KlasseApart, februari/maart 2012

FEBRUARI 2012 JAARGANG 10 NUMMER 1

INFORMATIEBLAD RELATIES CED-GROEP

KRIMP: PROBLEEM OF UITDAGING? Met Dalton ouders over de streep trekken International Primary Curriculum als oplossing ‘Laat je niet overdonderen, zorg dat je de regie houdt’

N I E U W S

N I E U W S

N I E U W S

inhoud Postbus 8639

bezoekadres:

3009 AP Rotterdam

Dwerggras 30

010 4071599

3068 PC Rotterdam

www.cedgroep.nl

SPECIAL KRIMP: PROBLEEM OF UITDAGING?

info@cedgroep.nl

6 Groei en krimp in perspectief ‘Laat je niet overdonderen, zorg dat je de regie houdt’

Redactioneel

Van rood naar groen De Vliegende Brigade van de CEDGroep speelde onlangs een grote rol

8

Krimp Steeds meer scholen in Nederland kampen met een dalend aantal leerlingen. Een trend die naar verwachting de komende jaren doorzet. Hoe gaan scholen ermee om? Zien ze het uitsluitend als probleem? Of zien ze het ook als uitdaging om aan kwaliteit en profilering te werken? Voor de special stapten we naar CED-adviseur Simon van der Meer (‘Laat je niet overdonderen, zorg dat je de regie houdt’), bezochten we drie basisscholen met ieder een eigen aanpak en spraken we met Nicky Mertens van Eduniek over een nieuwe werkwijze voor combinatiegroepen.

Kleine basisscholen zijn bij een dalend leerlingenaantal erg kwetsbaar. Maar juist daar-

International Primary Curriculum ‘Leraren voelen zich weer regisseur van onderwijsproces’

10 De Viking, Nieuwendijk Ook kleine school kan kwaliteit leveren 12 De Klim-op, Hoornaar Met dalton ouders over de streep trekken

voortdurend werken aan de kwaliteit van hun onderwijs.

Educatief Kindcentrum De Oase in Hendrik Ido Ambacht bewijst dat een teruglopend

basisschool De Tiende Penning in Vierpolders op Voorne. De inspectie had de school als zeer zwak beoordeeld. Alette Schoenmaker beschrijft in het artikel ’Van rood naar groen’ in het blad Schoolmanagement van oktober 2011 het proces van verbetering. Allereerst ging de inzet naar aspecten van kwaliteit als: de leraren leggen duidelijk uit, organiseren de onderwijsactiviteit efficiënt en houden de leerlingen taakbetrokken. Daarnaast werden onder andere nieuwe methodes aangeschaft en

door zijn de teams soms extra scherp. Op de automatische piloot werken is er niet bij.

Medewerkers van De Viking in Nieuwendijk en De Klim-op in Hoornaar vertellen hoe zij

in het weer op de been krijgen van

14 Educatief kindcentrum ‘Heldere communicatie en beloftes nakomen’

structuur gegeven aan de kwaliteitszorg. Na een jaar waren de resultaten met sprongen vooruit gegaan.

Genoeg voor de inspectie om het ’basisarrangement’ toe te kennen.

leerlingenaantal niet hoeft te betekenen dat een school per se de deuren moet sluiten.

Meer info: a.schoenmaker@cedgroep.nl.

3 NIEUWS

16 De Leeskliniek

redactie

foto voorpagina

keer per jaar verschijnend

Willem Bijl

Jan van der Meijde

informatieblad van de

Frank Brouwer

CED-Groep over (nieuwe)

Lot Hannik

vormgeving

diensten, producten en

Cees Hereijgens

Pressure Line, Rotterdam

19 Agenda

aspecten van educatieve

Toni van Oortmerssen

dienstverlening in de

Carolien Rebel

druk

praktijk; bestemd voor

Elly van der Zel

Goos, Ouderkerk a/d IJssel

20 De werkdag van Esther van Efferen

scholen, onderwijsinstelredactie-adres

oplage

CED-Groep

12000

ISSN 1571-660

Postbus 8639

jaargang 10

3009 AP Rotterdam

KlasseApart gratis

nummer 1

klasseapart@cedgroep.nl

ontvangen?

Mail uw adresgegevens naar:

februari 2012 website www.cedgroep.nl

2

KlasseApart februari 2012 nummer 1

mogelijk. Heeft u een idee of een wens voor een product of een dienst specifiek voor uw doelgroep? Ga dan naar www.onderwijsmakers.nl. Hier kunt u uw idee posten en intekenen op overige ideeën. Hebben meerdere instellingen belangstelling voor de ontwikkeling van een product, dan werkt de CED-Groep een productvoorstel uit. Hoe meer partijen meedoen, hoe goedkoper het product wordt. Onderwijsmakers is er voor po, (v)so en vo.

(V)so-scholen geven aan behoefte te hebben aan een leerlijn seksualiteit voor het so en vso. Hiervoor wordt een productvoorstel uitgewerkt, waarop scholen kunnen intekenen.

klasseApart is een drie

lingen en overige relaties.

Onderwijsmakers maakt de ontwikkeling van onderwijsproducten voor uw doelgroep

Voorbeeld uit Onderwijsmakers

15 MAGiTO

COLOFON

Onderwijsmakers: uw idee wordt realiteit!

klasseapart@cedgroep.nl

Kwaliteitskaarten

18 Kwaliteitsbeleid

Als 20 scholen meedoen, betaalt iedere school € 500,-. Deze scholen kunnen vanaf een afgesproken datum beschikken over de leerlijn. De scholen die de leerlijn op een later moment willen kopen betalen € 2500,-. Tel uit uw voordeel!

School Aan Zet heeft een nieuwe kwaliteitskaart voor het s(b)o gelanceerd: ’Van leerlijn tot leerstof’. De kaart geeft aan hoe je met behulp van leerlijnen het leerstofaanbod kan vaststellen op basis

Lezen en rekenen in mbo-2

van uitstroomniveaus. Daarnaast geeft

Op verzoek van het Steunpunt taal en rekenen mbo ontwikkelt de CED-Groep momenteel

de kaart voorbeelden van technisch lezen

extra lessen voor verbetering van de lees- en rekenvaardigheid bij studenten in mbo niveau 2.

voor alle clusters en van leerstofaanbod

De lessen zullen gebaseerd zijn op de leerlijnen en strategieën van Nieuwsbegrip en Nieuws-

als element van onderwijsarrangementen.

rekenen en kunnen naast bestaande methodes gebruikt worden. Bij de keuze van actuele

De CED-Groep werkte in opdracht van de

thema’s sluiten de samenstellers aan bij de belevingswereld van jongeren in het mbo. Het gaat

PO-Raad mee aan de ontwikkeling van

dan bijvoorbeeld om teksten uit glossy magazines. De eerste lesmodule is vanaf komende

deze kwaliteitskaart.

augustus via een website beschikbaar. De mbo-opleidingen kunnen de modules in een eigen

Alle kwaliteitskaarten zijn te downloaden

elektronische leeromgeving integreren. Meer informatie is verkrijgbaar bij Brigitte van Hilst,

van http://schoolaanzet.nl/so-trajecten.

b.vanhilst@cedgroep.nl.

KlasseApart februari 2012 nummer 1

3

N I E U W S

N I E U W S

Teach Like a Champion ‘Ben je een bureauplakker? Een topleerkracht circuleert!’ Eén van de vele raadgevingen die Doug Lemov geeft in Teach Like a Champion. Dit boek werd in de VS een regelrechte bestseller en iedereen die het leest, begrijpt waarom. De CED-Groep bracht dit succesvolle handboek en bijbehorende trainingen naar Nederland.

