NOVEMBER 2014
INFORMATIEBLAD RELATIES CED-GROEP
SP
H E I T I D E ECIALE
Spelend leren geeft goede opbrengsten Een lerende organisatie worden Kwaliteitsbeleid neerzetten Breinsleutels: anders kijken, bewuster werken
D N I K E G ET JON
INHOUD De CED-Groep traint professionals en adviseert beslissers in onderwijs en kinderopvang. En ontwikkelt innovatieve educatieve producten. Dat is wat we doen. Maar niet wat we zijn. Bij de CED-Groep zijn we van alle onderwijsmarkten thuis. We zijn innovatief en hebben een grote passie voor kansen voor kinderen. Maar voor alles zijn we trots op resultaat. Als het een professional lukt om kinderen het beste uit zichzelf te laten halen, hebben wij echt iets bereikt.
SPECIAL HET JONGE KIND 6
Opbrengstgericht werken met peuters ‘Geen lesjes maar ontwikkelruimte voor de peuter’
8
Steeds beter worden? Kies voor Kinderopvang 4.0! Lerende organisatie
CED-Groep bereikt
Postadres: Postbus 8639
Volg ons
3009 AP Rotterdam LOCATIE MAARTENSDIJK Postadres: Postbus 25 info@cedgroep.nl
3738 ZL Maartensdijk
www.cedgroep.nl
10 Breinsleutels – Het jonge kind: Anders kijken, bewuster werken
REDACTIONEEL
Het Jonge Kind Voor deze special bezochten we verschillende instellingen voor kinderopvang. Daar wordt hard gewerkt, aan de eigen professionalisering en aan het nog beter stimuleren van de ontwikkeling van kinderen. Maar gelukkig wordt daar vooral hartstochtelijk gespeeld. Marchien van Marle van Peuter & Co herinnert zich nog levendig de heksensoep van zand, blaadjes en water, waar zij zelf als kind graag in roerde. Haar organisatie en de CED-Groep leren pedagogisch medewerkers om opbrengstgericht te werken met peuters. Niet door middel van lesjes en toetsen; het spelen moet juist weer centraal komen te staan. Door middel van dat spel kan je de ontwikkeling van kinderen verder stimuleren. Er wordt flink geïnvesteerd in de professionalisering van pedagogisch medewerkers en kinderopvangorganisaties, maar hoe zorg je dat het geleerde beklijft? En hoe creëer je een organisatie die zich blijft ontwikkelen? Kinderopvang 4.0 is gebaseerd op het gedachtegoed van ‘de lerende organisatie’. Organisaties krijgen weer de regie over hun eigen kwaliteit en ontwikkeling. Karin van Rijn van Versa Welzijn besefte na deze training vooral hoe belangrijk het is dat data en analyses ook goed op papier staan. ‘Dan sta je sterker,’ zegt ze, ‘bijvoorbeeld tijdens een overleg met de gemeente of een teambijeenkomst.’ Kinderopvang Mundo wil de kwaliteit verbeteren van de voorschoolse educatie in de peuterklassen, en nog beter tegemoetkomen aan de inspectie-eisen. Een scan wees uit dat de integrale aanpak en het opbrengstgericht werken wel wat verbetering konden gebruiken. Met vereende krachten gaat het de goede kant op. Ouarda Rezzougui, pedagogisch medewerkster bij ‘plusopvang’ Dikkertje Dap, heeft veel plezier van Breinsleutels. Nu ze de vijf ‘deuren naar de bovenkamer’ van kinderen weet te onderscheiden, ziet ze scherper wat individuele kinderen drijft en hoe ze hen verder kan helpen. Dat kan om simpele dingen gaan. Zoals onrustige kinderen eerst buiten laten rennen, en pas daarna met ze aan het werk gaan. Laat ze maar rommelen en uitproberen, die jonge kinderen. Wat is er nou fijner dan zoiets simpels als knoeien met water en zand?
12 Kwaliteitsslag bij Mundo ‘Het einddoel staat vast, maar de weg ernaartoe nog niet’ 3
Nieuws
14 MAGiTO 14 SPOT op Gladys Nede 15 Agenda 16 De werkdag van Nicoline Stufkens
COLOFON ISSN 1571-660 jaargang 12 nummer 4, november 2014
2
KlasseApart november 2014 nummer 4
redactie Marije Berding Lonneke van Dijk Marijke Nijboer (eindredacteur) Anja de Rooij Esmeralda Sweeris Elly van der Zel
redactie-adres CED-Groep Postbus 8639 3009 AP Rotterdam klasseapart@cedgroep.nl website www.cedgroep.nl
foto voorpagina Jan van der Meijde vormgeving Pressure Line druk MediaCenter Rotterdam oplage 14.000 KlasseApart gratis ontvangen? Mail uw adresgegevens naar: klasseapart@cedgroep.nl
N I E U W S
N I E U W S
N I E U W S
Doen Praten & Bewegen Digitaal Doen, Praten & Bewegen is een compleet
overdraagbaar. Het biedt mogelijkheden
• Handige overzichten van het geobser-
kindvolgsysteem waarmee pedagogisch
voor uitwisseling met collega’s en - het
veerde gedrag
medewerkers de ontwikkeling van 0-4-ja-
belangrijkste - geeft de mogelijkheid om de
• Handelingssuggesties om de ontwikke-
rigen volgen en stimuleren. Dat gebeurt
ontwikkeling van het kind nóg duidelijker
ling van het kind extra te stimuleren
op het gebied van motoriek, spraak/taal
met visuele weergaves in beeld te brengen.
• Grafieken op kindniveau
en sociale competentie. De vragen in
Informatie die u kunt delen met collega’s
U kunt de online tool kosteloos uitproberen.
de observatielijsten gaan over concreet
én ouders.
Hiervoor gaat u naar: www.cedgroep.nl/
observeerbaar gedrag. Er zijn handelings-
DPBdigitaal
suggesties om de ontwikkeling van een
Gaat u met Doen, Praten & Bewegen Di-
kind extra te stimuleren. Het systeem is
gitaal aan de slag, dan krijgen de pedago-
Na het invullen van uw gegevens ontvangt
nu ook digitaal beschikbaar. Dat hebben
gisch medewerkers een inlogcode voor de
u de benodigde documenten om de tool te
we geregeld op verzoek van de gebruikers
online tool. Deze bevat onder andere:
activeren. De eerste maand is de online tool
van de papieren observatielijsten. Digitaal
• Digitale observatielijsten waarin de ont-
gratis. U kunt binnen een maand kosteloos
invullen is gemakkelijk, snel en eenvoudig
wikkeling van het kind wordt bijgehouden
opzeggen.
