MEI 2012 NUMMER 2
JAARGANG 10
INFORMATIEBLAD RELATIES CED-GROEP
SPECIAL PRESTATIEBOX Puntjes op de i met Prestatiebox Ambitieuze leercultuur vraagt inzet van iedereen Meerjarig traject Toptalent Erkend
inhoud Postbus 8639
bezoekadres:
3009 AP Rotterdam
Dwerggras 30
010 4071599
3068 PC Rotterdam
www.cedgroep.nl
SPECIAL PRESTATIEBOX
info@cedgroep.nl
6 Puntjes op de i met Prestatiebox ‘Winst voor leerlingen, leraren, intern begeleiders, directies én schoolbestuurders’
Redactioneel
Prestatiebox Schoolbesturen ontvangen bovenop de lumpsum een bedrag. Dit kunnen ze inzetten voor opbrengstgericht werken aan taal en rekenen, excellentie, wetenschap en techniek én voor de professionalisering van leerkrachten en schoolleiders. Deze ’Prestatiebox’ moet de prestaties van leerlingen, leerkrachten, schoolleiders en schoolbestuurders verhogen. Vanaf schooljaar 2012-2013 kan het geld ook ingezet worden voor het versterken van de kwaliteit en de samenhang van onderdelen van cultuureducatie. We gingen langs bij Anja de Rooij en Hans Piederiet om van hen te horen wat de CED-Groep in dit verband allemaal te bieden heeft. En dat is veel! Lees het op pagina 6 en 7. Adviseur Audrey Machielsen hielp VSO De Korenaer in Eindhoven met het koppelen van de leerlijnen sociaal gedrag en leren leren aan pedagogische standaarden. Het resultaat: aantoonbaar competente leerkrachten en meer duidelijkheid voor ouders en leerlingen
8 VSO De Korenaer, Eindhoven ‘Een ambitieuze leercultuur vraagt inzet van iedereen’ 11
Toptalent Erkend op De Aventurijn, Houten Uitdagend onderwijs voor talentvolle leerlingen
12 Wetenschap en techniek op Montessorischool, Monster ‘Prikkel kinderen om te onderzoeken en te experimenteren’
over (leer)vorderingen. (pagina 8, 9 en 10) Met het meerjarige traject TOPtalent Erkend! begeleidt de CED-Groep scholen in het vormgeven van onderwijs aan (hoog)begaafde leerlingen. De pijlers van het traject zijn: teamtraining, talentcoach, stuurgroep en inzet van ouders. We gingen kijken op basisschool De Aventurijn in Houten. (pagina 11) De Eerste Westlandse Montessorischool Monster besteedt veel aandacht aan wetenschap en techniek. Directeur Maaike Kramer vertelt over het hoe en waarom. (pagina 12 en 13)
3 Nieuws 14 Cursus spelstimulerings programma De Droomvogel 15 Nieuwsrekenen 16 SPOT
COLOFON
16 MAGiTO klasseApart is een drie
redactie
foto voorpagina
keer per jaar verschijnend
Willem Bijl
Jan van der Meijde
informatieblad van de
Frank Brouwer
CED-Groep over (nieuwe)
Lot Hannik
vormgeving
diensten, producten en
Cees Hereijgens
Pressure Line, Rotterdam
aspecten van educatieve
Toni van Oortmerssen
dienstverlening in de
Carolien Rebel
druk
praktijk; bestemd voor
Elly van der Zel
Goos, Ouderkerk a/d IJssel
redactie-adres
oplage
CED-Groep
10000
scholen, onderwijsinstellingen en overige relaties. ISSN 1571-660
Postbus 8639
jaargang 10
3009 AP Rotterdam
KlasseApart gratis
nummer 2
klasseapart@cedgroep.nl
ontvangen? Mail uw adresgegevens naar:
mei 2012 website www.cedgroep.nl
2
KlasseApart mei 2012 nummer 2
klasseapart@cedgroep.nl
27 Ontwikkelingsperspectief: toewerken naar maximale resultaten 18 Scholingsaanbod 2012/2013 19 Agenda 20 De werkdag van Marit Strikwerda
N I E U W S
N I E U W S
N I E U W S
Lespakket voor zomerscholen Komende zomervakantie organiseren verschillende scholen en gemeenten een zomerschool. Zodat leerlingen zonder zomerdip aan het nieuwe schooljaar kunnen beginnen. De makers van Nieuwsbegrip ontwikkelen een compleet lespakket voor één, twee of drie lesweken, voor leerlingen die na de vakantie starten in groep 5, 6, 7 of 8. Het thema: Lespakket voor Zomerscholen Mijn stad. Voor een stevige start in het nieuwe schooljaar
KAMELEON
Hoe kunnen leerlingen zonder ‘zomerdip’ starten in het nieuwe schooljaar? Met behulp van de zomerschool!
Het basispakket
Aanpassen van lessen en leskisten voor Speciaal Onderwijs op NME-centra
Het basislespakket bevat lesstof voor drie lesuren gedurende één, twee of drie lesweken. Er zijn opdrachten voor lezen, taal, VAN
D
V
N
E
MA
VA
voor een lesweek. U kunt het pakket inzetten als totaalprogramma, maar ook gebruiken als onderdeel van uw curriculum van bijvoorbeeld 2 of 3 weken. Het thema van de lesweek: ‘Mijn stad’. KE RS
Komende zomervakantie worden er in diverse steden zomerscholen georganiseerd. Leerlingen die naar de zomerschool gaan, krijgen één, twee of meerdere weken extra onderwijs. Zodat zij zonder ‘zomerdip’ aan het nieuwe schooljaar beginnen. Zo’n zomerschool vraagt nogal wat van de leerkrachten. Daarom ontwikkelen de makers van Nieuwsbegrip dit jaar een compleet lespakket
D
spelen in hun eigen omgeving.
KERS
VAN
teksten en rekenopgaven rond thema’s die
MA
N
lingen die na de zomer starten in groep 5, 6, 7 of 8. Leerlingen gaan aan de slag met
E
A
rekenen en sociale competentie voor leer-
Kameleon De CED-Groep heeft samen met Stichting
De voordelen van dit pakket
Veldwerk Nederland ’Kameleon’ gelan-
Het lespakket biedt de vertrouwde kwali-
Het pluspakket
teit van Nieuwsbegrip: bewezen effectief
Voor de middagen van de zomerschool is
om leerlingen verder te helpen met begrij-
er optioneel een aantrekkelijk pluspakket.
pend lezen en rekenen. Bovendien kunt u
Wij werken samen met partners die ge-
eenvoudig differentiëren met opdrachten
specialiseerd zijn in theater, media, weten-
op verschillende niveaus. Voor iedere leer-
schap en techniek, verkeer en natuur.
ling is er een portfolio.
De kosten voor het pluspakket bieden wij op offertebasis.
ceerd. Aan de hand van deze map met dvd kunt u lessen en lesmaterialen voor natuur- en milieu educatie (NME) passend maken voor leerlingen van het speciaal (basis)onderwijs. Het gaat bijvoorbeeld om het aanpassen van leskisten aan het niveau en de behoeften van leerlingen. Een ander onderdeel van Kameleon bestaat uit trai-
Kosten
ningen voor medewerkers van NME-centra
1 lesweek: € 20,- per leerling
Meer weten?
2 lesweken: € 35,- per leerling
Heeft u interesse in het zomerschoolpak-
3 lesweken: € 50,- per leerling
ket? Neem dan contact op via
U ontvangt lessen, toetsen en voor iedere
zomerschool@cedgroep.nl. Of kijk op
leerling een portfolio.
www.cedgroep.nl/zomerschool.
waarbij zij leren hoe je je kunt voorbereiden op een groep leerlingen met extra onderwijsbehoeften. Meer informatie bij Linda Jonkman, j.jonkman@cedgroep.nl.
