KlasseApart februari 2011

FEBRUARI 2011 JAARGANG 9 NUMMER 1

INFORMATIEBLAD RELATIES CED-GROEP

SPECIAL OPBRENGSTGERICHT WERKEN Robuuste aanpak ontketent kleine revolutie Gericht doelen stellen & systematisch werken Met Onderwijscontinu端m niveau waarborgen

N I E U W S

Postbus 8639

bezoekadres:

3009 AP Rotterdam

Dwerggras 30

010 4071599

3068 PC Rotterdam

SPECIAL OPBRENGSTGERICHT WERKEN

www.cedgroep.nl info@cedgroep.nl

Redactioneel

Opbrengstgericht werken ’Opbrengstgericht werken’ is een cyclisch proces van doelen stellen, planmatig en resultaatgericht werken, leeropbrengsten meten, evalueren, bijsturen en weer nieuwe doelen stellen. Door zo te werk te gaan, kunnen scholen de taal- en rekenprestaties van hun leerlingen verhogen. In de SPECIAL van deze KlasseApart doen wij verslag van bezoeken aan scholen die goede resultaten boeken en hun werkwijze graag willen uitdragen.

Zo zetten we onze schreden richting Gorinchem waar directeur Harry Vendel van basisschool De Tweemaster uitlegt waarom professionalisering van het schoolteam zo belangrijk is bij opbrengstgericht werken. We zijn in Oud-Beijerland bij intern begeleider Simone Roelfsema van basisschool De Tandem. Zij vertelt hoe het team ondanks grote inspan-

6 Chris Struiksma: ‘Het is goed om hoge verwachtingen van kinderen te hebben’ 8 De Tweemaster, Gorinchem: Opbrengstgericht werken is meer dan leerresultaten boeken 10 De Tandem, Oud-Beijerland: Gericht doelen stellen en daar systematisch aan werken 12 Wolfert College, Rotterdam: Robuuste aanpak ontketent kleine revolutie 14 Vondelschool, Aerdenhout: Onderwijscontinuüm inzetten om niveau te waarborgen

vragen... We praten op het Rotterdamse Wolfert College met locatiedirecteur Geoffrey van Melick over de ’Robuuste Aanpak’ van het taalbeleid op deze school. Om te horen hoe goed

leider Ellen Hafkamp uit de doeken doet waarom de school in zee gaat met het ’Onderwijscontinuüm’ als route voor datagestuurd en opbrengstgericht werken.

Sinds 2010 kunnen zeer zwakke scholen voor primair onderwijs een beroep doen Hoe breng je belangrijke kennis en praktijkervaring rond begrijpend lezen bij elkaar en hoe maak je die bereikbaar voor professionals?

CED-Groep en Erasmus Universiteit bundelden, samen met Rijksuniversiteit Leiden hun krachten in het nieuwe Kenniscentrum Begrijpend Lezen. De afgelopen herfst gehouden conferentie ’Begrijpend Lezen op de kaart’ was het eerste – succesvolle – wapenfeit. Recentelijk ging de website de lucht in. > Willem van der Horst, w.vanderhorst@cedgroep.nl

> www.kcbegrijpendlezen.nl

3 NIEUWS

’Lezen is top’ werkt, bezoeken we in Rotterdam twee sbo-scholen: Van Heuven Goedhart en Sonnevanck. Tenslotte reizen we af naar De Vondelschool in Aerdenhout, waar intern bege-

Kenniscentrum Begrijpend Lezen

ningen onvoldoende resultaat boekt. Tot zij Marald Mens van de CED-Groep om advies

5 NEDERLANDS ONDER ANDEREN Krachtig programma voor inburgeraars

Nieuwe aanvraagronde Lerarenbeurs

klasseApart is een drie

redactie

foto’s voor- en achterpagina

keer per jaar verschijnend

Willem Bijl

Jan van der Meijde

informatieblad van de

Lot Hannik

CED-Groep over (nieuwe)

Cees Hereijgens

vormgeving

diensten, producten en

Toni van Oortmerssen

Pressure Line, Rotterdam

aspecten van educatieve

Carolien Rebel

dienstverlening in de

Elly van der Zel

druk

16 Van Heuven Goedhart en Sonnevanck, Rotterdam: Positieve benadering en planmatige aanpak doen wonderen 18 NIEUW IN WEBWINKEL

Goos, Ouderkerk a/d IJssel

praktijk; bestemd voor scholen, onderwijsinstel-

redactie-adres

lingen en overige relaties.

CED-Groep

oplage

Postbus 8639

10500

ISSN 1571-660

3009 AP Rotterdam

jaargang 9

klasseapart@cedgroep.nl

KlasseApart gratis ontvangen?

nummer 1

19 AGENDA Cursussen, studiedagen, workshops en conferenties

website

Mail uw adresgegevens naar:

www.cedgroep.nl

klasseapart@cedgroep.nl

20 DE WERKDAG VAN YVET VAN NOORDT

onderwijsadviseurs dat in opdracht van OCW de zeer zwakke scholen helpt om zo snel mogelijk van het predicaat ’zeer zwak’ af te komen.

Als schoolbesturen hun belangstelling kenbaar gemaakt hebben, komt de Vliegende Brigade langs voor de intake. De rapportage van de Inspectie van het Onderwijs en – indien aanwezig – de analyse van de PO-Raad zijn belangrijke ingrediënten om in overleg met het bestuur tot een plan van aanpak te komen.

Datagestuurd Vervolgens gaat een gecertificeerde adviseur met schoolteam en directie aan de slag om de school te ondersteunen bij de uitvoering van het verbeterproces. Uitgangspunt is het concept van datagestuurde onderwijsverbetering van de CED-Groep, waarbij resultaten op het gebied van leerlingprestaties en verbeterprocessen nauwkeurig worden gepland en gevolgd.

Enorme opsteker De Vliegende Brigade is nu actief op 52 scholen voor primair en speciaal onderwijs in het hele land. De eerste tien scholen hebben inmiddels de inspectie weer op bezoek gehad en te horen gekregen dat zij niet meer ’zeer zwak’ zijn. Dat is voor die scholen proces. De Vliegende Brigade heeft hen daarbij ondersteund, maar de uitvoering ligt in handen van het schoolteam en de directie. Dat is een felicitatie waard!

15 SPOT Ernst Keijsers

COLOFON

op ondersteuning van de Vliegende Brigade. Dit is een team van gecertificeerde

en hun bestuur een enorme opsteker. Ze hebben keihard gewerkt aan hun verbeter-

15 MAGiTO

2

N I E U W S

inhoud

Alles is te leren

februari 2011

N I E U W S

Leraren kunnen weer een Lerarenbeurs aanvragen bij de Informatie Beheer Groep. De aanvraagronde is dit jaar van 1 april tot en met 13 mei. De regeling is sinds vorig schooljaar structureel geworden en op een aantal punten veranderd. In totaal

Soms moet het werkelijk stil zijn...

Onderwijsgedichten 1591-2010

is voor 2011 een bedrag beschikbaar van ongeveer 1 miljoen euro.

Plezier verzekerd met deze bundel

Informatie over cursussen, te vol-

onderwijsgedichten. Samengesteld door

gen met een Lerarenbeurs, staat

Theo Magito en Henk Sissing met een

op www.cedgroep.nl/cursussen.

voorwoord van Gerdi Verbeet. > www.uitgeverijdouane.nl.