Even denken…
Trapsgewijs
Onder de titel ‘Even denken…’ verschenen twee nieuwe uitgaven: • Even denken… Denkgesprekken met kinderen • Even denken… Vragenlijst Denkprocessen ‘Even denken… Denkgesprekken met kinderen’ is een herziene versie van het boek DGM in de praktijk, het handboek voor denkstimulerende gespreksmethodiek. Het boek bevat uitgeschreven activiteiten met suggesties voor denkvragen, die prikkelen tot nadenken en praten. Er zijn denkvragen op vier niveaus. De vragen op de hogere niveaus doen een beroep op de taal-denkontwikkeling. Voorop staat dat de kinderen plezier beleven aan de activiteiten. Vragenlijst Denkprocessen Ook nieuw is ‘Even denken… Vragenlijst Denkprocessen (VLDP)’. De VLDP is onlangs opnieuw uitgebracht na een normeringsonderzoek. U kunt de diagnostische toets gebruiken om de communicatievaardigheden van kinderen te testen. Meer informatie: www.cedgroep.nl/webwinkel
Thuis aan de slag met Groeten uit…
In elke groep zit wel een kind dat opvalt door zijn gedrag. Met de technieken die
Spelenderwijs kunnen ouders een grote, posi-
Heeft u interesse in een magazine voor uw
worden aangereikt in het boek ‘Trapsge-
tieve bijdrage leveren aan de leerontwikkeling
eigen gemeente of regio? Neem contact met
wijs’ kunnen pedagogisch medewerkers
van hun kind. Daarom is er Groeten uit…! Een
ons op, dan kijken we wat we voor u kunnen
ervoor zorgen dat ook deze kinderen zich
kleurrijk magazine voor ouders en hun kinde-
betekenen. We kunnen een blad samenstel-
verder kunnen ontwikkelen. Het boek
ren uit groep 1 tot en met 4. In dit magazine
len naar uw wensen en accenten. Er is ruimte
beschrijft verschillende soorten opvallend
staan praktische ideeën, waarmee ouders
voor een voorwoord van de wethouder of bur-
gedrag: druk, opstandig en teruggetrok-
thuis een rijke taalomgeving kunnen bieden.
gemeester. Misschien heeft ook uw gemeente
ken. Dit boek is bedoeld voor pedagogisch
Afgelopen zomer verscheen Groeten uit… in
dan straks ook zijn eigen Groeten uit…
medewerkers die werken met kinderen tot
Rotterdam, Rijswijk en Dordrecht. Daarnaast
4 jaar.
heeft Ridderkerk inmiddels een eigen Groe-
Maryse Bolhuis, m.bolhuis@cedgroep.nl
Trapsgewijs kunt u bestellen in onze
ten uit…: daar gingen ze er mee aan de slag
www.cedgroep.nl/groetenuit
webwinkel (www.cedgroep.nl/webwinkel).
tijdens de Week van de Opvoeding in oktober. KlasseApart november 2014 nummer 4
3
N I E U W S
N I E U W S
N I E U W S
Peuterstappen in 4D Peuterstappen is een vorm van opbrengst-
activiteitenaanbod passend gemaakt op basis
gericht werken, gericht op cognitieve,
van verzamelde en geanalyseerde informatie
sociaal-emotionele en motorische
over kinderen. De informatie dient als
vaardigheden aan de hand van de
uitgangspunt voor een handelingsplan,
vier D’s: data, duiden, doelen, doen.
waarbij een duidelijk en doelgericht
De focus ligt op het aanscherpen
uitgestippeld pad wordt gevolgd. Het
van doelen die bereikt moeten
boek ‘Peuterstappen’, dat kan worden
worden bij groepsactiviteiten. Het
besteld via onze webwinkel, laat zien
is de bedoeling dat alle kinderen op de juiste
hoe je kinderen doelgericht de stappen laat
wijze bij de activiteiten worden betrokken.
nemen op weg naar groep 1.
Met Peuterstappen wordt het bestaande
www.cedgroep.nl/webwinkel
Kinderopvang wordt lerende organisatie Hoe word je als kinderopvangorganisatie een
uit de wetenschappelijke literatuur leidde tot
lerende organisatie? Vanuit die vraag voerden
een handzaam boek vol tips en suggesties
Marije Boonstra van de CED-Groep en IJs-
voor managers in de kinderopvang die willen
brand Jepma van Sardes twee onderzoeken
bouwen aan een lerende organisatie: Leren-
uit bij elf kinderopvangorganisaties. Deze
derwijs: Samen werken aan pedagogische
organisaties voerden met budget van Bureau
kwaliteit in de kinderopvang. Dit boek is gratis
Kwaliteit Kinderopvang (BKK) een project uit
te downloaden via www.pedagogischkader.
om hun leercultuur te vergroten. De onder-
nl. De CED-Groep begeleidt kinderopvangor-
zoekers kwamen tot een aantal bouwstenen.
ganisaties die op weg willen naar een lerende
Een tweede onderzoek bracht in kaart hoe de
organisatie om zo de kwaliteit op de groepen
projecten een jaar later waren verankerd in
te verhogen.
de organisaties. Een combinatie van de resul-
Marla van Berge Henegouwen
taten van beide onderzoeken met bevindingen
m.vanbergehenegouwen@cedgroep.nl
FF Taal Leren Een goede taalvaardigheid is een voorwaarde voor een succesvolle schoolloopbaan. Het taalniveau van pedagogisch medewerkers moet omhoog om jonge kinderen een goede start te geven op de basisschool. De overheid heeft met alle gemeenten afspraken gemaakt over onder andere het taalniveau van pedagogisch medewerkers in VVE-instellingen. Van hen wordt verwacht dat zij in 2015 een taalbeheersing hebben op niveau 3F. Met het taalprogramma FF Taal Leren lukt dat zeker. Dit programma bestaat uit een digitale leeromgeving met e-coaching en
De Vreedzame School voor peuters en kleuters
4
enkele praktische taalpraktijkdagen. Ieder taaldomein is opgesplitst in verschillende modules. Op basis van de externe toetsuitslag werken cursisten gericht aan de vaardigheden waarop ze (te) laag scoren.
De Vreedzame School is een succesvol
Het programma bevat activiteiten (voor
Pedagogisch medewerkers kunnen dus
programma voor sociale competentie en de-
peuters) en lessen (voor groep 1 en 2), il-
werken aan taal op hun eigen moment, in
mocratisch burgerschap, ontwikkeld door de
lustraties, de handpoppen Aap en Tijger, een
hun eigen tempo en op hun eigen niveau.
CED-Groep. Er is nu ook speciaal materiaal
Vreedzame School-bal, kletskaarten voor
De digitale leeromgeving is verlevendigd
voor peuters en kleuters. Hiermee creëert u
ouders, activiteiten voor taal- en woorden-
met herkenbare filmpjes, mondelinge
een positief en moreel klimaat voor kinderen,
schatontwikkeling en tips voor kinderen met
uitleg en leuke oefenopdrachten die
professionals en ouders. U investeert in een
een specifieke ondersteuningsbehoefte. U
aansluiten bij de dagelijkse praktijk van de
positief sociaal klimaat en jonge kinderen
kunt deze activiteiten goed integreren bin-
kinderopvang en VVE. Een e-coach geeft
krijgen een stem. Kinderen leren om conflic-
nen bestaande (VVE)-programma’s. Bij De
feedback op het gemaakte werk en biedt
ten vreedzaam op te lossen en om open te
Vreedzame School staat de eigen kracht
daarbij individuele ondersteuning. Op de
staan voor verschillen. Zo voedt u kinderen
van kinderen centraal. Dat vraagt om een
taalpraktijkdagen oefenen de pedagogisch
democratisch op. De Vreedzame School voor
bepaalde houding van de leerkrachten. Het
medewerkers de vaardigheden gezamen-
peuters en kleuters bevat zes blokken: we
invoeringsprogramma bestaat daarom uit een
lijk onder leiding van een taaltrainer.
horen bij elkaar, we lossen ruzies zelf op, we
combinatie van teamtraining en coaching.
