbo non antevertat , atque praecludat , feilieet in contrariumambaeparatae funt. Verum quum uterque conatus naturae , inquam ,& artis evicerint illa crifibus, fudoribus ,eruptionibus,haemorrhagiis ; haec vomitibus dejettionibus inanitionibus & abftrattionibus ; fic retrolabens labes hominis vitae con cediti ipfa . Porro , fic comparata funt pleraque venenata e naturae morbi , & fiphyliis , noftro aevo adhuc permanens , ut nifi effluvium quaqua nancifcantur, ad abfolutionem provetta utraque mortales perdant. Qui fphacelos cum morbo effentialis a nobis cum ftatuatur , & illud propterea fiet multis difficile, quomodo fub corruptorio affettu cuntti prorfus nonmoriantur fed hi qurdem jugulentur , hi velut praeripiantur orco. * Alia difficultas eft , quod torpefeentem & defidem adeo cerebri naturam fecerimus , quae , cabrarla per rttum percuffa , fi fanguis fuper aut infra membranas iuttundatur , cruoribus vel tantillum innatante fic aegre fert , ut obruatur conti nuo dolori bus , vigiliis , phremtide , febre , vomitibus , convulfionibus , ervfipeians he , ut plerumque non levata ope magiftra fatum oppetat fuum aeger » Vefo fto S Ì eildem noftra /q u am ad tulio nani de angue bifido flagello/» , diuturno cordis hofpite , fubiecimus • docenvel exigua , partibus noftri corporis praecipuis filata , e veftigio tollant hominem : earumdem vero partrum abfceffus atque ulcera diutius ae~ grotantes trahant . Vide & in hanc rem Fortunati Fidelis nem contemplaitonts medicee , capite pofiremo , deferiptam Jam autem , quia mentio incidit fanguinis , quaefiverit oportune quifpiam, unÌ 'a a V ’ fiat lftaeàdern fanSuinis “ -5 Quibus utrifque quaef?tis o c c ^ o , ^ o d ad locum , nude fluat , dicens, illuni effe mea featentia furculos rami juVv gu-

340

M. A U R E L I U S

S EVERI NUS

gularis intemae protenfos & pfotra&os fie , ut in venute abeant membranae te mi ioris ; eflundendi autem fanguinis rationem <§c modum effe hunc ; quod offarida nimia plenitudine vafa jugularìa ( qui tnos eid & ufus expultricis facultatis , & ni£lus humorum alte aggetdorum ) refunduntur haec in furculos minores. Si autem in mínimos , qui cum capere tandem immoderationem humorisnon poflent , dildra£h atque didu&a revomunt circa fe fluorem fuperfiuum , & inde eduftus hie idagnat , frigefaédus & grumefaidus fubinde ■ A d haec haefitabunt etiam inexperti & pavidi quidam confuetorum tantum rituum amici , non aflentientes medicamentis per fuperiora purgantibus , fed negantes per affeédam quod magis exafperari poffit, humores malos pertrahendo . Veruna tamen non ego refponderim his , quod Aurelius Celfus /. 4 - i l . ad linguae resoiutionem curandaio crebris utitur vomitorfis : fed in hac ìpfa caulTa dico non noidram hanc folum fententiam , ñeque noftra emetica noxam filatura faucibus ; quin etiam hìsfupra quam tedi [lima y.ùro catartica bene fattura . Quod TpeSat ad Tuffragantes & aufpices : Aetius eid unus qui dicto hb. c. 57. difertis verhis proteffus eld haec; maximum autem remedium, inqutt Archigenes, purgano frequentwr ex,fiat pe»pbarmica fortiera , & vomì tus , a rad,c,bus , per mtercallafiuficepn Et infernos : mirum in modum autem efficax efi , quod ex elaterio confiat , & oclaobolon appel la ta . Elaterii aereólas 11. /puma* nttu obelos tres ; fiynapis drach. j. haec m aqua diluta in 080 catapatia informo , maneque duo tantumdemque vefipert , e x òl io Furaat cairn citra molefiiam fiuperne ahquamdju quidem permanent C fiotvens His vero , qui robujtiores funi , pojt trtum dterum ¡panimi rurfius exhtbeo . Surxt autem haec orttepnoeis > anhelofis & aegre ip.rantibus .propaliti ; quod fi ve ils ad anginam diftata vomitoria ; idem ipk cap. 47. Anhigeyiis remedium , quo. liter inquit , ad occultas anginas , mucablitter ettam condurti anhelofis . Eiatent oboli’dim,dium , fpumae nitri obelos tres , finap drach. , cantere cura aqua & mforma . Movct autem vornium elaterhm. aim oleo aut melle ir,t u r n C" pemttffiuw ^ Ítfq u id e m ilfe,qut & port multas ibidem propofitas formas vomitoriorum prodidit & fiiud Marttfeai , quod & ad opertas & mam fellas anginas prodeid . Praatx v. * inquit , mercedem, ¿leris ufii drach.

x i-T .

A trament, fiutone drach« xi i l » Myrrhce drachrn. fi Elaterii drach. j. Spurnae Nitri[ drach. Fellis Taurini drach. iiipv . . . . Fscme Melle & cttm pinnula quam penitifiìme ìlline . Tta quidem m capite rfta , Verum i» antecedente v j. multo luculentius fcriptum reliquie •• ut,ha et,am bis I I , \a , ame vomitoriam vim obtinent , maxime dits, qu,bus gravitata ¡enfiaseli ca vZ nm haeret : quae confirmât , & aliis qu.bufdam exper,mentis , quae lubdid t ibidem Àuftor Haec Aetius & antiqu i alti . Qui bus fidi non acqiuefcentes fòrùffe producent , quod nihilominus oblaedentur hae partes tranfitu bfiioforum , & orrupcorum humorum . Verum o imprudentes , ergo praeiliterit , inquam , affervari biliofos & cor^uptos humores in ltoraacho & h'fce locis,. e proxitna vieima , unde fit Anath/miafis , edaci Temei Anne ^ i h s Are oraculum , qui vos monuit , e gula , & partibus alias , retundi malum m parfith mia ? Si qùis vero difplicens fenfus ex rendis adhaeierit faucibus has utiq^^çehic protiaus gargariimate fublui i quecnadiuodum & offeaia^ dcjetlioiubus

DE PESTILENTE AC PR AEFOCANTE PUEROS ASSCESSU . 34t ftìna clyfmis idoneis abibrguatur ; aut laceffitus calapptiis acribus ventricular , jufcalo aut apozemare fuaviore relfauratur . Sic nihil fit noxac refiduum , &multum Vomitorii emolumentum . Acceifit & in Veterani fententiam Symphorianus Campegius , /. 3. med. praxeos >c. i. Item Amatus Lufitanus , Cent. 7. car. 90. atque edam Martinus Rulland, cent. 11. cur. 62. Haftenus jam excuffimus oftendicula Vomitoriorum. Altera nunc controverfia na~ {citar de phlebotome iugulari , quam .nedum non profuturatn y ve rum edam obfuturam, adilruunt nonnulli,quod ad fupremas partes ‘.fq&ai phlebotome advocatura fit fanguinem potius,quam avocatura y propterea, quod rapi eo fanguineift credant, unde fciffura fa&a promanet idem. Veruna lìbere fatear pigere me labòris in re patente, rum fecundum experiraenta, camfecundum placìta ClariiTimorum Autorum, .qui & nihil improbarunt hocce praefjdii genus,gtiingulariter edam approbarunt ; non improbarunt , neque inhibuerunt , exordio faciendum ; quia , quod velini homines idi , primo revullbriam in pedibus & brachìis inftituendam , mox de proxìmis vafibus evacuandam , ìllud ncque Avicenna fer’vavit , qui lib. 3. /. 9. tr. 1. c. n . ait , & non pofponatur phlebotomia: venae , quae eli fublingua , imo oportet , ut aperiatur illa eadem die . Sic Am. Lufitanus ■, Cent. 7. vbferv. 90. nulla interpofita mora , aut vacuatone , alia pofthabira fub lingua venam fecuit , & homi nem fervavit . Sic Rondeletius . Seeandae tamen funt. venae fub lingua eadem die, ad materiae dirivationem , quae tacile fluit & locum replet y unde difpnoea , Se faepiifime fuffocatio : haec ille , V. 3. metb. med. mòrbi intern, c. 5. p. 335. SicCamerarius , apud Job. Schenckium , in obferv. I. 2. „ Patavii , meis temporibus , „ quidam Scholailicus. Graecus , oriundus ex praecipua familia , fanguineus , unici „ nolle in Anginam acutiifimam incidit , una cum tumore linguae maximo , ut „ fiatimi loquendi facultus adimeretur illi . Cumque tara celeriter Medicorum, & „ Chirurgorum , opera uti non pottet , ipfe praefente animo, linguam acuto cul„ tello decuffatlm incidit , ac fatis multum fanguinis efìluere permiiìt , quo fafto, „ rurfum loqui ccepit. Medicus poilea accerfitus pauca univerfalia, & totum cor„ pus refpicientia , adhibuit , praeferipea re£ta villus ratìone -, linguae vero vul,, neratae pulveres ex 7 are , Bolo , & fimilibus ficcandbus , infpergi juifit , & „ ita intra paucos dies eoavalide . Sic interdum fortuita remedia aids funt efficaciora . Et praeterea , li re£le interpretemur , id Prifci fanciverunt in morbisnon cxcellcnter peraeutis , & in adultis . A t vero in pueris , quibus monito Galeni , tn /. 11. metb. c. 14. & lib. de tberap. pcs fang, miffion. c. 17. & 4. acuì. 23 m , fi ii n a / > a ¡x 5?» 1urgentiae . k!. - vi phlebotomo •• « fai non non eli cfl exhaurira exiiauiire f*nomrM ianguinem neceilìtatis tangamus eofdem femel , & vix in morbo venenofo , verum efRcaciter tangamus oporqum muo» miras tot & miguiares fingulares ae de nac hac pnieootomia phlebotomia praerogatiwas tet : praefertim praefercim -,, «ju.u ivi w. pcaerva»^v.vi praedtcarunt , Soranus primum Epliefius, Ifag. med. c. a i. Alexander Trafiianus, /. 4. r. 1. Razes , Mefueus , Avicenna , Hali Abbas , Albucafis , - Aui t er lib. de anat. vtn. Profper Alpinus, /. 2. de medicina Aegypùorum, r, 9. Andreas Caefalp. I. 6 . art. med. c. 3. Joh. Heurn. libr. da morb. cap. 23. Riolanus in medendi methodo pan. c. proprio , ac Doctor Zacutus , novillìme , ' in Principimi Medico“ / T P 7 6 . quem legas , velini , multo plures , quam nos , auitores buie pra-iidio luftragatores recenlentem . E quibus omnibus audi A a ^ riu m , l. 3. meX‘ , etiam in cauifa noftra proficuam hanc evacuationem , lus iuis verbis . Sunt qui venas coll, meidant , verifimileque eli , eas juv ■ - , cu. a fan quis copiofior ad caput confluii , atque ideino inflammatìoncm in ce~ ; S ; / COmpCeÌ eQdtSn,àta 5 q^am e»reSle Per hl>ius V iri fententiam congiu.u jugulans pertuUo aoftro .malo . Via plura i led vile , quae appoiì-

34*

A U R E L I U S

S E V E R I N U S

.te ad hanc rem ingenio pari , ac judicio , refèrtiiiìrmis Andreas Caefàlpinus l. 2. quiteft. men. c. 12. prodidit , demonfìrans, fuffocationem in angina fieri magis op p i^ ? venis jugularibus , quSrn ciaafo laryngis ofcu¡0 . Id quod fcilicet , in hoc Anginae graere praefertim exitiali ac ter acuto fieret fàcile', nifi , quod ad fuperiora tranfcurrit . Peft quos omnes AuZores mira nos beneficia ex hac inanitione deprehendimus , admirad Medici , qui noverunt y aegroti fènfierunt in fe ipfis ; tum quod adfpeZa iugulari degravatum plenitudine cerebrum turn quod fervidi caloris vent flatus' exceffus . Sic quod nedum non abfutura , fed profutura maxime iir haec phlebotome , ;am vides . Caeterum / quia non ufitatae alioqnin Chirurgiae adminifirandae ratio eft ignota ; de hac ego in opere Meads Chirurgiae , qua & angiologia , proprio fuo loco , fufius expìicavi . Quonìam autem in manus adminiflrorutn toniòrum recidi t haec aZio' y optimum , fi Petrum Paulum Magnum lib. de venis rede fecondis , c. 2. adierint , vel Centhii' Amathi , Nea politan! , obfervatoris nofiri Noviflìmam ptaxin . Quamvis antem dubitatum a plerifque fit , ae non attingendi fcalpro venis colli , feu propter infrenabilis proflui fanguinis , feu propter vincull fubjiciendì metum : hihilominus equidem o fiendi in priore parte ejficads Cbimtgiaé , qua de angiotome venarum , & nullum fanguinis fuperfundendi metum eifet , & inanem prorfus vinculi formidinem , cujus utique ufus necefie non efi. . f «u Polì haec offendentur & rroftr! , quod antecedere catharZicum fanguinis detra zioni voluerim : cum inverfo Galenus & Galenici omnes ordine confueverint praefijdiis hifee uci . Verutn iftorum diffenfus eft'mihi fedare facile . Porro meminerint ’fanguinis emiifiones , fed venenatis & pefiiléntibus vitiis hand probari do6tis, nimirum quod inanitis vafibus poifit vis venenata recurrere ad interiora ; atque edam quod huic afleZo generi virium imbecillità» adjunZa fit . Quare ne mirum quidem efi , quod Galenus in lib. de cibis eucbimis & cacochymis , audaciae taxat eos M e dicos , qui non dubitarint in pefiilend febre venam fecare ; atque ex adverfocomínendat e os, qui peftilentibus in affeZibus abfiinuerint a fanguinis detrazione : qua eadem prudentia , & cautela , magnus Hippocrates , fi credimus Petri Salii 1 . de febre pcjlilente , demonfirationibus , ne venam quidem attigit : ita quidem antiqui diZatores nofiri , a quorum decreto non difcefl.it Heurnius , in libro de peJle . Joh. Vierus quoque , in curanda febre maligna , ábftinyiíTe fe venaefeZione profeflus efi , quod hanc infeliqiter ceififfe animadverterat . Ex adverfo tamen eli Joh. Forefius , qui libro 6. obfervat. ?. de morbo epidemico in fauces , guttur , pulmones , irruente fcribens ad Jacobum fratrem , dicit , experimento non inutiJem atque detrimentofum , fibi compertam fanguinis e vena detraZionem , ñeque etiam hanc damnavit y fed approbavit Avicenna , ubi de febris pefiilentis curatione tradidit : inter quas binas fententias fe quafi medios facientes Hieronym. Fracafiorius , lib. de contagio Morborum , Ludovicus Mercatus , in confi, medicar. 24. & Hieren. Mercurial. /. de pefie c. 2. cenfuerunt confiantibus viribus, & ple nitudine fuadente , mittendum effe fanguinem . Verum tamen in affeZus princi pio , duntaxat y namque hoc elapfo tempore , fanguinem exhaurire efi languente! psrdere . Cui nos placito adhaerentes & femel , & morbi initio tantum , ianguinem minui volumus y e binis autem praefidiis catharZicum premitti placet , quod tutius & praefiabilius id videatur . Quis enim non enucleare videt , & pefiiferi vitiì vim fic elui cirius , & bujus fotores fuccos abftrahi proinde . Quam quam vero noftrae huic affertioni quidam refragari , nofque compere conentur, quod primo quoque tempore catharZicum , & illud vehemens propinan doceamus ; quod eli contra normam expeZandae ccZionis , & contra mónita fapiencum , ne quie tos

DE PESTILENTE AC PRAEFOCANTE PUEROS ABSCESSU. 343 tos humores perturbemus, & crudos fruílra moventes irritemus. Quibus tamearefponfum volumus , quod cogamur inter peracuco & peli itero morbo folliciti & feflini effe , praefertim ita fuadentibus & Galeno /. 6. de medicis localibus compon. cap. 3. Itemque Alexand. Trail. /. 4. rei medicae c. 1. ac novillìme Zacuto Lulìtano, acuto & experientiffimo aetatis noilrae viro , in l. de princ.med. biffar. c. 75. quam Lufitani viri Cfariifimi difputationem adeàs , Leñor. Objiciat quis, qui audeam equidem Icalpro tonfillas pertundere , quia facile fic exacerbantur . Verum , inquam , non obtrudo his , quod Cornelius Celfus l. 4. c.4. iatis altis plagis palatum incidit , itemque Paulus /. 3. c. 17. itemque Gael. Aure). /. 3» c. 3. ipfamque linguam , & fauces , & palatum tenui ac ìongiori phlebotomo Rarificai: . Etenim inquit , in locali fanguinis detrazione tumentia relaxantur . Non haec , inquam , obtrudo iìmilia , verum tuendo affirmo decretum noilrum , quod Tonfillas vitio tañas crebris iñibus concidit Hippocrates , /. 2. de morb. I. decimo , & l. de affetlionib. num. 4. & Corn. Celfus l. 6. rei medicae cap. io. Et Caelius Aurelianus , l. 3. morb. acut. cap. 34. Tarnen polì; fcarificationem mitibus gargarifm¡s Utendum voluit & Oribafius l. de fcarif. c. 20. & Ifaacus 9. Prati, c. 41. & hunc feñatus Conflantinus Afer , Chirurgicus c. 38. & Gariopontus , /. 1. P afflonatii c. 23. & Hieronymus denique Mercurialis , V. de morbis puerorum c. 12. A n dreas Tamajus , & Medici omnes Madritenies inHifpania . Ita fcìlicet icarificatus tutus & frugiferus tonfillis extumeicentibus vifus eft doñiffimis omnibus : non ita uidem adaftus cum lancinatione digitorum appreffus , quae uti faepe vulgares Meici cruftulam elidentes uti confueverunt . Q u o divinitus & ¿trims vere* fpeñavit Aetius , eodem ifio formone, c. 46. dicens, conandum autemell, in univerfum ne digi ta . 4em ^oc*s admoveamus, aut leni faltem tañu manuum admoliamur. Etenim inibii y¡>ad quos maxime in rebus dubiis homines confiigiunt , vehemencius illinunt , fimulque infiammatimi locum comprimunt , fimulque cruftam detrahunt , quod minime fecere convenit , priufquam elevatam & vix innitentem cruftam confpìciamus . Quod fi emm adhaerentem adhuc cruftam aggrediamo, ukeratioues in profondimi magis oc procedunt, & inflammationes confequuntur , augentur dolores & in ulcera ferpentia proficiunt . Secutus hoc Aetii monitum eil Paulus , /. 3. cap. 26. ficut int cundhs adfolet . Compendióle autem & nobis de peffilente<& praefocante pumt Abfceffu dittato fit, ad hanchoram vefpertlqam 22. Januarii, An. X L II. fupraM.DÇ. D io litemus Auclon gratias.

