Informatieblad relaties CED-Groep oktober 2017 nummer 4 jaargang 15
Theo Magito pleit voor flexibel achterstandsbeleid Eigenaarschap van leerlingen De blended Teachtraining Ib’er voor kinderopvang en peuterspeelzaal Beter dan Goed Toetsen met taxonomieÍn
Predicaat Learn Like a Champion
Inhoud
4
Predicaat ‘Learn Like a Champion’
Twee basisscholen ontvingen het predicaat Learn Like a Champion. Zij laten met behulp van ‘Learn’ de opbrengsten, betrokkenheid, leerhouding en motivatie groeien.
6 Afscheid van Theo Magito
8
‘Achterstandsbeleid moet steeds kunnen inspelen op nieuwe doelgroepen’
De CED-Groep gaat steeds meer trainingen ‘blended’ aanbieden. Cursisten krijgen een mix van cursusbijeenkomsten en langs digitale weg krijgen ze theorie, opdrachten, filmpjes en opgenomen lessen.
Intern Begeleider Kinderopvang en Peuterspeelzaal
Míjn werk
Pedagogisch medewerkers en leidinggevenden leren 10 in deze training om vanuit het ontwikkelingsniveau van kinderen te observeren. Na afloop kunnen ze ook een zorgstructuur opzetten.
Je werk wordt pas echt leuk als het van jou is. Als je het niet doet omdat het moet van iemand anders, maar omdat jij gelooft dat het je dichter bij je doelen brengt. Dat geldt voor leraren net zo goed als voor leerlingen. Zelf verantwoordelijkheid nemen is een thema dat in veel artikelen in dit nummer van Klasse Apart terugkomt. Zo zien we een school die kritisch naar zichzelf kijkt vanuit de wens om nog beter te gaan scoren. Een andere school, geplaagd door onvoldoende resultaten, gaat met vereende krachten het tij keren. Het voornaamste wapen in de strijd?
De blended Teachtraining
12
Nieuwsbegrip Inspiratiemiddag
Meer eigenaarschap van leerlingen over hun eigen werk. Ook bij de kinderopvang en in peuterspeelzalen werkt eigenaarschap goed. Een training leidt pedagogisch medewerkers en leidinggevenden op tot intern begeleiders, die niet al-
Eigenaarschap van leerlingen
leen gericht observeren maar ook zelf een zorgstructuur voor hun organisatie opzetten. Onderwijsgevenden en leerlingen die er plezier in hebben om te groeien en daar een
Debatteren in de klas, leesbevordering en andere onderwerpen die een link hebben met begrijpend lezen, stonden centraal op de drukbezochte Nieuwsbegrip Inspiratiemiddag.
16
actieve rol in spelen: samen zorgen we voor een lerende cultuur.
OBS De Sleutelaar stimuleert het eigenaarschap van leerlingen om zo de resultaten te verbeteren.
CED-Groep bereikt De CED-Groep traint professionals en adviseert beslissers in onderwijs en kinderopvang. En ontwikkelt innovatieve educatieve producten. Dat is wat we doen. Maar niet wat we zijn. Bij de CED-Groep zijn we van alle onderwijsmarkten thuis. We zijn innovatief en hebben een grote passie voor kansen voor kinderen.
Rotterdam Bezoekadres: Dwerggras 30 3068 PC Rotterdam
Volg ons
Postadres CED-Groep Postbus 8639 3009 AP Rotterdam
www.cedgroep.nl info@cedgroep.nl
kinderen het beste uit zichzelf te laten halen, hebben wij echt iets bereikt.
KlasseApart is een drie keer per jaar verschijnend informatieblad van de CED-Groep over (nieuwe) diensten, producten en aspecten van educatieve dienstverlening in de praktijk; bestemd voor scholen, onderwijsinstellingen en overige relaties. ISSN 1571-660, jaargang 15, nummer 4, oktober 2017 redactie: Lot Hannik, Jeroen Meijboom, Marijke Nijboer (eindredacteur), Carolien Rebel, Elly van der Zel redactie-adres: CED-Groep, Postbus 8639, 3009 AP Rotterdam, klasseapart@cedgroep.nl website: www.cedgroep.nl fotografie: Jan van der Meijde vormgeving: Pressure Line druk: MediaCenter Rotterdam oplage: 14.000 KlasseApart gratis ontvangen? Mail uw adresgegevens naar: klasseapart@cedgroep.nl KlasseApart oktober 2017 nummer 4
18
Je school scoort voldoende. Dat is mooi, maar kan het misschien nog beter? Basisschool De Noord in Ridderkerk gebruikte het programma Beter dan Goed om een paar flinke stappen vooruit te zetten.
20 Toetsen met taxonomieën
Maar voor alles zijn we trots op resultaat. Als het een professional lukt om
2
Beter dan Goed
De training Toetsen met taxonomieën voor docenten in vo en mbo helpt docenten hun lessen en leerlingbegeleiding effectiever in te richten op basis van toetsresultaten. Met hogere opbrengsten als resultaat.
12 Nieuws 22 MAGiTO, Uit de wetenschap, @cedgroep 23 Cursussen, agenda
KlasseApart oktober 2017 nummer 4
3
Learn Like a Champion: op naar de Champions League van het onderwijs
Van Teach-school naar Learn-school Een school mag zich Learn Like a Championschool noemen wanneer aan een aantal voorwaarden wordt voldaan. Zo moeten er bijvoorbeeld minimaal zeven klassenconsultaties per jaar plaats vinden, minimaal veertig Teach-technieken worden gehanteerd en wordt er geleerd met behulp van video intervisie.
‘Dit concept laat iedereen groeien’
Kracht en motivatie Marcel ziet het Learn-predicaat niet als het eindpunt van een verbetertraject, maar als het startpunt voor nieuwe ontwikkelingen. ‘Wij organiseren drie keer per jaar een opbrengstenstudiedag waarop we toetsuitslagen analyseren en onze groei afzetten tegen de eigen en landelijke normen. Omdat we naar een groei streven die boven de landelijke norm ligt, blijven we onszelf uitdagen.’ Hij ziet zichzelf vooral als facilitator: ‘De kar wordt op onze school voornamelijk door juf Joyce en juf Corrie getrokken, twee zeer gedreven en bedreven Teach-coördinatoren. Zij dragen het ontwikkelproces dat jonge leerkrachten ondersteunt om een goede start te maken en oudere leerkrachten stimuleert om de kracht en motivatie voor hun vak vast te houden. Zo Doorgaande lijn
werkt hier een leerkracht die deze maand
resultaten verbeteren en een betrokken en
Marcel van As van De Leeuwenburch in Mid-
met pensioen gaat. Hij zag Teach als een
enthousiast team.’
delburg trof een andere beginsituatie aan op
impuls, maakte zich de technieken eigen en
Carla begeleidt de school. Zij bood elke twee
zijn school. Toen hij een jaar geleden direc-
zet ze veelvuldig in.’
weken een nieuwe Teach-techniek aan en
teur werd, had de school al de ambitie om
De ervaringen van Marcel sluiten aan bij het
Tekst Ronald Buitelaar
ten. Zij bevinden zich in de Champions League
houdt ook nu nog de vinger aan de pols. Carla
Teach in te zetten om de school te profileren.
advies dat Ingard aan collega-directeuren
Twee Nederlandse basisscholen ontvingen recent het predicaat Learn Like
van het onderwijs.’
heeft van nabij gezien wat de effecten zijn: ‘De
‘De school draaide prima, maar het team zag
geeft: ‘Wie zich afvraagt of het Teach-traject
samenhang groeit en er ontwikkelt zich een
in het toepassen van de Teach-technieken een
ook bij haar of hem tot een Learn-school kan
Gemeenschappelijke taal
gemeenschappelijke taal. Daardoor neemt
mogelijkheid om verder te professionaliseren.
leiden, moet voor ogen houden dat dit concept
Ingard Lachman is directeur van De Ark
het enthousiasme toe om steeds nieuwe
Er was bijvoorbeeld veel behoefte aan een
iedereen laat groeien: leerlingen, leraren en
in Rotterdam. Toen zij de school vier jaar
aspecten aan te pakken.’ Carla benadrukt het
doorgaande lijn. Niet alleen voor de metho-
management.’
geleden binnenstapte, presteerde deze in de
belang van sterk leiderschap om een school
des, maar ook voor de aanpak, strategieën en
ogen van de onderwijsinspectie zwak. Om
te laten evolueren van Teach naar Learn
vaardigheden. Het gebruik van Teach door de
de onderwijskwaliteit snel op peil te bren-
school (zie kader). ‘Ingard is zeer gedreven.
hele school zorgt voor structuur en duidelijk-
a Champion. Zij kregen het keurmerk omdat met behulp van ‘Learn’ de opbrengsten groeien, net als de betrokkenheid, leerhouding en motivatie van leerlingen. Een lerende houding van team en onderwijskundig leiderschap van directie zorgen voor continue verbetering.
