IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
IAPS, çevre ve davranışsal alanlarla ilgili disiplinlerden akademisyenlerin ve uygulayıcıların yer aldığı uluslararası bir oluşumdur. Çevresel psikoloji, mimarlık, coğrafya, kentsel tasarım, sosyoloji, iç mimarlık, peyzaj mimarlığı, antropoloji, planlama ve çevre yönetimi gibi disiplinleri içermektedir. Bu oluşum, bireyler ile etraflarındaki hem yapılı hem de doğal alanları içeren sosyo-fiziksel çevreyle arasındaki etkileşimi ve alışverişi teşvik etmektedir. IAPS-CS, IAPS kuruluşu çerçevesinde yapısal çevrelerde, tasarlama ve planlama alanında; kültür ve mekân arasındaki etkileşimlerin doğurduğu problemlerin tanımlanması, teori ve uygulama ilişkisinin kurulması ve disiplinlerarası bir çerçevede çözüm yollarının araştırılmasını, kuramsal ve uygulamalı çalışmalar kadar, bu konuların mimarlık eğitim sürecinde ele alınmasını amaçlayan, ‘yer’den ve ‘kurum’lardan bağımsız bir bilimsel organizasyondur. Hülya Turgut ve Peter Kellett tarafından yürütülen çalışma ağı bir veri tabanının oluşturulması, bilimsel toplantıların düzenlenmesi, teori ve uygulama ilişkisinin kurulması, araştırmacılar arasında bir iletişim ağının kurulması ve konu ile ilgili yayın yapılmasını hedeflemektedir.
Çalışma Ağı Kurucu Üyeleri: Azra Churchman, Vittoria Giuliani, Orhan Hacıhasanoğlu, Peter Kellett, Roderick Lawrence, Sanjoy Mazumdar, Paul Oliver, Hülya Turgut, Handan Türkoğlu, Alper Unlu, Mete Ünügür 4
bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
Facebook http://www.facebook.com/IapsCsbeNetwork IAPS
http://www.iaps-association.org
IAPS Kültür ve Mekan Çalışma Ağı http://www.iaps-culturespace.com (yapım aşamasında) 2014 aktiviteleri http://iksvakademi-iapscsbe.tumblr.com/ 2012 aktiviteleri http://kulturmekanatolyeleri.tumblr.com/ http://iapscsbekulturmekan.tumblr.com/ bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
5
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
3. İstanbul Tasarım Bienali’nin “Biz İnsan Mıyız? : Türümüzün Tasarımı” ana teması çerçevesinde; IAPS-CS Network Aktiviteleri, İstanbul Tasarım Bienali Akademi Programı kapsamında, KÜLTÜR VE MEKAN ÖĞRENCİ BULUŞMALARI serisinin üçüncüsü “Bir ‘Palimpsest’ Kent Olarak İstanbul ve Sonsuz Tasarım Katmanları” başlığı altında gerçekleştirilecektir. Bienal süresince devam edecek olan aktiviteler, makale seçkisi, tasarım atölyeleri, öğrenci fikir yarışması, sergi/ kolokyum/ ödül töreni/sempozyum ve yayın olmak üzere birbiriyle ilişkili adımlardan oluşmaktadır. ana tema: “Bir ‘Palimpsest’ Kent Olarak İstanbul ve Sonsuz Tasarım Katmanları” 3. İstanbul Tasarım Bienali, “insan” ve “tasarım” kavramları arasındaki yakın ilişkiyi inceliyor. “BİZ İNSAN MIYIZ? : TÜRÜMÜZÜN TASARIMI: 2 saniye, 2 gün, 2 yıl, 200 yıl, 200.000 yıl” başlığı, tüm dünyadan ve farklı alanlardan tasarımcı ve düşünürleri, birbirleriyle bağlantılı sekiz önermeye yaklaşımları paylaşmaya davet ediyor: TASARIM DAİMA İNSANIN TASARIMIDIR İNSAN TASARLAYAN CANLIDIR TÜRÜMÜZ, SONSUZ TASARIM KATMANLARI ARASINDA DURMAKTADIR TASARIM, İNSANIN KABİLİYET ALANINI KÖKTEN GENİŞLETİR TASARIM SÜREKLİ KÖKLÜ EŞİTSİZLİKLER YARATIR GÖRMEZDEN GELMENİN TASARIMI BİLE TASARIMDIR “İYİ TASARIM” ANESTEZİKTİR ANESTEZİSİZ TASARIM, İNSANLIĞIMIZA DAİR ÖNEMLİ SORULAR SORAR IAPS-CS Network Aktivitelerinde de, Bienal’in ana teması bağlamında birbiriyle bağlantılı sekiz önerme eşliğinde, İstanbul’un hızlı değişim ve dönüşümlerden geçmeye devam eden, çok katmanlı ve örüntülü yapısının irdelenerek yorumlanması hedeflenmektedir. 8
bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
Dünyanın toplumsal, kültürel, fiziksel, ekonomik, politik ve teknolojik dinamikler çerçevesinde sürekli değişimi, kentsel alanlardaki gündelik yaşam biçimlerinin, mekansal pratiklerin ve kentle kurulan ilişkilerin değişim ve dönüşümünü de beraberinde getiriyor. Böylece, süregelen yeniden yapılanma ve değişim sürecinde kent, kentli ve mimarlık arasındaki ilişki de dönüşerek, dramatik bir görünüm kazanıyor. Bu süreçte kimi zaman kendiliğinden kimi zaman ise müdahalelerle sürekli biçimde yeniden üretilen mekanlar, zamansal ve mekansal katmanlaşmaya olduğu kadar, sosyo-kültürel ve toplumsal katmanlara ilişkin referansları da içeriyor. Farklılaşan bu katmanlar kentlerdeki başkalaşmanın çözümlenmesi sürecinde incelenmesi ve açıklanması gereken temel bir olgu olarak pek çok disiplin için güncel çalışma alanları yaratıyor. Karmaşık bir ağlar sistemi ile birbirine bağlı ve sürekli bir etkileşim içinde olan dünya kentleri içinde İstanbul da bir “palimpsest” kent olarak, an be an değişen, eskinin üzerine yan yana / üst üste / iç içe eklemlenen, örülen yeni katmanlarla geleceğe aktarılıyor. Her gün birbirinden farklılaşan biçimlerde yeniden üretebilme gücüne sahip varsaydığımız kentler geçmişin, bugünün ve geleceğin izlerini biriktiriyor. Bu çok katmanlı yapısıyla İstanbul, geçmişten geleceğe çeşitli önermelerin üretilmesine ve tartışılmasına sahne oluyor. bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
9
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
