KlasseApart, februari 2014

FEBRUARI 2014 NUMMER 1

JAARGANG 12

INFORMATIEBLAD RELATIES CED-GROEP

SPECIAL MOTIVEREN IS TE LEREN Motivatie hangt meer samen met kunnen dan met willen Opbrengstgericht werken in 4D krachtig motief voor team Hoe help je leerlingen beter te leren?

N I E U W S

N I E U W S

N I E U W S

inhoud De CED-Groep traint professionals en adviseert beslissers in onderwijs en kinderopvang. En ontwikkelt innovatieve educatieve producten. Dat is wat we doen. Maar niet wat we zijn. Bij de CED-Groep zijn we van alle onderwijsmarkten thuis. We zijn innovatief en hebben een grote passie voor kansen voor kinderen. Maar voor alles zijn we trots op resultaat. Als het een professional lukt om kinderen het beste uit zichzelf te laten halen, hebben wij echt iets bereikt.

CED-Groep bereikt Postadres: Postbus 8639 3009 AP Rotterdam

Volg ons

Locatie MAARTENSDIJK Postadres: Postbus 25 info@cedgroep.nl

3738 ZL Maartensdijk

www.cedgroep.nl

Redactioneel

Motiveren is te leren ‘Als je wilt dat er in de hele onderwijsketen gemotiveerd aan resultaten gewerkt wordt, moet je realistische verwachtingen uitspreken. Motivatie hangt immers meer samen met kunnen dan met willen.’ Lees het interview met Chris Struiksma en Froukje Joosten op

SPECIAL MOTIVEREN IS TE LEREN 6 ‘Motivatie hangt meer samen met kunnen dan met willen’ Beloon niet de problemen, maar de oplossingen

hard, maar voor het gevoel leverde het te weinig op. De motivatie viel weg. De introductie van Opbrengstgericht werken in 4D deed wonderen. ‘Een logisch verhaal’, was de eerste reactie. Beleef het mee op pagina 8 en 9.

8 Opbrengstgericht werken in 4D krachtig motief voor team ‘Er ontstond een sfeer van gezamenlijke verantwoordelijkheid’ 10

‘Mensen moeten hun rol zien’ 4D-model stimuleert communicatie met personeel over de eigen visie

12 ‘Motivatie vormt de smeerolie die alle scharnieren soepel houdt’ Hoe help je leerlingen beter te leren?

Het Driespan en Saltho Onderwijs leggen de lat hoog. De teamleiders spelen een sleutelrol bij het motiveren van hun teams. Zij worden getraind in het overbrengen van de inhoudelijke visie, want: ‘Mensen raken pas gemotiveerd als ze begrijpen waarom de organisatie een

3 Nieuws

bepaalde kant op wil en ze hun eigen rol daarin zien.’ Lees meer op pagina 10 en 11.

Hoe kun je leerlingen motiveren en stimuleren om beter te leren? De CED-Groep vertaalde kennis uit de moderne neuropsychologie naar de onderwijspraktijk en kwam tot de tien Breinsleutels: Geen methode, maar praktische handvatten die iedere leerkracht direct in

14 SPOT op Wil Hovy 14 MAGiTO

de klas kan toepassen. Lees erover op pagina 12 en 13.

COLOFON

klasseApart is een drie keer per jaar verschijnend informatieblad van de CEDGroep over (nieuwe) diensten, producten en aspecten van educatieve dienstverlening in de praktijk; bestemd voor scholen, onderwijsinstellingen en overige relaties.

ISSN 1571-660 jaargang 12 nummer 1 februari 2014

2

KlasseApart februari 2014 nummer 1

redactie Willem Bijl Frank Brouwer Lot Hannik Carolien Rebel Elly van der Zel

website www.cedgroep.nl

druk MediaCenter Rotterdam redactie-adres CED-Groep Postbus 8639 3009 AP Rotterdam klasseapart@cedgroep.nl

16 Copernicus: stapsgewijze vsoaanpak voor alledaagse taken ‘Leerlingen merken dat ze zelfstandiger worden’

oplage 14.000 KlasseApart gratis ontvangen?

Mail uw adresgegevens naar: klasseapart@cedgroep.nl

Wat zeg ik als ik naast een onbekende moet gaan zitten? Wat doe ik als ik mijn boeken ben vergeten?

Met het spel De Kloof bereiden aanstaande brugklassers zich samen voor op die spannende periode nieuwe vakken en klasgenoten. Ze bouwen aan een brug voor een sociaal weerbare overstap naar het voortgezet onderwijs. Het spel is gratis te krijgen - zolang de voorraad strekt - via Eugenia Codina, e.codina@cedgroep.nl.

Leerlijnen seksuele vorming Begin dit schooljaar startte de CED-Groep,

wikkelen onderdeel zijn de leerlijnen seksuele

De leerlijnen Seksuele Vorming voor so, vso en

samen met Rutgers WPF, ’Van kwetsbaar naar

vorming. Daarnaast gaat de aandacht naar het

zml en zijn inmiddels afgerond en te down-

weerbaar’. Een project dat (v)so-leerlingen

toegankelijk maken van wetenschappelijke

loaden van www.leerlijnen.cedgroep.nl. Meer

weerbaarder wil maken op het gebied van de

inzichten, praktijkgerichte informatie, materi-

informatie over het project bij Tim Mickling-

seksuele ontwikkeling. Een belangrijk te ont-

alen en methoden voor de onderwijspraktijk.

hoff, t.micklinghoff@cedgroep.nl.

Beter leren in vso De CED-Groep en LESCO (Landelijke Expertisecentrum Speciaal Onderwijs) ontwikkelen een project planmatig werken aan leren leren in het (v)so. Het project moet leraren, ib’ers en directeuren concrete handvatten bieden om leerlingen het

foto voorpagina Jan van der Meijde vormgeving Pressure Line

Hoe zorg ik dat ik niet verdwaal in die grote school?

op een grotere school, met verschillende leraren,

pagina 6 en 7.

Nutsbasisschool Burgst in Breda zat twee jaar terug op een keerpunt. Het team werkte

Gratis spel De Kloof

18 Nieuws 19 Agenda 20 De werkdag van Marald Mens

leren onder de knie te laten krijgen, zodat zij beter gaan presteren. Daarbij horen hulpmiddelen om data over hun manier van leren te verzamelen en te analyseren.

Ook komen er voor directies instrumenten om een ’oefencultuur’ vorm te geven.

Binnenkort zijn de producten via School

NIEUW IN WEBWINKEL

Trapsgewijs, denken vanuit onderwijsbehoeften in het MBO Iedere professional in het mbo heeft te maken met jongeren met specifieke onderwijsbehoeften. Dit kunnen jongeren met of zonder een formele diagnose zijn. Extra begeleiding kan hen helpen om met problemen te leren omgaan en beter te functioneren in het onderwijs.

Vaak is een kleine aanpassing in de reguliere ondersteuning al voldoende.

Het handboek Trapsgewijs biedt daarvoor praktische en opbrengstgerichte aanbevelingen. Meer informatie bij Tamara Wally, t.wally@cedgroep.nl.

aan Zet beschikbaar. Meer informatie bij Robert Jacobs, r.jacobs@cedgroep.nl.

Ga voor meer informatie en bestellingen naar www.cedgroep.nl/webwinkel.

