Informatieblad relaties CED-Groep mei 2017 nummer 2 jaargang 15
Uk & Puk biedt houvast, ook aan kleine nieuwkomers Lead Like a Champion, trigger voor schoolontwikkeling Interim-directeur zorgt dat de school goed voort kan Excellent onderwijs is topsport EfficiĂŤnte lessen dankzij Teach Like a Champion
Debat geeft Nieuwsbegrip meer diepte
Inhoud
Debat geeft Nieuwsbegrip meer diepte
4 6
Elke Nieuwsbegriples wordt nu wekelijks aangevuld met drie prikkelende stellingen. Een leerkracht kan zichzelf en de groep eventueel laten trainen door het Nederlands Debat Instituut. Dat leidt tot gestructureerde, leuke debatten, zo zag KlasseApart bij basisschool het Mozaïek.
Efficiënte lessen dankzij Teach Like a Champion
Debat als cement
De lestechnieken van onderwijsgoeroe Doug Lemov blijken goed bruikbaar. Twee docenten vertellen hoe zij met Teach Like a Champion het rendement van hun lessen verhogen.
Je kunt elk onderwerp van meerdere kanten bekijken. Dat is een waarheid als een koe, maar je zou het in deze polariserende tijden bijna vergeten. In de wereld van nu staan landen, regeringsleiders en bevolkingsgroepen tegenover elkaar. Bij gevoelige onderwerpen is de vraag in welk kamp jij staat: ben je voor of tegen? Misschien is het nu nog wel belangrijker dan ooit om kinderen gevoel voor nuance bij te brengen. Hen te laten inzien dat het heel goed is om een mening te hebben, maar dat anderen dat recht ook hebben.
8 Uk & Puk biedt houvast, ook aan kleine nieuwkomers
Dat iedereen vanuit zijn eigen achtergrond tot een eigen standpunt komt, en dat we als mensen met verschillende meningen prima een samenleving kunnen vormen. Hoe houd je in zo’n veelvormige klas, school, maatschappij de mensen bij elkaar? Hoe zorg je dat ze
10
samenwerken en samenleven in onderling respect? Dialoog en debat kunnen daarbij een belangrijk cement vormen. Dat ontdekte Conny Ettema, leerkracht bij het Mozaïek in Arnhem, in 2004 nadat Theo
Lead Like a Champion, trigger voor schoolontwikkeling
van Gogh was vermoord. Bij de gesprekken in de klas merkte ze dat leerlingen tamelijk eendimensionaal reageerden. Ze wilde hen leren om kwesties van meerdere kanten te bekijken en kwam op haar
De mt’s van alle vijf scholen van PCO Bunschoten volgen de training Lead Like a Champion. Schoolleider Daniëlle Hop: ‘Door de training heb ik mij ontwikkeld als onderwijskundig leider.’
zoektocht in contact met het Nederlands Debat Instituut. Conny traint nu haar hele school in debatteren. Zij maakt wekelijks drie stellingen voor de Nieuwsbegrip-lessen en verzorgt ook debattrainingen voor andere scholen. Gebruikers van Nieuwsbegrip kunnen een masterclass volgen die de CED-Groep en het debatinstituut samen ontwikkelden. KlasseApart zag op het Mozaïek hoe leerlingen zich inleefden in standpunten en deze met verve verdedigden, ook als ze zelf heel anders over de betreffende kwestie dachten. Een mooie oefening, zowel in uitdrukkingsvaardigheid als in inlevingsvermogen!
Kinderspeelzaal Het Vlindertje, bij AZC Harderwijk, werkt met Uk & Puk. Dat programma biedt ook kleine nieuwkomers houvast. De pop Puk zit erbij in de kring en zijn foto hangt tussen die van de kinderen op het fotobord.
Verder biedt deze KlasseApart u artikelen over het programma Uk & Puk, Lead Like a Champion,
14
Excellent organiseren, Teach Like a Champion, interim-directeurschap, de conferentie Jonge Brein en Supersterke Rekenaars. U vindt in dit nummer ook een overzicht van ons complete cursusaanbod. Veel leesplezier!
Elvrie Croes van de CED-Groep is sinds 1 januari interim-directeur van basisschool Dynamiek in het Gelderse Terborg. Bestuurder Lucy Hermsen is blij dat de school ongestoord voort kan op de eigen koers.
18 Excellent onderwijs is topsport CED-Groep bereikt De CED-Groep traint professionals en adviseert beslissers in onderwijs en kinderopvang. En ontwikkelt innovatieve educatieve producten. Dat is wat we doen. Maar niet wat we zijn. Bij de CED-Groep zijn we van alle onderwijsmarkten thuis. We zijn innovatief en hebben een grote passie voor kansen voor kinderen. Maar voor alles zijn we trots op resultaat. Als het een professional lukt om
Rotterdam Bezoekadres: Dwerggras 30 3068 PC Rotterdam 010 - 407 15 99 Postadres CED-Groep Postbus 8639 3009 AP Rotterdam
Volg ons
www.cedgroep.nl info@cedgroep.nl
kinderen het beste uit zichzelf te laten halen, hebben wij echt iets bereikt.
KlasseApart is een drie keer per jaar verschijnend informatieblad van de CED-Groep over (nieuwe) diensten, producten en aspecten van educatieve dienstverlening in de praktijk; bestemd voor scholen, onderwijsinstellingen en overige relaties. ISSN 1571-660, jaargang 15, nummer 2, mei 2017 redactie: Lot Hannik, Jeroen Meijboom, Marijke Nijboer (eindredacteur), Carolien Rebel, Elly van der Zel redactie-adres: CED-Groep, Postbus 8639, 3009 AP Rotterdam, klasseapart@cedgroep.nl website: www.cedgroep.nl fotografie: Jan van der Meijde vormgeving: Pressure Line druk: MediaCenter Rotterdam oplage: 12.000 KlasseApart gratis ontvangen? Mail uw adresgegevens naar: klasseapart@cedgroep.nl 2
KlasseApart mei 2017 nummer 2
De CED-Groep helpt scholen en kinderopvangorganisaties om met het organisatiemodel Excellent Organiseren hun opbrengsten te verhogen en de kwaliteit van hun instelling duurzaam te verbeteren. Zo ook bij audiologisch centrum Kentalis in Groningen.
Interim-directeur zorgt dat de school goed voort kan
12 Nieuws 16 Conferentie Jonge Brein 17 Supersterke rekenaars 20 Nieuw professionaliseringsaanbod 22 MAGiTO, Uit de Wetenschap, @CEDGROEP 23 Agenda en cursussen 24 De werkweek van Gusta Schreiner
KlasseApart mei 2017 nummer 2
3
Masterclass en tutorial
Kinderen leren om onderwerpen van meerdere kanten te bekijken
Debatteren stimuleert leerlingen dieper na te denken. De onderwerpen van Nieuwsbegrip lenen zich hier uitstekend voor. Daarom hebben wij samen met het debatinstituut een praktische masterclass ontwikkeld waarin deze vaardigheden worden geoefend. De masterclass wordt verzorgd door een medewerker van het debatinstituut. Kijk voor meer informatie op: www.nieuwsbegrip.nl/trainingen. Op Youtube is de tutorial ‘In zeven stappen debatteren met groep 7 of 8’ te zien met beelden van Conny Ettema en leerlingen van het Mozaïek.
ling. Toch gaan beide groepen enthousiast aan de slag met hun betoog. Een slagzin is de kers op de taart. Het is zaak om de leerlingen die niet aan dit debat deelnemen, tevens de jury, te overtuigen. Argumenten worden met stemwisselingen en sprekende mimiek kracht bij gezet. Van ‘misschien dat het beter is voor Nederland als de PVV meeregeert’ tot ‘maar niemand wil dat ze mee gaan regeren’. Diederik geeft beurten en stimuleert het
Debat geeft Nieuwsbegrip meer diepte
gesprek door in korte zinnetjes aan te moedigen, samen te vatten en te complimenteren. Nesrine, die heel overtuigend haar punt weet te maken, krijgt vandaag de symbolische prijs: de ‘debat-eend’. Motiverend wedstrijdelement Het succes van de debatlessen bij het Mozaïek bracht Conny ertoe om ook elders debattrainingen te gaan verzorgen. Haar verbondenheid met het debatinstituut leidde tot samenwerking met Nieuwsbegrip. Mignon van Hasselt, die Nieuwsbegrip-trainingen verzorgt voor de CED-Groep: ‘Vanaf dit schooljaar voegen we telkens enkele door Conny bedachte stellingen toe aan de wekelijkse Nieuwsbegriples. Het actief met het onderwerp aan de slag gaan biedt veel
Tekst Ronald Buitelaar
‘PVV moet mee kunnen doen, dat noem ik
Vanaf dit schooljaar wordt elke Nieuwsbegriples wekelijks aangevuld
toernooi. Dat was mede de verdienste van
maakt gebruik van de opgedane kennis en
meerwaarde.’ Conny: ‘Het wedstrijdelement
pas fatsoen.’ Amira spreekt haar slagzin met
leerkracht groep 8 en debattrainer Conny Et-
verspreidt deze door middel van filmpjes die
werkt motiverend. Het debat vergroot de
overtuiging uit en heeft zichtbaar plezier
tema. Zij werkte in 2004 nog maar net bij het
bij mij in de klas zijn opgenomen.’
woordenschat, stimuleert het zelfvertrouwen
in haar spitsvondigheid. Haar leerkracht,
Mozaïek toen Theo van Gogh werd vermoord.