N I E U W S

N I E U W S

N I E U W S

N I E U W S

Nieuwsbegrip.be

49 technieken om leerlingen te laten excelleren

Na een experimentele periode is NieuwsbeOpmerkelijke resultaten

grip begin dit schooljaar definitief van start

De auteur van Teach Like a Champion, Doug Lemov, bezocht leraren in de VS die opmerkelijke

gegaan met een versie voor Vlaanderen.

resultaten wisten te bereiken. Hij observeerde wat er in het klaslokaal gebeurde, van leerlin-

Inmiddels werken tientallen Vlaamse scholen

gen begroeten tot blaadjes uitdelen en vertaalde dit naar 49 bruikbare technieken. De CED-

er naar volle tevredenheid mee. Nieuwsbe-

Groep bewerkte en vertaalde Teach Like a Champion voor leraren in Nederland. Op teachne-

grip is een methode voor begrijpend lezen die

derland.nl vertellen leraren hoe zij de Teach-technieken gebruiken.

zes jaar geleden in Nederland werd ontwikkeld als antwoord op haperend leesonderwijs.

Excellente leraren

De teksten komen niet uit schoolboeken

De Rekenkast vernieuwd

Adviseurs van de CED-Groep zijn door Doug Lemov opgeleid om de werkwijze van Teach Like a Champion op scholen in Nederland te implementeren. Er zijn teamtrainingen en er is een tweedaagse cursus met open inschrijving.

De Rekenkast is een handig en aantrekkelijk hulpmiddel om met kleuters te werken aan

Kijk voor meer informatie en bestellen op teachnederland.nl.

Win één van de vijf exemplaren van Teach Like a Champion. Stuur een e-mail met naam en adresgegevens o.v.v. ‘Teach Like a Champion’ naar communicatie@cedgroep.nl.

de domeinen tellen, getalbegrip, meten en meetkunde. Het is een degelijk uitgevoerde kast met zeven laatjes. Elk laatje vertegenwoordigt met een voorwerp een tussendoel van tellen, getalbegrip, meten en meetkunde. Het ondersteunt het doelgericht werken aan alle rekendoelen voor de onderbouw zoals tellen, terugtellen, tellen in sprongen, doortellen, vergelij-

Prestatiebox

Wetenschap en techniek

ken, puzzelen en wegen. Per week staat één laatje centraal. De rekenkast is naast allerlei methodes in te zetten. Verdere informatie bij Tony van Dalen, t.vandalen@eduniek.nl.

ven van leerlingen. Aan de actuele tekst zijn oefeningen voor woordenschat en leesbegrip gekoppeld, waarbij leerlingen onder andere leesstrategieën oefenen. Momenteel gebruiken in Nederland niet minder dan 3500 scholen voor primair onderwijs en 300 scholen voor voortgezet onderwijs de methode. Veel scholen hebben wel een methode begrijpend lezen maar vullen die aan met Nieuwsbegrip. www.nieuwsbegrip.be.

1 Stap verder met 1-zorgroute

De Roparun is een non-stop estafetteloop

didactisch geschoolde redactie, op aange-

Zie www.nieuwsbegrip.nl of

NIEUW IN WEBWINKEL

CED-team loopt Roparun

maar worden wekelijks aangeleverd door een

Opleiding zorgcoördinator

Schoolbesturen ontvangen vanaf dit jaar

van Parijs naar Rotterdam, die jaarlijks

Veel scholen voor primair onderwijs zijn gestart met de invoering van de 1-zorgroute. Dat

Op 13 maart begint een vierdaagse verkorte

structureel extra geld via de zogeheten pres-

plaatsvindt in het pinksterweekend. Het

levert een omslag in het denken over leerlingen op: van achterstanden en stoornissen naar

opleiding voor startende en ervaren zorg-

tatiebox. Hiermee kunnen scholen ondermeer

geld dat met dit evenement wordt gege-

Scholen kunnen subsidie aanvragen voor

mogelijkheden en kansen. De kern van de 1-zorgroute, de cyclus van handelingsgericht wer-

coördinatoren in het voortgezet onderwijs.

opbrengstgericht werken invoeren. Dat moet

nereerd komt ten goede aan kinderen en

onderwijs in wetenschap en techniek. Het

ken met groepsplannen, neemt leerkrachten mee in deze denkomslag. Leerkrachten komen

Thema’s zijn onder andere handelingsgericht

leiden tot hogere leeropbrengsten en verdere

volwassenen die met kanker te maken

programma heet ’Ruimte voor Talent; Ruimte

hierbij voor een aantal, soms lastige, uitdagingen te staan.

werken, interne en externe zorgroutes, op-

professionalisering van het schoolteam.

krijgen. Dit jaar doet voor het eerst een

voor Wetenschap en Techniek’ en loopt tot

De uitgave ’1 Stap verder met 1-zorgroute’ gaat over hoe deze uitdagingen vereenvou-

brengstgericht werken en passend onderwijs.

Scholen kunnen deze landelijke ambities

team hardlopers van de CED-Groep mee.

2016. Voor de uitvoering zijn in het land

digd kunnen worden. De cyclus van handelingsgericht werken wordt daarmee efficiënter.

Cursisten leren de leerlingenzorg vorm te

vertalen naar hun eigen situatie en voor de

Zij willen een aanzienlijk geldbedrag do-

steunpunten actief. De CED-Groep partici-

Daarnaast wordt de 1-zorgroute als instrument gebruikt om écht opbrengstgericht te gaan

geven zoals de zorgplicht dat voorschrijft. De

meest effectieve inzet van middelen kiezen.

neren aan de stichting Roparun. Hiervoor

peert in het steunpunt Rotterdam/Gouda.

werken. De groepsaanpak is dan direct gekoppeld aan de ambities die de school heeft met

CED-Groep verzorgt de opleiding in samen-

De exacte hoogte van de middelen is op het

vragen zij scholen, onderwijsbesturen en

Het contact loopt via Rosanne Muileboom. Zij

haar populatie leerlingen.

werking met het Studiecentrum voor Bedrijf

moment van dit schrijven nog niet bekend.

andere organisaties met een hart voor

informeert medewerkers van scholen over de

Om passend onderwijs vorm te geven zullen opbrengstgericht en handelingsgericht werken

en Overheid (SBO).

De CED-Groep kan scholen adviseren bij

onderwijs hun te sponsoren. Interesse?

subsidie en de mogelijkheden voor deelname.

met elkaar verbonden moeten worden. En voor een leerkracht zal dat behapbaar moeten zijn.

Zie ook www.sbo.nl/zorgcoordinator.

de invoering. Neem contact op met Marijke

Neem contact op met teamcaptain Peter

Meer info: r.muileboom@cedgroep.nl,

’1 Stap verder met 1-zorgroute’ beschrijft en illustreert deze verbinding.

Erades, m.erades@cedgroep.nl.

Tetteroo, p.tetteroo@cedgroep.nl.

www.cedgroep.nl/betatalent Dit product is te bestellen op www.cedgroep.nl/webwinkel.

4

KlasseApart februari 2012 nummer 1

KlasseApart februari 2012 nummer 1

5

SPECIAL KRIMP: PROBLEEM OF UITDAGING?

GROEI EN KRIMP IN PERSPECTIEF

‘Laat je niet overdonderen, zorg dat je de regie houdt’

Meer gebieden Simon verzet zich tegen het beeld dat krimp een verschijnsel is dat zich alleen in de ’rafelranden’ van Nederland voordoet: ‘Demografisch onderzoek wijst uit dat voor 2040 een derde van de Nederlandse gemeenten ermee te maken krijgt.’

