چوارشه‌ممه‌ی سوور ئێزیدییه‌کان ل ه نێوان نه‌ته‌وه‌یی بوون و ئایینی تایبه‌تدا
رۆژی جیهانی کرێکاران گوزه‌رێک به‌ناو ژیانى ئه‌و ژنانه‌ى خه‌ریکى کارکردنن
ب ه جیاوازییه‌کانه‌وه له‌ژێر چه‌تردا کۆده‌بینه‌وه
ل10
ل12 رۆژنامه‌یه‌کی گشتی هه‌فتانه‌یه ،کۆمپانیای چه‌تر ده‌ریده‌کات
ژمار ه 54
ساڵی دووه‌م
دووشه‌ممه 2011/5/2
WWW.Chatrpress.com
(12ی گواڵنی )2711
نرخ 750 :دینار
قه‌ره‌یاڵن« :نابێت ب ه فیشه‌ک وه‌اڵمى گه‌نجان بدرێته‌وه»
یه‌کێتی ل ه قووتی خه‌ڵک ،مانگانه په‌نجا هه‌زار دۆالر ده‌دات ب ه گروپێکی نه‌یارمان «ئه‌و داواک��اری و شێوازانه‌ی ئۆپۆزیسیۆن گرتویه‌تیه‌به‌ر ئێمه له‌گه‌ڵیدا نین» .نیگه‌رانی خۆشی لهوه ده‌رده‌بڕێت که ئه‌گه‌ر «توندوتیژی زیاتر به‌ره‌وپێشه‌و‌ه بچێت له‌وانه‌ی ه رهوشهکه وه‌رگه‌ڕێت بۆ شه‌ڕی ناوخۆ» .بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش بانگی حکومه‌تی هه‌رێم و ئۆپۆزیسیۆن ده‌کات کێشه‌کانیان به دیالۆگ چاره‌سه‌ر بکه‌ن و وت��ی« :ئ �ه‌وه‌ی بکه‌وێت ه سه‌رشانمان ئاماده‌ین جێبه‌جێی بکه‌ین بۆ ئاشتی و ئارامی». قه‌ره‌یاڵن ،له به‌شێکیتری چاوپێکه‌وتنه‌که‌یدا له‌باره‌ی ئه‌وه‌ی ده‌گوترێت (پهکهکه) پشتگیری ده‌سه‌اڵت ده‌کات، ده‌ڵ��ێ��ت« :نه‌خێر ،ئێمه پشتگیری ک�ه‌س ناکه‌ین ،ئێم ه پشتیوانی ئاشتی و ئارامی و دیموکراسی و دادپه‌روه‌ری و یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی ده‌که‌ین ،هیچ له‌گ‌ه ڵ ئهوه نین ک ه ئاسایشی کورد فیشه‌ک به‌ردات‌ه گه‌نجێکی کورد» .باس له‌وه‌ش ده‌کات که حزبه‌کانی ده‌سه‌اڵت له‌باره‌ی تێڕوانینیان بۆ دۆخهکه پرسیاریان لێکردوون «به‌تایبه‌ت یه‌کێتی پرسیاری کردووه‌و ئێمه‌ش رای خۆمان نیشانداوه» .هاوکات ده‌ڵێت« :په‌یامێکم به رێگه‌ی هه‌ڤااڵنمان بۆ ئۆپۆزسیۆن ناردوو‌ه و پێموتوون ،که داواکاری له‌و ئاسته‌دا له رۆژی ئه‌مڕۆدا زه‌حمه‌ت‌ه جێبه‌جێ ببێت». ده‌شڵێت« :له کاتی خۆیدا له‌ناو رێکخستنی ئێمه‌دا گیروگرفت دروستبوون ،گرووپێک له‌ناو ئێمه په‌یوه‌ندییان
تایبه‌ت ب ه چه‌تر
(موراد قه‌ره‌یاڵن) سه‌رۆکی که‌جه‌که ،له‌سه‌ر دۆخى ئێستاى کوردستان ،تێڕوانینه‌کانیان ده‌خاته‌ڕوو ،ره‌خنه‌ی توندیش له‌م دۆخه‌ی هه‌رێمی کوردستان ده‌گرێت و ئه‌وه‌ش ره‌تده‌کاته‌وه ،ک ه ئه‌وان پشتگیری ده‌سه‌اڵت بکه‌ن ،راشیده‌گه‌یه‌نێت :که‌جه‌ک ه ن ه پشتگیری ئۆپۆزیسیۆن ده‌کات ،ن ه پشتگیری ده‌سه‌اڵت.
له چاوپێکه‌وتنێکی تایبه‌ت به رۆژن��ام�هی (چه‌تر)( ،موراد قه‌ره‌یالن) سه‌رۆکی کۆنسه‌ی ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌ری (کۆما جڤاکێن کوردستان ـ که‌جه‌که) ،له‌باره‌ی رووداوه‌ک��ان��ی هه‌رێمى ب��اش��ووری کوردستانهوه ده‌ڵ��ێ��ت :خه‌ڵک داواک�����اری ئ����ازادی و دی��م��وک��رات��ی و دادپ���ه‌روه‌ری ههیه ،ئه‌و داواکاریانه‌ی خه‌ڵک راس��ت و ره‌وان و خه‌ڵکی هه‌رێمى باشوری کوردستانیش مافی خۆیانه و شایهنیانه، ل����ه‌ب����ه‌رئ����ه‌وه‌ی زۆر ره‌ن�����ج و شه‌هیدیان داوه .هاوکات ده‌شڵێت:
فرمێسکه‌کانی درۆیینه‌ن ئه‌ردۆغان ل ه کوشتنی منداڵی کورد بێده‌نگه
گۆڕانکارییه‌کانی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست
سه‌رده‌می کۆتایی بنه‌ماڵه‌گه‌رێتییه ل ه سیاسه‌تدا
ل ه الپه‌ڕ‌ه ( 6و )7درێژه‌ى چاوپێکه‌وتنه‌ک ه ههیه
ئه‌حالم مه‌نسور
شایی و خوێن
محه‌مه‌د حه‌کیم بۆ (چه‌تر):
ده‌سه‌اڵت ده‌یه‌وێت ئێم ه رووبه‌ڕوی ئاسایش و پێشمه‌رگ ه ببینهوه
15 هه‌ولێر؛ سه‌رکوتکردن به‌رده‌وامه «باڵوکردنه‌وه‌ى هێز ره‌وشه‌ک ه ئاڵۆزتر ده‌کات» خوێندکارێکى زانکۆ :ب ه ( )50که‌س ب ه جلى مه‌ده‌نییه‌و ه لێیاندام د.مه‌حمود عوسمان :سه‌رۆکى هه‌رێم سه‌رقاڵى کارى [ تایبه‌ت به چه‌تر ]
رۆژى هه‌ینى ()2011/4/29 کۆمه‌ڵێک خوێندکارى زانکۆى سه‌اڵحه‌دین و چاالکوانى کۆمه‌ڵگه‌ى مه‌ده‌نى وه‌ک ناڕه‌زایه‌تییه‌ک دژى له‌سێداره‌دانى (شێرکۆ معارفى) هه‌وڵیاندا له‌به‌رده‌م باڵیۆزخانه‌ى ئێران ل ه هه‌ولێر کۆببنه‌و ه و ناڕه‌زایه‌تى نیشان بده‌ن ،به‌اڵم «زۆر ب ه توندى هێرش ده‌کرێت ه سه‌ریان و سوکایه‌تیان پێ ده‌کرێت».
nفورات عه‌لی ،ته‌مه‌ن 19ساڵ که ه په‌نجا که‌س لێیان داو ه DIHA / ب
ب �ه گ��وێ��ره‌ى زان��ی��اری�ه‌ک��ان��ى (چ �ه‌ت��ر) ل ه هێرشکردن‌ه سه‌ر خۆپیشانده‌راندا شه‌ش که‌س ده‌ستگیرکران و له‌ناویاندا رۆژنامه‌نوسێکیش ه �ه‌ب��ووه ،ه �ه‌روه‌ه��ا دوو ک �ه‌س به ناوه‌کانى (وه‌هاب و فورات) به سه‌ختى بریندار بوونه و ره‌وانه‌ى نه‌خۆشخان‌ه کراون ،زیاتر له ()50 که‌سیش توشى په‌المار و لێدانى هێزه‌کانى ئاسایش و پۆلیس هاتوون و له‌ناو ئه‌وانه‌شدا ژن و م��ن��داڵ ه��ه‌ب��ووه ،وێنه‌کانیش ئ �هوه
به‌ڕێوه‌به‌رى به‌ندیخانه‌ى
سوسێى فیدراڵى:
( )23به‌ندکراومان حوکمی سێداره‌یان ههیه
ده‌خه‌نه‌ڕوو ،که چه‌قۆ و بۆکسخه‌نجه‌ر بۆ لێدانى چاالکوانان به‌کارهاتووه. (ف����ورات ع�ه‌ل��ى) خوێندکارى قۆناغى دووه‌م له زانکۆى سه‌اڵحه‌دین که بریندار‌ه و سه‌رى شکێنراوه ،به (چه‌تر)ى راگه‌یاند :ئێم ه ویستمان به‌شدارى له‌و کۆبونه‌و‌ه جه‌ماوه‌ری ه بکه‌ین ک �ه دژى ل �ه‌س��ێ��داره‌دان��ى (شێرکۆ معارفى) رێکخرابوو له به‌رده‌م باڵیۆزخانه‌ى ئ���ێ���ران ،ن��وێ��ن�ه‌راک��ان��ی��ش��م��ان م��ۆڵ �ه‌ت��ی��ان ل ه ئاسایشیش وه‌رگرتبوو ،ئێمه که چوین‌ه ئه‌وێ الى گازینۆ (عه‌نته‌ر) دابه‌زین و ویستمان به‌ره‌و ناو کۆبونه‌وه‌ک‌ه بچین ،له‌وێ جگه ل ه س�ه‌دان پۆلیسى چاالکی‌ه مه‌ده‌نییه‌کان ک ه ب�ه‌رده‌م باڵیۆزخانه‌یان گرتبوو ،له پڕ سه‌دان ک �ه‌س که جلى مه‌ده‌نیان له ب���ه‌ردا ب��وو و له‌و نزیکان‌ه خۆیان شاردبۆو‌ه هێرشیان کرد‌ه سه‌رمان و داریشیان به ده‌سته‌و‌ه بوو. ئه‌و خوێندکاره‌ى زانکۆ وتیشى« :نزیکه‌ى ( )50ک�ه‌س که‌وتن‌ه لێدانم و له چه‌ندین جێگه‌و‌ه س �ه‌رم شکاو‌ه و ئێستا ره‌وش��م زۆر خراپه».
16
له‌گ‌ه ڵ یه‌کێتی دروستکرد به یارمه‌تی هێزه‌کانی ده‌ره‌و‌ه ویستیان راپه‌ڕن و رێکخستنه‌که‌مان بخه‌ن‌ه ده‌ست خۆیان، یه‌کێتی به ئاشکرا پشتیوانی له‌و گروپه کرد». قه‌ره‌یاڵن ده‌ڵێت« :به ئاشکرا ئهوه راده‌گه‌یه‌نم که یه‌کێتی پشتیوانی ئه‌وانی کرد ،به‌اڵم ئێمه ئێستا به‌تایبه‌ت وه‌کو ئه‌وان کردوویان‌ه پشتیوانی ناکه‌ین ،چونکه ئێمه رێکخستنێکی دیموکراتی و نه‌ته‌وه‌ین ،فرسه‌تچی نین .ده‌شڵێت :ئێستا یه‌کێتی له قووتی گه‌لی کورد ،مانگانه ( )50,000دۆالر ده‌دات به‌و گروپه. راشیده‌گه‌یه‌نێت :کێ بوایه له شوێنی ئێمه ئه‌وا ده‌یوت، مادام ئه‌وان تا رۆژی ئه‌مڕۆ پشتیوانی ئه‌وانه‌ی هه‌اڵتووی ئێمه ده‌که‌ن ،با ئێمه‌ش پشتگیری گۆڕان بکه‌ین ،به‌اڵم ئێم ه به شێویه‌کی زۆر سروشتی چۆن سه‌یرى یه‌کێتی ده‌که‌ین به هه‌مان شێوه سه‌یرى گۆڕانیش ده‌که‌ین ،ئێمه به پره‌نسیب سه‌یرى هه‌موو الیه‌نه‌کان وه‌ک یه‌ک ده‌که‌ین. ق����ه‌ره‌ی��ڵ�ان ،ج��گ �ه ل�����ه‌وه‌ی چ �ه‌ن��دی��ن ب���ان���گ���ه‌وازی و هه‌ڵسه‌نگاندنی گرنگ راده‌گه‌یه‌نێت ،بۆ هه‌ڵبژاردنی داهاتوو ده‌ڵێت :سه‌رباری ئاسته‌نگیه‌کان و به‌ندی ( )%10پێده‌چێت ( )35په‌رله‌مانتاری کورد بنێرن‌ه په‌رله‌مانی تورکیا.
18
5
هه‌رێم بێت وه‌ک ل ه به‌غداد باشتره [ چه‌تر ـ کاو‌ه حسێن ]
دکتۆر مه‌حمود عوسمان په‌رله‌مانتارى عێراق له‌سه‌ر لیستى هاوپه‌یمانیى کوردستان ئاماژه‌ى به‌وه‌کرد سه‌رۆکى هه‌رێمى کوردستان کێشه‌‌و ئاڵۆزییه‌کانى ناوخۆى هه‌رێم چاره‌سه‌ر بکات باشتره، وه‌ک له‌چاره‌سه‌رکردنى کێشه‌کانى نێوان لیست ه سیاسییه‌کانى عێراق.
(مه‌حمود عوسمان) له لێدوانێکى تایبه‌ت به رۆژنامه‌ى (چه‌تر) ئه‌وه‌ى خسته‌ڕوو ،ک ه هێنانى هێز بۆ شاره‌کانى هه‌رێمى کوردستان به‌تایبه‌ت شارى سلێمانى کێشه‌کانى هه‌رێمى کوردستانی ئاڵۆزتر کردووه ،بۆیه (مه‌سعود ب���ارزان���ى) س �ه‌رۆک��ى هه‌رێمى کوردستان له‌ئێستادا سه‌رقاڵى چاره‌سه‌رکردنى کێشه‌کانى
(چه‌تر)دا ده‌ڵێت :ل ه عێراق ( )32بهندیخانه هه‌ی ه [ تایبه‌ت ب ه چه‌تر ] ک ه سه‌ر ب ه فه‌رمانگه‌ی چاکسازی عێراقیه، ئه‌وه‌شی که به‌نمونه‌یی هه‌ڵبژێردراون ئێمه ب ه به‌ڕێوه‌به‌رى به‌ندینخانه‌ی یه‌که‌م و دووه‌میش به‌ندیخانه‌ی (ناسریه)ی ه و (سوسێ)ى فیدراڵی ،ک ه ()42 له‌م دواییه‌ش به‌ندیخانه‌ی سێیه‌م (بادۆش)ه ک ه کیلۆمه‌ترێک ل ه ناوه‌ندی شاری به‌ڕێوبه‌ره‌که‌ی خه‌ڵکی الی خۆمانه». سلێمانی دوور ه و ده‌که‌وێت ه راش��ی��ده‌گ�هی�ه‌ن��ێ��ت )23(« :ب�ه‌ن��دک��راوم��ان ته‌نیشت شارۆچکه‌ی پیره‌مه‌گروون هه‌ی ه ک ه حوکمی سێداره‌یان ههیه و ئه‌وانیش و ل ه ساڵی ()2006ه‌و ه کراوهتهوه، چ��اوه‌ڕوان��ی دادگ���ای ته‌میز ده‌ک���ه‌ن ،چونک ه ئاماژ ه بۆ ئه‌و ه ده‌کات، ه �ه‌ت��ا ب���ڕی���اری ئ���ه‌و دادگ���ای��� ه ن��هی��ه‌ت ئێم ه به‌ندیخانه‌که‌یان له‌ناو ()32 ناتوانین ره‌وانه‌ی به‌غدادیان بکه‌ین ،زۆرینه‌ی به‌ندیخانه‌ى عێراقدا پله‌ى یه‌که‌مى حوکمدراوه‌کانمان حکومیان قورسه». وه‌رگرتوو ه ل ه نمونه‌ییدا. ئ�����ه‌وه‌ش ده‌ڵ���ێ���ت :ل���ه ئ��ێ��س��ت��ادا ()1645 (م��وئ��م��ی��ن ئ �ه‌ب��وب �ه‌ک��ر خ����در) ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌رى به‌ندیخانه‌ى سوسێى فیدراڵى ل ه چاوپێکه‌وتنێکى به‌ندکراومان ههیه ،هه‌موویان مه‌حکومن و
نێوخۆى هه‌رێم بێت ،وه‌ک له‌چاره‌سه‌رکردنى کێشه‌کانى نێوان (ئه‌یاد عه‌الوى) سه‌رۆکى لیستى عێراقییه‌‌و (نورى مالکى ) سه‌رۆکى لیستى ده‌وڵه‌تى یاسا باشتره. وتیشى« :ل�ه ئێستادا ه�ه‌رالی�ه‌ک چى ئێران یاخود به‌غدا ده‌ست له ره‌وش‌و بارودۆخى هه‌رێم وه‌ربدات کێشه‌کانى هه‌رێمى کوردستان ئاڵۆزتر ده‌بێت». په‌رله‌مانتاره‌که‌ى عێراق پێشیوابوو ،باشترین ڕێگ‌ه چاره‌سه‌ر بۆ هێورکردنه‌وه‌ى ڕه‌وشى هه‌رێمى کوردستان ،کشانه‌وه‌ى ئه‌و هێزانه‌ی ه هێنراوهته ناو شار‌و شارۆچکه‌کانى هه‌رێمى کوردستانهوه ،چونکه هێنانى هێز بۆ شار و شارۆچکه‌کان ره‌وش��ى هه‌رێمى ئاڵۆزتر کردووه. مه‌حمود عوسمان به‌پێویستى زان��ى بۆ ئارامکردنه‌وه‌ى ره‌وشى هه‌رێمى کوردستان،
ب��ڕی��اری کۆتاییان ل��ێ��دراوه ،ئێمه لێره ()25 وه‌رش �هی کارکردنمان هه‌ی ه رۆژان � ه نزیکه‌ی چاره‌کی ژماره‌که که ( 350بۆ )400که‌س ده‌کات له‌و وه‌رشانه‌دا کارده‌که‌ن. ئه‌وه‌ش ده‌خاته‌ڕوو :ئێستا ( )39به‌ندکراوی سعودیمان الی���ه ،ل � ه ه �ه‌م��وو واڵتێکی تری تێدای ه (جه‌زائیری ،سوری ،سعودی و هتد) زۆرینه‌شیان ب ه تاوانی به‌زاندنی سنور ب ه نایاسایی ده‌ستگیرکراون ،هه‌شیان ه له‌سه‌ر تیرۆره. له الپه‌ڕ‌ه ( )5درێژه‌ى چاوپێکه‌وتنه‌که ههیه
ل��ێ��ک��ۆڵ��ی��ن�هوه ب��ک��رێ��ت ل �ه رووداوه‌ک����ان����ى ( )17ى شوبات ،ئه‌و که‌سانه‌ى تاوانبارن، ته‌قه‌یانکردووه ،یاخود تهلهفزیۆن و رادیۆیان سوتاندووه ،ئه‌وانه‌شى هه‌ڵیان کوتاوه‌ت‌ه سه‌ر باره‌گاى حزبه‌کان بدرێن بهدادگا و له رێگه‌ى یاساو‌ه کێشه‌کان یه‌کالى بکرێته‌وه. لێدوانه‌که‌ى دکتۆر مه‌حمود عوسمان لهکاتێکدایه ،لیسته‌کانى ده‌وڵ�ه‌ت��ى یاسا‌و عێراقیی‌ه به‌رده‌وامن له‌یه‌کترى تۆمه‌تبارکردن‌و جێبه‌جێنه‌کردنى ده‌ستپێشخه‌رییه‌کى سه‌رۆکى هه‌رێم که‌ساڵى ڕاب���ردوو له‌هه‌ولێر له‌نێوان الی �ه‌ن عێراقییه‌کاندا واژوک���ران ،هاوکات به‌هۆى جوڵه‌پێکردنى هێز بۆ شاره‌کانى هه‌رێم کردووه. ره‌وش�����ه‌ک�����هى ئ���اڵ���ۆزت���ر
هەواڵ
«خۆیان ب ه فریشت ه و ئه‌وانی تر ب ه ئه‌هریمه‌ن ده‌که‌ن»
ساڵی دووه‌م ژماره 54 دووشه‌ممه 2711/2/12 - 2011/5/2
2
بۆچــوون داوا له‌نێوان هاواڵتى و ئۆپۆزسیۆندا uزانکۆ سه‌ردار
u
ئه‌وه‌ى ئێستا ئێمه ده‌یبینین هاوار ده‌کات و شارى پڕپڕ کردوه له خۆى ده‌نگى شه‌قامه، ده‌نگێک که به هه‌موو پێوه‌رێک پڕ‌ه ل ه ێ متمانه‌یى، ناڕه‌زایه‌تى و لێوان لێوه له ب ێ متمانه‌ییه‌ش بێگومان ئه‌م ناڕه‌زایه‌تى و ب ک��ارى ئێستا نیه و به‌رئه‌نجامى ته‌مه‌نى نه‌وه‌یه‌ک‌ه که ل�ه‌وه‌ت�هى چ��اوى کردۆتهوه دروشمى بریقه‌دار ده‌خوێنێته‌و‌ه و له‌وه‌ته‌ى گوێیه‌کانیشى فێر‌ه بیستن بوون ئه‌و ته‌نها به‌ڵێنى گه‌وره‌و قه‌به‌ى بیستووه ،ئهمه جگ ه له فرۆشتنه‌وه‌ى ته‌مه‌نى شاخى باوکان و برا گه‌وره‌کانیان کاتێک خۆیان گوته‌نى جگ ه له پاته‌ى الستیک شتێکى دیکه له پێیاندا نهبووه ،جگه له گوێدرێژ و پشتى تراکتۆر ێ بکه‌ن. شتێکى تر نهبووه تا هاتوچۆى پ ئه‌مما ئێستا ئه‌و باوک و برا گه‌وران ه به‌ده‌یان جووت پێاڵو و به کۆتا مۆدێلى سه‌یاره‌و‌ه به به‌رده‌م ئه‌م نه‌و‌ه بچوکتره‌دا دێن و ده‌چن و ئه‌مانیش جگه له زیته‌ى چاو شتێکى تریان بۆ نه‌ماوه‌ته‌وه ،قورسى ئه‌م قۆناغ‌ه له‌وه‌دای‌ه که که‌سێک نیه له‌ویتر تێبگات ،ده‌سه‌اڵتێک نیه له هاواڵتیانى حاڵى بێت و هاواڵتیه‌کیش نیه متمانه‌ى به ده‌سه‌اڵتدارانى به‌ڕێوه‌بردنى واڵته‌که‌ى مابێ ،کهواته له‌م نێوه‌نده‌دا قۆناغێکى ق��ورس ههیه که پێویسته به هه‌موومان رێزى بگرین ئه‌گه‌ر نا بێگومان وه‌هامان ل��ێ��ده‌ک��ات س �ه‌رل �ه‌ب �ه‌رى شته‌کانمان لێ ئ����اوه‌ژوو ب �ێ ،ل �ه‌م ق��ۆن��اغ �ه‌دا سیاسه‌تى س �ه‌ق �ه‌ت س���ه‌رى ل �ه ه �ه‌م��ووى ش��ێ��وان��دوه، سیاسه‌تى سه‌قه‌ت و بیرکردنه‌وه‌ى سه‌قه‌ت له ئاست داواک���ارى هاواڵتیاندا هه‌موو شته‌کانى به‌سه‌ر یه‌کدا شێواندوه ،ئه‌وه‌ى ێ و مایه‌ى هه‌ڵوه‌ست ه لێره‌و‌ه تێبینى ده‌کر له‌سه‌رکردن‌ه ئهوهیه که ده‌سه‌اڵتداران له‌پێناو ێ نه‌کردنى داواکانى هاواڵتیاندا جێبه‌ج هه‌موو شته‌کانیان به‌ستۆته‌و‌ه به گوتارى ئۆپۆزسیۆنه‌وه ،بێگومان ئۆپۆزسیۆن وه‌ک حزب و وه‌ک سیاسه‌ت ئه‌جنداو کارى خۆى ههیه ،هاواڵتیش وه‌ک هاواڵتى ئه‌جنداو کارى جیاوازى خۆیان ههیه ئه‌وه‌ى ئه‌مڕۆ له‌مکاته‌دا ئۆپۆزسیۆن قسه‌ى له‌سه‌ر ده‌کات دهمێکه هاواڵتیان خۆیان له رێگه‌ى روپه‌لى ب�ڵاوک��راوه‌ک��ان�هوه قسه‌ى له‌سه‌ر ده‌ک �ه‌ن، به‌رله‌وه‌ى (گۆڕان و یه‌کگرتو و کۆمهڵ) ێ الیه‌نى ئۆپۆزسیۆن پهنجه بخه‌ن ه وه‌ک س سه‌ر داواکاریه‌کان ،هاواڵتیان له رێگه‌ى ئه‌و کهمه رۆژنامه‌و ماڵپه‌ڕ‌ه ئه‌لکترۆنی و گ��ۆڤ��اران �هوه ب�ه ج��ورئ �ه‌وه‌ت �هوه ده‌ستیان خستۆت‌ه سه‌ر ت�ه‌واوى کێشه‌کان ،که‌وای ه ێ به‌ده‌سه‌اڵت ێ لێره‌و‌ه به‌ر له‌هه‌ر شت ده‌کر بڵێین پێویست ناکات بۆ خۆده‌ربازکردن له داواو و مه‌راقى هاواڵتیان ئۆپۆزسیۆن بکه‌ن‌ه بیانوو وه له‌هه‌مانکاتیشدا ئهوه حزب‌ه ئۆپۆزسیۆنه‌کانن خۆیان به‌داواکارى میلله‌تدا هه‌ڵواسیو‌ه نه‌ک به‌پێچه‌وانه‌وه، پێویسته حزبى حکومڕان باش لهوه حاڵى ێ که میلله‌ت به‌راده‌یه‌ک هۆشیار‌ه ک ه بب هیچ بیانویه‌ک بۆ چاکسازى نه‌کردن ق��ب��و ڵ ن��اک��ات و ده‌زان���ێ���ت ق��ورس��ى ئه‌م قۆناغ‌ه له‌کوێدای‌ه و پێویسته به‌زووترین کات و به‌عه‌قڵێکى میلله‌ت پ�ه‌روه‌ری�هوه ێ نه‌ک ب�ه‌رن��ام�هى ک���ارى خ��ۆى ب��گ��ۆڕ ده‌موو چاوه‌کان ،قورسى ئه‌م سات‌ه له‌وه‌دای ه ێ ک��ارێ��ک��ى وه‌ه��ا ک �ه ده‌س����ه‌اڵت ن��ای �ه‌و بکات که مایه‌ى چاکسازى بێت ئه‌مه‌ش ێ قورسایى ل�ه‌خ��ات��رى ئ���ه‌وه‌ى ک�ه ن �ه‌وت��ر حزب‌ه ئۆپۆزسیۆنه‌کان کاریگه‌رى خۆى ههیه له‌کاتێکدا هه‌موومان باش ده‌زانین جواڵندنى غیره‌تى ئه‌و حزب‌ه ئۆپۆزسیۆنان ه ده‌نگى بڵندى میلله‌ت ب��وون له‌پێشدا و پ��اش��ان خ���راپ به‌کارهێنانى ده‌س���ه‌اڵت ل �ه‌الی �ه‌ن ئ �ه‌و ده‌م��ووچ��اوان �هى ک�ه م��اوه‌ى بیست ساڵه ده‌یانبینین ،کهواته جه‌نابى ده‌سه‌اڵت پێویسته چاوت له‌گوتارى شه‌قام ێ به‌رله‌وه‌ى چاوت له بردنه‌وه‌ى گه‌مه‌ى ب ێ له‌کاتێکدا ئێوه له‌ئێم‌ه باشتر سیاسه‌ت ب ێو ده‌زان��ن که سیاسه‌ت له‌تۆپێک ده‌چ هه‌رجاره‌ى له قاچ و ساحه‌ى تیپێکدایه، ئاگاشتان له مێژوو ب�ێ ،چونکه ره‌حم به‌که‌س ناکات. Zanko_sardar@yahoo.com
ئاسۆس هه‌ردى :میدیاى حزبى زه‌مینه‌سازى بۆ شه‌ڕنانه‌و ه ده‌که‌ن (ئ��اوێ��ن�ه) ل�ه‌س�ه‌ر ش��ه‌ڕى راگه‌یاندنه‌کان سلێمانى ل��ه ه �ه‌رێ��م��ى ک��وردس��ت��ان ب��ه (چ��ه‌ت��ر)ى فه‌رهاد ئه‌حمه‌د راگه‌یاند :راگه‌یاندن‌ه حزبیه‌کان ده‌یانه‌وێت دووژمنه‌کانیان وه‌ک ئه‌هریمه‌ن و خۆیان وه‌ک فریشت‌ه نیشان بده‌ن ،ئه‌وه‌ى تۆمه‌تى شاره‌زایانى بوارى راگه‌یاندن ناڕاست باڵو دهکاتهوه به پله‌ى یه‌که‌م ل ه له‌سه‌ر ره‌وشى ئه‌مڕۆى راگه‌یاندن راگه‌یاندنى ده‌سه‌اڵته‌و‌ه ده‌یبینین. ل ه هه‌رێمى کوردستان ئاماژ ه بۆ وت���ی���ش���ى« :س�����هی�����ره ئ�������ه‌وان ب��اس��ى ئه‌و ه ده‌که‌ن ،راگه‌یاندنه‌کانى حزب دوورکهوتنهوه ده‌که‌ن له زمانى زبر ،که‌چى ده‌یانه‌وێت دوژمنه‌کانیان وه‌ک ئه‌هریمه‌ن و خۆشیان وه‌ک فریشت ه خه‌ڵکانێک دێنن‌ه سه‌ر ته‌له‌فزیۆنه‌کان و نیشان بده‌ن ،باس له‌وه‌ش ده‌که‌ن ،خه‌ڵک تۆمه‌تبار ده‌که‌ن به دز و پیاوکوژ و زۆر شتى ناشرین ،که ئهمه هیچ په‌یوه‌ندى راگه‌یاندنه‌کانى ده‌سه‌اڵت تۆمه‌تى به راگه‌یاندن و ئازادى راده‌ربڕینه‌و‌ه نییه، ناڕاست باڵو ده‌که‌نه‌وه. (ئاسۆس هه‌ردى) به‌ڕێوه‌به‌رى کۆمپانیاى پێویسته ش��ه‌ڕى ب�ه شیتانکردنى یه‌کتر
رابگیرێت». ه���ه‌ردى ئ �ه‌وه‌ش��ى وت« :ئ�ه‌م�ه نه‌ریتى ح��زب �ه ده‌س���ه‌اڵت���داره‌ک���ان���ه و ه��ى ش��ه‌ڕى ن��اوخ��ۆی �ه ،چ�ه‌ن��د ساڵێک ل �ه‌م �ه‌وب �ه‌ر ب ه چ��اوى خۆمان ئه‌مانبینى چ��ۆن هه‌رچى که‌ناڵ‌ه بۆ ناشیرینکردنى ئه‌ویتر به‌کار ده‌هێنن ،ئه‌و قسه‌یه‌ى مه‌ریوان راسته ک ه ده‌ڵێت ،ئهمه میلشیاى حزبی‌ه نه‌ک میدیاى حزبى ،ئهمانه به‌شێکن له شه‌ڕ به‌شێکن له دروستکه‌رى شه‌ڕ ،ئهمانه زه‌مینه‌سازى ده‌ک��ه‌ن بۆ سه‌رکوتکردن و پیاکێشان و شه‌ڕنانه‌وه». له الیه‌کى ترهوه (ئه‌نوه‌ر حسێن) ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌نى سه‌ندیکاى روژنامه‌نوسانى
زۆرینه‌ى راپرسییه‌کى ماڵپه‌رى (:)www.chatrpress.com
هۆکارى سازنه‌کردنى خۆپیشاندان ل ه هه‌ولێر ده‌گه‌ڕێته‌و ه بۆ «ترساندنى خه‌ڵک» سلێمانی
ب�ه‌ش��دارب��ووان ،که ده‌کات‌ه ( )178ده‌نگ ه��اوش��ێ��وه‌ى رۆژن���ام���هى (چ �ه‌ت��ر) س��ه‌ر ب ه هۆکارى نه‌کردنى خۆپیشاندان له هه‌ولێر کۆمپانیاى (چه‌تر)ه و له ئێستادا رۆژان ه دهگهڕێننهوه بۆ «زۆرى خزمه‌تگوزارى» و ( )8250خوێنه‌ر سه‌ردانى ده‌که‌ن و له ماوه‌ى ()%20.2ى ده‌نگده‌رانیش که ده‌کات‌ه ( )203ساڵێکی ته‌مه‌نیدا ژماره‌ى سه‌ردانیکه‌رانى ده‌نگ هۆکارى رێکنه‌خستنى خۆپیشاندان گهیشتۆته یه‌ک ملیۆن و ( )67هه‌زار و له هه‌ولێر دهگهڕێننهوه بۆ «نزمى ئاستى ( )550خوێنه‌ر و ژماره‌ى خوێنه‌رانیشى ل ه هۆشیارى». به‌رزبونه‌وه‌دایه. م��اڵ��پ �ه‌رى ()Chatrpress.com
په‌ژاک :ئێران ب ه هاوکارى حکومه‌تى هه‌رێم ده‌یانه‌وێت گه‌مارۆمان بده‌ن
ل ه راگه‌یه‌نراوێکدا ک ه وێنه‌یه‌کى ب ه ماڵپه‌رى ()chatrpress.cmo گه‌یشتووه ،پارتى ژیانى ئازادى کوردستان ( )PJAKئاماژ ه بۆ ئه‌و ه ده‌کات ،ماوه‌یه‌ک ه حکومه‌تى هه‌رێم هێزى پێشمه‌رگه‌ى ب ه چه‌کى قورسه‌و ه ره‌وانه‌ى هه‌ڵه‌بج ه و پێنجوێن و پشده‌ر کردوو ه «ئه‌مه‌ش له‌گه‌ڵ ئێراندا پیالنێک ه دژى ئێمه».
ئه‌گه‌رچى چه‌ند رۆژێک له‌مه‌وبه‌ر (شێخ جه‌عفه‌ر شێخ مسته‌فا) وه‌زی��رى پێشمه‌رگ ه له باره‌ى ئه‌و هێزهوه به ماڵپه‌رى چه‌ترپرێسى راگه‌یاندبوو ،ئه‌و هێزانه هیچ په‌یوه‌ندى ب ه (په‌ژاک)هوه نیه ،به‌ڵکو په‌یوه‌ندى به‌م دۆخه‌ى هه‌رێمى کوردستانهوه ههیه و ئه‌وان شه‌ڕ دژى هیچ هێزێکى ک���وردى ن��اک�ه‌ن په‌ژاکیش هێزێکى کوردیه ،به‌اڵم پێرێ ( )4/30ل ه راگه‌یه‌نراوێکدا پ�ه‌ژاک رایگه‌یاندوه ،ئه‌و هێز‌ه نزیک کراوهتهوه له‌و شوێنانه‌ى ئه‌وانى لێن و به «هاوکارى ئێران پیالنێک له دژمان به‌ڕێوه‌یه«. پ �ه‌ژاک رایگهیاندووه« :م��اوه‌ی چه‌ند رۆژێ��ک �ه ل �ه الی���ه‌ن حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستانهوه هێزی پێشمه‌رگ‌ه به چه‌کی قورس له جۆری (تانک ،تۆپ) ره‌وانه‌ی هه‌رێمه‌کانی (ههڵهبجه ،پێنجوێن و پشده‌ر) کراوه ،هاوکات دهمێکه هێرشی راگه‌یاندنی و ره‌ش��ک��ردن ب�ه‌ران��ب�ه‌ر ب��زوت��ن�ه‌وه‌ک�ه‌م��ان ل ه رۆژهه‌اڵتی کوردستان ده‌ستی پێکردوه«.
ل ه هه‌شت هه‌زار خزمه‌تگوزار نیوه‌یان ده‌وام ده‌که‌ن ب���ه‌رپ���رس���ى راگ���هی���ان���دن���ى وه‌زاره‌ت����ى ئ�ه‌وق��اف��ى حکومه‌تى هه‌رێم رایده‌گه‌یه‌نێت «به‌هۆى مه‌حسوبیه‌تى حزبیه‌و ه ل ه کۆى ( )14هه‌زار فه‌رمانبه‌رى وه‌زاره‌تى ئه‌وقاف نۆ هه‌زاریان خزمه‌تگوزارى مزگه‌وته‌کانن ،ل ه کاتێکدا زیاد ل ه ( )1000مزگه‌وت ئیمام و خه‌تیبى نیه».
«ئێران چه‌ندین سیناریۆى ل ه دژمان داڕشتووه»
چه‌تر
مه‌ریوان نه‌قشبه‌ندى:
ئاسۆ محه‌ممه‌د
ل ه راپرسییه‌کى ماڵپه‌رى (Chatrpress. )comک ه له‌سه‌ر هۆکارى ئه‌نجامنه‌دانى خۆپیشاندان ل ه شارى هه‌ولێر کراوه ،تێیدا ( )1006که‌س به‌شداریان کردوو ه و زۆرین ه بۆچونیان وای ه «ترساندنى خه‌ڵک هۆکارى ئه‌وه‌ی ه ل ه هه‌ولێر خۆپیشاندان ناکرێت».
سلێمانی
«به‌هۆى مه‌حسوبیه‌تى حزبیه‌وه‌یه»
چه‌تر
چه‌ترپرێس
له راپرسیه‌که‌دا پرسیارى ئهوه ک��راوه «هۆکار چییه له هه‌ولێر خۆپیشاندان ناکرێت؟» پاشان سێ هه‌ڵبژاردن خراوه‌ته‌ڕوو ،ئه‌وانیش «ترساندنى خه‌ڵک ،زۆرى خزمه‌تگوزارى ،نزم‌ه ئاستى هۆشیارى» ،بۆ ئه‌وه‌ش ( )1006هاواڵتى به‌شداریان کردووه و ()%62.1ى به‌شداربووان که ده‌کات‌ه ( )625ده‌نگ ،بۆچونیان وایه، هۆکارى سازنه‌کردنى خۆپیشاندان له شارى هه‌ولێر دهگهڕێتهوه بۆ «ترساندنى خه‌ڵک». ه���ه‌ر ل �ه راپ��رس��ی��ی �ه‌ک �ه‌دا ()%17.7ى
کوردستان له‌و بارهیهوه وتى :به‌شێکى زۆرى میدیاکانى ئێمه به‌هۆى فاکته‌رى سیاسیه‌و‌ه ده‌ستیان داوه‌ت �ه توندوتیژى و ره‌خنه‌کردن له یه‌کتر ،بۆیه چ��اره‌س�ه‌رى بنه‌ڕه‌تى ک ه راگه‌یاندن رۆڵێکى چاالکتر ببینێت ،ئه‌وه‌ی ه الیهنه سیاسه‌کان چ��اره‌س �ه‌رى ب��ارودۆخ� ه سیاسیه‌ک‌ه بکه‌ن. راش��ی��گ �هی��ان��د :زۆرج�����ار راگ �هی��ان��دن � ه ئه‌هلییه‌کان به‌هۆى داکۆکى له خه‌ڵکه‌و‌ه پشتگیرى له الیه‌نێکى سیاسى ده‌ک �ه‌ن، ئه‌ویش ئۆپۆزیسیۆنه ،ئۆپۆزیسیۆن په‌یامى سیاسى ههیه ،به‌اڵم میدیاى ئه‌هلى په‌یامى مرۆیى ههیه ،نابێت میدیاى ئه‌هلى تێکه‌ڵ بێت له‌گه‌ڵ ئۆپۆزیسیۆنى سیاسى ،ئه‌گه‌ر
ئه‌وه‌ش ده‌ڵێت« :له‌م پیالنه‌دا که له الیهن رژێمی ئێرانهوه ده‌ستی پێکردوه ،حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان و هه‌ندێک پ��ارت و الیه‌نی رۆژهه‌اڵتی کوردستان به تایبه‌ت (عه‌بدواڵ موهته‌دی) به‌شداریان تێیدایه ،ک ه دوات��ر بۆ رای گشتی هه‌موو ئه‌و پیالنان ه ئاشکرا ده‌که‌ین». په‌ژاک ئه‌وه‌ش ده‌خاته‌ڕوو« :ماوه‌یه‌ک ه چه‌ندین سیناریۆ له الیهن ئێران‌ه دروست کراوه بۆ ره‌وای��دان به له‌ناوبردنى شۆڕشه‌که‌مان، ئه‌و سیناریۆیانه‌ش ،ته‌قینه‌وه‌که‌ى مه‌هاباد و کوشتنی کارمه‌ندانی ئیداره‌ی ژینگه‌ى شاری سنه ،به گوێره‌ى زانیارییه‌کانیش ئێستا ده‌یانه‌وێت (مه‌ال قادر ق��اردى) مامۆستاى ئایینى و وتاربێژى شارى پاو‌ه تیرۆر بکه‌ن و هێرش بۆ سه‌ر بانکێک و کوشتنی کارمه‌ند و پاسه‌وانه‌کانی و ته‌قاندنه‌وه‌ی مزگه‌وتێکی ک���ورد‌ه شیعه‌کان ه�ه‌م��وو ئهمانه به‌ناوى په‌ژاکه‌و‌ه ئه‌نجام بده‌ن». ئه‌و پارت‌ه سیاسیه‌ى رۆژهه‌اڵتى کوردستان ئه‌وه‌شى وتووه« :ئه‌و هه‌نگاوانه‌ی که له‌م ماوه‌یه‌دا له باشووری کوردستان له الیهن حکومه‌تی ه �ه‌رێ��م �هوه ده‌س��ت��ی پێکردوه، نه ته‌نیا خزمه‌تی به‌رژه‌وه‌ندی نه‌ته‌وه‌یی و ده‌سکه‌وته‌کانی باشووری کوردستان ناکات، به‌ڵکو به پێچهوانهوه به ت�ه‌واوی ده‌که‌وێت ه خزمه‌ت دوژمنانی گه‌لی کوردهوه و هێزی رژێ��م��ی ئ��ێ��ران ل�ه ب��اش��ووری کوردستاندا به‌هێزتر ده‌کات ،بۆیه پێویسته له‌م قۆناغه‌دا حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان و پارت و رێکخستنه‌کان به‌رپرسیاران‌ه هه‌ڵسوکه‌وت بکه‌ن».
رهخنه له یه‌کێتى و پارتى بگرن ،ده‌بێت ل �ه ئۆپۆزیسۆنیش ڕه‌خ��ن �ه ب��گ��رن ،ب �ه‌اڵم به‌شێکیان ناڕاسته‌وخۆ بوونه‌ت‌ه به‌شێک ل ه ئۆپۆزیسیۆن ،نابێت به ئاوازى ئۆپۆزیسیۆن بخوێنن ،میدیاى ئه‌هلى و ئۆپۆزیسۆن نابێت یه‌ک په‌یام و یه‌ک وتار و ئاوازیان هه‌بێت. ئ�ه‌و ئه‌ندامه‌ى ئه‌نجومه‌نى سه‌ندیکاى رۆژن��ام �ه‌ن��وس��ان ئ �ه‌وش��ى وت« :ئێمه ل ه ک��ۆب��وون �ه‌وه‌ى سه‌ندیکا داواى راگرتنى ئه‌و ناوزڕاندن و سوکایه‌تى پێکردنانه‌مان ک�����ردووه ،ن �ه‌ک �ه‌ون �ه ب���ه‌ر ئ����ه‌وه‌ى م��ێ��ژووى یه‌کتر هه‌ڵده‌نه‌وه ،راگه‌یاندى کوردستان راگه‌یاندنێکى سیاسیه ،ئه‌گه‌ر ئه‌م بارودۆخ ه هێمن بێتهوه راگه‌یاندنیش هێمن دهبێتهوه».
(م��ه‌ری��وان نه‌قشبه‌ندى) ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌رى راگه‌یاندنى وه‌زاره‌تى ئه‌وقاف له لێدوانێکیدا بۆ (چه‌تر) رایگه‌یاند :وه‌زاره‌ت��ى ئه‌وقاف ( )14ه���ه‌زار ف�ه‌رم��ان��ب�ه‌رى ه �هی �ه ،له‌و ژم��اره‌ی �ه ن��ۆ ه �ه‌زاری��ان خ��زم�ه‌ت��گ��وزارن، بۆیه ژم���اره‌ى خزمه‌تگوزاره‌کانمان زۆر زیاتر له پێویسته ،ئێستا ئێمه چوار هه‌زار خزمه‌تگوزارى زیاده‌مان ههیه ،به‌اڵم ئێم ه مامۆستاى ئاینیمان پێویسته نزیکه‌ى ( )1000مزگه‌وتمان ئیمام و خه‌تیبى نیه، ژم��اره‌ى خزمه‌تگوزاره‌کان له وه‌زارت له ()%60ى فه‌رمانبه‌رانى وه‌زاره‌تمان پێک
ده‌هێینن. ناوبرا سه‌باره‌ت به رێژه‌ى دامه‌زراندن له وه‌زاره‌ت��ى ئه‌وقاف ،وتى :له‌و ( )25هه‌زار دام�ه‌زران��دن�هى ئه‌مساڵ وه‌زاره‌ت���ى ئه‌وقاف ته‌نها ( )800که‌سى بۆ دان��راوه ئه‌مه‌ش ڕیژه‌یه‌ک‌ه زۆر کهمه به ب �ه‌روارد له‌گه‌ڵ فراوانى وه‌زاره‌تمان ،به‌هۆى که‌مى رێژه‌که‌وه زۆرب�����هى ئ���ه‌و ک �ه‌س��ان �ه ده‌گ���رێ���ت���هوه ک ه بڕوانامه‌یان ههیه ،هه‌وڵ ده‌ده‌ی��ن زۆرترین م��ام��ۆس��ت��اى ئاینى داب��م �ه‌زرێ��ن��ی��ن ،بۆی ه ناتوانین هیچ کارگوزاریک دابمه‌زرێنین. نه‌قشبه‌ندى وتیشى :ئه‌و ژم��اره زۆره‌ى فه‌رمانبه‌ر که له وه‌زارته‌که‌مان دامه‌زراو‌ه له کابینه‌کانى پێشوو به‌هۆى مه‌حسوبیه‌تى ح��زب��ی �هوه ب����ووه ،به‌شێکى زۆری����ان ده‌وام ناکه‌ن ،له کابینه‌ى پێشوو سه‌رژمێریه‌کمان کرد له کۆى هه‌شت ه�ه‌زار خزمه‌تگوزار ته‌نها چوار هه‌زارى ده‌وامى ده‌کرد ،به‌اڵم توانیمان به‌شێکى زۆری��ان بخه‌ینه‌و‌ه سه‌ر کار هه‌ندێکیان نه‌بێت ئه‌ویش به جۆرێک له جۆره‌کان له‌الیه‌ن به‌رپرسانى ئه‌وقافه‌و‌ه یاخود مامۆستایانى ئاینیه‌و‌ه چاوپۆشیان ل��ێ ک����راوه ،ئێستا ل��ی��ژن�ه ب��ۆ ئ �ه‌وان �ه‌ش پێکهێنراو‌ه بۆ ئه‌وه‌ى بدۆزرێنه‌و‌ه و بخرێنه‌و‌ه سه‌ر ده‌وام.
ئۆپۆزیسیۆن :ده‌سه‌اڵت دوا کارتى به‌کارهێنا
مامۆستایه‌کى زانکۆ :ئۆپۆزیسیۆن پاساوى دایه ده‌سه‌اڵت بۆ هێنانى هێز
چه‌تر
ئاراس عوسمان الیه‌نه‌کانى ئۆپۆزیسیۆن ل ه هه‌رێمى کوردستان ئاماژه بۆ ئهوه ده‌که‌ن ،ده‌سه‌اڵت هه‌موو کارته‌کانى به‌کارهێناوه ل ه «کارى سه‌ربازى و عه‌سکه‌ر و توندوتیژى ،ئه‌وه‌ش دواهه‌مین کارته هه‌ر ده‌سه‌اڵتێک به کارى د ه‌هێنێت».
(د.م����وس����ه‌ن����ا ئ���ه‌م���ی���ن) ئ���ه‌ن���دام���ى س �ه‌رک��ردای �ه‌ت��ى ی�ه‌ک��گ��رت��ووى ئیسالمى کوردستان له‌باره‌ى بێده‌نگى ئۆپۆزسیۆن ل �ه ئ��ێ��س��ت��ادا ،ب �ه (چ �ه‌ت��ر)ى راگ�هی��ان��د: بۆچونم وای �ه کارته‌کانى ئۆپۆزسیۆن ده‌ستى پێنه‌کردوه ،نه‌ک ته‌واو بووه ئهوه ک��ارت�ه‌ک��ان��ی ده‌س �ه‌اڵت �ه ت���هواو ب��ووه،ک� ه بریتیه ل�ه ک��ارى س �ه‌رب��ازى و عه‌سکه‌ر و ت��ون��دوت��ی��ژى ،ئ��هوه دواه�ه‌م��ی��ن کارت ه ه �ه‌ر ده‌س �ه‌اڵت��ێ��ک ب �ه ک��ارى ده‌هێنێت، ده‌س �ه‌اڵت��ى هه‌رێمیش ئ �ه‌وه‌ى به‌کارهێنا له‌گه‌ڵ دهنگه ناڕازى و جه‌ماوه‌ره‌که‌یدا. ل������ه‌ب������اره‌ى ب�����ه‌رن�����ام�����هى ئ��ێ��س��ت��اى ئۆپۆزیسیۆنیشه‌وه ،وتى :ئێستا فشاره‌ک ه ل �ه‌س �ه‌ر ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن�ه ب�ه‌ش��ێ��وه‌ی�ه‌ک��ى نا
ئ �ه‌خ�لاق��ى ،وه‌ک ئ����ه‌وه‌ى ن���ان و شیرى م����ن����دااڵن و پ������اره‌ى پ���اس���ه‌وان���ه‌ک���ان���ى ب��اره‌گ��اک��ان��ى ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن ده‌ب���ڕدرێ���ت، ب���ه‌اڵم ه �ه‌م��وو ئ�ه‌م��ان�ه و ت �ه‌ق �ه‌ک��ردن و توندوتیژییه‌کانى ده‌س���ه‌اڵت ناتوانێت پ��اش �ه‌ک��ش �ه ب���ک���ات ب���ه ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن، پێویستیشه خه‌باتێکى دیموکراتیان ه بکرێت ب��ۆئ�ه‌وه‌ى ئ�ه‌م واڵت �ه ده‌رب��از بێت له‌و حاڵه‌تى دابه‌شبوونى حکومه‌ته‌ى ل ه شه‌ڕى ناوخۆوه ههیه له‌نێوان یه‌کێتى و پارتیدا ،که تا ئه‌مڕۆ به‌رده‌وامى ههیه و کۆتایى پێ بهێنرێت. ل�ه‌الی�ه‌ک��ى ت���ره‌وه (م��ح�ه‌م�ه‌د تۆفیق) وت �ه‌ب��ێ��ژى ب��زوت��ن��ه‌وه‌ى گ����ۆڕان ل �ه‌ب��اره‌ى ب��ێ��ده‌ن��گ��ی��ان�هوه ،وت��ى :ئێمه ه �ه‌ر له‌سه‌ر ه���ه‌ڵ���وێ���س���ت و س���ی���اس���ه‌ت���ى خ���ۆم���ان ب����ه‌رده‌وام ب��ووی��ن ،ب �ه‌و ش��ێ��وه‌ی�هى زمانى راگه‌یاندنه‌کانى ده‌سه‌اڵت به‌کارى دێنن ئێمه کارناکه‌ین. وتیشى :ناتوانم ئێستا باسى به‌رنامه‌ى خ��ۆم��ان ب��ک�ه‌م ل����ه‌دواى ک��ش��ان �ه‌وه‌ى ئ�ه‌م هێزانه‌ى هێنراونه‌ته سلێمانى و ده‌وروبه‌رى. ل����ه‌ب����اره‌ى ه����ه‌ر ه��ێ��رش��ێ��ک ب���ۆ س �ه‌ر باره‌گاکانى دووالیه‌نه ئیسالمیه‌که‌شه‌و‌ه وت���ى :ئێمه وه‌ک ب��زوت��ن �ه‌وه‌ى گ���ۆڕان له‌گه‌ڵ ئه‌و دووالیه‌نه ئیسالمیه‌دا خاوه‌نى یه‌ک بهرنامه و پڕۆژه‌ین به‌وانه‌ى ک ه له‌ماوه‌ى پێشودا پێشکه‌شمان کردون.
ه�ه‌ر له‌سه‌ر هه‌ڵوێستى ئۆپۆزیسیۆن (عه‌بدولستار مه‌جید) ئه‌ندامى مه‌کته‌بى سیاسى کۆمه‌ڵى ئیسالمى ده‌ڵێت :ئێم ه به‌رده‌وام پاڵپشتى خۆپیشانده‌رانین و پڕۆژ‌ه و داواک���ارى چاکسازیشمان پێشکه‌شى الیه‌نى ده‌س�ه‌اڵت ک��ردوه ،ئهوه ده‌سه‌اڵت ه هه‌موو رێگه‌یه‌کى گرتۆته‌به‌ر که دوا ک��ارت��ى خ��ۆى ب�ه‌ک��اره��ێ��ن��اوه ب �ه چ�ه‌ک و ئ��اگ��رو ئ��اس��ن ه���ه‌وڵ ده‌دات خه‌ڵک بێدهنگ ب��ک��ات ،به‌دڵنیاییه‌وه خه‌ڵک ب��ێ��ده‌ن��گ ن��اب��ێ��ت و ئ �ه‌م��ڕۆ ب��ێ��ت ی��اخ��ود به‌یانى خه‌ڵک له‌سه‌ر داواکارییه‌کانى خۆى سووره. ل �ه‌الی �ه‌ک��ى ت��ر (د.رێ���ب���وار ک �ه‌ری��م) م��ام��ۆس��ت��اى زان��س��ت �ه س��ی��اس��ی �ه‌ک��ان ل ه زانکۆى سلێمانى بۆچونى وایه :نه‌ده‌بوو لهسهرهتاوه ئۆپۆزسیۆن ئه‌و پاساوه بدات ه ده‌سه‌اڵت که هێز بێنێت ،به‌و دروشمانه‌ى که ده‌وتران «سه‌برمان نهماوه له‌به‌رده‌رکى س �ه‌راو رێگه‌ى تر ده‌گرینه‌به‌ر» ئه‌مان ه هۆکارێکى گهوره بوون ،بۆیه بڕوام وایه به‌پاشه‌کشه‌کردنى ئه‌و هێزانه جارێکى تر خۆپیشاندان له سلێمانی هاوشێوه‌ى پێشو دروست نابێته‌وه ،رهنگه هه‌ندێک جموجوڵ لێره و له‌وێ هه‌بێت به تایبه‌تى له زانکۆکاندا ،له‌به‌رئه‌وه‌ى ئۆپۆزیسیۆن مه‌رجى گفتوگۆکردنى داناوه و پابه‌ندى کردوه به کشانه‌وه‌ى ئه‌و هێزانه‌وه.
راپۆرت
عه‌لى باپیر ده‌کرێت ه وه‌زیرى به‌رگرى عێراق
«بوونی باپیر له‌و پۆسته‌دا به‌رژه‌وه‌ندی گه‌وره‌ی ئێرانی تێدایه» ئاماده‌کار
به‌پێى چه‌ند زانیاریه‌کى تایبه‌تى (چه‌تر) عه‌لى باپیر ،ئه‌میرى کۆمه‌ڵى ئیسالمى و ئه‌ندامى په‌رله‌مانى عێراق ده‌کرێت ه وه‌زیرى به‌رگرى عێراق و وته‌بێژی کۆمه‌ڵی ئیسالمیش ره‌تیده‌کاته‌وه.
هاوژین غه‌ریب
ب����ه‌گ����وێ����ره‌ی ه��ه‌ن��دێ��ک زانیاری که له سه‌رچاوه‌یه‌کی ت��ای��ب �ه‌ت �هوه ده‌س���ت (چ �ه‌ت��ر) که‌وتوو‌ه و سه‌رچاوه‌یه‌ک ل ه کۆمه‌ڵی ئیسالمیش ک ه نه‌یویست ناوی ئاشکرا ب��ک��رێ��ت پشتڕاستی ک����ردووه‌ت����هوه رۆژى ی���ه‌ک���ش���ه‌م���م���هى
راب������ردوو ( )4/25ئ �ه‌م��ی��رى ک��ۆم�ه‌ڵ��ى ئیسالمى ،عه‌لى باپیر ،له گوندی (ئه‌حمه‌د ئ�����اوا)ی ن���اوچ���هی ه����ه‌ورام����ان ل �ه‌گ �ه‌ڵ چه‌ند به‌رپرسێکى ئێرانیدا کۆبوه‌ته‌و‌ه ک ه ن �ه‌زان��راوه ئ�ه‌و وه‌ف��ده ئێرانی‌ه کێبوون .له‌و کۆبوونه‌وه‌یه‌دا باس لهوه کراوه که ناوبراو تا چه‌ند‌ه ده‌توانێت سه‌رپه‌رشتی وه‌زاره‌تێکی ئه‌منی بکات ،ناوبراویش رایگهیاندووه ک ه ئه‌زمونێکی ههیه له کاروباری سه‌ربازیدا بۆیه ب�ه‌ڕێ��وه‌ب��ردن��ی وه‌زاره‌ت��ێ��ک��ی ئه‌منی ده‌توانێت ئه‌نجامبدات. ه�ه‌ر ل�ه‌و کۆبونه‌وه‌یه‌دا ئێرانیه‌کان ب ه عه‌لی باپیریان وت��ووه ئێمه پێشنیاری تۆ ده‌که‌ین بۆ حکومه‌ته‌که‌ی مالیکی ک ه پۆستی وه‌زاره‌ت���ی ناوخۆ و به‌رگری ک ه ت��ا ئێستا به‌تاڵن ت��ۆ وه‌زاره‌ت����ی به‌رگری وه‌ربگریت .له‌و بارهیهوه عه‌بدولستار مه‌جید،
له‌باره‌ی ئه‌میری کۆمه‌ڵی ئیسالمی کوردستانهوه ناوی (عه‌لی باپیر وه‌تمان)ه ل ه عه‌شیره‌تی (میراوده‌لی)یه ل ه ساڵی ( )1961ل ه گوندی (که‌نجاڕه)ی سه‌ر ب ه قه‌زای (پشده‌ر) له‌دایک بووه ل ه ساڵی ( )1981-1980چۆت ه کۆلێژی (فقه) ل ه شاری (نه‌جه‌ف) ل ه ()1984دا ژیانی هاوسه‌ری پێکدێنێ ( )١٩٨٧هێزی (حه‌مزه) ل ه (قه‌اڵتووکان) داده‌مه‌زرێنن
وته‌بیژى کۆمه‌ڵى ئیسالمى ،ره‌تیکرده‌و‌ه شتى له‌م جۆره هه‌بێت و رایگه‌یاند ،عه‌لى باپیر ته‌نها پۆستى په‌رله‌مانتارى عێراقى ه �هی �ه و ب�����ه‌دوورى زان���ى پۆستێکى ل�ه‌م شێوه‌یه‌ى پێبدرێت .هه‌ر له‌مه‌ڕ ئه‌م مژار‌ه ش��اره‌زای کاروباری ئیسالمیه‌کان عه‌لی حاجی ،وت��ی زانیاریم نیه له‌سه‌ر ئ�ه‌وه‌ی که له گوندی (ئه‌حمه‌د ئاوا) کۆبونه‌ته‌وه، به‌اڵم ده‌زانم که په‌یوه‌ندی مامۆستا عه‌لی باپیر له‌گه‌ڵ ئێراندا زۆر پته‌وه. ه����اوک����ات ش�����وان راب�������ه‌ر ،ئ �ه‌ن��دام��ى سه‌رکردایه‌تى کۆمه‌ڵى ئیسالمى ،جه‌ختى ل�ه‌وه‌ک��ردوه نازانرێت گفتى ئ �ه‌وه‌ى پێدراو‌ه که ئه‌و پۆسته‌ى پێبدرێت یان نا چونک ه س�ه‌رک��ردای�ه‌ت��ى ک��ۆم�ه‌ڵ ئ��اگ��ادارى شتى وان��ی�ه .راب���ه‌ر س �ه‌ب��اره‌ت ب�ه زانیاریه‌کانى (چ �ه‌ت��ر) هێماى ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ک���رد ،ئه‌مه‌ش ن��ه‌زان��راوه ک�ه ک��ۆب��وون �هوه ک���راوه له‌گه‌ڵ ئێران یان نا .شاره‌زاک‌ه راشیگه‌یاند «له‌به‌ر
ئ �ه‌وه‌ی مامۆستا عه‌لی باپیر ئ�ه‌وه‌ن��ده‌ی وه‌ک��و که‌سێکی سیاسی و راگه‌یاندنی ده‌رده‌که‌وێت ئهوهنده وه‌ک که‌سێکی ئه‌منی ده‌رن��اک�ه‌وێ��ت» به‌گوێره‌ی زانیاریه‌کانی (چه‌تر) ئێرانیه‌کان به عه‌لی باپیریان وتووه له‌به‌ر ئه‌وه‌ی تۆ دۆستی ئێمه‌یت و هاوکات کوردیت و له رووی مه‌زهه‌بیشه‌و‌ه سونه‌یت بۆیه دانانی تۆ له‌و پۆسته‌دا زۆر شیاو‌ه و ته‌نها الیهن که دژایه‌تی بکات ئه‌مریکای ه ئه‌گه‌رنا الیه‌نه‌کانی تر هه‌موویان په‌سه‌ندی ده‌که‌ن. ع �ه‌ل��ی ح���اج���ی ،ل���ه ق��س �ه‌ک��ان��ی��دا بۆ (چه‌تر) باسی له هه‌یمه‌نه‌ی ئێران کرد ل ه رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستدا وتیشی «بۆ ئێران هیچ شتێک نامومکین نیه ئێستا عێراق بووه‌ت‌ه به‌شێک له ئێران ئهوهنده ده‌سه‌اڵتی ههیه له‌م واڵت��ه‌دا» .ناوبراو پێیوابوو ک ه عه‌لی باپیر له پۆستێکی ب�ه‌و شێوه‌یه‌دا سه‌رکه‌وتو نابێت و پێشیوای‌ه «بونی باپیر
( )12منداڵی هه‌ی ه ل ه دوو هاوسه‌ر ل ه سااڵنی ( 1989هه‌تا ( )1991کۆڕی ڕاوێژی یه‌کگرتوو) ل ه ئه‌ندام و کادیرانی چه‌ند هێزێکی بزووتنه‌وه‌ی ئیسالمیی ئه‌وسات ه پێکدێنێ ،ب ه مه‌به‌ستی چاکسازیی کردنی بزووتنه‌وه. له‌ساڵی ()1991دا له‌ڕێگای پاکستانه‌و‌ه سه‌فه‌ری حه‌ج ده‌کات ل ه ساڵی ()1997دا بۆ جاری دووه‌م سه‌فه‌ری حه‌ج ده‌کات ل ه رۆژی ( )2001/5/31بوونی خۆیان و هاوڕێیانیان ب ه ناوی (کۆمه‌ڵی ئیسالمیی ل ه کوردستانی عێراق) ڕاده‌گه‌یه‌نن ل ه رۆژی ()2003/7/10دا له‌کاتێکدا ک ه به‌ڕێوه‌ده‌بن بۆ دیدار
ساڵی دووه‌م ژماره 54 دووشه‌ممه 2711/2/12 - 2011/5/2
3
له‌و پۆسته‌دا به‌رژه‌وه‌ندی گه‌وره‌ی ئێرانی تیادایه» و پێشیوای‌ه که ئه‌مریکا ئه‌و بابه‌ت ه قبوڵ ناکات. لەوبارەیەوە س��ەردار عەبدواڵ ،ئەندامی پەرلەمانی عێراق ،بە(چەتر)ی وت :زۆر كەس پێشنیار ك��راون بۆ وەزی��ری بەرگری بەاڵم لەوانەدا كوردی تێدا نیە ،چونكە ئەوە بەشی كورد نیە لەوەزارەتە سیادیەكان كورد یەك دانەی بەركەوتووە و ئەویش وەزارەتی دەرەوەبوو هاوپەیمانی كوردستان بردی. ناوبراو وتیشی :مامۆستا عەلی باپیر پیاوێكی لێهاتووە و ش��ارەزای��ە و ئازایە شایستەیە ،ب���ەاڵم نەمبیستووە ك��ە ئەو پاڵێوراوبێت.
له‌گه‌ڵ چه‌ند به‌رپرسێکی ئه‌مریکایدا ل ه نزیک گوندی قه‌مچووغ ه له‌الیه‌ن ئه‌مریکاییه‌کانه‌و‌ه و خۆی و سێ ئه‌ندامی سه‌رکردایه‌تی و ( )10که‌سی دیک ه ل ه حیمای ه و شۆفێر ده‌ستگیر ده‌کرێن. پاش ( )659رۆژ ،سه‌ره‌نجام ڕۆژی ( )2005/4/28ئازاد ده‌کرێت ل ه ساڵی ()2006دا بۆ جاری سێیه‌م سه‌فه‌ری حه‌ج ده‌کات ئێستا ئه‌ندامی په‌ڕله‌مانی عێراقه
››
کرێکاران ته‌نها رۆژێکیان هه‌بوو ئه‌ویشیان نه‌ویست ئاماده‌کار
کارزان تاریق کرێکارانى کوردستان جه‌ژنی ئه‌مساڵیان جیاواز ل ه سااڵنی تر به‌ڕێکرد ل ه زۆربه‌ی شوێنه‌کانی هه‌رێمی کوردستان ئه‌و یاد ه نه‌کرایه‌و ه و کرێکاران پێیان وای ه ئه‌مساڵ جه‌ژنه‌که‌یان جیاواز بوو ه ل ه سااڵنیتر ،توێژه‌رێکی کۆمه‌اڵیه‌تیش پێیوای ه ئه‌م جه‌ژن ه بووه‌ت ه ته‌قلیدی.
