راپۆرتی تایبه‌ت
حه‌وت ئه‌ندامی ئۆپۆزیسیۆن بۆ ده‌نگیان نه‌دا...؟
سه‌ری ساڵی کوردی و جه‌ژنی نه‌ورۆز ل ه ته‌واوی گه‌لی کورد و گه‌النی رۆژهه‌اڵتی ناوهڕاست پیرۆز ده‌که‌ین .پیرۆ زبایی و ئاگاداری به‌م بۆنه‌وه‌یه خوێنه‌رانی ئازیزی رۆژنامه‌که‌مان ئاگادار ده‌که‌ین که دووشه‌ممه‌ی داهاتوو (چه‌تر) ده‌رناچێت به‌اڵم له‌رێگه‌ی ماڵپه‌ڕه‌که‌مانه‌و‌ه رۆژانه له‌گه‌ڵتاین. ستافی رۆژنامه‌ی (چه‌تر)
ل3
ب ه جیاوازییه‌کانه‌وه له‌ژێر چه‌تردا کۆده‌بینه‌وه
رۆژنامه‌یه‌کی گشتی هه‌فتانه‌یه ،کۆمپانیای چه‌تر ده‌ریده‌کات
ژمار ه 48
ساڵی یه‌که‌م
دووشه‌ممه 2011/3/14
ێ )2710 ( 23ره‌شه‌م
WWW.Chatrpress.com
نرخ 750 :دینار
سه‌رکرده‌کانیئۆپۆزیسیۆن بچنه ناوجه‌ماوه‌ره‌وه له‌په‌رله‌مان ده‌بێت
5
د.ره‌فیق سابیر:
له‌الیه‌ن مه‌کته‌بی سیاسی دوو حزبه‌و ه ده‌ستی د.به‌رهه‌م بهستراوه
2
ئۆجه‌الن: هه‌تا من هه‌بم ناهێڵم که‌س یاری ب ه که‌رامه‌تی گه‌لی کورد بکات به‌شێک له نه‌خش ه رێگاکه‌ی ئۆجه‌الن ل ه الپه‌ڕه ( )11بخوێنه‌ره‌وه
›
2
چین و توێژه‌کانی شه‌قام چاوه‌ڕوانن سه‌رکرده‌کان راسته‌وخۆ بێن ه مه‌یدان بۆ ده‌ربڕینی بیروڕای خۆیان
فۆتۆ :ئه‌حمه‌د قادر
نزا و پاڕانه‌وه‌ی دایکان بۆ چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌کانیان ل ه رۆژی هه‌ینی ( )2011/3/11ل ه سه‌رای ئازادیدا فۆتۆ :ئه‌حمه‌د قادر
()3/16
7
2
تووڕه‌یی گه‌نجان رۆژبه‌ڕۆژ روو له زیادبوون ه ل ه به‌رامبه‌ر بێده‌نگی ده‌سه‌اڵت بۆ جێبه‌جێ نه‌کردنی داواکاریه‌کانیان
فۆتۆ :زانکۆ سه‌ردار
›
هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌کان نیگه‌رانن ل ه جێبه‌جێنه‌کردنى به‌ڵێنه‌کانی
›
د.فایه‌ق گوڵپی ده‌ستبه‌رداری موچه‌یه‌کی شه‌ش ملیۆنی حکومه‌ت ده‌بێ
هەواڵ
«هێشتا ئیراده‌یه‌کى سیاسى بۆ چاکسازى نییه»
د.ره‌فیق سابیر :له‌الیه‌ن مه‌کته‌بى سیاسى دوو حزبه‌و ه ده‌ستى د.به‌رهه‌م بهستراوه
ساڵی یه‌که‌م ژماره 48 دووشه‌ممه 2710/12/23 - 2011/3/14
2
[ چه‌تر ـ فه‌رهاد ئه‌حمه‌د ] ب��ه‌رپ��رس��ى پ��ێ��ش��ووى لیژنه‌ى ده‌ستپاکى ئاماژه بۆ ئهوه ده‌کات، گه‌نده‌ڵى و نادادپه‌روه‌رى کۆمه‌اڵیه‌تى ژیانى خه‌ڵکى کوردستان به‌ره‌و تاڵى و نه‌هامه‌تى ده‌بات ،ئه‌وه‌ش ده‌خاته‌ڕوو، ده‌ستى (د.ب �هره �ه‌م) له الی �هن مه‌کته‌بى سیاسى ه�ه‌ردوو حزبه‌که‌وه بهستراوه و ئیراده‌یه‌کى سیاسیش نییه بۆ چاکسازى.
(د .ره‌فیق سابیر) سه‌رۆکى ده‌ست له‌کارکێشاوه‌ى لیژنه‌ى ده‌ستپاکى (نزاهه) له په‌رله‌مانى کوردستان له لێدوانێکى تایبه‌ت به (چه‌تر) ئهوه ده‌خاته‌ڕوو:
ره‌زامه‌ندى ئه‌وان ناتوانێت خۆى و حکومه‌ته‌که‌ى سه‌رۆک وه‌زیرێکى تر و گۆڕینى چه‌ند وه‌زیرێک به چه‌ند وه‌زیرێکى تر به بۆچوونى من ناتوانێت چاره‌سه‌رێکى جدى ئهم کێشانه بکات». له‌سه‌ر هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى حکومه‌تیش ره‌فیق سابیر کێشهکه بنه‌بڕ بکات. باس له‌وه‌ش ده‌کات :من له ئه‌داى سه‌رۆکایه‌تى ده‌ڵێت :ئه‌گه‌ر هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى حکومه‌ت ئهوه بێت گۆڕینى د.ب �هره �ه‌م به که‌سێکى ت��ر ،ی��ان چه‌ند پ���ه‌رل���ه‌م���ان���ى ک���وردس���ت���ان رازى ن���ی���م ،لیستى وه‌زیرێک به چه‌ند وه‌زیرێکى تر ،ئهمه چاره‌سه‌رى کوردستانیش ئهوه ده‌کات که مه‌کته‌ب سیاسى کێشهکه ن��اک��ات ،پێویسته ده‌س��ت��ى ح��زب له‌ناو هه‌ردوو حزبهکه پێى ده‌ڵێن. له ب��اره‌ى به‌شداریکردنى له لیژنه‌یه‌کى ترى حکومه‌تدا نه‌هێڵرێت ،سه‌رچاوه‌ی گیر و گرفته‌ک ه ئهوهیه له‌م واڵته حزب حکومڕانى ده‌کات ،ئهم ه ده‌ستپاکى ئه‌گه‌ر دروست بکرێت ،د .ره‌فیق سابیر ب��ۆ خ���ۆى ه �ه‌م��وو ژی��ان��ى ئ��اب��وری و س��ی��اس��ى و ده‌ڵێت :نه‌خێر هیچ به‌شدارى ناکه‌م ،له‌به‌رئه‌وه‌ى کۆمه‌اڵیه‌تى ئهم واڵته‌ى به‌ره‌و قه‌یران و بنبه‌ست له‌و بڕوایه‌دا نیم هێشتا له کوردستاندا ئیراده‌یه‌کى بردووه ،له‌به‌رئه‌وه گۆڕینى سه‌رۆک وه‌زیرێک ب ه سیاسى هه‌بێت بۆ به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ى گه‌نده‌ڵى.
ل����ه ب�������اره‌ى ج��ێ��ب��ه‌ج��ێ��ک��ردن��ى داواک�����اری�����ى خ��ۆپ��ی��ش��ان��ده‌ران��ی��ش�هوه ده‌ڵ��ێ��ت :ب �ه ب��ۆچ��ون��ى من ئ��اس��ان نییه ئێستا حکومه‌ت ئ �ه‌م داواک��اری��ان � ه جێبه‌جێبکات ،ئه‌مه‌ش نه‌ک له‌به‌رئه‌وه‌ى سه‌رۆکى حکومه‌ت ن��ای�ه‌وێ��ت ئ �ه‌م ک��اره جێبه‌جێ بکات، به‌ڵکو له‌به‌رئه‌وه‌ى هه‌تا ئێستا ئیراده‌یه‌کى سیاسى له کوردستاندا نییه نه بۆ چاکسازى و نه بۆ وه‌اڵم��دان �ه‌وه‌ی �ه‌ک��ى راسته‌قینه‌ى داخ��وازی�ه‌ک��ان��ى خه‌ڵکى کوردستان. ب��ه‌رده‌وام ده‌بێت و ده‌ڵێت« :د .به‌رهه‌م ده‌ستى بهستراوه له‌الیه‌ن مه‌کته‌بى سیاسی و سه‌رکردایه‌تى دوو حزبهوه ،حکومه‌ته‌که‌ى ده‌ست بهستراوه به بێ
«داواک����ارى خۆپیشانده‌رانى ک��وردس��ت��ان ره‌وای�� ه و نیشانه‌ى ئهوهیه ب��ارودۆخ��ى ئابورى ،سیاسى و ک��ۆم �ه‌اڵی �ه‌ت��ى خ�ه‌ری��ک�ه ب �ه بنبه‌ست ده‌گ���ات و گه‌نده‌ڵى و ن��ادادپ �ه‌روه‌رى کۆمه‌اڵیه‌تى هه‌موو ژیانى خه‌ڵکى کوردستان به‌ره‌و نه‌هامه‌تى ده‌به‌ن، بۆیه تا رۆژێ��ک زووت��ر چ��اره‌س�ه‌رى ئهم کێشان ه بکرێت و خه‌بات دژى گه‌نده‌ڵى ده‌س��ت پێبکرێت باشتره».
ب ه ئاشکرا هه‌ڕه‌شه‌ى کوشتن ل ه مامۆستایانى ئایینى ده‌کرێت
«داخوازى خه‌ڵک ه و منیش له‌گه‌ڵ خه‌ڵکدام»
د.فایه‌ق گوڵپى ده‌ستبه‌ردارى مووچه‌یه‌کى شه‌ش ملیۆنى حکومه‌ت ده‌بێت
[ چه‌تر ـ سازگار ئیبراهیم ]
«بۆ ئه‌وه‌ى هیچ ناکۆکى نه‌مێنێت ل ه نێوان قسه‌کردن و کرداردا» د.فایه‌ق گوڵپى ل ه ()3/1 و ه بڕیاریداو ه واز له‌و موچه‌ی ه بهێنێت ،ک ه وه‌ک ئه‌ندامى خانه‌نشینکراوى په‌رله‌مانى کوردستان بۆى بڕابۆوه ،ک ه بڕه‌که‌ى زیاتر له شه‌ش ملیۆنه.
(د.فایه‌ق گوڵپى) سیاسه‌تمه‌دار و ئه‌ندامی پێشووترى په‌رله‌مانى هه‌رێمى کوردستان ،هاوکات ئێستا ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌نى کاتى مه‌یدانى ئازادیه ،له به‌رده‌م هه‌زاران ه��اواڵت��ى م�ه‌ی��دان��ى ئ����ازادى سلێمانى ق��س�هى ک��رد و رایگه‌یاند« :له ()3/1وه بڕیامداو‌ه مووچه‌ى خانه‌نشینى په‌رله‌مان وه‌رنه‌گرم ،ئه‌مه‌ش بۆ ئه‌وه‌ى هیچ ناکۆییه‌ک نه‌هێڵم له‌نێوان قسه‌کردن و ک��رداردا ،هه‌روه‌ها داخوازى خهڵکه و منیش له‌گه‌ڵ خه‌ڵکدام».
وتیشى :له حکومه‌تی هه‌رێمدا هه‌ر که‌سێک ده‌بێت ه ئه‌ندام په‌رله‌مان ،یاخود دهبێته وه‌زیر ،دوای ته‌واوبونی م���اوه‌ی ک��ارک��ردن �ه‌ک �ه‌ی ،ب �ه ل �ه ()%80ی موچه ئه‌سڵیه‌که‌ی خانه‌نشین ده‌ک��رێ��ت ،ئه‌مه‌ش وایکردو‌ه کۆمه‌ڵێک ک �ه‌س ک�ه هێشتا کاتی خانه‌نشینیان نه‌هاتووه ،له به‌رهه‌مهێنان دور بکه‌ونه‌و‌ه و له هه‌مان کاتدا له رێگه‌ی ئه‌و موچه زۆره‌و‌ه ببه‌سترێنه‌و‌ه به دهسهاڵتهوه. ئه‌وه‌شى وت :به‌و پێیه‌ی که ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی کاتی سه‌رای ئازادیم و یه‌کێک له داواکاریه‌کانمان ئ�ه‌وه‌ی�ه سیسته‌می خانه‌نشینکردنی وه‌زی���ر و ئه‌ندام په‌رله‌مان ههڵبوهشێتهوه ،بڕیارمدا له‌الیه‌ن خۆمه‌و‌ه ب ه ک��ردار ئه‌و خاڵه جێبه‌جێ بکه‌م و هانی حکومه‌تی هه‌رێمیش بده‌م بۆ چاکسازی و رێ و شوێنی پێویست له به‌رامبه‌ر ئه‌و که‌سانه‌دا بگرێته‌به‌ر که له‌سه‌ر حسابی خه‌ڵکی سوودمه‌ند بوون.
کۆمسیۆنى بااڵ:
ئه‌نجامدانى هه‌ڵبژاردن سێ مانگى پێویسته [ چه‌تر ـ فه‌رهاد ئه‌حمه‌د ] به‌رپرسى په‌یوه‌ندییه‌کانى کۆمسیۆنى بااڵى هه‌ڵبژاردن رایده‌گه‌یه‌نێت ،بۆ ئه‌نجامدانى هه‌ڵبژاردن له هه‌رێمى کوردستان سێ مانگمان پێویسته ،ههرچهنده تا ئێستا کات و بودج ه بۆ هه‌ڵبژاردن دیارى نه‌کراوه ،ئه‌گه‌ر دیارى بکرێت ئێم ه ئاماده‌ین بۆ هه‌ڵبژاردن.
(عه‌بدولره‌حمان خه‌لیفه) به‌رپرسى په‌یوه‌ندی ه جه‌ماوه‌ریه‌کانى کۆمیسیۆنى بااڵ به (چه‌تر)ى راگه‌یاند :وه‌ک کۆمیسیۆن پێویستمان ب ه نزیکه‌ى ( )180رۆژ هه‌ی ه ت��ا ه�ه‌م��وو پێداویستیه‌کانى ه �ه‌ڵ��ب��ژاردن ت���ه‌واو بکه‌ین ئ�ه‌م� ه ئ�ه‌گ�ه‌ر هه‌موو عێراق بگرێته‌وه ،ب�ه‌اڵم ئه‌گه‌ر ته‌نها هه‌ڵبژاردن ل ه پارێزگاکانى هه‌رێم بکرێت ئ �هوه پێویستمان ب ه ماوه‌یه‌کى که‌متره ،چونکه ئه‌و کات ه ته‌نها ئاماده‌کارى بۆ سێ پارێزگا ده‌که‌ین.
خه‌لیف ه وتیشى« :ئه‌گه‌ر هه‌ڵبژاردنى پێشوه‌خت بکرێت و هه‌موو پارێزگاکانى عێراق بکرێته‌وه، ئهوه ئێمه وه‌ک کۆمیسیۆن پێویستمان به ماوه‌ى ( )180رۆژ ههیه تا ئاماده‌کارى ت�ه‌واو بکه‌ین، به‌اڵم ئه‌گه‌ر هه‌ڵبژاردن ته‌نها ل ه سێ پارێزگاکه‌ى هه‌رێم بکرێت ،ئه‌وا پێویستمان ب ه ماوه‌یه‌کى که‌متر ههیه ئه‌توانین به نزیکه‌ى ( )90رۆژ بیخه‌مڵێنین، وات�ه نیوه‌ى ئه‌و ماوه‌ی ه بۆ هه‌موو عێراق دیاری کراوه. ئه‌وه‌شى وت :پێویسته حکومه‌ت یاسا و بودجه و کاتى هه‌ڵبژاردنه‌کان دیارى بکات ،ئهم سێ شت ه ئه‌رکى حکومهته ،به‌اڵم تا ئێستا به‌س یاساک ه دی��ارى ک��راوه بودجه و کاته‌که‌ى دی��ارى نه‌کراوه، هه‌ر کاتێک حکومه‌ت ئه‌و ئاماده‌کاریانه‌ى کرد ئه‌وا بێگومان ئێمه ئاماده ده‌بین بۆ هه‌ڵبژاردنه‌کان چى له هه‌رێمى کوردستان بێت یان هه‌موو عێراق بگرێته‌وه.
گوڵپى ئه‌وه‌شى راگه‌یاند :مه‌به‌ستێکی دیکه‌م له‌و بڕیاره ئهوهیه به سه‌رۆکی هه‌رێم بڵێم ،ئه‌و که‌سانه‌ی خۆپیشاندان ده‌که‌ن نایه‌نه‌وێت ئه‌زمونی هه‌رێم تێکبده‌ن، به‌ڵکو به پێچهوانهوه ده‌یانه‌وێت ئه‌زمونی هه‌رێم باشتر بکه‌ن. د.فایه‌ق گوڵپى له ساڵى ()1982هوه تا ()1991 پێشمهرگه بووه ،له ساڵى ()1992ش�هوه بۆته ئه‌ندامى په‌رله‌مانى کوردستان تا ساڵى ( )2002هه‌روه‌ها له ساڵى ()1995هوه تا ( )2011له نه‌خۆشخانه‌کانى کوردستان وه‌ک خۆبه‌ش و بێ به‌رامبه‌ر ک��ارى ک��ردووه ،ته‌نها موچه‌ى په‌رله‌مانتارى وهرگرتووه که بڕه‌که‌ى شه‌ش ملیۆن و ( )560هه‌زار دینار بووه ،به‌اڵم له ()2011/3/1هوه بڕیاریدا موچه‌ى خانه‌نشینى په‌رله‌مان وه‌رنه‌گرێ ،به‌ڵکو ئیتر موچه‌ى کارکردنى له نه‌خۆشخانه‌کان وه‌ربگرێت ک ه نزیکه‌ى دوو ملیۆن دیناره.
ب �ه‌ه��ۆى ئ���ه‌وه‌ى باسى دادپ�����ه‌روه‌رى و خۆشگوزه‌رانى و وه‌ستانه‌وه دژى گه‌نده‌ڵى و بێکارى ده‌ک��هن ،مامۆستایانى ئایینى رووب�ه‌ڕووى هه‌ڕه‌شه‌ى جۆراوجۆر دهبنهوه ته‌نانه‌ت له ج��ۆرى کوشتن ،بۆ ئ�ه‌وه‌ش ئه‌گه‌رچى پۆلیس ئاگادار کراوه‌ته‌وه ،به‌اڵم هێشتا که‌س ده‌ستگیر نه‌کراوه.
له‌و بارهیهوه (فه‌رمان محه‌مه‌د) وتارخوێن و پێشنوێژى مزگه‌وتى (دێڵزه) له قه‌زاى چۆمان به (چه‌ترپرێس)ى راگه‌یاند :هه‌فته‌ى راب��ردوو به‌هۆى ئ �ه‌وه‌ى باسى چاکسازى و دادپ�ه‌روه‌ری��م کردبوو له نوێژى هه‌ینى ،به ژم��اره مۆبایلى ( 07503630297و )07503556489هه‌ڕه‌شه‌ى کوشتنم لێکراوه و شه‌وێکیش ماڵه‌که‌میان به‌رد باران کردووه ،به‌و هۆیه‌شه‌وه خێزانه‌که‌م تووشى ترس و دڵه‌ڕاوکێ بووه.
«ل ه دژى ئه‌و سیاسه‌ت ه خۆپیشاندان سازده‌که‌ین»
ل ه ماوه‌یه‌کى کورتدا نۆ ئه‌ندامى پارتى چاره‌سه‌رى ده‌ستگیر ده‌کرێن [ چه‌تر ـ زۆسک و هه‌ڵمه‌ت ] ب ه بیاوى ئه‌وه‌ى «ئاژاوه‌گێڕى دروست ده‌که‌ن و هانى خه‌ڵک ده‌ده‌ن» ل ه ماوه‌ى رابردوودا ل ه (سۆران ،که‌الر ،هه‌ولێر و پێنجوێن) نۆ ئه‌ندامى پارتى چاره‌سه‌رى ده‌ستگیرکراون و ماوه‌ى ()15 رۆژیش ه ئه‌ندامێکیان ل ه زیندان مانى ل ه خواردن گرتووه ،به‌رپرسانى پارته‌که‌ش هه‌ڕه‌شه‌ى خۆپیشاندان ده‌که‌ن.
(ش��اک��ر مسته‌فا) ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌نى پارتى چاره‌سه‌رى دیموکراتى کوردستان له هه‌ولێر به (چه‌تر) ى راگه‌یاند« :له سۆران سێ هه‌ڤاڵمان گیرابوون، دوانیان ئازادکران و ئێستا یه‌کێکیان له زیندانه ،پێیان وتون ،ئێوه ئاژاوه‌گێڕى دروست ده‌که‌ن و هانى خه‌ڵک ده‌ده‌ن ،ئه‌و هه‌ڤاڵه‌ى ئێمه‌ش پێیانى وتوو‌ه ئێوه وه‌کو
په‌رله‌مانى ئه‌وروپا ،کار بۆ به‌ژینۆسایدناساندنى هه‌ڵه‌بج ه ده‌کرێت
فۆتۆ :فه‌ریق هه‌ڵه‌بجه‌یی
[ چۆمان ـ زۆسک چۆمانى ]
له الیه‌کى دیکهوه (یوسف ئه‌حمه‌د) تێبینه‌رى ئه‌وقافى چۆمان ،به (چه‌ترپرێس)ى راگه‌یاند: بۆ به‌دواداچوون و دۆزینه‌وه و سزادانى ئه‌وانه‌ى هه‌ڕه‌شه‌یان کردووه ،بنکه‌ى پۆلیسى چۆمانمان ل�ه روداووه‌ک����ه ئ��اگ��ادار ک��ردۆت �هوه و ئه‌وانیش ده‌ستیان به لێکۆڵینه‌وه‌ى سه‌ره‌تایى کردووه. ب��ه م �ه‌ب �ه‌س��ت��ى ب���ه‌دواداچ���وون���ى روداووه‌ک����� ه و ده‌س���ت���گ���ی���رک���ردن���ى ئ�����ه‌و ک���ه‌س���ان���هى ک� ه هه‌ڕه‌شه‌ی کوشتنیان له‌م مامۆستایه و چه‌ند مامۆستایه‌کى دیکه ک��ردووه ،سه‌رچاوه‌یه‌ک له بنکه‌ى پۆلیسى چۆمان که نه‌یویست ناوى ئاشکرا بکرێت به (چه‌ترپرێس)ى راگه‌یاند: دواى ئاگادارکردنه‌وه‌مان له روداووه‌ک �ه چوینه ش��وێ��ن��ى ڕوداوه‌ک�����ه و بینیمان م��اڵ��ى ن��اوب��راو ب�ه‌ردب��اران ک��راوه ،بۆ ئهم مه‌به‌سته‌ش ده‌ستمان به لێکۆڵینه‌وه‌ى ک��ردووه ،به‌اڵم تا ئێستا هیچ که‌سێک ده‌ستگیر نه‌کراوه.
[ چه‌ترپرێس ـ پێشڕه‌و حه‌مید ] ئاستى نێوده‌وڵه‌تى و ئه‌وروپى سازده‌کات به به‌شدارى واڵتانى ئه‌ندام و چه‌ندین که‌سایه‌تى ئه‌کادیمى و کۆنگره‌ى نه‌ته‌وه‌یى کوردستان و پسپۆڕ له بوارى ژینۆساید و رۆژنامه‌نوسان». وت��ی��ش��ى «م �ه‌ب �ه‌س��ت��ى س���ه‌ره‌ک���ى و ج���دى ل �ه‌و فراکسیۆنى چه‌په‌کان ل ه باره‌گاى په‌رله‌مانى ئه‌وروپا ل ه (برۆکسلى) کۆنفرانسه‌دا ناساندنى ئ�ه‌و کۆمه‌ڵکوژیانه‌ی‌ه ب ه پایته‌ختى واڵت��ى (به‌لجیکا) ل ه ژینۆساید که له‌الیه‌ن حکومه‌تى به‌عسیه‌کانه‌و‌ه ی��ادى کاره‌ساتى کیمابارانکردنى به‌رامبه‌ر به خه‌ڵکى کوردستان ک��راوه له به‌هارى هه‌ڵه‌بجه‌دا کۆنفرانسێک له‌سه‌ر ساڵى ( )1988ئه‌نجامدرا و گرنگى کۆنفرانس ه ئاستى نیوده‌وڵه‌تى و ئه‌وروپى بۆ ئهوهیه یه‌که‌مجار‌ه کۆنفرانسێک له‌و ئاسته‌دا له‌سه‌ر ب ه ژینۆساید ناساندنى هه‌ڵه‌بج ه پرسى کۆمه‌ڵکوژى کورد له په‌رله‌مانى ئه‌وروپادا ساز ده‌کرێت و به‌ڕێوه‌ده‌چێت و سااڵنه‌یش دووبار‌ه بێتهوه تا له‌سه‌ر ئاستى نێوده‌وڵه‌تی. (ره‌ف��ی��ق غ�ه‌ف��ور) ئه‌ندامى هاوکار به ژینۆساید ده‌ناسرێت». ک��ۆن��گ��ره‌ى ن �ه‌ت �ه‌وه‌ى ک��وردس��ت��ان ل�ه‌س�ه‌ر ده‌ستى له لیژنه‌ى رێکخستنى کۆنفراسه‌ک ه به ماڵپه‌رى (چه‌ترپریس)ى راگه‌یاند :چه‌ندین که‌سایه‌تى سیاسى و ئه‌کادیمى کورد ل ه «ک��ۆن��گ��ره‌ى ن �ه‌ت �ه‌وه‌ی��ى ک��وردس��ت��ان و ئه‌وروپا له ساڵى ( )1999دروس��ت ب��ووه ،باره‌گاى فراکسیۆنى چه‌پى ئه‌وروپى ناسراو ب ه سه‌ره‌کى له برۆکسلى پایته‌ختى واڵتى به‌لژیکایه و (س���ه‌وز و س���ور) و گ��روپ��ى دۆستانى تاهێ‌ر که‌مالی‌زاد‌ه سه‌رۆکایه‌تی ده‌کات، هه‌ریه‌ک‌ه له چ��اودێ��رى ک��وردۆس��ای��د /چ��اک و ک��ورد له‌په‌رله‌مانى ئ �ه‌وروپ��ا له یادى کیمیابارانکردنى هه‌ڵه‌بجه‌دا رۆژى ئینستیتوتى کورد له بروکسل و فیدراسیۆنى کۆمه‌ڵ ه (16ى ئ��ادار) له په‌رله‌مانى ئه‌ورپا ل ه کوردییه‌کان له ئه‌ورپا هاریکارى رێکخستنى ئه‌و برۆکسل کۆنفرانسێکى به‌رفراوان له‌سه‌ر کۆنفرانس‌ه ده‌که‌ن.
داگیرکه‌رانى کوردستان هه‌ڵسوکوت ده‌که‌ن». وتیشى :له که‌الر سێ هه‌ڤاڵ گیراون ،له‌وێش پێیان وتوون ،ئێوه بۆتان نییه چاالکى ئه‌نجام بده‌ن ،چاویان به‌ستون و ه�ه‌ڕه‌ش�ه‌ی��ان ل��ێ��ک��ردوون ،له پێنجوێنیش هه‌ڤاڵێک گ��ی��راوه به ه��ۆک��ارى سه‌رپه‌رشتیکردنى ناڕه‌زایه‌تییه‌کانى پێنجوێن ،له هه‌ولێریش دوو گه‌نج گیرابوون چ��وار رۆژ له زیندان ب��وون به که‌فاله‌ت ئازادکران ،له دهۆکیش لێپرسینه‌وه‌یان له هه‌ڤااڵنمان کردووه ،به‌اڵم هه‌مویان ئازاد کراون و ئێستا به‌ک هه‌ڤاڵمان له زیندانه. له الیه‌کى ت��رهوه (ک���اروخ محه‌مه‌د) به‌رپرسی رێکخستنی پارتی چاره‌سه‌ری له سۆران ،به (چه‌تر) ى راگه‌یاند :هه‌ڤاڵێکمان ب ه ناوى (لوقمان کریم علی) ته‌مه‌نى ( )56ساڵه ،ماوه‌ى ( )15رۆژه له سۆران له زیندانه و مانى له خواردن گرتووه ته‌ندروستیشی ل ه
مه‌ترسیدایه. (ف��ک��ری ش��وک��ری) نه‌قیبی ئاسایشی گشتی س��ۆران به (چه‌تر)ی راگه‌یاند :راسته ئهم گیراوه له الی ئێمه ب��وو ،ب�ه‌اڵم دوای سێ رۆژ ره‌وان �ه‌ی ئاسایشی گشتی ه�ه‌وڵ��ێ��رم��ان��ک��رد ب �ه مه‌به‌ستی لێکۆڵینهوه ،ئاگاداری ئه‌وه‌ش نین مانى له خواردن گرتبێت. شاکر مسته‌فا ئه‌ندامه‌که‌ى ئه‌نجومه‌نى پارتى چاره‌سه‌رى ئه‌وه‌شى وت :به بیانوى ئ �ه‌وه‌ى خه‌ڵکى ئهم پارچه‌یه‌ى کوردستان نیی ه دوو جارى تریش ئه‌و هه‌ڤاڵه‌مانیان ده‌ستگیرکردوو‌ه و رقیان لێ هه‌ڵگرتووه، ئه‌گه‌ر چه‌ند رۆژێکى تر ئازادى نه‌که‌ن هه‌ڵوێستى ل ه جۆرى خۆپیشاندان و رێپێوانمان ده‌بێت له دژى ئه‌و سیاسهته ،هه‌ر شتێکیشى به‌سه‌ر بێت ئه‌وا ئه‌وان لێى به‌رپرسیارن.
ئۆجه‌الن :ساڵو ده‌که‌م ل ه ده‌رکه‌وتنی ئیراده‌ی گه‌الن ل ه باکوری ئه‌فریقا، مه‌غریب ،تونس و تا عێراق [ چه‌تر -ئاژانسه‌کان ] رۆژی یه‌کی ئادار رێبه‌ری کۆما جڤاکێن کوردستان ،عه‌بدوڵاڵ ئۆجه‌الن ،له‌دیداری له‌گه‌ڵ پارێزه‌رانیدا له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی جارێکتر پشتگیری خۆی نیشان دهدات��ه‌و ه بۆ ئه‌و شهپۆله ناڕه‌زایه‌ی له‌باکوری ئه‌فریقاو ه ده‌ستی پێکردو ه تاکو عێراق.
ئ���ۆج���ه‌الن ،ل �ه دی���داره‌ک���ه‌ی���دا ئ���ام���اژه ب���ه‌وه‌ش دهدات ئه‌گه‌ر تاکو نه‌ورۆز ده‌وڵه‌تی تورکیا هیچ هه‌نگاوێک رووه و چاره‌سه‌ر نه‌نێت« ،ئێمه ناچارین سیسته‌می کۆما جڤاکێن ک��وردس��ت��ان جێبه‌جێ بکه‌ین و چیتر چ����اوه‌ڕی ده‌وڵ �ه‌ت��ی��ش نه‌که‌ین» هه‌روه‌ها ده‌ڵێت :بنه‌ماکانی که‌جه‌که حه‌وت خاڵی سه‌ره‌کین (کۆمه‌اڵیه‌ت ،سیاسی «خۆبه‌ڕێوه‌بردنی دیموکراتی» ،کلتوری ،ماف ،ئابوری ،دیبلۆماسی و پاراستنی بنه‌ڕه‌تی ،پ �ه‌روه‌رده و ته‌ندروستی)ش
ده‌که‌نه به‌شی کۆمه‌اڵیه‌تیه‌وه .تائێستا که‌جه‌ک ه ته‌نها گرانایی داوه‌ت� ه سه‌ر الیه‌نی سیاسی .وه ل ه درێ��ژه‌ی لێدوانه‌که‌یدا ده‌ڵێت« :تا ئێستا هه‌رچی له‌ده‌ستم هات له‌الیه‌نی ئایدیۆلۆژی و سیاسیه‌و‌ه ک���ردم ،نه‌خشه‌ی رێگاشم پێشکه‌ش ک���رد ،ئیتر له‌مه‌ودوا چیتر ناتوانم وه‌ک رابردوو کاربکه‌م». سه‌باره‌ت به به‌رده‌وامی ناڕه‌زاییه‌کان له‌ناوچه‌ک ه ب�ه‌گ��ش��ت��ی ده‌ڵ���ێ���ت :ت��ێ��ڕوان��ی��ن � ه ف��ک��ری �ه‌ک��ان��م بۆ عه‌ره‌به‌کانیش ده‌بێت ،ئه‌وانیش ده‌توانن سوودمه‌ندبن لێی .هه‌روه‌ها ساڵو ده‌که‌م له‌ده‌رکه‌وتنی ئیراده‌ی گه‌الن له‌باکوری ئه‌فریقا ،مه‌غریب ،تونس و تاکو عێراق. سه‌باره‌ت به‌و گه‌مانه‌ی له‌سه‌ر گه‌لی کوردیش ب�ه‌ڕێ��وه‌ده‌چ��ن ئ��ۆج�ه‌الن وت��ی :هه‌تاکو من مابم و تائه‌و کاته‌ی بژیم ،هیچ ک�ه‌س ناتوانێت یاری به‌که‌رامه‌تی کورد بکات.
داهاتووی یه‌کێتی و پارتی به‌ره‌و کوێ ده‌ڕوات؟ [ ئا /سه‌ربه‌ست نه‌ریمان ] ئه‌و گۆڕانکاریی ه هه‌مه‌چه‌شنانه‌ی له‌دوای ()17ی ش��وب��ات ه��ات��ن �ه‌ئ��اراو ه نیشانه‌ی پرسیاریان خسته‌سه‌ر زۆر پرسی هه‌ستیار و زۆرێ��ک ل ه هاوکێش ه سیاسی ه گرنگه‌کان له‌دوای ئه‌و به‌رواره‌و ه روو ه و ئه‌و ئاراسته‌یه ده‌ڕۆن ک ه رووب��ه‌ڕووی گۆڕانکاری ریشه‌یی ببنهوه ،ل ه ئێستاشدا ئه‌وه‌ی وه‌کو پرسێکی هه‌نووکه‌یی له‌الیه‌ن شه‌قام وج�ه‌م��اوه‌ری توڕه‌ی خاوه‌ن داخوازییه‌و ه جه‌ختی له‌سه‌ر ده‌کرێته‌و ه بریتیی ه ل ه گۆڕانکاری له‌په‌یکه‌ری حکومڕانی ل ه هه‌رێمی کوردستان.
سۆران عومه‌ر:
یه‌کێتی و پارتی ئه‌گه‌ر وه‌کو قه‌زافیش حکوم بکه‌ن ته‌مه‌نی درێژیان دوو ساڵیتره چ ئاینده‌یه‌ک چاوه‌ڕێی یه‌کێتی و پارتی ده‌کات؟ ل �ه‌گ �ه‌ڵ ئ���ه‌وه‌ی یه‌کێتی و پ��ارت��ی ج�ه‌خ��ت ل �هوه دهکهنهوه ئه‌وان پابه‌ندی رێککه‌وتننامه‌ی ستراتیژی نێوانیانن و ب �ه زه‌روره‌ت��ێ��ک��ی م��ێ��ژووی��ی ده‌زان����ن بۆ به‌رپرسی راگه‌یاندنی پارتی ل ه سلێمانی:
سۆران عومه‌ر پێغه‌مبه‌ر نیی ه تا پێشبینی داهاتووی یه‌کێتی و پارتی بکات
قۆناغی ئێستای هه‌رێمی کوردستان و پاراستنی چ��اودێ��ری سیاسی ،جه‌ختی ل��ه‌وه‌ک��ردهوه درێژترین ده‌ستکه‌وته‌کانی ئهزموونهکه ،چاودێرانی سیاسی ت �ه‌م �هن��ی م����اوه‌ی ح��وک��م��ڕان��ی یه‌کێتی و پ��ارت��ی و الیهنه ئۆپۆزیسیۆنه‌کانیش ئاشکرایده‌که‌ن خۆری ئه‌گه‌ر وه‌کو قه‌زافیش به‌رێوه‌ی به‌رن دوو ساڵی تره، یه‌کێتی و پارتی رووه‌و ئاوابوون ده‌چێت و ئه‌و دوو هێزه راشیگه‌یاند :ئه‌گه‌ر له‌شێوازی به‌ڕێوه‌بردنی ده‌سه‌اڵتدا یه‌کێتی و پارتی وه‌کو حوسنی موباره‌کیش بکه‌ن هه‌ر له کۆتا رۆژه‌کانی ته‌مه‌نی حکومڕانی خۆیاندان. ئ���ازاد جوندیانی ،وته‌بێژی یه‌کێتی نیشتیمانی گۆڕانکاری ریشه‌یی چاوه‌رێیان ده‌ک��ات ،پێشیوابوو کوردستان ،ئه‌وه‌ی به(چه‌تر) راگه‌یاند :بۆ تێپه‌ڕاندنی ئه‌گه‌ر له کوردستان ئ��ازادی هه‌بێت ،بودجه شه‌فاف ئ �ه‌م قۆناغه‌ی ئێستا ب �ه‌رده‌وام��ب��وون و هێشتنه‌وه‌ی بێت و مافی مرۆڤ پارێزراوبێت ئه‌وا ئه‌و دوو حزبه رێککه‌وتننامه‌ی ستراتیژی نێوان یه‌کێتی و پارتی ده‌که‌ون‌ه په‌راوێزێکی گه‌وره‌و‌ه و بچوک بوونه‌وه‌یه‌کی پێویستیه‌کی گرنگی قۆناغه‌که‌یه ،ته‌ئکیدیشیکرده‌و‌ه که‌مه‌رشکێن چاوه‌ڕێیان ده‌کات. له‌به‌رانبه‌ریشدا ئاری هه‌رسین ،به‌رپرسی راگه‌یاندنی بۆتێپه‌ڕاندنی ئ��ه‌م ق��ۆن��اغ�ه‌ی ک �ه ل����ه‌دوای ()17 ی شوبات هاتووهته ئ���اراو‌ه پاراستنی رێککه‌وتنی س�ه‌رک��ردای�ه‌ت��ی پ��ارت��ی ،رایده‌گه‌یه‌نێت :چاودێرانی ستراتیژی نێوان پارتی و یه‌کێتی پێویسته و ده‌بێت ئه‌و سیاسی به سۆران عومه‌ریشه‌و‌ه پێغه‌مبه‌رنین تا بزانن دوو ساڵیتر یه‌کێتی و پارتی دوو هێزه پێکه‌و‌ه و به‌ستراتیژو چییان به‌سه‌ردێت. به‌رنامه‌یه‌کی هاوبه‌ش به‌ده‌م وته‌بێژی یه‌کێتی: ه������������������������������������ه‌روه‌ک داخوازییه‌کانی جه‌ماوه‌ری په‌رله‌مانتاره‌که‌ی کۆمه‌ڵ، توڕه‌ی شه‌قامه‌و‌ه بچن. بیالل سلێمان ،ئاشکراشیکرد هه‌روه‌ها محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم ،وته‌بێژی بزوتنه‌وه‌ی قۆناغی ئێستا ئه‌گه‌ر زه‌مین‌ه بسازێنرێت ب��ۆ ه�ه‌ڵ��ب��ژاردن��ێ��ک��ی ئ���ازاد گۆڕان ،پێیوایه له‌نێوه‌ندی ئه‌و ڵکدا به‌رده‌وامبوون و و دوور ل �ه‌س��اخ��ت �ه‌ک��اری توڕه‌یی و ناڕه‌زاییه‌ی خه یه‌کێتی و پ��ارت��ی ناتوانن هێشتنه‌وه‌ی ئه‌وا ئۆپۆزیسیۆن ده‌توانێت ب����ه‌و ب���ه‌رن���ام���ه و پ����رۆژه درێ����ژ‌ه ب��ه‌م��ان��ه‌وه‌ی خ��ۆی��ان یرانێکی رێککه‌وتننامه‌ی چاکسازییه‌ی هه‌ڵیگرتوو‌ه ب��ده‌ن و ئ��ه‌وان له‌قه ج���ێ���گ���ره‌وه‌ی ی �ه‌ک��ێ��ت��ی و ق��وڵ��ی سیاسی و ئیداریی ستراتیژی نێوان پارتی بێت و وه‌اڵم��ده‌ره‌وه‌ی ب���ه‌رج���ه‌س���ت���ه‌دان .وت �ه‌ب��ێ��ژی پارتی و کێتی ه ی داخ������وازی������ی������ه‌ک������ان������ی ب��زوت��ن �ه‌وه‌ی گ���ۆڕان ئ �ه‌وه‌ی خ���ه‌ڵ���ک و ش���ه‌ق���ام ب��ێ��ت، بۆ (چه‌تر) ته‌ئکید کردهوه :پێویسته روونیشیکرده‌و‌ه ئه‌و شێواز‌ه ل ه یه‌کێتی و پ��ارت��ی ناتوانن فه‌رمانڕه‌وایه‌تی که له‌الیه‌ن ئ �ه‌م قۆناغ‌ه له سه‌رهه‌ڵدان و ناره‌زایه‌تییه‌کانی خه‌ڵک به‌دامرکاندنه‌وه‌ی ده‌نگی یه‌کێتی و پارتیه‌و‌ه موماره‌س‌ه ده‌کرێت بۆ سه‌رده‌مێک ناگونجێت که گه‌نج و الوانی تاز‌ه پێگه‌یشتوو خواست شه‌قام تێپه‌ڕێنن. بیالل سلێمان ،ئه‌ندامی سه‌رکردایه‌تی و په‌رله‌مانتاری و داخوازی نوێیان ههیه و ده‌یانه‌وێت ژیانێکی شه‌رافه‌ت فراکسیۆنی کۆمه‌ڵی ئیسالمی ،ل�ه‌گ�ه‌ڵ ئ �ه‌وه‌ی مه‌ندان‌ه بژین ،به‌بڕوای ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ی فراکسیۆنی پێیوایه یه‌کێتی و پارتی به زه‌ب��ری هێزو ئه‌و پار‌ه و ک��ۆم �ه‌ڵ چیتر ب���اوی ئ��ه‌و ش��ێ��وازه ل �ه حوکمڕانی ئیمکانات‌ه زۆره‌ی له‌به‌ر ده‌ستیاندای‌ه ئهم قۆناغه‌ش ب�ه‌س�ه‌رچ��ووه ک�ه دوو ح��زب ک��ۆی کای‌ه سیاسی و تێده‌په‌ڕێنن ،به‌اڵم به‌بڕوای بیالل سلێمان ،یه‌کێتی و ئابووری و مه‌عریفیه‌کان بۆخۆیان قۆرخ بکه‌ن. ن��وس �ه‌رو رۆژن���ام���هن���ووس ،ک�ه‌م��ال��ی س�ه‌ی��د ق��ادر ، پارتی گهیشتوونهته لوتکه و له‌ئێستاشدا زۆر به‌خێرایی بۆچوونیوای‌ه یه‌کێتی وپارتیش وه‌ک��و هه‌ر حزبێکی له لوتکه‌و‌ه به‌ره‌و خواردێن. ه��اوک��ات ئ��اری هه‌رسین ،به‌رپرسی راگه‌یاندنی دیکه مافێکی ره‌وایان ههیه له‌کوردستاندا کار بکه‌ن س �ه‌رک��ردای �ه‌ت��ی پ��ارت��ی دی��م��وک��رات��ی ک��وردس��ت��ان ل ه و حکومه‌تیش پێکبێنن ئه‌گه‌ر له‌هه‌ڵبژاردنێکی ئازاد سلێمانی وێڕای جه‌ختکردنه‌و‌ه له تێپه‌ڕاندنی بارودۆخی و راسته‌قینه‌دا زۆرینه‌یان به‌ده‌ستهێنا ،به‌اڵم نه‌وه‌کو دوای ()17ی شوبات له‌الیه‌ن پارتی و یه‌کێتیه‌و‌ه له‌رێگای هێزو ته‌زویرو فشاره‌و‌ه هه‌روه‌کو ئه‌وه‌ی ئێستا له‌چوارچێوه‌ی به‌رنام‌ه و ستراتیژی هاوبه‌شدا هه‌رجۆر‌ه باوه. وته‌بێژی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕانیش پێداگری لهوه ده‌کات قسه‌کردنێک له‌سه‌ر مه‌رگی ئه‌و دوو هێزه سه‌ره‌کیه‌ی هه‌رێمی کوردستان ره‌تده‌کاته‌وه ،ئه‌وه‌شی به (چه‌تر) له‌ئێستادا ناڕه‌زایه‌تی خه‌ڵک له‌ده‌سه‌اڵتی پارتی و راگ �ه‌ی��ان��د :یه‌کێتی و پ��ارت��ی خ����اوه‌ن پێگه‌یه‌کی یه‌کێتی گه‌یشتوو‌ه به لوتکه و چیتر ئه‌و دوو حزبه ناتوانن ج�ه‌م��اوه‌ری فراوانن و ئه‌و خه‌ڵکه‌ش که ناڕازیی‌ه و کۆنترۆڵی ناڕه‌زایی خه‌ڵک بکه‌ن ،راشیده‌گه‌یه‌نێت خۆپیشاندان ده‌کات ته‌عبیر له رای گشتی تێکڕای ب �ه‌ره‌ی ئۆپۆزیسیۆن ده‌ت��وان��ن جێگره‌وه‌یه‌کی فیعلی یه‌کێتی و پارتی بن ،ئه‌گه‌ربێت و هه‌ڵبژاردنێکی ئازادو هاواڵتیانی ئهم ههرێمه ناکات. له‌لێدوانێکیشدا س��ۆران عومه‌ر ،رۆژن��ام�هن��ووس و دوور له‌ساخت‌ه ئه‌نجامبدرێت و هێزی پێشمهرگه و
ده‌زگا ئه‌منیه‌کان و بوودج‌ه و سامانی گشتی نه‌خرێن ه به‌رژه‌وه‌ندی دوو حزبی دهسهاڵتدارهوه. سۆران عومه‌ر ،ته‌ئکیدیش دهکاتهوه ئه‌گه‌ر بێتوو هێزی پێشمهرگه و ئاسایش و هێزه‌کانی دیکه‌ی ناوخۆ له‌الیه‌ن سه‌رکردایه‌تی پارتی و یه‌کێتییه‌و‌ه ئاراست ه نه‌کرێن ئه‌وا له که‌مترین م��اوه‌دا ئه‌و هێزانه‌ش دێن ه به‌ره‌ی جه‌ماوه‌ر و دژی ئه‌و ناعه‌داله‌تی و گه‌نده‌ڵییه‌ی که ههیه ده‌وه‌ستنه‌وه. له ئه‌گه‌ری دۆڕانی پارتی ویه‌کێتی له هه‌ڵبژاردنێکی ئازاد و شه‌فافدا ،به‌رپرسی راگه‌یاندنی سه‌رکردایه‌تی پارتی له‌سلێمانی ،ئاشکراشیکرد ئه‌گه‌ربێت و الیه‌ن ه ئۆپۆزیسیۆنه‌کان له‌هه‌ڵبژاردندا بتوانن زۆرینه‌ی ده‌نگی خه‌ڵک به‌ده‌ستبهێنن ئه‌وا پارتی وه‌کو خۆی ئاماده‌ی ه سه‌رکردایه‌تیه‌کیکۆمه‌ڵ:
یه‌کێتی و پارتی گه‌یشتوونه‌ت ه لوتک ه و له‌ئێستادا به‌خێرایی به‌ره‌و خوارده‌چن
ئه‌نجام قبوڵبکات و ببێته پارتێکی ئۆپۆزیسیۆن، هه‌رسین به‌دووریشی زان��ی ئۆپۆزیسیۆن ئه‌و هێزه‌ی هه‌بێت له‌ئێستادا بتوانێت جێگره‌وه‌ی یه‌کێتی و پارتی بن. وته‌بێژی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان:
ئۆپۆزیسیۆن ده‌توانێت جێگره‌وه‌ی پارتی و یه‌کێتی بێت
کابینه‌که‌ى به‌رهه‌م ساڵح ل ه نێوان روخان و دروست‌کردنه‌وه‌دا
حه‌وت ئه‌ندامی ئۆپۆزیسیۆن بۆ ده‌نگیان به‌لێسه‌ندنه‌وه‌ی متمان ه نه‌دا؟ [ زانکۆ سه‌ردار ] خۆپیشاندان ه رۆژى له‌بیسته‌هه‌مین جه‌ماوه‌ریه‌که‌ى به‌شێک ل ه کوردستاندا کاتێک ه��اواڵت��ی��ان پێداگیریان له‌سه‌ر هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى حکومه‌ت ده‌کرد په‌رله‌مانى کوردستان ل ه دانیشتنێکى نائاسایى رۆژى ()9ى ئ���ازاردا بۆ ج��ارى دووه‌م متمانه‌ى به‌خشیه‌و ه ب ه کابینه‌ى شه‌شه‌مى حکومه‌تى هه‌رێم به‌سه‌رۆکایه‌تى (د.به‌رهه‌م ساڵح)، ئه‌مه‌ش بوو ه مایه‌ى نیگه‌رانى هاواڵتیانى خۆپیشانده‌ر ،چه‌ند په‌رله‌مانتارێکیش ده‌نگیان به‌لێسه‌ندنه‌وه‌ى متمانه‌نه‌دا ل ه حکومه‌ت و له‌م راپۆرته‌دا ورده‌کاری زیاتر له‌و باره‌یه‌و ه بخوێنه‌ره‌وه.
الیهنه ئۆپۆزیسیۆنه‌کانى په‌رله‌مان که به‌که‌مین ه ناسراون جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ده‌که‌نه‌و‌ه که ئ �ه‌وان هه‌ر پێداگرى له‌سه‌ر لێسه‌ندنه‌وه‌ى متمانه له‌و کابینه‌ی ه دهکهنهوه ،وه‌ک سه‌رۆکى فراکسۆنى گۆڕان ئاماژه‌ى پێدا ئ��ه‌وان س��ورن له‌سه‌ر ئ��ه‌وه‌ى که ئ�ه‌م حکومه‌ت ه ێ کاره‌کانى حکومڕانى وه‌ک پێویست بکات، ناتوان چاودێرێکى سیاسیش پێیوایه که نه‌ده‌بوو پێشنیارى ێ لێسه‌ندنه‌وه‌ى کابینه‌که‌ى د .به‌رهه‌م له‌په‌رله‌ماندا بکر ێ «شتێکى به‌ڵگ‌ه نه‌ویست‌ه که په‌رله‌مان له‌ژێر و ده‌ڵ ێ ده‌سه‌اڵتى زۆرینه‌دای‌ه که یه‌کێتى و پارتی‌ه و چیان بو ده‌توانن تێیپه‌ڕێنن و ئه‌و پێشنیاره‌ى که له‌په‌رله‌مانه‌و‌ه حکومه‌ت هه‌ڵبوه‌شێنرێته‌و‌ه پێشنیارێکى باش نه‌بوو چونکه ئه‌و پێشنیار‌ه له‌نێو په‌رله‌ماندا ده‌مرێ».. حکومه‌ت خراپ نی ه به‌ڵکو الوازه..
رۆش��ن��ب��ی��رى ن��اس��راو (رێ��ب��ی��ن ه����ه‌ردى) ه��ۆک��ارى پێدانه‌وه‌ى متمانه به کابینه‌ى شه‌شه‌م ده‌گه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ ئه‌وه‌ى فراکسیۆنى کوردستانى که پێکهاته‌ى یه‌کێتى
و پارتی‌ه زۆرینه‌ن ،هه‌ردى تایبه‌ت به (چه‌تر) وتى: «ئ�هوه شتێکى به‌ڵگ‌ه نه‌ویست‌ه که په‌رله‌مان له‌ژێر ده‌سه‌اڵتى زۆرینه‌دای‌ه که یه‌کێتى و پارتی‌ه و چیان ێ ده‌توانن تێیپه‌ڕێنن» له‌هه‌مان کاتیشدا جه‌ختى بو ل �ه‌وه‌ک��ردهوه که م �ه‌رج نیه ئ�ه‌و زۆرینه‌ی‌ه زۆرینه‌ى کۆمه‌ڵگه‌بێت ،له‌به‌رامبه‌ریشدا سه‌رۆکى فراکسیۆنى گۆڕان له په‌رله‌مانى کوردستان ئاماژه‌ى به‌وه‌دا ک ه ێ ئه‌وان سوورن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ى که ئهم حکومهته ناتوان کاره‌کانى وه‌ک پێویست بکات ،ک��اردۆ محه‌مه‌د، وتى :دیاره هه‌ر له‌کابینه‌ى شه‌شه‌مه‌و‌ه که حکومه‌ت متمانه‌ى وه‌رگرت له ماوه‌ى کارکردنیدا ئێمه پێمان وابوو شکستى خ��واردو‌ه وه له‌ئاراست‌ه کردنى پرسیاره‌کانى ێ خۆشماندا نه‌یتوانى وه‌اڵمى قه‌ناعه‌تهێنه‌رمان بدات ێ و بۆیه حکومه‌ت له‌شکستى خ��ۆى ب���ه‌رده‌وام ده‌ب � خه‌ڵکیش ئێستا که له‌شه‌قام‌ه وه‌اڵمى خواسته‌کانى ێ و کێش‌ه قوڵتر ده‌ب��ێ��ت�هوه ،وه هیچ ده‌س��ت ن��اک�ه‌و ێ ک ه مانایه‌کیش بۆ شه‌رعیه‌تى حکومه‌ت نامێن ێ کێشه‌ى خه‌ڵکى چاره‌سه‌ر بکات .هه‌روه‌ها نه‌توان رێبین هه‌ردى ،سه‌باره‌ت به‌شه‌رعیه‌تى حکومه‌ت وتى: «له‌په‌رله‌ماندا شه‌رعیه‌تى ههیه چونکه زۆرینه‌ى به‌ده‌ست هێناوه ب �ه‌اڵم خه‌ریک‌ه شه‌رعیه‌تى میلله‌ت له‌ده‌ست دهدات وه ره‌خنه‌ى زۆریشى لهسهره ئه‌مه‌ش ن�ه‌ک له‌به‌رئه‌وه‌ى حکومه‌ت خراپه نا له‌به‌ر ئ�ه‌وه‌ى حکومه‌ت ده‌سه‌اڵتى نیه و الوازه حکومه‌ت له واڵتى ێ له ته‌داخولى ێ ر ئێمه‌دا بچوک‌ه بچوک ،ناتوان مه‌کته‌ب سیاسیسه‌کان بگرێ ،دووحیزبه‌ک‌ه خۆیان حکومه‌تیان داناوه و خۆشیان مه‌حاره‌به‌ى ده‌که‌ن)..
ێ نه‌بوون هه‌ندێکیان به‌هۆى نه‌خۆشى و سه‌فه‌ره‌و‌ه له‌و جگه له پێشه‌وا تۆفیق ،ئه‌ندام په‌رله‌مانى گۆڕان ،ک ه (ئیمتناعى) کرد و ده‌نگى به لێسه‌ندنه‌وه‌ى متمان ه وه‌رگ��رت��ن�هوه له‌حکومه‌ت ن �ه‌دا ،لهمبارهیهوه پێشه‌وا تۆفیق وتى« :ئومێدم زۆرب��وو هه‌موو په‌رله‌مانتاران بتوانین متمانه‌ى لێوه‌ربگرینه‌و‌ه به‌اڵم زۆر به‌داخه‌و‌ه ک�ه گوێبیستى مناقه‌شه‌کان ب��ووم ب��ۆم ده‌رک���ه‌وت که دیسان زۆرین‌ه و که‌مین‌ه کارى پێده‌کرێ ،بۆی ه بێتاقه‌ت و بێزاربووم ته‌نها هۆکاره‌که‌ى ئهوهیه« ێ نوێنه‌رێکى چه‌ند هه‌زار که‌سى سه‌باره‌ت به‌وه‌ى ده‌کر له‌په‌رله‌مان ک��ار له‌سه‌ر بێتاقه‌تى و ب��ێ��زارى بکات پێشه‌وا ،الى ئاساى بوو وه ئاماژه‌ى پێکرد و وتى: «زۆر به‌دڵنیایه‌و‌ه ده‌کرێ ،له‌به‌ر ئه‌وه‌ى ساڵ و نیوێک ه هۆڵى په‌رله‌مان دواى ئه‌و هه‌موو مناقه‌ش‌ه و ته‌شهیر به‌یه‌ک کردن و ره‌تکردنه‌وه‌ى هه‌موو الیه‌نه‌کان دواجار بێتاقه‌تى ئه‌و خه‌ڵکه‌ى هێناوه‌ت‌ه سه‌ر شه‌قام» ئه‌مه‌شى به‌هه‌ڵوێستى خۆى ل �ه‌ده‌ره‌وه‌ى فراکسیۆنه‌که‌ى وه‌سف کرد ،ئه‌و په‌رله‌مانتار‌ه ئۆپۆزیسیۆن‌ه باسى له‌وه‌کرد ئیراده‌یه‌کى سیاسى له ده‌ره‌وه‌ى ئیراده‌ى حکومه‌ت و په‌رله‌مان ههیه و رایگه‌یاند که ئه‌وان کێشه‌یان له‌گ‌ه ڵ سیستمه‌که‌دا ههیه «ئێمه‌ش کێشه‌مان سیستمى حکومڕانی‌ه کێشه‌مان له‌گ‌ه ڵ که‌سه‌کان نیه بۆی ه ێ هه‌رکه‌سێکى تر بهێنن تا سیستمه‌ک‌ه چاک نه‌ب ێ ێ له‌وانه‌دا بهێن ناتوانن ئهم ئاڵوگۆڕ‌ه به‌سه‌ر هه‌ند ێ که له‌حکومه‌تدا ههیه ..هه‌تا ئیراده‌یى سیاسیش زاڵب ێ من هیچ ئومێدم چه‌ندین کابینه‌ى که‌ش بگۆڕدر پێى نیه»..
دواى ئه‌وه‌ى له کۆى ( )35ده‌نگى ئۆپۆزیسیۆن، (گۆڕان ،یه‌کگرتوو ،کۆمه‌ڵ) ته‌نها ( )28ده‌نگیان دیاربوو که به‌پێى وته‌ى په‌رله‌مانتارانى ئۆپۆزیسیۆن
سه‌میر سه‌لیم ،له فراکسیۆنى یه‌کگرتوى ئیسالمی، پێیوایه هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ى سه‌رۆکى حکومه‌ت په‌یوه‌ست نه‌بوو به‌بارى بژێوى و چاره‌سه‌رى کێشه‌کانى هاواڵتیان به‌ڵکو په‌یوه‌ست بوو به‌و هاوپه‌یمانێتی‌ه سیاسیه‌ى ل ه
په‌رله‌مانتارێکی گۆڕان ده‌نگى به‌لێسه‌ندنه‌وه‌ى متمانه‌نه‌دا
په‌یوه‌ندى به‌رێکه‌وتنى ستراتیژیه‌و‌ه هه‌ی ه یان نا..
هه‌رێمى کوردستاندا ههیه له نێوان پارتى و یه‌کێتیدا. له‌الیه‌کیتره‌و‌ه رێبین ه���ه‌ردى ،پێیوایه ده‌ن��گ��دان ب ه پێدانه‌وه‌ى متمانه په‌یوه‌ندى به‌رێکه‌وتنى ستراتیژى هه‌ردوو حیزبى دهسهاڵتدارهوه ههیه و ده‌ڵێ« :په‌رله‌مان له‌ژێر ده‌سه‌اڵتى زۆرینه‌دای‌ه که یه‌کێتى و پارتی‌ه و ێ ده‌توانن تێیپه‌ڕێنن ،ئهوه په‌یامێک بوو چییان بو بۆ خه‌ڵک که یه‌کێتى و پارتى به‌هه‌مان سیستم ده‌ڕۆن ب�ه‌ڕێ��وه ،ب �ه‌رده‌وام��ى ئه‌وانیش ب �ه‌رده‌وام��ى ئهم خۆپیشاندانه‌یه«. ئۆپۆزیسیۆن بووه ب ه مۆدێل..
پێشه‌واتۆفیق ،په‌رله‌مانتارى فراکسیۆنى گۆڕان به‌الیه‌و‌ه گرنگ بوو الیهنه ئۆپۆزیسیۆنه‌کان ،له‌برى وه‌رگ��رت��ن��ه‌وه‌ى متمانه ل �ه ح��ک��وم�ه‌ت هه‌ڵوێستیان له‌سه‌ر داخستنى ده‌رگ��اى هۆڵى په‌رله‌مان به‌روویاندا وه‌رگرتبایه ،چونکه ئهوه به شکاندنى که‌رامه‌تیانى ێ لیستى ناوده‌بات و ده‌ڵێ :به‌بۆچوونى من ده‌بوو هه‌رس ئۆپۆزیسیۆن هه‌ڵوێستیان له‌سه‌ر ده‌رگ��ا داخستنه‌ک ه وه‌ربگرتیای‌ه ن �ه‌ک ل�ه‌س�ه‌ر متمانه وه‌رگ��رت��ن �هوه ل ه حکومه‌ت« .ئێمه ئه‌گه‌ر نه‌توانین که‌رامه‌تى خۆمان بپارێزین که سه‌رۆکى په‌رله‌مان ئیهان‌ه به‌که‌رامه‌تمان ب��ک��ات ل�ه‌ک��ات��ێ��ک��دا ن��وێ��ن �ه‌رى خ�ه‌ڵ��ک��ی��ن ئیترچۆن ده‌توانین داکۆکى له‌مافه‌کانى خه‌ڵک بکه‌ین». له‌به‌رامبه‌ریشدا محه‌مه‌د که‌ساس ،نوسه‌ر و شاعیر قسه له‌سه‌ر ئهوه ده‌کات که ئۆپۆزیسیۆن بوون بۆت ه مۆدێل و هۆکاره‌که‌شى ده‌گه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ هه‌ردووالیه‌نى ئیسالمى که پێشتر ئۆپۆزیسیۆن بوونیان نه‌زانیوو‌ه چی ه و وتى :دیاره په‌رله‌مان شوێنى ته‌شریع‌ه که نوێنه‌رى خهڵکه ،وه متمانه‌دانه‌و‌ه به‌حکومه‌ت په‌یوه‌ندى ب ه رێکه‌وتنى ستراتیژیه‌و‌ه نیه مه‌سه‌له‌ک‌ه ئه‌و دووالیه‌نى ئۆپۆزیسیۆنه‌ن که پێشتر نه‌یانده‌زانى ئۆپۆزیسیۆن چی ه و ئێستا بۆته مۆدێل هه‌رچه‌ند پێمخۆش‌ه ئۆپۆزیسیۆن له هه‌موو واڵتێک و ته‌نانه‌ت ماڵێکیشدا هه‌بێ.
