OKTOBER 2014 NUMMER 3
JAARGANG 12
INFORMATIEBLAD RELATIES CED-GROEP
SPECIAL LEIDERSCHAP Lead Like a Champion Opbrengstgericht sturen Vernieuwing in de kinderopvang
N I E U W S
De CED-Groep traint professionals en adviseert beslissers in onderwijs en kinderopvang. En ontwikkelt innovatieve educatieve producten. Dat is wat we doen. Maar
INHOUD
SPECIAL LEIDERSCHAP
niet wat we zijn. Bij de CED-Groep zijn we van alle onderwijsmarkten thuis. We zijn innovatief en hebben een grote passie voor kansen voor kinderen. Maar voor alles zijn we trots op resultaat. Als het een professional lukt om kinderen het beste uit zichzelf te laten halen, hebben wij echt iets bereikt.
CED-Groep bereikt Postadres: Postbus 8639 3009 AP Rotterdam
Volg ons
LOCATIE MAARTENSDIJK Postadres: Postbus 25 info@cedgroep.nl
3738 ZL Maartensdijk
10 ‘Verbeterslag vraagt om versterking vakmanschap’ Leiderschap: kunnen en durven sturen
Leiderschap Opbrengstgericht werken, zorgen voor een doorgaande leerlijn, passend onderwijs waarmaken: er wordt heel wat gevraagd van onderwijsgevenden. Om dat allemaal te realiseren moeten zij goed waarnemen, de doelen scherp voor ogen houden, en natuurlijk hun tijd effectief inzetten. De ondersteuning van een sterke schoolleider is hierbij van groot belang. De training Lead Like a Champion ondersteunt schoolleiders bij de kwaliteitsverbetering. Directeur Frank van Lier van basisschool De Borch in Rosmalen volgde deze training met zes collega’s. Dat inspireerde hem om dit schooljaar zijn planning anders aan te pakken: ‘Ik wil meer met de inhoud en de opbrengsten bezig zijn. Ik ga mijn tijd anders indelen en duidelijker prioriteiten stellen.’ Van Lier: ‘Het ging mij ook om de vervolgstap: hoe sluit je de coaching van je collega’s aan op die analyse? Ik vind dat de training daar goede suggesties voor geeft.’ Opbrengstgericht sturen kan een groot verschil maken, merkte ook het Antoniuscollege in Gouda. De 4D-aanpak (data, duiden, doelen, doen) maakte de resultaten op allerlei niveaus zichtbaar. Leraren werden ‘getriggerd’ doordat ze de effecten van het eigen handelen zagen. Nadat de juiste gegevens waren verzameld, was de weg vrij voor analyse, beslissen of actie nodig is en vaststellen waaruit die actie moest bestaan. En natuurlijk geldt voor de kinderopvang even zeer dat goed leiderschap het verschil kan maken. Bij de Stichting Kinderopvang Maassluis werden locatiemanagers getraind om vernieuwingen zo in te voeren, dat pedagogisch medewerkers er goed mee verder konden. ‘Daar hebben we veel aan gehad,’ zegt beleidsmedewerker Veronica Korpel. ‘Vooral aan het terugkijken. Is iets goed gegaan of moet het juist anders? Wat goed is gegaan kan je verder uitbouwen.’ COLOFON keer per jaar verschijnend informatieblad van de CEDGroep over (nieuwe) diensten, producten en aspecten van educatieve dienstverlening in de praktijk; bestemd voor scholen, onderwijsinstellingen en overige relaties. ISSN 1571-660 jaargang 12 nummer 3 oktober 2014
2
KlasseApart oktober 2014 nummer 3
8 ‘Ik ga duidelijker prioriteiten stellen’ Dát helpt: eerst alle belangrijke taken inplannen
www.cedgroep.nl
REDACTIONEEL
klasseApart is een drie
6 ‘Praktisch en van hoog niveau’ Lead Like a Champion helpt schoolleiders effectiever handelen
12 Vernieuwingen in de kinder opvang: geschikte momenten leren zien én benutten ‘De sector bestaat vooral uit doeners, die met hun hart werken‘ 3 Nieuws 14 MAGiTO
vormgeving Pressure Line
oplage 14.000 KlasseApart gratis ontvangen? Mail uw adresgegevens naar: klasseapart@cedgroep.nl
Tijdens de Nationale Onderwijsweek 2014, begin oktober, is de OnderwijsTopTalentPrijs op een bijzondere manier hebben onderscheiden. De OnderwijsTopTalentPrijs bestaat uit
een brochure ontwikkeld over seksuele
bronzen trofee en een geldbedrag. De prijs is een initiatief van het Instituut voor Nationale
opvoeding voor ouders met kinderen van
Onderwijs Promotie (INOP) in samenwerking met OCW, AOb, Edupub en de vakbladen Didac-
0-18 jaar met een beperking. De brochure
tief en Van 12 tot 18. Elke inzending is vooraf bekeken door terzake deskundigen, waaronder
biedt ouders informatie en tips over de
algemeen directeur/bestuurder van de CED-Groep Theo Magito. Ten tijde van het maken van
seksuele ontwikkeling en opvoeding
deze KlasseApart was de winnaar nog niet bekend.
van kinderen en jongeren met een licht
Kijk voor de uitslag op www.toptalentprijs.nl
verstandelijke, auditieve, visuele of lichamelijke beperking, een stoornis in het autisme spectrum en ADHD. De brochure is tot stand gekomen met hulp van meelezende ouders uit het speciaal onderwijs en ouderorganisaties zoals BalansDigitaal. De brochure is onderdeel van het project ‘Van Kwetsbaar naar Weerbaar’, waarin de CED-Groep en Rutgers WPF samenwerken. Het project heeft als doel om seksuele voorlichting in het (voortgezet) speciaal onderwijs te verbeteren. Het project duurt tot oktober 2015. U kunt de brochure downloaden via: www.cedgroep.nl/brochureseksueleopvoeding
even denken… Onder de titel ‘even denken…’ verschenen twee nieuwe uitgaven: • even denken… Denkgesprekken met kinderen • even denken… Vragenlijst Denkprocessen ‘even denken… Denkgesprekken met kinderen’ is een herziene versie van het boek DGM in de praktijk, het handboek voor Denkstimulerende Gespreksmethodiek. Het boek bevat uitgeschreven activiteiten met suggesties voor denkvragen, die prikkelen tot nadenken en
Denkgesprekken met kinderen
praten. Er zijn denkvragen op vier niveaus. De vragen op de hogere niveaus doen een beroep op de taal-denkontwikkeling. Voorop staat dat de kinderen plezier beleven aan de activiteiten. Vragenlijst Denkprocessen Ook nieuw is ‘even denken… Vragenlijst Denkprocessen (VLDP)’. De VLDP is onlangs opnieuw uitgebracht na een normeringsonderzoek. U kunt de diagnostische toets gebruiken om de communicatievaardigheden van kinderen te testen. Meer informatie: www.cedgroep.nl/webwinkel
16 ‘Binnen korte tijd haalden we onze ambities’
19 Agenda 20 De werkdag van Mireille David
druk MediaCenter Rotterdam redactie-adres CED-Groep Postbus 8639 3009 AP Rotterdam klasseapart@cedgroep.nl
CED-Groep in jury OnderwijsTopTalentPrijs 2014 uitgereikt aan twee studenten die zich in het kader van hun studie aan een lerarenopleiding
15 Voor één middag: kinderredactie Nieuwsbegrip
website www.cedgroep.nl foto voorpagina Jan van der Meijde
N I E U W S
Rutgers WPF en de CED-Groep hebben
14 SPOT op Ester van den Boog
18 Leren voor de toekomst redactie Frank Brouwer Lot Hannik Marijke Nijboer (eindredacteur) Carolien Rebel Elly van der Zel
Seksuele opvoeding van kinderen met een beperking
N I E U W S
Rectificatie ZML Talita Koemi heeft ons erop gewezen dat in het artikel ’Van kwetsbaar naar weerbaar’ (KlasseApart mei 2014) een belangrijk stuk zin is weggevallen. De volledige zin had moeten zijn: ’ZML Talita Koemi, die lessen seksuele vorming in de eerste leerjaren aanbiedt binnen het vak verzorging, werkt sinds dit schooljaar met de nieuwe leerlijnen.’ Hierbij onze excuses - de redactie.
