KlasseApart oktober 2015

Informatieblad relaties CED-Groep oktober 2015 nummer 3 jaargang 13

Verbetertraject bij BOOR werpt vruchten af Rol intern begeleider verandert Doordacht Passend Lesgeven

Punten verdienen met gewenst gedrag

Inhoud

4

Intensief verbetertraject bij BOOR werpt vruchten af

Afgelopen jaar ondergingen ruim dertig openbare scholen in Rotterdam een monsteroperatie om de kwaliteit te verbeteren.

Elke school heeft nu een verbeterplan en het resultaat is te zien.

Het nut van een gemeenschappelijke koers lijkt zo vanzelfsprekend: natuurlijk heb je die nodig. Maar een onderwijsorganisatie bestaat uit vele individuen met verschillende persoonlijkheden, taken en taakopvattingen. En de onderwijspraktijk is hectisch, elke dag weer. Zo kan het gebeuren dat die rode draad uit het oog raakt. Bij het Rotterdamse schoolbestuur BOOR wordt de gemeenschappelijke koers weer nadrukkelijk op de kaart gezet. Op pagina 4 en 5 vindt u een artikel over het verbetertraject bij BOOR.

6

De intern begeleider wordt coach

De intern begeleider gaat steeds meer coachen.

De ib’er ondersteunt leerkrachten, houdt zich met meer complexe zorgvragen bezig en is intermediair tussen interne en externe partijen. Netwerken van intern begeleiders zorgen voor ondersteuning.

‘Goed dat jullie zo rustig doorwerken. Knap van jou dat je zo stil bent.’ Docent Jethro Schmidt van ISW Poeldijk stuurt vooral bij met positieve opmerkingen. Dat heeft alles te maken met Taakspel voor GeVOrderden, de vo-variant van Taakspel. Op pagina 12 en 13 leest u hoe dit spel rust, orde en structuur in de klas brengt. Door gewenst gedrag te belonen en weinig aandacht te besteden aan ongewenst gedrag, neemt het taakgerichte gedrag toe. Daardoor kan de docent in een goede sfeer effectief les geven.

Meer structuur: daar floreren leerlingen én leerkrachten bij. Het traject Doordacht Passend Lesgeven (pagina 10 en 11) geeft praktische tips voor het lesmodel. Volgens directeur Noor de Winter van basisschool De Wilde Wingerd in Maarssen is het effect van de trainingen goed merkbaar. Als de leerlingen van de hogere groepen bijvoorbeeld de klas in komen, zien ze hun taken al op het bord staan. Straks geeft iemand

10

een spreekbeurt, maar ze kunnen nu al met aanverwante opdrachten aan de slag. ‘Zo maak je een snellere start met je les en gebruik je de leertijd effectief,’ aldus Noor.

In het onderwijs moet je ook flexibel kunnen inspelen op veranderingen. Dat geldt zeker voor intern begeleiders. Hun rol is sterk aan het veranderen. Op pagina 6 en 7 over de complexere zorgvragen en zijn intermediair tussen interne en externe partijen.

Gelukkig worden zij ondersteund door eigen netwerken.

U heeft, kortom, een KlasseApart in handen boordevol informatie over uw mooie vak.

Veel leesplezier!

De CED-Groep traint professionals en adviseert beslissers in onderwijs en kinderopvang. En ontwikkelt innovatieve educatieve producten. Dat is wat we doen. Maar niet wat we zijn. Bij de CED-Groep zijn we van alle onderwijsmarkten thuis. We zijn innovatief en hebben een grote passie voor kansen voor kinderen.

Rotterdam Bezoekadres: Dwerggras 30 3068 PC Rotterdam

Volg ons

Postadres CED-Groep Postbus 8639 3009 AP Rotterdam

www.cedgroep.nl info@cedgroep.nl

Maar voor alles zijn we trots op resultaat. Als het een professional lukt om kinderen het beste uit zichzelf te laten halen, hebben wij echt iets bereikt.

KlasseApart is een drie keer per jaar verschijnend informatieblad van de CED-Groep over (nieuwe) diensten, producten en aspecten van educatieve dienstverlening in de praktijk; bestemd voor scholen, onderwijsinstellingen en overige relaties. ISSN 1571-660, jaargang 13, nummer 3, oktober 2015 redactie: Frank Brouwer, Lot Hannik, Marijke Nijboer (eindredacteur), Carolien Rebel, Elly van der Zel redactie-adres: CED-Groep, Postbus 8639, 3009 AP Rotterdam, klasseapart@cedgroep.nl website: www.cedgroep.nl fotografie: Jan van der Meijde vormgeving: Pressure Line druk: MediaCenter Rotterdam oplage: 14.000 KlasseApart gratis ontvangen?

Mail uw adresgegevens naar: klasseapart@cedgroep.nl 2

KlasseApart oktober 2015 nummer 3

Punten verdienen met gewenst gedrag

Na wat wisselingen in het team wilde basisschool De Wilde Wingerd in Maarssen alle neuzen dezelfde kant op krijgen. Het hele team ging aan de slag met Doordacht Passend Lesgeven.

Cruciale vragen: ‘Wat vinden wij goed onderwijs? Hoe kunnen wij schoolbreed op één lijn komen?’

leest u hoe zij steeds meer gaan coachen. Zij ondersteunen leerkrachten, buigen zich

CED-Groep bereikt

12

Doordacht Passend Lesgeven

Taakspel richt zich op gewenst gedrag, een goede werkhouding en een prettige sfeer in de klas. Taakspel voor GeVOrderden is helemaal toegesneden op het voortgezet onderwijs.

8 Nieuws 14 MAGiTO, Uit de wetenschap, @cedgroep 15 Agenda

18 De werkweek van accountmanager Angela Groen

KlasseApart oktober 2015 nummer 3

3

Intensief verbetertraject bij BOOR werpt vruchten af

‘De progressie in de leerlingresultaten is echt een feestje’

‘De kwaliteit van het onderwijs staat weer centraal’

Op basis van de audits is van elke individuele leerkracht en van elke school een kwaliteitskaart gemaakt. Op basis hiervan maakten scholen een verbeterplan.

