KlasseApart, februari 2015

FEBRUARI 2015 NUMMER 1

JAARGANG 13

INFORMATIEBLAD RELATIES CED-GROEP

SPECIAL COACHING EN FEEDBACK Digitale coaching bevalt Wijkschool De Gorzen Nieuwsbegrip afstemmen op je doelen Niftarlake College kijkt waar nog winst valt te behalen

N I E U W S

De CED-Groep traint professionals en adviseert beslissers in onderwijs en kinder-

N I E U W S

N I E U W S

opvang. En ontwikkelt innovatieve educatieve producten. Dat is wat we doen. Maar niet wat we zijn. Bij de CED-Groep zijn we van alle onderwijsmarkten thuis. We zijn innovatief en hebben een grote passie voor kansen voor kinderen. Maar voor alles zijn we trots op resultaat. Als het een professional lukt om kinderen het beste uit zichzelf te laten halen, hebben wij echt iets bereikt.

CED-Groep bereikt Postadres: Postbus 8639

Volg ons

3009 AP Rotterdam LOCATIE MAARTENSDIJK Postadres: Postbus 25 info@cedgroep.nl

3738 ZL Maartensdijk

www.cedgroep.nl

INHOUD

SPECIAL FEEDBACK EN COACHING 6 De rol van feedback en coaching ‘Waarom doe ik wat ik doe?’

Feedback en coaching kunnen omgaan met verschillen. Feedback en coaching zijn uitstekende manieren om hen daarin te trainen. Wijkschool De Gorzen in Schiedam koos voor Taakspel om meer rust en structuur in de school te brengen. ‘Taakspel is heel praktisch, gericht op gedragsverandering én verweven met de normale lessen,’ verklaart leerkracht Jasmijn Dormael deze keuze.

De school wordt langs digitale weg gecoacht bij de implementatie. Via Skype bespreken de

8 Uitdaging op de Auris Ammanschool Nieuwsbegrip afstemmen op je onderwijsdoelen 10 Digitale coach wérkt Taakspel: eindelijk rust in de kleutergroep 12 Niftarlake College, Maarssen Waar valt nog winst te behalen?

De Auris Ammanschool in Dordrecht, een so-school voor kinderen met spraak-, taal-, en gehoorproblemen, slaagt er steeds beter in om kinderen op hun uitstroomniveau te brengen. De school zet hiervoor Nieuwsbegrip in. In samenspraak met de adviseur van de CED-Groep ontdekte het team dat het nodig was om al in de onderbouw de zelfstandigheid van kinderen te stimuleren, zodat zij beter in niveaugroepjes aan de slag kunnen.

Een eenmalige kwaliteitsinjectie is op lange termijn van minder waarde, vond het Niftarlake College in Maarssen. De school koos voor een duurzame aanpak: het trainen van afde-

3 Nieuws 14 ‘Wat doen we goed, wat missen we nog?’

NCKO-Kwaliteitsmonitor meet kwaliteit kinderopvangorganisatie 16 MAGiTO

lingsleiders en schoolopleiders, zodat zij kwaliteitsverbetering tot een voortdurend proces kunnen maken. Ook de kinderopvang werkt aan kwaliteitverbetering. Kinderopvangorgani-

16 SPOT op Mick Wildschut

satie Vlietkinderen ervaart dat de NCKO-Kwaliteitsmonitor daarbij een heel nuttige rol kan spelen. De monitor maakt duidelijk wat de sterke en zwakkere kanten van de opvang zijn en op welke punten de kwaliteit verder kan worden verbeterd. De CED-Groep verzorgt de bijbehorende trainingen.

Verder in dit nummer aandacht voor Spelling langs de lijn, de nieuwe spellingmethode voor het po en s(b)o. Bij de scholen die met deze werkwijze experimenteerden schoten de resultaten omhoog. Een tweede nieuwkomer is Sil op school. Deze methode voor de kleutergroe-

17 De 600ste Vreedzame School

Excellente docenten hebben daarbij een sleutelrol. Maar hoe bereik je als docent die excellentie? Daarover gaat de conferentie ‘Didactiek, de leraar als

COLOFON redactie Frank Brouwer Lot Hannik Marijke Nijboer (eindredacteur) Carolien Rebel Elly van der Zel redactie-adres CED-Groep Postbus 8639 3009 AP Rotterdam klasseapart@cedgroep.nl

website www.cedgroep.nl foto voorpagina Jan van der Meijde vormgeving Pressure Line druk MediaCenter Rotterdam oplage 14.000

Maartensdijk. De conferentie is bedoeld voor leerkrachten, docenten, intern begeleiders, coördinatoren en managers uit het vo en vso. Harm Klifman houdt een inleiding over een nieuw elan voor het ­leraarschap. Tevens zijn er workshops over kwaliteitsverbetering didactiek, feedmet gedrag, leren leren, Teach Like a Champion en Breinsleutels.

U ondervindt het wellicht binnen uw gemeente of bestuur: het aantal vluchtelingen uit met name Syrië, Irak, Somalië en Eritrea is groot en neemt nog steeds toe. De kinderen van deze vluchtelingen moeten onderwijs krijgen, maar dat is niet altijd eenvoudig te realiseren. En natuurlijk moeten ook andere nieuwkomers Nederlands leren. Sommige gemeenten of besturen hebben hiervoor schakelklassen opgericht. Vaak komt de leerling echter terecht op een reguliere school.

Bij het onderwijs aan nieuwkomers doet zich een aantal knelpunten voor. Dat geldt met name voor de financiën, de toetsing (woordenschattoets), het lesmateriaal/de methodiek en monitoring. De CED-Groep denkt op landelijk niveau mee over snelle en praktische oplossingen. Wij hebben veel methodieken ontwikkeld voor NT2-onderwijs.

Onze adviseurs kunnen directies en leerkrachten begeleiden bij het vormgeven van goed onderwijs en de opzet van logistiek om dit goed te regelen.

Bij vragen kunt u contact opnemen met uw accountmanager of met Maaike Dalhuizen via m.dalhuizen@cedgroep.nl. Dit voorjaar beleggen wij een veldbijeenkomst over de aanpak. Wilt u een uitnodiging ontvangen? Meldt u dan aan bij Maaike Dalhuizen.

Meer informatie over het programma kunt u verkrijgen bij Ed Olijkan, e.olijkan@cedgroep.nl Inschrijven: www.cedgroep.nl/conferentiedidactiek

Conferentie Jonge Kind Heel wat kinderen beginnen met een achterstand aan het basisonderwijs,

18 Spelling langs de lijn Snel goede resultaten bij nieuwe methode 20 Sil op School Leerkrachten putten uit eigen creativiteit 22 Gemeente Amersfoort positief over VVE-monitor

af aan niet optimaal verloopt. Vandaar dat veel beleidsmakers en wetenschappers ervoor pleiten om de ontwikkeling van jonge kinderen in de kinderopvang en de onderbouw van het primair onderwijs planmatig te stimuleren. Zo profiteren deze kinderen daadwerkelijk van het onderwijs dat zij ontvangen en kunnen zij vervolgens goed participeren in de maatschappij.

Wat maakt dat vroegkinderlijke stimulering werkt en hoe kan opbrengstgericht spelen, werken en leren hieraan bijdragen?

Antwoord op deze vragen krijgt u tijdens de

KlasseApart gratis ontvangen?

Mail uw adresgegevens naar: klasseapart@cedgroep.nl

Binnenschoolse opvang voor vluchtelingen

waardoor hun schoolcarrière van het begin

pen bestrijkt alle ontwikkelingsgebieden.

KlasseApart februari 2015 nummer 1

talenten maximaal kunnen ontplooien.

back in de klas, leren met tablets, omgaan

leerkrachten met hun coach de in de klas gemaakte video-opnames.

2

resultaat- en doelgericht werken en hun onderwijs zo inrichten dat leerlingen hun

Nu Passend onderwijs is ingevoerd, is het nog belangrijker dat leerkrachten en leraren

per jaar verschijnend informatieblad van de CED-Groep over (nieuwe) diensten, producten en aspecten van educatieve dienstverlening in de praktijk; bestemd voor scholen, onderwijsinstellingen en overige relaties.

ISSN 1571-660 jaargang 13, nummer 1 februari 2015

Van scholen wordt verwacht dat zij

professional’ op 5 maart aanstaande in

REDACTIONEEL

klasseApart is een drie keer

Conferentie Didactiek vo/vso

23 Agenda en cursussen

conferentie Stimuleren van jonge kinderen in Capelle aan den IJssel op woensdagmid-

24 De werkdag van Joyce Staring

dag 11 maart.

Meer informatie: www.cedgroep.nl/conferentiejongekind

foto Jan van der Meijde

Taalaanpak voor groep 7 en 8 Zijn uw talentvolle leerlingen uitgekeken op de gewone methode? Of wilt u leerlingen bijspijkeren op het gebied van taal? Met Taal in Uitvoering werken leerlingen van groep 7 en 8 samen aan een concrete eindopdracht waarvoor ze een bepaalde taaltaak moeten (leren) uitvoeren. Zij verzamelen bijvoorbeeld tips om met geld om te gaan en maken hiervan een scheurkalender.