Diederik Derksen, geeft haar een pluim:
Bij de gesprekken in de klas merkte ze dat
De kers op de taart
‘Een vwo-docente aarzelde omdat ze opzag
‘Goed verzonnen, zeg!’ De slagzin maakt deel
leerlingen tamelijk eendimensionaal rea-
De debatten in groep zeven verlopen gestruc-
tegen de tijdsinvestering. Maar ze zette haar
uit van het debat dat groep zeven vandaag
geerden. ‘Het leek me goed hen te leren om
tureerd. Voor de klas staan stoelen in twee
twijfels opzij toen ze merkte hoe enthousiast
voert over twee stellingen: ‘Het journaal en
kwesties van meerdere kanten te bekijken.’
halve cirkels en een katheder. Diederik begint
haar leerlingen waren. Die vroegen zelf om
de krant moeten voortaan voor de helft uit
Ze kwam in contact met het debatinstituut,
met een korte uitleg op het digibord. Het
een vervolg.’
gestructureerde, ontspannen en leuke debatten. KlasseApart maakte
leuke berichten bestaan’ en ‘De PVV moet als
een instelling die streeft naar verdere ontwik-
debat heeft een strak tijdschema. De leer-
een debat mee bij groep zeven van basisschool het Mozaïek in Arnhem.
tweede grootste partij meeregeren’.
keling van de debatcultuur in Nederland.
lingen bedenken eerst individueel en daarna
Conny: ‘Hun debatformat was een eyeopener
in de groep voor- en tegenargumenten. Als
Theo van Gogh
voor me. We hebben meegedaan aan het lan-
Diederik bekendmaakt welk groepje voor en
Het Mozaïek kent een lange debattraditie en
delijk toernooi. Daarna heb ik een methode
tegen de stelling moet argumenteren, gaat
was in 2012 en 2016 zelfs winnaar van het
gemaakt die ik inmiddels toepas in de hele
er aan de ene kant van de klas een gejuich
landelijke Madurodam Basisschool Debat-
school en ook in mijn trainingen. Het instituut
op en klinkt aan de andere kant teleurstel-
met enkele prikkelende stellingen. Een extraatje waarmee groep en leerkracht dieper op het onderwerp kunnen ingaan. Een leerkracht kan zelfstandig met de stellingen aan de slag, maar kan zichzelf en de groep ook laten trainen door Stichting Nederlands Debat Instituut, samenwerkingspartner van Nieuwsbegrip. De training leidt tot
4
KlasseApart mei 2017 nummer 2
en leert kinderen kritisch denken.’ Mignon:
Meer weten? Mignon van Hasselt Mignon.vanHasselt@cedgroep.nl www.nieuwsbegrip.nl/trainingen @nieuwsbegrip
KlasseApart mei 2017 nummer 2
5
Tekst Wybo Vons
Het klinkt nogal Amerikaans: ‘Teach Like a Champion’. Toch blijken de didactische en pedagogische technieken van onderwijsgoeroe Doug Lemov goed bruikbaar in de Nederlandse onderwijspraktijk. Twee docenten vertellen hoe zij met Teach Like a Champion het rendement van hun lessen verhogen.
‘Het sterke van Teach is de positieve benade-
leven ingeblazen. Ik leerde zelfs enkele nieuwe
ring’, vindt Jessica Jansen, avo-docent en men-
technieken, waarmee ik mijn leseffectiviteit kon
tor aan LMC Praktijkonderwijs in Rotterdam.
verhogen.’
‘De technieken zijn gericht op het bieden van
Groot voordeel van de Teach-technieken is vol-
vertrouwen aan leerlingen en op het ervaren van
gens Rijlaarsdam dat ze bruikbaar zijn voor elke
succes. Dat geeft mij als docent een kick. Want
onderwijsvorm. ‘En ze sluiten naadloos aan bij
wat is er leuker dan leerlingen te zien stralen
de aandachtspunten van de inspectie. Ze maken
omdat ze iets kunnen of weten?’
je lessen boeiender en afwisselender en je kunt
Jansen werkt nu drie jaar in het onderwijs. De
er eenvoudig de opbrengsten van je les mee
Teach-training vormde een welkome aanvul-
meten. Ik kreeg van de inspectie het compliment
ling op haar opleiding. ‘Ik was aanvankelijk best
dat ik een ‘goede les met excellente elementen’
sceptisch. In de Amerikaanse filmpjes worden
had gegeven. Nou, bedankt Teach!’
leerlingen gedisciplineerd en gedrild. Maar toen
Gebruik de lestijd efficiënter met Teach Like a Champion 6
KlasseApart mei 2017 nummer 2
ik me de technieken eigen maakte, merkte ik dat
Direct aan de slag
je hier een eigen draai aan kunt geven en dat ze
Rijlaarsdams favoriete techniek is Een goed
echt iets opleveren.’
begin. ‘Als er een beginopdracht klaarligt, kun-
Jansen: ‘Ik had wel geleerd dat je bijvoorbeeld
nen de leerlingen direct aan de slag. Ik laat hen
consequent moet zijn voor de klas en dat je
daarbij in tweetallen kort iets van de vorige les
leerlingen actief bij de les moet betrekken. Maar
herhalen. Dat brengt rust in de klas en zorgt
hoe doe je dat? Met Teach kreeg ik daar concrete
voor inhoudelijke continuïteit. Ondertussen
handvatten voor. Hierdoor kan ik de lestijd nu
noteer ik de absenten en praat ik even met een
veel efficiënter gebruiken.’
leerling die extra aandacht nodig heeft. Na de
Jansen nam haar leerlingen mee in wat zij
eerste vijf minuten begin ik dan in alle rust en
leerde. ‘Ik heb de Teach-technieken één voor
met een goede focus aan een nieuwe les. Dat
één geïntroduceerd. Daardoor weten mijn leer-
werkt goed, zeker bij leerlingen die behoefte
lingen nu precies wat ik van hen verwacht. Het
hebben aan veel structuur.’
toepassen van de technieken is zo voor hen en
Jansen voegde de techniek Goed is goed toe
mij een uitdagend spel geworden. Dat biedt hen
aan haar repertoire. ‘Het is belangrijk om niet
structuur en zekerheid. En zelf ben ik hierdoor
meteen genoegen te nemen met het antwoord
competenter geworden.’
van een leerling. De lat mag hoog liggen en als
‘Teach helpt om leerlingen actiever bij de les te betrekken’
Onderdeel normale praktijk Jansens favoriete techniek is echter Weet niet geldt niet. ‘Vaak hebben leerlingen geen antwoord op je vraag. Ze weten het echt niet, ze hebben geen zin om te antwoorden of ze willen zich afzetten. Het is dan gemakkelijk om naar een andere leerling te gaan, zonder erop terug te komen. Met deze Teach-techniek laat je de leerling ervaren dat het niet erg is als hij het antwoord niet weet. Je stelt de vraag aan een klasgenoot en komt vervolgens terug bij de eerste leerling, die het antwoord alsnog moet geven. Ze moeten dus bij de les blijven. Maar het geeft hen ook succeservaringen.’ Voor Jansen is deze techniek onderdeel geworden van haar normale lespraktijk. Haar leerlingen weten al niet anders meer: ‘Weet niet geldt niet, juf!’
docent mag je kritisch zijn. Door dóór te vragen,
De techniek Een goed begin biedt Hans Rijlaarsdam de gelegenheid om wat individuele aandacht aan leerlingen te geven.
Automatische piloot
zet je een leerling aan tot nóg beter nadenken.’