Meer weten? Constance Zijderhand,
hebben oor voor elkaar, we hebben hart voor
Meer informatie: Nicoline Stufkens,
c.zijderhand@cedgroep.nl, of kijk op
elkaar, we dragen allemaal een steentje bij,
n.stufkens@cedgroep.nl
www.cedgroep.nl/fftaalleren
en we zijn allemaal anders.
www.devreedzameschool.nl
KlasseApart november 2014 nummer 4
N I E U W S
N I E U W S
N I E U W S
Training Interactievaardigheden Voor vestigingsmanagers (of pedagogi-
de training NCKO-interactievaardigheden:
medewerkers nodig hebben in hun om-
sche) staf/beleidsmedewerkers met hbo
Werken met beelden staan de interac-
gang met kinderen, zodat zij de peda-
werk- en denkniveau, werkzaam in de kin-
tievaardigheden van de pedagogisch
gogische basisdoelen optimaal kunnen
deropvang, is er dit schooljaar de training
medewerkers centraal. Deelnemers doen
realiseren. Hierbij wordt uitgegaan van het
NCKO-module 2: Interactievaardigheden
kennis en ervaring op met het beoordelen
KNKO-onderzoek naar de pedagogische
werken met beelden. Het Nederlands Con-
van zes vaardigheden. De training geeft
kwaliteit van de opvang voor 0-4 jarigen
sortium Kinderopvang Onderzoek (NCKO)
ook praktische handvatten voor de bege-
in Nederlandse kinderdagverblijven. De
ontwikkelde een instrument om de peda-
leiding van pedagogisch medewerkers op
trainingsbijeenkomsten zijn in Rotterdam,
gogische kwaliteit van de opvang in kinder-
het punt van interactievaardigheden, met
in de middag op 12 januari, 2 februari en 9
dagverblijven voor 0-4 jarigen te meten.
gebruik van videofragmenten. Belangrijke
maart 2015.
Voor gebruik in de dagelijkse praktijk is de
begrippen zijn ‘proceskwaliteit’ en de
Meer informatie:
NCKO-Kwaliteitsmonitor ontwikkeld. In
interactievaardigheden die pedagogisch
www.cedgroep.nl/cursussen
Toetstrainingen Nederlands 3F/4F De toetsen Nederlands vormen soms een
trajecten: Lezen naar 3F, Luisteren op niveau
oefenen we ook met meerkeuzevragen, zowel
barrière voor pedagogisch medewerkers
3F en Spreken en gesprekken voeren 3F. Voor
schriftelijk als digitaal, en leren de deelne-
en hbo’ers in de kinderopvang. Sommigen
hbo’ers op de groep is er het traject Lezen en
mers hoe ze stress en examenangst de baas
worstelen met de digitale toetsing en de tijds-
luisteren 4F. De trajecten zijn afzonderlijk te
kunnen worden. De trainingen zijn bij de CED-
druk; anderen hebben last van opspelende
boeken. Eén keer per traject wordt er geoe-
Groep in Rotterdam of Maartensdijk, maar
zenuwen. Voor hen, en voor degenen die
fend met een genormeerde toets: TOA (Toets
kunnen ook op locatie worden verzorgd.
nog (net) niet geslaagd zijn en nog wat extra
Onderwijs Arbeidsmarkt). Hiernaast werken
willen oefenen, zijn de toetstrainingen van de
we met toetsvaardigheden en krijgt de cursist
Meer informatie:
CED-Groep bedoeld. Er valt te kiezen uit drie
uitleg bij de moeilijke onderdelen. Natuurlijk
Thea Brejaart, t.brejaart@cedgroep.nl
Teach Like a Champion - Het jonge kind Veel leerkrachten zijn al geïnspireerd geraakt door de 49 didactische technieken van Teach Like a Champion voor het po en so. Uit het werkveld kwamen echter geluiden dat dit boek niet op elk vlak van toepassing is voor de jongste kinderen. Het lesgeven aan jonge kinderen vraagt vaak om een andere benadering. Daarom wordt op dit moment gewerkt aan een publicatie en trainingen voor nulgroepen en het kleuteronderwijs. Een pakket dat leerkrachten van deze jongste groepen inspireert en ondersteunt, zodat zij hun eigen vaardigheden versterken en het beste uit de kinderen halen. De versie Teach Like a Champion - Het jonge kind is beschikbaar via onze webwinkel (www.cedgroep.nl/webwinkel). Training volgen? Kijjk op www.cedgroep.nl/teachtrainingen Meer weten? Liesbeth Stout-Kreuk, l.kreuk@cedgroep.nl www.teachnederland.nl Teachnederland www.facebook.com/teachnederland
KlasseApart november 2014 nummer 4
5
SPECIAL HET JONGE KIND
Opbrengstgericht werken met peuters ‘Geen lesjes maar ontwikkelruimte voor de peuter’ tekst Ronald Buitelaar
keling te volgen en te stimuleren. Marchien:
Inzicht in de groep
Peuter & Co is een Rotterdamse
‘Onze peuters moeten zich voelen als Sjakie
Peuter & Co wil daar verandering in brengen.
organisatie die werk wil maken van
in de chocoladefabriek. Aan ons om ze rond
Met ondersteuning van de CED-Groep is een
te leiden.’
traject ontwikkeld waarmee in anderhalf jaar
kwalitatief goede peuterspeelzalen.
Kwaliteit verhogen
(mbo en hbo) en vijftig basisschoolleer-
met de CED-Groep een traject ont-
Dat Peuter & Co zoveel waarde hecht aan
krachten opbrengstgericht leren werken met
een gedegen opleiding heeft niet alleen te
peuters. Het scholingstraject kent een voor-
maken met de behoefte van de instelling zelf
geschiedenis die in 2012 begon. Nicolette:
werkers en leerkrachten leren hoe
aan goed gekwalificeerd personeel. Met het
‘Omdat we niet over een nacht ijs wilden gaan
zij de ontwikkeling van ‘hun’ peu-
opleidingstraject speelt Peuter & Co ook in op
hebben we eerst een pilot met een beperkt
de wens van de overheid om de kwaliteit van
aantal groepen en pedagogisch medewerkers
de sector verder te verhogen. Marchien: ‘Onze
gedraaid. Daarbij brachten we met elkaar in
Belangrijk hulpmiddel: Peuterstap-
pedagogisch medewerkers voldoen allemaal
kaart hoe er aan taal- en rekenontwikkeling
pen, een door de CED-Groep ont-
aan de taaleisen en we zijn twee jaar geleden
werd gewerkt. Vervolgens zijn de peuters
als eerste organisatie voor peuterspeelza-
op grond van de verzamelde gegevens in
len gestart met opbrengstgericht werken.
drie niveaus ingedeeld: peuters die intensief
gericht werken voor pedagogisch
Nicolette: ‘De overheid voorziet de voor- en
ondersteund moeten worden, peuters die
medewerkers.
vroegschoolse voorzieningen al een kleine
voldoende hebben aan basisondersteuning
twintig jaar van kwaliteitsimpulsen. Zo werd
en peuters die behoefte hebben aan verdiepte
vanaf 2000 het gebruik van programma’s als
ondersteuning. Ook is besproken welk aanbod
‘Waar ik als peuter heel erg blij van werd
Piramide en Puk & Ko gestimuleerd. Met
daarbij hoorde. Het viel ons daarbij op dat
was het maken van heksensoep, een vieze
succes, want de resultaten namen toe, maar
de pedagogisch medewerkers verrast waren
brij van zand, blaadjes, bloempjes en water.’
nog onvoldoende om de achterstanden in te
over het niveau dat van peuters verwacht mag
De ogen van Marchien van Marle lichten op
lopen die veel peuters hebben als ze naar de
worden en dat ze enthousiast reageerden op
als ze over de herinnering aan haar eigen
basisschool gaan. De afgelopen jaren is het
het inzicht dat ze hierdoor in de groep kregen.
peutertijd vertelt. Nicolette van de Kreeke
aanbod verder versterkt door voorschoolse
Zeker leidsters van peuters in achterstands-
knikt instemmend. Marchien en Nicolette zit-
voorzieningen als groep nul, maar ook de
situaties blijken een vertekend beeld te heb-
ten samen aan tafel om te vertellen over het
effecten daarvan zijn nog niet voldoende.’ Dát
ben van wat ze van peuters op een bepaalde
ontwikkelproject voor pedagogisch mede-
er werk aan de winkel is werd recent (2012)
leeftijd mogen verwachten.’