NIEUW IN WEBWINKEL CED-Groep hoofdsponsor van Hét Congres
Lespakket Goed Geld
Centraal dit jaar staan leerlingen in
Goed Geld is een nieuw lespakket voor vakantiescholen. Het
het so én po die extra zorg en aandacht
lespakket is geschikt voor leerlingen die na de zomervakantie
nodig hebben. Ons thema: het verschil
naar groep 7 of 8 gaan. Omgaan met geld en het Wereld Na-
maken in de klas. Kom langs bij onze
tuur Fonds zijn de thema’s die aan bod komen. In het pakket
stand op 28 november in Papendal,
wordt gewerkt aan begrijpend lezen, rekenen, groepsvorming,
Arnhem. Bezoek onze workshops,
sociale competentie en reflectie op het eigen leerproces. Zo
bijvoorbeeld: Breinbewust lesgeven net
maken de kinderen een goede start in het nieuwe schooljaar.
de 10 Breinsleutels.
Het niveau van dit lespakket komt overeen met niveau B van Nieuwsbegrip en niveau B1 van Nieuwsrekenen.
Meer informatie op
Het pakket biedt lesstof voor tien dagdelen. Elk dagprogram-
www.cedgroep.nl/hetcongres
ma (met uitzondering van de eerste en de laatste dag) bevat lesstof voor 2,5 tot 3 uur.
Zie ook pagina 18
Meer informatie: www.cedgroep.nl/webwinkel
KlasseApart oktober 2014 nummer 3
3
N I E U W S
N I E U W S
N I E U W S
Conferentie 5 november:
Stimuleren van jonge kinderen, wat werkt nu echt? U i t n o d i g i n g
Conferentie
Stimuleren van jonge kinderen Wat werkt nu echt? .a. Met oeseman r. L prof. d
Woensdagmiddag 5 november 2014
N I E U W S
N I E U W S
Toetstrainingen Nederlands 3F/4F
Heel wat kinderen beginnen met een ach-
maatschappij. Wat maakt vroegkinderlijke
De toetsen Nederlands vormen soms een barrière voor pedagogisch
terstand aan het basisonderwijs, waardoor
stimulering effectief en hoe kan opbrengstge-
medewerkers en hbo’ers in de kinderopvang. Sommigen worstelen
hun schoolcarrière van het begin af aan niet
richt spelen, werken en leren hieraan bijdra-
met de digitale toetsing en de tijddruk; anderen hebben last van
optimaal verloopt. Vandaar dat veel beleids
gen? Op deze vragen krijgt u antwoord tijdens
opspelende zenuwen. Voor hen, en voor degenen die nog (net) niet
makers en wetenschappers ervoor pleiten
de Conferentie Stimuleren van jonge kinderen.
geslaagd zijn en nog wat extra willen oefenen, zijn de toetstrainingen
om de ontwikkeling van jonge kinderen in
De conferentie, die wordt gehouden in Capelle
van de CED-Groep bedoeld. U kunt kiezen uit drie trajecten: Lezen
de kinderopvang en de onderbouw van het
aan den IJssel, is bedoeld voor mensen die
naar 3F, Luisteren op niveau 3F en Spreken en gesprekken voeren
primair onderwijs planmatig te stimuleren.
werken in de onderbouw van het po of in de
3F. Voor hbo’ers op de groep is er het traject Lezen en luisteren 4F.
Zo profiteren deze kinderen daadwerkelijk
kinderopvang.
De trajecten zijn afzonderlijk te boeken. U oefent één keer per traject
van het onderwijs dat zij ontvangen en kun-
Meer informatie en inschrijven via: www.
met een genormeerde toets: TOA (Toets Onderwijs Arbeidsmarkt).
nen zij vervolgens goed participeren in de
cedgroep.nl/conferentiejongekind
Hiernaast werken we met toetsvaardigheden en krijgt u uitleg bij de moeilijke onderdelen. Natuurlijk oefenen we ook met meerkeuzevragen, zowel schriftelijk als digitaal, en leert u hoe u stress en
Teach Like a Champion voor het jonge kind
examenangst de baas kunt worden. De trainingen vinden plaats bij de CED-Groep in Rotterdam of Maartensdijk, maar kunnen ook op locatie worden verzorgd. Inschrijven via www.cedgroep.nl/inschrijventoets Thea Brejaart, t.brejaart@cedgroep.nl
N I E U W S
Thuis aan de slag met Groeten uit… Spelenderwijs kunnen ouders een grote, positieve bijdrage leveren aan de leerontwikkeling van hun kind. Daarom is er Groeten uit…! Een kleurrijk magazine voor ouders en hun kinderen uit groep 1 tot en met 4. In dit magazine staan praktische ideeën, waarmee ouders thuis een rijke taalomgeving kunnen bieden. Afgelopen zomer verscheen Groeten uit… in Rotterdam, Rijswijk en Dordrecht. Daarnaast heeft Ridderkerk inmiddels een eigen Groeten uit…: daar gaan ze er mee aan de slag tijdens de Week van de Opvoeding (6 tot en met 13 oktober). Heeft u interesse in een magazine voor uw eigen gemeente of regio? Neem contact met ons op, dan kijken we wat we voor u kunnen betekenen. We kunnen een blad samenstellen naar uw wensen en accenten. Er is ruimte voor een voorwoord van wethouder of burgemeester. Maryse Bolhuis, m.bolhuis@cedgroep.nl www.cedgroep.nl/groetenuit
Antipestprogramma’s
Veel leerkrachten zijn al geïnspireerd geraakt door de 49 didactische technieken van Teach Like a Champion. Uit het werkveld kwamen echter geluiden
Pesten staat volop in de belangstelling. De CED-Groep vindt het belangrijk dat leerlingen leren
dat dit boek niet op elk vlak van toepassing is voor de jongste kinderen. Het
om op een positieve manier met elkaar om te gaan. Het aanleren van positief gedrag kan gaan
lesgeven aan jonge kinderen vraagt vaak om een andere benadering.
over de leerhouding (met bijvoorbeeld Taakspel) of over het stimuleren van democratisch en open burgerschap (met bijvoorbeeld De Vreedzame School).
Daarom wordt op dit moment gewerkt aan een publicatie en trainingen voor nulgroepen en het kleuteronderwijs. Dit pakket inspireert en ondersteunt
De commissie Antipestprogramma’s, onder leiding van het Nederlands Jeugdinstituut, be-
pedagogisch medewerkers en leerkrachten van deze jongste groepen, zodat
stempelde negen van de 61 beoordeelde programma’s als ‘veelbelovend’. De CED-Groep, ont-
zij hun eigen vaardigheden versterken en het beste uit de kinderen halen. De
wikkelaar van drie van deze programma’s (Taakspel, De Vreedzame School en PRIMA), heeft
versie Teach Like a Champion - het jonge kind verschijnt binnenkort.
erkende trainers voor de meeste veelbelovende programma’s, waaronder KiVa.
Liesbeth Stout-Kreuk, l.kreuk@cedgroep.nl
Maak op woensdag 29 oktober kennis met alle anti-pestprogramma’s die we in huis hebben. Meer informatie en inschrijven: www.cedgroep.nl/antipestbijeenkomst
Teachnederland www.facebook.com/teachnederland
Foto Jan van der Meijde
Kinderopvang wordt lerende organisatie
4
Taalaanpak voor groep 7 en 8 Zijn uw talentvolle leerlingen uitgekeken op
Taal in Uitvoering bestaat uit tien modules op
Hoe word je als kinderopvangorganisatie een
Een tweede onderzoek bracht in kaart hoe de
kwaliteit in de kinderopvang. Dit boek is gratis
de gewone methode? Of wilt u leerlingen bij-
twee niveaus. Iedere module is een op zich-
lerende organisatie? Vanuit die vraag voerden
projecten een jaar later waren verankerd in
te downloaden via www.pedagogischkader.