‘Met 33 jaar ervaring twijfelde ik of de Teach-
In het praktijkonderwijs kan ze ook goed uit de
training me wel iets nieuws zou brengen,’ zegt
voeten met Stap voor stap. Hierbij verdeel je de
Hans Rijlaarsdam, kerndocent basisberoepsge-
stof in brokjes, zodat leerlingen zich deze in hun
richte leerweg op Veenoord vmbo in Rotterdam.
individuele tempo eigen kunnen maken. ‘Daarbij
‘Maar ik was snel om. Ik merkte dat ik veel op
is het ook belangrijk om iedere behaalde stap
de automatische piloot was gaan doen. Alles
als succes te zien en te vieren.’
Meer weten? Maarten Jiskoot m.jiskoot@cedgroep.nl www.teachnederland.nl @teachnederland
wat ik al eens had uitgeprobeerd werd nieuw
KlasseApart mei 2017 nummer 2
7
Uk & Puk biedt houvast, ook aan kleine nieuwkomers
Totaalprogramma Uk & Puk is een totaalprogramma voor kinderdagverblijven en peuterspeelzalen. Aan de hand van tien thema’s wordt gewerkt aan taal- en sociaal-emotionele ontwikkeling, motorische- en zintuiglijke ontwikkeling en rekenprikkels. Aan de thema’s zijn grote en kleine groepsactiviteiten en individuele activiteiten gekoppeld. In het trainingstraject voor vve-certificering leren pedagogisch medewerkers Uk & Puk op een goede manier te gebruiken en de ontwikkelingskansen van kinderen te vergroten.
Tekst Connie van der Zel
Berna Jonker (r) en Miranda Bakker: 'Er is rust in de groep en onze eigen aanpak met Uk & Puk werkt goed.'
Hoe zet je Uk & Puk in bij een peuterspeelzaal
wel iets in zit dat je kunt toepassen’, zegt Mi-
Basis leggen
die onderdeel uitmaakt van een asielzoekers-
randa. ‘Vanwege onze doelgroep houden wij
We nemen de proef op de som. Puk wordt op
centrum? En hoe sluit je dan aan bij kinderen
het klein; we focussen op dingen die dicht bij
tafel gezet. Omar komt er bij zitten. Miranda
uit een andere wereld, met een andere taal?
de kinderen staan. Waar collega’s in andere
zegt: ‘Wat heeft Puk op zijn rug? Een tas. Wat
Voor die uitdaging stond Miranda Bakker.
speelzalen tien woorden per activiteit behan-
zit er in de tas? Een spiegel. Wat zie jij in de
Zij werkt met haar collega Berna Jonker als
delen, doen wij er maar twee. Bij het thema
spiegel? Omar! Waar is de neus van Omar?’
pedagogisch medewerker bij Kinderspeel-
‘wie ben ik’ komen de onderdelen van het
Omar zegt niet veel, maar volgt wel wat
zaal Het Vlindertje, bij het AZC Harderwijk.
gezicht aan de orde: neus, oren, ogen, mond.
Miranda zegt.
‘Alle locaties van Stichting Kinderspeelzalen
Wij beperken ons tot het benoemen van deze
Miranda: ‘Dit is nieuw, ze zijn het nog niet
Harderwijk werken met Uk & Puk en dat zou
woorden en koppelen daar de zintuigen aan:
gewend. Dat brengt mij bij een ingewikkeld
ook hier de rode draad worden’, vertelt Mi-
ruiken, horen, zien, proeven. Wij focussen
punt. Wij kunnen wel een opbouwend plan
randa. ‘In dezelfde periode dat Het Vlindertje
dus op een kleiner aanbod en we herhalen
maken, maar de uitvoering is uiterst onzeker.
openging, in november 2016, begon ik met de
veel. Daarnaast zijn routines belangrijk voor
De kinderen zijn hier gemiddeld drie maan-
training. Eerst hebben wij de kinderen kennis
deze kinderen. Ook daarbij biedt Uk & Puk
den. De gezinnen kunnen ineens vertrek-
laten maken met pop Puk. Puk zat erbij in
ondersteuning.’
ken en tegelijkertijd komen er weer nieuwe
de kring en zijn foto hing tussen die van de
Bij de training van Uk & Puk horen coaching-
asielkinderen binnen. Dan moet je je plan
kinderen op het fotobord.’
bezoeken. ‘Marla, mijn trainer en coach van
direct bijstellen. Daarbij moet je ook rekening
Miranda: ‘We hadden al snel een instroom
de CED-Groep, kwam hier in december voor
houden met kinderen die juist wat langer
van tien kinderen. Hun ouders wisten niet hoe
het eerst. Wij waren nog druk bezig met het
blijven, zodat je hen ook zo veel mogelijk kunt
een speelzaal werkt. Ze kwamen op onre-
opbouwen van de structuur; aan het uitvoe-
meegeven. Hierna gaan de kinderen als het
gelmatige tijden binnen en waren onwennig.
ren van de opdrachten van de training kwam
goed is naar een andere peuterspeelzaal en
Bovendien spraken ze geen Nederlands. We
ik niet echt toe. Ook Marla vond dat hier
dan hebben wij alvast een basis gelegd. Uk &
moesten dus eerst een duidelijke structuur
maatwerk geleverd moest worden. Vanaf dat
Puk biedt ons een prima houvast om daaraan
opzetten. Stap voor stap kwam er meer rust
moment heb ik van haar extra ondersteuning
te werken.’
en in januari konden we beginnen met acti-
gekregen, met tips voor de toepassing van
viteiten van Uk & Puk. Wij begonnen met het
het programma in deze context. Begin maart
thema ‘dit ben ik’. Ik merk dat werken met
kwam Marla terug. Zij kon zien dat we grote
het programma mij veel houvast geeft. Het
stappen hebben gezet. Er is rust in de groep
maakt je bewust van waar je mee bezig bent.’
en onze eigen aanpak met Uk & Puk werkt goed. We gaan nu, vanuit een groepsplan,
8
KlasseApart mei 2017 nummer 2
Veel herhalen
beginnen aan de individuele activiteiten van
‘De kracht van dit programma is dat er altijd
het programma.’
Meer weten? Marla van Berge Henegouwen m.vanbergehenegouwen@cedgroep.nl www.ukpukvve.nl
KlasseApart mei 2017 nummer 2
9
Lead Like a Champion:
Trigger voor schoolontwikkeling Tekst Karin van Breugel
Een collega-directeur noemde de Lead Like a Champion-training één van de beste trainingen die ze ooit volgde. Haar enthousiasme leidde ertoe dat de mt’s van alle vijf scholen van PCO Bunschoten deze training gaan doen. ‘Door de training Lead Like a Champion heb ik mij ontwikkeld als onderwijskundig leider. Ik ben nu meer gefocust op het primaire proces’, zegt Daniëlle Hop, directeur van de Van Amerongenschool in Bunschoten.
Lead Like a Champion helpt schoolleiders om meer grip te krijgen op het primaire proces en effectiever te sturen op de ontwikkeling van school en team. Om daarin de juiste inhoudelijke keuzes te kunnen maken, wordt er gestart met een nulmeting. Daniëlle koos er bewust voor om deze door een extern bureau te laten uitvoeren. ‘Ik heb op deze school eerst zo’n twintig jaar voor de klas gestaan. Daardoor leek het mij lastig om volledig objectief te kijken. Een extern bureau doet dat natuurlijk wel.’ Daniëlle: ‘We staan bekend als een degelijke en veilige school, waar goed onderwijs wordt gegeven. Er zijn hier geen ordeproblemen en de onderwijstijd wordt goed benut. Daardoor hebben we zelfs een gedwongen leerlingenstop. Toch bleek uit de nulmeting dat de leerkrachten behoorlijk sturend bezig zijn en dat de leerlingen te passief zijn. Dat was werkelijk een eye-opener!’