KlasseApart februari 2014 nummer 1

3

N I E U W S

CED-Groep in de media

N I E U W S

‘Opbrengstgericht werken in 4D’ Opbrengstgericht werken is in het basisonderwijs al jaren een begrip. Maar ook met jonge kinderen in de peuterspeelzaal

N I E U W S

Vakbegrip mbo

‘Elke les heeft een kop en een staart’ Sinds twee jaar werkt een aantal Rotter-

activiteitendoelen. Zo worden alle kinderen

damse scholen voor speciaal onderwijs met

op de juiste manier bij de activiteiten

het project Robuust, gericht op opbrengstge-

betrokken. (Management Kinderopvang,

richt en datagestuurd werken. Het lijkt aan te

november 2013)

slaan. Er is sprake van opmerkelijke vooruit-

www.opbrengstgerichtwerken4d.nl (doorklik-

Vakbegrip bestaat uit een serie

gang in de leerprestaties. (Rotterdams On-

ken naar pedagogisch medewerkers)

beroepsgerichte taal- en reken-

‘Vrede op school’

lessen voor het mbo, verdeeld

Beter kijken naar het gedrag van een kind, en vooral ook naar jezelf. In het onderwijs werkt opbrengstgericht werken goed, maar is het ook iets voor de kinderopvang? (Kinderopvang, december 2013) www.opbrengstgerichtwerken4d.nl (doorklikken naar pedagogisch medewerkers)

Taal- en rekenconferentie 2014 Dit jaar vindt de eerste geïntegreerde taal- en rekenconferentie vo/mbo plaats. Een buitengewoon inspirerende bijeenkomst voor docenten Nederlands, NT2, wiskunde en economie, voor taal- en rekencoördinatoren, voor managers en alle overige spelers die betrokken zijn bij het verbeteren van onderwijs in het Nederlands en rekenvaardigheden. De conferentie vindt plaats

vend. Het is doen wat je altijd doet, maar dan met de focus op het aanscherpen van

Van scholen wordt verwacht dat zij aan-

‘Met een andere bril naar het werk’

N I E U W S

richt werken. Dat is niet moeilijk of tijdro-

derwijs Magazine, december 2013, in te zien op te vragen bij communicatie@cedgroep.nl)

N I E U W S

in Utrecht op 11 april. Ga naar www.cedgroep.nl/conferentietaalenrekenen voor meer informatie.

of in de kinderopvang kun je opbrengstge-

op www.onderwijsbeleid010.nl/publicaties of

N I E U W S

dacht besteden aan de persoonlijke en

Doen, Praten & Bewegen digitaal De observatielijsten van Doen, Praten & Bewegen zijn sinds kort digitaal beschikbaar. Het digitale programma toont overzichten van resultaten op kind- en groepsniveau. Doen, Praten &

Economie, 32 taallessen Techniek en 32 rekenlessen Zorg &

De vraag is hoe je dat succesvol kunt

Welzijn. Na registratie op www.

Vreedzame School blijkt het goed mogelijk

vakbegrip.nl kunnen de lessen

om als school het gedrag van leerlingen

kosteloos gebruikt worden.

positief te beïnvloeden. Tenminste, als we burgerschapsvorming niet als een vak zien, maar onze scholen inrichten als

wikkeling van 0- tot 4-jarigen op het gebied van motoriek, spraak/taal en sociale competentie.

Meer informatie bij Lonneke van Dijk, l.vandijk@cedgroep.nl.

in 32 taallessen Handel &

maatschappelijke vorming van leerlingen. doen. Uit een evaluatieonderzoek naar De

Bewegen is een compleet kindvolgsysteem. Pedagogisch werkers volgen en stimuleren de ont-

Meer informatie bij Heleen Rutgers, h.rutgers@cedgroep.nl.

oefenplaats. (Didactief, december 2013,

Kleine wetenschappers In opdracht van het Platform Bèta Techniek ontwikkelde de CED-Groep het

Om de kwaliteit in het onderwijs te verbeteren is het belangrijk te kijken naar het sturen in de school. Kennisnet heeft door de CED-Groep onderzoek laten uitvoeren naar hoe schoolleiders in het basisonderwijs invulling aan sturen geven en welke informatie zij hiervoor nodig hebben. De uitkomsten van het onderzoek staan in de publicatie ’Opbrengstgericht sturen in het primair onderwijs’.

Hiermee kunnen schoolleiders en bestuurders aan de slag met stuurinformatie en met elkaar in gesprek gaan over keuzes en prioriteiten. Gratis te downloaden van www.kennisnet.nl of op te vragen bij communicatie@cedgroep.nl.

Teach Like a Champion is in korte tijd een begrip geworden in Nederland. Bij het boek, dat vol didactische tips zit, zijn ook trainingen. Naast de basiscursussen voor po of vo zijn er nu ook verdiepingscursussen en een basiscursus voor leerkrachten uit het zml. Raadpleeg ’cursussen en trainingen’ op www.teachnederland.nl.

Digitaal toetsen Digitaal toetsen biedt praktische en didactische voordelen. Maar om succesvol digitaal te toet-

www.didactiefonline.nl)

Opbrengstgericht sturen

Trainingen Teach Like a Champion

activiteitenboek voor kleuters ’Kleine wetenschappers’. Het boek laat gastouders, pedagogisch medewerkers en leidsters

sen, moet je als school wel voldoen aan een aantal randvoorwaarden. Kennisnet ontwikkelde een brochure over digitaal toetsen in het voortgezet onderwijs met tips om (meer) met digitaal toetsen aan de slag te gaan. Regine Bots van de CED-Groep werkte eraan mee. Er is een soortgelijke brochure ontwikkeld voor het basisonderwijs. Beide brochures zijn te downloaden van www.kennisnet.nl/themas/digitaal-toetsen/.

zien hoe je redeneertalenten van jonge kinderen tot hun recht kan laten komen veel momenten en situaties waarbij het

Begrijpend lezen gebundeld

jonge kind zijn omgeving kan onderzoe-

Het Kenniscentrum Begrijpend Lezen van de CED-Groep heeft vier internationale wetenschap-

ken. Om de ouders te stimuleren zijn er

pelijke publicaties gebundeld in de brochure ‘Voor u gelezen’. Nuttige lectuur om op de hoogte

blauwdrukken van ouderbijeenkomsten

te blijven van de nieuwste inzichten en deze wellicht toe te passen in de klas. De brochure is

in het gratis te downloaden boek van 51

gratis te downloaden van www.kcbegrijpendlezen.nl.

en kan stimuleren. Ook thuis zijn er

pagina’s opgenomen (www.cedgroep.nl).

Voor een soepele invoering is er een begeleidings- en trainingsaanbod beschikbaar. Er kunnen ook workshops verzorgd worden over techniek voor jonge kinderen. Meer informatie: Esmeralda Sweeris, e.sweeris@cedgroep.nl.

Fototaal breidt uit Op verzoek van zml-scholen zijn de niveaukaarten bij Fototaal uitgebreid. Er is nu een extra map niveaukaarten met uitwerkingen van doelen voor niveau 10, 11 en 12 van mondelinge taal. De map is verkrijgbaar via www.edu-desk.nl. Informatie Erna Broersma (begeleiding), e.broersma@cedgroep.nl, www.cedgroep.nl/fototaal.