3

N I E U W S

N I E U W S

N I E U W S

NEDERLANDS ONDER ANDEREN

Burgerschap in het s(b)o

Meer toezicht vve

Op zoek naar informatie en lesmateriaal voor sociale competentie in het speci-

De CED-Groep adviseert gemeenten en instellingen bij

aal onderwijs? Ga naar de ’Kenniskring Burgerschap in het so’ van Kennisnet.

de uitvoering van de afgelopen jaar aangenomen wet

Wel eerst gratis lid worden via Esther van Efferen (e.vanefferen@cedgroep.nl).

OKE (Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educa-

Vervolgens kun je alles wat je nodig hebt downloaden. Ook bij de CED-Groep

tie). Hiermee stelt de overheid extra kwaliteitseisen aan

zijn veel materialen gratis te downloaden. Het project Sociale Competentie in

peuterspeelzalen en kinderdagverblijven die voorschoolse

het Speciaal Onderwijs levert veel nuttige materialen op voor het s(b)o. Zo is

educatie aanbieden. De instellingen moeten onder andere

bij de methode ’Kinderen en … hun sociale talenten’ een katern met voorberei-

een programma aanbieden dat zich richt op taal, rekenen,

tekst Connie van der Zel

dingslessen ontwikkeld en bij de werkwijze ’Portfolio Sociale Competentie’ een

motoriek en sociaal-emotionele ontwikkeling. Daarnaast

aangepast boekje met handleiding voor leerlingen met speciale onderwijsbe-

dienen zij een jaarlijks plan op te stellen voor bijscholing

Nederlands Onder Anderen (NOA)

hoeften zoals adhd.

van hun beroepskrachten.

> www.cedgroep.nl

> Anja de Rooij, a.derooij@cedgroep.nl

inburgeraars met het profiel

> www.wetoke.nl

Maatschappelijke Participatie*.

Krachtig programma voor inburgeraars is een educatief programma voor

Met een combinatie van een

Wat werkt echt?

interactief computerprogramma,

Het ministerie van OCW heeft tien miljoen euro beschikbaar gesteld voor wetenschappelijk onder-

groepslessen en individuele

zoek, teneinde vast te stellen wat wel en niet werkt in het onderwijs. De CED-Groep gebruikt een deel

begeleiding worden zij voorbereid

van dit geld voor het meten van de effecten van de methode ’Kinderen en ... hun morele talenten’ op

op het inburgeringsexamen.

burgerschapscompetenties en burgerschapsgedrag. Aan dit onderzoek doen 45 scholen in heel Nederland mee. De CED-Groep heeft ook een aandeel in de aanvraag van de Hogeschool Rotterdam voor

KlasseApart wilde weten of het

een onderzoek naar Nieuwsbegrip in het voortgezet onderwijs: wat zijn de effecten van motiverende

programma goed werkt en ging

teksten en begrijpend leesinstructie op tekstbegrip in het vmbo?

kijken op het Albeda College.

> www.onderwijsbewijs.nl

Nieuwe en gratis folders en brochures!

Op de computer leren de cursisten de theorie aan de hand van herkenbare praktijksituaties. foto Jan van der Meijde

CED-Groep

Ontwikkelingsper-

Allemaal Sociaal

Toonaangevend

spectieven

Over sociale

Ebru Surucu is docent inburgering op het Al-

van informatie in een folder of op een website

Trots

in taalonderwijs

Het beste uit elke

competentie,

beda College. Zij begeleidt momenteel vijftien

en met het invullen van een aanmeldings-

Ebru: ‘Twee cursisten van mijn groep zijn al

Ontwikkeling,

leerling

waarden & normen

cursisten die met NOA werken. ‘Als ik mijn

formulier. In totaal maken ze kennis met 24

geslaagd voor het elektronisch praktijkexa-

begeleiding,

cursisten uitleg hoe we aan het werk gaan,

praktijksituaties. De geleerde theorie wordt

men. Daar ben ik heel trots op. We zijn nu nog

advisering, scholing

vergelijk ik het inburgeringsexamen met een

getoetst in een elektronisch praktijkexamen,

druk aan het oefenen voor de assessments,

rijexamen. Daarbij moet je ook eerst laten

waarbij de taalvaardigheid centraal staat.’

maar met de basis die zij door NOA hebben

Blik op rekenen

Stap voor stap

Pedagogische

Rekenonderwijs met

werken aan gedrag

kwaliteit in beweging

opbrengst

Datagestuurd en

Innovatie voor

opbrengstgericht

professionele kinderopvang (o tot 12 jaar)

achter het stuur te kruipen om te tonen dat je

Portfolio

de theorie ook in praktijk kunt brengen.’

Al is NOA gebaseerd op praktijksituaties, de

NOA is sinds juni 2010 op de markt en

echte praktijk is toch anders. Daarom moeten

wordt inmiddels landelijk door diverse

Praktijksituaties

de cursisten ook een portfolio maken met

grote ROC’s en andere opleidingsin-

‘De kracht van NOA’, vervolgt Ebru, ‘is de link

tien ’bewijzen’ van participatie en burger-

stituten gebruikt. De methodiek is van

tussen theorie en praktijk. Op de computer

schap. Een bewijs bestaat bijvoorbeeld uit

ITpreneurs en de content is ontwikkeld in samenwerking met de CED-Groep.

leren de cursisten de theorie aan de hand van

een inschrijfformulier van de bibliotheek,

Leerlijnen in perspectief

Datagestuurd en

herkenbare praktijksituaties. Neem bijvoor-

ingevuld door de cursist. Daarnaast moeten

Leerlijnen in relatie tot

opbrengstgericht

beeld het onderdeel ’actief in mijn woonom-

de cursisten bij het praktijkexamen twee as-

uitstroombestemming

werken

geving’. Eerst kijken de cursisten naar een

sessments doen. Hierbij moeten zij tonen dat

didaat zijn eigen profiel: OGO (Ontwikkelings-

filmpje met herkenbare situaties. Vervolgens

zij zich in een bepaalde situatie goed kunnen

gericht Onderwijs), Werk, Maatschappelijke

gaan ze aan de slag met oefeningen die hier-

redden. Rond de 24 praktijksituaties van NOA

op gebaseerd zijn. Ze moeten woorden leren

wordt in de les dan ook druk geoefend met

als wijkgebouw, vrije tijd, cursus en biblio-

rollenspellen om de ’echte’ praktijk zo goed

theek; dialogen oefenen als ’hoe vraag je naar

mogelijk na te bootsen. Want als de cursisten

informatie over wat je kunt doen in de wijk?’.

deze praktijksituaties goed beheersen, zijn de

Daarna oefenen de cursisten in het zoeken

assessments goed te doen.

Vraag deze folders en brochures aan bij: communicatie@cedgroep.nl

4

meegekregen gaat het vast lukken!’

zien dat je de theorie beheerst om vervolgens

* Voor het inburgeringsexamen kiest elke kan-

participatie of Ondernemerschap.

Meer weten?

Yolaine de Wit y.dewit@cedgroep.nl 010 4071569

5

SPECIAL OPBRENGSTGERICHT WERKEN

Chris Struiksma:

‘Het is goed om hoge verwachtingen van kinderen te hebben’

de nodige inspanning maar levert het alle Dr. Chris Struiksma kwam in 1987 bij de CED-Groep werken omdat hij daar in staat

betrokkenen ook veel winst op: ‘De leerkracht

werd gesteld de vertaalslag van wetenschap naar praktijk te maken: ‘Het is zonde als

heeft scherper zicht op het resultaat van

wetenschappelijke inzichten de school niet bereiken. Elke bijdrage aan het leersucces

zijn inspanningen en kan indien nodig tijdig

van leerlingen is welkom.’ Chris verwijst naar onderzoek waaruit blijkt dat leersucces

bijsturen. De directie heeft een blauwdruk

een belangrijke ’beschermende’ factor is voor jongeren: ‘Succes op school zorgt voor

van het onderwijsaanbod van de school. En

minder uitval, minder drugsgebruik en een betere eindkwalificatie.’ Chris heeft dys-

het bestuur krijgt een planningsinstrument

lexie als hoofdgebied, maar is daarnaast drijvende kracht achter ontwikkelingen als het

waarmee op inhoudelijke onderwijskwaliteit

onderwijscontinuüm* en opbrengstgericht werken. Zijn motto: ‘Lezen gaat voor, want

kan worden gestuurd.’

niet kunnen lezen frustreert het hele onderwijsproces’.