10 KlasseApart mei 2017 nummer 2
Meer kwaliteit
merk ik dat het niet ten koste van andere
De angel eruit
Om leerlingen meer te activeren, is een aan-
werkzaamheden gaat. Integendeel, ik vind
Natuurlijk moesten de leerkrachten aan-
tal betrekkelijk kleine veranderingen doorge-
dat het juist veel extra’s oplevert. Ik ben nu
vankelijk best even slikken toen ze met Lead
voerd. Zo steken de leerlingen geen vingers
echt actief in het primaire proces. Zo kan ik
aan de slag gingen. ‘Als mt hebben we een
meer in de lucht en zijn er zogenoemde
als schoolleider een bijdrage leveren aan de
filmpje gemaakt, waarmee we uitdrukten
wisbordjes geïntroduceerd, bordjes waarvan
kwaliteit van het onderwijs. Dat geeft een
dat we snappen dat niet iedereen gelijk staat
je de tekst kunt uitwissen. Er is afgesproken
heel goed gevoel.’
te juichen. Sommigen misschien wel, maar anderen zijn wellicht sceptisch of bang.
dat leerkrachten de beide ‘activeringsinstrumenten’ in eerste instantie dagelijks bij
Alles onder handbereik
De open communicatie hierover haalde de
één les toepassen. Als het aan Daniëlle ligt,
Daniëlle zegt dat de Lead-training haar heeft
angel eruit. Daar was ik blij mee, want ik heb
gebeurt dat op termijn bij alle vakken. ‘Totdat
geholpen om meer te focussen op opbreng-
absoluut niet de intentie om leerkrachten
de leerkrachten het zo in de vingers hebben,
sten en een duurzaam resultaat. ‘Als leer-
neer te halen. Dat past ook niet bij mij. Ik
dat ze niet meer zonder willen.’
kracht had ik er al een ontzettende hekel aan
heb maar één doel: dit team laten groeien en
Met behulp van klassenbezoeken en een
als we dingen met elkaar afspraken en het
bloeien. We willen kijken wat goed gaat en
kijkwijzer wordt gevolgd hoe een en ander in
vervolgens niet werd geborgd. Als directeur
waar kansen liggen om het nog beter te doen.
de praktijk uitpakt. Voorheen kwam Daniëlle
voel ik een druk om zaken wél te bewaken,
Toen de leerkrachten eenmaal die veiligheid
maar eenmaal per jaar bij de collega’s in de
maar ik wist niet zo goed hoe ik dat moest.
proefden, waren ze heel coöperatief. Er is een
klas, de ib’er iets vaker. Lead bepleit twee-
Lead heeft me hiervoor handvatten gegeven.
proces op gang gekomen, waarin we samen
wekelijkse klassenobservaties. Dat haalt
We hebben bijvoorbeeld schoolstandaarden
zoeken naar verbetering. Lead was daarbij
Daniëlleniet, maar ze komt nu wel elke zes
geformuleerd, gebruiken een datamuur,
een geweldige trigger.’
weken in alle klassen, samen met de ib’er.
analyseren data en zetten op basis hiervan
Ook de bouwcoördinatoren doen klassenbe-
verbeteringen in. Ik kan wel zeggen dat ik op
zoeken. ‘Als je me dit twee jaar geleden had
heel veel vlakken profijt heb van de training.
voorgesteld, had ik waarschijnlijk gezegd: dat
Mijn cursusmap ligt altijd onder handbereik;
kan nooit. Maar het is gewoon een kwes-
ik pak hem er nog dikwijls bij.’
Meer weten? Carla Versteeg c.versteeg@cedgroep.nl www.cedgroep.nl/leadlikeachampion
tie van bewust inplannen. Vreemd genoeg
KlasseApart mei 2017 nummer 2 11
Nieuws
Nieuws
Nieuw in de webwinkel
Netwerkbijeenkomst voor ikc’s De CED-Groep organiseert op verschillende plekken in het land netwerkbijeenkomsten, gericht op ikc’s in wording. De ambitie is om kennis en energie te delen en een lokale aanpak te vinden die past bij de signalen van deze tijd. Daarin kiezen wij nadrukkelijk voor inhoud,
Nieuws over Nederland in begrijpend leeslessen
dynamiek en eigenaarschap vanuit de principes van Scrum en Agile en een heldere visie op opvoeding en onderwijs. Welkom zijn alle partijen die te maken hebben met de inrichting van kindcentra, waaronder vanzelfsprekend ook vertegenwoordigers van gemeenten. www.cedgroep.nl/ikcnetwerk
Begrijpend luisteren voor de onderbouw
Nieuws over Nederland biedt begrijpend leeslessen over ‘terugkerende actualiteiten’, zoals Koningsdag, Pasen en zomer- en wintertijd. Deze
Veel scholen volgen masterclasses begrijpend lezen met
onderwerpen laten NT2-leerlingen die nog maar kort in Nederland zijn,
Nieuwsbegrip voor de leraren van groep 4 tot en met 8. De
kennismaken met Nederland en Nederlandse gebruiken. De lessen zijn
CED-Groep verzorgt ook een aanbod voor leerkrachten in de
bedoeld voor nieuwkomers in het basisonderwijs of op ISK’s, die op AVI
onderbouw (groep 1 tot en met 3), zodat er een doorgaande
E3-niveau kunnen lezen. De teksten en opdrachten zijn beschikbaar op
lijn ontstaat van begrijpend luisteren naar begrijpend lezen.
twee niveaus en sluiten aan op de reguliere Nieuwsbegriplessen.
Dit aanbod bestaat uit vier modules begrijpend luisteren: een
Nieuws over Nederland verschijnt deze zomer in de webwinkel.
standaard algemene module en drie keuzemodules met de
www.cedgroep.nl/webwinkel
onderwerpen differentiëren, woordenschat en samenvatten.
Woordenweb: digitaal oefenen met schooltaalwoorden groep 5
Centraal staat het didactisch concept ‘modelen’. De modules sluiten aan bij Nieuwsbegrip, maar u kunt ze ook volgen als uw school of instelling niet met Nieuwsbegrip werkt. www.nieuwsbegrip.nl/trainingen Waar een skill is, is een weg…
Inspiratiemiddag Nieuwsbegrip
Het gevolg, dankzij, ruim, de grootte, beschrijven,
t/m 8 Startboek groep 5
eeuwse Skillis heeft de 21e bracht tot vaardigheden terugge rdigheden: vier essentiële kernvaa ctief nemen, denkkracht, perspe erken. zelfregulering en samenw kernvaardigheden Skillis vertaalt deze r in concreet erachte te en de gedach handelen in de klas. iten en Met de concrete activite boek, kun je zo werkvormen in dit leerlingen. aan de slag met je Veel plezier!
Voor iedereen die met Nieuwsbegrip werkt, verzorgt de CED-Groep een middag met diverse workshops én een
illis oek Skgroe Startblere p 5 t/m 8 n voor
Toekomstgericht
vrolijke noot. De inspiratiemiddag is op woensdag 14 juni 2017 in ’t Veerhuis in Nieuwegein. Deelname aan de middag kost € 50,www.cedgroep.nl/inspiratiemiddag
Lisette Ligtendag •
Nieuw voor het speciaal onderwijs Dit jaar komt er voor het eerst een cursusbrochure sbo/so/vso uit. Op verzoek van de scholen voor speciaal onderwijs is er achter de schermen hard gewerkt aan het omzetten van een dertig tal trainingen voor primair of voortgezet onderwijs voor deze doelgroep. Daarnaast zijn er ook aparte trainingen en workshops ontwikkeld, bijvoorbeeld over ouderbetrokkenheid, loopbaanoriëntatie in het vso en het stimuleren van taalzwakke kinderen. De adviseurs van de unit so worden ingevlogen om deze cursussen en workshops te verzorgen. Uiteraard is al het aanbod ook op maat op school te verkrijgen.
12 KlasseApart mei 2017 nummer 2
ANDELT ‘ALS JE IEMAND BEH HIJ ZOALS HIJ IS,BLIJFT ALS JE ZOALS HIJ IS, MA AR ALS HIJ HEM BEHANDELT ZO NEN ZOU MOETEN EN KUNT HIJ ZOU ZIJN, WORDT HIJ WA ZIJN.’ MOETEN EN KUNNEN G VON GOETHE, DUITS JOHANN WOLFGAN
WETENSCHAPPER
gemengd... zomaar wat voorbeelden van schooltaalwoorden. In de klas en op school hoor je ze vaak. Als leerkracht gebruikt u ze tijdens de instructie. Ze staan ook vaak in een tekst of een toets. Belangrijke woorden om te leren dus! Wilt u in uw klas systematisch aan de slag met schooltaalwoorden? Met het
Angelique v.d. Pluijm
9 789058 193452
Posterproject van de CED-Groep leren uw leerlingen vijf of zes schooltaalwoorden per week. Leerlingen
Startboek Skillis Waar een skill is, is een weg… Skillis heeft de 21e eeuwse vaardigheden teruggebracht tot vier essentiële kernvaardigheden: denkkracht, perspectief nemen, zelfregulering en samenwerken. Het Startboek voor groep 5 tot en met 8 geeft
kunnen de geleerde woorden oefenen met het online woordenschatspel Woordenweb. Woordenweb is nu uitgebreid met de schooltaalwoorden voor groep 5. Aan de uitbreiding van groep 6 wordt gewerkt. Woordenweb uitproberen? Vraag een gratis proeflicentie aan. www.cedgroep.nl/webwinkel
een duidelijk overzicht van kernvaardigheden en doelen. In de uitgave staan activiteiten die direct uit te voeren zijn in de dagelijkse praktijk. Verder biedt het boek veel werkvormen om aan de leerlingdoelen te werken. www.cedgroep.nl/webwinkel
KlasseApart mei 2017 nummer 2 13
De uitdaging van de interim-directeur:
‘Het is spannend om je school over te doen aan iemand van buiten. Gelukkig loopt het goed.’