4

KlasseApart februari 2014 nummer 1

KlasseApart februari 2014 nummer 1

5

SPECIAL MOTIVEREN IS TE LEREN

‘Motivatie hangt meer samen met kunnen dan met willen’ BIJ HET AFSCHEID VAN CHRIS STRUIKSMA

bijvoorbeeld zelfstandig moeten werken.

motivatie meer samenhangt met kunnen dan

Gewenst gedrag

Daarover wordt vooraf geen uitleg gegeven.

met willen. Een leerling uit groep vijf die een

Chris en Froukje: ‘Alles is leren. Om verza-

Wel wordt er gecorrigeerd als leerlingen niet

zwakke technisch lezer is, heeft daardoor ook

melde data te kunnen interpreteren (duiden)

aan de slag gaan. Daarmee krijg je een nega-

moeite met begrijpend lezen en zal dikwijls

zijn de neuropsychologie, de orthodidactiek

— strategisch — gedrag. Als je gedrag wilt

tieve sfeer in de klas en leer je kinderen niet

niet genoeg hebben aan de beschikbare tijd.

en de leertheorie de belangrijkste theoreti-

veranderen is het verstandig om rekening

hoe ze het wel moeten doen.’

Hij zal daardoor voortdurend falen en zich

sche kaders. Met de neuropsychologie begrijp

gestraft voelen. Wat dat met de motivatie

je de achtergrond van het gedrag beter, de

te houden met de wetten van de gedragsleer: gedrag dat beloond wordt, neemt toe,

Motivatie

doet, laat zich raden. Dergelijke leerlingen

orthodidactiek helpt je om de weg naar het

gedrag dat bestraft wordt, wordt onderdrukt,

Chris legt uit dat de motivatie van leerlingen

aanmoedigen met ‘Doe je best’ heeft geen

gewenste gedrag uit te stippelen en de leer-

en gedrag dat genegeerd wordt, neemt af.’

zal toenemen als je ze in staat stelt succes

enkele zin. Effectiever is het om de taak aan

theorie geeft aan hoe je het gedrag kunt beïn-

Collega onderzoeker en ontwikkelaar Froukje

te behalen: ‘We moeten ons realiseren dat

te passen en van daaruit te werken.’

vloeden. Als leraren vanuit deze theoretische

Joosten trekt een parallel met het werk in de

kaders naar hun leerlingen kijken, kunnen

klas: ‘Gewenst gedrag ontstaat niet vanzelf.

ze aanknopingspunten vinden om leerlingen

Dat moeten kinderen leren. Net zoals ze leren

het gewenste gedrag aan te leren. Froukje Dyslexie rode draad

geeft een voorbeeld: ‘Een veelvoorkomend

Chris Struiksma is kinder- en jeugdpsycholoog, opgeleid aan de Vrije Universiteit Amster-

probleem is dat leerlingen afhaken tijdens

Optimaal ondersteund

dam en vanaf 1987 werkzaam bij de CED-Groep, waarvan de laatste tien jaar voltijds als

een (lange) uitleg. Als je als leerkracht weet

Chris en Froukje pleiten ervoor om het

onderzoeker-ontwikkelaar. Dyslexie is zonder twijfel dé rode draad in het beroepsleven

dat een lange uitleg het werkgeheugen zwaar

primaire proces centraal te stellen en de in-

van Chris Struiksma. Zo was hij lid van diverse adviescommissies over het onderwerp en

belast kun je daar rekening mee houden door

spanningen van alle geledingen te richten op

is hij bestuurslid van de Stichting Dyslexie Nederland. Gevraagd naar het waarom van die

je instructie bijvoorbeeld op te knippen of je

ondersteuning en verbetering van dat proces.

betrokkenheid legt hij uit dat de interesse tijdens zijn studie is ontstaan: ‘Toen ik gecon-

te beperken tot de hoofdlijnen. Dat helpt een

Het 4D-model (Data verzamelen en Duiden;

fronteerd werd met kinderen bij wie het lezen niet vanzelf ging, ben ik me gaan verdiepen

leerling écht verder.’

op basis daarvan Doelen stellen en vervol-

in de vraag wat dat voor ze betekent en wat er aan gedaan zou kunnen worden. Een vraag

gens Doen) is daarop gericht. Dit cyclische

die mij tot op de dag van vandaag bezighoudt en mij zeer waarschijnlijk ook na mijn pen-

model geeft de leraar data in handen waar-

sionering zal bezighouden.’ Eerder beschreef Chris al eens waarom een ontwikkelings-

mee beoordeeld kan worden of leerlingen de

stoornis als dyslexie zo ingrijpend is: ‘Lezen is de kern van het onderwijs en in die kern

gestelde doelen bereiken. Als dat niet het ge-

zijn dyslectische leerlingen ernstig belemmerd. Die stoornis werkt door in alles wat er op

val is en de leraar weet niet hoe de resultaten

school te doen valt, wat zeker niet geldt voor elke ‘harde handicap’, hoe ernstig ook. Van-

verbeterd kunnen worden, moet een beroep

uit onderwijs gezien staat een leer- en leesstoornis met andere woorden misschien niet

op ondersteuning mogelijk zijn. Zo ontstaat

voor een harde handicap, maar zeker voor het hardste conglomeraat van belemmeringen.’

rekenen en lezen.’

Meer weten?

Froukje Joosten f.joosten@cedgroep.nl 010 4071599

een cultuur van vertrouwen in plaats van een afrekencultuur: ‘Laat directies zich aan de hand van de data buigen over de vraag hoe zij Chris en Froukje: ‘Alles is leren. Om verzamelde data te kunnen interpreteren (duiden) zijn de neuropsychologie, de orthodidactiek en de leertheorie de belangrijkste theoretische kaders. foto Jan van der Meijde

leraren kunnen ondersteunen, besturen over

Ad Oskam

de vraag wat zij voor hun directies kunnen betekenen en de overheid over de vraag hoe zij besturen kan ondersteunen.’

tekst Ronald Buitelaar

Chris Struiksma is ruim 25 jaar verbonden aan de CED-Groep. Dit jaar gaat de onderzoeker-ontwikkelaar met pensioen. In deze KlasseApart een dub-

Basiscursus gedragspecialist Froukje wijst op een ontwikkeling als Passend onderwijs: ‘Veel leerkrachten vrezen een

belinterview met Chris en Froukje Joosten, een van de collega’s die voort-

toename van gedragsproblemen en voelen

bouwen op zijn gedachtegoed. Hun boodschap: ‘Vraag leerkrachten in de

zich in veel gevallen niet vaardig genoeg om

klas wat ze nodig hebben en faciliteer dát waar mogelijk.’

daarmee om te gaan. Bij onze basiscursus gedragspecialist krijgen leerkrachten inzicht aangereikt in hun eigen rol bij het beïn-

6

Chris Struiksma windt zich nog steeds op

opleveren: ‘De overheid verstrekt geen

vloeden van gedrag. Als het om een taal- of

over een overheid die zich maar niet lijkt te

richtlijnen voor het ’hoe’, maar rekent het

rekenles gaat, is instructie vanzelfsprekend.

realiseren dat veel van het huidige onder-

onderwijs wel af op resultaten, ’wat’. Dat is

Gaat het om gedrag dan veronderstellen

wijsbeleid niet het gewenste resultaat zal

niet motiverend en leidt tot risicomijdend

leraren vaak dat kinderen wel weten hoe ze

KlasseApart februari 2014 nummer 1

KlasseApart februari 2014 nummer 1

7

SPECIAL MOTIVEREN IS TE LEREN

Opbrengstgericht werken in 4D krachtig motief voor team tekst Renate Mamber

Nutsbasisschool Burgst in Breda zat twee jaar terug op een keerpunt. Het team werkte hard, maar voor het gevoel leverde het te weinig op. De motivatie viel weg. Marald Mens, innovatie- & organisatieadviseur van de CED-Groep introduceerde opbrengstgericht werken in 4D. ‘Een logisch verhaal’, was de eerste reactie. Ook belangrijk: het leverde al snel resultaat op.

