KlasseApart

FEBRUARI 2013 NUMMER 1

JAARGANG 11

INFORMATIEBLAD RELATIES CED-GROEP

SPECIAL BEREIK DE WIJK Kinderopvang participeert in Vreedzame Wijk Verkeersonderwijs met oefenen in de wijk Ouders gaan het belang van taal zien

N I E U W S inhoud De CED-Groep traint professionals en adviseert beslissers in onderwijs en kinderopvang. En ontwikkelt innovatieve educatieve producten. Dat is wat we doen. Maar niet wat we zijn. Bij de CED-Groep zijn we van alle onderwijsmarkten thuis. We zijn innovatief en hebben een grote passie voor kansen voor kinderen. Maar voor alles zijn we trots op resultaat. Als het een professional lukt om kinderen het beste uit zichzelf te laten halen, hebben wij echt iets bereikt.

CED-Groep bereikt Postadres: Postbus 8639

Volg ons

3009 AP Rotterdam Locatie Eduniek Postadres: Postbus 25 info@cedgroep.nl

www.cedgroep.nl

3738 ZL Maartensdijk

Redactioneel

Bereik de wijk De CED-Groep traint en adviseert sinds jaar en dag professionals in het onderwijs.

Deze keer willen we in de SPECIAL voorbeelden geven van het ondersteunen van educatieve projecten in de wijk.

De Utrechtse kinderopvangorganisatie Saartje participeert in De Vreedzame Wijk. Het effect is goed merkbaar: de sfeer in de groepen is verbeterd, kinderen zijn beter in staat om

SPECIAL BEREIK DE WIJK

Saaie literatuurlessen zijn met LeesCase voorgoed verleden tijd. Het programma is

6 CED-Groep ook actief in de wijk ‘Bewustwording en een andere houding aanleren’ 8

Minder conflicten in de groep Utrechtse kinderopvang participeert in De Vreedzame Wijk

10

Praktisch verkeersonderwijs in Rotterdamse Beverwaard ‘Ouders vinden het bijzonder dat we hier al met de kleuters beginnen’

speciaal ontwikkeld om leerlingen in de onderbouw van het vmbo aantrekkelijke en actuele literatuurlessen te bieden. Docenten kunnen vanaf leescase.nl maandelijks een literatuurles downloaden met een fragment uit een recent jeugdboek en bijbehorende kant-en-klare verwerkingsopdrachten. De fragmenten zijn aansprekend, bieden gespreksstof en dagen uit tot verder lezen. Elke aflevering bevat stof voor ongeveer twee lesuren. Kijk voor meer informatie op www.leescase.nl of neem contact op met Ed Olijkan, e.olijkan@cedgroep.nl.

Vijfhonderd scholen ’Vreedzaam’ Hoe overbruggen we meningsverschillen? Hoe lossen we conflicten goed op? Leerkrachten en leerlingen van basisschool De Bijenkorf in Gouda buigen zich momenteel

12 ‘Ouders gaan het belang van taal zien’ Taal in de Wijk werkt aan taalrijke omgeving voor Rotterdamse jeugd

aan de hand van het programma De Vreedzame School over dit soort pittige vragen. Daarmee is De Bijenkorf de vijfhonderdste Vreedzame School in Nederland. In november stond de Goudse school hier op feestelijke wijze en in het bijzijn van onderwijs-

3 Nieuws

wethouder Marion Suijker bij stil.

Kijk voor meer informatie over De

De Rotterdamse basisschool De Barkentijn staat middenin een wijk met veel onveilige verkeerssituaties. Samen met de CED-Groep en de ouders heeft de school nu een vorm van praktisch verkeersonderwijs opgezet. De wijk fungeert als oefenruimte. Pagina 10 en 11.

Taalvaardigheid is onmisbaar als je in de maatschappij verder wil komen. Veel kinderen en richt zich op volwassenen in de omgeving van de jeugd. Pagina 12 en 13.

COLOFON

20 Children’s University: plezier in buitenschools leren

klasseApart is een drie keer per jaar verschijnend informatieblad van de CEDGroep over (nieuwe) diensten, producten en aspecten van educatieve dienstverlening in de praktijk; bestemd voor scholen, onderwijsinstellingen en overige relaties.

ISSN 1571-660 jaargang 11 nummer 1 februari 2013

2

14 VERSLAG: Inspirerende conferentie Teach Like a Champion 18 Rekenproblemen? Kom maar op, wij kunnen ze wel aan!

jongeren kunnen op dat terrein een stevige impuls gebruiken. Het project Taal in de Wijk

KlasseApart februari 2013 nummer 1

redactie Willem Bijl Frank Brouwer Lot Hannik Cees Hereijgens Toni van Oortmerssen Carolien Rebel Elly van der Zel

website www.cedgroep.nl

druk Goos, Ouderkerk a/d IJssel oplage 12.000

redactie-adres CED-Groep Postbus 8639 3009 AP Rotterdam klasseapart@cedgroep.nl

22 MAGiTO

Vreedzame School op www.devreedzameschool.nl of neem contact op met Ger Roos, g.roos@cedgroep.nl.

Nieuwe brochures ’Opbrengstgericht werken in 4D’

foto voorpagina Jan van der Meijde vormgeving Pressure Line

N I E U W S

LeesCase voor Literatuurles

onderlinge conflicten zelf op te lossen en medewerkers voelen zich minder handelingsverlegen. Pagina 8 en 9.

N I E U W S

22 SPOT Gusta Schreiner 23 Agenda

en ’Opbrengstgericht werken aan gedrag’ zijn twee nieuwe brochures. Bestel ze via communicatie@cedgroep.nl

24 De werkdag van Richard Spithoven

KlasseApart gratis ontvangen?

Mail uw adresgegevens naar: klasseapart@cedgroep.nl

KlasseApart februari 2013 nummer 1

3

N I E U W S

N I E U W S

N I E U W S

N I E U W S

N I E U W S

Wintermagazine Groeten uit...

N I E U W S

Naar niveau 2F Zes Amsterdamse vmbo-scholen gaan in het project ’Referentiekader taal in het Amsterdamse vmbo’ de uitdaging aan om het niveau van zoveel mogelijk leerlingen naar 2F van het referentiekader te verhogen. De

Na het goed ontvangen zomer-

intakefase bestaat uit een rapportage van

magazine ’Groeten uit’ heeft

de leerlingprestaties, klassenbezoeken aan

de CED-Groep een gelijknamig

de docenten Nederlands en een doorlichting

wintermagazine uitgebracht. Het

van het taalbeleid van de school. Inmiddels

blad voor ouders en kinderen uit

liggen de adviezen voor vervolgacties klaar.

groep 1 tot en met 4 staat vol met

De gemeente Amsterdam financiert het tra-

verhalen, voorbeelden en tips rond

ject en de CED-Groep voert het uit. Nadere

taal en rekenen. Leuke educatieve

inlichtingen bij de projectleider, Brigitte van

kost om thuis op aangename wijze

Hilst, b.vanhilst@cedgroep.nl.

de wintermaanden mee door te komen. Het magazine is geproduEen goede taalvaardigheid is een voorwaarde voor een succesvolle schoolloopbaan.

Onderzoek laat zien dat het taalniveau van pedagogisch medewerkers omhoog moet om kinderen een goede start te geven. De 37 grootste gemeenten (G37) hebben bestuursafspraken gemaakt om het taalniveau te verbeteren. De taalmethode FF Taal Leren helpt de pedagogisch medewerkers snel naar taalniveau 3F en 2F voor schrijven. De ’blended’ methode bestaat uit een combinatie van werken op de computer, begeleiding van een persoonlijke coach en contact tijdens groepsbijeenkomsten. Meer informatie op www. fftaalleren.nl of neem contact op via fftaalleren@cedgroep.nl.

ceerd in opdracht van het Cluster

Nieuwsbegrip Schrijven

Maatschappelijke Ontwikkeling (Gemeente Rotterdam) in het kader van het Taaloffensief.

