FEBRUARI 2012 JAARGANG 10 NUMMER 1
INFORMATIEBLAD RELATIES CED-GROEP
KRIMP: PROBLEEM OF UITDAGING? Met Dalton ouders over de streep trekken International Primary Curriculum als oplossing ‘Laat je niet overdonderen, zorg dat je de regie houdt’
N I E U W S
N I E U W S
N I E U W S
inhoud Postbus 8639
bezoekadres:
3009 AP Rotterdam
Dwerggras 30
010 4071599
3068 PC Rotterdam
www.cedgroep.nl
SPECIAL KRIMP: PROBLEEM OF UITDAGING?
info@cedgroep.nl
6 Groei en krimp in perspectief ‘Laat je niet overdonderen, zorg dat je de regie houdt’
Redactioneel
Van rood naar groen De Vliegende Brigade van de CEDGroep speelde onlangs een grote rol
8
Krimp Steeds meer scholen in Nederland kampen met een dalend aantal leerlingen. Een trend die naar verwachting de komende jaren doorzet. Hoe gaan scholen ermee om? Zien ze het uitsluitend als probleem? Of zien ze het ook als uitdaging om aan kwaliteit en profilering te werken? Voor de special stapten we naar CED-adviseur Simon van der Meer (‘Laat je niet overdonderen, zorg dat je de regie houdt’), bezochten we drie basisscholen met ieder een eigen aanpak en spraken we met Nicky Mertens van Eduniek over een nieuwe werkwijze voor combinatiegroepen. Kleine basisscholen zijn bij een dalend leerlingenaantal erg kwetsbaar. Maar juist daar-
International Primary Curriculum ‘Leraren voelen zich weer regisseur van onderwijsproces’
10 De Viking, Nieuwendijk Ook kleine school kan kwaliteit leveren 12 De Klim-op, Hoornaar Met dalton ouders over de streep trekken
voortdurend werken aan de kwaliteit van hun onderwijs. Educatief Kindcentrum De Oase in Hendrik Ido Ambacht bewijst dat een teruglopend
basisschool De Tiende Penning in Vierpolders op Voorne. De inspectie had de school als zeer zwak beoordeeld. Alette Schoenmaker beschrijft in het artikel ’Van rood naar groen’ in het blad Schoolmanagement van oktober 2011 het proces van verbetering. Allereerst ging de inzet naar aspecten van kwaliteit als: de leraren leggen duidelijk uit, organiseren de onderwijsactiviteit efficiënt en houden de leerlingen taakbetrokken. Daarnaast werden onder andere nieuwe methodes aangeschaft en
door zijn de teams soms extra scherp. Op de automatische piloot werken is er niet bij. Medewerkers van De Viking in Nieuwendijk en De Klim-op in Hoornaar vertellen hoe zij
in het weer op de been krijgen van
14 Educatief kindcentrum ‘Heldere communicatie en beloftes nakomen’
structuur gegeven aan de kwaliteitszorg. Na een jaar waren de resultaten met sprongen vooruit gegaan. Genoeg voor de inspectie om het ’basisarrangement’ toe te kennen.
leerlingenaantal niet hoeft te betekenen dat een school per se de deuren moet sluiten.
Meer info: a.schoenmaker@cedgroep.nl.
3 NIEUWS
16 De Leeskliniek
redactie
foto voorpagina
keer per jaar verschijnend
Willem Bijl
Jan van der Meijde
informatieblad van de
Frank Brouwer
CED-Groep over (nieuwe)
Lot Hannik
vormgeving
diensten, producten en
Cees Hereijgens
Pressure Line, Rotterdam
19 Agenda
aspecten van educatieve
Toni van Oortmerssen
dienstverlening in de
Carolien Rebel
druk
praktijk; bestemd voor
Elly van der Zel
Goos, Ouderkerk a/d IJssel
20 De werkdag van Esther van Efferen
scholen, onderwijsinstelredactie-adres
oplage
CED-Groep
12000
ISSN 1571-660
Postbus 8639
jaargang 10
3009 AP Rotterdam
KlasseApart gratis
nummer 1
klasseapart@cedgroep.nl
ontvangen? Mail uw adresgegevens naar:
februari 2012 website www.cedgroep.nl
2
KlasseApart februari 2012 nummer 1
mogelijk. Heeft u een idee of een wens voor een product of een dienst specifiek voor uw doelgroep? Ga dan naar www.onderwijsmakers.nl. Hier kunt u uw idee posten en intekenen op overige ideeën. Hebben meerdere instellingen belangstelling voor de ontwikkeling van een product, dan werkt de CED-Groep een productvoorstel uit. Hoe meer partijen meedoen, hoe goedkoper het product wordt. Onderwijsmakers is er voor po, (v)so en vo.
(V)so-scholen geven aan behoefte te hebben aan een leerlijn seksualiteit voor het so en vso. Hiervoor wordt een productvoorstel uitgewerkt, waarop scholen kunnen intekenen.
klasseApart is een drie
lingen en overige relaties.
Onderwijsmakers maakt de ontwikkeling van onderwijsproducten voor uw doelgroep
Voorbeeld uit Onderwijsmakers
15 MAGiTO
COLOFON
Onderwijsmakers: uw idee wordt realiteit!
klasseapart@cedgroep.nl
Kwaliteitskaarten
18 Kwaliteitsbeleid
Als 20 scholen meedoen, betaalt iedere school € 500,-. Deze scholen kunnen vanaf een afgesproken datum beschikken over de leerlijn. De scholen die de leerlijn op een later moment willen kopen betalen € 2500,-. Tel uit uw voordeel!
School Aan Zet heeft een nieuwe kwaliteitskaart voor het s(b)o gelanceerd: ’Van leerlijn tot leerstof’. De kaart geeft aan hoe je met behulp van leerlijnen het leerstofaanbod kan vaststellen op basis
Lezen en rekenen in mbo-2
van uitstroomniveaus. Daarnaast geeft
Op verzoek van het Steunpunt taal en rekenen mbo ontwikkelt de CED-Groep momenteel
de kaart voorbeelden van technisch lezen
extra lessen voor verbetering van de lees- en rekenvaardigheid bij studenten in mbo niveau 2.
voor alle clusters en van leerstofaanbod
De lessen zullen gebaseerd zijn op de leerlijnen en strategieën van Nieuwsbegrip en Nieuws-
als element van onderwijsarrangementen.
rekenen en kunnen naast bestaande methodes gebruikt worden. Bij de keuze van actuele
De CED-Groep werkte in opdracht van de
thema’s sluiten de samenstellers aan bij de belevingswereld van jongeren in het mbo. Het gaat
PO-Raad mee aan de ontwikkeling van
dan bijvoorbeeld om teksten uit glossy magazines. De eerste lesmodule is vanaf komende
deze kwaliteitskaart.
augustus via een website beschikbaar. De mbo-opleidingen kunnen de modules in een eigen
Alle kwaliteitskaarten zijn te downloaden
elektronische leeromgeving integreren. Meer informatie is verkrijgbaar bij Brigitte van Hilst,
van http://schoolaanzet.nl/so-trajecten.
b.vanhilst@cedgroep.nl.
KlasseApart februari 2012 nummer 1
3
N I E U W S
N I E U W S
Teach Like a Champion ‘Ben je een bureauplakker? Een topleerkracht circuleert!’ Eén van de vele raadgevingen die Doug Lemov geeft in Teach Like a Champion. Dit boek werd in de VS een regelrechte bestseller en iedereen die het leest, begrijpt waarom. De CED-Groep bracht dit succesvolle handboek en bijbehorende trainingen naar Nederland.
