(چەتر) ناوی ئه‌و بەرپرسانەی یه‌کێتی باڵو دەکاتەوە کە ب ه ره‌وشی ئێستا ناڕازین 3
ب ه جیاوازییه‌کانه‌وه له‌ژێر چه‌تردا کۆده‌بینه‌وه
هه‌ردی فاروق
شێرکۆ بێکه‌س بۆ چه‌تر: ئه‌م دۆخ ه سه‌رده‌می داگیرکه‌ریمانبیردێنێته‌وه
ژمار ه 52
ده‌یه‌مین شه‌هید
هه‌ستێکى گه‌لێک ناخۆشه که ئهمه ده‌بینرێ ،ئهمه سه‌رده‌مى داگیرکردنیان بیردێنێته‌وه نه‌ک پێشمه‌رگه‌ى واڵته‌که‌ى خۆیان .ل10
ساڵی دووه‌م
به‌هۆی ته‌قه‌ی چه‌کدارانی هێزه‌ئه‌منیه‌کانه‌و‌ه له رۆژی ( )2011/4/23شه‌هید کرا.
رۆژنامه‌یه‌کی گشتی هه‌فتانه‌یه ،کۆمپانیای چه‌تر ده‌ریده‌کات
دووشهممه 2011/4/25
ه‌لێک ناخۆشه
(5ی گواڵنی )2711
WWW.Chatrpress.com
نرخ 750 :دینار
« تا ئێستا توندوتیژى به‌کار نه‌هاتوو‌ه و به‌کار نایه‌ت » ئه‌و هێزانه‌ی توندوتیژی ده‌که‌ن رووبه‌ڕوی یاسا دهکرێنهوه
تایبه‌ت ب ه چه‌تر
به‌ڕێوه‌به‌رى گشتى ئاسایشى سلێمانى ئاماژ ه بۆ ئه‌و ه ده‌کات ،تا ئێستا توندوتیژى به‌کار نه‌هاتوو ه و به‌کار نایات ،ئه‌وه‌ش ده‌خاته‌ڕوو ،ئه‌گه‌ر هێزه‌کانیش توندوتیژى به‌کار بهێنن رووبه‌ڕووى یاسا ده‌بنه‌وه.
(حاکم قادر) به‌ڕێوه‌به‌رى ئاسایشى گشتى سلێمانى له چاوپێکه‌وتنێکى (چه‌تر)دا ده‌ڵێت :هێزه‌کان هێزی ئه‌و گه‌له‌ن و خه‌مخۆر و دڵسۆزی خه‌ڵکی خۆیانن، ته‌نها بۆ ئارامی سه‌پاندن هاتوون ،ئه‌وانه‌ی که توندوو تیژی ده‌که‌ن رووبه‌رووی کاری یاسایی دهکهنهوه نه‌ک خه‌ڵکی خۆشه‌ویست و خۆپیشانده‌ری خه‌مخۆر ،ک ه ئارامی شاره‌که‌یان له هه‌موو شته‌کانیتر به پیرۆزتر داده‌نێن. ئ �ه‌وه‌ش ده‌ڵێت« :ئه‌وانه‌ی له هێزه‌کان توندوتیژی ده‌که‌ن رووبه‌رووی یاساش دهکرێنهوه و جیاوازییان کردووه و ده‌شیکه‌ن که ئه‌وان بۆ خزمه‌تی خه‌ڵک و ئارامی هاتوون». له‌باره‌ى هێرشکردنه سه‌ر زانکۆى سلێمانیش ،ده‌ڵێت:
«نهمبیستووه هێزی ئێمه حه‌ره‌می زانکۆ ببه‌زێنێت، به‌اڵم بهداخهوه چه‌ند که‌سێکی له رێ الده‌ر به به‌رد و دار و له به‌رده‌م زانکۆوه هێرشیان کردبوو‌ه سه‌ر هێزه ئارامی پارێزه‌ره‌کان ،که خوێندکارانی هه‌راسان کردبوو هه‌ر بۆیه له ده‌ره‌وه‌ی حه‌ره‌می زانکۆ دوور خراونه‌ته‌وه، چونکه زانکۆ شوێنی به‌رد‌ه فڕکێ نییه و خوێندکاران و مامۆستایانی زانکۆ ئه‌و دۆخه‌یان پێ خۆش نییه، ده‌بێت پیرۆزی زانکۆ و دادگ��ا و نه‌خۆشخانه‌کان به ته‌واوه‌تی بپارێزرێن ،له که‌س قبوڵناکرێت ئه‌و پیرۆزی ه پێشێل بکات». ئ �ه‌وه‌ش ده‌خ��ات �ه‌ڕوو« :تا ئێستا توندوتیژی به‌کار نه‌هاتوو‌ه و به‌کارنایه‌ت ،ئ�ه‌وه‌ی ئێستا ده‌کرێت رێگ ه نه‌دان‌ه به توندوتیژی و رێگه نه‌دان‌ه به کاری نایاسایی». ئ���ه‌وه‌ش دهڵ��ێ��ت :پێشنیاز دهک �هی��ن ب��ۆ هێزه‌کانی ئۆپۆزسیۆن که ئه‌وه‌تا هه‌موو ئه‌گه‌ره‌کانیان تاقیکرده‌وه، با ئه‌گه‌ری گفتوگۆش تاقیبکه‌نه‌و‌ه لهگهڵ یه‌کێتی و پارتی ،که ئاماده‌ن بۆ گفتوگۆ و تیایدا نه مه‌رج قبوڵ ده‌که‌ن لێیان و نه هیچ مه‌رجێکیشیان به‌سه‌ردا ده‌سه‌پێنن.
›
فۆتۆ :ئه‌حمه‌د قادر
ل ه الپه‌ڕ‌ه ( )14درێژه‌ى چاوپێکه‌وتن ههیه
رووداوه‌کانی پاش ()17ی شوبات «بۆکلتوری بێگانه»
هیومان رایتز وۆچ یه‌کێـتى و پارتى رێگه‌ى
سه‌رکوتکردنیانبه‌کارهێناوه
هه‌ڕه‌شه‌ى کوشتن ل ه خوێندکارانى
2
زانکۆى سلێمانى ده‌کرێت
«ئه‌فسه‌رى عه‌ره‌بمان ههیه» و له‌پێناو پارتیدا نه‌هاتوین
وه‌زیرى پێشمهرگه :بۆ رووبه‌ڕووبونه‌وه‌کان لیواى بیستیش ده‌هێنین [ تایبه‌ت به چه‌تر ] وه‌زیرى پێشمه‌رگ ه ئه‌و ه ده‌خاته‌ڕوو ،ک ه لیوایه‌کى زۆریان هێناو ه بۆ سلێمانى و «ئه‌گه‌ر پێویست بکات لیواى ()10ش ده‌هێنین بۆ پاراستنى خه‌ڵکى سلێمانى و ئه‌و ده‌ستکه‌وتانه‌ى ههمانه« ده‌شڵێت: «بۆ ئه‌و روبه‌ڕوبونه‌وان ه لیواى بیستیشده‌هێنین».
(ش��ێ��خ ج �ه‌ع��ف �ه‌ر ش��ێ��خ مسته‌فا) وه‌زیرى پێشمه‌رگه‌ى حکومه‌تى ه �ه‌رێ��م��ى ک��وردس��ت��ان ل ه چ��اوپ��ێ��ک��ه‌وت��ن��ێ��ک��ى ت��ای��ب�هت��ى (چ���هت���ر)دا له ب��اره‌ى ئ�ه‌و هێزه‌ى هێنراوه‌ت‌ه سلێمانى، ده‌ڵێت« :جیاواز له چ �هک��دارى یه‌کێتى و پ�����ارت�����ى ح���زب���ى تریشى تێدایه ،لیواى
گرتبوو ،هه‌روه‌ها کاروکاسبیان له‌م شاره‌دا نه‌هێشتبوو ،له پاشان توندوتیژییه‌کى زۆریان ئه‌نجامدا و زی��ات��ر ل �ه س��ێ س��ه‌د پۆلیس برینداربوون ،که دیاره چه‌ند الیه‌نێکی سیاسی پشتیوانیان له‌و توندوتیژیان‌ه کردووه و چه‌ندین منداڵى خوار ته‌مه‌نى ( )18ساڵیان ده‌هێنای ه س �ه‌ر ش�ه‌ق��ام�هک��ان ب��ۆ ک���ارى توندوتیژى، لهبهرئهوه ئێمه ناچاربووین ئه‌و هێزان‌ه ره‌وانه‌ى سلێمانیبکه‌ین. وه‌زی���رى پێشمهرگه ئ���ه‌وه‌ش ده‌خ��ات �ه‌ڕوو: ئه‌وانه‌ى ده‌ڵێن یه‌کێتی له‌پێناو پارتیدا هێزی هێناوه‌ت‌ه سلێمانی س �ه‌ری��ان داى ل�ه ب �ه‌رد، خه‌ڵکانێک ماوه‌ى دوو مانگه له‌به‌ر ده‌رکى سه‌را هه‌رچى موقه‌ده‌سات ههیه خستویه‌تی ه ژێر قۆنه‌ره‌کانیه‌وه ،بۆیه لهگهڵ حکومه‌ت و الیه‌ن‌ه په‌یوه‌ندیداره‌کان رێگه ناده‌ین ئه‌و پشێوییه‌ى ههیه له ش �ه‌ڕ‌ه ب �ه‌رد و نائارامى درێ���ژه بکێشێت ،ناهێڵین ئاسایشى شارى سلێمانى زیاتر بشێوێت و هه‌ر حزب و الیه‌نێک هه‌رچیه‌کى ههیه ده‌رگاى گفتوگۆ کراوه‌ی‌ه و با بچێت لهگهڵ یه‌کێتى و پارتى و په‌رله‌مان و سه‌رۆکى حکومه‌ت و سه‌رۆکى هه‌رێمدا دانیشتن بکات.
( )1،2،3،4،5،6،7،8ئه‌گه‌ر پێویست بکات لیواى ()10ش ده‌هێنین بۆ سلێمانى بۆ پاراستنى خه‌ڵکى سلێمانى و ئه‌و ده‌ستکه‌وتانه‌ى هه‌مان ه و نه‌هێشتنى ئه‌و توندوتیژییه‌ى له‌م ناوچان ه ههیه ،لهبهرئهوه هه‌رکه‌س له‌سه‌ر هێز قس‌ه و سه‌رنجى ههیه ئێمه زۆر لێى بێباکین و بۆ ئه‌و رووبه‌ڕووبونه‌وان‌ه لیواى بیستیش ده‌هێنین». له‌باره‌ى هێنانى چه‌کدارى عهرهبیشهوه ده‌ڵێت: درۆی �ه و رهنگه له‌ناو پێشمه‌رگه‌دا عه‌ره‌ب هه‌بێت و (تورکمان ،مه‌سیحی و ،ئاشورى) تێدایه ،ب�ه‌اڵم له‌ناو پێشمه‌رگه‌دا ئه‌فسه‌رى عه‌ره‌بمان ههیه و تێیدایه ،نه‌مانوتو‌ه پ��ێ��ش��م�ه‌رگ�هى ک����ورد ،به‌ڵکو پێشمه‌رگه‌ى کوردستان ک ه ئ �ه‌و که‌سانه‌شى تێدایه/ هه‌موو که‌س بۆى هه‌ی ه بێت و ببێته پێشمه‌رگ ه و ب��ه‌رگ��رى ل �ه خاکى کوردستان بکات. ل�ه‌س�ه‌ر ئ �هم ره‌وش���هى ئ��ێ��س��ت��اش دهڵ����ێ����ت :ل ه دواى ()17ى شوباتهوه خه‌ڵکانێک چ��ون �ه سه‌ر شه‌قامه‌کان و به بێ مۆڵه‌ت ل ه الپ �ه‌ڕ‌ه ( )5درێ��ژه‌ى چاوپێکه‌وتنه‌ک ه ش���ه‌ق���ام���هک���ان���ی���ان ههیه
سلێمانىبه‌ره‌ومانگرتنى سه‌رتاسه‌رى ده‌چێت
ناو گۆڕه‌پانی زانکۆی سلێمانی ()2011/4/19
[ تایبه‌ت به چه‌تر ] دواى هێرشکردنه سه‌ر خۆپیشانده‌رانى سه‌راى ئازادى و چۆڵکردنى سه‌راکه له خۆپیشانده‌ران له رێگه‌ى به‌کارهێنانى هێزى چه‌کداره‌وه ،هه‌روه‌ها باڵوکردنه‌وه‌ى چه‌کدارێکى زۆر له سلێمانى و ده‌وروبه‌رى ،به‌و هۆیه‌وه خوێندکاران
باکووری کوردستان
چه‌تر ڕوو ه تاریکه‌کانى
9
کـه‌نــاڵ 4ئاشکراده‌کات
سه‌رهه‌ڵدانه‌کان
10
()AKPى پاشگه‌ز کردهوه
«رێکه‌وتننامه‌ى ستراتیژى زیانى زۆرى ل ه پارتى داوه»
6
ت هه‌ر شوێنێکی بێت ،پارتى ده‌یداته‌وه شێخ ئه‌دهه‌م بارزانى :حکوم ه [ تایبه‌ت به چه‌تر ] ئه‌ندامێکى سه‌رکردایه‌تى پارتى باس له‌و ه ده‌کات ،به‌هۆى رێکه‌وتنامه‌ى ستراتیژیه‌و ه پارتى زیانێکى زۆرى به‌رکه‌وتووه، ئه‌وه‌ش ده‌ڵێت «هه‌رکاتێک حکومه‌ت پێویستى ب ه هه‌ر شوێنێک بێت پارتى ئاماده‌ی ه راده‌ستى بکاته‌و ه و سڵى لێناکاته‌وه».
(ش��ێ��خ ئ���هده���هم ب����ارزان����ی) ئ �هن��دام��ی سه‌رکردایه‌تی پارتی دیموکراتی کوردستان و که‌سێتی دی���اری نێو ب��ارزان��ی��ی�هک��ان ل ه چاوپێکه‌وتنێکى رۆژن��ام �هى (چه‌تر) دهڵ��ێ��ت« :پ��ارت��ی ( )%100ئ��ام��اده‌ی راده‌ستکردنه‌وه‌ی موڵکی گشتیی ه پێشترش سه‌رۆکى هه‌رێم باسى شتى وای کردبوو ،پارتى زۆر ش��ت��ى راده‌س����ت����ى ح��ک��وم�هت کردۆتهوه له‌مه‌ودواش ده‌ست ب ه پ��رۆژه‌ى تایبه‌تى خۆى ده‌کات ب��ۆ راده‌س��ت��ک��ردن �ه‌وه‌ى موڵکى حکومى ،به‌اڵم ته‌نها ده‌سه‌اڵت موڵکى گشتى النی‌ه ئۆپۆزسیۆنیش موڵکى حکومه‌تى الیه ،هه‌ر کاتێک
و مامۆستایانى سنورى سلێمانى ده‌ستیان داوه‌ته مانگرتن.
دواى ئ �ه‌وه‌ى مامۆستایانى به‌رهه‌ڵستکار (ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن) و س �ه‌رب �هخ��ۆ ،م���اوه‌ى ()48 ک��ات��ژم��ێ��ری��ان ب���ۆ ک���ش���ان���ه‌وه‌ى ئ����ه‌و ه��ێ��زه چه‌کدارانه دانا که له سلێمانى و ده‌وروبه‌رى باڵوکراونه‌ته‌وه بۆ رێگریکردن له خۆپیشاندانى جه‌ماوه‌رى ،به‌اڵم داواکه‌یان جێبه‌جێ نه‌کرا، هه‌ربۆیه دوێنێ یهکشهممه به‌شێکى زۆر ل ه
حکومه‌ت پێویستى به هه‌ر شوێنێک بێت پارتى ئامادهیه راده‌س��ت��ى بکاتهوه و سڵى لێناکاته‌وه». له باره‌ى خۆپیشاندانه‌کان و ره‌وشى ئێستاى هه‌رێمیشه‌وه ،ئهوه ده‌خاته‌ڕوو :ئه‌وه‌ى له سلێمانى ده‌بینرێت خۆپیشاندانێکى جه‌ماوه‌رى نه‌بوو زیاتر له نیوه‌ى سه‌ر به الیه‌نى سیاسى ئۆپۆزسیۆن بوون ،گۆڕان و یه‌کگرتوو و کۆمه‌ڵ له پشتى ئ �ه‌و خۆپیشاندانان‌ه ب��وون و به ن��اوى ج�هم��اوه‌ره‌و‌ه ق���س���هی���ان دهک������رد، هۆکارى سه‌رهه‌ڵدانى ئ�ه‌و ب��ارودۆخ �هش بۆ ئهوه دهگهڕێتهوه ک ه له هه‌ڵبژاردنه‌کانى پ�����ێ�����ش�����وو
مامۆستایان و خوێندکارانى سنورى سلێمانى مانیانگرت و نه‌چوونه هۆڵه‌کانى خوێندنهوه. له‌و چوارچێوه‌یه‌شدا به‌شێک له مامۆستایان و خوێندکارانى زانکۆى سلێمانى و خوێندنگ ه بنه‌ڕه‌تیه‌کانى ک �ه‌الر ،چه‌مچه‌ماڵ ،کۆیه، هه‌ڵه‌بجه‌ى شه‌هید و چه‌ندین ن��اوچ �هى تر، دهس��ت��ی��ان ب��ه م��ان��گ��رت��ن ک�����ردووه و ناچن ه پۆله‌کانى خوێندنهوه ،ئه‌مه‌ش وهک خۆیان ده‌ڵێن تا ئه‌و کاته‌ى هێزه چه‌کداره‌کان نه‌چنه‌و‌ه
ئۆپۆزسیۆن نه‌یانتوانى بگه‌ن‌ه دهس���ه‌اڵت و ویستیان له‌و رێگه‌یه‌و‌ه به نا یاسایى بگه‌ن ه کورسى ده‌سه‌اڵت. له ب��اره‌ى رێکه‌وتنامه‌ى ستراتیژى نێوان یه‌کیه‌تى و پارتیشه‌وه ،ده‌ڵێت :هه‌موو خاله‌کانى رێککه‌وتننامه‌ى ستراتیژیم ال قبوڵ نیه ،ئه‌و رێککهوتنه نابێت ببێته رێگر بۆ به‌شدارى کردنى الیه‌نه‌کانى تر له‌و رێککهوتنه ،ل ه زۆر شوێندا پارتى به هۆى رێککه‌وتننامه‌ى ستراتیژى زیانى زۆرى بهرکهوتوه. ل ه الپه‌ڕ‌ه ( )5درێژه‌ى چاوپێکه‌وتنه‌ک ه ههیه
شوێنى خۆیان. جێگه‌ی ب��اس�ه ه��ه‌ر دوێ��ن��ێ ئه‌نجومه‌نی زان��ک��ۆی سلێمانی ل�ه راگه‌یاندنێکی پێنج خاڵیاندا ئاماژه‌یان به ره‌دکردنه‌وه‌ی شکاندنی حه‌ره‌می زانکۆ له‌الیه‌ن هێزه‌کانی پۆلیسه‌و‌ه و ئاساییبوونی ده‌وام���ی زان��ک��ۆدا ،ئه‌مه‌ش بووه هۆی ده‌ربڕینی ناڕه‌زایی خوێندکارانی زانکۆ.
هەواڵ
رێکخراوی چاودێری مافه‌کانی مرۆڤ:
ساڵی دووه‌م ژماره 53 دووشهممه 2711/2/5 - 2011/4/25
2
چه‌تر هه‌ڵمه‌ت ئیبراهیم
بۆچــوون ئێستا پۆلیس خۆپیشاندان ده‌کات uهاوژین غه‌ریب
هێزه‌کانى یه‌کێـتى و پارتى رێگه‌ى سه‌رکوتکردنیان بهکارهێناوه
u
دوای دوو م��ان��گ و ش �هش رۆژ ل ه سلێمانی هه‌ر خۆپیشاندان بهردهوامه ،ئهوه نه‌بێت خۆپیشاندان کۆتایی پێهاتبێت، ناوه‌اڵ جاران هاواڵتیان له کاتژمێر دووی پاش نیوه‌ڕۆ ده‌هاتن‌ه سه‌را و بۆ ماوه‌ی س��ێ کاتژمێر ل �ه‌وێ��دا داخوازیه‌کانیان ده‌خسته‌ڕوو و دروشمیان ده‌کێشا ،ئه‌وه‌ی که له کاتی ئاساییدا ل �ه‌وێ ب��وو ،ب ه ب���اوه‌ڕی من ه�ه‌ر دوو ه��ه‌زار که‌سێک دهب��وو ،م��اوه‌ی دوو مانگ به‌رده‌وامیان ک��رد ،ب�ه‌اڵم رێک به ته‌وقیت له کۆتا رۆژی ئه‌و دوو مانگه‌دا دهس�ه‌اڵت هێزه سه‌ربازیه‌کانی خ��ۆی هێنا به حسابی خ���ۆی ک��ۆت��ای��ی ب �ه خۆپیشاندانه‌کان هێناوه بێ ئاگا له‌وه‌ی که ئێستاش هه‌ر بهردهوامه. دهک��رێ��ت بپرسین چ���ۆن ب���ه‌رده‌وام���ه؟ خۆپیشاندانی خه‌ڵک ه �ه‌ر ئ �هوه نه‌بوو ده‌هاتن‌ه سه‌ر شه‌قام و دروشمیان ده‌کێشا و ده‌سه‌اڵتیش وه‌اڵم��ی ن�ه‌ده‌دان�هوه و ئه‌و خه‌ڵکه‌ش خ��ۆی ل�ه ک��ار و که‌سابه‌ت دهک����رد و ه �هن��دێ��ک ج���ار رووب�����ه‌ڕوی لێدانیش بووه‌ته‌وه ،به‌اڵم ئێستا هه‌ر ئه‌و خۆپیشاندانه بهردهوامه و که‌سیش خۆی له‌کارو که‌سابه‌ت نهکردووه و لێدانیش ن���اخ���ۆن ،ب �هڵ��ک��و ئێستا م���وچ���هش بۆ خۆپیشانده‌ره‌کان حساب ده‌کرێت و هه‌ر لهگهڵ خۆپیشانده‌ره‌کان بێزار بوون ده‌توانن له چه‌ند که‌سێک ب��ده‌ن و داخ��ی دڵی خۆیان بڕێژن ،جاران نه‌مانده‌زانی هه‌موو ئه‌و خه‌ڵکه‌ی له سه‌ران خۆپیشانده‌رن یان سه‌یرکه‌ر ،به‌اڵم ئێستا ده‌زانین ،چونک ه جله‌کانیان ج��ی��اک��راوه‌ت�هوه و یه‌کپۆشن و ئه‌گه‌ر هه‌ریه‌که‌شیان له شوێنێکه‌و‌ه هاتبن بۆیه هه‌ندێکی ک �هم ج��ی��اوازی له یه‌کپۆشیه‌که‌یاندا هه‌بێت ده‌توانین به کوته‌که‌کانی ده‌ستیان و غوده‌کانی سه‌ریاندا بیانناسینه‌وه. خۆپیشاندان هه‌ر خۆپیشاندانه ئه‌گه‌ر من بیکه‌م یان که‌سێکیتر ،م��اوه‌ی دوو مانگ به‌شێک له خه‌ڵک ک��ردی��ان و به‌شێکیتر که له‌ناو ده‌زگا ئه‌منیه‌کانی دهس���ه‌اڵت���دا ب���وون ن �هی��ان دهت���وان���ی بێن ه ن��او خۆپیشاندانه‌کانه‌وه ،ب���ه‌اڵم ئێستا ئ���ه‌و ب �هش �هی ک���ه‌ج���اران ن�هی��ان��دهت��وان��ی خۆپیشاندان بکه‌ن ئه‌وان چونه‌ت‌ه شوێنی ب��راک��ان��ی��ان ک���ه‌ج���اران خۆپیشاندانیان ده‌کرد ئه‌مه‌ی ئه‌م هێزه سه‌ربازیان‌ه هه‌ر خۆپیشاندانه ،به‌اڵم دهس �ه‌اڵت ناوه‌که‌ی گ��ۆڕی��وه ب��ۆ رێگرتن ل�ه خۆپیشاندان، ئ�هگ�ه‌ر خۆپیشاندان ب��ۆ ئ���هوه بێت ک ه هاوار بکه‌ن و به خه‌ڵکی بڵێن ئێمه ئه‌م داواکاریه‌مان ههیه بۆمان جێبه‌جێ بکه‌ن، خه‌ڵکێک خۆپیشانده‌ران ده‌بینێت ده‌پرسێت ئه‌مان‌ه بۆچی خۆپیشاندان دهک�هن؟ یان که‌ناڵێکی راگ �هی��ان��دن بێت و وێنه‌ی خۆپیشاندانه‌ک‌ه بگرێت و بۆ که‌ناڵه‌که‌ی خۆی بگوێزێته‌و‌ه و به رای گشتی بڵێت ئهوه لێر‌ه ناڕه‌زایی ده‌ربڕینێک ههیه. به‌هه‌مانشێو‌ه پۆلیس له شوێنی جاران ه که‌ناڵی راگه‌یاندن وێن‌ه ده‌گرێت خه‌ڵکێک ئه‌گه‌ر بیبینێت ده‌پرسێت ئه‌م هێزان‌ه بۆچی لێره‌ن؟ ئهوکاته بێگومان وه‌اڵم ئهوهیه بۆ رێگرتن ل�ه خۆپیشاندان؟ ک�ه‌وات�ه لێر‌ه ده‌گه‌ین‌ه ئه‌و باوه‌ڕه‌ی که هێزی ده‌سه‌اڵت هیچیان نه‌کرد ته‌نها دانیشتنی شه‌وانه‌ی به‌ردوکان و ناو م��ااڵن و سه‌ر رۆژنامه و که‌ناڵه‌کانی راگه‌یاندنی گه‌رمکرد و ئه‌و خه‌ڵکه‌ش که خه‌ریک بوو بێزار ده‌بوو ئارای پێدان و پێی وتن تکای‌ه توڕه مه‌بن ئهوه ئێمه موچه‌ش بۆ خۆپیشانده‌ران ده‌بڕینه‌وه ،به‌اڵم به‌ناوی پۆلیسه‌و‌ه و ئه‌و ساردبوونه‌ی له راگه‌یاندن و دوک��ان و مااڵن و شوێنه‌کانی قس‌ه ههیه نایهێڵین و گه‌رمی ده‌که‌ین. دڵنیام ئ �هوه هێزه‌ی دهس �ه‌اڵت به‌ناوی رێگرتن له خۆپیشاندانه‌و‌ه هێناویه‌تی ئێستا ب�ه ب����اوه‌ڕه‌و‌ه زۆری��ن �هی��ان لهگهڵ خ��ۆپ��ی��ش��ان��ده‌ران��ی پ��ێ��ش��وودان ب��ۆی�ه زۆر خۆشحاڵن به واجبه‌که‌یان ،چونکه ده‌زانن ئ �ه‌و ئ �ه‌رک �هی پێیان س��پ��ێ��ردراو‌ه هه‌مان داخوازی پێشووه.
رێکخراوی چاودێری مافه‌کانی مرۆڤ ( )Human Rights Wachل ه ماڵپه‌ڕى سه‌ره‌کى خۆیدا راپۆرتێکى درێژى له‌سه‌ر پێشێلکارییه‌کانى مافه‌کانى مرۆڤ ل ه عێراق و هه‌رێمى کوردستان باڵوکردۆته‌و ه و رایگه‌یاندووه ،هێزه‌کانى یه‌کێـتى و پارتى رێگه‌ى سه‌رکوتکردنیان بهکارهێناوه.
رێکخراوه‌که ک ه ()21ى ئ�هم مانگ ه راپ���ۆرت���هک���هى ل��� ه (http://www.
hrw.org/en/middle-eastn )africa/iraqب��ڵ�او ک����ردۆت����هوه،
رایگه‌یاندوه« :پێویسته ده‌سه‌اڵتدارانی کورد کۆتایی به‌و هه‌ڵمه‌ته به‌رفراوانه‌ی سه‌رکوتکردن بهێنن ک ه ده‌کرێته سه‌ر خۆپیشاندانه‌کان ،پێویست ه دهس�ه‌اڵت��داران ئه‌و که‌سان ه رووب��ه‌ڕووی دادگ��ا بکهنهوه که هێرشیان کردوه‌ته سه‌ر خۆپیشانده‌ران
و رۆژنامه‌نووسان ل ه هه‌ولێر و سلێمانی ل ه رۆژی (17ی نیسانی )2011له نێو ئه‌و کرده‌وانه‌دا ته‌قه‌کردن ل ه خۆپیشانده‌ران و لێدانیان به شێوه‌یه‌کی توند». ئه‌وه‌شى راگ�هی��ان��دووه :پ��اش نیوه‌ڕۆی رۆژی (18ی ن��ی��س��ان) ل�� ه ه �ه‌ول��ێ��ری پایته‌ختی هه‌رێمی ک��وردس��ت��ان ،ده‌ی��ان که‌سی چه‌کدار ب ه جلوبه‌رگی مه‌ده‌نییه‌و‌ه ه���ێ���رش���ی���ان ک������رد‌ه س�����ه‌ر ژم����اره‌ی����هک خوێندکاری زانکۆی سه‌اڵحه‌دین ،ک ه له هه‌وڵی سازدانی خۆپیشانداندا بوون، شایه‌تحاڵه‌کان ب ه (هیومان رادس وۆچ) یان وت��ووه ،که هێرشبه‌ره‌کان هێرشیشیان ک��رد‌ه س �ه‌ر رۆژن��ام�هن��ووس��ان و به‌الیه‌نی ک �هم �هوه ی �هک ئ �هن��دام په‌رله‌مانیشیان بریندارکرد. خ��وێ��ن��دک��ارێ��ک��ی ق��ۆن��اغ��ی س��ێ��ی�هم ل ه زان��ک��ۆی سه‌اڵحه‌دین به هیومان راتس وۆچ ی وت��ووه ،که کۆمه‌ڵێکی زۆری ه��ێ��رش��ب �ه‌ری رێ��ک��خ��راو ب��ه ج��ل��وب�ه‌رگ��ی م�ه‌ده‌ن��ی��ی�هوه ب�ه زه‌ب���ری هێزی توندوتیژ په‌الماری خۆپیشانده‌ره‌کانیاندا« ،ئێم ه هاوارمان دهک��رد :ئ��ازادی ،ئ��ازادی .له‌و
ک��ات�ه‌دا هێزه ئه‌منییه‌کان ه���ات���ن و ک���ۆت���ای���ی���ان ب� ه خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان �هک �ه ه��ێ��ن��ا، دهس��ت��ی��ان��ک��رد ب��� ه ل��ێ��دان��ی خه‌ڵک به چه‌قۆ و دار... و 23خ��ۆپ��ی��ش��ان��ده‌ری��ان ده‌ستگیرکرد». رێ��ک��خ��راوه‌ک �ه ئ �ه‌وه‌ش��ى خ����س����ت����ۆت����ه‌ڕوو« :ه���ێ���زه ئه‌منییه‌کانی حکومه‌تی ه���ه‌رێ���م���ی ک���وردس���ت���ان و دوو حزب ه دهس�ه‌اڵت��داره‌ک�ه، پ�����ارت�����ی دی����م����وک����رات����ی ک���وردس���ت���ان و ی�هک��ێ��ت��ی نیشتمانی ک��وردس��ت��ان ،ل ه ه خوێندکارێکی زانکۆی س����هرهت����ای س �هره �هڵ��دان��ی nچه‌ند چه‌کدارێک ل خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان��هک��ان��هوه ل ه فۆتۆ :ئه‌حمه‌د قادر (17ی ش�������وب�������ات)دا، رێوشوێنی سه‌رکوتکارانه‌یان بهکارهێناوه ه��ێ��رش��ک��ردن و ه �ه‌راس��ان��ک��ردن��ی دژی دژی رۆژنامه‌نووسان ،سه‌نته‌ری میترۆ رۆژنامه‌نووسان تۆمار کردووه». له‌الیه‌کى ترهوه رێکخراوی نێوده‌وڵه‌تی ب��ۆ داک��ۆک��ی��ک��ردن ل� ه رۆژن��ام �هن��ووس��ان، ک �ه رێ��ک��خ��راوێ��ک��ی ن��اوخ��ۆی��ی ئ���ازادی په‌یامنێرانی بێ سنور له دوا راپۆرتی خۆیدا رۆژنامه‌گه‌رییه ،زیاتر ل ه ( )150حاڵه‌تی ئاماژه‌ی ب ه به‌رده‌وامی پێشێلکاریه‌کانی
ب ه ناوی ئاسایشهوه ،نوسینگه‌ى رۆژنامه‌ی (چه‌تر) ده‌پشکنرێت سلێمانی چه‌تر
دوو که‌س ب ه ناوی ئاسایشه‌و ه دێن ه سه‌ر نوسینگه‌ى سه‌ره‌کى رۆژنامه‌ی (چه‌تر) ل ه شارى سلێمانى و ته‌واوی ژووره‌کانی ده‌پشکنن و پرسیارى ئه‌و ه ده‌که‌ن «رۆژنامه‌ى چه‌تر خه‌ریکى چی ه و چى ده‌کات و سه‌ر ب ه کێیه؟!».
کاتژمێر دووی دوا ن��ی��وه‌ڕۆی رۆژى ( )2011/4/21دوو ک���ه‌س ب���ه جلی مه‌ده‌نییه‌و‌ه که ئۆتۆمبێلی جامتاریکیان پێده‌بێت ،دێن‌ه سه‌ر رۆژنامه‌ی (چه‌تر) و داواى زانیارى له‌سه‌ر رۆژنامه‌ک‌ه ده‌که‌ن، له‌و باره‌یه‌و‌ه (هاوژین غه‌ریب) رۆژنامه‌وان له رۆژنامه‌ی (چه‌تر) به (چه‌تر پرێس)ی راگه‌یاند« :دوو که‌س هاتن بۆ نوسینگ ه و هه‌واڵی ئه‌وه‌یان ده‌پرسی که ئێوه کێن و
سه‌ر به کێن و چیده‌که‌ن؟ منیش پێموتن: دهک��رێ بزانم ئێوه کێن؟ ئه‌وانیش وتیان ئێمه مفه‌وه‌زی ئاسایشی رزگارین ،پاشان چه‌ند پرسیارێکی تایبه‌تیان کرد و پێناسی شه‌خسیه‌که‌یان لێوه‌رگرتم و مۆڵه‌ته‌کانی کۆمپانیا و رۆژنامه‌ی چه‌تریشیان به کۆپی وه‌رگرت ،پاشان وتیان ئێمه ده‌بێ بزانین ئێوه چیده‌که‌ن و کێ لێره‌یه؟!». ه���اوژی���ن وت��ی��ش��ى« :پ��ێ��م راگ �هی��ان��دون له‌به‌رئه‌وه‌ی ئێستا نه خاوه‌نی کۆمپانیا و ن ه سه‌رنوسه‌ری رۆژنامه‌که‌شی لێ نییه ،بۆی ه ده‌کرێ ئه‌و پرسیارانه له‌وان بکه‌ن ،هه‌روه‌ها وت���ی :پ��اش��ان ب�هن��او ت���ه‌واوی ژووره‌ک��ان��ی ئۆفیسه‌که‌دا گ �ه‌ڕان بێ ئ �ه‌وه‌ی مۆڵه‌تی گ����ه‌ڕان و پشکنینیان پێبێت ،ه �هروهه��ا داوای ئ �ه‌وه‌ی��ان ک��رد ک �ه ن���اوی ت���ه‌واوی کارمه‌نده‌کانى چه‌تریان به لیست بۆ به‌رین ه بنکه‌ی ئاسایشی رزگاری». ه���ه‌ر ل���ه‌و ب���اره‌ی���هوه (ک������اروان س���االر) سه‌رنوسه‌ری رۆژنامه‌ی (چه‌تر) رایگه‌یاند:
پارتى ل ه ()25ى شوبات و یه‌کێتى ل ه ()21ى نیسان چه‌مچه‌ماڵیان خوێناوى کرد چه‌مچه‌ماڵ
سه‌نگه‌ر بیالل دواى خۆپیشاندانه‌که‌ى ()25ى شوبات ل ه چه‌مچه‌ماڵ ک ه له‌الیه‌ن چه‌کداره‌کانى لقى ()19ى پارتى دیموکراتى کوردستانه‌و ه ته‌ق ه ل ه خۆپیشانده‌ران کرا و بوو ه هۆى شه‌هیدبوونى گه‌رمیانى ته‌مه‌ن ()11 ساڵ ،رۆژى ()21ى نیسان یه‌کێـتى ب ه فیشه‌ک چه‌ند که‌سێکى بریندار کرد.
دواى ئ���هم رووداو‌ه خ��ۆپ��ی��ش��ان��ده‌ران��ى چه‌مچه‌ماڵ سوربوون له‌سه‌ر داواکارییه‌کانیان ک�ه به‌ریتیی‌ه ل�ه «گۆڕینى ریشه‌یی ل ه سیسته‌مى حوکمڕانى هه‌رێمدا» بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش رۆژانه هاواڵتیان ده‌ڕژان‌ه مه‌یدانى شه‌هید گه‌رمیانه‌وه ،دواى ئه‌وه‌ى ده‌سه‌اڵت ل ه رێگه‌ى چه‌ندین سیناریۆو‌ه نه‌یتوانى کۆتایی ب �ه خۆپیشاندانه‌کان بهێنێ ل �ه ئێستادا چه‌مچه‌ماڵ بووه‌ت‌ه سه‌ربازگایه‌کى گهوره و هێزێکى بێشومارى تێدا رژاوه ،که رۆژانه دهک�ه‌ون�ه ده‌ستگیرکردنى خۆپیشانده‌ران و رۆژنامه‌نووسان. له ()21ى نیساندا (ئاسۆ محه‌مه‌د شوانى) په‌یامنێرى رۆژنامه‌ى هاواڵتى و (سوار‌ه بیالل) کامێرامانى که‌ناڵى ئاسمانى سپێد‌ه له‌الیه‌ن هێزێکى پۆلیس و ئ��اس��ای��ش�هوه ده‌ستگیر ده‌کرێن ،هه‌ر هه‌مان رۆژ له گۆڕه‌پانى شه‌هید
گه‌رمیان هێزه‌کانى ئاسایش و پۆلیس ته‌ق ه له خۆپیشانده‌ران ده‌که‌ن و سێ که‌س بریندار ده‌که‌ن که دوانیان به گولله‌ى ئه‌و هێزه بریندار بووه. (ئاسۆ محه‌مه‌د شوانى) له لێدوانێکیدا بۆ (چه‌تر) وتى «دواى ئه‌وه‌ى له‌الیه‌ن ئاسایشى چه‌مچه‌ماڵه‌و‌ه ده‌ستگیر کرام ئیهانه‌یه‌کى زۆرم پێکراو کامێراکه‌یان لێسه‌ندم ته‌نانه‌ت عه‌ینه‌که‌که‌ى چاویشان شکاندم و پێیان ده‌وتم تۆ له پشت خۆپیشاندانه‌کانه‌وه‌ى ،به‌اڵم پێیانم وت من په‌یامنێرى (هاواڵتی)م ئیشى من گواستنه‌وه‌ى رووداوه‌کانه ،به‌اڵم ئه‌وان هیچ باوه‌ڕێکیان به قسه‌کانم نه‌کرد و به‌رده‌وام بوون له ئیهان‌ه پێکردنم». هاواڵتیانى چه‌مچه‌ماڵ نیگه‌رانن ل ه ب�ڵاوه‌پ��ێ��ک��ردن��ى ئ��ه‌و ه��ێ��زه ب��ێ��ش��وم��اره‌ى ک ه ش��ارهک �هی��ان��ى ت�هن��ی��وه ب��ۆ سه‌رکوتکردنى خۆپیشانده‌ران (شوان مه‌دحه‌د) سه‌رنووسه‌ر رۆژنامه‌ى (داهێنان) له چه‌مچه‌ماڵ پێى وایه «ئه‌و هێزه‌ى له‌م شاره‌دا باڵوه‌ى پێکراوه خزمه‌ت به که‌س ناکات ،چونکه ئه‌و هێزه بوو له ()21ى نیساندا ته‌قه‌ى له خه‌ڵک کرد و خه‌ڵکى بریندار کرد و ئارامى شاریان تێکدا، هه‌ر ئه‌و هێزه‌ش بوو دوکانى به دووکانداره‌کان داخست». سه‌رنووسه‌ره‌که‌ى داهێنان ئه‌وه‌ى نه‌شارده‌وه، که ئه‌و هێزه بوونه‌ت‌ه هۆی دروستبوونى کێش ه له شاره‌که‌دا ،چونکه رۆژانه خۆپیشاندان ده‌کرا و هیچ توندوتیژییه‌کى لێ نه‌ده‌که‌وته‌وه ،به‌اڵم به‌هاتنى ئه‌م هێزه بارى ئارامى شار تێکدرا.
گ���ه‌ڕان و پشکنینی ب��ێ م��ۆڵ�هت ب�ه ناو ئۆفیسی رۆژن��ام�هی�هک��دا به پێشێلکاری ئ��اش��ک��را ده‌زان���ی���ن و ح���ه‌ق نییه ئاسایش ره‌فتاری له‌و شێوهیه ئه‌نجامبدات ،جێگه‌ی سه‌رنجیش‌ه ساڵێک زی��ات��ره رۆژن��ام �هی (چه‌تر) ده‌رده‌چ��ێ��ت ،که‌چی له دۆخێکی وهک ئ�هم��ڕۆدا ئاسایشی رزگ���اری دێت ئ �ه‌و پرسیار و ره‌ف��ت��اره دهک���ات ،ئهمه ل ه کاتێکدا کۆمپانیای چه‌تر و رۆژنامه‌ی (چه‌تر) مۆڵه‌تی فه‌رمی ههیه له الیه‌ن ه پ�هی��وه‌ن��دی��داره‌ک��ان و ه�هم��وو ئه‌وه‌لیاتێکی یاسایشی له ئاسایشی گشتی سلێمانی ههیه. جێگه‌ی باس‌ه ئه‌م رووداو‌ه له دۆخێکی وهک ئ��ێ��س��ت��ای ه���ه‌رێ���م���دا رووده‌دات ک��ه رۆژن���ام���هی (چ���هت���ر) و م��اڵ��پ�ه‌ڕی (چه‌ترپرێس) چاالکان‌ه خۆپیشاندانه‌کان و ئه‌و پێشێلکاریان‌ه ده‌گوازنه‌و‌ه که به‌رامبه‌ر هاواڵتیان ده‌کرێت.
سلێمانی ده‌ده‌ن ()2011/4/19 دهس����ه‌اڵت ل � ه ب �ه‌رام��ب �ه‌ر رۆژن��ام�هن��وس��ان ک���ردوه و نیگه‌رانی خ��ۆی ده‌رب��ڕی��وه ل ه ئاست به‌رده‌وامی ده‌ستدرێژیه‌کان بۆ سه‌ر رۆژنامه‌نوسانی هه‌رێم.
تا ئێستا رێژه‌ى بارانبارین ل ه هه‌رێمى
کوردستان نه‌گه‌یشتۆت ه ئاستى ساڵى رابردوو هه‌ولێر ملم باران له ساڵى رابردوو که‌متره ،هه‌روه‌ها له شارى دهۆک کۆى بارانبارینى ئه‌مساڵ ره‌هێل مامه‌ش گه‌یشتۆت‌ه ()354ملم ،به‌اڵم پارساڵ رێژه‌که ()548ملم بوو ،به‌مه‌ش ()194ملم که‌متر هه‌رچه‌ند ه ل ه ماوه‌ى رابردوو باریوه ،سه‌باره‌ت به پارێزگای سلێمانى کۆى رێژه‌یه‌کى زۆرى بارانبارین ب��اران بارینى ئه‌مساڵ گهیشته ()417.8 ناوچه‌کانى هه‌رێمى کوردستانى گرته‌و ه و ب ه هۆیه‌و ه چه‌ندین شوێن ملم ،ئهمه له‌کاتێکدا پ��ارس��اڵ رێژه‌ک ه ب ه تایبه‌تى ل ه هه‌ولێر توشى الفاو گهیشته ()708.8ملم ،به‌مه‌ش ()291ملم که‌متره. هات ،به‌اڵم ب ه وته‌ى شاره‌زایانى له گه‌رمیان و به‌دیاریکراوى له که‌الر که‌شناسى هه‌رێم ،تا ئێستا ئاستى ک��ۆى ب����اران ب��اری��ن��ى ئ�هم��س��اڵ ت��ا ئێستا بارانبارینى ئه‌مساڵ ب ه به‌راورد گه‌یشتۆت‌ه ( )209.7ملم ،به‌اڵم پارساڵ لهگهڵ ساڵى رابردوو که‌متره. (ح �ه‌س �هن وهه���اب ج���ه‌الل) ب �ه‌ڕێ��وهب �ه‌رى ( )336.4ملم بوو ،به‌مه‌ش ( )126.7ملم گشتى که‌شناسى و بومه‌له‌رزه‌ى هه‌رێمى باران له گه‌رمیان له پارساڵ که‌متر باریووه. ب �ه‌ڕێ��وهب �ه‌رى گشتى که‌شناسى هه‌رێم کوردستان ،سه‌باره‌ت به رێژه‌ى بارانبارینى ئه‌مساڵ و ب �ه‌راورد لهگهڵ ساڵى راب��ردوو ئاماژه‌ى به‌وه‌شکرد ،که پێشبینى ده‌که‌ین ل ه به رۆژن��ام�هى (چه‌تر)ى راگه‌یاند :کۆى چه‌ند رۆژى داهاتو شه‌پۆلێکى ترى باران ب��اران بارینى ئه‌مساڵ له هه‌ولێر گه‌یشت ه بارین روو له هه‌رێم بکات ،به‌اڵم نازانرێ ()334م��ل��م ،ئه‌و رێژه‌ی‌ه له ساڵى راب��ردوو ئاسته‌که‌ى چۆن ده‌بێت. گه‌یشتبو‌ه ()345.8ملم ،به‌مه‌ش ()11.5
«کوێت نایه‌ڵێت ئه‌و گۆڕان ه هه‌ڵبدرێنه‌وه ک ه ته‌رمى هاواڵتیانى کوردى تێدایه»
ش �ه‌ه��ی��دان و ک���اروب���ارى ئ�هن��ف��ال��ک��راوان��ى تێدایه. چه‌تر ب����ه‌ڕێ����وهب����ه‌رى ده‌زگ�������اى ش �ه‌ه��ی��دان��ى دوزخ��ورم��ات��و ب �ه (چ��هت��ر)ى راگ �هی��ان��د: زانیار داقوقى ماوه‌ى سێ ساڵه ( )60گۆڕى به‌کۆمه‌ڵى دوزخ���ورم���ات���وو ئ��ه‌وه‌ش��ى خ��س��ت �ه‌ڕوو :تا ئه‌نفال و زینده‌به‌چاڵ له چیاى حه‌مرین ئێستا واڵت��ى کوێت داواى ئ�ه‌و گۆڕانه ماوه‌ى سێ ساڵه ( )60گۆڕى دۆزراوه‌ت����هوه ،ب �ه‌اڵم حکومه‌تى عێراقى ،دهک��ات و پێى وای�ه ئه‌و گۆڕانه ته‌رمى به‌کۆمه‌ڵى شه‌هیدانى ئه‌نفال ک ه ب�ه‌ه��ۆى ئ���ه‌وه‌ى کێشه‌ى ل�هگ�هڵ کوێتدا ئه‌و کوێتیانه‌ى تێدایه ،که له سه‌رده‌مى زینده‌به‌چاڵ کراوان له چیاى ه�هی�ه ک��ۆس��پ ل �ه‌س �ه‌ر ه �هڵ��دان �ه‌وه‌ى ئه‌و رژێمى پێشوو زینده‌به‌چاڵ کراون. (حه‌مرین) دۆزراونه‌ته‌وه ،به‌اڵم ئ���ه‌وه‌ش���ى ئ��اش��ک��را ک���رد :ب���ه‌اڵم ئێم ه گۆڕانه دروست ده‌کات. تا ئێستا واڵتى (کوێت) رێگه‌ى ب ه وتیشى :له ( )5/1دهس��ت ده‌کرێت ب ه پێشتر ئه‌و گۆڕانه‌مان هه‌ڵداوه‌ته‌وه ،ک ه حکومه‌تى عیراقى نهداوه ئه‌و گۆڕ ه هه‌ڵدانه‌وه‌ى ئه‌و گۆڕه به‌کۆمه‌ڵه‌ى که‌تا ته‌رمه‌کان ته‌رمى ژن و پیاوى کوردن و به‌کۆمه‌اڵنه هه‌ڵده‌نه‌وه ،چونک ه ئێستا ل �ه چ��ی��اى ح �هم��ری��ن م���اوه‌ت���هوه ،سه‌رجه‌میان خه‌ڵکى سنورى (قادر که‌ره‌م) ده‌وڵه‌تى کوێت ئه‌و گۆڕانه ب ه ئه‌و گ��ۆڕه به‌کۆمه‌اڵنه‌ى که له سنورى ن و له ساڵى ( )1988له الی�هن رژێمى هاواڵتى کوێتى ده‌زانێت. حه‌مرینیش ه �هن ،نزیکه‌ى ( )60گۆڕه بهعسهوه زینده‌به‌چاڵ کراون. (کامه‌ران محه‌مه‌د) به‌ڕێوبه‌رى ده‌زگاى و هه‌ر گۆڕێکى ( 80بۆ )100ته‌رمى
یادى بۆردومانه‌که‌ى قه‌اڵدزێ نه‌کرایه‌وه زۆرى چه‌کدارى له‌ناو ش��ارى سلێمانى و قه‌اڵدزێ ناوچه‌کانى ده‌وروب �ه‌رى ،شارى قه‌الدزێش چه‌تر چه‌کدارێکى زۆرى لێ ب�ڵاوک��راوه‌ت �هوه، ئ���هم���هش ب���ۆ رێ��گ��رت��ن ل���ه ه����ه‌ر ج���ۆر‌ه به‌هۆى ئه‌گه‌رى روودانى خۆپیشاندان و ناڕه‌زایه‌تییه‌کى جه‌ماوه‌رى، دوێنێ توندوتیژى و پێکدادان، ی��ادن��هک��ردن��ه‌وه‌ى ب���ی���ره‌وه‌رى ب��ۆردوم��ان��ى بۆردومانى یادى ( )4/24رۆژى قه‌اڵدزێش هه‌ر په‌یوه‌ندى به‌م دۆخه‌وه ههیه. ه جگ ه م ه ئ ، ه و (قه‌اڵدزێ) نه‌کرایه قه‌اڵدزێ له ( )1974/4/24بۆ رژێمی له‌وه‌ى ئاماده‌کاریشى بۆ کرابوو به‌عس به فڕۆکه جه‌نگیه‌کانی بۆردومان له الیه‌ن حکومه‌ته‌وه. کرد و زیاتر له ( )360که‌سی بریندار هێزێکى ى ه و ه باڵوکردن له چوارچێوه‌ى ک��رد و ( )150که‌سیشی شه‌هید کرد،
ه �هروهه��ا ل �ه س��اڵ��ی ( )1982له‌هه‌مان رۆژدا ک��ات��ێ خ��وێ��ن��دک��اران��ى زان��ک��ۆی سلێمانی و خه‌ڵکی شاره‌که ده‌ستیان کرد به خۆپیشاندان دژى رژێمى به‌عس ،هه‌ر له‌و رۆژه‌دا فڕۆکه جه‌نگیه‌کانی به‌عس دووباره کهوتهوه بۆردومانکردنی ئه‌و شاره و چه‌ندین منداڵ و گه‌نج و خوێندکار شه‌هید بوون ،هه‌روه‌ها چه‌ندین قوتابخان ه و خانو و زانکۆى سلێمانى که ئهوکاته ل ه قه‌اڵدزێ بوو خاپورکران.
(چەتر) ناوی ئه‌و بەرپرسانەی یه‌کێتی باڵو دەکاتەوە کە ب ه ره‌وشی ئێستای سلێمانی ناڕازین
«بەم نزیکانە کۆسره‌ت ره‌سوڵ رایده‌گه‌یه‌نێت پشگیرى خۆپیشاندانى سه‌ربه‌خۆ ده‌کات» ئاماده‌کار
هانا ئازاد ب�ه عه‌سکه‌ریکردنى سلێمانى درێژه‌ى ههیه و چه‌ندین به‌رپرسى یه‌کێتیش به‌و دۆخ �هى ئێستا ل ه سلێمانى دروست کراوه ناڕازین و بۆچوونیان لهگهڵ سه‌رکردایه‌تى حزبه‌که‌یان جیاوازه ،هه‌رچه‌ند ه ل��ه راگ �هی��ان��دن �هک��ان��ى یه‌کێتى باس له‌وه‌ده‌کرێت که بۆچوونى کۆسره‌ت ره‌س��وڵ عه‌لى ،جێگرى نیشتمانى یه‌کێتى سکرتێرى کوردستان ،هاوشێوه‌ى باڵى مام جه‌الله ،به‌اڵم به‌پێى زانیاریه‌کانى (چ�هت��ر) باڵى ک��ۆس��ره‌ت ره‌س��وڵ لهگهڵ باڵى مام جه‌الل بۆچونیان له‌سه‌ر ئه‌و بارودۆخه جیاوازه.
به‌رپرسێکى ب��اڵ��ى ک��ۆس��ره‌ت ره‌س��وڵ عه‌لى ،له نێو یه‌کێتى نیشتمانى به (چه‌تر) ى وت :زۆربه‌ى به‌رپرسانى یه‌کێتى نزیک کاک کۆسره‌ت نیگه‌رانن له‌و بارودۆخه‌ى دروس��ت ب��ووه و داواشیانکردووه یه‌کێتى کارێکى وان �هک��ات قاڵبى دیموکراسى له‌سه‌ر خۆى الببات و بێته ریزى پارتیه‌وه. ب��ه‌رپ��رس��هک��ه ک���ه ن �هی��وی��س��ت ن���اوی ئ��اش��ک��را ب��ک��رێ��ت دهڵ��ێ��ت :دروس��ت��ب��وون��ى ئه‌و توندوتیژیانه‌ى سلێمانى له‌ده‌سه‌اڵتى کۆسره‌ت ره‌سوڵ نهماوه و فشارى خراوه‌ت ه س��ه‌ر ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ى ل �ه‌س �ه‌ر ئ��هم ب��ارودۆخ � ه قسه‌نه‌کات. س �هب��اره‌ت ب �ه ک��ۆب��وون �ه‌وه‌ى ک��ۆس��ره‌ت ره‌س���وڵ���ی���ش ل���هگ���هڵ الی���هن���ى ئ �هم��ن��ى و پ��ێ��ش��م�ه‌رگ�ه دێ��ری��ن �هک��ان��ى سلێمانى سه‌رچاوه‌که‌ى (چه‌تر) وتى ،کۆبوونه‌وه‌ى لهگهڵ ئه‌و الیه‌نانه به‌ناوى خۆیه‌وه نهبووه، به‌ڵکو جه‌الل تاڵه‌بانى رایسپاردووه بۆئه‌وه‌ى کۆبوونهوه لهگهڵ ئه‌والیه‌نانه بکات و ده‌ست خۆشیشیان لێبکات. ب�ه‌رپ��رس�ه نزیکه‌که‌ى ب��اڵ��ى ک��ۆس��ره‌ت ره‌س������وڵ ئ����ام����اژه ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ش���دهک���ات، توندوتیژى سلێمانى به‌رێکه‌وتنى نێوان پارتى و یه‌کێتى ب��ووه ،چونکه ده‌مێک ه «پارتى داواى له‌یه‌کێتى کردووه سلێمانى وهک هه‌ولێر لێبکات». به‌پێى زانیاریه‌کانى (چه‌تر) بڕگه‌یه‌کى
رێککه‌وتننامه‌ى ستراتیژى که ئێستا ئ��اش��ک��راب��ووه تێیدا ه��ات��ووه «یه‌کێتى و پارتى له هێزدا هاوکارى یه‌کتر ده‌که‌ن ئه‌گه‌ر هه‌ر مه‌ترسیه‌کیان له‌سه‌ربوو». ب��ه‌رام��ب��ه‌ر ب���ه‌و ب��ڕگ �هی �ه ل�ه‌ئ��ێ��س��ت��ادا یه‌کێتى داواى هێزى له پارتى ک��ردووه و ج��ێ��گ��رى س��ک��رت��ێ��رى گشتى یه‌کێتى بهمه رازى نیه و فشارى جه‌الل تاڵه‌بانى له‌سه‌ره .له‌الیه‌کى ت��رهوه سه‌رچاوه‌یه‌ک له‌سه‌رکردایه‌تى یه‌کێتى ئه‌وه‌ده‌خاته‌روو، ئێستا ک �ه‌س ناتوانێت له قسه‌ى جه‌الل تاڵه‌بانى ده‌رب��چ��ێ��ت ،چونکه پێمانوای ه دهب��ێ��ت ره‌چ����اوى ب���ارودۆخ���ى م��ام ج �ه‌الل بکرێت. ل�هب��اره‌ى هه‌ڵوێستى ک��ۆس��ره‌ت ره‌س��وڵ ع �هل��ى س���ه‌رچ���اوهک���هى س �ه‌رک��ردای �هت��ى یه‌کێتى وتى ،ناوبراو هه‌ڵوێستى جیاوازى ههیه ،له‌به‌ر یه‌کێتی ریزه‌کانی یه‌کێتی خۆی راگرتووه. س�ه‌رچ��اوهک�هى (چ�هت��ر) ئاماده‌نه‌بوو، چۆنێتى راگ��رت��ن��ى ک��ۆس��ره‌ت ره‌س���وڵ، ئاشکرابکات ته‌نها ئ �ه‌وه‌ى درک��ان��د ک ه هه‌ڵوێستى ن��اوب��راو ب��ۆ ئ��هم ب��ارودۆخ � ه جیاوازه. له‌الیه‌کى ت��رهوه سه‌رچاوه‌یه‌ک له‌نێو پ��ارت��ى دی��م��وک��رات ئ����ه‌وه‌ى خ��س��ت �ه‌روو، یه‌کێتى ناتوانێت به‌بێ پارتى هه‌نگاوبنێت و ئ �هم �هش ب �هب��ڕی��ارى ج���ه‌الل تاڵه‌بانى، سکرتێرى گشتى یه‌کێتى ،بووه له‌وکاته‌ى لهگهڵ «ک��اک مه‌سعود کۆبوونه‌وه‌ى ئهنجامداوه». سه‌رچاوه‌که‌ى نێو پارتى بۆ (چه‌تر) ئاماژه‌ى ب�ه‌وه‌ش��دا ،پێشتر پارتى فشارى خسته‌بووه سه‌ر یه‌کێتى بۆئه‌وه‌ى کۆتایى به‌و کێشانه‌ى سلێمانى بهێنێت. به‌پێى زانیاریه‌کانى (چه‌تر) باڵى جه‌الل تاڵه‌بانى به باڵى کۆسره‌ت ره‌سوڵیان وتووه، یه‌کێتى چیتر باجى دیموکراسى نادات ده‌بێت خۆپیشاندانه‌کان وهک چ��ۆن ل ه هه‌ولێر نیه له‌سلێمانیش کۆتاى پێبهێنرێت. ل�هن��ێ��و ب �ه‌رپ��رس��ان��ى یه‌کێتى (چ �هت��ر) زانیویه‌تى جگه له‌باڵى ته‌واوى کۆسره‌ت ڕه‌س��وڵ ههریهکه له (ئارێز عه‌بدواڵ و ئاسۆ ئه‌ڵمانى و فه‌رید ئه‌سه‌سه‌د) ک ه ئه‌ندامى سه‌رکرایه‌تى ئه‌و حزبه‌ن به‌توندى ئ�ه‌و ب��ارودۆخ �هى یه‌کێتى خوڵقاندویه‌تى ره‌تیده‌که‌نه‌وه.
هاوکات له‌نێو په‌رله‌مانتارانى یه‌کێتیش بۆچوونى جیا له‌سه‌ر ئه‌و بارودۆخه ههیه. (چه‌تر) هه‌وڵیدا ناوى ئه‌و په‌رله‌مانتارانه‌ى
یه‌کێتى وه‌ربگرێت که به‌م دۆخه‌ى یه‌کێتى رازى ن��ی��ن ،ب���ه‌اڵم ته‌نها ن���اوى (خه‌لیل عوسمان و د.دانا سه‌عید سۆفى و سه‌ید
شۆڕش و تارا عه‌بدولره‌زاق و د.سه‌روه‌ر عه‌بدولره‌حمان ،ئیسماعیل مه‌حمود)
راپۆرت ساڵی دووه‌م ژماره 53 دووشهممه 2711/2/5 - 2011/4/25
3
«مه‌سعود بارزانى و جه‌الل تاڵه‌بانى له به‌کارهێنانى هێز سه‌رکه‌وتوو نه‌بوون و ته‌نها دیمه‌نى کوردستانیان ناشرین کرد» ل ه ()17ی شوباتهوه • له رۆژی (/17شوبات) یه‌که‌مین خۆپیشاندان ده‌ستپێکرد و که‌سێک کوژرا و( )50که‌سیش بریندار بوون. • له رۆژی (/19شوبات) که‌ناڵی نالیا سوتێندرا. • ژماره‌ی برینداره‌کان له رۆژی (/20شوبات) گهیشته ( )150بریندار و دوو کوژراو. • له رۆژی ( /24شوبات) راگه‌یه‌ندرا که بڕیاری ده‌ستگیرکردنی تاوانبارانی رووداوه‌که‌ی (17ی شوبات) ده‌رچووه. • له رۆژی (/25شوبات) خۆپیشاندان سه‌رجه‌م شارو شارۆچکه‌کانی گرته‌وه و له هه‌ولێریش ره‌وشێکی ئه‌منی توند گیرایه به‌ر بۆ رێگرتن له خۆپیشاندان و چه‌ند که‌سێکیش ده‌ستگیر کران. • له رۆژی (/27شوبات) ژماره‌ی کوژراوه‌کان گهیشته هه‌شت که‌س. • شه‌وی (/6مارس) چادره‌کانی مانگرتوانی خۆپیشانده‌رانی سلێمانی سوتێندرا. • په‌رله‌مانتارانی ئۆپۆزسیۆن بایکۆتی دانیشتنی ئاساییان کرد و رایانگه‌یاند تا ئه‌و کاته‌ی په‌رله‌مان له سه‌ر داخوازی و کێشه‌کانی هه‌رێمی کوردستان قسه‌نه‌کات ناچینه هۆڵی په‌رله‌مانه‌وه. • له رۆژی (/3مارس) له راگه‌یه‌ندراوێکی هاوبه‌شدا هه‌رسێ الیه‌نی ئۆپۆزسیۆن پڕۆژه‌یه‌کی ( )22خاڵیان باڵوکرده‌وه. • له سه‌ره‌تای مانگی نیسان هه‌رسێ الیه‌نی ئۆپۆزسیۆن بایکۆتی دانیشتنه ئاساییه‌کانی په‌رله‌مانیان کرد. • له رۆی (/18نیسان) که ماوه‌ی دوو مانگ به‌سه‌ر خۆپیشاندانه‌کاندا تێپه‌ڕی ئاڵۆزی له‌نێوان خۆپیشانده‌ران و هێزه ئه‌منیه‌کان روویدا و له ئه‌نجامدا ()99که‌س بریندار بوون. • کۆی گشتی برینداره‌کان له‌ماوه‌ی ئه‌و دوو مانگه‌دا گهیشته ()450 بریندار. • رۆژی شهممه دواین گه‌نج له نه‌خۆشخانه گیانی سپارد و کۆی گشتی کوژراوه‌کان گهیشته ( )10که‌س. • لە ماوەی ئەو دوو مانگەدا بە سەدان کەس دەستگیر کران.
ی ده‌ستکه‌وت .له‌باره‌ى ته‌واوى ئه‌و زانیاریانه‌ى (چه‌تر) سه‌عدى ئه‌حمه‌د پیره ،ئه‌ندامى مه‌کته‌بى س��ی��اس��ى ی �هک��ێ��ت��ى ،ئ���ام���اژه‌ى به‌وه‌کرد ،ئه‌و هێزه‌ى له‌سلێمانی ه س���ه‌ر ب �ه‌پ��ارت��ى ن��ی�ه و پێویست ناکات پارتى هێزى خۆى بهێنێت و سلێمانى پێویستى به‌هێز نیه. ل���هب���اره‌ى پ��رس��ی��ارهک��ان��ى ت��رى (چ��هت��ر) ن���اوب���راو ئ��ام��اده‌ن �هب��وو هیچ زانیارییه‌ک بدرکێنێت. چاودێری سیاسی و رۆژنامه‌نوس، م �ه‌س��ع��ود ع �هب��دول��خ��ال��ق وت���ى: باڵى کۆسره‌ت ڕه‌س��وڵ تائێستا س��ورن له‌سه‌ر هه‌ڵوێستى خۆیان و ی�هک��ێ��ت��ى ه���ه‌ر ه�هن��گ��اوێ��ک ب��ن��ێ��ت ق �هی��ران��ى ن��ێ��وخ��ۆی��ى لێ قوڵتر دهبێتهوه .ناوبراو وتیشی «جه‌الل تاڵه‌بانى که زاڵه به‌سه‌ر هێزى عه‌سکه‌ری و دژه‌تیرۆر و زانیارى توانى حاڵه‌تى توندوتیژى بچه‌سپێنێت و حه‌ره‌مى دادگا و زانکۆ بشکێنێت و بگهڕێتهوه بۆ س��ااڵن��ى ( )1994ک�ه جێگه‌ى سه‌رنجى هه‌موو واڵتانى جیهان بوو». مه‌سعود سه‌رسوڕمانى خۆیشى له‌وه‌نیشاندا که د.به‌رهه‌م ئه‌مه‌ى ل �هم��ام ج���ه‌الل ق��ب��وڵ ک����ردووه،
چونکه به قبوڵکردنى ئهمه گورزێکى ت��رى ل �هخ��ۆی��دا .ئ��ه‌و چ��اودێ��ره سیاسی ه ئ�ه‌وه‌ش��ى ئاشکراکرد ،ک��ۆس��ره‌ت ره‌س��وڵ لهگهڵ باڵى خۆیدا کۆبوه‌ته‌وه و پێده‌چێت له‌رۆژانى داهاتوو هه‌ڵوێستێکى تایبه‌تى بنوێنێت و له ئێستاشدا خه‌ڵک بۆخۆى ئاراسته ده‌کات. مه‌سعود عه‌بدولخالق ئه‌وه‌شى خسته‌روو، پیالنى مه‌سعود بارزانى و جه‌الل تاڵه‌بانى له‌به‌کارهێنانى هێز سه‌رکه‌وتوو نه‌بوون و ته‌نها دیمه‌نى کوردستانیان ناشرین کرد ،بۆیه پێده‌چێت دواى ئه‌م هه‌فته‌ی ه خۆپیشاندان ده‌ست پێبکاته‌وه. ئ�����ه‌و چ�����اودێ�����ره س���ی���اس���ی���ه ه��ێ��م��اى ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ش���ک���رد ،ب �ه‌پ��ێ��ى زان��ی��اری �هک��ان کۆسره‌ت ره‌سوڵ له‌چه‌ند رۆژى داهاتوو رای��ده‌گ�هی�هن��ێ��ت پشگیرى خۆپیشاندانى سه‌ربه‌خۆ دهک��ات ،چونکه تائێستا باڵى ناوبراو داهاتووى روون نیه له‌نێو یه‌کێتى. ه��اوک��ات خەلیل ع��وس��م��ان ئه‌ندامى په‌رله‌مانی کوردستان که به نزیک ل ه باڵى کۆسره‌ت ره‌سوڵ ناسراوه هێماى بۆ ئه‌وه‌کرد ،هیچ کۆبوونه‌وه‌یه‌ک تائێستا لهگهڵ کۆسره‌ت ره‌سوڵ نهکراوه ،به‌اڵم ک��ارهک��ان��ى ئێمه ب �ه رێ��ن��م��اى ئ��ه‌و نیه. وتیشى ،رهنگه هه‌ندێک جار هه‌ڵوێستى ج��ی��ام��ان ه�هب��ێ��ت ل �هگ �هڵ ب���راده‌ران���ى تر به‌تایبه‌تى له‌م بارودۆخه‌ى ئێستادا .ناوبراو ئ��ام��اده‌ن�هب��وو زان��ی��ارى ت��ر ل �هب��اره‌ى باڵى کۆسره‌ت ره‌سوڵ ئاشکرا بکات.
کردووه شه‌ش وه‌زاره‌ت دراو ه ب ه ئۆپۆزسیۆن ،به‌اڵم داوای هه‌شتیان
«چه‌مکى شۆڕش ل ه باشورى کوردستان بریتییه ل ه چه‌مکى پشت په‌رده» ئاماده‌کار
زانکۆ سه‌ردار به‌گوێره‌ی هه‌ندێک زانیاری تایبه‌ت ب ه (چه‌تر) یه‌کێتی و پارتی پێش ئاڵۆزییه‌کانی ئه‌م دوایی ه رازی بوون له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی شه‌ش وه‌زاره‌ت بده‌ن ه ئۆپۆزسیۆن به‌اڵم ئۆپۆزسیۆن داوای هه‌شت وه‌زاره‌تی کردوو ه ک ه دووانیان سیادی بن، به‌اڵم یه‌کێتی و پارتی ئه‌وه‌یان قبوڵ نهکردووه .چاودێرێکی سیاسیش پێیوای ه «چه‌مکى شۆڕش ل ه باشورى کوردستان بریتی ه له‌چه‌مکى پشت په‌رد ه و ده‌مامک».
ب �ه گ���وێ���ره‌ی ه �هن��دێ��ک زان���ی���اری ل ه س �ه‌رچ��اوه‌ی �هک��ی ب���اوه‌ڕ پ��ێ��ک��راوه‌و‌ه دهس��ت (چه‌تر) که‌وتووه ،کاتێک ئه‌مریکیه‌کان nئایا خۆپیشاندانه‌کان ب ه رێکه‌وتنی سیاسی کۆتاییان پێدێت /فۆتۆ :ئه‌حمه‌د قادر ویستیان ره‌وشی هه‌رێمی کوردستان ئارام بکهنهوه و کۆتایی ب�ه‌و گرژی‌ه بێت ک ه که جگه له‌و شه‌ش وه‌زاره‌ت‌ه دوو وه‌زاره‌تی ئه‌ندامی مه‌کته‌بی سیاسی یه‌کگرتوو زانیاریانه‌ش که‌الی ئێوه‌ی‌ه من نهمبیستووه. هه‌رێمی کوردستانی گرتووه‌ته‌وه ،پێشنیاریان سیادیشیان بده‌نێ که ههریهکه له دارایی وت��ی :ل �هب��اره‌ی ژم���اره‌ی وه‌زاره‌ت �هک��ان �هوه ئه‌ندامێکی سه‌رکردایه‌تی هه‌مان حزب باس ێ ل �ه‌و باسان ه لهوه ده‌کات قه‌ناعه‌تم وایه داوایان لێکرابێت، ک���ردووه ب��ۆ یه‌کێتی و پ��ارت��ی ت��ا چه‌ند و پێشمهرگه بووه ،به‌اڵم سه‌رجه‌م ئه‌م قسان ه ل �ه‌و کۆبونه‌وان‌ه هیچ شت وه‌زاره‌تێک بده‌ن به هێزه ئۆپۆزسیۆنه‌کان له‌الیه‌ن محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم ،وته‌بێژى نهکراوه .به‌اڵم به‌رپرسی لقی ( )21پارتی ئه‌حمه‌د کانی ،ئه‌ندامی سه‌رکردایه‌تی ئه‌وانیش رازی ب��وون به پێشنیاره‌که‌یان و بزووتنه‌وه‌ى گۆڕان ،ره‌ت دهکرێنهوه و پێیوایه دیموکراتی کوردستان ،ئ��اری هه‌رسین ،پارتی دیموکراتی کوردستان ،له‌لێدوانێکیدا ڵ و ئه‌ساسى»نیه و راشیده‌گه‌یه‌نێت ده‌ڵێت ئه‌گه‌ر ئهمه راست بێت به‌بۆچونى ب����ۆ (چ����هت����ر) وت�����ی «م�����ن ئ���هن���دام���ى شه‌ش وه‌زاره‌تیانداو‌ه به ئۆپۆزسیۆن ،به‌اڵم «ئه‌س ل �ه ک��ۆب��ون �ه‌وه‌ی ئه‌مریکیه‌کان لهگهڵ که ئه‌مه‌ریکیه‌کان له‌گ‌ه ڵ هه‌مووالیه‌ک من ئ�ه‌و پێداگیریه‌ى ئۆپۆزسیۆن به‌هیچ کۆبونه‌وه‌کان نه‌بووم نازانم داوایان لێکرابێ، ج��ۆرێ��ک ن��ی��ازى رێکه‌وتنى نیه .ن��اوب��راو به‌اڵم قه‌ناعه‌تموای‌ه که داوایان لێکرابێ» هێزه‌کانی ئۆپۆزسیۆن ئه‌مریکیه‌کان پێیان دانیشتوون. هه‌ر سه‌باره‌ت به‌و زانیاریان‌ه ئه‌ندامێکی له لێدوانێکیدا به (چ�هت��ر)ی راگه‌یاند :ناوبراو راشیگه‌یاند هیچ زانیاریه‌کی له‌سه‌ر وتون که یه‌کێتی و پارتی ئاماده‌ن شه‌ش وه‌زاره‌ت��ت��ان بده‌نێ و کۆتایی ب �هم ره‌وش � ه مه‌کته‌بی سیاسی یه‌کگرتووی ئیسالمی بڕواناکه‌م پێویستمان بهوه هه‌بێت خه‌ڵکى ژم��اره‌ى ئه‌و وه‌زاره‌ت و شتانه نیه ،به‌اڵم ێ بگه‌یه‌نێت ئه‌و وهک و مه‌بده‌ئی «پارتى و یه‌کێتى ده‌زانم بهێنن ،ب�ه‌اڵم ئۆپۆزسیۆن داوای��ان ک��ردووه ده‌ڵێت دوور‌ه له راستیه‌وه ،سه‌اڵحه‌دین بابه‌کر ده‌ره‌کى په‌یامى یه‌کتریمان پ
ن���هک ه���ه‌ر ئ �هم��ڕۆ ه�ه‌ر ل�ه‌س�هرهت��اى دروستکردنى حکومه‌ت پێمان خۆشبوو ئه‌و حزبانه‌ش که رێژه‌یان ههیه له‌په‌رله‌مان به‌شدارى بکه‌ن». م�����ح�����هم�����ه‌د ب����هک����ر، چاودێرى سیاسى ،پێیوایه ئه‌گه‌ر له‌ئێستاشدا شتێکى ێ ده‌رئه‌نجام ئه‌م وهه��ا نه‌ب ه��ێ��زان �ه چ دهس�����ه‌اڵت چ ئ���ۆپ���ۆزس���ی���ۆن ب��ێ��گ��وم��ان دێ��ن �هوه الى ی �هک و به‌م شه‌رت و مه‌رجه‌و‌ه یه‌کترى قبو ڵ دهک �هن و پێشیوای ه «به‌ده‌ره‌جه‌ى یه‌که‌م ئه‌وه‌ى لێره‌دا زه‌ره‌ر ده‌کات ده‌نگ و داخوازییه‌کانى خه‌ڵکه» به‌اڵم به‌رپرسێکی یه‌کێتی س �ه‌ع��دى ئ �هح��م �ه‌د پ��ی��ره، ئه‌و قسان‌ه رهتدهکاتهوه و ده‌ڵێت «ئێوه ئه‌و مه‌علوماتان‌ه له چ باخیره‌یه‌که‌و‌ه ده‌هێنن». به‌گوێره‌ی ئه‌و زانیاریانه‌ی سه‌رچاوه‌که‌ی (چه‌تر) که نه‌یویست ناوی باڵوبکرێته‌وه، کاتێک داوای دوو وه‌زاره‌ت‌ه سیادیه‌ک‌ه به تاڵه‌بانی و بارزانی ده‌گاته‌و‌ه ئیتر وا تێده‌گه‌ن که ئۆپۆزسیۆن ئامانجی رێکه‌وتنی نی ه بۆیه بڕیار ده‌ده‌ن که ئه‌و خۆپیشاندانان ه نه‌هێڵدرێت له سلێمانی و شه‌وی دووشه‌مم ه ه��ێ��ز ده‌ه��ێ��ن��درێ��ت�ه ئ���ه‌و ش���اره و رێ��گ��ا ل ه خۆپیشاندانه‌کان ده‌گیرێت ،ئهوکاته داوای
گفتوگۆ دهک���هن ل �ه ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن .هه‌ر س �هب��اره‌ت ب �ه‌و زانیاریان‌ه تۆفیق که‌ریم، ئ �هن��دام��ى م�هک��ت�هب��ى س��ی��اس��ى کۆمه‌ڵى ئیسالمى ،پێیوایه ئ �ه‌و زان��ی��اری��ان�ه هیچ بنه‌مایه‌کى راستى نیه ،وتی :دانیشتنمان ک��ردووه له‌گ‌ه ڵ ئه‌مه‌ریکیه‌کاندا ئه‌ویش هه‌رالیه‌نێکى ئۆپۆزسیۆن به‌جیا ،ب�ه‌اڵم به‌راستى نه‌چوینه‌ت‌ه ناو ئه‌و ته‌فاسیالته‌و‌ه و به‌هیچ شێوه‌یه‌ک نه‌ئه‌وان باسى شه‌ش وه‌زاره‌تیان کردوه و نه‌ئێمه‌ش باسى هه‌شت وه‌زاره‌ت��م��ان ک���ردووه .چ��اودێ��ره سیاسیه‌ک ه ل �ه ب����اره‌ی ش���اردن���ه‌وه‌ی ئ���هم زان��ی��اری��ان � ه وت��ی «م��س��ۆگ�ه‌ر ده‌ش��ارێ��ت��هوه ،هه‌رچى ه�ه‌وڵ��دان��ێ��ک��ى دهس�����ه‌اڵت و ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن ێ هه‌موو ه�ه‌وڵ��دان و سیناریۆکانیان هه‌ب ه�هم��وو ئ �ه‌و تا‌کتیکانه‌ى ک�ه به‌رامبه‌ر به‌یه‌کترى به‌کارى ده‌هێنن هێنده‌ى ئه‌وه‌ى ک ه سیاسه‌تێکى تاوان‌ه وسیاسه‌تێکى به‌رژه‌وه‌ندى خ��وازى قۆرخکردنى دهسهاڵته شتێکى تر نیه» محه‌مه‌د به‌کر ،له قسه‌کانیدا وتیشی «شاردنه‌و‌ه کلتورى ئه‌م هێزانه‌یه ،هێزێک ههمیشه ئ��ی��راده‌ى سیاسى ن�هب��وو خاوه‌نى بڕیارى سیاسى خۆى نه‌بوو دایم‌ه پاشکۆ بوو په‌ناده‌بات‌ه به‌ر شاردنه‌وه‌ى شته‌کان ،ئێستا به‌ده‌سه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆنیشه‌و‌ه کلتورێکى سیاسى فێربوون که مێژووه‌که‌یان بریتی ه له ش��اردن�هوه ،کام هێزه‌یان که خۆى زۆر به‌چاکسازیخواز و ئابڕوخواز ده‌زانێ ،فێرى ێ کلتورى چپه‌چپ بووه ده‌ستبه‌رداریشى ناب چه‌مکى ش��ۆڕش له ب��اش��ورى کوردستان بریتی‌ه له‌چه‌مکى پشت په‌رده‌و ده‌مامک».