‘De kinderen kregen door dat al dat oefenen ook echt helpt.’ foto Jan van der Meijde

‘We waren bezig met handelingsgericht werken’, vertelt directeur Joost Matthee.

‘Dat was heel arbeidsintensief en werkdruk

Het directieteam investeerde daarom veel in

reidden, hield rekening met de roosters van

de methode volgt en er verder ook niets aan

een veilige sfeer. Joost: ‘Er werd gezamenlijk

de parttimers en zorgde voor kinderopvang

doen,’ zegt ze, ‘maar de leerkracht doet er

naar data gekeken en als die tegenvielen,

als een training op een woensdagmiddag

echt toe. Ik weet nu veel beter wat die termen

werd dat de leerkracht niet aangerekend.

viel. ‘Leerkrachten willen best komen op hun

uit het leerlingvolgsysteem betekenen en dan

wegzakken. We hadden inspiratie en pas-

Er ontstond een sfeer van gezamenlijke

vrije middag, maar als het veel moeite kost

kun je beter naar iets toewerken: Wat wil ik

sie nodig. Marald Mens bracht dat met zich

verantwoordelijkheid.’

om erbij te zijn, dan gaat dat ten koste van

bereiken en wat moet ik doen om de resulta-

verhogend. Je zag de motivatie van het team

8

‘Er ontstond een sfeer van gezamenlijke verantwoordelijkheid’

mee. Hij is zo’n trainer die niet alleen zijn

Vies woord

nodig?’ zegt Joost. ‘Toen bleek dat er relatief

De aanpak startte begin vorig schooljaar. In

de motivatie. Zeker als de inhoud tegenvalt’,

ten op een hoger niveau te krijgen?’

verhaaltje doet, maar kijkt naar de reactie van

Natuurlijk waren er ook reserves, alleen

veel aandacht was uitgegaan naar de D- en E-

januari waren de scores voor technisch lezen

licht Joost toe.

Ze betrok ook de leerlingen bij het halen van

mensen. De mensen kregen de ruimte om

al door de term opbrengstgericht werken.

leerlingen’, vult Marijke aan. ‘Met het gevolg

al aanzienlijk beter en in juni had de school

hun kritiek te geven.’

‘Voor sommigen was het een vies woord’,

dat juist de middengroep minder aandacht

de ambities ruim gehaald. ‘Iedereen had

Naar iets toe werken

uit waar het om ging en het werkte. ‘Kinderen

Marald legde voor het team van ruim vijftig

zegt Joost. ‘Mensen hadden zoiets van: Het

kreeg dan het nodig had.’

een gevoel van wow, dit hebben we echt zelf

‘Ik was heel blij met de studiedagen van

zijn heel competitief ingesteld. Ze willen graag

leerkrachten de principes uit van opbrengst-

gaat toch niet alleen om de cito-scores? We

gedaan’, zegt Joost. ‘Er ging het idee leven

afgelopen schooljaar’, zegt Silvie Metselaar,

leren. De resultaten schoten omhoog. De

gericht werken in 4D. Deze aanpak is

zijn toch een procesgerichte school? Maar

Gezamenlijk

dat je inderdaad veel invloed op het leren van

leerkracht groep 4/5. ‘Daar kon je echt mee

kinderen kregen door dat al dat oefenen echt

gebaseerd op vier pijlers. Je verzamelt Data,

de term werd langzaamaan minder beladen,

Het team stelde doelen vast voor het school-

kinderen hebt.’

vooruit.’ Voor haar is het grootste verschil

helpt.’

analyseert die (Duiden), stelt op basis daarvan

omdat ze inzagen dat ze met die data, die

jaar en maakte daarvoor per groep drie ar-

Doelen, en gaat aan de slag om een aantoon-

toetsgegevens, ook echt iets kunnen doen.’

rangementen: voor de middengroep, de zwak-

Motivatie

individuele handelingsplannen, maar met

bare verbeterslag te maken (Doen). Volgens

Het team besloot de aanpak als eerste toe

kere en de sterkere leerlingen. Het stellen

Het directieteam deed meer om de leerkrach-

drie arrangementen. Ze heeft het gevoel dat

intern begeleider Marijke van Eil sloeg het

te passen op technisch lezen. ‘We kwamen

van duidelijke ambities zorgde ook wel voor

ten gemotiveerd te houden voor de aanpak.

ze zo de opbrengsten van de hele groep kan

meteen aan. ‘Hij maakte gebruik van aan-

er met Marald achter dat we best een grote

ongemak. ‘Vooral het idee dat je kunt worden

Het team stelde een stuurgroep samen met

opschroeven.

sprekende voorbeelden.’

C-groep hadden en vroegen ons af: is dit

afgerekend als het niet lukt’, zegt Marijke.

leerkrachten die elke studiedag goed voorbe-

‘Het is heel gemakkelijk om te zeggen dat je

KlasseApart februari 2014 nummer 1

de ambities voor het technisch lezen. Ze legde

dat ze nu niet meer werkt met acht of tien Meer weten?

Marald Mens m.mens@cedgroep.nl 010 4071599

KlasseApart februari 2014 nummer 1

9

SPECIAL MOTIVEREN IS TE LEREN

Het Driespan heeft een eigen auditteam samengesteld, dat de scholen toetst op de criteria van de inspectie. Vijf onderwijscollega’s zijn gedurende een half jaar intern opgeleid.

Zij maakten zich niet alleen vertrouwd met de inspectiecriteria, maar leerden bijvoorbeeld ook rapportages schrijven en als auditor omgaan met collega’s. ‘We zijn nog zoekende naar de beste manier waarop het auditteam z’n boodschap kan brengen; dit moet de vorm gaan aannemen van collegiale consultatie,’ aldus Hofkes.

Het auditteam maakt per school een rapport.

Voordat dit naar het bestuur gaat, wordt het afgestemd met het betreffende team. Hofkes: ‘Wij grijpen eigenlijk zelden in. Bij een minder goede uitslag gaat een school zelf aan de slag.’ Daarbij wordt de school desgewenst ondersteund door het auditteam of door de medewerker kwaliteitszorg.

‘Het auditteam maakt onderdeel uit van de totale kwaliteitszorg,’ benadrukt de algemeen directeur.

‘Geen enkel onderdeel van onze kwaliteitszorg staat op zichzelf. Er loopt een logische ’Voorheen ging er veel energie naar gedragsproblemen – nu vooral naar het motiveren en leren.’ archieffoto’s Jan van der Meijde

lijn van het bestuur, via de kwaliteitszorg naar de praktische uitvoering in de klas. Alles

‘Mensen moeten hun rol zien’

hangt op een logische manier met elkaar samen.’

Masterclass 4D Dat geldt ook voor de Masterclass 4D die de directeuren en locatieleiders volgden

omdat ik denk dat mensen pas gemotiveerd

ders. Dat motiveert niet en daarvoor hechten

onder leiding van Jeroen Meijboom van de

raken als ze begrijpen waarom de organisatie

wij ook teveel aan ons eigen kwaliteitsbeleid.

CED-Groep. Meijboom verstrekte hen een

een bepaalde kant op wil en ze hun eigen rol

Als je begrijpt wat de inspectie met bepaalde

overzicht van de belangrijkste nieuwe wet- en

daarin zien. Verder zijn we niet top-down. We

eisen wil bereiken, kan je van daaruit je eigen

regelgeving en veranderde maatschappe-

streven ernaar dat onze mensen optimale

accenten leggen en stimuleren dat docenten

lijke verwachtingen met betrekking tot het

professionele ruimte hebben. Onze scholen

dat vertalen naar doelen in de klas.’

