FEBRUARI 2015 NUMMER 1
JAARGANG 13
INFORMATIEBLAD RELATIES CED-GROEP
SPECIAL COACHING EN FEEDBACK Digitale coaching bevalt Wijkschool De Gorzen Nieuwsbegrip afstemmen op je doelen Niftarlake College kijkt waar nog winst valt te behalen
N I E U W S
De CED-Groep traint professionals en adviseert beslissers in onderwijs en kinder-
N I E U W S
N I E U W S
opvang. En ontwikkelt innovatieve educatieve producten. Dat is wat we doen. Maar niet wat we zijn. Bij de CED-Groep zijn we van alle onderwijsmarkten thuis. We zijn innovatief en hebben een grote passie voor kansen voor kinderen. Maar voor alles zijn we trots op resultaat. Als het een professional lukt om kinderen het beste uit zichzelf te laten halen, hebben wij echt iets bereikt.
CED-Groep bereikt Postadres: Postbus 8639
Volg ons
3009 AP Rotterdam LOCATIE MAARTENSDIJK Postadres: Postbus 25 info@cedgroep.nl
3738 ZL Maartensdijk
www.cedgroep.nl
INHOUD
SPECIAL FEEDBACK EN COACHING 6 De rol van feedback en coaching ‘Waarom doe ik wat ik doe?’
Feedback en coaching kunnen omgaan met verschillen. Feedback en coaching zijn uitstekende manieren om hen daarin te trainen. Wijkschool De Gorzen in Schiedam koos voor Taakspel om meer rust en structuur in de school te brengen. ‘Taakspel is heel praktisch, gericht op gedragsverandering én verweven met de normale lessen,’ verklaart leerkracht Jasmijn Dormael deze keuze. De school wordt langs digitale weg gecoacht bij de implementatie. Via Skype bespreken de
8 Uitdaging op de Auris Ammanschool Nieuwsbegrip afstemmen op je onderwijsdoelen 10 Digitale coach wérkt Taakspel: eindelijk rust in de kleutergroep 12 Niftarlake College, Maarssen Waar valt nog winst te behalen?
De Auris Ammanschool in Dordrecht, een so-school voor kinderen met spraak-, taal-, en gehoorproblemen, slaagt er steeds beter in om kinderen op hun uitstroomniveau te brengen. De school zet hiervoor Nieuwsbegrip in. In samenspraak met de adviseur van de CED-Groep ontdekte het team dat het nodig was om al in de onderbouw de zelfstandigheid van kinderen te stimuleren, zodat zij beter in niveaugroepjes aan de slag kunnen. Een eenmalige kwaliteitsinjectie is op lange termijn van minder waarde, vond het Niftarlake College in Maarssen. De school koos voor een duurzame aanpak: het trainen van afde-
3 Nieuws 14 ‘Wat doen we goed, wat missen we nog?’ NCKO-Kwaliteitsmonitor meet kwaliteit kinderopvangorganisatie 16 MAGiTO
lingsleiders en schoolopleiders, zodat zij kwaliteitsverbetering tot een voortdurend proces kunnen maken. Ook de kinderopvang werkt aan kwaliteitverbetering. Kinderopvangorgani-
16 SPOT op Mick Wildschut
satie Vlietkinderen ervaart dat de NCKO-Kwaliteitsmonitor daarbij een heel nuttige rol kan spelen. De monitor maakt duidelijk wat de sterke en zwakkere kanten van de opvang zijn en op welke punten de kwaliteit verder kan worden verbeterd. De CED-Groep verzorgt de bijbehorende trainingen. Verder in dit nummer aandacht voor Spelling langs de lijn, de nieuwe spellingmethode voor het po en s(b)o. Bij de scholen die met deze werkwijze experimenteerden schoten de resultaten omhoog. Een tweede nieuwkomer is Sil op school. Deze methode voor de kleutergroe-
17 De 600ste Vreedzame School
Excellente docenten hebben daarbij een sleutelrol. Maar hoe bereik je als docent die excellentie? Daarover gaat de conferentie ‘Didactiek, de leraar als
COLOFON redactie Frank Brouwer Lot Hannik Marijke Nijboer (eindredacteur) Carolien Rebel Elly van der Zel redactie-adres CED-Groep Postbus 8639 3009 AP Rotterdam klasseapart@cedgroep.nl
website www.cedgroep.nl foto voorpagina Jan van der Meijde vormgeving Pressure Line druk MediaCenter Rotterdam oplage 14.000
Maartensdijk. De conferentie is bedoeld voor leerkrachten, docenten, intern begeleiders, coördinatoren en managers uit het vo en vso. Harm Klifman houdt een inleiding over een nieuw elan voor het leraarschap. Tevens zijn er workshops over kwaliteitsverbetering didactiek, feedmet gedrag, leren leren, Teach Like a Champion en Breinsleutels.
U ondervindt het wellicht binnen uw gemeente of bestuur: het aantal vluchtelingen uit met name Syrië, Irak, Somalië en Eritrea is groot en neemt nog steeds toe. De kinderen van deze vluchtelingen moeten onderwijs krijgen, maar dat is niet altijd eenvoudig te realiseren. En natuurlijk moeten ook andere nieuwkomers Nederlands leren. Sommige gemeenten of besturen hebben hiervoor schakelklassen opgericht. Vaak komt de leerling echter terecht op een reguliere school. Bij het onderwijs aan nieuwkomers doet zich een aantal knelpunten voor. Dat geldt met name voor de financiën, de toetsing (woordenschattoets), het lesmateriaal/de methodiek en monitoring. De CED-Groep denkt op landelijk niveau mee over snelle en praktische oplossingen. Wij hebben veel methodieken ontwikkeld voor NT2-onderwijs. Onze adviseurs kunnen directies en leerkrachten begeleiden bij het vormgeven van goed onderwijs en de opzet van logistiek om dit goed te regelen. Bij vragen kunt u contact opnemen met uw accountmanager of met Maaike Dalhuizen via m.dalhuizen@cedgroep.nl. Dit voorjaar beleggen wij een veldbijeenkomst over de aanpak. Wilt u een uitnodiging ontvangen? Meldt u dan aan bij Maaike Dalhuizen.
Meer informatie over het programma kunt u verkrijgen bij Ed Olijkan, e.olijkan@cedgroep.nl Inschrijven: www.cedgroep.nl/conferentiedidactiek
Conferentie Jonge Kind Heel wat kinderen beginnen met een achterstand aan het basisonderwijs,
18 Spelling langs de lijn Snel goede resultaten bij nieuwe methode 20 Sil op School Leerkrachten putten uit eigen creativiteit 22 Gemeente Amersfoort positief over VVE-monitor
af aan niet optimaal verloopt. Vandaar dat veel beleidsmakers en wetenschappers ervoor pleiten om de ontwikkeling van jonge kinderen in de kinderopvang en de onderbouw van het primair onderwijs planmatig te stimuleren. Zo profiteren deze kinderen daadwerkelijk van het onderwijs dat zij ontvangen en kunnen zij vervolgens goed participeren in de maatschappij. Wat maakt dat vroegkinderlijke stimulering werkt en hoe kan opbrengstgericht spelen, werken en leren hieraan bijdragen? Antwoord op deze vragen krijgt u tijdens de
KlasseApart gratis ontvangen? Mail uw adresgegevens naar: klasseapart@cedgroep.nl
Binnenschoolse opvang voor vluchtelingen
waardoor hun schoolcarrière van het begin
pen bestrijkt alle ontwikkelingsgebieden.
KlasseApart februari 2015 nummer 1
talenten maximaal kunnen ontplooien.
back in de klas, leren met tablets, omgaan
leerkrachten met hun coach de in de klas gemaakte video-opnames.
2
resultaat- en doelgericht werken en hun onderwijs zo inrichten dat leerlingen hun
Nu Passend onderwijs is ingevoerd, is het nog belangrijker dat leerkrachten en leraren
per jaar verschijnend informatieblad van de CED-Groep over (nieuwe) diensten, producten en aspecten van educatieve dienstverlening in de praktijk; bestemd voor scholen, onderwijsinstellingen en overige relaties. ISSN 1571-660 jaargang 13, nummer 1 februari 2015
Van scholen wordt verwacht dat zij
professional’ op 5 maart aanstaande in
REDACTIONEEL
klasseApart is een drie keer
Conferentie Didactiek vo/vso
23 Agenda en cursussen
conferentie Stimuleren van jonge kinderen in Capelle aan den IJssel op woensdagmid-
24 De werkdag van Joyce Staring
dag 11 maart. Meer informatie: www.cedgroep.nl/conferentiejongekind
foto Jan van der Meijde
Taalaanpak voor groep 7 en 8 Zijn uw talentvolle leerlingen uitgekeken op de gewone methode? Of wilt u leerlingen bijspijkeren op het gebied van taal? Met Taal in Uitvoering werken leerlingen van groep 7 en 8 samen aan een concrete eindopdracht waarvoor ze een bepaalde taaltaak moeten (leren) uitvoeren. Zij verzamelen bijvoorbeeld tips om met geld om te gaan en maken hiervan een scheurkalender. Taal in Uitvoering bestaat uit tien modules op twee niveaus. Iedere module is een op zichzelf staande lessenserie van vier à vijf lesuren. Een module bevat leerlingmateriaal en een docentenhandleiding. Taal in Uitvoering is bedoeld voor leerlingen in groep 7 en 8 van het reguliere basisonderwijs. U kunt de tien modules los inzetten naast de taalmethode. www.cedgroep.nl/webwinkel KlasseApart februari 2015 nummer 1
3
N I E U W S
N I E U W S
N I E U W S
N I E U W S
N I E U W S
N I E U W S
Teach Like a Champion Het jonge kind
Veel waardering voor Nieuwsbegrip
Veel leerkrachten zijn al geïnspireerd geraakt door de 49 didactische technieken van Teach Scholen waarderen Nieuwsbegrip over het algemeen hoog.