Maatwerk De CED-Groep heeft alle scholen bij het uitvoeren van de verbeterplannen terzijde

Tekst Karin van Breugel

gestaan. Alle betrokkenen hebben een jaar

Afgelopen jaar vond op ruim dertig openbare scholen in Rotterdam een

lang veel werk verzet, met onder andere

monsteroperatie plaats om de kwaliteit op een hoger plan te tillen. Na

trainingen, klassenbezoeken, werkgroepen

een audit bij álle leerkrachten is per school een verbeterplan gemaakt en stroopten alle betrokkenen de spreekwoordelijke mouwen op. Met resultaat. ‘Het is een feestje om de opgaande lijn in de prestaties te zien,’ zegt Huub van Blijswijk, voorzitter CvB van stichting BOOR.

en workshops. Ook zijn zo’n vijftig individuele medewerkers gecoacht. ‘Elke school deed wat nodig was. De een investeerde in de pedagogisch-didactische vaardigheden van leerkrachten, de ander implementeerde het 4D-model om opbrengstgericht te werken.

Andere scholen hebben vooral hun leerlingenzorg verbeterd,’ aldus Cristel.

De laatste jaren verkeerde BOOR financieel in

Intensief jaar

zwaar weer. In 2014 werd een financiële crisis

Gedurende het schooljaar 2014/15 vond een

dankzij ingrijpen in de begrotingen afgewend.

intensief verbeterproject plaats op ruim

Sinds zijn aantreden in augustus 2013 is be-

dertig BOOR-scholen in het primair onder-

stuursvoorzitter Huub van Blijswijk niet alleen

wijs. Startpunt was een audit bij alle leer-

bezig om de organisatie financieel op orde te

krachten. Deze werd steeds in de klas door

krijgen, maar ook om de onderwijskwaliteit te

twee mensen uitgevoerd: de schoolleider of

verbeteren. ‘Het aanbieden van goed onder-

de ib’er en een auditor van de CED-Groep of

wijs is onze corebusiness. Kinderen hebben

BOOR. Elke audit werd direct nabesproken

daar recht op. Toen ik hier begon, hadden

met de betreffende leerkracht. Huub van

we te veel (zeer) zwakke scholen. Alle hens

Blijswijk: ‘Een aantal leerkrachten vond die

moesten aan dek om ze weer op het juiste

audits aanvankelijk best bedreigend, maar

niveau te krijgen.’

dat gevoel verdween in rap tempo. Mensen vonden het eigenlijk heel plezierig om van

Het professionele gesprek

hun leidinggevende en een externe te horen

Cristel Wieman, bestuursadviseur bij BOOR,

wat ze goed deden en op welke punten ze zich

heeft wel een verklaring voor de zwakke

konden verbeteren.’

scholen. ‘Ik denk dat er in de organisatie een

4

KlasseApart oktober 2015 nummer 3

gemeenschappelijke koers ontbrak. Sommige

Zicht op kwaliteit

schooldirecteuren slaagden erin de juiste

‘De audits hebben duidelijk gemaakt dat veel

dingen te doen, anderen vonden dat lastig en

leerkrachten het lastig vinden om opbrengst-

hebben niet altijd de beste keuzes gemaakt.’

gericht te werken en om het directe instructie-

Huub van Blijswijk: ‘Wat ook meespeelde: er

model nauwgezet te hanteren. Dat geldt ook

was te weinig focus op kwaliteit en er werd

voor het geven van heldere, constructieve feed-

onvoldoende opbrengstgericht gewerkt. Daar

back aan leerlingen,’ vertelt Cristel Wieman.

was sowieso geen gemeenschappelijke me-

‘Er waren overigens ook zaken die juist prima

thodiek voor en het ontbrak aan een professi-

in orde waren. Bijvoorbeeld het taalgebruik van

onele dialoog over dit onderwerp. Ook werd er

de leerkrachten, de veiligheid in de klas en de

onvoldoende op gestuurd vanuit het bestuur.’

aandacht en de steun die kinderen krijgen.’

Cultuurverandering De hamvraag is natuurlijk hoe de scholen er een jaar later voor staan. Is de kwaliteit daadwerkelijk verbeterd? Huub van Blijswijk: ‘Als je kijkt naar de progressie in de leerlingresultaten is dat echt een feestje. Wat ik ook een heel belangrijke opbrengst van het project vind: er is echt een cultuurverandering in gang gezet. Het professionele gesprek over het vak en over de manier waarop je jezelf kunt verbeteren is op gang gekomen.

Daarnaast zijn de bovenschoolse directeuren beter in positie gebracht om schoolleiders te bevragen en aan te sturen.’

Binnen BOOR beseft men echter dat het bereikte resultaat nog broos is. ‘We willen in het schooljaar 2015/16 daarom graag doorgaan met het verbeterproject. Ik verwacht dat we nog een jaar nodig hebben om ervoor te zorgen dat de nieuwe werkwijze definitief verankerd is in de organisatie,’ besluit Huub van Blijswijk.

Meer weten?

Hans Piederiet h.piederiet@cedgroep.nl 010 407 15 99

KlasseApart oktober 2015 nummer 3

5

De intern begeleider wordt coach

krachten en leerlingen. ‘Er kan een zekere spanning ontstaan tussen het belang van het individuele kind en het groepsbelang. Ik ben

Van leerlinggericht naar leerkrachtgericht werken

degene die aan ouders uitlegt dat we geen wonderschool zijn en leerkrachten duidelijk maakt dat niet elke zorgleerling elders geholpen kan worden. Het is een verschuiving in mijn werkzaamheden en het is daarom fijn om hierover met de CED-Groep en collega’s van gedachten te kunnen wisselen.‘ Praktische handvatten Bij Proceon, een bestuur van twintig basisscholen in het Gooi, is Janneke Kolijn hoofd onderwijs en kwaliteit en sinds een jaar voorzitter van het eigen ib-netwerk dat uit zo’n tien intern begeleiders bestaat. Een bewuste keus omdat bleek dat afstemming met directeuren en andere geledingen beter op bestuursniveau kon worden geregeld.

