بەرپرسێکی پارتی پارتی هیچ کاندیدێکی دیاری نه‌کردوو ه بۆ سه‌رۆکی حکومه‌ت
ب ه جیاوازییه‌کانه‌وه له‌ژێر چه‌تردا کۆده‌بینه‌وه
ل5
ژمار ه 56
ساڵی دووهم
رۆژنامه‌یه‌کی گشتی هه‌فتانه‌یه ،کۆمپانیای چه‌تر ده‌ریده‌کات
دووشه‌ممه 2011/5/16
(26ی گواڵنی )2711
WWW.Chatrpress.com
نرخ 750 :دینار
(چه‌تر) وێن ه و ناوى بێسه‌روشوێنه‌کانی هه‌ولێر باڵو دهکاتهوه پارتى ( )64رۆژنامه‌نوس ،هونه‌رمه‌ند و که‌مئه‌ندامى بێسه‌روشوێن کردووه
تایبه‌ت ب ه چه‌تر
(چه‌تر) دۆسیه‌ى ئه‌و ()64 رۆژنامه‌نوس و هونه‌رمه‌ند و که‌م ئه‌ندام ه بێسه‌روشوێنکراوانه‌ى هه‌ولێر هه‌ڵده‌داته‌وه ،ک ه له‌الیه‌ن پارتى دیموکراتى کوردستان له ( )1997/5/16ده‌ستگیرکران و تا ئێستا چاره‌نوسیان نازانرێت ،چاالکوانێکی بواری جینۆسایدیش ده‌ڵێت :ئه‌و تاوان ه ده‌چێت ه خانه‌ى تاوانه نێوده‌وڵه‌تییه‌کانه‌وه.
ئ�هم��ڕۆ ( )14س��اڵ ت��ێ��ده‌پ�ه‌ڕێ ب�هس�ه‌ر بێ سه‌روشوێنکردنى ( )64ئ �هن��دام و الیه‌نگرى پ��ارت��ى کرێکارانى ک��وردس��ت��ان ،ک�ه ل�ه ش��ارى
هه‌ولێر له‌الیه‌ن پارتى دیموکراتى کوردستانهوه بێسه‌روشوێنکراون و هه‌ندێک سه‌رچاوه‌ش باس لهوه ده‌که‌ن هه‌ر له‌الیه‌ن پارتییه‌و‌ه له‌ناوبراون. س��ه‌رچ��اوه‌ی��هک��ى ئ���اگ���ادار ل��ه روداوه‌ک������هى ( )1997/5/16که له‌به‌ر هه‌ستیارى بابه‌ته‌ک ه نه‌یویست ن��اوى ئاشکرا بکرێت ،ب�ه (چه‌تر) ى راگه‌یاند «بۆ تۆڵه‌سه‌ندنه‌و‌ه له (پهکهکه) پارتى له ( )1997/5/16هێرشێکی بۆ سه‌ر داموده‌زگاکانی نزیک له پهکهکه ئه‌نجامدا له شاری هه‌ولێر ،ئه‌و ده‌زگایانه‌ش بریتى بوون له (نوسینگه‌ی رۆژنامه‌ی (واڵت) و شەمس وەتەن) که ( )10رۆژنامه‌نوسى تێدابوو ،ناوه‌ندی هونه‌ری (میزۆپۆتامیا) که نزیکەی ()2٥ هونه‌رمه‌ندی تێدابوو ،نه‌خۆشخانه‌ی مانگی سوری کوردستان ،که له‌وێشدا زیاتر له ()2٠ ک �هس له نه‌خۆش و بریندار ده‌ستگیر ک��ران،
دژه‌تیرۆر و ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی
ساڵیادی له‌سێداره‌دانی له‌یال قاسم
چیرۆکی له‌یال قاسم له زاری هاوڕێیه‌کیه‌وه
ل �ه ب��اره‌گ��ای ه�ه‌ول��ێ��ری رێ��ک��خ��راوی یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی دیموکراتی کوردستانیش شه‌ش که‌س ده‌ستگیرکران». ب �ه گ��وێ��رهى زانیارییه‌کانى س �ه‌رچ��اوه‌ک �هى (چه‌تر) «له‌و چوار شوێنه‌دا به کۆی گشتی ( )64که‌س ده‌ستگیرکران و ئه‌و هێزانه‌شی له‌و هێرشه‌دا به‌شدار بوون پێکهاتبوون له (له‌شکری تایبه‌تی یه‌ک و دوو و سێ و تیمه تایبه‌ته‌کانی ئاژانسی پاراستن و هێزێکی ئاسایش و سوپای رزگاری و سوپای دووی پارتی». په‌یمان عیزه‌دین ،ئه‌ندامی لیژنه‌ی مافی م��رۆڤ ل�ه په‌رله‌مانی ک��وردس��ت��ان ،ل�هب��اره‌ی ئ���هم دۆس���ی���هی���هوه ب���ه (چ���هت���ر)ی راگ �هی��ان��د «ئ���هوهن���ده‌ی ئێمه زان��ی��اری��م��ان هه‌بێت ئ�ه‌وان� ه ک���وژراون ،شوێنه‌کانیشیان دی���اره ،ئه‌مه‌ش ل ه که‌سوکاره‌کانیانه‌و‌ه وه‌رمانگرتوو‌ه نه‌ک له پارتی
8
