Informatieblad relaties CED-Groep
Als leren je lief is mei 2019 nummer 2 jaargang 17
Cursus Instructional leader Ambitiegericht werken met 4D Voldoen we aan de AVG? Sil op school Gedrag op de kaart Wereld vol Woorden Ben ik in Beeld Project Preventie Machtsmisbruik
Ga voor wat bij je past
Inhoud
6
Aloysius koos voor werken met 4D. ‘Met dit instrument kun je objectiveren, verantwoording afleggen en ontwikkelingsgericht en planmatig bezig zijn.’
Wat past bij ons?
4
Wie wil bijscholen of een nieuwe methode wil invoeren, kan alle kanten op. Het aanbod is overweldigend. Maar natuurlijk wil je helemaal niet alle kanten op: je wil je eigen koers
Ambitiegericht werken met 4D
Cursus Instructional leader
aanhouden. Een cursusje hier en een projectje daar zorgen voor versnippering. Het geleerde
Professionele groei gaat niet altijd in grote stappen: juist kleine technieken kunnen een leerkracht goed verder helpen.
blijft niet hangen, omdat het niet past bij de rest van je activiteiten. Wanneer je kiest voor aanbod dat past bij je eigen koers, valt dat op z’n plek en kan het
8
bijdragen aan de verdere ontwikkeling van je school. Zo wilde een Apeldoornse basisschool
Voldoen we aan de AVG?
doelgerichter en meer beredeneerd gaan werken. De directeur: ‘Omdat alles begint in de on-
Graag of niet, organisaties móeten aan de slag met de AVG. De CED-Groep ontzorgt kinderopvang, scholen en samenwerkingsverbanden.
derbouw, gingen we eerst op zoek naar een nieuwe kleutermethode die past bij onze ontwikkelingsgerichte onderwijsvisie. In Sil op school zijn alle SLO-doelen en leerlijnen verwerkt. Het is een mooi raamwerk, waarbij leerkrachten toch veel vrijheid houden om activiteiten zelf
10
in te vullen.’ Ook kinderdagverblijf De Schans wist waar het naar op zoek was: een ve-programma waarbij niet alle activiteiten al van a tot z vastliggen. Een van de pedagogisch coaches: ‘Omdat Ben ik in Beeld kindvolgend is, past het goed bij onze visie. Kinderen krijgen activiteiten aangeboden die aansluiten bij hun behoeftes en interesses van dat moment.’ Het klinkt logisch en dat is het ook: ga voor wat bij je past.
Sil op school
Basisschool De Marke is met Sil op school doelgerichter en meer beredeneerd gaan werken. ‘En we weten zeker dat alle doelen van SLO gedurende het jaar aan bod komen.’
Marijke Nijboer, eindredacteur
Wereld vol Woorden
Ervaren leerkrachten ontwikkelden samen met ons Wereld vol Woorden, een nieuwe methode voor taalonderwijs aan nieuwkomers.
16
Gedrag op de kaart
Soms loopt het gewoon niet in een klas. Een frisse blik van buiten kan helpen. Op het Floracollege leidde de inzet van Gedrag op de kaart tot bruikbare adviezen.
18 20 Misstanden veilig melden
De beste kansen voor ieder kind. Dat is wat stichting CED-Groep drijft. Samen met professionals in onderwijs, kinderopvang en gemeenten komen we al ruim een halve eeuw tot praktische oplossingen voor actuele vraagstukken. We ontwikkelen inspirerende leermiddelen en geven betekenisvolle professionalisering en effectieve begeleiding. Uw praktijkkennis verbinden we met onze brede expertise en innovatiekracht. Dat levert doordacht maatwerk op, voor iedere situatie en op elk niveau. Met de CED-Groep haalt u
Rotterdam Bezoekadres: Dwerggras 30 3068 PC Rotterdam Postadres CED-Groep Postbus 8639 3009 AP Rotterdam
Volg ons
www.cedgroep.nl info@cedgroep.nl
het beste uit uzelf én uit uw leerlingen. Als leren je lief is. KlasseApart is een drie keer per jaar verschijnend informatieblad van de CED-Groep over (nieuwe) diensten, producten en aspecten van educatieve dienstverlening in de praktijk; bestemd voor scholen, onderwijsinstellingen en overige relaties. ISSN 1571-660, jaargang 17, nummer 2, mei 2019 redactie: Lot Hannik, Jeroen Meijboom, Marijke Nijboer (eindredacteur), Carolien Rebel, Elly van der Zel redactie-adres: CED-Groep, Postbus 8639, 3009 AP Rotterdam, klasseapart@cedgroep.nl website: www.cedgroep.nl fotografie: Jan van der Meijde, tenzij anders vermeld vormgeving: Pressure Line druk: MediaCenter Rotterdam oplage: 12.000 KlasseApart gratis ontvangen? Mail uw adresgegevens naar: klasseapart@cedgroep.nl
2
KlasseApart mei 2019 nummer 2
Vanuit het project Preventie Machtsmisbruik ondersteunt de CEDGroep instellingen bij de behandeling van klachten op het gebied van ongewenst gedrag.
14
Ben ik in Beeld
Het ve-programma Ben ik in Beeld stimuleert niet alleen de brede ontwikkeling van kinderen, maar versterkt ook de competenties van pedagogisch medewerkers.
12 Van Kessel Onze onderzoeken @CEDGROEP 13 Nieuws 22 Agenda 23 Professionaliseringsaanbod 24 Pizzapuntenparty
KlasseApart mei 2019 nummer 2
3
Cursus Instructional Leader: effectief leren coachen
In kleine stappen snel vooruit Tekst Marijke Nijboer
Tijdens de cursus Instructional Leader coachen
Professionele groei gaat niet altijd in grote stappen: juist kleine technieken
de deelnemers een leerkracht op hun eigen school. Lisette Deuring-van Dijk, leerkracht op
kunnen een leerkracht goed verder helpen. Dat ontdekten Lisette Deuring-
de Prins Willem Alexanderschool en boven-
van Dijk en Dorien Hulsebosch op de cursus Instructional Leader.
schools Teach-coördinator op De Sleutel in Rotterdam: ‘Ik merk dat leerkrachten het fijn vinden als je wat kleine technieken aanreikt die het werk net iets gemakkelijker maken. En het is heel nuttig om je daarbij te richten op een klein stukje. Wanneer je bij iemand in de klas kijkt, vallen je soms verschillende dingen op. Als je je richt op één ‘graankorrel’ en daar een periode mee aan de slag gaat, zie je snel resultaat. De collega krijgt daardoor meer zelfvertrouwen en gaat groeien.’ Deze manier van coachen is ook geschikt voor
Bliksemstart
Dorien Hulsebosch, directeur van IKC De
meer gevorderde leerkrachten. Dorien: ‘Ook
Beiden zijn positief over het boek Bliksemstart
Paradijsvogel in Vogelenzang, geeft een voor-
zij zitten soms even vast in hun ontwikkeling.
dat bij de cursus wordt gebruikt: ‘Je hoeft het
beeld. ‘Als jij zegt: “Pak allemaal je taalboek
Je krijgt tools om leerkrachten naar zichzelf
niet van a tot z te lezen, maar kunt het ook
en je pen”, check je dan ook of ze dat allemaal
te leren kijken, uitdagingen aan te gaan en
scannen op wat je op een bepaald moment
doen? Dat ga je oefenen. Het is een klein
een stap vooruit te maken.’
nodig hebt. Het boek is heel handzaam en
De cursus Instructional Leader leert
stapje, maar het effect is groot. Wanneer een-
Dorien: ‘Een eyeopener vond ik het real time
praktijkgericht.’
deelnemers om beginnende col-
tje niet doet wat jij zegt en daarmee wegkomt,
feedback geven. Je bespreekt tevoren: waar
Lisette: ‘Vaak is coachen nogal gericht op:
lega’s effectief te coachen, zodat zij
gaat een ander dat misschien ook doen.”
wil je beter in worden? En hoe zal ik jou in de
wat vind je zelf, hoe had jij dit anders kunnen
zich kunnen ontwikkelen tot goede
Lisette: ‘Je bespreekt waar je collega zelf aan
klas feedback geven? Dat vind ik heel sterk.
doen? Nu sta je erbij op de werkvloer. Een
leerkrachten. Concrete actiestappen,
wil werken. Daarna ga je bij hem of haar in de
Een juf wilde bijvoorbeeld graag de actieve
starter die het even echt niet weet, krijgt zo
‘graankorrels’, leiden in 100 dagen
klas kijken. Je maakt een stappenplan en gaat
betrokkenheid van kinderen vergroten. We
snelle tips waarmee hij of zij goed verder kan.’