4D-model stimuleert communicatie met personeel over de eigen visie

kes overwegend heel positief. ‘We zien gedragsproblemen en onrust afnemen omdat leerlingen worden

tekst Marijke Nijboer

Alle scholen hebben het basistoezichtsar-

speciaal onderwijs. Hij gaf aan hoe je de vier

hebben veel eigen verantwoordelijkheid en

aangesproken op het juiste niveau. Voorheen

Het Driespan en Saltho Onderwijs hebben samen zestien cluster

rangement van de inspectie. Dat is een mooie

D’s (data, duiden, doelen, doen) kan gebrui-

leggen ook pas achteraf verantwoording af.’

ging er veel energie naar gedragsproblemen

basis, vindt het bestuur, maar het is niet vol-

ken als bouwstenen voor opbrengstgericht

doende. Algemeen directeur Stan Hofkes: ‘Wij

werken. Meijboom: ‘Je verzamelt data over

Zicht op de samenhang

kinderen willen erkend worden en dingen

hebben aanvullende criteria geformuleerd voor

leeropbrengsten. Deze worden geduid en op

Om mensen goed te kunnen motiveren,

opsteken; ze hebben wel degelijk ambities.’

onder andere leerkrachtgedrag, pedagogisch

basis van de analyse kun je het onderwijs

trainde de organisatie haar teamleiders in het

klimaat en veiligheid. Vanouds is het speciaal

aanpassen. Daarbij formuleer je ambities die

overbrengen van de inhoudelijke visie. ‘We

onderwijs niet zo sterk in de didactische kant.

je vertaalt in onderwijsarrangementen.’

besteden ook aandacht aan de vraag wat de

Meer weten?

Wij hebben op kwaliteitskaarten vastgelegd

Het bestuur formuleerde samen met de

inspectie meet, en waarom. Daar was onvol-

Jeroen Meijboom

gemotiveerd als ze begrijpen waarom de organisatie een bepaalde kant

wat wij op die terreinen extra willen bieden.’

directeuren wat goed onderwijs is voor haar

doende zicht op, zeker op de samenhang van

j.meijboom@cedgroep.nl

op wil en ze hun eigen rol daarin zien.’

Vanuit deze basis beslist elke locatie jaarlijks

populatie. Is dat niet een nogal top down-

die elementen. Wij zullen nooit zeggen: de in-

welke extra accenten zij wil leggen.

benadering? Hofkes: ‘We zijn zo begonnen

spectie vindt het niet goed, dus het moet an-

4-scholen. De Brabantse stichtingen, die vallen onder de Koraalgroep, leggen de lat hoog. Als aanvulling op de inspectie-eisen formuleerde de organisatie eigen criteria voor goed onderwijs. De teamleiders spelen een sleutelrol bij het motiveren van hun teams. Zij worden getraind in het overbrengen van de inhoudelijke visie, want: ‘Mensen raken pas

10

De leerlingen reageren volgens Hof-

KlasseApart februari 2014 nummer 1

– nu vooral naar het motiveren en leren. De

010 4071599 www.opbrengstgerichtwerken4d.nl

KlasseApart februari 2014 nummer 1

11

SPECIAL MOTIVEREN IS TE LEREN

TIEN BREINSLEUTELS VOOR MOTIVEREN EN STIMULEREN

kon beginnen met zijn werk. Het leek een

Hoe help je leerlingen beter te leren?

motivatieprobleem. Ik observeerde hem met mijn kennis van de executieve functies en zag toen dat het meer zat in planning en organisatie. Hij wist nooit goed waar hij moest beginnen en werd steeds afgeleid door de andere opdrachten. Hij krijgt nu een simpel afdekblad zodat hij alleen de sommen ziet

tekst Renate Mamber

waarmee hij moet beginnen. Dat helpt.’

Hoe kun je leerlingen motiveren en stimuleren om beter te leren? De onderzoekers van de CED-Groep ver-

Rustmoment

taalden kennis uit de moderne neuropsychologie naar de onderwijspraktijk en kwamen tot tien zogenoemde Breinsleutels: geen methode, maar praktische handvatten die iedere leerkracht direct in de klas kan toepassen.

Sonja Goote, leerkracht en intern begeleider Voorbeelden, Markeren, Clusteren, Opdelen, Visualiseren, Schakelen en Feedback.’

Mogelijk komt dit rijtje bekend voor. Maar bij Breinsleutels gaat het er vooral ook om wat er gebeurt in het brein van een leerling als je deze Breinsleutels goed toepast. Kortom: waarom werkt het?

Lesdoel

‘Motivatie vormt de smeerolie die alle scharnieren soepel houdt’

bij de Meester Kremerschool in Nederhorst den Berg, vertelde dat zij het meeste baat heeft bij de Breinsleutel Schakelen. ‘Het afsluiten van het ene onderdeel van de les en de overgang naar het volgende is vaak een vergeten punt’, zei ze. ‘Vaak is het: boeken dicht en snel verder. Maar ik merk dat ik er baat bij heb als ik onderdelen bewust afsluit.

Het is een rustmoment. Even kijken – wat heb

Marald Mens, neuropsycholoog bij de CED-

je al gedaan, zit iedereen op een lijn, moet ik

Groep gaf een voorbeeld van het ’lesdoel be-

En om aan te geven waarom deze les over

nog iets herhalen? Ook de kinderen hebben

noemen’: ‘Veel leerkrachten hoor ik zeggen:

breuken anders is dan de andere lessen –

er baat bij. Ze krijgen nog even de tijd om

Dat doe ik toch al, dat lesdoel benoemen. Het

vandaag leren we verhaaltjes met breuken die

lawaai te maken en te zorgen dat ze het juiste

is maar de vraag of het lesdoel ook een leer-

we gaan omrekenen in procenten.’

schrift erbij hebben.’

doel wordt voor de meeste leerlingen. Een

Zo’n dertig leerkrachten werkten het afge-

leerkracht kan zeggen: we gaan nu rekenen

lopen jaar mee aan de pilot Breinsleutels.

Karin Wijntjes, gymleerkracht bij mytylschool

en we gaan het hebben over breuken. Maar is

Jacqueline Venneman, intern begeleider bij

De Brug te Rotterdam, vindt de breinsleutel

dat wel voldoende om een concreet leerdoel

Rotterdamse basisschool De Hoeksteen,

Feedback ook heel waardevol. ‘Vertellen dat

te zijn? Het is ook van belang om het lesdoel

kijkt nu dankzij die pilot veel meer naar de

kinderen het goed hebben gedaan is niet

in een groter kader te plaatsen: In dit blok

executieve functie. ‘Er was bijvoorbeeld

genoeg. Je moet zeggen je hebt het goed

leren we breuken om te zetten in procenten.

een jongetje dat na de instructie maar niet

gedaan omdat… Je herhaalt het leerdoel en je vertelt wat goed ging. Ik merk dat kinderen daarmee bezig gaan.’ Volgens Karin lijken de Breinsleutels soms een open deur. ‘Maar als

Breinsleutels BOEK EN CURSUSSEN Kennis uit de neuropsychologie gebruiken om je didactisch handelen in de klas een boost te geven. Dat is in het kort de inhoud van Breinsleutels, een boek dat leerkrachten krachtige middelen in handen geeft Marald Mens op de conferentie: ‘Breinsleutels zijn een bril waardoor je kunt kijken naar je eigen lesgeven’ foto Jan van der Meijde

om het leren van leerlingen te bevorderen. Na het lezen ervan kan door een zogenaamde Breinsleutel-

12

Tijdens de conferentie Breinsleutels, afge-

Deuren openen

Vier van de vijf deuren worden in de neuro-

lopen november in Rotterdam, hoorden zo’n

‘Leren gebeurt in je bovenkamer,’ vertelde

psychologie de executieve functies genoemd:

driehonderd leerkrachten, intern begeleiders

Marije Boonstra, onderzoeker bij de CED-

het werkgeheugen, inhibitie (het stoppen

en schooldirecteuren meer over de theorie

Groep. ‘Toegang tot die bovenkamer krijg je

van bepaald gedrag of denken), flexibiliteit

en de praktijk van Breinsleutels. Er werd

via vijf deuren. De leerkracht kan deze deuren

en planning. En tenslotte de vijfde deur: het

antwoord gegeven op vragen als ‘hoe kun je

openen met Breinsleutels. En motivatie vormt

lange termijn geheugen.

kinderen helpen makkelijker te schakelen

de smeerolie die alle scharnieren soepel

Marije: ‘De tien Breinsleutels waarmee de

van het ene naar het andere gedrag’ en ‘hoe

houdt.’

leerkrachten deze deuren kunnen openen

activeer je het langetermijngeheugen?’