دیموکراته‌وه». وتیشى «ئ�هوه ئه‌رکی پهرلهمانه ئه‌م بابه‌ت ه ساخ بکاتهوه ،به دڵنیاییه‌و‌ه ئێمه سور ده‌بین له‌سه‌ر ئه‌م دۆسیهیه». عه‌لی مه‌حمود ،له رێکخراوی چاودێری کوردۆساید (چاک)یش ئه‌وه‌ى خسته‌ڕوو :ئه‌و بێسه‌روشوێنکراوان‌ه بێشک هه‌موویان دیلی جه‌نگبوون ،دیلی جه‌نگیش ده‌بێت چاره‌نوسیان دیاری بکرێت ئایا تاوانبارن یان بێتاوانن. ئ���ه‌وه‌ش���ى وت «پ��ێ��ده‌چ��ێ��ت ئ���ه‌وان���ه ب��ه بێ ئ�����ه‌وه‌ی دادگ��ای��ی��هک��ی دادوه‌ران��������ه کرابێتن کۆمه‌ڵکوژ کرابن ،ئه‌مه‌ش دهچێته ناو تاوان ه نێونه‌ته‌وه‌ییه‌کانه‌وه ،بۆیه هیچ الیه‌نێک ئاماد‌ه نیه به‌رپرسیارێتیه‌که‌ی بخاته ئه‌ستۆی خۆی». هه‌روه‌ها کاروان که‌مال ،یاساناس ،سه‌باره‌ت ب�هم رووداو‌ه وت��ی «هه‌ڵبه‌ت‌ه ئهمه له خانه‌ی
مه‌حسون قرمزی
ب ه هۆی ده‌زگای دژه‌تیرۆره‌و ه ئاسایشی به‌دزییه‌و ه سه‌ردانی هه‌ڵه‌بجه‌ی کرد نه‌ته‌وه‌یی ده‌که‌وێت ه مه‌ترسییه‌وه 3
«ده‌بێت نه‌وشیروانیش وه‌اڵم بداته‌وه»
حزبى کۆمۆنیست :کوشتنى پێنج هاوڕێکه‌مان ل ه ئه‌ستۆى سه‌رکردایه‌تى یهکێتییه [ تایبه‌ت به چه‌تر ]
حزبى کۆمۆنیستى کرێکارى کوردستان و حزبى کۆمۆنیستى کرێکارى عێراق ل ه به‌یاننامه‌یه‌کدا ک ه وێنه‌یه‌کیان بۆ (چه‌تر) ناردووه ،ل ه باره‌ى کوشتنى پێنج هاوڕێیانه‌و ه ل ه ساڵى ()2000دا ئاماژ ه بۆ ئهوه ده‌که‌ن ،ک ه سه‌رکردایه‌تى ئه‌و کاته‌ى یه‌کێتى به‌رپرسیار ه له‌و تاوانه. وێنه‌ی پێنج ئه‌ندامه‌که‌ی حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری کوردستان
تاوانه‌کانی جه‌نگ ده‌ژمێردرێت ،ئه‌ویش یه‌کێک ه له تاوانه‌کانی دژ به مرۆڤایه‌تی ،که به‌پێی رێکه‌وتننامه‌ی جنێف ناکرێت و نابێت هیچ ده‌سه‌اڵتێک ئه‌م جۆر‌ه مامه‌ڵه‌ی‌ه له‌گه‌ڵ دیلدا بکات». ئ���هو ی��اس��ان��اس �ه وت��ی��ش��ی «ب �هپ��ێ��ی ی��اس��ای نێوده‌وڵه‌تی و عێراقی هه‌موو تاوانه‌کانی دژی مرۆڤایه‌تی کۆنبونیان نیه». له‌الیه‌کى ت��ره‌و‌ه م��وراد ق�ه‌ره‌ی�ڵان ،سه‌رۆکى کۆنسه‌ى به‌ڕێوه‌به‌رى (کۆما جڤاکێن کوردستان) له چاوپێکه‌وتنێکى ژماره ()54ى (چه‌تر)دا له باره‌ى ئه‌و روداوه‌وه ،ده‌ڵێت :ئه‌و مه‌سه‌الن‌ه ئێستا هه‌ستیارن ،چونکه له راب���ردوو زۆر رووداوی ناخۆش روویانداوه ،له‌به‌رئه‌وه‌ش ئێمه هه‌روا له‌سه‌ر پێ و به‌شێوازێکی بێ نرخ نامانه‌وێت گفتوگۆی ئه‌و بابهته بکه‌ین.
بودجه‌ی هه‌رێمی کوردستان
10
ده‌یان پرۆژه‌ی 2010 دینارێکیان بۆ سه‌رف نهکراوه
«که‌الر بێده‌نگ نابێ ،بێده‌نگ کراوه»
3
«ئه‌گه‌رى ئه‌و ه هه‌ی ه دواى تاقیکردنه‌وه‌کان جموجوڵى گه‌نجان ده‌ست پێبکاته‌وه» [ دلێر عه‌بدولڕه‌حمان ]
پاش کۆتاییهێنان به‌خۆپیشاندانه‌کانى هه‌رێمى کوردستان ل ه رێگه‌ى به‌کارهێنانى هێزى سه‌ربازییه‌وه ،گه‌نجان‌و رۆژنامه‌نوسانى (که‌الر) ئاماژه به‌و ه دهدهن ک ه ده‌سه‌اڵت ناتوانێ درێژ ه ب ه پرۆسه‌ى بێده‌نگکردنى خه‌ڵک بدات‌و پێشبینى ئه‌وه‌ش ده‌که‌ن که‌له‌دواى کۆتاییهاتنى تاقیکردنه‌وه‌کانه‌و ه جارێکیتر به به‌ڵگه‌و‌ه بسه‌لمێندرێت ،ده‌نا له روانگه‌ی چاالکى گه‌نجان ده‌ستپێبکاته‌وه.