tot resultaat. De cursus is gebaseerd
heel direct op die graankorrel coachen.’ De
hebben afgesproken dat als ik een kind zag
Dorien: ‘Ik heb nogal wat trainingen gedaan,
op de ideeën van Paul Bambrick van
cursist legt op film de eigen coaching vast. ‘Ik
dat niet meedeed, ik bij dat kind zou gaan
maar deze sprak mij aan omdat hij zo op de
de Amerikaanse Uncommon Schools.
vond dat heel leerzaam’, zegt Lisette, ’ook om
staan. Dan kon de leerkracht bepalen: zie ik
praktijk is gericht. Je kan meteen aan het
Deze scholen slagen erin om veel
mijn medecursisten aan het werk te zien.’
dat ook, en wat ga ik doen om het kind weer
werk. Wat doet de leerkracht, hoe reageren de
bij de les te betrekken? Zo coach je helemaal
leerlingen daar op? Daar geef je dan feedback
cesvol door te laten leren. Bambricks
Handvatten
op maat.’
op. Je hebt gedurende honderd dagen een heel
boek Bliksemstart wordt tijdens de
Dorien begeleidt op een aantal scholen
De gecoachte leerkracht bereidt een les voor.
intensief contact en ziet veel vooruitgang.’
cursus gebruikt.
leerkrachten bij het versterken van hun ba-
De coach geeft een deel van die les zoals de
sisvaardigheden. ‘Met deze werkwijze kan ik
gecoachte die zou willen geven. Dorien: ‘Dan
doelgericht coachen. Ik wil leerkrachten graag
kan de leerkracht dat ervaren. Je bent steeds
sterk en succesvol maken. Daar heb ik veel
samen bezig met hoe de perfecte uitvoering
handvatten voor gekregen. Het heeft mij als
van jouw les eruit ziet. Vervolgens ga je oefe-
schoolleider ook sterker gemaakt.’
nen, oefenen, oefenen.’
leerlingen met een achterstand suc-
Lisette van Deuring-van Dijk (l): 'Als je je richt op één ding en daar een periode mee aan de slag gaat, zie je snel resultaat.'
4
KlasseApart mei 2019 nummer 2
Meer weten? Robert Jacobs r.jacobs@cedgroep.nl www.cedgroep.nl/instructionalleader
KlasseApart mei 2019 nummer 2
5
Ambities stellen en opbrengsten monitoren met 4D
Zo verhoog je planmatig de onderwijskwaliteit Tekst Karin van Breugel
In het nieuwe Inspectiekader zijn besturen het eerste aanspreekpunt voor de kwaliteit op hun scholen. Sommige bestuurders vinden deze nieuwe rol lastig. Anderen zijn er juist heel gelukkig mee, zoals Hans Kelderman, bestuurder van de Aloysius Stichting. Hoe houdt hij grip op de kwaliteit en opbrengsten op álle niveaus in zijn organisatie?
Met vijftig sbo-, so- en vso-locaties in heel
inspectie zat op die lijn. Zij sprak eerst met
scholen van hun bestuur de ruimte om de 4D-
Nederland is Aloysius een groot onderwijsbe-
directeuren en kwam in laatste instantie nog
werkwijze in hun eigen tempo in te voeren.
stuur. De meeste scholen zijn solitair. Aloysius
eens bij mij. Nu is de bewijslast omgedraaid
Zij volgden daarvoor verschillende basiscur-
verzorgt daarnaast ook onderwijs in jeugdge-
en vraagt de inspectie aan mij als bestuurder
sussen en masterclasses bij de CED-Groep.
vangenissen en jeugdinstellingen. De stichting,
om uit te leggen of ik waarmaak wat ik zeg:
Afgelopen schooljaar werd besloten dat alle
die al 130 jaar bestaat, richt zich hoofdzakelijk
dat wij het best denkbare onderwijs geven.’
scholen 4D in de volle breedte moeten invoe-
op leerlingen met gedrags- en leerproblemen.
Het schoolbestuur zocht een methodiek om
ren. Elke school formuleert haar ambitieni-
‘Kinderen in hun kracht zetten, zorgen dat zij
de juiste ambities te stellen en de op-
veau en de tussendoelen voor de gevorderde
het gevoel hebben dat je er onvoorwaardelijk
brengsten te monitoren en kwam uit bij de
leerlingen, de basisgroep en de intensieve
voor hen bent en passie voor ons werk zijn de
CED-Groep. Deze begeleidt Aloysius bij het
groep. We noemen dat ambitieniveau ook
kernwaarden van onze stichting’, vertelt Hans
invoeren van de 4D-werkwijze, waarbij de D’s
wel de schoolstandaard. Die hoeft trouwens
Kelderman. ‘Aloysius is een ontwikkelingsge-
staan voor data, duiden, doelen en doen. ‘Met
niet voor elke school hetzelfde te zijn. Er zijn
richte organisatie: we zijn steeds bezig met de
4D werk je systematisch aan je kwaliteit en
bijvoorbeeld vso-scholen die uitstromen naar
verbetering van ons onderwijs. We willen ons
je opbrengsten. Wij focussen daarbij op de
arbeid of dagbesteding en vso-scholen die
werk beter dan goed doen.’
vakken en op gedrag. 4D geeft handvatten om
uitstromen naar vervolgonderwijs.
groepsgewijs onderwijs te geven en tegelijAmbitiegericht werken in 4D
kertijd goed zicht te houden op het individuele
Benchmark
Aloysius wil alles uit de leerlingen halen wat
kind.’ Het formuleren van een ambitie - de
Inmiddels is op élk niveau in de organisatie
erin zit, op elk vlak. De vraag is natuurlijk hoe
kapstok voor het organiseren van het onder-
het professionele, op resultaten gebaseerde
je weet of je dat gehaald hebt. En waar leg je
wijs - staat binnen dit model centraal.
gesprek op gang gekomen over kwaliteit en
de lat? Hans: ‘Voorheen bemoeide ik me niet
6
opbrengsten. Op schoolniveau bespreken
zo met die vraag, dat vond ik meer iets voor
Ambitie en tussendoelen
de schooldirecteuren dit met hun team en is
onze sector- en schooldirecteuren. Ook de
In eerste instantie kregen alle Aloysius-
er een speciaal datateam ingericht. De drie
KlasseApart mei 2019 nummer 2
Hans Kelderman. foto: Marieke Wijntjes
sectordirecteuren, elk verantwoordelijk voor
kunnen we recht doen aan de verschillen tus-
bezig kunt zijn. Deze werkwijze geeft elan
een bepaalde regio, voeren op hun beurt
sen kinderen, zonder te vervallen in individu-
en veel energie in de organisatie en we zien
het gesprek met de schooldirecteuren. Op
eel onderwijs. Want dat is niet te beheersen.
inmiddels ook de resultaten verbeteren. Dat
bestuursniveau wordt het gesprek gevoerd
Met de 4D-werkwijze onderscheid je niet
is voor kinderen een enorme stimulans, die
tussen college van bestuur, stafdirecteuren
alleen drie aanpakken bij één niveau, maar je
zijn hartstikke trots!’
en sectordirecteuren.
maakt ook heel helder welk leerkrachtgedrag
De CED-Groep is inmiddels gevraagd om ook
daarbij hoort. Voor leerkrachten geeft dat
benchmarks te gaan genereren, zodat data
rust, duidelijkheid en zekerheid. Zij weten wat
van alle scholen objectief met elkaar vergele-
er van hen wordt verwacht en hoe zij effectief
ken kunnen worden. Met deze sturingsinfor-
kunnen zijn.’
matie kan er nog beter worden gestuurd op maximale opbrengsten.
Trotse leerlingen én leraren Aloysius is blij met de keuze voor ambitiege-
Rust en zekerheid
richt werken met 4D. ‘We ervaren dat 4D een
Hans: ‘We verwachten van iedereen die bij
instrument is waarmee je objectiveert, grip
onze organisatie werkt commitment voor
krijgt, verantwoording kunt afleggen maar
deze ambitiegerichte manier van werken. Zo
vooral ook ontwikkelingsgericht en planmatig
Meer weten? Hanke Geurts h.geurts@cedgroep.nl www.opbrengstgerichtwerken4d.nl
KlasseApart mei 2019 nummer 2
7
Zorgvuldig omgaan met persoonsgegevens
Voldoen we aan de AVG?