Taal in Uitvoering bestaat uit tien modules op twee niveaus. Iedere module is een op zichzelf staande lessenserie van vier à vijf lesuren. Een module bevat leerlingmateriaal en een docentenhandleiding. Taal in Uitvoering is bedoeld voor leerlingen in groep 7 en 8 van het reguliere basisonderwijs. U kunt de tien modules los inzetten naast de taalmethode. www.cedgroep.nl/webwinkel KlasseApart februari 2015 nummer 1

3

N I E U W S

N I E U W S

N I E U W S

N I E U W S

N I E U W S

N I E U W S

Teach Like a Champion Het jonge kind

Veel waardering voor Nieuwsbegrip

Veel leerkrachten zijn al geïnspireerd geraakt door de 49 didactische technieken van Teach Scholen waarderen Nieuwsbegrip over het algemeen hoog.

Like a Champion. Uit het werkveld kwamen echter geluiden dat dit boek niet op elk vlak van

Dat blijkt uit een groot gebruikersonderzoek naar de tevreden-

toepassing is voor de jongste kinderen. Het lesgeven aan jonge kinderen vraagt vaak om een

heid over Nieuwsbegrip en Nieuwsrekenen, waaraan ruim 2700

andere benadering.

leerkrachten en docenten deelnamen. De lessen worden vooral

Daarom schreven wij een speciale publicatie en trainingen voor nulgroepen en het kleuteron-

gebruikt in de groepen 5 t/m 8 op de basisschool en leerjaar 1 en 2 in het voortgezet onderwijs. De meeste gebruikers hanteren

Denkgesprekken met kinderen

Nieuwsbegrip Basis wekelijks. Nieuwsbegrip XL wordt door circa

Even denken…

Onder de titel ‘Even denken…’ verschenen twee nieuwe uitgaven: • Even denken… Denkgesprekken met kinderen

Tien praktische technieken om jonge kinderen te laten schitteren

derwijs. Dit pakket inspireert en ondersteunt leerkrachten van deze jongste groepen, zodat zij hun eigen vaardigheden versterken en het beste uit de leerlingen halen. Teach Like a Champion - Het jonge kind is te bestellen via www.cedgroep.nl/webwinkel.

65% gebruikt, vaak een paar keer per week. Nieuwsbegrip Basis

Wilt u meer informatie, of bent u geïnteresseerd in een training op locatie? Neem dan contact

krijgt als gemiddeld rapportcijfer een 8; Nieuwsbegrip XL een

op met Liesbeth Stout-Kreuk, l.kreuk@cedgroep.nl

bijna even hoog rapportcijfer.

Voor meer informatie over de basiscursus, zie www.cedgroep.nl/teachtrainingen

Een derde van de leraren plant Nieuwsrekenen wekelijks in.

@Teachnederland

Scholen gebruiken Nieuwsrekenen voor zowel leerlingen die extra

www.facebook.com/teachnederland

oefening nodig hebben, als leerlingen die meer uitdaging kunnen

• Even denken… Vragenlijst Denkprocessen ‘Even denken… Denkgesprekken met kinderen’ is een herziene versie van het boek DGM in de praktijk, het handboek voor Denkstimulerende Gespreksmethodiek. Het boek bevat uitgeschreven activiteiten met suggesties voor denkvragen, die prikkelen tot nadenken en praten. Er zijn denkvragen op vier niveaus. De vragen op de hogere niveaus doen een beroep op de taal-denkontwikkeling. Voorop staat dat de kinderen plezier beleven aan de activiteiten.

gebruiken. Driekwart van de gebruikers vindt dat Nieuwsrekenen toegevoegde waarde heeft bij gebruik naast de reguliere methode.

Nieuwsrekenen krijgt een 8.

Veel deelnemers zouden graag zien dat Nieuwsbegrip en Nieuwsrekenen worden uitgebreid, bijvoorbeeld met verbeteringen en uitbreidingen voor de digibordtools en andere digitaliseringen.

Ook is er veel vraag naar speciaal materiaal voor NT2/ISK, groep 1, 2 en 3, en voor dyslectische leerlingen. Voor kleutergroepen is er inmiddels het nieuwe programma Sil op school (zie ook pagina

Vragenlijst Denkprocessen Ook nieuw is ‘Even denken… Vragenlijst Denkprocessen (VLDP)’.

De VLDP is onlangs opnieuw uitgebracht na een normeringsonderzoek. U kunt de diagnostische toets gebruiken om de communicatievaardigheden van kinderen te testen.

20). Verder start in de loop van dit schooljaar een pilot ‘Nieuwsbegrip Engels’ en onderzoeken we of de XL-lessen vaker gemaakt kunnen worden. @nieuwsbegrip www.facebook.com/nieuwsbegrip

Meer informatie: www.cedgroep.nl/webwinkel

SCOL: nieuwe stappen in sociale competentie Zo’n 2000 scholen in Nederland werken met de SCOL (sociale competentie observatielijst).

Het instrument heeft zijn waarde bewezen voor het onderwijs en vooral voor de ondersteuning van de sociale ontwikkeling van kinderen. In november 2014 werden gebruikers van de SCOL op de hoogte gebracht van nieuwe mogelijkheden van het instrument. De SCOL is namelijk uitgebreid met een overzicht dat leerkrachten ondersteunt bij het indelen van leerlingen in subgroepen. Ook wordt gebouwd aan een functie die directeuren, ib’ers en leerkrachten inzicht geeft bij het interpreteren van de SCOL-scores op school- en groepsniveau. Wegens het succes van de eerste bijeenkomst wordt deze binnenkort herhaald. Wilt u een uitnodiging ontvangen?

Mail dan naar info@cedgroep.nl.

Nieuw: Samen vooruit

1 editie, december 2014 e

In deze uitgave onder andere:

Ouder-kindportretten • Leren omgaan met tijd • Brusjes • Veilig op internet

4

KlasseApart februari 2015 nummer 1

Passend onderwijs invoeren doe je als leerkracht niet in je eentje. Dat doe je met de hele school en alle andere scholen in het samenwerkingsverband.

Toch kan individuele scholing fijn zijn als je bepaalde kennis wil uitbreiden of bepaalde didactische vaardigheden

Trainingen Nieuwsbegrip

wilt oefenen.

De CED-Groep heeft alle cursussen uit het open aanbod die te maken heb-

Samen vooruit is een nieuwe uitgave van de CED-Groep, bestemd voor ouders van kinderen

Magazine voor ouders van kinderen in het Rotterdamse S(B)O

Passend onderwijs in de klas

in het Rotterdamse s(b)o. Bijzonder is dat het blad samen met ouders en leerkrachten wordt

Steeds meer gebruikers van het programma Nieuwsbegrip geven aan meer over de achter-

ben met Passend onderwijs bij elkaar

gemaakt. Het eerste nummer verscheen afgelopen december. De tweede editie verschijnt

gronden van Nieuwsbegrip, begrijpend lezen en leesstrategieën te willen weten. De CED-

gezet, zodat ze gemakkelijker zijn te

dit voorjaar.

Groep organiseert daarom masterclasses Nieuwsbegrip bij de scholen zelf op locatie. De

vinden. Op www.cedgroep.nl/passend

Het blad wil ouders inspireren om betrokken te zijn bij wat het kind op school leert en geeft

Masterclasses bestaan uit een serie trainingsbijeenkomsten voor scholenteams en een aantal

vindt u bijvoorbeeld de basiscursus

meer inzicht in wat zij van de school mogen verwachten.

klassenconsultaties. Het volgen van de masterclasses staat garant voor goed werken met

Passend omgaan met verschillen in

In het decembernummer staan interviews met diverse ouders. Het blad geeft tips over hoe

Nieuwsbegrip en een effectieve aanpak van begrijpend lezen op uw instelling.

de klas, Omgaan met leerlingen met

je kinderen zelfstandiger kunt maken en kunt leren omgaan met tijd. Er is een quiz over het

Nieuwe leerkrachten die voor het eerst met Nieuwsbegrip gaan werken, kunnen kiezen uit de

hechtingsproblemen en Werken met

ontwikkelingsperspectief en er zijn leestips voor broers en zusjes.

cursussen die op individuele basis worden gegeven.

ontwikkelingsperspectieven.

Bent u geïnteresseerd? Download de tips of bekijk voorbeeldpagina’s van het magazine op

Voor meer informatie over de trainingen, zie: www.nieuwsbegrip.nl/trainingen-cursussen

www.cedgroep.nl/samenvooruit

KlasseApart februari 2015 nummer 1

5

SPECIAL COACHING EN FEEDBACK

DE ROL VAN COACHING EN FEEDBACK

Dat komt Marije Boonstra en Hanke Geurts

niet vooruit kan helpen zijn er andere “bril-

Via klassenconsultatie kunnen de effecten

van de CED-Groep bekend voor: ‘Wij hebben

len” waarmee je wel verder kunt.’

van het handelen voor het voetlicht worden

aan leerkrachten en directeuren gevraagd

De ondersteuning die de CED-Groep hiervoor

gebracht. Een adviseur kan met de leerkracht

aan welke ondersteuning zij behoefte heb-

ontwikkelt vormt een aanvulling op bestaande

reflecteren op die effecten.’ Hanke en Marije

ben en daarbij prijkt onveranderlijk het

middelen. Marije: ‘Feedback krijgen is voor

zijn van mening dat leerkrachten moeten zien

(leren) omgaan met verschillen bovenaan het

leraren niet nieuw. Van hun leerlingen krijgen

dat alles wat in de klas gebeurt van belang

wensenlijstje. Niet zo verwonderlijk, want de

ze die vooral in de vorm van toetsresultaten

is: ‘Wij willen dat zij zich bewuster worden

combinatie van opbrengstgericht werken en

en leerlinggedrag. Zelf krijgen ze feedback via

van wat er met individuele leerlingen en met

een zwaardere leerlingenpopulatie vraagt

bijvoorbeeld begeleidings-, functionerings-

de groep als geheel gebeurt, wat hun eigen

bepaalde vaardigheden.’

en boordelingsgesprekken. Aan dat arsenaal

reacties daarop zijn en welke effecten dat

voegen we een instrument toe dat op basis

geeft. Als leerkrachten zich daarvan bewust

Verschillende brillen

van gedrags- en motivatieleer en neuropsy-

worden zullen zij eenvoudiger schakelen tus-

Om aan die behoefte tegemoet te komen ont-

chologie meer inzicht geeft in het eigen en

sen verschillende interventies. Dat geeft rust

wikkelt de CED-Groep momenteel ondersteu-

leerlinggedrag. ‘ Hanke: ‘Inzicht in gedrag van

en schept ontwikkelingskansen.’

ningsaanbod. Dat gebeurt in samenspraak

jezelf en dat van je leerlingen geeft hand-

met het onderwijsveld en met gebruikmaking

vatten om de resultaten van je onderwijs te

van wetenschappelijke inzichten. Leraren

verhogen. Leraren moeten zich meer gaan

tekst Ronald Buitelaar

leren om door verschillende ‘brillen’ naar het

afvragen waarom ze doen wat ze doen.’