Janneke: ‘In het verleden werd de coördinatie door een van de intern begeleiders verzorgd,

Tekst Ronald Buitelaar

lering, ondersteuning en coaching. Logisch,

nen school samen met het team aan optimale

gekozen en dat heeft voor alle betrokkenen

maar met de komst van passend onderwijs

Met het van kracht worden van de wet Passend Onderwijs op 1 augustus

want onderwijs en zorg zijn communicerende

basisondersteuning werken. Als blijkt dat

consequenties. Scholen moeten zich reali-

wilden we als bestuur beter zicht hebben op

vaten. Optimaal toegeruste leraren kunnen

die niet toereikend is voor de zorgvraag, kan

seren dat zij een breder en steviger aanbod

in hoeverre de scholen in staat zijn de basis-

immers meer aan dan leraren die het aan

de intern begeleider een multidisciplinair

moeten realiseren en alleen voor meer inge-

ondersteuning te realiseren. Mirella helpt de

complexe vaardigheden ontbreekt.’

overleg aanvragen. In dat overleg, waarvoor

wikkelde zorgvragen bij het samenwerkings-

intern begeleiders om een ‘helikoptervisie’ te

het samenwerkingsverband de voorzitter

verband terecht kunnen. Ouders en leerlingen

ontwikkelen op passend onderwijs waarbij zij

Zorgmakelaars

levert, wordt de casus besproken waarbij des-

moeten zich op hun beurt realiseren dat één

de praktische consequenties in het oog houdt.

Die zienswijze sluit aan bij de uitgangspunten

gewenst externe partners aanschuiven.‘ De

op één begeleiding onbetaalbaar is. De intern

Zo wordt het ib-netwerk op een praktische en

van Unita, het samenwerkingsverband pas-

begeleiding van de ib-netwerken sluit daarop

begeleider zorgt als spin in het web voor

handelingsgerichte manier begeleid. Eén van

begeleiders zorgen voor inhoudelijke verdieping en reflectie op deze

send onderwijs in de Gooi- en Vechtstreek.

aan en bestaat uit twee aspecten: uitleg van

afstemming tussen al die belangen.’

onze intern begeleiders zei het zo: ‘Fijn dat ze

veranderende rol.

Volgens directeur Johan Vroegindeweij streeft

de werkwijze van het samenwerkingsverband

het samenwerkingsverband naar ‘brede en

en het realiseren van de basisondersteuning.

2014 is de coachende rol van intern begeleiders (ib’ers) belangrijker geworden. Lichte zorgvragen die voorheen bij de ib’er terecht kwamen, worden nu opgepakt door de groepsleerkracht. De ib’er ondersteunt leerkrachten, houdt zich met meer complexe zorgvragen bezig en is intermediair tussen interne en externe partijen. Netwerken van intern

Verschuiving Het is een herkenbare rol voor Inèz Vermeu-

stevige basisscholen met krachtige intern bezig met individuele leerlingen. Later is

begeleiders’. Dat is nodig omdat bij pas-

Spin in het web

len, intern begeleider en adjunct-directeur

ken van intern begeleiders. Adviseur Mirella

daar in het kader van de doorgaande lijn in

send onderwijs enkelvoudige zorgvragen van

Johan realiseert zich dat de veranderende

van de Flevoschool in Huizen, een neutraal

van Minderhout heeft gezien hoe de rol van

school de begeleiding van groepsleerkrachten

cognitieve of sociale aard in beginsel door

rol van ib’ers veel vraagt van de betrokkenen,

bijzondere school en eenpitter met zo’n 260

ib’ers zich de afgelopen jaren ontwikkeld

bijgekomen. Met passend onderwijs wordt de

de scholen zelf opgepakt moeten worden.

maar wijst erop dat er geen keuze is: ‘Er is

leerlingen. Inèz merkt dat zij steeds meer tijd

heeft: ‘Van oorsprong hielden zij zich vooral

aandacht steeds meer verlegd naar signa-

Johan: ‘De ib’ers zijn zorgmakelaars die bin-

voor passend en niet voor inclusief onderwijs

besteedt aan gesprekken met ouders, leer-

De CED-Groep begeleidt in het Gooi netwer-

6

de theorie opheldert.’

KlasseApart oktober 2015 nummer 3

Meer weten?

Wilma Peulen w.peulen@cedgroep.nl

KlasseApart oktober 2015 nummer 3

7

Nieuws

Nieuws

Geef uw mening op het Onderwijsforum!

Veiligheid op school

?

10 jaar Nieuwsbegrip!

Nieuwsbegrip, bekend van de interactieve lessen begrijpend lezen en contextopgaven aan de hand van de actualiteit, bestaat dit schooljaar tien jaar. Leerlingen leren begrijpend lezen aan de hand van teksten die hen nieuwsgierig maken naar wat er in de wereld gebeurt. Dat zorgt voor aansprekende lessen die de betrokkenheid bij het lezen verhogen en leiden tot betere resultaten.

De allereerste Nieuwsbegriples over orkaan Katrina in New Orleans verscheen op 5 september 2005. Anno 2015 verschenen er meer dan 400 afleveringen en werken meer dan 6.000 scholen met Nieuwsbegrip. Daar zijn we trots op!

Nieuwsbegrip wordt continu uitgebreid. Dat gebeurt op verzoek van gebruikers en op basis van actuele wetenschappelijke inzichten en webbased technieken. Sinds 2011 is er Nieuwsrekenen, met wekelijkse contextopgaven aan de hand van het Nieuwsbegriponderwerp.

