Programa completo CORPUS 2013 by cdan lugo

31 de maio. CÍRCULO DAS ARTES. 20:30h Real Filharmonía de Galicia Director: Ivor Bolton 1 de xuño. CAPELA DE SANTA MARÍA. 21:00h Camerata Boccherini 3 de xuño. CÍRCULO DAS ARTES. 20:30h Boris Berman, piano 4 de xuño. CÍRCULO DAS ARTES. 20:30h Vespres d’Arnadí María Espada, Martín Oro, Furio Zanasi La Nemica d’Amore fatta amante 5 de xuño. CÍRCULO DAS ARTES. 20:30h La Tempestad Sinfonías de peto Haydn e Mozart 6 de xuño. CASA DO SABER. 20:30h Xoan Elias Castiñeira, piano Concerto-Conferencia: As Variacións Goldberg 7 de xuño. AUDITORIO GUSTAVO FREIRE. 20:30h Grupos de danza do CDAN 8 de xuño. CEMITERIO DE SAN FROILÁN. 19:30h IL Combattimento Pavana dolorosa 8 de xuño. IGREXA DE SANTIAGO A NOVA. 21:00h Grupo Vocal Sólo Voces Missa Pro Defunctis de Cristóbal de Morales 10 de xuño. CÍRCULO DAS ARTES. 20:30h Ludovice Ensemble de Lisboa O Texo festivo: música para a corte de Lisboa 11 de xuño. CÍRCULO DAS ARTES. 20:30h Felicity Lott 12 de xuño. MIHL. 20:30h In Black Cage Ensemble SECCIÓN MÚSICA CORAL IGREXA DE SANTIAGO A NOVA. 20:45h 26 de maio. Cantar Delas 28 de maio. Conxunto vocal LUGH 2 de xuño. Schola Gregoriana Lucensis

Organiza Concellería de Cultura, Turismo, Xuventude e Promoción da Lingua do Concello

Saúda do Alcalde de Lugo

de Lugo Colabora

No nome da cidade de Lugo, teño a satisfacción de

Deputación de Lugo. Centro de Artesanía e Deseño

presentarvos o programa da XLI Semana de Música

Sociedad Filarmónica de Lugo

do Corpus, o evento que convertirá Lugo nunha capital

Conservatorio Profesional de Danza de Lugo Círculo de las Artes Universidade de Santiago de Compostela

musical durante dúas semanas. O Festival de Música Cidade de Lugo que presentamos volve ofrecernos a oportunidade de disfrutar da mellor

Dirección Artística

música, tanto ós lucenses como a quenes nos visiten

Sociedad Filarmónica de Lugo

atraídos pola programación dun evento que constitúe unha das mellores tradicións da primavera en Lugo.

Edición, deseño e maquetación Blades Comunicación

A pervivencia no tempo deste acontecemento cultural é proba da gran afición e sensibilidade dunha cidade

Traducións Marta Cuba Alonso Imprime Unicopia

Organiza

Colabora

amante dunha arte tan refinada como é a música. Como Alcalde de Lugo, quero desexarvos que disfrutedes con todos os concertos programados este ano e aproveito, tamén, para darlles a benvida á nosa cidade ós grupos e artistas que nos van facer gozar coa súa arte.

José López Orozco

Alcalde de Lugo

REAL FILHARMONÍA DE GALICIA Ivor Bolton, director

Clasicismo e neoclasicismo

Venres, 31 de maio de 2013 Círculo das Artes. 20:30 h.

L.v. Beethoven (1770-1827)

Obertura Coriolano, op. 62 P. Hindemith (1895-1963)

Lustige Sinfonietta, op. 4 Die Galgenbrüder

Real Filharmonía de Galicia Ivor Bolton, director

Intermezzo (Rarezas zoolóxicas) “Palmström”, Tema e variacións

A Real Filharmonía de Galicia inicia a súa actividade en 1996 no Auditorio de Galicia (Santiago de Compostela), onde presenta a súa tempada estable de concertos. O se primeiro Director Titular foi Helmuth Rilling (1996-2000), a quen sucedeu Antoni Ros Marbà (2001-2012). I. Stravinski (1882-1971)

Actualmente, Paul Daniel é o seu director titular e artístico.

Concerto en Re para orquestra de cordas

Se ben ofrece no seu ciclo todo o repertorio sinfónico, a RFG singula-

Vivace

rizouse polas súas interpretacións do repertorio musical do clasicismo

Arioso. Andantino Rondó. Allegro

e primeiro romanticismo que, polo seu tamaño de orquestra, élle máis propio, apostando, cada vez máis, por incorporar á orquestra un repertorio internacional máis amplo que, de maneira singular, inclúe encargos a compositores galegos.

F. J. Haydn (1732-1809)

Ademais do mestre compostelán Maximino Zumalave (Director Asocia-

Sinfonía núm. 96 en Re maior “O milagre”

do) vinculado á Real Filharmonía dende o seu inicio, e de Christoph König,

Adagio. Allegro

Brüggen, Juanjo Mena, David Afkham ou Hansjörg Schellenberger, entre

Andante

outros. Da mesma maneira xunto á RFG actuaron os mellores intérpre-

Menuetto. Allegretto

tes, como por exemplo Frank Peter Zimmermann, Daniel Hope ou Vadim

Finale. Vivace

Principal Director Invitado, tamén dirixen a RFG outros directores: Frans

Repin (violín), Natalia Gutman, Lluís Claret ou Enrico Dindo (violoncello), Joaquín Achúcarro, Rudolf Buchbinder ou Eldar Nebolsin (piano) e cantantes como Teresa Berganza, Thomas Quatshoff ou Matthias Goerne.

Ivor Bolton, director Ivor Bolton, un dos directores de orquestra máis versátiles e activos de Inglaterra, é o Director Principal da Orquestra do Mozarteum de Salzburgo dende 2004 e con ela aparece cada ano no Festival de

Salzburgo e en xiras por todo o mundo, dirixe regularmente no Covent

Notas ao programa

Garden, Glyndebourne, Opéra National de Paris, Bayerische Staatsoper, Maggio Musicale Fiorentino e Lincoln Centre New York.

Un concerto dedicado ao clasicismo e a súa visión despois da II Guerra

Ivor Bolton foi Director Musical da Glyndebourne Touring Opera de

Mundial. Cronoloxicamente as obras de Joseph Haydn (1732-1809) e

1992 a 1997, Director Principal da Scottish Chamber Orchestra de

Ludwig van Beethoven (1770-1827) sitúannos na I escola de Viena, es-

1994 a 1996 e foi o Director Musical fundador do Lufthansa Festival of

plendor do sinfonismo e da forma sonata. Paul Hindemith (1895-1963)

Baroque Music e do James’s Baroque Players de Londres.

e Ígor Stravinski (1882-1971) revisitan melancolicamente esa época

Dende o seu debut en 1994, Ivor Bolton creou unha estreita relación

trala dolorosa experiencia da guerra europea.

coa Bavarian State Opera de Múnic, coa que dirixiu moitas novas pro-

Haydn, padre da sinfonía, alcanzou a orde formal, estrutural, buscando

ducións, incluíndo un ciclo das óperas de Monteverdi e Haendel. En

simetrías e equilibrios nas súas frases: a lóxica levada ao son. Nas súas

novembro de 1998 foi galardoado co prestixioso Premio Bayerische

máis de cen sinfonías, Haydn cuñou o patrón desta forma, que se se-

Theaterpreis polo Primeiro Ministro de Bavaria.

guiría relixiosamente en todo o período clásico: catro movementos, o

Fixo o seu debut en Covent Garden en 1995 e disfrutou dunha longa

primeiro rápido con introdución maxestosa, o segundo lento, o tercei-

asociación coa Glyndebourne. Outros compromisos operísticos no

ro un minueto con trío e o cuarto un finale rápido. Algunhas das súas

Reino Unido levárono á Ópera Nacional Inglesa, Ópera Nacional de

sinfonías coñécense por nomes moi peculiares, incluso humorísticos,

Gales e Opera North.

como “A sorpresa” debido a un inesperado fortissimo no segundo mo-

O seu debut no Festival de Salzburgo en 2000 foi con Ifigenia en Táu-

ride de Gluck e volveu cada ano dende entón, incluíndo tres óperas de Mozart no Ano Mozart 2006, Armida de Haydn en 2007 e Theodora no Festival do 2009 (recentemente editado en DVD). En Europa inter-

vemento, a de “O reloxo” polo tic-tac do movemento lento, ou “O milagre”, nome que se lle dá á sinfonía 96 despois de que na súa estrea se descolgase unha das lámpadas do teito sen que ninguén resultase ferido xa que todo o público se amoreara no escenario para aplaudir.

vén con regularidade no Maggio Musicale de Florencia e noutros Au-

Con Beethoven a linguaxe clásica tínguese de sentimentos románti-

ditorios de París, Hamburgo, Amsterdam, Bruxelas, Xénova, Dresden,

cos. Aínda que respecta os aspectos formais, os trazos da súa obra

Leipzig e Madrid. Outros compromisos operísticos fóra de Europa si-

manifestan emocións a miúdo promovidas por paisaxes, poemas e

túanse en San Francisco, Sydney e Bos Aires.

outros elementos extramusicais que apuntan cara a unha nova sensibi-

Entre os seus compromisos máis recentes encóntranse A Frauta Máxi-

ca xunto á Ópera de Viena, O Holandés Errante en Salzburgo, Peter

lidade. Se Haydn foi o forxador da forma sinfónica, Beethoven levouna ao cumio da escritura musical, sen embargo, en toda a súa produción,

Grimes en Dresden, Ifigenia en Táuride no Covent Garden e París, Ta-

só hai unha ópera: ‘Fidelio’. Intentou escribir outra sobre un texto de

merlano para o Covent Garden e Múnic, A Calisto no Covent Garden,

Heinrich von Collin chamada ‘Coriolano’, a historia dun patricio romano

Ercole Amante de Cavalli e Billy Bud para a Netherlands Opera, Jenufa

de carácter rudo e enérxico que dende o desterro prepara unha gue-

para o Teatro Real de Madrid, O Rapto en Barcelona, Medea in Corinto

rra contra a súa patria. Ao non se amosar conforme co resultado do

en Múnic, Amsterdam, Zürich e Viena. Tamén dirixe a Orquestra del

libreto, Beethoven desistiu da ópera e estreou a súa abertura exenta

Mozarteum de Salzburgo nesta cidade e en xira por todo o mundo.

en 1807 durante un concerto privado. Ao estar esta peza instrumental

Como director invitado estivo coa Netherlands Philharmonic, a NDR

fortemente inspirada no texto de Collin, quíxose ver nela un primeiro in-

de Hamburgo, Filharmónica de Hamburgo, de Múnic, RAI Turín, Sinfó-

tento de música programática. O conflito de Coriolano e a súa extrema

nica de Viena, Sinfónica de Bamberg, Junge Deutsche Philharmonie e

personalidade reflíctese nos enérxicos acordes que introducen o pri-

a Sinfónica da Radio Danesa.

meiro tema. O segundo tema, lírico e melancólico, describe a nostalxia

que o romano sente pola súa patria. O desenvolvemento, nesa contradición persoal que experimenta o protagonista, tórnase turbulento, atormentado, ata esvaecerse no silencio, que é a morte. Resulta macabramente curioso que a obra de Hindemith se tachara de

CAMERATA BOCCHERINNI Con instrumentos orixinais

“dexenerada” polo réxime nazi, ao considerarse escandalosamente moderna e afastarse así dos patróns clásicos que enxalzaban as virtudes xermanas. As súas primeiras obras, como a Lustige Sinfonietta, son de estilo tardorromántico cunha clara influencia da música de Brahms. Paseouse polo expresionismo e recalou no neoclasicismo. Considerábase ante todo un músico práctico, que executaba a súa música como violinista, violista ou director de orquestra. Creou o concepto de “música doméstica”, que ten como obxectivo compoñer obras para intérpretes afeccionados pero de alta calidade, gratificante na súa execución. En 1936 o goberno nazi prohibiu expresamente a música

David Villa, Oboe Massimo Spadano, Violín

de Hindemith, véndose obrigado a emigrar a Estados Unidos.

