Lesbrief
Muzie k in Verhalen
Wer eldve rteldag 2012
Voor de leerkracht, Deze lesbrief is tot stand gekomen naar aanleiding van Wereld Verteldag 2012. Tien scholen in Hengelo wilden erg graag ‘iets’ met muziek en verhalen doen. De meeste van deze scholen liggen in een buurt met veel straatnamen ontleend aan bekende componisten.
wereldverteldag Op Wereldverteldag (World Storytelling
DE TOVERFLUIT van Mozart , prachtig
De vijfde les bestaat uit een nagesprek met
Day) worden wereldwijd door verhalen-
bewerkt en verteld door Frank Groothof.
de kinderen. U zult in dit lesprogramma
vertellers in alle mogelijke talen en op
Wellicht is het leuk om dit op te zetten
suggesties voor dit nagesprek vinden.
iedere denkbare plaats verhalen verteld. In
tijdens andere activiteiten of lunchpauzes.
het bos, op scholen, op een zolder, in een
Op deze manier krijgen de kinderen
Vanaf pagina 12 vindt u een aantal verhalen.
theater. Overal in de wereld. De Karavaan
spelenderwijs te maken met het muziek-
Verhalen waarin muziek zit. Aan de uiter-
der Vertellers heeft Concerto Barocco ge-
genre wat in de voorstelling gespeeld zal
ste zijkant ziet u voor welke ‘bouw’ het
vraagd mee te denken om een project boor-
worden.
verhaal bedoeld is. In een apart kader
devol muziek en verhalen te maken waar iedereen in school heel erg blij van wordt.
worden per verhaal een aantal opdrachten U kunt ervoor kiezen de videofragmenten
meegegeven.
uit de eerste 3 lessen klassikaal op het Binnenkort gaat jullie school luisteren
digiboard af te spelen en daarna de werk-
Wij wensen jullie veel plezier met het
naar de voorstelling VERHALEN IN
bladen invullen. Een andere mogelijkheid
project Verhalen in Muziek en de voor-
MUZIEK. Ter voorbereiding op deze
is dat de kinderen individueel of in
bereiding voor betreffende voorstelling
voorstelling is dit lesprogramma samen-
groepjes zelf op de computer de filmpjes
bij jullie op school!
gesteld. In 5 lessen van ca. 30 minuten
opzoeken en de werkbladen maken.
krijgen de kinderen een beeld over muziek
Hartelijk groet,
componisten en instrumenten. Een aantal
De vierde les gaat over de regels rond een
kijk- en luisterfragmenten zorgt ervoor
voorstellingsbezoek: het lijkt erg vanzelf-
dat de kinderen ook bekend raken met het
sprekend, maar het blijkt toch vaak zeer
muziekgenre wat in de voorstelling te
noodzakelijk deze punten voorafgaand
horen zal zijn. Op de DVD, deze bevindt
aan de voorstelling met de kinderen door
zich achterin dit boekje, vindt u de opera.
te nemen. Deze les duurt ca. 15 minuten.
Wim Wolbrink - Karavaan der Vertellers -
Norbert Kunst - Concerto Barocco -
inhoudsopgave
Voor de leerkracht
pag.2
Inhoudsopgave
pag. 3
Lied over Bach
pag. 4
(alle klassen)
les 1 Componisten
pag. 5
les 2 Muziekinstrumenten A
pag. 6
les 3 Muziekinstrumenten B
pag. 7
les 4 Naar de voorstelling toe
pag. 8
les 5 Nabespreking
pag. 9
werkbladen
Werkblad les 1
pag. 10
Werkblad les 2
pag. 10
Werkblad les 3
pag. 11
verhalen Vioolles
(midden- en bovenbouw) pag. 12
Het antwoord op al jouw vragen
(midden- en bovenbouw) pag. 13
Broer konijn leert de beer een liedje (midden- en bovenbouw) pag. 14 Het boertje in de hemel
(middenbouw)
pag. 15
Waar is Jan met de Bokkenwagen?
(onderbouw)
pag. 16
Het zingende botje
(onderbouw)
pag. 17
Colofon
pag 20
Lied over Bach
opdracht
Onlangs op een druilerige middag
1) Leer het eerste couplet van dit lied
van een saaie doordeweekse dag
met je juf of muziekdocent uit het
riep ineens een dame vol verbazing:
hoofd.
‘niet te geloven. Kijk eens daar gaat Bach!’ 2) Als jullie heel goed zijn kun je ook
Jan Pieterszoon Sweelinck
Dieredieredondon dindondeine
bij het refrein de tegenstem er bij
dieredieredondon dindondon (2x)
doen.