4
betrokkenheid van leerlingen toenemen, de
Basisschool De Ark in Rotterdam en De
van Doornen, ‘want deze scholen zijn echt
gen, besloot zij Teach Like a Champion te
Zij wil het best mogelijke onderwijs voor haar
heid bij de leerlingen en een cultuur waarin
Leeuwenburch in Middelburg werden begin
bijzonder. Ze werken keihard om de kwaliteit
introduceren. ‘Ik was al bekend met Teach
leerlingen en bemoeit zich daarom zeer actief
iedereen aan betere resultaten werkt. Niet
juli getrakteerd op een feestelijke uitreiking
van hun onderwijs voortdurend te verbeteren.
en wist dat het toepassen van de technieken
met het primaire proces. Ingard: ‘Ik ben bij
omdat het van anderen moet, maar omdat er
van het predicaat Learn Like a Champion. ‘Dik
Dit zijn scholen waar directies weten waar ze
gedragsveranderend werkt. Er ontstaat een
alle trainingen en bezoek vrijwel elke week
ambitie is om te blijven verbeteren.’
verdiend’, zegt CED-Groep adviseur Carla
naartoe willen en de teams zich enorm inzet-
open en resultaatgerichte cultuur. We zien de
een klas.’
KlasseApart oktober 2017 nummer 4
Meer weten? Carla van Doornen c.vandoornen@cedgroep.nl www.teachnederland.nl @teachnederland @doornen
KlasseApart oktober 2017 nummer 4
5
Theo Magito pleit voor flexibel onderwijsachterstandenbeleid Tekst Marijke Nijboer
Na een lange loopbaan in de onderwijsbegeleiding, waarvan de laatste negentien jaar bij het CED en de CED-Groep, gaat algemeen directeurbestuurder Theo Magito met pensioen. Rode draad in zijn werk en nog steeds het brandpunt van zijn zorg: het bestrijden van onderwijsachterstanden en het bieden van gelijke onderwijskansen.
Theo’s columns in Klasse Apart, vaak actueel
wijsachterstandenbeleid al jaren financieel
werken op de IKC’s ‘vrijetijdspedagogen’,
en soms ontroerend, laten zien hoe hij een
verwaarloosd. ‘Er moet veel meer geld naar
hbo-opgeleide mensen zonder lesbe-
brede kennis van het onderwijs koppelt aan
onderwijs en naar achterstandsbeleid.’
voegdheid. Die worden onder andere
een persoonlijke betrokkenheid bij school en
Een ander punt van zorg is wat hem be-
ingezet in klassen bij verwerkingsop-
kind. Hij hield zich vanuit verschillende posi-
treft het gebrek aan regie op dit beleid. De
drachten. En kijk eens naar al die mbo’ers
ties bezig met de kwaliteit van het onderwijs
gemeente heeft nog maar een beperkte rol.
die op het ROC niet langs de taaltoets
en het welzijn van kinderen.
De vier grote gemeenten hebben hier goede
komen, maar wel heel gemotiveerd zijn.
Theo studeerde af als ontwikkelingspsycho-
voorstellen ter verbetering voor gedaan. ‘Er
Onderwijsassistenten kunnen heel goed
loog. Hij kwam terecht bij het ‘compensa-
is met name een steviger samenhang nodig
bepaalde taken in de klas waarnemen
tieprogramma’ Onderwijs en Sociaal Milieu
tussen alle activiteiten voor de jongsten: vve,
onder supervisie van een bevoegde leer-
(OSM) van Jan Grandia in Rotterdam; een
kinderopvang en het IKC. Als je alle initia-
kracht en intern begeleiders.’
project dat draaide om het wegwerken van
tieven voor onderwijsverbetering, ook voor
Gelukkig ziet Theo ook genoeg goede
onderwijsachterstand. Vervolgens werd Theo
oudere kinderen, laat aansturen door één
ontwikkelingen. ‘De grote aandacht die nu
schoolpsycholoog. In zijn volgende baan, als
regisseur, zorgt dat voor meer samenhang en
gaat naar leerkrachtvaardigheden, leidt
projectleider culturele minderheden, dacht hij
meer effect.’
tot veel dynamiek onder leerkrachten. En schoolbesturen voelen zich steeds meer
mee over onderwijsbeleid. In 1998 werd Theo
‘Je moet steeds kunnen inspelen op nieuwe doelgroepen’ 6
KlasseApart oktober 2017 nummer 4
adjunct-directeur bij het CED. Vier jaar later,
Een regisseur zoals destijds OSM?
verantwoordelijk voor de inhoud van het
na de fusie van het CED met drie omliggende
‘Je zal mij niet horen zeggen dat vroeger alles
onderwijs dat ze bieden. Veel besturen
diensten, werd Theo bestuurder bij de nieuwe
beter was. Maar dat ene aspect wás des-
stellen eigen doelen en huren ons in om
CED-Groep.
tijds beter geregeld. Je moet hier een goede
deze te helpen vormgeven. Als partners
projectorganisatie op zetten, die zorgt voor
werken we dan systematisch en soms
We worstelen nu al zo lang met onderwijsach-
samenhang en een link tussen de praktijk,
meerjarig aan hun ambities. Dat levert
terstand. Hebben we de bestrijding daarvan
het bestuur en de ondersteuning.’
vaak mooie resultaten op.’
nu eindelijk goed genoeg in de vingers?
Echt onbevooroordeeld is hij natuurlijk niet,
Dergelijke trajecten passen bij de nieuwe
Theo: ‘Veel innovaties dragen bij aan onder-
maar hij denkt dat de CED-Groep als exper-
koers van de CED-Groep. De organisatie
wijskansen en het onderwijspeil neemt toe.
tisecentrum een prima regisseur zou kunnen
is na een aantal reorganisaties klaar voor
Maar we zien ook dat er regelmatig nieuwe
zijn. ‘Wij leggen van oudsher de link tussen
de toekomst. ‘We richten ons nu hele-
achterstandsgroepen ontstaan. Niet alleen
wetenschappelijke kennis en de praktijk.’
maal op essentiële problemen waarbij wij
als gevolg van migratie; ook door andere
Tot zijn spijt wordt bij zo’n klus echter niet zo
meerwaarde kunnen bieden.’ Producten
maatschappelijke ontwikkelingen. Neem de
snel naar de CED-Groep gekeken. ‘Wij zijn
die daarbij passen zijn bijvoorbeeld Op-
digitalisering: die leidt tot een zorgwekkende
een marktgerichte organisatie en dan word
brengstgericht Werken in 4D, de Vreedza-
nieuwe tweedeling. Het onderwijsachterstan-
je al snel gezien als geldwolf. Wij zijn echter
me School, de Betere Basisschool, Teach
denbeleid moet daarom heel dynamisch zijn,
een stichting zonder winstoogmerk. Onze
Like a Champion en Nieuwsbegrip.
zodat we steeds kunnen inspelen op nieuwe
winst gaat naar innovatie en wordt gebruikt
Theo schat in dat de CED-Groep voorlopig
doelgroepen.’
om de prijzen van onze producten zo redelijk
langs deze koers zal blijven varen. En
mogelijk te houden.’
welke koers kiest hij zelf als pensioen-
‘Veel meer geld nodig’
gerechtigde? ‘Voorlopig ga ik een paar
De kansenongelijkheid die de onderwijsin-
‘Haal mbo’ers binnen’
maanden afstand nemen en heroriënte-
spectie op scholen ziet, baart hem zorgen.