Alex Salgueiro, Fagot

En 1946 Paul Sacher, fundador da Orquestra de Cámara de Basilea,

David Etheve, Chelo

encargou a Igor Stravinsky a creación dunha obra nova con motivo de su vixésimo aniversario, ao que respondeu co seu Concerto en re para

Fernando López Pan, Clave

cordas. A estas alturas o compositor ruso xa estaba instalado en Estados Unidos e este era o primeiro encargo europeo que recibía dende o seu exilio. A obra resulta amarga polo constante uso das disonancias, sen embargo encontramos trazos neoclásicos na orquestración así como na brevidade e concreción dos temas, elementos propios deste período de Stravinsky. Uns anos máis tarde, esta obra foi levada ao ballet co nome de ‘A gaiola’ e con coreografía de Jerome Robbins.

Teresa Adrán

Sábado, 1 de xuño de 2013 Capela de Santa María. 21:00 h.

G. F. Händel (1685-1759)

Trío sonata para oboe, violín e continuo, HWV 386 A Andante - Adagio - Allegro ma non troppo - Largo - Allegro A. Vivaldi (1678-1741)

Concerto para frauta (violin), oboe e continuo, RV 103

Camerata Boccherini Massimo Spadano, dirección

Allegro ma cantabile - Largo - Allegro non molto Sonata en sol menor para violín, violoncello e continuo, RV 83 Allegro - Largo - Allegro G. A. Brescianello (1690-1758)

Creada polo violinista italiano Massimo Spadano a Camerata Boccherini busca a súa ascendencia e inspiración nos dous nomes que a designan. En 1573, na Toscana de Lorenzo de Medici “Il Magnifico”, reúnense na casa de Giovanni Bardi (Conde dei Vernio) poetas, literatos, músicos,

Trío sonata para oboe, violín e continuo

humanistas e homes de ciencia que buscan un retorno á estética musical

Largo - Allegro - Adagio - Allegro

da antigüidade clásica que os levará por un camiño que pasando polo “recitar cantando” chegará á ópera. A estas reunións chamóuselles

A. Vivaldi (1678-1741)

Concerto en La menor para violín, fagot e clave, RV 86 Largo - Allegro - Largo cantabile - Allegro molto

Camerata Bardi. Spadano, como músico, síntese atraído polo mesmo espíritu “camerístico”, o feito de reunirse personas que podan contribuir a explorar os moitos aspectos culturais que implica a música. Ademais, ó igual que Boccherini, é un músico italiano que elixiu o chan hispano para desenvolver esta arte.

F. Couperin (1668-1733)

Di Spadano que a Camerata Boccherini é un cuarteto, un dúo, unha orquestra, é “parole e musica”, “é un espacio onde afondar na tradi-

Les Concert Royaux - 3er Concerto

ción musical que levamos ás nosas costas, co obxectivo de presentala

Prélude - Allemande - Courante - Sarabande grave - Gavotte - Musette

nun escenario”.

- Chaconne

O debut formal da Camerata Boccherini tivo lugar no ano 2003, en forma de cuarteto, no Festival de Música Cidade de Lugo – Semana

CAMERATA BOCCHERINI con instrumentos orixinais David Villa, Oboe Massimo Spadano, Violín Alex Salgueiro, Fagot

de Música do Corpus e no Ciclo de Música Antiga, Barroca e Clásica de Tenerife. Máis tarde participou en prestixiosos ciclos como o “Liceo de Cámara” no Auditorio Nacional de Música ou o Festival de Música Antigua de los Pirineos. A Camerata Boccherini realizou a súa primeira grabación para Naxos, cos tres cuartetos de cordas de Juan Crisósto-

David Etheve, Chelo

mo de Arriaga e está preparando unha segunda grabación da integral

Fernando López Pan, Clave

dos cuartetos de Manuel Canales.

BORIS BERMAN Piano

Debussy / Chopin

Luns, 3 de xuño de 2013 Círculo das Artes. 20:30 h.

Claude Debussy (1862-1918)

Préludes. Libro II I. Brouillards II. Feuilles mortes III. La Puerta del Vino IV. Les Fées sont d’exquises danseuses V. Bruyères

Boris Berman, piano

VI. Général Lavine - eccentric

Nacido en Moscova, Boris Berman estudou no Conservatorio Tchaiko-

Children’s Corner

vsky desta cidade co distinguido pianista Lev Oborin, e graduouse con

I. Doctor Gradus ad Parnassum

honra como pianista e clavecinista. En 1973, deixou unha florecente

II. Jimbo’s Lulluby

carreira na Unión Soviética para emigrar a Israel, onde rapidamente se

III. Serenade for the Doll

estableceu como un dos artistas do teclado máis solicitados e unha das

IV. The snow is dancing V. The little Shepherd VI. Golliwog’s Cake Walk

personalidades máis influentes deste país no ámbito musical. Na actualidade e dende hai anos, reside nos Estados Unidos de América. Recoñecido internacionalmente, ofreceu recitais con algunhas das formacións máis prestixiosas –a Royal Concertgebouw Orchestra, a Orquestra da Gewandhaus, a Philharmonia (Londres), a Orquestra Sinfónica de Toronto, a Filharmónica de Israel, Minnesota Orchestra, Sinfónica de Detroit, Houston Symphony, Sinfónica de Atlanta, Filhar-

Frédéric Chopin (1810-1849)

mónica de San Petersburgo, e a Real Orquestra Escocesa–, e partici-

Polonaise - Fantaisie, Op. 61, en La bemol maior

pou con frecuencia en festivais de referencia como os de Marlboro,

2 Nocturnes, Op. 27 N.º 1 en Do sostido menor N.º 2 en Re bemol maior

Waterloo, Bergen, Ravinia e o Festival de Israel, entre outros. Conta con máis dunha trintena de gravacións, nomeado ao Grammy por algunha delas, foi o primeiro pianista en gravar a obra completa para piano solo de Prokofiev. Considéranse como realizacións discográficas de referencia o seu integral das sonatas de Alexander Scriabin (Music

Barcarolle, Op. 60, en Fa sostido maior

and Arts) e a súa gravación das obras para piano de Shostakovich (Ottavo), que recibiu o Edison Classic Award, o equivalente holandés aos Grammy. O seu rexistro dos tres concertos de Prokofiev coa Royal Concertgebouw Orchestra, con Neeme Jarvi dirixindo (Chandos), foi elixido Compact Disc do mes por CD Review. Outras gravacións inclúen obras de Mozart, Beethoven, Franck, Weber, Debussy, Stravinsky, Schnittke, Shostakovich, Joplin e Cage. Destaca, ademais, na súa

traxectoria como docente. Profesor de talla internacional, Boris Berman traballou nas facultades das mellores escolas do mundo, como Indiana (Bloomington), Boston, Brandeis e as universidades de TelAviv. Na actualidade, dirixe o Departamento de Piano da Yale School of Music. Tamén imparte clases maxistrais en todo o mundo.

LA NEMICA D'AMORE FATTA AMANTE Giovanni Bononcini

Vespres d’Arnadí

María Espada, soprano Martín Oro, alto Furio Zanasi, barítono Daniel Espasa, clave e dirección

Martes, 4 de xuño de 2013 Círculo das Artes. 20:30 h.

LA NEMICA D’AMORE FATTA AMANTE

Serenata a Tre. Roma 1693 Giovanni Bononcini (1670-1747). Texto de Silvio Stampiglia (1664-1725) 1 Sinfonia 2 Recitativo- Io che d’Amore nemica... (Clori) 3 Aria- Tormentata l’Alma mia (Clori) 4 Recitativo- Clori perche si mesta (Tirsi e Clori) 5 Aria- Prigioniera di finti legami (Tirsi) 6 Recitativo- Stimi sognato il laccio (Clori e Tirsi) 7 Aria- Disprezzami cosi (Clori) 8 Recitativo- Non puo spezzarti un che t’adora (Tirsi e Clori) 9 Aria-Duetto- Per te peno... Per te moro (Tirsi e Clori) 10 Recitativo- Clori barbara Clori (Fileno) 11 Aria- Alma infida (Fileno) 12 Recitativo- Hor che dentro al mio petto (Clori e Fileno) 13 Aria- Solo e felice (Clori) 14 Recitativo- L’arco del nume infante (Fileno, Tirsi, Clori) 15 Aria- Tacero pupille amate (Tirsi) 16 Recitativo- Era tuo vanto un giorno (Fileno e Clori) 17 Aria- Io geloso- crudele tu menti (Fileno e Clori) 18 Recitativo- Ma senti (Clori e Fileno) 19 Aria- Se di te venivo amante (Clori) 20 Recitativo- Dunque a tua voglia (Clori, Fileno, Tirsi) 21 Aria - Duetto- Basta il tuo fallo (Clori e Fileno) 22 Recitativo- Non m’ami, e il labro tuo (Fileno, Clori, Tirsi) 23 Aria- Dal bell’idolo (Tirsi) 24 Recitativo- Vanne Fileno, e impara (Clori e Fileno) 25 Aria- Per far scempio d’un core (Clori) 26 Recitativo- Se estinto vuoi mi rarmi (Fileno e Clori) 27 Aria- Quanto sangue ho nel mio petto (Fileno) 28 Recitativo- Or che non v’e chi osservi (Tirsi e Clori) 29 Aria- Purti reveggio ancor (Tirsi) 30 Recitativo- Tirsi vedesti mai (Clori e Tirsi) 31 Aria- Tortorella innamorata (Clori) 32 Recitativo- Mio tesoro e Clori Mio bene (Tirsi) 33 Aria- Se un gran piacere puo far morire (Tirsi) 34 Recitativo- Morir paventi- (Clori) 35 Aria- Chi d’Amore disprezza il dardo (Clori)

La Nemica d’Amore fatta Amante Giovanni Bononcini

Vespres d’ Arnadí (Orquestra barroca) As Cantatas de Giovanni Bononcini É durante a súa primeira estadía en Roma que Giovanni Bononcini compuxo a maior parte das súas cantatas, case 300, que contribuíron ao seu renome internacional. Con Alessandro Scarlatti, é o compositor máis prolífico na produción de cantatas a principios de 1700 en Italia. Algunhas delas, encargadas por príncipes, cardeais, diplomáticos, e dedicadas ás súas donas, e outras polas academias da Arcadia, tomaron o nome de serenatas, cando se interpretaban pola noite. Pode catalogarse como unha composición que está entre unha gran cantata e unha pequena ópera, debido ao pequeno desenvolvemento da trama. As primeiras seis serenatas encargadas a Giovanni Bononcini, cada mes de agosto, para a festa de Lorenza Colonna, esposa do seu protector, foron escritas entre 1692 e 1697 en colaboración co libretista Silvio Stampiglia, e marca o comezo do seu éxito internacional. LA NEMICA DE’AMORE FATTA AMANTE foi representada ao aire

María Espada, soprano como CLORI Martín Oro, alto como TIRSI Furio Zanasi, barítono como FILENO

libre no Palacio Colonna o 10 de agosto de 1693, cando Giovanni tiña

VESPRES D’ARNADÍ. Daniel Espasa, clave e dirección Guadalupe del Moral, violín Elisabeth Bataller, violín Coa colaboración de: Natan Paruzel, viola Xavier Roig, violonchelo Paolo Zuccheri, violone Josep Maria Martí, tiorba

Dunha fonte italiana da época, sábese que a representación foi

23 anos.

suntuosa e toda Roma asistiu. O grande éxito popular do rapaz italiano débese ao seu estilo agradable e fácil, que utiliza melodías elegantes e expresivas, enriquecidas polas liñas de baixo vigoroso e variado, segundo testemuña Ernst Galliard en 1716.