ه���ه‌ر دوو ح��زب��ى کۆمۆنیست ده‌ڵێن« :چه‌ند جارێک‌ه ته‌له‌فزیۆنی (گه‌لی تێکۆشه‌ری کۆمۆنیستمان گیانیان له‌ده‌ستدا، کوردستان) له‌ژێر ن��اوی (هه‌ڵوێسته‌کانى وه‌کو تاوانێکی شه‌خسی (نه‌وشیروان مسته‌فا) ئێمه و خه‌ڵکی کوردستانهوه ئهوه تاوانێک ه ن �ه‌وش��ی��روان م��س��ت�ه‌ف��ا)دا ،ب��ۆ جارێکی تر به‌رجه‌ست‌ه ک��رای �هوه ،هێنان‌ه ن����اوه‌وه‌ی ئه‌م ل�ه ئه‌ستۆی س�ه‌رک��ردای�هت��ی ئ �هو کاته‌ی م �هس �هل �هی ت��ی��رۆرک��ردن��ی پێنچ ه��اوڕێ��ی مه‌سه‌له‌ی‌ه له‌م رۆژگاره‌دا ،به‌ده‌ر له‌وه‌ی به چ یه‌کێتیدایه». راشیده‌گه‌یه‌نن «ئ���ه‌وه‌ى ک�ه ئێستا بێ تێکۆشه‌ر و کۆمۆنیستی ئێمه (شێخ عه‌بدول ،مه‌به‌ستێکه ،چه‌ند پرسیار ده‌هێنێت‌ه گۆڕێ، ه���اوڕێ له‌تیف ،ئومێد نکبین ،محه‌مه‌د ک �ه س �ه‌رک��ردای �هت��ی یه‌کێتی و شه‌خسی پ��ه‌رد‌ه دان به کاره‌ساتى ()7/14دا ده‌نێن مسته‌فا و ئیبراهیم محه‌مه‌د) له چوارچێوه‌ی نه‌وشیروانیش دهخاته ب���ه‌رده‌م مه‌سئولیه‌تی و ته‌نها نه‌وشیروان تاوانبار دهک�هن ،ئهوه بۆ په‌رده‌پۆشکردنى هه‌موو ئه‌و تاوانانه‌یه ،ک ه شه‌ڕ و کیشمه‌کێشی نێوان بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان وه‌اڵمدانه‌وه». ئ���ه‌وه‌ش دهخ �هن �ه‌ڕوو «ئ�هگ�ه‌ر به راستی یه‌کێتى و ده‌زگا سه‌رکوتکه‌ره‌کانى له ماوه‌ى و یه‌کێتی نیشتمانیدا هێنایه‌و‌ه گۆڕێ». ده‌شڵێن «تاوانی (14ی ته‌موزی )2000ئ�هو تاوانه به شێوه‌ی شه‌خسی نه‌وشیروان دوو مانگی راب���ردووی خۆپیشاندانه‌کانی که تیایدا به په‌الماری چه‌کدارانه‌ی یه‌کێتی مسته‌فا ئه‌نجامی داوه ،ده‌بێ به‌ڵگه‌کانی خه‌ڵکی کوردستاندا دهره �ه‌ق به هاواڵتیان بۆ سه‌ر باره‌گاکانی حیزب پێنج هاوڕێ و ئه‌م مه‌سه‌له‌ی‌ه و بێتاوانی یه‌کێتی نیشتمانی ئه‌نجامیاندا».
بێ‌سه‌رووشوێنکراوه‌کانی ( )1997/5/16هه‌ولێر
چاالکوانێکى کۆمه‌ڵگه‌ى مه‌ده‌نیش جه‌خت ل�ه‌وه‌ده‌ک��ات�هوه که بێده‌نگ بوونى خ�هڵ��ک ده‌رف����هت دان���ه ب �ه دهس����ه‌اڵت بۆ ئ�هن��ج��ام��دان��ى چ��اک��س��ازى و به‌دیهێنانى داواکارى هاونیشتمانیان که ئه‌گه‌ر نه‌یکات ئه‌وا دوور نیه له وه‌رزى هاویندا شه‌ڕى نێوان ده‌سه‌اڵت‌و خه‌ڵک ده‌ستپێبکات. ج���هزا م��ح �هم �ه‌د ،رۆژن���ام���هن���ووس ،ب ه (چه‌تر)ى راگه‌یاند «پاش سه‌رکوتکردنى خۆپیشانده‌رانى ک �ه‌الر له رێگه‌ى هێزه‌و‌ه
ل���ه ئ��ێ��س��ت��ادا ک����ه‌الر ب���ه ب��ارودۆخ��ێ��ک��ى ت و بێده‌نگ تاڕاده‌یه‌ک ئاساییدا تێده‌په‌ڕێ ب���ووه ،ب��ه‌اڵم پێموانی‌ه ک�ه ئ �هو بێده‌نگی ه ب �ه‌رده‌وام بێ ،چونکه به‌شێکى زۆرى ئه‌و گه‌نجانه‌ى چاالکن خوێندکارى زانکۆن‌و ل �ه ئێستادا س �ه‌رق��اڵ��ى خ��ۆئ��ام��اده‌ک��ردن��ن ب��ۆ تاقیکردنه‌وه‌کانیان‌و پێده‌چێ دواى کۆتاییهاتنى ده‌وام جارێکیتر دهس��ت ب ه چاالکیه‌کانیان بکهنهوه». ئه‌و رۆژنامه‌نوس‌ه وتیشى «هه‌رچه‌ند‌ه دهس������ه‌اڵت ل���ه رێ���گ���هى ب �هک��اره��ێ��ن��ان��ى چ���هک‌و ه��ێ��زه‌و‌ه ه �ه‌وڵ��ى سه‌رکوتکردنى خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان �هک��ان��ى ک����ه‌الری����دا ،ب���ه‌اڵم خۆپیشاندانى مانگى ئازارى رابردوو باشترین ئاماژه بوو بۆ دهس �ه‌اڵت که ناتوانێ بۆ ههمیشه خه‌ڵک سه‌رکوت بکات». کارزان عه‌زیز ،ئه‌ندامى گروپی ()25ى شوبات ،پێیوایه «بێده‌نگ بوونى خه‌ڵک ل ه که‌الر ده‌ستبه‌رداربونیان نیه له مافه‌کانیان، به‌ڵکو به زه‌ب��رى هێز بێده‌نگکراون و ئه‌و بێده‌نگیه‌ش تا سه‌ر به‌رده‌وام نابێت». ب�هب��ڕواى ن��اوب��راو «ب��ارودۆخ��ى ک �ه‌الر و کوردستانیش ب � ه گشتى ئ��اس��ای��ی نیه،
ئ����ه‌وه‌ى دهگ�����وزه‌رێ خ��راپ��ت��ره ل �ه پێشوو، چونکه بێده‌نگکردنى خه‌ڵک بێده‌نگکردنى دی��م��وک��راس��ی�هت�ه ک �ه دهس����ه‌اڵت ناتوانێ به‌رده‌ومى پێبدات». ع���ه‌زی���ز ب���ه (چ����هت����ر) ى راگ���هی���ان���د «ده‌سه‌اڵت له‌هه‌رێمدا ( )20ساڵه له‌هه‌وڵى دروس��ت��ک��ردن��ى س��ی��م��ب��ول و پ��ی��رۆزی��دای � ه بۆخۆى و نه‌وه‌ى ئێستاش ئه‌وه‌ى پێ قبوڵ ن��ی�ه ،ئ���ه‌وه‌ى وای��ک��ردوه ت��ا ئێستا وێنه‌ى سه‌رکرده‌کان هاوشێوه‌ى واڵتانى ده‌وروب�ه‌ر نه‌سوتێنرێن هه‌ستکردنى هاونیشتمانیان ه به واقعى عه‌قڵیه‌تى سه‌رکرده‌کانیان ک ه دڵنیان روبه‌ڕوى کوشتن دهبنهوه». عامر سه‌اڵح ،چاالکوانى کۆمه‌ڵگه‌ى مه‌ده‌نى له (ک��ه‌الر) ئاماژه ب �هوه ده‌دات «که‌الر له‌وماوه‌یه‌دا که بێده‌نگى به‌سه‌ریدا زاڵ��ه م��ان��اى ئهوهنیه ک�ه خه‌ڵکى ک�ه‌الر بێده‌نگن و بارودۆخه‌که‌یان ب �ه‌الو‌ه باشه، به‌ڵکو ئ �هو بێده‌نگی‌ه ل���ه‌دواى ئه‌وهه‌موو سه‌رکوتکرد‌ن و گرتن‌و توندوتیژیه‌و‌ه هات که دهس�ه‌اڵت به‌رامبه‌ر به هاونیشتمانیان کردى».
هەواڵ
لێدوانێکى وه‌زیرى پێشمه‌رگ ه ل ه (چه‌تر) هه‌ڵه‌بج ه توڕ ه ده‌کات
ساڵی دووهم ژماره 56 دووشه‌ممه 2711/2/26 - 2011/5/16
2
بۆ ئه‌وه‌ی بمێنی ئه‌بێ ئه‌م جۆر‌ه حوکمه‌ت قبوڵ بێت! u
ههڵهبجه یادگار ره‌ئوف
بۆچــوون
سۆران عومه‌ر
«له‌برى ئاوه‌دانکردنه‌وه‌ى شاره‌که‌مان ده‌مانکه‌ن ب ه تیرۆریست»
u
ب���ه ت �هم �هن��ی ح��وک��م��ڕان��ی ئ���ی���داره‌ی خۆجێیه‌تی باشوری کورستان له‌م ()20 س��اڵ�هدا ئ �هوه ئاشکرابوو ،که ک��ورد له‌م پ��ارچ�هی�هی کوردستاندا ئه‌زمونه‌که‌ی ش��ای �هن��ی شکسته ،ب �ه م��ان��ای ئ���ه‌وه‌ی ئه‌زمونێک سه‌روه‌رییه‌کانی بریتی بێت له شه‌ڕی ناوخۆ ،دابه‌شکردنی کوردستان له رووی جوگرافی و زمانه‌وانی و ئاینی و نه‌ته‌وه‌یی ،به‌رهه‌مهێنانی گه‌نده‌ڵیی، م��وم��ارهس�هک��ردن��ی سیسته‌مێک پ��ڕ ل ه سته‌مکاری ،دهب��ێ چ ئه‌زمونێک بێت که شایه‌نی شکۆمه‌ندیی بێت بۆ ئه‌وانه‌ی خ��ۆی��ان ب�ه خ��اوهن��ی ڕاب����ردوو و ئێستای کوردستان ده‌زان��ن و ئاماد‌ه نین تا بمێنن ده‌ستبه‌رداری کورسی حوکم بن!؟ رهنگه که‌سانێک که زۆر سودمه‌ند ب��وون ل �هم په‌شێویی‌ه و ک��ورد وته‌نی دز بازاڕی ئاڵۆزی پێ خۆشه ،کاریان ئه‌وه‌بێت به‌رگری له به‌رده‌وامی ئه‌م جۆر‌ه ئیداره‌ی ه بکه‌ن ،که تێیدا یاسا ئامۆژگاریی‌ه به‌هۆی ئه‌وه‌ی جێبه‌جێ ناکرێ ،ڕۆشنبیر دوژمنه، چونکه کاریگه‌ری باشی له‌سه‌ر کۆمه‌ڵگ ه ههیه ،رۆژنامه‌نوس مه‌ترسیدار‌ه به‌هۆی ده‌ستبردنی ب��ۆ دۆس��ی�ه هه‌ستیاره‌کانی گه‌نده‌ڵی ،بازاڕ پاوانکراو‌ه بۆ کۆمه‌ڵێک به‌رپرسی بازرگان ،زیندان زۆره و هه‌رکات بیانه‌وێ ته‌نها له‌خۆپیشاندانێکدا به سه‌دان گه‌نج ئ��اوه‌دان��ی دهک���هن���هوه ،ب�ه کورتی ئهمه واڵتێکه هه‌موو ڕۆژێ یاسایه‌کی تێدا پێشێل دهک��رێ ،حورمه‌تی ئینسانى تێدا هه‌تک دهک���رێ ،سه‌رمایه‌دارێکی ناشه‌رعی تێدا دروس��ت دهب��ێ و له‌گه‌ڵ زیادبوونی بودجه‌که‌یدا س �ه‌دان بێکار و هه‌ژاریش زیاد ده‌کات ،ئهمه واڵتێکه زۆر باسی دیموکراسی و ئازادی تێدا ده‌کرێ، ب���ه‌اڵم دوای ( )20س��اڵ ل �ه ئه‌زمونی ح��وک��م��ڕان��ی وه‌زاره‌ت������ی م��اف��ی م��رۆڤ هه‌ڵده‌وه‌شێته‌و‌ه و وه‌زی��ری هێزی چه‌کدار ده‌بێت به ده‌مڕاستی حوکم و حکومه‌ت و به ناقیله دێتهوه سه‌ر شه‌قامه‌کان ،ب ه فه‌رمانی ته‌قه‌و‌ه روو له هاواڵتیه‌کانی ده‌کات ،به کورتی لێر‌ه له‌پێناو ئازادی و دیموکراسیدا ڕۆژ نیه که‌سێک مافی پێشێل ن �هک��رێ ،ههفته نیه راپ��ۆرت��ی ڕێ��ک��خ��راوێ��ک��ی ن��ێ��وده‌وڵ �هت��ی ن���اوی ئه‌م هه‌رێمه‌ی ئێمه‌ی تێدا نه‌بێ ،وهک چۆن ئێستا دۆسیه‌ی تاوانبار‌ه داواکراوه‌کانی ناو دادگا له دۆسیه‌ی ئهوانه زۆرتر‌ه که هۆلۆکۆستیان ئه‌نجامدا ،هێشتا الی ئێم ه جه‌الد رێزی زیاتره له ڕۆشنبیر ،چه‌ک حورمه‌تی زۆرتر‌ه له قه‌ڵه‌م ،شوش‌ه به‌های زۆرت��ره له خوێن ،ئێمه دوای ( )20ساڵ له‌سایه‌ی ئه‌م «شۆڕشگێڕانه‌دا» هێشتا داوای ئ��ازادی ده‌که‌ین!! ئه‌و ئازادییه‌ی که به بێ کاره‌بای ب �ه‌رده‌وام و شه‌قامی جوان قبوڵمان‌ه و لێمان زه‌وت ده‌که‌ن ،ئه‌و ئازادییه‌ی که له‌گه‌ڵ بونماندا هه‌مان‌ه و لێیان قۆرخ کردوین ،ئێمه وام��ان هه‌ست دهک��رد ئه‌م حوکمڕان‌ه کوردان‌ه که بوون ب �ه س���ه‌رم���ای���ه‌دار ب �ه‌ڕێ��وه‌ب��ردن��ی ژی��ان��ی میله‌ته‌که‌یان ته‌سلیم به‌خۆیان ده‌که‌نه‌وه، به‌اڵم به‌هه‌ڵه‌دا چووین ،ئهمانه به گیرفانی به‌تاڵ هاتونه‌ت‌ه سه‌ر حوکمی ئه‌م خاک و خه‌ڵکه ،بۆیه جارێ زوو‌ه به حوکمی قه‌ڵه‌م و ئازادی بیروڕا جێی بهێڵن. ئهمانه هه‌موو ده‌مامکه‌کانیان که‌وت، حه‌قیقه‌تیان‌ه که ئێستا ده‌یبینی حوکم دهک���ات ،حوکمێک ک�ه جگه له‌خۆی که‌سى ترى پێ قبوڵ نیه حوکم بکات، حوکمێک که خه‌ڵک به‌کاردێنێ بۆ ئ���ه‌وه‌ی شه‌رعیه‌تی حوکمکردنی پێ وه‌ربگرێ و هه‌ر خه‌ڵکیش به‌و حوکم و شه‌رعیه‌ت‌ه ده‌چه‌وسێنێته‌و‌ه که له دونیای سیاسه‌ت و دیموکراسی حه‌قیقیدا هیچ مانایه‌کی نیه ،ئهمانه حوکمێک ده‌که‌ن هاوشێوه‌کانی ڕووخ���اوه و ب �ه‌ره‌و ڕووخ��ان ده‌چ��ێ ،تاز‌ه به تاز‌ه الی ئێمه به هێزی چه‌کدار ئه‌م حوکم‌ه ده‌پارێزرێ و خه‌ڵکی له‌سه‌ر شه‌الق ده‌کرێ ،ئه‌گه‌ر بڵێ ژیانێکی له‌م‌ه باشترم ده‌وێ!!
باڵوبونه‌وه‌ى لێدوانێکى وه‌زیرى پێشمه‌رگ ه ل ه باره‌ى هه‌ڵه‌بجه‌ى شه‌هیده‌و ه ل ه رۆژنامه‌ى (چه‌تر) نیگه‌رانى الى خه‌ڵکى شاره‌ک ه دروست کردووه ،بۆ ئهوه مه‌به‌سته‌ش ب ه نیازن هه‌ڵمه‌تێک
دژى ئه‌و لیدوانه‌ى وه‌زیرى پێشمه‌رگ ه ده‌ستپێبکه‌ن ،ک ه وتبووى «ده‌بێت هه‌ڵه‌بج ه پیاوکوژى تێدا نه‌مێنێت».