werkers en leerkrachten dat sinds kort van
nog eens bevestigd door onderzoek van het
start is gegaan en in totaal anderhalf jaar zal
Nederlands Consortium Kinderopvang Onder-
Cyclische werkwijze
duren. Marchien in haar functie als program-
zoek (NCKO). Marchien: ‘Daaruit bleek dat de
Dat menig pedagogisch medewerker in
maleider scholing en ontwikkeling bij Peuter
pedagogische kwaliteit ten opzichte van 2008
eerste instantie enigszins huiverig tegen het
& Co en Nicolette van de Kreeke als adviseur
wel verbeterd is, maar dat de vooruitgang van
scholingstraject en de term opbrengstgericht
van de CED-Groep. Beiden willen met het
interactievaardigheden van de peuterleidsters
werken aankeek verbaasde Marchien en Ni-
scholingstraject bereiken dat het spel weer
achterbleef bij wat eigenlijk verwacht mocht
colette niet. Marchien: ‘Iets nieuws gaan doen
centraal komt te staan in de ontwikkeling van
worden. Bovendien bleek de pedagogische
roept wel vaker weerstand op, maar die ebde
jonge kinderen. Daarnaast moet het traject
kwaliteit in groepen niet stabiel. Verbete-
in dit geval snel weg. We hebben uitgelegd dat
pedagogisch medewerkers en leerkrachten
ringen zijn nog niet duurzaam en worden
er bij opbrengstgericht werken niet aan lesjes
genoeg handvatten aanreiken om die ontwik-
onvoldoende geborgd.’
en toetsen gedacht moet worden, maar aan
wikkeld waarbij pedagogisch mede-
ters kunnen volgen en stimuleren.
wikkeld handboek over opbrengst-
6
zo’n tweehonderd pedagogisch medewerkers
Om dat doel te bereiken is samen
KlasseApart november 2014 nummer 4
KABINETSDOELEN VOORSCHOOLSE VOORZIENINGEN Het kabinet Rutte wil dat onderwijs, kinderopvang, peuterspeelzalen en voor-en vroegschoolse educatie meer op elkaar afgestemd raken en heeft daarom drie doelstellingen geformuleerd voor het huidige stelsel: versterking van de pedagogische kwaliteit, een kwaliteitskader voor alle voorschoolse voorzieningen en één financieringsstructuur voor werkende ouders. Kwaliteitsverhoging van de voorschoolse voorzieningen moet in ieder geval bestaan uit: structurele scholing van pedagogisch medewerkers, een betere mix van mbo- en hbo-functies op de werkvloer, goede en gelijkwaardige samenwerking tussen basisscholen en voorschoolse voorzieningen, structureel volgen van de ontwikkeling van kinderen en ontwikkelingsgericht werken.
In de kring op de vestiging van Peuter & Co aan de Benthuizerstraat. foto Jan van der Meijde
GEBRUIKSCIJFERS Uit onderzoek dat bureau Buitenhek Ma-
het planmatig en doelgericht stimuleren van
proces is dat gepaard gaat met veel trial and
de ontwikkeling van het jonge kind.’ Nicolette:
error.’ Marchien: ‘Bij een peuter doet alles
‘De kinderen blijven gewoon doen wat ze
mee. Hij proeft, ruikt, raakt aan. En dat alles
altijd doen, maar de pedagogisch medewer-
met een motoriek die bij lange na nog niet op-
kers moeten leren dat ze met behulp van de
timaal functioneert. Dat daarbij wel eens iets
4D-aanpak invloed kunnen uitoefenen op het
valt of omgestoten wordt hoort er allemaal
ontwikkelingsproces. Ze moeten inzien dat ze
bij. Peuters moeten met hun grove motoriek
met hun dagelijkse observaties, gesprekken
kunnen oefenen om hun fijne motoriek te ont-
met ouders en observatielijsten al over veel
wikkelen. Daarvoor moet ruimte en gelegen-
data beschikken en ze moeten leren begrijpen
heid zijn.’ Marchien en Nicolette wijzen erop
wat die data zeggen, welke doelen zij aan de
dat het van groot belang is dat peuters voort-
hand daarvan voor de groep kunnen opstellen
durend getriggerd worden: ‘Thuis gebeurt dat
en hoe zij daar uitvoering aan kunnen geven.
niet of te weinig. Veel ouders houden er niet
Als ze die cyclische werkwijze in hun vingers
van dat het voortdurend een rommeltje is in
hebben kan een goede balans worden gevon-
huis en als dan ook het taalaanbod mager is
den tussen doelgericht werken en spelen.’
en er weinig materialen voorhanden zijn komt de ontwikkeling onvoldoende op gang.’ Waar
Grillig proces
beiden zich vooral zorgen over maken is dat
Belangrijk in dat proces is het inzicht krijgen
veel peuters steeds vaker alleen nog via het
in leerlijnen. Marchien: ‘Zowel mbo’ers als
platte vlak van bijvoorbeeld televisie of tablet
hbo’ers leren maar heel weinig over de ont-
leren. Een ontwikkeling die zij met lede ogen
wikkeling van peuters. Afgelopen jaar heeft
gadeslaan. Marchien: ‘Voor peuters is het be-
Peuter & Co zelf in scholing veel aandacht
langrijk dat ze met echte materialen werken.
besteed aan de ontwikkelingslijnen en spe-
Laat ze maar rommelen en uitproberen. Daar
lend leren met peuters. Met het boek ‘Peu-
leren ze veel van.’ ‘Net als wij vroeger’, ver-
terstappen’ van de CED-Groep krijgen ze een
zucht Nicolette, ‘urenlang knoeien met water
vervolg op deze kennis aangeboden. Tijdens
en zand. Heerlijk!’
de vijf scholingsbijeenkomsten en praktijkbegeleiding op de locatie gaan we dieper in
van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) uitvoerde, blijkt dat op dit moment 99.000 peuters naar een peuterspeelzaal gaan. SZW beschikt niet over feitelijke gegevens over het aantal kinderen in peuteropvang zonder kinderopvangtoeslag en het aantal kinderen met een combinatie van kinderopvang en peuterspeelzaalwerk. Maar op basis van ouders die wel kinderopvangtoeslag ontvangen, stelt SZW vast dat in ieder geval 122.000 peuters naar de kinderopvang gaan. Hoewel een totaal overzicht dus ontbreekt schat het ministerie in dat momenteel zo’n 85% van alle peuters gebruik maakt van een voorziening.
PEUTERSTAPPEN Peuterstappen is een door de CED-Groep ontwikkeld handboek waarmee pedagogisch medewerkers leren bepalen wat hun peuters nodig hebben. Het boek volgt de 4D-aanpak en leert leidsters dat een cyclische aanpak van opbrengstgericht werken bestaat uit het verzamelen van data, het
Meer weten?
duiden van de uitkomsten, het stellen van
Nicolette van de Kreeke
doelen en het met behulp van groepsplan-
op de toepasbaarheid ervan.’ Een van de be-
n.vandekreeke@cedgroep.nl
langrijke inzichten die de peuterleidsters ver-
www.opbrengstgerichtwerken4d.nl
werven is dat het leren van peuters een grillig
nagement & Consult dit jaar in opdracht
nen uitvoeren hiervan. www.cedgroep.nl/webwinkel
KlasseApart november 2014 nummer 4
7
SPECIAL HET JONGE KIND
Lerende organisatie
Steeds beter worden? Kies voor kinderopvang 4.0! tekst Karin van Breugel
Er is de laatste jaren veel geld gestoken in de professionalisering van pedagogisch medewerkers en kinderopvangorganisaties. Er zijn flinke stappen gezet, maar hoe voorkom je dat alles wat geleerd is weer vervliegt? Hoe creeer je een organisatie die zich continu ontwikkelt en investeert in kwaliteit?