spijkeren op het gebied van taal? Met Taal in
zelf staande lessenserie van vier à vijf les-
Marije Boonstra van de CED-Groep en IJs-
de organisaties. Een combinatie van de resul-
nl. De CED-Groep begeleidt kinderopvangor-
Uitvoering werken leerlingen van groep 7 en 8
uren. Een module bevat leerlingmateriaal en
brand Jepma van Sardes twee onderzoeken
taten van beide onderzoeken met bevindingen
ganisaties die op weg willen naar een lerende
samen aan een concrete eindopdracht waar-
een docentenhandleiding. Taal in Uitvoering
uit bij elf kinderopvangorganisaties. Deze
uit de wetenschappelijke literatuur leidde tot
organisatie om zo de kwaliteit op de groepen
voor ze een bepaalde taaltaak moeten (leren)
is bedoeld voor leerlingen in groep 7 en 8 van
organisaties voerden met budget van Bureau
een handzaam boek vol tips en suggesties
te verhogen.
uitvoeren. Zij verzamelen bijvoorbeeld tips om
het reguliere basisonderwijs. U kunt de tien
Kwaliteit Kinderopvang (BKK) een project uit
voor managers in de kinderopvang die willen
Marla van Berge Henegouwen
met geld om te gaan en maken hiervan een
modules los inzetten naast de taalmethode.
om hun leercultuur te vergroten. De onder-
bouwen aan een lerende organisatie: Leren-
m.vanbergehenegouwen@cedgroep.nl
scheurkalender.
www.cedgroep.nl/webwinkel
zoekers kwamen tot een aantal bouwstenen.
derwijs: Samen werken aan pedagogische
KlasseApart oktober 2014 nummer 3
Foto Jan van der Meijde KlasseApart oktober 2014 nummer 3
5
SPECIAL LEIDERSCHAP
Lead Like a Champion helpt schoolleiders effectiever handelen
‘Praktisch en van hoog niveau’ tekst Ronald Buitelaar
Opbrengstgericht werken en de invoering van passend onderwijs
strategie en planning. Dat is evenwichtskunst waarbij je als schoolleider goed moet weten
dat ze (te) weinig van de onderwijspraktijk
wat je prioriteiten zijn. Dat is de essentie van
effectief mogelijk te werken. Een
zien en zijn daar ook allerminst tevreden over,
je vak.’
maar vinden het moeilijk om daar verandering in te brengen. Wij adviseren om minimaal
‘Nu kan ik weer verder’
de klas raakt én een beroep doet
een keer per twee weken een kwartier tot een
Ze benadrukken dat er wordt verwacht
op de sturende kwaliteiten van de
half uur in een klas door te brengen, maar dat
dat schoolleiders die zich voor de training
lukt de meesten niet. Terwijl ze dan nog maar
inschrijven, al wel de nodige bagage hebben:
enkele procenten zien van wat er in de klas
‘We hebben weinig leesmateriaal en richten
gebeurt.’ Waarmee de twee adviseurs niet
ons vooral op de praktijk, maar veronderstel-
willen beweren dat je de ondersteuningskwa-
len wel een zeker niveau. We nemen school-
liteit moet afmeten aan het aantal klassen-
leiders niet bij de hand, maar bouwen voort
bezoeken dat een directeur doet: ‘Regelmatig
op de kennis en kunde die zij zich al eerder
kennis nemen van wat er in de klassen
meester hebben gemaakt. Het is leuk om te
gebeurt is belangrijk, maar kan eventueel
horen dat cursisten dat onderschrijven. Zo
worden uitbesteed aan een ander lid van het
horen we regelmatig de verzuchting: ‘‘Hier
managementteam, of kan een LB-taak zijn.
heb ik écht iets aan gehad. Nu kan ik weer
Belangrijker is dat de schoolleider leert zien
verder.’’ Het laat zien dat er behoefte is aan
hoe belangrijk zijn rol is in de professionali-
extra tools en hulp om die tools gericht in te
sering van het team.’
kunnen zetten. Wij zorgen dat er een voortdu-
pion ontwikkelde de CED-Groep een training die schoolleiders daarbij ondersteunt.
Lead Like a Champion is een training voor schoolleiders in het primair onderwijs1. De training is mede gebaseerd op onderzoek door de Amerikaan Paul Bambrick-Santoyo. Hij onderzocht waar directeuren hun tijd aan besteden en kwam tot de ontdekking dat schoolleiders op succesvolle scholen aanzienlijk meer tijd besteden aan directe ondersteuning van leraren dan hun collega’s op minder succesvolle scholen. ‘Als de leraar het goud van de school is, moet alles erop gericht zijn om hem optimaal te laten functioneren,’ zeggen adviseurs2 Carla Versteeg en Carla van Doornen. Lead Like a Champion is gebaseerd op dat inzicht en geeft schoolleiders praktische handvatten om het eigen handelen en dat van leerkrachten naar een hoger plan te tillen. Professionalisering De modulaire training begint met het bijhouden van directietijd, waarbij de schoolleider de eigen activiteiten in categorieën noteert. Carla en Carla: ‘Uit die data blijkt onveran-
KlasseApart oktober 2014 nummer 3
concreet maken veronderstelt weloverwogen
maar weinig zicht hebben op wat er in de groepen gebeurt. Veel van hen realiseren zich
schoolleider. Met Lead Like a Cham-
6
‘De complexiteit zit in de uitvoering. Juist het
besteden aan gesprekken en regelzaken,
versterken de noodzaak om zo ontwikkeling die én de leraar voor
Carla Versteeg (links) en Carla van Doornen: ‘Alles moet er op gericht zijn de leraar optimaal te laten functioneren.’ foto Jan van der Meijde
derlijk dat de meeste schoolleiders veel tijd
rende relatie is met de praktijk van alledag, Doelen stellen
door de opdrachten op schoolniveau te laten
Tijdens de training leren de schoolleiders
uitvoeren. We beginnen met de praktijk en
onder meer hoe zij data kunnen gebruiken
plaatsen die in een theoretisch kader. Uit
om zicht te krijgen op ondersteuningsbe-
reacties blijkt dat daar waardering voor is.
hoeften van teamleden: ‘Een schoolteam is te
Men vindt de training ‘praktisch en van een
vergelijken met een groep leerlingen en kent
hoog niveau’.
meestal een normaalverdeling: het grootste gedeelte heeft een gemiddeld niveau, een klein percentage heeft extra ondersteuning nodig en een nog kleiner percentage functioneert excellent. Het is aan de schoolleider om
Meer weten? Carla Versteeg c.versteeg@cedgroep.nl
op basis van deze kennis en in samenspraak met het team doelen te stellen en acties te plannen. Waarbij elke leraar, ook de excellente, uitgedaagd moet worden om zich verder te
Meer weten?
verbeteren.’ De adviseurs beamen dat dit vrij
Carla van Doornen
eenvoudig klinkt, maar wijzen erop dat goed
c.vandoornen@cedgroep.nl
moet worden nagedacht over de vormgeving:
1 De CED-Groep werkt aan een doorontwikkeling van Lead Like a Champion voor so, sbo en vo. 2 Carla van Doornen is senior organisatieadviseur. Carla Versteeg is projectleider Lead Like a Champion
KlasseApart oktober 2014 nummer 3
7
SPECIAL LEIDERSCHAP
Dát helpt: eerst alle belangrijke taken inplannen
‘Ik ga duidelijker prioriteiten stellen’ tekst Marijke Nijboer
Frank van Lier, directeur van basisschool De Borch in Rosmalen, wilde
Carla Versteeg: ‘Ik adviseur directeuren om
in. Dan ben je bezig met: wat wil ik, wat doe ik
in handen waarvan ik denk: yes, daar kan ik
de meest belangrijke zaken, zoals teamverga-
op dit moment en hoe vindt de beroepsvereni-
meteen mee aan de slag. We hebben bijvoor-
deringen en belangrijke activiteiten, meteen
ging dat het zou moeten zijn? Dat persoonlijk
beeld leren werken met de datamuur. Na elke
vast te leggen in hun agenda. Van oudsher
koersonderzoek is met ieder individueel
bijeenkomst krijg je praktijkopdrachten mee
‘Ik vond dat ik beter toegerust zou moeten
Lead Like a Champion gaat ervan uit dat de
doen directeuren alles wat er op hun bord
besproken. Vervolgens formuleerde iedereen
die je gaat uitvoeren met je team. Ik neem
zijn met tools en vaardigheden, om op een
directeur als onderwijskundig leider ver-
komt. Maar moet je echt alle avonden bij de
een doel vanuit zijn onderzoek en de analyse
de data van mijn school, die we op de cursus
goede manier met opbrengsten binnen de
antwoordelijk is voor de resultaten van zijn
rapportbesprekingen aanwezig zijn? Wat le-
van zijn data. Daarna kan het opbrengstge-
hebben bestudeerd, mee terug om met mijn
school aan de slag te kunnen,’ vertelt Frank
leerkrachten. Schoolleiders zouden liefst
vert dat op; past dat bij de visie van je school?