Dit schooljaar wordt Nieuwsbegrip uitgebreid met: • Newswise, lessen begrijpend lezen voor het vak Engels, die ook draaien om een actueel onderwerp;

De wet Veiligheid op school, van kracht sinds 1 augustus 2015, verplicht scholen om een

De CED-Groep roept betrokken professionals uit het onderwijsveld op

actief veiligheidsbeleid te voeren en pesten te

om hun mening te geven over trends in het onderwijs. Hiermee willen we

voorkomen en te bestrijden. Scholen moeten

beleidsvormers informeren over de zin/onzin van plannen en maatregelen.

zorgen voor een goede monitoring van het

Geïnteresseerden worden een aantal keren per jaar per e-mail kort

welbevinden van leerlingen, voor een persoon

bevraagd en één keer per jaar uitgenodigd voor een gezamenlijke

bij wie ze problemen rond pesten kunnen

trendsessie. Graag horen wij uw mening over de volgende stelling:

melden, en ze moeten antipestbeleid coördi-

Nieuw op school?

neren. Onze speciale cursussen helpen onderwijsgevenden aan de nodige basiskennis over de wetgeving en de bijbehorende taken.

Veel schoolteams hebben trainingen gevolgd

Daarnaast ondersteunen wij schoolbesturen

om een Vreedzame School of een Taakspel

met een externe vertrouwenspersoon. Deze

School te worden of zijn gecertificeerd als

adviseert en begeleidt ouders, personeelsle-

Nieuwsbegripschool. Voor nieuwe leerkrachten

den en bestuurders bij een (dreigende) klacht

op deze scholen organiseren we bovenschoolse

en zorgt voor de professionalisering van uw

trainingen zodat ze snel ingevoerd raken in

interne contact- of vertrouwenspersonen.

de denk- en werkwijzen van deze waardevolle

www.cedgroep.nl/veiligopschool

projecten. Bekijk op onze website de overzichten

Meer weten?

met Taalspeltrainingen, Nieuwsbegripcursussen

Frank Rote

en trainingen De Vreedzame School voor nieuwe

f.rote@cedgroep.nl

leerkrachten. www.cedgroep.nl/cursussen

Kurzweil, voor leerlingen met dyslexie.

Meer weten?

Marianne Molendijk m.molendijk@cedgroep.nl www.nieuwsbegrip.nl

Spelling langs de lijn verrijkt met praktische YouTeachfilmpjes spellingmethode voor basisonderwijs en s(b)o,

Een goede taalvaardigheid is een voorwaarde voor een succesvolle schoolloopbaan. Het taalniveau van pedagogisch medewerkers moet omhoog om jonge kinderen een goede start te geven op de basisschool.

De ambitie is dat alle pedagogisch medewerkers taalniveau 3F bereiken. Met het taalprogramma FF Taal Leren lukt dat zeker. www.cedgroep.nl/fftaalleren Allemaal Taal Veel pedagogisch medewerkers hebben inmiddels de vereiste niveaus van 2F en 3F behaald en zijn geslaagd voor de bijbehorende toetsen.

Sommigen moeten echter nog geschoold worden op een enkel domein.

Zij kunnen deelnemen aan bijeenkomsten voor spreken 3F, luisteren 3F, lezen 3F, schrijven 2F en taalverzorging 2F. U oefent alleen op de domeinen waarvoor u nog professionalisering nodig heeft. www.cedgroep.nl/allemaaltaal

8

KlasseApart oktober 2015 nummer 3

het forum.

Nieuwe masterclass combineert Nieuwsbegrip en Teach Like a Champion masterclass Nieuwsbegrip en Teach Like a Champion. Deze masterclass is speciaal

De nieuwe methode Spelling langs de lijn, een

FF Taal Leren en Allemaal Taal

Hier kunt u zich via een link desgewenst ook aanmelden voor

van goed begrijpend leesonderwijs met Nieuwsbegrip aan bod komen. Nieuw is de

spelletjes, weetjes en doe-opdrachten voor leerlingen om thuis op een speelse • Kurzweilbestanden. Nieuwsbegrip Basis is nu geschikt voor gebruikers van

Laat uw mening weten via www.cedgroep.nl/onderwijsforum.

Nieuwsbegrip masterclasses zijn teamtrainingen op uw school waarin diverse facetten

• Nieuwsbegrip thuis. Basisscholen ontvangen maandelijks een placemat met manier verder te praten over het Nieuwsbegriponderwerp;

‘Het onderwijs wordt beter als zoveel mogelijk leraren een masteropleiding volgen.’

ontwikkeld voor Nieuwsbegripscholen die werken met de technieken van Teach Like a Champion. In de training worden technieken behandeld die goed passen bij het lesmodel van Nieuwsbegrip.

Wie nog voor de zomervakantie kiest voor vier Nieuwsbegrip masterclasses, krijgt de eerste masterclass cadeau.

Nieuw in ons aanbod: datagestuurd differentiëren

Meer weten?

Yvet van Noordt y.vannoordt@cedgroep.nl www.nieuwsbegrip.nl

werkt toe naar referentie 1F en/of 1S. De leerlijn geeft aan welke spellingcategorieën aange-