O acompañamento da cantata LA NEMICA D’AMORE FATTA AMAN-

outro e ela o cazara. Despois de escusarse en van dos seus erros e

TE é rico de modo particular: a sinfonía de introdución está composta

as súas mentiras pola irresistible forza do amor, intentou convencer a

á maneira do concerto grosso, con alternancia de pasaxes de solista e

Cloris de que tivese piedade del, Fileno afástase prometendo vinganza

de tutti. As arias comezan e terminan cos ritornelli da orquestra.

e invocando á furia.

Ademais de encontrar o equilibrio entre a orquestra e os cantantes, pó-

Ao quedar só con Cloris, despois da chegada de Fileno, Tirsi proponlle

dese ver a capacidade de resaltar os instrumentos solistas: por exemplo,

á ninfa encontrar un xergón para dar renda solta aos seus ardores, pero

a aria de Clori “ Tortorella innamorata” co acompañamento dun violín so-

Cloris responde que a súa honestidade esíxelle entregarse a Tirsi só

lista, ou ben a aria de Tirsi “Pur ti riveggio ancor” cun violoncello solista,

despois da voda, e Tirsi máis namorado ca nunca, acepta con felicida-

un instrumento do que Giovanni Bononcini era coñecedor de todas as

de. Os dous fan as gabanzas do amor que os une e intercámbianse pro-

súas posibilidades e matices, despois de telo estudado dende a infancia.

mesas de fidelidade eterna, recordando a todos os que non aman ou

Esta cantata tamén mostra a gran capacidade do compositor para unir

non queren amar que o amor golpea con máis forza a quen o despreza.

música e texto.

Argumento A fermosa ninfa Cloris declarárase dende sempre inimiga do amor e desprezara e rira do sentimento do pastor Tirsi que tanto a amaba. Sen embargo ao comezo da Serenata, comeza a ser tocada polo amor de Tirsi e presa dunha dor insoportable vese obrigada a dicirllo a el, para disipar ese tormentoso estado de ánimo. Tirsi inicialmente cre que os sufrimentos de Cloris son só novos enganos e simulacións para burlarse máis aínda, pero Cloris apáñase para convencelo aos poucos de que o ama verdadeiramente. Cando Tirsi está convencido de que Cloris é sincera, a súa dor da paso á alegría.

María Espada, soprano Nacida en Mérida (Badaxoz), estudou canto con Mariana You Chi e con Alfredo Kraus, entre outros. Cantou con directores como Mariss

Pero o sátiro Fileno escoita o diálogo entre Cloris e Tirsi; el ama a Cloris

Jansons, Iván Fischer, Frühbeck de Burgos, Jesús López Cobos, Car-

dende hai moito tempo e entremétese entre os dous novos amantes

los Kalmar, Antoni Ros Marbá, Aldo Ceccato, Juanjo Mena, Howard

reprochándolles ter cedido ao amor, chegando tamén a insinuar que se

Griffiths, Josep Pons, Víctor Pablo Pérez, Diego Fasolis, Andrea Mar-

os astros non vingan a traizón da ninfa, será a terra quen se encargará

con, Fabio Biondi, Giovanni Antonini, Tamás Vásáry, Enrico Onofri,

diso. Despois de cantar as gabanzas do amor que devolve á terra chea

Frans Brüggen, Christophe Coin, Adrian Leaper, etc.

de vida, Cloris recorda que é o propio Fileno quen, polos celos, ensiná-

Actuou con orquestras e grupos como Royal Concertgebouw Orches-

ralle a desprezar o amor, cando Tirsi lle declarara os seus sentimentos,

tra, Netherlands Radio Chamber Philharmonic, Orquestra Nacional de

un ano antes. Despois de que Tirsi fora rexeitado e se afastara choran-

España, Orquestra Sinfónica de Euskadi, Orquestra Sinfónica de Bil-

do, só entón Fileno declarara o seu propio amor á ninfa; agora afirma

bao, Orquestra Sinfónica de Barcelona e Nacional de Cataluña (OBC),

que o fixera soamente para poñela a proba. Cloris acúsao de mentira

Orquestra de RTVE, Orquestra Sinfónica de Madrid, Orquestra da

e de tela convencido que o amor era cruel, por temor a que aparecera

Radio Húngara, Orquestra Sinfónica de Galicia, Il Giardino Armonico,

Venice Baroque Orchester, Orchestra of the 18th century, I Barocchisti, L’Orfeo Barockorchester, Orquestra Barroca de Sevilla, “Al Ayre Español”, “La Risonanza” “Zefiro”, “Forma Antiqva”, “Ricercar Consort”,

Jacobs, de Marchi, Minkowski, Spinosi, Rousset, Savall, Rilling, Corboz, Gester, López-Banzo, Garrido, etc. Recoñecido pola su significativa carreira internacional, o contratenor suí-

Orquestra Barroca de Helsinki, etc.

zo-arxentino foi galardoado en Italia co Premio Velluti, así como en Suíza

Presentouse en salas como Philharmonie de Berlín, Konzerthaus de

co Premio á Cultura Network. É un dos contratenores de referencia no

Viena, Théâtre des Champs Élysées de París, Teatro Real de Madrid,

libro Controtenori do coñecido crítico musical Alessandro Mormile.

Concertgebouw de Amsterdam, Palais des Beaux Arts de Bruxelas, Auditorio Nacional de Madrid, Santa Cecilia de Roma, Vredenburg de Utrecht, Teatro del Liceo de Barcelona. Gravou para os selos Harmonia Mundi, Naxos, Challenge, Prometeo e Glossa entre outros.

Furio Zanasi, barítono Iniciou a súa actividade na música antiga, abarcando un repertorio que vai dende o madrigal, a cantata e o oratorio ata a ópera barroca.

Martín Oro, contratenor, contraltista

Colaborou con directores como René Jacobs, Jordi Savall, Alan Curtis, Gabriel Garrido, Maurizio Pollini, Philippe Herrewege, Ivor Bolton, Reinhard Goebel, Rinaldo Alessandrini, Alessandro De Marchi, Ottavio Dantone,

Martín Oro nace en Bos Aires, onde vive as súas primeiras emocións líricas como membro do Coro de Nenos do Teatro Colón. Paralelamente estuda viola, chegando a integrar a Orquestra Filharmónica do mesmo teatro, e máis tarde a perfeccionarse co mestre Yuri Bashmet no Conservatorio Tchaikovsky de Moscova. Decántase definitivamente polo canto e obtén os diplomas de profesor e solista coas máis altas cualificacións, nos conservatorios de Fribourg e Neuchâtel, especializándose así mesmo en música antiga na Schola Cantorum Basiliensis. Altamente apreciado pola su cálida, natural e potente voz de contraltista, dotado á súa vez dunha forte personalidade histriónica, Martín Oro aborda con facilidade tanto roles heroicos, cómicos, como sacros.

Diego Fasolis, Andrea Marcon e Riccardo Chailly, entre outros. Despois de debutar co rol de Marcello en “La Bohème” no Concurso Battistini 1987, cantou en teatros como: Ópera de Roma, Teatro La Scala, Bellini de Catania, Nuovo de Spoleto, Ponchielli Cremona, Massimo de Palermo, Messina, Teatro Regio de Turín, La Fenice di Venezia, Teatro alla Scala, Verdi di Pisa, Teatro San Carlo de Napoles, Petruzzelli Bari, Dresden Semper Oper, Liceu de Barcelona, Zarzuela de Madrid, Liceo de Salamanca, Theater Basel, Bayerische Staatsoper Munich, Niedersachsische Theater Hannover, Theatre des Champs Elyseés, Theater an der Wien, Teatro Colón, Ópera de Bordeaux, Festspielhaus Baden-Baden, Ópera de Lyon, La Monnaie, Norske Opera Oslo, Vla-

Cantou xunto a solistas da talla de Bartoli, Bayo, Jaroussky, Kaufmann,

amse Opera, Caen, Luxemburgo, Lincoln Center New York, etc. Tamén

Larmore ou Mingardo; baixo a dirección de Alessandrini, Harnoncourt,

se prodiga no repertorio de cámara, especialmente o Lied alemán.

Daniel Espasa, clave e dirección

LA TEMPESTAD

Sen dúbida, un dos músicos máis polifacéticos da música antiga actual. Recibiu o Premi Piano Royale 1986 e o Premi Ciutat de Berga 1990. El 1993 recibe a Bolsa de estudos Frederic Mompou do Conservatorio de Barcelona. É licenciado en Arquitectura. No 2000 inicia os seus estudos de clave no Conservatorio Superior de Barcelona con M. Lluïsa Cortada. Estudou clave e baixo continuo na ESMUC, con Béatrice Martin, e música de cámara con J. Savall, P. Memelsdorff, J. P. Canhiac e Manfredo Kraemer. Tamén realizou cursos cos clavecinistas Pierre Hantaï e Olivier Beaumont. En 2007 foi bolseiro pola Fundación Cini de Venecia para seguir o Seminario de Música Medieval. É director musical de Vespres d’Arnadí e dende 2003 é pianista e clavecinista colaborador da Orquestra Simfònica de Barcelona e Nacional de Catalunya (OBC).

Vespres d’Arnadí, orquestra barroca

Sinfonías de peto Grandes sinfonías de J.Haydn e W.A.Mozart en versión de cámara

A orquestra barroca Vespres d’Arnadí, ademais do respecto e coñecemento dos tratados históricos, pretende dar vida ás grandes marxes interpretativas apuntadas noutras fontes históricas, como diarios, crónicas, iconografía, pintura, prefacios e apuntes de partituras, sátiras, carta. Esta formulación lévaos a propoñer interpretacións sorprendentes e sempre entusiastas, imaxinativas e de altísima calidade. Vespres d’Arnadí foi creado no 2005 baixo a dirección de Dani Espasa e Pere Saragossa, contando con intérpretes que habitualmente colaboran con grupos como Les Talents Lyriques, Accademia Bizantina, Friburg Barockorkester ou Europa Galante. As Academias, nome que recibían os concertos privados do século XVIII, eran ofrecidas nas tardes-noites (vespres) despois das cenas distinguidas de familias nobres e burguesas de sociedades artísticas. Arnadí é un delicioso doce de cabaza, azucre e améndoas, de tradición en Xàtiva (Valencia), sobremesa da que puideron gozar nas veladas cortesás dos séculos XVII e XVIII.

Mércores, 5 de xuño de 2013 Círculo das Artes. 20:30 h.