Opeáis de recondita Ab/cejffmm natura

IN D E X

':Xn; í‘¡ -J?. -Tht: •‘e: *.» litt«,:* *l£Tt,.vJj'I)’r-.-,-'> ■'V '*,••■ ,*t,> v;.iter. •. i’.T-r¿i;... PP V P -.«•%Ì,V Ivi.'-'Tfî'1'■jirtl' .« • ivIjlt .» r*.';.,i '.’•'.’ , e"' V >"JU / : r v . , x > l ' A ¿ s iV-'t.i W K trti*-/•àil-• . i . • ,. .f.i?. ,'-*</''‘til *, £k?£ i*Jè*.'.• »L h ü t . • ' i . • • :Si|jlV 'ti C ; i ‘ • ï „ r ¡ • ; . i . { . \ ■ • : ' j ü » a . : ;& v t A d w , W • » j ? ' , * . * ^ d ' ' ¡'.••.'c. r.;•&, >•.V1;.t . -r'"¡M ■v:d*,. . ■.■•hi;nyt.:t¡;f« i;".aiht.t•;i'i,rv*<.‘» J ■ « í < * } T ' J . > ' ! “ r í e ■ ' • y . K . t j . ■• *V vl «R*.V,R !’i" * *»Jl.*•■ V *’iv:;: O *-■¡X «— #•' ’*« . . > ' * . i „ • : ‘ ■ ; • > ■ • ' ■ . , ü i . V . ï u Ü v . -■/«ctìrs» r ü .v/SV •’*. . •qafcrt' w ■vi\>\>•>v(V vv= i■r» .,!r»'«l*:.« •.&*.■>H ici _ < > î , ' • n:Â ur J ifI'.O ->iA tV vn,■■'■ •' Æ .-i' .i**f i , Z Ü S i X u X ' . ’ V .h . , ' ..••'»X Ì*w i*•'"!y' '•J;; Ji'..iîio?:''i' t•*i> ”.T ¿|$j}wr. ./I£ ;if'sIJ ii,rfh ¿f J , . . • * A « W ï i : n ! a t i . * ' ' ¡ i > i y i.lf'. i'tí..¿-'-J■fïüi,.;«i>j.^4 rTí;)j_d'i"íVf?i,v•--iír--i, ,âfn•u 'hr!;'*••■'•*' ;• > . rt>A f i y a i w m o r r b f c c ¡ j o i ■ Í » « f c ? J î : < • . ' J lizJxtf’lfiT i■< -■.£j,.:îf»?:..f» .fd -?w ih'siv;iîfi'.O•. 'siîœ £.■-'i¿fifi *i¿fl' ;M,' • • i l w ■ ïù . i i « j . . q , tw . " ' V t í : á s ) í i ¿ f » S ' j t i ; v w k H v s Î ï U i , ' i i r L M e , » , n ip . -a»gfyt& i•*.;•-r'ic.;- !i< • [lui .U ' v | ! ^ ' M * ■ ' l ' ¿ t f j ü .;-'rÌj**;|Ä^ r •s- ;Y:•t).•,...; 'J?.. f'JJ.■> '.¡.'h .<ffilii.hV ?ij *ür> .ir.»;r¿í:..ri*:.-', -•.■,.> Jt , i f î ' i ' t H :n \ (Ät/.V-; .uâî .. .•■'•jrih•„,.»?>r-iytj,‘¡,.« . r«.*^ -« VÂli.K:.'/. 2 12

--45

■ »ti.

a v a it1

y. -*

:.k

ùù: Ai

te:

" rMl

" ‘. A i

ir i

H■<;/ ■'

• <*; ■>

!j ït ,

4'th.iifti 2 1

JX:

u {j%jf

ïvHK.

t. S w i i ï .y >:

kr;

■

¿i£:‘-v,ÏÏM % i

‘ il% î v t i& ji f J'.'

irlV

1 1

Ki~v!+*

'fffá

■)

■ .. h >

8 8 9È $ i 2 i

ilk

4 M 1 ,;1

r%-*1

-1

[fin

.il 1 ■ ■ .■ Aill&Ô

tHÿ

I N D E X RERUM

HISTORI

AEUM

LOCUPLETI SSI MUS. A. In \ bfceflìbus prognofticatio pertinet / ] l ad probatum , & exercitatum , Medicutn, i. Abfceflus totius corporis Valetudinem aut Mortem, vel V itam , decernunt. 2. Abfceflus vocabulo bomonym'tx multo ineft. ibid. Abfceflus ngmen quare buie Operi da tum. i i 5. Abfceflus & Tumoris confufa &promifcua interdum appellatio. 314. Abfceflus acceptio multiplex & varia fuit Antiquis. 23. Abfceflus nomine, potius quamTumoris, cur utatur Auttor . 3x5. Abfceflus vox , in Hippocr. operibus frequentiflìme recipitur. 1. Abfceflus quid apud Hippocr. P 314. nempe rei cujufdam emigrano, feu feparatio ante confiflentis. ibid. Hipp. proprie mutatio morbi in alium. 3. dicitur Hipp, pro tranfitu', & tranfmigratione , humorum morbofòrum. 6. fecundum Hipp, pro quocumque Tumore faepe ufurpatur. 2. Abfceflus, poli inflammationem qui fuppurati funt ", non ita tradit Hipp, quam cuna crifi legitima , aut imper fetta fattis. 4, Abfceflus quid fìt apud Galenum. 3. Abfceflus non excipitur a Crifi , Gale no. io. atque abfcedere Galeno quid . ctiam pro fuppuratione dicitur Galeno &c, 2. Tonul.

Latinorum refpondet Apo(tema ti Graeco rum , exquifite . 2. ad 3. horum vocis fignificatio. 2. Abfceflus a Graecis quo nomine indigitati. 74. ab Arabibus Exiturae dicuntur. 314. Abfceflus vox a CeI/o praecipue . 2. nominis vis Severino. 315. nomine donat Severinus pleraque vitia , quae Tumore? appellari vul go folent. 313. ratio interior egregia. 9. forma quid vocetur? 8. Abfceflus tarn univerfalis quam partiallaris dari videtur. 12. Abfceflus differentiae quae? io. ad 13. Abfceffuum differentiae quae , & a quibus defumendae. io. Abfceflus potiflnne difiinguuntur quatenus Critici vel fymptomatici. ibid. Abfceffuum differentia, praeterquam quod vel Critici vel Symptomatici effe poffint,aplurimisadhuc procedit.n.<*d 13. Abfceflus omnes duplices , vel ab adflux u , vel a tranfmutatione, fatti ab Hip pocrate .3 1 5 . Abfceflus adenofus inexcuffus quinamdicatur ? 118. Abfceflus trattai Auttor qui cum effluxu, feu cum decubitu, & abaliis cauflìs quam abinflammatis tumoribus fymt.4. Abfceflus fimpliciter ditti , ut Abfceflus Jegitimi , differunt. 314. legitimi idem ac Tumores , feu Apofiemata . ibid. funt cum tunica, vel fine ea. 2. cum tunica funt Cyftici & Ano mali , Severino, ibid. fine tunica Suppurationes voXx can-

I N D E X cantur , Plinto , C. Cel/o , & Severi no . ibid. Abfceflus de Tumore dicitur utroque modo ; five fuerit tunicae interventu aliena corpora continentis, five abfque e a , modo non amplius fé continuant, quae fe contingebant corpora, ibid. Abfceflus fecundum rertum quid . 7. Abfceflus fugaces qui ì 15. Abfceflus ineuntis circumftantiæ. 4. perferti circumftantiae. ibid. materia eft exHumorum gene re . 5. faepe a fuperioribus ad inferio ra movetur . 4. Abfceflus ex metaftafi feu materiae tranfpofitione , cur magni fecerit Hippocra tes, plurimae rationes. 315. ad316. Abfc-eflus per ¿ortâtaut , quid. io. ■' *" qui «or¿Tetan apud Hippocr. & fuos Obfervatores quid. 2. & 74. Abfceflus duo funt termini ; fuperior unus , inferior alter. 6. termini ut nofcantur. 7. Abfceflus juxta Hippocr. ponunt duas fedes, unam ex qua,a!iaminquam, ter mini vocantur ; & deinde intermedias vias, pro tranfitu humorum . 6. Abfceffuum formae variae,unde? 132. in Abfceflìbus aeque ac Tumoribus contartus abeft. 314. Abfceflus univeriim expenfi duo funt tem pora , duoque modi confiderandi. 4. Abfceflus foli quodam naturae privilegio finem utilitatis quemdam adfcivere , 9. a natura excitati falutiferi a mor bo vero produrti lethales cenfentur. 5. quos natura inflituit non funt impediendi & cur . 139. graviore malo corpus libérant &c. 9. fiunt a natura repetente fàepius quod crifi perfolvi non potuit. 8. ad9. notae bonae ex forma. 8. ibid. malae ex forma. 8. fed praefertino. ibid. Abfceflus optimi qui. 23. optimus criticus quasi requirat conditiones. 52.

R E R U M D. Joannae Riberae potius a morbo, quam a natura conciliatus. 36. Abfceflus falutaris conditiones quae. 21.22. Abfceflus mali, qui. 24. 26.. aegre curabiles,qui.24. lethales ex Hippocratis dortrina qui. 54. quando morbi recidivam offen dane. 2i. Abfceflus expertandus in febre continua , nunquam intermittente . 16. Abfceflus in febre , quando longitudinem morbi indicant. 24. in convalefcentibus quando exfpertandi. 19. quando in articulisexfpertandi. ibid. Abfceflus dum generantur quatuor nancifcuntur cauflas. 5. « ex phlegmone quomodo generentur. 74. nulla praecedente phlegmone fae pe generantur. ibid. falvare a morbo poflunt. 53. per quas vias & quando adjuvandi. 27. quomodo incitandi ac proritandi. 27. 28. extrorfum erumpentes funt bo ni . 23. ad crura in Peripneumonia fa lutiferi . 5. poli: aures perpetuo furrtfufperti & quare. 26. quiaccidunt leviter fyderatis ju xta aures, mali. ibid. cum dolore quando magis infernis parti bus exfpertandi . 19. cum febre continua maligni , omnes funt exitiofi. 24. — omnes magni proferunt mala fymptomata vel mortem . 190. magni circa dori! fpinam omnes mali. 69. ab adfluxu Hippocratis calamo non digni. 315. Abfceflus ab adfluxu , cur minoris eft momenti, quam a metajiafi ? ibid, ad etRuxum unde , Se loca ad quae

e t

quK deinde primo , deducatur . 6 . per effluxum calidum humorem pro caufa agnofcit. 13. Abíceflus omnes aliquando materiam nancifcuntur copia, aliquando vitio quodam culpabilem. 6.

ex adfluxu materiam nancifcuntur interdum fola quantitate culpabi lem. ibid.

per effluxum plus in morbis acutis , quam diurnis. 14. & quam in biliofis. 15.

Abíceflus per '4defluxum emiffaria quaenam lint. 6 . per effluxum vel per decubitum dignofcendi modi . 1 6 . Abfeefluum per effluxum & per decubitum figna diífinttiva. ibid. Abíceflus per decubitum definitio. 13.

per decubitum fedes «traque multiplex & indefinita. 6 . Abíceflus cum decubitu frígidos habent & húmidos humores pro caufa. 13. ex decubitu vitiatos ac fuperfluos Temper agnofcunt fuccos. 6.

Abíceflus' per decubitum non levat a co pia , fed a vitiofa fcaturigine proficifcitur. ibid. Abfceflus, per excretionem fi non fuccedunt , fiunt per decubitum . 16. Abfceflus per decubitum , quando exfpeftandus. 13. Abfceflus per decubitum partes recipien tes quafnam proprietates habere debeant. 6. 7.

partes recipientes quaenam proprie funt. 7. Abfceflus per decubitum termini funt partes principes unde & viliores quorfum. 6. ad 7. Abfceflus per decubitum tantum in Iongis , non biliofis, morbis. 14. Abfceflus Anomalus quid ¡ 77. Abfceflus Anomali definitio. ibid. Abfeefluum Anomalorum notae a Paulo Aegmeta quae traditae. 90. tumores poffunt f. n. dici, & quare. 75.

materiae, toto genere prae-

ter naturam funt . 9 1 . Abfceflus Anomali Galeno funt toto ge nere p. n. 76. Natae etiam dicuntur . 75. 85. Phymata vocantur. 89. Phymata ditti , non Tem per fpontanei, verum & a cauffis exterioribus faepius oriuntur. ibid. Abfeefluum Anomalorum proprietates qua tuor. 77. Abfeefluum Anomalorum auttio fiirpiutn & animantium produttionem agnofcit. ibid. Abfceflus Anomali an fecundum naturam nutriantur. 76. inter animata & aliénant conditionem mediara , quare retineaut naturam. ibid. magnam plerumque molem, & varias quandoque formas vegetabilium , nancifcuntur. 86. foetabuli modo quibufdam venis fuppofitis nutriuntur & augefeunt. 77. Abfeefluum Anomalorum Vaforum nutrientiumexortus&natura. 8 5 .^ 8 6 . feu Phymatum tuniculas quomodo natura procréât , Hìppocratis fententia ? 85. H. Fabricii fententia ? ibid. Abfceflus Anómalos arterìis carerefecundutq Aquapend. ibid. Abfceflibus Anomalis tunicam aliquando denegat Galenus. 99. rei exempla. ibid. Abfceflus Anomalis fibras nérveas & car tilagíneas, quibus ac radicibus adhaerent , faepe habent. 94. Abfeefluum Anomalorum plerumque nerveis , & cartilagincis fi bris , naerentium Hifloriae variae. ibid. Abfceflus Anomali quomodo ex percuffu nafeantur ? 89. ad 90. Abfeefluum Anomalorum forma varia Tem per obfervata. 80. Abfceflus Anomali corpora haeterogenea plura, Tit pilos , offa, &c. continent. 87. 83 . faepe animalculis & verXx 2 mi-

I N D E X tnibus referti . ‘ 87. Abfceffus Anotnalus ovum continens. 88. AbfceiFus Anomali perpleni , atque interlunìa acriter dolent , atque efferafcunt. 91. faepe graveolentes. 87. aliquando fuppurabiles iunt ; & unde nofcatur . 90. feu Tubercula , nulli corporis parti parcunt. 89. ad caput frequenter haerent.88. Abfceffuum Anomalorum materia cauffalis triplex. 84. ad 85. curatio quomodo , vel evidens, vel obfcura ? 98. unde triplex. ibid. Abfceffus Anomali per medicamenta ut curentur, quomodo proponit Gaienus, Aetius & Paulus Aegineta ? 99. Abfceffuum Anomalorum curatio prophylafticaiìt uftione Arabica. 98. hujus curationis per Sevcrinum aliquot exempla. ibid. curatio efficax vel a ferro, vel a putrefacientibus, exfpeétanda. ibid. curatio per Medicamenta femper longa, per Chirurgiam vero brevis. 90; Abfceffus Anomali in crure reperti. 89. in inguinibus. 88. fi relinquantur inietti multas adferunt moleftias. 91. Abfceffuum cyfticorum refecandorum operatio defcribitur. 101. Abfceffuum per Congejiionem effe unde nofcatur. 65. Abfceffus omnes a congejlu cum cachexia adjunfti , periculofi, 69. Abfceffus Criticus quid. io. 15. 52. ejus conditiones , ibid. Abfceffuum Criticorum notio exquifita , quibus Medicinae partibus utilis ? 1. quaenam inde difcamus. ibid. Abfceffus Critici per effluxum vel per decubitum fiunt. 16. qui per decubitum , abAuélore potius pertraftantur. 17. tum ad acutos , turn ad.chronicos morbos fpe&ant. 1. Abfceffus Critici raro in biliofis morbis. 15. qua occafione fieri poffmt. 16.

R U M

Abfceffuum Criticorum cognitio Hippocratica do&rina tantum elicicur. i . & z. Abfceffus Criticus. io* non ell proprie Crifis. ibid. Abfceffus Critici a natura funt excogitati, ut morbo corpus liberet. 5. Abfceffus Critici caufce . 19. 14. Abfceffus an Criticus vel Symptomaticus fuerit Nobili puellae ? & quo fenfu Criticus & Symptom. 53. 54. Abfceffus Critici & Symptomatici qui differant. 10. ad 11. Abfceffus Criticus a Symptomatico quomo do dignofcitur . ibid. Abfceffus, Criticum praeter & Symptomaticum, tertius an detur. 5- ad 8. Abfceffus Symptomaticus quid in fua na tura. 52. Abfceffus Symptomaticus ex quibus deprehendendus. 11. quomodo a Critico differat & dignofcatur. ibid. a Critico per folos peritosMe dicos difcernitur. ibid. Abfceffus Symptomatici a morbo concitantur, & funteffe&us morbi. 5. & 11. Abfceffus enim Symptomatici a morbo , non a natura auxiliante producuntur. 5. & quomodo? 10. Abfceffus Symptomatici materia quaenam? 11. quis auftor . 10. ad 11. indicia funt , atque effeilus , naturae acrismorbofipraevalentis. 5. materia non omnino cofta & fubafta , ad fuppurationem inepta eft. 11. neque tranfpofita eft . ibid, fed epigenefi produfta . ibid, neque folvit morbum . ibid, nec etiam opportuno eft . ibid. Abfceffus Symptomaticus cun£lis perfe¿lae crifis indiciis caret. ibid. Abfceffus cyftici mobiles fub cute facile eruuntur. 100. ad 101. Abfceffus cyftici funt,quicarnofamquandam fubftantiam praefeferunt. 111. ad 112. Exempla vide. ibid. Abfceffus carniformis definitio.i io.etd 111. Abfceffus carnofi feu carniformes , ante Au-

E T

H I S T

O R I

dominium arguunt . r5. Abfceffus cum multis fignis conjunfti nunquam boni. 25. Abfceffuum maturorum in morbis judicantium figna quae ? 23. Abfceffus per exeretionem quot fint neceflariae opportunitates . 15. Abfceffus hyeme potius cur accidant, & quare tarde definant. 14. Abfceffus Forulati quid? 188. Ahfceffuuro Forulatorum curatio. ibid. Abiceffu femoris eje£lum Ovum majufeu-1 lum . 82. Abfceffus flatulentus inter aliquot horas mire diffipati. 141. Abfceffuum fiatulentorum exempla. ibid. Abfceffus Mucocarnei cur ita difti? 112. Abfceffuum Mucocarneorum deferiptio. ibid. Abfceffus Progerm ini ex qua materia pro duéla , fecund. Severinum . 106. quibus corporis partibus praecipue innafeantur . ibid. Horum curatorum Hiiloriae aliquot . ibid. Abfceffus Progerminus librarum novejn, curatus . 110. in facie ingens. 106. ad 107. * ( feu Germen ) in palato, cu ratus . xio. Abfceffus putredinofi ex quibus concitentur. 14. Abfceffus offis funt fine dolore. 230. Abfceffus oífium cauffae funt faepe heredirariae. 212. 213. Abfceffus oífium generatio tum perinfhixum eil , tum per congeflum . 214. Abfceffus oífium inPaedarthrocace familiaris eil pueris .2 1 2 . Abfceffus fanguifiui , Aneurifma dicunt, definiti . 119. Abfceffus fanguifiui , & Aneurifmatis , differentia. 12 6. Abiceffu fanguiflo difrupto , mors fecuta . 121. Abfceffus fanguinei Caius & Hiiloriae . ibid. Abfceffus fubmucidi genuum a Ssverino vifi, quomodo traftati? 113. Abfceffus cum rigore biliofae materiae Abfceffus Teretis^uafi trunculati Hiiloria. 140. Ab-

Auftorem non deferìpti. n o . Abfceffus camiformem F. Plateras , A . Benivenius , M. Donatus , J. Schenckius , non intellexere . ibid. Abfceffus carniformis differì a Sarcomate , Sarcocele , & Strumis . ibid. Abfceffus carniformis creatìo. i io .ad i n . Abfceffus carniformis fuh aure & infe riore maxilla , curatus , ib à. pone carpum dimidiatì ovi anferini magnitudine. ibid. in Cervice , curatus . ibid. in fupremo Femore. ibid. Abfceffus carniformis in extrema nate , curatus . ibid. Abfceffus capitis fubcutaneus , poti ma le purgatas variolas &c. 225. Abfceffus, fub collo veficae abfconditus, repertus & curatus. 117. Abfceffus ad Crura quibus inflammationibus utiles ? 23. Abfceffus ad crus dextrum ex empyemate . 45. Abfceffus fepti tranfverfi per urinam exporgantur. 30. Abfceffus ad feptum tranfverfum quando expeftandi. ibid. Abfceffus fuppurati multo minus dolent, quamcrudi. 256. ■ Abfceffus fuppurati curatio quare hic 0mittatur. 28. Abfceffuum genera, quae fine phlegmone nafeuntur, quor. 75. Abfceffus omnes in longis afféili bus non funt interturbandì. 28. Abfceffus quae indurant , ut diruptus impediatur , funt refrigerantia. 257. Abfceffus a naturae facúltate inflittiti , nullum expofeunt extrinfecus praefidium. 28. ' diuturni raro funt fine febre , & quam ob cauffam. 69. Abfceifibus fufìinendis feni'bus juvenes funt promptiores. 17. Abfceffus qui diebus non crittcis decum bent mali & infalubres. 24. Abfceffus circa aures in morbis diuturnis quando aecent? 26.

I N D E X Abfceflus inThoràce non maturandusex Hollerio , & quare . 2 56. fed callofitas inducen-te. ibid. refutatur. ibid. ventricofus Mammae ìngens. 128. Abfceflus umb lici hepar , & corpus, in annos expurgantes. 138. Acetum cur Epinyftidibus qui laborant interne nocuum? 274. varia & imperfeta exerit offe rta. 168. ad 169. extrinfecus applicatum diflolvit Tubercula. 274. pro curandis Epinyftidibus a Graecis quare improbetur . ibid. Aceti qualitates & operationes quàe . 168. Adipofa Steatomatis materia aeftivó faepe tempore refolvitur . 77. Aegri cur intereant apparente in Abfceffibus concoitione. 23. quamplurimi a lue Venerea liberantur per extimam corporis defoedationem . 173. Aegrotus in feftione AbfcefTuum Anomalorum , quomodo collocandus'. iox. Aegrotus fi fuerit timidus puer, velfoemina , manibus ad dorfum retraíais religandus & quomodo ? ibitt Aegyptii Valgi . 260. Aegyptius & Syria morbi ftrangulatorii foecunda . 319. Aematomphalon , quid? 139. A er frigidus frígidos parit Abfceflus.T 3. A er , aquae, & loci Rofeolarum cauflae evidentiores funt. 290. Aetas puerilis cur Pernionibus maxime obnoxia. 304. Aetius Amidenus pro Abfceffibus Anomalis curandis , quare fine Chirurgia, hoc facere proponit? 99. Aetius multa medicamenta pro Steato matis ac •'Meliceridibus refolvendis , ut taediofa propoiuit. ibid. Aetii medicamentum commendatur pro extirpandis Meliceridibus . ibid. A etii de Offe capitis abradendo , excifis tuberculis , fententia Severino explicata. 102. Aetii medicamenta pro curandis Pernio nibus , quae . 301.