interessante boekjes (zie kadertje). Marla: ‘Wij denken dat veel organisaties daarnaast ook behoefte hebben aan wat meer praktische hulp.’ Bij wijze van proef organiseerde de CED-Groep daarom onlangs twee bijeenkomsten voor leidinggevenden van kinderopvangorganisaties. Centraal thema was uiteraard: hoe word ik een lerende organisatie? ‘Werken aan kwaliteit is een cyclisch proces. Daarmee bedoel ik dat je eigenlijk permanent Karin van Rijn: ‘Als je data en analyses goed op papier staan, kom je sterker over.’ foto Jan van der Meijde
‘Je ziet dat veel kinderopvangorganisaties
bezig bent met het analyseren van data, stel-
zich laten leiden door de waan van de dag. Zij
len van doelen en monitoren van de uitvoe-
reageren ad hoc op allerlei ontwikkelingen en
ring,’ legt Marla uit. Het 4D-model van de
impulsen van buitenaf. Dat is enorm zonde,
CED-Groep is een praktisch kwaliteitsinstru-
want je wil natuurlijk liever zélf bepalen wat
ment, dat uitgebreid aan bod kwam tijdens
je doelen zijn, waar je naartoe wilt en hoe je
de bijeenkomsten. ‘Een aantal deelnemers
dat gaat aanpakken,’ zegt Marla van Berge
kende ons 4D-model al, bijvoorbeeld omdat
Henegouwen, onderwijsadviseur bij de CED-
pedagogisch medewerkers het op de groep
Groep.
gebruiken. Het was voor hen een eye-opener
Daarom ontwikkelde de CED-Groep Kinder-
dat het model óók uitstekend bruikbaar is om
opvang 4.0. Een eigentijds concept, dat ervoor
de hele organisatie te verbeteren.’
zorgt dat organisaties weer de regie krijgen
8
KlasseApart november 2014 nummer 4
over hun eigen kwaliteit en hun eigen ontwik-
Sterker staan
keling. Kinderopvang 4.0 is gebaseerd op het
Karin van Rijn werkt bij Versa Welzijn als
gedachtegoed van ‘de lerende organisatie’.
leidinggevende peuterspeelzalen en opvoe-
Een lerende organisatie werkt vanuit een hel-
dingsondersteuning in Baarn en Bussum. Zij
dere visie en is continu bezig om de kwaliteit
bezocht de bijeenkomsten samen met drie
van de bedrijfsvoering en de medewerkers te
collegaleidinggevenden. ‘We hebben onder
verbeteren. Onlangs publiceerde het Bureau
andere gekeken naar het verzamelen en ana-
Kwaliteit Kinderopvang (BKK) hierover twee
lyseren van data. Dat was voor mij echt een
Spelend leren bij Versa Welzijn. foto Jan van der Meijde
trigger! Normaal gesproken heb ik veel infor-
bijvoorbeeld een team dat de rapportage wil
stimuleren en faciliteren.’ Zij kijkt met een
matie gewoon in mijn hoofd zitten, maar ik zie
gaan verbeteren, zodat pedagogisch mede-
goed gevoel terug op de twee pilotbijeenkom-
nu hoe belangrijk het is dat data en analyses
werkers in één oogopslag de doorgaande lijn
sten. ‘De deelnemers waren heel enthousiast
ook goed op papier staan. Dan kom je sterker
zien.’ Karin benadrukt hoe belangrijk het is
en wilden er echt mee aan de slag. Maar dat
over, bijvoorbeeld tijdens een overleg met de
dat het team dat soort doelen zélf benoemt:
kan in de praktijk toch lastig zijn. Mensen in
gemeente of een teambijeenkomst.’
‘Als je iets van bovenaf oplegt, gaat het
de kinderopvang werken keihard en het lukt
Het was volgens Karin nog nooit eerder zó
absoluut niet werken.’ Zij helpt elk team wel
gewoon niet altijd om hier tijd voor te nemen.’
belangrijk om goed beslagen ten ijs te komen.
met de verdere uitwerking. Zo bespreekt ze
Daarom ondersteunt de CED-Groep organi-
‘De afgelopen jaren zijn zwaar geweest voor
tijdens het werkoverleg op de locatie hoe het
saties die een volgende stap willen zetten in
de kinderopvang. Veel subsidies werden maar
ermee staat. Samen met het team kijkt ze
hun ontwikkeling: de stap naar Kinderopvang
voor één jaar verstrekt. Daardoor waren we
wat er al gedaan is, wat de volgende stap is,
4.0. De ondersteuning is altijd maatwerk. De
erg gefocust op de korte termijn. Het maken
wanneer dat klaar moet zijn en vooral ook wie
begeleiding is gericht op de professionele or-
van langetermijnplannen bleef gewoon lig-
hiervoor verantwoordelijk is. ‘Door zo’n doel
ganisatie. Er zijn modules over onder andere
gen. Door de transitie van de jeugdzorg en de
steeds aan de orde te stellen in het werkover-
jaarplanning en borging, ontwikkeling van een
overheveling van budgetten naar de gemeen-
leg, blijft het team betrokken, hou je draag-
plan van aanpak, coachen van leidinggeven-
te, moet je verder kijken dan 2015 en 2016.
vlak en zorg je voor een goede borging.’
den, collegiale consultatie, kwaliteitsinstru-
Nu liggen er echt kansen om met een goed
Karin besteedt veel aandacht aan de commu-
menten of interne en externe communicatie.
verhaal te komen voor de langere termijn. De
nicatie met haar teams en met haar collega-
dingen die ik tijdens de bijeenkomsten heb
leidinggevenden. ‘Het is heel fijn dat ik drie
Leestips
geleerd, kan ik daar goed bij gebruiken.’
collega’s heb met een vergelijkbare functie.
- ‘Lerenderwijs. Samen werken aan peda-
We wisselen veel uit en informeren elkaar Direct aan de slag
over ontwikkelingen. Als ik ergens tegenaan
Met een aantal zaken zijn Karin en haar
loop, vraag ik hulp of advies.’
collega’s na de bijeenkomsten direct aan de
gogische kwaliteit in de kinderopvang’ www.pedagogischkader.nl - ‘Een lerende organisatie worden én blijven’ www.stichtingbkk.nl
slag gegaan. Een voorbeeld: ‘Binnen de drie
Van elkaar leren
peuterspeelzalen waaraan ik leiding geef, heb
‘Die professionele dialoog is heel waardevol,
ik een nieuw soort werkplan geïntroduceerd.
zeker in een lerende organisatie,’ zegt ook
Voorheen was dit heel algemeen. Nu gaan de
Marla van Berge Henegouwen. ‘Mensen kun-
teams heldere en concrete doelen benoe-
nen zoveel van elkaar en met elkaar leren.
men voor de korte en lange termijn. Zo is er
Dat kun je als leidinggevende niet genoeg
Meer weten? Marla van Berge Henegouwen m.vanbergehenegouwen@cedgroep.nl www.cedgroep.nl/lerendeorganisatie
KlasseApart november 2014 nummer 4
9
SPECIAL HET JONGE KIND
Breinsleutels – Het jonge kind:
Anders
Als de kinderen onrustig zijn, gaat Ouarda Rezzougui eerst met ze naar buiten. foto Jan van der Meijde
tekst Marijke Nijboer
is behoorlijk druk. ‘Wij observeren natuurlijk
Goed kijken naar het kind, zoveel mogelijk denken vanuit hem en aan-
veel, maar de betekenis van wat we zagen
sluiten bij zijn behoefte: dat deed Ouarda Rezzougui tot op zekere hoogte
vulden we vaak zelf in,’ vertelt zij. ‘Door
wel. Breinsleutels helpt haar om deze technieken bewuster in te zetten.