Met de komst van Passend onder-

eigen gedrag en dat van leerlingen te kijken.

‘Waarom doe ik wat ik doe?’

wijs groeit de behoefte bij leraren om nog beter te kunnen omgaan met verschillen. De vraag is hoe zij hierbij ondersteund kunnen worden. Unitmanager Hanke Geurts en

intervisie, peer learning en het geven van

Zo zijn zij beter in staat om hun handelen

Schakelen

feedback aan leerlingen zijn verwerkt

waar nodig bij te stellen. Marije geeft een

Hanke en Marije beklemtonen dat het ontwik-

in andere producten van de CED-Groep.

voorbeeld: ‘Prinsesjesgedrag komt niet uit de

kelingstraject geen receptenboekje oplevert

Bekende voorbeelden zijn Teach Like

lucht vallen. Het is vaak het gevolg van slecht

dat in een ‘laboratorium’ bedacht is, maar

a Champion, Breinsleutels, Return en

ontwikkelde plannings- en organisatievaar-

een in de praktijk ontwikkeld hulpmiddel

vormen van coaching.

digheden. Als je zulk gedrag door de neu-

waarmee leraren zich bewuster worden van

ropsychologiebril bekijkt, kun je je leerling

hun eigen rol en handelingsmogelijkheden.

onderzoeker Marije Boonstra van

ondersteunen bij de planning en organisatie

Hanke: ‘Leren zien wat er in een groep ge-

de CED-Groep leggen uit dat feed-

van haar gedrag, in plaats van het af te doen

beurt is de eerste stap. Minstens zo belang-

als verwendheid.’

rijk is de vervolgstap: wat ga ik als leerkracht

Het helpt als je gedrag van leerlingen leert

met die kennis doen? Hoe pas ik mijn pedago-

begrijpen en gaat zien dat je als leerkracht

gisch- didactisch handelen zo aan dat leer-

veel mogelijkheden hebt om dat gedrag te

lingen zich verder ontwikkelen en resultaten

beïnvloeden, zegt Marije. ‘De ‘‘brillen’’ zorgen

omhoog gaan?’ Marije: ‘Klassenconsultatie is

ervoor dat de leerkracht vanuit verschillende

een krachtig instrument omdat leraren elkaar

invalshoeken leert kijken. Als de ene “bril” je

feedback geven en veel van elkaar opsteken.

back en coaching een belangrijke rol spelen.

Onderwijs is te vergelijken met tuinieren, zegt Marije Boonstra. ‘Als de planten in de tuin niet groeien, vraag je je af wat je moet

Andere vormen van feedback, zoals

Meer weten?

Hanke Geurts h.geurts@cedgroep.nl

Marije Boonstra m.boonstra@cedgroep.nl

doen om ervoor te zorgen dat ze dat wel gaan doen.’ Een goede leraar weet net als

Ad Oskam

een zorgzame tuinman om te gaan met de verschillen in zijn ‘tuin’.

Het belang van deze vaardigheid wordt onderstreept door de wet Passend Onderwijs, die op 1 augustus 2014 van kracht werd. De Onderwijsinspectie benadrukte het belang nog eens door er in het meeste recente Onderwijsverslag op te wijzen dat ‘goed op een leerling afgestemd onderwijs en passende ondersteuning en begeleiding staat of valt met de professionaliteit van de leraar.’

De inspectie vindt het belangrijk dat leraren de gelegenheid krijgen en de verantwoordelijkheid nemen om zich hierin te professionaliseren, met name waar het gaat om de Hanke Geurts (l) en Marije Boonstra: ‘Klassenconsultatie is een krachtig instrument.’ foto Jan van der Meijde

6

KlasseApart februari 2015 nummer 1

differentiatievaardigheden en het bieden van ondersteuning aan leerlingen.

KlasseApart februari 2015 nummer 1

7

SPECIAL COACHING EN FEEDBACK

aan Nieuwsbegrip omdat veel leerlingen

kunnen ze ook zelfstandig achter de computer

nog moeite hadden met zelfstandig werken.

of thuis opdrachten afmaken.’

­Hélène benadrukte dat het dan niet zou

Hélène houdt door middel van klassenobser-

lukken om iedereen op z’n uitstroomniveau

vaties de vinger aan de pols en komt daarna met suggesties. Tineke draait

te laten komen.’ Zij coacht Rob nu bij het differen­tiëren en denkt met het team mee over hoe alle leerlingen zelfstandiger kunnen leren werken.

Na de herfstvakantie deelde Rob niveaugroepen in. ‘Nieuwsbegrip is voor

Het begrijpend lezen gaat vooruit, het technisch lezen zelfs met sprongen

mee en neemt de coaching straks over. Tineke: ‘Tijdens zo’n nagesprek moet je iemand anders voor de klas hebben.

Volgend jaar gaan we daar in de roosters rekening mee houden, zodat alle betrokkenen ook bij de nagesprekken kunnen zijn.’

sommige kinderen pittig.

Degenen die zich aardig redden, werken in

Directe feedback

tweetallen. Met de kinderen die nog zwak zijn

Rob is blij met de directe feedback. ‘Die-

in technisch lezen, werk ik na een klassikale

zelfde dag kun je alles nog goed terughalen.’

start aan de instructietafel.’ Ook deze leerlin-

Hij vindt het ook belangrijk dat Hélène de

gen opereren af en toe even in een duo, zodat

doelgroep van de school kent. ‘Een deel van

ze langzaam zelfstandiger worden.

de leerlingen heeft naast een spraak- of

Nieuwsbegrip heeft geen eigen editie voor het

taalstoornis ook een stoornis in het au-

so en sbo. Hélène: ‘Maar je kunt de leerlingen

tistisch spectrum. Zij weet dat je met hen

heel goed, op basis van toetsresultaten, op

soms op een andere manier moet omgaan.’

hun eigen niveau laten werken. De uitdaging

Goede coaching is op maat, vindt ook Tineke.

is dat leerkrachten zelf in plaats van volgend,

‘Hélène weet welke methodes wij gebruiken,

doelen stellend gaan werken. Dat is vaak een

kent onze logopediste, weet hoe belangrijk

eyeopener voor scholen. Je stemt je doel af op

woordenschat voor ons is.’

het uitstroomniveau van je leerlingen, zodat de

Tineke: ‘Een goede coach luistert naar je,

aansluiting met het vervolgonderwijs goed is.’

bespreekt met je waar je tegenaan loopt en houdt je een spiegel voor. En dat allemaal

Leerlingen werken in duo’s en wennen zo langzaam aan het zelfstandig functioneren. foto Jan van der Meijde

UITDAGING OP DE AURIS AMMANSCHOOL:

Nieuwsbegrip afstemmen op je onderwijsdoelen Tekst Marijke Nijboer

Taal speelt een hoofdrol op de Auris Ammanschool in Dordrecht, een so-school voor kinderen met spraak-, taal-, en gehoorproblemen en/of een stoornis in het autismespectrum. Met behulp van coaching lukt het steeds beter om Nieuwsbegrip zo in te zetten, dat kinderen op hun uitstroomniveau terechtkomen.

8

KlasseApart februari 2015 nummer 1

Klassenmanagement

gericht op het halen van het uitstroomniveau

De Ammanschool werkt met het directe

van de leerlingen.’

instructiemodel. Hélène sluit daar met haar

Zij ziet resultaten. ‘Het begrijpend lezen gaat

coaching op aan. ‘Ik geef niet alleen concrete

vooruit, het technisch lezen zelfs met spron-

tips, maar kijk ook met het management naar

gen. We komen steeds een stapje verder. Je

Op een school als deze is het extra belangrijk

wat hun rol moet zijn bij de verdere professio-

moet minimaal twee jaar investeren om je

dat de taallessen effectief en aansprekend

nalisering, en met de leerkracht naar zijn klas-

een nieuwe werkwijze echt eigen te kunnen

zijn en dat de kinderen plezier krijgen in

senmanagement.’ Ook Nieuwsbegrip wordt

maken.’

lezen. Dat laatste lukt al goed, zegt CED-

door middel van het directe instructiemodel

De lerende houding werkt als een olievlek.

adviseur Hélène Dongelmans: ‘De school

neergezet.