Ook het aanzwellende lerarentekort baart
ren. En dan komen er vanzelf weer mooie
‘Dat is slecht voor de samenleving en voor
Theo zorgen. Volgens hem moet er creatiever
en zinvolle dingen op mijn pad.’
kinderen.’ Helaas, zegt hij, wordt het onder-
naar personeel worden gezocht. ‘In Zweden
KlasseApart oktober 2017 nummer 4
7
Thuis lezen, oefenen en goed voorbereid naar de training
De blended Teach-training Tekst Marijke Nijboer
Tijdens hun laatste bijeenkomst bekijken de
over dingen; dat kost veel tijd.’ Het oogt mis-
cursisten een filmpje waarin een leerkracht
schien wat strak, zegt cursusleider Hanneke
de Teach-techniek Strakke overgangen
van Keeken. ‘Maar het werkt en de leerlingen
toepast. De leerkracht wil switchen naar een
vinden het fijn.’
andere les en instrueert haar klas: ‘Stap één.’
De voormalige leraar Doug Lemov beschreef
De kinderen gaan achter hun stoel staan.
62 technieken waarmee leraren een werk-
en, via een digitale leeromgeving,
Bij stap twee lopen ze langs een vaste route
zaam klimaat kunnen scheppen in hun klas.
theorie, opdrachten, filmpjes en
naar hun andere werkplek. En bij stap drie is
In de Verenigde Staten werken complete
iedereen klaar voor de volgende les.
scholen op basis van Teach. De CED-Groep
‘Dat ga ik ook proberen’, zegt een cursist.
vertaalde en bewerkte Lemov’s boeken voor
‘Kinderen praten tussendoor soms langdurig
de Nederlandse situatie en begeleidt scholen
De CED-Groep gaat steeds meer trainingen ‘blended’ aanbieden. Daarbij krijgen cursisten een mix van fysieke cursusbijeenkomsten
opgenomen lessen. Cursisten van de pilottraining Teach Like a Champion Blended zijn lovend.
bij de invoering van Teach. De blended versie van de Teach-training is nieuw. Sommige Teach-technieken hebben meerdere kenmerken of verschillende
varianten. Stukjes theorie en verwerkingsoe-
blijft hangen.’ Ze is ook positief over de mo-
heeft ondertussen even kunnen nadenken.
feningen in de digitale leeromgeving helpen
gelijkheid om in de blended omgeving uit te
Dat werkt prima.’
cursisten om deze beter te onthouden.
wisselen met de anderen hoe de technieken
Linda Romijn, ib’er en rt’er op dezelfde
Elementen als een opgenomen les versterken
bevallen. ‘Ik heb een probleem voorgelegd en
school als Marijke, stimuleert haar col-
het begrip en helpen hen om de samenhang
daarna handige tips gekregen.’ Hanneke: ‘En
lega’s om Teach-technieken te gebruiken.
beter te zien. Verder gaan deelnemers tussen
ik kan in de werkomgeving zien in hoeverre
Een favoriet van haar: de Korte stop. ‘Je stelt
de bijeenkomsten aan de slag met de tech-
de cursisten al met de technieken bezig zijn.’
een vraag en bouwt daarna even bewust een
nieken. Met opdrachten kunnen ze zich ook
De deelnemers hebben zich allemaal in hun
denkpauze in voordat je om een antwoord
alvast voorbereiden op de volgende cursusbij-
klas door een collega of leerling laten filmen
vraagt.’
eenkomst.
terwijl ze een techniek toepasten. Die filmpjes
Bianca kiest voor Positief inkleden. ‘Daarbij
bespraken ze later. Bianca: ‘Je kan veel beter
benoem je wat al goed gaat. Daardoor verbe-
Meerwaarde
reflecteren als je jezelf in actie ziet. Ik heb
tert de sfeer in de klas. Kinderen willen het
Een voordeel van de blended-aanpak is ook
ervan geleerd dat ik iets vrolijker en enthousi-
graag goed doen voor de leerkracht. In een
dat er tijdens de cursusbijeenkomsten meer
aster voor de klas mag staan.’
betere sfeer wordt ook beter geleerd.’
ruimte is voor uitwisseling. Hanneke: ‘De cur-
Tom is, geïnspireerd door deze training, ver-
Linda is meegeweest op een Teach-studiereis
sisten bekijken bijvoorbeeld thuis een opge-
schillende Teach-technieken gaan toepassen.
naar New York. Ze zag daar dat de Teach-
nomen les over de vijf pijlers van een sterke
Als voorbeeld noemt hij de Begintaak. ‘Bij
aanpak heel krachtig kan zijn wanneer je
klascultuur. De zo gewonnen tijd kunnen we
binnenkomst van de kinderen staat de taak
deze schoolbreed doorvoert. ‘Alle leerkrach-
gebruiken voor extra uitleg en reflectie.’
al op het bord. En die sluit aan op de les die
ten gebruiken daar dezelfde benamingen en
‘Dat thuis oefenen heeft echt meerwaarde’,
volgt.’
routines. Dat geeft rust en is echt effectief.’ Momenteel is ze daarom in gesprek met haar
zegt Tom Olijkan, leerkracht op vso-school
8
KlasseApart oktober 2017 nummer 4
De Waterlelie in Cruquius. ‘Daarmee krijgt de
Denkpauze
eigen onderwijsorganisatie over hoe zij Teach
theorie betekenis voor je. Je leest bijvoor-
Marijke Blom, leerkracht op obs De Hobbit-
verder kunnen uitzetten.
beeld over een techniek waarmee je onge-
stee in Montfoort, gebruikt vaak de Bliksem-
wenst gedrag kan corrigeren. Daarna volgt
beurt. ‘Ik heb een pot met daarin alle namen
er een rijtje van ingrepen, die jij op volgorde
van mijn leerlingen op kaartjes. Ik trek een
moet zetten van effectiviteit.’
naam en geef dat kind de beurt. Weet hij geen
Bianca Jongerius, leerkracht op de Gabriël-
antwoord, dan trek ik een nieuwe naam. Maar
school in Delft: ‘Ik denk dat de stof zo beter
ik kom daarna bij het eerste kind terug. Die
Meer weten? Hanneke van Keeken h.vankeeken@cedgroep.nl www.cedgroep.nl/teachtrainingen @teachnederland @HannekedeG
KlasseApart oktober 2017 nummer 4
9
Intern Begeleider Kinderopvang en Peuterspeelzaal
Daar ga je op maat mee verder.’ Cursisten leren om kinderen met gemeenschappelijke behoeften en problemen aan elkaar te koppelen, zodat er groepsgewijs aan hun ontwikkeling kan worden gewerkt. ‘Een kind dat moeilijk contact maakt, zet je bij een kind dat ook in zijn eentje zit te kleien’, schetst Jeannette. ‘Als verbindende factor doe jij met ze mee. Je praat met ze, zodat ze worden
Leer zelf een zorgstructuur opzetten
aangemoedigd om met elkaar te spelen. Dat werkt. Vroeger kwamen we niet verder dan: die doet niet mee, waar ligt dat aan? Door die observaties zie je de ontwikkelingsfase van elk kind en herken je gemeenschappelijke punten waaraan je gaat werken.’ Dit gebeurt in samenspraak met ouders. Met hen wordt bijvoorbeeld afgesproken dat zij thuis kinderen uitnodigen om met hun kind te spelen, of taalspelletjes doen bij taalachterstand. De cursus bestaat inmiddels een aantal jaren, maar staat volgens Karin binnen de kinderopvang nog in de kinderschoenen. ‘De functie van intern begeleider in de kinderopvang is nog niet zo bekend, maar de cursus trekt geleidelijk steeds meer geïnteresseerden.’ Ze hoopt dat deze functie meer ‘body’ zal krijgen. ‘Om de functie regulier te maken, is het nodig dat een organisatie investeert in extra uren
Tekst Ineke Westbroek
voor medewerkers die de taak naast hun andere
Wat kan een kind en hoe help je het verder? Bij jonge kinderen in de
de juiste observatiemethode om te werken aan
ren, coachen bij kind- en groepsbesprekingen,
groep. De cursus traint leidinggevenden en pe-
werk uitvoeren. Dat gebeurt nog te weinig.