Her “yer”in aynılaşmaya başladığı günümüzde, çok katmanlı yapı içinde kentler; göç, politika, tüketim, hız, teknoloji, aidiyet, kimlik, bellek, ayrışma, kültür vb. gibi çeşitli kavramlar aracılığıyla her gün yeni manifesto ve diyaloglara zemin hazırlarken, bu üretimlerin mekansal karşılıkları ve tasarım aracılığıyla zamansal olarak bugünle –yani gelecekteki geçmişle– gelecek arasında çoğul kesişim noktaları yaratıyor. Bir yandan yeni bir gelecek hayal ederken öte yandan kendini geçmişin üzerine inşa edip aynı zamanda onu yeniden yorumlayarak değişime önayak olan ve böylelikle süreç içinde her ikisini de değişime uğratan manifestolar (metinler, eylemler, hizmetler, nesneler veya başka şeyler) üretmek” ifadesinden yola çıkarak ele aldığımızda, yüzyıllardır yaşadığımız fiziksel çevreyi biçimlendirme işiyle uğraşan biz mimarlar / tasarımcılar da kente yeni katmanlar eklemiyor muyuz? Bugünü ve geçmişi referans alarak, gelecekte kullanılmak ya da yok edilmek üzere mekanlar/tasarımlar üretmiyor muyuz? İçinde yaşadığımız anın hemen öncesi artık “geçmiş” olarak adlandırıldığına göre, bu ürünler geleceğe yönelik olarak geçmişte meydana getirilen müdahaleler değil mi? Bu ürünler meydana getirildiğinde ise, “gelecekteki” kullanıcıları tarafından mekansal pratikleri ve alışkanlıkları doğrultusunda tekrar ve tekrar üretilmeyecekler mi? gibi sorular tasarım alanını oldukça meşgul ediyor. Bu nokta da ise en temel soru ‘Tasarım insanı nasıl şekillendiriyor?’. Yani, tasarlanmış olan çevre tasarımcıyı nasıl dönüştürüyor ki, nasıl çevreleri yeniden oluşturuyor? Bu bağlamda, IAPS-CS Network, “BIR ‘PALİMPSEST’ KENT OLARAK İSTANBUL VE SONSUZ TASARIM KATMANLARI” teması çerçevesinde, bütün genç tasarımcıları ve öğrencileri, değişen ve dönüşen İstanbul’un sonsuz tasarım katmanları üzerine düşünmeye, diyalog kurmaya manifestolar üretmeye ve tasarıma dair güncel düşüncelere farklı bir açıdan bakmaya çağırıyor. anahtar kelimeler: istanbul, palimpsest, önerme, gelecek, değişim, dönüşüm, süreklilik, geçicilik 10
bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
Etkinlikler Mimarlık ve Tasarım Fakültelerinin Bölümlerinden (Mimarlık, İç Mimarlık, Şehir ve Bölge Planlama, Peyzaj Mimarlığı, Endüstri Ürünleri Tasarımı, Grafik Tasarım gibi...) genç araştırmacılar ve öğrencilerin (lisans, yüksek lisans ve doktora) katılımına açıktır.
Danışma Kurulu Deniz Ova, İKSV İstanbul Tasarım Bienali, Direktör Ricardo Garcia Mira, University of A Coruna, Department of Psychology Spain, IAPS Dönem Başkanı Peter Kellett, Newcastle University, School of Architecture, GB, IAPS-CS Network Eş Koordinatörü Bilim ve Organizasyon Kurulu Orhan Hacıhasanoğlu, ÖZÜ, Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Hülya Turgut, ÖZÜ, Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Demet Mutman, ÖZÜ, Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Güliz Özorhon, ÖZÜ, Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Ümit Ceren Bayazitoğlu, ÖZÜ, Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Burak Taşdizen, ÖZÜ, Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Ender Yıldızhan, ÖZÜ, Mimarlık ve Tasarım Fakültesi İlke Yıldan, Y.L öğrencisi, İTÜ Eda Yiğit, Mimar, ÖZÜ Varlık Yücel, Y.L öğrencisi, İTÜ bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
11
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
12
bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
13
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
Kentsel mekan ve kullanıcıların birlikte ve eş zamanlı olarak değişimi/dönüşümü, İstanbul’un sahip olduğu Palimpsest yapının çoğullaşmasını beraberinde getiriyor. İstanbul, çok katmanlı yapısıyla geçmişten geleceğe farklı önermelere zemin hazırlarken, bu üretimlerin mekansal karşılıkları aracılığıyla ise zamansal olarak bugünle – yani gelecekteki geçmişle – gelecek arasında çoğul kesişim noktaları yaratıyor. Bu bağlamda, Atölye çalışmaları aşağıda verilen sorulara odaklanacaktır: • Değişen ve dönüşen İstanbul’un sonsuz katmanları bu zamansal kesişim noktaları üzerinden, nasıl alternatif yaşam senaryoları üretebilir? İstanbul’a dair alternatif, önerme, manifesto ve diyalog olanakları neler olabilir? • Farklı zaman boyutlarında nasıl yeniden ve sürekli tasarlanabilecektir? Biz mimar ve tasarımcıların alternatif yaşam senaryolarının şekillenmesindeki rolü ne olacaktır? • ‘Palimpsest’ kent olarak İstanbul ve sonsuz tasarım katmanları sorgusu kapsamında tıpkı Bienal tema metninde de sorulduğu üzere tasarım sil baştan nasıl tasarlanabilir? Kente, mekana, gündelik yaşama etki eden tüm örünütler birbirleri ile nasıl yeniden ilişkilendirilebilir veya bu ilişki ağları ne tür alternatif tasarım yaklaşımlarını ortaya çıkarabilir? • Tarih boyunca İstanbul’da nüfus yer değiştirirken, kentsel mekanda değer dalgalanırken ve kent kültürü dönüşürken, politik ve ekonomik büyük hamleler bu dönüşümlere vesile olur. Peki, bir tasarımcı bu büyük hareketler arasında nüfuz edecek kılcal damarlar nasıl bulabilir? • Kentteki zamansal ve mekansal katmanlar birbirini besler halden, birbirini boğar pozisyona dönüşür mü ya da ne zaman dönüşür? Bir kent ne kadar çok katman barındırabilir? Bir kent ne zaman tükenir? Ve bir kent tükenirse, kendisini yeniden nasıl canlandırabilir? 14
bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