Collega Angela Groen, regioaccountmanager bij Eduniek, knikt instemmend: ‘Hoewel het

‘Een derde van ons land krijgt met krimp te maken’

Puzzelstukjes Mobiliseren van eigen kracht is één kant van de medaille maar dat er tijdens dat proces behoefte is aan een ‘meedenkende’ partner als de CED-Groep staat voor Simon buiten kijf: ‘De ontwikkeling van een integraal kindcentrum is een puzzel waarbij samenwerkende partners gebaat zijn bij een organisatie die kan helpen om de puzzelstukjes op hun plaats te krijgen. Een organisatie die weet

grootste deel van onze regio nog groeicijfers kent, ontvang ik toch wekelijks telefoontjes

tendens die de komende jaren steeds verder

hoe scholen in elkaar steken en die kennis

van scholen of besturen die worstelen met te-

zal doorzetten en uiteindelijk zal leiden tot

heeft van de regio. Met onze eigen expertise

ruglopende leerlingenaantallen. Vaak zijn ze

het ontstaan van integrale kindcentra (ikc),

en die van onze netwerkpartners zijn wij in

tekst Ronald Buitelaar

al zelf aan de slag gegaan door zich sterker te

een voorziening waar kinderen van 0 tot 12

staat verbindingen te leggen tussen al aanwe-

Het was toenmalig minister Eber-

profileren of door samenwerking aan te gaan

zich kunnen ontwikkelen en waar gespeeld én

zige en nog te verwerven kennis en kunde.’

met bijvoorbeeld kinderopvangorganisaties.

geleerd kan worden.’

hard van der Laan van Wonen, Wijken en Integratie die in 2009 na

Bekostiging

Aan ons wordt de vraag gesteld wat er nog Centrale regisseur

Waar Angela nog graag een oproep richting

Volgens Simon is het bij de vorming van

overheid aan toevoegt: ‘De bekostiging van

Integrale kindcentra

dergelijke voorzieningen van belang dat de

bijvoorbeeld onderwijs en kinderopvangorga-

Angela wijst op basisvoorwaarden als goede

samenwerkende partners goed nadenken

nisaties is vaak gebaseerd op oude inzichten.

communicatie en goed onderwijskundig

over de eigen identiteit en een gemeenschap-

Als de overheid dat zou willen dereguleren en

probleem’ is dat vraagt om natio-

management. Simon is van mening dat het

pelijk te ontwikkelen ’smoel’: ‘Anders dan

flexibiliseren wordt het eenvoudiger om met

nale ‘solidariteit’.

aangaan van samenwerkingsverbanden een

bij de brede school zal het bij een integraal

elkaar de juiste stappen te zetten.’

trend is die de komende jaren verder zal

kindcentrum niet alleen gaan om vormen

toenemen. In gebieden waar krimp of groei

van samenwerking, maar vooral om een

voorkomt, maar ook daarbuiten: ‘We zien

opzet waarbij partners hun eigen expertise

dat er bij ouders een groeiende behoefte is

inbrengen en een centrale regisseur die voor

aan voorzieningen waar zaken als onderwijs,

continuïteit en doorgaande lijnen zorgt. Een

cultuur, sport en kinderopvang integraal

dergelijke opzet vraagt om andere samen-

worden aangeboden. Een maatschappelijke

werkingsvormen en andere competenties.’

meer gedaan kan worden.’

een bezoek aan het Limburgse Heerlen geschrokken vaststelde dat de terugloop van leerlingen een ‘ernstig

Meer weten?

Simon van der Meer s.vandermeer@eduniek.nl 010 4071579

Henny Sikken: ‘Samen een A-merk’

Simon van der Meer en Angela Groen: ‘Integrale kindcentra hebben de toekomst.’ foto Jan van der Meijde

6

KlasseApart februari 2012 nummer 1

Simon van der Meer, senior adviseur CED-

In de vorige KlasseApart legden Theo Magito van de CED-Groep en Bas

Groep, kan zich het geschrokken gezicht van

de Koning van Eduniek uit dat de fusie tussen hun organisaties er een

de minister nog goed voor de geest halen,

was uit ‘vrijheid’, niet uit ‘armoede’: ‘Het gaat om het oprecht samenval-

maar relativeert diens beweringen: ‘Het is

len van ambities. Wij willen een toonaangevende, op inhoud interessante

goed dat er politieke en bestuurlijke aandacht

organisatie worden.’ Ook Henny Sikken, directeur van Eduniek, is blij

is voor problemen in krimpgebieden, maar

met de fusie tussen ‘haar’ bedrijf en de CED-Groep: ‘We delen dezelfde

we moeten wel nuchter blijven. Krimp is net

kernwaarden, zijn beide innovatief en verzorgen allebei een samenhan-

als groei een natuurlijk verschijnsel waar-

gend aanbod.’ Volgens Henny levert de fusie voor iedereen winst op: ‘Wij

bij vraagstukken ontstaan die op rationele

zijn erg blij met de afdeling Onderzoek en Ontwikkeling, gezamenlijk

wijze benaderd kunnen worden. Organisaties

bereiken we een groot deel van het land en onze klanten kunnen reke-

moeten daarbij niet in een kramp schieten,

nen op een uitbreiding van producten en diensten die aansluit bij hun

maar vooral doorgaan met wat ze doen, de

ondersteuningsbehoeften.’ Henny wijst erop dat de organisatie zich als

kwaliteitsvraag centraal houden en daarnaast

A-merk wil onderscheiden: ‘We willen een autoriteit op ons gebied zijn,

anticiperen op nieuwe vormen. Laat je niet

die doet wat hij zegt en waarmaakt wat hij belooft.’

overdonderen, zorg dat je de regie houdt.’

KlasseApart februari 2012 nummer 1

7

SPECIAL KRIMP: PROBLEEM OF UITDAGING?

geëmigreerd. Ook het pontje, dat vanuit

wijskwaliteit. Het hele team (vier leerkrach-

beschikking. De school heeft een spilfunctie

Nieuwendijk naar het eiland Tiengemeten

ten, onder wie één parttimer) is geschoold in

bij de jaarlijkse kerstmarkt en fancy fair.

vaart, brengt geen leerlingen meer naar

handelingsgericht werken. Joke: ‘We stem-

De Viking heeft het financieel moeilijk,

het dorp sinds dit eiland een natuurgebied

men ons onderwijs zoveel mogelijk af op de

ondanks de extra rijksbijdrage voor kleine

werd en de bewoners moesten vertrekken.

leefwereld van het kind, voeren leergesprek-

scholen. Om geld te besparen werkt De

Momenteel zijn er

ken en hanteren het directe instructiemodel.’

Viking zoveel mogelijk samen met de andere

nog twintig leerlin-

Ook heeft de school opbrengstgericht werken

scholen van ACIS. Joke: ‘Die steun hebben

gen; drie onder het

ingevoerd. Joke: ‘We richten ons daarbij op

we echt nodig. Ook voor onze nascholing

minimum. Dankzij

individuele leerlingen: hoe scoren ze nu, ver-

kunnen we daar terecht.’ De gemeente be-

een recente, speci-

’Dit jaar zit er niemand in groep 4’

geleken met vorig jaar, en hoe brengen we ze

taalt de ’gymbus’ waarmee de groepen 5 tot

ale beschikking van minister Van Bijsterveldt

verder?’ De leerkrachten experimenteren met

en met 8 naar een gymlokaal in Zuid-Beijer-

heeft de school nog drie jaar de tijd gekre-

coöperatieve leerstrategieën. De combiklas-

land rijden. Joke is blij met haar betrokken

gen om haar bestaansrecht te bewijzen.

sen krijgen daarbij opdrachten op verschil-

en actieve ouderraad die meedenkt en helpt.

lende niveaus.

Scepsis

Twee baby’s

Marald Mens van de CED-Groep helpt om de

Zij kent de scepsis over de kwaliteit van kleine

Dat de nieuwe aanwas hapert, is goed te

diverse verbeteringen op maat van De Viking

scholen. ‘Als kinderen leren wat ze moeten

zien aan de onderbouw. De groepen 1, 2 en 3

door te voeren. Hij schoolt het team in het

leren, geven wat ze in zich hebben, en als het

(totaal 4 leerlingen) zitten bij elkaar. Er zit dit

maken van groepsplannen en helpt bij de

dan ook nog leuk is om naar school te komen,

jaar niemand in groep 4. Verder zijn er com-

opzet van het zorgsysteem. Joke: ‘Voorheen,

denk ik dat je zeker kwaliteit biedt,’ vindt zij.

bigroepen 5/6 en 7/8. Er wonen vier peuters

als een kind achterliep, werd die achterstand

‘Het is waar dat ze geen ruime keuze hebben

en twee baby’s in het dorp, weet Joke. En er

relatief steeds groter. Nu krijgt zo’n leerling

uit kinderen om mee samen te werken, maar

staan tien huizen te koop. Als deze nu eens

eventueel verlengde instructie en doet hij

ze werken wél met alle leeftijden samen. Dat

zouden worden verkocht… ‘Als de helft van

gewoon mee met de les.’

zie je bijvoorbeeld op onze kerstmarkt. Kinderen zetten samen koffie, bedienen en rekenen

die huizen naar een gezin met twee kinderen zou gaan, zit ik goed.’