Op www.ced-groep.nl kan bij ’nieuws’ een voorbeeld gedownload worden. Meer informatie: Maryse

De CED-Groep en de UvA bundelen de

Bolhuis, m.bolhuis@cedgroep.nl.

krachten in een Research&Development­ project over een programma stellen voor Nieuwsbegrip (basisonderwijs). De CEDGroep ontwikkelt het materiaal en een

Nieuwsbegrip Financieel

Dyslexiebehandeling op locatie De CED-Groep biedt

Nieuw bij Nieuwsbegrip zijn lessen over nieuws uit de financiële wereld, bestemd voor leerlingen van groep 8 en het voortgezet onderwijs. Aan bod komen bijvoorbeeld ’Ford is failliet’, ’de waarde van Google’ en ’de Eurotop, wat is dat?’ Aan de hand van dit soort onderwerpen worden termen als aandelen, sparen, beleggen en pensioenen uitgelegd. Bij het samenstellen van de lesstof werkt Nieuwsbegrip samen met de Algemene Pensioen Groep (APG) en de Erasmus Universiteit. De lessen kunnen goed worden ingezet bij de vakken burgerschap, mens & maatschappij, economie of rekenen/wiskunde, want naast tekstbegrip staat rekenen centraal in Nieuwsbegrip Financieel. Meer informatie: Karin Snoodijk, k.snoodijk@cedgroep.nl.

dyslexiebehandelingen op locatie in bijna heel zuid en midden Nederland. Sinds

NIEUW IN WEBWINKEL

training voor leerkrachten en de UvA doet onderzoek naar de effecten hiervan. De ontwikkelaars zijn nog op zoek naar leerkrach-

Kleutersprongen Opbrengstgericht werken in de groepen 1 en 2

2009 zijn het dyslexieonderzoek en de behandeling

Aan de hand van praktische

van ernstige, enkelvoudige

voorbeelden wordt beschreven

dyslexie opgenomen in het

hoe het cyclische proces van data

basispakket van de zorgver-

verzamelen, duiden van data,

zekering. De CED-Groep

doelen formuleren en doen eruit

heeft met alle zorgverze-

kan zien in de groepen 1 en 2.

keraars een contract. Vind

ten die al met Nieuwsbegrip werken en komend schooljaar in groep 6 of 7 lesgeven.

Het onderzoek start in april. Neem voor meer informatie contact op met Saskia Rietdijk, onderzoekschrijven@cedgroep.nl.

Schoolonder­ steuningsprofiel Een ondersteuningsprofiel op één A4 en snel en duidelijk zicht op de schoolondersteuning? Dat kan met het schoolon-

meer informatie op www.dyslexie-advies.nl

Kijk voor meer informatie

of mail naar

en bestellingen op

dyslexie@cedgroep.nl.

www.cedgroep.nl/webwinkel.

dersteuningsprofiel (SOP) van de CEDGroep. Samenwerkingsverbanden kunnen hiermee vanuit één onderwijskundige visie een ondersteuningsprofiel opstellen en desgewenst een schoolverbeteringstraject starten. Kijk op www.cedgroep.nl/sop.

4

KlasseApart februari 2013 nummer 1

KlasseApart februari 2013 nummer 1

5

SPECIAL BEREIK DE WIJK

CED-Groep ook actief in de wijk

Het verschil maken in een (achterstands)wijk.

kinderdagverblijven, speeltuinen en buiten-

keld werd tot een meer normatieve aanpak en

Dat is wat de CED-Groep voor ogen staat met

schoolse opvang, kan aan taalverwerving en

er behoefte kwam om de verschillende werel-

de sociale en talige projecten die zij op di-

-ontwikkeling worden gewerkt.’

den waarin kinderen opgroeien met elkaar te verbinden ontstond het idee voor De Vreed-

verse plaatsen in het land uitvoert. Een voortekst Ronald Buitelaar

beeld van zo’n talig project is Taal in de Wijk,

Plus- en mintaal

zame Wijk. Daarbij ging het niet alleen meer

een project waarmee de gemeente Rotterdam

Maryse weet dat het voor medewerkers van

om het op juiste wijze oplossen van conflicten,

Dat de CED-Groep sinds jaar en dag in en voor het onderwijs werkzaam is, mag bekend

de taalvaardigheid van Rotterdammers wil

dergelijke voorzieningen een regelrechte

maar ook om het samen verantwoordelijkheid

worden geacht. Minder bekend is de ondersteuning van (educatieve) projecten in gemeen-

verbeteren en dat zich richt op het stimuleren

eyeopener is dat zij hier een rol in kunnen

dragen voor een prettige en veilige leefomge-

van een ‘cultuur van meer praten’. Maryse

spelen: ‘Veel van hen zijn bij de introductie

ving. Leo: ‘De incidentele trainingen van me-

Bolhuis, projectleider van Taal in de Wijk legt

van het project huiverig en denken dat ze

dewerkers hebben inmiddels plaats gemaakt

uit: ‘Het Rotterdamse onderwijs doet wat het

zich bezig moeten gaan houden met spel-

voor het trainen van hele (wijk)organisaties

kan, maar kan het niet alleen af. Thuis en op

lingsregels of spreekwoorden en gezegdes.

die volgens de principes van De Vreedzame

andere plaatsen waar kinderen komen, zoals

Tot ze ontdekken dat het vooral draait om het

Wijk willen werken. Onze volgende doelen? De

creëren van een taalrijke omgeving en het

Vreedzame Stad en De Vreedzame Provincie

geven van positieve feedback aan kinderen.

zodat we uiteindelijk van Een Vreedzaam

Om een voorbeeld te geven – we besteden

Nederland kunnen spreken, waarin burgers

veel aandacht aan plus- en mintaal, omdat

participeren en verantwoordelijkheid (willen en

we weten dat kinderen meer leren van het

kunnen) dragen voor de samenleving.’

ten en wijken. Zo zijn medewerkers van de CED-Groep nauw betrokken bij het Rotterdamse Taal in de Wijk project en is het landelijke project De Vreedzame Wijk een initiatief van fusiepartner Eduniek. KlasseApart sprak met projectleiders Maryse Bolhuis en Leo Pauw.

Sinds de invoering van De Vreedzame Wijk is de sfeer in de groepen van het Utrechtse kinderdagverblijf merkbaaar verbeterd. foto Jan van der Meijde

horen van goede voorbeelden dan van stelselmatig horen dat ze het niet goed doen.’

Volgens Maryse kan medewerkers in enkele bijeenkomsten al goed meegegeven worden hoe zij een bijdrage kunnen leveren aan het verbeteren van taalvaardigheid: ‘We merken dat de eerste bijeenkomst de deelnemers aan het denken zet en dat de tweede gebruikt kan worden voor het uitwisselen van concreet toepasbare handvatten. Daarna gaat de rest eigenlijk vanzelf.’

‘Bewustwording en een andere houding aanleren’

Gemeenschapszin Bewustwording en het ‘aanleren’ van een andere houding zijn ook centrale begrippen bij

Evaluatie De Vreedzame Wijk

De Vreedzame Wijk, een project dat voortge-

Uit evaluatieonderzoek door de Uni-

komen is uit De Vreedzame School. Project-

versiteit Utrecht naar de effectiviteit

leider Leo Pauw: ‘Het idee voor De Vreed-

van De Vreedzame Wijk blijkt dat het

zame School is ontstaan in Utrecht, waar het

voor kinderen mogelijk is om op school

onderwijs eind jaren negentig in toenemende

aangeleerde ’attituden en vaardigheden’

mate behoefte had aan een programma waar-

ook in andere sociale omgevingen, zoals

mee leerlingen leren hoe ze met conflicten

speeltuinen, kinderclubs en sportclubs,

kunnen omgaan.’

toe te passen, mits dezelfde sociale norm geldt en men dezelfde ’attituden,

Prettig en veilig

vocabulaire, rituelen en attributen’ als

De op Amerikaanse leest geschoeide opzet,

in de school gebruikt. Voorwaarde is dat

waarbij kinderen tot mediators geschoold

kinderen de ’Vreedzame vaardigheden’

werden en verantwoordelijkheid kregen voor

eerst goed aangeleerd krijgen op de

het sociale klimaat in klas en school, bleek zo

scholen.

succesvol dat er ook van buiten het onderwijs vraag kwam naar de trainingen. Leo: ‘Medewerkers van bijvoorbeeld bibliotheken, buurtwerkorganisaties en sportverenigingen zagen

Meer weten?

de effecten ervan en wilden aanhaken bij de

Lees de artikelen over De Vreed-

ontwikkelingen in het onderwijs.’ Omdat De Vreedzame School tegelijkertijd doorontwik-

6

KlasseApart februari 2013 nummer 1

zame Wijk op pag. 8 en 9 en over Taal in de Wijk op pag. 12 en 13.