Tasarım Atölyesi 7, “Bir ‘Palimpsest’ KENT OLARAK İSTANBUL VE SONSUZ TASARIM KATMANLARI” ana teması çerçevesinde Atölye yürütücülerinin hazırlayacağı konulara göre video / kısa film ve iki / üç boyutlu ürünlere dönüştürülmesini kapsar. Ürünler atölye sonunda sunulacak, sergilenecek ve en iyi 5 sonuç ürün İKSV Sarı Lale Kart ile ödüllendirilecektir. İKSV 3. İstanbul Tasarım Bienali Akademi Programı kapsamında, Özyeğin Üniversitesi ve IAPS-CS Kültür ve Mekân Tasarım Atölyesi ekibi olarak tüm mimarlık ve tasarım fakülteleri lisans öğrencilerini 20-23 Ekim 2016 tarihleri arasında Bomontiada’da Atölye İstanbul‘da gerçekleşecek olan seminer, film gösterimleri ve atölye çalışmalarında önerme, manifesto ve diyalog olanaklarını tartışmaya ve gelecek öngörüleri üretmeye bekliyoruz. Atölye Yürütücüleri Ali Dur & Saygın Özcan, Nurcan Sütçü, Erkin Yaşar Çelik . Yeni Yüzyıl Üniversitesi Mimarlık Bölümü & Paradox Studio Ali Kemal Terlemez, Handan Güzelci, Orkan Zeynel Güzelci . İstanbul Kültür Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi Beyza Sat Güngör, Metin Çavuş . Özyeğin Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Pınar Gökbayrak, Ali Eray, Burçin Yıldırım . PAB Mimarlık Demet Mutman, Yekta Özgüven, Gizem Duysak . # İstanbul, Özyeğin Üniversitesi & Maltepe Üniversitesi Atölye Katılımcıları için Katılım Koşulları Tasarım Atölyesi, mimarlık ve tasarım fakültelerinde eğitim gören tüm lisans öğrencilerinin katılımına açıktır. 2016 yılı içerisinde mezun olmuş olan öğrenciler de katılabilirler. bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
15
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
16
bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
OKUMA LİSTESİ * Çağlar Keyder, İstanbul Küresel ile Yerel Arasında, Metis Yayınları,1999. * Pelin Tan ve Ayşe Çavdar, İstanbul: Müstesna Şehrin İstisna Hali, 2013, Sel Yayıncılık, Istanbul * Pelin Derviş, Bülent Tanju, Uğur Tanyeli, İstanbullaşmak: Olgular, Sorunsallar Metaforlar, Garanti Galeri, Ofset Yapımevi, 2009 * Bogachan Dündaralp, Aslı Kıyak İngin, Nilüfer Kozikoglu: İSTANBUL: Para-Doksa / Kent ve Mimarlık Üzerine Konuşmalar; ISTANBUL: Para-Doxa / Conversation on the city and Architecture, Ofset Yapımevi, 2010 * Deniz Göktürk, Levent Soysal, İpek Türeli, İstanbul Nereye?: Küresel Kent, Kültür, Avrupa, Metis Yayınları, 2010 * Bali,R.,(1999). ”Cılgın Kalabalıktan Uzak-: Far From The Madding Crowd”, Birikim,Number:123,pp:35-46, July, * Harvey,D., Postmodernliğin Durumu ,Metis Yayınları,1996. * Keleş, R., 2006. Kentlesme Politikası, Imge Kitabevi, Ankara * Kurtuluş, H., 2005.a, “İstanbul’da Kapalı Yerleşmeler, Beykoz Konakları Örnekleri”, in H. Kurtuluş (eds) İstanbulda Kentsel Ayrışma, Bağlam Yayıncılık, İstanbul. bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
17
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
* Kurtuluş, H., 2005.b, “Bir Ütopya olarak Bahçeşehir”, in H. Kurtuluş(eds) İstanbulda Kentsel Ayrışma, bağlam Yayıncılık, İstanbul. * Kurtuluş, H., İstanbul’da Kentsel Ayrışma, Bağlam Yayıncılık,2005. * Pérouse J. F., (2007), 2007’nin sonunda Istanbuldaki lux konut piyasasında ne olacak-What will happen in luxury housing market in İstanbul in 2007, The journal of Yeni Mimar, July 2006, İstanbul. * Tanyeli,U., Konutu ve Modernleşmeyi Metropolden Okumak, Ofset Yapım Evi,2004. * Turgut, H., (2004), “Istanbul’s New Housing Trends: caught between global and local”, IAPS 18: Evaluation Progress, Strategies for Environmental Research and Implementation, Vienna University of Technology, July 7-10. * Turgut, H., Akbalık E., (2005 )“Küresel Ile Yerel Arasındaki İstanbul’da Yeni Konut Eğilimleri- Istanbul’s New Housing Trends:caught between global and local”, Symposium of Housing Evaluation: For the memory of Prof.Dr. Nilüfer,Book Series of İTÜ Faculty of Architecture ,İstanbul( In Turkish). * Urry,J., Mekanları Tüketmek, Ayrıntı Yayınları,1999. * Uzun, C.N., (2001) Gentrification in Istanbul, Netherland Geographical Studies: 285, Utrecht * David C. Thorns, Kentlerin Dönüşümü Kent Teorisi ve Kentsel Yaşam,Global Yayın Ajansı,Aralık 2004. * Rana Aslanoğlu, A.,Kent ,Kimlik ve Küreselleşme,Ofset Yayıncılık,Eylül 2000. 18
bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
* Ayda. Eraydın, Değişen Mekan: Mekansal Süreçlere İlişkin Tartışma ve Araştırmalara Toplu Bakış:1923-2003, Dost Kitabevi Yayınları ,2006. * Ayşe Öncü - Petra. Weyland, Mekan, Kültür, İktidar: Küreselleşen Kentlerde Yeni Kimlikler, İletişim Yayıncılık 2005. * Rıfat N. Bali , Tarz-ı Hayat’tan Life Style’a, İletişim Yayınları, 2002 * Richard Sennett, Gözün Vicdanı: Kentin Tasarımı Toplumsal Yaşam, Mart Matbacılık, 1999 * Cogito: Bir Anatomi Dersi: Ev, Sayı:18-Bahar 1999* Keleş, Ruşen, Kentleşme Politikası, İmge Yayınevi 1993 * Mübeccel Kıray, Toplumsal Yapı,Toplumsal Değişme, Bağlam Yayınları,1999
FİLM LİSTESİ * Ekümenopolis : Ucu Olmayan Şehir, Yönetmen: İmre Azem, 93 dk., Kibrit Film, 2011 * Agoraphobia, Yönetmen: İmre Azem, 52dk., Kibrit Film, 2013 * LAMEKAN : Metalaşan Kentin Çöküşü, Yönetmen: İmre Azem, 12dk., Kibrit Film, 2015 bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
19
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
22
bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
23
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