Tineke: ‘We bespreken nu ook in de bouwver-

heeft een pakkende leesomgeving, wat goed

De coaching leidde al tot verschillende aanpas-

gaderingen hoe we differentiëren. Collega’s

is voor zowel het technisch als het begrijpend

singen. Om de zelfstandigheid te bevorderen,

gaan naar de NOT en doen verslag in de

lezen.’ Samen met haar werkt het team aan

leren kinderen nu al in de middenbouw om zelf

teamvergadering. Leerkrachten wisselen on-

een passende aanpak voor begrijpend lezen.

in te loggen in Nieuwsbegrip. Intern begeleider

derling uit hoe ze dingen aanpakken. We zien

Aanvankelijk werd daarbij de methode Taal-

Tineke Alblas: ‘We maken ze nu ook eerder

steeds meer collegiale consultatie.’

trapeze ingezet, nu Nieuwsbegrip.

vertrouwd met andere vaardigheden en werk-

www.nieuwsbegrip.nl

De school heeft twee groepen 6-7. Eén heeft

vormen. Dan kunnen ze daarmee later in de

als uitstroomniveau het vmbo. De andere

hogere groepen beter uit de voeten.’ De Am-

groep, van Rob Leeneman, koerst af op het

manschool gebruikt Nieuwsbegrip XL. Tineke:

praktijkonderwijs. Hélène kwam voor de

‘Daardoor gebruiken we meer coöperatieve

herfstvakantie bij hem in de klas kijken.

werkvormen, werken kinderen op verschil-

Rob: ‘Ik wilde voorlopig klassikaal werken

lende manieren samen aan een opdracht en

Meer weten?

Hélène Dongelmans h.dongelmans@cedgroep.nl

KlasseApart februari 2015 nummer 1

9

SPECIAL COACHING EN FEEDBACK

Leerkracht Yvon Vonk: ‘Ik benoem het gedrag dat ik wil zien.’

De kinderen worden met complimentjes gestimuleerd om gewenst gedrag te vertonen. foto’s Jan van der Meijde

DIGITALE COACH HELPT BIJ INVOERING

Taakspel kleuters: eindelijk rust in de klas Tekst Karin van Breugel

na elke vakantie nieuwe groepjes samen op

benoem. Dus als ik bij het blauwe groepje een

coaching op de werkvloer kleven echter ook

Als je eenmaal ziet wat je niet goed doet, dan

Te weinig rust in de school en onvoldoende grip op het gedrag van

basis van twee weken gericht observeren.

fiche weghaal omdat een kind op zijn stoel

nadelen. Zo moet tijdens de nabespreking ie-

dóé je het gewoon niet meer!’

Wanneer de kinderen Taakspel gaan doen,

zit te draaien, zeg ik bijvoorbeeld: ‘‘Ik zie dat

mand de klas overnemen en leerkrachten zijn

Yvon en Jasmijn zijn inmiddels gecertificeerd

de kinderen. Ruim twee jaar geleden was dit het beeld op Wijkschool

krijgt elk groepje zeven fiches. Iedereen

het gele groepje heel netjes op zijn stoel zit.

zich niet altijd bewust van bepaald gedrag.

Taakspel-leerkracht. Nog steeds spelen zij

De Gorzen in Schiedam. Inmiddels is Taakspel ingevoerd en is de rust

moet zich aan de regels van het spel houden.

Fijn!’’ Alle kinderen krijgen graag dat soort

Dan is het wel eens moeilijk om de feedback

Taakspel slechts drie keer per week, zodat er

terug. Yvon Vonk en Jasmijn Dormael, leerkrachten in de kleutergroep,

Yvon en Jasmijn hebben die samen met de

complimentjes en gaan vanzelf óók het ge-

van de coach goed te plaatsen.

geen ‘verzadiging’ optreedt. Maar de regels

kinderen bedacht. Tijdens de kring zijn er drie

wenste gedrag vertonen. Dat werkt echt.’

Om deze bezwaren te ondervangen, introdu-

gelden inmiddels bij alle kringen en werk-

(positief gestelde) regels: ‘ik zit goed op mijn

De kinderen mogen ook zelf bepalen welke

ceerde de CED-Groep de digitale coach. ‘Een

lessen. ‘Er zijn op groepsniveau nauwelijks

stoel’, ‘ik ben stil als iemand anders praat’ en

beloning ze krijgen als ze Taakspel goed heb-

vondst!’, zeggen Yvon en Jasmijn. Jasmijn

gedragsproblemen meer. Daardoor heb ik

‘ik steek mijn vinger op als ik iets wil zeggen’.

ben gespeeld. ‘We kennen in de kleutergroep

legt uit hoe het werkt: ‘Tijdens Taakspel

zelf ook meer rust om af en toe even aan te

Als de kinderen tijdens de werkles Taakspel

een dag- en een weekbeloning. De dagbelo-

staat achterin de klas videocamera. Ik mail

schuiven bij een groepje of een individueel

doen, gelden andere regels.

ning is bijvoorbeeld iets simpels als een high

de filmopname naar Ria van der Sar van de

kind. Ook op de gangen, tijdens de overblijf en

five, de weekbeloning zou kunnen bestaan uit

CED-Groep, zodat zij hem kan bekijken. Zelf

op het schoolplein is er nu rust. Ja, Taakspel

een filmpje kijken op vrijdagmiddag.’

kijk ik de opname ook terug. Op een speciaal

werkt echt!’, besluit Jasmijn.

observatieformulier turf ik bijvoorbeeld hoe

www.taakspel.nl

vertellen over hun ervaringen en over het invoeringstraject. De digitale coaching die daarbij werd ingezet bevalt hen erg goed.

10

Ruim twee jaar geleden was het voor alle

Het team onderzocht verschillende mo-

leerkrachten duidelijk dat het roer om moest

gelijkheden en koos uiteindelijk voor een

op Wijkschool De Gorzen. ‘In de groepen, op

schoolbrede invoering van Taakspel. Jasmijn

Passende beloning

het speelplein en in de gangen was het dik-

Dormael: ‘Taakspel is heel praktisch, gericht

Yvon legt uit hoe het werkt met die fiches:

wijls onrustig. Ik had destijds samen met Jas-

op gedragsverandering én verweven door de

‘Als een kind zich niet aan de regels houdt,

Online coaching

vaak ik een kind corrigeer of een compli-

mijn een groep van dertig kleuters. Aan het

normale lessen. Juist bij de normale lessen

haal ik een fiche weg. Ik hoef helemaal niet

Het invoeringstraject van Taakspel bestaat uit

mentje geef. Voor het coachinggesprek met

eind van de middag waren we soms letterlijk

wilden we het gedrag veranderen.’

te zeggen waarom ik dat doe, de kinderen

een combinatie van trainingen en coaching.

Ria gebruiken we Skype. De bespreking van

schor. Er moest iets gebeuren om ons hoofd

De kinderen spelen Taakspel drie keer per

wéten wat ze niet goed doen. De crux is dat

De eerste coachingssessies van Yvon en Jas-

de video-opnamen is zó leerzaam! Je wordt

boven water te houden,’ vertelt Yvon Vonk.

week in kleine groepjes. De leerkracht stelt

ik het gedrag dat ik wél wil zien expliciet

mijn vonden gewoon in de groep plaats. Aan

heel erg geconfronteerd met je eigen gedrag.

KlasseApart februari 2015 nummer 1

Meer weten?

Ria van der Sar r.vandersar@cedgroep.nl

KlasseApart februari 2015 nummer 1

11

SPECIAL COACHING EN FEEDBACK

NIFTARLAKE COLLEGE KIEST VOOR OPLOSSINGSGERICHT COACHEN EN FEEDBACK

Wat gaat goed, waar valt nog winst te behalen?

Tekst Ronald Buitelaar

De school verbeteren met een eenmalige kwaliteitsinjectie biedt op korte termijn soelaas, maar is op lange termijn van minder waarde.

Het Niftarlake College in Maarssen koos voor een meer duurzame aanpak: het trainen van afdelingsleiders en schoolopleiders, zodat zij kwaliteitsverbetering tot een voortdurend proces kunnen maken.

De CED-Groep verzorgde de trainingen.

Guido Bastiaans en Gosien van der Poel: ‘Positief en oplossingsgericht, dat werkt het beste.’ foto Jan van der Meijde

Het Niftarlake College in Maarssen is een

begon: ‘De afgelopen jaren maakten interne

beterd. ‘Om te voorkomen dat het proces van

Harde en zachte kant

maar wil samen met de leraar kijken waar

lemaal dat het van groot belang is om op zo’n

brede scholengemeenschap voor mavo,

en externe signalen duidelijk dat de inspan-

kwaliteitsverbetering mét de adviseurs van

Guido Bastiaans is afdelingsleider mavo en

ontwikkeling mogelijk is.’ Hij werkt dan ook

grote school als de onze met gelijke mond te

havo en atheneum. De school startte in 1975

ningen van docenten niet opleverden wat we

de CED-Groep de school weer zou verlaten,

sinds het begin van dit schooljaar werkzaam

graag samen met de schoolopleiders: ‘Zij

spreken en met gelijke blik te kijken. Dit jaar

als havo, kreeg er drie jaar later een athe-

ervan verwachtten. Kort gezegd kwam het

hebben we afdelingsleiders en schooloplei-

bij Niftarlake. Hij werd door Richard getraind

voeren de gesprekken vanuit de zachte kant,

alleen al mochten we twintig nieuwe docen-

neumafdeling bij en in 1991 ook een mavo-

erop neer dat docenten zich het vuur uit de

ders getraind in het voeren van feedback- en

en maakte daarbij kennis met de kijkwijzer,

maar feitelijk zijn we beide met hetzelfde

ten verwelkomen. Dan moet je vanaf het be-

afdeling. De school telt op dit moment bijna

sloffen renden, maar leerlingen onvoldoende

coachinggesprekken. In beide gevallen wordt

een instrument waarmee lessen op een vaste

bezig: kwaliteitsverbetering.’

gin met dezelfde intentie op kwaliteit sturen.

