Klasse septmber 2013 def

OKTOBER 2013 NUMMER 3

JAARGANG 11

INFORMATIEBLAD RELATIES CED-GROEP

SPECIAL LEREN MET ONLINE COMPONENTEN Elke leerling een eigen iPad Enthousiasme over Nieuwsbegrip XL op tablet Methode helpt anderstalige student bij uitspraak

N I E U W S

N I E U W S

N I E U W S

inhoud De CED-Groep traint professionals en adviseert beslissers in onderwijs en kinderopvang. En ontwikkelt innovatieve educatieve producten. Dat is wat we doen. Maar niet wat we zijn. Bij de CED-Groep zijn we van alle onderwijsmarkten thuis. We zijn innovatief en hebben een grote passie voor kansen voor kinderen. Maar voor alles zijn we trots op resultaat. Als het een professional lukt om kinderen het beste uit zichzelf te laten halen, hebben wij echt iets bereikt.

CED-Groep bereikt Postadres: Postbus 8639

Volg ons

3009 AP Rotterdam Locatie MAARTENSDIJK Postadres: Postbus 25 info@cedgroep.nl

www.cedgroep.nl

3738 ZL Maartensdijk

SPECIAL LEREN MET ONLINE COMPONENTEN 6 Onderwijsdigitalisering gaat over meer dan leuke speeltjes ‘Het kan het vak zóveel aangenamer maken’ 8

Methode helpt anderstalige student bij uitspraak Jezelf terughoren, hulp logopedist, juiste muziekje

Redactioneel

Leren met online componenten Wat voegen online componenten toe aan de kwaliteit van het onderwijs? Voor de CEDGroep gaat het in ieder geval ‘niet alleen om mooi en trendy maar om oplossingen die het onderwijs verbeteren, het leren aangenamer maken en de leerkracht ontlasten’. In de special van dit nummer een drietal succesvolle praktijkvoorbeelden.

10 Elke leerling een eigen iPad ‘Dit is makkelijker dan een laptop’ Een goede taalvaardigheid is een voorwaarde voor een succesvolle schoolloopbaan.

12 De Windhoek enthousiast over Nieuwsbegrip XL op tablet ‘Ik hoef niet op anderen te wachten maar kan doorwerken’

Anderstalige studenten van het Albeda College bereikten een snelle verbetering van

zelfvertrouwen.

De Buurtschool in Noordeloos ging op 1 augustus dicht vanwege een tekort aan leerlingen.

spraken gemaakt om het taalniveau te verbeteren. De taalmethode FF Taal Leren helpt de pedagogisch medewerkers snel naar taalniveau 3F en 2F voor schrijven. De ’blended’ methode bestaat uit een combinatie van werken op de computer, begeleiding van een Meer informatie op www.fftaalleren.nl of neem contact op via fftaalleren@cedgroep.nl.

3 Nieuws 14 SPOT op Wilma Peulen

De inzet van iPads gaf het laatste schooljaar extra glans. Apps voor taal en rekenen werden dagelijks gemeengoed. De leerkrachten: ‘We hebben hierin meer vaardigheid

kinderen een goede start te geven. De 37 grootste gemeenten (G37) hebben bestuursaf-

persoonlijke coach en contact tijdens groepsbijeenkomsten.

hun uitspraak door online zelftraining en begeleiding door logopedisten. Dankzij de pilot Uitspraakverbetering zijn de studenten beter verstaanbaar geworden en hebben ze meer

Onderzoek laat zien dat het taalniveau van pedagogisch medewerkers omhoog moet om

14 MAGiTO

ontwikkeld dan we op voorhand dachten.’

Train-de-trainer Uk & Puk In Rotterdam konden kinderopvangorganisaties

Met de lancering van een nieuwe website en de mogelijkheid om Nieuwsbegrip XL ook op de tablet te gebruiken, gaat de populaire begrijpend leesmethode een nieuwe fase in.

Basisschool De Windhoek in Egmond Binnen was er als eerste bij: ‘Onze leerlingen hebben meer lol in het leren en zijn meer betrokken bij het onderwerp’

15 School op Seef 16 De Betere Basisschool verbetert onderwijs effectief

de training voor het VVE-programma Uk & Puk volgen bij Stichting de Meeuw en de CED-Groep.

Vanaf nu is het mogelijk dat organisaties in Rotterdam zelf een trainer voor Uk & Puk laten opleiden. De Train-de-trainer Uk & Puk is bedoeld voor hbo-opgeleide pedagogen met een staffunctie. Trainersvaardigheden zijn een

COLOFON

klasseApart is een drie keer per jaar verschijnend informatieblad van de CEDGroep over (nieuwe) diensten, producten en aspecten van educatieve dienstverlening in de praktijk; bestemd voor scholen, onderwijsinstellingen en overige relaties.

ISSN 1571-660 jaargang 11 nummer 3 oktober 2013

2

KlasseApart oktober 2013 nummer 3

redactie Willem Bijl Frank Brouwer Lot Hannik Cees Hereijgens Toni van Oortmerssen Carolien Rebel Elly van der Zel

website www.cedgroep.nl foto voorpagina Jan van der Meijde vormgeving Pressure Line druk Goos, Ouderkerk a/d IJssel oplage 14.000

redactie-adres CED-Groep Postbus 8639 3009 AP Rotterdam klasseapart@cedgroep.nl

KlasseApart gratis ontvangen?

Mail uw adresgegevens naar: klasseapart@cedgroep.nl

18 Scholen loven opbrengstgericht werken in 4D 20 Teach Like a Champion nu ook voor zml 22 De Vreedzame School in Japan 23 Agenda 24 De werkdag van Keeke Dielemans

onderdeel van het programma. De training start op 6 januari 2014.

Meer informatie bij Els Groenewoud, e.groenewoud@cedgroep.nl.

Training Allemaal Taal Pedagogisch medewerkers moeten taalniveau 3F beheersen. De CED-Groep biedt hierbij hulp met de training

Referentiekader mbo

Allemaal Taal. In zestien bijeenkomsten van twee uur

Hoe valt het referentiekader taal te koppelen aan opbrengstge-

gerichte huiswerkopdrachten en leren zij strategieën aan

richt werken én aan een kwaliteitsverbetering in het lesgeven van

waarmee de cursisten goed voorbereid aan de niveau-

docenten? De CED-Groep biedt een intake aan in de vorm van een

toets beginnen. De Allemaal Taal-training werd tot nu

audit. Deze brengt in kaart hoe de opleiding ervoor staat en wat

toe alleen aan groepen op locatie gegeven. Nu is het ook

er nog moet gebeuren om de studenten optimaal voor te bereiden

mogelijk individueel in te schrijven. Meer informatie bij

op het examen Nederlands. Meer informatie bij Heleen Rutgers,

Thea Brejaart (t.brejaart@cedgroep.nl).

oefenen deelnemers op vijf taaldomeinen. Naast de standaard trainingsinhoud geven de adviseurs praktijk-

h.rutgers@cedgroep.nl.

KlasseApart oktober 2013 nummer 3

3

N I E U W S

N I E U W S

N I E U W S

Training In vertrouwde handen functie, begeleidt klagers en zorgt voor een ade-

N I E U W S

N I E U W S

Sil op school

het eind van het begeleidingstraject heeft de school duidelijkheid over

soon. Om goed beslagen ten ijs te komen, is er de

hoe ouderbetrokkenheid en participatie eruit moet zien. Een stuur-

CED-training ‘In vertrouwde handen’. Deze geeft

groep stelt er een concreet plan voor op. Het doel en de route erheen

duidelijkheid over de taken van de intern contact-

is voor school en ouders helder. Vervolgens kan de school kiezen voor

persoon en de functie van de extern vertrouwens-

certificering bij de Stichting Leerkracht Leerling Ouders (SLLO – tegen

persoon; over de verhouding van de intern con-

betaling en op eigen verzoek). Het SLLO heeft de CED-Groep erkend

tactpersoon tot de extern vertrouwenspersoon,

als organisatie die scholen ondersteunt bij het behalen van de certifi-

de directie, de klachtencommissie en het bevoegd

cering. Enthousiast geworden? Neem contact op met Martin Vredeveld,

gezag; over de klachtenregeling en de klacht-

Uiteraard is er aandacht voor de proactieve en Scholen zijn wettelijk verplicht om een klachtenregeling te

preventieve werkzaamheden van de intern contactpersoon in de

hebben. Veel scholen kiezen ervoor om een intern contactper-

school. Bezoek voor meer informatie www.cedgroep.nl/cursussen

soon aan te wijzen bij wie leerlingen, ouders en teamleden met

of mail naar Frank Brouwer, f.brouwer@cedgroep.nl.

klachten terechtkunnen. Deze persoon heeft een signalerende

m.vredeveld@cedgroep.nl.