richt werken beginnen.’ Wat hem zeer beviel:
collega’s te bespreken. Ik zal mijn eigen am-
zich meer gaan richten op de op-
van Lier. Hij kaartte dit aan tijdens een functi-
elke twee weken iedere leerkracht moeten
Het werkt echt beter als je alle werkelijk
‘Iedereen werd gevraagd om de lat net iets
bitie voor onze school systematisch bespre-
brengsten van zijn school. Hij vond
oneringsgesprek met zijn bestuur. ‘De reactie
bezoeken. Dat betekent dat zij hun werkweek
belangrijke zaken voorrang geeft en vastlegt
hoger te leggen, zodat de opbrengsten uitein-
ken met mijn team. Vervolgens wil ik met alle
was: ga maar eens kijken hoe je je hier verder
nauwgezet moeten plannen. Het plannen en
in je agenda, inclusief de leerkrachtbezoeken.
delijk echt omhoog zouden gaan.’
collega’s individueel de ambities bespreken
weerklank bij zes collegadirecteuren
8
Directeur Frank van Lier: ‘Ik krijg graag instrumenten in handen waar ik meteen mee aan de slag kan.’ foto Denise Heins
die ze hebben voor een aantal vakgebie-
in kunt verdiepen, eventueel samen met col-
het stellen van prioriteiten zijn dan ook twee
Dan houd je zo’n 10% vrij voor andere dingen.’
van zijn bestuur. Gezamenlijk volgen
lega’s.’ Frank gooide een balletje op in het di-
belangrijke onderdelen van de training.
Frank: ‘Ik ga komend schooljaar mijn plan-
Sparren
den, en voor hun leerlingen in de groep van
zij de training Lead Like a Champion.
rectieoverleg, waarop zes collegadirecteuren
ning anders aanpakken. Ik wil meer met de
Frank vindt ook het ‘samen sparren’ een
komend schooljaar. Zo maken we samen een
KlasseApart oktober 2014 nummer 3
zich bij hem aansloten. Inmiddels heeft het
Eyeopener
inhoud en de opbrengsten bezig zijn. Ik ga
waardevol element van de training. ‘Het is
begin met opbrengstgericht werken. Als het
zevental al een aantal trainingsbijeenkomsten
Frank en zijn collega’s inventariseerden drie
proberen om mijn tijd wat anders in te delen;
goed om samen met collega’s te reflecte-
goed is, wordt dat op een gegeven moment
van Lead Like a Champion achter de rug.
weken lang hoe zijzelf hun werktijd besteed-
ik wil duidelijker prioriteiten gaan stellen.’
ren op je werk. We hebben bijvoorbeeld alle
zichtbaar in hogere opbrengsten.’
Frank wilde graag leren om data beter te ana-
den. Dat was een eyeopener. De directeur: ‘Ik
Tijdens een ‘persoonlijk koersonderzoek’ gaf
citogegevens van onze scholen in een format
lyseren. ‘Het ging mij ook om de vervolgstap:
ben directeur van een niet al te grote school.
elke deelnemer aan hoe hij zijn leiderschap
ingevoerd en in tweetallen bekeken. Dan
hoe sluit je de coaching van je collega’s aan
Ik heb geen administrateur, dus ik maak zelf
wil invullen, en welk professioneel gedrag
hoor je hoe de ander daarmee bezig is. Ik heb
op die analyse? Ik vind dat de training daar
heel wat kantooruurtjes. Het is goed om daar
daar bij past. Frank: ‘Daarbij bracht Carla de
prachtige dingen gehoord.’ Zelf is hij prak-
goede suggesties voor geeft.’
eens een overzicht van te zien.’ Projectleider
competenties van het schoolleidersregister
tisch ingesteld. ‘Ik krijg graag instrumenten
Meer weten? Carla Versteeg c.versteeg@cedgroep.nl
KlasseApart oktober 2014 nummer 3
9
SPECIAL LEIDERSCHAP
Leiderschap: kunnen en durven sturen
‘Verbeterslag vraagt om versterking vakmanschap’
maken van klassen of individuele leerlingen.’
lijke arrangementen voor. Belangrijk voordeel
moeten worden. Als je daar iets aan wilt doen
Na het verzamelen van de juiste gegevens
is dat de school al eerder is gaan werken
zullen afspraken gemaakt moeten worden die
is de weg vrij voor vervolgstappen. Brigitte:
met clustervoorzitters die het opbrengstge-
voor alle vakken gelden.’
‘Analyseren wat opvalt in de informatie,
richt werken binnen de alfa, bèta en gamma
beslissen of actie nodig is en vaststellen waar
clusters stroomlijnen. Clustervoorzitter
Gemeenschappelijke taal
die actie uit moet bestaan. Oftewel de door
Arie-Willem Stek: ‘Clustering leert docenten
Volgens Brigitte en Ank ligt de sleutel tot het
aantal jaar geleden onder druk. Reden voor de schoolleiding om een
de CED-Groep ontwikkelde 4D-aanpak: data,
en secties verder te kijken dan het eigen vak
succes bij het overleg in en met de secties:
aanpak in huis te halen waarbij op elk niveau opbrengstgericht wordt
duiden, doelen, doen.’
en te denken vanuit onderwijsbehoeften van
‘Als je een inhoudelijke verbeterslag wilt ma-
leerlingen. Een belangrijke eyeopener voor
ken, moet je het vakmanschap in de secties
tekst Ronald Buitelaar
De onderwijsresultaten van het Antoniuscollege in Gouda stonden een
gestuurd. Brigitte van Hilst, adviseur bij de CED-Groep, verzorgde het
Nieuwe onderwijsdoelen
veel docenten.’ Hij geeft een voorbeeld: ‘Veel
versterken. Door een gemeenschappelijke
ondersteuningstraject en zag hoe leraren ‘getriggerd’ werden bij het zien
Normaal gesproken neemt Brigitte de tijd
van onze havo-leerlingen hebben een geringe
taal te ontwikkelen, wordt voor iedereen dui-
van de effecten van hun eigen handelen.
om naar alle opbrengsten te kijken. Het
woordenschat en ervaren daardoor proble-
delijk waar de begrenzingen van de verschil-
Antoniuscollege stelt echter meteen nieuwe
men met taal. Dat probleem doet zich niet
lende arrangementen liggen en wordt het
onderwijsdoelen op het niveau van jaarlagen
alleen bij Nederlands voor, maar bij elk vak
verbeteren van de resultaten een gezamen-
en klassen en schrijft daar onderwijsinhoude-
waarbij langere teksten gelezen en begrepen
lijke uitdaging.’ Brigitte zegt ‘weer eens’
Ank Brent werd drie jaar geleden aangesteld
wensen en zo kwamen we in contact met
tussen de cijfers voor het centraal- en het
gemerkt te hebben hoe docenten getrig-
als locatieleider van het Antoniuscollege. Zij
Brigitte van Hilst.’
schoolexamen. Indicatoren dus waar ook
gerd kunnen worden als ze merken hoeveel
de onderwijsinspectie naar kijkt. Als je écht
invloed hun handelen heeft op de resultaten
trof een school ‘in verval’ aan. ‘De sfeer was
10
De docenten kunnen in één oogopslag zien welke leerlingen extra ondersteuning nodig hebben. foto Jan van der Meijde
ongedwongen maar de onderwijskwaliteit
Juiste vragen stellen
opbrengstgericht wilt sturen heb je informatie
liet te wensen over en het leerlingenaantal
Brigitte brengt allereerst in beeld hoe de
op alle niveaus nodig. Per sectie, per vak, per
De Masterclass Opbrengstgericht sturen is bestemd voor teamleiders, sec-
dat leerlingen ook zelf verantwoording leren
liep terug.’ Oorzaak: de school had lange tijd
school op resultaten stuurt. ‘Het manage-
docent en per leerling. Voor elk niveau zijn
tieleiders en directies in het voortgezet onderwijs. De Masterclass bestaat
dragen voor hun leerproces: ‘Ontzettend mooi
vooral in ‘kansen voor leerlingen’ gedacht
mentteam maakte gebruik van een dashboard
overzichten te maken waarop je kunt sturen.