Ja Johan Sebastiaan de grote
De muziek op internet >>
liep daar zachtjes zingend in het rond
http://www.kinderliedjes.overtuin
en je snapt wel dat ‘ie bij dat wijsje
.net/muziek/melodie0101.mid
vrijwel direct een tweede wijsje vond
Johan Sebastian Bach
Dieredieredondon etc.
Dieredieredondon etc.
‘Jij’, sprak Bach zich wendend tot een beatle
‘Nu’, sprak Bach zich wendend tot de mensen
‘Jij zingt straks de derde stem en goed
‘Nu voor ‘t lest, dus dubbel opgelet
Iemand met zo’n stem en zoveel haren
Zuiver zingen, letten op de uitspraak
moet een artiest zijn. Weet dus wat je doet!’
Ik speel de vierde stem op de trompet!’ Dieredieredondon etc.
Wolfgang Amadeus Mozart
pagina 4
Béla Bartók
les 1 COMPONISTEN DOEL: Kinderen krijgen informatie over
Wijs de kinderen op de kleding op de
Om dat te kunnen, moesten de jongens
de componisten die in de voorstelling
schilderijen uit de tijd van deze componist.
natuurlijk heel vaak en goed les krijgen en
zullen voorkomen. Ook zullen ze een
Attendeer ze bij het 2e schilderij op het
veel oefenen. Bach was zelf echter ook niet
aantal fragmenten te zien en te horen
instrument wat ze zien; een soort piano
zo braaf; hij is ’s nachts een keertje stiekem
krijgen zodat ze de voorstelling beter
klavecimbel.
de kerk binnen geslopen met zijn vriendin-
kunnen begrijpen en ‘meebeleven’. Nodig: werkblad les 1, computer met
netje om daar samen muziek te maken. Hij
johann sebastian bach
speelde orgel en zij zong daarbij. Mensen
internet , eventueel pen en papier
die ’s nachts langs de kerk liepen hebben
[afhankelijk van de groep] om de vragen
dat gehoord en Bach heeft daarna flink op
op het werkblad te beantwoorden. Dit kan
z’n donder gekregen.
natuurlijk ook mondeling gebeuren.
wolfgang amadeus mozart
inleiding Binnenkort bezoeken we met de klas de
opdracht g) Ga op de computer naar www.schooltv.nl/beeldbank h) Type bij :’zoek’ “mozart” in en ga naar het filmpje : MOZART [duur 1 minuut en 20 seconden]
voorstelling VERHALEN IN MUZIEK. De muziek die je zult horen is door verschillende mensen bedacht. opdracht 1) Hoe noem je iemand die muziek bedenkt en opschrijft? antw Componist. 2) Wie kent er een (beroemde) componist? antw Bijvoorbeeld Mozart, Bach, etc..
jan pieterszoon sweelinck opdracht a) Ga naar google op de computer. b) Type in : “jan pieterszoon sweelinck digischool” c) Kijk niet naar de tekst maar bekijk en beluister 1 minuut van het fragment op het youtube filmpje .
i) Beluister en bekijk samen met de
Johan Sebastian Bach opdracht d) Ga naar youtube op de computer: e) Type vervolgens “js bach bwv 30.magdalena kozena” f) Kijk met de kinderen de eerste 3 minuten van dit filmpje. Het is leuk om de kinderen van te voren te vertellen dat er in de tijd van Bach geen
kinderen dit filmpje en ga vervolgens naar werkblad 1.
béla bartók opdracht j) Ga op de computer naar youtube en type: Bela Bartok legde volksmuziek vast k) Beluister en bekijk samen het filmpje [1 minuut en 9 seconden] en ga daarna naar werkblad 1.
meisjes in de kerk mochten zingen. De kleine jongens zongen dus de hoge partijen die tegenwoordig bijna altijd door volwassen vrouwen worden gezongen .
pagina 5
les 2 MUZIEKINSTRUMENTEN A
DOEL: Kinderen weten welke instrumenten in de voorstelling te horen zullen zijn. De kinderen herkennen deze instrumenten aan de klank en aan hoe ze eruit zien.