Balletje hooghouden En de leerling? Wordt die met deze sterke

tekst Ronald Buitelaar

‘De basis op orde, de lat omhoog’.

gementen kan de hele groep aan zijn trekken

van zo’n analyse een feestje (lees voorbeelden

komen.’

in deze special, red.).

Vinger aan de pols

van het feit dat ook kinderen graag resultaat boeken, wil ik er het volgende over zeggen.

Als kinderen bij voetbal eindeloos een balletje hoog moeten houden of bij muziek telkens hetzelfde muziekstuk moeten oefenen, hoor

Chris beleid maken op grond van hoge ver-

vraagt immers van iedereen dat er anders

wachtingen van kinderen: ‘Er moet een plan

tegen onderwijs aangekeken gaat worden:

komen met daarin heldere en haalbare doelen,

‘Een werkgroep met de directeur, intern

waar vervolgens consequent en gestructu-

begeleider, eventueel een datacoördinator en

Groep van harte onderschrijft: ‘Het

reerd aan gewerkt wordt. Door aanhoudend

minimaal één leerkracht houdt de vinger aan

is goed om hoge verwachtingen van

te monitoren of doelen gehaald zijn, kunnen

de pols en stuurt waar nodig op klasse- of

continuüm in om niveau te waarborgen’ op

op grond daarvan plannen zo nodig bijgesteld

schoolniveau bij. De rol van de directeur is

pagina 16.

worden.’ Chris benadrukt dat de leraar daarbij

essentieel. Het team moet de verandering

sprak met hem over opbrengstge-

niet overvraagd mag worden: ‘Een leerkracht

dragen, de directeur moet hem uitdragen.’

richt werken.

kan niet eindeloos veel verschillende niveaus

foto Jan van der Meijde

6

Chris, dan wordt het teamsgewijs doornemen

oefeningen met cijfers en letters? Chris: ‘Los

het hele team gedragen moet worden. Het

leerlingen te hebben.’ KlasseApart

Het beleid van de overheid is erop gericht

Populatie

Bovenmatig scoren

de basisvaardigheden van leerlingen op het

Chris legt uit waarom het goed is om zoveel

Chris wijst erop hoe belangrijk het is dat

gebied van taal en rekenen te verbeteren.

belang te hechten aan opbrengstgericht

wordt ingezien dat onderwijs bepalend is en

In de Kwaliteitsagenda Primair Onderwijs

werken: ‘We moeten af van het idee dat

niet de populatie: ‘Er zijn scholen met een

(2007) van het ministerie van Onderwijs wordt

populatiekenmerken bepalend zijn voor de

relatief ’moeilijke’ populatie die veel betere

opbrengstgericht werken daarbij als een van

leeropbrengsten. Opbrengstgericht werken

resultaten behalen dan andere scholen met

de speerpunten genoemd. Volgens een defi-

kan daarbij helpen, omdat toetsgegevens

een vergelijkbare populatie. Het kan dus niet

nitie van de Inspectie van het Onderwijs is er

niet alleen gebruikt worden om te kijken hoe

aan de populatie liggen. Het moet aan het

de CED-Groep is het met die definitie eens,

moot. Met drie zogenaamde onderwijsarran-

brengstgericht te gaan werken moet volgens

zoeker Chris Struiksma van de CED-

leerlingen. Onderzoeker Chris Struiksma van

Maar als die knop eenmaal om is, belooft

den niet heel erg ’geplaagd’ met eindeloze

stuurd opbrengstgericht te gaan werken door

men. Het is een uitspraak die onder-

‘Rol van directeur is essentieel’

een kwart heeft meer nodig dan de midden-

Een school die besluit datagestuurd op-

aanpak voor de komende jaren sa-

het maximaliseren van de prestaties van haar

de school in vergelijking met andere scholen.’

focus op beheersing van de basisvaardighe-

Chris benadrukt dat een besluit om datage-

minister Marja van Bijsterveldt haar

school systematisch en doelgericht werkt aan

van de leerlingen, een kwart doet het beter en

Verschillende niveaus

Met deze woorden vatte onderwijs-

sprake van opbrengstgericht werken als een

van elkaar, over de school als geheel en over

je niemand klagen. Ik vraag me af waarom dergelijke inspanningen dan niet op school mogen worden gevraagd.’

* Zie de bijdrage ’Vondelschool zet Onderwijs-

Meer weten?

Chris Struiksma c.struiksma@cedgroep.nl

in zijn klas behappen. Drie is het maximum.

Blauwdruk

Elke groep heeft een middenmoot van de helft

Volgens Chris vraagt een dergelijke omslag

010 4071505

Ad Oskam

onderwijs liggen. School doet ertoe.’

Aantoonbaar omhoog Als een school bereid is datagestuurd opbrengstgericht te werken, moet er volgens

maar wil er nog wel iets aan toevoegen: ‘Da-

leerlingen het gedaan hebben, maar ook om

Chris wel een knop om worden gezet: ‘De

tagestuurd werken hoort daar onlosmakelijk

het onderwijs voor de komende periode te

cijfers gaan dan niet meer over individuele

bij. Datagestuurd Opbrengstgericht Passend

plannen. Op die manier gaan toetsgegevens

leerlingen, maar zeggen iets over de groep,

Onderwijs; doel en middel bij elkaar.’

over onderwijs en niet meer over leerlingen.’

over de verschillende groepen ten opzichte 7

SPECIAL OPBRENGSTGERICHT WERKEN

‘Het vraagt veel van je team, maar levert ook zoveel op’ tekst Ronald Buitelaar

Wie denkt dat opbrengstgericht werken alleen gaat over het boeken van hogere resultaten van leerlingen doet het concept tekort. Minstens zo belangrijk is de invloed ervan op de verdere professionalisering van het schoolteam. Directeur Harry Vendel van basisschool De Tweemaster in Gorinchem legt uit waarom.

het voortgezet leesonderwijs eens kritisch

zijn opgedaan hun uitwerking hebben op

(opnieuw) gemotiveerd worden. En wees open

onder de loep te nemen.’ Met als resultaat

meer terreinen dan het taal/leesonderwijs:

naar elkaar in het analyseren van de gege-

de aanschaf van Estafette, een methode die

‘We hebben ons een werkwijze eigen gemaakt

vens en ondersteun elkaar zodat er niemand

volgens de uitgever ’naadloos’ aansluit op

waarin we controleren of we gestelde doelen

buiten de boot valt.’

het in de onderbouw gebruikte Veilig Leren

halen en aanpassingen doen als de toetsre-

Lezen. Harry: ‘Margo is een voorstander van

sultaten laten zien dat er uitval voorkomt.’