uit vier bijeenkomsten van vier uur, maar lengte en inhoud kunnen even-
om Willie Wortellampjes bij docenten te zien
en minder in ‘sturen op capaciteiten van
– Cum Laude van Magnaview - waarmee
Het gaat er alleen wel om de juiste vragen te
tueel worden uitgebreid. Aan de orde komt in ieder geval: interpretatie van
gaan branden’.
leerlingen’. Gevolg: relatief veel leerlingen
allerlei rapporten kunnen worden uitge-
stellen’. Brigitte geeft enkele voorbeelden: ‘Je
verschillende soorten data, het professionele gesprek over verhoging van de
die onderwijs volgden op een niveau dat niet
draaid. Een goed sturingsinstrument, dat
kunt over een periode van vijf jaar per vak de
resultaten van leerlingen, inzicht krijgen in succesfactoren om opbrengsten
aansloot bij hun capaciteiten. ‘Toevallig zag
echter vooral werd gebruikt om inzicht te
gemiddelde CE-cijfers in kaart brengen en die
in de klas te verhogen, en leren werken met de 4D-aanpak.
ik een bericht van de CED-Groep over een
krijgen in de ‘hoogste’ opbrengstindicatoren:
afzetten tegen het landelijk gemiddelde. Maar
www.cedgroep.nl/4d, www.opbrengstgerichtwerken4d.nl
Masterclass Opbrengstgericht sturen,’ zegt
het rendement van onder- en bovenbouw,
je kunt ook de cijfers van een docent vergelij-
Ank. ‘De inhoud ervan sloot goed aan bij onze
het gemiddelde eindcijfer en het verschil
ken met die van vakcollega’s, of overzichten
KlasseApart oktober 2014 nummer 3
van hun leerlingen en hoe belangrijk het is
Meer weten? Brigitte van Hilst b.vanhilst@cedgroep.nl
KlasseApart oktober 2014 nummer 3
11
SPECIAL LEIDERSCHAP
Vernieuwingen in de kinderopvang: Geschikte momenten leren zien én benutten tekst Ineke Westbroek
Nieuwe programma’s en methodes, ingrijpende veranderingen door reorganisaties en dan ook nog een doorgaande lijn moeten realiseren naar de school: er komt heel wat af op leidinggevenden in de kinderopvang. De CED-Groep helpt locatiemanagers om al die vernieuwingen zo in te voeren, dat pedagogisch medewerkers er goed mee verder kunnen. Dat gebeurt met coaching en intervisiebijeenkomsten.
beeld opbrengstgericht werken te overzien en
groep en geven suggesties hoe groepsleid-
er sturing aan te geven voor peuterleidsters,
sters kunnen leren om geschikte momenten
voor wie zoiets taaie kost is.’ Daarom houdt
te benutten.’
Suze de ondersteuning zo concreet mogelijk.
‘De sector bestaat vooral uit doeners, die met hun hart werken‘
12
Pedagogisch medewerkers leren om te zien wanneer een kind toe is aan een volgende stap. foto Jan van der Meijde
‘Ik loop op de werkvloer met de leidinggeven-
Daarbij moeten ook weerstanden worden
den mee en verzamel voorbeelden waarmee
overwonnen, merkt Veronica: ’Groeps-
ik de theorie aan de praktijk kan koppelen,’
leidsters schrikken van alweer een nieuw
schetst zij. Als voorbeeld noemt zij het
programma; ze vrezen dat ze schools moeten
werken met de 4 D’s (data, duiden, doelen en
gaan lesgeven. De borging van ontwikkelings-
doen) van opbrengstgericht werken. ‘Een kind
gericht werken is een hele kluif, mede omdat
stelt een slimme vraag over een verhaaltje
het een omslag in denken vergt. Bij activitei-
en geeft daarmee aan toe te zijn aan een vol-
ten moeten groepsleidsters zich afvragen wat
gende stap. Wij leren leidinggevenden, onder
kinderen er voor hun ontwikkeling aan heb-
andere met videotrainingen, om dit soort
ben. Het is belangrijk dat locatiemanagers
momenten te herkennen en om deze kennis
duidelijk maken dat pedagogisch medewer-
door te geven aan pedagogisch medewer-
kers in grote lijnen kunnen blijven werken
kers.’ ‘Daar hebben we veel aan gehad,’ zegt
zoals ze gewend zijn, en dat je kinderen ook
Veronica Korpel. ‘Vooral aan het terugkijken.
spelenderwijs iets kunt leren. De CED-Groep
Is iets goed gegaan of moet het juist anders?
laat op een heel praktische manier zien hoe
Wat goed is gegaan, kun je verder uitbouwen.’
dit kan bij de dagelijkse activiteiten. ’ Komend jaar worden locatiemanagers en
Weerstand overwinnen
pedagogisch medewerkers geschoold in het
Als gevolg van bezuinigingen door de overheid
overbrengen van ontwikkelingsgericht wer-
kampt SKM de laatste jaren met de sluiting
ken naar collega’s in de groepen. Een goede
Tijdgebrek is een hinderpaal bij het doorvoe-
te herkennen en te benutten die geschikt zijn
coachingbijeenkomsten hoe zij samen kunnen
behoefte aan een leidinggevende die houvast
van groepen en vestigingen. Reorganisaties
zet, vindt Veronica: ‘Pedagogisch medewer-
ren van vernieuwingen in de kinderopvang.
voor het doorvoeren van vernieuwingen.’ De
zorgen voor een doorgaande lijn in het pro-
biedt. Dat is zeker zo wanneer er veranderin-
kosten veel tijd, en dat gaat ten koste van het
kers hebben soms het gevoel dat hen van bo-
Locatiemanagers hebben het druk en weten
adviseur van de CED-Groep ondersteunt hen
gramma dat zij gebruiken. Daarnaast volgen
gen moeten worden doorgevoerd. Adviseur
structureel inbedden van nieuwe ontwikkelin-
venaf van alles wordt opgelegd. Dat voorkom
vaak niet hoe ze hiervoor tijd vrij kunnen
daarin met coaching op de werkvloer. Tijdens
managers en pedagogisch medewerkers
Suze van de Pol traint leidinggevenden in
gen. ‘Ook hierbij,’ benadrukt Veronica Korpel,
je wanneer een collega het overbrengt.’
maken. Veronica Korpel, beleidsmedewer-
intervisiebijeenkomsten leren locatiema-
een opfriscursus voor het werken met hun
de kinderopvang hierin. ‘De sector bestaat
‘gaat het om het creëren van momenten om
ker bij de Stichting Kinderopvang Maassluis
nagers hoe zij pedagogisch medewerkers
programma’s.
vooral uit doeners, die niet gewend zijn aan
observatielijsten in te vullen of aan de slag
(SKM): ‘Locatiemanagers moeten allereerst
kunnen helpen bij de invoering van nieuwe
reflecteren,’ vertelt zij. ‘Ze hebben dat in hun
te gaan met kinderen die toe zijn aan een
tijd creëren voor de coaching van pedago-
methodes en het omgaan met veranderingen.