Sil op school is een nieuw, actueel kleuterprogramma dat voldoet aan nieuwe wensen en eisen van gebruikers. Vanzelfsprekend staan taalstimulering en woordenschatontwikkeling voorop, maar er is ook ruimte voor voorbereidend rekenen, motoriek en sociaal-emotionele ontwikkeling. De activiteiten zijn geordend in zeven thema’s per jaar. Nieuw is dat de thema’s en de daarbij behorende activiteiten niet ieder jaar hetzelfde zijn. Door het hele jaar heen biedt de CED-Groep nieuwe thema’s en activiteiten aan, aansluitend

Teach nieuws

Cursus Opbrengstgericht leiderschap

• Teach Like a

Hoe kunnen schoolleiders het best datagestuurd en opbrengstgericht

Champion, het

leidinggeven aan hun teams? Hoe kunnen schoolleiders hun leerkrachten

handboek voor

zodanig begeleiden dat deze hun competenties in het primaire proces

topleerkrachten, is

verbeteren? De antwoorden liggen besloten in de kennis en instrumenten

een groot succes.

die de cursusdeelnemers krijgen aangereikt. Belangrijke steekwoor-

Inmiddels zijn er

den zijn: datagestuurde instructie, veelvuldig observeren en gerichte

zo’n 6000 exem-

feedback, plannen, tijd vinden, professionaliseren van het team en een

plaren verkocht en

schoolcultuur scheppen gericht op leren. Cursusleider: Peter Tetteroo,

tientallen scholen

p.tetteroo@cedgroep.nl. Meer informatie op www.cedgroep.nl/cursussen.

zijn gestart met teamtrainingen en cursussen. Scholen weten: het werkt!

• Deze maand reist een groep school-

Investeren in mentale veerkracht loont

directeuren, MT-leden en Teach-coördinatoren af

Het inzetten van programma’s voor het stimuleren van mentale veerkracht

naar New York en Albany om daar met eigen ogen

brengt meer op dan het kost. Dat blijkt uit onderzoek van het Trimbos-

de bakermat van Teach te aanschouwen. Zij be-

instituut. Door het trainen van mentale veerkracht, zoals scholen bijvoorbeeld

zoeken de ’Uncommon Schools’, waar Teach heeft

doen met Taakspel, is op korte en lange termijn winst te behalen. Op korte

geleid tot een ongelofelijk succes, qua opbrengst

termijn vertonen kinderen meer taakgericht en minder regelovertredend

en onderwijsplezier!

gedrag en ze hebben minder gedrags- en emotionele problemen. Met het

• Alle Teach-trainingen zijn nu te vinden op

voorkomen van gedragsproblemen bij kinderen zijn ook op langere termijn

www.cedgroep.nl/cursussen.

veel kosten te besparen, vanwege minder criminaliteit, minder werkverzuim

KlasseApart oktober 2013 nummer 3

bij de actualiteit en passend bij de leefwereld van kleuters.

Sil op school bouwt didactisch voort op Uk & Puk en is dit najaar beschikbaar. Meer informatie: Esmeralda Sweeris, e.sweeris@cedgroep.nl en www.silopschool.nl.

Nieuw: Peuterstappen Peuterstappen is verschenen! Het boek legt stap voor stap uit wat opbrengstgericht werken is en hoe je dit kunt uitvoeren in de voorschoolse periode. Peuterstappen bevat veel voorbeelden en verschillende soorten oefeningen. Het is een manier van denken en werken die voor elke peutergroep toepasbaar is. Meer informatie: Vera Vergunst, v.vergunst@cedgroep.nl.

Taal en tellen voor thuis Dankzij de CED-uitgave ’Groeten uit…’ kunnen ouders op een speelse manier allerlei taalvaardighe-

en minder zorgkosten.

4

mee te helpen of mee te beslissen? Ouderbetrokkenheid gaat over de

regisseren van een betere betrokkenheid van ouders bij de school. Aan

– bijvoorbeeld naar een extern vertrouwensper-

gesprekken te oefenen aan de hand van casussen.

Hoe bereik je ouders? Hoe kun je ze interesseren om mee te praten,

het schoolsucces van het kind. De CED-Groep adviseert scholen bij het

wanneer hij of zij een klacht niet kan afhandelen

de bijeenkomsten is er ruim de tijd om lastige

Ouder­betrokkenheid samenwerking tussen ouders en school met als doel bij te dragen aan

quate afhandeling van de klachten, verwijst door

routes; over de meld- en aangifteplicht. Tijdens

N I E U W S

den met hun kinderen oefenen.

Dit aansprekende magazine voor gezinnen met kinderen uit groep 1 tot 4 is afgelopen zomer in Rotterdam, Rijswijk en Dordrecht onder de ouders verspreid. Lees op www.cedgroep.nl/groetenuit reacties van gebruikers en waarom wethouder Jos Bolten ’Groeten uit…’ goed voor Rijswijkse gezinnen vindt. foto Petja Buitendijk

KlasseApart oktober 2013 nummer 3

5

SPECIAL LEREN MET ONLINE COMPONENTEN

‘Onderwijsdigitalisering gaat over meer dan leuke speeltjes’

van wezenlijk belang zijn. Coaches melden bijvoorbeeld dat het mailcontact in eerste instantie achterbleef en pas na kennismaking met de begeleiders begon toe te nemen. Het laat zien dat persoonlijk contact belangrijk is.

Even een online cursus in elkaar knutselen is er voor ons niet bij. Wij zoeken altijd naar oplossingen waarbij leraren een wezenlijke rol hebben. Zij zijn immers de motor van het

tekst Ronald Buitelaar

‘Het kan het vak zóveel aangenamer maken’

talisering van het onderwijs volgt, kan constateren dat er regelmatig verwarring is over middel en doel.

Margéke Hoogenkamp en Lisette

in de vorm van de 4DPlanner. Deze ’vertaalt’ de koppeling tussen leeropbrengsten en onderwijsinhouden naar arrangementen. Zie het als een routeplanner waarbij de school zijn doel bepaalt en de planner helpt vast te stellen hoe de school dat doel kan bereiken.’

Nieuwsrekenen geïntroduceerd, met actuele

Hoewel de mogelijkheden nog dagelijks toe-

Online lesmethoden

rekenopgaven voor de bovenbouw. En de

nemen, wijzen Lisette en Margéke er op dat

Hoe leraren en leerlingen tijdens dat leer-

jongste loot aan de stam is Sil op school, een

de huidige en nieuwe digitale oplossingen niet

proces van digitalisering kunnen profiteren,

compleet èn actueel kleuterprogramma. Op

als losse ‘speeltjes’ gezien moeten worden,

wordt duidelijk bij het populaire Nieuwsbe-

deze wijze realiseren we een mooie door-

maar als ‘deel van een geheel’: ‘Als we willen

grip. ‘Een unieke manier om de actualiteit in

gaande lijn’.

dat het onderwijs planmatig aan hoge(re)

de klas te halen en leerlingen te motiveren

Ligtendag van Onderzoek en Inno-

we sinds kort ook digitale ondersteuning aan

Planmatig werken

leerproces.’

Wie recente discussies over digi-

en leerinhouden. Bij deze werkwijze bieden

opbrengsten werkt, moeten leerkrachten en

voor begrijpend leesonderwijs’, licht Margéke

Routeplanner

scholen weloverwogen doelen stellen en digi-

vatie (O&I), de innovatietak van de

toe, ‘we geloven daarin en blijven daarom

Bij het plannen van het onderwijs hebben

tale oplossingen kiezen die daar een bijdrage

CED-Groep, stellen vast dat on-

innoveren.’ Met de nieuwe portal waarmee

leraren gegevens over de leervorderingen

aan kunnen leveren. Dat de leraar daarvoor

het programma nog gebruikersvriendelijker

nodig. Dat staat bij de CED-Groep centraal.

een wizzkid moet zijn, is een misverstand.

derwijsdigitalisering voor de CED-

is en ook geschikt gemaakt is voor tablet en

Lisette wijst in dat verband op de 4D-werkwij-

Wel moet er inzicht in het leerproces zijn. Di-

Groep nooit een doel is maar altijd

mobiel internet, is nog geen einde gekomen

ze data, denken, doelen, doen: ‘Een aanpak

gitalisering helpt bij de regie ervan en kan het

een middel: ‘Het gaat ons niet alleen

aan nieuw aanbod: ‘Vorig jaar hebben we

waarbij je data kunt koppelen aan leerlijnen

vak vervolgens zóveel aangenamer maken.’

om mooi en trendy. Het gaat ons om oplossingen die het onderwijs

Populaire CED-producten met online component

verbeteren, het leren aangenamer

Nieuwsbegrip Begrijpend lezen en rekenen met het nieuws van de dag

maken en de leerkracht ontlasten.’

FF Taal Leren Pedagogisch medewerkers verhoging hun taalniveau Sociaal op stap Zorgleerlingen leren zich te bewegen in sociale situaties

Meer weten?