(ن��اس��ی��ح ع �هب��دول��ڕه‌ح��ی��م) ه �هڵ��س��وڕاوى کهمپینهکه به (چه‌تر)ى وت :که‌مپینێک له توێژ‌ه جیاوازه‌کانى ش��ارى ههڵهبجه و داموده‌زگا مه‌ده‌نیه‌کان پێکده‌هێنین و داوا ل ه داواکارى گشتى ده‌که‌ین لێپرسینه‌و‌ه بکات سه‌باره‌ت به‌و لێدوانه‌ى وه‌زی��رى پێشمه‌رگ ه
له رۆژنامه‌ى (چه‌تر) ،چونکه ناوبانگ (سومعه)ى شاره‌ک‌ه و خه‌ڵکى هه‌ڵه‌بجه‌ى شکاندوه ،به‌م کاره‌مان ئێمه یاسا ده‌خه‌ین ه ژێر ئه‌مرى واقیع تا جارێکیتر سوکایه‌تیمان پ��ێ��ن �هک��رێ��ت ،ل���هب���رى ئ���اوه‌دان���ک���ردن���ه‌وه‌ى شاره‌که‌مان و پاداشتکردنمان به تاوانبار و تیرۆریست ده‌مانده‌ن‌ه قه‌ڵه‌م. ه��هروهه��ا (دالوه‌رح����هی����دهر) پ��ارێ��زه‌ر ل ه ه �هڵ �هب��ج �هى ش �ه‌ه��ی��د دهڵ���ێ���ت :که‌مپین دروس��ت��ک��ردن ئ��اس��ای��ی�ه ب��ۆ ڕێکخستنى
شوێنه‌وارناسانى هه‌ڵه‌بجه‌ش هه‌ڕه‌ش ه ده‌که‌ن
«تا ئێستا سه‌ندیکاکه‌مان نه‌یتوانیو ه کۆنفرانسێکببه‌ستێت»
هه‌ڵه‌بج ه
ئاسۆ محه‌ممه‌د ل ه به‌یاننامه‌یه‌کدا ک ه وێنه‌یه‌کى ب ه (چه‌تر) گه‌یشتووه، شوێنه‌وارناسانى سنورى قه‌زاى هه‌ڵه‌بجه‌ى شه‌هید پشتگیرى خۆیان بۆ شوێنه‌وارناسانى پارێزگاى سلێمانى ده‌رده‌بڕن و هه‌ڕه‌شه‌ى کشانه‌و ه ل ه سه‌ندیکاى شوێنه‌وارناسان ده‌که‌ن ،ئه‌گه‌ر سه‌ندیکا ب ه شێوه‌یه‌کى جدى هه‌وڵى چاره‌سه‌رکردنى کێشه‌کانیان نه‌دات.
شوێنه‌وارناسانى هه‌ڵه‌بجه‌ى شه‌هید ده‌ڵێن: ئێمه وهک شوێنه‌وارناسانى هه‌ڵه‌بجه‌ى شه‌هید که ئه‌ندامى سه‌ندیکاى شوێنه‌وارناسانى ک��وردس��ت��ان��ی��ن ،پ��ش��ت��گ��ی��رى خ���ۆم���ان بۆ داواکاریه‌کانى شوێنه‌وارناسانى کوردستان ده‌رده‌بڕین و به هه‌موو شێوه‌یه‌ک پشتگیرى داواکانیان ده‌که‌ین ،داوا له سه‌ندیکا ده‌که‌ین به زوترین کات کارى جدى بۆ شوێنه‌وارناسان بکات به بێ جیاوازى. ئه‌وه‌ش ده‌ڵێن :ئێمه ئاگادارین سه‌ندیکا م�����اوهى چ �هن��د س��اڵ��ێ��ک�ه دام��������هزراوه ،تا ئێستا ن�هی��ت��وان��ی��وه داک���ۆک���ى ل �ه مافى شوێنه‌وارناسان بکات ،ته‌نانه‌ت نهیتوانیوه له ماوه‌ى دامه‌زراندنیه‌و‌ه تا ئێستا سه‌رجه‌م
شوێنه‌وارناسان کۆبکاته‌و‌ه و کۆنفرانسێک ببه‌ستێت. ئ������ه‌وه‌ش دهخ������هن������ه‌ڕوو :ئ��ێ��م �ه وهک شوێنه‌وارناسانى ههڵهبجه رایده‌گه‌یه‌نین ئه‌گه‌ر سه‌ندیکا به زووترین کات هه‌وڵى جێبه‌جێکردنى داواک����ارى شوێنه‌وارناسان ن�ه‌دات ئه‌وا له‌و سه‌ندیکای‌ه ده‌کشێینه‌و‌ه و ئه‌و سه‌ندیکای‌ه الى ئێمه هیچ شه‌رعیه‌تێکى نامێنێت. ئه‌م ره‌خنانه‌ى شوێنه‌وارناسانى هه‌ڵه‌بجه‌ى ش�ه‌ه��ی��د دواى ئ����هوه دێ����ت ،ک �ه ژم����اره‌ى راب��ردوو رۆژنامه‌ى (چه‌تر) باڵوى کردهوه، شوێنه‌وارناسانى سلێمانى و ههڵهبجه هه‌ڕه‌شه‌ى کشانه‌و‌ه له سه‌ندیکاکه‌یان ده‌که‌ن.