Wijzer Onderwijs mbo
Instroomgroepen vve
Onderwijs afstemmen op de behoeften van jongeren met een stoornis is een
Bent u nieuw in uw organisatie of is er een nieuwe
moeilijke opgave. De CED-Groep heeft hiervoor de afgelopen jaren de reeks
groep gestart? En is er behoefte aan een erkende
Wijzer Onderwijs ontwikkeld. Daarvan verschijnt nu ook een mbo-versie. In
vve-cursus? Schrijf u dan in voor één van de
de bijbehorende training leert u stoornissen bij leerlingen te herkennen en
instroomgroepen vve. Deze groepen worden voor
krijgt u praktische aanwijzingen om daarop in te spelen. Binnenkort gaat
alle vve-programma’s georganiseerd en kunnen bij
een pilottraining van start. Werkt u in het mbo en wilt u (gratis) deelnemen?
voldoende belangstelling ook in uw regio plaats-
Neem contact op met Laura Meijer, l.meijer@cedgroep.nl.
vinden. Interesse? Neem contact op met Mireille
Zie ook www.wijzeronderwijs.nl.
David, m.david@cedgroep.nl.
KlasseApart mei 2012 nummer 2
3
N I E U W S
N I E U W S
N I E U W S
Vernieuwde quickscan rekenen Het protocol ERWD (Ernstige RekenWiskunde-problemen en Dyscalculie) helpt scholen met het planmatig verbeteren van hun rekenonderwijs. Daardoor krijgen ook kinderen met specifieke rekenproblemen precies wat ze nodig hebben. Het nieuwe protocol is verwerkt in de CED-quickscan rekenen voor het primair onderwijs. Bekijk alle quick scans voor taal, gedrag en rekenen op www. cedgroep.nl/quickscans. foto Jan Boertien
Eerste in Zwolle!
Vakbegrip.nl Vakbegrip is een webbased oefenprogramma
Zo trots als een pauw staan leerlingen en directeur Jan Hommes van de basisschool
voor mbo-studenten met een zwakke lees-
De Marsweide bij het zojuist onthulde bord ’Nieuwsbegripproof’. Samen met de de
vaardigheid en een beperkte woordenschat of
Florens Radewijnsschool en de De Gerenhof zijn zij de eerste Nieuwsbegrip-gecertifi-
een zwakke rekenvaardigheid. Voor Handel &
ceerde scholen in Zwolle. Dit werd mogelijk nadat de leerkrachten vier Masterclasses
Economie en Techniek zijn er motiverende en
Nieuwsbegrip volgden. Jan Hommes: ‘Begrijpend lezen was vroeger maar een saaie
vakgerichte teksten taallessen; voor Zorg &
aangelegenheid. Nu doen we dat met Nieuwsbegrip heel anders. Interessante teksten
Welzijn (inclusief Sport en Bewegen) reken-
uit de actualiteit, krantenberichten, Jeugdjournaal en internet worden op het digibord
lessen. Dit voorjaar krijgen de eerste lessen
heel precies geanalyseerd.’ Zie ook www.nieuwsbegrip.nl.
een plaats op vakbegrip.nl. Meer informatie bij Heleen Rutgers, h.rutgers@cedgroep.nl.
Tweede druk ’Teach’ Teach Like a Champion, 49 technieken om leerlingen te laten excelleren, is nog maar net een paar maanden uit en de eerste oplage is al uitverkocht. Het succes van dit boek bewijst dat leerkrachten behoefte hebben aan praktische technieken om hun lesgeven te verbeteren. Met Teach-technieken als Honderd procent, Goed is goed en Pepper zorgt u voor een positief klassenklimaat, hoge verwachtingen van leerlingen en meer plezier in uw lessen. Teach Like a Champion is ook prima te gebruiken in het sbo. Momenteel werkt de CED-Groep aan een katern voor cluster 3-zml. Hierin staan specifieke voorbeelden van Teach-technieken voor het zml. De uitbreiding gaat ook in op de relatie met de CED-leerlijnen. Het katern is rond de zomervakantie gereed. Er komt ook een pilot voor een aantal cluster 4-scholen, waarbij filmers praktijkvoorbeelden vastleggen. Hou www.teachnederland.nl in de gaten voor actuele berichten. Meer informatie: Robert Jacobs, r.jacobs@cedgroep.nl.
4
KlasseApart mei 2012 nummer 2
N I E U W S
N I E U W S
Website CED-Groep nu ook op smartphone De CED-Groep lanceert een mobiele versie van haar website. De site is nu beter toegankelijk voor mobiele internetgebruikers. Bent u bijvoorbeeld onderweg naar ons en wilt u het adres controleren met uw smartphone? Of bent u nieuwsgierig naar onze agenda? Surf met uw mobiele telefoon naar m.cedgroep.nl. Als u toch de normale website nodig heeft, dan kunt u via een link onderaan de mobiele website eenvoudig terugschakelen naar de desktopversie.
N I E U W S
NIEUW IN WEBWINKEL DUIDEN EN DOEN PO Wie in het onderwijs werkt, krijgt er mee te maken: termen als datagestuurd en opbrengstgericht werken, referentieniveaus, werken met leerlijnen, leerstandaarden en ontwikkelingsperspectieven. Wat betekenen al die termen? Wat hebben ze met elkaar te maken? En, belangrijker, wat is eigenlijk het nut ervan? In Duiden en Doen staat beschreven wat deze termen betekenen en hoe ze met elkaar samenhangen. Aan de hand van een fictieve school, basisschool De Vrijheid, legt de auteur uit hoe een school kan omgaan met al deze begrippen.
Pilotscholen gezocht Heeft uw school interesse in wetenschap en
ten in kaart brengen wat individuele leerlin-
techniek? De CED-Groep zoekt enthousi-
gen in huis hebben aan vaardigheden op het
aste scholen die willen meewerken aan het
gebied van wetenschap & techniek. U krijgt
toetsen van een quickscan en een observatie-
hiermee inzicht in de opbrengsten op groeps-
instrument aan de praktijk. De quickscan
en individueel niveau.
maakt een ‘foto’ van waar uw school staat
Geïnteresseerd? Meer informatie? Contact:
met uw wetenschap & techniekonderwijs. Met
Marjolein Gielen, 010 4071495, m.gielen@
het observatie-instrument kunnen leerkrach-
cedgroep.nl.
Duiden en Doen Werken aan kerndoelen, referentieniveaus, leerstandaarden, leerlijnen, ontwikkelingsperspectieven, leerroutes, uitstroomniveaus enzovoort enzovoort, met de leerresultaten als uitgangspunt.
versie BaO
ACTIEPAKKET KINDEROPVANG
E-magazine jeugdliteratuur
Samenspelen met baby’s en Knuffels zijn nu samen voor € 59,95 verkrijgbaar als actiepakket. Met deze aanvullende producten
In opdracht van Stichting Lezen ontwikkelt
werkingsvormen. Bent u docent Nederlands
realiseert u een aantrekkelijke doorgaande
de CED-Groep een proefaflevering voor een
en wilt u de proefaflevering ontvangen en
lijn in het activiteitenaanbod aan kinderen
e-magazine jeugdliteratuur voor vmbo-
becommentariëren? Mail dan naar Ed Olijkan,
van 0-3 jaar. De activiteiten zijn ontwik-
leerlingen. Dit magazine biedt aansprekende
e.olijkan@cedgroep.nl.
keld in samenwerking met pedagogisch werkers en bedoeld om de ontwikkeling
jeugdliteraire teksten met uitdagende ver-
van kinderen op een interactieve manier te
Hechtingsproblemen
stimuleren. Deze producten zijn te bestellen op www.cedgroep.nl/webwinkel.
Op dit moment ontwikkelt de CED-Groep de
Wijzer Onderwijs Wijzer over Hechting
www.cedgroep.nl
map Wijzer Onderwijs: Hechtingsproblemen.
Webwinkel vernieuwd
Deze verschijnt in het najaar. Ook is er een
De webwinkel van de CED-Groep is
training in de maak over het omgaan met
vernieuwd. Het zoeken op producten
leerlingen met hechtingsproblemen. Komend
gaat gemakkelijker en de uitleg over de
schooljaar kunt u deze training op maat aan-
bestelprocedure is sterk verbeterd. Aan
vragen. Meer weten over het aanbod van Wijzer
’klantenservice’ is een rubriek met veelge-
Onderwijs? Kijk op www.wijzeronderwijs.nl.
stelde vragen toegevoegd.