Margéke Hoogenkamp m.hoogenkamp@cedgroep.nl 010 4071518

Sil op School Een compleet en altijd actueel programma voor kleutergroepen Klankkast Spelenderwijs aan het fonemisch bewustzijn van kleuters werken

Dat het onderwijs steeds verder zal digita-

Opbrengstgericht werken met 4D Een benadering waarbij opbrengsten centraal staan:

liseren leidt geen twijfel. De wijze waarop

data, duiden, doelen en doen.

bleef lang in nevelen gehuld, maar begint

Lisette Ligtendag l.ligtendag@cedgroep.nl 010 4071639

steeds scherper omlijnd te raken. Lisette Ligtendag, unitmanager innovatieprojecten,

Ad Oskam

volgt het proces al zo’n twintig jaar. Zij ziet een omslagpunt: ‘Het belangrijkste winstpunt ten opzichte van eerdere ict-ontwikkelingen is de algemene toegankelijkheid en betaalbaarheid. Ict kon vroeger alleen maar met

Margeke Hoogenkamp (links) en Lisette Ligtendag: ‘‘Als we willen dat het onderwijs planmatig aan hoge(re) opbrengsten werkt, moeten leerkrachten en scholen weloverwogen doelen stellen en digitale oplossingen kiezen die daar een bijdrage aan kunnen leveren.’ foto Jan van der Meijde

torenhoge budgetten gerealiseerd worden.

Nu kan iedereen die dat wil gebruikmaken

‘JUF U STOORT MET DAT GEKLETS. KAN HET NIET ONLINE’

van geavanceerde mogelijkheden. Zaken als YouTube, de camera op de smartphone en de

docent en leerling blijft daarbij essentieel.

pedagogisch medewerkers hun taalniveau

tablet zouden we veel meer kunnen inzetten

Vanuit die visie ontwikkelen we cursussen

kunnen opvijzelen. Lisette: ‘Het unieke van FF

in het onderwijs.’ Toch schuilt daar, volgens

voor professionals, onderwijsprogramma’s en

Taal Leren is dat het om een blended aanpak

Margéke Hoogenkamp, directeur O&I, ook

instrumenten voor planning en evaluatie van

gaat. Een manier van werken waarbij het

een gevaar in: ‘Die nieuwe ict-middelen zijn

onderwijs.’

om een mix van leervormen gaat, digitaal en niet digitaal. Zo volgen cursisten online een

op zich geen garantie voor goed onderwijs.

6

Alleen in handen van een goede docent die

Blended training

cursus, krijgen ze via email coaching en leren

digitaal leren planmatig inzet bij de didactiek,

Een voorbeeld van zo’n interactieve oplossing

ze tijdens bijeenkomsten van en met elkaar.’

ontstaat echte meerwaarde. Interactie tussen

is ’FF Taal Leren’, een methode waarmee

Margéke: ‘Wij horen dat die bijeenkomsten

KlasseApart oktober 2013 nummer 3

KlasseApart oktober 2013 nummer 3

7

SPECIAL LEREN MET ONLINE COMPONENTEN tekst Marijke Nijboer

Hoe kun je anderstalige studenten helpen snel hun uitspraak te verbeteren? Op die vraag richtte zich de pilot Uitspraakverbetering.

De CED-Groep zette in de Schakelklas van het Albeda College als aanvulling op de lessen Nederlands blended learning in: een combinatie van online zelftraining en begeleiding door logopedisten.

Methode helpt anderstalige student bij uitspraak De Somalische Mohamed Awil (27) vindt

geoefend met haar en zij schreef op welke

Nederlands een pittige taal. Hij heeft al veel

woorden ik verder moest oefenen. Daarna

geleerd in de Schakelklas van het Albeda Col-

ging ik werken met de koptelefoon. Dat heeft

lege, maar zijn uitspraak was nog niet gewel-

veel geholpen.’ Hij hoopt hbo-informatica te

dig. Dankzij de pilot Uitspraakverbetering kan

gaan studeren. ‘Maar eerst moet mijn Neder-

hij zich inmiddels beter verstaanbaar maken.

lands nog beter worden.’

’s Morgens kregen hij en zijn groepsgenoten

8

de gebruikelijke lessen Nederlands. Daar-

Drie werkwijzen uitgetest

naast volgde hij twee middagen per week de

Tijdens de pilot, die tien weken duurde,

uitspraaktrainingen op een computer in het

werden de studenten verdeeld over drie

Open Leercentrum van Albeda.

groepen van zes. De eerste groep ging zonder

Mohamed spreekt met een accent, maar

begeleiding aan de slag. De tweede groep

bouwt zorgvuldig zijn zinnen. Tijdens het

werd aangemoedigd door een motivator. De

online werken kreeg hij telkens een woord

derde groep werd elke twee weken begeleid

te horen dat hij moest nazeggen. Dankzij de

door logopedisten. Eugenia Codina Miro,

speciale software hoorde hij daarna zijn eigen

medewerker Onderzoek & Innovatie: ‘We

stem het woord herhalen, maar dan enigszins

zagen dat die laatste groep veel oefende en

verbeterd. Waarop hijzelf het woord nogmaals

de beste resultaten haalde. De groep zonder

uitsprak en er weer een verbeterde versie in

begeleiding oefende heel weinig; die moest

zijn koptelefoon klonk. Mohamed: ‘Daar leer

Jezelf terughoren, hulp logopedist, juiste muziekje

Les uitspraakverbetering: ‘Het helpt erg om jezelf te horen op de koptelefoon.’ foto Jan van der Meijde

Loungemuziek

jouw hersenen en uitspraak, maar dat heb ik

gezondheidszorg, maar ook in de pedagogi-

Deze uitspraakmethode is verkrijgbaar voor

niet gemerkt.’

sche-, onderwijskundige- en serviceverle-

verschillende talen. Elke online oefensessie

Bidia Ramnandanlal, docent van het Schakel-

nende beroepen.’

begint met tien minuten muziek. Eugenia:

jaar, ziet wel degelijk een effect van de pilot.

‘Iedere taal heeft een eigen frequentie of

‘Mensen zijn over het algemeen beter ver-

ritme. Als je als baby een taal niet gehoord

staanbaar geworden. Eén van onze studenten

hebt, herken je die frequentie niet. Om dat

praatte bijvoorbeeld heel snel en articuleerde

enigszins te ondervangen hoor je vooraf mu-

niet goed. Hij is nu goed te verstaan. Een

ziek met dezelfde frequentie als de taal die je

andere student, die aarzelend praatte, heeft

’ui’ erin. Ook woorden als ’kurk’ en ’ver-

oefent. Dat helpt je hersenen om te wennen

meer zelfvertrouwen gekregen. Hij durft nu

het puur op wilskracht doen. De groep met de

schrikkelijk’ vond ik moeilijk. Maar ik heb veel

aan de klanken.’ Voor het Nederlands met

na te denken voordat hij wat zegt en spreekt

je van, dat gaat automatisch.’

motivator zat er tussenin.’

geleerd.’ Hij spreekt langzaam, maar correct

z’n langgerekte klanken is lounge-achtige

dan rustig.’

Hij werd een aantal keren getoetst door een

Dervin Djoy Duarte Evora (22) uit Kaapverdië

en goed verstaanbaar. Nederlands oefent hij

muziek uitgezocht die klinkt als de band Gare

De methode is geschikt voor anderstalige

logopedist. ‘Zij merkte dat ik een probleem

pakte naar eigen zeggen de uitspraak snel

alleen op school. ‘Ik woon samen met mijn

du Nord.

studenten op mbo-, hbo- en universitaire

had met het uitspreken van de ’u’. Als ik ’rug’

op. ‘Het helpt erg om jezelf te horen op de

broer. Thuis spreken we Creools.’ Maar straks

Eugenia: ‘De studenten zonder begelei-

opleidingen. Eugenia denkt dat met name

moest zeggen, zei ik ’roeg’. Ik kon ook niet

koptelefoon, maar ik vind het wel een beetje

heeft hij zijn taalvaardigheid hard nodig, want

ding sloegen de muziek steevast over.’ Ook

mensen die leren voor beroepen waarbij

een verschil maken tussen de v en de w. De

vervelend om mijn eigen stem elke keer te

hij wil doorstromen naar een hbo-opleiding

Mohamed en Dervin zagen het nut niet zo.

verstaanbaarheid belangrijk is, er veel baat

letters p en b vond ik ook moeilijk. Ik heb

horen. Ik had moeite met woorden met een

bedrijfseconomie of commerciële economie.

Mohamed: ‘Ze zeggen dat dat invloed heeft op

bij kunnen hebben. ‘Denk aan een baan in de

KlasseApart oktober 2013 nummer 3

Training Bij een succesvolle evaluatie van de pilot, en bij voldoende vraag van klanten, gaat de CED-Groep een training Uitspraakverbetering aanbieden voor (v)mbo’s en belangstellende instituten.

Meer weten?

Eugenia Codina Miro e.codina@cedgroep.nl 010 4071586

KlasseApart oktober 2013 nummer 3

9

SPECIAL LEREN MET ONLINE COMPONENTEN

SCHOOL SLUIT ALLERLAATSTE SCHOOLJAAR IN STIJL AF

Elke leerling een eigen iPad

technisch lezen waren de leesscores flink gestegen. Het team besloot de iPads in eerste instantie vooral in te zetten om dat succes te borgen. Conny Damen, onderwijsadviseur en taal/leesspecialist van de CED-Groep, werd gevraagd om geschikte apps te zoeken.

Conny: ‘We hebben de hoofdpunten van goed technisch leesonderwijs op een rij gezet en daarna gekeken welke apps en websites geschikt waren om te werken aan specifieke doelen.’