N I E U W S
N I E U W S
N I E U W S
N I E U W S
Nieuwsbegrip.be
49 technieken om leerlingen te laten excelleren
Na een experimentele periode is NieuwsbeOpmerkelijke resultaten
grip begin dit schooljaar definitief van start
De auteur van Teach Like a Champion, Doug Lemov, bezocht leraren in de VS die opmerkelijke
gegaan met een versie voor Vlaanderen.
resultaten wisten te bereiken. Hij observeerde wat er in het klaslokaal gebeurde, van leerlin-
Inmiddels werken tientallen Vlaamse scholen
gen begroeten tot blaadjes uitdelen en vertaalde dit naar 49 bruikbare technieken. De CED-
er naar volle tevredenheid mee. Nieuwsbe-
Groep bewerkte en vertaalde Teach Like a Champion voor leraren in Nederland. Op teachne-
grip is een methode voor begrijpend lezen die
derland.nl vertellen leraren hoe zij de Teach-technieken gebruiken.
zes jaar geleden in Nederland werd ontwikkeld als antwoord op haperend leesonderwijs.
Excellente leraren
De teksten komen niet uit schoolboeken
De Rekenkast vernieuwd
Adviseurs van de CED-Groep zijn door Doug Lemov opgeleid om de werkwijze van Teach Like a Champion op scholen in Nederland te implementeren. Er zijn teamtrainingen en er is een tweedaagse cursus met open inschrijving.
De Rekenkast is een handig en aantrekkelijk hulpmiddel om met kleuters te werken aan
Kijk voor meer informatie en bestellen op teachnederland.nl. Win één van de vijf exemplaren van Teach Like a Champion. Stuur een e-mail met naam en adresgegevens o.v.v. ‘Teach Like a Champion’ naar communicatie@cedgroep.nl.
de domeinen tellen, getalbegrip, meten en meetkunde. Het is een degelijk uitgevoerde kast met zeven laatjes. Elk laatje vertegenwoordigt met een voorwerp een tussendoel van tellen, getalbegrip, meten en meetkunde. Het ondersteunt het doelgericht werken aan alle rekendoelen voor de onderbouw zoals tellen, terugtellen, tellen in sprongen, doortellen, vergelij-
Prestatiebox
Wetenschap en techniek
ken, puzzelen en wegen. Per week staat één laatje centraal. De rekenkast is naast allerlei methodes in te zetten. Verdere informatie bij Tony van Dalen, t.vandalen@eduniek.nl.
ven van leerlingen. Aan de actuele tekst zijn oefeningen voor woordenschat en leesbegrip gekoppeld, waarbij leerlingen onder andere leesstrategieën oefenen. Momenteel gebruiken in Nederland niet minder dan 3500 scholen voor primair onderwijs en 300 scholen voor voortgezet onderwijs de methode. Veel scholen hebben wel een methode begrijpend lezen maar vullen die aan met Nieuwsbegrip. www.nieuwsbegrip.be.
1 Stap verder met 1-zorgroute
De Roparun is een non-stop estafetteloop
didactisch geschoolde redactie, op aange-
Zie www.nieuwsbegrip.nl of
NIEUW IN WEBWINKEL
CED-team loopt Roparun
maar worden wekelijks aangeleverd door een
Opleiding zorgcoördinator
Schoolbesturen ontvangen vanaf dit jaar
van Parijs naar Rotterdam, die jaarlijks
Veel scholen voor primair onderwijs zijn gestart met de invoering van de 1-zorgroute. Dat
Op 13 maart begint een vierdaagse verkorte
structureel extra geld via de zogeheten pres-
plaatsvindt in het pinksterweekend. Het
levert een omslag in het denken over leerlingen op: van achterstanden en stoornissen naar
opleiding voor startende en ervaren zorg-
tatiebox. Hiermee kunnen scholen ondermeer
geld dat met dit evenement wordt gege-
Scholen kunnen subsidie aanvragen voor
mogelijkheden en kansen. De kern van de 1-zorgroute, de cyclus van handelingsgericht wer-
coördinatoren in het voortgezet onderwijs.
opbrengstgericht werken invoeren. Dat moet
nereerd komt ten goede aan kinderen en
onderwijs in wetenschap en techniek. Het
ken met groepsplannen, neemt leerkrachten mee in deze denkomslag. Leerkrachten komen
Thema’s zijn onder andere handelingsgericht
leiden tot hogere leeropbrengsten en verdere
volwassenen die met kanker te maken
programma heet ’Ruimte voor Talent; Ruimte
hierbij voor een aantal, soms lastige, uitdagingen te staan.
werken, interne en externe zorgroutes, op-
professionalisering van het schoolteam.
krijgen. Dit jaar doet voor het eerst een
voor Wetenschap en Techniek’ en loopt tot
De uitgave ’1 Stap verder met 1-zorgroute’ gaat over hoe deze uitdagingen vereenvou-
brengstgericht werken en passend onderwijs.
Scholen kunnen deze landelijke ambities
team hardlopers van de CED-Groep mee.
2016. Voor de uitvoering zijn in het land
digd kunnen worden. De cyclus van handelingsgericht werken wordt daarmee efficiënter.
Cursisten leren de leerlingenzorg vorm te
vertalen naar hun eigen situatie en voor de
Zij willen een aanzienlijk geldbedrag do-
steunpunten actief. De CED-Groep partici-
Daarnaast wordt de 1-zorgroute als instrument gebruikt om écht opbrengstgericht te gaan
geven zoals de zorgplicht dat voorschrijft. De
meest effectieve inzet van middelen kiezen.
neren aan de stichting Roparun. Hiervoor
peert in het steunpunt Rotterdam/Gouda.
werken. De groepsaanpak is dan direct gekoppeld aan de ambities die de school heeft met
CED-Groep verzorgt de opleiding in samen-
De exacte hoogte van de middelen is op het
vragen zij scholen, onderwijsbesturen en
Het contact loopt via Rosanne Muileboom. Zij
haar populatie leerlingen.
werking met het Studiecentrum voor Bedrijf
moment van dit schrijven nog niet bekend.
andere organisaties met een hart voor
informeert medewerkers van scholen over de
Om passend onderwijs vorm te geven zullen opbrengstgericht en handelingsgericht werken
en Overheid (SBO).
De CED-Groep kan scholen adviseren bij
onderwijs hun te sponsoren. Interesse?
subsidie en de mogelijkheden voor deelname.
met elkaar verbonden moeten worden. En voor een leerkracht zal dat behapbaar moeten zijn.
Zie ook www.sbo.nl/zorgcoordinator.
de invoering. Neem contact op met Marijke
Neem contact op met teamcaptain Peter
Meer info: r.muileboom@cedgroep.nl,
’1 Stap verder met 1-zorgroute’ beschrijft en illustreert deze verbinding.
Erades, m.erades@cedgroep.nl.
Tetteroo, p.tetteroo@cedgroep.nl.
www.cedgroep.nl/betatalent Dit product is te bestellen op www.cedgroep.nl/webwinkel.
4
KlasseApart februari 2012 nummer 1
KlasseApart februari 2012 nummer 1
5
SPECIAL KRIMP: PROBLEEM OF UITDAGING?
GROEI EN KRIMP IN PERSPECTIEF
‘Laat je niet overdonderen, zorg dat je de regie houdt’
Meer gebieden Simon verzet zich tegen het beeld dat krimp een verschijnsel is dat zich alleen in de ’rafelranden’ van Nederland voordoet: ‘Demografisch onderzoek wijst uit dat voor 2040 een derde van de Nederlandse gemeenten ermee te maken krijgt.’ Collega Angela Groen, regioaccountmanager bij Eduniek, knikt instemmend: ‘Hoewel het
‘Een derde van ons land krijgt met krimp te maken’
Puzzelstukjes Mobiliseren van eigen kracht is één kant van de medaille maar dat er tijdens dat proces behoefte is aan een ‘meedenkende’ partner als de CED-Groep staat voor Simon buiten kijf: ‘De ontwikkeling van een integraal kindcentrum is een puzzel waarbij samenwerkende partners gebaat zijn bij een organisatie die kan helpen om de puzzelstukjes op hun plaats te krijgen. Een organisatie die weet
grootste deel van onze regio nog groeicijfers kent, ontvang ik toch wekelijks telefoontjes
tendens die de komende jaren steeds verder
hoe scholen in elkaar steken en die kennis
van scholen of besturen die worstelen met te-
zal doorzetten en uiteindelijk zal leiden tot
heeft van de regio. Met onze eigen expertise
ruglopende leerlingenaantallen. Vaak zijn ze
het ontstaan van integrale kindcentra (ikc),
en die van onze netwerkpartners zijn wij in
tekst Ronald Buitelaar
al zelf aan de slag gegaan door zich sterker te
een voorziening waar kinderen van 0 tot 12
staat verbindingen te leggen tussen al aanwe-
Het was toenmalig minister Eber-
profileren of door samenwerking aan te gaan
zich kunnen ontwikkelen en waar gespeeld én
zige en nog te verwerven kennis en kunde.’