Fancy Fair

af; het gaat allemaal even soepel.’

Ook op andere manieren probeert de school ‘We stemmen ons onderwijs zoveel mogelijk af op de leefwereld van het kind.’ foto Jan van der Meijde

DE VIKING IN NIEUWENDIJK

Ook kleine school kan kwaliteit leveren

Vergrootglas

haar aantrekkingskracht te vergroten. De

Als je zo klein bent, trek je extra aandacht.

Viking koestert de banden met het dorp. En

Joke: ‘Het vergrootglas staat op deze school.

vice versa: de school is de enige overgeble-

Dat geldt voor de inspectie en vanwege

ven voorziening sinds de laatste midden-

de ontheffing ook voor het ministerie. Ook

stander de deuren sloot. De gemeenteraad

de omgeving kijkt mee.’ Het is een reden

ondersteunde het schoolbestuur, Stichting

temeer om hard te werken aan de onder-

ACIS, bij het verkrijgen van de ministeriële

Meer weten?

Marald Mens m.mens@cedgroep.nl 010 4071599

Ad Oskam

tekst Marijke Nijboer

Basisschool De Viking in Nieuwendijk (20 leerlingen) krijgt dankzij een speciale ministeriële beschikking nog drie jaar om haar bestaansrecht te bewijzen. Directeur Joke Siebeler vindt dat ook zo’n kleine school wel degelijk kwaliteit kan leveren.

8

Tussen de weilanden en akkers van de Hoek-

aan de dijk. Dat pand spoelde echter weg

voortbestaan opnieuw in gevaar gekomen.

sche Waard ligt aan de oever van het Hol-

tijdens de Watersnoodramp in 1953.

Tijdens het hoogtepunt van de school, tien

lands Diep het kleine Nieuwendijk. De bijna

Drie jaar later ging de school verder op de

jaar geleden, waren er nog bijna zestig

tweehonderd jaar oude basisschool De Viking

huidige plek.

leerlingen. Volgens directeur Joke Siebeler

huisde oorspronkelijk in een gebouwtje onder-

Vele jaren na die wederopstanding is het

zijn er sindsdien een paar boerengezinnen

KlasseApart februari 2012 nummer 1

KlasseApart februari 2012 nummer 1

9

SPECIAL KRIMP: PROBLEEM OF UITDAGING?

en delen het speelplein en het kleutergym-

leerkracht instructie. De rode ketting om

lokaal. Klim-op directeur Marion Dammers:

haar nek betekent dat zij niet gestoord mag

‘Dit gebouw is mede betaalbaar doordat we

worden. Een andere juf, met een groene ket-

voorzieningen zoals de lift en het invalidentoi-

ting om, loopt rond om leerlingen te helpen.

let delen.’

Het team vindt dit een efficiënte manier van

De Klim-op is meer dan honderd jaar oud.

lesgeven. Marion: ‘Bij ziekte van een leer-

Eind jaren zeventig liep het leerlingenaantal

kracht is dit systeem een uitkomst. En ook

al langzaam terug. Het schommelt nu al jaren

een stagiair of onderwijsassistent is goed in

tussen de 60 en 80. Hoornaar veroudert en

te passen.’

woonkernen in het Groene Hart mogen niet uitbreiden. Maar er wordt nog wel ’ingebreid’:

Zachtjes praten

op open plekken worden woningen gebouwd.

Natuurlijk moet het niet te onrustig worden.

Marion: ‘Hoornaar ligt gunstig. Je zit zo in

Chantal Versluijs, leerkracht van groep 7/8:

Gorinchem, Utrecht, Breda, Rotterdam.’ Het

‘We trainen kinderen voortdurend in zachtjes

team hoopt daarom op nog een kleine groei.

praten. En ze mogen niet rennen in de school. Alle leerkrachten spreken kinderen

Slimme organisatie

daarop aan.’

De school heeft ruim vier fte, verdeeld over

Ook ouders spelen een rol. Zij geven bijvoor-

zeven mensen. Zelf werkt Marion drie dagen

beeld kleine groepjes les in typen, Word of

per week, waarvan één dag in groep 1-2. Het

PowerPoint. Een groepje ’plusleerlingen’

team probeert het onder-

ontwerpt samen met een

wijs slim te organiseren.

ouder games.

Gymnastiek wordt aan meerdere klassen tegelijk gegeven, zodat een van de leerkrachten de handen vrij heeft voor andere taken. Op woensdag is

Onder één dak met de concurrent

groep 1-2 vrij; op vrijdag-

DE KLIM-OP IN HOORNAAR

Met Dalton ouders over de streep trekken tekst Marijke Nijboer

Door middel van daltononderwijs lukt het basisschool De Klim-op in Hoornaar (74 leerlingen) om efficiënt onderwijs te geven met een klein team. Als dit moderne onderwijs meer ouders over de streep gaat trekken, is dat natuurlijk mooi meegenomen.

10

KlasseApart februari 2012 nummer 1

spel, een methode die door middel van positieve prikkels gewenst gedrag aanmoedigt.

Dit spel past uitstekend bij Dalton, vindt Marion. ‘Kinderen helpen elkaar, maken

middag groep 3-4.

samen afspraken. En leerkrachten corrige-

Met James van Velzen van de CED-Groep

ren op een positieve manier. Deze spelregels

werkte het team toe naar coöperatief leren.

helpen ons om als teamleden allemaal

Dat leidde uiteindelijk tot de beslissing om

dezelfde taal te spreken.’

In het dorpje Hoornaar, vlak boven Gorin-

daltonschool te worden. De Klim-op hoopt

De school koos niet voor Dalton vanwege de

chem, ligt een groot, nieuw plein. Het wordt

in 2012/13 het predikaat daltonschool te

krimp, benadrukt de directeur. ‘Dit kwam

omzoomd door een paar winkels, dorpscen-

krijgen. Er zitten al heel wat daltonelementen

vanuit het hart. Dalton helpt ons om goed

trum annex sporthal Het Bruisend Hart én

in het onderwijs. Zo heeft elk kind een eigen

te definiëren waar we mee bezig zijn.’ Ank

maar liefst twee basisscholen. Openbare

weekrooster. Kinderen werken op verschil-

Heidekamp, leerkracht groep 5/6: ‘Maar

basisschool De Klim-op en christelijke basis-

lende momenten buiten het klaslokaal zelf-

natuurlijk onderscheiden we ons hiermee

school Samen op Weg zitten samen in een

standig aan opdrachten. Ze kunnen op hun

ook wel van de andere school.’ Chantal: ‘We

groot nieuwbouwpand.

rooster zien wanneer ze in de klas moeten

weten dat de krimp gaat komen en gaan

Er valt voor ouders nog wat te kiezen in dit

zijn voor instructie. Iedereen heeft z’n vaste

daar niet op zitten wachten. Misschien zeg-

kleine dorp. Samen op Weg (140 leerlingen)

tafel en stoel, maar in de klas staan ook kruk-

gen mensen in Gorinchem straks wel: wát

geeft overwegend klassikaal les; De Klim-op

jes zodat kinderen snel en stilletjes kunnen

een leuke school.’

(74) is een daltonschool in oprichting. Kin-

aanschuiven voor groepsuitleg.

deren werken op gezette tijden overal in het

Sinds kort neemt de school deel aan het in-

gebouw zelfstandig aan taken. De scholen zijn

novatieproject Slimfit. Op gezette tijden gaan

elkaars concurrenten; het aanbod van nieuwe

de tussenwanden open, zodat aan de ene kant

leerlingen is maar beperkt. Maar ze beheren

van het gebouw groep 1 tot en met 4, en aan

j.vanvelzen@cedgroep.nl

samen het pand, hebben een gezamenlijke

de andere kant groep 5 tot en met 8 bij elkaar

010 4071599

peuterspeelzaal en buitenschoolse opvang

zitten. Per samengestelde groep geeft één

Elk kind heeft een eigen weekrooster.

