Prisma algemene hl bladerfolder

PRISMA Algemene HL-2016-DEF.qxp_PRISMA Algemene HL-BW 01-03-16 08:18 Pagina 1

Prisma Lezen Handleiding

PRISMA Algemene HL-2016-DEF.qxp_PRISMA Algemene HL-BW 01-03-16 08:18 Pagina 3

Inhoudsopgave 1.

Inleiding ........................................................................................................... 4

3.

Activiteiten ....................................................................................................... 8

2.

Prisma lezen .................................................................................................... 5 Toelichting Cursus 1 ........................................................................................ 8 Toelichting Cursus 3 ...................................................................................... 14

Toelichting Cursus 4 ...................................................................................... 15

Bijlage 1: Werkplannen Cursus 3 ......................................................................... 16

Bijlage 2: Werkplannen Cursus 4 ......................................................................... 24

Bijlage 3: Inhoudsopgave USB-stick ................................................................... 32

Bijlage 4: Teksten voorleesverhalen ..................................................................... 40

3

PRISMA Algemene HL-2016-DEF.qxp_PRISMA Algemene HL-BW 01-03-16 08:18 Pagina 4

1. Inleiding Om het onderwijs in de reguliere groep met succes te kunnen volgen, moeten neveninstromende leerlingen (nieuwkomers) naast mondelinge taalvaardigheden in het Nederlands ook in de Nederlandse taal leren lezen en schrijven.

In het onderwijs aan nieuwkomers wordt voor het aanvankelijk lezen over het algemeen gebruik gemaakt van een reguliere methode. In de meeste gevallen is dat Veilig Leren Lezen (Zwijsen).

Ter ondersteuning van het aanvankelijk en het voortgezet technisch lezen voor nieuwkomers kan Prisma Lezen worden gebruikt.

Nieuwkomers moeten ook vaardig worden in begrijpend lezen in het Nederlands. Hiervoor kan het Programma Schooltaal worden ingezet, dat speciaal voor nieuwkomers is ontwikkeld. Maar er zijn ook scholen die met een reguliere methode voor begrijpend lezen werken. Nieuwsbegrip is een voorbeeld van een methode voor begrijpend lezen waarbij uitstekend gedifferentieerd kan worden binnen een groep.

Het is aan te raden om zo snel mogelijk te starten met het (technisch) leren lezen. Voor leerlingen die al in een bepaalde mate leesvaardig zijn in hun eigen taal en/of in de Nederlandse taal betekent dit een verdere uitbreiding van hun leesvaardigheid. Deze leerlingen kunnen versneld de aanvankelijk leesmethode doorlopen. Voor leerlingen die nog moeten beginnen met het leesproces betekent dit dat het aanvankelijk leesproces gestart moet worden.

Prisma Lezen is thematisch-cursorisch van aard. Thematisch in de zin dat de geselecteerde teksten in cursus 3 en 4 aansluiten bij de thema’s van Mondeling Nederlands. Cursorisch in de zin dat er een opbouw in moeilijkheidsgraad is tussen de cursussen.

4

PRISMA Algemene HL-2016-DEF.qxp_PRISMA Algemene HL-BW 01-03-16 08:18 Pagina 5

2. Prisma Lezen Het programma Lezen van het Prisma Project is herzien en heet nu Prisma Lezen. Een groot deel van de activiteiten op het gebied van aanvankelijk lezen in Cursus 1 van het oude programma sloot namelijk aan op de 1e maanversie van Veilig leren lezen. De activiteiten van Cursus 2 waren geheel gebaseerd op Lezen doe je overal, aangevuld met oefeningen uit Veilig leren lezen (beide van Zwijsen). Omdat deze leermiddelen niet meer leverbaar zijn, zijn de werkplannen bij de opdrachten van VLL van Cursus 1 komen te vervallen en Cursus 2 is in zijn geheel komen te vervallen.

Met toestemming van Zwijsen biedt de CED-Groep wel de beeldverhalen van de leesboekjes van de 1e maanversie aan.

Prisma Lezen biedt nog wel oefeningen voor auditieve discriminatie, die in de eerste periode van het aanvankelijk leren lezen (in Cursus 1) kunnen worden ingezet.

De activiteiten voor het voortgezet technisch lezen (het lezen van woordrijtjes en teksten) in Cursus 3 en Cursus 4 zijn niet gewijzigd.

Prisma Lezen biedt een aantal materialen die het aanvankelijk en voortgezet technisch lezen van nieuwkomers ondersteunt.

Aanvankelijk lezen

Ter ondersteuning van het aanvankelijk lezen biedt Prisma Lezen oefeningen voor auditieve discriminatie. Op de USBstick (voorheen set van 11 cd’s) in de map Cursus 1 staan verschillende voorleesverhalen en luisteropdrachten bij het Werkboekje van Prisma Lezen.