راپۆرته هه‌واڵ
ساڵی دووه‌م ژماره 53 دووشه 2711/2/52010/11/8 ممه‌ممه- 2011/4/25 دووشه
4
«به‌سه‌ربازگه‌کردنى که‌الر بهردهوامه»
نه‌ریمان عه‌بدواڵ :گه‌رمیان یه‌کێک له‌و ده‌ڤه‌رانه‌ی ه به‌رپرسێک ب ه ئاره‌زوى خۆى ته‌حه‌کومى تێدا ده‌کات
که‌الر بهردهوامه و ده‌سه‌اڵت به درێژه‌دان به‌و دۆخه هه‌ڵه‌یه‌کى ستراتیژى ده‌کات، که‌الر چ��ون��ک �ه ئ����ه‌و دۆخ�����ه ل����ه‌الی����هن واڵت��� ه په‌یمان ئه‌مین دیکتاتۆره‌کانه‌وه ئه‌زمون ک��راوه و هیچ سودێکیشى نهبووه». وتیشى ،هاواڵتیان بۆ ههمیشه بێدهنگ دوای خۆپیشاندانه‌کانى مانگى نابن له داخوازییه‌کانیان و ده‌سه‌اڵتیش شوبات ،به سه‌ربازگه‌کردنى شار ب�هم ک��اره‌ی ده‌یسه‌لمێنێ ئه‌وده‌سه‌اڵته‌ى و شارۆچکه‌کان‌و بێده‌نگکردنى ل �ه ه �ه‌رێ��م��دا ه �هی �ه ه��ى خ �هڵ��ک ن��ی�ه و گه‌نجان‌و هاواڵتیانى ناڕازى، «درێژه‌دانیش به‌ودۆخه‌ى ههیه ده‌سه‌اڵت زۆربه‌ی ناوچه‌کانی هه‌رێمی له مه‌رگى خۆى نزیک دهکاتهوه». گرته‌وه به تایبه‌تی له گه‌رمیان، ه���ه‌ر ل���هم���ب���اره‌ی���هوه (ئ�����ارام ج �هم��ال) په‌رله‌مانتارێکیش رایده‌گه‌یه‌نێت: چ��االک��وان��ى ک��ۆم �هڵ��گ �هى م���ه‌ده‌ن���ى ب ه «گه‌رمیان یه‌کێک له‌و ده‌ڤه‌رانه‌ی ه (چه‌تر)ى وت «له ک �ه‌الردا کۆمه‌ڵێک که به‌رپرسێک به ئاره‌زوى خۆى گه‌نجى چ��االک ه��هن ،دهس�ه‌اڵت��ی��ش ل ه ته‌حه‌کومى تێدا ده‌کات له رێگه‌ى رێ��گ �هى ک��ارهک��ت �هره س�ه‌رب��ازی�هک��ان��ی�هوه به‌رکارهێنانى هێزه‌وه». (ب�هخ��ت��ی��ار رهش��ی��د) ئ�هن��دام��ى گروپی ده‌ی����ه‌وێ س��ن��وره‌ک�ه ک��ۆن��ت��رۆڵ ب��ک��ات و (25ى شوبات) لهمبارهیهوه به (چه‌تر) رێگه له چاالکیه مه‌ده‌نیه‌کان بگرێ، ى راگه‌یاند «دۆخى به سه‌ربازگه‌کردنى ئه‌وه‌ش داهاتویه‌کى باشی نابێ‌و پاڵ ب ه
گهنجانهوه ده‌ن��ێ به ئاراسته‌یه‌کدا بڕۆن که خۆشیان نه‌یانه‌وێ». ئارام جه‌مال ،پێیوایه «تا ئه‌و کاته‌ى م��رۆڤ �ه گ��وێ��ڕای�هڵ�هک��ان��ى ح��زب واز له‌و دهس �ه‌اڵت �ه ده‌هێنن ئ �ه‌ودۆخ �هى ک�ه هه‌ی ه ب �ه‌رده‌وام��ى ده‌بێت و پێى باشه بیر لهوه بکرێتهوه ژم��اره‌ی �هک��ى زۆرت���رى خه‌ڵک بهێنرێن ه س �ه‌ر شه‌قامه‌کان ب��ۆئ �ه‌وه‌ى ب ه هه‌وڵى هه‌موو الیه‌ک گۆڕانکارى دروست بێت». هاوکات (نه‌ریمان عه‌بدواڵ) ئه‌ندامى ه که‌الر بۆ روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی خۆپیشانده‌ران /فۆتۆ: لیژنه‌ى ئاسایش‌و ن��اوخ��ۆ و ئه‌نجومه‌نى nهێزێکی چه‌کدار ل خۆجێییه‌کانى په‌رله‌مانى کوردستان له‌سه‌ر لیستى گ���ۆڕان ب�ه (چ �هت��ر)ى راگه‌یاند هێشتا فێرى ئهوه نه‌بوون‌و هه‌ر به ئاره‌زوى سه‌رۆکى حکومهتو سه‌رۆکایه‌تى هه‌رێم «جواڵندنى هێز به تایبه‌ت پێشمهرگه ده‌بێت خۆیان ده‌جوڵێنه‌وه و گه‌رمیانیش یه‌کێک و په‌رله‌مانه و ده‌بێت سنورێک بۆ ئه‌و ته‌نها بۆ پاراستنى سنوره‌کانى هه‌رێمى له‌و ده‌ڤه‌رانه‌یه که به‌رپرسێک به ئاره‌زوى مامه‌ڵه‌یه دابنێت. ج��ێ��گ��هی ب���اس���ه ()25ى ش��وب��ات��ى کوردستان بێت ،نه‌ک بۆ سه‌رکوتکردنى خۆى ته‌حه‌کومى تێدا ده‌کات». به بڕواى ئه‌و پهرلهمانتاره کۆتاییهێنان راب�������ردوو ژم����اره‌ی����هک ل���ه گ �هن��ج��ان��ى خۆپیشانده‌ران و به سه‌ربازگه‌کردنى شار و شارۆچکه‌کان ،به‌اڵم ده‌سه‌اڵتدارانى ئێم ه ب���ه‌و دۆخ����هى ه �هی �ه ئ��ه‌رک��ى س�ه‌رش��ان��ى ک���ه‌الر خۆپیشاندانێکیان رێکخست و
یاد ه نه‌ته‌وه‌ییه‌کان ل ه ده‌ستى حزب ده‌رده‌هێنرێن
گه‌نجانى که‌سوکاری ئه‌نفالکراو ئیتر رێگ ه ناده‌ن بیره‌وه‌رى ئه‌نفال بکرێـت ه یادێکى حزبی
چه‌تر دلێر عه‌بدولڕه‌حمان
گه‌نجانى که‌سوکار ئه‌نفالکراو باس لهوه ده‌که‌ن ،به‌هۆى ئه‌وه‌ى هه‌موو ساڵێک بیره‌وه‌رى ئه‌نفال به حزبى کراوه ،ئیتر رێگه ناده‌ن ئه‌و سیاسهته به‌رده‌وام بێت ،بۆ ئه‌وه‌ش ئه‌مساڵ له گه‌رمیان و زۆربه‌ى ناوچه‌کانى تر له ده‌ره‌وه‌ى حزبه‌که‌کانى ده‌سه‌اڵت یادى مه‌رگه‌ساتى ئه‌نفالیان کردهوه.
(ئه‌نوه‌ر حه‌مه‌الو) که دایک و باوک و چوار خوشک‌و دوو براى ئه‌نفالکراون ب ه (چه‌تر)ى راگه‌یاند «بهڵێنه بێ کرداره‌کانى حکومه‌ت له به‌دادگایی گه‌یاندنى جاش و م��وس��ت �هش��ارهک��ان‌و ه��ێ��ن��ان�ه‌وه‌ى روف��ات��ى ئه‌نفالکراوه‌کانمان و کردنى ی��ادهک�ه ب ه nهاواری دایکێکی که‌سوکار ئه‌نفالکراو /فۆتۆ :دلێر عه‌بدولڕه‌حمان یادێکى حزبی ،واى لێکردوین ئیتر نه‌هێڵین ى راگ�هی��ان��د «ئێمه ئه‌مساڵ ده‌مانزانى ده‌ستگیرکران». ئه‌و یاده به حزبیى بکرێت». راشیگه‌یاند «ئێمه نامانه‌وێ بازرگانى وتیشى «له یاده‌کانى ئه‌نفالدا جارێکیتر یاده‌که‌ى دهس�ه‌اڵت یادێکى حزبی ده‌بێت، جیاوازیه حزبیه‌کان ره‌نگ دهداتهوه و گوڵى بۆیه پێشتر پالنمان دانابو بۆئه‌وه‌ى دوور ل ه به خوێنى که‌سوکارمانه‌وه بکرێ ،داوامان زه‌رد و سه‌وز ده‌خرێته سه‌ر مه‌زارى شه‌هیدان ده‌ستى حزب‌و ده‌سه‌اڵت ئه‌و یاده بکهینهوه ،نه‌کردوه موچه‌مان زیادبکرێ‌و خانومان بۆ و وهک ههمیشه که‌سوکارى پاشماوه‌ى چونکه که‌سوکاره‌که‌ى ئێمه له‌به‌ر کوردبون دروستبکرێ ،له کاتێکدا مافى خۆمانه، ئ �هن��ف��ال��ک��راوه‌ک��ان ل��ه دواوه‌ى ب �ه‌رپ��رس � ه ئه‌نفالکراون نه‌ک له‌به‌ر ئینتیما بۆ پارتى ته‌نها داوامانکردوه ئه‌و که‌سانه‌ى ده‌ستیان و یه‌کێتى و الیه‌نێکى س��ی��اس��ی ،ب �ه‌اڵم ل�ه ت��اوان��ى ئه‌نفالدا ههیه و ل�ه هه‌رێمى حزبیه‌کان داده‌نرێن». ل���ه الی���هک���ى ت�����رهوه وش���ی���ار ک����ه‌الرى ،بهداخهوه له‌الیه‌ن ده‌سه‌اڵته‌وه به شێوازێکى کوردستاندان راپێچی دادگا بکرێن». وش���ی���ار ک���ه ب�����اوک و م��ام �هی �هک��ى ئه‌ندامى ده‌سته‌ى کاتى مه‌یدانى ئاشتى و ناشیرین رێگریمان لێکراو ژماره‌یه‌ک ل ه خوێندکارى دکتۆرا له به‌ریتانیا به (چه‌تر) ئه‌ندامانى ده‌سته‌که‌مان له‌الیه‌ن ئاسایشهوه ئه‌نفالکراوه وت��ى «پ��ارت �ه سیاسیه‌کانى
فه‌رهاد ئه‌حمه‌د
هه‌ورامان هه‌ڕه‌شه‌ى خۆپیشاندان ده‌کات ،ئه‌گه‌ر ئاسایش رێگر بێت ل ه کردنه‌وه‌ى ته‌له‌فزیۆنێک ب ه شێوه‌زارى هه‌ورامى چه‌تر
ساالر بیاره‌یى پاش ئه‌وه‌ى وه‌زیرى ناوخۆى حکومه‌تى هه‌رێم ل ه رووى ئه‌منییه‌و ه الرى هه‌بوو ل ه کردنه‌وه‌ى ته‌له‌فزیۆنێک ب ه زمانى هه‌ورامى ،رۆژى ()4/10 به‌ڕێوه‌به‌رى ناحیه‌ى بیار ه نامه‌یه‌کى پشتگیرى بۆ کردنه‌وه‌ى ته‌له‌فزیۆنه‌ک ه ئاراسته‌ى ئاسایشى سلێمانى کرد، هاواڵتیانى هه‌ورامانیش هه‌ڕه‌شه‌ى ێ خۆپیشاندان ده‌که‌ن ئه‌گه‌ر رێگرى بکر ل ه کردنه‌وه‌ى تیڤییه‌که.
رۆژى()2009/7/9ک�������ۆم�������هڵ�������ێ�������ک رۆشنبیرى ه �ه‌ورام��ان به ب�هش��دارى زیاتر ل ه ( )600که‌سایه‌تى و رۆشنبیرى ناوچه‌ک ه کۆنفرانسێکیان له ژێر ناونیشانى (وه‌رزێک بۆ نوێبونه‌وه ،روانینێک بۆ ئاینده) به‌ست و له رێى دابه‌شکردنى فۆرمى راپرسییه‌و‌ه به‌سه‌ر به‌شداربواندا به‌وه‌ى ،تا چه‌ند که‌ناڵێکى ده‌نگى
و ره‌نگى به ش��ێ��وه‌زارى ه �ه‌ورام��ى ده‌توانێت خزمه‌ت به بوار‌ه جۆر به‌جۆره‌کانى رۆشنبیرى کۆمه‌اڵیه‌تى خه‌ڵکى هه‌ورامان بکات ،پاش ئهوه و له به‌روارى ( )2009/8/11راپرسییه‌ک ه ()%90ى ده‌نگیان به کردنه‌وه‌ى که‌ناڵه‌که‌دا. ل����ه‌دواى ئ����ه‌وه‌و‌ه ئ �هم کۆمهڵه رۆشنبیر‌ه سه‌باره‌ت به کردنه‌وه‌ى تیڤیه‌ک به ناوى (ژیوا) له ش��ارى سلێمانى نوسراوێکیان ل�هب�ه‌روارى ( )2010/1/18ئاراسته‌ى به‌رێوه‌به‌رایه‌تى گشتى راگه‌یاندن کرد ،ئه‌ویش له هه‌مان رۆژدا به ژماره (م )115/داوای له وه‌زاره‌تى رۆشنبیرى و الوان کرد ،هه‌مان نوسراویش له هه‌مان به‌روار و به ژم��اره ( )8/2/595ئاراسته‌ى وه‌زاره‌ت��ى ناوخۆ کرا ،دواجار و له‌به‌روارى ()2010/6/13 به ژماره ( )14209وه‌زاره‌ت��ى ناوخۆ وه‌اڵمى وه‌زاره‌تى رۆشنبیرى و الوان دهداتهوه که «له روى ئه‌منییه‌و‌ه الری��ی��ان ههیه س �هب��اره‌ت ب ه مۆڵه‌ت پێدانى که‌ناڵى ته‌له‌فزیۆنى به ناوى (ژیوا .»)TV (ئ �هم��ی��ن ح��اج��ى زه‌ڵ���م���ى) س �ه‌رن��وس �ه‌رى
رۆژنامه‌ى (ژیوا) و یه‌کێ له‌و رۆشنبیرانه‌ى که له‌هه‌وڵدان بۆ کردنه‌وه‌ى ئه‌و ته‌له‌فزیۆن ه به (چه‌تر)ى راگه‌یاند ،ئه‌وان چه‌ند ساڵێک ه له هاتوچۆى کردنه‌وه‌ى ئه‌و تیڤییه‌ن ،به‌اڵم ئاسانکارییان بۆ ناکرێت و بیانوى جۆراوجۆریان ل �ه‌الی �هن دهس���ه‌اڵت���هوه ب��ۆ ده‌ه��ێ��ن��رێ��ت�هوه ،ئه‌و وت��ی��ش��ى»( )2011/4/10به ژم��اره تایبه‌ت به‌ڕێوه‌به‌رى ناحیه‌ى بیار‌ه بۆ ئ�ه‌و مه‌به‌ست ه نوسراوێکى پشتگیرى بۆ حاکم قادر به‌ڕێوه‌به‌رى گشتى ئاسایشى سلێمانى کرد ،که‌خۆم بردم و دواتر ئه‌ویش نوسراوه‌که‌ى ئاراسته‌ى به‌شى رامیارى کردو له‌سه‌رى نوسى بۆ کردنه‌وه‌ى تیڤییه‌کى کلتورى و رۆشنبیرى». ئه‌وه‌شى رون��ک��ردهوه که ،پێشتر پشتگیرى چه‌ند که‌سایه‌تییه‌کى حکومى و حزبى ناوچه‌ى هه‌ورامانیان وهک (دکتۆر تاهیر هه‌ورامى) وه‌زیرى ته‌ندروستى و (حه‌مه‌ى حهمه سه‌عید) به‌رپرسى مه‌ڵبه‌ندى نۆى ش��اره‌زوور ب��ردووه بۆ ئاسایشى سلێمانى که له پشتگیرییه‌که‌یدا بۆ ئاسایش حه‌مه‌ى حهمه سه‌عید نوسیویه‌تى
«واب��زان��ن ئ �ه‌و تیڤییه بۆ منى دهک �هن �هوه و به‌هه‌موو شێوه‌یه‌ک زه‌مانى ده‌که‌م» .ئه‌مین حاجى ئه‌وه‌شى بیر هێنایه‌و‌ه که ،ساڵى رابردو بۆ ئه‌و مه‌به‌ست‌ه وه‌زیرى ناوخۆیان بینیوه‌و پێى وتون :ئه‌گه‌ر ئاسایشى سلێمانى رازى بێت ب ه کردنه‌وه‌ى ئه‌و تیڤییه ،ئه‌وا ئه‌ویش ره‌زامه‌ند دهب �ێ ،هه‌ر بۆیه ئ �ه‌وان له وه‌اڵم��ى وه‌زاره‌ت��ى رۆشنبیرى و الوان وتویان‌ه له روى ئه‌منییه‌و‌ه الرییان ههیه». ئه‌مین حاجى ئه‌وه‌شى نه‌شارده‌وه «ئه‌گه‌ر بێت و تا ( )5/1ئاسایشى سلێمانى به ئه‌رێنى وه‌اڵم��م��ان ن���ه‌دات���هوه ئ���ه‌وا خۆپیشاندانێکى جه‌ماوه‌رى له هه‌ورامان ساز ده‌که‌ین و چى به‌ڵگه‌نامه‌مان له‌الی‌ه هه‌موویان باڵو دهکهینهوه، چونکه ئێمه به‌ڵێنمان به هاواڵتیانى ناوچه‌ک ه داوه که ئه‌و تیڤییه دهکهینهوه». چ �هت��ر ه �ه‌وڵ��ی��دا ب��ۆ وه‌رگ��رت��ن��ى لێدوانى به‌ڕێوه‌به‌رى ناحیه‌ى بیار‌ه و به‌شى رامیارى ئاسایشى گشتى سلێمانى ،ب �ه‌اڵم وه‌اڵمیان نه‌بوو.
ده‌سه‌اڵتیش له رێگه‌ى جواڵندنى هێزێکى س �ه‌رب��ازی �هوه ت�ه‌ق�هی ل�ه ه��اواڵت��ی��ان کرد و دوو ک �ه‌س شه‌هید و ( )30که‌سی دیکه‌ش برینداربوون ،ئهمه جگه له‌وه‌ى به‌سه‌ربازگه‌کردنى گه‌رمیان و به‌تایبه‌تى که‌الر تا هه‌نوک ه بهردهوامه.
خه‌ڵکى عه‌ربه‌ت واژو بۆ البردنى سه‌رۆکى شاره‌وانى کۆده‌که‌نه‌وه عه‌ربه‌ت
ک���وردس���ت���ان س��ی��اس �هت��ى ب�ه‌ع��س جێبه‌جێ دهک �هن و کوردستانیان داب���هش���ک���ردوه ب �ه‌س �ه‌ر ب��ادی��ن��ى‌و سۆرانى و سلێمانى و هه‌ولێرى و دهۆکى ،الى ئێمه هه‌موو ئه‌وان ه کوردستانه و نابێت جیاوازیان تیا بکرێ ،ده‌مانه‌وێ ئازاد بژین». (ش����ۆڕش م��ح �هم �ه‌د ئ�هم��ی��ن) چاالکوانى کۆمه‌ڵگه‌ى مه‌ده‌نى ب ه (چه‌تر)ى وت «ئه‌وه‌ى له رابردودا ههمیشه دهس�ه‌اڵت بانگه‌شه‌ى بۆ ده‌کرد له بێ ئینتیمایی گه‌نجان بۆ نیشتمان و بۆنه نه‌ته‌وه‌ییه‌کان، هیچى وانه‌بو به‌ڵکو به پێچهوانهوه روداوه‌ک�������ان�������ى ئ�����هم دوای����ی����هى کوردستان سه‌لماندى که گه‌نجان له به‌رپرسه‌کان زیاتر به ته‌نگ نیشتمانه‌که‌یانه‌وه دێن». به ب��ڕواى ن��اوب��راو ئ�ه‌و هه‌نگاوه‌ى گه‌نجان ناویانه له ده‌رهێنانى بۆن ه نه‌ته‌وه‌ییه‌کان له ده‌ستى حزب ئومێد به‌خش ه و سه‌رکه‌وتنى مسۆگه‌ره. ئه‌مین ئاماژه‌ى به‌وه‌شدا «رێگریه‌کانى دهس����ه‌اڵت ل �ه ی��ادک��ردن �هوه ناحزبیه‌کانى گه‌نجان بۆ ترسی دهس �ه‌اڵت دهگهڕێتهوه له شۆڕشى گه‌نجان ،ده‌رهێنانى ئیراده‌ى م��ی��ل��ل�هت ل��ه دهس��ت��ى ح��زب �هک��ان ئ���ه‌وه‌ش مه‌رگى ئه‌و حزبانه ده‌گه‌یه‌نێ بۆیه رێگرى لێده‌که‌ن».
دلێر عه‌بدولڕه‌حمان
هاواڵتیانى شارۆچکه‌ى عه‌ربه‌ت ده‌ستیان ب ه کۆکردنه‌وه‌ى واژو کردووه ،بۆ البردنى سه‌رۆکى شاره‌وانى ،ئه‌مه‌ش ب ه هۆکارى ئه‌وه‌ى «نه‌یتوانیو ه خزمه‌تى ناحیه‌که‌یان بکات» و سه‌رۆکى شاره‌وانیش ده‌ڵێت :ئه‌وانه‌ى واژو کۆده‌که‌نه‌و ه خۆیان زیاده‌ڕه‌ویان کردووه.
(که‌مال عومه‌ر) یه‌کێک‌ه له‌وانه‌ى ب ه کۆکردنه‌وه‌ى واژوه‌ک���ان هه‌ستاو‌ه تایبه‌ت به (چه‌تر) وتى« :ئێمه وهک دانیشتوانى عه‌ربه‌ت هه‌ستاین به کۆکردنه‌وه‌ى واژو بۆ البردنى سه‌رۆکى شاره‌وانى ،بۆیه له‌الیه‌ن چه‌ند هاوڕێیه‌کى سه‌رۆکى شاره‌وانیه‌و‌ه ته‌کلیفێکى زۆرمان لێکرا و هه‌ندێکمانیان په‌شیمان ک��ردهوه ،به‌اڵم به‌شێکى زۆرمان ئێستاش ب �ه‌رده‌وام��ی��ن ل �ه ک��ۆک��ردن �ه‌وه‌ى واژوکان ژماره‌یه‌کى زۆرمان کۆکردۆته‌وه‌و هاواڵتیانیش ده‌ست خۆشیمان لێده‌که‌ن بۆ ئه‌م کاره‌و پشتیوانیان بۆ ده‌ربڕیوین».
وتیشى :له هه‌وڵى ئ �ه‌وه‌دای��ن واژوک��ان بده‌ین‌ه ده‌ست سه‌رۆکى حکومه‌ت ،سه‌رۆکى ش���اره‌وان���ى ک�هم��ت�ه‌رخ�هم�ه ل �ه چ��اودێ��رى جێبه‌جێکردنى پرۆژه‌کان و نهیتوانیوه وهک سه‌رۆکى شاره‌وانى به کارى خۆى هه‌ستێت، بۆیه داواى البردنى ده‌که‌ین. ل �هب �ه‌رام��ب �ه‌ری��ش��دا (ه��ێ��رش محه‌مه‌د) سه‌رۆکى شاره‌وانى عه‌ربه‌ت له لێدوانێکدا تایبه‌ت به (چه‌تر)ی راگه‌یاند« :ئه‌وانه‌ى به کۆکردنه‌وه‌ى واژوک��ان بۆ البردنى من هه‌ستاون ،به‌رژه‌وه‌ندى تایبه‌تی خۆیان هه‌ی ه له‌م ک��اره‌دا و هیچ ئامانجێکى رونیشیان نییه ب��ۆ خزمه‌تى شارۆچکه‌که ،ده‌بێت کاتێک تۆ واژو کۆده‌که‌یته‌و‌ه بۆ البردنى که‌سێک بڵێى له‌به‌ر ئه‌م شتانه‌یه ،به‌اڵم ئه‌وان هیچیان دیار نییه. ل �ه درێ�����ژه‌ى قسه‌کانیشیدا دهڵ��ێ��ت: «ئ���ه‌وان���هی ب �ه ک��ۆک��ردن��ه‌وه‌ى واژوک����ان هه‌ستاون خه‌ڵکى تیای‌ه زیاده‌ڕه‌وى (ته‌جاوز) ی کردووه ،ئێستا سکااڵى دادگاى له‌سه‌ره، ئ���ه‌وان چه‌ندیان ک��ۆک��ردۆت �هوه ب��ۆ ئ �ه‌وه‌ى من الببه‌ن ،من ئه‌توانم چ��وار ئهوهنده بۆ پشتیوانى خۆم کۆبکه‌مه‌وه».
یه‌کگرتوو :ده‌سه‌اڵت رێ ل ه توندوتیژى نه‌گرێت خۆى باجه‌که‌ى ده‌دات چه‌تر فه‌رهاد ئه‌حمه‌د ئه‌ندامێکى مه‌کته‌بى سیاسى یه‌کگرتووى ئیسالمى کوردستان ئاماژه بۆ ئه‌و ه ده‌کات ،ئه‌گه‌ر ده‌سه‌اڵت نه‌توانێت ئاسایشى هاواڵتیان بپارێزێت ،ئه‌وا خۆى باجه‌که‌ى ده‌دات و له‌که‌دار ده‌بێـت، له‌باره‌ى ئه‌و هێرشانه‌شى که ده‌کرێته سه‌ریان ،ده‌ڵێت: ده‌ستدرێژییه‌کان ئیدانه ده‌که‌ین.
(هیوا میرزا سابیر) ئه‌ندامى مه‌کته‌بى سیاسى یه‌کگرتووى ئیسالمى ،له‌باره‌ى ئه‌و هێرشانه‌ى ماوه‌یه‌که ده‌کرێته سه‌ریان ب �ه (چ �هت��ر)ى راگ �هی��ان��د« :پاراستنى راگ�هی��ان��دک��ار و باره‌گاکانمان ئه‌رکى دهس�ه‌اڵت�ه ،دهس �ه‌اڵت ئه‌رکى پاراستنى ه��اواڵت��ی��ان �ه و پێویسته بیانپارێزێت، ئه‌گه‌ر ده‌سه‌اڵت نه‌توانێت ڕێ له‌م شتان ه بگرێت خۆى باجه‌که‌ى ده‌دات و عه‌یبدار ده‌بێت». وت��ی��ش��ى :ئێمه ه��ێ��زێ��ک��ى م�ه‌ده‌ن��ی��ی��ن و ق�هن��اع�هت��م��ان ب �ه ت��ون��دوت��ی��ژى نییه، هه‌رکه‌س توندوتیژى به‌رانبه‌ر هاواڵتیان و هێزه مه‌ده‌نیه‌کان به‌کار بێنێت خۆى زی��ان دهک��ات ،ئێمه هه‌موو هاواڵتیانى
ئ �هم ههرێمه وهک ی �هک وای �ه الم��ان، ده‌ستدرێژى بکرێته سه‌ر هه‌ر که‌سێک ئیدانه‌ى ده‌که‌ین. راشیگه‌یاند :ئێمه که‌س تۆمه‌تبار ناکه‌ین ،به‌اڵم پێویسته ده‌سه‌اڵت و الیه‌ن ه په‌یوه‌ندیداره‌کان ئه‌رکى خۆیان ببینن. س���هب���اره‌ت ب �ه ب���ه‌دواداچ���ون���ى الی�هن� ه په‌یوه‌ندیداره‌کان له ئاسایش و پۆلیسیش ده‌ڵێت« :ئێمه هه‌رشتێک بێت الیه‌نى په‌یوه‌ندیدارى لێ ئ��اگ��ادار دهکهینهوه، ب����ه‌اڵم ب���ه داخ������هوه ت���ا ئ��ێ��س��ت��ا الی �هن � ه په‌یوه‌ندیداره‌کان زۆر له‌و شتانه ناپرسنه‌و‌ه و به دوایدا ناڕۆن». ل �ه وه‌اڵم���ى پرسیارێکیشدا ئ�هگ�ه‌ر رووداوى دهس���ت���درێ���ژی���ک���ردن���ه س���ه‌ر باره‌گاکانتان پهره بسه‌نێت چى ده‌که‌ن، رایگه‌یاند« :ئێمه به‌رده‌وام ده‌بین له‌سه‌ر هه‌ڵوێستى مه‌ده‌نى خۆمان ،کارکردن بۆ سه‌روه‌رى یاسا و کارکردن بۆ دادپه‌روه‌رى و هه‌وڵدان بۆ چه‌سپاندنى مافى هاواڵتى به شێوه‌ى هێمنانه و شارستانیانه». پێویسته بوترێ ماوه‌یه‌که ته‌قه ل ه ب��اره‌گ��اک��ان��ى ی �هک��گ��رت��ووى ئیسالمى ده‌کرێت و رۆژنامه‌وانه‌کانیان ده‌ستگیر ده‌کرێن ،خوشکانى یه‌کگرتووش ئه‌وه‌یان خستۆته‌ڕوو شه‌وى ( )4/22له هێرشێکدا زیاتر له ( )16فیشه‌ک به‌ر باره‌گاکه‌یان که‌وتووه.
شێخ ئه‌دهه‌م بارزانى بۆ (چه‌تر):
دیداری
ئه‌گه‌ر پارتى تاوانباران ل ه هه‌ولێر داڵده‌بدات ئه‌و ه فیتنه‌چیه‌کان ل ه نزیک خۆپیشانده‌ران داڵد ه دراون
هانا ئازاد له‌دیدارێکیدا لهگهڵ (چه‌تر) شێخ ئه‌دهه‌مبارزانیئه‌ندامیسه‌رکردایه‌تی پارتی دیموکراتی کوردستان و که‌سێتی دی��اری نێو بارزانییه‌کان ب��اس ل ه ب��ارودۆخ��ی ئه‌مدواییه‌ی هه‌رێمی کوردستان و خۆپیشاندان و ن��اڕه‌زای��ی � ه جه‌ماوه‌رییه‌کانی سنوری سلێمانی ده‌کات و پێشیوای ه الیه‌نه‌کانی ئۆپۆزسیۆن له‌پشتی خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان�هک��ان�ه‌و ه ب���وون و خه‌ڵکیان بۆهانداوه. چه‌تر :خوێندنه‌وه‌ت بۆ ئه‌م بارودۆخه‌ى ئیستاى هه‌رێمى کوردستان چۆنه ،پێت وایه ئاراسته‌که‌ى به‌ره‌و کوێ ئه‌روات؟
ئێستا ل �هک��وردس��ت��ان ب�هت��ای��ب�هت ل هپارێزگاى سلێمانى ب��ارودۆخ��ێ��ک هاتۆت ه ئ���اراوه ،که ئ��ه‌وه‌ى ههیه ل�ه‌وش��اره جێگه‌ى هه‌ڵوه‌ست‌ه ل �ه‌س �ه‌رک��ردن �ه ،م��ن خۆشحاڵم میلله‌ت گه‌یشتبێت‌ه ئه‌و ئاسته‌ى داواى مافى خۆیان بکه‌ن یان په‌نج‌ه بخهنه سه‌ر هه‌ڵه‌کان، ئه‌وه‌ى له سلێمانى ده‌بینرێت خۆپیشاندانێکى جه‌ماوه‌رى نه‌بو زیاتر له نیوه‌ى سه‌ر به‌الیه‌نى سیاسى ئۆپۆزسیۆن بوون گۆران و یه‌کگرتوو و ک��ۆم �هڵ له‌پشتى ئ �ه‌و خۆپیشاندانان ه بوون و به‌ناوى جه‌ماوه‌ره‌و‌ه قسه‌یان ده‌کرد، هۆکارى سه‌رهه‌ڵدانى ئه‌و بارودۆخه بۆ ئهوه ده‌گه‌رێته‌و‌ه که له‌هه‌ڵبژاردنه‌کانى پێشوو ئۆپۆزسیۆن نه‌یان توانى بگه‌ن‌ه ده‌سه‌اڵت و ویستیان له‌و ڕێگه‌یه‌و‌ه به‌نا یاسایى بگه‌ن ه کورسى ده‌سه‌اڵت.
چه‌تر :پارتى به‌پاڵه‌وانى یه‌که‌مى سه‌رهه‌ڵدانى ئه‌م بارودۆخ ه ده‌زانرێت و توندیش به هه‌ڵوێسته‌کانیه‌و ه دیاره؟
له‌کوێ هه‌ڵوێسته‌کانى پارتى توندوتیژىپ��ێ��وه‌دی��اره ،جگه ل �ه‌ه �ه‌وڵ��دان��ى پ��ارت��ى بۆ هێورکردنه‌وه‌ى
ب��اروۆخ �هک �ه؟ ئ �ه‌و نائارامیه‌یى ههیه ل ه ناوچه‌یه‌ک نیه له ژێر ده‌ستى پارتى دابێت، له ب��وارى جێبه‌جێ کردندا دوناوچ‌ه هه‌ی ه سلێمانى ئه‌و ناوچه‌یه‌ی‌ه که له‌ژێر ده‌ستى یه‌کێتیه ،لقى چ��وار ئه‌وکاتى له‌سلێمانى دانرا به شه‌رمه‌و‌ه کاروخه‌باتى خۆى ده‌کرد ته‌نانه‌ت شوێنى باره‌گاکه‌ى به ته‌وافق دانراوه له‌نێوان پارتى و یه‌کێتى ،ئه‌و توندوتیژیه‌ى له (17ى شوبات) روویدا به‌هۆى گۆرینى ئاراسته‌ى خۆپیشاندانه‌که‌و‌ه بووه ،سلێمانى پارێزگار و مه‌ڵبه‌ند و بیناى یه‌کێتى لێی ه به‌اڵم بۆچى به‌رد له‌باره‌گاى پارتى گیرا ک ه هیچ ده‌سه‌اڵتێکى نیه ،ئه‌وان به‌ئێم‌ه ده‌ڵێن بیان کوژن و سه‌ریان پان بکهنهوه بیان روخێنن، بۆیه به‌رگرى له‌خۆکردن مه‌بده‌ئێکى ره‌وای ه له‌هه‌موو ئاین و مه‌زهه‌بێکدا.
چه‌تر :باسى ئه‌وه‌تکرد لقى چوار له‌سلیمانى وهک میوان بوو ه ئایا مه‌به‌ستت ئه‌وه‌ی ه ئه‌و میوان ه رێزى لێنه‌گیراوه؟
ئه‌گه‌ر له چوارچێوه‌یه‌کى ئه‌خاڵقیان هوهاڵم��ت ب��ده‌م�هوه ده‌ڵێم رێ��ز ل�ه‌و میوانه‌ى سلیمانى نه‌گیرا ،چونکه که‌سێک میوانت بێت ده‌بێت پارێزگاریشى لێبکه‌یت. چه‌تر :ده‌وترێت پارتى به‌هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى کابینه‌ى شه‌شه‌می حکومه‌ت رازییه؟
ئ�هم قسه‌ی‌ه له‌شوێنێک هاتووه ک هچهند به‌رپرسێکى پارتى له دیمانه‌کانیان ئ��ام��اژه‌ی��ان ب��ۆ ک����ردووه ،ب��ۆی�ه له‌هه‌موو شوێنێک ده‌کرێت حکومه‌ت ههڵبوهشێتهوه، حکومه‌ت شتێک نیه تا ده‌ستکارى نه‌کرێت چونکه ده‌ستوریش رێگه‌ده‌دات گۆڕانکارى له حکومه‌ت بکرێت ،حکومه‌تى ئیستا حکومه‌تى پارتى و یه‌کێتیشه ،ئیستا کاتى ئهوهیه قس‌ه له‌سه‌ر ئه‌و خااڵنه بکرێت ک ه له‌په‌رله‌مانى کوردستان په‌سه‌ندکراو‌ه ک ه ئه‌وخااڵن‌ه ته‌نها پارتى و یه‌کێتى په‌سه‌ندى ن �هک��ردووه ئۆپۆزسیۆنیشى تێدابوه ،به‌اڵم کاتێک نه‌درا به جێبه‌جێ کردنى ته‌واوى ئه‌و خااڵنه ،بۆیه پارتى له‌حکومه‌تى کابینه‌ى شه‌شه‌م ته‌نها له‌به‌شه‌که‌ى خ��ۆى رازییه، هه‌رچه‌ند‌ه به‌شێک له‌کادیرانى پارتى گلله‌ى زۆریان له حکومه‌ت ههیه.
چه‌تر :ئیستا حکومه‌ت داواى موڵکه‌کانى دهکاتهوه ،ده‌وترێت سه‌رى ره‌شیش مولکى گشتی ه ئاماده‌ن راده‌ستى بکهنهوه؟
پارتی %100ئاماده‌ی رادهستکردنهوهیموڵکی گشتیی‌ه پێشترش سه‌رۆکى هه‌رێم باسى شتى وای��ک��ردب��وو ،پ��ارت��ى زۆرشتى راده‌ستى حکومه‌ت کردۆتهوه له‌مه‌ودواش دهس��ت به پ���رۆژه‌ى تایبه‌تى خ��ۆى دهک��ات ب��ۆ راده‌س��ت��ک��ردن �ه‌وه‌ى موڵکى حکومى، ب���ه‌اڵم ت�هن��ه��ا دهس�����ه‌اڵت م��ول��ک��ى گشتى النی‌ه ئۆپۆزسیۆنیش موڵکى حکومه‌تى الی���ه ،هه‌رکاتێک حکومه‌ت پێویستى به‌هه‌رشوێنێک بێت پارتى ئامادهیه راده‌ستى
››
-رۆژ که‌دیار بێت پێویستى به‌وتن نیه.
چه‌تر :وترا نابێت خوێنى رۆله‌ى کورد به‌ده‌ستى کورد بڕژێته‌وه، خوێندنه‌وه‌ت بۆ ئه‌مه‌چیه؟
ئ�ه‌وان�هى خوێنیان رژا هه‌موو چینىههژار بوون ،به‌اڵم کێبوو که ئه‌م هه‌ژارانه‌ی هێنای‌ه سه‌رشه‌قام تا خوێنیان بڕژێت ،بۆ ئاراسته‌ى خۆپیشاندان ده‌گۆردرێت ،یه‌که‌مین که‌س که به خۆپیشانده‌رانى وت گێره‌شێوێن گ��ۆڕان ب��وو ،ب��ی��روب��اوه‌رى ج��ی��اواز یه‌کێک ه له‌جوانیه‌کانى کۆمه‌ڵگا ،ئێمه ئازادیمان ه�هی�ه ،ب���ه‌اڵم تائێستا کێشه‌مان لهگهڵ الیه‌نه‌کانى ت��رى عێراق و هه‌رێم تائیستا شۆڤینیه‌کان دژایه‌تیمان ده‌که‌ن ،ئه‌و نیمچ ه
ریککه‌وتنه ،ل �ه‌زۆر شوێندا پارتى به‌هۆى رێککه‌وتن نامه‌ى ستراتیژى زیانى زۆرى بهرکهوتوه .
چه‌تر :پێشتر وتوت ه ئه‌وانه‌ى جه‌مانه‌ى سوریان سوتاندو ه لێیان خۆشنابین ،ئیستاش سورى له‌سه‌ر ئهمه؟
حه‌زم نه‌ده‌کرد ئه‌م بابه‌ت‌ه به‌م شێوه‌ی ه‌وت��ووم � ه ب���وت���رێ���ت ،ک ه ل��ێ��ى ئ������ێ������م������ ه خۆشنابین ئ����ێ����م���� ه و ه ک پ��ارت��ى نا
دیدار ساڵی دووه‌م ژماره 53 دووشهممه 2711/2/5 - 2011/4/25
5
له بکوژانى خۆشبین ،خۆشبوون له‌دوژمن ئاساییه ،به‌اڵم له گاڵته‌کردن به موقه‌ده‌سات ئاسایى نیه ،گه‌نجه‌کانى سلێمانى ئهوهنده ئاستیان نزم نیه تا جه‌مانه‌ى سور بسوتێنن ئه‌گه‌ر رێگه‌یان پێ نیشان نه‌درابێت ،ئه‌و گه‌نجه‌ى ئه‌و جه‌مانه‌ى سوتاند له گیرفانى ده‌رى هێنا و له‌سه‌رى نه‌بوو.
چه‌تر :د.فاروق ره‌فیق ده‌ڵێت، رێزمان بۆ خه‌باتتان ئیتر کورسیه‌ک ه جێبهێڵن؟
ده‌ڵێن که‌سێک ههیه به‌ناوى فاروق ک هفهیلهسوفه ،بۆچى که پاره‌یان له‌و خه‌بات ه وه‌رده‌گ��رت بۆچى قسه‌ى نه‌ده‌کرد ،بۆ چى
* ده‌کرێت حکومه‌ت ههڵبوهشێتهوه * به‌شێک له کادیرانى پارتى گله‌یى زۆریان له حکومه‌ت ههیه
بکاتهوه و سڵى لێناکاته‌وه.
چه‌تر :پارتى بۆ داڵده‌ى تاوانبارانى داوه ،مه‌به‌ستم ئه‌وانه‌ى ته‌قه‌یانکردو ه ل ه خۆپیشانده‌ران؟
ئایا ئه‌وانه‌ى فیتنه‌یان دروستکرد ل هکوێ خۆیان داڵده‌داو‌ه ئه‌گه‌ر پارتى تاوانباران له‌هه‌ولێر داڵده‌بدات ئهوه فیتنه‌چیه‌کان ل ه نزیک خۆپیشانده‌ران داڵد‌ه دراون ،ئاماده‌ین هه‌رکاتێک سه‌رانى فیتنه‌ک‌ه له‌به‌رده‌م دادگا ئاماده‌بوون تاوانبارانیش له‌به‌رانبه‌ریان ده‌وه‌ستن له دادگا. چه‌تر :زۆر جه‌خت له‌سه‌ر سه‌رانى فیتن ه ده‌که‌یته‌و ه پێتوای ه ئه‌وان ه کێن؟
ئازادییه‌ى ههمانه له مه‌ترسیدایه ،ئێستا ئاستمان ئهوهنده نزم بووه ناتوانین دانیشتن ئه‌نجام بده‌ین ،ئێمه پێشتر پێکه‌و‌ه ده‌گریاین بۆ هه‌رێم که‌چى ئیستا هه‌وڵى تێکدانى بارودۆخهکه ده‌ده‌ین. چه‌تر :رێکه‌وتننامه‌ى ستراتیژیت ال قبوڵه؟
به‌ستنى ئ �هم رێککه‌وتن نامه‌ی‌ه بۆراگرتنى رژانى خوێنى رۆڵه‌کانمان بووه ل ه شه‌ڕى ناوخۆ ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر بڵێیت هه‌موو رێ��ک�ه‌وت��ن�هک�هت ال قبوڵه نه‌خێر هه‌موو خاله‌کانى رێککه‌وتن نامه‌ى ستراتیژیم ال قبوڵ نیه ،ئه‌و رێککهوتنه نابێت ببێت ه رێگر بۆ به‌شدارى کردنى الیه‌نه‌کانى تر له‌و
وهک خه‌ڵکى نه‌قشبه‌ندى ،پارتى پارتێکى سیاسی‌ه و ل�هگ�هڵ دوژمنیش دانیشتنى کردووه و گه‌مه‌ى سیاسى کردووه ،جه‌مانه‌ى سور ته‌نها چاکه‌تێک نیه له‌به‌رى بکه‌یت بیروباوره‌ى خه‌ڵکى بارزانه ،هه‌ر له‌جه‌مانه‌ى سور خوێنمان داوه و جه‌مانه‌ى سور بووه ب ه کفنى چه‌ندان شه‌هید سه‌رده‌مێک له‌تورکیا ئه‌گه‌ر جه‌مانه‌ى سورگیرابا وهک ئه‌وه‌بوو‌ه که به‌ده‌یان کیلۆ ته‌قه‌مه‌نى گیرابێت ،له‌چ شوێنێکى دیموکراسیه‌تدا ره‌وای���ه گه‌م ه به‌ڕه‌مزى نیشتمانى جه‌مانى سور بکرێت، هیچ که‌سێک ل���هوه خۆشنابێت هێرش بکرێته سه‌ر موقه‌ده‌ساتى ،کوشتنى هه‌شت هه‌زار بارزانى له‌پێناو نیشتمان بوه ده‌توانرێت
به‌کاک نێچیرى وت ئه‌گه‌ر تۆ له‌کوردستان بیت من خزمه‌ت دهک�هم ،ئێستا قسه‌کانى قیمه‌تى نیه.
چه‌تر :ئۆپۆزسیۆن ل ه ()7 خاڵه‌که‌یدا باسى حکومه‌تى ته‌کنۆکرات ده‌کات پێتوای ه ئه‌م ه ل ه کوردستان جێبه‌جێ ده‌کرێت؟
ئ���ه‌وان بێجگ‌ه ل�ه‌وش�هى تهقنۆقوراتباسی حکومه‌تى ته‌کنۆکراتى بێ الیه‌ن ده‌که‌ن ،ئه‌وکه‌سه‌ى به‌یاننامه‌که‌ى گۆڕانى نوسیو‌ه بابێت ( )7که‌سى بێ الی �هن ل ه هه‌رێم بدۆزێته‌و‌ه بزانێت چۆن ئه‌و حکومه‌ت پێکده‌هێنێت.
شێخ جه‌عفه‌ر شێخ مسته‌فا :ئه‌وانه‌ى ده‌ڵێن یه‌کێتی له‌پێناو پارتیدا هێزی هێناوه‌ت ه سلێمانی سه‌ریان داى له‌به‌رد دیداری
ده‌ده‌ن؟ -ئێمه ده‌بێت خۆپیشاندان جیابکه‌ینه‌و‌ه
ئاراس عوسمان له‌توندوتیژى ،له‌به‌ر ئه‌وه‌ى یاسایه‌کمان ههیه بۆ خۆپیشاندان و ده‌بێت ئه‌و الیه‌نه‌ی وه‌زیری پێشمه‌رگه‌ی حکومه‌تی خۆپیشاندان ده‌کات پێویسته کات و شوێن هه‌رێم شێخ جه‌عفه‌ر شێخ مسته‌فا دیارى بکات و پێشکه‌شى الیه‌نى ده‌سه‌اڵتى له‌م دیداره‌یدا لهگهڵ (چه‌تر) بکه‌یت ،به‌اڵم له‌میدیاکانه‌و‌ه بینیمان باس له‌و ه ده‌کات ئه‌و هێزانه‌ی له‌ڕابردوو چى ڕوویداو چۆن له‌فتواکاندا هێنراونه‌ت ه سلێمانی به‌فه‌رمانی سه‌روه‌ت و سامان وخوێنى خه‌ڵکى بۆخۆیان فه‌رمی جوڵێنراون و بۆ پاراستنی حه‌اڵڵ ده‌که‌ن ،دیاربوو هه‌موو ئه‌مانه‌ش سنوره‌که‌و کۆتایهێنان ب ه له‌به‌رده‌رکى سه‌را لهگهڵ نوێژکردنه‌کانیاندا خۆپیشاندان وتوندوتیژیه‌کان هه‌موو بۆ کارى توندوتیژى بوو ،الیه‌نى هێنراون ،ئاشکراشیده‌کات ئه‌گه‌ر سیاسى له‌پشتیانه‌و‌ه بوون ئێمه به‌هیچ پێویست بکات جگ ه له‌و ژمار ه شێوه‌یه‌ک ڕێگ‌ه به‌و کاره توندوتیژیان ه زۆره‌ی هێز ک ه ل ه سلێمانی جێگیرکراوون هێزی دیکه‌ش ده‌هێنن ،ناده‌ین و ئه‌و که‌سانه‌ى توندوتیژیان ئهنجامداوه ده‌بێت به‌پێى یاسا مامه‌ڵه‌یان ره‌تیشیده‌کاته‌و ه هیچ مه‌ترسیه‌ک بۆ سه‌ر که‌ناڵه‌کانی ئۆپۆزسیۆن ل ه لهگهڵ دابکرێت. ئارادابێت. چه‌تر :له‌باره‌ى ئه‌م دۆخه‌ى له‌سلێمانیدای ه وهک وه‌زیرى پێشمه‌رگ ه ده‌ته‌وێت بڵێیت چى؟
چه‌تر :به‌اڵم ئه‌ى ئه‌و که‌سانه‌ى ده‌ستیان هه‌ی ه له‌کوشتن و بریندارکردنی هاواڵتییان چی ئیجرائاتێکی یاسایتان کردوو ه به‌رانبه‌ریان؟
چه‌تر :باس له‌و ه ده‌که‌یت منداڵ و خه‌ڵکیان هێناوه‌ت ه سه‌رشه‌قامه‌کان، هه‌وڵى ده‌ستگیرکردنى ئه‌و که‌سان ه
دادگا؟ یاخود پێت وای ه پارتى ئاماد ه بێت ئه‌و که‌سانه‌ى ته‌قه‌یان کردو ه ڕاده‌ستى دادگایان بکات؟
ل�ه‌دواى ()17ى شوباتهوه خهڵکانێکچونه سه‌رشه‌قامه‌کان و ،به‌بێ مۆڵه‌ت شه‌قامه‌کانیان گرتبوو هه‌روه‌ها کاروکاسپیان له‌م شاره‌دا نه‌هێشتبوو ،له‌پاشان توندوتیژییه‌کى زۆریان ئه‌نجام داو زیاتر له‌سێ سه‌د پۆلیس برینداربوون که دیاره چه‌ند الیه‌نێکی سیاسی پشتیوانیان له‌و توندوتیژیان‌ه کردووه و چه‌ندین منداڵى خوار ته‌مه‌نى ( )18ساڵیان ده‌هێنای ه سه‌ر شه‌قامه‌کان بۆ کارى توندوتیژى ،له‌به‌ر چه‌تر :تاچه‌ند لهگهڵ ئه‌وه‌دایت ئ�هوه ئێمه ناچاربووین ئه‌و هێزان‌ه ڕه‌وان �هى بکوژه‌کانى ()17ى شوبات بدرێنه سلێمانی بکه‌ین.
ئهوه دووالیه‌نه‌ی‌ه دیاره بۆ ئه‌وه‌ش هه‌وڵدراوه،به‌اڵم ئه‌و که‌سه‌ى له‌میدیاکانیانه‌وه‌و له‌سه‌ر شه‌قامه‌کانه‌و‌ه هه‌وڵى ناردنى خه‌ڵکى داوه بۆخۆپیشاندان و ئه‌وانه‌شى ته‌قه‌یان کردوه ه�ه‌ردوک��ی��ان تۆمه‌تبارن و ده‌بێت هه‌موو الیه‌ک بچن‌ه به‌رده‌م دادگا ،له‌دواى ئه‌نجامى ئه‌و لێکۆڵینه‌وه‌یه‌ى ئه‌و لیژنه‌یه‌ى پێکهێنراو‌ه ده‌بێت ئه‌و کهسانه ڕاده‌ستى دادگابکرێن.
پێموای‌ه هه‌ر که‌س دادگا داواى بکاتدهبێت بچێت‌ه دادگا ئیتر ئه‌مڕۆ بێت یان سبه‌ى ،من ناتوانم بڵێم کێ ئامادهیه یان ئامادهنیه بۆ ڕاده‌ستکردنى ئه‌و کهسانه، بۆیه ده‌بێت پارتی و یه‌کێتى والیه‌نه‌کانى ئۆپۆزسیۆن و هه‌موو ئه‌وانه‌ى ده‌ستیان هه‌ی ه له توندوتیژیه‌کان ده‌بێت ئاماده‌بن بچن ه به‌رده‌م دادگا.
جیاواز بێت له‌وه‌ى له‌میدیاکانه‌و ه باسى لێوه‌ده‌که‌ن؟
هێزی هێناوه‌ت‌ه سلێمانی سه‌ریان داى له‌به‌رد، خه‌ڵکانێک ماوه‌ى دوو مانگه له‌به‌ر ده‌رکى سه‌را هه‌رچى موقه‌ده‌سات ههیه خستویه‌تی ه ژێر قۆنه‌ره‌کانیه‌وه ،بۆیه لهگهڵ حکومه‌ت و الیه‌ن‌ه په‌یوه‌ندیداره‌کان ڕێگ‌ه ناده‌ین ئه‌و پشێوییه‌ى ههیه ل�هش�ه‌ڕ‌ه ب���ه‌ردو نائارامى درێ��ژه بکێشێت ،ناهێڵین ئاسایشى شارى سلێمانى زیاتر بشێوێت ،هه‌ر حزب و الیه‌نێک هه‌رچیه‌کى ههیه ده‌رگاى گفتوگۆ کراوه‌یه‌و بابچێت لهگهڵ یه‌کێتى و پارتى و په‌رله‌مان و سه‌رۆکى حکومه‌ت و سه‌رۆکى هه‌رێمدا دانیشتن بکات.
_ ج���ارێ ئ �هگ �ه‌ر گ���وێ ب��گ��ری��ت ل ه ( )knnبۆنى خوێنى لێدێت ،له‌پاڵ ئه‌وه‌ى باسه‌که‌یان هه‌ر کوشتن و تێهه‌ڵدان و ئه‌مانه‌یه، یان کاتێک فراکسیۆنه‌که‌یان ده‌چن‌ه سه‌راو زانکۆى سلێمانیه‌و‌ه وتار ده‌ده‌ن ،ده‌ماره‌کانى ملیان به‌قه‌د کلک‌ه خاکه‌نازێک هه‌ڵده‌ستێت، به‌و خه‌ڵکه‌یان ده‌گوت خوێنى ئێمه لهگهڵ چه‌تر :پارتى دواى ڕووداوه‌کانى خوێنى ئێوه‌دایه ،یاخود په‌رله‌مانتارانی گۆڕان 17ى شوبات به‌شێکى تاوانه‌که‌یان ئه‌وکاته‌ى س�ه‌ردان��ى هه‌ڵه‌بجه‌ى شه‌هیدیان خست ه ئه‌ستۆى هێزه‌کانى سلێمانى کرد ،بووه هۆى کوشتن و برینداربوونى چه‌ند وات ه ناوچه‌ى سه‌وز ڕاى تۆچیه؟ ن����اوچ����هى س�����ه‌وز و زه‌رد ن���هم���اوه پۆلیسێک ،یان چه‌قۆ وه‌شێنه‌کانیان لهسهراوچهتر :باس له‌و ه ده‌کرێت لیواى له‌کوردستاندا ،به‌دڵنیایه‌و‌ه حاڵه‌تێکى ناخۆش ڕێگ‌ه گرتن له‌میدیاکانى یه‌کێتى وپارتى یه‌ک و دووى وه‌زاره‌تى پێشمهرگه بوو هێزه‌کانى ناوخۆ له‌سلێمانى قه‌د چاوه‌رێى بزان‌ه له‌و ماوه‌یه‌دا چۆن بووه ،ئه‌مان‌ه کارى هێزى هاوبه‌شى یه‌کێتى وپارتى ئه‌وه‌یان نه‌ده‌کرد به‌و شێوهیه کارێکى واها ئه‌و هێزه بووه. هێناوه‌ت ه سلێمانى و ههڵهبجه؟ چه‌تر :ئه‌و هێزانه‌ى ڕۆژى هه‌ینى ڕووبدات ،به‌اڵم بهداخهوه پاش ئه‌وه‌ى مۆڵه‌تى جیاواز له‌یه‌کێتى وپارتى حزبى تریشىچهند کاتژمێرێک وه‌رگ��ی��راب��وو ،له‌دوایدا ره‌وانه‌ى ناوچه‌کانى هه‌ڵه‌بجه‌ى تێدایه ،لیواى ( )8،7،6،5،4،3،2،1و ئه‌گه‌ر ئیسالمیه‌کان و گۆڕان خۆپیشاندانه‌که‌یان شه‌هید کرا به‌چ ئامانجێکه؟ پێویست بکات لیواى ()10ش ده‌هێنین بۆ ند ه چ ��ردو � ڕاب ل�هب�ه‌ر ئ���ه‌وه‌ى ل �هم��اوهىبهرهو ئه‌و کاره‌سات‌ه بردو لقى چواریان کرده سلێمانى بۆ پاراستنى خه‌ڵکى سلێمانى و ئامانج. پۆلیسێک شه‌هیدو بریندابوون ،به‌ئامانجى ئه‌و ده‌ست که‌وتانه‌ى ههمانه ،نه‌هێشتنى ئه‌و چه‌تر :ئه‌وکه‌سانه‌ى باسى ده‌که‌یت پاراستنى ئارامى خه‌ڵک وناوچه‌ک‌ه ئه‌و توندوتیژییه‌ى له‌م ناوچانه ههیه ،له‌به‌ر ئهوه خه‌ڵکیان هانداو ه زیاتر له‌ناو کام هێزان‌ه ره‌وانه‌ی ههڵهبجه کراوون. هه‌رکه‌س له‌سه‌ر هێز قسه‌و ته‌علیقى ههیه ئێم ه کى ه چه‌تر :به‌اڵم هه‌ندێک چ زۆر لێى بێباکین ،بۆ ئه‌و ڕووبه‌ڕووبونه‌وانه هێزى ئۆپۆزسیۆن ه گۆڕان یان هه‌ر قورسى سه‌ربازى وهک ده‌بابه‌و لیواى بیستیش ده‌هێنین. سێ الیان؟ به‌ڵێ له‌ناو هه‌رسێ الیه‌نى ئۆپۆزسیۆنه‌و ناقیله..هتد لهگهڵ ئه‌و هێزانه‌دایه،چه‌تر :ده‌وترێت مه‌ترسی هه‌ی ه ل��هن��او م��ی��دی��اک��ان و ن��وێ��ژه‌ک��ان��ى س���ه‌راو ره‌وشى هه‌ڵه‌بج ه هێند ه له‌سه‌ر که‌ناڵه‌کانى ئۆپۆزسۆن؟ وتاره‌کانیاندا ئ�هوه به روون��ی دی��اره ،یاخود مه‌ترسیداره؟ نیه‌تی په‌الماردانى هیچ جێگهیهکمانبهناوى ڕۆژنامه‌نوس و ڕۆشنبیر خۆى ده‌دات پێشمهرگه کاتێک ده‌چێت بۆ هه‌ر نیه‌و ناشمان بێت ،میلله‌تى ئێمه دهستىلهقهڵهم ،که‌چى ده‌بینى ده‌ستى کردوه به(الل ه شوێنێک ئه‌و چه‌کانه‌ى له‌گه‌ڵدایه. سوتاو‌ه به‌شه‌ڕى ناوخۆو هه‌زاران قوڕبه‌سه‌رى، چه‌تر:ده‌گوترێت ئه‌م کارانه‌ى اکبر) یان فتواى جیهاد ده‌دات و خه‌ڵکى پێویسته بیر بکهینهوه له‌میلله‌ته‌که‌مان و نجامیان ه ئ ه و ه هێز ى ه رێگ ه ل کێتى ه ی تر که به‌رپرسى یه‌که‌م‌ه ده‌ڵێت (چیتان خه‌ریکى شه‌ڕوکێشه‌ى ناوخۆمان نه‌بین بۆی ه له‌ده‌ست دێت قسورى)مه‌که‌ن ،ئه‌مان‌ه هه‌موو ده‌دات له‌سلێمانى و ده‌وروبه‌رى، دوای هه‌موو شه‌ڕکردنه‌کان دواتر چاره‌سه‌ر شه‌ڕێک ه له‌پێناو پارتیدایه؟ به‌تۆمارکراوى ههیه وهک بهڵگهیه. دانیشتنه ،گوێ نه‌گرین بۆ ئه‌مالو ئه‌والو _ ئه‌وانه‌ى ده‌ڵێن یه‌کێتی له‌پێناو پارتیدا له‌شوێنى ترهوه جوڵه‌مان پێنه‌کرێت ،پێموای ه چه‌تر :پێتوای ه ڕایه‌کانى گۆڕان
ئه‌وانه‌ى له‌پشتى مه‌الیه‌که‌و‌ه به‌له‌شى پیسه‌و‌ه نوێژ ده‌که‌ن ئه‌وان‌ه خه‌ڵکی ره‌سه‌نی ئه‌م واڵت ه نین.
چه‌تر :باس له‌و ه ده‌کرێت هێزى عه‌ره‌ب له‌سلێمانیدایه؟
درۆی����ه‌و ڕه‌ن��گ �ه ل �هن��او پێشمهرگهداع�ه‌ره‌ب هه‌بێت و (تورکمان ،مه‌سیحی و، ئاشورى) تێدایه ،ب�ه‌اڵم له‌ناو پێشمه‌رگه‌دا ئه‌فسه‌رى عه‌ره‌بمان ههیه و تێیدایه ،نه‌مان وتو‌ه پێشمه‌رگه‌ى کورد به‌ڵکو پێشمه‌رگه‌ى کوردستان که ئه‌و که‌سانه‌شى تێدایه ،هه‌موو که‌س بۆى ههیه بێت و ببێته پێشمه‌رگه‌و به‌رگرى له‌خاکى کوردستان بکات.
چه‌تر :ئه‌و ئابلۆقه‌یه‌ى که‌ناڵى په‌یام باسى ده‌کات به‌بڕیارى کێ ئه‌و هێز ه له‌و شوێنانه‌و هۆکارى چی ه جێگیر کراون؟
ئهمه دور‌ه ل�ه‌ڕاس��ت��ی�هوه ئ �ه‌و که‌ناڵ هئابڵوقهى ن���ه‌دراوه ،ئه‌گه‌ر بته‌ویێت ئابڵوق ه بده‌یت ده‌بێت ئاو و کاره‌باو ته‌له‌فۆن وهاتووچۆ به‌بڕیارى تۆ بێت که خاوه‌نى ئابڵوقه‌که‌ى، له‌به‌ر ئ �هوه شوێنێک ههیه له‌وناوچه‌یه‌دا ک��ه گ��رن��گ�ه ب��ۆ ب �ه‌رگ��ری��ک��ردن ل �هک��ارى توندوتیژى ،له‌به‌ر ئهوه چه‌ندێک ئه‌و هێزه‌ى په‌یوه‌ندى به‌ڕۆژنامه‌که‌ى ت��ۆو‌ه ههیه ک ه ئابڵوقه‌ماندابێت ،هێنده‌ش به‌که‌ناڵى په‌یامه‌وه. چه‌تر :ئه‌و نامه‌یه‌ى دکتۆر به‌رهه‌م بۆ سکرتێرى گشتى یه‌کێتى ناردبو له‌ماوه‌ى ڕابردو ،ک ه تێیدا داواى گۆڕینى به‌رپرسى مه‌ڵبه‌ندو دامه‌زراندنه‌وه‌ى مه‌کته‌بێکى سیاسى نوێ ده‌کات تاچه‌ند لهگهڵ ئه‌م بۆچونه‌دایت؟ نوسراوه‌که‌م نه‌خوێندۆته‌و‌ه و هیچ زانیارییهکملهبارهیهوه نیه ،ناشتوانم هیچ بڵێم لهبارهیهوه.
کوردستانی
ـــــکى سـه‌رسـوڕهێنه‌ر ل ه ئارادایه ( )KCKله لێدوانێکدا س�ڵاوى ئاراسته‌ى به‌رخۆدانى خاوه‌نداریه‌تى گه‌ل له کاندیده‌کانى لیستی «ره‌نج ،ئازادى و دیموکراسى» کرد و بانگه‌وازى له گه‌ل کرد خاوه‌ندارێتى له شه‌هیدى دۆزى دیموکراسى (ئیبراهیم ئۆرووچ) بکه‌ن و دهڵ��ێ��ت :پێویسته گه‌له‌که‌مان و هه‌موو هێزه دیموکراته‌کانى تورکیا خاوه‌نداریته‌ى له ی��ادى شه‌هیدى ئێمه ئیبراهیم ئ��ورووچ بکه‌ن و به به‌رزکردنه‌وه‌ى ئاستى تێکۆشان ی��ادى بۆ ههمیشه به زیندوویى بهێڵنه‌وه. (کۆن-کورد) به نۆ فیدراسیۆن و ()150 کۆمه‌ڵه‌ى گرێدراوى خۆیه‌وه ،بانگى له هه‌موو کوردستانیانى ئ��ه‌وروپ��ا و دیموکراته‌کانى تورکیا و دۆستانى کورد له ئه‌وروپا کرد له به‌رامبه‌ر ناحه‌قییه‌کانى دژ به گه‌لى کورد، بکه‌ون‌ه جمووجۆڵه‌وه .هاوسه‌رۆکى پێشووى ( )BDPسه‌الحه‌دین ده‌میرتاش ،بڕیاره‌که‌ى وه‌کو پیالنگێڕى و ئۆپه‌راسیۆنێکى سیاسى ده‌وڵه‌ت و ڕاگه‌یاندنى شه‌ڕێکى نوێ نرخاند و وت��ی«:دژى ئێمه پیالنگێڕییه‌کى سیاسى و ئۆپه‌راسیۆنێکى سه‌رسوڕهێنه‌ر له ئارادایه.
ـــه‌کـ ه بـــدات
له سه‌رده‌مى حوکمى عوسمانى دا والیه‌ت ه��هب��ووه ،پێنج والی��هت ه��هب��ووه ،بۆیه پاش گرتنى ئینگلیز و فه‌ڕه‌نسیه‌کان ل ه پاش په‌یمانى (سایکس پیکۆ) ئه‌و واڵتان ه هه‌مووى تێکدرا و له‌ناو ی��هک ده‌وڵه‌تدا کۆکرانه‌وه ،بۆیه له‌نێوان گه‌النى سوریادا تێگه‌یشتنێک ههیه ،ئه‌گه‌ر تۆ به‌راوردێک بکه‌یت به عێراق و هه‌ندێک ده‌وڵه‌تانى ت��ر ،ل��ه میسر و ت��ون��س��دا به‌رهه‌ڵسکار ه��هب��ووه ،ب��ه‌اڵم له س��وری��ادا له ب��ه‌ر ئ��ه‌وه‌ى ک��ه‌وا رژێمێکى به‌عسی‌ه هیچ ک��ات ب ه ب��ه‌رده‌وام��ى به‌رهه‌ڵسکار ن��هب��ووه ،چونک ه به‌رهه‌ڵستکاره‌کان ب����ه‌رده‌وام ی��ان ل��ه ناو زینداندا بوون یان ته‌سفیه‌کراون و قه‌تلوعام کراون یان له ده‌ره‌وه‌ى واڵتدا دانیشتوون ،له ئێستادا هیچ سیاسییه‌ک ناتوانێ بڕیارێکى ره‌ها به‌سه‌ر سوریادا بدات ،چونکه هه‌مووى چاوه‌ڕوانکراو‌ه له سوریادا بۆى ههیه که‌وا گ��ۆڕان دروس��ت بێت بۆى ههیه نه‌بێت به‌م شێوه‌یه‌ى میسر و تونس بۆیه هه‌موو شتێک چاوه‌ڕوان نهکراوه له سوریادا.