Like a Champion. Uit het werkveld kwamen echter geluiden dat dit boek niet op elk vlak van
Dat blijkt uit een groot gebruikersonderzoek naar de tevreden-
toepassing is voor de jongste kinderen. Het lesgeven aan jonge kinderen vraagt vaak om een
heid over Nieuwsbegrip en Nieuwsrekenen, waaraan ruim 2700
andere benadering.
leerkrachten en docenten deelnamen. De lessen worden vooral
Daarom schreven wij een speciale publicatie en trainingen voor nulgroepen en het kleuteron-
gebruikt in de groepen 5 t/m 8 op de basisschool en leerjaar 1 en 2 in het voortgezet onderwijs. De meeste gebruikers hanteren
Denkgesprekken met kinderen
Nieuwsbegrip Basis wekelijks. Nieuwsbegrip XL wordt door circa
Even denken… Onder de titel ‘Even denken…’ verschenen twee nieuwe uitgaven: • Even denken… Denkgesprekken met kinderen
Tien praktische technieken om jonge kinderen te laten schitteren
derwijs. Dit pakket inspireert en ondersteunt leerkrachten van deze jongste groepen, zodat zij hun eigen vaardigheden versterken en het beste uit de leerlingen halen. Teach Like a Champion - Het jonge kind is te bestellen via www.cedgroep.nl/webwinkel.
65% gebruikt, vaak een paar keer per week. Nieuwsbegrip Basis
Wilt u meer informatie, of bent u geïnteresseerd in een training op locatie? Neem dan contact
krijgt als gemiddeld rapportcijfer een 8; Nieuwsbegrip XL een
op met Liesbeth Stout-Kreuk, l.kreuk@cedgroep.nl
bijna even hoog rapportcijfer.
Voor meer informatie over de basiscursus, zie www.cedgroep.nl/teachtrainingen
Een derde van de leraren plant Nieuwsrekenen wekelijks in.
@Teachnederland
Scholen gebruiken Nieuwsrekenen voor zowel leerlingen die extra
www.facebook.com/teachnederland
oefening nodig hebben, als leerlingen die meer uitdaging kunnen
• Even denken… Vragenlijst Denkprocessen ‘Even denken… Denkgesprekken met kinderen’ is een herziene versie van het boek DGM in de praktijk, het handboek voor Denkstimulerende Gespreksmethodiek. Het boek bevat uitgeschreven activiteiten met suggesties voor denkvragen, die prikkelen tot nadenken en praten. Er zijn denkvragen op vier niveaus. De vragen op de hogere niveaus doen een beroep op de taal-denkontwikkeling. Voorop staat dat de kinderen plezier beleven aan de activiteiten.
gebruiken. Driekwart van de gebruikers vindt dat Nieuwsrekenen toegevoegde waarde heeft bij gebruik naast de reguliere methode. Nieuwsrekenen krijgt een 8. Veel deelnemers zouden graag zien dat Nieuwsbegrip en Nieuwsrekenen worden uitgebreid, bijvoorbeeld met verbeteringen en uitbreidingen voor de digibordtools en andere digitaliseringen. Ook is er veel vraag naar speciaal materiaal voor NT2/ISK, groep 1, 2 en 3, en voor dyslectische leerlingen. Voor kleutergroepen is er inmiddels het nieuwe programma Sil op school (zie ook pagina
Vragenlijst Denkprocessen Ook nieuw is ‘Even denken… Vragenlijst Denkprocessen (VLDP)’. De VLDP is onlangs opnieuw uitgebracht na een normeringsonderzoek. U kunt de diagnostische toets gebruiken om de communicatievaardigheden van kinderen te testen.
20). Verder start in de loop van dit schooljaar een pilot ‘Nieuwsbegrip Engels’ en onderzoeken we of de XL-lessen vaker gemaakt kunnen worden. @nieuwsbegrip www.facebook.com/nieuwsbegrip
Meer informatie: www.cedgroep.nl/webwinkel
SCOL: nieuwe stappen in sociale competentie Zo’n 2000 scholen in Nederland werken met de SCOL (sociale competentie observatielijst). Het instrument heeft zijn waarde bewezen voor het onderwijs en vooral voor de ondersteuning van de sociale ontwikkeling van kinderen. In november 2014 werden gebruikers van de SCOL op de hoogte gebracht van nieuwe mogelijkheden van het instrument. De SCOL is namelijk uitgebreid met een overzicht dat leerkrachten ondersteunt bij het indelen van leerlingen in subgroepen. Ook wordt gebouwd aan een functie die directeuren, ib’ers en leerkrachten inzicht geeft bij het interpreteren van de SCOL-scores op school- en groepsniveau. Wegens het succes van de eerste bijeenkomst wordt deze binnenkort herhaald. Wilt u een uitnodiging ontvangen? Mail dan naar info@cedgroep.nl.
Nieuw: Samen vooruit
1 editie, december 2014 e
In deze uitgave onder andere:
Ouder-kindportretten • Leren omgaan met tijd • Brusjes • Veilig op internet
4
KlasseApart februari 2015 nummer 1
Passend onderwijs invoeren doe je als leerkracht niet in je eentje. Dat doe je met de hele school en alle andere scholen in het samenwerkingsverband. Toch kan individuele scholing fijn zijn als je bepaalde kennis wil uitbreiden of bepaalde didactische vaardigheden
Trainingen Nieuwsbegrip
wilt oefenen. De CED-Groep heeft alle cursussen uit het open aanbod die te maken heb-
Samen vooruit is een nieuwe uitgave van de CED-Groep, bestemd voor ouders van kinderen
Magazine voor ouders van kinderen in het Rotterdamse S(B)O
Passend onderwijs in de klas
in het Rotterdamse s(b)o. Bijzonder is dat het blad samen met ouders en leerkrachten wordt
Steeds meer gebruikers van het programma Nieuwsbegrip geven aan meer over de achter-
ben met Passend onderwijs bij elkaar
gemaakt. Het eerste nummer verscheen afgelopen december. De tweede editie verschijnt
gronden van Nieuwsbegrip, begrijpend lezen en leesstrategieën te willen weten. De CED-
gezet, zodat ze gemakkelijker zijn te
dit voorjaar.
Groep organiseert daarom masterclasses Nieuwsbegrip bij de scholen zelf op locatie. De
vinden. Op www.cedgroep.nl/passend
Het blad wil ouders inspireren om betrokken te zijn bij wat het kind op school leert en geeft
Masterclasses bestaan uit een serie trainingsbijeenkomsten voor scholenteams en een aantal
vindt u bijvoorbeeld de basiscursus
meer inzicht in wat zij van de school mogen verwachten.
klassenconsultaties. Het volgen van de masterclasses staat garant voor goed werken met
Passend omgaan met verschillen in
In het decembernummer staan interviews met diverse ouders. Het blad geeft tips over hoe
Nieuwsbegrip en een effectieve aanpak van begrijpend lezen op uw instelling.
de klas, Omgaan met leerlingen met
je kinderen zelfstandiger kunt maken en kunt leren omgaan met tijd. Er is een quiz over het
Nieuwe leerkrachten die voor het eerst met Nieuwsbegrip gaan werken, kunnen kiezen uit de
hechtingsproblemen en Werken met
ontwikkelingsperspectief en er zijn leestips voor broers en zusjes.
cursussen die op individuele basis worden gegeven.
ontwikkelingsperspectieven.
Bent u geïnteresseerd? Download de tips of bekijk voorbeeldpagina’s van het magazine op
Voor meer informatie over de trainingen, zie: www.nieuwsbegrip.nl/trainingen-cursussen
www.cedgroep.nl/samenvooruit
KlasseApart februari 2015 nummer 1
5
SPECIAL COACHING EN FEEDBACK
DE ROL VAN COACHING EN FEEDBACK
Dat komt Marije Boonstra en Hanke Geurts
niet vooruit kan helpen zijn er andere “bril-
Via klassenconsultatie kunnen de effecten
van de CED-Groep bekend voor: ‘Wij hebben
len” waarmee je wel verder kunt.’
van het handelen voor het voetlicht worden
aan leerkrachten en directeuren gevraagd
De ondersteuning die de CED-Groep hiervoor
gebracht. Een adviseur kan met de leerkracht
aan welke ondersteuning zij behoefte heb-
ontwikkelt vormt een aanvulling op bestaande
reflecteren op die effecten.’ Hanke en Marije
ben en daarbij prijkt onveranderlijk het
middelen. Marije: ‘Feedback krijgen is voor
zijn van mening dat leerkrachten moeten zien
(leren) omgaan met verschillen bovenaan het
leraren niet nieuw. Van hun leerlingen krijgen
dat alles wat in de klas gebeurt van belang
wensenlijstje. Niet zo verwonderlijk, want de
ze die vooral in de vorm van toetsresultaten
is: ‘Wij willen dat zij zich bewuster worden
combinatie van opbrengstgericht werken en
en leerlinggedrag. Zelf krijgen ze feedback via
van wat er met individuele leerlingen en met
een zwaardere leerlingenpopulatie vraagt
bijvoorbeeld begeleidings-, functionerings-
de groep als geheel gebeurt, wat hun eigen
bepaalde vaardigheden.’
en boordelingsgesprekken. Aan dat arsenaal
reacties daarop zijn en welke effecten dat
voegen we een instrument toe dat op basis
geeft. Als leerkrachten zich daarvan bewust
Verschillende brillen
van gedrags- en motivatieleer en neuropsy-
worden zullen zij eenvoudiger schakelen tus-
Om aan die behoefte tegemoet te komen ont-
chologie meer inzicht geeft in het eigen en
sen verschillende interventies. Dat geeft rust
wikkelt de CED-Groep momenteel ondersteu-
leerlinggedrag. ‘ Hanke: ‘Inzicht in gedrag van
en schept ontwikkelingskansen.’
ningsaanbod. Dat gebeurt in samenspraak
jezelf en dat van je leerlingen geeft hand-
met het onderwijsveld en met gebruikmaking
vatten om de resultaten van je onderwijs te
van wetenschappelijke inzichten. Leraren
verhogen. Leraren moeten zich meer gaan
tekst Ronald Buitelaar
leren om door verschillende ‘brillen’ naar het
afvragen waarom ze doen wat ze doen.’