Passie en gedrevenheid

het maken van veel leeskilometers en dat is

Volgens Harry is het daarbij van groot belang

De waarschijnlijk belangrijkste tip bewaart hij

precies wat deze methode biedt.’

om open met elkaar te durven communi-

voor het laatst: ‘Wees ambitieus en ga er met

ceren: ‘Er is een professionele en veilige

het hele team voor, want alleen met vereende

Leerkrachtvaardigheden Hoewel de school op het moment dat dit interview plaatsvindt in spannende afwachting is van de eerste opbrengsten is het al wel foto Jan van der Meijde

duidelijk dat het voortgezet technisch lezen een enorme boost heeft gekregen. Harry: ‘We

Opbrengstgericht werken is meer dan leerresultaten boeken

merken dat leerlingen die vroeger een hekel

bereiken.’ Voor een directeur die dit jaar met pensioen gaat, geeft het blijk van een opmerkelijke betrokkenheid. Vanwaar nog die passie en gedrevenheid? Harry: ‘Het enthousiasme dat ontstaat

aan lezen hadden er weer plezier in hebben

sfeer op school waarin vrijuit met elkaar van

als je met z’n allen iets bereikt, geeft zo’n

Basisschool De Tweemaster is een samen-

den Berg: ‘Ik kwam bij Margo uit omdat onze

aanvankelijk leesonderwijs vooral te maken

gekregen.’ Volgens Harry moeten de toename

gedachten gewisseld wordt over resultaten,

enorme kick. Het vraagt veel van je team,

werkingsschool in de binnenstad van Gorin-

school een langdurige relatie met de CED-

heeft met, hoe tegenstrijdig dat ook mag

van het leesplezier en de verwachte verbe-

doelen en werkwijzen.’

maar het levert ook zoveel op’

chem. De school telt zo’n 140 leerlingen en

Groep heeft en wij bijzonder tevreden zijn over

klinken, de ervarenheid van de betrokken

tering van de opbrengsten echter niet alleen

staat in een impulsgebied*. Drie jaar geleden

de wijze waarop we in de loop der jaren door

leerkrachten: ‘Ook voor uitstekend op elkaar

op het conto van de leesmethode geschreven

Geheim

begon de school aan een verbeterproject

haar begeleid zijn.’

ingespeelde leerkrachten als de juffen van

worden: ‘Het succes laat zich mede verklaren

Gevraagd naar ’het geheim’ van die werkwijze

groep 3 is het goed om van tijd tot tijd kennis

door de toegenomen leerkrachtvaardigheden

vat Harry Vendel het graag nog eens samen:

te nemen van nieuwe inzichten.’

en het feit dat de school gemiddeld zo’n vier

‘Durf te investeren in goede methodes. In

uur per week aan lezen besteedt.’

ons geval was dat Estafette, een methode

voor taal en lezen. De gedachte was dat het

8

kracht ben je in staat om iets te

onderwijs in deze vakken niet alleen een

Actualiseren

opfrisbeurt mocht hebben, maar ook profes-

Het traject bestaat naast een ’updating’ van

sioneler aangepakt kon worden.

het aanvankelijk leesonderwijs uit de aanpak

Onder de loep

van het voortgezet technisch lezen en het

Waarmee hij niet gezegd wil hebben dat de

Open communicatie

wel bijzonder effectief. Zorg voor goede en

Langdurige relatie

begrijpend lezen. Zeer recent werd daar

resultaten in groep 3 onder de maat waren:

Bij alle euforie over de verbeterde leespres-

professionele begeleiding, want juist die

Directeur Harry Vendel deed voor de begelei-

woordenschatontwikkeling aan toegevoegd.

‘Integendeel, de dip in het lezen zat juist na

taties wil Harry nog wel benadrukken dat de

zorgt ervoor dat de leerkrachtvaardigheden

ding van het traject een beroep op Margo van

Harry legt uit dat het actualiseren van het

groep 3 en heeft ons ertoe gebracht om ook

inzichten die met opbrengstgericht werken

worden opgevijzeld, waardoor ook leerlingen

voor voortgezet lezen. Niet goedkoop maar

* Impulsgebied: postcodegebied met veel huishoudens met een laag inkomen of een uitkering

Meer weten?

Margo van den Berg m.vandenberg@cedgroep.nl 010 4071529

9

SPECIAL OPBRENGSTGERICHT WERKEN

Gericht doelen stellen en daar systematisch aan werken tekst Ronald Buitelaar

Als de onderwijsresultaten na een moeizaam fusieproces bij de verwachtingen achter blijven, ­besluit het team van basisschool De Tandem in Oud-Beijerland alles op alles te zetten om ­opnieuw de lijn omhoog te vinden. Wanneer blijkt dat inzet alleen niet voldoende is, wordt de hulp van de CED-Groep ingeroepen.

Basisschool De Tandem staat middenin een

bezoekt lessen, spreekt met leerkrachten en

een lange instructie. Ook kwamen we tot de

buitenwijk van Oud-Beijerland, een dorp in de

inventariseert hoe de school tot resultaten

verrassende ontdekking dat spellingsregels

Hoeksewaard. De school ontstond een aantal

komt. Een proces dat volgens Simone gerust

niet in elke klas op dezelfde wijze uitgelegd

jaar geleden uit een fusie van twee afzonder-

‘confronterend’ genoemd mag worden: ‘Het is

werden, zodat zwakkere leerlingen geen

lijke scholen. Intern begeleider Simone Roelf-

natuurlijk niet niks om na jaren waarin je als

houvast hadden. En verder waren er tal van

sema maakte het hele proces mee en zag hoe

leerkracht op jouw manier onderwijs verzorgd

eyeopeners die te maken hadden met de ef-

de twee teams na een moeizaam fusieproces

hebt, tot de conclusie te moeten komen dat er

fectieve besteding van de lestijd. Jarigen niet

succesvol integreerden tot een team, maar er

verbeteringen mogelijk zijn.’

in de les langs laten komen. Geen gesprekken met ouders aan het begin van de les. Niet

niet in slaagden de zo vurig gewenste onderwijskundige verbeterslag te maken. Roelfse-

Kennis van zaken

accepteren dat er te laat gekomen wordt.’ Dit

ma: ‘Collega’s deden hun uiterste best, maar

Simone prijst de wijze waarop Marald dit pro-

heeft meer lestijd opgeleverd.

raakten teleurgesteld omdat hun inspannin-

ces begeleid heeft: ‘Marald heeft niet alleen

gen onvoldoende rendement opleverden.’

heel veel kennis van zaken, maar weet het

Dialoog

ook goed te brengen. Zo komt hij niet zelf met

Om de aandacht van leerlingen beter vast te

Schuldvraag

oplossingen voor gesignaleerde problemen,

houden, wordt besloten meer te variëren in de

Als het schoolteam op zoek gaat naar oor-

maar laat hij deze uit de mensen zelf komen.’

wijze van oefenen en wordt zoveel mogelijk de

zaken, denkt het die in eerste instantie in externe factoren te vinden. Simone: ‘We hebben ondermeer de ‘slechte’ spellingsmethode de schuld gegeven en raakten er op een zeker moment zelfs van overtuigd dat de tegenvallende resultaten vooral te maken moesten hebben met de problematiek bij leerlingen: adhd, pdd/nos, scheidingen, dyslexie. Dat

‘Opeens is iedereen in een flow’

dialoog met de leerlingen gezocht. Simone: ‘Door leerlingen bijvoorbeeld zelf oplossingen te laten verzinnen, zet je niet alleen álle leerlingen aan het werk, maar betrek je hen ook veel nauwer bij het onderwijsproces en zie je hun motivatie toenemen.’