ئهمه بڕیارى شه‌ڕێکى نوێی‌ه له تورکیا». ده‌م��ی��رت��اش بانگهێشتى ع��هب��دواڵگ��ول��ى رهتکردهوه و سه‌ردانى (بیسمیل)ى کرد ک ه گه‌نجیک ل��ه الی��هن هێزه‌کانى پۆلیسه‌و‌ه ک��وژرا .باوه‌ڕمه‌ندانى میزۆپۆتامیا بانگى سه‌رهه‌ڵدانیان دژى ( )AKPکرد و له هه‌موو شار و شارۆچکه‌کانى کوردستان و ئه‌وروپا به‌رامبه‌ر هه‌ڵوێسته‌کانى ده‌وڵ��هت��ى تورک ن��اڕه‌زای��هت��ى ده‌رب���ڕا یه‌کێتى خوێندکارانى کورد( )YXKله ئه‌ڵمانیا به‌به‌رفراونى که‌وتن ه چاالکییه‌وه .رۆژنامه‌ى (ئازادیا وه‌اڵت) به بۆنه‌ى ئه‌م شه‌ڕ و ناعه‌داله‌تییه‌ى که به‌رامبه‌ر کوردان ده‌کرێ و به‌رده‌وامى ئۆپراسیۆنه‌کان و کوشتنى سێ گه‌ریالى ( )HPGله ()113 مین ساڵیادى رۆژنامه‌گه‌رى ئه‌م یاده‌ى پیرۆز نه‌کرد )AKP( .درێ��ژه به ش��ه‌ڕ ده‌دات و ب��ه‌رده‌وام خه‌ڵک ده‌ستگیر دهک��ات ته‌نانه‌ت پۆلیس چاالکوان‌ه کورده‌کان بۆ باره‌گاکانى ( )AKPده‌گوازێته‌و‌ه و راسته‌وخۆ ده‌رده‌که‌وێت که ( )AKPپێشه‌نگایه‌تى ئه‌م شهڕه ده‌کات. ی نووسینه‌کان عه‌بدواڵ ئۆجه‌الن له رێگه
و ن��هخ��ش��ه‌رێ��گ��اک��هى ه�����ه‌رده‌م هه‌ڵوێستى ئاشتیخوازان‌ه بۆ چ��ارهس��ه‌رى کێشه‌کان ب ه دیموکراسیان‌ه نیشان ده‌دات و هه‌ڵوێست ه ئاشتیخوازه‌کانى عه‌بدواڵ ئۆجه‌الن وایکرد که (ئه‌سا موسا) پارێزه‌رى نیلسۆن ماندێال خه‌اڵتى ئاشتى ببه‌خشێت‌ه عه‌بدواڵ ئۆجه‌الن و بۆ ئه‌و مه‌به‌ست‌ه سه‌ردانى ئامه‌د ده‌کات، به‌اڵم تورکیا به به‌هانه‌ى جیاواز جیاواز دیدارى هه‌فتانه‌ى ئۆجه‌النى ئاسته‌نگ کرد .پێداگرى و پاراستنى ره‌واى گه‌لى کورد له باکوورى کوردستان و خاوه‌ندارى ده‌یان هه‌زار که‌سى له ته‌رمى (ئیبراهیم ئورووچ) که به شه‌هیدی دیموکراسى به‌ناو کراوه که له راگه‌یاندنه‌کان ده‌نگى دای��هوه و له‌م چوارچێوه‌یه‌دا ته‌نانه‌ت رادیۆ (فه‌ردا) که ده‌نگى ئه‌مریکای‌ه باسى لێوه ک��را ،ئیراده‌ى ک��ورد له مه‌یدانه‌کان و به‌شدارى مه‌ده‌نیانه‌ى نوێژى هه‌ینى له مه‌یدان ه ئ��ازاده‌ک��ان دوور ل��ه مه‌الکانى دهس���ه‌اڵت، ی خسته دڵ���ى ( )AKPو ب��ڕی��ارى ت��رس�� ڤیتۆکردنى کاندیده‌کانی پاشگه‌ز ک��ردهوه و ش��هش په‌رله‌مانتارى سه‌ربه‌خۆى لیستی
ساڵی دووه‌م ژماره 53 دووشه 2711/2/52010/11/8 ممه‌ممه- 2011/4/25 دووشه
7
n
سه‌الحه‌دین ده‌میرتاش سه‌رۆکی پێشووی BDP پیشتر که تورکیا له ئیتالیا هه‌لیکۆپته‌رى دهک����ڕى و ئ���هم کۆمپانیای‌ه قازانجێکى ب��ه‌رچ��اوى ل��ه‌و ب���واره‌دا ک��ردب��وو ،ب��ه‌اڵم دوات��ر تورکیا کۆمپانیاى سکۆرسکى ئه‌مریکى بۆ کڕینى هه‌لیکۆپته‌ر هه‌ڵبژارد به‌و خه‌یاڵ‌ه ک ه به‌ڕێوه‌به‌رانى ( )PKKسه‌رمایه‌یان له والیه‌ت ه یه‌کگرتووه‌کانى ئه‌مریکا ههیه و ئه‌مریکا ده‌توانێ سه‌رمایه‌کانیان بلۆک بکات .له‌م
«رهن����ج ،ئ����ازادى و دی��م��وک��راس��ى» بڕیارى ڤیتۆکردنیان له سه‌ر البرا ،کۆمیسیۆنى بااڵى هه‌ڵبژاردنه‌کان ئه‌م ڤیتۆکردن و گه‌ڕاندنه‌وه‌ى به کارێکى ئاسایى له قه‌ڵه‌مدا)AKP( . س���وور‌ه له س��ه‌ر ش��ه‌ڕ ،ئاشکرا ب��وو که ل ه نێوان کۆمپانیاى (ئاگوستوا ویسله‌ند)ی ئیتالى و کۆمپانیاى (سکورسکى) والیه‌ت ه یه‌کگرتووه‌کانى ئه‌مریکا پێشبڕکێ ههیه،
چوارچێوه‌یه‌دا وه‌زاره‌تى خه‌زێنه‌دارى ئه‌مریکا (20ى نیسان) رایگه‌یاند که سه‌رمایه‌کانى جه‌میل ب��ای��ک ،ر‌هم����زى ک��ارت��اڵ ،دوران کالکان ،سه‌برى ئۆک ،ئ��اده‌م ئ��ۆزۆن پێنج ب��ه‌ڕێ��وهب��ه‌رى ()PKKی����ان بلۆک ک���ردووه، سه‌رۆکى کۆنسه‌ى به‌رێوه‌به‌رى ( )KCKئه‌م راگه‌یاندنه‌ى وه‌زاره‌تى خه‌زێنه‌دارى ئه‌مریکاى پوچ نرخاند و وتى با که‌مێک جیدى بن .جێى ئاماژهیه له چوارچێوه‌ى بێ ده‌نگکردنى کورد، تورکیا له گه‌ڵ دانیمارک رێککه‌وتبوو ک ه گه‌ر ( )Roj tvدابخه‌ن پۆستى سکرێتێرى ناتۆ ده‌به‌خشرێت‌ه (ئه‌ندرێس فۆغ راسمۆسێن) به‌م کرداران‌ه هیچ چاره‌سه‌رییه‌ک له ئارادا نییه و گه‌ریالکانى ()PKKی ده‌رب���ازى قۆناغێکى نوێ بوون.
(رۆسته‌م جودى) ئه‌ندامى کۆنسه‌ى به‌ڕێوه‌به‌رى ()KCK
بیانوتبای‌ه ئ��هوه داواى ئێمه‌ی‌ه ئ��هم ره‌وش�� ه دروست نه‌ده‌بوو که ههیه.
چه‌تر :حه‌ره‌که‌ته‌کانى تر ب ه گشتى چۆن ده‌توانن پشتگیرى ل ه گه‌لى کورد ل ه رۆژئاواى کوردستان بکه‌ن؟
ـ به‌ڕاستى ل��ه ئێستادا ته‌نها دهت��وان��ن پشتگیرى راگ��هی��ان��دن��ى ب��ۆ گه‌لى ک��ورد بکه‌ن له‌سوریا ،گه‌لى کورد له سوریاشدا ل��ه ئ��ێ��س��ت��ادا ئ��هگ��ه‌ر ل���ه‌و ره‌وش����هى ک��ه‌وا ئه‌مڕۆ هاتۆت‌ه کایه‌و‌ه که‌وا له رۆژهه‌اڵتى ن��اوه‌ڕاس��ت��دا ده‌ستى پ��ێ��ک��ردووه ،گریمان و ئه‌گه‌رى گۆڕانى نه‌خشه‌ى سیاسى ههیه ،ل ه رۆژهه‌اڵتى ناوه‌ڕاست ئه‌گه‌ر کورد نه‌توانێ ده‌ستى خۆى بگرێت پێموای‌ه وهک��و جاران دیسان دهردهک��ه‌وێ��ت و دووب��اره دهکهوێتهوه هه‌مان سه‌د ساڵى پێش ،بۆیه له ئێستادا دهب��ێ��ت ک��ورد ب��ۆ هاتنه‌کایه‌ى ره‌وشێکى ن���وێ ،دهب���ێ گ���ورزى خ��ۆى ل��ه ره‌وش��هک�� ه بدات ،چونکه له ئێستادا ده‌وڵه‌تى تورک ل��ه ه��ه‌وڵ��ى ئ��هوه دای��ه دهس���ت���وه‌ردان بکات چه‌تر :کورد ل ه ناو رژێمى سوریا له ناو هه‌رێمى ک��وردان له سوریا ،ده‌بێت ب ه چ دروشمێک هاتن ه مه‌یدانه‌کانى حه‌ره‌کاتى سیاسى کورد به هه‌ر شێوازێک که ده‌توانرێت ه��اوک��ارى ک��وردان��ى سوریا خۆپیشاندانه‌کانه‌وه؟ ـ ئه‌وه‌ى ئه‌م دوایی‌ه جه‌ماوه‌ر به دروشمى بکات ،بۆ ئه‌وه‌ى که‌وا ئێمه‌ش وه‌کو کورد ئه‌وه‌ى که پشتگیرى خه‌ڵکى ده‌رعا ده‌که‌ین ،له‌و ره‌وشه‌دا زه‌مینه‌یه‌ک بۆ مه‌رامه‌کانى ده‌ستى پێکرد به بڕواى من ئه‌م دروشمه‌ش خۆمان دروست بکه‌ین و نه‌گه‌ڕێینه‌و‌ه بۆ ههڵه بوو ،چونکه کورد له سوریادا ده‌بوو دۆخى سه‌د ساڵى راب��ردوو ،که به نکۆڵى وا ده‌ستى پێکردبا ،که ئێمه وه‌کو کورد ل ه و رهش��ک��ردن��ه‌وه‌ى ک��ورد نه‌خشه‌ى سیاسى سوریادا داواکانى ئێمه ئهوهیه ،ئه‌وه‌ش من دارێژرا ،بۆیه له ئێستادا به هه‌ر هه‌وڵێک ده‌یگه‌ڕێنمه‌و‌ه بۆ حه‌ره‌که‌ى سیاسى کورد ل ه یارمه‌تیدان بۆ کوردان له سوریا پێویسته ل ه سوریا ،چونکه ئه‌گه‌ر حه‌ره‌کاتى سیاسى ئێستاشدا هه‌وڵ بدرێت له رێگاى راگه‌یاندن کورد له‌م خۆپیشاندانه‌ى داواى هه‌بووبا و هاوکارى بکرێن.
ئێران ل ه ئاماده‌باشیدای ه بۆ رزگارکردنى سوریا تا هاوکارى ستراتیژى له‌ده‌ست نه‌دات
ئاژانسی فورات ب��ک��رێ��ت و ب��ه زووت���ری���ن ک���ات ل��ه رووى مادى و مه‌عنه‌وى به‌شدارى ئه‌م ته‌ڤگه‌ر‌ه و .شاهۆ گه‌رمیانی ببن ئهوه هێزى شه‌هیدانه .له‌به‌ر ئهوه ده‌بى (رۆس��ت��هم ج���ودى) ئ��هن��دام��ى کۆنسه‌ى ته‌ڤگه‌رى کورد به نزیکایه‌تییه‌کى به‌ڕێزان ه به‌ڕێوه‌به‌رى ( )KCKله چاوپێکه‌وتنێک و به به‌رپرسیارێتى تێکۆشان و له خه‌مى لهگهڵ ئاژانسى ( )DIHAپێشکه‌وتنى نرخه‌کانى تێکۆشاندا بێت. ه����هروهه����ا س����هب����اره‌ت ب���ه خ��ێ��م��هک��ان��ى ئه‌م دوایی‌ه له سوریا و باشورى رۆژئ��اواى کوردستان ده‌نرخێنێ و ده‌ڵێت :له سوریا چ��ارهس��ه‌ری��ش دهڵ��ێ��ت :خێمه‌ى چ��ارهس��ه‌رى پ��ێ��واژۆى وه‌ده‌ستخستنى م��اف و ئ��ازادى ده‌بێ ببن به جێگاى دامه‌زراندنى کۆمیته‌ى ده‌ستى پێکردوو‌ه و هێزى رژێم ئهوه ناکات رێکخستن و ئابوورى و پاراستن .ته‌ڤگه‌رى که ره‌وشه‌ک‌ه به‌ره‌و دواوه بگێڕێتهوه ،ئێدى ک��ورد پێویسته له هه‌موو کاتێک زیاتر گه‌ڕان‌ه بۆ دواوه نییه .هه‌روه‌ها باسى ل ه له گشت کاته‌کان له به‌رامبه‌ر ره‌وشێکى یه‌کێتى کوردان ده‌کات و ده‌ڵێت :یه‌کێتى نائاسایى که بێته ئاراوه هۆشیار بێت .ئێم ه ک���وردان شێوازێک‌ه و ه��هروهه��ا باسى ل ه ئێستا له ره‌وشێکى به‌م جۆره داین و ئه‌وه‌ى ده‌ستێوه‌ردانى تورکیاى له سوریا کرد وتى ک��ه زۆر گرنگه گ��ۆڕان��ک��ارى رادیکاڵ ه به ده‌ستێوه‌ردان رژێمى سوریا الواز ده‌بى و ل��ه رژێ��م��ى س��وری��ا .ل��ه ده‌ره‌وه‌ى هه‌نگاو تورکیا له خ��ۆى ده‌ترسێ و ئ��ه‌و شه‌پۆل ه هاویشتنیش بۆ داه��ات��وو ته‌ڤگه‌رى کورد س��هره��هڵ��دان��ان��ه ک��ه س��وری��اش��ى گرتۆته‌و‌ه به هیچ شتێکى تر رازى نابێت .هه‌روه‌ها و ده‌وڵ��هت ه��ه‌وڵ ده‌دات ک��ورد له ده‌ره‌وه‌ى دهڵ��ێ��ت :هه‌ڵسه‌نگاندنه‌کانى رێ��ب��ه‌ر ئاپۆ پێواژۆى گۆڕانکارییه‌کان بهێڵێته‌وه ،به‌اڵم له‌باره‌ى دیموکراتیزه‌کردنى سوریا و خۆسه‌رى دی��م��وک��راس��ی ب��ۆ ه��ه‌ر که‌سێک دی���ار و گه‌لى کورد ده‌نگى خۆى به‌رز ده‌کات. هه‌روه‌ها سه‌باره‌ت به کورد له رۆژئاواى ئاشکرای‌ه تا به‌یه‌که‌و‌ه ژیانى دیموکراسیانه‌ى ک��وردس��ت��ان دهڵ��ێ��ت :ئ��هم��ڕۆ ل��ه رۆژئ���اوا گه‌الن له چوارچێوه‌یه‌کى دیموکراسیانه‌دا ک���ارى ه���هره س��هرهک��ى ت��هڤ��گ��ه‌رى ئ���ازادى پێش بکه‌وێت ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ش ئێمه هه‌میش ه ک��ورد ئ��ام��ادهک��ردن و رێکخستنى گشت ئاماده‌ین. له‌باره‌ى هاوکارییه‌کانى ده‌وڵه‌تى ئێران بۆ کۆمهڵگایه پێویسته ک��ه‌س ل��ه ده‌ره‌وه‌ى رێخستن نه‌هێڵدرێته‌و‌ه و که‌سێک ک ه سوریا وه‌ها ده‌ڵێت :ئێران له ره‌وشێکى ئاڵۆزدا ل��هم تێکۆشینانه‌دا ق��ورب��ان��ى داوه و ئه‌م ده‌ژى ،به‌اڵم ئاڵۆزى ئێران وهک سوریا نییه که‌موکۆڕیانه‌ى که هاتوون‌ه ئ��اراوه تێپه‌ڕ ت��ه‌واوى رژێمه‌کان و سیستمى رۆژهه‌اڵتى
ناوه‌ڕاست له ناو ئاڵۆزی دان له‌به‌ر ئه‌وه‌ى سیستمى رۆژهه‌اڵتى ناوین مه‌شروعییه‌تى خۆى له‌ده‌ست داوه .ئێران هه‌موو کاتێک له به‌رامبه‌ر تێکۆشانى خۆیدا سوریاى ل ه به‌رامبه‌ر ویالیه‌ت‌ه یه‌کگرتوه‌کانى ئه‌مریکا و یه‌کێتى ئ��ه‌وروپ��ا و ئیسرائیل له هێڵى مه‌زهه‌بى و هه‌رێمى خۆیدا بهکارهێناوه و له‌م چوارچێوه‌یه‌دا هاوپه‌یمانییه‌ک له نێوان ئێران و سوریا ههیه که بۆ ئێران زۆر گرنگه. هه‌موو کاتێک سوریا هاوکارى سه‌ره‌کى ئێران بووه ،ئێران به‌رده‌وام له رێگاى سوریاوه په‌یوه‌ندى لهگهڵ حه‌ماس و حزبوڵالدا به‌ستوو‌ه و پاڵپشتى ئه‌م حه‌ره‌که‌تانه‌ى کردووه و هه‌ناسه‌یه‌کى
››
خێمه‌کانى چاره‌سه‌رى ده‌بێ ببن به جێگاى دامه‌زراندنى کۆمیته‌ى رێکخستن و ئابوورى و پاراستن
مانشێتی رۆژنامه‌کانی کوردستان
هـــه‌واڵــی کوردستانی پارێزه‌رى نیلسۆن ماندێال خه‌اڵتى ئاشتى ده‌به‌خشێت ه
گیراوێکى کورد ل ه زیندان ژیانى له‌ده‌ستدا
هه‌ڵمژیوه .هه‌ر بۆیه سوریا بۆ به‌رژه‌وه‌ندى هه‌رێمى ئێران گرنگه و نایه‌وێت بگۆڕێت، به‌ڵکو ده‌یه‌وێت وهک خۆى بمێنێته‌وه .هه‌وڵ ده‌دات ناڕه‌زایه‌تییه‌کان دامرکێنێته‌و‌ه و کوردان بێدهنگ بکات .له سه‌ر ئه‌م بنه‌مای ه ئێران له ئاماده‌باشی دایه بۆ رزگارکردنى رژێمى سوریا تا هاوکارى ستراتیژى خۆى له‌ده‌ست نه‌دات.
سه‌ردانى پارته‌کانى رۆژئاوا بۆ قه‌ندیل
ئازادیا واڵت
”Ji Polîsên Erdogan, Têrora “bi Kontrol
ئۆزگور گونده‌م یاساى بنچینه‌یى ل ه شه‌قامدا دروست ده‌بێت
هه‌وڵه‌کانى عه‌بدواڵ ئۆجه‌الن بۆ چاره‌سه‌رى پرسى ک��ورد به رێگاى ئاشتى و دیموکراتى له ئاستى جیهاندا ،ده‌نگى دای��هوه .چاالکوانانى تێکۆشانى کۆمه‌ڵه‌ى ئافریقاى باشور که له به‌رامبه‌ر نایه‌کسانى تێکۆشان دهک��هن له‌به‌ر نه‌خشه‌رێگا و هه‌ڵویست ه ئاشتیخوازانه‌کانى ئۆجه‌الن ،خه‌اڵتى ئاشتی ده‌به‌خشن ه عه‌بدواڵ ئۆجه‌الن( .ئه‌سا موسا) ئه‌ندامى کۆمه‌ڵه‌ک ه و پارێزه‌رى رێبه‌رى ئافریقاى باشوور ،نیلسۆن ماندێال و دادوه‌رى دادگاى بااڵى ئافریقاى باشوور وتی« :بۆ ئه‌وه‌ى ئه‌و خه‌اڵته‌ى که له ساڵى ()2010دا دابوومان به ئۆجه‌الن راده‌ستى بکه‌ین ده‌چین بۆ ئیمراڵی». م��وس��ا رای��گ��هی��ان��د ئ��هگ��ه‌ر رێ��گ��ای��ان پ��ێ ن���ه‌درێ، ئه‌وان خه‌اڵته‌ک‌ه به رێگاى پارێزه‌ره‌کانى ده‌نێرن بۆ ئۆجه‌الن .موسا ده‌ستنیشانى کرد که ئه‌گه‌ر ده‌رفه‌تى چاوپێکه‌وتن لهگهڵ ئۆجه‌الن نه‌بێ ،ئه‌و کات ئه‌وان چاوهڕێى ئازادبوونى ئۆجه‌الن ده‌بن و له واڵته‌که‌ى خۆیان خه‌اڵته‌ک‌ه پێشکه‌ش به ئۆجه‌الن ده‌که‌ن.
له درێژه‌ى سیاسه‌تى گوشارى سه‌ر گیراوانى کورد له‌الیه‌ن کاربه‌ده‌ستانى کۆمارى ئیسالمی ئێرانه‌وه، گیراوێکى کورد به هۆى پێڕانه‌گه‌یشتن له گرتووخان ه ژیانى له‌ده‌ستدا .حه‌سه‌ن ناهید ،له ساڵی ()2005هوه ێ ساڵ له الیه‌ن دادگاى شۆڕشه‌وه ،رووبه‌ڕووى سزاى س زیندان و سزاى مادى بڕى ( )63هه‌زار یۆرۆ بووه‌وه، به‌اڵم دواى کۆتایى‌هاتنى سزاى سێ ساڵ زیندان به هۆی نه‌دانی ئه‌و بڕه پاره‌یه ،رووب��ه‌ڕووى سزاى سێ ساڵیتر زیندان بۆوه‌ته‌وه .ئه‌و گیراو‌ه کورده که تووشى نه‌خۆشی شێرپهنجه ببوو‌‌ب‌ه هۆى ده‌ستپێڕانه‌گه‌یشتن ب ه ده‌رمانی پێویست له به‌ندی ()350ی گرتووخانه‌ی ئه‌وینى تاران ژیانى له‌ده‌ست داوه .هه‌روه‌ها که‌سێکیتر ب ه ناوی (کامیل ئه‌یوه‌ری) خه‌ڵکى گوندی (ئه‌شناک) له شارى سه‌ڵماس رێکه‌وتى (/28ى نه‌ورۆز)ى ئه‌مساڵ دواى ده‌ستبه‌سه‌ر کردن راگوێزى شوێنێکى نادیار کراوه و تا ئێستا هۆکارى ده‌ستبه‌سه‌ر کردنى ئه‌و کورده رانه‌گه‌یه‌ندراوه.
له کۆى گشتى ( )13پارتى سیاسى رۆژئاوا نۆ پارتى سیاسى له ژێر ناوى (مه‌جلیسى سیاسى) بۆ چاره‌سه‌رى کێشه‌ى کورد له سوریا یه‌کده‌گرن .له‌م چوارچێوه‌یه‌دا رۆژى (21ى نیسان) شاندێک ب ه نوێنه‌رایه‌تى (مه‌جلیسى سیاسى) سه‌ردانى قه‌ندیل ده‌که‌ن و لهگهڵ سه‌رۆکى کۆنسه‌ى به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى ( )KCKموراد قه‌ره‌یالن کۆده‌بنه‌وه .له کۆبوونه‌وه‌که‌دا باس له یه‌کێتى کوردان له رۆژئاوا و پێشکه‌وتنه‌کانى رۆژهه‌اڵتى ناوه‌ڕاست و خه‌باتى یه‌کده‌نگى کوردان کرا .موراد قه‌ره‌یالن له کۆبوونه‌وه‌که‌دا رایگه‌یاند ده‌بێت داواکارییه سیاسى و کلتورییه‌کانى گه‌لى کورد ل ه چواچێوه‌ى یاسادا مسۆگه‌ر بکرێن و بانگه‌وازى ل ه پارته‌کانى تریش که ده‌ست ناکۆکییه‌کانى رابردوو به‌رده‌ن و به یه‌کده‌نگى خه‌بات بکه‌ن و بڕیار‌ه ئه‌م شاند‌ه لهگهڵ پارتى قه‌ده‌غه‌کراو پارتى یه‌کێتى دیموکراتیک ()PYDکه له سه‌ر ئایدۆلۆژیاى عه‌بدوڵاڵ ئۆجه‌الن دامه‌زراو‌ه کۆببنه‌وه.
ئاگری
Serhildana Ehwazê hat serkûtkirin
هاواڵتی
هێنانى هێز بۆ لێدانى کۆمه‌ڵ و یه‌کگرتوو بوو ه ئێران رێگر بوو ه و یه‌کێتى ل ه هێرشکردن ئاگادار کردۆتهوه
یه‌نى ئۆزگور پۆلۆتیک با AKPحیساب بدات!
ئاوێنه
بانکه‌کانى هه‌ولێر پاره‌یان تێدا نهماوه
رۆژنامه
ئه‌مڕۆ خۆپیشاندانێکی گه‌ور ه به‌ڕێوه‌یه
چاودێر
ئه‌گه‌رى هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ى حکومه‌تى مالکى ب ه دوور نازانرێت
کۆمه‌ڵ
ده‌سه‌اڵت ل ه توندوتیژیه‌کان بهردهوامه
رووبه‌ر
ئه‌حمه‌د تورک و عومه‌ر شێخ مووس هه‌وڵى میانگیرى نێوان ده‌سه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆن ده‌ده‌ن د .به‌رهه‌م پشتیوانى ل ه هه‌موو هه‌وڵێک ده‌که‌ین بۆ هێورکردنه‌وه‌ى بارودۆخهکه
ئاسۆ گۆڤاری لڤین
ده‌سه‌اڵت ئه‌گه‌ر مل نه‌دات ،کوردستان وه‌کو سوریا و یه‌مه‌نى لێدێت
کوردستانی
ساڵی دووه‌م ژماره 53 دووشه 2711/2/52010/11/8 ممه‌ممه- 2011/4/25 دووشه
ئاماده‌کار
6
ده‌میـــرتـاش :پیالنگێــڕیه‌کى سیاسـى و ئۆپــه‌راسیۆنێـــــــ
›››
سه‌رهه‌ڵدانه‌کان ()AKPى پاشگه‌ز کردهوه
ئه‌و کاندیدانه‌ی که مافی خۆپااڵوتنیان ره‌ت کرایه‌وه
سه‌الح مه‌حمود ل ه کاتێکدا ک ه واڵتى تورکیا ل ه رووى نه‌ته‌و ه و زمان و ناسنام ه جیاوازه‌کان فره‌ڕه‌نگه ،به‌اڵم ده‌سه‌اڵتدارانى تورکیا ل ه سه‌روى هه‌موویانه‌و ه ئه‌مڕۆ پارتى ده‌سه‌اڵتدار( )AKPدروشمى «تاک زمان و تاک ئااڵیى و تاک کۆمارى» به‌رز دهکاتهوه و ل ه رێگاى والیه‌ت ه یه‌کگرتووه‌کانى ئه‌مریکا و ئه‌وروپا و ئێران و سوریا ب ه هه‌موو شێوازێک په‌ر ه ب ه سیاسه‌تى شه‌ڕخوازان ه ب ه مه‌به‌ستى سه‌رکوتکردن و توانه‌وه‌ى کورد ده‌دات .به‌اڵم ته‌ڤگه‌رى ئ���ازادى ک��ورد ئ �هم ت��وان �ه‌و ه په‌سه‌ند
ناکات و ل ه سه‌ر ئایدۆلۆژیاى عه‌بدواڵ کاندیده‌کان‌ه بۆ په‌رله‌مان و له‌م چوارچێوه‌یه‌دا ئۆجه‌الن ب��ه‌رده‌وام ل ه تێکۆشان دایه15( .ى حوزه‌یران) وهک کاتى کۆتایی بۆ (12ى ح��وزه‌ی��ران) رۆژى هه‌ڵبژاردنى هه‌نگاوى چاره‌سه‌رى ده‌ستنیشان کراوه.
هه‌ڵبژاردنى په‌رله‌مان که (12ى حوزه‌یران) ئه‌نجام ده‌درێ���ت ک��ورد له لیستی «رهن��ج، ئازادى و دیموکراسى» که له ( )19پارت و رێکخراوى مه‌ده‌نى و سیاسى پێکهاتوو‌ه ب��هش��دارى ه��هڵ��ب��ژاردن دهک���هن ،ل��ه س��ه‌رووى هه‌موویانه‌و‌ه پارتى ئاشتى و دیموکراسى ( )BDPو کۆنگره‌ى کۆمه‌ڵگاى مه‌ده‌نى، پارتى به‌شدارى دیموکراتى ،پارتى ماف و ئ��ازادى و پارتى چه‌پى تورکیا .ئه‌م به‌ره‌ی ه له‌م چواچێوه‌یه‌شدا به نیازبوون ( )32کاندید ره‌وانه‌ى په‌رله‌مانى تورکیا بکه‌ن ،به‌اڵم ()12
پاڵێوراوى سه‌ربه‌خۆى ب��ه‌ره‌ى «رهن��ج ،ئازادى و دیموکراسی» له ناویاندا سیاسه‌تمه‌داری ک��ورد له‌یال زان��ا و هه‌روه‌ها په‌رله‌مانتارانى ئه‌م خوله‌ى په‌رله‌مانیش له پاڵێوراوان گوڵته‌ن کشاناک و سه‌باحه‌ت تونجه‌ل ،ده‌وڵه‌تى ت���ورک ل��ه رێ��گ��هى کۆمیسیۆنى ب��ااڵى هه‌ڵبژاردنه‌کانه‌و‌ه له رۆژى (18ى نیسان) که رۆژێکى مابوو بۆ ته‌واوبوونى مۆڵه‌تى خ��ۆپ��ااڵوت��ن ب��ه بڕیارێکى سیاسى)12( ، کاندیدى ئه‌م به‌ره‌یه‌ى رهتکردهوه .تورکیا ل ه رێگه‌ى کۆمیسیۆنى بااڵى هه‌ڵبژاردنه‌کانه‌و‌ه
په‌یامى چاره‌سه‌رنه‌کردنى کێشه‌ى کوردى گه‌یاند و ئه‌م بڕیار‌ه کاردانه‌وه‌ى له ناوخۆی تورکیا و ده‌ره‌وه‌ى لێکهوتهوه و له راگه‌یاندن ه جیهانییه‌کاندا ده‌نگى دایهوه. (الرش ئۆلى) سه‌رۆکى پارتى چه‌پى سوید و ( )12په‌رله‌مانتار و ( )83ئاکادیمی، رۆژنامه‌وانان ،سیاسه‌تمه‌دارانى شاره‌وانیه‌کانى سوید ،نووسه‌ر و مامۆستایان ،به لێدوانێک ئه‌و بڕیاره‌یان شه‌رمه‌زار کرد و رایانگه‌یاند« :ئێمه بڕیارى ڤێتۆى ئه‌و کهسانه وه‌کو بڕیارێکى سیاسى ده‌بینن .ئه‌و بڕیار‌ه به ته‌واوه‌ی دژى پالتفۆڕمى «ئ��ازادى و دیموکراسی»پارتى ئاشتى و دیموکراسییه». ئ����هم ب����ڕی����اره‌ى ک��ۆم��ی��س��ی��ۆن��ى ب���ااڵى ه��هڵ��ب��ژاردن��هک��ان ل��ه ش��ارهک��ان��ى ب��اک��وورى کوردستان ناڕه‌زایه‌تى توندى لێکهوتهوه و چه‌ندین باره‌گاى ( )AKPکه‌وتن‌ه به‌ر هێرشى گه‌ل و سه‌رهه‌ڵدان‌ه جه‌ماوه‌ریه‌کان گه‌یشتن ه لوتک‌ه و که‌سێک به ناوى (ئیبراهیم ئورووچ ) له بیسمیل به سێ گولله‌ى پۆلیس گیان له دهس��ت ده‌دات .کۆنسه‌ى به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى
سه‌رۆکى پێشووى بزوتنه‌وه‌ی دوانزه‌ى ئازار:
دیدار رێکان سه‌باح
(د.عه‌بدولباقى کولو) سیاسه‌تمه‌دارێکى سه‌ربه‌خۆ و سه‌رۆکى پێشووى حه‌ره‌که‌ى دوانزه‌ى ئازارى نیشتمانى کوردى سوری ،ل ه دیدارێکى رۆژنامه‌ى (چه‌تر)دا باس ل ه شه‌پۆلى سه‌رهه‌ڵدانه‌کانى جه‌ماوه‌رى سوریا و هه‌روه‌ها ره‌وشى حزبه‌کان و کێش ه و گرفته‌کانى کورد ل ه رۆژئاواى کوردستان ده‌کات. چه‌تر :بۆچى هه‌ندێک ل ه ئه‌حزابى کوردى ل ه رۆژئاواى کوردستان پشتگیرى خۆپیشاندان ناکه‌ن؟
_ به بڕواى من هۆکاره‌که‌ى بۆ بوونى ئه‌م به‌ڵێنه‌ى حکومه‌تى سوریا ده‌گه‌ڕێنمه‌و‌ه که بڕیارى داوه له‌گه‌ڵیان دابنیشێت ،ل ه ئێستادا ده‌سه‌اڵتى سوریا لهگهڵ هه‌رکه‌س داده‌نیشێت ،چونکه له راب���ردوو نیشانیدا ک��ه‌وا ئ��هگ��ه‌ر حکومه‌تى س��وری��ا لهگهڵ س��ه‌رۆک عه‌شیره‌ته‌کان دابنیشى لهگهڵ ئه‌حزاب‌ه کوردییه‌کانیش داده‌نیشێت ،ده‌بێت حه‌ره‌که‌تى کوردى ئهوه بزانن که سه‌رۆک کۆمارى سوریا ئامادهیه لهگهڵ هه‌رکه‌س دابنیشێت ،له‌به‌ر ئه‌وه‌ى له سوریا له ئێستادا بارودۆخێکى تایبه‌ت ههیه ،بۆیه پێموای ه هه‌تا ئێستا ئه‌حزاب‌ه سیاسیی‌ه کوردییه‌کان له کوردستان و سوریا وه‌کو کورد پرۆژه‌ى ل ه گۆشه‌نیگای جه‌میل بایک‌دا:
کورد بۆ هاتنه‌کایه‌ى ره‌وشێکى نوێ ،ده‌بێ گورزى خۆى ل ه ره‌وشـــ
تایبه‌تیان نیه له ئێستادا بۆیه پێویسته ک ه ئه‌حزابى سیاسى باوه‌ڕى بهوه هه‌بێت ک ه دهب��ێ��ت ل��ه ئ��ێ��س��ت��ادا ه��هم��ووی��ان دابنیشن و پرۆژه‌یه‌کى هاوبه‌ش ده‌ربخه‌ن بۆ هه‌رێمى کوردى له سوریادا ،بۆ ئه‌وه‌ى ئێمه‌ى کورد داواکاریه‌کانمان روون بێت که داواى چى ده‌که‌ین له سوریا،
جیاوازیک له ئه‌داى ئه‌حزاب‌ه سیاسیه‌کان و شه‌قامى ک��وردى ههیه ،بۆیه شه‌قامى
ـ کێشه‌ى ئێمه ئه‌حزابى سیاسى به‌ڕاستى ـ ب��ه ب���ڕواى م��ن ل��ه ئێستادا ئه‌حزابى کوردى به‌رپرس‌ه له‌و ره‌وشه‌ى کورد له سوریا ئهوهیه که حزبى به‌عس له سوریا به‌رده‌وام له ئاستى داواکاندا ،چونکه ده‌بێت ئه‌حزابى له‌هه‌وڵى ئ��هوه داب��ووه و سه‌ریش که‌وتووه، کوردى خوێندنهوه بۆ شه‌قامى کوردى بکات ئهوهیه که به‌رده‌وام ئه‌حزابى سیاسى پارچ ه له سوریا ،له ئاستى داواکاندا رێژ‌ه وه‌رگرێ پارچه‌یان بکات ،بۆیه له ئێستادا حه‌ره‌کاتى تا بزانێت که داواى چ ده‌که‌ن له ئێستادا و سیاسى ک��ورد ته‌نانه‌ت ح��زب و حه‌ره‌ک ه له چوارچێوه‌ى ئه‌و داوایانه‌دا به‌رنامه‌یه‌کى ئۆپۆزسیۆنه‌کانیش پارچه‌پارچ‌ه بوون ،بۆی ه بۆ خۆى روون بکات و بیکات به داواى تاکو ئێستا پرۆژه‌یه‌ک و هیچ خوێندنه‌وه‌ک خ���ۆى ،ئ��ه‌وک��ات وهک���و ئ��هح��زاب��ى سیاسى نییه بۆ ئه‌و شه‌پۆل‌ه ناڕه‌زایه‌تییانه‌ى که ل ه
››
چه‌تر :شه‌قامى کوردى ل ه رۆژئاواى کوردستان داواى چى ده‌کات؟
پێویسته کۆنگره‌یه‌ک دروست بکرێت و هه‌موو الیه‌ک بێن‌ه الی یه‌کتر و داوکانیان بکه‌ن‌ه یه‌ک و به‌رزى بکهنهوه
ـ ج���ی���اوازى ه����هی����ه ل�� ه ن�����ێ�����وان
ده‌بێت حه‌ره‌کاتى سیاسى کورد به هه‌ر شێوازێک که ده‌توانرێت هاوکارى کوردانى سوریا بکه‌ن داواک��ان��ى شه‌قامى ک���وردى و ئه‌حزابى س���ی���اس���ى ک�������ورد ،ش���ه‌ق���ام���ى ک�����وردى ه��هن��گ��اوهک��ان و داواک��اری��ی��هک��ان��ی��ان ل ه پێشه‌وه‌ى ئه‌حزاب‌ه سیاسیه‌کانى ک��ورده، وات��ا ئه‌گه‌ر ئه‌حزابى سیاسى ک��ورد ده‌ڵێن ئه‌و واڵت هى دوو نه‌ته‌وه‌ی‌ه و داوا ده‌که‌ن ک��ه ل��ه دهس���ت���وردا ب��ن��وس��رێ��ت ،شه‌قامى کوردى ئه‌گه‌ر خوێندنه‌وه‌یه‌کى بۆ بکه‌یت ده‌بێنى که ئه‌م شێواز‌ه داواکاریه‌ى ناوێت، به‌ڵکو داواى سه‌ربه‌خۆیش ب��ک��ات ،وات��ا
کوردى به تێڕوانینه‌کانى من له ئێستادا بیرکردنه‌وه‌یه‌کى واى ههیه که له نێوان ده‌وڵه‌ته‌کانى عه‌ربیدا ده‌وڵه‌تیش به مافێکى ره‌واى خۆى ببینی ،بۆیه بۆ من به ڕاستى س��هی��ره ک��ه شه‌قامى ک���وردى داواک��ان��ی��ان زۆرتره له ئه‌حزابى سیاسى کورد.
چه‌تر :باش ه له‌م ئه‌دا جیاوازه‌ى نێوان شه‌قامى کوردى و ئه‌حزابى سیاسى کامه‌یان به‌رپرسن ل ه روون نه‌بوونى داوکانیان؟
که‌سایه‌تی هه‌فته
نابێت کورد هیواى به‌م سیاسه‌ت ه هه‌بێت ئامانجى ()AKP چ�����ارهس�����ه‌رى ک��ێ��ش��هى کورد و دیموکراتیکردنى تورکیا و دروستکردنى ژی�������ان و ک��ۆم��هڵ��گ��ا و ک��ه‌س��ای��هت��ی��ی��هک��ى دی��م��وک��رات نییه و ل ه جه‌میل بایک ب��ه‌رن��ام��هی��دا شتى وهه��ا به‌دى ناکرێت)AKP( . ئه‌ندامى کۆنسه‌ى ب���ه رێ���گ���اى خ��اف�ڵان��دن به‌ڕێوه‌به‌رى ()KCK و ده‌ی����ه‌وێ����ت ه��هل��هک�� ه ب���ق���ۆزێ���ت���هوه و ک���ات قازانج بکات و هه‌ر که‌سێک به یارییه‌کانى خۆى بخافڵێنێ و به‌رده‌وام له ده‌سه‌اڵتداریدا بمێنێته‌وه ،نابێت کورد هیواى به سیسته‌م هه‌بێت. تا ئێمه ئه‌م سیاسهته ستراتیژییه‌ى ( )AKPو ته‌ڤگه‌ره‌که‌ى له کوردستاندا پوچه‌ڵ نه‌که‌ینه‌وه ،هیچ کات پرسى ک��ورد چاره‌سه‌ر نابێت و گفتوگۆ ل ه سه‌ر بنه‌ماى دیموکراسى ناکه‌ین ،به‌اڵم مه‌به‌ستى ( )AKPچاره‌سه‌رى پرسى کورد نییه. بۆ ئه‌و سیاسهته له باشورى کوردستان ده‌وڵه‌تى نه‌ته‌وه‌یى کورد دروست ده‌که‌ن ده‌یانهه‌وێت هه‌موو کوردان ناچار بکه‌ن و ئه‌م ده‌وڵه‌ته‌ش بۆ کورد ببێت ه هیوایه‌ک و به ته‌واوى هه‌موو کورد به‌و ده‌وڵه‌ته‌و‌ه گرێ بده‌ن و هه‌موو به‌شه‌کانى کوردستان و باشوورى
کوردستان بۆ به‌رژه‌وه‌ندى خۆیان به‌کار بێنن .ئه‌م سیاسه‌ته‌ى که به‌ڕێوه‌ى ده‌به‌ن له سه‌ر ئه‌م بنه‌مایه‌ی ه و له‌به‌ر ئه‌مه‌ش مه‌جبور بوون له باشوورى کوردستان درێژه‌ى به سیاسه‌تێکى وه‌ها بده‌ن. ده‌یانه‌وێت له س��هرهت��ادا له باشورى کوردستان حکومه‌تێکى ف��ی��دراڵ دروس��ت بکه‌ن و دواج���اردا ده‌وڵ��هت��ێ��ک��ى ب��چ��وک��ى ک����ورد ل��ه س���ه‌ر ئه‌ساسى نه‌ته‌وه‌په‌ره‌ستى دروست بکه‌ن ،ئه‌و کات له رێگه‌ى ئه‌مه‌و‌ه رێگرى له ته‌ڤگه‌رى ئ��ازادى کورد بگرن و هه‌ر هه‌ر سێ به‌شه‌که‌ى ترى کوردستان به باشوورى کوردستانهوه گرێ بده‌ن و به‌م شێوه‌یه‌ی‌ه هه‌موو کورد بخهنه ژێر خزمه‌تى به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانى خۆیانهوه. گه‌ر ئێستا که له سوریا ،ئێران و تورکیا کێشه‌ى ک��ورد چ��ارهس��ه‌ر نابێت هۆکاره‌که‌ى بۆ باندۆڕى سیسته‌مى مۆدێرنیته‌ى کاپیتالیستى دهگهڕێتهوه ک ه رێگه نادات کێشه‌ى کورد له پارچه‌کانى تر چاره‌سه‌ر بێت .گه‌ر ده‌وڵه‌ت‌ه داگیرکاره‌کان وهک ئێران ،تورکیا و سوریا هێرش ده‌که‌ن‌ه سه‌ر ک��وردان و کێشه‌کان ب��ه‌ره‌و چاره‌سه‌رى نابه‌ن و سیاسه‌تى له‌ناوبردن پهره پێبده‌ن هۆکارى ئه‌م کرده‌وان‌ه بۆ زاڵبوونى کاریگه‌رى سیستمى مۆدێڕنیته‌ى کاپیتالیستیی‌ه دهگهڕێتهوه. نابێت کورد هیواى به‌م سیاسهته هه‌بێت ،پێویست ه کورد باوه‌یان به خۆیان هه‌بێت و له سه‌ر پێى خۆیان رابوه‌ستن و به پێى توانا و ده‌رف��هت تێکۆشان پهره پێبده‌ن و هه‌موو کێشه‌کان بۆ خۆیان چاره‌سه‌ر بکه‌ن و رێگاى تێکۆشانیش ئهمهیه.
ک��ورد بیانوتبا ئ��هوه داواى ئێمه و ئێم ه ئه‌وه‌مان ده‌وێت ،ئه‌وکات بۆ حوکمى زاتى یان ئیداره‌ى مه‌حه‌لى یان سه‌ربه‌خۆیى یان هه‌ر داوایه‌کى تر ،ده‌بێت پرۆژه‌ت هه‌بێت و داواکاریه‌کانت دیار بێت نه‌ک ئه‌وه‌ى ئێستا که هیچ داوایه‌ک نیه ،بۆیه هه‌ندێک ل ه ئه‌حزاب‌ه سیاسییه‌کان داواى حوکمى زاتى ده‌که‌ن. چه‌تر :کێشه‌ى حزب ه سیاسییه‌کان بۆچى دهگهڕێتهوه؟
تونس ده‌ستى پێکردو‌ه هه‌تا ئه‌وه‌ى ئێستاى سوریا ،بهداخهوه تاکو ئێستا که په‌یوه‌ندیم به هه‌موو الیه‌که‌و‌ه ک��ردووه ،هه‌ر الیه‌ک داوایه‌کى جیاوازى ههیه ،بۆیه به بڕواى من بۆ گونجاندنى داوایه‌کى له‌بار ،ئه‌و ره‌وش ه پێویسته کۆنگره‌یه‌ک دروس��ت بکرێت و هه‌موو الیه‌ک بێن‌ه الی یه‌کتر و داواکانیان بکه‌ن‌ه یه‌ک و به‌رزى بکهنهوه.
چه‌تر :ئایا ب ه خۆپیشاندانه‌کانى سوریا گه‌شبینیت؟
ـ گه‌شبینم به‌و سه‌رهه‌ڵدان و خوپیشاندانان ه ک��ه ل��ه ک��وردس��ت��ان و س��وری��ادا ده‌ستیان پێکردوو‌ه له به‌رامبه‌ر رژێمى به‌عس، به ب��ڕواى من ئ��هم ترس‌ه له الى خه‌ڵک ن��هم��ا ئیتر ل��ه ئ��هم رژێ��م��ه ناترسێت .ل ه ئه‌نجامدا باوه‌ڕێک ههیه که گۆڕانکارى دروس��ت بێت ،بۆیه به ب��ڕواى من ئه‌گه‌ر ئ��هم س��هره��هڵ��دان��هى دوای���ى ل��ه کوردستان ئه‌گه‌رچى اڵوازیش بووه ،به‌اڵم له ئێستادا رژێمى سوریا گه‌یشتۆت‌ه ئه‌و قه‌ناعه‌ته‌ى که‌وا ده‌بێت گ��ۆڕان دروس��ت ببێت .باوه‌ڕم وایه له داهاتوودا ئه‌و گه‌نجه‌ى که به نه‌وه‌ى فۆیسبووک ناسراوه ،بتوانێت ئه‌م الوازیه ده‌رباز بکه‌ن و به‌هێزه‌و‌ه بکه‌ون‌ه مه‌یدانه‌کان، بۆیه له ئێستادا ده‌بێت ئێمه به به‌هێزى بکهوینه ناو بازاڕ و شه‌قامه‌کانى له شاره کوردییه‌کان و ئه‌وانى تر ،چونکه ئێمه ئهوه له‌بیر نه‌که‌ین که‌وا ئه‌و دهسهاڵته فه‌تره‌یه‌کى زۆره له کورسى دایه .نمونه وه‌کو قه‌زافى لیبیا ،که تاکو ئێستا ده‌ڵێت« :من نازانم که‌وا ئهوه خهونه یان راستیه« ،که‌وا ئه‌مڕۆ خه‌ڵکى لیبیا ده‌ڵێن بڕۆ ،بۆیه باوه‌ڕ ناکه‌ن پاش ( )40ساڵ واز له کورسى ده‌سه‌اڵت ده‌بێت بێنن. چه‌تر :سوریا چ جیاوازییه‌ى لهگهڵ میسر و تونس ههیه؟
ـ جیاوازى له نێوان میسر و تونس و سوریا ههیه ،چونکه ئه‌و ده‌وڵه‌تان‌ه له ناوه‌وه‌یان هه‌مووى عه‌ره‌بن له میسر مه‌سیحى هه‌ی ه له تونس هه‌مووى عه‌ره‌ب و سونه‌ن ،به‌اڵم له سوریا ن��هت��ه‌وه‌ى تر ههیه وهک��و ک��ورد، جیاوازى ههیه به‌ڕاستى زۆر جیاوازى ههیه، له هه‌مانکاتدا سوریا له مێژوودا کاتێک
هـــه‌واڵــی کوردستانی ئازادى واڵت ساڵیادى رۆژنامه‌گه‌رى پیرۆز ناکات
له بانگه‌وازییه‌کدا که رۆژن��ام��هى (ئ��ازادى واڵت) ب���ه ب���ۆن���هى ()113م����ی����ن س��اڵ��ی��ادى رۆژنامه‌گه‌رى کوردى باڵوبۆته‌وه ده‌ڵێت« :ئێم ه پێمان خ��ۆش ب��وو وهک (ئ����ازادی واڵت) له رۆژى (/22ى نیسان)ى ()2011دا پیرۆزبایى له ()113مین ساڵیادى رۆژنامه‌گه‌رى کوردیدا بکه‌ین ،به‌اڵم وهک گه‌لى ئێمه‌ش ده‌زانێ له‌به‌ر ئه‌و رووداوان���هى که وان له دوو رۆژى راب��ردوو و به تایبه‌ت رووداوى (بیسمیل) و کوشتنى ه��اواڵت��ی��ی��هک ب��ه ن���اوى (ئیبراهیم ئ���وروچ)ى ( )17ساڵ و هه‌روه‌ها له ناوچه‌ى (پارارچیخ) س��ه‌ر ب��ه (گ��ورگ��وم) ک��ه تێیایدا ل��ه ئه‌نجامى ئۆپراسیۆنێک سێ ئه‌ندامى ( )HPGژیانیان له‌ده‌ستدا و ه��هروهه��ا ت��ی��رۆرى ده‌وڵ���هت له سه‌ر گه‌لى کورد ئێمه ئه‌م یاده پیرۆز ناکه‌ین و ئه‌م یاده به‌تاڵ دهکهینهوه».
داخستنى گۆڤارى رۆژه‌ڤ ل ه تاران
له ب��ه‌رده‌وام��ى سیاسه‌ته‌کانى سانسۆر و پێش گرتن له ئازادى چاپه‌مه‌نى له ئێران ،کار به‌ده‌ستانى کۆمارى ئیسالمی ،پێشیان له چاپى گۆڤارێکى کوردى گرت .له کاتێکدا رۆژنامه‌گه‌رى کوردى ()113ى ساڵیادى رۆژن��ام��هگ��ه‌رى خ��ۆى پیرۆز دهک��ات ،گۆڤاری (رۆژه‌ڤ) دوای م��اوه‌ى چوار ساڵ تێکۆشان ،له الیه‌ن زانکۆى تارانه‌وه ،پێش ل��ه ب�ڵ�اوب���وون���ه‌وه‌ى گ��ی��را .گ��ۆڤ��ارى رۆژه‌ڤ ل ه ساڵى ( )1385هه‌تاویى ل��ه الی��هن کۆمه‌ڵێک له خوێندکاره کورده‌کانى زانکۆکانى ئێران ب ه شێوازێکى زانستیان‌ه ره‌وش��ى کوردستانى شرۆڤ ه ده‌کرد و تا پێش راگیرانى )13( ،ژماره‌ى لێ باڵو کرایه‌وه. جێى باس‌ه ک��ه (ئ���ازاد ح��اج ئ��اق��ای��ی ،سه‌باح مۆفیدى و قاسم ئه‌حمه‌د) ،به شێوه‌یه‌کى هاوبه‌ش، سه‌رنوسه‌رى گۆڤارى رۆژه‌ڤ بوون.
به‌ڕێوه‌به‌رى زانکۆى (په‌یام نور) رێگر‌ه ل ه چاالکى
به‌ڕێوه‌به‌رى زانکۆى (په‌یام نور)ى مه‌ریوان (سه‌مین عه‌باسی) گوشاره‌کانى بۆ سه‌ر خوێندکاران زیاتر ک��ردووه .به‌ڕێوه‌به‌رى زانکۆى (په‌یام نور)ى مه‌ریوان (سه‌مین عه‌باسی) گوشارى خستۆت‌ه سه‌ر خوێندکاران و ه��هڕهش��هی��ان لێده‌کات که رووب����ه‌ڕووى دادگ��ای��ان دهک��ات��هوه و له به‌ڕێوه‌بردنى هه‌ر رێوڕه‌سمێک ک ه تایبه‌ت به گه‌لى کورد و کۆمه‌ڵکوژیه‌کانى بێت خۆ دوور بخه‌نه‌وه .سه‌مین عه‌باسى بۆ ئه‌وه‌ى پل‌ه و پایه‌ى خۆى له‌ده‌ست نه‌دات ،هه‌ڕه‌ش‌ه له خوێندکاران ده‌کات و ده‌ڵێت ئه‌گه‌ر هه‌ر چه‌شن‌ه چاالکییه‌ک ئه‌نجام بده‌ن ،راسته‌وخۆ ئیتالعات بانگهێشت ده‌کات .هه‌روه‌ها ئاگاداریان دهکاتهوه بۆ ئه‌نجامدانى هه‌ر کارێک، پێویسته به‌سیجى زانکۆ ئاماد‌ه بێت .دواب��ه‌دواى ئه‌م قسانه‌ى به‌ڕێوه‌به‌رى زانکۆ ،رۆژانه هه‌ندێک که‌س به به‌رگى مه‌ده‌نى شه‌خسى ده‌چن‌ه ناو زانکۆک‌ه و جموجۆڵى خوێندکاران کۆنتڕۆل ده‌که‌ن که له الیه‌ن که‌سێک به پاشناوى (نه‌قدی) سه‌رپه‌رستى ده‌کرێن.
ژنان
ئه‌ندامى پێشووی بزوتنه‌وه‌ی سه‌وز
«پێویست ه ژنانى کورد ل ه مه‌یدانی کاری سیاسی و فه‌رهه‌نگی خۆیان دوور نه‌گرن» ساڵی دووەم ژماره 53 دووشه 2711/2/52010/11/8 ممه‌ممه- 2011/4/25 دووشه
8
زیندوو مافى ژنانى کرێکار ل ه هه‌رێمى کوردستان u
مه‌ستور‌ه مه‌حمود
u
*ل �ه ه �هم��وو واڵت��ان��ى دون��ی��ادا ئه‌و چین و توێژانه‌ى که هه‌ن سه‌ندیکاى تایبه‌ت به خۆیان ههیه بۆ پارێزگارى ک��ردن له مافه‌کانیان و به‌رگریکردن و ب�ه‌دواداچ��وون له‌سه‌ر ئه‌و بێمافیانه‌ى به‌رامبه‌ریان ده‌کرێت ،به تایبه‌ت له واڵت ه پێشکه‌وتوه‌کان‌و ئه‌و واڵتانه‌ى باوه‌ڕیان به دیموکراسى و مافى مرۆڤ هه‌ی ه ئه‌و سه‌ندیکایان‌ه ته‌واو سه‌ربه‌خۆن تاکو نه‌چن‌ه ژێر کاریگه‌رى هیچ الیه‌نێکه‌و‌ه و بێ جیاوازى ئه‌و توێژ‌ه سه‌ندیکاک ه به شوێنى به‌رگریکارى خۆى بزانێت، بێگومان له هه‌موو واڵتانى دونیاش توێژێک هه‌ن به ناوى توێژى کرێکاره‌و‌ه که به‌شێکى قورس له ره‌وڕه‌وه‌ى ژیان به‌سه‌ر شانى ئه‌وانه‌وه‌یه ،چونکه به هێزى مێشک‌و بازوو بژێوى ژیان په‌یدا ده‌که‌ن و به بێ ئه‌وانیش ت��ه‌رازوى ژیانکردن قورس‌و گران ده‌بێت ،به‌اڵم ئه‌وه‌ى که زۆر مافى ده‌خورێت ئه‌وانن و زۆربه‌ى سه‌رهه‌ڵدانه‌کان ل�ه دون��ی��ادا ل�ه‌وان�هوه ده‌ستى پێکردو‌ه و په‌ره‌ى بۆ توێژه‌کانى تر سه‌ندوه ،هه‌رێمى کوردستانیش به‌شێکى زۆرى له کرێکار ههیه ،ئه‌مه‌ش ب ه حوکمى کۆمه‌ڵک باردۆخى سیاسى که زۆرێک له گه‌نجه‌کان نهیانتوانیوه بخوێنن‌و ئێستاش کرێکارى ده‌که‌ن ،یان زۆرێک له‌و ژنانه‌ى که به هۆى ئه‌و ناهه‌مواریانه‌ى به‌سه‌ر میلله‌ته‌که‌ماندا هاتوه هه‌ندێک له ژنانمان به کارى کرێکارى جۆراو جۆره‌و‌ه خه‌ریک بوون و به‌شێک بوون له کرێکاره‌کان‌و ب ه ئێستاشه‌و‌ه کرێکارى ژن هه‌ن که شان به‌شانى پ��ی��اوان ک��ار دهک���هن ،ه �ه‌ر ل ه کێڵگ‌ه کشتوکاڵیه‌کان‌و الدێکانه‌و‌ه تاکو کارگه‌و کاره ئازاده‌کان. به‌اڵم ئه‌وه‌ى لێره‌دا پێچه‌وانه‌ی‌ه ئهوهیه ک ه ئێمه سه‌ندیکاکانمان وهک سه‌ندیکاى واڵتانى تر سه‌ربه‌خۆیى خۆیان نیه و بێجیاوازى داواى مافه‌کانى کرێکار ب��ک�هن ،ب�ه پێچهوانهوه وهک هه‌موو سه‌ندیکاکانى تر سێبه‌رى حزبه‌کانن ئه‌مه‌ش ناتوانێت به شێوه‌یه‌کى یه‌کسان داواى مافى کرێکار بکات ،ئه‌مه‌ش پێچه‌وانه‌ی‌ه لهگهڵ ش��ێ��وازى دروس��ت بوونى سه‌ندیکادا ،چونکه سه‌ندیکا ده‌بێت پ��ارێ��زه‌رى ئ�ه‌و توێژه‌بێت که ل ه ناوه‌که‌یدا هه‌ڵیگرتوه ،ژنانى کرێکاریش له‌م واڵته‌دا وهک کرێکارى پیاو مافیان نیه و که‌سێک نیه بێالیانه‌نان‌ه داواى مافه‌کانیان بکات ،یاخود تا ئێستا ئه‌و ب��ڕی��اره‌ى له ده‌سته‌به‌رى کۆمه‌اڵیه‌تى دراو‌ه که ده‌بێت ئ �ه‌و شوێنه‌ى کارى تێدا دهک��ات به‌شێک له موچه‌که‌ى خۆى‌و پاره‌ى شوێنه‌ک‌ه مانگان‌ه وهک (دڵنیایه‌کى ژیان) دابنرێت که دوا رۆژ یان کاتى کار توشى شتێک بوون یان کاره‌ساتێک بوون ئهوه ببێته هاوکاریان، ب�ه‌اڵم تا ئێستاش هه‌ندێک شوێن ب ه جدى پیاده‌ى ئهوه ناکه‌ن و شوێنێکیش نیه ب �ه‌رگ��رى ل���هوه ب��ک��ات ب �ه نمون ه سه‌ندیکا له‌وێدا مافى کرێکار پێشێل ده‌کرێت ،یان تا ئێستا که‌س له گرفتى ئه‌و ژن‌ه کرێکارانه‌ى نه‌پرسیوه‌ته‌و‌ه ک ه له شوێنه‌کان ک��ارده‌ک �هن ،که ره‌نگ ه زۆرکات ژنان له کاتى کارکردندا یان له شوێنه‌که‌ى روب �ه‌ڕوى توندتیژیه‌ک بووبێته‌وه ،ب �ه‌اڵم شوێنێکى بێ الیه‌ن نهبووه به‌رگری لێبکات ،بۆیه پێویست ه له رۆژى ()1ى ئایاردا پیرۆزکردنى ئه‌و رۆژه به خزمه‌تى توێژى کرێکار یاد بکرێتهوه ،نه‌ک ته‌نها ناو ،چونک ه کرێکار توێژێکى گرنگن له بونیادى ک��ۆم �هڵ��گ��ادا ل �ه ن��اوی��ش��ی��ان��دا دهب��ێ��ت سه‌ندیکاى کرێکاران ب �ه‌دواداچ��ون بۆ داواک����ارى ژنه‌کرێکاره‌کان بکات و لێپێچینه‌و‌ه بکات له هه‌ر شوێنێک ک ه بێڕێزیان به‌رامبه‌ر ده‌کرێت.
له‌ڕۆژهه‌اڵت کامانه‌ن ،ئه‌رکی پارت ه کوردییه‌کانی ئۆپوزسیۆنی ئێران له‌هه‌مبه‌ر ئه‌و دیاردان ه ده‌بێت چی بێت؟ ب����ه داخ��������هوه ه�����ه‌ر وهک زۆرب������هیکۆمهڵگاکانی دیکه‌ی جیهان ،کۆمه‌ڵگای ئێمه‌ش هه‌ندێک دیارده‌ی دزێو و مه‌ترسیداری تێدایه له وانه:دیارده‌ی به زۆر به شودانی کچ، ژن به ژن ،خه‌ته‌نه‌ی کچان ،به شێوه‌یه‌کی گشتی توندوتیژی به‌رامبه‌ر ژنان ،په‌ره‌سه‌ندنی گیرۆد‌ه بون به مادده هۆشبه‌ره‌کان.
دیدار نزار که‌ریمی
له‌م دیمانه‌ی ه په‌روین فیشاڵ (نیشتمان) ئه‌ندامى ده‌ست له‌کارکێشاو ه ل ه بزوتنه‌وه‌ى سه‌وز و ئه‌ندامى پارتى رزگارى کوردستان ،تیشک ده‌خاته‌سه‌ر که‌موکورتیه‌کانى بزوتنه‌وه‌ى سه‌وز و هۆکارى وازهێنانى‌و نه‌بونى رۆڵى ژنان‌و الوان‌و هۆکارى الوازیان‌و رۆڵى پارت ه کوردییه‌کان ل ه ئاست پێشخستنى توێژه‌کان و ئه‌و کێشانه‌ى ژنان و گه‌نجان ل ه رۆژهه‌اڵتى کوردستاندا ههیانه. چه‌تر /وهک کچ و گه‌نجێکی کوردی به‌شداربوو ل ه ناو بزوتنه‌وه‌ی سه‌وز ل ه ئێراندا، بنه‌ما و هۆکاره‌کانی به‌شداریکردنت و فاکته‌ره‌کانی وازهێنانت ل ه بزووتنه‌وه‌ک ه چی بوون؟ منیش وهک زۆربه‌ی ئه‌و خه‌ڵکانه‌ی ک ه‌دژی ده‌سه‌اڵت و خوازیاری ئاڵوگۆڕی بون و بۆ دژایه‌تی کردنیش له هه‌موو که‌ره‌سته‌یه‌ک که‌ڵکیان وه‌رده‌گ����رت ،کاتێک سناریۆی ب ه ناو هه‌ڵبژاردن ئاڵۆزی و شڵه‌ژاوی لێکهوتهوه و خه‌ڵکی ئ�ه‌وه‌ی��ان ک��رد‌ه به‌هان‌ه و رژان �ه ناو ش�ه‌ق��ام�هک��ان .منیش ئ �ه‌و ه�هل�هم ق��ۆزت �هوه و تێکه‌ڵی ریزه‌کانی جواڵنه‌وه‌ی خه‌ڵکی ناڕازی بوم که به بزوتنه‌وه‌ی سه‌وز ناوی ده‌رکرد. ه��ۆی وازهێنانیشم ئ��هوه ب��وو کاتێک ب ه وردی سه‌رنجی بزوتنه‌وه‌ک‌ه و رێبه‌رانیمدا، بینیم که ی�هک�هم :ئ �ه‌و که‌سانه‌ی خۆیان ب ه ڕێبه‌ری بزوتنه‌وه‌ک‌ه ده‌زانن رابردویه‌کی پاکتر له‌و که‌سانه‌یان نه‌بوو که له ده‌سه‌اڵتدا بون ،ل ه زۆرب �هی کار و جه‌نایه‌ته‌کاندا لهگهڵ ئه‌وان به‌شدار و ده‌ستیان به خوێنی خه‌ڵک سوربوو. دووه‌م :هیچ به‌رنام‌ه و پرۆتۆکۆڵێکی دیار و شه‌فافیان نه‌بوو بۆ داهاتوو ،ئه‌وه‌نده‌ی هه‌شیان بوو جیاوازییه‌کی به‌رچاوی لهگهڵ ئه‌وه‌ی ناو ده‌سه‌اڵت نه‌بوو ،ئه‌مان‌ه و پابه‌ندبونی رێبه‌رانی بزوتنه‌وه‌ک‌ه به ئه‌سڵی ویالیه‌تی فه‌قیه ،ب ه ته‌واوی منی له مانه‌و‌ه له ناو ئه‌و بزوتنه‌وه‌یه‌دا سارد کردهوه .ئاخر که‌سێک یان نیزامێک ک ه پابه‌ندی ویالیه‌تی فه‌قی بێت ،چاوه‌ڕوانی چ ئاڵوگۆڕیه‌کی لێده‌کرێت. چه‌تر /پێتوای ه به‌شداریکردنی
››
پارت ه سیاسی ه کورده‌کان وایان له ژنی کورد کردوه که باوه‌ڕی ب ه خۆی نه‌بێ و هه‌ست بهوه بکات ک ه وهک پێویست توانای راپه‌ڕاندنی کار و چاالکی نی ه n
په‌روین فیشاڵ (نیشتمان)
کورد ل ه ریزی بزوتنه‌وه‌ی سه‌وزدا، ب ه قازانج و به‌رژه‌وه‌ندی تاک و کۆمه‌ڵگه‌ی کورد ده‌شکێته‌و ه یاخود زیانی بۆ پێشخستنی خواسته‌کانی کورد ده‌بێت؟ ئێستا ب �ه‌و ب��ڕوای�ه گه‌یشتوم هیچ سودو قازانجی بۆ کورد نیه ،به‌ڵکو به پێچه‌وان ه زی��ان��ی��ش��ی دهب���ێ���ت .چ��ون��ک �ه ه�����ه‌روه‌ک وت��م ده‌مڕاستانی بزوتنه‌وه‌ک‌ه ده‌ستێکی که‌متریان له خه‌راپکاریدا ل�ه‌وان�هی ن��او دهس���ه‌اڵت نیه، بزوتنه‌وه‌که‌ش هیچ به‌رنام‌ه و پرۆتۆکۆڵێکی دیار و رونی نیه به تایبه‌تی بۆ خه‌ڵکی کورد. ڕێ��ک وهک س�هرهت��اک��ان��ی ش��ۆڕش��ی ساڵی ( )٥٧خه‌ڵکانی ئێران و نه‌ته‌وه‌کانی بنده‌ستم دێت‌ه به‌رچاو که سه‌رجه‌م له نهتهوه جیاجیاکان تێکڕا و وێکرا ده‌ستیان دایه ده‌ستی یه‌کتر بۆ گۆڕێنی دهس �ه‌اڵت .به‌اڵم چونکه بزوتنه‌و‌ه و شۆڕشه‌ک‌ه هه‌ر وهک ئه‌وه‌ی ئێستا هیچ به‌رنام ه
و پڕۆتۆکۆڵێکی ڕون و کۆنکرێتی نه‌بو بۆ داهاتو ،به تایبه‌تی بۆ که‌مایه‌تی‌ه نه‌ته‌وه‌یی و ئایینیه‌کان ،بینیمان که سه‌ره‌نجام به کوێ گه‌ییشت و به نیسبه‌تی خه‌ڵکانی چه‌وساو‌ه هیچ ده‌ره‌ن��ج��ام و گۆڕانکاریه‌کی باشی لێ نه‌که‌وته‌وه. چه‌تر /ئاستی هۆشیاری و هه‌ست ب ه به‌رپرسیارێتی گه‌نجی کورد ب ه گشتی و توێژی ژنان به‌تایبه‌تی، به‌رامبه‌ر ب ه پرسی سه‌ربه‌خۆیی کورد ل ه رۆژهه‌اڵت چۆن ده‌بینی؟ به ب �ه‌راوردک��ردن لهگهڵ سااڵنی ڕاب��ردوههستوبیری نه‌ته‌وه‌یی له گه‌شه‌سه‌ندنێکی خێراو به‌رچاودایه.به‌اڵم هێشتاش ئهوه نیه که ده‌بێ ببێ ،و پێویسته کاری زیاتری بۆ بکرێت. چه‌تر/دیارده‌ی دزێوو مه‌ترسیداره کۆمه‌اڵیه‌تی و کلتووریه‌کانی ناوخۆی کۆمه‌ڵگه‌ی کوردی
ئه‌رکی پ��ارت و الیه‌نه‌کانیش ئ�ه‌وه‌ی�ه ک ه ت �ه‌واوی توانا و هێزی خۆیان بخهنه گه‌ڕ بۆ باڵو کردنه‌وه‌و به‌رزکردنه‌وه‌ی ئاستی زانیاری و رۆشنبیری له ناو خه‌ڵکدا .چونکه به بڕوای من هه‌بونی زۆرێک له‌و دیارده‌و کلتوره دزێوانه، له نه‌بون یاخود ن��زم بونی ئاستی زان��ی��اری و رۆشنبیری سهرچاوه ده‌گرێت. چه‌تر /پارت و الیه‌ن ه کوردییه‌کانی چۆن ده‌توانن که‌ڵک ل ه هێز و توانای ژنان بۆالی به‌شداری و بایه‌خدانی کارا به پرسی نه‌ته‌وه‌یی رابکێشن؟ ب �ه خ��ۆش��ی��ی�هوه ئ��ه‌و ج��ی��اوازی��ی��ان�هی ک هبیستوومه له شوێنانی دیکه باسیان لێوه ده‌که‌ن له نێۆ پارتی سه‌ربه‌ستیی کوردستاندا نییه .زۆر هانی من دراو‌ه بۆ کارکردن و به‌رپرسارێتی وه ئه‌ستۆگرتن. ب �ه‌اڵم ئ��ه‌وه‌ی ده‌یبینین ب �ه‌داخ �هوه کلتوری نه‌گریسی جیاوازی نێوان ژن و پیاو ،هه‌روه‌ک چۆن له‌ناو الیه‌ن و ده‌سه‌اڵته‌کانی زۆر واڵتی
ڕۆژهه‌اڵتی ناڤیندا ههیه ،ئاواش به زه‌قی ل ه ن��او هێز و الیه‌ن‌ه کوردیه‌کاندا ههیه و پیاو ساالرییه‌کی ته‌واو له ناویاندا ده‌بینرێت .وایان له ژنی کورد کردوه که باوه‌ڕی به خۆی نه‌بێ و هه‌ست بهوه بکات که وهک پێویست توانای ڕاپه‌ڕاندنی کاروچاالکی نیه .مافی یه‌کسان بۆ ژن و پیاو له ناویاندا ته‌نیا له چوارچێوه‌ی دروشمداخۆی دهبینێتهوه .جا کاتێک ده‌توانرێت که‌ڵک له هێز و توانای ژنی کورد وه‌ربگیردرێت که ئه‌و کلتوره قێزهونه به ته‌واوی بسڕێته‌و‌ه و بۆ ههمیشه فڕی بدرێت‌ه ناو زبڵدانی مێژوو. هه‌وڵی کارا بدرێت بۆ بنه‌بڕکردنی تۆوی باوه‌ڕ به خۆ نه‌بون که مێژوویه‌کی دور و درێژه له ناو ژنی کورددا ده‌چێنرێت .ئه‌و بڕوای‌ه الی ژنی کورد دروست بکرێت که ئه‌وانیش ده‌توانن شان به شانی پیاوان له هه‌موو کار و چاالکیه‌کدا به‌شدار ببن و وهک ئه‌وان رایپه‌ڕێنن .پێویست ه ژنانی کوردیش هه‌ندێک به خۆیاندا بچنه‌وه، به‌شێک له‌و هۆکارانه‌ی که ده‌خرێن‌ه ئه‌ستۆی پیاوان ژنانیش لێی تاوانبارن .پێویسته که‌سایه‌تی بۆ خۆیان ببینه‌و‌ه و له مه‌یدانی کاری سیاسی و فه‌رهه‌نگی خۆیان دوور نه‌گرن و زیاتر بێن ه پێشه‌و‌ه و توانای خۆیان زیاتر پیشانبده‌ن. چه‌تر /دوا وته‌ت به‌رامبه‌ر ب ه الوان و ژنانی کورد و خوێنه‌ران ئه‌م دیمانه‌ی ه چییه؟ دیاره قسه‌م زۆره بۆ الوان و ژنانی کورد،به‌اڵم لێره‌دا له چه‌ند قسه‌یه‌دا کورتی ده‌که‌مه‌وه. یه‌که‌م :هه‌ر وهک هه‌مو الیه‌ک ده‌یزانین الوان کچ بن یان کوڕ ،هیوای دوا ڕۆژی گه‌ل و واڵتن .بۆیه تا بۆیان ده‌کرێ ده‌بێ هه‌وڵ بده‌ن بۆ به‌رز کردنه‌وه‌ی ئاستی زانیاری و ڕۆشنبیری خۆیان .نه‌خوێنده‌واری و دور ب��ون له زانست چه‌کێکی کوشنده‌ی‌ه که داگیرکه‌ران و زۆرداران ههمیشه له دژی ئێمه به کاریان هێناوه. دووه‌م :ده‌بێ زۆر هۆشیاربن له به‌رامبه‌ر ئه‌و جینۆسایده‌ی که رژێ��م وه‌گ���ه‌ڕی خستو‌ه بۆ تواندنه‌و‌ه و له خشت‌ه بردنی خه‌ڵکی ئێمه ،ک ه ئه‌ویش موعتاد و ئالود‌ه کردنی تاکی کورده به مادده هۆشبه‌ره‌کان سێیه‌م :داوا له ژنی کورد ده‌که‌م که چیتر هه‌ست به که‌می نه‌کات و ئهوه باش بزانێ ک ه له هیچ بوارێکدا هیچی له پیاو که‌متر نیه و وهک ئه‌وان ده‌توانن له پێش خستنی کۆمه‌ڵگا و کاروچاالکی ڕۆژانه‌دا به‌شدار بن. چواره‌م :به گشتی داوام له گه‌لی کورده ک ه چیتر توانا و هێزی خۆیان به فیڕۆ نه‌ده‌ن .هه‌ر ئایدۆلۆژیا و بیروبۆچونێک که ههیانه با بیان بێت ،به‌اڵم هه‌رچی ده‌یکه‌ن با به ناسنامه‌ی کوردستانیه‌و‌ه بیکه‌ن.
بێریڤان له‌الیه‌ن خه‌زوورى
ده‌ستدرێژى سێکسى ده‌کرێته‌سه‌ر و ئێستا له‌زیندانه هه‌ولێر ئااڵ به‌رزنجى بێریڤان ته‌نیا ( )15به‌هار ته‌مه‌نیه‌تى رووبه‌روى چه‌ند کێشه‌یه‌ک ده‌بێته‌و ه ک ه هه‌رگیز ل ه ئاست ته‌مه‌ن و خواست و ئاره‌زوه‌کانى نیه ،ئه‌و ب ه هۆى هه‌ژارى خێزانه‌که‌ى له‌جیاتى به‌شودان دایک و باوکى ده‌یفرۆشن، له‌کاتى به‌شوودانی بێریڤان جگ ه له‌کڕینى هه‌ندێک زێر له‌الیه‌ن هاوسه‌ره‌که‌یه‌وه ،هیچ پاره‌یه‌کى بۆ خه‌رج ناکه‌ن و له‌کاتى رووبه‌روى کێشه‌کانیش خۆیان به‌خاوه‌نى نازانن.