Houvast
opleiding niet geleerd. Het zijn fantastische
volgende stap. Dat kan bijvoorbeeld door een
gisch medewerkers. Vervolgens moeten zij
Leidinggevenden van scholen en kinder-
Ook als het kwaliteitssysteem op orde is
regelaars, die werken met hun hart en hun
efficiënte taakverdeling met collega’s op de
deze medewerkers leren om de momenten
opvanginstellingen leren tijdens andere
en de groepen lekker draaien, bestaat er
handen. Ook voor leidinggevenden is het
groep. De CED-adviseurs leren mij om die
knettermoeilijk om een proces van bijvoor-
momenten te herkennen. Ze kijken mee in de
KlasseApart oktober 2014 nummer 3
Meer weten? Suze van de Pol s.vandepol@cedgroep.nl
KlasseApart oktober 2014 nummer 3
13
MAGiTO
SPOT
Voor één middag: kinderredactie Nieuwsbegrip
Passend leiderschap Bij aanvang van dit schooljaar werd de wet Passend Onderwijs van kracht. Dat was een belangrijk moment, want voortaan draagt het onderwijs in gezamenlijkheid de verantwoordelijkheid voor alle kinderen. Slimme en minder slimme kinderen, breed getalenteerde en beperkt toegeruste kinderen, kinderen met een gezond lichaam en kinderen met fysieke handicaps, enzovoort, enzovoort. Dat stelt in veel situaties extra eisen aan onderwijsgevenden. Je moet je verdiepen in de specifieke kenmerken van een kind. En vervolgens een oplossing vinden voor het geven van dagelijks onderwijs aan de groep waarbinnen dat kind een plaats verdient. En dat allemaal met dezelfde handen, ogen en stem waarmee je vorig jaar ook onderwijs gaf. Hoewel er natuurlijk in sommige situaties ook extra ondersteuning in de klas kan zijn. In de praktijk vormt passend onderwijs een hele opgave. Goed bestuur kan onderwijsgevenden daarbij ondersteunen. Maar passend onderwijs is ook voor bestuurders een hele opgave. Passend onderwijs moet immers gestalte krijgen vanuit samenwerkingsverbanden (swv’s) die nu
Wie ben je? Ester van den Boog. Ik woon in het voormalige dorp Vreeswijk, nu onderdeel van Nieuwegein. Ik werk sinds vijf jaar bij de CED-Groep als senior adviseur voor Het Jonge Kind en als accountmanager. Waar kom je vandaan en waar ga je naartoe? Ik kom van ons kantoor in Maartensdijk en ga naar de Peuterhof in Bunschoten- Spakenburg. Wat ga je daar doen? Deze avond rond ik samen met de pedagogisch medewerkers van peuterspeelzalen het Kwetternest en de Peuterhof de vve-training Puk & Ko af. Dit traject heeft anderhalf jaar geduurd. In deze laatste training staat het beredeneerd, doelgericht werken met Puk & Ko centraal. We gaan aan de slag met het doordacht opzetten van de activiteiten waarbij de pedagogisch medewerkers een aantal didactische vaardigheden inzetten die bijdragen aan hogere opbrengsten. Na dit inhoudelijke deel van de avond geven de pedagogisch medewerkers zelf een presentatie als afsluiting van de training. Ze reflecteren op hun eigen ontwikkeling, bespreken de behaalde successen en formuleren aandachtspunten voor de toekomst. Na de uitreiking van de certificaten sluiten we feestelijk af met een hapje en een drankje.
tekst Renate Mamber
Het was een 1-aprilgrap, maar honderden kinderen meldden zich ervoor aan: een baan bij de redactie van Nieuwsbegrip. Om het enthousiasme te belonen nodigde de redactie dertig kinderen uit om een middag te komen kijken en van het echte werk te proeven. Een elfjarige deelnemer: ‘Ik wil deze middag nog wel vijf keer doen.’ De 1-aprilgrap was te leuk om niet te geloven:
Alsof het ging om de toegang tot Willie
meisje. Een ander groepje zocht ondertussen
dat je als kind een dag in de week voor de
Wonka’s chocoladefabriek, zo verdrongen
op internet naar informatie over tornado’s in
redactie van Nieuwsbegrip mocht werken, je
de kinderen zich in het kenniscentrum van
Nebraska. Ook de loom-rage werd gekozen:
die dag niet naar school hoefde en dat je nog
de CED-Groep. Het team van Nieuwsbegrip
‘Zullen we er een foto van de uitvinder bij
in nogal wat swv’s ondersteuningsplannen die bol staan
betaald kreeg ook. Massaal meldden kinde-
heette hen welkom en vertelde hoe een werk-
doen?’
van de organisatorische en financiële bezweringsformules
ren zich aan.
dag op de redactie eruit ziet. ‘Weten jullie dat
waarbij de kool en de geit worden gespaard. Niet helemaal
‘Omdat ik goed ben in taal en geïnteresseerd
Nieuwsbegrip in één dag wordt gemaakt?’
Leukste middag
onbegrijpelijk, want ook samenwerken moet je leren. Dat
ben in nieuws,’ betoogde een jongen. ‘Omdat
vroeg projectleider Marianne Molendijk. ‘En
‘Het lijkt makkelijk, maar dat is het niet,’
geldt ook voor bestuurders. Maar het is wel jammer.
ik later zelf journalist wil worden,’ zei een
dat meer dan zesduizend scholen ermee
zei een jongen na afloop. ‘Leuk om te doen,
meisje. ‘Omdat ik al vanaf mijn derde het hele
werken?’
maar wel veel werk,’ verzuchtte een meisje.
een wettelijke basis hebben. Samenwerking is echter niet in alle regio’s een vanzelfsprekendheid: dikwijls is er concurrentie tussen schoolbesturen. Daar kan een strijd om bevoegdheden en middelen uit voortvloeien. Dus zie je
Want de ambitie van passend onderwijs verdient bij ieder
Wat is je motto? Ga uit van de kracht van mensen.
‘Je moet veel doen in korte tijd.’ Een elfjarige
alfabet ken,’ stelde een andere jongen.
swv een sterke inhoudelijke en onderwijskundige visie,
14
Kinderen uit het hele land werken aan een onderwerp voor Nieuwsbegrip. foto Jan van der Meijde
Spitten en zoeken
deelnemer: ‘Ik wil deze middag nog wel vijf
waardoor onderwijsgevenden, leerlingen en ouders zich
Uit heel het land
De kinderen gingen ook zelf aan de slag.
keer doen.’ En: ‘Het was de leukste middag
gesteund voelen. Een visie die niet uitgaat van het behoud
De teleurstelling was groot toen ze hoorden
Ze kozen een onderwerp uit het nieuws en
van mijn leven.’
van bestuurlijke belangen, maar die zich richt op het
dat het een grap was, maar een middag op de
schreven daar een stukje over. In groepjes
bieden van optimaal onderwijs voor alle leerlingen. De ont-
redactie was een hele troost. De redactie se-
van vijf spitten ze kranten uit en doorzochten
www.nieuwsbegrip.nl
wikkeling van een dergelijke visie zou passend leiderschap
lecteerde daarvoor dertig kinderen. Jongens
ze het internet. ‘Ik heb hier iets over ISIS-
zijn. Een mooie ambitie voor al die nieuwe coördinatoren
en meisjes in de leeftijd van acht tot twaalf
rebellen, maar dat is vast te moeilijk,’ zei een
en directeuren van swv’s!
acht jaar kwamen uit heel het land. Sommi-
meisje. ‘Er is toch weer een wolf in Nederland
gen maakten een reis van 2,5 uur met trein en
gezien?’ suggereerde een ander.
Theo Magito is algemeen directeur/bestuurder van de
tram. ‘Mijn leerkracht kon niet,’ vertelde een
Eén groepje koos voor een reddingsoperatie
CED-Groep.
jongen uit Assen. ‘Maar gelukkig wilden mijn
voor een gewonde onderzoeker in een grot.
opa en oma mee.’
‘Hoe schrijf je speleologie?’ peinsde een
@magitoT
KlasseApart oktober 2014 nummer 3
www.facebook.com/nieuwsbegrip
Meer weten? Marianne Molendijk m.molendijk@cedgroep.nl @nieuwsbegrip
KlasseApart oktober 2014 nummer 3
15
MONTESSORISCHOOL HELMOND WERKT OPBRENGSTGERICHT
‘Binnen korte tijd haalden we onze ambities’ tekst Renate Mamber
Montessorischool Helmond startte ruim twee jaar geleden een traject om de opbrengsten van de school te verbeteren. Met de aanpak Opbrengstgericht werken in 4D hadden ze snel resultaat. ‘Ik vind ook belangrijk dat het werkplezier van de leerkrachten is vergroot,’ zegt directeur Jolanda Duijvestijn. ‘En het heeft veel bureaucratie weggenomen.’