Flow

Hoewel er geen al te grote tekortkomingen

Een motivatie die aanstekelijk blijkt te

uit de inventarisatie naar voren komen en de

werken. Simone: ‘We zien dat niet alleen de

Harder werken

inspanningen tot gemiddelde scores leiden,

kinderen steeds enthousiaster aan de slag

In de veronderstelling dat de gesignaleerde

wordt wel geconstateerd dat er genoeg moge-

gaan, maar dat er ook nieuw elan ontstaat bij

problemen om meer inzet van de leerkrach-

lijkheden zijn om de resultaten te verbeteren.

leerkrachten, ouders en zelfs grootouders.

ten vragen, besluit het schoolteam nog

Gericht doelen stellen en daar systematisch

Opeens is iedereen in een flow.’ Simone

harder te gaan werken. Simone: ‘Iedereen

aan werken is daarbij een belangrijke voor-

twijfelt er dan ook niet aan dat de resultaten

werkte keihard, maar de resultaten bleven

waarde. Omdat de school al eerder aan de

inmiddels omhoog zijn gegaan. Toch houdt zij

hetzelfde of liepen zelfs terug.’ Een consta-

slag gegaan was met het lees- en rekenon-

een slag om de arm: ‘In februari hebben we

tering die tot grote vertwijfeling bij het team

derwijs, kiest het team voor spelling om zich

zekerheid.’

leidt. Simone: ‘Toen het team zich begon af te

de nieuwe werkwijze eigen te maken. Simone:

vragen wat er nog meer gedaan kon worden

‘We hebben SMART*-doelen gesteld en zijn

om het tij te keren, wisten we dat de tijd rijp

met elkaar in gesprek gegaan over zaken die

was voor een andere aanpak.’

aangepast moesten worden.’

moest wel tot mindere resultaten leiden.’

* SMART = Specifiek, Meetbaar, Acceptabel,

10

De Tandem besloot om meer te variëren in de wijze van oefenen en zoveel mogelijk de dialoog met de leerlingen te zoeken. foto Jan van der Meijde

Confronterend

Eyeopeners

Die andere aanpak wordt de school binnen-

Gesprekken die tot onverwachte inzichten

gebracht door onderwijsbegeleider Marald

leiden. Simone: ‘We kwamen er achter dat

Mens van de CED-Groep. Marald begint met

er onvoldoende instructie gegeven werd en

het in kaart brengen van de wijze waarop er

concludeerden dat drie korte instructie-

op De Tandem onderwijs wordt gegeven. Hij

momenten effectiever waren dan één keer

Realistisch en Tijdgebonden Meer weten?

Marald Mens m.mens@cedgroep.nl 06 53523582

11

SPECIAL OPBRENGSTGERICHT WERKEN

Robuuste aanpak ontketent kleine revolutie

‘De schriften werden in ere hersteld’ De succesvolle leeshoek is één van de onderdelen van de Robuuste aanpak op het Wolfert College. foto Jan van der Meijde tekst Marijke Nijboer

Op het Wolfert College aan de Schiekade in Rotterdam merkten docenten

Geoffrey: ‘We concludeerden dat de school-

pak.’ Iedereen bouwde mee aan het nieuwe

olievlek. Uiteindelijk waren Frans en Ineke

zo’n vijf jaar geleden dat leerlingen steeds minder begrepen van de lesstof.

leiding veel meer eigenaar moest worden

taalbeleidsplan en stap voor stap groeide een

toehoorders en gebeurde het in het veld.

van het taalbeleid en zich faciliterend moest

nieuwe aanpak.

Mensen veranderden van onbewust onbe-

opstellen. Taalbeleid is in feite: bijsturen op

De school voerde Nieuwsbegrip in, een

kwaam in bewust onbekwaam. Nu zijn er al

ook naar beneden. Er moest iets gebeuren. Al zoekend ontstond de basis

het gedrag van docenten. Het hanteren van de

methode die de leesvaardigheid stimuleert

veel collega’s bewust bekwaam als het gaat

voor hun ’Robuuste aanpak’.

taal in de les is bijvoorbeeld een vast onder-

met teksten over actualiteiten. De leerlingen

om het gestructureerd toepassen van de

deel van de functioneringsgesprekken.

mochten niet langer in werkboeken schrijven:

gekozen weg.’

Het team praatte maar liefst een jaar over

de schriften werden in ere hersteld, en daarin

De school wil dat de verandering dit keer

hoe de taalachterstand bij kinderen kon

moesten héle zinnen worden genoteerd. Alle

beklijft. ‘Wij hebben gekozen voor een-

worden weggewerkt. Daarna ontwikkelden de

leerlingen in de onderbouw krijgen weke-

heid en structuur, en die heel consequent

docenten zelf lesmateriaal. ‘Dit hoorde bij het

lijks een uur extra Nederlands en er is een

doorgevoerd. Taalbeleid maakt inmiddels een

De school besloot dat het onderwijs taliger

proces,’ zegt Geoffrey. ‘Er bestond vast al wel

leeshoek ingericht. In elk lokaal hangt het

wezenlijk onderdeel uit van ons schoolplan,

moest worden: elke les moest een taalles

een geschikte methode, maar de docenten

Stappenplan Lezen, en ligt een overvloed aan

is gestructureerd en doelgericht omschre-

zijn. Taalcoördinator Frans van der Hilst koos

wilden zelf aan de slag. We moesten door die

leesboeken in het Nederlands, Engels, Duits

ven in het jaarplan en is onderdeel van onze

de ISK-afdeling aan de Graaf Florisstraat als

fase heen.’

en Frans. Zo kunnen de klassen lezen tijdens

hele werkwijze. Er zit nu samenhang in alle

overgebleven momenten.

processen. Dat is noodzakelijk, want in de

Tegelijkertijd werden de examens steeds taliger. De resultaten gingen dan

proeftuin voor een andere aanpak van het

12

Robuuste aanpak Het programma Robuuste aanpak taal/ lezen is een samenhangend pakket van maatregelen om het lezen te bevorderen.

Het steunt op zes pijlers: toetsing en voortgangsgesprekken, curriculum, uitbreiding leertijd, didactiek en professionalisering van docenten, stimuleren van het (buitenschoolse) lezen en inbedding in schoolbeleid. Het is een datagestuurde aanpak. Er wordt allereerst gekeken naar de toetsresultaten taal/Lezen.

Vervolgens worden daar door de school passende maatregelen bij gekozen, gebaseerd op de zes pijlers.

taalonderwijs. Hij gebruikte het programma

Weerstand

Alle vakleerplannen zijn inmiddels herschre-

hectiek van de strijd vergeten mensen wel

Nederlands als tweede taal, maar gaf hier

De docenten van beide locaties, een groep van

ven volgens hetzelfde format. Docenten van

eens waar ze mee bezig zijn.’

een contextgerichte draai aan. De docenten

een kleine dertig man, ging de schoolbanken

de mavo-bovenbouw besloten om alle toetsen

De locatiedirecteur: ‘We zijn nu vier jaar bezig

werd gevraagd om de lessen om te zetten in

in voor een cursus, gegeven door Frans van

net zo vorm te geven als het centraal eind-

met dit proces en maken nog steeds vorderin-

hun eigen vaktaal.

der Hilst en Ineke van der Zwaal van de CED-

examen. Verder zijn er programma’s aange-

gen. Het is een rijpingsproces met ingrijpende

Het team werd een jaar lang bijgeschoold.

Groep. ‘Omdat de cursisten toen al direct

schaft die remediëren én verrijken. Zo worden

resultaten. Bij ons staat de leerling centraal.

‘De docenten waren heel positief, maar de

aangaven dat ze als professionals gezien wil-

leerlingen beter bediend.