Nodig: werkblad les 2 , computer met internet , pen en papier voor het invullen van vragen bij het werkblad.
pagina 6
opdracht 1) Ga naar de volgende site: www.schooltv.nl/beeldbank 2) Ga in deze site naar ‘primair onderwijs’ boven in de balk. 3) Typ vervolgens bij ‘zoek een video’ “viool” in. Kies voor groep 7 en 8 het filmpje de viool, ‘hoe wordt hij eigenlijk gemaakt’. Ga na het bekijken van dit filmpje naar het werkblad les 2. 4) Kies voor groep 1, 2 en 3 het filmpje ‘naar het muziekcentrum’. Ga na het bekijken van dit filmpje naar het werkblad les 2. 5) Kies voor groep 4, 5 en 6 ‘viool’. Ga na het bekijken van het filmpje naar werkblad les 2. 6) Ga vervolgens eveneens op deze site naar zoek en type “hobo” in . Kies ‘Hobo’. 7) Ga na het bekijken van dit filmpje naar het werkblad les 2.
De docent vertelt aan de kinderen dat tijdens de voorstelling , de musici zullen spelen op instrumenten uit de tijd van de componisten waarover de voorstelling gaat. Dus de instrumenten zullen er iets anders uit zien dan op het filmpje. Laat de leerlingen goed kijken wat de verschillen zijn tijdens de voorstelling zodat ze het erover kunnen hebben tijdens les 5 [de nabespreking].
les 3 MUZIEKINSTRUMENTEN B
Nodig : werkblad les 3 , computer met internet , pen en papier voor het invullen van vragen bij het werkblad.
opdracht 1) Ga naar de volgende site: www.digischool.nl/mu/leerlingen/ mt/instrumenten/fagot.htm 2) Ga op deze site naar klavecimbel: http://www.digischool.nl/mu/ leerlingen/mt/instrumenten/ klavecim.htm 2) Bekijk de verhalen over de fagot en het klavecimbel goed en ga naar het werkblad les 3. 2) Ga vervolgens naar de site: www.schooltv.nl/beeldbank ga in deze site naar primair onderwijs boven in de balk en type bij ‘zoek’ vervolgens “cello”. 2) Ga dan naar : “Job speelt cello”. Luister naar de cello en Job. 2) Bezoek als laatste de site : www.instrumentenweb.com 2) Ga dan van snaarinstrumenten naar strijkinstrumenten en bezoek de contrabas. 2) Na deze instrumenten goed bestudeerd te hebben ga je naar werkblad les 3.
pagina 7
les 4 NAAR DE VOORSTELLING TOE
Er zijn in concertzalen , theaters en zalen
Je bent te gast bij een voorstelling!
Je bent niet de enige die naar de voorstell-
waar voorstellingen gespeeld worden
Voor de voorstelling
ing komt , houd dus rekening met
afspraken en regels. Het is van belang dit
1. Ga voor de voorstelling naar de WC. In
kinderen die misschien achter in de zaal
met de kinderen door te spreken. Zaken
het theater kan, en mag je de zaal niet uit.
zitten . Ze willen het allemaal goed horen.
die in principe heel vanzelfsprekend zijn ,
2.Hang je jas [en tas] op in de garderobe.
6. Als je ergens om moet lachen of iets eng
maar waarvan in de praktijk gebleken is
3.Zet altijd je mobieltje uit.
of vervelend vind, mag je natuurlijk
dat niet alle kinderen er van op de hoogte
Tijdens de voorstelling.
reageren . Maar probeer daarna weer stil te
zijn. Voor een aantal kinderen is het
4. Tijdens de voorstelling mag je niet eten
zijn zodat de voorstelling lekker snel door
wellicht ook de eerste keer dat ze een
, drinken of kletsen. Je bent geen televisie
kan blijven gaan.
voorstelling bezoeken.
aan het kijken: de mensen spelen de
7. Als de voorstelling is afgelopen klapt
voorstelling voor jou.
het publiek , de verteller en de musici
5. De verteller en de musici moeten zich
bedanken jullie dan voor het applaus met
ook goed kunnen concentreren en elkaar
een buiging.
en de muziek kunnen horen om een
Na de voorstelling loop je rustig de zaal uit
voorstelling te kunnen spelen.
en blijf je bij jouw groep.
pagina 8
les 5 NABESPREKING IN DE GROEP
Het is goed om na de voorstelling nog een les te wijden aan de gevoelens en gedachten van de kinderen over de voorstelling .Wat vonden ze het mooiste , wat vonden ze het gekste? Na een eerste reactie kunnen met behulp van onderstaande vragen een aantal zaken wellicht nog verduidelijkt worden. Er is niet een ‘juist’ antwoord. Kinderen kunnen ‘hun eigen’ voorstelling gezien en gehoord hebben.