E R

A e tii fententia de tunicis exfcindendis in

Abiceffibus cyiticis . 102. A 'cryjn Koty.dS'fc variis notatur notis.317. A ’crxíi/iií Kotpuíñi variae denominationes. ibid. Alimenta quae & qualia noceant fàucibus . 323. Altheben venae quaenam fint . 85. Ambrofii Paraej. medicamentum ad V al gos & Varos . 267. Analogiae cercitudo in Paedanchone eft ab experientia non vero ratione. 327. Analogia , fecundum tamquam contagii requifitum , eft multiplex, ibid. Anatomica obfervatio Abfceflus faucium. 134. in qua auriculae Cordis ingentes & cartilagineae repertae. 135. Inteftina fibris diftin&a . ibid. Anchores , quid Graeci vocent ? 323. Aneuiifma quid fecundum Sylvaticum. 120. Arabtbus dicitur & Emborifma , A.phorifma , Hyporifma. 119. inter fanguifluos Abfceflus numeratur . ibid. & feq. an ex venofo fieri poffit fanguine ? 120. 1 21. fieri ab effufione fanguinis arterialis, quibus rationibus probatur . 1x9. 120. aeque ex Venis quam Arteriis oriri poflfe putat Severinus . 121. Aneurifma exulceratum unde fit ut fanguinem non fundat ? 126. Aneurifmate extinilorum Exempla va ria . ibid. in Aneurifmate Arteria diffraéla quomo do obducatur ? ibid. Aneurifmatis definido ex Sylvatico & Platero. 120. Abfceflus,al iter f anguiflui defini t i o n Etimologia,& natura. 1 19.120. & Abfceflus fanguiflui differen tia . 126. _arteriae internae defcendentis , Hiftoria mirabilis . 2oo. cauflae, juxta .variorum fententias . 1 19. ad i 20. cum ingenti tumore fanguifluo, p Severino turati Hiftoria , Francifco de

E T

I S T

O R

I A

U M.

Rofeolis . 295. & 296. Aphorifinaidem quod Aneurifma. 119. Aphorifmus 46. Se£h 5. Hippocr. quomodo legendus . 247. 31. 1. 6 . Ludovici Dureti 8c Hol ler'd explicatio . 134. Ejufdem vera expofitio. 155. Perperam ha&enuseft intelle&us... 152. Aphthae definitio. 321. Definitionis examen & reconciliatio. ibid. Aphthae Aetio Amideno defcriptae.324.. Aretaeo quomodo defcriptae.319. aliter defcriptae. 321. Aphtharum putridarum in naribus, Ca fus duo. 326. Alnromraptw medicamenta quid ? 226. N TT6ar.ii(.wm quid Galena ? 3. AWsrxi/4 'i 5 quid Hipp. P- ibid. NirOTciaim xq A 'iromealct. nomen } cujus ufus fecretior , apud. Hippocratem 8c alios . 2. & 3. Apoftema glandulofum , qualis nuxavellana fola comprefiione difcuflum .3 13 . Apoftema quid circa articulos aut nervos praenunciet ? 70. Apoftema magnum quid circa dorfi fpinam portendat. 69. Apoftema fecundum Avetrh. quomodo generetur . 58. Apoftema vox Graecor. Abfceffui Latino rum refpondet. 2. ad 3. harumvocum fignificatio . 3. Apoftemata , ac Tumores , idem acAbfceffus legitimi . 314. Apoftematum divifio fecundum Aviten. 65. Apothefis quid . 3. Appendices ofiium , Valgitatis & Varitudinis objeita. 263. ad 264. Appendicis ufus quis offibus ? 211, Aqua in hydropicis per umbilicum plerumque effluxum habet. 13$.ad 139. Aqua mirabtlis cunfta mala ubivis in corpore nafcentia tollens , quomodo paranda ad Meliceridem . 100. Animalcula in nobis ex putri materia , Aqua falfa per Hipp. ad curandos Per203. ad 204. qualia ! ibid. piones non autem potablis proponitur Annui morbi per quae concitentur. 36. & cur ? 309. ad 310. Antiquorum remedia pro exftirpandis Aquae benedi&ae Martin.Ruliandi compoiitio.333. Aquae

de Natali narrata ... 122. &c. Aneurifmatum Cafus . 121$. ad 127. Anginae una fpecies ex Gibbere. 23*?. fpecies lethalis ex Gìbbere.243. Angina quando periculofa. 330. & 331. nullis medicamentis cedens fufpefta , & contra . ibid. fine tumore aeque in peftilenti ac alio genere lethalis . ibid. peftilens , pueros potiffitnum exitialiter , tempore Severin'» , corripiens. 257. Angina peftilente decumbentium , haemorrhagia narium fervatorum , Hiftoriae aliquot. 325-. Anginae maxime obnoxii pueri ob qua druples cauflas. 323. Anginae occukae cauiTae funt interdum nervi fexti paris, qui ad ventriculum feruntur . ibid. peftilentis in univerfum binae funt cauflae . ibid. variorum fymptomatum enarratio . 323. & 324. Anginae iìccae tìippocratis Cafus, 325. in Angina peftiienti parifthmiorum duritìes vituperatur t 25 7. in Anginofis quare fpirandi regreflusin goffii impar ? 324. Angues Cervini quinam . 295. eorum facultas . ibid, medicamenta ex iis . ibid. & Viperae propter fuccum,quem ex terra hauriunt , commendabiles . 22 6. Anguis flagellofus eft potius Phyteumatis fpecies . 204. hic in vegetabilium ordine qua re collocandus . ibid. Quare Pianta, potius quàm talis Anguis vocandus . ibid. Ortus ejus unde . ibid. Ani vitia quae ? 142. Animae quo tempore implantentur prin cipia operationum , & virtutum , juxta Haly Rhodoam? 245.

I N D E X Aquae potabilis , calentis , ufus pro curandis Pernionibus improbatur . 310. Aquae marinae ufus ad partes fcarificatas Veteribus folemnis . ibid. I. Argenterii de T umoribus per Congeftum fingularis fententia , qua hiinc refert ad Affluxum. 58. opinio de congeftione refutatur, fimulque iliius folvuntur argumenta . ibid. Argenti vivi Spiritus praeparatio a Quercet. optime deícribitur. 181. Arijlot. curatio per frigida, ad Pernione? curandos , a Mercuriali ¿ion recipLtur . 308. Arijiot. via per quam pus è thorace expurgatur , multis oppugnati argumentis . 32. Arfenicum & Realgar a Chemicis Paedanchones cauffa lfatuitur. 330.ad 331. Arteriae fanguine egent ad fpiritus conficiendos . 124. ad 125. in Arthritidem , ac membrorum languo res, Rofeolae faepe tranfmigrant. 291,. ad 292. Articuii Pedarthrocace affe&i quomodo .deprehendendi . 223. quomodo fuperflua ad alias par tes tranfmittant , & quomodo eadem ex aljis eliciant. z6 i. offiumque jun&urae , articulari morbo privatim tentantur 3 artus vero medii Rofeolis . 291. ad 292. Articulorum languores quibufùam pro pri! . 262. Articulorum naturalis conilitutio quae . ibid, ad 263. Articulorum vitia faepe Medicis dodi is illidunt , 224. ad Artículos , aliafque debiles partes , applicita repellentia detrimento funt ,. 227. ad 228. Artuum Abfceffuum fuppuratio difficile ab ignaris Chirurgis dignofcitur. 140. ad 141. Aflbma ac tuffim effe Gibbi cauffam , perperam Hipp. tribuitur . 239. Adilringentia medicamenta Pernionibus . debentur.Veterum judic10.308.iril 309,

E R

Adfuetudo humoris'fluentis praevalet fae pe Medici providentiae . 118. Aflronomia ad Medioinam fpeitans quaenam fit , Hippocr. de aere , aq. & loc. 317. ad 318. Aftronomorum fententia de Gibberum cauffis quae . 239- ad 240. Atheroma carunculas , ex muco luteo , continens . 87. ad 88. Atheroma curatur, vel putrefacientibus. vel exfeftu. 98. foetens enormiter ., quad 19. am. claufum fuerat, 8<S. ad 87. nodofum . io 6. ad 107. quomodo ex i£iu , & percuffu, nafcatur . 89. cruilulas difquamatiles , & ovorum tefiuias molliores , continens. 87. ad 88. in aure . 88. Atheroma poli aurem . ibid. Atheromata quatuor in cervice . 91, ad 92. Atheroma in cervicibus femipugni . 88. in cubiti tìexura. 88i ad 89. in dorfo , artocreae veluùmateriam albani ^ foliatam , continens . ibid. fuper enfifòrmi-cartilagine a & . verino ¡curatum . 102. ad 103. in fronte , aeilate frigens. 191. 'in fronte media . 88. in genu , curatum Severino .

9?-

fupra genu . 87. fub lingua. 88. in manus media vola , grani Indici modo . 88, ad 89. pone oculi cathum .8 8 . thoracem penetrans , Severino curatum. ibid. Atheromata de tonfillis extra&a .1 1 8 . Atheroma in xyphoide , peifus perfo r a i . 91. qui bus a Melìceride differt../&tio . <)o. Atheromatis definitio ex Aetio. ibid. in genu fe£lio quomodo infiitu-

93 -

ta-

E T

H I 5

tunica non femper integre revellenda , juxta Severimm . xoi. fed ■ quomodo tramanda . ¡bui. Atheromati duntaxat exfe&us & corruptoria conveniunt. 98, Atheromatis & Steatorr.atis major , & admirabi.lior differentia quae? 79. Atheromata quid , fecundum Aeùv.m.yo, Steatomata & Melicerides, finn: per congeftutn . 60. Steatomata & Melicerides , nifi tunicis per abfciiiìonem prorfus ablatis , faciunt recidivam, 77. ad 78. & Steatomata folidam conrinent /ubftantiam , Melicerides vero flaidam , 79. inveterata , facile , fa£la ero« fìone , ad cava vifcerum penetrant, pi. Aures cur fluxionibus obnoxiae . 155, ad 15 6. Auricula Cordis dextra ingens & carti laginea , & c. 135. Aurium Abfceffus quomodo fiant &con.Citentur . 155. ad 156. Avicennae divifio tam Efferae , quam Epinyétidis, non recipitur. 279. B,

R . I A R U M . dam C 1-erics . i b i d , Baurachium , quid ? 278, Rdella H i p p o c r a t i s . 134. Bdeilas feu fanguifugas apponere in Pae danchone . 335. Bens: no&is Arabum defcriptio e x A v i c e n n a . 279. quomodo fflfferat ab Epiny&i-.de . ibid. Bezoartici MetaHici Q j ' . e r c e t a n i dotes . m Bezoarticum minerale efficaciflimum eft diaphoreticum in Paedanchone. ibid. Bilis & fanguis Abfceffum pariunt per effluxum, pituita vero per decubitum.r-j. Bilem effii cauffam Rofeolarum, quomo do accipiendum ? 289. Bothor . 279. Bourn anrtua lues praegreffa Paedanchone. 319. Brochi qui . 260, Bronchocelae ad quod Abfceffuum genus referendac lint. 81. Abfceflibus frigidis adaumerantur. 119. cum eflufo fangine cafus. 121. multifidae glandulas praerubras :ac praeduras plerumque continent.119. quomodo excrefcant & augeantur.. 81- . triplici Abfceffuum anomalorum fubftantia continentur : auflore F 'a l l o p . & Aetio. ibid. Bronchoceias pleraique , cum fupervomitu vaibrum complexas, putat Seve-

Ajulatores cur gibboiì. 237.^238. Balnea naturalia qua? dicantur. <6. _ «d 57. Balnea Aenariae , pro exficcando ulcere Illuftriffimae D. Joannae optima. ibid. Balnea Gurgitelli , e Fontana, pro curanda Iliuftriflìma Joanna, probantur. ib. e m u s . i2 i. jBalnei & fomenti ufus in Epinyftidum Bronchocele pulfans , & quare? 119. curatione , a tribus Graecis fcriptori- Bronchocele quid ? ejus definitio . 1 1 8. bus prohìbetur. 274. Bronchocele , in opifice quodam InauBalneum pro Rofeolarum curatione pro■ ratore totum unaique collum occupabatur a Celfo 293. ad 294. vit . 119. * F Balneum - adverfus Epiny£tides a Celfo Bronhoceles materia obfervata femper vaprobatur. 278. ad 279. n a . 118. & c. Balfami Arfenici, cym fale Nitro & T ar praefeQae Struma librae unius taro deflagrati , commendatio in lepondo n u t. j 19. vanda Paedanchone. 337. Bronchocelis fuhje&i Inauratores. i b i d . Batrachium ad quam Abfceffuum ipeciem quaenam faepe inhaerent. 118. referendum. 81. contenta iingularia. 119. quare fuerit recidivimi in quomateria carboni fimilisquandoj1 Tw . L A

ib id .

y y

Bu-

I N D E X

R. E

U M

Bubo mulieribus grandibus ex menilum ftruftura quid faciat ad irada* mora nafci fuetus, criticisaccenfendus. r%ovlw. ibid. 185. Caprae non folum ore & naribus , vepeftilens , ad inguina naturae rum & auribus , fpirant. 157. benignitate promotus , faepe per dia- Caput ad deftuxus máxime patulum , phorefin , ab ilia inftitutam , exfolquia quaii minime refiftens pars. vitur , maximo hotninis emolumento. pituitaeMetropolis . 35. 205. Caput roborantia quae . 57. Bubones Venereos aliquando natura per Carcinoma , Carbunculus &c. inter priiudores avertit . ibid. mum Tumorum ordinem recenfentur. 286. C. Cardani fententia de cito ÍUandis A b* fceifibus . 7 r. achexia Abfceffibus materiam plerum- Caries potius corroiio quarn corruptio , que fubminiftrat. 63. Galena . 220. Kazae utrumque conjuadtim , videtur . ibid. ad;utrix eftPaedanchones generandae cauiTa. 929. quae nobis, Galeno eft reptfot. ibid. & cacochymia &c. Roieoiarum funt cauflae . 290. Carnei concrementi caufla & figura quae. -oifium abicedentium caufla effe* 57 ¿Irix promixa eft . 21?. Carnes aliaeque partes ad carnis naturatn accedentes, máxime omnium a morbo vel corruptio quando per Ab~ Venereo fe tuentur. 215. fceflus timenda . 16. Cacochymiae caufla Roieoiarum affeftus Carnitormis AbiceiTus ex qua conftet ma teria , n r . longus ac pertinax , redditur.2<;2. hadtenus a nullo cognitus.iro, Calculi Tub lingua procreari . 185. ex Tonfillis excifi . 88. Camiformis AbfcelTus fubftancia quae ? ibid. Calculorum rnaxtmae quantitatis excreCarnifbrmium AbfcefTuum Hiftoriae vatorum Hiftoriae duae. 2S6. riae . i n . Calor a frigore conculcatus quomodo intendatur, & frigusfit caloris initium. Carnis fruftum , inftar fpongiae 'b unius, ex Aneurifmate excifum Severin'). 12 3. 3° 4 * fiiperfluae generatio quomodo Calvaria quomodo traifcmda poft Follicu& ex qua materia fiat. 147. ]i abfumptionem ac exiiirpationem . Viperinee vis , fuperftuitatibus 102 corporis abfumendis maxima. 221$. Cancer eft Eiephantiafts partlculae pecuCarnofa in Abfceffibus materia reperta. liaris Medicis . 114. mammarum ex quibus gignan87* Carnofam fubftantiam prae a feryntes tur fuccis . 135. Abfcefius quidam habentur pro CyftiCandentia ferramenta quibus Abfceffibus ftisis. i n . hu/us rei exempla . 112. competant . 101. Capitis improba conformatio quae tefte- Caro fuper ofle corrupto quare non reftauratur . 220. tur • 248. pars antica plus continet cere Carthufianorum corpora feraciffima Tu morum in articulis nafcerttium . 95. &. bri quatn poftica , 130. quare ? ibid. quail vere Cerebrum continet, Cartilágines fenum aeque compadlae, ac non poftica . ibid. puerorum ofla . 217. prava conftitutio non minima Carunculae putre? & concretae faepe in Paedanchonae cauflaf. 329. Ab-

E T

H I S T O R I A R U M .

Abfceffibus a congeitii viiuntur . 6 j. Cera tum , ad Meliceridem , ab 'Archi cene excogitatum . 100. Cafus , videantur Hijioriae. Cacapìafina ad Pendones, Theodorì Priad Perniones , praefervans & curans , 310. ad 311. fciani, 30li Oribafii . ibid. Rofeolis refolvendis .accomodaarcens , A edi . ibid. turni . 29Ó, Cataplafmata in Paedanchone quare ia- Cerebri gyrorum .& fpirarum ufus , fecundum Sevennuna . 130. termittenda. 337. ob Hydrocepbalon , diductis Ca.thartica hermética , in Bubone Sycapitis futuris , praeter lambdoidem philio , optima Severino. 205. per diaphanam eurem evidentiffime perCatharticum quare in Paedanchone praefpetti , Hiftoria . ibid. mittendum ì 341. quando exhibendum in eadem. Cerebrum eil Glandulae confimilis. 328, in Paedanchone quare ilatuatur 3 .1v pars affetta% 327, ad 328. Cauifa , unde oritur Abfceffus , a M e dico debet agnofci . 1. non poffe apqiiemari credidit Cauda Pemionum efficiens .& materiaSerapion . 208, lis opinione Aufìoris , quae? 301,& c . quare Catharris & fluxibus obnon eil cutis addenfatio. 30P. noxium . 338. Cauda Congeílionis efficiens .ad aítera- Chaeradae quare dittae Strumae. 115. tricis facuitatis vitium refertur.03. feu Strumae , Theod. P rifcia Caudae Gibberum externae quae & inno improprie cìiitae . 117. ternae. 236. in Chemofi Variculatn in Oculo poffemorbi D.Joannae .eleganter ex.contingere . 132. plicantur. 35. Chi medila maligna quo jure Ariftoteles Paedarthrpcaces effeilrices . vocat Perniones . 297. 222. ad 223. Chipae decottum ad febrem & maciem quaedam affatim irruentesmorutile. 56. tiferae erunt , quae fenfim iniinuatae, Chinae & Sarfaeparillae decottum fumnon nocuae . 203. mopere ad fhmones diffipandas com vitiati o.ffis perpetuo iirnt cremendai ur. 165. dendae internae , 223. Chirurgica Anomalorum curatio ab om Caudas offis corrupti fub Paedarthrocanibus Medicis approbatur. 91. ad 92. ce occultas .libi quidapn falfo pcrfuafecu,p a ¿mitri iàculi Medicis ne runt . 218. gletta . ibid, Celfi medicamentum curandis PernioniAbfceffuum curatio facilis, tubus accomodatum. 308. taque , exiilimatur . ibid. ' opinio de Epiryrflidis natura . adjumenta , pro perfefta Gib 273bon curanda, ab Ambrofio Paraeo profententia de morborum eventu pofita .2 5 2 . quae ? 55. curatio Oifium vitiis neceffaria .de Anomalorum Abfceffuumecenfetur . 227. ventu . 90. in Gibbis curatio quae, aqui, _ judicium de parte affetta in E bus probata ? 258. pinyttide . ibid. in tunicatis Abfceffibus curatio Centaurii fficcus quaenam capitis ulcua Cel/o probarur. 100. icula curet . z%6. operatio RofeoIi$ exitirpandis ■ Centaurium majus attemperandi facúlta efficaciffima . 296. te probatiffunum. 294,

Chirurgus in curandis e congeilu A b -

Yy 2

fag-

Í N D E X íceífibus acTumoribus qualis requiratu r. 71. ad 72. qui in curandis Abfceffibus dor mi tat , in magnum difcrimen languentes adducit . ibid. Cibus in Rofeolarum curatione qualis & & quantus requiratur? 293. Circinus idem ac Zona. 197. Color modo niger , modo albus, in Rofeolis apparet. 288. Compernes qui Ì 260. Concofliones in Abfceifibus falutem pollicentur . 2?. Confe&io Catholica Amolda & Regis Hamech , ad Rofeolas probafur . 294. Congeftiles AbfcefTus omnes frigidi , & cur ? 62. Congeftio quid /It ? 58. ab Argentario- non admitti tur & quare . ibid. ab Arifiotelc admittitur. 59. a Galeno admittitur aliifque V iris auiloritate probatis. ibid. fecundum Femelitem- quomodo fiat, ibid. poteft ex quocumque fucco fufcitari. 63. Congeftionis cauffa effktens quae , ex Galeni fententia. ibid. creati© an pilorum generation! comparanda. ¿5. differentiae quae . <5*5. materiam effe pituitofam fuperfiuitatem multi crediderunt. 61. materia plerumque fpiriiuofaefl fubftantia . 62. modus duplex . 66. Congeftorum fuppuratio a paucis cogni ta . 68. Congeftus indicia quae ? 67. Congedi us tumorem dat fine infiammati«^ ne . 230. Confilii Medici jocofa deièriptio. 94. Con raptus partium abed in Abfceffibus aeque ac Tumori bus. 314. Contagii requifita tria . 327. Contagli feminaria tribus modís pene trant in corpora . 326. ad 327»' Contag'rum quid ? 166,

R E

U M

per aerem coinquinahim ccm* municari. 327. primo afficere Cerebrum, juxta Hipp. & Severin. 328. Convulfio ac tremor quando ÀbfcefFum circa aures arguant . 26. Cordis lacertae Sanguinerò attenuando , effluxum promovent , m . ventriculi faepe continent prò» duftionem quafi praelongae vaginae . 204. tabs in Hydropico . ibid. Cordis finifier ventriculusfine pravorum fymptomatum copia, vitae difcrimine, purulentam materiam non admittit.43. Comiculum in fronte repertum.i 81.182. Cornua , lapides, pili &c. faepe in Abfceifibus inventi . 86. ad 87. Corpora ad re>iciendam labem Veneream quae prona . 177. Cartfiufianorum corpora quare multorum morborum feracia ? 95. & Natura , fuperioribus tem poribus propter frequentiora exercitationum genera valieriora. 289. ad 290, nonnulla , ob proprietatem quamdam ,Pernionibus funt obnoxia.304, quae fint obnoxia Gibbofi ? 243. Corporis gerendi mala confuetudo Gib ber parit . 237. incrementum qnamdiu fiat,juxta vario3 . 243. ad 244. Corpus animale ci vitati comparator. 17. ad 18. Corpuicula eiufinodi quare plures reperiantur in arteriis quam vcni3 . 19$. ad 200, Corpufcula tria comperta in arreriae magrtae diicendentis divaricata ex pituita concreta . ibid. Co rrodens & Corrofi© . 214. Corrofio ac Teredo quid ? ibid. Corruptio offium quorrrodo procreetur? ib, quomodo fecundum Cardarmi» iè infinutt in vitae fontem . 249. Corruptum , putridumque omne , priìmirn atiferendum , deinde ulceris cbduftio procuranda . 227. ad 228. Cofiae collifae quare in principio ine* tendae ? 117. ad jt8 .