Ze legde uit om welke vijf deuren het gaat.

heten: Leerdoelen, Voorkennis, Herhalen,

KlasseApart februari 2014 nummer 1

bril naar het gedrag van kinderen gekeken worden.

Door de bril krijgt gedrag van leerlingen dat eerst

je bewust bent van het belang ervan, kun je het beter toepassen.’

Marald: ‘De Breinsleutels zijn een bril waardoor je kunt kijken naar je eigen lesgeven.

Je weet waarom iets belangrijk is en waarom een bepaalde Breinsleutel werkt. Als leerkrachten gewend zijn aan deze ’breinbril’, dan kunnen ze die ook naar eigen inzicht inzetten.’

misschien ergernis opriep, een andere betekenis. Dan kunnen etiketten de prullenbak in om plaats te maken voor aan te leren vaardigheden. De door de CED-

Meer weten?

Groep georganiseerde basis- en verdiepingscursus-

Marald Mens

sen voor teams zijn er om de inzichten uit het boek nader toe te lichten zodat deze direct toegepast kunnen worden in de klas.

Nadere informatie: www.cedgroep.nl/breinsleutels.

m.mens@cedgroep.nl 010 010 4071599 Boek, dvd en trainingen: www.cedgroep.nl/breinsleutels

KlasseApart februari 2014 nummer 1

13

NEEM

MAGiTO

Toch...?

EEN

GRAT

IS

PROE FLICE NTIE www.si lopscho ol.nl

OT P S

N IE U W !

SIL OP SCHOOL:

Het is een oud gezegde: ’Als je het niet kunt zoals je wilt, moet je het maar willen zoals het kan’. Mijn favoriete variant is die van de Duitse schrijver Bertold

Sil op school: een compleet en altijd actueel programma voor alle kleutergroepen.

Brecht: ’Es geht auch anders, aber so geht es auch!’

Het komt op hetzelfde neer, namelijk dat je realistische verwachtingen moet hebben om iets voor elkaar te krijgen. Want irreële verwachtingen leiden alleen maar tot

Wie ben je?

falen, tot teleurstellingen en negatieve ervaringen.

Wil Hovy, senior adviseur (w.hovy@cedgroep.nl).

Weinig inzichten zijn belangrijker voor onderwijs en

Wat is je werk?

opvoeding. Kinderen zijn immers voortdurend bezig

Mijn specialisatie is verandermanagement en organisatie. Ik ben actief

om te leren en zich te ontwikkelen. Om te exploreren

voor scholen die werken volgens de principes van De Betere Basis-

en te ontdekken. En daarbij zijn haalbare stappen en

school. Momenteel werk ik samen met ruim twintig scholen. Zo’n veertig

doelen cruciaal. En het boeiende is dat een kind dat

scholen heb ik al begeleid hierbij.

Altijd actueel De thema’s van Sil op school zijn altijd actueel en worden aangeboden via de website. Bij ieder thema zijn er activiteiten, handleidingen, voorleesverhalen, woordkaarten en meer. Bij uw licentie hoort een poppenset met de echte pop Sil, het vriendje van uw leerlingen.

daadwerkelijk geleerd heeft, weer meer zelfvertrouwen heeft om nog meer te leren. Het ontwikkelingsproces

Waar kom je vandaan en waar ga je naar toe?

versterkt zichzelf meestal!

Vanuit mijn woonplaats Maarn ben ik op weg naar Henk Jonker. Hij is

Het stimuleren en prikkelen van kinderen om ieder

directeur van De Viermaster. Dit bestuur heeft scholen in de Gelderse

hun eigen leerproces door te maken en daarmee

Vallei: Renswoude, Scherpenzeel, Ederveen, Elst en Overberg.

zelfvertrouwen op te bouwen, behoort tot de belangrijkste en mooiste taken van een onderwijsgevende.

Wat ga je daar doen?

En is soms ook de moeilijkste taak. Want voordat je het

Henk Jonker wil de principes van De Betere Basisschool graag boven-

weet, benadrukken alle toetsen in het hedendaagse

schools toepassen. Ik heb de schoolprincipes omgewerkt naar boven-

onderwijs vooral wat een kind nog niet kan. En dat is

schools en ga dat vandaag met hem doornemen. Daarnaast bespreek ik

een van de grootste pedagogische rampen die een kind

met hem een andere manier om tot strategisch bestuursbeleid te komen

kan overkomen. De nadruk op tekortschieten, falen,

en tot een goede borging van de behaalde kwaliteit op de scholen.

gevoelde domheid. En daarbij is er natuurlijk ook een eigen dynamiek binnen de groep leerlingen en spelen

Wat is je motto?

ook de verwachtingen van de ouders naar hun kind een

Investeren moet renderen.

SIL OP SCHOOL IN HET KORT: • Thema’s aan de hand van een actueel (kleuter) onderwerp • Goed voor 40 weken onderwijs • Inzetbaar als volwaardig VVE-programma • Werken aan SLO-doelen voor taal, woordenschat, rekenen, motoriek en sociaalemotionele ontwikkeling • Bij ieder thema suggesties voor opbrengstgericht werken

belangrijke rol. Een leerkracht heeft het niet allemaal in de hand.

Hoe doe je dat?

Scholen doen veel aan vernieuwing en verbetering. Dat kost geld, tijd en energie. Je moet ervoor zorgen dat er duidelijk wordt besloten, goed

keling’ (Vygotsky), díe taak en opdracht die het kind

wordt geïmplementeerd en daarna duidelijk wordt geborgd. Zie ook

weer een stap verder kan brengen, blijft een essen-

www.cedgroep.nl/debeterebasisschool.

Sil

Maar... het zoeken naar ’de zone van naastbije ontwik-

tiële vaardigheid. Dwars door alle toetsresultaten en

Alle materialen van Sil op sch ool worden digitaal aangebode n.

te hooggespannen verwachtingen heen. Aandachtig, zorgvuldig en toegewijd lesgeven om kinderen succeservaringen te laten opdoen, om ze te laten leren.

Op die manier is leren ook motiveren om nog meer te leren. En op die manier is leren ook het motiveren van jezelf als leerkracht. Want daar had je dit vak toch voor gekozen? Toch…?

Theo Magito is algemeen directeur/bestuurder van

www.silopschool.nl

de CED-Groep.