I J. Haydn (1732-1809) / J.P.Salomon (1755-1815)

Sinfonía nº 104 “Londres”, para frauta, cuarteto de corda e fortepiano ad libitum. Adagio - Allegro Andante

La Tempestad

Minuetto I - Minuetto II Allegro Spiritoso

La Tempestad. Sinfonías de peto

Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791)

Durante o século XVIII desenvolveuse o costume incesante de trans-

Sinfonía nº 41 en Do maior KV 551 “Xúpiter” (arranxo de La

cribir pezas para diversas formacións dende a súa versión orixinal.

Tempestad ao modo de J. P. Salomon) Allegro vivace Andante cantabile

Esta práctica provocou un intercambio de música entre compositores, países e instrumentos que dependía das circunstancias ocasionais, dos instrumentos dispoñibles e, en moitos casos, de intereses comerciais. Pero, entre outras razóns, as transcricións permitían dis-

Menuetto

frutar da música de cámara ou orquestral na casa, pasar das salas de

Molto allegro

concerto ao ámbito doméstico. A música doméstica xa non se daba tan só nas pequenas reunións da corte e os salóns dos nobres, senón que aos poucos pasaba ás salas de música da burguesía e á clase media ilustrada. Á súa vez, o clave e o seu papel de baixo continuo

LA TEMPESTAD

Guillermo Peñalver, frauta traveseira clásica

Alexis Aguado, violín

Pablo Prieto, violín

Antonio Clares, viola

deixaban paso ao novo fortepiano, que evolucionaba rapidamente, como a sociedade do momento. O intelixente e calculador empresario inglés John Peter Salomon, á súa vez afamado violinista, firmou en 1795 un contrato con Joseph Haydn polo que obtiña os dereitos das súas seis primeiras Sinfonías

Josetxu Obregón, violonchelo

de Londres, xusto antes de que o compositor abandonara Inglaterra por última vez. En 1796, dende Viena, Haydn enviou a Salomon outro contrato concedendo os dereitos do segundo grupo de seis sinfonías.

Silvia Márquez, fortepiano

Libre así de explotar a súa “propiedade”, Salomon decide entón escri-

Jorge Muñoz, contrabaixo

Coa colaboración de:

bir e publicar el mesmo dous arranxos diferentes das doce sinfonías, o primeiro para piano con acompañamento de violín e violonchelo (onde todo o contido musical se outorgaba á parte de piano) e o segundo para frauta e cuarteto de corda con acompañamento de piano ad libitum (e a modo de baixo continuo, segundo a práctica habitual

da época), instrumentación que lle permitía achegarse máis á textura sinfónica que o trío. Aínda que con poucos precedentes, a combinación instrumental obtivo un grande éxito dende o primeiro momento, e hoxe en día resulta unha versión moi interesante se temos en conta que Salomon traballou de cerca con Haydn como concertino da orquestra que o compositor dirixía, e que polo tanto coñecía as súas intencións, os diferentes cambios na obra tras varios ensaios, os usos e costumes

XOÁN ELÍAS CASTIÑEIRA Piano Conferencia - Concerto

interpretativos, e mesmo é de supoñer que en moitos casos formaría parte do proceso de xestación. Coa publicación destes arranxos en 1798 Salomon populariza a música orquestral do compositor máis apreciado polo público do momento: as chamadas Sinfonías de Londres foran concibidas para a interpretación fronte a un público moi distinto ao habitual de cortes e palacios. O feito de que esta audiencia fose de pago propiciou que o maior ou

As Variacións Goldberg de Bach

menor éxito dunha sinfonía influenciase ao compositor á hora de escribir as seguintes, que aos poucos se adecuaban ao gusto do público. No verán de 1788 Wolfgang Amadeus Mozart compoñería as súas derradeiras tres sinfonías.

En homenaxe a Rosalyn Tureck (1913-2003)

Será difícil imaxinar maior estado de frenética creación musical se temos en conta que estas tres sinfonías, consideradas as súas obras mestras do ámbito sinfónico, foron compostas nun período de tan só seis semanas. A última delas, a Sinfonía K.551 “Xúpiter”, rompe drasticamente co carácter escuro e dramático da Sinfonía en Sol menor K.550, en favor da tonalidade festiva e brillante de Do maior. Se cadra sexa o sobrenome de “Xúpiter” (Deus da Luz), invención ao parecer do empresario e violinista Johann Peter Salomon, a mellor descrición do carácter que impregna a obra. No verán de 2007 La Tempestad, inmersa no gran proxecto de gravación das 12 Sinfonías de Londres de Joseph Haydn recibiu o encargo de preparar esta sinfonía en versión de cámara. Coa referencia dos pasos seguidos por Salomon e seguindo en todo momento as pautas de redución da orquestración orixinal ao persoal que el elixiu, levamos a cabo este arranxo polo que, estamos seguros, o intelixente empresario e o seu público se ían sentir fortemente atraídos...

Xoves, 6 de xuño de 2013 Silvia Márquez

Casa do Saber da USC. 20:30 h.

Conferencia-concerto Xoán Elías Castiñeira, piano

As Variacións Goldberg de J.S.Bach (1685-1750) En homenaxe a Rosalyn Tureck (1913-2003)

Aria Variatio 1. a 1 Clav. Variatio 2. a 1 Clav. Variatio 3. Canone all Unisuono. a 1 Clav. Variatio 4. a 1. Clav. Variatio 5. a 1 ô vero 2 Clav. Variatio 6. Canone alla Seconda. A 1 Clav. Variatio 7. a 1 ô vero 2 Clav. al tempo di Giga Variatio 8. a 2 Clav. Variatio 9. Canone alla Terza. a 1 Clav. Variatio 10. Fugetta. a 1 Clav. Variatio 11. a 2 Clav. Variatio 12. Canone alla Quarta (a 1 Clav.) Variatio 13. a 2 Clav.

Rosalyn Tureck ao piano e ao Moog en 1977 (Foto: High Fidelity Magazine, 10.77)

Xoán Elías Castiñeira, piano As Variacións Goldberg de Bach

En homenaxe a Rosalyn Tureck (1913-2003) Non toco esta obra coma se fose un “tour de force“, ou unha abrumadora mostra técnica. Tócoa como unha experiencia vital. Rosalyn Tureck (Chicago,1913 – New York City, 2003)

2013 marca o centenario do nacemento de Rosalyn Tureck así como o décimo da súa morte. Pianista lendaria, Tureck sentou os cimentos da interpretación da música para tecla de Bach no século XX, intentando liberala de diversos dogmas: na primeira metade do século XX, grazas ao seu traballo con diversos medios (clavicémbalo, clavicordio, órga-

Variatio 15. Canone alla Quinta. a 1 Clav. andante

no, instrumento electrónicos como o Moog), creou unha técnica nova

Variatio 16. a 1 Clav. Ouverture

capaz de expresar as estruturas contrapuntísticas de Bach ao piano

Variatio 17. a 2. Clav

-rasgando así as vestiduras dos anticuados enfoques interpretativos

Variatio 18. Canone alla Sesta. a 1 Clav.

románticos; na segunda metade do século, durante o auxe dos instru-

Variatio 19. a 1 Clav.

mentos “orixinais”, traballou tanto nas aulas de Oxford como nas salas

Variatio 20. a 2. Clav.

de concerto de todo o mundo para evitar cercar a Bach entre os muros

Variatio 21. Canone alla Settima. (a 1 Clav.)

que os exponentes do autenticismo ían levantando.

Variatio 22. a 1 Clav. allabreve Variatio 23. a 2 Clav. Variatio 24. Canone alla Ottava. a 1 Clav.

O importante é a mensaxe, non o medio que o transporta. A música para tecla de Bach, grazas á súa natureza “abstracta“, moi a miúdo desligada de calquera atadura a unha sonoridade ou instrumentos únicos,

Variatio 25. a 2 Clav. adagio

converteuse cos anos nun verdadeiro laboratorio de experiencias vitais

Variatio 26. a 2 Clav.

para Rosalyn Tureck. En concreto, as Variacións Goldberg, ese “exer-

Variatio 27. Canone alla Nona. a 2 Clav.

cicio” (Clavierübung) que o século XX viu como un dos maiores monu-

Variatio 28. a 2 Clav.

mentos da música para teclado de todos os tempos, foron tanto prelu-

Variatio 29. a 1 o vero 2 Clav.

dio como coda da longuísima andadura investigadora e interpretativa

Variatio 30. a 1 Clav. Quodlibet

da gran humanista orixinaria de Chicago —quen as gravou por última

Aria da Capo e Fine

vez aos 84 anos para Deutsche Grammophon. Unha andadura quizais

ensombrecida para o gran público pola carreira, moito máis mediática e florecente, de Glenn Gould. E con todo, malia as súas idiosincrasias e do seu estilo sumamente recoñecible e recoñecido, Gould confesou nunha entrevista que Tureck tiña sido a única influencia no seu xeito de tocar a música de Bach. Durante a próxima hora e media, descubriremos diversos aspectos da experiencia vital de Rosalyn Tureck no seu traballo, constantemente en evolución, sobre as Variacións Goldberg. Aínda que hoxe en día estamos acostumados a escoitalas nas salas de concertos como un gran

Xoán Elías Castiñeira, piano

ciclo interpretado ó piano, é posible que esta aria e trinta variacións foran concebidas como un entretenimento para un noble insomne que tiña á súa disposición a un xove e virtuoso cembalista. O sinxelo tema das Goldberg, en esencia pouco máis que unhas cantas notas estructurais, devén obxecto dun “entretenimento”, pero dun de proporcións e dificultades xigantescas.

Xoán Elías Castiñeira (Lugo, 1983) é pianista, musicólogo e mánager cultural.

Actualmente reside en Zürich e reparte o seu tempo entre interpretación, management e investigación. É director executivo adxunto da

Vertriebs AG da Fundación J.S. Bach de St. Gallen, unha organización que promove con capital totalmente privado a interpetación da música

Como escoitar as Goldberg? Por que a obra comeza e remata co mes-

de Bach, particularmente da obra vocal, así como a súa difusión por

mo tema? Que nos di a súa estrutura? Por que interpretamos ao piano

medios tradicionais (cds, dvds) e novos (streaming entre outros).

moderno se foi escrita para clavicémbalo? Ademais de respostar estas preguntas, escoitaremos varios do seus momentos clave así como os cánones na súa totalidade

Como editor do Tureck Bach Research Institute Inc. New York revisou varios escritos da lendaria pianista Rosalyn Tureck tras unha extensa investigación no Howard Gotlieb Archival Research Center, Boston

University. Os seus artigos foron publicados en medios como www.tuXoán Elías Castiñeira www.xoancastineira.com www.tureckbach.com

reckbach.com e The Liszt Society Journal. En 2009, o British Library Sound Archive nomeouno Edison Fellow e completou unha investigación sobre a actividade pedagóxica de Clara Schumann en Inglaterra. Recentemente traballou para varios festivais de música contemporánea (entre outros, Faithful! En Berlín). Tamén foi asistente da administración artística do Musikkollegium Winterthur, colaborador do departamento educativo da Filarmónica de Berlín e asistente en Deutsche

Grammophon. Na actualidade é conselleiro e director de proxecto co Estonian Music Development Center. En 2007 debutou no Palau da Música Catalá interpretando o concerto KV 279, Jeunehomme de Mozart coa Orquesta de Cámara de Andorra. Tamén foi solista coa Real Filharmonía de Galicia dirixida por Maximino Zumalave, entre outras orquestas. O seu interese polo Lied é permanente e actuou con regularidade como acompañante en España, Alemania, Inglaterra e nos EEUU.