“kentteki dönüşüm problematiği üzerine düşünceler” Korhan Gümüş
Şehirde olup bitenleri hep siyasetçilerin kararları, tercihleri üzerinden okumak zorunda kalıyoruz. Oysa meseleleri yalnızca siyasal tercihlerden ibaret gibi görmek, gerçekte çok daha komplike olan süreçleri karanlıkta bırakmak, mevcut sistemi değişmez gibi görmek anlamına geliyor. Kararların arkasında kurumsal işleyişler, değerler, güçler bulunur, görünüşte karar vericiler siyasetçiler gibi gözükse de. Şehri kalıcı bir temsil edilen olarak kavrayan, inşa eden bu tekniklerin dışına nasıl çıkılabileceğine, neler yapılabileceğine dair örnekler ele alınacak. 24
bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
“sinemada anlam üretimi ve mekan” yrd. doç. dr. Metin Çavuş
Sinemada anlam üretimini ve konu mekan olduğunda bu üretimin nasıl gerçekleştiğini irdelemeye amaçlayan bu sunumda, ilk önce, filmin türleri ve ana yapım aşamaları özetlenecektir. Daha sonra, sinemada anlam üretiminin temel özellikleri örnekler eşliğinde incelenecektir ve atölye çalışması sırasında gerçekleştirilmesi amaçlanan filmlere uygun olabilecek üretim yöntemleri tartışılacaktır. Seminerin ikinci bölümünde sinemada mekanın sunumuyla ilgili kısa bir bilgilendirme yapıldıktan sonra, daha önce mekanla ilgili yapılmış örnek filmlerden bölümler izlenerek çözümlenecektir. Son olarak, atölye çalışması sırasında çekilmesi düşünülen filmlere yönelik örnek çalışmalar (case study) sıralanacaktır. Bu aşamada, çekilecek filmlerin teknik boyutuyla ilgili de gerekli bilgiler verilecektir. bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
25
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
“istanbul’un katmanları : bir okuma önerisi” doç. dr. İpek Akpınar
Mekan, Henri Lefevbre’in kent yazılarında dile getirdiği gibi sosyal etkinliklerin ve ilişkilerin basit bir sahnesi veya doğal bir süreç değil. Tam tersine mekan üretimi, tarihi ve toplumsal bir süreç. İstanbul okuması, genelde kentin üretiminin zıtlıklarını yansıtıyor. Bu zıtlıklar içinde farklı dönemlerde “yıkarak yapmak” tavrı, diğer bir deyişle kentsel, toplumsal ve kültürel bellek yıkımı hep ön plana çıkıyor. Kentsel katmanları farklı bir okuma ile ele almak mümkün mü? Zıtlıklar ve çelişkiler kadar, kentin katmanlarının dinamiklerini ve potansiyellerini ortaya çıkaran yeni pozisyonlar nasıl mümkün olabilir? Yeni bir tasarım ve araştırma dili için gündelik yaşama odaklanmak veri sağlayabilir mi? 26
bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
Bu kentsel süreçte, bireyin ve toplumun birbirine yansıdığı zihniyet, tam anlamıyla bir mücadele alanı; toplumun bireyi ile geçirdiği, bireyin topluma isyan ettiği bir kentsel zemin. Ve bu kentsel zemin, çelişkileriyle, zıtlıkları, dinamikleri ve potansiyeli ile tam da kentin ve toplumun modernleşmesinin hikayesi. Bu hikayede, tek bir sosyoloji yerine, birçok sosyoloji mevcut. Ama modernleşme toplumlarında, toplumsal olanın siyasi olana etkisi daha sınırlı; sorunları ele alma biçimi, sosyolojik değil, politik. Ve süreç, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın belirttiği gibi, farklı değerler sistemi arasında bocalayan toplumun ironik deneyiminden kesitler sunuyor. Bu kapsamda kentin katmanlarının deneysel anlatısı, Tanpınar’a atıfla, hem geçmişe meraklı hem modern olunamaz mı sorusunu vurguluyor; temel kavramları ve anlayışları bütüncül bir bakışla sorgulamayı hedefliyor. Bugünü kavramanın yolunun dünü anlamaktan geçtiğini savunarak, bugüne dek süren modernleşme sürecini, kurumları, yaşama tercihlerini, kategorik ve mekanik olarak ele almak yerine, parçalı, eklemlenmiş katmanlarına ve temsiliyetlerine bakıyor. Katmanların temsiliyeti, kamusal alandaki karşılaşmayı, çatışmayı, çelişkileri sosyal aktörlerin kimlikleri üzerinden görünür kılıyor. Bu deneysel anlatı, sorulara yanıt vermek yerine gündelik hayat içinden soruları çoğaltıyor, kentin geleceği için umudu çoğaltmaya çağrı yapıyor. bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
27
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
28
bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
29
Bomonti-ada* Tarihi Bira Fabrikası Silahşör Caddesi Birahane Sokak No:1, Şişli İstanbul
Bomonti Bira Fabrikası olarak sanayi işlevi görmüş olan tarihi kompleks, günümüzde farklı bir üretim alanı ve büyük bir sosyal mekan olma hedefiyle Bomonti-ada ismiyle yeniden kullanıma açılmıştır. Bulunduğu mahalleyle, semtle, şehirle beraber çalışabilen; ağ toplumunu besleyebilen; toplumun katkısıyla gelişebilen ve değişebilen esnek bir kampüs olması amaçlanmıştır. Bünyesinde barındırdığı farklı platformların; yapının içerisinde yer aldığı kentsel bağlamla sınırları olmayan, açık ve esnek bir ilişki içerisinde bulunması, bir araya gelmesi ve birlikte üretmesi istenmekte; Bomonti-ada’nın İstanbul’un kültür ve yaşam döngüsü içerisinde etkin olması hedeflenmektedir. Disiplinlerarası etkileşim ve yaratıcılık platformu olarak tanımlanan ATÖLYE İstanbul, kompleksin içerisinde yer almakta; tasarım, girişim ve teknoloji kavramları ekseninde bir topluluk olmayı amaçlamaktadır. Özyeğin Üniversitesi ve İstanbul Tasarım Enstitüsü aktiviteleri, Bomonti-ada’da ATÖLYE İstanbul çatısı altında hayata geçmektedir.