De cursus Datagestuurd differentiëren vo leert

boden moeten worden om de verschillende

cursisten om aan te sluiten bij de onderwijsbe-

referentieniveaus te behalen. Nieuw is dat de

hoeften van de leerlingen en opbrengstgericht

methode filmpjes biedt met verschillende spel-

toe te werken naar de doelen die passen bij hun

lingcategorieën (YouTeach). De leerlingen kun-

talent. In het eerste deel van de cursus wordt

nen hier zelfstandig mee aan de slag en werken

op grond van data-analyse de leerbehoefte van

zo echt op hun eigen niveau. De opbouw van

leerlingen in beeld gebracht. Cursisten stellen

het programma is volgens het 4D-model (Data,

haalbare doelen en ontwerpen een gedifferenti-

Duiden, Doelen, Doen). Er zijn drie arrangemen-

eerde aanpak voor hun klas(sen). In het tweede

ten uitgewerkt: talent (verdiept), basis en (zeer)

deel staat de praktische uitvoering centraal:

intensief. Na het verzamelen van data wordt het

werkvormen, groeperingsvormen, didactische

Tijdens de nationale onderwijsweek in Dordrecht, van 5 tot en met 9 oktober, verzorgt

groepsplan opgesteld door leerlingen in te delen

handvatten, randvoorwaarden. Dit geeft u een

de CED-Groep op 7 oktober de presentatie Leren met Toekomst… maar wat doen

bij een van de arrangementen. Spelling langs de

basis om de klassenresultaten te verbeteren en

we vandaag in de klas? voor leerkrachten in het po. De jaarlijkse uitreiking van de

lijn besteedt aandacht aan de pijlers van goed

elke leerling tot zijn recht te laten komen. Deze

OnderwijsTopTalentPrijs is op 8 oktober in Dordrecht. Deze prijs gaat naar talentvolle

onderwijs: schoolklimaat, klassenmanagement,

cursus kan desgewenst ook op locatie worden

studenten van lerarenopleidingen. De jury wordt dit jaar gevormd door algemeen direc-

leerstofaanbod, leertijd, pedagogisch handelen

gegeven.

teur Theo Magito van de CED-Groep (voorzitter), Monique Marreveld, hoofdredacteur

en didactische aanpak.

Meer weten?

Didactief, Michel Rog, lid Tweede Kamer en Anne Kemper, bestuurslid Groene Golf.

www.cedgroep.nl/spellinglangsdelijn

Monique van ’t Land-van Holst

Verder is er een debat over het thema ‘startend leraarschap’.

m.vantland@cedgroep.nl

www.dordtleert.nl

www.cedgroep.nl/4d

www.onderwijstoptalentprijs.nl

De nationale onderwijsweek Dordrecht

KlasseApart oktober 2015 nummer 3

9

Doordacht Passend Lesgeven:

Doelbewust, interactief en coöperatief Het traject Doordacht Passend Lesgeven leidt u stap voor stap door de vier fasen van het lesmodel: een goed begin, interactieve instructie, oefenen van het geleerde door leerlingen en inhoudelijke afronding van de les. Elke stap kunt u meteen in de praktijk brengen. Het traject bevat verschillende metingen, trainingsmiddagen en klassenbezoeken.

Doordacht Passend Lesgeven past bij iedere schoolsoort en sluit goed aan bij de gedifferentieerde instructies van passend onderwijs. Op basis van de intake wordt een traject op maat gemaakt.

Tekst Connie van der Zel

In september werd een nulmeting afgeno-

in gesprek met hen uitgewerkt. We hebben

Borgen

men. Erna Bod van de CED-Groep obser-

samen benoemd wat in ieder geval op het

De taak van Noor is om het lesmodel te

veerde elke leerkracht aan de hand van de

schilderij moet komen: een dak, een deur,

borgen binnen de school. Tijdens de invoering

bijbehorende kijkwijzer. ‘Er kwamen veel

een raam, een dier en een boom. Dat hebben

ligt daarbij de focus op de nieuwe elementen

verschillen naar boven,’ vertelt Noor. Na de

we op bordjes vastgelegd. Vervolgens kon

in de les. ‘In de teamvergaderingen staat

nulmeting volgden de trainingsmiddagen.

elk kind vrij aan de slag. Met elkaar en met

Doordacht Passend Lesgeven altijd op de

Noor: ‘De trainingen sluiten aan bij de vier

behulp van de bordjes bekeken ze na afloop

agenda. Waar lopen de leerkrachten tegen

fasen van het lesmodel. Zo gaat de eerste

of het schilderij compleet was. Zo zie je maar:

aan? Wat gaat goed, wat nog niet? Zelf ga ik

training over hoe je als leerkracht een les

ook rondom een vrije schilderopdracht bij

ook regelmatig in de klassen kijken. Aan de

begint. Hoe haal je voorkennis naar boven?

kleuters kun je de principes van Doordacht

hand van de kijkwijzer, waarin de vier fasen

Hoe formuleer je concreet, meetbaar en

Passend Lesgeven toepassen, waardoor kin-

van de les zijn uitgesplitst, kan ik zien wat

uitdagend, én in kindertaal je lesdoel? Door

deren doelgerichter gaan werken en leren.’

een leerkracht in zijn les toepast. Zo kan ik

je echt iedereen op één lijn. Het mooie is dat

Meer veranderingen

stimuleren om het eens anders aan te pak-

je het geleerde direct de volgende dag kunt

Ook in de andere bouwen ziet Noor veranderin-

ken. Volgend schooljaar wil ik Doordacht

toepassen. Hetzelfde geldt voor de andere

gen. Zo staan in de hogere groepen begintaken

Passend Lesgeven borgen door het maken

trainingen. Welke coöperatieve werkvormen

op het bord. ‘Als de leerlingen de klas inkomen

van filmopnames in de klas. We gaan ook bij

kun je toepassen? Welke didactische en

kunnen ze bijvoorbeeld het volgende lezen:

elkaar in de klas kijken. Met behulp van deze

organisatorische technieken werken goed om

“Mik geeft vandaag een spreekbeurt over vul-

intervisie kunnen we veel van elkaar leren en

kinderen actief te betrekken bij de les? Ook

kanen. Schrijf op in een woordspin wat jij zelf al

blijft de focus scherp. Als het goed is hebben

op deze gebieden zie ik een rode lijn verschij-

weet van vulkanen. Bedenk minimaal vijf vra-

we na dat lesjaar het model stevig in onze

nen binnen de school.’