Een greep uit het AVG-aanbod van de CEDGroep, dat zowel geheel als modulair kan worden afgenomen: • Workshop Gegevensbescherming op school Medewerkers bewust maken van en leren omgaan met persoonsgegevens. • E-learningmodule Bewustwording AVG Een actuele en toegankelijke e-learningmodule waarmee medewerkers en leerkrachten in het primair onderwijs snel en
Tekst Ronald Buitelaar
goed op de hoogte raken van de AVG.
Graag of niet, onderwijsorganisaties móeten aan de slag met de Algemene
• Functionaris Gegevensbescherming
Verordening Gegevensbescherming (AVG), die geldt sinds mei 2018. De CED-
Verplichte specialist die zelf opgeleid of aangesteld kan worden, maar ook via de
Groep ontwikkelde aanbod om scholen, besturen en samenwerkingsverbanden
CED-Groep kan worden ingehuurd.
te ontzorgen. ‘Het voordeel is dat wij niet alleen over AVG-kennis beschikken,
• Traject databescherming
maar ook het onderwijs door en door kennen. Wij kunnen écht meedenken en
Begeleiding bij de implementatie van de AVG binnen een bestuur met oa. privacy-
maatwerk leveren.’
rechten van betrokkenen, verwerkersovereenkomsten, toestemmingsverkla-
Koert Sauer is sinds enige tijd privacy officer
weg kon helpen, maar ook dat bleek tegen te
Netwerkbijeenkomsten
bij Koers VO, het samenwerkingsverband pas-
vallen. Zonder goede ondersteuning kwamen
Daarom zorgt de CED-Groep naast bege-
• Studiedag(deel) AVG
send voortgezet onderwijs in de regio Rotter-
we er niet uit.’
leiding ook voor blijvende ondersteuning.
Studiedag(delen) op maat over de AVG.
dam. Een taak die hij combineert met zijn werk
ringen en meldplicht datalekken.
Accountmanager Angela Groen: ‘Wij houden
Afgestemd op eigen wensen en behoeften van de organisatie.
als beleidsmedewerker. Hij houdt zich sinds
Mensenrechten
ons aanbod zo praktisch mogelijk en laten
2017 bezig met alles rondom AVG. ‘Afgezien
Op de zoektocht naar ondersteuning komt
medewerkers zien waar de AVG hen in hun werk raakt. Op alle niveaus: voor de klas, in
Vul op www.cedgroep.nl/avg tien vragen
hebben we nooit te maken gehad met klachten
ken over veel expertise, kennen het onderwijs
de school en bij bestuursbureaus. Toch zijn
in over privacy-onderwerpen waar u als
of problemen rond privacy. Toch heeft dit
en voeren al heel lang begeleidingstrajecten
er voortdurend nieuwe ontwikkelingen die om
school mee te maken kunt krijgen. De
onderwerp altijd mijn belangstelling gehad.
uit.’ Bij de start van het begeleidingstraject in
nieuwe antwoorden vragen. Wij kunnen in dat
resultaten krijgt u binnen enkele minuten in
Het thema sprak weinig collega’s aan, maar
maart vorig jaar beseffen de medewerkers in
geval ontzorgen door bijvoorbeeld gesprek-
uw mailbox.
inmiddels hebben we zelfs een werkgroep.’
één klap dat de AVG niet het zoveelste afvink
ken te voeren met externe partijen. We bieden
van een gehackte website in het verre verleden Koers VO uit bij de CED-Groep. ‘Zij beschik-
protocol is, maar over basale rechten van de
ook netwerkbijeenkomsten, voor klanten voor
Als duidelijk wordt dat de AVG daadwerkelijk
mens gaat. Koert: ‘De begeleiders hadden
wie wij als externe functionaris gegevensbe-
van kracht zal worden, houden Koert en zijn
voorafgaand aan de eerste bijeenkomst en met
scherming fungeren. Tijdens zo’n bijeenkomst
collega’s eerst het bestaande privacyregle-
toestemming van de betrokkenen gecheckt
praten we mensen bij over nieuwe wet- en
ment tegen het licht. ‘Toen bleek dat we met
wat er online over hen te vinden was. Daarbij
regelgeving en kan er met en van elkaar
achterstallig onderhoud te maken hadden.
was zelfs op basis van vindbare gegevens een
geleerd worden. Dat is heel handig omdat je
We hadden een aantal zaken onvoldoende
fake account van iemand aangemaakt. Toen
daar collega’s ontmoet die met vergelijkbare
vastgelegd.’ Ondanks ondersteuning vanuit
werd voor iedereen het belang van een goede
problematieken te maken hebben en die in
organisaties als de VO-raad en PO-Raad en
aanpak duidelijk.’ Het AVG-traject was op 25
samenspraak met ons misschien wel een op-
overleg met andere samenwerkingsverban-
mei 2018 nog niet af: ‘Telkens doen zich weer
lossing bedacht hebben die jou van pas komt.’
den blijkt het aan kennis en vaardigheden te
nieuwe feiten voor of is onduidelijk wie er bij
ontbreken om echte stappen te kunnen zetten:
gegevensoverdracht verantwoordelijk is.’
Meer weten? Angela Groen a.groen@cedgroep.nl
‘We dachten dat een goede tool ons wel op
8
KlasseApart mei 2019 nummer 2
KlasseApart mei 2019 nummer 2
9
Sil op school
krachten kiezen thema’s die hen aanspreken.
ook suggesties gedaan voor de inrichting van
Er zijn zes basisthema’s die aansluiten bij het
bijvoorbeeld de huishoek, de lees- en schrijf-
jaarritme. Bijvoorbeeld ‘welkom op school’,
hoek, rekenhoek, ontdekhoek en bouwhoek.
‘pepernoten en kerstkransjes’ en ‘op reis met
Daar kun je een betekenisvolle link leggen
Sil en Lis’. Ook is er een digitaal archief, met
met het thema. In de schrijfhoek gaan kinde-
tal van andere thema’s die aansluiten bij de
ren bijvoorbeeld woorden stempelen die bij
belevingswereld van jonge kinderen, zoals
het thema Poolreiziger horen. Die woorden
‘lente in het tuincentrum’ of ‘pleisters en zalf-
kunnen ze ook in andere hoeken gebruiken.
jes’. Elk jaar worden er drie nieuwe thema’s
En de ijsbergen met pinguïns die bij datzelfde
aan dat archief toegevoegd.
thema passen, kunnen ze in de bouwhoek bouwen’, legt Frank uit.
Begeleid spel
Doelgericht werken in de onderbouw Tekst Karin van Breugel
Sil op school is een flexibel kleuterprogramma vol variatie, bedoeld voor groep 1 en 2. Basisschool De Marke gebruikt het programma sinds dit schooljaar.
Bij elk Sil-thema horen twintig activiteiten:
Klant-en-klare materialen
vijf voor de grote kring, vijftien voor de kleine.
Met alle uitgewerkte materialen van Sil kun
Inge waardeert die aandacht voor de kleine-
je eigenlijk direct aan de slag. De voorbe-
kringactiviteiten, omdat die zich goed lenen
reiding kost weinig tijd. Een Sil-licentie stelt
om te differentiëren. ‘Hoe beter je de kleine-
leerkrachten in staat om alle materialen
kringactiviteiten afstemt op het niveau van de
eenvoudig te downloaden en printen. Vanaf
kinderen, des te groter de opbrengst. Bij elke
dit schooljaar zijn diverse materialen ook
Sil-activiteit is aangegeven hoe je kan ver-
kant-en-klaar beschikbaar. Bijvoorbeeld een
diepen of intensiveren. Zeker op onze school,
themamap, met daarin zes katernen voor
met een heel diverse leerlingenpopulatie, is
de zes basisthema’s. Ook de vrolijk vormge-
dat belangrijk.’
geven prentenboeken zijn gedrukt. Dankzij
Het is algemeen bekend dat jonge kinderen
het extra grote formaat en de stevige cover
zich door middel van spel ontwikkelen. Sil sti-
zijn ze heel geschikt voor de grote kring en
muleert het begeleide spel. Frank: ‘Er wordt
de lees- en luisterhoek. Tenslotte is er ook
goed uitgelegd hoe je het spel in de thema-
nog een kant-en-klare materialendoos met
hoek met impulsen, tips en suggesties op een
woordkaarten die passen bij de basisthema’s,
hoger niveau kunt brengen. In de trainingen
hoekkaarten en planbordkaarten.
van de CED-Groep hebben we hier gericht
‘Door Sil zijn we doelgerichter en meer beredeneerd gaan werken. En weten
Onderbouwleerkracht Frank Vergeer: 'Voor kleuters is het belangrijk om een betekenisvolle speelleeromgeving te creëren.' Foto: Medea Huisman
we zeker dat alle (sub)doelen van de SLO gedurende het jaar aan bod komen’, vertelt schoolleider Inge Vonken.
aandacht aan besteed.’ Om de leerkrachtvaardigheden te vergroten, spelen training en groepscoaching een belangrijke rol bij de implementatie van Sil op school.