خ��در سلێمان ،ف�ه‌رم��ان��ب�ه‌رى ک��ارگ�هى چیمه‌نتۆى له‌یالن ،ئاماژه‌ى بۆ ئه‌وه‌کرد: کرێکاران تا ئێستا مافه‌کانیان به‌ته‌واوى پ��ێ��ن �ه‌دراوه .وت���ى :ئێمه وه‌ک���و کرێکاران سااڵنه ئه‌م یاد‌ه ده‌که‌ینه‌و‌ه و کۆمه‌ڵێک داواک��ارى تایبه‌ت به کرێکارانمان ههیه و به‌رپرسانیش کۆمه‌ڵێک به‌ڵێنى زۆرم��ان پێده‌ده‌ن و هیچکام له‌و به‌ڵێنان‌ه نابه‌نه‌سه‌ر. هه‌روه‌ها خ��در ،وت��ى :له‌و کارگه‌یه‌ی من ئیشى تێدا ده‌که‌م نزیکه‌ى ( )150کرێکار به‌شداریان له یادى یه‌کى ئایار نه‌کرد ک ه رۆژى جیهانى خۆیانه ،هۆکاره‌که‌شیان بۆ ئهوه گهڕاندهوه هه‌مان شته ته‌قلیدیه‌کانى سااڵنى پێشوو دوبار‌ه دهبێتهوه و هیچ شتى نوێى تێدا نیه .کرێکارانی که‌رکوکیش دوێنێ که ژم��اره‌ی��ان نزیکه‌ی ()2000 که‌س ده‌ب��وو خۆپیشاندانێکیان بۆ ب�ه‌رده‌م پارێزگاری شاره‌که‌یان رێکخست و داوایان کرد به‌ڵێنی دووب��اره‌ی��ان پێنه‌درێت .ئه‌م ه لهکاتێکدایه له شاری سلێمانی رێگا ل ه خۆپیشاندانی کرێکاران گیرا و به‌و بۆنه‌یه‌و‌ه کرێکاران بایکۆتی ئه‌و جه‌ژنه‌یان کرد. وه‌ستا حسێن ساڵح ،ئه‌ندامى کۆمیته‌ى به‌رپاکردنى یه‌کى ئایار ،تیشکى خست ه سه‌ر ئه‌وه‌ى یادکردنه‌وه‌ى ئه‌م رۆژه له‌مساڵدا الی �ه‌ن��ی ب��اش و خ��راپ��ی ه �ه‌ب��ووه .ن��اوب��راو وت��ى :خراپیه‌کی ئ �ه‌وه‌ب��وو ده‌س��ه‌اڵت��داران ل�ه‌ش��ارى سلێمانى ل �ه‌م رۆژه‌دا که رۆژى جیهانى خۆیانه رێگه‌یان له خۆپیشاندانى کرێکاران گرت که به شێوازێکى هێمنان ه ویستیان ئه‌جامی بده‌ن .چونکه ئهوه نه‌ریتى کرێکارانه له هه‌موو جیهانیشدا له‌م رۆژه‌دا ک��رێ��ک��اران ده‌ڕژێ��ن �ه س�ه‌رش�ه‌ق��ام�ه‌ک��ان و خۆپیشاندان ده‌ک�ه‌ن .وتى :له سلێمانى ب ه بیانوى تێکچونى بارودۆخى شار ده‌سه‌اڵت رێ��گ�هى ب�ه ک��رێ��ک��اران ن��ه‌دا خۆپیشاندان ئه‌نجام ب��ده‌ن .ئ�ه‌و وه‌ستای‌ه راشیگه‌یاند: الی �ه‌ن �ه ب��اش�ه‌ک��ان��ى ئ���ه‌وه‌ب���وو ئێمه وه‌ک��و کرێکاران له یه‌کى ئایاردا بێدهنگ نه‌بووین و توانیمان له میدیاکانه‌و‌ه قسه بکه‌ین و سوربوونی خۆمان له‌سه‌ر خه‌بات و تێکۆشان
رۆژی جیهانی کرێکاران چۆن دروست بوو؟
ده‌ن��گ��ى ک��رێ��ک��اران و داخ��وازی �ه‌ک��ان��ی��ان • جه‌ژنی پشووی پرۆلیتاری ،به ناونیشان و هۆکاری جێبه‌جێ کردنی هه‌شت کاتژمێر کار له رۆژێکدا یه‌که‌مین جار ل ه ئوسترالیا ب�ه‌رز بکه‌ینه‌و‌ه بۆ ده‌س �ه‌اڵت��داران ،چونک ه له دایک بوو. س�ه‌ن��دی��ک��اى ک��رێ��ک��اران ه �ه‌م��وو ساڵێک • کرێکاران له ساڵی ( )1856ب ه کۆمهڵ بڕیاریاندا یه‌ک رۆژ کار رابگرن و کۆبوونه‌وه و مه‌راسیم به‌ڕێبخه‌ن له پێناوی چه‌سپاندنی کۆمه‌ڵێک به‌ڵێن ده‌دات و نایباته‌سه‌ر. هه‌شت کاتژمێر کار له ڕۆژێکدا .ئه‌م ڕۆژه‌ی ئه‌و مه‌راسیمه‌یان تیایدا به‌رپاکرد (21ی نیسان) بوو. ه��ه‌ر ب��ه‌و ب��ۆن �هی �هوه ب��ڕی��ارب��وو ستافی • ل ه سه‌ره‌تادا کرێکارانی ئوسترالیا به ته‌نها ساڵی ( )1856یان ل ه به‌ر چاو گرتبوو ،به‌اڵم مه‌راسیمی یه‌که‌مین ساڵ کاریگه‌ری گۆڤاری هاوده‌م ،له شاری هه‌ولێر ئه‌و رۆژه گرنگی دانا له سه‌ر جه‌ماوه‌ری پرۆلیتاریای ئوسترالیا ،که به شوێنێک گه‌یشت بوو به وروژانێکی دیار و نوێ ،بۆیه بڕیاریاندا هه‌موو پیرۆز بکه‌ن به‌اڵم به‌هۆی ئه‌وه‌ی ده‌وڵه‌تی ساڵێک دووبار‌ه مه‌راسیم بگێڕن. ئێران بڕیاریدابوو که گه‌نجێکی کورد له‌و • یه‌که‌مین نموون ه ک ه به دوای کرێکارانی ئوسترالیادا هات ،کرێکارانی ئه‌مریکایی بوون .له ساڵی ( )1886دا ئه‌وان باوه‌ڕیان رۆژه‌دا له سێدار‌ه ب��دات ئ�ه‌و ئاهه‌نگه‌یان وابوو ()1ی ئایار ببێت به راگرتنی کار له جیهاندا .له‌م ڕۆژه‌دا ( )200هه‌زار کرێکار ده‌ستیان له کار کێشایه‌وه و داخوازی هه‌شت راگرت و جه‌ژنی کرێکارانیان پیرۆز نه‌کرد کاتژمێر کاریان له ڕۆژێکدا به‌رزکرده‌وه .دواتر ده‌سه‌اڵتداران ڕێگری یاسایی و پۆلیسی یان دانا بۆ قه‌ده‌غه‌کردنی کرێکاران بۆ چه‌ندین ل �ه‌و ب��اره‌ی��هوه پ�هی��وه‌ن��د ک���وردی یه‌کێک ل�ه رێکخه‌رانی ئاهه‌نگه‌ک‌ه وت��ی :ئێم ه ساڵ بۆ ڕێگه‌گرتن له دووبار‌ه بوونه‌وه‌ی (ئه‌م قه‌باره‌یه) له خۆپیشاندان. • هه‌روه‌ها له ساڵی ()1888دا ئه‌وان سه‌رله‌نوێ بڕیاریاندا و سووربوون ک ه مه‌راسیمی داهاتوو ئه‌بێت ل ه (1ی ئایاری )1890دا بڕیارماندابوو که ئه‌مساڵ به ئاهه‌نگێکی گ�هوره ئه‌و جهژنه پیرۆز بکه‌ین به‌اڵم ب ه بێت. • کۆنگره‌ی کرێکارانی ئه‌نته‌رناسیۆنال له ئه‌وروپا له ساڵی ()1889دا .که ( )400نوێنه‌ر ئاماده‌بوون ،بڕیاریاندا هه‌شت کاتژمێر دوو هۆکار نه‌مانکرد یه‌که‌میان ئه‌وه‌ی رژێمی ئێران بڕیاری داب��وو که (شێرکۆ کار له ڕۆژێکدا داخوازی یه‌که‌میان بێت .کۆنگره بڕیاریدا ئه‌م رۆژه ببێته رۆژی مه‌راسیمی پرۆلیتاریای جیهان. معارفی) چاالکی کورد له‌سێدار‌ه بدات و دووه‌میشیان ده‌سه‌اڵتی هه‌ولێر بۆ وه‌رگرتنی مۆڵه‌تی چاالکیه‌ک‌ه زۆر ده‌ستی‌ده‌ستیان پێکردین. زوبێر عوسمان ،توێژه‌رى کۆمه‌اڵیه‌تى، ئ��ام��اژه‌ى بۆ ئ�ه‌وه‌ک��رد :جه‌ژنى کرێکاران شتێکى ته‌قلیدی‌ه و هیچ خزمه‌تێک ب ه چینى کرێکاران ناکات ،ب�ه‌اڵم هه‌بوونى ئه‌و جهژنه باشتره وه‌ک له نه‌بوونى .وتى: ئه‌مساڵ ئه‌م جهژنه هه‌نگاوێکى باشترى ناو‌ه بۆ پێشهوه ،کرێکاران ده‌توانن باشتر خۆیان رێک بخهنهوه له‌ناو داموده‌زگاکانى خۆیاندا ،چونکه ل �ه‌دواى دروستبونى ئه‌م بارودۆخه‌و‌ه شانبه‌شانى سه‌رجه‌م چینه‌کانی تر ده‌نگى ناره‌زاییان ههبووه و کۆمه‌ڵێک خاڵیان گه‌اڵڵه‌کردووه .وتى :له‌به‌ر ئه‌وه‌ى له‌کوردستاندا حکومه‌ت وه‌ک��و پێویست ئ��اوڕى له کرێکاران ن �ه‌داوه‌ت �هوه ئه‌وانیش به‌مافى خۆیان ده‌زانن ده‌نگى ناڕه‌زاى به‌رز بکهنهوه زیاتریش داواى ئه‌و شتان‌ه بکه‌ن که پێویسته بۆیان بکرێت وه‌ک بیم‌ه ک ه له واڵت �ه دراوسێکانى وه‌ک ئێران هه‌ی ه و لێره نیانه ،هه‌روه‌ها له‌واڵتى ئێمه هیچ زه‌مانێک نیه بۆ چینى کرێکار که ئه‌م ه له‌سه‌ر حکومه‌ت پێویسته زیاتر ئاوڕ له‌م جۆره کێشانه بداتهوه. ئه‌و توێژهره وتیشى «پێمباش‌ه له‌م رۆژه‌دا کرێکاران جه‌ژنه‌که‌یان بکه‌ن ،به‌اڵم بیکه‌ن به جه‌ژنى ناڕه‌زایی ،چونکه هیچیان بۆ نهکراوه و مافه‌کانیان په‌راوێز خراو‌ه و وه‌ک مرۆڤ سه‌یرى نه‌کراون». ه نیویۆرک ساڵی / 1882فۆتۆWikipedia : nپیرۆزکردنی رۆژی جیهانی کرێکاران ل س���ه‌ب���اره‌ت ب��ه پ��ێ��ن �ه‌دان��ی م��ۆڵ��ه‌ت ب ه خۆپیشاندانی کرێکاران (چه‌تر) په‌یوه‌ندی بۆ کرێکاران راگه‌یاند .حسێن ساڵح باسی هه‌زاران کرێکار له شاره‌کانى کوردستاندا ئ���ه‌م���ڕۆژ‌ه ڕۆژى ده‌رب��ڕی��ن��ى ن��اره‌زای �ه‌ت��ى یه‌کى ئایار وه‌کو رۆژى ده‌ربڕینى ناڕه‌زایى کرد به زانا حهمه ساڵح قایمقامی سلێمانی، له‌وه‌شکرد :ڕێگ‌ه گرتن له یادکردنه‌وه‌ى ب �هه��ۆى خ��راپ��ى گ��وزه‌ران��ی��ان �هوه و خراپى کرێکارانه که له رۆژى خوێنه‌و‌ه هاتووه دژى سته‌م و چه‌وسانه‌و‌ه ده‌که‌نه‌وه .سه‌باره‌ت ه��اوک��ات ک�ه ئه‌ندامی لیژنه‌ی ئه‌منی یه‌کى ئایار جه‌ژنی کرێکاران سه‌رکوتکردن هه‌لومه‌رجى ژیانیان ناچارن بڕۆن کاربکه‌ن و به‌هۆى کوشتنى ئه‌و رێژ‌ه زۆره‌ى کرێکار ل ه به‌و کۆمیت‌ه کرێکاریه‌ی ئه‌م کرێکاران ه سلێمانیش‌ه له‌باره‌یه‌و‌ه نابراو رایگه‌یاند ک ه و بێمافکردنى کرێکارانه ،به‌ده‌ر له‌وه‌ش ب ه نه‌توانن له‌م رۆژه‌دا به‌شداربن .جه‌ختیکرده‌وه :ئه‌مریکا له دواى ئه‌وه‌و‌ه کرێکارانى جیهان دایانمه‌زراندو‌ه ناوبراو وتى :ئێمه ده‌مانه‌وێت په‌یوه‌ندی به منه‌و‌ه نییه.
راپۆرته هه‌واڵ
حاکم قادر :هه‌ر هه‌ڵوێستێک پێچه‌وانه‌ى یاسایه
ساڵی دووه‌م ژماره 54 2010/11/8 دووشه 2711/2/12 ممه‌ممه- 2011/5/2 دووشه
4
پارتى چاره‌سه‌رى له‌پێناو ئازادکردنى کادرێکیان هه‌ڕه‌شه‌ى مانگرتن ده‌که‌ن
شێخ س��ادق) ئه‌ندامی رێکخستنه‌کانی پارته‌که‌مان له پێنجوێن و ده‌سه‌اڵتیش ل ه چه‌تر هه‌ر کاردانه‌وه‌یه‌ک به‌رپرسیاره. هه‌ڵمه‌ت و زانکۆ ئه‌و پارت‌ه دوینێش له‌به‌رده‌م به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى گرتن و گواستنه‌و‌ه ناڕه‌زایه‌تیان نیشاندان و داواى ئازادکردنى ناوبراویان ک��رد ،به پارتى چاره‌سه‌رى گوێره‌ى زانیاریه‌کانیش که‌مال پێنج رۆژه رایده‌گه‌یه‌نێت ،ل ه ()4/20هوه مانگرتنى وشکى له خواردنى نان و ئاو ئه‌ندامێکمان ب ه ناوى (که‌مال راگه‌یاندوو‌ه و وتویه‌تى تا ئ��ازاد نه‌کرێم شێخ سادق) ب ه هۆکارى ئه‌وه‌ى مانگرتن ناشکێنم. «کادرێکى چاالکى پارتهکهمانه (ک �ه‌م��ال ش��ێ��خ س����ادق) ک �ه ئ�ه‌ن��دام��ى «ده‌ستگیر کراوه ،ئه‌وه‌ش رێکخستنى پێنجوێنى پارتى چاره‌سه‌رى ده‌خه‌نه‌ڕوو ،ئه‌گه‌ر ئازاد نه‌کرێت خۆپیشاندان ومانگرتن سازده‌که‌ن ،و هاوکات ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌نى مه‌یدانى ئازادى پێنجوێنه ،رۆژی ()2011/4/20 ل ه به‌رامبه‌ریشدا (حاکم قادر) ده‌ڵێت :ب ه تۆمه‌تى قاچاخچێتى ب ه له‌گه‌ڵ خزانه‌که‌یدا ده‌چن‌ه به‌رده‌م ئاسایشى پێنجوێن و داواى ئ��ازادک��ردن��ى (س��ی��روان چه‌که‌و ه ده‌ستگیر کراوه. ده‌س��ت�هى کارگێڕى پ��ارت��ى چ��اره‌س�ه‌رى ع���وم���ه‌ر) ده‌ک�����ه‌ن ،ک��ه چ��االک��وان��ێ��ک��ى دیموکراتى کوردستان رایده‌گه‌یه‌نێت :لهوه کۆمه‌ڵگه‌ى م�ه‌ده‌ن��ی��ی�ه ،ب���ه‌اڵم ه �ه‌ر ئه‌و زی��ات��ر دان به‌خۆماندا ناگرین س�ه‌ب��اره‌ت رۆژه دواى ئ�ه‌وه‌ى سیروان ئ��ازاد ده‌کرێت، ب��ه ده‌س��ت��گ��ی��رک��ردن��ی ه��ه‌ڤ��اڵ (ک �ه‌م��ال که‌مال و خێزانه‌که‌ى ده‌ستگیر ده‌کرێن و ده‌گوێزرێنه‌و‌ه بۆ ئاسایشى سلێمانى.
ده‌سته‌ی کارگێڕی پارتی چاره‌سه‌ری، ئ���ه‌وه‌ش ده‌ڵ��ێ��ن(« :ک �ه‌م��ال شێخ س��ادق) تێکۆشه‌ر و پێشمه‌رگه‌یه‌کی دێ��ری��ن و دانه‌بڕاوی کوردستان بووه و له سه‌رده‌می پێشمه‌رگایه‌تیدا به گه‌واهی هاوڕێیانی که‌سێکی دڵ��س��ۆز و خ��ۆن�ه‌وی��س��ت ب��ووه و ل������ه‌دوای راپ��ه‌ڕی��ن��ی��ش ل���ه خ��زم�ه‌ت��ی کوردایه‌تیدا ههمیشه له رێ��زی پێشهوه ب����ووه ،م���اوه‌ی���ه‌ک ف �ه‌رم��ان��ده‌ى پۆلیسى دارستان و سنور بووه ،ماوه‌ی چوار ساڵیشه ئه‌ندامی رێکخستنه‌کانی پارتهکهمانه ل ه پێنجوێن و خاوه‌نی هه‌ڵوێستی نه‌ته‌وه‌یی و دیموکراتیان‌ه بووه». ئ�ه‌وه‌ش��ی��ان وت���ووه« :ه �ه‌ڤ��ال (ک�ه‌م��ال) له‌الیه‌ن وه‌زیری ناوخۆوه له به‌رپرسیارێتی ک�����رداری ع �ه‌ف��وو ک�����راوه ،ئیتر ل�ه‌س�ه‌ر چیبنه‌مایه‌ک تۆمه‌تی ئه‌وه‌ی بۆ دروست ده‌کرێت ،که ئه‌رک و به‌رپرسیارێتی ب ه نایاسایی ب�ه‌ک��ار هێناوه ،بێگومان ئه‌و تۆمه‌ت‌ه ته‌نیا فێڵێکی یاسایی‌ه ده‌کرێت و هۆکاری ده‌ستگیرکردنی ئه‌و هه‌ڤاڵه‌مان
ته‌نیا ئ��ه‌وه‌ی��ه ،ک �ه که‌سێکی چ��االک و دڵ��س��ۆز‌ه و ئ �ه‌وان �ه‌ش��ی ک �ه گرتویان ه چ��اره‌ی مرۆڤی ئازادیخواز و دڵسۆزیان ن��اوێ��ت و ده‌خ���وازن ل �ه‌م رێ��گ�هی�هوه سنوور ب��ۆ چاالکییه‌کانی ه�ه‌ڤ��ال (ک �ه‌م��ال) و پارته‌که‌مان دابنێن ،بێگومان ئه‌م کرده‌وه‌ی ه به زیانی خۆیان ده‌شکێته‌وه ،هیچ کاتێک ئێمه خۆمان له یاسا نه‌شاردۆته‌و‌ه و ئاماده بوین بچین‌ه ب���ه‌رده‌م دادگ���ا ،ب �ه‌اڵم هیچ کاتێک ئ �هوه په‌سند ناکه‌ین که له‌ژێر ناوی یاسادا ئازادی سیاسی و چاالکیمان لێ بسه‌ندرێته‌وه». له‌به‌رامبه‌ریشدا (حاکم قادر) به‌ڕێوه‌به‌رى گشتى ئاسایشى سلێمانى له‌و بارهیهوه ب ه (چ��ه‌ت��ر)ى راگ �هی��ان��د« :ئ���ه‌و ک�ه‌س�ه ل ه ئاسایش ن �ه‌گ��ی��راوه ،به‌ڵکو ل �ه پۆلیسى دارستان گیراوه ،به‌هۆى ئه‌وه‌ى زابت‌ه و سه‌ر به وه‌زاره‌ت��ى ناوخۆیه ،به بڕیارى دادوه‌ر و به‌پێى یاسا ده‌درێت‌ه دادگاى سه‌ربازى ،به تۆمه‌تى قاچاخچێتى به چه‌کى قورس و سه‌رپێچى ئ��ی��دارى و الدان له یاسا و
که‌رکوک ،کورد و تورکمان دامه‌زراندنى ()400 مامۆستا بۆ حه‌ویج ه هه‌ڵده‌وه‌شێننه‌و ه
چه‌تر زانیار داقوقى
به‌هۆى ئه‌وه‌ى (محه‌مه‌د ته‌میم) وه‌زیرى په‌روه‌رده‌ى عێراقى خه‌ڵکى حه‌ویجه‌یه ،پێش چه‌ند رۆژێک بڕیاریدا ب ه دامه‌زاندنى ()600 مامۆستا بۆ پارێزگاى که‌رکوک ک ه ()400یان بۆ حه‌ویج ه بێت ،به‌اڵم ئه‌و
بڕیار ه کورد و تورکمانه‌کانى نیگه‌ران کرد.
(ت�ه‌ح��س��ی��ن ک�هه��ی�ه) ئ �ه‌ن��دام��ى لیژنه‌ى دامه‌زراندن له ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى که‌رکوک به (چه‌تر)ى وت :وه‌زی��رى پ �هروهرده ()625 مامۆستاى بۆ که‌رکوک دامه‌زراند ،به‌اڵم له‌و رێژه‌ی‌ه ( )400میالک به‌شى حه‌ویج ه دان��راب��وو ،ئێمه‌ش وه‌ک ئه‌ندامانى ک��ورد و تورکمان رازى نه‌بوین به دامه‌زراندنى ()400 مامۆستا بۆ عه‌ره‌بى حهویجه و ()225ى بۆ
نه‌ته‌وه‌کانى ترى که‌رکوک. وتیشى :ئێمه داوامان له وه‌زاره‌تى پهروهرده کرد ئه‌و دامه‌زراندن‌ه هه‌ڵبوه‌شێنێته‌و‌ه و رێگر بوین له دامه‌زراندنى ( )400مامۆستا ته‌نها بۆ عه‌ره‌بى حهویجه. ئه‌وه‌شى خسته‌ڕوو :وه‌زیرى پهروهرده ()400 مامۆستاى ترى بۆ نه‌ته‌وه‌کانى که‌رکوک دام���ه‌زران���د و داواى ک��رد رێ���ژه‌ى حهویجه ده‌ستکارى نه‌کریت ،به‌اڵم ئێمه ئه‌و داوایه‌مان ره‌تکردو‌ه و دامه‌زراندنى ()400مامۆستامان
بۆ عه‌ره‌بى حهویجه هه‌ڵوه‌شانده‌وه. له‌الیه‌کى ترهوه (ئه‌میرخواکه‌ره‌م) سه‌رۆکى ئه‌نجومه‌نى قه‌زاى داقوق به (چه‌تر)ى وت: وه‌زیرى په‌روه‌رده‌ى عێراق په‌یمانگاى مامۆستاى بۆ حهویجه کردۆتهوه ،به‌اڵم په‌یمانگا بۆ داقوق ناکاته‌وه ،ئه‌میر خواکه‌ره‌م وتیشى( :حه‌سه‌ن تۆرهان) وه‌کو سه‌رۆکى ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى که‌رکوک به‌ڵێنى پێداوین په‌یمانگایه‌کى مامۆستایان له داقوق بکهنهوه.
«حکومه‌تى هه‌رێم به‌رپرسه»
حکومه‌تی سوید زیاتر ل ه ( )30په‌نابه‌ری عێراقی ده‌نێرێته‌وه سلێمانی چه‌تر
بڕیار ه رۆژی چوار شه‌ممه‌ی داهاتو حکومه‌تی سوید زیاتر ل ه ( )30په‌نابه‌ری عێراقی ره‌وانه‌ی به‌غدا بکاته‌و ه و سکرتێری فیدراسیۆنی سه‌راسه‌ری په‌نابه‌رانی عێراقیش حکومه‌تی هه‌رێم ب ه به‌رپرس ده‌زانێت ل ه‌قبوڵکردنی ئه‌و مامه‌ڵه‌یه‌ی حکومه‌ته‌کانی ئه‌وروپا و عێراق ب ه ژیان و چاره‌نوسی
په‌نابه‌رانه‌وه.
به‌گوێره‌ی راگه‌یه‌ندراوێکی فیدراسیۆنی سه‌راسه‌ری په‌نابه‌رانی عێراق ،له ئێستادا زی��ات��ر ل �ه ( )30پ �ه‌ن��اب �ه‌ری ع��ێ��راق��ی ک ه له‌نێوانیاندا ژن و منداڵ ههیه ،له گرتوخانه‌ی (ماشتا)دان له واڵتی سوید و بڕیار‌ه رۆژی چوارشه‌ممه‌ی داهاتو له سویده‌و‌ه ره‌وان�ه ى به‌غدا بکرێنهوه. (ئ��ام��ان��ج ع��ه‌ب��دوڵ�ڵا) ب �ه‌رپ��رس��ی لقی ک��وردس��ت��ان��ی ف��ی��دارس��ی��ۆن��ی س��ه‌راس��ه‌ری پ �ه‌ن��اب �ه‌ران��ی ع��ێ��راق رای��گ �هی��ان��دوه :دوای ئ �ه‌وه‌ی له ن��اردن �ه‌وه‌ی ئ�ه‌و ژم��اره په‌نابه‌ر‌ه
ئاگادار کراینه‌وه ،ئه‌مڕۆ په‌یوه‌ندیمان کرد به هه‌ریه‌ک له (کوێستان هه‌مه‌وه‌ندی) ئ��ه‌ن��دام��ی ل��ی��ژن �هی م��اف��ی م����رۆڤ ل ه ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی ع��ێ��راق و (حاکم فه‌رهاد) په‌رله‌مانتاری عێراق ،ئه‌وانیش الی خۆیانه‌و‌ه به‌ڵێنیاندا که هاورکاریمان بکه‌ن و یاداشتی ناڕه‌زایی ئێمه بگه‌یه‌نن. ه��اوک��ات (ده‌ش��ت��ی ج �ه‌م��ال) سکرتێری فیدراسیۆنه‌ک‌ه رای��گ �هی��ان��دوه :سیاسه‌تی ناردنه‌وه‌ی په‌نابه‌ران له‌الیه‌ن حکومه‌ته‌کانی ئه‌وروپاو‌ه بێڕێزیکردن‌ه به بنه‌ماکانی مافی م��رۆڤ ،له کاتێکدا رۆژان �ه ده‌سه‌اڵتداران
به فیشه‌ک وه‌اڵم��ی داخ��وازی�ه ره‌واکانی خه‌ڵکی عێراق و کوردستان ده‌ده‌نه‌و‌ه که‌چی واڵتانی ئه‌وروپا ب�ه‌رده‌وام��ن له ناردنه‌وه‌ی په‌نابه‌ران. وتیشی :له ماوه‌ی رابردودا چه‌ندین رێگا کارهێناوه بۆ و شێوازی ناڕه‌زایه‌تیمان به پاشه‌کشه‌پێکردنی ئه‌م سیاسهته به‌رامبه‌ر به په‌نابه‌ران ،ئێمه راسته‌وخۆ حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان به به‌رپرس ده‌زانین ل ه قبوڵکردنی ئه‌و مامه‌ڵه‌یه‌ی حکومه‌ته‌کانی ئ �ه‌وروپ��ا و حکومه‌تی عێراقی ب �ه‌ژی��ان و چاره‌نوسی په‌نابه‌رانه‌وه.
nکه‌مالی زیندانیکراو له‌چاالکیه‌کدا قه‌ندیلی کوڕی خستووه‌ته سه‌ر شانی /فۆتۆ :چه‌تر
رێنماییه‌کانى وه‌زاره‌ت���ى ناوخۆ و کێش ه دروستکردن له‌سه‌ر سنور گیراوه». وتیشى :دادگ��ا له‌سه‌ر کێشه‌ى سیاسى تا ئێستا که‌سى نه‌گرتووه ،تا ئه‌و بگرێت. له‌سه‌ر ئه‌گه‌رى خۆپیشاندانیش له‌الیه‌ن پارتى چاره‌سه‌ریه‌وه ،حاکم قادر وتى :به
بڕیارى دادوه‌ر گیراوه ،له‌به‌رئه‌و‌ه که ب ه بڕیارى دادوه‌ر گیرابێت ،هه‌ر هه‌ڵوێستێک به‌رامبه‌ر به یاسا پێشێلکردنى یاسایه ،ئه‌وان ته‌نها بۆیان ههیه رێگه‌ى یاسایى بگرنه‌به‌ر، هه‌موو رێگه‌یه‌کى تر رێگه‌ى نایاساییه.
شۆفێرى هێڵه‌کانى ناو هه‌ڵه‌بج ه ێ ترمیناڵ ده‌ده‌ن خۆیان کر چه‌تر ساالر بیاره‌یى
ئه‌و زه‌وییه‌ى که ترمیناڵى ئۆتۆمبێله‌کانى شاره‌زوور و هه‌ورامانى تێدا ده‌وه‌ستێ ل ه هه‌ڵه‌بجه‌ى شه‌هید( ،حاجى محه‌مه‌د بامۆکى) خاوه‌نێتى و شۆفێره‌کان خۆیان مانگان ه ملیۆنێک دینار کرێى ده‌ده‌نێ. (به‌کر عه‌لى) سه‌رۆکى سه‌ندیکاى شۆفێرانى هه‌ڵه‌بجه‌ى شه‌هید ،ئه‌وه‌ى بۆ (چه‌تر) روونکرده‌وه که ،سه‌ره‌تا ئه‌وان نزیکه‌ى چوار ساڵ ئۆتۆمبێله‌کانیان له ته‌نیشت قوتابخانه‌ى (مه‌رزه‌بۆتۆ) ل�ه‌ن��او ش��ار ده‌وه‌س��ت��ان��د و ب �ه‌و هۆیه‌و‌ه زۆرب���هى ماڵه‌کانى ئ �ه‌و گ�ه‌ره‌ک�هی��ان بێزار کردبوو. وت��ی��ش��ى «ئ��ێ��س��ت��ا چ����وار س��اڵ �ه ب ه بڕیارى قایمقام و شاره‌وانى هه‌ڵه‌بج ه پ��ارچ �ه زه‌وی��ی �ه‌ک��ى ح��اج��ى م��ح�ه‌م�ه‌د بامۆکیمان مانگانه ب�ه ملیۆنێک دینار به کرێ گرتووه» ،راشیگه‌یاند که ،ئێستا ئه‌م ترمیناڵه ئۆتۆمبێلى شه‌ش هێڵى (ته‌ویڵه ،بیاره ،خورماڵ، سه‌ید سادق ،هه‌ڵه‌بجه‌ى تازه ،سیروان) ى ل�ه‌س�هره ،وتیشى «چه‌ند جارێک
داوام����ان ل �ه ش���اره‌وان���ى و قایمقامى ه�ه‌ڵ�ه‌ب��ج�ه ک����ردووه ب��ۆ دروس��ت��ک��ردن��ى ترمیناڵێکى یه‌کگرتوو(مووه‌حه‌د) بۆ سه‌رجه‌م هێڵه‌کان ،جگه له‌وه‌ش چوار ساڵه به‌ڵێنیانداوه که ناو ترمیناڵه‌ک ه قیر بکه‌ن ،به‌اڵم تا ئێستا نه‌یانکردووه، چ��ون��ک�ه ق��وڕ و ل��ی��ت�هى ترمیناڵه‌ک ه دهبێته هۆى پیسبوونى رێگه‌وبانه‌کانى ناو شاریش». (ک���وێ���س���ت���ان ئ�����ه‌ک�����ره‌م) ج��ێ��گ��رى س�ه‌رۆک��ى ش��اره‌وان��ى ههڵهبجه ،وت��ى: ئ����ه‌و زه‌وی���ی���ه ه���ى ح���اج���ى م��ح �ه‌م �ه‌د بامۆکییه و ئه‌هلییه ،ئێمه به‌پێى یاسا ناتوانین کرێکه‌ى بده‌ین ،چونکه ماڵى شاره‌وانى نییه و خۆیان مانگى یه‌ک ملیۆن دینار کرێ ده‌ده‌ن. وتیشى :ئێمه ی�ه‌ک شت ده‌توانین ئ���ه‌وی���ش داب���ی���ن���ک���ردن���ى زه‌وی���ی���ه‌ک���ى مووه‌حه‌ده له ده‌روازه‌ى شار که ئێستا له مامه‌ڵه‌کردندایه و پێم وابێ هه‌ندێ رۆتینات و مامه‌ڵه‌ى م��اوه ،وتیشى: «زه‌وییه‌که شاره‌وانى دابینى ده‌کات و ده‌زگ��اى وه‌به‌رهێنان ده‌یکاته‌وه ،به‌اڵم ن��ازان��م ک �هى ده‌س���ت پ��ێ��ده‌ک��ات ،جگ ه له‌وه‌ش زه‌وییه‌کى فراوانه و سه‌رجه‌مى ئه‌و ئۆتۆمبێالنه‌ى هێڵى ده‌ره‌وه‌ى شار له‌وێ ده‌وه‌ستن».
رۆژنامه‌نوسانى بێسنور :راستیه‌کانیان ئاوه‌ژوو کردۆتهوه
حزبى کۆمۆنیست :راپۆرتى لیژنه‌ى ()17ى شوبات ده‌سه‌اڵت وه‌ک غه‌درلێکراو نیشان ده‌دات چه‌تر سازگار ئیبراهیم
حزبى کۆمۆنیستى کرێکارى کوردستان ل ه به‌یاننامه‌یه‌کدا له‌سه‌ر راپۆرتى لیژنه‌ى لێکۆڵینه‌و ه ل ه روداوه‌کانى ()17ى شوبات ،ئاماژ ه بۆ ئه‌و ه ده‌که‌ن «لیژنه‌ی ناوبراو ده‌سه‌اڵت وه‌کو الیه‌نی په‌المارده‌ر بۆ سه‌ر خه‌ڵک‌و بۆ سه‌ر ئازادی‌و مافه‌کانیان ناسه‌لمێنێ».
حزبى کۆمۆنیست ده‌ڵێن« :راپۆرتى لیژنه‌ی لێکۆڵینهوه له روداوه‌کانى ()17ى شوبات ،ده‌سه‌اڵت وه‌کو الیه‌نی په‌المارده‌ر ب��ۆ س���ه‌ر خ �ه‌ڵ��ک‌و ب��ۆ س���ه‌ر ئ����ازادی‌و مافه‌کانیان ناسه‌لمێنێ ،نه‌ک ئهوه به‌ڵکو به ئاشکرا به‌رگری له یاسای ن��اوزڕاوی ت و «رێکخستنی خۆپیشاندان» ده‌ک���ا خۆپیشانده‌ران به پێشێلکه‌ری ئه‌و یاسای ه ناوزه‌د ده‌کات ،که ئهمه ڕاسته‌وخۆ هه‌مان ت و مه‌سعود بارزانی‌ه بۆ په‌یامی ده‌س �ه‌اڵ
ڕاپێچکردنی کهسایهتیه به‌رجه‌ست‌ه و ناسراوه‌کانی خۆپیشاندانه‌کان بۆ ب �ه‌رده‌م دادگا و سزادانیان به بیانوی سه‌رپێچیکردنی یاسای خۆپیشاندانه‌وه». ت ئه‌و حزب‌ه ده‌شڵێن :راپۆرته‌ک‌ه ده‌سه‌اڵ و حکومه‌ت وه‌کو غه‌درلێکراوێک نیشان ده‌دات ،که ده‌بێ خۆپیشانده‌ران له‌گه‌ڵیدا ئاشت ببنهوه و چ��اوه‌ڕێ��ی مه‌رحه‌مه‌تی ت و سه‌رۆکی هه‌رێم بن که دوای حکوم‌ه کان و ناڕه‌زایه‌تیه‌کانیانی ئه‌وه‌ی خۆپیشاندانه به‌هێزی میلیشیا و داگیرکردنی سه‌ربازی شاره‌کان کۆتایی پێهێنا و دوای ئه‌وه‌ی سه‌رجه‌م هه‌ڵسوڕاوانی خۆپیشاندانه‌کانی ل ه زیندانه‌کاندا یه‌خسیر کرد ،ئه‌وسا هه‌ندێ ل ه خواسته‌کانیان جێبه‌جێ بکات. ئ���ه‌وه‌ش ده‌ڵ��ێ��ن« :ل �ه‌س �ه‌ر بنه‌مای ئه‌و راستیان‌ه ئه‌م لیژنه‌ی‌ه نه ده‌توانێ لیژنه‌یه‌کی شه‌رعی بێ و نه ئه‌نجامه‌کانیشی به‌الی خه‌ڵکه‌و‌ه ئیعتباریان ههیه». له‌الیه‌کى ترهوه (گروپی رۆژنامه‌نوسانی بێسنوری کوردستان)یش هه‌ر له‌سه‌ر ئه‌و راپۆرته رایده‌گه‌یه‌نێت :ل���ه()2/17وهوه تا
ئێستا س�ه‌دان رۆژنامه‌نووس و نوسه‌ر و وێ��ن �ه‌گ��ر و ده‌زگ����ای راگ �هی��ان��دن رووب������ه‌ڕووی س��وت��ان و گ���ه‌م���ارۆدان ب���وون���ه‌ت���هوه و ه���ه‌ڕه‌ش���ه‌ش ل��ه ده‌ی���ان رۆژنامه‌نووس و په‌یامێنر کراوه. رۆژن��ام �ه‌ن��وس��ان��ى بێسنور ئ���ه‌وه‌ش ده‌خه‌نه‌ڕوو :باس نه‌کردنی ئه‌م بابه‌تان ه له‌و راپۆرته‌دا که گوای‌ه لیژنه‌ی گه‌ڕان به‌دوای ڕاستیه‌کان ئاماده‌ی کردووه، ئهمه ئ�هوه ده‌خ��ات�ه‌ڕوو که نه‌ک ئه‌و لیژنه‌ی‌ه به‌دوای ڕاستیه‌کاندا نه‌گه‌ڕاوه، به‌ڵکو راستیه‌کانی ئاوه‌ژوو کردۆتهوه، ه���ه‌ر ل��ێ��ره‌ش��هوه رای��ده‌گ �هی �ه‌ن��ی��ن ک ه یادی رۆژی ئ��ازادی رۆژنامه‌گه‌ری ن��اک �هی��ن �هوه ،وه‌ک���و ڕێزلێنانێک ل ه ێ ش �هه��ی��دی ق�ه‌ڵ�ه‌م خ��وێ��ن��ی ه���ه‌ر س � (عبدالستار تاهیر ش �ه‌ری��ف ،س��ۆران مام‌ه حهمه و سه‌رده‌شت عوسمان) و ئه‌و ڕۆژنامه‌نووسانه‌ی له ()2/17وهوه تا ئێستا رووبه‌ڕووی زیندان و هێرش و په‌الماردان بونه‌ته‌وه.
n
ه خۆپیشانده‌ران ده‌کات ( / )2011/4/2فۆتۆ :کاروان ساالر ه ل چه‌کدارێک به‌به‌رچاوی به‌رپرسه‌که‌یه‌وه ته‌ق
دیدار
کۆمه‌ڵی ئیسالمی:
ده‌سه‌اڵت ده‌یه‌وێت ئێم ه رووبه‌ڕوی ئاسایش و پێشمه‌رگ ه ببینهوه دیداری
هاوژین غه‌ریب محه‌مه‌د حه‌کیم ،ئه‌ندامی مه‌کته‌بی سیاسی کۆمه‌ڵی ئیسالمی کوردستان ،له‌م دیدار ه تایبه‌ته‌ی (چه‌تر)دا باس ل ه مه‌ترسیه‌کانی سه‌ر حزبه‌که‌ی ده‌کات و رایده‌گه‌یه‌نێت «ده‌سه‌اڵت ده‌یه‌وێت ئێم ه رووبه‌ڕوی برایانی ئاسایش و پێشمه‌رگ ه ببینهوه» هاوکات ئه‌و به‌رپرسه‌ی کۆمهڵ باس له‌وه‌ش ده‌کات ک ه یه‌کێتی و پارتی پێوه‌ریان به‌سااڵنی نه‌وه‌ده‌کان ده‌که‌ن و پێیوای ه ئه‌مه‌ش هه‌ڵه‌یه. چه‌تر :ره‌وشی په‌یام ل ه ئێستادا مه‌ترسی له‌سه‌ر ماوه؟
تا ئێستاش له نزیکی که‌ناڵی پهیامهێز ه�ه‌رم��اوه ،ئه‌گه‌ر ه��ێ��زه‌ک��ه‌ش البچێت ئێمه هه‌ر مه‌ترسیمان له‌سه‌ر ماوه و ده‌ترسین له‌و سیناریۆی‌ه و تا ئه‌و کاته‌ی ئه‌و عه‌قڵیه‌ت ه له‌سه‌ر ده‌س��ه‌اڵت بێت مه‌ترسی هه‌رده‌بێت.
››
ده‌توانن بێن هه‌موو باره‌گاکانمان بگه‌ڕێن ئێمه به ئه‌مریکیه‌کانمان وتووه که بێن هه‌موو باره‌گاکانمانبگه‌ڕێن.
چه‌تر :وه‌ک ئۆپۆزسیۆن پالنی داهاتووتان چیه؟
قسه‌مان له‌گه‌ڵ بکات ،ئه‌مریکیه‌کان ک ه هاتن وتیان هه‌رسێ الت��ان که قسه ده‌که‌ن یه‌ک قسه ده‌ک�ه‌ن ئهمه ده‌ریده‌خات یه‌ک به‌رنامه‌تان ههیه ،ئه‌وه‌ی که ده‌سه‌اڵت ده‌یه‌وێت ئێمه رووبه‌ڕوی برایانی ئاسایش و پێشمه‌رگ ه ببینهوه ئێمه نایکه‌ین ،هه‌رگیز یارمه‌تیده‌ری ئه‌م مهسهلهیه نابین.
ئه‌وه‌ی لهسهرهتاوه به‌رزمان کردووه‌ته‌و‌ه وتائێستا یه‌ک به‌رنامه‌ی‌ه ئهوهیه که دانیشین پێکهوه و گفتوگۆ بکه‌ین حکومه‌تێکی ئینتیقالی دروس���ت بکه‌ین به رێکه‌وتنی هه‌ر پێنج الیه‌نه‌ک‌ه و ئه‌و حکومه‌ته‌ش رێ خۆشبکات بۆ هه‌ڵبژاردنی پێشوه‌خته .ئه‌م ه وه‌ک م�ه‌رج ناڵێین ،ب�ه‌اڵم تۆ لێم ده‌پرسی به‌رنامه‌تان چیه ئهمه به‌رنامه‌ی ئێمه‌ی ه ئهمانه مه‌رجی دانیشتن نین ئهمانه ته‌وه‌ری گفتوگۆن.
نا ئ �هوه خاڵێک‌ه بۆ ئ �ه‌وه‌ی که دهڵێنئۆپۆزسیۆن گفتوگۆ ناکات ،ئه‌وان ده‌یانه‌وێت خه‌ڵک چهواشه بکه‌ن و بڵێن ئۆپۆزسیۆن نایه‌وێت گفتوگۆ بکات ،ئێمه‌ش وتومان ه بارودۆخ ئاسایی بکه‌ره‌و‌ه با گفتوگۆ بکه‌ین.
به‌رنامه‌ی رۆژانه‌مان بۆ پهرلهمانتارانیبهغداد و کوردستان دارشتوو‌ه و بۆ په‌یوه‌ندیه
-مامۆستایانی هه‌رسێ الیه‌نه‌ک‌ه کاتیان
چه‌تر :به‌رنامه‌ی ده‌مدرێژتان ئه‌و ه بوو ئه‌ی به‌رنامه‌ی رۆژانه‌تان؟
چه‌تر :بۆچی داواکاری ئێوه بووه‌ت ه ته‌نها یه‌ک خاڵ ئه‌ویش چونه‌ده‌ره‌وه‌ی سه‌رباز ل ه شاره‌کان؟
چه‌تر :له‌الی ئێو ه سنوری کات نی ه بۆ ئه‌وه‌ی هێزه‌کان بچن ه ده‌ره‌و ه که‌وات ه ئێو ه تا ئێر ه هاتن و به‌س؟
چون الی ئه‌مریکیه‌کان وتویانه ئهمانه توندن و سه‌ر به ئێرانن په‌یوه‌ندیمان له‌گه‌ڵ ئێران پته‌و بوای ه یه‌کێتی نیشتمانی ده‌یوێرا ده‌ورمان بگرێت؟
چه‌تر :هێز ه بااڵده‌سته‌کان ده‌ڵێن ئه‌و هێزه‌ی ل ه ده‌وری په‌یام ه له‌به‌رامبه‌ر کۆکردنه‌وه‌ی ئه‌و خه‌ڵک ه دێت ک ه وه‌ک پشتێنه‌ی مرۆیی له‌وێیه؟
له هه‌موو واڵتاندا هه‌موو دهسهاڵتێکبۆ ئ �ه‌وه‌ی بارێک که له ب �ه‌رژه‌وه‌ن��دی نی ه بیپۆشێت په‌نا بۆ دروستکردنی سیناریۆ ده‌بات وا وێناده‌کات که مه‌ترسیه‌ک ههیه له ئارادا، بۆ ئه‌و براده‌رانه‌ش پێیان وایه له‌بارترین سیناریۆ که دروس��ت بکرێت ئهوهیه که کۆمه‌ڵی ئیسالمی مه‌ترسی‌ه ئ�ه‌گ�ه‌رن��ا خۆیان زانیاری ته‌واویان ههیه له‌سه‌ر کۆمه‌ڵی ئیسالمی ل �ه رووی چ��ه‌ک و ته‌قه‌منیه‌و‌ه ده‌زانن که کۆمه‌ڵی ئیسالمی ب �ه‌ق �ه‌د پۆلیسه‌کان ک �ه ح��ک��وم�ه‌ت دای���م���ه‌زران���دوون بۆمان چه‌ک و ته‌قه‌مه‌نیمان نیه. حکومه‌ت و په‌رله‌مانی کوردستان دیداری
چه‌تر به‌ندینخانه‌ی (سوسێ)ی فیدراڵی ()42کیلۆمه‌تر له‌ناوه‌ندی شاری سلێمانی دووره و ده‌که‌وێت ه ته‌نیشتی شارۆچکه‌ی پیره‌مه‌گروون و له‌ساڵی ()2006هوه ئه‌م به‌ندینخانه‌ی ه کراوه‌ته‌و ه و باس له‌و ه ده‌کرێت ک ه زۆربه‌ی گیراوه‌کانی ئه‌م به‌ندینخانه‌ی ه به‌تاوانی تیرۆر ده‌ستگیرکرابن( ،موئمین ئه‌بوبه‌کر خدر) به‌ڕێوه‌به‌ری به‌ندینخانه‌ک ه چه‌ند پرسیارێکی (چه‌تر) وه‌اڵم ده‌داته‌و ه و هاوکات چه‌ند داتایه‌کی گرنگیش له‌سه‌ر ئه‌م به‌ندینخانه‌ی ه ده‌خات ه روو.
چه‌تر :به‌ندکراوه‌کانتان هه‌موویان عێراقین؟
-خه‌ڵکی بیانیشی تێدایه.
چه‌تر :باس له‌و ه ده‌کرێت ()39 به‌ندکراوی سعودیتان الیه؟ ئه‌و بیانیانه‌ی التان ه جگ ه ل ه سعودیه‌کان خه‌ڵکی کوێن؟
چه‌تر :مامۆستایان نوێنه‌رایه‌تی الیهن ه سیاسیه‌کان ده‌که‌ن؟
ت��ا راده‌ی�����ه‌ک ده‌ی��ک �ه‌ن واقیعه‌که‌ی ه‌ئ �ه‌و مامۆستایانه‌ی بایکۆته‌که‌یان کرد مامۆستایانی ئۆپۆزسیۆن بوون ،ئه‌وانه‌شی مانهوه مامۆستایانی هه‌ردوو الیهن بوو.
چه‌تر :ئه‌و به‌ره‌یه‌ی دروستان کردوو ه بۆ هه‌ڵبژاردن چی ده‌کات؟
-کاتی خۆی قسه‌ی لێده‌که‌ین.
چه‌تر :وه‌ک کۆمه‌ڵی ئیسالمی ئاماده‌ییتان ههیه؟
هه‌موو ئه‌گه‌ره‌کان له‌به‌رده‌ماندا کراوه‌ی هکاتی خۆی قسه‌مان ده‌بێت.
چه‌تر :به‌اڵم کاتی خۆی نزیک بووه‌ته‌وه؟
قسه‌شمان له‌سه‌ر هه‌ڵبژاردنی مانگین��ۆش ههیه وه‌ک کۆمه‌ڵی ئیسالمی و وه‌ک ئۆپۆزسیۆنیش ،هه‌ڵبژاردن به‌وه‌ده‌کرێت هه‌رکات یه‌کێتی و پارتی ویستیان هێز بجوڵێنن بیجوڵێنن ،ئه‌ی بۆ ئێمه بۆمان نه‌بێت هێز بجوڵێنین؟ ده‌ترسم بڵێن ب ه ده‌ستور و یاسا ده‌یجوڵێنین ،چ ئومێدێک به هه‌ڵبژاردن ده‌مێنێته‌و‌ه له‌سێبه‌ری ئه‌م باره‌دا.
چه‌تر :ده‌سه‌اڵت ده‌ڵێت ئێو ه بوونه‌ت ه پاشکۆی گۆڕان؟
الی ئ��ێ��م�ه وا ده‌ڵ���ێ���ن و بۆجهماوهریش شتێکیتر ده‌ڵێن ،ئه‌گه‌ر سه‌یری راگه‌یاندنه‌که‌یان بکه‌یت ده‌ڵێن گ��ۆڕان بوونه‌ت‌ه دوو به‌شه‌و‌ه چونکه به‌و‌ه رازی نین گۆڕان بووه‌ت ه پاشکۆی ئیسالمیه‌کان ،بۆیه ئه‌م ه به‌رنامه‌یه‌کی هه‌مه‌الیه‌نه‌یان هه‌ی ه بۆ ئه‌وه‌ی ئۆپۆزسیۆن په‌رت بکه‌ن بۆیه هه‌ر رۆژه به ئاوازێک قس ه ده‌که‌ن.
مه‌به‌ستمان ئ �ه‌وه‌ی �ه ک�ه دوای ()20س���اڵ ئه‌م ههرێمه به‌پێوه‌ری سه‌ره‌تا نه‌ڕوات به‌ڕێو‌ه چیتر دوو ئیدار‌ه دوو دارایی دوو پۆلیس دوو پێشمه‌رگ‌ه دوو دوو هه‌زاره‌ها دوویتر ...ئه‌م قسانه‌ی ئێمه له‌به‌رژه‌وه‌ندی یه‌کێتی و پارتی ه ل ه هه‌ورامان چاوی ب ه ئێرانیه‌کان پێش هه‌موو که‌س.
5
چه‌تر :کۆمه‌ڵی ئیسالمی هه‌رچه‌ند ه له‌دوو هێزه‌که‌ی تری هاوپه‌یمانی بچوکتر ه به‌اڵم هێرشه‌کان بۆسه‌ری گه‌وره‌تره ،هۆکار چیه؟
قه‌ت هێز ناجوڵێنن تا زهمینه سازیهکیبۆ نه‌که‌ن ،له رووی نێوده‌وڵه‌تیشه‌و‌ه زه‌مین ه س���ازی���ان ب��ۆ ک������ردووه ،ب �ه‌ت��ای��ب �ه‌ت ل��ه‌الی ئه‌مریکیه‌کان له‌نێو هێزه‌کانی خۆیان ره‌نگ ه له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئێمه پێشتر هێزێکی چه‌کدارمان ههبووه رهنگه هێزه‌کانیان زوت��ر ب��اوه‌ڕ بکه‌ن ب�ه هه‌ندێک سیناریۆ وه‌ک ئ���ه‌وه‌ی ک ه ده‌ڵێن په‌نجا چه‌کداری ئه‌نسار دابه‌زیو‌ه هه‌ر خۆیان ئیتیهامی ئێران ده‌که‌ن که چه‌کداری ئه‌نسار له‌و دیو‌ه دابه‌زیو‌ه به سورێندا چووه‌ت ه باره‌گاکانی کۆمهڵ و یه‌کگرتووه‌و‌ه بۆی ه رهنگه بتوانن تحدیه‌ی هێزیان دژ به کۆمهڵ ئاسانتر بکه‌ن ئه‌میش پێوه‌ره‌که‌یان هه‌ڵه‌ی ه چونکه پێوه‌ره‌که‌یان به سااڵنی نه‌وه‌ده‌کان ده‌که‌ن و نازانن خه‌ڵک هه‌ڵوێست ده‌بینێت. بۆ پرسیاره‌که‌ی تۆ یه‌کێک‌ه له‌پرسیاره‌کانی ئێمه‌ش بۆ کۆمه‌ڵیان هه‌ڵبژاردووه؟به‌اڵم ئه‌وان پێیان وایه بۆ چه‌واشه‌کردن کۆمه‌ڵی ئیسالمی له‌بارتر‌ه پێشتریش باسمکرد که ئێمه ئاماده‌ین و به ئه‌مریکیه‌کانمان وتو‌ه وه‌رن باره‌گاکانمان بپشکنن.
حزبیه‌کانمان و جموجوڵی س��ێ الی�ه‌ن�ه‌م��ان هه‌ی ه به ته‌نسیق له‌گه‌ڵ کونسوڵیه‌کان و ه��ه‌رالی��ه‌ن��ێ��ک ک����ه‌ب����ی����ه‌وێ����ت
به‌ڕێوه‌به‌ری به‌ندینخانه‌ی سوسێ )1645( :به‌ندکراومان هه‌ی ه زۆرینه‌یان حوکمیان قورس ه و ()23یان ل ه سێداره‌دانه هونه‌ریمان ههیه که له چه‌ند به‌شێک پێکهاتوو‌ه له‌ناوخۆیدا .به‌شی وه‌رزشی و ئه‌لیکترۆنی و بۆیاخ کردن و چنین و کێڵگ‌ه و به‌خێوکردنی باڵند‌ه و ماسیمان ههیه.
وه‌رشه‌تان هه‌ی ه ئه‌وان ه چین؟
ئه‌و پڕۆژانه‌ی هه‌مان‌ه ته‌نها بۆ ناوخۆی هچونکه ت��ا ئێستا ی��اس��ای (تشغیل) ل ه حکومه‌تی عێراقی کاری پێنه‌کراو‌ه بۆ ئه‌وه‌ی بۆ کۆمپانیا و شتی وا کاربکه‌ین ،به‌اڵم هه‌موو شته‌کانی ناوخۆ بۆ نمونه هه‌رچی ته‌ختی خ��هوه ک��ارگ �هی ئاسنگه‌ریه‌که‌ی خۆمان دروستی کردووه وه‌رشه‌ی فیته‌ریمان ههیه هه‌موو ئۆتۆمبێله‌کانی خۆمان ئه‌وان چاکی ده‌ک �ه‌ن �هوه ،وه‌رش���هی چاکردنه‌وه‌ی سپلێت و ساردکه‌ره‌وه‌مان ههیه رۆژان‌ه (یه‌ک تا )20دان‌ه چاک ده‌کرێته‌وه ،وه‌رشه‌ی کاره‌با و هۆڵی سه‌رتاشی دوو دانه‌مان ههیه یه‌کیان بۆ زیندانه‌کان و ئه‌وه‌یتریشیان بۆ کارمه‌نده‌کانه، کارگه‌ی درومان و چاپخانه‌مان ههیه به‌شی
که‌وتوو ه داوایان لێکردوو ه ببێت ه وه‌زیری به‌رگری عێراقی؟
درۆی����ه و ئ�ه‌س��ڵ و ئ�ه‌س��اس��ی نیه وههورامانینهبینیوه.
چه‌تر :ئه‌ی نابێت ه وه‌زیری به‌رگری عێراقی؟
وه‌اڵهی له‌تۆی ده‌بیستم تۆبڵێیت وابێت؟دڵنیاب‌ه وانیه.
چه‌تر :کۆمه‌ڵی ئیسالمی به‌هاوکاری ئێران ل ه هه‌رێمه‌ک ه ناسراو ه بۆچی خۆی هه‌موو په‌یوه‌ندیه‌کان و هاوکاریه‌کانی ره‌تده‌کاته‌وه؟
ئێمه په‌یوه‌ندیه‌کانمان رهتنهکردووهتهوهپێش ئێمه یه‌کێتی و پارتی په‌یوه‌ندیان هه‌ی ه و حزبه‌کانیتریش هه‌یانه ،هه‌رگیز پێموایه هیچ تاکێکی کوردی کۆمه‌که‌کانی ئێرانی له‌یاد نهکردووه ،به‌اڵم ئێمه‌ش ده‌پرسین بۆ به‌وشێو‌ه ب��اس له‌په‌یوه‌ندیه‌کانی ئ��ێ��ران و کۆمه‌ڵی ئیسالمی ده‌کرێ؟ ئه‌گه‌ر په‌یوه‌ندیمان له‌گه‌ڵ ئێران ئهوهنده پته‌و بوایه ئاوا یه‌کێتی نیشتمانی ده‌یوێرا ده‌ورمان بگرێت.
چه‌تر :ئه‌ی قسه‌تان له‌سه‌ر سێداره‌کانی ئێران چی ه دژی کورد؟
ب��ارێ��ک��ی نێوخۆیی ئ��ێ��ران�ه ب���ه‌اڵم ل هکۆبونهوهکاندا که مامۆستا عه‌لی باپیر چه‌تر :بۆ ئه‌مریکیه‌کان ل ه هه‌موو له‌گه‌ڵ به‌رپرسانی ئه‌و واڵته کردویه‌تی له‌و شتێکدا هه‌ن؟ ئ �هوه ل �ه‌ب��راده‌ران��ی یه‌کێتی و پارتی بارهیهوه قسه‌ی خۆی بۆ مامه‌ڵه‌کردنی ئێرانبپرسه ،ئێمه ناچارین مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵ بکه‌ین له‌وبه‌شه‌ی کوردستان کردووه .مه‌رج نیه ئێم ه چونکه له عێراقدا هه‌ن و رێکه‌وتنی ئه‌منیان که په‌یوه‌ندیمان له‌گه‌ڵ ئێران ههیه هه‌موو ههیه و ئه‌وانن چون الی ئه‌مریکیه‌کان وتویان ه یاسایه‌کی به‌دڵمان بێت ،من هاواڵتیه‌کی ئهمانه توندن و سه‌ر به ئێرانن و ئه‌مانن ب ه ع��ێ��راق��ی��م ه��ه‌م��وو ی��اس��اک��ان��م ب����ه‌دڵ نیه. چه‌تر :که‌ی کارته‌کانی چه‌تر :یانی ده‌توانین بڵێین ئه‌و ئێرانیه‌کان ده‌ڵێن ئهمانه پڕۆژه‌ی ئه‌مریکیه‌کان ترتان به‌کار ده‌هێنن؟ دوا جێبه‌جێده‌که‌ن ،ئهمانه الی ئه‌مریکیه‌کان ب ه سێداره‌یه‌ی هه‌ی ه کارێکی راست نیه؟ کاتی ده‌سه‌اڵت که‌یه؟ ده‌بێت به گشتی نه‌ڵێین ئه‌گه‌ر له‌سه‌ر ئ��ێ��م �ه ن �ه‌ف �ه‌س��م��ان درێ����ژه جۆرێک قسه ده‌که‌ن و الی ئێران به‌جۆرێکیتر،هیچ ته‌ماحێکی شه‌خسیمان ئهوه ئێمه‌نین کێشه‌ی نێوخۆیی خۆمان به‌رین ه رای جیاوازه خراپه ئه‌گه‌ر له‌سه‌ر نوسینێک ه نیه تا کارته‌کانمان بە په‌ل‌ه په‌ل شوێنه‌کانیتر ،به‌اڵم کاتێک ئه‌مریکا و ئێران خراپه ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر هه‌ندێک یاسایی‌ه من به‌کاربێنین ئێمه ب���ه‌رژه‌وه‌ن���دی تێده‌گه‌یه‌نن له هه‌ڵوێستی من ،ئه‌وکات‌ه ناچارم نازانم چیه ،به‌اڵم ئێمه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ین ئێران له‌گه‌ڵ کورد کراوه‌بێت. خه‌ڵک له‌به‌رچاو ده‌گ��ری��ن ،ئهوه هه‌ڵوێستی خۆمیان بۆ روونبکه‌مه‌وه. چه‌تر :هه‌ندێک زانیاری الی بهرنامه ( )20خاڵیه‌که‌مان ه ب��ا ج��ه‌م��اوه‌ر بیخوێنێته‌و‌ه ئێم ه باس له‌و ه ده‌که‌ن م .عه‌لی
پێشتر زیاترمان هه‌بوو ،ب �ه‌اڵم ئێستا( )39ب��ه‌ن��دک��راوی س��ع��ودی��م��ان الی���ه .ل ه هه‌موو واڵتێکی تیادایه جه‌زائیری ،سوری، سعودی ...زۆرینه‌شیان به تاوانی به‌زاندنی چه‌تر :ئه‌وبه‌ندیانه‌ی کارده‌که‌ن سنور به نایاسایی ده‌ستگیرکراون هه‌شیان ه هاوکاری ده‌کرێن؟ له‌سه‌ر تیرۆرە. وه‌ک��و باسم کرد یاسای (تشغیل)مانچهتر :به‌گوێره‌ی هه‌ندێک زانیاری به‌نیازبوون ئه‌وان ه بده‌نه‌و ه ههیه ،به‌اڵم له دوای ساڵی ()1981ئه‌و یاسای ه راگیراو‌ه چه‌ندینجار له کۆبونه‌وه‌کانمان له‌گه‌ڵ واڵته‌کانی خۆیان؟ منیش وه‌کو ئێوه هه‌ر له راگه‌یاندن و ئه‌و وه‌زاره‌ت و به‌ڕێوبه‌رایه‌تی چاکسازی ئهوشتانهوه بیستوومه. بابه‌ته‌مان وروژاندوه ،بۆ ئه‌وه‌ی بتوانین کرێی چه‌تر :به‌گشتی ره‌وشی چه‌تر :هه‌ندێک راگه‌یاندن باس رۆژان‌ه بۆ به‌ندیه‌کان دابین بکه‌ین ،به‌اڵم ئێستا به‌ندیخانه‌که‌تان ل ه ئێستادا چۆنه؟ له‌وه‌ده‌که‌ن هه‌ندێک ل ه بیانیه‌کان کاری پێناکرێت. له‌ئێستادا ( )1645به‌ندکراومان ههیه،چه‌تر :به‌کارهێنانی مۆبایل مامه‌ڵه‌ی خراپیان له‌گه‌ڵ ده‌کرێت؟ هه‌موویان مه‌حکومن و بڕیاری کۆتاییان ئه‌م به‌ندیخانه‌ی‌ه ماوه‌ی چوار ساڵ و نیوه له‌الیه‌ن به‌ندییه‌کانه‌و ه ئاسایی ه یانلێدراوه ،ئێمه لێره ( )25وه‌رشه‌ی کارکردنمان کراوهتهوه زۆرینه‌ی بیانیه‌کان الی ئێمهیه ل ه نا؟ ههیه رۆژان‌ه نزیکه‌ی چاره‌کی رێژەک‌ە ک ه به‌پێی ی��اس��ا ب �ه ه �ه‌م��وو شێوه‌یه‌ک(350بۆ )400که‌س ده‌کات له‌و وه‌رشانه‌دا به‌ندیخانه‌ی سوسێ ،تا ئێستا هیچ راپۆرتێکی نێوده‌وڵه‌تی و ناوخۆیی تۆمار نهکراوه باس قه‌ده‌غه‌یه ،به‌اڵم بووه‌ت‌ه دیارده‌یه‌ک مۆبایل کارده‌که‌ن. له‌خراپی بکات ،ده‌توانن خۆتان بچن ببینن به‌نایاسایی بۆ هه‌ندێک به‌ندینخان‌ه ده‌برێت ه چه‌تر :به‌ندی هه‌تا هه‌تایی و و پرسیار بکه‌ن ،بهپێچهوانهشهوه که ده‌بیستن ژووره‌وه ،ب�ه‌اڵم ئێمه له‌نێو به‌ندیخانه‌کانیتر سێداره‌تان ههیه؟ ( )23به‌ندکراومان ههیه که حوکمی ده‌گوازرێنه‌و‌ه داوا پێشکه‌ش ده‌که‌ن بۆ مانهوه .شانازی ب�هوه ده‌که‌ین که تا ئێستا یهکچهتر :باست له‌وه‌کرد ک ه هه‌ندێک مۆبایلی نایاسایی نیه. سێداره‌یان ههیه و ئه‌وانیش چاوه‌ڕوانی دادگای پێداچونه‌و‌ه ده‌که‌ن ،چونکه هه‌تا بڕیاری ئه‌و دادگای‌ه نه‌یه‌ت ئێمه ناتوانین ره‌وانه‌ی به‌غدادیان بکه‌ین ،زۆرینه‌ی حوکمدراوه‌کانمان حکومیان قورسه رێژه‌یه‌کی زۆرکه‌م‌ه حوکمیان سوک ه ئه‌ویش له‌به‌ر هاتوچۆ و کاروباری دادگا، له دائیره‌ی چاکسازی عێراقیه‌و‌ه ئه‌وانه‌ی حکومیان قورسه بۆ ئێره‌ی ده‌نێرن.
دیاری کرد.
ساڵی دووه‌م ژماره 54 دووشه‌ممه 2711/2/12 - 2011/5/2
چه‌تر :ده‌نگۆی ئه‌و ه هه‌بوو ک ه به‌ندیخانه‌ی سوسێ و چه‌مچه‌ماڵ دابخرێت ئه‌و ه چۆن بوو؟
ئ �ه‌و ده‌نگۆی‌ه ل�ه‌الی�ه‌ن وه‌زی���ری دادیعێراقیهوه به‌ڕێز (حه‌سه‌ن شه‌مه‌ری)یهوه ل ه دیدارێکی له‌گه‌ڵ که‌ناڵی سۆمه‌ری‌ه باسی کرد دیار بوو له به‌ندیخانه‌ی چه‌مچه‌ماڵ کێشه‌یان ههبووه ئیتر من ورده‌کاریه‌که‌ی نازانم ،به‌اڵم وه‌کو به‌ندیخانه‌ی سوسێ هیچ په‌یوه‌ندی به‌ئێمه‌و‌ه نه‌بوو ،به‌اڵم ئه‌وه‌ی جه‌نابی وه‌زیر روونیکردهوه ئه‌مریدابوو که به‌ڕێوه‌به‌ری ئه‌و به‌ندیخانه‌ی‌ه بڕوات ئه‌ویش ره‌تیکردبوویه‌و‌ه که ب��ڕوات ،بۆیه ئه‌ویش واتێگه‌یشتبوو ک ه ئێمه له‌الیه‌ن هه‌رێمی کوردستانهوه دانراوین بۆیه وتی ئه‌گه‌ر حکومه‌تی هه‌رێم خۆی
ب���ه‌دواداچ���وون ن�ه‌ک��ات ئ��ه‌وا ئێمه ناچارین دایبخه‌ین.
چه‌تر :ئه‌منیه‌تی ئه‌و به‌ندیخان ه ل ه ئه‌مریکیه‌کانسه‌ندراوه‌ته‌وه؟
ل �ه رۆژی ()2006/9/1هوه ک هبهندیخانهی سوسێی فیدڕاڵی کراوهتهوه ک ه سه‌ر به وه‌زاره‌ت��ی دادی عێراقیه ،بۆ ماوه‌ی چ��وار س��اڵ و نیوه ته‌نها ئه‌مه‌ریکیه‌کان وه‌ک راوێژکار له‌گه‌ڵمان ماونهتهوه و هیچ به‌شداربوونێکی کرداریان نهبووه ،ئه‌مانیش باوه‌ڕ ده‌که‌م به‌م زوان‌ه لێره ده‌کشێنه‌و‌ه وه‌کو هه‌موو هێزه‌کانی ئه‌مریکا.