kinderopvang gaat het vooral om het aansluiten en inspelen op het
verbeterpunten, zoals taalachterstand. Deze
en planmatig werken aan sociaal-emotionele-,
dagogisch medewerkers hierin. Cursisten leren
Gelukkig zijn er al organisaties overtuigd van de
ontwikkelingsniveau. Pedagogisch medewerkers en leidinggevenden
cursus sprak mij aan vanwege de aandacht voor
spraaktaal- en motorische ontwikkeling. Zij hou-
ook om aan te sluiten op wat kinderen kunnen
noodzaak van deze functie. We zien mensen die
de zorgstructuur en de positieve manier waarop
den een portfolio bij, voeren het geleerde met-
en vervolgstappen te zetten die uitgaan van het
gelijk na de cursus als intern begeleider aan de
wordt ingespeeld op observaties. Het idee is dat
een in de praktijk uit en stellen als eindopdracht
eigen ontwikkelniveau van kinderen; in plaats
slag gaan.’
om van daaruit te observeren. Ze worden ook getraind in het opzetten
je bij problemen niet gelijk doorverwijst, maar
een ontwikkelplan voor hun organisatie op.
van wat zij op een bepaalde leeftijd zouden
van een zorgstructuur binnen hun organisatie.
eerst zelf kinderen stimuleert.’
leren in de training Intern Begeleider Kinderopvang en Peuterspeelzaal
moeten kunnen.
Ervaren pedagogisch medewerkers en leiding-
Inhaken
Karin: ‘Als je observeert dat een kind niet praat,
gevenden leren om collega’s te ondersteunen
Binnen de kinderopvang groeit het inzicht dat
stimuleer je de woordenschat door met een kind
Wat een druk kind… Hoe komt dat, wat doen we
Begeleider Kinderopvang en Peuterspeelzaal
bij het werken met kinderen die extra aandacht
de ontwikkeling van kinderen onder de vier jaar
mee te spelen en kleine gesprekjes te voeren.
eraan? Bij observaties van kinderen wordt vaak
besteedt hieraan veel aandacht. Een sterk punt,
nodig hebben. In acht bijeenkomsten leren
behoorlijk verschilt van die van basisschoolkin-
Dat is leuker dan alleen plaatjes benoemen in
uitgegaan van problemen, terwijl je ook op een
vindt Jeannette Riswick (vve-coach SKCN), die
cursisten bovendien hoe ze een structuur van
deren, zegt cursusleider Karin van der Meulen.
een boek. Intern begeleiders leren pedagogisch
positieve manier kan inspelen op de ontwikke-
de cursus volgde om de zorgstructuur binnen
interne begeleiding kunnen realiseren, externe
De zorgstructuur van kinderopvangorganisaties
medewerkers observeren en inhaken op wat ze
lingsfase waarin een kind zit. De training Intern
haar organisatie te verbeteren. ‘We zochten naar
contacten onderhouden, oudergesprekken voe-
moet liefst zijn toegesneden op deze leeftijds-
signaleren. Wat boeit het kind op dat moment?
10 KlasseApart oktober 2017 nummer 4
Meer weten? Karin van der Meulen k.vandermeulen@cedgroep.nl www.cedgroep.nl/ibvoorkov
KlasseApart oktober 2017 nummer 4 11
Veel variatie tijdens Nieuwsbegrip Inspiratiemiddag Allerlei onderwerpen die een link hebben met begrijpend lezen, stonden centraal op de drukbezochte Nieuwsbegrip Inspiratiemiddag op 14 juni in Nieuwegein. De bezoekers, leerkrachten die werken met Nieuwsbegrip, kozen uit verschillende workshops, bijvoorbeeld over leesbevorderende activiteiten (verzorgd door Jeugdbieb) of over debatteren in de klas (een sessie van het Nederlands Debat Instituut). Leerkrachten die zich wilden verdiepen in 'zusjes en broertjes' van Nieuwsbegrip konden terecht bij presentaties over Newswise (begrijpend lezen voor het vak Engels) en Nieuwsrekenen (contextopgaven aan de hand van het Nieuwsbegriponderwerp). Veel belangstelling was er voor de workshop over woordenschat en de sessie ‘Teach-technieken en Nieuwsbegrip’. Maar er gebeurde nog meer. Na de opening door Marianne Molendijk, projectleider Nieuwsbegrip, gaven presentatrice Lysette van Geel en eindredacteur Sonja Verbaarschott van het NOS Jeugdjournaal een leuk kijkje in de keuken: hoe komt zo'n Jeugdjournaal uitzending voor Nieuwsbegrip nu eigenlijk tot stand? The Big Mo Impro Show zorgde met haar improvisatiecabaret voor een spetterend intermezzo. Bezoekers lieten zich in de pauze met diverse 'props' vastleggen in de photobooth. Reacties van enkele deelnemers: 'De plenaire inleiding was erg leuk. De praktische tools in de workshops spraken mij aan. Bedankt Yvet van Noordt voor een superworkshop over Teach Like a Champion en Nieuwsbegrip!' ‘Heel goed om te ervaren dat de werkvormen die Nieuwsbegrip aanbiedt ook toe te passen zijn op andere vakgebieden.' www.nieuwsbegrip.nl Volg ons op Twitter en Facebook!
12 KlasseApart oktober 2017 nummer 4
KlasseApart oktober 2017 nummer 4 13
Nieuws
Nieuws
TeamUp in uitzending NOS Jeugdjournaal
Nieuw in de webwinkel
Omslag-Een nieuwkomer in je groep_07-17_DRUKVEL.qxp_Opmaak 1 03-08-17 12:09 Pagina 1
de CED-Groep bij is betrokken, haalde op 31 augustus het NOS Jeugdjournaal. In TeamUp werken War Child, Save the Children en
Een NIEUWKOMER in je groep
Volgende week krijg je een nieuwe leerling in je groep: een jongetje dat vorig jaar met zijn gezin is gevlucht uit Syrië. Een nieuwkomer. Hij heeft het afgelopen jaar een taalbad gekregen binnen een AZC-school en nu is hij, midden in het schooljaar, in jouw groep geplaatst. Hoe zorg je ervoor dat hij zich welkom voelt? Hoe kondig je deze nieuwe leerling aan binnen een groep? En wat moet je praktisch in ieder geval regelen? In deze brochure vind je het antwoord op de eerste vragen die je hebt als je een nieuwkomer in je groep krijgt.
TeamUp, een project voor vluchtelingenkinderen waar
Deze brochure is bedoeld voor leerkrachten uit het regulier- en speciaal basisonderwijs van scholen, die zorgen voor de vervolgopvang van nieuwkomers. Deze nieuwkomers zijn afkomstig van een eerste opvang, zoals een AZC school of een opvanggroep, en komen binnen in een bestaande groep. Leerkrachten vinden in deze brochure praktische handreikingen om een veilig pedagogisch klimaat voor deze leerlingen te creëren en te behouden. De brochure sluit aan bij de boekenserie Gedrag is een vak en Gedrag is een signaal.