met bijvoorbeeld kinderopvangorganisaties.
geleerd kan worden.’
hard van der Laan van Wonen, Wijken en Integratie die in 2009 na
Bekostiging
Aan ons wordt de vraag gesteld wat er nog Centrale regisseur
Waar Angela nog graag een oproep richting
Volgens Simon is het bij de vorming van
overheid aan toevoegt: ‘De bekostiging van
Integrale kindcentra
dergelijke voorzieningen van belang dat de
bijvoorbeeld onderwijs en kinderopvangorga-
Angela wijst op basisvoorwaarden als goede
samenwerkende partners goed nadenken
nisaties is vaak gebaseerd op oude inzichten.
communicatie en goed onderwijskundig
over de eigen identiteit en een gemeenschap-
Als de overheid dat zou willen dereguleren en
probleem’ is dat vraagt om natio-
management. Simon is van mening dat het
pelijk te ontwikkelen ’smoel’: ‘Anders dan
flexibiliseren wordt het eenvoudiger om met
nale ‘solidariteit’.
aangaan van samenwerkingsverbanden een
bij de brede school zal het bij een integraal
elkaar de juiste stappen te zetten.’
trend is die de komende jaren verder zal
kindcentrum niet alleen gaan om vormen
toenemen. In gebieden waar krimp of groei
van samenwerking, maar vooral om een
voorkomt, maar ook daarbuiten: ‘We zien
opzet waarbij partners hun eigen expertise
dat er bij ouders een groeiende behoefte is
inbrengen en een centrale regisseur die voor
aan voorzieningen waar zaken als onderwijs,
continuïteit en doorgaande lijnen zorgt. Een
cultuur, sport en kinderopvang integraal
dergelijke opzet vraagt om andere samen-
worden aangeboden. Een maatschappelijke
werkingsvormen en andere competenties.’
meer gedaan kan worden.’
een bezoek aan het Limburgse Heerlen geschrokken vaststelde dat de terugloop van leerlingen een ‘ernstig
Meer weten? Simon van der Meer s.vandermeer@eduniek.nl 010 4071579
Henny Sikken: ‘Samen een A-merk’
Simon van der Meer en Angela Groen: ‘Integrale kindcentra hebben de toekomst.’ foto Jan van der Meijde
6
KlasseApart februari 2012 nummer 1
Simon van der Meer, senior adviseur CED-
In de vorige KlasseApart legden Theo Magito van de CED-Groep en Bas
Groep, kan zich het geschrokken gezicht van
de Koning van Eduniek uit dat de fusie tussen hun organisaties er een
de minister nog goed voor de geest halen,
was uit ‘vrijheid’, niet uit ‘armoede’: ‘Het gaat om het oprecht samenval-
maar relativeert diens beweringen: ‘Het is
len van ambities. Wij willen een toonaangevende, op inhoud interessante
goed dat er politieke en bestuurlijke aandacht
organisatie worden.’ Ook Henny Sikken, directeur van Eduniek, is blij
is voor problemen in krimpgebieden, maar
met de fusie tussen ‘haar’ bedrijf en de CED-Groep: ‘We delen dezelfde
we moeten wel nuchter blijven. Krimp is net
kernwaarden, zijn beide innovatief en verzorgen allebei een samenhan-
als groei een natuurlijk verschijnsel waar-
gend aanbod.’ Volgens Henny levert de fusie voor iedereen winst op: ‘Wij
bij vraagstukken ontstaan die op rationele
zijn erg blij met de afdeling Onderzoek en Ontwikkeling, gezamenlijk
wijze benaderd kunnen worden. Organisaties
bereiken we een groot deel van het land en onze klanten kunnen reke-
moeten daarbij niet in een kramp schieten,
nen op een uitbreiding van producten en diensten die aansluit bij hun
maar vooral doorgaan met wat ze doen, de
ondersteuningsbehoeften.’ Henny wijst erop dat de organisatie zich als
kwaliteitsvraag centraal houden en daarnaast
A-merk wil onderscheiden: ‘We willen een autoriteit op ons gebied zijn,
anticiperen op nieuwe vormen. Laat je niet
die doet wat hij zegt en waarmaakt wat hij belooft.’
overdonderen, zorg dat je de regie houdt.’
KlasseApart februari 2012 nummer 1
7
SPECIAL KRIMP: PROBLEEM OF UITDAGING?
geëmigreerd. Ook het pontje, dat vanuit
wijskwaliteit. Het hele team (vier leerkrach-
beschikking. De school heeft een spilfunctie
Nieuwendijk naar het eiland Tiengemeten
ten, onder wie één parttimer) is geschoold in
bij de jaarlijkse kerstmarkt en fancy fair.
vaart, brengt geen leerlingen meer naar
handelingsgericht werken. Joke: ‘We stem-
De Viking heeft het financieel moeilijk,
het dorp sinds dit eiland een natuurgebied
men ons onderwijs zoveel mogelijk af op de
ondanks de extra rijksbijdrage voor kleine
werd en de bewoners moesten vertrekken.
leefwereld van het kind, voeren leergesprek-
scholen. Om geld te besparen werkt De
Momenteel zijn er
ken en hanteren het directe instructiemodel.’
Viking zoveel mogelijk samen met de andere
nog twintig leerlin-
Ook heeft de school opbrengstgericht werken
scholen van ACIS. Joke: ‘Die steun hebben
gen; drie onder het
ingevoerd. Joke: ‘We richten ons daarbij op
we echt nodig. Ook voor onze nascholing
minimum. Dankzij
individuele leerlingen: hoe scoren ze nu, ver-
kunnen we daar terecht.’ De gemeente be-
een recente, speci-
’Dit jaar zit er niemand in groep 4’
geleken met vorig jaar, en hoe brengen we ze
taalt de ’gymbus’ waarmee de groepen 5 tot
ale beschikking van minister Van Bijsterveldt
verder?’ De leerkrachten experimenteren met
en met 8 naar een gymlokaal in Zuid-Beijer-
heeft de school nog drie jaar de tijd gekre-
coöperatieve leerstrategieën. De combiklas-
land rijden. Joke is blij met haar betrokken
gen om haar bestaansrecht te bewijzen.
sen krijgen daarbij opdrachten op verschil-
en actieve ouderraad die meedenkt en helpt.
lende niveaus.
Scepsis
Twee baby’s
Marald Mens van de CED-Groep helpt om de
Zij kent de scepsis over de kwaliteit van kleine
Dat de nieuwe aanwas hapert, is goed te
diverse verbeteringen op maat van De Viking
scholen. ‘Als kinderen leren wat ze moeten
zien aan de onderbouw. De groepen 1, 2 en 3
door te voeren. Hij schoolt het team in het
leren, geven wat ze in zich hebben, en als het
(totaal 4 leerlingen) zitten bij elkaar. Er zit dit
maken van groepsplannen en helpt bij de
dan ook nog leuk is om naar school te komen,
jaar niemand in groep 4. Verder zijn er com-
opzet van het zorgsysteem. Joke: ‘Voorheen,
denk ik dat je zeker kwaliteit biedt,’ vindt zij.
bigroepen 5/6 en 7/8. Er wonen vier peuters
als een kind achterliep, werd die achterstand
‘Het is waar dat ze geen ruime keuze hebben
en twee baby’s in het dorp, weet Joke. En er
relatief steeds groter. Nu krijgt zo’n leerling
uit kinderen om mee samen te werken, maar
staan tien huizen te koop. Als deze nu eens
eventueel verlengde instructie en doet hij
ze werken wél met alle leeftijden samen. Dat
zouden worden verkocht… ‘Als de helft van
gewoon mee met de les.’
zie je bijvoorbeeld op onze kerstmarkt. Kinderen zetten samen koffie, bedienen en rekenen
die huizen naar een gezin met twee kinderen zou gaan, zit ik goed.’