KlasseApart mei 2012 nummer 2
5
SPECIAL PRESTATIEBOX
Onderwijs kan met Prestatiebox puntjes op de i zetten In het regeerakkoord is vastgelegd dat het onderwijs de komende vier jaar naast de reguliere lumpsumbekostiging ook een
tekst Ronald Buitelaar
Het kabinet stelt de komende vier jaar extra middelen beschikbaar om het
bedrag via de Prestatiebox ontvangt. Geld dat
onderwijs eigen accenten te laten zetten bij verbetering van de onderwijs-
kan worden ingezet voor onder meer taal en
kwaliteit. Deze zogenoemde Prestatiebox is bedoeld om het onderwijs te
rekenen, wetenschap en techniek, talent-
verbeteren op een wijze die aansluit bij de eigen situatie en op basis van
ontwikkeling en voor de professionalisering van leerkrachten en schoolleiders. Het doel
eigen prioriteiten.
is de prestaties van leerlingen, leerkrachten, schoolleiders en -bestuurders te verhogen. Scholen en besturen kunnen, afhankelijk van
observatielijsten, scoringsformulieren – maar
Andere beslissingen
de specifieke situatie, zelf kiezen hoe zij het
het wordt nog nauwelijks gebruikt voor hande-
Het is een aanpak die ertoe kan leiden dat
geld het meest effectief in willen zetten.
lingsplanning.’
er op diverse niveaus andere beslissingen genomen gaan worden: ‘Als er meer inzicht
Beleidsvrijheid Hans Piederiet, directeur regionale markt Zuid-Holland en unitmanager Anja de Rooij zijn blij met de beleidsvrijheid die de inzet van de Prestatiebox met zich meebrengt: ‘Besturen en scholen kunnen op deze manier zelf bepalen aan welke aspecten van professionele ontwikkeling en verhoging van leerresultaten zij het geld willen uitgeven. Dat kan op bestuursniveau zijn, maar ook op schoolniveau.’
‘Winst voor leerlingen, leraren, intern begeleiders, directies én schoolbestuurders’
komt in de wijze waarop resultaten tot stand komen, heeft dat niet alleen gevolgen voor het lesaanbod van leerlingen, maar kunnen daar ook consequenties uit volgen voor bijvoorbeeld de begeleiding van leerkrachten, de bijscholingsbehoefte en zelfs het personeelsbeleid. Het goed leren gebruiken van data kan dus winst opleveren voor leerlingen, leraren, intern begeleiders, directies en schoolbestuurders. Als dát geen opbrengstgericht werken is!’
6
Gebruik van data
4D-aanpak
Welke keus besturen en scholen ook maken,
De 4D-aanpak (data, duiden, doelen, doen)
Hans en Anja stellen vast dat de CED-Groep
van de CED-Groep* helpt scholen om die
genoeg producten en diensten (zie kader) in
stap wel te zetten. Deze aanpak maakt het
huis heeft om hen daarbij te ondersteunen.
mogelijk om leerlingen niet op grond van de
Eén daarvan lichten ze graag nader toe.
leerstof, maar op basis van behaalde resulta-
Hans: ‘Opbrengstgericht werken en profes-
ten in een van de drie leerarrangementen in
sioneel handelen begint met het begrijpen
te delen. Hans: ‘Het voordeel daarvan is dat
en gebruiken van verzamelde data. Scholen
leraren van te voren nadenken over het aan-
hebben de beschikking over veel gegevens,
bod zodat er echt passend onderwijs verzorgd
maar gebruiken deze nog niet optimaal voor
wordt. Niet alleen voor de middenmoters
het plannen van hun onderwijs. Op leer-
en zorgleerlingen maar ook voor de meer
lingniveau zien we wel beweging, maar op
begaafde leerlingen.’ Anja: ‘We zijn op dit mo-
groeps- en schoolniveau niet of nauwelijks.’
ment bezig om deze aanpak ook te vertalen
Anja: ‘Hetzelfde zien we bij de peuters en kleu-
naar peuterspeelzalen en andere vormen van
ters. Er is veel voorhanden – video-opnamen,
voor- en vroegschoolse opvang.’
KlasseApart mei 2012 nummer 2
* Cluster Eduniek levert hetzelfde aanbod onder de naam ‘Verrassend passend’.
Meer weten? Hans Piederiet h.piederiet@cedgroep.nl 010 4071527 Anja de Rooij a.derooij@cedgroep.nl 010 4071788
www.cedgroep.nl/prestatiebox
Hans Piederiet en Anja de Rooij: ‘Het goed leren gebruiken van data kan winst opleveren voor leerlingen, leraren, intern begeleiders, directies en schoolbestuurders.’ foto Jan van der Meijde
Succesvolle producten en diensten die aansluiten bij de Prestatiebox • Alles is data ‘De voorloper van de 4Daanpak. Geeft deelnemers inzicht in de
• Lespakket voor zomerscholen ‘Kant en klaar aanbod dat bestaat uit een
• TOPtalent Erkend! ‘Hoe komen we hoogbegaafden op het spoor en wat
wijze waarop data verzameld worden en
basispakket voor de ochtend (basisvaar-
bieden we ze aan?’ (lees meer op pa-
hoe je deze kunt analyseren. Tip: doe de
digheden en sociaal/emotioneel aan-
gina 11)
cursus met het hele team en loop per
bod) en een pluspakket (theater, media
vakgebied de data door.’
en verkeer) voor de middag. Eventueel
• Nieuwsrekenen ‘Rekenen met de
aangevuld met een training voor leer-
scholen en effectief. Wie nog beter met
krachten.’ (lees meer op pagina 3)
het programma wil leren omgaan kan
actualiteit. Qua onderwerp gekoppeld aan Nieuwsbegrip en vooral gericht
• Nieuwsbegrip (XL) ‘Zeer geliefd bij
speciale Masterclasses volgen.’ • Kaliber Kompas ‘Een effectief, krachtig
op toegepast rekenen.’ (lees meer op
en gewaardeerd middel om leerkrach-
• Ouderbetrokkenheid ‘Bevorderen van
pagina 15)
ten te voorzien van handvatten voor hun
educatief partnerschap. Bijvoorbeeld
handelen.’
met behulp van gesprekstrainingen.’
• Wetenschap en techniek ‘Biedt aanknopingspunten voor het aanleren van
• Opzetten van goede kwaliteitszorg
een wetenschappelijke/onderzoekende
‘Wees niet afhankelijk van de kracht van
houding bij begaafde leerlingen. De
een enkeling, maar zet een duurzaam
CED-Groep is regionaal steunpunt.’
en integraal systeem op dat werkt met
(lees meer op pagina 12 en 13)
aan inspectienormen gerelateerde kwaliteitskaarten.’
KlasseApart mei 2012 nummer 2
7
SPECIAL PRESTATIEBOX
‘In de leerlijn sociaal gedrag valt het vinger opsteken onder de basale competenties die een leerling moet beheersen.’ archieffoto Jan van der Meijde
8
KlasseApart mei 2012 nummer 2
De Korenaer werkt opbrengstgericht op leerling- en leerkrachtniveau tekst Ronald Buitelaar
Bij locatie Strausslaan van VSO De Korenaer in Eindhoven wordt hard gewerkt aan het planmatig en opbrengstgericht werken met leerlijnen voor de verschillende vakken en aandachtsgebieden. Drie jaar geleden begon de school met hulp van adviseur Audrey Machielsen aan het koppelen van de leerlijnen sociaal gedrag en leren leren aan pedagogische standaarden. Het resultaat: aantoonbaar competente leerkrachten en meer duidelijkheid voor ouders en leerlingen over (leer) vorderingen. KlasseApart liet zich informeren.