Xoán é ademais un apaixonado pedagogo. Impartiu cursos de piano e historia da interpretación tanto no ámbito nacional coma internacional. Foi profesor de piano no Institute of Contemporary Interdisciplinary

GRUPOS DE DANZA DO CDAN

Arts (University of Bath). Actualmente ten un pequeno pero selecto grupo de estudantes en Zürich. Xoán estudou na Escola Superior de Música de Cataluña (Barcelona), Universität der Künste (Berlín), Academia Marshall (Barcelona) e no Chicago College of Performing Arts. Os seus principais mestres foron Eulàlia Solé, Fabio Bidini e Carlota Garriga. Traballou intensamente con Alicia de Larrocha, María Tipo, Elsa Púppulo, Leslie Howard, Nelly Ben-Or (Técnica Alexander), Wolfram Rieger e Dietrich Fischer-Dieskau. Entre outras cualificacións, obtivo un Master of Music, Royal Holloway, University of London (2008) e un Máster de Música Española, Academia Marshall (2011).≠

Giselle Mahimata

Acto previo: Proxección da Película HOME de Yann Arthus-Bertrand Auditorio Gustavo Freire. 18:30 h.

Venres, 7 de xuño de 2013 Auditorio Gustavo Freire. 20:30 h.

I Parte: Giselle (adaptación do ballet de Adolph Adam) Baila o Alumnado de Grao Profesional da especialidade de

Grupos de danza do CDAN

Danza Clásica do Conservatorio profesional de danza de Lugo.

II Parte: Mahimata (estrea: coreografía orixinal do profesorado do centro)

Giselle

Baila grupo de danza contemporánea do Conservatorio

Símbolo do ballet romántico, Giselle é un ballet composto por Adolphe

profesional de danza de Lugo.

Adam en 1841, con libreto de Théophile Gautier e coreografía orixinal de Jules Perrot e Jean Coralli. Argumento:

Acto previo: Auditorio Municipal Gustavo Freire, 18:30 h. Proxección da Película HOME de Yann Arthus-Bertrand

Giselle é unha nova e inocente campesiña que está namorada de Albrecht, un nobre que se fai pasar por aldeano para conseguir o amor desta. Hilarión, o gardabosques, tamén está namorado de Giselle, pero ela rexéitao e confésalle o seu amor por Albrecht. Ao descubrir que Albrecht está comprometido cunha xoven princesa, perde a cordura e morre. O segundo acto transcorre nun bosque no que se atopa a tumba de Giselle. Polas noites, o bosque está dominado polas Willis, espíritos das noivas abandonadas polos seus prometidos antes de casarse. Baixo o mando de Myrtha, obrigan a calquera home que pase por aí a bailar ata a súa morte. Myrtha decide que Albrecht debe morrer tamén, pero o espírito de Giselle vela por él… Baila o Alumnado de Grao Profesional da especialidade de Danza Clásica do Conservatorio profesional de danza de Lugo. Coreografía adaptada sobre o orixinal polo profesorado: Mª Begoña Acuña González, Carlos Doural LaFuente, Mª Belén Fernández Covelo, María Gil Martínez, Cristina Lata Villoch, Nuria Matos Patiñó, Jesús Manuel López Quiroga.

IL COMBATTIMENTO

Mahimata “La belleza de la tierra no me ha transformado, más bien ha revolucionado mi visión de las cosas. Observándola de cerca, he logrado entender ese equilibrio extremadamente sutil, o más

Conxunto de ventos históricos

bien ese mecanismo frágil del que todos derivamos. Todo está vivo y todo está relacionado. De esta toma de conciencia surge una responsabilidad, tanto individual como colectiva. La responsabilidad de frenar la destrucción de la vida, de compartir esta ambición con el mayor número de personas posible. Estoy plenamente convencido de que todos podemos y debemos comprometernos, que entre todos podemos encontrar una solución, y sobre todo que si actuamos, seremos felices”.

Pavana dolorosa

Yann Arthus-Bertrand Mahimata é un proxecto de creación coreográfica nacido no Departamento de Danza Contemporánea do Conservatorio de Danza de Lugo que ten como obxectivos sensibilizar sobre a situación de desequilibrio que vive o home no medio no que pertence e compartir unha mensaxe de entendemento co noso planeta a través da linguaxe da danza. Baila: Grupo de Danza Contemporánea do Conservatorio Profesional de Danza de Lugo. Coreografías: Alba Felpete, Ana Belén Ferreiro, Raquel González e Reyes González.

Sábado, 8 de xuño de 2013 Cemiterio de San Froilán. 19:30 h.

Pietro Philippo (c.1560-1628)

Pavana Dolorosa Tregian Orlando di Lasso (1532-1594)

Crudel, acerba inesorabil morte (Cancionero de Lerma) Anom.

Las medias, Las Damas, La Francesa

Il Combattimento - Conxunto de ventos históricos Pavana dolorosa

(Cancionero de Lerma) Unha das particularidades da vida musical española do século XVI enOrazio Vecchi (1550-1605)

Mostrav’ il ciel Etienne du Terte (Med. S. XVI) Pavana a cinco

cóntrase na presenza regular de instrumentistas (chamados menestreis) no se das capelas musicais das grandes igrexas do reino. Dende 1553, os cóengos da catedral de Sevilla decidiran contratar sobre unha base salarial anual (e non para cada ocasión) a un grupo de menestreis, polo motivo que “sería moi útil e perfectamente compatible coas Escrituras Sagradas, facer uso de todo tipo de música instrumental nesta catedral,

Etienne du Terte Gallarda

sobre todo pola fama, o esplendor, e as grandes dimensións da mesma, e ademais, todas as demais catedrais de España empregan constantemente a música instrumental”. Os mesmos cóengos engadían igual-

Antony Holborne (c.1545 -1602) Pavana

mente que a música dos menestreis “move a un maior afecto e devoción

C. Janequin (c.1485-1558) La Guerra

O número de instrumentistas contratados podía variar, pero en xeral,

(Cancionero de Lerma)

raro poder ver este número dobrado pola contratación excepcional de

e incita as xentes a seguir as procesións e ir aos servizos relixiosos”.

os grupos contaban con de catro a seis músicos, pese a que non era músicos suplementarios en ocasión das festas máis importantes. A característica principal dos grupos de menestreis españois reside no

IL COMBATTIMENTO Conxunto de ventos históricos

Abraham Cupeiro, Cornetto Andrés Diaz, Chirimía

David García, Sacabuche

Manuel Quesada, Sacabuche Eduardo Varela, Baixón

Carlos Vázquez, Percusión

tipo de instrumentos utilizados, case exclusivamente instrumentos de vento: ás únicas chirimías e sacabuches presentes no inicio do Renacemento, engádense rapidamente as cornetas (para as partes agudas) e os baixóns (para as partes graves), a partir da segunda metade do século XVI. Aínda en Sevilla, do tempo da presenza de Francisco Guerrero, un documento de 1586 estipula que estes son os instrumentos que deberían ser utilizados. Por outro lado, o feito de traballar só con instrumentos de vento non impedía a indispensable busca da variedade dos timbres: O mesmo documento, firmado por Guerrero mesmo,

precisa, en efecto, que cando o Salve Regina é executado por instrumentistas, “dos tres versos que se toquen, un vai ser coa chirimía, outro coa corneta e o terceiro coas frautas, xa que a quen o escoita resúltalle molesto oír sempre o mesmo instrumento”.

GRUPO VOCAL "SÓLO VOCES" Un Réquiem para Carlos V

Non son poucas as alusións e documentos que precisan os menestreis que traballaban na Catedral de Lugo e a de Mondoñedo, por citar un o renomeado padre Cancio que tiña a habilidade de tocar todos os instrumentos, de aí a súa utilidade no exercicio de dar lustre e esplendor ao culto a través da música. Respecto ao programa, conviven nel pezas de diferentes procedencias dende as famosas Pavanas dolorosas de Holborne, á música máis solemne e profunda de Orlando di Lasso. Sen esquecer mostras do repertorio ibérico da época como o famoso e importante cancioneiro do duque de Lerma único libro que foi escrito para o uso exclusivo de menestreis.

Missa pro defunctis, a 5 Cristóbal de Morales

Deste, destaca música que aínda que en aparencia pode darnos a impresión de que non é relixiosa si que se interpretaba no ámbito da igrexa como solución para quentar aos peregrinos mediante o baile. Ao mesmo tempo deste cancioneiro rescatamos A Guerra de C. Janequin na cal se basearon multitude de misas, e que encontramos neste cancioneiro cunha quinta voz engadida.

Abraham Cupeiro

Sábado, 8 de xuño de 2013 Igrexa de Santiago A Nova. 21:00 h.

Cristóbal de Morales (1500 ca. - 1553)

Circumdederunt me gemitus mortis Missa pro defunctis, a 5 Roma, 1544

Grupo Vocal Sólo Voces Missa pro defunctis, Cristóbal de Morales

Introitus

Cristóbal de Morales (1500 ca. – 1553) foi cantor na catedral de Se-

Kyrie

villa, onde se formou como músico. Posteriormente ocupou as prazas

Graduale Sequentia

de mestre de capela nas catedrais de Ávila e Plasencia. En 1535 foi recalar como cantor na capela papal de Roma, baixo o papado de Pio III, polo que se atopaba nesa cidade o 28 de maio de 1539 cando se

Sanctus et Benedictus

celebraron as exequias pola emperatriz Isabel de Portugal, esposa de

Agnus Dei

Carlos V falecida o primeiro de maio de 1539. De feito o musicólogo

Communio

Clemente Terni inclínase a pensar que esta “Missa pro defunctis a 5” foi escrita por Morales para esta ocasión. Hai coñecemento de posteriores execucións desta obra, por exemplo da que se fixo en México en 1559, nas cerimonias que se celebraron trala morte do emperador Carlos V.

GRUPO VOCAL “SÓLO VOCES” Director: Fernando G. Jácome

A difusión da obra de Morales por Europa e até o novo mundo produciuse grazas á impresión a cargo dos irmáns Ludovico e Valerio Dórico, en cuxo prelo de Roma viu a luz o volume “Christophori Morales Hispalensis Missarum líber secundus” en 1544.

Coa colaboración de

Violas: Xurxo Lois, Maika Novoa, Pablo Ruibal, Nerea Casanova

A música da Missa pro defunctis é dunha sonoridade sombría, atemorizante e moi intensa en todo momento. Esta monumental obra consta de oito partes, segundo o “Proprium” da liturxia de defuntos: Introitus, Kyrie, Graduale, Sequentia (só pon en polifonía o derradeiro verso: Pie Iesu), Offertorium, Sanctus, Agnus Dei e Communio. A melodía gregoriana é levada pola voz máis aguda mentres arrastra ás demais cara a unha tensión harmónica que nace e se esvaece en cada movemento da obra. En xeral, e como norma excepcional nas misas de Morales, o baixo apártase con frecuencia do xogo polifónico avanzando implacablemente en cuartas e quintas. Todas as voces anticipan a liña melódica da voz superior dando unha sensación de imitación para

suxerir ao oínte a melodía que se está tratando en cada momento. A sobriedade contrapuntística de Morales atópase en pasaxes homofónicos como o Sanctus e Agnus Dei, escritos nun estilo declamado, austero e tenebroso.