که‌سێکى نزیک ل �ه‌و کچ‌ه چۆنێتى به‌سه‌رهاته‌که‌ى بۆ گێراینه‌و‌ه و وتى :بێریڤان به ته‌نیا لهگهڵ دای��ک و باوکى خۆى ده‌ژی��ا ،کاتێک خوازبێنى هات شووبکات ئه‌و ره‌تیکرده‌وه ،چونکه له‌الیه‌ک ته‌مه‌نى بچوک و له‌الیه‌کى ت���رهوه ئ �ه‌و که‌سه‌ى ن�ه‌ده‌ن��اس��ى ک�ه هاتۆت‌ه خوازبێنى ،ب�ه‌اڵم دایک و باوکى بێریڤان سوور بوون له‌سه‌ر ئه‌وه‌ى کچه‌که‌یان شوبکات و به‌وته‌ى خۆیان بچێت‌ه رێگاى خۆى ،به‌اڵم بێریڤان لهوه بێ ئاگابوو که دایک و باوکیان جگه له پار‌ه هیچ مه‌به‌ستێک و خه‌مخۆریه‌کیان بۆى نیه ،له بێبه‌ختى بێریڤان ئه‌وکه‌سه‌ى هات ه خوازبێنى ئه‌ویش به فێڵ و مه‌به‌ستێکى ترى هه‌بوو ،چونکه کوڕه‌ک‌ه دایکى نه‌خۆش بوو پێویستى به‌یه‌کێک هه‌بوو که خزمه‌تى دای��ک�هک�هى ب��ک��ات ،ن���ه‌وه‌ک وهک ژنى
n
ه /فۆتۆ :ئینته‌رنێت به‌کااڵ سه‌یرکردنی ژنان هێشتا به‌رده‌وام
خ��ۆى مامه‌له‌ى له‌گه‌ڵدا بکات ،ئه‌وه‌بوو ئه‌وان هاتن‌ه خوازبێنى و به‌ماوه‌یه‌کى کورت بێریڤان ماره‌کرا و گوازرایه‌وه. هه‌ر ئه‌و که‌س‌ه نزیکه‌ى بێریڤان به‌رده‌وام بوو له گێڕانه‌وه‌ى به‌سه‌رهاته‌که‌ى و باسى قۆناغى ژیانى دواى شوکردنه‌کى بۆ کردین و وتى :دواى شوکردنى ئه‌و کچ‌ه بۆ مان ده‌رک �ه‌وت که زاوا به‌هیچ شێوه‌یه‌ک لێى نزیک نه‌بۆته‌و‌ه و ده‌ستى لێنهداوه ،به‌و بیانوه‌ى که ئه‌و بێریڤانى به‌دڵى خۆى نههێناوه و دڵى بۆى ناچێ ،ب�ه‌اڵم ئه‌و له خزمه‌تکردنى
خه‌سوى به‌رده‌وام ده‌بێت و ئه‌وه‌ى بیه‌وێ بۆی جێبه‌جێ ده‌کات ،له‌و ماوه‌یه‌شدا بوکى تاز‌ه بێ ده‌نگى له‌و کێشه‌ی‌ه ده‌کات و جگه ل ه که‌س‌ه نزیکه‌کانى که‌سى تر به‌و ژیانه‌ى ئ�ه‌و ن��ازان��ن ،ب �ه‌اڵم ئ�ه‌و بێده‌نگه‌ى بێریڤان کاره‌ساتى ترى لێدهکهوێتهوه که نه ته‌مه‌نى بێریڤان و نه‌خواست و ئاواته‌کانى پێیان قبوڵناکرێت ،ئه‌ویش ده‌ستدرێژى سێکسی ه له‌الیه‌ن خه‌زووى ،چونکه خه‌زوره‌که‌ى بهوه ده‌زانێ که کوڕه‌که‌ى ده‌ستی لێنهداوه و دڵى له‌سه‌ر نیه ،بۆیه له فرسه‌تێکدا ده‌ستدرێژى
کردنى و پشت لێکردنى دایک و باوکێتى، ئ�هم�هش دواى ئ���ه‌وه‌ى ئاشکرا دهب��ێ��ت ک ه بێریڤان له‌الیه‌ن خه‌زورى ده‌ستدرێژى کراوه‌ت ه س���ه‌رى ،پ��ی��اوهک�هى ئ �هوه ره‌ت��دهک��ات �هوه ک ه باوکى ئه‌وکاره‌ى لهگهڵ ژنه‌که‌ى کردبێ، به‌ڵکو بوختانى پێده‌کات که یه‌کێکى تر واى لێکردوه ،ئه‌وه‌بوو پیاوه‌که‌ى له‌دادگا شکات له بێریڤان دهک��ات به‌بیانوى به‌د ره‌وشتى و زڕاندنى ناوبانگى باوکى ،پاشان بێریڤان به بڕیارى دادگا ده‌ستگیر ده‌کرێت، ل �هب �ه‌رام��ب �ه‌ردا دای���ک و ب��اوک��ى به‌هیچ شێوه‌یه‌ک خۆیان له‌و کچه‌یان به خاوه‌ن ناکه‌ن و له‌برى پشتگرتن پێى ده‌ڵێن ئه‌گه‌ر کچێکى به‌شه‌رف باى خۆت نه‌ده‌دای‌ه ده‌ست خه‌زورت. دوا وته‌کانى بێریڤان له زیندان که بۆ که‌سێکى نزیکى خۆى کردبووى ده‌ڵێ :من بێ ئومێدم له ژیان نازانم دوا رۆژم چى ده‌بێت ،چونکه هیچ نه‌ما له‌ده‌ستى نه‌ده‌م، ئێستاش نازانم له دواى ده‌رچوونم له زیندان روو ل�ه ک��وێ ب��ک�هم ،چونکه له‌الیه‌ک ماڵى باوکم و له‌الیه‌کى تر ماڵى مێردم له‌ده‌ست چ��وو ،بۆیه دوو رێگام له پێش ه دوای ده‌رچوونم یان خۆسوتاندن یان شێت بوون و به‌چۆڵ که‌وتن .به‌اڵم تا نوسینى ئه‌و به‌سه‌رهات‌ه دۆسیه‌ک‌ه یه‌کال نه‌کراوه‌ته‌و‌ه و نازاندرێت ئایا له‌به‌رژه‌وه‌ندى بێریڤان ده‌بێت یان له‌به‌رژه‌وه‌ندى پیاوه‌که‌ى و خه‌زورى.
سێکسى ده‌کات‌ه سه‌رى و ئه‌و زێره‌ى له‌کاتى بوکێنى بۆى کرابوو لێیوه‌رده‌گرێت ،پاش ماوه‌یه‌ک له‌و رووداو‌ه بێریڤان له‌ترسى خۆى ناتوانێ له‌الى که‌س باس له‌و رووداو‌ه بکات، به‌اڵم پیاوه‌که‌ى داواى زێره‌کان له بێریڤان ده‌کات بۆ ئه‌وه‌ى بیفرۆشێ ،ئهوکاته ناتوانێ هیچى تر بێدهنگ بێت بۆیه پێى ده‌ڵێ تێبینى /به‌هۆى هه‌ستیارى ستدرژێى باوکت زێره‌که‌ى لێ سه‌ندوم و ده کێشه‌ک ه ئه‌و که‌سه‌ى به‌سه‌رهاته‌که‌ى کردۆت‌ه سه‌رم. بۆ گێڕاینه‌و ه رازى نه‌بوو ناوى روى ه روب بێریڤان ه ی ه کێش دوو جگه له‌و بهێنین ،ناوی بێریڤانیش خوازره‌وه. کێشه‌یه‌کى تر دهبێتهوه ئه‌ویش زیندانى
هه‌ڕه‌شه‌ی کوشتن ل ه خوێندکارانی سلێمانی ده‌کرێت ئاماده‌کار کارزان تاریق خوێندکارانى زانکۆى سلێمانى ئاماژ ه بۆ ئه‌وه‌ده‌که‌ن له‌الیه‌ن هێز ه ئه‌منیه‌کانه‌و ه ئه‌شکه‌نجه‌دراون و حه‌ره‌مى زانکۆ ب ه نایاسایى شکێندراو ه و به‌زۆر بۆ گوندێکى ده‌ره‌وه‌ى سلێمانى براوه‌ن ،مامۆستایه‌کى زانکۆش رایده‌گه‌ێنێت له‌روى یاساییه‌و ه سه‌رۆکى زانکۆ ک ه که‌سى یه‌که‌مى زانکۆی ه ده‌توانێت داواى یاسایى له‌سه‌ر ئه‌و الیه‌ن ه تۆمار بکه‌ن ک ه هاتوونه‌ت ه سه‌ر زانکۆ.
هونه‌ر ئیحسان ،خوێندکارى زانکۆى سلێمانى ،ئ��ام��اژه ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ده‌ک���ات ک ه ئاسایشى سلێمانى به‌بێ گوێدان ه حه‌ره‌مى زانکۆ هێرشیان ده‌کات ه سه‌ر ،جه‌ختیکرده‌وه: پ���اش ئ����ه‌وه‌ى ک��ۆم�هڵ��ێ��ک خ��وێ��ن��دک��ارى زانکۆى سلێمانى ل ه الیه‌ن هێزه‌کانى پۆلیس و ئ��اس��ای��ش�هوه گ��ی��راب��وون ،خوێندکارانى زانکۆ ویستمان مانگرتنێک ل ه ب �ه‌رده‌م زانکۆى سلێمانى ئه‌نجام بده‌ین ،له‌الیه‌ن ئه‌و هێزانه‌وه‌ى که هاتبوون ئاگادارکراینه‌و‌ه له دواى کاتژمێر چ��وارهوه ئه‌و شوێنه‌تان پێچۆڵ دهک�هی��ن .ه�هروهه��ا هونه‌ر ،وتى: پێیان وتین هاوڕێکانتان ئازاد کراون ،به‌اڵم ئێم ه باوه‌ڕمان پێنه‌کردن دواى ئهوه نزیکه‌ى ( )10ئۆتۆمبێلی هێزى دژ‌ه تیرۆر هاتبوون به‌رده‌م ده‌رگاى زانکۆیان گرتبوو به‌دار و کێبڵ ل ه خوێندکاره کوڕ و کچه‌کانیان ده‌دا دواتر به‌گازى فرمێسک رێژ باڵوه‌یان ب ه خۆپیشانده‌ران کرد ،ک ه هێرش کردن ه س �ه‌ر زان��ک��ۆ زۆر ک��رده‌وه‌ی �هک��ى ناشرین ه ده‌سه‌اڵت به‌کارى ده‌هێنێت. ئ �هح��م �ه‌د ع���هب���دواڵ ،خ��وێ��ن��دک��ارێ��ک��ى ت��رى زان��ک��ۆى سلێمانیه ،پێى وای��� ه ک ه خوێندکاران هێمن و ل ه سه‌رخۆن ،به‌اڵم ه��ێ��زه‌ک��ان ه �ه‌ر توندوتیژن ب�ه‌رام��ب�ه‌ری��ان. ئاماژه‌ى بۆ ئه‌وه‌کرد :ئێم ه ب ه شێوه‌یه‌کى هێمنان ه به‌رێکه‌وتین بۆ ب �ه‌رده‌م دادگ��اى سلێمانى ،ب �ه‌اڵم هێزه‌کانى ئاسایش ک ه ب��ه ح��س��اب رێ��ن��وێ��ن��ى ئ��ێ��م�هی��ان دهک����ردو
n
ئه‌وکاته‌ی حه‌ره‌می زانکۆ له الیه‌ن هێزه‌چه‌کداره‌کان ده‌شکێنرێت ( / )2011/4/19فۆتۆ :ئه‌حمه‌د
ئه‌منیه‌تى ئێمه‌یان ده‌پاراست ئێمه‌یان برد ب ه الڕێدا و تابردیانین بۆ قوله‌ره‌وه‌یسی ک� ه گوندێک‌ه ل� ه ده‌ره‌وه‌ى سلێمانى و ده‌ستگیریان کردین .ئه‌حمه‌د ،درێ��ژه‌ى ب ه قسه‌کانیدا و وت��ى :ی�هک به‌یه‌ک ل ه پاسه‌کان سه‌ر ده‌که‌وتن و ت ه سویریان دهک���رد و ب��اج�هک��ان��ی��ان ل��ێ��وه‌رگ��رت��ی��ن و پرسیارى شوێنى نیشته‌جێبوونیان ده‌کرد، سه‌رجه‌م زانیاریه‌کانیان وه‌رگرت ،هه‌روه‌ها پرسیارى ئه‌وه‌یان ده‌کرد ک ه ئێم ه سه‌ر ب ه چ الیه‌نێکى ئۆپۆزسیۆنین زۆر ئیهانه‌یان دهک��ردی��ن و جنێویان پ��ێ��ده‌دای��ن .ناوبراو ئ�ه‌وه‌ش��ى وت :ه �هڕهش �هى ئ �ه‌وه‌ی��ان دهک��رد که جارێکى تر بمان گ��رن ده‌مانکوژن، ژماره‌یه‌کى زۆر خوێندکار و مامۆستایان گرت و لێیان دان دواى ئهوه ئێمه‌یان گواسته‌وه بۆ ناو زانکۆ تازه‌ک ه و تا ماوه‌یه‌ک رایان گرتین و نه‌یانهێشت جامى ئۆتۆمبێله‌کان بکهینهوه به‌وهۆیه‌و‌ه ژماره‌یه‌کى زۆر ل ه خ��وێ��ن��دک��اران ب�ه‌ه��ۆى هه‌ناسه‌سواریانه‌و‌ه خێرا گوازرانه‌و‌ه بۆ نه‌خۆشخانه .ئه‌حمه‌د، ئه‌وه‌شى ده‌گێڕێته‌و‌ه ک ه تا کاتژمێر چوارى ئ��ێ��واره ئ�ه‌وان��ی��ان ل �ه‌و ده‌ش��ت و چۆڵیه‌دا
››
ن��اوب��راو ،هێما ب��ۆ ئ��ه‌وه‌ده‌ک��ات ک ه دواى ئ����ه‌وه‌ى ه��ێ��رش ک��رای�� ه س �ه‌ر ئ �ه‌و خوێندکاران‌ه ل �هب �ه‌رده‌م زانکۆ «ئه‌م ه جۆرێکبوو ل ه خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان��ی��ان ک����رد ،ه��ێ��زه‌ک��ان گه‌مارۆى ده‌وروبه‌رى به‌شى ناوخۆیى ئه‌نفال که ب ه چاوى خۆمان ئیسکانیدا .وت��ى :هێزه‌کان هه‌ڵیان کوتای ه س �ه‌ر ب�هش�ه ناوخۆییه‌کان بینیمان ،هه‌ناسه‌شمان ب ه ک ه ب ه هیچ شێوه‌یه‌ک نابێت به‌بێ بڕیارێکى یاسایى حه‌ره‌مى زانکۆ و ده‌ستى خۆمان نه‌بوو» به‌شى ناوخۆى ببه‌زێنن .جیهانگیر، ئاماژه‌ى بۆ ئه‌وه‌شکرد :ک ه هاتن‌ه ناو به‌ش ه ناو خۆییه‌ک ه و ب ه شێوه‌یه‌کى هێشتۆته‌وه و خواردن و ئاویان نه‌داونه‌تێ. ج�هخ��ت��ی��ک��ردهوه« :ه �هن��اس �هش ب � ه ده‌ستى ره‌شبگیر خوێندکارانیان ده‌ستگیرکرد و خۆمان نه‌بوو ،چۆڵه‌وانیه‌ک ب��وو ته‌نها هاتن ه سه‌ر ژوره‌ک��ان ژماره‌یه‌کى زۆر ل ه هێزێکى عه‌سکه‌رتارى ک ه تا ئێوار‌ه ب ه بێ ده‌رگ��اى ژوره‌کانیان شکاند و زۆری��ان له ئاو نان دیلیان کردین ،ئه‌م ه جۆرێکبوو خوێندکاران داو سوکایه‌تیان پێکردین. م��ی��دی��ا ع���هب���دواڵ ،چ���اودێ���رى م��اف��ى ل ه ئه‌نفال ک ه به چاوى خۆمان بینیمان». ئه‌وه‌شى وت :ل ه دواییدا ئێمه‌یان برده‌و‌ه و م������رۆڤ ،ب���ه(چ���هت���ر)ى راگ���هی���ان���د: یه‌ک یه‌ک و دوو دوو ئازادیان ده‌کردین ئهوهنده پێشێل کارى کراوه نازانین باسى بۆ ئ��ه‌وه‌ى پ�ه‌رت�ه‌وازه‌ب��ی��ن ،ب �ه‌اڵم جارێکى چیبکه‌ین ،هه‌ر ل ه چونه‌ناو حه‌ره‌مى زانکۆ تر هه‌ر کۆبوینه‌و‌ه دوب��اره بۆمان هاتن و و لێدانى خوێندکار هێزه‌کانى ناوخۆ یان پۆلیس و هه‌رشتێکى تر بێت تۆ به‌رپرسیت ته‌قه‌یان لێکردین. جیهانگیر ئه‌حمه‌د ،خوێندکارى زانکۆى له پاراستنى ژیانى هاواڵتیان تۆ بۆ ئهوه
دانه‌مه‌زراوى ک ه ل ه هاواڵتى خۆت بده‌یت، به‌ڵکو بۆ ئهوه دانراوى ک ه پارێزگارى ل ه سه‌ر و ماڵى هاواڵتى بکه‌ى ،میدیا ،ئه‌وه‌شى وت :ئه‌گه‌ر هات و که‌سى به‌رامبه‌ر ک ه خۆپیشانده‌ر‌ه ئه‌گه‌ر هێرشى بۆ هێنایى به‌ردى بۆ فڕێداى ئهوه حاڵه‌تێک ه ک ه تۆ ده‌توانى پارێزگارى ل ه خۆت بکه‌یت ،به‌اڵم ب ه شێوازى ده‌ستگیرکردن بۆ ئه‌وه‌ى سه‌یته‌ر‌ه به‌سه‌ر حاڵه‌ته‌که‌دا بکه‌ى نه‌ک به‌ندکردن یان ڕه‌شبگیرکردن ،پێویسته ب ه شێوازێکى هێمنان ه مامه‌ڵه‌یان لهگهڵ بکرێت. ه �هروهه��ا چ��اودێ��ره‌ک�هى مافى مرۆڤ ئاماژه بۆ ئه‌وه‌شده‌کات :هه‌موو مرۆڤێک ئ������ازاد‌ه ک��� ه ڕاى خ����ۆى ده‌رب���ب���ڕێ���ت و ناڕه‌زاییه‌کان ده‌رببڕێت ،ب�ه‌اڵم هه‌ندیک شوێن هه‌ی ه ناتوانیت به‌بێ بڕیارى یاسایى بچیت و بیپشکنى ،ئه‌گه‌ر هه‌رهێزێک بێت به‌بێ بڕیارى سه‌رۆکى زانکۆ چوبن ه ئه‌وێ ئه‌وا گونجاو نیه ،له‌الیه‌کى ترهوه نابێت جۆره هه‌ڵسوکه‌وتێک به‌کاربهێنن ک ه زیان به خوێندکاران بگه‌یه‌نێت رێ��ب��وار ک �ه‌ری��م ،م��ام��ۆس��ت��اى زانست ه سیاسیه‌کانى زان��ک��ۆى سلێمانى ،قس ه ل���ه‌وه‌ده‌ک���ات ل � ه ه �هم��وو دن��ی��ادا زان��ک��ۆ تایبه‌تمه‌ندى خ��ۆى هه‌ی ه و ده‌کرێت ئه‌و تایبه‌تمه‌ندی ه ب��پ��ارێ��زرێ��ت ،ت��ا ئێستاش ل ه هه‌موو دنیا وا رون��ب��وه‌ت�هوه ک ه هیچ ده‌سه‌اڵتێکى سیاسى ناتوانێت ب ه توندوتیژى بیباته‌وه .ئاماژه‌ى بۆ ئه‌وه‌شکرد :له‌به‌ر ئهوه به‌کارهێنانى توندوتیژى کارێکى باش نیه، لهگهڵ خۆپیشانده‌راندا و له‌هه‌مانکاتدا هێرشکردنه‌سه‌ر زانکۆ یان خوێندکارانى زان���ک���ۆش ک��ارێ��ک��ى ب����اش ن��ی��ه ،هیچ ئه‌نجامێکى نی ه ته‌نها زه‌ره‌ر کردن نه‌بێت. رێبوار ،جه‌ختیکرده‌وه :ل�ه‌روى یاسایشه‌و‌ه س �ه‌رۆک��ى زان��ک��ۆ ک � ه ک�ه‌س��ى یه‌که‌مى زانکۆی ه ی��ان جێگره‌کانى دهت��وان��ن داواى یاسایى له‌سه‌ر ئ �ه‌و الیه‌ن ه تۆمار بکه‌ن ک ه حه‌ره‌مى زانکۆیان شکاندووه ،ئه‌مه‌ش دوشتمان نیشان ده‌دات یه‌که‌م شکاندنى ح �ه‌ره‌م��ى زان��ک��ۆ چ��ۆن ب���ووه .دووه‌م��ی��ش پاڵنه‌ره‌کانى ئه‌و شکاندن ه چى بووه و ب ه پرسى ک��ێ چونه‌ت ه ژوره‌وه ،هه‌رچه‌ند‌ه ئه‌م ه یه‌که‌مجارنی ه ک ه پێشتریش خێمه‌کان سوتێنرا.
«رێکخراوه‌کانى گه‌نجان ،گه‌نج چه‌واش ه ده‌که‌ن» ئاماده‌کار هانا ئازاد
به‌شێک ل ه گه‌نجانى هه‌رێمى کوردستان ئاماژ ه بۆ ئهوه ده‌که‌ن ئه‌و رێکخراوانه‌ى به‌ناوى گه‌نجانه‌و ه ل ه هه‌رێمى کوردستاندا هه‌ی ه گوزارشت ل ه گه‌نج ناکات، سه‌رۆکى رێکخراو ه ناحکومیه‌کانیش رایده‌گه‌یه‌نێت ،ل ه هه‌رێمى کوردستان هیچ رێکخراوێکى تایبه‌ت ب ه گه‌نجان نییه.
زریان عه‌بدوڵاڵ ،گه‌نجێکى شارى هه‌ولێر‌ه و ئاماژه بۆ ئهوه ده‌کات ،رێکخراوه‌کانى گه‌نجان که له هه‌رێمى کوردستان هه‌ن ئه‌وه‌نده‌ى ئاراسته‌ى حزبى بونیان وه‌رگرتوو‌ه ئ �ه‌وه‌ن��ده گه‌نجیان ب���ه‌ره‌و ئاراسته‌یه‌کى رۆشنبیران‌ه و بوێران‌ه و نوێخوازان‌ه نه‌بردوه. ن��اوب��راو ،پێشیوای‌ه که تائێستا هیچ گه‌نجێک له هه‌رێمى کوردستان سودى ل ه رێکخراوێکى گه‌نجان نه‌بینیو‌ه له‌کاتێکدا ئ �ه‌وان «ناویان له‌خۆیان ن��اوه رێکخراوى گه‌نجان». هێمن ف �ه‌ری��د ،چ���االک���وان ل �ه ب���وارى گه‌نجان و کۆمه‌ڵى مه‌ده‌نی له هه‌ولێر، ل����هوه ده‌دوێ������ت ک���ه گ��هن��ج ت��وێ��ژێ��ک��ى کاریگه‌رى کۆمهڵگایه و زۆرجار هه‌موو نه‌ریته‌کانى چاولێکه‌رى و به‌ربه‌ستى سیاسى تێکده‌شکێنێت ،پێشوای‌ه له هه‌رێمى کوردستان رێژه‌ى ده‌نگدان له «(-- %55 »)%60ى گه‌نجان پێکى ده‌هێنن لهگهڵ ئه‌وه‌ى «( »)1300رێکخراوى ()ngo مۆڵه‌تى کارکردنیان ههیه و وهک سێبه‌ر کار ده‌که‌ن. ئه‌وه‌شى وت :زۆرب �هى رێکخراوه‌کانى گ �هن��ج��ان ل �ه الی����هن ی�هک��ێ��ت��ى و پ��ارت��ى ئاراسته ده‌کرێت ،گه‌نج ئێستا له هه‌موو
دون��ی��ا س���ه‌رى رم��ى ش��ۆڕش��ن و گه‌نجان ده‌ستپێشخه‌رى دهک��هن ،ب �ه‌اڵم له هه‌رێمى کوردستان گه‌نج له زیندانێکى گه‌وره‌ی ه و کۆپى به‌رمه‌جه‌ى حزب ک��راون ناتوانن خاوه‌نى بیڕوباوه‌ڕى خۆیان بن. ئ �ه‌و چ��االک��وان �هى گه‌نجان ئ��ام��اژه بۆ ئ���ه‌وه‌ش���دهک���ات ،ئ �هگ �ه‌ر رێ��ک��خ��راوه‌ک��ان��ى کۆمه‌ڵى مه‌ده‌نى و گه‌نجان واز له گه‌نج بهێنن خۆیان خۆیان ئاراسته ده‌که‌ن ،نابێت دامه‌زراو‌ه گه‌نج ئاراسته بکات ،به‌تایبه‌تى حزبییه‌کان. هێمن ،درێ��ژه‌ى پێداو وت��ى :ئێستا باوى دام���ه‌زراو‌ه نهماوه گه‌نج لێى کۆببێته‌وه، ب�هڵ��ک��و ئێستا ش��ۆڕش��ى ف�هی��س��ب��وک و شهقامه ،له هه‌رێمى کوردستان «(»)13
››
( )1300رێکخراوى گه‌نجان هه‌ی ه و ()13 لهوانه خۆیان ب ه سه‌ربه‌خۆ ناوبردووه
رێکخراوى سه‌ربه‌خۆ له هه‌رێمى کوردستان ههیه که ناتوانن کاریگه‌ریان له‌سه‌ر هیچ الیه‌نێکى هه‌رێمى کوردستان هه‌بێت. هه‌روه‌ها عدنان ئه‌نوه‌ر ،سه‌رۆکى رێکخراوه ناحکومیه‌کانى هه‌رێمى ک��وردس��ت��ان ب ه (چه‌تر)ى راگه‌یاند :رێکخراوى کۆمه‌ڵى مه‌ده‌نى له هه‌موو بوارێکدا زۆره ،به‌اڵم ناکرێت هیچ رێکخراوێک ناوى لێبنرێت رێکخراوى تایبه‌ت به گه‌نجان ،له‌به‌ر ئه‌وه‌ى رێکخراوێکى تایبه‌ت به گه‌نج له هه‌رێمى کوردستان نابینرێت. وت��ی��ش��ى :ئ �ه‌و رێ��ک��خ��راوه‌ى ن���اوى ن��راوه رێکخراوى گه‌نجان نهیانتوانیوه رۆڵى خۆیان ببینن ،زۆرب �هى ئه‌و که‌سانه‌ى رێکخراوى گه‌نجان به‌ڕێوه‌ده‌به‌ن ئاستى رۆشنبیرییان الوازه ،ل �هب �ه‌ر ئ���ه‌وه‌ى ب�ه‌ڕێ��وهب��ردن��ى رێکخراوێکى گه‌نجان پێویستى ب ه ئه‌زمون و رۆشنبیرییه‌و‌ه ههیه. س���������ه‌رۆک���������ى رێ������ک������خ������راوه ناحکومییه‌کانى ه �ه‌رێ��م هیواشى خواست ئه‌و رێکخراوان‌ه بتوانن ب ه ئه‌رکى خۆیان هه‌ڵبستن، ئ�����ام�����اژه‌ى ب��ۆ
ئ�ه‌وه‌ش��ک��رد ک�ه رێ��ک��خ��راوه‌ک��ان��ى گه‌نجان نهیانتوانیوه رۆڵى خۆیان بگێڕن. رابه‌ر ته‌ڵعه‌ت ،چاالکوانێکى ترى بوارى گه‌نجان ،هێما بۆ ئهوه ده‌کات ،کۆمه‌ڵێک الی �هن ههیه که ئاراسته‌ى گه‌نجانیان ل ه هه‌رێمى کوردستان گرتوه‌ت‌ه ده‌ست که نابێت وابێت ،له‌به‌ر ئه‌وه‌ى گه‌نج له نێو تۆڕێک ده‌ژیت دور‌ه له زۆر شت. ن��اوب��راو وت��ى :ل�ه ه�ه‌رێ��م سه‌نته‌ره‌کانى گه‌نجان دابه‌شبوون به‌سه‌ر دوو به‌شدا ک ه هه‌ندێکیان ب��ۆ ک��ارى سیاسى هاتونه‌ت ه پێشه‌و‌ه ک�ه کاره‌کانیان ل�ه چوارچێوه‌ى ئایدۆلۆژیایه‌کى دیاریکراو‌ه و خزمه‌ت به حزب دهک �هن ،به‌شه‌که‌ى تریش بریتین ل ه رێکخراوه ()ngoک��ان کار له‌سه‌ر پرسى گه‌نج ده‌که‌ن که زۆربه‌یان چاالکى گرنگن بۆ گه‌نجان. راب����ه‌ر ت �هڵ��ع �هت ،ئ��ه‌وه‌ش��ى خ��س��ت �ه‌ڕوو: پێویسته گ�هن��ج��ان هۆشیار ب����ن����هوه و
گه‌نجان ئێستا له ده‌ره‌وه‌ى ئه‌م رێکخراوان ه چاوه‌ڕوانى زیاتریان لێده‌کرێت و ملمالنێى نه‌وه‌ى نوێ ده‌که‌ن و سودى بۆ ئه‌زمونه‌ک ه ههیه. په‌یوه‌ند ک���وردى ،ته‌مه‌ن ( )20ساڵ، رۆژنامه‌نوسێکى گه‌نجى ش��ارى هه‌ولێر‌ه و وت��ى« :له هه‌رێمى کوردستان زۆرب�هى رێکخراوه‌کان سه‌ر به حزبن ،رێکخراوه‌کانى گه‌نجان ،گه‌نجان چ�ه‌واش�ه دهک��هن و ب ه ئه‌رکى خۆیان هه‌ڵنه‌ستاون». ئ��ام��اژه ب��ۆ ئ �ه‌وه‌ش��دهک��ات ک�ه زۆر ل ه رێ��ک��خ��راوه‌ک��ان��ى گه‌نجان ک �ه خ��ۆی��ان ب ه سه‌ربه‌خۆ ناوده‌به‌ن ،به‌اڵم له بنه‌ڕه‌تدا سێبه‌رى حزبن ،نابێت گه‌نج په‌لکێشى ناو کاره‌کانى خۆیان و ناو حزبه‌کانیان بکه‌ن. (چه‌تر) ،په‌یوه‌ندى به چه‌ند به‌رپرسێکى ئه‌و رێکخراوانه‌ى گهنجانهوه ک��رد ،به‌اڵم ه����ی����چ ل���ێ���دوان���ێ���ک ئ��ام��اده‌ن�هب��وون لهمبارهیهوه بده‌ن.
گه‌نجان ساڵی دووه‌م ژماره 53 دووشهممه 2711/2/5 - 2011/4/25
9
کارا ش هق‌هه‌ڵدان له‌نه‌وه‌ی داهاتوو شه‌قدان ه ل ه مێژوو!! u
ئارام که‌رکوکی
u
زۆر ده‌مێک بوو سه‌رم لهوه سوڕمابوو، که له زۆر کاره‌ساتی دڵته‌زێن زانکۆ بێ ده‌ن��گ ب��وو ،له‌خۆم ده‌پرسی بۆ؟ ده‌م��گ��وت ده‌بێت وهک ج��اری ج��اران جه‌یشعه‌بی وئ��ت�لاع��ات ب��ێ ده‌نگیان بکات؟ به‌خۆمم ئه‌وت نا رهنگه ئاستی توانای مامۆستاکان له‌و ئاسته‌دا نه‌بێت. بێ گومان گه‌یشتم‌ه ئ�ه‌و راده‌ی�هی��ی وهک هه‌موو پایه‌کانی تر ده‌ستێوه‌ردان ه �هی �ه و ئ���ه‌و دهس��ت��ێ��وه‌ردان �ه ح��زب �ه و ل�ه‌ژێ��رن��اوی رێکخراوی خوێندکاران وقوتابیان گورز ده‌وشێنێت له‌جموجوڵی ئ����ازادی راده‌رب���ڕی���ن ،ه�ه‌وڵ��دان��ی��ش بۆ موماره‌سه‌کردنی ده‌سه‌اڵت و وه‌رگرتنی پێگ‌ه له‌ناوحکومه‌ت وبه‌رزکردنه‌وی ئاستی ه��ۆش��ی��اری الوان و دروس��ت کردنی نه‌وه‌یه‌کی ته‌ندروست بۆ به‌رز راگرتنی پایه‌کانی حکومه‌ت لێره‌شدا هاتنه‌پێشه‌وه‌یی که‌سانی ئه‌کادیمیا و شاره‌زاو لێهاتو هاوشێوه‌ی واڵتانی تر که گه‌نجانی زانکۆ یه ئامادهیه .ئه‌مه‌ش پێویسته که‌سانی زیندو و چاالکی سه‌رده‌م بێت و له‌ناو زانکۆوه له‌دایک ببن له بیرو هۆشیاری تازه‌گه‌ری بنه‌ماکانی شارستانیه‌ت ب��ن .ئه‌وه‌جێگه‌ی داخ ه له‌گ‌ه ڵ کرانه‌وه‌ی ئاستی به‌رزبونه‌وه‌ی ه���ۆش���ی���اری و ه��ات��ن��ی س��ی��ت�هم��ی دیموکراسی و یاسا و دادپ���ه‌روه‌ری و هه‌نگاو نان بۆ ئازادبونی حکومه‌ت له‌ده‌ستی حزب وکه‌سانی ن��اش��اره‌زا و ل �ه‌وه‌ش مه‌ترسیدارتر په‌راوێز خستنی خوێندکاران و که‌سانی شاره‌زاو لێهاتووه. له ئێستاشدا هێشتنه‌وی که‌سانێک که له ئه‌زموونی چه‌کداری له‌گ‌ه ڵ سه‌رده‌می کۆن و دیکتاتۆریدا پێداگری دهک �هن ،له‌گ‌ه ڵ ئ �ه‌وه‌ى که میدیای نیشتیمانی و خاوه‌ن هه‌ڵوێست وه‌رگرتن له‌ناو ئه‌و دوو مۆدیله‌ی ئۆپۆسیۆنه‌ی م��ی��دی��ا و ئ��ۆپ��ۆس��ی��ۆن��ی ح��ک��وم�هت ملمالنێیه‌کی سه‌خت گ�هڵ ئیراده‌ی گ�هل دهک��رێ��ت ،زانکۆ ی��ان گه‌نجانی ئ��هم ن���هوه زی��ن��دووه زۆر هه‌ستیاران ه به‌رێبه‌رایه‌تی رۆشنبیران و ئامرازه‌کانی په‌یوه‌ندى و به‌پشت به‌ستن به ته‌کنه‌لۆژیا به‌ره‌نگاری تۆى گه‌نج دهبێتهوه ،ئه‌مه‌ش بۆخۆى دوباره‌کردنه‌وه‌ی سیناریۆیکانی به‌عس و سه‌رده‌می عه‌سکه‌رتارێتی یه، کاتێک داوا ده‌که‌ین گوێمان لێبگرن بێوه‌اڵمن و نا ئومێدمان ده‌که‌ن گوێمان بۆ ناگرن په‌نا ده‌به‌ین بۆ خۆپیشاندان که‌چى رێگرى ده‌که‌ن و توندو تیژیمان له‌به‌رانبه‌ر دهک �هن ،ب�ه‌وه‌ش�هوه ناوه‌ستن ده‌ستده‌که‌ن به زیندانی کردن سه‌رباری خ��واردن��ی مافه‌کانمان ل�ه س�ه‌روه‌ت��ی گه‌لول هه‌لی کارو دامه‌زراندن. ده‌سه‌اڵت ،کاتێک ئازادیم لێ زه‌وت ده‌که‌ى ،کاتێک شوێنى نیشته‌جێبوونم پى ره‌وا نابینى و له‌والشه‌و‌ه گه‌نجان و خ��وێ��ن��دک��اران��ى نیشتیمانه‌که‌م ئ��ی��ه��ان �ه‌ده‌ک �هى و ب��هش��ه‌ق و کێبل ده‌که‌ویت‌ه ئازاردانى گه‌نجانى زانکۆ، تۆ وابزان‌ه شه‌ق له مێژوو هه‌ڵده‌ده‌یت و مێژوو ده‌که‌یت‌ه زیندانه‌و‌ه ئه‌و گه‌نجه‌ى ئه‌مڕۆ ئه‌و زینادانه‌ى ئێوه ده‌شکێنێت ت��ۆی پێ قه‌بوڵ نه‌ییه ،نه‌وه‌یه‌کی ت��وره‌ی�ه مێژوت هه‌ڵده‌وه‌شێتێنێته‌و‌ه و ێ و رهخنه له سیاسه‌ته‌کانت ده‌گ���ر به‌به‌رنام‌ه ی��اری به‌به‌رنامه‌کانی تو ده‌کات و لهوێوه تۆ راماڵێ. aramkarkuki@hotmailcom
هونه‌ر و وێژه
ت ب ه هونه‌رى بێگان ه ده‌کات» هه‌ن لهمبارهوه ،که‌وات‌ه زۆربه‌ى به‌رنامه‌کانى ئه‌و کاناڵ‌ه پێشێلکردنی پره‌نسیپێکی دیاری ئێتیکی کاری ڕاگهیاندنه.
به‌بڕیارێکى (ئه‌ڤین و ئارامۆ) چوون‌ه ژووره‌وه ب ۆ ڕاگه‌یاندنه‌کانى ئه‌وان قه‌ده‌غه‌کراوه. به بۆچوونى پسپۆره‌که‌ى ڕاگه‌یاندنیش ک �ه ئ���ه‌وه‌ن���ده‌ی ک �ه ئ�ه‌وک�هن��اڵ�ه خه‌ریکی به‌پاڵه‌وانکردنی چه‌ند که‌سێکی نزیکی که‌ناڵه‌که‌یه ،ئهوهنده سه‌رقاڵی کاری میدیایی نیه ،ئه‌مه‌یش که‌سایه‌تى ڕاگه‌یاندنکارى ناگه‌یه‌نێت و ماوه‌یه‌کى کاتى ده‌به‌خشێت به‌وان. له‌میانى پرسیارێکى (چه‌تر) که ده‌وترێت ئه‌وان به‌شێوه‌ى ڕاگه‌یاندنى کوردستان کار ن��اک�هن؟ هێرش ره‌س��وڵ دهڵ��ێ��ت( :ک�هن��ال)4 ئه‌گه‌ر به‌ئه‌جێندای دهرهوه کاربکات ،دژی ستراتیژیی میدیایه‌کی کوردستانیه.
زۆر دور‌ه له‌و درامایانه‌ى که‌ناڵ چوار ئه‌و شتانه شاز و نامۆن بۆیه کاریگه‌رى زۆر نه‌گه‌تیڤ و خراپى ده‌بێت ئه‌وان‌ه وایان کردوه کێشه کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کان زۆر بوون. « nکاره‌کانیان وه‌رگیراو‌ه و به‌خه‌ڵکى لهمبارهوه ئه‌و پسپۆره‌ى ڕاگه‌یاندن ده‌ڵێت: ده‌فرۆشنه‌وه» ی ئه‌مان‌ه شتێکى ئاسایی نین ،که له‌ماوه ئه‌وکارانه‌ى که له‌وکه‌ناڵه‌و‌ه په‌خشده‌کرێت گۆرانیبێژێک راب������ردودا ل���ه‌و ک �هن��اڵ �هوه زۆرب���هى وه‌رگ��ی��راوى که‌ناڵه‌کانى ت���رهوه ب ه تی ه تایب �ی � �ان � ژی زۆر ب �ه‌ئ��اش��ک��را ب��اس��ی پاره‌یه‌کى زۆر ده‌یکڕنه‌وه ،به‌پێى زانیاریه‌کانى گۆرانیبێژێکی تری کرد ،که له به‌رنامه‌ی (چه‌تر) زۆرب �هى ئه‌وبه‌رنامه‌ی‌ه ک��ڕدراون ل ه (س��ۆپ �ه‌ر م �هگ �ه‌زی��ن)داب��وو که‌ناڵه‌که‌یش ڕاگه‌یاندنکار‌ه بیانیه‌کان ،ب�ه‌اڵم ه�ه‌روه‌ک چه‌ندینجار په‌خشیکرده‌وه ،له کاتێکدا ئه‌م ه ئه‌و پسپۆره‌ى ڕاگه‌یاندن ئاماژه‌ى بۆ ده‌کات پێشێلکردنی پره‌نسیپێکی دی��اری ئێتیکی (که‌نال )4به هى خۆیانى ناوده‌بات. کاری راگه‌یاندن بوو .چه‌ندین نمونه‌ی تریش له درێ���ژه‌ى لێدوانه‌که‌یدا هێرش ره‌س��وڵ ئ���ام���اژه ب����هوه دهک����ات زۆرب����هی کاره‌کانى که‌نال 4وه‌رگ��ی��راون و « nپاره‌ى سه‌رفکراوى که‌ناڵه‌ک ه ده‌ی��ان�ه‌وێ��ت به‌خه‌ڵکى بفرۆشنه‌و‌ه به‌پێى کاره‌کانى نیه» ک��ه‌چ��ى ب��هب��ی��رۆک��هى خ��ۆی��ان��ى له باره‌ى پاره‌ى (که‌نال )4که هیچ کات ن���اوده‌ب���هن ،ئ �هم �هش پ��ێ��چ�ه‌وان�هى سه‌رچاوه‌که‌ى روون نیه( ،چه‌تر) په‌یوه‌ندى ئه‌خالقى رۆژنامه‌گه‌ریه. کرد به سکرتێرى رۆژنامه‌وانى (ئه‌ڤین ئاسۆ) هوه ،ب�ه‌اڵم ناوبراو ڕایده‌گه‌یه‌نێت که هیچ « nئه‌ڤین ئاسۆ و ئارامۆ لێدوانێک لهمبارهوه ناده‌ن. ده‌بن ه ئیمپراتۆر» مامۆستاکه‌ى زان��ک��ۆى ڕاگه‌یاندنیش ئ�هڤ��ی��ن ئ��اس��ۆ و ئ���ارام���ۆ ک ه خ���اوه‌ن���ى ک��ۆم��پ��ان��ی��اى ئ����ارت و به‌هۆى نارۆشنى له پاره‌ى ئه‌و که‌ناڵ‌ه پرسیار (که‌نال )4و کۆره‌ک تى ڤین به ده‌خات‌ه ڕوو ده‌ڵێت :پێده‌چێت ئیمیتیازاتێکى پێى زانیاریه‌کانى (چه‌تر) له نێو زۆرى تێدا س�ه‌رف بکرێت ،ئایا (که‌نال)4 که‌ناڵه‌که‌یان ئه‌وه‌نده‌ى به‌شێوه‌یه‌کى له ئاست ئه‌و ئیمکانیه‌ت‌ه گه‌وره‌یه‌دای‌ه ک ه ئیمپراتۆرى مامه‌ڵه‌ده‌که‌ن ئه‌وند‌ه بۆی خراوه‌ته‌وه؟ ،بۆیه پێده‌چێت ئه‌وپاره‌یه‌ی به‌شێوه‌ى ڕاگه‌یاندنکاران‌ه مامه‌ڵ ه ب��ۆ ئ�ه‌وک�هن��اڵ�ه ته‌رخانکرابێت ل �ه ئاستى ناکه‌ن ،هه‌رئه‌مه‌یش وایکردوو‌ه ک ه زۆر له کاره‌کانى ئ �ه‌وان زیاتر بێت که ل ه ستۆدیۆکانیان ده‌رده‌که‌وێت.
n
ه که‌ناڵ 4باڵوده‌کرێته‌وه وێنه‌ی ئه‌و دراما بیانیانه‌ی ل
ڕێبین ئه‌حمه‌د خدر گه‌ڕانه‌و‌ه بۆ سروشت و باوه‌شدان له باڵند‌ه و ژیان له نزیک ژینگه‌ى سروشتىدا له ناو ڕه‌وت و ڕاى فیکریدا مێژوویه‌کى کۆنى ههیه، ده‌توانین ئاماژه به بۆچوونه‌کانى (جان جاک ڕۆسۆ) بکه‌ین بۆ ئاوێته‌بوونه‌وه‌ى مرۆڤ ب ه سروشت ،که زیاتر وهک په‌رچه‌کردارێک بوون له‌به‌رامبه‌ر عه‌قڵى ڕه‌قى مۆدێرنه‌دا .سه‌ره‌ڕاى پیاهه‌ڵدان و ستایشکردنى ڕۆمانسییه‌کان له‌نێو شیعر و ئه‌ده‌بیات دا زیاتر سروشت ببوو‌ه په‌ناگه‌یه‌کى ئ��ارام بۆ ئ �ه‌وه‌ى شاعیران یان مرۆڤ بتوانێت له ڕێى خه‌یاڵه‌کانییه‌و‌ه په‌ناى بۆ ببات و بۆ چرک‌ه ساتێک دووریخاته‌و‌ه له ماڵوێرانییه‌کانى جه‌نگ و قات و قڕى شار و سه‌رگه‌ردان له بێکارى و نامۆبوونى م���رۆڤ ب�ه خ���ۆى .ل�ه ئێستاى جیهانیشدا دووباره و به‌رده‌وام گرفتى ونبوونى سروشت و په‌رتبوونى مرۆڤ به ده‌ست سیسته‌مى شار و تێکچوونى بارودۆخى زینده‌وه‌ران و ژینگه به‌هۆى سه‌رکێشییه‌کانى ته‌کنه‌لۆژیاو‌ه دێته‌و‌ه به‌رباس و شایه‌نى ئهوهیه له هه‌موو الیه‌که‌و‌ه ئاوڕى لێ بدرێته‌وه. ڕۆم��ان��ى (باڵنده‌کانیش کۆچیان کرد) ى یه‌شار که‌مال س �هب��اره‌ت به ملمالنێ و به‌ربه‌سته‌کانى ب����ه‌رده‌م ئ����ازادى س��روش��ت و باڵنده‌کان زه‌مینه‌یه‌کى جوان دروست ده‌کات. ل�ه ڕۆم��ان �هک �ه‌دا خوێنه‌ر گرفتى ونبوونى
ساڵی دووه‌م ژماره 53 دووشه 2711/2/52010/11/8 ممه‌ممه- 2011/4/25 دووشه
11
n
«که‌ناڵ 4کاناڵێکى ئیسرائیلیه»
ماڵپه‌ڕى تابناک که ماڵپه‌رێکى ره‌سمى موحسین ره‌زایى فه‌رمانده‌ى سوپاى پاسدارانى ئێران‌ه له راپۆرتێکى تایبه‌تى ب�ه‌و که‌ناڵ ه چه‌ندین زانیارى ئاشکرا ده‌کات و (که‌نال)4 به که‌ناڵێکى ئیسرائیلى ناوده‌بات. م��اڵ��پ �هرهک �ه ل �ه درێ�����ژه‌ى ڕاپ��ۆرت �هک �هى ده‌نوسێت :سه‌هیۆنه‌تى جیهانى ل�ه‌درێ��ژه‌ى هه‌وڵه‌کانى بۆ شێواندنى فه‌رهه‌نگى واڵتانى موسڵمان هه‌ستاو‌ه به‌دانانى که‌ناڵێکى نوێى ته‌له‌فزیۆنى له‌ناوچه‌ى کوردستانى عێراق، په‌یامنێرى سایتى تابناک که له کوردستان ئه‌و راپۆرته‌ى ئاماده‌کردوو‌ه ئاماژه‌ى ئه‌وه‌ى ده‌رخ��س��ت��ووه ک �ه ک�هن��اڵ��ى ن��اوب��راو ل�ه‌الی�هن ک�ه‌س��ێ��ک��ى ڕوس���ی���هوه ب��ه‌ڕێ��وه‌ده‌چ��ێ��ت ک ه (ئارامۆیه) و به‌مه‌به‌ستى سیاسى سوودیان له‌ناوى (ک�هن��ال )4وه‌رگ��رت��ووه که ئاماژی ه
بۆ هه‌رچوار پارچه‌ى کوردستان که ئێران و سوریا و تورکیا و عێراقه. سایتى تابناک س��ارچ��اوه‌ى پ���اره‌ى ئه‌و که‌ناڵ‌ه به نارۆشن ناوده‌بات لهگهڵ ئه‌وه‌ى ئاشکرایکردوو‌ه که ئیمکانیاتێکى زۆرباشیان له‌به‌رده‌ستدایه ،تابناک نوسیویه‌تى :به‌هۆى ئ�ه‌و به‌دره‌وشتیانه‌ى ل�ه‌و که‌ناڵه‌و‌ه ده‌کرێت زۆربه‌ى خانه‌واده‌کانى کوردستان ئه‌وکه‌ناڵه‌یان له سه‌ته‌الیه‌ت س��ڕی��وه‌ت�هوه و ئه‌وفیلمانه‌ى په‌خشیشیان دهک��ات له ئیسرائیله‌و‌ه وه‌رى ده‌گ��رێ��ت و به‌نه‌ریتى ئ���ه‌وێ ک��ارده‌ک��ات، چونکه نه‌ریتى ئیسرائیلیان پێباشتر‌ه له نه‌ریتى کوردستان.
n
( که‌ناڵ 4ئه‌وه‌نده‌ى زیانى زۆرتره سودى نیه)
ف �ه‌رم��ان ف���ارس ت��وێ��ژه‌رى کۆمه‌اڵیه‌تى بۆ(چه‌تر)ى شیکرده‌وه ،ئه‌و کۆمه‌ڵگایه‌یى
فیلمی تێیدا به‌رهه‌م ده‌هێنرێت و دوات��ر ل ه کوردستان په‌خش دهک��رێ��ت ب�ه‌وه‌رگ��ێ��ڕراوى هه‌موو ئه‌خاڵق و نه‌ریتێکیان له کوردستان ج��ی��اوازه ،چونکه کۆمه‌ڵگاى ک���ورده‌وارى کۆمه‌ڵێک نه‌ریتى ههیه جیای‌ه لهگهڵ هه‌موو کۆمه‌ڵگاکانى تر. وتیشى ئه‌و درامایان‌ه گه‌وره‌ترین کاریگه‌رى نه‌رێنى له‌سه‌ر کۆمه‌ڵگاى ک��وردى ههیه، که‌ناڵ 4ئه‌وه‌نده‌ى زیانى زۆرتره سودى نیه، بۆیه کاریگه‌ریه‌کى ڕه‌ش��ى خستۆت‌ه سه‌ر کۆمه‌ڵگاى کوردى. فه‌رمان فارس ئه‌وه‌ش ده‌خاته‌ڕوو ،ڕه‌نگه به ئه‌نقه‌ست ئه‌و که‌ناڵ‌ه بیه‌وێت ئه‌خاڵقى کۆمه‌ڵگاى کوردى تێکبدات. ئه‌ڤین ئاسۆ کاره‌کانیان به‌خزمه‌ت ده‌زانێت ه �ه‌ر ل�ه ه�ه‌وڵ��دان��ى ڕۆژن��ام �هک �هم��ان بۆ په‌یوه‌ندى کرد به (ئه‌ڤین ئاسۆ)وه له‌باره‌ى ئه‌و زانیاریانه‌ى له‌و ڕاپۆرت‌ه باڵوکراونه‌ته‌وه، ب �ه‌اڵم سکرتێر‌ه ڕۆژنامه‌وانیه‌که‌ى ناوبراو ڕایده‌گه‌یه‌نێت (ئه‌ڤین و ئارامۆ) نایانه‌وێت وه‌اڵم��ى ئ�ه‌و پرسیارانه‌ى ئێوه‌بده‌نه‌و‌ه ته‌نها (ئه‌ڤین) ئه‌وه‌ى ڕایده‌گه‌یاند ئه‌وکارانه‌ى ئێم ه ده‌یکه‌ین خزمه‌ت‌ه به‌کوردستان و راگه‌یاندنى کوردى ده‌کات.
و فه‌له‌ک له‌ژێر سێبه‌ر و ده‌سه‌اڵتى ناخات‌ه ن��او هیچ گرفتێکى پ�هی��وه‌س��ت ب ه س���روش���ت و ج��ێ��گ��رت��ن �ه‌وه‌ى س �ه‌رم��ای �ه‌دارى دهس��وڕێ��ن�هوه و شاریان کۆمه‌ڵگاو هاوشارانى .به‌م پێیه‌ش هه‌روه‌ک له‌الیه‌ن ته‌کنه‌لۆژیا و بیناى کردووه به‌مه‌ڵبه‌ندى قازانج و زه‌ره‌ر .به‌م له رۆمانه‌ک‌ه ده‌رده‌که‌وێت ویژدانى شارنشینان ک��ۆن��ک��رێ��ت��ى و ژی��ن��گ �هى پێیه که‌سى به‌خته‌وه‌ر له شاردا که‌سێک ه ویژدانێک‌ه جگه له پار‌ه و شه‌یدابوون به قازانج داماڵراو له پێکهاته‌ى سروشت ده‌بینێت .چیڕۆکى ڕۆمانه‌ک ه خوێندنه‌وه‌یه‌ک بۆ کتێبى (باڵنده‌کانیش کۆچیان کرد)ى یه‌شار که‌مال زۆرت��ری��ن ق��ازان��ج دهک���ات ،کاتێکیش شتێکى تر نابینێت ،ئه‌مه‌ش به‌هۆى ئه‌وه‌ی ه مرۆڤ شه‌یداى سوود و قازانج ده‌بێت که سیسته‌مى دوور له سروشت و ئازادى ل ه ی��ارم��هت��ى ئ���ه‌وه‌م���ان ده‌دات ئیتر هه‌موو شته‌کانى تر بۆ به‌رژه‌وه‌ندى ئه‌نجامى که‌ڵه‌که‌بوونى خه‌یاڵى ده‌سه‌اڵتداران ه باشتر له‌م‌ه تێبگه‌ین .سێ زیاتر له خه‌مى باڵنده‌یه‌کدا بوو ،که ده‌یبینى خۆى وهک ئامرازێک به‌کارده‌هێنێت .ئه‌م ه و سه‌رمایه‌دار کۆمه‌ڵگایه‌ک بنیات ده‌نێت منداڵى س �ه‌رگ �ه‌ردان له نێو سیسته‌مه‌که‌دا له سروشتى خۆى دوورخراوه‌ته‌و‌ه و خراوه‌ت‌ه ناو له ڕۆمانه‌که‌دا باش دهردهک�ه‌وێ��ت کاتێک مرۆڤه‌کان له‌یه‌کترى دوور ده‌خاته‌وه ،ته‌نها له ڕێى تۆڕه‌کانیانه‌و‌ه به‌رده‌وام له هه‌وڵداندان قه‌فه‌سێک؟ ئه‌ى بۆچى له ئێستادا دیلکردنى منداڵه‌کان ناتوانن باڵنده‌کان بفرۆشنه‌و‌ه به ئه‌و کات‌ه له یه‌کترى نزیکن که به‌رژه‌وه‌ندییان بۆ ڕاوکردنى باڵنده‌کان -به‌ئومێدى ئه‌وه‌ى ل ه سروشت له الیه‌ن مرۆڤه‌و‌ه نه‌ک هه‌ر ته‌نها شارنشینان ،ڕاسته‌وخۆ خوێنه‌ر ب �ه‌ره‌و ئهوه لهگهڵ یه‌کدا ههیه .ههڵه ناکه‌ین گه‌ر بڵێین دواییدا له‌شاردا بیانفرۆشنه‌و‌ه ئه‌و مرۆڤانه‌ى باڵند‌ه مرۆڤ ناجوڵێنێ و له خه‌میدانییه؟ ده‌چێت بپرسێت :بۆچى م��رۆڤ له خه‌مى مرۆڤى شارنشین و ب��ازاڕدۆس��ت مرۆڤێکه که له خه‌مى ئازادکردنى باڵنده‌کان دا هه‌رک ه ئایا مرۆڤى تواو‌ه له‌ناو سیسته‌مى شاردا چى ئازادبوونى باڵنده‌یه‌کى ناو قه‌فه‌سدا نییه؟ هه‌ر ههمیشه ته‌نها و هیچکاتیش ته‌نها نییه- باڵنده‌کان ده‌کڕن ،ڕاسته‌وخۆ ئازادییان ده‌که‌ن .به‌سه‌ردێت؟ یان بۆ واى به‌سه‌ردێت؟ ئه‌و پرسیاره‌ش ب�ه‌ره‌و ئه‌و وه‌اڵمه‌مان ده‌بات :ته‌نهایه ،چونکه ئه‌وانه‌ى لێیه‌و‌ه نزیکن و لێیان له ڕۆمانه‌ک‌ه له ڕێى که‌سایه‌تى مه‌حموود دهت��وان��ی��ن ب��ۆ چ��وون ب���ه‌ره‌و وه‌اڵم���ى ئه‌م چونکه پاره‌ى له ئازادکردنى باڵنده‌ک‌ه ده‌ست نزیک‌ه په‌یوه‌ندییه‌که‌یان به‌رژه‌وه‌ندیخوازانه‌یه. که پیره پیاوێک‌ه لهگهڵ گێڕه‌ره‌و‌ه ئهوه نیشان پرسیارانه ،وێنه‌یه‌ک له ڕۆمانه‌ک‌ه وه‌رگرین ناکه‌وێت .ئهمه ڕیشه‌ى خه‌یاڵى مرۆڤێکه ک ه ته‌نهاش نییه ،چونکه شه‌یداى سیسته‌مه‌که‌ی ه ده‌درێت که له کۆندا ئه‌م ڕاوکردنى باڵندانه (له شوێن ئه‌م دڕک‌ه ژه‌نگاوییانه‌دا ،ئه‌پارتمانى به‌توندى به‌ستراوه‌ته‌و‌ه به هاوکێشه‌ى قازانج و و ههمیشه لهگهڵ ئه‌وانه‌ى به‌رژه‌وه‌ندین بۆى ل ه بژێوییه‌کى باشى بۆ ڕاوکه‌ران به‌ده‌ستده‌هێنا و بۆرى چڵکنى چیمه‌نتو دروست ده‌بێ و ڤێالى په‌یوه‌ندیدایه..که‌وات‌ه مرۆڤێکه ته‌واو که‌وتۆت ه پار‌ه بردنه‌وه. خه‌ڵکى ئه‌و سه‌رده‌م‌ه که باڵنده‌یان له قه‌فه‌س لێ ب �ه‌رز دهبێتهوه ،هه‌ر بۆ پ��اره په‌یداکردن بۆمان ده‌رده‌که‌وێت مرۆڤ ئه‌وکاته‌ى ل ه ژێر ماشێن‌ه گه‌وره‌که‌ى سه‌رمایه‌دارى و دژ‌ه ده‌بینى ده‌یانکڕییه‌و‌ه و ئازادییان ده‌کرد .به‌اڵم ده‌ژی��ن..ال )89یان ( له‌وانه‌ی‌ه باڵنده‌کان ئه‌و ل�ه ئێستاى س �ه‌رده‌م��ى ش��ار و فراوانبوونى کات‌ه به «غه‌ریزه» هه‌ست بهمه ده‌که‌ن و له‌م کاتێک باڵنده‌کان هه‌ست به نه‌مانى سروشت سروشت دوورکه‌وته‌و‌ه پێ به پێ له ئازادیش ژینگه..یان رونتر بڵێین دژ‌ه ئازادى و ..خۆى ده‌زگ��اک��ان و به‌رزبوونه‌وه‌ى زیاترى باڵه‌خان ه ناوه ده‌تارێن..دێن‌ه ئاسمانى ئاست دارچناره‌کان ،ده‌که‌ن له شاردا و شارنشینانیش ته‌نها به‌دواى دوورکه‌وته‌و‌ه و چوو‌ه ناو سیسته‌مى قازانج و بوونى نییه. له کۆتاییدا له ڕێى ئه‌م کتێبه‌و‌ه بۆمان کۆنکرێتى و داخراوه‌کان ئه‌وه‌ى دهبێته گرفت ده‌وه‌س��ت��ن ،چ��او ده‌گ��ێ��ڕن ،ب����ه‌دواى شتێکدا قازانجه‌وه‌ن ،له‌مه‌و‌ه خه‌یاڵى ئازادى الى مرۆڤ زیانکردن-به‌مه‌ش به‌هه‌شت و دۆزه‌خێکى نوێى له‌به‌رده‌م منداڵه‌کان ئهوهیه ،که که‌س له‌خه‌مى ده‌گه‌ڕێن ،هه‌ندێک شتیان وه‌بیر دهکهوێتهوه ،فه‌رامۆش ده‌کرێت .ده‌بێت ئهوه بزانین کاتێک خوڵقاندن و جگه له ڕێوڕه‌سم و سروتى تایبه‌تى ڕون دهبێتهوه کاتێک باڵنده‌کان کۆچ ده‌که‌ن ئازادکردنى باڵنده‌کاندا نهماوه و ئه‌وانیش ب ه تاسه‌ى شتێک به دڵیانا گوزه‌رده‌کات ،پۆل مرۆڤ له سروشت دوورکه‌وته‌و‌ه و به‌ره‌و شار به‌م به‌هه‌شت و دۆزه‌خ‌ه له خه‌مى هیچى تردا و سروشت ون ده‌بێت ،ئازادیش کۆچ ده‌کات و ڕاوکردنى باڵنده‌کان ته‌نها ڕه‌نج و وزه‌ى خۆیان پۆل به‌سه‌ر ماڵ‌ه چیمه‌نتۆیه‌کاندا دێن و ده‌چن ،هات به تایبه‌تى سیسته‌مى شارى ئێستا ب ه نییه .کاتێک کۆمه‌ڵگاش له هه‌موو الیه‌که‌و‌ه مرۆڤ جێ ده‌هێڵێت. جێگایه‌ک نابیننه‌و‌ه تیایدا بنیشنه‌وه ،جا ل ه یاریده‌ى ماشێنه‌کانى ته‌کنه‌لۆژیا و بازاڕى به‌ناو تووشى گرفت ده‌بێت ،ئه‌م مرۆڤ‌ه خۆى ب ه به باده‌ده‌ن. سهرچاوه.1:باڵنده‌کانیش کۆچیان کرد. به‌رپرسیار نازانێت له‌به‌رامبه‌ر هیچ گرفتێکدا ،ڕۆمان.یه‌شارکه‌مال.وه‌رگێڕانى:ئه‌حمه‌د ئه‌و پرسیار و گومانانه‌ى که ڕۆمانه‌ک ه داخا سه‌رى خۆیان هه‌ڵده‌گرن و ده‌ڕۆن.ال .)89هاوچه‌رخ و پاڵپشت بۆ سه‌رمایه‌دارى هه‌ست واته مرۆڤێک دروست ده‌بێت که ته‌نها ڕووى محه‌مه‌د ئیسماعیل.چاپخانه‌ى مناره.چاپى ده‌یانخوڵقێنێ لێره‌وه‌ن :بۆچى له کۆندا کاتێ ده‌بینین کۆچکردنى باڵنده‌کان وهک ڕه‌مزێک و ئیراده‌ى خۆى بۆ ژیانێکى ئ��ازاد له‌خۆیدا له قازانج‌ه و بۆ ئه‌وه‌ى زیانیش نه‌کات خۆى دووه‌م.)2007(.ده‌زگاى وه‌رگێڕان. م��رۆڤ له ژینگه‌ى سروشتى نزیکتر بوو له ڕۆمانه‌که‌دا زۆر شت له خۆیدا هه‌ڵده‌گرێت ،نه‌هێشت ،چونکه بازاڕه‌کان هاوشێوه‌ى چه‌رخ
ڵ باڵنده‌کان دا کۆچ ده‌کا ئازادى له‌گ ه
فۆتۆی هه‌ڵبژارده
هونه‌ری هه‌رێم گۆرانی (تاوان)ى به‌رهه‌مهێنا
ه���ه‌رێ���م م��ح �هم �ه‌د ه��ون��ه‌رم��هن��دى گۆرانیبێژ گۆرانییه‌کى نوێی به‌ناوی (تاوان) تۆمارکرد. ئ �هم گۆرانیی‌ه ل�ه تێکستی سامی س�هب��اح و ئ��اواز و دابه‌شکردنی هونه‌رمه‌ند خۆیه‌تى ،کاری تۆمارکردنی ئه‌م گۆرانیی‌ه له‌ستۆدیۆی هونه‌ر ئه‌نجام دراو‌ه و کۆمه‌ڵێک هونه‌رمه‌ند هاوکارییان کردووه، لهوانه میوزیک ژه‌نان (محه‌مه‌د یاسین ،هه‌ڵوێست، مه‌هدی ،ئاری) .کاری میکسیش له الیه‌ن (تارق خانه‌قینی)یه‌و‌ه ئه‌نجامدراوه ،هه‌رێم له لێدوانێکى بۆ نوچه‌نێت ڕایگه‌یاند له ماوه‌یه‌کی کورتدا ئه‌وکاران ه له الیه‌ن ئه‌و هونه‌رمه‌ندانه‌و‌ه بۆى به‌ئه‌نجام گه‌یاندراو‌ه و ئه‌وه‌شى خستۆت‌ه ڕوو گۆرانییه‌ک‌ه به‌زووترین کات به‌شێوه‌ی ڤیدیۆ کلیپ باڵوده‌کرێته‌وه ،ب �ه‌اڵم تا ئێستا به‌هۆی نه‌بوونی سپۆنسه‌رێکی باش ئه‌م کاره ێ ده‌کات تا که‌رتی به ئه‌نجام نه‌گه‌یه‌نراوه‌و چاوه‌ر تایبه‌ت هاوکاری بکات.
میهره‌جانى (ڕۆژى به‌ڵگ ه فیلمى ئامه‌د) بهڕێوه ده‌چێت
ئه‌مڕۆ دواین ڕۆژى میهره‌جانى (ڕۆژى به‌ڵگ ه فیلمى ئامه‌د)ه که له ناوه‌ه‌ندى چاندو هونه‌رى جگه‌ر خوێن له ئامه‌د به‌ڕێوه‌چوو. میهره‌جانى (ڕۆژى به‌ڵگه فیلمى ئامه‌د)ه ک ه له ناوه‌ندى چاندو هونه‌رى جگه‌ر خوێن ل ه ئامه‌د له ڕۆژى ( 18ـ )25نیسان بهڕێوه چ��وو ،ک ه ل ه کۆبونه‌وه‌ى چاپه‌مه‌نى ی��اری��ده‌ده‌رى ش��اره‌دارى پ�هی��اس (ئیحسان ئ��اڤ چ��ى) باسى لێوه کرد له‌و میهره‌جانه‌دا ئه‌و فیلمانه‌ى که سانسۆریان ل�ه‌س�ه‌ر ب��وو و ق �ه‌ده‌غ � ه ک��راب��وون پێشتر ڕێگه‌ى نمایشکردنیان لێگیرابوو ،نمایش ده‌کران ،هه‌روه‌ها وت��ى :ئ�ه‌و فیلمانه‌ى ک ه ب��اس ل ه کێشه‌ى ژنان ده‌که‌ن و ژنان ئاماده‌یان کردوه و سه‌ره‌نج ڕاکێشن باڵو دهکرێنهوه .هه‌موو ئه‌و به‌ڵگه فیلمان ه ب ه نوسراوى کوردى نمایش ده‌کرێن .له‌م میهره‌جانه‌دا ئ�ه‌و فیلمانه‌ش توانیویان ه به‌شداربن که پێشتر خه‌اڵت کراون.
ئه‌و ده‌ستانه‌ی ژیان ده‌پارێزن
بۆ ئه‌وه‌ى له پارێزگاریکردنى ژیان به‌رده‌وام بین ،گه‌رچى سته‌مى گه‌وره‌ش هه‌بێت و قوربانی گه‌وره‌ش بده‌ین پێویست ده‌کات به‌رده‌وام بین و ده‌ستى لێبه‌رنه‌ده‌ین...
هونه‌ر و وێژه
چه‌تر ڕووه
تاریکه‌کانى
کـه‌نــاڵ4
ساڵی دووه‌م ژماره 53 دووشه 2711/2/52010/11/8 ممه‌ممه- 2011/4/25 دووشه
10
ئاماده‌کار
ئاشکراده‌کات
هێما کۆیى
(که‌ناڵ )4شته‌کانى زۆربه‌ى وه‌رگیراو ه و به‌خه‌ڵکى ده‌فرۆشێته‌و ه و ب ه بیرۆکه‌ى خۆیانى ناوده‌به‌ن، ئه‌م ه وته‌ى مامۆستایه‌کى زانکۆ ی ئێتیکى و پسپۆر له‌بوار ه ڕاگهیاندنه ،ل ه راپۆتێکى «چه‌تر»دا گشت ڕووه‌تاریکه‌کانى (که‌ناڵ)4 ئاشکرا ده‌کرێت هه‌ر له‌و راپۆرته‌دا مامۆستایانى ئاینى ئه‌و که‌ناڵ ه به‌که‌ناڵێکى تێکده‌ر ناوده‌به‌ن لهگهڵ ئه‌وه‌ى چه‌ندین جار ل ه هه‌ولێر وتارى هه‌ینى له‌باره‌ى پێشکه‌ش کاره‌کانى ئه‌و که‌ناڵه‌و ه دراو ه به‌تایبه‌ت ک ه زۆربه‌ى جار (ئه‌ڤین ئاسۆ) یان وهک تێکده‌رى کۆمه‌ڵگا ناوبردووه».
(ئارمۆ) و (ئه‌ڤین ئاسۆ)وه به‌رێوه‌ده‌چێت و بکات ،وتیشى «لهگهڵ هه‌موو ئه‌مانه‌شدا زۆربه‌ى به‌رنامه‌کانیان هونه‌رى و ته‌رفیهین ئێتیکی پ��ی��ش�هى ل �هم��ی��دی��ای ک���وردی���دا، به بۆچووى ئ �ه‌وان به‌شێکن له راگه‌یاندنى غیابێکی زۆرى ههیه. ک��وردى ،ئه‌گه‌رچى ماوه‌یه‌ک به‌رل‌ه ئێستا « nل ه ڕویى نه‌ته‌وه‌یى ڕۆڵى خراپ ناڵێکى راگ �هی��ان��دک��ارێ��ک��ى ئ��ێ��ران��ى به‌که ده‌گێڕێت» ناڵێکى ئیسرائیلى ن��اوی��ب��ردب��وو ن �هک که له ماوه‌ى کارکردنى (که‌نال )4زۆرترین کوردى. درام��اى بیانى و تورکى وه‌رگ��ێ��ڕاوه‌ت�ه سه‌ر م ه ئ ه وای پێى یاند ه راگ ئێتیکى پسپۆرێکى زمانى کوردیه له که‌ناڵه‌که‌یه‌و‌ه دایبه‌زاندوه، که‌ناڵ‌ه که‌ناڵێکى زانستى نیه له‌رووى کارى ب �هب��ێ گ��وێ��دان �ه ئاستى گونجاندنى ئه‌و راگه‌یاندنه‌وه ،چونکه زیاتر تایبه‌تمه‌ندهه‌ی درام��ای��ان �ه ل �هگ �هڵ کۆمه‌ڵگاى ک���وردى، به‌بواری هون‌هر‌و بابه‌تی ته‌رفیهی ده‌دات .هه‌روه‌ها ته‌نانه‌ت به‌بێ ئه‌وه‌ى گوێبدات‌ه ئه‌وه‌ى هێرش ره‌سوڵ پسپۆرێکى ئێتیکى راگه‌یاندن زۆر جار دژایه‌تى نه‌ته‌وه‌ى کورد ده‌کات نمونه ل�ه لێدوانێکى تایبه‌ت ب��ۆ (چ �هت��ر) وت��ی :وهک درام��اى تورکی (بێریڤان ،نارین ).. کردنه‌وه‌ی هه‌ر که‌ناڵێکی میدیایی ئه‌گه‌ر دژایه‌تى نه‌ته‌وه‌ی کوردیان ده‌کرد ،هه‌رچه‌ند‌ه به‌پالنی گونجاوی زانستی بێت هه‌نگاوێکی ناڕه‌زایه‌تى له به‌رامبه‌ر په‌خشکردنیان ده‌ربڕا، به‌جێیه( ،که‌نال)4که‌خۆى ناساندوو‌ه له‌بواری به‌اڵم دراماکه‌یان نه‌وه‌سان. میدیای تایبه‌تمه‌ندایه ،ب�ه‌اڵم ئه‌وه‌نده‌ی تا « nکه‌ناڵێکى زانستى نی ه ل ه رووى ڕه‌ی��ان ئیسماعیل توێژه‌رى کۆمه‌اڵیه‌تى زانستی روی ه � ل ه و ه داخ ه ب ه بینیومان ئێستا راگه‌یاندنه‌وه» ئهوه ده‌خات‌ه ڕوو له ڕووى نه‌ته‌وه‌یى (که‌نال)4 که‌ناڵى ئاسمانى (که‌نال )4که له‌الیه‌ن ڕاگه‌یاندنه‌و‌ه نهیتوانیوه هه‌نگاوه‌کان جێبه‌جێ
ڕۆڵێکى زۆر خراپ ده‌گێڕێت ،ئه‌و که‌ناڵه‌ش له‌برى ئه‌وه‌ى خزمه‌تى نه‌ته‌وه‌ى کورد بکات، به پێچهوانهوه کۆمه‌ڵێک ئێشى کرد که نا هۆشیاربون نا ئاماده‌بونى عه‌قڵى ڕاگه‌یاندنى ئێمه ده‌رده‌خات که ده‌بوو هه‌ڵوێستى گهوره و جدى له ڕاگه‌یاندکاران و چاودێرانى سیاسى و کۆمه‌اڵیه‌تى مێژوویى بگردرێته‌به‌ر پێشتر له دهرهوه ئێش بۆ له ناوبردنمان کراوه ،ئێست ه له خۆمانه‌و‌ه کار بۆ ئهوه ده‌کرێت .ئه‌و کاران ه جۆرێک‌ه له پاکتاوى ره‌گ���هزى به ده‌ستى خۆمان. هونه‌رمه‌ند عوسمانى وایه‌رمه‌ن وتى: ئه‌و که‌ناڵ‌ه به بۆچونى من خزمه‌تى هونه‌رى ده‌کات ،به‌اڵم خزمه‌تى هونه‌رى کوردى ناکات ،به‌ڵکو به پێچهوانهوه خزمه‌ت به هونه‌رى بێگانه ده‌کات .
n
«به‌رنامه‌کانی ئه‌و که‌ناڵ ه ناڕه‌زایى لێدهکهوێتهوه»
«ئه‌و که‌ناڵ ه خزمه‌ت
زۆرێ���ک ل�هب�ه‌رن��ام�هک��ان��ى ئ��ه‌و که‌ناڵ ه ئه‌گه‌ر فه‌رهه‌نگ سازیش بکات ،بۆ ئه‌وه‌ى لهگهڵ ئه‌وه‌ى زۆرجار له‌الیه‌ن ڕاگه‌یاندنکاران دۆخ��ى کۆمه‌ڵگاى ک��وردى ب�ه‌و شێوه‌یه‌ی و هونه‌رمه‌ندان گله‌یى زۆرى لێدهکهوێتهوه ،ئه‌وان ده‌یانه‌وێت تێپه‌ڕ ببێت کێشه‌یه‌کى زۆر له‌الیى مامۆستایانى ئاینیش به‌رنامه‌کان گهورهیه ،چونکه ئهوه ڕاکردن‌ه له واقیعى به‌شێوه‌ى تێکدانى کۆمه‌ڵگا زۆربه‌ى جار ل ه ئێمه ئ���ه‌وه‌ى ک �هن��ال چ���وار و ک���ۆڕه‌ک و خوتبه‌ى ڕۆژان��ى هه‌ینى له مزگه‌وته‌کانه‌و‌ه کۆمه‌ڵێک گۆڤار ده‌یکه‌ن وێن‌ه و فیلمى س�ه‌ره‌ن��ج ڕاکێش نیشانده‌ده‌ن ئ�هم که‌نااڵن ه وه‌سفیده‌که‌ن. له م��اوه‌ى ڕاب���ردوو که چه‌ندین به‌رنام ه هۆشیارى ن��اده‌ن بۆ مامه‌ڵه‌کردن یه‌کسه‌ر له‌و که‌ناڵه‌و‌ه پێشکه‌شکراو‌ه له به‌رنامه‌یه‌کى وێنه‌ک‌ه ده‌گ��وازی��ت �هوه ئ���ه‌وه‌ش کاریگه‌رى تایبه‌تى ئه‌و کاناڵ‌ه ئه‌وه‌نده‌ى بوه‌ت‌ه هۆى درز ده‌خات‌ه سه‌رى و نه‌وه‌ى نوێ کۆمه‌ڵگا تێک پێخستنى نێوان هونه‌رمه‌ندان ئهوهنده خزمه‌تى ده‌شکێنیت ،بۆ ئ�ه‌وه‌ى له‌م واقیعه‌ى خۆمان الده‌ن و واقعێکى تر دروستکه‌ن ئه‌وه‌ش زۆر به‌هونه‌رمه‌ندان نهکردووه. سه‌رچاوه‌یه‌کى نزیک له یه‌کێک له‌و زۆر کێشه ده‌نێته‌وه .نه‌ریتى کۆمه‌ڵگاى ئێم ه ه���ون���ه‌رم���هن���دان���هى ب���هش���دارى ئ �ه‌وب �ه‌رن��ام �هی �ه ب���ۆ (چ �هت��ر) ی ئ��اش��ک��راک��رد :ک �ه ئه‌گه‌ر ه���ون���ه‌رم���هن���دهک���ه ب��ی��زان��ی��ای � ه یه به‌شدارى به‌رنامه‌ک‌ه به‌وشێوه‌یه ئه‌و به‌رنامه‌ى نه‌ده‌کرد. له یه‌کێک له به‌رنامه‌کانى (سۆپه‌ر مه‌گه‌زین) که پێشتر له‌و کاناڵ‌ه پێشکه‌شده‌کرا ک ه تایبه‌ت کرابوو به دوو هونه‌رمه‌ند به‌شێوه‌یه‌ک ئ �ه‌وه‌ن��ده‌ى نهێنى یه‌کتریان هه‌ڵدایه‌و‌ه ئهوهنده باسى ه��ون �ه‌رى ک��وردی��ان ن �هک��ردووه، ئه‌مه‌یش وایکردوو‌ه کێشه و درز بخرێته نێوان ئه‌و دوو هونهرمهنده توێژه‌ڕى کۆمه‌اڵیه‌تى (ڕه‌یان ئیسماعیل)پێوایه که‌ناڵ چوار
ئه‌و سێ هونه‌رمه‌نده‌ى ل ه به‌رده‌م زانکۆ لێیاندرا بۆ چه‌تر ده‌دوێن
«ئه‌گه‌ر ئیراده‌ى راسته‌قین ه بۆ په‌رژینى ئاشتى هه‌بوبێت ئێستا کاتێتى» ئاماده‌کار ئاراس عوسمان
پاش ئه‌وه‌ى ڕۆژى سێشه‌م ه () 2011/4/19چه‌ند هونه‌رمه‌ندێک به‌مه‌به‌ستى ئاڵۆزنه‌بوونى ڕه‌وشه‌که‌و خۆپیشاندانه‌کانى شارى سلێمانى ،به‌تایبه‌ت ئه‌و ڕۆژه‌ى به‌رده‌م زانکۆى سلێمانى به‌شداریان کردبوو ،به‌اڵم ئه‌وانیش ڕووبه‌ڕووى لێدان و ده‌ستگیرکردن بوونه‌وه‌و،به‌مشێوه‌ی ه له‌م ڕاپۆرت ه تایبه‌ته‌ى (چه‌تر)دا ده‌دوێن.