‘Vorig jaar gaf de inspectie aan dat we doel-
lingsgerichte onderwijsvisie.’
kleutergroepen werkte.
gerichter en meer beredeneerd moeten gaan
De keus viel op Sil op school. ‘In Sil zijn alle
Onderbouwleerkracht Frank Vergeer kende Sil
werken’, vertelt Inge Voncken. Zij is sinds twee
SLO-doelen en leerlijnen verwerkt. Het is
op school al uit een eerdere werkkring. Inge:
jaar schoolleider op deze Apeldoornse basis-
een heel mooi raamwerk. Toch houden de
‘We zijn op Franks oude school gaan kijken en
school. ‘Omdat alles begint in de onderbouw,
leerkrachten veel vrijheid om activiteiten zelf in
hoorden daar positieve verhalen. Het is fijn om
zijn we eerst op zoek gegaan naar een nieuwe
te vullen. Zeker onderbouwleerkrachten vinden
iemand in huis te hebben die het programma al
kleutermethode die past bij onze ontwikke-
dat heel leuk’, vertelt Inge, die zelf jarenlang in
kent. Dat versnelt de implementatie.’
10 KlasseApart mei 2019 nummer 2
Betekenisvol leren
Inrichting hoeken
Frank: ‘Voor kleuters is het belangrijk om een
In een rijke speelleeromgeving gaan kinde-
betekenisvolle speelleeromgeving te creëren,
ren spelenderwijs ontdekken, onderzoeken
waarin zaken met elkaar samenhangen.
en ontwikkelen. Het werken met thema’s is
Omdat Sil een thematisch programma is, kan
een handige aanleiding om de speelleerom-
dat goed.’
geving te vernieuwen. ‘In de themahoek
Jaarlijks komen zes thema’s aan bod, waar-
liggen allerlei materialen die met het thema
aan steeds zes weken wordt gewerkt. Leer-
te maken hebben. Bij elk Sil-thema worden
Meer weten? Anke Oomens a.oomens@cedgroep.nl @silopschool Proefthema uitproberen of proeflicentie aanvragen? Kijk op www.silopschool.nl
KlasseApart mei 2019 nummer 2 11
Nieuws
Van Kessel Wie heeft de regie?
UIT ONDERZOEK
In bijna elk gesprek dat ik met professionals in
Kennisrotonde
het onderwijs heb, komt deze vraag aan de orde:
De Kennisrotonde van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek
wie heeft hier de regie? Binnen elk domein doemt
(NRO) is het online loket voor de beantwoording van actuele kennisvragen
deze vraag op, van de klas, het lerarenteam en
uit en over het onderwijs. De CED-Groep levert een actieve bijdrage aan
het bestuur tot aan de overheid. Van wie mogen
de Kennisrotonde. Een van de vragen die kennismakelaar José van der
we verwachten dat ze de regie nemen, wie doet
Hoeven de afgelopen tijd beantwoordde was:
Geen kind is hetzelfde. Als professional weet u maar al te goed
dat ook en wie laat dit na? Over het onderwerp regie wordt veel gesproken, gediscussieerd en geklaagd. Veel vertragingen en frustraties zijn het
Observeren en registreren in de kinderopvang
In de webwinkel
‘Welk verband bestaat er tussen leesmotivatie en begrijpend leesprestaties in het basisonderwijs?'
gevolg van onduidelijkheid over wie nu eigenlijk
dat elk kind zich op zijn eigen manier en in zijn eigen tempo ontwikkelt. Zeker jonge kinderen, die vaak groeisprongen laten zien. U heeft het vakmanschap in huis om aan te sluiten bij de interesses en ontwikkeling van elk kind. Met gerichte observaties
de regie moet pakken. Gaan we afwachten of
José formuleerde hierop het volgende antwoord:
pakken we het zelf op?
Leesmotivatieprogramma’s dragen bij aan motivatie en begrijpend lezen. Het meest effectief bleek een nadruk op redenen om te lezen,
Het onderwijs heeft een belangrijke bijdrage
in combinatie met het bevorderen van zelfvertrouwen (positieve
geleverd aan de emancipatie van vrouwen,
zelfevaluaties). Er werden ook positieve effecten gevonden voor het
kinderen van lagere sociaal-economische
wekken van persoonlijke of situationele interesse, aandacht voor de
afkomst en godsdienstige groeperingen. Het
autonomie van de leerling en het stimuleren van de sociale motivatie.
onderwijs heeft zich in de afgelopen decennia
CORI, een specifiek leesprogramma met een verbinding tussen lees- en
echter in een onderliggende positie laten
themagericht onderwijs, bleek daarbij zeer succesvol.
weet u precies waar elk kind staat en wat het van u nodig heeft. De CED-Groep ontwikkelde kindvolgsysteem Doen, Praten, Bewegen en Rekenen. Dit instrument is ook gedigitaliseerd beschikbaar. Handig, want het invullen van de observatielijsten gaat nog makkelijker en na het invullen krijgt u direct een duidelijk overzicht. www.cedgroep.nl/webwinkel
aan waardering en respect en een toegenomen een roep om een sterke regie.
@CEDGROEP
Het is erg positief dat leraren zich hierbij
@abdelelkadiMOOI
duidelijk wat de effecten zijn van met name het
Vandaag zijn 11 jeugdigen officieel geïnstalleerd door @
gebrek aan waardering en de gevoelde werkdruk.
KParbhudayal als wijkmediatoren in de vreedzame wijk
Terecht; de kwaliteit van het onderwijs staat
Vrederust. Zo jong en nu al zijn het rolmodellen! Ook voor
onder druk. Het is ook positief dat professionals
mij! Trots! @_marlot
ontwikkelteams van Curriculum.nu werken aan de actualisatie van de onderwijsinhoud.
Inspirerend boek: Teach like a champion! Veel
Daarnaast zien we binnen scholen steeds meer
aantekeningen gemaakt en ideeën!
ontwikkelteams die zelf planmatig aan de slag
Maar nu eerst Kees&Co!!! Heb er helemaal zin in!
een ‘betere basisschool’ en bedenken concrete
@_Onderwijs
oplossingen voor de werkdruk binnen de school.
Wat werkt tegen pesten op de basisschool' De anti-
Protesteren en tegelijkertijd meebouwen aan de
pestprogramma´s Prima, KiVa, Alles Kidzzz en Taakspel
vernieuwing en verbetering van het onderwijs: het
helpen om binnen een jaar aspecten van pesten of
illustreert de bevlogenheid en betrokkenheid van
gedragsproblemen...
onderwijsprofessionals. Zij leveren een wezenlijke
Hoogenkamp bestuurder van de CED-Groep.
is dat van groep 7/8. En het leesniveau is verlaagd naar dat van begin groep 4. We zorgen ervoor dat de gehanteerde rekentaal en de behandelde rekenconcepten op het niveau van groep 7/8 blijven. De contexten sluiten grotendeels aan bij de contexten uit Nieuws over Nederland, zoals Koningsdag, Valentijnsdag en
www.cedgroep.nl/webwinkel
Uk & Puk leert baby's, dreumesen en peuters nieuwe vaardigheden. Het aansluiten bij de belevingswereld van jonge kinderen. Bij elk thema zijn aansprekende, gevarieerde activiteiten uitgewerkt voor drie leeftijdsgroepen. Om aan de vraag naar kunstzinnige thema ontwikkeld: ‘Ik ben kunstenaar’. Ontvang dit gratis thema van Uk & Puk in uw mailbox! www.ukpukvve.nl/ikbenkunstenaar
gaan met onderwijsverbetering. Zij werken aan
Jos van Kessel is samen met Margéke
de bewerkingen die nodig zijn om de vragen op te lossen,
activiteiten te voldoen, heeft de CED-Groep eenmalig een nieuw
uit het primair- en voortgezet onderwijs in
onderwijs.
De opgaven zijn geschikt voor nieuwkomers: het niveau van
programma werkt met thema’s die
weerbaar en krachtig opstellen. Zij maken
Een stap voorwaarts in de emancipatie van het
eenvoudig taalniveau, maar met uitdagende rekenvragen.