LUDOVICE ENSEMBLE Joana Seara, soprano

Dada a grande extensión da Secuencia de defuntos (Dies irae) Morales só puxo música ao Pie Iesu, deixando á vontade do intérprete a execución deste verso como se dun pequeno motete se tratase, ou a interpretación do mesmo precedido do canto gregoriano. Ademais dos versos do Dies irae, tampouco o Tractus (Absolve, Domine...) foi posto en polifonía. Na versión que hoxe ofrecemos seguimos a tradición de dobrar as voces polifónicas co acompañamento de menestreis, neste caso catro violas de gamba. Para acompañar a esta misa incluímos no programa un motete igual de tenebroso: “Circumdederunt me”: Rodeáronme os xemidos da morte; as penas do inferno envolvéronme.

O Texo en Festa Música para a corte de Lisboa

Grupo vocal “Sólo Voces” Fundouse en Lugo en 1992. Dende entón leva traballando diversos ámbitos do repertorio coral: a música popular e a culta (gregoriano, música sacra e profana de autores consagrados, obras de compositores contemporáneos...), sempre con especial énfase nos autores galegos, e baixo a dirección de Fernando G. Jácome. Ten editados catro CDs: Cantares (ano 2000), Clásicos galegos, Vol. 1 (ano 2000), Nihil novum sub sole? (ano 2005) con música sacra do século XX, e Dous séculos de música lucense (ano 2011). En 2007, no marco do festival Via Stellae, Sólo Voces ofrece varios concertos con obras de lucenses como Pascual Veiga, Juan Montes, Bal y Gay, e músicos da catedral lucense. En 2011, xunto coa Orquestra Vigo 430 fan soar en Lugo o Te Deum de Montes. Outros aspectos do repertorio levaron a Sólo Voces a cantar nos ámbitos máis diversos: Casa de Galiza en Madrid, Casa de Galiza en Lisboa, programación de Advento en Salzburgo, e Praga..., e participaron en festivais de música: IX Certame de Música Sacra de Ourense, XXVII, XXVIII e XL Semana de música do Corpus lucense, VII Bienal de polifonía regional autóctona (Cangas de Onís), II e VI Ciclo de Música Sacra de São Pedro de Rates (Portugal), Temporada de música Antiga no Douro en Lamego e Peso da Régua (Portugal).

Luns, 10 de xuño de 2013 Círculo das Artes. 20:30 h.

“(...) e nella sera ui fù in Palazzo una bellissima sinfonia di varie sorti d’Instromenti nell’apartamento della Regina (...)” Carta del Núncio Apostólico, 1723

Domenico Scarlatti (1685-1757)

Cantata a voce sola con violini “Pur nel sonno almen tal’ora” (British Library, London) Pedro António Avondano (1714-1782)

Ludovice Ensemble Joana Seara, soprano

Sonata I a tre per due violini & basso (Sächsische Landesbibliothek – Staats- und Universitätsbibliothek,

O Texo en Festa: música para a corte de Lisboa

Dresden) Lisboa a principios do século XVIII mantíñase moi afastada da vida cos (pausa)

Francisco António de Almeida (c.1702-1755?)

Cantata a voce sola con violini “A quel leggiadro volto” (Bibliothéque National de France, Paris) Pietro Alessandro Guglielmi (1728-1804)

Quartetto [ossia Concerto] per cembalo, con due violini e basso (Biblioteca Nacional de Portugal, Lisboa) David Perez (1711-1778)

Scena di “Solimano”: Accompagnato “Tropo del cor d’un Trace” & Aria “Mi troverai nel seno” (Biblioteca Nacional de Portugal, Lisboa)

mopolita das outras capitais europeas, mesmo sendo unha das mais populosas cidades do seu tempo. A longa guerra pola Independencia con España (1640-1668), as sucesivas convulsións políticas dos reinados de D. Afonso VI (rei de 1656 a 1683) e D. Pedro II (rei de 1683 a 1706), a precariedade económica e a excesiva devoción relixiosa e tradicionalismo da sociedade impediran o desenvolvemento dunha vida cortesá de modelo convencidamente barroco, e a implantación de novas formas de sociabilidade. Musicalmente o modelo predominante era aínda a polifonía imitativa sacra em stilo antico e só lenta e marxinalmente foron aceptadas as innovacións barrocas: monodia acompañada, o baixo continuo, maior uso de instrumentos... O primeiro e tímido contacto coa ópera italiana darase só en 1681/82 coas festas de casamento da Infanta D. Sabela Luísa Xosefa de Bragança, filla de D. Pedro II e herdeira do trono, co Duque de Savoia, D. Víctor Amadeo II - casamento que uniría as cortes de Portugal e Savoia, mais nunca foi consumado. Será só nos reinados de D. João V (rei de 1706 a 1750) e do seu fillo D.

LUDOVICE ENSEMBLE Joana Seara, soprano Fernando Miguel Jalôto, clavecín e dirección

Xosé I (rei de 1750 a 1777) que Lisboa se transformará progresivamente nunha metrópole moderna e desenvolvida. D. João V, todopoderoso debido á afluencia do ouro e dos diamantes do Brasil que encheran os cofres do Palacio da Ribeira, soña agora cos esplendores da Roma

Sara de Corso, violín 1

papal e da Versalles de Luís XIV. En Lisboa renóvase e auméntase o

Reyes Gallardo, violín 2

Palacio Real, constrúese a nova Capela Real, elevada á categoría de

Diana Vinagre, violoncello

Catedral de “Lisboa Occidental” e Basílica Patriarcal (dignidade só

comparable no Occidente a Venecia e á propia Roma), elévanse pala-

ocasións de aniversarios, onomásticas, casamentos e bautizos reais,

cios e igrexas - como o tan famoso Mosteiro de Mafra - e non se descoi-

e instituíndo seráns e bailes regulares nos seus apousentos, aos que

dan as obras públicas, como o grandioso Acueduto das Águas Livres.

concorría a mellor nobreza nacional e os embaixadores estranxeiros.

Percibindo a importancia da relixión na sociedade portuguesa, e apaixonado polo fausto do cerimonial litúrxico —usado sobre todo para vincular o seu estatuto de Rei Absoluto “pola Graza de Deus” —D. João V

Hoxe coñecidos sobre todo a través da correspondencia dos nuncios papais. Foi presumiblemente para unha destas “asembleas” que Scarlatti escribiu algunhas das súas cantatas de cámara, tales como “Pur

interesase especialmente pola Música Sacra. Envía para Roma a novos

nel sonno almen tal’ora”, sen dúbida a máis bela de todas.

e talentosos músicos, tales como Francisco António de Almeida (ca.

Scarlatti partirá para Madrid en 1729 no séquito da súa talentosa alum-

1702-1755?), António Teixeira (1707-ca.1770) e João Rodrigues Esteves

na, a infanta D. María Bárbara de Bragança, agora princesa das Astu-

(ca.1700-ca.1755), para estudar cos mestres italianos. Nese tempo Roma

rias e futura raíña de España mais, atraídos por este novo e florecente

era aínda un dos grandes centros musicais de Europa grazas sobre todo

centro musical, moitos músicos de gran prestixio internacional —tales

ao mecenado dos Cardeais Colonna, Pamphili e Ottoboni, o marqués

como Giovanni Bononcini (1670-1747), Gaetano Maria Schiassi (1698-

Ruspoli e a raíña María Casimira de Polonia. Todos eles eran membros da

1754) e o Barón Emmanuel de Astorga (1680-1757)— acudirán polo

celebérrima “Accademia dell’Arcadia”, tal como o propio D. João V —que

tanto a Lisboa, xuntándose a outros menos famosos, pero que aínda

xenerosamente pagou a edificación da sede da Accademia, o belísimo

así contribuíran ao esplendor da vida musical portuguesa, tal como o

Bosco Parrasio— e os Embaixadores de Portugal, tal como o Marqués

catalán Jaime de la Tê y Sagau (ca.1670-1736). Dos talentos nativos

de Fontes. A Cantata de Francisco António de Almeida “A quel leggiadro

destácase sobre todo o compositor e virtuoso do teclado, José An-

volto” de ambiente arcádico foi casualmente escrita para unha reunión da Accademia ou para unha festa na Embaixada Portuguesa; a súa gran popularidade comprobase pola existencia actual de copias en fondos italianos, franceses e alemáns; coa oratoria romana “La Giuditta”, a ópera

tónio Carlos de Seixas (1704-1742). Por desgraza, a maior parte das obras de todos estes autores desapareceron no malogrado terremoto de 1755 que destruíu case completamente a cidade de Lisboa.

bufa “La Spinalba” e a serenata “L’Ippolito” merece ser contada entre as

Foi tamén co terremoto que pereceu o marabilloso teatro real coñeci-

obras primas de Almeida e mesmo de todo o período.

do como “Ópera do Texo” inaugurado poucos meses antes da traxe-

Os Embaixadores do “Fidelísimo” Rei de Portugal, como principais mecenas romanos, encomendaran —ben para a embaixada en Roma, ben para a Capela Real, os Seráns e os Teatros de Lisboa— obras a Francesco Gasparini (1661-1727), Leonardo Leo (1694-1744), Alessandro Scarlatti (1660-1725) e Domenico Scarlatti (1685-1757). Este último, Mestre da Capela Giulia, sería finalmente contratado para a corte de Lisboa, xunto con Giovanni Giorgi (ca.1700-1762), Mestre de Capela de São João de Laterão, e moitos cantores —sobre todo cas-

tratti— e instrumentistas. En Lisboa a primeira actuación coñecida de

dia polo rei D. Xosé I. Contrariamente a seu pai, a paixón de D. Xosé (compartida con igual entusiasmo pola súa esposa, D. Mariana Vitoria de Borbón) era a Ópera Italiana. Xusto despois da súa ascensión ao trono contrataranse para Lisboa os máis reputados cantores como o “castrato” Gioacchino Conti, chamado Gizziello (1714-1761), un dos solistas favoritos de G. F. Handel, e o tenor Anton Raaff (1714-1797), que viría estrear Iddomeneo de W. A. Mozart. O gusto romano é substituído polo estilo napolitano, máis sentimental, máis lírico, máis moderno, e que xa impera en todas as cortes de Europa.