SUGGESTIES VOOR NAGESPREK:
WAARDEREN & OORDELEN
BENOEMEN & ANALYSEREN 1. Vond je de kostuums passen bij 1. Hoeveel en welke instrumenten waren
de voorstelling?
er te zien?
2. Welke muziekstukken vond je mooi?
2. Zag je veel verschil tussen de
Waarom?
3 strijkinstrumenten?
3. Wat vond je het leukst, gekst,
3. Zag je veel verschil tussen de
grappigst tijdens de voorstelling?
2 blaasinstrumenten? 4. In welke landen woonden de
INTERPRETEREN
componisten? 5. Heb je verschillen gezien tussen de
1. Wat vind je van wonderkinderen?
instrumenten die we in de les van te
2. Vond je het verhaal tijdens het concert
voren hebben gezien op de filmpjes
goed bij de muziek passen? Kun je daar
en tijdens de voorstelling?
meer over zeggen?
pagina 9
WERKBLAD les 1
WERKBLAD les 2
VRAGEN Groep 4 t/m 8
VRAGEN Groep 7 & 8
VRAGEN Groep 4, 5 & 6
1. Welke instrumenten speelde Mozart
1. Van welk materiaal is de strijkstok
1. Hoe komt het geluid van de viool naar
zelf ? antw Viool en piano.
gemaakt? antw pernambucohout
buiten? antw Door de f gaten.
2. Wanneer schreef hij zijn eerste muziek-
uit Brazilië en paardenhaar.
2. Waarvan is de strijkstok gemaakt?
stuk? antw Toen hij 5 jaar was.
2. Waar dient hars voor? antw Zonder
antw Pernambucohout en paardenhaar.
hars glijdt de stok van de snaren.
3. Noem verschillende manieren waarop
VRAGEN OVER BÁRTÓK
3. Waarom is de toets van de viool van
de viool bespeeld kan worden.
1. Hoe heet het apparaat waar Bártók
ebbenhout gemaakt? antw Omdat
antw Gestreken, getokkeld, hard,
volksmuziek mee opnam?
ebbenhout een hele harde houtsoort is
zacht; alle antwoorden zijn goed.
antw De fonograaf.
die niet snel slijt door de aanraking van
4. Wat is pizzicato? antw Getokkeld.
2. Uit welk land komt Bártók?
de vingers.
antw Hongarije (Roemenië is ook een
4. Hoe komt het geluid van de viool naar
goed antwoord omdat de plaats waar
buiten ? antw Door de f gaten.
Bártók geboren is vroeger in Roemenië lag maar nu tot Hongarije behoort.)
pagina 10
WERKBLAD les 3 VRAGEN Groep 1, 2 & 3
VRAGEN over de fagot en het klavecimbel
VRAGEN over de cello en de contrabas
1. Wat speelt Anna’s vader?
1. Bij welke blazersgroep horen de hobo en
1. Noem 4 instrumenten uit de strijkers
antw Trompet.
de fagot? antw Bij de houtblazers.
familie. antw Viool, altviool , cello en
2. Wat speelt Anna? antw Viool.
2. Wat is het laagste instrument van die
contrabas.
3. Van wat voor dier is het haar van de stok
blazersgroep? antw De contrafagot.
2. Wat is het verschil tussen een cello en
gemaakt? antw Paardenhaar
3. Hoe maak je verschillende tonen op de
een contrabas? antw Contrabas is
fagot? antw Door kleppen in te
groter , klinkt lager, heeft andere
VRAGEN over de hobo voor alle groepen
drukken of juist los te laten.
“schouders”. Misschien verzinnen de
1. Waar is de hobo van gemaakt?
4. Hoeveel toetsenborden heeft een klave-
kinderen nog meer leuke antwoorden ,
antw Hout
cimbel? antw Twee.
alles is goed.
2. Hoe blaas je hem aan ?
5. Het klavecimbel wordt aangetokkeld
3. Welk van de 4 strijkinstrumenten speelt
antw Met een rietje.
door een pen. Wat voor soort pen? Niet
het hoogste, welk strijkinstrument
3. Waarom geeft de hobo de toon aan in
om mee te schrijven! antw Een
speelt het laagste?
het orkest ? antw Omdat de hobo een
ganzenpen of een leren plectrum.
antw
doordringend geluid heeft dat goed te
6. Hoe wordt de bespeler van een
Hoogste: Viool
horen is.
klavecimbel genoemd?