Een robot in de kleuterklas
Offline en online situaties lopen vaak op een natuurlijke manier in elkaar over. Jongeren spreken bijvoorbeeld op school af dat
Zorgen voor een veilig pedagogisch klimaat
www.cedgroep.nl
gestructureerde sport-, spel- en dansactiviteiten de sociaal-emotionele ontwikkeling van vluchtelingenkin-
www.cedgroep.nl/gedrag
Lessenserie voor sociale competentie in off- en online situaties
Unicef met elkaar samen. Doel is om door middel van
Zorgen voor een veilig pedagogisch klimaat Esther van Efferen - Wiersma
ISBN 978-90-5676-049-6
Een robot kan een leerkracht niet vervangen, maar wel on-
deren tussen de 6 en 18 jaar in opvangcentra in Neder-
dersteunen. De CED-Groep ontwikkelt een robotdidactiek voor
land te versterken.
kleuters en een simpele manier om de robot aan te sturen. Drie
TeamUp kreeg veel vragen uit het onderwijsveld, waar
Rotterdamse scholen gaan samen met de CED-Groep, Interactive
men de TeamUp-methodiek ook wilde toepassen. De
Robotics en de Maakotheek aan de slag. Adviseurs van de CED-
CED-Groep maakte samen met TeamUp hun werkwijze
Groep maken activiteiten, gekoppeld aan het kleuterprogramma
geschikt voor scholen die te maken hebben met vluch-
‘Sil op school’, waarbij we de 'Nao-robot' als hulpmiddel inzetten.
telingenkinderen.
www.cedgroep.nl/robot
www.cedgroep.nl/teamup
Nieuwkomers in je groep
ze samen een film gaan kijken. ’s Avonds sturen ze elkaar een preview van leuke films. Jongeren die minder sociaal competent
Nieuw in onze webwinkel is het boekje ‘Een nieuwkomer
zijn, beseffen soms onvoldoende dat wat zij online doen en zeg-
in je groep, zorgen voor een veilig pedagogisch klimaat’.
gen, invloed heeft op offline-ontmoetingen en andersom.
Deze uitgave is bedoeld voor leerkrachten uit het regulier
In de lessen van de nieuwe methode Sociaal offline/online leren
en speciaal basisonderwijs die zorgen voor de vervolgop-
leerlingen op een interactieve en stapsgewijze manier om zich
vang van nieuwkomers. Deze nieuwkomers zijn afkom-
on- en offline te presenteren en zich sociaal te gedragen. De
stig van een eerste opvang, zoals een AZC-school of een
lessen zijn bedoeld voor leerlingen in de bovenbouw van het so
opvanggroep en komen binnen in een bestaande groep.
en leerlingen in het vso met uitstroomprofiel dagbesteding en
Leerkrachten vinden in dit boekje praktische handreikin-
Dit schooljaar starten er ruim 65 scholen
het arbeidsmarktgerichte uitstroomprofiel. De lesmappen kun-
gen om een veilig pedagogisch klimaat voor deze leerlin-
met het programma De Vreedzame School.
Nieuwsrekenen brengt een Plusboekje uit voor sterke
nen worden besteld bij de webwinkel van de CED-Groep. Bij de
gen te creëren en te behouden.
Dat brengt het totaal op ruim 900 vreedzame
rekenaars in groep 7 en 8. Deze talenten mogen aan de
map hoort een chatsimulator waarmee u chatten in een veilige
www.cedgroep.nl/webwinkel
scholen in Nederland. Op deze scholen voelen
slag met pittige rekenopgaven. Leerkrachten vinden
omgeving kunt laten oefenen.
kinderen zich gehoord en gezien, krijgen
het soms lastig om goed materiaal te vinden voor
www.cedgroep.nl/webwinkel
zij een stem en leren kinderen om samen
sterke rekenaars. De wekelijkse opgaven van Nieuws-
beslissingen te nemen en conflicten op te
rekenen, contextopgaven aan de hand van het Nieuws-
lossen. Leerlingmediatie is een belangrijk
begriponderwerp, bieden uitkomst.
werkzaam element van het lesprogramma.
Het Plusboekje is gratis te downloaden.
De website van De Vreedzame School én het
www.nieuwsbegrip.nl
deelnemersdomein voor leerkrachten zijn in
@Nieuwsbegrip
Vernieuwde versies Teach Teach Like a Champion – het jonge kind en het katern Teach Like a Champion- zml zijn aangepast aan het succesvolle Teach Like a Champion 2.0. De versie voor het jonge kind is al beschikbaar via de webwinkel; de 2.0-versie verschijnt dit najaar. www.cedgroep.nl/webwinkel
Steeds meer vreedzame scholen
Plusboekje voor betere rekenaars
een nieuw jasje gestoken. De bezoeker vindt er onder andere nieuwe filmpjes en links naar lesmateriaal. www.vreedzameschool.nl. @Vreedzameschool
Gratis opdrachtkaarten bij Stap in de Wereld Bij het bordspel Stap in de Wereld, waarmee leerlingen zich spelenderwijs voorbereiden op de overstap naar het voortgezet onderwijs, is een nieuwe kaartenset verschenen. De opdrachten op deze kaarten zijn onder andere zeer geschikt voor zml-leerlingen en leerlingen met leesproblemen. Deze kaarten zijn nu gratis te bestellen via www. cedgroep.nl/webwinkel. Bij het spel horen ook films en een praktische handleiding. Deze zijn te downloaden via www.cedgroep.nl/stapindewereld
14 KlasseApart oktober 2017 nummer 4
KlasseApart oktober 2017 nummer 4 15
Eigenaarschap van leerlingen
Meer betrokkenheid, betere resultaten
Eigenaarschap van leerlingen Met Eigenaarschap van leerlingen worden leerlingen eigenaar van hun eigen leerproces. Ze kijken naar wat ze al kunnen, wat deze resultaten voor hen betekenen, aan welke doelen ze gaan werken en welke ze nog moeten herhalen. Zij volgen hun leerproces op de doelenkaart. Zo krijgen leerlingen inzicht in hun voortgang en worden ze gemotiveerd om hun doelen te halen.
Tekst Connie van der Zel
Wat doe je als je school twee jaar op rij de norm van de Cito Eindtoets niet haalt? OBS De Sleutelaar in Bladel ging hard aan de slag om het tij te keren. Samen met Audrey Machielsen, adviseur van de CED-Groep, stelde de school een plan van aanpak op. Doel: het eigenaarschap van leerlingen zo vormgeven dat de resultaten omhoog gaan.
Roy Pellegrom, locatiedirecteur en leerkracht
uitslag en het voorlopig advies. Samen met de
kan werkwoorden, zoals vinden, vervoegen in
van groep 8: ‘Wij hadden schoolbreed het
leerlingen zochten we verbeterpunten en we
de tegenwoordige tijd’’. De lessen volgen een
gevoel dat de resultaten van de leerlingen
hielpen hen om hun eigen doelen te formule-
vast patroon: lesdoel benoemen, instructie,
niet strookten met het beeld dat wij van ze
ren. Wil jij proberen de havo te halen? Op de
oefenen en afsluiten met een minitoets. Heb je
hadden. Zo was de Entreetoets van groep 7
kaart kun je zien wat je daarvoor moet kunnen.
de toets goed gemaakt? Dan mag je het vakje
slecht gemaakt, terwijl er volgens de ouders
Welke vakken wil je verbeteren? Hoe kunnen
op je doelenkaart inkleuren. Lukt het nog niet?
en leerkrachten veel meer in de leerlingen zat.
we er voor zorgen dat dat lukt? Wil een leerling
Dan geven we jou verlengde instructie of extra
goed vooruitgegaan. ‘Er is zelfs één leer-
Extra inspanning
een algemene informatieavond de ouders op
We hebben van alle leerlingen resultatenkaar-
zijn spelling verbeteren, dan krijgt hij gericht
oefeningen voor thuis.’
ling die aan het begin van het schooljaar met
Het vormgeven van eigenaarschap van
de hoogte gesteld. We vragen hen ook om
ten gemaakt voor begrijpend lezen, rekenen,
huiswerk of extra opdrachten. Door leerlingen
begrijpend lezen op functioneringsniveau M5
leerlingen vraagt een extra inspanning van
hun kinderen te begeleiden bij het huiswerk.
spelling, werkwoordspelling en leren leren. Op
actief te betrekken bij hun eigen plan van aan-
Veelbelovende resultaten
zat. Nu beheerst hij functioneringsniveau M8.
leerkrachten, leerlingen en ouders. ‘Om de
Zo werken we met de leerkrachten, ouders
deze kaart worden de citoscores uitgedrukt in
pak, worden ze meer eigenaar van hun eigen
Ook na een volgende toetsronde werden de
En dat in een half jaar! Zo spectaculair is het
leerkrachten op één lijn te krijgen, hebben
en leerlingen samen aan hetzelfde doel: het
een functioneringsniveau. Eind groep 7 zou het
leerproces.’
resultaten verwerkt op de individuele resul-
natuurlijk niet bij iedereen, maar bijna alle
we met de CED-Groep een studieochtend
maximale uit ieder kind halen.’
tatenkaarten en volgden nieuwe individuele
leerlingen zijn bij vier van de vijf vakken fors
georganiseerd’, vertelt Roy. ‘Audrey heeft de
functioneringsniveau E7 moeten zijn, maar uit de resultatenkaarten bleek dat veel leerlingen
Doelenkaart
gesprekken. Met elke leerling werd bekeken
vooruit gegaan. Een bijkomend voordeel is dat
aanpak Eigenaarschap van leerlingen op een
te laag zaten.’