Fancy Fair
af; het gaat allemaal even soepel.’
Ook op andere manieren probeert de school ‘We stemmen ons onderwijs zoveel mogelijk af op de leefwereld van het kind.’ foto Jan van der Meijde
DE VIKING IN NIEUWENDIJK
Ook kleine school kan kwaliteit leveren
Vergrootglas
haar aantrekkingskracht te vergroten. De
Als je zo klein bent, trek je extra aandacht.
Viking koestert de banden met het dorp. En
Joke: ‘Het vergrootglas staat op deze school.
vice versa: de school is de enige overgeble-
Dat geldt voor de inspectie en vanwege
ven voorziening sinds de laatste midden-
de ontheffing ook voor het ministerie. Ook
stander de deuren sloot. De gemeenteraad
de omgeving kijkt mee.’ Het is een reden
ondersteunde het schoolbestuur, Stichting
temeer om hard te werken aan de onder-
ACIS, bij het verkrijgen van de ministeriële
Meer weten? Marald Mens m.mens@cedgroep.nl 010 4071599
Ad Oskam
tekst Marijke Nijboer
Basisschool De Viking in Nieuwendijk (20 leerlingen) krijgt dankzij een speciale ministeriële beschikking nog drie jaar om haar bestaansrecht te bewijzen. Directeur Joke Siebeler vindt dat ook zo’n kleine school wel degelijk kwaliteit kan leveren.
8
Tussen de weilanden en akkers van de Hoek-
aan de dijk. Dat pand spoelde echter weg
voortbestaan opnieuw in gevaar gekomen.
sche Waard ligt aan de oever van het Hol-
tijdens de Watersnoodramp in 1953.
Tijdens het hoogtepunt van de school, tien
lands Diep het kleine Nieuwendijk. De bijna
Drie jaar later ging de school verder op de
jaar geleden, waren er nog bijna zestig
tweehonderd jaar oude basisschool De Viking
huidige plek.
leerlingen. Volgens directeur Joke Siebeler
huisde oorspronkelijk in een gebouwtje onder-
Vele jaren na die wederopstanding is het
zijn er sindsdien een paar boerengezinnen
KlasseApart februari 2012 nummer 1
KlasseApart februari 2012 nummer 1
9
SPECIAL KRIMP: PROBLEEM OF UITDAGING?
en delen het speelplein en het kleutergym-
leerkracht instructie. De rode ketting om
lokaal. Klim-op directeur Marion Dammers:
haar nek betekent dat zij niet gestoord mag
‘Dit gebouw is mede betaalbaar doordat we
worden. Een andere juf, met een groene ket-
voorzieningen zoals de lift en het invalidentoi-
ting om, loopt rond om leerlingen te helpen.
let delen.’
Het team vindt dit een efficiënte manier van
De Klim-op is meer dan honderd jaar oud.
lesgeven. Marion: ‘Bij ziekte van een leer-
Eind jaren zeventig liep het leerlingenaantal
kracht is dit systeem een uitkomst. En ook
al langzaam terug. Het schommelt nu al jaren
een stagiair of onderwijsassistent is goed in
tussen de 60 en 80. Hoornaar veroudert en
te passen.’
woonkernen in het Groene Hart mogen niet uitbreiden. Maar er wordt nog wel ’ingebreid’:
Zachtjes praten
op open plekken worden woningen gebouwd.
Natuurlijk moet het niet te onrustig worden.
Marion: ‘Hoornaar ligt gunstig. Je zit zo in
Chantal Versluijs, leerkracht van groep 7/8:
Gorinchem, Utrecht, Breda, Rotterdam.’ Het
‘We trainen kinderen voortdurend in zachtjes
team hoopt daarom op nog een kleine groei.
praten. En ze mogen niet rennen in de school. Alle leerkrachten spreken kinderen
Slimme organisatie
daarop aan.’
De school heeft ruim vier fte, verdeeld over
Ook ouders spelen een rol. Zij geven bijvoor-
zeven mensen. Zelf werkt Marion drie dagen
beeld kleine groepjes les in typen, Word of
per week, waarvan één dag in groep 1-2. Het
PowerPoint. Een groepje ’plusleerlingen’
team probeert het onder-
ontwerpt samen met een
wijs slim te organiseren.
ouder games.
Gymnastiek wordt aan meerdere klassen tegelijk gegeven, zodat een van de leerkrachten de handen vrij heeft voor andere taken. Op woensdag is
Onder één dak met de concurrent
groep 1-2 vrij; op vrijdag-
DE KLIM-OP IN HOORNAAR
Met Dalton ouders over de streep trekken tekst Marijke Nijboer
Door middel van daltononderwijs lukt het basisschool De Klim-op in Hoornaar (74 leerlingen) om efficiënt onderwijs te geven met een klein team. Als dit moderne onderwijs meer ouders over de streep gaat trekken, is dat natuurlijk mooi meegenomen.
10
KlasseApart februari 2012 nummer 1
spel, een methode die door middel van positieve prikkels gewenst gedrag aanmoedigt. Dit spel past uitstekend bij Dalton, vindt Marion. ‘Kinderen helpen elkaar, maken
middag groep 3-4.
samen afspraken. En leerkrachten corrige-
Met James van Velzen van de CED-Groep
ren op een positieve manier. Deze spelregels
werkte het team toe naar coöperatief leren.
helpen ons om als teamleden allemaal
Dat leidde uiteindelijk tot de beslissing om
dezelfde taal te spreken.’
In het dorpje Hoornaar, vlak boven Gorin-
daltonschool te worden. De Klim-op hoopt
De school koos niet voor Dalton vanwege de
chem, ligt een groot, nieuw plein. Het wordt
in 2012/13 het predikaat daltonschool te
krimp, benadrukt de directeur. ‘Dit kwam
omzoomd door een paar winkels, dorpscen-
krijgen. Er zitten al heel wat daltonelementen
vanuit het hart. Dalton helpt ons om goed
trum annex sporthal Het Bruisend Hart én
in het onderwijs. Zo heeft elk kind een eigen
te definiëren waar we mee bezig zijn.’ Ank
maar liefst twee basisscholen. Openbare
weekrooster. Kinderen werken op verschil-
Heidekamp, leerkracht groep 5/6: ‘Maar
basisschool De Klim-op en christelijke basis-
lende momenten buiten het klaslokaal zelf-
natuurlijk onderscheiden we ons hiermee
school Samen op Weg zitten samen in een
standig aan opdrachten. Ze kunnen op hun
ook wel van de andere school.’ Chantal: ‘We
groot nieuwbouwpand.
rooster zien wanneer ze in de klas moeten
weten dat de krimp gaat komen en gaan
Er valt voor ouders nog wat te kiezen in dit
zijn voor instructie. Iedereen heeft z’n vaste
daar niet op zitten wachten. Misschien zeg-
kleine dorp. Samen op Weg (140 leerlingen)
tafel en stoel, maar in de klas staan ook kruk-
gen mensen in Gorinchem straks wel: wát
geeft overwegend klassikaal les; De Klim-op
jes zodat kinderen snel en stilletjes kunnen
een leuke school.’
(74) is een daltonschool in oprichting. Kin-
aanschuiven voor groepsuitleg.
deren werken op gezette tijden overal in het
Sinds kort neemt de school deel aan het in-
gebouw zelfstandig aan taken. De scholen zijn
novatieproject Slimfit. Op gezette tijden gaan
elkaars concurrenten; het aanbod van nieuwe
de tussenwanden open, zodat aan de ene kant
leerlingen is maar beperkt. Maar ze beheren
van het gebouw groep 1 tot en met 4, en aan
j.vanvelzen@cedgroep.nl
samen het pand, hebben een gezamenlijke
de andere kant groep 5 tot en met 8 bij elkaar
010 4071599
peuterspeelzaal en buitenschoolse opvang
zitten. Per samengestelde groep geeft één
Elk kind heeft een eigen weekrooster. In de klas staan ook krukjes zodat kinderen snel en stilletjes kunnen aanschuiven voor groepsuitleg. foto’s Jan van der Meijde
De Klim-op gebruikt ook Taak-
Meer weten? James van Velzen
KlasseApart februari 2012 nummer 1
11
SPECIAL KRIMP: PROBLEEM OF UITDAGING?