Breinsleutels ga je minder vanuit je eigen perspectief kijken, en meer vanuit het kind. Dat was een eyeopener.’ Ze geeft een voorbeeld. ‘We zitten in de kring
10
Dikkertje Dap is een ‘plusopvang’. Hier
geleerde technieken bij wijze van pilot daarna
en ik geef de kinderen een opdracht. Terwijl
komen kinderen van 0 tot 4 jaar met een
toe in haar groep onder begeleiding van een
ik praat zie ik dat een paar jongetjes onrus-
indicatie vanwege problematiek binnen het
adviseur. Haar ervaringen werden gebruikt
tig zijn. Ze letten niet op. Vroeger zou ik dan
gezin, en/of bij het kind zelf. Kinderen hebben
voor de ontwikkeling van ‘Breinsleutels – Het
zeggen: kom, nog even luisteren. Nu zie ik: ze
een stoornis in hun ontwikkeling, of dreigen
jonge kind’, een pas verschenen, praktisch
hebben behoefte aan beweging. Dus laat ik ze
die te ontwikkelen. Pedagogisch medewerk-
werkboek, bedoeld voor pedagogisch mede-
eerst even lekker buiten rennen. Daarna gaan
ster Ouarda Rezzougui bezocht twee bij-
werkers en leerkrachten in de onderbouw.
we die andere activiteit binnen doen.’ Als kin-
eenkomsten over Breinsleutels en paste de
Ouarda’s groep, kinderen van 2,5 tot vier jaar,
deren niet kunnen stilzitten, beseft Ouarda,
KlasseApart november 2014 nummer 4
kijken, bewuster werken bereik je ze toch niet. Ze combineert nu soms
dit gedaan, dat gaan we afsluiten en dan gaan
onderdelen van Breinsleutels kwamen haar
ook opdrachten met beweging. ‘Dan laat ik ze
we door naar de volgende situatie. Je neemt
bekend voor. ‘Sommige dingen deed ik ook
bijvoorbeeld pittenzakken op kleur sorteren
zo’n time timer, waar Ouarda mee werkt, of
al. Maar nu kan ik er een naam aan geven. Je
en op verschillende plekken opbergen.’
een grote zandloper, en als het bijna tijd is
bent bewuster met je werk bezig.’
ga je daarmee alle groepjes langs. Dan zeg Bovenkamer
je: kijk eens, de zandloper is bijna leeg. Dat
Etiketje
Breinsleutels definieert vijf deuren naar de
betekent dat we bijna gaan opruimen en fruit
Marije is met Ouarda eens dat Breinsleutels
‘bovenkamer’ van kinderen: het langeter-
eten.’
geen heel nieuwe uitgangspunten bevat. ‘We leggen uit waarom bepaalde dingen die
mijngeheugen, en vier executieve functies die helpen bij ingewikkelde taken zoals het ma-
Vragen stellen
je vaak al met kinderen doet, zo zinvol zijn
ken van keuzes en oplossen van problemen:
Ouarda werkt ook veel met de breinsleutel
bij het leren. En hoe je daarmee de relatie
werkgeheugen, inhibitie, flexibiliteit en plan-
‘vragen stellen’. ‘Bijvoorbeeld na het voorle-
tussen brein en leren kunt versterken. Ik
ning. Breinsleutels zijn technieken waarmee
zen. Zo checken we of het verhaal is bin-
denk dat het mensen stimuleert als ze weten
de pedagogisch medewerker of leerkracht die
nengekomen. Als ik vroeger zag dat een kind
waaróm iets goed is. Dan pakken ze het waar-
deuren kan openen, oftewel die executieve
tijdens het voorlezen met andere dingen bezig
schijnlijk beter op dan als ze het alleen doen
functies en het langetermijngeheugen kan
was, nam ik altijd aan dat het dus niet had
omdat het nu eenmaal onderdeel is van het
verbeteren.
geluisterd. Maar dat is een vooroordeel, merk
model waarmee hun organisatie werkt.’
Twee van die sleutels, waar Ouarda veel
ik, want als je zo’n kind ondervraagt, merk je
Breinsleutels is een middel om meer uit kin-
gebruik van maakt, zijn ‘herhalen’ en ‘geheu-
soms dat het verhaal wel degelijk is overge-
deren te halen in de opvang en het onderwijs.
gensteuntjes’. Aan het begin van de dag hangt
komen.’ Soms laat ze kinderen het verhaal
Voor het jonge kind zijn dezelfde ‘deuren’
ze voor elke activiteit pictogrammen klaar,
zelf afmaken. ‘Dan word ik echt verrast door
gedefinieerd als voor oudere kinderen. Marije:
in de juiste volgorde, en regelmatig verwijst
hun fantasie.’
‘Alleen hebben we ze voor de jongsten net
ze daarnaar. Veel van haar kinderen hebben
Bij sommige kinderen werkt het vragen
iets anders uitgewerkt, omdat deze deuren
moeite met veranderingen en gedijen goed bij
stellen in de groep niet. Geïnspireerd door
bij hen een stuk minder ver zijn ontwikkeld.
structuur. Ouarda gebruikt een ‘time timer’,
Breinsleutels probeerde Ouarda zo’n jongetje
Met name in de peuter- en kleutertijd worden
een klok met kleurvlakken, om de kinderen
eens op een andere manier te benaderen.
enorme ontwikkelingssprongen gemaakt, ook
te laten zien hoeveel tijd ze hebben voor een
‘Elk kind heeft bij ons een eigen diersymbool
bij die executieve functies.’
activiteit. ‘Sommige kinderen, vooral degenen
en ’s morgens oefen ik al die dieren met de
Kinderen profiteren ervan als er begrip is
met een korte aandachtsspan, vragen zelf om
kinderen. Als ik dat jongetje vroeg naar een
voor het waarom van hun gedrag. ‘Er worden
de time timer. Die willen weten waar ze aan
dierennaam, herhaalde hij alleen mijn vraag
snel etiketjes geplakt: een kind is een chaoot,
toe zijn.’
of praatte hij de andere kinderen na. Op een
of een sloddervos. Door Breinsleutels ga je
Marije Boonstra, neuropsycholoog en co-
ochtend ben ik met hem apart gaan zitten.
zien dat er achter zo’n etiketje ‘sloddervos’
auteur van ‘Breinsleutels - Het Jonge kind’,
Toen bleek dat hij alle dieren kon opnoemen.
een kind zit dat moeite heeft met plannen
denkt dat deze methode extra veel kan be-
We denken dat zijn gedrag in de groep te ma-
en organiseren. Dáárom is z’n laatje zo’n
tekenen voor kinderen met een achterstand.
ken heeft met een gebrek aan zelfvertrouwen.
puinhoop, daarom heeft hij z’n spullen niet bij
‘Die krijgen thuis doorgaans minder prikkels.
Ik heb met m’n collega afgesproken dat we
zich. Breinsleutels kan je helpen om bewus-
Bij hen zie je vaak dat die vijf deuren minder
hem voorlopig in de kring als eerste de beurt
ter te werk te gaan en anders naar kinderen
ver open staan. Zij hebben dus op die punten
geven. Hij kreeg van ons een kaart en elke
te kijken.’
wat extra’s nodig.’ Als voorbeeld noemt ze
keer als hij een goed antwoord geeft, plakken
kinderen met een stoornis in het autistisch
we daar een sticker op: een beloning voor het
spectrum. ‘Bij hen is van die vijf deuren vooral
zelf nadenken. Dat werkt prima.’
de flexibiliteit lastig. Ze hebben moeite met
Dikkertje Dap werkt vanuit de methode van
schakelen van de ene situatie naar de andere.