Met de komst van Passend onder-
eigen gedrag en dat van leerlingen te kijken.
‘Waarom doe ik wat ik doe?’
wijs groeit de behoefte bij leraren om nog beter te kunnen omgaan met verschillen. De vraag is hoe zij hierbij ondersteund kunnen worden. Unitmanager Hanke Geurts en
intervisie, peer learning en het geven van
Zo zijn zij beter in staat om hun handelen
Schakelen
feedback aan leerlingen zijn verwerkt
waar nodig bij te stellen. Marije geeft een
Hanke en Marije beklemtonen dat het ontwik-
in andere producten van de CED-Groep.
voorbeeld: ‘Prinsesjesgedrag komt niet uit de
kelingstraject geen receptenboekje oplevert
Bekende voorbeelden zijn Teach Like
lucht vallen. Het is vaak het gevolg van slecht
dat in een ‘laboratorium’ bedacht is, maar
a Champion, Breinsleutels, Return en
ontwikkelde plannings- en organisatievaar-
een in de praktijk ontwikkeld hulpmiddel
vormen van coaching.
digheden. Als je zulk gedrag door de neu-
waarmee leraren zich bewuster worden van
ropsychologiebril bekijkt, kun je je leerling
hun eigen rol en handelingsmogelijkheden.
onderzoeker Marije Boonstra van
ondersteunen bij de planning en organisatie
Hanke: ‘Leren zien wat er in een groep ge-
de CED-Groep leggen uit dat feed-
van haar gedrag, in plaats van het af te doen
beurt is de eerste stap. Minstens zo belang-
als verwendheid.’
rijk is de vervolgstap: wat ga ik als leerkracht
Het helpt als je gedrag van leerlingen leert
met die kennis doen? Hoe pas ik mijn pedago-
begrijpen en gaat zien dat je als leerkracht
gisch- didactisch handelen zo aan dat leer-
veel mogelijkheden hebt om dat gedrag te
lingen zich verder ontwikkelen en resultaten
beïnvloeden, zegt Marije. ‘De ‘‘brillen’’ zorgen
omhoog gaan?’ Marije: ‘Klassenconsultatie is
ervoor dat de leerkracht vanuit verschillende
een krachtig instrument omdat leraren elkaar
invalshoeken leert kijken. Als de ene “bril” je
feedback geven en veel van elkaar opsteken.
back en coaching een belangrijke rol spelen. Onderwijs is te vergelijken met tuinieren, zegt Marije Boonstra. ‘Als de planten in de tuin niet groeien, vraag je je af wat je moet
Andere vormen van feedback, zoals
Meer weten? Hanke Geurts h.geurts@cedgroep.nl
Marije Boonstra m.boonstra@cedgroep.nl
doen om ervoor te zorgen dat ze dat wel gaan doen.’ Een goede leraar weet net als
Ad Oskam
een zorgzame tuinman om te gaan met de verschillen in zijn ‘tuin’. Het belang van deze vaardigheid wordt onderstreept door de wet Passend Onderwijs, die op 1 augustus 2014 van kracht werd. De Onderwijsinspectie benadrukte het belang nog eens door er in het meeste recente Onderwijsverslag op te wijzen dat ‘goed op een leerling afgestemd onderwijs en passende ondersteuning en begeleiding staat of valt met de professionaliteit van de leraar.’ De inspectie vindt het belangrijk dat leraren de gelegenheid krijgen en de verantwoordelijkheid nemen om zich hierin te professionaliseren, met name waar het gaat om de Hanke Geurts (l) en Marije Boonstra: ‘Klassenconsultatie is een krachtig instrument.’ foto Jan van der Meijde
6
KlasseApart februari 2015 nummer 1
differentiatievaardigheden en het bieden van ondersteuning aan leerlingen. KlasseApart februari 2015 nummer 1
7
SPECIAL COACHING EN FEEDBACK
aan Nieuwsbegrip omdat veel leerlingen
kunnen ze ook zelfstandig achter de computer
nog moeite hadden met zelfstandig werken.
of thuis opdrachten afmaken.’
Hélène benadrukte dat het dan niet zou
Hélène houdt door middel van klassenobser-
lukken om iedereen op z’n uitstroomniveau
vaties de vinger aan de pols en komt daarna met suggesties. Tineke draait
te laten komen.’ Zij coacht Rob nu bij het differentiëren en denkt met het team mee over hoe alle leerlingen zelfstandiger kunnen leren werken. Na de herfstvakantie deelde Rob niveaugroepen in. ‘Nieuwsbegrip is voor
Het begrijpend lezen gaat vooruit, het technisch lezen zelfs met sprongen
mee en neemt de coaching straks over. Tineke: ‘Tijdens zo’n nagesprek moet je iemand anders voor de klas hebben. Volgend jaar gaan we daar in de roosters rekening mee houden, zodat alle betrokkenen ook bij de nagesprekken kunnen zijn.’
sommige kinderen pittig. Degenen die zich aardig redden, werken in
Directe feedback
tweetallen. Met de kinderen die nog zwak zijn
Rob is blij met de directe feedback. ‘Die-
in technisch lezen, werk ik na een klassikale
zelfde dag kun je alles nog goed terughalen.’
start aan de instructietafel.’ Ook deze leerlin-
Hij vindt het ook belangrijk dat Hélène de
gen opereren af en toe even in een duo, zodat
doelgroep van de school kent. ‘Een deel van
ze langzaam zelfstandiger worden.
de leerlingen heeft naast een spraak- of
Nieuwsbegrip heeft geen eigen editie voor het
taalstoornis ook een stoornis in het au-
so en sbo. Hélène: ‘Maar je kunt de leerlingen
tistisch spectrum. Zij weet dat je met hen
heel goed, op basis van toetsresultaten, op
soms op een andere manier moet omgaan.’
hun eigen niveau laten werken. De uitdaging
Goede coaching is op maat, vindt ook Tineke.
is dat leerkrachten zelf in plaats van volgend,
‘Hélène weet welke methodes wij gebruiken,
doelen stellend gaan werken. Dat is vaak een
kent onze logopediste, weet hoe belangrijk
eyeopener voor scholen. Je stemt je doel af op
woordenschat voor ons is.’
het uitstroomniveau van je leerlingen, zodat de
Tineke: ‘Een goede coach luistert naar je,
aansluiting met het vervolgonderwijs goed is.’
bespreekt met je waar je tegenaan loopt en houdt je een spiegel voor. En dat allemaal
Leerlingen werken in duo’s en wennen zo langzaam aan het zelfstandig functioneren. foto Jan van der Meijde
UITDAGING OP DE AURIS AMMANSCHOOL:
Nieuwsbegrip afstemmen op je onderwijsdoelen Tekst Marijke Nijboer
Taal speelt een hoofdrol op de Auris Ammanschool in Dordrecht, een so-school voor kinderen met spraak-, taal-, en gehoorproblemen en/of een stoornis in het autismespectrum. Met behulp van coaching lukt het steeds beter om Nieuwsbegrip zo in te zetten, dat kinderen op hun uitstroomniveau terechtkomen.
8
KlasseApart februari 2015 nummer 1
Klassenmanagement
gericht op het halen van het uitstroomniveau
De Ammanschool werkt met het directe
van de leerlingen.’
instructiemodel. Hélène sluit daar met haar
Zij ziet resultaten. ‘Het begrijpend lezen gaat
coaching op aan. ‘Ik geef niet alleen concrete
vooruit, het technisch lezen zelfs met spron-
tips, maar kijk ook met het management naar
gen. We komen steeds een stapje verder. Je
Op een school als deze is het extra belangrijk
wat hun rol moet zijn bij de verdere professio-
moet minimaal twee jaar investeren om je
dat de taallessen effectief en aansprekend
nalisering, en met de leerkracht naar zijn klas-
een nieuwe werkwijze echt eigen te kunnen
zijn en dat de kinderen plezier krijgen in
senmanagement.’ Ook Nieuwsbegrip wordt
maken.’
lezen. Dat laatste lukt al goed, zegt CED-
door middel van het directe instructiemodel
De lerende houding werkt als een olievlek.
adviseur Hélène Dongelmans: ‘De school
neergezet.