gen waarop jij een antwoord wilt hebben”. Met

school verankerd. Daarna gaan we, samen

zo’n concrete begintaak kunnen de kinderen

met de CED-Groep, voor de verdieping. Want

Zichtbare resultaten

gelijk aan de slag. Hiermee maak je een snel-

over goed, interactief en coöperatief lesgeven

De resultaten van de trainingen zijn inmiddels

lere start met je les en gebruik je de leertijd

valt nog veel meer te leren.’ www.cedgroep.nl/dpl

Na wat wisselingen in het team wilde Noor de Winter, directeur van basisschool De Wilde Wingerd in

heel gericht in gesprek gaan en waar nodig

deze vragen met elkaar te onderzoeken krijg

ook letterlijk zichtbaar. ‘Een mooi voorbeeld­

effectief. Wat je ook ziet is dat in alle klassen

Maarssen, alle neuzen weer dezelfde

is te zien bij de kleuters,’ vertelt Noor en-

de leerdoelen in de juiste bewoordingen op

kant op krijgen. Het afgelopen

thousiast. ‘De opdracht was om een huis in

het whiteboard benoemd worden. Na de les

zijn omgeving te schilderen. Het doel van de

koppelt de leerkracht deze doelen consequent

opdracht is in voor kinderen begrijpelijke taal,

terug. Heb je geleerd wat op het bord staat?’

schooljaar ging het hele team aan de slag met Doordacht Passend

Meer weten?

Erna Bod e.bod@cedgroep.nl

Lesgeven. ‘We wilden met elkaar de focus leggen op ons dagelijks werk, lesgeven,’ vertelt Noor. ‘Wat vinden wij goed onderwijs? Hoe kunnen wij schoolbreed op één lijn komen?’

10 KlasseApart oktober 2015 nummer 3

KlasseApart oktober 2015 nummer 3 11

Taakspel voor het vo:

Punten verdienen met gewenst gedrag Tekst Ineke Westbroek

Taakspel richt zich op gewenst gedrag, een goede werkhouding en een prettige sfeer in de klas. Veel basisschoolklassen werken hier mee. Taakspel voor GeVOrderden is helemaal toegesneden op het voortgezet onderwijs.

‘Goed dat jullie zo rustig doorwerken. Knap

Gewenst gedrag belonen

doen. Hardleerse types

van jou dat je zo stil bent.’ Terwijl de klas van

Taakspel, een Nederlandse versie van het

worden aangespoord het

Jethro Schmidt (docent informatiekunde,

Amerikaanse Positive Behaviour Support, is

goede voorbeeld te volgen.

Engels en Mens & Maatschappij aan ISW

een groepsgerichte werkwijze die leerlingen

Met puntenkaarten houden

Poeldijk) geconcentreerd werkt, deelt Jethro

leert zich beter aan klassenregels te houden.

teams de punten bij die zij

complimenten uit aan de verschillende

Door gewenst gedrag te belonen en weinig

verdienen door zich aan de

groepjes. In een harmonieuze sfeer overleg-

aandacht te besteden aan ongewenst gedrag,

regels te houden. Daarmee

gen leerlingen over een opdracht. Eentje gaat

neemt taakgericht gedrag toe en vermindert

sparen zij voor een belo-

in de fout door voor zijn beurt iets te roepen.

regeloverschrijdend gedrag. Daardoor kan de

ning, zoals samen film kijken.

Onverbiddelijk haalt Jethro een puntenkaart

docent in een goede sfeer effectief les geven.

Ongewenst gedrag kost punten.

van het groepstafeltje. De boosdoener krijgt

Taakspel wordt tijdens de les gespeeld. De

Docenten die het spel invoeren, krijgen scho-

verwijtende blikken van zijn groepsgenoten:

docent verdeelt de klas in teams, bestaand uit

ling van de CED-Groep, waarbij zij van tevoren

nu staan we achter!

qua gedrag evenredige groepjes van maximaal

inventariseren wat zij in de klas willen veran-

‘Een paar maanden geleden gingen ze nog

vijf leerlingen met verschillende gedragspa-

deren. Op die onderdelen worden zij gecoacht.

schelden,’ zegt Jethro. Hij past sinds 2013

tronen. De docent bespreekt met de leerlin-

Taakspel voor GeVOrderden toe in de eerste

gen welke regels zij nodig hebben en welke

Minder rommelig

klas basis/kader en ziet het gedrag verbete-

beloning daarbij past. Op basis daarvan worden

Sinds 2002 wordt Taakspel voor GeVOrder-

ren. ‘Het gaat om vanzelfsprekende dingen

regels afgesproken zoals ‘onze spullen liggen

den uitgevoerd op VO-scholen, die behoefte

zoals rust, orde en structuur, waarmee deze

klaar’. Leerlingen die gewenst gedrag verto-

hadden aan meer rust in de klas. Volgens

leerlingen met hun korte spanningsboog

nen, krijgen complimenten over wat ze goed

RISBO-gegevens zijn klasklimaat en school-

moeite hebben.’

prestaties verbeterd in de klassen die met het spel werken. ‘Leerlingen gaan op een betere manier met elkaar om,’ constateert Mar Noordegraaf, die de scholingen vanuit de CED-Groep organiseert. ’Het programma voorkomt pesten.’

Jethro Schmidt merkt dat zijn lessen in basis/ kaderklas 1 minder rommelig verlopen dan vóór de introductie van Taakspel: ‘Leerlingen weten precies waaraan zij zich moeten houden. Dat geeft rust en stabiliteit, waardoor ik meer met de lesinhoud bezig ben dan met orde houden. De lesstof kan uitgebreid aan bod komen. Ik zie de cijfers omhooggaan.’

Samen regels bepalen Als sterk punt van Taakspel noemt Jethro dat leerlingen in samenspraak regels bepalen: ‘Afspraken zijn niet opgelegd, ze komen uit henzelf. Daardoor houden zij er zich gemakkelijker aan. Het is effectiever om door de peergroup te worden aangesproken dan door een ouwe zeikbeer van een leraar.’