Alle leerlingen hebben ook een eigen doe-
of hij zijn doelen had bereikt en wat de doelen
we met de resultatenkaarten iets concreets in
inspirerende wijze uitgelegd. Verder hebben
lenkaart en er hangen doelenkaarten in de
moesten worden voor het volgende blok. Roy:
handen hebben om ons te verantwoorden bij
we samen de doelenkaarten en resultaten-
Verbeterpunten
klas. Roy: ‘Voor alle vijf vakgebieden worden
‘De leerlingen zijn erg enthousiast, want door
OCW. Wij moeten daar laten zien of ons plan
kaarten vormgegeven. Wij noemen de aanpak
Aan de hand van de resultatenkaarten ging de
de doelen die het komende blok gehaald
de doelenkaarten en de resultatenkaarten
van aanpak om uit de rode cijfers te komen,
‘Groep 5 tot en met 8 op volle kracht’ en zijn
school met iedere leerling apart in gesprek.
moeten worden, concreet benoemd. Een
wordt hun eigen groei zichtbaar.’ Volgens hem
werkt. Met de resultatenkaarten maken we
er direct na de studieochtend mee aan de slag
Roy: ‘Zij waren zelf ook geschrokken van de
spellingdoel uit groep 8 is bijvoorbeeld: ‘‘Ik
zijn de meeste leerlingen door deze aanpak
zichtbaar dat we op de goede weg zijn.’
gegaan. In dezelfde periode hebben we tijdens
16 KlasseApart oktober 2017 nummer 4
Meer weten? Audrey Machielsen a.machielsen@cedgroep.nl www.cedgroep.nl/eigenaarschap
KlasseApart oktober 2017 nummer 4 17
Beter dan Goed
Basisschool De Noord wil meer dan ‘voldoende’ Tekst Marijke Nijboer
Je school scoort voldoende. Dat is mooi, maar kan het misschien nog beter? Basisschool De Noord in Ridderkerk gebruikt het programma Beter dan Goed om kritisch naar zichzelf te kijken en een paar flinke stappen vooruit te zetten. Basisschool De Noord investeert in gelijke kansen voor alle kinderen.
Als je door een vergrootglas naar je eigen
gedrag) werd dit handelen in alle klassen in
Blijven vernieuwen
het bestuur van De Noord meededen. Elke
om met elkaar in gesprek te gaan over vragen
Het is prettig, zegt Ingrid, dat de nieuwe
functioneren kijkt, roept dat vanzelf vra-
kaart gebracht. Ingrid: ‘We keken naar het
Het programma Beter dan Goed is geënt op
twee maanden kwamen de directeuren, ib’ers
als: hoe organiseer jij dit op jouw school en
aanpak nauwelijks extra werk met zich mee-
gen op. Zoals: stemmen wij ons onderwijs
pedagogisch-didactisch aspect, maar ook
het nieuwe toezichtskader van de inspectie.
en soms ook locatieleiders bijeen. ‘We hebben
wat kan ik daarbij van jou leren? Ook bestuur-
brengt. ‘Als leerkrachten eenmaal verschil-
voldoende af op onze doelgroep? De bevol-
naar hoe een les werd begonnen en afgerond.
De verbeteringen richten zich op het onder-
het proces met elkaar doorlopen en dat heeft
ders krijgen zo meer zicht op hoe hun scholen
lende coöperatieve strategieën in hun vingers
kingssamenstelling van de wijk waarin De
We hebben met elkaar geanalyseerd waar we
wijsproces, schoolklimaat, de onderwijsre-
ons veel gebracht’, zegt Ingrid. ‘We wisselden
functioneren.’
hebben, merk je dat ze die vrij makkelijk
Noord staat, is aan het veranderen. Directeur
vooral aan moeten werken. Onze conclusie
sultaten en kwaliteitszorg en ambitie. ‘Het is
onder andere uit hoe je je schoolstandaard
De bijeenkomsten ondersteunden De Noord
inzetten.’
Ingrid van Rookhuizen: ‘Wij hadden vroeger
was dat het eigenaarschap van de kinderen
goed als een school zich wil blijven verbete-
vaststelt, met inachtneming van de wijk waar
bij het bepalen van de eigen schoolstandaard
12% leerlinggewichten, maar dat is toege-
veel meer aandacht verdient.’ Leerkrach-
ren en regelmatig kritisch kijkt naar de in-
je in staat en de aard van je populatie. We
en het hierop afstemmen van het opbrengst-
nomen naar 21%.’ De vraag die het team
ten gingen hiermee aan de slag bij het vak
richting van het onderwijs’, zegt Guyanne van
bespraken hoe ambitieus je doelen kunnen
gericht werken. De CED-Groep bracht
zich stelde: kunnen we onze lat op hetzelfde
rekenen.
der Horst, adviseur van de CED-Groep. ‘Met
zijn en wat dat betekent voor je leerkrachten
de leergroei in beeld. Zo kreeg de school
niveau houden? Ingrid: ‘We hebben besloten
De leerkrachten hadden al de gewoonte om
deze aanpak kun je specifiek werken aan de
en hun handelen.’
beter zicht op wat er goed ging en op welke
om dat te doen, zodat we alle kinderen gelijke
de doelen van elke les op te hangen. ‘Maar we
kwaliteit op die punten waarop jij je als school
kansen kunnen bieden. We gaan uit van hoge
nemen kinderen nu mee in hun eigen leer-
wilt versterken. Bij scholen die al een goede
Lerende school, lerende organisatie
Dat inzicht hielp de school bij het stellen van
ambities en kijken hoe we de kinderen daar
proces’, vertelt Ingrid. ‘We laten hen zelf die
basis hebben, kijken we wat zij kunnen doen
Guyanne ziet grote voordelen in deze be-
prioriteiten.
kunnen brengen.’
doelen verwoorden en ze maken deze samen
om die basis nog sterker te borgen zodat de
stuursbrede aanpak. ‘Je ziet de kwaliteit op
Ingrid merkt dat leerkrachten nu bewuster
Het is belangrijk dat leerkrachten hun han-
met de leerkracht zichtbaar. We merken dat
kwaliteitseisen vanuit het inspectiekader
iedere individuele school omhoog gaan, mede
naar de opbrengsten kijken. Ze passen de
delen op deze ambities afstemmen, besefte
de betrokkenheid, het willen leren, daardoor
ruim worden behaald.’
dankzij de uitwisseling tussen de directies.
manier waarop ze de leerstof aanbieden aan
de school. Met behulp van COEL-lijst (CED-
groeit.’
Aan het begin van dit schooljaar startte het
Er ontstaat zo een lerende omgeving op di-
hun leerlingen aan. De Noord kiest voor het
traject, waaraan ook vier andere scholen van
rectieniveau. Het heeft duidelijk meerwaarde
inzetten van veel coöperatieve werkvormen.
Groep Observatielijst Effectief Leerkracht-
18 KlasseApart oktober 2017 nummer 4
gebieden extra ondersteuning nodig was.
Meer weten? Guyanne van der Horst g.vanderhorst@cedgroep.nl www.cedgroep.nl/beterdangoed
KlasseApart oktober 2017 nummer 4 19
Evenwichter toetsen en maximaal profiteren van de verkregen data
Wat is een taxonomie? Een taxonomie is een middel om toetsvragen te classificeren en om de vaardigheid die achter de vraag schuilgaat zichtbaar te maken. Een klassieke taxonomie is die van Bloom. Recent populair geworden taxonomieën zijn RTTI en OBIT.