Tineke: ‘We bespreken nu ook in de bouwver-
heeft een pakkende leesomgeving, wat goed
De coaching leidde al tot verschillende aanpas-
gaderingen hoe we differentiëren. Collega’s
is voor zowel het technisch als het begrijpend
singen. Om de zelfstandigheid te bevorderen,
gaan naar de NOT en doen verslag in de
lezen.’ Samen met haar werkt het team aan
leren kinderen nu al in de middenbouw om zelf
teamvergadering. Leerkrachten wisselen on-
een passende aanpak voor begrijpend lezen.
in te loggen in Nieuwsbegrip. Intern begeleider
derling uit hoe ze dingen aanpakken. We zien
Aanvankelijk werd daarbij de methode Taal-
Tineke Alblas: ‘We maken ze nu ook eerder
steeds meer collegiale consultatie.’
trapeze ingezet, nu Nieuwsbegrip.
vertrouwd met andere vaardigheden en werk-
www.nieuwsbegrip.nl
De school heeft twee groepen 6-7. Eén heeft
vormen. Dan kunnen ze daarmee later in de
als uitstroomniveau het vmbo. De andere
hogere groepen beter uit de voeten.’ De Am-
groep, van Rob Leeneman, koerst af op het
manschool gebruikt Nieuwsbegrip XL. Tineke:
praktijkonderwijs. Hélène kwam voor de
‘Daardoor gebruiken we meer coöperatieve
herfstvakantie bij hem in de klas kijken.
werkvormen, werken kinderen op verschil-
Rob: ‘Ik wilde voorlopig klassikaal werken
lende manieren samen aan een opdracht en
Meer weten? Hélène Dongelmans h.dongelmans@cedgroep.nl
KlasseApart februari 2015 nummer 1
9
SPECIAL COACHING EN FEEDBACK
Leerkracht Yvon Vonk: ‘Ik benoem het gedrag dat ik wil zien.’
De kinderen worden met complimentjes gestimuleerd om gewenst gedrag te vertonen. foto’s Jan van der Meijde
DIGITALE COACH HELPT BIJ INVOERING
Taakspel kleuters: eindelijk rust in de klas Tekst Karin van Breugel
na elke vakantie nieuwe groepjes samen op
benoem. Dus als ik bij het blauwe groepje een
coaching op de werkvloer kleven echter ook
Als je eenmaal ziet wat je niet goed doet, dan
Te weinig rust in de school en onvoldoende grip op het gedrag van
basis van twee weken gericht observeren.
fiche weghaal omdat een kind op zijn stoel
nadelen. Zo moet tijdens de nabespreking ie-
dóé je het gewoon niet meer!’
Wanneer de kinderen Taakspel gaan doen,
zit te draaien, zeg ik bijvoorbeeld: ‘‘Ik zie dat
mand de klas overnemen en leerkrachten zijn
Yvon en Jasmijn zijn inmiddels gecertificeerd
de kinderen. Ruim twee jaar geleden was dit het beeld op Wijkschool
krijgt elk groepje zeven fiches. Iedereen
het gele groepje heel netjes op zijn stoel zit.
zich niet altijd bewust van bepaald gedrag.
Taakspel-leerkracht. Nog steeds spelen zij
De Gorzen in Schiedam. Inmiddels is Taakspel ingevoerd en is de rust
moet zich aan de regels van het spel houden.
Fijn!’’ Alle kinderen krijgen graag dat soort
Dan is het wel eens moeilijk om de feedback
Taakspel slechts drie keer per week, zodat er
terug. Yvon Vonk en Jasmijn Dormael, leerkrachten in de kleutergroep,
Yvon en Jasmijn hebben die samen met de
complimentjes en gaan vanzelf óók het ge-
van de coach goed te plaatsen.
geen ‘verzadiging’ optreedt. Maar de regels
kinderen bedacht. Tijdens de kring zijn er drie
wenste gedrag vertonen. Dat werkt echt.’
Om deze bezwaren te ondervangen, introdu-
gelden inmiddels bij alle kringen en werk-
(positief gestelde) regels: ‘ik zit goed op mijn
De kinderen mogen ook zelf bepalen welke
ceerde de CED-Groep de digitale coach. ‘Een
lessen. ‘Er zijn op groepsniveau nauwelijks
stoel’, ‘ik ben stil als iemand anders praat’ en
beloning ze krijgen als ze Taakspel goed heb-
vondst!’, zeggen Yvon en Jasmijn. Jasmijn
gedragsproblemen meer. Daardoor heb ik
‘ik steek mijn vinger op als ik iets wil zeggen’.
ben gespeeld. ‘We kennen in de kleutergroep
legt uit hoe het werkt: ‘Tijdens Taakspel
zelf ook meer rust om af en toe even aan te
Als de kinderen tijdens de werkles Taakspel
een dag- en een weekbeloning. De dagbelo-
staat achterin de klas videocamera. Ik mail
schuiven bij een groepje of een individueel
doen, gelden andere regels.
ning is bijvoorbeeld iets simpels als een high
de filmopname naar Ria van der Sar van de
kind. Ook op de gangen, tijdens de overblijf en
five, de weekbeloning zou kunnen bestaan uit
CED-Groep, zodat zij hem kan bekijken. Zelf
op het schoolplein is er nu rust. Ja, Taakspel
een filmpje kijken op vrijdagmiddag.’
kijk ik de opname ook terug. Op een speciaal
werkt echt!’, besluit Jasmijn.
observatieformulier turf ik bijvoorbeeld hoe
www.taakspel.nl
vertellen over hun ervaringen en over het invoeringstraject. De digitale coaching die daarbij werd ingezet bevalt hen erg goed.
10
Ruim twee jaar geleden was het voor alle
Het team onderzocht verschillende mo-
leerkrachten duidelijk dat het roer om moest
gelijkheden en koos uiteindelijk voor een
op Wijkschool De Gorzen. ‘In de groepen, op
schoolbrede invoering van Taakspel. Jasmijn
Passende beloning
het speelplein en in de gangen was het dik-
Dormael: ‘Taakspel is heel praktisch, gericht
Yvon legt uit hoe het werkt met die fiches:
wijls onrustig. Ik had destijds samen met Jas-
op gedragsverandering én verweven door de
‘Als een kind zich niet aan de regels houdt,
Online coaching
vaak ik een kind corrigeer of een compli-
mijn een groep van dertig kleuters. Aan het
normale lessen. Juist bij de normale lessen
haal ik een fiche weg. Ik hoef helemaal niet
Het invoeringstraject van Taakspel bestaat uit
mentje geef. Voor het coachinggesprek met
eind van de middag waren we soms letterlijk
wilden we het gedrag veranderen.’
te zeggen waarom ik dat doe, de kinderen
een combinatie van trainingen en coaching.
Ria gebruiken we Skype. De bespreking van
schor. Er moest iets gebeuren om ons hoofd
De kinderen spelen Taakspel drie keer per
wéten wat ze niet goed doen. De crux is dat
De eerste coachingssessies van Yvon en Jas-
de video-opnamen is zó leerzaam! Je wordt
boven water te houden,’ vertelt Yvon Vonk.
week in kleine groepjes. De leerkracht stelt
ik het gedrag dat ik wél wil zien expliciet
mijn vonden gewoon in de groep plaats. Aan
heel erg geconfronteerd met je eigen gedrag.
KlasseApart februari 2015 nummer 1
Meer weten? Ria van der Sar r.vandersar@cedgroep.nl
KlasseApart februari 2015 nummer 1
11
SPECIAL COACHING EN FEEDBACK
NIFTARLAKE COLLEGE KIEST VOOR OPLOSSINGSGERICHT COACHEN EN FEEDBACK
Wat gaat goed, waar valt nog winst te behalen? Tekst Ronald Buitelaar
De school verbeteren met een eenmalige kwaliteitsinjectie biedt op korte termijn soelaas, maar is op lange termijn van minder waarde. Het Niftarlake College in Maarssen koos voor een meer duurzame aanpak: het trainen van afdelingsleiders en schoolopleiders, zodat zij kwaliteitsverbetering tot een voortdurend proces kunnen maken. De CED-Groep verzorgde de trainingen.
Guido Bastiaans en Gosien van der Poel: ‘Positief en oplossingsgericht, dat werkt het beste.’ foto Jan van der Meijde
Het Niftarlake College in Maarssen is een
begon: ‘De afgelopen jaren maakten interne
beterd. ‘Om te voorkomen dat het proces van
Harde en zachte kant
maar wil samen met de leraar kijken waar
lemaal dat het van groot belang is om op zo’n
brede scholengemeenschap voor mavo,
en externe signalen duidelijk dat de inspan-
kwaliteitsverbetering mét de adviseurs van
Guido Bastiaans is afdelingsleider mavo en
ontwikkeling mogelijk is.’ Hij werkt dan ook
grote school als de onze met gelijke mond te
havo en atheneum. De school startte in 1975
ningen van docenten niet opleverden wat we
de CED-Groep de school weer zou verlaten,
sinds het begin van dit schooljaar werkzaam
graag samen met de schoolopleiders: ‘Zij
spreken en met gelijke blik te kijken. Dit jaar
als havo, kreeg er drie jaar later een athe-
ervan verwachtten. Kort gezegd kwam het
hebben we afdelingsleiders en schooloplei-
bij Niftarlake. Hij werd door Richard getraind
voeren de gesprekken vanuit de zachte kant,
alleen al mochten we twintig nieuwe docen-
neumafdeling bij en in 1991 ook een mavo-
erop neer dat docenten zich het vuur uit de
ders getraind in het voeren van feedback- en
en maakte daarbij kennis met de kijkwijzer,
maar feitelijk zijn we beide met hetzelfde
ten verwelkomen. Dan moet je vanaf het be-
afdeling. De school telt op dit moment bijna
sloffen renden, maar leerlingen onvoldoende
coachinggesprekken. In beide gevallen wordt
een instrument waarmee lessen op een vaste
bezig: kwaliteitsverbetering.’
gin met dezelfde intentie op kwaliteit sturen.