Freinet. Ouarda: ‘Dat betekent dat we ons
Dat ondersteun je met de breinsleutel ‘scha-
richten op de behoefte van het kind. Brein-
kelen’. Je geeft duidelijk aan: we hebben nu
sleutels sluit daar heel mooi bij aan.’ Veel
Meer weten? Marije Boonstra m.boonstra@cedgroep.nl www.cedgroep.nl/ breinsleutelsjongekind
KlasseApart november 2014 nummer 4
11
SPECIAL HET JONGE KIND
Kwaliteitsslag bij Mundo
‘Het einddoel staat vast, maar de weg ernaartoe nog niet’ tekst Renate Mamber
Kinderopvang Mundo wil dit jaar de kwaliteit verbeteren van de voorschoolse educatie in de peuterklassen. ‘Het is een soort puzzel,’ vindt Maaike Roukens van Mundo. ‘De randen liggen er al maar de invulling kan nog op verschillende manieren worden opgebouwd.’
Mundo biedt bij alle kinderopvanglocaties
‘Er moet iemand zijn voor de kwaliteit, het
peuterklassen aan als alternatief voor de
monitoren van de resultaten, de evaluatie en
peuterspeelzaal. Peuters vanaf 2,5 jaar krij-
het opstellen van verbetermaatregelen, zodat
gen in deze klassen meer uitdagingen zodat
alles wat je inzet ook wordt geborgd,’ zegt zij.
de overgang naar de basisschool nog beter
‘Je ziet in sommige organisaties dat dit nog
verloopt. De pedagogisch medewerkers zijn
te weinig gebeurt en dan kan een investering
daarvoor vertrouwd gemaakt met Startblok-
van twee jaar zo maar weer verdwijnen.’
een scan gemaakt van de organisatie. Ze weet
ken, een methode voor de vroeg- en voor-
Die eerste stap is bij Mundo goed geregeld.
nu waar ze het zwaartepunt van het traject wil
schoolse educatie (vve).
Peuterpedagoog Maaike Roukens heeft de
leggen en hoe de taakverdeling zou moeten
Vorig seizoen legde de onderwijsinspectie
rol van interne coördinator op zich genomen.
worden. Samen met Maaike begint ze aan
de peuterklassen langs alle vve-criteria.
‘Ik heb een meewerkende en vooral ook
een nulmeting in de peuterklassen. Maaike:
Toen bleek de organisatie aan veel criteria te
overkoepelende rol,’ vertelt ze. ‘Drie dagen in
‘Het einddoel is overal hetzelfde: dat we
voldoen, maar er waren ook een paar losse
de week werk ik mee op de drie pilotlocaties
straks een goed vve-programma hebben waar
eindjes. ‘Het zat hem vooral in de integrale
in een voorbeeldfunctie en als coach. En een
peuters baat bij hebben en dat aan alle eisen
aanpak en het opbrengstgericht werken,’
dag zit ik op kantoor voor het overkoepelende
voldoet. Maar de concrete doelen per locatie
vertelt Esmeralda Sweeris, innovatie- en
gedeelte. Ik bewaak het proces en zorg voor
moeten we nog vaststellen. Met behulp van
organisatieadviseur van de CED-Groep.
de vertaling naar de werkvloer.’
de nulmeting kijken we eerst waar we staan.
Grondig
Goede vertaling
kan zijn dat een locatie verder is op het ene
Het bestuur van Mundo koos voor een gron-
Maaike en Esmeralda werken nauw samen.
punt, maar minder ver op het andere. Het is
dige aanpak. In september startte een pilot op
‘Het is fijn dat Esmeralda mij kan begeleiden
belangrijk daarbij aan te sluiten.’
drie locaties. Esmeralda zet hiervoor een tra-
op de inhoud. Ze is ervaren en heeft veel
Bij het verbeteren van de kwaliteit van de
ject uit volgens de criteria van de onderwijs-
kennis over vroeg- en voorschoolse educatie,’
voorschoolse educatie speelt kwaliteitszorg
inspectie. Een integraal vve-aanbod maakt
zegt Maaike. ‘En ik heb Maaike nodig voor
altijd een rol. Esmeralda: ‘Het is belangrijk
daar deel van uit. Het traject kan volgend
een goede vertaling naar de werkvloer,’ zegt
dat het ingezette beleid wordt geëvalueerd,
jaar worden uitgerold over de rest van de
Esmeralda. ‘Bijvoorbeeld om mijn trainingen
dat je verbeterpunten opstelt en dat alles
organisatie. Als eerste stap noemt Esmeralda
goed te kunnen samenstellen.’
wordt geborgd. Zo’n traject is altijd maatwerk
het aanstellen van een interne coördinator.
De pilot is net begonnen. Esmeralda heeft
en op de mens gericht.’
Maaike Roukens: ‘Jonge kinderen zijn net een spons, ze nemen alles op.’ foto Jan van der Meijde
Daarna maken we per locatie een plan. Het
12
KlasseApart november 2014 nummer 4
De hele puzzel
nog niet.’
De pedagogisch medewerkers die meedoen
Behalve dat de kwaliteit van de peuterklassen
aan de pilot kregen tijdens een eerste bijeen-
toeneemt, hoopt Maaike dat het traject ook het
komst meer informatie over het traject. Naast
werkplezier vergroot. ‘Dat je ziet dat kinderen
veel enthousiasme waren er ook vragen. ‘Ie-
gaan groeien. Jonge kinderen groeien zo snel.
dereen wil graag weten hoe de hele puzzel er
Ze zijn net een spons, ze nemen alles op.’
precies uit komt te zien,’ zegt Maaike. ‘Maar
‘En dat de overgang naar de basisschool echt
al staat het einddoel vast, de weg ernaartoe
soepel gaat verlopen,’ vult Esmeralda aan.
‘Dat ouders weten dat bij Mundo het onderste uit de kan wordt gehaald voor hun kind.’
Meer weten? Esmeralda Sweeris e.sweeris@cedgroep.nl
Ad Oskam
KlasseApart november 2014 nummer 4
13
MAGiTO
SPOT Ontwikkelrecht en leerplicht Er is in stilte een spannende discussie gaande tussen
Wie ben je?
de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het
Gladys Nede, innovatie – en organisatie adviseur jonge kind. Ik werk
kabinet. De VNG pleit voor een basisaanbod van voor-
sinds twaalf jaar bij de CED-Groep.
schoolse voorzieningen voor alle peuters van 2,5 tot 4 jaar. Met het VNG-peuterscenario krijgen al die peuters in Ne-
Waar kom je vandaan en waar ga je naar toe?
derland een basisaanbod van twee dagdelen per week in
Ik kom van huis. Ik woon in Rotterdam en ben op weg naar de Open-
een voorschoolse voorziening. Dat zou een goed begin zijn
bare Bibliotheek in Amsterdam.
om alle kinderen een meer gelijke startkans op de basisschool te geven. En het zou vooral een einde maken aan
Wat ga je daar doen?
dat onoverzichtelijke stelsel van voorschoolse voorzie-
Daar verzorg ik de Basistraining VVE plus, voor pedagogisch mede-
ningen met allemaal verschillende financieringsbronnen,
werkers uit Amsterdam. Deze training is bestemd voor pedagogisch
verschillende kwaliteitseisen en verschillende toezichtka-
medewerkers van kinderdagverblijven en peuterspeelzalen die nog niet
ders en –houders. En volgens de Algemene Rekenkamer
geschoold zijn in een door Amsterdam erkend VVE-programma.
is er voldoende geld om dit te realiseren. Doen dus zou je
Het gaat om een pilot die wordt ontwikkeld en uitgevoerd door vier
zeggen. Liever nog vandaag dan morgen. Weliswaar zijn
organisaties: het NJI, De Activiteit, Cito en de CED-Groep.