Zorgen dat de school voort kan op de eigen koers
Spannend
Onderwijskundig leiderschap
Toen de schoolleider halverwege het schooljaar
Volgens hem is de belangrijkste taak van de
z’n vertrek aankondigde, besloot het bestuur
directeur, óók een interimmer, het onderwijs-
om tot de zomer een interim-directeur aan te
kundig leiderschap. ‘In januari, toen ik begon,
stellen. Bestuursvoorzitter Lucy Hermsen had
werden net de toetsen van het leerlingvolg-
eerder al de ervaren interimmer Elvrie Croes
systeem afgenomen. Dat vormde een mooie
ontmoet. ‘Het blijft spannend om je school over
nulmeting. Drie weken later heb je dan zicht op
te doen aan iemand van buiten’, zegt Lucy. ‘Maar
de leerprestaties van het afgelopen half jaar.
ik wist al hoe Elvrie tegen deze taak aankijkt. Ik
Ik heb met de ib’ers een schoolbrede analyse
heb met hem besproken of hij op deze plek paste
gemaakt: wat zie je, wat betekent dit voor het
en de school een stapje verder kon helpen. We
komende half jaar? Daarna hielden we groeps-
willen namelijk niet dat de school zes maanden
besprekingen: welk aanbod moeten we nu doen
stilligt; die moet voortgaan op de eigen koers.’
en hoe bewaken we de voortgang? Daarna doe ik
Daarbij wijst ze op de kernwaarden van het
klassenbezoeken. Ik vind dat je als directeur zo
schoolbestuur Pro8 (onder andere: vertrouwen,
weinig mogelijk achter je bureau moet zitten. Je
verbinding, autonomie). Die waarden gelden
moet weten wat er gebeurt binnen je klassen. Op
ook voor de relatie tussen Elvrie en het bestuur.
basis daarvan kun je het personeel aansturen.’
‘Wij moeten deze taak met vertrouwen aan hem
Lucy knikt: ‘Daar ben ik het helemaal mee eens.’
durven overlaten. Het is mooi om te zien dat het
Vanwege de tijdelijke aard van je aanwezig-
goed loopt.’
heid moet je als interim-directeur zo duidelijk
Trots toont Elvrie Croes ‘zijn’ school. De speel-
mogelijk zijn in je gedrag en uitspraken, vindt
leerpleinen met speelhoeken, klimtoestellen
Scan
Elvrie. ‘Je moet consequent zijn, doen wat je zegt
en computereilanden; de schoolbibliotheek die
Elvrie studeerde na de pedagogische academie
en vertellen waarom dingen wel en niet kunnen.’
dankzij een gulle sponsor goed is bevoorraad;
onderwijskunde. Hij was leerkracht en ib’er
Hij heeft als nieuwkomer op de Dynamiek geen
de schakelklas met Syrische nieuwkomers. De
en werd op z’n 28ste directeur van een basis-
weerstand ervaren. ‘Het team doet z’n werk;
Dynamiek (370 leerlingen, 35 teamleden) is een
school. Daarna volgden directeurschappen op
men is in gesprek met elkaar en ondersteunt
opleidingsschool voor de pabo en mbo-oplei-
andere scholen. Elvrie was in het verleden ook
elkaar. Ik krijg de ruimte om mijn rol te vervul-
dingen voor onderwijsassistent, gymdocent en
onderwijsinspecteur. Hoe begin je aan zo’n taak
len.’ Naast het onderwijskundig en zakelijk
administratief medewerker.
op een jou vrijwel onbekende school? ‘Ik heb
leiderschap is dat ook het op de hoogte houden
De algemeen bijzondere basisschool ontstond
een snelle scan gemaakt’, vertelt hij. ‘Ik heb
van de bestuurder. ‘Je moet de lagen boven en
in 2010 door het samengaan van een openbare
gesproken met de bestuurder, het management-
onder je goed informeren. Zo zorg je samen dat
en twee katholieke basisscholen. De nieuwe
team, de ouderraad en medezeggenschapsraad.
de organisatie goed werkt.’
school, een van de eerste samenwerkings-
Ik ben voorgesteld aan het team en had met de
Deze zomer neemt de nieuwe, vaste directeur
scholen in Nederland, trok in een splinternieuw
teamleden ook individuele gesprekken. Ik heb
zijn taken over. Als het goed is, zal de rijdende
multifunctioneel gebouw. De medebewoners van
me door iedereen laten adviseren over wat er
trein daarbij gewoon z’n koers vervolgen.
Kulturhus De Rietborgh zijn een consultatie-
speelt, hoe de cultuur is en wat er moet worden
bureau, peuterspeelzaal, kinderopvang en een
opgepakt.’ Hij glimlacht als hij terugdenkt aan
orthopedagogisch centrum. Met hen is er een
het rondje dat hij langs alle klassen maakte. ‘De
1 januari interim-directeur van basisschool Dynamiek in het
warme overdracht en er wordt gewerkt aan een
kinderen vroegen dingen als: bent u getrouwd?
Gelderse Terborg. Hij vertelt hoe hij op de ‘rijdende trein’ stapte.
doorgaande leerlijn. De vijfde buur is Zozijn, een
En wat is uw lievelingskleur? Het grappige is:
organisatie voor mensen met een verstande-
al stelden de teamleden iets andere vragen, zij
lijke beperking. Zij bemensen de receptie en de
reageerden net zo. De collega’s willen ook weten
cadeauwinkel in het Kulturhus.
wie jij bent als mens.’
Tekst Marijke Nijboer
Relatiemanager Elvrie Croes van de CED-Groep is sinds
Bestuursvoorzitter Lucy Hermsen is blij dat de school ongestoord kan voortgaan op de eigen koers.
14 KlasseApart mei 2017 nummer 2
Meer weten? Elvrie Croes e.croes@cedgroep.nl @ElvrieCroes
KlasseApart mei 2017 nummer 2 15
Conferentie Het Jonge Brein
Spelen en ontdekken: goed voor de ontwikkeling
Sander, Noor, Kiki en Ruben: supersterk in rekenen Door Renate Mamber
Sander, Noor, Kiki en Ruben van de Scholenstichting Pastoor Ariëns uit Maarssen zijn de winnaars van de eerste wedstrijd Supersterke Rekenaars. De CEDGroep ontwikkelde deze online rekencompetitie voor leerlingen in groep 8 die goed zijn in rekenen en die graag een extra uitdaging aangaan.
Noor, Sander en Kiki zijn blij met hun prijs: een waardebon voor een rugzak. Teamgenoot Ruben was op vakantie en ontving zijn prijs later.
Aan het gedrag van jonge kinderen is te zien
De winnaars ontvangen hun prijs op het kantoor
dat de ontwikkeling van hun executieve func-
van het ING Nederland fonds, de hoofdpartner
ties nog volop in ontwikkeling is. Spelen en
van de CED-Groep bij de organisatie van de
exploreren helpen de kinderhersenen daarbij.
wedstrijd.
‘Het ontwerpen van een poster voor de rugzak
betrokken te ondernemen. ‘Wij kennen het on-
Deze en andere ‘breinwetenswaardigheden’
‘De opdracht was: maak de rugzak van de toe-
vond ik het leukst’, zegt Kiki. ‘Maar ook dat er
derwijs en weten aan welke projecten behoefte
kregen bezoekers van de conferentie Het
komst’, zegt Linda Jonkman van de CED-Groep
een heel verhaal omheen zat, met veel verschil-
is’, zegt Linda. ‘Het is mooi als wij bedrijven
Jonge Brein in Rotterdam op 10 maart mee.
tegen de winnaars. ‘Jullie moesten daarvoor
lende opdrachten.’ De grootste uitdaging vonden
weten te interesseren om deze projecten te
Hanni Bijl (CED-Groep) en Karin Boon (psy-
alles doen, van begin tot eind: een rugzak
de leerlingen het samenwerken. Kiki: ‘Dat ging
steunen.’ Kirsten Ottens, directeur van het ING
choloog) verzorgden de keynote voor de ruim
ontwerpen, een stof kiezen, berekenen hoeveel
in het begin echt belabberd.’ Sander: ‘Maar later
Nederland fonds: ‘Wij steunen graag projecten
90 personeelsleden van peuterspeelzalen,
stof je nodig hebt, de btw berekenen, enzovoort.