Cri-

e t

fophiam docuit . 232. Crani! fubftantia in infantibus . 130. Dentes curri infante conati. 129* ' Crifin quaenam bona infequantur . 9* iafiammationem patiuntur, teftu Crifis quid ? 8. ad 9. Ludov. Durato. 209. eft Naturae , morbum folutunon Tunt ab Apoftetnate im rae , triumphus . ibuì. munes . 208. duplex, excretione , velabiceiquanto a vinculis exfolvancur. fu . 16. 157.. 158. cum excretione quo tempore Dentium exortus convulfiones & febres fìat , & in quibus potius . ibid. quandoque movent .1 5 9 . futurae Tigna, 8. ad 9. imperfeta non obtinet ea, quae Deftillatio maligna & epidemica, ac ni trosa , Paedanchones caufla. 330. perfetta. 9. Deftillationis mortiferae cauffa , ab Are ponit materiae coiti onem plu tato pofita., veritatis trutinae fubjicirima parte , & naturae vigorem. ibid. tur . 322. per vacuationem melior quam Diaphoretica in Paedanchone utilifuma per Abfceffura. io. quae & qualia ? 333. _ probata quando fiat . 9. quaenam expetat , ut fiat . 8. Diaphragma duplici conftat tunica. 39. , ubi non rite abfolvitur,natura Diaphragmatis fitus fecundum partem an teriorem , ac pofteriorem , quis? 249. oppido repetirás facie, unde Abfceffus. peritoneique intercapedo haòte8. ad 9. nus a nullo obfervata . 47. perfeílae conditiones. to. fìmplicker diitae conditiones . Differentiae Paedarthrocaces ex quibus fontibus hauriendae . 222. 8. ad 9. Criticus Abfceflus fit apothefi, i. e. tranf- D igiti, inguina, caeteraeque debiles par tes , Anomalis Abfceifibus tentari Tue-, pofitione , fymptomaticus vero epìgeti . 149. nefi , i. e. novi effeftus additione. n . femper eft cum concoitionis fi- Dignotio Abfceffuum per effluxum &pec decubitum. 14. gnis, per conferentes vias . ib'td. Cubitorum flexura fublata , ex Abfceffu Dionyfifci quinam vocentur ? 131. Diofcoridis medicamenta prò Pernioni bus. in iis . 225. Cucurbitulae quando & ubi in Paedan 300. chone applicandae . 335. Difputandi in qualibet facultate Curatio Anomalorum Abfceffuum per nì modus. 318. & convenir cumiiipfcalprum fi negligatur , multa homipocr. 319. nibus parit incommoda . 91. Diftorfio in Varis perperam dicitur IuCutis infezione diligenter exeorianda , xatio . 263. ad 264. ut folliculus eximatur . 100. à d ia i. Diftorfionis cauffe quae? 260. quando ad figuram literae X Divaricatio & repanditas quid ? 254. confcindenda. 228. Dolor epiny&icus au perìodicus haben-quomodo tramanda folliculo fubdus ? 273. ad 274. lato . 102. ad 103. Dolor Epinyilidis non eli punflorius aut Cyrtomata . 140. ad 141. tenfivus, at inflamtnatorius & inceri' fìvus potius. 275. D. quomodo & a quibus cauffis concitetur juxta Auftoris opinionem , écorum ex Angue cervino, quofflo274. do paretur. 295. ad 296. Doloris cauffa folutio continui. 313. Democritus Abderita Hippocrati philohinc dolor de genere ulceris -, ib'td.

Scvsr'i-

I N D E X in Epiny&ide quae’, fecundum Philip? Ingrajfiam ? 27 5. ad 274. Dolor è rerum p. n. numero , ad producendos AbfceiTus maximarutn eft virium . 15. ad 14. incendiofus Aphtharum peftilentialium eft inieparabilis comes. .725. in Pernionibus quomodo iufcitetur . 70/5. in Ròfeolis fola fcarificatione a Severino fublatus . 2)6. interiorum partium quid poriendat . 19. no£iu excrucian; primum Rofeolarum indicium , ac fymptomaeft . 287. faepe eft cauffa AbfceiTus potiftima . 17, ad 14. Dolori s Venerei vis a Feacajlorio pulcherrime defcribitur . i 7 i. ad 172. Dolorofi aurium AbfceiTus qui mali? 27. Dureti fententia de fymptoma.tico & cri tico Abfceffu. 54. Dyfcrifiae per Abfceflura maxime fiunt autumno . 17. ad 14. Dyfenteria intempeftive fuppreffa Abfceffum parit , aut circa coftas vel vifcera , aut articulos. 19. ad 20. E. l* fflorefcere Hippocrati idem ac exalj tari Paraceljijiis eft : & proprie eft exacerbatio affeilionis alicujus, 269. Effluxus , a natura concitati , melioris font conditionis aliis . 5. ad 6. Effluxus bonus quia levat a copia. ibid, ìd'y.xpicni quid ? 3. Elephantia quid? ejufdemquecauflle.170. ad 177. Ejufdem curatio ab Auftore probatur . 165. ad 166. Ineademcuranda quae advertenda ? ibid. Elephantiafis particulae peculiaris ,, eft Cancer Medicis , 114. Elephantici Satyris aequiparantur. 131. to lrL'k/.& x, Ikxrnts multum differunt , 321. ad 322. Em borifma , idem ac Aneurifrpa .1 1 9 . ad 120,

E R

Emmota quae frigidis Abfceffibus imptv nuntur qualia effe debeant. 7 2 .^ 7 3 . Emphyfemata . 141. Emplaftra pro diffolvendis Anomalis Abfceftibus quae optima ? 98. Emplaftrum de pelle Arietina ad Hernias Celebris . ¿3, ad ¿4. Ephemerae peftilentes febres internos folent concitare AbfceiTus . 13. ad 14. Epilogus , & Paedarthrocaces a fe ordtnatae Severini recognitio . 229. ad 230, " ; Epinyfticus dolor noftumum paroxyfmum libi peculiariter adfcifcit. 273. «d 274. Cujus caufla a condenfatione cutis ex fuperyeniente aeris frigore , juxta P. Ingrajf. rejid.tur ; & alia proponitur.

ibid. & feq.

in Epinyftide quae pars affici fueta . 275 * Epinyélides ab Efferis differunt . 277. ad 278. an Tint ulcufcula , ut Paulus Aegìneta , & alii putarunt , 269. ad 270. effe affeftum frigidum, quibus argumentis probatur . 273. effe affeäum calidum, quidarguant . ibid. & Efferaeconfunduntur ab -Avi* cenna . 27 9, EpinyBtdes Graecorum an EJferqe fin tA rabum . 277. fimillimae Efferis Arabum. 27®. effe Benat noblis Arabum, opinatus eft Philippus Ingrajftas . 276. ad 277. EJferas effe Arabum , quamplurimi crediderunt . 277. non funt Arabum Benat noBis. 280. Rofeolas effe vulgì faltantes , praedaris rationibus oftenfum . 285. cur balnea & fomenta refpuant, 274. Epìnyéìides Celfo quid fint . 276. puftulas dixit , dein veroulce-' rari ipfas, affirmavit Celfus . 270, Epiny&ides Oribafio quid fin t,275. quid

e t

quid Julio Potimi . 277. Veteres non minoris aeflimaffe quam nos . 289. ad 290. Epinyélidibus Graec. feu Rofeolis fàltantibus , praepritnis obnoxiae foeminae . 288. Epinyblidis affeftum Efferts non effe A rabum , accurate demonftratur . 278. ad 279. effe&us non acutus fed chronicoteros . 278. Epinyftidis colorem quidam fublividutn, quidam album , alii fubrubrum dixerunt . 270. ad 271. definitio juxta Severinum ? 276. ad 277. genus an Tumor an Ulcus} 270. ' an referatur ad puftulas ut cre dit Celfus ? an ad ulcufculum ? an prius pullula , ulcuiculum vero dein? juxta plurimos . 26g. ad 270. Eftautem pultulofum feu pufluliforme, Seve rino . 208. ad 209. materia per Pilippum Ingraffiam quae . 271. materiam effe iänguinem Pau lus Sc Aetius fuaferunt. ibid. nomen a tempore nuncupatum. 268. Epinyclidum color fecundum Graecos fubruber eft . 275. definitio ad Celft fententiim a Severino concinnata . 27Ó. ad 277. cura ex Celfo . 278. dolores notturni unde? 287. E piny& tdis male intellefta Plinio. 26<j. ad 270. ' vefperi primum invadit & exa cerba tur . 2<58. ad 269. unde differt a B enat noflis . 280. utrum fit affeitus calidus , an frigidusj? 272. ad 273. E vimine merito inter Abfceffus reponendum . 183. Epiftola J. B. Capiteti Hi fiori am Abfcefilus innominati curationis, Severino infiitutae , continens . 94. Severini ad J. Hougthon A n -

glum . 202. ad 203. Tuberculorum in Puella Hiftoriam miram continens , D. N. Lar ebei ad Auttorem . 108. ad 109. Erodentia auxilia quando Anomaiis com petant . 103. Ery fi pelas ab I gne filerò difeernitur uno Celfo 137. aliis confunduntur . ibid. ad anteriora reverfum , fi Peripneumoniam producat , quid fperandum ? 14. ad 15. faciei vulgo diiìa , an nonpotius oedema . 130. multis ell Ignis facer . 137. Eichara quid ? 319. definitio , ex Avicenna. 277. Efferae Arabum inter Apoftemata ac Exituras connuraerantur , ab Avicen na . 270. fimìllimae funt Epiny&idibus Graec. ibid. quid ex Avicenna . 277. ab EpinySìdibus differunt. 278. aeftum & febrem cauffant, quod non faciunt _pinyftides . 277. Efferae cauffa an fit vapor calidus , ut fibi quidam perfuaferunt ? ibid, divido fecundum Ser-apionem quae ? 279. Et Epiny&ides confunduntur ab Avicenna . ibid. ex acutorum genere videntur . 277 * duplices , juxta Serapionem . 278. ad 279. no£tu infurgentes , an Epinyflides Graecorum , ibid. quid lint Menardo . 277. fola venaefeftione , aut frigi do potu curatae . ibid.

E ffere , cum fit affe&us impeniè cali dus , febrem tertianam faepe accerfit. ibid.

no£lu fubiens an E pin y& is fit Graeco rum. 279,

E fchara tonfillarum Carbúnculo compa*» ratur .3 1 9 .

Exaltationes M edicorum in oculo quid ? *33 Exan-

I N D E X

R E R U M

Faucium Abfceffus verendi funt otrmes & quare ? 135. Affeélus ftrangulatorius , idem ac Anchone .3 1 5 . ex Febre maligna crudi Tumores , quas Parótidas vocant, concitantur. 5. in Febre falubri protraila , & non fola ta , Abfceffus indicatur . 17. ad 18. in Febribus circa maxillas & artículos maxime Abfceffus timeadi . 19. Febricula cum Abfceífibus e congeftu con junta femper mala . 69. ad 70. Febris ab Epinyélide non femper abeil , 2 73 quomodo poifit Gibbofin excita re . 237. vacuitas in Abfceífibus bonum. 70. ad 71. Fermentano quid fit . 274. Fermentationis definitiq ex Platont . ibid. Ferramenta candentia Gibbofi curandae apta qualia . 258. Ferrum candens in Abfceifibus cyflicis ubi opportuniifimum . 100. Fibrae nerveae & cartilagineae Abfceifibus anomalis , faepe radicum loco , inferviunt . 94. Fili adftriftione exfcindenda Nata pufillanimis . 103. ad 104. Fiftula quando fit exile malum ? 70, ad 71. Fiilulae funt triplicis generis . 186. ad 187. earumdem diferimen . ibid, congenitae quando , & quare non curan dae . 188. hujus rei Hiftoria. ibid. F. Flatulenti Abfceffus agnofcendi plurima difficultas . Ì41. Acufcas de bilis frigido gravata humore , nec excretione nec Abfceflu F latus cerebri tam per n a re s, quam per aures difcutiuntur . s 57fublevatur . 15. Fallopii allucinano de narium vitiis.134. Flores Geniilae iaccharo conditi cyrandis Rofeolis ufitati vulgo . 293. ad 135. Fallopii fententiade cauffa effe&rke con- Foeminae cur faepae rei Medicae exper t s . 312. 313-, . geftionis . ¿3. geftatioms tempore mfolcntta medicamenta tam calefacientia, appetunt edulia , 212. ad 213. quam refrigerantia , procurandis Per grandiores ob medium, mora® nioni bus approbata. 308. ad 309, Rofeolis obnoxiae . 292. medicamentum ’ ex Damocrate quanam tumoris fp?cie potiilune defcriptum , prò MeJiceride curànda Jabprent? 113. V?" ^probatur . 99,

Exanthemata cito diffugientia, maligniora . 25. lata tumores non , vel vix , funt , contra Fr.Vallefium. 168. Exanthematum Vairiolarumque materia , cum perperam expurgatur, Abiceffum parit ; & cur ? Ó4. ad 65. Exarcofis ex ulcere nata , praefertimab oifis carie . n o . Exi-rthrema . 263. Excrementum hominis omne falfum . 130. ad 131. Excretiones facilps probatam &optimam criiìm inducunt . 9. Exiturae five Abfceffus , quid i 314. Exoftofes contagiofae in ulcus folent ajbire, 314. ad 315. quibus locis fìant in lue Vene rea , ib 'td. Exoftofis fecundum Gaienum quid fit . ibid. vexat Severlnum . ibid. Exfcìndatur qua methodo Abfceffus cyftici ? 100. ad 101. Exfeitus , ex Anomalis Abfcefilbus , Steomati tantum competit . 98. Exuflio , ficcitas , faepe cum bumore pingui -os vitiante eft conjunélum . 218. Eventus morbi bonus , vel malus , per quae fit argu'endus . 12. ad 13. falubris quando fit in Anomalis exfpeéìandus . 90. Eujitacbiì Rudu opinio de congeiìione. 67.

e t

O R I A

R U M .

Meiiceridis curatione , quomodo coucilianda . 98. ad 99. /• medicamenta prò Meliceride cu-' •randa . 99. opinio de congéftione . 58. ad 59. de effeftrice Congeftionis cauf fa probatur . 63. de Phlegmones -generatione.fSr. ib \ d i . /td.62. Eolliculoram in Abfcefiibus, origo , pc de fanie è thoracis cavitate es caufae quae » 77. purganda , per arteria® pulmonis ac EoHicuktsreceas poteft tnedicamentis refollìniiirum cordis ventriculum , confu vi , inv.eteratus vero nequaquam . 78. tata .4 2 . ad 43. Eonticukis ad Gìbbos curandos , ac praefententia de cauffa Gibberum, cavendos , probatus . 259. 388. Eryfipeiati avertendo .frufìra ap de Meliceride curanda, nullam plicants . 1 1 8 . ìnvolvit contradiilionem . 98. ad 99. in inguine -prò Elephantia cuHi. 14. cap. 12, quomodo re •randa probatus . 1 6 6 . vera intclligenda . ibid. Forma Abiceffuqm in artubus quaiis . tradita 14. methodi cap. 12. de •¿4-Ou tunkatis Abfceifibus , perperam ab oifium abfcedentium eli: corrupomnibus intellefta . 98. •tio non cor-rofio. 208. ad 209. ■Rofeolarum .vulgarium homi- Galenus Gibbi procreationem ad vertebrarum Tubercula retulit. 238. num fenfu . 284. miraculum in natura nùllum Fricationes in ¡Paedanchone . 335. admifit . 43, Frigidi proprietas quae . 335. ad 336, Frigidum exfanguibus pariibus exitioeft, Gallae cum aceto permiftae ab OElavio Hotaitano curandis Pernionibus comibid. mendantur . 308. ad 309. Frigus eft calidi , calidorumque , caufGallici morbi virulentia , per omnes dufa per accidens . 306. ftus corporis , foras a natura propel extremum omnibus viventibus l i t i . 173. ad 174. mirifice adverfatur . 303. a d 304. Fungi reperti in Abdomine cujufdam , Ganglia ex idìu faepe producuntur, notantibus jam Graecis . 89. ex A ia te defungi . 1.97. Ganglium , Atheromati confimile T u berculum , in carpo , ex ìftu oriri . ibid in inguine . 8<5. alenica interpretatio ad Hipp. [aph. non recipitur . 41. ad 42. pueri caput aequans . ibid. G a le n i contradiflio de Meliceride curaaviginti quatuor librar, ibid. da . 98. ad 99. Gangraena ex affluxu quomodo fiat feda&orum calculo operofa exicundum Fallopium. 126. ad 128. ftimata , per quatti materia in thora ex oifis vitio progreffa , juxta cis cavitate collefta , per urinam du Severinum . ibid. ci poffit . 42. ob vitiatos infra tendines, nerexpofitio tex. 31. aph. l}b, 6. vofque , occulta quadam humoris aaquae . 153. ad 154. tipathia , faepe generatur . 128, tam raollibus quanj folidis parloca inter pugnantia , de Tom. JL Zz ti?

Varae pier,acque . 260. ; Foetabulorum Abfceffus a quibus fuccis procreantur - -81. materia quae . 83. omnium communitas qu ae.79. Folliculi porcio , in fe&ione reii&a , ■ quibus toilatur .1 0 1 . jfubftantia in anomaiis. quaiis .

I N D E X luculenter . 236. ad 237. de Abfcefllbus do&rina a paucis ìnteliefta , & qua cauffa fafturn.2. Hippocratis Doétrina egregie expofita . 232. indoles honorem & divitias fpernit . 233. judiciorum de Gibbis interpretationes , 252. fententia de Pern ioni bus curandis quomodo inteliigenda ? 310. fèntentia de Pernionum curatione perperam a Vallefio inteile&a , & a Severino explieata . 309. & feq. fententiae inter fe difcrepantes accurate conciliantur. 55. praediélionis de oculorum v itlis intarpretatio ,1 5 2 . verba de Pernionum curatione, Tabù Calvi , Jani C . & Anutii Foejìi ìnterpretatione. 309. ad 310, HìrquitaHi quid fiat ? 182. Hiftoriae & Anatomicae Obfervationes in cadavere Marcelli Sacchetti inftitutae . 191. Abfceffuunr Anomalorum , pierumque nerveis, & cartilagineis fibris, haerentium , variae . 94. quampkmmorum r varia? capitis partes aggrefforum. 88. & c. auris iubcuraneorum quamplurimae , 156. Abfceflus , in. cqfUs fuperioribus dilatefcentis , curati . 118. de Abfceflu carniformi cuju£ dam Cappuccini inveterata, incurabili propter debilem iènecìutem „ n i . in' cervice Joannis Antoni B-adi Romani . ibid, curo oflis corruptione laborantiutn quamplurimorum . 71. ex Congeftu , maximo , in Jefuita . 6 7 . . . ■' Hiftoriae Abfceffuum faucium & Fata ti • 154. .. : ;■ Hiftoria Abfceflus Innominati- , finetblJiculo , curationis a C l. Severino, inftirutae ,* Epiitela J. B . Capucii con tenta, 92, & c. in o

peflkni, ingénu cujufdam Carthuiìani a Severino egregie percursti . 95 . & f a . de Abfceflu manus faetidi (Timo cujufdam puellae . 117. Abfceflus perdolentis Sacerdotis aCavio , cum primis m ira. 145. Abfceflus progermini , in nmbilicor novcm librarum . n o . Abfceffum progerminum perpeffì cujufdam. io < 5. ad 107. de Abfceflu progermino mirabi li Cutanei e Cataneis. ibid. Hiftoriae Abfcefluum Progerminorum curatorum. 106, 107. n o . qui in partes folidas putredinem invexerunt r aliquot. 189. qui vel fua vi , vel lua mole peremerunt . 189. ad 190. & Cafus Sanguineorum' Abfcef fuum . 121. Hiftoria de Abfceflu iuppurato & laten te , fub homoplata in Caroli Fraud ici Mirabilis filio . 71. Abfceflus Teretis quafi trunculati . 140, Abfceflus fecundum Vertcbras fuperiores . 71. de Abfceflu Veficae putrido & callofo cujufdam fodalis Francifcani , anatomica . 197. de Abfceflu utriformi ad crus' Joannis Baptiftae Valli . 1 13. Hiftoriae Aneuriimat^ éxtinclorum va riae . 126. ad 127.' & Cafus Ansurifmatura. n i , 126. a d ì 27. Hiftoria Aneurifmatis arte ri ae internaci defcendentis- mirabilia . 200. cum ingenti tumore fângûrfiùo, curati , 1-21. ad 122. & Aneurifma tis hujus cairflae externae & intemae. .124. ad 12 5. Hiftoriae aliano: Angina pcftilmte deeurrW bentium haemorragia nariurn iervatoritm . 33 5. Hiftoria Anginofi fibimet liaguam dsctrffantis , & curati .3 4 1 . Anginae lìecae ex Hippccr. 323.