De voorleesverhalen op de USB-stick zijn bewerkingen van de voorleesverhalen uit de Reuzenleesboeken van Veilig leren lezen (1e maanversie). Om deze verhalen beter te laten aansluiten bij het taalniveau van nieuwkomers, zijn deze verhalen sterk vereenvoudigd.

De USB-stick met verhalen en oefeningen plus het bijbehorende werkschrift kunnen ingezet worden tijdens Cursus 1 van Mondeling Nederlands.

Voortgezet technisch lezen

Het onderdeel voortgezet technisch lezen is bedoeld om het technisch lezen uit te breiden. Het is bestemd voor die leerlingen die na de ‘Prisma-periode’ (meestal een jaar) uitstromen naar een reguliere groep waarvoor AVI niveau M4/E4 of hoger vereist is. Die leerlingen kunnen hun technische leesvaardigheid nog verder uitbreiden met de materialen voor voortgezet technisch lezen van Prisma Lezen. Deze materialen kunnen worden ingezet tijdens cursus 3 en 4 van Mondeling Nederlands.

Voor het voortgezet technisch lezen biedt Prisma Lezen twee activiteiten: * het lezen van woordenrijtjes met een bepaalde spellingsmoeilijkheid en * het lezen van een tekst op het aan de orde zijnde niveau. Het lezen van woordenrijtjes heeft als doel om leerlingen te richten op woorden met een bepaalde spellingsmoeilijkheid, bijvoorbeeld woorden met voorvoegsels be-, ge- en ver- , zodat leerlingen deze leren automatiseren.

De woordrijtjes en de teksten zijn opgenomen op USB-stick, zodat de leerlingen de juiste uitspraak en het juiste leestempo horen. De leerlingen lezen met de opname mee. Met deze auditieve ondersteuning wordt de kans vergroot dat de leerling klanken en woorden correct verklankt en wordt tevens het tempo bepaald waarin de leerling moet lezen.

Ook wordt hij onmiddellijk attent gemaakt op een fout gelezen woord. Met behulp van computers en koptelefoons kunnen de leerlingen het onderdeel voortgezet technisch lezen relatief zelfstandig verwerken. De woordenrijtjes en teksten zijn afgedrukt in de 16 leesboekjes bij cursus 3 en 4 van Prisma Lezen.

5

PRISMA Algemene HL-2016-DEF.qxp_PRISMA Algemene HL-BW 01-03-16 08:18 Pagina 6

2. Prisma Lezen

Bij voortgezet technisch lezen wordt uitgegaan van de volgende doelstellingenlijn: Cursus 3: Doelstelling 1: Vlot en correct lezen van een tekst op AVI E4: - gemiddelde zinslengte 7 woorden; - gemiddelde woordlengte 127 lettergrepen bij 100 woorden.

Doelstelling 2: Vlot en correct lezen van een tekst op AVI M5: - gemiddelde zinslengte 8 woorden; - gemiddelde woordlengte 132 lettergrepen bij 100 woorden.

Cursus 4: Doelstelling 3: Vlot en correct lezen van een tekst op AVI E5: - gemiddelde zinslengte 9 woorden; - gemiddelde woordlengte 136 lettergrepen bij 100 woorden.

Doelstelling 4: Vlot en correct lezen van een tekst op AVI M6: - gemiddelde zinslengte 10 woorden; - gemiddelde woordlengte 141 lettergrepen bij 100 woorden.

6

PRISMA Algemene HL-2016-DEF.qxp_PRISMA Algemene HL-BW 01-03-16 08:18 Pagina 7

2. Prisma Lezen

Overzicht in te zetten materialen

In onderstaand schema staan de materialen van Prisma Lezen op een rij en staat in de tweede kolom bij welk doel of aspect van lezen het ingezet kan worden.

De methoden Mondeling Nederlands en Schooltaal kunnen tijdens het traject van Prisma Lezen worden ingezet voor de andere taalaspecten.

Prisma Lezen aanvankelijk en voortgezet technisch lezen USB-stick cursus 1: kern 1, 2 en 3 kern 4, 5 en 6 + werkschrift cursus 1 (leesboekjes Zwijsen)

Waarbij in te zetten

Mondeling Nederlands – mondelinge taalvaardigheid

ondersteuning bij aanvankelijk lezen (kern 1 t/m 6)

Cursus 1

-

Schooltaal Begrijpend luisteren en begrijpend lezen

Cursus 2

Schooltaal cursus 2 middenbouw of bovenbouw

USB-stick cursus 3 : module 1-2 module 3-4 module 5-6 module 7-8 + leesboekjes cursus 3

ondersteuning bij voortgezet technisch lezen

Cursus 3

Schooltaal cursus 3 middenbouw of bovenbouw + Schooltaal Woordkaarten

USB-stick cursus 4: module 1 module 2-3 module 4-5 module 6-7 module 8 + leesboekjes cursus 4

ondersteuning bij voortgezet technisch lezen

Cursus 4

Schooltaal cursus 4 middenbouw of bovenbouw

AVI E4-M5

AVI E5-M6

Leerlingen die al kunnen lezen in hun eigen taal kunnen versneld door het programma voor aanvankelijk lezen.