De Korenaer, locatie Strausslaan in Eindho-
Zij werd gevraagd om het schoolteam bij dit
overstap te maken van veel individuele doelen
ven, is een school voor Voortgezet Speciaal
ontwikkelingsproces terzijde te staan. Audrey
voor leerlingen naar geclusterde groepsdoe-
Onderwijs, cluster 4.
herinnert zich een flinke ’worsteling’ om
len.’ Volgens Monique is het de verdienste
De school heeft zich gespecialiseerd in
het schoolteam ervan te overtuigen dat het
van Audrey dat het team na verloop van tijd
onderwijs aan leerlingen met een Au-
werken met leerlijnen voor alle betrokkenen
warm liep voor de leerlijn ontwikkeling: ‘Zij
tisme Spectrum Stoornis (ASS). Monique
meerwaarde heeft: ‘Leerkrachten waren ge-
heeft de vraagstelling echt uit het team laten
Hootsmans, zorgcoördinator en lid van
wend om met individuele handelingsplannen
komen en hen steeds zelf vervolgstappen
de stuurgroep ’leerlijnen’ legt uit welke
te werken en zagen niet direct het nut van
laten zetten.’
ontwikkeling de school heeft doorgemaakt:
een nieuwe werkwijze waarbij leerdoelen tot
‘Scholen als de onze zijn zo’n tien jaar geleden uit de grond gestampt omdat de behoefte aan onderwijsvoorzieningen voor deze jongeren enorm
‘Een ambitieuze leercultuur vraagt inzet van iedereen’
PH-meter Het is dan ook het team dat aangeeft zich eerst te willen richten op het verbeteren van het sociaal gedrag van de leerlingen,
was toegenomen. De eerste zorg bij oprichting van de school was een
ambitieniveaus geclusterd werden. Bovendien
een voorwaarde om tot leren te kunnen
onderwijsplek bieden aan leerlingen. Toen de
waren leerkrachten gewend om naar de ken-
komen. Audrey besluit de aanpak ervan op
school eenmaal met een basisonderwijsaan-
merken van leerlingen te kijken en niet direct
de resultaten van de PH-meter van de CED-
bod draaide, bleek de ontstane ruimte nodig
naar het effect van hun eigen pedagogisch
Groep te baseren, een instrument waarmee
voor verdere ontwikkeling.’
handelen.‘
pedagogisch handelen in kaart kan worden gebracht. De centrale gedachte daarachter is
Weerstand
Veel op het bordje
dat het gedrag van kinderen pas verandert als
De school besloot te gaan werken met leer-
Ook Monique kan zich nog goed voor de
het gedrag van de leerkracht verandert.
lijnen, zodat in ambitieniveaus kon worden
geest halen hoe het team drie jaar geleden
vastgelegd wat de school met haar onder-
aan de klus begon: ‘We hebben het hier over
Eyeopener
wijs wil bereiken. Een beslissing die door
leerkrachten die al heel veel op hun bordje
Het blijkt een eyeopener voor leerkrachten.
het management werd genomen en nogal
hadden. De van bovenaf opgelegde beslissing
Audrey: ‘Het lijkt voor de hand te liggen dat
wat weerstand opriep bij het onderwijzend
om leerlijnen te gaan ontwikkelen kwam daar
leerkrachten weten wat het effect is van hun
personeel.
nog eens bovenop. Wat de collega’s misschien
handelen op het gedrag van leerlingen. Toch
Audrey Machielsen is senior onderwijsad-
nog het meeste dwars zat, was het feit dat
blijkt een groot deel van hen zich daar in de
viseur bij de CED-Groep en was voorheen
ze niet goed wisten waar ze aan begonnen.
praktijk minder bewust van te zijn. Met de
zelf werkzaam in het cluster 4 onderwijs.
Daarnaast waren veel van hen huiverig om de
leerlijn sociaal gedrag en leren leren brengen KlasseApart mei 2012 nummer 2
9
SPECIAL PRESTATIEBOX
‘Vroeger zaten de gangen en de speciale time-out ruimtes vol met leerlingen die eruit gestuurd waren. Nu zijn ze leeg. Een mooier bewijs dat de aanpak werkt is er haast niet.’ foto VSO De Korenaer
we daar structuur in en oefenen leerkrachten hoe zij gewenst gedrag kunnen aanleren. Vinger opsteken Monique geeft een concreet voorbeeld: ‘Een leerkracht spreekt met de leerlingen af dat zij hun vinger opsteken als ze iets willen vragen, maar moet keer op keer constateren dat sommige van hen zich niet aan die regel houden of dat reacties van zijn/haar kant een onbewuste beloning zijn voor verkeerd gedrag. Met als gevolg onrust en correcties. In de leerlijn sociaal gedrag valt het vinger opsteken onder de basale competenties die een leerling moet beheersen om een bepaald
‘In drie jaar tijd zijn de gestelde ambities voor 95% behaald’
Professionele ontwikkeling
gericht werken op leerling- én leerkracht-
Het werken met leerlijnen is een werkwijze
niveau. Het gedrag van leerkrachten wordt
die bij locatie Strausslaan niet alleen gebruikt
regelmatig vergeleken met de standaarden
wordt om ambitieniveaus voor leerlingen
voor goed pedagogisch handelen en op leer-
vast te stellen en te monitoren, maar die
lingniveau blijkt dat er zowel op de gevorder-
ook ingezet wordt om zicht te krijgen en te
de, voldoende en minimum standaard groei te
houden op de professionele ontwikkeling van
zien is in de richting van de gestelde ambities.
individuele docenten en het schoolteam. Mo-
Monique: ‘In drie jaar tijd zijn de gestelde am-
nique: ‘We ontwikkelen op deze manier een
bities voor 95% behaald. Een prachtprestatie
ambitieuze leercultuur die van iedereen inzet
waar we allemaal erg trots op zijn.’
vraagt omdat er zowel voor leerlingen als vaardigheidsniveau te behalen. Als de leerling
voor leerkrachten voortdurend naar hogere
daarin slaagt kan een nieuw ambitieniveau
niveaus wordt gestreefd. Een ontwikkeling die
worden vastgesteld.’ Audrey: ‘Vroeger zaten
aantoonbare resultaten oplevert.’
de gangen en de speciale time-out ruimtes
Audrey Machielsen
vol met leerlingen die eruit gestuurd waren.
Prachtprestatie
a.machielsen@cedgroep.nl
Nu zijn ze leeg. Een mooier bewijs dat de
Audrey: ‘Het mooie aan deze werkwijze is dat
010 4071599
aanpak werkt is er haast niet.’
er een relatie gelegd wordt tussen opbrengst-
www.cedgroep.nl/prestatiebox
Ad Oskam
10
Meer weten?
KlasseApart mei 2012 nummer 2
MEERJARIG TRAJECT ’TOPTALENT ERKEND!’
Uitdagend onderwijs voor talentvolle leerlingen tekst Connie van der Zel
Met het meerjarige traject ’TOPtalent Erkend!’ begeleidt de CED– Groep scholen in het vormgeven van onderwijs aan (hoog)begaafde leerlingen. De pijlers van het traject zijn: teamtraining, talentcoach, stuurgroep en inzet van ouders. Caroline Dupree is één van de twee talentcoaches van De Aventurijn in Houten. In september 2009 is deze basisschool gestart met TOPtalent Erkend!, ontwikkeld door cluster Eduniek. ‘Toen was er, net als op veel andere scholen, ook bij ons voor de toptalenten niet meer extra’s dan losse, projectmatige activiteiten buiten de klas’, vertelt Caroline. ‘Maar wij willen dat al onze leerlingen structureel les krijgen op het niveau dat bij ze past, ook de toptalenten. Onder begeleiding van Eduniek gingen we hiermee aan de slag. We zijn gestart met de eerste modules van de opleiding voor talentcoaches. Vrij snel daarna hadden we een studiedag voor het hele team. Daar bepaalden we onze visie en maakten we
De Aventurijn gebruikt het kinderkwaliteitenspel om onderliggende capaciteiten van de leerling te onderscheiden. foto De Aventurijn
‘Talentcoaches motiveren en laten zien dat het loont’
een start met het formuleren van doelstel-
komen, wordt al snel door middel van een
hun kind dan de school en het is van belang
lingen, de basis voor ons beleid van onderwijs
quickscan gekeken of er mogelijk sprake is
dat zij betrokken zijn bij het lesplan. Ook de
aan begaafde en hoogbegaafde leerlingen.