1500 leerlingen die uit Maarssen en wijde

werden geactiveerd.’ Om die ontwikkeling

er oplossingsgericht gewerkt, maar de invals-

wijze bekeken en beoordeeld kunnen worden.

omgeving komen en groeit nog steeds. De

een halt toe te roepen werd de CED-Groep

hoeken verschillen. Afdelingsleiders geven

De kijkwijzer is samen met de school opge-

Gescheiden werelden

groei van de school, maar ook de toegeno-

gevraagd een begeleidingstraject te verzor-

feedback door te benoemen wat goed gaat en

steld, zodat het draagvlak maximaal is. Guido

Gosien van der Poel knikt instemmend. Zij

men aandacht voor opbrengstgericht werken,

gen. Vanuit de gedachte dat verbetering in de

vast te stellen waar nog winst te behalen valt.

realiseert zich dat zijn verhouding tot leraren

is lerares Nederlands en schoolopleider. Zij

heeft de behoefte aan verbetering van het

klas begint bij optimaal toegeruste leraren is

Zij geven aan wat het verbeterdoel moet zijn.

een andere is dan die van de schoolopleiders:

weet dat de gesprekken die afdelingsleiders

onderwijsproces doen toenemen.

aandacht gegeven aan de kwaliteit van feed-

Docenten bepalen zelf hoe zij dat doel berei-

‘Ik stuur vanuit de ‘‘harde’’ kant op kwaliteit.’

voorheen met collega’s voerden, volledig los

Ineke Feenstra is naast docent biologie ook

back en coaching.

ken. De gesprekken die schoolopleiders voe-

Toch denkt hij niet dat zijn klassenbezoeken

stonden van de gesprekken met schooloplei-

ren zijn meer coachend van aard. In dat geval

en gesprekken docenten afschrikken: ‘Ik

ders: ‘Dat waren strikt gescheiden werelden.

aantal collega’s bezig met de begeleiding van

Verbeterdoel

stellen leraren zelf vast wat zij nog willen

merk weinig van weerstand, maar maak dan

Met de invoering van het oplossingsgericht

nieuwe en zittende docenten. Ineke vertelt

Richard Spithoven, adviseur van de CED-

verbeteren. De gesprekken met de schoolop-

ook altijd helder wat het doel van het gesprek

coachen en feedback geven is daar verande-

waarom de school aan het verbeterproces

Groep, legt uit hoe de kwaliteit hiervan is ver-

leider zijn bedoeld ter ondersteuning.’

is. Ik kom niet om een snel oordeel te vellen,

ring in gekomen.’ Gosien: ‘We beseffen al-

schoolopleider. Zij houdt zich samen met een

12

Positief en oplossingsgericht. Dat werkt tien

KlasseApart februari 2015 nummer 1

keer beter dan een negatieve insteek.’

Meer weten?

Brigitte van Hilst b.vanhilst@cedgroep.nl

KlasseApart februari 2015 nummer 1

13

NCKO-KWALITEITSMONITOR MEET KWALITEIT KINDEROPVANGORGANISATIE

‘Wat doen we goed, wat missen we nog?’

Tekst Ineke Westbroek

Hoe staan we ervoor als kinderopvangorganisatie, wat doen we goed, wat kan beter? De kwaliteitsmonitor van het Nederlands Consortium Kinderopvang Onderzoek (NCKO) maakt duidelijk wat de sterke en zwakkere kanten van de opvang zijn en op welke concrete punten de kwaliteit verder kan worden verbeterd. Kinderopvangorganisatie Vlietkinderen (regio Leidschendam-Voorburg en Den Haag) werkt naar aanleiding van de uitkomsten van deze kwaliteitsmonitor aan een verbeterplan.

Het spelmateriaal kan het beste op oog- en

medewerkers met video-interactie. We had-

reikhoogte worden gelegd, zodat kinderen

den behoefte aan een betrouwbare nulmeting

er zelfstandig mee aan de slag kunnen. De

over de manier waarop wordt omgegaan met

groepsruimtes moeten zo worden ingedeeld

de kinderen. Daarnaast wilden we andere

dat kinderen worden uitgedaagd om zelf op

zaken in kaart brengen, zoals de inzet van de

onderzoek uit te gaan. In de werkwijze kan je

materialen.’ Volgend jaar gaat Vlietkinderen

bovendien meer rekening houden met cul-

de meting nog een keer uitvoeren. ‘Wat doen

turele achtergronden. Die aandachtspunten

we goed, wat missen we nog?’ schetst Fréya.

vloeien bij Vlietkinderen voort uit de inzet van

‘Daarvan willen wij een duidelijk overzicht.’

de NCKO-Kwaliteitsmonitor. Op basis hiervan werken alle teams aan verbeteringen, op een

Pedagogisch moment

manier die bij hun locatie past.

Om de kwaliteitsmonitor te kunnen invoe-

In het pedagogisch werkplan is er nu aan-

ren, volgde Fréya de NCKO-training, die de

dacht voor culturele diversiteit. Ook zijn er

CED-Groep aanbiedt aan vestigingsmanagers

materialen aangeschaft waarin kinderen uit

en staf- en beleidsmedewerkers. De training

verschillende culturen zich kunnen her-

leerde haar om op een andere manier naar de

kennen. ‘We lezen voor uit boekjes waarin

organisatie te kijken. ‘Je leert objectief meten

mensen uit verschillende culturen een rol

aan de hand van punten. Bij een ruimte kijk

spelen,’ noemt Yvette Korporaal (regiomana-

je bijvoorbeeld hoe je hoeken effectiever kunt

ger Vlietkinderen) als voorbeeld.

benutten en hoe je materialen op een handi-

De organisatie scoorde goed op onder andere

ger manier kunt opstellen. Je gaat objectief

pedagogisch beleid, buitenruimte, creatieve

kijken wat er daadwerkelijk gebeurt in een

vorming en breng- en haalmomenten.

groep, zonder dat in te kleuren en je eigen mening toe te voegen.’

Betrouwbare nulmeting

Het spelmateriaal is op ooghoogte gelegd, zodat kinderen er zelfstandig mee aan de slag kunnen. foto Jan van der Meijde

14

KlasseApart februari 2015 nummer 1

Yvette en haar collega Fréya Verhagen-Bruin

De training leerde haar om ook als pedago-

(coördinator Vlietkinderen Tussenschoolse

gisch medewerker bewuster met kinderen

Opvang Lusthof en pedagogisch medewerker

om te gaan. ‘Voorheen was ik sneller geneigd

van Vlietkinderen Naschoolse Opvang Het

zelf dingen op te ruimen na een activiteit, nu

Spektakel) noemen de NCKO-Kwaliteitsmo-

laat ik de kinderen meehelpen. Elk moment is

nitor een mooi meetinstrument. ‘Het maakt

een pedagogisch moment. Bij het naar buiten

duidelijk waar je als organisatie staat,’ vindt

gaan duurt het langer als kinderen zonder

Fréya. Zij nam de monitor dit jaar af. ‘We

hulp hun jassen aantrekken. Dat moet dan

werkten al aan de kwaliteit van pedagogisch

maar. Dan eten we wel een kwartier later.’

Werken met de NCKO-kwaliteitsmonitor De Kwaliteitsmonitor brengt de kwaliteit binnen een kinderopvangorganisatie op relatief eenvoudige wijze in kaart, met behulp van de handleidingen Kwaliteit Van de Leefomgeving, Structurele Kwaliteit en Interactievaardigheden. Aan de hand van observatielijsten van het NCKOKwaliteitsmodel worden onder andere pedagogisch beleid, ruimte, inrichting, materialen, programma, pedagogische ondersteuning, groepsgrootte en groepsstabiliteit doorgelicht.

Om te werken met de kwaliteitsmonitor maakt de CED-Groep leidinggevenden en kwaliteitsmedewerkers in de kinderopvang vertrouwd met het instrument. De training leert cursisten om de pedagogische kwaliteit op de groepen op een deskundige en gerichte manier in kaart te brengen en geeft hen handvatten om pedagogisch medewerkers te begeleiden in het opdoen van kennis en ervaring met de kwaliteitsmonitor. Daarnaast is er aandacht voor het maken van een implementatieplan/verbeterplan. www.cedgroep.nl/ncko Meer weten?

Lonneke van Dijk l.vandijk@cedgroep.nl

KlasseApart februari 2015 nummer 1

15

MAGiTO

SPOT Spiegeltje, spiegeltje aan de wand…

Wie ben je en wat doe je?