چه‌تر :چه‌ندجار هه‌ڵهاتنی زیندانی له‌زیندانه‌که‌تانداروویداوه؟
ئ���ه‌وک���ات���هی ئ���ه‌م زی��ن��دان��ه ل �ه‌الی �هنئهمریکیهکانهوه به‌ڕێو‌ه ده‌برا وتیان چوار پێنج که‌س هه‌ڵهاتوون ،به‌اڵم له‌و کاته‌و‌ه الی ئێمه‌ی ه که‌س هه‌ڵنه‌هاتووه .من هیچ زانیاریه‌که‌م نی ه له‌و بارهیهوه.
چه‌تر :سێ جار خه‌اڵتکراون له‌سه‌ر چ بنه‌مایه‌ک و کێ خه‌اڵتی کردون؟
ئه‌مڕۆ که ئێوه‌ش لێره‌ن وه‌فدێکی تهقیمیئهمریکیش لێره‌ی‌ه هه‌موو سێ چوار مانگ جارێک سه‌ردانی هه‌موو به‌ندیخانه‌کانی عێراق ده‌ک�ه‌ن ،له کۆتایی ساڵی ()2010 هه‌ڵبژێردراین به رێژه‌ی ( )99.4%ئه‌مڕۆش که‌لێره‌ن نزیکه‌ی ( )50ک �ه‌س ده‌ب��ن هه‌ر گ��روپ �ه و تایبه‌تمه‌ندن ب �ه شتێکه‌و‌ه ک ه پێکهاتوون له ته‌ندروستی و سیان‌ه و یاسایی و ئه‌ندازیاری و گوزه‌رانی به‌ندکراوه‌کان ،بۆ
زیادکردنی ئ�ه‌وه‌ش ساڵی راب��ردوو وه‌فدێک له‌الیه‌ن وه‌زاره‌ت��ی دادی عێراقیه‌و‌ه پێکهێنرا ئه‌وانیش ه��ه‌روا ئێمه‌یان به‌یه‌که‌م زیندانی هه‌ڵبژارد که رێژه‌ی ()%96مان هێنا.
چه‌تر :چه‌ند به‌ندیخانه‌ی هاوشێوه‌ی به‌ندیخانه‌که‌ی ئێو ه ل ه عێراق ههیه؟
له عێراق ( )32بهندیخانه ههیه که سهربه فه‌رمانگه‌ی چاکسازی عێراقیه ئه‌وه‌شی که به‌نمونه‌یی هه‌ڵبژێردراوین ئێمه به یه‌که‌م و دووه‌میش به‌ندیخانه‌ی ناسریه‌ی‌ه و له‌م دواییه‌ش به‌ندیخانه‌ی (ب���ادۆش) که به‌ڕێوبه‌ره‌که‌ی خه‌ڵکی الی خۆمانه.
چه‌تر :باس له‌و ه ده‌کرێت ئه‌و کۆمپانیایه‌ی خواردن دابین ده‌کات پشتیوانی حزبی ههیه؟
نه‌خێر ئه‌سڵی نیه ،له‌به‌ر ئه‌وه‌ی عهقدیخواردن له وه‌زاره‌تی داد له‌به‌شی یاسایی سااڵن ه له ده‌زگاکانی راگه‌یاندن راده‌گه‌یه‌ندرێت بۆ کۆمپانیاکانی خ��واردن ،هه‌تا بڕیاره‌که‌مان بۆنه‌یه‌ت ئێمه ئاگادار نین ،به‌هیچ شێوه‌یه‌ک هیچ که‌سێک له هه‌رێم نه له‌دوور نه له‌نزیک په‌یوه‌ندی پێوه‌نیه.
چه‌تر :زیندانی هه‌رێمی کوردستانتان له‌ال ههیه؟
ب��ه‌ن��دک��راوه‌ک��ان��م��انههموویان له حکومه‌تی ن��اوه‌ن��دی �هوه دێ���ن ،ب�ه‌اڵم وه‌ک����و زیندانێکی ف��ی��دراڵ��ی به‌پێی
ه�ه‌ن��دێ��ک ی��اس��ا و رێ��ک�ه‌وت��ن��ی وه‌زاره‌ت����ی دادی عێراقی و وه‌زاره‌ت��ی کار و کاروباری کۆمه‌اڵیه‌تی هه‌رێم م��اوه م��اوه داواده‌ک���ه‌ن چه‌ند که‌سێک وه‌ربگرین ،تا ئێستاش ()106 به‌ندیمان وه‌رگرتبوو له هه‌رێم هه‌ندێکیان موافه‌قه‌تیان وه‌رگ���رت و گ �ه‌ڕاون �ه‌ت �هوه بۆ زیندانی هه‌رێم و ئه‌وانه‌یتر لێره ماونهتهوه.
چه‌تر :به‌گوێره‌ی هه‌ندێک زانیاری وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگ ه بۆ ماوه‌یه‌کی زۆر به‌شدار بوو ه ل ه ئه‌رکی پاسه‌وانیکردنیئێره؟
سه‌ره‌تا که به‌ندیخانه‌ک‌ه کرایه‌و‌ه نزیکه‌ی( )600پاسه‌وانمان که‌مبوو له‌و ستافه‌ی ک ه ده‌مانویست ،چونکه خۆیان دیاریان کردبوو به‌ندیخانه‌یه‌کی به‌م شێوهیه ده‌بێت ()1500 پ��اس�ه‌وان��ی هه‌بێت ئه‌وکات‌ه خ��ۆم داوام ل ه وه‌زاره‌ت��ی پێشمه‌رگ‌ه کرد دوو خاڵی پێشهوه له سه‌ر ئه‌رکی خۆیان بۆ ماوه‌ی دوو ساڵ به‌سوپاسه‌و‌ه بۆیان به‌ڕێوه‌بردین ب�ه‌اڵم دواتر وه‌زاره‌تی داد خه‌ڵکیان بۆ دامه‌زراندین ئه‌وانیش گهڕانهوه.
چه‌تر :هیچ مانگرتنێک له‌کاتی ئه‌م خۆپیشاندانانه‌دارووینه‌دا؟
-
نه‌خێر هیچ مانگرتنێک یان ناڕه‌زایی ده‌ربڕینێک رووینه‌دا لێره.
کوردستانی
ـــه‌ڕێوه‌به‌ری کۆمــا جــڤاکێن کوردســــتان :
مه‌یان کرد ،ئێـم ه وه‌ک ئـه‌وان فرســه‌تچی نیـــــن پره‌نسیپی نه‌ته‌وه‌یی و دیموکراتین کێ بوای ه له‌شوێنی ئێمه ئه‌وا ده‌یگوت ،مادام ئه‌وان تا رۆژی ئه‌مڕۆ پشتیوانی ئه‌وانه‌ی هه‌اڵتووی ئێمه ده‌ک �ه‌ن ،با ئێمه‌ش پشتگیری گۆڕان بکه‌ین .ئێمه به‌شێویه‌کی زۆر سروشتی چۆن نزیک یه‌کێتی ده‌بین به هه‌مان شێوه نزیکی گۆڕانیش دهبینهوه .ئێمه به‌پره‌نسیب نزیکی هه‌موو الیه‌نه‌کان ده‌بین.
چه‌تر :تا ئێستا زۆرکه‌س و الیهن ئه‌وانه‌ی له‌سه‌ر رێبازی ئاپۆچین له‌الیه‌ن یه‌کێتی زۆری و زه‌حمتیان بۆ دروستده‌کرێت ،تا ئێستاش به‌رده‌وامه ،بۆ هه‌ڵوێستی جدی نیی ه له‌و بارهیهوه؟
راسته تائێستاش به‌تایبه‌ت له‌و بازه‌گ هنزیکانه زۆر ج���ار ک��ۆس��پ ب��ۆ خه‌ڵکی ئێمه دروس��ت ده‌ک �ه‌ن به‌بۆنه‌ی کۆنتڕۆڵی ناسنامه و هه‌ندێک شتی به‌وجۆره ،به‌اڵم یه‌کێتی ئهمه بۆ خاتری ئێران و تورکیا
››
ئه‌وان ،ئه‌و هه‌ڤااڵنه‌ی ئێمه‌ش په‌رچه‌کردار ل ه دادگا وتیان ئێمه کوشتوومانه ،دادگاش سزای هه‌تاهه‌تایه‌ی پێداون ،ئه‌و هه‌ڤااڵن‌ه ئه‌وا ماوه‌ی حه‌وت ساڵ له زیندانی یه‌کێتین .یه‌کێتی ئه‌و هه‌ڵسوکه‌وتانه‌ی چه‌وتن و راست نین، باشه ئه‌گه‌ر تۆ بۆ کوشتنی که‌سێک حه‌وت که‌سان ده‌گ��ری ئه‌ی بۆچی بۆ کوشتنی پێنج که‌سان هیچ پرسیارت لێ نه‌کرد ،من به یه‌کێتی ده‌ڵێم «ئ�ه‌وه‌ش بنوسن» بۆچی یه‌کێتی پرسیاری کوشتنی شه‌هید شیالنی نه‌کرد؟ ئایا که‌مال‌ه سوور کوشتویه‌تی یان که‌سێکی تر ،بۆچی نه‌ی پرسی ،ئه‌وه‌ی یه‌کێتی له‌گ‌ه ڵ ئێمه‌ی ک��ردووه ناحه‌قیه. به‌اڵم ئێمه به‌پره‌نسیب نزیک دهبینهوه و بۆ خاتری که‌س نزیک نابینه‌وه ،سیاسه‌ته‌کانی یه‌کێتی راستیشی تیا ههیه ،به‌اڵم چه‌وتی تیا زۆره ،پێویسته خه‌ڵکی سلێمانی و هه‌رێمی سۆران ئه‌و راستی‌ه بینێت که پهکهکه چۆن نزیک دهبێتهوه ،ئه‌گه‌ر ئێمه نیازمان پاک
بۆ ئه‌وه‌ی حکومه‌تی هه‌رێم و ئۆپۆزیسیۆن کێشه‌کانیان به دیالۆگ چاره‌سه‌ر بکه‌ن ،پێویسته هه‌وڵه‌کانیان چڕتر بکهنهوه .له‌و بارهیهوه وه‌ک رێکخستنێکی کوردی ئه‌وه‌ی بکه‌وێت ه سه‌ر شانمان ئاماده‌ین جێبه‌جێی بکه‌ین بۆ ئاشتی و ئارامی
ده‌ک��ات ،ئه‌و سیاسه‌ته‌ی یه‌کێتی به‌ڕێوه‌ی ده‌بات سیاسه‌تێکی نه‌ته‌وه‌یی کوردان‌ه نییه، ئه‌و هه‌ڵوێسته‌ی یه‌کێتی راست نییه ،ئێم ه پره‌نسیپ به‌بنه‌ما ده‌گرین ،شتێکی تریش زی��اد بکه‌م ،له‌و گرووپانه‌ی که گووتم ل ه ئێمه جیابوونه‌ته‌و‌ه و یه‌کێتی پشتگیری کردن، هه‌ندێکیش له‌وانه‌ی باشووری رۆژئاوا له‌دژی ئێمه ئه‌وانی گرته الی خۆی و تا ئێستاشی له‌گ‌ه ڵ دابێت به‌خێویان ده‌کاو پاره‌یان پێده‌داو په‌روه‌رده‌یان ده‌کات ،ئێستاش یه‌کێتی ئه‌وکار‌ه به‌رده‌وام ده‌کات .ئه‌و که‌سانه‌ی باسیان ده‌که‌م ڵ پێنج هه‌ڤاڵی ئێمه‌یان شه‌هید کرد، له‌موس یه‌کێک لهوانه (شیالن کوبانی) ئه‌ندامی کۆنسه‌ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی کۆماجڤاکێن کوردستان بوو ،له‌گ‌ه ڵ چوار هه‌ڤاڵی تری دلێر ،به‌ده‌ستی رێکخستنێکی ع �ه‌ره‌ب ک ه له‌گ‌ه ڵ ده‌وڵ �ه‌ت��ی سوریا په‌یوه‌ندیان هه‌بوو هه‌ڤااڵنی ئێمه‌یان شه‌هیدکرد ،که‌سێک که‌ده‌ستی هه‌بوو له‌شه‌هیدبوونی ئه‌و هه‌ڤااڵنه‌دا گرووپێکیش له‌و که‌سه‌یان دا و کوشتیان، گرووپ کێ بوو دیار نییه ،به‌اڵم یه‌کێتی شه‌ش هه‌ڤاڵی ئێمه‌ی ده‌ستگیر کرد له‌جیاتی
نهبوایه ده‌مان گووت با رهوشهکه بوروژێنین و با یه‌کێتی له‌ناو بچێت ،به‌اڵم ئێمه ده‌ڵێین ئه‌و هاوسه‌نگیه‌ی ههیه با بپارێزرێ و له نێوان هێزه‌کان با ئاشتی و ئارامی دروست ببێت، یه‌کێتی یارمه‌تیده‌ری پارچه‌کردنی حیزب والیه‌ن‌ه سیاسیه‌کانه ،ویستی ئێمه‌ش پارچ ه بکات ،به‌اڵم نه‌یتوانی.
چه‌تر :رۆژی ( )5/16ساڵوه‌گه‌ڕی کۆمه‌ڵکوژی ساڵی ( )1996ه ک ه کۆمه‌ڵێک هه‌ڤاڵی ئێو ه ل ه هه‌ولێری تێدا بێسه‌ر و شوێن کرا ،سه‌باره‌ت به‌و دۆسیه‌ی ه ئایا پارتی تا ئێستا داوای لێبوردنی کردو ه ل ه ئێوه، په‌یامتان بۆ پارتی چیه؟
ئه‌و مه‌سه‌الن‌ه ئێستا هه‌ستیارن ،چونکه ل هرابردوو زۆر رووداووی ناخۆش روویان داوه ،له‌به‌ر ئه‌وه‌ش ئێمه هه‌روا له‌سه‌ر پێ و به‌شێوازێکی بێ نرخ نامانه‌وێت گفتوگۆی ئه‌و بابه‌ت ه بکه‌ین ،ئێمه تا ئێستا ئه‌و بابه‌ته‌مان له‌گ‌ه ڵ هیچ که‌س گفتوگۆ نه‌کردوه ،گفتوگۆیه‌کی روونی ده‌ربار‌ه نهکراوه ،ئێمه ده‌ڵێین له رابردوو له‌نێوان ئێمه و یه‌کێتی و پارتیدا شه‌ڕی ناوخۆ
دروست بوو ،له هه‌ردوو المان خه‌ڵک شه‌هید بوون ،بۆ خاتری شه‌هیدی هه‌ردوو ال ،چونکه تاوانی ئه‌و گه‌ریال و پێشمه‌رگان‌ه نه‌بوو ،ئه‌گه‌ر ره‌خنه‌دانێک یان ره‌خنه‌گرتنێک پێویسته ئێم ه وه‌ک سه‌رکردایه‌تی رهخنه بکرێین یان ره‌خن ه بده‌ین ،چونکه ئه‌و شه‌هیدان‌ه تاوانیان نهبووه ئهوانه بۆ دۆزی ره‌وای کوردستان چه‌کیان خستبوو‌ه شان ،بۆ خاتری خوێنی ئه‌و شه‌هیدان ه بۆ ئه‌وه‌ی راست نزیک‌بوونه‌و‌ه بکه‌ین پێویست ه له سه‌ر گۆڕه‌که‌یان یه‌کێتی گه‌لی کورد دروست بکه‌ین ،نه شه‌ڕ و توندوتیژی ،به‌ڵکو یه‌کێتی و یه‌کگرتنی گه‌لی کورد دروست بکه‌ین ،ئه‌وکات دڵی ئه‌و شه‌هیدانه‌ش شاد ده‌بێت ،ئهوه داواکاری ئێمهیه ،له‌کاتی خۆشیدا من دیسان نزیکایه‌تی خۆمانم وا نیشانداوه، پێویسته هه‌ندێک رووداووی��ش روونبکرێنه‌و‌ه وه‌کو رووداووی هه‌ولێر هیوادارم له داهاتوو هه‌ندێک له‌و رووداوان���ه روون بکرێنهوه ب ه تایبه‌تیش رووداوی کۆمه‌ڵکوژیه‌که‌ی هه‌ولێر.
چه‌تر :ل ه داهاتوویه‌کی نزیکدا هه‌ڵبژاردن له‌تورکیا ئه‌نجامده‌درێت، ئاماده‌کاری کوردان چۆنه؟
راسته له تورکیا و له باکوری کوردستانههڵبژاردنێک ههیه ،ئه‌و هه‌ڵبژاردن‌ه بۆ کوردان تۆزێک گرنگه ،به‌اڵم بۆ تێکۆشانی ئازادی کوردستان ئامانجی له‌م‌ه گرنگتریش ههیه، هه‌روه‌ها ئه‌و داواکاریانه‌ی که له‌ده‌وروبه‌ری جیاجیا هاتوون ،بزووتنه‌وه‌که‌مان تاکو ()15 ی حوزیران له بڕیاری خۆپارستندایه .واتا هێزه‌کانمان هێرش ناکه‌ن ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر هێرشیان کرای‌ه سه‌ر خۆیان ده‌پارێزن و تۆڵه‌ی خۆشیان ده‌که‌نه‌وه .ده‌مانه‌وێت ئه‌و بڕیار‌ه زه‌مینه‌سازی بکات بۆ به‌رده‌وام بوونی دیالۆگ و چوون به‌ره‌و چاره‌سه‌ری ،هه‌مانکات هه‌ڵبژاردنه‌کانیش ل ه که‌شێکی ئارامدا ئه‌نجام بدرێن .ماوه‌ماو‌ه هه‌ندێک ش �ه‌ڕو پێکدادان دروس��ت ده‌بێت، ده‌وڵ �ه‌ت��ی ت���ورک ل �ه‌ک��وێ تیمێکی ئێم ه ببینێت هێرشیان ده‌ک��ات �ه س���ه‌ر ،وه‌ک��وت��ر بزووتنه‌وه‌ی ئازادی کوردستان له هه‌ڵمه‌تێکی سیاسیشدایه ،هه‌ڵمه‌ت‌ه سیاسیه‌که‌ی بۆ ئه‌وه‌ی ه به‌شێوازی چاالکی مه‌ده‌نی و دیموکراتی پرسی کورد بخات‌ه رۆژه‌ڤ �هوه .له‌م هه‌ڵمه‌تدا هه‌ڵبژاردن وه‌کو هه‌نگاوێکی گرنگه ،ئه‌گه‌ر له‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا کورد بتوانێت سه‌رکه‌وێت، ئه‌وا ده‌توانێت زیاتر پرسی کورد بخات‌ه رۆژه‌ڤی چاره‌سه‌ری و ببێته فشارێکی هه‌مه‌الیه‌ن ه له‌سه‌ر ده‌وڵه‌تی داگیرکه‌ری تورک .ده‌وڵه‌تی ت��ورک بۆ ئ �ه‌وه‌ی ک��وردی خ��اوه‌ن ناسنام ه نه‌که‌ون‌ه هه‌ڵبژاردن کۆسپ و ته‌گه‌ره‌ی بۆ دروستکردون ،بۆ نمونه هێشتنه‌وه‌ی رێژه‌ی ( )%10له یاسای هه‌ڵبژاردنه‌کان بۆ ئه‌وه‌ی ه بهدهپه نه‌توانێت به‌شداری بکات .چونک ه ده‌وڵه‌ت ناهێڵێت ئه‌و رێژه‌ی‌ه تێپه‌ڕێنێت ،ئه‌گه‌ر توانرا ئه‌ورێژه‌ی‌ه تێپه‌ڕێندرێت ئ �ه‌وا پێکهوه نزیکه‌ی (80ـ )90که‌س بچێت‌ه په‌رله‌مان. رێ���ژه‌ی ( )%10له‌هیچ شوێنێکی جیهان نهماوه ته‌نها له تورکیا نه‌بێت ،بۆ ئه‌وه‌ی کورد به‌کاندیدی سه‌ربه‌خۆش نه‌چن‌ه په‌رله‌مان
به‌سه‌دان فرتوفێڵیان کرد .س�ه‌ره‌ڕای هه‌موو ته‌نگ و چه‌ڵه‌مه‌کانیش ک��ورد له ساڵی ( )2007بیست و دوو که‌سیان برد‌ه په‌رله‌مان، هه‌ڵبه‌ت ئه‌گه‌ر ژماره بیست که‌سبێت ده‌توانن له‌په‌رله‌مان فراکسیۆن دروستبکه‌ن .ئه‌وکات ده‌بن‌ه خاوه‌نی کۆمه‌ڵێک ماف بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و مافانه‌یان لێ بسه‌نه‌و‌ه ئه‌حمه‌د تورک و ئه‌یسه‌ل تۆغلوک له‌په‌رله‌مانتاریان کرده‌ده‌ره‌وه. ب��ه‌اڵم جارێکیتر ب�هه��ۆی دۆس��ت��ی ک��ورد، ئوفوق ئوراس دیسان فراکسیۆن به‌رده‌وام بوو، ئێستاش پیالنی ده‌وڵه‌ت ئهوهیه کورد نه‌بنه‌و‌ه فراکسیۆن ،بۆ ئه‌مه‌ش له‌ماوه‌ی چه‌ند رۆژی رابردوو قه‌ده‌غه‌یان خست‌ه سه‌ر حه‌وت که‌سی سه‌ره‌کی له کاندیده‌کانی بهدهپه ،ههرچهنده دوو ک �ه‌س ل �ه‌وان �ه (گوڵتان کشه‌ناک و سه‌باحه‌ت تونجه‌ل) ئێستاش په‌رله‌مانتارن. ئه‌و قه‌ده‌غ‌ه کاریه‌یان بێ مافی بوو ،بۆیه‌ش گه‌لی کورد له هه‌موو شاره‌کانی کوردستان م��ت��رۆپ��ۆڵ�ه‌ک��ان��ی ت��ورک��ی��ا ل �ه‌گ �ه ڵ چه‌پ ه تورکه‌کان و ئاشتیخوازانی تورک بۆ ماوه‌ی چوار رۆژ کاردانه‌وه‌یه‌کی فراوانی به‌شێوه‌ی سه‌رهه‌ڵدان ئاسا نیشاندا .ئهوه بڕیاری ئه‌که‌پ ه و ده‌وڵ �ه‌ت بوو بۆیه هه‌نگاویان ب �ه‌ره‌و دواو‌ه هاویشت .له‌مێژووی کۆماری تورکیادا هیچ کات ده‌وڵه‌تی تورک له‌به‌رامبه‌ر راپه‌ڕینی خه‌ڵک هه‌نگاوی به‌ره‌و دواو‌ه نه‌هاویشتووه، جاری یه‌که‌م‌ه گه‌لی کورد پێکهوه خۆپشاندان ده‌کات و ده‌وڵه‌تیش واز له‌بڕیاره‌که‌ی ده‌هێنیت. ه �ه‌رچ �ه‌ن��ده ک����وردان شه‌هیدێک ب�ه‌ن��اوی (ئیبراهیم ئ��وروج) و چه‌ندین برینداریشیدا، به‌اڵم سه‌رکه‌وتنی به‌ده‌ستهێنا.
ئیدی ده‌توانرێت له‌و دوو بهشه پرسی کورد چاره‌سه‌ر بکرێت. ده‌وڵ �ه‌ت��ی ت���ورک ب �ه‌و دی��ال��ۆگ��ان�هی ل ه ئیمرالی له‌گ‌ه ڵ رێبه‌رایه‌تیمان ئه‌نجامیده‌ده‌ن و هاتیشن له هه‌رێمی کوردستان و به‌غداش چاوپێکه‌وتنیان کرد و داوا ده‌که‌ن ئێمه تاکو دوای هه‌ڵبژاردنه‌کان بوه‌ستین و ئێمه‌ش تا ئه‌وکات‌ه ده‌وه‌ستین ،ب�ه‌اڵم دوای هه‌ڵبژاردن ده‌مانه‌وێت ده‌وڵه‌تی تورک هه‌نگاوی جدی بنێت .ئه‌گه‌ر هه‌نگاوی چاره‌سه‌ری نه‌نێت ئه‌وا گه‌له‌که‌مان به‌هه‌موو شێوه‌یه‌ک به‌رخودان ده‌ک���ات ،بۆچی؟ تاکو ب�ه‌ئ��ی��راده‌ی خۆی چاره‌سه‌ری دروست بکات.
کوژرانى گوماناوى سه‌ربازانى کورد ل ه رۆژئاوا
ئیتالعات بانگهێشتى چاالکوانانى کرێکارى ده‌کات
له کاتێکدا ده‌وڵ�ه‌ت��ی سوریا شێواو‌ه و س�ه‌دان کوژراو بریندارى لێکه‌وتۆته‌وه ،کوژرانى گوماناوى سه‌ربازانى کورد له نێو سوپاى سوریا دا به‌رده‌وامه. مه‌ڵپه‌رى فه‌رمى ( )KCK-Rojavaرایگه‌یاند له‌م دواییه‌دا ( )15سه‌رباز له ناو سوپاى سورى گیانیان له‌ده‌ستداو‌ه که پێنج له‌و سه‌ربازان‌ه کوردن. س���ه‌رب���ازى ک����ورد (ره‌م�������ه‌زان م��ه‌ح��م��ود) ل ه دای��ک��ب��ووى س��اڵ��ى ()1991ى ش����ارى کۆبانى رۆژئ��اواى کوردستانه ،که له لیواى (4ى سوپا) ى س��ووری��ادا ل�ه ش��ارى ده‌رع���ا س �ه‌رب��ازى ده‌ک��رد. رۆژى ( )2011/4/23بنه‌ماڵه‌ى ره‌مه‌زان مه‌حمود جه‌نازه‌ى رۆڵه‌که‌یان وه‌رگرته‌وه .ره‌مه‌زان مه‌حمود ل ه رۆژى (24ى/ئاوریل)دا په‌یوه‌یدنى به بنه‌ماڵه‌که‌یه‌و‌ه ک��ردووه و قسه‌ى له‌گه‌ڵیان ک��ردووه .ب�ه‌اڵم دواتر په‌یامى کوژرانى رۆڵه‌که‌یان له کاتێکدا بۆ دێت‌هه‌وه، که هێچ پێکدادانێک له ده‌رعا رووینه‌داو‌ه و ل ه کوشتنى رۆڵه‌که‌یان به گومانن.
به پێى ئاژانسى هه‌واڵگرى موکریان ئیتالعاتى ئ��ێ��ران رۆژى ( )4/29بانگهێشتى چاالکوانانى کرێکارى له شاره‌کانى سنه و سه‌قز ده‌کات و پاش چه‌ندین کاتژمێر لێکۆڵینهوه و پرسیار به‌ڵێننامه‌یان پێ پڕده‌کرێته‌و‌ه و ئ��ازاد ده‌کرێن .له ش��ارى سن ه چاالکوانانى کرێکارى به ناوه‌کانى :ساعد په‌نا، سدیق که‌ریمى ،خالب حوسێنى ،خالد حسیتى و یه‌دوڵاڵ قوتبى و چه‌ند که‌سیتر بانگهێشتى ئیداره‌ى ئیتالعات کراون و هه‌روه‌ها له شارى سه‌قز ،حوسێن م���ورادى ،سدیق محه‌ممه‌دى ،به‌ختیار حوسێنى و عه‌لى مه‌عروفى به مه‌به‌ستى لێکۆڵینهوه بانهێشتى ئیتالعات ک��راون .شایه‌نى باسه ئه‌م بانگهێشتانه‌ى ئیتالعات به مه‌به‌ستى رێگرتنى هه‌ر راپه‌ڕین و خۆپیشاندانێک‌ه له ناو ئێران و ئه‌م گوشاران‌ه نه ته‌نها کرێکاران ،به‌ڵکو مامۆستایان و سه‌رجه‌م چین و توێژه‌کانى کۆمه‌ڵگاى ئێران ده‌گڕێته‌و‌ه تا بتوانن رێگرى له ئه‌گه‌رى شه‌پۆلى سه‌رهه‌ڵدانه‌کان بکه‌ن.
به پێێ هه‌واڵێک که له ئاژانسى ده‌نگوباسى فورات دا باڵو بۆته‌وه ،له ئاکامى شه‌ڕو پێکدادان له دوو رۆژدا له نێوان گه‌ریالکانى هێزه‌کانى پاراستنى گه‌ل و ئه‌رته‌شى تورک له دێرسیم حه‌وت گه‌ریالى ( )HPGگیان له ده‌ست ده‌ده‌ن.له دواى ب�ڵاو ب��وون�ه‌وه‌ى ئ�ه‌و هه‌واڵ‌ه ( )4/28رێکخستنى ()BDPى شارى دێرسیم سێ رۆژ وه‌کوو (رۆژى شین) راده‌گه‌یه‌نن و به س�ه‌دان که‌س له ناویاندا نوێنه‌رانى رێکخراوه‌کانى مافى مرۆڤ ،پاڵێوراوى لیستى ره‌نج ،ئازادى و دیموکراسى فه‌رهاد توونج و سه‌رۆکى شاره‌وانى دێرسیم ئه‌دیب‌ه شاهین ،له به‌رده‌م خێمه‌ى چاره‌سه‌رى دیموکراتیک ئۆپه‌راسیۆنه‌کانى ئ�ه‌رت�ه‌ش��ى ت���ورک ی��ان ش��ه‌رم��ه‌زار کرد.تورکیا له ئۆپه‌راسیۆنه‌کانى ب���ه‌رده‌وام و هێز بۆ ناوچ ه سنوورییه‌کان ده‌گ��وازرێ��ت �هه‌و‌ه و سنورى باشورى کوردستان بۆمباران ده‌که‌ن و ئێرانیش هێزى ره‌وانه‌ى سنور کردووه.
چاره‌سه‌ری به‌ره‌و پێشهوه ده‌به‌ین.
چه‌تر :له‌باکور چادری چاره‌سه‌ری هه‌ڵدرابوون ،به‌اڵم له‌الیه‌ن ده‌وڵه‌ته‌و ه هێرشیان کرای ه سه‌ر، ئایا بڕیاری گه‌ل ئه‌وه‌ی ه تاکو چاره‌سه‌ری دروست نه‌بێت شه‌قام چۆ ڵ نه‌کات؟
ئه‌گه‌ر ئێمه نیازمان پاک نهبوایه ده‌مانوت با رهوشهکه بوروژێنین و یه‌کێتی له‌ناو بچێت
››
چۆن نزیک یه‌کێتی ده‌بین به‌هه‌مانشێو‌ه نزیکی گۆڕانیش دهبینهوه نمونه‌ی له‌جیهان نهبووه ،تورکیاش ناتوانێت شاخه‌کانیان پێ چۆڵ بکات .له‌به‌ر ئه‌وه‌ی گه‌ریال خۆی له سنوره‌کانی ده‌ریای سپی و ده‌ریای ره‌شیش به‌جێکردوه ،زۆرترین هێزه‌کانی سوپای تورکیا له‌و ده‌ڤه‌ران‌ه ده‌یانه‌وێت گه‌ریال ده‌ربکه‌ن ،به‌اڵم بێچاره‌بوون .خۆ به‌جێکردن له‌ناو خاکی نه‌ته‌وه‌ی سه‌رده‌ست باوه‌ڕده‌که‌م تا ئێستا له جیهان رووی نه‌داوه ،به‌اڵم گه‌ریالی کورد ئهمه به‌ئیراده‌ی خۆی ده‌کات ،ئه‌مه‌ش بۆ چۆنیه‌تی ش�ه‌ڕی گه‌لێکی شۆڕشگێڕ باس ده‌که‌م .نامانه‌وێت که‌س ئهمه به‌هه‌ڕه‌ش ه تێبگات ،ئهمه راستیک‌ه پێویسته بزانرێت .ئه‌و به‌رخودان‌ه زیاتر جه‌ماوه‌ریی‌ه نه‌وه‌ک گه‌ریالی، به‌اڵم له‌ناو یه‌کدا به‌ڕێو‌ه ده‌چن .ئیتر گه‌لی کورد له باکوور ژێرده‌ستی په‌سه‌ند ناکات، په‌سه‌ند ناکات رێبه‌ر و پێنج ه �ه‌زار کوڕو کچی له زینداندابێت .هه‌مانکات په‌سه‌ند ناکات منداڵه‌کان و دایک و خوشکه‌کانیان له‌کۆاڵنه‌کانان بکه‌ون‌ه ژێر پۆستاڵی پۆلیس و س �ه‌رب��ازی دوژم���ن .ئیتر ک��ورد ناحه‌قی په‌سه‌ند ناکات ،بۆیه ئێمه ده‌ڵین ده‌بێ ئه‌مسا ڵ چاره‌سه‌ر بێت .ئه‌گه‌ر نا ،ئێمه به‌هێزی خۆمان
توندوتیژی و ئالۆزیانه‌ن .ده‌یانه‌وێت ئیراده‌ی کورد بشکێنن و که‌س نه‌بێت کارو خه‌بات بکات ،له‌م ماوه‌یه‌دا ( )32که‌سیان له هه‌کاری ده‌ستگیر کردوه ،له‌ماوه‌ی ساڵێکیشدا ()500 که‌س ده‌ستگیر کراوه و هه‌کاریش بۆخۆی شارێکی بچووک‌ه و ژم��اره‌ی دانیشتوانی ( )40ه �ه‌زارک �ه‌س �ه ،ئ�ه‌گ�ه‌ر ک �ه‌س نه‌بوو کاربکات بێگومان ده‌نگه‌کان ئه‌و ده‌یبات. تا ئێستا سیاسه‌تمان وایه که هه‌رکه‌سێک خاوه‌نداریه‌تی له چ��ادره‌ک��ان بکات ،به‌اڵم لهوانهیه تاکتیکیش بگۆڕدرێت. چه‌تر :به‌سووربوونی ئه‌که‌پ ه له‌سه‌ر ئه‌و هه‌ڵسوکه‌وت ه توندوتیژانه‌ی هه‌ڵوێستی ئێو ه چۆنده‌بێت؟
به‌رامبه‌ر هێرشه‌کانی ئه‌که‌پ‌ه بهرخودانیزیاتر به‌ره‌و پێشهوه ده‌نێین ،هه‌نگاو بۆ دواو‌ه مه‌حاڵه ،چونکه ئه‌که‌پ‌ه چ��اوه‌ڕێ ده‌کات هه‌نگاو بۆ دواو‌ه باوێژین تاکو ئه‌و هه‌موو ده‌نگی ک��وردان ببات .لهوانهیه تاکتیک بگۆڕدین ،به‌اڵم هه‌نگاو بۆ دواو‌ه ناوێژین.
مانشێتی رۆژنامه‌کانی کوردستان
هـــه‌واڵــی کوردستانی سێ رۆژ شین ل ه دێرسیم
7
هێشتا هیچ ب��ڕی��ارێ��ک نییه ،ب�هاڵمئێوهش بینیتان له ( )22باژێڕان پۆلیسه‌کانی ئه‌که‌پ‌ه هێرشیان ک��رد‌ه س �ه‌ر چادره‌کانی چه‌تر :ئه‌و شه‌ڕه‌ی باسی ده‌که‌ن له‌ناو شاره‌کانی تورکیا ده‌بێت ،یان ئاشتی و سووتاندنیان و به‌ده‌یان که‌سیان لێ له‌شاخه‌کانه‌و ه وه‌ک جاران ئه‌نجامی ده‌ستگیرکردن .ئێمه له‌و بارهیهوه لێدوانمانداو گوتمان ئ�ه‌گ�ه‌ر ده‌ی��ان�ه‌وێ��ت ه�ه‌ڵ��ب��ژاردن ل ه ده‌ده‌ن؟ مه‌به‌ستم گشتی سنوری تورکیایه ،که‌شێکی ئارامدا دروست بێت پێویسته ئهوچونکه ئه‌وه‌ی گه‌ریالی ئازادی کورد ده‌یکات هێرشانه رابگرن ئه‌گه‌رنا ئه‌وان هۆکاری ئه‌و
چه‌تر :پێشبینی ده‌که‌ن ئه‌و ژماره‌یه‌ی په‌رله‌مانتاران بۆ چه‌ند زیاد بکات؟
له‌به‌ر ئ�ه‌وه‌ی کۆسپ و ته‌گه‌ر‌ه زۆرنناتوانێت زۆری زیادبکات ،له‌ڕاستیدا ئه‌و ده‌نگه‌ی ئێستای ک��ورد به‌شی (70ـ)80 په‌رله‌مانتار ده‌کات ،به‌اڵم ئێستا به‌کاندیدی سه‌ربه‌خۆ لهوانه نییه ئه‌وڕێژه‌ی‌ه به‌ده‌ستبهێنێت چونکه فشاره‌کان زۆرن ،به‌اڵم پێده‌چێت ()35 په‌رله‌مانتار بێنێت .ئه‌گه‌ر ئه‌و ژماره‌یه‌ش بهێنرێت دیسان کێشه‌ی ک��ورد چاره‌سه‌ر ناکات ،به‌اڵم هه‌نگاوێک کورد به‌ره‌وپێشه‌و‌ه ده‌چێت. ئه‌و رووداوان �هی ئه‌مڕۆکه‌ی رۆژهه‌اڵتی ن��اوی��ن ،س �هره �ه‌ڵ��دان��ی گ���ه‌الن ل�ه‌ب�ه‌رام��ب�ه‌ر زوڵ��م و زۆرداری و چ �ه‌وس��ان �ه‌وه‌ی رژێمه دیکتاتۆره‌کان ،له‌هه‌رێمه‌که‌دا که‌شێکی نوێی دروستکردو‌ه هه‌رکه‌س ئازادی و دیموکراتیه‌ت دادپ �ه‌روه‌ری ده‌خوازێت ،له‌هه‌رێمه‌که‌شدا ئه‌و گه‌له‌ی له‌هه‌موو گه‌النیتر زیاتر چه‌وساوه‌ته‌و‌ه و تێکۆشانی ئازادی به‌ڕێوه‌ده‌بات گه‌لی کورده، تێکۆشانی ئازادیخوازی گه‌لی کورد ئه‌مڕۆ له قۆناغێکی گرنگدای‌ه له‌هه‌موو کوردستان، بۆیه ئێمه ده‌ڵێین پێویسته ساڵی ()2011 ببێته ساڵی چاره‌سه‌ری و سه‌رکه‌وتن .پێویست ه هه‌نگاوه‌کانمان رووه‌و چ���اره‌س���ه‌ری بێت. به‌تایبه‌ت له باکور و رۆژئ��اوای کوردستان،
ساڵی دووه‌م ژماره 54 2010/11/8 دووشه 2711/2/12 ممه‌ممه- 2011/5/2 دووشه
ئازادیا واڵت
EY MIROVAHI VE QERINE BIBIHIZE
ئۆزگور گونده‌م ل ه پێناو ئازادى به‌ره‌و ئاماره
سیروان
یه‌که‌مین گه‌شتى ئاسمانى ل ه نێوان تاران ـ سن ه ـ سلێمانى
هاواڵتی
تاڵه‌بانى مه‌رجى هه‌ی ه بۆ کشانه‌وه‌ى هێزه‌کان
یه‌نى ئۆزگور پۆلۆتیک ئۆجه‌الن« :موخاتب نابینین»
ئاسۆ
د.به‌رهه‌م سالح :ته‌حالوفى موفسیدین ل ه نێوان هه‌ندێک ل ه ده‌سه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆندا ههیه
ئاوێنه
گۆران ب ه هیچ شێوه‌یه‌ک گفتگۆ ل ه ژێر لوله‌ى تفه‌نگدا ناکه‌ین
چاودێر کۆمهڵ
ئه‌گه‌ر دانووستان نه‌کرێت ،هه‌رێم ل ه پێکدادانى خوێناوى نزیک دهبێتهوه
ئۆپۆزسیۆن دوو رێگ ه ل ه به‌رده‌م ده‌سه‌اڵت داده‌نێت
رووداو
سه‌رکرده‌یه‌کى یه‌کێتتى ویستیان سلێمانى بکه‌ن ه تۆرابۆراو
رۆژنامه
ئۆپۆزسیۆن :کارتى به‌هێزمان ب ه ده‌سته‌وه‌یه
رووبه‌ر
یه‌کێتى رێگ ه نادات خۆپیشاندان ل ه پارکى ئازادیش بکرێت
کوردستانی
ســه‌رۆکی کۆنـسه‌ی بـــ
یه‌کێتی پشتیوانی نه‌یارانی ئێـــــم
ساڵی دووه‌م ژماره 54 2010/11/8 دووشه 2711/2/12 ممه‌ممه- 2011/5/2 دووشه
6
لهوانهیه له‌کاتی رووداوه‌کاندا هه‌رجار‌ه هه‌ندێک شتمان بۆ الیه‌ک گووتبێ ،له‌راستیدا پێویست ه مرۆڤ حه‌قیقه‌تی کوردستان ببینێت ،نه ئه‌و شته‌ی ناکرێت ده‌ریخه‌یت‌ه پێش ،نه ئه‌وه‌ی راستیشه به‌رچاوی نه‌گریت ،ریفۆرم پێویسته،
دیدار ـ به‌شی یه‌که‌م
››
کاروان ساالر
ل ه چاوپێکه‌وتنێکی تایبه‌ت ب ه رۆژنامه‌ی (چه‌تر)، (موراد قه‌ره‌یالن) سه‌رۆکی کۆنسه‌ی به‌ڕێوه‌به‌ری کۆما جڤاکێن کوردستان، باسله‌سه‌رهه‌ڵدانه‌کانی کوردستان به‌گشتی و هه‌روه‌ها ئه‌جێندای ئه‌وان بۆ چاره‌سه‌ری کێشه‌ی کورد و هاوکات کێشه‌کانی ئێستای باشووری کوردستان و هه‌ڵوێستی ئه‌وان له‌به‌رامبه‌ر ئۆپۆزسیۆن و ده‌سه‌اڵت دهخاته روو راشیده‌گه‌یه‌نێت ک ه «له‌وانه‌ی ه تاکتیک بگۆڕین ،به‌اڵم هه‌نگاو بۆ دواو ه ناوێژین». چه‌تر :ده‌مانه‌وێت پرسیاره‌کانمان سه‌باره‌ت ب ه هه‌رچوار پارچه‌ی کوردستان بێت ،سه‌ره‌تا له‌باشوری کورداستانه‌و ه ده‌ست پێده‌که‌ین، ئێستا خه‌ڵک له‌الیه‌ک و ئۆپۆزسیۆن و ده‌سه‌اڵتیش له‌الیه‌کیتر، رووبه‌ڕووی یه‌کن ئێو ه چۆن سه‌یری ئه‌و نائارامیه‌ی هه‌ی ه ده‌که‌ن؟
له‌ناوه‌ڕاستی مانگی شوباته‌و‌ه ئێمهشچاودێری ئه‌و ره‌وشه‌ی باشووری کوردستان ده‌ک �هی��ن ،ب��ه‌اڵم ب�ه رێنمایه‌کی ب �ه‌رف��راوان نزیک دهبینهوه ،ئه‌و رووداوانه‌ی له‌ناوچه‌ک ه روو ده‌ده‌ن و ئ �ه‌و قۆناغ‌ه گرنگه ،راست ه خه‌ڵک داواک��اری ئ��ازادی و دیموکراتی و دادپه‌روه‌ری ههیه ،ئه‌و داواکاریانه‌ی خه‌ڵک راس��ت و ره‌وان و خه‌ڵکی باشوریش مافی خۆیانه و شایهنیانه .له‌به‌رئه‌وه‌ی زۆر ره‌نج و شه‌هیدیان داوه بۆیه ئ�ه‌و خهڵکه مافی خۆیه‌تی ئازادی و دیموکراتی پیاده‌بکات. بۆیه داواکاریه‌کانیان له‌شوێنی خۆیه‌تی و ئێمه‌ش له‌گ‌ه ڵ داواکاریه‌کانی ئه‌وانین ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر هه‌لومه‌رجی کوردستان ره‌چاو نه‌کرێت ته‌نها ئه‌و داواکاریان‌ه یه‌کالیه‌نان‌ه بگیردرێن رهنگه نائارامی دروست ببێت ،ئێمه له‌گه‌ڵی نیین ،چۆن؟ پێویسته داواکاریه‌کانی خه‌ڵک به‌شێوه‌ی خۆپیشاندانی ئاشتی و دیموکراتی گوزاره‌یان لێبکرێت ،بێ توندوتیژی ،پێویست ه ئۆپۆزیسیۆن یان خه‌ڵک له‌و چوارچێوه‌یه‌دا گوزار‌ه له‌داواکاریه‌کانی بکات .هه‌مانکات پێویست‌هحکومه‌تیهه‌رێمیشئه‌وداواکاریانه‌ی خه‌ڵک گومانی له‌سه‌ر دروس��ت نه‌کات و به توندوتیژی نه‌چێت‌ه سه‌ر خه‌ڵک ،ئێم ه
له‌سه‌ره‌تاشدا وامانوتووه .باوه‌ڕده‌که‌م له‌هه‌ردوو الیه‌نه‌و‌ه هه‌ندێک که‌موکوڕی دروستبوون، الیه‌نی خه‌ڵک و ئۆپۆزیسیۆن داواکاریه‌کانیان زۆر گه‌وره‌کرد ،به‌رای ئێمه پێویسته داواکاری ماقوو ڵ بن ،ئه‌و داواکاریان‌ه له‌و هه‌لومه‌رجانه‌دا زۆر سه‌خت‌ه جێبه‌جێببن ،ئه‌گه‌ر زۆر پێداگریان له‌سه‌ر بکرێت هه‌ڵبه‌ت شه‌ڕیان له‌سه‌ر دروست ده‌بێت ،ئێمه له‌و چوارچێوه‌یه‌دا ئه‌و داواکاری و شێوازانه‌ی ئۆپۆزیسیۆن گرتویت‌ه به‌ر له‌گه‌ڵی نین .هه‌مانکات الیه‌نی ده‌سه‌اڵتیش به‌توندی به‌سه‌رداچوو و کوژراو برینداری لێکهوتهوه، ئێمه هیچ له‌گ‌ه ڵ ئهوه نیین ،ئه‌وه‌ش هه‌ڵه‌یه، پێویسته بهوشێوهیه نه‌بێت خه‌ڵک بکوژرێت، له‌کوردستان هه‌موو که‌س پێویسته ده‌رفه‌تی خۆپیشاندانی دی��م��وک��رات��ی��ان�هی هه‌بێت، ده‌س�ه‌اڵت��ی��ش مافی دیموکراتی بناسێت. ئێمه له‌م قۆناغه‌دا پێشخستنی دیموکراتی و جێگربوونی ئ��ارام��ی پێویست ده‌بینین، ئه‌گه‌ر هه‌ردوو الیهن له‌سه‌ر هه‌ڵوێسته‌کانیان به‌دره‌وامبن ئه‌وا به‌رژه‌وه‌ندی خه‌ڵک زیانی به‌رده‌که‌وێت ،چونکه ئه‌گه‌ر نائارامی دروست بێت ب���ه‌دوور مه‌گر‌ه هێز‌ه بیانییه‌کان لێی سوودمه‌ند نه‌بن ،بۆیه ئێمه ده‌ڵێین پێویسته ئه‌و کێشه‌ی‌ه به‌دیالۆگ چاره‌سه‌ر ببێت و له‌سه‌ر مێزی گفتوگۆ پێکهوه دابنیشن ،له‌وباره‌یه‌و‌ه هه‌ندێک نزیکایه‌تی ئۆپۆزیسیۆن گونجاو نابینم ،نمونه سه‌رۆکی هه‌رێم به‌ڕێز مسعود بارزانی بانگ ده‌کات له‌گ‌ه ڵ ئۆپۆزیسیۆن دابنیشێت ئه‌وان په‌سه‌ندی ناکه‌ن ،ئهوه راست نابینم .ئۆپۆزیسیۆن ده‌توانن له‌گ‌ه ڵ سه‌رۆکی هه‌رێم دابنیشن و سه‌رۆکی هه‌رێمیش وه‌کو ن��اوب��ژی��وان و پردێک له‌نێوان حکومه‌ت و ئۆپۆزیسیۆندا رۆ ڵ ببینێت .پێویسته مرۆڤ رێگای چاره‌سه‌ری کێشه‌کان بگرێت ،ته‌نها شێوازی توندوتیژی به‌کارهێنان ئێمه به‌راست نازانین .ئه‌گه‌ر ئه‌و ره‌وش‌ه زیاتر بڕوات ئه‌وا ب���ه‌ره‌و خ��راپ�ه ده‌چ��ێ��ت ،ل �ه‌م �ه‌ب �ه‌دوا ئێمه ن ه ب �ه‌رژه‌وه‌ن��دی ئۆپۆزیسیۆن و نه‌به‌رژه‌وه‌ندی ده‌س �ه‌اڵت له‌م ره‌وش �ه‌دا نابینین .بۆ ئه‌مه‌ش بانگه‌وازیمان ههیه؛ بانگ ده‌که‌ین بۆ ئه‌وه‌ی
حکومه‌تی هه‌رێم و ئۆپۆزیسیۆن کێشه‌کانیان به‌دیالۆگچاره‌سه‌ربکه‌نپێویست‌ههه‌وڵه‌کانیان چڕتربکه‌نه‌وه .له‌وباره‌یه‌و‌ه وه‌کو رێکخستنێکی کوردی ئه‌وه‌ی بکه‌وێت‌ه سه‌رشانمان ئاماده‌ین جێبه‌جێی بکه‌ین ب��ۆ ئاشتی و ئ��ارام��ی. له‌کاتی ئێستادا پێویسته کلتوری دیموکراتی هه‌بێت .هێزه‌کان ته‌حمولی یه‌کتری بکه‌ن، ره‌تکردنه‌وه‌ی یه‌کتری نه‌بێت ،پێویسته مرۆڤ واقعی بێت ،کوردستان هێشتا وه‌ک میسری لێنه‌هاتووه ،رووخانی حکومه‌ت چه‌ند گونجاو جێی پرسیار‌ه بۆیه پێویسته که‌مێکی تریش واقعیبن .له‌و بارهیهوه ره‌خنه‌م له راگه‌یاندنه‌کان ههیه ،ئێستا راگه‌یاندنه‌کانی باشوور دوو الیه‌نن یه‌کیان الیه‌نی ئۆپۆزیسیۆن یه‌کیشیان الیه‌نی ده‌سه‌اڵت ،هه‌ردوو الیه‌نیش به‌شێوه‌یه‌کی توند له‌دژی یه‌کتری پڕوپاگه‌ند‌ه ده‌که‌ن ،له‌باشوور عه‌قڵیه‌تی حزب‌گه‌رایه‌تی وشک ههیه ،لێره‌دا پێویسته راگه‌یاندن‌ه سه‌ربه‌خۆکان رۆڵی خۆیان نیشانبده‌ن ،زمانی راگه‌یاندن ده‌ب��ێ زمانی ئاشتی بێت ،چونکه خوێنه‌ر نازانێت کام ه زانیاری راسته ،بۆیه پێویسته راگه‌یاندنی باشوور رهخنه بکرێت .پێویسته بێ الیهن بن و به‌چاوێکی بابه‌تیانه‌و‌ه رووداوه‌ک��ان به‌ده‌ست بگیردرێت و شیبکاته‌وه ،بۆ ب �ه‌رژه‌وه‌ن��دی نه‌ته‌وه‌یی پێویسته راگه‌یاندنیش هه‌وڵ بدات بۆ ئاشتی .ده‌ترسم له‌وه‌ی ئه‌گه‌ر توندوتیژی زیاتر به‌ره‌وپێشه‌و‌ه بچێت لهوانهیه رهوشهکه وه‌رگه‌ڕێت بۆ شه‌ڕی ناوخۆ ،بۆیه پێویسته هه‌ردوو الیهن بیر له‌دیالۆگ و چاره‌سه‌ری بکهنهوه.
چه‌تر :له‌باشوور هه‌ستێکی وا دروست بوو ه ک ه په‌که‌ک ه پشتیوانی ده‌سه‌اڵت ده‌کات ،ئایا ئه‌م ه تا چه‌ند راسته؟
نه‌خێر ،س �ه‌ره‌ت��ا ده‌ی��ان��گ��ووت په‌که‌ک هپشتگیری ئۆپۆزیسیۆن ده‌ک���ات ،ئێستاش ت��ۆ ده‌ڵێیت پشتگیری ده‌س����ه‌اڵت ده‌ک���ه‌ن، ئێمه پشتگیری ک���ه‌س ن��اک �هی��ن .ئێم ه پشتیوانی ئاشتی و ئارامی و دیموکراسی و دادپه‌روه‌ری و یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی ده‌که‌ین .ئێم ه به (مه‌سافه‌ت) نزیکی هه‌ردوو الیهن دهبینهوه،
که‌سایه‌تی هه‌فته
ئۆجه‌الن :با بارزانى و تاڵه‌بانى باش بزانن
ته‌نها به‌ڕێگای سیاسی ده‌بێت.
چه‌تر :په‌یوه‌ندیتان له‌گ ه ڵ الیهن ه ئۆپۆزیسیۆنه‌کانی باشوور چۆنه، ئایا تا ئێستا هیچ دانیشتنێکتان کردو ه سه‌باره‌ت به‌ودۆخه؟
له‌مێژووی تورکیادا هیچ کات ده‌وڵه‌تی تورک له‌به‌رامبه‌ر راپه‌ڕینی خه‌ڵک هه‌نگاوی به‌ره‌و دواو‌ه نه‌هاویشتووه ،جاری یه‌که‌م‌ه گه‌لی کورد پێکهوه خۆپشاندان ده‌کات و ده‌وڵه‌تیش واز له بڕیاره‌که‌ی ده‌هێنیت به‌اڵم زۆرێک لهوانه هه‌نگاو هه‌نگاو ده‌کرێ جێبه‌جێ بکرێن .نموون‌ه هێشتا مه‌سه‌له‌ی نه‌ته‌وه‌یی له‌باشور کۆتایی نه‌هاتووه ،هێشتا ()%40ی خاکی باشوور له‌ده‌ره‌وه‌ی ده‌سه‌اڵتی ههرێمه ،ئه‌و پرسان‌ه هه‌مووی نه‌بینرێن و یه‌ک الیهنه کێشه‌کان بگیردرێن‌ه ده‌ست راستنیه. بۆیه ئێمه ده‌ڵێین الیه‌نگری هیچ الیه‌ک نین.
چه‌تر :به‌کارهێنانی هێزی چه‌کدار ل ه به‌رامبه‌ر ئۆپۆزیسیۆن و خه‌ڵکی مه‌ده‌نی له‌الیه‌ن پارتی و یه‌کێتی ،ئێو ه چۆنی ده‌یبینن ،بۆ وه‌کو په‌که‌ک ه موداخل ه ناکه‌ن ،تاکو هه‌ڵوێستێک هه‌بێت رێگری بکات ل ه پارتی و یه‌کێتی بۆ ئه‌وه‌ی به‌چه‌ک رووبه‌ڕووی میلله‌ت نه‌بێته‌وه؟
ئ��ێ��س��ت��ا ل���ه ه���ه‌رێ���م���ی ک���وردس���ت���انحکومهتێکی فه‌رمی ههیه ناکرێ ئێم ه موداخل‌ه بکه‌ین ،راستیش نییه ،به‌اڵم ئێم ه ده‌توانین به‌فکرو سیاسه‌ت پشتگیری لێ بکه‌ین ،بۆ ئه‌وه‌ی توندوتیژی و کوشتن نه‌بێت، ئێمه له‌وباره‌یه‌و‌ه رای خۆمان گه‌یاندۆت‌ه هه‌موو که‌س و الیه‌نێک ،ئێمه الیه‌نگری ئارامین و ده‌مانه‌وێت ئه‌و کێشانه به‌ئاشتی چاره‌سه‌رببن، هه‌وڵه‌کانی ئێمه ده‌ک��رێ��ت وه‌ک پێشنیار سیاسی بن ،وه‌کوتر ئه‌گه‌ر ئێمه به‌شێوه‌یه‌کیتر بکه‌وین‌ه ن��او ب��اش��ووری ک��وردس��ت��ان راس��ت نییه ،ئێمه به‌هیچ شێوه‌یه‌ک له‌گ‌ه ڵ شه‌ڕی کورد له‌گ‌ه ڵ کورد نین ،ئێمه ئه‌و ده‌فته‌ر‌ه داده‌خه‌ین ،ئێمه ده‌ڵێین ته‌نها گرتنیش به‌ش ناکات ،ده‌بێ ره‌گ و ریشه‌ی کورد ،کورد بکوژێت له‌ناو ببات .هیچ له‌گ‌ه ڵ ئه‌وه‌نیم ک ه ئاسایشی کورد فیشه‌ک به‌ردات‌ه گه‌نجێکی کورد ،به‌اڵم پێویسته خۆپیشانده‌ریش الیه‌نێک نه‌ورووژێنن ،نمونه ئه‌گه‌ر هێرشی باره‌گای الیه‌نێک بکرێت بێگومان ئهوه شه‌ڕ دروست ده‌بێت .رووداوه‌کانی تر ئاگادارنیم ،به‌اڵم نابێت به‌هیچ شێوه‌یه‌ک شه‌ڕ و کوشتن رووبدات .بۆ ئه‌وه‌ی ئاشتی و ئارامی دروست بێت ئێمه‌ش ده‌مانه‌وێت ه�ه‌وڵ بده‌ین ،ب�ه‌اڵم ئ �ه‌وه‌ی ئێم ه
نه‌خێر ،ت��ا ئێستا ده‌رفه‌تێکی ئهوتۆدروست نهبووه ،په‌یوه‌ندیه‌کی به‌هێزیشمان نییه. له‌گ‌ه ڵ الیه‌نه‌کانی ئۆپۆزیسیۆن (گ��ۆڕان، کۆمهڵ ،یه‌کگرتوو) له‌گ‌ه ڵ هه‌ندێکیاندا په‌یوه‌ندیمان ههیه ل�ه‌گ�ه ڵ هه‌ندێکیشیان هیچ نییه .دوێنی (مه‌به‌ست رۆژێ��ک به‌ر له‌ئه‌نجامدانی چاوپێکه‌وتنه‌که‌یه) په‌یامێکم به‌رێگای هه‌ڤااڵنمان بۆ ئۆپۆزیسیۆن ناردوو و پێمگووتوون ،که داواک��اری له‌و ئاسته‌دا له‌رۆژی ئه‌مڕۆدا زه‌حمه‌ت‌ه جێبه‌جێببن ،پێویست ه پێداچونه‌وه‌ی بۆ بکه‌ن ،پێویسته ئۆپۆزیسیۆن هه‌ندێک له ئاستی داواکاریه‌کانی دابه‌زێنێت، حکومه‌تیش هه‌ندێک هه‌ڵوێستی نه‌رم بکاو دابه‌زێت و رێککه‌ون.
چه‌تر :ئه‌ی له‌گ ه ڵ یه‌کێتی و پارتی سه‌باره‌ت به‌ودۆخ ه دانیشتنتان کردوه ،یان ئه‌وان داوای دانیشتنیان کردبێت؟
ل���ه‌الی ئ�ه‌وان��ی��ش�هوه ده‌رفه‌تێکی ئهوتۆیان بۆ دانیشتن و گفتوگۆ نیشان نه‌داوه، په‌یوه‌ندیه‌کی ف �ه‌رم��ی نییه ،ب���ه‌اڵم ئێم ه تێڕوانینه‌کانی خۆمان گه‌یاندۆت‌ه ئه‌وانیش.
چه‌تر :یه‌کێتی و پارتی داوای ل ه ئێو ه نه‌کردو ه ک ه پشتگیری ئۆپۆزیسیۆن نه‌که‌ن؟
نه‌خێر ،داواکاریه‌کی وا نهبووه ،بهاڵمتێڕوانینی ئێمه‌یان پرسیووه .به‌تایبه‌ت یه‌کێتی پ��رس��ی��اری ک����ردووه‌و ئێمه‌ش رای خۆمان نیشانداوه.
چه‌تر :ئێو ه ده‌توانن چی بکه‌ن له‌ودۆخه‌دا واتا چ ئه‌رکێک جێبه‌جێبکه‌ن؟
ئێمه ده‌مانه‌وێت ئه‌و کێشه‌ی‌ه چاره‌سه‌ربێت،هه‌ردوو الیه‌نیش نزیک بووکانیان بۆ یه‌کتری ماقوو ڵ بکه‌ن ،ئه‌گه‌ر ه���ه‌ردووال داوابکه‌ن ئێمه ده‌توانین ببین‌ه ناوبژیکه‌ریش ،به‌اڵم من پیشنیاری شتێکی وان��اک �ه‌م ،ئێمه له‌الی خۆمانه‌و‌ه ده‌توانین پشتگیری ئه‌و که‌سایه‌تی و رۆشنبیران‌ه بکه‌ین که ناوبژیوانی ده‌که‌ن.
ده‌رفه‌تی سیاسیمان ههیه ئه‌گه‌ر بخوازرێت ئێمه ده‌توانین بیخه‌ین‌ه خزمه‌ت چاره‌سه‌رییه‌وه.
چه‌تر :ره‌وشێکی تاز ه هاتۆت ه ئاراو ه و یه‌کێتی هێزی هێناو ه بۆ سه‌ر سنوره‌کان ،گومان ده‌کرێت ک ه شه‌ڕو پێکدادان له‌نێوان هێزه‌کانی یه‌کێتی و په‌ژاک دروست ببێت ،ئه‌و هێز ه ئێو ه چۆن ده‌بینن ،ئاسایی ه هاتوون؟
واب��زان��م شتێکی ئ�ه‌و تۆ نییه ،ئ�هوهیئێمه ده‌زانین شتێکی وانییه ،به‌اڵم هه‌ندێک الیهن زانیاری چه‌وت باڵوده‌که‌نه‌وه .ئه‌وه‌نده‌ی زانیاریه‌کانی الی م��ن و په‌یوه‌ندیشم ب ه هه‌ڤااڵنه‌و‌ه ک��ردوه ،هیچ شتێکی نائاسایی نییه.
چه‌تر :الیه‌نێک ل ه ئۆپۆزیسیۆن (کۆمه‌ڵی ئیسالمی) ده‌ڵێت ئه‌گه‌ر یه‌کێتی فشار بخات ه سه‌رمان په‌نا بۆ شه‌ڕی چه‌کداری ده‌بین ،ئه‌گه‌ر داوابکه‌ن بێن ه بناری قه‌ندیل ئێو ه رێگایان ده‌ده‌ن یان نا؟
هیچ داواک��اری �ه‌ک��ی وان��ه‌ب��ووه کهیداواک���اری ب��وو ئه‌وکات هه‌ڵیده‌سه‌نگێنین، به‌اڵم ئێمه له‌باشووری کوردستان الیه‌نگری ئهوه نیین هێزه‌کان شه‌ڕی یه‌کتری بکه‌ن و چه‌ک له‌دژی یه‌کتری به‌کاربێنن ،ئه‌وه‌شی بۆ زیادبکه‌م؛ له‌کاتی خۆیدا له‌ناو رێکخستنی ئێمه‌دا گیروگرفت دروستبوون ،گرووپێک له‌ناو ئێمه په‌یوه‌ندییان له‌گ‌ه ڵ یه‌کێتی دروستکرد به‌یارمه‌تی هێزه‌کانی ده‌ره‌و‌ه ویستیان راپه‌ڕن و رێکخستنه‌که‌مان بخه‌ن‌ه ده‌س��ت خۆیان، یه‌کێتی به‌ئاشکرا پشتیوانی له‌و گروپه کرد، به‌ئاشکرا ئهوه راده‌گه‌ێنم که یه‌کێتی پشتیوانی ئه‌وانی کرد ،به‌اڵم ئێمه ئێستا به‌تایبه‌ت وه‌کو ئه‌وان کردوویان‌ه پشتیوانی ناکه‌ین ،چونک ه ئێمه رێکخستنێکی دیموکراتی و نه‌ته‌وه‌ین، فرسه‌تچی نین ،کاری واش ناکه‌ین ،به‌اڵم له‌کاتی خۆیدا یه‌کێتی ئه‌مه‌ی کرد ،هه‌تا ئێستا یه‌کێتی له قووتی گه‌لی کورد ،ده‌زانی قووتی گه‌لی کورد چییه؟ واتا له‌و قووته‌ی بۆ خه‌ڵک دێت ئێستا مانگانه ()50000 دۆالر ده‌دات به‌و گروپه ،ئێمه له‌به‌ر ئه‌وه‌ی به‌رژه‌وه‌ندی گه‌ل و ئارامی و ئاشتیمان ده‌وێت کارێکی له‌و جۆره‌ناکه‌ین .ئه‌مه‌ش بنووسن با یه‌کێتیش ئهمه بزانێت ،چونکه ئێمه له‌که‌س ناترسین به‌ڵکو نوێنه‌رایه‌تی هێڵێکی راست ده‌که‌ین که به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی گه‌ل به‌بنه‌ما ده‌گ��رێ��ت ،نموون‌ه ئێستا ئێمه ده‌م��ان�ه‌وێ��ت کێشه‌ی نێوان گۆڕان و یه‌کێتی به ئاشتی چاره‌سه‌ر ببێت ،ئێمه له‌دژی گۆڕان نین ،به‌اڵم له‌به‌ر ئ�ه‌وه‌ی گ��ۆڕان ل�ه‌دژی یه‌کێتی‌ه ئێم ه په‌یوه‌ندیه‌کی تایبه‌تمان له‌گ‌ه ڵ به‌ڕێوه‌نه‌بردوون، چونکه ئێمه نامانه‌وێت له‌ناو هێزو الیهن ه کوردییه‌کان ناکۆکی و دووبه‌ره‌کی هه‌بێت، ئه‌گه‌ر بووش به‌ئاشتی و دیالۆگ چاره‌سه‌ری بکه‌ن ،نزیکایه‌تی ئێمه نزیکبوونێکی زۆر روون و ئاشکرایه و ج��وام��ێ��ری تیابه‌دی ده‌کرێت ،ئه‌گه‌ر ئێمه نه‌بووینای‌ه که خاوه‌ن
هـــه‌واڵــی کوردستانی
ل ه ( )10رۆژدا ( )1005حاڵه‌تى گرتن
بانگهێشتى مامۆستایانى کورد ل ه الیهن ئیتالعات په‌ژاک :پرۆژه‌ى (دژه‌په‌ژاک) ئاشکرا ده‌که‌ین
ئه‌گه‌ر ( )PKKنه‌بێ ته‌مه‌نیان ( )24کاتژمێر زیاتر نابێ ئۆجه‌الن ل ه دوایین دیدارى هه‌فتانه‌ى خۆیدا باس ل ه په‌یوه‌ندى ئه‌مریکا و تورکیا و پیالنگێرى دژ ب ه کورد، هه‌روه‌ها دیداره‌کانى ده‌وڵه‌ت ده‌کات و ده‌ڵێت :ئه‌گه‌ر کورد خۆى خاوه‌ن هێز ه با خۆبه‌ڕێوه‌بردنى دیموکراتیک ئاوا بکه‌ن.