‘Betrokken kinderen en enthousiaste leerkrachten’
IPC ALS OPLOSSING
‘Leraren voelen zich weer regisseur van onderwijsproces’
IPC in praktijk Kunst, geschiedenis, muziek en aardrijkskunde komen aan bod bij het IPC-thema Circus. Een gastdocent speelt door de klas gecomponeerde circusmuziek op een saxofoon, bij geschiedenis komen de leerlingen er achter dat het circus al meer dan
tekst Ronald Buitelaar
2500 jaar bestaat en dat de Romeinen het
Het International Primary Curricu-
woord gebruikten voor renbanen en bij de kunstlessen bekijken ze afbeeldingen van
lum is geschikt voor iedere school.
circussen door kunstenaars. Ook weten ze
Toch maken scholen waar leerlingen
dat er verschillende variaties in clownskop-
van verschillende leeftijden in een
pen zijn en hebben ze zelf een clownskop ontworpen.
groep zitten er bij uitstek gebruik van, bijvoorbeeld montessorischo-
IPC in ‘t kort
len of (krimp)scholen met combi-
International Primary Curriculum (IPC)
natiegroepen. Onderwijsadviseur
staat voor een geïntegreerd aanbod van
Nicky Mertens van Eduniek legt uit
zaakvakken en creatieve vakken. Niet het doen maar het leren staat voorop. De
waarom.
lesstof is opgedeeld in vier naar leeftijdsgroepen afgestemde clusters van thema’s: ’early years’ voor groep 1 en 2, ’milepost 1’ IPC stelt scholen in staat het zaakvakkenonderwijs zo in te richten dat verschillende leeftijdsgroepen samen aan een thema kunnen werken. foto’s IPC Nederland
voor groep 3 en 4, ’milepost 2’ voor groep 5 en 6 en ’milepost 3’ voor groep 7 en 8. De opbouw van elk thema houdt rekening met de wijze waarop kinderen leren. Een
Het International Primary Curriculum (IPC) werd oorspronkelijk ontwikkeld voor het ’middagprogramma’ van de ’Shell Schools’. Inmiddels is het gegroeid tot een methodiek zaakvakken op een geïntegreerde en samentionale aspect van het curriculum creëert op natuurlijke wijze ruimte voor culturele verscheidenheid. Leerlingen krijgen voortdurend een wisselend perspectief aangeboden om zelf verschillen en vooral overeenkomsten tussen culturen en landen te ontdekken. Opmerkelijk verschil met andere methodes en methodieken: IPC gaat niet uit van inhouden maar van leerdoelen. Nicky Mertens, onderwijsadviseur bij Eduniek, legt de bedoeling daarvan uit: ‘Het
12
KlasseApart februari 2012 nummer 1
dat de school na een proefperiode van een
boeiende startactiviteit verhoogt de betrok-
beheersen en krijgen zo zicht op hun eigen
jaar dit schooljaar ‘echt’ is begonnen met IPC:
kenheid van de leerlingen, de kennisoogst
ontwikkelingslijn en daardoor meer inzicht in
‘Er is veel enthousiasme bij de leerkrachten
(kinderen vertellen wat ze al weten) acti-
hun kennen en kunnen.’
en grote betrokkenheid bij de leerlingen.’
veert de al aanwezige kennis en de uitleg
Kerndoelen
Eigen niveau en tempo
wat ze gaan leren in de komende weken
Het curriculum is in Nederland te kort in
Het zijn aspecten die de methodiek volgens
en hoe de leerstof zich verhoudt tot andere
gebruik om door onderzoek onderbouwde
Nicky bij uitstek geschikt maakt voor scholen
kennis. In de onderzoeks- en verwerkings-
uitspraken te doen over de effectiviteit ervan.
die geconfronteerd worden met krimp: ‘Het
activiteiten staan de te behalen leerdoelen
Wel stelde de inspectie vast dat het program-
IPC is niet alleen een aanpak waarmee een
centraal. En in de afsluiting wordt er met
van het thema zorgt ervoor dat ze weten
die scholen in staat stelt het onderwijs in de hangende wijze vorm te geven. Het interna-
ze een doel een beetje, gemiddeld of goed
Nicky Mertens: Wat IPC zo uniek maakt, is dat kinderen zelf kunnen vaststellen in hoeverre de doelen bereikt zijn. foto Jan van der Meijde
gaat bij IPC niet om het inprenten van kennis,
Uniek
ma de kerndoelen voldoende afdekt. Afgaand
school zich kan onderscheiden, het stelt
een (feestelijke) activiteit teruggekeken op
maar om de wijze waarop leerlingen kennis
Nicky geeft aan dat elk thema op dezelfde
op haar ervaringen is Nicky van mening dat
scholen ook in staat het zaakvakkenonderwijs
datgene wat er geleerd is.
verwerven en verwerken. Het zijn geen lessen
wijze is opgebouwd: ‘Je begint met een
de aanpak bijzonder goed aanslaat bij scho-
zo in te richten dat verschillende leeftijds-
waarbij de leerkracht vertelt en leerlingen
enthousiasmerende activiteit, vervolgens
len: ‘We zien en horen dat leraren zich weer
groepen samen aan een thema kunnen
reproduceren, maar leerlingen werken aan
inventariseer je welke kennis al aanwezig is
regisseur voelen van het onderwijsproces en
werken. Op niveau en in eigen tempo. Een
Meer weten?
de hand van tachtig thema’s aan doelstel-
en tenslotte vergaren de leerlingen nieuwe
dat kinderen enthousiaste deelnemers zijn.’
goede oplossing voor scholen die ondanks
Nicky Mertens
lingen die zij na afloop moeten beheersen. Er
kennis. Wat IPC zo uniek maakt, is dat kin-
Soortgelijke geluiden klinken bij Openbare
gewijzigde omstandigheden resultaatgericht
n.mertens@eduniek.nl
zijn ruim 80 thema’s beschikbaar, waaruit de
deren zelf kunnen vaststellen in hoeverre de
Montessorischool Zeist waar Annemieke Ver-
willen (blijven) werken.’
school een eigen keuze maakt.’
doelen bereikt zijn. Zij kunnen bijhouden of
maase, juf van een middenbouwgroep, meldt
0346 219777
KlasseApart februari 2012 nummer 1
13
SPECIAL KRIMP: PROBLEEM OF UITDAGING? MAGiTO
De essentie van de crisis?
EDUCATIEF KINDCENTRUM REDDING VOOR KRIMPENDE SCHOOL
‘Heldere communicatie en beloftes nakomen’
Hoe is het met uw crisis? Al depressief en zonder enig vertrouwen? Al genoeg spookverhalen en rampspoed aangehoord om ’s ochtends niet meer onder de dekens vandaan te durven komen? Het lijkt soms wel of er geen ander onderwerp meer bestaat. In het onderwijs gonst het ook van crisis- en bezuinigingstaal. Het rijk bezuinigt, gemeenten bezuinigen en schoolbesturen bezuinigen of vinden dat ze dat moeten. En dan komt er ook nog een onderzoeksrapport waarin wordt beweerd dat al het extra geld voor onderwijs niets lijkt te hebben opgeleverd. De onderzoeker, dhr. Kuhry, meldt in een interview dat hij een signaal heeft
tekst Ronald Buitelaar
willen afgeven: ‘Door geld in een pot te stop-
Educatief Kindcentrum De Oase in Hendrik Ido Ambacht bewijst dat een
pen krijg je niet automatisch betere prestaties.’
teruglopend leerlingenaantal niet altijd hoeft te betekenen dat een school
Hoe kan zo’n simpele waarheid tot zulke rare publiciteit leiden?
de deuren moet sluiten. KlasseApart ging langs voor uitleg.