In de klas staan ook krukjes zodat kinderen snel en stilletjes kunnen aanschuiven voor groepsuitleg. foto’s Jan van der Meijde

De Klim-op gebruikt ook Taak-

Meer weten?

James van Velzen

KlasseApart februari 2012 nummer 1

11

SPECIAL KRIMP: PROBLEEM OF UITDAGING?

‘Betrokken kinderen en enthousiaste leerkrachten’

IPC ALS OPLOSSING

‘Leraren voelen zich weer regisseur van onderwijsproces’

IPC in praktijk Kunst, geschiedenis, muziek en aardrijkskunde komen aan bod bij het IPC-thema Circus. Een gastdocent speelt door de klas gecomponeerde circusmuziek op een saxofoon, bij geschiedenis komen de leerlingen er achter dat het circus al meer dan

tekst Ronald Buitelaar

2500 jaar bestaat en dat de Romeinen het

Het International Primary Curricu-

woord gebruikten voor renbanen en bij de kunstlessen bekijken ze afbeeldingen van

lum is geschikt voor iedere school.

circussen door kunstenaars. Ook weten ze

Toch maken scholen waar leerlingen

dat er verschillende variaties in clownskop-

van verschillende leeftijden in een

pen zijn en hebben ze zelf een clownskop ontworpen.

groep zitten er bij uitstek gebruik van, bijvoorbeeld montessorischo-

IPC in ‘t kort

len of (krimp)scholen met combi-

International Primary Curriculum (IPC)

natiegroepen. Onderwijsadviseur

staat voor een geïntegreerd aanbod van

Nicky Mertens van Eduniek legt uit

zaakvakken en creatieve vakken. Niet het doen maar het leren staat voorop. De

waarom.

lesstof is opgedeeld in vier naar leeftijdsgroepen afgestemde clusters van thema’s: ’early years’ voor groep 1 en 2, ’milepost 1’ IPC stelt scholen in staat het zaakvakkenonderwijs zo in te richten dat verschillende leeftijdsgroepen samen aan een thema kunnen werken. foto’s IPC Nederland

voor groep 3 en 4, ’milepost 2’ voor groep 5 en 6 en ’milepost 3’ voor groep 7 en 8.

De opbouw van elk thema houdt rekening met de wijze waarop kinderen leren. Een

Het International Primary Curriculum (IPC) werd oorspronkelijk ontwikkeld voor het ’middagprogramma’ van de ’Shell Schools’.

Inmiddels is het gegroeid tot een methodiek zaakvakken op een geïntegreerde en samentionale aspect van het curriculum creëert op natuurlijke wijze ruimte voor culturele verscheidenheid. Leerlingen krijgen voortdurend een wisselend perspectief aangeboden om zelf verschillen en vooral overeenkomsten tussen culturen en landen te ontdekken. Opmerkelijk verschil met andere methodes en methodieken: IPC gaat niet uit van inhouden maar van leerdoelen.

Nicky Mertens, onderwijsadviseur bij Eduniek, legt de bedoeling daarvan uit: ‘Het

12

KlasseApart februari 2012 nummer 1

dat de school na een proefperiode van een

boeiende startactiviteit verhoogt de betrok-

beheersen en krijgen zo zicht op hun eigen

jaar dit schooljaar ‘echt’ is begonnen met IPC:

kenheid van de leerlingen, de kennisoogst

ontwikkelingslijn en daardoor meer inzicht in

‘Er is veel enthousiasme bij de leerkrachten

(kinderen vertellen wat ze al weten) acti-

hun kennen en kunnen.’

en grote betrokkenheid bij de leerlingen.’

veert de al aanwezige kennis en de uitleg

Kerndoelen

Eigen niveau en tempo

wat ze gaan leren in de komende weken

Het curriculum is in Nederland te kort in

Het zijn aspecten die de methodiek volgens

en hoe de leerstof zich verhoudt tot andere

gebruik om door onderzoek onderbouwde

Nicky bij uitstek geschikt maakt voor scholen

kennis. In de onderzoeks- en verwerkings-

uitspraken te doen over de effectiviteit ervan.

die geconfronteerd worden met krimp: ‘Het

activiteiten staan de te behalen leerdoelen

Wel stelde de inspectie vast dat het program-

IPC is niet alleen een aanpak waarmee een

centraal. En in de afsluiting wordt er met

van het thema zorgt ervoor dat ze weten

die scholen in staat stelt het onderwijs in de hangende wijze vorm te geven. Het interna-

ze een doel een beetje, gemiddeld of goed

Nicky Mertens: Wat IPC zo uniek maakt, is dat kinderen zelf kunnen vaststellen in hoeverre de doelen bereikt zijn. foto Jan van der Meijde

gaat bij IPC niet om het inprenten van kennis,

Uniek

ma de kerndoelen voldoende afdekt. Afgaand

school zich kan onderscheiden, het stelt

een (feestelijke) activiteit teruggekeken op

maar om de wijze waarop leerlingen kennis

Nicky geeft aan dat elk thema op dezelfde

op haar ervaringen is Nicky van mening dat

scholen ook in staat het zaakvakkenonderwijs

datgene wat er geleerd is.

verwerven en verwerken. Het zijn geen lessen

wijze is opgebouwd: ‘Je begint met een

de aanpak bijzonder goed aanslaat bij scho-

zo in te richten dat verschillende leeftijds-

waarbij de leerkracht vertelt en leerlingen

enthousiasmerende activiteit, vervolgens

len: ‘We zien en horen dat leraren zich weer

groepen samen aan een thema kunnen

reproduceren, maar leerlingen werken aan

inventariseer je welke kennis al aanwezig is

regisseur voelen van het onderwijsproces en

werken. Op niveau en in eigen tempo. Een

Meer weten?

de hand van tachtig thema’s aan doelstel-

en tenslotte vergaren de leerlingen nieuwe

dat kinderen enthousiaste deelnemers zijn.’

goede oplossing voor scholen die ondanks

Nicky Mertens

lingen die zij na afloop moeten beheersen. Er

kennis. Wat IPC zo uniek maakt, is dat kin-

Soortgelijke geluiden klinken bij Openbare

gewijzigde omstandigheden resultaatgericht

n.mertens@eduniek.nl

zijn ruim 80 thema’s beschikbaar, waaruit de

deren zelf kunnen vaststellen in hoeverre de

Montessorischool Zeist waar Annemieke Ver-

willen (blijven) werken.’

school een eigen keuze maakt.’

doelen bereikt zijn. Zij kunnen bijhouden of

maase, juf van een middenbouwgroep, meldt

0346 219777

KlasseApart februari 2012 nummer 1

13

SPECIAL KRIMP: PROBLEEM OF UITDAGING? MAGiTO

De essentie van de crisis?

EDUCATIEF KINDCENTRUM REDDING VOOR KRIMPENDE SCHOOL

‘Heldere communicatie en beloftes nakomen’

Hoe is het met uw crisis? Al depressief en zonder enig vertrouwen? Al genoeg spookverhalen en rampspoed aangehoord om ’s ochtends niet meer onder de dekens vandaan te durven komen? Het lijkt soms wel of er geen ander onderwerp meer bestaat.

In het onderwijs gonst het ook van crisis- en bezuinigingstaal. Het rijk bezuinigt, gemeenten bezuinigen en schoolbesturen bezuinigen of vinden dat ze dat moeten. En dan komt er ook nog een onderzoeksrapport waarin wordt beweerd dat al het extra geld voor onderwijs niets lijkt te hebben opgeleverd. De onderzoeker, dhr. Kuhry, meldt in een interview dat hij een signaal heeft

tekst Ronald Buitelaar

willen afgeven: ‘Door geld in een pot te stop-

Educatief Kindcentrum De Oase in Hendrik Ido Ambacht bewijst dat een

pen krijg je niet automatisch betere prestaties.’

teruglopend leerlingenaantal niet altijd hoeft te betekenen dat een school

Hoe kan zo’n simpele waarheid tot zulke rare publiciteit leiden?

de deuren moet sluiten. KlasseApart ging langs voor uitleg.