Ari-

e t

h i

S T O R I A R

S r

ex Epiphora a Severino per uAnguìs bifidi , flagellofi in fifiionem fanatae honeftiftimae foeminae niftro cordis finu reperti. 195. dehuMariae Garziae in aedibus Confiliarii jus Anguis generatione , & ventate , D. Gregorii de Angulo . 258. ad 259. opimo Medici Angli Joannis HougFolliculi de gena extraéti cum thon . 174. ad 175, Judicium Auftoinferto ovo pufillo . 87. ris . 175. ad 176. Galeni , de Stepani inter muAfcite mortui , in cujus abdofculos infimi ventris , contra aliosMemine difètto fungi reperti . 321. dicos , Absceffu . 33. de Atheromate cum craffa duGangraenae ex offe tali male raque cyfti cujufdamCappuccini. 197. habito ortae , in 111. V ir o , D. Aritde Atheromate in dorfo Lucrehmanno Pignono a Severino curatae . tiae Cacacia fanftimonialts . 89. 227. ad 228. de Atheromatejuprà genu AbGibberibus magnis affeétorum , qui febatiflae Spiritus Sanfti . 87. ne&utem attigerunt , quamplurimoAtheromatis in genu . 93.!! rum . 181. ad 182. de Atheromatis interni corpo de Gibbere horrendo ac magno ris .1 9 8 . in cervice Antonii Santori . 248. ad Atheromatis in Tyberio Coppula . 87. 249 Gibbi ex Aneurifm’ate redditi. a Bronchocele pervada ftrangulati cujufdam , qui oppetiit. 121. 227. ad 228. mire Gibbofi , cui nulla diffiHiftoriae duae Calculorum maximae quancilis refpiratio ? 248. ad 249. titatis excrctorum. 185. a Gibbo liberati pueri Francifci de Cancro in mamma Aureliae ab Alexandro fingularis. 136. ad 137. de Pompejis , hocque folo naturae be de Carie in malleolo Mariae neficio . 265. Caracciolae, a Severino curata ? 213. Glandulae fpongiformis, infoead 214, mina. 136. ad 137. in Viro ibid. deCarie malleoli in Thoma Ade Haemorrhoidibus narium . dulcio . 227. 133. ad 134. de carie fphacelum minitante in Hydrocephali incomparabiiis in Jofepho Fiorillo . ibid. quodam fumario. 129. concrementi velati > in diflefti Hydrocephali memorabilis. ibid. hominis corde reperti . 197. Hiftoriae de Hydrocephalis G. F . Hilconcrementum carneum, oculo dano l. x. Obferv. io. relatae, enuclea» dextero fubnatum , puellae geftantis . tio 130. 108, ad 109» Hydropici intra uterum infan de dentis genuini eruptioneDetali , auditu digna. 189. ad 190. cii Favillae . 159. Hiftoriae Impreffurarum perdolentium cude dentium affeäu quampluriratarum varie. 146. ad 147. mae . 158. 163. 160. de inflammatione coli mirabili, Hiltoria de dolore ingentiifimo in Anto 196. nio Lombardo.. 146. lllujìrijjimae D. Johannae Ri~ de Enterocele vaftiffima in abberae Ducis Alcalaeorum filine fuavijjldomine cujuldam inopisi. 163/ mae. 30. ad 31. de Epilettico quodam , Vidi Hiftoria, ex Ifchii dolore, motus con» Vidu Fiorentini . 176. ad 178. vulfivos mìros proponens. 154. EpinycVidum leu Rofeol. laltant. Lepidofarcomate cujusdam afin pueila . 287, ad 288. feiti hoipiais. 169,

E R

U M

de Lue Venerea Amethi Bar Phthifici cujufdam’ per inter bari. id i, ■ valla pàtieotis varios extimo peilore Abiceflus . 63. ad ¿4. manus prodigiofae. 224. manus tuberofae cum corruPhthiiìci, ex putrido pure in ptione totius metacarpi. 108. tra pericardium , 42. ad .43. .Me.liceri.dis in mammis. 97. de pure in cor penetrante ex de Meliceride in mamma finivomica rupia, Ferneliì. ibid. ilra Honofrii Stranerii. 97, ad 98. refoluti, propter cafum a Su curata in mamma Petri Anto blimi loco , dimedio corpore , Scipionis Pulfioni , quique a Severino mirani i R u ilì. ibid. filliter triduo eli ianatus. 254. de Meliceriola Adami M archii, M e de Rofeolis correpta Obftetridici . 98. cis cujufdam filia , propter menfiuip mira redi futi ab excelfo delapfi defe£tum. 290. juvenis , intra triduum, ope cruftade Rofeolis faitantibus correpta fum more Aegypt. excitatarum 3\6, Lucretia de Cadrò . 288. de motu ex lumborum intru de Rofeolis faitantibus in Diosone deperdito , Matthei Coppulae nora Stephagnola . ibid. jPatricii Napolitani. 154. de Myxofarcomate praeputii Sanguinis fluxus per omnescorJoannis Olivae Neapolitani. 112. poris meatus ex terrore , in fbemina quadam religìofi. 11-9. ad 120. .de Oedemate in mento R . D. de Sc.lirofarcomate gingivarum Petri Benedimmi. 61. ad 62. Omp’nalocelem expertae vaftidiPerfiae Peregrinai. 158. mam Ifabellae Carbonae. 162. de fenfus ac motus depravat'10ne , ob ingentem lumbarium fpondyo/lis corrupti &c. pide corruJium contra&ionem, Camillae Scargiapti . t a e . 254. de Oflìs peiloris corruptione, ac curatione , pueri M arylli. -22j.\ad de Spina reflexa ad modum li228. terae S. a Cardano relata 235. de Steatomatè fupra enfiformem, Hiiloriae oifium Pernionum vi denudatoDominici Riccardi . 144. rum . 297. ad 298. .Steatomatis, fupra mammam 89. Paedanchones in adultis 77. ad de Sterni corruptione magna , 78. jHiilorica Paedanchones in pueri cada ex Galeno . 223. Strumis cum foliiculis, In Hievere difle&o, obfervatio. ibid. ronymo Caphorio Calabro . 80. ad\%t. Hiiloria Paralyiis crurum verrebris lum de Strumis mammarum cujuf borum intrufis. 254. dam foeminae Lucanae , le£lu digniifiPericardii pure putrido pieni ma . 136. Phthifìn cauflantis. 42. ad 43. de Pemionibus devailantibus ad •Hiiloriae Synanchorum fine V . S. fanarorum. 337. perioileum ui" ue , in filia Marii de Tuberculorum Abfceffus proM ajo. 297. ad 298. germinì diftorum. 106. Pernionibus affeélorum , qui de Tuberculo atro & m olli, per calafacientia medicamenta fuerunt a Severino c u r a t i 310. in filio D. Flaminii Conilantii , cum vita abfciflò . 160. ad id i. de Pemionibus, qui bus Nea,poli quot annis infeilabatur Joannis Hiiloria Tuberculorum in capite & facie puellae mire natorum , epiilola M a rn e Scarani , quique ad Siculos comprehenJ'a D, Lardai ad Au&orem. profedus nil mali lentiit, 307. io 9.

E T

H I S T

O R

I A R Ü M.

Humani corporis fubffantia triplex . 275. » de Tubérculo dimidiati ovi magnitudini; vetuftrifimo , in bra- Huroidum ex triplici fubffantia corporis una . ibid. chio dextero Velpafiani Praeneftini , Humor Abiceflus anomalos procreare in . comparatus, varius a Galena exiflimacamiformí Pancratii Muffavo! i tur . 204. ad 205. Turracufienfis. ibid. a capite in afperam arteriam Hiiftoria de Tuberibus proge rminisHieillapfus, poteft per urinam & alvum ronymi Damiani„ 223. expurgari. 4.8. de tumore fanguifluo tibiae Jocrafliufculus , ubi per compa féphi Palumbi , fatum accelerante . rant cutem facile difHari non poffit » i i 8. ad 119. pullulas ciet. 292. ad 293. de Tumore vailo in brachio crudus praeterquam transmiffioHiipanì cujufdam aneurifmatico 127. ni eft ineptus , naturam irritât . 21. Tumoris in fepto tranfverfo. diftortionem membrorum fufci49 * tans, non unus aut fimplex , fed va Hìiloriae Valgi fponte naturae curati rias ac multiplex, exiftimatus. 261. undécimo aetatis anno . 265. ad 166. in Meliceride qualis. 101. Valgitatis ex madore ad artí melancholicus, Aftronomorurrr, culos . 264. ad 265. âc Medicorum , con fenfu vefpertinis Hollerii de Gibbis opinio refutata. 257. horis analogus eft. 288. Sententia de Gibbis curandis melancholicus una cum pituita, máximas fubit difficuit-ates, 25 6. caufla funt doloris in Epiny£lide, 273. in Aphor. de Gibbis explanan ad 274. do, refellitur. 244. ad 245'. Homiiies mali habitus faepe Zona tenPbymata excitans, 1ère craftus eft , & cur ? 84. tantur . 198. plerique Gibberum incommoda qui offis vitium invehit excrenon gravate ferunt & cur ? 247. mentitius omnino credendus eft . 218. venales mercium arculas baju- Humores acuri pénétrantes in os, Spinae lantes , ut piurimum gibboft reddunVentofae funt caufla, fecundum Avitu r. 257. cermam. 220. ad 221. Homo eli ftirps inverià. 142. a natura alieni , Tumores per quoufque augeicqre poflìt, Jus Congeftumpoflunt excitare. 61. ad 62. ta Haly Abbas & Haly Rbodoam. 245. Epinyftidem inducentes , caliVenerea tabe affeéìus quando fadi vel frigidi non funt fimpliciter, fed iutem fperare poffit . 174. ad 175. m ifti. 272. Hordeoli materia noviflime obfervata . noftri corporis, qua ratione pec131. ad 132, care poflunt. 6. Quomodo ex palpebri? expriomnes efle Rofeolarum cauffas, matur. ibid. q.uibus arguments adilruatur. 289. ad Hordeolorum Cafus. ibid. 290. Hordeolum a Veteribus ñeque cognitum, tenues ad fuperiora , craffi ver ñeque bene curatum. ibid. ro ad inferiora, facile çontendunt. 18, Huccher'ù medicamenta pro Rolèolis revenenofi fi in partem aliquam, icJyendis. 296. confluant, nativumextinguunc calorem. fenteotìa de Pernìonum cauflìs, Gangraenamque concitant 127. ad etli latís ìnqeuiofa, non tamen appro128. uatùr . 300, ad 301, Hydroceles praeputii cauflae , & curatio. 141. 109.

j - 'N

141. ad 142. Hydrocephalon an cuidam fexui magis commune? 129. eft proprius Puerorum affeZus.

Uni, grandiores aetate nonnunquam tentat. ibid. in Infante . 130, ingens . 129. in Viro quodam . ibid. Hydropìcae fuppunZus venter non aquam , fed dilutiwn fanguinem -efiudit. 199. Hydropicorutn aquae per urinas expurgantur . 48. Hydrops per umbilicum evacuatus . 139. Hyporifma idem quod Aneurifma . 11 9. ad izo . IChores ex craflis humorìbus dedufti, poffunt tum confiftere , tum adhaere re . 61. ad 6z. humorum ad externum corpo ris habitum propulfi, graves , & contumaces, afleZus parere confueverunt. 6 1. ad 6z. iingulorum humorum Rofeolarum cauffas effe. 290. Ignis aZualis curandis Offium vitiis fummopere probatus . 227. Sàcer ab Eryfipelate -difcernitur uno Celfo. 137, cum Herpete'. aliis confunduntur , aliis diftinguuntur . ibid. Ignis Sacer idem ac Zona feu Cirtìnus feu Zojiar . 137. Ignis Sacri nomine loco Erjfipelatisì quìnam ufi ? ibid. ufus, ubi fanguinis profufio imminet , opportuniflìmus . 100. praeftantiffimus in Aneurifmate j ejusque virtus exaitata . 124. ad 125. pro curandis Pernìonìbus a J V lopìo perperam , & cum con tradizio ne , refutatur . 308. ad 309. fcnbecillitas in V aris, undeoriatur. 260.

Impreffura perdolens fupra Veficam, aliis praelìdiis fruftra adhibitis ? igne cura ta . 147. Impreffurae quid, & cur itadiZae/14^ Inauratores Brqnchocelis quare fubjeZi i 118. ad 1-19. Incurvi & Repandi cur non refolvantur . 241. Indicationes curandarum Rofeolarum quae. 293, Infiammano in Pernionibus exulceráis quibus praefidiis tollatur. 3 1 1 .^ 3 1 2 . Ingraziae ( Philippi ) perverfa Tentenna de Benat noZis . quafi EpinyZides effent. 279. ad 280. Iguina, & alae, faepe centantur Abfceffihus - i* 4 in pucrilis Hirquitallis fponte intumefcunt, hujufque intumefcentiae cauffa . 182. Inguinum cum lumJjis fpeZata fympathia jubet faepe , in inguine excitare cruftas vel Setacea applicare 258. ad 259. Intemperatura calida plerumque mala t & cur . 36. ad 37. Intemperies frigida plerumque cauffa eft, ut Abfceffus revertatur . 69. ad 70. quibus corrigatur . tbid. Intemperies inaequalis quomqdo.Gibbofim pariat . 236. Inteftina fibris luteis diftinZa. 134. Johannis Henmii hallucinatio in exponendo Hipp. aph. 31. I. 6. 40. J>. Joannae Riberae Abfceffus Criticai non fuit, & quam ob rem. 52. ad53. Abfceffus fuit perCongeftionera creatus . 3 1 . . Johannis Boiardi Bibliopolae probati Perniones . 299. ., . Tuniores cur maxime Roleolis obnoxit /

% medicamenta quid? i * 7 > K tyx & ^ i0V ■ I 3ZK iJÌ'uuok quid Hippocrati ? 3. KìtitShoyku K t i ^ y Permones cur dich?

E T

H Ï S T O R î

Kvp<wif quid ? 254. ad 235. Kwçp ) quinam ? ibid,

X.vçc'HTH quid . ibid,

L, adirima a lema quomodo diftingua1 tur .1 5 0 , Laminae ferreae ds ligation is , fplenio-

rumqne iiilçientium ufus , Valgis -curandis , & corrigendis , confert pon parum . 267. Lapidicondi Abfceffus adq.uod genus A b fceffuum referendi . 186. JLapillus coryliformis è batrac'hio detraèfus . 185. Similis excifus ex ángulo linguae fubdito, nuclei daflylaris for mara praefeferens . ibid. Lapidearurn materierum in Abfceifibus duo funt modi , ibid. Laqueus gutturis, idemac Anchpne.315. D. Larcbei Eptftola ad Auftorem , Hifioriam Tuberculorum , in puella na-torum , ponens. 108, Laryngotomia Sever}no jure propofaa , .& aliis rejeita male . 133. Laxantia atque attenuantia médicamenta in Valgitatum viti is curandis nonprobátur : & cur i z 66, Laxantium medicamentorum ufus ad Perniones curandos perperam a Vallefio excogitatus . 308. ad 309. Leges Abfceffus laudabilis quae ? 21, Lenticulae decoftum pro curandis Rofeofis multum probatur . 295. ad Lepram , Peftem , omnefque venenatos affeétus , Medicamentum accomodatum . I. Queue tant. 225. ad zz6. Lignum Quercinum in cotem lapideum mutatum . n 8 . Lwnofa , fungeaque , Concrementa quo . pacto proveniant . 109. Limmentum pro Varis & V aigis. z67f Liquantia & exfeáus , ex anomalisAblceuibus uní Meliceri competunt. 98, Loca corporis laxa ac debiliora proeerminis Abfceifibus funt obnoxia. 106, Locus ad quem confuevit tendere humor,

TÓ«a/ U Um ÇSrti0j: eít q*uam ¿s.unde

A R U M .

proiìcìfcitur , 7. affcétus Illufìrijjimae D. Joanna« R i berae quis ? 36. ad 37. anomalis Abfceifibus obnoxius pluritnum e ft caput . 87. ad 88. unde primo deducitur ad efHuxum Abfceffus, nequit definiri . 7. Lordoiis . 242. quid lit ? 234. ad 23-5. Lotium per urnbilicum aliquando reciditur . 139. a Lotura capitis , Abfceffus obortusader nofus fub ala iìniftra , ovi gallina« fimilis . 117. ad ¿18. Lue Venerea vexatis, quibus iocis fiant Exoftofes . 131. Lues Venerea eft uni vefrale corporis intemperamentum , praecipue faepatis . 215. ad 216. Luis Venerea curatio cum Fonfeco Se Qjiercetano abfolvitur . 57. Venerea« duo flint ftatus. 174, Venerea« tertius five medius ftatus . 175. Yenereae abfolutae ftatus ac Ti gna . 174* Lumborum cum inguinibus fpe&atafympàtia , jubet , faepe , in inguine excitare cruftas vei fetacea applicare . 258. ad 259. Lupia o£to libr. ab timbrofio Paraeo comperta in cervice, capitis magnitu dine . 90. . fexaginta libr. ab Antonio S e nìvento exfefta, ibid. M. ador perpetuus laxis partibus incumbit , in pueris & ejus aetatis affinibus. 264. Hunc deducere, v i , appendices oftium putat Severinus, ibid. Mammarum adenae in juvenculis quan do & quare extumefeant. 182. Strumae per quae dìfferant a Scirrhis , 134. ad 135. quomodo eximantur. 13 5. a d itf, Manus tantum , non alia inferiora , ob colli vertebrarum luxationem refoiAaa vun-

I N D E X

R E R U M

vuntur , & cur . 240. ad 241. Materia vt naturae , non excfuditur , Manus tuberofae Hirtoria & Figura . ubi co£lio non bona fuit . 9. ad 10. fed transfertur modo . ibid. 251. Manuum Rofeolae noftu plurimum tur- Materiam craflam in lllujiriffimae Joan gefcere folent . 306. ad 307. nae Abfceflu per urinam eduftam pus fiiiffe . 46. Marini error in Hippocratis aphor. in terpretando . 40. Medicamenta compofita quae defendunt a Pernionibus . 311. Marifcis laborantes cur Terminthis 'mi ex animal ibus fa&a noftrae na nime corripiantur . 282. turae plus confentanea . 225. Materia AbíceíTus defluxionis neceffitaexterna Gibberis corrigendis y tem , inter duos oppoíitos términos > quae probata . 250. agnoícit . 6. frígida ad Perniones curandos ut falutam promittat , quanta a Fallopio propofita . 709. ad 710. fit oportet . 21 » in curandis Roleolis eadem in AbfceíTuum aliena per quae diterchain conducunt , interdum fecus . gnofcatur. 68. 307. ad 708. anomalorum haud facile ante pro labe Venerea praefiantifil feílionem deprehenditur . 90. ma excogitata . a80. anómala Phymata excitaos etíl Razae , pro’, curanda Gibbofi fuperflua plurima , tarnen ejus pars ficca . 252. nutritoria cenfetur . 84. ad 85. Severint experimento curandis Aportematum quomodo a paPernionibus probata. 712. rentibus non Apoftemofis , ad filios Valgorum vitiisexftirpandis op derivari pofiit . 64. tima quae . 266. ad 267. Atheromatis quae P 8r. cruda & incoíía qi*id praemon- Medicamentum compofitum ad Rofeolas. 283. .rtret . 2 1 . I. Qtiercetani accomodatum ad Materiae coílio requiritur ad Crifin . Lepram , Peftem , omnefque venena9. ad 10. tos affeííus . 22-6. ad 227. Materia Epinyítidis haeterogenea. 447. nitrofa, eít pituita cum melan Medicado Anomalorum obicura per quae de«laretur . 78. cholia fucci portione portione permiMedico gravi fcitu quaenam digna ? 1» fia . 272. ad 2. extra venas exiífens , íaepe in Medicorum error port Abfcefiios fe iiio corporis profundum abfcedit . 48. nem apertifiimus . 72. in thoracis cavitate collegia faeMedicas cfficiendi focius tantum.228. pe tufiim non inducit , & cur ? 74. exercitus prudensque fit oporjuirturarum dolentium in car tet in anomalis Abfcefiibus curandis . ne fubeit j Spinae ventofitatis in of102. ad 103. fe . 225. quibus conditionibus tantum morbofa, partem prineipeminMedicus , alias veneficus . 233. feftans, ubi a Natura inde abducitur,. expellitur dein per firms & cavitates - Mel Rofarurri folutum pro- refolvenda Rofeolarum materia probatur . 294. naturales foras ; vel de loco uno cor Melancholia adurta in Epiny&ide máxi poris in alterum transfertur • 3. ad4. me fuccorum omnium abundat . 272. offium abfcedentium quáe. 215. Melancholiam effe Rofeolarum cauffam, ad 216. quibiis indicáis deprehendatur. 289. Stcomatis era ill filma , Meliceridis fluxilis , Atheromatis ficciifima a Galena Mdancholicus humot calcsm refert. 174» indicatut* . 81.

e t

H I S T O R I A R

fuccus, quamvis cranus , per exiles ûomachi venas difcurrit. 43.. ad 44 * Meliceridis in Metacarpo. 101 .ad 102. in Metacarpi flexura làepe nafcuntur. 88, ad 89. non raro ab extemis oauffis in articulis excitantur. 89. jub carpo ex ictu nafci. ib'td. jMeiicerid.«tn Tifai ipfi Au&tor exTcindit. ib i, ad xoz. Meliceridi an fit ceceffarium invoiucrum. 77. ad 78. Meliceridis curatio per medicamenta fal lali plerumque vififur. 98. ad 99. defcriptio , P. Aeg'metae, 90. deTcriptio, detti ib'td. Humor qualis . 101. ad icz. in marnmis Hiitoria. 96. Meiiceris acquando tunicam habet aliquando non. 98. rei exempia . dnd. curatur vel digerendo , vel pu/refaciendo, vel exfcindendo. 97. ex Abfceilìbus cyflicis ; una curationem per difcutientia fibi praerog a t. 98. in carpo nata aliquando a nonnullis habita pro Scirrho , & quare ? 101. ad 102. in carpo fine folliculo. 101. ad 102. in digito . .88. pro Ganglio habita .. 101, ad £02* • in indice extremo. 88. in mamma. 96. in metacarpi flexura.. 88. in palpebra luperiore intima. 87. Meliceris in pollice. 88 quomodo ex percuffu nafcatur, 89. ad 90. ut ab Atheromate differì. 90. Membra , ad quae terminus fluxionis improprius effe folet , quae. 7. quibus praefidiis a Pernionibus defendi poflint. 341. ad 342. & aetates maxime Pernionibus obnoxiae, quae . 303. ad 304. Membrorum debilitas unde oboriatur, quaeve partçg revera debij.es dicancur.