Laagste: Contrabas
antw Klavecinist.
pagina 11
middenbouw bovenbouw vioolles Herkomst Turkije.
poos daar geboeid staan luisteren. Het was alsof hij in een droom was. Ineens hield de
Op een mooie ochtend maakte Hodja een
muziek op. De oude man was opgestaan en
wandeling door het bos. Een zacht lente-
het hutje ingelopen.
zonnetje verwarmde zijn wangen, de lucht had een frisse geur en hij hoorde de vogeltjes
Hodja wist niet hoe lang hij daar had staan
zingen. De man was in zijn beste humeur.
luisteren, maar hij merkte dat zijn benen
Plotseling stopte hij. Hij hoorde iets
pijn deden en dat de zon al hoog aan de
nieuws, iets dat nog veel mooier was dan
hemel stond. ‘Ik wil ook zo’n mooie muziek
het vogelgezang. Eerst hoorde hij maar
kunnen maken!’ dacht hij.
een paar losse klanken, maar toen hij in
Hij liep naar het hutje, klopte op de deur
de richting van de klanken begon te lopen,
en vroeg de oude man meteen of hij
hoorde hij een betoverende melodie. Een
vioolles van hem kon krijgen. ‘Ja,
lied, dat droevig en blij tegelijk was - zo
natuurlijk’, zei de man vriendelijk.
mooi! Hij liep verder en kwam toen bij
‘Hoeveel gaat het kosten?’ vroeg Hodja.
een klein hutje.
‘De eerste les kost een goudstuk. De tweede les
Voor het hutje zat een oude man op een
kost een zilverstuk.’
bankje en speelde viool. Hodja verstopte
‘Ah, goed.’ Hodja keek in zijn portemonnee.
zich achter een boom en bleef een hele
‘Dan neem ik graag de tweede les.’
pagina 12
opdracht 1) Wat is het verschil tussen een mop en een verhaal? antw Een mop is kort en bedoeld om de mensen aan het lachten te maken. Vaak is het verzonnen en dus niet echt ge beurd. Een verhaal gaat over een gebeurtenis, een voorval of een ervaring en kan min of meer echt gebeurd zijn. Bovenstaande verhaal is dus meer een mop omdat het bedoeld is om je aan het lachen te maken. 2) Hoeveel kinderen heb je nodig om dit verhaal na te spelen? Maak kleine groepjes. Speel het verhaal met je groepje na voor de klas. Wie kunnen het goed? Kun je ook zeggen waar om sommigen het zo spelen dat je het leuk vindt om na te kijken en luisteren?
middenbouw
het antwoord op al jouw vragen Een Joods verhaal geschreven
De Joden van een kleine stad in Rusland
Het was bijna twaalf uur in de nacht
keken reikhalzend uit naar de komst van
alvorens de muziek en de zang ver-
de rabbijn. Dit zou een zeldzame gebeur-
traagden. Het dansen ging langzamer en
tenis zijn, dus brachten ze veel tijd door
uiteindelijk kwam alles tot stilstand.
met het opstellen van de vragen die ze
Iedereen zat in stilte. Vrede doordrong de
zouden gaan voorleggen aan de heilige
zaal. Toen nam de rabbijn het woord en
man.
sprak en dit waren zijn enige woorden die
Toen hij eindelijk laat in de middag
avond: “Ik vertrouw erop dat ik uw vragen
aankwam namen de mensen hem mee
heb beantwoord.” Hij nam zijn viool en
naar het dorpshuis. En daar vuurden ze de
vertrok in de nacht.
bovenbouw
door Anthony de Mello
vragen op de rabbijn af. Vragen die ze in zich voelden brandden. Vragen waarop ze zo graag antwoord wilden. De rabbijn zei niets in het begin, hij keek alleen maar in hun ogen en begon toen een beklijvende melodie te neuriën. Al snel begon iedereen te neuriën. De rabbijn begon te zingen en ze zongen met hem mee. Hij zwaaide en danste in de plechtige, afgemeten stappen. De gemeente volgde. De rabbijn pakte zijn viool en begon ook nog te spelen. Sommige dorpelingen
opdracht 1) Heb je dit wel een keer meege- maakt: je voelde je niet zo goed en toen ging je wat doen. Daarna voelde je weer een stuk beter. Vertel dat verhaal van jou maar eens voor de klas. 2) Kun jij verschil voelen tussen dansen, muziekmaken en zingen? Wat is het verschil? 3) Maak een toneelstukje van het bovenstaande verhaal en gebruik dit toneelstuk voor een bijzondere gelegenheid op school.
renden naar huis en haalden hun instrumenten. Al snel raakte iedereen betrokken bij de muziek, de zang en de dans. Ze gingen zo op in de sfeer in de bewegingen dat ze alle besef verloren van tijd en al die andere aardse zaken.
pagina 13
bovenbouw
middenbouw
opdracht 1) Speel het verhaal na. Hoe klinkt jouw melodie? 2) Welke muziekinstrumenten zou je kunnen inzetten om het verhaal kracht bij te zetten? Probeer maar eens een drum. Wanneer zou je de drum laten klinken?
broer konijn leert de beer een liedje En de heer bromde de tweede stem: Uit de Afro-Amerikaanse verteltraditie.