Over onderwijs wordt veel geschreven en gebabbeld, meningen en standpunten in overvloed.

Maar soms moet je weer eens even met beide

Als directeur-bestuurder Frans Cornet zo’n

op directieniveau dezelfde visie en bevlo-

de onderwijskundige kanten heeft Frans zijn

benen op de grond en je niet laten afleiden door

anderhalf jaar terug aan de slag gaat bij wat

genheid en vertrouwen elkaar voor de volle

belofte aan de ouders waargemaakt èn de

gebabbel. Zoals bijvoorbeeld het feit dat onder-

dan nog een nevenvestiging van basisschool

honderd procent.’

aanzet gegeven voor een voorzichtige groei

wijs plaatsvindt tussen leerkracht en leerlingen.

van het leerlingenaantal: ‘Het feit dat we

En dat daarbij de kwaliteit en ambachtelijkheid

Meander in Hendrik Ido Ambacht is, treft hij een zieltogende school aan: ‘Het was een

Aan de slag

opvang en onderwijs onder een dak hebben,

van die leerkracht doorslaggevend is. Crisis

onderwijskundig zwakke school waar al jaren

De leidinggevenden besluiten tot een sa-

spreekt ouders natuurlijk aan. Ik herinner mij

of geen crisis, bezuinigingen of geen bezuini-

verkeerd werd omgegaan met het teruglo-

menwerking waarbij intentieverklaringen en

bijvoorbeeld een kleuter die voorheen elke

gingen, actieprogramma’s of geen actiepro-

pende leerlingenaantal en gebrekkig gecom-

beleidsplannen achterwege worden gelaten.

dag huilend in een busje naar de kinderop-

gramma’s.

municeerd werd over de groepsindeling die

Frans: ‘We hebben afgesproken dat we ge-

vang stapte. Diezelfde kleuter steekt nu na

Natuurlijk is voor het functioneren van die

daarvan het gevolg was.’

woon aan de slag gaan en dat we problemen

schooltijd huppelend de gang over om van

leerkrachten veel van belang. Hun opleiding,

tackelen als we die tegenkomen.’

haar klaslokaal naar de kinderopvang te

hun professionaliseringsmogelijkheden, de

Beloftes

Het is een constructie die er in de praktijk op

gaan, waar ze voor haar bekende gezichten

cultuur van de school, de werkdruk, enzovoorts.

Om te voorkomen dat er nog meer ouders het

neerkomt dat Bobo de leegstaande lokalen

aantreft. Dat is niet alleen prettig voor het

Maar wat er ook allemaal van belang mag

vertrouwen opzeggen, belegt Frans een ou-

van de school huurt en dat de school met de

kind maar ook een geruststellende gedachte

zijn, iedere doordeweekse ochtend staan weer

derbijeenkomst waar hij een aantal beloftes

huuropbrengsten het onderhoud en eventuele

voor de ouders. Geen gesleep met kinderen

duizenden leerkrachten voor tienduizenden

doet: ‘Ik beloofde dat de onderwijskundige

extra onderwijsuitgaven kan bekostigen. Om

en een doorlopende pedagogische lijn.’

leerlingen onderwijs te geven. Dat is de kern

kwaliteit van de school binnen een jaar weer

continuïteit te waarborgen voor kinderen die

van het onderwijs. En misschien ook wel het

op orde zou zijn. Dat de school voortaan

school combineren met voor-, na-, of tussen-

antwoord op al die crisispraat: richt je vooral

standaard met vier combinatiegroepen zou

schoolse opvang, vergaderen de teams twee

op de ondersteuning van de kwaliteit van de

gaan werken. En dat we de school zouden

keer per jaar en vindt er werkoverleg plaats

leerkracht. De ambitie en ambachtelijkheid van

uitbouwen tot een educatief kindcentrum voor

tussen leidsters en leerkrachten. Frans: ‘Dat

leerkrachten op een hoger peil brengen, zou dat

basisonderwijs en kinderopvang voor kinde-

is hier een kwestie van de gang oversteken.’

niet een fantastische lange neus zijn naar al die

ren van 0–13 jaar.’

14

Groei leerlingen

dat hij in contact komt met kinderopvang

Met de realisatie van het educatief kindcen-

w.boeter@cedgroep.nl

Bobo, een organisatie van buiten Hendrik Ido

trum, duidelijkheid over de groepsindeling

010 4071529

Ambacht waarmee het direct klikt: ‘We delen

en het binnen een jaar op peil brengen van

KlasseApart februari 2012 nummer 1

crisisprofeten? De essentie van de crisis? Teach

Meer weten?

Wat dat laatste betreft, heeft Frans het geluk

like a champion!

Winnie Boeter ‘Het feit dat we opvang en onderwijs onder een dak hebben, spreekt ouders natuurlijk aan.’ foto Jan van der Meijde

Theo Magito is algemeen directeur/bestuurder van de CED-Groep.

KlasseApart februari 2012 nummer 1

15

benoemde, ziet zichzelf in groep 5 vooruit-

behandelaar stellen kinderen die via school

de omgeving vaak geneigd is. Kinderen

gaan: ‘Ik las langzaam en maakte veel fouten.

door hun ouders worden aangemeld een doel

geven dan op omdat ze denken: ‘ik kan het

Ook schrijven ging sloom. Nu gaat dat veel

waar zij naartoe willen werken. Samen met

toch niet’.

beter en sneller. Ik vind het best leuk om hier

de behandelaar bepalen zij op welke manier

De Leeskliniek onderscheidt zich door een

te komen. Wat ik op de computer moet doen,

zij dat gaan doen.

gedragstherapeutische aanpak. ‘Wij kijken

lijkt wel op een spelletje.’

‘Het is belangrijk dat het kind verantwoor-

niet alleen naar toetsresultaten, maar gaan

delijk wordt voor de manier waarop het met

vooral uit van het gedrag en zoeken samen

Melkpak

het probleem omgaat’, legt Annemarie uit,

met het kind een passende manier om het te

Zelfstandigheid is bij de Leeskliniek een

‘zelfstandig ermee aan het werk gaan, biedt

helpen’, verklaart Annemarie. ‘Het ene kind is

voornaam uitgangspunt. In overleg met de

tegenwicht aan het overbeschermen waartoe

gebaat bij visuele ondersteuning en een ander kan zelf zijn eigen instructie verwoorden.’

Behandelplannen worden op maat gemaakt, ‘op de vierkante millimeter’, zoals Annemarie het uitdrukt: ‘Zo zie je wat bij het kind past en merk je elke vooruitgang. We krijgen leerkrachten aan de telefoon die vertellen dat ze een heel ander kind zien, dat durft te lezen. Ook ouders merken het. Die vertellen dat hun kind tegenwoordig aan de ontbijttafel de teksten op het melkpak leest.’

‘Ik vind het best leuk om hier te komen’

‘Wat ik op de computer moet doen, lijkt wel op een spelletje.’ foto’s Jan van der Meijde

LEESKLINIEK BESTAAT TWINTIG JAAR

Samen met kind passende behandeling zoeken tekst Ineke Westbroek

Al twintig jaar helpt de Leeskliniek van de CED-Groep kinderen met complexe dyslexie hun leesniveau te verhogen. De Leeskliniek onderscheidt zich door een gedragstherapeutische aanpak en ’maatwerk op de vierkante millimeter’, zoals behandelaar Annemarie Moeskops het

jezelf geluisterd!’ ‘Keurig, hou vol, man!’

Aan het einde van de behandeling, waarin Tim Annemarie verslaat bij een wedstrijdje in snel oplezen van moeilijke woorden, toont hij een brede glimlach: ‘Omdat ik het helemaal kon!’