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
32
bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
33
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
Arkaplan Culture & Space metninin işaret ettiği gibi ve bizce de gözlemlenen hali ile metropoller ve bunların arasında çok farklı katmanları ile yer alan İstanbul, “müdahale edici” olan tasarım disiplinleri için kaotik ve karmaşık bir gerçeklik sergilemektedir. Bienal temasındaki insan – tasarım ilişkileri ve tasarımcının bu kaotik ortamda ilerleyebilmesi ve yeni alternatifler ortaya koyabilmesi noktalarında tasarımcıdan izlediği şehrin kendisindeki bu kaotikliğe ve onla beraber gelen ‘özerkliğine’ eşlik etmesi gerekmektedir. Buradaki özerklik, kısaca, şehrin kendine ait bir ritmi, habitatı ve ekosistemi olmasıyla beraber aslında kendi başına sürekli bir şekilde (kendini üretmesi ve çoğaltması haricinde) “araştırma ve tasarım” eylemlerini gerçekleştirmesidir. Şehir bilinçaltında ve bizzat yaşam pratiği diye özetleyebileceğimiz eylemlerinde kendi kendine sürekli bir takım araştırmalar/ öğrenmeler gerçekleştirip bunlara göre tasarımlar yaratmaktadır; ve bunlardan da öğrenip yenilerini eklemektedir. Bu eylemler şehre ait ve bizim de bazen kullanıcı olarak içine dahil olduğumuz katmanlar derecelerinde gerçekleşirken, fena oranda kritik şekilde, bu öğrenme ve tasarım eylemleri iç içe geçmiş bulunmaktadır. Bunun sebepleri ise hem şehir yaşantısının ve pratiklerinin yüksek hızında hem de bu çok-katmanlılık durumu olarak özetlenebilir. 36
bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
Bu durum ışığında öncelikli olarak bir öğrenme ve sonra müdahale eğiliminde olan tasarımcı, eğiliminde ve araçlarında mental bir transformasyon geçirmeli ve önce bu iç-içeliğin ve griftliğin farkında olmalıdır. Sözü edilen bu kaotikliğin, karmaşıklığın ve özerkliğin varlığında, şehri anlayabilmek için yaklaşımında ve metodlarında bir takım değişiklikleri kurgulamalıdır. Her ne kadar böylesine büyük ve karmaşık bir gerçekliğin tümüne dahil bir görüş elde etmek imkansız olsa da, kendi yaratacağı bakma araçları ile bütüne dair bir takım ipuçları ile beraber olası müdahaleler için bazı “anlar” ve “alanlar” bulması yada yaratması mümkün olabilir. Atölyede üzerinde durulacak bu şanslarla beraber, bu çalışma bir yandan teorik bir düzeyde de olsa, konvansiyonel tasarım eğilimlerinde analiz/öğrenme ve tasarlama safhalarının ayrılığının geçersizliğini ve özellikle böylesine özerk hareket eden karmaşık gerçekliklerdeki (metropol şehirler, kamusal alanlar vb.) anlamsızlığını vurgulamayı da amaçlamaktadır. Şehirde iç-içe geçen öğrenme-tasarım eylemi ışığında, tasarımcı da kendi eylemini bu griftliğin içinde kurgulamalı; bu iki eylemden birini diğerine tercih etmeyecek şekilde öğrenme-tasarım tek-eylemine yönelmelidir. Bu noktada tasarımın zaten öğrenme ile başladığını ve şehre dahil bir takım fikirlerin, manipülasyonların, yeni alternatiflerin ancak ondan öğrenek; şehre dair mekanizmaların, katmanların ve ilişkilerin işleyişlerine ait ipuçlarının izinde ve bilgisinde düşünülebileceği hatırlanmalıdır. Son olarak, tasarım araçları ve tasarım-düşüncesi (designthinking) özelinde ise süreç ve mecralar (araçlar) bu iç-içe geçmişliğin doğası gereği bu bütünlüğün sürekli sergilendiği bir boyut kazanmaktadır. Tasarım araçları aslında öğrenme araçlarıdır; müdahale ise öğrenmenin sadece yeni bir safhasıdır. Tıpkı şehir hakkında öğrenmenin bir tasarım davranışı olduğu gibi. bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
37
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
Tema Sözü edilen öğrenme-tasarım eylemlerinin gerçekleşmesi ve İstanbul şehrine dair bir takım ipuçları edinebilmek için bir yada birkaç yoğun kamusal lokal incelemeye alınacaktır. Grup tartışmaları ve gözlemler ışığında ayıklanacak olan bu lokalin yaşantısına ve gerçekliğine dair katmanlar, hem teker teker hem de farklı eşlemeler ile iç-ilişkilerinin keşfedilmesi doğrultusunda incelenecektir. Bu anlamda bu öğrenme-tasarım eylemi bir deney niteliği kazanmakta, seçilen lokal ise deney alanı ve nesnesi haline gelmektedir. Bu deneyin ve öğrenilenlerin devamında ise gene öğrenilen “mikro-pattern’ler” (uzamsal, ritimsel, davranışsal) ışığında bazı katmanlar yada katman-setleri üzerinde manipülasyonlar ile yeni durumlar, olasılıklar ve gene yeni deney çıktıları aranacaktır. Bu manipülasyon diye nitelediğimiz tasarım müdahaleleri aslında şehir hakkında öğrenmeye devam etmek anlamına gelmektedir. Bu noktada, son duruma dair hedeflenen bir ölçek, bir nesne veya senaryo öngörüsü bulunmamaktadır. Grift araştırma-tasarım süreçlerinin bir özelliği olarak manipülasyon senaryoları tamamen öğrenme sürecinin ışığında çıkan bilgiler ve hikayeler (narratives) ışığında gerçekleşecektir. Temalarını ve sayılarını kestirmek olanaksızdır. Ancak tüm sürecin bir öğrenme eylemi olduğu düşünülürse, hem ilk katman incelemelerinin hem de sonrasındaki manüpilatif durumların aynı öneme sahip olduğu ve ortaya çıkacak yeni durumların çokluğunun öğreneceklerimizin çokluğu anlamına geleceğinden dolayı olumlu olacağı düşünülebilir. 38
bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