U M.

299. Menlìruorum, aiiorumque fuperfluorum, fuprefliones, Rofeolarum cauffa praecipua. 290. ad 291. H. Mercumlis de cauffa gibbofitatis opinio. 233. refutatur. ib'td. & Hippoiratis fenfui oppofita. ib'td. & 239. interpretario fuper Hippocr. aphor. de gibbis rejefta. 246. interpretatio text. 31. lib. 6. aphorifm. refellitur . 1-53. levitas & hallucinatio in fcopa curandorum Pernìonum inftituendo. 308. ad 309. opinio de Gibberis ortu con vellimi .23 8 . opinio de fedibus Pernionum propriieangufta cenfetur. 298. ad 299. M vrà-vLctc quid 4. e;us requifita.20. ad 2 r„ Metamorphofis Syptiilidae delineatio graphica fatis . 178. Miliokim Tuberculum quod aut quale , 132. ad 133. Mite quid . 320. Morbi quid Severino. 9. ad io. Morbi conatus & Naturae diametro pu gnare latent. 5. Eorumque opera Cune adverfantia, ib'td. affe&us Severino . io. in alios mutati fere necant f & cur . 25. ad 26. omnes costagiofi cum tetra pu tredine . 326, perdolentes funt Ulcera. 313. ad 314. indolentes itidem , ibid. 312. quando per exeretìones judicantur. 17. qui dolorem’ àdferunt , inter ulcera quo pafto connumerarì poffunt. 3 * 3qui futuri fint longi. 291. ad 292. venenati noitro aevo nifi effluxum fortiantur mortales perdunt. 339. ad 340. Venerei affeftus omnes recenfentur . 167. ad 170. perfeétifedesquae. 175. ad 176. Morbis nomina impofita a Uefa parte , Àaa2 vel

I N D E X vel a Symptomate, vel a Cauffa ; vel a Symptemate & pane affetta vel a fimiìitudine ad altqutd extra pojitum 5 vel a tempore quoimmnt vel decedunt. 269. in Morbi mutationem quare unice fpe¿ìare debet Medicus ? 3. ad. 4, in Morbo longo quae terreant. 54. Morborum contagioforum feminariorum conditiones tres . 327. A Joannae Riberae primordia. 30. ad 31. finis non bonus. 9. ad io. Morbus fymptomaticos Abfceflus admolitur . 5. acies fuas Naturae opponit. ibid. cum praefens , quid produeat in corpore. ibid. eft fanitatis corruptio. ibid. eft aliquid wcepcé pvaitr. ibid. quae incommode funt corpori machinatur. ibid. Illtijiriffimac D. Joannaecur Ab/ceflus, non autem Ulcus appellandus. 50. ad 51. cur letbalis exifthnatus. 54, Morbus nullus eft ita de/peratus, qui ialibus Viperae non edometur . 22i5. quando a Natura iuperaturus „ 21, Venereus ElephantiaSs non eft/ & an tot ius iubftantiae fit afie&us. . i6ó. ad *67. Se articularis per quae differat a Rofeolis, 290. quid fit auiioribus Chymiftis, Spagiricifve . 170. .Mucccarnei Tumore? , qui quaeve ipforum materia . 112. Mnlae quid fiat . 3©8-. ad 309. Mulieres , quibus expurgatio mcnftrua non eft , in Rofeolarum vitium incurrunt plerumque, 292. ad 293. Munus generofi Medici quodnam fit Ga leno . 35. ad 36. Mufculi inter cunélas partes ru repellen do funt validiflìmi. 156. mafleteres cur faepe tentantur Abfceffibus. 159.

in Mutacioai

R E R U M •ftare debet Medicus? 3. ad 4. Mutationes graves, & non occultae per quae concitentur. 311. ad 312. Myxofarcoma monftrofum praeputii trium librarum , abfeiflum . 112. ad 113. vulvae alarum a Severino praefeitum. 113. Myxofarcomati convenit Sarcocele Pauli ■ Aegmetae ibid, nec non inflatio carnea Chiragra diita juxta Guidonem ibid,

^ 114.

" -Apa feu Nafda , in nate, imma* nis. 92, Naphtharum procreatio . 84. ad 85/ Nares atque aures etiam Pernionibus tett* tantur, Fallopio . Z98. ad 299Nafda feu Napa, in nate immanis. 92, Nata in humero, 86. feptem librarum , vafta . ibid. fexaginta libras pendens, enormis . ibid. fextarium aequans. ibid. non a figura nomen accepic 85. ad 8 (5, quid fit an de Meliceridis ge nere ? an pertineat ad Steatoma ? & an peculiarem requirat curationem ? 103. refertur ad Melicerrdem, Sevem o & quare ? ibid. ad' Steatomata a Jo. Tagau.hto, ibid. Natae generado & origo quae & unde? 85 quae vafa habeant' nutricuia ? ibid. multiplex etymon. 75. ad 76, nomen incertae eft originis. ibid. Non fimplex apertio , fed amputatio Sc circumfe&io, competir. 103. funt Abfceffus anomali, 8c. de Natarum exortu opinio Philipp. Ingeafs. probatur. 85, Natura Abfceffus críticos'ad vindicandam corporis Valetudinem excogitavir, ut morbi quare mice fpeMorbo libere:. 5, ad

e t

ad iliacas venas, perphremcas, 'Éranfmittit, quaecumque fundo thoracis ac diaphragmatis haefere. 45. ad optimam Vaietudinem reftituendam, criticos Ablceifus excogitavit. 5. a materia morbi valentiore > faepe cogitur ita , ut Abfceffus producantur Symptomatici. io. ad 11. commodo corporis fervida femper. io. corporis tutatrix fedula. ibid. corrigit & caftigat mala ex morbo. ibid. cum partes a morbofo liberai, materiem vel extra corpus expellit 3. vel ad partes viliores transfert. 3.

4. Ù" 187.

etiam fi concoilionem non affequatur , non propterea defittit ; fed per omnes vias materiam crudam evin cere tentat . io. ex partibus obfefiìs faepe tranffert humorem ad partes viliores. 3. in homine quid fit ? 4. ad 5. Illa uti in fanitate diligentiffima eft tam corporis , quam fui , confervatrix ; fic in adverfa Valetudine aeque follicita eft , ut illud a Morbo vindi ce t . ibid. Et quomodo illud peragat. 4. ad 5. materiam , partem Principem infeflantem , fuo labore , vel totam vel prò parte , inde faepius transfert. 4. ad 5. in parva univeriìtatis imagine ■ majoris ett aemula . 204, materiis expellendis alienis no■ Vas adinvenit vias . 7. ad 8. miro modo cuiìodit , cuipraeeft . io.

Morborum Medicatrix . 28. morbofos omnes affeéius concoquereac modificare continuoftudet.io.

Morbos fuperat , ni materia morbofa prorfus repugnet . 4. morbum ahigere , tempore va letudini? malae , curar . io.

non patitur nocua & aliena ,

R I A R U M. quaecumque Principes occupant partes. 5. nullam viam relinquit intenta tam , ut morbis oppreffos adjuvet 173. ad 174. partem Principem obfeffam ievare femper tentat . 3. levatura, humorem infeftantetn aliorfum abducìt . 3. Quaenam partes quorfum illam materiam totam , vel pro parte , tranfmittit ? ibid. per morbos ita eft in vitio pro pellendo follicita , ut per anguftiores vias craffilTimos expellat fuccos, adeoque Abfceffus moliatur etiam per of fa . 7. ad 8. quae falutaria funt corpori pro curât . 5. quibus facultatibus, viribufque, confervationem animantistueatur, turn bonae , turn malae , Vaietudinis tem pore . 9. ad io. quando intenfe languida exiftimatur ? 25. ad 26. fecundum fingulas morbi fpecies , per propria emiffaria Materiae molitur evacuationem. 8. ad 9. & io. ftudet contìnuo concoquere hu morem morbofum . &c. io. fuperioribus temporibus,propter exercitationes corporis frequentiores » validior . 289. ad 290. tam in bona , quam in adver fa valetudine mire follicita eft pro cor poris hono tuendo , 4, «ri 5. ubi foras quod nocuum eft expellere nequit materiem morbi deponit , earn tranfponendo . 10. ubi humorem morbofum con coquere non poteft , quid peragat in corpore commodum ? ibid. ubi humorem morbofum tranfponere nequit , alium morbum exci tât . ibid. ut animal levet, aliquando omnem lapidem movet , & omnem conditionem accipit . ibid. ut corpus humanum ab infidiis morbi vindicetur , utitur duobuspraefidiis , fpiritu & calore . 4. ad 5. ut

lit nocentibus afduxus detur, paratiorem locum acribus ichoribus pertundit ac fiftulat . 10. ut totum fervet incolums,par tis commodum aullo loco interdum habet . ibid. valens , deorfum & procul ab affeSh parte moleftos fuccos propellit. 1 8. ad 19. Vis eft iailta corpori, quae ut in fanitate totius illius eft confervatrix , fic in ftatu morbofo a morbo & morte , omni molimine , illud vindi cate tentat. 4. ejus praefidia funtfpiritus St calor . ibid, vide etiam 5. Vitae re&rix . ibid, non patitur nocua St aliena potiffime circa par tes priacipes . ibid. Naturae conatus & Morbi S diametro pugnare lblent eorumque opera funt adverfantia . ibid. finis in procreandis Abfceffibus anomalis quis ? 22. fruftrati finis caufla quae? 10. in affe&ibus morbolis , crudis humoribus haerentibus , agendi ftudium quale ? ibid. labore , partem Principem infeftanS materies , vel tota , vel pro parte , inde transferor iaepius. 3. praefidia dum operatur funt fpijritus & calor . 4. ad 5. providentia inlue Venerea profliganda , planemirabilis . 127.adizS. quaedam proprietates. 9. adio. Vigor Sc materiae CoSlio requiritur ad Crifin . ibid. in omni ramen Crifi adeft . ibid. vis, Sc humoris habitudo, plurimum valent ad diftortos dirigendos ac refolvendos . 265. ad z66. Nicolai Florentine Serapium pro curandis D.Joannae affeStibus probatum. 56. Nodi quid Tint Auftoribus ? 21. Nome quale ulcus . 321. ad 322. Nominbm morbis imponendorum ratio diverfa . 269. Eovorum in populofis comtner-

R E R U M merciis inventio prompta , 208. ad 207. Notae calidae , non tarn infigni modo funt EpinyiHdibus tribuendae , quales Philippus Ingrajfm opinatus eil , 277 Novae adao rerun facies , tarn variae , in huraano corpore, unde ? 203. ad 204. O. bfervationes de Meliceridis fe£liones fine ullo periculo facienda, quamplurimae . 101. Anatomicae Paedanchones.^zd. Obftetrices ac vetulae , Rofeolarum Medicae, quam ob cauflara timeantaVenae Secfione . 325. Obftipitas quid . 235. Occafio fcribendorum Illaflrijjlmae D .J qannae affeäuum qiiae ? 35. ad 36. Ocreae pro Vajgis St Valgris infantibus , 266. ad 267. Oculi abinternis cauffis facile perturbantur , Sc quare . 266. ad 267. vafafiunt morbo confpicua. 132. De oculorum Abfceffibus judicium quäle. 150. ad 15 t. Oculorum candida pars exilibus apprime venulis nutritur . 132. variculae in quibus vifuntur . ibid. Oeconomiae corporis animalis communitas quid efficiat? 130. ad 131. Oedemofarca cruris defcriptum . 113. ad 114. Oefophagus, fepto annexus , poteft inter membranam aliquam pituitam eru£tare . 39. Olea Sc emplaftra , ad materiam in Spi na contentam auferendam,quae. 258. Oleum artificiale ad Meliceridem, junioribus probatum . 100. ex Mercurio utrum valeat Veneream labern per fudorem difcutere . X8s. ad 182. ex Quajacamo extraftum , pro Syphilidis vitiis curandis , per commodum babelur . 180, Oph-

E T

H I S T O R I A

Ophchalmiae curatio fecundum Galemtm. 153. ad 154. ficcae per quae praenofcatur . 151. ad 152. ficcae praefagìum . 150. in Opthalmia varicula in oculis poife con tìngere . 132. Opinio Ambrofii Paraci de cyfticorum Abfceffuum procreatione . 82. ad 83. Opinio multorum de propria Congeftionis materia quae . do. ad 61. Opiniones nonnullae inter fé vari;ffc, de termino & ampliatione ulceris Illujiriffimae D. Joannae . 30. ad 31. variae de generatione, natura, & loco , Strumarum . 114. ad 115. de parte affefta in Illujirijjìma D. Joanna languente . 33. vulgarium hominum , de Roièolarum forma & natura permulta.283. Opinio conciliatio de Strumarum natura. 116. ad 117. Orìbafit Medicamentum pro praefervandis membris a Pernionibus quomodo paretur . 3 1 1 . Oribafius in definitione Epiniyftidis leviter ab Ingrazia taxatur. 276. Os candenti ferramento quando fit inurendum .228. corruptum quando dcradendum, vel terebello perforandum . 217.ad 228. totum , fecundum Galemm , eft exfcindendum . 228. in Paedarthrocace primum, demde carnem occapari, fcitiflime aiìenfum , 211. ad 212. Os in fpongiofa poffe infiammari parte . 2xó. ad 217. longo faniei contagio corrumpitur , & vitiatur. 91. putrefcere ab inflammatione Se verino . 2i 6. ad 217. fpongioliim circa artículos, juxta Severinum quare ? ibid. Oda affedta terebello, pertundenda , jam docuit Severinus . 229. ad 230. non aequo fed paulo faevròs , quam carnes intìammantur , & cur , 116. a l 217.

R U M .

partes cum fint debilìAìmae , cunilas a carne rejetlas iuperfluitates in fe recipiunt . 213. poffe apoflemari quomodo probatur . 208. ad 209. quidem Apoftemate non tentarì , quìbus rationìbus foadetur./i/d. quomodo a pravis fuccis vitientur . 210. ad 211. quomodo inflammentur ac fobeant Abfceffum. 216. ad 217. fecundum Av'tcennam admittunt Apoftema . 209. utrum fuapte natura fubeant Apoftema . ibid. Oilìbus longis artuum ternae font par tes . 263. ad 264. Oifis Abiceflus font fine dolore . 230. capitis abradendi , exfeéfis tuberculis , Aetii fententia, Severino es plicata . 102. ad 103. corruptio in anomalis quando formidanda . 100. Medicos multum fatigat. ibid. tanto gravior eli , quanto durior eft ejus fobftantia. 211.tf.d212. inflammatio quandoque Spinae Ventofitas a quibufdam appellatur . 216. ad 217. pe&oris corrupt! in puero , &' excifi, cum effeftu fanationis , H ifto ria , ex Galeno . 224. ad 225. terebrationem in carie jam dacuit Severinus . 229. ad 230. vitiatio cur facilior fit in pueris . 216. ad 217. univerfa divifio triplex eft . 210. ad 211. Oftìum Abfceffus potius per congeftum, quam per defluxum procreantur & cur. 2x3. ad 2x4. Apoftemara a quolibet focco poffunt concitari . 210. longorum fines , qui cum aliis articulantur , molliifimi ac fucculenti font , 211. Ovum majufculum ejeitum ex Abfceffu femoris. 82, Pae-

i n d e x

aecilocace . 289. Paedanchone ad Prunellam eft analoga 330. ad 331. conveait cum Prunella Paraa i fi . ibid. contagiofus & peftilens eft afíañus 326. ad 327. cur ad peftilentes affeflus referendus . 327. ad 328. Paedanchone divexati quare potum fugiant? 324. Eorumdem irrequietus decubitus UHde ? ibid. in Paedanchone febris acuta & fifis unde ? ibid. Paedanchone laborantium deplorandus ftatus ex Aretaeo . 319. preíTorum facies quare pailida. 324. in Paedanchone fpiritus vitium unde l Paedanchone tamquam corruptorio affe£tu laborantes quare non cuníli morlantur . 339. eft acata vel lenta . 325. ad 32 (5. non plenitudinis exceflu , ied pravitate , peccat . 332. Paedanchone quafiiam praecipue Regio nes infeftet. 319. ad 329. quod fit peftilens 3 probatur . 326. ad 327. paedanchones cauflae duplices externae & internae . 328. cauda formalis, efficiens & materialis . ibid. cauflae externae earurademque examen . 322. internae cauflae funt variae & multiplites . 328. Totidem & exter_nae . ibid. Contagii probado . 226. ad 227* Definido . 328. dúplex mos . 310. Generationis moaus . 327. materia in pedtus per arterias delapfa , quare eodem ipfo die inter-

ficiat . 318. ad 322. figna pathognosnica & prognofiipa . 326. 341. prognoftica peflima varia . 342, fedes quae ? 325. fedes aftedla quare afferra ca put & cerebrum . 338. morbi fedes eit Cerebrum , Se verino . 328. & 338. ad 339. Pedarthrocàce ab offis inflammatione fit. 217 . patet ex tumore . ibid. an Veteribus graecis nota 219. ad 220. Arabnm', feu Ventofitas fpinae forte aipitS'ov veterum Graecorum . ibid. cur pueris facilius condngat r 21(5. ad 217. in Paedarthrocace corruptiones oflium funt ex male purgatis exanxhenaatibus, 219. ad 22Q. ut & lue Venerea , quare offa potius inficiantur carnibus . 214. ad 215. Paedarthrocace Abfceffus quis > aut quid? 218. ad 219. eft Abfceffus • ibid. eft Abfceffus exoftofi Syphiliae fimilis . 214. ad 215. eft Abfceffus quidem , qui & per i n f l u x u m , & per c o n g e f t u m ; f e d m a x i m e per c o n g e f t u m . 213. ^»214. e f t f i n e dolore . 229. ad 230. & Spina Ventofa unum & idem Pandolphino . 221. differt. Se verino . 222. edam Antiquis cognita . 220, inficit os primo quamperiofte-

uro . 230.

luxati offis ignaris fpeciem praebet . 223. , , Pueros , & qui incunabula excefferint , tentat . 212. & ulteriori aetati contingit , uti variolae morbil li . 213. ad 214. . . pueros , non ratione ulceris , fed cachexiae , enecat . 224. quando periculum inferat. 223. quare Spina Ventofa habita Avicennae.ziOf.

ut ab Arthritide & luxations difiinguatur . 223. ad 224. vitina) offis verum P. ab Ar ginata . 212. vcrum offis vifiwn y Avicenna. ibid, ■ A. Fiorentino . iv et.