kom je erachter wie wat goed kan en kun je
die Nederland sterker maken. En we vinden het
kinderdagverblijven en de onderbouw van
Jullie groepje had de meeste vragen goed. Het
elkaars kwaliteiten beter benutten.’
belangrijk dat scholen projecten hebben waar-
het basisonderwijs. Zij lieten de deelnemers
is zelfs drie keer voorgekomen dat jullie alle
‘We hebben deze wedstrijd echt ontwikkeld om
mee ze slimme rekenaars kunnen stimuleren,
ervaren hoe het brein informatie verwerkt en
vragen goed hadden.’
de slimste rekenaars van groep 8 de uitdaging
want die rekenaars hebben we in de toekomst
te geven die ze verdienen’, licht Linda toe. ‘Bin-
hard nodig.’
waarin het jonge brein nog verschilt van het volwassen brein. Hanni Bijl nam de theorie
Net echt
nen het onderwijs blijkt daar behoefte aan. Er
voor haar rekening en Karin lardeerde dit met
Met deze score wonnen Sander, Noor, Kiki en
zijn leerlingen die afhaken omdat de reguliere
aanvullingen en ‘magische’ oefeningen. Zij
Ruben van twintig andere teams van basisscho-
rekenmethode hen niet voldoende afwisseling
deed dit in sterke interactie met het publiek.
len uit heel Nederland. Ze vonden sommige op-
en uitdaging biedt. Deze wedstrijd houdt ze
In verschillende workshops ervoeren de deel-
gaven moeilijk, maar ook leuk. ‘Ik vond het leuk
gemotiveerd.’
nemers hoe zij met deze kennis in de praktijk
dat het veel op de praktijk leek’, vertelt Sander.
aan de slag kunnen. Zij gaven de conferentie
‘De vragen waren niet zoals in een rekenboek,
Maatschappelijk betrokken ondernemen
achteraf een uitstekende beoordeling.
maar zoals ik me voorstel dat het ook echt op
Met het project Supersterke Rekenaars helpt
www.cedgroep.nl/hetjongebrein
een kantoor gaat.’
de CED-Groep bedrijven om maatschappelijk
16 KlasseApart mei 2017 nummer 2
Meer weten? Linda Jonkman l.jonkman@cedgroep.nl www.supersterkerekenaars.n
KlasseApart mei 2017 nummer 2 17
Workshop brengt leerkrachten op ideeën om onderwijs excellent te maken Docenten die elkaars aanpak zien, gaan leerlingen meer aanspreken op hun interesses.
Excellent onderwijs is topsport Tekst Ineke Westbroek
Hoe maak je lessen excellent en haal je het beste uit je leerlingen? Welke houding en vaardigheden van leerkrachten horen daarbij? De CED-Groep helpt scholen en leerkrachten om het beste uit zichzelf te halen. Zo ook bij audiologisch centrum Kentalis in Groningen.
‘We zien nu dat we elkaar nodig hebben om vernieuwend bezig te zijn’
Hij hield zijn mond stijf dicht. Pogingen van aardrijkskundedocent Anna Hinkema om contact te krijgen met Tom (tweede klas vmbo) liepen op niets uit. Probeer WhatsApp, Door de uitwisseling met docenten die praktijkvakken geven, krijgen collega’s meer oog voor de artistieke talenten van leerlingen.
adviseerde een collega die een les bijwoonde. Een schot in de roos. Via WhatsApp kan Tom wél contact maken met Anna, zodat hij kan meedoen met de les.
workshop op de verschillende locaties van
de turner als Olympisch kampioen en daarna
Sparren
Als je regelmatig met collega’s praat, geeft
bij elkaar in de klas kijken, zien we elkaars
Anna noemt het als mooi voorbeeld van de
Kentalis. De workshop biedt leerkrachten
bij zijn val tijdens de laatste Spelen. ‘Net als
Volgens Anna geldt dit ook voor docenten
dat nieuwe input en een verfrissende kijk. Zo
aanpak. Zo kom je tot andere inzichten. Je
feedback die docenten elkaar geven na obser-
handvatten en ideeën waarmee zij hun onder-
bij topsport zijn fouten op weg naar excellent
die hebben meegedaan vanuit de Dr. de
wissel ik nu ervaringen uit met een docent die
gaat een leerling bijvoorbeeld meer aanspre-
vatiebezoeken in elkaars klassen. Zij werkt
wijs kunnen verbeteren.
onderwijs nuttig’, legt adviseur Sabina Pot
Graafschool, die streeft naar het predicaat
praktijkvakken geeft. Docenten binnen deze
ken op zijn interesses en talenten.’
uit. ‘Leraren mogen net als leerlingen van
Excellente School in 2019. ‘Wij wilden als
sectie hebben weer een heel andere insteek.
op de Dr. J. de Graafschool, een vso-school voor leerlingen met een auditieve handicap
Leerzame fouten
hun fouten leren en versterken wat zij al goed
team samenwerken bij innovaties, onder
Ze zien bijvoorbeeld artistieke talenten bij
en/of spraak- en taalproblemen. ‘Door deze
Docenten benoemen hun persoonlijke excel-
doen. In de workshop leren zij om hun sterke
andere op het gebied van differentiatie binnen
leerlingen, waarin ze verder kunnen worden
observaties breng je elkaar op ideeën waar je
lentie en vertellen aan de hand van vragen-
kanten te bestendigen en zwakke punten te
lesgroepen. De workshop gaf ons ideeën om
gestimuleerd.’
anders niet snel op komt. Je leert van elkaar
lijsten waar zij naartoe willen werken. Zij
verbeteren, en dit op hun eigen locatie vorm
dit uit te diepen. Wij besloten bijvoorbeeld
Haar school heeft in vijfentwintig jaar grote
meer praktische dingen en evidence-based
bespreken dit in tweetallen, later in groepjes
te geven.’ Daarbij is de vraag: wat doe je al
om te gaan samenwerken met collega’s van
stappen vooruit gezet, vindt Anna: ‘Destijds
methodieken dan uit boeken.’
en uiteindelijk plenair. Daarbij praten zij ook
goed en hoe bouw je dat uit?
andere secties op school. Wij beseften dat
hielden we maar twee keer per jaar plenaire
De collegiale observatiebezoeken vloeien
openhartig over hun fouten. Die zijn leerzaam
De workshop pakte goed uit, constateert
we elkaar nodig hebben om vernieuwend te
bijeenkomsten. Leerlingen met moeilijkheden
voort uit de trainingsworkshop over het
en horen erbij, benadrukt de bijbehorende
Sabina. ‘Mensen worden gestimuleerd wan-
werken. Autonomie is niet altijd een voordeel;
werden al snel doorverwezen naar gedrags-
thema ‘Excellent onderwijs is topsport’. Vijf
powerpointpresentatie. Daarbij wordt Epke
neer ze die punten met elkaar bespreken en
je deelt daarbij te weinig. Het is belangrijk om
deskundigen en orthopedagogen. Nu we
adviseurs van de CED-Groep gaven deze
Zonderland als voorbeeld genomen. We zien
daarover complimenten en tips krijgen.’
van elkaar te leren en met elkaar te sparren.
regelmatig contact hebben met collega’s en
18 KlasseApart mei 2017 nummer 2
Tom is een gefingeerde naam.
Meer weten? Sabina Pot s.pot@cedgroep.nl www.cedgroep.nl/sterkspeciaal
KlasseApart mei 2017 nummer 2 19
Professionaliseringsaanbod 2017-2018 Maak kennis met het nieuwe aanbod van de CED-Groep door een kijkje te nemen in één van de vijf nieuwe cursusbrochures. Nieuw in de reeks is de aparte brochure voor het speciaal onderwijs. In de brochures vindt u korte beschrijvingen van cursussen, trainingen, workshops, conferenties en studiedagen en een kortingsbon. Op www.cedgroep.nl/cursussen staat het complete aanbod met data en prijzen en een zoekmachine waarmee gefilterd kan worden op doelgroep, thema, vakgebied, functie en cursusplaats. Ook op cursusnummer kan worden gezocht door gebruik te maken van het algemene zoekvenster rechts bovenin.
Register Bijna al het bestaande aanbod voor po/so is nu gevalideerd door Registerleraar of het schoolleidersregister. Deze zomer werken we aan een inhaalslag voor vo en mbo en na de zomer bieden we ons nieuwe aanbod aan ter validering. Hiermee werken we er hard aan dat alle cursisten die onder de regels van Reonaliseringsaanbod voor het middelbaar
ontwikkeld. Bijvoorbeeld over Leesplezier en
gisterleraar vallen, dit schooljaar direct een
beroepsonderwijs gebundeld in één brochure.
leesmotivatie voor het s(b)o en de training
nascholingscertificaat krijgen waarmee ze in
Dit heeft geleid tot veel vragen van roc’s
Seksuele vorming in het (v)so. De nieuwe
registerleraar.nl terecht kunnen.
om trainingen op maat. Dit jaar is de trend
cursusbrochure sbo/so/vso komt in mei 2017
doorgezet en hebben we nog meer aanbod
voor het eerst uit.