Mecra Bu tür grift bir süreci kendine kılavuz edebilecek olan mimari tasarımın, tıpkı ana metodlarından biri olan çizim mecrasında olduğu gibi bir anlamda gene şehrin karmaşıklığına ve hızına eşlik edebilecek “video ve editleme” mecralarını da kullanması gerekmektedir. Grup tartışmaları sırasında kullanılacak eskizler ve kısa çizili aktarımlar haricinde atölye boyunca, gene öğrenme/analiz ve müdahale/ tasarım sürekliliğinin üzerine yayılacağı şekilde, video malzemeleri ve editleme araçları kullanılacaktır. İlk gözlem ve gerçekliği ayıklama süreçlerinden eşleme ve inceleme sürecine ve daha sonraki manipülasyon süreçlerinde sürekli video mecrası üzerinde çalışılacaktır. Bu noktada zaten belli oranda görülecek olan öğrenmenin sürekli olmasına benzer şekilde, manipülasyon ve tasarımcı müdahalesinin “gerçekliğin ayıklanmaya başladığı anda” başladığı durumudur. Tasarım, mevcut gözün önündeki gerçekliğe müdahale edilip yeni bir gözle bakılmaya çalışıldığı anda başlamaktadır. Yani tasarımcı bir anlamda öğrenmeye heves ettiğinde eylemine de başlar. Bize göre mimari tasarımın bu durumun farkında olması ve ona göre eğilim ve yaklaşımlarını gözden geçirmesi mühimdir. Süreç boyunca grup içi tartışmalar, altlık ve sunuma dair eskiz ve çizimler haricinde sürekli olarak ve de mümkünse sınırlı bir görsel dile sahip olan video editleme mecrası üzerinde çalışılacaktır. Bütün grup üyeleri için gerekmese de her bir çalışma ekibinde video çekimi ve editlenmesi konusunda bilgili katılımcıların bulunması tavsiye edilmektedir. Yürütücüler tarafından da teknik destek sağlanacaktır. Bunun haricinde katılımcıların tartışma, gözlem ve genel anlamda şehir yaşantısına meraklı olmaları ve gördüklerini ifade etme arzuları yeterlidir. bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
39
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
Metod (Bu kısım İngilizce daha kolay özetliğinden, yürütücülerin notlarında yer aldığı özet şekliyle verilmiştir. Daha detaylı bilgi ve sürecin gelişimi atölye başlangıcında iletilecektir. Katılımcıların, eskiz deftleri, çizim araçları ve -herkesin olmasa da- kamera / video kayıt cihazları ve Autocad, Adobe Photoshop, Illustrator, Premiere ve After Effects uygulamalarının çalıştığı bilgisayar getirmeleri gerekmektedir.) 0- Introduction & Selection of Locales 1- Recording Reality (fully exposed) 2- Decoding Layers thru Discussion, Sketches & Video Editing 3- Looking at Individual Layers, Getting a Sense of Micro-Patterns (Behaviors, Spatialities, Rhythms) of the City Locale and Looking Further at Possible Interlinks & Relations between Various Layers and Layer-Sets thru Discussion & Video Editing 4- Looking for Alternative Modes of Reality and of Inter-relations by Manipulation of Layers or Inter-connected Layer-Sets thru Video Editing & Drawings (Final) 5- Everyone is Happy & We are up for Drinks and Some Drunk-Chat in Bomontiada 40
bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
Kısaca Şehir bir gerçeklik olarak son derece karmaşık, katmanlı ve bir de başına buyruk şekilde hareket etmektedir. Eğer biz tasarımcılar olarak onun hakkında veya onun üzerinde bir şeyler denemek, yapmak, araya girmek istiyorsak önce ona dair bir takım davranış modelleri öğrenmemiz, yani bir takım mikro-değerler edinmemiz gerekir. Ancak bunları biraz bilebilirsek, yani onun dilinden biraz konuşabilirsek şayet onun değerleriyle, mekanizmasıyla oynayabilir; ona yeni gerçeklikler önerebiliriz. Önce vanaların sayısını ve borulardan geçenleri biraz anlamak lazım. Ve mesleğe dair bir not olarak da, bu edinme / öğrenme işi zaten tasarlamanın ve tasarım eyleminin bir parçasıdır. Mecra ve yöntem olarak da tasarım bu geri kalan kısmından ayrılamaz ve tıpkı tasarım metodlarında olduğu gibi tasarımcıların, öğrenirken de kendi araç ve mecralarını “icat etmeleri” gerekir. Tüm süreç ise zaten tektir. Ve biz atölyede video kullanacağız. bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
41
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
Problem ‘’Yer’’ kavramının önemli olduğu tasarım alanında, kentte bir parçası olunamayan veya kişiselleştirilemeyen yerlerle karşı karşıya gelmekteyiz. Bu durum kentteki bu tür mekanların yerden bağımsız tasarlandığı anlamına gelmemektedir. Barındırdığı işlevsel etkinin yanında kentteki hız, hareket, devinim gibi unsurlar bu mekanları parçası olunamayan mekanlara dönüştürmektedir. Kapsam Tren garları şehirleri, ülkeleri, kıtaları birbirine bağlayan, anı oluşturan, kavuşma ve ayrılış mekanlarıdır. İstanbul’daki garlar somut ve soyut unsurları ile hem gündelik hayatın bir parçası olurken hem de kültürel peyzajın önemli bir öğesi olmuştur. Haydarpaşa ve Sirkeci Garları işlevinin yanı sıra oluşturduğu imaj, kentli ile kurduğu ilişkiyle kent yaşamına aktif olarak etki etmektedir. Sirkeci ve Haydarpaşa Garları İstanbul’un geçmişten günümüze kesişim, başlangıç ve sonlu noktalarıdır. Çalışma kapsamında Haydarpaşa ve Sirkeci Garları Augé (1995)’nin Non-lieux olarak tanımladığı ve bu atölyede ‘’Olmayan Yer’’ olarak adlandırılan kavrama göre tartışılacaktır. 44
bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
Yöntem Kentlilerin garlar ile kurduğu ilişkiler deneyime dayalı veya görsel olabilir. Garları kullanan yolcular, garda çalışanlar garları farklı zaman dilimlerinde ve uzunluklarda deneyimlerken, garları hiçbir şekilde deneyimlememiş kişiler ise bu mekanları görsel olarak belleğine işlemiştir. Yolcunun veya yolcuyu karşılayanın tren garları ile kurduğu ilişki genelde anlık ve kısa sürelidir. Öte yandan garda çalışanların mekanda geçirdiği süre diğerine oranla çok daha uzun olabilir. Kesişim noktaları olarak nitelendirebileceğimiz gar mekanlarında bulunan insanların farklı deneyimleri olabilir. Yolcu veya kondüktörün edindiği deneyim, biriktirdiği anılar ve izlenimleri birbirinden oldukça farklıdır. Bu bağlamda garların farklı kullanıcıların olduğunu kabul ederek, sadece anlık değil daha uzun zaman aralıklarında da kullanıldığını söyleyebiliriz. Atölyenin amacı farklı zaman aralıklarındaki buluşma ve ayrılma deneyimlerinin çeşitliliği ve katmanlılığı üzerine eğilmektedir. Bu deneyimler insan, yapı, malzeme, obje, ışık, hız, ses, koku arasında ve atölye katılımcılarının üreteceği ilişki türlerini sorgulayarak kolajlarla tariflenecektir.