KlasseApart februari 2013 nummer 1

7

SPECIAL BEREIK DE WIJK

Utrechtse kinderopvang participeert in De Vreedzame Wijk

tekst Karin van Breugel

De Utrechtse kinderopvangorganisatie Saartje participeert sinds ongeveer drie jaar in De Vreedzame Wijk. Het effect is goed merkbaar: de sfeer in de groepen is verbeterd, kinderen zijn beter in staat om onderlinge conflicten zelf op te lossen en medewerkers voelen zich minder handelingsverlegen.

Kinderopvangorganisatie Saartje heeft des-

zame feedback te geven. Ofwel: opbouwend

Ouders

tijds zelf contact gezocht met De Vreedzame

en met respect voor de ander. Iedereen voelt

De CED-Groep beaamt dat ouders een heel

Wijk. Esther Boverhof, regiomanager Saartje

zich verantwoordelijk voor het geheel; in die

belangrijke partner zijn in De Vreedzame

Zuid, vertelt waarom: ‘Op onze buitenschool-

zin is Vreedzaam echt een bindend element

Wijk. Adviseur Leo Pauw legt uit: ‘Opvoeden

se opvang komen veel leerlingen die op een

geworden in de teams’, aldus Esther.

moet je samen doen. Wij willen ouders sti-

Vreedzame School zitten. Zij gedroegen zich op school prima, maar zodra ze bij ons binnen waren, gingen bij wijze van spreken de remmen los. Kinderen reageerden vaak behoorlijk heftig op elkaar. Medewerkers liepen daar echt tegenaan, zeker in een sociaal zwakke wijk als Kanaleneiland.’

Minder conflicten in de groep

muleren om niet alleen voor hun eigen kind, maar ook voor andere kinderen een opvoedende rol te spelen. Ouders zijn daar ook zeker toe bereid, maar het vraagt wel om een klimaat waarin dat geaccepteerd wordt.’

Inmiddels heeft De Vreedzame Wijk subsidie gekregen om de op ouders gerichte onder-

Inzicht in eigen gedrag

Positieve sfeer

delen structureel te verbreden. De financiële

Dankzij een subsidie van de gemeente

De CED-Groep heeft Saartje destijds onder-

bijdragen komen onder andere van Gemeente

Utrecht kon Saartje 25 medewerkers laten

steund bij de invoering van Vreedzaam. De

Utrecht, VSBfonds, Bernard van Leer Founda-

trainen. Esther: ‘De medewerkers die de trai-

inbreng van adviseur Caroline Verhoeff is als

tion, Oranjefonds en Kinderpostzegels.

ning Vreedzaam volgden, waren direct razend

heel stimulerend en inspirerend ervaren. Es-

enthousiast. Ze merkten dat ze daadwerkelijk

ther: ‘Caroline heeft veel kennis en ervaring.

handvatten kregen waarmee ze in de groep

Als zij langs is geweest, hebben de mensen

resultaat hadden.’ Als voorbeeld noemt Es-

echt het gevoel dat ze weer een stap verder

ther het gebruik van ‘opstekers’ (een Vreed-

kunnen zetten.’

zaam woord voor ’compliment’). Medewer-

In de afgelopen drie jaar is veel bereikt. ‘Me-

kers dachten dat ze de kinderen al flink veel

dewerkers voelen zich minder handelings-

opstekers en positieve feedback gaven, maar

verlegen. De medewerkers zijn veranderd en

dat bleek niet zo te zijn. Zij legt uit: ‘Alle deel-

daardoor is het gedrag van de kinderen ook

nemers moesten een dag lang turven hoeveel

veranderd. De sfeer in de groepen is merk-

‘opstekers’ ze gaven. Het bleek dat ze dat met

baar verbeterd. En natuurlijk zijn er nog wel

name bij de jongste kinderen deden, maar

eens conflicten, maar kinderen zijn veel beter

tegenover de oudere kinderen vertoonden ze

in staat om die zelf op te lossen. De oplossing

vooral corrigerend gedrag. Dat was echt een

komt uit henzelf.’

eyeopener – medewerkers waren zich onvoldoende bewust van hun eigen gedrag.’

Verbreding Saartje wil verder met Vreedzaam. ‘We zijn

Kinderdagverblijf Saartje doet er alles aan om de werkwijze van Vreedzaam een stevige plek te geven in haar organisatie. foto Jan van der Meijde

8

KlasseApart februari 2013 nummer 1

De Vreedzame Wijk is voortgekomen uit De Vreedzame School. Dit is een programma voor sociale competentie en democratisch burgerschap dat inmiddels ruim 500 scholen gebruiken. Op Vreedzame Scholen hebben kinderen een stem.

Zij mogen meedenken over allerlei zaken en krijgen verantwoordelijkheden. Ze leren om op een positieve en zorgzame manier met elkaar om te gaan en conflicten constructief op te lossen.

Door de positieve effecten van De Vreedzame School is dit programma inmiddels verbreed naar wijkniveau. Met deze

Stevige plek

gestart in Kanaleneiland, maar het is de

Inmiddels doet Saartje er alles aan om de

bedoeling dat we dit in onze hele organisatie

werkwijze van Vreedzaam een stevige plek

gaan invoeren. Niet alleen op de buiten-

te geven in haar organisatie. Zo vinden er

schoolse opvang, maar ook op onze kinder-

bijvoorbeeld regelmatig groepsobservaties

dagverblijven’, vertelt Esther.

plaats en is er coaching-on-the-job. Ook is

Saartje is ook bezig om ouders bij Vreedzaam

afgesproken dat Vreedzaam in élke werk-

te betrekken. ‘Een groep ouders die betrok-

bespreking en élke teamvergadering op de

ken is bij de tussenschoolse opvang heeft in-

Meer weten?

agenda staat. ‘We willen zorgen dat mensen

middels een korte Vreedzaam-training gehad.

Leo Pauw

er met elkaar over praten en dat ze elkaar

Je merkt dat zij zich dankzij die training meer

l.pauw@cedgroep.nl

helpen om Vreedzaam te handelen. We

gesterkt voelen om kinderen aan te spreken

stimuleren medewerkers om elkaar vreed-

op hun gedrag.’

verbreding wordt een samenhangende pedagogische aanpak ingevoerd in alle organisaties in de wijk die met kinderen in de basisschoolleeftijd werken.

0346 219777 www.devreedzameschool.nl

KlasseApart februari 2013 nummer 1

9

SPECIAL BEREIK DE WIJK

Praktisch verkeersonderwijs in Rotterdamse Beverwaard tekst Ronald Buitelaar

De Rotterdamse Beverwaard is een wijk met veel onveilige verkeerssituaties. Aanleiding voor basisschool De Barkentijn om samen met de CED-Groep een vorm van praktisch verkeersonderwijs op te zetten, die met hulp van ouders uitgevoerd kan worden. Het doel: leerlingen praktisch verkeersinzicht verschaffen.

De Beverwaard is een Rotterdamse wijk die

bovendien op de foto zodat we daar in de klas

in de jaren tachtig gebouwd is. Veel kruip-

nog eens op terug kunnen komen. Het blijkt

door-sluip-door weggetjes, een wirwar aan

dat herkenning erg motiverend werkt. In groep

woonerven, moeilijk zichtbaar onderscheid

drie, vier en vijf komen er fietsvaardighe-

tussen voetpad en rijweg en een tramlijn die

den bij als hand uitsteken en veilig fietsen.

de wijk in tweeën deelt. Genoeg bestanddelen

In groep zes oefenen we die vaardigheden

voor wat een verkeersonveilige wijk genoemd

tijdens verkeerssituaties. In groep zeven

kan worden. Adjunct-directeur Gerda van

nemen we het theoretisch verkeersexamen

Buren van de locatie Montfoortverloop van

af en in groep acht het praktische.’ Gerda:

basisschool De Barkentijn: ‘De verkeerssitu-

‘De route voor het praktische gedeelte wordt

atie in de wijk is zo rampzalig dat veel ouders

lang van te voren bekend gemaakt. De route

hun kind niet alleen naar school durven laten

kan via Google Maps en You Tube zowel thuis

gaan. Met als gevolg dat onze leerlingen

als op school bestudeerd worden en met de

onvoldoende op verkeersdeelname zijn voor-

leerkracht en ouder verkend en geoefend

bereid als ze naar het voortgezet onderwijs

worden.’

gaan.’