Vaardige kleuter IPads zijn heel gebruiksvriendelijk. Behendig bladert Jari, de enige kleuter, door de verschillende opties van het programma Zappelin. Dankzij zijn koptelefoon kan hij naar een verhaaltje of liedje luisteren of geluiden koppelen aan het juiste dier, zonder de andere kinderen te storen. Oudere kinderen werken met de app Taaljournaal, waarbij zij bijvoorbeeld de juiste woorden in een zin moeten plaatsen.

Walter uit groep 7 demonstreert de Woordentrainer. Hij kiest het niveau waarop hij wil werken en een onderwerp dat hem aanspreekt. Vervolgens komt er een reeks woorden voorbij die hij en een klasgenoot beurtelings hardop lezen. Ook populair op

Populair is Gratiskinderboek.nl. foto’s Jan van der Meijde

De Buurtschool: Gratiskinderboek.nl. Hier kunnen kinderen op verschillende AVIniveaus boeken lezen.

Gaandeweg zijn de

‘Dit is makkelijker dan een laptop’

iPads ook voor andere

‘In een combinatieklas kun je kinderen, al dan niet met koptelefoon, op de iPad taken laten doen terwijl je een andere groep instrueert.’

zaken ingezet. Leerkracht en ICT-coördinator

te helpen. Daar kun je tablets zoals de iPad

zelf ontdekt hoe hij grafieken kan maken.

Alexander Caspers: ‘Zoals rekenen. De

goed bij inzetten.’ Wil: ‘In een combinatieklas

Die komen dus ook in het werkstuk. Sharon

tafeltrainer is bijvoorbeeld heel handig.’ Mike

kun je kinderen, al dan niet met koptelefoon,

(groep 7), auteur van het hoofdstuk over de

(groep 4) doet sommen via het programma

op de iPad taken laten doen terwijl je een

oerknal, zoekt een geschikte foto van het

Academy. Hij kan kiezen voor plus-, min-,

andere groep instrueert. Verder gebruiken

heelal voor de omslag. ‘Dit is makkelijker dan

keer- of deelsommen. En voor het niveau:

wij de iPad om het zelfstandig werken te

een laptop,’ zegt zij. ‘Alles is binnen hand-

tekst Marijke Nijboer

makkelijk, gemiddeld of moeilijk. Er ver-

bevorderen.’

bereik, je hebt geen muis. En je kunt sneller

zij begrepen dat het laatste jaar van de school

schijnt telkens een nieuwe som, waarbij hij

Mike, Ivar en Geertje zijn samen groep 4. Ivar

opladen.’

Obs De Buurtschool in Noordeloos ging op 1 augustus dicht vanwege

was aangebroken, besloten sommige ouders

kan kiezen uit drie antwoorden. Mike: ‘Je kan

heeft thuis ook een iPad, maar Geertje niet.

De teamleden gaan in augustus aan de slag

een tekort aan leerlingen. De inzet van iPads gaf het laatste schooljaar

om hun kind alvast op een andere school te

ook stickers winnen. Ik heb ze allemaal al.’

‘We doen veel opdrachten,’ vertelt ze, ‘maar

op andere scholen van de stichting O2A5. De

laten starten. Het laatste jaar waren er nog

Kinderen maken ook presentaties met deze

ook spelletjes. Ik schrijf er ook verhaaltjes

vaardigheid van het werken met iPads gaat in

14 leerlingen.

apparaatjes. Alexander: ‘We gebruiken ze

op; dat vind ik nog het allerleukste.’ Lisanne

elk geval in hun bagage mee.

Een sponsor stelde geld beschikbaar om van

elke dag. We hebben hierin meer vaardigheid

uit groep 6 heeft dyslexie. Zij stelt haar iPad

dat schooljaar nog iets bijzonders te maken.

ontwikkeld dan we op voorhand dachten.’

eenvoudig zo in dat ze een groter lettertype te

extra glans. De CED-Groep hielp de school aan geschikte apps om de taal mee te versterken.

zien krijgt.

Meer weten?

Na meer dan 300 jaar is er een einde geko-

maar de laatste jaren kromp de school

zegt directeur Wil Pierhagen. ‘We zochten iets

Combinatieklas

Groep 5 tot en met 8 werken aan een groeps-

Conny Damen

men aan het openbaar onderwijs in Noorde-

wel heel snel. Er kwamen steeds minder

uitdagends wat snel in te voeren was.’ En zo

‘Het is voor scholen vaak lastig om extra

werkstuk over het heelal. Sigbard, uit groep

c.damen@cedgroep.nl

loos, een dorp ten noorden van Gorinchem.

kleuters. Nadat vorig jaar een grote groep 8

werd voor elke leerling een iPad aangeschaft.

leertijd te bieden,’ zegt Conny, ‘of om de

6, zoekt op Wikikids naar informatie voor zijn

Obs De Buurtschool is nooit groot geweest,

vertrok, bleven er nog 22 leerlingen over. Toen

Dankzij een tweejarig verbeterproject voor

goede lezers aan oefeningen op hun niveau

hoofdstuk over de maan. Yon (groep 8) heeft

‘We wilden niet als een nachtkaars uitgaan,’

10

KlasseApart oktober 2013 nummer 3

0346 219777

KlasseApart oktober 2013 nummer 3

11

SPECIAL LEREN MET ONLINE COMPONENTEN

‘Ik hoef niet op anderen te wachten maar kan doorwerken’ Direct bijsturen Dat ‘gelijk kunnen zien wat goed of fout is’ geldt ook voor leerkracht Robin. Hij noemt het zelfs een van de belangrijkste voordelen: ‘Ik kan bijna gelijktijdig zien wat de leerlingen doen en dus direct bijsturen als het de verkeerde kant opgaat.’ Wel mist hij een ’reset’ mogelijkheid: ‘Nu krijgen leerlingen alleen te zien of een antwoord goed of fout is. Het zou nog mooier zijn als ik ze zou kunnen dwingen om de tekst nog een keer door te nemen voordat ze opnieuw een antwoord kiezen.’

Rosanna en Sjarisa vinden het tempo kunnen maken juist leuk: ‘De verhaaltjes zijn korter, de antwoorden hoeven niet opgeschreven te worden en je kunt doorwerken omdat je niet op andere leerlingen hoeft te wachten.’ Robin erkent dat de meeste leerlingen meer plezier in de digitale versie van de lessen hebben en constateert dat Nieuwsbegrip XL op de iPad zelfs nog een dimensie toevoegt aan het leren: ‘De leerlingen hebben er niet alleen meer lol in, maar zijn ook meer betrokken bij het onderwerp omdat er gedurende de week op verschillende manieren op teruggekomen kan worden. Zo werd de gezondheidstoestand van Nelson Mandela een onderwerp dat blij-

De ochtendpauze is geen tabletpauze. foto Jan van der Meijde

De Windhoek enthousiast over Nieuwsbegrip XL op tablet tekst Ronald Buitelaar

Met de lancering van een nieuwe website en de mogelijkheid om Nieuwsbegrip XL ook op de tablet te gebruiken, gaat de populaire begrijpend leesmethode een nieuwe fase in. Om de eerste ervaringen van tabletgebruikers te horen, reisde KlasseApart naar basisschool De Windhoek in Egmond Binnen en sprak daar met leerkracht en leerlingen.

12

Geschenk uit de hemel

Balkanland bij de Europese Unie’. Terwijl de

vend gevolgd werd door de kinderen.’ Alleen

Het afgelopen schooljaar heeft Robin gebruikt

leerlingen op hun iPad de les opzoeken, loopt

leerling Tay blijkt er een afwijkende mening

om verbindingen te leggen tussen het regu-

Robin nog even kort de opdrachten met de

op na te houden. Voor hem maakt het niet uit

liere onderwijsprogramma en de gebruiks-

groep langs. Hij legt uit dat er via filmpjes

of Nieuwsbegrip XL op papier is of op de iPad:

mogelijkheden van de iPad. Hij blikt tevreden

aanvullende informatie te vinden is, wijst erop

‘Het is allemaal schoolwerk en dat vind ik

terug op het eerste jaar, maar constateert dat

dat er met andere leerlingen samengewerkt

altijd saai.’

er nog een wereld valt te winnen waar het de

kan worden en geeft aan wat er aan het einde

aansluiting tussen educatieve methodes en

van de les minimaal gereed moet zijn. Niet veel

apps voor de iPad betreft: ‘Ik heb dit jaar al

later is iedereen aan de slag. De ene leerling

veel in gang kunnen zetten, maar merk dat

werkt voor zichzelf. Anderen nemen in groepjes

Voordelen interactieve website Nieuwsbegrip XL

het behoorlijk wat tijd en energie kost.’ De

van twee of drie leerlingen de opdrachten door,

- Gebruiksvriendelijk

mogelijkheid om Nieuwsbegrip XL op de iPad

zoals Nick en Hugo. Hun ogen schieten heen

- Apart design voor po en vo

te gebruiken kwam voor Robin dan ook als

en weer over de schermen, soms scrollen ze

- Geschikt voor tablets

een geschenk uit de hemel: ‘Er zijn gewoon

door de leestekst en af en toe overleggen ze

- Eenvoudig leerlingbeheer

geen apps waarmee effectief begrijpend lezen

over het juiste antwoord op een vraag bij de

geoefend kan worden, dus is dit een aanwinst

tekst. Beiden zijn dik tevreden met Nieuwsbe-

op het bestaande aanbod.’

grip XL op de iPad: ‘In de vorige klas deden we

Meer weten?