14

KlasseApart februari 2014 nummer 1

Adv Sil op SchoolV3 ROM 12-2013 190x270.indd 1

17-12-13 13:53 1 KlasseApart februari 2014 nummer

15

‘Leerlingen merken dat ze zelfstandiger worden’ ‘Ik-kom-plas-tic-op-ha-len’. De administra-

vso-doelen zijn in de meeste gevallen te hoog

precies omschreven en is nauwkeurig uitge-

tieve medewerkers bij Mytylschool Roosen-

gegrepen en het ontwikkelingsmateriaal zijn

werkt hoe de leerkracht het leerproces kan

daal kijken glimlachend op als ze leerling

de meeste leerlingen ontgroeid en geeft ze

begeleiden. Een cd met fotomateriaal maakt

T. zien binnenstappen en de metaalachtige

geen uitdaging meer. Waar zij vooral behoefte

de aanpak compleet.’

stem uit een door hem bediend geluidskastje

aan hebben is ondersteuning bij het uitvoeren

horen. Als T. het plastic verpakkingsmateri-

van alledaagse taken als het dekken van de

Succes gegarandeerd

aal heeft ingezameld drukt hij op een andere

tafel, het klaarmaken van het eigen brood en

Janine is vooral te spreken over het belang

toets van het apparaat: ‘Dank-je-wel. Tot-

het verzorgen van de plantjes. Daarin succes-

dat de ontwikkelaars hechten aan suc-

ziens’. Hij loopt het kantoor uit en gaat naar

vol zijn is belangrijk voor hun eigenwaarde.’

ceservaringen: ‘Veel taken kennen zoveel tussenstappen waarbij iets mis kan gaan dat

de volgende ruimte. Zijn leerkracht, Janine Bakker, kijkt hem trots na: ‘Net als hij wilden

Houvast voor leerlingen

het haast ondoenlijk is om een goed eindre-

vroeger meer leerlingen absoluut niets buiten

Zelf ontwikkelde Janine een werkwijze waarbij

sultaat te boeken. Door terug te redeneren

de klas doen en nu durven ze dat wel.’ Janine

ze de taken in tussenstappen opdeelde en

worden mislukkingen voorkomen en is suc-

is van mening dat het laat zien hoe effectief

fotografeerde. Ze geeft een voorbeeld: ‘Neem

ces gegarandeerd. Belangrijk omdat het de

de aanpak van Copernicus is: ‘De leerlingen

plantjes water geven. Een taak, waarbij de

intrinsieke motivatie doet toenemen. Janine:

merken dat ze meer kunnen en mogen. Dat

leerling een gieter moet pakken, naar de kraan

‘Bijvoorbeeld het maken van tomatensoep.

levert veel m&m’tjes, mooie momentjes, op.’

moet lopen en water moet pakken voordat hij

Door te beginnen bij soep die in de basis klaar

aan de eigenlijke taak begint. Met hulp van ge-

is maar alleen nog voorzien moet worden van

Belangrijk voor eigenwaarde

fotografeerde tussenstappen weet een leerling

aanvullende ingrediënten zoals vermicelli,

Janine is leerkracht van de VSO-plus groep

precies wat hij moet doen voordat de plantjes

kan er niet veel misgaan.’ Een ander pluspunt

van Mytylschool Roosendaal. Ze legt uit

water kunnen krijgen. Het geeft leerlingen

is op het vaardigheidsniveau van de leer-

waarom het zo belangrijk is dat Copernicus

houvast en zorgt ervoor dat de taak naar be-

lingen afgestemde ondersteuning. Janine:

ontwikkeld is: ‘Dit zijn leerlingen met zeer

horen wordt uitgevoerd.’ Het is een aanpak die

‘Dat varieert onder meer van het geven

complexe hulpvragen die niet naar vervolgon-

de ontwikkelaars van Copernicus aansprak en

van mondelinge instructie tot voordoen en

derwijs of werk uitstromen maar overwegend

door hen verder uitgewerkt werd. Janine: ‘In

begeleiden. Aan de leerkracht om te bepalen

naar belevingsgerichte dagcentra. Reguliere

Copernicus staan de taken en tussenstappen

welke ondersteuningsmogelijkheid ingezet moet worden.’

Gevoel van competentie

Meer zelfstandigheid met Copernicus

Door de taken in de veiligheid van de eigen groep te oefenen en pas bij voldoende beheersing ook elders uit te voeren ontstaat

‘De leerlingen merken dat ze meer kunnen en mogen.’ foto’s Jan van der Meijde

Copernicus: stapsgewijze vsoaanpak voor alledaagse taken

Onlangs verscheen het programma

een toenemend gevoel van competentie. Een

’Copernicus’. Een uitgave met uitge-

gevoel dat verder ondersteund wordt door

werkte stappenplannen bij alledaagse

het bijhouden van een ik-boek. Janine: ‘We

taken en praktisch toepasbare mate-

houden in een portfolio bij welke taken de

rialen, bestemd voor vso-leerlingen

leerlingen geleerd hebben. We zien hoe trots

die uitstromen naar belevingsgerichte

het ze maakt en hoe ze ervan groeien. Ze

dagbesteding. Met de aanpak kunnen

merken dat ze meer grip krijgen op hun doen

leerlingen kleine succeservaringen

en laten en daardoor zelfstandiger worden.’

opdoen en stapsgewijs hun zelfredzaamheid vergroten (lees ook het

CED-medewerker Yolaine de Wit is een van de

artikel op pagina 16 en 17).

auteurs van het programma.

De stappenplannen zijn gerelateerd aan de leerlijnen bij de kerndoelen

tekst Ronald Buitelaar

van Mens, Natuur en Techniek en

Copernicus is een CED-onderwijsprogramma voor vso-leerlingen die uitstromen naar belevingsgerichte dagbe-

Mens en Samenleving. Copernicus is

steding. Het helpt leerlingen stapsgewijs hun zelfredzaamheid te vergroten. KlasseApart bezocht Mytylschool Roosendaal, een school die betrokken was bij de ontwikkeling van Copernicus en waar al volgens de principes van het programma gewerkt wordt.

16

KlasseApart februari 2014 nummer 1

Meer weten?

Aanvraag exemplaar programma Copernicus: Linda Jonkman

een vervolg op ’Plancius’, leerlijnen

010 4071482

en programma voor leerlingen met

Informatie over begeleiding:

een IQ van 35.

Hanke Geurts h.geurts@cedgroep.nl 010 4071732

KlasseApart februari 2014 nummer 1

17

N I E U W S

N I E U W S

N I E U W S

Opbrengstgericht werken met GO! GO! is een game waarmee schoolteams in primair en voortgezet onderwijs opbrengstgericht werken in kaart kunnen brengen. Daarnaast creëert de game een gezamenlijke verantwoordelijkheid als het gaat om opbrengstgericht werken. Iedere professional heeft daarbij zijn eigen taken. Met behulp van GO! kunnen scholen de taken expliciteren en vastleggen. Meer informatie en de bestanden voor het spel zijn te vinden op . Wie meer wil weten over (gesubsidieerde) mogelijkheden van begeleiding en training rond de invoering, kan contact opnemen met Carla van Doornen, c.vandoornen@cedgroep.nl.

AGENDA

STUDIE(MID)DAGEN EN WORKSHOPS

CURSUSSEN (startdatum)

12 maart

Naar een doordacht ouderbeleid, po

Op www.cedgroep.nl/cursussen kunnen

8 april

Verder met woordenschat, vo en mbo

bezoekers op startmaand selecteren.

11 april

Verantwoord plannen en borgen, po

Combineer een sector met een thema of

14 april

OGW met Peuterstappen en Kleutersprongen, po/kov

vakgebied en verfijn de zoekactie met de

14 mei

Werken met Nieuwsbegrip met Nieuwkomers, po

maand van uw keuze.