Scarlatti foi como cantante, sendo acompañado ao cravo pola propia

David Pérez (1711-1778) entón un dos principais compositores de ópe-

raíña de Portugal, a arquiduquesa de Austria D. María Ana de Habsbur-

ra napolitanos é chamado a Lisboa en 1752 onde residirá até morrer,

go, música eximia, alumna de Johann Joseph Fux. Foi D. María Ana

deixando unha vasta obra, sobre todo Opere Serie —como “Solimano”,

a principal responsable da revitalización da música profana na corte,

unha das súas primeiras obras escritas despois do terremoto, no En-

establecendo o costume das grandes celebracións musicais para

troido de 1757 e do que seleccionamos unha intensa escena cantada

pola heroína Persane— Serenatas e Música Sacra. Como profesor de

Estes días terminarían en breve; a raíña D. María I viu falecer nun curto

música das infantas, fillas de D. Xosé, e incluíndo a futura raíña de Por-

espazo de tempo o marido e o príncipe herdeiro, acabando por en-

tugal, D. María I (raíña de 1777 a 1816), moldeará tamén o gusto da corte

louquecer de desgusto. O inexperto príncipe D. João asumiu a rexen-

até o final do século. Toda a familia real —incluíndo o Rei— toca cravo

cia, e asistiu impotente á invasión do país polas tropas francesas de

e clavicordio, e a raíña e princesas cantan en seráns privados. Novas

Napoleón aliadas aos exércitos españois de Manuel Godoy. A corte

óperas son encomendadas a Antonio Mazzoni (1717-1785) e Niccolò

Portuguesa fuxiu para o Brasil e Lisboa renunciou de maneira humi-

Jommelli (1714-1774) e funcionan en Lisboa e arredores, mesmo des-

llante á súa posición de Capital, que cedeu ao Río de Xaneiro, no outro

pois do terremoto, varios teatros de ópera públicos —como o da Trin-

lado do Atlántico. A partir de agora, a música sería outra...

dade— e Reais como o dos Palacios da Ajuda, Queluz e Salvaterra de Magos. Co decorrer do século a corte inviste menos en Ópera Seria e Fernando Miguel Jalôto

máis en Serenatas, Cantatas Festivas e Ópera Bufa. Un dos principais compositores portugueses desta segunda metade do século é Pedro António Avondano (1714-1782), violinista da Orquestra

Ludovice Ensemble

da Real Cámara —entón considerada unha das mellores de Europa— e organizador dos primeiros concertos públicos en Portugal, a “Asemblea

O Ludovice Ensemble é un grupo especializado na interpretación de

das Nacións Estranxeiras”. Nestes concertos Avondano fai escoitar a

Música Antiga, con sede en Lisboa, e creado en 2004 por Fernando

súa vasta produción camerística, que incluía varias trio-sonatas e diver-

Miguel Jalôto e Joana Amorim, co obxectivo de divulgar o repertorio

timentos para dous violíns e baixo, cuartetos concertantes para frauta,

de cámara vocal e instrumental dos séculos XVII e XVIII a través de

violín, violoncello e baixo, e os célebres “Minuetos de Lisboa”, para va-

interpretacións historicamente informadas, usando instrumentos anti-

rias formacións instrumentais e publicados en Londres, onde adquiriran

gos. Neste campo, responsabilizouse da primeira audición moderna de

gran fama. Avondano é un dos máis internacionais compositores por-

obras de compositores portugueses ou activos en Portugal —tales como

tugueses —as súas oratorias volveranse sobre todo famosas en Ham-

Almeida, Avondano, Giorgi, Perez e Astorga— xunto con autores es-

burgo, pero a súa música encóntrase hoxe tamén en Berlín e Dresden.

tranxeiros: Charpentier, Clérambault, Courbois, Campra, Dornel e Graun.

Avondano estudou en Nápoles, tal como João Cordeiro da Silva (?-

O nome do grupo homenaxea ao arquitecto e ourive alemán Johann

1808), João de Sousa Carvalho (1745-1799/1800) e Marcos António

Friedrich Ludwig (1673-1752) coñecido en Portugal como João Fre-

da Fonseca Portugal (1762-1830), o célebre ‘Marco Portogallo’ —unha

derico Ludovice. Ludwig traballou na Alemaña e en Italia, antes de se

excelente xeración de compositores de ópera, pero igualmente cunha

colocar ao servizo de D. João V, para o que fixo o proxecto do Palacio-

considerable produción sacra. O seu estilo é equivalente ao de Dome-

Convento de Mafra entre moitas outras obras. A arte de Ludovice é

nico Cimarosa (1749-1801) e Pietro Alessandro Guglielmi (1728-1804)

unha constante inspiración e referencia para o Ludovice Ensemble.

cuxas obras eran moi apreciadas en Lisboa. Guglielmi deixou tamén algunha produción instrumental constituída na súa maioría por Cuartetos concertantes para cravo (ou piano) con dous violíns e violoncello. Dúas

Joana Seara (Soprano)

destas obras foron posteriormente adaptadas ao gusto da familia real portuguesa por Sousa Carvalho. O seu estilo melodioso e galante,

Joana Seara naceu en Lisboa, onde estudou na Academia de Música

pero simultaneamente virtuoso e radiante parecen reflectir o brillo e si-

de Santa Cecilia e no Conservatorio Nacional. Concluíu a Licenciatura,

multaneamente a decadencia dunha das cortes máis resplandecentes

o Doutorado e o Curso de Ópera na Guildhall School of Music and Dra-

de Europa, ao tempo aínda sobresaíndo sobre todo polo seu exotismo.

ma, en Londres, tendo sido bolseira da Fundación Calouste Gulbenkian

e galardoada con varios premios en Inglaterra. Joana Seara interpreta as grandes oratorias, destacando a Paixón segundo San Xan, de J. S. Bach, co King’s Consort (dirección de Mathew Halls), a Paixón segun-

FELICITY LOTT Sebastian Wybrew, piano

do San Mateu, tamén de Bach, coa Orquestra Barroca Divino Sospiro (dirección de Enrico Onofri) e o Mesías, de Händel, coa Orquestra Metropolitana de Lisboa e o mestre Nicholas Kraemer, e coa Orquestra do Norte, baixo a dirección de Jorge Matta. Ten tamén colaborado coa Orquestra Gulbenkian, a Orquestra de Cámara Portuguesa, a Orquestra Metropolitana de Lisboa e o grupo Concerto Campestre. Actuou coa Orquestra Barroca Divino Sospiro e Enrico Onofri nos festivais de Îlede-France, Ambronay, Mafra e Varna.

“Felicity’s favorites”

Fernando Miguel Jalôto (Cravo e Dirección) concluíu os diplomas de Bachelor of Music e de Master of Music no Departamento de Música Antiga e Prácticas Históricas de Interpretación do Conservatorio Real da Haia (Países Baixos) estudando con Jacques Ogg. Frecuentou Master-Classes con Gustave Leonhardt, Olivier Baumont, Ilton Wjuniski, Laurence Cummings e Ketil Haugsand. Estudou órgano barroco e clavicordio, e foi bolseiro do Centro Nacional de Cultura. Colabora regularmente coa Orquestra Barroca da Casa da Música do Porto, e con grupos especializados internacionais, tales como Capilla Flamenca, Oltremontano, La Galanía e La Colombina. Foi durante varios anos membro da Orquestra Barroca Divino Sospiro con quen se presentou en innumerables concertos en Portugal e no estranxeiro. Toca regularmente coa Orquestra Gulbenkian (Lisboa) e presentouse coa Orquestra da Radiotelevisión Norueguesa; a Camerata Academica Salzburg; a Orquestra de Cámara da Sinfónica de Galicia, entre outras. Traballou xa baixo a dirección de Ton Koopman, Roy Goodman, Christina Pluhar, Christophe Rousset, Fabio Biondi, Antonio Florio, Harry Christophers, Andrew Parrott, Rinaldo Alessandrini, Chiara Banchini, Enrico Onofri, Alfredo Bernardini, Laurence Cummings, Jaap ter Linden, Elizabeth Wallfish, Christophe Coin, Jacques Ogg, Dirk Snellings, Wim Becu e Paul McCreesh.

Martes, 11 de xuño de 2013 Círculo das Artes. 20:30 h.

R. Schumann (1810-1856) Widmung Liebeslied Meine Rose Singet nicht in Trauertönen H. Wolf (1860-1903)

R. Strauss (1864-1949)

Auch kleine Dinge Du denkst mit einem Fädchen Was für ein Lied Mein Liebster ist so klein So lasst mich scheinen Kennst du das Land? Das Rosenband Ruhe meine Seele Ach, was Kummer. Qual und Schmerzen Morgen

Felicity Lott

Dame Felicity Lott naceu e educouse en Cheltenham, estudou francés no Royal Holloway College, do que é agora membro honorario, e cantou na Academia Real de Música, da que é membro e profesora externa. O seu repertorio operístico abarca dende Haendel a Stravinsky, pero sobre todo, construíu a súa reputación internacional sendo considerada

F. Bridge (1879-1941)

Go not, happy day When you are old and gray

unha extraordinaria intérprete dos grandes papeis de Mozart e Strauss. Cantou na Royal Opera House, no Festival de Glyndebourne, na Ópera Estatal de Baviera en Múnic, a Ópera Estatal de Viena, en París, na Ope-

B. Britten (1913-1976)

Fish in the unruffled lakes Waly Waly Quand j’étais chez mon père

ra Bastille, Opera Comique, Châtelet e Palais Garnier e no Metropolitan Opera de Nova York os papeis de Anne Trulove, Blanche, Ellen Orford, Eva, a condesa Almaviva, a Mariscala, Pamina, Donna Elvira, Oktavian, Condesa Madeleine, Cleopatra, Fiordiligi e os roles titulares de La Belle

G. Bizet (1838-1875)

Guitare

Helene, Arabella e A Gran duquesa de Gerolstein baixo a dirección de Charles Mackerras, Tate, Davis, Haitink, Carlos Kleiber ou James Levine.

P. Bernard (1827-1879)

Ça fait peur aux oiseaux

M. Yvain (1891-1965)

Je chante la nuitx

Mireille (1906-1996)

Tant pis pour la rime

Recentemente interpretou a heroína de Poulenc nunha posta en escena de La Voix Humaine no Teatro da Zarzuela de Madrid, a Casa da Cultura de Grenoble e na Ópera Nacional de Lyon. Cantou coa Filharmónica de Viena e Chicago Symphony Orchestra baixo a dirección de Sir George Solti, a Filharmónica de Múnic con Zubin Mehta, a Filharmónica de Londres dirixida por Bernard Haitink, Wel-

J. Offenbach (1819-1880) Dites-lui Ah! Que j’aime les militaires!

ser-Moest e Masur, no Concertgebouw dirixida por Masur, coa Suisse Romande e a Tonhalle Orquestra dirixida por Armin Jordan, a Sinfónica de Boston con Previn, a Filharmónica de Nova York con Previn e Masur,

FELICITY LOTT, soprano Sebastian Wybrew, piano

a Orquestra Sinfónica da BBC con Sir Andrew Davis en Londres, Sydney e Nova York. En Berlín cantou coa Filharmónica de Berlín con Solti e Rattle e a Deutsche Staatskapelle baixo a batuta de Philippe Jordan.

Membro fundadora de The Songmakers’ Almanac, Felicity Lott apare-

lieder ascenden, deste modo, a pequenos dramas musicais aspirando

ceu nos festivais máis importantes do mundo, incluído o de Salzburgo,

á fusión absoluta de poesía e música evitando subordinar ningunha das

Praga, Bergen, Aldeburgh, Edimburgo e Festivais de Múnic, Musikve-

dúas. Richard Strauss (1864-1949) segue a liña wagneriana de Wolf,

rein e Konzerthaus de Viena, na Sala Gaveau, Musée d’Orsay, a Ópera

aínda que con diferentes intereses literarios. Strauss non busca poetas

Comique, Châtelet e o Teatro des Champs Elysées en París. Colabora

coñecidos ou de alta calidade, máis ben textos con imaxes ou situa-

estreitamente co Wigmore Hall e recibiu a Medalla de Wigmore Hall en

cións moi expresivas que estimulasen a imaxinación, como é o caso

febreiro de 2010 pola súa importante contribución.

dos que ocupan este concerto.