Nieuwsbegrip nog op papier. Dan moest je veel

Yvet van Noordt y.vannoordt@cedgroep.nl

Het lokaal van Robin Smorenberg op basis-

Zo staat er naast het bureau van Robin een

groter pilotproject van het eigen bestuur. De

school De Windhoek in Egmond ziet er op het

grote verrijdbare kast met enkele tientallen

‘appmuur’ met opdrachtenkaartjes voor de

eerste gezicht hetzelfde uit als een gemiddeld

iPads en hangt aan een van de lokaalwan-

diverse vakken laat zien hoe Robin de tablet

Heen en weer schietende ogen

meer schrijven. Dit is makkelijker en leuker. Je

ander Nederlands schoollokaal. Wie iets be-

den een opdrachtenbord met afbeeldingen

inzet: ‘Voor mij is de iPad een onderwijsmid-

Op het smartboard in de klas staat de Nieuws-

kunt veel sneller werken en gelijk zien of je een

ter kijkt, ziet enkele opmerkelijke verschillen.

van apps. De iPads maken deel uit van een

del, geen doel op zich.’

begrip XL-les van deze week: ‘Weer een

antwoord goed of fout hebt.’

KlasseApart oktober 2013 nummer 3

010 4071774 www.nieuwsbegrip.nl

KlasseApart oktober 2013 nummer 3

13

MAGiTO

SPOT

School op Seef Basisschool De Rozenhorst ontving onlangs het School op Safe label.

Een opsteker voor scholen met voldoende aandacht voor verkeersveiligheid. School op Seef is een programma verkeersveiligheid en verkeerseducatie voor kinderen in de basisschoolleeftijd.

NIEUW IN WEBWINKEL

Hoorspel

Alles van waarde is weerloos Al sinds jaar en dag prijkt deze prachtige zin uit een gedicht van Lucebert op een kantoorpand in het centrum van Rotterdam. En het is ook deze zin waar ik veel aan moet denken bij de huidige maatschappelijke ontwikkelingen. In tijden van crisis en schaarste is het geen vanzelfsprekendheid om de zwakkeren te beschermen.

Om dat wat kostbaar is – maar moeilijk in euro’s kan worden uitgedrukt – te ontzien.

In het onderwijs wordt al enige jaren stapsgewijs bezuinigd op allerlei regelingen en budgetten. Geen spectaculaire bezuinigingen, maar stapje voor stapje, door aanscherping van criteria en bevriezing van budgetten. Stille bezuinigingen, waardoor nu eindelijk ook de Tweede Kamer zich zorgen begint te maken over de financiële problemen in het primair onderwijs. De Algemene Rekenkamer concludeerde zelfs al dat het primair onderwijs niet voldoende geld heeft om aan alle eisen te kunnen voldoen. Daarnaast neemt de armoede in gezinnen in heel Nederland toe, met alle gevolgen van dien voor de kinderen. En om nog maar iets te noemen: gemeenten komen niet uit met de decentralisatie van de Jeugdzorg, omdat er teveel op bezuinigd wordt.

Te veel gesomber, te veel gejeremieer?

Staatssecretaris Dekker vindt van wel. Schoolbesturen moeten meer een ‘langetermijnvisie hanteren’ en bovendien heeft hij net een Nationaal Onderwijsakkoord gesloten met 690 miljoen voor extra werkgelegenheid en een betere honorering voor leerkrachten. Tja… moet een lange termijn visie niet ook van de feiten uitgaan?

Na de bankencrisis, de eurocrisis en de economische crisis, ligt er nu ook een onderwijscrisis op de loer.

En het slechtste wat we daarbij kunnen doen, is wegkijken van de feiten. Natuurlijk zijn er veel positieve ontwikkelingen in het onderwijs. Maar hier en daar dreigt een basisvoorziening door de vloer te zakken. En dat verdient gepaste aandacht en actie. En geen ontkenning.

Anders wordt de zin die de Rotterdamse dichter Jules Deelder als variant op de zin van Lucebert dichtte werkelijkheid: ‘Van alles is weer waardeloos!’

Theo Magito is algemeen directeur/bestuurder van de CED-Groep.

14

KlasseApart oktober 2013 nummer 3

Wie ben je?

Wilma Peulen, senior adviseur en accountmanager (w.peulen@cedgroep.nl).

Waar kom je vandaan en waar ga je naar toe? afspraak bij het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven.

Deelgemeentevoorzitter Pamela Blok reikt het School op Seef label uit aan de coördinator van de verkeerscommissie, leraar Piet Buijsman. Teamleden, verkeersouders en leerlingen delen mee in de eer. foto De Rozenhorst

Wat ga je daar doen?

De Rozenhorst in Rozenburg (ZH) wilde verkeerseducatie structureel op de kaart zetten

bereiding op begrijpend lezen. De nieuwe

Het samenwerkingsverband heeft met ons contact gezocht omdat hun

en vroeg Nelleke van Dijk van de CED-Groep om ondersteuning. ‘Zij heeft ons fantastisch

methode voor begrijpend luisteren ’Hoor-

ideeën voor de invulling van passend onderwijs aansluiten bij die van

geholpen met het opzetten en de organisatie van de verkeerslessen. Daarna namen onze

spel’ zorgt ervoor dat leerlingen goed zijn

ons. Zij kiezen voor het schoolmodel als verdeelmodel voor de financiële

verkeersouders het stokje over’, vertelt bouwcoördinator Mareike Pietjouw enthousiast. ‘Nu

toegerust om de overstap naar begrijpend

middelen. Maar het kan ook nog zijn dat zij Passend Indiceren van de

organiseren zij ieder jaar samen met de bouwcoördinatoren twee verkeersdagen voor groep

lezen soepel te kunnen maken. Aan de hand

CED-Groep een beter verdeelmodel vinden. Hierover ga ik praten met

1 tot en met 7.’

van de methode werken leerkracht en leer-

een aantal bestuurders. Een collega-adviseur in Rotterdam praat mee

Op de eerste verkeersdag oefenen leerlingen op het schoolplein bij hun leeftijd passende

lingen samen toe naar de beheersing van di-

via een skype-ver-

vaardigheden. Van oversteken voor de kleuters tot fietsen met bagage voor groep 7. De

verse strategieën voor begrijpend luisteren.

binding. We gaan

tweede dag gaan ze wandelend of fietsend de wijk in voor bijvoorbeeld een verkeersbor-

Bij elk thema staat een verhaal centraal.

ook de onderwer-

denspeurtocht. Het is de bedoeling dat de kinderen op die manier allerlei verkeerssituaties

Hoorspel bestaat uit drie delen en is ge-

pen doornemen

ervaren. Mareike: ‘We kiezen steeds voor kleine groepjes onder begeleiding van ouders en

schikt voor groep 2, 3 en 4 van het basison-

voor de studiedag

verkeersbrigadiers.’

derwijs en groep 3, 4 en 5 van het speciaal

die hierop volgt.

‘Met groep 8 doen we de ’dode hoek’ les met een speciale vrachtwagen. Aan het eind van

basisonderwijs. De delen van Hoorspel zijn

Het is voor mij de

het schooljaar fietsen we met de hele groep naar het Maerlant in Brielle, voor de meesten

los van elkaar verkrijgbaar.

eerste kennis-

de nieuwe school’, vervolgt Mareike. ‘Verder zien we er uiteraard op toe dat ze tijdens fiets-

making met dit

excursies het geleerde in praktijk brengen.’

Deel A: voor groep 2 basisonderwijs en

samenwerkings-

Meer weten? Raadpleeg www.schoolopseef.nl.

groep 3 speciaal basisonderwijs.

Ik heb vanochtend een thuiswedstrijd. Ik woon in Eindhoven en heb een

Begrijpend luisteren is belangrijk als voor-

verband. De infor-

Deel B: voor groep 3 basisonderwijs en

matie die ik vooraf

groep 4 speciaal basisonderwijs.

ontvangen heb,

Deel C: voor groep 4 basisonderwijs en

sluit inderdaad erg aan bij onze visie over passend onderwijs. Het zou erg leuk zijn als zij dat ook vinden!

Je motto?

Niet denken in bedreigingen maar in kansen.

Onze digitale nieuwsbrieven ontvangen?

Geef u op voor onze nieuwsbrieven en ontvang het laatste onderwijsnieuws in uw mailbox.

Er verschijnen regelmatig nieuwsbrieven voor Het Jonge Kind, PO, S(B)O, VO, Onderwijs & Media & ICT en Gemeenten & Besturen. Ga naar www.cedgroep.nl en klik op E-zine. Vul bij ‘Aanmelden nieuwsbrief’ uw gegevens in en kruis één of meer nieuwsbrieven aan.

groep 5 speciaal basisonderwijs.