Extra handen nodig

10

Met kleuters starten

De school betrekt graag de ouders bij de ver-

Om die ontwikkeling te keren klopte De Bar-

keerseducatie. Zij assiteren bij lessen en zijn

kentijn bij de CED-Groep aan en kwam daar

behulpzaam bij de afname van het praktisch

in contact met vakleerkracht verkeer Ronald

verkeersexamen. Ronald: ‘We hebben die

Wittenberg. Ronald omschrijft zichzelf als

extra handen nodig om het parcours voor de

de ’startmotor’ van het verkeersproject: ‘Ik

praktische lessen klaar te zetten en groepjes

zwengel het proces aan door een aantal voor-

leerlingen te begeleiden. De leerkracht heeft

beeldlessen te geven en de organisatie op po-

dan zijn handen vrij om instructies te geven

ten te zetten. Zo maak ik met behulp van het

en zo nodig bij te sturen. Daarnaast zien

Bronnenboek Verkeerskunsten een planning

ouders waar hun kind mee bezig is zodat zij

voor de hele school. Daarin staat de lesinhoud

er ook buiten schooltijd aandacht aan kun-

beschreven, wanneer de lessen gegeven wor-

nen besteden.’ Ouderconsulente Natascha

den en wat er aan praktische zaken geregeld

van den Heuvel neemt jaarlijks de werving

moet worden.’ Volgens Ronald is het voor de

van ouders voor haar rekening. Zij merkt dat

ontwikkeling van praktisch verkeersinzicht

de praktische verkeerslessen aanslaan bij

belangrijk dat er zo jong mogelijk gestart

ouders: ‘Ze vinden het heel bijzonder dat we

wordt: ‘We beginnen al met de kleuters. Met

’Met de kleuters gaan we naar oversteekplaatsen die ze elke dag tegenkomen.’ foto’s Jan van der Meijde

‘Ouders vinden het bijzonder dat we hier al met de kleuters beginnen’

sen ook een onverwacht neveneffect hebben:

van het Gemini College in Ridderkerk die een

De betrokkenheid van Ronald Witten-

‘Veel ouders hebben nooit geleerd wat veilig

fietskeuring verzorgen. Ronald: ‘Het maakt

berg bij het verkeersonderwijs heeft aan

verkeersgedrag is en vragen of ze ook zelf les

best indruk op aanstaande brugklassers als

het einde van dit schooljaar drie jaar

kunnen krijgen.’

zo’n derdeklasser vertelt over het belang van

geduurd en is mogelijk gemaakt dankzij

verkeersveiligheid.’ Volgens Ronald laten

een financiële bijdrage van de Stadsregio

Fietstocht

de voorbeelden van De Barkentijn zien dat

Rotterdam. Zijn taak wordt overgenomen

Om de leerlingen daadwerkelijk te laten

de methode vooral een kapstok is om eigen

door een in verkeerseducatie gespeciali-

ervaren hoe belangrijk praktisch verkeersin-

activiteiten aan op te hangen: ‘Wees geen

seerde leerkracht.

zicht is, wordt er jaarlijks in groep zeven een

slaaf van de methode, maar pas het praktisch

fietstocht georganiseerd naar de Rottemeren

verkeersonderwijs aan de lokale omstandig-

(25 km). Ook groep acht maakt jaarlijks de

heden aan. Het belangrijkste is dat kinderen

‘Sommige ouders vinden het een eng idee om

nodige fietskilometers. Zij gaan op fietswerk-

op een veilige manier hun eigen weg leren

al bij de kleuters beginnen, maar zien wel dat

hun kind al zo vroeg aan het verkeer te laten

week naar Oostvoorne (40 km). Om een link

vinden en dat ze daar voldoende op voorbe-

h.vandenbemt@cedgroep.nl

hen gaan we lopen en oversteken op plaatsen

het nodig is.’ Gerda denkt dat ouders daarbij

deelnemen. Het liefst stellen ze dat uit tot de

te leggen met het voortgezet onderwijs wordt

reid zijn. Aan ons om ze daarbij de helpende

010 4071718

die ze elke dag tegenkomen. Die zetten we

soms een drempel moeten overwinnen:

bovenbouw.’ Natascha constateert dat de les-

de school jaarlijks bezocht door leerlingen

hand te bieden.’

KlasseApart februari 2013 nummer 1

Meer weten over de mogelijkheden voor verkeerseducatie?

Hein van den Bemt

KlasseApart februari 2013 nummer 1

11

SPECIAL BEREIK DE WIJK

‘Ouders gaan het belang van taal zien’ tekst Marijke Nijboer

Om verder te komen in de maatschappij heb je taalvaardigheden nodig. Veel Rotterdamse kinderen en jongeren kunnen op dat terrein een stevige impuls gebruiken. Het project Taal in de Wijk, een onderdeel van het Rotterdamse Taaloffensief, richt zich op volwassenen in de omgeving van de jeugd.

Wijk bij de CED-Groep. De deelnemers zijn

Oplossingen bedenken

vaak mbo’ers, maar er zitten ook mensen bij

In overleg met Yolaine de Wit van de CED-

met een hbo- of universitaire achtergrond.

Groep bereidde Laila de workshop voor

Maryse: ‘Die laatste groepen beheersen de

ouders voor. Ze haalde er een een digibord bij

taal meestal voldoende, maar hier gaat het

en zorgde voor koffie en thee. Aan het eind

om het stimuleren van de kinderen. Dat geldt

gaf ze de ouders een brief mee. ‘Ik heb hen

ook voor ouders: we willen niet zozeer hun

ook nog meerdere keren herinnerd aan de

taalniveau opschroeven, maar hen helpen om

bijeenkomst. Als je dat niet doet, vergeten

hun kinderen taalvaardiger te maken.’

mensen het.’ Er kwamen aparte trainingen voor ouders van kinderen van groep 4 tot en

Gesprekjes

met 8, en een voor ouders van jongere kinde-

Onlangs verzorgde Maryse nog een taaltrai-

ren. De ouders deden mee aan de taalquiz en

ning voor medewerkers van Villa Zebra, een

bekeken een filmpje. Laila: ‘Daarna moesten

Rotterdams museum voor kinderen. ‘Zij doen

ze in groepjes oplossingen bedenken voor

al veel met taal, maar we hebben hen toch

verschillende situaties. Bijvoorbeeld: je zoon

nieuwe mogelijkheden kunnen aanreiken.

heeft z’n boek uit en wil een nieuw boek

We hebben gekeken hoe zij nog meer kun-

uitzoeken. Hoe kan jij hem helpen om een

nen focussen op het voeren van gesprekjes

geschikt boek te vinden?’ De ouders over-

met kinderen. En over hoe het museum kan

legden druk en kwamen met allerlei ideeën.

stimuleren dat ouders en kinderen meer

Een moeder zei bijvoorbeeld: ‘‘Ik ga eerst de

met elkaar praten over wat ze zien. Ze willen

leerkracht vragen wat het niveau is van mijn

nu over een tentoonstelling een praatplaat

kind.’’ Zo leren ouders van elkaar. Ze gaven

De ouderconsulent: ‘Ik heb wel het idee dat

maken, die mee naar huis mag.’ De twee

allerlei voorbeelden uit hun eigen ervaring.’

ouders taal inmiddels zien als een belangrijk

trainingen vormen een opstapje. Maryse:

Waar nodig zorgden Laila en een moeder voor

onderwerp. Ouders willen ook graag dat hun

‘Mensen zeggen na afloop vaak dat ze anders

de vertaling naar het Marokkaans en Turks.

kind de taal goed leert. Helaas denken sommigen dat het voor henzelf te laat is. Ik werf

naar dingen zijn gaan kijken. Hopelijk gaan ze

Laila Khachabi (links) tegen ouders: ‘Het is heel belangrijk dat jij een voorbeeld bent voor je kinderen.’ foto Jan van der Meijde

12

er vervolgens mee aan de slag.’