نوێنه‌رى یه‌کێتى دیموکراتى کورد:
رژێمى سوریا ناتوانێ چاکسازى ل ه واڵتدا ئه‌نجام بدات
هه‌ولێر
ره‌هێل مامه‌ش خۆپیشاندانه‌کانى خه‌ڵکى سوریا دژى رژێمه‌که‌ى (به‌شار ئه‌سه‌د) ماوه‌ى دوو مانگ ه به‌رده‌وامى ههیه، حزب ه کوردستانیه‌کان و جه‌ماوه‌رى خۆپیشانده‌ریش جه‌خت له‌سه‌ر چاکسازى و گۆڕانکارى ده‌ستور له‌و واڵته‌دا ده‌که‌نه‌وه.
(مه‌حمود محه‌مه‌د) ن��اس��راوه به (ئه‌بو سابیر) ئه‌ندامى مه‌کته‌بی سیاسى (پارتى یه‌کێتى دیموکراتى ک��ورد له س��وری��ا) و نوێنه‌رى ئه‌وحزب‌ه له باشورى کوردستان،
سه‌باره‌ت به ره‌وش��ى ئێستا و خۆپیشاندان له واڵت��ى سوریا به (چ�هت��ر)ى راگه‌یاند: مه‌ترسیه‌کانى به‌کارهێنانى چ���هک و دهس��ت��گ��ی��رک��ردن��ى چ���االک���وان���ان ،رۆژ ب ه رۆژ زی��ات��ر دهب��ێ��ت ،له‌کاتێکدا دروش��م��ى خۆپیشانده‌ران داواى چاکسازى و روخانى رژێم ده‌که‌ن ،هه‌روه‌ها حزبه کوردستانیه‌کان له سوریا یه‌ک هه‌ڵوێستن و داوا ده‌که‌ن چه‌ک له دژى خۆپشانده‌ران به‌کارنه‌هێندرێت و ده‌رفه‌ت به خۆپیشانده‌ران بدرێت بۆئه‌وەى به‌شێوه‌یه‌کى مهدهنیانه داواى مافه‌کانى خۆیان بکه‌ن. وتیشى :حزبه سیاسیه‌کانى کوردستان ل ه سوریا داوا ده‌که‌ن کۆنگره‌یه‌کى نیشتیمانى
ببه‌ستن ،بۆ چاره‌سه‌رکردنى کێشه‌ى کورد له سوریا و ده‌ستورێکى ت��از‌ه بنوسرێته‌وه، به‌شێوه‌یه‌ک بێت ئ��ازادى سیاسى فه‌راهه‌م بکرێت ،ه �هروهه��ا داوا دهک���هن قانونێکى ت��از‌ه ب��ۆ ه �هڵ��ب��ژاردن ده‌رب��ک��رێ��ت و رێ��ز ل ه رۆژن��ام�هى ئ��ازاد بگیرێت ،یاسا ده‌ربچێت بۆئه‌وه‌ى هه‌رسێ ده‌سه‌اڵته‌که‌ى یاسادانان و جێبه‌جێکردن و دادوه‌رى جیابکرێته‌و‌ه و حزب ده‌ست له‌کاروباریان وه‌رنه‌دا. پ��ێ��ش��ی��واب��وو ،ک �ه ئ��هو داواک��اری��ان��ه بۆ کۆمه‌ڵگه‌ى سوریای‌ه به گشتى ،چونک ه پێموای‌ه رژێ��م��ى ئێستاى س��وری��ا ناتوانێ کێشه‌کان چ��ارهس�ه‌ر بکات و چاکسازى بکات.
سلێمانى؛ بۆ ژیانى دره‌ختێکى ته‌مه‌ن ( )200ساڵ که‌مپینێک راده‌گه‌یه‌نرێت سلێمانی زانکۆ سه‌ردار له ناوچه‌ى (کۆسته‌ى چه‌م) ل ه ناحیه‌ى (به‌کره‌جۆ) که ده‌که‌وێت ه رۆژئاواى باشورى سلێمانى دره‌ختێکى ته‌مه‌ن ( 150ـ )200 ساڵ ههیه ،که به‌هۆى پرۆژه‌ى دروستکردنى شه‌قامه‌وه مه‌ترسى له ناوچوونى لێده‌کرێت ،بۆ ئه‌وه‌ش هه‌ڵمه‌تێک بۆ رێگرتن له له‌ناوبردنى ئه‌و دره‌خت ه راده‌گه‌یه‌نراوه.
به گوێره‌ى زانیارییه‌کان شوێنى ئه‌و دره‌خ��ت�ه به‌ته‌مه‌نه کهوتۆته ناوه‌ڕاستى ک��ۆاڵن��ێ��ک��ىک��ۆس��ت��ەی چ����ەم����ەوە ،ئ �هو کۆاڵنه له نه‌خشه‌ى پرۆژه‌ى شاره‌وانیدایه، ل �هو ب��اره‌ی �هوه (ب �هره �هم ئیسماعیل) ک ه گه‌نجێکى کۆستەی چەمەوە و یه‌کێک ه له هه‌ڵسوڕاوانى کهمپینهکه به (چه‌تر)ى راگه‌یاند ،ئه‌و له قسه‌ى چه‌ند که‌سێکى بیستوه ئ �هو دره‌خ��ت �ه پێده‌چێت ته‌مه‌نى بگاته ( )250ساڵیش ،به‌رزیه‌که‌شى (15 ـ )20مه‌تر ده‌بێ و پانیه‌که‌شى مه‌ترێک
و ( )63سانتیمه‌تره. ب������هره������هم ئ�����ام�����اژه‌ى ب����ه‌وه‌ش����دا ،ئ�����ه‌وان وهک گ�����روپ�����ى (س����ی����دی����ۆن) ه���هس���ت���اوهن ب���هو ک����اره و پشتگیرى توانیویشیانه (کۆمه‌ڵه‌ى کوردستانێکى سه‌وز) وه‌ربگرن. وت���ی���ش���ى :ل����ه م�����اوهى راب���������ردوودا ب��ه‌رپ��رس��ان��ى ح���ک���وم���هت وت���ی���ان دوو ملیۆن ن �هم��ام ده‌چێنین، ئایا که‌ى ته‌مه‌نى ئه‌و دوو م��ل��ی��ۆن ن �هم��ام �ه ،ئ�هگ�ه‌ر ه���هم���وش���ى س�����ه‌وز ب��ب��ێ��ت دهگ��ات �هوه به ته‌مه‌نى ئه‌م دره‌خ��ت �ه؟! بۆیه ئامانجى ئێمه ئهوهیه که ژینگه‌ى ئ���هم ش����اره ج��وان��ت��ر ب��ێ��ت، چونکه ئێستا ئێمه ده‌بینین ئه‌م شاره که‌مترین رێژه‌ى رووبه‌ره‌که‌ى سه‌وزاییه.