1500 leerlingen die uit Maarssen en wijde
werden geactiveerd.’ Om die ontwikkeling
er oplossingsgericht gewerkt, maar de invals-
wijze bekeken en beoordeeld kunnen worden.
omgeving komen en groeit nog steeds. De
een halt toe te roepen werd de CED-Groep
hoeken verschillen. Afdelingsleiders geven
De kijkwijzer is samen met de school opge-
Gescheiden werelden
groei van de school, maar ook de toegeno-
gevraagd een begeleidingstraject te verzor-
feedback door te benoemen wat goed gaat en
steld, zodat het draagvlak maximaal is. Guido
Gosien van der Poel knikt instemmend. Zij
men aandacht voor opbrengstgericht werken,
gen. Vanuit de gedachte dat verbetering in de
vast te stellen waar nog winst te behalen valt.
realiseert zich dat zijn verhouding tot leraren
is lerares Nederlands en schoolopleider. Zij
heeft de behoefte aan verbetering van het
klas begint bij optimaal toegeruste leraren is
Zij geven aan wat het verbeterdoel moet zijn.
een andere is dan die van de schoolopleiders:
weet dat de gesprekken die afdelingsleiders
onderwijsproces doen toenemen.
aandacht gegeven aan de kwaliteit van feed-
Docenten bepalen zelf hoe zij dat doel berei-
‘Ik stuur vanuit de ‘‘harde’’ kant op kwaliteit.’
voorheen met collega’s voerden, volledig los
Ineke Feenstra is naast docent biologie ook
back en coaching.
ken. De gesprekken die schoolopleiders voe-
Toch denkt hij niet dat zijn klassenbezoeken
stonden van de gesprekken met schooloplei-
ren zijn meer coachend van aard. In dat geval
en gesprekken docenten afschrikken: ‘Ik
ders: ‘Dat waren strikt gescheiden werelden.
aantal collega’s bezig met de begeleiding van
Verbeterdoel
stellen leraren zelf vast wat zij nog willen
merk weinig van weerstand, maar maak dan
Met de invoering van het oplossingsgericht
nieuwe en zittende docenten. Ineke vertelt
Richard Spithoven, adviseur van de CED-
verbeteren. De gesprekken met de schoolop-
ook altijd helder wat het doel van het gesprek
coachen en feedback geven is daar verande-
waarom de school aan het verbeterproces
Groep, legt uit hoe de kwaliteit hiervan is ver-
leider zijn bedoeld ter ondersteuning.’
is. Ik kom niet om een snel oordeel te vellen,
ring in gekomen.’ Gosien: ‘We beseffen al-
schoolopleider. Zij houdt zich samen met een
12
Positief en oplossingsgericht. Dat werkt tien
KlasseApart februari 2015 nummer 1
keer beter dan een negatieve insteek.’
Meer weten? Brigitte van Hilst b.vanhilst@cedgroep.nl
KlasseApart februari 2015 nummer 1
13
NCKO-KWALITEITSMONITOR MEET KWALITEIT KINDEROPVANGORGANISATIE
‘Wat doen we goed, wat missen we nog?’ Tekst Ineke Westbroek
Hoe staan we ervoor als kinderopvangorganisatie, wat doen we goed, wat kan beter? De kwaliteitsmonitor van het Nederlands Consortium Kinderopvang Onderzoek (NCKO) maakt duidelijk wat de sterke en zwakkere kanten van de opvang zijn en op welke concrete punten de kwaliteit verder kan worden verbeterd. Kinderopvangorganisatie Vlietkinderen (regio Leidschendam-Voorburg en Den Haag) werkt naar aanleiding van de uitkomsten van deze kwaliteitsmonitor aan een verbeterplan.
Het spelmateriaal kan het beste op oog- en
medewerkers met video-interactie. We had-
reikhoogte worden gelegd, zodat kinderen
den behoefte aan een betrouwbare nulmeting
er zelfstandig mee aan de slag kunnen. De
over de manier waarop wordt omgegaan met
groepsruimtes moeten zo worden ingedeeld
de kinderen. Daarnaast wilden we andere
dat kinderen worden uitgedaagd om zelf op
zaken in kaart brengen, zoals de inzet van de
onderzoek uit te gaan. In de werkwijze kan je
materialen.’ Volgend jaar gaat Vlietkinderen
bovendien meer rekening houden met cul-
de meting nog een keer uitvoeren. ‘Wat doen
turele achtergronden. Die aandachtspunten
we goed, wat missen we nog?’ schetst Fréya.
vloeien bij Vlietkinderen voort uit de inzet van
‘Daarvan willen wij een duidelijk overzicht.’
de NCKO-Kwaliteitsmonitor. Op basis hiervan werken alle teams aan verbeteringen, op een
Pedagogisch moment
manier die bij hun locatie past.
Om de kwaliteitsmonitor te kunnen invoe-
In het pedagogisch werkplan is er nu aan-
ren, volgde Fréya de NCKO-training, die de
dacht voor culturele diversiteit. Ook zijn er
CED-Groep aanbiedt aan vestigingsmanagers
materialen aangeschaft waarin kinderen uit
en staf- en beleidsmedewerkers. De training
verschillende culturen zich kunnen her-
leerde haar om op een andere manier naar de
kennen. ‘We lezen voor uit boekjes waarin
organisatie te kijken. ‘Je leert objectief meten
mensen uit verschillende culturen een rol
aan de hand van punten. Bij een ruimte kijk
spelen,’ noemt Yvette Korporaal (regiomana-
je bijvoorbeeld hoe je hoeken effectiever kunt
ger Vlietkinderen) als voorbeeld.
benutten en hoe je materialen op een handi-
De organisatie scoorde goed op onder andere
ger manier kunt opstellen. Je gaat objectief
pedagogisch beleid, buitenruimte, creatieve
kijken wat er daadwerkelijk gebeurt in een
vorming en breng- en haalmomenten.
groep, zonder dat in te kleuren en je eigen mening toe te voegen.’
Betrouwbare nulmeting
Het spelmateriaal is op ooghoogte gelegd, zodat kinderen er zelfstandig mee aan de slag kunnen. foto Jan van der Meijde
14
KlasseApart februari 2015 nummer 1
Yvette en haar collega Fréya Verhagen-Bruin
De training leerde haar om ook als pedago-
(coördinator Vlietkinderen Tussenschoolse
gisch medewerker bewuster met kinderen
Opvang Lusthof en pedagogisch medewerker
om te gaan. ‘Voorheen was ik sneller geneigd
van Vlietkinderen Naschoolse Opvang Het
zelf dingen op te ruimen na een activiteit, nu
Spektakel) noemen de NCKO-Kwaliteitsmo-
laat ik de kinderen meehelpen. Elk moment is
nitor een mooi meetinstrument. ‘Het maakt
een pedagogisch moment. Bij het naar buiten
duidelijk waar je als organisatie staat,’ vindt
gaan duurt het langer als kinderen zonder
Fréya. Zij nam de monitor dit jaar af. ‘We
hulp hun jassen aantrekken. Dat moet dan
werkten al aan de kwaliteit van pedagogisch
maar. Dan eten we wel een kwartier later.’
Werken met de NCKO-kwaliteitsmonitor De Kwaliteitsmonitor brengt de kwaliteit binnen een kinderopvangorganisatie op relatief eenvoudige wijze in kaart, met behulp van de handleidingen Kwaliteit Van de Leefomgeving, Structurele Kwaliteit en Interactievaardigheden. Aan de hand van observatielijsten van het NCKOKwaliteitsmodel worden onder andere pedagogisch beleid, ruimte, inrichting, materialen, programma, pedagogische ondersteuning, groepsgrootte en groepsstabiliteit doorgelicht. Om te werken met de kwaliteitsmonitor maakt de CED-Groep leidinggevenden en kwaliteitsmedewerkers in de kinderopvang vertrouwd met het instrument. De training leert cursisten om de pedagogische kwaliteit op de groepen op een deskundige en gerichte manier in kaart te brengen en geeft hen handvatten om pedagogisch medewerkers te begeleiden in het opdoen van kennis en ervaring met de kwaliteitsmonitor. Daarnaast is er aandacht voor het maken van een implementatieplan/verbeterplan. www.cedgroep.nl/ncko Meer weten? Lonneke van Dijk l.vandijk@cedgroep.nl
KlasseApart februari 2015 nummer 1
15
MAGiTO
SPOT Spiegeltje, spiegeltje aan de wand…
Wie ben je en wat doe je?
Onderwijs is mensenwerk. En onderwijzen bestaat
locatie Maartensdijk.
uit een veelvoud van interacties, een voortdu-
Ik adviseer leerkrachten en ouders over kinderen met leer- en ge-
rende stroom van communicatie. Van klassikale
dragsproblemen naar aanleiding van onderzoeken, observaties en
instructie tot een individuele aanwijzing. Van een
gesprekken. Daarnaast coach ik leerkrachten en doe ik consultaties en
compliment voor een leerling tot het formuleren
groepsonderzoeken naar intelligentie. Dit laatste met als doel onder-
van regels voor de hele groep. Wat zeg je wan-
presterende leerlingen, begaafde leerlingen en degenen met leerpro-
neer? En tegen wie? En op welke wijze? Hoe kijk
blemen vroegtijdig op te sporen.