Onderwijs is mensenwerk. En onderwijzen bestaat

locatie Maartensdijk.

uit een veelvoud van interacties, een voortdu-

Ik adviseer leerkrachten en ouders over kinderen met leer- en ge-

rende stroom van communicatie. Van klassikale

dragsproblemen naar aanleiding van onderzoeken, observaties en

instructie tot een individuele aanwijzing. Van een

gesprekken. Daarnaast coach ik leerkrachten en doe ik consultaties en

compliment voor een leerling tot het formuleren

groepsonderzoeken naar intelligentie. Dit laatste met als doel onder-

van regels voor de hele groep. Wat zeg je wan-

presterende leerlingen, begaafde leerlingen en degenen met leerpro-

neer? En tegen wie? En op welke wijze? Hoe kijk

blemen vroegtijdig op te sporen.

Mick Wildschut, onderwijsadviseur/orthopedagoog bij de CED-Groep,

je erbij? Wie een volledige les opneemt en vervolgens nauwgezet analyseert, zal talloze vormen

Waar kom je vandaan en waar ga je naar toe?

en varianten van communicatie tussen leerkracht

Vandaag ging ik rechtstreeks vanuit mijn woonplaats Zeist naar de

en leerlingen waarnemen. Vooral ook omdat alles

Oranje Nassauschool in Nijkerk. Daar werk ik de hele dag. Deze school

wat je doet communicatie is. Ook zwijgen.

heeft naast een flexibel contract voor leerlingzorg ook een aantal vaste dagen gecontracteerd. Op die dagen doe ik leerlingonderzoeken, obser-

Het belangrijkste instrument dat een leraar tot de

vaties, intakes en eindgesprekken, consultaties en ib-overleg. Links van

beschikking heeft, is dan ook het eigen gedrag.

mij zie je directeur Ben Hiemstra, en rechts Nanda Schouten, intern

Natuurlijk zijn de gebruikte methoden en de

begeleider bovenbouw.

inrichting van de klas ook van belang. En is de ene groep leerlingen niet hetzelfde als de andere

Wat ga je daar doen?

groep. Maar uiteindelijk is het gedrag van de leer-

Deze dag staat in het teken van afname van een aantal intelligentie-

kracht het meest bepalend voor hoe een groep

onderzoeken en didactische onderzoeken bij leerlingen. Daarnaast

leerlingen zich gedraagt. Hoe taakgericht en

denk ik mee met ib’er Nanda over een Passend onderwijsaanbod voor

geconcentreerd er bijvoorbeeld wordt gewerkt. Of

bepaalde leerlingen en optimalisering van de aanpak van die leerlingen

hoe rommelig en chaotisch. De leerkracht is met

in de klas. Het is interessant om te zien hoe de school zich positioneert

het eigen gedrag als het ware de dirigent. Kan

in de ontwikkelingen rond Passend onderwijs. In dit proces denk ik mee

hij of zij de ‘orkestleden’ tot optimale prestaties

en adviseer ik.

Tekst Marijke Nijboer

De Huibersschool in Amsterdam Slotervaart

opgedaan op een andere school. Het leek een

filmpjes laten zien over Vreedzame School en

is de 600ste Vreedzame School. De school

logische keuze, omdat deze werkwijze steeds

zij zijn heel blij dat we op deze manier gaan

In het boek Candide ou l’optimisme van Voltaire staat een zin die me

combineerde dat heuglijke feit met de opening

meer de toekomst gaat worden. Neem de

werken. Natuurlijk gaan wij bij de verdere

Gedrag en communicatie zijn ingewikkelde

altijd is bijgebleven: ‘Il faut cultiver son jardin’. Vrij vertaald: je kunt

van een nieuwe aanbouw en maakte er op 8

Amsterdamse stadsdelen: die gaan Vreed-

voorlichting over dit programma ook onze

verschijnselen, vooral omdat je intentie niet altijd

een kleine bijdrage leveren aan een betere wereld door dicht bij huis te

januari een echt feest van. Leerlingen leidden

zame Wijken ook steeds meer op de kaart

website en Facebookpagina betrekken.’

goed overkomt. Het gaat niet alleen om wat je be-

beginnen.

hun ouders rond door de vernieuwde school

zetten. Wij staan helemaal achter de filosofie

De Huibersschool heeft een stuurgroep

doelt, maar vooral om wat er door de ander wordt

en ook collegascholen en connecties uit de

van Vreedzame School. Het team was ook snel

ingesteld, die het programma verder gaat

begrepen. Wat de reactie is op jouw eigen gedrag.

buurt kwamen langs. De school onthulde

overtuigd.’

uitwerken. Angelique: ‘Ik volg momenteel een

Spiegeltje, spiegeltje aan de wand…

­meteen ook haar nieuwe logo.

In november volgden de leerkrachten een

schoolleidersopleiding. Als praktijkopdracht

Zelfkennis is dan ook de mooiste en belangrijkste

Over de keuze voor Vreedzame School zegt

studiedag, verzorgd door Mirjam van der Ven

heb ik gekozen voor ‘‘educatief partnerschap’’.

kennis voor een leerkracht. En daar heb je ande-

adjunct-directeur Angelique Post: ‘Wij merk-

de CED-Groep. Zij gaat ook de verdere bege-

Ik bekijk hoe je ouders zoveel mogelijk kan

ren voor nodig!

ten dat de opvoeding en het leren omgaan

leiding op zich nemen. Angelique: ‘Iedereen is

betrekken bij de school om de ontwikkeling

met elkaar steeds meer bij de school komt te

razend enthousiast en wil graag beginnen. We

van leerlingen te verbeteren. In dat kader heb

Theo Magito is algemeen directeur/bestuurder

liggen. Iedereen deed erg z’n best, maar er

zijn heel blij dat we een eenduidige methode

ik een stappenplan gemaakt voor het betrek-

van de CED-Groep.

was geen echte rode draad. Wij waren daarom

hebben gevonden om te gaan werken aan een

ken van ouders bij de Vreedzame school.’

op zoek naar een geschikte methode. Zelf

goed pedagogisch klimaat. Ook de ouders

www.vreedzameschool.nl

had ik al ervaringen met Vreedzame School

staan achter deze keuze. We hebben hen wat

@magitoT

16

Vreedzame School

Wat is je motto?

brengen? En het uiteindelijke resultaat als een prachtig geheel laten klinken?

De 600ste

KlasseApart februari 2015 nummer 1

@vreedzameschool KlasseApart februari 2015 nummer 1

17

RESULTATEN VERBETEREN MET NIEUWE SPELLINGMETHODE

‘In tien weken van citoniveau IV naar II’ Tekst Renate Mamber

De CED-Groep heeft sinds de zomer een nieuwe spellingmethode voor het primair en speciaal (basis)onderwijs: Spelling langs de lijn. Bij de scholen die de afgelopen jaren met deze werkwijze experimenteerden schoten de resultaten omhoog. Leerkracht Joost de Bruijn van OBS Ekenrooi in Waalre: ‘We zijn in tien weken van cito-niveau IV naar II gegaan.’

Spelling langs de lijn kwam voort uit de dagelijkse praktijk van de schoolbegeleiding.

Audrey Machielsen, adviseur bij de CEDGroep: ‘We zagen dat er behoefte was aan een spellingmethode die nog beter aansloot op de referentieniveaus en de tussendoelen van de leerlijn. We hebben gekeken naar wat er echt toe doet in zo’n spellingles, gezien vanuit de wetenschap, en we hebben alle poespas eruit gelaten.’

18

KlasseApart februari 2015 nummer 1

Simpel

Onvoorstelbaar

Audrey en haar collega Mary Gerritse kwamen

Joost paste de werkwijze in maart 2014 toe in

tot een methode met een simpel lesmodel. De

groep 7. ‘Ik ben in vijf à zes minuten klaar met

opbouw van de les is steeds hetzelfde. Audrey:

het geven van de instructie,’ vertelt hij. ‘Dan

‘Na een korte instructie met veel aandacht

heb ik onder andere de voorkennis geacti-

voor het klankbeeld, volgt een visueel dictee.

veerd en de spellingregel uitgelegd. Daarna

De kinderen leren om zichzelf daarbij kritisch

gaan de kinderen zelf aan het werk en heb ik

te controleren. Daarna doen ze een auditief

tijd om de klas rond te lopen en waar nodig te

dicteetje met de buurman, een dictweetje

helpen.’

genoemd, en dan volgt een doelgerichte

Tot zijn verrassing maakte zijn groep in tien

opdracht.’

weken een grote sprong. ‘Het lijkt onvoorstel-

Opbrengstgericht werken is als uitgangs-

baar, maar de groep is twee niveaus gestegen,

punt genomen. De methode is uitgewerkt in

van een groepsgemiddelde Cito IV naar II. Die

delijkheid. Dat brengt rust en veiligheid. De

Je kunt met deze methode eenvoudig op twee

begint met opbrengstgericht werken is het

de arrangementen basis, verdiept en (zeer)

succeservaring wordt me niet meer afgeno-

kinderen zijn nu echt 35 minuten geconcen-

of drie niveaus werken. Kinderen die daar

fijn als je daarin ondersteuning krijgt. Het

intensief.

men en ook de kinderen zijn heel blij en trots.’

treerd aan het werk. Je ziet dan ook minder

behoefte aan hebben krijgen meer onderwijs-

vereist toch een andere manier van denken

Volgens Audrey is de leerkracht cruciaal voor

SBO Sonnevanck in Rotterdam deed mee in

gedragsproblemen, omdat de kinderen

tijd, terwijl andere leerlingen meer uitdaging

en werken.’

een goede uitvoering. ‘Het is belangrijk goed

de pilotfase van de methode en zag de spel-

gefocust zijn en minder worden afgeleid door

kunnen krijgen.’