We bieden structuur, zijn resultaatgericht en

nieuwe afspraken werkten maar tijdelijk,’

den worden, groeide bij ons het besef dat we

vertelt locatiedirecteur Geoffrey van Melick.

vraaggestuurd, vanuit de docenten moesten

Olievlek

wijs. Ze zetten samen resultaten neer. De

‘Na pakweg een half jaar was er weinig meer

gaan interveniëren. Dit werd de eerste stap

De taaldocenten, zegt Geoffrey, vormden de

Robuuste aanpak is een van de instrumenten

0612422670

merkbaar van de nieuwe koers.’ Hoe kon dit?

in de ontwikkeling van de Robuuste aan-

lijn naar de andere collega’s. ‘Dat werd een

waardoor we nu zijn waar we zijn.’

www.robuustlezen.nl

onze mensen praten weer over het onder-

Meer weten?

Ineke van der Zwaal i.vanderzwaal@cedgroep.nl

13

SPECIAL OPBRENGSTGERICHT WERKEN

MAGiTO Dagelijks doorkruisen CED-adviseurs het hele land.

Wie zijn zij? Waar zijn ze? Wat is hun werk?

Vondelschool zet Onderwijscontinuüm in om niveau te waarborgen

SPOT

SOS in de Ridderzaal

wordt gedifferentieerd. De Vondelschool wil in elk geval haar huidige niveau handhaven.

Statig interieur met een imposant balken gewelf: de Ridderzaal. Dit keer geen troonrede,

Concentratieproblemen

maar wel een minister die warme woorden

Ellen ziet in de lagere groepen steeds meer

van dank spreekt over de scheidend voorzit-

kinderen die problemen hebben op het gebied

ter. En tegelijk woorden van zorg spreekt.

van concentratie en werkhouding. Ze denkt

Over niveaus en resultaten, over een top-5

dat hierbij een rol kan spelen dat kinderen

en kenniseconomieën, over inzet en toezicht.

eerder doorstromen naar groep 3. ‘Ze zijn

Het klinkt als een wellevend SOS... als we nu

jonger en speelser.’ Maar ook in de hogere

niet ingrijpen, gaat het echt fout!

groepen neemt de concentratie af. ‘Kinderen veranderen; misschien doordat ook de maat-

De voorzitter dankt met een betoog over

schappij is veranderd.’

’Verwachtingsvol Onderwijs’, een mooi en

Dat is een reden temeer om in te zetten op

belangrijk thema. Dat collectief educatief

verbetering van de kwaliteit. Dit schooljaar

optimisme in een team belangrijk is voor de

worden de rekenarrangementen op papier

prestaties van de leerlingen. En dat dat onder

gezet. Het maken van arrangementen voor

andere voorspeld wordt door de kwaliteit van

andere vakken zal daarna waarschijnlijk snel-

het schoolgebouw en het onderhoud.

Wie ben je?

ler verlopen.

Ellen: ‘Door het werken met groepsplannen

Mijn gedachten dwalen weg naar het SOS

Ernst Keijsers

zal er ook meer aandacht komen voor de

Kinderdorp Meru in Kenia, dat wij als CED-

onderwijsadviseur wereldoriëntatie

leerlingen in de basisgroep. Vanuit het OC

Groep ondersteunen. Een liefdevol thuis voor

en begrijpend lezen

gaan we ook voor hen eigen doelen stellen,

vooralsnog 96 weeskinderen. Met zwemles,

e.keijsers@cedgroep.nl

en daar heel gericht naar toewerken. Ik hoop

een groentetuin en een kleuterschool. Ook

010 4071753/0622788713

dat er door het werken met het OC ook meer

voor de kinderen uit de buurt… collectief

De Vondelschool in Aerdenhout scoort bovengemiddeld, maar

discussie ontstaat over wat we kunnen doen

educatief optimisme!

koos toch voor het Onderwijscontinuüm . Ruim 85 procent van

met de pluskinderen.’

De Vondelschool gaat zich allereerst richten op rekenen. foto Vondelschool

tekst Marijke Nijboer

®

Inmiddels spreekt een essayist de Ridder-

de leerlingen stroomt uit naar havo en vwo. Intern begeleider Ellen Hafkamp: ‘We willen kwalitatief goed onderwijs.’

De Vondelschool is een buurtschool met zo’n

van Wijnand Gijzen van de CED-Groep. De

350 leerlingen; voornamelijk van hoogopge-

rekenresultaten zijn geanalyseerd en het

leide ouders. De kinderen gaan naar musea

team is voorgelicht over het OC. ‘We gaan

en het theater en krijgen van huis uit veel

arrangementen maken voor de verschillende

mee. De school scoort prima, en toch besloot

groepen,’ vertelt Ellen, ‘en sturen op de

het team in zee te gaan met het Onderwijs-

opbrengsten die we voor die groepen willen.’

continuüm (OC). Ellen: ‘Door meer uitda-

De resultaten worden gekoppeld aan de uit-

ging kunnen sommige leerlingen nog meer

stroombestemmingen: vmbo, havo en vwo.

worden gemotiveerd. We willen niet te snel

De Vondelschool zal werken met drie arran-

tevreden zijn. Onze resultaten zijn goed, maar

gementen: een gevorderd-, een basis- en een

wij willen niet achteroverleunen. Wij willen uit

intensief arrangement. Ellen: ‘Van een extra

kinderen halen wat erin zit.’

arrangement voor zeer intensieve instructie zal maar sporadisch gebruik worden ge-

14

Arrangementen

maakt.’ De school zal zich allereerst richten

Dit schooljaar is het team begonnen met

op rekenen. Die keuze lag enigszins voor

de voorbereidingen, onder begeleiding

de hand, omdat bij dit vak al in drie niveaus

zaal toe over het razendsnel verdwijnen van Onderwijscontinuüm in een notendop

historisch besef en krijgen wij aan het eind

Het Onderwijscontinuüm (OC) helpt

een dichtbundel:

scholen om datagestuurd en opbrengstgericht te gaan werken. Vanuit de leer-

Wat wilt gij van uw kind?

opbrengsten worden verbetertrajecten uitgezet op groeps- en schoolniveau.

Het leerlingvolgsysteem wordt gebruikt om sturing te geven aan het onderwijs.

Met het OC verbeteren scholen hun kwa-

Wat wilt gij van uw kind? Een Mensch, geschikt voor ‘t Leven?

Een goed Gereedschap voor een werkkring, voor een ambt?

liteit en bereiden ze zich voor op passend

Wat dezen noodig is, moet haastig ingestampt;

onderwijs.

Wat genen, als een zalf, geduldig ingewreven.

(Nicolaas Beets) Meer weten?

Wijnand Gijzen w.gijzen@cedgroep.nl

Waar ga je naar toe?

Naar een bijeenkomst van Nieuwsbegrip On Tour in het centrum van Zwolle.

Wat ga je daar doen?

Er wachten daar 75 leerkrachten op een voorlichting over Nieuwsbegrip XL. Ik hoop ze enthousiast te maken voor de nieuwe aanpak van begrijpend lezen.

De actuele teksten en differentiatiemogelijkheden van Nieuwsbegrip XL zijn een geweldig instrument om de leerlingen te motiveren en de leerresultaten te verbeteren.

Waar ben je nu?

Ik stap net uit de trein. De organisatie hier is perfect dus ik hoef dit keer niet te slepen met scherm en beamer in mijn camperbusje.

Je motto?

Nieuwsgierige leerkrachten komen verder.

0612431674

15

Positieve benadering en planmatige aanpak doen wonderen

Lezen is Top tekst Marijke Nijboer

Twintig minuten stillezen, liefst in een doodstille klas: hoe zou dat uitpakken? Op de Rotterdamse sbo-scholen Van Heuven Goedhart en Sonnevanck hadden ze er een hard hoofd in. Maar binnen afzienbare tijd zagen leerlingen het stillezen als een onderdeel van hun vaste routine. Na afloop vertellen ze graag over hun boek, óók de zeer zwakke lezers.