Mick Wildschut, onderwijsadviseur/orthopedagoog bij de CED-Groep,
je erbij? Wie een volledige les opneemt en vervolgens nauwgezet analyseert, zal talloze vormen
Waar kom je vandaan en waar ga je naar toe?
en varianten van communicatie tussen leerkracht
Vandaag ging ik rechtstreeks vanuit mijn woonplaats Zeist naar de
en leerlingen waarnemen. Vooral ook omdat alles
Oranje Nassauschool in Nijkerk. Daar werk ik de hele dag. Deze school
wat je doet communicatie is. Ook zwijgen.
heeft naast een flexibel contract voor leerlingzorg ook een aantal vaste dagen gecontracteerd. Op die dagen doe ik leerlingonderzoeken, obser-
Het belangrijkste instrument dat een leraar tot de
vaties, intakes en eindgesprekken, consultaties en ib-overleg. Links van
beschikking heeft, is dan ook het eigen gedrag.
mij zie je directeur Ben Hiemstra, en rechts Nanda Schouten, intern
Natuurlijk zijn de gebruikte methoden en de
begeleider bovenbouw.
inrichting van de klas ook van belang. En is de ene groep leerlingen niet hetzelfde als de andere
Wat ga je daar doen?
groep. Maar uiteindelijk is het gedrag van de leer-
Deze dag staat in het teken van afname van een aantal intelligentie-
kracht het meest bepalend voor hoe een groep
onderzoeken en didactische onderzoeken bij leerlingen. Daarnaast
leerlingen zich gedraagt. Hoe taakgericht en
denk ik mee met ib’er Nanda over een Passend onderwijsaanbod voor
geconcentreerd er bijvoorbeeld wordt gewerkt. Of
bepaalde leerlingen en optimalisering van de aanpak van die leerlingen
hoe rommelig en chaotisch. De leerkracht is met
in de klas. Het is interessant om te zien hoe de school zich positioneert
het eigen gedrag als het ware de dirigent. Kan
in de ontwikkelingen rond Passend onderwijs. In dit proces denk ik mee
hij of zij de ‘orkestleden’ tot optimale prestaties
en adviseer ik.
Tekst Marijke Nijboer
De Huibersschool in Amsterdam Slotervaart
opgedaan op een andere school. Het leek een
filmpjes laten zien over Vreedzame School en
is de 600ste Vreedzame School. De school
logische keuze, omdat deze werkwijze steeds
zij zijn heel blij dat we op deze manier gaan
In het boek Candide ou l’optimisme van Voltaire staat een zin die me
combineerde dat heuglijke feit met de opening
meer de toekomst gaat worden. Neem de
werken. Natuurlijk gaan wij bij de verdere
Gedrag en communicatie zijn ingewikkelde
altijd is bijgebleven: ‘Il faut cultiver son jardin’. Vrij vertaald: je kunt
van een nieuwe aanbouw en maakte er op 8
Amsterdamse stadsdelen: die gaan Vreed-
voorlichting over dit programma ook onze
verschijnselen, vooral omdat je intentie niet altijd
een kleine bijdrage leveren aan een betere wereld door dicht bij huis te
januari een echt feest van. Leerlingen leidden
zame Wijken ook steeds meer op de kaart
website en Facebookpagina betrekken.’
goed overkomt. Het gaat niet alleen om wat je be-
beginnen.
hun ouders rond door de vernieuwde school
zetten. Wij staan helemaal achter de filosofie
De Huibersschool heeft een stuurgroep
doelt, maar vooral om wat er door de ander wordt
en ook collegascholen en connecties uit de
van Vreedzame School. Het team was ook snel
ingesteld, die het programma verder gaat
begrepen. Wat de reactie is op jouw eigen gedrag.
buurt kwamen langs. De school onthulde
overtuigd.’
uitwerken. Angelique: ‘Ik volg momenteel een
Spiegeltje, spiegeltje aan de wand…
meteen ook haar nieuwe logo.
In november volgden de leerkrachten een
schoolleidersopleiding. Als praktijkopdracht
Zelfkennis is dan ook de mooiste en belangrijkste
Over de keuze voor Vreedzame School zegt
studiedag, verzorgd door Mirjam van der Ven
heb ik gekozen voor ‘‘educatief partnerschap’’.
kennis voor een leerkracht. En daar heb je ande-
adjunct-directeur Angelique Post: ‘Wij merk-
de CED-Groep. Zij gaat ook de verdere bege-
Ik bekijk hoe je ouders zoveel mogelijk kan
ren voor nodig!
ten dat de opvoeding en het leren omgaan
leiding op zich nemen. Angelique: ‘Iedereen is
betrekken bij de school om de ontwikkeling
met elkaar steeds meer bij de school komt te
razend enthousiast en wil graag beginnen. We
van leerlingen te verbeteren. In dat kader heb
Theo Magito is algemeen directeur/bestuurder
liggen. Iedereen deed erg z’n best, maar er
zijn heel blij dat we een eenduidige methode
ik een stappenplan gemaakt voor het betrek-
van de CED-Groep.
was geen echte rode draad. Wij waren daarom
hebben gevonden om te gaan werken aan een
ken van ouders bij de Vreedzame school.’
op zoek naar een geschikte methode. Zelf
goed pedagogisch klimaat. Ook de ouders
www.vreedzameschool.nl
had ik al ervaringen met Vreedzame School
staan achter deze keuze. We hebben hen wat
@magitoT
16
Vreedzame School
Wat is je motto?
brengen? En het uiteindelijke resultaat als een prachtig geheel laten klinken?
De 600ste
KlasseApart februari 2015 nummer 1
@vreedzameschool KlasseApart februari 2015 nummer 1
17
RESULTATEN VERBETEREN MET NIEUWE SPELLINGMETHODE
‘In tien weken van citoniveau IV naar II’ Tekst Renate Mamber
De CED-Groep heeft sinds de zomer een nieuwe spellingmethode voor het primair en speciaal (basis)onderwijs: Spelling langs de lijn. Bij de scholen die de afgelopen jaren met deze werkwijze experimenteerden schoten de resultaten omhoog. Leerkracht Joost de Bruijn van OBS Ekenrooi in Waalre: ‘We zijn in tien weken van cito-niveau IV naar II gegaan.’
Spelling langs de lijn kwam voort uit de dagelijkse praktijk van de schoolbegeleiding. Audrey Machielsen, adviseur bij de CEDGroep: ‘We zagen dat er behoefte was aan een spellingmethode die nog beter aansloot op de referentieniveaus en de tussendoelen van de leerlijn. We hebben gekeken naar wat er echt toe doet in zo’n spellingles, gezien vanuit de wetenschap, en we hebben alle poespas eruit gelaten.’ 18
KlasseApart februari 2015 nummer 1
Simpel
Onvoorstelbaar
Audrey en haar collega Mary Gerritse kwamen
Joost paste de werkwijze in maart 2014 toe in
tot een methode met een simpel lesmodel. De
groep 7. ‘Ik ben in vijf à zes minuten klaar met
opbouw van de les is steeds hetzelfde. Audrey:
het geven van de instructie,’ vertelt hij. ‘Dan
‘Na een korte instructie met veel aandacht
heb ik onder andere de voorkennis geacti-
voor het klankbeeld, volgt een visueel dictee.
veerd en de spellingregel uitgelegd. Daarna
De kinderen leren om zichzelf daarbij kritisch
gaan de kinderen zelf aan het werk en heb ik
te controleren. Daarna doen ze een auditief
tijd om de klas rond te lopen en waar nodig te
dicteetje met de buurman, een dictweetje
helpen.’
genoemd, en dan volgt een doelgerichte
Tot zijn verrassing maakte zijn groep in tien
opdracht.’
weken een grote sprong. ‘Het lijkt onvoorstel-
Opbrengstgericht werken is als uitgangs-
baar, maar de groep is twee niveaus gestegen,
punt genomen. De methode is uitgewerkt in
van een groepsgemiddelde Cito IV naar II. Die
delijkheid. Dat brengt rust en veiligheid. De
Je kunt met deze methode eenvoudig op twee
begint met opbrengstgericht werken is het
de arrangementen basis, verdiept en (zeer)
succeservaring wordt me niet meer afgeno-
kinderen zijn nu echt 35 minuten geconcen-
of drie niveaus werken. Kinderen die daar
fijn als je daarin ondersteuning krijgt. Het
intensief.
men en ook de kinderen zijn heel blij en trots.’
treerd aan het werk. Je ziet dan ook minder
behoefte aan hebben krijgen meer onderwijs-
vereist toch een andere manier van denken
Volgens Audrey is de leerkracht cruciaal voor
SBO Sonnevanck in Rotterdam deed mee in
gedragsproblemen, omdat de kinderen
tijd, terwijl andere leerlingen meer uitdaging
en werken.’
een goede uitvoering. ‘Het is belangrijk goed
de pilotfase van de methode en zag de spel-
gefocust zijn en minder worden afgeleid door
kunnen krijgen.’
Wat haar naast de stijgende resultaten ook
te plannen en alle didactische principes toe
lingresultaten ook stijgen. ‘Ons doel is dat 75
andere factoren.’