Opbrengstgericht werken in 4D verloopt volgens een vast stramien: je verzamelt data uit leerlingvolgsystemen en citoscores, analyseert die, je stelt doelen en gaat daar vervolgens mee aan de slag. De focus op data en data-analyse lijkt op gespannen voet te staan met het idee van het al spelend lerende kind. Maar volgens Jolanda Duijvestijn gaan die twee elementen goed samen, ook binnen een Montessorischool. ‘Je moet heel duidelijk bij je eigen visie blijven,’ zegt ze. ‘Als je gaat vernieuwen, doe je dat vanuit die visie. Zo’n toets is gewoon een extra gegeven; een middel waarmee je naar je eigen onderwijs en
‘Het werkplezier van de leerkrachten is vergroot.’ foto’s Gerard van Hal
handelen kunt kijken. Niet meer of minder dan dat.’
‘We zijn nu proactief bezig’
Knelpunt
nog extra focussen op rekenen. Dat gebeurt
een formulier ‘kindbehoefte’. Vroeger waren
Voordat de school aan het verandertraject
Jolanda ervoer de factor tijd als het groot-
binnen de Montessorigedachte, waarbij de
we bezig met tien handelingsplannen waar-
begon, was er volgens Jolanda al een open
ste knelpunt in het traject. ‘Je moet oplet-
rekendoelen worden geplaatst binnen een
van we ons soms afvroegen of die wel iets
Positief-kritisch
houding. ‘Je moet als directeur werken aan
Joyce Kruys, die het traject begeleidt, merkte
doelen stellen.’ De school verbond vervolgens
ten dat je niet te snel gaat. Ik heb soms het
kosmisch perspectief. Dit houdt in dat steeds
opleverden. We zijn nu proactief bezig. Dat
een positief-kritische houding naar jezelf en
dat de leerkrachten ervoor open staan om
doelen aan de groepsplannen. Het team keek
jaarplan aangepast om het team meer lucht
de samenhang en het grotere verband worden
werkt plezierig en haalt een hoop druk weg.
elkaar, en zorgen dat de sfeer veilig is.’ Om-
met alle data aan de slag te gaan. Zij stelde
goed naar wat het wilde bereiken op school-
te geven. Soms moet je zeggen: laat die
getoond.
Als ik terugkijk op de afgelopen drie jaar,
dat die instelling er was, kon het team open
vervolgens samen met het team, op grond
niveau, groepsniveau en leerkrachtniveau.
teamvergadering volgende week maar zitten
over de data praten. ‘We leggen de opbreng-
van de aanwezige data, ambities vast.
Ook bij de praktische uitvoering stond Joyce
en concentreer je op de klas.’ De resultaten
Werkplezier
klaar met advies.
van de aanpak bleven niet lang uit. Jolanda:
Naast de opbrengsten ziet Jolanda nog meer
sten van de leerkrachten echt op tafel,’ vertelt
16
zie ik dat onze leerkrachten nog alerter en
Jolanda. ‘We kijken: bij jou gaat rekenen heel
Naar opbrengsten kijken
‘Joyce heeft antwoord op de vragen van leer-
‘Het leuke was dat we binnen korte tijd onze
voordelen. ‘Ik vind ook belangrijk dat het
wat beter dan bij mij, hoe is je dat gelukt?
Jolanda: ‘Wat we van Joyce hebben geleerd is
krachten,’ zegt Jolanda. ‘Ze kan heel kritisch
eerste ambities haalden. Het werkt echt. De
werkplezier van de leerkrachten is vergroot.
Leerkrachten moeten niet het gevoel krijgen
dat we nu aan de hand van onze opbrengsten
kijken naar de opbrengsten, maar ook naar je
opbrengsten gaan omhoog en dat is ook voor
De wetenschap dat ze bezig zijn met de juiste
dat ze worden afgerekend. Het gaat om colle-
kunnen zien wat een leerkracht heeft gedaan.
effectieve instructie. Haar klassenobservaties
de leerkrachten leuk om te zien.’
doelen, geeft duidelijkheid en rust. En het
giale ondersteuning: wat kan ik van jou leren
Heeft die zich vooral gericht op de zwakke
hebben dankzij haar deskundigheid kwalita-
De school richtte zich op rekenen, lezen en
levert tijd op; het heeft een hoop bureaucratie
of wat kun jij een ander leren. Dat is heel be-
leerlingen of juist op de meer begaafden?
tief veel waarde. De CED-Groep is altijd van
spelling. Op al deze punten zijn de opbreng-
in onze organisatie weggenomen. We hebben
langrijk in een lerende organisatie.’ Adviseur
Aan de hand daarvan kunnen we weer nieuwe
de nieuwste ontwikkelingen op de hoogte.’
sten verbeterd. Dit schooljaar wil het team
nu onze arrangementen, een groepsplan en
KlasseApart oktober 2014 nummer 3
deskundiger zijn geworden.’ www.opbrengstgerichtwerken4d.nl
Meer weten? Joyce Kruys j.kruys@cedgroep.nl
KlasseApart oktober 2014 nummer 3
17
AGENDA
CURSUS- EN CONFERENTIEBUREAU CED-GROEP
21ste Eeuwse vaardigheden
Leren voor de toekomst
STUDIE(MID)DAGEN EN WORKSHOPS
OOK REN? E L R O O D ed! € 500 go je t u n e B Kijk op .nl/ groep www.ced ssen cursu
vr 31/10
Spelen in hoeken voor de kinderopvang
HET JONGE KIND
wo 12/11
Werken met Knuffels
di 28/10 NCKO module 1: Kwaliteitsmonitor wo 12/1 Signaleren van ontwikkelings
Scholen bereiden leerlingen voor op hun
ken. Ook sociale vaardigheden zijn belangrijk,
worden teams of individuele leerkrachten op
wo 26/11
Nieuwsbegrip: omgaan met verschillen in de groep
toekomst. Op school krijgen zij als het goed is
zoals het kunnen afstemmen met anderen.
deze punten geschoold.
ma 8/12
Leerlingen met autisme in het vo en mbo
vr 12/12
Verantwoord plannen en borgen
vr 14/11 Hbo’er op de groep,
de kennis, vaardigheden en waarden mee die
problemen
ze straks nodig hebben om deel te nemen en
Vaardigheden
Onderzoek
wo 21/01
Spelen in hoeken voor kleuters
vr 21/11 Intern begeleider voor kov en psz
bij te dragen aan de maatschappij. Maar wat
In hoeverre komt uw aanbod daaraan te-
Dit begeleidingstraject sluit aan bij het advies
wo 4/02
Werken met Nieuwsbegrip en Woordenschat
do 15/1 Opbrengstgericht werken met kleuters
moet de school precies bieden? Naarmate
gemoet? De CED-Groep helpt scholen om
‘Een eigentijds curriculum’ van de Onderwijs-
de maatschappij zich ontwikkelt, verandert
op dit punt prioriteiten te stellen, het eigen
raad. Ter ondersteuning van dit advies voerde
immers ook het beeld van welke kennis,
curriculum te analyseren en desgewenst aan
de CED-Groep een onderzoek uit naar de
vaardigheden en waarden er in de toekomst
te scherpen.
toekomstbestendigheid van het curriculum.
nodig zijn.
De lesinhoud blijft op nummer één staan.
Het onderzoek ‘De jeugd heeft de toekomst.
Samen met de school kijken we welke denk-
Het onderwijs ook?’ kunt u downloaden via
Kritisch denken
en samenwerkingsvaardigheden daarnaast in
www.cedgroep.nl/onderzoekcurriculum
Na de Tweede Wereldoorlog lag de nadruk
het curriculum kunnen worden ingevlochten.
op individuele ontplooiing en mondigheid.