U M .

poftea .corruptio . 222. featentiae Au&orum variae . 221. Paedarthrocace V.eteribus ignotum vide■ ttiv utcumq.ue , fed non omnino. 217, ad 218. yerum a sexaginta annis , ìbid. Pacdarthrocajces vi.tiìpraefervatio quae ? 225. ulcufcula .quo tempore .fiant . 223. unde fiant . ibid. Paeti qui . 236. Tìxiìt/.yywiii cauiTa formalis . .328. ad 329. efficiens . .ìbid, .definitio ex cauffa - ibid. Palati Tcarificatio in' faucium morbis a Veteribus inffitura . 343. Pandoip'mi error in Spiaae Ventofitaxe detegitur . zzo, ad zzi. Paràrthrema . 263. Parencephalon quid ? 130. Patifibmia Se fauces complexim iùmpta pro alibijibus Se .fpiritalibus vìis , janua fune plerifque fubcuntibus in cor pus & egrediunribus - 322, ad 323. Parotides quando pravae , lechales vel fufpe&ae ? 26. avi 27. falutares quae ? 2d. Parotidis terminado , Se in principiocuratio , quae ? 28. ad 29. Pars affe&a in Epin.y&ide quae, fecundumjtdinm Pollucem ì 274. ad 275. quae , fecundum Au&orem ? 273. ad 274. certa , quae in Pacdanchone ab analogia expetitur, eli cerebrum. 327. ad 328,

1. Langi-o . ibid. virium tertiae to&ionis efi . 2 2 ad zzò. Taedùffhrocacen non folurn incurnmt puevi , fed edàm adiri ri . 21 3. nd 214. Paedarthrocacesa Spina Ventofa differen tia . 221. xaufla Ai «xerementitia , ex ■rdiquiis Variolar. Morbill. &c. 218. cui iiumori adhaercr exuffio , ut in »uligine turis &c. ibid. & 21y.ad 218. Paaunhrocaces cauffa , -praeter ffiét§s: , ab babku corrupt} t i farrguidis parso ti bus _ 2,13. ad 214. caufl'ae ex femmaìi utriufque parentis materia. 21.2. ad 213. tum .cacnexia , feu gignantium, feuprogenitorum hereditaria l u b e s 213. cauiTa putredinis fermentum, quod ab infiammaticne . 217. cauflae fotemnes fune , tradu ces parentum contages & Tiorum reli quiae morbilli & varìolae . 225. differentiae ex fubje&o, velex forma in fubje&o . ¿21. In fubje&o Occorrit -crafìs corporis , aetas ¿kc. ibid, ad formarn in fubje&o coufideratur quantitas , locus, motus, tempus, ìbid. Se 222. eauflae jnternae quaevarietatem inducunt , ìbid. Quomodo •ratiòne effe&uum differat . ibid. ementitae , vel confummatae , a Pernionibus affici fueta quae? Hiftoriae . 225. ad 226. 298. ad 299. in pueris a Variolis , & aliis Partes Pernionibus obnoxiae quae? 297. •exanthematibus , non repurgatis ad 298. ^ 224. fuperioresa Pernionibus, fecunmutìlationem membri faepe indum Mercurtalem , quare tentari non ducit . 225. ad 226,. poiTunt i 298. ad 299.

potius eli denatura corruptionis Particulae debiles Abfceffibus obnoxiae, & fiderationìs , quam corrolìonis, Se quae ? 67. ad 68. verino . zi<. mH n 6 . & 283. nifi inPartícula quo pa&o ab hujufinodi morbo cipiens fit da genere corrofionis , & praefervetur. 6<). ad 70. ■ bm. L, Bbb Pax-

Fartibus pudendis Virorum- & Foemina-rum idem affeflus advenit. 1 13.. Farris imbecillitas Abfceffuum- caufla „ f j . ad' 14. Paflio anginofa idem ac' Anchone . 315.. Paftilli ex Viperis .. 226. ad 227. Paftiliis Pyroticis quando im vitiatis ofiibus utendum .. 228. Paftinacae marinae aculei punilura M eliceris curata .. 139^ Pauli• Aeginetae medicamentorum ad Perniones praeparatio . 3 1 Pauli Aeginetae opinio- de; Epiny&idismateria-.. 271.. Paulus Aegineta Anomalorum’ notas ac judicia breviflime defcripfit . 90; Peftoris Gibbera cur magis perniciofa .. 247; ad 248. Fedes ex Anarrhope alimenti: contabefa£li fig. ad pag. 108. ad‘ 109. Penetrationis- modi in. contagio- funt tres„3 2 T-

Ferinaei natura & hujus Abfceffuum cauffae quae ? i 6 j.. Abfceflus curatio . 1¿4;. FeriolTeum' , in Epinyilide fedes affeftay. quibufdam falfo credita. 275;. adzj6. in Paedarthrocace- nominficitur primo1 r fed' contra1.. 230;. Peripneumonia-Angina , Empyema S t. Cacochymia, quomodo per urinaeviasexpurgari pofiitv 49;. crttrium- Abiceffa faepe fi’nituribid. Peripneumonia- faepe- liberantur , mate ria in Crurum Abfceflus- rapta-. 5.. Perizemata- quid'. 273,. Ttrnioncs a doitis' viris inter- tumores recenfiti;.. 298'' an contrariis curentur.- 308.an- imr ulcera l 286.. apprime. ilmilbs- contuiionibus .. 303^ Chimethl'a maligna; uo jure vocat'. Arijiotetes .. 297. cur Hyberrro: tempore; fufcitencm; 297.- ad 298;; cur non itjcurranC Pifcatotes - Tit4r ad i-ijo-

R E R U M curantia Medicamenta, Severi no experta - 311* ad 312. differunt a Rofeolis faltantibus.. 281.. ad 282;. exulcerati qui bus medicamentis fóvendi .■ 310. ad 31 r. idem ac Ro/eolae , fimpliciter” diftae funt'. 2)6. ad 297. in quibus corporis partibus reperiantur & qua- forma .. 281 .ad 282, interiores; cauflas non agnofcunt. ibid, fed tantum- a- fr ig o r e - ibid. Rofeolae faltantes contra1 282;im ulcerum' genus a Mercuriale-■ relati *. 298* non alia' caufla quam frigore pro- ■ ducuntur'.- 281.. ad 282. perpetuarli laedendi- rarionenr minime femntV 30y: ad 308. funt Ro/eolae• ,, fimpliciter diflae .. 2)6. ad 297.utrum folorunr pedum iìnt vi-tium '.. ibidutrum inter' tumores aut' ulce ra iint annumerando. 298.Pernionibus faepe; offa nudata- ac fidera-ta .. 298. ad 2)9Pèrnionis nomen unde ?- 297: Pernionum caufli quae Fallopio- . 300.ad 301.. caufla non’ cfl cutis1addenfatio;2'97. ad 298 caufla , omnium1 confenfu, fri-gus‘ eft . 30 r. ad 302;. cauffam materialém non effe fan-guinenr , difputatuna: adverfus1 Fallo-pium - ibid,. efHcax. medela Scarificatio. 309.externa caufla efl benigna ; Rofeolàrum" vero' interna' & maligna 282». etymon a pttrna, graeco vocabulo , fluxit .. 297. raethodica- curapdi ratio ad Hanc diem' minime per auttores explicata •• 307. ad 308.natura pautis comprebenfa a$£ue ifltelleifa . 298. natura quae?- 303. ad 304, tSSi-

E T

H I S

T O R

«otae . 306. vera cur?.t¡o fanguinis femicori'uptì evacuatione abfqlvitur . Hippocrate . 309. .Peiliferi., ìk necantìs, voca'bali diflerefttia quae , & q u a l i s 3io ..ad 321. PelWens .aeris coniaitulio' adenefos agitat Abfcqßus . -13. ad 14. Pertilentia apparirne corripit glándulas , justa Severinum . 328. omnis per .aerem coinquinar am communicatur . 327. ad 328. Pefìilenriam affìcere primo Cerebrum , justa Hippocr. & Severin, ibid. Peftüentium affeftuum tria requifitaJ ibid. Peílis ;ideae tres P amenifo . 330. Pei ri Apanenfis opinio pro curan dis Per nioni bus ut intelligenita . 308. Pharmaca pro curanda L'ìujlrrjftmà D. / onrma fuerint peropportuna } 56. ad V: . Pbihppi Ivgraffiae opinio de Epinyéfide, quod iìt morbus calidus , non recipitur . 274. opinio de materia Epinyftidis rejieitur . 271. .ad 272. de modo quo generatur in Epinyélide dolor , rejieitur . 274. hiftoria de ortìs AbfcefTu. 210.

ad Z12.

Phlebotomiae jugularis Venae praeftantia . 332. ad 333. Phlegmone per congertum raro f i t . 61.

ad 62.

Phthifici faepe tuberculis in interno pe ctore tentantur , & quare ? 63. ad 64. Phthifin citra pulmonis exulcerationem advenire facile oftenditur . 191. Phygethlon obfervata Severino' . 117. ad 118. Phyma eft Tuberculum . 143. 144. Phyamata anomala cur ob plenitudinem oboriantur ? 84. vocantur Abfceffus anomali. 89. Abfceflufvg anomali , non Tem per fpontanei , verum & a cauflisexterioribus oriri poflunt . ibid.

I A R UM.

Phymata .qtiando ex Venenis concitentur? 63. ad 64. Phymatum .cauflae eflicientés quae?.ibidL .Pilulae ,ex Viperis . p.26. Pingue quid in ulegribus ? .197. Pituita inter humores excitantes Epiny&ideto-adaumeratur . ,273. .inter ventriculum & .feptum rranfverfum pofita , íi ad veíicam deducatur , .folvit itiorbum . 39.^40. in venas effufa eraflitie & co pia, eafdem obílruens , pueros in mor bo facro perimit . 183. ad ,184. nitrofa Epinyétidis ert materia, fecundum Philip, Iñgraff. 271. ad 27 2. .noftra aquam refert. .275. quomodo port fanguiaem fit Ro/eolarum xauffli .. 289. ad 290. ..vero módica eflufa ¿ofdefn in vita relinquit , mota', hiaup» diíla, relifta . 183. .ad 184. Plagae an .confuendae .túnica abfceflus exempta . .101. ad 103. Planta noff s . 279. ad 280. Plateri obfervatio de glándula cerebri fupra corpus callofum . 110. ad n i . Plinii Epiny¿lidis vocis ufurpatio. 297. ad 298. medicamenta pro gurandis Pernionibus propofita,. ibid. Podagra & Chiragra a .fanguinis mirtione cur advocentur ? 293. ad 294. Polypi & Haemorrhoidarum narium dif ferentia . 132. inter jios diferimen , juxta varios . 133. ad 134. Populi Scptemtrionales, cur magisquam Itali , frigoris ac Pernionum injuriis refirtant ? 305, Praeceptores Hippocratis . 232. Praeputii virilis ,& alarum foeminarmn idem ufus . ,113. Praefidiorum , quibus natura ad corpus .humanum a morbificis infidiis vindi.candurn .utitur , oíficium . 4. ad 5. Progermini Abfceflus ,caufla humoralis quae . iod. Proprietates Abfceflus quae ? 14. 15. ad 16. Proptoíis oculi .1 3 2 . ad 135. Bbb 2 Pra-

I N D E X

R E R U M

lores referuntur fed male. 284. camentis .eximuntur . 289. per quae différant a Terminper initia fubrubrae apparent -this . 282. 288. ad 289. ad Syphilia Tubercula infiam Pujhdae 'Iat,re :funt->pptius.quam matoria noìtu perdqlentia plurimum Phyma aç T uberculum. 282. accedane . 293. ad 294. .quamplurimis -in nolbcomio de-affeitio Abfcéffus dici potei! . cumbentibus, .féliciter a 'Sevenno per ,281. ad 282. chirargiam curatae . 206. an iint Terminthi . 281. quomodo, per .chirurgiam curapan Venae feftionem ferant. dae. ibid. 295. ad 294. raro natura , ■ yer.um arte , cuan Veteribus cognitae. 281. • rantur .. 292. .ad 294. an Ulcera ? an Puftuläe ? ari fcarificationem priroario exiTumores ? 280. ad 287. gunt . 29/. apud antiquos nonfuerunt tan fimpliciter diitae , .idem funt ti momenti, quanti nos facimus . 290. ac Perniones. 298. ad 299. ■ bifàriam coniìderantur. 281. <7^282. fine .m.edicam.entorum ope raro calidis & igne irritantur. 284. recedun.t . 292. cum Syphilidis Tuberculis utfunt maculae fubrubrae faecucumque convenirmi. 299. ad 294. lentaeve . 281. 282. cur endemiae , ac Neapoli fre Rofeolae videntur inconftantis Naturae quentes . 290. ad 291. Abfeeffus. ibid. cur difficiles fint curatu . 292. unam perpetuo particuîam mi ad 293. nime occupant, fed per omnes artus, faltantes difìae . 281. ad 282. manus , pedefque , vagantur . ibid. e puftularum latarum ordine . vulgares noftrates in Puftularura 282. femilia recenfentur. 28(5. & Ulcufcula , & Puilulae , ef Rofeolae faltantes a .cauffa interna , un fe poffunt , & Tubercula . 287. de a Peraiohibus différant .2 8 1 . artus medios praefertim adfiex adulta melancholia , ac nitrofa pituita , procreatae contumaces, ciunt, unde ab Arthriticis fpeciebus diflerunt . 294. ad 294. licet dein ali& malignae , cenfentur . 285. hyeme vigent . 284. quando procédant ad articulos. 292. ,cum Pernionibusperperam conita diitae , quia Tuberculum funduntur ,. 281. M 282.. ex pjuribus conftans elt. &c. 284. ad faltantes cum Rofeolis fimpli 285. citer diétis, perperam a noliris conLatinis Pußulae, Graecis Ulfunduntur. 298. ad .299. eufcula funt. 285. ad 286. différant a Pernionibus . 281. neque ;fimpli,citer Pußulae funt, pueris potiifimum , maxime neque Tubercula abfolute , fed mi ftam puellis, ac foeminis junioribus, adveex his habent naturam . 286. ad 287. niunt. 294. ad 294. nodulis & Arthritìdi funt aliquid . 281. ' quo paéto fimiles. 294. ad 294. jcur appellatae . -281. ad 282. jnon ,funt latue Pußulae , ab RofeoJarum cauffae quae 290. ad 291. Hipp. memoratae. 282. character feu vera forma quae. .non ad Tuberculum proprie , fed potius ad Exanthemata . 286, ad 284. ad 285. differentia duplex . ibid. 287. affe&io per externa médicamen noftratq? intemis, tantum medita

E T

H I S T

O R I A R U M-

exacerbatur . 289. natura cur valde incerta fit ac difficilis... 281,. obfervationes &. experimenta 287. ad 288. ortus praefertim tempore hy-? berno. 295. ad 294. Rofeolarum faltantium curatio foeminis relifta». 287.. tumor' eft fingularis, non multurn exfuperans , & preffus inftar fafcae.- 284. ad 285^ ftabilis ortus ad hyberna tem pera : & quant ob cauffam 292. ad Rofeolarum unde nomen , 281. ad 282.Rofeolis quare non moleftentur feniores & aetatis-grandiufculae-.-290. ad 291. qui maxime obnoxii. ibid. in Rofeolis via falutis quae. 29?. ad 293.Rofulae faltariciae falfo Tubercula. 206V ad 207:. Rubor' cum inflammatione effentialia Pernionum figna- Cel/o . 306.Rufcr decoftum pro urinis educendis , a' Diofcoride fummopere-' commendatum

ftr

s;. al Ammoniacum, eft falconcoilorumnoftrorum humorum'. 130. cum Melle tritum , ad manus' at pedes aflidue- perfr i£ta, iffos a Pernionibus defen'dunt. jro . ad 341. vitriolatum extra regionem de' fua reibl'utum , Paedandioncs eft caufifa .• J p ., <0. Sale utiturr Severinus ad’ impediendumi coalitum vulhufculorum , in Hydroce le praepptii &c'. r4'j;., ad 142. Sa'/iilvrelii renve.dia propofita pro curanda’ Illu/friJJima D. Johanna . 56.. ad S7 * . . , Sanguis , admiftione pravOi'unT fuccorurq, quo paefo adi diverfas corporis partes effimdatUr . 120. ad 121. cur diverfa Tumorunr genera ftai’iac .• ibid.

& Humores labe' Venerea iirfe£H, graviter corrupti redduntur , & qua. cauffa . 215. ad 2i<5. in Ancurifmate non corrumpitu r, & cur ? 1 19. ad 120. in-Parotide quando mittendus. 27: lue Venerea confirmata mfeftus, Abfceffus frequenter fufeitare folet .• 63. ad ¿4* ex meati bus' omnibus corporis effluxus , prae terrore 120. ad 121. idem ex nimio' ufu Braflicae marinae ibid„ menftruus' vitiofus & immundus , quo foetus in utero nutritur , multorum affe&uuro elt cauffa .. 212. ad 2 I3 ~ purus' an fit' materials cauffa Pernionum 301. ad 302. venarum eget vivida’ luce & a£lu perpetuo , ne corrumpatur . 125. Sanguiflui Abfceffus qui . 119. ad 120., Sanguinari effe' praecipuam cauffam Ro feolarum quibus argumèntis oftenfum . 290. ad 291.Sanguinis detraftio curandae Gibbofi ex', liccitate', Kazae propofita’. 252. in' gibbofi a rCpletione , R.izae probata'. 255'.. Sanguinis effufio unde & quomodo fiaf: in Paedànchone . 339. ad 340. exundantis: cauffae quae . 12L.. ad 122. fluor cur' potiuS’ in' junioribus expeftetur . 12. ad 13.. fluorés quibus in aefatibus fecundum Hipp. magis fiant . 13. ad 14.rrfifilo curandlsr Rofeolis an neceflaria ? 293^ ad 294. Rofeolis cur adverfetur'.. ibid* Rofeolis' quando conducat . did.. £' manu quidem in imribus ,, & e pede in foeminis ,. pro curandisRofeolis , quando conduxerit. ibid. re foltononi s cauffae- 122. fupervomitus quibus modls reddatur probabile'. 12Ì. ad 122. Sanguifugae in Pacdancbono .■ 337. Sa- •

tatti revocarl poflfmt . 247. Stragula tripiicia , ac tegmina fuperiora cubi!is,excufTu fummo, pulfationibufq; in corpore aneurifmate laborante,contìnenter fublevata. 124.fr quare? 126. Struma ex Aet ti fententia.i ie^.ad 115. pediculis referta.8 < 5.«(i 87. quomodo exfcindenda? i^ .a d 136. ut a Cancro diflinguitur ? ib'td. Strumae apud CclJ'um funi fanguinis fauieiqueconcrementum. 106. Chaeredae quare diftae.i 1 ¿.ad 1 16. feu Chaeradae, T heod.Prifciano, in proprie di 6iae. 117. deferì buntur . 114. ad 115. duplici ter confiderantur Celfo,profundae fc.fr funerficiariae . 117. Strumae ex Celfi fencentia. 114. ad 1 15. & quare uniusharum tantum fpeciei meminit. u 6. & inlateribus juxta illum nafei, obfervat Severi». 11 S.ad 119. ex Galani fententia. 1 1 4 .1 1 5 .^ n<5. Glandulae quafi Celfo quare vocantur?n 6.ad 117. in artubus omnibus nafeuntur, fecundum Severinum.ibid. in mammis faepe vifuntur. 13 5.ad 136. inmammiscancri, abindo&is, exiftimantur. 134 .ad 135. juxta Galenttm, tum juxta Gelfum pia ne diverfa corpora. 116,ad 1 17.' mammarum ut a Glandulis, & Scirrhis differant. 134,^ 135. membrana involvuntur, juxta Paulum Aeginetam. 1 14. ad 1 1 5. ikAetium. 115. ad n i . & quare, 116 ad 117. non Phlegmonae ,nec fàcile fuppurantur. \ i<y.ad 116. num de foetabulorum ordine fint ? utrum inter anomalos Abfceflus adnumerandae. 80. pediculus membranaceus difficile exflirpatur , unde facile malum refurgit . 117. ad 118. quafnam habeant proprietates, Severi7io . 116. ad 117. quid fint fecundum Galenum ikCelf. ibid. modo Atheromatum intra tunicam continencur : item ut illae curentur./ind. quo fenfu ab FUppoetate tangenti velut lanae ,pofitae ? u 5. ad 116.