Over onderwijs wordt veel geschreven en gebabbeld, meningen en standpunten in overvloed. Maar soms moet je weer eens even met beide
Als directeur-bestuurder Frans Cornet zo’n
op directieniveau dezelfde visie en bevlo-
de onderwijskundige kanten heeft Frans zijn
benen op de grond en je niet laten afleiden door
anderhalf jaar terug aan de slag gaat bij wat
genheid en vertrouwen elkaar voor de volle
belofte aan de ouders waargemaakt èn de
gebabbel. Zoals bijvoorbeeld het feit dat onder-
dan nog een nevenvestiging van basisschool
honderd procent.’
aanzet gegeven voor een voorzichtige groei
wijs plaatsvindt tussen leerkracht en leerlingen.
van het leerlingenaantal: ‘Het feit dat we
En dat daarbij de kwaliteit en ambachtelijkheid
Meander in Hendrik Ido Ambacht is, treft hij een zieltogende school aan: ‘Het was een
Aan de slag
opvang en onderwijs onder een dak hebben,
van die leerkracht doorslaggevend is. Crisis
onderwijskundig zwakke school waar al jaren
De leidinggevenden besluiten tot een sa-
spreekt ouders natuurlijk aan. Ik herinner mij
of geen crisis, bezuinigingen of geen bezuini-
verkeerd werd omgegaan met het teruglo-
menwerking waarbij intentieverklaringen en
bijvoorbeeld een kleuter die voorheen elke
gingen, actieprogramma’s of geen actiepro-
pende leerlingenaantal en gebrekkig gecom-
beleidsplannen achterwege worden gelaten.
dag huilend in een busje naar de kinderop-
gramma’s.
municeerd werd over de groepsindeling die
Frans: ‘We hebben afgesproken dat we ge-
vang stapte. Diezelfde kleuter steekt nu na
Natuurlijk is voor het functioneren van die
daarvan het gevolg was.’
woon aan de slag gaan en dat we problemen
schooltijd huppelend de gang over om van
leerkrachten veel van belang. Hun opleiding,
tackelen als we die tegenkomen.’
haar klaslokaal naar de kinderopvang te
hun professionaliseringsmogelijkheden, de
Beloftes
Het is een constructie die er in de praktijk op
gaan, waar ze voor haar bekende gezichten
cultuur van de school, de werkdruk, enzovoorts.
Om te voorkomen dat er nog meer ouders het
neerkomt dat Bobo de leegstaande lokalen
aantreft. Dat is niet alleen prettig voor het
Maar wat er ook allemaal van belang mag
vertrouwen opzeggen, belegt Frans een ou-
van de school huurt en dat de school met de
kind maar ook een geruststellende gedachte
zijn, iedere doordeweekse ochtend staan weer
derbijeenkomst waar hij een aantal beloftes
huuropbrengsten het onderhoud en eventuele
voor de ouders. Geen gesleep met kinderen
duizenden leerkrachten voor tienduizenden
doet: ‘Ik beloofde dat de onderwijskundige
extra onderwijsuitgaven kan bekostigen. Om
en een doorlopende pedagogische lijn.’
leerlingen onderwijs te geven. Dat is de kern
kwaliteit van de school binnen een jaar weer
continuïteit te waarborgen voor kinderen die
van het onderwijs. En misschien ook wel het
op orde zou zijn. Dat de school voortaan
school combineren met voor-, na-, of tussen-
antwoord op al die crisispraat: richt je vooral
standaard met vier combinatiegroepen zou
schoolse opvang, vergaderen de teams twee
op de ondersteuning van de kwaliteit van de
gaan werken. En dat we de school zouden
keer per jaar en vindt er werkoverleg plaats
leerkracht. De ambitie en ambachtelijkheid van
uitbouwen tot een educatief kindcentrum voor
tussen leidsters en leerkrachten. Frans: ‘Dat
leerkrachten op een hoger peil brengen, zou dat
basisonderwijs en kinderopvang voor kinde-
is hier een kwestie van de gang oversteken.’
niet een fantastische lange neus zijn naar al die
ren van 0–13 jaar.’
14
Groei leerlingen
dat hij in contact komt met kinderopvang
Met de realisatie van het educatief kindcen-
w.boeter@cedgroep.nl
Bobo, een organisatie van buiten Hendrik Ido
trum, duidelijkheid over de groepsindeling
010 4071529
Ambacht waarmee het direct klikt: ‘We delen
en het binnen een jaar op peil brengen van
KlasseApart februari 2012 nummer 1
crisisprofeten? De essentie van de crisis? Teach
Meer weten?
Wat dat laatste betreft, heeft Frans het geluk
like a champion!
Winnie Boeter ‘Het feit dat we opvang en onderwijs onder een dak hebben, spreekt ouders natuurlijk aan.’ foto Jan van der Meijde
Theo Magito is algemeen directeur/bestuurder van de CED-Groep.
KlasseApart februari 2012 nummer 1
15
benoemde, ziet zichzelf in groep 5 vooruit-
behandelaar stellen kinderen die via school
de omgeving vaak geneigd is. Kinderen
gaan: ‘Ik las langzaam en maakte veel fouten.
door hun ouders worden aangemeld een doel
geven dan op omdat ze denken: ‘ik kan het
Ook schrijven ging sloom. Nu gaat dat veel
waar zij naartoe willen werken. Samen met
toch niet’.
beter en sneller. Ik vind het best leuk om hier
de behandelaar bepalen zij op welke manier
De Leeskliniek onderscheidt zich door een
te komen. Wat ik op de computer moet doen,
zij dat gaan doen.
gedragstherapeutische aanpak. ‘Wij kijken
lijkt wel op een spelletje.’
‘Het is belangrijk dat het kind verantwoor-
niet alleen naar toetsresultaten, maar gaan
delijk wordt voor de manier waarop het met
vooral uit van het gedrag en zoeken samen
Melkpak
het probleem omgaat’, legt Annemarie uit,
met het kind een passende manier om het te
Zelfstandigheid is bij de Leeskliniek een
‘zelfstandig ermee aan het werk gaan, biedt
helpen’, verklaart Annemarie. ‘Het ene kind is
voornaam uitgangspunt. In overleg met de
tegenwicht aan het overbeschermen waartoe
gebaat bij visuele ondersteuning en een ander kan zelf zijn eigen instructie verwoorden.’ Behandelplannen worden op maat gemaakt, ‘op de vierkante millimeter’, zoals Annemarie het uitdrukt: ‘Zo zie je wat bij het kind past en merk je elke vooruitgang. We krijgen leerkrachten aan de telefoon die vertellen dat ze een heel ander kind zien, dat durft te lezen. Ook ouders merken het. Die vertellen dat hun kind tegenwoordig aan de ontbijttafel de teksten op het melkpak leest.’
‘Ik vind het best leuk om hier te komen’
‘Wat ik op de computer moet doen, lijkt wel op een spelletje.’ foto’s Jan van der Meijde
LEESKLINIEK BESTAAT TWINTIG JAAR
Samen met kind passende behandeling zoeken tekst Ineke Westbroek
Al twintig jaar helpt de Leeskliniek van de CED-Groep kinderen met complexe dyslexie hun leesniveau te verhogen. De Leeskliniek onderscheidt zich door een gedragstherapeutische aanpak en ’maatwerk op de vierkante millimeter’, zoals behandelaar Annemarie Moeskops het
jezelf geluisterd!’ ‘Keurig, hou vol, man!’ Aan het einde van de behandeling, waarin Tim Annemarie verslaat bij een wedstrijdje in snel oplezen van moeilijke woorden, toont hij een brede glimlach: ‘Omdat ik het helemaal kon!’ Sinds zijn behandeling gaat het beter op
uitdrukt.
school, merkt Tim, die zijn leesachterstand aardig inloopt. Hij begon op niveau M3, nu beheerst hij M4 en hij hoopt de behandeling
16
Met warme wangen van inspanning, maar
komt Tim bij Annemarie. Hier leert hij zo goed
af te ronden met M5, het niveau van zijn groep
vlot en op de juiste toon leest Tim uit het boek
mogelijk lezen en vol zelfvertrouwen met zijn
5: ‘In mijn klas zitten veel kinderen die vlug
’Lawaai om een koker’ over de avonturen van
dyslexie omgaan.