Toetsen met taxonomieën Tekst Connie van der Zel
Wat maakt een toets tot een goed meetinstrument? Wat meet je precies? En wat doe je met de informatie die een toets oplevert? De CED-Groep ontwikkelde de training Toetsen met taxonomieën voor docenten in voortgezet onderwijs en mbo. De training helpt docenten hun lessen en leerlingbegeleiding effectiever in te richten op basis van toetsresultaten. Met hogere opbrengsten als resultaat.
De inzet van taxonomieën helpt om leerlingen meer uit te dagen.
Het volledige team van de Horeca Vakschool
Waarom taxonomieën?
een leerling die goed is in het begrijpen en
je inhoudelijk toetst, is ingewikkeld. Ik vind
Pas als we onze toetsresultaten periodiek
de taxonomie is dat de data die je eruit krijgt,
in Rotterdam volgde de training. Voor loca-
Adviseur en trainer Maarten Jiskoot: ‘Een
reproduceren, maar zwak is in het toepassen
het heel prettig om hier met het hele team
analyseren volgens de cyclus uit de training,
ook worden gebruikt. In het beoordelen en
tiedirecteur Marco Meily en docent Jolanda
taxonomie helpt je om op een gestructu-
van kennis.’
over na te denken. Bewustwording van wat je
zal blijken of dit vermoeden door de verkre-
begeleiden van de leerlingen, in gesprekken
Hansen was de training een volgende stap
reerde manier je toetsopgaven te kiezen of te
Een taxonomie levert volgens Maarten een
toetst en hoe, verhoogt absoluut de kwaliteit
gen data wordt bevestigd.’
met ouders, in het meten van de kwaliteit van
in het professionaliseren van het team. ‘We
ontwikkelen. Het maakt je alert op de soorten
goede basis voor de leerlingbespreking en
van het onderwijs.’
wilden onderzoeken hoe we onze leerlingen
opgaven die je opneemt en hoe je die verdeelt
vergemakkelijkt de determinatie. ‘En je
Volgens Jolanda worden leerlingen meer
Eenduidig antwoord
de meerwaarde; daarmee is de borging van
beter kunnen begeleiden en aansturen op hun
over de toets. Aan de hand van een taxonomie
hebt ook in oudergesprekken een duidelijk
uitgedaagd doordat docenten bewuster zijn
Marco vond de training ‘inspirerend, gestruc-
deze manier van werken al deels geregeld.
cognitieve leerkwaliteit.’
wijs je bewuster per leerjaar of onderwijsni-
verhaal.’
gaan toetsen. ‘Ze krijgen bijvoorbeeld niet
tureerd en toegesneden op de leerbehoefte
Verder staat toetsen en beoordelen stan-
Ze zien meerdere pluspunten. ‘Naar aan-
veau kennis- en vaardigheidsvragen toe. Ook
alleen meerkeuzevragen, waarbij ze kunnen
van het team’. Jolanda: ‘Door samen een
daard op de agenda van ons vakgroepoverleg.
leiding van deze training ga je met elkaar in
kun je aan de hand van een taxonomie door
Bewustwording
gokken.'
toets onder de loep te nemen, ervoeren we
Zo houden we iedereen ook in de toekomst
gesprek over je onderwijs. En deze training
de leerjaren heen een mooie opbouw aan-
Binnen het team van de Horeca Vakschool
Marco: ‘Een evenwichtige manier van toetsen
onmiddellijk wat er aan een toets schort. We
scherp.’
maakt je zeer bewust van het belang van data.
brengen. En als je een toets samenstelt voor
was er een groot verschil aan voorkennis over
doet meer recht aan de individuele leerling.
moesten zelf een paar toetsvragen beant-
Meet je wat je wilt meten? Wat doe je met de
een herkansing, kun je door een taxonomie
taxonomieën. Jolanda kende de theorie, maar
De één is beter in kennisvragen, de ander
woorden. Toen bleek dat er verschillende
verkregen data? Je krijgt ook houvast bij het
te hanteren het toetsniveau gelijk houden,
stak toch veel op van de training. ‘Natuurlijk
in toepassingsvragen. Veel van onze leer-
antwoorden mogelijk waren. Dan ga je met
nemen van beslissingen, bijvoorbeeld over
terwijl je toch heel andere vragen stelt.’
stemde ik wel eens met directe collega’s af
lingen vinden begrijpend lezen moeilijk. Die
elkaar die vragen zo formuleren dat er wél
de doorstroommogelijkheden voor leerlingen
Je kunt aan de hand van een taxonomie
over de inhoud en de resultaten van toetsen.
vaardigheid heb je wel nodig bij inzichtvragen.
een eenduidig antwoord is.’
naar een hoger niveau. Die neem je niet op
ook goed aansluiten bij de leerbehoefte van
En we hebben afspraken over hoe vaak we
We vermoeden dan ook dat onze leerlingen
Het toetsen met taxonomieën krijgt een vaste
basis van een onderbuikgevoel maar op basis
individuele leerlingen. ‘Denk bijvoorbeeld aan
per periode toetsen. Maar bespreken wat
hierop gemiddeld niet zo goed zullen scoren.
plek binnen de school. Marco: ‘De kracht van
je onderwijs. Nu al zien de meeste docenten
Meer weten? Maarten Jiskoot m.jiskoot@cedgroep.nl www.cedgroep.nl/taxonomie @JiskootM
van concrete data.’
20 KlasseApart oktober 2017 nummer 4
KlasseApart oktober 2017 nummer 4 21
Agenda
MAGiTO
STARTDATA CURSUSSEN
UIT DE WETENSCHAP
Is nergens ergens?
HET JONGE KIND
Als je zoals ik met pensioen gaat na een lange pe-
Do 18/01 Basiscursus Specialist jonge kind
riode van leidinggeven in een turbulente tijd, breekt
Do 18/01 Intern begeleider voor kov en psz
een fase van reflectie aan. Ook door de vragen die collega's en dierbaren je dan stellen. Kierkegaard zei: ‘Het leven kan alleen achterwaarts worden begrepen, maar het moet voorwaarts worden geleefd’; maar dat achterwaarts begrijpen is nog niet zo simpel. Je bent geneigd van veel keuzes een mooi logisch verhaal te maken. Omdat als de consequenties duidelijk zijn, de intenties er netjes bij kunnen worden ingekleurd. Maar veel keuzes waren naar eer en geweten 'the best possible guess at the moment' met alle twijfels die daar bij horen. Keuzes die je kon beargumenteren en waarbij je voelde dat je jezelf de volgende dag nog recht in de ogen kon kijken. En misschien zit daar wel het echte antwoord op de vraag waarom je een bepaalde keuze maakte: je deed het naar eer en geweten, oprecht, integer. Althans: daar streefde je voortdurend naar. Voor hoeveel keuzes staat een bestuurder, directeur of onderwijsgevende wel niet? Wie geef ik extra aandacht en wie niet, wat zijn belangrijke nieuwe
Wo 10/01 Het Kinderbrein, motoriek en leren 0-7 jaar Di 16/01 Interne coach vve
Leesvaardigheid is onmiskenbaar een belangrijke factor in schoolsucces en in het maatschappelijke leven. Uit internationaal onderzoek weten we dat Nederlandse leerlingen bovengemiddeld presteren op leesvaardigheid, maar minder goed op leesmotivatie. In 2016 heeft prof. dr. R.C.M. van Steensel een overzichtsstudie naar leesmotivatie interventies gedaan. Het meest effectief bleken leesprogramma’s die leesdoelen benadrukken en het vertrouwen in eigen kunnen van leerlingen stimuleren. Het Kenniscentrum Begrijpend Lezen slaat een brug tussen wetenschap en onderwijspraktijk. Op 4 oktober werd een conferentie gehouden over de leesmotivatie in het basisonderwijs en voortgezet onderwijs. Prof.dr. R.C.M. van Steensel presenteerde zijn onderzoek naar leesmotivatie en de relevantie van dit onderzoek voor de onderwijspraktijk. De powerpointpresentaties van de sprekers op deze dag zijn te vinden op: www.kenniscentrumbegrijpendlezen.nl Van Steensel, R.C.M, Van der Sande, N.E., Bramer, W.M. & Arends, L.R.