Kaynakça Augé, Marc. Non-lieux. Verso, 1995. bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
45
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
İstanbul’un bir “palimpsest” kent olarak ortaya çıkmasının sebeplerinden biri son dönemlerinde ölçüsüz ve orantısız bir büyüme yaşamasıdır. Çoğu zaman çağdaş planlama anlayışından yoksun olan bu tür bir sorunlu gelişim, kent dokusu açısından eklektikten çok çarpık bir kentleşme anlayışı ve sunum açısından da estetik anlayıştan uzak bir görsellik üretmiştir. Her gün adeta yeniden üretilen kent peyzajındaki bu uyumsuzluklar derin incelemelere ihtiyaç duyan birer kavramsal “boşluk” gibidirler. Binaların arasında, binaların kendi içindeki uyumsuzluklarda, kullanım sorunlarında vb. yerlerde görülebilen bu boşluklar bu atölye çalışmasının temel araştırma sorusunu oluşturmaktadırlar. Bu atölye çalışmasının katılımcıları İstanbul’a ait eski bir sokak fotoğrafından yola çıkarak aynı mekanın güncel kullanımı üzerinde alternatif fikirler geliştirebileceklerdir. Bunu yaparken tarihten yola çıkıp, güncelin ihtiyaçlarını bulmaya çalışacaklardır. Bunun için çevredeki insanlarla röportajlar yapacaklar ve oradaki fiziksel ve işlevsel uyumsuzlukları tespit edeceklerdir. Bu uyumsuzluklar tanımlaması güç birer “boşluk” gibidirler. Bu boşluklar geçmişin katmanlı yapısı da gözönünde bulundurularak incelenecek ve güncel kullanıma uygun çözüm önerileri tasarlanacaktır. 48
bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
Bu atölye çalışmasındaki katılımcılar en az üç kişilik gruplara ayrılarak çalışmayı yürüteceklerdir. Her bir gruba verilecek olan eski fotoğraf atölyenin gerçekleştirileceği mekana (BomontiAda) yakın konumda olacaktır. Katılımcılar ilk önce bu fotoğraftaki mekanla ilgili bir geçmiş araştırması yapacaklardır. Buna ek olarak gerçek mekana giderek tanıklarla görsel söyleşiler gerçekleştirecekler ve kendi kişisel deneyimlerini de video veya fotoğraf olarak kayda alacaklardır. Daha sonra, mekana ait tarihsel verileri güncel kullanım ile karşılaştıracaklar ve mekanda birer araştırma sorusu haline gelebilecek “boşlukları” tespit edeceklerdir. Son olarak, yapılan bütün bu analizlerin sonucunda, mekanların yeniden yapılanmasına yönelik çözüm önerileri üzerine çalışılacaklardır. Atölye katılımcıları yeni tasarımlarını eskiz, üç boyutlu dijital modelleme vb. yöntemleri kullanarak görselleştirebileceklerdir. Çözüme yönelik tasarımları bir A1 boyutundaki görsel poster ve bir kısa video film olarak sunacaklardır.
Katılımcılardan beklenenler: En az üç kişiden oluşacak her bir araştırma grubunda en az bir kişinin eskiz çizme yeteneğine ve en az bir kişinin video film çekip kurgulama becerisine sahip olması beklenmektedir. bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
49
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
Çalışma alanı olarak, kent içerisinde uzun süredir atıl kalmış ancak yakın dönemde tekrar hareketlenmeye başlayan Bomonti seçilmiştir. Tarihsel referansları kuvvetli ama bir o kadar da bugünkü kent dokusuna gevşek teğellenmiş bir kent parçası olarak Bomonti, halihazırda kapalı konut grupları, konaklama tesisleri ve büyük ölçekli kültürel içerikli ticari yapılar gibi büyük müdahaleler ile dönüşmekte, kullanıcı kitlesi çeşitlenmektedir. Bugüne değin, gerek zamansal katmanlaşmaları gerek bugünkü mekansal katmanlaşmalarına ve çoklu yapısına rağmen bölge, kolektif bir bilinç ve kamusallık oluşturamamıştır. Uzun bir süredir birlikte duran ama bir araya gelemeyen aktörler için bugünkü dönüşüm bir fırsat olabilir mi? 52
bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
Güncel büyük ölçekli müdahaleler arasında hala kalabilmiş “boşluklar”, bir potansiyel olarak değerlendirilip bölgede eksik olan kolektif bilinç oluşturabilir, tasarımcı burada bir katalizör olabilir mi? Farklı güçler arasında şekillenen bu kent parçasında, tasarımcı yaratıcı ve küçük ölçekli müdahalelerle bu dönüşümün yönünü değiştirebilir mi? Atölye çalışmasında, farklı katmanların bir arada var oluş biçimleri sorgulanıp tartışılarak, bir araya gelme ya da birbirinden kopma halleri üzerine analiz çalışmaları beklenecektir. Katılımcılardan, analizler üzerinden performatif müdahaleler ya da ütopik/distopik durumlar eşliğinde alternatif senaryolar kurgulamaları beklenecektir. Çalışma yöntemi olarak, fotoğraf ve videoya eskiz, üç boyutlu maketler ya da bizzat bedensel performanslar eşlik edebilir. Katılımcıların kendi laptop ve fotoğraf/video çekimi yapmaya uygun mobil cihazlarını yanlarında getirmesi beklenmektedir. bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
53
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
Küreselleşme etkileriyle sürekli, yeniden ve katman katman dönüşen, değişen kent ve kentlinin izlerini Fikirtepe’de sürmek, başkalaşan kent parçasına eklemlenmeye çalışan veya yerinde tutunamayanların deneyimleri ile Fikirtepe’yi yeniden okumak, ‘yeni’ Fikirtepe’yi ortaya çıkarmak hedefinde olan #Istanbul’un Burası Fikirtepe… Girmek Yasak! başlıklı atölyesinde katılımcıların yer, yer’li’ ve yer’siz’ arasında kurulabilmiş veya kurulamamış, görünür ve görünmez bağları ortaya koymaları bekleniyor. Bu bağlamda, atölye çalışmasında kentin yapı stoğuyla oluşturduğu fiziksel olduğu kadar, sosyo-kültürel ve sosyo-politik katmanlarının izlerinin de sürülmesi amaçlanıyor. Bu süreçte, “insan tasarlayan canlıdır” ifadesinden hareketle, yalnızca uzman/eğitimli kişilerin tasarlayanlar olmadıkları, kendileri için sezgisel yollarla tasarlayan kullanıcılar/yer’liler ile tasarlanan ‘şey’/’yer’/’doku’ ön plana alınıyor. Böylelikle aynı ‘yer’de, bambaşka tasarımcıların ürettikleri birbirinden farklılaşan, değiştikçe sonsuz sayıya ulaşan katmanların içiçe/birarada olma, ayrışma ve birbirinden kopma ya da katmanların birbirlerine eklemlenme/eklemlenebilme durumlarının, mevcut ‘yer’in/yer’linin/yer’sizin bu atölye kapsamında yeniden okunması, ayrıntılı biçimde irdelenmeleri amaçlanıyor. 56
bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
Bu amaçla özellikle göç, kentsel politikalar ve tüketim ekseninde sosyal ve mekansal çözümlemelere değinmek, yer ile ilişkilendirilen geçici bağları takip etmek ve kent parçasının çoğalan hayalet kimliklerini sorgulamak, bir başka deyişle dokuya nüfuz eden tüm katmanların teker teker çözümlenebilmesi için gözlemler, yüz yüze görüşmeler, yeni tür mekansal sorgulamalar ve alternatif temsiller üzerinden üreyen, tükenen, katlanan, eksilen, evrilen ‘kent’i, ‘imge’yi ve yüzeydeki tüm ilişkilerin etkileşim sınırlarını tahayyül etmeye çalışacaktır. Kendi içinde barındırdığı çoklu katmanları ile Fikirtepe, bu atölye boyunca yeniden keşfedilecek, ‘yeni’lenen Fikirtepe’nin evrimleşme süreci, o ‘yer’in kullanıcısı olmayan atölye katılımcıları tarafından sorgulanacak, eğilip bükülecek, yer yer bozulacak, tasarımın ve yer’in ömrünün son’lu’’luğu veya son’suz’luğu üzerine üretilecek olan kavramsal ya da belki de gerçeğin ta kendisi bir tahayyül, yeni bir tasarım katmanı olarak görünürlük kazanacaktır. bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
57
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
58
bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
Orhan Hacıhasanoğlu Hülya Turgut Demet Mutman Güliz Özorhon Ümit Ceren Bayazitoğlu
orhan.hacihasanoglu@ozyegin.edu.tr hulya.turgut@ozyegin.edu.tr demet.mutman@ozyegin.edu.tr guliz.ozorhon@ozyegin.edu.tr ceren.bayazitoglu@ozyegin.edu.tr
Burak Taşdizen
burak.tasdizen@ozyegin.edu.tr
Ender Yıldızhan
ender.yildizhan@ozyegin.edu.tr
İlke Yıldan Eda Yiğit Varlık Yücel bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
ilke.yildan@ozu.edu.tr eda.yigit@ozu.edu.tr varlik.yucel@ozu.edu.tr 59
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
60
bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
manipu-layer
ATÖLYE YÜRÜTÜCÜLERİ Ali Dur
ali.dur.mim@gmail.com
Saygın Özcan
tevfiksayginozcan@gmail.com
Nurcan Sütçü
nurcan.sutcu01@gmail.com
Erkin Yaşar Çelik
erkinitu@gmail.com
ATÖLYE KATILIMCILARI Ayşenur Tuğçe Öztürk
aysenur.ozturk@ozu.edu.tr
Aygen Erol
aygenerol1@gmail.com
Buse Turan
buseturan111@hotmail.com
Lola Khudoyberdieva
lola.kh1994@gmail.com
Feyza Sayman
feyza.sayman@ozu.edu.tr
Şeyda Ulusal
seydaulusal@hotmail.com
Beyza Kurt Dilara Zeynep Ünal Amine Beyza Bozkurt bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
beyzakurtt41@gmail.com dizunal@gmail.com a.beyza.bozkurt@gmail.com 61
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
anlık fragman
ATÖLYE YÜRÜTÜCÜLERİ Ali Kemal Terlemez Handan Güzelci Orkan Zeynel Güzelci
ak.terlemez@gmail.com hanadanduyar@hotmail.com orkanguzelci@gmail.com
ATÖLYE KATILIMCILARI Onur Kuru
evrenselonur@hotmail.com
Dilara Gökçe
dilara.gokce@ozu.edu.tr
Gizem Temiz
gizemtemz@gmail.com
Hülya Yavaş Edis Bengi Erciyes Büşra Akgün
hulyayavas21@gmail.com arcbengi@gmail.com busranurmerveakgun@gmail.com
Nur Kayalı
nurkayali93@hotmail.com
Aydeniz Ulufer
aydenizulufer@gmail.com
Hatun Yonca Gezer Beril Oytun 62
yoncagezer@gmail.com beriloytun24@gmail.com bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
boşlukta
ATÖLYE YÜRÜTÜCÜLERİ Beyza Şat Güngör Metin Çavuş
beyza.gungor@ozyegin.edu.tr metin.cavus@ozyegin.edu.tr
ATÖLYE KATILIMCILARI Ömer Faruk Davarcı Beril Özelçi
o.davarci@gmail.com beril.ozelci@ozu.edu.tr
Onur Erenler
onur.erenler@ozu.edu.tr
Yaren Aslan
yaren.aslan@ozu.edu.tr
Sema Öztel
semaoztel@gmail.com
Ezgi Ece Musa
ezgiecemusa@hotmail.com
Aybike Kaymaz
aybiikekaymaz@gmail.com
Esra Nur Bayrak bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
esra1355@gmail.com 63
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
birlikte ama ayrı : bomonti
ATÖLYE YÜRÜTÜCÜLERİ Pınar Gökbayrak Ali Eray Burçin Yıldırım
gokbayrak@pab.com.tr eray@pab.com.tr yildirim@pab.com.tr
ATÖLYE KATILIMCILARI Rümeysa Öğütçü Ali Semen Mehmet Furkan Tunçay
rumeysaogutcu@gmail.com alisemen26@gmail.com mhrkcy@gmail.com
Buğlem Bayrakçı
bglmbyrkc@icloud.com
Barış Terzi
baristerzitr@gmail.com
Furkan Şanlı Barış Doğa Çam
92furkan@gmail.com mimbarisdogacam@gmail.com
Büşra Yaman
busra_yamn@hotmail.com
Derya Çiftnamlı
deryaciftnamli@gmail.com
Berk Erkmen 64
berkekmen94@gmail.com bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
IAPS-CS kültür ve mekan öğrenci buluşmaları 3
burası fikirtepe... girmek yasak!
ATÖLYE YÜRÜTÜCÜLERİ Demet Mutman
demet.mutman@gmail.com
Yekta Özgüven
ozguven.yekta@gmail.com
Gizem Duysak
duysakgizem@gmail.com
ATÖLYE KATILIMCILARI Zehra Nur Kılınçarslan
nurkilincarslan@outlook.com
Müge Yavuz
muge.yvz@gmail.com
Tuğba Bal
tugba.bal@ozu.edu.tr
Nazlı Altunsoy
nazliialtunsoy@gmail.com
Nurbanu Uyar
nurbanuuyar1@hotmail.com
Esma Sena Balcı Merve Zehra Öztürk bir ‘palimpsest’ kent olarak istanbul ve sonsuz tasarım katmanları
esma.balci@ozu.edu.tr mervezehraozturk@gmail.com 65
fatih sultan mehmet vakıf üniversitesi
istanbul bilgi üniversitesi yıldız teknik üniversitesi
eskişehir osmangazi üniversitesi
istanbul arel üniversitesi istanbul kültür üniversitesi
mimar sinan güzel sanatlar üniversitesi
namık kemal üniversitesi anadolu üniversitesi
istanbul teknik üniversitesi maltepe üniversitesi özyeğin üniversitesi
doğuş üniversitesi
ışık üniversitesi beykent üniversitesi
istanbul kemerburgaz üniversitesi