Jethro had baat bij de feedback van zijn begeleider vanuit de CED-Groep, die in zijn les kwam kijken als hij Taakspel speelde. ‘Ik liep te vaak door de klas, waardoor leerlingen geneigd waren mij dingen te vragen waar zij zelf ook achter konden komen. Ik trek me nu meer terug.‘ Naast Jethro werken op ISW Poeldijk vijf docenten met de methode. ‘Sommige collega’s hebben moeite met het belonen van iets dat in hun ogen doodnormaal is,’ vertelt Jethro.

‘Op papier is het gemakkelijker iedereen dezelfde kant op te krijgen dan in de praktijk.

Dat is anders dan op de basisschool, waar één leraar voor de klas staat. Als niet iedereen meedoet, kunnen leerlingen ontsnappen aan opgestelde regels. Maar mondjesmaat worden toch steeds meer collega’s nieuwsgierig naar het spel. Dus wie weet is op een gegeven moment iedereen enthousiast. Rome is ook niet op één dag gebouwd.’ www.taakspel.nl

Meer weten?

Mar Noordegraaf m.noordegraaf@cedgroep.nl

12 KlasseApart oktober 2015 nummer 3

KlasseApart oktober 2015 nummer 3 13

Agenda

MAGiTO

UIT DE WETENSCHAP

STARTDATA CURSUSSEN

Langetermijnevaluatie passend onderwijs

Wil je dat ik gelukkig word…?

Tot welke veranderingen heeft de wet Passend Onderwijs al geleid? De

Onderwijsbeleid is dikwijls van vergaderzalen

handelen van samenwerkingsverbanden, besturen en hun samenwer-

en overleg, van besturen en onderhandelen, van

kingspartners. Andere onderzoeksvragen zijn: hoe beïnvloedt passend

Wo 04/11

Aan de slag met Sil op school

resultaten en problemen. En onderwijs is dikwijls

onderwijs scholen, opleidingen en leraren? Wat doet passend onderwijs

Wo 04/11

Werken met Nieuwsbegrip met nieuwkomers

van werkwijzen en methoden, van toetsen en

met ouders, leerlingen en studenten? Welke interacties doen zich voor

Wo 04/11

Nieuwsbegrip: omgaan met verschillen in de groep

leerkrachtgedrag. Maar onderwijs is ook altijd

tussen deze niveaus? Welke factoren zijn in scholen en bij leraren gunstig

Wo 04/11

Werken met Nieuwsbegrip in het basisonderwijs

van individuele kinderen, van hun eigen verhaal en

voor onderwijs aan leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften? En in

Vrij 27/11

Verantwoord plannen en borgen voor schoolleiders

ontwikkeling.

hoeverre beïnvloeden deze factoren de ontwikkeling van leerlingen?

Wo 09/12

Werken met Nieuwsbegrip in het speciaal onderwijs

Onderzoeksthema’s zijn onder andere de werking van de zorgplicht; de

Wo 06/01

Werken met Nieuwsbegrip in vo en mbo

De directeur van een grote sbo-school zit nog even

realisatie van dekkend aanbod en rol van schoolondersteuningsprofielen;

Wo 20/01

Werken met Nieuwsbegrip en Woordenschat

in wat papieren te rommelen als ik zijn kamer

de rol en taak van samenwerkingsverbanden; de inclusie van speciaal

binnenkom. We kennen elkaar al heel lang. Een

onderwijs; budgetfinanciering, de afstemming tussen onderwijs en

goede schooldirecteur met een grote betrokken-

jeugdzorg, de rol van gemeenten; de rechten, positie en keuzevrijheid van

heid bij zijn school, zijn wijk en het stedelijk beleid.

ouders; en het werken met ontwikkelingsperspectieven.

Ook heel actief in het samenwerkingsverband pas-

Aan deze langetermijnevaluatie, die startte in mei 2015 en doorloopt

send onderwijs. Hij praat daar altijd in mee vanuit

tot 2017 of mogelijk 2020, werken naast het Kohnstamm Instituut en

een gezamenlijk belang voor alle kinderen, niet

de CED-Groep mee: ITS, Oberon, Rijksuniversiteit Groningen, Tilburg

alleen voor zijn schoolbelang of bestuursbelang.

University, Windesheim/NCOJ en Kenniscentrum Beroepsonderwijs en

Kortom, een goeie vent. We hebben een afspraak

Arbeidsmarkt.

CED-Groep werkt mee aan een langetermijnevaluatie onder leiding van drs. Guuske Ledoux (Kohnstamm Instituut, UvA) die dat in beeld moet brengen. Het onderzoek richt zich op het po, vo, s(v)o en mbo.

Het onderzoeksteam kijkt wat de impact is van passend onderwijs op het

Meer weten?

José van der Hoeven j.vanderhoeven@cedgroep.nl

om bij te praten over een stedelijk project.

De begroeting is hartelijk als altijd, maar zijn gezicht heeft een uitdrukking die ik moeilijk kan plaatsen. ‘Alles goed?’, vraag ik. ‘Ja hoor, zijn gangetje,’ is het antwoord. Ik hoor iets in zijn toon dat

@CEDGROEP

me doet vragen of er toch iets aan de hand is.

Ach, hij heeft net een aanmeldingsgesprek met een moeder en zoon gehad. Een moeder met

@BSJohnFKennedy

goede bedoelingen en ambities voor haar kind.

@nieuwsbegrip Proficiat! Nog vele jaren vol leuke,

Jarenlang heeft ze haar zoon aangemoedigd en

grappige, interessante en educatieve teksten! Wij hebben er

gestimuleerd om (beter) zijn best te doen op de

wekelijks veel plezier van!

basisschool. Maar het lukte maar niet. En nu pas komt ze met haar 9-jarige zoon naar het sbo.