“Wie anders dan ik.”
dan zing jij op de achtergrond:
Toen schoot mevrouw Reyford op de beer.
Broer konijn had de varkens van mevrouw
Gewond vluchtte hij terug het bos in.
Reyford gedood, maar mevrouw Reyford
Dus broer konijn begon te zingen:
Broer konijn zei echter tegen mevrouw
wist niet, dat broer konijn het gedaan had.
“Wie heeft de varkens van mevrouw
Reyford: ‘Heb ik het niet meteen gezegd?
Daarom zei ze tegen hem: ‘Als jij me vertelt,
Reyford geslacht,
Meneer Beer heeft uw varkens op zijn geweten.’
wie mijn varkens gedood heeft, geef ik je mijn
Wie heeft de varkens van mevrouw
Vanuit het bos schold de beer: ‘Wacht maar,
dochter tot vrouw.’ Broer konijn anwoordde
Reyford geslacht?
broertje konijn. Op een goeie dag zet ik het je
haar, dat hij er wel achter zou komen. Hij
En de beer vulde met zijn bas aan:
betaald.’
ging naar meneer Beer en vertelde: ‘Er zijn
“Wie anders dan ik.”
Die oude broer konijn lachte alleen maar.
een paar dames, die een feest willen geven. Jij
Broer konijn zei: ‘Heel goed, broer beer. Dat
Later ving de beer het konijn en riep: ‘Nu
hebt zo’n mooie stem. Jij moet op het feest een
klinkt werkelijk uitstekend. Je hebt ook zo’n
zal je sterven.’ Broer konijn jammerde:
bas-solo zingen.’ De beer voelde zich zeer
mooie stem.’ Toen de oude beer dat hoorde,
‘Alsjeblieft, laat me leven. Maak me niet dood,
gevleid. ‘Graag,’ zei hij. Toen zei broer
was hij reuze trots op zichzelf. Hij kon
alsjeblieft.’ - ‘Goed,’ zei de beer, ‘maar dan
konijn: ‘Ik zal je van te voren nog zangles
bijna niet wachten tot de dag, waarop hij
moet je honing voor me halen.’
geven. Luister goed naar me en doe alles, wat
op het feest zijn kunsten mocht vertonen.
Het konijntje wees de beer de weg naar een
ik zeg.’ - ‘Doe ik,’ bromde de beer. Broer
Maar de dag kwam. Broer konijn en de beer
boom in het bos. ‘Hier is honing,’ sprak hij.
konijn zei: ‘Ik zal je nu een liedje voorzingen.
wandelden naar het huis van mevrouw
De beer stak zijn kop in de boom, en toen
Let goed op. Als ik bij het couplet kom, waar
Reyford. Het konijntje begon te zingen:
tuimelde er een zwerm bijen over hem
staat:
“Wie heeft de varkens van mevrouw
heen, en die stak hem aan alle kanten. Hij
“Wie anders dan ik.”
“Wie heeft de varkens van
Reyford geslacht,
brulde van de pijn. Broer konijn ging er
mevrouw Reyford geslacht,
Wie heeft de varkens van mevrouw
echter vlug vandoor en riep naar de beer:
Wie heeft de varkens van
Reyford geslacht?”
‘Allemaal steken, allemaal steken!’
mevrouw Reyford geslacht?”
pagina 14
middenbouw het boertje in de hemel Een volksvertelling van Grimm gebaseerd op het Nieuwe Testament.
opdracht 1) Waarom klinkt er muziek en wordt er gezongen in bovenstaand verhaal? antw Als er in verhalen muziek is en gezongen wordt zijn de mensen vaak heel blij. 2) Ken jij meerdere verhalen waarin gedanst, gezongen of muziek gemaakt wordt? Wat kun je daarover vertellen?