Gratis thema ‘Ik ben kunstenaar’
José van der Hoeven j.vanderhoeven@cedgroep.nl
werkdruk leiden tot onrust in het onderwijs. Er is
bijdrage aan de omslag in het regie-denken.
Een serie Nieuwsrekenlessen met contexten in een
voor leerlingen en een handleiding voor leerkrachten. Meer vragen en antwoorden vindt u op: www.kennisrotonde.nl
de emancipatie bijna tot onderwerp van de emancipatie. Gevoelens van onvrede, een gebrek
Nieuwsrekenen voor nieuwkomers
zomer- en wintertijd. De uitgave bestaat uit een opgavenboek
drukken. Van regisseur lijkt het onderwijs soms bijna afgedaald tot figurant; van aanjager van
Suus
Podcast Opvoeden in een digitaal tijdperk
@AnkeMVisser
Hoe kom je tot een IKC? Download het gratis e-book! Wij ondersteunden de afgelopen jaren veel basisscholen, kinderopvangorganisaties en andere partijen bij de vorming van een krachtig kindcentrum. Via de onderstaande link vindt u een gratis e-book, waarin we de kennis en de ervaringen die we in het hele land opdeden, vertalen in vijf tips. We
Deelnemers aan de cursus #meidenvenijn in het
Luistertip! Leo Pauw, grondlegger van De
richten ons vooral op leidinggevenden van kindcentra (in
#basisonderwijs van de @CEDgroep ontvangen natuurlijk
Vreedzame School, vertelt in een podcast van
ontwikkeling), directeuren van een (integraal) kindercentrum
het boek van @Uitgeverij_Pica @JeugdbiebNieuws
Kennisnet over het programma en burgerschap in het digitale
of school, onderwijskundig leiders en managers in de
tijdperk. Beluister het gesprek op de website van Kennisnet.
kinderopvang.
www.kennisnet.nl > Thema Digitale geletterdheid > Podcast
www.cedgroep.nl/ikcbook
Het gaat niet goed met de vlinders in Nederland. Lees en leer er meer over bij @nieuwsbegrip: Enorme afname aantal vlinders. Met nog meer interessante weetjes op jeugdbieb.nl/ nieuwsbegrip. #bibliotheek #vlinders gedragsproblemen...
12 KlasseApart mei 2019 nummer 2
KlasseApart mei 2019 nummer 2 13
Gedrag op de kaart
gen goed aanpakt. Wat hem en veel collega’s verder bijbleef was de manier waarop Albert het belang van preventie benadrukte. Robin: ‘Hij zei: maak een plan voor grensbewaking in plaats van grensverdediging. Dus maak een plan van handelingen en afspraken waarmee je ongewenst gedrag kunt voorkomen.’ De docenten gingen na de bijeenkomsten met de praktische adviezen aan de slag en testten wat werkte en wat niet. ‘Iedere klas heeft zijn eigen aanpak nodig’, zegt Robin. ‘In de ene klas kan bijvoorbeeld een vaste groepsopstelling rust brengen, maar bij mijn mentorklas werkte dat juist averechts. Die klas was meer gebaat bij afwisseling. Je moet dus creatief zijn in je aanpak en aanvoelen wat de leerlingen nodig hebben.’
Moeilijk gedrag begrijpen en ombuigen naar werkzame sfeer
Stappen gezet De ondersteuning van de CED-Groep was met een dag observatie en twee bijeenkomsten per klas een korte interventie. Toch heeft deze volgens Wessel wat teweeggebracht. ‘Gedrag is een complex proces dat je niet in één keer kunt veranderen, maar er zijn er wel
Klassementor Robin Veerkamp (l) en zorgcoördinator Wessel Visscher. Robin kreeg als tip om zijn klas veel kleine, losse opdrachten te geven.
degelijk stappen gezet. Albert werd echt gehoord door de collega’s. Er was veel herkenning als hij aangaf waar bepaald gedrag een signaal van kan zijn. Als het begrip er is, dan scheelt dat al de helft. Het helpt docenten om op een andere manier op gedrag te reageren.
Tekst Renate Mamber
‘Elke school zit wel eens met de vraag hoe de
ik als zeer positief ervaren’, zegt Wessel. Ook
Robin. ‘Hij gaf aan waar bepaald gedrag een
Robin kreeg ook praktische tips en adviezen.
Soms lukt het zelfs de meest ervaren
sfeer in een klas te verbeteren’, zegt Wessel
klassementor Robin Veerkamp was daarover
signaal van kan zijn en stelde een mogelijke
‘Bijvoorbeeld om met deze klas niet te veel
Visscher, zorgcoördinator van het Floracol-
te spreken. ‘Juist omdat hij als vreemde in
aanpak voor. Zo ontstond er draagvlak.’
klassikaal te werken, maar veel kleine, losse
lege in Naaldwijk. ‘We hadden afgelopen jaar
de klas komt, ziet hij andere dingen dan wij.
In Robins mentorklas was geen sprake van
opdrachten te geven en te zorgen voor veel
waarom het niet loopt in een klas. Een zo’n klas, waarin ook sprake was van grens-
Hij trok conclusies waar ik niet direct op zou
grensoverschrijdend gedrag, maar was het
wisselingen, zodat de spanningsboog hoog
komen, maar die ik wel herkende.’
nuttig om preventief te kijken naar het gedrag
blijft. En om ruimte in te plannen voor onder-
van de leerlingen. ‘Albert observeerde dat in
ling contact, zodat de leerlingen dat niet zelf
Behoefte aan meer sturing
deze klas de taakgerichtheid erg laag was.
gaan opzoeken. Zulke praktische adviezen
docent niet de vinger te leggen op frisse blik van buiten kan dan verschil maken. Het Floracollege vroeg Albert
overschrijdend gedrag. We wilden de handelingsbekwaamheid van de docenten vergroten om met dit soort gedrag om te gaan.’
de Bruijn van de CED-Groep om het gedrag van leerlingen in vier klassen te observeren. Een korte interventie maakte echt al een verschil.
14 KlasseApart mei 2019 nummer 2
Na de observaties werden de klassen met
De leerlingen moesten steeds aan hun taak
kun je direct toepassen. Je creëert daarmee
Albert de Bruijn trok een dag uit om de
alle docenten besproken. Daarbij kwamen het
worden herinnerd en zelfs dan liep het vaak
duidelijkheid en structuur in de klas, waar-
klas te observeren. Daarna volgden twee
gedrag van individuele leerlingen, combina-
niet helemaal zoals je zou willen. Albert
door je veel onrust voorkomt.’
bijeenkomsten met het docententeam. Nog
ties van leerlingen en de hele groep aan de
signaleerde als onderwijsbehoefte van deze
drie andere klassen werden in het traject
orde. Zo kwam een dialoog op gang. ‘In de
klas: meer sturing van de docent en vaste
Eigen aanpak
meegenomen. ‘Albert wilde eerst observeren,
bijeenkomst beschreef Albert wat hij zag en
routines.’
Robin vond het prettig om tijdens de bijeen-
zonder al te veel informatie vooraf. Dat heb
vroeg wat anderen zien en ervaren’, vertelt
Er kwam ook bewustwording op gang. Je gaat nadenken over wat je als docent doet en welk effect dat heeft op de klas. We zijn echt in beweging gekomen.’
Meer weten? Albert de Bruijn a.debruijn@cedgroep.nl www.cedgroep.nl/gedragopdekaart
komsten te horen dat hij als docent veel din-
KlasseApart mei 2019 nummer 2 15
Nieuwe methode voor taalles aan nieuwkomers
Welkom in een Wereld vol Woorden Tekst Connie van der Zel
Goed lesmateriaal voor taalonderwijs aan nieuwkomers bedenk je niet alleen achter je bureau, dat doe je samen met leerkrachten die daar dagelijks mee werken. De CED-Groep schakelde dan ook ervaringsdeskundigen in om mee te werken aan de ontwikkeling van de methode Wereld vol Woorden. Zoals Arie Wereld vol Woorden biedt nieuwkomers hun eerste
van den Berg, een bevlogen leerkracht die al jaren werkt met nieuwkomers
basis voor de Nederlandse taal. Het lesmateriaal is
op OSBS de Kameleon in Rotterdam.
speciaal ontwikkeld voor leerlingen van 6 tot en met 12 jaar en bestaat uit een methodische- en een thematische aanpak. In de methodische aanpak, ontwikkeld door de CED-Groep, zijn de activiteiten uit Mondeling De methode Wereld vol Woorden is vanaf
Nederlands verrijkt met de woordclusters van LOGO
schooljaar 2019-2020 beschikbaar. Arie laat
3000. De thematische aanpak wordt ontwikkeld door
alvast een eerste uitgewerkte versie zien
uitgeverij Rezulto. Van beide is het lesmateriaal vanaf
van het thema Voel je thuis. ‘Het is een lek-
schooljaar 2019-2020 verkrijgbaar.