Wat haar naast de stijgende resultaten ook

te plannen en alle didactische principes toe

lingresultaten ook stijgen. ‘Ons doel is dat 75

andere factoren.’

De school kreeg bij de ontwikkeling en

opvalt aan de methode is de reactie van de

te passen. Alle toetsuitslagen zijn een effect

procent van de kinderen het niveau haalt van

De lessen zijn gemakkelijk af te stemmen op

invoering van de methode begeleiding van de

kinderen. ‘Voorheen hoorde je nog wel eens

van wat je als leerkracht doet. Daar moet je je

eind groep 6/midden groep 7,’ vertelt intern

de onderwijsbehoeften, vindt ze. ‘Onze leer-

CED-Groep. Dat heeft volgens Marianne een

‘spellen is saai’, maar nu is spellen weer leuk

onderwijs op durven aanpassen.’

begeleider Marianne Geraets. ‘Maar er zijn

lingen stromen uit naar vmbo met en zonder

meerwaarde. ‘Er zit een duidelijke handlei-

geworden.’

OBS Ekenrooi in Waalre ging vorig schooljaar

zelfs kinderen die het niveau van groep 8

leerwegondersteuning en praktijkonderwijs.

ding bij de methode, maar zeker als je net

www.cedgroep.nl/spellinglangsdelijn

al met de werkwijze aan de slag. ‘We zochten

halen, terwijl dat voorheen niet gebeurde.’

Ontspannen oefenen met de buurman tijdens een ‘dictweetje’ foto Jan van der Meijde

naar een methode die met kleine aanpassin-

Meer weten?

gen de resultaten omhoog kon krijgen,’ vertelt

Structuur

Spelling langs de lijn is ontwikkeld door de makers van Spelling in de lift. De methode is

Audrey Machielsen

leerkracht Joost de Bruijn. ‘We hadden bij een

De werkwijze is volgens Marianne eenvoudig

verkrijgbaar via www.cedgroep.nl/webwinkel. In 2015 verschijnen bij Spelling langs de

a.machielsen@cedgroep.nl

andere school uit ons samenwerkingsverband

en verloopt volgens een vast stramien. ‘Onze

lijn een webbased instructie en een digitale oefensetting van alle oefenbladen.

gezien dat dat met deze werkwijze lukte.’

kinderen zijn gebaat bij structuur en dui-

KlasseApart februari 2015 nummer 1

19

SIL OP SCHOOL Sil op school is een nieuw, digitaal programma voor kleutergroepen. Alle ontwikkelingsgebieden komen aan de orde: taalstimulering, woordenschatontwikkeling, rekenen, motoriek en de sociaal-emotionele ontwikkeling. Elk schooljaar zijn er acht thema’s, ontleend aan de kleuteractualiteit. Afgezien van de poppen Sil en Lis is het programma helemaal digitaal. Leerkrachten kunnen de handleidingen, beschrijvingen van de activiteiten en voorleesverhalen downloaden en de bijbehorende prenten tonen op het smartboard.

SIL OP SCHOOL Weg met de routine: leerkrachten putten uit eigen creativiteit Tekst Marijke Nijboer

Tien jaar lang werkten de kleutergroepen van de Margrietschool in Zwijn­drecht met de methode Ik & Ko. Tot tevredenheid, maar de leerkrachten waren toe aan iets nieuws. Zij ervaren Sil op school als een veel

Het digibord is een belangrijk hulpmiddel bij Sil op school. Op de foto Inge Markus met een deel van groep 1. foto’s Jan van der Meijde

vrijere methode. De extra speelruimte vraagt echter wel om meer eigen inbreng. naar het liedje ‘Ik ben een kerstbal’, waarin

Elkaar coachen

training gaat in op hoe je het programma kunt

Bert en Ernie zingen over hoe zij zichzelf

Toch zien beide leerkrachten ook een paar

inzetten, hoe je het desgewenst kunt aanpas-

nen aanvullen. Je moet daar even je weg in

weerspiegeld zien in een kerstbal. Daarna

verbeterpunten. Laura vindt dat bij sommige

sen en welke vaardigheden je nodig hebt.’

vinden, maar het levert wel wat op.’

zingen ze over allemaal andere voorwerpen

onderdelen het verschil tussen de gemak-

Inge en Laura werken echter al jaren met

Voor de zomervakantie probeerden beide

waarin kinderen zich weerspiegeld kunnen

kelijke en moeilijke versie wat groter mag

kleutergroepen en dankzij die ervaring komen

leerkrachten een thema uit en dat beviel

zien. Dat lied is een groot succes in de klas.’

zijn. Beide leerkrachten vinden dat de uitjes

ze er samen wel uit. ‘Je gaat flexibel denken

goed. ‘Het programma is veelzijdig en de

De thema’s van Sil op school spelen in op

en de activiteiten in kleine groepjes wat veel

en daar heb je veel profijt van,’ vindt Inge.

doelen worden goed aangegeven,’ vindt Inge.

de actualiteit. Zo haakte ‘Feest’ aan bij de

tijd kosten.

Als voorbeeld noemt ze de BOSOS-lijsten,

‘Wij doen zo’n zeven activiteiten per week.

Kinderboekenweek en was er vorig schooljaar

Inge zou nog wat meer ‘echte groep 1-­

waarmee zij en haar collega de ontwikkeling

Daarbij zitten vaak een werkvorm met kleine

aandacht voor het WK voetbal en de Olympi-

activiteiten’ willen zien: ‘Nu moet je Sil hier

van kinderen volgen. ‘Daar staat steeds een

groepen, een creatieve opdracht, muziekles

sche Spelen. Laura: ‘Je weet drie weken te-

en daar wat aanvullen. Wij lossen dat op

bepaalde vaardigheid centraal. Wij proberen

en een bezoek, bijvoorbeeld aan een kinder-

voren wat het thema is. Je moet dan snel aan

door elkaar te coachen.’ Lonneke van Dijk,

dan een bijpassende activiteit van Sil in te

boerderij.’ Soms buigen ze een activiteit om.

de slag om de spullen te verzamelen, maar ik

adviseur van de CED-Groep, reageert: ‘Wij

roosteren. Toen de kinderen een bal moesten

‘We moesten bijvoorbeeld op bezoek bij een

ben blij met de afwisseling.’

schrijven dit programma met de doelen voor

gooien, lieten wij ze bijvoorbeeld gooien met

groep 1 en 2 in ons hoofd. Maar de ene groep

‘‘pakjes van sint’’. Zo slaan we twee vliegen in

Bij elk thema kan de leerkracht de bijbeho-

1 is de andere niet. Als een leerkracht toch

één klap.’

rende woordkaarten uitprinten en ophangen.

onderdelen mist, is het aan haar om verder te

www.silopschool.nl

Zintuigen aanspreken

‘Die kaarten zijn perfect,’ vindt Inge. Op haar

differentiëren.’

Volgens Laura zitten er verrassende elemen-

prikbord hangen de woorden van ‘kerst’,

ten in het programma. ‘Sil spreekt allerlei

met bijbehorende plaatjes: lichtjes, zilver,

Het programma is niet tot in detail ingevuld

zintuigen aan. De kinderen moesten bij-

goud, engel, kerstkaart… ‘Ik heb ze maandag

en vraagt dus om enige zelfwerkzaamheid.

bakker. Daar moet je op zo’n moment wel tijd voor hebben.’

De pop Sil wordt in de klas ingezet.

20

Meer weten?

‘We wilden eens wat anders, na al die jaren

Haar collega Laura Berkhout (groep 2): ‘Sil

voorbeeld voelen welke kerstvoorwerpen er

aangeboden in de kring. Dinsdag heb ik de

Inge: ‘Sil op school lijkt niet op bestaande

werken met Ik & Ko,’ vertelt leerkracht Inge

is digitaal, dat is erg prettig. En deze me-

onder een doek in een mandje lagen en die

kaartjes opgehangen en woensdag hebben

programma’s. We moesten wel even uitzoe-

Lonneke van Dijk

Markus (groep 1). ‘Vanuit het vrij strakke

thode voelt vrijer. Wij zijn goed opgeleid, we

beschrijven aan de anderen. We hebben een

we alle woorden herhaald. Als we vervolgens

ken hoe het werkt.’ Zij hadden het zichzelf

l.vandijk@cedgroep.nl

keurslijf van Ko zijn we overgestapt op Sil op

weten wat we kunnen. Het is heerlijk om het

instructiefilmpje bekeken en vervolgens

in de lessen zo’n woordje weer tegenkomen,

wat gemakkelijker kunnen maken door de

school.’

programma meer naar eigen inzicht te kun-

kerstkransjes gebakken. En er was een link

roept dat herkenning op.’

bijbehorende training te volgen. Lonneke: ‘De

KlasseApart februari 2015 nummer 1

KlasseApart februari 2015 nummer 1

21

AGENDA

Gemeente Amersfoort positief over VVE-monitor

wo 25/02

Werken met Nieuwsbegrip in het basisonderwijs

di 03/03

Aandachts- en gedragsproblemen in het vo en mbo

wo 11/03

Nieuwsbegrip: Omgaan met verschillen in de groep, po/so

do 12/03

Taakspel intervisiebijeenkomst voor interne taakspelbegeleiders, vo

wo 18/03

Passend omgaan met verschillen in de klas, po/so/vo

wo 18/03

Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong, po

do 19/03

Taakspel intervisiebijeenkomst Licentiehouders

wo 25/03

Leerlingen met autisme in po/so

Tekst Karin van Breugel

wo 01/04

Werken met Nieuwsbegrip met nieuwkomers, po

Hoe doen kinderen het in voor- en vroegschoolse voorzieningen? En hoe loopt de uitvoering van het beleid?

wo 08/04

Werken met Knuffels, kov en zml

vrij 17/04

Verantwoord plannen en borgen voor directies po

wo 20/05

Een zml-leerling in de klas, po

wo 20/05

Werken met Nieuwsbegrip in het so

Op die vragen moet de VVE-monitor in Amersfoort antwoord geven. De CED-Groep voert de monitor sinds een jaar uit.

creëren van een doorgaande ontwikkelingslijn en verhogen van ouderbetrokkenheid. De tweede monitor geeft inzicht in de kwaliteit van de uitvoering. Ofwel, hoe loopt het op de werkvloer? Dat is belangrijk om de uitvoering te kunnen verbeteren.’