هۆرێن غه‌ریب هونه‌رمه‌ندى ب��وارى شانۆ سه‌باره‌ت به‌و هێرشانه‌ى ڕۆژانى ڕابردو کرایه سه‌ریان ئاماژه‌ى بهوه کرد «ئه‌و ڕۆژه شار هه‌موو پڕ له چه‌کداربوو دواى ده‌ستگیرکردنى زۆرێ��ک له مامۆستاو خوێنکارى زانکۆ، ب��ڕی��ارواب��وو خۆپیشاندان ل �هب �ه‌رده‌م زانکۆى سلێمانى ئه‌نجام بدرێت ،ئێمه‌ش بۆ به‌شدارى کردن رۆشتین‌ه ئه‌و شوێنه‌و ئه‌و گروپه‌ى له‌وێ
که‌سایه‌تی هه‌فته
بووین بیرمان له‌وه‌کردو‌ه هه‌وڵى ئه‌وه‌بده‌ین ئه‌و هێزان‌ه به‌توندوتیژى په‌المارى ئه‌و خوێنکاران ه نه‌ده‌ن ،هۆرێن غه‌ریب وتى :له‌الیه‌کى ترهوه داواى مامه‌ڵه‌یه‌کى ته‌ندروستمان دهک��رد له‌و خوێنکاران‌ه و دواتریش هه‌روا ده‌رچوو، به‌اڵم بهداخهوه له‌و شهقامه له‌الیه‌ن ئاسایش له پشته‌و‌ه پ�ه‌الم��اردرای��ن و هێزه‌کانیتریش له‌پێشه‌وه‌ى خۆپیشاندانه‌که‌و‌ه په‌الماریانداین به‌شێوه‌یه‌کى زۆر دڕندانه ،له‌ڕێگه‌ى گازى فرمێسک ڕێ��ژ و ک��اره‌ب��ا و سوکایه‌تى به‌خوێندکاره‌کان ،له‌و کاته‌دا ئێمه چوین ه پێشه‌و‌ه و داوام��ان کرد ئه‌مان‌ه بێ چه‌کن و نابێت مامه‌ڵه‌تان به‌م شێوه‌بێت ،هه‌ندێک گوێیان ده‌گ��رت و هه‌ندێکى بهپێچهوانهوه، بۆخۆم زیاتر وهک خۆپیشانده‌رو هاواڵتیه‌ک به‌شداریم کردبوو بێالیه‌ن نه‌بووم ،به‌اڵم هه‌وڵى ئه‌وه‌ماندا توندوتیژى ڕوون �ه‌داو ئێمه چوین ه پێشه‌وه‌و دواتر هێرشى ناڕه‌واو ناشایست‌ه کرای ه سه‌رئێمه‌ش. له‌باره‌ى ئه‌وه‌ى بۆچى (په‌رژینى ئاشتى) هونه‌رمه‌ندان به‌رده‌وام له کاتێکدا ئه‌وان وتیان هه‌رکات پێویستبکات دروستى دهکهینهوه
هێماى به‌وه‌کرد «له‌و په‌رژینه‌ى هونه‌رمه‌ندان له‌هه‌موو دنیادا په‌رژینی ئاشتى ههیه ،ئه‌و نه‌دا به‌و گروپ‌ه له‌به‌ر ئه‌وه‌ى ده‌سه‌اڵت واهه‌ستى دروستکرا خه‌ڵکى دڵسۆزى تێدابوو ،به‌اڵم رۆژه‌ى ب�ه‌رده‌م زانکۆ پێمان باش بوو وهک دهک���رد ئێمه ل�هگ�هڵ خۆپیشانده‌رانداین ، زیاتر وج��ودى حزبیم ده‌بینى له‌و شوێنه‌داو ،ئه‌و پێنج هونهرمهنده بچین‌ه ئه‌وێ نه‌هێڵین خۆپیشانده‌رانیش به‌هه‌مان شێوه واهه‌ستیان ئه‌گه‌ر ئ �ه‌و پ��ڕۆژه‌ی �ه ڕاس��ت بووبێت ئه‌م ه خوێندکارانى خۆپیشانده‌ر و هێزه چه‌کداره‌کان ده‌کرد». کاو‌ه پێوایه ئه‌و هه‌موو باسکردنه‌ى هه‌ی ه ڕۆژى خۆیه‌تى وپێویست بوو له‌ئێستادا ئه‌گه‌ر تێکه‌ڵببن و توندوتیژى لێبکه‌وێته‌وه ،له پێشدا ئۆتۆمبێله‌ک‌ه ئه‌و گازه‌ى کرد به‌سه‌رمانداو له‌دیموکراسى ،ئه‌گه‌ر له‌سه‌ر جلوبه‌رگێک ئیراده‌یه‌کى ڕاسته‌قین‌ه هه‌بووبێت». ئ �ه‌و هونهرمهنده وت��ى :زۆر ب�ه‌زه‌ی��م به‌و دواتر هێزى دژ‌ه تیرۆرو ئاسایش ده‌وریان داین یان قوتویه‌ک بوایه ،به‌م شێوه حوکومڕانی ه پۆلیس و ئاسایشانه‌دا دێته‌و‌ه که ئه‌وان‌ه کارى و شڵه‌ژان و توندوتیژیه‌کان ڕووی��ان��دا ،زۆر ی ئێستا به‌سه‌رچووبوو ،بۆیه ده‌بێت ئه‌م ئه‌ونیه ،به‌ڵکو کێشه‌و گرفتى تر ههیه بۆ توشى ش��ۆک ب��ووم له‌وکاته‌ى ئ�ه‌و هه‌موو شت‌ه ته‌قلیدی‌ه کۆتاى پێ بهێنرێت ،به‌مانا چاره‌سه‌رکردن له‌م واڵته‌دا ،هۆرێن هونه‌رمه‌ند لێدان و سوکایه‌تیه‌ى بینیمان کرا به مامۆستا پشت به‌یاسا ببه‌سرێت ،ئه‌گه‌ر حکومه‌ت و باسى له‌وه‌شکرد ئ�هم ڕووداوان����ه هیچکات و خوێنکارانى زانکۆ ،له پاشان سوکایه‌تى ده‌سه‌اڵت ده‌یانه‌وێن له‌م قه‌یران‌ه ڕزگاریان ببێت توشى سه‌رسوڕمانم ن��اک��ات ،له‌به‌ر ئ�ه‌وه‌ى ولێدانى خ��ۆم وهک هونه‌رمه‌ندێک ،ئه‌و ده‌بێت به‌مانا پیشت به‌یاسا ببه‌ستن. ل���ه‌الی���هک���ى ت������رهوه (ش����ی����روان ف��ات��ح) ڕۆژێ��ک ل���ه‌ڕۆژان هیچ هیواو ئومێدێکم هه‌موو قسان‌ه پێیان ده‌گوتم که‌تۆ له‌ده‌زگاى ب�ه‌ده‌س�ه‌اڵت��ى ک���وردى ن �هب��ووه ،له‌به‌ر ئ �ه‌وه‌ى سه‌رده‌میت و مانگان‌ه بڕى یه‌ک ملیۆن دینار هونه‌رمه‌ندى شێوه‌کار که یه‌کێکى تربوو له‌و مرۆڤى ئ��ازاد له‌ناوحزبدا جێگه‌ى نابێته‌وه ،وه‌رده‌گریت ،له‌پاى چى وه‌ها کارێک ده‌که‌یت هونه‌رمه‌ندانه‌ى به‌رده‌م زانکۆى سلێمانى ک ه ئه‌وه‌ى ئه‌مڕۆ ڕووده‌دات سااڵنى پێشوو له‌ناو و به‌رد فڕێ ده‌ده‌یت و ئهمه کفره ،منیش پێم ڕووب��ه‌ڕووى توندوتیژى بوویه‌و‌ه ده‌ڵێت :هه‌ر کاره هونه‌رییه‌کانماندا ئاماژه‌م بۆکردوه‌و ،ڕاگه‌یاندن که چوارسه‌دو په‌نجا هه‌زار دینار له‌سه‌ره‌تاو‌ه په‌رژینى ئاشتیم جیاکردۆته‌و‌ه پێشیان وتووین ئه‌وان‌ه بێویژدانیه ،به‌اڵم ده‌بینین وه‌رده‌گ���رم ده‌توانن ب �ه‌دواداچ��ون بکه‌ن ،بۆی ه و له‌وکه‌سان‌ه ماوه‌یه‌ک به‌شداربوون ،ئێم ه له‌ئێستادا وهک هه‌ڵوێستێک له‌به‌رامبه‌ر ئه‌م ئ �ه‌و چه‌ند ه��ون�ه‌رم�هن��ده ده‌ن��گ��م��ان لهگهڵ هه‌موویان به‌چاوى خۆمان بینیمانه‌وه. یه‌کێکى ت��ر ل��ه‌و ه��ون �ه‌رم �هن��دان �هى ئه‌و حاڵه‌تانه‌دا بڕیارم دا ده‌ستله‌کار بکێشمه‌وه ».خۆپیشانده‌راندابووه ،ئه‌وه‌ى مایه‌ى نیگه‌رانى بوو ل�هب��اره‌ى ب���ه‌رده‌وام نه‌بوونى هونه‌رمه‌ندان ئه‌و رۆژه‌ى ئه‌و هه‌موو بێحورمه‌تیه‌ى به‌رامبه‌ر هێرشه‌ى کرایه س�ه‌ر (ک��اوه حه‌سه‌ن)ه ک ه به‌ڕێوه‌به‌رى سینه‌ماى ده‌زگاى سه‌رده‌م پێوایه« له‌په‌رژینى ئاشتى رایگه‌یاند بۆیه درێژه‌مان خوێندکارو مامۆستایانى زانکۆو ئێمه‌ش
پێده‌چێت بێکه‌س کۆڕه‌که‌ى به‌رێت ه نالیا
ئه‌منیان بۆ نه‌به‌ین ئه‌وان ناتوانن هۆڵه‌که‌مان بده‌نێ ،له کاتێکدا ئه‌و ڕۆژه هه‌ینى بوه و شه‌ممه‌ش ڕۆژى پێشکه‌ش کردنى کۆڕه‌که بووه، وتیشى :ڕه‌نگه لهگهڵ که‌ناڵى نالیا ڕێبکه‌وم و له‌وێ تۆمارى بکه‌م. ئه‌و شاعیره باسى له‌وه‌شکرد که هه‌ستێکى گه‌لێک ناخۆشه که ئه‌م ه ده‌بینرێ ،ئهمه سه‌رده‌مى داگیرکردنیان بیردێته‌وه نه‌ک پێشمه‌رگه‌ى واڵته‌که‌ى خۆیان .بینینى ئه‌و سه‌ربازانه خه‌ڵک نائومێد ده‌کات ،ئه‌م ه به بڕواى ئه‌و ده‌توانرا به‌شێوه‌یه‌کى تر چاره‌سه‌ری بۆ بدۆزرێته‌وه نه‌ک به‌مشیبوه‌یه‌ى ئێسته که ده‌یبینین.
ئا /هێڤار قه‌ره‌داغى بڕیاربوو ()23ی ئه‌م مانگه شاعیرى گه‌وره‌ى کورد (شێرکۆ بێکه‌س) کۆڕێکى شیعرى له شارى سلێمانى بهڕێوه ببات ،به‌اڵم ڕێگه‌ى پێنه‌درا و پێده‌چێت کۆڕه شیعریه‌که‌ى بباته که‌ناڵى نالیا. بڕیاربوو ()23ى ئه‌م مانگه شێرکۆ بێکه‌س کۆڕێکى شیعرى ل ه ته‌الرى هونه‌رى بگێڕێت ،به‌اڵم به‌هۆى بارودۆخى ئه‌منى رێگه‌ى لێگیرا له کاتێکدا وهک خۆى ده‌ڵێت ئه‌و هۆڵه‌مان گرتبوو و نوسراوى خۆشیان ناردوه ،به‌اڵم هیچ وه‌اڵمێکیان له ئێمه نه‌گوێڕدراوه‌ته‌وه. بێکه‌س له لێدوانێکدا بۆ (چه‌تر) ئه‌وه‌شى خسته ڕوو که له ڕێگه‌ى له ژماره‌ى ئاینده‌ى ڕۆژنامه‌ى (چه‌تر) ده‌قى به‌ڕێوه‌به‌رى ته‌الرى هونه‌ره‌وه پێتانوتراوه که ئه‌گه‌ر ره‌زامه‌ندى لیژنه‌ى چاوپێکه‌وتنه‌که‌ى (شێرکۆ بێکه‌س) بخوێنه‌ره‌وه
ئه‌نجام درا ،که به‌دارو کێبڵ و ده‌ومانچه‌ى کاره‌با که‌وتن‌ه گیانمان به‌جنێودانێکى زۆر به‌رامبه‌ر خوێندکاره کچه‌کان به‌تایبه‌ت، بۆیه ده‌مه‌وێت لێرهوه ناوى پۆلیسى چاالکی ه مه‌ده‌نیه‌کان بگۆڕم بۆ ده‌زگاى سه‌رکوتکردنى ئازادى ،ده‌توانم بڵێم ئه‌و رۆژه له‌به‌رده‌م زانکۆى سلێمانیدا به‌عسم بینیه‌وه. شیروان ئاماژه‌ى به‌وه‌شکرد هونه‌رمه‌ندى ڕاسته‌قین‌ه ئهوهیه ده‌بێت ب���ه‌رده‌وام لهگهڵ خ�هڵ��ک��ى داب��ێ��ت و وت���ى ب��ۆخ��ۆم ب�����ه‌رده‌وام ل�هن��اوخ�هڵ��ک و ل �هگ �هڵ خه‌ڵکى ئ���ازادى ئه‌م واڵت���ه‌دام ،ئه‌و هێزانه‌ى هێند‌ه خه‌ریکى سه‌رکوتکردنى خه‌ڵکین هێند‌ه نه‌بوونه‌ت ه هێزێکى به‌رگرى له‌م واڵته‌دا ،بۆیه داوا له‌و هێزانه‌ش ده‌که‌م هه‌ڵوێست وه‌ربگرن و به‌وته‌ى ئاغاکانیان نه‌جوڵێنه‌وه.
هه‌واڵی هونه‌مه‌ند که‌ریم کابان کلیپێک ده‌رده‌کات
ده‌سبه‌سه‌ر کردنی هونه‌رمه‌ندێکی کورد ل ه ئێران
هونه‌رمه‌ندی ڕه‌سه‌نى ک��ورد (که‌ریم کابان) س���ه‌ره‌ڕاى خ��راپ��ى ب��اری ته‌ندروستی ،ل ه چه‌ند ڕۆژی راب��ردوو یه‌کێک ل ه گۆرانییه‌کانی ب ه ناوی (ئه‌ی یار) کلیپ کرد. مامۆستا که‌ریم کابان ل ه په‌یوه‌ندییه‌کدا ل ه گه‌ڵ(کوردمیلۆدى) ڕاگه‌یاند له چه‌ند ڕۆژی ڕاب����ردوو یه‌کێک ل� ه گۆرانییه‌کانم ب�ه ن��اوی (ئه‌ی یار) ل ه شاری سلێمانی کلیپ کرد ک ه دوو گه‌نجی ئه‌و شاره وهک ئه‌کته‌ر ڕۆلی تێدا ده‌بینن. ئه‌و هونهرمهنده وتى :هه‌رچه‌ند باری ته‌ندروستیم ئه‌م ماوه‌ی ه جێگیر نییه ،به‌اڵم حه‌زم کرد کارێکی نوێ پێشکێش به جه‌ماوه‌ره‌که‌م بکه‌م ،ئه‌و کلیپه‌ش کارێکی مۆدێرن و نوێی بۆ ک��راوه ،له چه‌ند ڕۆژی داهاتوودا سه‌رجه‌م کاره‌کان کۆتایى دێت و باڵوده‌کرێته‌وه.
گوشارو ده‌ستبه‌سه‌ر کردن و سه‌پاندنی سزای زیندان له رۆژهه‌اڵتی کوردستان ل ه الیه‌ن ده‌وڵه‌تى ئێرانه‌وه به‌رده‌وام ه و هونه‌رمه‌ندى کورد (شۆڕش سه‌عید زاده) ده‌ستگیر کرا. به گوێره‌ی ڕاگه‌یاندنی مالپه‌ڕی (موکریان نیوز) هونه‌رمه‌ندی کورد (شۆڕش سه‌عید زاده) خه‌ڵکی ش��اری م �ه‌ری��وان ،ل ه الی �هن هێزه‌کانی ئاسایشی ڕژی���م ل � ه م��اڵ �هک �هی خ��ۆی دووای ده‌ستبه‌سه‌ر ک��ردن ڕاگ��وێ��زی شوێنێکی نادیار کراوه. تا ئێستا ل ه هۆکاری ده‌ستبه‌سه‌ر کردنی ئه‌و گیراو‌ه کورده هیچ زانیاریه‌ک ڕانه‌گه‌یه‌ندراوه. ه��ون�ه‌رم�هن��دى ک��ورد (ش���ۆڕش سه‌عید زاده) ئ �هن��دام��ی دهس��ت �هی ب �ه‌ڕێ��وهب �ه‌ری ئه‌نجومه‌نی موسیقی شاری مه‌ریوانه.
دۆسیه
ساڵی دووه‌م ژماره 53 دووشه 2711/2/52010/11/8 ممه‌ممه- 2011/4/25 دووشه
12
ئاماده‌کار کارزان و ره‌هێڵ
که‌رکوک یه‌کێک ه له‌و دۆسیانه‌ى ک ه تائێستا ب ه هه‌ڵواسراوى ماوته‌وه ،چاودێران ئاماژ ه بۆ ئه‌وه‌ده‌که‌ن هۆکارى نه‌گه‌ڕانه‌وه‌ى که‌رکوک بۆ دۆخى ئاسایى خۆى په‌یوه‌نده‌ى ب ه کۆمه‌ڵێک هۆکارى ناوه‌کى و ده‌ره‌کییه‌و ه هه‌ی ه که‌تا ئێستا ماوهتهوه ،چاودێرانى سیاسى ئه‌وه‌ش راده‌گه‌یه‌نن ک ه ده‌سه‌اڵتدارانى هه‌رێمى کوردستان نه‌ک هه‌ر کاریان بۆ گه‌ڕاندنه‌وه‌ی که‌رکوک نه‌کردوو ه به‌ڵکو سازشیشى له‌باره‌و ه کراوه ،به‌شێک ل ه به‌ڵگه‌کان ئه‌م پشتڕاست دهکهنهوه.
مێژو و ناوى که‌رکوک د.ئ��ی��س��م��اع��ی��ل ش��وک��ر ،ل � ه پ�ه‌رت��وک��ى (ک����������ه‌رک����������وک)1945-1939ک���������� ه ل��ێ��ک��ۆڵ��ی��ن�ه‌وه‌ی�هک��ى م��ێ��ژووی��ی � ه ل����ه‌رووى رامیارى و بیرى ده‌ڵێ :شارى که‌رکوک بریتی ه له‌و ناوچانه‌ى ک ه ده‌که‌وێت ه نێوان چیاکانى زاگ����رۆس و زێ��ى ب��چ��وک و دیجل ه و چیاى حه‌مرین و زێى سیروان، که‌رکوک به‌یه‌کێ ل ه شاره کۆنه‌کانى جیهان ده‌ژمێردرێ ،واش به‌دیار ده‌که‌وێت ل �هش��ارى ه�ه‌ول��ێ��ر کۆنتر ب��ێ��ت .م��ێ��ژووى ن��اوهک��هى ،کۆنترین زان��ی��ارى مێژوویی ده‌رب���اره‌ى ش��ارى که‌رکوک ئه‌وه‌ی ه که‌ل ه سه‌رده‌مى سه‌ربه‌خۆیی ئه‌که‌دى (2530 )2473پێش زاین به‌واڵتى ئه‌ربخ یانئهربخا هاتووه ،هه‌ر به‌و ن��اوه‌ش ماوهتهوه تا سه‌رده‌مى ئه‌سکه‌نده‌ر ،سه‌رچاوه‌کانى م��ێ��ژوو ج �هخ��ت دهک���هن���هوه :ک �ه‌رک��وک ل ه وش �هى که‌رکینى ک ه بریتی ه ل ه دوو بڕگ ه (ک �ه‌رک) به‌واتاى ماڵ و (ینى) ب �ه‌وات��اى خۆیه‌تى دێ��ت ،ب�هک��ورت��ى ن��اوى ک �ه‌رک��وک ل���ه‌الى س��ۆم �ه‌رى و بابلى و ئاشوریه‌کان ب ه (ئه‌رابخا و که‌رک)هاتووه ل ه س هر‌چاو‌ه ئه‌رمه‌نه‌کانیش ب ه (کرخ و سلوخ) و له‌سه‌رده‌مى ئیسالمیش به‌ناوى (که‌رخینى) ،هه‌موو ئه‌مانه‌ش هێمان بۆ سه‌لماندنى ناوى ئێستاى که‌رکوک. ئامارى شاره‌ک ه و نه‌ته‌وه‌و ئاینه‌کان:
س���ه‌رچ���اوه م��ێ��ژوی �هک��ان ئ���ه‌وه‌م���ان بۆ ده‌رده‌خه‌ن ک ه که‌رکوک شارێکى کوردی ه له‌دوای فتوحاته‌کانی ئیسالمه‌و‌ه عه‌ره‌ب، ئ�هگ�ه‌ر به‌که‌میش بێت ،ل� ه که‌رکوک و ده‌وروب���ه‌ری���دا نیشته‌جێبووه .ه �هروهه��ا له‌ئاکامی بااڵده‌ستبوونی ئیمراتۆرییه‌تی ع��وس��م��ان��ی��دا ت��ورک��م��ان��ی��ش ل���هم ش����اره و ده‌وروبه‌ریدا نیشته‌جێبوون .له‌کۆنه‌و‌ه شوێنى کوردان بووه ،به‌اڵم ئه‌وه‌واتاى ئه‌وه‌نی ه ک ه نه‌ته‌وه‌ى ترى لێنیشت ه جێ نهبووه ،به‌ڵکو نه‌ته‌وه‌کانى ترى وهک تورکمان و عه‌ره‌ب و ئه‌رمه‌ن و کلد و ئاشورى و یه‌هودى تێدا ژی��اوه .هه‌روه‌ها فاتیح عه‌بدوڵاڵ شوانى، ل ه په‌رتوکى «پارێزگاى که‌رکوک»دا ئ��ام��اژه ب��ۆ ئ��هوه دهک���ات :ل� ه قاموسى ئیعالمى عوسمانیدا هاتووه ل ه ساڵى ( )1879س�ه‌رج�هم��ى دانیشتوانى ( )30,000که‌س بووه)2800( ، م��وس��ڵ��م��ان و ( )400ک��ل��دان��ى و ( )1600ج��ول �هک � ه ب����������ووه،
که‌رکوک دۆسی ه په‌راوێزخراوه‌که
شاره هه‌ڵدانه‌وه‌ی چه‌ند بابه‌تێکی گرنگی ئه‌م
( )22,500کورد و ( )7,500که‌س ل ه عه‌ره‌ب و تورکمان و یه‌هودى و ئاسورى و کلدانى بوون ،به‌اڵم ل ه سه‌رژمێری ساڵێ ()1957ى شاره‌ک ه به‌م شێوه‌ی ه بووه :کورد ()178000تورکمان ( ،)48000عه‌ره‌ب ( ،)43000کلدانی و ئاسورى (.)10000 ئ��ی��دى ل � ه س���ه‌رده‌م���ى حکومه‌ته‌که‌ى عه‌بدولکه‌ریم قاسم ،شااڵوه‌کانى راگواستن و به‌عه‌ربکردنى که‌رکوک ده‌ستى پێکرد و چه‌ندین ناوچ ه ل ه که‌رکوک دابڕێندرا، شااڵوه‌ک ه ل ه سااڵنى هه‌شتاکانى سه‌ده‌ى رابردوودا له‌سه‌رده‌مى فه‌رمانڕه‌واى رژێمى به‌عسدا گه‌یشت ه لوتکه‌و چه‌ندین شارو ش��ارۆچ��ک�ه ل � ه ک �ه‌رک��وک داب��ڕێ��ن��دراو دانیشتوانه‌که‌شى بۆ خ��واروى عێراق یان ب��ۆ ش��اره کوردییه‌کانى ت��ر راگ��وێ��زرا و هاواڵتیانى ترى عه‌ره‌ب له‌شاره‌کانى ترى عێراقه‌و‌ه بۆ هێندراو نیشته‌جێ کرا. مادده‌ى ( )140و رێگرییه‌کانى له‌دواى هاتنى هێزه‌کانى هاوپه‌یمانان ل ه ساڵى ( )2003ل ه ده‌ستورى کاتى عێراقدا بۆ چاره‌سه‌رکردنى کێشه‌ى که‌رکوک م��ادده‌ى ( )58دان��را و ل�ه‌دوای��دا ماده‌که گۆردرا ب ه ماده‌ى ( ،)140به‌پێی ده‌ستوری هه‌میشه‌یی عێراق و ته‌نانه‌ت به‌پێی بڕگه‌ی ( )22له‌کارنامه‌ی حکومه‌ته‌که‌ی نوری ئه‌لمالیکی س��ه‌رۆک وه‌زی��ران��ی عێراق، دهب��وای�� ه م����ادده‌ی ( )140ک � ه ل � ه سێ قۆناغ پێکهاتوو‌ه (ئاسایی‌کردنه‌وه ،ئامار، ریفراندۆم) ل ه کاتى دیاریکراوی خۆیدا، ک ه ()2007/12/31بوو جێبه‌جێ کرابا. ن �ه‌رم��ی��ن ع��وس��م��ان ،ج��ێ��گ��ری پێشوى سه‌رۆکی لیژنه‌ی بااڵی جێبه‌جێکردنی م������اده‌ی ( )140ل���ه ل��� ه دی���دارێ���ک���ى رۆژنامه‌نوسیدا رایگه‌یاندبوو ک ه ئێم ه ل � ه س���هرهت���ای جێبه‌جێکردنی قۆناغی ی�هک�هم��ی ئ��ه‌و م���ادد‌ه دهس��ت��ووری �ه‌دای��ن، ک ه ئه‌ویش قه‌ره‌بووکردنه‌وه‌یه ،تا ئێستا ()972ملیار دیناری عێراقیمان ته‌نیا بۆ ناوچ ه کوردنشینه‌کانمان ب ه چه‌ک خه‌رج کردووه .چاودێرانى ساسى ئاماژه بۆ ئهوه ده‌که‌ن که ک ه له ترسی ئێران و تورکیا هه‌ندێک الیه‌ن ناتوانن هه‌ڵوێستی خۆیان له‌به‌رانبه‌ر مادده‌ی ( )140ئاشکربکه‌ن. ه����هروهه����ا چ���اودێ���ران���ى س��اس��ى ج�هخ��ت له‌وه‌شده‌که‌نه‌و‌ه ک ه فشاری ده‌ره‌ک��ی ک ه خ��ۆی ل� ه دهس��ت��ێ��وه‌ردان�هک��ان��ی تورکیا و واڵت� ه دراوسێکان و ته‌نانه‌ت هه‌ڵوێستی کۆمکاری عه‌ره‌بی ،راپۆرته‌کانی قه‌یرانی نێوده‌وڵه‌تی ،راپۆرتی بیکه‌ر هامیلتۆن، لێدوانه‌کانی به‌رپرسانی ئه‌مریکا (خه‌لیل زاد ل ه ( )UNو دواج��ار (نیگرۆپۆنتی) ب �ه‌ه��ۆک��ارێ��ک��ی ت���ری جێبه‌جێنه‌بوونی مادده‌ک ه له‌قه‌ڵه‌م بدرێت. سه‌رچاوه‌کان ئاماژه بۆ ئه‌وه‌ش ده‌که‌ن ک ه زیاتر ل ه ( )3300که‌سی عه‌ره‌ب ک ه زه‌وی کورد و تورکمانیان داگیر کردووه، بۆ قه‌ره‌بووکردنه‌و‌ه ئه‌مه‌ش()15 ملیار دیناری عێراقى پێویسته. دواخستن و سازشکردن ب���ه‌پ���ى دهس����ت����ورى هه‌میشه‌ى عێراق، دهب�����وو م����ادده‌ى ( )140ت��ا ساڵى ()2007 ج���ێ���ب���ه‌ج���ێ���ب ک������راب������ای������ه،
›› «کێشه‌ی که‌رکوک و ناوچ ه هاوشێوه‌کانی ،کێشه‌ی هه‌موو گه‌لی کوردستانه ،به‌کورد و تورکمان و ئاشووری ،کلدانی ،سریانی و عه‌ره‌بیشه‌و ه»
که‌رکوک ل ه Googleهوه گ�ه‌رچ��ى ت��ا ئ �ه‌و م��ێ��ژو‌ه جێبه‌جێ نه‌کرا وه‌زی���ری ن��اوخ��ۆی حکومه‌تی ه�ه‌رێ�م بۆ به‌ڵکو دواخرا بۆ ساڵى ( )2012چاودێران یه‌که‌م ج��ار ک��ورده‌ک��ان قبوڵیان ک��ردووه ئاماژه‌بۆ ئه‌وه‌ده‌که‌ن ک ه ده‌سه‌اڵتى سیاسى ک ه ت�ه‌واوی که‌رکوک نه‌که‌وێت ه ده‌ست هه‌رێمى کوردستان نه‌یانتوانى له کاتى کورده‌کان. دی��ارى ک��راودا هه‌وڵه‌کانیان بخه‌ن ه گه‌ڕ له‌به‌ڵگه‌نامه‌که‌دا جه‌خت له‌وه‌کراوه‌ته‌و‌ه بۆ جێگیرکردنى ئه‌و مادده‌ی ه و ته‌نانه‌ت ه بارزانی له‌بڕیاره‌که‌ی په‌شیمان نه‌بێته‌وه، به‌ڵگه‌کان جه‌خت دهک �هن �هوه ک ه سازش موراد ئۆزچه‌لیک پێشنیاری کردووه ک ه ل�ه‌س�ه‌ر گ��ه‌ڕان��ه‌وه‌ى ئ �ه‌و ش��اره ک���راوه بۆ تورکیا هاوکاری بارزانی بکات. سه‌رهه‌رێمى کوردستان ،له‌ساڵى رابردوودا، ماڵپه‌ڕى ویکیلیکس سازشی مه‌سعود پرۆژه‌ى تر بۆ که‌رکوک ب��ارزان��ی ،س�ه‌رۆک��ى هه‌رێمى کوردستان پارتی چاره‌سه‌ری دیموکراتی کوردستان له‌باره‌ى که‌رکوک ئاشکرا ده‌کا ،یه‌ک ل ه (« )2008/9/26پرۆژه‌ی پێشنیارکراو له‌و به‌ڵگه‌نامه‌نه‌ی باڵیۆزخانه‌ی ئه‌مه‌ریکا ب��ۆ چ��ارهس��ه‌ری کێشه‌ی ک �ه‌رک��وک و له ب�ه‌غ��داد ،ئاماژه بۆ ئ �هوه دهک��ات ک ه ناوچه‌کانی ت��ر» ،پێشکه‌ش ب� ه الیه‌ن ه م�ه‌س��ع��ود ب���ارزان���ی س��ه‌رۆک��ی هه‌رێمی په‌یوه‌ندى داره‌ک��ان دهک��ات ل ه پرۆژه‌که‌دا ک��وردس��ت��ان و س�ه‌رۆک��ی پ��ارت��ی ،یه‌که‌م ئاماژه بۆ ئه‌وه‌کراو‌ه کێشه‌ی که‌رکوک جار رازی بووه که‌رکوک وه‌کو شارێکی و ناوچ ه هاوشێوه‌کانی ،کێشه‌ی هه‌موو کوردستانی نه‌ناسرێت. گه‌لی کوردستانه ،به‌کورد و تورکمان و به‌ڵگه‌نامه‌ک ه ئ �ه‌وش��ده‌خ��ات � ه روو ک ه ئاشووری ،کلدانی ،سریانی و عهرهبیشهوه. ب����ارزان����ی ل����ه‌دی����داری ل���هگ���هڵ م����وراد بۆی ه ئه‌گه‌ر کێشه‌ی که‌رکوک ب ه کێشه‌ی ئۆزچه‌لیک ،باڵیۆزی تورکیا له‌عێراق پێى ته‌واوی گه‌لی کوردستان ناوزه‌د بکرێ و په‌سه‌ند بووه ک ه شاری که‌رکوک وه‌کو لێی بڕوانرێت تێڕوانینێکی هه‌ر‌ه راسته. شارێکی ت �ه‌واو کوردستانی نه‌ناسرێت‌و ئه‌م ه نکوڵی ل �ه‌و راستیی ه ن��اک��ات ک ه به‌پێشنیاری دروستکردنی کۆمیسیۆنێکی گه‌لی کورد ل ه که‌رکوک و ناوچه‌کانی هاوبه‌ش لهگهڵ تورکمانه‌کان رازی بووه .هاوشێوه‌یدا ،به‌درێژایی سه‌د ساڵی رابردوو، به‌ڵگه‌نامه‌ک ه ل�هب�ه‌غ��داوه ن��ێ��ردراو‌ه بۆ ئامانجی سه‌ره‌کی و یه‌که‌می سیاسه‌تی واشنتۆن ئه‌وه‌ش ده‌خات ه روو ک ه کورده‌کان بۆ ته‌عریب ته‌رحیل بووه و به‌رده‌وام رووبه‌ڕووی یه‌که‌م جار ده‌ستبه‌ردارى که‌رکوک بوون .کۆمه‌ڵکوژی کولتووری و کۆمه‌ڵکوژی به‌شیر ئه‌ته‌الی ،وه‌زیری ناوخۆی تورکیا جه‌سته‌یی (سوور) بۆته‌وه. ل �ه‌و دی���داره‌دا ئ��ام��اده‌ب��ووه لهگهڵ که‌ریم حزبى ن��اوب��راو جه‌خت دهک��ات �هوه« :له‌م س����ن����ج����اری روان���گ���هی���هوه ئێم ه ل � ه س��اڵ��ی ()2004
پ��رۆژه‌ی �هک��م��ان ب �هن��اوی «ئه‌نجوومه‌نی ب��رای �هت��ی و دی��ال��ۆگ��ی دی��م��وک��رات��ی» پ��ێ��ش��ک �هش ک����رد و ل���هگ���هڵ زۆرب�����هی الیه‌نه‌کاندا کردمان ه بابه‌تی گفتوگۆ، هه‌روه‌ها له‌ساڵی ( )2006یشدا پرۆژه‌ی «ئ���هن���ج���ووم���هن���ی ج����هم����اوه‌ری ش���اری که‌رکوک»مان ک��رد‌ه بابه‌تی گفتوگۆ و م����اوه‌ی����هک ک�����اری ل���ه‌س���ه‌ر ک����را و وهک��و پ��رۆژه‌ی �هک ب��وو بۆ پشتیوانی ل ه جێبه‌جێکردنی مادده‌ی ( .»)140ئاماژه بۆ ئه‌وه‌ش ده‌کات که ئه‌م پرۆژانه‌ش به‌هۆی ده‌ستێوه‌ردانی هێزه هه‌رێمی و جیهانییه‌کان و سیاسه‌تی قۆرخکردن و خۆناوه‌نددیتنی هێزه ده‌سه‌اڵتدار‌ه کوردییه‌کانه‌و‌ه پراکتیز‌ه ن �هک��را و ب�ه‌ه�هم��وو ش��ێ��وه‌ی�هک رێگری لێکرا .ل ه ئاکامدا تائێستاش کێشه‌ک ه چاره‌سه‌ر نهبووه ،بگر‌ه قووڵتریش بۆته‌وه. پ��ارت��ى چ���ارهس���ه‌ری ل � ه پ��رۆژه‌ک �هی��دا بۆ ک �ه‌رک��وک ،ئ �ه‌و پره‌نسیپ و بنه‌ما گشتییانه‌ی پێویستن ب��ۆ چ��ارهس �ه‌ری کێشه‌ک ه ل ه چه‌ند خاڵێکدا ده‌یخات ه روو که ل��ێ��ره‌دا به‌کورتى ئ��ام��اژه ب �هم خااڵن ه کراوه: 1ـ کێشه‌ی که‌رکوک و ناوچه‌کانی تر کێشه‌یه‌کی رواڵ�هت��ی و کاتیی ،یان هه‌ر ته‌نیا سیاسی و ئابووری نییه ،به‌ڵکو خاوه‌ن راستینه‌یه‌کی مێژوویی ،جوگرافی، دی��م��وگ��راف��ی و ئ��ی��داری��ی�ه ،ک� ه پێویست ه ره‌هه‌ند‌ه جۆراوجۆره‌کانی بزانرێت. 2ـ به‌ر له‌هه‌موو شتێک ئه‌م کێشه‌ی ه کێشه‌یه‌کی ناوخۆیی باشووری کوردستان و عێراق ه و ته‌نیا گه‌النی ئه‌و شار و ناوچان ه ده‌توانن به‌یه‌که‌و‌ه بڕیار له‌سه‌ر چاره‌نووسی ه��اوب�هش��ی خ��ۆی��ان ب���ده‌ن .ب��ۆی� ه پێویست ه کۆتایی به‌سیاسه‌تی به‌رژه‌وه‌ندیپه‌رست، وابه‌سته‌یی ب����ه‌ده‌ره‌وه ،بێچاره‌هێشتنه‌وه، ه �ه‌ر شێوه دهس��ت��ێ��وه‌ردان��ی هێزه جیهانی و هه‌رێمییه‌کان بهێنرێت ،به‌تایبه‌تیش تورکیا ،ئێران ،سوریا ک ه خۆیان خاوه‌نی ه�هم��ان کێشه‌ن ل�هگ�هڵ گه‌لی ک��ورد و پێکهاته‌کانی تردا. 3ـ دهس��ت��ب�ه‌رداری��ک��ردن ل�ه زیهنییه‌تی ده‌وڵ �هت نهتهوه و چه‌مک ه شۆڤێنیستی، ده‌مارگیری ،پاوانخوازی ،ناوه‌ندگه‌رێتی و ق����ووڵ����ک����ردن����ه‌وه‌ی ن��اک��ۆک��ی��ی �هک��ان پێویستییه‌کی ژیانیی ه بۆ چاره‌سه‌رییه‌کی هه‌میشه‌یی و دادپه‌روه‌ر و دیموکراتیانه. 4ـ له‌شێواز و میکانیزمی چاره‌سه‌ریدا پێویست ه دهس��ت��ب �ه‌رداری ل �ه‌و چه‌مکان ه بکرێت ک� ه پێداگری ل�ه‌س�ه‌ر زۆری��ن� ه و کهمینه ،به‌هێزی و الوازی ،گه‌وره‌یی و بچووکی پێکهاته‌کان به‌رامبه‌ر یه‌کتر ده‌کات. 5ـ پێویست ه ه �هم��وو ئ �ه‌و خه‌ڵکانه‌ی له‌چوارچێوه‌ی سیاسه‌تی ته‌عریب ته‌رحیل و ک��ۆم�هڵ��ک��وژی ک��ول��ت��ووری و ب���ه‌دوور له‌خواست و ئیراده‌ی خۆیان له‌و ناوچانه کۆچبه‌رکراون یان هاورده‌ی ئه‌و ناوچانه ک��راون ،هه‌روه‌ها ئه‌وانه‌ش ک ه ل ه شوێنی ک���اری خ��ۆی��ان ده‌رک�����راون ی��ان ن��اچ��اری ده‌ستبه‌رداربوون ل ه ک��اری خۆیان کراون بگه‌ڕێندرینه‌وه زێ��د ووار و س�ه‌ر کاری خ��ۆی��ان ل����ه‌رووی م����اددی و مه‌عنه‌وی قه‌ره‌بوو بکرێنه‌وه. 6وهک پ��رهن��س��ی��پ��ێ��ک��ی بنچینه‌یی دیموکراتیان ه ب��ۆ چ��ارهس �ه‌ری کێشه‌ی ئ�ه‌و ناوچانه ،مافی ب��ڕی��اردان��ی گ�هل و پێکهاته‌کان س �هب��اره‌ت ب� ه چ��اره‌ن��ووس و شێوه‌ی ژیانی هاوبه‌شی خۆی میکانیزمی «ری���ف���ران���دۆم» و ش���ێ���وازه‌ک���ان���ی ت��ری
دیموکراتییه‌تی راس��ت�ه‌وخ��ۆ ب� ه بنچین ه وه‌ربگیردرێت. 7ـ له‌ئاستی عێراقدا «عێراقی‌بوون» و له‌ئاستی کوردستاندا «کوردستانی‌بوون» وهک ن���اس���ن���ام���هی ب����ااڵ و ه���اوب���هش په‌سند ب��ک��رێ��ت .ب�هم�ه‌رج��ێ��ک ناسنام ه ب��ااڵو هاوبه‌شه‌کان نکۆڵی ل ه ناسنام ه تایبه‌ته‌کان نه‌کات و هه‌وڵی سڕینه‌وه‌یان نه‌درێت. 8ـ له‌سه‌ر بنه‌مای پره‌نسیپه‌کانی «هه‌موو هاواڵتیان خاوه‌نی یه‌کسان و هاوبه‌شی س �ه‌رج �هم داه��ات��ی واڵت���ن» و «خۆتێری اک��ت��ف �او ال��ض��ات��ی» و «پ��ێ��داوی��س��ت��ی» داهاته‌کانی واڵت به‌شێوه‌یه‌کی دادپه‌روه‌ر و یه‌کسان دابه‌شبکرێت. هه‌روه‌ها پارتى چاره‌سه‌رى دیمورکراتى ک��وردس��ت��ان ل� ه کۆتایى پ��رۆژه‌ک �هی��دا بۆ ک�ه‌رک��وک چه‌ند چه‌ند میکانیزمێک بۆ چاره‌سه‌ری کێشه‌ک ه ده‌خات ه روو ک ه خۆى ل ه چوارچێوه‌ى کلتورى نه‌ته‌وه‌کانى ش���ارهک���ه‌و رێکخستنێکى ه �ه‌رێ��م��ى ل ه چوارچێوه‌ى ده‌ستورى هه‌رێمى کوردستان. بێخاوهنى پێو‌ه دیاره
ل�هت��ی��ف ف��ات��ی��ح ،ن��وس��ه‌رو که‌سایه‌تى ش��ارى ک�ه‌رک��وک ،به‌چه‌ترى راگه‌یاند: ل� ه ب �ه‌غ��داد ک��ورد ئ �ه‌و قورساییه‌یى نی ه ک ه بتوانێت مافى ڤیتۆ به‌کار بهێنێت و ده‌ش��ی��ت��وان��ى ب��هک��ارى بهێنێت ،ب �ه‌اڵم به‌کارى نههێناوه ،له‌به‌ر ئه‌وه‌ى جۆرێک ل ه بێخاوهنى پێو‌ه دیاره ،هۆکاره‌که‌شى ئه‌وه‌ی ه عێراق فۆڕمێکى عه‌ره‌بى ههیه ،واسه‌یرى مه‌سه‌له‌ک‌ه دهک���ات ک� ه ک��ورد به‌شێکى نامۆی ه ل �ه‌و جه‌سته‌یه .وت���ى :ه��ۆک��ارى پشتگوێ خستى دۆزى که‌رکوک ئه‌وه‌ی ه ک ه ئه‌مڕۆ نا سبه‌ى هه‌ر دواى ده‌خه‌ن ب ه ماده‌ى ( ،)140چاره‌سه‌ر ئه‌وه‌ی ه ده‌بێت ل ه ک�ه‌رک��وک بۆ ئامار بگهڕێتهوه و ئه‌و مه‌سه‌له‌ی ه کۆتایى پێبێت ،له‌به‌ر ئه‌وه‌ى ئه‌و جۆره دواخستن ه هه‌م کورد بێزار ده‌کات وه ه��هم سته‌مکاریه‌ک ه زی���اد دهک���ات. سته‌مکارى ئه‌و ده‌سه‌اڵته‌ش نیشان ده‌دات، که‌دواجار ئه‌و سته‌مکاری ه هه‌موو مافى ب���وون و ق��س�هک��ردن و ه��اواڵت��ى ب���وون ل ه هاواڵتیه‌کانى ده‌سه‌نێته‌و‌ه ل �ه‌و ش���اره‌دا. ئاماژه‌ى ب�ه‌وه‌ش کرد :ده‌سه‌اڵتى کوردى ئهوهنده خه‌مى بودج ه و نه‌وت و شته‌کانى تریه‌تى مه‌سه‌له‌ى که‌رکوک پشتگوێ خراو‌ه و ل ه پێش مه‌س‌ه له‌کانى ترهوه ،نه‌بو‌ه هه‌میش ه ل���ه‌دواى مه‌سه‌له‌کانیتره‌و‌ه بووه بۆی ه من پێم وای ه ده‌بێت لۆبیه‌کى به‌هێز دروست بکه‌ین و ده‌بێت ئه‌م لۆبی‌ه له‌هه‌موو ره‌نگو ره‌کانى تیابێت و هه‌موو جیاوازی ه ئایدۆلۆژیه‌کانى تێدابێت .ئه‌م لۆبی ه شه‌ڕى راسته‌قین ه بکات له‌سه‌ر ئه‌و مهسهلهیه. کاک ه رهش سدیق ،لێپرسراوى ئۆفیسى که‌رکوک بۆ جێبه‌جێکردنى ماده‌ى ()140 وتى :ل ه حکومه‌تى بااڵده‌ستدا کۆمه‌ڵێک خه‌ڵک هه‌ن ک ه حه‌ز ناکه‌ن ئه‌و مادده‌ی ه جێبه‌جێ بکرێت هه‌میش ه ه�ه‌وڵ��ی��ان��داوه رێگرى دروست بکه‌ن ،چ رێگرى ئیدارى ب��ێ��ت ی��ان یاسایى و قانونى بێت سه‌باره‌ت ب ه جێبه‌جێکردنى ئه‌و مادده‌یه ،هه‌رجار‌ه و بڕو بیانویه‌ک ده‌دۆزن���هوه بۆ دواخستنى ئه‌و ماده‌یه ،به‌اڵم کاره‌نى رۆشتوو‌ه ته‌نها ماوهتهوه سه‌ر ئه‌وه‌ى که ئیحصا و ئیستیبتا بکرێت ک � ه ئ�هم� ه دوو م �ه‌س �هل �هى زۆر گرنگن ،که بڕیاربوو ئیحساى عام بکرێت ک ه م��ادده‌ى( )140یش له‌و ئیحسا عام ه سودبه‌خش ده‌بوو.
به‌دواداچوون
سیستمى حوکمڕانى هه‌رێم ل ه نێوان دیموکراسى و دیکتاتۆریدا ئاماده‌کار ساالر بیاره‌یی
ده‌رباره‌ى سیستمى حوکمڕانى هه‌رێمى کوردستان ،رۆشنبیران پێیانوای ه ئه‌م سیستم ه حزب ساالری ه و سرف خێڵه‌کیه ،هه‌ندێک ل ه به‌رپرسانى حزبیش پێیانوای ه دیموکراسی ه و ئه‌حزابى زۆر هه‌ی ه و هاواڵتیانیش ب ه ئازادان ه ده‌چن ه سه‌ر سندوقه‌کانى هه‌ڵبژاردن و کاندیدى خۆیان دیارى ده‌که‌ن و ئۆپۆزسیۆنیش ئه‌و ه رهتدهکاتهوه.
رێبین ه����ه‌ردى ن��وس �ه‌ر و رۆشنبیر ل ه لێدوانێکى بۆ (چه‌تر) پێیوایه ئه‌م سیستمه، سیستمى ح��زب ساالرییه ،ب��ه‌وه‌ى که دوو هێزى گهوره ههیه و پێشمه‌رگه‌ى تایبه‌تى و ئاسایشى تایبه‌تى خۆیان ههیه ،ده‌ڵێت« :دوو زۆنى تایبه‌تیمان ههیه ،ته‌نانه‌ت به عه‌قڵیه‌ت و منداڵى تایبه‌تى خۆیه‌وه ،واته ئه‌م نمونه‌ی ه له هیچ شوێنێکى ترى دنیادا نییه ،له هه‌ر حوکمڕانێکى تردا ده‌بینى یه‌ک سیستمى حوکمڕانى و یه‌ک جۆر له یاسا ههیه ،یه‌ک جۆر له ئیدار‌ه و یه‌ک عه‌قڵیه‌ت ههیه ،به‌اڵم له کوردستان دوو ئ��ی��داره‌ى جیاواز و دوو میلیشیا ههیه ،سیستمى حزب ساالرییه». ناوبراو ئاماژه‌ى به‌وه‌شدا دوو حزبى گهوره ههیه هه‌ر حزبه و له زۆنى ئیداره‌که‌ى خۆى بااڵ دهسته و یاسا ده‌رده‌کات ،ئه‌وان دیاری ده‌که‌ن کێ مافى ههیه و کێ مافى نییه، «چونکه دادگا و سامانى واڵت و بازاڕ و رێکخراوه‌کان و زانکۆیان بهدهستهوهیه». د.موسه‌ننا ئه‌مین ،ئه‌ندامى سه‌رکردایه‌تى یه‌کگرتووى ئیسالمیش ،رای وایه سیستمى حوکمڕانى له کوردستاندا سیستمێکى بێ شوناسه ،دهڵ��ێ��ت« :ن �ه دیموکراسیه و ن ه دیکتاتۆرییه» ،هه‌روه‌ها هه‌ندێک بنه‌ماى
دی��م��وک��راس��ى وهک ف��ره ح��زب��ى و ئ���ازادى راگه‌یاندنى تێدایه و بنه‌ماى دیکتاتۆریشى تێدایه ،وهک ئ �ه‌وه‌ى کاتێک ئاڵوگۆڕى ئاشتیانه‌ى ده‌سه‌اڵت نابێت وهک ئێستا ک ه نییه ،ئیتر ناتوانرێت باس له سیستمێکى دیموکراسى بکرێت ،دواى ئ���هوه هه‌موو شێوازێکى دیموکراسى دهبێته رووکه‌شێکى دیکتاتۆرى ،ن��اوب��راو وتیشى« :ناشتوانى بڵێى فول دیکتاتۆری خۆسه‌پاندنه ،چونک ه به‌ده‌نگى خه‌ڵک ه��ات��ووه‌ت�ه س �ه‌ر حوکم، ناشتوانین بڵێین حزب ساالرییه ،چونکه ل ه ده‌ره‌وه‌ى حزبیش هه‌ندێ ناوه‌ندى بڕیار هه‌ن
››
یه‌کێتى: دیموکراسییه، چونکه ل ه سوریا باشتره ،به‌اڵم ل ه تورکیا خراپتره
کاریگه‌رترن له بڕیارى حزب خۆى ،نابێت حزب میلیشیاى هه‌بێت». د.موسه‌ننا پێیوایه کێشه‌ى ئه‌م هه‌رێم ه ئهوهیه که هیچ شتێک پێناسه‌ى سروشتى خۆى نییه و تا ئێستاش له‌م هه‌رێمه‌دا حزب نییه به ماناى حزب ،کاتێک حزب میلیشیاى هه‌بوو ئیتر ده‌بێ ناوى ترى لێبنرێت ،پێیوای ه هیچ قاموسێکى سیاسى ناتوانێ ئه‌م جۆرى سیستمه وه‌سف بکات ،وتى« :پێویسته پاش
( )2/17ئ�هم سیستمه خ��ۆى ی�هک الییى سیسته‌مانه‌ش ک �ه سه‌رۆکایه‌تین زیاتر بکاتهوه و بیسه‌لمێنى ئه‌گه‌ر دیموکراسییه ،هه‌نگاو ده‌نێن ب�ه‌ره‌و دیکتاتۆرى ،هۆکارى ده‌بێت گوێ له گوزارشته راسته‌خۆکانى ناڕه‌زایه‌تییه‌کانى واڵتانى عه‌ره‌بى ئه‌مڕۆش خه‌ڵک بگرێت و شه‌فافیه‌ت و نه‌زاهه‌ت ئ �ه‌وه‌ی �ه سیستمه‌که‌یان سه‌رۆکایه‌تییه، ک �ه ه���هره بنه‌ما سه‌رتایی‌ه گرنگه‌کانى سیستمى په‌رله‌مانى له به‌رژه‌وه‌ندى هه‌رێمى دیموکراسیه‌تن جێبه‌جێ بکات ،یان ئهوه بڵێ کوردستاندایه». په‌یمان عێزه‌دین ،په‌رله‌مانتارى بزوتنه‌وه‌ى من راست نه‌بووم و دیکتاتۆرم و چه‌کتان گۆڕان جه‌ختى لهوه کردهوه تێکه‌ڵه‌یه‌ک‌ه ل ه پیشانده‌ده‌م و شه‌قتان ئاراسته ده‌که‌م». فه‌رید ئه‌سه‌سه‌رد ،ئه‌ندامى سه‌رکردایه‌تى هه‌موو سیستمه‌کان جگه له دیموکراسى، (ى.ن.ک) ،باسى له‌وه‌کرد ئه‌و سیستمه‌ى ل�ه لێدوانێکدا ب�ه (چ �هت��ر)ى وت« :ئ�هم که له ده‌ستورى عێراقدا ههیه و له هه‌رێمیش دهسهاڵته تائێستا هه‌وڵى نهداوه که په‌یڕه‌وى په‌یڕه‌و ده‌کرێت ،عێراق ده‌وڵه‌تێکى په‌رله‌مانى سیستمێکى دیاریکراو بکات و به‌رچاوڕوونى ه���هب���ێ���ت ،ب �هڵ��ک��و دیموکراسى فیدراڵه، ل���ه چ���وارچ���ێ���وه‌ى ه���هروهه���ا ئێستا ل ه رێبین هه‌ردى: به‌رژه‌وه‌ندى مادى و سوریا ده‌ستورى حزبى حزبى له روانگه‌ى به‌عس رابه‌رى کۆمه‌ڵ حزب ساالرییه حوکمى خێڵه‌کییه‌و‌ه و ده‌وڵ��هت��ه ک �ه ئ �هوه بهڕێوه ده‌چێت ،ک ه کێشه‌ى ئه‌و ده‌وڵه‌ته‌یه، ده‌توانین ناوى بنێین چونکه ده‌رف���هت بۆ سیستمى خێڵه‌کى گ���ۆڕان���ک���اری���ی���هک پارتى: سرف ،ئه‌وه‌ش بۆت ه ناهێڵێته‌وه ،به (چه‌تر) دیموکراسییه ه����ۆى ئ�����ه‌وه‌ى ک ه ى راگ���هی���ان���د« :ل � ه گ���ۆڕان���ک���ارى ل ه پ�������رۆژه‌ى دهس���ت���ورى ک��وردس��ت��ان��دا زۆر هه‌رێمدا ئه‌و خاڵه‌مان ئه‌سته‌م بێت». نیه ،به به‌راورد لهگهڵ ئ�������ه‌و ئ�����هن�����دام س��وری��ا دی��م��وک��راس��ى په‌رله‌مانه‌ى گۆڕان ت������ری������ن ،چ���ون���ک��� ه الى ئێمه هێچ حزبێک نییه ه�هم راب �ه‌رى رون��ی��ک��ردهوه ک �ه ه���ه‌ر ق��س�هی�هک له‌سه‌ر ده‌وڵه‌ت بێ هه‌م رابه‌رى کۆمه‌ڵ بێت ،ئێم ه سه‌رۆکى هه‌رێم ی��ان سه‌رۆکى حکومه‌ت سیستمه‌که‌مان دیموکراتییه ،به‌اڵم ناکرێ بکرێت راسته‌وخۆ وهک شه‌خس وه‌رده‌گیرێت، لهگهڵ واڵتێکى وهک به‌ریتانیا ب �ه‌راورد له‌به‌ر ئهوه سیستمه‌که‌مان وهک ئه‌وه‌ى ک ه بکه‌ین ،به‌اڵم به به‌راورد لهگهڵ تورکیا ئه‌و له ده‌ستورى عێراقیدا هاتووه که په‌رله‌مانیی ه ئیشى بۆ ن��اک��رێ« ،چونکه ئێمه ته‌نها پێشکه‌وتوتره». ئ���ه‌س���ه‌س���ه‌رد پ��ێ��ی��وای �ه ب �ه‌پ��ێ��ى دهس��ت��ور له چوارچێوه‌ى ئ �ه‌وه‌ى که عێراق فیدراڵ ه سیستمه‌که‌مان په‌رله‌مانیه ،وتى« :ئه‌گه‌ر کارمان کردووه ،نه‌ک ئه‌وه‌ى که عێراقێکى ل �هی��اس��اى س �ه‌رۆک��ای �هت��ی��ی �هوه ت �هم��اش��اى په‌رله‌مانى دیموکراسى فیدراڵى .سیستمک ه بکه‌ین ئ���ه‌وان زی��ات��ر س�ه‌رۆک��ای�هت��ی��ن ،ئه‌و به‌ناو په‌رله‌مانیه ،نه سه‌رۆکى هه‌رێم و ن ه
››
سه‌رۆکى حکومه‌ت حساب بۆ بڕیاره‌کانى ناکه‌ن ،نه په‌رله‌مانتاره‌کان و نه سه‌رۆکى په‌رله‌مانیش ناتوانین پێچه‌وانه‌ى بڕیارێکى سه‌رۆکى هه‌رێم بوه‌ستنه‌و‌ه ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر بڕیاره‌ک‌ه نایاساییش بێت ،هه‌ر ئه‌و گرفته‌ش ه که کوردستانى به‌ره‌و ئه‌م قه‌یران‌ه بردوو‌ه له‌به‌ر ئ �هوه له‌ئێستادا که‌وتووینه‌ت‌ه نێو قۆناغى دیکتاتۆریه‌ته‌وه». ئ��ارى هه‌رسین ،ئه‌ندامى سه‌رکردایه‌تى (پ.د.ک) له لێدوانێکى بۆ (چه‌تر) پێیوایه ئ�هم سیستمه دیموکراسیه ،ده‌ڵێت« :ئه‌و مه‌رجانه‌ى که بیسه‌لمێنێ که دیموکراسیه،
››
ئۆپۆزسیۆنێکى ئیسالمى: بێ شوناس ه ئۆپۆزسیۆنێکى عیلمانى: ته‌واو خێڵه‌کیی ه
ئهوهیه که ئه‌حزابى زۆرم���ان ههیه ،جگ ه ل �ه‌وه‌ش هاواڵتیان به ئ��ازادان�ه ده‌چن‌ه سه‌ر سندوقه‌کانى هه‌ڵبژاردن و کاندیدى خۆیان دی��ارى دهک �هن بۆ په‌رله‌مان ،جگه ل�ه‌وه‌ش ده‌ستاوده‌ست کردنى دهسهاڵته». ئارى هه‌رسین باسى له‌وه‌کرد که کابینه‌ى پێنجه‌م درا به پارتى که نێچیرڤان بارزانى ب��وو ،کابینه‌ى شه‌شه‌میش بۆ یه‌کێتى و د.به‌رهه‌م ب��وو ،هه‌روه‌ها زیاتر له پارتێک
ساڵی دووه‌م ژماره 53 دووشهممه 2711/2/5 - 2011/4/25
13
ل�ه حکومه‌تدا ب�هش��داری��ان ک��رد ،وتیشى: «ل���ه ک��اب��ی��ن�هى پێنجه‌مدا ئ���ه‌وان���هى ک ه ئێستا ئۆپۆزسیۆنن به‌شداربوون که ئه‌گه‌ر که‌موکورتى هه‌بووبێت به دڵنیاییه‌و‌ه پشکیان به‌رده‌که‌وێ ،له کابینه‌ى شه‌شدا هه‌ریه‌ک ل�ه حزبه‌کانى شیوعى و سۆسیالیست و بزوتنه‌وه‌ى ئیسالمى به‌شدارن که ئه‌مه‌ش له خه‌سڵه‌ته‌کانى سیستمى دیموکراسییه، ئ���ه‌وه‌ش ک�ه هه‌ست دهک���رێ سیستمه‌ک ه ب �ه‌ره‌و سه‌رۆکایه‌تى ده‌روات هۆکاره‌که‌ى ئهوهیه که په‌رله‌مان و حکومه‌ت به باشى ئیشى خۆیان ناکه‌ن و فه‌راغیان ههیه ،ئه‌و فه‌راغه‌ش که ههیه ئۆتۆماتیکى دروست بووه نه‌ک به ئه‌نقه‌ست ده‌سه‌اڵته‌کان قۆرغ کرابن بۆ سه‌رۆکى هه‌رێم». به ب��ڕواى ئ��ارى هه‌رسین که‌سێک ک ه حاکمێکى حه‌کیم و دادپه‌روه‌ر بێت که ئه‌و که‌لێن‌ه پڕ بکاتهوه سه‌رۆکى ههرێمه ،پێیوای ه ئه‌گه‌ر ئێمه سود له سیستمى سه‌رۆکایه‌تى وه‌ربگرین با سه‌رۆکایه‌تى بێت ،چونک ه ئه‌مریکا له‌و سیستمه‌یه ،راسته سیستم ه سه‌رۆکایه‌تیه‌کانى وهک میسر و لیبیا به‌ره‌و دیکتاتۆرى رۆیشتون ،به‌اڵم حوسنى موباره‌ک ( ) 30ساڵ و موعه‌مه‌ر قه‌زافى ( )40ساڵه حوکم ده‌که‌ن ،به‌اڵم ئێمه ئه‌گه‌ر به مه‌نتقى و یاسایى ته‌ماشا بکه‌ین له دواى ()2003وه پێگه‌ى سیاسى و حوکمان به‌هێز ب��ووه « ،چه‌ند جاریش جه‌نابى مه‌سعود بارزانى ئه‌وه‌ى راگه‌یاندوو‌ه که هه‌ر که‌سێ خۆى کاندید کرد بۆ پۆستى سه‌رۆکى هه‌رێم ته‌نها دووج��ار بۆى هه‌بێت ،ئه‌گه‌ر که‌سێ ئه‌م سیفه‌ته‌ى هه‌بێت ئیتر له کوێ سیفه‌تى دیکتاتۆرى وهک قه‌زافى ههیه».
«بودجه‌ی ئه‌مساڵی کفری ناکات ه پاره‌ى دوو مۆنیکای به‌رپرسێک» ئاماده‌کار ئیحسان مه‌ال فوئاد
بودجه‌ى ئه‌مساڵى ()2011ى قه‌زاى کفری ب ه پێی ده‌ستنیشانکردنی وه‌زاره‌تی پالندانان ته‌نها ()97 ملیۆن دیناره ،ئه‌مه‌ش بووه‌ت ه هۆی ناڕه‌زایی ده‌ربڕینی هه‌موو چین و توێژ و فه‌رمانگه‌کان، قایمقام ده‌ڵێت :تووشی شۆکی کردین .گه‌نجێکیش پێیوای ه ئه‌و بڕ ه پاره‌ی ه نرخی دوو مۆنیکاى به‌رپرسێک ته‌واو ناکات.
رۆژن��ام �هن��وس س�هب��اح عه‌لی ق��اره‌م��ان له‌وباره‌یه‌و‌ه رای وابوو هه‌تا خه‌ڵکی کفری ده‌نگ به‌و دهسهاڵته بده‌ن و بێ هه‌ڵوێستبن ئ �ه‌وا ده‌سه‌اڵتیش ه�ه‌ر هێند‌ه حسابی بۆ دهک�����ات ،ب��ۆ ن��م��وون �ه م��اوه‌ی��ک ئێمه‌ی کۆمه‌ڵێ گه‌نج خوپیشاندانمان ئه‌نجامده‌دا، دهس���ه‌اڵت ن�هی��دهت��وان��ی کفری پشتگوێ بخات ،چونکه ده‌سه‌اڵتی کوردی گوێ و چ���اوی نییه ت��ا ه�هم��وو شوێنێک ب ه یه‌کسانی ببینێت و گوێبیستی بێت. ئه‌و رۆژنامه‌نوس رای وایه له گه‌رمیان
ب��ه گ��ش��ت��ی و ک��ف��ری ب��ه ت��ای��ب�هت حکومه‌ت بوونی نییه و له‌ئێستادا ته‌نها به‌رپرسێکی حزبی بااڵده‌ست ه و ناوچه‌ک‌ه ب�ه‌ڕێ��وه‌ده‌ب��ات و هه‌موو ب���ه‌رپ���رس���هک���ان���ی ک��ف��ری��ش ت �هن��ه��ا به‌کارده‌هێنرێن و هیچ ده‌سه‌اڵتێکیان نییه و ته‌نها رۆڵی گرتنی خه‌ڵکی هه‌ژاریان ههیه و هیچ ده‌سه‌اڵتێکی خزمه‌تگوزاری و خه‌ڵکانی تاوانباریان ن��ی��ی �ه ،ت �هن��ان �هت ه��ی��چ رۆڵ��ێ��ک��ی��ان نییه ل �ه گ �هی��ان��دن��ی داواک������ارى و پێداویستییه‌کانى خه‌ڵکی کفری ب ه س �ه‌ره‌وه‌ى خۆیان ،ته‌نها ئهوه ده‌توانن که خۆپیشاندانه‌کان سه‌رکوت بکه‌ن نه‌ک خزمه‌تکردن. دانا رزگ��ار ،گه‌نجێکی شاره‌که‌و فێرخوازێکی زانکۆی‌ه ده‌ڵێت« :پاش ئ����ه‌وه‌ى ب��ودج �هى ئه‌مساڵی کفری م /فۆتۆ :ئیحسان ه به ( )97ملیۆن دینار ته‌رخانکرا n ،مێژوویه‌کی درێژ و خزمه‌تگوزاری ک بیستووم‌ه هه‌ندێ ده‌وڵه‌مه‌ندی کفری وتویان‌ه داوا ده‌که‌ین حکومه‌ت ئه‌و پاره‌ی ه له‌بودجه‌ى سااڵن‌ه و پرۆژه‌ی خزمه‌تگوزاریدا ترى پشتگوێخستنی کفری بوونی چه‌ند بۆ خۆی بگێڕێتهوه ئێمه خۆمان دابینی پشتگوێ ده‌خرێت که‌چی له‌والو‌ه ده‌کرێت ه ماڵ و خێزانێکی تورکمان‌ه که حکومه‌تی دهک���هی���ن ،چ��ون��ک�ه ن��اک��ات �ه پ����اره‌ی دوو سه‌ربازگه‌یه‌کی گهوره که زیاتر له ( )10ه�ه‌رێ��م و ه���ه‌ردوو ح��زب��ی دهس���ه‌اڵت���دار ب ه فه‌وج و سری‌ه و لیوا و باره‌گاى سه‌ربازی سیاسهته چه‌وته‌کانیان ترسیان لێی ههیه و مۆنیکاى به‌رپرسێک». ئه‌و گهنجه وتیشی« :ئه‌وه‌تا ئه‌م شاره تێدایه که ئه‌مه‌ش بووه‌ت‌ه جێگه‌ى نیگه‌رانی ئه‌وه‌تا له ناوچ‌ه دابڕاوه‌کانیش په‌یڕه‌وی ئه‌و دانیشتوانی شاره‌که ،پێموای‌ه هۆکارێکی سیاسهته ده‌که‌ن».
زانیاری پزیشکی
شێرپه‌نجه‌ى خوێن
د.دانا
پسپۆڕى نه‌خۆشیه‌کانى خوێن‌و شێرپهنجه
شێرپهنجه وشه‌یه‌ک‌ه له په‌نجه‌ى شێره‌و‌ه هاتوه ،گرێیه‌ک ه به شێوه‌ى په‌نجه‌ى شێر دروست ده‌بێت ،هه‌موو خانه‌یه‌ک له جه‌سته‌ى مرۆڤ له‌ژێر کۆنترۆڵی جیناتێکدای ه له دابه‌شبونى خانه‌کاندا بۆنمون‌ه ئه‌وکه‌سه‌ى پێستى دهب��ڕێ ئه‌وخانان‌ه داب �هش دهب��ن و ئه‌وشوێن‌ه دروست دهکهنهوه له‌وێدا جینێک کۆنترۆڵی به‌سه‌ردا ده‌کات، هه‌رکاتێک ئه‌م خانان‌ه له‌ژێر کۆنترۆڵی ئه‌م جینان ه ده‌رچ��ون به‌هه‌ر هۆکارێکى بۆماوه‌یی یان ژینگه‌یی خانه‌کان به‌ئاره‌زوى خۆیان دابه‌ش ده‌بن و به‌شێوه‌ى گرێ ده‌رده‌که‌ون. nشێرپه‌نج ه دوو جۆره: 1ـ ره‌ق :وهک شێرپه‌نجه‌ى مه‌مک ،شێرپه‌نجه‌ى گه‌د‌ه (معده) ،شێرپه‌نجه‌ى ئێسقان. 2ـ شل :وهک خوێن شله‌یه‌کى له‌ش‌ه توشی شێرپه‌نج ه
ئ����ه‌وه‌ی ج��ێ��گ�هى ن��ی��گ�ه‌ران��ی رۆشتووم شه‌ڕی ئه‌و پاره‌یه‌م کردووه و ل ه هاواڵتیانی شاره‌که‌ی‌ه س��اڵ ب ه رێگه‌ى په‌یوه‌ندی شه‌خسییه‌و‌ه بۆ ئه‌مساڵی س��اڵ به‌ش‌ه بودجه‌ى کوردستان کفری له وه‌زاره‌ت��ی شاره‌وانی سێ ملیار زی���اد دهک���ات ک�ه‌چ��ی ب��ودج�هى دینار و له ئه‌نجومه‌نی پارێزگاش ملیار و ک��ف��ری ک���هم���دهک���ات ،ک���ه ل ه نیوێک دینار ته‌رخانکرا». سه‌رۆکی شاره‌وانی راشیگه‌یاند« :ئێم ه ( )2009دوو م��ل��ی��ار و ل ه ()2010دا ( )560م��ل��ی��ۆن ب �ه هیچ ش��ێ��وه‌ی �هک قبوڵی ن��اک�هی��ن و دینار و بۆ ئه‌مساڵی ( ،)2011ناڕازین ،چونکه ئه‌و ( )97ملیۆن دیناره ( )97ملیۆن دیناره ،سه‌رۆکی باخچه‌یه‌ک ته‌واو ناکات ،بۆیه به هه‌موو شاره‌وانیش نیگه‌ران‌ه له‌و بودجه‌ی ه شێوه‌یه‌ک ره‌ت��ی دهکهینهوه و ئه‌مڕۆش و دهڵ���ێ���ت« :ئ��ێ��م �ه ب��ه ه �هم��وو سه‌باره‌ت به‌و مهسهلهیه سه‌ردانی نوسینگه‌ى ش��ێ��وه‌ی�هک ن��اڕازی��ن ل �ه‌و به‌ش ه سه‌رۆکی حکومه‌ت ده‌که‌م». ق��ای��م��ق��ام��ی ک��ف��ری ش��ێ��رک��ۆ حسێن، بودجه‌یه‌ی ئه‌مساڵی کفری ک ه پێمان وایه ته‌نها باخچه‌یه‌کیش به‌هه‌مانشێو‌ه س�ه‌رس��وڕم��ان��ی خ��ۆی له‌و بودجه‌ی‌ه ده‌ربڕی و وتی« :ئه‌و پرۆژانه‌ى ته‌واو ناکات». س �ه‌رۆک��ی ش��اره‌وان��ی کفری بۆ ( )2011باڵوبووه‌ته‌و‌ه تووشی شۆکی ن���ه‌وزاد رهش��ی��د ل �ه‌و ب��اره‌ی �هوه ب ه کردین به‌وه‌ی ته‌نها به بڕی ( )97ملیۆن (چ �هت��ر)ی راگه‌یاند «گله‌یی دینار پرۆژ‌ه ته‌رخانکراو‌ه بۆ کفری ،بۆیه زۆرم ههیه له نوێنه‌ری کفری ل ه په‌یوه‌ندیم کرد به چه‌ندین په‌رله‌مانتاره‌وه، ئه‌نجومه‌نی پارێزگا و پهرلهمانتاره به‌اڵم ساالر مه‌حمود پێی وتم که به بڕی گه‌رمیانییه‌کان که ده‌بوو له‌سه‌ر ئه‌و بڕه ( )25ملیار دینار پرۆژ‌ه بۆ کفری داخڵ بودجه‌یه‌ی کفری بێدهنگ نه‌بوونای‌ه ک ه ک��راوه و چاوه‌ڕوانبن تاوه‌کو له په‌رله‌مان ب �ه‌داخ �هوه له‌وکاته‌ی چوونه‌ت‌ه په‌رله‌مان گفتوگۆی له‌سه‌ر ده‌که‌ین ئه‌گه‌ر وا نه‌بوو نه‌هاتوون بڵێن شاره‌وانی کفری کێشه‌تان مافی گله‌ییتان ههیه ،که‌چی ده‌بینم ل ه چییه ،ب �ه‌اڵم ئ �هوه ک��اری من نییه خۆم کۆی پرۆژه‌کانیشدا جیاوازه له‌و بڕه».