راپۆرت ساڵی یه‌که‌م ژماره 48 دووشه‌ممه 2710/12/23 - 2011/3/14
3
د.به‌رهه‌م به‌رهه‌می نه‌بوو کاروان ساالر
ه���������ه‌رده‌چ���������ێ و کێشه‌کانی هه‌رێمی کوردستان قوڵتر ده‌بن و ئاڵۆزیه‌کانیش زیاتر ده‌بن ،خه‌ڵکیش زیاتر وشیار دهبنهوه به‌رامبه‌ر به‌وه‌ی چه‌ندین ساڵ ه مافه‌کانیان زه‌وت��ک��راوه ،ب �ه‌اڵم ده‌سه‌اڵتی داسه‌پاوی دووح��زب نه‌یهێشتوو‌ه نه‌فه‌سی ئ���ازادی ه�ه‌ڵ��م��ژن ،ئ �ه‌و هێز و الیه‌نه‌شی ویستبێتی هه‌ناسه‌ی ئازادی و وشیاری به به‌ری میلله‌تدا بکات ئه‌گه‌ر به دڵی دوو حزبهکه نه‌بووبێت ،ئه‌وا ئێستاشی له‌گه‌ڵ بێت جگه له‌وه‌ی چه‌ندین تۆمه‌تی ناڕه‌وای بۆ سازکراوه ،هاوکات ئه‌گه‌ر زانیبێتیان کاریان له‌کار ده‌ترازێت به‌هۆی ئه‌وانه‌وه ئه‌وا به زمانی گولله؟! وه‌اڵمیان داوه‌ته‌و‌ه و ته‌نانه‌ت بڕیاری ش �ه‌ڕی درێژخایه‌ن و قه‌ده‌غه‌کردنی ئه‌و الیه‌نه‌شیانداوه .ئه‌وه‌ی ئێستا له هه‌رێم رووده‌دات شایه‌نی ئه‌وه‌بوو سه‌رۆکی حکومه‌ت و ده‌سه‌اڵتداره‌کانی راپێچی لێپرسینه‌وه‌ی به‌رده‌م میلله‌ت بکرێن، وه‌ک بینیشمان دواج��ار بۆ یه‌که‌مجار ل ه ئه‌زموون‌ه دیموکراسیی‌ه نمووونه‌ییه‌که‌ی هه‌رێم؟! سه‌رۆکی حکومه‌ت له به‌رواری ( )2011/3/9بانگێشتی په‌رله‌مان کرا. ئ���ه‌وه‌ی م��ای�ه‌ی قسه له‌سه‌رکردن‌ه له‌و بانگهێشتکردنه‌دا ئ �ه‌وه‌ب��وو ،ک�ه ئ �ه‌وه‌ی پێویست بوو (به‌رهه‌م ساڵح) بیکات ،به‌اڵم نه‌یکرد!؟ بۆیه ده‌ڵێم من بوومای‌ه له‌بری ب�هره�ه‌م ساڵح ل�ه پ�ه‌رل�ه‌م��ان ئ �ه‌م ک��اران�ه‌م ده‌کرد. یه‌که‌م :له رێگ‌ه و له جێگه‌و‌ه ده‌مووت حکومه‌تێک ک�ه م��ای�ه‌ی گاڵته‌جاڕی و ک��ارت��ۆن بێت الی ه�ه‌م��وو الی �ه‌ک ب ه یه‌کێتی و پارتیشه‌و‌ه و حسابی بۆ نه‌کرێت، ئ�ه‌وا من خواحافیزی لێ ده‌ک �ه‌م .دووه‌م: ئینجا ده‌م��وت ف�ه‌رم��وون ده‌س��ت بکه‌ن ب ه لێپرسینهوه له تاوانباران به خودی خۆشمه‌و‌ه ئه‌گه‌ر تاوانبارم. سێیه‌م :په‌رله‌مانی کوردستانیشم ده‌خست ه به‌ر به‌رپرسیارێتی ئه‌وه‌ی چه‌ند بڕیارێکی به جورئه‌ت بدات ،ئه‌گه‌ر نا ئه‌وا پێشنیاری ئ����ه‌وه‌م ده‌ک����رد ئ���ه‌و پ �ه‌رل �ه‌م��ان �ه‌ش خ��ۆی ل �ه ک��ارت��ۆن ب���وون رزگ���ار ب��ک��ات و هه‌ر په‌رله‌مانتار‌ه و بچێتهوه ماڵی خۆی ،چونک ه شایه‌نی ئه‌وه‌نین نوێنه‌رایه‌تی خه‌ڵک بکه‌ن. ب���ه‌اڵم ئ���ه‌وه‌ی ل �ه‌و س �ه‌رۆک �ه‌م��ان بینی ته‌واو پێچه‌وانه‌ی ئه‌و بۆ چوونه‌ی سهرهوه بوو ،وه بینیمان چۆن سه‌رۆکی حکومه‌ت رووقایمان‌ه باس له(گه‌نده‌ڵی ،ده‌ستوه‌ردانی حزبی ل�ه ه�ه‌م��وو کایه‌کانی ژی���ان ،بێ خ��زم �ه‌ت��گ��وزاری ،ب��ێ ده‌س �ه‌اڵت��ی خ��ودی حکومه‌ت )...ده‌کات و سه‌رباقی ئه‌مانه‌ش بێ ئ �ه‌وه‌ی هیچ دوودڵ بێت ل �ه‌وه‌ی ک ه چی ده‌ڵێت باس لهوه ده‌کات ،که یه‌کێک له‌وانه‌ی که‌ناڵی نالیای سوتاندوو‌ه سه‌ر به دژ‌ه تیرۆر‌ه و یه‌کێکی تریشیان سه‌ر به وه‌زاره‌ت��ی پێشمه‌رگه‌یه!؟ ئاخر جه‌نابی سه‌رۆکی حکومه‌ت شه‌رم دایگرتم کاتێک گوێم لێت ب��وو که به‌شێک له پیاوانی به‌ناو دژ‌ه تیرۆری حکومه‌ته‌که‌ت خه‌ریکی ت��ی��رۆرک��ردن��ی راگ�ه‌ی��ان��دن��ی ک��وردی��ن ،ب ه هه‌مان شێوه‌ش ئه‌و هێزی پێشمه‌رگه‌یه‌ی شه‌و و رۆژ ده‌ڵێی له خزمه‌تی خه‌ڵکدای ه که‌چی ئ�ه‌ف��س�ه‌ری پله بڵندی تێدابێت فه‌رمانی تیرۆرکردنی ده‌زگای راگه‌یاندن جێبه‌جێ بکات. ب �ه ک��ورت��ی ته‌نیا ئ�ه‌م�ه ب��ه‌س ب��وو بۆ ئ �ه‌وه‌ی بڕیارێکی دلێران‌ه بده‌یت و بڵێیت له‌گه‌ڵ ده‌ست له‌کار کێشانه‌وه‌که‌م له‌سه‌ر پ�ه‌رل�ه‌م��ان��ی��ش پێویسته ئ���ه‌و ه��ێ��زی دژ‌ه ت��ی��رۆره‌ی ئه‌ندامی ههیه تیرۆر ده‌ک��ات، پێویسته ده‌س���ت ب�ه‌ج��ێ ههڵبوهشێتهوه و به‌رپرسه‌کانیشی دادگایی بکرێت ،بوێرانه‌تر ئه‌وه‌شت بخستایه‌ت‌ه ب�ه‌رده‌م په‌رله‌مان ،ک ه چیتر نابێت هێزی پێشمهرگه حزب یاری پێبکات و شه‌ڕی ئهم حزب و ئه‌و حزبی پیێبکات ،ه �ه‌روه‌ک ئه‌وه‌شت بخستایه‌ت ه روو که‌چیتر ن�ه هه‌ڵه‌بجه‌ی شه‌هید ب ه ی��ادک��ردن�ه‌وه‌ی شکڵی به‌رپرسه‌کان فریو ده‌خوات و برینی ساڕێژ ده‌بێت ،نه گه‌نجیش گوێ له سه‌روه‌رییه‌کانی رابردوو ده‌گرێت، بۆیه ئه‌وه‌ی ده‌رده‌که‌وێت بانگهێشته‌که‌ی به‌رهه‌م بۆ په‌رله‌مان بێ به‌رهه‌م بوو ،چونک ه نه‌یتوانی وه‌اڵمی قۆناغ و ناڕه‌زایه‌تیه‌کانی خه‌ڵک بداته‌وه!؟
کوردستانی و هەرێمی ساڵی یه‌که‌م ژماره 48 2010/11/8 ممهه‌ممه دووش 2710/12/23 - 2011/3/14 دووشه
4
[ ئا /کارزان هه‌ورامى ]
حه‌وت ساڵ به‌ر ل ه ئێستا ل ه رۆژئاواى کوردستان ،ب ه سه‌دان کورد کران ه قوربانى و هه‌زاران که‌سیش ده‌ستگیرکران و ره‌وانه‌ى زیندانه‌کانى سوریا کران ،چاودێران و الیهنه سیاسیه‌کانى رۆژئاواى کوردستان ئاماژ ه بۆ ئه‌و ه ده‌که‌ن ک ه ئه‌و ه پیالنگێڕییه‌ک بوو، راشیده‌گه‌یه‌نن باشترین چاره‌سه‌ر بۆ پرسى کورد ل ه رۆژئاواى کوردستان دروستکردنى کۆنفرانسێکى نهتهوهییه.
ل �ه رۆژئ�����اواى ک��وردس��ت��ان ( )2004/3/12ل ه یاریگاى تۆپى پێى نێوان دوو تیپى کورد و عه‌ره‌بدا له یاریگایه‌کى شارى قامیشلۆ ،پێکدادان له نێوان هانده‌رانى هه‌ردووالدا دێته ئاراوه ده‌یان کورد ده‌کوژرێن و به‌سه‌دان بریندار ده‌کرێن و هه‌زاران کوردیش ده‌ستگیر ده‌کرێن و ده‌کرێن‌ه زیندانه‌کانى سوریاوه. ه�ه‌روه‌ه��ا بۆ ی��ادک��ردن�ه‌وه‌ى ئ�ه‌و کۆمه‌ڵکوژییه، له شارى سلێمانى و هه‌ولێر سیمینار و کۆنفرانسى رۆژنامه‌نوسى به‌ڕێوه‌چوو ،یوسف کوتێ ،ئه‌ندامى ده‌ستپێشخه‌رى رۆژئاواى کوردستان ،که هه‌ستاون ب ه یادکردنه‌وه‌ى کۆمه‌ڵکوژییه‌که‌ى ()12ى ئازار ،ئاماژه [ ئا /ئاسۆ جه‌وهه‌ر ] رۆژى ( )2011/3/9ل ه شارى ستراسبۆرگى فه‌ره‌نسا په‌رله‌مانتارانى ئ �ه‌وروپ��ا ل ه کۆبنه‌وه‌ى ئه‌نجومه‌نى گشتیدا کۆبوونه‌و ه و راپۆرتى ساڵى ()2010ى یه‌کێتى ئه‌وروپایان سه‌باره‌ت ب ه تورکیا هه‌ڵسه‌نگاند ،جارێکیتر تورکیا ل � ه چه‌ند خ��اڵ��دا ره‌خ��ن �هى لێ گیرایه‌و ه و له‌به‌رانبه‌ر پابه‌ند نه‌بوونى ل ه ماف ه گشتیه‌کان و ئازادى بیروڕا و البردى به‌ربه‌ستى سه‌دا ده‌ى هه‌ڵبژاردنه‌کان.
راى ئۆمه‌ن روتێن ،راپۆرته‌که‌ى ئاماده‌کردوو‌ه و نیگه‌رانى یه‌کێتى ئه‌وروپا له به‌رامبه‌ر‌ئازادى بیروڕا و راگه‌یاندنى ئازاد له تورکیا دهخاته ڕوو و ده‌ڵیت: هه‌ندێک الیه‌نى ناو ده‌وڵ �ه‌ت نه‌یانهیشت بکوژانى رۆژنامه‌وانى به ره‌گه‌رز ئه‌رمه‌نى (هیرانت دینک) ئاشکرا بکرێن. ه �ه‌روه‌ه��ا ،راپ��ۆره‌ت�ه‌ک�ه که (رۆژ تیڤى) باڵوى ک���ردوه‌ت���هوه ئ���ام���اژه‌ش ب �ه گرتنى رۆژن��ام��ه‌وان��ان (ئه‌حمه‌د شژ و نه‌دیم شه‌نه‌ر)یش ده‌کات ،سه‌باره‌ت به بێسه‌روشێنکراوانى قبرسیش ،له راپۆرته‌که‌دا ،داوا ده‌کرێت که کۆمسیۆنى لێکۆڵینهوه پێک بهێنریت، به‌اڵم هه‌مان داخ��وازى بۆ بێسه‌ر و شوێنکراوه‌کانى کوردان ره‌تکرایه‌وه. هه‌روه‌ها راپۆرتهکه به‌شێکى ته‌رخان ک��ردوه بۆ نه‌بوونى یه‌کسانى له نێوان ژن و پیاودا راپۆرتهکه داوا له تورکیا ده‌کات تا ئهم مه‌رجان‌ه پێک بهێنێت :بۆ مسۆگه‌رکردنى ماف‌ه بنه‌ڕه‌تیه‌کان و ئازادى مرۆڤ، ده‌بێت ده‌ستورى بنه‌ڕه‌تى به ت�ه‌واوه‌ت��ى بگۆڕدرێت، کێشه‌کانى سه‌ربه‌خۆبون و چاودێرى سه‌ر راگه‌یاندن
کورده‌کان یادى کاره‌سات ه خوێناویه‌ک ه دهکهنهوه
«()12ى ئازار پیالنگێڕییه‌ک بوو دژى کورد» بۆ ئهوه ده‌کات که به هه‌ستێکى نه‌ته‌وه‌ى بۆ پشتگیرى له که‌سوکاره‌کانى خۆیان له رۆژئاواى کوردستان هه‌ستاون به ئه‌نجامدانى چاالکى. کوتێ ،جه‌ختیکرده‌وه :ده‌مانه‌وێت بۆ حه‌وته‌مین ساڵیادى راپه‌ڕینى رۆژئاواى کوردستان ،که به ێ رۆژ به‌رده‌وام کۆنفرانسێک ده‌ستپێده‌کات س ده‌بین ،له‌م چاالکیان‌ه که له سلێمانى و هه‌ولێر ئه‌نجام ده‌درێن له هۆڵه‌نداش چاالکى ئه‌نجام ده‌ده‌ین ،ناوبراو ،قسه‌ى له‌وه‌شکرد و وتى :ئێمه ده‌مانه‌وێت به ده‌سه‌اڵتدارانى سوریا بڵێن ک ه ماوه‌ى ( )40ساڵه ئه‌و ده‌سه‌اڵته‌یان قۆرخکردو‌ه و کوردیان چه‌وساندوه‌ته‌وه ،ئیتر ئه‌و سیاسه‌ت ه شکستى هێناوه ،بۆیه پێویسته واز له‌و سیاسه‌ت ه بهێنێت و هه‌نگاو به‌ره‌و کرانه‌و‌ه و دیموکراسى بنێت. ئه‌بو سابیر ،ئه‌ندامى مه‌کته‌بى سیاسى پارتى یه‌کێتى دیموکراتى کورد له سوریا ،هێما بۆ ئهوه ده‌کات دواى روخانى رژێمى به‌عسى عێراق له ساڵى ( )2003کوردان له هه‌ر چوار پارچه‌ى کوردستان به تایبه‌تى له رۆژئ��اواى کوردستان دژى رژێمى سوریا راپه‌ڕین .ئه‌وه‌شى وت :ل���ه‌دواى ئ���ه‌وه‌ى پرسى ک��ورد ئاستێکى نێوده‌وڵه‌تى وه‌رگرت ،ئیتر رژێمى سوریا ده‌ستى ک��رد به کوشتنى ک��ورد وه‌ک کاره‌ساتى (12ى ئازارى .)2004رژێمى سوریا له‌نێوان عه‌ره‌به‌کاندا نه‌ته‌وه‌په‌رستى په‌ره‌پێدا و دژى ک��ورده‌ک��ان به‌کارى هێنا و رێنمایى پۆلیس و هێزه ئه‌منیه‌کانى کرد ک ه
ناوبژیوانى نه‌که‌ن ،بۆیه جه‌ماوه‌رى عه‌ره‌بى شۆڤێنى هێرشیان ک��ردوه‌ت�ه س�ه‌ر ک��ورده‌ک��ان .ه�ه‌روه‌ه��ا ئه‌بو سابیر ،له درێژه‌ى لێدوانه‌که‌دا ئه‌وه‌شى وت :پێویست ه هه‌موو الیهنه کوردیه‌کان بێنه الى یه‌کترى و ئه‌و خۆپه‌رستی و چ��وارچ��ێ��وه‌ى حیزبایه‌تى تێپه‌ڕێنن
تا خزمه‌تى پرسى ک��ورد بکرێت له رۆژئ��اواى کوردستان .له حه‌وته‌مین ساڵوه‌گه‌ڕى کاره‌ساتى ()12ى ئازاردا داوا له هه‌موو الیهنه کوردیه‌کان ده‌که‌ین بێنه الى یه‌ک و کۆنگره‌یه‌کى یه‌کێتى نه‌ته‌وه‌ى کورد له سوریا دروست بکه‌ین ،بۆ ئه‌وه‌ى رێبه‌رایه‌تى بکات بۆ چاره‌سه‌رکردنى پرسى کورد و بۆ ئه‌وه‌ى کاره‌ساتى به‌و شێوهیه دوبار‌ه نه‌بێته‌وه، هه‌روه‌ها پێویسته بۆ چاره‌سه‌رکردنى پرسى کورد به گشتى کۆنگره‌یه‌کى نه‌ته‌وه‌ى دروستبکرێت تا ببین‌ه یه‌ک. محه‌مه‌د حه‌مۆ ،چاودێرى سیاسى و ئه‌ندامى ته‌یارى مسته‌قبه‌لى ک��ورد له سوریا ،ئاماژه بۆ ئ�هوه ده‌ک��ات ئه‌و کۆمه‌ڵکوژییه‌ى ()12ى ئ��ازارى ( )2004که له‌و یاریگای‌ه دروستبوو ل �ه ش���ارى قامیشلۆ ( )35ک��ه‌س ک���وژرا و سه‌دانیش برینداربوون ،جه‌ختیکرده‌وه :له‌و کاته‌دا شۆڤێنی‌ه عه‌ره‌به‌کان رژان �ه س�ه‌ر شه‌قامه‌کان و سوکایه‌تیان به که‌سایه‌تى و سه‌رکرده‌کانى کورد ده‌کرد جنێویان پێده‌دان ،ئیتر کورده‌کانیش خۆپشاندانیان دژى ئه‌و هه‌ڵوێستیانه‌ى عه‌ره‌به‌کان کردوو پێکدادان له نێوان هه‌ردووال هاته ئاراوه قوربانیه‌کى زۆرى لێکه‌وته‌وه .له شاره‌کانى (کوبانى ،دیمه‌شق ،عه‌مووده ،عه‌فرین و حه‌له‌ب و جزره) خه‌ڵکى هه‌ستان سه‌رهه‌ڵدانیان کرد. راشیگه‌یاند :ئیتر ب�ه ب��ۆن�هى ()16ى ئ��ازار، رۆژى شه‌هیدکردنى ههڵهبجه ،له زۆربه‌ى شاره‌کانى رۆژئ��اواى کوردستان بۆ یادهێنانه‌و‌ه و ئیدانه‌کردنى
تورکیا بێ چاره‌سه‌کردنى کێشه‌کانى ناوخۆ ،ب ه دواى رۆڵى هه‌رێمیدا ده‌گه‌ڕێت
خه‌ریک ه ده‌رگاى یه‌کێتى ئه‌وروپا ب ه رووى تورکه‌کاندا داده‌خرێت
ئه‌رێنىبخوڵقێنرێت. ه �ه‌روه‌ه��ا ل �ه درێ����ژه‌ى راپ��ۆرت �ه‌ک �ه‌دا ئ��ام��اژه بۆ ئ �ه‌وه‌ش��ک��راوه ،که ده‌بێت پشتیوانى له پێکهێنانى کۆمیته‌ى لێکۆڵینهوه له بێسه‌روشێنکراوانى قبرس بکرێت ،بۆئه‌وه‌ى سیسته‌مى دیموکراتى تێک نه‌چێت ،پێویسته هاواڵتى نوێى ت��ورک ل ه دورگه‌که‌دا نیشته‌جى نه‌کرێن. پاش گفتوگۆیه‌کى فراون ،هه‌ڵسه‌نگاندن بۆ راپۆرتهکه کرا و ده‌رئه‌نجام به ده‌نگدان راپۆرتهکه په‌سه‌ند کرا. مه‌سعود عه‌بدولخالق ،چاودێرى سیاسى، ئاماژه بۆ ئهوه ده‌کات که ده‌ستورى تورکیا به ئاسانى ناگۆڕدرێت ،له‌به‌رئه‌وه‌ى له‌سه‌ر بنه‌مایه‌کى ئه‌تاتورکچێتى نووسراوه‌ته‌و‌ه و تا ئیستاش له تورکیا ئه‌تاتورک وه‌ک که‌سایه‌تیه‌کى پیرۆز سه‌یرى ده‌کرێت. ن��اب��راو به (چ �ه‌ت��ر)ى راگ�ه‌ی��ان��د :تورکیا هه‌ندێک ه�هن��گ��اوى ن���اوه ،ب���ه‌اڵم ئهم ه
چاک بکرێنهوه. راى ئۆمه‌ن روتێن ،له راپۆرته‌کیدا جه‌خت دهکاتهوه: «یاساى گ��وزار‌ه له‌خۆکردن ،پێویسته به گوێره‌ى په‌یماننامه‌ى مافى مرۆڤى ئه‌وروپا و دادگاى مافى مرۆڤى ئ�ه‌وروپ��ا راس��ت بکرێته‌وه ،مافى دادگایى کردنێکى دادپه‌روه‌ران‌ه بوونى نییه و ده‌بێت ماوه‌ى گرتنى زۆر له گرتوخانه‌کاندا ،سه‌رله‌نوێ راست بکرێته‌وه ،باس له‌وه‌شکراو‌ه که ده‌بێت له تورکیا، رێز له مافى خۆپیشاندان و رێکخستبوونى ئازاد بگیرێت و له به‌رامبه‌ریاندا هێز به‌کار نه‌هێنرێت. راى ،به‌شێکى ترى راپۆرته‌که‌ى ته‌خانکردووه بۆ ئه‌وه‌ى یاساکانى هه‌ڵبژاردن بگۆڕدرێن و به‌ربه‌ستى له ()10%ى هه‌ڵبژاردن هه‌ڵوه‌شێته‌وه، ده‌بێت چ��اودێ��رى بوجه‌ى هیزه‌کانى ئاسایش و به‌رگرى بۆ په‌رله‌مان مۆسگه‌ر بکرێت. ئه‌وه‌شى خستوه‌ته‌ڕوو که ده‌بێت کشانه‌وه‌ى ێ بکات هێزه سه‌ربازیه‌کان له قبرس ده‌ست پ و بۆ دانوستانیش له نێوان الیه‌نه‌کاندا که‌شێکى
ک��اره‌س��ات��ى ه���ه‌ڵ���ه‌ب���ج��� ه ک���رد و م��ان��ی��ان ک���وردان خۆپیشاندانیان ک���ات���ه‌دا حیزب ه گ����رت .ب��ه راس��ت��ى ل�ه‌و ک�����وردس�����ت�����ان کوردیه‌کانى رۆژئاواى نه‌بوون .محه‌مه‌د ل �ه‌ب �ه‌رئ �ه‌وه‌ى یه‌کگرتو حه‌مۆ ،چاودێر‌ه سیاسیه‌که‌ى رۆژئ��اواى کوردستان وت��ی��ش��ى :ل �ه ئاستى ن��ێ��وده‌وڵ �ه‌ت��ی��دا ک���ارک���راوه بۆ شکاتکردن ده‌رباره‌ى ئهم کۆمه‌ڵکوژیه‌ى که رژێمى سوریا به‌سه‌ر کوردیدا هێناوه ،به‌اڵم به شێوه‌یه‌کى الواز کارکراوه ،پێشیوای‌ه ئه‌وه‌ش دهگهڕێتهوه بۆ ئه‌وه‌ى که حزبى کوردى بێ دهسهاڵته له رووى ماددى و مه‌عنه‌ویه‌و‌ه هیچ کارێکى بۆ ئهمه نه‌کردوه. محمد حه‌مۆ ،راشیگه‌یاند :حیزبى سیاسى ل ه رۆژئ��اواى کوردستان به‌یاننامه‌یه‌کیان ده‌رک��ردوه بۆ ئیدانه‌کردنى ئه‌و کۆمه‌ڵکوژیه‌ى که ()12ى ئازار به‌سه‌ر کوردا هات .داوا له خه‌ڵک ده‌که‌ن بڕژێن ه سه‌ر شه‌قامه‌کان و به‌رگرى له شه‌هیده‌کان بکه‌ن. ساڵح موسلم ،سه‌رۆکى پارتى یه‌کێتى دیموکراتی، به (چه‌تر)ى راگه‌یاند :ئه‌وه‌ى ( 12ى ئازارى )2004 روی��دا پیالنگێڕییه‌ک بوو له‌الیه‌ن رژێمى سوریاوه دژى ک��وردان��ى رۆژئ���اواى کورستان ،ئێستاش ئه‌و پیالنگیڕیی‌ه به‌رده‌وامه ،له‌و پیالنگێڕییه‌دا ده‌یان که‌س کوژران و به سه‌دان که‌سیش بریندار بوون و هه‌زاران که‌سیش به شێوه‌یه‌کى دڕاندان‌ه گیراون و ره‌وان�هى زیندانه‌کان کران ئێستاش ئه‌و گیراوان‌ه له زینداندان و تیایاندای‌ه ده‌ساڵ زیندانى به‌سه‌ردا سه‌پێندراوه. به‌شى ئهوه ناکات که ئه‌و واڵته له یه‌کێتى ئه‌ورپا وه‌ربگیرێت ،تا تورکیا ده‌ستور نه گۆڕێت و مافى نه‌ته‌وه‌ى کورد نه‌دات و ئازادى بیروڕا فه‌راهه‌م نه‌کات، ئه‌وا راپۆرتى وا ره‌خنه‌گرانه‌ى له‌سه‌ر ده‌درێت. هه‌وه‌ها فه‌رید ئه‌سه‌سه‌رد ،به‌رپرسى سه‌نته‌رى لێکۆڵینه‌وه‌ى ستراتیژى ،به (چه‌تر)ى راگه‌یاند :دوو مه‌سه‌ل‌ه تێکه‌ڵى یه‌کترى بووه ،یه‌کێکیان مه‌سه‌له‌ى ئه‌نجامدانى چاکسازییه ک�ه تورکیا خ��ۆى زۆر پێویستى پێیه‌تى ،پارتى ده‌سه‌اڵتدار خۆى پێداگرى له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ى چاکسازی ده‌ک��ات ،له روانگه‌ى ئه‌نکه‌ره‌و‌ه ئهم چاکسازیان‌ه تورکیا خۆى پێویستێتى نه‌ک به‌هۆى هه‌وڵى بۆ بوون به ئه‌ندام له یه‌کێتى ئه‌ورپا که هه‌وڵى بۆ دهدات .مه‌سه‌له‌ى دووه‌میان ئهوهیه، که تورکیا خۆى دهمێکه هه‌وڵده‌دات بۆ بوون به ئه‌ندام له ئه‌ورپا ته‌نانه‌ت پێش دروستبوونى بازاڕى هاوبه‌شى ئه‌ورپا تورکیا ده‌یویست بچێته ئه‌ورپاوه ،ئێستا ئهم دوو مه‌سه‌له‌ی‌ه خه‌ریک‌ه یه‌کالده‌بنه‌و‌ه به ئه‌نجامێکى دیاریکراو ده‌گه‌ن .هه‌روه‌ها جه‌ختى کردهوه :تورکه‌کان هیچ کات به قه‌د ئێستا باوه‌ڕیان به‌و‌ه نییه که خه‌ریک ه ده‌رگاى یه‌کێتى ئه‌وروپایان به رویاندا داده‌خرێت ،ئه‌و ئومێده‌ى که هه‌یانبوو بۆ وه‌رگیران ئهوهنده کزبوو‌ه وه‌کو ئهوهیه کارى بۆ نه‌که‌ن و هه‌وڵیشى بۆ نه‌ده‌ن. وتیشى :تورکه‌کان له ماوه‌ى پێنج ساڵى رابردودا سیاسه‌تى گه‌ڕانه‌و‌ه به‌ره‌و رۆژهه‌اڵت گرته‌به‌ر و له‌و ماوه‌یه‌دا له هه‌وڵى ئه‌وه‌دا بوون ،که سیاسى و ئابوورى تورکیا له رۆژهه‌اڵتى ناوهڕاست و باکورى ئه‌فریقا و جیهانى ئیسالمدا په‌ره‌پێبده‌ن ،ئهم راپۆرته‌ى یه‌کێتى ئه‌ورپاش درێژه‌پێده‌رى هه‌مان راپۆرته‌کانى پێشوه. فه‌رید ئه‌سه‌سه‌ر ،ئاماژه‌ى بۆ ئه‌وه‌شکرد :که هه‌ر واڵتێک بیه‌وێت ،رۆڵێکى هه‌رێمى بگێڕێت ده‌بێت کێشه‌کانى ناوخۆى چاره‌سه‌ر بکات.
هـــــه‌واڵی کوردستانی گرتنى کورد ل ه سوریا به‌رده‌وامه
فشاره‌کانى سوریا
قه‌ره‌یاڵن :ناسنامه‌ی کوردمان ده‌وێت
له رۆژى ()17ى شوباته‌وه ،مریه‌م محه‌مه‌د س��ل��ۆ ،ئ �هن��دام��ى (ژن��ان��ى یه‌کێتى س��ت��ار) ک ه ل�ه دیمه‌شقى پایته‌ختى س��وری��ا ،ل �ه‌الی �هن هێزه ئاسایشیه‌کانى ئ �ه‌و واڵت���هوه ف��ڕێ��ن��دراب��وو ،تا ئێستا هیچ زانیارییه‌ک ده‌رب���اره‌ى نازاندرێت. رێکخراوى مافى م��رۆڤ له سوریا (م��اد) له لێدوانێکدا رایگه‌یاند که ئه‌ندامى رێکخستنى ژن��ان��ى یه‌کێتى س��ت��ار ،ل�ه رۆژى ( )2/17ل ه دیمه‌شق له‌الیه‌ن هێزه ئاسایشییه‌کانى ده‌وڵه‌ته‌و‌ه فڕێندراوه .ئه‌و رێکخراوه ئه‌وه‌شى وت :که هه‌تا ئێستا نازاندرێت که مریه‌م محه‌مه‌د ،له‌کوێ ده‌ست به‌سه‌ره .ماد ،ئاماژه‌ى بۆ ئه‌وه‌ش کردوه که گرتنى مریه‌م ،شه‌رمه‌زار ده‌کات و هه‌روه‌ها رشایده‌گه‌ێنێت که ئه‌و جۆره گرتنه نایاساییه و به‌بێ بڕیارى دادگا جێبه‌جێکراوه و داواى کرد که ئازاد بکرێت.
به‌هۆى نزیکبونه‌وه‌ى ساڵیادى راپه‌ڕینه‌کانى خه‌ڵکى کوردستان به گشتى و رۆژئاواى کوردستان به تایبه‌تى ،هاوکات سه‌رهه‌ڵدانه‌کانى به‌شێک له هاواڵتیانى واڵته عه‌ره‌بییه‌کان دژى سیسته‌مى دیکتاتۆرى و قۆرخکارى و بنه‌ماڵه‌یى واڵته‌که‌یان، واى له ده‌وڵه‌تى سوریا کردووه رێوشوێنى ئاسایشى توند بگرێته‌به‌ر. به گوێره‌ى ئ�ه‌و زانیاریانه‌ى له ئاژانسه‌کانى هه‌واڵدا ب�ڵاوک��راوه‌ت�هوه ،ده‌وڵه‌تى سوریا له ناوچ ه کوردنشینه‌کانى ئه‌و واڵت �ه‌دا چاکدارێکى زۆرى باڵوکردۆته‌و‌ه و به وردیش چاودێرى چاالکوانانى کۆمه‌ڵگه‌ى مه‌ده‌نى ده‌کات و لهوه ده‌ترسێت ساڵیادى راپه‌ڕینى ک��ورده‌ک��ان ببێته ه��ۆى خۆپیشاندان و ناڕه‌زایى به‌رفراوان .ئاژانسه‌کان ئاماژه بۆ ئه‌وه‌ش ده‌که‌ن ،ده‌وڵه‌ت سیخوڕێکى زۆریشى باڵوکردۆته‌و‌ه و ب �ه ه �ه‌م��وو ش��ێ��وه‌ی�ه‌ک ده‌ی �ه‌وێ��ت رێ ل �ه هه‌ر خۆپیشاندان و ناڕه‌زاییه‌تییه‌ک بگرێت ،ئه‌مه‌ش کورده‌کانى توشى نیگه‌رانى و توڕه‌یى کردووه.
س��ه‌رۆک��ی ک��ۆن��س�ه‌ی ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ه‌ری ()KCK موراد قه‌ره‌یاڵن ،رایگه‌یاند :کۆمه‌ڵکوژی قامشلۆ ئاژاوه‌گێڕیه‌ک بوو تا گه‌لی کورد بچه‌وسێنه‌و‌ه و له‌ناوی به‌رن له سوریا له به‌رامبه‌ر گه‌لی کورد وه‌کو قۆناغێک ده‌ستپێ بکه‌ن بۆیه ئهم رووداوه روویدا، گه‌لی کورد دوو داواکاری له ده‌وڵه‌تی سوریا ههیه؛ سوریایه‌کی دیموکرات و مافی ناسینی ناسنامه‌ی نه‌ته‌وه‌یی .هه‌روه‌ها پێویسته سوریا دوژمنایه‌تی کوردان نه‌کات ،ئه‌گه‌ر ئێستا به‌شار ئه‌سه‌د سیاسه‌تێکی وه‌کو باوکی حافز ئه‌سه‌د له‌گ‌ه ڵ ک��وردان بهڕێوه ببات ئه‌وا کوردیش به شێوه‌یه‌کی ئه‌رێنی نزیک دهبنهوه. ئه‌گه‌ر سیاسه‌تی چه‌وساندنه‌وه‌ی کوردان به‌ڕێوه‌ببات، ئ �ه‌وا ک��ورد چ کاتێک ئهمه په‌سند ن��اک�هن ،ل ه به‌رامبه‌ردا تێکۆشان ده‌که‌ن .قه‌ره‌یاڵن ،ئاماژه‌ى بۆ ئه‌وه‌شکردووه ،رێکه‌وتنی نێوان ده‌زگای سیخوڕی هه‌رسێ ده‌وڵه‌تی داگیرکه‌ر له به‌رمبه‌ر گه‌نجانی کورد ههیه و په‌ره‌ى پێده‌ده‌ن ،سوریا کوردان برسی ده‌کات و به‌ره‌و ده‌ره‌وه‌ی واڵت ئاڕاسته‌یان ده‌کات.
ئاگرى چوارشه‌ممه‌سوورى ئاگرى سه‌رهه‌ڵدانه‌کانه
له سه‌راى ئازادى یادى نه‌ورۆز ده‌کرێته‌وه ،له ئامه‌د ئاماده‌کارى نه‌ورۆزى میلیۆنى کراوه )50( ،هه‌زار پانکارد و ( )200هه‌زار باڵوکراو‌ه باڵو کراوه‌ته‌وه .له سه‌راسه‌رى شاره‌کانى کوردستان ئاماده‌کارى نه‌ورۆز ده‌کرێ ،له رۆژهه‌اڵت گه‌ل ئاماده‌ى سه‌رهه‌ڵدانه. په‌ژاک له به‌یاننامه‌یه‌کدا رایده‌گه‌یێنێ «به‌هارى گه‌النى رۆژهه‌اڵتى ناوهڕاست به تێکرووخانى یه‌ک له‌دوایه‌کى دیکتاتۆره‌کان ده‌ستى پێکردووه ،ئاگرى چوارشه‌ممه‌سووریمان ئاگرى تۆڵه‌سه‌ندنه‌وه‌ى قامیشلۆ و ههڵهبجه ده‌بێـت و یه‌کگرتنه‌وه‌ی‌ه و به‌شداربوون ل �ه س�هره�ه‌ڵ��دان��ى چ��وارش �ه‌م��م �ه‌س��وورى ئه‌مساڵ، ئه‌رکى مێژوویى ـ نه‌ته‌وه‌یى و دیمۆکراتیانه‌یه«. ئهمه سه‌ره‌تاى به‌هارێکى نوێ و کۆتایى زستانى داگیرکارییه .الیه‌نگرانى بزوتنه‌وه‌ى سه‌وز له رێگه‌ى فه‌یسبووک ناوى سه‌نته‌رى خۆپیشاندانه‌کانى()30 پارێزگاکان بۆ خۆپیشاندانه‌کانى چوارشه‌ممه‌سوورى راده‌گه‌یێنن.
ل ه بۆکان سێ که‌س ده‌ستگیر کران
موکریان نیوز س����ێ ک���ه‌س���ى خ �ه‌ڵ��ک��ى ش�����ارى ب���ۆک���ان ب ه ناوه‌کانى ج �ه‌الل ناسری ،جه‌مال ناسرى و قاسم ره‌حیمی ئازه‌ر ،له الیه‌ن هێزه‌کانى ده‌وڵه‌تی ئێران ل�ه‌و ش��اره ده‌ستگیر ک��راون .ئ�ه‌و سێ کهسه ک ه خزمى یه‌کترن ،له ڕێکه‌وتى ()17ى شوبات دواى ده‌ستبه‌سه‌رکردنیان ،راگ��وێ��زى شوێنێکى نادیار ک���راون .ت��ا ئێستا ه��ۆک��ارى ده‌ستبه‌سه‌رکردنى ئه‌و که‌سانه رانه‌گه‌یه‌ندراوه ،به‌اڵم ده‌نگۆى ئهوه ههیه که به تۆمه‌تى هاوکارى پارتیه‌کى کوردى ده‌ستبه‌سه‌ر کراون. له الیه‌کى ترهوه ،حامید سه‌یف په‌ناهی ،چاالکى ک��ورد و خه‌ڵکى نایسه‌ر ل�ه ش��ارى سنه ،یه‌ک مانگ دواى ده‌ستبه‌سه‌رکردنى له الیه‌ن هێزه‌کانى ئیتالعاته‌وه ،گوازرایه‌وه بۆ گرتووخانه‌ى ناوه‌ندى شارى سنه .ئه‌و چاالکه کورده پێشتریش سێ جار له الیه‌ن هێزه‌کانى سه‌ر ئێرانه‌وه ده‌ستبه‌سه‌ر کراوه.
د .موسه‌نا ئه‌مین :کابینه‌ى شه‌شه‌م شایه‌نى هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌یه
دیدار
ده‌بێت هه‌موو سه‌رکرده‌کانى ئۆپۆزسیۆن له‌ناو جه‌ماوه‌ردابن [ ئا /ئاراس عوسمان ]
دکتۆر موسه‌ننا ئه‌مین ل ه دیدارێکی تایبه‌تى (چ�ه‌ت��ر)دا باس له ڕووداوه‌ک��ان��ی ئێستای هه‌رێم و ڕۆڵى حکومه‌تى هه‌رێم له‌چۆنیه‌تى چاره‌سه‌رکردن و تواناکانى له‌کوردستاندا ده‌کات ،هه‌روه‌ها خۆپیشاندانه‌کانی به‌رده‌رکى سه‌را به‌جیهاد له‌قه‌ڵه‌م دهدات ،حکومه‌ت و هه‌ردوو حزبى بااڵده‌ستیش ناوزه‌ند ده‌کات به‌وه‌ى توشى ڕزیوى هاتوون. چه‌تر :هۆکارى ئه‌و بارودۆخه‌ى به‌شێوه‌یه‌کى خێرا ناوچه‌که‌ى گرته‌و ه و تا ئێستاش به‌رده‌وام ه چى بووه؟
هه‌ندێک هۆکارى ناوخۆییه‌ک‌ه ئه‌زمونى ههرێمىک��وردس��ت��ان کۆمه‌ڵێک ک�ه‌م��وک��ورت��ى و ئیفلیجى ڕیشه‌ى تێدا ههیه ،بۆته ناشرینکردنى ئه‌زمونه‌ک‌ه و بوونى هه‌ندێک شتى جوانیش ،له‌به‌رئه‌وه‌ى ئیراده‌یه‌کى ڕاسته‌قینه نیه بۆ چاره‌سه‌رکردنى که‌موکورتیه‌کان، به‌هۆى ئه‌وه‌ى هێند‌ه ناوه‌ندى بڕیار زۆرن که ئه‌مانیش یه‌کترى ده‌ب��ڕن و پێچه‌وانه‌ى ئیراده‌ى یه‌کترن ، ،ئهم ئه‌زمونه‌ى دواى ( )2/17ده‌ریخست حکومه‌ت چه‌ند‌ه بێ ئیراده‌ی‌ه و له‌ساده‌ترین تواناى که پارێزگاریکردنى خهڵکه ده‌سته‌وسانه ،بۆنمون‌ه که‌سێک به‌دیار چاوى ڕاگه‌یاندنه‌و‌ه کارێکى ئه‌نجامداوه ،ب �ه‌اڵم ناتوانێت ڕاپێچى دادگ��اى بکات ،بۆیه ئهم کابینه‌ی‌ه شایه‌نى هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌یه ،نه‌ک له‌به‌ر د .به‌رهه‌م به‌وه‌ى ته‌نها گرفته‌کان له‌ئه‌ستۆى ئ�ه‌ودا بێت ،به‌ڵکو ناوه‌نده‌کانى بڕیار جۆراوجۆر و دژبه‌یه‌کن ،هۆکار‌ه ده‌ره‌کیه‌کانیش هه‌موو ئه‌و گه‌النه‌شى سااڵنێکى زۆره باس له‌ئازادى و دیموکراسى ناکه‌ن ،له‌ئێستادا ئاماده‌ن به‌هه‌زاران خوێن ببه‌خشن له‌پێناو ئه‌وه‌ى ئازادیان ده‌ستکه‌وێت ،به‌اڵم ئهم ڕژێمانه‌ى ناوچهکه هێند‌ه ڕزیبوون به‌و باهۆز‌ه چه‌ندین ڕژێم به‌شێوه‌یه‌کى خێرا له‌ناوچوون.
چه‌تر :ئه‌و ڕزیویه‌ى باسی ده‌که‌یت ،پێتوای ه حکومه‌ت و هه‌ردوو پارتى ده‌سه‌اڵتدارى هه‌رێمى کوردستانى گرتۆته‌وه؟
بێگومان ئه‌مانیشى گرتۆته‌وه ،ده‌ڵێم شتى جوان ههیه،به‌اڵم ڕزیوى و گه‌نده‌ڵى وده‌سته‌پاچه‌ى و بێمنه‌تى له‌خه‌ڵک و حساب نه‌کردن بۆ ئۆپۆزسیۆنیش زۆره ،سه‌مه‌ره‌ترین شت ئه‌وه‌بوو حزبى ده‌سه‌اڵت ده‌یه‌وێت ئۆپۆزسۆن ڕۆڵى ئه‌و ببینێت ،نایه‌ڵێت ئهم هێزان‌ه بچنه ناو خه‌ڵک و
›› چاوه‌ڕوان نه‌ده‌کرا له‌سه‌رۆکى حکومه‌ت بێته په‌رله‌مان و هه‌واڵى گرتنى ته‌نها یه‌ک که‌س له‌وانه‌ى ئهم تاوانه‌یان ئه‌نجام داو ه پێ نه‌بێت ئه‌مانه‌ى پێ قبوڵ ناکرێت ،له‌م کاته‌شدا فشارێکى زۆرى به‌هه‌ڕه‌شه‌کردن داناوه له‌سه‌ر هه‌موو حزبه‌کان ،دهۆک و هه‌ولێرى کردۆت‌ه سه‌ربازگ‌ه له‌به‌رئه‌وه‌ى ئۆپۆزسیۆن نه‌چن‌ه ناو خۆپیشانده‌ران و ڕاى خۆیان ده‌رنه‌بڕن ئه‌گه‌ر ڕایه‌که‌شیان ئاشتیان‌ه بێت ،بۆیه ئه‌گه‌ر ئۆپۆزسیۆن ئۆپۆزسیۆن بێت و ده‌س�ه‌اڵت دیموکراسى بێت ،ده‌بێت هه‌موو سه‌رکرده‌کانى ئۆپۆزسیۆن له‌ناو جه‌ماوه‌ردابن، نه‌ک بۆ کوشتن و تۆقاندن ،به‌ڵکو بۆ به‌رزکردنه‌وه‌ى ده‌نگێکى ئازاد و ئیراد‌ه ببه‌خشین به‌م سوڵته‌یه ،له‌ساڵى ()1998هوه له‌نێوان یه‌کێتى وپارتیدا ئاشتى به‌رقه‌راره، به‌اڵم تائێستا دوو حکومه‌ت ههیه ،ئه‌گه‌ر ئهمه ڕزیوى نه‌بێت ده‌بێت ناوى بنێیت چ ئه‌زمونێکى سیاسى؟!.
( )17شوباتدا وه‌ک (سه‌رکردایه‌تى یه‌کگرتوو، مامۆستاى زانکۆ یان هاواڵتى ئاسایى)بوو؟
که‌زانیم کۆبونه‌وه‌ى به‌رده‌رکى سه‌را ڕێگ‌ه پێدراوهیهکگرتووى ئیسالمیش به‌شدارى ده‌کات به‌هه‌ندێک له‌ڕێکخستنه‌کانى ئامانجى جوانى ههیه و له‌گه‌ڵ ئامانجه‌کانمدا ده‌گونجێت ،پارێزگار ڕێگه‌ى پێداون و جه‌ماوه‌ر ده‌چێت و حزبیش کادره‌کانى وه‌ک جه‌ماوه‌ر ناردبوو ،وه‌ک مامۆستایه‌کى زانکۆ به‌شداریم کرد و پێویستبوو له‌به‌ر ناسراوى و که‌سێتیم ،به‌داخه‌و‌ه له‌به‌رامبه‌ر ئ �ه‌وه‌ى ده‌ب��وو به‌شداریمان به‌هه‌ند وه‌ربگیرای‌ه بڕیارى ده‌ستگیرکردن و توندوتیژى و بڕیارى لێپێچینه‌وه‌مان بۆ ده‌رچوو ،ئهوانه یاسایى نه‌بوون و بڕیاره‌که‌یان کشانده‌وه، پێموایه له‌سه‌ر هه‌ندێک زانیارى هه‌ڵ‌ه دروستکرابوو چه‌تر :هۆکارى ئه‌وکه‌مته‌رخه‌می ه چى بووه؟ که‌دواتریش (جه‌واد قادر ) ئاماژه‌ى به‌وه‌کردبوو گوایه ه و ه فسیر ناتوانم هیچ بڵێم ،چونکه ل���ه‌ڕووى تهمن بینراوم دیکۆمێنتم لهسهره له‌به‌رده‌م لقى ()4دا بێت ه د نا، ده‌توانرێت هه‌ندێکى بوترێت و هه‌ندێکیشى خه‌ڵکم هاندابێت ،به‌داخه‌و‌ه ئهمه درۆیه‌کى شاخداربوو خۆیان وه‌اڵم بده‌نه‌وه ،به‌شێکیشى به‌ڵێ پارتى به‌رپرسیار‌ه هه‌موو الیه‌ک من ده‌ناسن که له‌گه‌ڵ توندوتیژی نیم. وه‌اڵم���ى ب���ه‌رد به‌ته‌ق‌ه ن��ادرێ��ت �هوه ،حکومه‌ت ئ �ه‌وه‌ى چ�ه‌ت��ر :سه‌رنجت چیی ه ل�ه‌س�ه‌ر دانیشتنى ئاسایش هه‌یبوو شانازى پێوه بکات الیه‌نى ئه‌منیه‌ت و په‌رله‌مان و بانگهێشتکردنى سه‌رۆکى حکومه‌ت بۆ چى ڕێى بوو ئه‌ویشى نه‌ما ،ئیتر خه‌ڵک ده‌بێت چاوه لێپرسینهوه؟ له‌حکومه‌ت بکات ،ئه‌و دوو حزبه ده‌وڵه‌تیان به‌میلیشیاو به‌داخه‌و‌ه بۆ وه‌اڵمه‌کانى سه‌رۆکى حکومه‌ت،ه ئه‌من و موخابه‌راتکردوه ،له‌ناوچه‌کانى یه‌کێتى فر چاوه‌ڕوان نه‌ده‌کرا له‌سه‌رۆکى حکومه‌ت بێته په‌رله‌مان حزبیه‌کى حه‌قیقى ههیه و کرانه‌وه‌ى ئیداره‌ى یه‌کێتیش و ه�ه‌واڵ��ى گرتنى ته‌نها ی �ه‌ک ک �ه‌س ل �ه‌وان �هى ئهم به‌سه‌ر ئازادیدا زیاتر‌ه له‌ناوچه‌کانى پارتى. تاوانه‌یان ئه‌نجام داوه پێ نه‌بێت ،جێگه‌ى سه‌رسوڕمان چه‌تر:به‌شدارى کردنت ل ه خۆپیشاندانه‌که‌ى
بوو سه‌رۆکى حکومه‌ت لێپرسینهوه نه‌کات ل �ه‌گ �ه‌ڵ هیچ یه‌کێک ل���ه‌و وه‌زی���ران���هى که‌په‌یوه‌ستبوون به‌و ڕووداوان �هى ڕوویانداوه، له‌پاڵ ئه‌مانه‌شدا بێتوو داواى به‌خشینه‌و‌ه بکات له‌و په‌رله‌مانه‌دا ،بۆیه هه‌ڵوێسته‌که‌ى ئۆپۆزسیۆنیشم پێباش نه‌بوو له‌به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌ى ده‌ستیان بهرزکردهوه بۆ سه‌ندنه‌وه‌ى متمان ه لێى ،ده‌بوو بچونایه‌ت‌ه ده‌ره‌وه‌ى هۆڵى په‌رله‌مان و به‌سه‌رۆکى په‌رله‌مانیان بووتای‌ه ئێم ه سه‌رۆکى حکومه‌تمان بۆ متمانه نه‌هێناو‌ه به‌ڵکو بۆ لێپێچینه‌و‌ه بانگێشتمان کردووه و کاتیان بۆ چاکسازى دابنایه ،سه‌رۆکى حکومه‌ت تائێستا نه‌یتوانیو‌ه ڕێگ‌ه بدات به‌خه‌ڵکى هه‌ولێر که خۆپیشاندان ئه‌نجام ب��ده‌ن ،ئهم حکومهته پشت ئه‌ستور نیه و بێمنه‌ت‌ه له‌خه‌ڵک ،پشت به‌ستوو‌ه به‌و ئه‌ندام په‌رله‌مانانه‌ى که متمانه‌ى پێده‌به‌خشنه‌وه ،بۆی ه ده‌بوو سه‌رۆکى حکومه‌ت پاڵپشتى جه‌ماوه‌رى بکردایه و هه‌وڵى ئه‌وه‌ى بدایه‌قاچى گه‌نده‌ڵى ببڕێته‌وه.
چه‌تر :پێتوای ه د.به‌رهه‌م که‌سێکى به‌توانای ه و خاوه‌نى حزبێکى الواز ه یان به‌پێچه‌وانه‌و ه له‌کابینه‌ى شه‌شه‌مدا به‌تایبه‌تى له‌به‌رامبه‌ر پارتیدا؟
پێموایه هه‌ردوکیان الوازن ،به‌اڵم ناتوانم بڵێم دکتۆربهرههم کامیانه ،ده‌بێت خه‌ڵک بڕیارى له‌سه‌ر بده‌ن که‌ئه‌م کهسه چاوکراوه‌ی‌ه و ل��ه‌ده‌ره‌و‌ه ژی��اوه بێگومان چاوه‌ڕوانى زۆر ده‌کرێت له د .به‌رهه‌م ،بۆیه ده‌ڵێم ناوه‌ندى بڕیار زۆرن له‌وه‌ى خه‌ڵک چاوه‌ڕوانى لێده‌که‌ن له‌ناو یه‌کێتى و پارتیدا و بوونه‌ت‌ه هۆکارى ئیفلیج بوونى ئهم حکومهته به‌ده‌ره‌جه‌ى یه‌که‌م ،له‌الیه‌کى ترهوه په‌یوه‌ندیی ه ستراتیژیه‌که‌ى نێوانیان دیسانه‌و‌ه بۆته ئیفلیجکردنى ئهم حکومهته و بێمنه‌تیشن له‌خه‌ڵک ب �ه‌وه‌ى ده‌ڵێن ئێم ه زۆرینه‌ین.
چه‌تر :ئه‌وه‌نده‌ى زانیاریمان هه‌بێت له‌واڵتى جه‌زائیر له‌سه‌ردانێکدا بۆ ئه‌و واڵت ه وتارێکت هه‌بوو ه ئهم ده‌رفه‌ته‌ى بۆت ڕه‌خسابوو له‌سه‌ر چ ئه‌ساسێک بوو ه و ناوه‌ڕۆکى وتاره‌که‌ت باسى له‌چى ده‌کرد؟
وه‌ک که‌سایه‌تیه‌کى ئه‌کادیمى و به‌حوکمى ئه‌وه‌ى( )12ساڵ له‌ده‌ره‌و‌ه ژیاوم ،نوسینم له سایت‌ه عه‌ره‌بییه‌کاندا ههیه ،به‌شداریم له‌کۆنگر‌ه نێوده‌وڵه‌تیه‌کاندا کردووه و په‌یوه‌ندیمان له‌گه‌ڵ ئه‌و حزبانه‌دا ههیه که به‌شێوه‌یه‌کى
ساڵی یه‌که‌م ژماره 48 دووشه‌ممه 2710/12/23 - 2011/3/14
5
میانڕه‌وان‌ه کارده‌که‌ن ،به‌رپرسى نوێنه‌رایه‌تى په‌یوه‌ندیی ه ئیسالمیه‌کانى ده‌ره‌وه‌ى یه‌کگرتووم ،بانگێشته‌که‌شم بۆ جه‌زائیر له‌الیه‌ن حزبى (حرک‌ه اجتماع سلمیه) به‌مه‌به‌ستى پێشکه‌شکردنى وتارێک ب��وو وه‌ک موفه‌کیرێک له‌یادى کۆچى سه‌رکرده‌که‌یان (شێخ محفوز نه‌حناح) بوو ،ناوه‌ڕۆکى وتاره‌که‌م به‌ناوى گه‌لى کوردستان و حزبه‌کانه‌و‌ه و نه‌وه‌ى سه‌الحه‌دینه‌و‌ه بوو ،باسى ئه‌زمونى کوردستان و خه‌ڵکه‌که‌یم کرد ،داوامکرد پشتیوانى خه‌ڵکى عێراق و کوردستان بکه‌ن ،باسم له‌وه‌ش کرد که ئه‌زمونه‌که‌مان له‌یه‌که‌و‌ه نزیکه و ئێمه‌ش ڕژێمێکى وه‌ک سه‌دام حسێنمان ده‌رپه‌ڕاند ،شوێنه‌که‌ش له‌یاریگاى تۆپى پێى جه‌زائیر بوو نزیکه‌ى ( )25ه �ه‌زار که‌س ئاماده‌بوو.
چه‌تر :وه‌ک پسپۆڕێک له‌فکرو فه‌لسه‌فه‌ى ئیسالمى ئه‌و خۆپیشاندانه‌ى له‌مه‌یدانى ئازادى ئه‌نجام ده‌درێت ڕاگه‌یه‌نرا ک ه (جیهاده) ،د.عه‌لى قه‌ره‌داغى ده‌ڵێت جیهاد نیه ،ڕاى تۆ چییه؟
به‌مامۆستا محه‌مه‌د نه‌صرواڵم ڕاگه‌یاند که دهبووبڵێیت خه‌بات کردن بۆ میلله‌ت و ڕزگارى و چاکسازى خۆمان جیهاده ،جیهاد ته‌نها شه‌ڕ کردن و ته‌ق‌ه کردن نیه ،له‌به‌رئه‌وه‌ى جیهاد له‌زاکیر‌ه خه‌ڵکدا ماناى شه‌ڕکردن ه به‌ڕێگه‌ى سیالح ،زۆرینه‌ى خه‌ڵک و ڕۆشنبیره‌کانیش به‌شێوه‌ى شه‌ڕ حاڵى ده‌بن ،جیهاد کردن وه‌ک ئه‌و کاته‌ى میلله‌تى ک��ورد کردویه‌تى بۆ ڕزگاربون له‌و زوڵمه‌ى له‌سه‌رى هه‌بوو ،بۆیه مامۆستا به‌مشێوه‌ی‌ه مه‌به‌ستى بوو ،به‌اڵم خه‌ڵکى واى لێ تێنه‌گه‌یشت ،دکتۆر عه‌لیش له‌ڕوونکردنه‌وه‌که‌یدا له‌و پرسیاره‌ى لێکراوه که باسى (خروج)ى تێدایه واته چه‌ک هه‌ڵگرتن دژ به‌حکومه‌ت، بۆیه دکتۆر عه‌لیش ده‌ڵێت ئهم فتوای‌ه ئه‌گه‌ر ده‌رچووبێت ڕه‌وان��ی �ه ،جگه ل �ه‌و کاته‌ى حکومه‌ت حاکم بێت و کافربوونى خۆى ڕابگه‌یه‌نێت و سته‌مکاربێت به‌رامبه‌ر میلله‌ته‌که‌ى خۆى ،بۆیه ده‌ڵێم جیهاده به‌پێى قورئان و فه‌رموده‌کان کاتێک داواى ماف و داواکانى خۆى له‌ده‌سه‌اڵت به‌شێوه‌یه‌کى مه‌ده‌نییانه ،بۆیه جیهاد هه‌ی ه به‌نه‌فس و به‌ماڵ و ب�ه‌زم��ان ی��ان ب�ه‌ق��ورئ��ان ،جیهاد له‌جوهده‌و‌ه هاتووه وات�ه تێکۆشان له‌به‌رخاترى خوا و به‌رژه‌وه‌ندى خه‌ڵک جیهاده.
کاروان ساڵح :خه‌ڵکى هه‌ولێر ده‌میان به‌ستراو ه و زوڵمیان لێده‌کرێت
پارتى تۆمه‌تبار ه ل ه شاردنه‌وه‌ى سوتێنه‌رانى نالیا [ دیدارى /هانا هه‌ولێری ] ئه‌ندامی فراکسیۆنى گ��ۆڕان ،ک��اروان ساڵح ،پێیوای ه جگه‌له‌وه‌ى س��ه‌رۆک و جێگری په‌رله‌مانی کوردستان ئه‌ندامى مه‌کته‌بى سیاسین ڕێکه‌وتنه‌کانى مه‌کته‌بى سیاسى یه‌کێتى و پارتیش دێنن بۆ هۆڵى په‌رله‌مانى کوردستان و په‌رله‌مانى پێ به‌ڕێوه‌ده‌به‌ن .له‌م دیمان ه تایبه‌ته‌دا بۆ (چه‌تر) کاروان ساڵح ،ده‌ڵێت :په‌رله‌مان و حکومه‌ت هیچیان بۆ خه‌ڵک پێ نه‌ماو ه و س�ه‌رۆک��ای�ه‌ت��ى پ �ه‌رل �ه‌م��ان ته‌نها ل ه باره‌گایه‌کى حزب ده‌چێت. چه‌تر :دواى روداوه‌ک��ان��ى ()17ى شوبات له‌سلێمانى کۆمه‌ڵێک پێشهات رووی���دا و کۆمه‌ڵێکى تریش له‌ڕێگای ه بۆچوونى تۆ له‌سه‌ر ئه‌مان ه چیه؟
س �ه‌ره‌ت��اى س�هره�ه‌ڵ��دان��ى ئ �ه‌م ق�ه‌ی��ران�ه ههوڵىئ�ه‌وه‌م��ان��دا په‌رله‌مانى کوردستان به رۆڵ��ى خۆى هه‌ڵبستێت بۆئه‌وه‌ى په‌یامى تایبه‌تى خۆى هه‌بێت و حکومه‌ت به به‌رنامه‌یه‌که‌و‌ه ناچاربکات پێشیلکارى به‌رانبه‌ر خۆپیشانده‌ران ئه‌نجام نه‌درێت ،به‌اڵم ده‌رکه‌وت که په‌رله‌مانى کورستان په‌رله‌مانێک‌ه جگه‌له‌وه‌ى سه‌رۆک و جێگره‌که‌ى ئه‌ندامى مه‌کته‌بى سیاسین ڕێکه‌وتنه‌کانى مه‌کته‌بى سیاسى یه‌کێتى و پارتیش دێنن بۆ هۆڵى په‌رله‌مانى کوردستان و په‌رله‌مانى پێ به‌ڕێوه‌ده‌به‌ن ،چونکه هیچ له‌خه‌مى هاواڵتیاندانین و تائێستا متمانه‌ى له‌وه‌زیرێک نه‌سه‌ندۆته‌و‌ه بۆئه‌وه‌ى خۆى بسه‌لمێنێت ،چونکه هه‌موو ئهم به‌ڵگانه‌ى له‌سه‌ر ئهم حکومهته ههیه ده‌بوای‌ه ده‌مێک بوایه سه‌رۆکى حکومه‌ت ده‌ستى له‌کاربکێشایه‌ته‌وه ،ئهم قه‌یران ه سه‌رئه‌نجامى کێشه‌کانى حکومه‌تن و ده‌ست له‌سه‌ر برینه‌کانیان دانه‌نراو‌ه ئه‌وه‌نده‌ى سامانیان خوراوه ،بۆی ه په‌رله‌مان و حکومه‌ت هیچیان بۆ خه‌ڵک پێ نهماوه و ئه‌و ( )17خاڵه‌ى ده‌ریانکرد په‌رله‌مان خۆى پێشێلى کرد ،له‌هه‌ولێر هیچ نه‌کرابوو ت�ه‌واوى باره‌گاکانى گ��ۆڕان سوتێنران له‌کاتێکدا دوو کاتژمێر پێشتر وه‌زاره‌تى ناوخۆ ئاگادارکرابوونه‌و‌ه که ئهم باره‌گایانه
nپه‌رله‌مان و حکومه‌ت هیچیان بۆ خه‌ڵک پێ نهماوه nده‌نگدان به‌م حکومه‌ت ه شه‌رعیه‌تدان ه ب ه ناشه‌رعى nپارتى خۆى په‌یامه‌که‌ى سه‌رۆکى هه‌رێمى پێشێل کرد بپارێزن و دواتریش باره‌گاکانى شه‌قالو‌ه و سۆران.. هتد .سوتێنران و تائێستاش ده‌ستیان به‌سه‌ر داگیراوه، بۆیه حکومه‌ت شایه‌نى ئهوهیه متمانه لێوه‌ربگیرێته‌و‌ه ه �ه‌رچ �هن��ده ج��ارێ��ک��ى ت��ر ب �ه زۆری��ن �ه‌ده‌س��ت��ی��ان بۆ بهرزکردهوه.
چه‌تر :بۆچى سه‌رۆکى په‌رله‌مان هه‌ڵویستى روون نیه؟
بێگومان سه‌رۆکى په‌رله‌مان ئ��اگ��ادارى ئهمرووداوان�ه‌ی�ه ،ئه‌وکاته‌ى که‌ناڵى نالیا سوتێنرا ئێم ه زۆربه‌وردى به‌دوایانه‌و‌ه بووین ئاگاداربووین که ئه‌وانه‌ى ئه‌و کاره‌یان ئه‌نجامدابوو به (اسعاف) گواسترانه‌و‌ه نه‌خۆشخانه‌ى ئیمرجنسى هه‌ولێر وه‌زی��رى ناوخۆ و سه‌رۆکى په‌رله‌مانمان ئاگادار ک��ردهوه ،به‌اڵم ک ه چوینه نه‌خۆشخانه‌ک‌ه له‌الیه‌ن چه‌ند پاسه‌وانێک رێگریمان لێکرا ،چونکه له به‌شى سوتانى ژنان ش��اردراب��وون�هوه که پارتى تۆمه‌تبار‌ه له‌شاردنه‌وه‌ى سوتێنه‌رانى نالیا و دوات��ر به ئۆتۆمبیلى جام ره‌ش بردیانه‌و‌ه شوێنێکى تر ،به‌اڵم سه‌رۆکى حکومه‌ت دانى پێدانا که کێن ئهمه به‌س‌ه بۆئه‌وه‌ى سه‌رۆکى
حکومه‌ت ده‌ست لهکاربکێشێتهوه که تاوانێکى وا گهوره په‌رده‌پۆشکراوه ،بۆیه ده‌نگدان به‌م حکومه‌ت ه شه‌رعیه‌تدان‌ه به ناشه‌رعى و ده‌یانه‌وێت عه‌یبه‌کانى خۆیان روى سپى پێببه‌خشن.
چه‌تر :که‌وات ه پێتوای ه حزب له‌سه‌رووى حکومه‌ته‌وه‌یه؟
به‌به‌ڵگه‌و‌ه وای �ه چونکه هه‌موو دهزگاکانىحکومهت حزبین ئینجا پۆستى حکومیان وهرگرتووه، بۆیه جۆرێک له‌تێکه‌اڵوى ئهم دهسهاڵته ئهم کێشانه‌ى دروستکردووه.
چه‌تر :سه‌رۆکى حکومه‌ت ده‌ڵیت ئه‌گه‌ر ده‌س��ت له‌کارکێشانه‌وه‌م چ��اره‌س�ه‌ر ه ده‌ست له‌کارده‌کێشمه‌و ه بۆچوونى تۆ له‌مباره‌یه‌و ه چیه؟
بێگومان ئه‌و ده‌ست لهکاربکێشێتهوه چارهسهرهلهم ههرێمه هیچ به‌رپرسێک به‌هۆى قه‌یرانێکه‌و‌ه ده‌ستى له‌کارنه‌کێشاوه‌ته‌و‌ه ب �ه‌اڵم ئ��ه‌وان ئ��ی��راد‌ه و رێکه‌وتنى ستراتیژى خۆیان ده‌پارێزن ،بۆیه ده‌ست له‌کارناکێشنه‌و‌ه له‌کاتێکدا سه‌رۆکایه‌تى په‌رله‌مان ته‌نها له باره‌گایه‌کى حزب ده‌چێت و ته‌نها یه‌کێتى و پارتى جێگه‌یان ده‌بێته‌وه ،په‌رله‌مانى کوردستان ئیراده‌ى سه‌ربه‌خۆى نیه تا بڕیارى له حزبهوه بۆ نه‌یه‌ت ،به‌اڵم مێژوو له‌داهاتوودا هه‌موو ئهمانه ده‌نوسێته‌وه.