van een bovengemiddelde begaafdheid. Is dat
leerlingen worden actief bij hun eigen lesplan
Stap voor stap vertaalde onze stuurgroep de
het geval, dan gaan we aan de slag met het
betrokken. Dit gebeurt aan de hand van ge-
doelstellingen in concrete handvatten. Als je
digitaal handelingsprotocol hoogbegaafdheid.
sprekken tussen de leerkracht en de leerlin-
onderwijs aan toptalent echt wil implemente-
Dit is een webbased programma met vragen
gen, begeleid door ons als talentcoaches. Een
ren en integreren in het lesaanbod, is dat voor
voor de leerkrachten, de ouders en de leer-
onderdeel van deze gesprekken is dat er ook
de leerkrachten ingrijpend. Daarom staat
lingen vanaf groep 5. Dit programma helpt bij
wat met de onderliggende capaciteiten van
het onderwerp toptalent structureel bij alle
de diagnose van begaafdheid en levert een
het kind gedaan wordt. Hiervoor zetten wij het
vergaderingen op de agenda. Daarnaast zijn
concreet plan op dat past bij de betreffende
kinderkwaliteitenspel in.’
wij, de coaches, er voor om de leerkrachten te
leerling. Hoe compact kun je het basislesma-
motiveren en te laten zien dat het loont.’
teriaal aanbieden en op welke gebieden kun je met deze leerling verbreden en verdiepen?
Meer weten? Johan van Amersfoort
Signalering
Naast deze technische diagnose voeren we
j.vanamersfoort@eduniek.nl
Het erkennen van toptalent begint met signa-
uiteraard ook gesprekken met de ouders én
0346 219777
lering. Caroline: ‘Als de leerlingen op school
de leerlingen. Ouders zien andere dingen van
www.cedgroep.nl/prestatiebox
KlasseApart mei 2012 nummer 2
11
SPECIAL PRESTATIEBOX
WETENSCHAP EN TECHNIEK ALS MIDDEL
tekst Connie van der Zel
De Eerste Westlandse Montessorischool Monster (EWMM) besteedt veel aandacht aan wetenschap en techniek. Zo deed de school mee aan ’Verbreding Techniek Basisonderwijs’, het 100-scholentraject van ’Platform Bèta Techniek’ en werd de school ’Vindplaatsschool TalentenKracht’. Maaike Kramer is directeur van de EWMM en vertelt over het hoe en waarom.
Maaike Kramer: ‘Als montessorischool werken wij vanuit de gedachte dat elk kind van nature actief, nieuwsgierig en onderzoekend is. Dit is het uitgangspunt van ons onderwijs. Er is ruimte voor experiment en voor de ontwikkeling van eigen ideeën. Hierbij past geen strak lesrooster maar een organische werkwijze. Vanuit deze visie integreren we wetenschap en techniek zoveel mogelijk in ons dagelijks onderwijsprogramma. Wij zien onderwijs in wetenschap en techniek ook niet al doel maar als middel. Prikkel kinderen om te onderzoeken en te experimenteren. Daar draait het om.’ Via het project Verbreding Techniek Basisonderwijs kreeg de school, naast al aanwezige uitdagende materialen, beschikking over techniektorens, wetenschapskasten en experimenteermaterialen. ‘Inmiddels hebben we ook een techniekzolder en een binnentuin met een kas,’ vervolgt Maaike trots. ‘Met dit alles zijn we een eind op weg om wetenschap en techniek te integreren in ons onderwijs,’ Landschapskaarten De inspanningen van het schoolteam zijn niet ‘We zijn al een eind op weg om wetenschap en techniek te integreren in ons onderwijs.’
12
KlasseApart mei 2012 nummer 2
ongezien gebleven. Onderzoekers, scholen
‘Prikkel kinderen om te onderzoeken en te experimenteren’ en studenten willen weten hoe je onder-
groep collega’s onder leiding van Hein vier
we de eerste stap gezet. Nu willen wij als
wijs in wetenschap en techniek organiseert
keer bij elkaar gekomen. Als resultaat van
vindplaatsschool in samenwerking met
en weten de EWMM te vinden. Zo ook het
deze zeer prikkelende bijeenkomsten is de
TalentenKracht de landschapskaarten verder
Lectoraat Kennisinfrastructuur voor Weten-
basis voor onze ’landschapskaarten’ uit de
ontwikkelen. Onze ambitie is dat niet alleen
schap en Techniek, gericht op het stimuleren
bus gekomen.’
de leerkrachten maar ook de kinderen zélf
van bètatalent. ‘Tijdens hun onderzoek is
Een landschapskaart geeft leerkrachten in-
met de landschapskaarten hun ontwikkeling
Hein van den Bemt van de CED-Groep op ons
zicht in wat een kind al heeft ontwikkeld aan
richting kunnen geven en kunnen volgen. Wij
pad gekomen’, vertelt Maaike. ‘Hij heeft ons goed geholpen met het inhoudelijk vormgeven van ons onderwijs in
vaardigheden en attitude en
zijn ervan overtuigd dat een dergelijk systeem
waar het nog in gestimu-
niet alleen voor montessorischolen, maar ook
‘Er was behoefte leerd moet worden. Maaike: aan verdieping’ ‘Deze landschapskaarten
wetenschap en techniek. Wij hadden nu wel
voor andere onderwijsvormen een bron van inspiratie kan zijn.’
vormen de basis van het
Montessori Kind Werk Dossier.’ Excellentie, Wetenschap en Techniek
al die materialen én geschoolde docenten, maar er was behoefte aan verdieping. Hoe
Vindplaatsschool
Dit programma heeft als doel de prestaties
kun je er nu voor zorgen dat wat je als school
Maaike: ‘De actuele aandacht voor weten-
van kinderen te verhogen en onderwijs in
allemaal doet op het gebied van wetenschap
schap en techniek en de programma’s die
wetenschap en techniek te stimuleren. Het
en techniek ook zichtbaar wordt, zonder het
hierop insteken, bieden ons de mogelijk-
programma loopt van 2011 tot 2016. Voor
als apart vak te zien? Om hier het antwoord
heid de landschapskaarten verder uit te
de uitvoering zijn in Nederland diverse
op te vinden zijn we met een enthousiaste
werken. In het 100-scholentraject hebben
steunpunten actief. De CED-Groep is penvoerder voor het steunpunt RRDG (Rotterdam Rijnmond, Drechtsteden, Gouda).
TalentenKracht Dit brede onderzoeksprogramma, gefaciliteerd door Platform Bèta Techniek, moet inzicht geven in cognitieve talenten van jonge kinderen, de activiteiten rond wetenschap en techniek waarbij een beroep gedaan wordt op die talenten en interventies van volwassenen die helpen om die talenten verder te ontwikkelen. Het onderzoek gebeurt op vindplaatsscholen – scholen die uitblinken in wetenschap en techniek. Potentiële vindplaatsscholen kunnen zich aanmelden bij één van de steunpunten.
Meer weten? Hein van den Bemt Een landschapskaart geeft leerkrachten inzicht in wat een kind al heeft ontwikkeld aan vaardigheden en attitude en waar het nog in gestimuleerd moet worden. foto’s Jan van der Meijde
h.vandenbemt@cedgroep.nl 010 4071718 www.cedgroep.nl/prestatiebox
KlasseApart mei 2012 nummer 2
13
DE DROOMVOGEL
Spel een prominente plek in de groep geven Spelidee 2: Onderzoeken
tekst Renate Rothstegge
Ga maar heel voorzichtig liggen.
Nieuw in het aanbod van de CED-Groep is een cursus bij het
Gaat het goed? Waar doet het pijn?
spelstimuleringsprogramma
Nu ga ik je onderzoeken.
voor peuters en kleuters De
Je zal snel weer beter zijn!