عه‌بدواڵ ئۆجه‌الن سه‌باره‌ت به په‌یوه‌ندییه‌کانى ئه‌مریکا و تورکیا وت��ى :س �ه‌ردان��ى سه‌رۆکى ( )CIAبۆ تورکیا رووداوێکى ئاسایى نییه و ئه‌و سه‌ردانه زۆر گرنگ ه و ره‌وتى رووداوه‌کان ئهوه نیشان ده‌ده‌ن که ل ه نێوان تورکیا و ئه‌مریکادا ش����������اراوه پ���ێ���ک���دێ. په‌یما نێکى ل�����ه‌گ�����ه‌ڵ ئ���ه‌و پ����هی����م����ان����ه‌دا س���ی���اس���ه‌ت���ى ت���ورک���ی���ا ل ه ب����ه‌رام����ب����ه‌ر س������وری������ا و ئێران گ��ۆڕاو خ�����راب ب����وون، ب���������ه‌اڵم
کۆتایی تورکیاش به وێنه‌ى (س��ه‌دام) ده‌بێت. هه‌وڵ ده‌ده‌ن بارزانى و تاڵه‌بانیش به‌شدارى ئه‌و پیالن ه بکه‌ن ،ب�ه‌اڵم ئ�ه‌وان ده‌ب��ێ به باشى بزانن ک ه ئه‌گه‌ر ( )PKKنه‌مێنێ ،ته‌مه‌نیان ل ه ()24 کاتژمێر زیاتر نابێ .ده‌بێ ل ه به‌رامبه‌ر مه‌ترسى ئ�ه‌و پیالنه و بۆ ب �ه‌رژه‌وه‌دن��ى هاوبه‌شى ک��وردان تاڵه‌بانى و ب��ارزان��ى ل ه کۆنگره‌یه‌کى نه‌ته‌وه‌یى دیموکراتیکدا کۆ ببنهوه. ل� ه به‌شێکى ت��رى دی���داره‌ک���ه‌دا ده‌ڵ��ێ��ت :ده‌ب��ێ گه‌ل )BDP)، (KCD)، (KCK( ،و قه‌ندیل، دۆخ �ه‌ک � ه هه‌ڵسه‌نگێنن .وادی�����اره چ��اره‌س �ه‌رى پێکنایه‌ت .هه‌وڵه‌کانى ل�ه‌ن��اوب��ردن به‌رفراوانتر کراونه‌ته‌وه .ئه‌وان با خۆیان بڕیار بده‌ن و خۆیان ئاماده بکه‌ن .من هیچ کاتیک ب ه ئه‌وان ناڵێم ده‌ستبه‌ردارى دۆزه‌که‌یان ببن .ئه‌گه‌ر منیش داوا بکه‌م ،گه‌لى کورد هیچ کاتێک ده‌ستبه‌ردارى ئ��ازادى نابێت .ئه‌گه‌ر ده‌ڵێن درێ��ژه به تێکۆشان ده‌ده‌ی��ن ،با ئه‌و کات ئه‌رکه‌کانى خۆیان به‌جێ بێنن .ئه‌گه‌ر باوه‌ڕتان به‌خۆتانه ،ئه‌وه‌تا نمونه‌ى یه‌مه‌ن و تونس له‌به‌رچاوه .ئه‌و که‌سانه‌ش هه‌ن ک ه له (15ى شوبات)دا ئاگریان ل ه جه‌سته‌ى خۆیان به‌ردا .ئێوه ده‌بێ شایشته‌ى ئه‌و کهسانه بمێنه‌وه. ئ �ه‌گ �ه‌ر خ���اوه‌ن ه��ێ��زن ،ده‌ت��وان��ن خ��ۆب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌رى دیموکراتیک ئاوا بکه‌ن.
به پێى ئاژانسى هه‌واڵگرى فوڕات له رۆژى (18ـ28ى ن��ی��س��ان) ،ل �ه م���اوه‌ى ( )10رۆژدا ( )1005حاڵه‌تى گ��رت��ن ل�ه تورکیا ه�ه‌ب��ووه، که ( )831که‌س له الی�ه‌ن پۆلیسى تورکیاو‌ه ده‌ستبه‌سه‌ر کراون و ( )174که‌سیش به‌ره‌وڕوى دادگا کراونه‌وه .له ناو گیراوه‌کاندا ژن و منداڵ و به‌ڕێوه‌به‌رانى پارتى ئاشتى و دیموکراسى و ئه‌ندامانى مافى مرۆڤ بوونیان ههیه .له رۆژى (20ى نیسان) له ناوچه‌ى (بیسمیل)ى ئامه‌د پۆلیسى ت���ورک ت�ه‌ق�هی��ان ل �ه خ�ه‌ڵ��ک ک��رد و گه‌نجێکى ته‌مه‌ن ( )17ساڵ به ناوى (ئیبراهیم ئۆروچ) گیانى له‌ده‌ست دا ،هه‌روه‌ها له (27ى نیسان)دا له (بیسمیل) هاواڵتییه‌ک به ناوى (ک��ازم شه‌که‌ر) ته‌مه‌ن ( )60ساڵ به بۆمبى گازى پۆلیس گیانى له‌ده‌ستدا و تا ئێستا سه‌دان که‌س به هۆى هێرشى پۆلیسى تورک بریندار بوون و ئاماره‌کان له زیادبوون دایه.
دواى ئ �ه‌وه‌ى ئه‌نجومه‌نى پیشه‌یى مامۆستایانى کوردستان داواى کرد ،رۆژى له‌سێداره‌دانى مامۆستا (ف �ه‌رزاد که‌مانگه‌ر) و هاوڕێیانى وه‌ک «رۆژى دژ به توندوتیژى و پاراستنى مافى ژی��ان» به‌ناو بکرێ ،ژم��اره‌ی �ه‌ک له مامۆستایانى پارێزگاى سنه بانگهێشتى ئ��ی��داره‌ى ئیتالعات ده‌ک��رێ��ن .ب ه پێى ماڵپه‌ڕی (موکریان نیوز) به‌ها مه‌له‌کی، رامین زه‌ندنیا ،عه‌لى قۆڕه‌یشی ،موختار ئه‌سه‌دی، حه‌یده‌ر زمان و په‌یمان نه‌ودینیان ،بانگهێشتى ئیداره‌ى ئیتالعات کراون .سه‌رجه‌م ئه‌و کهسانه مامۆستان له قۆتابخانه‌کانى رۆژهه‌اڵتى کوردستان .جێی بیر هێنانه‌وه‌ی‌ه کومیته‌ى ماف ،ئ��ازادى و دیموکراسى (م��اد) له لێدوانێکدا سه‌رنجى بۆ سه‌ر ساڵرۆژى له‌سێداره‌دانى مامۆستا فه‌رزاد که‌مانگه‌ر و هاوڕێیانى له رۆژى (19ى گوالن)دا راکێشا و له هه‌مانکاتدا رایگه‌یاندبوو ،که ده‌ستیان به‌که‌مپینێک بۆ ناساندنى ئه‌و رۆژه وه‌ک (رۆژى مامۆستا) کردووه.
رێوار ئابدانان ،ئه‌ندامى کوردیناسیۆنى پارتى ژی��ان��ى ئ����ازادى ک��وردس��ت��ان ل � ه چاوپێکه‌وتنى رۆژن����ام����هى (چ����ه‌ت����ر)دا ک���ه ل����ه‌م م���اوه‌ی���ه‌دا ب�ڵاوده‌ک��رێ��ت�هوه ب��اس ل�ه پ���رۆژه‌ى (دژ‌ه پ��ژاک) ده‌کات و ده‌ڵێت :به‌ڵگه‌مان ل ه ده‌ستدای ه ک ه چ که‌سانێک و چۆن ده‌که‌ون ه خزمه‌تی ئه‌م پرۆژه‌ی ه و چۆن خۆیان به‌رفراوان ده‌که‌ن و ئه‌ندام وه‌رده‌گرن، ل ه داهاتووداشدا هۆییه‌ت و ناسنامه‌ى ئه‌و که‌سان ه ئاشکرا ده‌که‌ین و باس لهوه ده‌کات ئه‌م پرۆژه‌ی ه ل ه ره‌هه‌نده جیاوازه‌کاندا به‌ڕێو‌ه ده‌چێت .له‌م پرۆژه‌دا چه‌ند ره‌هه‌ند به‌شدارن که ته‌نها یه‌کێکیان سوپای پاسدارانه ،که خۆی بریتی ه ل ه حفازه‌تی ئیتالعاتی سوپا ،به‌سیج ،سوپای قودس ،وه‌زاه‌ره‌تی ئیتالعات و تیمی تایبه‌تی ئه‌رته‌شی تورکیا ک ه ئه‌م تیم ه ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌ری ش���ه‌ڕی تایبه‌تیشه ل �ه ب��اک��ووری کوردستاندا ،تیمی تایبه‌تیان پێک هێناوه بۆ کرداری کردنی ئه‌م پرۆژه.
ژنان
ل ه یادى (یه‌کى ئایار)دا گوزه‌رێک به‌ناو ژیانى ئه‌و ژنانه‌ى خه‌ریکى کارکردنن ئاماده‌کار
ساڵی دووەم ژماره 54 2010/11/8 دووشه 2711/2/12 ممه‌ممه- 2011/5/2 دووشه
8
زیندوو بوونى ژن و پێکهاته‌ى ماڵى کوردى u
ڕێبین ئه‌حمه‌د
u
ئه‌وه‌ى له‌باره‌ى پرسى ژن ده‌یخوێنینه‌و‌ه و ده‌یبیستین ،له‌ناو ڕه‌وتى جیاجیاى فێمینیزمى و ب��زووت��ن��ه‌وه‌ى ژن��ان��دا زۆرج����ار ب �ه‌وه‌م��ان ده‌گه‌یه‌نێت بڵێین ژن له‌بوونى خۆى دابڕاوه، به‌و واتایه‌ى بوونى خۆى لێ سه‌ننراوه‌ته‌وه. گومانى تێدا نییه ئه‌م ده‌ڕبڕین و ئه‌نجام ه ڕاس��ت �ه .ب���ه‌اڵم ئ���ه‌وه‌ى م��ن ده‌م����ه‌وێ لێره له‌سه‌رى بوه‌ستم ،له‌باره‌ى ونکردنى بوونى ژن ،ونکردنییه‌تى له‌ناو پێکهاته‌ى خێزان و ژینگه‌ى کۆمه‌اڵیه‌تى کۆمه‌ڵگاى کوردى. چۆن ئه‌م بوونه له ژن سه‌ننراوه‌ته‌وه؟ بۆ ئه‌م پرسیار‌ه ناتوانین نه‌گه‌ڕێینه‌و‌ه سه‌ر شێوه‌ى ماڵى کوردى و بونیادى خێزانى کورد .هاتنه دنیاى مرۆڤ له‌ناو ماڵى ک��وردى به‌هه‌ر دوو ڕه‌گ �ه‌زه‌ک �هوه ،هاتنێکى پڕ گرێی‌ه و پرسیارى فکرى زۆر هه‌ڵده‌گرێت ،له‌مانه: له‌دایکبوونى مرۆڤێکى تر بۆ؟ ئامانجى هێنانى مرۆڤێکى نوێ چییه؟ ماڵى کوردى به ئاڵۆزییه‌کانى خۆیه‌وه ،به‌دواى وه‌اڵمى ئه‌م پرسیارانه‌دا ناگه‌ڕێت به‌ڵکو ئه‌و درێ��ژه ب ه وه‌اڵم‌ه ئاماده‌کراوه‌کانى خۆى ده‌دات. ونکردنى پرسیارى :بوونى مرۆڤ بۆ؟ دهبێته هۆکارى ئه‌وه‌ى ئه‌و ماڵه‌ى شێوه‌ى قه‌فه‌سێکى وهرگرتووه به‌رده‌وامبێت و خۆى درێژ بکاتهوه. کاتێک ده‌ڵێین شێوه‌ى قه‌فه‌سێکى وهرگرتووه لێره‌دا له وێنه‌ى ژن ورد دهبینهوه له‌ناو ئه‌و ماڵ و ژینگ‌ه کۆمه‌اڵیه‌تییه .پێموایه بۆ ئه‌وه‌ى ل ه پرسى ژن بکۆڵینه‌و‌ه ناتوانین خێزان و ماڵى کوردى فه‌رامۆش بکه‌ین ،هه‌مان شێوه‌ش گه‌ر له ماڵ بڕوانین ئه‌و پرسه‌ى به‌فراوانى خۆیمان نیشان ده‌دا ،پرسى ژنه. ڕۆژان‌ه دیارده‌ى خۆسووتاندن و نائومێدى ژنان و زیندانیکردنى ژنان به چاوى خۆمان ده‌بینین ،ده‌ست درێژیکردن و ئه‌شکه‌نجه‌دانى ژن��ان ده‌بینین ،ئهمه س���ه‌ره‌ڕاى ئ��ه‌وه‌ى ژن له‌ناو بازن‌ه کۆمه‌اڵیه‌تییه‌ک‌ه له‌ژێر فشارى ئازارى گه‌وره‌دایه.هه‌موو ئهمانه په‌یوه‌ستن ب ه ژینگه‌ى کۆمه‌اڵیه‌تى و شوێنى له‌دایکبوونى ژن (م��اڵ).دی��اره هۆکاره‌کانیش زاڵبوونى ده‌سه‌اڵتى نێرساالران‌ه و کاریگه‌رییه‌کانى هێڵى ئایینى و سیستمى سه‌رمایه‌داریین، ئهمانه ب �ه‌رده‌وام یه‌کترى به‌جۆرى جیا جیا ت�هواو ده‌ک�ه‌ن .ره‌گ�ه‌زى مێین‌ه هه‌ر له‌گه‌ڵ له‌دایکبوونییه‌و‌ه له‌م ژینگ‌ه کۆمه‌اڵیه‌تیی ه ده‌که‌وێت‌ه ژێر فشارى ئه‌م قه‌فه‌سه ،دواتر له‌گه‌نجییدا رووب�����ه‌رووى چ���اوى گ���ه‌وره‌ى نێران‌ه دهبێتهوه ،ئه‌م چاوه‌ش به‌رده‌وام هه‌وڵده‌دا سنوربه‌ندى بۆ هه‌نگاوى مێیان‌ه بکات ،هه‌ر ئه‌م ژینگه‌ی‌ه که کار بۆ سڕینه‌وه‌ى وێنه‌ى ژن ده‌کا و بوونى خۆى لێ ده‌سێنێته‌وه ،دواتر ژن له‌ته‌مه‌نى پیریه‌تیدا ده‌سپێرێت‌ه جیهانێکى تاریکه‌وه ،جیهانى ئه‌و یاده‌وه‌رییانه‌ى که ژن هه‌رگیز له‌ناوییاندا وه‌ک خۆى نهبووه. ئه‌م به‌ربه‌ستان‌ه هه‌موو به‌یه‌که‌و‌ه کارده‌که‌ن و ڕاس��ت ده‌ب��ن�هوه ل�ه‌ب�ه‌رده‌م فڕینى ژن دا، هه‌ڵفڕینێکى ئازاد ،لێره‌دا قه‌فه‌سى جۆراو جۆر ساز ده‌که‌ن.ئه‌م هه‌ڵفڕین و ئازادیی‌ه له‌الیه‌کى تر ب �هوه ک��ۆت ده‌ک��رێ��ن ،که ژن ده‌کرێت به‌موڵکى پیاو و وه‌ک ته‌واوکه‌رێک یان پاشکۆیه‌ک سه‌یرده‌کرێت ،ئه‌مه‌ش له‌ناو خێزان و ماڵى کوردییدا ده‌بینین .کردنى ژن به پاشکۆى وێنه‌ى نێر ،سڕینه‌و‌ه و دابڕانى وێنه‌ى ژنه له‌بوونى خۆى ،ئهمه واده‌ک��ات ژن ئیراد‌ه و خه‌ونى لێ بسێنرێته‌و‌ه و ببێت به هه‌ڵگرى سه‌تڵى ڕه‌نگه‌کانى نێر ،نێریش دونیاى پڕبکات له ره‌نگى خۆى و ئه‌وه‌ى فه‌رامۆشیشى ده‌کات ره‌نگى ژنه.چاره‌سه‌ر و ده‌رواز‌ه بۆ گه‌یشتن به‌ماڵ و ژینگه‌یه‌ک که تیایدا ف��ره ره‌نگى و کۆمه‌ڵگایه‌کى ته‌ندروست هه‌بێت -دروسکردنه‌وه‌ى ره‌نگى ژنه.ئه‌مه‌ش ئه‌و کات‌ه ده‌سته‌به‌ر ده‌بێت ک ه ژنان به ئیراد‌ه و وشیارى کۆمه‌اڵیه‌تى – هه‌روه‌ها گۆڕانى گهوره له پێکهاته‌ى ماڵ و خێزانى کوردیدا ڕووبدات ،ئهمه واده‌کات وێن‌ه و بوونى ژن جۆرێکى تر ده‌رکه‌ونه‌وه جیا له‌م ده‌رکه‌وتنه‌ى له‌ناو ماڵ و پێکهاته‌ى خێزانى نێرساالرى ئێستا ههیه.
ئاراس عوسمان ل ه کوردستاندا له‌پاڵ پێشکه‌وتنى زانست و زانیارى و بوارى ته‌کنه‌لۆژیا به‌گشتى ،الیه‌نى ئابوریش به‌هه‌مان شێو ه له‌بره‌ودایه ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر ئامارێکى دروست هه‌بێت ده‌بینین چه‌ندین خێزان بوارى مادییان زۆر الوازه ،له‌و چوارچێوه‌یه‌شدا ژنان شان به‌شانى پیاوه‌کان رۆژان ه له‌ماڵ ه سارد و پڕ ل ه گرفت و که‌سه‌رى ژیانه‌و ه دێن ه ده‌ره‌و ه بۆ په‌یداکردنى بژێوى و پاروى خۆیان و منداڵه‌کانیان، به‌هه‌ندێک کار و کاسبییه‌و ه سه‌رقاڵن، ئه‌مڕۆ ک ه رۆژێک تێپه‌ڕبوو ه به‌سه‌ر بۆنه‌یه‌کدا له‌ژێر ناوى (جه‌ژن)ى کرێکاران ،له‌م ڕاپۆرته‌دا هه‌وڵمانداوه چۆنێتى کارکردنى هه‌ندێک له‌و ژنان ه بخه‌ین ه به‌رباس بۆ ئاگاداربوون ل ه ژیان و گوزه‌رانى ئه‌م توێژه‌ى خواره‌وه‌ى کۆمه‌ڵگه‌ى کوردى له‌سایه‌ى بودجه‌یه‌کى ( )%17و بوونى چه‌ندین رێکخراوى هاوکارى و له‌سه‌ر و هه‌مووشیانه‌و ه رێکخراوه‌کانى ژنان و وه‌رگرتنى وه‌اڵمى به‌رپرسى ئه‌و رێکخراوان ه و نوێنه‌رانى په‌رله‌مانى کوردستان ل ه لیژنه‌کانى ژنان.
له‌و کاته‌ى به نێو بازاڕى ئه‌سحابه‌سپیدا ت��ێ��پ �ه‌ڕب��ووی��ن و ب������ه‌ووردى ده‌م���اڕوان���ی��� ه ش��ه‌ق��ام��ه‌ک��ان ب���ۆ دی��ت��ن��ى ئ����ه‌و ژن��ان��ى کاسبکارى سه‌ر شه‌قامه‌کانن ،کاتژمێر ( )10:20خ��ول�ه‌ک��ى س�ه‌رل�ه‌ب�هی��ان��ى بوو خ��ات��وو شیرین م�ه‌ح��م��ود ،ت�ه‌م�ه‌ن ()52 س��اڵ یه‌کێک ب��وو ل �ه‌و ژنانه سه‌رقاڵى کێشانى گه‌اڵمێو ب��وو ب��ۆ ک��ڕی��اره‌ک��ان و داوام������ان ک���رد ل��ێ��دوان��م��ان ب��ۆ ب��دات ل �ه‌ب��اره‌ى ه��ۆک��ارى کارکردنیان ،ئه‌ویش به‌زه‌رده‌خه‌نه‌یه‌که‌وه پێى وتین هه‌رچیه‌ک بڵێم گره‌نتى ههیه بگاته شوێنى مه‌به‌ست؟ له‌پاش خۆناساندنى ئاماژه‌ى به‌وه‌کرد ک ه رۆژان�ه له پیره‌مه‌گرونه‌وه دێمه سلێمانى ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ى ب��ژێ��وى منداڵه‌کانم ب�ه‌ده‌س��ت بهێنم و پیاوه‌که‌شم کرێکارى ده‌ک��ات، له‌به‌ر ئهوه ناتوانێت ئه‌وه‌ى په‌یداى ده‌کات خه‌رجیمان دابین بکات ،خاتوو شیرین که به‌ده‌ستکێشه ره‌نگ ره‌ساسیه‌کانیه‌و‌ه و کێشانه سه‌فه‌ریه‌که‌وه بۆمان ده‌دوا، ئاماژه‌ى به‌وه‌شکرد که کوڕێکى شه‌هید‌ه و خ��ێ��زان و م��ن��داڵ �ه‌ک��ان��ى ل��ه‌س��ه‌ر ئ �ه‌م کاسبیه‌ى ده‌ژین ،چه‌ندین جار هاوکارى ئ �ه‌و کهسانه ک��راوه که دراوس��م��ان بووه و خ��اوه‌ن��ى ش�هه��ی��ده ،ب��ه‌اڵم تائێستا له‌و هاوکاریانه بێبه‌شکراوم ،له‌باره‌ى جه‌ژنى کرێکارانهوه رایگه‌یاند «وه‌اڵ من نازانم و ئاگادارى جه‌ژنى کرێکار و هه‌ندێک ل���ه‌و ش��ت��ان �ه ن��ی��م ،ب��ه‌اڵم ت��ۆ ک��ات��ێ��ک ڕۆژێ���ک ک��ارن �ه‌ک �هی��ت پ��ێ��ت�هوه دی����ار ب��ێ��ت ،ب��ژێ��وى ژیانت نه‌ڕوات ئیتر جه‌ژن به‌ئێمه چى، ب��ۆی �ه ئ����هوه ده‌ڵ��ێ��م هه‌رکات حکومه‌ت و حزبه‌کان توانیان ژیانى خه‌ڵکى و
کرێکار و لێقه‌وماوه‌کان دابین بکه‌ن و دڵیان خۆش بکه‌ن له سایه‌ى ئه‌و هه‌موو نه‌وته‌ى ده‌یفرۆشن و ئه‌و پاره زۆره‌ى ههیه، ئهوه هه‌موو رۆژێک بۆ خه‌ڵکى به‌گشتى جهژنه ،ن�ه‌ک که‌سێکى وه‌ک من ک ه داڵ بۆ داڵ له کارکردنداین نازانین پشوو سه‌یران و سه‌فره چیه. خاتوو ئامینه ره‌ح��م��ان ته‌مه‌ن ()42 ساڵ که به‌وته‌ى خۆى تائێستا نه‌چۆت ه ژیانى هاوسه‌رگیرییه‌وه و به‌ده‌م خواردنی بنێشته‌وه و پاککردنه‌وه‌ى کنگره‌کانى ن��او گوێنیه‌که‌ى ب�ه‌رده‌س��ت��ی پێى وتین «دان��ی��ش��ت��وى سلێمانیم چ�ه‌ن��د ساڵێک ه واخ�ه‌ری��ک��ى فرۆشتنى ئ �ه‌و خ��واردن��ان�ه‌م که له وه‌رزه جیاوازه‌کاندا په‌یداده‌بێت ، له‌ماڵه‌وه که‌سمان نیه کارمان بۆ بکات له‌به‌ر ئه‌وه‌ى له خانه‌واده‌که‌م ته‌نها برایه‌کم م��اوه‌ت�هوه و براکه‌شم ب��ارى ده‌رون��ى زۆر ته‌واو نیه هه‌رچۆن بێت توانیم ژنێکى بۆ بهێنم تاکو هاوکارى بکات ،ئێستا رۆژان ه بژێوى ئه‌و خێزانه که خاوه‌نى دوو منداڵ ه له‌گه‌ڵ خه‌رجى خۆم له‌سه‌ر ئه‌م سه‌وز‌ه و خواردنه به‌هارانه‌یه دابین ده‌که‌ین». ئامینه ئاماژه‌ى به‌وه‌شکرد چه‌ند جارێک س���ه‌ردان���ى رێ��ک��خ��راوه‌ک��ان��م ک����ردوه بۆ هاوکارى ئه‌و برایه‌م ،به‌اڵم بێ سودبووه و له‌به‌ر ئهوه هه‌رچۆن بێت خۆم تابتوانم ک��ارده‌ک�ه‌م بۆ خۆم و ئه‌و ب��راو خێزانه‌ى له‌م رێگه‌یه‌وه ژیان بگوزه‌رێنین و زه‌لیلى ده‌ستى که‌س نه‌بین و منیش ته‌ندروستیم ب��اش ب��ێ��ت ،چونکه زۆر ک��ات ده‌ت��رس��م نه‌خۆش بکه‌وم ،بۆیه ئ�ه‌و ک��ات توشى چه‌ندین کێشه ده‌بین و به‌ناچارى ده‌بێت به‌قه‌رز و قۆڵه بژین و ئ �ه‌وه‌ش ناکرێت له‌به‌ر ئهوه دواتر ناتوانین به ڕێگه‌ى ئه‌م ک��ار و کاسبیه ق�ه‌رزه‌ک�ه بگێڕینه‌وه بۆ خاوه‌نه‌کانیان ،ئ�ه‌و کچه ته‌مه‌ن ()42 ساڵه له‌باره‌ى رۆژى جیهانى کرێکارانهوه هێماى به‌وه‌کرد «ب��ڕوات هه‌بێت مه‌گه‌ر ح���ک���وم���ه‌ت پ����ش����وى ب��ێ��ت ئ���اگ���ادارب���م ئ �ه‌گ �ه‌ر ن���ا ،چ سودێکى تێدایه بۆ ئێم ه ئ���ه‌م���ڕۆی���ان ب���هی���ان���ى و م��ان��گ��ێ��ک ل��������ه‌س��������ه‌ر ی����������ه‌ک ب���ا ب��ڵ��ێ��ن ج �ه‌ژن��ى ک�����رێ�����ک�����اره، ب��������������ه‌اڵم
ده‌ت����وان����ێ����ت ک���ه‌م���ێ���ک ل�����ه‌و خ���ه‌م���ه و قوڕبه‌سه‌رییه‌ى ئێمه تێیدا ده‌ژی���ن که‌م بکاتهوه ،بۆیه هه‌رچى ده‌ڵێن هه‌مووى درۆ و ده‌له‌سه‌یه و چ��او له واڵت��ان��ى ئه‌وروپا ده‌که‌ن و ناتوانن دوو دینار بۆ ئێمه دابین بکه‌ن له‌و پاره‌یه‌ى هه‌ر ده‌یبه‌ن و ده‌یکه‌ن به بانکى واڵته‌کانى ده‌ره‌وه‌دا. ن��ازدار عه‌زیز ،ته‌مه‌ن ( )48ساڵ ک ه چه‌ند پارچه کلێنس و بنێشتى کوردى و هه‌ندێک تۆپه شقارته‌ى له‌به‌رده‌م خۆیا دان��اب��وو ،له نزیک مزگه‌وتى گ��ه‌وره‌دا،
››
هه‌رچى ده‌ڵێن هه‌مووى درۆ و ده‌له‌سه‌ی ه و چاو ل ه واڵتانى ئه‌وروپا ده‌که‌ن و ناتوانن دوو دینار بۆ ئێم ه دابین بکه‌ن له‌و پاره‌یه‌ى هه‌ر ده‌یبه‌ن و ده‌یکه‌ن ب ه بانکى واڵته‌کانى ده‌ره‌وه‌دا کاتێک وه‌ستاین و ساڵومان لێکرد وا هه‌ستى کرد که کڕیاربین ،دواى ئه‌وه‌ى خۆمان ناساند پێى وتین باشه حکومه‌ت گ��وێ ده‌گ��رێ��ت و خانویه‌کمان ب��دات��ێ، ئهمه سه‌ره‌تاى وته‌کانى بوو ،دواتر زیاتر قسه‌ى کرد و وتى« :هه‌ر رۆژێک باران و س �ه‌رم��ا ب��ێ��ت ی��اخ��ود ه���ه‌ر چ���ۆن بێت ناچارین ،رۆژان �ه بێینه ب��ازاڕ بۆ ئه‌وه‌ى بتوانین مه‌عیشه‌تى ئه‌و رۆژه بۆ خۆم و پیره پیاوه‌که‌م به‌ده‌ست بێنم ،له‌ماڵه‌وه چه‌ند منداڵێکمان ههیه و ئه‌وانیش ژنیان هه‌ی ه و کارده‌که‌ن و منیش هاوکاریان ده‌که‌م و رۆژ ههیه چوار بۆ پێنج هه‌زار دینارێک په‌یدا ده‌که‌م ،ئه‌وانیش هه‌ر چۆن بێت پاره‌ى کرێى مانگانه‌ى خانه‌که په‌یدا ده‌که‌ن و کرێچین مانگى به‌سێ سه‌د و په‌نجا هه‌زار دینار» .خاتوو ن��ازدار جارجاره ده‌یڕوانى به‌مه‌به‌ستى هاتنى کڕیارێک و قسه‌ى بۆ ده‌کردین له‌باره‌ى جه‌ژنى کرێکارانهوه باسى ل �ه‌وه‌ک��رد «ئ �ه‌گ �ه‌ر رۆژێ���ک دوو ه �ه‌زار دینارم زیاتر ده‌س��ت بکه‌وێت ئه‌و رۆژه بۆمن جهژنه و سودى ههیه ،نه‌ک
رۆژێک له ته‌له‌فزیۆنه‌کانه‌وه هه‌ر باسمان بکه‌ن و دواتر بیریان بچێته‌وه. ت��ان��ی��ا ت��اه��ی��ر ب��ه‌رپ��رس��ى رێ��ک��خ��راوى گه‌شه‌پێدانى ئافره‌تان پێیوایه گه‌وره‌ترین گرفتى ئ��اف��ره‌ت��ان ن�ه‌ب��وون��ى ئابورییه‌کى سه‌ربه‌خۆیه ،هه‌رکات ژنێک خاوه‌نى ئه‌و ئابوریه بوو خاوه‌نى جه‌سته و عه‌قڵ و... هتد خۆیه‌تى ،بۆیه ئ �ه‌و کارکردنانه‌ى ده‌یان بینین له‌الیه‌ن هه‌ندێک له‌و ژنانه‌و‌ه هۆکارێکه بۆ رزگاربوون له‌و چه‌وسانه‌و‌ه کۆمه‌اڵیه‌تى و خێزانیه رووبه‌ڕویان بۆته‌وه، تانیا پێیوایه ئه‌وان وه‌ک رێکخراوه‌کانى ژنان نه‌یاتوانیوه هه‌ستن به‌وه‌ها کارێک، «له‌به‌ر ئ �ه‌وه‌ى زۆرینه‌مان پاشکۆیه‌کى حزبه‌کانین و له‌م کاته‌شدا ئه‌م رێکخراوان ه خاوه‌نى ئابوریه‌کى سه‌ربه‌خۆ نین ،بۆی ه کارکردن بۆ ئه‌و ژنانه‌ى به‌ڕه‌نج و شانى خ��ۆی��ان ژی��ان ده‌ک���ه‌ن ،ئێمه نه‌ماتوانیو‌ه کارێکى وای���ان ب��ۆ بکه‌ین ک �ه ئه‌مڕۆ شایه‌نى وتن بێت» .وتیشى «له‌سااڵنى رابردو هه‌وڵى کردنه‌وه‌ى خولى به‌رگدورى و کارى ده‌ستى هه‌بوو ،به‌اڵم گه‌یشتوینه‌ت ه ئه‌و بڕوایه ئه‌م کارانه ناتوانێت له‌و ره‌نج و ماندوبوونه‌ى ژنان که‌م بکاتهوه ،له‌باره‌ى ئه‌و یاسا عێراقیه‌ى ههیه تایبه‌ت به ژنان پێشنیار ده‌که‌م کار بۆ هه‌موارکردنه‌وه‌ى بکه‌ین ،که له‌سااڵنى پێشودا ده‌رچووه و له‌به‌رژه‌وه‌ندى ژنانى به‌تایبه‌ت کارکه‌ردا ن��ی�ه ،ل�ه‌الی�ه‌ک��ى ت���ره‌وه ب��ه‌داخ��هوه یاساى بیمه‌ى کۆمه‌اڵیه‌تى که له په‌رله‌مانى کوردستاندا باسى لێوه‌کرابوو ،به‌شێوه‌کى ب���اش ب��ه‌ڕێ��وه ن��اچ��ێ��ت و دی��اری��ش نی ه گه‌یشتونه‌ته کوێ». گه‌شه دارا حه‌فید ئه‌ندامى په‌رله‌مانى کوردستان و سه‌رۆکى لیژنه‌ى ژنان له‌سه‌ر ئ�ه‌م حاڵه‌تانه راى وای �ه «ئ �ه‌و که‌سانه‌ى له‌سه‌ر شه‌قامه‌کانن ده‌بێت کارێکیان بۆ بکه‌ین که به‌رامبه‌ر به‌ماندوبونى خۆیان بژێوى دابین بکه‌ن ،له‌ئێستادا جۆرێک ل ه بیمه‌ى کۆمه‌اڵیه‌تى ههیه له وه‌زاره‌تى کار و کاروبارى کۆمه‌اڵیه‌تى ،به‌اڵم کهمه و شیاوى ئه‌و خهڵکه نیه و پێویسته زیاد بکرێت ،به‌ڵێنیان داوه له‌برى ( )37هه‌زاره‌وه بۆ ( )75ه�ه‌زار ،بۆیه پێشنیارمانکردو‌ه له راپۆرتى لیژنه‌کاندا له‌م ساڵدا بکرێت ه ()100ه��ه‌زاری��ش ،ئه‌مه‌ش له هه‌ندێک شوێنى تر ئه‌و بڕه پارانه ببڕێت بۆ ئه‌وه‌ى ئه‌م زیاده‌یه دیارى بکرێت» ،ئه‌و ئه‌ندامه‌ى په‌رله‌مان باسى له‌وه‌شکرد ئهمه چاره‌سه‌رى ریشه‌ى ناکات بۆ ئ�ه‌و خهڵکه و ده‌بێت ئامارێکى دروستمان له‌به‌ر ده‌س��ت بێت بۆچاره‌سه‌رکردنى ئه‌و گرفتانه و پێویست ه حکومه‌ت به‌دواداچونى له‌سه‌ر بکات.
پرۆژ ه یاساى (مه‌ئزونى شه‌رعى) ئاماد ه کراوه
به‌اڵم تا ئێستا خوێندنه‌وه‌ى یه‌که‌مى ل ه په‌رله‌مان بۆ نهکراوه هه‌ولێر ئااڵ به‌رزنجى ژماره‌یه‌کى زۆر ل ه پرۆژه‌ى جۆاروجۆر پێشکه‌ش ب ه لیژنه‌کانى په‌رله‌مانى کراوه ،به‌اڵم جگ ه ل ه په‌سه‌ندکردنى چه‌ند پرۆژه‌یه‌ک، ژماره‌یه‌کى زۆر ل ه پرۆژه‌کانى تر ل ه په‌رله‌مان ماوه‌ته‌وه، هه‌ندێک له‌وان ه نزیکه‌ى ساڵێک ه خوێندنه‌وه‌ى یه‌که‌میشیان بۆ نهکراوه ،له‌وانه‌ش پرۆژه‌یاساى (مه‌ئزونى شه‌رعى) ک ه له‌ساڵى رابردوو ل ه الیهن یه‌کێتى زانایانى ئایینى ئیسالمى ب ه مه‌به‌ستى رێگاگرتن ل ه ماره‌کردنى ئافره‌تان ل ه ده‌ره‌وه‌ى دادگاکان ئاماده‌کرابوو.
س �ه‌ب��اره‌ت به ه��ۆک��ارى دواک�ه‌وت��ن��ى ئه‌و پرۆژه‌ی‌ه و گرنگى په‌سه‌ندکردنى له‌کاتى ئێستا ،الیهنه په‌یوه‌نداره‌کان بۆچونى خۆیان بۆ (چه‌تر) ده‌خه‌نه‌ڕوو ،سه‌ره‌تا جه‌عفه‌ر گوانى به‌ڕێوه‌به‌رى راگه‌یاندنى یه‌کێتى زانایانى ئایینى ئیسالمى کوردستان راگه‌یاند :ئێم ه وه‌ک یه‌کێتى زانایان پرۆژه یاساى مه‌ئزونى شه‌رعیمان ئاماده کرد و دواى راوێژ له‌گه‌ڵ یاساناسان ئاراسته‌ى په‌رله‌مانى کوردستانمان کرد ،به‌اڵم تاکو ئێستا خوێنده‌وه‌ى یه‌که‌مى بۆ نهکراوه و نه‌خراوه‌ت‌ه به‌رنامه‌ى کار. وتیشى :پێماوانوای‌ه ئه‌و پرۆژه یاسایه بۆ ئه‌مڕۆى کۆمه‌ڵگا زۆر گرنگه و پێویست ه کارى بۆ بکرێ ،بۆیه ئه‌گه‌ر پرۆژه‌ک‌ه زیاتر
دوا بکه‌وێت به‌دواداچوونى بۆ ده‌که‌ین ،تاکو په‌رله‌مان بیخات‌ه ناو به‌رنامه‌ى کاره‌کانى. ل �ه‌ب �ه‌رام��ب �ه‌ردا ع��وم �ه‌ر ع�ه‌ب��دول��ڕح��م��ان ئه‌ندامى لیژنه‌کانى ئ �ه‌وق��اف و یاسایی په‌رله‌مانى کوردستان وتى :هه‌ر پرۆژه‌یه‌ک کاتێک ده‌گ��ات�ه په‌رله‌مانى کوردستان، س �ه‌ره‌ت��ا ده‌ب���ێ خ��وێ��ن��دن�ه‌وه‌ى ی�ه‌ک�ه‌م��ى بۆ ب��ک��رێ��ت ،دوات���ر ل �ه لێژن‌ه پ �هی��وه‌ن��داره‌ک��ان گفتوگۆى له‌سه‌ر ده‌کرێت ،تاکو راپۆرتێک ئاماده بکه‌ن ،به‌اڵم تاکو ئێستا ئه‌و پرۆژه‌ی ه له‌ناو په‌رله‌مان خوێندنه‌وه‌ى یه‌که‌مى بۆ نهکراوه ،ئه‌مه‌ش له ده‌سه‌اڵتى سه‌رۆکایه‌تى په‌رله‌مان‌ه ئاخۆ چ پرۆژه‌یه‌ک ده‌خان‌ه ناو به‌رنامه‌ى و به‌الیه‌و‌ه گرنگه. سه‌باره‌ت به گرنگى ئه‌و پرۆژه‌ی‌ه عومه‌ر عه‌بدلڕحمان پێیوابوو :له‌کاتى ئێستا ل ه دادگاکان یاساى بارى که‌سێتى ههیه ک ه شوێنى هه‌موو ئه‌و مه‌سه‌الن‌ه ده‌گرێته‌و‌ه و هیچ رێگریه‌ک نیه بۆ ئ��ه‌وه‌ى هاواڵتى بچێت‌ه دادگاکان بۆ ئه‌نجامدانى پرۆسه‌ى هاوسه‌رگیرى ،هه‌ر به‌هه‌مان یاسا سزاى ئه‌و که‌سانه‌ش ده‌درێ��ت که له ده‌ره‌وه‌ى دادگا ژن م��اره ده‌ک �ه‌ن» .هه‌ر وه‌ک ئه‌و ئه‌ندام په‌رله‌مان‌ه ئ��ام��اژه‌ى ب��ۆ ده‌ک���ات له‌کاتى گفتوگۆى ناو په‌رله‌مان ده‌رده‌که‌وێت که ئه‌و پرۆژه‌ی‌ه په‌سند ده‌کرێت یان ره‌تده‌کرێته‌وه، ئه‌وکات‌ه قسه‌ى خۆمان ده‌بێت. دواى ئه‌وه‌ى له ساڵى رابردوو یاساى بارى که‌سێتى له هه‌رێمى کوردستان له‌الیه‌ن په‌رله‌مانى ک��وردس��ت��ان�هوه ه�ه‌م��وار ک��را و یه‌کێک له ماده‌کانى باس له قه‌ده‌غه‌کردنى ماره‌بڕینى ژنان ده‌ک��ات ل��ه‌ده‌ره‌وه‌ى دادگا،
››
پرۆژه‌که‌ى ئێم ه بۆ دانانى (مه‌ئزونێکى شه‌رعیه) ک ه به‌شێوه‌یه‌کى یاسایی و مه‌رجدار کاره‌کان بکات ،به‌ئامانجى ئه‌وه‌ى چیتر ل ه په‌ناى ناوى مه‌الیه‌تییه‌وه ،که‌سانێکی ناشاره‌زا گرفت بۆ کۆمه‌ڵگا دروست نه‌که‌ن و مافه‌کانى ژنانیش به‌اڵم به‌هۆى جێبه‌جێ نه‌کردنى ئه‌و یاسای ه یه‌کێتى زانایانى ئایینى کوردستان له رێگاى پرۆژه‌یه‌که‌و‌ه رێگا به مه‌الکان ده‌دات ل ه ده‌ره‌وه‌ى دادگا ژن ماره‌بکه‌ن. ع��ه‌ب��دواڵ س�ه‌ع��ی��د س��ه‌رۆک��ى یه‌کێتی زانایانى ئایینى کوردستان وتى :پرۆژه‌که‌ى ئێمه بۆ دانانى (مه‌ئزونێکى شه‌رعیه) ک ه به‌شێوه‌یه‌کى یاسایی و مه‌رجدار کاره‌کان
بکات ،به‌ئامانجى ئ �ه‌وه‌ى چیتر له په‌ناى ن��اوى مه‌الیه‌تییه‌وه ،که‌سانێکی ناشاره‌زا گ��رف��ت ب��ۆ کۆمه‌ڵگا دروس���ت ن �ه‌ک �ه‌ن و مافه‌کانى ژنانیش پێشێل نه‌که‌ن ،به‌ڵکو ل ه رێگاى (مه‌ئزونى شه‌رعى) هه‌ر ناوچه‌یه‌ک تایبه‌ت بکرێت به‌چه‌ند که‌سێک‌و ئه‌وانیش مه‌رجی تایبه‌تیان بۆ دابندرێت ،بۆ ئه‌مه‌ش له هه‌فته‌ى رابردوو له‌گه‌ڵ لیژنه‌ى ئه‌وقافى په‌رله‌مان گفتوگۆمان له‌سه‌ر ئه‌و پرۆژه‌ی ه کرد. ه����ه‌روه‌ک س �ه‌رۆک��ى یه‌کێتى زان��ای��ان روونیکردهوه :له‌کاتى ئێستا زۆر که‌س ئه‌و ماف‌ه به‌خۆى ده‌دات که به‌بێ گوێرایه‌ڵی الی �ه‌ن��ی ک��ۆم �ه‌اڵی �ه‌ت��ی و ب �ه شێوه‌یه‌کى ناشه‌رعى ماره‌کردنى ژن��ان ئه‌نجامده‌ده‌ن، وه‌ک م���اره‌ک���ردن���ی ک��چ��ی ب��چ��وک و ماره‌بڕینی ژنانى ع �ه‌ره‌ب و بێگان‌ه به‌بێ ئ �ه‌وه‌ى هیچ الیه‌نێکی ئه‌منی ئاگادارى بێت. س �ه‌ب��اره‌ت ب �ه‌و پ��رۆژه‌ی �ه و ی��اس��اى ب��ارى که‌سێتى که باس له قه‌ده‌غه‌کردنى ژن ل ه ده‌ره‌وه‌ى دادگا ده‌کات ،گوڵزار قادر ئه‌ندامى لێژنه‌ى ئه‌وقاف له په‌رله‌مانى کوردستان پێیراگه‌یاندین :به‌هۆى ئه‌وه‌ى له‌ماوه‌ى رابردوو نه‌تواندرا یاساى ب��ارى که‌سێتى جێبه‌جێ بکرێ و رێگا له ماره‌کردنى ژن ل�ه‌ده‌ره‌و‌ه دادگ��ا بگرن ،بوونى (مه‌ئزونى شه‌رعى) بۆ ماره‌کردنى ژن��ان له ده‌ره‌وه‌ى دادگ��ا به چاره‌سه‌رێکى مامناوه‌ندى داده‌نیم. پێشیوابوو :هێشتا کۆمه‌ڵگاى کوردستان نه‌گه‌یشتۆت‌ه ئه‌و ئاسته‌ى یاساکان به‌باشى جێبه‌جێ ب��ک��ات ،چونکه له‌کاتى ئێستا
رۆژان����ه ب���ه‌س���ه‌دان ژن ل������ه‌ده‌ره‌وه‌ى دادگ���ا مار‌ه ده‌کرێن ،بۆیه ئه‌و پرۆژه‌ی‌ه واده‌ک��ات چاره‌سه‌رێک بۆ ئه‌و ناڕێکیی‌ه بدۆزیته‌و‌ه ک ه له‌کاتى ئێستا زۆر که‌س ئه‌و ماف‌ه به‌خۆى ده‌دات به شێوه‌یه‌کى ناشه‌رعى ماره‌کردنى ژنان ئه‌نجامده‌ده‌ن. سه‌میر‌ه ره‌س���وڵ ،وه‌ک چاالکوانێک ل �ه‌ب��وارى مافه‌کانى ژن���ان ل �ه‌ب��اره‌ى بونى یاسایه‌ک ب��ۆ ق�ه‌ده‌ک��ردن��ى م��اره‌ک��ردن ل ه ده‌ره‌وه‌ى دادگ��اک��ان وت��ى :جگه ل��ه‌وه‌ى ب ه پێویستى ده‌زانم یاسایه‌کى له‌و جۆره هه‌بێت، به‌باشى ده‌زان���م مامۆستایانى ئایینى ل ه وتاره‌کانیان باسى ئه‌و مهسهلهیه بکه‌ن و هانى کۆمه‌ڵگا بده‌ن ژن له ناو دادگاکان مار‌ه بکرێ ،چونکه زۆرجار بینومان‌ه ژنان به‌بێ خواست و ئاره‌زوى خۆیان مار‌ه ده‌کرێن و هیچ مافێکیان بۆ ده‌سته‌به‌ر ناکرێت، ئ�ه‌م��ان�ه ه �ه‌م��ووى واده‌ک����ات داوا بکه‌ین مافه‌کانى ئافره‌تان به‌یاسا بکرێ ،چیتر دایکان و باوکان به‌زۆر کچه‌کانیان به‌شوو نه‌ده‌ن. ه �ه‌روه‌ک ئه‌و چاالکوان‌ه وت��ى :ئه‌مڕۆ ئێمه له قۆناغێک ده‌ژین زۆر به خێرایی گۆڕانکارى به‌سه‌ردا دێت ،بۆیه پێویستمان به یاساى تازه و هه‌نگاى تازه ههیه ،له‌بوارى مافه‌کانى ژنان که تاکو ئێستا پێشێلکارى و توندوتیژى به‌رامبه‌ر ده‌ک��رێ ،بۆیه من له‌گه‌ڵ ئ �ه‌وه‌م په‌رله‌مان به زووترین کات پ��رۆژه‌ى مه‌ئزونى شه‌رعى په‌سه‌ند بکات، چ��ون��ک�ه ئ �ه‌وی��ش هیچى ک�ه‌م��ت��ر ن��ی�ه ل ه یاساکان و په‌یوه‌ندیه‌کى زۆرى به چین و توێژه‌کانى کۆمه‌ڵگاو‌ه ههیه.
گه‌نجانى شاره‌زوور توڕه‌ن و بڕوایان ب ه به‌ڵێنه‌کانى ده‌سه‌اڵت نهماوه
«بێنازترین و په‌راوێزترین گه‌نج ئێمه‌ین»
ئاماده‌کار ئارام شه‌مێرانى گه‌نجانى شاره‌زور ئاماژ ه بۆ ئه‌وه‌ده‌که‌ن له‌الیه‌ن ده‌سه‌اڵته‌و ه پشتگوێ خراون و تا ئێستا وه‌ک پێویست ئاوڕیان لێنه‌دراوه‌ته‌وه، چونک ه هیچ شوێنکى گشتى نی ه روى تێبکه‌ن تا کاته‌کانى خۆیانى تێدا به‌سه‌ر ببه‌ن ،هه‌روه‌ها ب ه نیگه‌رانیه‌و ه ده‌ڵێن تا ئیستا حکومه‌ت پرۆژه‌یه‌کى تایبه‌ت ب ه گه‌نجانى نیه.
س��ام��ان ئ���ه‌ن���وه‌ر ،خ��وێ��ن��دک��ارى پۆلى نۆیه‌مى بنه‌ڕه‌تی له سه‌یدسادق ،ئاماژه بۆ ئهوه ده‌کات :روو ده‌که‌یت ه هه‌ر شوێنێکى حزبى به میوانت ده‌زانن و پۆزت به‌سه‌ردا لێده‌ده‌ن یان ده‌رت ده‌ک�ه‌ن ،به‌اڵم له کاتى خۆپیشاندانه‌کاندا ل ه میدیاکانیانه‌و‌ه به‌ڵێن ده‌ده‌ن‌و دواتریش وه‌ک هه‌موو کاتێکى تر ه هه‌موو شوێنه‌کان گه‌نجان نایبه‌ن ه سه‌ر .هه‌روه‌ها سامان ،هێماى بۆ nل ئه‌وه‌شکرد :ن ه پارکێک هه‌ی ه هه‌ناسه‌یه‌کى ت��ێ��دا ه �ه‌ڵ��ب��م��ژی��ت ،ن���ه ه��ۆڵ��ێ��ک ه�هی� ه دانیشین ئه‌ویش له‌به‌ر دهنگه ده‌نگ و چاالکیه‌کى تێدا ئه‌نجام ب��ده‌ى .ئه‌وه‌شى قه‌ره‌باڵغى به‌که‌ڵک نایات و ناتوانن وت« :بێنازترین گه‌نج ئێمه‌ین ،په‌راوێزترین سودى لێببینین و پشویه‌کى تیا بده‌ن. گه‌نج ئێمه‌ین ،نه مناڵیمان مناڵى بوو ،ئه‌و خوێندکار‌ه درێژه‌ى ب ه قسه‌کانى داو ن ه گه‌نجیشمان گه‌نجیه ،ئاخر ئه‌م ه چ ئه‌وه‌ى وت« :من خۆم زۆر زۆر توڕه‌م له‌م حکومه‌تێک ه نه‌زانێت گه‌نجه‌کانى له چ دهسهاڵته و بڕوام ب ه هیچ به‌لێنێکیشیان ن �ه‌م��اوه و ک��ات�ه‌ک��ان��م ب � ه ب�ه‌ت��اڵ�هی��ى‌و داماوییه‌کدا ته‌مه‌نیان ده‌دۆڕێنن. ش��ک��ار ج���ه‌ب���ار ،ت �ه‌م �ه‌ن ( )27س��اڵ ،خ��وێ��ن��دن �هوه ب��ه‌س��ه‌ر ده‌ب����ه‌م ه �ه‌رچ �ه‌ن��د دانیشتووى ههڵهبجه ،خوێندکارى سێیه‌مى ناشکرێ هه‌موو کاتێک بخوێنیته‌وه، ئاماده‌یى ،قس ه لهوه ده‌کات :وه‌کو ئه‌وه‌ى چونک ه پشوویشت پێویسته تا ئاماده‌بیت بزانم شوێنێک نی ه حکومه‌ت کردبێتیه‌و‌ه هێمنان ه و سه‌رکه‌وتووان ه بژیت‌و بیرێک ب���ۆ ئ��ێ��م �هى گ���ه‌ن���ج ،ئ���ه‌وه‌ت���ا ح��ک��وم�ه‌ت ب��ک �هی��ت �هوه .ج�ه‌خ��ت��ی��ش��ی��ک��ردهوه :هیچ پارکێکى ن��ات �ه‌واوى ک��ردوه‌ت �هوه له‌وپه‌ڕى ئومێدێکم ب �هوه نی ه ده‌س �ه‌اڵت گه‌نجى ش��اره‌وه‌ی �ه و بێزت نایه س�هی��رى بکه‌یت ،ههڵهبجه خۆشبه‌خت ب��ک��ات و زۆرب���هى چونک ه پارکى شاره‌کان و واڵتان ده‌بینین کاته‌کانیشم له ده‌ره‌وه‌ى ههڵهبجه به‌سه‌ر و ئه‌مه‌ى هه‌ڵه‌بجه‌ش ده‌بینیت هه‌ر رومان ده‌به‌م ،چونکه نازانم له‌و شاره مه‌زڵومه‌دا نی ه بڵێین ئه‌م ه پارکه .ئه‌م گه‌نج ه هێماى چى بکه‌م و چۆن رۆژ بکه‌مه‌و‌ه و چۆن بۆ ئه‌وه‌کرد :ک ه ته‌نها گازینۆ ههیه تیایدا شه‌و ببه‌مه‌سه‌ر ،کاتێکیش میوانێکم دێت
له ده‌سه‌اڵت تووڕه‌ن /فۆتۆ :ئارام شه‌مێرانی
››
به‌هۆی نه‌بوونی شوێن ه گشتیه‌کان له‌زۆربه‌ی ناوچه‌کانی شاره‌زوور گه‌نجان نازانن رووبکه‌نه کوێ نازانم بیبه‌م ه کوێ. فازیل ئه‌حمه‌د ،رۆژنامه‌نوس ،له باره‌ى نه‌بوون و که‌مى شوێنێک بۆ گه‌نجان و به‌ڵێنه‌کانى حکومهتهوه ،وتى :به بڕواى من ئه‌و شوێنه‌ى باره‌گاى حزبی ه داگیرکراوه،
ئه‌و فه‌رامۆشیه‌ش له سه‌ره‌و‌ه دابه‌زیو‌ه بۆ خواره‌وه و ئه‌وه‌ى ئه‌مه‌یشى دروست ک��ردووه ئه‌و به‌رپرسانه‌ن که تێناگه‌ن خ���واس���ت���ى ئ��ی��ن��س��ان چ���ی���ه .ف��ازی��ل جه‌ختیکرده‌وه :له‌به‌رئه‌وه‌ى شوێنێک نیه ب��ۆ گه‌نجان ت��ا رووى تێبکه‌ن، ده‌بێ بزانین ئه‌و که‌س ه کێی ه ئیداره‌ى ده‌سه‌اڵت ده‌کات‌و چۆن ده‌یکات. بێستون سدیق ،ته‌مه‌ن ( )29ساڵ، مامۆستاى قوتابخانه‌ى ش����اره‌زوور، دان��ی��ش��ت��وى ن��اح��ی �هى زه‌ڕای������ه‌ن ،ئ�ه‌م گه‌نجه‌ش وه‌ک ت�ه‌واوى گه‌نجه‌کانى تر نیگه‌رانه .وتى :هه‌موو ته‌مه‌نمان دوب��اره‌ی �ه ،باخچه‌یه‌کى بچوک ههیه ل ه زه‌ڕایه‌ندا ڕووب�ه‌ره‌ک�هى ( )60-40مه‌تره، ته‌نها یاریه‌کى مندااڵنه‌ى تێدایه ،به‌مه‌ش گ �ه‌ن��ج چ��ى ب��ک��ات ک �ه ش��وێ��ن��ى منداڵ ه بێنازه‌کانیشى تێدا نابێته‌وه .ئه‌و مامۆستای ه
هێماى ب��ۆ ئ �ه‌وه‌ک��رد :سه‌نته‌رێکیشیان ک���ردوه‌ت���هوه هیچى تیانیه ،ی��ان ئه‌بێت ب��خ �ه‌وى ی��ان هیچ نی ه بیکه‌یت ،بۆی ه گه‌نجه‌کانمان زۆریان سه‌فه‌ریان کردووه و واڵت���ی���ان ج��ێ��ه��ێ��ش��ت��وه ،ئ���ه‌وان���ى ت��ری��ش زۆربه‌یان ده‌بینم ل ه سه‌رسوچى کۆاڵنێک دا وه‌ستاون یان ده‌چن له تاودا کرێکارى ده‌که‌ن ،یان ده‌چن بۆ خۆپیشاندان ،ئه‌مه‌ش خراپ ه و گه‌نجان فێرى الدان ده‌بن ،چونک ه له‌وکاته‌وه‌ى ده‌س �ه‌اڵت هه‌ی ه به‌ڵێن ده‌دات و دوات��ری��ش خ��ۆى لێ گێل ده‌ک��ات و ل ه به‌ڵێنه‌کانى پاشگه‌ز دهبێتهوه. گ���ۆران ئ �ه‌ده �ه‌م ،قایمقامى ههڵهبجه، سه‌باره‌ت ب ه که‌مى شوێن بۆ ئه‌وه‌ى گه‌نجانى ههڵهبجه رووى تێبکه‌ن ،به (چه‌تر)ى وت: نامه‌وێت سه‌باره‌ت ب ه سااڵنى پێشوو هیچ شتێک بڵێم ،چونکه من قایمقامى ئه‌م شاره نه‌بووم ،به‌اڵم سه‌باره‌ت ب ه ئێستا بنکه‌یه‌کى رۆشنبیرى ده‌کرێته‌وه ل ه هه‌ڵه‌بجه‌دا ک ه تایبه‌ت ه ب ه وه‌رزش‌و الوان‌و هه‌وڵیش ده‌ده‌ین زیاتر پرۆژه‌کان ل ه به‌رژه‌وه‌ندى گه‌نجان بێت هه‌رچه‌ند هیچ به‌رنامه‌یه‌کى هه‌نووکه‌یى داڕێژراویش ل ه ئێستادا له‌و رووهوه بوونى نیه. ئ��ارا ح�ه‌س�ه‌ن ،ت��وێ��ژه‌رى کۆمه‌اڵیه‌تى، تیشکى خسته‌سه‌ر ئ�ه‌وه‌ى :نه‌بوونى شوێن بۆ گه‌نج الدانى ره‌وشت و ئاکارگه‌لێکى لێ دهکهوێتهوه ،ک ه به هه‌موو پێوه‌رێکى کۆمه‌ڵگه‌ى ئێم ه نه‌شیاوه .وه‌ک گه‌ڕان به کۆاڵنه‌کاندا و ده‌س��ت��ێ��وه‌ردان��ى ژیانى تاک و خێزانه‌کان و توانجدان ل ه خه‌ڵکى و ئازاردانى که‌سه‌کان و چاودێرى ئه‌مالو ئه‌وال که مافى که‌س نیه و له‌وباره‌شه‌و‌ه ئێمه نمونه‌مان الی ه ئهوهنده بێزراو‌ه بۆ وتن ناشێت .ئه‌و توێژهره ئه‌وه‌شى وت :به به‌راورد له‌گه‌ڵ شوێنه‌کانى تر گه‌نجى ش��اره‌زوور شوێن نیه رووى تێبکه‌ن تا کاته‌کانى دواى ئیشوکارى تێدا به‌سه‌ر ببه‌ن و پشوویه‌ک بدات‌و خاڵى ببێته‌و‌ه له‌و هیالکیانه‌ى الش ه و ده‌رونى گرتووه.
خوێندکاران بۆ به‌ده‌ست‌هێنانى نمره‌ى به‌رز مامۆستاى تایبه‌ت ده‌گرن ئاماده‌کار دیمه‌ن عوسمان
خوێندکارانى پۆلى دوازد ه ئاماژه بۆ ئه‌وه‌ده‌که‌ن گرتنى مامۆستایى تایبه‌ت هۆکارێک ه بۆ سه‌رکه‌وتن، جه‌ختده‌که‌نه‌و ه ئه‌و قه‌ره‌باڵغییه‌ى ناو پۆله‌کانى خوێندن وایکردووه ناتوانن به‌ته‌واى له‌وانه‌کان تێبگه‌ن ،به‌شێکیشیان پێیانوای ه ئه‌و ه هۆکارێک ه بۆ ئه‌وه‌ى خوێندکار توشى دواکه‌وتن ببێت و هه‌ندێک وان ه پشتگوێ بخات.
گ �ه‌ش �ه ح��س��ێ��ن ،ت �ه‌م �ه‌ن ( )18س��اڵ، خوێندکارى ()12ى وێژه‌یی‌ه له خوێندنگه‌ى ه �ه‌وارى ش��ار .ئاماژه بۆ ئ�هوه ده‌ک��ات ئه‌و سیستم‌ه ن��وێ��ی�ه ک �ه ئێستا ل �ه هه‌رێمى کوردستان پ�هی��ڕه‌و ده‌ک��رێ��ت زۆر قورسه، بۆیه خوێندکار ناچاره له کۆتایى وه‌رزى خوێندن په‌نا بباته‌به‌ر گرتنى مامۆستاى تایبه‌ت .گه‌شه ،ئه‌وه‌شى وت :ئه‌مساڵ یه‌که‌م ساڵم‌ه له پۆلى ( ،)12تا ئێستا ک ه کۆتایى ساڵه له زۆربه‌ى وانه‌کاندا زۆرباشم، تواناى ئه‌وه‌م ههیه نمره‌ى به‌رزبهێنم ،بێجگه ل ه وانه‌ى ئینگلیزى که دڵنیانیم وه‌کو وانه‌کانى تر نمر‌ه بهێنم ،بۆ ئه‌وه‌ى نمره‌که‌م نزم نه‌بێت مامۆستاى تایبه‌تم گرتو‌ه بۆ ئه‌م وانه‌یه. جه‌ختیشیکرده‌وه :زۆر دڵنیانه‌بووم له‌کاتى گرتنى مامۆستایى تایبه‌ت ،چونکه گومانم هه‌بوو سودى ته‌واوم پێبگات .ئه‌و مامۆستای ه زه‌مانه‌تى ئه‌وه‌ى کردم که نمره‌ى به‌رز بهێنم. به‌اڵم بڕى پاره‌که‌ى زۆربوو بۆیه نه‌متوانی ئه‌و مامۆستای‌ه بگرم ،باوه‌ڕیش ناکه‌م هیچ خوێندکارێک بتوانێت ئ�ه‌و ب��ڕه‌پ��اره بدات به‌ده‌گمه‌ن نه‌بێت. روخ����ۆش ع �ه‌ل��ى ،خوێندکارێکى ترى ئ��ام��اده‌ی��ی �ه ،پێى وای���ه ئ���ه‌و ڕێ���ژه زۆره‌ى خوێندکار له پۆلێکدا وایکردووه زانیاریه‌کان به‌باشى نه‌گه‌ن و خوێندکارانیش تێنه‌گه‌ن. ئاماژه‌ى بۆ ئه‌وه‌کرد :زۆربه‌ى خوێندکاران هه‌ندێک وان �ه پشتگوێ ده‌خ��ه‌ن له‌کاتى ده‌وام���دا ناچن‌ه ژوره‌وه ،له‌به‌ر ئ �هوه پشتى
n
به‌هۆی زۆری ئه‌و بڕه پاره‌یه‌ی مامۆستایان داوای ده‌که‌ن ،زۆربه‌ی خوێندکاران ناتوانن سوودمه‌ند بن لێی /فۆتۆ :کارزان
به‌ستو‌ه ب �ه‌وه‌ى له‌کۆتایى ساڵدا مامۆستا به‌تایبه‌ت خوێندکارانى ()12ى ئاماده‌یى بگرێت ،به‌تایبه‌ت له وان �هى ئینگلیزى و ب���ه ب���ارودۆخ���ێ���ک���ى ق���ورس���دا ت���ێ���ده‌پ���ه‌ڕن، عه‌ره‌بى دا .روخۆش ،درێژه‌ى به قسه‌کانیدا هه‌رخوێندکارێک هه‌وڵ ده‌دات له‌کۆتایى و وتى :پێویسته ئه‌و مامۆستایانه‌ى وان‌ه ب ه ساڵدا ده‌ره‌جه‌یه‌کى به‌رز بهێنێت و له زانکۆ خوێندکارانى پۆلى ()12ى ئاماده‌یى ده‌ڵێنه‌و‌ه ن��اوى بێتهوه ،ئه‌مه‌ش وایکردو‌ه خوێندکار مامۆستاى به ئه‌زمون بن ،جیاوازیش نه‌کرێ زی��ات��ر ب��ۆ ده‌ره‌ج���ه ه���ه‌وڵ ب���دات ن �ه‌ک بۆ له‌نێوان خوێندکارانى گوند و شاره‌کان له زانست و زانیارى ،هۆکاره‌که‌ى ده‌گه‌ڕیته‌وه دابینکردنى مامۆستا بۆیان .ناوبراو ئه‌وه‌شى بۆئه‌وه‌ى که‌ده‌ره‌جه‌که‌ت نزم بێت له‌زانکۆ و وت :زۆر خوێندکار ههیه تواناى ماددى په‌یمانگاکان ناوت نایه‌ته‌وه ،بۆیه خوێندکار الوازه و ناتوانێت مامۆستا بگرێت ،له‌به‌رئه‌و‌ه په‌ناده‌بات‌ه به‌رگرتنى مامۆستاى تایبه‌ت. ئاسۆ محه‌مه‌د ،ته‌مه‌ن ( )21ساڵ ئاماژه پێویسته ره‌چاوى ئه‌و خوێندکاران‌ه بکرێت و ئه‌و مامۆستایه‌ى له پۆلدا وانه‌ک‌ه دهڵێتهوه بۆ ئهوه ده‌کات که له‌گه‌ڵ هاوپۆله‌کانیدا زانیارییه‌کان به‌ته‌واوى بگه‌یه‌نێت‌ه خوێندکار .مامۆستایان گرتووه ،له یه‌ککاتدا پێکهوه ب��ێ��ری��ڤ��ان ک���ام���ی���ل ،ت���ه‌م���ه‌ن���ى ( )22مامۆستاک‌ه وانه‌یان پێده‌ڵیته‌و‌ه جه‌ختیکرد‌ه و س���اڵ ،س���ه‌ب���اره‌ت ب���ه‌م ب��اب �ه‌ت �ه ه��ێ��م��اى بۆ وتى :مامۆستامان گرتووه بۆ وانه‌ى فیزیا ئ�ه‌وه‌ک��رد :ئێستا خوێندکاران سه‌رجه‌میان ئه‌ویش به ( )100ه�ه‌زار ،گرنگ پاره‌که
نیه الى ئێمه ته‌نها س��ودى لێوه‌رگرین و سه‌رکه‌وتوبین .ناوبراو ئه‌وه‌شى وت :خوێندن له واڵتى ئێمه نرخى نهماوه ،ته‌نها ئه‌وه‌نه‌بێت بڕوانام‌ه به‌ده‌ست بهێنیت ،هه‌وڵ ناداده‌ن فێرى زانیارى ببن ،هۆکاره‌که‌شى دهگهڕێتهوه بۆ ئه‌و بارودۆخه‌ى ئێستا ئێمه‌ى خوێندکار تێى که‌وتوین ،ئهمه قسه‌ى ،خوێندکارى دوانزه‌ى وێژییه .ئاماژه بۆ ئهوه ده‌کات :ماوه‌ى سێ ساڵه له‌م پۆله‌دام ،هه‌رسێ ساڵه‌ک‌ه له‌وانه‌ى عه‌ره‌بى ده‌گه‌ڕێمه‌وه ،هۆکاره‌که‌شى ئه‌وه‌ی ه ته‌نها خ��ۆم بژێوى ماڵه‌و‌ه په‌یدا ده‌ک �ه‌م و ل �ه‌ڕووى مادییه‌و‌ه زۆر الوازم تواناى ئه‌وه‌م نییه مامۆستاى تایبه‌ت بگرم ،چونکه ئه‌و بڕه پاره‌یه‌م نیه زۆریش هه‌وڵم داوه تاده‌رچم تیایدا ،گرنگ نیه که ناویشم نه‌یێته‌و‌ه له‌زانکۆ و په‌یمانگاکان ته‌نها ده‌مه‌وێت
بڕوانامه‌م هه‌بێت ،چونکه ئهوه بووه به باو، ئاسۆ درێ��ژه‌ى به‌قسه‌کانى دا و وتى :زۆر بێزاربووم ته‌نانه‌ت تواناى گوێگرتنم نهماوه له پۆلدا زۆرج��ار بیرده‌که‌مه‌و‌ه که واز ل ه خوێندن بهێنم ،ب�ه‌اڵم له‌به‌ر زه‌ختى ماڵه‌و‌ه ده‌بێت بخوێنم و به‌رده‌وامبم .هه‌روه‌ها ئاسۆ، ئ��ام��اژه‌ى بۆ ئه‌وه‌شکرد :ه�ه‌ر هاوڕێیه‌کم مامۆستایى تایبه‌تى گرتبێت هه‌وڵمداو‌ه سودى لێوه‌ربگرم و زانیاریه‌کانم الى خۆم وهرگرتووه. سه‌رکه‌وت ژاژڵه‌یى ،مامۆستاى ئاماده‌یى رۆشنبیر له سلێمانى ،قسه له‌وه‌ده‌کات ئه‌م دی��ارده‌ی �ه ک�ه پ�هی��دا ب��ووه الى خوێندکار چه‌ند هۆکارێکى ههیه ،یه‌کێک له‌وان ه خ��وێ��ن��دک��ار خ��ۆی �ه‌ت��ى ل��ه پ��ۆل��دا تاقه‌تى ده‌رسى نامێنێت یاخود خوێندکاره‌ک‌ه خۆى ئیهماله ،ی��ان به‌شێک ل�ه مامۆستاکان تاقه‌تى ده‌رس وت��ن�ه‌وه‌ى نامێنێت ،به‌هۆى زۆرى خوێندکار له پۆلێکدا .ئاماژه‌شى بۆ ئ�ه‌وه‌ک��رد :ل�ه‌و خوێندنگه‌یه‌ى که وان ه دهڵێتهوه له پۆلێکدا ( )50-45خوێندکارى تێدایه ئه‌و خوێندکارانه‌ى له دواو‌ه داده‌نیشن له پۆلدا زوربه‌یان ئاگایان له‌وانه‌ک‌ه نیه. س���ه‌رک���ه‌وت ،ج�ه‌خ��ت��ی��ش��ک��ردهوه« :ئاستى زانیارى له‌نێوان ئه‌و مامۆستایه‌ى به‌تایبه‌ت ده‌رس دهڵێتهوه ،له‌گه‌ڵ مامۆستاى ناوپۆل ئهوهیه مامۆستا کاتێک له پۆلدا ده‌رس دهڵێتهوه به‌پێى بیرو بۆچونى مامۆستاک ه ده‌گ���ۆڕێ���ت» ،مامۆستا ه�هی�ه به‌ڕاستى خیانه‌ت له خوێندکاره‌کانى پۆلى ناکات، مامۆستاش ههیه زانیارییه‌کان ده‌شارێته‌و‌ه زۆر زانیارى نادات‌ه خوێندکاره‌کانى لهوانهیه حه‌ز بکات به‌تایبه‌ت ده‌رس بڵێته‌وه ،ئه‌وه‌ش ل���ه‌ڕووى م��اددی �هوه ن��اچ��ارب��ووه رێژه‌یه‌کى که‌من .هه‌روه‌ها وتى :ئه‌ساسى ئه‌م ده‌رسى تایبه‌تی‌ه که‌مێک گهوره کراوه ،به‌اڵم الى من شتێکى ئه‌وه‌ن‌ه گهوره نیه ،ئه‌گه‌ر ئه‌و مامۆستای‌ه ج��ی��اوازى خوێندکار نه‌کات ئاسایی‌ه که به‌تایبه‌ت ده‌رس بڵێته‌وه ،ئه‌وه‌ى دیاریش‌ه «سااڵنه خوێندکارێکى زۆر ل ه وانه‌ى ئینگلیزى و عه‌ره‌بى مامۆستا ئه‌گرن، چونکه ئه‌م دووزمان‌ه بێگانه‌ن» و سستمى فێرکردنى خوێندکار قورسه الى ئێمه.