چه‌تر :سه‌رۆکى هه‌رێم دواى گه‌ڕانه‌وه‌ى له‌وه‌رگرتنى مه‌دالیا تائێستا هه‌ڵوێستێکى جدى نهبووه ،ئه‌مه‌بۆچى دهگهڕێتهوه؟
په‌یامێکیان پێشکه‌ش کرد ،به‌اڵم داواده‌که‌م ئهوپهیامهیان جێبه‌جێ بکه‌ن ،ئه‌گه‌ر بیانه‌وێت شه‌قام کپ بکه‌ن ئهمه کاره‌ساتى گ �ه‌وره‌ى به‌دواوه‌دێت، کاتى ئهوه هاتووه که دیالۆگى سیاسى ئه‌نجام بدرێت و بڕیاره‌کانى په‌رله‌مان جێبه‌جێ بکرێت و له‌گه‌ڵ واقیع خۆیان بگونجێنن ،ته‌نها په‌یام به‌س نیه له‌الیه‌ن سه‌رۆکى هه‌رێمه‌و‌ه ده‌بێت بێته ساحه‌که‌وه ،ههرچهنده پارتى خۆى په‌یامه‌که‌ى سه‌رۆکى هه‌رێمى پێشێلکرد، ئه‌گه‌ر بیانه‌وێت رووب���ه‌رووى خۆپیشانده‌ران نه‌بنه‌و‌ه بیکه‌یسى و ئاربیجى بۆچی‌ه ده‌یبن‌ه ئه‌و مه‌یدانه. چه‌تر :ئه‌نجام نه‌دانى خۆپیشاندان له‌هه‌ولێر هۆکه‌ی چییه؟
که‌لتورێک ههیه ئهم دهسهاڵته قه‌دى پێگرتوو‌ه( )15ساڵه نه‌فه‌سى ئازادى و نیه‌تى هاواڵتى بوون
به‌دى ناکرێت ،ئێش و ئازارى هه‌ولێر زۆر له‌خه‌ڵکى سلێمانى زی��ات��ر‌ه که ئ���ازار دراون ،ب �ه‌اڵم ب���ه‌رده‌وام هه‌ڵوێستى جدیان ههبووه و خه‌باتیان کردووه ئێستا خه‌ڵکى هه‌ولێر ده‌میان بهستراوه و زوڵمیان لێده‌کرێت.
چه‌تر :ئاراسته‌ى په‌نجه‌کان ل ه ئه‌نجامدانى ئهم خۆپیشاندانان ه روو ل ه گۆڕانه؟
ئهمه غه‌در‌ه لێمان ده‌که‌ن ،به‌اڵم ئێمه لهگهڵخۆپیشاندهرانین به‌اڵم خۆپیشانده‌ران ته‌نها گۆڕانین و هه‌موو الیه‌نه‌کانى تێدایه داخوازیه‌کانی شه‌قام ل ه داخوازیه‌کانى گۆڕان نزیکه.
چه‌تر :ده‌وت��رێ��ت رێکخستنه‌کانى گ��ۆڕان له‌هه‌ولێر هه‌ڵده‌وه‌شێنرێته‌و ه و گه‌نج ده‌کرێت ب ه پێشه‌وا؟
به‌رنامه‌ى گۆڕان وایه ئه‌و توێژ‌ه نوێی‌ه بێنێت هپێشهوه که ده‌توانن وشه‌ى راسته‌قینه‌ى خۆیان ده‌رببڕن، بۆیه ده‌مانه‌وێت په‌یامی گ��ۆڕان بکهوێته ده‌ست گه‌نجان چونکه کاتى ئهوه نهماوه جیلى کۆن ئیراده‌ى خۆى فه‌رزبکات به‌سه‌ر خه‌ڵکدا. چه‌تر :لێدانى (بورهان ره‌شید) له‌حه‌ره‌مى
پ�ه‌رل�ه‌م��ان و ه �ه‌ڕه‌ش �ه‌ک��ردن ل� ه ع�ه‌ب��دواڵى مه‌النورى ک ه دوو په‌رله‌مانتارى گۆڕانن چۆن لێکده‌ده‌یته‌وه؟
ئه‌و ره‌فتارانه‌ى به‌رانبه‌ر بورهان ره‌شید و عهبدواڵىمهالنورى و ده‌رگاداخستن بۆماوه‌ى دوو کاتژمێر له‌سه‌ر ئۆپۆزسیۆنه‌کان بۆئه‌وه‌مان ده‌گێڕێته‌و‌ه ک ه نه‌ک سه‌رۆکایه‌تى په‌رله‌مان داواى لێبوردن بکات، ده‌بێت ده‌ست لهکاربکێشێتهوه ،چونکه کرده‌وه‌کانى سه‌رۆکى په‌رله‌مان زۆر عه‌سکه‌ریه ،تائێستاش هه‌موو په‌رله‌مانتاره‌کانى ئۆپۆزسیۆن هه‌ڕه‌شه‌یان لێده‌کرێت، هه‌موو ئه‌و کارانه‌ى سه‌رۆکایه‌تى په‌رله‌مان ئه‌نجامى دهدات عه‌یبى زۆر گه‌وره‌ن. چه‌تر :ئه‌گه‌ر یه‌کێتى و پارتى په‌نایان بۆ هێز برد بۆ نه‌هێشتنی گۆڕان هه‌ڵوێستى ئێو ه چى ده‌بێت؟
ئێمه میلیشیای چه‌کداریمان نیه و یهکێتىو پارتى هه‌رکاتێک ویستبێتیان له ئێمه‌یانداو‌ه و تائێستاش ئێمه‌یان قبوڵ نیه ،ده‌توانن هه‌موو شتێک بکه‌ن به‌اڵم له‌به‌ر شه‌قام ناوێرن.
به‌دواداچوون ساڵی یه‌که‌م ژماره 48 دووشه‌ممه 2710/12/23 - 2011/3/14
6
هه‌ولێر نیگه‌ران ه ل ه هه‌ڵسوکه‌وتى ده‌سه‌اڵتداران
«سه‌رۆکى هه‌رێم ته‌نیا بۆ ئااڵى سه‌وز و زه‌رد وتار دهدات»
[ هه‌ولێر ـ هێما کۆیی ] ب ه حزبی‌کردنى یادى راپه‌ڕینى خه‌ڵکى هه‌ولێر نیگه‌رانى الى دانیشتوانى شاره‌ک ه دروستکردوو ه و ئاماژ ه بۆ ئه‌و ه ده‌که‌ن، ئهم هه‌ڵسوکه‌وتانه‌ى یه‌کێتى و پارتى هیچ خزمه‌تێک ب ه خه‌ڵکى هه‌ولێر ناکات و ل ه جێگه‌ى ئه‌و ه ژیانى خه‌ڵک باشتر بکه‌ن.
له ی��ادى راپه‌ڕینى هه‌ولێر جگه ل �ه‌وه‌ى ته‌نها ئااڵى سه‌وز و زه‌ر ده‌بینرا له به‌رانبه‌ردا به ده‌گمه‌ن ئ���ااڵى ک��وردس��ت��ان ب���ه‌دى ده‌ک���را و به‌پێى وت �هى سه‌رچاوه‌یه‌کیش یه‌کێتى نه‌یویستوو‌ه ئااڵى سه‌وز هه‌ڵبدات ،به‌اڵم پارتى ده‌ستپێکى ئهم کاره بووه. سه‌رچاوه‌ک‌ه وتى ،سه‌رله‌به‌یانى ئه‌و رۆژه هه‌واڵ گهیشتۆته مه‌ڵبه‌ندى سێى یه‌کێتى له هه‌ولێر ک ه بڕیاره پارتى ئااڵى حزبه‌که‌ى دابه‌ش بکات ،بۆیه یه‌کێتیش بڕیاریداوه. هه‌مان سهرچاوه وتیشى ،له دره‌نگانى شه‌وى هه‌مان رۆژ له ژێر فشارى پارتى راگه‌یاندنه‌کانى یه‌کێتى په‌خشى راسته‌وخۆى به‌رده‌رگاى مه‌ڵبه‌ندیان راگرتووه ،لهمبارهیهوه (ئاسۆ ئه‌ڵمانى) به‌رپرسى مه‌ڵبه‌ندى سێى هه‌ولێر به (چ�ه‌ت��ر)ى راگه‌یاند، هیچ فشارێک نهبووه ،ته‌نها خۆمان ویستومان ه په‌خشه‌ک‌ه رابگرین. ب�ه‌پ��ێ��ى چ �هن��د زان��ی��اری �ه‌ک ک �ه (چ��ه‌ت��ر) ل ه س�ه‌رچ��اوه‌ی�ه‌ک��ى ب���ااڵو‌ه ده‌س��ت��ى ک �ه‌وت��ووه ،پارتى کادیرانى خۆى به ده‌ورى هه‌ولێر به ناوى وه‌رگرتنى پاداشت و ده‌عوه‌تکردن بانگکردووه. (ئارێز عه‌بدوڵاڵ) ئه‌ندامى سه‌رکردایه‌تى یه‌کێتى لهمبارهیهوه ده‌ڵێت «ته‌حه‌دا ده‌که‌م یه‌کێتى که‌سى ب ه زۆر هێنابێت و به‌شێکى زۆرى یه‌کێتى له هه‌ولێر به‌شداریان نه‌کرد». له‌میانى لێدوانه‌که‌یدا بۆ (چه‌تر) ئه‌ندامه‌که‌ى سه‌رکردایه‌تى یه‌کێتى وتیشى ،پێمان باشبوو له‌برى ئهم هه‌موو رهنگه سه‌وز و زه‌رده ،ئااڵى کوردستان ب���ه‌رزک���راب���ای���ه‌ت���هوه ،چ��ون��ک�ه ئ �ه‌م �ه ب��ۆن�ه‌ی�ه‌ک��ى نیشتمانه‌ی‌ه راسته ئهم حزبان‌ه پێشه‌وایه‌تیان کردووه. ناوبراو وتیشى ،بوونى ئهم حاڵه‌ته‌ى له هه‌ولێر روی����دا ب���ووه پ �ه‌رچ �ه ک���ردارێ���ک ب �ه‌ران��ب �ه‌ر ب�ه‌و خۆپیشاندانانه‌ى له سلێمانى ئه‌نجام ده‌درێ��ت ک ه ئهمه کارێکى خراپه. له به‌رانبه‌ردا (چنار سه‌عد) ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌نى
زه‌رد و سه‌وز یادکردنه‌وه‌ی راپه‌ڕینی ئه‌مساڵ ده‌خه‌ن ه ژێر پرسیاره‌وه فۆتۆ: سه‌رکردایه‌تى پارتى ،ده‌ڵێت «پێى مه‌ڵێن شهڕه پ �ه‌ڕۆ» ،چونکه ئه‌وانه‌ى به‌شداریان ک��ردووه ب ه شهڕه په‌ڕۆیان نه‌زانیوه ،چونکه ئه‌وانه‌ى به‌شداریان کرد حزبى ده‌سه‌اڵتن له هه‌رێمى کوردستان. چنار سه‌عد راشیگه‌یاند ،زۆر ک �ه‌س هه‌ی ه به دیدێکى ته‌سکه‌و‌ه سه‌یرى ئهمه ده‌ک��ات ک ه ئاساییه ،چونکه حزبه‌کان ده‌یانه‌وێت له‌ژێر ئااڵى خۆیان ئهم یاده بکهنهوه. ئه‌ندامه‌که‌ى ئه‌نجومه‌نى سه‌رکردایه‌تى پارتى بۆ (چه‌تر) رونیشى ک��ردهوه ،هه‌موو الیه‌نه‌کان ده‌ی��ان��ت��وان��ى ب��ه‌ش��دارى ت��ێ��دا ب��ک�هن ئ �ه‌گ �ه‌ر بیان ویستبایه ،چونکه بانگه‌وازه‌ک‌ه بۆ هه‌موو خه‌ڵکى کوردستان بوو.
هه‌ڵسوڕاوێکى بزووتنه‌وه‌ى گۆڕان له هه‌ولێر بۆ (چه‌تر) وتى ،جێگه‌ى داخه یادکردنه‌وه‌ى راپه‌ڕین که ئه‌وکات هێزى کوردى یه‌کگرتووتر بوو ئێستا کراوه به بۆنه‌یه‌کى حزبى. (ع��وس��م��ان ب��ان��ى م��اران��ى) وتیشى ،ل �ه ساڵى ( )1991ئهوهنده شهڕه په‌ڕۆیه‌مان به‌دینه‌کردوو‌ه که رۆژى هه‌ینى بینرا به‌م کاره جارێکیتر کورد له‌به‌رده‌م جیهان ئیحراج کرایه‌وه. بانیمارانى وتیشى ،سه‌رۆکى هه‌رێم چى به خۆى ده‌ڵێت که له‌به‌رده‌م ئااڵى سه‌وز و زه‌رد وتار دهدات که‌وات‌ه با نه‌ڵێت سه‌رۆکى هه‌موو هه‌رێمم. ه��اوک��ات مامۆستایه‌کى زان��ک��ۆ ل �ه هه‌ولێر پێى وای �ه ،ئ�ه‌م ش �هڕه پ�ه‌ڕۆی�هى ئه‌نجامدرا هیچ
PUKMEDIA
خزمه‌تێک به خه‌ڵکى هه‌ژارى هه‌ولێر ناکات. بورهان باڵه‌کى وتیشى ،ئهم دۆخ �هى دروستى ده‌که‌ن هه‌رێم به‌ره‌و دواو‌ه ده‌باته‌وه. هاوکات (ئارام سه‌ردار) مامۆستایه‌کى شارى هه‌ولێر‌ه بۆ (چه‌تر) وتى ،له ماوه‌ى رابردوو خه‌ڵکى هه‌رێمى کوردستان دوور بوون له‌م جۆره کارانه خه‌ڵک گه‌یشتبوو‌ه ئ �ه‌و ب��ڕوای �هى که پێویست ه که‌موکورى له رووى خزمه‌تگوزارى و بارودۆخى ئابوورى و سه‌رجه‌م جومگه‌کانى ژیان باشتر بکرێت و کارى بۆ بکریت. وتیشى «ئه‌وه‌ى له‌م رۆژانه‌دا رویدا گه‌ڕانه‌وه‌ى هه‌رێم ه بۆ سااڵنى رابردوو و شهڕه په‌ڕۆ که له‌نێوان حزبه‌کان روی ده‌دا».
ئ �ه‌و مامۆستایه‌ى هه‌ولێر وتیشى ،ب�ه هیچ شێوه‌یه‌ک خه‌ڵکى هه‌ولێر و سه‌رجه‌م شوێنه‌کانى تر ئه‌وه‌ى په‌سه‌ند نییه شهڕه په‌ڕۆ ئه‌نجام بدرێت، چونکه سه‌رده‌مى ئهم ک��اره به‌سه‌رچوو‌ه و باوى رکابه‌رى به په‌ڕۆ نهماوه. هاوکات (دڵزار حه‌سه‌ن) رۆژنامه‌نوس پێى وایه، ئهم حاڵه‌ته‌ى هه‌ولێر ئهوه ده‌گه‌یه‌نێت که حزب له‌م ههرێمه بۆى ههیه جه‌ماوه‌ر بێنێت‌ه سه‌رشه‌قام ،به‌اڵم به زۆر هێنان حاڵه‌تێکى نهشیاوه. وتیشى «ئهم په‌ڕۆ بادان‌ه به‌رانبه‌ر به خۆپیشاندانى سلێمانى په‌رچ‌ه ک��ردار‌ه و به‌کارهێنانى کارێکى خراپه ،بۆیه ده‌بوای‌ه حکومه‌ت سه‌رپه‌رشتى ئهم پرۆسه‌ی‌ه بکات نه‌ک حزب».
ل ه نائاماده‌یی کۆمه‌ڵی ئیسالمی ده‌که‌ن ل ه نێوه‌ندی شه‌قام و جه‌ماوه‌ردا ئێو ه چۆن وه‌اڵمی ئه‌و بۆچوون ه ده‌ده‌نه‌وه؟
که دیاریمان ک��ردووه ئه‌و حکومه‌ته‌ی ئێستا هه‌ی ه هه‌ڵبوه‌شێته‌وه‌و حکومه‌تێک بێته کایه‌و‌ه که قۆناغى هه‌ڵبژاردن بهڕێوه ببات ،بۆیه حکومه‌ت ده‌توانێت خۆى بسه‌لمێنێت به‌جێبه‌جێکردنى ئه‌و ( )22خاڵه، پێموایه داواکه‌ى فراکسیۆنى کۆمه‌ڵیش له‌په‌رله‌مانی کوردستان هه‌روایه.
جه‌ماوه‌ر خۆى جواڵو ه وا باشتر ه بۆ خۆشى ئه‌و جواڵنه‌وه‌ی ه به‌ڕێو ه ببات [ دیداری /سه‌ربه‌ست نه‌ریمان ] له‌دیدارێکی (رۆژنامه‌ی چه‌تر)دا (محه‌مه‌د حه‌کیم) ئه‌ندامی مه‌کته‌بی سیاسی کۆمه‌ڵی ئیسالمی باس ل ه رووداوه‌کانى پاش (/17ى شوبات) و خرۆشان ه جه‌ماوه‌رییه‌کانى هه‌رێمى کوردستان ده‌کات. چ�ه‌ت��ر :ب��ارودۆخ��ی ئێستای هه‌رێمی کوردستان چۆن لێکده‌ده‌نه‌وه؟
_ بارودۆخ له ئاستێکدای‌ه که‌پێویست‌ه چاره‌سه‌رى ڕیشه‌یى بۆبکرێت ئه‌گینا ب�ه‌ره‌و ئاقارێکى خراپ ده‌چ��ێ��ت ،ئێمه پێمانوای‌ه که هه‌رێمی کوردستان تایبه‌تمه‌ندى خۆى ههیه و پێویسته ڕه‌وشه‌ک‌ه زوو چ��اره‌س�ه‌ر بکرێت و به‌هیچ شێوه‌یه‌ک دواخستن هه‌ڵناگرێت.
وایلێکده‌ده‌نه‌و ه ک ه دوای به‌یاننام ه حه‌وت خاڵیه‌که‌ی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان ،ب ه جۆرێک ل ه جۆره‌کان شه‌قام جۆاڵ؟
_ به‌یاننام‌ه ح �ه‌وت خاڵییه‌که‌ى گ��ۆڕان دواى ڕووداوه‌کانى میسرو تونس هات ،بۆیه پێموایه بێ ئه‌و به‌یاننامه‌یه‌ش ئهم دۆخه‌ى ئێستا هه‌ر ده‌هات‌ه پێش.
چه‌تر :پێتانوای ه شێوازى سیاسه‌ت کردن و حکومڕانی له‌هه‌رێمی کوردستان دوای (/17ی شوبات) گۆڕانی ریشه‌یی به‌سه‌ردابێت؟
_ ن���ه‌ک ده‌س�����ه‌اڵت ،به‌ڵکو ده‌ب��ێ��ت حیزب ه
شوبات ڕه‌نگدانه‌وه‌ى ڕوداوه‌کانى ناوچه‌ى ڕۆژهه‌اڵتى ناوه‌ڕاست‌ه پێموایه ناچار‌ه شێوازو مامه‌ڵه‌ى خۆى بگۆڕێت ،ئه‌گه‌ر ده‌س �ه‌اڵت خۆى نه‌گۆڕێت پێش هه‌مووان زه‌ره‌ر ده‌کات .
چه‌تر :کۆمه‌ڵی ئیسالمی وه‌کو الیه‌نێکی ئۆپۆزسیۆن له‌کوێی دۆخ �ه‌ک �ه‌دا خۆی ده‌بینێته‌وه؟
_ کۆمه‌ڵی ئیسالمی وه‌کو به‌شێک له‌جه‌ماوه‌رى کوردستان ئاماده‌یى ههیه ،له میدیاکانهوه ،له جۆڵ ه سیاسیه‌کانى به‌تایبه‌ت له ب��ازن�هى ئۆپۆزسیۆنى کوردستاندا خۆى سه‌لماندووه،چاره‌سه‌ری دۆخه‌که‌ش
چه‌تر :وه‌اڵم��دان��ه‌وه‌ی خۆپیشانده‌ران به‌گولل ه چۆن لێکده‌ده‌یته‌وه؟
_ وه‌اڵم��دان �هوه به‌گولل‌ه ته‌عبیر له‌عه‌قڵیه‌تى هێز ساالرى دهکاتهوه الى ئه‌و الیه‌نانه‌ی به‌و کاره هه‌ڵده‌ستن. چه‌تر:
به‌شێک له‌چاودێرانی سیاسی
››
پێویست ه ڕه‌وشه‌ک ه زوو چاره‌سه‌ر بکرێت و به‌هیچ شێوه‌یه‌ک دواخستن هه‌ڵناگرێت.
چه‌تر :چی له‌پشت ئ �ه‌و سه‌رهه‌ڵدان و خۆپیشاندان و ناڕه‌زایه‌تیانه‌وه‌ی ه ک � ه ل��ه‌زۆرێ��ک ل � ه ش��اره‌ک��ان��ی هه‌رێمی کوردستانه‌و ه ههیه؟ که‌مته‌رخه‌می حکومه‌ت یا خود ئۆپۆزسیۆن و ملمالنێیی نێوان الیه‌ن ه سیاسیه‌کان؟
_ گ��ۆڕان��ک��اری�ه‌ک��ان��ی واڵت��ان��ی رۆژه �ه‌اڵت��ی ن���اوه‌ڕاس���ت و ب�ه‌ت��ای��ب�ه‌ت س �ه‌رک �ه‌وت��ن��ی ش��ۆڕش� ه جه‌ماوه‌رییه‌کانی گه‌النى تونس‌و میسر یه‌کێک ه له‌و هۆکارانه‌ى که له‌پشت سه‌رهه‌ڵدانى خۆپشاندان‌و ناڕه‌زاییه‌کانی خه‌ڵکی کوردستان،ئه‌مه‌ش وێراى که‌مته‌رخه‌مى ده‌س���ه‌اڵت و پشتگوێخستنى داوا ره‌واکانی جه‌ماوه‌ر بۆ چاکسازی و باشترکردنی خزمه‌تگوزارییه‌کان و رێگریکردن له ته‌شه‌نه‌کردنى گه‌نده‌ڵى،الیهنه سیاسییه‌کان‌و ئۆپۆزسیۆنیش مافى خۆیان‌ه شه‌قام به‌شێوازێکى مه‌ده‌نیان‌ه بجوڵێنن دوور له‌توندوتیژى‌و هه‌ڵکوتان‌ه سه‌رباره‌گاى ئهم و ئه‌و.
_ پێموانی‌ه ئاماده‌ییمان نه‌بێت ،به‌اڵم ئ�ه‌وه‌ى ل ه شه‌قامدا روو دهدات ج�ه‌م��اوه‌ر خ��ۆى ده‌یجوڵێنێت‌و ئه‌نجومه‌نى ڕاپ �ه‌ڕان��دن��ى خ��ۆى ه �ه‌ی �ه ،پێده‌چێت که‌سانێک چاوه‌ڕێ بن که کۆمه‌ڵی ئیسالمی یان الیهنه ئۆپۆزسیۆنه‌کان دابه‌زن‌و خۆیان پێش جه‌ماوه‌ر بکه‌ون به‌مه‌ش جوڵ‌ه جه‌ماوه‌رییه‌ک‌ه سه‌نگى خۆى له‌ده‌ست دهدات ،جه‌ماوه‌ر خۆى ج��واڵو‌ه وا باشتره بۆخۆشى ئه‌و جواڵنه‌وه‌ی‌ه بهڕێوه ببات ،بۆ ئه‌وه‌ی
ئه‌و جوڵه‌یه‌ی که ههیه ڕه‌نگى الیه‌نه‌کان نه‌گرێت‌و کراوه‌بێت بۆ هه‌موو چی ن و توێژه‌کان.
محه‌مه‌د حه‌کیم ،ئه‌ندامی مه‌کته‌ب سیاسی کۆمه‌ڵی ئیسالمی فۆتۆ :سه‌ربه‌ست سیاسییه‌کانیش ش��ێ��وازى ک��ارو نه‌خشه‌یان دواى رووداوه‌ک����ان����ى ()17ى ش��وب��ات ب��گ��ۆرن ،ئه‌گه‌ر خ��وێ��ن��دن�ه‌وه‌ى ده‌س����ه‌اڵت ته‌نها ن��اوچ�ه‌ی��ی بێت بۆ ناره‌زایه‌تى خه‌ڵک ،ئهوه نه شێوازى سیاسه‌ت کردن و نه‌حوکمڕانى له هه‌رێمی کوردستان ناگۆڕێت، به‌اڵم ئه‌گه‌ر ده‌سه‌اڵت پێیوابێت که ڕوداوى ()17ى
ل�ه‌و ( )22خاڵه‌دا ده‌بینێت که ه�ه‌ر سێ الیه‌نی ئۆپۆزسیۆن پێشکه‌شی الیهنه په‌یوه‌نیداره‌کان و رای گشتی کرد.
چه‌تر :هه‌ندێک که‌س و الیه‌ن به‌تایبه‌ت ئه‌و خه‌ڵکانه‌ی له‌نێوه‌ندی خۆپیشاندان و ناڕه‌زاییه‌کاندا به‌شدارن گله‌یی جۆرێک
چه‌تر :هه‌رسێ الیه‌نی ئۆپۆزسیۆن ل ه پرۆژه‌که‌ی خۆیاندا چه‌ندین خاڵیان بۆ چاکسازی ل ه سیسته‌م و ده‌سه‌اڵتی هه‌رێمدا خستۆت ه ڕوو به‌اڵم هاوکات فراکسیۆنی کۆمه‌ڵ ل ه په‌رله‌مانی کوردستان داوای هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی حکومه‌تی کرد ؟
_ ئێمه ل �ه پ����ڕۆژه چ��اک��س��ازی�ه‌ک�ه‌دا ()22 خاڵمان خستۆت‌ه ڕوو ک�ه حکوم‌هت‌و په‌رله‌مان جێبه‌جێی بکات ئه‌گه‌ر نه‌کرا له‌وماوه‌یه‌ی خۆیدا
چ�ه‌ت��ر :ئه‌گه‌ر ل ه ئێستادا حکومه‌ت هه‌ڵبوه‌شێته‌و ه و ل ه جێگه‌یدا حکومه‌تێکی بنکه‌فراوان له‌سه‌ر بنه‌مای به‌شداریه‌کی نیشتیمانی پێکبهێنرێت کۆمه‌ڵ به‌شداری ده‌ک���ات ی��اخ��ود ه��ه‌ر وه‌ک��و الیه‌نێکی ئپۆزسیۆن ده‌مێنێته‌وه؟؟
_ ئه‌و بڕیاردان‌ه دهگهڕێتهوه بۆ ڕاوێ��ژى نێوان هه‌رسێ الیهنه ئۆپزسیۆنه‌که‌و ئه‌رکى کابینه‌که.
چه‌تر :ئه‌و دۆخه‌ی ل ه ئێستادا ل ه ناوچ ه دابڕاوه‌کان و که‌رکوک به‌تایبه‌تی هاتۆت ه ئاراو ه تاچه‌ند هه‌ڕه‌شه‌یه‌کی جدیی ه له‌سه‌ر چاره‌نووسی هه‌رێمی کوردستان و ئه‌و ناوچان ه به‌تایبه‌تی؟ هه‌ڵوێستی ئێو ه وه‌کو الیه‌نێکی ئیسالمی چیی ه له‌و بارهیهوه؟؟
_ هه‌ڵوێستى ئێمه وه‌ک��و الیه‌نێکی ئیسالمی نه‌گۆڕ‌ه به‌رامبه‌ر ناوچه جێ ناکۆکه‌کان‌و دژى هه‌ر هه‌وڵێکى شۆڤێنین دژ به‌کورده‌کانى ئه‌و ناوچانه، به‌اڵم پێمانوانی‌ه هه‌ڕه‌شه‌یه‌کى زۆر جد ى و نه‌خشیه‌کى تۆکم‌ه هه‌بێت دژ به‌و ناوچانه له‌م کاته‌دا ،به‌اڵم وریایى‌و ئاماده‌یى کوردیش پێویسته. چه‌تر :پێشبینیتان بۆ کۆی رووداوو پێشهات ه سیاسیه‌کانی هه‌رێمی کوردستان چییه؟ پێتانوای ه رۆژانی داهاتوو گۆره‌پانی سیاسی و ئیداری و جه‌ماوه‌ری هه‌رێمی کوردستان چی گۆڕانێک به‌خۆو ه ده‌بینێت؟؟؟
_ پێم وای���ه س �ه‌رۆک��ى ه�ه‌رێ��م دواج����ار بڕیارى هه‌ڵبژاردنى پێشوه‌خت ئ �ه‌دات دواى ئ �ه‌وه‌ى هه‌وڵى هێورکردنه‌وه‌ى ب��ارودۆخ�ه‌ک�ه دارا ،ب �ه‌اڵم خۆزگه بیر له‌چاره‌سه‌رى ڕیشه‌یى بکاته‌وه‌و نه‌خۆشییه‌کان بنه‌بڕکات نه‌ک هه‌وڵى نه‌هێشتنى نیشانه‌کان بدات به‌اڵم دیاره ئه‌وه‌ش باجى ده‌وێت ئومێد ده‌که‌م سه‌رۆکى هه‌رێم بۆ مێژووى خۆى س �ه‌روه‌رى تۆمار بکات و کۆمه‌ڵێک گۆڕانکارى بنه‌ڕه‌تى بکات.
کراوه
هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌کان نیگه‌رانن ل ه جێبه‌جێنه‌کردنى ئه‌و به‌ڵێنانه‌ى سااڵن ه ل ه ()3/16دا پێیان ده‌درێت [ ئا /ئاسۆ محه‌مه‌د ] ()3/16ی ئه‌مساڵ یادى ( )23ساڵه‌ى ی هه‌ڵه‌بجه‌یه .هاواڵتیانی ک��اره‌س��ات � هه‌ڵه‌بجه‌ش پێیان‌وای ه حکومه‌ت سااڵن ه ئه‌و یاد ه بۆ مه‌رامى حیزبى به‌کار ده‌هێنێت، قائیمقامى ش��اره‌ک �ه‌ش رایده‌گه‌یه‌نێت یادکردنه‌وه‌ى ئه‌مساڵ جیاواز ده‌بێت، سه‌رۆکى کۆمه‌ڵه‌ى قوربانیانى هه‌ڵه‌بجه‌ش ده‌ڵێت «ئه‌گه‌ر داواکاریه‌کانمان جێبه‌جێ نه‌که‌ن به‌شدارى ل ه یاده‌که‌دا ناکه‌ین».
لهمبارهیهوه ناسیح عه‌بدول ره‌حیم ،رۆژنامه‌نووس پێیوایه :حکومه‌ت ئه‌و یاده بۆ به‌رژه‌وه‌ندى حزبى به‌کارده‌هێنێت ،ناسیح وتى «ده‌سه‌اڵت ده‌یه‌وێت ئهم یاده بۆ مه‌رامى حیزبى به‌کاربهێنێت ،ئه‌مساڵیش یه‌کێتى وه‌ک حیزبێکى بااڵده‌ستى ئیدارى ده‌یه‌وێت یاده‌ک‌ه وه‌ک چۆن له سلێمانى ( )3/7به‌کارى هێنا بۆ مه‌رامى تایبه‌تى خۆى ،ده‌یه‌وێت ()3 /16یش بۆ ئه‌و مه‌رام‌ه به‌کاربهێنێت ،به‌اڵم ئێمه به توندى به‌ر په‌رچى ئه‌و که‌سانه‌ده‌ده‌ینه‌و‌ه ئه‌گه‌ر بیانه‌وێت ئهم یاده به مه‌به‌ستى سیاسى به‌کاربهێنن». ئه‌و رۆژنامه‌نووس‌ه ئاماژه‌ى بۆ ئه‌وه‌کرد قبوڵیان نیه هیچ به‌رپرسێکى حیزبى و حکومى بچێته ههڵهبجه ،وتیشى «نامانه‌وێت بێنه شاره‌که‌مان، چونکه له چه‌ند رۆژى رابردوودا خه‌ڵکى ئه‌مشاره درای�ه به‌ر گولله و گه‌نجه‌کانمان زیندانى کران، باشترین شت بۆ ده‌سه‌اڵت ئهوهیه که جارێکیتر بیر
له ( ) 3/16نه‌کاته‌وه». سه‌یوان ئازاد وه‌ک ڕۆشنبیرێکى شارهکه پێیوای ه ( ) 3/16وه‌ک ب��ه‌روارێ��ک ن��اس��راوه و نه‌بۆته پڕۆژه‌یه‌ک بۆ ههڵهبجه ،وتى «دووباره‌کردنه‌وه‌ى یاده‌ک‌ه پێدانى په‌رده‌یه‌کى حیزبی‌ه و جگه له‌وه‌ى قورسایى ماناکانى ئه‌و یاده دێنێت‌ه خواره‌وه ،ناتوانێت مانایه‌کى بۆ شارهکه تێدابێت وه‌ک ئه‌و چاوه‌ڕوانیه‌ى که خه‌ڵکى ههڵهبجه ده‌یانه‌وێت». ئه‌و رۆشنبیر‌ه ئاماژه‌ى بۆ ئهوه کرد ،که ده‌سه‌اڵت به‌هۆى نه‌بوونى پڕۆژ‌ه بۆ ئهم شاره دووچارى قه‌یران بۆته‌وه ،پێیوایه دووباره‌کردنه‌وه‌ى ئه‌و یاده بۆ ئهوهیه خه‌ڵکى ههڵهبجه بخهنه گریان و برینیان بکولێته‌وه، ده‌شڵێت» ده‌بوو ده‌سه‌اڵتى کوردى هه‌ر له ()2003 هوه گۆڕانکاریى له‌م شاره‌دا وه‌ک شوێنه‌کانى دیکه بکردایه و ئهم یاده‌ى بکردایه‌ت‌ه پڕۆژه‌یه‌کى نه‌ته‌وه‌یى، بۆیه تا ده‌سه‌اڵت له‌م بێ به‌رنامه‌یه‌ى خۆیدا به‌رده‌وام بێت و یادکردنه‌وه‌ى سااڵنه و پیشاندانى شه‌قامه قیرتاوکراوه‌کان به پڕۆژ‌ه بزانێت بۆ ئهم شاره ،ئه‌وا له قه‌یرانێکى سیاسى قووڵدایه». په‌یمان که‌ریم ته‌مه‌ن ( )25س��اڵ دانیشتووى ههڵهبجه پێیوایه ،حکومه‌ت به کردنه‌وه‌ى ئه‌و یاده هیچ شتێکى بۆ هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌کان نه‌کردووه ،ته‌نها ئهوه نه‌بێت که له‌و رۆژه‌دا چه‌ندین وتار پێشکه‌ش ده‌کرێت و به‌ڵێنى گهوره به دانیشتوانى ئهم شاره ده‌درێ��ت ،ده‌ڵێت «له الی�هن ده‌سه‌اڵتدارانى حیزبى و حکومیه‌و‌ه هه‌موو ساڵێک کۆمه‌ڵێک به‌ڵێنى بێ بنه‌ما به ئێمه ده‌ده‌ن ،به‌اڵم وه‌ک تێگه‌یشتووین
کردنه‌وه‌ى ئهم یاده له‌الیه‌ن دهسهاڵتهوه بۆ مه‌رامى تایبه‌تى به‌کارى ده‌هێنن ،به تایبه‌تیش له یادى ئه‌مساڵدا پێ ده‌چێت ده‌سه‌اڵت چه‌ندین به‌ڵێنى دیکه به خه‌ڵکى ئهم شاره بدات تا هێوریان بکاتهوه». ئوسام‌ه یونس هاواڵتیه‌کى دانیشتووى هه‌ڵه‌بجه‌یه، ده‌رباره‌ى ئه‌و یاده باسى له‌وه‌کرد ،که ئه‌و کارهساته گهورهیه بۆته شوناسى گه‌لى کورد و یادکردنه‌وه‌ى به کارێکى شیاو ده‌زانێت ،ده‌ڵێت «کردنه‌وه‌ى یادى کیمیابارانى شاره‌که‌مان به کارێکى شایست‌ه ده‌زانم، ب��ه‌اڵم ل �ه‌الی �هن ک�ه‌س��وک��ارى قوربانیانه‌و‌ه نه‌ک ده‌سه‌اڵتێکى سیاسى که بۆ مه‌رامێکى مادى خۆى ده‌یکاته‌وه ،ئه‌وا ( )23ساڵ به‌سه‌ر کیمیابارانى ئهم شاره‌دا تێده‌په‌رێت تا ئێستاش سیماى ت�ه‌واوى شارى پێوه دیارنیه ،ئه‌گه‌ر به‌و به‌ڵێنان‌ه بوایه که سااڵنه ده‌درا ده‌ب���وو ئ �ه‌م ش���اره ئێستا یه‌کێک بوایه له ش��اره ه�ه‌ر پێشکه‌ووتو و خۆشه‌کانى جیهان». ل��وق��م��ان ع��ب��دال��ق��ادر س �ه‌رۆک��ى ک��ۆم�ه‌ڵ�هى قوربانیانى ههڵهبجه، به (چ �ه‌ت��ر)ى ڕاگه‌یاند «ئه‌گه‌ر داواکاریه‌کانمان جێبه‌جێ نه‌که‌ن به‌شدارى له‌م یاده‌دا ناکه‌ین ،چه‌ند داواکاریه‌که‌مان داوه‌ت‌ه حکومه‌ت تا ( )3/14ئه‌گه‌ر وه‌اڵممان نه‌ده‌نه‌وه پێویست ن��اک��ات ب �ه‌ش��دارى بکه‌ن، چونکه ئ �ه‌و شتانه‌ى ک�ه سااڵنه
ده‌وترێته‌و‌ه دووباره‌ن ،ئه‌گه‌ر داخوازیه‌کانمان جێبه‌جى نه‌که‌ن ناتوانین به‌شدارى ئه‌و یاده بکه‌ین». س�ه‌رۆک��ى کۆمه‌ڵه‌ى قوربانیانى کیمیابارانى ههڵهبجه وتیشى «ئێمه ناتوانین رێگربین له هه‌ندێک ئیشوکارى ده‌سه‌اڵت له ناوچه‌که‌دا ،به‌اڵم به‌شدار نه‌بوونمان کاردانه‌وه‌ى زۆرى ده‌بێت ،چونکه ئێمه نوێنه‌رى که‌سوکارى شه‌هیدانین و له قورسایى ئه‌و یاده که‌م ده‌بێته‌وه». گ��ۆران ئ�ه‌ده�ه‌م قایمقامى ههڵهبجه به‌چه‌ترى ڕاگ �ه‌ی��ان��د «ئێمه ب �ه‌رن��ام �ه‌م��ان ه�ه‌ی�ه ب��ۆ ی��ادى ( ) 3/16له‌مساڵدا چه‌ند لیژنه‌یه‌کمان پێکهیناوه بۆ به‌رێوه‌چوونى کاره‌کان ،یادى ههڵهبجه یادێکى
ساڵی یه‌که‌م ژماره 48 دووشه‌ممه 2710/12/23 - 2011/3/14
7
سااڵنه‌ى گرنگه نه‌ک هه‌ر بۆ خه‌ڵکى ههڵهبجه به‌ڵکو بۆ هه‌موو کوردستان». قایمقامى ه�ه‌ڵ�ه‌ب��ج�ه وت��ی��ش��ى «ه �ه‌وڵ��م��ان��داوه ئه‌مساڵ یاده‌ک‌ه جیاواز بێت له سااڵنى راب��ردوو، هه‌روه‌ها خه‌ڵکێکى زۆری��ش به‌شدارى تێدا بکات، ئ�ه‌و به‌ڵێنانه‌ش که ده‌درێ���ت به‌شێوه‌یه‌کى فیعلى جێبه‌جى بکرێت ،ئێمه کار بۆ ئه‌وه‌ده‌که‌ین زۆرترین خزمه‌تگوزارى بگات‌ه خه‌ڵکى ههڵهبجه و ئیشمان له‌سه‌ر کردووه».
( )5000شههیدو ( )10000بریندار بوون ب ه بیره‌وه‌رى
«ل ه گریان‌و چوون ه سه‌ر گۆڕى ئازیزه‌کانمان هیچی ترمان بۆ نه‌ماوه‌ته‌وه»
[ ئا /ئارام شه‌مێرانى ]
وه‌زاره‌تى شه‌هیدان خۆم به هاواڵتى پله سێیش نازانم، چونکه ئه‌وه‌ى بۆ شه‌هیدێکى سه‌نگه‌ر ههیه بۆ من نیه ،هه‌روه‌ها تا ئێستاش پزیشکێکى تایبه‌تى پسپۆڕ به نه‌خۆشیه‌کانى کیمیاباران له هه‌ڵه‌بجه‌دا نیه». ناوبراو باسى له‌وه‌کرد له‌گه‌ڵ کۆمه‌ڵێک هاوڕێیدا چونه‌ت‌ه الى به‌رپرسێک و باسى شه‌هیده‌کانیان کردووه ،به‌اڵم ئه‌و به‌رپرس‌ه گاڵته‌ى پێکردوون ،وتى «چوینه الى که‌سێک و باسى شه‌هیده‌کانمان کرد،
هاواڵتیانى هه‌ڵه‌بجه‌ى شه‌هید نیگه‌رانن له‌وه‌ى ک ه دواى ( )23ساڵ ل ه تراژیدیاى کیمیاباران تا ئێستا هۆڵێک نی ه ئه‌و یاده‌ى تێدا بکه‌نه‌و ه و پزیشکى تایبه‌ت به به‌رکه‌وتوانى چه‌کى کیمیایی له‌و شاره‌دا نیه ،جێگرى سه‌رۆکى شاره‌وانى هه‌ڵه‌بجه‌ش ده‌ڵێت «سااڵن ه لیژنه‌یه‌کى بااڵ بۆ ئه‌و مه‌راسیم ه پێکدێت قائیمقامی هت‌و شاره‌وانى هه‌ڵه‌بجه‌ش ئه‌ندامى ئ�ه‌و لیژنه‌یه‌یه [ ،دیدارى /په‌روان ه عوسمان ] به‌اڵم تا ئێستا داوامان لێنه‌کراو ه زه‌ویان زمناکۆ محه‌مه‌د ک ه ن��اس��راو ه ب ه بۆ دابین بکه‌ین‌و ئ�ه‌وان بیکه‌ن ب ه هۆڵ، هه‌روه‌ها خۆشیان نازانن ل ه کوێ ئه‌و یاده عه‌لى له‌م دی��داره‌ى (چه‌تر)دا باس له ژیانى ئه‌و چه‌ند ساڵه‌ى ئێران و دوور بکهنهوه».
ناهید‌ه حسێن ته‌مه‌ن ( )45س��اڵ ،دانیشتووى هه‌ڵه‌بجه‌ى شه‌هید ،ده‌ڵێت «خوشک و برایه‌کم ل�ه ک��اره‌س��ات��ى کیمیاباراندا شه‌هید ب���وون ،بۆیه یادکردنه‌وه‌ى ههڵهبجه له الى من بۆته بیره‌وه‌رى، جگه له گریان‌و چوون‌ه سه‌ر گۆڕى ئازیزه‌کانمان هیچی ترمان بۆ نه‌ماوه‌ته‌وه ،هه‌موو ساڵێک به کۆمه‌ڵێک دروش��م و الفیت‌ه و پۆسته‌ر ئه‌و یاده دهکهنهوه ،چیتر ڕێز له قوربانیان ناگیرێت‌و ئه‌و مه‌راسیم‌و کۆست‌ه نهتهوهییه بووه به بیره‌وه‌رى ،هه‌روه‌ها کردنه‌وه‌ى ئه‌و یاده بچوکردنه‌وه‌ى ئه‌و کارهساته نا مرۆڤانه‌یه‌یه ،ئه‌و کاته‌ى که ده‌سه‌اڵت ئیشى پێیه‌تى وه‌ک کارتى فشار بۆ مه‌به‌ست‌ه سیاسیه‌کانى خۆى به‌کارى ده‌هێنێت». ئ�ه‌و خ��اوه‌ن شه‌هید‌ه که خ��ۆى له کاره‌ساته‌که ڕزگارى بووه به چاوى پڕ له فرمێسکه‌و‌ه باسى لهوه کرد ،که براکه‌ى ته‌نزیمى پێشمهرگه بووه ،به‌اڵم که زانیویه‌تى خوشک‌و براکانى له هه‌ڵه‌بجه‌ن گه‌ڕاوه‌ته‌وه و کیمیایی ب�ه‌رک�ه‌وت��ووه و شه‌هید ب��ووه ،ناوبراو وتیشى «به‌داخه‌و‌ه نازانم بۆ تا ئێستا براکه‌م ناوى له مۆنۆمێنته‌که‌شدا نیه ،له‌کاتێکدا هاوڕێکانیشى ئێستا بااڵده‌ستن‌و براکه‌میان بیر چۆته‌وه». ناهید‌ه بۆ خوشکه‌که‌ى ده‌گریا باسى منداڵه‌کانى ئ���ه‌وى ده‌ک����رد و ده‌ی����وت ههمیشه ش��ێ��وه‌ى سێ منداڵه‌که‌یم دێتهوه پێش چاوم به تایبه‌تى (کاروان) که ساوا بوو ،زۆر دڵم ته‌نگ ده‌بێت و ههمیشه بۆیان ده‌گریم. ئ���اراس عابید ،به‌رپرسى یه‌که‌مى کۆمه‌ڵه‌ى قوربانیانى کیمیاباران که خاوه‌نى زۆرترین قوربانیه به نیگه‌رانیه‌و‌ه بۆ (چ�ه‌ت��ر) باسى ل �ه‌وه‌ک��رد که ل �ه‌دواى سوتاندنى مۆنۆمێنته‌که‌و‌ه هه‌رگیز بیرى ل�هوه نه‌کردۆته‌و‌ه گه‌نجێک بێته ئ��اراو‌ه له داخى به‌ڵێن‌و ناعه‌داله‌تى کراسه‌که‌ى به‌رى خۆى بسوتێنێت، ده‌ڵێت»وه‌ک که‌سوکارى شه‌هیدان تێکشکاوین له رووى ده‌روونیه‌و‌ه‌و که‌سمان پێ قبوڵ نیه ،چونکه ڕێ��ز له خۆمان‌و شه‌هیده‌کانیشمان ناگیرێت ،له
ل ه خانه‌واده‌که‌ى ده‌ک��ات ک ه ل ه دوای کیمیابارانی هه‌ڵه‌بجه‌و ه ته‌مه‌نی چه‌ند مانگێک بوو ه داده‌بڕێ و تا دوو ساڵ به‌ر ل ه ئێستا دوور ده‌بێت ل ه خانه‌واد ه و نیشتمانه‌که‌ی. چه‌تر /هه‌ستت چۆن ه بۆ دووه‌مین ساڵ ه به‌شدار ده‌بیت ل ه یادى کاره‌ساتى کیمیابارانى هه‌ڵه‌بجه‌ى شه‌هیدا؟
هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌کان چاوه‌ڕوانی ساڕێژکردنی برینه‌که‌یانن فۆتۆ :فه‌ریق هه‌ڵه‌بجه‌یی
که‌چى پێیوتین شه‌هیدى ماڵى خۆتان ده‌ڵێن یان هى گه‌ڕه‌که‌که‌تان ،خه‌ریک‌ه کوێرایم دادێ��ت ئه‌و که‌سانه‌ى که پله‌و پایه‌یان ههیه خۆى ده‌ڕازێنێته‌وه و دێ��ت�ه س��ه‌رگ��ۆڕى شه‌هیده‌کانمان و ده‌چێته ن��او مۆنۆمێنتهکه و بۆ خۆشى وێن‌ه ده‌گرێت، بێگانه‌کانه‌یه‌کم نه‌دیو‌ه به‌پێکه‌نین له دهرهوه نه‌ی‌هت‌و به گریانه‌و‌ه له مۆنۆمێنته‌که‌و‌ه نه‌چێت‌ه دهرهوه». پ��اش ( )23س��اڵ له ت��راژی��دی��اى کیمیابارانى
ههڵهبجه تا ئێستا هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌کان گله‌ى ئهوه ده‌که‌ن هۆڵێک نیه تایبه‌ت بێت و یاده‌که‌ى تێدا بکهنهوه، له‌و ب��اره‌ی�هوه کوێستان ئه‌کره‌م جێگرى سه‌رۆکى شاره‌وانى ههڵهبجه به (چه‌تر)ى ڕاگه‌یاند «سااڵنه لیژنه‌یه‌کى بااڵ بۆ ئه‌و مه‌راسیم‌ه پێکدێت له‌سه‌ر ئاستى قائیمقامی‌هت‌و شاره‌وانى هه‌ڵه‌بجه‌ش ئه‌ندامى ئه‌و لیژنه‌یه‌یه ،به‌اڵم تا ئێستا داوام��ان لێنه‌کراوه زه‌ویان بۆ دابین بکه‌ین‌و ئه‌وانیش بیکه‌ن به هۆڵ،
هه‌روه‌ها خۆشیان نازانن له کوێ ئه‌و یاده بکهنهوه». جێگرى سه‌رۆکى ش��اره‌وان��ى ههڵهبجه ئاماژه‌ى بۆ ئه‌وه‌کرد ،ئه‌گه‌ر داواى زه‌ویان لێ بکرێت ئه‌وا شوێنى گونجاویان بۆ دابین ده‌که‌ن ،ده‌ڵێت «دڵنیاتان ده‌که‌ینه‌و‌ه که ئه‌گه‌ر به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى شه‌هیدان‌و ئه‌نفالکراوه‌کان داواى زه‌وى له ئێمه بکه‌ن ،ئه‌وا شوێنێکى گونجاویان بۆ دابین ده‌که‌ین ،تا بکرێته هۆڵێکى مۆدێرن‌و تایبه‌ت به‌و ساڵیاده». دواتر گه‌ڕامه‌و‌ه کوردستان و پاش ئه‌وه‌ى پشکنینیان بۆ کردم ،دوات��رى به‌دیدارى دایکى خۆم شادبوومه‌وه.
«خۆپیشاندان مافى خهڵکه»
گه‌نج ه ونبووه‌که‌ى هه‌ڵه‌بج ه :به‌رپرسان ده‌بێ
چه‌تر /ئه‌وکاته‌ى ل ه ئێران بووى تا چه‌ند ڕازى بوویت له‌و خانه‌واده‌یه ک ه تۆیان به‌خێوکرد؟
ـ تا ئه‌و کاته‌ى دایکم نه‌مردبوو هیچ کێشه‌یه‌کم نه‌بوو له‌ناو ئه‌و خانه‌واده‌یه‌دا، ب��ه‌اڵم کێشه‌م ل����ه‌ده‌ره‌و‌ه ه�ه‌ب��وو ئه‌ویش نه‌بوونى ڕه‌گه‌زنامه‌بوو ،له ئێستادا زۆر دڵخۆشم که له‌گه‌ڵ دایکه‌مدا ده‌ژیم که هه‌ر به‌ته‌ماى نه‌بووم ،وام ده‌زانى شه‌هید بووه ،زۆر شوکرى خودا ده‌که‌م هه‌موو کات که دایکى خۆم دۆزییه‌وه.
ک هم‌وکورتییه‌کان ببینن و چاره‌سه‌ری بک هن
ـ هه‌ستێکى تایبه‌تم ههیه و ئ �ه‌و به‌رپرسانه‌ى به‌شدارى ئهم یاده ده‌که‌ن با بزانن ئه‌و که‌موکورتیانه‌ى له هه‌ڵه‌بجه‌دا ههیه لێى بڕوانن و چاره‌سه‌ریان بکه‌ن، به تایبه‌تیش چاره‌سه‌رى ئه‌و نه‌خۆشان‌ه بکه‌ن که به‌ر ئه‌و گاز‌ه ژه‌هراویی‌ه که‌وتوون و پێویسته بنێردرێنه ده‌ره‌وه‌ى واڵت ی��ان دکتۆرى تایبه‌تیان بۆ بهێننه هه‌ڵه‌بجه‌وه.
چه‌تر /ل ه دواى ( )23ساڵ له‌و رووداو ه که‌ی هه‌ڵه‌بج ه چه‌ندین بریندارى ههیه ،ل ه ئێستادا تا چه‌ند گرنگ ه ئه‌و یاده؟
ـ هه‌ردووکیان گرنگه و نابێت ئه‌و یادکردنهوهیه له‌بیر بکرێت و پێویسته هه‌موو ساڵێک بکرێته‌وه، ل�ه‌ب�ه‌رئ�ه‌وه‌ى ئ �ه‌و کارهساته هێند‌ه گ �ه‌وره‌ی �ه هیچ که‌سێک نابێت له‌بیرى بچێتهوه ،پێویسته برینداره‌کان به‌سه‌ر بکرێنهوه و بزانن گوزه‌رانیان به چ شێوه‌یه‌که.
چه‌تر /هه‌ندێک که‌س باس ل�ه‌و ه ده‌که‌ن به‌شدارى یاده‌ک ه ناکه‌ن ،ڕاى تۆ چیه؟
ـ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دام یاده‌ک‌ه بکهینهوه و ئه‌و خه‌ڵکانه‌شى زمناکۆ دوای ( )21ساڵ دووری ،ئازیزانی له باوه‌ش ده‌گرێت گله‌ى و ناڕه‌زایه‌تیان ههیه ،بیخه‌ن‌ه به‌رده‌ستى به‌رپرسان م بۆ چ��اره‌س�ه‌رک��ردن ن�ه‌ک یاده‌ک‌ه ببه‌ستینه‌و‌ه به پێویسته خۆپیشاندان بکات ،به‌اڵم توندو تیژى لێ پێیوتم که دایک و باوکم و خانه‌واده‌که‌م شه‌هیدبوون، حاڵه‌ته‌وه ،پێم باشه هه‌موومان به‌یه‌که‌و‌ه ئه‌و یاده به‌رز نهکهوێتهوه ،له‌به‌رئه‌وه‌ى کوردستان له پێشودا شه‌ڕ ئه‌وانیش منیان گهوره کردووه ،دواتر که دایکم مرد رابگرین ،یادى شه‌هیده‌کان ده‌که‌ینه‌وه‌و ئه‌وه‌ش دهبێته و کیمیاباران و شتى زۆر به‌سه‌ر هاتووه ،بۆیه ئه‌وه‌ى ئیتر زۆر ته‌نها بووم ،هه‌ستم به غه‌ریبى زیاتر ده‌کرد، ڕێزێک بۆ ئه‌و شه‌هید‌ه سه‌ربه‌رزانه. ئێستا ههیه باشتره و پێویسته خراپى نه‌که‌ین ،ئه‌وانه‌ى له‌و کاته‌شه‌و‌ه نه‌مده‌توانى بچم بۆ هیچ شوێنێک دایت ه سان ه ک و ه چه‌تر /تاچه‌ند له‌گه‌ڵ ده‌نگى ئ پێویستن هه‌وڵى چاره‌سه‌رى بۆ بدرێت و ئه‌وانه‌شى یاخود کارێک بکه‌م و درێژه به خوێندنه‌که‌م بده‌م ک ه ماوه‌ى چه‌ند ڕۆژێک ه خۆپیشاندان ئه‌نجام هه‌مان‌ه پارێزگاریان لێبکه‌ین. له زانکۆکانى ئێران ،به‌هۆى ئ �ه‌وه‌ى ڕه‌گه‌زنامه‌م ده‌ده‌ن ل ه شار و شاروچکه‌کاندا؟ چه‌تر /چۆن زانیت ک ه ئه‌و خانه‌واده‌یه‌ى نه‌بوو که ک��ارى پێ ب�ه‌ڕێ بکه‌م ،ئه‌وه‌بوو وورده ـ خۆپیشاندان ئ�ه‌گ�ه‌ر بکرێت و کێشه‌ى لێ به‌خێویان کردویت دایک و باوکى خۆت نه‌بوون؟ وورده ژیانم به‌ڕێکرد تا ئه‌وکاته‌ى وه‌زیرى شه‌هیدان و نهکهوێتهوه ئاساییه ،خه‌ڵکیش ئه‌گه‌ر کێشه‌ى هه‌بێت ـ هه‌ر له ته‌مه‌نى شه‌ش ساڵییه‌و‌ه دایکى ئێرانم ئه‌نفالکراوه‌کانى کوردستان هات ،ئاگادار کرامه‌و‌ه و
چه‌تر /چه‌ند خوشک و برات ههیه؟
ـ چ��وار ب��راو یه‌ک خوشکین و باوکیشم شه‌هیدبووه.
چه‌تر /وه‌ک ده‌زانین ئێستا ل ه زانکۆ ده‌خوێنیت کێ هاوکار و پشتیوانت بووه؟
ـ د.به‌رهه‌م یارمه‌تیدام و خۆشم تاقیکردنه‌وه‌یه‌کم کرد و پاشان وه‌رگیرام.
چه‌تر /چ به‌رنامه‌یه‌کت هه‌ی ه بۆ یادى ( )3/16ى ئه‌مساڵ ک ه پێشکه‌شى بکه‌یت، ی��اخ��ود چ په‌یامێکت هه‌ی ه ب��ۆ خه‌ڵکى هه‌ڵه‌بجه‌و گه‌نجانى ئه‌و شاره؟
ـ زۆر خۆشحاڵم به‌و یادکردنهوهیه و حه‌زده‌که‌م واڵتان بزانن که ژیانم چۆن بووه ،په‌یامیشم بۆ ئ�ه‌و خه‌ڵک و گهنجانه ئهوهیه یادکردنه‌وه‌ى ( ) 3/16هیچ په‌یوه‌ندى به که‌مو کورتى و خزمه‌تگوزارییه‌و‌ه نیه ،له‌به‌رئه‌وه‌ى ئێمه شه‌هیدمان داوه و یادى ئه‌وان ده‌که‌ینه‌و‌ه ده‌بێت ڕێزى ئه‌و کاته بگرین که تێیدا شه‌هیدبوون ،هیوادارم گه‌نجانى ههڵهبجه به‌شدارى بکه‌ن له‌و یادکردنه‌وه‌یه‌دا. پروفایل: زمناکۆمحه‌مه‌د ئه‌حمه‌د ناسراو به(عه‌لى) له‌دایک بووى ( )1987 /12/22هه‌ڵه‌بجه‌یه ،ئاستى خوێندنى ل ه ئێران تا شه‌شه‌مى ئاماده‌ى بوو ،له ئێستادا خوێندکارى قۆناغى دووه‌مى زانکۆی ه له زانکۆى کوردستان.
ژنان ساڵی یه‌که‌م ژماره 48 دووشه‌ممه 2710/12/23 - 2011/3/14
8
سوتانى جه‌رگى دایکان‌و نه‌بوونى پێشه‌نگایه‌تىژنان
ک��ورد ل �ه‌وه‌ت �هى هه‌ی ه مه‌ستان ه قوربانى دهدات و خوێن محه‌مه‌د ده‌ڕی����ژێ����ت و ل���ه‌وه‌ت���هى ه���ه‌ی��� ه ل��� ه س��هن��گ��ه‌رى به‌رگریدا بووه ،چه‌ندین پیالنى له دژ ئه‌نجامدراوه ،کوردستانى لێ به‌شکرا، ل�ه‌و کاته‌شه‌و‌ه ک��ورد به‌رامبه‌ر چوار دوژم���ن ل� ه م�ه‌ی��دان��ى ش���ه‌ڕدا ب��ووه بۆ ئ��ازادى ،ب ه ئێستاشه‌و‌ه کورد به‌رامبه‌ر سێ دوژمنى شۆڤێنیس شه‌ڕ ده‌کات به‌رامبه‌ر(فارس و ع�ه‌ره‌ب و تورک) چه‌ندین ڕۆڵ�هى ئهم کوردستان ه ده‌بن ه قوربانى له‌و پێناوه‌دا ،ئه‌وه‌ى الى ئێمه‌ى کوردیش بووه جێگه‌ى ئومێد و دڵخۆشى ڕزگاربوونى باشوورى کوردستان بوو له ده‌ست ڕژێمى به‌عس و (صدامى) س���ه‌رک���رده‌ک���هى ،ه �ه‌رچ �هن��ده ڕژێ��م��ى به‌عس چه‌نده‌ها ڕۆڵه‌ى ئهم میلله‌ته‌ى ک��رد‌ه قوربانى دڵ‌و جه‌رگى چه‌نده‌ها دایکى هه‌ڵچقرچاند و چه‌ندین دایک سوێیان بووه ل ه تاو ڕۆڵه‌کانیان ،به‌اڵم دواى ئازادبونمان ل ه ده‌ست ئه‌و ڕژێمه که‌مێک ل ه زامه‌کان ساڕێژ ب��وون و هه‌موان هه‌ناسه‌یه‌کماندا و وتمان چیتر ڕۆڵ�ه‌ک��ان��م��ان نابن ه قورببانى ئێمه‌ش که‌مێک ئ��ارام ده‌بین ،زۆر دڵمان به دروستبوونى حکومه‌تى هه‌رێم و حیزب ه ده‌سه‌اڵتداره‌کانى باشور خۆشبوو ،وتمان ئیتر ئێمه حوکمه‌تمان کوردی ه و ئیتر ئێمه‌ش وه‌ک میلله‌تانى دیکه ده‌ژین، ب �ه‌اڵم ئ�ه‌و خۆزگانه‌مان ته‌مه‌نى دوو ساڵى نه‌خایه‌ند شهڕه په‌ڕۆ ده‌ستى پێکرد و ڕ ق و کین ه به‌رامبه‌ر به یه‌کتر له ناو دڵماندا دروست بوو ،دواتر ته‌شه‌نه‌ى کرد بۆ شه‌ڕى براکوژى و شه‌ڕى ناوخۆمان، ک ه ئهمه ل ه هه‌موو ئازار و ئه‌شکه‌نج ه و خوێنڕشتنه‌کانى ڕژێ��م��ى به‌عس ناخۆشتر بوو ،چونک ه ئهم ه شه‌ڕى برا به‌رامبه‌ر برا بوو ،له‌و کاته‌شه‌و‌ه ئه‌و دوو حیزب‌ه ڕۆڵه‌ى ئهم میلله‌ت ه له به‌رامبه‌ر ی �ه‌ک ده‌ک���وژن ل ه پێناو ب�ه‌رژه‌وه‌ن��دی� ه حیزبیه‌کانیاندا ته‌نانه‌ت په‌نایان بۆ دوژم��ن��ان��ى ک���وردی���ش ده‌ب�����رد ب��ۆ ب ه ده‌سه‌تهێنانى به‌رژه‌وه‌ندی حیزبیه‌کانیان، هه‌تا چه‌ند ساڵێک پێش ئێستا دایکان ڕۆڵه‌یان له‌و پێناوه‌دا ده‌کوژرا چه‌ندین ژن بێوه‌ژن بوون ،چه‌ندین منداڵیش بێ باوک ،ب ه ئیستاشه‌و‌ه چه‌ندین باوک‌و دای���ک ه�ه‌ی� ه چ��اوه‌ڕێ��ى گ��ه‌ڕان��ه‌وه‌ى منداڵیانن که ل ه شه‌ڕى ناوخۆدا نه‌ماون، چه‌ندین م��ن��داڵ‌و ژن چ��اوه‌ڕی��ى مێرد و باوکیانن ،هیشتا ئهمه نه‌گه‌یشت ه کۆتا ،ئه‌وه‌بوو دووبار‌ه ل ه ڕۆژى ()17 شوباتدا دووب��اره سوێیان خستهوه دڵى چه‌نده‌ها دای �ک‌و وه‌اڵم��ى به‌ردیان ب ه فیشه‌ک دای���هوه و چه‌ندین الشه‌یان له ب�ه‌رده‌م لقى چ��واردا خست‌و جه‌رگى چه‌ند دایکێکیان سوتانده‌وه ،له‌پێناو چ��ى؟ جگ ه ل � ه ب���ه‌رژه‌وه‌ن���دى خ��ۆی��ان، ئایا داواک��ردن��ى مافى ئ�ه‌و خه‌ڵک ه و نه‌مانى گه‌نده‌ڵى به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانتان له‌ق ده‌ک��ات؟ بۆ ڕۆڵ�هى ئه‌و میلله‌ت ه کێن هه‌ر ئه‌وانه‌ن ،که ئێوه‌یان گه‌یاند به‌م ڕۆژه بۆ بیرتان چۆوه؟!! ئه‌وه‌شى لێره‌دا زه‌ره‌رمه‌ند‌ه هه‌مووانین توێژى ژنانیشین، به‌اڵم زۆر به‌داخه‌و‌ه ئه‌وه‌ى له سه‌ره‌تاو‌ه ڕۆڵى نه‌بوو ژنان بوون ،ن ه ب ه چاک نه خراپ ،چه‌نده‌ها ژنمان هه‌ن که قسه‌ى باقوبریق ده‌که‌ن له‌و کاته‌دا نه‌یانتوانى ڕۆڵ����ى ه���ێ���ورک���ردن���ه‌وه‌ش ب��ب��ی��ن جگ ه له‌و ژنانه‌ى که ب ه په‌نجه‌کانى ده‌ست ده‌ژمێردران ،سوتانى جه‌رگى دایکان و ده‌نگ هه‌ڵبڕینى ئێوه‌ى ژن بۆ ئاشتى کارى ئێوه نیه ،بۆی ه چیتر با گله‌یى ل ه پیاوان نه‌که‌ین ،ئێم ه بابه‌ت و مه‌سه‌ل ه گشتییه‌کان ب ه کارى خۆمان نازانین ،ل ه بابه‌ته‌کانى ژنانیش سه‌رکه‌وتو نه‌بوین، چونک ه خاوه‌ن بڕیارى سه‌ربه‌خۆیان‌ه نین.
هونه‌رمه‌ندان و خۆپیشاندانه‌کان
به‌رپرسى ماڵى داڵده‌دانى ژنانى هه‌ڕه‌شه‌لێکراو ل ه هه‌ولێر:
به‌رده‌وام هه‌ڕه‌شه‌مان لێده‌کرێت ل ه الیه‌ن خانه‌واده‌ى ئه‌و ژنانه‌ى داڵد ه ده‌درێن [ ئا /هانا ئازاد ]
و کارى و ئه‌مه‌یش ده‌بێته‌هۆى ئه‌وه‌ى توشى کاره‌سات بن.