Wo 14/02 Doelgericht werken aan begrijpend luisteren
STUDIE(MID)DAGEN EN WORKSHOPS
BAO
Wo 29/11 Nieuwsbegrip: omgaan met verschillen in de groep (vo)
Vr 10/11 Basiscursus Rekenspecialist
Do 30/11 Loopbaanoriëntatie vso-arbeid
Di 14/11 Coaching voor ib en coördinatoren
Do 13/12 Werken met Nieuwsbegrip in het (v)s(b)o
Wo 13/12 Basiscursus Teach Like a Champion
Wo 10/01 Starten met Nieuwsbegrip schrijven (po)
Do 14/12 Basiscursus Bouwcoördinator
Wo 17/01 Aan de slag met Goed Geld vso
Do 11/01 Aan de slag met woordenschat
Wo 07/02 Werken met Nieuwsbegrip in het basisonderwijs
Di 16/01 De feedbackrijke klas
Di 06/03 Spelen in hoeken taal (po)
Wo 24/01 Bewust lesgeven met Breinsleutels
Wo 07/03 Nieuwsbegrip: Omgaan met verschillen in de groep
Wo 31/01 Coöperatieve leerstrategieën Do 01/02 Lead Like a Champion Do 29/03 Vernieuwde masterclass OGW4D SBO/SO/VSO
derwijsonderzoek binnen het onderzoeksprogramma Overzichtsstudies.
Wo 08/11 Eigenaarschap van leerlingen Di 14/11 Onderwijsassistent gedragscompetent
BINNENKORT
en wat kan echt niet? Zoveel keuzes dat je duizelig
@CEDGROEP
Wo 21/03 Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong
Di 21/11 Werken met Nieuwsbegrip (vo)
Deze reviewstudie werd gefinancierd door het Nationaal Regieorgaan On-
leerlingen samenwerken, welk gedrag stimuleer ik
Vr 16/03 Basiscursus opvallend gedrag bij jonge kinderen
Vr 10/11 Prioriteren en plannen in het v(s)o
analyse. Erasmus Universiteit Rotterdam.
in en op welke niet, hoe leer ik mijn medewerkers of
Ma 12/03 De overgang van 1 naar 2 naar 3
Do 29/03 Pientere peuters
Do 02/11 Prioriteren en plannen in een dag (vo)
(2016). Effecten van leesmotivatie-interventies. Uitkomsten van een meta-
ontwikkelingen en welke niet, op welke vragen ga ik
Wo 07/03 Opbrengstgericht werken kleuters
Wo 15/11 Basiscursus Teach Like a Champion Wo 22/11 Hoe verbeter ik mijn spellingsonderwijs? Ma 27/11 Onderwijsassistent rekencompetent
24 november 2017 Arnhem
Wo 10/01 Aan de slag met woordenschat in het so
zou uitschrijven. Natuurlijk geven de regels van
Hét Congres
Do 11/01 Basiscursus Teach like a Champion zml
het vakmanschap op een flink aantal vragen een
Tijdens Hét Congres wordt nieuw ontwikkelde ex-
Vr 12/01 Stimuleren van taalzwakke kinderen
zou worden als je echt alle mogelijkheden per dag
goed antwoord. We weten nu eenmaal veel over
@Pleinpraat
pertise gedeeld. Daarnaast krijgen deelnemers een
Ma 15/01 Motiverend leesonderwijs
goed bestuur en leidinggeven en over pedagogiek
Nieuwe Goed Geld-app van CED-groep leert jongeren met een
indruk van 'good practice' voorbeelden en ervaringen
Di 16/01 Seksuele vorming in het (v)so
en didactiek. Maar is dat genoeg? Zijn er ook voor
#LVB geldwijs te worden #gehandicaptenzorg
van allerlei samenwerkingsvormen en initiatieven
Do 18/01 Aan de slag met Rekenhuis in het s(b)o
een bestuurder, directeur en onderwijsgevende niet
tussen regulier en speciaal (basis) onderwijs. De CED-Groep is mede-organisator en hoofdsponsor van
VO/MBO
@AnkeMVisser
Hét Congres. Specialisten van de CED-Groep verzor-
Di 14/11 Bewust lesgeven met Breinsleutels
Hoe pak je #meidenvenijn in je groep aan?
gen workshops. Hét Congres vindt plaats in Hotel en
Do 23/11 Differentiëren doe je zo!
Lekker praktische cursus, met #gratis boek
Congrescentrum Papendal in Arnhem.
Di 28/11 Antipestcoördinator
www.hetcongres.nl
Di 09/01 Basiscursus Teach Like a Champion
talloze keuzes die 'the best possible guess at the moment' zijn? Naar eer en geweten? Iris van der Graaf heeft een prachtig boekje met verhalen over filosofen en hun ideeën geschreven onder de titel ‘Is nergens ergens?’ (Uitgeverij Nieuwezijds, 2017). Over grote vragen en de lol van denken. Of beter: over de liefde voor wijsheid. Bijvoorbeeld over de vraag 'Wat is tijd?' waarover
@OBS IJsselmonde Weer 2 leerkrachten die het certificaat voor Taakspel hebben behaald.
ze schrijft: ‘Als niemand het mij vraagt, weet ik
Di 09/01 Gedrag op de kaart 18, 19 en 20 januari 2018 Den Bosch
Wo 10/01 Datacoach reken en taal
KindVak
Vr 12/01 Mentortraining
KindVak 2018 is een niet te missen vakbijeenkomst
Wo 17/01 Differentiëren doe je zo
voor professionals in het primair onderwijs, de kin-
Do 18/01 Omgaan met moeilijke klassen
het. Als ik het iemand wil uitleggen, is het me een
@AnoukdeVries78
deropvang en jeugdzorg. De CED-Groep neemt deel
Ma 22/01 Krachtig schrijfonderwijs
raadsel.’En misschien, heel misschien… is dat na
Nice. Op de basisschool van mijn kinderen zijn ze dit jaar
aan het programma met workshops. De KindVak vindt
Ma 29/01 Eigenaarschap van leerlingen
alle vakmanschap ook wel het antwoord op de vraag
begonnen met 'de vreedzame school'
plaats in de Brabanthallen in Den Bosch.
Do 02/02 Aan de slag met woordenschat
www.kindvak.nl
Do 02/02 De rekencoach
naar goed bestuur en onderwijs. @hannekedefrelr een avondje bijscholing. De regels voorop Dit is de laatste column van Theo Magito. Hij nam op
#onderwijs365dagen Onderwijs#107 Uitwerken opdracht
2 oktober afscheid als directeur-bestuurder van de
van "Lead like a champion" in het kader van verbeteren
CED-Groep.
onderwijskwaliteit. Inzicht.
22 KlasseApart oktober 2017 nummer 4
Bekijk het complete aanbod op www.cedgroep.nl/cursussen /cursusbureau
@cursusced KlasseApart oktober 2017 nummer 4 23
Nieuwe mascottes
Eerst zijn er schetsen gemaakt.
Wat zal het worden… een mannetje of een beer?
De eerste Nieuwsbegripreporter heette Joost.
Na een paar jaar kreeg hij een nieuw uiterlijk en een nieuwe naam: Sam.
Suus
De laatste jaren kennen we Sam als dit vrolijke mannetje. Hij kreeg ook een zusje: Suus. Zij hoorde bij Nieuwsrekenen
Werkschrift AA-NT2
l en te vinden in het lesmateriaa Dit vrolijke duo is vanaf nu or rlingen op de basisschool. Vo lee or vo g vin ge om e lin on de rmgeving. zen voor een ‘zakelijkere’ vo leerlingen in het VO is geko
@nieuwsbegrip nieuwsbegrip.nl fb.com/nieuwsbegrip www.nieuwsbegrip.nl
Opmaak: Pixel:ID, creatieve grafische vormgeving en drukwerk, Rotterdam
Nieuwsbegrip start dit schooljaar fris met een nieuwe vormgeving. Daar horen ook twee nieuwe mascottes bij! Hieronder zie je de reporters van Nieuwsbegrip door de jaren heen.