گه‌نجان ساڵی دووه‌م ژماره 54 دووشه‌ممه 2711/2/12 - 2011/5/2
9
کــارا ئه‌وه‌ى ل ه سه‌را فێرى بووین ل ه زانکۆ... u
دیار شارباژێڕى
u
ئێمه گه‌نجانى ئه‌م ههرێمه به سااڵن ه له ناو قه‌فه‌سێکى بچوکدا باڵه‌فڕێ ده‌که‌ین و نافڕین ،جارجار باڵه‌کانیشمان ده‌شکێن و باڵ ده‌شکێنین و تێناگه‌ین. دایک و باوک له قه‌فه‌سى خۆیاندا ده‌سته‌مۆمان ده‌که‌ن .کۆاڵن به کۆاڵنى ئه‌م شاره به میله‌کانى قه‌فه‌س ته‌نراو‌ه و جارجاریش خۆمان پارچه‌یه‌ک له‌م قه‌فه‌سانه‌ین و ن��ازان��ی��ن .ژی��ان��ى ئێم ه گ�ه‌ن��ج��ان ،خ��ۆش��اردن �ه‌وه‌ی �ه‌ک �ه ل �ه ناو قه‌فه‌سه‌کاندا له کۆتاییشدا هه‌ر قه‌فه‌س ده‌ته‌نینه‌وه .قه‌فه‌سى بنهماڵه ،مه‌کته‌ب، زانکۆ ...ژنانى گه‌نجى واڵت��ى ئێمه، قه‌فه‌سه‌کانیان پته‌وه ...با قه‌فه‌سه‌کان بشکێنین تا چیتر باڵه‌کانمان نه‌شکێن و مه‌لى خه‌یاڵمان بفرێ .له پۆل‌ه سارد و سواوه‌کان و مامۆستا و خوێندکار‌ه بێ تاقه‌ت و سه‌رگه‌ردانه‌کانى ناو زانکۆ تێگه‌ییشتین ئێمه له قه‌فه‌س دای��ن با قه‌فه‌سه‌کانمانبشکێنین... دواج��ار پاش هاوارێکى زۆر هاوڕا و هاوده‌نگ بڕیارماندا ه�ه‌واى گه‌نیو و رزیوى ناو پۆله‌کانى مه‌کته‌ب و زانکۆ و ئیداره‌کان به‌جێ بێڵین ،به‌اڵم ده‌ترساین، چونکه له‌و قه‌فه‌سانه‌و‌ه هاتبووین و بێ باڵ ،به‌اڵم هاتین باڵ بگرین و هاتین بۆ س�ه‌راى ئ��ازادى ...ئێمه ئێستاش ب ه دواى ئه‌و هاوڕێیانه‌مان داین که ببوونه پێشه‌نگى ئازادیمان« ،ئه‌ى هاورێیان... ئێمه له‌گه‌ڵتانین بۆنتان ده‌که‌ین» میل ه ئاسنه‌کانیش ده‌شکێنین و له قه‌فه‌سدا نامێنین .وان‌ه کۆیالیه‌تییه‌کانى زانکۆ ناخوێنین ده‌چین‌ه سه‌راى ئازادى. ئێمه‌ى گه‌نجان له سه‌راى ئازادى فێرى ئ �هوه بووین که ده‌سته‌کانى ده‌س �ه‌اڵت زۆرتر‌ه له‌وه‌ى که خه‌یاڵمان ده‌رکرد ،سێ ده‌ستى ده‌س��ه‌اڵت ده‌یانویست ته‌نانه‌ت به خوێنى هاوڕێیانمان قه‌فه‌س دروست بکهنهوه و به یه‌که‌و‌ه رۆژان���ه له‌ودیو دیواره‌کان سرکه‌یان ده‌ک��رد .له سه‌راى ئ����ازادى ههڵهبجه و ئ�ه‌ن��ف��ال و ئ��ااڵى کوردستان و که‌رکوک ،راپه‌ڕین... مان ستاندهوه تا له‌مڕۆو‌ه ئهمانه به واتا و مه‌فهومى خۆیان هه‌بن .هه‌ر کاتێک باسى ئه‌م نرخانه‌مان بۆ ده‌کرا ده‌سه‌اڵتمان بیر ده‌هاته‌و‌ه و وێڵنجمان ده‌هاتێ ،ئێستا هه‌موو ئ �ه‌م نرخانه‌مان خ��ۆش ده‌وێ��ن، چونکه هى کۆمه‌ڵگان .ئێمه نرخه‌کانمان له ده‌ستى بازرگانه‌کان ستاندهوه .بێزمان له سیاسه‌ت ده‌بۆوه ،چونکه سیاسه‌تیان ب���ه ه���ون���ه‌رى گ��ی��رف��ان پ���ڕک���ردن پێ ناساندین ،ئێستا زانیمان سیاسه‌ت هونه‌رى خۆبه‌ڕێوه‌بردن‌ه تا به‌ڕێوه‌مان نه‌به‌ن تا نه‌بین‌ه مه‌ڕ و شوانیش په‌سه‌ند نه‌که‌ین. هێشتا ده‌زانین شاخه‌کانى کوردستان هى گه‌له ،هێشتا ده‌زانین کوردستان شوێنى به‌یه‌که‌و‌ه ژیانى گهالنه و ده‌زانین ده‌س���ه‌اڵت���داران چ��ۆن ش �ه‌ڕى گ �ه‌الن ب ه گه‌الن ده‌که‌ن .ئه‌وه‌ى له سه‌راى ئازادى فێرى بووین له زانکۆ فێرى نه‌بووین. له س��ه‌راى ئ���ازادى وان��هى کۆمه‌ڵگاى دیموکراتمان گوێ لێبوو ،پێشتر ته‌نها ده‌وڵه‌تمان بیستبوو .هه‌ستمان کرد دنیا زۆر گ��ه‌وره‌ی��ه ،ج��ارج��ار باسى دنیاى گه‌وره‌تر کرا ،باسى رۆژهه‌اڵت و رۆژئاوا و باکور کرا و ته‌نانه‌ت په‌یامیان بۆ ناردین که ئازادى مافى ئێوه‌یه .گوێمان لێ بوو وتیان« :ئێوه ئۆجه‌النه‌کانى سه‌ر شه‌قامن» ئێستا دنیا الى ئێمه گه‌وره‌تر بووه .ئێمه له سه‌راى ئازادى فێر بووین ل ه ناو قه‌فه‌سێکى زۆر بچوکداین بڕیارماندا قه‌فه‌سى ده‌وڵه‌ت و ده‌سه‌اڵت بشکێنین و بۆ کۆمه‌ڵگاى دیموکرات بفڕین. «ئه‌وه‌ى له سه‌راى ئازادى فێرى بووین له زانکۆ فێرى نه‌بووین».
ـکرێت و مـن وه‌زیـر بـم؟! هه‌ندێک جاریش رهنگه ئازا بوبێتین ،به‌اڵم ل ه وه‌ختێکدا ده‌بینم حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان به‌چى دروست بووه که‌چى به‌م شێوه‌یه‌ى ئێستا هه‌مووشته‌کان پاوانخوازى تێدا ده‌کرێت و مه‌سه‌له‌ى ئهمه حزب و حکومهته حزب و پێشمه‌رگ‌ه هه‌مووى تێک‌ه ڵ به‌یه‌کترى بوون، ێ تێڕوانینێکى تێڕوانینى ئێمه بۆ شته‌کان ده‌ب ره‌خنه‌گرانه‌بێت ،ئه‌گه‌ر شاعیر و نوسه‌ر خاوه‌نى فکره‌یه‌کى ره‌خنه‌گران‌ه نه‌بن پێم وایه نوسه‌رێتى خۆیان و ئینسانیه‌تى خۆشیان له‌ده‌ست ده‌ده‌ن ،ل ه وه‌ختێکدا ته‌ماشاى ژیانى ئێستاى میلله‌ته‌که‌م ده‌که‌م ئه‌و فه‌سادیه‌ى که ههیه له‌کۆمه‌ڵدا تا دهگاته هه‌موو ئه‌و ناهه‌قى و غه‌درانه‌ى ک ه ده‌کرێت ناتوانم چاوى خۆم له ئاستیاندا بنوقێنم و قسه نه‌که‌م ،ئهمه ئه‌رکێکى بچوک‌ه کارى بۆبکه‌م ،که‌موکوڕیه‌کى ئێجگار زۆر هه‌ی ه چ له حکومه‌تدا چ له‌قیاده‌ى سیاسى کوردا ده‌مێکیش‌ه قسه ده‌کرێت ،جگه له ئێمه‌ومانان کۆمه‌ڵێک روناکبیر و رۆشنبیر ده پانزساڵ ه قسه ده‌که‌ن و ده‌نوسن ،شته‌کانیان نه‌خوێنراوه‌ته‌و‌ه و گوێیان لێنه‌گیراوه ،ئه‌مه‌ى ئێستا ده‌بینرێت که‌ڵه‌که‌بووى ناڕه‌زایى و بێزارى چه‌ندین ساڵ ه کۆبۆته‌وه ،ئه‌گه‌ر له سه‌ره‌تادا کاربه‌ده‌ستانى سیاسى و ده‌س�ه‌اڵت��داران��ى حکومه‌تى هه‌رێم گوێى بگرتای‌ه و له کاتى خۆیدا چاره‌سه‌رى بکردای‌ه پێم وانه‌بوو کاربگات‌ه ئه‌وه‌ى که ئێستا ههیه.
چه‌تر :به‌وپێیه‌ى وه‌زیرى رۆشنبیرى بویت و له‌سه‌ر پێشێلکردنى مافى رۆژنامه‌نوسى ده‌ستت له‌کار کێشایه‌وه ،ل ه ئێستادا وه‌زعى رۆژنامه‌نوسان و نوسه‌ران و مامۆستایانى ئاینی باش نیه ،ئه‌گه‌ر ئێستادا وه‌زیرى رۆشنبیرى بویتای ه هه‌مان ئه‌و هه‌ڵوێسته‌ى رابردووت ده‌بوو؟
ب��ێ��گ��وم��ان ،م��ن ک �ه ل �ه‌س �ه‌ر داخستنىرۆژن����ام����هی����ه‌ک وه‌خ���ت���ى خ����ۆى ده‌س��ت��م له‌کارکێشاوه‌ته‌وه ،ئێستا چ��ۆن هه‌ڵوێستى ترم نه‌ده‌بوو ،به‌اڵم له‌م ناڕه‌زایه‌تى ده‌ربڕینانه‌دا که هه‌موومان له گه‌ڵیداین له هه‌مانکاتدا
ێ هه‌مویم هه‌ندێک شت ههیه ده‌یبینین ئه‌وه‌نه‌ب به‌د ڵ بێت ،بۆ نمونه هه‌ستم ده‌کرد له الیهن م�ه‌ال ئاینیه‌کانه‌و‌ه جۆرێک له ئیستیغالل کردن ههیه بۆ مهسهلهکه ،بابڵێین مه‌رامێکى سیاسى له پشت مه‌سه‌ل‌ه ئاینیه‌کانه‌و‌ه گه‌م ه ده‌ک���ه‌ن ،من له‌گ‌ه ڵ ئه‌مه‌دانیم و ئهمه ل ه ناوجه‌رگه‌ى خۆپیشانده‌رانه‌و‌ه هه‌ڵنه‌قواڵوه ،بۆ نمونه نوێژکردن به‌ئاسایى له‌ناو خه‌ڵکه‌که‌و‌ه دروست نه‌بوو پێموایه دروست کرا ،ده‌بوو ئه‌وان ئهمه نه‌که‌ن ،چونکه ئاسایى بوو ئه‌گه‌ر له‌ناو خه‌ڵکه‌که‌و‌ه دروست بوایه ،له‌هه‌مانکاتیشدا من ناتوانم ئهوانه به‌شتى خراپ تاوانبار بکه‌م. چه‌تر :که‌وات ه ئه‌رکى وه‌زیرى رۆشنبیرى چی بوو ل ه ئێستادا؟
ئه‌وه‌یان بۆخۆیان به‌جێده‌هێڵم ،پێموایه دهبووچهندین وه‌زیر و چه‌ندین په‌رله‌مانتار له‌سه‌ر ئه‌و پێشێلکاریانه‌ى که رویداو‌ه ده‌ستیان له‌کار بکێشایه‌ته‌وه ،ده‌کرێت کوڕى شاره‌که‌م شه‌هید ێ و بێدهنگ بم؟ یان ئه‌و هه‌موو تاوانبار بکر و چه‌کدارانه‌ى که بونه هۆى کوشتنى کوڕى خه‌ڵک به‌ئازادى بسوڕێنه‌و‌ه و نه‌درێن بهدادگا، به‌اڵم من وه‌زیربم و له‌سه‌ر کورسى وه‌زاره‌ته‌که‌ى خۆم بمێنمه‌وه، چه‌تر :ده‌نگى خه‌ڵک کاریگه‌رى خۆى جێده‌هێڵێت؟
ده‌نگى میلله‌ت هه‌مووکاتێک گهورهتریندهنگه و زاڵترین ده‌نگیش‌ه و له‌مێژووشدا وه‌ها بوه.
هونه‌ر و وێژه
واڵته‌که‌یان ،هێنانى ئه‌و چه‌کداران‌ه خه‌ڵکى نائومێد ده‌ک����ات ،ب �ه ب����ڕواى م��ن ده‌ت��وان��را به‌شێوه‌یه‌کى تر مهسهلهکه چاره‌سه‌ر بکرای ه ن�ه‌ک ب�ه‌و شێوه‌یه‌ى ئێستا ،ئومێد ده‌که‌ین له پاشه‌ڕۆژێکى نزیکدا بتوانن هه‌مووان له‌سه‌ر مێزى گفتوگۆ دابنیشن ،هه‌رشتێک رووبدات من له ئه‌ستۆى حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان و ده‌سه‌اڵتى سیاسى کورد ده‌یبینم، چونکه ئه‌وان خاوه‌ن هێز‌ه گه‌وره‌کانن و ئه‌وان شتیان به‌ده‌سته ،به‌اڵم چاکتروای‌ه په‌نابه‌رین ه به‌رێکه‌وتنى سیاسى و بتوانین الپ�ه‌ڕه‌ى تازه هه‌ڵبده‌ینه‌وه.
ساڵی دووه‌م ژماره 54 2010/11/8 دووشه 2711/2/12 ممه‌ممه- 2011/5/2 دووشه
11
چه‌تر :هۆکار چیبوو لیژنه‌ى ئه‌منى رێگه‌ى نه‌دا ئێواره‌ى ()23ى نیسان کۆڕ ه شیعریه‌که‌تان بکه‌ن؟
ـ له‌راستیدا منیش نازانم هۆکار چیبوو، چونکه به‌نوسراویش هۆڵه‌که‌مان گرتبوو له هه‌مان کاتیشدا ئه‌و ئێوار‌ه هیچ شتێک له ئارادا نه‌بوو ،به‌اڵم ئه‌وه‌بوو لیژنه‌ى ئه‌منى پارێزگاى سلێمانى رێگه‌ى نه‌دا ،به‌اڵم به‌و پێیه‌ى هه‌ر حه‌ز ده‌ک�ه‌م کۆڕه‌که‌م بکه‌م ،پێده‌چێت له‌گ‌ه ڵ ته‌له‌فزیۆنى نالیادا رێک بکه‌وین له‌وێ قه‌سیده‌ک‌ه تۆمار بکه‌م و به چه‌ند به‌شێک له و تهلهفزیۆن ه دابه‌زێت.
چه‌تر :به‌و پێیه‌ى نه‌وه‌ى ئه‌م شاره‌یت ،کاتێک سلێمانى به‌م بارودۆخ ه ناره‌حه‌ته‌و ه ده‌بینى هه‌ستت چۆنه؟
ێ به‌دڵیدا وایه، ئینسان وه‌ک ده‌رزى بکر وه‌کو سوژن رێژت بکه‌ن وایه ،به‌راستیش ئه‌وه‌ى که ده‌بینرێت هه‌ستێکى گه‌لێک ناخۆشه، چونکه به‌ڕاستى خه‌ڵکانێک هه‌ن که ته‌مه‌نیان ههیه و بینینى ئ���ه‌و س �ه‌رب��ازان �ه س �ه‌رده‌م��ى داگیرکردن و به‌عسیان بیردێنێته‌و‌ه نه‌ک پ���ێ���ش���م���ه‌رگ���هى
n
فۆتۆ :زانکۆ سه‌ردار
:گۆرانی هه‌ورامی و راپیان نه‌وتووه ه �ه‌ورام��ى ،ب ه سیمای ئ �ه‌و هونه‌رمه‌ند‌ه ئهوه ده‌خوێنرایه‌و‌ه بازرگانى ب ه کلتوره‌و‌ه ده‌کرێت و گۆرانى هه‌ورامیش به‌ده‌رنی ه له‌و خه‌سار ناسی ه ئه‌وه‌شى بۆ حکومه‌ت و الیهن ه په‌یوه‌ندیداره‌کان گهڕاندهوه و وتى: ج��ی��اوازى گ��ۆران��ى سوننه‌تى و گۆرانى ب�ه‌م��ی��ل��ۆدى ک���راو ئ��اس��م��ان و رێسمانه. تێنه‌گه‌شتن و ه��ۆش��ی��ارى گ�ه‌ن��ج��ان ل ه باره‌ى فۆلکلۆره‌وه بۆ نمونه سیاچه‌مانه‌ى ه �ه‌ورام��ان ک�ه ئێست ه یه‌کێکى ت��ره ل ه ک��ێ��ش�ه‌ک��ان ه��ۆک��ارێ��ک��ى دی��ک �هی �ه ،ب ه تازه‌کراوه‌ى گۆرانى (سه‌نگى هه‌وارامان) ک ه ل ه الیهن گۆارنیبێژ (هانى)یهوه کراوه
ره‌سه‌نایه‌تى پێوه نابینم ،ن��ه‌وه‌ى ئه‌مڕۆ ئ�ه‌وه‌ن��دى سه‌یرى کلیپ ده‌ک��ات ئهوهنده رۆحیه‌تى گوێ گرتنى نیه. له‌باره‌ى ل ه ناوچونى گۆرانى و ئاوازى فۆلکلۆرى ناوچه‌ى هه‌ورامان (نه‌وشیروان ه����ه‌ورام����ى) ئ���ه‌وه‌ش���ى خ���س���ت���ه‌ڕوو ک ه یه‌کیک ل ه (رۆژهه‌اڵت ناسه‌کان هێماى ب �هوه ک���ردوه ئ�ه‌گ�ه‌رى ئ �هوه ههیه زمان ه بچوکه‌کان به‌هۆى الدان��ى کلتوریانه‌و‌ه ل � ه ن��او بچن یه‌کێک ل��ه‌و زم��ان��ان�ه‌ش ه�ه‌ورام��ی�ه) .ه �ه‌روه‌ه��ا وت��ى :ئێسته من گ��ۆران��ی�ه‌ک��ى سیاچه‌مانه بڵێم مه‌گه‌ر ک�ه‌س�ه ب�ه‌ت�ه‌م�ه‌ن�ه‌ک��ان گ��وێ��م ل��ێ بگرن
گۆرانیش نابیت بۆ تاقمێک بوترێت. « nله‌برى ئه‌وه‌ى هاوکارى بکرێین په‌راوێز ده‌خرێین»
سیروان لهۆنى یه‌کێکى تره له‌گۆرانى بێژ‌ه ناسراوه‌کانى ه�ه‌ورام��ان ک ه ه�ه‌ژد‌ه ساڵ ئه‌زمونى گۆرانى وتنى ههیه ،ئه‌و به‌بێزاریه‌وه باسى ل ه ره‌وش��ى گ��ۆران��ى و ئ���اوازى فۆلکلۆرى ن��اوچ �هى ه �ه‌ورام��ان کرد و وتى :ئه‌گه‌ر ره‌سه‌نیه‌ت بمای ه من گرنگیم به پیشه‌که‌ى خ��ۆم ده‌دا نه‌ک وه‌ک ئیسته که کارێکى تر ده‌که‌م ،ئه‌و هونه‌رمه‌ند‌ه ک ه خاوه‌نى ( )38کاسێتى تۆمارکراوه ،وتى :له‌برى ئه‌وه‌ى هاوکارى
هونه‌ری به‌رهه‌می نازێ ب ه سێ زمان
کچه گۆرانیبێژى ده‌نگخۆشى رۆه�ه‌اڵت��ى کوردستان له نوێترین کاره‌کانى به‌رهه‌مێکی نوێی بۆ کوردستان به سێ زمان تۆمارکردوه ن������ازێ ع����ه‌زی����زی ک���چ���ه گ��ۆران��ی��ب��ێ��ژی ده‌نگخۆشى خه‌ڵکى شارى مه‌هابادى رۆهه‌اڵتى ک��وردس��ت��ان ل �ه پ�هی��وه‌ن��دی��ی�ه‌ک��دا رای��گ�هی��ان��دوه که ئێستا به‌رهه‌مێکی نوێی بۆ کوردستان تۆمارکردووه که به سێ زمان گۆرانییه‌کی نوێى بۆ کوردستان تۆمارکردووه ،تیایدا به هه‌ر سێ زمانی (ک���وردی ،ف��ارس��ی ،ئینگلیزی) گۆرانی ده‌ڵێت .،ئێستا سه‌رجه‌م کاره‌کانی ب ه کۆتا هاتووه ،ته‌نیا م��اوه کلیپی بۆ بکرێت. ئ �ه‌و گۆرانییه ل �ه رووی م��وزی��ک �هوه زۆر ب ه پرۆفیشناڵی کاری بۆ کراوه ،له ئاینده‌یه‌کی نزیکدا کلیپی بۆ ده‌کرێت.
شه‌ش کورت ه فیلمى سه‌نه‌ماکارێکى کورد ئاماده‌ی نمایشکردنن
شه‌ش کورته فیلم له ده‌رهێنانی سینه‌ماکارانی کورد و له به‌رهه‌مهێنانی (شه‌هرام عه‌لیدی) و ب�ه پشتیوانی به‌شی (ج��ۆرێ��ک ڕوان��ی��ن)ی فیستیڤاڵی نێونه‌ته‌وه‌یی فیلمی کیش له واڵتی ئێران ئاماده‌ی نمایشکردنن. ب�ه گ��وێ��ره‌ی ڕاپ��ۆرت��ی راگ�هی��ان��دن��ی گشتی کۆمپانیای (ت��او فیلم) ،فیلمه‌کانى (خه‌یام، ڕه‌نگدانه‌وه ،ده‌ست ،ده‌هۆڵ ،تا پیاوه‌کان سه‌ما ب��ک�ه‌ن و هێما) ک �ه ڕوانینێکی م��ۆدێ��رن�ه ل ه سه‌رتاسه‌ری واڵتی ئێران به گێڕانه‌وه‌ی دیمه‌ن له الیهن سینه‌ماکارانی الوی کورد و ئێرانی و ل �ه به‌رهه‌مهێنانی س��ی��ن�ه‌م��اک��اران��ی ک��ورد (شه‌هرام عه‌لیدی) ئاماده‌ی نمایشکردنن .ئه‌م فیلمانه به پشتیوانی به‌شی (جۆرێک ڕوانین) و (فیلمه 262چ��رک�هی��ی�ه‌ک��ان)ی یه‌که‌مین خولی فیستیڤاڵی نێونه‌ته‌وه‌یی فیلمی کیش به‌رهه‌مهاتوون.
بکرێین په‌راوێز ده‌خرێین له‌الیه‌ن حکومه‌ت و الیهنه په‌یوه‌ندیداره‌کانه‌وه له‌سه‌ر ئه‌رکى خۆشمان کلیپ ده‌که‌ین. ئه‌و هونه‌رمه‌ند‌ه له درێژه‌ى قسه‌کانیدا وتى :هۆکارى نه‌مانى کلتورى نه‌ته‌وه‌ى ه �ه‌ورام��ان و ئ���اوازى ف��ۆل��ک��ۆرى ره‌س �ه‌ن ب �ه‌م��ۆدی��رن �ه‌ک��ردن��ى ف��ۆل��ک��ل��ۆره ،گ�ه‌رن��ا گ��ۆران��ى ه �ه‌ورام��ى و راپ ی��ان نه‌وتوه، سیروان لهۆنى گله‌یى له‌الیه‌ن و سه‌نته‌ر‌ه رۆشنبیره‌کانى هه‌ورامانکرد به‌وه‌ى هه‌وڵى پ��ێ��ک ه��ی��ن��ان��ى گ��روپ��ێ��ک��ى گ���ۆران���ى و موزیکى داوه ،به‌اڵم هاوکارى نهکراوه له‌الیه‌ن مه‌ڵبه‌ندى رۆشنبیرى هه‌ورامانه‌وه.
« nهونه‌رمه‌ندیان لێوه وه‌رگرتین» حکومه‌تى هه‌رێمه‌وه ،به‌بیانوى ئه‌وه‌ى دوو هونه‌رمه‌ندێکى تر که خاوه‌نى ( )81موچه وه‌رده‌گرین .وتیشى :ئێمه موچه‌ى گۆرانى و ( )12کلیپ ه باسى له‌وه‌کرد ف�ه‌رم��ان��ب�ه‌ر وه‌ک ئ���ه‌وه‌ى ب��ڕوان��ام�ه‌م��ان ئاستى گۆرانى فۆلکۆرى هه‌ورامى ل ه هه‌ی ه و موچه‌ى هونه‌رمه‌ندیش رێزلینان ه الوازی���دای���ه ،ه��ون�ه‌رم�ه‌ن��د ح�ه‌س�ه‌ن حسێن به‌رامبه‌ر به ئه‌زمونى هونه‌ریمان ،به‌اڵم خ��اگ��ێ�ڵان�هى ( )46س��اڵ� ه و ب �ه‌ش��دارى ب �ه‌داخ �هوه حکومه‌ت ل�ه‌الی�ه‌ک ب��اس ل ه ش �ه‌ش فێستیڤاڵى کلتورى ه �ه‌ورام��ان گرنگى هونه‌ر و فه‌رهه‌نگ ده‌ک��ات و ک�����ردوه و خ���اوه‌ن���ى چ �ه‌ن��دی��ن خ �ه‌اڵت��ى له‌الیه‌کیتره‌و‌ه بێ رێزیمان به‌رامبه‌ر ده‌کات رێزلێنانه ،باسى له‌وه‌کرد ئاستى گۆرانى و پێناسى هونه‌رمه‌ندیان لێوه وه‌رگرتین ف��ۆل��ک��ۆرى ه���ه‌ورام���ى ل��ه الوازی���دای���ه ،به‌بیانوى نوێ کردنهوه ،جارێکى تریش ئ �ه‌وه‌ش��ى خ��س��ت �ه‌ڕوو ئ����ه‌وان ل �ه سنورى به‌هۆى گۆڕینى یه‌کێتى هونه‌رمه‌ندان، شارى سلێمانى نزیکه‌ى هه‌زار هونه‌رمه‌ندن سه‌ندیکاى هونه‌رمه‌ندان پیناسه‌کانیان م��وچ�ه‌ک�ه‌م��ان ب���ڕاوه دوو س��اڵ� ه ل�ه‌الی�ه‌ن لێوه‌رگرتینه‌وه.
فۆتۆی هه‌ڵبژارده رۆژی جیهانی کرێکار پیرۆز بێت!
شێرکۆ بێکه‌س: دیدار زانکۆ سه‌ردار
پرسى شیعر و شۆڕش و گرێدانى هه‌ست و نه‌ستى شاعیرێک و کاریگه‌ریه‌کانى شۆڕش له‌سه‌ر پرۆسه‌ى نوسین و سه‌رنجه‌کانى له‌سه‌ر ڕه‌وشى ئێستاى باشورى کوردستان ،ل ه دیمانه‌یه‌کى رۆژنامه‌ى (چه‌تر)دا شاعیرى گه‌وره‌ى کورد (شێرکۆ بێکه‌س) باسى لێو ه ده‌کات و ده‌ڵێت :ئه‌و گه‌نده‌ڵی ک ه هه‌ی ه ل ه کۆمه‌ڵدا تا ده‌گات ه هه‌موو ئه‌و ناهه‌قى و غه‌درانه‌ى ده‌کرێت ،ناتوانم چاوى خۆم ل ه ئاستیاندا بنوقێنم و قس ه نه‌که‌م. چه‌تر :کاریگه‌رى شیعر و شۆڕش چی ه به‌سه‌ر یه‌کتریه‌و ه و کامیان ده‌بن ه به‌رهه‌مى ئه‌وه‌ى تریان؟
شتێک نیه بکه‌وێت‌ه ده‌ره‌وه‌ى شیعر ،شۆڕشو هه‌موو شتێک بۆى ههیه له ناو شیعردابێت، ناتوانین بچین‌ه ده‌ره‌وه‌ى مێژوو ،هه‌موویان له ناو مێژوودان به شیعر و ئه‌ده‌ب و هه‌موو الیهن ه هونه‌ریه‌کانى ترهوه ،ئه‌وکاته‌ى باس له شیعر ده‌که‌ین باس له زمانێکى تایبه‌ت ده‌که‌ین که زیاتر زمانى وێنه‌کان‌ه و زمانى ده‌ربڕینى هه‌ست و نه‌سته ،بێگومان ئ�ه‌م زمان‌ه زۆر جیاوازه له زمانى شۆڕشگێڕێک یان گوتارى سیاسییه‌ک ،ئ �ه‌و ک��ات�هى ئ �ه‌و راسته‌وخۆ ته‌ماشاى هه‌مووشته‌کان ده‌ک��ات ،زمانێکى هێمایى یان ئیحایى نیه ،بۆیه ب�ه‌الى منه‌و‌ه ێ دنیا بگۆڕێت ،به‌اڵم ده‌توانێت شاعیر ناتوان جۆرێک له گۆڕانى ساته‌وه‌ختى له‌سه‌ر هه‌ست و نه‌ستى گوێگر دروست بکات ،ئه‌و کاته‌ى گوزارشت له مه‌سه‌له‌یه‌ک له مه‌سه‌له‌کانى ترى ژیان و کۆم‌ه ڵ ده‌کات ،ئه‌گینا وه‌نه‌بێت شاعیر ی��ان هونه‌رمه‌ند بتوانن بونیاده‌کانى کۆم‌ه ڵ بگۆڕن ،کۆم‌ه ڵ گۆڕین پرۆسه‌یه‌کى
گهوره و دوور و درێژه ،شاعیر و هونه‌رمه‌ند و ئه‌دیب ده‌توانن به زمانى ته‌عبیرى خۆیان قس ه بکه‌ن ،مه‌رج نیه ئهوه زمانى هه‌موو خه‌ڵکه‌ک ه بێت ،وه‌ک چۆن گوتارێکى سیاسى ئه‌نجامى ده‌دات.
چه‌تر :ده‌کرێت ئه‌م ناڕه‌زایه‌تیانه‌ى ئێستا ناوبنرێت شۆڕش ،ئه‌گه‌ر ناومانا شۆڕش نوسین له‌م شۆڕشه‌دا چ جیاوازییه‌کى هه‌ی ه ل ه چاو له‌شۆڕشه‌کانى ڕابردوو؟
ناتوانم ناوى بنێم شۆڕش،به‌اڵم پێشم وانیه ئه‌و ده‌ربڕین و ئ���ه‌و ج���ی���اوازی���هى ئێستا ههیه ئاسایى بێت ،زمانێک هاتۆت ه ن��اوه‌و‌ه ته‌وه‌جوهێکى مێژووى ههیه که ل ه فه‌تره‌کانى ترى پێش ئێستا جیا دهبێتهوه، دیار‌ه ئه‌وه‌ش گرێدراوى کۆمه‌ڵێک هۆکارى کۆمه‌اڵیه‌تى و سیاسى و فه‌رهه‌نگیه ،ئه‌و شته تازه‌یه‌ى ئێستا ئێمه ده‌یبینین ،راست ه ئه‌مه‌ش هه‌ڵقواڵوى ئێره‌ی‌ه و جیاوازنی‌ه له‌و گۆڕانکاری‌ه گه‌ورانه‌ى له دنیا و ناوچه‌که‌دا ده‌یبین و له هه‌موو ئ�ه‌م سه‌رده‌مانه‌شدا ێ وه‌رچه‌رخان دێن‌ه ناو ئه‌ده‌بیشه‌و‌ه ک ه هه‌ند گۆڕانکاریه‌کان له‌ناو کۆمه‌ڵدا و مێژوودا جیاوازبوون له هه‌مانکاتدا جیاوازیه‌کى ئه‌ده‌بی و فه‌رهه‌نگیش به‌دواى خۆیدا ده‌هێنێت، بۆنمون‌ه ئه‌وکاته‌ى ئێمه له سه‌ره‌تاى حه‌فتاکاندا ب��زوت��ن�ه‌وه‌ى روان��گ�ه‌م��ان ه�ه‌ب��وو قه‌یناک‌ه ل ه هه‌ناوى کۆمه‌ڵى کورد و فه‌رهه‌نگى کوردهوه هاتبوو ،ب �ه‌اڵم کاریگه‌رى سه‌رده‌مه‌که‌شى له سه‌ربوو ،که سه‌رده‌مى شۆڕشگێڕى بوو، سه‌رده‌مى دروستبونى که‌سانى وه‌ک گیڤارا بوو ،بزوتنه‌وه‌کانى رزگارى له ئه‌مریکاى التین له بره‌ودابوو و له دنیادا ده‌نگى خۆیان هه‌بوو، بته‌وێت و نه‌ته‌وێت ئهمانه کاریگه‌ریان ههبوه له‌سه‌ر ئه‌و گۆڕانکاری و ئه‌و زمانى ئه‌ده‌بیه‌ى ئه‌و سه‌رده‌مه ،نه‌ک هه‌ر له سه‌ر ئه‌ده‌بى ئێم ه له‌سه‌ر ئه‌ده‌بى ت��ازه‌ى عه‌ره‌بیش که ئێمه‌ش دیسانه‌و‌ه له ژێر کاریگه‌رى زمانى عه‌ره‌بیدا بووین ،بۆیه ئه‌م کاریگه‌ریان‌ه کاریگه‌ریه‌ک نیه له شوێنێکه‌وه ،به‌ڵکو له کۆمه‌ڵێک
ده‌کرێت کوڕی شاره‌که‌م شه‌هید بـــ شوێنه‌و‌ه ئه‌م تیشکان‌ه دێن ئه‌م شه‌پۆالن‌ه دێن، به‌هێزه‌و‌ه کاریگه‌رى خۆیان جێده‌هێڵن له‌ناو ئه‌ده‌ب و زمانى ئه‌ده‌بدا.
چه‌تر :له‌دواى روداوه‌کانى ()17ى شوباته‌و ه راسته‌وخۆ شیعرت ده‌دا به‌گوێى بیسه‌ر ه جیاوازه‌کاندا ،ئایا ئیشکردن له‌م حاڵه‌تانه‌دا قورستر ه ل ه ئیشکردن له‌نێو هۆڵه‌کاندا؟
-هه‌ندێک به‌شداریکردن ههیه شاعیر
خوێنده‌و‌ه باسى ئه‌وه‌م کرد (له ناوتاندام و ل ه ته‌کداندام) ئهمانه شعورى ساتى ئه‌و کاتانه‌ن، به‌اڵم وه‌ک شیعر هێشتا ئهوه دروست نهبووه وه‌ک ئه‌و قه‌سیده‌یه‌ى له‌خه‌یاڵى خۆمدا ههیه، ێ ئهوه نازانم ،به‌اڵم ئه‌وه‌ده‌زانم که‌ى دروست ده‌ب بۆ نمونه له سه‌ره‌تاى سه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ى مقاوه‌مه‌دا و دواى هه‌ره‌سێکى گه‌وره‌ى شۆڕشى ئه‌یلول ئه‌و شتان‌ه الى ئێمه مانهوه له‌دواییدا مه‌سه‌ل‌ه ده‌بێت به داستانى (هه‌ڵۆى سور ،کۆچ) دوایى که ێ ههڵهبجه دێت (ده‌ربه‌ندى وه‌خت پ���ه‌پ���ول���ه) ل���ه‌دای���ک ده‌ب����ێ، مه‌سه‌له‌ى ک��ۆڕه‌وه‌ک �ه دواى
ته‌عبیر له هه‌ندێک شت ده‌کات و ده‌ڕوات، شیعر ئه‌بێت موقه‌یوماتى هونه‌رى خۆى تیابێت بۆ ئ��ه‌وه‌ى بمێنێته‌وه .گ��وزارش��ت له هه‌موو مه‌سه‌له‌کان بکات.
چه‌تر :سه‌رده‌مانێک هاواڵتیان نوسینه‌کانى ئێوه‌یان به‌جۆرێک له‌الدان له‌دین و تاراده‌ى کوفر ده‌بینى ،کاتێک شیعرت ل ه سه‌راى ئازادى خوێنده‌و ه هه‌ستت کرد هه‌مان تێڕوانین الى هاواڵتیان مابێ؟
ئ���هوه پ��ڕوپ��اک �ه‌ن��ده‌ى ئیسالمى سیاسىبوو له‌کاتى خۆیدا ،هه‌تا فتوایان له‌سه‌ر من
ئه‌گه‌ر شاعیر و نوسه‌ر خاوه‌نى ه نه‌بن فکره‌یه‌کى ره‌خنه‌گران نوسه‌رێتى و ئینسانێتى خۆیان له‌ده‌ست ده‌ده‌ن
ده‌ی�����ک�����ات ده‌ب��ێ��ت�� ه جۆرێک له ئه‌رک نه‌ک ته‌نها به شیعر ئێم ه که هاتوینه‌ت‌ه نێو ئه‌و خه‌ڵکه‌و‌ه هه‌مووشتێکمان هه‌ر شیعر نهبووه ،قسه‌شمان ههبووه و وتاریشمان ههبووه ،ب�ه‌اڵم نوسینى ئه‌ده‌بى شتێکى تره، ل�ه‌وان�هی�ه ئ �ه‌م شتانه‌ى ئێستا ت��ۆ ده‌یبینى کاریگه‌ریه‌کانى له‌دوایدا ده‌ربکه‌وێت ،چونک ه به‌رده‌وام ئه‌ده‌ب وه‌ختێکى ده‌وێت بۆ پێگه‌یاندن وه‌ختێکى ده‌وێ��ت تا ئ�ه‌و کاریگه‌ریانه‌ى ل ه ن��اوه‌وه‌ى نوسه‌ردا توشى جۆرێک له هه‌ژانى ده‌ک���ات ،له دوای���دا دهبێته زمانى ده‌ربڕین، ئ�ه‌وان�هى له ساته‌وه‌خته‌کاندا ده‌کرێن زیاتر بۆ هاوبه‌شى کردنه ،م�ه‌رج نیه ئ�هوه بوبێت ه قه‌سیده‌یه‌کى هونه‌رى چاک ،بۆ نمونه شتێکم
ئهوه (خاچ و مار و رۆژمێرى ش��اع��ی��رێ) ئ�ه‌وان� ه وه‌ختێکى ده‌وێت، ئه‌و وه‌ختان‌ه بابڵێین ب��ۆ کواڵنه‌کانى ت�����������������ه‌واوى ن�����او د ڵ و ده‌روون�������������ى شاعیره .
چه‌تر :که‌وات ه ئه‌م بارودۆخه‌ى ئێستاش ده‌بێت ه قه‌سیده‌یه‌ک؟
ده‌رک���رد ،بێگومان من پیاوێکى عه‌لمانیم، به‌راستى دوژمنایه‌تى ئاین ناکه‌م له‌به‌ر ئاین ێ شته‌ئاینیه‌کان شتى وانیه الى من ،من ده‌مه‌و به‌قه‌د شته نائاینیه‌کان ئازادى خۆیان هه‌بێ، ێ ب��ڕوام به‌وه‌هه‌ی‌ه مزگه‌وت له‌پا ڵ کڵێساداب و کڵێسا ل�ه‌پ��ا ڵ ج��ول�ه‌ک�ه‌داب�ێ..ه��ت��د ،من دوژمنایه‌تى ئیسالم ناکه‌م وه‌ک ئیسالم و به‌کارى خۆمى نازانم ،به‌اڵم ئه‌وکاته‌ى ئیسالم یاغه‌یرى ئیسالم تێک‌ه ڵ به‌کارى سیاسه‌ت ێ گرفته‌کان لێره‌و‌ه دێته‌پێشه‌وه ،من پێم ده‌کر ێ ێ له رێوره‌سمى شت ێ ئازاد ب وایه ئینسان ده‌ب که موقه‌ده‌س‌ه الى خۆى ..به‌اڵم ئه‌گه‌ر سه‌یرى مێژووى دووردرێژبکه‌ین ده‌بینین چۆن به‌ناوى دینه‌و‌ه مرۆڤ سه‌رده‌بڕرێ ،له‌کاتێکدا ئه‌م ه ئه‌رکى دین نیه ،من پیاوێکم ئه‌گه‌ر دینیش نه‌بم ئه‌وا ئینسانیم..
پێموایه ده‌بێت شت به‌دواى خۆیدا بهێنێت،ئه‌ده‌ب جیاوازه پێگه‌یاندنى ژانر‌ه ئه‌ده‌بیه‌کان ج��ی��اوازن له‌گ‌ه ڵ وت��اره سیاسیه‌کاندا ،شت ه سیاسیه‌کان زوو مه‌به‌ستى خ��ۆی��ان ده‌ده‌ن ب���ه‌ده‌س���ت���هوه ،ب����ه‌اڵم ده‌رئ �ه‌ن��ج��ام��ى ئ �ه‌ده‌ب��ى هه‌ژاندنێکى ئه‌وێت ده‌بێت وه‌ختى بده‌یتێ ،ئه‌م مه‌سه‌الن‌ه که‌م نیه ،مه‌سه‌ل‌ه چه‌ند نیه ،شتێک نیه هه‌ربیڵێیت بۆ دروشمه‌کان یان بیڵێیت بۆ چه‌تر :به‌و پێیه‌ى تۆ نزیکایه‌تى ئه‌و ساتهوهخته ،شیعر دنیاى خۆى ههیه ،ئه‌و و دۆستایه‌تیه‌کت له‌گ ه ڵ خاوه‌ن دنیایه‌ى خۆى هه‌تا زۆر جار جیاوازه له‌وه‌ى من ده‌سه‌اڵتانى حکومى و حزبیدا وتار ده‌خوێنمه‌وه ،وتارى ساتهوهخته شیعر نی ه ههیه ،کاتێک وجودێکى باشت
ێ له‌ناو ده‌نگ ه ناڕازیه‌کانى ده‌ب شه‌قامدا رووبه‌ڕووى هیچ گله‌ییه‌ک نه‌بویته‌ته‌وه؟
بێگومان ،به‌اڵم نه‌مشاردۆته‌و‌ه و قهتیشنایشارمهوه ،له سه‌ره‌تاى هه‌شتاکانه‌و‌ه ئێمه ل ه شاربوین لێره‌و‌ه شیعرى خۆمان له‌به‌ر مقاوه‌مه‌ت گه‌یاندۆت‌ه شاخه‌کان ،له‌و کاته‌و‌ه دۆستایه‌تیم ێ له‌گ‌ه ڵ یه‌کێتى نیشتمانی دا ههبوه به‌ب ئه‌وه‌ى هه‌رگیز ئه‌ندام بم ،به‌اڵم زۆریش نزیک بووم تاراده‌ى وه‌ک هاوڕێى شه‌خسى ته‌ماشام کردون له ناخۆشیه‌کانه‌و‌ه بۆ خۆشیه‌کان نه‌ک ل��ه‌دواى راپه‌ڕینه‌وه ،ب �ه‌اڵم یه‌ک شت هه‌ی ه الى من ئه‌ویش ئهوهیه به‌رژه‌وه‌ندى میلله‌ته‌که‌م له‌چیدابێت ،له‌گ‌ه ڵ ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌دابووم ،ئه‌م هاوڕێیه‌تی‌ه و نزیکێتی‌ه ناکه‌م به بیانویه‌ک، ئه‌گه‌ر شتێکى گه‌وره‌تر هات‌ه پێشهوه بۆ ئه‌وه‌ى داکۆکى لێبکه‌م ئ�ه‌و ئ��ازادی �ه‌م ه�ه‌ب��ووه ،چ له‌دانیشته‌نه‌کاندا رووبه‌روو چ به نوسینى یاداشت له ده‌مێکه‌و‌ه بارى سه‌رنج و ره‌خنه‌م ههبوه ،پێم وایه شاعیر و روناکبیر پێش هه‌مووشت ده‌بێت ناقیدبن و خاوه‌نى فکره‌یه‌کى نه‌قدى بن ،من یه‌که‌م وه‌زیرى رۆشنبیرى حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان بووم سه‌ره‌تاى نه‌وه‌ده‌کان ،به‌اڵم که هات‌ه سه‌ر قبوڵى پێشێلکردنى رۆژنامه‌گه‌ریى و ئهوانه ده‌ستم له‌کارکێشایه‌و‌ه خۆ ده‌متوانى بمێنمه‌وه ،یه‌که‌مین ده‌ست له‌کارکێشانه‌وه‌ش ێ بووه که کراوه ،هیچ منه‌تێکى تێدانی‌ه هه‌رشت بکه‌م بۆ میلله‌ته‌که‌ى خۆمه ،ب �ه‌اڵم وه‌ک شاعیرێکیش ههمیشه ویستوم‌ه خۆم خاوه‌نى سه‌رى خۆم بم ،له‌رووبه‌رووبونه‌وه‌شدا قسه‌ى خۆم ێ کۆنانه‌م ههبوه و له‌هه‌مانکاتیشدا ئه‌و هاوڕ وه‌فام ههبوه بۆیان و ئه‌وانیش وابون ،هه‌ندێک مه‌سه‌له‌ش به‌ته‌واوى مه‌سه‌له‌کانى ترى تێدا کا ڵ دهبێتهوه ،وه‌کو ئه‌م بارودۆخانه‌ى ئێستا ده‌بینیت بۆ نمونه ده‌بینیت که‌سانێک ههبوه شۆڕشگێڕبوه، به‌اڵم ئێستا قه‌تره‌یه‌ک شۆڕشگێڕى له‌هه‌موو ژیان و گیانیدا نهماوه ،بێگومان له‌و کاتانه‌دا ناتوانم ئه‌م ئینسان‌ه وه‌کو ئه‌و ئینسانه‌ى ک ه له‌شاخ ناسیوم‌ه ته‌ماشاى بکه‌م ،که‌سیش ل ه ههڵه به‌ده‌رنی‌ه من ئه‌و هه‌موومان هه‌ڵه‌مان ک��ردوه و راستیشمان ک���ردوه ،ترسنۆکبوین
سیروان لهۆنی: ئاماده‌کار
« nس��ت��ۆدی��ۆ ،ده‌ن��گ��ى ره‌س�ه‌ن��ێ��ت��ى دواخستوه»
یادگار ره‌ئوف
ب ه وته‌ى هونه‌رمه‌ند و موزیک ناسانى ناوچه‌ى هه‌ورامان ،که‌له‌پورى ناوچه‌ى هه‌ورامان روبه‌ڕوى مه‌ترسى له‌ناوچون و خه‌سارناسى بۆته‌و ه چه‌ند هۆکاریک بوه‌ت ه هۆى مه‌ترسى شێواندنى که‌له‌پور و ئاواز و موزیکى گۆرانى له‌وان ه خه‌مساردى دام ده‌زگاکانى حکومه‌ت و هاوکارى نه‌کردنى هونه‌رماندان.
هونه‌رمه‌ندی هه‌فته
ناسرحه‌سه‌ن :به‌قه‌د یانه‌یه‌کى تۆپی پێ و گۆڵى یاریزانێک پێشوازى و پار ه بۆ هونه‌ر خه‌رج ناکرێت
جه‌هانگیر جه‌الل هه‌ورامى مامۆستاى ب����وارى س �ه‌ن��ت��ور ،س���ه‌ب���اره‌ت به‌گۆڕینى ستایلى گ��ۆران��ى ه���ه‌ورام���ى راى وای � ه ل �ه روى ف���ۆرم و ن���اوه‌رۆک���هوه ج��ی��اوازى ل � ه داب�ه‌ش��ک��ردن��ى مۆسیقا واری����ده ،ئه‌و هونه‌رمه‌ند‌ه سه‌باره‌ت به‌و کێشه و که‌م و کورتیانه‌ى ک ه له‌و بواره‌دا هه‌ی ه وتى: گۆڕینى ریتم و نوێگه‌رایی بووه‌ت ه دیارد‌ه و ستۆدیۆ ده‌نگى ره‌سه‌نێتى دواخستوه گه‌رنا بۆ ره‌سه‌نایه‌تى گۆرانى بێگومان
ریتمى جاران ره‌سه‌نایه‌تى زیاتره ،هه‌روه‌ها کێشه‌ى کوالیتیش هۆکارێکى دیکه‌یه، کێشه‌ى السایکردنه‌و‌ه و کێشه‌ی ستایلى رۆژئاوایى کێشه‌یه‌کى ترى دنیاى ئاواز‌ه به‌گشتى وه‌ک تێکه‌ڵکردنى ئ���اوازى چه‌پڵ ه ل �ه‌گ �ه‌ل م��وزی��ک ئ�ه‌م�ه ده‌نگى نه‌شاز دروست ده‌کات. « nره‌س���ه‌ن���ای���ه‌ت���ى ب��� ه (س �ه‌ن��گ��ى هه‌ورامان)ى هانیه‌و‌ه نابینم»
ن �ه‌وش��ی��روان ه���ه‌ورام���ى ه��ون�ه‌رم�ه‌ن��دى گۆرانیبێژى ناوچه‌ى ه�ه‌ورام��ان خاوه‌نى ( )20کاسێتى کلیپ و بیست ساڵێک ئ �ه‌زم��ون��ى ه �ه‌م��وو ش��ێ��وه‌ک��ان��ى گ��ۆران��ى
هه‌واڵی کۆڕی شانۆیی (با) چاالکییه‌کانیان راده‌گرن
که‌لوپه‌لی کۆنی کوردی ل ه پێشه‌نگایه‌کدا
ئا /ئاراس عوسمان
به‌ڕێوه‌به‌رى سینه‌ماى هه‌ولێر (ناسرحه‌سه‌ن) به (چه‌تر)ی راگه‌یاند توانیمان به فیلمى (گه‌ڕه‌کى ده‌هۆڵه‌کان) ئه‌مساڵیش خه‌اڵتى دووه‌مى فێستیڤاڵى که‌نداوى چوار به‌ده‌ست بهێنین ،به‌اڵم به‌داخه‌و‌ه له‌پاش ئه‌و پێنج خه‌اڵته‌ى عێراق و خه‌اڵتى دووه‌مى که‌نداو هیچ جۆره پێشوازیه‌کمان لێنه‌کرا. ناسر حه‌سه‌ن ده‌رهێنه‌ر و به‌ڕێوه‌به‌رى سینه‌ماى هه‌ولێر له‌باره‌ى به‌شداریکردنى ئه‌مساڵى فێستیڤاڵى که‌نداوى ()4 به‌هه‌ندێک فیلمى کوردى ،رایگه‌یاند «ئه‌مساڵ له واڵتى ئیمارات له دوبه‌ى فێستیڤاڵى چواره‌م به‌ڕێوه‌چوو له‌الیه‌ن وه‌زاره‌تى ئه‌و واڵته‌و‌ه که دووساڵ جارێک له‌وێ ئه‌نجام ده‌درێت ،له‌و فێستیڤاڵه‌دا که ( )128واڵت به‌شدارى تێدا کردبوو زیاتر له ( )130فیلم به‌شدارى پێکرا بوو ،چه‌ندین فیلمى درێژو کورت دیکۆمێنتارى له خۆ گرتبوو، له‌و ژماره‌یه‌ى فیله‌مه‌کان ئێمه ته‌نها به‌شه‌ش فیلم به‌شداریمانکرد ،خۆشبه‌ختان‌ه توانیمان وه‌ک سینه‌ماى کوردى خه‌اڵتى دووه‌م بهێنێت که ئه‌ویش فیلمى (گه‌ڕه‌کى ده‌هۆڵه‌کان) له‌ده‌رهێنانى حه‌سه‌ن عه‌لى بوو ،ناسر حه‌سه‌ن ئاماژه‌ى به‌وه‌شکرد له‌ساڵى پاردا واته له که‌نداوى ()3دا توانیمان خه‌اڵتى یه‌که‌م به‌ده‌ست بهێنین به‌فیلمى (شوێنێک بۆ یارى کیک ئۆپ) له‌ده‌رهێنانى شه‌وکه‌ت ئه‌مین بوو، هه‌روه‌ها به‌فیلمى دیکۆمێنێت له‌سه‌رئه‌نفال و گوڵه‌کانى که‌رکوک ،به‌اڵم خه‌اڵتمان نه‌هێنا،هه‌روه‌ها له‌فێستیڤاڵى عێراق که ئێران و ئیسپانیا و ئازربایجان به‌شداربوون توانیمان له‌کۆى هه‌شت خه‌اڵت ببین‌ه خاوه‌نى پێنج خه‌اڵت. له‌باره‌ى هاوکارى و پێشوازى حکومهتهوه له‌م خه‌اڵتان‌ه ئه‌و ده‌رهێنه‌ر‌ه به‌نیگه‌رانیه‌و‌ه هێماى به‌وه‌کرد «جیاواز له‌پێشوازى گه‌رمى هونه‌رمه‌ندان ،ئهمه ئه‌رکێک‌ه له سه‌ر وه‌زاره‌ت��ى ڕۆشنبیرى که ده‌بوو ئه‌کته‌ر و وێنه‌گر بنێردرێت ،به‌اڵم ئه‌وه‌ى ڕه‌وانه‌ى ئه‌و فێستیڤاڵ‌ه کرابوو ته‌نها ده‌رهێنه‌ر و به‌ڕێوه‌به‌رى به‌رهه‌م به‌شداربوون ڕه‌وانه‌کرابوون ،به‌اڵم به‌داخه‌و‌ه له‌پاش ئه‌و پێنج خه‌اڵته‌ى عێراق و خه‌اڵتى دووه‌مى که‌نداو هیچ جۆره پێشوازى و چاودێرییه‌ک نه‌بوو به‌وه‌ى که ئاهه‌نگێکیان بۆ ئه‌نجام بدات ،جیاوازى له‌و خه‌اڵتانه‌ى ده‌بینین له‌ڕووى وه‌رزشیه‌و‌ه یانه‌یه‌ک پله‌یه‌ک ده‌هێنێت یاخود یاریزانێک گۆڵه‌که‌ى ئه‌نجام داوه ،ته‌ماشا ده‌که‌یت ئاهه‌نگ و پێشوازییه‌کى گه‌وره‌ى بۆ ده‌کرێت و پاره‌یه‌کى باشیان بۆ خه‌رج ده‌کرێت ،به‌اڵم ده‌بینى هونه‌رو ڕۆشنبیرى به‌گشتى پێشوازییان زۆر الوازبوو گرنگیان پێنادرێت .ئه‌و هونه‌رمه‌ند‌ه هیواى خواست وه‌زاره‌تى رۆشنبیرى بۆ ئه‌مساڵى فێستیڤاڵ پشتگیرییه‌کى ته‌واوى سه‌فه‌ر و تێچونه‌کان بکات بۆ ئه‌وه‌ى بتوانین به‌شێوه‌یه‌کى فراوان به‌شدارى بکه‌ن.
له راگه‌یه‌نراوێکدا کۆڕى شانۆیى (با) رایانگه‌یاند: تا ئه‌وکاته‌ی سێبه‌ری تۆقاندنی سه‌ربازی هه‌ڵده‌گیرێت، کۆڕی شانۆیی (با) چاالکییه‌کانی له سلێمانی راده‌گرێن. وه‌ک هه‌ڵوێستێک ،سه‌باره‌ت به به‌سه‌ربازگه‌کردنی ش��اری سلێمانی ک��ۆڕی شانۆیی (ب��ا) بڕیاریدا به هه‌ڵپه‌ساردنی ت �ه‌واوی چاالکی‌ه هونه‌رییه‌کانیان تا ئه‌وکاته‌ی ،سێبه‌ری تۆقاندنی سه‌ربازی هه‌ڵده‌گیرێت، سیمای مهدهنیانه دهگهڕێتهوه بۆ ئه‌م شاره ،له به‌شکى راگه‌یاندراوه‌که‌دا ئهوه ده‌خه‌نه‌ڕوو که بێڕێزی ده‌رهه‌ق به ته‌واوی چین و توێژه‌کانی ئه‌م شاره و ده‌وروبه‌ری و هاواڵتیانی کوردستان ده‌کرێت ،وه‌ک هاوپشتی و به‌شداری له ناڕازیبونی هاواڵتیانی کوردستان، له‌شاری سلێمانی و ده‌وروبه‌ری ،خوازیاریشن که گروپه هونه‌ریه‌کانی تری ئه‌م شاره و کوردستان ،هه‌ڵوێستی خۆیان سه‌باره‌ت به سه‌رکوتکاریه‌کانی ده‌سه‌اڵتی کوردی ده‌رببڕن.
له پێشه‌نگایه‌ک که بۆ که‌لوپه‌لی فۆلکلۆری کوردی کرابویه‌و‌ه له هۆڵی ته‌واری شاری سلێمانی چه‌ندین که‌لوپه‌لی کۆنی کوردی نمایشکرا. له هۆڵی ته‌واری شاری سلێمانی پێشانگایه‌کی فۆلکلۆری له‌الیه‌ن ژنه هونه‌رمه‌ندی رۆژهه‌اڵتی کوردستان (په‌خشان ره‌حیمی) کرایه‌و‌ه به ناوی پێشانگای (سورکێو) ،له پێشه‌نگاکه‌دا چه‌ندین که‌لوپه‌لی کۆنی ک���ورده‌واری وه‌ک (سه‌ماوه‌ری خه‌ڵوز م��وروی شیالن‌ه و گ��ۆز‌ه و جل و به‌رگی ک���وردی) خ��رای �ه‌ڕوو ،له لێدوانێکی تایبه‌تیدا بۆ (چ �ه‌ت��ر) ئ �ه‌و ژن �ه ه��ون�ه‌رم�ه‌ن��ده ک �ه دانیشتووی شارۆچکه‌ی کۆیه‌ی‌ه وت��ی« :م��اوه‌ی سی ساڵ ه خزمه‌تی ئه‌م شتان‌ه ده‌که‌م و کۆیان ده‌که‌مه‌و‌ه بۆ ئ��ه‌وه‌ى بیخه‌مه‌ڕوو» .وتیشى :لێره خه‌ڵک زۆر حه‌ز به‌و شتان‌ه ده‌که‌ن و رایگه‌یاند ئهمه سێیه‌مین پیشانگای تایبه‌تم‌ه و پێشتریش له شاره‌کانی کۆی ه و هه‌ولێر هه‌مان پیشه‌نگه‌ی کردوه‌ته‌وه.