ب��ه‌رپ��رس��ى م��اڵ��ى داڵ����ده‌دان����ى ژن��ان��ى هه‌ڕه‌شه‌لێکراو ل ه هه‌ولێرل ه میانى دیمانه‌یه‌کى له‌گه‌ڵ (چه‌تر) ئاماژ ه بۆ ئه‌و ه ده‌کات ،هیچ له‌شفرۆشێک ل ه ماڵه‌که‌یان داڵ��د ه ن �ه‌دراو ه و هاوکات راشیده‌گه‌یه‌نێت «هیچ ژنێک ب ه ئاسانى ناده‌ینه‌و ه ده‌س��ت خاوه‌نه‌کانیان» و ل ه دیمانه‌که‌دا چه‌ند حاڵه‌تێکى تراژیدیاى کۆمه‌اڵیه‌تیش ده‌گێڕێته‌و ه ک ه له‌ماڵه‌که‌یان روویداوه.. چه‌تر /ده‌کرێت زیاتر رونکردنه‌و ه له‌سه‌ر ماڵى داڵده‌دانى ژنانى هه‌ڕه‌شه‌لێکراو بده‌یت؟
دواى ئه‌وه‌ى له کابینه‌ى پێنجه‌مى حکومه‌تى ههرێمبڕیارێک ده‌رچ��وو ،که پێویسته تاوانى ش �ه‌ره‌ف وه‌ک هه‌موو تاوانێکى تر مامه‌ڵه‌ى له‌گه‌ڵدا بکرێت ،بۆیه بڕیاردرا ئهم ده‌زگای‌ه دابمه‌زرێت بۆ داڵده‌ى ئه‌و ژنانه‌ى هه‌ڕه‌شه‌ى کوشتنیان لهسهره و توشى کێشه‌یه‌کى کۆمه‌اڵیه‌تى ده‌بن و تاوانیان لێکراوه داڵد‌ه بدرێن تا کێشه‌کانیان چاره‌سه‌ر ده‌کرێت. چه‌تر /ئێستا چه‌ند ژن و منداڵ له‌م ماڵه‌دا داڵده‌دراون؟
تا ئێستا ( )17که‌یسى ژن��ان و ( )8منداڵ ل هماڵى داڵ��ده‌دان��ى ژنانى هه‌ره‌شه‌لێکراو داڵ���ده‌دراون ،به‌اڵم هه‌موو ئهمانه هه‌ڕه‌شه‌ى کوشتنیان له‌سه‌ر نیه ،بۆ نمون ه هه‌ندێک له‌مان‌ه له‌گه‌ڵ پیاوه‌که‌ى جیابۆته‌و‌ه و جێگه‌ى نی ه بگه‌ڕێته‌و‌ه و په‌ناى بۆ ئێره هێناوه ،هه‌ندێک له ژنه‌کانى تر کێشه‌ى کۆمه‌اڵیه‌تیان ههیه ،به‌اڵم چاکتر‌ه تا بۆیان چاره‌سه‌ر ده‌کرێت الى ئێمه بمێننه‌وه ،زۆرێکیش له‌وان ه هه‌ڕه‌شه‌ى کوشتنیان لهسهره.
چه‌تر /باسى ئه‌و ه ده‌که‌ی منداڵیش التان هه‌ی ه ئهم منااڵن ه کێشه‌یان چیه؟
ئه‌و مندااڵنه‌ن که ته‌مه‌نیان له خوار شه‌ش ساڵه‌وه‌ی‌ه ولهگهڵ دایکیانن له کێشه‌ى دایکیان تێوه‌گالون.
چه‌تر /زیاتر ئه‌و ژنانه‌ى داڵده‌دراون کێشه‌یان له‌گه‌ڵ هاوسه‌ره‌کانیان هه‌ی ه یان برا و باوکیان؟
ئ�ه‌و ژنان‌ه زیاتر به‌هۆى توندوتیژى خێزانیه‌و‌ه ب هتایبهتى هاوسه‌ره‌کانیان روده‌که‌ن‌ه ماڵى داڵده‌دانى ژنانى هه‌ڕه‌شه‌لێکراو ،ی��ان ئ �ه‌و کچانه‌ى ب�ه‌ه��ۆى ه�ه‌ڕه‌ش�هى براکانیانه‌و‌ه هه‌ڵهاتوون ،کچ ههبووه لێره داڵده‌دراو‌ه له ماڵه‌و‌ه هه‌ڕه‌شه‌یان لێکردوو‌ه که ده‌بێت واز له‌خوێندن بهێنێت، هه‌ندێکجار ئه‌و ژنانه‌ى له چاکسازى زیندانى ده‌کرێن و دواتر ئازاد ده‌کرێن ناتوانن بچنه‌و‌ه ماڵه‌و‌ه و له‌م ماڵه وه‌ریان ده‌گرین تا کێشه‌که‌ى به ته‌واوى چاره‌سه‌ر ده‌کرێت.
چه‌تر /دواى ئه‌وه‌ى ئه‌و ژنان ه رووده‌که‌ن ه ئهم ماڵ ه دواتر ب ه چ رێگه‌یه‌ک کێشه‌کانیان چاره‌سه‌ر ده‌ک�هن و ب ه ئاسانى ده‌یانده‌نه‌و ه ده‌ست خانه‌واده‌کانیان؟
نه‌خێر ،هیچ ژنێک به ئاسانى ناده‌ینه‌و‌ه دهستخاوهنهکانیان ،ئه‌گه‌ر ژنێک بێته ئێره سه‌ره‌تا پرسیارى ئه‌وه‌ى لێده‌که‌ین ترسى زۆرت له چ ئه‌ندامێکى خێزانه‌که‌ت ههیه؟ بۆئه‌وه‌ى ئێمه بتوانین ئه‌و کهسه بدۆزینه‌و‌ه و قسه‌ى له‌گه‌ڵ بکه‌ین و ئاشتیان بکهینهوه ،تا ئێستا ()400 که‌یسمان به‌م شێوهیه چاره‌سه‌رکردووه ،هه‌ندێک جار دادوه‌ر به‌دواى که‌یسێکدا ده‌نێردرێت و دواتر ده‌درێته‌و‌ه ده‌ست که‌س
چه‌تر /پێشتر ب ه ناوى رێکخراو چه‌ند ماڵێکى له‌م شێوه‌ی ه هه‌بوو داڵده‌ى ژنانى تێدا ده‌درا، به‌اڵم ده‌وت��را بۆ مه‌به‌ستى خۆیان به‌کاریان ده‌هێنن ئاگادارى ئهم ه بوون؟
ماڵى داڵ���ده‌ى ژنانى هه‌ڕه‌شه‌لێکراو دهزگایهکىحکومیه و سه‌ر به وه‌زاره‌تى کار و کاروبارى کۆمه‌اڵیه‌تى و وه‌زاره‌تى ناوخۆى حکومه‌تى ههرێمه ،بۆیه پێمان وانی ه کێشه‌یه‌کى ئه‌وتۆى تێدا بێت ته‌نها بیناکه‌مان نه‌گونجاو‌ه و داوامانکردوو‌ه بینایه‌کى نوێمان بۆ دروست بکه‌ن ،ناتوانم قسه له‌سه‌ر ئه‌و مااڵن‌ه بکه‌م که پێشووتر دروست کرابوون.
چه‌تر /چى پاڵنه‌رى ئه‌و ژنانه‌ی ه رووبکه‌ن ه ئه‌و ماڵ ه جگ ه ل ه هه‌ڕه‌شه‌ى کوشتن؟
زۆرجار داواکردنى مافه‌کانیان واده‌کات ژنان و کچانرووبکهنه ئه‌و ماڵه ،کچ ههبووه پۆلی شه‌شى ئاماده‌ى بووه هاناى بۆ ئێره هێناوه ،چونکه براکه‌ى نه‌ى هێشتوو‌ه بچێت ه زانکۆ و داواى کردووه چاره‌سه‌رى بۆ بدۆزرێته‌وه.
چه‌تر /به‌پێى ئه‌و زانیاریانه‌ى له‌به‌رده‌ستدان هه‌ڕه‌شه‌ى زۆرتان له‌سه‌ر ه له‌الیه‌ن خانه‌واده‌ى ئه‌و ژنانه‌ى داڵده‌دراون؟
ئێمه ئه‌گه‌ر بزانین که‌یسێک مه‌ترسى زۆرى لهسهرژیانى ههیه ده‌یگوازینه‌و‌ه بۆ چاکسازى ،بۆئه‌وه‌ى ژیانى ب ه ته‌واوى بپارێزرێت ،به‌اڵم زۆرجار هه‌ڕه‌شه‌مان لێکراوه به‌رده‌وام هه‌ڕه‌شه‌مان لێده‌کرێت له‌الیه‌ن خانه‌واده‌ى ئه‌و ژنانه‌ى داڵد‌ه ده‌درێن ،به‌اڵم ده‌ست هه‌ڵناگرین له کاره‌کانمان.
چه‌تر /ده‌وترێت له‌شفرشیش ده‌ڵده‌درێت له‌و ماڵه؟
نه‌خێر ،شوێنى له‌شفرۆش نابێتهوه له‌و ماڵه ،چونک هبهرگرى ته‌نها له‌و ژنان‌ه ده‌کات که کێشه‌یه‌کیان ههیه و ده‌رکراون له ماڵ نه‌ک له‌شفرۆش. چه‌تر /ئه‌و ژنان ه تا چه‌ند به‌و ماڵ ه دڵخۆشن
چونکه ئێره شوێنى ئه‌و ژنان‌ه نیه که به‌هۆى کێشه‌ى ده‌رونیه‌و‌ه ده‌ستگیر ده‌کرێن.
چه‌تر /هیچ نمونه‌یه‌ک هه‌ی ه ک ه ژنێک لێره‌و ه دواى درانه‌وه‌ى به‌ده‌ست خاوه‌نه‌که‌ى کوژرابێت؟
به‌داخه‌و‌ه ده‌ڵێم هه‌مانبووه ،دو ژن دواى ئه‌وه‌ى دادگاداوایکردن به مه‌به‌ستى لێکۆڵینهوه له که‌یسه‌که‌ى درانه‌و‌ه ده‌ست خانه‌واده‌که‌ى و دواى شه‌ش کاتژمێر کوژران ،ئه‌و ژنان‌ه تا ئێستا جل و به‌رگه‌کانیان الى ئێمه ماوهتهوه، دادوه‌رێ��ک داواى لێکردم یه‌کێک له ژنه‌کان بده‌مه‌وه
التان؟
به‌ڵى ،که‌یسى له‌م جۆره‌مان ههبووه ،کچێک لهالمانداڵدهدرابوو له خێزانێکدا دواى ئه‌وه‌ى چه‌ندین ساڵ له‌گه‌ڵ ماڵى خزمێکیان قسه‌یان نهبووه له کاتى ئاشتبوونه‌وه‌یان له‌برى ئه‌وه‌ى ده‌سته‌یه‌ک نوقوڵ و پاقالو‌ه ببه‌ن له‌گه‌ڵ خۆیان ،که‌چى کچه‌که‌یان جێهه‌شێتوو‌ه وه‌ک دی��ارى که ته‌مه‌نى ()12سااڵن بووه ،ده‌پرسم ئهم کچ‌ه ئه‌زانێت که لێره بوو ده‌یوت هاوسه‌رگیرى چیه؟ م��اڵ��ى ئ �ه‌م نه‌مده‌زانى بۆ ل ه
››
دوو ژن دواى ئه‌وه‌ى دادگا داوایکردن ب ه مه‌به‌ستى لێکۆڵینه‌و ه ل ه که‌یسه‌که‌ى درانه‌و ه ده‌ست خانه‌واده‌که‌یان ،دواى شه‌ش کاتژمێر کوژران
و به‌رنامه‌ى ئێو ه چی ه لهمبارهیهوه؟
چه‌تر /ئاشکرای ه هه‌ر که‌سێک کێشه‌یه‌کى گه‌وره‌ى هه‌بێت په‌نا بۆ شتى تر ده‌بات وه‌ک خۆکوشتن یان هاوشێوه‌کانى ،تا ئێستا ئهم حاڵه‌ت ه روویداو ه لێره؟
چه‌تر /ئه‌گه‌ر هه‌ڵوه‌سته‌ى زیاتر ل ه سه‌ر کوژرانى ئه‌و ژنان ه بکه‌ین ک ه لێره‌و ه ده‌رچ���وون ،ئهم ه به‌چ شێوه‌یه‌ک بووه؟
چه‌تر /زۆرج��ار ل ه کۆمه‌ڵگه‌ى ئێم ه کچ ب ه زۆر به‌شو ده‌درێت که‌یسى له‌م جۆر ه زۆر هه‌ی ه
ئهوه ده‌کات که هه‌ڵسوکه‌وتى کڕیاران ئێستا زۆر باش ه ل ه گه‌ڵیان ،زۆر خۆشحاڵم کاتێک کچێک دێ و زۆر ب ه ئاسانى و ب ه دڵى خۆى بێ ئه‌وه‌ى شه‌رم بکات ئه‌وه‌ى ده‌یه‌وێت داواى ده‌کات و ده‌یکڕێ. وتیشى «به‌داخه‌و‌ه ئێستاش زۆر بنه‌ماڵ ه ئیزن ناده‌ن کچه‌کانیان بێن ه ب��ازاڕو کاربکه‌ن ،وا هه‌ست ده‌که‌ن تووشى کێش ه و ئابڕووچوون ده‌بن ،به‌اڵم ل ه راستیدا ئهوه به که‌سه‌ک ه خۆى که‌وتووه ،ئه‌گه‌ر به مه‌به‌ستى کار و دابینکردنى بژێوى خۆت بێیت له‌و شوێن ه کار بکه‌ى بۆ تووشى کارى خراپ ده‌بى؟ هه‌روه‌ها وتى من ئێستا خوێندکارم و له په‌یمانگا ده‌خوێنم و س�ه‌ره‌ڕاى کارى ماڵه‌و‌ه و بازاڕیش تا ئێستاش هه‌ر له یه‌که‌مه‌کانم ل ه په‌یمانگا. سهاد صادقیش وتى :دوکاندارم و مامۆستاشم ،دیاره هیالک ده‌بین ،به‌اڵم له به‌رامبه‌ردا ئێمه داهاتێکمان ه�ه‌ی� ه و ده‌ت��وان��ی��ن که‌مێک ق��ورس��ى ل �ه‌س �ه‌ر شانى خێزانه‌که‌مان که‌م بکهینهوه ،لێره چه‌ند کچێکى تریش ل ه گه‌ڵمان ئیش ده‌که‌ن ،رۆژان ه کڕیارى جۆراوجۆر دێ بۆ ئێره ،به‌اڵم ئیدى ئێمه‌ش ده‌بێ بگۆڕدرێین و نابێ پێمان عه‌یب بێ ئه‌گه‌ر ژنێک دوکانێ دابنێ .هه‌موو خوشک و براى یه‌کین با هاوکارى یه‌کتر بکه‌ین ،ب ه قس ه و قسه‌ڵۆک که‌س هیچى ده‌ست ناکه‌وێ .زۆر کچمان هه‌ی ه خوێندنى ته‌واو کردووه ،به‌اڵم دانه‌مه‌زراوه، یا ناوه‌ندى یا ئاماده‌یى خوێندوو‌ه و وازى هێناوه ئێستا بێ ئیش ه و ل ه ماڵه‌و‌ه ئه‌بێ چاوى ل ه ده‌ستى باوک یا براکه‌ى بێ هاوکارى بکات ،باش ه بۆنایات کارێک بکا؟ ئه‌مڕۆ یا سبه‌ى بێ هه‌ر ئه‌بێ کۆمه‌ڵگا بڕوا به‌و‌ه بهێنێ ک ه کارکردن ل ه هیچ کات و ته‌مه‌نێکدا
عه‌یب نیه. مه‌لیح‌ه ق���ادر ،ک� ه م���اوه‌ى ( )15س��اڵ ده‌ب��ێ ل ه یه‌کێک ل ه گه‌ڕه‌که‌کانى شارى کۆیه‌دا دوکانى هه‌ی ه و ئیش ده‌کات باس لهوه ده‌کات ،چه‌ند ساڵێک پێش ئێستا مێرده‌که‌ى پێشمه‌رگ ه بوو که‌متر ل ه ماڵه‌و‌ه بوو منداڵه‌کانیشى هه‌موو ده‌یانخوێند و بچووک بوون و بارى داراییان خراپ بوو ،بۆی ه بڕیاریدا ل ه به‌رده‌م ماڵه‌که‌ى خۆى دوکانێک دابنێ .ئه‌مه‌ش واى کرد که ژیانیان خۆشتر بێ .هه‌روه‌ها مه‌لیح ه خۆشحاڵى خۆى له‌مه‌ڕ هاتنى ژنان بۆ نێو بازاڕ ده‌ربڕى و هیواى خواست ژنان ب ه جێگه‌ى ئه‌وه‌ى ل ه ماڵه‌و‌ه بێ ئیش دانیشن با ب ه شوێن ژیانێکى باشتر بۆ خێزانه‌که‌یاندا بن. توانا ف �ه‌ره‌ی��دون حسێن ،ت��وێ��ژه‌رى کۆمه‌اڵیه‌تى و مامۆستایى یاریده‌ده‌ر ل ه به‌شى کۆمه‌ڵناسى کۆلێژى زانست ه کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کانى زانکۆى کۆی ه ل ه باره‌ى کارکردنى ژن��ان�هوه ،وت��ى :ژن��ان ئ�ه‌و کای ه گرنگه‌ى کۆمه‌ڵگان که شانبه‌شان پیاوان ژیان دروست ده‌که‌ن و نیوه‌ى کۆمه‌ڵگا ته‌واو ده‌که‌ن ،ژن بایه‌خ و گرنگ و رۆڵى خۆى ههبووه هه‌ر ل ه مێژووى کۆنى مرۆڤایه‌تییه‌و‌ه باس و خواسى زۆرى لێکراوه ،ل ه بوارى ئابووریدا ژن وه‌ک هێزێکى مرۆیى داده‌نرێت ک ه ده‌توانێت به‌رهه‌م بێنێت ،ل ه کۆمه‌ڵگا کشتوکاڵى و گوندنشینه‌کاندا ژن رۆڵ و بایه‌خى ل ه ئاست پیاودا بووه ،چونکه به هه‌ره‌وه‌ز و هاوبه‌ش به‌رهه‌میان به ده‌ست هێناوه و بژێویان په‌یدا ک��ردووه ،ژن��ان ل ه ڕووى پل ه و ئه‌رکیان ل ه کۆمه‌ڵدا هیچ جیاوازیه‌کیان نی ه له‌گه‌ڵ ره‌گ�ه‌زى به‌رامبه‌ردا، به‌اڵم ئه‌وه‌ى جیاوازییه‌کان دروست ده‌کات کۆمه‌ڵگ ه خۆیه‌تى ،لێره‌دا پێویست ه ئاماژه بۆ چه‌مکى وشیارى
رۆڵى هه‌ندێک له هونه‌رمه‌ندان له خۆپیشاندانه‌کانى دواى ()17ى شوبات به‌رچاو بو ه و چه‌ند هونه‌رمه‌ندێک وه‌ک خۆپیشانده‌ر هاتنه ریزى خۆپیشانده‌رانه‌وه، هه‌ندێکیشیان وه‌ک پ �ه‌رژی��ن��ى ئاشتى له‌نێوان خۆپیشانده‌ران و هێزه ئه‌منیه‌کاندا بوون ،به‌اڵم هه‌ندێک له هونه‌رمه‌ندان هه‌ر زوو پاشه‌کشه‌یان کرد ،هونه‌رمه‌ند (مسته‌فا ئه‌حه‌مه‌د)یش بۆچوونى وای��ه« ،هه‌ندێک له‌و هونه‌رمه‌ندانه به شێوه‌یه‌ک خۆیان فرۆشتووه، نایانه‌وێت پێ ب ه به‌ردێکى سارد و گه‌رمدا بنێن».
نامه‌یه‌کم بۆ هاتبوو نه‌مده‌زانى کێیه
گه‌نجان مۆسیقا ده‌ژه‌نن )20( ،خوله‌ک پێش ئه‌وه‌ی خێمه و ئامێره‌کانیان بسووتێنن فۆتۆ :کاروان ئیبراهیم «به‌شداری‌نه‌کردنى هونه‌رمه‌ندان به شێوه‌یه‌کى چڕ و گ�هوره هه‌ندێک هۆکارى ههیه ،له‌وان ه ره‌نگ ه هه‌ندێکیان له‌مکاته‌دا سه‌رقاڵى کارى ته‌مسیل و ئاماده‌کردنى هه‌ندێک به‌رهه‌م بن ،به‌اڵم هونه‌رمه‌ندان چه‌ند جارێک سه‌ردانى ئه‌و ناوچانه‌یان کردوه ،گوڵیان به‌خشیوه‌ته‌و‌ه چ به‌سه‌ر پێشمه‌رگ ه و چ به‌سه‌ر هاواڵتیان. رێکخراوى هونه‌رمه‌ندان «گه‌نده‌ڵترینه»
(به‌دیعه دارتاش) وه‌ک هونه‌رمه‌ندێکى ناسراوى بواره‌که ئاماژه‌ى
له‌گه‌ڵ ئ �ه‌وه‌ى رێ��ژه‌ى بێکارى ل ه واڵتدا به‌ره‌و به‌رزبونه‌و ه ده‌چێ و گرانى و زۆربوونى خ��واس��ت ل� ه س��ه‌ر پێداویستیه‌کانیش ل ه زیادبووندایه ،به‌رزبوونه‌وه‌ى ئاستى گوزه‌ران و چاوه‌ڕوانییه‌کان واده‌ک��هن ک ه ئه‌مجار ه ژنانیش بێن ه مه‌یدانى کار و شانبه‌شانى پیاوان ل ه دوکانه‌کاندا کارى کڕین و فرۆشتن بکه‌ن .ماوه‌ى چه‌ند ساڵێک ه خانمانى شارى کۆی ه دوکاندارى وه‌ک پیشه‌یه‌ک و رێگایهک بۆ دابینکردنى گوزه‌رانى خۆیانیان هه‌ڵبژاردووه.
مریه‌م محه‌مه‌د ئه‌مین ،ته‌مه‌ن ( )33ساڵ یه‌کێک ه له‌وانه‌ى ئێستا ل ه بازاڕدا خه‌ریکى پیشه‌ى دوکانداریی ه و ئاماژه به‌و‌ه ده‌کات که ل ه راستییدا کارێکى سه‌خته، ماندووبونى زۆرى تێدایه ،زۆربه‌ى کات ناچارى ب ه پێوه بوه‌ستى ،جگه له‌وه‌ش کارى ماڵه‌و‌ه هیالکترت ده‌کات ئه‌گه‌ر هاوسه‌ره‌که‌ت هاوکاریت نه‌کات بڕوا ناکه‌م ژن بتوانێ سه‌رکه‌وتووبێ. مریه‌م محه‌مه‌د ئه‌وه‌شى ووت ،ک ه ل ه الیه‌کى دیکهوه بۆ به‌رژه‌وه‌ندى خۆت و هاوکاریکردنى بنه‌ماڵه‌که‌ت بۆ دابینکردنى بژێوى خێزان زۆر هاوکار و یاریده‌ده‌ره. ه��اوس �ه‌ره‌ک �ه‌م ب� ه ته‌نیا ن�ه‌ی��ده‌ت��وان��ى خ�ه‌رج��ى م��اڵ�هوه ده‌ربهێنێ ،چونک ه ده‌رامه‌ته‌که‌ى که‌م بوو ،به‌اڵم ئێستا هه‌ردووکمان پێکه‌و‌ه هاوکارى یه‌کتر ده‌که‌ین و ماڵ به‌ڕێوه‌ده‌به‌ین. دڵگه‌ش حه‌سه‌ن ته‌مه‌ن ( )20ساڵ ،یه‌کێکى تره له‌و فرۆشیارانه‌ى ک ه ئێستا ل ه بازاردا کار ده‌کات ،هێما بۆ
به‌و‌ه کرد «به‌هۆى ئه‌وه‌ى بارى ته‌ندروستیم ته‌واو نیه بۆی ه زیاتر له‌وێ نه‌ماوم و له سه‌ره‌تادا به‌شداربووم ،ئێستاش ل ه میدیاکانهوه ئه‌و په‌رژینى ئاشتیه نابینم رهنگه په‌یوه‌ندى به‌وه‌وه هه‌بێت ،ک ه بارودۆخ ه جۆرێک له ئارامى پێوه دیاره ،ئه‌وکاته هه‌ندێکمان رۆشتینه شاخى ئه‌زمه‌ڕ و داوامان کرد ،ک ه به‌شدارى بکه‌ن و با خه‌ڵکیش به ئاشتى حاڵه‌ته‌کان به‌ڕێوه‌به‌رن. له‌باره‌ى به‌شدارى و داوایه‌ک به‌شێوه‌ى رێکخستن له‌الیه‌ن یه‌کێتى
س���ه‌رۆک���ى ت��ی��پ��ى ش���ان���ۆى (ن���ال���ى) پێویستى دامه‌زراندنى ئه‌و تیپه له‌و ئان و ساته و گرنگى باس ده‌ک��ات و له‌و کاته‌دا کوردستان دووچ��ارى ش �ه‌ڕێ��ک��ى م��اڵ��وێ��ران��ى خ��ۆی��ى ب��ب��وی �هوه ،ب��ۆی �ه ب ه باشمانزانى له رێگه‌ى نمایشه شانۆییه‌کانمانه‌و‌ه ده‌س��ت بخه‌ینه سه‌ر برینى هه‌موو ئه‌و جه‌ستانه‌ى که له نیشتیمان ده‌رهاتبوون ،بۆ نمونه نمایشکردنى شانۆى (شۆڕشى م��ردووه‌ک��ان) یه‌کێک بوو له‌و شانۆیانه‌ى کاریگه‌رى زۆرى هه‌بوو نه‌ک له‌سه‌ر بینه‌رى ئاسایى ،به‌ڵکو له‌سه‌ر ئه‌و پێشمه‌رگانه‌ش ک �ه ب��اره‌گ��ای��ان ه��ات��ب��ووه ش��اره‌ک��هوه و خ��ۆی��ان بۆ شه‌ڕ ئاماده کردبوو له‌گه‌ڵ الیه‌نى به‌رامبه‌ریاندا، ئه‌وکاته هیچ هۆڵێکى شانۆیى نه‌بوو له حه‌وشه‌ى ئێستاى قوتابخانه‌ى (ئاسۆ) نمایشمان کرد ،که ئه‌و کات باره‌گاى فه‌رمانده‌یى سلێمانى بوو ،هه‌موو ئه‌و که‌ره‌ستانه‌ى ئه‌وان ئاماده‌یان کردبوو بۆ شه‌ڕ ئێم ه له ئێکسسوار‌و دیکۆردا به‌کارمان هێنان،نمایشه‌ک ه بۆ زۆرب �هى پێشمه‌رگه‌کانى ڕوون��ک��ردهوه که شه‌ڕ کردن له پێناوى نیشتیماندا پیرۆزه نه‌ک له پێناوى به‌رژه‌وه‌ندى یه‌کانى ده‌سه‌اڵتدا.
خزمه‌مان جێهێشتراوم.
چ�ه‌ت��ر /ئ��ه‌و ژن��ان �هى الى ئێو ه ئامێرى گه‌یاندنیان الی ه بۆ نمون ه مۆبایل؟
ئه‌گه‌ر ئێمه لێره‌بین ده‌توانن بۆخۆیان قسه‌بکه‌ن ب همۆبایلى ئێمه ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر به ته‌نها بن ناتوانن مۆبایلیان البێت بۆ پارستى ژیانیان ،له ماڵى داڵ��ده‌دان��ى ژنانى هه‌ڕه‌شه‌لێکراو ژنانى له‌شفرۆش جێگه‌یان نابێتهوه ،به‌اڵم هه‌ندێکجار بۆ ماوه‌یه‌کى کاتى ،بۆ نمونه شه‌وێک جێگه‌مان کردوونه‌ته‌وه ،له‌باره‌ى توندوتیژى سێکسى ئێم ه گه‌وره‌ترین ئیجرائاتى بۆ ده‌که‌ین ،به‌اڵم ئێمه تا میوانه‌کانمان که‌متر بێتهوه دڵخۆشترین ،چونکه به‌پێى ستانده‌ر ده‌توانین ( )12که‌یس وه‌رگرین ،به‌اڵم به‌رده‌وام زیاترمان البووه ،جار ههبووه ( )30که‌یسمان البووه.
رێژه‌ى ژنانى دوکاندار ل ه شارى کۆی ه ل ه زیادبووندایه
[ ئا /گه‌الوێژ مێهفه‌ر ]
9
له الیه‌کى تریش هونه‌رمه‌ند (عه‌لى که‌ریم) له‌سه‌ر ئهم حاڵه‌ت ه راى خۆى به (چه‌تر) به‌م شێوهیه وت «کاتێک هاتومه‌ته بازاڕ بینیومه هه‌ندێک هونه‌رمه‌ند کۆبونه‌ته‌وه به ناوى په‌رژینى ئاشتى و ئاگادار نه‌کراومه‌ته‌وه له‌الیه‌ن هیچ که‌سێکه‌وه ،جیاواز له‌وه‌ى چوینه ئه‌زمه‌ڕ که ئه‌و کاته نامه‌یه‌کم بۆ هاتبوو نه‌مده‌زانى کێیه. ئه‌و هونه‌رمه‌نده ده‌ڵێت پێموای ه حه‌قى نه‌ک هه‌ر هونه‌رمه‌ندانه، به‌ڵکو هه‌موو که‌سێک ه هه‌وڵبدات نێوانى خه‌ڵک و حکومه‌ت ئاشت بکهینهوه و نه‌هێڵین پشێوى لێ بکه‌وێته‌وه ،بۆی ه کشانه‌وه‌ى ئه‌و هونه‌رمه‌ندانه ده‌گه‌ڕێنمه‌وه بۆ ئه‌وه‌ى له‌الیه‌ن هیچ که‌سێک ه نهبووه، ئێستا که‌م تا زۆرێکیان ده‌بینرێن ل ه ریزى په‌رژینى ئاشتیدا و بۆ خۆم ئه‌ندامى هیچ ڕێکخراو و حزبێک نیم و هه‌رکات پێویست بکات ئاماده‌م ،به‌اڵم ل ه راستیدا له ئێستادا تۆزێک سه‌رقاڵى کارى وێنه‌گرتن و به‌رهه‌مێکین ل ه ده‌ره‌وه‌ى شار.
یاسین سه‌عید :ب ه (شۆڕشى مردووه‌کان) شه‌ڕێکمان وه‌ستاند
-ئ������ه‌م ژن�����ان�����ه ل� ه
حاڵه‌تى شکاندنى په‌نجه‌ر‌ه و شتى تر ههبووه ،به‌اڵم زۆرنهبووه ،زۆرجار ئه‌و ژنانه‌ى له شه‌قام ده‌گیرێن و ده‌هێنرێن ه ئێره ،به‌اڵم ئهمانه ته‌نها ماوه‌یه‌کى کورت داڵده‌ده‌درێن،
[ ئا /ئاراس عوسمان ]
ساڵی یه‌که‌م ژماره 48 دووشه‌ممه 2710/12/23 - 2011/3/14
هونه‌رمه‌دانه‌و‌ه هه‌بوو یاخود نا ،ده‌ڵێت :ئاگادارى ئه‌و ڕێکخراوه نیم و گه‌نده‌ڵترین ڕێکخراوه ،ئه‌وکات ل ه ده‌سته‌ى بااڵشدا بووم نزیکه‌ى پازد‌ه ساڵ ناخۆشى و زوخاوى زۆرمان چه‌شت به‌ده‌ست ئه‌و رێکخراوه‌وه. هونه‌رمه‌ند به‌دیعه دارتاش باس له‌وه‌ش ده‌کات ،که ئه‌وکاته‌ى ئه‌ندام ب��ووه زۆرک��ات داواى لێکردون تا بچینه ناو شه‌قامه‌کان و ته‌مسیل بکه‌ین و تابلۆ هه‌ڵبواسین ،ب�ه‌اڵم گوێیان بۆ که‌س نه‌ده‌گرت ،له‌به‌رئه‌وه پێموایه حه‌قه راست و چه‌پ هێڵێک بهێنین به ده‌رگاکانیاندا ،ئه‌و وتیشى :ئهم قسانه‌م هه‌موو کات وتوه ،ک ه رێکخراوێکى گه‌نده‌ڵ و ده‌به‌نگ به‌م شێوهیه پێویست ه نه‌مێنێت ،بۆی ه ماوه‌ى نزیکه‌ى سێ ساڵێک ده‌بێت کشاومه‌ته‌و‌ه لێیان.
رۆحى نیشتمانیشیان تێدا نهماوه
پروفایل: به‌هار ره‌فیق ،کۆلێژى ده‌رونزانى زانکۆى به‌غداى ته‌واو کردووه ،ماوه‌ى حه‌وت ساڵ مامۆستاى په‌یمانگا بوو ه ل ه سلێمانى، ئێستا به‌رپرسى ماڵى داڵده‌دانى ژنانى هه‌ڕه‌شه‌لێکراوه ئێمه توێژه‌رى کۆمه‌اڵیه‌تیمان ههیه ههفتانه سێ جارپزیشکى ده‌روون��ى سه‌ردانیان ده‌که‌ن و ژینگه‌یه‌کمان بۆ دروستکردووه ،که هه‌ست بکات که‌سایه‌تى پارێزراوه ،به‌اڵم هه‌ر ژنێک که دێته ئێره له سه‌ره‌تادا ترسێکى ههیه ،ژن ههیه ساڵێک‌ه له‌و ماڵه‌ی‌ه و الى ئاساییه.
«هه‌ندێک هونه‌رمه‌ند خۆیان فرۆشتوو ه نایانه‌وێت پێ ب ه به‌ردێکى سارد و گه‌رمدا بنێن»
(مسته‌فا ئه‌حمه‌د) یه‌کێک ل�ه‌و هونه‌رمه‌ندانه‌ى به‌شداربوو وه‌ک لیژنه‌ى په‌رژینى ئاشتى بۆ (چه‌تر) دوا و پ��اش نه‌مانى لیژنه‌که‌ش وه‌ک خۆپیشانده‌رێک له به‌شداریکردن به‌رده‌وامه، ئه‌و ده‌ڵێت« :که‌مته‌رخه‌مى هه‌ندێک له‌و هونه‌رمه‌ندانه ئهوهیه، که ب ه شێوه‌یه‌ک خۆیان فرۆشتووه و نایه‌وێت پێ به به‌ردێکى س��ارد و گه‌رمدا بنێت و رۆح��ى نیشتمانیشیان تێدانه‌ماوه ،بۆی ه ئێم ه هه‌ندێک له‌و هونه‌رمه‌ندانه ب ه شێوه‌یه‌ک ڕۆڵمان ههبووه که‌م تا زۆر ه�ه‌ردووالم��ان ده‌پاراست و له‌و رۆژان��ه‌دا شتێکى به‌رچاو کاره‌سات ڕووى نه‌دا ،له‌به‌رئه‌وه ده‌توانم بڵێم ئهم حاڵه‌تانه‌ى روویدا بۆ سه‌رجه‌م چین و توێژه‌کانه ،بۆیه ئه‌رکى هونه‌رمه‌ند و گشتمان ه نه‌هێڵین شه‌ڕ و ئاژاوه ڕووبدات». ل � ه الی �ه‌ک��ى ت��ر (ب �ه‌ه��ادی��ن ه�ه‌ڵ�ه‌ب��ج�ه‌ی��ی) ه��ون�ه‌رم�هن��د پێوای ه
ده‌ست خانه‌وه‌ده‌که‌ى ،به‌اڵم ئێمه رازى نه‌بووین دواى سێ مانگ ئیجا کێشه‌ى ئه‌و ژن ه چاره‌سه‌رکرا.
دادگ��اوه دران �هوه خانه‌واده‌کانیان و دواى شه‌ش کاتژمێر کوژران ،دواى ئه‌وه‌ى زانیمان دراوه‌ته‌و‌ه ده‌ست خانه‌واده‌که‌ى هه‌موو الیه‌نه‌کانم ئاگادار کردهوه که ژیانى ئه‌و ژنه ل ه مه‌ترسیدایه ،به‌اڵم نه‌مانتوانى هیچ بکه‌ین ،یه‌کێک له‌و ژنان‌ه دواى ئه‌وه‌ى خۆشه‌ویستى ههبووه ،به‌اڵم نه‌دراو‌ه ب ه خۆشه‌ویسته‌که‌ى و به زۆر دراوه‌ت �ه پیاوێکى تر ،به‌اڵم دواى سێ ساڵ له هاوسه‌رگیریه‌که‌ى په‌یوه‌ندى له‌گه‌ڵ خۆشه‌ویسته‌که‌ى پێشووى هه‌رماو‌ه و دواتر هاوسه‌ره‌که‌ى ته‌اڵقى داوه و له ماڵى باوکیشى هه‌ڕه‌شه‌ى لێکراوه ،به‌اڵم سه‌رجه‌مى ئهم کێشهیه بۆ سه‌ره‌تا دهگهڕێتهوه که به زۆر به شویان داوه.
ئه‌ده‌ب و هونه‌ر
( ال��وع��ى) بکه‌ین ل� ه دروس��ت��ک��ردن و هێنانه‌کایه‌ى به‌ها و فۆرم ه کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کاندا ،چونک ه یه‌کێک ل ه پێوه‌ره‌کانى پێشکه‌وتن و دواکه‌وتنى کۆمه‌ڵگاکان سه‌رنجدان ه ل ه ئاستى هوشیارییان ل ه گشت کایه‌کانى ژیاندا. وتیشى :کۆمه‌ڵگاى کوردى خاوه‌نى فۆرم و به‌هاى کۆمه‌اڵیه‌تى خۆیه‌تى سه‌باره‌ت به بابه‌تى کارکردنى ژن���ان ل � ه ک��ۆم �ه‌ڵ��گ��ادا ،ژن ل��ه‌م س���ه‌رده‌م���هى ئێستا به‌هایه‌کى ئیجابیان بۆ ک��ارک��ردن پ��ێ��دراوه ،چونک ه هۆشیارى کۆمه‌ڵگا به‌ره‌و ئه‌و ئاقار‌ه هه‌نگاوى ناو‌ه ک ه ژنان بێن ه ناو کایه‌کانى کارکردن و ل ه ژیانى رۆتینى نێو م��اڵ بێنه دهرهوه و س��وود ل ه توانا و وزه‌کانیان وه‌ربگیرێت ،چونک ه پیاوان لهوه تێگه‌یشتوون ک ه ناتوانن خێزانێکى سه‌رکه‌وتوو ب ه ته‌نیا دروست بکه‌ن ،به‌ڵکو ژن نیوه‌که‌ى ترى خێزان ته‌واو ده‌کات. توێژه‌ر‌ه کۆمه‌اڵیه‌تیه‌ک ه ئه‌وه‌شى وت ،ک ه ده‌بینین به‌هۆى کارکردنى ژن�هوه به‌هاى کۆمه‌اڵیه‌تى ژنیش ده‌گۆڕدرێت ،چونک ه ماد‌ه تواناى بڕیاردان و قسه‌کردنى ژن��ان ل ه خێزان و کۆمه‌ڵگادا زی��اد ده‌ک��ات و چیتر ده‌سته‌پاچ ه و الواز ل ه ئاستى کۆمه‌ڵدا ده‌رن��اک�ه‌ون، ده‌رکه‌وتنى ژنان ل ه کۆمه‌ڵگادا وه‌ک هێزى کارکه‌ر مۆدێلێکى ن��وێ��ى ل� ه ک��وردس��ت��ان��دا هێنای ه ک��ای�هوه، چونک ه فێرى ئ�هوه ب��وون ک ه چیتر ژن ئه‌و بونه‌وه‌ر‌ه نامۆی‌ه نیه ،ک ه پێشتر ده‌مانناسى ،کرانه‌وه‌ى ژن ب ه رووى کۆمه‌اڵیه‌تى و ئابووریدا ده‌رهاویشته‌ى ئه‌و به جیهانیبوونه‌ی ه که هه‌موو گه‌النى دونیاى ب ه رووى یه‌کدا کردهوه و کلتووره‌کانى ل ه داخراوى هێنای ه دهرهوه و سنوورى جوگرافى واڵتانى به‌زاند.
شه‌یدا عومه‌ر جێگه‌ى رێزى تیپه‌که‌مانه
[ ئارام شه‌مێرانی ] هونه‌رمه‌ندى شانۆکار (یاسین سه‌عید) سه‌رۆکى تیپى شانۆیى (نالى) له دیدارێکى رۆژنامه‌ى (چه‌تر) باس له په‌رته‌وازه بوونى تیپى شانۆیى شاره‌زور و دروستکردنى تیپى شانۆى نالى ده‌کات و رۆڵى شانۆ و گرفتى که‌مى به‌شدارى ژن له‌و ب��واره‌و و گرنگى دامه‌زراندنى تیپه‌که‌یان له‌و کاته ده‌کات و ده‌ڵێت» نمایشکردنى شانۆى (شۆڕشى مردووه‌کان) یه‌کێک بوو له‌و شانۆیانه‌ى کاریگه‌رى زۆرى هه‌بوو نه‌ک له‌سه‌ر بینه‌رى ئاسایى ،به‌ڵکو له‌سه‌ر ئه‌و پێشمه‌رگانه‌ش که باره‌گایان هاتبووه شاره‌که‌وه و خۆیان بۆ شه‌ڕ ئاماده کردبوو». ناسه‌قامگیرى وایکرد تیپى (شاره‌زوور) نه‌مێنێت
یاسین سه‌عید سه‌رۆکى تیپى شانۆى (نالى) وه‌ها باس له بیرۆکه‌ى دامه‌زاندنى تیپه‌که‌ش ده‌کات و ده‌ڵێت « له کۆمه‌ڵگه‌ى زۆره‌ملێى (باریکه) ل ه ساڵى ( 1988تا )1993تیپى شانۆى (شاره‌زوور) مان هه‌بوو ،پاش دوورکه‌وتنه‌وه‌ى زۆربه‌ى ئه‌ندامانى تیپ و رۆشتن ب �ه‌ره‌و ه �هن��ده‌ران و ناسه‌قامگیرى ب��ارودۆخ��ى ک��وردس��ت��ان وای��ک��رد ک�ه تیپى شانۆى (شاره‌زوور) نه‌مێنێت ،پاشان کۆمه‌ڵێک هونه‌رمه‌ند وه‌ک درێژه‌پێده‌ری تیپى شانۆى شاره‌زوور له ساڵى
پروفایل: یاسین سه‌عید ره‌زا ل ه دایکبووى ساڵى ()1970 ى سه‌یدسادقه ،ده‌رچووى په‌یمانگاى مه‌ڵبه‌ندى مامۆستایانه ،ل ه ساڵى ()1986 ه‌و ه ده‌ستى ب ه کارى شانۆیى کردووه،پێشتریش سکرتێرى تیپى شانۆى شاره‌زوور بووه ،ئێستاش سه‌رۆکى تیپى شانۆى (نالى)ی ه ل ه سه‌یدسادق. ( )1995ده‌ستمان به دامه‌زراندنى تیپى شانۆیى (نالى) کرد .که سه‌ره‌تا له ( )7ئه‌ندام پێکهاتبوون و ئێستا خ��اوه‌ن��ى ( )25ئ �هن��دام��ى ک��ارای �ه ک ه زۆربه‌ى ئه‌ندامى کاراى سه‌ندیکاى هونه‌رمه‌ندانى کوردستانن».
هونه‌رمه‌ند یاسین سه‌عید نه‌بوونى ه��ۆڵ ب ه گرفتێک ده‌زان��ێ��ت ،ک �ه ب��ۆت�ه گرفتى س�ه‌رج�ه‌م ش��ان��ۆک��اران��ى ک��وردس��ت��ان وپ��ێ��ى وای���ه ئ �ه‌م گرفت ه ت �هن��ان �ه‌ت رووى ل �ه ش��ان��ۆک��اره‌ک��ان��ى ش��اره‌ک��ان��ى سلێمانى و ه�ه‌ول��ێ�ر‌و دهۆکیش ک���ردوه و ئ �ه‌وه‌ش ده‌خاته‌ڕوو ،که ئه‌مڕۆ له‌م هه‌رێمه‌دا هیچ هۆڵێکى ستاندارى جیهانى نیه ،بۆیه ئهوه گرفتێکى گه‌وره‌ى هونه‌رمه‌ند‌و ده‌رهێنه‌ره‌کانه تا بتوانن کارى جوانتر بهێننه ب �هره �ه‌م ،ئ �ه‌م هونه‌رمه‌نده گرفتێکى ترى بوارى شانۆ دهخاته ڕوو که ئه‌ویش که‌مى ژنه له‌و مه‌جاله‌دا و ده‌ڵێت ههرچهنده ئێمه له تیپى شانۆى نالى توانیومانه له‌و بۆشاییه هه‌ڵبێین که ئه‌کته‌رى کچمان ه�ه‌ی�ه و ب�ه‌ش��داری��ش��ى ل�ه چه‌ندین ک��ارى شانۆیدا ک��ردووه چ وه‌کو ڤیستیڤاڵه شانۆییه‌کان له ده‌ره‌وه‌ى شار یان ئه‌و شانۆییانه‌ى که له رۆژى جیهانى شانۆدا نمایشمان ک��ردوون ،ئه‌ویش خانم ه هونه‌رمه‌ند (شه‌یدا عومه‌ر)ه که جێگه‌ى رێزه بۆ تیپى شانۆى نالى ،ب �ه‌اڵم نه‌بونى ژن��ان ل�ه‌و ب��وار‌ه کێشهیه و هۆکاره‌که‌شى دهگهڕێتهوه بۆ خێزان که ته‌نانه‌ت ئاماده‌ییان تێدا نیه بهێڵن کچه‌کانیان بچن له په‌یمانگاى هونه‌ره جوانه‌کان له به‌شى شانۆ بخوێنن. میلله‌تى کورد بێبه‌شه له‌و پرۆسه.
ئ���ه‌و ه��ون �ه‌رم �هن��ده ب���اس ل���ه‌وه‌ش���ده‌ک���ات ک �ه ل ه ش��اره‌زوور بینه‌رى جدى شانۆ ههیه و ده‌ڵێت :ل ه نمایشى شانۆیه‌کانماندا که بۆ م��اوه‌ى سێ رۆژه ئ��ه‌وان��هى دێ��ن�ه ژووره‌وه ب��ی��ن�ه‌رى ج��دی��ن ،چونک ه ئاشنایه‌تى ته‌واویان له‌گه‌ڵ ستایلى ئیشه‌که‌ى مندا په‌یدا کردووه ،ههرچهنده ناوبه‌ناو بینه‌رى الوه‌کیش دێنه ژووره‌وه به مه‌به‌ستى بینینى نمایشه‌که ،من
ئهوانه زیاتر به بینه‌رى شانۆى کۆمیدى ده‌زان��م. نه‌خوێندنى وانه‌ى هونه‌ر به‌جدى له نێو قوتابخانه‌کان به دڵنیاییه‌وه بووهته هۆى ئه‌وه‌ى که له‌و ته‌مه‌نه‌و‌ه بینه‌رى ک��وردى مه‌یلیان بۆ شانۆ نه‌بێت ،چونک ه وه‌ک پرۆگرام له قوتابخانه بنه‌ڕه‌تیه‌کاندا هه‌تا ئێستاش بوونى نیه ،یاسین سه‌عید .به پێویستى ده‌زانێت که وانه‌یه‌کى تایبه‌ت به هونه‌رى شانۆ له قۆناغى یه‌که‌مى بنه‌ڕه‌تیه‌وه تا قۆناغى هه‌شته‌م
بخوێنرێت ،بۆ ئ�ه‌وه‌ى ببێته بناغه‌دانه‌رى پرۆسه‌ى پ �ه‌روه‌رده بۆ خزمه‌تکردنى هونه‌رى شانۆ ،چونک ه هه‌موو واڵتانى دونیا شانازى به کلتور و ئه‌ده‌بیات‌و ه��ون�ه‌رى خۆیانه‌وه ده‌ک��هن ،ئه‌ویش له‌ڕێگه‌ى ئه‌و پرۆسه په‌روه‌رده‌ییه‌وه که له قۆناغه‌کانى خوێندندا خوێندوویانه ،بۆیه ده‌ت��وان��م بڵێم میلله‌تى ک��ورد بێبه‌شه له‌و پرۆسه په‌روه‌رده‌ییه .
هونه‌رمه‌ندان یادى هه‌شتى مارس ل ه سێى نیساندا دهکهنهوه [ ئا ـ په‌یمان ئه‌مین ] ب���ه‌ڕێ���وه‌ب���ه‌رى ی�ه‌ک�ه‌م��ی��ن دیدارى گوڵه مێخه‌ک رایگه‌یاند «چاالکیه‌کانى دی��دارى گوڵ ه مێخه‌ک له رۆژى () 3ى نیساندا ئه‌نجام ده‌درێن»
گه‌زیزه عومه‌ر به‌ڕێوه‌به‌رى یه‌که‌مین دیدارى گوڵه مێخه‌ک ب ه (چه‌تر)ى راگه‌یاند «ههرچهنده بڕیارماندابوو به چه‌ند چاالکیه‌کى هونه‌رى یادى رۆژى ()8ى مارس بکهینهوه ،به‌اڵم ل��ه‌ب��ه‌ر چ �هن��د ه��ۆک��ارێ��ک��ى ج��ی��اواز چ��االک��ی�ه‌ک��ان��م��ان ب��ۆ رۆژى ()3ى نیسان دواخستوه». ن��اوب��راو ه��ۆک��اره‌ک��ان��ى دواخستنى دی����دارى گ��وڵ�ه مێخه‌کى ل � ه ()8ى مارسه‌وه بۆ ()3ى نیسان گه‌ڕانده‌و‌ه بۆ ئ �ه‌وه‌ى به‌شێک ل ه میوانه‌کانى دی���داره‌ک���ه ک �ه ل � ه ده‌ره‌وه‌ى واڵت���هوه ده‌هاتن و له‌و کاته‌دا کێشه‌ى بلیتى فڕۆک ه و سه‌فه‌ر و چه‌ند کێشه‌یه‌کى ت��رم��ان ب��ۆ دروس��ت��ب��وه ئ�ه‌م� ه جیا ل ه هه‌ندێ هۆکارى ناوخۆیی که بوون ه هۆى دواخستنى دیداره‌که. عومه‌ر ئاماژه‌ى به‌وه‌شدا «دیدارى گوڵه مێخه‌ک ( )5رۆژ ده‌خایه‌نێ‌و له واڵتانى میسر و نه‌رویج‌و به‌ریتانیا میوانى بۆ بانگهێشتکراو‌ه و تێیدا چه‌ندین چاالکى هونه‌رى ل ه بوارى مۆنۆ دراما ک ه ئه‌کته‌ره‌کانى ژنان خۆیانن له‌گه‌ڵ چاالکى میوزیک‌و شانۆ و پێشانگاى شێوه‌کارى له‌خۆ ده‌گرێت». ئاشکراشیکرد «له کۆتا رۆژى دیداره‌که‌دا خه‌اڵتى لیژنه‌ى هه‌ڵسه‌نگاندن ده‌درێت ه ئه‌کته‌ر و ده‌رهێنه‌ر و سینۆگراف و ده‌ق و ئه‌و که‌سانه‌ى ل ه بوارى هونه‌رى ژناندا کاریان کردوه و ئه‌و که‌سانه‌شى ل ه ئاماده‌کارى چاالکیه‌که‌دا هاوکاریان کردوین». وتیشى «بودجه‌ى دیداره‌ک ه له‌الیه‌ن وه‌زاره‌تى وه‌رزش‌و الوانه‌وه دابینکراوه و ئومێده‌وارین ل ه سااڵنى داهاتودا بتوانین پرۆژه‌ک ه فراوانتر بکه‌ین‌و هه‌موو بواره‌کانى ژنان بگرێته‌وه به راگه‌یاندنیشه‌وه».
ژنان ساڵی یه‌که‌م ژماره 48 دووشه‌ممه 2710/12/23 - 2011/3/14
8
سوتانى جه‌رگى دایکان‌و نه‌بوونى پێشه‌نگایه‌تىژنان
ک��ورد ل �ه‌وه‌ت �هى هه‌ی ه مه‌ستان ه قوربانى دهدات و خوێن محه‌مه‌د ده‌ڕی����ژێ����ت و ل���ه‌وه‌ت���هى ه���ه‌ی��� ه ل��� ه س��هن��گ��ه‌رى به‌رگریدا بووه ،چه‌ندین پیالنى له دژ ئه‌نجامدراوه ،کوردستانى لێ به‌شکرا، ل�ه‌و کاته‌شه‌و‌ه ک��ورد به‌رامبه‌ر چوار دوژم���ن ل� ه م�ه‌ی��دان��ى ش���ه‌ڕدا ب��ووه بۆ ئ��ازادى ،ب ه ئێستاشه‌و‌ه کورد به‌رامبه‌ر سێ دوژمنى شۆڤێنیس شه‌ڕ ده‌کات به‌رامبه‌ر(فارس و ع�ه‌ره‌ب و تورک) چه‌ندین ڕۆڵ�هى ئهم کوردستان ه ده‌بن ه قوربانى له‌و پێناوه‌دا ،ئه‌وه‌ى الى ئێمه‌ى کوردیش بووه جێگه‌ى ئومێد و دڵخۆشى ڕزگاربوونى باشوورى کوردستان بوو له ده‌ست ڕژێمى به‌عس و (صدامى) س���ه‌رک���رده‌ک���هى ،ه �ه‌رچ �هن��ده ڕژێ��م��ى به‌عس چه‌نده‌ها ڕۆڵه‌ى ئهم میلله‌ته‌ى ک��رد‌ه قوربانى دڵ‌و جه‌رگى چه‌نده‌ها دایکى هه‌ڵچقرچاند و چه‌ندین دایک سوێیان بووه ل ه تاو ڕۆڵه‌کانیان ،به‌اڵم دواى ئازادبونمان ل ه ده‌ست ئه‌و ڕژێمه که‌مێک ل ه زامه‌کان ساڕێژ ب��وون و هه‌موان هه‌ناسه‌یه‌کماندا و وتمان چیتر ڕۆڵ�ه‌ک��ان��م��ان نابن ه قورببانى ئێمه‌ش که‌مێک ئ��ارام ده‌بین ،زۆر دڵمان به دروستبوونى حکومه‌تى هه‌رێم و حیزب ه ده‌سه‌اڵتداره‌کانى باشور خۆشبوو ،وتمان ئیتر ئێمه حوکمه‌تمان کوردی ه و ئیتر ئێمه‌ش وه‌ک میلله‌تانى دیکه ده‌ژین، ب �ه‌اڵم ئ�ه‌و خۆزگانه‌مان ته‌مه‌نى دوو ساڵى نه‌خایه‌ند شهڕه په‌ڕۆ ده‌ستى پێکرد و ڕ ق و کین ه به‌رامبه‌ر به یه‌کتر له ناو دڵماندا دروست بوو ،دواتر ته‌شه‌نه‌ى کرد بۆ شه‌ڕى براکوژى و شه‌ڕى ناوخۆمان، ک ه ئهمه ل ه هه‌موو ئازار و ئه‌شکه‌نج ه و خوێنڕشتنه‌کانى ڕژێ��م��ى به‌عس ناخۆشتر بوو ،چونک ه ئهم ه شه‌ڕى برا به‌رامبه‌ر برا بوو ،له‌و کاته‌شه‌و‌ه ئه‌و دوو حیزب‌ه ڕۆڵه‌ى ئهم میلله‌ت ه له به‌رامبه‌ر ی �ه‌ک ده‌ک���وژن ل ه پێناو ب�ه‌رژه‌وه‌ن��دی� ه حیزبیه‌کانیاندا ته‌نانه‌ت په‌نایان بۆ دوژم��ن��ان��ى ک���وردی���ش ده‌ب�����رد ب��ۆ ب ه ده‌سه‌تهێنانى به‌رژه‌وه‌ندی حیزبیه‌کانیان، هه‌تا چه‌ند ساڵێک پێش ئێستا دایکان ڕۆڵه‌یان له‌و پێناوه‌دا ده‌کوژرا چه‌ندین ژن بێوه‌ژن بوون ،چه‌ندین منداڵیش بێ باوک ،ب ه ئیستاشه‌و‌ه چه‌ندین باوک‌و دای���ک ه�ه‌ی� ه چ��اوه‌ڕێ��ى گ��ه‌ڕان��ه‌وه‌ى منداڵیانن که ل ه شه‌ڕى ناوخۆدا نه‌ماون، چه‌ندین م��ن��داڵ‌و ژن چ��اوه‌ڕی��ى مێرد و باوکیانن ،هیشتا ئهمه نه‌گه‌یشت ه کۆتا ،ئه‌وه‌بوو دووبار‌ه ل ه ڕۆژى ()17 شوباتدا دووب��اره سوێیان خستهوه دڵى چه‌نده‌ها دای �ک‌و وه‌اڵم��ى به‌ردیان ب ه فیشه‌ک دای���هوه و چه‌ندین الشه‌یان له ب�ه‌رده‌م لقى چ��واردا خست‌و جه‌رگى چه‌ند دایکێکیان سوتانده‌وه ،له‌پێناو چ��ى؟ جگ ه ل � ه ب���ه‌رژه‌وه‌ن���دى خ��ۆی��ان، ئایا داواک��ردن��ى مافى ئ�ه‌و خه‌ڵک ه و نه‌مانى گه‌نده‌ڵى به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانتان له‌ق ده‌ک��ات؟ بۆ ڕۆڵ�هى ئه‌و میلله‌ت ه کێن هه‌ر ئه‌وانه‌ن ،که ئێوه‌یان گه‌یاند به‌م ڕۆژه بۆ بیرتان چۆوه؟!! ئه‌وه‌شى لێره‌دا زه‌ره‌رمه‌ند‌ه هه‌مووانین توێژى ژنانیشین، به‌اڵم زۆر به‌داخه‌و‌ه ئه‌وه‌ى له سه‌ره‌تاو‌ه ڕۆڵى نه‌بوو ژنان بوون ،ن ه ب ه چاک نه خراپ ،چه‌نده‌ها ژنمان هه‌ن که قسه‌ى باقوبریق ده‌که‌ن له‌و کاته‌دا نه‌یانتوانى ڕۆڵ����ى ه���ێ���ورک���ردن���ه‌وه‌ش ب��ب��ی��ن جگ ه له‌و ژنانه‌ى که ب ه په‌نجه‌کانى ده‌ست ده‌ژمێردران ،سوتانى جه‌رگى دایکان و ده‌نگ هه‌ڵبڕینى ئێوه‌ى ژن بۆ ئاشتى کارى ئێوه نیه ،بۆی ه چیتر با گله‌یى ل ه پیاوان نه‌که‌ین ،ئێم ه بابه‌ت و مه‌سه‌ل ه گشتییه‌کان ب ه کارى خۆمان نازانین ،ل ه بابه‌ته‌کانى ژنانیش سه‌رکه‌وتو نه‌بوین، چونک ه خاوه‌ن بڕیارى سه‌ربه‌خۆیان‌ه نین.
هونه‌رمه‌ندان و خۆپیشاندانه‌کان
به‌رپرسى ماڵى داڵده‌دانى ژنانى هه‌ڕه‌شه‌لێکراو ل ه هه‌ولێر:
به‌رده‌وام هه‌ڕه‌شه‌مان لێده‌کرێت ل ه الیه‌ن خانه‌واده‌ى ئه‌و ژنانه‌ى داڵد ه ده‌درێن [ ئا /هانا ئازاد ]
و کارى و ئه‌مه‌یش ده‌بێته‌هۆى ئه‌وه‌ى توشى کاره‌سات بن.
ب��ه‌رپ��رس��ى م��اڵ��ى داڵ����ده‌دان����ى ژن��ان��ى هه‌ڕه‌شه‌لێکراو ل ه هه‌ولێرل ه میانى دیمانه‌یه‌کى له‌گه‌ڵ (چه‌تر) ئاماژ ه بۆ ئه‌و ه ده‌کات ،هیچ له‌شفرۆشێک ل ه ماڵه‌که‌یان داڵ��د ه ن �ه‌دراو ه و هاوکات راشیده‌گه‌یه‌نێت «هیچ ژنێک ب ه ئاسانى ناده‌ینه‌و ه ده‌س��ت خاوه‌نه‌کانیان» و ل ه دیمانه‌که‌دا چه‌ند حاڵه‌تێکى تراژیدیاى کۆمه‌اڵیه‌تیش ده‌گێڕێته‌و ه ک ه له‌ماڵه‌که‌یان روویداوه.. چه‌تر /ده‌کرێت زیاتر رونکردنه‌و ه له‌سه‌ر ماڵى داڵده‌دانى ژنانى هه‌ڕه‌شه‌لێکراو بده‌یت؟
دواى ئه‌وه‌ى له کابینه‌ى پێنجه‌مى حکومه‌تى ههرێمبڕیارێک ده‌رچ��وو ،که پێویسته تاوانى ش �ه‌ره‌ف وه‌ک هه‌موو تاوانێکى تر مامه‌ڵه‌ى له‌گه‌ڵدا بکرێت ،بۆیه بڕیاردرا ئهم ده‌زگای‌ه دابمه‌زرێت بۆ داڵده‌ى ئه‌و ژنانه‌ى هه‌ڕه‌شه‌ى کوشتنیان لهسهره و توشى کێشه‌یه‌کى کۆمه‌اڵیه‌تى ده‌بن و تاوانیان لێکراوه داڵد‌ه بدرێن تا کێشه‌کانیان چاره‌سه‌ر ده‌کرێت. چه‌تر /ئێستا چه‌ند ژن و منداڵ له‌م ماڵه‌دا داڵده‌دراون؟
تا ئێستا ( )17که‌یسى ژن��ان و ( )8منداڵ ل هماڵى داڵ��ده‌دان��ى ژنانى هه‌ره‌شه‌لێکراو داڵ���ده‌دراون ،به‌اڵم هه‌موو ئهمانه هه‌ڕه‌شه‌ى کوشتنیان له‌سه‌ر نیه ،بۆ نمون ه هه‌ندێک له‌مان‌ه له‌گه‌ڵ پیاوه‌که‌ى جیابۆته‌و‌ه و جێگه‌ى نی ه بگه‌ڕێته‌و‌ه و په‌ناى بۆ ئێره هێناوه ،هه‌ندێک له ژنه‌کانى تر کێشه‌ى کۆمه‌اڵیه‌تیان ههیه ،به‌اڵم چاکتر‌ه تا بۆیان چاره‌سه‌ر ده‌کرێت الى ئێمه بمێننه‌وه ،زۆرێکیش له‌وان ه هه‌ڕه‌شه‌ى کوشتنیان لهسهره.
چه‌تر /باسى ئه‌و ه ده‌که‌ی منداڵیش التان هه‌ی ه ئهم منااڵن ه کێشه‌یان چیه؟
ئه‌و مندااڵنه‌ن که ته‌مه‌نیان له خوار شه‌ش ساڵه‌وه‌ی‌ه ولهگهڵ دایکیانن له کێشه‌ى دایکیان تێوه‌گالون.
چه‌تر /زیاتر ئه‌و ژنانه‌ى داڵده‌دراون کێشه‌یان له‌گه‌ڵ هاوسه‌ره‌کانیان هه‌ی ه یان برا و باوکیان؟
ئ�ه‌و ژنان‌ه زیاتر به‌هۆى توندوتیژى خێزانیه‌و‌ه ب هتایبهتى هاوسه‌ره‌کانیان روده‌که‌ن‌ه ماڵى داڵده‌دانى ژنانى هه‌ڕه‌شه‌لێکراو ،ی��ان ئ �ه‌و کچانه‌ى ب�ه‌ه��ۆى ه�ه‌ڕه‌ش�هى براکانیانه‌و‌ه هه‌ڵهاتوون ،کچ ههبووه لێره داڵده‌دراو‌ه له ماڵه‌و‌ه هه‌ڕه‌شه‌یان لێکردوو‌ه که ده‌بێت واز له‌خوێندن بهێنێت، هه‌ندێکجار ئه‌و ژنانه‌ى له چاکسازى زیندانى ده‌کرێن و دواتر ئازاد ده‌کرێن ناتوانن بچنه‌و‌ه ماڵه‌و‌ه و له‌م ماڵه وه‌ریان ده‌گرین تا کێشه‌که‌ى به ته‌واوى چاره‌سه‌ر ده‌کرێت.