14 mei

Werken met Nieuwsbegrip po/so/vo

15 mei

Opbrengstgericht werken voor ZML, so

21 mei

Herkennen van kindermishandeling en seksueel misbruik, bao

HET JONGE KIND 12 maart

Zelfstandig werken met

BINNENKORT

kleuters

27 maart

Overgang van 1 naar 2 naar 3

5 maart in Rotterdam en 26 maart in Maartensdijk.

2 april

Werken met knuffels

Nieuwsbegrip On Tour

4 april

Basiscursus Omgaan met

Informatiemiddag voor leraren die met Nieuwsbegrip basis werken en benieuwd zijn

opvallend gedrag bij jonge

naar de door Nieuwsbegrip geboden extra’s naast de wekelijkse leeslessen.

kinderen

www.nieuwsbgrip.nl

28 mei

Herkennen van

kindermishandeling

in de kinderopvang

12 maart Zierikzee Inspiratiesessie Teach Like a Champion

Utrechts Taalcurriculum De CED-Groep, Sardes en een klankbordgroep vanuit scholen hebben samen het Utrechts Taalcurriculum 8-14 jaar ontwikkeld. Het is een leidraad voor het taalonderwijs op alle Utrechtse scholen. Bijzonder is dat het een doorgaande lijn biedt van basisonderwijs tot en met de eerste twee leerjaren voortgezet onderwijs. De ontwikkeling sluit aan op een eerder in gang gezette ontwikkeling voor de leeftijdsgroep 2-8 jaar en er zijn plannen om de lijn door te trekken naar hogere leeftijdsgroepen. Het curriculum staat sinds kort op www.kijkoponderwijs.nl.

Subsidie voor trainingen Kinderopvangorganisaties kunnen in 2014 subsidie aanvragen voor trainingen ter versterking van taal- en interactievaardigheden. Bureau Kwaliteit Kinderopvang (BKK) is betrokken bij deze nieuwe regeling, die wordt uitgevoerd door het agentschap van het ministerie van SZW. Het gaat om trainingen voor pedagogisch medewerkers en train-de-trainer trainingen voor management, staf of bemiddelingsmedewerkers. Meer informatie bij Robert Jacobs, r.jacobs@cedgroep.nl.

Sil op school online Het complete programma van Sil op school voor groep 1 en 2 is inmiddels online. Sil op school is een nieuw, actueel kleuterprogramma dat voldoet aan nieuwe wensen en eisen van gebruikers. Taalstimulering en woordenschatontwikkeling staan voorop, maar er is

Amsterdamse taalaanpak

18

ook ruimte voor voorbereidend rekenen en motorische en sociaal-emotionele ontwikkeling. De activiteiten zijn geordend in acht

De Amsterdamse aanpak voor verbetering van het taalonderwijs in het vo loont. De woor-

thema’s per jaar. Nieuw is dat de thema’s en

denschat van brugklassers in het vmbo blijkt gestaag te groeien. Dat is een eerste zichtbaar

de daarbij behorende activiteiten niet ieder

resultaat van een gezamenlijke kwaliteitsimpuls door de gemeente en de schoolbesturen van

jaar hetzelfde zijn. Door het hele jaar heen

het vo. Onder leiding van de CED-Groep kozen zeven Amsterdamse vmbo-scholen, met steun

biedt de CED-Groep namelijk nieuwe thema’s

van hun besturen en de gemeente in 2012 voor een nieuwe, gerichte aanpak. Meer weten?

en activiteiten op de website aan.

Neem contact op met Brigitte van Hilst, b.vanhilst@cedgroep.nl.

www.silopschool.nl.

KlasseApart februari 2014 nummer 1

Bijeenkomsten over Teach Like a Champion. Leer de achtergronden kennen en krijg

PO EN SO

technieken aangereikt die de volgende dag al ingezet kunnen worden in de klas.

2 maart

Coöperatieve leerstrategieën

11 maart

Interne coach

24, 25, 26 maart Lunteren

Denkstimulerende

Studieconferentie School aan Zet - po en so

GespreksMethodiek (DGM)

Ook dit jaar verzorgt de CED-Groep workshops op de bekende conferentie in Lun-

11 maart

DGM voor logopedisten en

teren voor bestuurders, directeuren, intern begeleiders en leraren uit het primair

intern begeleiders

onderwijs. www.schoolaanzet.nl

12 maart

DGM voor leerkrachten

12 maart

Heldere communicatie

9, 10 april Eindhoven

18 maart

Middenkadertraining

De Onderwijsvakdagen

19 maart

Het Lerende Brein

De CED-Groep is present op de Onderwijsvakdagen in Eindhoven. Frank Teunissen

3 april

Communiceren met ouders

houdt een lezing over Teach Like a Champion (9 april) en Marald Mens over

voor directeuren

Breinsleutels (10 april). www.onderwijsvakdagen.nl

14 mei

Hoe verbeter ik mijn

spellingonderwijs?

11 april Utrecht

15 mei

Opbrengstgericht werken

Taal- en rekenconferentie voor vo en mbo

voor zml

Kom naar een inspirerende bijeenkomst over het onderwijs in het Nederlands en het verbeteren van de rekenvaardigheden. Voor docenten Nederlands, NT2, wiskunde,

VO EN MBO

economie en taal- en rekencoördinatoren. www.cedgroep.nl/conferentietaalenrekenen

10 maart

Opbrengstgericht werken

in de sectie

15 april Utrecht

12 maart

Taalstimulerende feedback

Beurs Beter Begeleiden

18 maart

Van taaltaak tot examen-

Bezoek de stand van de CED-Groep met informatie over De Vreedzame School,

opgave in het mbo

Teach Like a Champion en Breinsleutels. www.lbbo.nl

20 maart

Omgaan met de

Protocollen ERWD

14 april

Nieuwbegrip XL op tablets

18 juni Maartensdijk Conferentie Breinsleutels Herhaling van de succesvolle conferentie van 27 november in Rotterdam. www.cedgroep.nl/conferentiebreinsleutels

Bekijk het complete aanbod op www.cedgroep.nl/cursussen.

Kijk voor meer informatie op www.cedgroep.nl/agenda.

KlasseApart februari 2014 nummer 1

19

DE WERKDAG VAN MARALD MENS Marald Mens is innovatie- en organisatieadviseur. m.mens@cedgroep.nl 010 4071599

foto’s Jan van der Meijde

Het leuke van een training aan collega’s is dat het enerzijds ontspannen verloopt en anderzijds ook inspireert door alle ideeën die zij aandragen voor verdere schoolbegeleiding.

De dag begint met een klassenobservatie van een leerling die veel moeite heeft met rekenen. Ik kijk daarbij vooral naar wat juist wél werkt voor haar.

Vervolgens bespreek ik met de intern begeleider van de school de klassenobservatie van zojuist. De geobserveerde kansen en mogelijkheden bij leerling én leerkracht geven hoop op een goede aanpak van de rekenproblemen.

Eenmaal terug op de CED-locatie Rotterdam geef ik aan een groepje geïnteresseerde collega’s een interne training over ’Breinsleutels’: het nieuwe boek van de CED-Groep over brein en leren, waar ik mede-auteur van ben.

In de middag presenteert de CED-Groep op een grote conferentie het boek Breinsleutels. Een moment waar we als ontwikkelaars lang naar hebben uitgekeken.

Na een presentatie ’Breinsleutels in de klas’, interview ik leerkrachten uit het regulier en speciaal onderwijs.

Zij hebben in de ontwikkelfase deelgenomen aan de pilot en hun enthousiasme werkt aanstekelijk!