ker overzichtelijk lesboekje waarmee je zo
www.cedgroep.nl/webwinkel
aan de slag kunt.’ Per les wordt aangegeven welke platen van LOGO 3000 bruikbaar zijn, welke woorden aan de orde komen en welke grammaticalessen van Zien is Snappen bij de les passen. Arie: ‘Verder krijg je leuke tips die je in je les kunt verwerken. Dat is handig, want wanneer je met nieuwkomers werkt, moet je vaak van alles uit de kast halen om de betekenis van de woorden goed bij hen te laten beklijven. En dan heb je ook nog te maken met niveauverschillen. Je hebt al je creativiteit dus hard nodig. Zo’n handzame, praktische methode met een logische opbouw die je fantasie prikkelt, kan je daar goed mee op weg helpen.’ Lespakket De methodische aanpak van Wereld vol Woorden is een update van Mondeling Nederlands. Arie: ‘De lessen zijn opgebouwd rondom onderwerpen als school, wonen, naar de dokter, emoties en feesten. In Mondeling Nederlands duurt een thema een week, maar dat beviel in de praktijk niet goed. Daarom hebben we er thema’s van twee weken van gemaakt.’ Het lespakket Wereld vol Woorden zal bestaan uit twee delen. Blok A bevat lessen voor het
16 KlasseApart mei 2019 nummer 2
eerste half jaar, blok B is voor de tweede helft
'Ik ben jarig’
van het jaar. Bij de methode zitten herhaal-
Arie schreef ook mee. Hij heeft de oude modu- gefinancierd door Stichting Kinderpostzegels,
lessen en toetsen. ‘Na een jaar zijn de meeste
le Feest volgens de nieuwe inzichten geactua-
gaan samenwerken om dit voor elkaar te krij-
kinderen taalvaardig genoeg om in te stromen
liseerd en herontwikkeld tot het thema 'Ik ben
gen. Ik denk dat dit met Wereld vol Woorden
in het reguliere onderwijs', zegt Arie.
jarig'. ‘Natuurlijk heb ik ook het een en ander
uitstekend gelukt is.’
Hij werkt actief mee aan de ontwikkeling van
in de praktijk uitgeprobeerd. Onze ervaringen
het lespakket. ‘Mijn eerste taak was het kop-
zijn meegenomen in de ontwikkeling.’
pelen van het beeldmateriaal van LOGO 3000
Hij denkt dat Wereld vol Woorden zal tege-
aan de thema’s. Welke platen passen bij welk
moetkomen aan een dringende behoefte in
thema? Dat scheelt al veel zoekwerk. Verder
het werkveld. ‘Enkele jaren geleden, toen de
maak ik samen met andere leerkrachten deel
stroom nieuwkomers groeide, is op initiatief
uit van een praktijkgroep die de thema’s uit
van het Ministerie van OC&W een leskist
Mondeling Nederlands tegen het licht houdt.
ontwikkeld met veel materiaal. Daar zaten ook
Wat is nog goed bruikbaar? Wat is verouderd?
praatplaten van LOGO bij. Maar al dat losse
Wat werkt helemaal niet in de praktijk? Met
materiaal kost veel uitzoektijd. Scholen wer-
onze input gaat het ontwikkelteam aan de
ken liever met één integrale methode waarin
slag.’
alle losse ideeën zijn samengevat.'
De CED-Groep en uitgeverij Rezulto zijn,
Meer weten? Maaike Dalhuisen wereldvolwoorden@cedgroep.nl www.cedgroep.nl/wereldvolwoorden
KlasseApart mei 2019 nummer 2 17
Ben ik in Beeld laat kinderen én pm’ers groeien Tekst Karin van Breugel
Het ve-programma Ben ik in Beeld is bij het grote publiek misschien nog niet zo bekend. Als het aan de CED-Groep ligt, gaat dat snel veranderen. Dit programma stimuleert niet alleen de brede ontwikkeling van kinderen, maar versterkt ook de competenties van pedagogisch medewerkers (pm’ers). Kinderdagverblijf De Schans weet daar inmiddels alles van. Ben ik in Beeld Intensieve training
• Aantrekkelijk en compleet ve-pro-
Gedurende twee jaar zijn de pedagogisch me-
gramma voor de kinderopvang
dewerkers van kinderdagverblijf De Schans getraind om met Ben ik in Beeld te werken. Bij alle dertien trainingsbijeenkomsten was
• Stimuleert de brede ontwikkeling (taal, rekenen, motoriek, sociaal-
Milou Verwijs (l) en Sabrina Rausch
emotioneel)
pedagogisch coach Milou ook van de partij.
• Herkenbare, flexibele thema’s en
‘De training was heel intensief, maar dat had
het kind. Je ziet hoe de kinderen reageren op
Kwaliteit in stand houden
zeker meerwaarde. Je hebt die tijd echt nodig
jouw aanbod, of ze echt betrokken zijn en of je
Nu alle betrokken medewerkers zijn gecerti-
om te oefenen en dit in je vingers te krijgen.
bijvoorbeeld de goede vragen stelt.’
ficeerd, heeft de borging alle aandacht. Milou zegt daarover: ‘We hebben inmiddels bedacht
De pm’ers hebben geleerd om goed te be-
Winkeltje spelen met boodschappen in een mandje: met herkenbare thema’s wordt de ontwikkeling van kinderen gestimuleerd.
palen waar een kind op de ontwikkelingslijn
Groei
hoe we de kwaliteit gaan monitoren en sterk
zit en hoe ze het kind vervolgens een stapje
Hoewel de pm’ers inmiddels allemaal
houden. Dat nemen we ook mee in ons scho-
verder kunnen brengen.’
zijn gecertificeerd, worden er nog steeds
lingsplan.’
video-opnames gemaakt. Het filmen en de
Natuurlijk stromen er ook regelmatig nieuwe
Kinderen én professionals in beeld
bijbehorende reflectie zijn echt ingeburgerd.
medewerkers in. Niet alleen vanwege natuur-
De naam van het programma verwijst naar
Sabrina: ‘Dus ook na de training blijven de
lijk verloop maar ook omdat diverse locaties
het observeren van kinderen: heb je goed in
pm’ers zichzelf ontwikkelen. De intensiteit
aan het groeien zijn. Alle nieuwe mensen
beeld wat het kind van jou nodig heeft? Maar
van de video-opnames is wel verminderd. Nu
worden intern opgeleid. Milou volgde speciaal
Enkele jaren geleden besloot Zo Kinder-
behoeftes en interesses van dat moment.’
ook de pm’ers zélf zijn in beeld. Sabrina:
filmen zij elkaar meestal naar aanleiding van
daarvoor een train-de-trainer-opleiding bij
opvang om een nieuw ve-programma in
Sabrina Rausch, vestigingsmanager van
‘Tussen de trainingsbijeenkomsten moesten
een concrete hulpvraag.’
de CED-Groep. ‘Het is onze intentie om Ben
te voeren. Het moest in ieder geval géén
kinderdagverblijf De Schans (onderdeel van
de pm’ers elke week video-opnames maken
De pm’ers durven elkaar nu meer aan te
ik in Beeld verder uit te rollen binnen de
programma zijn waarbij alle activiteiten van
Zo Kinderopvang) vult aan: ‘Natuurlijk werk
van elkaar, gevolgd door een feedbackge-
spreken op wat ze zien. Sabrina: ‘Ze zijn an-
organisatie. Per locatie zullen we bekijken of
a tot z vastliggen. ‘De keus viel op Ben ik in
je met alle kindjes in de groep met hetzelfde
sprek met de trainer of een directe collega.
ders gaan kijken naar hun eigen handelen en
er voldoende kinderen zijn die baat hebben bij
Beeld. Omdat dit programma kindvolgend
programma, maar elk kind ontwikkelt en
In het begin vonden ze dat best spannend en
dat van collega’s. Ze ontvangen graag elkaars
dit ve-programma. Daarover gaan we ook in
is, past het goed bij onze visie’, vertelt Milou
leert op zijn eigen manier en in zijn eigen
moeilijk, maar ze hebben er veel van geleerd.
feedback. Ben ik in Beeld heeft het profes-
gesprek met gemeentes.’