R E

R U M

fecundum Severinum quomodo variali poffunt. 114. ad 115. . Scirrhi funt de genere in Glandulis , juxta Galenum, non incorporibusglandulofis.n ^ .a d iió.contrarium ponitCelfus. i i ì 5. ad 1 iy. Strumarumcurationonfuccedit , nifi uni verfa membranae potioeximatur. 80. curatioper chirurgiam, aprobatisviris, commendatur .135. ad 13 6. natura a Celfo, Galeno, Aedo, fingulis diverfomodoexplicatur. 114 .^ 115. fpecies, juxta Aedi fententiam^eum'»0 obfervatae. 117. ad 118. Strumas & Glandulas Guido Caidiacus diverfas facit folus. ibid, quomodo tamen cum omnibus concordat. 117. ad 1 18. Studentium corpora cur fiant tenuiora. 192. Subitanea partis nulla tam multum eil du ra,quin ficut alitur,non poffit etiam augeri praeternaturam. 209. Subllantiam craflam III. D. Jo: per urinam exeretam, non puris, plerique funt arbi trati . 49. ad 50. Succi qui bus dura' Tubercula coniìant, giu rinoli,craifique,funt.253. Suffitusex cinnabare pro curandisPernio* nibusprobatum.3n.//<i 312. Suffocatio in Angina, unde juxta A.Caefalpinum. 341.342. Sulphur vivum cum melle co£lum praefervat a Perniombus membra.31 i.ad 312. Superfluitatis fpecies quot fint. 61.ad 62. Supervomitus venarum quid Hip. 120.121. Suppuratio dicirur Severino Abfceffus fine tunica. 3. extrinfecusaccidens quando optima , vel peffimafitpucanda. 2 3 ^ 4 2 . interne erumpens quando optima & prope canales tutior cur fit. ibid. quomodo dignofeatur fecundum Hippocr. 69. Suppurationem in gibbofis Tuberculis effe fugiendam, monet Jacobus Hollerius . 255. ad 1^6. Symptomata Gibberisquae. 240. initio Paedarthrocaces apparentia.223 Paedartbrocaces fecundum varia morbi tempora ordinate traduntur. ibid. Pernionumquae. 300. Sym-

e t

I A

R U M.

exulcerati . 142. ad 145. Symptomatic! Abfceffus acris materne Phymata funt ac Tubercula elata fupraevalentis funt indicia . 5* pra cutem & c. 282. ad 183. Symptomatic! Abfceffus a morbo concifunt puftulae nigrae, intibiis maxime tantur . 5. io. ad n . nafcentes. 281.0^282. Symptomaticus Abfceffus acritico perfoios peritos Medicos, difcernitur. io. 11. Terminthorum color, magnitudo, & figura , quae, 282. ad 283. Abfceffus cunétìs perfeftae crifis indidefcriptio . 281. ad 282. clis caret i 11. Abfceffus ex quibus deprehendendus . T erminthus aliis habetur T uberculum, puftula, excrefcentia. 141, ad 142. io. ad 11. curmalignus ;ejufdemcauffae, dignoSyphilidis (ummae fàcultates quae, &quct, tio , judicium, & curatio. 142. ad 143» fint. 177. curatucontumax affeftus. zZ\.ad 182. virulentia per eafdem vias , per quas advenit, a natura faepe propellitur. 171» Terminus Abfceffus inferior facile,fuperior veröde viae,difficile cognofcuntur.7.tf<i 8. ad 172. vis ita praepotens eft , ut in fatyricam Terra Sanfta Martini Rulandi quid fit dubitatur. 273. ad 274. ufq ; formam homines immutet. 177.178. Syphilis inchcata neque morbus neque cer- Thadti Florentin't interpretatio fuper Hipp, apkor. 245. ad 246. tam habet :edere . 17$. ad 176. in partes l'permancas antìpathiam ex- T erra figulina, aqua commaffata, appücita, quomodo fuppurationem internam oftenercct. 1<$7. ad 1A8. dat . 69. inilar aceti vanas e x e r i t operationes . Thoracis figura cur talis. 249. ió8. ad 169. figura ovalis ab Hieronymo Fabricit per inefplicabiJem antipathiam fymtribura. ibid. ptornata piane contraria producit. ibid. Thoracis iaefio morbofa, fecundum loci anquid revera fit. 166. ad 167. guftiam,exGibbofi.249.(iif 250. revera morbus eft non cauffa,ut opinaex diftortione partium contentarum , a tus eft perperam Capivaccius. 1Ó7, Gibbofi . 250. Syphilitis calvariae Abfceffus pericuio vafeu perturbatio, propter tracheae conc a t ,& c u r . 176. ad 177. formationem vitiatä, a Gibbofi. 250.251. Syrupi praeparantes , pro curandis RofeoThorax cur a natura coftis tarn mire colligalis qui qualefve deleSi. 294. Syrupus ad Rofeolas praeilantiffiinus,& ex tus. 248. ad 249. perimento probatus. ibid. cur longior a capite tracheae ad infide Polypodìo pro curandis Rofeolis mos angulos fepti tranfverfi, quam a dexprobatus. tbid. tro latere ad finiftrum. ibid. ex Angue Cervino. 294. ad 295. Thureafunt Glandulae morbofae. 312.313. T. uomodo haec curent fbeminae. ibid. alparia,ut caput laedat .9 1 .ad 92. eferibunturab Avicenna .ibid. Taridon idem ac Teredo. 220. Thymus, acrocordon &c. in tumorum ordiT empora quibus angufta, Bronchoceli fubnem relati. 286. ad 287. jeita s 119. Tole,/e» Tolles ¡feu Tule, funt Glandulae T erebratio Oftìs cariofi jam tradi tur a Seve morbofae. 31 2. ad 213. quomodo has foerino . 228. minae curent. ibid, deicriptae ab Avicen na. ibid. Teretis Abfceffus cauffa atque Hiftoria . 199. ad 140. Tonfillae cruftofae idem ac peftilentes. 3 24. ad 325. Tcpiìfo» Veterum Graecorum forte Paedarthrocace Arabum, feu Ventofitas fpinàe. undefiant. 328. ad 329. 219. ad 220. in collo obortae,quibus remediis curare Terminthi duo tempora, exulcerati, & non föeminis fuetae .3 1 3 .

Cc »

i n d e x

in Paedapchones tra&atu proponuntur non uc Tubercula,fed ut ulcerofae par tes vel ulcera. 520. peftilentes. 325. ad ¿26. Astio deferì ptae. 524. ad 3 25. Aetio quid vocentur. 915. & Ulcus Syriacum, idem. 525.ad 326. Tonfillae ulcera plerifque confuetudinaria . 32Ò. Tonfillarum peftilentium binaecauflae univerfales. 922. ad 925. Tonfillarum ulcera quae falutifera .331. T onfili qui facile incurrant? 320. Tophacei AbfceATus materia, generatili, & curatio, quae . i^ i.a d 142. Topica frigidorum Abfceffuum calida funto . in . T o &div Hippoct. triplici notatur effatu

Steatomatis fpeciem repraefentantia , reperta funt concremento carneo naturali impleta, venulis &arteriis iota . n i .

ad i i 2. Tuberculi Illujlrißimae D . Joannae forma quae . 30. Tuberculis aptius rubor , quam Ulcufculis tribuitur. 285. ad 286. Tuberculorum, Abfceflus progermìni diclorum, Exempla. 106. ad 107. Tuberculorum atrocruentorum,& labioinferiori agglutinatorum , Hiltoriae. 186. Horum caufla & curatio . ibid. Tuberculum carneum,repertum in extrema penis glande , nucis avellanae inilar .

i n . ad ii2.

Tuberculum eil Phyma . 143. ad 144. lapidicondum,inilar cailaneae,pone iu .?18. 319. gularla vafa inventum. 184. ad 185. Tractus in Congeftis cenfetur inutilis. 70. feu Steatoma fupra mammam. 100. ad 71. Tule ,feù Tole yfeu Tolles, funt Glandu Tranfpofitio in Abfceffibus per quae brobelae morbofae. 312. ad 313. Quomodo cutur . ibid. rantur a foeminis. ibid, ab Avicenna 4eT über feu Atheroma in genu . 93. fcriptae. ibid. Tuberà adenofà nullo remedìo eruertda . Tumor a congciiu eli fine inflammatione . 117. ad 118. 230. Tuber adenofum ex capitis lotura Severino durus quando ignito fèrro curetur. 28. obortum . ibid. adii}. hominis b'cipitis fpecie,magnitudiais globofus Paedarthrocaces initium ar capitis hamani, in Cervicer 86. guir . 223. T ubereul,1adarticulos, quibus infebribus in Angina quando bonus , quandove excitentur . 16. ad 17. malus ? 33.Ò. ad 331. circa aures evanefeentia , quando fain vulneribusquomodofufeitetur, fer ciant recidivane. z6xad%j. Clindum Petrum Aponenfem.^q, .in febribus ardentibus , quando nenunc aecenfusj, .nunc derifüs, non beite cant . ibid. Ery/ìpelasdicitur. i^ o.a di^ i. evanefeentia malam indicant morbi juper Congeflum /. Argenterà fìngiidicationem. 24. laris fèntentia refertur ad affluxum poex concremento cameo in Steatomatis tius.-jS. ad 59. Ipecie mulroties reperiuntur. 111.ad 1 1 2. ' per Congellunj, licet a 7. Argenteria graviffimaquae. 25. ad 26. denegetur tarnen a G aleno Fornello.&. ajuxta aures quando ab alvi profluvi liis Medtcis & Philofophis abfolute po" folvantur. 26. ad 27, nitur .. 59. ad 60. ■ lata euritmia, acuminata vero bona . per Congedimi quid fit fecundumD u 8. ad y. return : ibid. . - ,y quando bona vel mala. 23. ad 14. Tumor per Congèiium quid iècundum A fanie plena, quae talia non apparebant. rijiot. ibid. 117. ad 118. Averrhoen . ibid. feu Abfceifus anomali, nulli corporis ut a Fernelio deferibitur. ibid. parti pareunt . 89, nor; ,v>. : is'

'■ :91

•

■

S ui(i

quid fit Galeno . 298. Tumores a Congeitu , ferro candente tuto aperiuntur . 71. ad 72. ab tì'tppoc. Abfceffus vocantur.314. ac Apoilemata, idem ac Abfceffus le ghimi. ibid. Tumores anomali ex fuperHuitate copiofi fpermatis concitantur. 83. ad 84. diuturni & longi ex qua materia generentur .4 9 . hypochondriorum duri, ac dolorifici, quando mortem denuncient. 37. quando lethales. ibid. mobiles funt tutiffimi. 90. ad gì. non mediocris periculi qui. 25.ad 26. omnes, ac pleraque alia vitia, comprehenfi fub Abfceffus nomine Severino.^ 14 erCongefiumneccalidi, nec frigidi, privatecreantur. 57 .ad 58. funt obfcuri. ibid. per influxum funt frigidi. ibid. proprii è Congeilu, qui .6 1 . quando indicant morbi recidivami. 24. quando Morbi , quando vero Syraptomata vocandi ? 184. feu Abfceffus mollesconfidentius curantur . 100. ad 101. Tumoribus aeque ac Abfceffibus contaftus abefl . 314. Tùmoris è Congeilu curatio probatiffima , quae . 71. ad 72. & Abfceffus confufa, & proniifcua,interdum appellatio. 314. nomen ad Abfceffum & alia malafìgnificanda , exhibitum apud Galenum . 314. ad 315. Tumoris nomen apud Galenum multiplices fignificat àffeìliohes. 313. ^ 3 x 4 . obdurati nec fuppurantis iticommoda, 257. ad 258. Tumorum è Congeilu loca quae. ' 64.ad 65. genera cum Ulceribus plures Auilores mifcuere. 314. ad 3 X5. orcio quotuplex fit. 28/5. ad 287. praeternàturalium varietas, ex natu ra ejus quod infiuit,juxta Galenum.106. quadruplex ordo. 314. ad 315. varietas Undeoriatur. 106. Tunica anomalorum quomodo procreatur. 84.

R I A R U M. in Atheromate non femper integre reveilenda, juxfa Sevennum, 102. fed quo modo traétanda. ibid. Tuniculae Abfeeffuum anomalorum, quo modo a Natura pncreantur, Hippocratis fententia ? 85. H. Fabricii fententia . ibid. Tunicarutn in Abfceffibus cylUcis exfcindendarum, fententia Aetii. 102. Tufficulae quando circa aures fubmovent Abfceffum. 2/5. Tuffisquare non femper adfit in affeclibus peiloris . 34. Typoceles quid.-5 14^*^ I4 2> algi qui. 260. qui dicuntur Ambr.Pnraeo. 266. recenter nati, & infantes, quomodo reilituendi. 2<5<5. 267. ad 2 /58. fuavii. 2<5o . Valgitatis & Varitudinis definitio.265. Valgitas in pueris plurimum ex madore cir ca proceffus & appendices eos,quali divel lente ,& divaricatum inferente inter offispartes. 264..ad265. in adultis autem ex Abfceffu , vel corrupto humore , in has partes incurrente. ibid. feu Varitudo quid fit. 265. Virosraro, praeterquam uno latere attingit. 2/54. Valgorum cauffaequae. 260. a d ib ì. eventus ex quibus petatur.265.ici 266. Vnllefti remedia adPerniones. 309. Vari dicuntur hi,qui crura vel pedes introrfum habent obtortos. 260. nomen quid fignificet. ibid, piumacauffa quae. 261. recenter nati , quomodo reilituendi . l66. 267. ad 26%. in utero Ambrof. Paraeo, fiunt aliquando . ibid. Vel poli uterum vitio nutricum. ibid. Varices crurum aliqùando gibber folvunt . 252. ÌCÌ253. cruribus accedentes, gibbofin infra feptumtranfverfum folvunt. ibid. Varicula oculi a Severino primo, & a nullo priorum , comperta , quid. 132. capillum muiiebrem tantum magnitu dine-acquai. ibid. Va-

J I

Variculae curatio quibus abfolvatur. 133. oculorum,in Valetudinario incurabiliura, quamplurimae obièrvatae:& Cafus yarii horum. 132. ad 133. fi perperam curentur graviora adferuntmala. ibid. Ventri infolentes Celfo & Fabricio ; &quare? 139. Ventri? hìitoria . ib'ul. Varis St Valgis Linimentuum applicandum quale. 20(5. Varitudinis& Valgitatis definitici. 265. Vafa Natae nutricula ab Aquapendenta attributa difputantur. i4<5. Vafa haec an fint verae venae & arteriae ? 146. Oculi fiunt confpicua morbo. 132. Vaforum ejaculatoriorum,& gÌandularium, Abfcelfus Syphilios expertorum Hiftoriae. 199. Vaticinii qui. 4<5o. Vatii qui . ibid. T poi quinam . 235, Vena,feu Venofum vas,Anomalum Abfceffumnutriens, quomodo a natura formetur .8 5 . Venae Altheben quaenam fint . ibid. Venae in oculis citra infiammationem extumefcentes, Variculae nuncupantur. 132. Vena jugularis a Veteribus in capitis & peftorisvitiis , confidentiftimi fuit feéìa. 340. ad 341. Hujus i n c i f i o approbatur & contrariorum opiniones rejiciuntur.339. ad 340. Venae jugularis incifae conveniens Un guentum. 332. ad 333. fe&ionis in Paedanchone efficacia & energia. ibid, eadem quando inftituenda? 340. ad 341. Se&ionis praeftantia; & apud Graecos, Latinos, Arabas, Aegyptios, & Paracelfum-, hujus exiftimatio. ibid. Venae phrenicae per feptum ad coftas difientum reflexae, nunc pus, nunc humores ad externum corporis habitum exproxnunt . 41. Sebel vel Zebel quaenam fint Arabibus. 146. ad 147. Venae Seétio an in Rofeolis conveniat. 293. ad 294,

R E R U M . cur ampliore ¡ncifione facienda juxtx ■ Aetium . 333. ad 334. in Paedanchone quando & quo in loco celebranda? 332. ad 333. in peftilentibus& venenatis vitiis non inftituitur.339.irii 340.quare?34i ad 342 Venae Seftio mobiliorcm reddit humorem invafis. 293. ad 294. quando in morbis venenatis & peftilentibus loeum habeat , & quando non . 341. ad 342. femel & efficaciter evacuaos, plus prodeft quam multae inefficaces, imo nocen tes . 33Z. ad 333. Venae feétionem refrigerare corpus. 277. ad 278. & 293. Venae fub linguae Seilio praefens repertum in Angina praefidium. 340. ad 341. Venarum jugularium pertufio infaucium inflammatione, quam máxime commendatur . 341. ad 342. fanguis eget vivida luce & a£lu perpe tuo, ne corrumpatur . 125. Venerea lue vexatis , quibus locis fiant exoftofes . 131. Venereae luis exortus integritatem corporum, quae gignunt, corrupit. 290. Venereamluem novum morbum non videtur habere Severinus . 105. ad 106. Ventofitas fpinaea quibus humoribus excitetur .2 2 1 . inter Tumores é Congeftu numeratur . 62. ad ¿3. quare difta .2 1 7 . quibus populis endemion . 229. ad 230, nobis non ita . ibid. Ventofitatis Spinae naturae levis defcriptio . <52. ad <53. Ventrículos primus pituitae (onsz Galeno vocatus . 36. ad 37. Vermes quando , & ubi t facile generentur . 8<5. ad 87. . Vertebrae primae, aut fecundae cervicis divaricatio valde letalis eft . 243. quatuor luxantur modis . 241. Vertebrarum ofla a Tubercul is perfe ñeque pervertuntur, ñeque pertrahuntur. 237* tarn fuperiorum quam inferiorum fitus laefus quenam phaenomena producat. 242 ad 243. v er-

E T

H I S T O R I A R U M .

& Anguium vires in Difpnoea,Phthifi , Elephantiafi , lue Venerea, ar canum . 225. ad 226. Vifcera cum repurgant fervant re£Htudinem . 7 . ibid. naturalia Illujlrì viri Marceli. Sac ex quo humore . ibid. chetti in cadaveris feftione admodurn ferro curatur . ibid. vitiata reperta . 192. ad 193. poiius Tuberculutn quam Ulcus , Vitia ofiium interna nonnunquam pariunt contra Celfum . ibid. Abfceffum . 63. ad ¿4. Veteres ad Rofeolas curandai , nullum remedium contra cachymiam admoliti Vitiati offis cauffa materialis interna , quae . 222. ad 223. funt . 289. V ia a Fallopio excogitata , pro materie- Vitiofa genitura cur Phyamata natis infinuet . 62. ad 63. bus per urinae vias è thoracis cavita Ulcera & Tubercula d'fferunt . 320. te repurgandis , quae . 43. ex puftulis oborta quibus tollantur. a Severino escogitata , pro educenda 29 <5. materia per urinam è thoracis cavita mala quae .1 8 7 . te , quae . 45. prava faepe ex Pernionibus excitanper quam materia alimentali tumotur . 297. ris carmformis ad locum affeâum tranfquando in Ophthalmia expe&anda . mittitur . 109. 152. puris , ex Pulmonis vomica difraquando non funt cicatrice obducen«pta , ufque in Veficam.202.tfii 203. da . 138. ad 139. Viétus ratio ad Rofeolas qualis fecundum tonfillarum multiplied , mitia fc. Huccherium . 293. ad 294. peftifera , &c. 319. in Paedanchone qualis? 337. ¿<¿338. Vtd.Vidius in Paedarthrocace laudatus.229. Ulceribus ambuftis praefidia quae oppor tuna . 72. ad 73. Vinacea pro curandis -Valgis probata. 266. Vincula corpori applicata in Paedanchone. UlcerisPaedarthrocaces lìgna & differen tiae. 223. ad 224. •335 - ad n 6Vinum medicatum ad luem Veneream.179 Ulcerum cum offe corrupto praefagia . ibid. ad 180. loca licet interdum pura appareant, pro curandis Rofeolis quale effe de non tamen ièmper fidendum . 325. beat . 292. ad 293. ad 32 6. Viperae ad lepram , peftem, & venenaUlcus cur faepe abit in Fiftulam. 72. .tòs affeclus . 226. ad 227. eft folutio continui . 313. ad 314. & Angues aethereum insbrem & neDolor eft edam folutio continui , hinc itar fub terra exhauriunt , onde comeft de genere Ulceris . ibid. mendabiles . 225. ad 226. ex ftrumis cxcitatum , quando facit médicamenta exhibent natura noftrae recidivam . 80. ad 81. amica , & labem quamcunque emenda quando fentiat recidivam . 227. ad re comparata . 255. ad 2^6. 228. praeparationes quot & quales.225. ad 226. Syriacum quod , Aretaeo . 315. idem ac Tonfillae peftilentes . 32<5. fai ad morbos deiperatos omnes, AeUlcufcula , & Ulcufculum 3 quid ea no tìo . ibid. mina , & q u id fin t. 286. adzZ"j. Viperarum carni virtus peculiaris ineft in Poedarthrocace quando vifantur . roborandi tertiae coftionis . 225. praeparatio , ex Q uerelano . 225. ad 22b. U 1 ilculorum & Puftularum eft affinitas, :

Verticillum ani . n i . ad 112. Verticillum ani a Fungo ut différât ? 140, ad 141. ex cauffa Ornili condylomatum & c.

N D E

tas , & yicifíím haec in illa mutantur . 287. ad 288. Ulcufculum continui folutionem potius quam Tuberculum fígnificat . 28«$. Umbilici Ab&effus quomodo fiant. 238. ad 259. flruílura Sevcr'mo. i bid. Urobilico Hydrops evacuatus . ibid. urinae redditae . ibid. Unguentum attrahens & difcutiens in offis afteélione . 227. Paracelft in affeftibus faucium, poli Ve nae feftionem. in Ungula Variculam in Oculo pofle contingere . 132. ad 153. Unitatis & contaftus amilíio diftinguuntur . 314. Urina alba, & aquofa , Abíceffum circa aures folet praemonftrare . 25 . multa , crafla , & alba cura appar e t, articulorum Abfceflus folvit. 23. per utnbilicum reddita. 238.^ 239. tenuis & cruda quid portendat. 19. Urinae laxitas a vertebris ex lapfu laefis . 254. ad 255. Urinam pellens Rufci Decoílum , ex Diofcoride . 57. Uftio fuit Hippocrati ufu frequenti. 29. in malignis tumoribus , etiam crudis , praeíiantiffimis viris approbata . ibid. Uterus ad articulos , debilioresque par tes obnoxios , quomodo tranfinittat fuccos . 261. ex Volvulis male olentibus Abfceflus cir ca aures oborti necant . 26. ad 27. Vomitoria quomodo & qualia in Paedanchone conducant ? 340. Vulnera principibus partibus illata fubito necant , non idem earumdem abfceffus & Ulcera,339. ad 340,

R E R U M Spinse dorfì aeque periculofa ae capitis. 251. ad 252. Ipinahs medullae cur etiam atque etiam lethalia fint . ibid. Vulneris labia quando confiringenda fe condimi Jleùum . 102. ad 103. Vulnus , Ulcus , & l'raélura , Abfceffus plerumque accerfunt , 13, ad ¡4. Z, aratana quid ? 135 .a d 136. Zebel vel Sebcl quaenam Venae . 85. ad 85 . Zona a Graecis dicitur Herpes. 137. ad 138. cur ejusappellatio implicata./5/if. a Latinis ignis facer dicitur. ibid. ab antiquis curata . ibid. ad Sevcrini tempus ufque non bene deferì pta . 13 5. ad 137. Herpetis fpecies , Scribonio . 137, ad 138. idem ac Circinus . 136. ad 137. Ignis facri h. e. Eryiìpelatis fpecies, Plinio . 137. ad 138. in pofteriore thorace , & lumbis , non minus , quam in ali is partibus , oboritur . ibid. quando lethalis Plinio . ibid. quomodo inftar cinguli , & quo lo co fe ad corpus accomodet . ibid. in palma . ibid. Zonae quinam fubjiciuntur . ibid. qui meminerint,Latinorum fententiae expenduntur . 137. ad 138. feu Zofteris quare non meminit C. Cel/us . ibid. fitus inftar fafeias circuitus Langio.ibid. cinguli Plinio . ibid. quomodo repertus Severino.ibid. Zofter genus Ignis facri, idem ac Zona? feu Circinus . ibid.

F I N I S .