De thema-indeling van de leesboekjes van Prisma Lezen is gebaseerd op de eerste versie van het Prisma-project.

In Mondeling Nederlands (2009) is het thema ‘Rondom school’ komen te vervallen. De boekjes van deze ‘oude’ module 5 kunt u echter uitstekend blijven gebruiken, bijvoorbeeld in de toetsweek, of in de herhaalweek.

7

PRISMA Algemene HL-2016-DEF.qxp_PRISMA Algemene HL-BW 01-03-16 08:18 Pagina 8

3. Activiteiten Omdat Prisma Lezen cursorisch van aard is, is het belangrijk dat de activiteiten in de aangegeven volgorde en conform de beschrijving uitgevoerd worden. De beschrijvingen van de (les)activiteiten staan in de werkplannen (bijlage 1 en 2).

Toelichting Prisma Lezen - Cursus 1

Prisma Lezen wordt ingezet in de inoefeningsfase van het aanvankelijk leesproces.

Er wordt geoefend met de klanken door oefeningen in auditieve discriminatie te doen.

Deze oefeningen staan op de USB-stick van Prisma Lezen - Cursus 1 en in het werkschrift. Het is aan te raden eerst een oefening samen met de leerlingen te doen. De volgende keer kunnen zij de oefening desgewenst zelfstandig doen, met behulp van de tracks op de USB-stick.

Daarnaast staan op de USB-stick bij de map Cursus 1 voorleesverhalen. De leerlingen kunnen naar deze verhalen luisteren terwijl ze meekijken naar het bijbehorende beeldverhaal. De leesboekjes met de beeldverhalen zijn met toestemming van Zwijsen apart bijgevoegd. Enkel de pagina’s die nodig zijn voor Prisma lezen zijn afgedrukt, dus het zijn niet de complete verhalen zoals ze in de originele leesboekjes stonden.

U kunt de leerlingen het verhaal in fragmenten laten beluisteren en dat geleidelijk opbouwen. Uiteindelijk kunnen de leerlingen dan naar het hele verhaal luisteren. Herhaling van het beluisteren van de verhalen is een goede oefening.

Laat de leerlingen het verhaal dus meerdere keren beluisteren.

Kern 1 – Les 3, werkschrift + USB-stick In het werkschrift staan drie opdrachten: Opdracht 1:

Opdracht 2: Opdracht 3:

In welk woord hoor je de /i/? De leerlingen zetten een kruisje als ze de /i/ horen. Lees de volgende woorden voor, of laat de track horen: eerst met verlengde klankwaarde en dan gewoon (dus: r-oo-s, roos) of laat de track horen: 1 r-i-k, rik / 2 j-u-f, juf / 3 i-s, is / 4 i-k, ik / 5 m-a-n, man / 6 v-i-s, vis In welk woord hoor je vooraan de /m/? De leerlingen zetten een kruisje als ze vooraan de /m/ horen.

Lees de volgende woorden voor, of laat de track horen: 1 r-oo-s, roos / 2 m-aa-n, maan / 3 m-ie-r, mier / 4 n-aa-m, naam / 5 j-a-s, jas / 6 m-a-n, man

Welke letter hoor je? De leerlingen moeten de ontbrekende letter invullen. Leerlingen die er nog moeite mee hebben de letters op te schrijven kunt u de letters ook laten leggen met de letters uit de letterdoos of laten stempelen. Lees de woorden voor, of laat de track horen. rik, raam, rood, roos, mik, mis, raak, min, kin, maan

Kern 1 – Les 6, werkschrift + USB-stick In het werkschrift staan drie opdrachten: Opdracht 1:

Opdracht 2:

In welk woord hoor je vooraan de /v/? De leerlingen zetten een kruisje als ze de /v/ horen. Lees de volgende woorden voor, of laat de track horen: 1 p-e-n, pen / 2 v-i-s, vis / 3 r-oo-s, roos / 4 v-aa-s, vaas / 5 v-ee-r, veer / 6 r-aa-m, raam

In welk woord hoor je achteraan de /s/? De leerlingen zetten een kruisje als ze achteraan een /s/ horen.

Lees de volgende woorden voor, of laat de track horen: 1 v-i-s, vis / 2 s-o-k, sok / 3 p-oe-s, poes / 4 v-o-s, vos / 5 v-uu-r, vuur / 6 z-ee-p, zeep

8