Verwijs, pedagogisch coach en beleidsmede-
tempo. We vinden het belangrijk om daar
Door zo’n filmpje krijg je goed inzicht in de
sionele gesprek op gang gebracht en het
werker bij Zo Kinderopvang. ‘Kinderen krijgen
goed bij aan te sluiten. Ben ik in Beeld helpt
interactie tussen jou en de kinderen. Je gaat
professionele handelen van de medewerkers
activiteiten aangeboden die aansluiten bij hun
ons daarbij.’
zien welke gevolgen jouw handelen heeft voor
versterkt. Daar profiteert elk kind van!’
18 KlasseApart mei 2019 nummer 2
prikkelende materialen • Aandacht voor observatie en ouderbetrokkenheid • Versterkt interactievaardigheden van pm’ers • Intensieve videobegeleiding voor pm’ers • Opgenomen in de databank Effectieve Jeugdinterventies van het NJi • Bevordert soepele doorstroom naar de basisschool.
Meer weten? Karin van der Meulen k.vandermeulen@cedgroep.nl www.benikinbeeld.org
KlasseApart mei 2019 nummer 2 19
Preventie Machtsmisbruik
Ondersteuning bij klachten over sociale veiligheid
De Jan Campertschool van Prokind Scholengroep in Spijkenisse werkt aan een veilig schoolklimaat. Dat gebeurt onder andere met behulp van observaties, leerlingbesprekingen, ouder- en kindgesprekken. Directeur Leo Zandbergen: ‘Ik ken iedereen, sta dagelijks bij de deur en doe mee aan alle activiteiten waarbij ouders betrokken zijn.’
Tekst Ineke Westbroek
Sinds enkele jaren kunnen schoolbesturen gebruikmaken van Preventie Machtsmisbruik. Externe vertrouwenspersonen van de CED-Groep ondersteunen melders bij de behandeling van klachten op het gebied van sociale veiligheid. Zij adviseren schoolbesturen en organiseren
Preventie Machtsmisbruik
netwerkbijeenkomsten voor interne contactpersonen op de scholen.
Dit aanbod bevat onder andere: • Externe vertrouwenspersonen van de CED-Groep ondersteunen melders bij de behandeling van klachten op het gebied van sociale veiligheid
Externe vertrouwenspersonen
kunnen leerkrachten, schoolleiders en
maat’, vindt zij. ‘Ouders voelen zich meestal
het programma Preventie Machtsmisbruik.
Boze ouders die eigen rechter spelen op het
ouders kwesties vertrouwelijk bespreken en
serieus genomen. Bij een conflict is vaak na
‘Interne contactpersonen van scholen binnen
schoolplein. Vermoedens van kindermishan-
veilig melden. Evp’s geven ruimte aan emotie,
een tweede gesprek de lucht weer geklaard.
hetzelfde bestuur leren van elkaar leren door
deling. Leerkrachten die zich door collega’s
brengen meldingen in kaart en adviseren
We houden regelmatig tevredenheidsonder-
ervaringen uit te wisselen over het omgaan
onheus bejegend voelen. Met dit soort zaken
leidinggevenden over oplossingen.
zoeken en zetten schoolbreed in op verbe-
met misstanden. De intervisie tijdens die bij-
kunnen ouders, leerkrachten en leerlingen
‘Emoties kunnen hoog oplopen. Ik luister
tering van de groepssfeer.’ Anita heeft al
eenkomsten is zeer waardevol, met alle tips
op school terecht bij door de CED-Groep ge-
eerst naar klagers; pas daarna stel ik vra-
verschillende bruikbare tips meegenomen
die deelnemers elkaar geven.’ Het signale-
schoolde interne contactpersonen. Bij proble-
gen’, schetst Els, ‘Vervolgens praten we over
van de door de CED-Groep georganiseerde
ren, registeren en oplossen van misstanden
men die de school niet zelf kan oplossen, kan
wat klagers willen bereiken. Hierbij zoek ik
netwerkbijeenkomsten. Hier krijgen de intern
verloopt volgens hem gestructureerder op
de hulp van een externe vertrouwenspersoon
met de melder naar een gemeenschappelijk
contactpersonen suggesties om onderwerpen
scholen die werken met Preventie Machts-
worden ingeroepen.
belang: een kind dat weer met plezier naar
rond de sociale veiligheid op school onder de
misbruik. ‘Men weet beter wie hierbij binnen
die ouders, leerlingen en medewerkers heb-
Zo iemand is Els Rietveld van de CED-Groep.
school gaat, collega’s die weer door één deur
aandacht te brengen van collega’s, leerlingen
de school welke taken op zich neemt.’
ben om vertrouwelijke kwesties te bespre-
‘Vaak blijkt de communicatie tussen ouders
kunnen. Daarna bespreken we welke route
en ouders.
De CED-Groep adviseert scholen en bestu-
ken, blijft het aantal daadwerkelijke klachten
en school verstoord’, vertelt ze. ‘Ouders voe-
hiervoor het beste kan worden gevolgd.’
ren bij het opstellen van heldere en laag-
gelukkig beperkt.
Structuur en duidelijkheid
drempelige klachtenprocedures. Zo is in de
Naast de directe ondersteuning van scholen
len zich onvoldoende gehoord of onvoldoende
• Advisering en ondersteuning van schoolbesturen op gebied van preventie machtsmisbruik • Organisatie van netwerkbijeenkomsten voor interne contactpersonen op de scholen • Training In vertrouwde handen • Basiscursus vertrouwenspersoon nieuwe stijl vo/mbo (LVV-keurmerk) • Handreiking voor scholen over het opnemen van gesprekken door ouders (gratis download).
serieus genomen. Zij vinden bijvoorbeeld het
Interne contactpersoon
Menno van Riel is bestuurder van Prokind
schoolgids en op de website van Prokind
en besturen is er de training In Vertrouwde
schooladvies te laag, of dat pesters niet hard
Anita Quartey is leerkracht op de Jan Cam-
Scholengroep, waar onder andere de Jan
duidelijk aangegeven welke route er gevolgd
Handen. Deze richt zich op interne contact
genoeg worden aangepakt.’
pertschool in Spijkenisse en tevens intern
Campertschool onder valt. Volgens hem zit
kan worden bij eventuele problemen. Als men
personen in het primair-, speciaal- en voort-
Met externe vertrouwenspersonen (evp’s)
contactpersoon. ‘Bij ons heerst een veilig kli-
in die netwerkbijeenkomsten de kracht van
helder communiceert over de mogelijkheden
gezet onderwijs.
20 KlasseApart mei 2019 nummer 2
Meer weten? Els Rietveld e.rietveld@cedgroep.nl www.cedgroep.nl/vertrouwenspersonen
KlasseApart mei 2019 nummer 2 21
Agenda
BINNENKORT Woensdag 12 juni Dordrecht Samenwerkingsverbandentop Informele bijeenkomst voor directeuren van samenwerkingsverbanden in het Onderwijsmuseum Dordrecht. U bespreekt samen actuele thema’s en doet inspiratie op. De middag start om 13.30 uur en we sluiten om 17.00 uur af met een borrel. www.cedgroep.nl/swvtop Dinsdag 20 augustus Summercourse Na de zomer geïnspireerd van start! De vakantie staat voor de deur: tijd om te ontspannen en de accu weer op te laden. Onze summercourse zorgt voor een goed begin van het nieuwe schooljaar. Een dag vol leuke frisse ideeën, inspiratie, positieve energie en handige tips om het beste uit jezelf en jouw groep te halen. Neem je ook je collega’s mee? Doen! www.cedgroep.nl/summercourse
STARTDATA CURSUSSEN HET JONGE KIND Wo 22/05 Spelen in hoeken-taal voor kinderopvang Do 12/09 Pedagogisch coach kinderopvang (zie verder bij ‘Uitgelicht’) Vr 13/09 Intern begeleider voor kinderopvang PO Wo 05/06 Werken met Nieuwsbegrip en woordenschat Do 26/09 Lead Like a Champion Wo 02/10 Verdiepingscursus interne begeleiding
Professionaliseringsaanbod 2019-2020
Ma 29/10 Basiscursus interne begeleiding
Op zoek naar goede professionalisering
Ma 07/11 Onderwijsassistent leescompetent
voor komend schooljaar? Bekijk het
D0 14/11 Onderwijsassistent rekencompetent
professionaliseringsaanbod 2019-2020 van de CED-
SO
Groep. Alle scholen voor po, so, vo en mbo en de
Do 19/09 Basiscursus Interne begeleiding (zie verder bij ‘Uitgelicht’)
centrale bureaus voor kinderopvang ontvangen de
Ma 07/10 Onderwijsassistent rekencompetent
cursusbrochure dit voorjaar.