Incompany of individueel De CED-Groep heeft uitgebreide mogelijkhe-
exclusief voor het beroepsonderwijs doorKinderopvang
Leren aan de hand van de actualiteit
personen: mensen die over vaardigheden
ontwikkeld. Sommige trainingen moesten
E-learning
den om samen met u uw onderwijs of kinder-
Veranderingen in de kinderopvang hebben
Nieuwsbegrip heeft een Engelse zusje: News-
beschikken om mee te kunnen bewegen in de
eerst nog worden uitgeprobeerd en daarna
De afgelopen jaren is er achter de scher-
opvang te verbeteren en leuker te maken. Wij
op dit moment veelal te maken met fusies en
wise. Newswise biedt aanvullend lesmateri-
snel veranderende samenleving. Skillis heeft
bijgesteld. Daar zijn het alleen maar betere
men hard gewerkt aan onze cEd-school. De
hopen dat ons professionaliseringsaanbod u
overnames, harmonisatie en kwaliteitseisen
aal voor begrijpend lezen voor het vak Engels,
het complexe vraagstuk met betrekking tot
trainingen van geworden; beter afgestemd op
ontwikkelde elektronische leeromgeving is
volop ideeën en inspiratie biedt om hier-
die steeds strikter zijn geworden. Je zou
met aandacht voor woordenschat. Het bestaat
toekomstgericht leren en 21e eeuwse vaar-
de doelgroep. Ook deze zijn nu beschikbaar
in die tijd op vele facetten uitgetest en wordt
mee aan de slag te gaan! Onze trainingen,
bijna vergeten dat het ook heel leuk is om in
nu twee jaar en wordt met veel enthousiasme
digheden teruggebracht tot vier kernvaar-
voor het open aanbod. Gedrag op de kaart
vanaf nu gevuld met mooi aanbod. In april
workshops en conferenties verzorgen we door
de kinderopvang te werken. Er zijn gelukkig
gebruikt in het po, vo, so en zelfs het mbo.
digheden: denkkracht, perspectief nemen,
en Differentiëren doe je zo! voor het mbo zijn
2017 zijn de eerste modules verschenen:
heel Nederland voor individuele deelnemers
heel veel lieve enthousiaste mensen werk-
Hoog tijd om hiervoor in de cursusbrochures
zelfregulering en samenwerken. Met deze
daar voorbeelden van.
Introductie Nieuwsbegrip en Introductie
en op maat op uw eigen school, instelling of
zaam in de kinderopvang die de ontwikkeling
cursussen op te nemen. Ook Sil op school
vier vaardigheden bereidt een schoolteam
Teach-technieken. Daarnaast zijn er ook cur-
academie. Wij kunnen bestuursacademies
van kinderen graag willen stimuleren door
voor de kleuters, Nieuwsrekenen en de
leerlingen beter voor op de toekomst. Inmid-
Speciaal voor speciaal onderwijs
sussen die blended zijn. Dat betekent dat ze
met ons cursusaanbod vullen, maar ook als
zelf de juiste vaardigheden te ontwikkelen.
schrijflessen bij Nieuwsbegrip Basis zijn nog
dels zijn er, naast twee boeken over dit on-
Veel van de bestaande trainingen voor po en
zowel een e-learningcomponent hebben als
intermediair dienen voor aanbod van anderen
In het professionaliseringsaanbod van de
relatief nieuw. Hierover zijn trainingen en
derwerp, diverse producten en visietrajecten
vo zijn omgebouwd naar trainingen voor het
dat er bijeenkomsten worden georganiseerd
en de inschrijving verzorgen.
CED-Groep staat plezier in werken voorop.
masterclasses ontwikkeld voor scholen en
voor scholen ontwikkeld. Ook het professio-
speciaal onderwijs, het speciaal basisonder-
op een cursuslocatie met een cursusleider
Hoe beter iedereen is uitgerust om het werk
bovenschoolse cursussen met open inschrij-
naliseringsaanbod bevat een aantal trainin-
wijs en het voortgezet speciaal onderwijs.
en collegacursisten waarmee ervaringen
Een gratis cursusbrochure ontvangen? Mail
goed te doen, hoe meer plezier iedereen er
ving voor nieuwe leerkrachten, zoals dat bij
gen die zijn gelinkt aan deze vaardigheden.
Deze trainingen verschijnen vanaf dit jaar
uitgewisseld kunnen worden. De Basiscursus
uw verzoek naar cursusbureau@cedgroep.nl
in krijgt. Lerende organisaties hebben veel te
Nieuwsbegrip, Taakspel en de Vreedzame
Nieuw is bijvoorbeeld de vervolgtraining op de
in een aparte cursusbrochure. Online was
Teach Like a Champion voor het basisonder-
bieden aan kinderen. In de cursusbrochure
School al jaren het geval is.
basiscursus Coöperatieve leerstrategieën en
dit aanbod al langer te vinden aangezien
wijs en De professional voor de klas zijn nu al
de training Eigenaarschap van leerlingen.
daar gekozen kan worden voor een filter
blended. Binnenkort volgen de Basiscursus
op schoolsoort in de zoekmachine op de
Taalcoördinator po en Psychische problemen bij leerlingen.
voor de kinderopvang wordt hier uitvoerig op ingegaan. Terug in het aanbod is de dag voor
21e eeuwse vaardigheden
de leidinggevenden, speciaal om ook voor hen
Met de schoolbrede aanpak Skillis ontwik-
Middelbaar beroepsonderwijs
cursussite. Er zijn ook nieuwe trainingen
het werkplezier te verhogen.
kelen leerlingen zich tot zelfverantwoordelijke
Vorig jaar is voor het eerst het professi-
en workshops speciaal voor deze doelgroep
20 KlasseApart mei 2017 nummer 2
Meer weten? Lot Hannik cursusbureau@cedgroep.nl www.cedgroep.nl/cursussen /cursusbureau @cursusced
KlasseApart mei 2017 nummer 2 21
Agenda
MAGiTO Twee getallen… Alle maatschappelijke problemen komen op kindervoeten het onderwijs binnen. Of het nu gaat over burgerschap, obesitas, kindermishandeling, klimaatcrisis of duurzaamheid, het onderwijs wordt er direct of indirect mee geconfronteerd. Scholen willen de leerlingen tot optimale prestaties brengen, maar ook bewustzijn en verantwoord gedrag bijbrengen ten aanzien van belangrijke maatschappelijke thema’s. En dat is meestal niet eenvoudig. Het is ook een lastig dilemma. De school is voor veel kinderen naast thuis de enige plek waar zij maatschappelijk gevormd worden. Tegelijkertijd leggen samenleving en politiek de oplossing van maatschappelijke problemen weleens te gemakkelijk op het bordje van het onderwijs. Soms zou je die discussie over maatschappelijke opgaven weleens andersom willen zien. Dat het onderwijs een maatschappelijk probleem signaleert en zij de samenleving en politiek indringend aanspreekt op het realiseren van een oplossing. In het rapport ‘Opgroeien zonder armoede’ signa-
UIT DE WETENSCHAP Instrument brengt taaldenken van jonge kinderen in kaart De Vragenlijst Denkprocessen (VLDP) is een instrument om het taaldenken
Di 16/05 Starten met Nieuwsbegrip Schrijven
Do 18/05 Taakspel netwerkbijeenkomst licentiehouders
van jonge kinderen (4 tot en met 6 jaar) in kaart te brengen. Het gaat hierbij
wo 17/05 Basiscursus Passend omgaan met verschillen in de klas
Ma 03/07 Taakspel voor Kleuters voor licentiehouders
om abstracte denkvaardigheden zoals bijvoorbeeld redeneren, ordenen
wo 17/05 Nieuwsbegrip: De leerkracht als rolmodel
Wo 11/10 Nieuwsbegrip: De docent als rolmodel
en categoriseren. De vragenlijst is gebaseerd op de denkstimulerende gespreksmethodiek (DGM). De grondlegger van deze methodiek, Marion Blank, constateerde in de Verenigde Staten dat er in het onderwijs veel kennisvragen worden gesteld en relatief weinig vragen die jonge kinderen aanmoedigen tot nadenken. Ze wilde, als psychologe, kinderen met een achterstand stimuleren in hun taal- en cognitieve ontwikkeling. Om te weten op welk abstractieniveau kinderen in staat zijn te denken, is een meetinstrument zoals de VLDP nodig. Dit instrument werd al tientallen
31 mei Utrecht
logopediepraktijken, maar een landelijke normering voor de scores van de
Bijeenkomst Krachtig les- en leidinggeven
kinderen ontbrak nog. Het Innovatiefonds van de CED-Groep heeft daarom
Op woensdagmiddag 31 mei 2017 organiseert de
een onderzoek gefinancierd om de VLDP te vernieuwen en te normeren.