چه‌تر /دواى ئه‌وه‌ى ئه‌و ژنان ه رووده‌که‌ن ه ئهم ماڵ ه دواتر ب ه چ رێگه‌یه‌ک کێشه‌کانیان چاره‌سه‌ر ده‌ک�هن و ب ه ئاسانى ده‌یانده‌نه‌و ه ده‌ست خانه‌واده‌کانیان؟
نه‌خێر ،هیچ ژنێک به ئاسانى ناده‌ینه‌و‌ه دهستخاوهنهکانیان ،ئه‌گه‌ر ژنێک بێته ئێره سه‌ره‌تا پرسیارى ئه‌وه‌ى لێده‌که‌ین ترسى زۆرت له چ ئه‌ندامێکى خێزانه‌که‌ت ههیه؟ بۆئه‌وه‌ى ئێمه بتوانین ئه‌و کهسه بدۆزینه‌و‌ه و قسه‌ى له‌گه‌ڵ بکه‌ین و ئاشتیان بکهینهوه ،تا ئێستا ()400 که‌یسمان به‌م شێوهیه چاره‌سه‌رکردووه ،هه‌ندێک جار دادوه‌ر به‌دواى که‌یسێکدا ده‌نێردرێت و دواتر ده‌درێته‌و‌ه ده‌ست که‌س
چه‌تر /پێشتر ب ه ناوى رێکخراو چه‌ند ماڵێکى له‌م شێوه‌ی ه هه‌بوو داڵده‌ى ژنانى تێدا ده‌درا، به‌اڵم ده‌وت��را بۆ مه‌به‌ستى خۆیان به‌کاریان ده‌هێنن ئاگادارى ئهم ه بوون؟
ماڵى داڵ���ده‌ى ژنانى هه‌ڕه‌شه‌لێکراو دهزگایهکىحکومیه و سه‌ر به وه‌زاره‌تى کار و کاروبارى کۆمه‌اڵیه‌تى و وه‌زاره‌تى ناوخۆى حکومه‌تى ههرێمه ،بۆیه پێمان وانی ه کێشه‌یه‌کى ئه‌وتۆى تێدا بێت ته‌نها بیناکه‌مان نه‌گونجاو‌ه و داوامانکردوو‌ه بینایه‌کى نوێمان بۆ دروست بکه‌ن ،ناتوانم قسه له‌سه‌ر ئه‌و مااڵن‌ه بکه‌م که پێشووتر دروست کرابوون.
چه‌تر /چى پاڵنه‌رى ئه‌و ژنانه‌ی ه رووبکه‌ن ه ئه‌و ماڵ ه جگ ه ل ه هه‌ڕه‌شه‌ى کوشتن؟
زۆرجار داواکردنى مافه‌کانیان واده‌کات ژنان و کچانرووبکهنه ئه‌و ماڵه ،کچ ههبووه پۆلی شه‌شى ئاماده‌ى بووه هاناى بۆ ئێره هێناوه ،چونکه براکه‌ى نه‌ى هێشتوو‌ه بچێت ه زانکۆ و داواى کردووه چاره‌سه‌رى بۆ بدۆزرێته‌وه.
چه‌تر /به‌پێى ئه‌و زانیاریانه‌ى له‌به‌رده‌ستدان هه‌ڕه‌شه‌ى زۆرتان له‌سه‌ر ه له‌الیه‌ن خانه‌واده‌ى ئه‌و ژنانه‌ى داڵده‌دراون؟
ئێمه ئه‌گه‌ر بزانین که‌یسێک مه‌ترسى زۆرى لهسهرژیانى ههیه ده‌یگوازینه‌و‌ه بۆ چاکسازى ،بۆئه‌وه‌ى ژیانى ب ه ته‌واوى بپارێزرێت ،به‌اڵم زۆرجار هه‌ڕه‌شه‌مان لێکراوه به‌رده‌وام هه‌ڕه‌شه‌مان لێده‌کرێت له‌الیه‌ن خانه‌واده‌ى ئه‌و ژنانه‌ى داڵد‌ه ده‌درێن ،به‌اڵم ده‌ست هه‌ڵناگرین له کاره‌کانمان.
چه‌تر /ده‌وترێت له‌شفرشیش ده‌ڵده‌درێت له‌و ماڵه؟
نه‌خێر ،شوێنى له‌شفرۆش نابێتهوه له‌و ماڵه ،چونک هبهرگرى ته‌نها له‌و ژنان‌ه ده‌کات که کێشه‌یه‌کیان ههیه و ده‌رکراون له ماڵ نه‌ک له‌شفرۆش. چه‌تر /ئه‌و ژنان ه تا چه‌ند به‌و ماڵ ه دڵخۆشن
چونکه ئێره شوێنى ئه‌و ژنان‌ه نیه که به‌هۆى کێشه‌ى ده‌رونیه‌و‌ه ده‌ستگیر ده‌کرێن.
چه‌تر /هیچ نمونه‌یه‌ک هه‌ی ه ک ه ژنێک لێره‌و ه دواى درانه‌وه‌ى به‌ده‌ست خاوه‌نه‌که‌ى کوژرابێت؟
به‌داخه‌و‌ه ده‌ڵێم هه‌مانبووه ،دو ژن دواى ئه‌وه‌ى دادگاداوایکردن به مه‌به‌ستى لێکۆڵینهوه له که‌یسه‌که‌ى درانه‌و‌ه ده‌ست خانه‌واده‌که‌ى و دواى شه‌ش کاتژمێر کوژران ،ئه‌و ژنان‌ه تا ئێستا جل و به‌رگه‌کانیان الى ئێمه ماوهتهوه، دادوه‌رێ��ک داواى لێکردم یه‌کێک له ژنه‌کان بده‌مه‌وه
التان؟
به‌ڵى ،که‌یسى له‌م جۆره‌مان ههبووه ،کچێک لهالمانداڵدهدرابوو له خێزانێکدا دواى ئه‌وه‌ى چه‌ندین ساڵ له‌گه‌ڵ ماڵى خزمێکیان قسه‌یان نهبووه له کاتى ئاشتبوونه‌وه‌یان له‌برى ئه‌وه‌ى ده‌سته‌یه‌ک نوقوڵ و پاقالو‌ه ببه‌ن له‌گه‌ڵ خۆیان ،که‌چى کچه‌که‌یان جێهه‌شێتوو‌ه وه‌ک دی��ارى که ته‌مه‌نى ()12سااڵن بووه ،ده‌پرسم ئهم کچ‌ه ئه‌زانێت که لێره بوو ده‌یوت هاوسه‌رگیرى چیه؟ م��اڵ��ى ئ �ه‌م نه‌مده‌زانى بۆ ل ه
››
دوو ژن دواى ئه‌وه‌ى دادگا داوایکردن ب ه مه‌به‌ستى لێکۆڵینه‌و ه ل ه که‌یسه‌که‌ى درانه‌و ه ده‌ست خانه‌واده‌که‌یان ،دواى شه‌ش کاتژمێر کوژران
و به‌رنامه‌ى ئێو ه چی ه لهمبارهیهوه؟
چه‌تر /ئاشکرای ه هه‌ر که‌سێک کێشه‌یه‌کى گه‌وره‌ى هه‌بێت په‌نا بۆ شتى تر ده‌بات وه‌ک خۆکوشتن یان هاوشێوه‌کانى ،تا ئێستا ئهم حاڵه‌ت ه روویداو ه لێره؟
چه‌تر /ئه‌گه‌ر هه‌ڵوه‌سته‌ى زیاتر ل ه سه‌ر کوژرانى ئه‌و ژنان ه بکه‌ین ک ه لێره‌و ه ده‌رچ���وون ،ئهم ه به‌چ شێوه‌یه‌ک بووه؟
چه‌تر /زۆرج��ار ل ه کۆمه‌ڵگه‌ى ئێم ه کچ ب ه زۆر به‌شو ده‌درێت که‌یسى له‌م جۆر ه زۆر هه‌ی ه
ئهوه ده‌کات که هه‌ڵسوکه‌وتى کڕیاران ئێستا زۆر باش ه ل ه گه‌ڵیان ،زۆر خۆشحاڵم کاتێک کچێک دێ و زۆر ب ه ئاسانى و ب ه دڵى خۆى بێ ئه‌وه‌ى شه‌رم بکات ئه‌وه‌ى ده‌یه‌وێت داواى ده‌کات و ده‌یکڕێ. وتیشى «به‌داخه‌و‌ه ئێستاش زۆر بنه‌ماڵ ه ئیزن ناده‌ن کچه‌کانیان بێن ه ب��ازاڕو کاربکه‌ن ،وا هه‌ست ده‌که‌ن تووشى کێش ه و ئابڕووچوون ده‌بن ،به‌اڵم ل ه راستیدا ئهوه به که‌سه‌ک ه خۆى که‌وتووه ،ئه‌گه‌ر به مه‌به‌ستى کار و دابینکردنى بژێوى خۆت بێیت له‌و شوێن ه کار بکه‌ى بۆ تووشى کارى خراپ ده‌بى؟ هه‌روه‌ها وتى من ئێستا خوێندکارم و له په‌یمانگا ده‌خوێنم و س�ه‌ره‌ڕاى کارى ماڵه‌و‌ه و بازاڕیش تا ئێستاش هه‌ر له یه‌که‌مه‌کانم ل ه په‌یمانگا. سهاد صادقیش وتى :دوکاندارم و مامۆستاشم ،دیاره هیالک ده‌بین ،به‌اڵم له به‌رامبه‌ردا ئێمه داهاتێکمان ه�ه‌ی� ه و ده‌ت��وان��ی��ن که‌مێک ق��ورس��ى ل �ه‌س �ه‌ر شانى خێزانه‌که‌مان که‌م بکهینهوه ،لێره چه‌ند کچێکى تریش ل ه گه‌ڵمان ئیش ده‌که‌ن ،رۆژان ه کڕیارى جۆراوجۆر دێ بۆ ئێره ،به‌اڵم ئیدى ئێمه‌ش ده‌بێ بگۆڕدرێین و نابێ پێمان عه‌یب بێ ئه‌گه‌ر ژنێک دوکانێ دابنێ .هه‌موو خوشک و براى یه‌کین با هاوکارى یه‌کتر بکه‌ین ،ب ه قس ه و قسه‌ڵۆک که‌س هیچى ده‌ست ناکه‌وێ .زۆر کچمان هه‌ی ه خوێندنى ته‌واو کردووه ،به‌اڵم دانه‌مه‌زراوه، یا ناوه‌ندى یا ئاماده‌یى خوێندوو‌ه و وازى هێناوه ئێستا بێ ئیش ه و ل ه ماڵه‌و‌ه ئه‌بێ چاوى ل ه ده‌ستى باوک یا براکه‌ى بێ هاوکارى بکات ،باش ه بۆنایات کارێک بکا؟ ئه‌مڕۆ یا سبه‌ى بێ هه‌ر ئه‌بێ کۆمه‌ڵگا بڕوا به‌و‌ه بهێنێ ک ه کارکردن ل ه هیچ کات و ته‌مه‌نێکدا
عه‌یب نیه. مه‌لیح‌ه ق���ادر ،ک� ه م���اوه‌ى ( )15س��اڵ ده‌ب��ێ ل ه یه‌کێک ل ه گه‌ڕه‌که‌کانى شارى کۆیه‌دا دوکانى هه‌ی ه و ئیش ده‌کات باس لهوه ده‌کات ،چه‌ند ساڵێک پێش ئێستا مێرده‌که‌ى پێشمه‌رگ ه بوو که‌متر ل ه ماڵه‌و‌ه بوو منداڵه‌کانیشى هه‌موو ده‌یانخوێند و بچووک بوون و بارى داراییان خراپ بوو ،بۆی ه بڕیاریدا ل ه به‌رده‌م ماڵه‌که‌ى خۆى دوکانێک دابنێ .ئه‌مه‌ش واى کرد که ژیانیان خۆشتر بێ .هه‌روه‌ها مه‌لیح ه خۆشحاڵى خۆى له‌مه‌ڕ هاتنى ژنان بۆ نێو بازاڕ ده‌ربڕى و هیواى خواست ژنان ب ه جێگه‌ى ئه‌وه‌ى ل ه ماڵه‌و‌ه بێ ئیش دانیشن با ب ه شوێن ژیانێکى باشتر بۆ خێزانه‌که‌یاندا بن. توانا ف �ه‌ره‌ی��دون حسێن ،ت��وێ��ژه‌رى کۆمه‌اڵیه‌تى و مامۆستایى یاریده‌ده‌ر ل ه به‌شى کۆمه‌ڵناسى کۆلێژى زانست ه کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کانى زانکۆى کۆی ه ل ه باره‌ى کارکردنى ژن��ان�هوه ،وت��ى :ژن��ان ئ�ه‌و کای ه گرنگه‌ى کۆمه‌ڵگان که شانبه‌شان پیاوان ژیان دروست ده‌که‌ن و نیوه‌ى کۆمه‌ڵگا ته‌واو ده‌که‌ن ،ژن بایه‌خ و گرنگ و رۆڵى خۆى ههبووه هه‌ر ل ه مێژووى کۆنى مرۆڤایه‌تییه‌و‌ه باس و خواسى زۆرى لێکراوه ،ل ه بوارى ئابووریدا ژن وه‌ک هێزێکى مرۆیى داده‌نرێت ک ه ده‌توانێت به‌رهه‌م بێنێت ،ل ه کۆمه‌ڵگا کشتوکاڵى و گوندنشینه‌کاندا ژن رۆڵ و بایه‌خى ل ه ئاست پیاودا بووه ،چونکه به هه‌ره‌وه‌ز و هاوبه‌ش به‌رهه‌میان به ده‌ست هێناوه و بژێویان په‌یدا ک��ردووه ،ژن��ان ل ه ڕووى پل ه و ئه‌رکیان ل ه کۆمه‌ڵدا هیچ جیاوازیه‌کیان نی ه له‌گه‌ڵ ره‌گ�ه‌زى به‌رامبه‌ردا، به‌اڵم ئه‌وه‌ى جیاوازییه‌کان دروست ده‌کات کۆمه‌ڵگ ه خۆیه‌تى ،لێره‌دا پێویست ه ئاماژه بۆ چه‌مکى وشیارى
رۆڵى هه‌ندێک له هونه‌رمه‌ندان له خۆپیشاندانه‌کانى دواى ()17ى شوبات به‌رچاو بو ه و چه‌ند هونه‌رمه‌ندێک وه‌ک خۆپیشانده‌ر هاتنه ریزى خۆپیشانده‌رانه‌وه، هه‌ندێکیشیان وه‌ک پ �ه‌رژی��ن��ى ئاشتى له‌نێوان خۆپیشانده‌ران و هێزه ئه‌منیه‌کاندا بوون ،به‌اڵم هه‌ندێک له هونه‌رمه‌ندان هه‌ر زوو پاشه‌کشه‌یان کرد ،هونه‌رمه‌ند (مسته‌فا ئه‌حه‌مه‌د)یش بۆچوونى وای��ه« ،هه‌ندێک له‌و هونه‌رمه‌ندانه به شێوه‌یه‌ک خۆیان فرۆشتووه، نایانه‌وێت پێ ب ه به‌ردێکى سارد و گه‌رمدا بنێن».
نامه‌یه‌کم بۆ هاتبوو نه‌مده‌زانى کێیه
گه‌نجان مۆسیقا ده‌ژه‌نن )20( ،خوله‌ک پێش ئه‌وه‌ی خێمه و ئامێره‌کانیان بسووتێنن فۆتۆ :کاروان ئیبراهیم «به‌شداری‌نه‌کردنى هونه‌رمه‌ندان به شێوه‌یه‌کى چڕ و گ�هوره هه‌ندێک هۆکارى ههیه ،له‌وان ه ره‌نگ ه هه‌ندێکیان له‌مکاته‌دا سه‌رقاڵى کارى ته‌مسیل و ئاماده‌کردنى هه‌ندێک به‌رهه‌م بن ،به‌اڵم هونه‌رمه‌ندان چه‌ند جارێک سه‌ردانى ئه‌و ناوچانه‌یان کردوه ،گوڵیان به‌خشیوه‌ته‌و‌ه چ به‌سه‌ر پێشمه‌رگ ه و چ به‌سه‌ر هاواڵتیان. رێکخراوى هونه‌رمه‌ندان «گه‌نده‌ڵترینه»
(به‌دیعه دارتاش) وه‌ک هونه‌رمه‌ندێکى ناسراوى بواره‌که ئاماژه‌ى
له‌گه‌ڵ ئ �ه‌وه‌ى رێ��ژه‌ى بێکارى ل ه واڵتدا به‌ره‌و به‌رزبونه‌و ه ده‌چێ و گرانى و زۆربوونى خ��واس��ت ل� ه س��ه‌ر پێداویستیه‌کانیش ل ه زیادبووندایه ،به‌رزبوونه‌وه‌ى ئاستى گوزه‌ران و چاوه‌ڕوانییه‌کان واده‌ک��هن ک ه ئه‌مجار ه ژنانیش بێن ه مه‌یدانى کار و شانبه‌شانى پیاوان ل ه دوکانه‌کاندا کارى کڕین و فرۆشتن بکه‌ن .ماوه‌ى چه‌ند ساڵێک ه خانمانى شارى کۆی ه دوکاندارى وه‌ک پیشه‌یه‌ک و رێگایهک بۆ دابینکردنى گوزه‌رانى خۆیانیان هه‌ڵبژاردووه.
مریه‌م محه‌مه‌د ئه‌مین ،ته‌مه‌ن ( )33ساڵ یه‌کێک ه له‌وانه‌ى ئێستا ل ه بازاڕدا خه‌ریکى پیشه‌ى دوکانداریی ه و ئاماژه به‌و‌ه ده‌کات که ل ه راستییدا کارێکى سه‌خته، ماندووبونى زۆرى تێدایه ،زۆربه‌ى کات ناچارى ب ه پێوه بوه‌ستى ،جگه له‌وه‌ش کارى ماڵه‌و‌ه هیالکترت ده‌کات ئه‌گه‌ر هاوسه‌ره‌که‌ت هاوکاریت نه‌کات بڕوا ناکه‌م ژن بتوانێ سه‌رکه‌وتووبێ. مریه‌م محه‌مه‌د ئه‌وه‌شى ووت ،ک ه ل ه الیه‌کى دیکهوه بۆ به‌رژه‌وه‌ندى خۆت و هاوکاریکردنى بنه‌ماڵه‌که‌ت بۆ دابینکردنى بژێوى خێزان زۆر هاوکار و یاریده‌ده‌ره. ه��اوس �ه‌ره‌ک �ه‌م ب� ه ته‌نیا ن�ه‌ی��ده‌ت��وان��ى خ�ه‌رج��ى م��اڵ�هوه ده‌ربهێنێ ،چونک ه ده‌رامه‌ته‌که‌ى که‌م بوو ،به‌اڵم ئێستا هه‌ردووکمان پێکه‌و‌ه هاوکارى یه‌کتر ده‌که‌ین و ماڵ به‌ڕێوه‌ده‌به‌ین. دڵگه‌ش حه‌سه‌ن ته‌مه‌ن ( )20ساڵ ،یه‌کێکى تره له‌و فرۆشیارانه‌ى ک ه ئێستا ل ه بازاردا کار ده‌کات ،هێما بۆ
به‌و‌ه کرد «به‌هۆى ئه‌وه‌ى بارى ته‌ندروستیم ته‌واو نیه بۆی ه زیاتر له‌وێ نه‌ماوم و له سه‌ره‌تادا به‌شداربووم ،ئێستاش ل ه میدیاکانهوه ئه‌و په‌رژینى ئاشتیه نابینم رهنگه په‌یوه‌ندى به‌وه‌وه هه‌بێت ،ک ه بارودۆخ ه جۆرێک له ئارامى پێوه دیاره ،ئه‌وکاته هه‌ندێکمان رۆشتینه شاخى ئه‌زمه‌ڕ و داوامان کرد ،ک ه به‌شدارى بکه‌ن و با خه‌ڵکیش به ئاشتى حاڵه‌ته‌کان به‌ڕێوه‌به‌رن. له‌باره‌ى به‌شدارى و داوایه‌ک به‌شێوه‌ى رێکخستن له‌الیه‌ن یه‌کێتى
س���ه‌رۆک���ى ت��ی��پ��ى ش���ان���ۆى (ن���ال���ى) پێویستى دامه‌زراندنى ئه‌و تیپه له‌و ئان و ساته و گرنگى باس ده‌ک��ات و له‌و کاته‌دا کوردستان دووچ��ارى ش �ه‌ڕێ��ک��ى م��اڵ��وێ��ران��ى خ��ۆی��ى ب��ب��وی �هوه ،ب��ۆی �ه ب ه باشمانزانى له رێگه‌ى نمایشه شانۆییه‌کانمانه‌و‌ه ده‌س��ت بخه‌ینه سه‌ر برینى هه‌موو ئه‌و جه‌ستانه‌ى که له نیشتیمان ده‌رهاتبوون ،بۆ نمونه نمایشکردنى شانۆى (شۆڕشى م��ردووه‌ک��ان) یه‌کێک بوو له‌و شانۆیانه‌ى کاریگه‌رى زۆرى هه‌بوو نه‌ک له‌سه‌ر بینه‌رى ئاسایى ،به‌ڵکو له‌سه‌ر ئه‌و پێشمه‌رگانه‌ش ک �ه ب��اره‌گ��ای��ان ه��ات��ب��ووه ش��اره‌ک��هوه و خ��ۆی��ان بۆ شه‌ڕ ئاماده کردبوو له‌گه‌ڵ الیه‌نى به‌رامبه‌ریاندا، ئه‌وکاته هیچ هۆڵێکى شانۆیى نه‌بوو له حه‌وشه‌ى ئێستاى قوتابخانه‌ى (ئاسۆ) نمایشمان کرد ،که ئه‌و کات باره‌گاى فه‌رمانده‌یى سلێمانى بوو ،هه‌موو ئه‌و که‌ره‌ستانه‌ى ئه‌وان ئاماده‌یان کردبوو بۆ شه‌ڕ ئێم ه له ئێکسسوار‌و دیکۆردا به‌کارمان هێنان،نمایشه‌ک ه بۆ زۆرب �هى پێشمه‌رگه‌کانى ڕوون��ک��ردهوه که شه‌ڕ کردن له پێناوى نیشتیماندا پیرۆزه نه‌ک له پێناوى به‌رژه‌وه‌ندى یه‌کانى ده‌سه‌اڵتدا.
خزمه‌مان جێهێشتراوم.
چ�ه‌ت��ر /ئ��ه‌و ژن��ان �هى الى ئێو ه ئامێرى گه‌یاندنیان الی ه بۆ نمون ه مۆبایل؟
ئه‌گه‌ر ئێمه لێره‌بین ده‌توانن بۆخۆیان قسه‌بکه‌ن ب همۆبایلى ئێمه ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر به ته‌نها بن ناتوانن مۆبایلیان البێت بۆ پارستى ژیانیان ،له ماڵى داڵ��ده‌دان��ى ژنانى هه‌ڕه‌شه‌لێکراو ژنانى له‌شفرۆش جێگه‌یان نابێتهوه ،به‌اڵم هه‌ندێکجار بۆ ماوه‌یه‌کى کاتى ،بۆ نمونه شه‌وێک جێگه‌مان کردوونه‌ته‌وه ،له‌باره‌ى توندوتیژى سێکسى ئێم ه گه‌وره‌ترین ئیجرائاتى بۆ ده‌که‌ین ،به‌اڵم ئێمه تا میوانه‌کانمان که‌متر بێتهوه دڵخۆشترین ،چونکه به‌پێى ستانده‌ر ده‌توانین ( )12که‌یس وه‌رگرین ،به‌اڵم به‌رده‌وام زیاترمان البووه ،جار ههبووه ( )30که‌یسمان البووه.
رێژه‌ى ژنانى دوکاندار ل ه شارى کۆی ه ل ه زیادبووندایه
[ ئا /گه‌الوێژ مێهفه‌ر ]
9
له الیه‌کى تریش هونه‌رمه‌ند (عه‌لى که‌ریم) له‌سه‌ر ئهم حاڵه‌ت ه راى خۆى به (چه‌تر) به‌م شێوهیه وت «کاتێک هاتومه‌ته بازاڕ بینیومه هه‌ندێک هونه‌رمه‌ند کۆبونه‌ته‌وه به ناوى په‌رژینى ئاشتى و ئاگادار نه‌کراومه‌ته‌وه له‌الیه‌ن هیچ که‌سێکه‌وه ،جیاواز له‌وه‌ى چوینه ئه‌زمه‌ڕ که ئه‌و کاته نامه‌یه‌کم بۆ هاتبوو نه‌مده‌زانى کێیه. ئه‌و هونه‌رمه‌نده ده‌ڵێت پێموای ه حه‌قى نه‌ک هه‌ر هونه‌رمه‌ندانه، به‌ڵکو هه‌موو که‌سێک ه هه‌وڵبدات نێوانى خه‌ڵک و حکومه‌ت ئاشت بکهینهوه و نه‌هێڵین پشێوى لێ بکه‌وێته‌وه ،بۆی ه کشانه‌وه‌ى ئه‌و هونه‌رمه‌ندانه ده‌گه‌ڕێنمه‌وه بۆ ئه‌وه‌ى له‌الیه‌ن هیچ که‌سێک ه نهبووه، ئێستا که‌م تا زۆرێکیان ده‌بینرێن ل ه ریزى په‌رژینى ئاشتیدا و بۆ خۆم ئه‌ندامى هیچ ڕێکخراو و حزبێک نیم و هه‌رکات پێویست بکات ئاماده‌م ،به‌اڵم ل ه راستیدا له ئێستادا تۆزێک سه‌رقاڵى کارى وێنه‌گرتن و به‌رهه‌مێکین ل ه ده‌ره‌وه‌ى شار.
یاسین سه‌عید :ب ه (شۆڕشى مردووه‌کان) شه‌ڕێکمان وه‌ستاند
-ئ������ه‌م ژن�����ان�����ه ل� ه
حاڵه‌تى شکاندنى په‌نجه‌ر‌ه و شتى تر ههبووه ،به‌اڵم زۆرنهبووه ،زۆرجار ئه‌و ژنانه‌ى له شه‌قام ده‌گیرێن و ده‌هێنرێن ه ئێره ،به‌اڵم ئهمانه ته‌نها ماوه‌یه‌کى کورت داڵده‌ده‌درێن،
[ ئا /ئاراس عوسمان ]
ساڵی یه‌که‌م ژماره 48 دووشه‌ممه 2710/12/23 - 2011/3/14
هونه‌رمه‌دانه‌و‌ه هه‌بوو یاخود نا ،ده‌ڵێت :ئاگادارى ئه‌و ڕێکخراوه نیم و گه‌نده‌ڵترین ڕێکخراوه ،ئه‌وکات ل ه ده‌سته‌ى بااڵشدا بووم نزیکه‌ى پازد‌ه ساڵ ناخۆشى و زوخاوى زۆرمان چه‌شت به‌ده‌ست ئه‌و رێکخراوه‌وه. هونه‌رمه‌ند به‌دیعه دارتاش باس له‌وه‌ش ده‌کات ،که ئه‌وکاته‌ى ئه‌ندام ب��ووه زۆرک��ات داواى لێکردون تا بچینه ناو شه‌قامه‌کان و ته‌مسیل بکه‌ین و تابلۆ هه‌ڵبواسین ،ب�ه‌اڵم گوێیان بۆ که‌س نه‌ده‌گرت ،له‌به‌رئه‌وه پێموایه حه‌قه راست و چه‌پ هێڵێک بهێنین به ده‌رگاکانیاندا ،ئه‌و وتیشى :ئهم قسانه‌م هه‌موو کات وتوه ،ک ه رێکخراوێکى گه‌نده‌ڵ و ده‌به‌نگ به‌م شێوهیه پێویست ه نه‌مێنێت ،بۆی ه ماوه‌ى نزیکه‌ى سێ ساڵێک ده‌بێت کشاومه‌ته‌و‌ه لێیان.
رۆحى نیشتمانیشیان تێدا نهماوه
پروفایل: به‌هار ره‌فیق ،کۆلێژى ده‌رونزانى زانکۆى به‌غداى ته‌واو کردووه ،ماوه‌ى حه‌وت ساڵ مامۆستاى په‌یمانگا بوو ه ل ه سلێمانى، ئێستا به‌رپرسى ماڵى داڵده‌دانى ژنانى هه‌ڕه‌شه‌لێکراوه ئێمه توێژه‌رى کۆمه‌اڵیه‌تیمان ههیه ههفتانه سێ جارپزیشکى ده‌روون��ى سه‌ردانیان ده‌که‌ن و ژینگه‌یه‌کمان بۆ دروستکردووه ،که هه‌ست بکات که‌سایه‌تى پارێزراوه ،به‌اڵم هه‌ر ژنێک که دێته ئێره له سه‌ره‌تادا ترسێکى ههیه ،ژن ههیه ساڵێک‌ه له‌و ماڵه‌ی‌ه و الى ئاساییه.
«هه‌ندێک هونه‌رمه‌ند خۆیان فرۆشتوو ه نایانه‌وێت پێ ب ه به‌ردێکى سارد و گه‌رمدا بنێن»
(مسته‌فا ئه‌حمه‌د) یه‌کێک ل�ه‌و هونه‌رمه‌ندانه‌ى به‌شداربوو وه‌ک لیژنه‌ى په‌رژینى ئاشتى بۆ (چه‌تر) دوا و پ��اش نه‌مانى لیژنه‌که‌ش وه‌ک خۆپیشانده‌رێک له به‌شداریکردن به‌رده‌وامه، ئه‌و ده‌ڵێت« :که‌مته‌رخه‌مى هه‌ندێک له‌و هونه‌رمه‌ندانه ئهوهیه، که ب ه شێوه‌یه‌ک خۆیان فرۆشتووه و نایه‌وێت پێ به به‌ردێکى س��ارد و گه‌رمدا بنێت و رۆح��ى نیشتمانیشیان تێدانه‌ماوه ،بۆی ه ئێم ه هه‌ندێک له‌و هونه‌رمه‌ندانه ب ه شێوه‌یه‌ک ڕۆڵمان ههبووه که‌م تا زۆر ه�ه‌ردووالم��ان ده‌پاراست و له‌و رۆژان��ه‌دا شتێکى به‌رچاو کاره‌سات ڕووى نه‌دا ،له‌به‌رئه‌وه ده‌توانم بڵێم ئهم حاڵه‌تانه‌ى روویدا بۆ سه‌رجه‌م چین و توێژه‌کانه ،بۆیه ئه‌رکى هونه‌رمه‌ند و گشتمان ه نه‌هێڵین شه‌ڕ و ئاژاوه ڕووبدات». ل � ه الی �ه‌ک��ى ت��ر (ب �ه‌ه��ادی��ن ه�ه‌ڵ�ه‌ب��ج�ه‌ی��ی) ه��ون�ه‌رم�هن��د پێوای ه
ده‌ست خانه‌وه‌ده‌که‌ى ،به‌اڵم ئێمه رازى نه‌بووین دواى سێ مانگ ئیجا کێشه‌ى ئه‌و ژن ه چاره‌سه‌رکرا.
دادگ��اوه دران �هوه خانه‌واده‌کانیان و دواى شه‌ش کاتژمێر کوژران ،دواى ئه‌وه‌ى زانیمان دراوه‌ته‌و‌ه ده‌ست خانه‌واده‌که‌ى هه‌موو الیه‌نه‌کانم ئاگادار کردهوه که ژیانى ئه‌و ژنه ل ه مه‌ترسیدایه ،به‌اڵم نه‌مانتوانى هیچ بکه‌ین ،یه‌کێک له‌و ژنان‌ه دواى ئه‌وه‌ى خۆشه‌ویستى ههبووه ،به‌اڵم نه‌دراو‌ه ب ه خۆشه‌ویسته‌که‌ى و به زۆر دراوه‌ت �ه پیاوێکى تر ،به‌اڵم دواى سێ ساڵ له هاوسه‌رگیریه‌که‌ى په‌یوه‌ندى له‌گه‌ڵ خۆشه‌ویسته‌که‌ى پێشووى هه‌رماو‌ه و دواتر هاوسه‌ره‌که‌ى ته‌اڵقى داوه و له ماڵى باوکیشى هه‌ڕه‌شه‌ى لێکراوه ،به‌اڵم سه‌رجه‌مى ئهم کێشهیه بۆ سه‌ره‌تا دهگهڕێتهوه که به زۆر به شویان داوه.
ئه‌ده‌ب و هونه‌ر
( ال��وع��ى) بکه‌ین ل� ه دروس��ت��ک��ردن و هێنانه‌کایه‌ى به‌ها و فۆرم ه کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کاندا ،چونک ه یه‌کێک ل ه پێوه‌ره‌کانى پێشکه‌وتن و دواکه‌وتنى کۆمه‌ڵگاکان سه‌رنجدان ه ل ه ئاستى هوشیارییان ل ه گشت کایه‌کانى ژیاندا. وتیشى :کۆمه‌ڵگاى کوردى خاوه‌نى فۆرم و به‌هاى کۆمه‌اڵیه‌تى خۆیه‌تى سه‌باره‌ت به بابه‌تى کارکردنى ژن���ان ل � ه ک��ۆم �ه‌ڵ��گ��ادا ،ژن ل��ه‌م س���ه‌رده‌م���هى ئێستا به‌هایه‌کى ئیجابیان بۆ ک��ارک��ردن پ��ێ��دراوه ،چونک ه هۆشیارى کۆمه‌ڵگا به‌ره‌و ئه‌و ئاقار‌ه هه‌نگاوى ناو‌ه ک ه ژنان بێن ه ناو کایه‌کانى کارکردن و ل ه ژیانى رۆتینى نێو م��اڵ بێنه دهرهوه و س��وود ل ه توانا و وزه‌کانیان وه‌ربگیرێت ،چونک ه پیاوان لهوه تێگه‌یشتوون ک ه ناتوانن خێزانێکى سه‌رکه‌وتوو ب ه ته‌نیا دروست بکه‌ن ،به‌ڵکو ژن نیوه‌که‌ى ترى خێزان ته‌واو ده‌کات. توێژه‌ر‌ه کۆمه‌اڵیه‌تیه‌ک ه ئه‌وه‌شى وت ،ک ه ده‌بینین به‌هۆى کارکردنى ژن�هوه به‌هاى کۆمه‌اڵیه‌تى ژنیش ده‌گۆڕدرێت ،چونک ه ماد‌ه تواناى بڕیاردان و قسه‌کردنى ژن��ان ل ه خێزان و کۆمه‌ڵگادا زی��اد ده‌ک��ات و چیتر ده‌سته‌پاچ ه و الواز ل ه ئاستى کۆمه‌ڵدا ده‌رن��اک�ه‌ون، ده‌رکه‌وتنى ژنان ل ه کۆمه‌ڵگادا وه‌ک هێزى کارکه‌ر مۆدێلێکى ن��وێ��ى ل� ه ک��وردس��ت��ان��دا هێنای ه ک��ای�هوه، چونک ه فێرى ئ�هوه ب��وون ک ه چیتر ژن ئه‌و بونه‌وه‌ر‌ه نامۆی‌ه نیه ،ک ه پێشتر ده‌مانناسى ،کرانه‌وه‌ى ژن ب ه رووى کۆمه‌اڵیه‌تى و ئابووریدا ده‌رهاویشته‌ى ئه‌و به جیهانیبوونه‌ی ه که هه‌موو گه‌النى دونیاى ب ه رووى یه‌کدا کردهوه و کلتووره‌کانى ل ه داخراوى هێنای ه دهرهوه و سنوورى جوگرافى واڵتانى به‌زاند.
شه‌یدا عومه‌ر جێگه‌ى رێزى تیپه‌که‌مانه
[ ئارام شه‌مێرانی ] هونه‌رمه‌ندى شانۆکار (یاسین سه‌عید) سه‌رۆکى تیپى شانۆیى (نالى) له دیدارێکى رۆژنامه‌ى (چه‌تر) باس له په‌رته‌وازه بوونى تیپى شانۆیى شاره‌زور و دروستکردنى تیپى شانۆى نالى ده‌کات و رۆڵى شانۆ و گرفتى که‌مى به‌شدارى ژن له‌و ب��واره‌و و گرنگى دامه‌زراندنى تیپه‌که‌یان له‌و کاته ده‌کات و ده‌ڵێت» نمایشکردنى شانۆى (شۆڕشى مردووه‌کان) یه‌کێک بوو له‌و شانۆیانه‌ى کاریگه‌رى زۆرى هه‌بوو نه‌ک له‌سه‌ر بینه‌رى ئاسایى ،به‌ڵکو له‌سه‌ر ئه‌و پێشمه‌رگانه‌ش که باره‌گایان هاتبووه شاره‌که‌وه و خۆیان بۆ شه‌ڕ ئاماده کردبوو». ناسه‌قامگیرى وایکرد تیپى (شاره‌زوور) نه‌مێنێت
یاسین سه‌عید سه‌رۆکى تیپى شانۆى (نالى) وه‌ها باس له بیرۆکه‌ى دامه‌زاندنى تیپه‌که‌ش ده‌کات و ده‌ڵێت « له کۆمه‌ڵگه‌ى زۆره‌ملێى (باریکه) ل ه ساڵى ( 1988تا )1993تیپى شانۆى (شاره‌زوور) مان هه‌بوو ،پاش دوورکه‌وتنه‌وه‌ى زۆربه‌ى ئه‌ندامانى تیپ و رۆشتن ب �ه‌ره‌و ه �هن��ده‌ران و ناسه‌قامگیرى ب��ارودۆخ��ى ک��وردس��ت��ان وای��ک��رد ک�ه تیپى شانۆى (شاره‌زوور) نه‌مێنێت ،پاشان کۆمه‌ڵێک هونه‌رمه‌ند وه‌ک درێژه‌پێده‌ری تیپى شانۆى شاره‌زوور له ساڵى
پروفایل: یاسین سه‌عید ره‌زا ل ه دایکبووى ساڵى ()1970 ى سه‌یدسادقه ،ده‌رچووى په‌یمانگاى مه‌ڵبه‌ندى مامۆستایانه ،ل ه ساڵى ()1986 ه‌و ه ده‌ستى ب ه کارى شانۆیى کردووه،پێشتریش سکرتێرى تیپى شانۆى شاره‌زوور بووه ،ئێستاش سه‌رۆکى تیپى شانۆى (نالى)ی ه ل ه سه‌یدسادق. ( )1995ده‌ستمان به دامه‌زراندنى تیپى شانۆیى (نالى) کرد .که سه‌ره‌تا له ( )7ئه‌ندام پێکهاتبوون و ئێستا خ��اوه‌ن��ى ( )25ئ �هن��دام��ى ک��ارای �ه ک ه زۆربه‌ى ئه‌ندامى کاراى سه‌ندیکاى هونه‌رمه‌ندانى کوردستانن».
هونه‌رمه‌ند یاسین سه‌عید نه‌بوونى ه��ۆڵ ب ه گرفتێک ده‌زان��ێ��ت ،ک �ه ب��ۆت�ه گرفتى س�ه‌رج�ه‌م ش��ان��ۆک��اران��ى ک��وردس��ت��ان وپ��ێ��ى وای���ه ئ �ه‌م گرفت ه ت �هن��ان �ه‌ت رووى ل �ه ش��ان��ۆک��اره‌ک��ان��ى ش��اره‌ک��ان��ى سلێمانى و ه�ه‌ول��ێ�ر‌و دهۆکیش ک���ردوه و ئ �ه‌وه‌ش ده‌خاته‌ڕوو ،که ئه‌مڕۆ له‌م هه‌رێمه‌دا هیچ هۆڵێکى ستاندارى جیهانى نیه ،بۆیه ئهوه گرفتێکى گه‌وره‌ى هونه‌رمه‌ند‌و ده‌رهێنه‌ره‌کانه تا بتوانن کارى جوانتر بهێننه ب �هره �ه‌م ،ئ �ه‌م هونه‌رمه‌نده گرفتێکى ترى بوارى شانۆ دهخاته ڕوو که ئه‌ویش که‌مى ژنه له‌و مه‌جاله‌دا و ده‌ڵێت ههرچهنده ئێمه له تیپى شانۆى نالى توانیومانه له‌و بۆشاییه هه‌ڵبێین که ئه‌کته‌رى کچمان ه�ه‌ی�ه و ب�ه‌ش��داری��ش��ى ل�ه چه‌ندین ک��ارى شانۆیدا ک��ردووه چ وه‌کو ڤیستیڤاڵه شانۆییه‌کان له ده‌ره‌وه‌ى شار یان ئه‌و شانۆییانه‌ى که له رۆژى جیهانى شانۆدا نمایشمان ک��ردوون ،ئه‌ویش خانم ه هونه‌رمه‌ند (شه‌یدا عومه‌ر)ه که جێگه‌ى رێزه بۆ تیپى شانۆى نالى ،ب �ه‌اڵم نه‌بونى ژن��ان ل�ه‌و ب��وار‌ه کێشهیه و هۆکاره‌که‌شى دهگهڕێتهوه بۆ خێزان که ته‌نانه‌ت ئاماده‌ییان تێدا نیه بهێڵن کچه‌کانیان بچن له په‌یمانگاى هونه‌ره جوانه‌کان له به‌شى شانۆ بخوێنن. میلله‌تى کورد بێبه‌شه له‌و پرۆسه.
ئ���ه‌و ه��ون �ه‌رم �هن��ده ب���اس ل���ه‌وه‌ش���ده‌ک���ات ک �ه ل ه ش��اره‌زوور بینه‌رى جدى شانۆ ههیه و ده‌ڵێت :ل ه نمایشى شانۆیه‌کانماندا که بۆ م��اوه‌ى سێ رۆژه ئ��ه‌وان��هى دێ��ن�ه ژووره‌وه ب��ی��ن�ه‌رى ج��دی��ن ،چونک ه ئاشنایه‌تى ته‌واویان له‌گه‌ڵ ستایلى ئیشه‌که‌ى مندا په‌یدا کردووه ،ههرچهنده ناوبه‌ناو بینه‌رى الوه‌کیش دێنه ژووره‌وه به مه‌به‌ستى بینینى نمایشه‌که ،من
ئهوانه زیاتر به بینه‌رى شانۆى کۆمیدى ده‌زان��م. نه‌خوێندنى وانه‌ى هونه‌ر به‌جدى له نێو قوتابخانه‌کان به دڵنیاییه‌وه بووهته هۆى ئه‌وه‌ى که له‌و ته‌مه‌نه‌و‌ه بینه‌رى ک��وردى مه‌یلیان بۆ شانۆ نه‌بێت ،چونک ه وه‌ک پرۆگرام له قوتابخانه بنه‌ڕه‌تیه‌کاندا هه‌تا ئێستاش بوونى نیه ،یاسین سه‌عید .به پێویستى ده‌زانێت که وانه‌یه‌کى تایبه‌ت به هونه‌رى شانۆ له قۆناغى یه‌که‌مى بنه‌ڕه‌تیه‌وه تا قۆناغى هه‌شته‌م
بخوێنرێت ،بۆ ئ�ه‌وه‌ى ببێته بناغه‌دانه‌رى پرۆسه‌ى پ �ه‌روه‌رده بۆ خزمه‌تکردنى هونه‌رى شانۆ ،چونک ه هه‌موو واڵتانى دونیا شانازى به کلتور و ئه‌ده‌بیات‌و ه��ون�ه‌رى خۆیانه‌وه ده‌ک��هن ،ئه‌ویش له‌ڕێگه‌ى ئه‌و پرۆسه په‌روه‌رده‌ییه‌وه که له قۆناغه‌کانى خوێندندا خوێندوویانه ،بۆیه ده‌ت��وان��م بڵێم میلله‌تى ک��ورد بێبه‌شه له‌و پرۆسه په‌روه‌رده‌ییه .
هونه‌رمه‌ندان یادى هه‌شتى مارس ل ه سێى نیساندا دهکهنهوه [ ئا ـ په‌یمان ئه‌مین ] ب���ه‌ڕێ���وه‌ب���ه‌رى ی�ه‌ک�ه‌م��ی��ن دیدارى گوڵه مێخه‌ک رایگه‌یاند «چاالکیه‌کانى دی��دارى گوڵ ه مێخه‌ک له رۆژى () 3ى نیساندا ئه‌نجام ده‌درێن»
گه‌زیزه عومه‌ر به‌ڕێوه‌به‌رى یه‌که‌مین دیدارى گوڵه مێخه‌ک ب ه (چه‌تر)ى راگه‌یاند «ههرچهنده بڕیارماندابوو به چه‌ند چاالکیه‌کى هونه‌رى یادى رۆژى ()8ى مارس بکهینهوه ،به‌اڵم ل��ه‌ب��ه‌ر چ �هن��د ه��ۆک��ارێ��ک��ى ج��ی��اواز چ��االک��ی�ه‌ک��ان��م��ان ب��ۆ رۆژى ()3ى نیسان دواخستوه». ن��اوب��راو ه��ۆک��اره‌ک��ان��ى دواخستنى دی����دارى گ��وڵ�ه مێخه‌کى ل � ه ()8ى مارسه‌وه بۆ ()3ى نیسان گه‌ڕانده‌و‌ه بۆ ئ �ه‌وه‌ى به‌شێک ل ه میوانه‌کانى دی���داره‌ک���ه ک �ه ل � ه ده‌ره‌وه‌ى واڵت���هوه ده‌هاتن و له‌و کاته‌دا کێشه‌ى بلیتى فڕۆک ه و سه‌فه‌ر و چه‌ند کێشه‌یه‌کى ت��رم��ان ب��ۆ دروس��ت��ب��وه ئ�ه‌م� ه جیا ل ه هه‌ندێ هۆکارى ناوخۆیی که بوون ه هۆى دواخستنى دیداره‌که. عومه‌ر ئاماژه‌ى به‌وه‌شدا «دیدارى گوڵه مێخه‌ک ( )5رۆژ ده‌خایه‌نێ‌و له واڵتانى میسر و نه‌رویج‌و به‌ریتانیا میوانى بۆ بانگهێشتکراو‌ه و تێیدا چه‌ندین چاالکى هونه‌رى ل ه بوارى مۆنۆ دراما ک ه ئه‌کته‌ره‌کانى ژنان خۆیانن له‌گه‌ڵ چاالکى میوزیک‌و شانۆ و پێشانگاى شێوه‌کارى له‌خۆ ده‌گرێت». ئاشکراشیکرد «له کۆتا رۆژى دیداره‌که‌دا خه‌اڵتى لیژنه‌ى هه‌ڵسه‌نگاندن ده‌درێت ه ئه‌کته‌ر و ده‌رهێنه‌ر و سینۆگراف و ده‌ق و ئه‌و که‌سانه‌ى ل ه بوارى هونه‌رى ژناندا کاریان کردوه و ئه‌و که‌سانه‌شى ل ه ئاماده‌کارى چاالکیه‌که‌دا هاوکاریان کردوین». وتیشى «بودجه‌ى دیداره‌ک ه له‌الیه‌ن وه‌زاره‌تى وه‌رزش‌و الوانه‌وه دابینکراوه و ئومێده‌وارین ل ه سااڵنى داهاتودا بتوانین پرۆژه‌ک ه فراوانتر بکه‌ین‌و هه‌موو بواره‌کانى ژنان بگرێته‌وه به راگه‌یاندنیشه‌وه».
وه‌رگێڕان ساڵی یه‌که‌م ژماره 48 دووشه‌ممه 2710/12/23 - 2011/3/14
10
کورد له‌میدیا جیهانییه‌کاندا «تورکیا ناتوانێ ده‌ستێوه‌ردانی مه‌سه‌له‌ی که‌رکوک بکات»
رۆژن���ام���ه‌ی ( )Miliyetتورکیا له هه‌واڵێکدا که چه‌ند رۆژ له‌مه‌وبه‌ر ب�ڵاوی ک���ردهوه ،ب��اس ل �هوه ده‌ک���ات که م��ۆراد ئۆزچه‌لیک و ئایدن سه‌له‌نجان بالیۆزه‌کانی تورکیا له به‌غدا و هه‌ولێر، له‌گه‌ڵ مه‌سعود بارزانی له هه‌ولێردا کۆ بوونه‌ته‌وه .له هه‌مان هه‌واڵدا هاتووه که تورکیا باسی به‌جێهێشتنی پێشمه‌رگه‌ی کردووه له که‌رکوک. ج���ه‌ب���ار ی������اوه‌ر ،س���ه‌رۆک���ی گشتی وه‌زاره‌ت��ی پێشمهرگه له به‌رامبه‌ری ئهم هه‌واڵه رایگه‌یاند که حکومه‌تی تورکیا هیچ پ�ه‌ی��وه‌ن��دی��ی�ه‌ک��ی ب �ه ک�ه‌رک��وک�هوه نیه ،به گوێره‌ی یاساش تورکیا ناتوانێ شتێک وا بڵێت .تورکیا چۆن ده‌توانێ داواکارییه‌کی وا له حکومه‌تی هه‌رێم بکات .هه‌ره‌دواییش جه‌بار دیاری کردبوو ک��ه ئ��اگ��ای ل��ه ل��ێ��دوان��ێ��ک��ی وا ن��ی�ه. هه‌روه‌ها رایگه‌یاند که ئهمه مه‌سه‌له‌یه‌ی ناوخۆییه و ته‌نیا حکومه‌تی ئ��ێ��راق و هه‌رێمی کوردستان په‌یوه‌ندیدار ده‌کات. خۆپیشاندان له قامشلۆ و خێزانی زیندانیانیش فشار دروست ده‌که‌ن خۆپیشاندانی سه‌دان له‌خه‌ڵکی کورد و ع����ه‌ره‌ب ل �ه‌س��وری��ا ب �ه‌ب��ۆن �ه‌ی رۆژی شه‌هید ،داوایان کرد بۆ ئازادی سیاسی و گۆڕانکاری دیموکراتی بۆ گه‌یشتن ب �ه‌ئ��ازادی و یه‌کسانی له‌نێوان هه‌موو خه‌ڵکی س��وری��ادا ،هێزه ئاسایشیه‌کان گه‌مارۆی خۆپیشانده‌رانیدا ،ب�ه‌اڵم بێ ئه‌وه‌ی رووداووی لێ بکه‌وێته‌وه کۆتایی ه���ات .وه‌ه���ه‌روه‌ه���ا مانگرتن ل �ه‌ه �ه‌ردوو زانکۆی دیمه‌شق و حه‌له‌ب بۆ پشتگیری رۆژی شه‌هید .وه‌ه��ه‌روه‌ه��ا بنه‌ماڵه‌ی زیاتر له بیست زیندانی سیاسی له‌سوریا ب��ڕی��اری��ان��دا به‌یاننامه‌یه‌ک ئاراسته‌ی سه‌عید س�ه‌م��ور وه‌زی���ری ن��اوخ��ۆ بکه‌ن، سه‌باره‌ت به‌و مه‌رسومه‌ی چوارشه‌مه‌ی رابردوو سه‌باره‌ت به لێبوردنی گیراوانی سیاسی ،ب�ه‌اڵم دوات��ر ئاژانسی هه‌واڵی ف�ه‌رم��ی س��وری��ا س��ان��ا» ره‌ت ک��ردۆت�هوه که‌مه‌رسومێکی واده‌رکه‌وتبێت .به‌پێی زانیاریه‌کان به‌شار ئه‌سه‌د لێبوردنێکی گشتی ده‌رک����ردوه ب���ه‌اڵم ته‌نها ئ�ه‌وان�ه ده‌گ��رێ��ت�هوه ک�ه‌ت��اوان��ی سوکیان ئه‌نجام دابێت ،مه‌رسومه‌که به‌ژماره « 35بۆ »2011ئ���ه‌و ک �ه‌س��ان �ه ده‌گ��رێ��ت �ه‌وه‌ک �ه پ���ێ���ش» 8ئ������ادار »2011ت���اوان���ی���ان ئه‌نجامدابێت .به‌یاننامه‌ی بنه‌ماڵه‌ی زی��ن��دان��ی��ان ک���راوه‌ی���ه ب���ۆ ئ�����ه‌وه‌ی ه �ه‌ر بنه‌ماڵه‌یه‌کیتر واژۆی له‌سه‌ر بکات. پارله‌مانی ئه‌وروپا توندتر له هه‌ر جار ره‌خنه‌ی تورکیا ده‌کات ب���ه گ��ش��ت��ی ئ���ه‌و ره‌خ���ن���ان���ه‌ی وا له الی�هن پارله‌مانی ئ�ه‌وروپ��اوه رووب �ه‌ڕووی حکومه‌تی ( )AKPده‌کرێته‌وه له ئاستی نزمدایه و زه‌خته‌کانی س �ه‌ر ک��وردان��ی نابینی ،له راپۆرتی هه‌ره‌دوایی-دا ،سه‌رنج رادهکێشێته سه‌ر بێ‌حقوقی ،پێشێلکردنی ماف و زهنییه‌تی ته‌کڕه‌وانه. پارله‌مانی ئه‌وروپا له‌و راپۆرته‌ی وا له‌م سااڵنی دواییدا ئاماده‌ی کردبوو ،له بابه‌ته‌کانی ،بێ‌چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌ی کورد ،ئازادی راگه‌یاندن ،ده‌رفه‌ته‌کانی دادگایی-کردنی دادپ �ه‌روه‌ران �ه ،ماوه‌ی زیندانی ک��ردن ،توندوتیژی پۆلیس و زۆر ب��اب�ه‌ت��ی ت���ر ،ح��ک��وم�ه‌ت��ی تورکیا بۆمباردومانی ره‌خنه ده‌کات .پارله‌مانی ئ �ه‌وروپ��ا ئ �ه‌م راپ��ۆرت �ه ئ���ه‌ری ک���ردووه. هه‌روه‌ها بابه‌تی ئازادی راگه‌یاندن مۆری خۆی له راپۆرتهکه داوه .له سه‌ر گرتنی رۆژنامه‌وان (نه‌دیم شه‌نه‌ر) و (ئه‌حمه‌د شک) ده‌وترێت که ئهمه کارێکی به ته‌واوه‌تی پێچه‌وانه‌ی دیموکراسی-یه. له‌گه‌ڵ سه‌رنجدان به گرتنی نزیکه‌ی ( )60رۆژن���ام���ه‌وان ل �ه راپ��ۆرت �ه‌ک �ه‌دا، ده‌وت���رێ���ت ک���ه ئ �ه‌م �ه ن��ات��وان��ێ ک���اری واڵتێکی دیموکراتیک بێت که باس له ئازادی راگه‌یاندن بکات.
و :ل ه عه‌ره‌بییه‌وه /ئاڤان ره‌سوڵ دوو ڕۆژنامه‌ى عه‌ره‌بى و که‌ناڵى ئاسمانى جهزیره رایانگه‌یاند که معمر قه‌زافى سه‌رکرده‌ى لیبیا هه‌وڵى گه‌یشتن به ڕێکه‌وتنێک دهدات بۆ وازهێنان به‌اڵم ئهم هه‌وااڵن‌ه به فه‌رمى دڵنیا نه‌کراونه‌ته‌وه. که‌ناڵى ئاسمانى ج�ه‌زی��ر‌ه ڕایگه‌یاند که قه‌زافى داواى له ئۆپوزسیۆنى چه‌کدار کردووه بۆ ڕێکخستنى دانیشتنێک له‌گه‌ڵ کۆنفرانسى گشتى گ�ه‌ل وات ه په‌رله‌مان تا ڕێگه‌ى وازهێنانى به چه‌ند مه‌رجێکى دیاریکراو بده‌ن. هه‌روه‌ها وتى که قه‌زافى ئهم پێشنیاره‌ى پێشکه‌ش ب ه ئه‌نجومه‌نى نیشتمانى کردووه که نوێنه‌رى ئه‌و ناوچانه‌ی ه که له ژێر ده‌سه‌اڵتى ئۆپۆزسیۆنى چه‌کداردان و زۆربه‌یان له رۆژهه‌اڵتى واڵته‌که‌دان .سه‌رچاوه‌کان له ئه‌نجومه‌نى نیشتمانیه‌و‌ه ده‌ڵێن که قه‌زافى گه‌رنتى سه‌المه‌تى گیانى خۆى و خێزانه‌که‌ى ده‌وێت و هه‌روه‌ها ده‌یه‌وێـت په‌یمانى پێبدرێت که نه‌درێت‌ه دادگا. جهزیره وتى که سه‌رچاوه‌کانى ئه‌نجومه‌نى نیشتمانى ئینتقالى به په‌یامنێره‌که‌یان له بنغازى ڕاگه‌یاندوو‌ه که پێشنیاره‌که‌ى ره‌ت ک��راوه‌ت�هوه ،له‌به‌ر ئ�ه‌وه‌ى ئهم ه ده‌رچوونێکى به‌ڕێزانه‌ی‌ه بۆ قه‌زافى و به‌که‌م زانین و وازهێنان‌ه له گیانى قوربانیانى تاوانه‌کانى جه‌نگ و تاوانه‌کانى مافى مرۆڤ. ڕۆژنامه‌ى (الشرق االوسط)ى له‌نده‌نى و ڕۆژنامه‌ى (البیان) که له ئیماراتى عه‌ره‌بى ده‌رده‌چ��ى هه‌واڵى هه‌وڵى قه‌زافى بۆ گه‌یشتن به رێکه‌وتنێک ده‌گه‌ڕێننه‌و‌ه بۆ سهرچاوه نادیاره‌کان. ئه‌نجومه‌نى نیشتمانى ئینتقالى :هیچ بوارێک بۆ گفتوگۆى به‌رفراوان له‌گه‌ڵ حکومه‌تى قه‌زافیدا نییه و ئه‌گه‌ر هه‌بێت پێویسته له سه‌ر بنه‌ماى البردنى قه‌زافى بێت. سه‌رچاوه‌یه‌کى نزیک له ئه‌نجومه‌نى نیشتمانى ئینتقاله‌و‌ه به (رویترز)ى ڕاگه‌یاند که گوێی لێبوو‌ه « الیه‌نێکى تر پێشنیارى ئه‌وه‌یان کردووه که قه‌زافى ده‌س �ه‌اڵت بدات‌ه ده‌ست سه‌رۆکى په‌رله‌مان به بڕێکى دیاریکراو پاره‌و‌ه و واڵت به‌جێبهێڵێت». سه‌رچاوه‌ک‌ه درێژه‌ى به قسه‌که‌یدا و وتى «پێم وترا ئهم بابه‌ت‌ه په‌یوه‌ندى به ماڵ و پاره‌ى عه‌قه‌به‌و‌ه ههیه و به تێڕوانینى ئه‌نجومه‌نى نیشتمانى ترسناکه» .وتیشی که ئهم زانیاریانه‌ى له یه‌ک س�ه‌رچ��اوه‌ى نزیک ل ه ئه‌نجومه‌نه‌و‌ه وهرگرتووه. عصام غریانى لێپرسراوى ڕاگه‌یاندنى ئه‌نجومه‌نى نیشتمانى وتى «ئه‌وه‌نده‌ى من بزانم پێشنیارێکى له‌م شێوهیه پێشکه‌ش به ئه‌نجومه‌ن نه‌کراوه». جاد الله عزوز التحى که سه‌رۆک وه‌زیرانى لیبیا بوو له هه‌شتاکاندا ،ڕۆژى دوو شه‌مم‌ه له ته‌له‌فزیۆنێکى
و :له شێوه‌زاری کرمانجییه‌وه/ هێدی ئه‌حمه‌د
قه‌زافى بۆ ڕێکه‌وتنێک ده‌گه‌ڕێ تا واز بهێنێت
کوێیه؟! شه‌ڕى ناوخۆ ده‌ست پێده‌کات». الساعدی ئاماژه‌ى به‌وه‌دا که سوپاى لیبیا تا ئێستا ته‌نها و ته‌نها بۆ پاراستن هاتونه‌ت‌ه ناوه‌و‌ه و چاوه‌ڕێى فه‌رمانه‌کانى قه‌زافیه ،ئه‌گینا هێزى چه‌کدارى گهورهیه، ملکه‌چى وته‌کانى سه‌رۆک‌ه و هه‌تا ئێستا نه‌جواڵو‌ه و ئه‌گه‌ر بجوڵێت ئه‌وا شه‌ڕى ناوخۆ ده‌ست پێده‌کات. الساعدی وتى «سه‌رچاوه‌یه‌ک زانیارى تایبه‌تى داوه که سوپا نایه‌ت‌ه ن��اوهوه ته‌نها بۆ پاراستن و ئاسایشى ناوچه زیندووه‌کان نه‌بێـت و ئاماده ده‌بێت بۆ وه‌اڵمدانه‌وه‌ى هه‌ر ده‌ستێوه‌ردان و هاتنه‌ناوه‌وه‌یه‌کى بیانى». العربیه وتى که هۆشدارى داوه له ب��اره‌ى گۆڕینى لیبیا بۆ سۆماڵى تاز‌ه ئه‌گه‌ر هۆزه‌کان کهوتنه شه‌ڕه‌و‌ه له‌و واڵته‌دا .هه‌ره‌وها وتى که ته‌رابلوس گفتوگۆیه‌ک ده‌ره‌خسێنێ له ڕێگه‌ى هۆزه‌کانه‌و‌ه بۆ وه‌اڵم��دان�ه‌وه‌ى داواکارییه‌کانى خه‌ڵک به بێ ئه‌وه‌ى ڕوونى بکاتهوه که ئه‌و داواکاریان‌ه چین. به‌رده‌وام بوو وتى «به‌اڵم هه‌ندێ کۆمه‌ڵ‌ه چه‌کدارى ت��ێ��دای�ه ک �ه وا ده‌ب��ی��ن��ن ک �ه ک��وش��ت��ن و ت��ون��دوت��ی��ژى ڕێگایه ...له‌و بڕوایه‌دام که هیچ هه‌ڵبژاردنێک نیی ه بۆ رووبه‌ڕووبونه‌وه‌یان» الساعدی ڕه‌خنه‌ى له براکه‌ى سیف االسالم گرت بۆ بوونى جیاوازى له نێوان خێزانى قه‌زافىدا له‌گه‌ڵ به‌رده‌وامى ئاژاوه‌کان. ه �ه‌روه‌ه��ا ل�ه ب���اره‌ى سیف االس�ل�ام الساعدی وتى «س���ه‌رۆک پێی ده‌وت��ن سیف االس�لام و وه‌زی��ره‌ک��ان! ڕۆژانه ئێوه کاروبارى بودجه و هۆزه‌کان به‌ڕێی ده‌که‌ن به‌اڵم هه‌ندێ شت ههیه که ئیێو‌ه به دوایدا نه‌چوون؛ قه‌زافی له کاتی شۆفێری له ترابلۆسدا فۆتۆ)BBC( : وه‌ک چاره‌سه‌رنه‌کردنى کێشه‌کانى به‌رزى نرخى که‌ل حکومیدا ده‌رک��ه‌وت وتارێکى خوێنده‌و‌ه و ئاراسته‌ى له چاوپێکه‌وتنێکیدا له‌گه‌ڵ ته‌له‌فزیۆنى العربیه‌ى و په‌ل‌ه سه‌ره‌کیه‌کان که لیبیه‌کان گرنگی پێده‌ده‌ن». شێخه‌کانى شارى بنغازى کرد تیایدا بانگهێشتى کردن ئاسمانى الساعدی وت��ى س�ه‌رک��رده‌ى لیبیا ناتوانرێ ئه‌و هه‌وڵى چاکسازیانه‌ى که سیف االس�لام ده‌یدا بۆ گفتوگۆیه‌که‌ى نیشتمانى بۆ وه‌ستاندنى خوێنڕشتن .الببرێت وه‌ک ئه‌وه‌ى که خۆپێشانده‌ره‌کان داواى ده‌که‌ن دژى ده‌وه‌سترایه‌و‌ه له الیه‌ن ئۆپۆزسیۆن له ناوخۆدا و پاش پرسیارکردن له باره‌ى ئهم وتاره‌و‌ه أحمد جبریل له‌به‌رئه‌وه‌ى ئهمه رێخۆشکه‌ر ده‌بێت و ب �ه‌ره‌و شه‌ڕى ده‌سه‌اڵتى هه‌ڵبژێراو و له الیه‌ن ئه‌ندامانى خێزانه‌که‌و‌ه ب ه لێپرسراوى ئه‌نجومه‌نى نیشتمانى ئینتقالى به رویترزى ناوخۆمان ده‌بات. وته‌ى ناخۆ و نزیکه‌کان .سیف االسالم که له به‌ریتانیا وت که ئ �ه‌و التحى ده‌ناسێت و ب���ڕواى پێى ههیه و الساعدی هه‌ندێ به‌رپرسیارێتى خست‌ه ئه‌ستۆى خوێندبووى به ناوى باوکیه‌و‌ه قسه‌ى ده‌ک��رد له کاتى که‌سایه‌تیه‌کى به‌ڕێزى ههیه له لیبیادا ،وه‌ک پیاو براکه‌ى (سیف االس�ل�ام) بۆ ئ�ه‌و توندوتیژیانه‌ى ک ه ئاژاوه و خۆپێشاندانه‌کاندا. له ب���ه‌رده‌م قه‌زافیدا وه‌س��ت��ا ،جبریل ب���ه‌رده‌م ب��وو وتى واڵته‌ک‌ه به‌خۆیه‌و‌ه بینى وتى که سیف االسالم هه‌وڵىدا الساعدی کارام‌ه بوو له یارى تۆپى پێ له خولی خۆپیشانده‌ران ئه‌وه‌یان روون کردهوه که هه‌ر پێکهاتنێک کاربکات بۆ چاکسازى پێش توندوتیژیه‌کان به‌اڵم پله‌ى یه‌که‌مى ئیتاڵى له نێوان سااڵنى 2003و 2007 هه‌بێت پێویسته له‌سه‌ر بنه‌ماى البردنى قه‌زافى بێت و س�ه‌رن�ه‌ک�ه‌وت له چ��اره‌س�ه‌رک��ردن��ى کێشه‌کانى لیبی ه به‌اڵم زۆر له یاریه‌کاندا به‌شدارى نه‌ده‌کرد. ئاساییه‌کان .الساعدی ماوه‌یه‌کى ک�ه‌م له ئیتالیا هیچ جۆره پێکهاتنێکى تر ڕازیان ناکات. الساعدی ئ�هن��دازی��ارى خوێندبوو و هه‌ڵگرى پله‌ى ئه‌نجومه‌نى نیشتمانى ئینتقالى وتى هیچ بوارێک بۆ خه‌ریکى یاریکردنى تۆپى پێ بوو کارام‌ه بوو له بواره‌دا سه‌ربازى بوو پاشان دوایى گۆڕا بۆ بوارى کار .هه‌روه‌ها بوونى گفتوگۆى به‌رفراوان له‌گه‌ڵ حکومه‌تى قه‌زافیدا پێش ئه‌وه‌ى روو بکاته بوارى ئیش و کار به‌رده‌وام بوو وتى ساڵى پار له چاوپێکه‌وتنێکیدا به رویترزى ڕاگه‌یاند ک ه نییه وه ئه‌گه‌ر هه‌بێت پێویسته له‌سه‌ر بنه‌ماى البردنى «خێڵه‌کان هه‌موو چه‌کدارن و هێزیان تێدایه له سوپاى ئه‌و خاوه‌نى بیرۆکه‌ى دامه‌زراندنى ناوچه‌ى بازرگانى قه‌زافى بێت. لیبى و ناوچه‌ى رۆژهه‌اڵتیش چهکداره بارودۆخه‌ک ه ئازاد‌ه له‌سه‌ر که‌نارى ناوهڕاست له ڕۆژئاواى ته‌رابلوس. الساعدی :ش �ه‌ڕى ناوخۆ ده‌گ��ات�ه لوتکه ،ئه‌گه‌ر وه‌ک بارودۆخى میسر و تونس نییه». کاتى توندوتیژى له ش��ارى بنغازى باڵو ب��ووهوه ل ه قه‌زافى الببرێت الساعدی وتیشى «بارودۆخه‌ک‌ه زۆر ترسناکه ل ه ڕۆژه��ه‌اڵت��ى لیبیا ل�ه ن��اوه‌ڕاس��ت��ى مانگى ش��وب��ات، الساعدی دووه‌م کوڕى سه‌رۆکى لیبیا معمر قه‌زافى ،رووى شه‌ڕى ناوخۆوه ،بێگومان ده‌بێ سه‌رۆک ده‌ورێکى الساعدی له که‌ناڵێکى ناوخۆ قسه‌ى کرد بۆ ئه‌وه‌ى وتى باوکى هه‌تا ئێستا ته‌واوى سوپاکه‌ى بۆ شه‌ڕ به‌کار زۆر زۆر گ��ه‌وره‌ى هه‌بێت له هێورکردنه‌وه‌ى لیبیا و بڵێ که ئه‌و سه‌رۆکى دیاری کردووه بۆ شارهکه .پاشان نه‌هێناو‌ه دژى ناڕه‌زایه‌تی خۆێشانده‌ره‌کان بۆ ئه‌وه‌ى ڕازیکردنى خه‌ڵک بۆ دانیشتن له‌گه‌ڵ یه‌کدا و بۆ خێڵه‌کان ده‌ستیان گرت به‌سه‌ر به‌نغازیدا و هێزه‌کانى هه‌ڵیگرێت بۆ پاراستنى خاکى لیبیا له هێرشى بیانى و بنیادنانى داهاتوو» .به‌رده‌وام بوو له‌سه‌ر قسه‌کردن و وتى قه‌زافییان ده‌رکرد. «ئه‌گه‌ر سه‌رۆک شتێکى لێبه‌سه‌ر هات ،کۆنترۆڵ ل ه ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌ى کرد ئه‌وا شه‌ڕى ناوخۆ ده‌ته‌قێته‌وه.