Tips uitwisselen

continu ouders voor cursussen Nederlands,

Ook basisschool Pantarijn in Rotterdam

Na afloop van een ouderactiviteit polst Laila

lezen en schrijven in het buurthuis. Wat ik zou

Zuid haalde de training in huis. Daaraan

altijd hoe ouders deze hebben ervaren. ‘Na

willen zeggen tegen alle ouders: het is nóóit

voorafgaand bezochten ouders een theater-

de taaltraining zeiden ze dat ze het een

te laat om te leren. Het is heel belangrijk dat

voorstelling van Joris Lutz, verzorgd door de

belangrijk onderwerp vonden. Vooral het

jij een voorbeeld bent voor je kinderen.’

Stichting Wereld-leren. Ouderconsulent Laila

tips uitwisselen vonden ze fijn. Ik merk ook

Khachabi: ‘Sommige van onze ouders zijn

dat de ouders die bij de workshop waren, er

laaggeletterd. Op een speelse manier ging de

over praten met de anderen. Een paar ouders

In opdracht van de gemeente Rotterdam ont-

Zij leren hoe ze een taalrijke omgeving voor

boden. De trainingen worden afgestemd op

voorstelling daar ook over. Ik heb zoveel mo-

hebben een stukje geschreven in de krant

wikkelt en geeft de CED-Groep trainingen in

de kinderen kunnen scheppen.

de specifieke doelgroep, maar bevatten wel

gelijk ouders geworven om met hun kinderen

die onze school heeft gemaakt over Taal in

taalstimulering voor ouders en professionals

De taaltrainingen lopen sinds het najaar van

een paar vaste basiselementen. ‘We begin-

te gaan kijken. De boodschap was: als je niet

de Wijk. Zij waren echt trots.’ Laila overlegt

zoals sporttrainers, TOS-medewerkers (Thuis

2011. Er zijn al honderden mensen getraind.

nen bijvoorbeeld altijd met een quiz,’ vertelt

goed kan lezen en schrijven, mis je een hoop

met haar directeur en Yolaine over eventuele

Op School) en kinder- en jongerenwerkers.

Iedereen krijgt twee bijeenkomsten aange-

Maryse Bolhuis, projectleider Taal in de

kansen. Dat kwam denk ik wel over.’

verdere taalactiviteiten met ouders.

KlasseApart februari 2013 nummer 1

Taal in de Wijk werkt aan taalrijke omgeving voor Rotterdamse jeugd

Meer weten?

Yolaine de Wit y.dewit@cedgroep.nl 010 4071569

KlasseApart februari 2013 nummer 1

13

Inspirerende conferentie Teach Like a Champion tekst Karin van Breugel foto’s Jan van der Meijde

Menig conferentie is inhoudelijk interessant, maar vaak saai qua

‘Inspirerend om te zien hoe een leerkracht meer grip kan krijgen op de klas.

De technieken zijn zó simpel. Veel dingen weet je al, maar je bent je er onvoldoende van bewust. Met behulp van dit boek kunnen leerkrachten gaan verfijnen wat ze al weten.’ (Gerri, ambulant begeleider samenwerkingsverband)

opzet. De conferentie Teach Like a Champion was een aansteke-

Op de conferentie Teach Like a Champion

dat de Teach-lestechnieken geen dwingend

passief te luisteren. Iedereen werd op een

lijke uitzondering op deze regel.

voor primair onderwijs – er was een aparte

keurslijf zijn: ‘Het zijn geen kunstjes die je

leuke manier geprikkeld om mee te doen.

conferentie voor het vo georganiseerd – kwam

kopieert. Geef er gerust je eigen draai aan.

Dat zorgde voor een enthousiaste sfeer. Die

een gemêleerd publiek af: leerkrachten, intern

Maak je deze technieken eigen en pas ze toe

sfeer werd nog eens extra verlevendigd door

een programma aangeboden dat

begeleiders, vertegenwoordigers van directies,

op een manier die bij jou past.’

een aantal vermakelijke sketches van impro-

geheel volgens Teach-uitgangs-

ambulant begeleiders en docenten van de

Frank stond stil bij de waarden van de Teach-

visatietheatergroep The Big Mo.

pabo. Zij werden welkom geheten door pre-

technieken: ze zorgen ervoor dat leerlingen

sentator Hester Macrander. Met haar robuuste

betrokken en gemotiveerd zijn en ze bevorde-

Begin aan het eind

mooie mix van inhoud, interactie,

laarzen in koeienprint en hoogpolige bodywar-

ren een heldere en veilige gedragscultuur. De

Voor iedereen die ervaring wil gaan opdoen

actieve betrokkenheid en verma-

mer wilde deze cabaretière uitdrukken dat je

technieken helpen leerkrachten om geweldig

met de Teach-technieken had Frank nog een

als leraar stevig in je schoenen moet staan,

te worden – om in termen van Doug Lemov

belangrijke tip: begin aan het eind. Daarmee

maar wel altijd zachtaardig moet blijven.

te spreken: ‘from good to great’. En dat zorgt

bedoelt hij dat leerkrachten niet moeten

weer voor hogere leer- en gedragsprestaties.

bedenken wat zij morgen met hun leerlingen

Zelf ervaren

Tijdens zijn presentatie konden de aanwe-

willen gaan doen, maar wat zij de kinderen

Tijdens het programma werd een aantal in-

zigen aan den lijve ervaren hoe een aantal

morgen willen gaan leren. ‘Stel duidelijke

houdelijke presentaties gegeven, onder ande-

technieken in de praktijk werkt, bijvoorbeeld

doelen en maak die ook zichtbaar in de klas.

ren door Robert Jacobs (projectleider Teach

de bliksembeurt, ‘weet niet geldt niet’ en

Zo zorg je dat jijzelf én de leerlingen focussen

Like a Champion) en Frank Teunissen (senior

snelle overgangen. Geen enkele bezoeker kon

op wat ze gaan leren. Ook dat draagt bij aan

adviseur bij CED-Groep). Robert benadrukte

zich permitteren om achterover te leunen en

betere prestaties!’

Tweehonderd bezoekers kregen

punten was opgebouwd: een

kelijke verrassingen. Het publiek reageerde bijzonder enthousiast.

De CED-Groep kijkt terug op een geslaagde dag!

14

KlasseApart februari 2013 nummer 1

KlasseApart februari 2013 nummer 1

15

Inspirerende conferentie Teach Like a Champion Teach Like a Champion is in de VS een bestseller. Auteur Doug Lemov bezocht leraren die opmerkelijke resultaten wisten te bereiken. Hij observeerde minutieus wat er in het klaslokaal gebeurde. De succesvolle werkwijzen van ’excellente leraren’ vertaalde hij naar 49 technieken die onmiskenbaar bijdragen aan betere prestaties van leerlingen.

De CED-Groep bewerkte en vertaalde de technieken naar de Nederlandse situatie, zodat ze bruikbaar zijn voor de dagelijkse lespraktijk van leraren in het basis- en voortgezet onderwijs. Het boek, verreikt met een dvd vol helder uitgewerkte praktijkvoorbeelden, maakt duidelijk hoe effectief (opbrengstgericht) onderwijs op de werkvloer kan worden gerealiseerd.

De CED-Groep verzorgt verspreid over het land trainingen en workshops over Teach Like a Champion. Zie www.teachnederland.nl.

‘In de zomer heb ik Teach gelezen en na de vakantie ben ik er direct mee aan de slag gegaan. De conferentie was een mooi opfrismomentje.’ (Robbert, leerkracht groep 8)

‘De organisatie had niet beter kunnen laten zien wat Teach is: afwisselend, actief en betrokken. Ik ga dit op school direct inbrengen. De Teachtechnieken zijn heel verfrissend; ik ga ze ook zeker gebruiken tijdens het coachen.’

(Sita, intern begeleider)

‘Ik denk dat je door Teach echt tijdwinst kunt behalen. Dat vindt natuurlijk elke leraar prettig!’ (Yvonne, leerkracht groep 8)

‘Wat een goede middag was dit.

Ik had het boek al gelezen en gebruik sommige technieken ook al in mijn groep. Dit soort praktische dingen leer je op de pabo niet!’ (Tom, leerkracht groep 5)

Wegens overgrote belangstelling vindt op 13 maart 2013 een herhaling plaats van de conferentie Teach like a champion voor primair onderwijs. Kijk ook op www.cedgroep.nl/conferentieteach.