lezen. Ik lag steeds achter en pakte de ver-
Emmy en Luuk op het ijs. Nauwkeurigheid,
Nauwkeurig lezen betekent dat Tim de zinnen
keerde regel, begreep opdrachten niet omdat
daar gaat Tim extra op letten vandaag. Dat
goed overziet, moeilijke woorden in stukjes
ik ze verkeerd las. Dat gaat nu allemaal veel
heeft hij aan het begin van de les afgesproken
hakt en aan het eind van elke zin checkt of
beter.’
met behandelaar Annemarie Moeskops. Elke
deze klopt. Met verve werkt hij zich door de
Ook naamgenoot Tim, die het uur daarvoor uit
dinsdagochtend van tien uur tot kwart voor elf
tekst, gecoacht door Annemarie: ‘Mooi naar
De Kameleon las en woorden op de computer
KlasseApart februari 2012 nummer 1
Meer weten over de behandeling van complexe dyslexie? Carla Versteeg c.versteeg@cedgroep.nl 010 4071504 www.cedgroep.nl/leeskliniek
Enkelvoudige dyslexie De CED-Groep behandelt niet alleen kinderen
of in de directe omgeving. De uitvoering ervan
Informatie over de behandeling van ernstige
met complexe dyslexie. Fusiepartner Eduniek
is in handen van een GZ-psycholoog. Meestal
enkelvoudige dyslexie in de regio:
is bijvoorbeeld al jarenlang bijzonder succes-
zijn er veertig behandelingen van 45 minuten
vol in het onderzoek naar ernstige enkel-
nodig. De behandeling van ernstige, enkel-
voudige dyslexie en de behandeling daarvan.
voudige dyslexie is sinds 2009 opgenomen in
We spreken over enkelvoudige dyslexie als
het basispakket van de zorgverzekering. Van-
er ’alleen’ sprake is van dyslexie. Eduniek
wege de fusie met Eduniek kan de CED-Groep
stond aan de wieg van de dyslexiebehande-
het onderzoek naar ernstige enkelvoudige
lingen die inmiddels in het hele land door
dyslexie en de behandeling ervan vanaf dit
Eilanden en Waterweg,
educatieve dienstverleners worden uitge-
jaar ook aanbieden in de regio’s Zuid- Hol-
l.ruissen@cedgroep.nl
voerd. Het onderzoeks- en behandelcentrum
landse Eilanden, Waterweg, Drechtsteden en
van Eduniek is aangesloten bij de Stichting
Gorinchem. In de komende KlasseApart meer
Kwaliteitsinstituut Dyslexie. De behandelin-
over deze behandeling.
• Lidy Lohman, manager Leerlingzorg Eduniek, l.lohman@eduniek.nl, 0346 219777 • Len Ruissen, Unitmanager Zuid Hollandse
• Winnie Boeter, Unitmanager Dordrecht, Gorinchem, w.boeter@cedgroep.nl
gen vinden plaats op de school van het kind
KlasseApart februari 2012 nummer 1
17
AGENDA
KWALITEITSBELEID OP GOEREE-OVERFLAKKEE
‘Vier je successen!’
STUDIEMIDDAGEN EN WORKSHOPS 15 februari studiemiddag Werken met Nieuwsbegrip (Amsterdam) 14 maart studieochtend Huiselijk geweld: meldcode en zorgstructuur po/so
tekst Connie van der Zel
14 maart workshop (H)erkennen van kindermishandeling
Gerwi Temmink is algemeen
21 maart studieochtend Hoogbegaafdheid 28 maart studiedag Lezen en spellen voor het zml
scholen van Sopogo, Stichting
11 april studiemiddag Angstige kinderen
openbaar primair onderwijs
11 april workshop Gesprekken voeren met ouders over (vermoeden van) misbruik
Goeree-Overflakkee. Marjon
11 april studiedag Aan de slag met burgerschap
Touw is schooldirecteur van D’n
BINNENKORT
Tuun, een openbare basisschool
Jaarlijkse conferentie van de CED-Groep over rekenen in het voortgezet onder-
over de wijze waarop zij aan
wijs. Dit jaar extra aandacht voor rekenbeleid en het protocol ERWD, over dyscal-
kwaliteit werken, daarbij
culie en ernstige rekenproblemen. www.cedgroep.nl/rekenconferentie
geadviseerd door de CED-Groep.
13 april Taalconferentie vo en mbo – Utrecht Jaarlijkse taalconferentie van de CED-Groep voor (taal)coördinatoren, docenten en managers in voortgezet onderwijs en mbo – dit jaar voor het eerst in Utrecht. ‘Als je de kwaliteit van je onderwijs wilt verbeteren moet je vooral niet teveel tegelijk aanpakken.’ foto Jan van der Meijde
heid mappen waarin SMART-geformuleerde
Met workshops over onder andere effectief omgaan met toetsresultaten of doelgericht werken aan een aantal vaardigheden met de referentieniveaus. www.cedgroep.nl/taalconferentie
beschrijvingen van alle schoolonderwerpen waren opgeslagen’, kijkt Marjon Touw van D’n
begeleiders en ICT’ers hun ervaringen delen
beterpunten. Vervolgens is het van wezenlijk
Tuun terug. Zo’n beschrijving bevatte soms
en van elkaar leren.’ Als volgende stap ziet
belang om het team te betrekken bij het ma-
wel acht kantjes. Het was niet zichtbaar of die
hij dat ook leerkrachten van de verschillende
ken van die verbeterplannen. Als de teamle-
omschrijvingen ook daadwerkelijk uitgevoerd
scholen elkaar opzoeken en gezamenlijke
den er achter gaan staan is succes verzekerd.
werden in de praktijk. Dat moest anders.
onderwerpen bespreken. ‘Het gaat vooral om
Je ziet dan ook dat iedereen, directeuren en
We hebben inmiddels alle omschrijvingen
het delen van succeservaringen: hoe maken
teamleden, zich uit de naad werkt.
samengevat tot één A4’tje met een duidelijke
we met elkaar de kwaliteit van de onze scho-
kop. Waar nodig hebben we onderwerpen ge-
len beter?’
splitst. Zo valt bijvoorbeeld ICT niet onder één
18
7 maart Conferentie Begrijpend lezen – regio Eindhoven Hoe de wetenschap en de onderwijspraktijk van elkaar kunnen leren bij het verbeteren van begrijpend leesonderwijs. www.cedgroep.nl/conferentiebegrijpendlezen 14 maart Mini-conferentie Toptalent erkend - Maartensdijk Hoe herkent u (hoog)begaafde leerlingen? Hoe begeleidt u hen optimaal in de
Niet teveel tegelijk
klas? Met lezingen en workshops over bijvoorbeeld slimme kleuters, onderpres-
’Soms wordt er teveel gevraagd’, consta-
teerders en de bruikbaarheid van bestaande materialen. www.eduniek.nl
noemer te vangen. Dat hebben we gesplitst in
Verbeterplannen
teert Gerwi. ‘Degenen die op het ministerie
deelonderwerpen als: hoe zetten we software
‘Dit jaar zijn we bezig met het implementeren
aan de knoppen draaien, lijken niet altijd te
21 maart 20e Kinderopvangcongres - Ede
in en wat doen we met de klassenpagina’s op
van opbrengstgericht werken, handelingsge-
weten wat er in de scholen omgaat. Als het
Bezoek de workshops van de CED-Groep over kindermishandeling en voeding in
de website?’
richt werken en ICT: onderdelen die gekop-
echt teveel wordt, zeg ik ook wel eens ’niet
kinderopvang en bso. www.kdv.kinderopvangcongres.nl
Marjon over het vervolg: ‘Binnenkort gaan we
peld zijn aan het toezichtkader van de inspec-
nu’. Sommige zaken, zoals de gesprekken-
de samengevatte inhouden evalueren. Per
tie’, specificeert Marjon. ‘Maar onderwerpen
cyclus, hebben we bijvoorbeeld bewust later
onderwerp wordt aangegeven of er actie nodig
komen ook voort uit de metingen die we doen.
uitgewerkt dan wettelijk moest. Want als je
is. Hiermee kun je gerichte verbeteracties
Als uit trendanalyses blijkt dat resultaten
de kwaliteit van je onderwijs wilt verbeteren
gaan plannen. De volgende stap is dat we het
achterblijven, moeten we een betere methode
moet je vooral niet teveel tegelijk aanpak-
systeem in de computer zetten en gaan wer-
overwegen, lessen beter gaan organiseren of
ken. Wat je vooral wél moet doen is cyclisch
ken met kleuren. Wat we willen bereiken krijgt
efficiënter met tijd omgaan.’
werken aan verbeteringen, gebruik maken
dan een andere kleur dan wat al bereikt is.’