له‌م گۆشه‌یه‌دا هه‌رجار‌ه و زانیارییه‌کی پزیشکی له‌الیه‌ن پزیشکێکی پسپۆڕه‌وه ده‌خرێته‌ڕوو ده‌بێت. هۆکاره‌کانى شێرپهنجه زۆرن ده‌یکه‌ن به‌دوو هۆو‌ه فاکته‌رێکیان فاکته‌رى کرۆمۆسۆمه‌کانى له‌ش‌و دابه‌شبوونى خانه‌کان رێکده‌خات ئهمه پێی ده‌وترێت فاکته‌رى ژینگه‌یی ،وهک هه‌ڵمژینى هه‌واو پیسبونى ژینگه و ئاوى خواردنه‌وه ،هه‌روه‌ها ماد‌ه تیشکاوه‌رییه‌کان وهک خواردنى (معلبات) که هه‌ندێ مه‌وادى حافزه‌ى تێدا به‌کارده‌هێنرێت ئهمه ده‌ورى ههیه له‌دروستبونى شێرپهنجه ،خواردنى چه‌ور و جگه‌ر‌ه کێشان هۆکارى دروستبونى ئه‌و نه‌خۆشیه‌ن ،زۆرجار مرۆڤ خواردنى پیس یان چه‌ورى ده‌خوات‌و ناجوڵێت له‌گه‌ڵیدا دهبێته هۆى دروستبونى شێرپهنجه ،هه‌ڵمژینى به‌نزین به به‌رده‌وامى هۆکارى دروستبونى شێرپه‌نجه‌ى خوێنه ،هه‌ندێ جۆرى ڤایرۆسی وهک ڤایرۆسی جگه‌ر دهبێته هۆى دروستبونى شێرپه‌نجه‌ى جگه‌ر ،فاکته‌ره‌کان زۆرن ،به‌اڵم به‌گشتى ئه‌ودوو هۆکاره‌ن ،هیچ فاکته‌رێکیشیان بێ ئه‌وه‌ى تر ناتوانێ ببێته هۆى دروستبونى شێرپهنجه له‌هه‌ندێ حاڵه‌تى زۆر که‌مدا نه‌بێت که هۆکار‌ه بۆماوه‌ییه‌کان ه دهبێته هۆى دروستبونى شێرپهنجه بۆ نمونه له شێرپه‌نجه‌ى
چاودا به‌ته‌نها فاکتهره بۆماوه‌ییه‌که‌ى بهسه ئه‌گه‌ر به‌س هه‌ڵگرى جینه‌ک‌ه بێت رهنگه ببێته هۆى دروستبونى بێ ئه‌وه‌ى فاکته‌رى ژینگه‌یی هه‌بێت. nشێرپه‌نجه‌ى خوێن شێرپه‌نجه‌ى خوێن مۆخى ئێسکه ،مۆخى ئێسک بریتی‌ه له ک��ارگ�هى دروستبونى خوێن له خڕۆک ه سپیه‌کان‌و خڕۆک‌ه سوره‌کان‌و خه‌پله‌کانى خوێن ک ه دهبێته هۆى مه‌یاندنى خوێن ،له‌ناو مۆخى ئێسکدا پێیانده‌وترێ خانه‌ى دای��ک چۆن هه‌موو که‌سێک له‌دایک ده‌بێت ئه‌وانیش خانه‌ى دایکیان ههیه له‌مۆخى ئێسکدا هه‌رکاتێک ئه‌وخانه‌ى دایک‌ه که له‌مۆخى ئێسکدا خانه‌کان دروست ده‌بن به‌رێکوپێکى پاشان دێت ه بۆریه‌کانى خوێنه‌و‌ه بۆئه‌وه‌ى کارى خۆى بکات ،به‌اڵم هه‌رکاتێک خانه‌کانى دایک به‌شێوه‌یه‌کى ناڕێک خانه‌یان دروستکرد و هاته ناوخوێنه‌و‌ه پێی ده‌وترێ شێرپه‌نجه‌ى خوێن ،ئه‌م خانان‌ه ئه‌گه‌ر خڕۆکه‌ى سپی بێت شێرپه‌نجه‌ى خڕۆک‌ه سپیه‌کان‌ه و ئه‌گه‌ریش سوربێت شێرپه‌نجه‌ى خڕۆک‌ه سوره‌کانه ،ئه‌گه‌ر هى خه‌پله‌کانى خوێن بێت شێرپه‌نجه‌ى خه‌پله‌کانه.
nجۆره‌کانى 1ـ کورت خایه‌ن :له ماوه‌یه‌کى کورتدا ده‌رده‌که‌وێت‌و ئه‌گه‌ر چاره‌سه‌ر نه‌کرێت له ماوه‌یه‌کى کورتدا ده‌بێت ه هۆى له‌ناوچون ،لهگهڵ ئه‌وه‌شدا چاره‌سه‌ریان به‌پێی ج��ۆرى نه‌خۆشیه‌ک‌ه و ته‌مه‌نى نه‌خۆشه‌ک‌ه جیاوازه، ئ �هگ �ه‌ر که‌سێک ته‌مه‌نى ل �ه (3ـ )9س��اڵ بێت شێرپه‌نجه‌ى هه‌بێت‌و رێژه‌که‌ى ( )%50بێت ئه‌وا ()%97 چاره‌سه‌رى ده‌رمان ده‌بێت. 2ـ درێ��ژ خایه‌ن :ئ�ه‌وان�هى نه‌خۆشیه‌که‌یان ههیه و لهگهڵ ته‌مه‌نیدایه ،چاره‌سه‌ریان ئاسانتره( .ئهمه وهک نه‌خۆشی زه‌خت ده‌بێت‌و هیچ مه‌ترسیه‌کى له‌سه‌ر ژیانى نه‌خۆشه‌ک‌ه نیه رۆژانه حه‌پێک یان دوان ده‌خوات‌و هیچ کێشه‌یه‌کى نابێت). nنیشانه‌کانى تای ده‌بێت و عه‌ره‌ق زۆر دهکاتهوه ،ئازارى ئێسکى ده‌بێت و له‌وانه‌ی‌ه پێستى شین بێتهوه یان له‌خۆیه‌و‌ه خوێنى لوتى به‌ربێت یان له‌دامێنه‌و‌ه نه‌زیفى هه‌بێت ،زوو زوو توشی ئیلتیهابات بێت یان له‌وزه‌تێنه‌کانى هه‌ڵسابێت، که‌مخوێنى‌و چه‌ندین نیشانه‌ى تر لهگهڵ ئه‌وه‌شدا
ناتوانین بڵێین هه‌رکه‌سێک ئه‌ونیشانانه‌ى تێدابوو شێرپه‌نجه‌ى خوێنى ههیه ،تاشیکارى مۆخى ئێسکى بۆ ده‌که‌یت به‌وه‌رگرتنى به‌شێکى له‌پارچه‌ى مۆخى ئێسک. nچاره‌سه‌رکردن ک��ورت خایه‌نه‌کان چ��ارهس�هرهک�هى ( )3_2ساڵ ده‌خایه‌نێت و هه‌ندێکجاریش سه‌رهه‌ڵده‌داته‌و‌ه ئه‌وه‌ش ب �ه‌ه��ۆى ئ����ه‌وه‌ى ک��رۆم��ۆس��ۆم�هک��ان��ی��ان گ��ۆڕان��ی��ان ب��ه‌س��ه‌ردادێ��ت ،پ��ارچ �هی �هک ک��رۆم��ۆس��ۆم لهگهڵ پارچه‌یه‌کى تر یه‌کده‌گرێت و دروستى دهک��ات�هوه، که‌سه‌رى هه‌ڵدایه‌و‌ه ده‌بێت زه‌رعى مۆخى ئێسکى بۆ بکه‌یت ئه‌وه‌ش له‌ناوخۆى عێراقدا نیه له‌ده‌ره‌و‌ه ده‌کرێت. درێژ خایه‌نه‌کان چاره‌سه‌ره‌که‌ى به‌عیالجى تایبه‌ت ده‌بێت ،جۆرێکیشیان لهگهڵ ته‌مه‌ندای‌ه و عیالجه‌که‌شی به‌هه‌مانشێوه‌ی‌ه و مه‌ترسی نیه بۆ نه‌خۆش.
ئا :په‌یمان ئه‌مین
کراوه
ساڵی دووه‌م ژماره 53 دووشه 2711/2/52010/11/8 ممه‌ممه- 2011/4/25 دووشه
دیدار
14
فه‌رهاد ئه‌حمه‌د بارودۆخی ئێستای هه‌رێمی کوردستان و به‌تایبه‌ت شاری سلێمانی ،چه‌ندپرسیارێکی رۆژنامه‌ی (چه‌تر) ه ک ه ئاراسته‌ی به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی ئاسایشی سلێمانی (حاکم قادر) کراون و ل ه به‌شێکی چاوپێکه‌وتنه‌که‌شیدا ئه‌و به‌رپرس ه ئه‌منیه‌ی سلێمانی رایده‌گه‌یه‌نێت« ،تا ئێستا توندوتیژی به‌کار نه‌هاتوو ه و به‌کارنایه‌ت» هه‌روه‌ها ده‌شڵێت: «ده‌بێت پیرۆزی زانکۆ و دادگا و نه‌خۆشخانه‌کان به‌ته‌واوه‌تی بپارێزرێن .له‌که‌س قبوڵناکرێت ئه‌و پیرۆزی ه پێشێل بکات». چه‌تر /ده‌نگۆى ئه‌و ه باڵو ه مام جالل تۆ و چه‌ند که‌سێکى ترى راسپاردوو ه بۆ کۆتاییهێنان ب ه خۆپیشاندانه‌کان ل ه پارێزگاى سلێمانى؟
حاکم قادر حه‌مه‌جان:
ئه‌و هێزانه‌ی توندوتیژی ده‌که‌ن رووبه‌ڕووی یاسا دهکرێنهوه گشتی و پارێزه‌ران به‌رز ده‌نرخێنین.
هاواڵتییه‌ک بپارێزین ،له خه‌ڵکی گشتی دژ و حزبییه‌کان و راگه‌یاندن کاره‌کان، چه‌تر /تا که‌ى هێزه‌کانتان ل ه نهمبیستووه هێزی ئێمه حه‌ره‌می زانکۆبهراگهیاندنی چه‌واشه‌کاری و گه‌وجاندنی ناو سلێمانى شارو شارۆچکه‌کانى ببه‌زێنێت ،به‌اڵم بهداخهوه چه‌ند که‌سێکی خه‌ڵک. تر ده‌مێننه‌وه؟ له‌ڕێ الده‌ر به‌به‌رد و دارو له‌به‌رده‌م زانکۆوه ئه‌و هێزان‌ه بۆ چه‌سپاندنی ئارامی وچهتر /ئایا هێزتان ل ه شوێن ه هێزه‌کانی ئێمه چه‌ک به‌کار ناهێنن ه��ێ��رش��ی��ان ک���ردب���ووه س���ه‌ر ه��ێ��زه ئ��ارام��ییاسا له‌شوێنه‌کانی ئێستایان جێگیر کراون، جیاوازه‌کانه‌و ه وهک که‌رکوک و هه‌ولێرو به‌غدا هێناو ه ب ه تایبه‌تى بۆ خزمه‌تی خه‌ڵکی و چه‌سپاندنی ئاشتی ،و رێنماییمان ئ �هوه ب��ووه ک�ه نابێ هیچ پارێزه‌ره‌کان و خوێندکارانی هه‌راسان کردبوو ده‌بینین له‌و چه‌ند رۆژه‌دا نه‌ل‌ه خۆپیشانده‌ران پێشێلکارییه‌ک بکرێت .له‌سه‌ر پێشێلکاری هه‌ر بۆیه له‌ده‌ره‌وه‌ی خه‌ره‌می زانکۆ دوور هێزى عه‌ره‌ب؟ ئ�هم�ه پ��ڕوپ��اگ�هن��ده‌ی�هک�ه ک �ه که‌س و نه‌ل‌ه هێزه‌کانیش ک�ه‌س بریندار نهبووه به‌راستی ده‌بێ ئهوه دادگ��ا بڕیار بدات و خراونه‌ته‌وه .چونکه زانکۆ شوێنی بهردهب��ڕوای پێناکات ،ب �ه‌داخ �هوه رق و شکان که‌باشترین بهڵگهیه و جێگه‌ی ره‌زامه‌ندی ساغی بکاتهوه که ئاخۆ کێ و که‌ی و فڕکێ نییه و خوێندکاران و مامۆستایانی
ده‌بێت پیرۆزی زانکۆ و دادگا و نه‌خۆشخانه‌کان به‌ته‌واوه‌تی بپارێزرێن. له‌که‌س قبوڵ ناکرێت ئه‌و پیرۆزی ه پێشێل بکات
وا کاریگه‌ری له‌م جۆره میدیایان‌ه بکات ک�ه ئ��ام��اده‌ب��ن درۆ ب��ک�هن ،درۆب��ک �هن تا ب���ڕوای���ان پ��ێ��دهک��رێ��ت .ل �هگ �هڵ ئ�ه‌وان��ی��ش نه‌خێر ،راس��ت نییه چونکه جه‌نابی هێزی پێشمهرگه له‌سه‌رجه‌م پێکهاتهکانیمام ج�ه‌الل س �ه‌رۆک کۆماری عێراقه و کوردستان پێکهاتوون. ئ�هم بابه‌ت‌ه تایبهته به‌ناو خ��ۆی هه‌رێمی چه‌تر /ناڕه‌زایى دادوه‌ران ه ک���وردس���ت���ان ،ت �هن��ه��ا ک����ار ب�ه‌رێ��ن��م��ای��ی� په‌یوه‌ندى ب ه پێشێلکردنى یاساو ه ی��اس��ای��ی�هک��ان دهک��رێ��ت ،ک �ه حکومه‌تی ههیه؟ ب ه تایبه‌تى ک ه باسى هه‌رێم باڵوی کردۆتهوه .شه‌خسی به‌ڕێز گه‌ڕانه‌وه‌ى سه‌روه‌رى یاسا ده‌که‌ن، ه مام جه‌الل لهگهڵ هه‌موو ئازادییه‌کاندای ئایا یاسا پێشێل کراو ه ل ه الیه‌ن کاری و هه‌رگیز رێنمایی نه‌کردوین بۆ هێزه‌کانى ئێوه‌وه؟ توندوتیژی ئێمه ههمیشه لهگهڵ خواستی دهب��ێ��ت ئ��ه‌وه‌م��ان له‌بیر نه‌چێت ک هخهڵک و خه‌می خه‌ڵکداین. ق��ورس��ای��ی ک����اره ی��اس��ای��ی �هک��ان له‌چه‌ند
چه‌تر /بۆچى گه‌مارۆى که‌ناڵى په‌یامتان داوه؟ ئایا مه‌به‌ستان ترساندنیان ه یان شێوازى کارکردنیتان ب ه دڵ نییه؟
لیژنه‌ی ئه‌منی پارێزگا پالنێکیت���ۆک���م���هی دان�������اوه ک���ه رۆژ ب����ه‌ڕۆژ گۆڕانکاری تێدا ده‌کرێت ،که به‌و پێی ه چ �هن��د ه �هن��گ��او و ج��وڵ�هی�هک��ی یاسایی دهک��رێ��ت که بۆ ب �ه‌رژه‌وه‌ن��دی گشتیی‌ه و له روانگه‌ی پاراستنی ئه‌من و ئاسایشی خ �هڵ��ک��دای �ه ،ه���ه‌ر ب��ۆی �ه ل �ه‌چ��وارچ��ێ��وه‌ی رێنمایی‌ه یاساییه‌کاندا ده‌بێ هه‌موو شوێن و
روژنامه‌نوسان و ڕوناکبیران به ئه‌مر بوو ه ل ه سه‌روى خۆیانه‌و ه یان ئێو ه بێ ئاگان و ئیدانه‌ى ده‌که‌ن ،ب ه دواداچون بۆ ئه‌و کاره ده‌که‌ن؟
ساڵی راب��ردوودا له‌ناوچه‌ی سلێمانی زۆر کاریگه‌ر بووه که ئه‌مه‌ش ده‌ستکه‌وتێکی گرنگی حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستانه، ئێمه له‌ئاسایش چه‌تری یاسامان به‌سه‌ر خۆماندا ب�ه به‌هێزی ه �هڵ��داو هێزه‌کانی تری ئاسایشی ناوخۆش به‌هه‌مان شێوه. بۆیه ئێمه و لیژنه‌ی ئه‌منی پارێزگا و حکومه‌تی هه‌رێمیش لهگهڵ داخوازیی ره‌وای دادوه‌ر‌ه به‌ڕێزه‌کانداین و سه‌روه‌ری یاسا له‌سه‌روو هه‌موانه‌و‌ه ده‌بینین ،داکۆکی ت��ه‌واو له س���ه‌روه‌ری یاسا دهک �هی��ن .ئێم ه رۆڵی دادگاکان و دادوه‌ران و داواک��اری
خوێندکاران ده‌دات ب ه تایبه‌تى ل ه زانکۆى سلێمانى؟
تا ئێستا توندوتیژی به‌کار نه‌هاتوو‌ه و به‌کار نایه‌ت
و دڵخۆشی خه‌ڵکه .پێویسته بۆ خۆپیشاندان و کۆبوونهوه و مانگرتن مۆڵه‌تی یاسایی وه‌ربگیرێت و کات و شوێن و ئامانج له چاالکییه‌ک‌ه دی���اری بکرێت .بێگومان کاتێک حوکمی یاسا و ئارامی گه‌ڕایه‌وه، هێزه‌کانیش ده‌گه‌ڕێنه‌و‌ه شوێنه‌کانی خۆیان.
چه‌تر /ب ه هۆى پێشێل کردنى یاساو ه لێپرسینه‌وه‌تان کردوو ه ل ه گه‌ڵ هیچ که‌سێکدا له‌و هێزانه‌ى هێناوتانه‌ت ه سلێمانى؟
هه‌موو هێزه‌کان له‌ژێر چ��اودێ��ری وسهرپهرشتی لیژنه‌ی ئه‌منی پارێزگای سلێمانیدایه ،هه‌ر بۆیه وهک چۆن رێنمایی له‌و لیژنه‌یه‌و‌ه وه‌رده‌گ��رن ،ئه‌وا هه‌ر هه‌ڵه‌و که‌موکورتییه‌کیش هه‌بێ ئ �ه‌و لیژنه‌ی ه بڕیاری لێده‌دات .لیژنه‌ی ئه‌منیش رۆڵی ب��اش��ی��ان بینیوه ب��ۆ خ��زم�هت��ی خ�هڵ��ک و ئاسایش و ئارامی شار. چه‌تر /ئه‌گه‌ر دادگا ئه‌فسه‌رێک یان هه‌رکه‌سێکى تر داوا بکات ئاماده‌ن بینێرن ه به‌رده‌م دادگا؟
بێگومان هه‌رکه‌سێک دادگا داوایب��ک��ات به‌پێی رێ��و شوێن‌ه یاساییه‌کان ده‌نێردرێت‌ه دادگا. چه‌تر /لێدان و ئه‌شکه‌نج ه دانى
چۆن؟ ئه‌و پێشێلکارییان‌ه کراوه .هێزه‌کان چ��ۆن ههمیشه دڵ��س��ۆز و خزمه‌تکاری خه‌ڵک ب���وون ،م��ان��دوو نه‌ناسان‌ه کاریان کردووه ،رێنمایمان بۆ سه‌رجه‌م هێزه‌کان هه‌ر به‌و شێوهیه ده‌بێ که هێمنانه مامهڵه بکه‌ن.
چه‌تر /بۆچى هێزه‌کانتان جیاوازى نێوان هاواڵتیانى ئاساى و خۆ پیشانده‌ران ناکه‌ن، هه‌موویان ل ه الیه‌ن هێزه‌کانه‌و ه ب ه یه‌ک جۆر مامه‌ڵه‌یان لهگهڵ ده‌کرێت و توشى ئازارو ئه‌شکه‌نج ه ده‌بن؟
هێزه‌کان هێزی ئه‌و گه‌له‌ن و خه‌مخۆر ودڵسۆزی خه‌ڵکی خۆیانن ،ته‌نها بۆ ئارامی سه‌پاندن هاتوون ،ئه‌وانه‌ی که توندوتیژی ده‌که‌ن رووبه‌رووی کاری یاسایی دهکهنهوه نه‌ک خه‌ڵکی خۆشه‌ویست و خۆپیشانده‌ری خه‌مخۆر که ئارامی شاره‌که‌یان له هه‌موو شته‌کانیتر به پیرۆزتر داده‌نێن .ئه‌وانه‌ی له هێزه‌کان توندوتیژی ده‌که‌ن رووبه‌رووی یاساش دهکرێنهوه و جیاوازییان کردووه و ده‌شیکه‌ن که ئه‌وان بۆ خزمه‌تی خه‌ڵک و ئارامی هاتوون.
چه‌تر /بۆچى هێزه‌کانتان حه‌ره‌مى زانکۆ ده‌به‌زێنێت و ئازارى
زانکۆ ئه‌و دۆخه‌یان پێ خۆش نییه .ده‌بێت پیرۆزی زانکۆ و دادگا و نه‌خۆشخانه‌کان به‌ته‌واوه‌تی بپارێزرێن .له‌که‌س قبوڵناکرێت ئه‌و پیرۆزی‌ه پێشێل بکات.
چه‌تر /باسى ئه‌و ه ئه‌کرێت ک ه دوو بۆ چوون ل ه ناو یه‌کێتیدا ههیه ،یه‌کیان داوا ده‌کات ب ه رێگاى وتوو وێژکۆتایى ب ه خۆپیشانده‌ران بهێنن و دووه‌میان باوه‌ڕیان به‌ڕێگه‌ى سه‌ربازیی ه بۆ کۆتاى هێنانى ب ه خۆپیشاندانه‌کان ،تۆش ل ه گه‌ڵ بۆچوونى دووه‌مداى؟
نه‌خێر یه‌کێتی له‌سکرتێری گشتییهوهبۆ هه‌موو ئه‌ندام و الیه‌نگرانی به‌م دۆخ ه ناڕازی و ناره‌حه‌تن ،له‌سه‌ره‌تاو‌ه پێمان وابووه که ه �ه‌ر ده‌بێت بگه‌ڕێینه‌و‌ه س �ه‌ر مێزی دیالۆگ و به‌ئاشتی پێکبێین .ئێستاش هه‌مان په‌یاممان ههیه پێشنیاز ده‌که‌ین بۆ هێزه‌کانی ئۆپۆزسیۆن که ئه‌وه‌تا هه‌موو ئه‌گه‌ره‌کانیان تاقیکرده‌وه ،با ئه‌گه‌ری گفتوگۆش تاقیبکه‌نه‌و‌ه لهگهڵ یه‌کێتی و پارتی که ئاماده‌ن بۆ گفتوگۆ و تیایدا نه م �ه‌رج قبوڵ دهک��هن لێیان وه نه‌هیچ مه‌رجێکیشیان به‌سه‌ردا ده‌سه‌پێنن ،که ئه‌م ه له‌خه‌مخۆرییانه‌وه‌ی‌ه بۆ مه‌سه‌له‌ی کورد
و دوارۆژی هه‌رێمی کوردستان ،هه‌رگیز نهبووه زۆرینه‌یه‌کی دیموکراسی ،مه‌رجی پێشوه‌ختی کهمینه قبوڵ بکات .دانانی مه‌رجیش م��ان��ای په‌کخستنی ده‌رگ��ای گفتوگۆیه ،له‌ئه‌نجامی گفتوگۆ له‌سه‌ر سه‌رجه‌م گ��ۆڕان و پێشهاته‌کان ده‌توانێ باشتر لێکنزیکبوونه‌و‌ه درووس��ت بکرێت. نه‌خێر ئێمه ههمیشه ب��ڕوام��ان وای��ه ک ه هه‌ر ده‌بێ ئاکامه‌که‌ی به‌وتووێژ کۆتایی پێبێت.
چه‌تر /بۆچى ل ه سه‌ره‌تاو ه بێدهنگ بوون ئێستا توندوتیژى به‌کار ده‌هێنن؟
تا ئێستا توندوتیژی به‌کار نههاتووهو به‌کارنایه‌ت ،ئه‌وه‌ی ئێستا ده‌کرێت رێگ ه نه‌دان‌ه به‌توندوتیژی ،و رێگه نه‌دان‌ه به‌کاری نایاسایی .سه‌پاندنی ئاشتی و ئارامیی‌ه بۆ ئه‌وه‌ی خه‌ڵک به‌شێوه‌یه‌کی ئاسایی بژی و ب��گ�ه‌ڕێ ،خۆڕاگرتنه‌که‌ی هێزه‌کانی ناوخۆ که به‌وته‌ی سه‌رکردایه‌تی هێزه‌کانی ئه‌مه‌ریکا له‌هه‌رێمی کوردستان گه‌وره‌ترین ئازایه‌تی بووه و جێی ده‌ستخۆشی بوو تا ئه‌و ماوه‌ی‌ه ئه‌وه‌بوو که ده‌رفه‌تی زیاتر بده‌ین به‌وه‌ی توندوتیژییه‌کان که‌مببێته‌وه ،به‌اڵم بهداخهوه نه‌کراو ناچار بووین بۆ پاراستنی ئه‌منیه‌تی خه‌ڵک و سه‌ر و ماڵیان ،ک ه هێزی ئارامی پارێز و یاسا سه‌پێن بێنین ه ناوه‌وه.
چه‌تر /ئێو ه فه‌رمانتان کردوو ه ک ه ئازارى هاواڵتیان بده‌ن؟ ئه‌و که‌سانه‌ى ئه‌و کاره‌یان کردوو ه ئیجرائاتتان چى ده‌بێت ل ه گه‌ڵیاندا؟
نه‌خێر به‌هیچ شێوه‌یه‌ک نابێ ئازاریهیچ هاواڵتییه‌ک بدرێت و هێزه‌کانی ئێم ه کاری وا ناکه‌ن .چونکه ئێمه خه‌مخۆری راسته‌قینه‌ی هاواڵتیانین.
چه‌تر /بۆچى ڕوژنامه‌نوسه‌کان به‌تایبه‌تى سه‌ربه‌خۆ و ئه‌هلییه‌کان ناتوانن وێنه‌بگرن ،توشى لێدان ده‌بنه‌وه؟
ب�ه‌درێ��ژای��ی ئ �ه‌و دوو مانگه س �هدانپ��ۆل��ی��س ب��ری��ن��دار ب���وون و ت��ووش��ی ئ���ازار ب����وون����هوه ،ب��ێ��گ��وم��ان رۆژن���ام���هن���ووس و خۆپیشانده‌ریش دهبنه قوربانی له رێالده‌ران و ئه‌وانه‌ی ده‌ی��ان�ه‌وێ توندوتیژی بکه‌ن. ب �ه‌اڵم ئ �هوه ئێمه‌ین که ههمیشه لهگهڵ ئازادی رۆژنامه‌نووسیداین و ده‌یانپارێزین. ب �ه‌پ��ێ��چ �ه‌وان �هوه ه����ه‌روه‌ک ل��هم��اوه‌ی ئه‌و دوومانگه‌دا ڕێگ‌ه به راگه‌یاندنی هیچ الیه‌نێک نه‌درا زیاتر بچێت‌ه به‌رده‌رکی سه‌را له‌خۆیان زیاتر.
داوای هێورکردنه‌وه‌ی بارودۆخه‌ک ه و پێکهێنانی حکومه‌تی کاتی ده‌که‌ن
پارتی چاره‌سه‌ری پرۆژه‌یه‌ک بۆ چاره‌سه‌رکردنی دۆخی ئێستا ده‌خات ه روو که‌رکوک چه‌تر دوێنێ ل ه کۆنگره‌یه‌کی رۆژنامه‌وانیدا ل ه که‌رکوک پارتی چاره‌سه‌ری دیموکراتی کوردستان، بۆ چاره‌سه‌رکردنی دۆخی ئێستای هه‌رێمی کوردستان پرۆژه‌یه‌کی بۆ رایگشتی راگه‌یاند ک ه ناوه‌رۆکی پرۆژه‌ک ه بۆ چاره‌سه‌ر کردن و هێورکردنه‌وه‌ی دۆخه‌ک ه و کۆتایی هێنان ه به‌و هێرش ه راگه‌یاندنیه‌ی ک ه الیه‌ن ه ئۆپۆزسیۆنه‌کانی ناو په‌رله‌مان و حزبه‌کانی ده‌سه‌اڵت ل ه ئێستادا پیاده‌ی ده‌که‌ن.ئه‌مه‌ی خواره‌و ه ده‌قی پرۆژه‌که‌یه:
بانگه‌وازی بۆ ئاشتی و چاره‌سه‌ری دیموکراتی دوای گۆڕانکارییه‌کانی رۆژهه‌اڵتی ن��اوی��ن ل �ه ()17ی ش��وب��ات �هوه هه‌رێمی کوردستانیش رووب���ه‌ڕووی بارودۆخێکی ت��ای��ب�هت ب���ووه‌ت���هوه .ل �ه‌الی �هک ج �هم��اوه‌ر و الی �هن �هک��ان��ی ده‌ره‌وه‌ی دهس�����ه‌اڵت و رێ��ک��خ��راوه‌ک��ان��ی ک��ۆم�هڵ��گ��ای م�ه‌ده‌ن��ی گ��ۆڕان��ک��اری له‌سیسته‌می دهس �ه‌اڵت��دا ده‌خ��وازن و داوا دهک �هن که دادپ���ه‌روه‌ری، ئ���ازادی راده‌رب��ڕی��ن و رێ��ک��خ��راوه ب��وون و
چاالکی کردن گه‌ره‌نتی بکرێت و گه‌نده‌ڵی و دهس�ه‌اڵت��ی حزبی کۆتایی پێ بێت و شێوازێکی حوکمڕانی پێش بکه‌وێت که بتوانێت خزمه‌تی هه‌موو جه‌ماوه‌ر بکات، له الیه‌کی ت��رهوه ملمالنێی نێوان پارتی دیموکراتی کورستان و یه‌کێتی نیشتمانی کوردستان وه‌کو دوو هێزی ده‌سه‌اڵتدار و بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان ،یه‌کگرتووی ئیسالمی و کۆمه‌ڵی ئیسالمی وهک��و سێ هێزی ئۆپۆزیسیۆنی له‌ناو په‌رله‌ماندا دژوار بوو. ئ��ێ��م �ه وهک������و پ����ارت����ی چ����ارهس����ه‌ری دی��م��وک��رات��ی ک��وردس��ت��ان ،ل �ه‌س �هرهت��ای روداوه‌کانه‌و‌ه هه‌وڵمانداو‌ه که بارودۆخهکه ب �ه‌ئ��اراس��ت �هی ت��ون��دوت��ی��ژی��دا ن �ه‌چ��ێ��ت و ده‌سه‌اڵت وه‌اڵمی داخوازییه‌کانی جه‌ماوه‌ر ب��دات �ه‌وه‌و گ��ۆڕان��ک��اری پێویست ئه‌نجام بدات .هه‌روه‌ها کارمان کردووه بۆ ئه‌وه‌ی دهس �ه‌اڵت و ئۆپۆزیسیۆنی ناو په‌رله‌مان له‌رێگه‌ی ملمالنێیه‌کانی ناوخۆیانه‌وه ئاراسته‌ی رووداوه‌ک��ان نه‌گۆڕن و ره‌وایی داخ��وازی��ی�هک��ان��ی دوو مانگی ج�هم��اوه‌ر نه‌خه‌ن‌ه ژێر پرسیاره‌وه ،به‌اڵم جێگه‌ی داخه ئه‌و ملمالنێیانه‌ی باڵی به‌سه‌ر رووداوه‌کانی دوو م��ان��گ��ی راب������ردوودا کێشا ره‌وت���ی رووداوه‌کانی به‌ئاراسته‌یه‌کی نه‌خوازراودا ب��ردوو له ئه‌نجامی ئه‌م بارودۆخه‌دا هه‌تا ئێستا ( )10ه��اواڵت��ی شه‌هید ب���وون و به‌سه‌دان که‌سیش بریندار ب��وون و ئه‌وه‌تا ل����ه‌دوای ()19ی نیسانه‌و‌ه ب��ارودۆخ��ی
کوردستان زۆر ئاڵۆزتر بووه و نائارامی باڵی به‌سه‌ر هه‌رێمه‌که‌دا کێشاوه و ئه‌مه‌ش جه‌ماوه‌ری گه‌له‌که‌مان و دۆسته‌کانمانی تووشی نیگه‌رانی کردووه. ئێمه پێمانوای‌ه که هه‌ر چی زووه ده‌بێت کۆتایی به‌و بارگرژیی‌ه بێت و بارودۆخهکه ئاسایی بکرێتهوه .بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش وه‌کو هه‌وڵدانێک به‌ئاراسته‌ی چاره‌سه‌رکردنی ئه‌م بارودۆخه‌دا بانگه‌وازی له رۆشنبیران، رێ���ک���خ���راوه‌ک���ان���ی م����ه‌ده‌ن����ی و الی �هن �ه سیاسیه‌کان ده‌که‌ین که به به‌رپرسیارانه هه‌ڵسوکه‌وت بکه‌ن و له‌م پێناوه‌شدا ئێمه ئه‌م هه‌نگاوان‌ه به پێویست ده‌بینین: یه‌که‌م :هه‌رچی زووه ،هێزی سه‌ربازی ل �هن��اوش��ارهک��ان ده‌رب��خ��رێ��ت و ب��ارودۆخ��ی نائاسایی کۆتایی پێ بهێنرێت. دووه‌م :هه‌رچی ده‌ستگیرکراوه‌کان‌ه ئازاد بکرێن. سێیه‌م :کۆتایی به‌و شه‌ڕی راگه‌یاندنه بهێنرێت که له‌نێوان الیه‌نه‌کانی ده‌سه‌اڵت و ه �ه‌رس��ێ الی �هن��ی ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن��ی ن��او په‌رله‌ماندا ههیه. چ��واره‌م :داوا ده‌که‌ین هه‌موو الیه‌ک رێکه‌ون له‌سه‌ر ئ�ه‌وه‌ی که پالتفۆرمێک دروست بکرێت له‌نوێنه‌ری جه‌ماوه‌ر له‌شارو شارۆچکه‌کان ،نوێنه‌ری رێکخراوه‌کانی ک��ۆم �هڵ��گ��ای م����ه‌ده‌ن����ی ،ک �ه‌س��ای �هت��ی ئه‌کادیمی و پسپۆر ،ه�هروهه��ا نوێنه‌ری الیه‌ن‌ه سیاسیه‌کان «ئه‌وانه‌ی له‌په‌رله‌ماندان
و ئ �ه‌وان �هش��ی ل�������ه‌ده‌ره‌وه‌ی پ �ه‌رل �هم��ان��ن، ئه‌وانه‌شی حکومه‌ت مۆڵه‌تی پێ نه‌داون و په‌راوێزی خستوون» .هه‌موو الیه‌نه‌کان له‌سه‌رئاستی به‌رپرسیاری یه‌که‌م به‌شداری پالتفۆرمهکه بکه‌ن و ژنان و گه‌نجان رۆڵی پێشه‌نگ ببینن له‌م پالتفۆرمه‌دا. پ��ێ��ن��ج��هم :پ�ل�ات���ف���ۆرم���هک���ه ل���ه‌الی���هن کۆمیسیۆنێکی سه‌ربه‌خۆو‌ه به‌ڕێوه‌ببرێت. ش �هش �هم :ئ �هم پالتفۆرم‌ه لیژنه‌یه‌کی تایبه‌ت و سه‌ربه‌خۆ ئ�ه‌رک��دار بکات بۆ لێکۆڵینهوه له رووداوه‌کانی دوای ()17 ی شوبات و ده‌ستنیشانکردنی تاوانباران و راده‌ستکردنیان به‌دادگا. ح���ه‌وت���هم :پ�لات��ف��ۆرم�هک�ه ه �هم��وو ئه‌و پرۆژانه‌ی که له‌الیه‌ن نوێنه‌رانی جه‌ماوه‌رو الیه‌ن‌ه سیاسیه‌کان و رێکخراوه مه‌ده‌نی و که‌سێتیه‌کانه‌و‌ه راگه‌یه‌ندراون کۆبکاته‌و‌ه و نه‌خش‌ه رێگایه‌کی گشتگیر ئاماد‌ه بکات بۆ هه‌نگاونان له‌م بوارانه‌دا: 1ـ پێداچوونه‌وه‌ی پرۆژه‌ی ده‌ستووری هه‌رێمی کوردستان و هه‌موارکردنی و ئاماده‌کردنی بۆ ئه‌نجامدانی راپرسی. 2ـ پێداچوونه‌و‌ه به‌یاسای هه‌ڵبژاردنی س��ه‌رۆک��ای��هت��ی ه �ه‌رێ��م��ی ک��وردس��ت��ان، یاسای هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی هه‌رێمی کوردستان ،یاسای هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاو قه‌زاو ناحیه‌کان بکرێت و به‌و پێیه ئاماده‌کاری بۆ هه‌ڵبژاردنی پێشوه‌ختی هه‌رێم بکرێت.
3ـ پێداچوونه‌و‌ه به‌په‌یڕه‌وی ناوخۆی په‌رله‌مان و رێکخستنی کاری په‌رله‌ماندا بکرێت. 4ـ پ��رۆژه یاسایه‌ک بۆ رێکخستنی ک�����اری ک��ۆم��ی��س��ی��ۆن��ی ه��هڵ��ب��ژاردن��ی ه�ه‌رێ��م ئ��ام��اد‌ه بکرێت ک�ه سه‌ربه‌خۆیی کۆمیسیۆنه‌ک‌ه گه‌ره‌نتی بکات و به‌وپێیه کۆمیسیۆنی هه‌ڵبژاردنی هه‌رێم دروست بکرێت. 5ـ پ��رۆژه یاسای رێکخستنی کاری حکومه‌ت گه‌اڵڵ‌ه بکرێت ،به‌شێوه‌یه‌ک که پێشمهرگه ،ئاسایش ،پۆلیس له‌سه‌ر بنه‌مای خزمه‌تی نیشتمانی و پسپۆری رێکبخرێن و سه‌ربه‌حکومه‌ت بن. 6ـ ی��اس��ای رێکخستنی پ��ارت�هک��ان ه �هم��وار بکرێت و رێ��گ�ه ل�هب��وون��ی ئه‌و پارتان‌ه بگیرێت که «چه‌کدار ،ئاسایش، هه‌واڵگری» تایبه‌تیان هه‌یه‌و سه‌رجه‌م ئه‌و ده‌زگا حزبیان‌ه هه‌ڵبوه‌شێنێته‌وه. 7ـ یاساکانی رێکخستنی رێکخراوه‌کانی کۆمه‌ڵگای مه‌ده‌نی ،یاسای رێکخستنی خۆپیشاندان رێکبخرێتهوه. 8ـ یاسای باری که‌سێتی ،ره‌گه‌زنامه، سزادان سه‌رله‌نوێ رێکبخرێتهوه به‌شێوه‌یه‌ک که هاوتایی ره‌گه‌زی به‌بنه‌ما بگرێت. 9ـ ئه‌م پالتفۆرم‌ه ده‌سته‌یه‌ک ئه‌رکدار بکات بۆ سه‌رپه‌رشتیکردنی گه‌ڕاندنه‌وه‌ی موڵک و س���ه‌روه‌ت و سامانی گشتی ل�ه‌الی هه‌رالیه‌ن و کۆمپانیاو که‌سێک
بێت. 10ـ ک���ارب���ک���رێ���ت ب����ۆ داڕش���ت���ن���ی ستراتیژێکی نه‌ته‌وه‌یی ،چاره‌سه‌رکردنی پرسی ک�ه‌رک��وک و ناوچ‌ه داب��ڕاوه‌ک��ان و کۆمه‌ڵکوژییه‌کانی سه‌ر گه‌له‌که‌مان به‌تایبه‌تی کیمیابارانی ههڵهبجه و ئه‌نفال وهک جینۆسایدی نه‌ته‌وه‌یی بناسێندرێت. 11ـ ئ������هم پ�ل�ات���ف���ۆرم���ه ئ���ه‌رک���ه سه‌ره‌تاییه‌کانی خۆی له‌ماوه‌ی که‌متر له سێ مانگدا جێبه‌جێ بکات. 12ـ ئه‌م پالتفۆرم‌ه حکومه‌تێکی کاتی که هه‌موو الیه‌ک رازی بکات ئه‌رکدار بکات بۆ ئه‌وه‌ی هه‌تا پێش ()2011/11/30 ئاماده‌کاری بۆ هه‌ڵبژاردنێکی خاوێن بکات و ئه‌و بڕیارو راسپاردانه‌ی که پالتفۆرمهکه گ���ه‌اڵڵ���هی ک������ردوون پ��ێ��ک��ی بهێنێت. به‌مه‌رجێک ئه‌وکه‌سانه‌ی ئه‌رکدارده‌کرێن بۆ وه‌زاره‌ته‌کانی (پێشمهرگه ،داد ،ناوخۆ، مالیه) که‌سی سه‌ربه‌خۆبن. 13ـ ئه‌م پالتفۆرم‌ه هه‌تا ئه‌نجامدانی ه���هڵ���ب���ژاردن و راگ �هی��ان��دن��ی ئه‌نجامه فه‌رمییه‌کان و ته‌سدیقکردنی ئه‌نجامه‌کان ک��ارهک��ان��ی ب����ه‌رده‌وام بێت و دوای ئ�هوه ههڵبوهشێتهوه. ده‌سته‌ی کارگێڕی پارتی چاره‌سه‌ری دیموکراتی کوردستان 24ی نیسانی 2011
وه‌رگێڕان
به‌ڵێنه‌کانی ئه‌سه‌د ل ه سه‌ر کاغه‌ز ده‌مێننه‌وه
ینی ئۆزگور پلوتیکا
گه‌ل بڕوای ب ه ئه‌سه‌د نهماوه
و :هێمن عه‌لی به‌شار ئه‌سه‌د ک ه ( )11ساڵ ه به‌ڵێنه‌کانی جێبه‌جێ ناکات، وێڕای به‌تاڵ‌کردنی یاسای باری نا ئاسایی به‌اڵم هێشتا گه‌لی سوریا له‌سه‌ر شه‌قامه‌کاندایه.
دوای ن��وێ��ژی ه�هی��ن��ی ل��ه س���وری���ادا، گ���هل رژان����ه س���ه‌ر ش �ه‌ق��ام �هک��ان .گه‌لی ئ��ازادی��خ��وازی ئ �هم واڵت���ه و به‌تایبه‌ت ل ه ههرێمه کوردنشینه‌کاندا ،بڕوایان به به‌شار ئه‌سه‌د ،سه‌رۆکی ده‌وڵه‌تی سوریا نهماوه. ل �ه خۆپیشاندانه‌کاندا س �هرهت��ا دروش��م��ی «ب��رای �هت��ی» و «ئ�����ازادی» ده‌وت���ران���هوه. به‌رهه‌ڵستکاران جاری یه‌که‌م به‌یاننامه‌یه‌کی ه��اوب �هش��ی��ان ده‌رک�����رد ک �ه ت��ی��ای��دا داوای ئازادکردنی گیراوانی سیاسی و البردنی ده‌زگا ئه‌منییه‌کانیان کردبوو. پرۆژه‌یاسای البردنی ب��اری نا ئاسایی له سوریا که هی ده‌زگای وه‌زیران بوو ،له الیه‌ن سه‌رۆکی ده‌وڵه‌تی سوریاوه ئه‌رێ کرا. به‌اڵم دوای ماوه‌یه‌کی کورت ده‌رکه‌وت که ئه‌م بهڵێنه ته‌نیا له سه‌ر کاغه‌ز ب��ووه .ل ه خۆپیشاندانه‌کانی رۆژی هه‌ینی دیسان هێزه ئه‌منییه‌کان ده‌ستێوه‌ردانیان ک��رد .به‌ده‌یان که‌س ک��وژران و بریندار بوون و به سه‌دان که‌سیش ده‌ستبه‌سه‌ر کران. خۆپیشاندان له قامیشلو و حه‌سه‌ک‌ه و ل ه ته‌واوی شار و شارۆچکه‌کانی ده‌وروبه‌ری (ش���ام)؛ ده‌رزۆر ،جاسم ،حاما ،حوموس، بانیاس ،ده‌رع���ا ،له‌زکی‌ه و راس ئه‌لعه‌ین بهڕێوه چوو .داواکارییه‌کانی گه‌لی کورد، ع �ه‌ره‌ب ،دوورزی ،ئاشووری هاوبه‌ش بوو و ل�ه پانکارته‌کاندا ل���ه‌دژی بانگه‌شه‌ی «پێکدادانی ئایین دهب��ێ��ت» ،داواکارییه هاوبه‌شه‌کانی ت �ه‌واوی گه‌النی ئه‌و واڵت ه سه‌رنجی راده‌کێشا. دروشمه‌کان سه‌رنجڕاکێش بوون
n
هاواڵتیانی سوریا وێنه‌ی به‌شار ئه‌سه‌د ده‌سووتێنێنن AP /
کاتێ نزیکه‌ی شه‌ش هه‌زار که‌س رژابوون ه س �ه‌ر شه‌قامه‌کانی قامیشلو و پانکارت ه کوردی و عه‌ره‌بییه‌کانی «کورد ،عه‌ره‌ب و ئاشووری له‌دژی گه‌نده‌ڵین» و «ئازادی»یان ب �ه‌رز ک��ردب��ووه‌وه ،دروش��م��ی «ئ���ازادی» و «برایه‌تی» ده‌وترانه‌وه .پانکارتی کوردی «ئازادیمان ،ناسنامه‌مانه» سه‌رنجڕاکێش بوو .خه‌ڵکی (دوما) دوای کردنی نوێژی هه‌ینی رژان‌ه سه‌ر شه‌قام و دروشمی «ئێم ه وهک سوننه ،عه‌له‌وی ،دوورزی ،موسلمان، کریستیانی ئازادیمان ده‌وێت» وترایه‌وه .له ش��اری (حوموس)یشدا دروشمه‌کانی «نا بۆ برا{موسلمان}ه‌کان ،نا بۆ سه‌له‌فییه‌کان، ئێمه ئ��ازادی��م��ان ده‌وێ���ت» و «دهب���ێ رژی��م ههڵوهشێتهوه» ده‌وترانه‌وه. ه��ێ��زه ئه‌منییه‌کان ب �ه بۆمبی گ��ازی دهس��ت��ێ��وه‌ردان��ی خۆپیشاندانی ئاشتیانه‌ی گ�هل��ی��ان ک���رد .ل �ه خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان�هک��ان ل ه
قامیشلو ،ه��ێ��زه ئه‌منییه‌کان ک �ه جلی مه‌ده‌نیان له‌به‌ر کردبوو ،ده‌یان که‌سیان بریندار کرد .دوو هه‌زار که‌س له مه‌یدانی ناوه‌ندی ش��ام ،پایته‌ختی سوریا لهگهڵ وتنه‌وه‌ی دروش��م له دژی رژیمی ئه‌سه‌د رێپێوانیان ک��رد .ب�هگ��وێ��ره‌ی بینه‌رانی رووداوه‌ک����ان، هێزه ئه‌منییه‌کان به گ��ازی فرمێسکرێژ ده‌ستێوه‌ردانی خۆپیشاندانه‌کانیان کردووه. داواکاری هاوبه‌شی به‌رهه‌ڵستکاران
ک��ۆت��ای��ی ب �ه ق��ۆرغ��ک��اری پ��ارت��ی به‌عس بێت و سیستمێکی سیاسی دیموکراتیک دابمه‌زرێت. ل����ه‌و پ��ێ��ن��ج ه��ه‌ف��ت��ه‌دا ک���ه چ��االک��ی��ی� ه پرۆتستۆییه‌کان له سوریا ده‌ستی پێکردوو‌ه بۆ جاری یه‌که‌م له به‌یاننامه‌یه‌کی هاوبه‌شدا ێ دروشمه‌کانی «ئازادی و متمانه» و «ب گ��ۆڕان��ک��اری ئاشتیان‌ه و دیموکراتیک، سیستم ناتوانرێت دابمه‌زرێت» ده‌وترێنه‌وه .له‌م به‌یاننامه‌دا ،له حاڵیکدا داوای ئازادکردنی گ��ی��راوان��ی سیاسی دهک��رێ��ت ،ب�ه پێویست ده‌بینرێت که ده‌زگا ئه‌منیی‌ه هه‌نووکه‌ییه‌کان هه‌ڵبگیردرێت و له جیاتی ئه‌وان ،ده‌زگایه‌ک به که‌سانی شایسته‌و‌ه دابمه‌زرێت که ل ه چوارچێوه‌ی یاسادا بجوڵێنه‌وه.
ی��هک��هم��ی��ن رۆژی دهس��ت��پ��ێ��ک��ردن��ی خۆپیشاندانه‌کان له ش��اری (ده‌رع��ا) بوو. به ه �ه‌زاران که‌س ل �ه‌دژی رژێ��م دروشمیان وت�����هوه .گ��روپ �ه ب �هره �هڵ��س��ت��ک��ارهک��ان ک ه خۆپیشاندانه‌کانیان ل���ه‌دژی رژێ��م رێک خستبوو ،هاتن‌ه الی یه‌ک و داواکارییه‌کانی خ��ۆی��ان ب��ۆ ئ���ه‌س���ه‌د ،س���ه‌رۆک���ی ده‌وڵ����هت رژێم ده‌بێ ههڵوهشێتهوه راگه‌یاند .کۆمیته‌کانی کوردیناسیۆنی به‌شار ئه‌سه‌د ،سه‌رۆکی ده‌وڵه‌تی سوریا، سه‌رجه‌م هه‌رێم و پارێزگاکان ،داوایان کرد ل�ه ساڵی ()2002وه ب����ه‌ره‌ودوا زۆر جار
به‌ڵێنی به خه‌ڵک داوه .سه‌ره‌تا له ساڵی ()2001دا له دوای خۆپیشاندانه‌کانی به‌رهه‌ڵستکاران ،ئه‌سه‌د رایگه‌یاند ک ه ریفورم ده‌کات ،به‌اڵم دوای ئه‌وه‌ی جێگای خ��ۆی ل �ه س��ه‌ر ک��ورس��ی سه‌رۆکایه‌تی ده‌وڵه‌ت خۆش کرد ،زۆر به‌رهه‌ڵستکاری زیندانی کرد. ل�هگ�هڵ ده‌ستپێکردنی ش �ه‌ڕی عێراق، جارێکی تر له سوریادا به‌رهه‌ڵستکاران داوای ریفورمیان له ئه‌سه‌د کرد .به ده‌یان نووسه‌ر، ئەکادیمی ،رۆژنامه‌وان ،دکتۆر ،پارێزه‌ر و سیاسه‌تمه‌داری واڵت ،گه‌اڵله‌نامه‌ی (شام) یان ب�ڵاوک��ردهوه .له‌و قۆناغه‌دا که ئه‌سه‌د له ژێر گوشاری کۆمه‌ڵگای نێونه‌ته‌وه‌ییدا ب��وو ،به‌ڵێنیدا ک�ه ریفورمه‌کان جێبه‌جێ بکات .ب�ه‌اڵم هه‌ر وهک پێشتر دیسان ب ه گرتن و زیندانیکردن وه‌اڵمی دایهوه .گه‌ل له مانگی ئاداری ساڵی ()2011دا رژایه سه‌ر شه‌قامه‌کان ،ئه‌مجار‌ه بۆ جێبه‌جێکردنی ریفورمه‌کان ،داوای هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی رژێم ده‌کات .ئه‌سه‌د له قسه‌کانیدا له پارله‌مان، خۆپیشاندانه‌کانی وهک «پیالنگێڕی» هه‌ڵسه‌نگاندبوو .س�هب��اره‌ت به زیادبوونی خۆپیشاندانه‌کان بۆ پارچه‌کردنی گه‌ل، سه‌ره‌تا هه‌نگاوی بۆ توێژی سوننه نا ،دواتر به‌ڵێنیدا ناسنامه‌ی «هاواڵتی عه‌ره‌ب»یدا به کوردان .به‌اڵم له‌به‌ر ئه‌وه‌ی خه‌ڵک ده‌زانن ئه‌سه‌د وهک پێشتر به‌ڵێنه‌کانی جێبه‌جێ ناکات ،فریوی ئ�هم یارییه‌یان ن�هخ��وارد و درێژه‌یان به چاالکییه‌کانیان دا .ئه‌سه‌د دواتر به هاویشتنی هه‌نگاوێکی تر ،یاسای ()48 ی له واڵت به‌تاڵ ساڵه‌ی ب��اری نا ئاسای کردهوه و یاسای خۆپیشاندانی ئاشتیانه‌ی ئ���ه‌رێ ک���رد .به‌رهه‌ڵستکاران ل �ه واڵت��ی س��وری��ادا به یه‌کده‌نگ رایانگه‌یاند «تا رژێم به ته‌واوه‌تی نه‌ڕووخێت ،ناوه‌ستنه‌وه». چونکه گه‌ل ده‌ڵێت ئه‌و ریفورمانه‌ی ئه‌سه‌د به‌ڵێنی داوه ته‌نیا له سه‌ر کاغه‌ز ماوهتهوه.
مشتومڕ ل ه سه‌ر وه‌زاره‌تی ئیتالعات
شه‌ڕی ده‌سه‌اڵت ل ه لووتکه‌ی حکومه‌تی ئێراندا سهرچاوه :ماڵپه‌ڕی فه‌ردا
و :هێدی ئه‌حمه‌د
ئه‌میر تاهیری رۆژنامه‌وانی ئێرانی نیشته‌جێی ئه‌مریکا ل ه بابه‌تێک ل ه رۆژنامه‌ی (نیویۆرک پۆست) ئاماژ ه ب ه رووداوه‌کانی په‌یوه‌ندیدار ب ه له‌کارالبردنی حه‌یده‌ر موسلحی ،وه‌زیری ئیتالعات و مانه‌وه‌ی له‌م پۆسته‌دا ده‌کات و له‌م بابه‌ته‌دا مشتومڕی ده‌سه‌اڵت ل ه لوتکه‌ی حکومه‌تی ئیسالمی ئێران وهک رکابه‌ری نێوان «مڵهوره‌کان» به‌ناو ده‌کات.
رۆژی یهکشهممه (ئیرنا) هه‌واڵنێری ک��ۆم��اری ئیسالمی ب�ڵاوی ک���ردهوه ک ه ح �هی��ده‌ر موسلحی دهس��ت��ی ل �ه وه‌زاره‌ت����ی ئیتالعات کێشاوه‌ته‌و‌ه و وهک راوێژکاری ئاسایشی مه‌حمود ئه‌حمه‌دی نه‌ژاد ئه‌رکدار کراوه .رۆژی دووشهممه حه‌یده‌ر موسلحی بۆ به‌شداریکردن له مەراسیمی مااڵوایی چوو بۆ وه‌زاره‌ت��ی ئیتالعات .له په‌یوه‌ندییه‌کی ته‌له‌فونیدا له الیه‌ن نوسینگەی (ئایه‌تواڵ خ��ام��ن �هی)هوه داوا ک���راوه ک�ه ل�ه هه‌مان مه‌قامدا درێژه به کاری خۆی بدات. رۆژی سێ‌شه‌مم‌ه رۆژنامه‌کانی سه‌رب ه نووسینگه‌ی رێبه‌ری کۆماری ئیسالمی رایانگه‌یاند که حه‌یده‌ر موسلحی ده‌ستی ل�هک��ار نه‌کێشاوه‌ته‌و‌ه و ل�ه لووتکه‌یتیدا (ئیسفه‌ندیار ره‌حیم مه‌شایی) ،سه‌رۆکی نووسینگه‌ی سه‌رۆک کۆماری« ،لهگهڵ داڕشتنی پیالنگێڕیه‌ک هه‌وڵیداو‌ه ئه‌و له‌م مه‌قام‌ه له‌کار الب��ب��ات» .ئ�هم رۆژنامان ه رای��ان��گ�هی��ان��د ک �ه ئ��ای�هت��واڵ خامنه‌یی ل ه نامه‌یه‌کدا بۆ ئه‌حمه‌دی ن��ه‌ژاد ،بڕیاری ل �هک��ارالب��ردن��ی ح �هی��ده‌ر موسلحی به‌تاڵ کردۆتهوه. تا رۆژی چوارشه‌مم‌ه هێشتا ره‌وش��ی ح �هی��ده‌ر موسلحی دی���ار ن �هب��وو .ب���ه‌اڵم ب ه ته‌واوه‌تی روون بوون که مشتومڕ له سه‌ر کۆنترۆڵی حکومه‌ت جارێکی تر زیاتر و ئاشکرا ب��ووه .پێده‌چێت حه‌یده‌ر موسلحی
ته‌نیا ئه‌ندامی کابینه‌ی ئه‌حمه‌دی نه‌ژاد‌ه که به رای و خواستی ئایه‌تواڵ خامنه‌ی ل�ه لیژنه‌ی ده‌وڵ��هت��دا جێگای ه�هی�ه .ل ه هه‌مان کاتدا دوایین تاکی رۆحانیی‌ه که ل ه
n
و له هه‌مان کاتدا چه‌ندین وه‌زی��ری غه‌یر‌ه رۆح��ان��ی و ک��اری��گ �ه‌ری ب �ه پشتگیری ئایه‌تواڵ خامه‌نه‌ی له‌کار الب��ردووه .وهک نموونه :له‌کارالبردنی (ئه‌ژێیی) له وه‌زاره‌تی
فڕینی ئه‌وان بۆ سه‌رکه‌وتن له هه‌ڵبژاردنی س �ه‌رۆک کۆماری ئاینده بێت .له وه‌ها دۆخێکدا ،رهنگه لهگهڵ گۆڕینی چه‌ند به‌شێکی یاسای بنچینه‌یی ،هه‌ل بۆ خولی
الیه‌نی ئه‌حمه‌دی نه‌ژاد و ده‌وروبه‌ری رێبه‌ری دینی خه‌نجەره‌کانیان شاردۆته‌وه /ماڵپه‌ڕی فه‌ردا
مه‌قامی وه‌زاره‌تدایه. ئه‌میر تاهیری له درێژه‌ی هه‌ڵسه‌نگاندنی خۆیدا ده‌نووسێ که تا پێش ده‌ستپێکردنی خ��ول��ی ی �هک �هم��ی س�����ه‌رۆک ک��ۆم��اری ئ �هح��م �ه‌دی ن���ه‌ژاد ل �ه س��اڵ��ی ()2005دا رۆحانییه‌کان رۆڵێکی گه‌وره‌یان له لیژنه‌ی ده‌وڵ �هت��دا هه‌بوو و هه‌ندێک ج��ار له سێ یه‌کی وه‌زی��ره‌ک��ان له نێوان رۆحانییه‌کاندا هه‌ڵده‌بژێردران .له زۆرێ��ک له خوله‌کاندا وه‌زاره‌ت‌ه گرنگه‌کان وهک وه‌زاره‌تی واڵت، ئاسایش و رێنوێنی له‌ژێر چاودێری وه‌زیری رۆحانیدا بوو .به‌اڵم له ماوه‌ی سێ ساڵی دوای��ی��دا ئه‌حمه‌دی ن���ه‌ژاد ل�هگ�هڵ کاتدا رۆحانییه‌کانی له مه‌قامی وه‌زاره‌ت الدابوو
ئیتالعات( ،سه‌فار هه‌ره‌ندی) له وه‌زاره‌تی سێهه‌می سه‌رۆک کۆماری بره‌خسێنێ یان رێنوێنی و مەنوچەهر موته‌کی له وه‌زاره‌تی له دۆخی شکست ئه‌م ههوڵدانه ،ئیسفه‌ندیار ره‌ح��ی��م مه‌شایی ب��ۆ س���ه‌رۆک کۆماری دهرهوه. ئێستا وا دی��اره که ئایه‌تواڵ خامنه‌ی خولی داه��ات��وو ئاماد‌ه بکات .به‌مجۆره، پ��ێ��داگ��ره ب��ۆ ئ����ه‌وه‌ی رێ��گ��ری ب��ک��ات ل ه الیه‌نی ئه‌حمه‌دی نه‌ژاد بۆ خولی سێیه‌م، کۆنترۆڵی ره‌های ئه‌حمه‌دی نه‌ژاد له سه‌ر کۆنترۆڵی ده‌سه‌اڵتی جێبه‌جێکار ده‌گرێتەو‌ە ده‌زگای ئاسایشی واڵت .چونکه وه‌زاره‌تی دهسته. ئ �هم��ی��ر ت���اه���ی���ری ب������ڕوای وای�����ه ک ه ئیتالعات ل �ه هه‌ستیارترین به‌شه‌کانی حکومه‌تی ئیسالمی ئ��ێ��ران و ئامێری ه��ۆک��اری مشتومڕی دهس���ه‌اڵت له نێوان سه‌ره‌کی ئه‌م حکومه‌ته‌ی‌ه بۆ ده‌ستکاری الیه‌نه‌کانی حکومه‌تی ئێران ،ته‌نیا حیساب و ئه‌ندازیاری ئه‌نجامه‌کانی هه‌ڵبژاردن ل ه و به‌ده‌ستخستنی پشتیوانی نیه .وهک نمونه س �ه‌رۆک��ای �هت��ی ح �هی��ده‌ر موسلحی ئێراندا. کۆنترۆڵی پەرله‌مانی داهاتوو له الیه‌ن له‌سه‌ر وه‌زاره‌ت����ی ئیتالعات سه‌رده‌مێکی ێ س�هک��ۆی س �ه‌رک �ه‌وت��وو ن �هب��ووه .ده‌زگ���ای ئاسایشی ئ �هح��م �ه‌دی ن�����ەژاده‌و‌ه دهت���وان���
حکومه‌تی ئێران نهیتوانیوه به‌رهه‌ڵستکاران بنەبڕ بکات و هێشتا ناڕه‌زایه‌تی ،مانگرتن و هێرشی چه‌کداری بۆ ناوه‌ند‌ه ئاسایشی و سه‌ربازییه‌کانی بهردهوامه. گ����روپ����ه چ����هک����داره‌ک����ان ک����ه ب��ی��ری جیابوونه‌وه‌یان ههیه له ههرێمه سنوورییه‌کان و شوێنی نیشته‌جێبوونی کهمینه قه‌ومیی ه چاالکه‌کان‌ه و حه‌یده‌ر موسلحی ته‌نانه‌ت ل ه وتاری خۆیدا ،ئاشکرا باسی بێ‌هێزی خۆی کرد بۆ تێکۆشان له به‌رامبه‌ر ئه‌م گروپان‌ه و گروپه‌کانی بره‌وده‌ری کریستیانی. ه��ۆک��ارێ��ک��ی ت��ر ل �ه ب���ه‌رده‌وام���ب���وون و زیادبوونی شه‌ڕی ده‌سه‌اڵت له حکومه‌تی ئیسالمیدا ئهمهیه که ئه‌حمه‌دی نه‌ژاد و الیه‌نه‌که‌ی له‌و بڕوایه‌دان که حکومه‌ت بۆ پارێزگاری خۆی ده‌بێ له سمبول و دروشمی ئیسالمی و ئایینی خۆی که‌م بکاتهوه ک ه به‌شێکی گ�ه‌وره‌ی ،که‌مکردنه‌وه‌ی بوونی رۆح��ان��ی ل �ه دهس��ه‌اڵت��ی و ب�ه‌ڕێ��وهب��ردن��ی کاروباری واڵته .ئه‌م الیه‌ن‌ه هه‌وڵ ده‌دات چ �هم��ک �ه ن��اس��ی��ۆن��ال��ی��س��ت�هک��ان و گ��وای � ه «مه‌کته‌بی ئێرانی» باڵو بکات و بڕوای وای �ه که پسپۆران دهت��وان��ن رێنمایی ئێران بکه‌ن له دونیای مۆدێرندا نه رۆحانییه‌کان. ئه‌میر تاهیری له کۆتایی هه‌ڵسه‌نگاندنی خۆیدا ده‌نووسێت که مه‌حمود ئه‌حمه‌دی ن �ه‌ژاد له‌م پێناوه‌دا دهب��ێ رۆحانییه‌کان ل ه حکومه‌ت بنێت‌ه الو‌ه و له ئاستی ده‌سه‌اڵت و ده‌ره‌تانی رێبه‌ری دینی که‌م بکاتهوه .بۆ ئه‌م مه‌به‌ست‌ه ده‌بێ داب و نه‌ریت و یاسایی هه‌نووکه‌یی له کۆماری ئیسالمی بگۆڕێت و ب�ه جێگه‌ی رێ��ب�ه‌ری دی��ن��ی ،س �ه‌رۆک کۆمار وهک سه‌رۆکی ده‌سه‌اڵتداری به‌شی جێبه‌جێکار سه‌قامگیر بکات. م����ه‌س����هل����هی ح�����هی�����ده‌ر م��وس��ل��ح��ی نیشانیدا که الیه‌نی ئه‌حمه‌دی ن��ه‌ژاد و ده‌وروب �ه‌ری رێبه‌ری دینی له‌م پێکدادانه‌دا خه‌نجەره‌کانیان ش��اردۆت �هوه .گ�ه‌ڕان�ه‌وه‌ی موسلحی بۆ وه‌زاره‌تی ئیتالعات دۆڕانێکی گهورهیه بۆ ئه‌حمه‌دی نه‌ژاد به‌اڵم له دۆخی الچوونی موسلحی ،گۆرزێکی تری گهوره ل �ه دهس �ه‌اڵت �ه ره‌ه��اک��ان��ی رێ��ب �ه‌ری دینی ده‌که‌وێت.
ساڵی دووه‌م ژماره 53 دووشهممه 2711/2/5 - 2011/4/25
15
کورد له میدیا جیهـا‌نـیـیه‌کاندا «با سه‌رۆک وه‌زیران حیساب بدات» ب�ه‌ره‌ی رهن��ج ،ئ��ازادی و دیموکراسی ک��ان��دی��ده سه‌ربه‌خۆکانی ئیسته‌نبوڵ و س �ه‌رۆک��ای �هت��ی پ���ارت���ی ئ��اش��ت��ی و دی��م��وک��راس��ی ل�ه ش���اری ئیسته‌نبۆڵ، کۆبوونه‌وه‌یه‌کی راگه‌یاندنی هاوبه‌شیان رێک خست و ئه‌و قه‌یران‌ه سیاسییه‌ی ل �هب �ه‌ر ب��ڕی��اری کۆمیسیۆنی ب��ااڵی هه‌ڵبژاردن هاته ئاراوه ،وه‌حشه‌ت پۆلیس و ئه‌و بنبه‌سته‌ی وا ده‌سه‌اڵتی AKP دروستی کردبوو شه‌رمه‌زار کرد. له‌و لێدوانه‌دا داوای حیسابی ته‌واوی رووداوک���ان���ی ئ �هم م���اوه‌ی دوای��ی��ان له ئ �ه‌ردوغ��ان��ی س���ه‌رۆک وه‌زی����ران ک��رد. عه‌بدواڵ له‌وه‌ند توزه‌ل ،سه‌باحه‌ت تونجه‌ل، سری سوره‌یا ئۆنده‌ر و مسته‌فا ئاوجی، کاندیده‌کانی به‌ره‌ی ره‌نج و دیموکراسی و ئ��ازادی له ئیسته‌نبوڵ ئاماد‌ه بوون. ک��ان��دی��دهک��ان وێ����رای س �ه‌ره‌خ��ۆش��ی له بنه‌ماڵه‌ی (خه‌لیل ئیبراهیم)ی ته‌مه‌ن ( )17س��اڵ که به فیشه‌کی پۆلیس ژیانی له‌ده‌ست داب��وو ،پرسیاریان کرد: «ل �ه س �ه‌رت��اس �ه‌ری قۆناغی قه‌یرانی سیاسیدا ،ده‌سه‌اڵت له کوێ بوو؟»
ناکۆکى هه‌رێم و به‌غدا له‌سه‌ر خۆپیشاندانه‌کان ماڵپه‌ڕى (ازاع���ه ال��ع��راق الحر) ئ�ه‌وه‌ى باڵو کردۆتهوه ،سه‌ره‌ڕاى ناکۆکى نێوان هه‌رێمى کوردستان و حکومه‌تى ناوه‌ندى ل �ه‌س �ه‌ر گرێبه‌ستى ن���ه‌وت و ب��ودج�هى گشتى ،له ئێستادا ئه‌و ناکۆکیه‌ش ههیه که هاوپه‌یمانى کوردستان رێگه ناده‌ن ده‌سته‌یه‌کى په‌رله‌مانى عێراق بچن‌ه هه‌رێم و له روداوه‌کان بکۆڵنه‌وه. م��اڵ��پ�هرهک�ه نوسیویه‌تى ،هاوپه‌یمانى کوردستان رێگر‌ه ل���ه‌وه‌ى ،کۆمه‌ڵێک په‌رله‌مانتارى په‌رله‌مانى عێراق بچن‌ه هه‌رێمى کوردستان و له روداوه‌ک��ان��ى سلێمانى و هه‌ولێر بکۆڵنه‌وه ،به تایبه‌تى روداوه‌کانى سلێمانى ،که رووبه‌ڕووبونه‌وه‌ى ل��ێ��ک�ه‌وت�هوه ل�هن��ێ��وان خ��ۆپ��ی��ش��ان��ده‌ران و هێزه‌کانى ئاسایش. ه����ه‌ر ل���ه راپ����ۆرت����هک����ه‌دا (م��وح��س��ی��ن سه‌عدون) ئه‌ندامى هاوپه‌یمانى کوردستان رای��گ �هی��ان��دووه :س �ه‌ردان��ى ئ �ه‌و لیژنه‌ی‌ه ده‌بێت به پرسکردن بێت ،ئه‌وه‌شى وتووه: لێکۆڵینهوه ل�ه رووداوه‌ک���ان���ى هه‌رێمى کوردستان مافى دهس�ه‌اڵت��ى کوردیه، نه‌ک ده‌سه‌اڵتى ناوه‌ندى.
«له‌ژێر سایه‌ی تفه‌نگ و سه‌ربازدا کۆبونه‌و‌ه ناکرێت» دره‌نگانێکی ڕۆژی شهممه پاش کۆتایی هاتنی کۆبونه‌وه‌که‌یان ،هه‌رسێ الی �هن �هک �هی ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن ل �ه هه‌رێمی کوردستانی ع��ێ��راق��دا ڕاگه‌یاندنێکی هاوبه‌شیان باڵو ک��ردهوه .ق��ادری حاجی عه‌لی ،ئه‌ندامی ب��ااڵی بزووتنه‌وه‌ی گ���ۆڕان ده‌ڵێت ئ�ه‌و ڕاگهیاندنه خستن‌ه ڕووی دیدوبۆچونی هاوبه‌شی الیه‌نه‌کانی ئۆپزسیۆن‌ه له‌سه‌ر ڕووداوه‌کانی هه‌رێمه‌ک‌ه و ده‌شڵێت نابێت وهک مه‌رج بۆ دیالۆگی نێوان ده‌سه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆن لێی بڕوانرێت. ل �ه م��ی��ان�هی گ��ف��ت��وگ��ۆک�هی��دا ل�هگ�هڵ هاوکارمان به‌ڵێن ساڵح ،قادری حاجی عه‌لی ده‌شڵێت هیوادار‌ه دیالۆگ بکرێت و ئه‌گه‌ر هات و دیالۆگیش نه‌کرا ئه‌وا ڕه‌وشه‌ک‌ه ڕووه‌و خراپتر ده‌ڕوات و ده‌شڵێت ئ�ه‌و هه‌موو هێزه سه‌ربازی‌ه چ پێویست دهک��ات بهێنرێن‌ه ناو ش��اری سلێمانی و ناوچه‌کانی سه‌ر به پارێزگای سلێمانی.