Eens op een keer was er een arm, heel
namen hem wel met alle mogelijke liefde
vroom boertje gestorven, en hij kwam
op, en de engelen kwamen hem tegemoet,
toen voor de poort van de hemel. En
maar zingen deed er niemand.
tegelijkertijd is er een heel erg rijke heer
Nu vroeg het boertje aan Sint Pieter,
geweest en die wou óók de hemel in. Daar
waarom ze bij hem niet zongen, zoals bij
kwam Sint Pieter met de sleutel, en hij
die rijke heer; het ging dan toch, vond hij,
doet open en laat de heer binnen, maar het
in de hemel ook niet eerlijk toe, net als op
boertje had hij, naar ‘t scheen, niet gezien,
aarde. Toen zei de heilige Petrus:
en meteen ging de poort weer dicht.
‘Nee vrind, je bent ons net zo lief als al de
Nu kon ‘t boertje van buiten horen, hoe de
anderen, en je zult van alle hemelse vreugden
meneer met alle mogelijke vreugde in de
genieten net als die rijke meneer, maar kijk es,
hemel werd opgenomen en hoe ze daar-
arme boertjes zoals jij die komen er hier in de
binnen muziek maakten en zongen.
hemel elke dag; maar zo’n rijke meneer, die
Tenslotte werd het weer stil, en daar kwam
komt er hierboven maar eens in de honderd
Sint Pieter weer, en hij maakte de poort
jaar!’
van de hemel open, en liet ‘t boertje nu ook binnen. Nu meende het boertje dat er nu ook muziek en zang zou zijn, nu hij daar kwam, maar alles was en bleef stil; ze
pagina 15
onderbouw
waar is jan met de bokkenwagen?
Spelbeschrijving
WAAR IS JAN MET DE BOKKENWAGEN? Uit: Kinderzang en Kinderspel !
Jan loopt buiten om de stilstaande kring,
Door Dien Kes, Jop Pollmann en Piet Tiggers
tegen de klok in. Telkens als er geteld wordt, tikt Jan iemand uit de kring aan: wie precies op ze- geraakt wordt, gaat met Jan mee buitenom lopen, terwijl Jan de ‘bokkenwagen’ met zijn linkerhand meeneemt. Weer tikt Jan bij het tellen en weer wordt de zevende meegenomen in de bokkenwagen. Het tellen en aantikken gebeurt steeds door Jan alleen. Doordat de bokkenwagen steeds langer wordt, wordt de kring (waarin allen zolang ze niet op ‘ze-ven’ zijn geraakt op hun plaats zijn gebleven) steeds minder aaneengesloten. Jan tikt dan in de ruimte: hij moet in de maat blijven lopen en maakt toch de beweging van ‘tikken’. Wel moet hij proberen zo te lopen, dat hij op ‘ze-ven’ werkelijk iemand kan tikken. Als allen in de bokkenwagen zitten, vormt men weer een kring: de laatst gekozene is Jan. Als de kring zeer groot is, kan men ook méér Jannen buiten de kring laten lopen.
opdracht 1) Geniet van het spel, onderga het. Laat de kleuters het maar keer op keer doen. Beleef ! Hierboven bevindt zich de spelbeschrijving.
pagina 16
onderbouw
het zingende botje Een volksvertelling van Grimm.
Er was eens in een land een grote plaag; het
Nu leefden er in dat land twee broers,
mannetje naar hem toe, die een zwarte
was een wild zwijn dat bij de boeren de
zoons van een arme boer. Zij meldden zich
speer in de hand hield en zei: ‘Deze speer
akkers omwoelde, het vee doodde en de
beiden aan om het waagstuk te onderne-
geef ik je, omdat je een onschuldig en goed hart
mensen met zijn slagtanden het lichaam
men. De oudste die listig was en een groot
hebt; hiermee kun je onbevreesd op het wilde
openreet. De koning loofde een grote
verstand had, deed het uit hoogmoed, de
zwijn afgaan zonder dat hij je kwaad kan
beloning uit voor ieder die het land van
jongste, die onschuldig en dom was
doen.’ De jongen bedankte het mannetje,
deze plaag bevrijden zou, maar het dier
volgde de stem van zijn hart. De koning
nam de speer over zijn schouder en ging
was zó groot en zó sterk, dat niemand
zei: ‘Om meer kans te hebben het beest te
verder. Het duurde niet lang, of hij zag het
dicht in de buurt durfde te komen van het
vangen, moeten jullie ieder van een andere
dier op hem afstormen. Maar hij hield de
bos waar het zich ophield. Uiteindelijk
kant het bos ingaan.’ Toen ging de oudste
speer voor zich uit. In blinde woede rende
maakte de koning bekend dat degene die
van de westkant en de jongste van de
het zwijn daar zo krachtig op in, dat zijn
het dier ving of doodde, zijn enige dochter
oostkant het bos is. En toen de jongste een
hart in tweeën gespleten werd. Toen nam
tot vrouw zou krijgen.
poos gelopen had, kwam er een klein
de jongen het ondier op zijn schouders en ging terug om het naar de koning te brengen.