دوێنێ ل ه دژی به‌عس، ئه‌مرۆ ل ه دژی نادادپه‌روه‌ری
گ �ه‌ل��ی ک���ورد ل �ه ب��اش��ووری ک��وردس��ت��ان )20( ،س��اڵ پێش ل�ه ب�ه‌رام��ب�ه‌ری زوڵ��م و زۆرداری رژیمی به‌عس س�ه‌ری هه‌ڵدا. به‌اڵم ئه‌مڕۆ له دژی گه‌نده‌ڵی و نادادپه‌روه‌ری سه‌ری هه‌ڵداوه .له سلێمانی و زۆرێ��ک شار و ش��ارۆچ��ک�ه‌ی ت��ر ،ل�ه ( )17ش��وب��ات�هوه خه‌ڵک هه‌ستاوه‌ته سه‌ر پێ و داوای عه‌داڵه‌ت ده‌کات. گه‌لی کورد له مێژوودا تا ئێستا زۆر جاران له به‌رامبه‌ری زه‌خت و زۆردارییه‌وه وه‌ستاوه و له الیه‌ن ده‌س�ه‌اڵت�هوه ،مافیان پێشێل ک��راوه .نمونه‌یه‌کی گه‌وره‌ی ئه‌مه‌ش ،گه‌لی کورد له عێراقه که له ژێر زوڵم و ده‌ستدرێژی رژێمی سه‌دام حسێندا بوو. کوردان له هه‌رێمی فدراڵی کوردستان ،له‌گه‌ڵ سه‌رهه‌ڵدان له ساڵی ( ،)1991سه‌ربه‌خۆبوونی خۆی راگه‌یاند .له‌گه‌ڵ ئهم راپه‌رینه ،شاره‌کانی؛ هه‌ولێر ،سلێمانی ،که‌رکوک ،دهۆک و زاخۆ کهوتنه ژێ��ر ده‌س�ه‌اڵت��ی ( )PDKو (.)YNK ه���ه‌ره‌دوای���ی ل �ه سلێمانی ل �ه دژی گ�هن��ده‌ڵ��ی س �هره �ه‌ڵ��دان��ی گ���ه‌ل ده‌س��ت��ی پ��ێ��ک��رد و هێشتا به‌رده‌وامه. شه‌ڕی پارتی دیموکراتی کوردستان ()PDK و یه‌کێتی نیشتمانی کوردستان ( )YNKله یه‌کی گواڵنی ()1995دا ده‌ستی پێکرد و تا ساڵی ( )1998ب���ه‌رده‌وام ب��وو .ئهم ش�هڕه وه‌ک شه‌ڕی براکوژی ناو برا .بێجگه له کوژراوه‌کان، نزیکی ده‌یان که‌س بێ‌سه‌روشوێن بوون .تا ئێستا هیچ لێکۆڵینه‌وه‌یه‌ک س �ه‌ب��اره‌ت ب �ه‌و که‌سانه نه‌کراوه. ه �ه‌ر چه‌ند ژم��اره‌ی �ه‌ک پارله‌مانتار به‌ڵێنی هاوکاریان داوه به‌اڵم هیچ وه‌اڵمێک نه‌دراوه‌ته‌وه. داواک���اری بنه‌ماڵه‌کان ئ �هوه ب��وو که سه‌باره‌ت به‌و که‌سانه‌ی له شه‌ڕی براکوژی‌دا کوژراون، لێکۆڵینان له سه‌ر بکرێ و حیساب بخوازرێت. ئ���ه‌م ه�ه‌ڵ��وێ��س��ت�ه‌ی ئ���ه‌م ب��ن�ه‌م��ااڵن� ه ل �ه ب �ه‌رچ��او نه‌گیراوه )PDK( ،و ()YNKه‌ش له به‌رامبه‌ری ئ�ه‌م هه‌ڵوێسته بێدهنگن .بێجگه له بکه‌رانی
داواکاری به‌گژداچوونه‌وه‌ی گه‌نده‌ڵی فۆتۆ :ئه‌حمه‌د قادر
نادیار ،له باشوور رێژه‌ی هه‌ژاری له ئاستێکی له وته‌کانی خۆیدا دیاری کرد که گه‌نده‌ڵی هه‌ی ه به‌رزدایه .هاواڵتیان هه‌رێم له به‌ر زه‌ختی ده‌سه‌اڵت و ده‌بێ له به‌رامبه‌ریدا ،کاری پێویست بکرێت. له به‌رامبه‌ری گه‌نده‌ڵی ده‌نگیان نه‌کرد .به‌اڵم له به‌رامبه‌ری ئه‌و زه‌خت و زۆردارییه‌ی وا ههیه، کاتێک ته‌واوی رووداوه‌کان له به‌رچاو ده‌گیرێن ،ل ه ( )16شوباتدا ،له شاری سلێمانی بۆ یه‌که‌م ه��ۆک��اری راپه‌ڕینی گ�ه‌ل له هه‌رێمی فدراڵی ج��ار ،راپ �ه‌ڕی��ن ب�ه که‌سێک ک�ه پێشمه‌رگه‌ی کوردستان باشتر روون ده‌بێته‌وه .مه‌سعود بارزانی ،دێرینه ده‌ستی پێکرد که ده‌یه‌ویست له به‌رامبه‌ری
گه‌نده‌ڵی چاالکی خۆسوتاندن ئه‌نجام ب��دات. دوای ئ �ه‌م رووداوه ،رۆژی دوات���ر ب�ه ه���ه‌زاران که‌س هه‌ستانه سه‌ر پێیان و له مه‌یدانی ئازادی کۆ بوونه‌وه و ناڕه‌زایه‌تی خۆیان له به‌رامبه‌ری نادادپه‌روه‌ری و گه‌نده‌ڵی نیشان دا .بۆیه ره‌وشی ئاوارته راگه‌ینرا. ل�ه‌و خۆپیشاندانه ،چاالکوانان لقی چ��واری پارتیان به‌رباران کرد .له به‌رامبه‌ردا ،پاسه‌وانانی لقی چوار به فیشه‌ک وه‌اڵمیان دای �هوه که له ئه‌نجامدا که‌سێک ک���وژرا و ب�ه ده‌ی���ان که‌س بریندار ب��وون .دوای ئ �هوه له هه‌ولێر له الیه‌ن ژماره‌یه‌ک چه‌کداره‌وه ،نووسینگه‌ی گۆڕان له هه‌ولێر سوتێنران .دوای ماوه‌یه‌کی ک��ورت له دهۆک و دیاناش سوتێنران .رۆژی دواتر له الیه‌ن حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستانهوه به‌ردبارانکردنی لقی چواریان شه‌رمه‌زار و داواش کرا رێکخه‌ری خۆپیشاندانه‌که ده‌ستگیر بکرێن. بارزانیش له لێدوانێکی نووسراودا وتی« :وا دیاره دوژمنی کوردان له جموجۆڵدایه بۆ ئه‌وه‌ی فیتنه بخاته ناو کوردستان ».بۆیه داوای کرد حکومه‌تی هه‌رێم لیژنه‌یه‌کی لێکۆڵینهوه پێک بێنێت .دوای ئهوه له ( )20شوباتدا بینای رادیۆ و ته‌له‌فزیۆنی ( )NRTله الی �هن ژم��اره‌ی�ه‌ک چه‌کداری نه‌ناسراوه سوتێنران. له سه‌ر ئهم بنه‌ماش ،به ئامانجی ده‌ربڕینی ناڕه‌زایه‌تی له به‌رامبه‌ر گه‌نده‌ڵی و نادادپه‌روه‌ری، راپ�ه‌ڕی��ن��ی ( )16شوباتی سلێمانی ل�ه رانیه، ههڵهبجه ،ده‌ربه‌ندیخان ،کفری ،چه‌مچه‌ماڵ، ق�ه‌اڵدزێ ،که‌الر و کۆی سه‌نجاق باڵو بووه‌وه. له‌م راپه‌ڕینانه‌دا هه‌شت که‌س کوژران و زیاتر له ( )200که‌سیش بریندار بوون. سه‌رهه‌ڵدانی گه‌لی باشوور له به‌رامبه‌ر ناحه‌قی و گه‌نده‌ڵی پێک هات .داواکارییه‌کانیشیان به پارله‌مانی کوردستان راگه‌یاندووه .به‌اڵم له‌به‌ر ئه‌وه‌ی خه‌ڵک وه‌اڵمێکی له الیه‌ن په‌رله‌مانتارانه‌وه نه‌گرتووه ،سه‌ری هه‌ڵدایه‌وه .بۆیه ناسک قادر وه‌ک وت �ه‌ب��ێ��ژی ئ�هن��ج��وم�هن��ی ک��ات��ی س���هرای ئ��ازادی له پێنجی ئ��اداردا رایگه‌یاند که ئه‌وان خۆپیشاندانی خۆیان بێ‌وچان به‌رده‌وام ده‌که‌ن. سهرچاوه:
Azadiya Welat
نه‌خشه‌رێگای ئۆجه‌الن ( )10پره‌نسیبی چاره‌سه‌ری کێشه‌ی کورد ده‌گرێت ه خۆ
تیۆری ساڵی یه‌که‌م ژماره 48 دووشه‌ممه 2710/12/23 - 2011/3/14
11
«پرسی دیموکراتیزاسیۆن
گۆشه‌یه‌کی تایبه‌ته ،ههفتانه ئه‌حالم مه‌نسور ده‌ینوسێت
ل ه تورکیا ،مۆدێلی چاره‌سه‌ری ل ه کوردستان» ئا :هێمن عه‌لی نه‌خشه‌رێگای عه‌بدواڵ ئۆجه‌الن ،رێبه‌ری ()PKK که له پێناو چ��اره‌س�ه‌ری کێشه‌ی ک��ورد ئاماده‌ی کردوه ،له الیه‌ن دادگای مافی مرۆڤی ئه‌ورپا درا به پارێزه‌رانی نووسینگه‌ی حقوقی سه‌رده‌م .ئۆجه‌الن له نه‌خشه‌رێگاکه‌یدا بۆ چاره‌سه‌ری کێشه‌ی کورد سه‌رنج رادهکێشێته س �ه‌ر ( )10ره‌گ���ه‌ز .ئۆجه‌الن ئ�ه‌م نه‌خشه‌رێگایه‌ی که له ( )156الپ �هڕه پێک دێت ،له مانگی (ئاب)ی ساڵی ()2009دا دابووه به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گرتووخان‌ه و داوای ک��ردب��وو که بیده‌ن به پ��ارێ��زه‌ره‌ک��ان��ی .ب �ه‌اڵم لیژنه‌ی دیسیپلین گرتووخانه‌ک‌ه نه‌خشه‌که‌ی به بیانوی «له ده‌ره‌وه‌ی ب �ه‌رژه‌وه‌ن��دی ده‌وڵ�ه‌ت�ه و پرۆپاگه‌نده‌ی رێکخستنی ک��ردووه» نه‌یهێشتبوو بچێته دهرهوه .تا ئ�ه‌وه‌ی که دوای س��اڵ و نیوێک له س�ه‌ر بنه‌مای داخ��وازی دادگ���ای مافی م��رۆڤ��ی ئ �ه‌وروپ��ا نه‌خشه‌رێگاکه راده‌س��ت��ی ئ��ه‌م دادگ��ای��ه ک��را و دوات��ری��ش درا به پارێزه‌رانی ئۆجه‌الن .ئهم نهخشهرێگایه له ژێر ناوی «کێشه‌ی دیموکراتیکبوون له تورکیا ،مۆدێلی چاره‌سه‌ری له کوردستان» نووسراوه .ئۆجه‌الن ده‌ڵێت: «ئه‌و چاره‌سه‌ری‌ه دیموکراتیک‌ه که بکرێت ،زیاتر له کۆنژکته‌ربوون (رۆژانه‌یی) ده‌بێ رێکخه‌ر بێت تا هه‌میشه‌یی بێتهوه .چاره‌سه‌ری کێشهکه ده‌بێ بۆ گه‌یاندنی رۆژ به شه‌و نه‌بێت به‌ڵکو خزمه‌تی رزگارکردنی سیستم یاخود سه‌رله‌نوێ دامه‌زراندنی بکات .ده‌بێ هه‌نگاوی دیموکراتیزاسیۆن به سیستم بهڕێوه بچن». پێشه‌کی
ئۆجه‌الن له‌گه‌ڵ له به‌شی پێشه‌کیدا له‌گه‌ڵ ئاماژه به هۆکاره‌کان و گرنگی نووسینی ئهم نهخشهرێگایه سه‌رنج راده‌کێشێته‌و‌ه سه‌ر بابه‌تی دیموکراتیکبوون له مێژوودا و ده‌ڵێت« :له مێژوودا هه‌ر کات کێشه‌ی دیموکراتیکبوون ه�ه‌ب��ووه؛ وه‌ک چ��ۆن زۆر جار نیشان دراوه ،ئهمه راستییه‌ک‌ه که به مۆدێرنیته‌ی ئه‌وروپا نه‌هاتۆت‌ه ئاراوه .له سروشتی کۆمه‌ڵگاکاندا، نزیکبوونه‌وه‌ی دیموکراتیک هه‌ر کات بوونیان ههیه. له جه‌وهه‌ری خۆیدا دیموکراسی به راستیه‌کانی ده‌ستپێشخه‌ری و رووبه‌ڕووبوونه‌وه ،خۆبه‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی یا به هه‌ر هه‌بوونێک په‌یوه‌ندیداره .له‌و باوه‌ڕییه‌دام که ئهمه دیتنێکی گه‌ردوونییه». عه‌بدواڵ ئۆجه‌الن جارێکی تر دهگهڕێتهوه بۆ مێژوو و ئاستی دیموکراسی له قۆناخ‌ه جۆراوجۆره‌کانی مێژوودا هه‌ڵده‌سه‌نگێنێت و باس لهوه ده‌کات که له سه‌رده‌می سومه‌ریان ،نه‌مروود و فیرعه‌وناندا ناتوانین باسی ده‌زگای دیموکراتیک بکه‌ین ،به‌اڵم له هه‌مان سه‌رده‌مدا ئه‌زمونی دیموکراسی و کۆماری ئاسینا و رۆما ههیه .له سه‌رده‌می ناوینیش له سه‌رده‌می کریستیانی ی��ان س�ه‌رده‌م��ی ئیمپراتۆری بیزانس‌دا که ئایینی فه‌رمی زاڵ �ه ،داب و نه‌ریتی به‌هێزی ئیمپراتۆری ،هێما دیموکراتیکه‌کانی ئه‌و سه‌رده‌مه پاکتاو ده‌کات و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ناوه‌ندی و توند ،درێژه به ده‌سه‌اڵتی خۆیان ده‌ده‌ن .به گشتی به‌رخۆدانی پره‌نسان و کۆمه‌ڵگا سه‌ربه‌خۆکانی گوند {چیایی} دا هێمای دیموکراتیک رۆڵێکی گرنگیان گێڕاوه. له درێژه‌ی هه‌ڵسه‌نگاندنه‌کانی له‌م بارهیهوه ئۆجه‌الن ده‌ڵێت« :له س �ه‌ده‌ی ( )15ب��ه‌دواو‌ه که پاشایه‌تی وه‌رده‌چه‌رخێت‌ه مۆنارشی ره‌ها ،نه‌ریتی شارستانییه‌تی دیموکراتیک له ئاستێکی گه‌وره‌دا بێ‌رۆ ڵ کراون. به ته‌نیا له دوورگه‌ی به‌ریتانیا (ماگنا جارتا) که له به‌رامبه‌ری پاشایه‌تی له ساڵی ()1216دا به فه‌رمی قبوڵی پێکردوون ،وه‌ک نه‌ریتێکی دیموکراتیک هه‌بوونی خۆیان پاراستووه .شۆڕشی مه‌زنی فه‌ڕه‌نسا ل�ه ساڵی ()1789دا ،ل�ه ب�ه‌رام��ب�ه‌ری مۆنارشی ره‌ها ،وێڕای ئه‌وه‌ی وه‌ک شۆڕشێکی گه‌ل ده‌ستی پێکرد ،به تێپه‌ڕبوونی کات وه‌رچه‌رخای‌ه دیکتاتۆری بورژوازی .ئهم دیکتاتیۆریی‌ه وه‌ک نهتهوه ـ ده‌وڵه‌ت خۆی به‌رێکخستن کرد و به ده‌سه‌اڵتێکی سه‌روتر له مۆنارشی ره‌ه��ا خۆی رێک خستهوه .نهتهوه ـ ده‌وڵه‌تانی بچوک که به پلۆتیکی جیاواز بهڕێوه بچن روویان له زیادبوون کرد و به‌مشێوه‌ی‌ه له ئه‌وروپادا ستاتۆیه‌کی هاوسه‌نگ هاته ئاراوه .ئه‌و رژێمانه‌ی وا به نهتهوه ـ ده‌وڵه‌ت بهڕێوه ده‌چوون ،وێڕای هه‌موو خه‌یاڵ‌ه لیبه‌راڵییه‌کانیان ،خاوه‌ن ئه‌و تایبه‌تمه‌ندیانه‌ی رژێمی ئۆلیگارشیک ب��وون که له الی �هن چینی سه‌رده‌ست بهڕێوه ده‌چ��وو .ده‌زگاکانی ئه‌و کاته‌ی پ�ه‌رل�ه‌م��ان ،هیچ کاتێک نه‌یانتوانی سه‌رده‌ستی چینی ئۆلیگارشیک له‌ناو ب �ه‌رن .بێگومان ئه‌و ده‌زگ���ا دی��م��وک��رات��ی��ک��ان�ه‌ی ک �ه ل �ه س��ه‌ر بنه‌مای
تێکۆشانی درێژخایه‌نی گه‌النی شار و گوندان ،هیچ کاتێک به ته‌واوه‌تی له‌ناو نه‌براون .له‌به‌ر ئه‌مه‌ش ئه‌و دیموکراسیانه‌ی وا له ئه‌وروپا تا ئه‌مڕۆ بوونیان ههیه، دیموکراسییه‌کی چینی‌ی‌ه که له ژێر کۆنترۆڵی ب����ورژوازی ئۆلیگارشیک‌ه و ن��اوه‌ڕۆک��ی خه‌ڵکی بوونی سنوورداره .دوای ساڵه‌کانی ( )1950وێڕای هه‌وڵدانه‌کانی یه‌کێتی ئه‌وروپا بۆ کۆنفیدراسیۆنێکی یه‌کێتی دیموکراتیک ک �ه ن �ه‌ت �هوه ـ ده‌وڵه‌تیش تێده‌په‌ڕێنێت ،نه‌یتوانیو‌ه یه‌کریزی ئۆلیگارشیکی
›› پشتگوێخستنی ده‌رفه‌تی چاره‌سه‌ری، ڕێ ل ه به‌رده‌م قه‌یرانێکی دژوار دهکاتهوه نهتهوه ـ ده‌وڵه‌ته‌کان بشکێنێت .ئهزموونهکه گرنگه، به‌اڵم شانسی سه‌رکه‌وتنی مسۆگه‌ر نیه»... «وه‌ک له هه‌موو جیهاندا هاتۆت‌ه ئاراوه ،ئیمپراتۆری عوسمانیش له سه‌ر بنگه‌ی شۆڕشی ئه‌ندوسترالیزم (پیشه‌گه‌رایی) له سه‌ده‌ی ( )19به‌دواوه ،که‌وت‌ه بن کاریگه‌ری ئیمپراتۆری به‌ریتانیا و هێزه گه‌وره‌کانی ئه‌وروپا .ئیمپراتۆریه‌ک که له سه‌ر بنه‌مای نه‌ریتی کۆنی ده‌وڵه‌تی رۆژهه‌اڵتی ناوهڕاست دام �ه‌زرا ،له به‌رامبه‌ری پێشکه‌وتنی خێرای چه‌مکی نهتهوه ـ ده‌وڵه‌ت ،بۆ ئه‌وه‌ی له‌ناو نه‌چێت ،ویستی خۆی له سه‌ر بناغه‌یه‌کی بیرۆکراتیک سه‌رله‌نوێ دامه‌زرێنێته‌و‌ه و خۆی بگۆڕێت‌ه بۆ نهتهوه ـ ده‌وڵه‌تێکی ناوه‌ندی و توندتری عوسمانی .ئه‌و سه‌رهه‌ڵدانانه‌ی وا له ناوخۆدا دروست ده‌بوون ویستی به توندی بیچه‌وسێنێته‌وه .له ئه‌نجامدا پێکهاته‌یه‌ک وه‌ک کۆماری تورکی له ئاناتۆلی و میزۆپۆتامیای ئه‌مڕۆ دام �ه‌زرا که زۆرینه‌ی له نه‌ته‌وه‌کانی تورک و کورد و گه‌لێک کۆمینی ئه‌تنیکی پێک دێت ،ئه‌مه‌ش بۆته میراسی ئیمپراتۆری ...له قۆناغی سه‌ره‌تای سه‌ده‌ی بیسته‌م به‌دواوه ،بۆرژوازی تورک که خۆی له ناو ده‌وڵه‌تدا وه‌ک پارتی ئیتحاد و ته‌ره‌قی به‌رێکخستن کرد و له نهتهوه تێکه‌اڵوه‌کان پێک دێت ،به نه‌ته‌وه‌په‌رستییه‌کی زۆر توند سه‌ره‌تا له سه‌رده‌می مه‌شروتیه‌تی دووه‌مدا، دوات���ر ل�ه رژێ��م��ی ک��ۆم��اری��دا ب���ه‌ره‌و دیکتاتۆریه‌ت رۆی���ش���ت ...دادگ��ای��ی ئ �ه‌رگ �هن �ه‌ک��ۆن ب �ه نه‌ریتی ئۆلیگارشیکی دیکتاتۆریه‌تی س �ه‌د س��اڵ�ه‌ی ناو ده‌وڵه‌ت په‌یوه‌ندی ههیه ،وه‌ک ئه‌نجام ،ئێمه ده‌توانین وه‌ک دادگاییه‌کی گرنگ که ده‌توانێ چاره‌نووسی دیموکراسی دیاری بکات هه‌ڵیسه‌نگێنین». ئ���ۆج���ه‌الن ل���ه ن �ه‌خ��ش �ه‌رێ��گ��اک �ه‌ی��دا ل���ه درێ����ژه‌ی هه‌ڵسه‌نگاندنه‌کانی ل�ه س �ه‌ر م��ێ��ژووی تورکیا و ئاسته‌نگییه‌کانی ب���ه‌رده‌م دیموکراتیزاسیونی ئهم واڵته ده‌ڵێت« :له‌به‌ر کاراکته‌ره‌کانی به‌رته‌سک- بوونی ناوخۆیی ،نه‌ژادپه‌رستی توند ،دین‌په‌رستی، ج��ن��س��ی��ی�هت‌پ��ارێ��زی و زان��س��ت��ی پۆزیتیڤیست و ئ��ای��دی��ۆل��ۆژی��ای ت��ری رژێ��م��ی ت��ورک��ی��ا ،کێشه‌ی دیموکراتیکبوون له کایه‌ی گفتوگۆداش نه‌گه‌یشته پێناسه‌یه‌کی راس��ت .م��اف له‌به‌ر یاسای ده‌وڵه‌تی زیاتر نه‌چوو‌ه پێشهوه .هیچ کات ده‌رفه‌ت بۆ مافی تاکه‌که‌سی و گ �ه‌ل ن �ه‌ره‌خ��س��ا ...توندترین یاسا سه‌باره‌ت به کورد و کوردستان ،به شێوه‌یه‌کی زۆر بێ‌رێزان‌ه جێبه‌جێ کران .له‌گه‌ڵ سزادانی جه‌سته‌یی، به به‌رنامه‌ی توانه‌و‌ه زۆر قووڵ و به‌رفراوان ،سه‌باره‌ت به کورد و کوردستان هه‌موو شتێک قه‌ده‌غ‌ه و له‌ناو برا یاخود ویستیان له ناو ئایدیۆلۆژیای فه‌رمی‌دا بتوێته‌و‌ه و له‌ناو بچێت .وه‌ک زۆرێک کۆمین که له به‌رامبه‌ری ئه‌و پۆلیتیکا و یاسایان‌ه وه‌ستانه‌وه، له ناو نه‌ریتی چه‌پگه‌رایی‌دا کۆمه‌ڵێک مرۆڤ ک�ه خ��ۆی��ان ب�ه ن��اوی () PKKوه پێناس‌ه ده‌ک��رد، ئه‌و به‌رخۆدانه‌ی که له ساڵی ( )1970ده‌ستیان پێکردبوو ،به شێوه‌یه‌کی جۆراوجۆر ،له‌گه‌ڵ زه‌حمه‌ت
و قوربانییه‌کی زۆر ،گهیشته ساڵی ( .)2009ئهم به‌رخۆدان‌ه که رێگای له به‌رده‌م پێشکه‌وتن هه‌موار کردووه ،له هێنانه‌ئارای کێشه‌کانی دیموکراسیدا و گه‌یاندنی تا ئاستی چاره‌سه‌ری رۆڵێکی گه‌وره‌ی گێڕا»...
( )10پره‌نسیبی چاره‌سه‌ری کێشه‌ی کورد عه‌بدواڵ ئۆجه‌الن )10( ،پره‌نسیبی چاره‌سه‌ری پرسی ک��ورد و وه‌رچه‌رخانی تورکیا ب �ه‌ره‌و سیسته‌مێکی دیموکراتیک ،به‌م شێوهیه ریز ده‌کات: .1پره‌نسیبی نه‌ته‌وه‌ی دیموکراتیک؛ نه‌ته‌وه‌بوونێک که یه‌کگرتن پێکدێنێ ،ده‌بێ نه‌ک وه‌کوو نهتهوه- ده‌وڵ���ه‌ت ،به‌ڵکوو وه‌ک���وو ن �ه‌ت �ه‌وه‌ی دیموکراتیک دابمه‌زرێنرێ .له نه‌ته‌وه‌ی دیموکراتیکدا ،ماف و ئازادیه‌کانی تاک و کۆمه‌ڵگا ،نابێ له یه‌کتر جیا بکرێنهوه. .2پره‌نسیبی واڵتی هاوبه‌ش؛ ده‌بێ تێگه‌یشتنی واڵتی هاوبه‌ش به بنه‌ما بگیرێ .له جێگه‌ی ڕه‌گه‌زی یه‌کزمانی ،واڵت��ی هاوبه‌ش به هاواڵتی فره‌زمان، فره‌نه‌ته‌و‌ه و فره‌دین پێش ده‌ک���ه‌وێ ،ئه‌مه‌ش هه‌ره راسته‌قیه‌نه‌ن .تێگه‌یشتنی واڵت که به ته‌نیا هه‌ستی خاوه‌ندارێتی کردن له یه‌ک گرووپی ئه‌تنیک ده‌دا، به‌شێکی مه‌زن له هاواڵتیان ده‌کات به «ئه‌وی تر». .3پره‌نسیبی کۆماری دیموکراتیک؛ کۆماری دیموکراتیک ب ۆ سیسته‌می دیموکراتیک کراوهیه، کۆمارێک‌ه که له گه‌ڵی پێکدێت .نهتهوه-ده‌وڵه‌ت ئامانجێکی ل �ه‌و ش��ێ��وه‌ی�ه‌ی نییه ،ب�ه پێچهوانهوه ک��ۆم�ه‌ڵ��گ��ای دیموکراتیکیش ل �ه ن���او خ���ۆی دا ده‌توێنێته‌وه .کۆماری دیموکراتیک ،ڕێز له هه‌بوونی مرۆڤه‌کان ده‌گرێ. .4پره‌نسیبی ده‌ستووری دیموکراتیک :ده‌ستووری دیموکراتیک ،ده‌ربڕینی پێکهاتنی کۆمه‌ڵگای دیموکراتیک و ده‌وڵه‌ته .ماف و ئازادیه‌کانی تاک، له کۆمه‌ڵگای دیموکراتیکدا واتادار ده‌بێ. ته‌نها ده‌س��ت��ووری دیموکراتیک ،له به‌رامبه‌ر ده‌وڵ�ه‌ت��دا، پاراستنی هاواڵتیان و کۆمه‌ڵگا به بنه‌ما ده‌گرێ. .5پره‌نسیبی چاره‌سه‌ری دیموکراتیک؛ چاره‌سه‌ری دی��م��وک��رات��ی��ک ،زی��ادت��ر مۆدێلێکی چ��اره‌س �ه‌ری �ه که ده‌وڵ�ه‌ت��ب��وون ناکات‌ه ئامانجی خ��ۆی ،به‌ڵکوو دیموکراتیک بوونی کۆمه‌ڵگای مه‌ده‌نی وات�ه، کۆمه‌ڵگای دیموکراتیک به بنه‌ما ده‌گرێ. .6پره‌نسیبی الیه‌نگری ماف و ئازادیه‌کانی تاک و کۆمه‌ڵگا :مافه‌کانی تاک و کۆمه‌ڵگا ،ده‌ربڕینی دووالیه‌نی کۆمه‌ڵگان .جیاکردنه‌وه‌ی ئه‌و مافان‌ه له یه‌کتری ،نه‌ک چاره‌سه‌ری ،به‌ڵکوو پرسه‌ک‌ه دژوارتر ده‌کات .ئه‌گه‌ر ماف و ئازادیه‌کانی تاک و کۆمه‌ڵگا به شێوه‌یه‌کی هاوئاهه‌نگ ده‌سته‌به‌ر نه‌کرێن ،ئه‌وکات نرخ و به‌هاکانی ژیانیش ،په‌یدا نابن. .7پره‌نسیبی س�ه‌رب�ه‌خ��ۆی��ی ئ��ای��دی��ۆل��ۆژی��ک و ئازادی؛ هه‌تا بااڵده‌ستی ئایدیۆلۆژیکی مۆدێرنیته‌ی سه‌رمایه‌داری هه‌بێ ،که له سه‌رانسه‌ری جیهاندا خ���ۆی س��ه‌پ��ان��دووه ،دی��م��وک��رات��ی��ک��ب��وون و ئ���ازادی م���رۆڤ���ه‌ک���ان ،پ��ێ��ک ن���ای���ه‌ت .ب��ۆ ئ����ه‌وه‌ی ب���ژاری ئیدۆلۆژیکی ئه‌ڵته‌رناتیڤ واتادار بن ،ده‌بێ گه‌لێک ئاستی هه‌رێمی و شار ،زۆرینه‌ی نه‌ته‌وه‌کانی هه‌رێم، واڵتی هاوبه‌ش له خۆ بگیرێ .ئه‌گه‌ر وه‌ها نه‌بێ، ئه‌گه‌ری ئهوه ههیه که بااڵده‌ستیی ئیدۆلۆژیه‌کیتر پێش بکه‌وێ. .8پره‌نسیبی مێژوویی بوون و هه‌مده‌م بوون :پرسی دیموکراتیکبوون و ده‌رفه‌تی چاره‌سه‌ری ،له‌نزیکه‌وه به درووستکردنی په‌یوه‌ندی له نێوان مێژوو و ئێستا‌وه گرێدراوه .زهنیه‌ت له باره‌ی ئه‌و پرسانه‌ی به مێژووه‌وه گرێدراون ،پشتگوێخستنی ده‌رفه‌تی چاره‌سه‌ری ،ڕێ له به‌رده‌م قه‌یرانێکی دژوار دهکاتهوه .دیتنی مێژوو له سه‌رده‌م و سه‌رده‌م له مێژوودا ،پره‌نسیبی دروستی زانستی کۆمه‌اڵیه‌تیه. .9پره‌نسیبی ئه‌خالق و ویژدان؛ ئه‌و چاره‌سه‌ریه‌ی ته‌نها خۆی به یاسا و هێزه‌کانی مۆدێرنیت‌ه ده‌سپێرێ، هیچ ئه‌نجامێک له‌گه‌ڵ خۆی ناهێنێ .هاوده‌نگی له چوارچێوه‌ی ئه‌خالق و ویژداندا ،بۆ چاره‌سه‌ری نه‌ته‌وه‌ی دیموکراتیک مه‌رجه. .10پره‌نسیبی پاراستنی جه‌وهه‌ریی دیموکراسی؛ نه‌بوونی پاراستنی جه‌وهه‌ری بێ‌واتایه .له به‌ر ئه‌مه‌یه که کۆمه‌ڵگا دیموکراته‌کانیش ،بێ پاراستنی جه‌وهه‌ری ،ده‌رفه‌تی درێژه‌پێدانی هه‌بوونی خۆیان نییه.
کۆنکۆرد کۆنکورد گۆڕه‌پانێکی گهورهیه له پاریس، کاتێ خه‌ریکی فێربوونی زمانی فه‌ره‌نسی بووم ،له به‌شی ناوخۆیی کچانی جیهان که سه‌ربه کاسۆلیک بوون و راهیبات ده‌یانبرد ب�ه‌ڕێ��وه .چه‌ندین ه��اورێ��ی خۆیانیان بانگ ک��رد بۆ ئ �ه‌وه‌ی به‌خۆڕایی سه‌عی زمانی فه‌ره‌نسیان بکه‌ن .یه‌کێک له‌وانه مامۆستا (جاکلین) بوو ،شه‌وان ده‌هات و سه‌عی پێ ده‌کردم و شیعره‌کانی (بودلیێر)ی بۆ ده‌هێنام و شی ده‌کردنه‌وه. زۆر پ��ی��اس�ه‌م ل �ه گ��ۆڕه‌پ��ان��ی (ک��ۆن��ک��ورد) ده‌ک���رد و ههمیشه س �ه‌ی��ری ئ��ه‌و گڵۆپانه ده‌کرد که به‌سترابوون به عاموودێکه‌وه و به زمانی عه‌ره‌بی به‌و گڵۆپ و ئه‌و جۆره چرا جوان و ره‌ش و کاره‌باییانه ده‌ڵێن (قه‌ندیل). گۆڕه‌پانه‌که به‌هۆی تیشکی گڵۆپی ئه‌و قه‌ندیالنه ده‌بووه رۆژێکی سپی... شه‌وێکیان هاته خه‌یاڵم و پرسیاری واتای ک��ۆن��ک��ۆردم ل �ه م��ام��ۆس��ت��ا جاکلین ک��رد. وت���ی :ش��ۆڕش��گ��ێ��ڕان��ی ف �ه‌ڕه‌ن��س��ا ل �ه کاتی پشوودانیاندا ل �ه‌و گ��ۆڕه‌پ��ان�ه‌دا ب�ه کۆمه‌ڵ داده‌نیشتن ،کۆ ده‌بوونه‌وه و به هێمنی قسه‌یان ده‌کرد و ئێستاش ئۆتۆمبیڵه‌کانی له‌وێ کۆ بوونه‌ته‌وه .کۆنکۆرد یانێ «ته‌بابوون» یان «س���ازان» به ع�ه‌ره‌ب��ی به وات��ای «تالف» دێت .واته هاورێیه‌تیه‌ک که خۆشه‌ویستی و له‌گه‌ڵ تێکه‌ڵ‌بوونی یه‌ک خه‌ون و یه‌ک هیوا له نێوان شۆڕشگێڕاندا. به‌ر ده‌رک��ی س�ه‌را وات�ه گۆڕه‌پانی ئ��ازادی بۆته بنکه‌ی شۆڕشگێڕانی ئه‌مڕۆی کورد. ئایا ئه‌و جه‌ماوه‌ره که نیوه‌ی ده‌ست به‌تاڵه و هاتووه بۆ ته‌ماشاکردن و فیک و فاک ده‌خرێته ناو خانه‌ی شۆڕشگێڕان. رێ��زم ه�ه‌ی�ه ب��ۆ لیژنه‌ی سه‌رپه‌رشتیارانی ئه‌و کۆبوونه‌وه جه‌ماوه‌رییه ،به‌اڵم تۆ بڵێی هه‌موو گه‌نجان ئاگایان له جۆرێتی ده‌نگ هه‌ڵبڕین و ناڕه‌زایی ده‌ربڕین ،یان وه‌ک په‌نده عه‌ره‌بییه‌که ک�ه ده‌ڵ��ێ «ح��ش��ر م��ع الناس عید» وات �ه تیکه‌ڵ‌بوون ل�ه‌گ�ه‌ڵ خه‌ڵکیدا جه‌ژنه. م��ن ئ��ۆپ��ۆزی��س��ی��ۆن��م، به تاقی ته‌نها رۆژێ ه�����ه‌زار ج����ار ش���ۆڕش ل��ه ده‌روون����م����دا ب �ه‌رپ��ا ده‌ک�����ه‌م�����هوه ،داوای لێبوردنم له د.فایه‌ق گ���وڵ���پ���ی ک������رد ک �ه ب���ه‌ه���ۆی ت��ووش��ب��وون��م ب�ه نه‌خۆشی شه‌کره، ناتوانم له گۆڕه‌پانی ئ�������ازادی ب���ه‌ش���داری ج��ه‌م��اوه‌ر ب��ک �ه‌م ،ئ�ه‌و پ���زی���ش���ک���ه ی��ه‌ک��س��ه‌ر ت���ێ���گ���ه‌ی���ش���ت .ئ���ای���ا ئ����ه‌و ک���ه‌س���ه ن���ه‌ب���ووم ب �ه ن��ووس��ی��ن زه‌م��ی��ن�ه‌م خ�����ۆش ک����ردب����ێ ب��ۆ ئ�ه‌م رۆژه؟! ک�ه‌س له ن��زی��ک �هوه نه‌مناسێت، من خۆم ده‌ناسم ،به‌اڵم من ههمیشه رێگه‌ی س��ێ��ه �ه‌م ه �ه‌ڵ��ده‌ب��ژێ��رم، هه‌روا بووم و هه‌وا ده‌بم .کوا دیالۆگی نێوان شۆڕشگێڕان و ده‌سه‌اڵت که بریتییه له دوو حزب ،ئه‌ی پرۆگرام؟ ئه‌ی رۆڵی رۆژانه‌ی ئ���ه‌و ه�����اواره ک��ه ل��ه ن��اخ��ی ک �ه‌س��اس �ه‌ک��ان ب�ه‌رز ده‌بێته‌وه ،ئایا ش��ۆڕش ته‌نها شۆڕشی چاکسازییه و شۆڕشی نان نیه؟ شه‌و و رۆژ به‌رامبه‌ر به که‌ناڵی ،العربیه دانیشتووم ،وات �ه ئاگام له شۆڕشی تونس و میسر و یه‌مه‌ن و به‌حره‌ین و لیبیا ههیه، وه‌ک کۆنه شیوعییه‌ک ئاگام له شۆڕشی ئۆکتۆبه‌ر و چین و کوبا و ڤیتنام و کۆریا و پ��ێ��ش ئ �ه‌م��ان �ه ئ��اگ��ام ل��ه ش��ۆڕش �ه‌ک��ان��ی خۆشمان ههیه و ته‌نانه‌ت ئه‌و قاچاغچییه ک��وردان �ه‌ش ده‌ن��اس��م که قاچاغچی چه‌ک بوون و چه‌کیان ره‌وانه‌ی کوردستان ده‌کرد، ته‌نانه‌ت ئ�ه‌و رێگایه‌ش ده‌ن��اس��م که ک��ورده شیوعییه‌کان به ک��ام که‌سایه‌تییه متمانه ده‌کرد چه‌کیان بۆ بهێنێ.
چه‌ندین ساڵه بۆ گه‌نجی ک��ورد ده‌نووسم، مه‌به‌ستیشم نه‌بوو ناسراو بم یان بازرگانی ب���ه ن��ووس��ی��ن �ه‌ک��ان��م ب���ک���ه‌م ،ک��ل��ک��ی هیچ س �ه‌رک��رده‌ی �ه‌ک��ی ک��وردی��ش ن �ه‌ب��ووم و ژیانم ب����ووه ن �ه‌چ��ووم �ه‌ت �ه پ��اڵ��ی ه��ی��چ ک��ام �ه‌ی��ان و ه�هن��دێ��ک��ی��ش��ی��ان��م ل��ه ن��زی��ک �هوه نه‌بینیوه و پ��ارووه‌ن��ان��ێ��ک��م ل �ه س��ه‌ر م��ێ��زی که‌سیانم نه‌خواردووه ،سه‌ربه هیچ گروپیش نیم ،به‌اڵم به تاقی ته‌نها هه‌ر یه‌خه‌م دڕیوه و له پێستی خۆم ده‌رچ��ووم ،به‌رامبه‌ر به ده‌سه‌اڵت چ له رۆژنامه‌ی هاواڵتی و چ له رۆژنامه‌کانی تردا ئاگرم کردۆته‌وه و هه‌ر خۆشم به‌رپرس بووم به‌رامبه‌ر به نووسینه‌کانم. نه‌خۆشییه‌که‌م ده‌ردی ک��ورده ،مه‌راقم هه‌ر بۆ کورده مه‌ینه‌تیم هه‌ر له‌به‌ر خاتری چاوی کورده .حه‌زیشم کرد له گۆڕه‌پانی ئازادیدا ئاماده بم ،تۆ بڵێی له‌م ته‌مه‌نه‌دا چاوه‌ڕێی چه‌پڵه و ئافه‌رین‌م کردبێت؟ ئ��ای��ا ش��ۆڕش��گ��ێ��ڕان ده‌زان���ن ک�ه کوردستان فرۆشراوه .ئایا شۆڕشگێڕان دژی سیستمی سه‌رمایه‌داری شۆڕش ده‌ک�هن ،یان ته‌نانه‌ت ش�ه‌پ��ۆل��ێ��ک�ه ک �ه سلێمانی و ده‌ڤ �ه‌ره‌ک��ان��ی سلێمانی گرتۆته‌وه؟ ل�ه هه‌ولێر و ده��ۆک��دا ک �ه‌س ن��اوێ��رێ بڵێ «له‌ل» .لێره‌دا شیوه‌نه و له‌وێدا شایییه ،که‌ی کوردیان تووشی دووبه‌ره‌کی نه‌کردووه؟ تا که‌ی ئهم گروپ‌کاری و ته‌که‌تۆلچێتییه؟ ی �ه‌ک که‌سم ب��ۆ بهێنن ک�ه خ��اوه‌ن��ی خۆی بێت؟ به پاڵپشتی سه‌رکرده‌یه‌کی کورد هاوار ن�ه‌ک��ات و بڵێ «ت��ا سیستمی عه‌شایه‌ری تێکه‌ڵی سیاسه‌تمان بووه .سه‌رکرده‌کانمان له ئاغاکانی دوێنی ده‌چن .هه‌روه‌ها سیناریۆی سوتاندنی که‌ناڵی نالیا که سیناریۆیه‌ک ب��وو ه �ه‌م��وو س �ه‌رم��ای �ه‌داره‌ک��ان��ی سلێمانی له‌به‌ریانه و نهێنییه‌که‌ی ده‌زانن. ئه‌ی سه‌رۆکی حکومه‌ت بۆچی راستگۆیی خۆی له ده‌ستدا .ئه‌مڕۆ که‌س ب��ڕوای پێ ناکات و جێی متمانه نیه ،سه‌رکرده‌کانمان بوون به ده‌هۆڵ وه‌ک له قورئاندا ده‌ڵێ (صم، بکم ،عمی فهم الیفقهون» .وات �ه ک �ه‌ڕ و الڵ و ک���وێ���ر ،ه��ی��چ ن��ازان��ن .هه‌ندێکیشیان وه‌ک بڵێی ن�ه ئاویان دێبێت و نه ب���اران .له الیه‌کیشدا ،میلله‌ت له سه‌ر ئاگر دانیشتووه و چ��اوه‌ڕێ��ی وه‌دیهێنانی خه‌ونه‌کانی ده‌کات. وه‌کوو ...له وتاره‌کانی راب�����������ردووی خ���ۆم���دا نووسیومه حکومه‌تی ک�����������وردی وه‌ه�����م�����ه. ه���ه‌روه‌ه���ا پ �ه‌رل �ه‌م��ان و وه‌زاره‌ته‌کان .من هه‌ست ناکه‌م که ده‌سه‌اڵتێکی راسته‌قینه هه‌بێت له ک���وردس���ت���ان���دا ب�ه‌ڵ��ک��و چه‌ند بازرگانێکن که ب��ازرگ��ان��ی ب �ه خوێنی م��ی��ل��ل�ه‌ت ده‌ک����هن .خۆ ج �ه‌الل تاڵه‌بانی خۆی ت��ێ��ک ن�����ه‌دا ،ب���ا ه �ه‌ر خه‌ریکی حکومهته گه‌نده‌ڵه عێراقییه‌که‌ی بکات که تا ئه‌ژنۆ مالیکی و چوار ده‌وری چه‌قیون له ناو چڵکاودا .ئه‌و کاسه‌لێسه، ئ �ه‌و ن��ۆک �ه‌ر و خ��ۆف��رۆش��ان�ه م �ه‌گ �ه‌ر ته‌نها شیوعییه راسته‌قینه‌کان بنبڕیان بکه‌ن. دێتهوه کوردستان میلله‌ت ن��اڕه‌زای��ی خۆی ده‌رده‌بڕێ و هاواری ده‌گاته ئاسمان ،که‌چی دکتۆر ب�هره�ه‌م ده‌هێننه س�ه‌ر ته‌له‌فزیۆن و ئه‌ویش گوێز ده‌ژمێرێت. من ههمیشه بۆ رۆژێکی وه‌ها گڕه‌م ده‌هات، باش بوو میلله‌ت راپه‌ڕی و خه‌ونه‌کانم هاتنه دی و پێش ئه‌وه‌ی بمرم ،بینیم که میلله‌ت زۆر له سوڵتانه‌کان و فیرعه‌ونه‌کان گه‌وره‌تره. من پشتگیری له خۆپیشانده‌ران ده‌که‌م ،پیر نه‌بوومایه خۆم شوعله‌ی ئهم راپه‌ڕینه جوانه‌م هه‌ڵده‌گرت به‌اڵم کورد ده‌ڵێ پیری و هه‌زار عه‌یب.
›› چه‌ندین ساڵ ه بۆ گه‌نجی کورد ده‌نووسم، مه‌به‌ستیشم نه‌بوو ناسراو بم یان بازرگانی به نووسینه‌کانم بکه‌م
گه‌جنان ساڵی یه‌که‌م ژماره 48 دووشه‌ممه 2710/12/23 - 2011/3/14
12
ده‌نگى گه‌ل و بێده‌نگى ئێوه! گ����ه‌ل����ى ک�������ورد ل � ه به‌یان ب����اش����ورى ک���وردس���ت���ان ناسیح فه‌ره‌ج ب���ێ ب����ه‌ش ن���ه‌ب���ووه ل ه ب �ه‌ش��م �ه‌ی��ن �ه‌ت��ى و ئ �ه‌و گرفتانه‌ى که ژیانى لێ تاڵ کردبوون و سه‌ره‌ڕاى چاوه‌ڕوانییه‌کى ( )19ساڵى ل�ه دواى رزگ��ارب��وون ل�ه‌ژێ��ر ده‌س�ه‌اڵت��ى رژێ��م��ى ب�ه‌ع��س��ى روخ����او ،گ��رف��ت�ه‌ک��ان ئ���اڵ���ۆزت���ر و ه������ه‌ژارى و ب���ێ���ک���ارى و نادادپه‌روه‌رى و توندوتیژى زیاتر هیچیتر به‌ده‌ست نه‌هات ،هه‌ربۆیه ئهم شه‌پۆلى ناڕه‌زاییه‌ى که رۆژهه‌اڵتى ناوه‌ڕاستى گرتۆته‌وه دژى دهسهاڵته دیکتاتۆره‌کان، ئهم هه‌رێمه‌شى گرتهوه و ئیدى سه‌رجه‌م چین و توێژه‌کانى گه‌لى کورد ده‌نگى ن���اڕه‌زای���ی���ان ل���ه دژى ئ���ه‌م ده‌س���ه‌اڵت��� ه ب�ه‌رزک��ردۆت�هوه ،که چه‌ندین س��اڵ بوو داواى ئاسوده‌یى و چاکسازى ده‌کرێت، ب �ه‌اڵم ته‌نیا وه‌اڵم ئ �ه‌وه‌ب��وو ک�ه هێشتا حکومه‌ت س��اوای�ه ،ئهمه له کاتێکدا ئه‌و منداڵه‌ى شیره‌خۆره ب��وو ،ته‌نانه‌ت ئ�ه‌وان�هى له سکى دایکیشیاندا ب��وون، که له‌گه‌ڵ دروستبوونى ئهم حکومه‌ته‌دا ل�ه‌دای��ک ب��وون ئێستا گه‌نجێکه و پڕ به گ�ه‌رووى ه��اوارى ناڕه‌زایى به‌رامبه‌ر ده‌س �ه‌اڵت به‌رز دهکاتهوه ،له‌به‌ر ئه‌وه‌ى ب��ۆى ده‌رک �ه‌ت��ووه ک�ه داه��ات��ووى باشتر نابێ ل�ه‌و که‌سانه‌ى ته‌مه‌نیان بۆ ئهم دهسهاڵته به‌فیڕۆدا ،ئهم شۆڕشه ته‌نیا شۆڕشى چین و توێژێکى دیاریکراو ن��ی��ی��ه ،ب��ه‌ڵ��ک��و س����ه‌رج����ه‌م ئ���ای���دی���ا و ره‌نگه‌کانى له‌خۆگرتووه ،هیچ هێز و الیه‌نێک ناتوانێت خۆى بکاته خاوه‌نى ئهم ده‌نگانه جگه له ئیراده‌ى گه‌ل. ب���ه‌اڵم ده‌ب��ی��ن��ی��ن ب �ه‌ش��ى ه���هره زۆرى ئ��ه‌م ده‌ن��گ �ه ن����اڕازى و خ���اوه‌ن مافان ه گ �هن��ج��ان��ن و ب���ه‌وپ���ه‌ڕى ئ��ی��راده‌ی��ان �هوه به‌رامبه‌ر ن��ادادپ��ه‌روه‌رى و نایه‌کسانى وه‌س����ت����اون ،داواى ری��ش�ه‌ک��ێ��ش��ک��ردن��ى گرفته‌کان ده‌که‌ن و هه‌وڵى سه‌ندنه‌وه‌ى م��اف �ه‌ک��ان��ی��ان ده‌ده‌ن ،ئ����ه‌وه‌ى جێگه‌ى داخه ئه‌و ده‌ی��ان و س�ه‌دان رێکخراوانه‌ن که ب�هن��اوى گه‌نجانه‌وه چه‌ندین ساڵ ه دروس��ت ب��وون و خۆیان له‌سه‌ر موڵکى گشتى و به‌ناوى کارکردن بۆ گه‌نجان ده‌ژی��ان��د ،ئێستا زۆر ب��ێ هه‌ڵوێست و هه‌روه‌ک بڵێى ئهمانه بۆ نه‌وه‌کانیشیان گه‌نجینه‌یه‌کیان له موڵکى گه‌ل داناوه و هیچ به‌رژه‌وه‌ندییه‌کیان له‌گه‌ڵ گۆڕانى سیسته‌مى ده‌س �ه‌اڵت��دارێ��ت��ی��دا نییه و ب �ه پ��ێ��چ�ه‌وان�هوه ب��ه‌رژه‌وه‌ن��دی��ان له‌گه‌ڵ ئهم شێوازى حوکمڕانیه‌دایه ،بۆیه ب ه هیچ شێوه‌یه‌ک نایانه‌وێ چاکسازى ب��ک��رێ��ت و ب��ێ ده‌ن���گ م���اون ،ئ�ه‌گ�ه‌ر وانه‌بێت بۆ م��اوه‌ى ( )26رۆژه ده‌ب��وو به ن��اوى رێکخراو و سه‌نته‌ره‌کانیانه‌و‌ه به‌یاننامه‌یان رابگه‌یاندایه ،یان ئه‌وه‌تا س���ه‌د ل��ه س���ه‌د پ��ش��ت��ی��وان��ى خ��ۆی��ان بۆ ده‌س������ه‌اڵت ب���ه‌و ش���ێ���وه‌ی���هى ک���ه ه�ه‌ی� ه ده‌رببڕیایه ،دژى چاکسازى و هێنانه‌دى دادپ����ه‌روه‌رى بونایه ،ی��اخ��ود پشتیوانى خۆیان بۆ گ �ه‌ل ده‌ربڕیبایه و داوای��ان له‌گه‌ڵ داواکانى گه‌لدا یه‌کخستایه. بۆیه لێره‌وه په‌یامى من بۆ سه‌رجه‌م ئه‌و سه‌نته‌ر و رێکخراوانه‌ى که به‌ناوى گه‌نجان و ژنانه‌وه ههیه ئهوهیه ،کاتى ئهوه هاتووه خۆتان یه‌کالیى بکهنهوه ،بێ گوێدانه به‌رژه‌وه‌ندى حزب و خۆپه‌رستى، بیر له به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانى گه‌ل بکهنهوه، ب �ه چ��اوێ��ک��ى ک����راوه‌وه ئ��ه‌م ب��ارودۆخ �ه ببینن که ئێستا له رۆژه‌ڤ��دای�ه ،کاتى ئهوه هاتووه تارمایى حزب له‌سه‌ر خۆتان و رێکخراوه‌کانتان به خۆرى ده‌نگى گه‌ل رابماڵن و تیشکى روناکى یه‌کسانى و دادپ����ه‌روه‌رى ب���ه‌ره‌و ژوره تاریکه‌کانى رێ��ک��خ��راوه‌ک��ان��ت��ان ب����ه‌رن ،ک �ه س���ه‌دان رۆش��ن��ک �ه‌ره‌وه ناتوانێت ئ �ه‌و روناکیی ه ببه‌خشێت ،که ده‌نگێکى ئ��ازاد و بێ ترس و راستگۆ و چاوکراوه ،له ده‌نگى گه‌ل روناکى دهکاتهوه.
توڕه‌یى گه‌نجان شه‌وه‌سارده‌کانى سه‌را گه‌رم دهکاتهوه [ ئا /کارزان تاریق ] میلى ک��ات��ژم��ێ��ره‌ک��ان ()12ى ش �ه‌وی��ان له‌به‌ر ده‌رک��ى س �ه‌را تێده‌په‌ڕاند ،به‌وێدا بڕۆیشتبایتایه ئه‌و گه‌نجانه‌ت ده‌بینى بێ ئه‌وه‌ى پێخه‌وێکیشیان پێبێت ،به‌هۆى هه‌واى ساردى ئادارى سلێمانییه‌وه خۆیان له‌به‌ر گڕى ئاگرێکدا گه‌رم ده‌ک��ردهوه و ناوساجى گه‌رمیان ده‌خوارد ،ئه‌و شۆفێر و رێبوارانه‌ى ب �ه وێ���دا ده‌ڕۆی��ش��ت��ن هه‌ڵوه‌سته‌یه‌کیان لێده‌کردن.
هه‌ڵمه‌ت ئه‌حمه‌د ،ته‌مه‌ن ( )27ساڵ ،ئاماژه بۆ ئهوه ده‌کات له‌م شه‌وه‌دا له‌به‌ر سه‌راى سلێمانى ماوهتهوه تا گه‌نجێک مافى خۆى وه‌رنه‌گرێت و چاره‌نوسى هاوڕێکانى دیارى نه‌کرێت ناڕواته‌وه .هه‌ڵمه‌ت ،گڕى ئاگر و دوکه‌ڵ ده‌هات به‌سه‌ریدا و مژێکى قوڵى ل ه جگه‌ره‌که‌یدا و به‌نێو ه�ه‌واى س��اردى س �ه‌رادا به باى ده‌کرد و قسه‌ى لهوه ده‌کرد که له‌گه‌ڵ هیچ الیه‌نێک نیه و سه‌ربه‌خۆیه ،به هیواشه هه‌موو پێداویستییه‌ک بۆ گه‌نجان دابین بکرێت ،هه‌روه‌ها ل�ه‌وه‌ش دوا ک ه رێکخراوه‌کانى گه‌نجان بێده‌نگ نه‌بن له ئاست
کـورد
دوای ( ســتــان و خۆپیشاندانه‌کان تا ژیانى خۆى و گه‌نجاندا ،هه‌ڵمه‌ت ئه‌وه‌شى وت :له‌م )17ی ش و ب گه‌نجان بگۆڕێت ،ه�ه‌روه‌ه��ا ناوبراو شه‌وه دره‌نگه ئهم گه‌نجانه‌ى که لێره‌ن ا ت جه‌ختیشیکرده‌وه :خ��ۆم ئه‌خه‌مه ئهم سه‌رمایان ده‌بێت و برسیان ده‌بێت، شه‌وا ن ی بارودۆخه‌وه ته‌نها له‌به‌ر خاترى خۆم نیه، ئ�ه‌م�ه‌ش ه��ۆک��اره‌ک�هى ب��ۆ ئاڵۆزى س هرای ئ به‌ڵکو له‌به‌ر هه‌موو گه‌نجه‌کانى تره، ژیانیان دهگهڕێتهوه ،له‌به‌رئه‌وه‌ى ازادی ئه‌نجامى ئهم هه‌موو سه‌رما بوون و شه‌و ژیانیان خۆش بوایه ئێستا خۆیان نخونیه‌شمان ته‌نها ئهوهیه چاوه‌ڕێى وه‌اڵمى نه‌ده‌خسته ناو ئهم مه‌ترسیه‌وه؛ زۆربه‌ى حکومه‌ت ده‌که‌ین. کات هاوڕێمان نه‌خۆش ده‌که‌وێت و زۆر حاڵى خراپ ه �ه‌وه‌ه��ا ه���ه‌ردى ج �ه‌م��ال ،ج�ه‌خ��ت ده‌ک���ات���هوه ک ه ده‌بێت ،نازانین چۆن فریاى نه‌خۆشخانه‌ى بخه‌ین. رێباز جه‌میل ،ته‌مه‌ن ( )20ساڵ ،یه‌کێکى تره چاوه‌ڕێى جێبه‌جێکردنى ئه‌و خااڵنه ده‌که‌ن که له‌الیه‌ن له‌و گه‌نجانه‌ى که له نیوه شه‌وێکى دره‌نگدا له‌نێو هاواڵتیانى مه‌یدانى ئازادیه‌وه ئاڕاسته‌ى په‌رله‌مان هه‌واى ساردى سه‌را جه‌مه‌دانیه‌یه‌کى کرد بۆ مل و ک���راوه ،ه���ه‌ردى ،وتیشى :ئ�ه‌گ�ه‌ر ئ �ه‌و داواک��اری��ان� ه له ده‌ورى ئاگرێکى گڕدا له‌گه‌ڵ هاوڕیکانیدا خۆیى جێبه‌جێ بکرێن ئهوه ئێمه هیچ داوایه‌کى ترمان بۆ گه‌رم ده‌کره‌وه و به ده‌ستێکى ناوساجى ده‌خوارد و جار حکومه‌ت نیه ،نابراو ،ئاماژه‌ى بۆ ئه‌وه‌کرد رایگه‌یاند: جارێکیش قومێک ئاوى ده‌خوارده‌وه رایگه‌یاند :ک ه «زۆرب���هى هاوڕێکانمان ب�ه کورته‌نامه‌ى مۆبایل رێکخراوه‌کانى گه‌نجان رێکخراوى گه‌نج و نوێنه‌رى هه‌ڕه‌شه‌یان لێکراوه ،به‌اڵم به هه‌ڕشه کۆڵناده‌ین ،تا گه‌نج نین ،ته‌نها له به‌رژه‌وه‌ندى خۆیان کار ده‌که‌ن ،هه‌ڕه‌شه بکه‌ن ئێمه‌ش زیاتر دڵڕه‌ق ده‌بین به‌رانبه‌ریان». شیراز ئ��اراس ،ته‌مه‌ن ( )18س��اڵ ،گه‌نجێکى له‌به‌رئه‌وه‌ى ئه‌و هه‌موو گه‌نجه لێره بێکارن که‌س لێیان ناپرسێته‌وه .ئهم گه‌نجه کارى ته‌نه‌که‌چیه‌تى سلێمانییه و ئاماژه‌ى بۆ ئهوه کرد که ئه‌وان گه‌نجى ده‌ک��ات ،دواى ته‌واوبوونى ک��اره‌ک�هى دێته س �ه‌را و خۆڕاگرن و قه‌د به قسه‌ى درۆ و هه‌ڕه‌شه و ترساندن ئاماژه‌ش ده‌ک��ات ،که بۆ ئ�هوه دێته نێو مانگرتن سارد نابنه‌وه له‌و مانگرتنه و هه‌موو شه‌وێک له‌و
شوێنه‌دا ده‌مێننه‌وه .جه‌ختیشیکرده‌وه :دوێنێ شه‌و کابرایه‌ک هاتبوو به ناوى له‌تیفى حاجى به‌کره‌وه، بانگهێشتى کردین وتى شتتان بۆ ده‌که‌ین و نه‌فه‌رى ( )75ه�ه‌زارت��ان پێده‌ده‌م که ئه‌و ن��اوه چۆڵ بکه‌ن، خۆشبه‌ختانه ئهم گه‌نجه به هه‌ڵوێستانه باوه‌ڕمان نه‌کرد و رازى نه‌بوین ،ئه‌وه‌شى وت :ئێمه داوام��ان ئ�ه‌وه‌ی�ه که ئ�ه‌و گهنجانه خۆیان به نوێنه‌رى ئێم ه نه‌زانن که به رۆژدا به ناوى ئێمهوه قسه ده‌که‌ن و به شه‌ویش نامێننه‌وه ،ئێمه خۆمان نوێنه‌رى خۆمان هه‌ڵده‌بژێرین ،هه‌روه‌ها له‌وه‌ش دوا ئه‌و گه‌نجانه‌ى ک ه به رۆژ ده‌میان گه‌رمه و ده‌چنه سه‌ر میکره‌فۆن قس ه ده‌که‌ن که‌چى به شه‌و که‌سیان نامێنێته‌وه .هه‌روه‌ها شیراز ،دریژه‌ى پێدا و وتى :هه‌موو گه‌نجێک مافى خوراوه و منیش یه‌کێکم له‌وانه هاتوومه‌ته ئێره داواى مافى خۆم ده‌ک �ه‌م ،شه‌ش مانگه ک��ارم نه‌کردوه و زۆربه‌ى هاوڕێکانى خۆیشم ئێستا ( )250دینار ل ه گیرفانماندا نیه ،رۆژانه چه‌ندین ئۆتۆمبێلى کوڕ‌ه به‌رپرسه‌کان دهدات به الم��ان��دا و ده‌ڕوات خۆمان له‌به‌رچاو ده‌ک�ه‌وێ��ت ،ئێمه هیچ شتێکمان نیه ئهم جیاوازیه بۆچى و تا تاکه‌ى؟
گه‌نجان داوای ژیانێکی باشتر و ئازاد ده‌که‌ن (چه‌ند خوله‌کێک پێش سوتاندنی خێمه‌کان) فۆتۆ :کاروان ئیبراهیم
«ده‌سه‌اڵتى هه‌ولێر ترسى خستۆت ه دڵى گه‌نجانى شاره‌که‌وه» [ ئا /هانا ئازاد ] له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ى خۆپیشاندانه‌کانى شارى سلیمانى و ده‌وروب�ه‌رى پێ ده‌نێت ه هه‌فته‌ى سێیه‌میه‌وه ،ب��ه‌اڵم تا ئێستا گه‌نجانى ش��ارى هه‌ولێر بێدهنگن و چاالکوانێکى ک��ۆم �ه‌ڵ��ى م �ه‌ده‌ن��ی��ش پێى وای���ه ،گه‌نج ده‌توانێت گه‌وره‌ترین شۆڕش به‌رپابکات، گه‌نجانى شارى هه‌ولێریش بێده‌نگیان بۆ ئه‌و سه‌رکوتکردنانه ده‌گێڕنه‌و ه ک ه حزبى ده‌س�ه‌اڵت له‌و ناوچه‌ی ه له‌ماوه‌ى رابردوو کردویه‌تى.