De school kreeg bij de ontwikkeling en
opvalt aan de methode is de reactie van de
te passen. Alle toetsuitslagen zijn een effect
procent van de kinderen het niveau haalt van
De lessen zijn gemakkelijk af te stemmen op
invoering van de methode begeleiding van de
kinderen. ‘Voorheen hoorde je nog wel eens
van wat je als leerkracht doet. Daar moet je je
eind groep 6/midden groep 7,’ vertelt intern
de onderwijsbehoeften, vindt ze. ‘Onze leer-
CED-Groep. Dat heeft volgens Marianne een
‘spellen is saai’, maar nu is spellen weer leuk
onderwijs op durven aanpassen.’
begeleider Marianne Geraets. ‘Maar er zijn
lingen stromen uit naar vmbo met en zonder
meerwaarde. ‘Er zit een duidelijke handlei-
geworden.’
OBS Ekenrooi in Waalre ging vorig schooljaar
zelfs kinderen die het niveau van groep 8
leerwegondersteuning en praktijkonderwijs.
ding bij de methode, maar zeker als je net
www.cedgroep.nl/spellinglangsdelijn
al met de werkwijze aan de slag. ‘We zochten
halen, terwijl dat voorheen niet gebeurde.’
Ontspannen oefenen met de buurman tijdens een ‘dictweetje’ foto Jan van der Meijde
naar een methode die met kleine aanpassin-
Meer weten?
gen de resultaten omhoog kon krijgen,’ vertelt
Structuur
Spelling langs de lijn is ontwikkeld door de makers van Spelling in de lift. De methode is
Audrey Machielsen
leerkracht Joost de Bruijn. ‘We hadden bij een
De werkwijze is volgens Marianne eenvoudig
verkrijgbaar via www.cedgroep.nl/webwinkel. In 2015 verschijnen bij Spelling langs de
a.machielsen@cedgroep.nl
andere school uit ons samenwerkingsverband
en verloopt volgens een vast stramien. ‘Onze
lijn een webbased instructie en een digitale oefensetting van alle oefenbladen.
gezien dat dat met deze werkwijze lukte.’
kinderen zijn gebaat bij structuur en dui-
KlasseApart februari 2015 nummer 1
19
SIL OP SCHOOL Sil op school is een nieuw, digitaal programma voor kleutergroepen. Alle ontwikkelingsgebieden komen aan de orde: taalstimulering, woordenschatontwikkeling, rekenen, motoriek en de sociaal-emotionele ontwikkeling. Elk schooljaar zijn er acht thema’s, ontleend aan de kleuteractualiteit. Afgezien van de poppen Sil en Lis is het programma helemaal digitaal. Leerkrachten kunnen de handleidingen, beschrijvingen van de activiteiten en voorleesverhalen downloaden en de bijbehorende prenten tonen op het smartboard.
SIL OP SCHOOL Weg met de routine: leerkrachten putten uit eigen creativiteit Tekst Marijke Nijboer
Tien jaar lang werkten de kleutergroepen van de Margrietschool in Zwijndrecht met de methode Ik & Ko. Tot tevredenheid, maar de leerkrachten waren toe aan iets nieuws. Zij ervaren Sil op school als een veel
Het digibord is een belangrijk hulpmiddel bij Sil op school. Op de foto Inge Markus met een deel van groep 1. foto’s Jan van der Meijde
vrijere methode. De extra speelruimte vraagt echter wel om meer eigen inbreng. naar het liedje ‘Ik ben een kerstbal’, waarin
Elkaar coachen
training gaat in op hoe je het programma kunt
Bert en Ernie zingen over hoe zij zichzelf
Toch zien beide leerkrachten ook een paar
inzetten, hoe je het desgewenst kunt aanpas-
nen aanvullen. Je moet daar even je weg in
weerspiegeld zien in een kerstbal. Daarna
verbeterpunten. Laura vindt dat bij sommige
sen en welke vaardigheden je nodig hebt.’
vinden, maar het levert wel wat op.’
zingen ze over allemaal andere voorwerpen
onderdelen het verschil tussen de gemak-
Inge en Laura werken echter al jaren met
Voor de zomervakantie probeerden beide
waarin kinderen zich weerspiegeld kunnen
kelijke en moeilijke versie wat groter mag
kleutergroepen en dankzij die ervaring komen
leerkrachten een thema uit en dat beviel
zien. Dat lied is een groot succes in de klas.’
zijn. Beide leerkrachten vinden dat de uitjes
ze er samen wel uit. ‘Je gaat flexibel denken
goed. ‘Het programma is veelzijdig en de
De thema’s van Sil op school spelen in op
en de activiteiten in kleine groepjes wat veel
en daar heb je veel profijt van,’ vindt Inge.
doelen worden goed aangegeven,’ vindt Inge.
de actualiteit. Zo haakte ‘Feest’ aan bij de
tijd kosten.
Als voorbeeld noemt ze de BOSOS-lijsten,
‘Wij doen zo’n zeven activiteiten per week.
Kinderboekenweek en was er vorig schooljaar
Inge zou nog wat meer ‘echte groep 1-
waarmee zij en haar collega de ontwikkeling
Daarbij zitten vaak een werkvorm met kleine
aandacht voor het WK voetbal en de Olympi-
activiteiten’ willen zien: ‘Nu moet je Sil hier
van kinderen volgen. ‘Daar staat steeds een
groepen, een creatieve opdracht, muziekles
sche Spelen. Laura: ‘Je weet drie weken te-
en daar wat aanvullen. Wij lossen dat op
bepaalde vaardigheid centraal. Wij proberen
en een bezoek, bijvoorbeeld aan een kinder-
voren wat het thema is. Je moet dan snel aan
door elkaar te coachen.’ Lonneke van Dijk,
dan een bijpassende activiteit van Sil in te
boerderij.’ Soms buigen ze een activiteit om.
de slag om de spullen te verzamelen, maar ik
adviseur van de CED-Groep, reageert: ‘Wij
roosteren. Toen de kinderen een bal moesten
‘We moesten bijvoorbeeld op bezoek bij een
ben blij met de afwisseling.’
schrijven dit programma met de doelen voor
gooien, lieten wij ze bijvoorbeeld gooien met
groep 1 en 2 in ons hoofd. Maar de ene groep
‘‘pakjes van sint’’. Zo slaan we twee vliegen in
Bij elk thema kan de leerkracht de bijbeho-
1 is de andere niet. Als een leerkracht toch
één klap.’
rende woordkaarten uitprinten en ophangen.
onderdelen mist, is het aan haar om verder te
www.silopschool.nl
Zintuigen aanspreken
‘Die kaarten zijn perfect,’ vindt Inge. Op haar
differentiëren.’
Volgens Laura zitten er verrassende elemen-
prikbord hangen de woorden van ‘kerst’,
ten in het programma. ‘Sil spreekt allerlei
met bijbehorende plaatjes: lichtjes, zilver,
Het programma is niet tot in detail ingevuld
zintuigen aan. De kinderen moesten bij-
goud, engel, kerstkaart… ‘Ik heb ze maandag
en vraagt dus om enige zelfwerkzaamheid.
bakker. Daar moet je op zo’n moment wel tijd voor hebben.’
De pop Sil wordt in de klas ingezet.
20
Meer weten?
‘We wilden eens wat anders, na al die jaren
Haar collega Laura Berkhout (groep 2): ‘Sil
voorbeeld voelen welke kerstvoorwerpen er
aangeboden in de kring. Dinsdag heb ik de
Inge: ‘Sil op school lijkt niet op bestaande
werken met Ik & Ko,’ vertelt leerkracht Inge
is digitaal, dat is erg prettig. En deze me-
onder een doek in een mandje lagen en die
kaartjes opgehangen en woensdag hebben
programma’s. We moesten wel even uitzoe-
Lonneke van Dijk
Markus (groep 1). ‘Vanuit het vrij strakke
thode voelt vrijer. Wij zijn goed opgeleid, we
beschrijven aan de anderen. We hebben een
we alle woorden herhaald. Als we vervolgens
ken hoe het werkt.’ Zij hadden het zichzelf
l.vandijk@cedgroep.nl
keurslijf van Ko zijn we overgestapt op Sil op
weten wat we kunnen. Het is heerlijk om het
instructiefilmpje bekeken en vervolgens
in de lessen zo’n woordje weer tegenkomen,
wat gemakkelijker kunnen maken door de
school.’
programma meer naar eigen inzicht te kun-
kerstkransjes gebakken. En er was een link
roept dat herkenning op.’
bijbehorende training te volgen. Lonneke: ‘De
KlasseApart februari 2015 nummer 1
KlasseApart februari 2015 nummer 1
21
AGENDA
Gemeente Amersfoort positief over VVE-monitor
wo 25/02
Werken met Nieuwsbegrip in het basisonderwijs
di 03/03
Aandachts- en gedragsproblemen in het vo en mbo
wo 11/03
Nieuwsbegrip: Omgaan met verschillen in de groep, po/so
do 12/03
Taakspel intervisiebijeenkomst voor interne taakspelbegeleiders, vo
wo 18/03
Passend omgaan met verschillen in de klas, po/so/vo
wo 18/03
Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong, po
do 19/03
Taakspel intervisiebijeenkomst Licentiehouders
wo 25/03
Leerlingen met autisme in po/so
Tekst Karin van Breugel
wo 01/04
Werken met Nieuwsbegrip met nieuwkomers, po
Hoe doen kinderen het in voor- en vroegschoolse voorzieningen? En hoe loopt de uitvoering van het beleid?