16

KlasseApart februari 2013 nummer 1

KlasseApart februari 2013 nummer 1

17

Rekenproblemen? Kom maar op, wij kunnen ze wel aan! tekst Renate Mamber

Basisschool De Schakel in Leersum deed twee jaar geleden een beroep op de CED-Groep vanwege een leerling met een hardnekkig rekenprobleem.

Sindsdien heeft de school een gedegen aanpak voor kinderen met rekenproblemen. ‘Het werkt echt fantastisch.’

Doelgerichter werken

Bij andere kinderen is sprake van hardnek-

gemaakt om ons er ook in te verdiepen. We

De goede ervaring was de aanleiding om

kige rekenproblemen. Deze leerlingen gaan

hebben nu zoiets van: Rekenproblemen? Kom

hardnekkige rekenproblemen voortaan altijd

na verloop van tijd wel beter presteren.

maar op, we kunnen ze wel aan.’

een eyeopener: ‘Je ziet het leerprobleem

Faalangst vloeit weg

Visuele hulpmiddelen

aankomen, je komt er zelf niet uit, dus dan

Marjolein is erg enthousiast over de aanpak.

Ze zijn vooral onder de indruk van de prak-

doorpakken. Met een rekenspecialistisch

‘Door heel grondig te werk te gaan, krijg je

tische adviezen. Als voorbeeld geven ze de

onderzoek kun je veel doelgerichter werken

hele mooie resultaten.’ Dat is vervolgens ook

‘bakjesmethode’. De kinderen krijgen een

en kun je meer bereiken voor het kind. Het is

duidelijk te zien aan de kinderen. ‘Het plezier

groen, oranje en rood bakje en kaartjes met

proactief. Het resultaat is dat we er, als het

in rekenen groeit weer.’

sommen. Sommen die direct goed gaan,

nodig is, al in de onderbouw mee beginnen.’

‘Het kind ziet niet meer tegen rekenen op’,

komen in het groene bakje, sommen die het

Op dit moment hebben vijf leerlingen op De

vult Arina aan. ‘De faalangst vloeit weg. Het

kind niet weet, gaan in rood en bij twijfel in

Schakel een rekenspecialistisch onderzoek

kind gaat weer met plezier naar school.’

oranje. Zo weten de kinderen welke sommen

gehad op basis waarvan ze extra begeleiding

Marlolein en Arina zijn onder de indruk van de

ze nog extra moeten oefenen. Gaandeweg

krijgen. Bij sommige leerlingen is er sprake

vakkennis van Mariska en door haar aanpak

komen er steeds meer sommen in het groene

van dyscalculie. Dat blijkt als ze na intensieve

geïnspireerd. Arina: ‘Mariska weet zo giga

bakje. Dat motiveert.

begeleiding niet voldoende progressie maken.

veel van rekenen dat ze ons enthousiast heeft

Arina: ‘Je moet het praktisch maken voor

zo aan te pakken. Het was voor Marjolein

zo’n kind. Zichtbaar. Deze kinderen hebben behoefte aan visuele hulpmiddelen. Voor de kinderen is de bakjesmethode heel leuk om Conferentie Uitgerekend

mee te werken. Ze nemen het mee in de klas

Basisschool De Schakel pakt rekenproblemen aan via het relatief nieuwe protocol ERWD

en ze doen het samen met hun vriendjes.’

(Ernstige Reken- en Wiskundeproblemen en Dyscalculie). Het protocol is een leidraad voor planmatig en structureel werken aan goed rekenonderwijs. In het voorjaar 2013 organiseert de CED-Groep opnieuw een conferentie rondom het protocol ERWD. Deze is bedoeld voor leidinggevenden, intern begeleiders, remedial teachers en andere belangstellenden. Meer informatie: www.cedgroep.nl/conferentiedyscalculie.

Meer weten?

Mariska van der Vliet m.vandervliet@cedgroep.nl 0346 219777

Ad Oskam Er komen steeds meer sommen in het groene bakje. Dat motiveert. foto Jan van der Meijde

18

IB’er Marjolein Veldhuizen en RT’er Arina

Heel praktisch

Je kunt je onderwijs veel beter afstemmen op

Brouwer waren aangenaam verrast toen ze

‘Mariska maakt een heel diepgaande analyse

de rekenbehoeften van het kind. Wat heeft het

zagen wat een rekenspecialistisch onderzoek

van het rekenprobleem’, vertelt Marjolein.

kind nodig en wat moet ik als leerkracht doen

bij een leerling opleverde. Het ging om een

‘Welke stapjes maakt het kind, wat slaat het

om dit kind weer tot rekenen te brengen?’

leerling die op alle vakken goed scoorde,

over? Is er getalbegrip? Weet het kind wat

Het rekenspecialistisch onderzoek bood ook

maar bij rekenen onder de maat zat. Ook

een keersom inhoudt? Ze kijkt waar de hiaten

een goed uitgangspunt voor het schrijven van

na didactisch onderzoek van Arina kwamen

liggen’, vult Arina aan.

een ontwikkelingsperspectief (OPP). ‘Het is

ze er niet goed uit. Ze riepen de hulp in van

Marjolein: ‘Op basis daarvan is een rekenplan

een perfecte basis’, zegt Marjolein. ‘Dat OPP

Mariska van der Vliet van CED-Groep Mariska

opgezet en het werkt echt fantastisch. Met

gaat mee naar het voortgezet onderwijs en

deed vervolgens een rekenspecialistisch

zo’n onderzoek krijg je veel meer didactisch

het voortgezet onderwijs gaat verder waar wij

onderzoek.

advies voor op de werkvloer, heel praktisch.

zijn gebleven.’

KlasseApart februari 2013 nummer 1

KlasseApart februari 2013 nummer 1

19

BRITS CONCEPT GEÏNTRODUCEERD IN NEDERLAND

Children’s University: plezier in buitenschools leren tekst Peter Louwerse

De Children’s University (CU) werd vijf jaar

Graus. Andere pijlers van de CU zijn: buiten-

Voor een groot aantal kinderen

geleden in Engeland opgericht en heeft

schools, voor kinderen van 7 tot 14 jaar, op

inmiddels 200.000 kinderen in 125 steden

basis van vrijwilligheid en voor alle kinderen.

enthousiast gemaakt voor leren buiten de

‘Al doen we extra ons best voor kinderen uit

school. De CED-Groep wil dit Britse feno-

achterstandsmilieus,’ voegt Ger toe.

is leren een kwelling. Het doet ze denken aan de vele teleurstellingen die ze op school hebben

maken. ‘Op school is leren vaak een kwestie

Paspoortsysteem

van moeten en dwang,’ legt projectleider Ma-

Ger wijst erop dat zijn organisatie actief is

ryse Bolhuis van de CED-Groep uit. ‘CU geeft

in 59 van de 68 achterstandswijken van het

leren leuk zijn. Bijvoorbeeld in de

kinderen plezier in leren.’

Verenigd Koninkrijk. Lokale afdelingen van

bouwmarkt leren hoe je een tafel

Dat laatste ontbreekt er namelijk nogal eens

de landelijke CU-organisatie regelen de leer-

aan, meent Ger Graus. Deze Nederlander

adressen en brengen de contacten tot stand.

woont al twintig jaar in Engeland en is de

Wie decentraal verantwoordelijk is, hangt af

als een chirurg uitlegt hoe hij een

drijvende kracht achter CU in het Verenigd

van de plaatselijke situatie. Dat kan een groep

darmoperatie doet. Sinds kort

Koninkrijk. Ger was docent, schoolleider en

scholen zijn, maar ook het gemeentebestuur.

onderwijsinspecteur en kent dus de zwakke

Het succes van CU is deels te danken aan

punten van het Britse onderwijsstelsel. ‘In de

het paspoortsysteem. Deelnemers kunnen

meedoen aan deze nieuwe vorm

scholen ligt de nadruk op het onderwijzen,

voor elke CU-activiteit een stempel in hun

van buitenschools leren: de Child-

niet op het leren,’ weet hij. ‘Dat heeft twee na-

paspoort krijgen. Voor dertig uren krijgt het

delen: er wordt onvoldoende gekeken of het

kind een bronzen ’award’ die tijdens een

individuele kind baat heeft bij het onderwijs.

feestelijke ceremonie wordt uitgereikt in

En de kloof tussen de kinderen uit de bevoor-

een echte universiteit. ‘Ik heb gezien hoe dat

rechte klassen en de lagere sociale klassen

ging in Colchester,’ zegt Lenie van den Bulk,

blijft in stand.’

unitmananger onderzoek en evaluatie bij de

De CED-Groep wil in september 2013 de

CED-Groep. ‘De kinderen dragen ’cap and

eerste paspoorten verstrekken en in april

meegemaakt of meemaken.