دۆسیه
ساڵی دووه‌م ژماره 54 2010/11/8 دووشه 2711/2/12 ممه‌ممه- 2011/5/2 دووشه
12
ن ئێزیدییه‌کان ل ه نێوان نه‌ته‌وه‌یی‌بوو و ئاینێکی تایب هت‌دا... ئاماده‌کار ستار‌ه عارف
ئێزیدییه‌کان تیره‌یه‌کی کوردن و پتر ل ه تیره‌کانی دی پابه‌ندی بیروباوه‌ڕی ئاینی کۆنی خۆیانن، ن����اوه‌ن����دی ن��ی��ش��ت�ه‌ج��ێ��ب��ون��ی��ان «س��ن��ج��ار» ه ب � ه زم��ان��ی ک��وردی ش �ه‌ن��گ��اره ،سنجار یه‌کێک ه ل ه قه‌زاکانی شاری موسڵ و ده‌که‌وێت ه باکوری رۆژئاوای ئه‌م شاره‌وه ،به پێی سه‌رچاوه‌کان بابل ل ه مێژودا ناوی شنغار بوه‌‌و شوێنی نه‌مرود بوو ه بۆی ه پێیانوای ه پێده‌چێت ناوی شه‌نگار بۆ ئه‌م مێژوو ه بگه‌ڕێته‌وه. ئێزدییه‌کان له زه‌رده‌شتیه‌وه تا ئێستا
ئاینی زه‌رده‌شتی که په‌رتوکی پیرۆزی ئاڤێستایه و له‌سه‌ر ( )12ه �ه‌زار پارچ ه پێستی ئ���اژه‌ڵ ن���وس���راوه‌ت���هوه ،بناغه‌ی ئاینه‌که‌ی له سه‌ر هه‌ر چوار پڕه‌نسیپی «ئاو ،هه‌وا ،خاک و ئاگر» پێکهێناوه و ب �ه ملیۆنان ک��ه‌س پ��هی��ڕه‌وی ئاینی زه‌رده‌شتیان ک��ردوه ،وته به‌ناوبانگه‌که‌ی زه‌رده‌ش�����ت پێغه‌مبه‌ر «وت����هی چ��اک، کرده‌ی چاک ،بیری چاک» به کرداری په‌یڕه‌ویان کردوه‌‌و بنه‌مای ژیانیان له‌سه‌ر دام �ه‌زران��دوه ،فه‌لسه‌فه‌ی زه‌رده‌ش��ت��ی بۆ م��اوه‌ی ( )11سه‌ده له کوردستاندا ره‌وا ب��وه و پ �هی��ڕه‌و ک���راوه ،ل �ه س��اڵ��ی (520 تا )624ی زاینی درێ��ژه‌ی ههبوه و ل ه کوردستانهوه هه‌تا هیندستانی گرتۆته‌وه، به ره‌نگی کلتورێک گوێزراوه‌ته‌وه له‌به‌ر ئ�ه‌وه‌ی�ه زۆر کلتوری ه��اوب�ه‌ش له نێوان کوردستان و واڵتانی وه‌ک هیندستان و ئه‌وانیتردا ههیه. ئه‌مین زه‌کی به‌گ وتویه‌تی له مێژودا کورد هه‌موویان زه‌رده‌شتی بون ،به‌اڵم به هاتنی ئیسالم هه‌ندێکیان بونه مه‌سیحی و ئ��ی��س�لام ،ت�ه‌ن��ی��ا ئ��ێ��زدی �ه‌ک��ان ل �ه س�ه‌ر ئاینی خۆیان مانهوه ،ئه‌مه‌ش نیشانه‌ی ئهوهیه که ئێزدیه‌کان میراتگری ئاینی زه‌رده‌شتیو په‌رتوکی ئاڤێستان ،ههرچهنده له ئه‌مڕۆدا زۆرێک له‌و پره‌نسیپانه الی ئێزیدی گۆڕانی به سه‌ردا هاتوه‌‌و وه‌ک خۆیان ن�ه‌م��اون�ه‌ت�هوه ،به ه��ۆی هێرش و ناکۆکی له‌سه‌ریان و خۆپاراستنیان له‌و هێرشانه‌ی ده‌وروبه‌ر بۆ سه‌ریان. ئێزیدییه‌کان له به‌رامبه‌ر هێرشی ده‌ره‌کی و ناوخۆییدا
په‌رتوکی ئاڤێستا که ههمیشه مرۆڤی ب����ه‌ره‌و چ��اک �ه‌ک��ردن رێ��ن��وێ��ن��ی ک����ردوهو هانیداون ک��ار بکه‌ن و خ��اک بکێڵن و زه‌وی و خ��اک و س�ه‌وزای��ی بپارێزن ،به پله‌ی یه‌که‌میش رێز له ژن بگرن‌و ژیانی هاوسه‌رێتی نێوان ژن‌و پیاو له‌سه‌ر بنه‌مای هاوڕێیه‌تی بێت نه‌ک موڵکایه‌تی ،ل ه ش��ه‌ڕی ئ�ه‌س��ک�ه‌ن��ده‌ری م�ه‌ک�ه‌دۆن��ی��دا بۆ س��ه‌ر ک��وردس��ت��ان به‌شێکی زۆری ئه‌و په‌رتوکه سوتێنرا ،له‌گه‌ڵ هاتنی ئاینی ئیسالمیشدا سنوری به‌رده‌می ئاینه‌ک ه ت�ه‌س��ک��ک��رای�هوه ،ل �ه هه‌ندێک ن��اوچ�هی کوردستان و هیندستان و ئێران مایه‌وه، چونکه موسڵمانه‌کان هه‌وڵی به زۆر ب ه ئیسالمکردنیان داون. نه‌ته‌وه‌ی ک��ورد مێژوویه‌کی هێجگار ک��ۆن��ی ه�هی�ه و هه‌میشه‌ش رووب���ه‌ڕوی سته‌می جۆراو جۆری داگیرکه‌ران بۆته‌وه، له‌ناو کورددا به گشتی کوردی ئێزیدی به هۆی جیاوازی ئاینه‌که‌یانه‌وه له دوای هاتنی ئاینی ئیسالمه‌وه ب�ه تایبه‌تی، ههمیشه نکۆڵی له بونیان کراوه ،به پێی س�ه‌رچ��اوه‌ک��ان له هێرشه‌که‌ی ته‌یموری له‌نگ بۆ سه‌ر کوردستان‌و ناوچه‌ی شێخان به تایبه‌تی ( )400خێزانی
ک���وردی ئێزیدی ل �ه‌و ن��اوچ�هی�ه ده‌چن ه چ��ی��ای ش �ه‌ن��گ��ار و ل����ه‌دوای ئ�ه‌وان��ی��ش خه‌ڵکێکی زۆری ئێزیدی له ناوچه‌کانی جزیره‌‌و ئامه‌د‌و دیجله‌‌و بتلیسی باکوری کوردستانهوه له به‌ر هه‌مان هۆ رووده‌که‌ن ه شه‌نگار. بۆیه ئێستا بێجگه له باشوری کوردستان ئێزیدی له باکوری کوردستان و له‌نێو کورده‌کانی جۆرجیا و ئه‌ڕمه‌نستانیش ه���ه‌ن ،ه���ه‌ر ل���ه‌و م��ێ��ژوه‌ش��هوه ب �ه ه��ۆی جیاوازی ئاینی ئێزیدییه‌وه رووب �ه‌ڕووی گه‌لێک کرده‌ی توندوتیژی بونه‌ته‌وه ،ل ه به‌ر ئه‌مه‌شه ههمیشه له خۆپاراستندا بون و هه‌وڵیانداوه ئاین‌و بیروباوه‌ڕیان له ده‌ست نه‌ده‌ن ،ئه‌م هێرشانه که کراونه‌ته سه‌ریان، ترسی له ناخ‌و ده‌روونیاندا چاند‌وه. نه‌یانتوانیوه به ئاشکرا هیچ شتێک ل�ه ب���اره‌ی ئاینه‌که‌یانه‌وه ب�ڵاو بکهنهوه و ب��ن��وس��ن و ه �ه‌ت��ا هیچیش بدرکێنن، ئهمه هۆکارێک ب��وه ،که ئێزیدییه‌کان په‌یوه‌ندیان له‌گه‌ڵ ده‌ره‌وه‌ی خۆیان زۆر که‌م بێت‌و زۆریش له سه‌ر ئاینه‌که‌یان نه‌زانرێت یان له ناوبچێت ،له سه‌ره‌تاکانی ئیسالمدا ده‌س�ه‌اڵت به ده‌ستی عه‌ره‌به‌کانه‌وه بوه و کورد تاکه میلله‌ت بووه ،که به توندی به گژیاندا چووه‌ته‌وه ،بۆیه سوپای عه‌ره‌ب ههمیشه له هه‌لێک گ�ه‌ڕاون کۆکوژی به‌سه‌ر کوردا بهێنن‌و ئه‌م هه‌النه بقۆزنه‌وه. ج��ی��اواز ل �ه هێرشی ده‌ره‌ک���ی تووشی ه��ێ��رش و ل �ه ن��اوب��ردن��ی ه��ێ��زه ئیسالمی و ناوچه‌ییه‌کانیش ب��ون�ه‌ت�هوه ،ل�ه پێناو ده‌ستبه‌ردار بون له ئاینه‌که‌یان ههرچهنده هه‌ندێکجار کار گهیشتۆته ئه‌و راده‌یه‌ی، ن��اچ��ار ب��وون ببنه ئیسالم و ل�ه دوای��ی��دا بگهڕێنهوه س �ه‌ر ئاینی راس��ت��ی خۆیان ک�ه ئێزیدییه ،ئ�ه‌م�ه‌ش ه��ۆک��ار ب��ووه بۆ ک�ه‌م��ب��ون�ه‌وه‌ی زان��ی��اری و ده‌وڵ�ه‌م�ه‌ن��دی ئاینه‌که‌یان ،له‌گه‌ڵ ئه‌مانه‌دا ناوچه‌کانی شه‌نگار و شێخان که زۆری��ن �هی ئ �ه‌وان پێکیدێنن ،دووچاری تۆپزی‌و پێکدادانی میرنشیینه کوردیه‌کانیش بوونه‌ته‌وه. ئه‌و هێزانه‌ی ویستویانه ئاینه‌که‌یان ل ه ناو به‌رن به‌ره‌و رووی کۆکوژی قورسیان کردونه‌ته‌وه ،له ده‌ڤه‌ری موسڵدا له الیهن میرنیشینه کوردییه‌کانه‌وه ئ��ازار دراون، زۆرب���هی ئ �ه‌و هێرشانه‌ی میرنشینه‌کان کردویانه‌ته سه‌ریان ،به بیانوی سه‌ندنی باج و سه‌رانه‌وه بووه ،چونکه ئێزیدییه‌کان رازی ن �ه‌ب��وون ب���اج ب���ده‌ن و خ��ۆی��ان لێ پ���اراس���ت���ون ،ل���ه ن��م��ون �هی ئ����ه‌و ه��ێ��رش� ه سه‌ختانه‌ی زیانی پێگه‌یاندون ،هێرشی «بدرالدین لولو»ی فه‌رمانڕه‌وای موسڵ بووه ،که ژماره‌یه‌کی زۆری لێ کوشتون و هه‌وڵی به زۆر تواندنه‌وه‌ی ئاینه‌که‌یان داون. له ساڵی ()1890دا له الیهن سوڵتان عه‌بدولحه‌میدی عوسمانیه‌وه ،بۆ ئه‌وه‌ی ببن به ئیسالم کۆکوژییه‌ک له شه‌نگار رو‌وده‌دات و به زۆر سه‌ربازیان پێده‌کرێت، ب�ه‌اڵم ئ�ه‌وان هه‌ر کۆڵیان له ئاینه‌که‌یان ن����ه‌داوه و خ��ۆڕاگ��ری زۆری����ان ن��وان��دوه، ئێزیدییه‌کان باوه‌ڕیان وایه هه‌ر هه‌زار ساڵ جارێک خودا «یه‌زدان» دێته خواره‌وه بۆ الی ئه‌وان و به زمانی کوردی قسه‌یان له گه‌ڵدا ده‌کات‌و له رۆژی قیامه‌تیشدا حه‌شر ب�ه زم��ان��ی ک���وردی ده‌ک��رێ��ت، چ���ون���ک���ه زم����ان����ی ک�����وردی زمانی گشت ئاینێکه ،بۆی ه هه‌ستی کوردبونیان تێکه‌ڵ ب ه ئ��ای��ن �ه‌ک �هی��ان کردوه‌‌و زۆر
›› ئێزیدییه‌کان ته‌نها تیره‌ی کوردن له‌سه‌ر ئاین و بیروباوه‌ڕی ره‌سه‌نی خۆیان ماونهتهوه و فشار و ده‌ستدرێژیه ده‌ره‌کی و ناوخۆییه‌کان ناچاری نه‌کردوون ده‌ستبه‌رداری بیروباوه‌ڕه‌که‌یان بن نرخی ده‌زانن. مامۆستا عه‌باس خدر فه‌ره‌ج به‌رپرسی په‌یوه‌ندییه‌کانی یه‌کێتی زانایانی ئاینی ئیسالمی ک��وردس��ت��ان ،لقی سلێمانی، ل���ه ب�����اره‌ی پ��ێ��ک �هوه ژی���ان���ی ه���ه‌ر دوو ئاینه‌که ،پێیوابوو ئاینی ئیسالم هه‌ر خۆی سه‌ماحه‌تی به‌رامبه‌ر ئاینه‌کانی تر ههبوه ،ئێمه‌ش وه‌ک یه‌کێتی زانایان هه‌ڵگری ئه‌و په‌یامه‌ی ئاینی ئیسالمین که به‌رامبه‌ر به هه‌موو ئاینه‌کانی تر به‌خشنده‌یی ه�هی�ه ،ئ�ه‌گ�ه‌ر سه‌ماحه‌تی ئیسالم نهبوایه ،تا ئێستا له‌و واڵتانه‌ی ک�ه‌ن��ی��س�هی مه‌سیحیه‌کانی ت��ێ��دای �ه و په‌رستگای جوله‌که و ئاینی ئێزیدیشی تێدایه و پێکهوه ده‌ژین ،بێجگه لهوه ئێم ه و ئێزیدییه‌کان ه �ه‌ردووک��م��ان ک��وردی��ن، به حوکمی ئاینه‌که‌شمان ئێزیدییه‌کان بۆیان ههیه له‌گه‌ڵماندا بژین و رێزیان لێ بگرین‌و ئه‌وان به دینی خۆیان‌و ئێمه ب ه دینی خۆمان ،له ژێر چه‌تری هه‌رێمی کوردستاندا پێکهوه ده‌ژین. پێکهاته‌‌و بنه‌مای ئاینی‌و ژیانی ئێزیدییه‌کان
ئێزیدی له چینه‌کانی «میر ،شێخ، ک���ۆچ���ه‌ک ،ف �ه‌ق��ی��ر ،ق����ه‌وال و م��ری��د» پێکهاتون ،هه‌ریه‌ک له‌م چینانه له رووی پله و پایه‌ی ئاینی و دنیاییه‌وه فه‌رمان و ئ �ه‌رک��ی��ان ج���ی���اوازه ،م��ی��ر گ �ه‌وره‌ت��ری��ن بنه‌ماڵه‌ی ئێزیدییه و پۆسته‌که‌شیان بۆ ماوه‌ییه ،خه‌ڵک ده‌بێت گوێڕایه‌ڵی بن و زۆرت��ری��ن ده‌س �ه‌اڵت��ی لێپرسینه‌وه‌ی ل ه خه‌ڵکی دراوه‌ت���ێ و که‌سیش ب��ۆی نی ه له‌و بپرسێته‌وه ،هه‌تا میراتگری ره‌وا و فه‌رمی ه �ه‌ر که‌سێکه که ره‌گ �ه‌زی نێرینه له‌خێزانه‌که‌یدا نه‌بێت ،ژن و ژنخوازییش له ناویاندا قه‌ده‌غه‌یه، ژن و ژنخوازی له‌ناو شێخه‌کاندا ی���ه‌ک���ج���ار ق���ه‌ده‌غ���هی���ه، م��ی��ری��ی��ش ل����ه س���ه‌ر ح��وک��م ال ن��اب��رێ��ت هه‌تا یه‌کێک ل ه بنه‌ما ڵه‌که‌ی خ����������������ۆی
ده‌یکوژێت ،ئه‌مه‌ش مه‌رجه و هۆیه‌کیش ه ب��ۆ ب�ڵاوک��ردن��ه‌وه‌‌و ره‌وا ک��ردن��ی یه‌کتر کوشتن له پێناو پۆستدا. بێگومان زۆرێک له حوکم‌و فه‌رمانی ناو خۆیان توند و عاسین ،به‌اڵم ده‌کرێت بڵێین هاتنی ئه‌م حوکمه توندانه بۆ توندی و تۆپزی ئه‌و سزا‌و کۆکوژیانه دهگهڕێتهوه که به‌رامبه‌ریان نوێنراوه له الیهن هێزی ده‌ره‌کی یان ناوخۆییه‌وه ،به تایبه‌تی ک ه هه‌وڵی له ناوبردنی ئاینه‌که‌یان دراوه و ئه‌وانیش ب�ه ه�ه‌م��وو شێوه‌یه‌ک هه‌وڵی خ��ۆپ��اراس��ت��ن و دوورک���ه‌وت���ن���هوه ل �ه ه�ه‌ر گه‌لێک یانداوه. سه‌ره‌ڕای تێکه‌ڵبونی ئاینی ئێزیدی ب ه ئاینی ئیسالم ،هه‌ردوو ئاینه‌که باوه‌ڕیان ب ه خودای چاکه و خراپه ههیه هه‌ر ئاینه و به رێبازی خۆی ههرچهنده زه‌رده‌شتیه‌کان به کرده‌وه بنه‌مای چاکه‌کردنیان په‌یڕه‌و کردوه ،به‌اڵم به پێی سه‌رچاوه‌کان ئاینی ئێزیدی دوای خ��ودای خراپه ده‌که‌وێت، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی له‌و باوه‌ڕه‌دایه خودای چاک ه خۆی میهره‌بان‌و به‌خشنده‌یه ،ده‌بێت خۆمان له‌گه‌ڵ خ��ودای خراپه‌دا بگونجێنین ،بۆ ئ �ه‌وه‌ی له ک��رده‌ی به‌دمان خۆش بێت و نه‌ڕه‌نجێت. وه‌ک سه‌رچاوه‌کان ئاماژه‌ی پێده‌که‌ن، مه‌له‌ک ت��اوس شه‌یتانه و له ئاسمانه‌و‌ه ده‌رک��راوه یان فریشته‌یه‌کی له به‌هه‌شت ده‌رکراوه به‌هۆی خراپه‌کردنه‌وه ،پێیانوای ه م��ه‌ل��ه‌ک ت����اوس ک��ه ش �هی��ت��ان �ه ،ئ���ه‌وان ناویانکردوه به مه‌له‌ک تاوس ،بۆ ئه‌وه‌ی ناوی شه‌یتان نه‌هێنن ،چونکه هێنانی ن��اوی شه‌یتان س��زای ق��ورس��ی هه‌ی ه الی ئ���ه‌وان ،گۆڕینی ناوه‌که‌شی وه‌ک پ��اڕان �هوه و ترسه لێی ک ه ده‌یپه‌رستن ،به هه‌مان شێوه‌ی ته‌ورات و قورئان باس له ئاده‌م و حه‌وا و سێو خواردنه‌که‌یان و ده‌رکردنیان له به‌هه‌شتدا ده‌که‌ن. له ساڵێکدا سێ جار س�����ه‌ردان�����ی م���ه‌ل���ه‌ک ت��اوس ده‌ک���ه‌ن ،نابێت گ��وێ��ی��ان ل���ه ک �ه‌س ب���ێ���ت ک����ه ن����اوی ش�هی��ت��ان دێنێت، ب���ۆی���ه ک �ه‌م��ت��ر ت�����ێ�����ک�����ه‌ڵ‌و په‌یوه‌ندیان ب ه د ه‌ر ه‌و هی خۆیانه‌و‌ه
ههیه ،بیستنی ن��اوی شه‌یتان له کاتی تێکه‌ڵبوندا ،که زۆر به‌کاردێت کوفرێکی گه‌وره‌یه‌‌و نابێت گوێیان لێ بێت. ئێزیدیه‌کان چ��وار نوێژ ده‌ک �ه‌ن و هه‌ر چواریشیان به زمانی کوردین لهوانه: نوێژی سپێدێ ،زۆر پیرۆزه و نابێت ک �ه‌س ل �ه ده‌ره‌وه‌ی خ��ۆی��ان ب��ی��ان بینێت که ئه‌م نوێژه ده‌ک �ه‌ن و ئاگای لێ یان بێت ،وه‌ک ده‌وت��رێ��ت ل�ه‌ب�ه‌رئ�ه‌م هۆیه‌ش بووه نه‌یانتوانیوه ببنه سه‌رباز و بچنه ناو کۆمه‌ڵگه‌ی ده‌ره‌وه‌ی خۆیانه‌وه‌‌و هه‌میش ه سه‌ربازیان ره‌تکردۆته‌وه. نوێژی رۆژهه‌اڵت نوێژی مردوان نزای پاش نوێژه‌کان له ئاینی ئێزیدییدا دوو ج��ۆره رۆژوو ههیه ،رۆژووی عه‌وامه‌کان‌و خاسه عه‌وام له ساڵێکدا ( )3رۆژه سێ شه‌ممه، چوار شه‌ممه ،پێنج شه‌ممه‌یه له کانونی یه‌که‌می هه‌موو ساڵێکدا ،به‌اڵم رۆژوی خاسه ( )80رۆژه ،ده‌وت��رێ��ت پێده‌چێت له ئیسالمه‌وه وه‌ریانگرتبێت ،چونکه ل ه ئاینی زه‌رده‌شتییدا رۆژو نیه. له سه‌رده‌می زه‌رده‌شتیه‌کاندا ئاگر و روون��اک��ی پیرۆز ب��ون و له ه�ه‌ر تاقێکدا رووناکیه‌ک به‌دی کراوه ،پێویستیش بوه شه‌و هه‌تا رۆژ دهبێتهوه روناکی هه‌بێت و نه‌کوژێته‌وه ،هه‌مان دابی نرخی ئاگر و روناکی له ناو ئێزیدییه‌کانیشدا ههیه، به‌اڵم له‌ناو زه‌رده‌شیتدا شوێنی تایبه‌تیان بۆ روناکیه‌که دیاریکردوه ،له ئێزیدیدا شوێنی تایبه‌تی نیه ،لێ له ماڵه‌کانیاندا و له‌سه‌ر گۆڕستان و له یاده‌کانی جه‌ژن به شێوه‌ی مۆم‌و هتد ..روناکی و ئاگر داده‌گیرسێنن. ئێزیدییه‌کان دوو په‌رتوکی پیرۆزیان ه��هی��ه ی �ه‌ک��ێ��ک��ی��ان «ج���ل���ی���وه»ی���ه ،ک ه په‌رتوکێکی ئاسمانیه و وت �هی خ��ودای ت��ێ��دای�ه ،ئ�ه‌وی��ت��ری��ان «مسحه‌فا ره‌ش»ه ک �ه ب��اس��ی ل �ه چۆنێتی دروس��ت��ک��ردن��ی ئاسمان و زه‌وی و ئ��اده‌م و ح �هواو هاتن ه خ����واره‌وه‌ی م�ه‌ل�ه‌ک ت��اوس��ی ک���ردوه ،ل ه په‌رتوکی دووهه‌مدا باس له گرنگیدانی ئێزیدییه‌کان به ئاگر ،پێش هاتنی مه‌سیح کراوه ،ئه‌مه‌ش به‌ڵگه‌یه بۆ کۆنی ئاین‌و بوونی‌و ره‌سه‌نی کوردی ئێزیدی. ئێزیدییه‌کان باوه‌ڕیان به گیان گواستنه‌و‌ه «تناسخ االرواح» ،له که‌سێکی چاکه‌و‌ه بۆ یه‌کێکی تر ههیه ،هه‌مان ئه‌م باوه‌ڕیی ه له ن��او کاکه‌ییه‌کانیشدا بوونی ههیه، ئاینی ئێزیدی وه‌ک ئاینی زه‌رده‌شتی ک ه ( )500ساڵ به‌ر له زاینیو له کوردستاندا په‌یدا بوه ،نوێژ بۆ روناکی رۆژ و ئاگر ده‌که‌ن. چوارشه‌ممه‌ی سور
رۆژی چوارشه‌ممه الی ئێزیدیه‌کان پ��ی��رۆزه و رۆژی ج�ه‌ژن��ی��ان�ه ن���او نانی چوارشه‌ممه‌ی سور و پیرۆزی ئه‌م رۆژه ده‌گ �ه‌ڕێ��ت �هوه ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ی ،ک�ه پێیانوای ه پێغه‌مبه‌ر زه‌رده‌ش��ت رۆژی چوارشه‌مم ه له‌دایک بووه ،چوار شه‌ممه تا راده‌یه‌ک الی کوردی موسڵمانیش پیرۆزه ،هه‌موو ساڵێک جه‌ژنی چوارشه‌ممه‌ی سور پیرۆز ده‌که‌ن ،ئه‌مساڵیش له په‌رله‌مانی کوردستان ب ه بڕیارێک ئه‌م جه‌ژنه‌یان ب ه فه‌رمی کرا. ش��ێ��خ ه����ادی رێ��ب �ه‌ری رۆح��ی ئێزیدییه‌کان ل ه ساڵی ()57ی کۆچی ل���ه ش���ام���هوه ب����هره و م��وس��ڵ ه��ات��وه و ب ه هۆی خوداناسی و کرداری
چ��اک�هی�هوه ،خه‌ڵکی ئ �ه‌م ده‌ڤ �ه‌ران �ه لێی کۆبونه‌ته‌وه و به رێبه‌ری رۆحی خۆیان په‌سندیان کردوه و تا ئێستاش به‌رده‌وامن له رێزگرتن له‌م کهسایهتیه. ئێزیدییه‌کان وه‌ک کورد
ئ���ه‌وان زۆر ب�ه ن��رخ �هوه ل�ه کوردبونی خۆیان ده‌ڕوان��ن و سااڵنه بێجگه له یاد‌ه ئاینیه‌کانی خ��ۆی��ان ب �ه‌ش��داری جه‌ژنی ن����ه‌ورۆز و ب��ۆن �ه ن�ه‌ت�ه‌وه‌ی��ی�ه‌ک��ان��ی ت��ری کوردستان ده‌که‌ن ،زۆرتریش باوه‌ڕیان به ک��وردب��وون پته‌وه ،چونکه ئ �ه‌وان زمانی نوێژ‌و نزایان کوردییه‌‌و باوه‌ڕیشیان وایه ل ه قیامه‌تدا رۆژی حه‌شر به زمانی کوردی ده‌ک��رێ��ت و پێشیانوایه زم��ان��ی هه‌موو ئاینه‌کان کوردی بوون ،ئه‌و باوه‌ڕیه‌شیان که ده‌ڵێن هه‌ر هه‌زار ساڵ جارێک خودا دێته خ��واره‌وه بۆ الی ئێزیدییه‌کان و ب ه کوردی ده‌یاندوێنێت باشترین به‌ڵگه‌یه بۆ باوه‌ڕی پته‌ویان به کوردبون و نه‌ته‌وه‌یی بونیانه‌وه. ئینگلیزه‌کان ل �ه س��ااڵن��ی (-1924 )1925دا ،که چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌ی نێوان موسڵ و تورکیایان به کۆمه‌ڵه‌ی نه‌ته‌وه‌کان سپارد بوو ،وه‌فدێکیان دوای گه‌ڕان به ناو خه‌ڵکدا ،که ئاماده کراون بۆ گه‌ڕان به ناو خه‌ڵکدا‌و کۆکردنه‌وه‌ی زانیاری ،له ()1925/7/16دا راپۆرتێک به الیه‌نی په‌یوه‌ندیدار ده‌ده‌ن و ب��اس ل ه ئێزیدییه‌کانی شه‌نگاریش ده‌که‌ن‌و ده‌نوسن ئهوانه باوه‌ڕیان وایه ،که له به‌هه‌شتدا ب ه کوردی قسه ده‌کرێت‌و خودا قورئانی به کوردی ناردۆته خواره‌وه ،به‌اڵم محه‌مه‌د پێغه‌مبه‌ر به عه‌ره‌بی باڵوی کردۆتهوه، هه‌ندێک له سه‌رچاوه‌کانیش پێیانوای ه به ههڵه پێیانوتراوه یه‌زیدی و وشه‌که‌یان شێواندوه ،که له راستیدا ئێزیدییه. مامۆستا عه‌باس خدر فه‌ره‌ج به‌رپرسی په‌یوه‌ندیه‌کانی یه‌کێتی زانایانی ئاینی ئیسالمی ک��وردس��ت��ان ،لقی سلێمانی، ل���ه‌ب���اره‌ی پ��ێ��ک �هوه ژی��ان��ی ئ��ای��ن �ه‌ک��ان‌و چۆنێتی مامه‌ڵه‌کردنیان له‌گه‌ڵ ئاینی ئێزیدیدا رایگه‌یاند ،ئه‌وان پێیانخۆش بێت یان نا ئێزیدی هه‌ر ههیه ،واڵتێکی وه‌ک هیندستان زیاتر له ( )70ئاینی تێدای ه ئهمه وایشی لێنه‌کردون ،وه‌ک نهتهوه بچوک‌و بێ هێز ببن ،که لهوانهیه ئه‌وان ره‌گ �ه‌ز و ن��ه‌ژادی جیاوازیشیان هه‌بێت، ب��ه‌اڵم ل�ه هه‌رێمی ک��وردس��ت��ان��دا ئێمه و ئێزیدیه‌کان له پێشهوه ک��وردی��ن ،کاتی خۆی چونهته سه‌ر دینی ئیسالم و ئه‌وان له‌سه‌ر ئاینی ئێزیدی ماونهتهوه ،ئه‌م ه نابێته هۆی جیاوازی و بچوککردنه‌وه‌ی کۆمه‌ڵگه‌که‌مان. وای��ش��ی ده‌بینێت ،ک�ه ف��ره ئاینی ل ه واڵت��ی ئێمه‌دا ب�ه جوانترین شێوه پیاد‌ه کراوه و رێزی لێگیراوه و نهبۆته مایه‌ی جیاوازی ،وتیشی نه‌مبیستوه له مێژووشدا ش �ه‌ڕی خوێناوی ل�ه ن��ێ��وان موسڵمان و ئێزیدا که مایه‌ی نیگه‌رانی بێت روویدا ب��ێ��ت ،پ��ێ��غ�ه‌م��ب�ه‌ر «د.خ» ه �ه‌رچ �ه‌ن��ده ج��ول�ه‌ک�ه‌ک��ان ئ��ازاری��ان داوه ،ب���ه‌اڵم ئه‌و کاته‌ی جوله‌که‌کان دراوسێی بون داوای له موسڵمانان کردوه هاوکاریان بکه‌ن و رێزیان لێ بگرن. سه‌رچاوه‌کان: *مێژووی ره‌گ‌و ره‌چه‌ڵه‌کی کورد نوسینی ئیحسان نوری پاشا ،وه‌رگێڕانی حهمه که‌ریم عارف چاپی سێیه‌م.2008 ، *ئێزدییه‌کان له مێژووی نه‌ته‌وه‌یه‌که‌یاندا ،چاپی دووه‌م 2003سه‌ربه‌ست حسێن. *الیزیدیه احوالهم و معتقداتهم، د.سامی سعید احمد ،جز‌و االول.
کۆماری ئیسالمی ته‌نیا هاوپه‌یمانی ستراتیژیکی ب ه ته‌نیا ناهێڵێت ده‌وڵه‌تی به‌شار ئه‌سه‌د ل ه راگه‌یاندنه‌کانی ئێراندا ره‌نگدانه‌وه‌یه‌کی به‌رفراوانی هه‌بوو.
مه‌جید مه‌جیدی و :هێدی ئه‌حمه‌د
بێدهنگی روحانییه‌کانی (قوم)
ئۆباما ،سه‌رۆک کۆمار و سۆزان رایس ،نوێنه‌ری ئه‌مریکا ل ه نه‌ته‌و ه یه‌کگرتووه‌کاندا ،باس ل ه ئاماژه‌گه‌لێک ده‌که‌ن سه‌باره‌ت ب ه ده‌ستێوه‌ردانی کۆماری ئیسالمی ئێران ل ه سه‌رکوتی ناڕازایانی سوری.
ئایا ئه‌م قسانه به پێی ستاتۆی هه‌رێمی و کێشه‌کانی ن��ێ��وان واڵت��ان��ی ئ��ێ��ران و ئه‌مریکا جێگه‌ی باوه‌ڕه؟ ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر ل � ه قسه‌کانی پایه‌بڵندانی ئه‌مریکادا گ��وم��ان��ێ��ک ه �ه‌ب��ێ��ت ـ ک��� ه وه‌ه����ا ن��ی�ه، چۆن هێڵی ئۆباما وێ��ڕای الوازب���وون ل ه جێبه‌جێ‌کردنی هه‌ندێک له به‌ڵێنه‌کانی ێ س��اڵ��ی پ��ێ��ش��وودا ،درۆوت�����ن ب ه ل��ه س�� خه‌ڵکی ئه‌مریکا ن �ه‌ب��ووه ـ ب�ه‌رپ��رس��ان، ده‌زگا پڕوپاگه‌نده‌یی و راگه‌یاندنیه‌کانی ده‌وڵه‌تی کۆماری ئیسالمی به شێوه‌یه‌کی ستراتیژیکی ده‌ستێوه‌ردان ل ه سه‌رکوتی ناڕازیانی سوری ئه‌رێ ده‌که‌ن. ده‌وڵه‌تی به‌شار ئه‌سه‌د ل ه هێڵی خۆڕاگریدایه
ه��ێ��ڵ��ی پ���ڕوپ���اگ���ه‌ن���ده‌ی���ی ده‌وڵ���ه‌ت���ی کۆماری ئیسالمی دوای ده‌ستپێکردنی ناڕه‌زایه‌تییه‌کان له س��وری��ادا پاراستنی هه‌مه‌الیه‌ن ه ل� ه ده‌وڵ �ه‌ت��ی ب�ه‌ش��ار ئه‌سه‌د ب���ووه .ه��ۆک��اری پاساوهێنانه‌و‌ه ب��ۆ ئه‌م ه�ه‌ڵ��س��وک�ه‌وت�ه ،یه‌کێتی ن��ێ��وان س��وری��ا، ئیران و حزبواڵی ه ـ که راگه‌یاندنه‌کاندا وه‌ک هێڵی به‌رخۆدان ناوی لێ ده‌بردرێت ـ ل�ه‌دژی ئیسرائیل« :هیچ ئێرانییه‌کی نیشتمانپهروهر ل� ه ن��ائ��ارام��ی ل�ه سوریا خ��ۆش��ح��اڵ ن��اب��ێ��ت ،چ��ون��ک� ه ئ���ه‌م واڵت�� ه هاوپه‌یمانی ستراتیژیکی ئێران ه و نانه‌وه‌ی کێش ه له‌وێ له به‌رژه‌وه‌ندی ئێراندا نیه»... ئه‌م واڵته ده‌روازه‌ی سه‌ره‌کی هاوکارییه بۆ تێکۆشه‌رانی لوبنانی و فه‌له‌ستینی»... به‌اڵم ل ه ( )40ساڵی دواییدا ،ئیسرائیل ئ��ارام‌ت��ری��ن س���ن���ووری ل �ه‌گ �ه‌ڵ س��وری��ادا ه �ه‌ب��ووه .ده‌وڵ �ه‌ت��ی سوریا هیچ کاتێک به‌دوای نانه‌وه‌ی شه‌ڕ له‌دژی ئیسرائیل بۆ وه‌رگرتنه‌وه‌ی (به‌رزاییه‌کانی جه‌والن) .له‌م رووهوه به‌رپرسانی ئه‌مریکی و ئیسرائیلی ل ه ناڕه‌زایه‌تییه‌کانی سوریا زۆر پێشوازیان
n
ه هیچ هاوکارییه‌ک بۆ یه‌کتر درێغی ناکه‌ن /فۆتۆ :ئینته‌رنێت به‌شار و ئه‌حمه‌دی نه‌ژاد ل
نهکردووه .ئه‌وان هه‌لومه‌رجی نه شه‌ڕ و ن ه ئاشتی ئه‌مڕۆ له‌گه‌ڵ سوریادا ب ه ال‌یانه‌و‌ه په‌سه‌نده. به‌مشێوه‌یه ،کێشه‌ی سوریا ناوخۆیی ه ن���ه‌ک ده‌ره‌ک�����ی ی���ان ه �ه‌رێ��م��ی .ب���ه‌اڵم ل��� ه دون���ی���ای ئ���ه‌م���ڕۆدا ه��اوپ�هی��م��ان��ان��ی ستراتیژیکی ل ه هه‌لومه‌رجی قه‌یراناویدا، چ ن��اوخ��ۆی��ی ،ل �ه هیچ چ ده‌ره‌ک����ی و هاوکارییه‌ک بۆ یه‌کتر درێغی ناکه‌ن، ی ب ه تایبه‌ت ل ه هاوکاریکردنی ده‌وڵه‌ت هاوپه‌یمانی ستراتیژیکی له سه‌رکوتی ن��اڕازی��ی �ه‌ک��ان��ی��دا .ب��ۆی � ه ئ��ێ��ران پ��ێ��وای� ه ک �ه گ��رن��گ��ی ستراتیژیکی س��وری��ا بۆ دوورهێشتنه‌وه‌ی ناوه‌ندی پێکدادانه‌کان له سنووره‌کانی ئێرانهوه ده‌بێ له‌به‌رچاو بگیردرێت و ب�ه پێی ئ �ه‌و واڵت���ه ،ده‌ب��ێ ه����اوک����اری س���وری���ا ب��ک��رێ��ت ل��� ه ه��ه‌ر هه‌لومه‌رجێکدا به‌تایبه‌ت ل ه هه‌لومه‌رجی قه‌یراناویدا. راگه‌یاندنه‌کانی ده‌وڵ �ه‌ت��ی کۆماری ئیسالمی ناڕه‌زایه‌تییه‌کانی خه‌ڵکی سوریا دهگهڕێننهوه بۆ زایۆنیزم« :به‌شێک له‌م ناڕه‌زایه‌تیان ه ده‌ره‌نجامی هه‌وڵه به‌هه‌ند و پڕوپاگه‌نده‌ییه‌کانی راگه‌یاندنه‌کانی زایۆنیزم و ئه‌مریکایه له یه‌ک مانگی دواییدا .به لهناوچوونی رژێمی ئێستای
س��وری��ا ،ئ��اوات��ی زای��ۆن��ی��زم و ئه‌مریکای ه و ئ����ه‌وان ب��ۆ ئ���ه‌م ک����اره ئ���ام���اده‌ن ه �ه‌ر هه‌وڵدانێک بکه‌ن ...حکومه‌تی به‌شار ئه‌سه‌د پ��ارێ��زوان��ی س�ه‌ره‌ک��ی به‌رخۆدانی ئیسالمییه ل ه فه‌له‌ستین و لوبنان و بۆی ه و ب ه پێچه‌وانه‌ی ده‌وڵه‌ته عه‌ره‌بییه‌کانی ت��ر ،ئه‌مریکا و رژێ��م��ی زایۆنیستی ل ه ه�ه‌ڵ��وه‌ش��ان��دن�ه‌وه‌ی پشتیوانیان ک���ردووه و ده‌که‌ن». ل �ه‌م دۆخ���ه‌دا ب��ۆ خ��ۆڕاگ��ری ئ��ێ��ران ب ه ت �ه‌واوه‌ت��ی مه‌نتقیی ه ک�ه وه‌ک حزبواڵ، ل���ه ب�����واری ئ����اب����ووری ،ل��ۆج��س��ت��ی��ک��ی، سه‌ربازی و ئاسایشییه‌و‌ه هاوکاری سوریا بکات بۆ سه‌رکوتکردنی ناڕازییه‌کان. مۆدێلی بزوتنه‌وه‌کانی جیهانی عه‌ره‌ب زۆر ه��اوش��ێ��وه‌ی ب��زوت��ن��ه‌وه‌ی س����ه‌وز‌ه و فاکته‌ره‌کانی سه‌رکوتی ناڕازیان له ئێران، وان�هی�ه‌ک��ی زۆری ه�هی�ه ب��ۆ فێرکردنی به‌رپرسانی ئاسایشی سوریا. بێدهنگی یا پشتیوانی راگه‌یاندنی
راگه‌یاندنه‌کانی کۆماری ئیسالمی ل ه به‌رامبه‌ر ب��زوت��ن�ه‌وه‌ی ن��اڕه‌زای�ه‌ت��ی ل ه سوریادا بێ‌ده‌نگن یاخود وه‌ک رادی��ۆ و ته‌له‌فزیۆنی ده‌وڵ �ه‌ت��ی ته‌نیا خاڵه‌کانی راگه‌یاندنی ده‌وڵه‌تی سوریا ده‌گوازنه‌وه. ئ���ه‌و پ��اس��اوان��هی ب��ۆ ب�ڵاون �ه‌ک��ردن �ه‌وه‌ی
ده‌یهێننه‌وه؛ «گوماناوی‌بوونی سه‌رچاو‌ه ه���ه‌واڵ���ن���ێ���ری���ی���ه‌ک���ان»« ،ن��ام��ت��م��ان �هی��ی راگ���هی���ان���دن���ه رۆژئ����اوای����ی����ه‌ک����ان» و «گ�ه‌وره‌ن��ی��ش��ان��دان ل�ه الی��ه‌ن راگه‌یاندن ه رۆژئ��اوای��ی و وه‌هابییه‌کان»ه .ئهمه ل ه حاڵێکدایه ن��اڕازی��ان��ی س��وری��ا ه �ه‌ر رۆژ ک��ۆم�ه‌ڵ��ێ��ک ج��ن��ای�ه‌ت��ی رژێ��م��ی ب�ه‌ش��ار ئه‌سه‌د ل ه سایتی یوتوپدا بۆ رای گشتی دایده‌به‌زێنن .راپۆرته‌کانی راگه‌یاندنه‌کانی رۆژئاوا سه‌باره‌ت به قه‌یراناوی نیشاندانی سوریایه. به‌اڵم له‌و شوێنه‌دا ک ه ئه‌م رووداوان ه باڵو بۆته‌وه ،وه‌ک ناڕه‌زایه‌تی به «پیالنگێڕی ه��اوب�ه‌ش��ی سعودیه و ئه‌مریکا ل �ه‌دژی سوریا» ره‌نگدانه‌وه‌ی ههبووه .له‌م جۆره بابه‌تانه‌دا ب ه شێوه‌ی سیناریۆسازییه‌کانی ده‌زگ���اک���ان���ی زان����ی����اری س���وری���ا وه‌ک «ئ��اش��ک��راب��وون��ی پ����رۆژه‌ی دوو میلیار دۆالری فیلتمه‌ن ـ که‌ناره‌ی بن سوڵتان بۆ خستنی ده‌وڵه‌تی سوریا» له راگه‌یاندن ه ده‌وڵ �ه‌ت��ی��ی �ه‌ک��ان��ی ک���ۆم���اری ئیسالمی ره‌ن��گ��ی داوه‌ت����هوه .دژب���هره لوبنانییه‌کان سیاسه‌ته‌کانی ک��ۆم��اری ئیسالمی ل ه هه‌رێمدا وه‌ک هۆکارێکی پیالنگێڕی ل ه سوریادا به‌ناو ده‌ک�ه‌ن .له الیه‌کی ترهوه، خۆپیشاندانی ده‌وڵه‌تی بۆ پشتیوانی ل ه
ل����ه دوو م���ان���گ���ی پ����ێ����ش����وودا ک� ه ناڕازه‌یه‌تییه‌کانی سوریا په‌ره‌ی سه‌ندوو‌ه و ب�� ه پ��ێ��ی راپ���ۆرت���ی رێ��ک��خ��راوه‌ک��ان��ی م��اف��ی م����رۆڤ ،ن��زی��ک �هی ( )500تا ( )600ک����ه‌س ل��� ه الی����ه‌ن ه��ێ��زه‌ک��ان��ی ئاسایشی و جل‌مه‌ده‌نییه‌کانه‌وه کوژراون، روح��ان��ی �ه شیعه‌کانیش وه‌ک تریبون ه پڕوپاگه‌نده‌ییه‌کانی حکومه‌تی ئایینی ب �ه ت���ه‌واوه‌ت���ی ل �ه‌م��ب��اره‌ی �هوه بێ‌ده‌نگیان هه‌ڵبژاردووه .ل ه هه‌مووی کاردانه‌وه‌کان بۆ بزوتنه‌و‌ه سیاسییه‌کانی جیهانی عه‌ره‌ب ته‌نیا باس ل ه میسر ،تونس ،لیبی ،به‌حره‌ین، سعودیه و یه‌مه‌ن و ته‌نانه‌ت له مه‌غرب و موریتانی ده‌کرێت .ته‌نیا ناوێک له‌م لێداوانانه‌دا شاراو‌ه ماوه‌ته‌وه سوریایه .ئه‌م ه ل ه دۆخێکدایه که کوشتنی ناڕازیانی به‌حره‌ینی ل ه ئاستێکی زۆر نزمتردا بۆت ه هۆکاری ده‌رک��ردن��ی چه‌ند به‌یاننامه‌ی توند له الی�ه‌ن ئه‌وانه‌و‌ه تا راده‌ی �ه‌ک ک ه ئایه‌تۆاڵ (ج��ه‌وادی ئامۆلی) و (سافی گولپایه‌گانی) رژێمه‌کانی (ئال خلیفه) و (ئال سعود) وه‌ک «کافر» و «وه‌حشی» راگه‌یاند. ل��� ه روان����گ����هی رۆح���ان���ی���ان���ی ش��ێ��ع�ه، ح���ک���وم���ه‌ت���ی ک���ه‌م���ی���ن���هی ()%14 ع �ه‌ل �ه‌وی��ی �ه‌ک��ان��ی س��وری��ا ک��ه ل��ه الی��ه‌ن رۆحانییه‌ت شێع ه قبوڵ ک���راون ،مافی ههیه له رۆژێکدا زیاتر له سه‌د که‌س ل ه خه‌ڵکی بێ‌پاراستن و بێ چه‌ک بکات ه قوربانی به‌اڵم که‌مینه‌ی سوننه‌ی حاکم له به‌حره‌ین وه‌ها مافێکی نیه .هه‌ڵبه‌ت هێشتا به‌رپرسانی دیوان‌ساالری ئایینی ل ه تاران ،فه‌رمانی پیشتیوانی راسته‌وخۆی له رژێمی به‌شار ئه‌سه‌دی له الی�ه‌ن ئه‌م رۆحانیانه‌و‌ه ده‌رنه‌کردووه. حزبواڵی لوبنان و سوریا بۆ ئێران هه‌مان رۆڵ و کارکردیان ههیه ک ه (ئال خلیفه) ب��ۆ رێ��ب �ه‌ران��ی س��ع��ودی ه�هی�ه‌ت��ی .ب �ه‌اڵم رێبه‌رانی سعودی ه شه‌فاف‌تر جواڵنه‌و‌ه و ناردنی هێز بۆ (به‌حره‌ین)یان راگه‌یاند ،ل ه حاڵێکدا هه‌موو هه‌وڵدانه‌کانی کۆماری ئیسالمی ل ه هه‌رێمدا ل ه سی ساڵی دواییدا نهێنی بووه.
فرمێسکه‌کانیشی وه‌کو خۆی درۆینه‌ن ن :وه‌دات کورشون ته‌قه‌مه‌نی و هه‌ندێکیش له س�ه‌ر له‌شی و :ئازاد گه‌رمیانی ( )12و ( )13سااڵنیان شوێنی فیشه‌ک ههیه؛ وه‌ک (ئۆغور کایماز) .هێشتاش رووداوی (جه‌یالن ئۆنکۆل) وه‌ک دوێنێ هه‌ر چۆنێک بێت راستی کۆمه‌ڵگا ل �ه ب���ه‌رچ���اوی ئ��ێ��م�هی�ه .ئ���ه‌ردۆغ���ان و حه‌قیقه‌ته‌کان ده‌خات ه ڕوو .یه‌کێک هاوسه‌ره‌که‌ی که بۆ منداڵی فه‌له‌ستینی له‌و که‌سان ه ک ه فرمێسکی درۆیی فرمێسکیان ده‌ڕژان��د ،بۆ منداڵی کورد ئه‌ردۆغان و هاوسه‌ره‌که‌ی بێدهنگ بوون .ئه‌وان بۆ ئه‌و مندااڵنه‌ی ده‌ڕژێنێت( ،بوله‌ند ئارنچ)ه. ئارنچ چه‌ند رۆژ پێش ب ه فرمێسکی که ک��وژران فرمێسکیان ن�ه‌ڕژان��د .له‌و ک ه بۆ منداڵی فه‌له‌ستینی درۆیی ته‌نانه‌ت بۆ چه‌ند جار باسی که‌سانه‌ش وا له پێش چاوی کامێراکان برینداره‌کانی لیبیا ده‌کرد .به‌اڵم ده‌ستی مندااڵنیان ده‌شکاند و ده‌یانه‌ویست فرمێسکیان ده‌ڕژاند ،بۆ کاتێک ئه‌و فرمێسکی درۆیی ده‌ڕژاند ب���ه ق���ون���داغ���ی چ����ه‌ک ب��ی��ان��ک��وژن، منداڵی کورد بێدهنگ بوون لێپرسینه‌وه‌ش نه‌کرا. منداڵی کورد گیانیان له‌ده‌ستدا و ه �ه‌ف��ت �هی پ��ێ��ش��وو ل���ه (پ���ان���ۆس) و منداڵێکیش ب ه سه‌ختی بریندار بوو. ئه‌گه‌ر له دڵ��ی ئ �ه‌ودا به‌زه‌یی ههیه با (ئاگری) منداڵێک به‌ناوی (ئۆزیۆلجو) ،ف��رم��ێ��س��ک��ی درۆی�����ی خ����ۆی ه��ات��ه ب �ه‌ر بۆ ئه‌و مندااڵنه‌ش چه‌ند دڵۆپ فرمێسک (س�ه‌رح�ه‌د دورو) و (مه‌حسون دورو) له کامێراکان و ب��ۆ ب��ری��ن��داره‌ک��ان ل�ه لیبیا ب��ڕژێ��ن��ێ��ت .ب �ه س��ااڵن �ه م��ن��داڵ��ی ک���وردان ئه‌نجامی گولله‌باراندا بریندار بوون .له‌به‌ر فرمێسکی ده‌باراند. ل �ه الی���ه‌ن ه��ێ��زی ده‌وڵ���ه‌ت���هوه ده‌ک���وژرێ���ن .ته‌قه‌مه‌نی ده‌وڵ���ه‌ت ئ �ه‌و س��ێ منداڵه ل ه (ب����اران)ی بچکوڵ‌ه ژیانی له‌ده‌ستدا. ه هێشتاش هه‌ندێک لهوانه ده‌بن‌ه قوربانی نه‌خۆشخان‌ه بۆ ژیان تێده‌کۆشن .ئارنچ ب ئێستاش سه‌رحه‌د و مه‌حسون بۆ ئ�ه‌وه‌ی
››
بژین ،خۆڕاگری ده‌ک �ه‌ن .ئاخۆ ئارنچ و سه‌رۆک‌وه‌زیران بۆ ئه‌و مندااڵن‌ه فرمێسک ده‌بارێنن! له‌به‌ر ئه‌وه‌ی له دڵی ئه‌واندا به‌زه‌یی نی ه بڕوا ناکه‌م دڵۆپێکیش فرمێسک بڕژێنن. ئهوه به الیه‌ک ،ته‌نانه‌ت قه‌ت له خه‌می بوون و نه‌بوونی ئه‌و مندااڵن‌ه نین .کاتێک له ژێر فرمێسکی درۆی��ی ئارنچ ،باران ژیانی له‌ده‌ستدا ،له (سلۆپی)دا (ئه‌لیف گونکه‌ن) له ئه‌نجامی هێرشی پۆلیساندا به سه‌ختی بریندار بوو .ئه‌لیف هێشتا دوو ساڵی بوو و لواو نیه بتوانێ به‌شدار چاالکی بێت .به‌اڵم بۆ ئارنچ و کارمه‌نده‌کانی، منداڵ یان ژن جیاوازی نیه ،چ پێویست بکات ده‌کرێت .له ئه‌نجامی ئه‌م چه‌مک ه سێ منداڵی کورد له نه‌خۆشخانه‌دا له‌گه‌ڵ مه‌رگدا شه‌ڕ ده‌که‌ن. گه‌لی ک��ورد به فرمێسکی ساخته‌ی ئ �ه‌وان هه‌ڵناخه‌ڵه‌تێ و ل�ه‌م واڵت��ه‌دا ته‌نیا
منداڵ ناکوژرێت .په‌رله‌مانتارانی کورد ه���ه‌رک���ات ب �ه رووب������ه‌ڕووی زۆرداری و سوکایه‌تی ئه‌وان دهبنهوه .ئارنچ که پێشتر سوکایه‌تی به (ئه‌مین‌ه ئاینا) کردبوو و بۆ ئه‌م کاره‌ی به قه‌د سه‌ره‌ده‌رزییه‌ک شه‌رمی ن�ه‌ک��ردب��وو ،ئه‌مجار‌ه ل�ه ژێ��ر فرمێسکی ساخته‌دا سوکایه‌تی به (سه‌باحه‌ت تونجه‌ل) ک��رد .وات�ه نه ته‌نیا له خه‌می مندااڵنی ک��ورددا نین ،درێ��ژه به سوکایه‌تی‌کردنی خۆیان ده‌ده‌ن به نوێنه‌رانی گه‌لی کورد. ه�ه‌ر کارێک بکه‌ن ،گه‌لی ک��ورد ب ه فرمێسکی ساخته‌ی ئ�ه‌وان هه‌ڵناخه‌ڵه‌تێ و ئیتر باوه‌ڕیان پێ ناهێنێت .له‌به‌ر ئه‌وه‌ی گ �ه‌ل��ی ک���ورد رووی راستینی ئ �ه‌وان��ی ده‌رخستۆت‌ه ڕوو ،ده‌یانگرێت و ده‌یانخات ه گرتووخانه .تا کاتێک ئ �ه‌وان ده‌س��ت ل ه دووڕووی��ی و رژاندنی فرمێسکی ساخته هه‌ڵنه‌گرن ،گه‌لی ک��وردی��ش وازی���ان لێی ناهێنێت.
nگه‌لی کورد له باکوور ،به‌نیازن تا هه‌ڵبژاردنه‌کان چادری چاره‌سه‌ری هه‌ڵده‌ن /فۆتۆDIHA :
وه‌رگێڕان ساڵی دووه‌م ژماره 54 دووشه‌ممه 2711/2/11 - 2011/5/2
15
کورد له میدیا جیهـا‌نـیـیه‌کاندا «هیچ چاره‌یه‌ک جگ ه ل ه چه‌ک‌‌هه‌ڵگرتن بۆ کوردان نهماوه!» (ئۆزال ئوچه‌ر) کاندیدی سه‌ربه‌خۆی پ���ه‌رل���ه‌م���ان���ت���اری ک���ه ل���ه چ��االک��ی ش�ه‌رم�ه‌زارک��ردن��ی هه‌ڵگرتنی چ��ادری چاره‌سه‌ری دیموکراتیک پارتی ئاشتی و دیموکراسی ( )BDPله شاری (وان) دا ب�ه‌ش��داری کردبوو وت��ی« :ئه‌مڕۆ، رۆژی به‌رخۆدانه ،ئیتر بۆ گه‌لی کورد رێگایه‌ک جگه له چه‌ک نهماوه». گروپێک که ئه‌کیپی به‌ڕێوه‌به‌ری ئاسایشی چادره‌ک‌ه بوون داوای رێپێوانیان کرد .پۆلیس که له جاده‌ی کۆماریدا مۆڵه‌تی به رێپێوه‌ران نه‌دا ،له‌گه‌ڵ ئۆزال ئوچه‌ردا دیالۆگێکی سه‌یریان کرد .له‌و دیالۆگ‌ه که له کامێرای پۆلیسدا باڵو بووه‌وه ،ئوچه‌ر که ناڕه‌زایه‌تی خۆی بۆ هه‌ڵگرتنی چادره‌کان نیشان ده‌دا وتی: «ئه‌م هێز‌ه ئه‌منیی‌ه با لێره‌دا نه‌مێنێت، من ئاشکرا پێتان ده‌ڵێم ،ئێمه چه‌کدار ده‌بین ،په‌نا دێنین بۆ چه‌ک ،چاره‌یه‌کی دیکه‌مان نیه ،ئێوه ناچارمان ده‌ک �ه‌ن که په‌نا بهێنین بۆ چه‌ک .بچنه هه‌ر شوێنێک توشی ته‌نگاوی دهبنهوه». به‌رده‌وامى ئۆپه‌راسیۆن م��اڵ��پ �ه‌رى ()Nileى ه���ه‌واڵ���ى ،که ماڵپه‌رێکى هه‌واڵى میسریه ،هه‌واڵێکى ب�ڵ�او ک���ردۆت���هوه ل��ه‌س��ه‌ر ب���ه‌رده‌وام���ى بوردومانه‌کانى تورکیا بۆ سه‌ر پێگ‌ه و شوێنى سه‌رهه‌ڵدراوانى کورد ،که دژى رژێمى تورکیا ده‌جه‌نگن. ماڵپه‌ره‌ک‌ه باسى له ئۆپه‌راسیۆنه‌کانى ناوچه‌ى شه‌مزینانى سه‌ر به پارێزگاى هه‌کارى کردووه ،که ناوچه‌یه‌کى سنوری‌ه له‌گه‌ڵ واڵتى عێراق و شه‌ڕوانانى پارتى کرێکارانى کوردستانى لێیه. Ntv ( واڵى ماڵپه‌ره‌ک‌ه له زارى تۆڕى هه ) ى تورکیه‌و‌ه ب�ڵاوى ک��ردۆت �هوه ،که له ئۆپهراسیۆنه هه‌واییه‌کاندا فڕۆکه‌ى ( )F16به‌شداریان کردووه و ناوچه‌که‌یان بۆردومان کردووه. له ئێستادا تورکیا به‌ره‌و هه‌ڵبژاردنێکى گ��ش��ت��ى ده‌چ���ێ���ت ب���ۆ دی���اری���ک���ردن���ى په‌رله‌مانێکى ن��وێ ب��ۆ ئ��ه‌و واڵت���ه و کورده‌کانیش به به‌رفراوانى ده‌یانه‌وێت به‌شدارى بکه‌ن ،ب �ه‌اڵم ئاماژه بۆ ئهوه ده‌که‌ن فشاره‌کانى حکومه‌ت له سه‌ریان زیاتر بووه و داواى «راگرتنى ئۆپهراسیۆنه سه‌ربازى و سیاسییه‌کان» ده‌که‌ن. «ن ه باکم پێی بووه و ن ه باکیشم به‌و فه‌توایه‌ی مه‌ال کرێکار ههیه» له دیمانه‌یه‌کی ته‌له‌فزیۆنیدا ،مه‌ال کرێکار جاریکی تریش ئه‌و فه‌توایه‌ی دژی شاعیر شێرکۆ بێکه‌س داب��ووی، ن��وێ��ی ک���ردۆت���هوه و ده‌ڵ��ێ��ت ئێستاش کوژرانی شێرکۆ بێکه‌س شه‌رعه. شێرکۆ بێکه‌س ده‌ڵێت مێژووی ئه‌و ف�ه‌ت��وای�ه ده‌گ �ه‌ڕێ��ت �هوه ب��ۆ سه‌روه‌ختی نوسینی شیعری (ح �ه‌م �ه بچکۆلی بۆیاخچی) و ئه‌و کاته‌ی مه‌ال کرێکار له‌گه‌ڵ بزوتنه‌وه‌ی ئیسالمیدا بووه. شێرکۆ بێکه‌س باسیش لهوه ده‌کات هه‌رگیز به بیریدا نایه‌ت سوکایه‌تی به به‌ها ئاینیه‌کان کردبێت و ڕیز بۆ هه‌موو ئاینه‌کان وه‌ک یه‌ک داده‌نێت. له میانه‌ی گفتوگۆکه‌یدا ده‌شڵێت هه‌ر له به‌رده‌رکی سه‌را داوای کردووه، کریستیانه‌کان و ئێزدیه‌کان و ته‌نانه‌ت ئ �ه‌گ �ه‌ر ج��ول �ه‌ک �ه‌ش ه�ه‌ب��ن ه �ه‌م��وو له به‌رده‌رکی سه‌را سرووتی ئاینیان هه‌بوایه، تا دیمه‌نه‌ک‌ه ته‌واو بوایه.
گه‌ل کۆڕه‌وى کرد و پارتیش ()31ى ئاب ستان مێژوو
ئه‌گه‌ر مێژوو چیرۆک و گێڕانه‌و‌ه بێت ئه‌وا ده‌بێت شه‌وى یه‌ڵدا و ده‌یجورى پێبه‌ڕێ بکرێت ،ئه‌گه‌ر مێژوو رۆژ و مانگ و ساڵ بێت ئهوه ده‌بێت وه‌ک بابه‌ت‌ه حیسابییه‌کان مامه‌ڵه‌ى له‌گه‌ڵدا بکرێت ،ئه‌گه‌ر مێژوو ژیان نامه‌ى پیاوه گهوره باشه‌کان بێت ئه‌وا ده‌بێت پێش مردنیان خه‌اڵت بکرێن و به‌و ج��ۆره‌ى شایهنیانه و پێیان خۆش‌ه و دواى مردنیشیان ره‌مزى سه‌رفرازى و دادپه‌روه‌رى بن و ئه‌گه‌ر میژوو ژیان نامه‌ى پیاوه گهوره خراپه‌کان بێت ئه‌وا ده‌بێت مێژووه‌که‌شیان له‌گه‌ڵ بنرێت‌ه چاڵ ته‌نها له باسى خراپ ه کارییه‌کاندا به نموون‌ه بهێنرێنه‌وه ،به‌ڵکو مێژوو زانستێک‌ه بۆ لێکدانه‌وه‌ى ره‌گ�ه‌ز و بابه‌ت و روداو‌ه میژوویی و شارستانییه‌کان تاکو به نه‌خشه‌ى ئێستا داهاتوو گه‌شاو‌ه بێت (بنیاد بنرێت) ،لێره‌و‌ه ده‌مانه‌وێت راڤه‌ى دوو رووداو بکه‌ین له مێژووى هاوچه‌رخى ک���ورد دا :ی �ه‌ک �ه‌م :ک���ۆڕه‌وه‌ک���ه ب��وو ک ه
ده‌ستکه‌وتێکى مه‌زنى گه‌ل بوو ،دووه‌میان: ( 31ئاب )1996خیانه‌تێک بوو پارتى به‌رامبه‌ر به خاک و گه‌ل کردى ،کۆڕه‌وه‌ک ه ئه‌و رو‌ه ملیۆنیی‌ه بوو که له سه‌ره‌تاکانى مانگى چوارى ()1991دا رویدا به‌مه‌به‌ستى ملنه‌دان بوو به‌رامبه‌ر به رژێمى به‌عسى دیکتاتۆر که دواى راپه‌ڕینه‌ک‌ه و ده‌رکردنى به‌عس له کوێت گه‌ڕایه‌و‌ه سه‌ر کوردستان له‌م کۆڕه‌وه‌دا گه‌ل له باشوور هه‌موو ڕویان کرد بۆ پارچه‌کانى دیکه‌ى نیشتمان و ڕازى نه‌بوو به فه‌رمانره‌وایى ئه‌و رژێمه بۆ جارێکى دیکه که پایه‌کانى خۆى له‌سه‌ر ئێسک و پروسک بنیاد ناو‌ه له‌م ک��ۆڕه‌وه‌دا یه‌کێتى ریزه‌کانى میلله‌ت ده‌رکه‌وت له ڕه‌تکردنه‌وه‌ى ده‌س �ه‌اڵت��ى بێگان‌ه تێکڕا کۆچیان کرد هه‌ر وه‌ک شاعیرى گهوره مامۆستا هێمن ئه‌ڵێت: نیشتمانى خۆمه ئ�هى پێوم پێم مه‌ڵێن ئاواره‌یه گ �ه‌رچ��ى ب��ێ ره‌ش��م��اڵ و پێخواسم ل ه کۆسارانه‌وه هه‌روه‌ها یه‌کێکى دیکه له ده‌ر ئه‌نجامه‌کان ئهوه بوو که ئیدى نهتهوه یه‌کگرتووه‌کان نه‌یانتوانى له ئاست تاوانه‌کانى رژێمه‌که‌ى س��ه‌دام بێدهنگ بن ئ �هوه ب��وو هاتنه سه‌ر خه‌ت و له ( )1991/4/5بڕیارى ()688 له الیهن ئه‌نجومه‌نى ئاسایشه‌و‌ه ده‌رچوو بۆ
دامه‌زراندنى ناوچه‌یه‌کى ئ��ارام له سه‌روو هێڵى ( )36واته دروستکردنى ناوچه‌ى دژ‌ه فڕین له ب �ه‌رده‌م رژێمه‌که‌ى به‌غداد دا و دانانى هێزى هاوپه‌یمانان (هێزى چه‌کوشى ئاماده) له بنکه‌ى ئه‌نچه‌رلیک له تورکیا بۆ پاراستنى خه‌ڵکى کوردستان له دواى گهڕانهوه له کۆڕه‌وه‌ک‌ه هه‌روه‌ها یه‌ک ل ه ده‌رئه‌نجام‌ه هه‌ر‌ه گرنگه‌کانى دیکه که ب ه هیچ شۆڕشێک نه‌کرا تا ئه‌و کات ،به‌اڵم کۆڕه‌وه‌ک‌ه به‌دى هێنا ئه‌ویش دامه‌زراندنى په‌رله‌مان و حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان بوو که ده‌کرا به‌م ده‌ستکه‌وت و ده‌رئه‌نجامان ه داه��ات��ووی�ه‌ک��ى ڕۆش��ن مسۆگه‌ر بکرێت، به‌اڵم بنه‌ماڵه‌ى بارزانى و پارتى پاش پێنج ساڵ له ()31ی ئاب ئه‌م ده‌ستکه‌وته‌یان ئیفلیج کرد له‌پێناو به‌رژه‌وه‌ندى بنهماڵه و حزبدا له‌کاتێکدا ئهمه ده‌ستکه‌وتى گه‌ل بوو له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ئێمه ههمیشه الیه‌نى بێگان ه و ده‌ره‌کى به له‌مپه‌ر له‌به‌رده‌م ماف‌ه ره‌واکانى خۆمان ده‌زانین له‌کاتێکدا هه‌ڵوێستى نهتهوه یه‌کگرتووه‌کانکمان بینى ،ب��ه‌اڵم دوات��ر پارتى ئه‌م کارانه‌ى نهتهوه یه‌کگرتووه‌کانى پوچه‌ڵکرده‌و‌ه به هێنانه‌وه‌ى به‌عس بۆ سه‌ر کوردستان پرسیاره‌ک‌ه ئهوهیه بۆچى نهتهوه یه‌کگرتووه‌کان له ئاست ئه‌م کاره‌ى پارتیدا بێدهنگ بوون؟ وه‌اڵمه‌که‌ى بۆ مێژوو به‌جێ ده‌هێڵین.
،KNNل ه سه‌ر په‌که‌ک ه سیاسه‌ت ده‌کات سیروان محه‌مه‌د
سه‌ره‌تای شرۆڤه‌کردنم سه‌باره‌ت به‌م ته‌وه‌ر‌ه نامه‌وێت دژایه‌تی الی�ه‌ن یا راگه‌یاندنێک بکه‌م .ب�ه‌اڵم وه‌ک هاواڵتییه‌کی ئ��ازاد و یه‌کسان ده‌مه‌وێت ئهوه بڵێم باوه‌ڕی من ب ه راگه‌یاندنی ئازاد ،راستگۆ و الیه‌نی دڵسۆز و نیشتمانپه‌روه‌ری واڵته‌که‌م ههیه .به‌اڵم ئه‌و راگه‌یاندن یا هه‌ر الیه‌نێک بێت ئه‌گه‌ر بیه‌وێت له سه‌ر تێکۆشانی الیه‌نێکی دیک ه ژی��ان به‌سه‌ر به‌رێت ،ئ �ه‌وا وه‌ک تاکێکی نیشتمانپهروهر ئ �ه‌و ک���ردار‌ه به‌کردارێکی ناشایست و ن��اڕه‌وا ده‌بینم و به‌رامبه‌ر ئه‌و کاره‌سات‌ه بێ ده‌نگی هه‌ڵنابژێرم .به‌داخه‌و‌ه KNNیه‌کێک له‌و که‌ناڵ‌ه ته‌له‌فزیۆنانه‌ی ه که چاوه‌ڕوانی گه‌لی کورد له‌سه‌ر ئه‌م که‌ناڵ زۆر جیاوازه .به‌اڵم سیاسه‌تی راگه‌یاندنی ئه‌م که‌ناڵ‌ه کاتێک سه‌یر ده‌که‌ین به‌نیسبه‌ت تێکۆشان و خۆڕاگری ره‌وای گه‌له‌که‌مان ل �ه پ��ارچ�ه‌ک��ان��ی دی��ک �هی ک��وردس��ت��ان ل ه ه�ه‌واڵ�ه‌ک��ان��دا ه�ه‌وڵ��ی چ �ه‌واش �ه‌ک��اری زۆر روون و ئاشکرایه .تایبه‌ت له‌به‌شی سۆرانی هه‌واڵه‌کانی KNNکه رۆژان‌ه باڵو دهبێتهوه، ت�ه‌ن��ان�ه‌ت ب �ه‌ده‌گ��م �ه‌ن ده‌بینین هه‌واڵێکی سه‌باره‌ت به بارودۆخی ئێستاکه‌ی رۆژهه‌اڵت و باکوور و باشووری رۆژئاوای کوردستان ب�ڵاو ب��ک��ات �هوه .ب���ه‌اڵم ل �ه ب�ه‌ش��ی ه�ه‌واڵ��ی کرمانجی دا سه‌رجه‌م هه‌واڵه‌کانی سه‌باره‌ت به ب��اک��ووری کوردستانه .ئ�ه‌م سیاسه‌تی راگه‌یاندنی که KNNپه‌یڕه‌وی ده‌کات من به سیاسه‌تێکی ناشایست و ن��اڕه‌وا ده‌بینم، چونکه ئامانجی ئه‌م که‌ناڵ‌ه له به‌ڕێوه‌بردنی ئه‌و جۆره سیاسهته ئهوهیه که یه‌که‌م؛ ده‌یه‌وێت له پارێزگای سلێمانی ده‌ره‌وه‌ی گ��ۆڕان و ئێستاک‌ه به مه‌جبووری له‌گه‌ڵ کۆمه‌ڵی ئیسالمی و ی �ه‌ک��گ��رت��وو ،ب���ه‌و سیاسه‌ت ه جه‌ماوه‌ر به‌رامبه‌ر بارودۆخی پارچه‌کانی
دی��ک�هی ک��وردس��ت��ان به‌تایبه‌ت ب��اک��ووری کوردستان بێ ئاگا بهێڵێت .هه‌روه‌ها جه‌ماوه‌ر ئاستی رێکخسته‌کردنی پارتی کرێکارانی کوردستان و میتۆدی چاالکی و تێکۆشانی ئ �ه‌و پارت‌ه نه‌بینن ،چونکه به‌ڕێوه‌به‌رانی ئه‌م که‌ناڵ‌ه لهوه ده‌ترسن که به‌بینینی ئه‌و راستیان‌ه جه‌ماوه‌ر به‌ره‌و الی پهکهکه بڕوات و ب���ه‌دوای ئ �ه‌م سیاسهته ن���اڕه‌وای KNN نه‌ڕوات .الیه‌نی دووه‌م دهگهڕێتهوه بۆ ئه‌وه‌ی ئ �ه‌م که‌ناڵ‌ه دڵ��ی ده‌وڵ �ه‌ت��ی داگ��ی��رک�ه‌ری کۆماری ئیسالمی ئێران رازی بکات که له چوارچێوه‌ی ئه‌و هه‌رێمه‌ی که کۆماری ئیسالمی ئێران تا ئه‌مڕۆ به‌سه‌ریدا زاڵ بووه ده‌ره‌وه‌ی به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی ئه‌و واڵت وه‌شان نه‌کات .سێهه‌م گۆڕان به‌ڕێگای KNNوه ده‌یه‌وێت ،به‌زۆری کاریگه‌ری بزاڤی ئاپۆچی به‌تایبه‌ت له پارێزگای سلێمانی کاڵ بکاتهوه و به‌و راگه‌یاندنه‌ی نیشان بدات که ده‌ره‌وه‌ی گ���ۆڕان هێزێکی دیکه‌ی به‌کاریگه‌ر ل ه هه‌رێمه‌که‌دا نییه. ب �ه‌اڵم ب�ه‌داخ�هوه دووڕووی���ی و سیاسه‌تی ن��اڕه‌وای به‌م شێوازه نابێت گه‌لی تێکۆشه‌ر و ئازادیخواز په‌سه‌ندی بکات و پێویسته ئه‌و که‌ناڵ‌ه پێداچوونه‌و‌ه به‌و سیاسه‌ته‌یدا بکاتهوه. الیه‌نێکی دیکه سه‌یر ده‌که‌ین که له به‌شی هه‌واڵی کرمانجیدا سه‌رجه‌م هه‌واڵه‌کانی سه‌باره‌ت به باکووری کوردستانه .ئه‌مه‌ش الی بینه‌ر پرسیار دروست ده‌ک��ات ،بۆچی کرمانجی به‌و شێوازه و سۆرانی به‌و شێوازه بێت؟ ئایا KNNبه‌م سیاسه‌ته‌ی هه‌وڵی ئهوه نادات که ده‌ستکه‌وتی تێکۆشانی په‌که‌ک ه بۆ ب�ه‌رژه‌وه‌ن��دی خۆی به‌کار بهێنێت؟ ئایا ئه‌و که‌ناڵ به‌و رهنگه ده‌یه‌وێت به‌رێگای ئه‌و هه‌وااڵنه‌و‌ه زه‌رب‌ه له پارتی دیموکراتی کوردستان بدات؟ ئایا ده‌یه‌وێت وره‌ی خه‌ڵک به‌رز بکاتهوه و جه‌ماوه‌ر ته‌حریک بکرێن و له ناوچه‌ی ژێر دسه‌اڵتی پارتیدا سه‌رهه‌ڵدان ده‌ست پێ بکه‌ن؟ ئایا مه‌به‌ستی دیکه هه‌وڵی به‌هێز کردنی پارتی کرێکارانی کوردستان له‌و ناوچ‌ه نادرێت؟ به‌داخه‌و‌ه ده‌بوو KNNبه‌تایبه‌ت به‌رامبه‌ر پارتی کرێکارانی کوردستان و به‌رامبه‌ر به‌و گه‌له‌ی که شه‌و و رۆژ له سه‌ر شه‌قامدا
و بۆ به‌ده‌ست هێنانی ئازادی و چاره‌سه‌ری کێشه‌ی نه‌ته‌وه‌ی کورد بێ وچان خه‌بات ده‌که‌ن ،بۆچی ئه‌م که‌ناڵ‌ه ده‌بێت به‌و ره‌نگ ه ه�ه‌ڵ��س��وک�ه‌وت ب��ک��ات .ئ �ه‌م �ه‌ش بێگۆمان سه‌ربه‌خۆیی راگه‌یاندنی ئه‌و که‌ناڵ‌ه ده‌بات ه ژێ���ر پ��رس��ی��اره‌و‌ه ک �ه ت��ا چ ئ �ه‌ن��دازه‌ی �ه‌ک سه‌ربه‌خۆیه. الی �ه‌ن��ێ��ک��ی دی���ک���ه ب������ه‌ڕای م���ن ئ �ه‌و سیاسه‌تی راگه‌یاندنی ئه‌م که‌ناڵ‌ه عه‌قلیه‌تی هه‌رێمچێتی و ناوچه‌گه‌رایی و خێڵ گه‌رایی به مودێلێکی مودێرنتر زیندوو دهکاتهوه. چونکه ئه‌م که‌ناڵ‌ه له‌م دوو مانگه‌دا ئه‌وه‌ی نواند که کوردستان ته‌نیا س��ن��ووردار‌ه ب ه سلێمانیه‌وه ،له‌به‌ر ئ �ه‌وه‌ی بۆ گه‌یشتن ب ه ده‌س�ه‌اڵت��ی حزبی بهرنامه و هه‌واڵه‌کانی زۆربه‌ی سه‌باره‌ت به‌م ههرێمه بووه. خاڵێکی دیکه‌ی ئ �ه‌م سیاسهته ،نامۆ و بیانی کردنی کوردستان له گه‌وهه‌ری خۆیه‌تی ،چونکه ئ �ه‌م که‌ناڵ‌ه ئ �ه‌وه‌ن��ده‌ی ب��اس له واڵت��ی میسر و تونس و واڵتانی ئه‌وروپایی ده‌کات ،ئه‌گه‌ر نیو ئهوهنده باسی له خۆڕاگری گه‌لی باکووری کوردستان ب��ک��ردای�ه ،بێگومان ئ��ه‌وا ئ �ه‌م راگه‌یاندن ه ده‌یتوانی له سه‌رکه‌وتنی شۆڕشی باکووری کوردستان رۆڵێکی کارای بگێڕایه. خ��اڵ��ی ه����هره دوای�����ی ،ب���اس ن�ه‌ک��ردن��ی تێکۆشانی گ�ه‌ل��ی ک���ورد ل �ه ب��اک��ووری کوردستان به‌واتای باس نه‌کردن و چاوپۆشی له سیاسه‌تی نه‌ته‌وه‌یی گه‌لی کورده .بۆی ه ئه‌م که‌ناڵ‌ه بۆ ئ�ه‌وه‌ی بینه‌ری له سه‌رجه‌م پارچه‌کانی کوردستان دروست بێت ،پێویست ه ل �ه سیاسه‌تی راگ �هی��ان��دن��ی دا عادیالن ه هه‌ڵسوکه‌وت بکات. هیوادارم سه‌رجه‌م کارمه‌ند و به‌ڕێوه‌به‌رانی ئ �ه‌م که‌ناڵ‌ه ل �ه‌م تێڕوانین و ره‌خنان‌ه زوێر نه‌بووبن ،چونکه ئهمه واقیعیه‌تێک‌ه ک ه باسم کردووه ،هیوادارم ئه‌م که‌ناڵ چاوێک به سیاسه‌تی ناوه‌کی و ده‌ره‌ک��ی و الیه‌نی ن�ه‌ت�ه‌وه‌ی��ی و پره‌نسیب‌ه دیموکراتیه‌کانی کۆمه‌ڵگای ک��وردی بخشێنێت و هه‌وڵی ئاڵ و گۆڕ له‌و سیاسه‌ته‌دا بدات تا کوو به ره‌نگێکی درێژخایه‌ن له دڵی بینه‌ردا جێگای خۆی بگرێت.