Ook besteden we aandacht aan de vaardig-
Nu zien we dat individuele ontwikkeling niet
heid om je te kunnen verplaatsen in een
voldoende is: de maatschappij vraagt om
ander (perspectief nemen) en het sturen van
mensen die hun eigen kwaliteiten inzetten
het eigen handelen (zelfregulatie). Verder
om gezamenlijk kennis te ontwikkelen. In de
nemen we het ICT-gebruik onder de loep en
21ste eeuw hebben mensen complexe cogni-
helpen we de school om dit beter in te zetten
tieve vaardigheden nodig, zoals kritisch den-
voor het leren voor de toekomst. Indien nodig
wo 14/1 Overgang van 1 naar 2 naar 3 BINNENKORT wo 15 oktober Roermond Conferentie Breinsleutels Herhaling van de eerdere succesvolle conferenties, gebaseerd op het boek Breinsleutels. Met welke didactische gereedschappen, waarvan onderzoek aantoont dat zij het leren effectief ondersteunen, kunt u (vanuit neurologisch oogpunt) het beste aan de slag? In het boek worden tien Breinsleutels besproken waarmee u ‘breinbewuster’ en daarom effectiever kunt lesgeven. www.cedgroep.nl/conferentiebreinsleutels
Meer weten? Lisette Ligtendag l.ligtendag@cedgroep.nl
wo 29 oktober Maartensdijk Presentatie anti-pestprogramma’s Weet u nog niet met welk anti-pest programma u wilt werken? De CED-Groep organiseert op woensdagmiddag 29 oktober een bijeenkomst waarin u kunt kennismaken met anti-pestprogramma’s als KiVa, De Vreedzame School en Taakspel. www.cedgroep.nl/agenda
CED-GROEP HOOFDSPONSOR HÉT CONGRES 2014
wo 5 november Capelle aan den IJssel Conferentie Stimuleren van jonge kinderen, wat werkt echt? Velen pleiten ervoor om de ontwikkeling van jonge kinderen in de kinderopvang en de onderbouw van het primair onderwijs planmatig te stimuleren. Maar wat maakt dat vroegkinderlijke stimulering al dan niet werkt? www.cedgroep.nl/conferentiejongekind do 27/vr 28/za 29 november Den Bosch
Hét Congres vindt jaarlijks plaats en gaat over
van leerlingen die meer zorg en aandacht
CED-Groep zes presentaties:
onderwijs aan leerlingen die extra begeleiding
nodig hebben.
• Lead Like a Champion (Gerdien Griffioen)
en ondersteuning nodig hebben. Voorheen
Het inhoudelijke programma bestaat uit
• Opbrengstgericht werken in 4D – gedrag
betrof dit vooral het (v)so, en nu – in het kader
meer dan 40 presentaties binnen de thema’s
van de wet Passend Onderwijs - ook het po.
arbeidstoeleiding, gedrag & autisme, ICT,
• Copernicus (Ariane van Dijk)
De CED-Groep is hoofdsponsor van Hét
professionalisering en specialismen. Tijdens
• Ouderbetrokkenheid (Maryse Bolhuis)
Congres 2014, dat plaatsvindt op vrijdag 28
de plenaire opening, Het (a)sociale brein,
• Breinsleutels (Marald Mens)
november in Congrescentrum Papendal te
zal Margriet Sitskoorn ingaan op de relatie
• Seksuele vorming (Tim Micklinghoff)
Arnhem. Op deze dag geven we samen met de
tussen hersenen en gedrag. Hoe motive-
Daarnaast is de CED-Groep, zoals ieder jaar,
organisatoren, De Onderwijsspecialisten en
ren specifieke delen van ons brein bepaald
met een stand aanwezig op de beursvloer.
LECSO, invulling aan een actueel programma.
gedrag, bepaalde gevoelens en bepaalde
Er worden nieuw ontwikkelde expertise en
wensen?
(Audrey Machielsen)
Meer informatie over Het Congres: www.hetcongres.nl
‘good practices’ gedeeld. Daarnaast worden
18
CURSUSSEN (startdatum)
er verschillende samenwerkingsvormen
Inhoudelijke bijdrage CED-Groep
en initiatieven tussen regulier en speciaal
De CED-Groep is hoofdsponsor en levert
(basis) onderwijs gepresenteerd. Met elkaar
een belangrijke bijdrage aan de inhoude-
Informatie over CED-deelname:
verkennen we de mogelijkheden en kansen
lijke invulling. Binnen een eigen program-
Keeke Dielemans
binnen een passende leeromgeving. Hiermee
malijn, met als thema ‘Het verschil maken
www.cedgroep.nl
proberen we de ontwikkeling te stimuleren
in de klas’, verzorgen specialisten van de
k.dielemans@cedgroep.nl
KlasseApart oktober 2014 nummer 3
info@hetcongres.nl
Beurs Kindvak KindVak is de vakbeurs voor professionals in de kinderopvang, buitenschoolse opvang, brede scholen en jeugdzorg. Deze zogeheten kindpro’s hebben ieder hun eigen specialiteit, maar vormen gezamenlijk het team. www.kindvak.nl vr 28 november Arnhem Hét Congres Hét Congres is de ontmoetingsplaats voor iedereen die betrokken is bij leerlingen met een speciale onderwijsvraag. Er zijn tientallen boeiende presentaties, workshops en netwerkbijeenkomsten waarin de laatste ontwikkelingen aan bod komen. www.hetcongres.nl di 27 t/m za 31 januari Utrecht Beurs Nationale Onderwijstentoonstelling De Nationale Onderwijstentoonstelling (NOT) is de grootste vakbeurs voor professionals in het po, vo en mbo. Ruim 400 exposanten brengen u het nieuwste uit de markt. De NOT kent de trends en na één bezoek bent u weer helemaal bij. www.not-online.nl Kijk voor meer informatie op www.cedgroep.nl/agenda.
wo 28/1 Het kinderbrein, motoriek en leren 0-7 jaar wo 28/1 Zelfstandig werken met kleuters
PO EN SO di 28/10 Basiscursus Taalcoördinator po wo 29/10 Basiscursus Passend omgaan met verschillen in de klas wo 29/10 Coöperatieve leerstrategieën do 30/10 Basiscursus Gedragspecialist wo 5/11 Basiscursus Hoogbegaafdheid do 6/11 Basiscursus Bouwcoördinator di 11/11 DGM voor logopedisten en IB’ers wo 12/11 Ernstige rekenproblemen en dyscalculie do 20/11 Herzie Dyslexie wo 26/11 Consultatieve leerlingbegeleiding voor IB’ers wo 10/12 Teachcoördinator wo 14/1 Het Lerende brein wo 21/1 Psychische problemen bij leerlingen vr 8/1
In vertrouwde handen
di 13/1
Vernieuwde Masterclass Opbrengst gericht werken in 4D
do 15/1 Borging van De Vreedzame School wo 4/2
Automatiseren is te leren
di 4/2
Anti-pestcoördinator
wo 11/2 Basiscursus Teach Like a Champion po, Zwolle
VO EN MBO di 28/10 Training Mentorvaardigheden B (vo) di 28/10 Begrijpend lezen in één dag vo en mbo di 4/11
Opbrengstgericht sturen in het vo
wo 5/11 Werken met Nieuwsbegrip vr 14/11 Leesexpert vo ma 17/11 Krachtig schrijfonderwijs do 20/11 Datacoach taal vo en mbo di 25/11 Basiscursus Teach Like a Champion do 5/2
Haal meer uit uw leerlingvolgsysteem
voor taal Bekijk het complete aanbod op www.cedgroep.nl/cursussen. www.facebook.com/cursusbureau @cursusced
KlasseApart oktober 2014 nummer 3
19
DE WERKDAG VAN MIREILLE DAVID Mireille David is adviseur bij de CED-Groep, werkzaam bij Het Jonge Kind. m.david@cedgroep.nl
foto’s Jan van der Meijde
Als adviseur kom ik op verschillende locaties en ik reis dan ook veel met de auto. Mijn werkdag begint met het aanpassen van de website en afronden van de nieuwsbrief Het Jonge Kind. Deze digitale nieuwsbrief verschijnt vijf keer per jaar en lezers komen uit alle delen van het land.
Bij peuterspeelzaal Olleke Bolleke in Strijen bezoek ik de groepen en film een aantal activiteiten. Buiten maak ik een praatje met de kinderen en speel even mee in de zandbak. Hier ontstaan leuke gesprekken!
Na afloop heb ik een overleg met de pedagogisch medewerkers en bespreken wij de groepsbezoeken.
Voor de gemeente Spijkenisse organiseer ik een vve-congres in het Carlton Oasis. Als inleider heb ik Edwin Rutten, beter bekend als ‘Ome Willem’, ingeschakeld. Op locatie neem ik het draaiboek door.
’s Middags haal ik mijn kinderen Ilan en Shana uit school op. Hun basisschool wordt door collega’s van de CED-Groep begeleid en het is dan ook bijzonder om elementen vanuit Nieuwsbegrip en Teach Like a Champion als ouder mee te maken.