Maar ook voor deze kinderen kan

timmert. Of op de universiteit,

kunnen alle Rotterdamse kinderen

ren’s University.

20

’Het kind bepaalt zelf wat het wil leren en in welk tempo’

meen nu ook in Nederland tot een succes

KlasseApart februari 2013 nummer 1

‘Het gaat vooral om hoe je leert, en minder om wat je leert.’ foto Jan van der Meijde

rollen naar andere Nederlandse gemeenten.

Gouda heeft al interesse getoond.

2014 de eerste diploma’s uitreiken. Tijdens

Scharrelonderwijs

gown’, de ouders zitten in hun netste kleren

Het gevolg is dat een grote groep kinderen

in de zaal. Iedereen is hartstikke trots.’ Hoe

te introduceren.’ De kinderen die in het Ver-

zijn enthousiasme over op sleutelfiguren uit

het voorbereidingstraject kan Maryse haar

zich niet erg betrokken voelt bij het onder-

meer uren worden afgestempeld, hoe hoger

enigd Koninkrijk het meest profiteren, hebben

het Rotterdamse onderwijs en andere maat-

voordeel doen met de ervaringen met CU in

wijs. ‘Als je ze vraagt waarom ze op school

de onderscheiding: zilver, goud, enzovoort.

we in groten getale in Rotterdam,’ verklaart

schappelijke sectoren. De Erasmus Univer-

het Verenigd Koninkrijk. ‘In Engeland waren

zitten, zeggen ze: om mijn diploma te halen.’

Ger had geen enkele moeite om scholen en

Maryse. ‘Hun talent kan beter ontwikkeld

siteit, Hogeschool Rotterdam en Hogeschool

er het begin twijfels over de uitgangspunten

Ger: ‘Maar dat kan toch niet het doel van

gemeenten ervan te overtuigen een deel van

worden met CU.’

Inholland hebben al positief gereageerd.

van de CU vanuit docenten, en vooral school-

het onderwijs zijn? Het doel is toch leren?’

hun onderwijsbudget vrij te maken voor CU.

‘Het is ook belangrijk dat kinderen door CU

Maryse zoekt verder samenwerking met

leiders,’ blikt Ger terug. ‘Ze hadden er moeite

Aangezien veel kinderen dat binnen het

‘Nee, want de scholen weten dat kinderen

meer zelfvertrouwen krijgen,’ vult Lenie aan.

scholen, musea, de SKVR, het vliegveld, zie-

mee dat kinderen zelf keuzes maken.’ Hij wist

schoolsysteem onvoldoende doen, moeten wij

baat hebben bij deelname aan CU,’ betoogt

‘Ze gaan positiever over zichzelf denken en

kenhuizen en bouwmarkten. ‘Het kan voor die

de meeste bezwaren weg te nemen door rus-

de oplossing buiten school zoeken, vindt Ger.

hij. Hij verwijst naar een onderzoek van de

ontsnappen daardoor aan de vicieuze cirkel

organisaties een manier zijn om de kinderen

tig met alle deelnemers om de tafel te zitten.

‘Het gaat vooral om hoe je leert, en minder

Universiteit van Cambridge waaruit onder

van “ik kan niks, ik weet niks, ik wil niks”.

beter te bereiken,’ denkt Maryse. Ze inves-

‘Neem je tijd,’ adviseert hij. ‘Wij hebben er vijf

om wat je leert. Kinderen die fouten maken

meer blijkt dat CU-deelnemers op school be-

CU kan dat ingesleten patroon in het onder-

teert nu vooral in contacten met de instellin-

jaar over gedaan. En: blijf vooral geloven in je

worden in CU niet gestraft. Ze leren van hun

ter presteren en beter participeren en dat CU

wijs doorbreken.’

gen en in het trainen van de begeleiders: ‘Het

eigen beoordelingsvermogen.’

fouten om nieuwe fouten te kunnen maken.’

een veilige haven is die model staat voor posi-

Hij noemt dat ’the child in charge of learning’

tieve relaties. Vooral in achterstandsgebieden

Positieve reacties

te verbeteren en CU-proef te maken; niet om

of ’free range learning’ (scharrelonderwijs).

is er een groot verschil tussen kinderen die

De CED-Groep is nu volop bezig om in Rot-

de bestaande buitenschoolse evenementen

Het kind bepaalt dus zelf wat het wil leren en

wel en die niet meedoen aan CU.

terdam draagvlak te creëren voor deze vorm

weg te drukken.’ Bedrijven die voldoen aan

m.bolhuis@cedgroep.nl

in welk tempo. ‘Daarbij hebben we het over

Die laatste bevinding is een belangrijk argu-

van buitenschools leren. Tijdens een inspira-

de CU-normen krijgen een sticker. Daarnaast

010 4071514

learning’en niet over teaching,’ benadrukt

ment voor de CED-Groep om CU in Rotterdam

tiebijeenkomst afgelopen oktober bracht Ger

wil de CED-Groep de Children’s University uit-

is vooral de bedoeling om huidige activiteiten Meer weten?

Maryse Bolhuis

KlasseApart februari 2013 nummer 1

21

AGENDA MAGiTO

SPOT

STUDIEMIDDAGEN EN WORKSHOPS 7 maart workshop Interactief voorbereidend rekenen met de Rekenkast 13 maart workshop Werken met Knuffels 13 maart workshop Aan de slag met de Klankkast 19 maart workshopdag Taalresultaten verbeteren in het vo

Onderwijs is de wereld Opbrengstgericht werken en leerresultaten boeken, vormen een hoofdtaak voor scholen. Het onderwijs op scholen dient hierover verantwoording af te leggen aan de ouders, het bestuur en de rijksinspectie. Leerkrachtvaardigheden, methoden en leerlingvolgsystemen vormen dan al snel de wereld waarover we praten. En dat is allemaal belangrijk. Maar de school is niet de wereld.

Kinderen die met hun grootouders over vroeger praten, vertoeven in de wereld van geschiedenis en maatschappij. Kinderen die met een computer, iPhone en ga zo maar door bezig zijn, vertoeven in de wereld van techniek. Kinderen die chatten zijn actief in de wereld van taal en sociale omgang. Kinderen die leren omgaan met hun zakgeld zijn verwikkeld in de wereld van het rekenen. Kinderen die op vakantie naar Marokko gaan bewegen zich in de wereld van reizen en geografie.

Kortom. Alles wat kinderen buiten de school doen, is een mogelijkheid tot leren, tot onderwijs. En van al die werelden buiten de school zijn de werelden van het gezin en van de wijk voor jongere kinderen het belangrijkst. Daarom is het leggen van contact met de onderwerpen en ervaringen uit die werelden een rijke bron voor het onderwijs. Daarom ook deze KlasseApart met de special ’Bereik de wijk’.

De mogelijkheden om met en vanuit de wijk onderwijs gestalte te geven zijn legio. Want op school wordt onderwijs gegeven, maar onderwijs is niet alleen de school… onderwijs is de wereld.

Theo Magito is algemeen directeur/bestuurder van de CED-Groep.

20 maart kennismakingstraining Werken met Nieuwsbegrip 20 maart workshop Haal meer uit rekenspellen voor groep 3 t/m 6 4 april workshop Werken met het Enneagram 8 april studiemiddag Depressieve leerlingen in het vo en mbo 10 april studieochtend Hoogbegaafdheid 10 april studieochtend Een zml-leerling in de klas Wie ben je?

14 april Intervisiebijeenkomst Taalactief

Gusta Schreiner. Mijn werk is onderwijs- en innovatieadviseur,

17 april workshop Gesprekken voeren met ouders over (vermoeden van) misbruik

(g.schreiner@cedgroep.nl).

BINNENKORT Waar kom je vandaan en waar ga je naar toe?