Sinds zijn behandeling gaat het beter op

uitdrukt.

school, merkt Tim, die zijn leesachterstand aardig inloopt. Hij begon op niveau M3, nu beheerst hij M4 en hij hoopt de behandeling

16

Met warme wangen van inspanning, maar

komt Tim bij Annemarie. Hier leert hij zo goed

af te ronden met M5, het niveau van zijn groep

vlot en op de juiste toon leest Tim uit het boek

mogelijk lezen en vol zelfvertrouwen met zijn

5: ‘In mijn klas zitten veel kinderen die vlug

’Lawaai om een koker’ over de avonturen van

dyslexie omgaan.

lezen. Ik lag steeds achter en pakte de ver-

Emmy en Luuk op het ijs. Nauwkeurigheid,

Nauwkeurig lezen betekent dat Tim de zinnen

keerde regel, begreep opdrachten niet omdat

daar gaat Tim extra op letten vandaag. Dat

goed overziet, moeilijke woorden in stukjes

ik ze verkeerd las. Dat gaat nu allemaal veel

heeft hij aan het begin van de les afgesproken

hakt en aan het eind van elke zin checkt of

beter.’

met behandelaar Annemarie Moeskops. Elke

deze klopt. Met verve werkt hij zich door de

Ook naamgenoot Tim, die het uur daarvoor uit

dinsdagochtend van tien uur tot kwart voor elf

tekst, gecoacht door Annemarie: ‘Mooi naar

De Kameleon las en woorden op de computer

KlasseApart februari 2012 nummer 1

Meer weten over de behandeling van complexe dyslexie?

Carla Versteeg c.versteeg@cedgroep.nl 010 4071504 www.cedgroep.nl/leeskliniek

Enkelvoudige dyslexie De CED-Groep behandelt niet alleen kinderen

of in de directe omgeving. De uitvoering ervan

Informatie over de behandeling van ernstige

met complexe dyslexie. Fusiepartner Eduniek

is in handen van een GZ-psycholoog. Meestal

enkelvoudige dyslexie in de regio:

is bijvoorbeeld al jarenlang bijzonder succes-

zijn er veertig behandelingen van 45 minuten

vol in het onderzoek naar ernstige enkel-

nodig. De behandeling van ernstige, enkel-

voudige dyslexie en de behandeling daarvan.

voudige dyslexie is sinds 2009 opgenomen in

We spreken over enkelvoudige dyslexie als

het basispakket van de zorgverzekering. Van-

er ’alleen’ sprake is van dyslexie. Eduniek

wege de fusie met Eduniek kan de CED-Groep

stond aan de wieg van de dyslexiebehande-

het onderzoek naar ernstige enkelvoudige

lingen die inmiddels in het hele land door

dyslexie en de behandeling ervan vanaf dit

Eilanden en Waterweg,

educatieve dienstverleners worden uitge-

jaar ook aanbieden in de regio’s Zuid- Hol-

l.ruissen@cedgroep.nl

voerd. Het onderzoeks- en behandelcentrum

landse Eilanden, Waterweg, Drechtsteden en

van Eduniek is aangesloten bij de Stichting

Gorinchem. In de komende KlasseApart meer

Kwaliteitsinstituut Dyslexie. De behandelin-

over deze behandeling.

• Lidy Lohman, manager Leerlingzorg Eduniek, l.lohman@eduniek.nl, 0346 219777 • Len Ruissen, Unitmanager Zuid Hollandse

• Winnie Boeter, Unitmanager Dordrecht, Gorinchem, w.boeter@cedgroep.nl

gen vinden plaats op de school van het kind

KlasseApart februari 2012 nummer 1

17

AGENDA

KWALITEITSBELEID OP GOEREE-OVERFLAKKEE

‘Vier je successen!’

STUDIEMIDDAGEN EN WORKSHOPS 15 februari studiemiddag Werken met Nieuwsbegrip (Amsterdam) 14 maart studieochtend Huiselijk geweld: meldcode en zorgstructuur po/so

tekst Connie van der Zel

14 maart workshop (H)erkennen van kindermishandeling

Gerwi Temmink is algemeen

21 maart studieochtend Hoogbegaafdheid 28 maart studiedag Lezen en spellen voor het zml

scholen van Sopogo, Stichting

11 april studiemiddag Angstige kinderen

openbaar primair onderwijs

11 april workshop Gesprekken voeren met ouders over (vermoeden van) misbruik

Goeree-Overflakkee. Marjon

11 april studiedag Aan de slag met burgerschap

Touw is schooldirecteur van D’n

BINNENKORT

Tuun, een openbare basisschool

Jaarlijkse conferentie van de CED-Groep over rekenen in het voortgezet onder-

over de wijze waarop zij aan

wijs. Dit jaar extra aandacht voor rekenbeleid en het protocol ERWD, over dyscal-

kwaliteit werken, daarbij

culie en ernstige rekenproblemen. www.cedgroep.nl/rekenconferentie

geadviseerd door de CED-Groep.

13 april Taalconferentie vo en mbo – Utrecht Jaarlijkse taalconferentie van de CED-Groep voor (taal)coördinatoren, docenten en managers in voortgezet onderwijs en mbo – dit jaar voor het eerst in Utrecht.

‘Als je de kwaliteit van je onderwijs wilt verbeteren moet je vooral niet teveel tegelijk aanpakken.’ foto Jan van der Meijde

heid mappen waarin SMART-geformuleerde

Met workshops over onder andere effectief omgaan met toetsresultaten of doelgericht werken aan een aantal vaardigheden met de referentieniveaus. www.cedgroep.nl/taalconferentie

beschrijvingen van alle schoolonderwerpen waren opgeslagen’, kijkt Marjon Touw van D’n

begeleiders en ICT’ers hun ervaringen delen

beterpunten. Vervolgens is het van wezenlijk

Tuun terug. Zo’n beschrijving bevatte soms

en van elkaar leren.’ Als volgende stap ziet

belang om het team te betrekken bij het ma-

wel acht kantjes. Het was niet zichtbaar of die

hij dat ook leerkrachten van de verschillende

ken van die verbeterplannen. Als de teamle-

omschrijvingen ook daadwerkelijk uitgevoerd

scholen elkaar opzoeken en gezamenlijke

den er achter gaan staan is succes verzekerd.

werden in de praktijk. Dat moest anders.

onderwerpen bespreken. ‘Het gaat vooral om

Je ziet dan ook dat iedereen, directeuren en

We hebben inmiddels alle omschrijvingen

het delen van succeservaringen: hoe maken

teamleden, zich uit de naad werkt.

samengevat tot één A4’tje met een duidelijke

we met elkaar de kwaliteit van de onze scho-

kop. Waar nodig hebben we onderwerpen ge-

len beter?’

splitst. Zo valt bijvoorbeeld ICT niet onder één

18

7 maart Conferentie Begrijpend lezen – regio Eindhoven Hoe de wetenschap en de onderwijspraktijk van elkaar kunnen leren bij het verbeteren van begrijpend leesonderwijs. www.cedgroep.nl/conferentiebegrijpendlezen 14 maart Mini-conferentie Toptalent erkend - Maartensdijk Hoe herkent u (hoog)begaafde leerlingen? Hoe begeleidt u hen optimaal in de

Niet teveel tegelijk

klas? Met lezingen en workshops over bijvoorbeeld slimme kleuters, onderpres-

’Soms wordt er teveel gevraagd’, consta-

teerders en de bruikbaarheid van bestaande materialen. www.eduniek.nl

noemer te vangen. Dat hebben we gesplitst in

Verbeterplannen

teert Gerwi. ‘Degenen die op het ministerie

deelonderwerpen als: hoe zetten we software

‘Dit jaar zijn we bezig met het implementeren

aan de knoppen draaien, lijken niet altijd te

21 maart 20e Kinderopvangcongres - Ede

in en wat doen we met de klassenpagina’s op

van opbrengstgericht werken, handelingsge-

weten wat er in de scholen omgaat. Als het

Bezoek de workshops van de CED-Groep over kindermishandeling en voeding in

de website?’

richt werken en ICT: onderdelen die gekop-

echt teveel wordt, zeg ik ook wel eens ’niet

kinderopvang en bso. www.kdv.kinderopvangcongres.nl

Marjon over het vervolg: ‘Binnenkort gaan we

peld zijn aan het toezichtkader van de inspec-

nu’. Sommige zaken, zoals de gesprekken-

de samengevatte inhouden evalueren. Per

tie’, specificeert Marjon. ‘Maar onderwerpen

cyclus, hebben we bijvoorbeeld bewust later

onderwerp wordt aangegeven of er actie nodig

komen ook voort uit de metingen die we doen.

uitgewerkt dan wettelijk moest. Want als je

is. Hiermee kun je gerichte verbeteracties

Als uit trendanalyses blijkt dat resultaten

de kwaliteit van je onderwijs wilt verbeteren

gaan plannen. De volgende stap is dat we het

achterblijven, moeten we een betere methode

moet je vooral niet teveel tegelijk aanpak-

systeem in de computer zetten en gaan wer-

overwegen, lessen beter gaan organiseren of

ken. Wat je vooral wél moet doen is cyclisch

ken met kleuren. Wat we willen bereiken krijgt

efficiënter met tijd omgaan.’

werken aan verbeteringen, gebruik maken

dan een andere kleur dan wat al bereikt is.’