Door de eenvoudige opbouw is Hoorspel goed in te zetten naast de taalmethode die de leerlingen al gebruiken. Hoorspel is ook geschikt als remediërend materiaal.

Ga voor meer informatie en bestellingen naar www.cedgroep.nl/webwinkel en bekijk de cursus ‘Doelgericht werken aan begrijpend luisteren’: www.cedgroep.nl/cursussen.

KlasseApart oktober 2013 nummer 3

15

gaf aan in welke werkgroep hij wilde zitten.

Aan elk verbeterteam werd ook een lid van het management team toegevoegd – om de voortgang te volgen en om in de mt-vergaderingen een terugkoppeling te kunnen geven.

Emile benadrukt hoe belangrijk het is dat elk teamlid in een werkgroep zit. ‘Daarmee werd direct een appèl gedaan op ieders professionaliteit en werd iedereen medeverantwoordelijk. Vanaf het begin was de inzet

‘Leerkrachten weten nu veel beter wat ze moeten doen’

viseur bij de CED-Groep. Emile noemt zijn coaching zeer waardevol. ‘Wil heeft een grote rol gespeeld in de professionalisering van het team. Hij heeft veel vakkennis ingebracht en de voortgang van het traject voortdurend bewaakt. Als je dit soort verbetertrajecten goed wil doen, is dat een enorme klus. Ik gun het iedere directeur om iemand als Wil naast je te hebben: een critical friend en een sparringpartner, die je scherp houdt en die je helpt om verder te komen. Dat is fantastisch!’

en betrokkenheid van alle teamleden enorm groot. Ze voelen samen duidelijk drijfveer en eigenaarschap: iedereen wil het beste voor de kinderen. Dat is natuurlijk goud waard!’

gehaald worden. De duidelijke besluitprocedure van De Betere Basisschool helpt daarbij.’

CED-adviseur Wil Hovy (2e van rechts) in overleg met het managementteam. foto Donna Schaap

De Betere Basisschool verbetert onderwijs effectief tekst Karin van Breugel

Toen Emile van Laar een jaar terug directeur werd van De Hoeksteen in Leersum, trof hij een goed presterende school. Dat nam niet weg dat er volgens hem op diverse terreinen nog wel winst gemaakt kon worden. Met behulp van aanpak De Betere Basisschool van de CED-Groep werd de kwaliteitsverbetering op een integrale manier ter hand genomen. KlasseApart was benieuwd naar de vorderingen.

16

‘Inmiddels is de effectiviteit van de organisa-

onze visie en missie gesproken: waar staan

paald wat er bereikt zou moeten worden. Het

tie toegenomen en krijgen de leerlingen veel

we voor en wat willen we bereiken? Maar nog

beoogde resultaat voor het komende jaar lag

meer onderwijs op maat. Dat heeft ook een

belangrijker: hoe is dat zichtbaar in de school

daarmee daarmee vast.

positief effect gehad op de leerlingresulta-

en in de klassen?’

ten’, laat Emile van Laar weten. En verder:

Het team benoemde een aantal thema’s

Gezamenlijke drijfveer

‘Startpunt van het traject was een tweedaag-

waarmee het aan de slag wilde; daaronder

In lijn met de uitgangspunten van De Betere

se bijeenkomst voor het hele team. Daarin

’doelgerichtheid’, ’pedagogisch klimaat’ en

Basisschool werden er verbeterteams gefor-

hebben we onder meer heel diepgaand over

’onderwijsconcept’. Gezamenlijk werd be-

meerd, voor elk thema één. Elke leerkracht

KlasseApart oktober 2013 nummer 3

Grote impact

Ook in de klassen blijkt er veel veranderd.

De Betere Basisschool heeft een grote impact

Leerkrachten werken doelgerichter, hebben

gehad. Het meest in het oog springend is de

beter inzicht in de onderwijsbehoeften van

toegenomen doelgerichtheid. ‘Bij alles wat we

leerlingen en geven instructie op drie niveaus.

doen, op elk niveau in de organisatie, beden-

In het pedagogisch klimaat zijn eveneens

ken we eerst waarom we iets doen en wat we

forse veranderingen zichtbaar. Samen met de

ermee willen bereiken’, verduidelijkt Emile.

kinderen en hun ouders werden de contou-

De toegenomen planmatigheid is een tweede

ren van het gewenste pedagogische klimaat

belangrijk winstpunt. ‘Vroeger bleven er wel

uitgewerkt. En niet in de laatste plaats: ook

eens zaken liggen of verwaterden dingen na

de schoolorganisatie is verbeterd. Zo zijn de

verloop van tijd. Dat is frustrerend.

taken van de mt-leden verhelderd en werden

De methodiek van De Betere Basisschool

bevoegdheden anders verdeeld.

zorgt ervoor dat dit nu niet meer gebeurt. In al onze planningen onderscheiden we heldere

Critical friend

fasen, stellen we duidelijke prioriteiten en zor-

De afgelopen jaren werd De Hoeksteen

gen we ervoor dat doelen ook daadwerkelijk

begeleid door Wil Hovy, senior onderwijsad-

De Betere Basisschool De Betere Basisschool is een krachtige, intensieve aanpak waarmee het managementteam van de school investeert in kwaliteit en opbrengsten. Het vertrekpunt is een scan van de school. Daaruit komen een strategisch plan en een actieplan voort. De formatie van een veranderorganisatie moet zorgen voor een snelle en effectieve verwezenlijking van de beoogde verbeteringen. Belangrijk is dat het hele proces breed gedragen wordt door directie en team.

Te onderscheiden resultaten: • de leerresultaten zijn significant verbeterd • de hele school werkt doelgericht • actieve en effectieve betrokkenheid van

NIEUW!

cursus Verantwoord plannen en borgen Volg de cursus Verantwoord plannen en borgen en maak kennis met de principes van De Betere Basisschool.

U leert in één dag uw prioriteiten plannen met de vijf fasen van verantwoord verandermanagement.

Uw team gaat zich herkennen in deze planning en de kans op bovenmatige werkdruk neemt beduidend af.

Aan het eind van de dag heeft u een al grotendeels ingevulde planning.

• ééndaagse cursus Verantwoord plannen en borgen (S7360) • datum 13 december 2013 • plaats Maartensdijk (Utrecht) • voor directieleden uit basisonderwijs en speciaal onderwijs • meer informatie op www.cedgroep.nl/cursussen

alle teamleden • eenduidig klassenmanagement en instructie op drie niveaus • een heldere pedagogische en onderwijskundige lijn, die voor leerlingen en ouders herkenbaar is • heldere beleidsplannen en procedures • duidelijkheid over ieders (deel)verantwoordelijkheden, taken en bevoegdheden • een goede borging Bestel de folder bij communicatie@cedgroep.nl.

Meer weten?

Wil Hovy w.hovy@cedgroep.nl 0346 219777 www.cedgroep.nl/debeterebasisschool

KlasseApart oktober 2013 nummer 3

17

Scholen loven opbrengstgericht werken in 4D tekst Karin van Breugel

Elke school wil het beste uit haar leerlingen halen. Maar hoe zorg je voor maximale opbrengsten? De CED-Groep ontwikkelde een aanpak die werkt: opbrengstgericht werken in 4D. Deze aanpak is behalve in het regulier onderwijs zeker ook bruikbaar in het speciaal onderwijs. De Amsterdamse Heldringschool (zml) en mytylschool De Sprienke in Goes vertellen over hun ervaringen.

Trendanalyses laten over de hele linie progressie zien. archieffoto

‘Analyseren van data geeft veel inzicht’

afzonderlijk te bespreken. ‘Door die bespreking gaan leerkrachten zichzelf de vraag stellen: heb ik er bij de leerling alles uitgehaald? Het verzamelen en analyseren van data geeft veel inzicht. Iedereen heeft inmiddels ervaren dat dit zinnige informatie oplevert, die behulpzaam is om op een effectievere manier

18

Traditioneel is er in het speciaal onderwijs

doen. Nu bedenken zij wat ze de leerlingen

te bereiken. Mensen vinden die duidelijkheid

krachten voor elke afzonderlijke leerling maar

weten dus exact wat ze op welk moment met

onderwijs aan te bieden. Dat is natuurlijk

veel aandacht voor zorg. Met de kwaliteitswet-

willen leren. Een wezenlijk andere benade-

heerlijk, dat is goed merkbaar.’

weinig aandacht. Het was dus een inefficiënte

elk niveaugroep moeten doen.’

fantastisch!’

geving is er een accent bijgekomen. Voortaan

ring!’

dient het speciaal onderwijs doelgerichter te

Saar den Hollander, orthodidacticus op De

Doen: alle hens aan dek

in de gaten, we dachten dat we er juist goed

Data duiden

len in Nederland ervaren dat de 4D-aanpak

werken. Daarbij helpt de 4D-aanpak van de

Sprienke, herkent dit maar al te goed. Op

Om de doelen te bereiken moet alle hens aan

aan deden.’