Droomvogel. Cursisten leren in drie bijeenkomsten hoe zij spel een prominente plek in de groep kunnen geven. Het spelen van een doen-alsof spel stimuleert de sociaal-emotionele ontwikkeling, de creativiteit en de taalontwikkeling van kinderen. Je kan het ook een natuurlijke sociale vaardigheidstraining noemen. Speltherapeute Marlies Greve vertelt: ‘Beroepsopvoeders signaleren een toename van het aantal kinderen met een gebrekkige spelontwikkeling en met tekortschietende sociale vaardigheden.’ Doen-alsof spelen kan problemen voorkomen. Deze voor kinderen zo belangrijke manier van samenspelen komt echter steeds meer in de verdrukking. Om het tij te keren ontwikkelde Marlies Greve spelstimuleringsprogramma De Droomvogel. Het programma biedt pedagogisch medewerkers en leerkrachten handvatten voor het stimuleren van het fantasiespel van alle (jonge) kinderen.
len. Meer regie is meestal niet nodig omdat
kunnen inzetten bij kinderen met een licht
Piraatje spelen
het programma zo is opgezet dat kinderen
verstoorde spelontwikkeling.’
Belangrijk onderdeel van De Droomvogel is
(bijna) uit zichzelf met elkaar een fantasiespel
een serie speelprentenboeken. De door Sylvia
beginnen. Drie bijeenkomsten
Molenaar gemaakte aquarellen ademen een
14
dromerige sfeer uit die veel ruimte over-
Curatieve vaardigheden
De cursus bestaat uit drie bijeenkomsten
laat voor de kinderfantasie. Enkele titels
CED-adviseur Constance Zijderhand vult
van drie uur. Cursisten krijgen huiswerk
zijn Ziekenhuisje spelen en Piraatje spelen.
aan: ‘De cursus is op de praktijk gericht en
mee waar zij per keer ongeveer vier uur
‘Leerkrachten, pedagogisch medewerkers
bestaat uit korte blokjes theorie, afgewisseld
aan kwijt zijn. Het aantal deelnemers is
en andere professionele opvoeders kunnen
met opdrachten. In de eerste bijeenkomst is
minimaal acht, maximaal vijftien. De cur-
het programma op verschillende manieren
er aandacht voor spel en spelontwikkeling in
sus wordt aangepast aan de doelgroep.
inzetten,’ stelt Marlies. ‘Meest gangbaar is
zijn algemeenheid en voor het belang van fan-
het aan de groep voorlezen van het prenten-
tasiespel voor de ontwikkeling van kinderen.
boek, gevolgd door een kort gesprek over het
Tijdens de tweede bijenkomst ligt de nadruk
onderwerp, waarbij kenmerkende woorden
op het voorkomen van problemen. We staan
terugkomen. Zo hoort bij het ziekenhuis een
dan ook stil bij het signaleren van afwijkend
c.zijderhand@cedgroep.nl
dokter, een ziekenwagen en een injectie-
spelgedrag. In de laatste bijeenkomst leren
010 4071599
naald.’ De kinderen kunnen daarna gaan spe-
cursisten curatieve vaardigheden die zij
KlasseApart mei 2012 nummer 2
Meer weten? Constance Zijderhand
www.cedgroep.nl/cursussen
Geconcentreerd en druk overleggend zoeken de lererlingen de beste oplossingsstrategie. foto Jan van der Meijde
aanbiedt als Nieuwsbegrip. De methoden hebben hetzelfde weekthema: ‘Hartstikke upto-date, de onderwerpen staan dicht bij hun belevingswereld.’ De Hildegardisschool voerde Nieuwsrekenen dit schooljaar schoolbreed in omdat leerlingen de taal van toepassingsopgaven vaak niet begrijpen en omdat ze moeite hebben met oplossingsstrategieën. ‘Een probleem dat bij veel binnenstadsscholen speelt’, weet Dennis, ‘is dat leerlingen moeite hebben met begrijpend lezen. Ze kunnen wel rekenen, maar omdat ze de vragen
NIEUWSREKENEN
niet snappen en de juiste strategie missen, lukt het niet. Dat breekt ze op bij de Cito-
Leerlingen motiveren met actuele onderwerpen
toets.’ Pittig Dennis is blij met Nieuwsrekenen omdat het een aantrekkelijke methode is met een vaste structuur in de vorm van een stappenplan. Dat laatste dwingt tot het goed lezen en
tekst Ineke Westbroek
begrijpen van opgaven en het verzinnen van
Rekenen op de rand van de krant. Onder dit motto brengt de CED-
oplossingsstrategieën: ‘De leerlingen gaan
Groep naast Nieuwsbegrip nu ook Nieuwsrekenen uit. Alle leerlingen
niet meer zomaar rekenen zonder te weten
kunnen deze extra toepassingsopgaven goed gebruiken. Door de actuele nieuwsonderwerpen zijn zij extra gemotiveerd.
wat ze doen.’ Hoewel het nog te vroeg is om echt resultaat te zien, bespeurt Dennis in zijn klas vooruitgang in vaardigheden om tot oplossingsstra-
De Titanic was 269 meter lang, 28 meter breed en 50 meter hoog. De Queen Mary 2 is 345 meter lang, 41 meter breed en 72 meter hoog. De lengte van een airbus A380 is 73 meter, de gemiddelde lengte van een bus 12 meter en van een auto 4 meter. Hoeveel airbussen kunnen achter elkaar in de Titanic
‘De leerlingen gaan niet meer zomaar rekenen zonder te weten wat ze doen’
tegieën te komen: ‘Als ik in de klas rondloop, merk ik dat ze verschillende manieren uitproberen en vinden.’ Het is belangrijk om daar als leerkracht voor open te staan, benadrukt Dennis: ‘Daarmee valt of staat de methode. Ik laat ze individueel of in groepen werken, maar ik zorg ervoor dat ik de hele groep erin betrek als de strategieën
en de Queen Mary 2 geparkeerd worden? En hoeveel auto’s? En hoeveel bussen?
‘Wie hebben het ook zo gedaan?’ De helft
worden besproken. Ik wil zien hoe ze eraan
In groepjes van vier buigen leerlingen van
blijkt te hebben gekozen voor een oplossing
gekomen zijn, dat is belangrijker dan de ant-
groep 8 van de Hildegardisschool zich ijverig
vanuit de werkelijke afmetingen, de andere
woorden. Het niveau is pittig, maar wij gaan
over de opgave die hoort bij het onderwerp
helft vanuit de schaalverdeling.
voor de uitdaging!’
van de week: de Titanic. Geconcentreerd en
‘Wat goed van jullie!’, prijst Dennis, ‘het kan
druk overleggend zoeken zij de beste oplos-
op beide manieren.’
singsstrategie.
Meer weten? Willem van der Horst
‘Hoe hebben jullie het aangepakt?’, vraagt
Belevingswereld
w.vanderhorst@cedgroep.nl
meester Dennis Westphal als zij klaar zijn. ‘De
Dennis merkt dat zijn klas plezier heeft in
010 4071487
vliegtuigen gemeten’, zegt Rana, ‘en de boten.’
Nieuwsrekenen, dat hij altijd in dezelfde week
www.nieuwsrekenen.nl
KlasseApart mei 2012 nummer 2
15
MAGiTO
De basis van basisvaardigheden?
SPOT
De prestaties in de basisvaardigheden moeten omhoog. Iedere school moet opbrengstgericht gaan werken. Referentieniveaus moeten heldere normen bieden. Leerlijnen moeten doelgericht worden geformuleerd…
Wie ben je?
Allemaal heel belangrijk, allemaal nog veel
Gerdien Griffioen
werk te doen. Allemaal zeker in het belang van
onderwijs & innovatieadviseur landelijke markten
onze leerlingen. Om iedereen het optimale uit
g.griffioen@cedgroep.nl
zichzelf te laten halen. En alstublieft met wijs-
010 4071755
heid toegepast. Maar onderwijs is niet alleen taal/lezen en
Waar ga je naar toe?
rekenen. Onderwijs is ook opvoeden, waarbij de
Vandaag naar de Burgemeester de Wildeschool in Schagen, een school voor
ontwikkeling van de leerling als sociaal wezen
speciaal onderwijs. Ik werk daar aan een tweejarig traject opbrengstgericht
centraal staat. En wie in de samenleving om zich
werken in 4D: data duiden, doelen en doen. 4D verovert het hele land! Deze week
heen kijkt, ziet dat dit een geweldig belangrijke
reis ik van Heeze en Eindhoven, naar Zwolle en Schagen met een kofferbak vol
taak is. Voor ouders en onderwijs.