بیروڕا
هۆشیارییه‌کانى خه‌ڵک له‌سه‌رده‌مى ب ه سه‌ربازگه‌کردنى کۆمه‌ڵگه‌دا
ساڵی دووه‌م ژماره 53 دووشه 2711/2/52010/11/8 ممه‌ممه- 2011/4/25 دووشه
16
خالید عه‌بدولکه‌ریم
دواى سه‌رهه‌ڵدانى شه‌پۆلى ناڕه‌زایه‌تیه‌کان له ن��اوچ�هک�ه‌دا دووب���اره ده‌وڵ �هت��ى پۆلیسى وهک چه‌مک و پێکهاته و مێژوو کهوتهوه نێو راگ�هی��ان��دن�هک��ان��ى ئ��ه‌و واڵت���ان���هوه ک ه ناڕه‌زایه‌تیه‌کانى تیادا سه‌ریهه‌ڵدا ،به‌تایبه‌تى ناڕه‌زایى ئۆپۆزسیۆن و خه‌ڵکى سه‌ربه‌خۆ ل ه سیسته‌مى حکومه‌ته‌که‌یان ،ئه‌مه‌ش وهک ده‌رئه‌نجامى هه‌ڵسوکه‌وتى سه‌رۆک و ده‌زگا ده‌وڵه‌تیه‌کانى لهگهڵ هاواڵتیانى خۆیاندا ک ه ب �ه‌زۆرى فۆرمێکى وه‌رگ��رت��وه ،داهێنانێکى ن���وێ ده‌وڵ���هت���ى پۆلیسی‌ه ب��ۆ س �ه‌رک��وت ک��ردن و پێشێلکردنى مافه‌کانى مرۆڤ، ئه‌گه‌رچى هه‌ندێ له‌و شه‌پۆالن‌ه ده‌رئه‌نجامى باشى هه‌بوو و توانیان به‌رهه‌مى شۆڕش ه سپیه‌کان ب �ه‌ڕووى دهس �ه‌اڵت و س �ه‌رۆک و ده‌وڵه‌ت‌ه پۆلیسه‌که‌یاندا به‌ده‌ستبهێنن ،به‌اڵم زۆرى تر م��اوه له‌ڕێگاکه‌ى و هه‌ندێکیان دهس��ت��ی��ان��پ��ێ��ک��ردۆت�هوه ،ئ �ه‌وه‌ش��ى چ����اوه‌ڕوان ده‌کرێت به پێى بۆچونى چاودێرانى سیاسى
و به‌شێکى زۆر ل�ه سۆسیۆلۆجیسته‌کان داگیرکه‌ر و ئینقالبچین ،نه میله‌تى ئێمه‌ش ده‌وڵه‌ت‌ه پۆلیسه‌کان بۆ ڕوبه‌ڕوبونه‌وه‌ى ئه‌و شایه‌نى ئهوهیه به‌و شێوازان‌ه مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵدا شه‌پۆالن‌ه و له‌باربردن و سه‌رکوتکردنى ده‌نگى بکرێت ،به‌اڵم ئه‌م بڕوا و لێدوان و دروشمانه ناڕه‌زایه‌تیه‌کان شێوازى نوێتر به‌کاربهێنن ته‌نها له په‌ناو پاسارى که‌ناڵى راگه‌یاندنه‌کان به‌تایبه‌ت دواى ئه‌وه‌ى بۆیان ئاشکرابوو ئه‌وه‌ى و رۆژن��ام�هک��ان��دا م��ان �هوه و بهپێچهوانهوه لیبیاش به‌ره‌و ئاوابون ده‌چێت و ئه‌زمونیکى ک��اری��گ �ه‌رى و ش��وێ��ن �ه‌وارى روداوه‌ک������ان و تاڵترى دیکتاتۆریه‌تى پێشکه‌شى جیهان ج��ۆرى هه‌ڵسوکه‌وتکردن له‌گه‌ڵیاندا ئهوه کرد ،ئه‌وه‌ى که شاره‌زایان چاوهڕێى ده‌که‌ن سه‌لما ب��ۆ ه��اواڵت��ى واق��ی��ع شتیکى ت��ره و حه‌تمیه‌تى گه‌یشتنى گ �ه‌الن��ى ن��اڕازی��ی� ه دروشم و لێدوانه‌کان شتیکى ترن ،ئه‌مه‌ش ه ب �ه دهس��ت��ک�ه‌وت�هک��ان��ی��ان ،ب���ه‌اڵم هۆشیارى وایکرد شێوازه‌کانى ترى ده‌وڵه‌تى پۆلیسى چینه‌کانى کۆمهڵگه رۆڵى گهوره ده‌بینیت له کوردستاندا بچێت‌ه پێشه‌و‌ه و شێوازى تر له چۆنێتى روبه‌ڕوبونه‌و‌ه و پیالنه‌کانى ئه‌و وه‌ربگرێت که له ده‌وڵه‌ته‌کانى تردا هێشتا ده‌وڵه‌ت‌ه پۆلیسیان‌ه بۆ ئ �ه‌وه‌ى به که‌مترین نه‌بینراون و هێشتا به‌کارنه‌هێنراون ،راسته الى ئه‌وان ژماره‌ى کوژرا و هه‌ڵکشاو‌ه و له‌هه‌ندێ زیانى رۆحى ده‌ربنرێن بۆ نێو مێژوو. تایبه‌مه‌ندییه‌کانى ده‌وڵه‌تى پۆلیسى به‌هۆى واڵت��ی ت��ردا بووه‌ت‌ه مه‌یدانى جه‌نگى نێوان بااڵبوونى هۆشیارى تاکى کوردى و زۆرینه‌ى دووب �هره ،میلله‌ت و که‌تیب‌ه سه‌ربازیه‌کانى چینه‌کانیه‌و‌ه له‌سه‌ره‌تاى گه‌یشتنى شه‌پۆلى سه‌رۆک و ده‌ستوپێوه‌نده‌کانیان. به سه‌ربازگه‌کردن رێگه له هۆشیارى ناڕه‌زایه‌تیه‌کان بۆ کوردستان ،که‌وت‌ه به‌رباس و نمونه و به‌راوردکردنى سیسته‌مه‌کانه‌وه ،ده‌گرێت؟ به‌شێکى زۆرى سه‌رهه‌ڵدانى ناڕه‌زایه‌تیه‌کانى هه‌ندێک پێیانووابوو سیسته‌مى حکومڕانى ل �ه ک��وردس��ت��ان��دا ل �ه تایبه‌تمه‌ندیه‌کانى کوردستان له ئه‌زمونى حوکمى ک��وردى و ده‌وڵه‌تى پۆلیسى ناوچه‌که‌دا یه‌کده‌گرنه‌و‌ه ش��ێ��وازى ک��ارگ��ێ��ڕى و سیسته‌مى ئیدارى و جیاوازیه‌کانیشیان ئهوهیه هێشتا خه‌ڵکى و ج����ۆرى ده‌زگ�����ا خ��زم �هت��گ��وزاری��ی �هک��ان ک���وردس���ت���ان ب �ه‌وش��ێ��وه‌ی �ه ل���هم دهس���ه‌اڵت��� ه ناگه‌ڕێته‌و‌ه بۆ سه‌رهه‌ڵدانى شۆڕشى سپى تێنه‌گه‌یشتو‌ه تا یه‌کسانیان بکات به‌و ده‌وڵه‌ت و ناتوندوتیژى له‌ناوچه‌که‌دا ،به‌ڵکو له‌دواى و سیسته‌مانه ،ئه‌گینا ه�هم��ان فۆرمن ،رووخ��ان��ى رژێمى بهعسهوه ده‌ستپێکردوه، به‌اڵم حوکمڕان و کارێزماکانى سیسته‌مى ده‌ی��ان خۆپیشاندان له شاروشارۆچکه‌کانى ک��ارگ��ێ��ڕى و س��ی��اس��ى ل��ه ک��وردس��ت��ان��دا کوردستان له‌ڕابردوودا باشترین گه‌واهین بۆ ئه‌مه‌یان ره‌تده‌کرده‌و‌ه و زۆر جاریش له‌یه‌الن ره‌خسان و رێگه‌خۆشکردنى ده‌سه‌اڵتى سیاسى سه‌رۆکایه‌تیه‌کانى ههرێمهوه ئه‌و به‌راورد‌ه ب ه بۆ توڕه‌بونێکى که ب���ه‌رده‌وام به‌رزده‌بێته‌وه، ناشایست‌ه و ناماقوڵ وه‌سف ده‌کرا و ناوه‌رۆکى ک��ارهس��ات��ی��ش ئ �ه‌وه‌ی �ه ب�����ه‌رده‌وام دهس���ه‌اڵت وه‌اڵمه‌که‌یان ئه‌وه‌بوو نه ئێمه که‌سانێکى ب�ه‌ه�هن��اس�هى ش���ه‌ڕى ن��اوخ��ۆ و په‌نابردنى
پۆلیسیانه‌و‌ه ب����ه‌ره‌وڕوى ئ �ه‌و ناڕه‌زایه‌تیان ه چ���ووه ک �ه ده‌رئ�هن��ج��ام��ى خ��راپ��ى ب��ۆ خۆى لێکه‌وتۆته‌وه .ده‌کرێت لێرهوه بپرسین دواى حه‌ڤده‌ى شوبات تاک‌ه وه‌اڵم ده‌سه‌اڵت به‌فیعلى هه‌یبێت بۆ وه‌اڵمى خه‌ڵکى ناڕازى و ته‌نانه‌ت ئۆپۆزسیۆنیش جگه له وه‌اڵم��ى پۆلیسى و هه‌وڵدانى بۆ شێوازه‌کانى سه‌رکوتکردن هیچى ترى پێبووه؟ ئایا ده‌سه‌اڵت پرسیوویه‌تى بۆچى ئه‌م ناڕه‌زایه‌تیان‌ه سه‌رهه‌ڵده‌ده‌ن؟ یان ته‌نها پشتى به‌ستو‌ه به کۆمه‌ڵێک کاتیبى خ��ۆى شیکارى ئ�ه‌و شه‌پۆالنه‌ى بۆ بکات ک �ه به‌شێکى گ����ه‌وره‌ن ل �ه هه‌ڵگیرسان و ڕێگه‌خۆشکردن و به‌نزینى ش�ه‌ڕى ناوخۆن له‌سااڵنى ڕاب��ردودا؟ ئه‌گه‌ر ده‌سه‌اڵت ته‌نها کارى ئه‌وه‌بێت گوێ لهوانه بگرێت و خه‌ڵکى ناڕازى ده‌ستى تێکده‌ر و تیرۆریست و نه‌زان و ده‌ستله‌پشت و ...هتد بن ئه‌وا ئاسانترین کاره بیکات و هیچى تێناچێت ته‌نها سه‌رف کردنى مه‌بله‌غێک و خستن‌ه سه‌رپشتى چه‌ند شاش‌ه و رۆژنامه‌یه‌ک بۆ کۆمه‌ڵێک له کاتیبه‌کانى که پێشتر باسمان لێوه‌کرد، ب��ه‌اڵم قورسترین ک��ار ک�ه دهب��ێ��ت بیکات وهک ئه‌رکێکى ئه‌خالقى که زۆرجار خۆیان باسی لێوه‌ده‌که‌ن و ئه‌وان گرێدراوى خه‌باتى شۆڕشگێڕین و هه‌میش وهک ئه‌رکێکى ی��اس��ای��ى و دهس���ت���ورى ک��ه ح��ک��وم��ڕان��ن، تێگه‌یشتن بااڵبوونى هۆشیارى تاکه‌کان له‌پێناو کۆمه‌ڵگه‌یه‌کى زیندوو و ناتوندوتیژدا سه‌ریهه‌ڵداو‌ه و هیچ هێز و فه‌وجێکى سه‌ربازى و حه‌ره‌س جمهورى له هه‌رکوێیه‌که‌و‌ه بیهێنن ناتوانێت رێگه ل�ه‌و هۆشیاری‌ه بگیردرێت ته‌نها رێکخستن و به‌پیرییه‌و‌ه چوون و سوود
ئیسرائیل «ده‌وڵه‌تى کوردستان» داده‌مه‌زرێنێت (گۆڕان و هاوپشته‌کانى هه‌ڵه‌یان کرد)
فه‌ره‌یدون بێوار له‌سه‌ره‌تاى ساڵدا ،گۆڤارێکى ئه‌وروپی ناوى ( )10نهتهوه و هه‌رێمى بێ ده‌وڵه‌تى ب�ڵ�اوک���ردهوه ،ک �ه ب���هم نزیکان‌ه ده‌وڵ �هت��ى سه‌ربه‌خۆیی خۆیان راده‌گه‌یه‌نن ،کوردستان له ریزبه‌ندى حه‌وته‌مدا بوو ،هه‌روه‌ها به‌پێی سه‌رچاوه‌ى ماڵپه‌رى (تابناک)ى ئێرانى و هه‌ندێک له سیاسه‌توانان و رۆژنامه‌کانى ئیسرائیل به‌تایبه‌تى رۆژنامه‌ى (هائارێستى) ئاماژه‌یان بهوه داوه ،که دواى سه‌رکه‌وتنى راپه‌ڕینه‌کانى ناوچه‌ى رۆژه�ه‌اڵت��ى ناوین به‌تایبه‌تى واڵته عه‌ره‌بییه‌کان ،کۆمه‌ڵێک واڵتى تاز‌ه دێن‌ه دامه‌زراند ،لهوانه دامه‌زراندنى ده‌وڵه‌تى سه‌ربه‌خۆی کوردستان و راگه‌یاندنى ده‌وڵه‌تى فه‌له‌ستینی .هه‌روه‌ها ئاماژه‌شیان به دابه‌شبوون و که‌رتبوونى هه‌ندێک واڵت کردووه و پێشبینى ده‌که‌ن ( 5تا )10ده‌وڵه‌تى تاز‌ه له‌ناوچه‌که‌دا بێته دامه‌زراندن ،پێیانوای ه ن�هخ��ش�هى ج��وگ��راف��ى ه�هن��دێ��ک واڵت��ی��ش گۆڕانکارى به‌سه‌ردادێت و ده‌کرێن به چه‌ند ده‌وڵه‌ت و هه‌رێمێکى نه‌ته‌وه‌یی ومه‌زهه‌بییه‌وه، لهوانه سعودیی‌ه و سوریا و یه‌مه‌ن و ئیماراتى یه‌کگرتووى عه‌ره‌بی ،ئه‌مه‌ش جێبه‌جێکردنى ه��هم��ان ن �هخ��ش �هى رۆژه���ه‌اڵت���ى گ����ه‌وره‌ى ناوه‌ڕاست‌ه که له‌مێژ‌ه ئه‌مریکا نه‌خشه‌ى بۆ کێشاوه ،له‌و نه‌خشه‌یه‌شدا ئاماژه به ده‌وڵه‌تى یه‌کگرتووى کوردستانى گهوره کراوه. ساڵى ( ،)2011ده‌ستپێکى گۆڕانکارى و وه‌چه‌رخانێکى نوێی‌ه له سیسته‌مى سیاسی ناوچه‌که‌دا ،به‌تایبه‌تى واڵتانى عه‌ره‌بی. س �هرهت��ا ل�ه «ب��اش��ورى س����ودان»هوه ده‌ستى پ��ێ��ک��رد ،ب�هخ�هب��ات��ى م �ه‌ده‌ن��ى و له‌رێگه‌ى سندوقه‌کانى ده‌نگانه‌وه ،به‌پێی راپرسییه‌کى س�ه‌رت��اس�ه‌رى ( ،)2011\1\9شه‌رعییه‌تى ده‌وڵه‌تى سه‌ربه‌خۆییان وه‌رگرت. ئه‌و شه‌پۆل‌ه خۆپیشاندانه جه‌ماوه‌رییانه‌ى ک �ه ل�هت��ون��س و میسر و دوات����ر زۆرێ��ک ل �ه‌واڵت �ه عه‌ره‌بییه‌کانى گ��رت �هوه له‌پێناو گ��ۆڕان��ێ��ک��ى ری��ش��هی��ی ل���ه سیسته‌مى حکومڕانى له‌ناوچه‌که‌دا ،هه‌ڵبه‌ت کورد و هه‌رێمى کوردستانیش له ده‌ره‌وه‌ى بازنه‌ى ئه‌و گۆڕانکارییانه‌دا نییه ،به‌اڵم چۆنێتى سود وه‌رگرتن له‌و ده‌رفه‌ت و ئه‌زموونانه ،جێی باس و خواسته. له‌کوردستانیخۆشماندا،حزبی«بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان» که‌وت‌ه ژێر کاریگه‌رى خۆپیشاندان و گۆڕانکارییه‌کانى واڵت�ه عه‌ره‌بییه‌کان،
بۆیه ئه‌م حزبه‌ش له‌رێگه‌ى به‌یانێکى «حه‌وت خاڵ»ییه‌و‌ه ( ،)2011\1\29هه‌مان ئه‌زمون و داواک��ارى خۆپیشانده‌رانى واڵتى عه‌ره‌بی کۆپی ک��ردهوه ،به‌تایبه‌تى داواکارییه‌کانى ه �هڵ��وه‌ش��ان �ه‌وه‌ى حکومه‌ت و پ �ه‌رل �هم��ان و هه‌ڵبژاردنى پێشوه‌خته ،ب�هم�هش هه‌رێمى تووشی قه‌یرانێکى ناوخۆیی کرد. ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر حکومه‌تیش ههڵوهشێتهوه و هه‌ڵبژاردنى پێشوه‌خته‌ش بکرێت ،ئه‌وا دڵنیام ل �ه‌دواج��اردا ه�ه‌ر یه‌کێتى و پارتى حکومه‌ت پێکدێننه‌وه ،ئه‌ویش به هاوپه‌یمانى کردن لهگهڵ الیه‌نه‌کانى ( )11کورسیی ه کۆتاکه‌ى په‌رله‌مان .که‌وات‌ه هه‌ڵبژاردنه‌و‌ه شتێکى ئه‌وتۆ له واقیعه‌ک‌ه ناگۆڕێت. پێموای‌ه گۆڕان و هاوپشته‌کانى ،به‌م کاره‌یان ئومێدى راگه‌یاندنى ده‌وڵ�هت��ى سه‌ربه‌خۆی کوردیان له هه‌رێمه‌که‌مان بۆ چه‌ند ساڵێکى تر دواخ��س��ت .چونکه ه�ه‌ر ( 20ی��ان )30 س��اڵ جارێک گۆڕانکارى و قۆناغێکى نوێ له‌جیهان دێت‌ه ئاراوه و ده‌رفه‌ت بۆ نهتهوه بێ ده‌وڵ���هت و ژێ��ر ده‌سته‌کان ده‌ره‌خسێت، ئێمه ئه‌مجاره‌ش ئه‌م ده‌رفه‌ته‌مان له‌ده‌ستدا، به‌هۆی ملمالنێی ناوخۆیی حزبه‌کان لهگهڵ یه‌کترى.
له‌بری ئه‌وه‌ى ئه‌م حزبه هه‌مان ئه‌زموونى گۆڕانکاریانه‌ى ناوچه‌ک‌ه وه‌رگرتبا( ،هه‌ر روخ��ان��دن��ى حکومه‌ت و ش��ۆڕش��ی تونس وهک��و چۆن ک��ورد له 1991له‌به‌رژه‌وه‌ندى و میسر کۆپی ب��ک��ات�هوه ،دهب���ا ئه‌زمون ه خۆی سودى له‌گۆڕانکارییه‌کانى ناوچه‌ک ه دیموکراسییه‌که‌ى باشورى سودانى کۆپی وه‌رگ��رت) ،ئه‌مه‌ش ده‌بوو‌ه پاڵپشتییه‌ک بۆ کردابا و سودى له‌و گۆڕانکاریان‌ه وه‌رگرتبا پارچه‌کانى ت��ری کوردستانیى تورکیا و له پێناو کارکردن و راگه‌یاندنى ده‌وڵه‌تى ئێران و سوریا ،به‌تایبه‌تى که خۆپیشاندانیش کوردى. له کوردستانى سوریا ده‌ستی پێکردوو‌ه و ب�ه‌رده‌وام��ى خۆپیشاندانه‌کانى پارێزگاى له‌تورکیاش جۆرێک له‌رێپێوانى ناڕه‌زایی سلێمانى و ده‌وروبه‌رى و جڵه‌وگرتنى له‌الیه‌ن و م �ه‌ده‌ن��ى ل �ه‌الی �هن حزبه کوردییه‌کانه‌و‌ه ئۆپۆزسیۆنه‌وه ،ئه‌و دڵنیاییه‌ى دایه واڵتانى لهئارادایه .رهنگه له داهاتوویه‌کی نزیکیشدا دراوسێ (ئێران و تورکیا و سوریا) ته‌نانه‌ت هه‌مان شه‌پۆل کوردستانى ئێرانیش بگرێته‌وه. عێراق و ناوچه‌که‌ش ،که هه‌رێمى کوردستان س�ه‌رک��رده‌ک��ان��ى حزبه ئۆپۆزسیۆنه‌کان و حزبه‌کانى ،مه‌یلى جیابوونه‌وه‌و سه‌ربه‌خۆییان ههمیشه گله‌یی و ره‌خنه‌ى ئهوه له‌یه‌کێتى نییه .ه �ه‌ر چ �هن��ده وه‌اڵم���ى ب��ێ ک��رده‌ی��ی و پارتى ده‌گ��رن که به‌بیانووى کۆمه‌ڵێک حکومه‌ت هۆکارێک‌ه ل�هب�ه‌رده‌وام��ی��دان��ى پاساو و هۆکار ،ده‌رفه‌تى زێرینیان له‌ده‌ستداوه خۆپیشاندانه‌کان. بۆ راگه‌یاندنى ده‌وڵه‌تى کوردى ،به‌تایبه‌تى ل ه ل �هم ک��ات �ه‌دا ،ک�ه واڵت��ان��ى ناوچه‌ک‌ه و راپه‌ڕینى ( )1991و ئازاد کردنى عێراق له دراوسێکانى هه‌رێم به کێشه ناوخۆییه‌کانى ( ،)2003که‌چی له‌ئێستاشدا سه‌رکرده‌کانى خۆیانهوه سه‌رقاڵن و رووب���ه‌رووى ناڕه‌زایی ئۆپۆزسیۆن هه‌مان پاساوه‌کانى بیست ساڵ جه‌ماوه‌رى و گۆڕانى ریشه‌یی له‌سیسته‌مى له‌مه‌وپێشی یه‌کێتى و پارتى دوبار‌ه دهکهنهوه سیاسی ب��وون �هت �هوه ،ب��زوت��ن�ه‌وه‌ى گ���ۆڕان و و پێیانوایه ک �ه ج���ارێ ک��ات��ى ن�ه‌ه��ات��ووه هاوپشته‌کانیشی* ،ج��ی��اواز له‌یه‌کێتى و و ره‌وش �هک �ه ل �هب��ار نییه ،ک �ه م��ن پێوای ه پ��ارت��ى ،دهب���ا داواى راگ�هی��ان��دن��ى ده‌وڵ�هت��ى پێچه‌وانه‌که‌ى راسته ،چونکه له‌م کاته‌دا هه‌م کوردیان بکردای‌ه و سودیان له‌و ده‌رف�هت و له‌رووى ناوخۆیی کوردستانهوه ،چی له‌رووى
و سه‌دام و موباره‌ک و قه‌زافى و سه‌دانى تر؟ وه‌رگرتن نه‌بێت که کۆتایى پێدنێت. ئه‌ى ئه‌وانه‌ى که وه‌اڵمێکى ته‌ندروستیانه‌ى سه‌رچاوه‌کانى هۆشیاربونه‌وه‌ى خه‌ڵک چین؟ ئایا ده‌ستى ده‌ره‌کى و هێزى بێگانه‌ن؟! دایهوه بۆ گه‌شه‌کردنى هۆشى هاواڵتیانیان ب ه دی��ک��ارت��ى زان����اى ه��ۆڵ �هن��دى ل �ه‌س �ه‌ده‌ى گۆڕین و چاکسازیکردن و هاوبه‌شیکردنى حه‌ڤده‌هه‌مه‌و‌ه پرسیوویه‌تى ،ئایا هۆشیارى و خه‌ڵکى له به‌شدارى سیاسى و بیناکردنى به ئاگابوون ،ره‌هه‌ندێکى مادى ههیه؟ یان کۆمهڵگه و سیسته‌مه‌کانى تر؟ ئایا ئه‌مان ه نامادى تر؟ ئایا هۆشیارى و به ئاگابوون روخان یان ده‌ڕوخێن ،ده‌سه‌اڵتێک له ئه‌نجامى ره‌فتاره‌کانمان ده‌جوڵێنى و دڵمان وه‌گ�ه‌ڕ هۆشیاربونه‌وه‌ى هاواڵتى له دونیاو پێشکه‌وتن ده‌خات؟ ئایا هۆشیارى رۆڵێکى سه‌ره‌کى و و زانسته‌و‌ه بینابکرێت خۆى ده‌یڕۆخێنێت؟ ک��ات��ى ئ���هوه ه��ات��ووه دهس����ه‌اڵت����داران ل ه ناوه‌ندى ههیه بۆ گه‌یشتن‌ه ئامانجه‌کانمان، ئایا ده‌مانگه‌یه‌نێت‌ه ئه‌وشته‌ى حه‌زى لێده‌که‌ین کوردستاندا ئهوه بزانن به سه‌ربازگ‌ه کردن له ژیانى رۆژانه‌ماندا بۆ خۆشگوزه‌رانى و و دی��م �هن��ى وه‌اڵم����دان����ه‌وه‌ى دهس�����ه‌اڵت بۆ خۆپیشانده‌ران ئه‌وه‌نده‌ى تر به ئاگایى دێنێت بیر به‌رده‌وامبونمان له‌ژیان؟ ده‌کرێ لێره‌دا ئێمه بپرسین ئایا دیکارت له شتى جوانتر و ده‌سه‌اڵتێکى باشتر بکاتهوه هه‌ر له‌خۆیه‌و‌ه ئه‌و پرسیارانه‌ى وروژان���دوه ،نه‌ک کپى بکاتهوه ،چونکه سه‌رچاوه‌کانى ئه‌ى بۆچى نه‌یوتو‌ه ئ �ه‌وه‌ى بیرى ک��ردهوه و به ئاگاکردنه‌وه‌ى هاواڵتى کوردى له ژیانى تێڕاما له‌خۆى و ده‌وروب���ه‌رى و جۆرى ژیان پێشکه‌وتن و خۆشگوزه‌رانى و رێزگرتن و و سیسته‌مى رێکخستى ژیانى رۆژانه‌ى ک ه پاراستنى مافه‌کانى وهک مرۆڤ ،به‌رده‌وام ده‌وڵه‌ت رێکى ده‌خات هۆشیاربوویه‌و‌ه و ئینجا زۆر ده‌بن ،به‌اڵم ئه‌وه‌ى ئاواده‌بێت و ده‌ڕوات و ن��اڕازى بوو ،هێز ببه‌ن‌ه سه‌رى و سه‌رکوتى دهبێته مێژوویه‌کى تاڵ ته‌نها ده‌وڵه‌تى پۆلیسى بکه‌ن و زیندانه‌کانى پێپیشانبده‌ن و سوکایه‌تى و سه‌ربازى سه‌رکوتکه‌ره. به که‌رامه‌تى بکه‌ن؟ ئایا چه‌ند هێز له‌دونیادا وهه��ای��ان کرد کاتێک خه‌ڵک هۆشیاربوویه‌و‌ه پرسى، ده‌وڵه‌ت و ده‌زگاکانى ده‌بێت ئه‌منى فکرى و جه‌سه‌دى و رۆحى بۆ ئێمه دابین بکات، ده‌بێت ده‌وڵه‌ت رێز له بۆچون‌ه تاکه‌که‌سیى و گ��ش��ت��ى و ئ��ای��ن��ى و س��ی��اس��ی�هک��ان��م��ان بگرێت ،ب �ه‌اڵم وه‌اڵم��ى ده‌وڵه‌ت‌ه پۆلیسى و سه‌ربازییه‌کان ته‌نها سه‌رکوتکردن و له‌ناوبردن و که‌رامه‌ت شکاندنى مرۆڤه‌کان بوو ،ئه‌ى ئه‌وان‌ه چاره‌نوسیان چی لێهات هه‌ر له ستالین
چاوه‌ڕوانى
چی ده‌که‌ن؟!
کۆمه‌اڵیه‌تی و حکومڕانییه‌و‌ه ئاماده‌گی و پاڵپشتى ههیه ،هه‌م ل�ه‌رووى نێوده‌وڵه‌تیشه‌و‌ه پاڵپشتى و هاوکارى بۆ گۆڕانکارییه‌کانى ناوچه‌ک‌ه لهئارادایه و جۆره کۆده‌نگى و دانپێدانانى نێوده‌وڵه‌تی ههیه. ب��ۆی�ه دهک����رێ داواک��اری��ی �هک��ان��ی��ان ل ه ه���هڵ���وه‌ش���ان���ه‌وه‌ى ح��ک��وم �هت ب��گ��ۆڕدرێ��ت به‌راگه‌یاندنى ده‌وڵ �هت��ى ک���وردى و فشار خستن‌ه سه‌ر پارتى و یه‌کێتى به کشانه‌وى نوێنه‌رانى کورد له‌به‌غدا .ئه‌مه‌ش واده‌کات خۆپیشاندانه‌کان له بازنه‌یه‌کى دیاریکراوى نیمچ‌ه حزبیی و گروپییه‌و‌ه بگۆڕدرێت بۆ خۆپشاندانى جه‌ماوه‌رى و سه‌رتاسه‌رى. * هاوپشته‌کان ،مه‌به‌ستم له کۆمه‌ڵی ئیسالمى و ی�هک��گ��رت��ووى ئیسسالمییه، سه‌ره‌تا ئ�هم دوو حزبه لهگهڵ به‌یانه‌که‌ى گ��ۆڕان نه‌بوون ،به‌تایبه‌تى هه‌ر دوو خاڵى هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ى حکومه‌ت و په‌رله‌مان ،به‌ڵکو هاوسۆز و را بوون لهگهڵ یه‌کێتى و پارتى له‌پێناو مانه‌و‌ه و پاراستنى ئه‌زمونه‌ک‌ه و دام و ده‌زگا شه‌رعییه‌کان ،که‌چی دواتر که‌وتن ه ژێ��ر ک��اری��گ �ه‌رى سیاسه‌ت و به‌یانه‌که‌ى ب��زوت��ن �ه‌وه‌ى گ���ۆڕان ،ئێستا کوردستانیان به‌سه‌ر دووب���ه‌ره‌ى حزبه‌کانى ئۆپۆزسیۆن و حزبه‌کانى حوکمڕان دابه‌شکردووه ،ئه‌مه‌ش وایکردوو‌ه که پێوه‌ندییه‌کانى نێوان تاک و حزب تاز‌ه و تۆختر بکرێتهوه له‌پێناو مانه‌وه‌ى حزب و سه‌رکه‌وتنى حزب له‌الی هه‌ر دوو به‌ره .به‌تایبه‌تى دواى ئه‌وه‌ى که یه‌کێتى و پارتى هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ى حکومه‌تیان ره‌تکردوه، چاوه‌ڕێی دابه‌شبوون و ئاڵۆزى زێتر ده‌کرێت.
شین‌بوونى نائومێدى
بااڵنسى داخوازییه‌کان به‌رزتر دهکاتهوه ساالر توتمانى
کاتێک ب��اس له شین بونى نائومێدى ده‌که‌ین ،ههڵه نابین ئه‌گه‌ر باس له شین بونى توندوتیژیش بکه‌ین ،چونکه کاتێک نائومێدى ره‌گ داده‌کوتێت و په‌ل ده‌هاوێت ئ �ه‌وا گومانى تێدا نییه ک�ه توندوتیژى به‌رهه‌م دێنێت و جگه له توندوتیژى شتێکى دیکه‌مان پێ نابه‌خشێت بۆ لێکردنه‌و‌ه و چنینه‌وه‌ى. کۆمه‌ڵگاى باشورى کوردستان له ئێستادا و له ژێ��ر سایه‌ی ئ�هم فه‌رمانڕه‌وایه‌تیه‌ى ئ��ێ��س��ت��ای��دا ک �ه یه‌کێتى و پ��ارت��ى جڵه‌و گیریانکردوو‌ه گه‌یشتو‌ه ب �هم نائومێدیه، ده‌توانین بڵێین نائومێدیه‌ک‌ه له تاکه‌که‌سیه‌و‌ه گ��وازراوه‌ت��هوه بۆ نائومێدیه‌کى گشتى و
سه‌رجه‌م چین و توێژه‌کانى کۆمه‌ڵگا بێ جیاوازى پشکى خۆیانیان تێدا بینیوه‌ته‌و‌ه و که‌وتونه‌ت‌ه کێشانى ئاخ و داخ و ئۆف ب ه ده‌ستیه‌وه. مامه‌ڵه‌ى مه‌ده‌نیان‌ه و ب �ه‌رزک��ردن �ه‌وه‌ى په‌یامى ئاشتیان‌ه سه‌قف و سنورى خۆى ه �هی �ه ،ئ �هم �هی��ش ک��ای �هک��ى س��روش��ت��ى و خۆرسکییه ،کاتێک به‌رامبه‌ر که الیه‌نى جێبه‌جێکار و داوالێکراو‌ه ئه‌م هاوار و ناڵینى داد و بێدادیان‌ه گ��وێ پێنادات و خۆى لێده‌کات به که‌ڕه‌ى شه‌ربه‌ت و پشت ده‌کات ه ئه‌م هه‌وڵ و کۆشش‌ه شارستانیانه‌ى خه‌ڵک و خۆى ده‌گه‌وجێنێت وخه‌مساردان‌ه مامه‌ڵه‌ى له ته‌کدا ده‌کات ،که‌وات‌ه ناڕاسته‌وخۆیان ه و الشعوریان‌ه که رهنگه ده‌سه‌اڵت پێیوابێت ک��ارێ��ک��ى ژی��ران��هى ئ �هن��ج��ام��داوه و کات دهک��وژێ��ت و ئاوێک ب �ه‌و گ��وڕ و کفه‌دا ده‌کات ،به‌اڵم له هه‌مانکاتدا به‌م گه‌مه‌ی ه نائومێدى شین ده‌کات ،کاتێک نائومێدى شین بوو سه‌قفى داواک���ارى خه‌ڵک به‌رز دهب��ێ��ت �هوه و ل �ه داخ��وازی��ی �هک��ى بچوکى
خزمه‌تگوزاریه‌و‌ه بازده‌دات و ده‌ست ده‌بات بۆ له بنج و ریشه‌کێشانى کۆى سیسته‌مه‌ک ه و ئه‌و کات‌ه له برى ئه‌وه‌ى بڵێت چاکسازى ده‌ڵێت بڕوخێت ده‌ڵێت بڕۆن بڕۆن. له حاڵى ح��ازری��دا کۆمه‌ڵگاى باشورى ک��وردس��ت��ان ل�ه ب���ه‌رده‌م وهه���ا حاڵه‌تێکدان و ل �هگ �هڵ سیسته‌مى ئ���هم دهس���ه‌اڵت���هى یه‌کێتى و پارتیدا به بنبه‌ست گه‌یشتون و نائومێدى ئاڵ و گۆڕى ئه‌م سیسته‌مه‌یان ب ه شێوه‌یه‌کى ئاشتیان‌ه خه‌ریک‌ه لێده‌بێت‌ه خه‌یاڵ و ب�ه‌رام��ب�هرهک�هی��ش ک �ه سیسته‌مه‌که‌ی ه پێیوایه به‌م نائومێدی چاندن‌ه له نیشانه‌ى داوه ،ک��ه‌وات��ه ه �هڵ �هک �ه ل��ێ��ره‌دای �ه ک��ۆى گرێکوێره‌کان ئهمهیه ،ئه‌م به‌د حاڵیبونه‌ى دهس �ه‌اڵت �ه ل�ه چه‌مکى نائومێدى و ئه‌م نائومێدیه به شێوه‌یه‌کى زۆر ناعه‌قاڵنى و نامه‌نتیقى ده‌خوێنێته‌وه ،ل�ه کاتێکدا کۆمه‌ڵگاى ک���وردى ب��اش��ورى کوردستان ئه‌م نائومێدیه به شێوه‌یه‌کى تر وێناده‌کات و پێیوایه دهس�ه‌اڵت بێمنه‌ت‌ه به هه‌ڵکردنى په‌یامى ئاشتیان‌ه و هه‌موو جۆره هه‌وڵێکى
مه‌ده‌نیان‌ه بۆ چاکسازى لهگهڵ ئه‌م جۆره سیسته‌مه‌ى یه‌کێتى و پارتیدا ماناى وای ه که ناتوانێت له ئاستیدا بێت و چاکسازیان پێناکرێت. که‌وات‌ه یه‌کێتى و پارتى به وه‌شاندنى ئه‌م نائومێدیی‌ه نه‌ک هه‌ر له نیشانه‌یان نهداوه و نهیانتوانیوه به‌م کات کوشتن‌ه مه‌رگى خۆیان بۆ ماوه‌یه‌کى دیکه دوابخه‌ن ،پێموای ه خۆیان له بااڵنسى به‌رزبونه‌وه‌ى داخوازیه‌کان نزیکتر کردۆتهوه و توڕه‌یى خه‌ڵک لێیان بوه به مه‌سه‌له‌یه‌کى حه‌تمى و قۆناغه‌که‌یان بۆ خه‌ڵکى له بارکردوو‌ه بۆ روخاندنى خۆیان. بۆیه واچاکتر‌ه تا کات به به‌ریه‌و‌ه ماو‌ه هه‌رچى زو‌ه ته‌رجه‌مه‌یه‌کى بنه‌ڕه‌تى ئه‌م نائومێدیه بکه‌ن بۆ بااڵکردنى به‌خشینه‌وه‌ى ئومێد و متمانه و چ��اک��ردن �ه‌وه‌ى پ��ردى په‌یوه‌ندى نێوان خۆیان و خه‌ڵک ،چونک ه چاندنى نائومێدى هه‌رگیز واتاى مسۆگه‌ر کردنى چنینه‌وه‌ى کورسى ده‌سه‌اڵت نادات به ده‌سته‌وه. salartutmani@yahoo.com
دلێر عه‌بدولڕه‌حمان رۆژى ح���هڤ���ده‌ى ش��وب��ات/ف��ێ��ب��رای �ه‌رى راب�����ردوو ،م��ێ��ژوی�هک��ى ن��وێ��ى له‌سیستمى فه‌رمانڕه‌وایی دهس�ه‌اڵت��داران��ى کوردستان دژ به‌هاونیشتمانیانى هه‌رێم هێنای‌ه ئاراوه، مێژویه‌ک پڕ له‌خوێن ،پڕ له‌سوکایه‌تى پێکردن‌و ت��رس‌و تۆقاندن ،پڕ له‌کپکردنى ده‌نگى ئ���ازادو ئ���ازادى ،پڕ له‌بێڕێزیکردن ب �ه‌ئ��ی��ن��س��ان �هک��ان��ى ئ����هم ن��ی��ش��ت��م��ان �ه ،پڕ له‌بێده‌سه‌اڵتى حکومهتو پڕ له‌باندى مافیا ئاسا که‌هه‌رکات بیانه‌وێ شه‌ق له‌هه‌موو ک �ه‌س ده‌د‌هن‌و ه�ه‌رک�ه‌س به‌ویستى ئ �ه‌وان نه‌جوڵێته‌و‌ه به‌یانى مه‌رگى خۆى ده‌کا. پاش دوو مانگ له‌هاوارى هاونیشتمانیانى به‌شمه‌ینه‌تى کوردستان‌و یاریکردن به‌ویستى ه����ه‌زاران ه��اواڵت��ى ن���اڕازى شه‌قامه‌کانى ک��وردس��ت��ان ،هێشتاش ئۆپۆزسیۆن خۆى یه‌کالیی نه‌کردۆته‌و‌ه و نهیتوانیوه ببێت ه پ��ێ��ش��ڕه‌وى شۆڕشێکى ن��وێ که‌گه‌نجان رابه‌رایه‌تى بکه‌ن‌و مه‌به‌ست لێى ئازادکردنى نیشتمان بێت له‌و سیستمه ئیستیبدادیه‌ى له‌کوردستاندا ههیه. دهب������ێ ح��ی��ک��م �هت ل���ه‌چ���ی���دا ب��ێ��ت ! ئۆپۆزسیۆنێک رۆژێک مافى قسه‌کردنیان بخرێته ده‌ن��گ��دان �ه‌وه‌و ج��ارێ��ک ب��ێ ڕێ��زى به‌هاوکاره‌کانیان بکرێ‌و لێى بدرێ ،ساتێک م��اوه بۆ قسه‌کانیان داب��ن��رێ‌و جارێکیش ده‌رگ���اى په‌رله‌مانیان ب���ه‌ڕوودا داب��خ�هن و له‌و ساته‌و‌ه تائێستا خۆى بە په‌رله‌مانێکه‌و‌ه سه‌رقاڵکردبێ که‌نه‌یتوانیو‌ه ته‌نها جارێک رۆڵى چاودێرى ببینێ به‌سه‌ر ئه‌و یاسایانه‌و‌ه که‌ده‌ریده‌کات. له‌پاش خۆپیشاندانه‌که‌ى حه‌ڤده‌ى شوبات/ فێبرایه‌ره‌وه ،دنیایه‌ک پێشێلکارى‌و بێڕێزیمان به‌رامبه‌ر به‌گه‌نج‌ه مه‌حروم‌و دڵشکاوه‌کانى ئه‌م ههرێمه بینى‌و په‌رله‌مانتارێکمان نه‌بینى ل �ه‌س �ه‌ر ئ�هوه�هم��ووخ��وێ��ن ڕش��ت �ن‌و بێڕێزی ه به‌مرۆڤه‌کان هه‌ڵوێست وه‌رب��گ��رێ‌و ده‌ست له‌ئه‌ندامێتى ئ �ه‌و پ�ه‌رل�هم��ان�ه هه‌ڵبگرێ که‌به‌به‌رچاوى ئ���ه‌وه‌و‌ه ده‌زگ��ا ئه‌منیه‌کان زۆر بێ موباالتان‌ه ده‌که‌ون‌ه وێزه‌ى خه‌ڵک‌و شه‌هیدو برینداریان ده‌که‌ن. ل���ه‌پ���اش ه���هم���وو ئ���ه‌وم���هش���ه���هده پڕ له‌تراژیدیانه‌ى دواى مێژوى مانگى شوبات بینیمان جێى خۆیه‌تى له‌په‌رله‌مانتارانى ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن بپرسین چ����اوه‌ڕوان����ى چی دهک���هن؟! ک�هى دهس��ت له‌کارده‌کێشنه‌وه‌و خۆتان به‌دانیشتنى درورو درێژ‌و بێ کردهوه خه‌ریک ده‌که‌ن؟! ئێوه نوێنه‌رى هاواڵتیانى ناڕازى ئه‌م هه‌رێم‌هن‌و ده‌بوو له‌یه‌که‌م رۆژى سوکایه‌تیکردن به‌گه‌نجانى نیشتمانه‌و‌ه ئه‌و هه‌ڵوێسته‌تان بنواندایه ،به‌اڵم هێشتاش دێر نیه بۆ ئه‌و هه‌ڵوێست‌ه پڕ له‌جوامێری ه که‌دڵنیاین له‌شکۆتان ب���ه‌رز دهک��ات �ه‌وه‌و دهس���ه‌اڵت له‌هه‌رێمدا ناچار به‌چاکسازى ریشه‌یی دهک��ات ،که‌وات‌ه چاوه‌ڕوانى چی ده‌که‌ن؟!
بیروڕا
ئه‌گه‌ر مردم باگۆڕه‌که‌م رووکن بێت؟ وه‌رگرتوه و هه‌ریه‌که‌یان به‌پێى فۆرمێکى مرۆڤ ده‌مرێت ناتوانێ هیچ شێک لهگهڵ دوو الو‌ه دونیا ببینى ئه‌مه‌ش درێژکراوه‌ى تایبه‌ت مامهڵه لهگهڵ شاردنه‌وه‌ى الشه‌ى خۆى ببات ه گۆڕه‌وه ،چونکه هه‌مووشتێک مێژووى سیاسه‌تى دوالیزمانیه ،ک ه مرۆڤ ه م������ردوودا دهک�����ات ،ک�� ه ه���ه‌ر ش��ێ��وازه‌ى الى ئ �ه‌و م��رۆڤ ب��ێ به‌ها دهب��ێ��ت ته‌نها سیاسیه‌کانى راهێناوه تا ل ه ژیانى رۆژانه‌دا گوزارشته ل ه کلتور و ئاینه جیاوازه‌کان ،بڕوانه‌بێ ،بێگومان ئه‌وى مه‌به‌ستم ه له‌م مامه‌ڵه‌ى لهگهڵ ئه‌م چه‌مکه‌دا بکه‌ن، ئه‌مانه‌ش بنه‌مایه‌کى مێژووییان ههیه و وتاره‌دا باسى بکه‌م سیاسه‌تى زه‌وى رووکن له‌به‌ر ئهوه دوو رووى زه‌وى رووکن له هزرى ده‌مان گێڕێته‌و‌ه بۆ سه‌رده‌مى رابردوو ،ک ه که حکومه‌تى کوردستان له‌دابه‌ش کردنى سیاسه‌تى ئه‌مڕۆدا به‌ماناى دووجار هه‌تاو هه‌ریه‌که‌ى چیرۆکێکى له‌ناوبردنى ته‌رمان زه‌ویدا پیاده‌ى ده‌کات ،واتا شاره‌وانیه‌کان مسۆگرکردن ه ل �ه‌وه‌رزى زستاندا که واتا ژیڕۆ سۆڤى بۆ ده‌گێرنه‌وه ،وهک ناشتن له ئیسالمدا و له‌هه‌رپالنێکیدا ب��ۆداب�هش کردنى زه‌وى ،ماناى ئ �هم چیرۆک ه راس��ت�ه ،ده‌گێڕنه‌و‌ه ئ �هگ �ه‌رچ��ى م���ردن دوا وێ��س��گ�هی�ه ل ه سوتاندن له‌بوزى و دانانى ل ه به‌رزایه‌و‌ه و زه‌وی ه رووکنه‌کان دابه‌ش ناکه‌ن و هه‌ڵیان ده‌ڵێن( :له یه‌کێک ل ه شارۆچکه‌کانى پرۆسه‌ى ژیاندا و ماڵ ئاواى کۆتاییه ل ه زه‌رده‌شتیه‌کان و فڕێدان ه ناو روبارو و ...ده‌گرن بۆ کاتى نادیار ،ئه‌مه‌ش به‌شێک ه ک��وردس��ت��ان به‌رپرسێک ل�ه سه‌رمه‌رگدا ل ه سیاسه‌تی حزب و حکومه‌ت بۆ رازى دهب��ێ��ت وه‌س��ێ��ت دهک���ات ب��ۆ خزمه‌کانى و به‌هاکانى ژیان و ئه‌و تونێله‌ی ه ئه‌بێ هه‌موو هتد. ئه‌مان ه هه‌موویان به‌شێکن له کلتور و کردنى به‌رپرسه‌کانه ،له‌به‌ر ئهوه ده‌بینین ده‌ڵیت ئه‌گه‌ر مردم باگۆڕه‌که‌م رووکن مرۆڤێک به‌ناویدا گوزه‌ر به‌کات و تاڵى و سوێریه‌کانى ژیان بباته ژێرگڵ ،مردن ئاینه‌کان ،م��رۆڤ وهک نه‌ریتێکى باو به‌رپرسه‌کان به‌س زه‌وى رووکنیان ده‌وێت؟ بێت) ،چونک ه گۆڕى رووکن ئاسوده‌تره، وهک خه‌سڵه‌تێکى نه‌گۆڕ له‌ژیانى مرۆڤدا پیاده‌ى ده‌کات ل ه ژیانى رۆژانه‌یدا ،ئه‌وه‌ى ئه‌مه‌ش واى ک���ردووه به‌شى ه �هره زۆرى له راستیدا ئه‌م میتۆد‌ه بۆته به‌شێک ل ه دووباره دهبێتهوه ،بۆت ه بنه‌مای نه‌ریتێکى جێگاى س�ه‌رن��ج�ه ،کاتێک م���رۆڤ ل ه ب�ه‌رپ��رس�هک��ان��ى وه‌اڵت���م���ان خانوه‌کانیان ئایدیا و هزى به‌رپرسانى ده‌سه‌اڵت ،له‌به‌ر چه‌سپاو ل ه سروشتى مرۆڤدا ،ئه‌مه‌ش ب ه پێى سه‌ره‌مه‌رگدای ه هه‌موو ژیانى بیرده‌چێته‌وه و رووکن بن ،بۆ ئه‌وه‌ى به‌ئاسووده‌یى جارێک ئهوه ده‌بینین له‌سه‌ره‌مه‌رگدا سامانه‌که‌ى خسڵه‌تى سروشتى نه‌ته‌وه‌کان بۆ له‌ناوبه‌ردنى دهگهڕێتهوه بۆ الى ئه‌و ئایین و کلتورانه‌ى زیاتر له هه‌ژاره‌کان دنیا به‌بین ،چونک ه له‌بیرنیه ،به‌اڵم رووکنى گۆڕى له‌بیر‌ه ک ه ت �ه‌رم��ى م���رۆڤ ،ب��ن�هم��اى ج��ۆراوج��ۆرى ک ه ب��ڕواى پێیه‌تى ،له‌به‌ر ئ �هوه کاتێک زه‌وى روکن دوو رووى هه‌ی ه و ده‌توانى ل ه ده‌سه‌اڵت پێى ده‌به‌خشێ ،ئه‌مه‌ش بنه‌ماى
رۆڵی گه‌نج ل ه به‌ره‌وپێشچوونی داهاتی نەتەوەییدا ترس و به‌زۆر ناچارکردندا له بار بچێت .به‌حکومه‌ت ،که‌واتا لێره‌دا حزب گره‌وی به‌اڵم له راستیدا کاره‌ساته‌که له‌وه‌دای ه ببنه شاعیر و ژیانی خۆیان بنوسنه‌وه ،خۆی له حکومه‌ت ده‌باته‌وه ،کاره‌ساتیش له ()%70ى گه‌نج ل�ه‌ده‌وری کۆ بێتهوه ل��ه پ��ێ��ش راپ��ه‌ڕی��ن��ی ( )1991ل �ه‌ژێ��ر ل �ه دۆخ���ی ح��وک��م��ڕان��ی��دا ده‌خ��وڵ��ق��ێ��ن��ێ ،و ببێته فه‌رمان ب�ه‌ری .لێره‌دا ئه‌توانین دهس �ه‌اڵت��ی دیکتاتۆرترین حوکمڕاندا ن��اه��ێ��ڵ��ێ��ت گ �هش �هی پ��ێ��ش��ک�ه‌وت��وخ��وازی ئ��اس��ان واڵم���ی ئ��ه‌و پ��رس��ی��اره ب��ده‌ی��ن�هوه هێمن به‌رزنجى ک �ه رژێ��م��ی ب �ه‌ع��س ب���وو ،ب �ه‌درێ��ژای��ی حکومی ل�ه‌س�ه‌رج�هم ب��واره‌ک��ان��دا گه‌ش ه ن�هک ئ�هم پرسیاره س�ه‌دان��ی دیکه ک ه م��اوه‌ی حوکمکردنی سه‌ختترین ژیانى ب��ک��ات ،ئ �هگ �ه‌ر ئ��ام��ارێ��ک وه‌رب��گ��ری��ن حزب لێمان دهک��ات .که بڵێن من مافم هه‌موو کۆمه‌ڵگه‌یه‌ک پشت ده‌به‌ستێت به کۆمهڵگه به‌خشیووه ،گه‌نج به‌رده‌وام زۆر سانا باسی لێوه بکه‌ین ده‌گه‌ین ه ههیه که درێژه به خه‌باتی سیاسیم بده‌م به رۆڵ و توانای گه‌نج ،له‌کایه‌ی هه‌ر خ��راوه‌ت�ه ب�ه‌ر به زۆر س�ه‌رب��ازی کردنی ئ���ه‌و راس��ت��ی��هی ک���ه ئ��ێ��س��ت��ا زۆرت���ری���ن ل �هم نێوه‌نده‌شدا پێویستیم ب�ه ئه‌ندامی کۆمه‌ڵگه‌یه‌کدا بیری هێز و داهێنان و ج�هن��گ�ه ی��هک ل �ه‌دوای��ی �هک �هک��ان��ی ئ�ه‌و گه‌نج له خزمه‌تی به‌رژه‌وه‌ندی حزبدای ه گه‌نج ههیه ئێمه‌ش ده‌ڵێین به‌ڵێ راست ه هزری پێشکه‌وتووخوازی گهنجه ،گه‌نج رژێ���م���ه ،ج���ا چ ج �هن��گ �هک��ان��ی ب���ه‌ر و ن �هک حکومه‌ت ،ئ�ه‌وی��ش ب �ه‌رژه‌وه‌ن��دی م��اف��ی خ��ۆت �ه ،ب���ه‌اڵم ه �هم��وو کاتێک ل �ه ت �هم �هن��ی ( )30-17س���اڵ .خ��ۆش دراوس�����ێ ی��ا خ���ود ب���ه‌زۆرک���ردن���ی���ان ب ه به زلهێز بوونی چ�هک��داری حزبه ،ک ه نا ،له‌کاتێکدا واڵت ئارامه حکومه‌ت به‌ختی ه �ه‌ر کۆمه‌ڵگه‌یه‌ک ل�ه‌وه‌دای� ه جه‌نگاوه‌ر دژی میله‌تی خۆیان ،ره‌نگ ه گه‌نج ن��اچ��ار دهک���ات ل�ه پێناو بڕێک ههیه پێویسته ل�ه ()%10ى گه‌نج بۆ رێ��ژه‌ی گه‌نجی ( )30-17س��اڵ تێیدا ئه‌و کاره‌ساتانه‌ی به‌سه‌ر گه‌نجی گه‌لی پ��اره‌ی زیاتر خزمه‌تی حکومه‌ت به‌جێ خ��ۆت بێت و ()%90ى بگهڕێتهوه بۆ زیاتره ،له ته‌مه‌ندار ،هێمای خۆشبه‌ختی ئێمه‌دا له‌سه‌رده‌می حوکمڕانی به‌عسدا بهێڵێ بۆ خزمه‌کردنی حزب که ئه‌مه‌ش ح��ک��وم�هت و ده‌وڵ����هت ،چ��ون��ک�ه ئیدی و پێشکه‌وتووخوازی له‌و کۆمه‌ڵگایه‌دا هاتووه ،وه‌ختێکی زۆر و ده‌ی��ان کتێبی دواج����ار ل �ه ئ��اک��ام��ی م��ل��م�لان��ێ ح��زب��دا بهسه ئه‌و قوربانیدان و کاره‌ساتانه‌ی ب ه ده‌بینرێت .گه‌نج ئ �ه‌و هێز و تاقه‌یه‌ی ه بوێت بۆ نووسینه‌وه‌ی. هیچ ئینتمایه‌کی ب��ۆ گ �هل و ن�هت�هوه سه‌ر گه‌نجی ئه‌م هه‌رێمه‌دا هات ،ئێستا ی ه ئاماژ ه ستمان ه ب ئ �ه‌وه‌ی ل��ێ��ره‌دا مه و ح��ک��وم�هت نامێنێ ،چونکه ده‌بێت ه که زۆرێ��ک له گه‌نجان له‌م هه‌رێمه‌دا ههمیشه گ��وژم ئ �ه‌دات �ه کۆمهڵگه بۆ به‌ره‌وپێش چوون بۆ زیاتر گه‌شه‌ی ئابوری پ��ێ��ب��ده‌ی��ن ،ئ���ه‌و ده‌رف���هت���ه زێ��ڕی��ن �ه ب��وو هه‌ڵگری به‌رژه‌وه‌ندی و ئینتمای سیاسی ده‌ژی��ن زۆرێ��ک به‌و واتایه‌ی ()%63ى و کشتوکاڵی و پیشه‌سازى و سیاسه‌ت ،گه‌نجی ئێمه ه��ی��وای پ��ێ ده‌خ��واس��ت ،حزبی ،هه‌روه‌ها دهبێته گه‌نجێکی ناحه‌ز کۆمه‌ڵگه‌ی ک��وردی گهنجه ب��ه‌رده‌وام سه‌ربازی ،رۆشنبیری ،وه‌رزش .هه‌روه‌ها ه��اوش��ان��ی ب��زوت��ن�هوه شۆڕشگێڕییه‌کان به‌رامبه‌ر به گه‌نجانی حزبه‌کانی دیک ه ن����ه‌وه‌ی ن���وێ پ��ێ��ده‌گ��ات ،ئ���هم رێ��ژه‌ی � ه ده‌یه‌وێت زه‌مه‌نی به‌سه‌رچووی نه‌وه‌کانی خه‌باتی وه‌ده‌رن��ان و له گۆڕنانى رژێم .و هه‌روه‌ها ئه‌و حزبه‌ی حوکم ده‌گرێت ه ل �ه‌زی��ادب��ون��دای �ه .پێویسته ئ��هم مافان ه پێش خ��ۆی ک�ه ن��ه‌وه‌ی ته‌مه‌نداره‌کان ه ب���ۆئ���ه‌وه‌ی ئ �ه‌س��پ��ی ه���زری پێشکه‌وتن ده‌ست ،به‌نمونه له جه‌نگه ناوخۆیه‌کاندا بدرێته‌وه به‌گه‌نجی هه‌رێمی کوردستان، تێپه‌ڕێنن ،ت �ه‌واوک��اری خ�ه‌ون��ی ژیانی خ���ه‌ون و خ��ول��ی��اک��ان��ی ل �ه هه‌رێمێکی گه‌نجی ئه‌م حزب ده‌کرا به‌گژ گه‌نجی تاچیتر ئه‌م کۆمهڵگایه به‌جێ نه‌هێڵێت، پێش نه‌وه‌کانی کۆمه‌ڵگا بێت .گه‌نج سه‌ربه‌خۆدا حوکم بهێنێته دی ،بێگومان ئ �ه‌و ح��زب��دا ،گه‌نجی ئ �هم ح��زب خوێنی واڵت��ی خۆیان ال غه‌ریب و ژی��ان نامۆ ده‌ست وه‌رگ��ری ئه‌و ده‌ستاوده‌سته‌یه ک ه هه‌ڵه‌ی گ �ه‌وره‌ی ستراتیژی سیسته‌مى هاوگه‌نجی حزبه‌که‌ی دیکه‌ی ده‌ڕشت ،نه‌بێت و بتوانن م��اف و خواسته‌کانیان توانایه‌کی وه‌هایان نیه یان ماندون بۆ ح��وک��م��ڕان��ى ،ل�����ه‌ڕووی ک��ۆم �ه‌اڵی �هت��ی سه‌رجه‌م خه‌ونی پێشکه‌وتن خوازی خه‌ون ل �ه پێشکه‌وتنی ئ �هم ه �ه‌رێ��م �ه‌دا خاڵی ب�ه‌ره‌وپ��ێ��ش چ���وون ..گ�هن��ج ل�ه ه�ه‌ڕه‌ت��ی و سیاسی و ئ��اب��وری و پیشه‌سازی و و ئ���اره‌زوه تایبه‌تیه‌کانی ی��ان ئینتمای بکهنهوه. گه‌نج بونیدا ،هێز ده‌به‌خشێته ئه‌و خه‌ون کشتوکاڵی و رۆش��ن��ب��ی��ری و وه‌رزش���ى ب���ۆ ن��ی��ش��ت��م��ان�هک�هی دهب�����ووه ق��ورب��ان��ی بۆیه پێویسته له‌مڕۆ به‌دوا حکومه‌ت و هزره تازه‌ی که هه‌یه‌تی ،که‌متر ئاوڕ هتد ،..ئهوه بوو نه‌توانراوه به درێژایی به‌رژه‌وه‌ندی عه‌قڵی سیاسی حزبی. ده‌رفه‌ت و بوار زیاتر به گه‌نج بدات بۆ ل�ه ش �ه‌رم و رێ��گ��ره‌ک��ان ئ �ه‌دات �هوه ،بۆی ه ح��ک��وم �هت��ی ه���ه‌رێ���م س���ود ل���ه ت���وان���ا و به‌پێی ئامارێک ئێستا له‌م هه‌رێمه‌دا سودوه‌رگرتن له خ�ه‌ون و پرۆژه‌کانیان. هیچ هێزێک ناتوانێت به‌تایبه‌ت هێزی ه���ێ���زی پ���ێ���ش���ک���ه‌وت���ن���خ���وازی خ���ه‌ون���ی ()%70ى گه‌نج له خزمه‌تی به‌رژه‌وه‌ندی ه ه���هروهه���ا پ��ێ��وی��س��ت�ه زه‌م��ی��ن �هی ک���ار و ت�هم�هن��داره‌ک��ان چ�ه‌واش�هی��ان بکات ،یان داهێنانه‌کانی گ�هن��ج وه‌رب��گ��رێ��ت ،ئه‌م حزبیه‌کاندایه ،جا چ له نێو ئۆرگان ه ژیانى فه‌راهه‌میان بۆ ده‌سته‌به‌ر بکات. رای��ان وه‌ستێنێ له هه‌موو ئ�ه‌و جوڵه و هه‌ڵه‌یه‌ش دهگهڕێتهوه بۆ حزبه سیاسیی ه ح��زب��ی�هک��ان��ی خ��ۆی��ان ی��ان ت����ه‌واوی ئ�ه‌و پێویسته ت��ا واده‌ى چ��ون�ه س �ه‌رک��اری��ان تاقه‌یه‌ی تیایاندایه ،بۆیه ئه‌گه‌ر هات ک��وردس��ت��ان��ی �هک��ان ،ئ�����ازارى چۆنێتی ح��ک��وم�هت�هی ح��زب دهس��ت��ی ل�ه‌س�ه‌رج�هم سۆشیالیان هه‌بێت .گرنگه له سه‌رجه‌م رێگری لێ کرا ،ئهوه لهوێوه کۆمه‌ڵگ ه ژیانی گه‌نج به‌ر له هه‌موو شتێک ل ه ده‌م���ارهک���ان���ی���دای���ه ،ک���ه‌وات���ا دهت��وان��ی��ن کایه بنه‌ڕه‌تیه‌کانى حکومه‌ت پێکهاته‌ی توشی کاره‌ساتی دواکه‌وتوویی ده‌بێت ،ئه‌ستۆی حزبه حوکمڕانه‌کاندایه پاشتر بڵێین کۆمه‌ڵگا ب�ه ( )%30ناتوانێت زۆرینه‌ی تواناکانی گه‌نجى خاوه‌ن بیر و چونکه گه‌نج لهگهڵ هێز وخولیا و خه‌ون له ئه‌ستۆی ئه‌داى حکومه‌ت ،بێگومان پ��ێ��ش ب��ک �ه‌وێ��ت ،ی���ان دهت��وان��ی��ن بڵێین لێهاتوو بێت ،هه‌روه‌ها مافی چونه‌ده‌ره‌و‌ه و هزری سه‌رده‌می خۆیه‌تی .هه‌ندێک گ �هن��ج ران �ه‌وه‌س��ت��او ب���ووه ،ههمیشه ل ه حکومه‌ت ،چونکه بۆ پێشکه‌وتنی هه‌ر و س �ه‌ف �ه‌رک��ردن��ی��ان ه �هب��ێ��ت ،ب��ۆ زی��ات��ر زانا پێیانوایه ئه‌گه‌ر یه‌ک رۆژ به‌ربه‌ست پ��رۆژه و خه‌ونی جوان هێزێکی کارای کۆمه‌ڵگایه‌ک پێویسته رێژه‌ی ()%60ى ک��ران�ه‌وه‌ى عه‌قڵ ل �ه‌ڕوى پێشکه‌وتویدا، بخرێته به‌رده‌م ئه‌و گه‌نجانه‌ی که لێوان ه �هب��وو ،ت��ا ل �هک��ای �هی پ��رۆس �هی ب��واره گه‌نج به‌شدار بێت تێیدا پاشان رێژه‌که‌ی ه���هروهه���ا دوور ب��خ��رێ��ت �هوه ل �ه ک��ای�هی لێون له خه‌ونی پێشکه‌وتووخوازی ئه‌وا جیاجیاکانی ک��ۆم�هڵ��گ�ه‌دا کۆمه‌ڵگ ه دی��ک�ه ب�ه ت�هم�هن�هک��ان ت���ه‌واوی بکات ،سیاسی و به‌حزبی ب��وون و به‌رژه‌وه‌ندی ه یه‌کساڵ کۆمهڵگه به‌ره‌و دواوه ده‌بات ،ب��ه‌ره‌وپ��ێ��ش ب��ب��ات ،ل��ه واڵت���ان���ى دی��ک� ه ئینجا دهت��وان��ێ��ت پێشکه‌وتوو ،مودێڕن حزبیه‌کان ،هه‌روه‌ها هه‌ر یه‌ک له بواری هه‌ندێکیش پێیان وایه ( )10ساڵ به‌ره‌و گه‌نج ههمیشه که‌ره‌سته‌ی هێز و به‌ره‌و ومۆدێڕن خ��واز بێت ،خاوه‌نی ئینتمای خ���ه‌ون و خ��ول��ی��ای پ��ێ��ش��ک�ه‌وت��ووخ��وازی��دا دواوه ده‌یبات ،عه‌لی ک��وڕی ئه‌بوتالب پێشچوونه‌کان ب���ووه ،ده‌وڵ���هت به‌هێز و به‌هێز و راسته‌قینه‌ی نه‌ته‌وایه‌تی و خاک ده‌رف����هت����ی ب���ۆ ب��ڕه‌خ��س��ێ��ن��رێ��ت ک���ارى له‌جێگه‌یه‌کدا ده‌فه‌رموێت :نه‌وه‌کانتان خه‌ونی گه‌نج دروس��ت ب��ووه ،حکومه‌ت دۆس��ت��ی ب��ن ،ل��ێ��ره‌دا چه‌ند پرسیارێک پێبدرێت ،رێگه‌ی پێ بدرێت له‌سه‌رجه‌م ب���ه ب��ی��ری ک���ۆن س��ه‌رک��ۆن��ه م��هک��هن ،درێژه پێده‌ری ئینتیما و خواستی گه‌نج دێته‌ئاراوه پێویسته بڵێین :ئایا گه‌نجێک ب��واره پێشکه‌وتووخوازیه‌کاندا سه‌ربه‌خۆ چونکه ئێوه ل�ه‌س�ه‌رده‌م��ێ��ک��دا له‌دایک ب��ووه ،کۆڵه‌که‌ی درێ��ژه پێدانی حزب و تاواده‌ی به‌سه‌رچوونی ته‌مه‌نی گه‌نجێتی ب��ێ��ت ،بتوانێت م��وم��ارس �هی ئ���ازادی و بون ئه‌وانیش له‌سه‌رده‌مێکدا ،به‌درێژایی حکومه‌ت گه‌نجانی نێو کۆمهڵگه بووه ،تاقه و ئینتماکه‌ی بۆ حزب سه‌رف بکات م��اف �هک��ان��ی خ���ۆی ب���ک���ات ،ه���هروهه���ا مێژوو له کۆمه‌ڵگه‌ی کوردی هه‌رێمی بۆیه پێویسته ههمیشه ده‌رگاکان به‌ڕویدا دواج��ار ده‌توانێت ئینتمای بگۆڕێت بۆ زه‌م��ی��ن�هی خوێندنی ب��ۆ خ��ۆش بکرێت ک��وردس��ت��ان��دا ههمیشه ب��هش مه‌ینه‌ت ئ��اوه‌اڵب��ن ،تا ه��زری پێشکه‌وتووخوازی خاک و نهتهوه؟ له‌کاتێکدا به‌درێژایی ب��ێ ج��ی��اوازی ئاین و ئینتمای حزبی ت��ری��ن ی��ان گ��ون��اح ت��ری��ن چ��ی��ن ،چینی خاڵی بکاتهوه له‌به‌ره‌و پێشچونه‌کاندا. خ��زم �هت��ی ل���ه‌و ح���زب���ه‌دا دژی ه �هم��وو ل�هن��اوخ��ۆ و ده‌ره‌وه‌ى واڵت ،پرسی پێ به‌اڵم له‌پاش راپه‌ڕینی ساڵی ( )1991گه‌نجه‌کانی دیکه‌یه که له حزبه‌کانی بکرێ پشتی پ��ێ ببسترێت ب�هش��داری گه‌نجان بووه ،ههمیشه خه‌ون و خولیاو ه��زری��ان ی��ان هێزیان له جه‌نگدا بردۆت ه ح��زب ب �ه سیاسه‌تێکی ل��ێ��زان گه‌نجی دیکه‌دان که له‌سه‌ر زه‌وی راسته‌قینه‌ی پێ بکرێت له هه‌موو ئه‌و یاسایانه‌ی ل ه س �ه‌ر ،جا چ ب �ه‌زۆر به‌جه‌نگاوه‌ر کرابن ب��ۆ مه‌به‌ستی ب�ه‌رژه‌وه‌ن��دی�هک��ان��ی خۆی ئ�هم هه‌رێمه‌ن؟ ئایا گه‌نجێک ،که ل ه به‌رژه‌وه‌ندى خۆى و نه‌وه‌کانى ئاینده‌دایه، ی���ان ل �هب �ه‌ر ب��ژێ��وى ب��ون�هت�ه ج �هن��گ��اوه‌ر ،به‌کارهێنا ،ئ �هگ �ه‌ر ب �ه نمونه ته‌ماشا م��اوه‌ى ته‌مه‌نیدا سه‌ربازى حزبێک بێت له‌کاتی پرۆسه‌ی هاوسه‌رگیردا شوێنى ههمیشه زۆرترین قوربانی سوستماکی بکه‌ین ،ئێستا حکومه‌ت پیره‌کان ده‌یبه‌ن ک �ه خ��زم�هت��ی ب��ۆ ح��زب س���ه‌رف بکات نیشته‌جێ و ئ��اس��ان��ک��اری ب��ۆ بکرێت، جه‌نگه‌کان گه‌نجانی ئه‌م ههرێمه بوون ،بهڕێوه ،حزبیش گه‌نج ،ئه‌مه‌ش به‌و پێیه‌ی کاتێ واده‌ی تاقه و خه‌ونی ته‌واو ده‌بێت م��اف��ی خ��ۆک��ان��دی��دک��ردن��ی ب��ۆ ه�هم��وو هه‌رکاتێک جه‌نگاوه‌ریان ره‌تکردبێته‌وه ،که حزب ده‌وڵه‌مه‌ندتره له حکومه‌ت ل ه ئ��ای��ا دهت��وان��ێ��ت خ���ه‌ون دروس���ت بکاتهوه پ��ۆس��ت�ه ب��ااڵک��ان��ی ح��ک��وم �هت ه�هب��ێ، جه‌نگاوه‌ریه‌ک به‌زۆر بوبێت یان خواستیان ه��ێ��زدا ،قوتی ژیانی گه‌نجان به‌ده‌ست بۆ گ�هل و نیشتمانه‌که‌ی؟ له‌کاتێکدا ج��ێ��گ�هی��ان پ��ێ��ب��درێ��ت ل �ه ک��ار و ئ�ه‌رک� ه ل���ێ ن �هب��وب��ێ ئ����ه‌وا م��اف��ی ژی��ان��ێ��ک��ی حزبه‌وه‌یه ،به‌نمونه ئه‌گه‌ر فه‌رمانبه‌رێکی ب�ه‌رژه‌وه‌ن��دی گه‌ڵ و نیشتمان له حزبدا به‌رپرسیارێتیه‌کاندا ،هه‌روه‌ها سه‌رجه‌م ئه‌و س��اده‌ی��ان ن�هب��وو ،ل���ه‌ژووره تاریکه‌کانی گه‌نج له حکومه‌تدا موچه‌ی ( )400زیاتر ب �ه‌رژه‌وه‌ن��دی حزبییه و پاراستنی باج و به‌ربه‌ستانه له‌به‌رده‌میدا نه‌هێڵێنرێت، ئ �هش��ک �ه‌وت �هک��ان خ��ۆی��ان ح �هش��ار ده‌دا ،ه�ه‌زار دینار بێت ،ئه‌وا به‌دڵنیاییه‌وه ل ه هێز و ده‌ستکه‌وتی حزبیه چۆن ده‌توانێت ک����ه وی���س���ت���ی پ���ێ���ش���ک���ه‌وت���ووخ���وازی���ان له‌سایه‌ی حکومه‌ته دیکتاتۆره‌کانه‌وه ،نێو ئ��ۆرگ��ان�ه ح��زب��ی�هک��ان��دا دو ت��ا سێ بونیادی ئه‌م خهونه سه‌ره‌تاییه بنێته‌وه؟ له‌بارده‌بات ،بۆ پێشکه‌وتنی حکومه‌ت مافی تێکه‌ڵبونی کۆمه‌ڵگه‌یان نهبووه ،ه��ێ��ن��ده‌ی م��وچ �ه ح��ک��وم��ی �هک �هی �ه ،ک ه ب��ێ��گ��وم��ان راس��ت �ه ح��زب��ی��ش پێویستی و کۆمهڵگه .ه �هروهه��ا بونیادنانه‌وه‌ی هه‌ر ئه‌مانه‌ش وای کردوه که به‌شێکی ئهمه سه‌ره‌تاترینه بۆ نه‌مانی ئینتمای به‌وه‌یه که هێز و تاقه‌ی و خه‌ونی گه‌نج هه‌ستی پیرۆزی نه‌ته‌وایه‌تی و نیشتمان زۆر ل�ه خولیاو و ئاواته‌کانیان له‌ژێر ن���هت���ه‌وه‌ی���ی و ئ��ی��ن��ت��م��ا و ب����ڕواب����وون زلهێزی بکات و سه‌رکه‌وتووی بکات ،په‌روه‌ری.
سیاسه‌تى جیاوازى کردنى حکومه‌ت ه ل ه نێوان مرۆڤه‌کانى سه‌ر به‌ده‌سه‌اڵت و بێ ده‌سه‌اڵت ،بێگومان کاره‌سات ه حکومه‌تێکى خۆماڵى له‌سه‌ر بنه‌ماکانى جیاوازى کردنى هاواڵتیان گه‌ش ه بکات و زه‌وى رووک��ن بۆ پیاوانى ده‌سه‌اڵت و زه‌وى نارووکنیش ب��ۆ ئ��ه‌و ک �ه‌س��ان �هى پێش م���ه‌رگ زه‌وى وه‌رده‌گرن ،ئه‌م ه وهک هێڵێکى ستراتیژی بۆ کارکردن ل ه سیاسه‌تى شاره‌وانیه‌کان جێبه‌جێ ده‌کرێت و مانایه‌کى گشتگیر‌ه ل ه سیاسه‌تى دابه‌شکردنى زه‌ویدا ،گومان له‌وه‌دانیه ئهمه چه‌قى ئه‌و نایه‌کسانیه‌ی ه که مرۆڤى دهس���ه‌اڵت بۆ پۆڵێن کردنى ژیان له‌م هه‌رێمه‌دا پیاده‌ى کردوه و هه‌موو شتێکى ل� ه سێبه‌رى ب���ه‌رژه‌وه‌ن���دى خۆیدا مامه‌ڵه‌کردوه ،له‌به‌ر ئهوه ئاسایى کردنه‌وه‌ى دۆخ���ى ه�ه‌رێ��م��ى ک��وردس��ت��ان و الب��ردن��ى سیاسه‌تى زه‌وى رووکن بۆ خۆمان و ئه‌وانى
ساڵی دووه‌م ژماره 5٣ 2010/11/8 ممهه‌ممه دووش 2711/1/29 - 2011/4/25 دووشه
17
تریش بۆ هاواڵتى له زهنى دهس�ه‌اڵت��دا، یه‌کێک ه ل ه بنه‌ما ئه‌ساسیه‌کانى ئاساى کردنه‌وه‌ى په‌یوه‌ندى نێوان مرۆڤى ده‌سه‌اڵت و مرۆڤى ئاسایى ،ه�هروهه��ا گ�ه‌ڕان�ه‌وه‌ى که‌سێتى زه‌وى نارووکنیشه له‌به‌رامب ه رزه‌وى رووکنیشدا؟ بۆیه ده‌پرسین ئه‌گه‌ر ل ه هه‌ر ئاینێکدا جۆرێک مامه‌ڵ ه هه‌بێت لهگهڵ گ��ۆڕا ،ئه‌ى گۆڕى روکن ل ه چ ئاینێکدا ماناى ههیه و بۆچى به‌رپرسه‌کانى وه‌اڵتمان به‌دوایدا وێڵن؟
خواستى خۆپیشانده‌ران ...و سیاسه‌تێکى ژیران ه...