Entre os seus premios e condecoracións inclúense moitos doutorados

A segunda parte trasládanos á canción inglesa e francesa, con aires

honoris causa nas universidades de Oxford, Loughborough, Leicester, Londres e Sussex e da Real Academia de Música e Drama en Glasgow. Foille outorgada a Orde do Imperio británico en 1990 e en 1996 foi nomeada Dama Comendadora do Imperio Británico. En febreiro do ano 2003 concedéuselle o título de Bayerische Kammersängerin. Tamén foi galardoada cos títulos de Officier de l’Ordre des Arts et des Lettres e Chevalier de l’Ordre National da Légion d’Honneur polo Goberno francés.

máis populares inspirados no folclore para o primeiro caso e na opereta para o segundo. Frank Bridge (1879-1941), a diferenza do seu alumno Benjamin Britten (1913.1976), só escribiu cancións na súa primeira etapa compositiva dedicándose fundamentalmente á composición instrumental ao longo da súa carreira. Utiliza melodías fáciles e textos intranscendentais, aínda que sempre buscando un perfecto equilibrio entre voz e piano. Britten, sen embargo, manifesta na súa obra un sentido innato para a escritura vocal. A súa achega ao xénero da canción pódese con-

Notas ao programa

siderar decisiva para a música inglesa do século XX, e a inspiración folclórica aparece constantemente nas súas obras. Dúas das do presente

A atmosfera que envolve os recitais de piano e voz resulta sempre aco-

programa ‘Waly Waly’ e ‘Quand j’étais chez mon père’ son arranxos de

lledora. Pode que pola proximidade dos intérpretes, que expoñen a súa

cancións tradicionais mentres que ‘Fish in the unruffled lakes’ compúxoa

arte case ao descuberto, ou polo recollemento ao que invita a literatura

sobre un poema de W. H. Auden aínda que a súa escritura resulta clara-

das cancións. Será quizá porque foi tradicionalmente un xénero de sala

mente de inspiración popular. Vale a pena prestar atención ao elemento

de estar, que logo pasou á sala de concerto, e aínda conserva a calidez

acuático presente no piano durante toda a canción.

do doméstico. En calquera caso, a pesares da súa aparente fraxilidade, a canción é unha forma que alcanza importantes niveis de complexidade xa entrados no século XIX, e onde poesía e música traballan a un tempo. Neste recital temos unha mostra de varias épocas e zonas diferentes, a través do que se poden apreciar as moitas posibilidades que ten este xénero.

Sobre un texto de Víctor Hugo escribiu Georges Bizet ‘Guitarre’. Co título cabe esperar unha canción de inspiración flamenca, e así é, aínda que dende unha visión moi pintoresca e estilizada. O piano marca o ritmo mentres a cantante busca a exhibición vocal nunha sorte de jipíos. O texto, banal, atraeu sen embargo a outros compositores como Liszt,

A primeira parte do programa, a máis afastada cronoloxicamente e

Lalo ou Saint-Saëns. As obras de Paul Bernard (1827-1879), Maurice

integrada por autores xermánicos, resulta máis introvertida, escura

Yvain (1891-1965), Mireille Hartuch (1906-1996) e Jacques Offenbach

e íntima que a segunda. Ábrese o concerto con Robert Schumann

(1819-1880) veñen directamente da opereta francesa, que vén ser a

(1810-1896), un dos primeiros compositores en dedicar boa parte da

versión bufa da ópera tradicionalmente seria que se desenvolvía en

súa obra ao lied (canción, en alemán) e en gran parte culpable da con-

Francia. As cancións caracterízanse pola sátira e requiren do cantante

sagración deste xénero. Nas súas cancións buscaba transmitir a esen-

unha especial graza que provoque o sorriso no público.

cia do poema, tratando ao piano como compañeiro da voz e non un simple acompañante. Hugo Wolf (1860-1910), continuou con esta tradición alemá do lied, introducindo nel elementos wagnerianos. Os seus

Teresa Adrán

IN BLACK CAGE ENSEMBLE Estocástico

Grupo de Danza Contemporánea do Conservatorio Profesional de Danza de Lugo Xacobe Meléndrez proxeccións

Mércores, 12 de xuño de 2013 Museo Interactivo da Historia de Lugo (MIHL). 20:30 h.

Karlheinz Stockhausen

Tierkreis (1975): Xémini, Cáncer, Leo

Iannis Xenakis Karlheinz Stockhausen

Rebonds (1987-89) percusión e danza Tierkreis (1975): Virgo, Libra, Escorpión

Alberto Posadas Karlheinz Stockhausen

Anábasis (2001) saxofón tenor

In Black Cage Ensemble

Tierkreis (1975): Saxitario, Capricornio, Acuario

Karlheinz Stockhausen In Freundschaft* (1977) clarinete e danza

Estocástico

Karlheinz Stockhausen Tierkreis (1975): Pisces, Aries, Tauro, Xémini

Música e matemáticas, ondas sonoras e números en cadea, sentimento e lóxica, Arte e Ciencia. Mundos aparentemente opostos, pero ca-

Iannis Xenakis

Psappha (1975) percusión e danza

paces de encontrarse na mente de compositores que buscaron nos números unha maneira de achegarse á orde establecida na natureza, estruturando e construíndo todo tipo de arquitecturas sonoras.

IN BLACK CAGE ENSEMBLE Federico Álvarez violín, Antonio Badenas e Daría de Lamo óboe, Iván Martínez e José Ramón Saborido* clarinete, Alejandro Troya saxofóns, Juan Ignacio Martínez e Jorge Alves teclados e Diego Ventoso percusión XACOBE MELÉNDREZ proxeccións

GRUPO DE DANZA CONTEMPORÁNEA DO CONSERVATORIO PROFESIONAL DE DANZA DE LUGO

Iannis Xenakis, como precusor, e outros compositores coma Karlheinz Stockhausen ou Alberto Posadas máis tarde, foron algúns dos que, a partir da segunda metade do S.XX e ata a actualidade, utilizaron diferentes teorías e fórmulas matemáticas para erixir as súas composicións, en contraposición a outras estéticas coetáneas que avogaban pola indeterminación na composición, simbolizadas por compositores coma John Cage. Novas formas de pensar a música, novas maneiras de interpretala, busca de novos paradigmas… a música estocástica foi unha máis das correntes estéticas que naceron e se desenvolveron na segunda parte do

Rebonds: Eva López, Uxía Pérez, Icía Rey, Iria Rivas e Marina Rojas

s. XX, e que enriqueceron o pensamento desbordante en dinamismo

In Freundschaft: Carla Fernández, Irma López, Nerea Martínez, María de las Hortensias de Olano, Carmen Belén Otero, Sofía Saavedra, Nerea Sangiao e Ariadna Vázquez Cabana.

desta parte da historia.

Psappha: Clara Ceide, Lucía Díaz, Lidia González, Paloma Lugilde, Marina Maciñeiras, Paula Montoya, María Pérez e Violeta María Quiroga Ana Belén Ferreiro (In Freundschaft e Psappha), Raquel González (Rebonds A) e Reyes González (Rebonds B) coreografías

Iannis Xenakis (1922-2001) Compositor e arquitecto de orixe grego aínda que nacionalizado francés, é considerado o creador da chamada música estocástica baseada na aplicación de teorías matemáticas na composición musical.

A vida de Xenakis non foi nada doada, algo que marcou a súa carreira

manifestacións artísticas coma a arquitectura na busca da interacción

como compositor. Participou na resistencia grega durante a Segunda

espazo-tempo mediante a aplicación das dimensións e proporcións

Guerra Mundial e na primeira fase da Guerra Civil Grega como membro

dunha obra arquitectónica ó control dos diferentes parámetros mu-

do Exército de Liberación do Pobo Grego, sendo ferido de gravidade coa

sicais, ou a pintura, relacionándoa coa música a través da translación

perda dun ollo e desfiguración de parte do seu rostro en 1945. Viuse obri-

dunha da súas técnicas de perspectiva, a anamorfosis, como procede-

gado a exiliarse en París e alí comezou a traballar no estudio do famoso

mento de transformación topolóxica da música.

arquitecto Le Corbusier (entre outros edificios deseñou o Pavillón Philips

Ten recibido encargos de festivais como Agora (IRCAM) de París, Do-

da Exposición Internacional de Bruselas de 1958), á vez cos estudos de

naueschinger Musiktage de Donaueschingen, Festival MUSICA de

composición con Arthur Honegger, Darius Milhaud e Olivier Messiaen.

Estrasburgo o Ars Música de Bruselas, entre outros.

A obra de Xenakis afastouse das tendencias predominantes na vangarda da súa época, dominadas polo serialismo, post-serialismo ou a música aleatoria de John Cage, e propuxo unha modalidade compositiva na que as densidades, texturas e os comportamentos individuais dos eventos estaban determinados por procesos formais baseados en leis estatísticas e probabilistas. Pioneiro do uso da computadora na composición musical algorítmica, Xenakis tamén utilizou outros procedementos matemáticos na composición das súas obras como a teoría dos xogos, a álxebra booleana ou a cadea de Markov.

Karlheinz Stockhausen (1928- 2007) Un dos principais compositores da vangarda do século XX, ben podería considerarse a Stockhausen o equivalente alemán do espírito vangardista de John Cage. A súa obra vai dende a música aleatoria ó serialismo, pasando pola música electroacústica e a composición matemática. Pioneiro no campo da improvisación electrónica e da música intuitiva, os seus principais mestres de composición foron Frank Martin, Olivier Messiaen e Darius Milhaud. Con Messiaen introduciuse na técnica

Alberto Posadas (Valladolid, 1967)

do serialismo integral, xunto con outros compositores importantes da

Inicia os seus estudos musicais na súa cidade natal, completándoos

A partir da década de 1950 experimentou coa indeterminación e a

posteriormente en Madrid.

liberdade do intérprete influenciado polas ideas de Cage xa en auxe

En 1988 coñece a Francisco Guerrero, con quen estuda composición. Este encontro suporá un punto de inflexión na súa carreira xa que descubrirá novas técnicas para a creación da forma musical tales como

época como Iannis Xenakis e Pierre Boulez.

nesa época. Dende 1953 compuxo obras de música electrónica, así como pezas nas que combinaba a música electrónica coa acústica, sendo un dos pioneiros deste xénero.

a combinatoria matemática e os fractais. Non obstante, a súa busca

Outra das aportacións persoais de Stockhausen á composición foi a

constante e determinación por integrar o elemento estético en ditos

utilización de técnicas matemáticas que denominou “fórmulas” na dé-

procedementos, condúceno a empregar modelos de composición

cada dos anos 70. Nelas reflectíase a idea de «galaxia» da que o com-

propios, de tal maneira que se pode dicir que hai tres grandes liñas in-

positor tanto tiña falado nos seus divulgados textos: a organización

dependentes, pero a miúdo entrelazadas, na súa obra: a aplicación de

interna da fórmula baseábase na distinción entre núcleo e accesorios

modelos matemáticos e físicos ó feito compositivo nun intento de tras-

(as estrelas e os planetas ó redor). O núcleo formaba a estrutura se-

ladar os mecanismos de regulación da natureza ós procesos de cons-

rialmente organizada, mentres que o carácter derivaba dos accesorios.

trución musical, a exploración das posibilidades acústicas a nivel “mi-

Escribiu máis de trescentas obras, moitas incluídas no que se coñece

croscópico” do instrumento para xerar tanto os materiais musicais da

coma o Expresionismo alemán, tendo gran influencia no desenvolve-

obra como a súa regulación, e o interese por crear relacións con outras

mento da música da segunda parte do século XX.

Ciclo de Música Coral no Corpus

Cantar Delas Dirección, Fernando G. Jácome Domingo, 26 de maio de 2013 Igrexa de Santiago A Nova, 20:45 h.

Conxunto vocal LUGH Dirección, Fernando G. Jácome Martes, 28 de maio de 2013 Igrexa de Santiago A Nova, 20:45 h.

Schola Gregoriana Lucensis Direccción, José López Veiga Domingo, 2 de xuño de 2013 Igrexa de Santiago A Nova, 20:45 h.