Om maximale resultaten te behalen is het

effectief is. Dat geldt ook voor de Heldring-

CED-Groep. Op een doelgerichte en cyclische

haar school waren er tot voor kort niet eens

dek. Leerkrachten hebben hierbij een sleu-

De CED-Groep adviseerde bij het indelen van

nodig voortdurend te monitoren of het onder-

school. Eri: ‘Trendanalyses laten over de hele

manier verbeteren de opbrengsten. De vier

heldere, genormeerde einddoelen. Inmid-

telrol. Dat is de reden dat beide scholen veel

leerlingen in niveaugroepen. Die bieden een

wijsaanbod nog wel goed passend is. Op de

linie progressie zien. Technisch lezen springt

D’s staan voor: data, duiden, doelen, doen.

dels zijn er drie uitstroomprofielen benoemd:

aandacht aan professionalisering besteden.

goede basis om op een onderbouwde manier

Heldringschool doet het team dat gezamen-

er echt uit, hier is de vooruitgang het grootst.

De afgelopen jaren hebben al heel veel scho-

werkwijze. Dat hadden we overigens zelf niet

vervolgonderwijs, arbeid en dagbesteding.

Hierbij komen het directe instructiemodel,

te kunnen differentiëren. Daarbij krijgt elke

lijk, tijdens teamvergaderingen. ‘De toetsre-

Ook bij sociaal-emotionele ontwikkeling en

Doelen: eindelijk duidelijkheid

‘Voor elk uitstroomprofiel hebben we precies

klassenmanagement, effectieve leertijd en

niveaugroep een eigen onderwijsarrange-

sultaten laten zien of het onderwijsaanbod in

’leren leren’ zien we een verbetering van de

Om hogere opbrengsten te halen, is het es-

vastgelegd wat de schoolstandaarden en tus-

leerstofplanning aan bod.

ment. De school werkt in principe met drie

de voorliggende periode passend was of dat

resultaten.’

sentieel dat leerkrachten doelgericht werken.

sendoelen voor de verschillende leerjaren zijn.

Een gevolg van deze ontwikkeling is het

arrangementen: het basis-, extra en inten-

er iets veranderd moet worden,’ vertelt Eri.

Voor de Heldringschool betekende dat een

Voor veel leerkrachten was dit een eyeopener.

werken met groepsarrangementen op de

sieve arrangement. Eri ziet dat als een heel

‘We meten dus constant of onze inspanningen

behoorlijke omslag. Eri Smit, intern begelei-

Nu zagen ze waar ze naartoe moesten

Heldringschool. Eri: ‘Voorheen stond bij ons

gestructureerde, programmatische aanpak:

effect hebben en of bepaalde zaken anders

der op de vso-locatie, legt uit: ‘De leerkrach-

werken. Vervolgens wilden ze er ook vol voor

het individuele kind centraal. We maakten bij

‘We hebben elk stapje op de leerlijn vertaald

moeten of beter kunnen’.

ten waren voorheen vooral activiteitengericht:

gaan. De school is bereid te kijken wat de

wijze van spreken voor elk kind een individu-

in deze drie arrangementen. Daarvan zijn ar-

Op De Sprienke kiest Saar er bewust voor

010 4071755

ze bedachten wat ze met de leerlingen wilden

leerlingen nodig hebben om beoogde doelen

eel handelingsplan. Per saldo hadden de leer-

rangementkaarten gemaakt. De leerkrachten

om de toetsresultaten met de leerkrachten

www.opbrengstgerichtwerken4d.nl

KlasseApart oktober 2013 nummer 3

Meer weten?

Gerdien Griffioen g.griffioen@cedgroep.nl

KlasseApart oktober 2013 nummer 3

19

Marisa Hennige: ‘De technieken zijn juist heel

Ik zorg ervoor dat de overgang tussen twee

‘Dankzij deze technieken wordt de effectieve

geschikt voor het zml! Ze zijn laagdrempelig

verschillende activiteiten zo strak mogelijk is,

leertijd vergroot’ en ‘de motivatie van de leer-

en praktisch. Iedereen kan er direct mee aan

met zo min mogelijk ruis voor de leerlingen.

lingen is verbeterd en daardoor liggen ook

de slag.’ De meeste technieken bleken trou-

Zo is hun alertheid optimaal als de volgende

hun prestaties hoger’, vullen Willemijn Lijnse

wens al in hun ’persoonlijke gereedschaps-

activiteit begint en kunnen we snel weer

en Sanne Knapen aan.

kist’ zitten. Nu passen ze de technieken

verder.’

Meer reacties van leerkrachten zijn te zien op

echter bewuster en effectiever toe.

www.teachnederland.nl.

Méér bereiken

Competentiegevoel

Sandra is ervan overtuigd dat de Teach-

Leraar Nicole Haas: ‘Neem de techniek ’begin

technieken behulpzaam zijn bij het hoger

aan het eind’. Je wilt dat de leerlingen aan het

leggen van de lat. ‘En dat is heel belangrijk.

Teach Like a Champion

einde van de les iets bereikt hebben. Door ze

In het zml-onderwijs vinden we van oudsher

Teach Like a Champion is in de VS een

expliciet duidelijk te maken wat je doel is, zijn

dat het vooral pedagogisch allemaal moet

bestseller. Auteur Doug Lemov bezocht

ze gerichter aan het werk en weten ze wat ze

kloppen. Toch hebben veel leerlingen juist be-

leraren die opmerkelijke resultaten wis-

moeten leren.’

hoefte aan een competentiegevoel. Als je de

ten te bereiken. Hij observeerde minuti-

Sandra Stultiens refereert aan de techniek

omgeving goed inricht en de juiste technieken

eus wat er in het klaslokaal gebeurde. De

‘strakke overgangen’. ‘Juist bij deze leerlin-

gebruikt, help je ze groeien. En dat motiveert

succesvolle werkwijzen van ’excellente

gen zijn strakke overgangen heel belangrijk.

hen enorm!’

leraren’ vertaalde hij naar 49 technieken,

‘De technieken zijn juist heel geschikt voor het zml!’

De presentatie van de ’Aanvulling voor ZML’ van Teach Like a Champion. Leraren die meewerkten, bekijken in hun klassen gemaakte filmfragmenten en blikken terug op het afgelopen jaar. Dat alles onder het genot van een high tea.

die onmiskenbaar bijdragen aan betere prestaties van leerlingen. De CED-Groep bewerkte en vertaalde deze 49 technieken naar de Nederlandse situatie. De technieken zijn verdeeld in de thema’s: de lat hoog leggen, planning, structuur en presentatie, hoe hou ik ze bij de les, sterke klascultuur, groepsnormen, werken aan

Teach Like a Champion nu ook voor zml

karakter en vertrouwen, tempo, kritisch denken. Door heel Nederland verzorgt de CED-Groep trainingen en workshops over Teach Like a Champion

tekst Karin van Breugel

Het boek Teach Like a Champion heeft inmiddels zijn weg gevonden in het regulier onderwijs. Speciaal voor het zml-onderwijs verscheen onlangs een aanvulling. Dit extra katern, dat tot stand kwam met medewerking van zml-leraren, bevat heel veel uitgewerkte praktijkvoorbeelden en tips. Een bijgeleverde dvd biedt duidelijke demonstraties van de belangrijkste Teach-technieken.

20

‘Van oudsher betrekt de CED-Groep eindge-

Onderwijl pasten zij de technieken in hun

Juist heel geschikt!

bruikers bij de ontwikkeling van materialen

praktijk toe. Van een aantal lessen maakte

Robert benadrukt dat het een behoorlijk

en methodes. Daarom hebben we medio 2012

de CED-Groep filmopnamen. De betrokken

lastige klus was om Teach Like a Champion

een oproep gedaan onder zml-scholen voor

leerkrachten hielden ook geruime tijd een

geschikt te maken voor het zml-onderwijs.

medewerking aan de zml-aanvulling. Daar

logboek bij waarin ze zorgvuldig verslag

‘Sommige originele technieken zijn bijvoor-

kwamen snel enthousiaste reacties op’, blikt

deden van hun ervaringen met de Teach-

beeld te cognitief, andere hebben een te hoog

Meer weten?

Robert Jacobs, projectleider van Teach Like a

technieken. Robert: ‘Aangevuld met gegevens

tempo. Het was een hele zoektocht, maar ik

Robert Jacobs

Champion, terug. ‘Vervolgens hebben we tien

uit regelmatige besprekingen met de leraren

ben ervan overtuigd dat we een aanvullend

leraren geselecteerd. Vanaf september 2012

leverde dat een schat aan informatie op.

katern hebben gemaakt, waar zml-leerkrach-

kregen zij training om alle kneepjes van de 49

Daar maakten wij, ontwikkelaars, dankbaar

ten veel profijt van kunnen hebben.’

voor trainingen:

Teach-technieken te leren kennen.’

gebruik van.’