CED-Groep de bijeenkomst Krachtig les- en leidingge-
Het onderzoek is uitgevoerd in samenwerking met de logopedisten Nico-
ven. De titel zegt het al: dit programma draait om het
lette van de Kreeke en Gusta Schreiner van de CED-Groep en logopedie-
‘in hun kracht zetten’ van onderwijsprofessionals en
studenten van vier hogescholen. De VLDP is afgenomen bij meer dan 1.000
leerlingen. Kies uit diverse presentaties, waarin sterk
kinderen van dertig basisscholen uit het hele land. Een grote steekproef
en energiek onderwijs centraal staat!
was nodig om de normen te kunnen bepalen voor de drie leeftijdsgroepen.
www.cedgroep.nl/krachtig
Ook is onderzoek gedaan naar de betrouwbaarheid en validiteit van de VLDP. De wetenschappelijke verantwoording is vastgelegd. Inmiddels is de
14 juni 2017 Nieuwegein
vragenlijst te vinden in de webwinkel
Inspiratiemiddag Nieuwsbegrip
naast het boek ‘Even denken… Denkgesprekken met kinderen’.
Meer weten? Heleen van der Stege h.vanderstege@cedgroep.nl www.cedgroep.nl/webwinkel
de 400.000 kinderen in armoede. Dat is ongeveer
@CEDGROEP
het inwoneraantal van de stad Utrecht! Concreet betekent die armoede: niet jaarlijks een week op vakantie, niet regelmatig nieuwe kleren, geen sport of verwarming in huis, niet mee op schoolreis, geen verjaardag vieren en geen geschikte kinderboeken. De effecten laten zich raden: minder welbevinden, sociale uitsluiting, slechtere schoolprestaties en
www.cedgroep.nl/inspiratiemiddag
@MontessoriHTN
Bijeenkomst directeuren samenwerkingsverbanden
Mick Wildschut van @CEDgroep geeft informatie aan ouders
Al in het prachtige Onderwijsmuseum in Dordrecht
van kinderen in gr7 over NIO en schooladvies #Montessori
geweest en langs de geschiedenis van het onderwijs
#Houten
gewandeld? De CED-Groep nodigt u van harte uit om dit bijzondere gebouw en met elkaar, en op ontspan-
Op naar een interessante dag in Utrecht
nen wijze actuele thema’s te bespreken. U mag desge-
#taalenrekenconferentie #CEDgroep
wenst een introducé meenemen van uw organisatie.
STARTDATA CURSUSSEN HET JONGE KIND Do 01/06 Spelen in hoeken - taal kov, Rotterdam Vr 06/10 Intern begeleider kov en psz PO/SO Wo 17/05 Sociale veiligheid op De Vreedzame School Wo 31/05 Terugkomdag Heldere communicatie Wo 21/06 Grip op de groep Utrecht Wo 28/06 Grip op de groep Rotterdam Wo 28/06 Grip op de groep Den Haag Wo 20/09 Eigenaarschap van leerlingen Rotterdam Ma 25/09 Basiscursus Leesspecialist Wo 27/09 Het kinderbrein, motoriek en leren 0-7 jaar VO/MBO Do 01/06 Veiligheidsbeleid op school Di 26/09 Basiscursus Teach Like a Champion Ma 09/10 Basiscursus Taalcoördinator Wo 11/10 Omgaan met moeilijke klassen Ma 30/10 Schrijfvaardigheid en NT2 Do 02/11 Prioriteren en plannen in één dag Di 14/11 Feedback geven doe je zo!
www.cedgroep.nl/swvtop @OBSGlanerbrugzu
ving en de politiek te leggen. Met als eis: geef onze kinderen een goede basis in het leven- ban kinderarmoede uit!
Afsluiting taakspel. Groep 6 heeft de maandbeloning dik
04 oktober 2017 Utrecht
verdiend. We kozen voor een spelletjesmiddag. Gezellig!
Conferentie Motiverend leesonderwijs
fb.me/1i020Mko8
In twee plenaire lezingen en een keur aan workshops doet u in één dag volop nieuwe inzichten op over leesmotivatie. CED-Groep, Sardes, Universiteit Utrecht,
Al vele jaren zo’n 400.000 kinderen in armoede en
@goncadrmz
over 2016 een begrotingsoverschot van 2,9 miljard.
Het was een erg leuke conferentie! (Teach-techniek 'Laat
Twee getallen… en een wereld te winnen.
maar zien' op de foto) @CEDgroep #teachnederland
22 KlasseApart mei 2017 nummer 2
Deelname aan de middag kost € 50,-
@stientje
dringende opgave op het bordje van de samenle-
@magitoT
woensdag 14 juni 2017 in ’t Veerhuis in Nieuwegein.
samen met collega-directeuren kennis te maken met
besturen, leerkrachten, docenten en ouders om een
van de CED-Groep
diverse workshops én een vrolijke noot. De plenaire
14 juni Dordrecht
muziekles, geen vlees of vis om de dag, geen goede
Theo Magito is directeur-bestuurder
begrip werkt, verzorgt de CED-Groep een middag met
van het Jeugdjournaal. De inspiratiemiddag is op
Volgens het CBS leefden de afgelopen tien jaar rond
zou volstromen met onderwijsvakbonden, school-
Voor iedereen in het basisonderwijs die met Nieuws-
opening is in handen van een van de presentatoren
het aantal arme kinderen in Nederland hoog blijft.
Hoe mooi zou het zijn als het Malieveld in Den Haag
BINNENKORT
jaren gebruikt in het onderwijs, in voor- en vroegschoolse opvang (vve) en
leert de SER dat ondanks de aantrekkende economie
meer probleemgedrag.
STUDIE(MID)DAGEN EN WORKSHOPS
Bekijk het complete aanbod op www.cedgroep.nl/cursussen /cursusbureau
@cursusced
Universiteit Leiden en andere landelijke experts leveren hun bijdragen aan deze conferentie. www.cedgroep.nl/conferentiebegrijpendlezen
@EstherDubbeld Inspiratie en kennis opdoen op conferentie 'het jonge brein' van @CEDgroep in Rotterdam KlasseApart mei 2017 nummer 2 23
Gusta Schreiner
Vandaag bereid ik op kantoor een cursusmiddag voor van het Cursusbureau: Teach Like a Champion – Het jonge kind. De cursus gaat deze week van start.
Gusta Schreiner werkt als adviseur van de CED-Groep voor de units Het Jonge Kind en Primair Onderwijs. Ze coacht, traint en ondersteunt onderwijsprofessionals. Daarnaast werkt ze mee aan de ontwikkeling van producten en aan de lessen Nieuwsbegrip.
Ik laat aan mijn nieuwe collega Mehrnaz Tajik de inhoud van de toolbox zien, die we gebruiken bij de cursus Teach Like a Champion – Het jonge kind. Hierin zitten allerlei materialen die we bij de trainingsbijeenkomsten gebruiken.
Later op de dag evalueer ik met mijn collega Marije Berding van PR/Marketing de nieuwe Facebookgroep van Teach Like a Champion – in de praktijk. Hier kunnen leraren hun ervaringen delen en elkaar vragen stellen over het werken met Teach.
Er is nog even tijd voor een professioneel onderonsje met Teach-collega’s Margo van den Berg en DirkJan Begeman, die deze middag ook een cursus verzorgen.
Ik haal op kantoor spullen voor de training en loop nog even langs het Cursusbureau. Dit bureau verzorgt nascholing voor professionals in het onderwijs en de kinderopvang.
Op de St. Willibrordus heb ik een eindgesprek met Michelle Hoogland over het tweejarige traject Basisontwikkeling. Vve-medewerkers volgden een scholing in het vve-programma dat hun school gebruikt.
Good practice met de techniek Drempel uit Teach Like a Champion. Dat wil zeggen: ik begroet de deelnemers van de cursus bij de deur en heet hen welkom bij deze cursus. De Teach-middag verloopt goed. We bespreken technieken die zich richten op de betrokkenheid van de leerlingen. De deelnemers zijn zeer betrokken en gemotiveerd. Ze werken hard, wisselen ervaringen uit en doen nieuwe ideeën op.