Wo 30/10 De Vreedzame school voor nieuwe leerkrachten
en onderwijsassistenten zml
Vr 01/11 Lead like a Champion
Zeer goede klantbeoordelingen
Woensdag 9 oktober 2019 Eindhoven
Wo 29/01 Eigenaarschap van leerlingen
We zoeken altijd naar mogelijkheden om ons
Conferentie begrijpend lezen
Wo 11/03 Gedrag is een signaal
professionaliseringsaanbod aan te scherpen
Tijdens de conferentie Het verhaal bij begrijpend lezen,
en te verbeteren. Daarom hechten we veel
kijken we vanuit verschillende invalshoeken naar de rol en de
PO/SO
waarde aan de evaluatie door cursisten. We
mogelijkheden van verhalen bij het onderwijs. We laten zien
Wo 22/05 Werken aan sociale veiligheid binnen Vreedzame Scholen
zijn trots dat 93 procent van de cursisten
hoe verhalen en zaakvakteksten elkaar kunnen aanvullen en
Do 06/06 Taakspel netwerkbijeenkomst licentiehouders
(zeer) tevreden is. Bijna 100 procent is zeer
welke concrete werkvormen u kunt inzetten om maximaal te
Wo 19/06 Grip op de groep
te spreken over de vaardigheden van de
profiteren van de kracht van verhalen.
Wo 04/09 Basiscursus Bouwcoördinator
cursusleider. Ook zijn zij erg positief over de
Lerarenportfolio en Schoolleidersregister
www.cedgroep.nl/conferentiebegrijpendlezen
Ma 09/09 Cognitief talent in de klas
zakelijke en persoonlijke relevantie.
Het Schoolleidersregister en het Leraren-
Di 10/09 Basiscursus Leesspecialist
portfolio zijn vormen van erkenning voor de
Wo 18/09 Speerpunten taalonderwijs voor onderwijsassistenten
Blended en e-learning
cruciale rol die schoolleiders en leerkrachten
Di 24/09 Taakspel in de klas voor leerkrachten
En steeds meer cursussen zijn blended: een
spelen waar het gaat om de kwaliteit van het
Wo 25/09 NT2 in het basisonderwijs
combinatie van online leren en face-to-face
onderwijs. Wij melden al onze cursussen voor
Wo 25-09 Antipestcoördinator bao
contact. Zo gaat geen kostbare tijd verloren
leerkrachten en docenten aan bij lerarenport-
Di 01/10 De Rekenspecialist
aan reizen en hoeft er minder vervanging ge-
folio.nl. Een greep uit deze cursussen: Basis-
Do 12/09 Pedagogisch coach kinderopvang (S8710)
Do 03/10 Basiscursus Taalcoördinator
regeld te worden. U kunt uw eigen studietijd
en verdiepingscursus Teach Like a Champion
Wilt u een positieve bijdrage leveren aan de implementatie
Ma 07/10 Taakspel netwerkbijeenkomst licentiehouders
indelen. In de community houdt u contact met
2.0, Differentiëren doe je zo, Teachcoördinator
en borging van de vve-concepten binnen uw eigen organisa-
Vr 08/10 Basiscursus Gedragsspecialist
mede-cursisten en trainers.
po en Cognitief talent in de klas. Cursussen
tie? In deze cursus ontwikkelt u uw coachingsvaardigheden
Vr 08/10 Auditorentraining
en verdiept u uw kennis van verschillende vve-concepten.
Do 10/10 Gedragsspecialist verdiepingstraject
Speciaal onderwijs
register zijn onder meer Opbrengstgericht
De cursus richt zich op ervaren en vve-gecertificeerde
Ma 11/11 Ernstige rekenproblemen en dyscalculie
Vanuit het speciaal onderwijs klinkt de roep
werken in 4D, Masterclass OGW 4D, De Betere
mbo+-medewerkers in de kinderopvang en peuterspeel-
Ma 11/11 Instructional Leader
om cursussen specifiek gericht op deze
Basisschool en Lead Like a Champion.
zalen. Binnen de cursus wordt de theorie van coachings-
Do 14/11 In vertrouwde handen
sector. Daarom hebben wij nu een aantal
vaardigheden steeds vertaald naar de praktijk van coaching
Wo 27/11 Gedrag is een signaal
cursussen die zich richten op professionals
Onderwijsassistent is goud waard
uit het speciaal onderwijs. In deze cursussen
Grote klassen, het lerarentekort, een toene-
VO/MBO
staat hun praktijk centraal. Zo is er nu ook
mende behoefte aan differentiatie en meer
taal-leesonderwijs voor onderwijsassistenten,
Do 19/09 Basiscursus Interne begeleiding (S5102)
Ma 30/09 Differentiëren doe je zo!
een aparte basiscursus Interne begeleiding
zorgleerlingen: voor veel scholen is dit de
Onderwijsassistent woordenschatcompetent
Wilt u zich specialiseren tot intern begeleider binnen het
Ma 27/01 Leidinggeven aan de vaksectie
voor het speciaal onderwijs. Nieuw is de cur-
dagelijkse realiteit. Een goede onderwijsas-
en Onderwijsassistent gedragscompetent.
sus voor leerkrachten én assistenten, waarin
sistent is dan goud waard! De CED-Groep
UITGELICHT
binnen vve-groepen.
speciaal onderwijs? In deze cursus maakt u kennis met alle
die geregistreerd zijn voor het Schooleiders-
ze samen leren hoe ze hun handelen efficiënt
helpt onderwijsassistenten al jaren om zich
Boek vroeg en ontvang korting!
inleidingen en praktijkopdrachten is er veel ruimte voor
/cursusbureau
op elkaar kunnen afstemmen. U vindt deze
op allerlei gebieden verder te professionali-
Grijp uw kans! Schrijf u vóór 1 juli 2019 in
reflectie op uw taken als ib’er. De eindopdracht voor deze
@cursusced
aspecten van de interne begeleiding. Naast theoretische
Bekijk het complete aanbod op www.cedgroep.nl/cursussen
cursussen in onze so-brochure. Uiteraard zijn
seren. Deelnemers zijn zeer positief over de
voor een van onze cursussen uit de nieuwe
cursus is het maken van een ontwikkelingsplan voor uw
leerkrachten uit het speciaal onderwijs ook
praktische bruikbaarheid van onze cursus-
cursusbrochure. Gebruik de kortingscode uit
eigen school. Dit is een blended cursus.
welkom bij onze cursussen die niet specifiek
sen en de ruime mogelijkheid tot uitwisse-
de brochure en ontvang 20% korting op de
op het speciaal onderwijs gericht zijn. Deze
ling. Speciaal voor de onderwijsassistenten
cursusprijs. Geen brochure ontvangen? Vraag
cursussen staan vermeld in de po-brochure.
ontwikkelden we onder meer: Speerpunten
deze aan via cursusbureau@cedgroep.nl.
22 KlasseApart mei 2019 nummer 2
KlasseApart mei 2019 nummer 2 23
Pizzapuntenparty Een Teach-techniek oefenen, lekker informeel met een pizzapunt erbij: op de pizzapuntenparty’s in het grand café van de CED-Groep komen veel leerkrachten af. Op 5 februari verdiepten 23 deelnemers zich in de techniek Positief inkleden.
De leerkrachten zetten taalgebruik uit het klaslokaal om in positieve instructie. Daarbij bracht Frank nog een andere Teach-techniek in: Klare taal. Deze houdt in dat je leerlingen concreet vertelt wat ze moeten doen, waarbij je het woord ‘niet’ vermijdt.
Het is belangrijk, zegt Frank, om vanuit het ‘nu’ te reageren. ‘Laat eventuele negatieve ballast uit eerdere incidenten met leerlingen los. We kijken vooruit. We gaan nu dingen leren en groeien.’ Hij adviseert om leerlingen perspectief te bieden: ‘Als jij vandaag flink je best doet, kan je straks dát.’
‘Het gaat erom dat je in je communicatie met leerlingen steeds je verwachtingen op een positieve manier uitspreekt’, legt adviseur Frank Teunissen uit. ‘Je kunt zeggen: “Dat is niet goed, doe het maar opnieuw.” Een beter alternatief is: “Ik weet dat jij het veel beter kan. Ga het nog eens doen en laat zien dat je het kan”.’
De reactie van de deelnemers aan de pizzapuntenparty? ‘Tjonge, dit is zo logisch. Waarom doen we dit niet vaker?’