هه‌ڵمه‌ت على ،گه‌نجێکى هه‌ولێر‌ه ئاماژه بۆ ئهوه ده‌کات خۆپیشاندان ئه‌گه‌ر ئه‌نجام بدرێت ده‌بێت گه‌نج پێشه‌واى بکات ،ب�ه‌اڵم نه‌جواڵنى گه‌نجانى هه‌ولێر بۆئه‌و‌ه دهگهڕێتهوه ک ه له‌ماوه‌ى رابردوو زۆرێک ل ه سه‌رکوتکردن به‌دى کراوه و ناخۆشى زۆریان بینیوه. وتیشى :به به‌راورد له‌گه‌ڵ گه‌نجانى ناوچه‌کانى ترى هه‌رێمى کوردستان گه‌نجانى ئهم شاره چاوکراوه نین. گه‌نجێکى ترى شارى هه‌ولێر ئه‌گه‌رچى پێى وایه، گه‌نج رابه‌رایه‌تى شۆڕشى ک��ردووه ل ه هه‌موو کات و ساتێکدا ،به‌اڵم به پێویستیشى زانى که‌شى له‌بار هه‌بێت بۆ ئه‌نجامدانى خۆپیشاندان و به‌رزکردنه‌وه‌ى دروشمى گه‌نجان. هێمن سمکۆ ،ک ه گه‌نجێکى شارى هه‌ولێر‌ه قس ه ل��هوه ده‌ک���ات :ب�ه‌ه��ۆى ئ���ه‌وه‌ى زۆرب���هى کێشه‌کانى کۆمه‌ڵگا روب�ه‌ڕوى گه‌نج ده‌بێته‌وه ،بۆیه له هه‌موو واڵتێکدا گه‌نج رابه‌رایه‌تى شۆڕشى کردووه. هێماى بۆ ئه‌وه‌ش کرد ،گه‌نجانى هه‌ولێر هیچیان که‌متر نی ه ل ه داواکاریه‌کانى گه‌نجانى ناوچه‌کانى تر وه‌ک ئه‌وان دانامه‌زرێن و کاریان نیه و خزمه‌تیان نه‌کراوه ،به‌اڵم ره‌نگ ه هێشتا وره‌ى خۆپیشاندانیان له‌ال دروست نه‌بووبێت. ش��اب��از ت��اری��ق ،خ��وێ��ن��دک��ارى زان��ک��ۆ پێیوایه ،ل ه زووه‌و‌ه له شارى هه‌ولێر گه‌نجان بێده‌نگ کران وه‌ک داخستنى ده‌رگاى زانکۆ و په‌یمانگاکان ،پێشى وای ه ده‌سه‌اڵت ترسى له ته‌وژمى گه‌نج ههیه ،له‌به‌ر ئه‌وه‌ى دهمێکه وت��راوه ئه‌گه‌ر ویسترا ده‌سه‌اڵتێک بڕوخێت بیده‌ن ه ده‌ست خوێندکاران ،له‌به‌رئه‌وه‌ى رێژه‌یه‌کى زۆرى کۆمه‌ڵگا پێک ده‌هێنن. س�ه‌ب��اره‌ت به ئه‌نجام‌نه‌دانى خۆپیشاندان له‌الیه‌ن
گه‌نجانى هه‌ولێره‌و‌ه ستار باقى ،توێژه‌رى کۆمه‌اڵیه‌تى وتى :هه‌ولێر تایبه‌تمه‌ندى خۆى ه�ه‌ی�ه ،ل �ه‌ب �ه‌رئ �ه‌وه‌ى ب ه درێژایى مێژوو ش�������ه‌ڕى زۆرت���ری���ن
سه‌ربازى تێداکراوه ،ل ه ئێستاشدا به‌هێزترین شه‌رى سیاسى له‌م شاره ده‌کرێت ،جا کاتێک هێزێک له‌م ب��ردب��ێ��ت�هوه ،ب��ۆ پاراستنى ش����اره ش���ه‌ڕه‌ک���هى و ه �ه‌ی��م �هن �هى خ���ۆى، هێز و ده‌سه‌اڵت س���������ه‌رب���������ازى ت����ێ����دا حکو مه‌تێکى دامه‌زراندوه.
دیمه‌نێک له قه‌اڵی شاری هه‌ولێر
کـورد دوای ( ســتــان )17ی شوبات
گ ه نجانی ه ه و ل ێر
ئ��������ه‌و ت������وێ������ژه‌ر‌ه ک����ۆم����ه‌اڵی����ه‌ت����ی���� ه ئه‌وه‌شى وت :ده‌سه‌اڵتى هه‌ولێر ج��ۆرێ��ک ل�ه ترسى خستۆت ه دڵى دانیشتوانه‌که‌ى ب ه تایبه‌تى گه‌نجانى ئه‌و شاره، ل�ه‌ب�ه‌ران��ب�ه‌ردا دانیشتوانه‌که‌شى به حوکمى زۆرى ژماره‌ى ئه‌و جه‌نگانه متمان ه و ئینتمایان کهمدهبێتهوه بۆ وه‌رگرتنى هه‌ڵوێستێکى دی��اری��ک��راو ،یاخود بۆ وه‌رگرتنیشى پێویستیان ب�ه وش��ی��ارک��ردن�ه‌وه‌ی�ه‌ک��ى پتر ده‌بێت ،له‌به‌رئه‌وه‌ى وشیارى خه‌ڵکى ئهم شاره و کاریگه‌ریشى به‌سه‌ر بڕیارى تاکه‌کانى ،بریتیی ه ل ه پیاوانى ئاینى .له سۆنگه‌ى دیارده‌یه‌کى له‌م شێوه‌دا، رۆڵ��ى دروس��ت��ب��وون��ى س �ه‌رک��رد‌ه زۆر کهمدهبێتهوه، ل�ه‌ب�ه‌ران��ب�ه‌ردا پێیان خۆش ه پیاوێکى ئاینى ببێت ه هانده‌ر و سه‌رکرده‌یان ،له‌وه‌شدا به‌رژه‌وه‌ندى رۆڵێکى زۆر کاراى ده‌بێت ،به‌تایبه‌ت له‌کاتێکدا ده‌سه‌اڵتێک بیه‌وێت هه‌ڵوێسته‌کان و که‌سه‌کان ب ه پار‌ه و پێگ ه بکرێت. ستار باقى ئاماژه‌ى به‌وه‌شکرد ،بۆی ه ده‌رنه‌که‌وتن یان دروستنه‌بوونى پێشه‌وا ،رابه‌ر یان سه‌رکرده‌یه‌ک ل ه ش��ارى هه‌ولێر ،س��ه‌ره‌راى ئه‌و هۆکارانه‌ى پێشتر باسم ک��رد ،دهگهڕێتهوه بۆ ئ �ه‌وه‌ش ک ه تاکه‌کانى پتر که‌وتوونه‌ته شوێن ک��ار و پیشه و گوێڕایه‌ڵ بوون بۆ باوانه‌کان و پیاوانى ئایینى .س�ه‌ره‌راى زۆر که‌سایه‌تى و سه‌رکرده‌ى سیاسى ،به‌اڵم رۆحى یاخى بوونى تاکه‌کانى شارى هه‌ولێر و تێفکرینى قووڵیان ل ه رووداوه‌کان که‌متره ،بۆیه خۆشیان دووره‌په‌رێز ده‌گرن له رووداوه‌کان و ده‌که‌ون ه شوێن به‌ژه‌وه‌ندییه‌کانیان. ن���اوب���راو وت��ی��ش��ى ،ه���ه‌ر ده‌س �ه‌اڵت��ێ��ک��ی��ش ج��ل�ه‌وى به‌ڕێوه‌بردنى ئهم شاره‌ى گرتبێت ه ئه‌ستۆ ،نه‌یویستو‌ه خه‌ڵکه‌که‌ى چاوکراوه و ئازایان ه بیر بکهنهوه ،بۆی ه ب� ه ج��ۆره‌ه��ا ش��ێ��واز ک��ارى ل�ه‌س�ه‌ر ده‌سته‌مۆکردنى خه‌ڵکه‌که‌ى کردووه. هه‌روه‌ها هۆگر چه‌تۆ ،چاالکوانى بوارى کۆمه‌ڵى مه‌ده‌نى رایگه‌یاند ،گه‌نجانى ش��ارى هه‌ولێر که‌س ده‌ستى ل ه پشتیان نه‌داوه ،بۆیه ته‌وژمى خۆپیشاندانیان نی ه و سه‌رکوتکراون و کۆنترۆڵکراون. ن��اوب��راو وتیشى ،داخستنى زان��ک��ۆى سه‌الحه‌دین هۆکارێکى سه‌ره‌کى بووه بۆئه‌وه‌ى گه‌نجانى هه‌ولێر بێده‌نگبن ،له‌به‌رئه‌وه‌ى خوێندکارانى زانکۆ به‌ئاسانى کۆنترۆڵ ناکرێن ،بزووتنه‌وه‌ى گه‌نجان بوه‌ته هێزێکى گهوره ل ه چاالکى نواندن.
با هه‌نگاوى ئاشت‌بونه‌و ه ل ه نێوان خه‌ڵک و ده‌سه‌اڵتدا ده‌ستپێشخه‌رى ئێو ه بێ!! ده‌الق����هى ن��ێ��وان ئ��ێ��وه‌ى ده‌س�������ه‌اڵت و ج���ه‌م���اوه‌ر زۆر ل � ه م��ێ��ژه‌و‌ه رۆژان��� ه ئازاد محمود قادر مه‌وداکه‌ى گه‌وره‌ترئه‌بێ و ئ��������ێ��������وه‌ش گ�����وێ ناده‌ن ه عاجزى میلله‌ت ،زۆرت��ان پێ وت��را که‌م و کوڕییه‌کانتان زۆره خۆتان چاک بکه‌ن ،به‌اڵم هه‌ربێ س��وودب��وو تاکار گه‌شته ته‌قینه‌وه‌ى رقى خه‌ڵک و ئاکامه‌که‌ى ئه‌و سه‌رهه‌ڵدان ه سپىیه‌ک ه له ()2/17وه سه‌رى هه‌ڵدا ،ئێوه‌ش دڕندانه که‌وتن ه وه‌اڵم ،شه‌قامتان شه‌هید کرد و به‌ربه‌ریانه ئاوات و خۆزگه‌کانى (رێژوان و سورکێو و شێرزاد و ئومێد) ت��ان و ئ�ه‌وان�هى ل ه شوێنه‌کانى تر شه‌هید ب��وون، خنکانتان .جه‌رگى دایک و باوکانیان هه‌ڵقرچان، رۆژ له دواى رۆژ ناڕه‌زایه‌تیه‌کان دێنن ه سه‌ر شه‌قام ئێوه‌ش له هه‌وڵى کپ‌کردنین ،ب �ه‌اڵم خه‌یاڵتان پووت ه خه‌ونى شاعیرانه‌که‌ى مامه‌تان که‌وێناى کرد ،درۆکانى کاکه‌تان خرایه ناو چاڵ ،میلله‌ت ل ه سااڵنى ( )91به‌دواوه زیاتر چاوکراوه‌تره .ئیتر به‌س ه که‌ستان ب��ۆ هه‌ڵناخه‌ڵه‌تێ ده‌سته‌کانتان ه�ه‌م��ووى که‌وت ه رووه .ئێوه ئێستا له قه‌یراندان
تروسکاییه‌ک ب �ه‌دى بکه‌ن ی��ان س �ه‌ر هه‌ڵگرتن یان خۆتان بکڕنه‌وه ،ئه‌توانن ده‌ستپێشخه‌رى بکه‌ن خۆتان ئاشت که‌نه‌وه ل ه گه‌ڵ خه‌ڵکى ت��وڕه‌دا ل ه بیرى ئه‌و هه‌نگاوى ئاشت‌بوونه‌وه ،که‌چى هێند‌ه لووت به‌رزن له ()2/17دا به‌یادى ڕاپه‌ڕین ل ه برى ئاشت بوونه‌وه‌تان ل ه گ�ه‌ڵ خه‌ڵک ئ�ه‌و رۆژه‌ت��ان به‌هه‌ل نه‌زانى ،که‌چى وه‌ک به‌ره‌یه‌کى تر جودا له جه‌ماوه‌ر له نزیک دیوه‌خانه‌که‌تان ،خه‌ڵکتان به‌زۆر کۆکرده‌و‌ه له شارهوه و ل ه ده‌وروبه‌رى شارهوه بۆ پێشوازى بۆ مامه‌تان که‌قسه‌کانى ئیتر قه‌وانه، و خه‌ته‌کانى سوواو‌ه که‌س گوێى لێناگرێ ،له برى ئه‌وه‌ى خۆى بچوایه‌ته به‌ر مه‌یدانى سه‌راى ئازادى و گوێى له خۆپیشانده‌ران بگرتای ه و هه‌مووى به‌کردار رازى بکردایه نه‌ک به‌ڵێنى سواوى کاتى که‌جێى بڕوانه‌ماوه ،له میدیاى خۆتانه‌و‌ه ده‌هۆڵ ئه‌کوتن و رۆژى راپ �ه‌ڕی��ن به‌گوێى خه‌ڵکدا ئه‌کوتنه‌و‌ه که‌سیش گوێتان لێ ن��اگ��رێ ،هێشتاخوێنه‌کان وشک نه‌بوونه‌ته‌وه ،کفنه‌کان زه‌رد نه‌بوون ئێوه‌ش ه�ه‌ر ل ه ئاهه‌نگى درۆى خۆتان ن��اک�ه‌ون .ج��اران دوو ئیداره‌تان دروس��ت کرد ئێستا دووب �هره به‌ره‌ى خه‌ڵکى توڕه‌و به‌ره‌ى شایه‌رو به‌رژه‌وه‌ند خوازه‌کانتان که‌به‌زووڕناکه‌تان زوو ئه‌که‌ون ه هه‌ڵپه‌ڕین ،ته‌نها
کاتێک سیاسه‌تی واڵتێک ل ه دژی به‌رژه‌وه‌ندی هاواڵتیانیدا بێت (سوریا) وه‌ک نموونه م����ی����ل����ل����ه‌ت����ان ل��� ه سه‌رانسه‌ری دون��ی��ادا، ب ه ب �ه‌رده‌وام��ی ژیانی یوسف کوتی خ��ۆی��ان��دا ب��� ه ح��اڵ �ه‌ت و ق��ۆن��اغ��ی خ��ۆش��ی و ن��اخ��ۆش��ی ده‌رب����از ده‌ب���ن و ئه‌و حاڵه‌تاناش یان کاره‌ساتی سروشتین ,یان هه‌ندێ جار باڵوبوونه‌وه‌ی نه‌خۆشی جۆراوجۆر‌ه که توانای ده‌سه‌اڵتدارانی ئه‌و واڵتانه‌ش نیی ه رێ��گ��ری ل��ێ ب��ک�هن وه‌ک���و ئێستا ل �ه زۆرب���ه‌ی واڵتانی ئه‌فریقیا و هه‌ندێک له واڵتانی ئاسیا ده‌ب��ی��ن��رێ��ت .ب���ه‌اڵم کاتێک ک �ه کاره‌ساته‌ک ه به‌ده‌ستی مرۆڤ بێت و ده‌سه‌اڵت خۆی سه‌ده‌م و فاکته‌ری سه‌ره‌کی ئه‌و کاره‌ساتانه بێت ئه‌وا ئه‌و کات ه وه‌ک��و ل ه ک��ورده‌واری��ا ئه‌وترێ «قوڕ به‌سه‌ری ئه‌و میلله‌ته‌بێ». واڵت��ی س��وری��ا ک�ه یه‌کێک ه ل�ه و واڵت �ه فر‌ه نه‌ته‌وه‌یان ه ک ه رهنگه زۆرێ��ک وا بیربکاته‌و‌ه که واڵتێکی ئارام و بێ کێشهیه ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر که‌مێ لێی نزیک ببنهوه ئ�ه‌وا ئه‌وکات زۆر راستیترمان بۆ ده‌رئه‌که‌وێت ،به‌پێی راپۆرتێکی ئاژانسی (ئاکی)ی ئیتاڵی ک ه له کۆتایی ساڵی ()2010ده ب�ڵاوی ک��ردب��ووهوه ده‌رب��اره‌ی ره‌وشی ئابووری له سوریا و زیادبوونی هه‌ژاری و ب��ێ��ک��اری و ب���ه‌رزب���وون���ه‌وه‌ی ه �ه‌ڵ��ئ��اوس��ان و گومانکردن له رێ��ژه‌ی گه‌شه‌پێدانی ئابووری ل� ه و واڵت���ه‌دا ک� ه ماڵپه‌ڕی (ب�ه‌ع��س میدیا) ش ده‌ق �ه‌ک �ه‌ی باڵویکردبویه‌وه و تێدا هاتووه ک �ه سیاسه‌تی حکومه‌تی س��وری��ا ده‌رب����اره‌ی پێشخستنی ئابووری و گه‌شه‌پێداندا وای کردوه ک� ه زۆرب���ه‌ی س���ه‌روه‌ت و سامانی ئ �ه‌و واڵت� ه بکهوێته ده‌ستی رێژه‌یه‌کی که‌م له هاواڵتیانی و هه‌روه‌ها خراپی دابه‌ش‌کردنی داهات به‌سه‌ر خه‌ڵکه‌که‌دا و به‌رزبوونه‌وه‌ی شه‌پۆلی هه‌ڵئاوسان، هه‌موو دراوی ئه‌و واڵت ه به‌ره‌و گیرفانی چینی ناوه‌ند بردوه و ل ه ئه‌نجامدا چینه هه‌ژاره‌که‌ی ل ه ناو بردوه ... ه���ه‌ر ب �ه‌پ��ێ��ی ل��ێ��دوان �ه‌ک��ان��ی ه �هن��دێ��ک ل ه ب �ه‌رپ��رس��ان��ی ح��ک��وم�ه‌ت��ی س��وری��اش ک � ه ل � ه م دوایانه‌ده باڵوکرانه‌وه ،ده‌رباره‌ی ره‌وشی ئابووری و بژێوی رۆژانه‌ی خه‌ڵکه‌که وا ده‌رکه‌وت ک ه له سوریا ( ئه‌و که‌سانه‌ی رۆژان ه به‌که‌متر ل ه ی�ه‌ک دۆالری ئه‌مریکی ژیانیان به‌سه‌رده‌بن رێژه‌یان ده‌گاته ( )%60هاواڵتیان و هه‌روه‌ها ئه‌و که‌سانه‌ی که رۆژان ه به‌که‌متر له ( )2دۆالری ئه‌مریکی ده‌ژی���ن رێ��ژه‌ی��ان ده‌گ��ات� ه که‌متر ل ه ( )%10هاواڵتیان. به‌پێی ئهم زانیارانه‌ی سهرهوه ده‌رده‌که‌وێ ک ه ره‌وشی بژێوی هاواڵتیان له سوریا ل ه مه‌ترسیه‌کی گ �ه‌وره‌دای � ه به‌تایبه‌تی ناوچه کوردنشینه‌کان ک ه پێش په‌یڕه‌وکردنی ئهم سیاسهته هه‌اڵنه‌ی حکومه‌تی سوریاش سااڵنێکی دوور و درێژه ب�ه‌ده‌س��ت��ی پاشتگوێخستن و ف�ه‌رام��ۆش��ک��ردن ده‌نالێنن چونک ه ب ه به‌رده‌وامی به سیاسه‌تێکی
شۆفینیانه مامه‌ڵه‌یان ل ه گه‌ڵ کراوه و هه‌ر ل ه دوایین نموونه‌کانی ئه‌و سیاسهته شۆفینیانه‌ش، فه‌رمانی سه‌رۆکایه‌تی ژماره ()49ی به‌رواری ( )2008/9/10ب���ووه ک � ه ل � ه الی���هن (ب�ه‌ش��ار ئ �ه‌س �ه‌د)وه تایبه‌ت ب� ه ن��اوچ �ه‌ی کوردنشینی (جهزیره) واته شاری قامشلۆ و ده‌روبه‌ره‌که‌ی ده‌رک����راوه و ب� ه پێی ئ �ه‌و م �ه‌رس��وم �ه‌ش ،هیچ ه��اواڵت��ی �ه‌ک ب��ۆی نیی ه م��ام�ه‌ڵ�ه‌ی ک��ڕی��ن و فرۆشتن و دروستکردنی خانووبه‌ره و ته‌نانه‌ت تاپۆکردنی میراتیش ب��ۆ خ��ۆی ب��ک��ات .ئهم هه‌موو سیاسه‌تان ه وای له کورده‌کانی رۆژئاوا کوردستان ک��ردوه ک ه رووب���ه‌ڕووی قه‌یرانێکی ئابووری و سیاسی زۆر قورس ببنهوه ،که ل ه ئێستادا و به‌پێی لێکۆلینه‌وه‌یه‌کی رێکخراوی ()Dadی مافی م��رۆڤ له سوریا ل ه ساڵی ()2007وه تا ئێستا نزیکه‌ی ( )300خێزانی ک��ورد به‌هۆی بێکاریه‌و‌ه ماڵ و حاڵی خۆیان جێ هشتووه‌و روو له شاره گه‌وره‌کانی سوریایان کردوه وه‌کو (دیمه‌شق ،حه‌له‌ب و حومس) ک ه ئه‌مه‌ش زه‌نگێکی ترسناکه بۆ چۆڵکردنی ئه‌و ناوچانه و رێخۆشکرنه بۆ ته‌عریبکردنیان. ئ �ه‌م ه�ه‌م��وو سیاسه‌ت ه ه�ه‌اڵن�ه‌ی حکومه‌تی سوریا که به‌رامبه‌ر ب ه خه‌ڵکه‌که‌ی ده‌کات ل ه کاتێکدای ه که ب ه ب�ه‌رده‌وام��ی ئه‌و هه‌وااڵنه‌ش ده‌بیستن ک�ه رژێ��م��ی س��وری��ا ب�ه ب��ڕی ئ�ه‌وه‌ن��ده ملیار دۆالر‌ه چه‌ک ل ه رووسیا یان ئێران یان ک��ۆری��ای ب��اک��وور ک���ڕی���وه !!.ی��ان ک �ه گوای ه خه‌ریکی به‌هێزکردنی جه‌بهه‌ی (موقاوه‌مه) یه له دژی دوژمنانی ده‌ره‌ک��ی و به تایبه‌تی ئیسرائیل ،له کاتێکدا ئه‌گه‌ر ل ه سه‌ر ئه‌رزی واقیع ته‌ماشه بکه‌ن ده‌بینن که ل ه ب �ه‌رواری (تشرینی دوه‌م��ی )1973وه ب �ه‌ره‌ی س��وری - ئیسرائیل ئارامترین ب�هره ب��ووه و له و کاته‌و‌ه تا ئێستا یه‌ک فیشه‌کیش نه‌ته‌قێنراوه ،به‌ڵکو ب ه پێچهوانهوه رۆژبه‌ڕۆژ رژێمی سوریا میلله‌تی خ���ۆی ت�هن��گ��اوت��ر ک����ردوه و ب��ازن��ه‌ی ئ���ازادی ک�ه‌س��ای�ه‌ت��ی و راده‌رب���ڕی���ن ته‌سکتر ک���ردوه و خه‌ریکی تااڵنکردن و به فیڕۆدانی سامانی میلله‌ته‌که‌یه‌تی و ئ�ه‌وی��ش ل� ه س �ه‌ر زۆرشتی ناپێویست ک ه ل ه ئه‌نجامیدا قورساییه‌کی زۆری خستووه سه‌رشانی ک ه ب �هره ب �هره ته‌حه‌مولی نامێنێ و له ئێستادا زۆربه‌یان گهیشتوونهته ئه‌و بڕوای ه که ئیدی حکومه‌ته‌که‌یان بووه به به‌اڵی سه‌ریان و بێ هیوا بوونه له خۆگۆڕینی سیاسه‌ت ه هه‌ڵه‌کانی ،بۆیه باشتر وایه حکومه‌تی سوریاش له بری ئاڕاسته‌کردنی هه‌موو تواناکانی واڵتی خۆی به‌ڕووی به‌ره‌یه‌کی ده‌ره‌کی وه‌همیدا ک ه ماوه‌ی ( )40ساڵه بێ سوودی خۆی سه‌لماندوه، به‌په‌له ده‌ست به سیاسه‌تی کرانه‌وه‌ی جدی بک ه به‌ڕووی هاواڵتیانی خۆیدا و ب ه تایبه‌تی هاواڵتی ه کورده‌کان که تا ئێستا له هه‌موو میلله‌ته‌کانی ناو سوریا زه‌ره‌رمه‌ندتربوونه و سوود و عیبره‌ت ل ه شۆڕشه‌کانی تونس و میسر واڵتانی ناوچه‌ک ه ببینێ .
زوڵم و زۆره‌که‌تان به‌ده‌سته‌وه‌ماو‌ه ئه‌ویش تاسه‌ر ل ه بکه‌ن ،ئه‌گه‌رنا ( )4/14یادى ئه‌نفاله‌کان به‌هه‌ل ده‌ورتان نامێنن ،نموونه‌ى زۆر نزیکى(میسر و تونس بزانن ،ی���ادى( )4 .24بۆمبارانى ق �ه‌اڵدز‌ه به‌هه‌ل و لیبیا) تان ل ه به‌رچاو‌ه بۆ عیبره‌تى لێ وه‌رناگرن .بزانن .زۆرێک له و کاره‌ساتانه ئێوه هۆکارى بوون وامه‌زانن هه‌ر ل ه م شاره‌ماندا سه‌رهه‌ڵدان تیا قه‌تیس راستى که‌نه‌وه ،گه‌رنه‌تان وتای ه هه‌موو گه‌رمیان ماوه ،هه‌ولێر و دهۆک له ئێمه زیاتر به‌داخه لێتان ،ڕێکخستنى ئێمه‌ی ه ئه‌نفال نه‌ئه‌کران ،گه‌ر ده‌ستى ده‌رفه‌تى راماڵین‌تان وێنه‌ى ساڵى ( )91ب�ه‌دوور پاسدارتان نه‌گرتای ه بۆسه‌ر هه‌ڵه‌بج ه کیمیاباران نابینن ک ه به‌سه‌ر به‌عسدا هێنایان ،کورد وتویه‌تى نه‌ئه‌کرا ،گه‌ر ب �ه‌رژه‌وه‌ن��دى حیزبى و لوت به‌رزى هه‌مووشتێ ل ه باریکى ئه‌پچڕێ ته‌نها زوڵ��م ل ه ه���ه‌ردوو الت��ان نه‌بوایه ش �ه‌ڕى ناوخۆتان دروس��ت ئه‌ستورى )3/7( .تان ل ه ده‌ستى خۆتاندا ،هه‌وڵ نه‌ئه‌کرد و خه‌تاکه‌تان خسته‌پاڵ خه‌ڵک وه‌ک بده‌ن( )3/16ل ه ده‌ست نه‌چێ ،هه‌ڵه‌بجه‌تان به‌وێران خۆتان ل ه سلێمانى پااڵس وتتان گه‌ر دادگایه‌کى کردن دا ،ئاشتیان که‌نه‌وه به‌کردارى نه‌ته‌وه‌یى و عادالن ه بگیرێت ئێمه بێ تاوان ده‌رئه‌چین و شه‌ڕى نیشتمانى نه‌ک ب�ه‌درۆ .گه‌رنا هه‌وڵبده‌ن ( )4/2ناوخۆ خه‌تاى ئێمه‌نیه!! ئه‌ى خه‌تاى کێ بوو نه‌فیرى یادى کۆڕه‌وه‌ک ه به‌هه‌ل بزانن و برینه‌کان ساڕێژ گشتى ده‌رک���رد ،ی��ان ( )8/31ئ��اب ،به‌س ه ئیتر
بیروڕا ساڵی یه‌که‌م ژماره 48 دووشه‌ممه 2710/12/23 - 2011/3/14
13
ی�ه‌ک��ج��ار ج��ورئ �ه‌ت��ان ه�ه‌ب��ێ دان به‌ڕاستیه‌کاندا بنێن و چیتر مه‌ڵێن ده‌ست ل ه پشتى خه‌ڵکه‌وه‌یه، ئاژاوه‌گێڕن ،به‌اڵم ئهوه ئێوه بوون ئاژاوه‌تان خستۆت ه نێوان هه‌موو ماڵێک و هه‌موو خێزانێک و هه‌موو ده‌ڤه‌رێک و ناوچه‌گه‌ریتان کردۆت ه کلتور .دووبار‌ه ئه‌ڵێم هه‌ل ل ه به‌رده‌متاندا ماوه و گوێ ل ه خاڵه‌کانى داوا ڕه‌واکانى گه‌ل بگرن .دڵنیاش بن ده‌سه‌اڵتدارى ل ه مێژوودا هه‌ر ئه‌ڕوات و گۆڕ ون ئه‌بێ ،تاببه‌ن ئه‌وانه‌ى مێژویان ڕه‌شه ،به‌اڵم گه‌ل هه‌ر ئه‌مێنێ و ل ه ناوناچێ.
ئارام کردنه‌وه‌ى ڕه‌وشه‌ک ه به‌جێهێنانى سه‌رجه‌م داخوازیه‌کانى گه‌له بڵێم گه‌ر پاراستنی ده‌ستکه‌وت و ئه‌زمونی هه‌رێمی کوردستان له گه‌ڵ داخ��وازی و ئیراده‌ی هاواڵتیان تێکه‌ڵ بکرێ و وا نیشان بدرێ که خۆپیشاندان و ن��اڕه‌زای��ی ده‌ربڕین دژی ده‌ستکه‌وته‌کان بێت و به‌م شێوهیه به ئاگر و ئاسن بکه‌ون‌ه گیانی هاواڵتیان و ل ه رێگه‌ی راگه‌یاندنی دهسهاڵتهوه شه‌ڕێکی ده‌روونی له م پێناوه‌دا له به‌رامبه‌ر داخوازییه‌کانی گه‌ل و هاواڵتیان رابگه‌ینرێ .ئه‌وا ده‌توانم به راشکاوان‌ه بڵێم ئه‌نجامێکی باش لێ ناکه‌وێته‌و‌ه و ته‌نیا دهبێته هۆی هاندانی گه‌ل به‌ره‌و ئاراسته‌یه‌کی توندوتیژ. گ���ه‌ر ئ���ه‌م���ڕۆ ده‌س������ه‌اڵت ب���ه‌م ش��ێ��وه‌ی �ه ه �ه‌وڵ��ی هێورکردنه‌وه‌ی ره‌وشی هه‌رێمی کوردستان بدات ئه‌وا هه‌وڵدانێکی سه‌قه‌ت ده‌بێت و هه‌وڵدانی سه‌قه‌ت و نابه‌جێ ،ئه‌نجامێکی سه‌قه‌ت و نابه‌جێ لێ ده‌که‌وێته‌و‌ه که له به‌رژه‌وه‌ندی هیچ الیه‌کدا نابێت. ب��ۆی �ه گ���ه‌ر ده‌س�����ه‌اڵت ن��ی��ازی ه��ێ��ورک��ردن �ه‌وه‌ی ره‌وشه‌که‌ی ههیه ،ئه‌وا ده‌بێ به زووترین کات ده‌ست له م ج��ۆر‌ه ش �هڕه ده‌رون��ی و سه‌رکوت‌کردن‌ه که ل ه به‌رامبه‌ر گ�ه‌ل راگ�ه‌ی��ن��راوه هه‌ڵبگری و ب�ه‌و په‌ڕی هه‌ستی به‌رپرسیارییه‌و‌ه هه‌ڵسوکه‌وت بکات و گوێ ل ه داخوازیی‌ه ره‌واکانی خۆپیشاندان بگرێ و به کردهوه ئه‌و داخوازیان‌ه جێبه‌جێ بکات.
و به‌رژه‌وه‌ندی هه‌موو تاکێکی ئهم کۆمه‌ڵگایه‌ت ل ه پێم باشه ساڵى( )2011ژێر ناوی پاراستنی ده‌ستکه‌وته‌کانه‌و‌ه قۆرخ کردووه ب���ه‌س���اڵ���ى س���هره���ه‌ڵ���دان���ى ناوی چییه؟ چۆن پێناسه‌ی ده‌که‌ی؟! شتێکی تری ش���ۆڕش���ه س��پ��ى ی�ه‌ک��ان��ى گرنگ ئهوهیه سه‌رباری ئه‌وه‌ی حزبه ده‌سه‌اڵتداره‌کان گه‌النى ناوچه‌که‌و هه‌روه‌ها ههمیشه خه‌ریکی رشتنی فرمێسکی تیمساحی بوون عه‌دنان محه‌مه‌دى ساڵى سه‌رکه‌تنى ئیراده‌ى بۆ کۆمه‌ڵگا و گوایه هه‌موو شتێک ده‌که‌ن له پێناو گ�ه‌الن به‌سه‌ر ناعه‌داله‌تى پاراستنی به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانی گه‌ل و دوای ده‌رچونیان سیستم‌ه حوکمڕانه‌کان له هه‌ڵبژاردنه‌کان یه‌ک‌ه به یه‌که‌یان سوێندیان ده‌خوارد ناوزه‌دبکه‌ن .وه‌ک��و ئاشکرایه له دواى شۆڕشه‌که‌ى به‌رژه‌وه‌ندی خه‌ڵک بخ‌ه پێش ،به‌رژه‌وه‌ندی تایبه‌تییه‌و‌ه تونس و میسر ،ئاستى ناڕه‌زایه‌تى گه‌النى ناوچه‌ک ه و سه‌رۆکی هه‌رێمیش چه‌ندین جار گه‌لی له وه دڵنیا له به‌رامبه‌ر ئه‌و ده‌وڵه‌تانه‌ى حوکمڕانى یان ده‌که‌ن ده‌ک���ردهوه که هه‌رگیز ناهێڵێ جارێکی تر خوێنی ته‌شه‌نه‌ى کردو ،هه‌تائێستاش نه‌وه‌ستاوه‌و ،پێشم وایه تا کوردێک به ده‌ست کوردێکی تر بڕژێ ،که‌چی له کۆتایى‌هێنان به‌م جۆره ده‌سه‌اڵتان‌ه هه‌ربه‌رده‌وام ده‌بێ .رۆژی ( )17.2.2011له سلێمانی ئه‌وه‌ی رووی دا باشورى کوردستان و عێراقیش ههرچهنده له ڕووه‌وه سه‌لمێنه‌ی ئهوهیه ده‌سه‌اڵتی هه‌رێم تا چه‌ند پابه‌ند‌ه وه‌ک ده‌وڵه‌ت و هه‌رێمى فیدراڵ له ده‌ستوردا ناویان به قسه‌کانییه‌و‌ه و تا چه‌ند ده‌توانی له دڵه‌و‌ه به بڕیار لێنرابێ ،به‌اڵم به‌حوکمى ئه‌وه‌ى له شێوازى بهڕێوه بردنى قسه بکات. به واتایه‌کی تر ئهوه نیشانده‌ری ئهوهیه که ده‌سه‌اڵتی ده‌سه‌اڵت و حوکمڕانى و گه‌نده‌ڵى دا .جیاوازییه‌کى ئه‌وتۆیان که له گه‌ڵ واڵتانى ترى ناوچه‌که‌دا نییه ،کوردی ئاماده نیه .له ناخه‌و‌ه و به گوێره‌ی ئه‌و واقعه‌ی به‌خێرایى کاریگه‌رى ئه‌و شۆڕشان‌ه و شه‌پۆلى ئه‌و که ههیه گوێ له شه‌قامی کوردی بگرێت ،ئاماده‌یی ناڕه‌زایان‌ه هه‌رێمى کوردستان و عێراقیشى گرتهوه و ئه‌وه‌ی تێدا نیه گوێ له و داخوازیی‌ه ره‌وایان‌ه بگرێت خه‌ڵک بۆ ناڕه‌زایى‌ده‌ربڕین و چیدى قه‌بوڵ‌نه‌کردنى ئهم که به درێژایی چه‌ندین ساڵه له سه‌ریان سیاسه‌ت شێواز‌ه حوکمڕانى یه و ئه‌و ناعه‌داله‌تییه‌ى که‌له‌ژێر ده‌کات و له سه‌ریان ده‌ژی .سه‌رباری ئه‌وه‌ی ده‌سه‌اڵتی په‌رده‌ى فیدراڵى و دیموکراسى لێى ده‌کرێ ،هاتووهته هه‌نووکه‌یی هه‌رێم تا ئێستا نه‌یتوانیو‌ه هه‌نگاوێکی سه‌رشه‌قامه‌کان ،داواى نه‌مانى گه‌نده‌ڵى و به‌ره‌و پێش جدی بۆ به‌ره‌و پێشبردن و چ���اره‌س���ه‌رک���ردن���ی بردنى خزمه‌ت گوزارى وچاکسازى و ...ده‌کات. به‌اڵم شتێک که‌جێگاى س‌هر‌نج‌ه ئهوهیه ،ئایا جیاوازى کێش‌ه هه‌ڵپه‌سێدراوه‌کان عێراق و واڵتانى ترى عه‌ره‌بى له رووبه‌ڕووبونه‌وه‌ى ئهم چ ل���ه ک���ه‌رک���وک و ن���اوچ���ه داب���ڕاوه‌ک���ان���ی گۆڕانکاریی‌ه خێرایانه‌دا چییه؟! ئایا جیاوازى هه‌رێمى کوردستان و عێراق له م بواره‌دا ت���ر و چ ل���ه داب���ی���ن- کردنی خزمه‌تگوزاری چییه؟ ئهمانه کۆمه‌ڵ‌ه پرسیارێکن ئه‌بێ ئه‌وانه‌ى ئه‌یانه‌وێ ب����ۆ ه����اواڵت����ی����ان ل� ه خوێندنه‌وه‌یه‌ک بۆ ئهم ڕه‌وشه‌بکه‌ن له خۆیانى بکه‌ن .سه‌رتاسه‌ری کوردستان حیزب ئه‌مڕۆ له کوردستان کۆتو به‌ندى بیرو بڕیارى چونکه عێراق وه‌ک��و ده‌وڵه‌تێک که‌له‌دواى ڕوخانى ب����ن����ێ ،ل�����ه ه���ه‌وڵ���ی به‌رپرسانى رێکخراوه‌کانى که‌مئه‌ندامانى کردووه و هیچ ڕژێمى به‌عسه‌و‌ه بووهته گۆڕه‌پانى یه‌کالیى بوونه‌وه‌ى ئه‌وه‌شدای‌ه ده‌رفه‌تێک کات رێگه‌ناده‌ن ئه‌مان وه‌ک که‌سێکى ئازاد نه‌بیربکه‌نه‌وه‌و سیاسهته و ش �ه‌ڕى نێوان ئه‌مریکا و ئێران واڵتانى بقۆزێته‌و‌ه بۆ سه‌رکوت- ئارى محمد که‌ریم ن�ه‌ب��ڕی��ار ب���ده‌ن ک �ه‌چ��ۆن ب��اش �ه‌و چ��ى ب��اش�ه بیکه‌ن بۆ ترى ناوچهکه ،له م نێوانه‌دا ئهم شهپۆله چ ڕۆڵێک ک��ردن و چاوترساندنی خزمه‌تکردنى ئه‌وکه‌سانه‌ى ئه‌مان به‌ناویانه‌و‌ه کارده‌که‌ن . ده‌بینێت ،ئایا ئهبێته هۆى به‌ره‌و باشترڕۆشتنى ڕه‌وشى خۆپیشاندان له سلێمانی حیزب و حیزبایه‌تى کردنى ئهمانه بوونه‌ت‌ه مۆته‌ک ه عێراق یان دهبێته گۆڕه‌پانێکى فراوانتر بۆ ئهم شهڕه .ل ه و ش��وێ��ن�ه‌ک��ان��ی ت��ری له ب �ه‌رده‌م رۆڵ بینینیان وه‌ک رێکخراوێکى ئه‌کتیڤ له نێو کۆمه‌ڵگ‌ه ،ئهم الیه‌کى ترهوه له هه‌رێمى کوردستان ده‌سه‌اڵتى کوردى کوردستان وه‌ک ئه‌وه‌ی ده‌سته‌مۆکردنه‌ش ئۆتۆماتیکى هه‌رچى به‌رژه‌وه‌ندى که‌مئه‌ندامان ههیه ده‌خاته‌به‌ر به‌درێژاى( )20ساڵ حوکمى که‌به‌سه‌ر ئهم هه‌رێمه‌و‌ه ل���ه ه �ه‌ول��ێ��ر ده‌ک����رێ، مه‌ترسی و ده‌یکات‌ه قوربانى به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانى حیزب ،به‌حیزبى کردنى رێکخراوه‌کان په‌یڕه‌وى ده‌کات ،به‌درێژایى ئهم سااڵنه زۆر ده‌رفه‌تى ه��ێ��زه‌ک��ان��ی پ��ۆل��ی��س و جگه‌له‌وه‌ى هه‌موو متمانه‌و رۆڵ بینینێک له مان ده‌ستێنێته‌و‌ه که‌خزمه‌ت به‌خه‌ڵکه‌که‌یان بۆ ڕه‌خسا تاوه‌کو ،ئه‌و داخ��وازى و ناڕه‌زایانه‌ى که پێشمهرگه ل�ه هه‌موو بگه‌یه‌نن هاوکات یه‌کێک ده‌بن له هۆکاره‌کانى شکست پێهێنانى حیزب و حکومه‌ته‌که‌ى ئێستا له گۆڕه‌پانى ئ��ازادى شارى سلێمانى گه‌ل بۆ کوچ‌ه و کۆاڵنه‌کانی ،ئه‌وه‌تا به‌ئاشکرا له هه‌لومه‌رجى ئه‌مڕۆى کوردستاندا که‌ده‌نگ و رهنگه ئازاده‌کان ده‌سه‌اڵت ڕیزیان ده‌کات ،به‌کرده‌و‌ه ئه‌نجامیان بدات و ب����ۆ رێ���گ���ه‌گ���رت���ن ل ه ده‌ڕژێن‌ه شه‌قام و له دژى گه‌نده‌ڵى و کۆتوبه‌ندى ئازادى ریزه‌کانیان رێکده‌خه‌ن هاوکات ئه‌توانم بڵێم ده‌رفه‌ت و شانسى زیاتریشى ههبووه ،چونک ه خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان ب���ه‌اڵو نه‌حزبى ده‌سته‌اڵتدارو نه‌رێکخراوه‌کانیان هیچیان ناتوانن پشتیوانى له یه‌کتربکه‌ن و هه‌رێمى کوردستان به‌هۆى ئ�ه‌وه‌ى له الیه‌ک خاوه‌ن ده‌ک���رێ���ن���هوه ،ئ�ه‌م�ه‌ش به‌که‌ڵکى یه‌کتربێن ،ئه‌مڕۆ دوو به‌ر‌ه هاتوونه‌ت‌ه کایه‌و‌ه له کوردستاندا ،به‌ره‌یه‌کیان جوغرافیاییه‌کى به‌پیت‌ه و ناوچه‌یه‌کى ستراتیژیی‌ه ل ه نیشانده‌ری ئهوهیه ک ه که‌حزبى ده‌سه‌اڵتدارو هه‌موو ئۆرگان و رێکخراوه‌کانیان و حکومه‌ته‌که‌ى به‌رێوه‌ى ده‌به‌ن الیه‌کى ترهوه به‌هۆى ئه‌و سه‌بره‌ئه‌یوبیه‌ى که‌‌تا ئێستا ده‌س����ه‌اڵت ده‌ی����ه‌وێ ل ه به‌ره‌که‌ى تر به‌جه‌ماوه‌رى ناڕازى و حزبه ئۆپۆزسیۆنه‌کان و رێکخراو و ئۆرگان و که‌س ه گه‌ل له به‌رامبه‌ر به‌ڵێن و لیژن‌ه بێ ئه‌نجامه‌کانى ژێر پ �ه‌رد‌ه ده‌مامه‌کی بێالیه‌نه‌کان پێکه‌و‌ه خه‌باتى تیاده‌که‌ن ،له م نێوه‌نده‌دا که‌مئه‌ندامان دابه‌ش بوون به‌سه‌ر ده‌س �ه‌اڵت و حیزبه‌کان هه‌یبوو ،ئه‌مه‌خۆى له خۆیدا ئ���ازادی���ی���هوه ،چ��ی��ن و هه‌ردوو به‌ره‌که‌دا ،به‌رپرسانى رێکخراوه‌کانیان به‌دڵنیایى له به‌ره‌ى ده‌سه‌ڵتدان و پشتیوانى ده‌رفه‌تێکى زێڕین بوو که حکومه‌تى هه‌رێم له ده‌ستى توێژه‌کانی کۆمه‌ڵگا لێده‌که‌ن وه که‌مئه‌ندامانیش خۆیان له به‌ره‌ى جه‌ماوه‌رى خۆپیشانده‌ردا ده‌بیننه‌و‌ه ،له م دا .ئێستاش که‌گه‌ل دواى ئه‌و هه‌مو ساڵه ته‌حه‌مول و بکاته کۆیله‌ی خۆی کاته‌دا من له به‌رپرسانى رێکخراوه‌کانمان ده‌پرسم ؟ دان به‌خۆدا گرتنه‌ى ،هیواى به‌ده‌سه‌اڵت نه‌ماو هاتووه‌ت ه و ل��ه ب��ه‌رام��ب��ه‌ر ه�ه‌ر ئایا ئه‌وان ده‌بوو له م کاته‌دا له کام به‌ره‌بوونای‌ه ئایا له کامیاندا مانایه‌کیان ده‌بوو سه‌رشه‌قام داواى مافى ڕه‌واى خۆى ده‌ک��ات ،ئینجا فه‌رمانێکی حکومه‌تدا ؟ ئایا کام به‌ره‌یه‌یان به‌لووتکه‌و ئامانجى پاکى هه‌وڵه‌کانیان ده‌گه‌یه‌نێت ؟ ئایا له کام به‌وپه‌ڕى بێ ویژدانى یه‌و‌ه تاوانبار ده‌کرێ و به‌الیه‌ن س��������ه‌ری خ������ۆی ب��ۆ به‌ره‌یه‌دا دڵى خه‌ڵکه‌کانیان پێ شاد ده‌بوو ؟ له کام به‌ره‌یه‌دا پشتیوانى راسته‌قینه‌ى دهسهاڵتهوه ،به‌گێر‌ه شێوێن و ئاژاوه‌چی له قه‌ڵه‌م ده‌درێ .دانه‌وێنێ. که‌مئه‌ندامان به‌ده‌ست ده‌هێنن ؟ بۆ ئ�ه‌م مه‌به‌سته‌ش باشه لێره‌دا پرسیارێک دێته ئاراوه ،کاکی ده‌سه‌اڵت ئه‌گه‌ر بیانه‌وێ و خواستى ئه‌وان بێت پێیان ده‌ڵێم بێگومان ده‌بوو له به‌ره‌ى خه‌ڵک و ئه‌گه‌ر ئهم خۆپیشاندانه چه‌ند رۆژه‌ی جه‌ماوه‌ر که مافی پ���هن���ا ده‌ب����ات����ه ه��ێ��زی ماف و داوا ره‌واکانیاندا بونایه نه‌ک به‌ره‌ى کۆت و به‌ندى حزب . ره‌وای خۆیه‌تی تۆ به گێره‌شێوێن و ئاژاوه ناوی ده‌به‌ی پێشمهرگه و پۆلیس ئه‌مڕۆ فرسه‌تى گهوره له به‌رده‌م ئه‌وان ههیه رێگاو هه‌ڵوێستى خۆیان راست بکهنهوه و چه‌قۆت ئاماده کردووه بۆ بڕینه‌وه‌ی ئه‌و ده‌سته‌ی ک ه و ه���ێ���زه‌ک���ان���ی ت���ر و ،رێگه‌ى ده‌ربازبوون له وکۆت و به‌ندى حزبی بۆیان کراوهیه و دڵنیام خۆشیان له م به‌رد دهدات و ته‌حه‌مولی قسه‌ی منداڵێکی 14و 15ب����ه ک���ه‌ی���ف���ی خ���ۆی هه‌لومه‌رج‌ه تێده‌گه‌ن و ده‌شزانن ئێستا بۆیان باشترو ئاسان تره رووبکه‌نه‌و‌ه که‌مئه‌ندامان و سااڵن ناکه‌ی که له وه‌ته‌ی چاوی به دنیا هه‌ڵهێناوه ،ده‌یانجولێنێوفه‌رمانیان هاوخه‌م و هاوبیر و هاوهه‌ڵوێست ببنهوه له گه‌ڵیان . نادادپه‌روه‌رییه‌که‌ی تۆ ته‌حه‌مول ده‌کات .باشه ناوی ئه‌و پ����ێ����ده‌ک����ات .ئ�����ه‌وه‌ش ئومێد ده‌ک�ه‌م هه‌ڵوێستى جوامێرانه‌و بوێران‌ه له زارى به‌رپرسانى رێکخراوه‌کانى گه‌نده‌ڵی و به‌ڵێن‌ه درۆیان‌ه و ئه‌و سیاسهته دیماگۆژیان ه گ��وای �ه ب��ۆ پاراستنی که‌مئه‌ندامانه‌و‌ه ببیستین چوونک‌ه ئهمه خواست و ویستى هه‌موو که‌مئه‌ندامانه. که به درێژایی 20ساڵه تۆ له به‌رامبه‌ر هه‌موو چین ده‌ستکه‌وت و ئه‌زمونی ئهمه ده‌نگێک‌ه بۆ ئێوه و رێگه‌یه‌ک‌ه بۆئازادى و سه‌ربه‌ستى و خواستى هه‌موو و توێژه‌کانی کۆمه‌ڵگای کوردی په‌یره‌وی ده‌که‌ی ههرێمه .بۆیه ده‌مه‌وێ که‌مئه‌ندامانیش‌ه.
رێگایهک بۆ ده‌ربازبوونى رێکخراوه‌کانى که‌مئه‌ندامان ل ه ده‌ستى حیزب
بیروڕا ساڵی یه‌که‌م ژماره 48 دووشه‌ممه 2710/12/23 - 2011/3/14
مه‌ال کرێکار بانگتان ده‌کات بۆ شه‌هیدبوون له‌پێناو حکومه‌تی ته‌کنۆکراتی!
14
که‌ناڵ‌ه جیهانییه‌کانی سه‌رمای‌ه و ئاینه‌کانی، رۆشنبیروفه‌یله‌سوفه‌کانی سه‌الم عه‌بدوڵاڵ به‌ڕێوه‌ن بۆ له‌خشته‌بردنی ژێ��رده‌س��ت��ه‌ک��ان .وش �ه‌ی سیحراوییان «گ��ۆڕان»ه، به‌بێ ئه‌وه‌ی بڵێن چ جۆره گۆڕانێک و بۆمان روون ناکه‌نه‌وه :ئایا دروشمی گۆڕانه‌که‌ی ئۆباما چی لێ سه‌وز بوو بۆ ده‌یان ملیۆن بێکار ،النه‌وازو هه‌ژاره‌کانی ئه‌مریکا؟! کۆمه‌ڵناسی ئه‌مریکی تۆرستن فێبلن رێپیشانده‌ری بیری ته‌کنۆکراتیی‌ه و به‌بۆچوونی ئهم زانای‌ه ده‌بێ ئه‌ندازیاران به‌ڕێوه‌بردنی ده‌وڵه‌ت له‌ئه‌ستۆ بگرن،)... به‌اڵم تێڕوانینی ته‌کنۆکراتی زۆر لهوه کۆنتره‌و بۆ نموونه(ده‌وڵه‌تی ئه‌ستێره‌کان) له نووسینی تۆماسۆ کامپانێال()1602و(ئه‌تله‌نتیکی نوێ)ی فرانسیس ب��اک��ون ب �ه یۆتۆبیای ته‌کنۆکراتی داده‌ن��رێ��ت و
هه‌ندێکیش بۆ بۆچوون‌ه سیاسیه‌کانی ئه‌فالتۆن ده‌یگه‌ڕێننه‌وه .له‌م بارهیهوه جۆرج ئۆرویل له وتارێکیدا ده‌ڵێ( :ته‌کنۆکراتی قۆناغی پێش هاتنی فاشیزمه) و هه‌ر یه‌ک له یورگن هه‌به‌ماس ،هیربه‌رت مارکۆزه، ئیریش فرۆم و زۆرێکتر به‌شێوه‌ی جۆراوجۆر ره‌خنه‌ی توندیان له‌م جۆره دهسهاڵته گرتووه .ئێستا کاک نه‌وشیروان ده‌یه‌وێت به پشتیوانی «خوای گهوره» و هێزه ئیسالمیی‌ه ناموباره‌که‌کان ب �ه‌ره‌و ئه‌و شێوه دهسهاڵته بمانبات! مه‌ال کرێکار که شاره‌زاییه‌کی له‌به‌رچاوی هه‌ی ه له زانستی جه‌لدکردنی مرۆڤ له به‌یاننامه‌یه‌کیدا ل ه ( )2011/1/30به‌ناوی «خوای گهوره و میهره‌بان»هوه نووسیویه‌تی (ئێمه)من و هاوبیرانم) وورده‌ک��اران �ه ئ��اگ��اداری جه‌مسه‌ری بۆچوونی ش���اراوه‌و دی��اری روداوو هه‌ڵوێسته‌کانین ،پێمان وایه ئه‌وه‌ی بزوتنه‌وه‌ی گ���ۆڕان داوای ک����ردووه ،ک �ه ب �ه به‌یاننامه‌یه‌ک روون��ی ک��ردوون�ه‌ت�هوه داخ���وازی شه‌رعین و خه‌بات له پێناویانداـ وه‌کو به‌شداریی جه‌ماوه‌رـ فه‌رمان‌ه ب ه چاکه‌و به‌رهه‌ڵستیی‌ه له خراپه‌و کوژرانیش له رووبه‌ڕوو بوونه‌وه‌کاندا شه‌هیدبوونه ،له جۆری شه‌هیدبوونی به‌ره‌ی به‌رگریی کردن له ماف و نامووس و سامان و رێزی مرۆڤایه‌تی خۆو خه‌ڵکی به‌و مه‌رجه‌ی کابرا نیه‌ته‌که‌ی ره‌زامه‌ندی خوا بووبێت ،پاشان البردنی ئه‌و
هه‌موو زوڵم و سته‌مه‌ی له‌و میلله‌ت‌ه ده‌کرێت ..ب ه تایبه‌تی که به داخ �هوه ئه‌و دوو حزبه ئیسالمیه‌ی کوردستان (یه‌کگرتوو ،کۆمه‌ڵ) الیه‌نی ئه‌و سیستم ه میلیشیایی‌ه الکۆاڵنیه‌و ئه‌و دهسهاڵته سازشکاره‌یان گرتووه ..که به الی ئێمهوه هه‌ڵه‌یه‌کی گه‌وره‌یه‌و دینداران نابێت له سایه‌ی فیرعه‌ون و نه‌مرووده‌کاندا بن). ره‌خنه‌گرتن ل�ه ئ���ه‌دای حکومه‌ت و حزبه‌کانی ئاسانترین کاره‌و رۆژانه به هه‌زاران و ملیۆنان شێوه ده‌گ��وت��رێ و ده‌ن��ووس��رێ و ته‌نانه‌ت ئه‌ندامه‌کانی پارته‌کانی ده‌س �ه‌اڵت به خۆشیان ره‌خنه‌ی توند ل ه ح��زب و حکومه‌ته‌که‌یان ده‌گ���رن .ئ���ه‌وه‌ی گرنگ بێت ئهم پرسیاره‌یه :ئێمه چی به‌و ره‌خنان‌ه بکه‌ین و ئه‌زموونه‌که‌مان به‌ره‌و کوێ ببه‌ین؟ مه‌ال له‌سۆنگه‌ی تاوانی ئیسالمییه‌و‌ه ته‌قه‌ی خۆی ده‌کات و ده‌یه‌وێت ئه‌زموونه‌که‌مان بدات‌ه به‌ر ره‌شه‌بای ئیمانه‌که‌ی .ئهم جه‌الده ،خه‌ڵک بۆ شه‌هاده‌ت له‌پێناو حکومه‌تی ته‌کنۆکرات واصحاب اعمال‌ه شاره‌زاکان- وه‌ک نه‌وشێروان له قسه‌کانی بۆ که‌ی.ئێن.ئێن وتی- بانگ ده‌کات. له‌الیه‌کی ت��رهوه رۆشنبیر و فه‌یله‌سوف‌ه لیبڕاڵ ه کورده‌کان که پارتی و یه‌کێتی و گۆڕان به ڕێزه‌وه که‌ناڵه‌کانیان ده‌خن‌ه خزمه‌تیان تا به ئاره‌زووی خۆیان
چاره‌ک ه سه‌ده‌یه‌ک ل ه به‌ڵێن ب�����������ه‌ره‌و چ�����اره‌ک����� ه س����ه‌ده‌ی����ه‌ک ل���ه ی���ادى ئارام شه‌مێرانى ه���ۆڵ���ۆک���ۆس���ت���ه‌ک���هى ک��ورد نزیک ده‌بینه‌وه، دی������س������ان������هوه ی������ادى هه‌ڵه‌بجه‌یه ،هه‌ڵه‌بجه‌ش ئه‌وه‌نده‌ى یادى له‌دایک بوونى منداڵى به‌رپرسێک ئاماده‌ى ئه‌و پرس ه نهتهوهییه نییه ،شارێک ئینتیالى ک��ردووه ب ه ده‌ست درۆوه ،سه‌برى لێ بڕاوه به‌ده‌ست به‌ڵێنه‌وه، ئ�ه‌ژن��ۆى ش��ک��اوه ب�ه ده‌س��ت ب��ێ دڵ��س��ۆزى ی �هوه، شارێک دواى ( )23ساڵ که‌الوه‌کانى نیشتمانى بایه‌قوشن ،شارێک ئه‌گه‌ر رۆژى یه‌ک دره‌ختى سه‌وزیان تێدا بناشتایه ئێستا( )8280دره‌ختى تێدابوو به‌جۆرێک ده‌یکرده به‌هارێکى هه‌میش ه سه‌وز ،ئه‌گه‌ر هه‌ر هه‌فته‌یه‌ک یه‌ک که‌الوه‌یان راس���ت ب��ک��ردای �ه‌ت �هوه ئێستا ( )2070ک �ه‌الو‌ه وه‌ک��و ماڵى ب�ه‌رپ��رس��ان ب��ب��وون ب�ه ڤێال ،ئه‌گه‌ر ه �ه‌ر ساڵێک باخچه‌یه‌ک ،قوتابخانه‌یه‌ک، ن���ه‌خ���ۆش���خ���ان���ه‌ی���ه‌ک ،پ���ه‌رت���وک���خ���ان���ه‌ی���ه‌ک، سه‌نته‌رێکى س�ه‌رب�ه‌خ��ۆى رۆشنبیرى ی��ان تێدا بکردایه‌ته‌وه ئێستا ژماره‌ى هه‌ر یه‌کێک له‌وان ه ( )276پ����رۆژه‌ى ب �ه م��ان��ا ب���وون ،ن��اش��ێ بڵێن وانیه ،چونکه ئ �ه‌وه‌ى ههیه پ��اره کۆکردنه‌وه‌ى خێرخوازانى ده‌ره‌وه‌و ده‌وڵه‌مه‌نده‌کانى ناوه‌وه‌یه، ئ��اخ��ر دواى چ��ى س���ه‌دان م�ه‌ت��ر زه‌وى ب �ه ن��اوى باخچه‌و پارکه‌وه له ناوه‌ڕاست‌و ده‌ره‌وه‌ى شاردا داگیرکراوه‌و ئه‌گه‌ر گوڵێکى تێدا بنێژى له ڕێى خوا شاگه‌شکه ده‌بێت ،باخچه‌ى ڕه‌م��زى هه‌ی ه بیرى ( )120مه‌ترى تێدایه ،به‌اڵم پیاڵه‌یه‌ک
چیمه‌ن که بایى ( )3000ى برێمه‌ره نه‌کڕاوه تا پیایدا بوه‌شێنرێت ،شوره‌ى نییه وه‌ک خۆیان ده‌ڵێن هێشتا پزیشکێکى تایبه‌ت به نه‌خۆشیه‌کانى ب �ه‌رک �ه‌وت �هى چ �ه‌ک��ى ک��ۆک��ۆژ ل �ه ه�ه‌ڵ�ه‌ب��ج�ه‌دا نییه ،هێشتا کۆمه‌ڵه‌ى قوربانیان فێرى ئهوه ن �ه‌ب��وون ب�ڵاوک��راوه‌ی�ه‌ک��ی��ان هه‌بێت تایبه‌ت به‌و س��اڵ��ی��اده ،مه‌عقوله ل�ه س���ه‌ده‌ى ( )21داو له زه‌مانى شۆڕشى ئه‌لکترۆنیات‌و ئینته‌رنێت دا ئه‌وان هه‌ر پاڵبه‌نه‌وه تا رۆژنامه‌نوسێک بچێت چاوپێکه‌وتنیان له‌گه‌ڵ بکات ،مه‌عقوله هێشتا ()100م زه‌وى نییه تا شاره‌وانییه‌که‌ى بیدات به‌خێرخوازێک‌و ئه‌ویش ساقه س�ه‌رى ده‌سه‌اڵت ه ئیفلیجه‌که‌ى ئهم ههرێمه بیکات به‌هۆڵێک تا که‌سوکارى شه‌هیدان‌و قوربانیان یادى داماوى‌و بێکه‌سى خۆیانى تێدا بکهنهوه ،ئاخر روو زه‌ردى ل�ه‌م�ه زی��ات��ر ڕێ��گ�ه‌ک�هى عه‌بابه‌یلێ ( )%5ى دوورى ڕێگه‌ى گوندێک یان باخ‌و ئاپارتمان‌و حه‌وزى ماسى به‌رپرسێک ده‌بێت که‌چى قیرتاو ن �ه‌ک��راوه ،ش�ه‌رم�هن��ده نین ب �ه‌ه��اران ل�ه شاشه‌ى تیڤى یه دوو ڕووه‌کانتانه‌وه هه‌ڵپه‌ڕکێ ڕه‌قس‌و مه‌شروبات خواردنه‌وه‌ى هه‌ندێک خه‌ڵک له‌وێو‌ه نیشان ده‌ده‌ن که ته‌رمى زۆرێک له شه‌هیدانى ئه‌و شاره‌ى تێدا جگه له گۆڕى ده‌یان که‌سایه‌تى تریش ،ئه‌وه‌شمان پێده‌فرۆشنه‌وه که خوا پێیداوین‌و وه‌رزێ��ک هێناویه‌تى ،خه‌جاڵه‌ت نابن گه‌نجانى ههڵهبجه شه‌وى سه‌رى ساڵ ڕوو ده‌که‌نه هه‌ولێر‌و سلێمانى‌و دره‌نگانێ پاره‌ى ئوتێلیشیان پێ نییه‌و ئ��ێ��وه‌ش ب�ه خێزانه‌کانتانه‌وه ب��ۆ ن���ه‌ورۆز ده‌چ��ن ب��ۆ ت��ورک��ی��او ه�ه‌رێ��م��ی��ش ده‌ده‌ن����ه ده‌س���ت خ��درى زینده ،ته‌ریق نابنه‌وه پیره‌کانى ههڵهبجه ده‌بینن
هه‌موویان پاڵ به دیوارێکى ڕووخ���اوهوه ده‌ده‌ن تا خه‌و ده‌یان باته‌وه ،به‌اڵم به ته‌مه‌نه‌کانى ئێوه ئیمپراتۆرێکى فشۆڵن‌و مردیشن ب�ه ه���ه‌زاران دۆالر مووچه‌ى شه‌هیدانه‌یانه ،بۆ ده‌ست له‌کار ناکێشنه‌وه‌و له کورسیه قاچ خوێناوى یه‌کانتان نایه‌نه خوارێ که ده‌بینن ( )6/1ى هه‌موو ساڵێ مندااڵنى ههڵهبجه به قوڕو ده‌به‌و به‌ردو ته‌ل یارى ده‌که‌ن ،بۆ وازمان لێناهێنن که هیچى ئێمه‌نین، ئه‌گه‌ر بۆالى ئێمه دێن نامانه‌وێن ،نامانه‌وێن، نامانه‌وێن ،ئیتر چه‌پکه نێرگز ناخه‌ینه ژێر پێاڵوه‌کانتان ،ئیتر له جامى مۆنیکاکانتانه‌و‌ه لێمان مه‌ڕوانن وه‌ک سواڵکه‌رێکى زیناکردوو، ئیتر شین‌و شه‌پۆڕمان نییه تا چاوى کامێرایه‌کى ب��ێ ب�ه‌رن��ام�ه بمانکاته ڕاپ����ۆرت‌و ش �ه‌و وه‌ک قه‌ره‌جێک ڕه‌شه‌با خه‌یمه‌که‌ى ته‌پاندبێ به‌سه‌ریا نیشانى ئه‌وانه‌مان بده‌ن قاقایانه به‌دیارمانه‌وه، ئیتر ئوتێلێک کراوه‌ته‌وه‌و لهوه ده‌رچووین میوان دۆس���ت ب��ی��ن ،ئیتر ب��ۆ ( )15000شههیدو بریندار خۆمان به‌رگى ڕه‌ش ده‌پۆشین تا ئێوه‌ى فیرعه‌ونى خوڕ مردنى تاکێک نه‌که‌نه پشووى ڕه‌سمى‌و قڕ کردنى شارێکیشتان له بیر بچێت، ئیتر ئه‌و تاجه گوڵینه درۆزنانه ده‌سوتێنین ب ه ڕێوڕه‌سم ده‌یهێنن ،باڵى ئهوانه ده‌شکێنین کۆترى ته‌قله‌باز هه‌ڵده‌فڕێنن له مه‌زارى شه‌هیدان‌و په‌نج ه ب��ۆ میزه‌اڵنى ڕه‌ن��گ��اوڕه‌ن��گ ڕاده‌ک��ێ��ش��ن وه‌ک منداڵ ،ئێمه خاوه‌ن ماڵین‌و ئێوه‌ش میوان ،به‌اڵم ئێمه میوانمان ناوێت ،چونکه ئێوه میوانێکى کاتیو بازرگانێکى زه‌به‌الحن نه‌ک حوکمڕان‌و سه‌رکرده‌و دڵسۆزى ئێمه.