ه����ه‌روه‌ک س �ه‌رچ��اوه‌ک��ان ئ��ام��اژه‌ى بۆ ده‌که‌ن به بڕیارى خێڵ و بنه‌ماڵه‌ى بارزانى به‌عس هێنراوه‌ته‌و‌ه سه‌ر خاکى کوردستان پ��ێ��ش ک��اره‌س��ات �ه‌ک �ه خ���ان���ه‌واده‌ى ب��ارزان��ى ک��ۆب��وون �ه‌وه‌ی �ه‌ک ده‌ک���ه‌ن ل�ه‌ن��ێ��وان خۆیان دا ل�ه‌م کۆبوونه‌وه‌یه‌دا زۆرب���هى س�ه‌رۆک خێڵه‌کانى ناوچه‌ى بارزان تێدا به‌شدار ده‌بن له ک��ۆب��وون�ه‌وه‌ک�ه‌دا زۆرب���هى بۆچونه‌کان له‌سه‌ر ئهوه کۆکن که حزب له مه‌ترسیدای ه واته بنه‌ماڵ له مه‌ترسیدای‌ه چونکه خانه‌واد‌ه ح��زب ب �ه‌ڕێ��وه ده‌ب���ات ب��ۆی�ه ()31ى ئاب س�ه‌راپ��اى شۆڕشى پارتى (ئ �ه‌و شۆڕشه‌ى پارتى خۆى به خاوه‌نى ئه‌زانێت) ئ��اوه‌ژوو ده‌ک��ات�هوه دهخاته ژێ��ر پرسیاره‌وه ،چونک ه شۆڕشکردن له دژى ده‌سه‌اڵتێک و دواتر له پێناو به‌رژه‌وه‌ندى بنه‌ماڵه‌دا ده‌ستى ئه‌و دهسهاڵته بگرێت و بیهێنێته‌و‌ه بۆ سه‌ر ئه‌و خاکه‌ى که گه‌ل ئازادى کرد و به‌عسیشى ک��ردهوه به خاوه‌ن بڕیار ده‌بێت ئه‌م شۆڕش ه چ مانایه‌کى هه‌بێت؟ ئهمه له شه‌ڕى نێوان دوو که‌س ئه‌چێت یه‌کێکیان میلى چه‌ک له‌وه‌ى دیکه بهێنێته‌وه ،چونکه له‌سه‌ر حه‌قه، به‌اڵم دواتر چه‌که‌ک‌ه بدات‌ه که‌سى به‌رامبه‌ر و بڵێت ه��ا ت��ۆ م��ن ب��ک��وژه ،چونکه من شایه‌نى ژی��ان نیم گه‌رچى حه‌ق به تۆش نییه .له‌گه‌ڵئه‌وه‌شدا کاره‌ساته‌ک‌ه له‌وه‌دای ه که پارتى ئهمه به ده‌ستکه‌وت ئه‌زانێت ل ه
کاتێکدا ئه‌وه‌ى که به‌عس نه‌یتوانى به ته‌نها بیکات ئه‌وا به هاوکارى پارتى ئه‌نجامیدا و هه‌ولێریش ب��وو به گۆڕپانى جه‌نگ و په‌رله‌مانیش بوو به بنکه‌یه‌کى سه‌ربازى ئهمه نه‌ک هه‌ر ده‌ستکه‌وت نییه ،به‌ڵکو روو رشه‌شییه ،چونکه ()31ى ئاب هێنده‌ى کیمیاباران و ئه‌نفال و بگر‌ه زیاتریش زیانى له به‌رژه‌وه‌ندى گه‌ل دا بۆیه سه‌به‌بکارانى ئه‌م کاره‌سات‌ه نه‌ک شایه‌نى حوکم کردنیش نین له‌م هه‌رێمه‌دا ،به‌ڵکو شایه‌نى ژیانیش نین له‌م ده‌ڤه‌ره‌دا .هه‌روه‌ک چۆن بۆ ئه‌وه‌ى مرۆڤێک بێته دنیاو‌ه ئازار و ناڕه‌حه‌تییه‌کى زۆرى ئه‌وێت کوردیش بۆ ب �ه‌دی هێنانى ماف‌ه نه‌ته‌وایه‌تییه‌کانى ئ �ه‌وه‌ن��ده‌ى ئ��ازار چه‌شت ،باڵم پارتى به ()31ى ئاب هه‌ر زوو به‌رهه‌مى ئه‌و ئازار و ناڕه‌حه‌تییه‌ى میلله‌تى سه‌ر بڕى ،واتا پارتى پرۆسه‌ى سه‌ربه‌خۆ ب��وون و درووستکردنى نیشتمان نهتهوه و به‌مه‌ده‌نى کردن و به ده‌زگایى کردن و ئاوه‌دان کردنه‌وه‌ى وه‌ستاند وه‌ک مه‌سعود بارزانى له وتارێکیدا ده‌ڵێت (ئێستا وه‌لاڵ گه‌ر بڵێن چۆن پردێک دروست ده‌بێت نازانین ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر بڵێن چۆن نه‌سف ده‌کرێت ئه‌زانین، چونکه پیشه‌ى ئێمه وا بووه) .به‌ڵێ ئه‌مه‌ی ه دیدو پالنى سه‌رۆک بۆ ئاوه‌دان کردنهوه که ده‌زانێت ژێرخانى ئابوورى واڵت تێک بدات هاونیشتمانیانیش بکات به قوربانى.
کوردستانی
ساڵی دووه‌م ژماره 54 2010/11/8 دووشه 2711/2/12 ممه‌ممه- 2011/5/2 دووشه
17
ئهمه ئ �ه‌و س�ه‌رک��رده‌ی�هی�ه ک�ه ب���ه‌رده‌وام الف و گ�ه‌زاف��ى نه‌ته‌وایه‌تى و نیشتمانى لێده‌دات و بنهماڵه و ده‌رباریش ده‌یانه‌وێت که‌سایه‌تییه‌کى کاریزمایی بۆ دروس��ت بکه‌ن که خوێنى هاونیشتمانیانى به هێڵى سور نازانێت ،به‌اڵم سوتاندنى جامانه‌ى سور به بێکه‌رامه‌تى ده‌زانێت ،له‌کاتێکدا ده‌بێت سه‌رکرد‌ه له رۆژگارى خۆیدا خزمه‌تکار و خۆشه‌ویستى گه‌ل بێت له دواى خۆشى بۆ چاکسازى و دادپه‌روه‌رى و سه‌رکه‌وتنه‌کانى بگهڕێنهوه له مێژوشدا ڕه‌مز و زیندوو بێت. ل�ه ڕۆژى ()31ی ئ��اب��دا ژماره‌یه‌کى زۆرى ئۆپۆزسیۆنى به‌عسیش له هه‌ولێر بوو هه‌موو راده‌ستى به‌عس کرانه‌و‌ه به‌پێى ڕێککه‌وتنێک له نێوان ه�ه‌ردوو الدا ،له‌م خیانه‌ته‌دا پارتى و یه‌کێتى الى من وه‌ک یه‌کن ،چونکه ه�ه‌ردووک��ی��ان ت�ه‌واوک�ه‌رى یه‌کترین له چه‌سپاندنى نه‌خش‌ه و پیالنى داگیرکه‌ران یه‌کێتیش ئێرانى هێنای‌ه سه‌ر کوردستان.
ئێو ه و ئێران و تورکیاى ئاغاتان ئازاد مه‌حمود
بابه‌تى سه‌رکوتکردنى میلله‌تان له الیه‌نى ده‌سه‌اڵتداران له هه‌ر واڵتێکدا ره‌فتارى ئه‌و سیستم‌ه دیکتاتۆرانه‌ن که له‌به‌ر پارێزگارى ک��ردن��ى کورسیه‌کانیان ههمیشه خوێنى میلله‌تى خۆیان حه‌اڵڵ ئه‌که‌ن پێوان‌ه ئه‌خالقى و یاسایییه‌کان ژێ��رپ��ێ ئ �ه‌خ �ه‌ن ،چونک ه ئ��ێ��وه‌ش ه�ه‌م��ان گ��ۆش��ک��راوى ئ �ه‌و ده‌س�ه‌اڵت� ه شمولیانه‌ن و ههمیشه گوێرایه‌ڵى زلهێزه‌کانن و به‌خواست و داواى ئ �ه‌وان جێبه‌جێ کارن هه‌ر له سه‌ردانه‌که‌ى ئه‌م ج��اره‌ى تاڵه‌بانى و نێچیرڤان بارزانى که چون‌ه ئێران هه‌ر له‌وێ وانه‌ى باشیان وه‌رگرت و هه‌رله‌وێ میکانیزمى سه‌رکوتکردنى خه‌ڵکانى هه‌رێمتان له‌وانه‌و‌ه وه‌رگ��رت ه �ه‌روه‌ک ئێران ئه‌مرى فه‌رموو ب ه مالیکى که موجاهیدین سه‌رکوت بکات و وه‌ده‌ریان بنێ به‌هه‌مان شێوه ئه‌مرى به‌ئیوه‌ش دا که به‌رهه‌ڵستکارانى خ��ۆى به تایبه‌ت ئه‌وانه‌ى له‌باشوردان که مه‌به‌ست دیموکرات و کۆمه‌ڵه‌ن وه‌ک هه‌موو جارێک که بێجگ ه له خۆتان که‌ستان قبوڵ نیه له گۆڕه‌پانى خه‌باتى کوردایه‌تیدا ،کاتێک فشارتان بۆیان هێناوه که‌چى بانگه‌ش‌ه ده‌که‌ن که گوای‌ه ئهوه خه‌ڵکانى زڕگوێزه‌ڵه‌ن گه‌مارۆى که‌مپه‌کانى کۆمه‌ڵ‌ه و دیموکراتیان داوه له‌ژێر ناوى خه‌ڵکى سڤیلدا فشار ده‌خه‌ن‌ه سه‌ریان هه‌ر وه‌ک چۆن مالیکى له‌ژێرناوى خه‌ڵکى سڤیلى ناوچه‌ى دیالێ چونهته سه‌ر موجاهیدین و ئه‌و کاره‌ساته‌ى هه‌موو له میدیاکاندا بینیمان چه‌ند قوربانى لێکهوتهوه به‌ده‌ستى هێزه‌کانى سوپاى عێراقى سه‌ر به مالیکى که به جلى مه‌ده‌نیه‌و‌ه ئه‌و په‌الماردانه‌یان کرد ،بۆ پاداشتى ئه‌و کاره‌ش که ئێوه فشار بخه‌ن‌ه سه‌ر پارت ه به‌رهه‌ڵستکاره‌کانى ئێران ،ئێران نه‌خشه‌یه‌ک و میکانیزمێکى نوێى به‌ئێو‌ه پێشکه‌ش کرد که به‌و شێوازه‌ى که کردتان به له‌شکرکێشى
ب��ۆ س �ه‌ر سلێمانى ک�ه گ��وای�ه ئه‌توانن له‌و رێیه‌و‌ه سه‌رکوتى خۆپێشانده‌ران بکه‌ن ،چونک ه هه‌مان میکانیزم له‌ئێراندا پێشتر تاقى کرایه‌و‌ه بۆسه‌رکوت کردنى خۆپێشاندانه‌کانى ناڕه‌زایى ئێران. له‌هه‌مانکاتدا داوایه‌کى ترى ئێران لێتان ک ه له هه‌مووى گرنگتر‌ه ئه‌ویش داخوازى ئه‌وه‌ى که ئێوه له (پژاک) بده‌ن به گه‌واهى ئه‌وه‌ى له هه‌مان کاتى له‌شکرکێشى بۆسه‌ر سلێمانى بۆ هه‌ڵه‌بجه‌تان نارد که ده‌رکه‌وت بۆ هه‌ڵه‌بج ه نیه ،به‌ڵکو بۆ سه‌ر سنوره‌کان‌ه که (پژاک)ى لێ هه‌ن ،بێگومان له به‌فر بێ یان له باران هه‌ر له کورد که‌م بونه‌وه‌ی‌ه و له ناوبردنى بزاوتى رزگاریی‌ه بۆ رۆژهه‌اڵت .ئه‌و هه‌موو هێزانه‌ى که سلێمانیتان پێکرد به سه‌ربازگ‌ه ئه‌ى ل ه ک��وێ ب��وون کاتێک ههمیشه سنوره‌کانى باشور تۆپباران ئه‌کرێت له الی �ه‌ن ه �ه‌ردوو ئاغاتان (ئێران و تورکیا) .ئێوه‌ش هه‌مووکات نقه‌تان له‌خۆتان بڕیوه ،ئه‌و هێزه‌ى به‌ناو چه‌کدار و سوپاى هه‌رێمن بۆ پارێزگارى واڵت پێویسته ئ �ه‌رک داربکرێت له‌کاتى مه‌ترسیه‌کاندا له‌سه‌ر واڵت و هه‌رێم نه‌ک بۆ سه‌رکوتکردنى خه‌ڵکى واڵت .کاک‌ه ئێوه ه�ه‌ن��دێ ش�ه‌رم بتانگرێ چیتان نه‌کرد ل�ه‌م چه‌ند رۆژه‌ى دواییدا ،خۆ ئاغاکانتان له تورکیا هیچ کات به‌وشێواز‌ه دڕندانه‌ی‌ه ره‌فتار له‌گه‌ڵ کوردى باکور ناکه‌ن له خۆپێشاندانه‌کاندا ،به‌ڵکو به‌ئاوى گه‌رم رشتن و گازى ته‌نها فرمێسک رژێ��ن ن�ه‌ک وه‌ک ئێوه غ��ازه‌ک�هى رژانتان خنکێنه‌ر بوو ،بۆمبێکى تایبه‌ت بوو به‌کارتان هێنا ،هه‌ر هیچ نه‌بێ چاو له‌و ئاغایه‌تان بکه‌ن خۆ ئه‌وان دوژمنى راسته‌قینه‌ى گه‌لى کوردن نه‌ک ته‌نها له باکور ،به‌ڵکو پارچه‌کانى ترى به‌ش به‌ش کراو. وتتان خۆپێشانده‌ران رێگه‌ى کار و کاسبى و قورگى خه‌ڵکیان گرتو‌ه ئ�هوه ئ �ه‌وان بوون یان ئێوه‌ن له‌هه‌موو کوچه و کۆاڵن و به‌رده‌م هه‌موو دوکانێکدا مۆڵتان داوه و ئه‌وانێش له‌ترسى ئێوه ناتوانن دوک��ان بکهنهوه ،هه‌ر سه‌یرى به‌ر س �ه‌راى ئ��ازادى بکه‌ن که مێزى کتێبفرۆشه‌کان ل�ه‌و رۆژه‌وه‌ى ئێوه هاتوون کردوتانه‌ت‌ه مێزى دانیشتنى خۆتان و سفره‌ى نان خواردنتان که به له‌ف‌ه یان چه‌ندژه‌م ه
نانێکى بێ نرخ که الیه‌ق به خۆتان نابینن و ئهوهنده بێ نرخ سه‌یرتان ئه‌که‌ن ،مه‌به‌ستم دهسهاڵته ببینن چۆن خزمه‌تى هێز‌ه غه‌یر‌ه ک��ورده‌ک��ان ئه‌کرێن تایبه‌ت عه‌ره‌به‌کانى خواروى عێراق وه‌ک ئه‌ڵێن پاسه‌وانى کۆمارى که تاڵه‌بانى ناردونى که وه‌زیره‌که‌شیان (شێخ جه‌عفه‌ر) ئه‌ڵێ هیچ هێزێکى ده‌ره‌کى غه‌یرى هه‌رێم نه‌هێنراو‌ه که‌چى ئه‌شڵێ ئه‌گه‌ر پێویست بکات هێزى زیاتر ده‌هێنین .ئافه‌رین وه‌زیرێک ئهوهنده ئاگاى له له‌شکره‌که‌ى نه‌بێ تاخۆى نه‌زانێ ئایا هێزه‌کان چین و چ پێکهاته‌یه‌کن، ئه‌ڵێ رهنگه هه‌ندێ له ع�ه‌ره‌ب و تورکمان له‌گه‌ڵ هێزى پێشمه‌رگه‌دابن ،نازانم به‌ڕه‌نگ ه و به نازانم ئه‌بێ وه‌اڵمى پرسیار بداتهوه ل ه کاتێکدا ک�ه پێویسته وه‌زی��رێ��ک هه‌موو گ��هوره و بچوکێک ل�ه‌ب��اره‌ى پێکهاته‌و‌ه و جموجۆڵ و ره‌ف��ت��ار و ی��اس��اى عه‌سکه‌رى هه‌موو سه‌ر به‌وه‌زاره‌ته‌که‌ى بزانێت ،ئه‌وه‌ى وتى له‌ناو په‌رله‌مان و له که‌ناڵى نالیادا نیشانه‌ى لێهاتوویى وه‌زیرێک نه‌بوو ،به‌ڵکو که‌سێکى بێ ئاگا و شه‌ڕه‌نگێز و نه‌خوێنده‌وار بوو له غه‌یرى تانه‌و ته‌شه‌ر و جنێوى ب��ازاڕى و سوکایه‌تى کردن به مرۆڤایه‌تى .هیچ توانایه‌کى ترى یاسایى و پ���ه‌روه‌رده‌ى عه‌سکه‌رى ئه‌کادیمى نه‌بوو ،چونکه هه‌رهه‌مان عه‌قڵییه‌تى شه‌ڕى پارتیزانى و س�ه‌رده‌م��ى ش��اخ که بۆ شه‌ڕى خۆکوژى الیه‌نه‌کان ئه‌و توانایانه‌یان به‌کار ئه‌هێنا نه‌ک بۆ به‌رگرى له‌خاک و نیشتمان و نهتهوه .ئێستاش هه‌مان هه‌وڵى زهمینه خۆش کردن ههیه بۆ شه‌ڕى ناوخۆیى و پاشان هه‌ر ئه‌ڵێن خه‌تاى ئێمه نه‌بوو. ب �ه‌س �ه سه‌لمانتان ئ��ێ��وه داک��ۆک��ی��ک�ه‌رى خواسته‌کانى گ��ه‌ل و ن �ه‌ت �هوه ن��ی��ن ،ل��ه‌دوا ق��ۆن��اغ �ه‌ک��ان��ى ک��ۆس��ت �ه‌ک��ان��ى خ��ۆت��ان��دا، ت���هواو متمانه‌تان ل �ه‌الى گ �ه‌ل نه‌ما ،ته‌نها الى کاسه‌لێسه‌کانتان ن�ه‌ب��ێ ئ �ه‌وان �هى بۆ پشکه‌چه‌وره‌کان ماونهتهوه له‌گه‌ڵتاندا ،دڵنیابن ئه‌و هه‌مووه‌ى به‌کارى ئه‌هێنن و به‌قسه‌تان ناکه‌ن ی �ه‌ک مانگ موچه‌یان و پشکى چه‌وریان مه‌ده‌نێ تاقى بکهنهوه چۆن لێتان ئه‌ته‌کنه‌وه ،التان وایه هه‌تاسه‌ر بۆتان ته‌خت ئه‌بێ کاتى ئێکسپایه‌رتان ته‌واو بووه.
مه‌حمود سه‌نگاوى ل ه میانه‌ى پینه‌کردنى قسه‌که‌ى سه‌باره‌ت ب ه سلێمانى ...که‌الر و ده‌ربه‌ندیخان و چه‌مچه‌ماڵى ب ه دز وه‌سفکرد
جوتیار ده‌ربه‌نى
وه‌ک هاوواڵتیه‌کى ده‌ربه‌ندیخان ئه‌گه‌ر ب��م��زان��ی��ای�ه ی��اس��ا ل �ه م�ه‌ح��م��ود س�ه‌ن��گ��اوى س���ه‌روه‌رت���ره داوام ل �ه‌س �ه‌ر ت��ۆم��ار ئ�ه‌ک��رد، به‌اڵم به‌داخه‌و‌ه مه‌حمود سه‌نگاوى له‌یاسا سه‌روه‌رتره!!!... ل �ه م��ی��ان�هى ل��ێ��دوان��ێ��ک��ی��دا ب��ۆ که‌ناڵى ک��وردس��ات مه‌حمود سه‌نگاوى ئه‌ندامى م�ه‌ک��ت�ه‌ب��ى س��ی��اس��ى یه‌کێتى نیشتمانى
ک��وردس��ت��ان ش���ه‌وى ( )22-21س �ه‌ب��اره‌ت ب �ه‌و قسه‌یه‌ى گ��وای��ا ده‌ره���ه‌ق به‌سلێمانى ک��ردوی �ه‌ت��ى (خ�ه‌ڵ��ک��ى سلێمانى ع �ه‌ره‌ب��ى ن��ازان��ن) وت��ى من مه‌به‌ستم ئ �هوه نهبووه و چه‌ندجارێک وتى من خزمه‌تکارى شارى سلێمانیم و من پێشمه‌رگه‌ى سلێمانیم ،به‌اڵم کاتێک خۆیان و ئۆپۆزسیۆنى ب��ه‌راورد کرد وتى (ئ �ه‌وان وات�ه ئۆپۆزسیۆن دزیان له که‌الر و ده‌ربه‌ندیخان و چه‌مچه‌ماڵه‌و‌ه بۆ به‌رده‌رکى سه‌را هێناوه خۆ ئێمه وامان نهکردووه ده‌ره�ه‌ق به‌سلێمانى!) من مافى داکۆکیکردن ل�ه ک �ه‌الر و چه‌مچه‌ماڵ ێ ب��ۆ ک���ه‌الرى و چه‌مچه‌ماڵیه‌کان به‌ج ده‌هێڵم ،به‌اڵم وه‌ک هاوواڵتیه‌کى دوور له ئۆپۆزسیۆن و ده‌سه‌اڵتیش له ده‌ربه‌ندیخان
ب �ه ک��اک مه‌حمود ئه‌ڵێم ل �ه‌م��اوه‌ى دوو مانگى راب�����ردوودا ئ��ه‌و ه��اوش��اری��ان �ه‌م ل ه ده‌ربه‌ندیخان که سه‌ردانى سه‌راى ئازادیان کردووه زۆربه‌یان خه‌ڵکى رۆشنبیرو خاوه‌ن ئه‌ته‌کێتى ده‌ربه‌ندیخان ب��وون ژماره‌یه‌کى که‌میان سه‌رب ه ئۆپۆزسیۆن ب��وون ئه‌گه‌ر سهربه ئۆپۆزسیۆنیش بن هاونیشتمانى به‌ڕێز بوون و دز نه‌بوون ده‌ربه‌ندیخان دزى لێ نیه به‌شاهیدى دۆست و دوژمن قه‌زایه‌کى پڕ له خه‌ڵکى رۆشنبیر و که‌مترین تاوانى تیادا ێ زۆرجار ئه‌وتاوان‌ه که‌مانه‌شى ئه‌نجام ئه‌در ئه‌نجامده‌رانى ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ى ده‌ربه‌ندیخانه‌و‌ه هاتوون بۆ رێگرتن له ئه‌نجامدانى تاوان له‌م دۆخه‌ى هه‌رێمى پیا تێپه‌ڕبوو ده‌ربه‌ندیخان که‌مترین خۆپیشاندانى تیادا کرا و جێگاى
ره‌زام�ه‌ن��دى ده‌س �ه‌اڵت ب��وو! که‌چى کاک له‌سه‌ر هه‌موو نادادگه‌رییه‌کان ههیه ،به‌اڵم مه‌حمود تۆ به‌هاواڵتیانى ده‌ربه‌ندیخان ئه‌ڵێى ئهوه ئێوه‌ن جه‌نڕاڵه‌کانى شاخ شه‌ڕى نێوانتان هێنایه‌و‌ه شار و تا ئێستاش به‌رده‌وامن و دز!. ئه‌وه‌ى به خه‌ڵکى سلێمانى بڵێى عه‌ره‌بى خه‌ڵکى پاکیزه‌ى خۆنیشانده‌ریش ب�ه دز نازانن هێند‌ه ههڵه نییه که به هاواڵتى ( )3تۆمه‌تبار ئه‌که‌ن!. ده‌س �ه‌اڵت زۆر له ده‌ربه‌ندیخان ترسابوو قه‌زا بڵێى دز له‌ئاستى به‌رپرسیارییه‌تیه‌کى گ�ه‌وره‌ى وه‌ک مه‌کته‌ب سیاسى حزبێکى هه‌ر پێش خۆپیشاندانه‌کان زۆربه‌ى به‌رپرس ه ده‌سه‌اڵتدار! راسته ده‌ربه‌ندیخانیه‌کان ناڕازین حزبى و حکومی و ئه‌منى و پۆلیسیه‌کانى له‌ده‌سه‌اڵتى کوردى هه‌ڵبژاردنه‌کانى پێشوو گ���ۆڕى و ل �ه ش�����اره‌زوور و گ�ه‌رم��ی��ان�هوه ئه‌مه‌ى سه‌لماند ،به‌اڵم ته‌نها له ده‌سه‌اڵت به‌رپرسى بۆ هێنان به‌وپێیه‌ى ده‌ربه‌ندیخان و نادادگه‌رییه‌کانى ن���اڕازى نین ،به‌ڵکو زۆرت��ری��ن خه‌ڵکى ن���اڕازى لێیه ئه‌گونجا رۆژێکیش دێت قسه له‌سه‌ر حزب‌ه تاک ره‌و گه‌وره‌ترین خۆ پیشاندانى لێ بکرێ ،به‌اڵم و شێوه ستالینیه‌کانى ئۆپۆزسیۆنیش بکه‌ن ده‌ربه‌ندیخانیه‌کان ئ�ه‌وه‌ی��ان سه‌لماند دژى ئه‌وانیش وه‌ک دوو حزبه‌که‌ى ئێوه ته‌نها رژانى خۆێنن له‌و پێناوه‌شدا دانیان به‌خۆیاندا که‌سێک به‌ڕێوه‌یان ئه‌بات! میلله‌ت قسه‌ى گرت و که‌مترین خۆپیشاندانیان کرد له‌برى
ده‌ستخۆشى که‌چى هاونیشتمانى خۆتان به‌دز وه‌سف ئه‌که‌ن!. ده‌ربه‌ندیخانیه‌کان هه‌موو ئه‌وانه‌یان قبو ڵ کرد جیاکرانه‌و‌ه له قه‌زاکانى تر و له پڕۆژ‌ه ستراتیژییه‌کانى وه‌ک کردنه‌وه‌ى کۆلێژ و ێ زانکۆ و په‌رتوکخان‌ه بێ‌به‌شکران پشتگو خران به ده‌گمه‌ن به‌رپرسى فه‌رمانگه‌یه‌ک ئه‌بینى ده‌رب��ه‌ن��ى ب��ێ��ت! ب���ه‌اڵم پێم وانی ه تۆمه‌تى دزى قبو ڵ بکه‌ن له ئێستادا چار نیه ،چونکه نه‌ک ته‌نها کاک مه‌حمود له‌یاسا سه‌روه‌رتره ،به‌ڵکو من که نوسه‌رى ێ دواى نوسینه‌ک‌ه دوا ب��اب�ه‌ت�ه‌ک�ه‌م ئ�ه‌ب� وه‌سیه‌تیشم بنوسم ،چونکه ئه‌م جۆره نوسین ه ژیانم ئه‌خات‌ه مه‌ترسیه‌وه!
کوردستانی
ساڵی دووه‌م ژماره 54 2010/11/8 دووشه 2711/2/12 ممه‌ممه- 2011/5/2 دووشه
16
سیپان خالید
خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان �ه س �ه‌رت��اس �ه‌ری �ه‌ک��ان��ی رۆژه�ه‌اڵت��ی ناوین و باکوری ئه‌فریقیا به‌گشتی یه‌ک ناونیشانیان ههیه ،ئه‌ویش ئ��ی��ت��ر ه��ی��چ ک���ه‌س و ک��ۆم�ه‌ڵ��گ��ای�ه‌ک ناتوانێت ده‌سه‌اڵتی بنه‌ماڵه‌گه‌رێتی په‌سند ب��ک��ات .ئ�ه‌ن��ج��ام تائێستا زۆرێ���ک له‌و دهسهاڵته بنه‌ماڵه‌گه‌رانه سه‌رنگووم بوون، م��ن ب���اوه‌ڕده‌ک���ه‌م ده‌س�ه‌اڵت�ه‌ک��ان��ی تریش ئه‌وانه‌ی پشت به‌بنه‌ماڵه‌کانیان ده‌به‌ستن ته‌مه‌نیان کورت بۆته‌وه. له هه‌رێمی کوردستانیش ماوه‌یه‌کی زۆره ،زیاتر له په‌نجا ساڵه ،ده‌سه‌اڵتی بنه‌ماڵه‌گه‌رێتی ب�ه‌رۆک��ی کۆمه‌ڵگای گ��رت��ووه ،ه �ه‌م��وو سیاسه‌تی ب��اش��ووری کوردستان به بنه‌ماڵه‌گه‌رێتی به‌ڕێوه‌چووه، ئ�ه‌م�ه ل �ه‌س �ه‌رده‌م��ی ش���ه‌ڕی چ �ه‌ک��داری «واتا له شاخ» و له سه‌رده‌می حوکمی خ��ۆج��ێ��ی �ه‌ش «وات������ا ل���ه ش���ار»ی���ش���دا. ل���ه س����ه‌رده‌م����ی ش�����ه‌ڕی چ���ه‌ک���داری���دا
سه‌رده‌می کۆتایی بنه‌ماڵه‌گه‌رێتی ه ل ه سیاسه‌تدا گروپێک رۆشنبیر ل �ه دژی حوکمی الی �ه‌ک پرسیاری ئ �هوه ده‌ک��ات ،بۆچی بنه‌ماڵه‌گه‌رێتی و عه‌شیره‌تگه‌رێتی ل ه ت��اک�ه نزیکه‌کانی ه����ه‌ردوو بنه‌ماڵه‌ی پارتی دیموکراتی کوردستان جیابوونه‌وه ،ده‌سه‌اڵت ،حکومی سه‌ره‌کیان هه‌بێت ل ه ب��ۆ ئ�ه‌م�ه‌ش هه‌وڵێکی زۆری��ان��دا ،تاکو کوردستان؟ .ه�ه‌ردوو پارتی ده‌سه‌اڵتیش ل �ه ئ �ه‌ن��ج��ام��دا ل �ه یه‌کێتی نیشتمانی ئ��ام��اده‌ن ب��ۆ ه �ه‌م��وو س��ازش��ێ��ک ،ب �ه‌اڵم کوردستاندا گه‌یشتنه فۆرمیله‌یه‌ک .ئ��ام��اده‌ن��ی��ن م �ه‌س �ه‌ل �هی بنه‌ماڵه‌کانیان ی�ه‌ک��ێ��ت��ی دوای گه‌یشتنه ده‌س �ه‌اڵت��ی ب��ک �ه‌وێ��ت �ه ن���او گ��ف��ت��وگ��ۆی گ�����ۆڕان و ویستی پ���هره ب�ه‌ب��ی��رۆک�ه سیاسیه‌که‌ی وه‌رچه‌رخان .له‌به‌ر ئه‌وه‌ی پرسی بنه‌ماڵ ه ب�����دات ،ب����ه‌اڵم دوای ژێ��رک �ه‌وت��ن��ی ل ه په‌یوه‌ست ده‌که‌ن به مه‌سه‌له‌ی که‌ڕامه‌تی الیه‌نی چ�ه‌ک��داری و سیاسی له ساڵی خێزانی ،ب �ه‌اڵم ئ�ه‌و داواک��اری �هی شه‌قام «»1996ب�����ه‌دواوه له‌به‌رامبه‌ر حوکمی جیایه له مه‌سه‌له‌ی رێزی کۆمه‌اڵیه‌تی، بنه‌ماڵه‌گه‌رێتی پارتی ،بۆیه ئه‌ویش ئیتر چونکه هه‌موو ریفۆرم و چاکسازیه‌ک هێواش هێواش ،تا له ئه‌نجامدا به‌ته‌واوی یه‌کسانه به‌هیچ ،ئه‌گه‌ر بێت و حوکمی خ��ۆی راده‌س��ت��ی حوکمی بنه‌ماڵه‌کرد .بنه‌ماڵه‌گه‌رێتی ب �ه‌رده‌وام بێت .کاتێک سه‌ره‌تا تاکه بنه‌ماڵه‌یه‌کان له‌ناو یه‌کێتیدا ئ��ه‌و ب��اب�ه‌ت�ه ده‌وروژێ���ن���م مه‌به‌ستم نیی ه له‌ئاستی ت��اک و چ��االک��ی م�ه‌ده‌ن��ی��دا به هیچ شێوه‌یه‌ک له رێ��ز و هه‌بوونی ل�ه‌گ��ۆڕه‌پ��ان�ه‌ک�ه دی���ارب���وون ،ب���ه‌اڵم دوات��ر ئ �ه‌و دوو بنه‌ماڵه‌یه ب���ده‌م ،ل �ه‌گ �ه‌ڵ ئه‌و هه‌موو جومگه سه‌ره‌کییه‌کانی ده‌سه‌اڵتی بنه‌مااڵنه‌ی تر که سیاسه‌ت به‌ڕێوه‌ده‌ن، یه‌کێتی ل �ه‌الی �ه‌ن ت��اک�ه‌ک��ان��ی بنه‌ماڵ ه ی��ان له ب��ڕی��اری سیاسیدا به‌کاریگه‌رن. ق��ۆرخ��ک��را .ئ �ه‌م �ه‌ش ب���ووه فاکته‌رێکی به‌ڵکو پێویسته به بوێری پهنجه دانێین ه س�ه‌ره‌ک��ی بۆ نه‌مانی ج��ی��اوازی له‌نێوان س�ه‌ر برینه‌کانمان .ئێمه ناتوانین بڵێین پارتی و یه‌کێتی .له‌به‌ر ئه‌وه‌ی فۆڕمی «ب���ن ع���ه‌ل���ی ،م����وب����اره‌ک ،ق���ه‌زاف���ی، بنه‌ماڵه‌گه‌رێتی بۆته شێوازێکی سه‌ره‌کی ئه‌سه‌د و هه‌مانکات رهخنه له کاسترۆ» له فه‌رمانڕه‌وایه‌تی هه‌رێمی کوردستان .و ئ���ه‌وان���هی وه‌ک���و ئ �ه‌وان��ی��ش ب��گ��ری��ن و بۆیه به‌گشتی پارت و الیهنه سیاسیه‌کان خ��ۆش��م��ان ب���ه ش��ۆڕش��گ��ێ��ڕ و حکومی ب�ه عه‌لمانی و ئیسالمی و بچوک و یاسا وه‌س��ف بکه‌ین .وه‌ک��و رۆشنبیران گهوره ،پێداگری له‌سه‌ر مۆدێلی سیاسه‌ت و رۆژنامه‌نوسانیش ناتوانین ئ�ه‌وان�هی ڵ ده‌ره‌وه‌ی خۆمان ره‌خنه‌بکه‌ین و له‌به‌رامبه‌ر و به‌ڕێوه‌بردن به‌ڕێگای بنهماڵه و خێ ئه‌وانه‌ی خۆشمان بێدهنگ بین؟ پێویست ه ده‌که‌نه‌وه. گه‌وره‌ترین ناڕه‌زایی شه‌قامی ئه‌مڕۆی ه����ه‌ردوو ب��ن�ه‌م��اڵ�ه‌ش ئ �ه‌گ �ه‌ر ده‌ی��ان �ه‌وێ��ت ک��وردی ل�ه ب�ه‌رام��ب�ه‌ر حوکمی ه �ه‌ردوو که‌سێتی ب��ن�ه‌م��اڵ�هی خ��ۆی��ان ب��پ��ارێ��زن، بنه‌ماڵه‌ی ده‌س �ه‌اڵت �ه ،ه�ه‌م��وو ک �ه‌س و هه‌رچی زووه ئه‌ندامی بنه‌ماڵه‌کانیان
ل �ه ده‌س����ه‌اڵت دوور ب��خ �ه‌ن �هوه .چونک ه خاڵێکی س�ه‌ره‌ک��ی ل �ه‌و گ��ۆڕان��ک��اری و چ��اک��س��ازی��ان�هی ب��اس��ی��ان ل��ێ��وه ده‌ک��رێ��ت، تاکه‌کانی بنه‌ماڵه‌ی ئ�ه‌وان��ن .له‌وانه‌ی ه بڵێن بۆ سیاسه‌ت کردن بۆ ئێمه حه‌رامه، نه‌خێر حه‌رام نییه ،به‌اڵم ئێوه له‌سه‌ره‌وه ل ه رێگای بنه‌ماڵه‌کانتانه‌وه هاتوون و بوونه‌ت ه ده‌سه‌اڵت ،خۆشترین و باشترین و جوانترین شته مادی و مه‌عنه‌ویه‌کان ،جا چ له‌ناو پارته‌که‌تان یان له‌ناو حکومه‌تدابێت بۆ ئێوه‌یه ،بێ ئه‌وه‌ی پێوه‌ى هیالک بن. ل �ه ه �ه‌م��وو ل��ێ��دوان�ه‌ک��ان��ی ب��ارزان��ی و تاڵه‌بانی نه‌یانتوانی به‌هیچ ره‌نگێک باسی چاکسازی بکه‌ن له بنه‌ماڵه‌کانیان، ه�ه‌م��ان��ک��ات نه‌شیانتوانی کاتێک بۆ دوایی هێنان به‌ده‌سه‌اڵتی خۆیان دابنێن، ئ �ه‌م �ه‌ش وای ک���ردووه ک �ه ن��اڕه‌زای��ی و خۆپیشاندانه‌کان ب �ه‌رده‌وام��ب��ن .چونک ه ه����ه‌ردوو بنهماڵه ل �ه ک��ۆن��گ��ره‌ی دوای پارته‌کانیان به‌شێوه‌یه‌کی هه‌ژموونگه‌را س���ه‌رک���ردای���ه‌ت���ی رێ��ک��خ��س��ت��ن �ه‌ک��ان��ی��ان داگ���ی���رک���رد .ب���ۆی���ه ئ���ه‌گ���ه‌ر ب���ارزان���ی ئاماده‌نه‌بێت ک��وڕ و ب��راو برازاکانی ل ه جومگه سه‌ره‌کیه‌کانی حزب و حکومه‌ت دوور ب���خ���ات���هوه ،ه �ه‌م��ان��ک��ات ئ �ه‌گ �ه‌ر به‌هه‌مانشێوه‌ش تاڵه‌بانی ئاماده‌کاری بۆ ئه‌م پرۆسه‌یه نه‌کات ،ئه‌وا گۆڕین و الدانی حکومه‌ت و دروستکردنی ده حکومه‌تی تریش جا کاتی بێت ی��ان هه‌میشه‌یی، هیچ له رهوشهکه ناگۆڕێت .به‌مشێوه‌ی ه ناتوانرێت له کوردستان قۆناخێکی نوێ ده‌ستپێبکات و خه‌ڵک باوه‌ڕبکات ک ه
ب �ه‌ڕێ��وه‌ده‌چ��ێ��ت .بۆیه حکومه‌ت کردن ه ئه‌وان جدین له گۆڕاناکاریدا. ئۆپۆزسیۆنی ناو په‌رله‌مان ،ماوه‌یه‌ک ه ئامانجی س �ه‌ره‌ک��ی گ��ۆڕان��ک��اری�ه‌ک��ان، ب���ه‌رۆک���ی ه��ه‌ڵ��وه‌ش��ان��ه‌وه‌ی حکومه‌تی ب����ه‌الی م���ن���هوه ب����اش ن �ه‌خ��وێ��ن��دن �ه‌وه‌ی گ��رت��ووه ،ب��ه‌اڵی م��ن�هوه ه�ه‌ڵ��وه‌ش��ان�ه‌وه‌ی ناڕه‌زایی و گۆڕانکاریه‌کانه ،یان ترس حکومه‌ت ناتوانێت شتێکی ئ�ه‌و تۆ ل ه ههیه له دیاریکردنی ئامانجی سه‌ره‌کی هه‌رێمدا بگۆڕێت ،چونکه حکومه‌ت ل ه گۆڕانکاری .یان له‌ترسی دوورکهوتنهوه ژێر فه‌رمانی حزبدا به‌ڕێوه‌ده‌چێت و حزبیش له پرسه خێزانی و بنه‌ماڵه‌یه‌کان ،ئه‌گه‌ر به‌فه‌رمانی ده‌س�ه‌اڵت��دارێ��ت��ی بنه‌ماڵه‌و‌ه تا ئێستا ئ �ه‌و گوومانه ره‌واب��ێ��ت ،به‌اڵم ل���ه‌م���ڕۆدا پ��رس��ک�ه ل �ه‌پ��رس��ی خ��ێ��زان��ی و بنه‌ماڵه‌یی گه‌وره‌تره ،ئێستا ئیتر کێشه‌ک ه ب��ۆت��ه ک��ێ��ش �هی ه���ه‌م���وو ک��ۆم �ه‌ڵ��گ��ای هه‌رێمی ک��وردس��ت��ان ،هه‌مانکات بۆت ه پێویست ه پرسی م��ان�هوه و له‌ده‌ستدانی به‌گشتی ده‌ستکه‌وته‌کانمان .ئه‌گه‌ر ئه‌زموونک ه هه‌ردوو بنه‌ماڵه‌ش ئه‌گه‌ر به‌ئه‌زموونێکی دۆڕاوی پارتی و یه‌کێتی ب �ه‌ن��او ب��ک �هی��ن ،ب���ه‌اڵم ب���اوه‌ڕده‌ک���ه‌م ک ه ده‌یانه‌وێت که‌سێتی ده‌ستکه‌وته‌کانمان موڵکی هه‌موومانن، بۆیه ئه‌گه‌ر ده‌مانه‌وێت به‌بێ دوو دڵی بنه‌ماڵه‌ی خۆیان بپارێزن، داکۆکی له‌سه‌ر گۆڕان و وه‌رچه‌رخانی ریشه‌یانه‌ی هه‌رێمی کوردستان بکه‌ین، هه‌رچی زووه ئه‌ندامی ئه‌وا ده‌بێ باس له پرسی بنه‌ماڵه‌گه‌رێتی بکه‌ین و به ه �ه‌ردوو پارتی ده‌س �ه‌اڵت و بنه‌ماڵه‌کانیان ل ه ده‌سه‌اڵت ح��زب و الی�ه‌ن�ه بنه‌ماڵه‌گه‌راکانیتریش دوور بخهنهوه .چونک ه ب��ڵ��ێ��ی��ن ،گ���ۆڕان���ی ری��ش �هی ل�هه�ه‌رێ��م��ی کوردستان به‌نده به‌گۆڕانکاری له خودی خاڵێکی سه‌ره‌کی له‌و بنه‌ماڵه‌کانی ئێوه ،وات��ا بنه‌ماڵه‌کانتان له ده‌س �ه‌اڵت دوورخ�ه‌ن�هوه .ئه‌گه‌ر ئێوه‌ی گۆڕانکاری و چاکسازیانه‌ی ده‌س �ه‌اڵت��دار و ئۆپۆزسیۆنه په‌رله‌مانی ه ده‌س �ه‌اڵت��خ��وازه‌ک �ه‌ت��ان ش���ه‌رم له‌یه‌کتری باسیان لێوه ده‌کرێت، ده‌ک���ه‌ن ،ئ �ه‌وا ئێمه‌ی ه��اواڵت��ی شتێکی شه‌رمی لێبکه‌ین نییه ،ئه‌وه‌ی راستیشه بۆ تاکه‌کانی بنه‌ماڵه‌ی ئه‌وانن ئێوه‌و بۆ خه‌ڵکیش ئه‌و خاڵه بنه‌ڕه‌تیه‌ییه.
››
ناتوندوتیژى فه‌لسه‌فه‌ی ه یان به‌رنامه‌ى کاره؟ ›› خالید عه‌بدولکه‌ریم جین شارب وه‌ک یه‌که‌مین زانا به‌شێوه‌ی لێکۆڵینه‌وه‌یه‌کى ک��ورت و پوخت باس ل ه سه‌رهه‌ڵدانى کلتورى ناتوندوتیژى ده‌کات، ئه‌و بڕواى وایه شیاوترین رێگه‌ی‌ه که هێز و رۆحێک وه‌رده‌گرێت بتوانێت له دژى حاکم ه سته‌مکار و ده‌س���ه‌اڵت���داره سه‌ربازییه‌کان راوه‌س��ت��ێ��ت ،به‌کارهێنانى ناتوندوتیژی‌ه بۆ داوا سیاسیه‌کانیان ،له‌هه‌ندێ واڵتیش ئه‌م بۆچونه‌ى سه‌لماو‌ه به‌تایبه‌تى له‌سه‌رده‌مى ئێستادا ئ���ه‌وه‌ى چه‌کى ده‌س��ت��ى خه‌ڵکانى مافخوراو بێبه‌شبن له ئازادییه‌کان ته‌نها په‌نا ده‌به‌ن‌ه به‌ر خه‌باتى ناتوندوتیژى ،ئه‌م گۆڕان و وه‌رچه‌رخان‌ه واتا له به‌کارهێنانى هێز و کوده‌تا و چاالکى سه‌ربازى له دژى هێز و سیسته‌م و حاکمی سته‌مکار بۆ به‌کارهێنانى خه‌باتى ناتوندوتیژى وه‌ک خۆپیشاندانى هێمانه، مانگرتن ،به‌شدارینه‌کردن له‌چاالکی‌ه ئابورى و کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کان ،دروستکردنى رایه‌ڵه‌ى رۆشنبیرى ب���ه‌رده‌وام ،گردبونه‌وه‌ى کاتى و دروستکردنى به‌دیلى سێبه‌ر ،واتا کاتێک ناشیرینیه‌ک یان توندوتیژییه‌ک له ده‌سه‌اڵت ده‌بینرێت که‌سى ناتوندوتیژ بیر له تۆڵ‌ه و به‌کارهێنانى هێز و په‌الماردانى به‌رامبه‌ر ناکاته‌وه ،به‌ڵکو وێنه‌یه‌کى ترى به‌بیردا دێت که جۆرێک‌ه له ئایدیاڵکه‌سى ناتوندتیژ ل ه هزرى دا کارى بۆ ده‌ک��ات ئه‌گه‌ر خه‌بات ه ناتوندوتیژییه‌که‌ى به ئامانج بگات ،چونک ه سه‌رچاوه‌کانى توندوتیژى به‌شێکى زۆریان به‌هێز و زه‌بروزه‌نگ له‌ناو نه‌چون بۆ نمونه، کاتى خ��ۆى به‌هۆى س��اده‌ی��ى کۆمه‌ڵگ‌ه و دابه‌شنه‌بوونى کاره‌و‌ه رۆڵه‌کان دیاریکراوبوون و ده‌س �ه‌اڵت ب �ه‌زۆرى له‌ده‌ستى کارێزماکان ده‌سوڕانه‌و‌ه و کۆمه‌ڵیک له پادشا و ده‌ربه‌گ و سه‌رمایه‌دار و خاوه‌ن کار ،مافى دیاریکردنى مه‌رگ و ژیانیان ده‌به‌خشی‌ه ئه‌و مرۆڤانه‌ى ده‌وروبه‌ریان ،هه‌رکات بیانویستای‌ه که‌سێکیان بێ ب �ه‌ش ده‌ک���رد له هه‌موو مافه‌کانى و به پێچه‌وانه‌شه‌وه ،کاتێک ئامرازه‌کانى یارمه‌تیدان به‌کارهات له چاخى کشتوکاڵ و تێگه‌یشتن مرۆڤى کۆیل‌ه شوێنى هه‌ندێ که‌ره‌ست‌ه و ئامرازى تر ده‌گرێته‌و‌ه ئه‌وکات گۆڕان له بیروڕاى هه‌ندێ له سته‌مکاران دا روویدا و سه‌ره‌تاى په‌راوێزى هه‌ندێک ئازادى ده‌ستپێکرد ،ل�ه‌س�ه‌رده‌م��ى ئێستاش دا ئه‌و سته‌مکار و ده‌سه‌اڵتدارانه‌ى که توندوتیژى
خه‌باتى ناتوندوتیژى زۆر کاریگهرتره ل ه توندوتیژى سیاسى یان هه‌ر رێگایه‌کى تر، ئه‌م خه‌سڵه‌ته‌ش ه وای ل ه بزاوت و شه‌پۆل و شۆڕشه ناتوندوتیژییه‌کان کردوه هه‌م ببن ب ه فه‌لسه‌فه‌یه‌کى نوێى کۆمه‌اڵیه‌تى و سیاسى و ببنه ستراتیژ
فه‌لسه‌فه‌یان‌ه بۆ مانهوه زه‌حمه‌ت‌ه بیروبۆچونى ئهمانه بگۆڕێت و ده‌ستوه‌ربده‌ن له چاندنى توندوتیژى له‌نێو ژیانى تاک و کۆمه‌ڵگ ه و ک��ای�ه‌ک��ان��ی��دا ،ئ �ه‌وه‌ت��ا ل �ه س�هره�ه‌ڵ��دان��ى شه‌پۆلى ش��ۆڕش�ه سپیه‌کاندا ده‌یانبینین ناتوانن ته‌نانه‌ت وه‌ک پادشاکانى سه‌ده‌کانى ن��اوه‌ڕاس��ت بیربکه‌نه‌وه ،کاتێک مارتین لۆسه‌ر به‌ڵگه‌نامه‌کانى چاکسازییه‌که‌ى له‌به‌رده‌م ده‌رگاى که‌نیسه‌که‌دا هه‌ڵواسى ،خێرا حوکمى له سێداره‌دانیان بۆ ده‌رکرد و که‌وتن ه راوه‌دونانى ،به‌اڵم له ئه‌نجامى ته‌قینه‌وه‌ى رقى جه‌ماوه‌ردا پاپاکان نه‌یانبپه‌رژا چى له مارتین لۆسه‌ر بکه‌ن خۆ بشیانکوشتای‌ه شۆڕشى چاکسازى په‌کى ن�ه‌ده‌ک�ه‌وت ،که‌چى الى میر و هه‌ندێ سه‌رکرده‌ى ئه‌م ناوچه‌ی‌ه دواى ته‌قینه‌وه‌ى ناڕه‌زایه‌تیه‌کان و گرتنه‌به‌رى رێگ‌ه ناتوندوتیژییه‌کان هه‌ر سوورن له‌سه‌ر راوه‌دونانى که‌سانى ئازادیخواز و به‌رده‌وامن له سه‌ر سیاسه‌تى سه‌رکوتکارى. ئ�����ه‌وه‌ى تێبینیمان ک���رد ب���ۆ ش�ه‌پ��ۆل� ه ناتوندوتیژییه‌کانى ک��وردس��ت��ان ل �ه زۆر ه�ه‌ن��گ��اوی��دا ت��وان��ى وه‌ک فه‌لسه‌فه‌یه‌ک ب��ب��ێ��ت�ه ب���ه‌رن���ام���هى ک����ار ب���ۆ گ �هی��ان��دن��ى
ده‌سه‌اڵتى سیاسى ،له‌زۆر شوێن دا ده‌بینین خه‌ڵکى و نوخب‌ه ناڕازیه‌کان له سیسته‌مى سیاسى کوردستاندا کاریان به فه‌لسه‌فه‌ى ناتوندوتیژى ده‌کرد ،به‌اڵم به‌هۆى ده‌سه‌اڵتى سیاسیه‌و‌ه که تاکه چاره‌سه‌ر به‌کارهێنانى هێز و چاره‌سه‌رى ئه‌منی‌ه بۆ ناڕازه‌یه‌کانى نێو ناخى خه‌ڵکى ،نه‌یتوانى خێرا تێبگا ئه‌م شه‌پۆله‌ى به‌رپێناگیرێت ،گرنگ مرۆڤ نه‌توانێت له شوێنێکدا کۆببێته‌و‌ه و پێکهوه نه‌خش‌ه رێ��گ��ا ی��ان داواى خ��ۆی��ان پیشانى ده‌سه‌اڵتى سیاسى بده‌ن ،تایبه‌تمه‌ندییه‌کانى ئه‌م شه‌پۆل و شۆڕشه سپیی‌ه هه‌موو هێزێکى س �ه‌رب��ازى له‌سه‌ر تاقى ب��ک �ه‌ره‌و‌ه ئ �ه‌و هێزى م��ان�هوه و ب��ااڵ ب��وون و ب �ه‌رده‌وام��ب��ون زیاتر وه‌رده‌گرێت ،چونکه ناتوندوتیژى له گه‌یاندنى داوا و خواست و به‌رنامه‌ى خه‌ڵکانى ناڕازى له سیسته‌مى به‌ڕێوه‌بردنى ژیانیان که حکومه‌ت ه له ئه‌نجامى هه‌ستکردن به ئیدراک‌ه عه‌قڵى و مه‌نتیقه‌کانه‌و‌ه دروس��ت ده‌بێت ته‌نانه‌ت الى م��رۆڤ��ى س���اده و ئ��اس��ای��ى ،ب��ۆی�ه هه‌ر هێز و ده‌س�ه‌اڵت��ێ��ک کاتێک توندوتیژى به‌کارده‌هێنێت له بیر و هزر تیادا نائاماده‌ی ه و س��ۆزی مانهوه زاڵ�ه و ئه‌مه‌ش هه‌ناسه‌ى
درێژ نابێت له به‌رامبه‌ر ب��زاوت و چاالکی دهبنهوه و دهبێته شه‌ڕ و بیانووى ده‌ستکراوه‌یى و فه‌لسه‌فه‌ى ناتوندوتیژدا ،له‌الیه‌کى ترهوه ده‌که‌وێت‌ه ده‌ست هێزه‌کانیان ،یان پێیوابوو ب ه پاڵنه‌ره‌کانى ناتوندوتیژى له‌به‌رده‌وامبوونى بینینى ئه‌و دیمه‌نان‌ه ئیدى خه‌ڵکى ناتوانێت بیر س��ت��ه‌م��ک��اره‌ک��ان��هوه ل �ه‌س �ه‌رک��اره‌ک��ان��ی��ان له ناڕه‌زاییبون و خۆپیشاندان بکاتهوه ،به‌اڵم سه‌رچاوه‌ده‌گرێت هه‌ربۆی‌ه هه‌تا سته‌مێک ئه‌وه‌تا له واقیعدا ده‌یبینین به‌هۆى زاڵبوونى زیاتر بێت ،تایبه‌تمه‌ندیه‌ک زیاتر ده‌بێت بۆ فه‌لسه‌فه‌ى ناتوندوتیژى به‌سه‌ر شه‌پۆله‌که‌دا کلتورى ناتدنوتیژى. فۆرمی به‌رده‌وامیه‌تیه‌کى حه‌تمى وهرگرتووه، مى ه سیست ، ه � �ان � �ڕام � �ی � ت ئ����ه‌وه‌ى جێگه‌ى ئه‌گه‌ر هه‌ندێ توندوتیژى و ک��اردان �ه‌وه‌ى ح��وک��م وای��ک��ردوه ده‌س���ه‌اڵت���داران تێنه‌گه‌ن سایکۆلۆژى نهبوایه به‌رامبه‌ر به ده‌سه‌اڵت ک�ه ناتوندوتیژى وه‌ک بزاوتێک بووه‌ت ه له‌الیه‌ن خۆپیشانده‌رانه‌و‌ه بیانووى شکست فه‌لسه‌فه‌یه‌کى کۆمه‌اڵیه‌تى و نێو ژیانى له سه‌رکوتکردنه‌ک‌ه هه‌مووى ده‌که‌وت‌ه سه‌ر تاکه‌کان و شوێن‌ه گشتیه‌کان ،ئه‌گه‌رچى ده‌سه‌اڵت ،به‌اڵم ئێستا که‌مێکیشى دهکهوێتهوه ده‌سه‌اڵت به هێز وه‌اڵمى ده‌داته‌و‌ه و ده‌یه‌وێت س �ه‌ر ئه‌ستۆى خ��ۆپ��ی��ش��ان��ده‌ران ،له‌قۆناغى په‌لکێشى نێو شه‌ڕو به‌کاهێنانى توندوتیژى دووه‌م��دا که هیچ هه‌ڵبژاردنێک له به‌رده‌م بکاتهوه ،به‌اڵم سروشت و تایبه‌تمه‌ندیه‌که‌ى ده‌سه‌اڵتدا نه‌ما به‌کارى نه‌هێنێت ئه‌وکات ئ �ه‌م ب��زاوت�ه واده‌ک���ات ده‌س���ه‌اڵت له‌مه‌یاندا دووب��اره تێده‌گات که پێویسته به مه‌نتیقى سه‌رکه‌وتوو نه‌بێت. سیاسى سه‌یرى ئه‌م روداوان‌ه بکات ،ئه‌وکاتیش بۆیه ده‌بینین ئ�ه‌و هێزه‌ى که ده‌س �ه‌اڵت بۆی ده‌رده‌ک �ه‌وێ خه‌باتى ناتوندوتیژى زۆر له‌سنورى سلێمانیدا هێناى بۆ سه‌رکوتکردن و کاریگهرتره له توندوتیژى سیاسى یان هه‌ر رێگ‌ه گرتن له خۆپیشاندان و ناڕه‌زایه‌تیه‌کان رێگایه‌کى تر ،ئه‌م خه‌سڵه‌ته‌ش‌ه وای له بزاوت نازانێت چ پاساوێک بۆ هێنانى بدۆزێته‌وه ،و شه‌پۆل و شۆڕشه ناتوندوتیژییه‌کان کردوه ه�ه‌رج��اره و ده‌ڵێت بۆ مه‌هامێک هاتووه ،هه‌م ببن به فه‌لسه‌فه‌یه‌کى نوێى کۆمه‌اڵیه‌تى چونکه وای��زان��ى خه‌ڵکى ئیدى رووب���ه‌ڕوى و سیاسى و ببنه ستراتیژ.