Stillezen op de Van Geuven Goedhartschool: er wordt niet gepraat en gelopen, niemand gaat naar de wc en er komen geen buitenstaanders de klas binnen. foto’s Jan van der Meijde

Dat komt mede door de heldere regels,

altijd extra leestijd te worden ingeroosterd.

bepaalden het tempo. Dat gaf sommige

Iedereen droeg z’n eigen gedicht voor.’ Marja:

denkt intern begeleider Marja Schellenberg.

‘Maar je moet er wel op letten dat je leestijd

kinderen, die al waren vastgelopen op een

‘Als het leuk is, gaat dáár de energie in zitten,

Lezen is Top

‘Tijdens het stillezen wordt er niet gepraat

effectief wordt besteed.’

reguliere basisschool, wéér een gevoel van

en niet in probleemgedrag.’

Lezen is Top (LIST) verbetert de lees-

en gelopen, niemand gaat naar de wc en er

De zwakkere lezers lezen eerst in duo’s hard-

mislukking.’ Nu wordt vastgehouden aan de

De twee scholen lieten hun bibliotheek

prestaties en bevordert de leesbeleving

komen geen buitenstaanders de klas binnen.’

op. Daarbij worden kinderen met verschillen-

planning, waarbij veel wordt herhaald met de

renoveren door pabo-studenten. Er werden

van leerlingen in het regulier en spe-

Wie wil, mag na het stillezen vertellen over

de leesniveaus aan elkaar gekoppeld, omdat

zwakkere lezers. Kinderen komen zo sneller

nieuwe titels aangeschaft, waarbij de studen-

ciaal basisonderwijs. Dit initiatief van

z’n boek. Ook de leerkracht leest tijdens het

dat stimuleert. Als twee kinderen achterin de

tot een hoger technisch leesniveau.

ten erop letten dat er een evenwichtige col-

Hogeschool Utrecht, met de CED-Groep

stillezen, en vertelt waardoor hij is gegrepen.

klas rommelen in plaats van lezen, beent de

lectie ontstond. De kinderen houden allemaal

als mede-uitvoerder, gaat ervan uit dat

De Van Heuven Goedhart en de Sonnevanck

leerkracht er niet heen, maar probeert hij ze

een leeslogboekje bij. ‘Het is belangrijk dat

vrijwel alle kinderen vlot kunnen leren

kozen voor Lezen is Top (LIST) omdat het

non-verbaal weer naar hun boek te sturen. Je

de leerkracht weet wat kinderen graag lezen,

lezen, mits ze voldoende tijd krijgen

leesonderwijs een impuls kon gebruiken. Een

moet de klas een beetje kunnen loslaten, zegt

en dat hij de kinderliteratuur bijhoudt,’ zegt

en de juiste instructie ontvangen. LIST

aantal jaren geleden bereikte de gemiddelde

Marja: ‘Als de hele klas leest, gaan die twee

Mary.

werkt planmatig: van techniek naar be-

sbo-leerling een leesniveau tussen groep vier

vaak ook vanzelf weer aan het lezen.’

Leerkrachten vinden de instructieroutines

en vijf van het basisonderwijs, en dat was op

Ook belangrijk: positief blijven. De leerkracht

van LIST erg handig. Bij het aanvankelijk

Resultaten

lezen; van remediëren naar preventie

deze scholen niet anders.

geeft de twee rommelaars achteraf niet op

lezen komen bijvoorbeeld dagelijks dezelfde

Twee keer per jaar wordt de voortgang ge-

en vroegtijdig ingrijpen; van methode

hun kop, maar zegt: ik zag dat je niet las. Hoe

zes blokjes terug: spellen, ondersteund lezen,

toetst. Marianne is zeer tevreden over de re-

naar didactiek.

komt dat, is het boek niet leuk?

duolezen, zelfstandig lezen, luisteren naar

sultaten. Na een half jaar werken met LIST is

voorlezen en creatief schrijven.

90 procent van haar schoolverlaters minimaal

Leesplezier Mary Gerritse, die vanuit de CED-Groep

De bibliotheek van de Sonnevanckschool is gerenoveerd door pabo-studenten

16

’Als lezen leuk is, leer je het sneller’

grip en beleving; van hardop naar stil-

LIST-scholen begeleidt: ‘We sturen aan op

Ommezwaai

zoveel mogelijk leesplezier. Kinderen kiezen

De introductie van LIST betekende een om-

Gedichtjes

zelfs twee of drie niveaus. Dat is heel goed als

een boek dat ze leuk vinden, welk AVI-niveau

mezwaai voor het leesonderwijs. Marianne

Over dat laatste onderdeel vertelt Erica

je bedenkt dat onze meeste kinderen zwakke

het heeft is minder belangrijk. We zorgen er

Geraets, intern begeleider op de Sonnevanck:

Duiser, leesspecialist van de Van Heuven

lezers zijn.’

wel voor dat kinderen voldoende uitgedaagd

‘Bij het aanvankelijk lezen werkten we net

Goedhart: ‘Wij hebben kinderen gedichtjes

worden. Als ze op hun tenen moeten staan,

zolang aan dezelfde letter totdat vrijwel

laten schrijven. Als dat niet lukte met woor-

blijken ze meer op te steken.’ Er hoeft niet

iedereen deze beheerste. De zwakkere lezers

den, mochten ze een tekeningetje gebruiken.

één AVI-niveau vooruitgegaan. ‘Sommigen

Meer weten?

Mary Gerritse m.gerritse@cedgroep.nl 010 4071731

17

AGENDA

NIEUW IN WEBWINKEL

Samen spelen met baby’s Een publicatie voor pedagogisch medewerkers die werken met kinderen van 0 tot 24 maanden.

Na een theoretisch hoofdstuk volgt een deel met praktische suggesties voor het ontwikkelen en verbeteren van de interactievaardigheden.

Hierbij wordt per leeftijdsgroep uitgelegd welke interactievaardigheden mogelijk zijn. Iedereen weet dat baby- en peuteropvang veel meer is dan verzorging alleen. Deze kleine kinderen hebben aandacht nodig en genieten van samen spelen, zingen en praten. De pedagogisch medewerker bepaalt in sterke mate de kwaliteit van de kinderopvang. Hij of zij moet het kind kunnen geven wat het nodig heeft voor de ontwikkeling. Als professional is het belangrijk dat je bewust kunt kiezen voor een bepaalde manier van handelen.

Kaliber Kompas

Hulpmiddel bij professionalisering

STUDIEMIDDAGEN EN WORKSHOPS

CURSUSSEN

16 maart studieochtend Aan de slag met Nieuwsbegrip Basis

Kijk voor het complete aanbod op

17 maart licentietraining Taakspel bso + kleuters

vakbekwaamheid. Het valt echter niet

30 maart studiemiddag Rekenen en autisme

start 16 maart

30 maart studiemiddag Verdriet en rouw in het onderwijs

Filosoferen met kinderen

altijd mee om er de tijd voor te vinden en doelgericht te werk te gaan. Kaliber Kompas biedt uitkomst. Er staan allerlei suggesties in voor verschillende soorten

30 maart studiedag Lezen en spellen voor het ZML

‘Even voorstellen – mijn naam is Bo. Ik ben de nieuwe knuffel voor kleintjes tot 36 maanden. Als mijn begeleider mij wakker maakt, ga ik gelijk aan de slag. Ik neem de kinderen mee op avontuur door de seizoenen en de feestdagen.

Ik laat ze alles bekijken, horen, voelen en ruiken.’