ئۆپۆزیسێون ل ه ته‌رازووی دادوه‌ریدا! ر ۆ ژ ی ( -2 -1 7 )2011رۆژێ���ک���ی ن��وێ��ی �ه ل���ه م���ێ���ژووی گه‌له‌که‌ماندا ،چونک ه عومه‌ر محه‌مه‌د الوان و خ��وێ��ن��دک��اران یونس و ه����ه‌ژاران����ی ک���ورد ب�����ه‌ڕووی ده‌س���ه‌اڵت���ی کوردیدا ووتیان نا ،له‌و ڕۆژه‌دا خۆپیشانده‌ران، له‌به‌رده‌م لقی چواری(پ -د -ک) وه‌اڵمی به‌رد و شوشه شکاندنیان به‌گولله‌ی( ) BKCدرایه‌وه، ئ �ه‌و ڕووداوه دڵته‌زێنه ،هه‌موومانی ه�ه‌ژان��د، له‌هه‌مان کاتدا پیشانیدا که‌باره‌گا حیزبییه‌کان چه‌ند بڤه‌ن ،به‌الی دهسهاڵتهوه چه‌ند شوشه‌یه‌کی شکاو به‌نرختره له‌خوێنی شه‌هیدێک و()55 بریندار ،ئه‌مه‌یه ئه‌و یاسای خۆپیشاندانه‌ی ک ه په‌رله‌مانه‌که‌مان تێیان په‌ڕاند ،به‌اڵم له هه‌مووی ن��اخ��ۆش��ت��ر ئ���ه‌و ه �ه‌ڵ��وێ��س��ت �ه‌ب��وو ک��ه س �ه‌رۆک��ی بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان(نه‌وشیروان مسته‌فا) ده‌ری بڕی ،به‌وه‌ی که خۆپیشاندان وه‌ک ئاژاوه‌گێڕ ن��اوب��ران .له‌هه‌مانکاتدا وته بێژی بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان(محمه‌د تۆفیق ره‌حیم) هه‌مان هه‌ڵوێستی دووب��اره‌ک��ردهوه ،دوات��ر هه‌ڵوێستی یه‌کگرتووی ئیسالمی هه‌مان شێوه‌بوو ،هه‌ڵوێستی ه�ه‌ردوو پارتی ده‌سه‌اڵتدار یه‌کێتی و پارتی و ناو هێنانی
خۆپیشانده‌ران به‌ئاژاوه‌گێڕ شتێکی ئاسایی و چاوه‌ڕوان کراوبوو ،به‌اڵم ئه‌وه‌ی مایه‌ی شۆک و سه‌رسوڕمان بوو ،وته‌کانی هه‌ردوو سه‌رۆک و وته‌بێژی بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان بوو ،من پێمخۆشبوو رۆشنبیرانی کورد له‌سه‌ر ئه‌و هه‌ڵوێسته نهشیاوه بێنه ده‌نگ ،وتاره‌که‌ی رۆماننووس و نووسه‌ری کورد(به‌ختیار عه‌لی) مایه‌ی دڵخۆشی بوو مایه‌ی ده‌س��ت خۆشی بوو کاتێک له سایتی ئ��اوێ��ن �ه ب�ڵ�اوی ک�����ردهوه ،ل���ه‌وێ���دا هه‌ڵوێستی بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان و یه‌کگرتو و پارتی و یه‌کێتی ره‌خنه‌کردبوو ،به‌اڵم وه‌ختێک نووسینه‌که‌ی ل ه رۆژن��ام��ه‌ی ئ��اوێ��ن�ه رۆژی()2011 -2 -22 ب�ڵاوک��رای �هوه ئ �ه‌و پ �ه‌ره‌گ��راف��ان �ه‌ی ک�ه‌ڕه‌خ��ن�ه‌ی توندیان تیابوو باڵونه‌کرانه‌وه واته ،سانسۆرکران، م��ای �ه‌ی نیگه‌رانییه ب��ۆ رۆژن���ام���ه‌ی ئ��اوێ��ن�ه، ده‌بوو ئاوێنه پره‌نسیبی ئه‌مانه‌تی رۆژنامه‌وانی بپاراستایه .رۆژان���ی( )2011 -2 -20-19دوو ڕۆژی پڕتوندو تیژی ب��وون ،گه‌نجانی توڕه‌ی شاره‌که‌مان به‌به‌رد ،وه‌اڵمی هێزه چه‌کداره‌کان ب��ه‌ف��ی��ش��ه‌ک ،ل����ه‌و رووداوه‌ن������ه‌ش������دا ش �ه‌ه��ی��دو بریندار ه �ه‌ب��وون ،ژم���اره‌ی ک��ۆی برینداره‌کان ت��اڕۆژی( )21ی مانگ گهیشته( )3شه‌هید زیاتر ل �ه( )125بریندار ،ب�ه‌داخ�هوه که باوکی یه‌کێک له‌شه‌هیده‌کان(ڕێژوان عه‌لی) له‌مافی کوڕه‌که‌ی خۆش بوو ،رۆژب �ه‌ڕۆژ له ته‌نازولی
به‌رده‌وامدایه ،له کاتێکدا گه‌نجانی ک��ورد ل ه هه‌موو شاره‌کانی کوردستاندا خاوه‌ندارێتیان ل ه خوێنی(ڕێژوان) ده‌کرد .ئه‌و که‌شه سه‌ربازییه‌ی ب���ه‌س���ه‌ر ش���اره‌ک���ه‌م���ان���دا س���ه‌پ���ێ���ن���درا م��ای��ه‌ی سه‌رسامییه ،به‌ڕاستی هه‌ردوو پارتی ده‌سه‌اڵتدار ئه‌و ماشێنه سه‌ربازییه به‌ژماره زۆره‌یان ههیه ،بۆ سه‌رکوت و به‌گژداچوونه‌وه‌ی الوان ،چه‌ند سازو ئامه‌ده‌ن ،له‌کاتێکدا له‌ساڵی( )2008ئه‌و هێزه سه‌ربازییه‌ی دووپارته‌که شاره‌کانی(سه‌عدیه، ج �ه‌ل �ه‌وال ،ق �ه‌ره‌ت �ه‌پ �ه) ی��ان چ��ۆڵ ک���رد ،ک��ورده ب���ه‌دب���ه‌خ���ت و چ�����اره ره‌ش����ه‌ک����ان رۆژب�������ه‌ڕۆژ ل �ه‌ژێ��ر زه‌ب���ری تیرۆریسته‌کانی ع���ه‌ره‌ب ش��ارو گونده‌کانیان چۆڵ ده‌ک �هن ،په‌ندێکی کوردی ههیه ده‌ڵی(شێری ماڵه‌وه‌و ڕێوی دهرهوه) ئه‌مه‌ی ه حاڵی ئێمه .له رۆژی( )21به‌دواوه خۆپیشاندان شێوه‌یه‌کی نۆیی وه‌رگرت ،توێژاڵی توندوتیژی فڕێدا ،ئهمه مایه‌ی دڵخۆشییه چونکه خوێنی الوه‌کانمان زۆر پیرۆزن ،الوه‌کان خاوه‌نی ئاینده‌ی ئ���ه‌م واڵت����هن رۆژێ����ک ده‌ب���ێ ئ����ه‌وان جێگه‌ی س��ی��اس�ه‌ت��م�ه‌داره ک��ورس��ی پ�ه‌رس��ت�ه ب��ووده‌ڵ �ه‌ک��ان بگرنه‌وه ،به‌هیوای ئ�ه‌و رۆژه ئ�ه‌و گردبوونه‌و‌ه جه‌ماوه‌رییه فراوانه‌ی به‌رده‌رکی وه یان له‌سه‌رای ئازادی که‌شێوه‌یه‌کی ئاشتیانه‌ی به‌خۆوه‌گرتووه، شێوازێکی ن��اڕه‌زای��ی مه‌ده‌نییانه‌یه ،ه��ی��وادارم ئ���ه‌و ش���ێ���وازه ،ه �ه‌م��وو ش���ارو ش��ارۆچ��ک�ه‌ک��ان��ی
قسه بۆ خه‌ڵکی ر‌هش‌وڕووت����ی کوردستان بکه‌ن، سه‌ری رم‌ه ئه‌نتی‌کۆمۆنیست و «حکمه‌ت»ه‌که‌یان له خزمه‌ت «ئازادی» بازاڕ و قازانجی «ره‌ها»ی سه‌رمای‌ه له‌سه‌ریان ساغ بکهنهوه. یه‌کێک ل�ه‌و جۆق‌ه حه‌کیم‌ه زه‌حمه‌تی کێشا و «به‌رچاومانی رۆشن ک��رد»و وتی(راپه‌ڕینه‌کانی تونس و میسر دژ به رۆژئاوا نییه)...یه‌کێکی تریان وتی(راپه‌ڕینی دژ به مۆدێلی ده‌س�ه‌اڵت��ی تاک حزبین!) ،به‌بێ ئه‌وه‌ی پرسیار له خۆیان بکه‌ن(ئایا حکومه‌تی یۆنان و فه‌ره‌نسا و ئیسله‌ندا و که‌نه‌داو رووسیا و ...که خه‌ڵک له دژیاندا مانگرتنی گشتیان به‌رپاکرد و دروشمی ده‌ستله‌کارکێشانه‌وه‌و روخاندنیان به‌رزکرایه‌وه ،حکومه‌تگه‌لی تاک حزبین؟!) بۆچی ل ه ئه‌مریکای التین چه‌په‌کان بره‌ویان هه‌یه‌و حکومڕانی واڵته‌کانی ده‌که‌ن! یه‌کێک ل�ه س���وود‌ه گرنگه‌کانی ئ �ه‌م راپ�ه‌ڕی��ن و به‌رگریان‌ه ئ�ه‌وه‌ی�ه که به روون��ی ده‌بینین چۆن حکومه‌ته‌کانی تورکیا ،ئێران ،ئه‌مریکا ،ئه‌ڵمانیا... هتد به ئاشکرا نیفاق و درۆ ده‌که‌ن و چه‌ند رۆژێ پێش ئێستا به بینینی هه‌واڵی ناڕه‌زایه‌تی چه‌په‌کانی رووسیا دژ به حکومهته ته‌کنۆکرات‌ه فره‌حزبییه‌که‌ی له که‌ناڵی(که‌ی.ئێن.ئێن) زۆر پێکه‌نیم به بۆچوون ه ته‌کنۆکراتییه‌که‌ی نه‌وشێروان له‌باره‌ی روخاندنی
بلۆکی رۆژهه‌اڵتی تاک حزبی! ئ����ه‌وه‌ی ئ��ی��م��ڕۆ رووده‌ده‌ن راس���ت���ه‌وڕاس���ت دژ ب�ه دیکتاتۆرییه‌تی س�ه‌رم��ای�ه‌و قه‌یرانه‌کانییه‌و ژێرده‌سته‌کان له هه‌موو قوژبنێکی سه‌رزه‌مین به ژێرده‌سته‌کانی کوردستانیشه‌وه ،چیتر ناتوانن له به‌رامبه‌ریدا بێده‌نگ بن و تاق‌ه ئه‌ڵته‌رناتیڤ ئهوهیه که‌رتی تایبه‌ت و ده‌سه‌اڵت و فکری قازانجی سه‌رمایه‌داری هه‌ڵبوه‌شێته‌وه‌و له‌گه‌ڵیدا گه‌نده‌ڵی، گرانی ،بێکاری و ناعه‌داله‌تی کۆمه‌اڵیه‌تی ره‌وانه‌ی نزیکترین زبڵخان‌ه ده‌کرێ. گ�����ۆڕان و ره‌وت�����ه ئ��ی��س�لام��ی��ی�ه‌ک��ان ب �هره �ه‌م��ی ناعه‌داڵه‌تی ،گه‌نده‌ڵی و خۆزلزانینی و بێمنه‌تبوونی حکومه‌ت و حزبه ده‌سه‌اڵتداره‌کانن و هه‌ردووالیان یارییه‌کی قیزه‌وه‌ن به ماف ،چاره‌نووس و هه‌ست و ژیانی چه‌وساوه‌کان ده‌که‌ن و هه‌ردوو الیان -بێجگه ل ه ئیسالمییه‌کان -خۆیان له ئه‌ڵته‌رناتیڤی سۆسیالیزمی زانستی و ئابووری هه‌ره‌وه‌زی که ته‌مه‌نێک خۆیان ب ه شۆڕه‌سواری ده‌زانی که‌ڕکردووه‌و تا پێیان کراوه بره‌و به که‌رتی تایبه‌ت ده‌ده‌ن و خۆیان خاوه‌نین(سه‌رچاوه‌ی هه‌موو گه‌نده‌ڵی و چاوچنۆکییه‌کان) ئایا حکومه‌ت و گۆڕان ئاماده‌ن که‌رت‌ه تایبه‌ته‌کان خۆماڵی بکه‌ن؟! مه‌خابن زۆرێک له‌وانه‌ی ده‌زانن چاره‌سه‌ره‌ک‌ه لێره‌یه، خ��ۆی��ان ک��ڕک��ردووه و ته‌نانه‌ت وه‌ک پێشنیاریش سه‌رڕاستان‌ه به هاوپه‌یمانه‌که‌یان ناڵێن(گوڵه‌ک‌ه لێره‌یه!) ت��ا خ����اوه‌ن م���اڵ و ک���ار و ره‌ن��ج �ه ب �ه زۆره‌م��ل��ی ه�ه‌رزان��ک��راوه‌ک��ان له زانستی رزگ��ارب��وون��ی خۆیان تێنه‌گه‌ن ،مه‌حاڵ‌ه رزگ��اری ببێت به میوانی شارو الدێ و ده‌شت و چیاکانمان!
بەرهەم ساڵحم چۆن بینی ئەگەر قەیرانەکانی ئ��ەم دوای��ی��ە و فشاری خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان ن��ەب��وای��ە، ق����ەت ن��ەم��ان��دەت��وان��ی س���ەرۆک���ی ح��ک��وم��ەت ئاری ئەبوبەکر لەبەردەم پەرلەمانتاراندا ببینین ،خۆپیشاندەران هیچیان نەکردبێت ،ئ��ەوا توانییان کە سەرۆکی حکومەت ناچاربکەن بێتە پەرلەمان ،لەکاتێکدا ئەگەر سیستەمێکی تەندروستمان هەبوایە ،دەبوو هاوتەریبییەک و هاوبەشییەکی زۆر و چڕمان لە نێوان پەرلەمان و حکومەت بدیایە ،بەاڵم پاش نزیکەی دوو ساڵ لە دەستبەکاربوونی ئەم کابینە نوێیە ،کابینەی شەش ،سەرۆکی کابینەکە دێتە بەر نەشتەری پەرلەمان. ئ�����ەوەی ک���ە تێبینیم ل���ە س���ەرن���ج و ڕاک��ان��ی پەرلەمانتاران و وەاڵمەکانی سەرۆکی حکومەت ک��رد ،بەرهەم ساڵح ،وەک سەرۆکی حکومەت، وەک کەسێکی باڵشکاو و بریندار دەبینی ،چونکە ئەم بەڕێزە ،ئەوەندەی وەاڵمەکانی بۆ خۆقوتارکردن و شەرعیەتدان بە ناعەدالەتی بوو ،هیچ بۆنی ئەوەی لێ نەدەهات کە سەرۆکی حکومەت چارەسەر و دەسەاڵتی چارەسەرکردنی پێ بێت. بەرهەم ساڵح ،هەرچەندە خۆی بە تەکنۆکرات دەزان��ێ��ت و ئێمەش ش��اه��ی��دی ئ���ەوەی ب��ۆ دەدەی���ن کە پیاوێکی بەتوانا و لێهاتووە ،ب��ەاڵم زۆرب��ەی وەاڵمەکانی ل��ەب��ەردەم پەرلەماندا ،بە کابرایەکی زۆر بێدەسەاڵت دەهاتە پێش چاو ،کە توانای نەک چارەسەری قەیرانەکانی نییە ،بەڵکو دەسەاڵتی نییە بەسەر بەشێکی بچوکی قەیرانەکان و ناوچەکەی خۆی و وەزیرەکانی کابینەکەی. تا بەرهەم ساڵح ب���ەردەوام بێت لە سەرۆکایەتی حکومەت و کابینە وەزاری��ەک��ەی ،کێرڤی توانای بەرەو داچوون دەچێت و لە مەرگی سیاسی خۆی
کوردستان بگرێته‌وه ،پێشکه‌شکردنی گوڵ به‌و هێزه چ�ه‌ک��داران�ه‌ی چ���وارده‌وری خۆپیشانده‌ران سه‌ره‌تای قۆناغێکی نوێیه‌و مایه‌ی دڵخۆشییه، زۆر گرنگه که له‌مه‌ودوا خه‌ڵک واز له‌ووتاری حه‌ماسی بهێنن و بیر بکهنهوه چی بکه‌ین؟ چ��ون��ک�ه ه �ه‌رل �ه‌ئ��ێ��س��ت��اوه ده‌س���ه‌اڵت���داری ک��ورد سیناریۆی خۆی داده‌ڕێ��ژی ،گوایه لێپرسراوی لقی( )4الب��راوه ،حکومه‌ت کۆمسێونی به‌دوا داچ���وون���ی راس��ت��ی �ه‌ک��ان��ی دان�����اوه‌و ت��وێ��ژی��ن �هوه ل���ه‌ڕووداوه خوێناوی ی�ه‌ک�ه‌ی( )2 -17ده‌ک�هن، به‌ڕێزان ل�ه‌دوای ساڵی( )2000وه که‌سه‌ره‌تای په‌یدا بووی رۆژنامه‌ی ئ��ازاده ،هه‌موو قه‌ڵه‌م ه بوێره‌کان باس له‌وه‌ده‌که‌ن که هه‌موو بواره‌کانی ژیان له‌م واڵته‌دا به‌حیزبی کراوه له‌وانه دادگاش، وات�ه دادگ��ا سه‌ربه‌خۆییه ده‌ستێوه‌ردانی حیزب ئاشکرایه ،ک�ه‌وات�ه ه �ه‌ردادگ��ای �ه‌ک ده‌س �ه‌اڵت دایبنێ له‌الیه‌ن خه‌ڵکی راپه‌ڕیوی کوردستانهوه نابێت قبوڵ بکرێت ،له‌م بارودۆخه‌دا که‌حیزب ده‌سه‌اڵتدارو چهکداره کێ گه‌ره‌نتی ژیانی ئه‌و حاکم و پارێزه‌ره به‌ڕێزانه ده‌کات که ئامه‌ده‌ی دروست کردنی دادگایه‌کی سه‌ربه‌خۆو بێ الیه‌ن ده‌بن ،مافی هه‌موو شه‌هید و برینداره‌کانه داوای یاسایی له‌سه‌ر پاسه‌وانه‌کانی لقی( )4تۆمار بکه‌ن به‌تایبه‌ت لێپرسراوی لق ،رێگه‌ی دووه‌م دادگاکانی عێراقه که زۆر گرنگه کێشه‌ک ه
نزیکدەبێتەوە ،چونکە وەاڵمەکانی بەرهەم ساڵح بۆ پەرلەمان و خۆپیشاندانەکانی ئ��ەم دواییەی ن��اوچ��ەک��ان��ی سلێمانی و گ��ەرم��ی��ان ،ن��ەک هەر ڕازیکەر و دڵخۆشکەر نەبوون ،بەڵکو لە هاوارێک دەچوو کە پێمان بڵێت ،من ناتوانم و دەسەاڵتم هەر ئەوەندە بڕ دەکات ،لە کاتێکدا کە دەسەالتەکانی سەرۆکی حکومەت ،پ��اش سەرۆکایەتی هەرێم، بەرزترین دەسەاڵتە لەناو تابلۆی سیاسی هەرێمی کوردستاندا. ب��ەره��ەم س��اڵ��ح زۆر شتی وت و وەاڵم���ی زۆر پرسیاری پەرلەمانتارانی دایەوە ،بەاڵم نە وەاڵمەکانی و نە قسەکانی ،نەیتوانی شکستی ئەم کابینەیە بشارێتەوە لە چارەسەرکردن و مامەڵەکردن لەگەڵ قەیرانەکانی ئەم دواییەدا ،چونکە زۆربەی قسەکانی بەرهەم ساڵح ،هەمان قسەکان و لێدوانەکانی پێشووی ب��وو ،کە گوێمان ئاخنراوە و ئەزبەرمان ک��ردووە، بێئەوەی کە سەرۆکی حکومەت پێمان بڵێت میتۆد و ئالیەتی چۆنێتی زاڵ��ب��وون��ی حکومەت بەسەر پەرچەکردارەکانی حیزب ،بەتایبەتی تر بێدەسەالتی حکومەت لە هەولێر و بادینان. ه��ەرچ��ەن��دە ه��ی��چ ی��ەک��ێ��ک ل��ە ئ��اڕاس��ت��ەک��ان مسۆگەرنین ،کا ئایا خۆپیشاندان چی لێ دێت و چ ئاڕاستەیەک وەردەگرن ،بەاڵم ئەوەی مسۆگەرە و تا دێت زیات لە لێواری مەرگ نزیکدەبیتەوە، کاریزمای سیاسی و شەخسیەتی سیاسی بەرهەم ساڵحە ،چونکە ئەم بەڕیزە هەر لە یەکەم ڕۆژەوە خۆی و ئێمەش باش دەزانین کە هەوڵەکانی بۆ چ��اک��س��ازی ش��ک��س��ت��خ��واردوون و دەب����ن ،چونکە دەسەاڵتی سیاسی بەرهەم ساڵح چ لەناو حکومەت، حیزبەکەی و جەماوەری ناوچەکانی ژێر ڕکێفی حیزبەکەی ،شکستی هێناوە و دەسەاڵتی نییە. لە هەمووی گرنگتر ئەوەیە کە ئاخۆ تا چەند ب��ەره��ەم ساڵح تەمەنی سیاسی خ��ۆی ل��ەن��او ئەم کابینەیەدا درێژ دەکاتەوە و درێژە بە شکستی خۆی و داهاتووی سیاسی خۆی دەدات؟
بگه‌یه‌نرێته دادگ��ای عێراقی ،رهنگه سه‌رانی کورد جارێکی تر کوردایه‌تیمان پێ بفرۆشنه‌وه‌و بڵێن نابێ ئهم کێشهیه بگه‌یه‌نرێته عێراق ،مافی گه‌نجه‌کان و الوه‌کانمانه پێیان بڵێن ،کێشه‌ک ه ب�ه‌دوو ت �ه‌رازوو مه‌کێشن ،کاتێک به‌رژه‌وه‌ندی خ��ۆت��ان مسۆگه‌ربێت ل�ه ه�ه‌م��ووک�ه‌س عێراقی ترن ،کاتێکیش به‌رژه‌وه‌ندی خه‌ڵک وابخوازێت دادوه‌ری الی عێراق بێت ،گێچی کوردایه‌تیتان ب���ه‌رز ده‌ب��ێ��ت �هوه .ه�ه‌ڵ��ب��ژاردن��ی سێیه‌م دادگ���ای نێوده‌وڵه‌تییه سازمانه‌کانی مافی مرۆڤه که‌زۆر گرنگن په‌نایان بۆببرێ ،وه‌ک چۆن کۆمه‌ڵگای ن���ێ���وده‌وڵ���ه‌ت���ی زۆرب�����ه‌ی ده‌وڵ���ه‌ت���ه گ���ه‌وره‌ک���ان هۆشداریان دایه ڕژێمی قه‌زافی که‌وا به‌وشێوه دڕندانه‌یه گه‌له‌که‌ی سه‌رکوت نه‌کات ،هاوکات پشتیوانی کوردانی تاراوگه زۆر گرنگه‌و ده‌بێ به‌رده‌وامبێت ،هه‌موو ئه‌وهێزانه‌ی به‌خۆیان ده‌ڵێن ئۆپۆزسیۆن پێویسته به‌ئه‌رکی خۆیان هه‌ستن، ئه‌رکی یه‌که‌میان که بریتییه له‌ڕێنمایی کردن به‌رچاو روونی خه‌ڵک به‌وکاره هه‌ستان ،ئه‌رکی دووه‌میان رابه‌رایه‌تی و رێکخستنی خۆپیشاندان و ن��اڕه‌زای �ه‌ت��ی��ی �ه‌ک��ان �ه پێویسته ب���ه‌و ئ �ه‌رک �ه‌ش هه‌ستن ،چونکه شه‌مه‌نده‌فه‌ری رۆژگار جێیان دێڵی ،لێپرسینه‌وه‌ی مێژویی نه‌وه‌ی داهاتووش زۆر قورسه.
پرسی چه‌تر پرسی چه‌تر ،پانتاییه‌ک ه (چه‌تر) بۆ گوزارشتکردنی رای ئێوه‌ی هاواڵتی ره‌خساندوو ه تائازادان ه لێره‌وه هه‌ر هه‌فته و له‌سه‌ر پرسێکی گه‌رم بۆچوونی خۆتان بخه‌نه‌ڕوو. پرسى ئه‌مجاره‌ى چه‌تر بۆ وه‌رگرتنى راى ئێوه‌ى هیچ حسابێکى بۆ نه‌کردووه ،کاتێ هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌کان هاواڵتیه ده‌رب��اره‌ى (به بڕواى تۆ ناوبانگى هه‌ڵه‌بج ه داواى مافى خۆیان ک��رد جاڕیان بۆ دای��ن که ئێم ه به‌هۆى کارهساته تراژیدیه‌که‌یه‌وه تا چه‌ند مایه‌ى تیرۆریستین ،ده‌بێت دادگایى ئهوانه بکرێت که به‌ناوى ئاوه‌دانکردنه‌وه بووه بۆ شارهکه و ده‌سه‌اڵت تا چه‌ند له‌و که‌سوکارى شه‌هیدانه‌وه قسه ده‌که‌ن ،ئهوانه الببرێن، رێگه‌یه‌وه خزمه‌تى پێکردووه؟؟) چ��ون��ک�ه ده‌س����ه‌اڵت پ��ێ��ى واب��ێ��ت ه�ه‌ڵ�ه‌ب��ج�هى ئ����اوه‌دان کردووه‌ته‌وه ،له خه‌ودایه و هێشتا ئه‌و شاره نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه شێخ ه��ادى عازه‌بانى ـ کاسب /بۆ قۆناغى پێش کیمیاباران. م����ن ک����ه خ�����اوه‌ن�����ى خ���وش���ک‌و ع��وم��ه‌ر ع���ه‌ب���دول – ش��اع��ی��ر / برایه‌کى شه‌هیدم له‌و کاره‌ساته‌دا، ئه‌ه‌وه‌نده‌ى ههڵهبجه به‌کارهاتووه بۆ پێموایه ناوبانگى ههڵهبجه به‌هۆى به‌هێزى دیپلۆماسى‌و پێگه‌ى پارتى کاره‌ساته‌که‌یه‌وه ( )%3له خزمه‌تى و یه‌کێتى له حکومه‌تدا ,ئهوهنده، اڵتدارانى خه‌ڵکى ههڵهبجه و ( )%97له به‌رژه‌وه‌ندى ده‌سه وه‌ک پێویست ب��ۆ ب���ه‌رژه‌وه‌ن���دى هه‌رێم‌و حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستاندا بووه . نه‌ته‌وایه‌تى به‌کار نه‌هاتووه و سودى شادیه حسین -قوتابى /ههڵهبجه لێ نه‌بینراوه. ب��ووه به‌خێر بۆ هه‌موو الی�ه‌ک و ڕێزه محه‌مه‌د – شێوه‌کار /بڕوام بووه به نه‌گبه‌تى بۆ خۆى ،خۆزگه وای �ه بۆ خه‌ڵک له ڕێگه‌ى ئه‌و شاره‌که‌م له‌مه جوانتر ده‌ب��وو که کاره‌ساته‌وه هیچێکى وا نه‌کراوه، ههیه . به‌اڵم بۆ که‌سوکارى شه‌هیدان باش س����ه‌رک����ۆ خ���ل���ی���ل -ه����اواڵت����ى /بووه و قه‌ره‌بوو کراونه‌ته‌وه ،له‌سه‌ر ئاستى شاره‌که‌ش کیمیابارانکردنى ههڵهبجه تاکه وه‌ک پێویست نهبووه. هۆکارى وێرانکردنى هه‌ڵه‌بجه‌یه پشتیوان که‌ریم – رۆنامه‌نوس/ بۆ هه‌تاهه‌تایه و ئاوه‌دانکردنه‌وه‌ى ئ����ه‌وه‌ن����ده‌ى م �ه‌س �ه‌ل �هى ه�ه‌ڵ�ه‌ب��ج�ه گیرفانى لێپرسراوانى ده‌سه‌اڵتدارانى مایه‌ى ئهوهیه له خزمه‌تى حزبدا کوردیه بۆ کوڕا و کوڕیان . بێت ئهوهنده ئاوڕى لێنه‌دراوه‌ته‌وه، ئه‌وه‌تانێ هێشتا که‌الوه‌کانى دیارن، محمد حسین – مامۆستا /زۆرجار ئه‌و هه‌موو پاره‌ى رێکخراوه خێرخوازیه‌کان هێناویانه بۆ ناوبانگ ئهبێته هۆى نه‌هامه‌تى ،ئاوه‌دانکردنه‌وه‌ى ئه‌و شاره ده‌بێ بپرسین کوانێ ،ئێستاش چونکه سه‌ره‌تا ئه‌بیته پاڵه‌وان و ڕۆژانه به‌رکه‌وتووانى چه‌کى کیمیاوى له هه‌ڵه‌بجه‌دا ل�ه کۆتاییدا ته‌نها نه‌هامه‌تیت به ب �ه‌رچ��اوى حکومه‌ته‌وه ده‌ناڵێنن و پێویستیان به بۆ ده‌مێنێته‌وه و به نه‌بوو هه‌ژمار چارهسهره ،له‌به‌رئه‌وه‌ى ههڵهبجه سومبوله و کوردى به ده‌کرێت له کاره باشه‌کاندا ،یان ئه‌وه‌ى بۆت ده‌که‌ن پڕه جیهان ناساندووه ده‌بێت زۆر زیاترى بۆ بکرێت. له منه‌ت و به خه‌جاڵه‌تت ده‌زانن ،لێره‌دا ههڵهبجه واى ڕوبار وه‌لى – مامۆستا /ده‌سه‌اڵت خۆى به تراژیدیاى به‌سه‌ر هاتووه و له دواى هه‌موو قه‌زاکانه‌وه حسابى بۆ ههڵهبجه ده‌وڵه‌مه‌ند ک��ردووه و ناشتوانین بڵێین کارى کراوه . ب��ۆ ن���ه‌ک���راوه ،ب���ه‌اڵم ده‌ب���وو ه �ه‌م��وو ههڵهبجه وه‌ک��و غ��ری��ب ع �ه‌ل��ى – خ��وێ��ن��دک��ارى مۆنۆمێنتهکه ببوایه‌ته سومبول و جوانى بنواندایه، زان��ک��ۆ /ل �ه رووى م�ه‌ع��ن�ه‌وی�هوه چونکه ههڵهبجه ئهوهنده وێرانه ئه‌وه‌یشى که بۆى کراوه تاکى ههڵهبجه پێویسته که‌رامه‌تى پێوه‌ى دیار نیه. بۆ بگێڕرێته‌وه ،چونکه ده‌سه‌اڵت ئا /ئارام شه‌مێرانى
ئامانجه‌کانی گه‌شه‌پێدانی نه‌ته‌و ه یه‌کگرتووه‌کان ل ه به‌ڵێنه‌و ه تا کردار
و :له فارسییه‌وه /رێبین بۆکانی
ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�هرای�ه‌ت��ی دون��ی��ا ل�ه ک��ۆب��وون�ه‌وه‌ی�ه‌ک��دا ل ه باره‌گای نهتهوه یه‌کگرتووه‌کان بڕیاریاندا که فه‌قیری و برسێتی له راده‌به‌رده‌ر نه‌هێڵن ،ئهم پرۆژه بڕیاره که ( )10ساڵ له‌وه‌پێش دراوه تاوتوێ کرا و راده‌ی پێشکه‌وتن و که‌م و کورتییه‌کانی هه‌ڵسه‌نگێندران، هه‌روه‌ها بڕیاری دوو به‌رامبه‌رکردنی هه‌وڵه‌کان بۆ گه‌یشتن به ئامانجه‌کان تا ساڵی ( )2015دراوه. برسێتی جیهانی ل �ه‌و ک��ات �هوه ک �ه ئ �ه‌م ب��ڕی��اره ده‌رک���راوه رووی له زیادبوونه و گهیشتۆته یه‌ک ملیار که‌س ،هاوکات رێ��ژه‌ی ئه‌و ژنانه‌ی که له کاتی منداڵبووندا ده‌مرن هێشتاش رووی له زیادبوونه و ده‌گاته سه‌دان که‌س. یه‌کێک ل�ه هۆکاره‌کانی سه‌رنه‌که‌وتنی ئهم پ��رۆژه‌ی�ه‌ی نهتهوه یه‌کگرتووه‌کان پابه‌ند نه‌بوونی واڵته ده‌وڵه‌مه‌نده‌کانه به‌و بڕیاره که ده‌بوو رێژه‌که‌ی
( )%7.5ل �ه ب�هره�ه‌م��ه��ێ��ن��ان��ی ی �ه‌ک��ده‌س �ت‌ن �ه‌ب��وون واڵته‌که‌یان بۆ ته‌رخانکردنی ئهم پرۆژه‌یه. واڵت���ه ده‌وڵ �ه‌م �هن��ده‌ک��ان زی��ات��ر گ��ران��ی ده‌ده‌ن به پرۆژه‌کانی خۆیان له جیاتی ئه‌وه‌ی که داهاته‌که‌یان یاخود سه‌رمایه‌که‌یان بخهنه بانکی جیهانییه‌وه بۆ پشتیوانیکردنی واڵته فه‌قیره‌کان ،له به‌رامبه‌ریشدا واڵت���ه ده‌وڵ���ه‌م���هن���ده‌ک���ان ئ���ام���اژه ب �ه گ �هن��ده‌ڵ��ی و ناکارامه‌یی ده‌وڵه‌ته فه‌قیره‌کان ده‌ک �هن و ئه‌وه‌ش ده‌که‌نه بیانویه‌ک بۆ سه‌رنه‌خستنی پرۆژه‌که‌یان. هۆکارێکی سه‌ره‌کی تری شکستی ئهم پرۆژه‌یه دهگهڕێتهوه بۆ پێگه‌ی ژێرده‌ستى و بچوکراوی ژنان و کچان له زۆرب�ه‌ی واڵته فه‌قیره‌کان که ئه‌وه‌ش دهگهڕێتهوه بۆ نایه‌کسانییه ڕیشه داکوتراوه‌کان له‌و کۆمه‌ڵگایانه‌دا و چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌ی ژنان، کاریگه‌ری زۆر گهوره و پۆزه‌تیڤی ده‌بێ له سه‌ر پێکهێنانی ئامانجه‌کانی گه‌شه‌پێدانی پالنێکى هه‌زار ساڵه‌ی نهتهوه یه‌کگرتووه‌کان.
هه‌مه‌ڕ ه‌نگ
(دایکانی من) ل ه سینه‌مای ئازادی تاران نمایش ده‌کرێت ف���ی���ل���م���ی ک���������وردی ) دایکانی من( له ده‌رهێنانی )ئ��ی��ب��راه��ی��م س �ه‌ع��ی��دی و زه‌ه������اوی س���ن���ج���اوی) له رۆژی ن���ۆی م��ارس��ی له س��ی��ن�ه‌م��اى ئ����ازادی ت���اران نمایش کرا. ب�����ه پ����ێ����ی راپ�����ۆرت�����ی راگ����ه‌ی����ان����دن����ی گ��ش��ت��ی ف��ی��ل��م��ی دی��ک��ۆم��ێ��ن��ت��ی بڵندی (دایکانی من) له ده‌رهێنانی سینه‌ماکارانی ک�����������ورد (ئ����ی����ب����راه����ی����م سه‌عیدی و زه‌هاوی سنجاوی) و له به‌رهه‌مهێنانی (عه‌باس غه‌زالی) به پاڵپشتی ئه‌نجومه‌نی به‌رهه‌مهێنه‌رانی س��ی��ن�ه‌م��ای دی��ک��ۆم��ێ��ن��ت��ی ئ��ێ��ران له کاتژمێر ()6ی دوانیوه‌ڕۆی رۆژی چوارشه‌ممه ( )2011/3/9له سینه‌ما ئازادی تاران نمایش کرا. ئ�������ه‌م ف���ی���ل���م���ه س�������ه‌ب�������اره‌ت ب �ه ج��ی��ن��ای�ه‌ت�ه‌ک��ان��ی رژێ��م��ی ب �ه‌ع��س و قه‌تڵوعامی به‌کۆمه‌ڵی کورده‌کانه ل �ه هه‌رێمی ک��وردس��ت��ان( ،دیکانی م��ن) ب�ه وردب���وون���هوه ل�ه‌س�ه‌ر بابه‌تی ئه‌نفال ده‌چێته نێو چه‌ندین بنه‌ماڵه‌ی به‌جێماوی ئه‌و جینایه‌ته سامناکه و
ساڵی یه‌که‌م ژماره 48 دووشه‌ممه 2710/12/23- 2011/3/14
15
له‌م گۆشه‌یه‌دا هه‌رجار‌ه و زانیارییه‌کی پزیشکی له‌الیه‌ن پزیشکێکی پسپۆڕه‌وه ده‌خرێته‌ڕوو
ژیانی تاقه‌ت پڕوکێنی دای��ک��ان و کچان و هاوسه‌رانی قوربانییه‌کانی ئ�ه‌م جینایه‌ته به‌کۆمه‌ڵه ،به بینه‌ر نیشان دهدات. د.به‌کر ره‌حیم �دی � �ن � �ڵ � ب �ی � �ت � �ن � �ێ � �ۆم � �ک � دی ف��ی��ل��م��ی ره‌شید (دایکانی من) تا ئێستا له چه‌ندین فیستیڤاڵی جۆراوجۆری نێونه‌ته‌وه‌یی فیلم له سه‌رتاسه‌ری جیهان نمایش ک�����راوه و ل���ه دوای���ی���ن ب��ه‌ش��داری��ی ن���ێ���ون���ه‌ت���ه‌وه‌ی���ی خ���ۆی���دا ل���ه رۆژی ( )2011 /1/26له فیستیڤاڵی فیلم گه‌لی ئێرانی (بۆستۆن) له شوێنی مۆزه‌خانه‌ی هونه‌ره جوانه‌کانی شاری بۆستۆن له واڵتی ئه‌مه‌ریکا پیشاندرا.
(ماندوو) به‌شداری ل ه فیستیڤاڵی نێونه‌ته‌وه‌یی فیلمی (میامی) ئه‌مه‌ریکی کرد
به‌دخۆراکى
به‌دخۆراکى :یه‌کێکه له نه‌خۆشیه باوه‌کان ک ه مندااڵن توشى ده‌ب��ن ،هۆکاره‌کانى که‌موکورتى یه‌کێکه له پێکهاته سه‌ره‌کیه‌کانى خۆراک یان نه‌قسی پرۆتین ی��ان ک��ارب��ۆه��ی��درات ی��ان م��اده‌ى ئاسن ،که‌موکورتى هه‌ندێک له ڤیتامینه‌کان، ده‌بنه هۆى توشبون به نه‌خۆشی به‌دخۆراکى .ئهم نه‌خۆشیه له هه‌موو ته‌مه‌نێکدا روده‌دات ،به‌اڵم به زۆرى منداڵی خوار ته‌مه‌نى دوو ساڵ توشی ده‌بێت ب�ه‌و پێیه‌ى گه‌شه‌ى منداڵ ل�ه‌و ته‌مه‌نه‌دا زۆرت��ر پشت به خۆراک ده‌به‌ستێت.
ف���ی���ل���م���ی س���ی���ن���ه‌م���ای���ی (م����ان����دوو) ل���ه ده‌ره��ێ��ن��ان��ی (ئ��ی��ب��راه��ی��م س���ه‌ع���ی���دی) له ب �ه‌ش��ی کێبڕکێی س �ه‌ره‌ک��ی ()28مین خولی فیستیڤاڵی نێونه‌ته‌وه‌یی فیلمی (میامی) هۆکار ه‌کانى: له واڵتی ئه‌مه‌ریکا نیشاندرا. یه‌که‌م :به‌دخۆراکى سه‌ره‌تایی (:)primary ف���ی���ل���م���ی س���ی���ن���ه‌م���ای���ی له‌مجۆره‌یدا رهنگه منداڵه‌که له ژینگه‌یه‌کدا بێت (ماندوو) یه‌که‌مین به‌رهه‌می خۆراک نه‌بێت بیخوات ،شیر نه‌بێت بیخوات ،به ده‌رهێنه‌ری ک��ورد (ئیبراهیم سه‌عیدی)یه له به‌شی کێبڕکێی سه‌ره‌کی ()5ی مارس و شه‌وی ()7ی مارسی تایبه‌تى له واڵته هه‌ژارنشینه‌کاندا که له کاتى بیست و هه‌شته‌مین خولی فیستیڤاڵی ( )2011بۆ دووه‌مین جار له فیستیڤاڵی شه‌ڕو ماڵ وێرانیدا رووده‌دات ،یان نه‌خۆشیه‌ک نێونه‌ته‌وه‌یی فیلمی (میامی) له واڵتی نێونه‌ته‌وه‌یی (میامی) نمایش کرا و ئهم ل�ه م��ن��داڵ�ه‌ک�ه‌دا وا ده‌ک���ات ت��وان��اى سه‌رفکردنى ئه‌مه‌ریکا ده‌چێته سه‌ر په‌رده‌ی سینه‌ما و فیستیڤاڵه به به‌شداریی فیلم گه‌لێک له خۆراکى نه‌بێت. بۆ به‌ده‌ستهێنانی خه‌اڵتی سه‌ره‌کیی ئهم به‌رهه‌مه‌کانی ده‌رهێنه‌رانی سه‌رانسه‌ری دوه‌م :به‌دخۆراکى سانه‌وى (:)secondary ه فیستیڤاڵه له‌گه‌ڵ چه‌ندین فیلمی دیکه جیهان ل �ه ب�ه‌ش�ه ج��ۆراوج��ۆره‌ک��ان��دا ل ل��ه‌م��ج��ۆره‌دا ن �ه‌خ��ۆش��ی �ه‌ک ل �ه‌م��ن��داڵ �ه‌ک �ه‌دا واى شاری له واڵتانی جۆراوجۆری جیهان رکابه‌ری رۆژان���ی ( 4تا )2011/13له ل��ێ��ده‌ک��ات ئ���ه‌و خ���ۆراک���هى ده‌ی���خ���وات س���ودى لێ م��ی��ام��ی ل���ه وی�ل�ای���ه‌ت���ی ف���ل���ۆری���دا له وه‌رنه‌گرێت ،بۆ نمونه ریخۆڵه‌کانى نه‌خۆش بێت ده‌کات. فیلمی سینه‌مایی (ماندوو) له دوو وی�لای�ه‌ت�ه یه‌کگرتووه‌کانی ئه‌مه‌ریکا و ن�ه‌ت��وان��ێ��ت خ��ۆراک �ه‌ک �ه ب��م��ژێ��ت ،ی��ان نه‌خۆشى شانسی جیاوازدا له‌وانه :له دوانیوه‌ڕۆی به‌ڕێوه‌ده‌چێت. درێ��ژخ��ای �هن��ى ه�ه‌ب��ی��ت وه‌ک���و ه �ه‌وک��ردن��ى سنگ ی��ان نه‌خۆشی کۆئه‌ندامى هه‌رسی هه‌بێت ،یان نه‌خۆشی ئێسکى هه‌بێت. ( ) ه���ه‌روه‌ه���ا ره‌ن��گ �ه م��ن��داڵ ل �ه س��ک��ى دای��ک��ی��دا وه‌کو پێویست گه‌شه ناکات ئ�ه‌وه‌ش جۆرێکه له به‌دخۆراکى ئه‌مه‌ش رهنگه هۆکاره‌که‌ى له‌دایکیدا بێت ،رهنگه دایکى نه‌خۆشی په‌ستانى خوێن و ڕانه‌گه‌یه‌ندراوه ،به‌اڵم راگه‌یاندنه‌کانى ش �ه‌ک��ره‌ى ه�ه‌ب��ێ��ت ی��ان که‌مخوێنى درێ��ژخ��ای�هن��ى [ چه‌ترپرێس ] ژاپۆن باس له ( )1700که‌س له کاتى ه �ه‌ب��ێ��ت .ل �ه‌وان �ه‌ش �ه وێ�ڵاش �ه‌ک �هى ن �ه‌خ��ۆش بیت دوان��������ی��������وه‌ڕۆى ه��ه‌ی��ن��ى موله‌رزه‌که و سونامى گیانیان له ده‌ست خۆراک و خوێنى پێویست نه‌چێت بۆ منداڵه‌که، ب��وم��ه‌ل��ه‌رزه‌ی��ه‌ک ب��ه پ��ێ��وه‌رى داوه .پۆلیسى ژاپ��ۆن باس ل�هوه ده‌کات یان له منداڵه‌که خۆیدا بێت. نیشانه‌کانى :به‌شێوه‌یه‌کى گشتى منداڵه‌که ( )8.9پله به پێوانه‌ى رێخته‌ر له ک�ه چ��وار ش�ه‌م�هن��ده‌ف�ه‌رى نه‌فه‌رهه‌ڵگر که‌ناره‌کانى باکو‌ورى ڕۆژهه‌اڵتى له پارێزگای( میاگی) دیار نه‌ماون و الوازه و کێشى سروشتى نیه ده‌م��وچ��اوى وه‌ک��و ژاپ��ۆن��ى ه�ه‌ژان��د وێ��ڕاى ک��وژران که‌شتیه‌ک که ()100ک �ه‌س تیا بووه ،روخ��س��ارى پیاوى گ �هوره پیر ده‌بێت ،چ �ه‌ورى ژێر پێستى که‌م ده‌بێت ،ئه‌گه‌ریش به‌هۆی پرۆتینه‌وه و بریندار بوونى س�ه‌دان که‌س ،نادیاره. له پارێزگاى (فۆکوشیما) به‌نداوێک بیت له دوره‌وه له ب�ه‌دخ��ۆراک ناچێت ،ب�ه‌اڵم له زه‌ره‌رو زیانى مادی گه‌وره‌ى به‌و ت����ێ����ک����ڕووخ����اوه .ل����ه ئ���هن���ج���ام���ى ئ���ه‌و نزیکه‌وه دیاره که گۆڕانکارى له قژیدا ههیه له واڵته گه‌یاندووه. ئ �ه‌م �ه ب��وم��ه‌ل��ه‌رزه‌ی��ه ب��ه پێنجه‌مین بوومه‌له‌رزه‌یه‌دا ک��اره‌ب��اى چ��وار میلیون ڕه‌نگیدا ههیه ،ئهمانه جگه‌ریان ئاوساوه ،ئه‌گه‌ر ب��ووم�ه‌ل�ه‌رزه‌ى به‌هێزى جیهانه له قه‌ڵه‌م خ��ان��وو ل�ه ش��ارى (ت��ۆک��ی��و)ى پایته‌خت به‌دخۆراکیه‌که بۆ ماوه‌یه‌کى ک��ورت بێت ته‌نها کێشى ک���ه‌م ده‌ب��ێ��ت و ب���ااڵى س��روش��ت��ى ده‌ب��ێ��ت، دراوه ،ژئۆفیزیازانه‌کان باس لهوه ده‌که‌ن پچڕاوه. له الیه‌کى ترهوه سه‌رله‌به‌یانیى ئه‌مڕۆ ئه‌گه‌ریش درێژ بێت ئه‌وا کێش و بااڵ و سه‌ریشی ئهم بومه‌له‌رزه‌یه بۆته هۆى جۆالنى هێلى راستى گ��ۆى زه‌وى به ئ �هن��دازه‌ى ( )10راگ �ه‌ی �هن��درا ،ل�ه (ک��ووره‌خ��ان �هى ناوکى سروشتى نابێت ،کێشى ئاسایی دواى له‌دایک س.م ئه‌مه‌ش دهبێته خێرایى سووڕانى فۆکۆشیما) له ب��اک��وورى ڕۆژه�ه‌اڵت��ى بون ( )2,5کگم بۆ ()4کگم ئاساییه لهوه زیاتر یان که‌متر پێویستى به چاودێرى دکتور ههیه، گۆى زه‌وى و کورتبوونه‌وه‌ى رۆژه‌کان له ژاپۆن ته‌قینه‌وه‌یه‌ک ڕوویداوه. ح��ک��ووم �ه‌ت��ى ژاپ����ۆن ت �ه‌ق��ی��ن �ه‌وه‌ک �هى درێژیشى ()50سم و سه‌ریشى ()35سم یان ( )33 له ( )106میکرۆمیلیون له سانیه‌دا و ته‌خته به‌رده‌کانى زێرزه‌وى ( )40مه‌تر له پشتڕاست کردهوه و ڕایگه‌یاند که مادده‌ى سم باشه لهوه که‌متر بێت ده‌بێت به‌دواى هۆکاردا م �ه‌ت��رس��ی��دارى (رادی��ۆئ��اک��ت��ی��ڤ) ب�ڵاو بگه‌ڕێى که مه‌رج نیه به‌دخۆراکى بێت . شوێنى خۆیان جۆاڵون چ��اره‌س��ه‌ر :گرنگترین شتیش ده‌ب��ێ��ت ب���ه‌دواى له دواى ئه‌و بوومه‌له‌رزه‌یه له ژاپۆن ،بۆته‌وه .ڕاگه‌یه‌ندرا که هه‌زاران خه‌ڵکى ش�ه‌پ��ۆل��ێ��ک ب �ه ب����ه‌رزى ()10م���ه‌ت���ر له ئه‌و ناوچه‌یه هه‌تا 20کیلۆمه‌تریى ئه‌و ه��ۆک��اره‌ک �ه‌ی��دا ب��گ�ه‌ڕێ��ی��ت ،ک �ه ل �ه‌وان �ه‌ی �ه شیرى دایکه‌که به‌شى نه‌کات یان شیرى قوتو بخوات، ش��اری(س��ن��دای) ه���ه‌زران ب���اخ ،م��اڵ و ناوه‌نده ناووکیه ،دوور خراونه‌ته‌وه. ل���ه الی���ه‌ک���ى ت�����رهوه ب���ه گ��وێ��ره‌ى به زۆرى پێوه‌ندى به‌شیره‌وه ههیه ده‌بێت سه‌ردانى ئۆتۆمبیلى له‌گه‌ل خۆیدا ڕام��اڵ��ی .له پارێزگاکانی (میاگى و فۆکوشیما) س����ه‌رچ����اوه‌ک����ان،ب���ه‌ره‌ب���ه‌ی���ان���ى ئ �ه‌م��ڕۆ دکتۆر بکرێت بۆ دانان و چۆنێتى به‌کارهێنانى ده‌ی��ان گوند و شارۆچکه له ئ��اودا وون بوومه‌له‌رزه‌یه‌کى تر به هێزى ( )6.8پله شیر ،ئه‌گه‌ر منداڵه‌که‌ش نه‌خۆشی هه‌بێت پێویسته به پێوه‌رى ڕێخته‌ر له ناوچه چیاکانى چاره‌سه‌ر بکرێت به تایبه‌تى له ڕیخۆڵه‌کانیدا، بوون. ه���ه‌رچ���هن���ده ت���ا ئ��ی��س��ت��ا ئ��ام��ارێ��ک��ى ژاپۆنى داوه ،ب �ه‌اڵم هیچ زانیارییه‌ک چ��اره‌س �ه‌ری��ى ک��ات��ى ده‌وێ���ت و س��ت��اف��ى ده‌وێ���ت و خۆراکى تایبه‌تشى ده‌وێت. ت���ه‌واوى قوربانیانى ئ �ه‌و ب��ووم�ه‌ل�ه‌رزه‌ی�ه له‌باره‌ى زیانه‌کانى نه‌زانداوه. تێبینی :منداڵى ب �ه‌دخ��ۆراک ب�ه‌رگ��رى له‌شى پرسه که‌مه زوو زوو توشى نه‌خۆشه‌کانى تر ده‌بێت وه‌ک پرسه‌و سه‌ره‌خۆشى خۆمان ئاراسته‌ى په‌یامنێرى ڕۆژنامه‌کامان (کارزان سکچون و ڕشانه‌وه یان گرفتى کۆئه‌نامی هه‌رس ده‌بێت. تاریق) ده‌که‌ین ،به‌بۆنه‌ى کۆچى دوایى باپیری به‌ڕێزیانه‌وه ،هیوادارین ئهم ه ئا /په‌یمان ئه‌مین دواناخۆشى بنه‌ماڵه‌که‌یان بێت .ستافى ڕۆژنامه‌ى چه‌تر
بومه‌له‌رزه‌ى ژاپۆن 10س.م راسته هێڵى گۆى زه‌وى جۆاڵند
Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe ژماره‌ی متمان ه خاوه‌ن ئیمتیاز سه‌رنوسه‌ر دیزاین باڵوکردنه‌وه راوێژکاری یاسایی ناونیشان
212 که‌مال حه‌سه‌ن حه‌مه ره‌زا کاروان ساالر یاسر گوڵی (رۆژیار گرافیک) کۆمپانیای په‌یپه‌ر سیروان ئه‌حمه‌د حامد سلێمانی گه‌ڕه‌کی عه‌لی ناجی 07710299753 - 07480179510 cetir2010@gmail.com cetir2010@yahoo.com
WWW.Chatrpress.com
Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe
پێش سووتاندنی خێمه‌کانیان هونه‌رمه‌ندان ل ه سه‌رای ئازادی 2710/12/23
9
No: (48) Mo.14/3/2011-
دوای قسه‌ی چوار سهرۆکهکه
ریکالم
ریکالم
دوای م��اوه‌ی �ه‌ک��ی زۆر سه‌ردار ستار ل �ه‌ب��ێ��ده‌ن��گ��ی ،ئ �هن��ج��ام سێ س���ه‌رۆک���ه‌ک���ه‌ی ه���ه‌رێ���م و س���ه‌رۆک ک��ۆم��اری ع��ێ��راق هاتنه گ��ۆ س�ه‌ب��اره‌ت به‌و ناڕه‌زایی و خۆپیشاندانه‌ی ئه‌مڕۆک‌ه شه‌قامی هه‌رێمی کوردستانی گرتۆته‌وه .سه‌ره‌تا ویستیان به‌نه‌دیو سه‌یری بکه‌ن بۆیه‌ش( ،سه‌فه‌رو گشته‌که‌ی ئ���ه‌وروپ���ا ،خ �ه‌ری��ک ب���وون ب�ه‌پ��رس�ه‌ک��ان��ی ب �ه‌غ��دا، پشووی په‌رله‌مان ،ک��ردن�هوه و ب �ه‌رده‌وام��ی پ��رۆژه وه‌هه‌میه‌کان )...هه‌موویان به‌ئاسایی ده‌ڕۆیشتن، وه‌کو ئه‌وه‌ی هیچ نهبووه ،بۆیه پێویستیان نه‌ده‌کرد سه‌رۆک‌ه زۆر گه‌وره‌کان قسه‌ی لێ بکه‌ن ،به‌رده‌وامی به‌خۆپیشاندان له‌شارو شارۆچکه‌کان ،که‌رکوکی هێنایه‌و‌ه ب��ی��ری ده‌س����ه‌اڵت ،راپ �ه‌ڕی��ن و ()11ی ئاداریان بیرکه‌وته‌وه ،بیریان که‌وته‌و‌ه سه‌رۆک بچێت ه ب�ه‌رده‌م په‌رله‌مان ،س�ه‌رۆک په‌رله‌مانیش س�ه‌ره‌ڕای ده‌رخستن‌ه ده‌روه‌ی په‌رله‌مانتارێکی گه‌نجی جل ره‌ش و تێهه‌ڵدانی دانیه‌کیشیان له‌الیه‌نی لیستی جه‌نابی س��ه‌رۆک ،ب �ه‌اڵم هه‌وڵیداو‌ه به‌هه‌موو نه‌رمیێکه‌و‌ه دانیشتنه‌کانی په‌رله‌مان به‌ڕێوه‌ببات!!. گوێم له‌قسه‌کانی سه‌رۆک وه‌زیران گرت چه‌ندین ج��ار ب �ه‌وه‌ی ب���ه‌رده‌م په‌رله‌مانتارنیش ،گوێم گرت له‌سه‌رۆکی په‌رله‌مان له‌گ‌ه ڵ بڕیاره ( )17خاڵی ه پێکنه‌هاتووه‌که‌ی ،گوێم گرت له‌قسه‌کانی جه‌نابی سه‌رۆک کۆمار که وه‌ک سه‌رۆکی حیزب قسه‌ی کرد ،له‌سه‌ر راپه‌ڕینی ئه‌و شاره‌ی که‌ئێستا به‌هێزی ئه‌و خهڵکه سه‌رۆک کۆماریه‌تی ده‌کات ،وه هه‌روه‌ها گوێشم گرت له‌لێدوانه‌کانی سه‌رۆکی هه‌رێم چ له‌کاتی گه‌ڕانه‌وه‌یدا له‌فڕۆکه‌خان‌ه و چ وتاره‌که‌ی بۆ هه‌ڵبژاردنی پێشوه‌خت به‌بێ هیچ چاکسازیه‌ک له‌فه‌رمانڕه‌واییه‌که‌ی ،له‌گ‌ه ڵ دوای��ن وت��اری بۆ ج �ه‌م��اوه‌ری پارتی و یه‌کێتی بۆ ب��ی��ره‌وه‌ری (41 ساڵه‌ی 11ئاداری 19970و 11ئاداری ،)1991 به‌اڵم یه‌کیان به‌هه‌ره‌س و نسکۆ تێکشکا ،له‌ئه‌نجامی ساویلکه‌ی سیاسی و باوه‌ڕنه‌بوون به‌ئیراده‌ی خه‌ڵکی راپه‌ڕیوی ئه‌وکات ،ئه‌وه‌ی دووه‌میش دوای بیست ساڵ ئێستا چاره‌نووسێکی نادیار چاوه‌ڕێی ده‌کات، س �ه‌رۆک ده‌ڵ��ێ ئهوانه ده‌ستکه‌وتی ئێمه‌ن ئێمه‌ش هه‌تا دڵۆپێک ت �ه‌ڕای تیا مابێ حه‌قی خۆمان ه له‌سه‌ری دانیشین ،دواتر سواری «مه‌وجه‌که« ده‌بین و ده‌ڕۆین. جه‌نابی چ��وار س�ه‌رۆک�ه‌ک�ه ،دوای گوێگرتنم له‌وتار‌ه له‌ژێر فشاره‌کانتان و نابه‌د ڵ قسه‌کردنه‌کانتان، ده‌مه‌وێت زۆر به‌ڕوونی پێتان بڵێم که ئه‌و وتارانه‌تان نه‌ته‌نها وه‌اڵم ده‌ره‌وه‌ی خه‌ڵکی راپه‌ڕیوی ده‌ڤه‌ری سلێمانی نییه ،ئه‌وا به‌ره‌و مانگێک ده‌چێت له‌سه‌رپێ وه‌ستاون ،من باوه‌ڕده‌که‌م وه‌اڵمی خه‌ڵکی دهۆک و هه‌ولێری ب �ه‌زۆر کپکراویشتان ن �ه‌داوه‌ت �هوه ،من ب��اوه‌ڕده‌ک �ه‌م خ��ودی خۆشتان ب��اوه‌ڕن��اک�هن که ئه‌و قسانه‌تان شتێک بگۆڕێت ،چونکه ب �ه‌زۆر پێش له‌وه‌رچه‌رخانی کۆمه‌ڵگا ناگیردرێت ،هه‌مانکات ئ�ه‌و شهپۆله ن��اڕه‌زای �ه نه‌به‌رهه‌می ئۆپۆزیسیۆنی په‌رله‌مانه‌و نه‌هێز‌ه داگیرکه‌رکانی کوردستانیش له‌و ئاسته‌دان بتوانن رووداوێکی شۆڕشگێڕی لێره به‌ئافرێنن ،ئۆپۆزیسیۆن ئ �ه‌وه‌ی ده‌یکات له‌به‌رده‌م ئێوه ده‌ی��ک��ات و ئ �ه‌وه‌ن��ده هێزه‌شی ه�ه‌ی�ه ،ده‌وڵ�ه‌ت� ه داگیرکه‌ره‌کانیش دۆستی نزیکی ئێوه‌ن و به‌سااڵن ه به‌هه‌موو هێزی چ�ه‌ک��داری و به‌هه‌موو ئیمکان ه دارایه‌که‌یان ده‌سه‌اڵته‌کاتان بۆ ده‌پارێزن ،له‌ئێستاشدا نه‌زلهێزه‌کان له‌دژی ئێوه‌ن ،چونکه تازه‌به‌تاز‌ه مه‌دالیای په‌یوه‌ستکردن به‌خۆیانه‌وه‌یان پێدان ،نه‌تورکیا ،ئێران، سوریا و عێراق هیچ الریه‌کیان له‌هه‌بوونی ئێوه ههیه ،ده‌تانه‌وێت هه‌ستی نه‌ته‌وه‌یی خه‌ڵک بوروژێنن باوه‌ڕده‌که‌م ئێوه ئهم کارته‌تان له‌ساڵی ()1992وه له‌ده‌ستداوه. گوتاره‌کانتان ده‌روه‌ی جارێکیتر له‌خۆ قایمکردن و هێز نیشاندان «ئێمه له‌ئێو‌ه بێ منه‌تین» وه‌کوتر بێ ئه‌نجامه ،سه‌رۆکه‌کان نه‌یان توانی که‌س بده‌ن ه دادگ���ا ،م��ن��دا ڵ و که‌سه‌نزیکه‌کانی خ��ۆی��ان پێ ل�ه‌ده‌س�ه‌اڵت دوور نه‌خرایه‌وه ،بڕیاری چۆڵکردنی شوێن‌ه گه‌شتیه‌کانیشتان ن��ه‌دا ،بڕیاریشتان نیی ه ده‌زگا حیزبی و ئه‌منیه‌کانیشتان به‌نه‌ته‌وه‌یی بکه‌ن، هه‌مانکات پێش هه‌ڵبژاردنی پێش وه‌ختیش ئاماده‌ی هیچ گۆڕان و چاکسازیه‌ک نیین ،ئه‌وکات ئێوه ده‌تانه‌وێت چی بکه‌ن؟ ئ�هوه رۆژی کیمیاباران و نه‌ورۆز هات ،ئایا چوار سهرۆکهکه ده‌یانه‌وێت هه‌ربه‌و قسان‌ه کات به‌رن‌ه سه‌ر؟ باوه‌ڕده‌که‌م ئیتر ده‌ربازی قۆناخێکیتر ده‌بین له‌خۆپیشاندان و ناڕه‌زایی چونک ه قسه‌ی چ��وار سهرۆکهکه هیچ ئومێدی دروس��ت نه‌کرد .بۆیه ئه‌وه‌ی له‌مه‌ودواش رووبدات له‌ئه‌ستۆی چوار سه‌رۆکه‌که‌دای‌ه نه‌ک خۆپیشانده‌ران.