De betrokken leraren beamen dat volmondig.

www,cedgroep.nl/cursussen

KlasseApart oktober 2013 nummer 3

r.jacobs@cedgroep.nl 010 4071599 www.teachnederland.nl

KlasseApart oktober 2013 nummer 3

21

AGENDA

STUDIE(MID)DAGEN EN WORKSHOPS

Naast De Vreedzame School is Leo Pauw ook projectleider van De Vreedzame Wijk. Op kinderdagverblijf Saartje in Utrecht is het effect goed merkbaar: de sfeer in de groepen is verbeterd en kinderen zijn beter in staat om onderlinge conflicten zelf op te lossen. foto Jan van der Meijde

30 oktober

Nieuwsbegrip: Omgaan met verschillen in de groep, bao

30 oktober Utrecht

6 november

Nieuwsbegrip XL op tablets voor bao

Informatiebijeenkomst over leerlijn seksuele

6 november

Nieuwsbegrip XL op tablets voor vo

vorming

6 november

Basiscursus Hoogbegaafdheid

Presentatie van uitkomsten van de eerste

6 november

Middelen en materialen voor meerbegaafde leerlingen

op de basisschool

13 november

Passend omgaan met verschillen in de klas

13 november

Werken met Nieuwsbegrip in het speciaal (basis)onderwijs

19 november

Begrijpend lezen in één dag vo en mbo

tussen de westerse en de Japanse cultuur

KINDEROPVANG

kinderen tot de eenzaamste, meest gedeprimeerde en passiefste van de

groot is. Japanners praten niet makkelijk

7 november

Kennismaken met Trapsgewijs (S4472)

22 november

Intern begeleider kov en psz (S5105)

10 december

Intern begeleider kov en psz (S5105)

Dat geeft veel stress bij leerlingen en stimuleert het kritisch denken niet.

vanzelfsprekendheid. Het onderwijs is traditi-

Het Nederlandse onderwijs steekt hier gunstig bij af. Japanse onderwijs-

oneel en hiërarchisch. Allemaal obstakels die

mensen kwamen hun licht opsteken bij De Vreedzame School en onlangs ging projectleider Leo Pauw met een aantal collega’s op tegenbezoek.

Uit een onderzoek van UNICEF naar het

derwijssysteem te veranderen. Om die reden

een ’vreedzaam’ klimaat in de weg staan. We

door de CED-Groep in samenwerking met de RutgersWPF. Het middagprogramma is gevuld met actieve en praktische workshops. Voor leerkrachten, zorgprofessionals en ouderverte-

CURSUSSEN (startdatum)

Uit internationaal vergelijkend onderzoek komt naar voren dat Japanse

en uiten van een eigen mening is niet een

De leerlijn seksuele vorming is ontwikkeld

www.cedgroep.nl/agenda

Op www.cedgroep.nl/cursussen kunnen bezoekers op startmaand selecteren.

wereld horen. Mogelijke oorzaak is het zeer competitieve schoolsysteem.

fase, de leerlijnen en het literatuuronderzoek.

genwoordigers in het (V)SO.

De Vreedzame School in Japan over conflicten en gevoelens. Het hebben

BINNENKORT

Combineer een sector met een thema of vakgebied en verfijn de zoekactie met de maand van uw keuze.

PRIMAIR EN SPECIAAL ONDERWIJS

27 november Rotterdam Conferentie Breinsleutels De samenstellers van het nieuwe boek

31 oktober

Basiscursus Taalcoördinator po (S1103)

6 november

Teachcoördinator po (S7208)

is. Er zal een Japanse versie moeten komen.

7 november

Masterclass Opbrengstgericht werken in 4D, bao (S7043)

De eerste zaden zijn gezaaid. In het najaar

11 november

Herzie Dyslexie (S2151)

inzichten uit de neuropsychologie met het da-

Basiscursus Passend omgaan met verschillen in de klas (S5810)

gelijks handelen in de klas. Uit een succesvolle

hebben dan ook benadrukt dat het kopiëren van De Vreedzame School een enorme valkuil

‘Breinsleutels’ leggen uit hoe leraren in hun didactiek kunnen aansluiten bij de werking van de ‘bovenkamer’ van leerlingen. Zij verbinden

welbevinden van kinderen in 21 rijke landen

kregen wij het verzoek om een tiental dagen

komt er weer een groep Japanners naar ons

13 november

blijkt dat Nederlandse kinderen er in alle

in Tokyo trainingen, workshops en lezingen

om zich verder te verdiepen in De Vreedzame

20 november

Het lerende brein (S4150)

pilot blijkt dat leraren met de nieuwe inzichten

opzichten het best uitkomen. Voor Japanse

te verzorgen en zo belangstelling te kweken

School.’

27 november

Ernstige rekenproblemen en dyscalculie po/so (S3082)

‘breinbewuster’ gaan lesgeven.

kinderen gelden veel negatiever uitslagen.

voor het gedachtegoed van Nederlandse

27 november

Effectief communiceren met ouders, basistraining po (S7160)

www.cedgroep.nl/conferentiebreinsleutels

Zo voelde dertig procent zich eenzaam. In

bodem. Dat bleek een zeer interessante

Bezoek www.devreedzameschool.nl voor

ervaring. Niet in het minst omdat de kloof

meer informatie.

10 december

andere landen is dat tussen de vijf en tien

Basiscursus Bouwcoördinator (S7101)

10 december

Opbrengstgericht leiderschap, po (S7040)

22 januari

Psychische problemen bij leerlingen (S4100)

procent. Japanse kinderen voelen zich ook niet gelukkig. Volgens statistieken bedroeg het aantal zelfmoorden bij jongeren van 15 tot 24 jaar in 2008 maar liefst 15.4 per

Proefschrift Leo Pauw

100.000 (2008), ruim driemaal het aantal

In juni promoveerde Leo Pauw op De Vreedzame School.

voor Nederland (4.7 in 2007). De belangrijk-

In zijn proefschrift gaat hij in op de vraag hoe de per-

ste reden voor zelfmoord onder jongeren is de school: angst voor toelatingsexamens,

23 november Ede Kinderopvang Live!

De vakbladen Kinderopvang en Management Kinderopvang organiseren samen het brui-

VO, VSO, MBO

sende evenement Kinderopvang Live! Dit

11 november

Taal in toetsvragen (S1615)

12 november

Omgaan met moeilijke klassen in het vo (S4595)

soonlijke en maatschappelijke vorming van leerlingen in

13 november

Werken met Nieuwsbegrip in vo en mbo (S2183)

het onderwijs het best gestalte kan krijgen. Daarnaast

14 november

Leerlingen actief met webtools in het vo (S6135)

ten, directies en managers in de kinderopvang.

frustratie vanwege slechte schoolprestaties

doet hij aanbevelingen voor een zinvolle relatie tussen

18 november

Training mentorvaardigheden niveau A (S5080)

De CED-Groep is met een stand aanwezig en

en moeilijke relaties met leerkrachten en

onderwijs en burgerschapsvorming.

11 december

Trainer Agressieregulatie (S4540)

verzorgt een workshop.

Onderwijs en Burgerschap: wat vermag de basisschool?

Bekijk het complete aanbod op www.cedgroep.nl/cursussen.

evenement is bij uitstek de ontmoetingsplek voor pedagogisch medewerkers, gastouders, stage-begeleiders, coördinatoren, ROC-docen-

www.kinderopvangtotaal.nl

klasgenoten.

Kloof

Onderzoek naar De Vreedzame School (proefschrift)

Kijk voor meer informatie op

Leo Pauw vertelt: ‘Er is een krachtige bewe-

uitgave SWP (www.swpbook.com)

www.cedgroep.nl/agenda.

ging op gang gekomen om het Japanse on-

22

KlasseApart oktober 2013 nummer 3

KlasseApart oktober 2013 nummer 3

23

DE WERKDAG VAN KEEKE DIELEMANS Keeke Dielemans is organisator van CED-conferenties, ontwikkelaar en trainer. k.dielemans@cedgroep.nl 010 4071599

‘s Ochtends organiseer ik samen met CED-collega’s de conferentie Uitgerekend. Hier verwelkom ik de eerste bezoekers.

foto’s Jan van der Meijde

De leerkrachten oefenen met het tot leven brengen van een knuffel. Lindai en ik geven tips en feedback.

Met collega’s heb ik in de avond een brainstorm met licht verstandelijk beperkte cliënten van ASVZ (zorg- en dienstverlener).

Tussendoor heb ik overleg om de laatste puntjes op de i te zetten. Ook check ik of de sprekers nog iets nodig hebben.

‘s Middags ben ik op De Zonnehoek (so/vso) in Apeldoorn.

Daar verzorg ik samen met Lindai Boogerman de training ’Werken met knuffels’. Ik geef uitleg over de achtergronden en behandel het boek Knuffels.

Lindai, een professionele poppenspeelster in ondermeer Sesamstraat, doet voor hoe je met een knuffel contact kunt maken met zeer moeilijk lerende kinderen.

Hier geef ik uitleg over een app in ontwikkelfase voor de mobiele telefoon. Ik vertel dat we graag willen weten waarbij de app zou kunnen helpen.

Met behulp van vragenkaartjes kom ik te weten waar deze cliënten behoefte aan hebben. We gaan in ieder geval stappenplannen ontwikkelen over het omgaan met geld, verliefd zijn, voor jezelf zorgen, het omgaan met vrienden en het kiezen van hobby’s.