twee dagdelen nog wat mager, maar als dit de manier is
De Basistraining VVE plus bouwt voort op de recent ontwikkelde
om van de bestaande beleidsrommel af te komen en op
Basistraining VVE voor invalkrachten en pedagogisch medewerkers
weg te gaan naar een basisvoorziening: doen. We lopen
(PW3 en PW4). Deze bestaat uit trainingsbijeenkomsten in combinatie
op dit vlak toch al schrikbarend lang en ernstig achter op
met praktijkopdrachten, portfolio en individuele begeleiding op locatie.
wat zou moeten. En op wat in de ons omringende landen
In de Basistraining VVE staan dagelijkse routines centraal: hoe kun je
al lang praktijk is.
deze omzetten in betekenisvolle leersituaties? De evaluaties van de deelnemers, trainers en andere betrokkenen bij de pilots laten zien dat
Maar het kabinet is tegen. Zij willen alleen betalen voor
er een product van hoge kwaliteit ligt dat goed aansluit bij de dagelijkse
kinderen van werkende ouders en kinderen met een taal-
praktijk van peuterleidsters en pedagogisch medewerkers. De training
achterstand… Voor de resterende groep peuters moeten
draagt bij aan de bewustwording van de belangrijke rol die leidsters en
ouders zelf maar betalen. Hier gloort nu plotseling een
pedagogisch medewerkers hebben in het begeleiden en stimuleren van
onverwacht bezuinigingsvoorstel! Leerplicht, alleen voor
de ontwikkeling van jonge kinderen. De training biedt handvatten om
kinderen van werkende ouders en kinderen met een taal-
handelingsgericht én doelgericht te werken en de kinderen daadwerke-
achterstand. Voor de andere kinderen moeten de ouders
lijk verder te helpen in hun ontwikkeling.
maar zelf betalen… Het ontwikkelrecht van peuters past volledig binnen de
Wat is je motto?
leerplicht. We laten bepaalde groepen ouders toch ook
Een goede voorbereiding is het halve werk!
niet betalen voor de basisschool? Wat vindt u van het voorstel om hen wel de portemonnee te laten trekken voor de voorschoolse voorziening? Wat zegt u? Baarlijke nonsens? Inderdaad. Het is grote flauwekul! Theo Magito is algemeen directeur/bestuurder van de CED-Groep.
14
@magitoT
KlasseApart november 2014 nummer 4
AGENDA
STUDIE(MID)DAGEN EN WORKSHOPS wo 8/4 2015
Werken met knuffels
vrij 5/6 2015
Werken in hoeken in de kinderopvang
di 10/6/2015
Drama is leuk en stimulerend
BINNENKORT
CURSUSSEN (startdatum) wo 12/11
Signaleren van ontwikkelingsproblemen
di
NCKO module 1: Kwaliteitsmonitor
25/11
wo 7/1 vrij 9 /1
Interne coach VVE Basiscursus Omgaan met opvallend gedrag bij jonge kinderen
do 27/vrij 28/za 29 november 2014, Den Bosch
vr
9/12
Intern begeleider voor kov en psz in Roermond
Beurs Kindvak
ma 12/1
NCKO module 2: Interactievaardigheden
KindVak is de vakbeurs voor professionals in de kinderopvang,
woe 14/1
Intern begeleider voor kov en psz in Rotterdam
buitenschoolse opvang en brede scholen, de zogenaamde kind-
vr
23/1
Hbo’er op de groep
pro’s. Kindpro’s zijn werkzaam in onderwijs, jeugdzorg en opvang,
do
14/1
Opbrengstgericht werken met kleuters
hebben ieder hun eigen specialiteit maar vormen gezamenlijk
wo 28/1
Het kinderbrein, motoriek en leren 0-7 jaar
het team. www.kindvak.nl Intern begeleider kinderopvang en peuterspeelzaal wo 11 maart 2015, Capelle aan den IJssel
In het primair onderwijs is de intern begeleider inmiddels
Conferentie Stimuleren van jonge kinderen, wat werkt echt?
niet meer weg te denken. Hij of zij waarborgt de zorg binnen
Velen pleiten ervoor om de ontwikkeling van jonge kinderen in de
de basisschool, legt contacten met externe organisaties en
kinderopvang en de onderbouw van het primair onderwijs planma-
ondersteunt zijn of haar collega’s in hun onderwijspraktijk aan
tig te stimuleren. Maar wat maakt dat vroegkinderlijke stimulering
zorgleerlingen.
werkt en wat werkt niet?
Steeds meer kinderopvangcentra en peuterspeelzalen hebben
www.cedgroep.nl/conferentiejongekind
ook behoefte aan een efficiënte zorgstructuur, gestructureerde aandacht voor opvallende kinderen en begeleiding van de
Kijk voor meer informatie op www.cedgroep.nl/agenda
pedagogisch medewerkers die met hen werken. Vanuit deze behoefte is in samenwerking met het veld de cursus ‘Intern Begeleider kinderopvang en peuterspeelzaal’ ontstaan. Meer informatie: www.cedgroep.nl/iberindekov Signaleren van ontwikkelingsproblemen Tijdens de training ‘Signaleren van ontwikkelingsproblemen’ krijgt de deelnemer eerst informatie over de normale ontwikkeling van kinderen in de leeftijd van nul tot 4 jaar. Vervolgens komt observeren, registreren en analyseren aan de orde en het opstellen van een handelingsplan. De laatste bijeenkomst gaat dieper in op het voeren van oudergesprekken over opvallende kinderen. Meer informatie: www.cedgroep.nl/signalerenkov Interne Coach VVE Voor ervaren en VVE-gecertificeerde MBO+ medewerkers in de kinderopvang en peuterspeelzalen bieden wij de training ‘Interne coach VVE’ aan. Met deze training zijn deelnemers in staat een positieve bijdrage te leveren aan implementatie en borging van de VVE-concepten binnen de eigen organisatie. Grote organisaties voor kinderopvang raden we aan om stafmedewerkers te trainen tot interne coach VVE. De opleiding bestaat uit zes dagen. Meer informatie: www.cedgroep.nl/internecoachvve
Gratis cursusbrochure ontvangen? Stuur uw verzoek
Bekijk het complete aanbod op www.cedgroep.nl/cursussen
o.v.v. van Cursusbrochure KOV 2014-2015 met uw
facebook.com/cursusbureau
postadres naar cursusbureau@cedgroep.nl
@cursusced
KlasseApart november 2014 nummer 4
15
DE WERKDAG VAN NICOLINE STUFKENS Nicoline Stufkens is senior onderwijsadviseur. n.stufkens@cedgroep.nl
foto’s Jan van der Meijde
Na de observatie stel ik samen met de leidinggevende van De Driehoek aan de hand van de ‘Kijkwijzers Vreedzaam’ de opstekers en aandachtspunten op die we gezamenlijk aan de pedagogisch medewerker teruggeven. De dag begint in Vleuten met een trainingsbijeenkomst aan pedagogisch medewerkers van Spelenderwijs Utrecht over De Vreedzame School voor Peuters.
In deze training zijn veel praktische opdrachten verwerkt. De pedagogisch medewerkers gaan met elkaar aan de slag en vervolgens in hun eigen groep.
Ik doe in het kader van De Vreedzame School voor Peuters ook groepsbezoeken. Hier ben ik bij de Peuterspeelzaal De Driehoek in Dordrecht. Ik observeer de pedagogisch medewerker aan de hand van ‘Kijkwijzers Vreedzaam’
Terug naar Utrecht, voor een netwerkbijeenkomst voor de VVEen onderbouwcoördinatoren van de Katholieke Scholenstichting Utrecht. Hier bied ik een nulmeting met coaching on the job, met als doel dat VVE op de locaties beter kan worden geborgd.
De werkdag zit er op. Lekker op de fiets… Binnen de stad Utrecht probeer ik dat zoveel mogelijk te doen.