D’n Tuun houdt ook regelmatig metingen. Uit

van een onafhankelijk meetinstrument en een

de analyses daarvan komen verbeterplannen

onafhankelijke adviseur. En vooral: je succes-

Van elkaar leren

voort. Marjon: ‘Zo werken we in een cyclisch

sen vieren!’

Sopogo-bestuurder Gerwi Temmink vindt het

model aan de kwaliteit van ons onderwijs. We

heel belangrijk dat de werkwijze van Marjon

gebruiken daar de Kwaliteits Meter Primair

wordt gedeeld met de andere directeuren,

Onderwijs (KMPO) voor. Ouders, personeel,

intern begeleiders en ICT’ers: ‘Het gebeurt al

kinderen en management vullen deze meter

dat directeuren elkaar opzoeken en dat intern

in. Dat geeft een goede indicatie voor de ver-

KlasseApart februari 2012 nummer 1

19 april Rotterdam Werken met knuffels CURSUSSEN PO/SO 15 februari Zwolle Opbrengstgericht werken in 4D 5 maart Rotterdam Aan de slag met Plancius (zml)

16 februari Conferentie Rekenen in het vo en mbo - Rotterdam

in Middelharnis. Beiden vertellen

kwaliteitssysteem uit een grote hoeveel-

CURSUSSEN KINDEROPVANG

28 maart studiemiddag Maak van kinderen enthousiaste lezers

bestuurder van de dertien

‘Toen ik hier directeur werd, bestond het

CURSUSSEN (startdatum)

27 maart Co-Creatie dag VMBO - Eindhoven Met korte lezingen en ’co-creatie sessies’ over bijvoorbeeld de invloed van sociale media in de klas en op de school, het effect van passend onderwijs in het vmbo en de aansluiting op vervolgopleidingen mbo/havo. Bij de co-creatie sessies wordt kennis en ervaring gedeeld met tafelleiders, sprekers, collega’s en adviseurs.

7 maart Rotterdam Ernstige rekenproblemen en dyscalculie in de onderbouw 7 maart Rotterdam Psychische problemen bij kinderen 8 maart Rotterdam DGM voor leerkrachten 14 maart Rotterdam Hoe verbeter ik mijn begrijpend leesonderwijs?

11 april Rotterdam Grip op de groep CURSUSSEN VO 15 februari Amsterdam Werken met Nieuwsbegrip 12 maart Rotterdam Training taalstimulerende coachingsgesprekken in het vo CURSUSSEN MBO

17 april Beurs Beter Begeleiden - Nieuwegein Eduniek staat op stand 38. www.beterbegeleiden.nl 7+21 mei IKC-seminar Beheer en exploitatie - Maartensdijk

Peter Tetteroo

Een inhoudelijke verkenning en verdieping van beheer, onderhoud, exploitatie

010 4071599

7 maart Rotterdam Verdiepingscursus bouwcoördinator

Het gaat hierbij om oplossingen en inspiratie. www.vmbococreatiedag.nl

Meer weten? p.tetteroo@cedgroep.nl

7 maart Rotterdam De jonge zorgleerling: module werkhoudingsproblemen

en eigendom in relatie tot beleid en visie van een Brede school/IKC. www.cedgroep.nl/ikcseminars

16 maart Rotterdam Zorgcoördinator MBO

Kijk voor het complete aanbod op www.cedgroep.nl/cursussen

KlasseApart februari 2012 nummer 1

19

DE WERKDAG VAN ESTHER VAN EFFEREN foto’s Jan van der Meijde

Esther van Efferen-Wiersma is projectleider SociaalOpStap e.vanefferen@cedgroep.nl, 010 4071508

Het afgelopen jaar heb ik gewerkt als projectleider bij de afdeling Onderzoek en Ontwikkeling van onder andere het project SociaalOpStap (SOS). Dit is een bijzonder samenwerkingsproject tussen de CED-Groep, het Landelijk Netwerk Autisme (LNA) en het KPN Mooiste Contact Fonds (MCF). Het project bestaat uit een deel ontwikkeling (website, applicatie en ondersteunende materialen) en een deel uitvoering (bijeenkomsten op scholen). Omdat we met verschillende enthousiaste teams samenwerken, is het belangrijk dat de projectleiders van de drie organisaties regelmatig met elkaar overleggen. Deze dag begint met een Groot Projectoverleg bij KPN in Den Haag. Aan tafel zitten naast rechts mij (v.l.n.r.) Esther Beltman (projectleider MCF), Annelies Asberg (projectleider SOS 2010, nu projectlid) en Sylvia Hasper (projectleider LNA). We overleggen over de voortgang van het project, bespreken knelpunten en maken plannen voor de toekomst. Vandaag krijgen we van het KPN MCF te horen dat we nog een jaar door mogen in 2012, dat is heel goed nieuws!

Na het overleg bij KPN ga ik weer terug naar het Dwerggras in Rotterdam. Vanmiddag is de lancering van het Begeleidingsdraaiboek Stage en Werk, een van de ondersteunende materialen die we hebben ontwikkeld en dat gratis is te downloaden vanaf de website. De ontwikkeling is mogelijk gemaakt door het UWV Wajongfonds.

Sylvia Hasper en ik reiken een eerste exemplaar van het begeleidingsdraaiboek uit aan de heer Gerrit Phillip, arbeidsdeskundige in Rotterdam vanuit het UWV. Na deze uitreiking ontvangen alle deelnemers gratis het draaiboek. Als tegenprestatie vragen wij ze een digitale vragenlijst in te vullen. Dit is een onderdeel van een evaluatieonderzoek dat uitgevoerd wordt door onderzoeksbureau Oberon en mogelijk is gemaakt door de Rabobank Foundation. De resultaten van dit onderzoek verwachten we binnenkort.

In het ontwikkeldeel hebben we onder andere de website www. sociaalopstap.nl ontwikkeld: een website met ruim 260 sociale verhalen en stappenplannen bedoeld voor jongeren met een Autisme Spectrum Stoornis. Bij de website hoort een app die de jongeren op een smartphone met Android besturingssysteem kunnen downloaden. Het uitvoeringsdeel van het project bestaat uit zogenaamde SociaalOpStap-bijeenkomsten op scholen voor Voortgezet Speciaal Onderwijs. Tijdens deze bijeenkomsten krijgen steeds 30 jongeren een smartphone van 30 vrijwilligers van KPN. Samen oefenen zij die dag vervolgens met de website en de telefoon.

Ruim honderd deelnemers bezoeken de middag, de belangstelling is groot. Na een interessante lezing van onderzoeker Marc Thioux over de ontwikkeling van het brein bij mensen met autisme, geef ik een toelichting over het werken met sociale verhalen bij jongeren met autisme. Tijdens deze bijeenkomst ligt de nadruk op stage en werk.

Er zijn voornamelijk jobcoaches en stagebegeleiders aanwezig.

Tijdens het tweede deel van de middag gaan we in vier groepen praktisch aan de slag in een workshop over het begeleidingsdraaiboek. Er komen nog verschillende nieuwe inzichten en tips aan de orde. Daar gaan we graag volgend jaar weer verder mee aan de slag! Nieuwsgierig geworden?

Neem een kijkje op de website www.sociaalopstap.nl en download de verschillende gratis materialen zoals het Lespakket SociaalOpStap.