>>>>
pagina 17
onderbouw Toen hij aan de andere kant van het bos
De oudste hield hem daar tot ‘s avonds.
Vele jaren later dreef een herder eens een
eruit ging, stond daar aan de ingang een
Toen gingen ze samen weg. Maar toen ze
kudde over de brug en zag in het zand van
huis, waar de mensen vrolijk dansten en
in de duisternis bij de brug over de beek
de beek een sneeuwwit botje liggen, en hij
wijn dronken. Daar was zijn oudste broer
kwamen, liet de oudste de jongste
dacht, dat het wel een goed mondstuk zou
heen gegaan, hij had gedacht, dat het
voorgaan, en toen hij er midden op was,
kunnen zijn. Hij ging naar de beek, raapte
beest toch niet weg zou lopen, en hij wilde
gaf hij hem van achteren een klap zodat hij
het op en sneed er een mondstuk van voor
zich eerst wat moed indrinken. Toen hij nu
dood neerstortte. Hij begroef hem onder
zijn hoorn. Toen hij er voor ‘t eerst op
zijn jongste broer zag naderen met de buit
de brug, pakte het zwijn op en bracht het
wilde blazen, begon tot zijn grote
over zijn schouders, liet zijn jaloers en
naar de koning met de bewering dat hij het
verbazing het botje vanzelf te zingen:
boosaardig hart hem niet met rust. Hij
had gedood. En toen kreeg hij van de
riep hem toe: ‘Kom toch binnen, beste broer,
koning de dochter tot vrouw. Toen de
‘ Lieve herder, hoor naar mij,
rust wat uit en drink een beker wijn.’ De
jongste broer maar niet terugkeerde, zei
jongste, die niets kwaads vermoedde, ging
hij: ‘Het zwijn zal zijn lichaam wel hebben
naar binnen, en vertelde hem van het
opengereten’ en iedereen geloofde dat.
vriendelijke mannetje, dat hem de speer
Maar daar er niets verborgen blijft voor
had gegeven, waarmee hij het wilde zwijn
God, zo zou ook deze misdaad aan het licht
U blaast op een botje van mij, Mijn broer heeft mij verslagen, Onder de brug begraven, Terwille van het wilde zwijn Om de man van de prinses te zijn.’
had gedood.
komen.
pagina 18
onderbouw
‘Wat een wonderlijk hoorntje,’ zei de herder,
opdracht 1) Maak een tekening van het sprookje. Verzamel alle tekeningen en maak er een boekje van. 1) Speel het verhaal na. Wie kan het wilde zwijn te spelen? Wie durft de rol op zich te nemen van de slechte broer?
‘dat vanzelf gaat zingen, dat moet ik naar de koning brengen.’ Toen hij ermee voor de koning stond, begon het botje weer te zingen. De koning begreep het en liet de aarde onder de brug omspitten, en toen kwam het hele geraamte van de vermoorde jongeling te voorschijn. De slechte broer kon de misdaad niet ontkennen; hij werd in een zak genaaid en levend verdronken. Het gebeente van de vermoorde echter werd op het kerkhof in een prachtig graf ter ruste gelegd.
k in DVD Verhalen in Muziek, Muzie h Ver
ale n.
Ee du ro np
ct
ie v
an
de
Ka
rav
aa n
de r
ce Con Verte l lers in samenwerking met
o cc aro B o rt
pagina 19
Deze uitgave is tot stand gekomen door de Karavaan Der Vertellers in nauwe samenwerking met Concerto Barocco.
uitgave maart 2012 deze publicatie is eigendom van de karavaan der vertellers.
Speciale dank gaat uit naar de gemeente Hengelo. contact Stichting Karavaan der Vertellers Eendengang 75 7552 KN HENGELO tel 074 - 24 22 696 e-mail info@ karavaandervertellers.nl internet www.karavaandervertellers.nl kvk 08139151
vormgeving NEST0ntwerp.nl uitgever Karavaan der Vertellers teksten Karavaan der Vertellers in nauwe samenwerking met Concerto Barocco eindredactie & tekstredacteur Wim Wolbrink met speciale dank aan