wo 08/04
Werken met Knuffels, kov en zml
vrij 17/04
Verantwoord plannen en borgen voor directies po
wo 20/05
Een zml-leerling in de klas, po
wo 20/05
Werken met Nieuwsbegrip in het so
Op die vragen moet de VVE-monitor in Amersfoort antwoord geven. De CED-Groep voert de monitor sinds een jaar uit.
creëren van een doorgaande ontwikkelingslijn en verhogen van ouderbetrokkenheid. De tweede monitor geeft inzicht in de kwaliteit van de uitvoering. Ofwel, hoe loopt het op de werkvloer? Dat is belangrijk om de uitvoering te kunnen verbeteren.’ Echte verbeteringen Nynke: ‘De CED-Groep neemt ons veel werk uit handen en is een pro-actieve en meedenkende sparringpartner. Ze bieden niet alleen een rapport aan, maar gaan ook in gesprek over wat we met de bevindingen kunnen doen. Dat leidt tot échte verbeteringen.’ Jaarlijkse VVE-dag De bevindingen van beide monitoren worden ook gebruikt voor een conferentie op woensdag 11 februari, die de gemeente organiseert ‘Alle gemeenten in Nederland zijn verplicht
is altijd een heel gedoe om van alle scholen
voor VVE-professionals. De CED-Groep ver-
om de ontwikkeling te volgen van risicokinde-
en kinderopvanglocaties alle toetsgegevens
zorgt de inhoudelijke en logistieke organisatie
ren die gebruikmaken van voor- en vroeg-
aangeleverd te krijgen. Dat verzorgt de CED-
van alle workshops. ‘Vorig jaar was het thema
schoolse educatie. Dat is vastgelegd in de
Groep. Dat scheelt ons veel tijd.’ Op basis van
opbrengstgericht werken, omdat de monitor
bestuursafspraken die wij met het ministerie
de nulmeting in 2012/13 heeft de gemeente-
duidelijk had gemaakt dat men hier echt nog
hebben gemaakt,’ vertelt Nynke Koenen,
lijke VVE-werkgroep ambities geformuleerd.
mee worstelt. Ook de onlangs afgenomen
beleidsadviseur bij de gemeente Amersfoort.
Ofwel: welke groei wil men bij kinderen zien?
monitor biedt weer allerlei aanknopings-
De gemeente vroeg de CED-Groep om de
De monitor vindt een aantal jaren achtereen
punten voor interessante workshops die
monitor uit te voeren. Nynke: ‘We zochten
plaats, zodat duidelijk wordt of de ambities
aansluiten bij hetgeen er in Amersfoort moet
een ervaren partner met veel expertise over
ook daadwerkelijk worden gerealiseerd.
gebeuren.’ www.cedgroep.nl/vvemonitor
kinderopvang en onderwijs, die voor ons ook een inhoudelijke sparringpartner kan zijn.’
Kwaliteit op de werkvloer De tweede monitor heeft betrekking op de
22
STUDIE(MID)DAGEN EN WORKSHOPS
Zicht op groei
uitvoeringspraktijk. Nynke: ‘Met de betrok-
De monitor bestaat uit twee delen. Om te
ken voorschoolse instellingen hebben we
beginnen is er een monitor die de taal- en re-
afspraken gemaakt over het VVE-beleid.
kenontwikkeling van kinderen volgt. Hiervoor
Speerpunten zijn bijvoorbeeld: verbeteren van
worden de citotoetsgegevens gebruikt. ‘Het
de kwaliteit van pedagogisch medewerkers,
KlasseApart februari 2015 nummer 1
Meer weten? Monique Jeurissen m.jeurissen@cedgroep.nl
STARTDATA CURSUSSEN HET JONGE KIND wo 11/02 Doelgericht werken aan begrijpend
luisteren voor 3-7 jarigen
wo 04/03 Werken met peilingsactiviteiten do 12/03 NCKO module 1+2 wo 18/03 Aan de slag met Sil op school wo 8/04
Werken met knuffels
wo 10/06 Drama is leuk en stimulerend PO EN SO wo 11/02 Onderwijsassistent, gedrags
competent
wo 11/02 Basiscursus Teach Like a Champion
BINNENKORT
wo 04/03 Omgaan met (pre)pubers (10–14 jaar)
do 5 maart, Maartensdijk Conferentie Didactiek vo/vso Hoe bereikt de leraar de maximale leerwinst bij zijn leerlingen en wat is het aandeel van didactiek daarin? Er zijn workshops over kwaliteitsverbetering didactiek, het geven van feedback, ICT in dienst van het onderwijs, omgaan met gedragsproblemen, Teach Like a Champion en Breinsleutels. De conferentie is bestemd voor docenten en managers in het vo en vso. www.cedgroep.nl/conferentiedidactiek
do 05/03 Interne coach DGM
wo 11 maart, Middelburg Workshop Durven we nog te spelen in groep 1 en 2? Hoe kunnen we zo goed mogelijk de ontwikkeling van jonge kinderen stimuleren door middel van spelend leren en mét een opbrengstgerichte bril? www.cedgroep.nl/spelendleren wo 11 maart, Capelle aan den IJssel Conferentie Stimuleren van jonge kinderen, wat werkt echt? Wat maakt dat vroegkinderlijke stimulering werkt en hoe kunnen opbrengstgericht spelen, werken en leren hieraan bijdragen? Op deze middag verzorgt keynote speaker Betsy van de Grift een prikkelende presentatie over het breinleren van jonge kinderen. Er zijn diverse deelsessies, bijvoorbeeld over het toezichtskader, de zin en onzin van opbrengstgericht werken, de werking van het brein bij jonge kinderen en lerende organisaties. www.cedgroep.nl/conferentiejongekind ma 23 maart – wo 25 maart, Lunteren Conferentie School aan Zet De conferentie is bedoeld voor bestuurders, directeuren, ib’ers en leraren uit het primair en speciaal onderwijs. De CED-Groep verzorgt diverse presentaties, o.a. over De Betere Basisschool, Lead Like a Champion, Return: feedback van leerlingen. www.cedgroep.nl/agenda za 18 – zo 26 april, New York Studiereis Teach Like a Champion De ‘Uncommon Schools’ waar Teach is ontstaan, zijn ongelooflijk succesvol qua opbrengst en onderwijsplezier! Vele klanten hebben gevraagd naar de ervaringen van de Nederlandse Teachtrainers tijdens de bezoeken en trainingen in New York en Albany. Ervaren is krachtiger dan vertellen. Daarom nodigt de CED-Groep u graag uit om met ons af te reizen naar New York voor een unieke Teachervaring! Voor gepassioneerde directeuren, mt-leden en Teach-coördinatoren in het basisonderwijs.
wo 04/03 Heldere communicatie wo 11/03 Het Lerende brein wo 11/03 Coöperatieve leerstrategieën Wo 25/03 In vertrouwde handen wo 01/04 Nieuwsbegrip: omgaan met
verschillen in de groep
wo 01/04 Zwakke rekenaars in de bovenbouw di 07/04
Vernieuwde masterclass Opbrengst-
gericht werken in 4D,
wo 08/04 Coach Structureel Coöperatief
Leren
wo 08/04 Verdiepingscursus Teach Like a
Champion po: planning
wo 08/04 Basiscursus Teach Like a Champion di 14/04
Aan de slag met woordenschat, po/so
di 21/04
Middenkadertraining po/so,
Rotterdam
di 19/05
Vernieuwde masterclass Opbrengst-
gericht werken in 4D, bao Roermond
wo 20/05 Werken met Nieuwsbegrip in het so VO EN MBO di 03/03
Aandachts- en gedragsproblemen in
het vo en mbo
do 05/03 Training Mentorvaardigheden C wo 11/03 Nieuwsbegrip: omgaan met
verschillen in de groep
wo 08/04 Werken met Nieuwsbegrip in vo en
mbo
Bekijk het complete aanbod op www.cedgroep.nl/cursussen www.facebook.com/cursusbureau @cursusced
Kijk voor meer informatie op www.cedgroep.nl/agenda.
KlasseApart februari 2015 nummer 1
23
DE WERKDAG VAN JOYCE STARING Joyce Staring is consulent onderwijsondersteuning zieke leerlingen bij de CED-Groep. j.staring@cedgroep.nl
Om 8 uur rijd ik thuis weg om op tijd in Bunschoten te zijn voor de ontvangst van een aantal KPN-medewerkers. Zij gaan het contact mogelijk maken tussen een zieke leerling en zijn school.
De KPN-installateurs bereiden alles voor om via het systeem ‘Klasgenoot’ contact te kunnen maken met de leerling thuis. Deze krijgt een laptop met webcam. In de klas wordt een roterende camera geplaatst. Zo kan de zieke leerling toch deelnemen aan het schoolleven. Een prachtig initiatief van het KPN Mooiste Contact Fonds.
Hoera! Het contact is gelegd!
foto’s Jan van der Meijde
Tussendoor check ik even snel mijn mail en bel ik een school voor een afspraak. Daarna ga ik op weg naar de volgende leerling.
Ik geef een uurtje instructie aan een chronisch zieke leerling in IJsselstein.
Groot overleg met ouders, ib’er, leerkrachten en het samenwerkingsverband over de begeleiding van een zieke leerling. Daarna rijd ik weer naar huis.