Eigenlijk vindt ze het nog steeds niks dat haar zoon niet gewoon mee kan. Geduldig heeft Hans uitgelegd wat de mogelijkheden op zijn school zijn

@KvOverveld Taakspel lijkt probaat middel om gedragsproblemen in de klas te verminderen.

voor deze jongen. Uiteindelijk zegt ze met tranen in haar ogen dat ze akkoord is met de plaatsing, want

@dirHermanGorter

haar zoon had haar ook al gevraagd: ‘Mam, wat wil

We leren het beste door kennis en vaardigheden eerst te

je nou, dat ik gelukkig word of dat ik kan rekenen?’

ervaren en daarna toe te passen#focusleren#training Lead Like a Champion

Die jongen stelt de goede vraag met een ontroerende helderheid. Passend onderwijs is het geven van het goede antwoord aan die jongen (en zijn moeder). Steeds weer.

Theo Magito is algemeen directeur/bestuurder van de CED-Groep. @magitoT

STUDIE(MID)DAGEN EN WORKSHOPS

BINNENKORT Woensdag 14 oktober Utrecht Congres Weerbaar!

Hoe kan het onderwijs het beste aansluiten bij de seksuele ontwikkeling van leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften? En hoe verloopt de seksuele ontwikkeling van bijvoorbeeld leerlingen met een autismespectrum stoornis of een verstandelijke beperking? www.cedgroep.nl/agenda Vrijdag 27 november Arnhem Hét Congres Hét Congres is een jaarlijks congres over onderwijs aan leerlingen die extra begeleiding en ondersteuning nodig hebben. De CEDGroep is mede-organisator en hoofdsponsor van Hét Congres.

Onze adviseurs verzorgen workshops en de CED-Groep is aanwezig met een informatiestand. www.cedgroep.nl/agenda Donderdag 28, vrijdag 29 en zaterdag 30 januari 2016 Den Bosch KindVak KindVak is dé vakbeurs voor professionals in de kinderopvang, buitenschoolse opvang en brede scholen. De CED-Groep verzorgt verschillende inspirerende sessies in het inhoudelijke programma. www.cedgroep.nl/agenda

HET JONGE KIND Di 03/11 Pientere peuters Di 10/11 Basiscursus Teach Like a Champion -

Het jonge kind Vrij 27/11 Interne coach VVE Di 08/12 Intern begeleider voor kinderopvang Wo 13/01 Het kinderbrein,

motoriek en leren 0-7 jaar Di 26/01 Doelgericht werken aan

begrijpend luisteren Wo 17/02 Denkkracht Wo 17/02 Breinsleutels - Het jonge kind PO EN SO Di 13/10 Wo 14/10

Wo 14/10 Wo 14/10 Wo 04/11

Wo 04/11 Do 05/11 Wo 04/11 Di 10/11 Di 17/11 Di 17/11 Do 07/01 Di 12/01

Wo 13/01 Do 14/01 Do 21/01 Di 26/01 Wo 27/01 Do 04/02

Aan de slag met woordenschat po De Vreedzame School voor nieuwe leerkrachten Psychische problemen bij leerlingen Coöperatieve leerstrategieën Taakspel in de klas voor nieuwe leerkrachten Filosoferen met kinderen Basiscursus Rekenspecialist Ernstige rekenproblemen en dyscalculie DGM voor logopedisten en ib'ers Onderwijsassistent, leescompetent Lead Like a Champion Herzie dyslexie Vernieuwde Masterclass OGW in 4D voor s(b)o Teachcoördinator Verdiepingscursus interne begeleiding Omgaan met (pre)pubers In vertrouwde handen Bewust lesgeven met Breinsleutels Taalcoördinatoren 2.0

VO/MBO Di 10/11 Do 12/11 Vrij 13/11 Di 17/11 Ma 11/01 Wo 13/01 Do 21/01 Ma 25/01

Veiligheidsbeleid op school Datagestuurd differentiëren Datacoach taal Basiscursus Teach Like a Champion Basiscursus Taalcoördinator Basiscursus Gedragspecialist Aan de slag met woordenschat Krachtig schrijfonderwijs

Bekijk het complete aanbod op www.cedgroep.nl/cursussen

@KoetsveldVSO2

/cursusbureau

Vanmorgen van alles geleerd over opstekers en afbrekers#

@cursusced

de vreedzame school in VSO 2! @sannedaphne Niet alleen kids, ook volwassenen laten grote verschillen zien in #executievevaardigheden #breinsleutels @CEDgroep

14 KlasseApart oktober 2015 nummer 3

KlasseApart oktober 2015 nummer 3 15

Angela

Groen-Vendrig Angela Groen-Vendrig werkt als regio accountmanager voor de CED-Groep. Zij is verantwoordelijk voor de klantcontacten in een deel van Midden-Nederland.

Op maandag rijd ik naar Doorn voor een gesprek met bestuurder Harrie Groeneveld van PCBO De Oorsprong. Als accountmanagers bespreken wij jaarlijks met de bestuurders in ons werkgebied de actuele stand van zaken van het bestuur, hun scholen, de ontwikkelingen in de markt en bij de CED-Groep.

Ik overleg regelmatig met mijn collega’s van de project- en financiële administratie.

Op dinsdag bereid ik met collega Karel Sweers een bestuursbijeenkomst voor. Bestuurders uit ons werkgebied discussiëren een paar keer per jaar met elkaar over belangrijke thema’s.

Daar presenteren we ook nieuwe ontwikkelingen en producten en vragen we de bestuurders om hun reactie.

Op woensdag ben ik bij een klantbijeenkomst Opbrengstgericht werken aan Gedrag met collega Ria van der Sar. Geïnteresseerde klanten krijgen een presentatie over de inhoud van dit begeleidingstraject. Ik peil daar de reacties van de klanten en beantwoord eventuele vragen.

Op donderdag bezoek ik basisschool de Zonheuvel in Driebergen. Met directeur Kees Sterrenburg evalueer ik de samenwerking van het afgelopen schooljaar. We zetten meteen de scholingswensen voor het komende schooljaar op een rij.

Afstemming met onze onderwijsadviseurs is erg belangrijk om te zorgen dat de trajecten bij onze klanten naar wens verlopen.

Even achter computer om de gemaakte afspraken te verwerken.