In dit boek heeft Bo de hoofdrol in de 45 activiteiten die aansluiten bij de leerlijn ’sensomotorische ontwikkeling voor leerlingen met een IQ tot 35’. Op een bijgeleverde dvd legt Lindai Boogerman (Ieniemienie uit Sesamstraat) de technieken van het poppenspel uit. Zij verzorgt ook een training voor de gebruikers van ’Knuffels’. Zie hiervoor www.cedgroep.nl/cursussen – trainingen voor speciaal onderwijs.

handig stappenplan. Bovendien sluit het

8 april workshopdag Aan de slag met Schatkist

dialoogvaardigheden kan men op allerlei kennis–en

aan bij het werken met het Persoon-

25 mei studieochtend Aan de slag met Nieuwsbegrip Basis

lijke Ontwikkelingsplan (POP) en het bekwaamheidsdossier. Tot nu toe is er een Kompas voor taal, rekenen, sociale competentie en burgerschap en voor

25 mei studiemiddag Nieuwsbegrip invoeren als methode voor begrijpend lezen

Vanaf 16 februari

burgerschap@cedgroep.nl.

Nieuwsbegrip on tour

Wijzer Onderwijs: Angst en Depressie Er is weer een nieuwe aflevering in de reeks Wijzer Onderwijs, bestaande uit drie delen vol informatie en tips. De map is bedoeld voor leerkrachten in het (speciaal) onderwijs die te maken hebben met leerlingen die te kampen hebben met angsten of depressies. > De Wijzer ’Angst’ beschrijft de theoretische achtergrond van angst en angststoornissen en geeft daarbij herkenbare voorbeelden. Verder bevat deze Wijzer praktische aanwijzingen hoe angstgevoelens van leerlingen een plek kunnen krijgen bij de leerlingzorg op school, zowel op individueel niveau als op het niveau van de groep en de school. > Het Protocol ’Aanpak Schoolweigering door Angst’ gaat nader in op

ken van schoolweigering door angst. > De Wijzer ’Depressie’ bespreekt de theoretische achtergrond en de signalen in de klas die op een depressie kunnen wijzen. Deze Wijzer geeft daarnaast aan hoe je met leerlingen om kunt gaan die aan een depressieve stemming lijden. Er gaat ook aandacht naar het inrichten van de leerlingzorg voor deze groep leerlingen.

in Amsterdam, Roermond en Rotterdam. www.cedgroep.nl/cursussen 16 maart Ontbijtsessie Opbrengstgericht werken voor het management Tussen 8.30 en 12.00 uur worden deelnemers tijdens een uitgebreid ontbijt geïnformeerd over opbrengstgericht werken. Zij krijgen antwoorden op concrete vragen als: wat wordt er van mijn school verwacht? Daarnaast vinden er twee praktijkgerichte workshops plaats. Na afloop weten de deelnemers hoe zij als leidinggevende hun medewerkers kunnen motiveren voor opbrengstgericht werken en hoe zij dit een plaats geven in hun eigen organisatie. www.cedgroep.nl/opbrengst 1 april Lerarenbeurs De nieuwe aanvraagronde voor een lerarenbeurs voor studiejaar 2011-2012 is van 1 april 2011 tot en met 13 mei 2011. www.ib-groep.nl 6 april Conferentie Met gedrag aan de slag Een landelijke conferentie over opbrengstgericht werken aan gedrag, georganiseerd door CED-Groep en Eduniek. Deelnemers krijgen meer zicht op mogelijkheden voor planmatig en systematisch werken aan gedragsverbetering van leerlingen en leraren. www.cedgroep.nl/opbrengst

bundeling van columns over dit

13, 19 en 20 april

onderwerp.

Conferenties met een robuuste opbrengst Dit voorjaar zijn er drie conferenties waarbij de opbrengsten van het project Robuuste aanpak worden gepresenteerd. Op 13, 19 en 20 april zijn de conferen-

Deze publicaties zijn te bestellen op: www.cedgroep.nl/webwinkel

18

levensgebieden gebruiken. start 21 maart Ins en outs van de 1-zorgroute

BINNENKORT

ouderbetrokkenheid. Meer informatie:

toelichting biedt dit protocol handvatten voor het signaleren en aanpak-

Deze Wijzer bestaat uit een

vaardigheden te ontwikkelen en actief bezig te zijn met persoonlijke zingeving. Oefening in denk- en

professionalisering, gekoppeld aan een

schoolweigering door angst. In een helder stappenplan met uitgebreide

Wijzer over bange kinderen Hoe ga je ermee om in de klas?

Door te filosoferen leren kinderen hun eigen denk-

30 maart studiemiddag (H)erkennen van kindermishandeling

Nieuwsbegrip trekt weer door het hele land. Gratis voorlichtingsbijeenkomsten

Knuffels Uitgave Plancius-project

www.cedgroep.nl/cursussen

Een goede leraar blijft werken aan zijn

ties in Rotterdam voor respectievelijk speciaal, voortgezet en basisonderwijs. www.cedgroep.nl/cursussen

Bestemd voor intern begeleiders die zich uitgebreid willen oriënteren op de 1-zorgroute. Deelnemers krijgen hele concrete handvatten om met de 1-zorg­route te werken. Speciaal aan de orde komen: HGPD, HGW en CLB. start 24 maart Onderwijsassistent Leescompetent Voor onderwijsassistenten die meer willen weten over het leesproces, leesbevordering en leesproblemen bij leerlingen. Met de opgedane kennis kunnen zij veel gerichter helpen bij het leren lezen.

30 maart Maak van kinderen enthousiaste lezers Hoe krijg je voor elkaar dat kinderen vaker en gemotiveerder een leesboek pakken? Een cursus vol tips en suggesties voor leerkrachten van groep 4 t/m 8. Na deze middag zijn zij in staat om kinderen veel plezier te laten beleven aan het lezen van boeken. start 20 april Middenkadertraining Deze cursus is bedoeld als steun in de rug voor al die mensen die op middenkaderniveau werkzaam zijn.

Er vindt steeds een koppeling plaats tussen de theorie en de eigen situatie in de praktijk. Daarbij speelt de balans is tussen kennis en vaardigheden mee.

11 mei Gesprekken met ouders over (vermoedens van) kindermishandeling Centraal staat het oefenen in het voeren van gesprekken met ouders rondom (vermoedens van) kindermishandeling of huiselijk geweld. De deelnemers oefenen deze gesprekken in kleine groepen.

Daarbij wordt ook een trainersacteur ingezet.

19

De werkdag van Yvet van Noordt

foto’s Jan van der Meijde

Yvet van Noordt is organisatie- en innovatieadviseur bij de CED-groep, werkzaam bij het Kenniscentrum Begrijpend Lezen en begeleider voor de Vliegende Brigade.

Ik start vandaag met een cursus voor taalcoördinatoren in opleiding in het vergadercentrum van de CED-Groep aan het Dwerggras. De cursisten zijn al behoorlijk ver in het maken van een taalbeleidsplan voor hun school. Vandaag is het onderwerp technisch lezen.

Lang leve het digitale tijdperk. Powerpoints en digitale schoolborden maken mijn werk een stuk makkelijker.

Op naar de volgende afspraak. Ik maak de laatste tijd veel kilometers sinds ik ook scholen bezoek voor de Vliegende Brigade (zie NIEUWS op pagina 3, red.). Zo zie je nog eens wat van Nederland. Zouden er geen zeer zwakke scholen zijn in het buitenland die ook begeleiding willen van de CED-Groep?

In de middag naar basisschool De Pantarijn in Rotterdam: observeren bij gemotiveerde leerkrachten die hun begrijpend leeslessen willen verbeteren.

Nog een les Nieuwsbegrip én koffie, zo gaat de middag snel om.

Na de observaties met de leerkrachten nabespreken wat er al goed gaat in de groepen en waar nog winst te halen valt.