4D-materialen.
De Onderwijsraad heeft een Jaarboekje 2011
Wat ga je daar doen?
uitgebracht met als titel ’Vrijheid maakt het ver-
Ik heb er een stuurgroepvergadering waarbij we een studiedag gaan voorberei-
schil’ vol met prachtige interviews met school
den over het verzamelen en analyseren van data in het vakoverstijgende leer-
directeuren. Een directeur van een basisschool
gebied leren-leren. Naar aanleiding van de analyse gaan zij voor de komende
in Den Helder spreekt daarin over het profiel
periode een onderwijsaanbod samenstellen in het domein ’leren reflecteren op
van zijn school als ‘sportief en ondernemend’.
het werk’. Op de studiedag gaan we aan de slag vanuit twee invalshoeken: de
Maar nog belangrijker, hij ziet zijn school als
reflectievaardigheden van de leerling en het reflectievermogen van de leraar.
een ‘kleine maatschappij’. Als een sociale leefgemeenschap waarin zijn leerlingen belangrijke
Waar ben je nu?
normen en waarden ontwikkelen. Daarom sloot
Ik ben nu op een van de landelijke weggetjes in Schagen. Het is geen straf om
hij zich zeven jaar geleden aan bij het program-
daar te rijden als het zonnetje schijnt…
ma De Vreedzame School*. In dit programma wordt gestreefd naar een gemeenschap waarin
Je motto?
iedereen zich betrokken en verantwoordelijk
Alleen een activerende, lerende leraar heeft actieve, lerende leerlingen!
voelt en op een positieve manier met elkaar omgaat. Bijvoorbeeld door de ontwikkeling van een
Meer informatie over opbrengstgericht werken is te vinden op www.cedgroep.nl/
respectvolle en tolerante houding. We moeten
opbrengstgerichtwerken.
het samen doen, is het fundament. Een school die aan dergelijke doelstellingen werkt, doet meer dan opbrengstgericht werken. Die geeft echt onderwijs. Om je talenten te ontplooien en goed te leren leven. Die school werkt niet alleen aan basisvaardigheden, maar legt ook de basis voor die vaardigheden. * De Vreedzame School en De Vreedzame Wijk zijn programma’s van de CED-Groep.
Theo Magito is algemeen directeur/bestuurder van de CED-Groep.
16
KlasseApart mei 2012 nummer 2
ONTWIKKELINGSPERSPECTIEF
Toewerken naar maximale resultaten tekst Marijke Nijboer
In de visie van de CED-Groep hebben leerlingen elk hun eigen ontwikkelingsperspectief. Voor de één is dat richting havo, voor de ander vmbo-kaderberoeps. Voor veruit de meeste leerlingen moet het basis-, intensieve of verdiepte arrangement passen bij hun mogelijkheden. Voor een enkeling is een individueel beschreven ontwikkelingsperspectief nodig. De CED-Groep traint intern begeleiders in de systematiek van het werken met een ontwikkelingsperspectief, zodat zij ook aanbod-op-maat kunnen ontwikkelen. Op de Roelof Venemaschool zijn ze ermee aan de slag gegaan.
‘Je bewaakt dat leerlingen het onderwijs krijgen dat ze nodig hebben.’ archiefffoto Jan van der Meijde
‘Een pittig proces, maar het levert veel op’ ‘De meeste leerkrachten hebben hun handen
Cito-scores tegenvallen, ga je op zoek naar
volgden een training in het werken met het
al vol aan het lesgeven volgens de drie arran-
de oorzaken in je onderwijs. Je bewaakt dat
opp. Zij koppelden hun nieuwe kennis terug
gementen,’ constateert Wijnand Gijzen, senior
leerlingen het onderwijs krijgen dat ze nodig
naar hun directies en teams. De directies
adviseur van de CED-Groep. ‘Het vraagt veel
hebben. Dit alles helpt ons om elk kind zo
zorgen ervoor dat het opp een plek krijgt
één leerling daarnaast ook nog een eigen
goed mogelijk binnen een groepsgewijze
binnen het kwaliteitsbeleid. Carola heeft on-
aanbod te doen – welke doelen streef je na,
aanpak te begeleiden en het totale groeps-
dervonden dat de opp-trainingen zorgen voor
welke methodiek hanteer je en hoe organi-
niveau te verhogen. In je onderwijs richt je je
meer alertheid en een nieuwe kijk op passend
seer je het?’
gewoonlijk op de middenmoot, maar door te
onderwijs.
Een aantal vaste stappen biedt houvast bij
denken in opp’s, geef je elke leerling passend
het maken van een ontwikkelingsperspectief
onderwijs’. Meer weten?
(opp). Wijnand: ‘Allereerst stel je het leerren-
Wijnand Gijzen
dement per vakgebied vast. Daarna benoem
Carola over de ouders: ‘Ze zijn vaak hoog
je de uitstroombestemming en kies je een
opgeleid. Hun kinderen komen al met een
leerlijn. Hieruit leid je doelen af. Wanneer je
A-score binnen. Ik vind het belangrijk dat
de onderwijsbehoeften van de leerling hebt
wij ook deze kinderen op een hoger plan til-
benoemd, stel je de methodiek en de organi-
len.’ De school groepeert leerlingen in drie
satie vast. Je monitort de voortgang en sluit
subgroepen: basis, intensief en verdiept. Pas
OPPlanner
af met een evaluatie.’
rond groep 6 wordt bepaald voor welke leer-
Eduniek heeft een ’OPPlanner’ ontwikkeld.
ling er doelen uit de leerlijn worden geschrapt
Op basis van lvs-gegevens, protectieve en
Roelof Venemaschool
omdat ze geen eindniveau 7 halen aan het
belemmerende factoren geeft het voor
Het is een pittig proces volgens Carola Tabak,
eind van de basisschool. Voor die kinderen
elke leerling een realistisch opp aan. Het
intern begeleider op basisschool Roelof
wordt een individueel opp gemaakt.
hanteren van een hoog ambitieniveau sti-
Venema in Amstelveen. Zij volgt samen met
Carola kende de vaste stappen die leiden
muleert de leerling optimaal. De OPPlan-
collega-ib’ers een opp-training. ‘Maar het
naar een opp. ‘Maar wij deden dat niet echt
ner biedt inzicht in eind- en tussendoelen,
levert ook wat op: we kunnen nu veel beter
gestructureerd. Nu we allemaal diezelfde
sturing bij de planning van het leerstofaan-
uit elk kind halen wat erin zit.’ Op haar school
stappen volgen, spreken we dezelfde taal en
bod, zicht op het verloop van de ontwikke-
gaat het opp onderdeel uitmaken van de to-
kunnen scholen met een gelijksoortige popu-
ling en op het leerrendement.
tale kwaliteitszorg: ‘Je zorgt dat de opp’s pas-
latie elkaar behulpzaam zijn.’
sen bij de talenten en je geeft een uitstroombestemming aan, van praktijkonderwijs tot
Opp-training
vwo. Op basis daarvan maak je onderwijsar-
De ib’ers van Amstelzijde, het samenwer-
rangementen voor groepen leerlingen. Als
kingsverband van de Roelof Venemaschool,
w.gijzen@cedgroep.nl 010 4071599
Meer weten? Monique van Selow m.vanselow@eduniek.nl 0346 219777
KlasseApart mei 2012 nummer 2
17
TRAININGEN, CURSUSSEN, WORKSHOPS, CONFERENTIES
Cursusbrochure 2012-2013 is uit De nieuwe cursusbrochure geeft compacte beschrijvingen van cursussen, trainingen, workshops, conferenties en studiedagen voor po en so. Brochures voor vo, mbo en kinderopvang volgen binnenkort. Ga naar cedgroep.nl/cursussen voor actuele data, prijzen en inschrijven.