Echte verbeteringen Nynke: ‘De CED-Groep neemt ons veel werk uit handen en is een pro-actieve en meedenkende sparringpartner. Ze bieden niet alleen een rapport aan, maar gaan ook in gesprek over wat we met de bevindingen kunnen doen.

Dat leidt tot échte verbeteringen.’

Jaarlijkse VVE-dag De bevindingen van beide monitoren worden ook gebruikt voor een conferentie op woensdag 11 februari, die de gemeente organiseert ‘Alle gemeenten in Nederland zijn verplicht

is altijd een heel gedoe om van alle scholen

voor VVE-professionals. De CED-Groep ver-

om de ontwikkeling te volgen van risicokinde-

en kinderopvanglocaties alle toetsgegevens

zorgt de inhoudelijke en logistieke organisatie

ren die gebruikmaken van voor- en vroeg-

aangeleverd te krijgen. Dat verzorgt de CED-

van alle workshops. ‘Vorig jaar was het thema

schoolse educatie. Dat is vastgelegd in de

Groep. Dat scheelt ons veel tijd.’ Op basis van

opbrengstgericht werken, omdat de monitor

bestuursafspraken die wij met het ministerie

de nulmeting in 2012/13 heeft de gemeente-

duidelijk had gemaakt dat men hier echt nog

hebben gemaakt,’ vertelt Nynke Koenen,

lijke VVE-werkgroep ambities geformuleerd.

mee worstelt. Ook de onlangs afgenomen

beleidsadviseur bij de gemeente Amersfoort.

Ofwel: welke groei wil men bij kinderen zien?

monitor biedt weer allerlei aanknopings-

De gemeente vroeg de CED-Groep om de

De monitor vindt een aantal jaren achtereen

punten voor interessante workshops die

monitor uit te voeren. Nynke: ‘We zochten

plaats, zodat duidelijk wordt of de ambities

aansluiten bij hetgeen er in Amersfoort moet

een ervaren partner met veel expertise over

ook daadwerkelijk worden gerealiseerd.

gebeuren.’ www.cedgroep.nl/vvemonitor

kinderopvang en onderwijs, die voor ons ook een inhoudelijke sparringpartner kan zijn.’

Kwaliteit op de werkvloer De tweede monitor heeft betrekking op de

22

STUDIE(MID)DAGEN EN WORKSHOPS

Zicht op groei

uitvoeringspraktijk. Nynke: ‘Met de betrok-

De monitor bestaat uit twee delen. Om te

ken voorschoolse instellingen hebben we

beginnen is er een monitor die de taal- en re-

afspraken gemaakt over het VVE-beleid.

kenontwikkeling van kinderen volgt. Hiervoor

Speerpunten zijn bijvoorbeeld: verbeteren van

worden de citotoetsgegevens gebruikt. ‘Het

de kwaliteit van pedagogisch medewerkers,

KlasseApart februari 2015 nummer 1

Meer weten?

Monique Jeurissen m.jeurissen@cedgroep.nl

STARTDATA CURSUSSEN HET JONGE KIND wo 11/02 Doelgericht werken aan begrijpend

luisteren voor 3-7 jarigen

wo 04/03 Werken met peilingsactiviteiten do 12/03 NCKO module 1+2 wo 18/03 Aan de slag met Sil op school wo 8/04

Werken met knuffels

wo 10/06 Drama is leuk en stimulerend PO EN SO wo 11/02 Onderwijsassistent, gedrags

competent

wo 11/02 Basiscursus Teach Like a Champion

BINNENKORT

wo 04/03 Omgaan met (pre)pubers (10–14 jaar)

do 5 maart, Maartensdijk Conferentie Didactiek vo/vso Hoe bereikt de leraar de maximale leerwinst bij zijn leerlingen en wat is het aandeel van didactiek daarin? Er zijn workshops over kwaliteitsverbetering didactiek, het geven van feedback, ICT in dienst van het onderwijs, omgaan met gedragsproblemen, Teach Like a Champion en Breinsleutels. De conferentie is bestemd voor docenten en managers in het vo en vso. www.cedgroep.nl/conferentiedidactiek

do 05/03 Interne coach DGM

wo 11 maart, Middelburg Workshop Durven we nog te spelen in groep 1 en 2?

Hoe kunnen we zo goed mogelijk de ontwikkeling van jonge kinderen stimuleren door middel van spelend leren en mét een opbrengstgerichte bril? www.cedgroep.nl/spelendleren wo 11 maart, Capelle aan den IJssel Conferentie Stimuleren van jonge kinderen, wat werkt echt?

Wat maakt dat vroegkinderlijke stimulering werkt en hoe kunnen opbrengstgericht spelen, werken en leren hieraan bijdragen? Op deze middag verzorgt keynote speaker Betsy van de Grift een prikkelende presentatie over het breinleren van jonge kinderen. Er zijn diverse deelsessies, bijvoorbeeld over het toezichtskader, de zin en onzin van opbrengstgericht werken, de werking van het brein bij jonge kinderen en lerende organisaties. www.cedgroep.nl/conferentiejongekind ma 23 maart – wo 25 maart, Lunteren Conferentie School aan Zet De conferentie is bedoeld voor bestuurders, directeuren, ib’ers en leraren uit het primair en speciaal onderwijs. De CED-Groep verzorgt diverse presentaties, o.a. over De Betere Basisschool, Lead Like a Champion, Return: feedback van leerlingen. www.cedgroep.nl/agenda za 18 – zo 26 april, New York Studiereis Teach Like a Champion De ‘Uncommon Schools’ waar Teach is ontstaan, zijn ongelooflijk succesvol qua opbrengst en onderwijsplezier! Vele klanten hebben gevraagd naar de ervaringen van de Nederlandse Teachtrainers tijdens de bezoeken en trainingen in New York en Albany. Ervaren is krachtiger dan vertellen. Daarom nodigt de CED-Groep u graag uit om met ons af te reizen naar New York voor een unieke Teachervaring! Voor gepassioneerde directeuren, mt-leden en Teach-coördinatoren in het basisonderwijs.

wo 04/03 Heldere communicatie wo 11/03 Het Lerende brein wo 11/03 Coöperatieve leerstrategieën Wo 25/03 In vertrouwde handen wo 01/04 Nieuwsbegrip: omgaan met

verschillen in de groep

wo 01/04 Zwakke rekenaars in de bovenbouw di 07/04

Vernieuwde masterclass Opbrengst-

gericht werken in 4D,

wo 08/04 Coach Structureel Coöperatief

Leren

wo 08/04 Verdiepingscursus Teach Like a

Champion po: planning

wo 08/04 Basiscursus Teach Like a Champion di 14/04

Aan de slag met woordenschat, po/so

di 21/04

Middenkadertraining po/so,

Rotterdam

di 19/05

Vernieuwde masterclass Opbrengst-

gericht werken in 4D, bao Roermond

wo 20/05 Werken met Nieuwsbegrip in het so VO EN MBO di 03/03

Aandachts- en gedragsproblemen in

het vo en mbo

do 05/03 Training Mentorvaardigheden C wo 11/03 Nieuwsbegrip: omgaan met

verschillen in de groep

wo 08/04 Werken met Nieuwsbegrip in vo en

mbo

Bekijk het complete aanbod op www.cedgroep.nl/cursussen www.facebook.com/cursusbureau @cursusced

Kijk voor meer informatie op www.cedgroep.nl/agenda.

KlasseApart februari 2015 nummer 1

23

DE WERKDAG VAN JOYCE STARING Joyce Staring is consulent onderwijsondersteuning zieke leerlingen bij de CED-Groep. j.staring@cedgroep.nl

Om 8 uur rijd ik thuis weg om op tijd in Bunschoten te zijn voor de ontvangst van een aantal KPN-medewerkers. Zij gaan het contact mogelijk maken tussen een zieke leerling en zijn school.

De KPN-installateurs bereiden alles voor om via het systeem ‘Klasgenoot’ contact te kunnen maken met de leerling thuis. Deze krijgt een laptop met webcam. In de klas wordt een roterende camera geplaatst. Zo kan de zieke leerling toch deelnemen aan het schoolleven. Een prachtig initiatief van het KPN Mooiste Contact Fonds.

Hoera! Het contact is gelegd!

foto’s Jan van der Meijde

Tussendoor check ik even snel mijn mail en bel ik een school voor een afspraak. Daarna ga ik op weg naar de volgende leerling.

Ik geef een uurtje instructie aan een chronisch zieke leerling in IJsselstein.

Groot overleg met ouders, ib’er, leerkrachten en het samenwerkingsverband over de begeleiding van een zieke leerling.

Daarna rijd ik weer naar huis.