D’n Tuun houdt ook regelmatig metingen. Uit
van een onafhankelijk meetinstrument en een
de analyses daarvan komen verbeterplannen
onafhankelijke adviseur. En vooral: je succes-
Van elkaar leren
voort. Marjon: ‘Zo werken we in een cyclisch
sen vieren!’
Sopogo-bestuurder Gerwi Temmink vindt het
model aan de kwaliteit van ons onderwijs. We
heel belangrijk dat de werkwijze van Marjon
gebruiken daar de Kwaliteits Meter Primair
wordt gedeeld met de andere directeuren,
Onderwijs (KMPO) voor. Ouders, personeel,
intern begeleiders en ICT’ers: ‘Het gebeurt al
kinderen en management vullen deze meter
dat directeuren elkaar opzoeken en dat intern
in. Dat geeft een goede indicatie voor de ver-
KlasseApart februari 2012 nummer 1
19 april Rotterdam Werken met knuffels CURSUSSEN PO/SO 15 februari Zwolle Opbrengstgericht werken in 4D 5 maart Rotterdam Aan de slag met Plancius (zml)
16 februari Conferentie Rekenen in het vo en mbo - Rotterdam
in Middelharnis. Beiden vertellen
kwaliteitssysteem uit een grote hoeveel-
CURSUSSEN KINDEROPVANG
28 maart studiemiddag Maak van kinderen enthousiaste lezers
bestuurder van de dertien
‘Toen ik hier directeur werd, bestond het
CURSUSSEN (startdatum)
27 maart Co-Creatie dag VMBO - Eindhoven Met korte lezingen en ’co-creatie sessies’ over bijvoorbeeld de invloed van sociale media in de klas en op de school, het effect van passend onderwijs in het vmbo en de aansluiting op vervolgopleidingen mbo/havo. Bij de co-creatie sessies wordt kennis en ervaring gedeeld met tafelleiders, sprekers, collega’s en adviseurs.
7 maart Rotterdam Ernstige rekenproblemen en dyscalculie in de onderbouw 7 maart Rotterdam Psychische problemen bij kinderen 8 maart Rotterdam DGM voor leerkrachten 14 maart Rotterdam Hoe verbeter ik mijn begrijpend leesonderwijs? 11 april Rotterdam Grip op de groep CURSUSSEN VO 15 februari Amsterdam Werken met Nieuwsbegrip 12 maart Rotterdam Training taalstimulerende coachingsgesprekken in het vo CURSUSSEN MBO
17 april Beurs Beter Begeleiden - Nieuwegein Eduniek staat op stand 38. www.beterbegeleiden.nl 7+21 mei IKC-seminar Beheer en exploitatie - Maartensdijk
Peter Tetteroo
Een inhoudelijke verkenning en verdieping van beheer, onderhoud, exploitatie
010 4071599
7 maart Rotterdam Verdiepingscursus bouwcoördinator
Het gaat hierbij om oplossingen en inspiratie. www.vmbococreatiedag.nl
Meer weten? p.tetteroo@cedgroep.nl
7 maart Rotterdam De jonge zorgleerling: module werkhoudingsproblemen
en eigendom in relatie tot beleid en visie van een Brede school/IKC. www.cedgroep.nl/ikcseminars
16 maart Rotterdam Zorgcoördinator MBO
Kijk voor het complete aanbod op www.cedgroep.nl/cursussen
KlasseApart februari 2012 nummer 1
19
DE WERKDAG VAN ESTHER VAN EFFEREN foto’s Jan van der Meijde
Esther van Efferen-Wiersma is projectleider SociaalOpStap e.vanefferen@cedgroep.nl, 010 4071508
Het afgelopen jaar heb ik gewerkt als projectleider bij de afdeling Onderzoek en Ontwikkeling van onder andere het project SociaalOpStap (SOS). Dit is een bijzonder samenwerkingsproject tussen de CED-Groep, het Landelijk Netwerk Autisme (LNA) en het KPN Mooiste Contact Fonds (MCF). Het project bestaat uit een deel ontwikkeling (website, applicatie en ondersteunende materialen) en een deel uitvoering (bijeenkomsten op scholen). Omdat we met verschillende enthousiaste teams samenwerken, is het belangrijk dat de projectleiders van de drie organisaties regelmatig met elkaar overleggen. Deze dag begint met een Groot Projectoverleg bij KPN in Den Haag. Aan tafel zitten naast rechts mij (v.l.n.r.) Esther Beltman (projectleider MCF), Annelies Asberg (projectleider SOS 2010, nu projectlid) en Sylvia Hasper (projectleider LNA). We overleggen over de voortgang van het project, bespreken knelpunten en maken plannen voor de toekomst. Vandaag krijgen we van het KPN MCF te horen dat we nog een jaar door mogen in 2012, dat is heel goed nieuws!
Na het overleg bij KPN ga ik weer terug naar het Dwerggras in Rotterdam. Vanmiddag is de lancering van het Begeleidingsdraaiboek Stage en Werk, een van de ondersteunende materialen die we hebben ontwikkeld en dat gratis is te downloaden vanaf de website. De ontwikkeling is mogelijk gemaakt door het UWV Wajongfonds.
Sylvia Hasper en ik reiken een eerste exemplaar van het begeleidingsdraaiboek uit aan de heer Gerrit Phillip, arbeidsdeskundige in Rotterdam vanuit het UWV. Na deze uitreiking ontvangen alle deelnemers gratis het draaiboek. Als tegenprestatie vragen wij ze een digitale vragenlijst in te vullen. Dit is een onderdeel van een evaluatieonderzoek dat uitgevoerd wordt door onderzoeksbureau Oberon en mogelijk is gemaakt door de Rabobank Foundation. De resultaten van dit onderzoek verwachten we binnenkort.
In het ontwikkeldeel hebben we onder andere de website www. sociaalopstap.nl ontwikkeld: een website met ruim 260 sociale verhalen en stappenplannen bedoeld voor jongeren met een Autisme Spectrum Stoornis. Bij de website hoort een app die de jongeren op een smartphone met Android besturingssysteem kunnen downloaden. Het uitvoeringsdeel van het project bestaat uit zogenaamde SociaalOpStap-bijeenkomsten op scholen voor Voortgezet Speciaal Onderwijs. Tijdens deze bijeenkomsten krijgen steeds 30 jongeren een smartphone van 30 vrijwilligers van KPN. Samen oefenen zij die dag vervolgens met de website en de telefoon.
Ruim honderd deelnemers bezoeken de middag, de belangstelling is groot. Na een interessante lezing van onderzoeker Marc Thioux over de ontwikkeling van het brein bij mensen met autisme, geef ik een toelichting over het werken met sociale verhalen bij jongeren met autisme. Tijdens deze bijeenkomst ligt de nadruk op stage en werk. Er zijn voornamelijk jobcoaches en stagebegeleiders aanwezig.
Tijdens het tweede deel van de middag gaan we in vier groepen praktisch aan de slag in een workshop over het begeleidingsdraaiboek. Er komen nog verschillende nieuwe inzichten en tips aan de orde. Daar gaan we graag volgend jaar weer verder mee aan de slag! Nieuwsgierig geworden? Neem een kijkje op de website www.sociaalopstap.nl en download de verschillende gratis materialen zoals het Lespakket SociaalOpStap.