Ook de komende jaren komt er genoeg geld beschikbaar voor nascholing. Schoolbesturen ontvangen immers de komende jaren een bedrag dat kan worden ingezet voor opbrengstgericht taal & rekenen, wetenschap & techniek, excellentie, en voor professionalisering van leerkrachten en schoolleiders. Dit bedrag komt in de Prestatiebox bovenop de lumpsumfinanciering, waar ook al geld voor professionalisering is opgenomen. Veel nieuw aanbod In de cursusbrochure is nieuw aanbod opgenomen voor competentieverbetering van directeuren, intern begeleiders, specialisten in spé, coördinatoren en last but not least de professionals voor de groep. Voor hen zijn
Trainingen, cursussen, workshops en conferenties
er trainingen ontwikkeld bij het boek Teach like a Champion. Leuke vlotte trainingen vol eye-openers en met veel oefeningen. Voor Nieuwsrekenen is net als voor Nieuwsbe-
2012-2013
grip een training voor beginners opgezet. Cluster Eduniek draagt ook cursussen aan: werken met de Klankkast, de Rekenkast en
po/so
de OPPlanner. Opbrengstgericht werken in 4D is een masterclass voor directieleden en intern begeleiders. Directeuren op Herhaling bestaat uit korte trainingen voor het bijslijpen van vaardigheden als coaching en communicatie. Specialisten in spé
toren en intern begeleiders die willen groeien
Met Heutink Trainingen bijvoorbeeld de inspi-
Voor leerkrachten die specialist willen wor-
zijn er diverse mogelijkheden. Tip: schrijf
ratiesessie Mediawijsheid & Sociale Media en
den, bestond al de basiscursus tot Taalcoördi-
tijdig in – de cursussen starten vroeg in het
de Tablettraining over het gebruik van tablets
nator of Rekenspecialist. Vorig jaar zijn daar
schooljaar en zijn snel vol.
in het onderwijs. Met Stichting Brede School Nederland de opleiding tot IKC-directeur en
de Leesspecialist en de Gedragsspecialist
18
bijgekomen. Nieuw dít jaar is de basiscursus
Partners
met ZTOP Rotterdam de opleiding Trainer
Specialist Jonge kind of Specialist Weten-
Nieuw is het aanbod dat in samenwerking
Agressieregulatie.
schap en techniek. Ook voor bouwcoördina-
met partnerorganisaties wordt aangeboden.
KlasseApart mei 2012 nummer 2
AGENDA BINNENKORT 23 mei gebruikersbijeenkomst Rekenkast 20 juni studiebijeenkomst Moeilijke groepen Meer informatie op www.eduniek.nl 18 juni leerlingdebat Waterveiligheid (Hoe houden wij de voeten droog?) Debat voor bovenbouw po en onderbouw vo.
Webinar Voor scholen die zich goed op de gevolgen van de invoering van Passend onderwijs willen voorbereiden is er de cursus Passend omgaan met verschillen in de groep. Bij de cursussen Wijzer Onderwijs is nu een speciaal pakket samengesteld rond de vier A’s: Autisme, Adhd, Agressie en Angst. Als één cursist van een school zich inschrijft voor dit aanbod, ontvangt de school ook de bijbehorende Wijzer Onderwijsmap. Daarnaast kan het hele team een webinar* over de gekozen stoornis volgen. Keuze cursuslocatie Het aantal cursusplaatsen neemt snel toe. Naast Rotterdam en Maartensdijk (nabij Utrecht), worden nu ook workshops verzorgd in Zwolle, Amsterdam, Eindhoven en Arnhem. Overige locaties op aanvraag (minimaal tien deelnemers). Ook op aanvraag: het verzorgen van conferenties voor besturen of gemeenten.
Meer informatie: m.tenheggeler@cedgroep.nl. 27 juni dag voor Leidinggevenden in de kinderopvang Meer informatie op www.cedgroep.nl/conferenties 26 september conferentie Goed, beter, best - Montessori, Jenaplan, Dalton in het hier en nu Praktische workshops als: Werken met referentieniveaus, Kaliber Kompas Jenaplan, VVE Montessori, De Vreedzame School. Meer informatie: a.westerhoff@cedgroep.nl 29 september AOb-congres Meesterlijk Onderwijs (professionalisering en nascholing). CED-adviseurs verzorgen een informatiestand en workshops. Locatie Jaarbeurs Utrecht (MediaPlaza). najaar 2012 conferentie Teach Like a Champion/po Binnenkort meer informatie op www.cedgroep.nl Kijk voor deze conferenties/bijeenkomsten op www.cedgroep.nl/conferenties. CURSUSSEN (startdatum) CURSUS KINDEROPVANG 13 september
Maatwerk Neem voor een incompany-training op maat contact op met de accountmanager of met het cursusbureau. * Een online seminar of webinar is een lezing, workshop, college of soortgelijke presentatie of vorm van kennisoverdracht die plaatsvindt via het internet.
Kortingsactie Maak tot 1 augustus 2012 gebruik van de kortingsbon uit de cursusbrochure. Niet ontvangen? Vraag hem aan bij cursusbureau@cedgroep.nl o.v.v. van postadres en keuze brochure(s): po/so, vo/vmbo of kov/psz.
Meer weten? Lot Hannik cursusbureau@cedgroep.nl tel.nr.: 010 4071427 www.cedgroep.nl/cursussen
Intern begeleider kov, psz
CURSUSSEN PO en SO 5 september
Basiscursus Teach Like a Champion po
5 september
Hoe verbeter ik mijn aanvankelijk technisch leesonderwijs?
6 september
Basiscursus interne begeleiding po
7 september
Aan de slag met Fototaal so
10 september
Basiscursus Leesspecialist po
11 september
Basiscursus Gedragsspecialist po
11 september
Basiscursus Taalcoördinator po
12 september
Taakspel in de klas po
12 september
Aan de slag met Taaltrapeze so, sbo
12 september
HGW en autisme po, so
19 september
Aan de slag met Schatkist po
19 september
Aan de slag met de Klankkast po
1 oktober
iCoach: ICT, van doel naar middel po
4 oktober
De Rekenspecialist po
4 oktober
Basiscursus bouwcoördinator po
31 oktober
Automatiseren is te leren po
CURSUS VO 30 augustus
Basiscursus Teach Like a Champion vo
10 september
Taalcoördinator vo, mbo
Kijk voor het complete aanbod op www.cedgroep.nl/cursussen
KlasseApart mei 2012 nummer 2
19
DE WERKDAG VAN MARIT STRIKWERDA
foto’s Jan van der Meijde
Marit Strikwerda is adviseur dyslexie bij cluster Eduniek van de CED-Groep, m.strikwerda@eduniek.nl, 0346 219777
Mijn werkdag start op basisschool St. Jan de Doper in Utrecht. Hier geef ik aan twee jongens uit groep 6 ongeveer een jaar lang wekelijks een dyslexiebehandeling.
Na de behandelingen snel ik met de auto naar het kantoor in Maartensdijk.
De dyslexiebehandeling is gericht op lezen en spellen. Elke week oefenen wij een tekst en worden woorden geflitst op de computer. Daarnaast komen verschillende spellingscategorieën aan bod. Deze categorieën oefenen we bijvoorbeeld met behulp van een klankenschema, stappenplannen en steunkaarten. Het persoonlijke en wekelijkse contact maakt het geven van de behandelingen voor mij erg leuk.
Als afsluiter van de behandeling kan een ’high five’ niet uitblijven!
Mijn werk is erg afwisselend. Ik behandel niet alleen kinderen die dyslexie hebben, maar voer ook dyslexieonderzoeken uit. Naast het lees- en spellingonderzoek doe ik een meting van de leercapaciteiten van het kind.
Vanmiddag neem ik deel aan de maandelijkse intervisiebijeenkomst van ons dyslexieteam. We bespreken onder andere een aantal specifieke casussen. Goed om te merken dat je als collega’s veel van elkaar kunnen leren!
Meer weten over dyslexiebehandeling? Kijk vanaf 1 juni op www.cedgroep.nl/dyslexie