هه‌ڵۆ ئه‌بوبه‌کر
دواى ئ���ه‌و ش���ۆڕش و خۆپیشاندانانه‌ى ک �ه زۆرب����هى واڵت��ان��ى ع �ه‌ره‌ب��ى گ��رت �هوه ل ه چه‌ند مانگى راب���ردوودا ئه‌نجامه‌که‌شى ب ه له‌سه‌رکار البردنى سه‌رکرده‌ى چه‌ند واڵتێک و به‌ره‌ده‌وامیدان به شۆڕش و خۆپیشاندانه‌کان له چه‌ند واڵتێکى دیکه‌ى عه‌ره‌بى و ناوچه‌ک ه درێ���ژه‌ى ههیه .ه �ه‌ر وهک��و چ��ۆن ئاشکرای ه که ئه‌م خۆپیشاندانان‌ه ده‌رئه‌نجامى سیستمى حوکمى چه‌ند ساڵه‌ى سه‌رکرد‌ه ناوچه‌یه‌کان و کارکردنیان له‌سه‌ر به‌رته‌سک کردنه‌وه‌ى ماف و ئازادییه‌کانى خه‌ڵک و دروستکردنى جیاوازى چینایه‌تی و باڵوبونه‌وه‌ى له‌ڕاده‌به‌ده‌رى هه‌ژارى له‌م ناوچانه‌دا ،له دیارد‌ه زه‌قه‌کانى ئه‌م شێوازه‌بوون له‌حوکمکردن. ئ �ه‌وه‌ى که لێره‌دا ده‌م�ه‌وێ��ت ئ��ام��اژه‌ى پێ ب��ک�هم ئ �ه‌وه‌ی �ه ک �ه هه‌رێمى کوردستانیش وهک به‌شێک له ناوچه‌ک‌ه بێبه‌ش نه‌بو‌ه له‌و خۆپیشاندان و چاالکیه جه‌ماوه‌رییانه‌ى ک ه له ناوچه‌کانى دیکه بونیان ههبووه ،هه‌رچند‌ه له ( )2/17یه‌که‌م لێر‌ه روداوه‌کا ن رۆژى خۆپیشاندان و دواى ئ �هم ب���ه‌رواره‌ش ده‌نوسرێته‌وه ،به‌اڵم کاریگه‌رى و هۆکاره‌کان که بون‌ه هۆى سه‌رهه‌ڵدانى ئه‌م چاالکییه جه‌ماوه‌ریان‌ه پێشینه‌یه‌کى ده‌وڵه‌مه‌ندیان هه‌ییه، چ له ب��وارى حکومرانی بێت یان له بوارى ماف و ئازادییه‌کان بێت و یان ره‌خساندنى ژینگه‌یه‌کى ته‌ندروست سه‌باره‌ت به ئازادى راده‌بڕین و مافى به‌ده‌ستهێنانى زانیارى یاخود بێالیه‌نى و سه‌روه‌رکردنى ده‌سه‌اڵتى دادوه‌رى و سیسته‌مى په‌رله‌مانى له‌م هه‌رێمه‌دا. ئێمه لێره‌دا مه‌به‌ستان له باسکردنى ئه‌م شتان ه بێ ئه‌همیه‌تکردنى ئه‌م ئه‌زمونه‌ى ئێستا نی ه یاخود ئه‌وه‌ى زه‌ڕبى سفرى بکه‌ین ،وهک ئه‌وه‌ى که هیچ کارێک نه‌کرابێت بۆ هاواڵتیان، به‌ڵکو مه‌به‌ست لێره‌دا ئهوهیه ،ئه‌وه‌ى که کراوه له ئاستى داواکارى و خواسته‌کانى هاواڵتیاندا نهبووه و ئاشکرای‌ه هۆکارى ئه‌مانه‌ش تێکه‌ڵ بونى حزب و حکومه‌ت و ره‌گداکوتانى به کرۆکى جومگ‌ه سه‌ره‌کیه‌کانى ده‌سته‌اڵت و دواج���ار نه‌زۆککردنى ه �ه‌ر هه‌وڵێک ب ه ئاراسته‌ى چاکسازى و نه‌هێشتنى جیاوازییه‌کان و جیاکردنه‌وه‌ى حزب له حکومه‌ت ،مه‌به‌ستم ل��ێ��ره‌دا ج��ی��اک��ردن �ه‌وه‌ى ح��زب ل �ه حکومه‌ت به‌شێوه‌یه‌کى ره‌ه��ا نیه ،به‌ڵکو ههوڵدانه بۆ رێکخستنه‌وه‌ى ئه‌و په‌یوه‌ندیه‌ى که له نێوانیاندا ههیه و بیناکردنى ته‌وافوقێکى رێژه‌یى و بردنى به ئاقارێکى ته‌ندروستدا ،واته ئه‌و په‌یوه‌ندیه، چونکه ئه‌گه‌ر وانه‌بێت به‌کارهێنانى ئه‌م ده‌سته‌واژه‌ی‌ه گونجاو نییه ،به‌ڵکو هه‌ڵه‌ش ده‌بێت له زۆربه‌ى کاتدا. راستیه‌کى حاشا هه‌ڵنه‌گر ههیه ئه‌ویش ئ �ه‌وه‌ی �ه ک�ه ل�ه زۆرب����هى واڵت��ان��ى جیهاندا ئه‌مڕۆ حکومه‌ت له رێگه‌ى حزبه بااڵده‌ست و براوه‌کان پێکده‌هێنرێت به‌تایبه‌ت ئه‌و هێزانه‌ى که براوه‌ى هه‌ڵبژاردنه‌کانن و زۆرینه‌ى ده‌نگى ده‌نگده‌رانیان به ده‌ستهێناوه ،ئه‌م شێواز‌ه ل ه بیرکردنه‌و‌ه بیروڕاى بیرمه‌ندان و یاساناسان و سیاسیه‌کانى ئه‌م س�ه‌رده‌م�هن ،ئاشکراش ه هه‌وڵدان بۆ رێکخستنه‌و‌هه‌ى په‌یوه‌ندى حزبه‌کانى دهس��ه‌اڵت له‌گ‌ه ڵ حکومه‌ت فاکته‌رێکى کارا ده‌بێت بۆ چاره‌سه‌رکردنى ئه‌و دۆخه‌ى که ئه‌مڕۆ له هه‌رێمه‌که‌مان هاتۆت‌ه پێش و جێبه‌جێنه‌کردنیشى جگه له به‌رده‌وامیدان
به خۆپیشاندانه‌کان ،رق و توڕه‌یى خه‌ڵکیش ب �ه‌رام��ب �ه‌ر ب �ه دهس�����ه‌اڵت زی��ات��ر دهک����ات و متمانه‌شیان الواز ده‌کات به دامه‌زراوه‌کانى حکومه‌ت. له‌مکاته‌دا ده‌گونجێت ئه‌و روداوان�هى ک ه له شه‌قامدا ده‌گوزه‌رێت و خۆی دهبینێتهوه له داواک��ارى و خۆپیشاندانى مه‌ده‌نیان‌ه و... هتد ،ده‌گونجێت سه‌ربکێشێت بۆ توندوتیژى و ئاڵۆزبونى بارودۆخهکه ،دیاره ئه‌مه‌ش نامۆ نابێت .له‌به‌ر ئ �ه‌وه‌ى بێ وه‌اڵم��ى دهس�ه‌اڵت له به‌رامبه‌ر دواک��ارى چه‌ندین ساڵه‌ى شه‌قام و ئیستاش له‌به‌رامبه‌ر جه‌ماوه‌رى خۆپیشانده‌ر که پێویست بوو ده‌سه‌اڵتى سیاسى له هه‌رێمى کوردستان هه‌ر زوو وه‌اڵم��ى داخوازییه‌کانى هاواڵتیانى بدایه‌ته‌و‌ه و رێکار و شێوازى یاسایى گونجاوى بگرتایه‌ت‌ه به‌ر بۆ ده‌ستگیرکردنى هه‌موو ئه‌وانه‌ى که هۆکارى سه‌ره‌کى روودانى روداواک��ان��ى ( )2/17و دواى ئه‌م ب �ه‌رواره‌ش بوون ،ئه‌گه‌ر بهاتای‌ه و دهس�ه‌اڵت وه‌اڵمێکى ئه‌رێنى بۆ داواک��اری�هک��ان��ى خۆپیشانده‌ران هه‌بوای‌ه که خ��ۆى دهبینێتهوه له داواک���ارى هه‌نوکه‌ی و ئه‌و داواکاریانه‌ش که کاتیان زیاتر پێویسته بۆ جێبه‌جێکردنیان له‌سه‌ر ئه‌رزى واقیع که نهکراوه..؟ ،ئهوه بارودۆخهکه به‌م دۆخه‌ى ئێستا نه‌ده‌گه‌یشت. هه‌رچه‌ند‌ه پێچه‌وانه‌ى زۆرێک له سیاسى و ده‌سه‌اڵتداره‌کانى ئه‌م ههرێمه من پێموای‌ه ئه‌م بارودۆخه‌ى شه‌قام شتێکى ئاساییه و به‌شێک ه له ده‌رهاویشته‌کانى کۆمه‌ڵگه‌ى مه‌ده‌نى ،له‌به‌ر ئ�ه‌وه‌ى ده‌وڵ�هت وهک دیارده‌یه‌کى سیاسى و کۆمه‌اڵیه‌تى له کۆمهڵگه ب �ه‌ده‌ر نییه ل ه که‌موکورتى ،هۆکارى ئه‌م که‌م و کورتیانه‌یش دهگهڕێتهوه بۆ جیاوازیکردن و ناوچه‌گه‌رێتى و ملمالنێى حزبایه‌تى ناته‌ندروست ،...ک ه کاریگه‌ى نێگه‌تیڤیان ههبووه له‌سه‌ر ئه‌داى حکومه‌ت ،ئهمه سه‌ره‌ڕاى ئه‌وه‌ى که کورد ل ه باشورى کوردستان پێشوتر خاوه‌نى ئه‌زمونێکى تۆکم‌ه و به‌هێز نهبووه له بوارى حکومڕانى و به‌ڕێوه‌بردنى خۆیدا ،واته له بوارى حکومى خۆبه‌خۆیدا ،س���ه‌ره‌ڕاى ئه‌مانه‌ش حکومه‌ت ده‌یتوانى سود له ئه‌زمونى واڵتانى پێشکه‌وتوو وه‌ربگرێت و به‌رنامه‌ى هه‌بێت بۆ چاکسازى، له رێگه‌ى پێشنیارکردنى پرۆژه‌یه‌کى نیشتمانى که هه‌موو الیه‌ن‌ه سیاسیه‌کان تیایدا به‌شداربن و به‌رنامه‌یه‌کى چڕوپڕ دابڕێژن و په‌نج‌ه له‌سه‌ر برینه‌کان دابنێن و ئازارشکێنه‌کانیش ئه‌کتیڤ (چاالک) بکه‌ن ،به‌کردار..؟ شتێکى تر که ده‌مه‌وێت ئاماژه‌ى پێ بکه‌م ئه‌و فورسه‌ت‌ه مێژوویه‌ی‌ه که له کوردستان بۆ سه‌رکرد‌ه بااڵکانى هه‌رێم ره‌خساو‌ه له رێگه‌ى کۆتاییهێنان به ئاڵۆزیه‌کان و جێبه‌جێکردنى داواک��اری�هک��ان��ى ج �هم��اوه‌رى خۆپیشانده‌ر ل ه شه‌قامه‌کان که ئاسان نیه ،به‌اڵم نها مێژوو ل��هم ه�ه‌رێ��م�ه خنجیله‌ی‌ه ک��ارات��ر و خێراتر له‌سااڵنى پێشوتر روداوه‌ک��ان تۆمار ده‌کات و ش��ێ��وازه‌ک��ان ،ن��اوهک��ان ،هه‌ڵوێسته‌کانیش به‌شێوازێکى سه‌رده‌میانه‌تر ده‌نوسێته‌وه ،ئه‌م دیکۆمێنته‌ش له مێژوو له محافلى نێوده‌وڵه‌تى شوێنى تایبه‌تى بۆ خۆى ده‌گرێت ،بۆیه ئه‌گه‌ر سه‌رکرده‌کانى کورد ئه‌م هه‌ل‌ه مێژوویی‌ه بۆ خۆیان بقۆزنه‌و‌ه له به‌رژه‌وه‌ندى میلله‌ت ئهوه گومان ل �ه‌وه‌دا نیه که ده‌بن به سمبولى ئه‌م شێواز‌ه نوێی‌ه له مێژوو که تۆمار ده‌کرێت. «بێگومان ئه‌گه‌ر شکۆمه‌ندییان رێگه‌ییان پێبدات »...ئهمه جگه له‌وه‌ى هه‌رێم له رێگه‌ى ده‌سه‌اڵتى هه‌رسێ سه‌رۆکایه‌تیه‌که‌ى (هه‌رێم، حکومه‌ت و په‌رله‌مان) که چه‌ندین بڕیارى یه‌کالکه‌ره‌وه‌یان بهدهستهوهیه بۆ ساغکردنه‌وه‌ى کێشه‌کان و چاره‌سه‌رکردنى دۆخه‌ک‌ه ده‌توانن هه‌ڵوێستى خۆیان به ئاشکرا ده‌رببڕن.
ئۆتۆنۆمی دیموکراتیک و کوردستانی ئۆتۆنۆم ـ دیموکراتیک
تیۆری ساڵی یه‌که‌م ژماره 53 دووشهممه 2711/2/5 - 2011/4/25
18
گۆشه‌یه‌کی تایبهته ،هه‌فتانه ئه‌حالم مه‌نسور ده‌ینوسێت
دیاره من بۆ خۆم ده‌نووسم! ک��ات��ێ ک �ه ب��ۆن��ی ش��ۆڕش��ی ن��ێ��رگ��ز گهیشته ئه‌ستێره‌کانی ئاسمان ،وات ه شه‌هیده‌کانمان گ�هن��ج و ن �ه‌وج �ه‌وان��ان ،ب �ه ک��راس��ی پینه‌کراو، ب �ه ج��ووت��ێ پ��ێ�ڵاوی دڕاو ،ب �ه فانیله‌ی کون کونکراو ،لهگهڵ ده‌فته‌ر و کتێبی بن باخه‌ڵیان هه‌موو نێوه‌ڕۆیه‌ک ب ه په‌له‌په‌ل خۆیان ده‌گه‌یانده گۆڕه‌پانی ئ��ازادی و هاواریان دهک��رد ،یه‌خه‌یان ده‌ده‌ڕی ،رووب������ه‌ڕووی دهس�����ه‌اڵت ن��اڕه‌زای��ی��ان ده‌رده‌بڕی ،که منیش به نوسینه‌کانم زه‌مینه‌م بۆ ئه‌م شۆڕشه خۆش کردبوو. مه‌به‌ستم نیه باسی حزبه‌کان بکه‌م .مه‌به‌ستیشم ن��ی�ه ل �ه پشتگیری ک��ردن��م ل �ه «گ���ۆڕان»ی���ان ن��هک��ردن��م ...ب���اس ب��ک �هم ،چ��ون��ک�ه مه‌به‌ستی سه‌ره‌کی من شۆڕشی گه‌نجانی میلله‌ته‌که‌مه. له شه‌وانی شۆڕشدا من گیانم ده‌دا و رووبه‌ڕووی م��ردن ،به‌رهه‌ڵستکارێکی هێمن ب��ووم .نیگه‌ران ده‌بووم له سه‌ر خوێنڕشتنی گه‌نجان و توندوتیژی ده‌سه‌اڵت ،له‌ئه‌نجامدا فشاری خوێنم ده‌گه‌یشته س �ه‌ران��س �ه‌ری ک��وردس��ت��ان .ب �ه پ�هل�ه‌پ�هل فریای ی��اری��ده‌ده‌ری پزیشکی نزیک و دوور ده‌که‌وتم بۆ ئه‌وه‌ى ده‌رزی (الزک��س)م له سمتم بدات یان له ده‌م��اره ورده نه‌بینراوه‌کانی خوێنم تا پله‌ی فشاره‌که داب �ه‌زێ و قاچێکم له ته‌والێت بوو و قاچێکم له سه‌ر دۆشه‌که شڕه‌که‌ی ناو ژووره کاولبووه‌که‌م بوو. ب �ه ت �هل �ه‌ف��ون پ �هی��وه‌ن��دی��م ب �ه د.ف���ای���ه‌ق گوڵپی شۆڕشگێڕه‌وه کرد که ره‌نگێکى دیارى سه‌رایه و داوای لێبووردنم لێکرد له‌وه‌ى که ناتوانم له سه‌راى ئازادى ئاماده‌بم. ده‌زان��ن له سلێمانی دا ته‌والێتی گشتی نیه، ئ���ه‌و ن �هخ��ۆش �هی ت��ووش��ی ن�هخ��ۆش��ی ش �هک��ره و به‌رزبوونه‌وه‌ی فشاری خوێن بێت ،زوو زوو ده‌چێته س �ه‌ر ئ��او ،ئ�هگ�ه‌ر ف��ری��ای خ��ۆی ن�هک�ه‌وێ میز
›› پیره‌ژنێکی دنیادیده‌م و ئه‌گه‌ر خۆم ب ه شۆڕشگێڕ له قه‌ڵه‌م بده‌م ده‌بێ رێگاکه‌م پڕ بێت له نه‌هامه‌تی به‌خۆیدا ده‌کات. که‌س ناتوانێ به‌رامبه‌ر به‌م دوو نه‌خۆشییه که ئه‌نجامه‌که‌ی مردنی خێرایه کۆنترۆڵ بکاته سه‌ر خۆی .بۆیه لهگهڵ خودی خۆمدا و به‌رامبه‌ر به میلله‌ته‌که‌مدا شه‌رمه‌زار دهب��ووم ،نیگه‌رانی گۆڕه‌پان ده‌بووم و کاریگه‌ری ئه‌م شه‌ست رۆژه هه‌زار هه‌نگاو مردنی لێ نزیک کردمه‌وه ،بۆیه شه‌وان به بێ‌ده‌نگی و به تاقی ته‌نیا رووبه‌ڕووی ئه‌و مه‌رگه سامناکه ده‌بوومه‌وه و به راده‌یه‌ک شه‌وێک نه‌خۆشی رێی نه‌دامێ کۆنترۆڵ له سه‌ر له‌شی خۆم بکه‌م .ده‌ست و قاچم هێزیان تێدا نه‌ما و زمانم به‌سترا و چه‌ناگه‌ی سه‌ره‌وه و چه‌ناگه‌ی خواره‌وه‌م دانه‌ده‌خران و ئیدی زانیم که ده‌مرم. بۆیه بێدهنگ و هێمن بووم و له‌زه‌تم بینی له‌و مردنه له دڵی خۆمدا و وتم« :ئوخه‌ی ...چیدی ئاگام له ده‌سه‌اڵت نامێنێ ،خه‌م و به‌ربه‌ره‌کانی و ملمالنێ و به‌رهه‌ڵستکاری کردیانم به ئاردێکی هاڕاو به‌رامبه‌ر به ده‌سه‌اڵت نامێنێم ،پشوویه‌کی هه‌میشه‌یی ده‌ده‌م و ت���ه‌واو دهب���م .نه‌مده‌توانی وه‌سیه‌تنامه بنووسم ،یه‌ک خه‌مم هه‌بوو و ئه‌ویش ته‌واونه‌کردنی یادداشته‌کانم بوو ،ئه‌گینا به‌خته‌وه‌ر بووم ،چونکه شۆڕشی میلله‌ته‌که‌م به‌چاو بینی و خه‌ونه‌که‌م هاته‌دی. بشمردمای ه به بێ‌ده‌نگی له داخ��ی ده‌سه‌اڵتی کوردی گیانم له‌ده‌ست ده‌دا .شه‌و ده‌رنگ که‌س و ک��ارم نیگه‌ران ب��وون و ترسان و به‌فڕکانێک گه‌یاندیانم به عیاده‌ی شه‌و و رۆژه‌که‌ی فولکه‌ی ده‌سته‌که و دکتۆر فه‌رمووی« :فشاری خوێنت
به‌رزه ،خێرا الزگسێک له‌خۆت بده». شرینقه‌ی الزگس ،شریینقه‌یه‌کی کاتییه ،ئه‌گینا چاره‌سه‌رییه‌کی سه‌ره‌کی و بنه‌ڕه‌تی نیه و به مه‌رجێک به‌ر له دوو رۆژ سه‌ردانی ئه‌و عیاده‌یه‌م کردبوو واته له هه‌فته‌یه‌کدا سێ دکتۆرم بینیوه و جه‌ڵته‌که‌ش له الیه‌ک بوه‌ه‌ستێ که زۆر نزیک بوو لێم بدات و خپم بکات یان زه‌لیل بم. سه‌ردانی چوار یاریده‌ری پزیشکی و پزیشک و سێ چوار ده‌رمانخانه و هه‌ر خۆم به تاقی ته‌نیا جگه له هه‌ینی و چه‌ند جارێکی تریش یه‌ک هونه‌رمه‌ند (ئه‌سرین ئه‌سکه‌نده‌ری) هاوکاری کردم و ههمیشه هاوکاریم دهک��ات و به‌ڕاستی من خۆم به قه‌رزاری ئه‌م هونهرمهنده شۆڕشگێڕ و داهێنه‌ره مه‌زن و مۆدێرنه‌یه ده‌زانم. ب �ه ک��ورت��ی ل �ه ئ�هن��ج��ام��ی ل��ێ��دان��ی شرینقه‌ی (الزگ���س) سمته‌کانم ب���وون ب�ه دوو بێژه‌نگ. نیگه‌رانی و خه‌مۆکی ل�ه الی���هک بوه‌ستێ. گریانم له الیه‌ک بوه‌ستێ و ته‌نیاییم له الیه‌ک و هه‌ر خامۆش نه‌ده‌بوومه‌وه شه‌ش رۆژ به‌رزبوونه‌وه‌ی فشار خوێنم ریسوای ک��ردم له نووسین که‌وتم و رێک په‌نجه‌کانم نه‌یانده‌توانی قه‌ڵه‌م بگرن. هه‌ر نه‌مده‌زانی که‌ناڵه‌کان چ هه‌واڵێک په‌خش دهک���هن و وهک چاودێرێکی سیاسی مێشکم ستۆپی ک��رد .ب ه راشکاویش ده‌ڵێم ،دڵنیا بووم که ئه‌نجامی شۆڕش به‌م شێوهیه ده‌شکێته‌وه که ده‌یزانن. گالراوکردنم له ئه‌نجامی ئه‌زمونێکی تری من بوو که به‌یانییه‌ک رۆشتم بۆ زانکۆی سلێمانی و بینیم نێوه‌ڕۆ خوێندکاران له گۆڕه‌پانی زانکۆ کۆبوونهوه و توانیم به هاوار و ب ه رێگای تایبه‌تی خ��ۆم بۆ خوێندکاران بدوێم و ه �ه‌ر هه‌موومان کۆبکه‌مه‌وه و روو له گۆڕه‌پانی ئازادی بکه‌ین. س��ێ ج���ار ق��س �هم ک����رد ،س���ه‌رۆک���ی زان��ک��ۆش قسه‌ی خۆی کرد ،که دابه‌زیم و هاتمه خواره‌وه، په‌یامنێری ( ) KNNرووبه‌ڕووم بووه‌وه و ئێستا و ئێستاش نازانم چیم وتووه. هه‌ر وامده‌زانی به یه‌که‌وه روو ده‌که‌ینه مه‌یدانی ئازادی ،مه‌به‌ستم نیه پێشیان بکه‌وم .ئه‌وان له من نازدارترن .حه‌زم ده‌کرد به یه‌که‌وه بکهوینه رێ، زۆر چاوه‌ڕێم کرد ،کچه‌کان له سه‌ر سه‌کۆکانی کۆلیژی ئ�هن��دازی��اری به‌ڕیز دانیشتبوون ،هه‌ر ئیشاره‌تم بۆ ده‌کردن و هه‌ر داوای تێکه‌ڵ‌بوونیان لهگهڵ خوێندکاره کوڕه هاورێیه‌کانیان بۆ ئه‌وه‌ی کچی کورد رۆڵی هه‌بێ و ته‌ماشاکه‌ر نه‌بێ. به‌اڵم به داخه‌وه که‌س نزیکم نه‌بووه‌وه ،پرسیارم له دوو خوێندکار کرد ،وتیان« :ته‌نها بۆمان ههیه چاالکی له ناو زانکۆدا بکه‌ین». کۆسم ک�ه‌وت ،شکستم هێنا .که‌س له‌گه‌ڵمدا نه‌هات ،هه‌ره‌سم هێنا ،وره‌م داب��ه‌زی ،به خۆمم وت« :رهن��ج بێ‌به‌ر و هه‌ناسه‌ی س��ارد ».ناچار بووم تاکسی بگرم و به دڵشکاوییه‌وه بگه‌ڕێمه‌وه بۆ کاوله‌که‌م. به‌ڕاستی شۆکێک بوو بۆ من ،به‌رچاوم تاریک بوو ،ئۆمێدم نه‌ما ،ئه‌م مه‌ینه‌تیه‌ش هاته سه‌رم مه‌ینه‌تییه‌کانی ترم. با وا بێت ،با ههمیشه ره‌نج بێ‌به‌ر و هه‌ناسه‌سارد بم .دیاره من به ههڵه له‌دایک بووم ،ئایا تاوانی فه‌لسه‌فه‌ی (بوونگه‌رایی)یه که وای لێ کردووم ته‌نیا بم .ئایا تاوانی کۆمۆنیستییه که‌وای لێ کردووم ئۆپۆزیسیۆن بم و به تاقی ته‌نها له ناو سه‌نگه‌ری بیر و بۆچوونه‌کانم وشه بکه‌مه گولله و رووبه‌ڕووی ده‌سه‌اڵت بیانته‌قێنمه‌وه. هه‌یوه شێره ،ته‌نیام ،ئه‌ی ئه‌م هه‌موو گه‌نجانی گ��ۆڕه‌پ��ان��ی ئ���ازادی ک��وڕی م��ن ن �هب��وون؟ ،بۆم ن�ه‌ده‌ن��ووس��ی��ن ،به‌رگریم ل��ێ ن �ه‌ده‌ک��ردن؟ ئه‌نجام هاوکێشه‌کان پێچه‌وانه‌بوونه‌وه ،ئیدی دڵنیا بووم که که‌س من ناناسێت ،که‌س نامخوێنێته‌وه و رۆڵ��م نیه ...یه‌کێ وت��ی :فاڵنه‌که‌س و فاڵنه حزب و فاڵنه الیه‌ن ،شۆڕشه‌که‌یان قۆرغ کردووه بۆ خۆیان ،مه‌به‌ستیشم نه‌بوو شۆڕش قۆرغ بکه‌م ب��ۆ خ���ۆم ،چونکه ش���ۆڕش ،ش��ۆڕش��ی میلله‌ت ب��وو ،ئیدی شۆکه‌کان ی�هک به دوای یه‌کدا سه‌رکوتیان ک��ردم و ئه‌نجامه‌که‌شی دوو شه‌و رووبه‌ڕووی مردن بوومه‌وه ،به‌اڵم من خۆم ده‌ناسم. پیره‌ژنێکی دنیادیده‌م و ئه‌گه‌ر خۆم به شۆڕشگێڕ له قه‌ڵه‌م بده‌م ده‌بێ رێگاکه‌م پڕ بێت له نه‌هامه‌تی و مه‌ینه‌تی .لهگهڵ ئه‌وه‌شدا بۆنی نێرگز و چاوی گه‌نجان ماچ ده‌که‌م و نه‌وجه‌وانه‌کان به ئۆمێدی ئه‌م گه‌له ده‌زانم.
مسته‌فا محه‌مه‌د به‌شی یه‌که‌م
ل �ه پ��ێ��ن��او چ��ارهس �ه‌رک��ردن��ی ک��ێ��ش�هی ک���ورد، س��ی��س��ت��م��ی ئ���ۆت���ۆن���ۆم���ی {خ���ۆب���ه‌ڕێ���وهب���ه‌ری، خودموختاری} دیموکراتیک ،ته‌نیا بۆ ئازادی و دیموکراسی گه‌لی ک��ورد پێشنیار نهکراوه به‌ڵکو له پێناو ئازادی و دیموکراسی گه‌النی تورکیا سیستمێکی گونجاوه. کێشه‌ی کورد وهک یه‌کێک له گرنگترین کێشه بنه‌ڕه‌تییه‌کانی رۆژه �ه‌اڵت��ی ن��اوه‌ڕاس��ت ،بۆته سه‌رچاوه‌ی زۆرێک له کێشه‌کانی ئه‌م ههرێمه و چاره‌سه‌رنه‌کردنی نه ته‌نیا بۆ گه‌لی کورد به‌ڵکو بۆ گه‌النی تری رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست ک��اری��گ �ه‌ری خ���راپ ل �هگ �هڵ خ��ۆی ده‌هێنێت. سه‌ره‌کیترین هۆکاری کێشه‌کانی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست بۆ ناسیۆنالیزمی سه‌رچاوه‌گرتوو له رۆژئاوا و ئه‌و نهتهوه ـ ده‌وڵه‌تانه‌یه که له سه‌ر ئه‌م بنه‌ما پ�ه‌ره‌ی پێده‌درێت .جه‌خت ده‌که‌مه‌وه ک �ه س���ه‌رچ���اوه‌ی ک��ێ��ش�ه ه �هن��ووک �هی��ی �هک��ان له رۆژه���ه‌اڵت���ی ن���اوه‌ڕاس���ت؛ ک��ێ��ش �هی ع����ه‌ره‌ب ـ ئیسرائیل ،پێکدادانه‌کانی نێوان کوردان لهگهڵ تورکیا ،ئ��ێ��ران و س��وری��ا ،زهنییه‌تی ن�هت�هوه ـ ده‌وڵ �هت �ه .ئ�هگ�ه‌ر ل�ه ن��ێ��وان ع���ه‌ره‌ب ،ی�ه‌ه��ودی، فارس ،تورک و کورداندا زهنییه‌تی نهتهوه ـ ده‌وڵه‌تگه‌را نه‌بوایه و هه‌وڵه‌کان له پێناو ئازادی و دی��م��وک��راس��ی ل �هگ �هڵ ئ��هم زهنییه‌ته گ�ڵاو ن �ه‌ده‌ب��وو ،ئ�هم��ڕۆ چ��ارهس�ه‌رک��ردن��ی کێشه‌کانی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست زۆر ئاسان ده‌بوو؛ پێگه‌ی گه‌النی تری رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست و کوردان نه‌ده‌گه‌یشته ئ�ه‌و ئاسته .بۆ دووری گرتن له چه‌مکی ن �هت �هوه ـ ده‌وڵ���هت ،دهب��ێ بزانین که تێڕوانینی «بۆ هه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌ک ،ده‌وڵه‌تێک» هه‌ڵه‌یه و داسه‌پاندنی چه‌مکی نهتهوه ـ ده‌وڵه‌ت له الیه‌ن هێزه سه‌رده‌سته‌کان له سه‌ر نه‌ته‌وه‌کان کێشه‌کان قووڵتر دهکاتهوه .بۆیه چاره‌سه‌رکردنی کێشه نه‌ته‌وه‌ییه‌کان به بێ چه‌مکی نهتهوه ـ ده‌وڵه‌ت ده‌بێت. زهنییه‌تی ن�هت�هوه ـ ده‌وڵ�هت��گ�ه‌را ن�ه ته‌نیا بۆ گ �ه‌الن و ن�هت�هوه سه‌رکوتکراوه‌کان ،به‌ڵکو له هه‌مان کاتدا بۆ به بێ هیچ به‌رژه‌وه‌ندییه‌ک بۆ ئه‌و گه‌النه و کۆمه‌ڵگایانه‌ی که به زهنییه‌تی نهتهوه ـ ده‌وڵه‌تگه‌راوه زاڵ بوون ،له سه‌ر بنه‌مای شهڕه تراژیە‌کانی مێژوو ،به شێوه‌یه‌کی رۆشنتر نیشانیداوه .هه‌روه‌ها که ده‌زانن کاریگه‌رییه‌کانی سوسیالیزمی بونیادنراو و به تایبه‌ت تیۆری لنین و ستالین به شێوه‌ی «مافی دیاریکردنی چاره‌نووسی گه‌الن به ده‌ستی خۆیان» و «بۆ هه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌ک ،ده‌وڵه‌تێک» کاریگه‌ری له س�ه‌ر ه�ه‌ر بزوتنه‌وه‌یه‌ک دان��اب��وو .له بنه‌مادا، تیۆری بۆ هه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌ک ده‌وڵه‌تێک ،تیۆری سوسیالیسته‌کان ن��ی�ه ،به‌ڵکو په‌سه‌ندکردنی «ب������ۆ ه������ه‌ر ن�����هت�����ه‌وه‌ی�����هک ،ده‌وڵ���هت���ێ���ک���ی
››
زهنییه‌تی پشت په‌رده‌ی پره‌نسیبی «مافی دیاریکردنی چاره‌نووسی نه‌ته‌وه‌کان ب ه ده‌ستی خۆیان»، له بنه‌مادا ناسیۆنالیزم و نهتهوه ـ ده‌وڵه‌تگه‌راییه
ب���ورژوازی ن�هت�ه‌وه‌ی��ی» کاپیتالیزمه له الیه‌ن سوسیالیسته‌کانه‌وه .ه �هروهه��ا ک�ه ده‌زان���ن له سه‌ره‌تاکانی سه‌ده‌ی بیسته‌مدا ( )14مادده‌ی ویلسۆن ،س�ه‌رۆک ده‌وڵه‌تی ئه‌مریکا له الیه‌ن کۆمه‌ڵ و قه‌ومه‌کانه‌وه په‌سه‌ند کرا .له‌ناو ئه‌م ماددانه :ماده‌ی مافی دیاریکردنی چاره‌نووسی گ �ه‌الن به ده‌ستی خ��ۆی��ان ،وهک پره‌نسیبێکی ب��ن�ه‌ڕه‌ت��ی پ�ه‌س�هن��د ک���را .ب����ورژوازی ن�هت�ه‌وه‌ی��ی لهگهڵ به به‌رچاوگرتنی ده‌وڵه‌تێکی نه‌ته‌وه‌یی و تێڕوانینی ن �هت �هوه ـ ده‌وڵ �هت��گ �ه‌را ب��ۆ خ��ۆی، خه‌ریکی دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌ت ده‌بێت و له پێناو گۆڕانکارییه‌کان له سه‌ر ئه‌م بنه‌مایەدا ،تیۆری «ده‌رفه‌تی دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌ت بۆ نه‌ته‌وه‌کانی تر»ی لهگهڵ فاکتهره زهنییه‌ته‌کانی خۆیان گونجاو بینی. زهنییه‌تی پشتی پ���ه‌رده‌ی پره‌نسیبی مافی دیاریکردنی چاره‌نووسی نه‌ته‌وه‌کان به ده‌ستی خ��ۆی��ان ،ل �ه ب��ن�هم��ادا ناسیۆنالیزم و ن �هت �هوه ـ ده‌وڵه‌تگه‌راییه .تێڕوانینی نهتهوه ـ ده‌وڵه‌تگه‌راش ل�ه ب�ه‌رام��ب�ه‌ر ن�هت�ه‌وه‌ک��ان��ی ت��ر ،ده‌ی���ه‌وێ خۆی ب �ه ش��ێ��وه‌ی�هک��ی ب�ه‌ه��ێ��ز ل �ه‌س �ه‌ر پ��ێ بهێڵێته‌وه. ل �ه ئ��اک��ام��دا ،ب �ه درێ���ژای���ی س���ه‌ده‌ی بیسته‌م، پێکدادانی سه‌رچاوه‌گرتوو له زهنییه‌تی نهتهوه ـ ده‌وڵ �هت��گ �ه‌را ه��ات�ه ئ����اراوه .ش���ه‌ڕی جیهانی ی�هک�هم و دووه‌م نمونه‌ی ئاشکرایه‌تی .له‌به‌ر زهنییه‌تی شۆڤێنی ن�هت�هوه ـ ده‌وڵ �هت��گ �ه‌را ،له سه‌ر ژماره‌یه‌ک گه‌ل و نهتهوه ،فه‌رمانڕوه‌ایی دروس��ت ده‌بێت و له ئه‌نجامی ئه‌وه‌شدا ،نهتهوه و گه‌النی سه‌رکوتکراو لهگهڵ به‌کارهێنانی ه �هم��ان زه��ن��ی��ی�هت ب��ۆ دام��ه‌زران��دن��ی ن �هت �هوه ـ ده‌وڵه‌ته‌کانی خۆیان له ناو شه‌ڕێک له به‌رامبه‌ر هێزه داگیرکه‌ره ئیمپریالیسته‌کان ده‌وه‌ستنه‌وه. له بنه‌مادا ،ئه‌و بونیان زهنییه‌تییه که هۆکاری روودان������ی ئ���هم ش���ه‌ڕان���هش���ه ل���ه زۆر ب�����وارهوه، زهنییه‌تی ن�هت�هوه ـ ده‌وڵ�هت��گ��رای�ه .ن��اوه‌ڕۆک��ی ناسیۆنالیزمی نهتهوه ـ ده‌وڵه‌تگه‌رایی ،ئامانجی ل�هن��اوب��ردن��ی به‌هاکانی گ��ه‌الن ب�ه شێوه‌یه‌کی جیاوازتر له ئیمپریالیسته‌کان و داگیرکه‌ری سه‌رده‌می کۆیالیه‌تی و فیۆداڵ بوو که ئه‌مه‌ش شه‌ڕه‌کانی قووڵتر بکاتهوه. لهگهڵ ره‌تکردنه‌وه‌ی چه‌مکی نهتهوه ـ ده‌وڵه‌ت دهب���ێ ئ���هوه ب��زان��رێ��ت ک �ه زهنییه‌تی ن �هت �هوه ـ ده‌وڵه‌تگه‌را چاره‌سه‌ری دژوارتر دهکاتهوه .بۆیه چ��ارهس�ه‌ری ئاسانتری کێشه‌ی ک��ورد له سه‌ر بنه‌مای چه‌مکی سوسیالیستی ،لهگهڵ گه‌الن و له‌ناو سنووره هه‌نووکه‌ییه‌کاندا ده‌بێت .له‌م روان��گ �هی �هوه پێشنیاری سیستمی ئۆتۆنۆمی دیموکراتیک دهت��وان��ێ��ت گونجاوترین سیستم بێت. ئ��ۆت��ۆن��ۆم��ی دی��م��وک��رات��ی��ک ،داب��ی��ن��ک��ردن��ی بنه‌ڕه‌تیترین مافی نه‌ته‌وه‌یی ـ دیموکراتیکی گه‌لی کورده له چوارچێوه‌ی دیموکراتیزاسیۆنی تورکیا .مسۆگه‌ره ئ�هم سیستمه له واڵتێکدا که دیموکراتیزه ده‌بێت و ماف بۆ هه‌ر یه‌ک له جیاوازییه نه‌ته‌وه‌یی ،ئه‌تنیکی و کۆمهڵه دی��ن��ی��ی�هک��ان داده‌ن����رێ ده‌ن��اس��ێ��ن��درێ��ت .ل�هگ�هڵ ل �ه‌ئ��اراداب��وون��ی کێشه‌ی ک���ورد ،ئۆتۆنۆمی؛ پ�ه‌س�هن��دک��ردن��ی ن��اس��ن��ام�هی ک���ورد ل �ه ی��اس��ای بنچینه‌ییدا ،پ�ه‌روه‌رده به زمانی دایکی ،دانی ئازادی بۆ کلتووری کوردان و کلتووره‌کانی تر؛ په‌سه‌ندکردنی ناسنامه‌ی کورد لهگهڵ ئازادی بیر و رامان ،رێکخستنکردن و سیاسه‌تی ئازاد و له په‌یوه‌ندی لهگهڵ ئه‌مانه‌شدا ،گفتوگۆکردنی ک��ێ��ش�هک��ان��ی خ���ۆی ل �ه گ �ه‌ڕه‌ک �هک��ان ل �ه س�ه‌ر بنه‌مای ده‌رخستنی ئ��ێ��راده‌ی گه‌لی ک��ورد و چ��ارهس�ه‌رک��ردن��ی کێشه‌کان ب�ه دهس��ت��ی خ��ۆی، س�هب��اره‌ت به هه‌ندێک کێشه‌ی گواستنه‌وه‌ی داواک���اری���ی���هک���ان ب��ۆ ح��ک��وم �هت��ی ن���اوه‌ن���دی و قبوڵ‌کردنی مه‌جلیسی هه‌رێمی له چوارچێوه‌ی دی��م��وک��رات��ی��زاس��ی��ۆن��ی ت��ورک��ی��ای �ه .ئ��ۆت��ۆن��ۆم��ی دیموکراتیک به‌م شێوهیه پێناسه ده‌کرێت. ئ��ۆت��ۆن��ۆم��ی دی���م���وک���رات���ی���ک ،ت��ای��ب �هت �ه به ناسنامه‌کان و جیاوازییه نه‌ته‌وه‌یی و دینییه‌کان له ناو دیموکراسیدا؛ دام�ه‌زراوه‌ی�هک��ی تایبه‌ت و به وات��ای به‌ده‌ستخستنی ئازادییه .هه‌ڵبه‌ت ئازادی و ئۆتۆنۆمی ته‌نیا بۆ کوردان نیه ،به‌ڵکو دابینکه‌ری مافی ت�ه‌واوی کۆمهڵه ئه‌تنیکی و دینییه‌کانه له چ��وارچ��ێ��وه‌ی دیموکراسیدا؛ ب �هک��اره��ێ��ن��ان��ی م��اف��ی ن��اس��ی��ن��ی ک���ۆم���ه‌اڵن و ت��اک�هک��ان�ه ب �ه ش��ێ��وه‌ی «ئ �هگ �ه‌ر دیموکراسی نه‌بێت ،نابێت» .له ئۆتۆنۆمی دیموکراتیکدا ناوترێت که «لێرهوه تا له‌وێ سنوور ههیه ،به چینه‌کانی ناو ئه‌م سنووره ئه‌م مافانه ده‌درێت» یاخود وه‌ها چاره‌سه‌ری ئۆتۆنۆمی دیموکراتیک وه‌ها مادده و ئامانجێک له‌خۆ ناگرێت .ده‌رفه‌تی جێبه‌جێکردنی ئۆتۆنۆمی دیموکراتیک له ناو سیستمی شاره‌کانی تورکیا ،سیستمی پارێزگا و هه‌رێمی جیاوازتریش ههیه .بۆیه ،له پێناو
ج��ێ��ب�ه‌ج��ێ��ک��ردن��ی ئ��ۆت��ۆن��ۆم��ی دی��م��وک��رات��ی��ک، ئ��اس��ت�هن��گ��ب��وون��ی پ��ێ��ک��ه��ات�هی ش���ار ،پ��ارێ��زگ��ا، هه‌رێم ی��ان فیدراسیۆن یاخود به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ئ��ی��داری ل�ه ئ���ارادا نیه .ئ �هم سیستمه لهگهڵ پێکهاته ئیدارییه‌کانی په‌سه‌ندکراوی سیستمی سیاسی هه‌نووکه‌یی هه‌ر واڵتێک ده‌گونجێت. ئ��ۆت��ۆن��ۆم��ی دی��م��وک��رات��ی��ک ،ه��ه‌ر پێکهاته‌ی
›› ئۆتۆنۆمی دیموکراتیک، تایبهته ب ه ناسنامه‌کان و جیاوازیی ه نه‌ته‌وه‌یی و دینییه‌کان ل ه ناو دیموکراسیدا؛ دامه‌زراوه‌یه‌کی تایبه‌ت ه و ب ه واتای به‌ده‌ستخستنی ئازادییه ئیداری دهت��وان��ێ ناسنامه‌ی کۆمهڵه جیاوازه ئه‌تنیکییه‌کان له ناو دیموکراتیزاسیۆندا و ل ه سه‌ر ئه‌م بنه‌مایە ،په‌یوه‌ندی سیاسی ،ره‌خساندنی ه �هل بۆ پ���ه‌روه‌رده به زمانی دای��ک��ی ،ئ��ازادی کلتووری ،سیاسه‌تکردن به ناسنامه‌ی خۆ له سه‌ر بنه‌مای ئ��ازادی رام��ان و رێکخستنکردن بناسێنێت .مه‌جلیسی هه‌رێمیش ،ئه‌مڕۆ پێویستی دیموکراسییه .ئه‌گه‌ر به‌دوای چاره‌سه‌ری کێشه له سه‌ر بنه‌مایه‌کی دیموکراتیک بێت و ئه‌م م��اف �ه بناسێنێت ،ئ �ه‌وک��ات ئ��ه‌و کۆمه‌ڵگایە لهگهڵ رێکخستنکردنی خۆی ،مه‌جلیسه‌کانی داده‌م �ه‌زرێ��ن��ێ��ت ،ژم���اره‌ی���هک ل �ه کێشه‌کانی چاره‌سه‌ر ده‌کات یاخود له رێگه‌ی گفتوگۆوه داواکارییه‌کانی دیاری کردووه و ده‌یگوازێته‌وه ب����ۆ ن����اوه‌ن����د ک����ه ب����ه وات������ای داب��ی��ن��ک��ردن��ی پێویستییه‌کانی ئ��ۆت��ۆن��ۆم��ی دیموکراتیکه. پێده‌چێت مه‌جلیسه‌کان وهک هێزێکی ناوه‌ندی جیاواز ،مه‌جلیسێکی ئەڵته‌رناتیڤ له به‌رامبه‌ر ده‌وڵ�هت یان مه‌جلیسه ناوه‌ندییه‌کان ببیندرێت؛ وهه���ا تێگه‌یشتنێک راس��ت��ه .ئ���هم مه‌جلیسه هه‌رێمیانه هه‌روه‌ها که مه‌جلیسی ئەڵتەرناتیڤ نین ،خاوه‌ن پێگه‌ی ئاسانکاری کار و خه‌باتی مه‌جلیسه ناوه‌ندییه‌کان نین .ئ�هم مه‌جلیسانه رێ��گ��ر دهب���ن ل �ه چ��وون��ی ه���ه‌ر ک��ێ��ش�هی�هک بۆ ن��اوه‌ن��د .ل�هگ�هڵ چ��ارهس �ه‌رک��ردن��ی زۆرێ���ک له کێشه‌کان له هه‌رێمدا ،له بنه‌مادا له‌به‌ر بوونی کێشه‌ی بچوک له نێوان ناوه‌ند و هه‌رێمدا و کێشه‌کانی تر ،دهبنه ئاسته‌نگ بۆ دروستبوونی کێشه و ق�هی��ران .بۆیه هه‌ڵسه‌نگاندنیان وهک ئ�ه‌و ده‌زگایانه‌ی که ی��اری��ده‌ده‌ری په‌یوه‌ندی و رێسا دیموکراتیکه‌کانن پێویسته .دهب��ێ ئه‌م ده‌زگ��ای��ان �ه ک�ه پێویستی دیموکراسین وهک م��اف��ێ��ک��ی س��روش��ت��ی ب��ب��ی��ن��درێ��ت و ه���هم وهک خ��زم �هت��گ��وزاری پ��ت �ه‌وک��ردن��ی ه�هم��اه�هن��گ��ی و یه‌کێتی دیموکراتیک .ئ �هم مه‌جالیسانه نه ته‌نیا به دابه‌شکردن و باڵوکردن ،به پێچهوانهوه ل�هگ�هڵ ب�ڵاوک��ردن و داب�هش��ک��ردن ل�ه س�هرهت��ادا ب�ه چ��ارهس �ه‌ری کێشه‌کان ل�ه شوێنی خۆیدا، ئه‌سته‌مبوونی یه‌کێتی و یه‌کگرتوویی له‌ناو دهب���ات ،ل �ه ت��ووش��ب��وون ب �ه وه‌س��ت��ان و ن�ه‌ج��واڵن رێ��گ��ری دهک���ات و گشتی‌بوون و یه‌کده‌ستی به‌هێزتر دهکهنهوه.
س����ه‌رگ����وڵ ق�����ه‌ره‌داغ�����ى، ئ����هن����دام����ى پ����ه‌رل����هم����ان/
پرسی چه‌تر پرسی چه‌تر ،پانتاییه‌ک ه (چه‌تر) بۆ گوزارشتکردنی رای ئێوه‌ی هاواڵتی ره‌خساندوو‌ه تا ئازادانه لێرهوه هه‌ر هه‌فت ه و ل ه سه‌ر پرسێکی گه‌رم بۆچوونی خۆتان بخه‌نه‌ڕوو. پرسى ئه‌مجاره‌ى (چه‌تر) بۆ وه‌رگرتنى راى ئێوه‌ى هاواڵتیانه ده‌رباره‌ى (ئایا تاچه‌ند حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان مافى چینى کرێکارانى پاراستوه).
››
ک��رێ��ک��اران وهک چینێکى ه��������ه‌ژارى ک���ۆم���هڵ���گ���ه ل�ه الیه‌ن حکومه‌ته‌وه گرنگیان پ��ێ��ن��ه‌دراوه ،ت�هن��ه��ا س��ااڵن �ه ل �ه رۆژى ()5/1 دا پیرۆزباییان ئاراسته ده‌کرێت به‌شێوه‌یه‌کى کردارى هه‌نگاوى ته‌واو نه‌نراوه بۆ باشترکردنى ژیان و گوزه‌رانیان له هه‌رێمى کوردستاندا. دره‌و م �ه‌ه��دى ،مامۆستا/
چینى کرێکار په‌راوێزترین چینى کۆمهڵگایه له‌الیه‌ن حکومه‌ته‌وه ،حکومه‌ت له‌م س��ااڵن��هى راب������ردوودا ن�هک هه‌ر نهیتوانیوه گوزه‌رانێکى م��ام��ن��اوه‌ن��د ب��ۆ کرێکار داب��ی��ن ب��ک��ات ،به‌ڵکو ن�هی��ت��وان��ی��وه الن��ی��ک�هم به‌پێى ی��اس��ای �هک کاتى کارکردنه‌کانى بۆ که‌م بکاتهوه ،له سایه‌ى ئه‌و بودجه خه‌یاڵییه‌دا نهیتوانیوه کرێى کرێکار زیاد بکات. ئ��اراس حه‌سه‌ن ،توێژه‌رى ک���ۆم���ه‌اڵی���هت���ى /ک��رێ��ک��اران
رۆژان �ه به‌رامبه‌ر کرێیه‌کى ک��هم ک���ارده‌ک���هن ب��ۆ ئ��ه‌وه‌ى
هه‌مه‌ڕ ه‌نگ
بژێوى ژیانى دابین بکات .بهداخهوه حکومه‌ت و مه‌چه‌کى خۆى وه‌ستاوه گه‌ر پیر بێت باش لێى که حکومه‌تێکى نادامه‌زراوه‌ییه و له خزمه‌تى ده‌قه‌ومێت ،چونکه هیج ته‌ئمینى زیانى ناکرێت هاواڵتیاندا نیه .زور که‌مته‌رخه‌مه له ئاستیاندا و ره‌نجى خۆى رۆژانه‌یه. و ب�ه‌ه��ۆى ن�هب��وون��ى به‌رنامه‌یه‌کى ب�ه سیسته‌م ک������هل������س������وم ح����س����ێ����ن، ب��ۆی��ان ،ب �ه دهس���ت گ�هل��ێ گ��رف��ت��ى ده‌روون����ى و رۆژن���ام���هن���ووس /ح��ک��وم�هت ساڵی دووه‌م ژماره 53 کۆمه‌اڵیه‌تى و ئابورییه‌وه ده‌ناڵێنن. سێک ه ک هیچ ه � ب گرنگى دووشهممه 2711/2/5 - 2011/4/25 نهداوه تا گرنگى به‌کرێکار ح �هم��ی��ده‌خ��ان ،چ��االک��ه‌وان��ى رێ��ک��خ��راوه‌ک��ان��ى ب����دات ،ئ���ه‌وه‌ن���ده ک��رێ��ک��ارى کۆمه‌ڵگه‌ى مه‌ده‌نى/ ع����ه‌ره‌ب و ب��ی��ان��ى ه��ێ��ن��اوه، چینى کرێکار هێزێکى زیندوویى کۆمهڵگایه زۆرب����هى ک��رێ��ک��اران گ �هن��ج��ن ،ئ���ه‌و ک�ه‌س��ان�هن ئ �ه‌وان �هى خۆمانیشى ن��ان ب���ڕاو ک���ردوه .ته‌نها نهیانتوانیوه ئاسته‌کانى خوێندن ت �ه‌واو بکه‌ن ،بۆ کاتى بانگه‌شه‌ى هه‌ڵبژاردن سه‌ندیکایه‌کى هیچى تر .بۆیه ده‌ڵێم ئهمه حکومه‌تى فه‌قیر ب �ه‌ه �ه‌ر ه��ۆی �هک ل �ه ه��ۆی �هک��ان ب��ووب��ێ��ت .ل�هم پ��اش��ک��ۆى ح��زب��ى ب��ۆ دروس��ت��ک��ردون ل�ه‌وک��ات�ه‌دا نیه ،به‌ڵکو هى ده‌وڵه‌مه‌نده‌کانه. ساڵیاده‌دا ده‌ستى ماندووبوونى هه‌موو کرێکاران باسیان ده‌کات. ئ��ارام ،خوێندکارى زانکۆ/ ک���ازم ع��وم �ه‌ر ،وه‌س��ت��ا /ب �ه‌ڕاس��ت��ى حکومه‌ت ده‌گ��وش��م ب�هت��ای��ب�هت��ى ک��رێ��ک��اران��ى ژن ،مافى ح��ک��وم �هت ت���اوهک���و ئێستا هیچ مافێکى ته‌واوى نهداوه ت��ه‌واوه‌ت��ى و ه�ه‌ق��ی��ان پ��ێ ن����ه‌دراوه ل �ه هه‌رێمى هیچى بۆ وه‌ستا و کرێکار نهکردووه ،تا ئێستا ب�هک��رێ��ک��اران ک�ه زه‌مانه‌تى کوردستان النى که‌م بیمه‌ى کۆمه‌اڵیه‌تیشیان ئه‌وه‌ش له راگه‌یاندنه‌کانیانه‌وه باسى ده‌که‌ن هیچ پێ نه‌دراوه. ژی��ان��ی��ان ب��ک��ات ،ت��ا بتوانن بنه‌مایه‌کى نیه ،چونکه من وه‌ستایه‌که‌م گه‌ر به شێوازێکى ئاسایى له‌ناو مامۆستا عوسمان نه‌وره‌سى ،له‌سه‌ر ک��ار هه‌رشتێکم به‌سه‌ر بێت حکومه‌ت ک��ۆم�هڵ��گ�هى ئ��ێ��م�ه‌دا ب��ژی��ن ،ه �ه‌ژارت��ری��ن چین زان����اى ئ��ای��ن��ى /ک��رێ��ک��ار له ئامادهنیه قه‌ربووم بکاتهوه. کریم عه‌لى ،کرێکار /رۆژانه ئه‌گه‌ر کرێکارى چینى ک��رێ��ک��اران�ه ،چونکه ل�ه ه�هم��وو مافه واڵتى ئێمه داماوترین چینه و ح���ک���وم���هت ن����هک ه���ه‌ر هه‌بێت ده‌یکه‌م ،تا ئێستا رۆژێک ئه‌م حکومه‌ته‌م سه‌ره‌تایه‌کانیان بێبه‌شبوون ،بۆیه ئێمه گله‌ییمان گرنگى پ��ێ ن���ادات ،به‌ڵکو نه‌بینى بێت بڵێت ئه‌مڕۆ مه‌چۆ بۆ ک��ار خۆم له‌و رۆژه ههیه و ئه‌و رۆژه رۆژى کرێکاران نیه، ه��ی��چ چ��ارهس �ه‌رێ��ک��ى پێنیه پاره‌که‌ت پ��ێ��ده‌ده‌م ،لهبهرئهوه رۆژى کرێکار و به‌ڵکو رۆژى چه‌وسانه‌وه‌ى کرێکارانه. بۆى .الى ئێمه که‌مترین کرێکار له سه‌رده‌ست جه‌ژنى کرێکار ته‌نها خه‌ڵک مه‌شغوڵکردنه و ئا /ئاسۆ محه‌مه‌د
19
ماسی زیندوو و تیشکده‌ر دروست ده‌کرێت
ته‌له‌فزیۆن هه‌ڕه‌ش ه ل ه ئاینده‌ی مندااڵن ده‌کات و.ل ه فارسییه‌وه /ژینۆ هه‌ورامان
ل ه ئه‌نجامی لێکۆڵینه‌وه‌یه‌کی زانکۆی سیدنی له‌سه‌ر ()500 منداڵ ،که ته‌مه‌نیان له نێوان ( )7 – 6ساڵدا ب��ووه ،بۆیان ده‌رک �ه‌وت که ئه‌و مندااڵنه‌ی که زۆر ته‌ماشای ته‌له‌فزیۆن ده‌که‌ن ،ده‌ماری لێده‌ری چاویان باریکتره وهک له‌وانه‌ی که ک�هم ی��ان هیچ ته‌ماشای ته‌له‌فزیۆن ن��اک�هن .لێکۆله‌ره‌وانی زانکۆی ناوبراو ئاماژه به‌م دۆخه ده‌که‌ن و ده‌ڵێن :له ئاینده‌دا باریکی ئه‌و ده‌مارانه‌ی چاو دهبێته هۆکاری مه‌ترسی تووشبون به نه‌خۆشییه‌کانی دڵ ،هه‌ڵبه‌ز و داب�ه‌زی زه‌خت و نه‌خۆشی شه‌کره. د.ب��ارم��ی��ن جۆپینس ل �ه‌وب��اره‌ی �هوه دهڵ��ێ��ت :پێویسته دایکان منداڵه‌کانیان له ته‌له‌فزیۆن دووربخه‌نه‌وه ،هانیان بده‌ن تا به‌کاری ترهوه سه‌رقاڵیان بکه‌ن. له لێکۆڵینه‌وه‌که‌دا هاتووه ئه‌و مندااڵنه‌ی که لێکۆڵینه‌وه‌یان
ئه‌فسان ه دهگهڕێتهوه
کارزان تاریق
کۆمپیوته‌ری )64( Commodoreی سااڵنی هه‌شتاکان به تایبه‌تمه‌ندی نوێو‌ه گه‌ڕایه‌وه .ئه‌و کۆمپیوته‌ر‌ه که ئێستا که‌وتۆت‌ه هه‌ر شوێنکار و کۆمپانیا و ماڵێکه‌وه و له نێو هه‌موو کاره‌کاندا جێی خۆی دهکاتهوه ،له‌سه‌ره‌تای هه‌شتاکاندا به‌تایبه‌تی له رۆژئ��اوا له‌زۆربه‌ی ماڵه‌کانیشدا ه��������هب��������ووه .ئ����هم ک��ۆم��پ��ی��وت��هره به پ���ێ���ی ئ���ه‌وک���ات���ه ی�هک��ێ��ک ب����ووه له باشترین و به‌هێزترین ن����ووس����ک����ارهک����ان، دوا ب�����ه دوای پێشکه‌وتنی ته‌کنۆلۆژیا باوی نه‌ما ،ئێستاک‌ه به‌ڕووخساری کۆن ،به‌اڵم به تایبه‌تمه‌ندی نوێو‌ه دهگهڕێتهوه .کۆمپیوته‌ره‌که هه‌ر له‌چوارچێوه‌ی پێکهاته‌ی پێشوویدایه ،به‌اڵم هه‌ندێک گۆڕانکاری تێدا کراوه .لهوانه له کیبۆرده‌که‌یدا شوێنگۆڕکێی زۆر به پیته‌کان و کاری دوگمه‌کان کراوه. ئه‌مه‌شپێکهاته‌که‌یه‌تی: ،GHz Intel 1.8رامی ( )4گێگابایت و به‌سیسته‌می ویندۆزی حه‌وت کار ده‌کات .هه‌روه‌ها چه‌ند شێوه دیسکیش ده‌خوێنێته‌وه .هارده‌که‌ی ) (1ترابایته ،نرخه‌که‌ی له‌نێوان (250 تا )895دۆالره .کارتی گرافیکی نڤیدیا ئیۆن ()2وه .لهگهڵ ئه‌مانه‌شدا بلوتوس و هه‌ندێ ورده‌کاری دیکه‌شی بۆ دانراوه.
له‌سه‌ر کردوون رۆژانه له ( 1ـ )9کاتژمێر له‌به‌ر ته‌له‌فزیۆن داده‌نیشن و ته‌نیا زیاتر له نیو کاتژمێرێکیان بۆ چاالکی جه‌سته‌یی ت�ه‌رخ��ان��ک��ردووه .ل��ێ��رهوه ده‌ڵێن ئ �ه‌و مندااڵنه‌ی که رۆژانه له کاتژمێرێک زیاتر له چاالکی جه‌سته‌ییدان ده‌ماره هه‌ستیاره‌کانی چاویان ئه‌ستوورتر ده‌بینرێت .جۆپینس ئاماژه بهوه ده‌کات :که جیاوازییه‌کی زۆری پرۆفایلی مایکرۆڤاسکوله‌ر له‌نێوان ئه‌و شێوه مندااڵنه و مندااڵنی دیکه‌دا ههیه و هه‌ر هه‌ڵسووکه‌وتێک ک �ه ب��ۆ ت�هن��دروس��ت��ی��ان ب��اش نه‌بێت زووت��ر کاریگه‌ریان لێده‌کات ،که ئه‌مه‌ش ئاماژهیه بۆ مه‌ترسییه‌کی گه‌وره‌ی تووشبوون به نه‌خۆشییه‌کانی دڵ و به‌رزی زه‌خت. له‌الیه‌کی ترهوه به پێی هه‌مان لێکۆڵینهوه ده‌رکه‌وتووه ،که نه‌خۆشی زۆر ته‌ماشاکردنی ته‌له‌فزیۆن بۆ مندااڵن لهگهڵ خۆیدا ناچاالکی که‌مته‌رخه‌می له دابینکردنی خۆراک بۆ له‌ش و قه‌ڵه‌وییه‌کی زۆر دروست ده‌کات.
ن
کاریکاتێری هه‌فت ه
و.کارزان
زانایان له تایوان له رێگه‌ی گواستنه‌وه‌ى خانه وردیله‌کان، فریشته‌ماسی یان کرده گه‌وره‌ترین ماسی تیشکده‌ر. ل�ه تاقیگه‌ی یه‌کێک ل�ه کۆمپانیاکانی فرۆشیاری ماسی له تایوان خانه‌ی فلۆره‌سان رژێنرایه نێو ئۆرگانی زۆرب��وون��ی ماسییه‌کانه‌وه .ئ�هم ک��اره که بۆ م��اوه‌ی زیاتر ل�ه س��ێ س��اڵ��ی خایاند ل�ه‌س�ه‌ر ش��ێ��وه جیاجیاکانی ماسی سیهلیدگیل ،له‌یه‌کێک له‌ئه‌ندامانی ئه‌م شێوه ماسییانه به‌ناوی فریشته‌ماسی ،تاقیکردنه‌وه‌کان ئه‌نجامیان وه‌رگرت.
دواب���ه‌دوای ئه‌مه‌ش شوێن و جێ بۆ ه �ه‌ردوو ره‌گ �ه‌زی ئه‌م ماسیه ئاماده‌کرا تا به‌ڕێی زاووزێ ده‌ستکه‌وته‌کان زۆرتر بکه‌ن و به‌بۆچونى ئه‌وان ،نه‌وه‌ی نوێی ماسییه‌کان روناکده‌ر ده‌بن. فریشته م��اس��ی ج�ه‌س��ت�هی�هک��ی ت�هن��ک��ی ه �هی �ه و ل�ه‌ژێ��ر رووناکی شین دا هه‌ناو و ئێسکه‌کانی به ئاسانی ده‌بینرێت. ئه‌م دۆزینه‌وه‌یه شاخه‌اڵتی بایۆته‌کنۆلۆژی تایوانی به‌ده‌ست هێنا. له هه‌مانکاتدا زانایانی کۆمپانیاکه رایانگه‌یاند که ب���ه‌رده‌وام دهب��ن له‌سه‌ر لێکۆڵینه‌وه‌کانیان تا بتوانن جۆری دیکه‌ی ماسی به ره‌نگی دیکه بخهنه به‌رچاوی خه‌ڵک.
ونبوون
پێناسێکى بارى شارستانى به‌ناوى (دیارى حسین قادر) ل ه قه‌زاى هه‌ڵه‌بجه‌ى شه‌هید ،وونبووه ،هه‌رکه‌سێک دۆزییه‌و‌ه با بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ ئۆفیسى رۆژنامه‌ى چه‌تر ،یان په‌یوه‌ندى بکات به‌م ژماره ته‌له‌فۆنانه‌وه)07710299753( . و()07480179510
ونبوون
کۆمه‌ڵێک رۆژنامه‌نووس ده‌یانه‌وێت گۆڤارێکى ریکالمى باڵوبکه‌نه‌و‌ه به‌ناوى (ریکالم بۆ هه‌موان) ،داوا ده‌که‌ن هه‌رکه‌س سه‌رنج و تێبینى له‌سه‌ر ئه‌و ناوه هه‌ی ه با ل ه به‌روارى باڵوبونه‌وه‌ى ئه‌م ئاگاداریه‌و‌ه تا ماوه‌ى مانگێک ئاگادارمان بکاتهوه ،ب ه پێچه‌وانه‌شه‌و‌ه له‌دواى ئه‌و ماوه‌ی ه به‌مافى خۆمانى ده‌زانین ئه‌و گۆڤار‌ه ده‌ربکه‌ین. بۆ گه‌یاندنى تێبینیه‌کان په‌یوه‌ندى بکه‌ن به‌م ژماره ته‌له‌فۆنه‌وه)07702272047(.
Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe ژماره‌ی متمان ه خاوه‌ن ئیمتیاز سه‌رنوسه‌ر دیزاین باڵوکردنه‌وه راوێژکاری یاسایی ناونیشان
212 که‌مال حه‌سه‌ن حهمه ره‌زا کاروان ساالر یاسر گوڵی (رۆژیار گرافیک) کۆمپانیای په‌یپه‌ر سیروان ئه‌حمه‌د حامد سلێمانی گه‌ڕه‌کی عه‌لی ناجی 07710299753 - 07480179510 cetir2010@gmail.com cetir2010@yahoo.com
WWW.Chatrpress.com
Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe
بێریڤان له‌الیه‌ن خه‌زوورى ده‌ستدرێژى سێکسى ده‌کرێته‌سه‌ر و ئێستا له‌زیندان ه 8 2711/2/5
No: (53) Mo.25/4/2011-
ریکالم
ده‌بێ ره‌خن ه له‌خۆمان بگرین یه‌کێتی ،ته‌نها ده‌مامکه‌که‌ی البردووه
ریکالم
کاروان ساالر م�����اوه‌ی�����هک�����ه ل���ێ���ره‌و ل����ه‌وێ راس����ت و چ �ه‌پ که‌وتوینه‌ته تانه دان ل ه یه‌کێتی نیشتمانی ک��وردس��ت��ان و ره‌خنه‌ی لێده‌گرین به‌وه‌ی که له به‌رامبه‌ر هاواڵتیان و رۆژنامه‌نووسان و خۆپیشانده‌ران پێشێلکاری ئه‌نجام ده‌دات و لێیان ده‌دات و ده‌یان گرێت و ده‌یان کوژێت و هێزی سه‌ربازی ده‌هێنێته نێو شاره‌کانی ههرێمهوه!...؟. ئ����ه‌وه‌ی ده‌م���ه‌وێ���ت راس��ت��ی ب��ک �هم �هوه و قسه‌ی له‌سه‌ر بکه‌م ئه‌و رهخنه نا به‌جێیه‌ی ه که له یه‌کێتی ده‌گ��ری��ن و به سه‌رکوتکار و دیکتاتۆری له‌قه‌ڵه‌م ده‌ده‌ی��ن و به‌المانه‌و‌ه غه‌ریبه که هه‌ڵسوکه‌وتی ئ��اوا نابه‌رپرسان ه له‌یه‌کێتی ده‌بینین ک�ه ک�ه‌وت��ووه‌ت�ه وێ��زه‌ی ه��اواڵت��ی��ان و رۆژن��ام �هن��ووس��ان و ته‌نانه‌ت هه‌ندێک ئه‌م ره‌فتاره‌ی یه‌کێتی به شۆک ده‌زان���ن و دهڵ��ێ��ن ئێستاش ب��ڕوا ناکه‌ین ئه‌م ره‌ف��ت��اره ه��ی یه‌کێتی ب��ێ��ت ...ن��ازان��م دهب��ێ بۆ بیرمان چووبێته‌وه که ئه‌م حزبه سۆسیال دیموکراته ئه‌م ره‌فتاره‌ی ئێستای هیچ نیه، جگه له‌وه‌ی ده‌مامکی رووی خۆی البرده‌وه و سووربوونی خۆی دووباره کردووه‌ته‌وه له‌سه‌ر رێبازی ت��ون��دڕه‌وی و سه‌رکوتکردن وقبوڵ نه‌کردنی به‌رامبه‌ر... یه‌کێتی نیشتمانی ،ج��اری یه‌که‌م نیی ه ده‌ستی به‌خوێنی هاواڵتیان و رۆژنامه‌نووسان و خ��ۆپ��ی��ش��ان��ده‌ران س���وور دهب��ێ��ت و ک��ار بۆ س�ه‌رک��وت��ک��ردن��ی��ان دهک����ات ،ب�هڵ��ک��و ئ�هگ�ه‌ر به‌په‌له ته‌ماشایه‌کی راب����ردووی ئ �هم حزب ه بکه‌ین ئه‌وا چه‌ندین شه‌ڕی ناوخۆ و هێرش بۆ س�ه‌ر که‌سایه‌تییه ک��ورده‌ک��ان ده‌بینین و ل �هم س��ااڵن�هی دوای��ش��دا ب �ه‌روون��ی هێرش بۆ سه‌ر رێکخراوه مه‌ده‌نیه‌کانی ده‌ره‌وه‌ی خۆیان به‌دی ده‌کرێت و هێرش و ره‌شبگیری بۆسه‌ر حزبی کۆمۆنیست و پارتی چ��ارهس�ه‌ری و ئیسالمیه‌کان ماوه‌یه‌کی هێند دوورنییه بیرمان چووبێته‌وه که کلتوری ئه‌م حزبه چیه‌و چۆن بووه؟ له‌به‌رامبه‌ر هێزه‌کانی ده‌ره‌وه‌ی خۆی. زۆر دێشێم ب �ه‌وه‌ی ئ�هم دێ��ڕان�هی س �ه‌ره‌و‌ه ده‌نووسم و خوازیاری ئهوه بووم ئه‌م حزبه ده‌ستی هه‌ڵگرتبێت له‌م کلتوره قێزهونه به‌سه‌رچووه‌ی ک ه به‌هێز رووبه‌ڕووی هاونیشتمانی خۆی بێتهوه. ئه‌و هێرشانه‌ی ئه‌م دواییه‌ی چه‌کداره‌کانی یه‌کێتی بۆسه‌ر هاواڵتیان و رۆژنامه‌نووسان قێزه‌ونترین دیمه‌نه‌کانی ژیانی رۆژان �هم بوو که‌بینیم له شه‌قامی پیره‌مێردی سلێمانی و کۆاڵنه‌کانی سه‌رو مزگه‌وتی گهوره ،ته‌نانه‌ت ئه‌م دیمه‌نانه ئازاره‌که‌ی زۆر زیاتر بوو له‌و دیمه‌نانه‌ی که هاوکات رژێمه‌کانی سوریا و تورکیا به‌رامبه‌ر به‌گه‌لی کورد په‌یڕه‌وی دهک �هن ...ده‌بێ شه‌رم ئه‌و دهسهاڵته بگرێت که به‌چه‌ک و کوته‌ک و گرتن رووبه‌ڕووی هاواڵتیان و رۆژنامه‌نووسانی ببێته‌وه ،ده‌شبوو ئه‌و دهسهاڵته بیری لهوه بکردایه‌ته‌وه ئیراده‌ی گه‌ل زۆر لهوه گه‌وره‌تره خه‌ڵک به‌چه‌ک و گرتن و کوشتن سارد بێتهوه و بترسێت... ب����ه‌ڕای م��ن ل �ه‌دۆخ��ی ک��وش��ت��ن و گرتن و ه��هڕهش��ه ک���ردن ق��ێ��زه‌ون��ت��ر ئ���ه‌و ره‌وش���هی راگه‌یاندنه‌کانی یه‌کێتی و پارتییه که شه‌وان ه له رێگه‌ی تیڤیه‌کانیانه‌وه ده‌یخه‌نه ناو هه‌موو ماڵێکه‌وه و ته‌بیعه‌تی هه‌موو ماڵێکی پێ تێکده‌ده‌ن و ئه‌وه‌ی که خوا پێی ناخۆشه له‌و تیڤیانه‌وه ده‌یڵێن و باڵوی دهکهنهوه ...به‌بڕوای من تاوانکاریه‌کانی سه‌رشه‌قامه‌کانیان و ئه‌م جۆره راگه‌یاندنه له‌یه‌ک تای ت �ه‌رازوودان و هیچیان له‌هیچیان زیاتر و که‌مترنین. بهداخهوه به‌م ره‌فتار و کرده‌وه‌یه‌ی ئێستای یه‌کێتی و هه‌ڵسه‌نگاندنی رابردووی ده‌گه‌ین ه ئ�ه‌و رای �هی که یه‌کێتی نیشتمانی هیچی نهکردووه و ته‌نیا ده‌مامکه‌که‌ی رووی البردووه و دهب��ێ��ت ئێمه ره‌خ��ن�ه له‌خۆمان بگرین ک ه ههڵه له‌و گه‌یشتبووین و وامان ده‌زانی به‌ره‌و دیموکراسی هه‌نگاوی ناوه ،ئه‌رکی ئه‌م حزبه و پارتیشه که چاوی جدی به‌سیاسه‌تی خۆیاندا بخشێننه و چاو له‌واڵته سه‌رکوت‌که‌ره‌کان نه‌که‌ن بۆ به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی هاواڵتیانی کورد چونکه ئه‌و سیاسهته برینه‌کان قوڵتر دهکاتهوه و مێژووه‌کانیشیان ره‌شتر دهکاتهوه.