هه‌ولێر ...پایته‌ختى ترس ن��او پایته‌خته‌ى کوردستان وا له‌خه‌ڵک ده‌کات و ناخ و ده‌نگ و ئازادییه‌کانیان مت و کپ ده‌کات ،چونکه ئه‌و کرده‌ی ه ه��ۆک��ارێ��ک��ی گ����هوره ده‌ب��ێ��ت ب��ۆ زی��ات��ر ت��وڕه‌ب��وون��ی خه‌ڵک و په‌نگخواردنه‌وه‌ى ناڕه‌زاییه‌کان له‌دڵی مرۆڤه‌کاندا ،ئیدی ئیحسان مه‌ال فوئاد هاکه چیتر ته‌حه‌مول نامێنێت و له‌بری خۆپیشاندانی ف��راوان هه‌ستانی جه‌ماوه‌ر هه‌ولێره‌که‌مان هه‌ولێره‌که‌ى پایته‌ختی بۆ رووخاندن دهبێته ئه‌مری واقیع. کوردستانم ئه‌مڕۆ به خێمه‌یه‌کی ره‌ش به‌ڵێ حه‌تمه‌ن ن��اڕه‌زای��ی دواى ب�ه‌زۆر حوکمی داپ���ۆش���راوه ،فیشه‌ک و ت��رس ک��پ��ک��ردن زۆر ل���ه‌ن���اڕه‌زای���ی ع �ه‌ف �ه‌وی رۆ، مان ه ک ده‌کات ،وه‌یلێ وه‌یلێ پایته‌خته مه‌ترسیدارتره ،چونکه ئه‌وه‌ی له‌پایته‌ختی هه‌ولێره‌که‌مان رۆ. ترس (هه‌ولێر) له‌ماوه‌ی پێشوودا ههبووه حزبی دوو اڵتی ه س ه د ه ک ئه‌و هه‌ولێره‌ى و تاهه‌نووکه‌ش به‌رده‌وامه تادێت خه‌ڵک و ه �او � �ن � �ێ � ل �ان � �ی � الح ه � ب ه ز �ی � �ک ک���وردی ن��اوێ� زی��ات��ر پ��ڕ ده‌ک���ات و ناخیان ده‌کوڵێنێت ختی ه «پایت ناوی ه ب ن، ه ک ه د شانازی پێوه و له‌ئاینده‌دا وه‌ک شکانی به‌نداوێک کوردستانه» ،ئه‌مڕۆ چیتر پایته‌ختی ده‌شکێت ،ئیدی نه‌ک پارتی به ته‌نها، کوردستان نییه ،به‌ڵکو پایته‌ختی ترسه ،به‌ڵکو ده‌یان پارتی و حکومه‌تی هه‌رێمیش پایته‌ختی داپڵۆساندن و چه‌وساندنه‌و‌ه پێی ناکرێت و ناتوانێت به‌ر به‌و شکان ه و ش �ه‌ق��ه �ه‌ڵ��دان و چ��اوس��ورک��ردن �ه‌وه‌ی �ه ،بگرێت و له ئه‌گه‌رى رووخ��ان��دن نزیک پ��ای��ت�ه‌خ��ت��ی ب �ه‌رپ��رس��ان و ن�ه‌وه‌ک��ان��ی��ان�ه ،دهبێتهوه. پ��ای��ت �ه‌خ��ت��ی ئ��ۆت��ۆم��ب��ێ��ل��ی م��ۆن��ی��ک��ا و ئه‌وه‌تا ئه‌وه‌ى ئه‌مڕۆ له‌هه‌ولێردا ده‌بینرێت وه‌نه‌وشه‌یه ،نه‌ک کوردستان. و ده‌بیسترێت بیزه‌بت دووب��اره‌ک��ردن �ه‌وه‌ى اڵتی ه س ه د ه لێ به‌الی به‌نده‌وه پێم خۆش ئ��ه‌زم��وون��ی ح��زب��ی ب �ه‌ع��س��ی س����ه‌دام و ت��اک حزبی ک���وردی (پ��ارت��ی) ل �ه‌و ب ه ع�ه‌ف��ل�ه‌ق��ی��ی�ه ب��گ��ره ب���ه ده ن��م��ره زی��ات��ر
و گ���ه‌وره‌ت���ر ،ک��ه‌وای��ه ده‌ب��ێ��ت پ��ارت��ی و س�ه‌رک��رده‌ک��ان��ی چیتر عاقاڵنه مامه‌ڵ ه له‌گه‌ڵ ئه‌م دۆخه‌ى هه‌ولێره‌که‌ماندا بکه‌ن ئه‌گینا دواتر هێز و چه‌ک و داپڵۆساندن دادیان نادات. ببینن چۆن سیخوڕیکردن له‌هه‌موو ئه‌م شوێنانه‌ی هه‌ولێر (بهشه ناوخۆییه‌کان، ن��ێ��و ب�����ازاڕه‌ک�����ان ،ش���وق���ه و ه��وت��ێ��ل و مۆتێله‌کان ،نێو وه‌رزشوانان ،له‌نێو قوتابیان و خوێندکاران ،رێکخراو و سه‌نته‌ره‌کان، له‌نێو خه‌ڵکی ن��اڕازی و خۆپیشانده‌ران، ت�ه‌ن��ان�ه‌ت له‌نێو ب��ۆن�ه و ئاهه‌نگه‌کانی حزبه‌کانی خۆشیاندا) به شێوه‌ی نه‌خش ه و ت��ۆڕی جاڵجاڵۆکه دروس��ت و جێگیر ک��راوه ،ئیدی بۆ به «پایته‌ختی ترس» ناوی نه‌به‌ین؟ له‌بیرتانه؟ جارانی س�ه‌رده‌م��ی به‌عس ب����اوک ن���هی���ده‌وێ���را ل �ه‌م��اڵ �ه‌ک �هى خ��ۆی و ل�ه‌ن��ێ��و خ��ێ��زان�ه‌ک�هی��دا ن���اوی س���ه‌دام و ح��زب �ه‌ک �هى بهێنێت ،ه �ه‌م��وو که‌سێک بوبوه ئه‌من و سیخوڕ به‌سه‌ر یه‌کترییه‌وه، له‌بازاڕ و قوتابخانه و فه‌رمانگه‌کانیشدا هیچ ک�ه‌س زات��ی باسکردنی به‌عس و سه‌رکرده‌کانی نه‌بوو ،ئه‌وه‌تا ئه‌مێستاکه‌ش ب �ه ه�ه‌م��ان��ش��ێ��وه‌ی ئ��ه‌و س��ه‌رده‌م��ه ل�ه‌ن��او
کوچه و کۆاڵن و فه‌رمانگه و قوتابخان ه و بازاڕه‌کانی هه‌ولێریشدا که‌س ناوێرێت ب��اس��ی پ��ارت��ی و ح��ک��وم�ه‌ت و ته‌نانه‌ت وش��هى خۆپیشاندانیش ب��ک��ات ،چونک ه خودی خۆیشت نازانیت له چ کوچه و الیه‌که‌وه ده‌یان که‌س به جلی مه‌ده‌نییه‌و‌ه ده‌تڕفێنن و به‌رشه‌قت ده‌ده‌ن ،بیزه‌بت وه‌ک ئه‌منه‌کانی دوێنێی به‌عس ،هه‌موو کون و قوژبنێکی ئ �ه‌و ش��اره پ��ڕه له‌ئاسایش و ئه‌من و پاراستنی نهێنی ،وه‌یلێ بۆ ئ �ه‌م رۆژه‌ى تێیکه‌وتووین و ب�ه ده‌ستی براکانمان شه‌ق ده‌خۆین و ده‌کوژرێین و فیشه‌ک و ده‌زگاى داپڵۆسێنه‌ر حوکممان ده‌کات وه‌یلێ. ه��اوک��ات ل�ه‌م��ڕۆژان�ه‌دا ئاشکرابوونی گ���رت���هی���ه‌ک���ی ڤ��ی��دی��ۆی��ی ت��ێ��ه �ه‌ڵ��دان��ی گه‌نجێک و قۆنده‌ره‌پێماچکردنی له‌هه‌ولێر ت �هواو به‌عسی بۆ ئاشکراکردین وه‌ک مامۆستا رێبوار سیوه‌یلی هاوپیشه‌مان ده‌ڵێت عه‌لی حه‌سه‌ن مه‌جید له هه‌ولێره، بۆیه بێده‌نگبوون له‌و چه‌وساندنه‌وه‌یه و سوکایه‌تیکردن ،فرۆشتنی که‌رامه‌تی هه‌موومانه و سوکایه‌تیکردنه به ته‌واوی کۆمه‌ڵگه‌ی کوردی. ئێمه ده‌زانین دهمێکه سه‌دام نهماوه و
ده‌ی��ان سه‌دامی دیکه دروستبووه ،وه‌ک چۆن مامۆستایه‌کی هاوڕێم (عه‌بدواڵ س��اب��ی��ر) ل �ه ک��ف��ری ه��ه‌ر س��اڵ��ێ��ک پ��اش راپه‌ڕینی ( )91له بۆنه‌یه‌کی فراوانی ب �ه‌ره‌ی کوردستانیدا هاواریکرد و وتی ئ�ه‌وه‌ت��ا رزگ��ارم��ان ب��وو له س���ه‌دام ،به‌اڵم کاک سه‌دام و مام سه‌دام و حهمه سه‌دام و هاوڕێ سه‌دام و برای موسڵمان سه‌دام، چونکه ئه‌و پیاوه به‌ڕێزه هه‌ر زوو ده‌رکی به سه‌رهه‌ڵدانی ده‌ی��ان سه‌دامی کوردی کردبوو ،ئه‌وه‌تا ئه‌مڕۆ پاش ( )19ساڵ ئه‌و وته‌یه‌ی مامۆستا عه‌بدواڵ راستی ده‌پێکێت. کهواته ئه‌وه‌ی زه‌روره بۆ ئێمه‌ى تاک و کۆمه‌ڵگه‌ی کوردی بێدهنگ نه‌بوونمان ه له‌و دیکتاتۆرییه‌ت و چه‌وساندنه‌وه‌یه‌ی ده‌سه‌اڵتی دوو حزبی کوردی (یه‌کێتی و پارتی) ،چونکه ده‌رکه‌وت ( )19ساڵ بێدهنگی ئێمه یه‌کێتی و پارتی دروست و گ����هوره ک���رد ،وه‌ک چ���ۆن ن��وس �ه‌رى گه‌وره‌ى عێراقی که‌نعان مه‌کیه ده‌ڵێت: «بێدهنگی سه‌دامی دروستکرد». ehsan_halwest@yahoo.com
ئۆتۆنۆمی دیموکراتیک و کوردستانی ئۆتۆنۆم دیموکراتیک
تیۆری ساڵی دووه‌م ژماره 54 دووشه‌ممه 2711/2/12 - 2011/5/2
18
گۆشه‌یه‌کی تایبه‌ته ،هه‌فتانه ئه‌حالم مه‌نسور ده‌ینوسێت
شایی و خوێن له سه‌ر ده‌سته‌راستی شاشه‌ی که‌ناڵی (العربیه) سه‌ربازه‌کانی به‌شار ئه‌سه‌د به پۆستاڵ له سه‌ر الش���ه ف��ڕێ��دراوه‌ک��ان��ی ش��ۆڕش��گ��ێ��ڕان��ی ده‌رع���ا ده‌ڕۆیشتن ،هه‌ندێ جار ده‌ستکاری سه‌ر و ده‌م و چاوی هه‌ندێ شۆڕشگێڕی شه‌هید ده‌کرا یان پانتریان ده‌کرده‌وه .ئه‌و الشانه به‌ڕیزه‌وه که‌وتبوون، که‌س نه‌یده‌وێرا نزیکیان بێتهوه ،کفنیان بکات و بیاننێژێت. له س�ه‌ر ده‌سته‌چه‌پی شاشه‌ی ته‌له‌فزیۆنه‌که رێوره‌سمی ماره‌بڕینی (میر ویلیه‌م کاثرین) له‌گه‌ڵ ده‌ستگیرانی له کلێسه پیشان ده‌دا. په‌ندێکی عه‌ره‌بی ههیه ده‌ڵێت« :مصائب قوم عند قوم فوائد»؛ واته مه‌ینه‌تی گه‌لێک له الی گه‌لێکی تر سوودمه‌نده؛ من به هه‌ر دوو چاوم ده‌گیریام ،ده‌مزانی شۆڕشگێڕانی سوریا ته‌نیا عه‌ره‌ب نین ،به‌ڵکو زۆربه‌ی زۆریان کوردن. ه �ه‌ر چ �ه‌ن��ده س �هی��ری ئ �ه‌و ئ��اف��ره‌ت�ه رووچ��رچ �ه به‌ریتانیاییه‌کانم ده‌کرد و شه‌بقه‌کانیان که زۆر گرانبه‌هان و له‌سه‌ریان دانابوون گڕم ده‌گرت. ش��اژن ئه‌لیزابێت وه‌ک ورچێکی پیر خۆی رازان��دب��ووه‌وه ،ج�ه‌م��اوه‌ر ئ��ااڵی به‌ریتانیایان به ده‌ست گرتبوو و ده‌یانشه‌کانده‌وه. (میر فیلیپ)ی مێردی که سه‌رۆکی هه‌موو مه‌حفه‌له‌کانی ماسۆنییه‌کانه ئ��ام��اده ب��وو. ن�ه‌ت��ده‌زان��ی سه‌یری ع��اره‌ب�ه‌ک��ان بکه‌یت یاخود سه‌ربازه‌کان و ئه‌سپ‌سواره‌کان. ک��اث��ری��ن��ى ب���ووک چ �ه‌ن��دی��ن وێ��ن �هی ل�ه‌گ�ه‌ڵ ش��ای ئ���ه‌رده‌ن ،شا ع�ه‌ب��دواڵ گ��رت .چونکه به پێی یاسای شائه‌لیزابێت ،مه‌له‌ک شا عه‌بدواڵ کوڕه‌زایه‌تی .چونکه شائه‌لحسێن نوبه‌ره‌ی شاژن ئه‌لیزابێت بوو .میره عه‌گاڵ به‌سه‌ره‌کانی که‌نداو ده‌عوه‌ت کرابوون ،هاتبوون و ئاماده ببون. بێژه‌ره‌که هه‌ر خه‌ریکی باسی کراسی بووکه‌ی
››
عێراق گیری خواردووه، نه ده‌توانێ کۆنترۆڵ بکات ه سه‌ر توندوتیژی و نه‌ک سه‌ربازه‌کانی ئه‌مریکا عێراق به‌جێی ده‌هێڵن .بۆی ه مالیکی گیری خواردووه ،عه‌با به‌سه‌ره‌کانی ئه‌ندامانی په‌رله‌مانی عێراق ته‌قه‌ی سه‌ریان دێ ل ه سیاسه‌تی جیهانیدا ده‌ک����رد .ب �ه ک��ورت��ی ،دون��ی��ا ه �ه‌س��ت��اب��وو ،دوو ملیار ک�ه‌س له سه‌رانسه‌ری جیهاندا سه‌یری ئه‌م رێوڕه‌سمه‌یان ده‌ک��رد .منیش چاوم بڕیبووه ئاسه‌واری کوردستان .ژنانمان له زستاندا جڵی ک��وده‌ری دڕاو له‌به‌ر ده‌ک��ه‌ن .که‌چی مه‌گه‌ر ته‌نها خوا ده‌زانێ رێوڕه‌سمی ئه‌م هاوسه‌رگیرێتییه شومه چه‌ند ری��اڵ ئه‌سته‌رلینی تێچوو .واته؛ خوێنی فاتمه و خه‌جێ و له‌یڵێ و حهمه و ئه‌حه و بله‌یه. هایهوو خ��ودای��ا ته‌نیا ی�ه گ��رام یه‌کسانیمان ده‌وێت نه‌ک ئه‌وانی داگیرکه‌ر تا هه‌تاهه‌تایه، داگیرمان بکه‌ن و ئێمه‌ی داگیرکراو به حه‌سره‌تی نانه‌وه سه‌ر بنێینه‌وه .گه‌لی سوریاش هه‌ر هاوار ده‌ک��ات .گه‌لی یه‌مه‌ن و لیبیا هه‌ر هه‌موو به یه‌ک ده‌نگ «الشعب یرید اسقاط النظام» واته گه‌ل ده‌یه‌وێ سیسته‌م بڕوخێنێت. منداڵ و ژن و پیر به‌ره‌و باکووری ئه‌رده‌ن و لوبنان رایان ده‌کرد .سوریا مافی نه‌ما له ئه‌نجومه‌نی مافی مرۆڤی سهربه نهتهوه یه‌کگرتووه‌کان. باڵیۆزی سوریا له به‌ریتانیا ق�ه‌ده‌غ�ه ک��را له
به‌شداریکردنی له شایی شازاده‌ی به‌ریتانیا. ه�ه‌ر ته‌رمه و ب �ه‌ڕێ ده‌ک��رێ��ت .ه�ه‌ر دای��ک و خ��وش��ک و ژن �ه ش��ی��وه‌ن ده‌ک���ه‌ن ،ه �ه‌ر چ���اوه و سوور دهبێتهوه .هه‌ر گڕی شۆڕشگێڕانه له‌ناو دڵ و ده‌روون��دا وه‌ک ئاگر به‌رپا ده‌بێت و په‌ره ده‌ستێنێت. هه‌ر بۆری ئاوه و وشک بۆته‌وه ،هه‌ر نانه‌وایه و دوکانی داخستبوو ،هه‌ر کاره‌بایه و بڕاوه .به راده‌یه‌ک شیر بۆ منداڵ نیه .توندوتیژی هه‌موو الیه‌کی گرتووه. دۆق �هی که‌مبریج خ�ه‌و ده‌بینێ ،خه‌ونه‌کانی په‌لکه‌زێڕینه‌یین ،هه‌موو گوڵه‌کانی به‌ریتانیا ئه‌بێ بۆنیان خۆشتر بێت. ئه‌ندامانی ئه‌و خێزانه له الی گه‌الندا سێبه‌ری خودان له سه‌ر زه‌ویدا ،تا له الی سه‌رکرده‌کانمان که نه‌ک ته‌نیا نۆکه‌ریانن ،به‌ڵکو چڵکاوخۆر و کاسه‌لێسیانن .خۆ هه‌ندێ که‌س له هه‌ندێ رۆژن���ام���ه‌دا ت���وڕه ده‌ب��ێ��ت ک �ه دژی به‌ریتانیا قسه بکه‌یت ،منیش ده‌ڵێم تاجی به‌ریتانیا به پێاڵوه‌شڕه‌کانم پێشێل ده‌که‌م. گه‌نجانی کوردستانیش تا رۆژی پیربوونیان نازانن مه‌مکی کچ چۆن چۆنییه .نه پاره ،نه ئاپارتمان ،نه سه‌یاره ،نه ماره‌یی ،نه ئاهه‌نگ، نه شیربایی ،هه‌ر هه‌موو سفرن. ...واش��ن��ت��ۆن س���زای س��وری��ای دا .یه‌کێتی ئه‌وروپا هه‌ڕه‌شه‌ی له سوریا کرد و دواتر سزای دا .له الیه‌کی تردا رۆژی هه‌ینی گه‌وره‌ترین خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان ب���وو ل �ه دی��م �ه‌ش��ق ،ه���ه‌ر ه�ه‌م��وو سورییه‌کان به گه‌نج و پیریانه‌وه ،به ک��ورد و عه‌ره‌بیانه‌وه ،به کچ و کوڕیانه‌وه داوای ئازادیان ده‌ک���رد .هه‌ینی رۆژی ت��وڕه‌ی��ی ( )64که‌س کوژران. ...له هه‌موو شاره‌کانی سوریادا خۆپیشاندان هه‌بوو و به‌رامبه‌ریشی توندوتیژی هه‌بوو. ...س��ن��ووری تونس ل�ه الی��ه‌ن سه‌ربازه‌کانی قه‌زافی داگیر کرا. ...عێراق گیری خواردووه ،نه ده‌توانێ کۆنترۆڵ بکاته سه‌ر توندوتیژی و نه‌ک سه‌ربازه‌کانی ئه‌مریکا عێراق به‌جێی ده‌هێڵن .بۆیه مالیکی گیری خواردووه ،عه‌با به‌سه‌ره‌کانی ئه‌ندامانی پ �ه‌رل �ه‌م��ان��ی ع��ێ��راق ت �ه‌ق �هی س��ه‌ری��ان دێ له سیاسه‌تی جیهانیدا. خودایا! (سافره جمیل حافظ) چیرۆکنووسی پێشه‌نگ بێت و ئ�ه‌م عه‌با به‌سه‌رانه حوکمڕانی عێراق بکه‌ن. لمعان البکرى (ام هوبی) دامه‌زرێنه‌ری تیپی سه‌مفۆنیای عێراق و یاساناس بێت ،له سه‌رده‌می پاشایه‌تیدا له‌گه‌ڵ خۆپیشانده‌راندا هاوار بکات. ئه‌م عه‌با به‌سه‌رانه به «چا چا» نوێنه‌رایه‌تی عێراق بکه‌ن. کوڕه هه‌یوه شێره! (لطفیه الدلیمی) چیرۆکنووسی تازه‌گه‌ری ع��ێ��راق ده‌رب���ه‌ده‌ر بێت و ئ �ه‌م م��اک�ه‌ران�ه س �ه‌ر و ده‌ستیان له خه‌نه بگرن. ئه‌حالم مه‌نسور هه‌موو شه‌وێک به شێوه‌یه‌ک گیان ب��دات و به ته‌نیا بێت ،له الیه‌کی تردا ئه‌م عه‌با به‌سه‌رانه حیمایه و حیسابی بانک و ڤێالیان هه‌بێت. زه‌کییه خه‌لیفه که پورى هه‌موو حزبى شیوعى بوو به که‌ساسى بمرێ و به که‌ساسى بنێژرێ و ئه‌و ئافره‌ته که سیسته‌م به گوێى مه‌مکه‌وه هه‌ڵیواسێ و داواى دانپێدادانى لێ بکرێ و قاره‌مان بێ له ته‌نیشتیدا ئه‌ندامێکى لیژنه‌ى مه‌رکه‌زى هه‌مووشتێک بڵێت. کاثرین به ژنی ویلیام .هه‌زار باره باسی کراسی سپی (دانتێل) و (سه‌ته‌ن) کرا، ( )700که‌س له سوریا بکوژرێت. ئه‌م گرته به‌یه‌کداچووانه کادێرێکی سینه‌مایی، داهێنه‌ری ده‌وێت بۆ ئه‌وه‌ی مۆنتاژیان بکات. منێکی ئۆپۆزسیۆنی دڵشکاو ،مه‌گه‌ر جه‌رگم تێکه‌ڵی خاکی کوردستان بێت و فرمێسکم بۆیه‌ی بۆیه‌چییه‌کی شه‌قامی مه‌وله‌وی بێت، مه‌گه‌ر رۆح��م له‌گه‌ڵ شه‌هیده‌کانی دوێنی و پێرێ ب��ڕوات و نه‌یه‌ته‌وه ،ئه‌گینا من خۆم به‌م هه‌موو هێزهوه که هه‌مه حه‌ز ده‌که‌م وه‌ک رێژوان و سورکێو و ...شه‌هید بم.
مسته‌فا محه‌مه‌د
به‌شی دووه‌م و کۆتایی له‌به‌ر بوونی زیاده‌ڕه‌وی له نکۆڵی‌کردنی کورد له تورکیادا یاخود له‌به‌ر تووشبوونی نه‌خۆشی زهنی ،پارچه‌کردن له‌به‌ر هۆکاری مێژوویی ب��ۆ س �ه‌ران��ی ده‌وڵ���ه‌ت ت��ا ژێ��رت��ری��ن گروپه‌کانی کۆمه‌ڵگا ،ده‌ستبه‌جێ ک��اردان �ه‌وه‌ی نه‌رێنیان بۆ وش�هی ئۆتۆنۆمی نیشان دا .هه‌روه‌ها که ده‌زانرێت له دابه‌شکارییه‌کانی عوسمانییه‌کاندا، خ��واس��ت��ی گ �هی��ش��ت��ن��ی ه���ه‌ر ن���ه‌ت���ه‌وه‌ی���ه‌ک به ده‌وڵ�ه‌ت��ێ��ک و ل�ه ئه‌نجامی جێبه‌جێ‌کردنیدا، ه���ه‌ر داوای���ه‌ک���ی ک����وردان چ���ه‌ن���ده‌ش م�ه‌ع��ق��ول ب���ێ ،ده‌س��ت��ب�ه‌ج��ێ ل �ه‌گ �ه‌ڵ ب��ی��ره��ێ��ن��ان�ه‌وه‌ی ئ�ه‌م رابردووه ،وه‌ک دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌ت ده‌بیندرێت و له کاتی دابه‌شکاری ب�ه‌م شێوه ،گومان و ترسێک دروست ده‌بێت .مسۆگه‌ره که ئهمانه پێش حوکمێکن که ده‌ب��ێ ب �ه‌الوه بنرێت .ئیتر ل �ه س �ه‌ده‌ک��ان��ی ( )19و ()20دا ن��اژی��ن .ئه‌و ئ��ۆت��ۆن��ۆم��ی دی��م��وک��رات��ی��ک�هی ک��ه ب��اس��ی لێوه ده‌که‌ین ،ده‌ربڕینی هیچ جۆره سنوورێک نیه. لێره‌دا ئۆتۆنۆمی ته‌نانه‌ت جیاوازییه‌کانی خۆی ده‌خ��ات �ه ڕوو و هه‌مه‌ڕه‌نگیش ق��ب��وڵ ده‌ک��ات. ئه‌گه‌ر له شوێنێکدا جیاوازییه‌کانی په‌سه‌ند بکرێت ،چه‌شنه‌یه‌ک تایبه‌تمه‌ندی و بابه‌تی تایبه‌ت به‌وانه‌وه دێته ئ��اراوه .هه‌موو ئه‌وانه‌ی له‌م سیسته‌مه‌دا جێی ده‌گرن ،به زمان ،ناسنامه و ک��ل��ت��ووری��ان ،خ��ۆی��ان ده‌رده‌ب����ڕن .ته‌کڕه‌نگی ق�ه‌ت په‌سه‌ند ناکرێت؛ له ن��او ره‌نگێکی تردا ناتوێته‌وه .له‌م چوارچێوه‌دا قبوڵکردنی جیاوازی و تایبه‌تی‌بوونی ناسنامه‌یی پێوسته .واته له ناو دیموکراسیدا ،په‌سه‌ندکردنی ناسنامه‌ی کوردان، پهروهرده به زمان دایکی ،دابین‌کردنی ئازادی کلتووری و ئه‌نجامدانی سیاسه‌تی ئازاد له‌گه‌ڵ ئۆتۆنۆمی دیموکراتیک جێبه‌جێ ده‌کرێت .به پێچه‌وانه‌ی ئه‌م دۆخ �ه ،به وتنی ده‌س��ت�ه‌واژه‌ی ئۆتۆنۆمی و ده‌ستبه‌جێ لێکدانه‌وه‌ی به شێوه‌ی دانانی سنوور و پارچه‌کردنی ئه‌و واڵته هه‌ڵه‌یه؛ چه‌واشه‌یه. زۆرترین ک��اردان�ه‌وه‌ی له به‌رامبه‌ر سیسته‌می ئۆتۆنۆمی دی��م��وک��رات��ی��ک ،ل�ه‌ب�ه‌ر پێشنیاری سیسته‌می ئیداری به شێوه‌ی پارێزگایه .ئه‌م سیسته‌مه ئ��ی��داری��ی�ه وه‌ک دان��ان��ی س��ن��وور و دابه‌شکردنی تورکیا لێک ده‌درێته‌وه .راست‌تر ئ�ه‌وه‌ی�ه ،ئ�ه‌وان�هی نیازی چ��اره‌س�ه‌ری��ان نیه ،به لێکدانه‌وه‌یه‌کی خراپ ،راستی چهواشه ده‌که‌ن. سیسته‌می پارێزگا له ئۆتۆنۆمی دیموکراتیکدا له‌گه‌ڵ ناسینی ده‌سه‌اڵتی ناوه‌ندی گه‌ڕه‌که‌کان، له زۆربه‌ی واڵتانی دونیادا ههیه .له‌م سیسته‌مه ب��اس ل���هوه ن��ه‌ک��راوه ک �ه «م��ن��ی��ش س��ن��وورێ��ک بکێشم» .ئه‌م سیسته‌مه ئیدارییه ،شێوه‌یه‌کی به‌رفراوان‌تره له سیسته‌می شار .له ئۆتۆنۆمی دیموکراتیکی ش���اردا سیسته‌می پ��ارێ��زگ��ای کۆمه‌ڵگای دیموکراتیک زه‌رور نیه .ئه‌گه‌ر له ئه‌نجامی گۆڕینی یاسای بنچینه‌ییدا ،کافیه ناسنامه‌ی کورد به شێوه‌یه‌کی فه‌رمی قبوڵ بکرێت ،پهروهرده به زمانی دایکی له کرده‌وه‌دا جێبه‌جێ بێت و کوردان بتوانن به شێوه‌یه‌کی ئازاد په‌ره به کلتووریان بده‌ن .له سه‌ر بنه‌مای ئازادی بیر و رامان و رێکخستن‌کردن به‌م ناسنامه‌وه، ده‌ت��وان��ن ه�ه‌ر رێکسختن و سیاسه‌تێکی ئ��ازاد ب �ه‌ڕێ��وه ب��ب�ه‌ن و ئه‌نجومه‌نی هه‌رێمی دروس��ت بکه‌ن. س��ی��س��ت�ه‌م��ی پ��ارێ��زگ��ا ب��اب �ه‌ت��ێ��ک��ی ج���ی���اوازه. س��ی��س��ت �ه‌م��ی پ���ارێ���زگ���ا ل���ه ن����او ئ��ۆت��ۆن��ۆم��ی دیموکراتیکدایه و شتێک نیه له ده‌ره‌وه‌یدا جێی بگرێت .ته‌نانه‌ت پێویست ن��اک��ات پێکهاته‌ی ن��اوه‌ن��دی تێک ب��درێ��ت .وه‌ک نمونه؛ ت �ه‌واوی ده‌زگاکانی تورکیا ده‌توانێ له کوردستانیشدا هه‌بێت .ته‌واوی دام و ده‌زگاکانی په‌یوه‌ندیداریشی ده‌توانن له کوردستاندا خه‌ریکی رێکخستن بن. وه‌ها ده‌زگاسازییه‌ک که به واتای پێکهاته‌ی ناوه‌ندی دێت ،له‌گه‌ڵ ئۆتۆنۆمی دیموکراتیکدا ناکۆک نیه .ده‌بێ جه‌خت لهوه بکرێته‌وه که ئه‌م نزیکبوونه‌وانه هه‌ڵه‌یه که ده‌ڵێن «له دۆخی ب��وون��ی ئۆتۆنۆمی دیموکراتیکدا پێکهاته‌ی ناوه‌ندی له‌ناو ده‌چێت» یاخود «ئه‌گه‌ر پێکهاته‌ی ن��اوه‌ن��دی ه�ه‌ب��ێ��ت ،ئ��ۆت��ۆن��ۆم��ی دیموکراتیک نابێت» .له ناو پێکهاته‌ی ناوه‌ندیدا ده‌توانرێت ئۆتۆنۆمی دیموکراتیک دابمه‌زرێت .له دۆخی دروس �ت‌ک��ردن��ی ئۆتۆنۆمی دیموکراتیکداش، پێکهاته‌ی ناوه‌ندی له‌ناو ناچێت .ئهمه ده‌بێ هه‌موو سیاسه‌تمه‌داران ،به‌رپرسانی ده‌وڵه‌تی، دی��م��وک��رات�ه‌ک��ان و ئ �ه‌و ک�ه‌س��ان�هی ب�ه کێشه‌ی کوردهوه له په‌یوه‌ندیدان بزانن. وه‌ک ئ�ه‌ن��ج��ام؛ ل�ه ه �ه‌ر واڵت��ێ��ک��دا ناسنامه‌ی گه‌لێک په‌سه‌ند ده‌ک��رێ��ت .ئ�ه‌گ�ه‌ر ئ �ه‌م گه‌له
ده‌توانێ به زمانی دایکی پهروهرده ببینێت ،وه‌ک کلتووره‌کانی تر ئه‌م کلتووره‌ش له هه‌ر جۆره هه‌ل و ده‌رفه‌ت سوودمه‌ند بێت ،هیچ ئاسته‌نگییه‌ک له به‌رده‌میدا نه‌بێت ،له سه‌ر بنه‌مای ئ��ازادی رام��ان و رێکخستن‌کردن ل�ه پێشخستنی هه‌ر ج��ۆره رێکخستنی گ�ه‌ل کۆسپ نه‌مابێته‌وه و به‌مجۆره بتوانێت به ئیراده‌ی خۆی له ناوه‌وه ئیراده‌ی هه‌رێمی بۆ ناوه‌ند ره‌نگ بداتهوه ،له‌وێدا ئۆتۆنۆمی دیموکراتیک ه�هی�ه .ب �ه‌م شێوهیه ده‌توانرێت باری ناوه‌ند سوکتر بێتهوه .نه ته‌نیا کوردان ،به‌ڵکو نهتهوه و که‌مایه‌تییه‌کانی تریش ده‌توانن به ئاسانی په‌ره به ناسنامه و کلتووری خۆیان بده‌ن و ئه‌نجومه‌نه‌کانیان دروست بکه‌ن، به‌اڵم له هه‌ر جۆره دانانی هێڵی سنوورن واته «ئ �ه‌م ب�ه‌ش�هی خ��اک�هی ه��ی منه ،ئ �ه‌وێ هی تۆیه »...ناتوانرێت باس بکرێت .له ئه‌نجامدا، ئۆتۆنۆمی دیموکراتیک ،قبوڵکردنی کاملی ناسنامه جیاوازه‌کانه و به شێوه‌یه‌کی سروشتی، ناسینی ئ��ازادی زم��ان ،ناسنامه ،کلتووره‌کان و رێ��ک��خ��س��ت �ن‌ک��ردن��ی��ان �ه .ئ���ه‌گ���ه‌ر واڵت��ی��ک دیموکراتیزه بێتهوه ،ناچاره ئه‌مانه‌ش بناسێت. به پێچهوانهوه ،ئه‌گه‌ر بوترێت «دیموکراتیکم به‌اڵم ئه‌م گهالنه ناناسم» ،ئه‌و واڵته ناتوانێت باسی دیموکراتیک‌بوون بکات. ئۆتۆنۆمی دیموکراتیک له ناو سنووره‌کانی
››
ئۆتۆنۆمیدیموکراتیک یاخود کوردستانی ئۆتۆنۆم و دیموکراتیک ،له بنه‌مادا وه‌ک ده‌ربڕینی شه‌فافی قووڵکردنه‌وه‌ی بیری ئازادی و دیموکراسی و تێڕوانینی برایه‌تی گه‌الن ده‌بیندرێت ئ�ه‌و واڵت��ه‌دا بۆ ه�ه‌ر که‌سێکه یاخود ت �ه‌واوی کۆمه‌ڵه‌کان له‌ناو دیموکراسیدا ده‌توانن له مافی کۆمه‌اڵیه‌تی و تاکه‌که‌سی خۆیان سوودمه‌ند ب���ن .ه �ه‌ڵ �هی �ه ئ �ه‌گ �ه‌ر م��اف��ی ت���اک بناسرێت ب �ه‌اڵم مافی کۆمه‌اڵیه‌تی قبوڵ نه‌کرێت». ک��وردان کۆمه‌ڵگایه‌کن ،که‌سێک نین .بۆیه تاوتوێکردنی کێشه‌که ته‌نیا له سه‌ر بنه‌مای م��اف��ی ف���ه‌ردی ه �ه‌ڵ �هی �ه .م��اف��ی تاکه‌که‌سی داب���ڕاو نیه مافی کۆمه‌اڵیه‌تی .ل�ه ته‌نیشت مافی ف���ه‌ردی ،ل�ه ه�ه‌م��ان ک��ات��دا پ���هروهرده و ئه‌نجامدانی کار و خه‌باتی کلتووری ئه‌و تاکه له‌گه‌ڵ کۆمه‌ڵگایه‌ک به هه‌مان زمان ،ناسنامه و کلتوور ،بونیادنانی ده‌زگا دیموکراتیکه‌کان و ئه‌نجومه‌نه‌کانی ،ده‌بێ وه‌ک ئه‌نجامی سروشتی دی��م��وک��راس��ی ل��ێ��ک ب��درێ��ت��هوه .ه���ه‌روه‌ه���ا که پهروهرده به زمانی تورکی و فارسی ده‌کرێت، پ���هروهرده به زمانی کوردیش ده‌بێت .هه‌روه‌ها که ده‌رف�ه‌ت��ی به‌کارهێنانی تورکی و فارسی ل�ه کاتی س��ازدان��ی پ�هی��وه‌ن��دی ل�ه شوێنه‌کان، ده‌زگ���ای ره‌س��م��ی و ...ه�هی�ه ،ک��وردی��ش ده‌ب��ێ به‌کار بهێندرێت .ئهمانه نابێ وه‌ک دابه‌شکردنی ئ�ه‌و واڵت �ه شرۆڤه بکرێت .ته‌نانه‌ت له کاتی جێبه‌جێ‌کردنی ئهمانه ،یه‌کێتی کوردان له‌گه‌ڵ تورک و فارس و گه‌النی تر پته‌وتر دهبێتهوه. ته‌نانه‌ت دانانی سنوور بۆ کوردان سودێکی نیه. چونکه نیوێک له کوردان له تورکیادا ده‌ژین. ت���ورک و ع �ه‌ره‌ب��ی��ش ل �ه ک��وردس��ت��ان��دا ده‌ژی���ن. پێویست ن��اک��ات ئ �ه‌م کۆمه‌ڵگایانه ل�ه یه‌کتر جیا بکرێنهوه .پێویست ناکات په‌یوه‌ندییه‌کان بپچڕێت و وه‌ه��ا جیاوازیگه‌لێک بێته ئ��اراوه. باس‌نه‌کردنی ئ �ه‌م ج��ی��اوازی��ان�ه ،نابێ ب�ه‌وات��ای ره‌ت‌کردنی جۆراوجۆرییه‌کان بێت ،به‌ڵکو ده‌بی ئۆتۆنۆمی دیموکراتیک وه‌ک پ��ارێ��زگ��اری جیاوازییه‌کان و وه‌ک هێزی کاریگه‌ری ببینین ک�ه ئ �ه‌م په‌یوه‌ندیانه به‌هێز ده‌ک���ات .ن �ه‌ت �هوه ـ ده‌وڵه‌تی کورد و زهنییه‌تی ناسیۆنالیزم پێویست ناکات و نابێ جیاوازی وه‌ک بااڵده‌ستی یاخود بیانۆی جیابوونه‌وه ببندرێت.
ئۆتۆنۆمی دیموکراتیک ل �ه ه �ه‌م��ان کاتدا کوردستانی ئۆتۆنۆم ـ دیموکراتیکه کوردستان نیشتمانێکه که کوردان تێدا ده‌ژین. پێش هاتنی تورکه‌کان بۆ ئانادۆلی ،کوردان له رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستدا تا ئه‌مڕۆ له خاکێکدا ده‌ژین که پێی ده‌ڵێن کوردستان .پێش هێرشی سه‌لجوقیان له ئێرانهوه بۆ ئاناتۆلی له سه‌رده‌می س��وڵ��ت��ان س��ن��ج�ه‌ر ،ش��ای س�ه‌ل��ج��وق��ی ئ��ێ��ران ،به به‌شێک ل �ه‌م خ��اک�ه وا ک���وردان ت��ێ��دا ده‌ژی���ان، وتویانه کوردستان .له‌ناو ده‌وڵ�ه‌ت��ی سه‌لجوقی ئێراندا ،کوردستان وه‌ک (ساتراپ)ێک واته وه‌ک پ��ارێ��زگ��ای�ه‌ک ئ��ی��داره ک���راوه .بۆیه به‌و شوێنانه که ک��وردان تێدا ژی��اون ،دانانی ناوی کوردستان شتێکی زۆر سروشتی‌یه .تێڕوانینی به‌دیهاتنی ئازادی نه‌ته‌وه‌کان له رێگه‌ی نهتهوه ـ ده‌وڵ���ه‌ت���هوه ،ت��ێ��ڕوان��ی��ن��ێ��ک��ی ب��ورژوازی��ی��ه که فه‌رمانڕه‌وایانی نوێ نه‌ته‌وه‌کانن .ده‌ره‌نجامی تێڕوانینی ن�ه‌ت�ه‌وه‌ی��ی ن�ه‌ت�هوه ـ ده‌وڵ �ه‌ت‌گ �ه‌رای ب��ورژواک��ان��ی کاپیتالیزم و چه‌مکی ب��ۆ هه‌ر نهتهوه یاخود ده‌وڵه‌تێک ،به‌تایبه‌ت له سه‌ده‌کانی ( )19و ( )20زای��ی��ن �ی‌دا وه‌ک دۆگمێک لێک دراوه‌ت���هوه .وات �ه ن�ه‌ت�هوه ـ ده‌وڵ��ه‌ت دینی کاپیتالیزمه .ئه‌مڕۆ هه‌ڵه‌بوونی ئه‌م تێڕوانینه نه‌ته‌نیا له بواری پراتیکییه‌وه به‌ڵکو له بواری ئایدیۆلۆژیک و تیۆریکه‌وه‌ش ئاشکرا ب��ووه. ل �ه‌گ �ه‌ڵ دووری‌گ���رت���ن ل �ه زهنییه‌تی ن �ه‌ت �هوه ـ ده‌وڵه‌ت ،ناسیۆنالیزم و دامه‌زرێنه‌رانی ،ده‌کرێت زیاتر به ره‌هه‌ندی دیموکراتیک نزیک بووه‌وه. ئه‌زمونی کاملی دیموکراسی و ئازادییه‌کانی له ئه‌مڕۆ به‌دواوه ته‌نیا بۆ کوردان نیه ،به‌ڵکو بۆ تورک ،ئه‌ڵمانی ،سویسی و ...ده‌بێت .نیشتمان دیارده‌یه‌که که له‌گه‌ڵ ئه‌و کۆمه‌ڵگایانه‌ی تێدا ده‌ژین واتای ههیه. ئه‌مڕۆ له واڵتانی ئه‌وروپادا که زۆر ناسنامه‌ی ج���ۆراوج���ۆری���ان ق��ب��وڵ ک�����ردووه ،ج��وگ��راف��ی��ای نیشته‌جێیه‌کان ،له‌گه‌ڵ ن��اوی ئ�ه‌و کۆمه‌اڵنه ده‌ناسرێت .ئه‌مڕۆ جۆگرافیای نیشته‌جێیانی (ب��اس��ک)ه‌ک��ان��ی ئیسپانیاش وه‌ک هه‌رێمی باسک ده‌ناسرێت .له ئینگلیزدا کاتێ که‌سێک پێناسه‌ی ئه‌و واڵته ده‌کات ،باس له ئیسکاتله‌ند و ئیرله‌ندیش ده‌کات .به‌و شوێنانه‌ی که گه‌لی (گال) ده‌ژی( ،گال)ه‌کان ده‌وترێت .ئه‌م دۆخه بۆ زۆرێک له واڵتانی ئه‌وروپایی به‌م شێوهیه. له که‌نه‌دا به‌و هه‌رێمه‌ی که فه‌ڕه‌نسییه‌کان لێی ده‌ژین ،هه‌رێمی (قۆبج) ده‌وترێت .ئهمانه هیچ په‌یوه‌ندیان له‌گه‌ڵ دابه‌شکردندا نیه .هه‌روه‌ها که گۆڕینی ن��اوی ئ��اژه‌ڵ و گیا و شاره‌کان راس���ت ن��ی �ه ،گ��ۆڕی��ن��ی ن���اوی ئ���ه‌م خ��اک��ان�ه‌ش هه‌ڵه‌یه .ئه‌م خاکانه له راب��ردووه تا به ئه‌مڕۆ به ناوی کوردستانهوه ناسراون .به پێی به‌ڵگه ره‌سمییه‌کان له سه‌رده‌می عوسمانیه‌کاندا ناوی کوردستان تۆمار کراوه .له ته‌واوی نه‌خشه‌کانی دونیادا کوردستان تۆمار ب��ووه .عه‌ره‌به‌کانیش ب�ه ک��وردس��ت��ان ن��اوی��ان ل��ێ ب���ردووه .ل�ه ئێراندا ب �ه‌و شوێنه‌ی ک�ه ک���وردان لێی ده‌ژی���ن ،ده‌ڵێن ک��وردس��ت��ان و هیچ ده‌م��ارگ��رژی��ی �ه‌ک دروس��ت ناکات .کوردستانی ئۆتۆنۆم ـ دیموکراتیک ش��ێ��وه‌ی ئاشکرای ئۆتۆنۆمی دیموکراتیکه. ب��ۆی �ه ،پ��ێ��گ�هی س��ی��اس��ی و ک��ۆم�ه‌اڵی�ه‌ت��ی ئ�ه‌م جوگرافیایه ده‌ب��ێ وه‌ک ک��وردس��ت��ان ئۆتۆنۆم دیموکراتیک قبوڵ بکرێت. کوردستانی ئۆتۆنۆم و دیموکراتیک له الیه‌کی ت��ره‌وه ،له‌گه‌ڵ زهنییه‌تی نهتهوه ـ ده‌وڵه‌ت‌گه‌را و زهنییه‌ته ناسیۆنالیسته‌کان و تێڕوانینی «به‌دیهاتنی ئ��ازادی و سه‌ربه‌خۆیی واڵتێک له‌گه‌ڵ دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌ت گه‌نده‌ڵ و بێ‌‌پایه ده‌بێت .بۆ ئازادکردنی واڵتیک ده‌وڵه‌ت پێویست نیه .ئازادی واڵتێک راسته‌وخۆ له‌گه‌ڵ ژیانی ئازاد و دیموکراتیکی ئه‌و گه‌له له په‌یوه‌ندیدایه. ل���ه داه����ات����وودا س���ن���ووره‌ک���ان ل���ه ئ����ه‌وروپ����ادا هه‌ڵده‌گیردرێت ،به‌اڵم لهناوچوونی سنووره‌کان ب�ه وات���ای ل�ه‌ن��اوچ��وون��ی ئ���ازادی گ�ه‌الن��ی ئه‌و واڵته یاخود ژیانی دیموکراتیکی ئ�ه‌وان نیه. به پێچهوانهوه ،سنووره‌کانی ده‌وڵه‌ت بێ‌که‌ڵک ماون و قووڵکردنه‌وه‌ی ئه‌م زهنییه‌ته و قبواڵندنی به ته‌واوی کۆمه‌ڵگاکان ،گه‌شه‌سه‌ندنی زیاتری رامانی ئ��ازادی و دیموکراسی له‌گه‌ڵ خۆی ده‌هێنێت .ی��اخ��ود ئ�ه‌گ�ه‌ر ئ�ه‌م��ڕۆ ل�ه ئ �ه‌وروپ��ادا سنووره‌کان هه‌ڵده‌گیردرێن ،له‌به‌ر په‌ره‌سه‌ندنی رامانی ئ��ازادی و دیموکراسییه .ئه‌م راستییه نیشان ده‌دات ک �ه ئۆتۆنۆمی دیموکراتیک یاخود کوردستانی ئۆتۆنۆم و دیموکراتیک ،له بنه‌مادا وه‌ک ده‌ربڕینی شه‌فافی قووڵکردنه‌وه‌ی ب��ی��ری ئ����ازادی و دی��م��وک��راس��ی و تێڕوانینی برایه‌تی گه‌الن ده‌بیندرێت.
پرسی چه‌تر پرسی چه‌تر ،پانتاییه‌ک ه (چه‌تر) بۆ گوزارشتکردنی رای ئێوه‌ی هاواڵتی ره‌خساندوو‌ه تا ئازادانه لێره‌و‌ه هه‌ر هه‌فت ه و ل ه سه‌ر پرسێکی گه‌رم بۆچوونی خۆتان بخه‌نه‌ڕوو. پرسى ئه‌مجاره‌ى (چه‌تر) بۆ وه‌رگرتنى راى ئێوه‌ى هاواڵتیانه ده‌رباره‌ى (چ رێگایه‌ک بگیرێته به‌ر بۆ چاره‌سه‌رکردنى بارودۆخى ئێستاى هه‌رێمى کوردستان) .
››
ت��اری��ق ،مامۆستا /هێنانى هێزى چه‌کدار بۆ خۆپیشاندان هێنده‌ى تر بارگرژى دروست ده‌ک�����ات ،پ��ێ��وی��س��ت�ه ت��اک��ات دره‌نگتر نهبووه و بارودۆخه‌که ئاڵۆزتر و گرژتر نهبووه ،ئه‌و هێزانه بگهڕێنهوه بۆ شوێنى خۆیان ،هه‌وڵى جدى بدرێت بۆ جێبه‌جێکردنى سه‌رجه‌م داواکاریه‌کانى خۆپیشانده‌ران .هه‌روه‌ها زهمینه س��ازب��ک�ه‌ن ب��ۆ گفتوگۆیه‌کى ک���راوه و ئاشتیانه به مه‌به‌ستى چاره‌سه‌رکردنى دۆخهکه. ه���ه‌ردى ئ�ه‌م��ی��ن ،خ��وێ��ن��دک��ارى ب�ه‌ش��ى وه‌رزش/
س�����ه‌ره‌ت�����ا پ���ێ���م ب����اش����ه ئ���ه‌و هێزانه ک�ه ب�ڵاوک��راون�ه‌ت�هوه، ک���ۆب���ک���رێ���ن���هوه و ب��ب��رێ��ن �ه س��ن��وره‌ک��ان ک �ه هێنراونه‌ته س���ه‌راى ئ����ازادى ،چاکسازى ب �ه پ�ه‌ل�ه بکرێت و کۆتایى بهێنرێت ب�ه‌م ب��ارودۆخ �هى که ئێستا شاره‌کانى هه‌رێمى کوردستانى تێکه‌وتووه. ئارام جه‌مال ،خوێندکارى په‌یمانگا /چاره‌سه‌رى ئ����ه‌م ب����ارودۆخ����هى ئ��ێ��س��ت��اى کوردستان بهوشێوهیه ناکرێت که هێز هێنراوهته شاره‌کان و هێز به‌کار ده‌هێنرێت ،به‌ڵکو ده‌بێت به ش��ێ��وازى دیالۆگى س����ه‌رده‌م����ی����ان����ه ،ه����ه‌روه‌ه����ا رێککه‌وتن له‌سه‌ر ئه‌نجامدانى چاکسازى ریشه‌ى له سیسته‌مى واڵتدا بکرێت.
ج��وان کانه‌بی)28( ،س���اڵ ،مامۆستا /له‌گه‌ڵ ئهوهیه به‌گفتوگۆ کێشه‌کان چاره‌سه‌ر بکه‌ن ،به‌مه‌رجێک ک��ارى توندوتیژى زی��ان��ى بۆ که‌س خۆى به‌سه‌ر که‌سی تر هه‌مووالیه‌کمان ههیه ،ئێمه فه‌رز نه‌کات ،به‌ڵکو هه‌موو ن���ام���ان���ه‌وێ خ��ه‌ڵ��ک ت��وش��ى ساڵی دووه‌م ژماره 54 چ��اره‌س �ه‌رک��ردن �ه‌ک��ان ،ته‌نیا ه پێویست اڵم ه ب بێت، تى ه حم ه ز دووشه‌ممه 2711/2/12 - 2011/5/2 ل��ه خ��زم �ه‌ت��ى خ �ه‌ڵ��ک بێت، ح���ک���وم���ه‌ت ب��ه‌ش��ێ��وازێ��ک��ى چونکه هه‌ر خهڵکه ئه‌وان ده‌گه‌یه‌نێته ده‌سه‌اڵت و مهدهنیانه وه‌اڵم��ى داواک��ارى به‌دونیایان ده‌ناسێنێت. خۆپشانده‌ران بداتهوه ،چونکه ئه‌وه‌ى ئێستا خه‌ڵک خ���ه‌زان حهمه س��اڵ��ح ،ژم��ێ��ری��ار /پێم باشه به داواى ده‌کات ،که‌ڵه‌که‌بووى کێشه‌کانى سااڵنى شێوه‌یه‌کى گفتوگۆ کێشه‌کان راب����ردووه ،ب��ۆی�ه ب �ه‌ر ه�ه‌رش��ێ��وازێ��ک بێت ده‌ب��ێ خوێندکار /ئه‌م بارودۆخه له به‌رژه‌وه‌ندى که‌سدا چاره‌سه‌ر بکرێن ،خۆپیشاندان داخوازى هاواڵتیان جێبه‌جێ بکرێ. نیه ،ئه‌مه‌ش هۆکاره‌که‌ى تێکه‌اڵوبوونى حزب و دوور ل �ه ت��ون��دوت��ی��ژى و ب �ه‌رد ک��رێ��ک��ار ت�ه‌ح��س��ی��ن )25( ،حکومهته ،چونکه ده‌بینین ئهوهنده حزب بااڵ ه��اوی��ش��ت��ن ئ �ه‌ن��ج��ام ب��درێ��ت، س����اڵ ،رۆژن���ام���ه‌ن���وس /دی���اره ده‌سته ،حکومه‌ت رۆلى نیه ،باشترین به‌ڵگه‌ش چ���ون���ک���ه ئ������هوه ب���ه‌ڕاس���ت���ى خۆپیشاندان مافێکى ره‌وا و تاکو ئێستا به دوو ئ��ی��داره سه‌یرى حکومه‌تى ش��ێ��وازێ��ک��ى ن��اش��ارس��ت��ان��ی �ه. سروشتى هاواڵتیانه ،کاتێک ه�ه‌رێ��م ده‌ک��رێ��ت ،ئ�ه‌م�ه‌ش وای��ک��ردووه ،ئ��ی��داره‌ى شه‌قام گرتن و ئاگر کردنهوه له شه‌قام دڵه‌ڕاوکێ حکومه‌ت و دام و ده‌زگاکان هه‌ولێر ده‌سه‌اڵتى له ئیداره‌ى سلێمانى نه‌بێت و الى هاواڵتیان دروست ده‌کات .بۆیه پێویسته ئه‌و که‌موکورتیان ده‌ب��ێ��ت ،ب�ه‌اڵم بهپێچهوانهشهوه راسته. دیاردانه نه‌مێنێت. ناز کامه‌ران ،فه‌رمانبه‌ر /پێم باشه ئاسایشى ئهوه ماناى ئه‌وه‌نیه ،له پاڵ خۆپشاندان خه‌ڵکێک سه‌بریه ع �ه‌ب��دواڵ)65( ،س����اڵ ،ژن��ى م��اڵ�هوه /ه�ه‌ب��ێ��ت ت��ون��دوت��ی��ژى ب�ه‌ک��ارب��ه��ێ��ن��ى و ئ��اراس��ت �هى سلێمانى ئه‌رکى پاراستنى هاواڵتیان بگرێته ب��ارودۆخ �ه‌ک �ه زۆر ناخۆشه خۆپشاندانه‌ک‌ه به‌الیه‌کى ت��ردا ببات ،من پێموایه ئه‌ستۆى خ��ۆى ،کاتێکیش خۆپیشانده‌ر داواى و رۆژان����ه ده‌ب��ی��ن��ی��ن خه‌ڵک پێویسته ه �ه‌ردوو حزبی ده‌س �ه‌اڵت له‌گه‌ڵ هه‌رسێ مافى خۆى ده‌کات ،پێویسته ده‌سه‌اڵت به‌کردار بریندار و شه‌هید ده‌بێ ،ئێمه الیه‌نى ئۆپۆزسیۆن کۆبێته‌وه ،به‌مه‌رجێک نوێنه‌رانى س��ه‌رج��ه‌م داواک��اری��ی��ه‌ک��ان ج��ێ��ب�ه‌ج��ێ ب��ک��ات و خۆپشانده‌رانى تێدابێت ،چونکه سه‌روه‌رى بۆ یاسا بگه‌ڕێته‌وه و بکوژانى شه‌هیدان خواخوامانبوو ش �ه‌ڕى ناوخۆ مه‌رج نیه ئۆپۆزسیۆن ته‌واوى ببرێنه دادگا به‌بێ ده‌ستێوه‌ردانى حزب. نه‌مێنێت ،به‌اڵم ئێستا وه‌ک داخوازیه‌کانى خۆپشانده‌رانیان ش �ه‌ڕى ن��اوخ��ۆی�ه ،ههرچهنده هه‌بێت. حکومه‌ت که‌موکورتى زۆرى ه�هی�ه ،ب �ه‌اڵم با به‌خۆشى و ئاشتى کێشه‌کان چاره‌سه‌ر بکرێت و ئا /شارا و ئااڵ چ��ی��ا ک��ه‌م��ال)29( ،س����اڵ،
بااڵی ئه‌م کچ ه دوو مه‌تر و نیوه
خوێنى ئه‌م میلله‌ته نه‌ڕژێت.
هه‌مه‌ڕ ه‌نگ
م��ح�ه‌م�ه‌د ع �ه‌ب��دواڵ )31( ،س���اڵ ،فه‌رمانبه‌ر/
19
خۆشه‌ویسته‌که‌ی خۆی سووتاند و له‌فارسیه‌وه :کارزان تاریق
له باخچه‌یه‌کی شارۆچکه‌ی یڵدرمی سهربه بورسای تورکیا به‌ر له چه‌ند رۆژێ��ک ته‌رمی الوێکی سووتێنراو دۆزرایه‌وه .ده‌ست به لێکۆڵینهوه کرا و دواتر بینرا کوڕه به چه‌قۆ کوژراوه و سووتێنراوه و به‌ر له سووتاندنی خوێیه‌کی زۆر به‌الشه‌یه‌وه ههیه. دوای ئه‌نجامی گشتی لێکۆڵینه‌وه‌که چیرۆکی ئه‌م کوڕه راگه‌یاندرا و ده‌گوترێ: ئه‌م ک��وڕه که ن��اوی (قڵیج)ه ،بۆ م��اوه‌ی زیاتر له سێ مانگه ل�ه‌گ�ه‌ڵ ڤیلدان ک�ه دای��ک��ی س��ێ منداڵه به‌نهێنی پ�هی��وه‌ن��دی��ی��ان ه �هی �ه .دوای ئ���ه‌وه‌ی ه��اوس��ه‌ری ڤ��ی��ل��دان به سه‌فه‌رێکی یه‌ک رۆژی ده‌چێته ده‌ره‌وه‌ی شارۆچکه ،کوڕه
ئاگای له‌م سه‌فه‌ره‌یه به ڤیلدان ده‌ڵێت که‌وا کاتژمێر دووی هه‌ر هه‌مان شه‌و ده‌چێت بۆ الی. ڤیلدان له قسه‌کانیدا ده‌ڵێت؛ زۆرم له‌گه‌ڵ وت بۆ ئه‌وه‌ی نه‌یه‌ت بۆالم ،چونکه ماڵه‌که‌مان گه‌وره‌یه و خزم و که‌سی تریشی تێدایه ،ب�ه‌اڵم ک��وڕه به‌گوێی نه‌کردم و ه��ات .که گه‌یشته الم له‌سه‌ر ئه‌م مهسهلهیه بوو به قسه‌مان و ده‌ستی لێوه‌شاندم .منیش هه‌رچۆنێک بوو خۆم به چه‌قۆکه گه‌یاند و چه‌ند جارێک له پشتیم دا و به‌دوای خۆمدا رامکێشایه ناو گه‌رماوه‌که‌وه بۆ ئه‌وه‌ی که‌س پێی نه‌زانێت خوێم به‌سه‌ر گۆشته‌که‌یدا کرد تا بۆن نه‌کات .دوات��ر کوڕه گه‌وره‌که‌م له‌گه‌ڵ پ��ورزاک�هی و هاوڕێکانی فڕێیاندایه باخه‌که‌وه و سووتاندیان.
ئ���ه‌م���هی ک���ه ده‌ی��ب��ی��ن��ن ت���ا ئ �ه‌م��ڕۆ درێژترین کچه له جیهان دا ،شایانی ب��اس �ه ئ���ه‌م ک��ی��ژه ل��ه واڵت����ی ت��ای�لان��د ده‌ژی و خاوه‌نی بااڵیه‌که درێژیه‌که‌ی دهگاته دوو مه‌تر و ( )20سانتیمه‌تر، جیگه‌ی باسه ه��ۆک��اری درێ���ژی ئه‌م ئافره‌ته دهگهڕێتهوه بۆ زۆری چاالکی یه‌کیک له هۆرمۆنه‌کانی ناو مێشک که به‌رپرسه له درێژی بااڵ.
تۆمارێکى ده‌نگى (سه‌دام حسێن)
«من زیندوم و ئه‌وه‌ى ک ه ل ه سێدار ه درا لێچووه‌که‌ى من میخائیل بوو» ئا /ئاڤان ره‌سوڵ
تۆمارێکى ده‌نگى سه‌رۆکى عێراقى (س �ه‌دام حسێن) له سایت‌ه هه‌واڵیه‌کان باڵوده‌کرێته‌و‌ه که به ته‌له‌فۆن قسه له‌گه‌ڵ حه‌سه‌ن ئه‌عه‌له‌وى ده‌کات که یه‌کێک‌ه له نزیکه‌کانى ،له‌کاتى قسه‌کردنیدا سه‌دام ئه‌و دڵنیا دهکاتهوه که ئه‌و هێشتا زیندووه و ئه‌وه‌ى که له پشت کاسێتى له‌سێدار‌ه دانه‌که‌و‌ه بوو ،ئهوه لێچووه‌که‌ى میخائیل بوو. سه‌دام حسێن له تۆمار‌ه ده‌نگیه‌که‌دا ده‌ڵێت« :سه‌دام حسێن، خائین یان لێکۆڵه‌ره‌و‌ه و مه‌یمونێک له مه‌یمونه‌کانى داگیرکه‌ر ناوێرێ ده‌ست بۆ موویه‌کى درێژ بکات». ل���ه‌م لینکه‌د‌ا ت��ۆم��ارى ده‌نگى ته‌له‌فۆنه‌که‌ى ههیه. http://www. wesaltv.net/vb/ showthread. 47425=php?p
کاریکاتێری هه‌فته
پیرۆزبایی به‌بۆنه‌ی گۆڕینه‌وه‌ی ئه‌ڵقه‌ی هاوسه‌رگیرییان پیرۆزبایی خۆمان ئاڕاسته‌ی هاوکارمان (ئیحسانی مه‌الفواد و شاگوڵ نه‌وزاد) ده‌که‌ین. هیوادارین پێکهوه ژیانێکی به‌ختیار و کامه‌ران به‌سه‌ر به‌رن .ستافی رۆژنامه‌ی چه‌تر
ونبوون پێناسێکى پۆلیسى فریاکه‌وتن به‌ناوى (خه‌سره‌و سه‌عدى مه‌حمود) ،ل ه ناحیه‌ى خورماڵ ونبوه هه‌ر که‌سێک دۆزییه‌و‌ه با بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ ئۆفیسى (چه‌تر) ،یان په‌یوه‌ندى بکات به‌م ژماره ته‌له‌فۆنانه‌وه. ( )07710299753یان (.)07480179510
Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe ژماره‌ی متمان ه خاوه‌ن ئیمتیاز سه‌رنوسه‌ر دیزاین باڵوکردنه‌وه راوێژکاری یاسایی ناونیشان
212 که‌مال حه‌سه‌ن حهمه ره‌زا کاروان ساالر یاسر گوڵی (رۆژیار گرافیک) کۆمپانیای په‌یپه‌ر سیروان ئه‌حمه‌د حامد سلێمانی گه‌ڕه‌کی عه‌لی ناجی 07710299753 - 07480179510 cetir2010@gmail.com cetir2010@yahoo.com
WWW.Chatrpress.com
Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe
شه‌مام ه باڵوکراوه‌یه‌کی تازه‌ی مندااڵن ه به‌م زووان ه ده‌که‌وێت ه بازاڕه‌وه 2711/2/12
No: (54) Mo.2/5/2011-
ریکالم
ئیتر دارى حزب ئاو مه‌ده‌ن! ئاراس
ریکالم
له م��اوه‌ى چه‌ند ساڵى عوسمان رابردوودا هێڵ‌ه گشتیه‌کانى س��ی��اس �ه‌ت��ى ح���زب���ه‌ک���ان و له‌نێویشیاندا دووحزب‌ه ده‌سه‌اڵتداره‌که ،له چۆنێتى مامه‌ڵه‌کردنیان ب �ه‌رام��ب �ه‌ر خه‌ڵکى الدێ و شاره‌کان دواى هاتنه سه‌ر حکومڕانى کوردستان، له‌رابردووى شاخ و گونده‌کان تێگه‌یشتوین ئه‌گه‌ر ته‌مه‌نیشمان ئه‌وکات‌ه ئ��ام��اده‌ى نه‌بووبێت ل ه سه‌رکوتکردنى داموده‌زگاکانى رژێمى به‌عس، ب �ه‌اڵم دارى حزبه‌کان و باشتر بڵێین شۆڕشى ئه‌وکات ب�ه‌رده‌وام له‌سه‌وزبووندا بووه ،به‌خوێن و زیندان و له‌سێدار‌ه و...هتد؟ ،ئه‌وکات گه‌نجێک به‌نامه‌یه‌کى نێوان مه‌فره‌زه‌کانى نێوان شار و الدێکانه‌و‌ه ده‌ستگیرکراو‌ه و دوات��ر به‌عامودى کاره‌باى شاره‌کان هه‌ڵواسراو‌ه و گولله‌بارانکراوه، یان ژن��ان له زیندانه‌کانه‌و‌ه نه‌یانهێشتوو‌ه دارى شۆڕش وشک ببێت له‌و شوێنانه منداڵه‌کانیان دان��اوه ،یاخود گیانى له‌ده‌ستداو‌ه له‌ژێر قامچى و سوکایه‌تیه‌کانى جه‌الده‌کانى ئه‌من‌ه سوره‌ک ه به‌تایبه‌ت. به‌اڵم ئه‌وه‌ى کراوه بۆ پێشمه‌رگه‌ى دوێنێ و بازرگانه‌کانى ئێستابووه ،له‌و چوارچێوه‌یه‌شدا هه‌ندێک له‌و کارو قوربانیان‌ه کراوه‌ت‌ه فیلم و درام��ا ،که‌چى ده‌بینی ده‌سه‌اڵتى حزب چه‌ند مه‌رجێکى ههیه بۆ ئ�ه‌وه‌ى وه‌ک په‌نابه‌رێک وه‌ربگیرێیت له‌ناو داواکارییه‌کانتدا ،ده‌بێت له‌بارى ناجێگیرى هه‌ڵبژاردن ده‌نگى بۆ ته‌زویرى بکه‌یت و مردوه‌کانى بۆ زیندوبکه‌یته‌وه ،ب�ه‌م کاران ه داره‌ک���هى ئ��اوب��ده‌ی��ت�هوه ،ئه‌وکات‌ه هاواڵتیه‌کى ب�ه‌رده‌وام ئه‌مان وپاراستوى ئه‌زمونه‌که‌ى ،وه‌ک کوردێکى پاک و بێگه‌رد و بێ پشت و په‌ناى ده‌ره‌کیت ،ده‌ستت له‌پشت نیه‌و راسته‌وخۆ داخڵ ده‌کرێیت و تۆمه‌تبارکردن ناتگرێته‌وه ،به‌اڵم ده‌بێت وه‌ک رۆبۆتێک بێیت و بچیت و بۆ هه‌رکارێک بگه‌ڕێیته‌و‌ه بۆ مه‌رجه‌عیه‌ت و ته‌کی‌ه خانه‌کانى حزب ،بپرسى ئاخۆ ده‌بێت ئه‌م کاره‌بکه‌م حه‌رام نه‌بێت و ئاوى داره‌که‌ى حزب بدات؟ خاڵێکى تر به‌رگریکردن له حزب و که‌سێتى سه‌رکرده‌کان واپیشانى خه‌ڵکى بده‌یت که هیچ مه‌به‌ست و ته‌ماحێک نیه له‌م واڵته‌داو له پێناوى میلله‌تدا هه‌وڵه‌کانیان وه‌گ�ه‌ڕ خستووه ،چاوسورکردنه‌و‌ه و گرتن و تێهه‌ڵدان و فڕاندنى چه‌ندین پاسى خوێنکار و هه‌موو ئه‌و کارانه‌ى له الیهن هێزى حزبه‌وه ،وه‌فایه‌ک‌ه بۆ ماندوبونى دایک‌ه سه‌ر و باوک‌ه ردێن سپیه‌کان بۆ ئه‌و گه‌نجانه‌ى ئه‌مڕۆ. له‌م قۆناغه‌دا ئ�ه‌وه‌ى حزب لێى ده‌سڵه‌مێته‌و‌ه خه‌ڵکى ب �ه عه‌قڵێکى مه‌نتقى ب��ڕی��ار ده‌ده‌ن و لۆژیکێکى فراوانیان ههیه و رۆژ له دواى رۆژ داواک�����ارى و ت��وڕه‌ی��ی�ه‌ک��ان��ی��ان ق�ه‌ب�ه‌ت��ر و فوتێکراوتر ده‌بێت ،به‌رهه‌مى حزب له (نها)دا جێگه‌ى دڵخۆشى نیه ،نهبۆته سه‌کۆیه‌ک بۆ دروستبونه‌وه‌ى ئه‌و ئینتیما الوازه‌ى ههیه به‌رامبه‌ر نیشتمان و حزب و کۆده‌نگییه‌کى نیشتمانیانه، له‌ناو خێزان و عه‌شیره‌ت و هاوپیشه‌کان و هه‌تا میدیاکانى خۆشیان ،له‌به‌ر ئه‌م کاره حزبیانه‌ى به چه‌ندین رێگ‌ه ئه‌نجام ده‌درێ���ن له رێگه‌ى هێنان و باڵوبونه‌وه‌ى هێزێکى بێشوماره‌و‌ه ک ه ده‌رئه‌نجامێکى خراپى ههیه خۆتان ئاسایى بۆ ئه‌و به‌له‌مه‌ى هه‌موومانى تێدایه. ده‌سته‌مۆکردنى کادران و راگرتنیان‌ه به پێدانى موچه‌یه‌کى ک �ه‌م ،به‌تایبه‌ت له‌ناو هێزه‌کانى پێشمه‌رگ‌ه و کارمه‌ندانیان له فه‌رمانگه‌کاندا، باڵوبونه‌وه‌ى ترس (فۆبیا) چ له الیهن حزب و ده‌زگا ئه‌منیه‌کانیه‌وه ،یاخود مه‌ده‌نی پۆشه‌کان و ره‌وانه‌کردنیان بۆ شوێن‌ه گشتیه‌کان ،به‌ئامانجى پاراستنى ئ��ه‌و داره ح��زب��ی�ه‌و ب�هره�ه‌م��ى خۆم بۆخۆم و ئ �ه‌وه‌ى ت��ۆش ده‌خ��ۆم ،وتمان با دارى هه‌ڵبژاردنه‌که‌مان وش��ک نه‌بێت له‌به‌رچاوى شۆڤێنیه‌کانى ع���ه‌ره‌ب ده‌ن��گ��م��ان��دا ،چه‌ندین به‌ڵێنتاندا بۆ به به‌هه‌شتکردنى کوردستان گوێمان لێگرتن ،به‌قه‌د ئه‌و نه‌وته‌ى ره‌وان���هى ده‌ره‌وه‌ت���ان ک��ردوهو حسابى پاره‌که‌ى هێنده‌و زیاتر به‌ڵێنى جۆراوجۆرى پێش هه‌ڵبژاردنتان پێداین بۆ مانهوه و وشک نه‌بوونى داره‌که ،له دواى ڕووداوه‌کانى ()17ى شوبات و تا چۆڵکردنى سه‌راى ئازادى ئه‌گه‌ر ئێستاهیمه‌تێک ن�ه‌ک�ه‌ن ،ج��ی��اواز له‌و هیمه‌ت‌ه رۆتینیانه‌ى پێشوو ئ �ه‌وا ئ �ه‌و خه‌ڵک ه که‌مه‌ى له ده‌ورى حزب م��اوه‌ت�هوه ئه‌ویش ئه‌و رسته‌ی‌ه ده‌رده‌په‌ڕێنێت و ئیتر له‌ناخیدا نایهێڵێته‌و‌ه و ده‌ڵێت به‌س‌ه (ئیتر دارى حزب ئاو مه‌ده‌ن).