Gisteren gaf ik een cursus Startblokken voor Basisontwikkeling voor leerkrachten en pedagogisch medewerkers in Schiedam. Hiermee wil de gemeente, in het kader van de wet OKE (Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie), de kwaliteit van vve (vroeg- en voorschoolse educatie) verbeteren. Vandaag ben ik op weg naar Amsterdam-Zuidoost voor een training Interne Coach DGM, be-

13 maart 2013 Conferentie Teach Like a Champion po - NBC Nieuwegein We laten u op een inspirerende manier kennismaken met Teach Like a Champion: duidelijke uitleg over technieken, voorbeelden uit de schoolpraktijk, achtergrondinformatie en ervaringen met Teach in de VS. The Big Mo Impro Theatre Show zorgt voor de nodige humor en interactie.

stemd voor intern en ambulant begeleiders, taalcoördinatoren en logopedisten.

www.cedgroep.nl/conferentieteach

Wat ga je daar doen?

8 april 1e Productendag voor Kinderopvang en Vve - CED-Groep Rotterdam

Het is de tweede van drie trainingsdagen. Deelnemers leren hoe ze een coachingstraject opzetten en hoe ze leerkrachten kunnen coachen bij hun communicatie met kinderen. Het gaat bijvoorbeeld over ‘Hoe haal je meer uit gesprekken met kinderen?’ Uitgangspunt bij het voeren van gesprekken is de Denkstimulerende Gespreksmethodiek (DGM) – een heel praktische en boeiende methodiek die gericht is op interactievaardigheden van de leerkracht en

Bent u werkzaam in kinderopvang of onderwijs en benieuwd welke materialen er zijn om de ontwikkeling van kinderen te stimuleren en te volgen? Kom dan naar de 1e Productendag Kinderopvang en Vve. Op deze dag kunt u rustig materialen bekijken uit onze collectie voor kinderdagverblijven, peuterspeelzalen, buitenschoolse opvang en vve. www.cedgroep.nl/agenda

het voeren van denkgesprekken met kinderen.

12 april Taalconferentie vo/mbo 2013 - Pabo Domstad Utrecht

Je motto?

alle overige spelers die bij het onderwijs in het Nederlands betrokken zijn op vo- en

De leerkracht maakt het verschil.

De jaarlijkse taalconferentie van de CED-Groep voor (taal)coördinatoren, docenten en mbo-scholen. Centrale thema’s: Lezen & schrijven, Opbrengstgericht werken & taal, ICT & taal.

KlasseApart februari 2013 nummer 1

CURSUSSEN (diverse data, cursusplaatsen, doelgroepen) Masterclass Opbrengstgericht werken in 4D www.cedgroep.nl/4d

CURSUSSEN KINDEROPVANG (startdatum) 13 maart Rotterdam Werken met knuffels 2 april Rotterdam Video interactie begeleiding voor kinder­ opvang

CURSUSSEN PRIMAIR EN SPECIAAL ONDERWIJS (startdatum) 6 maart Rotterdam Basiscursus Teach Like a Champion po 7 maart Rotterdam Onderwijsassistent, gedragscompetent 7 maart Rotterdam Beoordelings- functionerings- en POP-gesprekken 11 maart Rotterdam Aan de slag met Plancius (zml) 12 maart Rotterdam Interne coach DGM 27 maart Zwolle

www.cedgroep.nl/taalconferentie

Het Lerende brein

11 april Techniek Toernooi - regio Zuid-Holland - Science Centre Delft

17 april Rotterdam

18 april Techniek Toernooi - Regio Utrecht - CED-Groep Maartensdijk Het Techniek Toernooi is de grootste en leukste techniekwedstrijd voor alle basisscholen in Nederland. De wedstrijd begint op school en eindigt in een regiofinale of misschien wel de landelijke finale. Elk techniektoernooi staat in het teken van een thema, dit jaar is dat thema energie. Denk hierbij aan duurzame en traditionele energie. Energie uit je lijf, zwaartekracht, beweging, warmte en wrijving heeft hier allemaal mee te maken. www.techniektoernooi.nl/zuid-holland 31 mei Conferentie Uitgerekend? - CED-Groep Rotterdam Over een goed gebruik van het protocol ERWD op school, van preventie tot remediering. ERWD is een leidraad voor planmatig en structureel werken aan goed rekenonderwijs. www.cedgroep.nl/conferentiedyscalculie

22

CURSUSSEN

Spelend rekenen met kleuters

CURSUSSEN VO EN MBO (startdatum) 11 maart Rotterdam Opbrengstgericht Rekenen in het vo en mbo 13 april Rotterdam Nieuwsbegrip: Omgaan met verschillen in de groep, vo en mbo

Kijk voor het complete aanbod op www.cedgroep.nl/cursussen

KlasseApart februari 2013 nummer 1

23

DE WERKDAG VAN RICHARD SPITHOVEN foto’s Jan van der Meijde

Richard Spithoven is onderwijsadviseur voortgezet onderwijs r.spithoven@cedgroep.nl 0346 219777

Vandaag start ik vroeg op het Marcanti College in Amsterdam. In alle teams werk ik aan kwaliteitsverbetering door het pedagogisch en didactisch handelen van docenten te versterken. Ik doe dit door middel van rondes klassenbezoeken en feedbackgesprekken afgewisseld met intervisiebijeenkomsten.

Ik start het eerste uur met een klassenbezoek. De focus op het Marcanti College ligt op doelgericht lesgeven, het verhogen van opbrengsten en taalsteun bieden aan taalzwakke leerlingen. Ik vul daarvoor een lijst van effectief docentgedrag in die samen met het MT van de school is opgesteld. De docent heeft op basis van de lijst een vraag geformuleerd zodat ik ook gericht feedback kan geven. Zo kan ik aansluiten bij de leervraag van elke individuele docent in een traject.

Voor de volgende intervisiebijeenkomst met het team van de onderbouw maak ik een film van een docent die een goede les geeft. Deze docent heb ik weloverwogen uitgezocht. Daarvoor analyseer ik de patronen in het team (waarmee kan de kwaliteit van de lessen hoger worden?) en zoek ik een docent in het team waar de andere docenten van kunnen leren. Het is geweldig om dat met elkaar te bekijken en te analyseren: ‘Wat doet je collega nu zo goed?’ Ook voor de docent zelf heel leuk: ‘Je hoort niet iedere dag van je collega’s wat je zo goed doet!’ Voor de collega’s is dit een inspiratie om anders tegen hun eigen lespraktijk aan te kijken. De good practice film geeft altijd een mooie ‘boost’ aan de intervisiebijeenkomst!

Voordat ik in de auto naar Utrecht stap nog even wat afspraken voor feedbackgesprekken inplannen. En ook nog wat uitdelen: ik had Btissame meer informatie over differentiatie in de klas beloofd!

Aan het einde van de middag staat de startbijeenkomst voor de invoering van Pluspunt op het programma voor basisschool De Hoge Raven. Dit is een geweldige afwisseling in mijn werk. Als adviseur voor het voortgezet onderwijs heb ik mij gespecialiseerd in rekenen. Daardoor kan ik ook af en toe wat ‘rekenwerk’ voor de afdeling van het primair onderwijs doen.

Vervolgens heb ik een feedbackgesprek met Igor. Hij geeft Lichamelijke Opvoeding en ik heb de dag ervoor zijn mentorles gezien. Igor wil graag leren hoe hij de taalvaardigheid van zijn leerlingen kan vergroten in zijn lessen. We bespreken zijn kwaliteiten en verkennen met elkaar wat er mogelijk is om zijn les nog doelgerichter op taal te krijgen. Naar aanleiding van het gesprek wil Igor gaan werken aan een doelgerichte reflectie aan het einde van zijn les. Ook wil hij werken aan het verder structureren van zijn samenwerkingsopdrachten zodat de opdrachten nog meer leiden tot taalproductie.

We wisselen met elkaar uit hoe het met de nieuwe methode gaat. We bespreken wat goed gaat en wat beter kan. Daarna bespreken we met elkaar de kern van het traject: ‘Waar voldoet een goede rekenles van Pluspunt aan?’ Dat zetten we om in een lijst met effectief leerkrachtgedrag.

Ook deze lijst gaat mee de klas in. Over een paar weken start ik op deze school met klassenbezoeken, feedbackgesprekken en intervisiebijeenkomsten om de school te ondersteunen bij hun nieuwe rekenmethode.