n
دره‌خته ته‌مه‌ن دوو سه‌د ساڵه‌که
کۆمهڵگه ،یاسا له حاڵه‌تى ناسروشتیدا رۆڵ ده‌بینێ تا مافى خه‌ڵک پێشێل نه‌کرێت. ه��اواڵت��ى (زان���ا ع��ەل��ى) ک�ه دانیشتوى هه‌ڵه‌بجه‌یه ،ل�هب��اره‌ى لێدوانه‌که‌ى وه‌زی��رى پ��ێ��ش��م�ه‌رگ�هوه دهڵ���ێ���ت :ئ���هوه سوکایه‌تى (ئیهانه)یه به که‌سوکارى شه‌هیده‌کانمان م��ن ه �ه‌ر ک�ه ئ �هو رۆژن��ام �هی �هم خوێنده‌و‌ه ب��ۆم ده‌رک���ه‌وت دهس���ه‌اڵت س���ه‌ره‌ڕاى ئ�ه‌وه‌ى رێگه به خۆى ده‌دات یارى به کۆمه‌ڵگ ه بکات ،رێگه‌ش بهوه ده‌دات قوربانى و جه‌الد
پێچهوانه بکاتهوه. شادێڕ (مانشێت)ى ژم���اره‌ى راب���ردووى رۆژنامه‌ى (چه‌تر) لێدوانێکى (شێخ جه‌عفه‌ر) وه‌زیرى پێشمهرگه بوو له‌باره‌ى ههڵهبجهوه، که وتبووى «ده‌بێت ههڵهبجه پیاوکوژى تێدا نه‌مێنێت و بکوژانى پۆلیسه‌کان الى ئیسالمییه‌کان خۆیان شاردۆته‌وه» ،ئه‌مه‌ش بۆت‌ه مایه‌ى نیگه‌رانى الیهنه ئیسالمییه‌کان و دانیشتوانى هه‌ڵه‌بجه‌ى شه‌هید.
ئه‌ندامێکى چاودێریکردنى ماده‌ى (140
):
لیژنه‌ى جێبه‌جێکردنى ماده‌ى ( )140ل ه کاره‌کانى که‌مته‌رخه‌م بووه
چه‌تر کاوه حسێن (مه‌حما خه‌لیل) ئه‌ندامى لیژنه‌ى کاتى چاودێریکردنى ماده‌ى ( )140له په‌رله‌مانى عێراق ،رایگه‌یاند کارى لیژنه‌که‌یان چاودێریکردنى جێبه‌جێکردنى قۆناغه‌کانى ماده‌ى ( )140و فشار خستنه سه‌ر حکومه‌تى عێراقه ،به مه‌به‌ستى جێبه‌جێکردنى ماده‌که.
م �ه‌ح��م��ا خ �هل��ی��ل ل��ه ل��ێ��دوان��ێ��ک��دا بۆ (چ�هت��ر) ئ �ه‌وه‌ى خسته‌ڕوو ،که تێبینى ل �هس �ه‌ر ل��ی��ژن�هى جێبه‌جێکردنى م��اده‌ى ( )140ه�هی�ه ،چونکه وهک پێویست ئاوڕى له‌و کهسانه نه‌داوه‌ته‌وه که ماده‌ک ه ده‌یانگرێته‌وه و کاریان بۆ جێبه‌جێکردنى قۆناغه‌کانى ماده‌که نهکردووه.
ئ����هن����دام����هک����هى ل����ی����ژن����هى ک���ات���ى چاودێریکردنى ماده‌ى ( )140ئاماژه‌ى ب���ه‌وه‌ش ک��رد ،س �ه‌ردان��ى نوسینگه‌کانى جێبه‌جێکردنى ماده‌که ده‌که‌ن و گوێ ل ه داواکارییه‌کانى ئه‌و خه‌ڵکه ده‌گرن ک ه ماده‌که ده‌یانگرێته‌وه ،وتیشى« :ئه‌گه‌ر که‌مته‌رخه‌مى هه‌بێت ل�ه‌الی�هن لیژنه‌ى ج��ێ��ب�هج��ێ��ک��ردن��ى م����اده‌ى ( )140ئ��هوه لیژنه کاتییه‌که فشار دهخاته سه‌رى بۆ نه‌هێشتنى ئه‌و که‌مته‌رخه‌مییانه». لیژنه‌ى کاتى چاودێریکردنى ماده‌ى ( )140رۆژى پێنج شه‌ممه‌ى راب���ردوو له په‌رله‌مانى عێراق ده‌نگ درا له سه‌ر پێکهاتنى ،لیژنه‌که ل�ه ( )21ئه‌ندام پێکهاتووه که پێنج ئه‌ندامییان کوردن، ئ���ه‌وه‌ى س�ه‌رۆک��ای�هت��ى لیژنه‌که دهک��ات (موحسین سه‌عدون) ئه‌ندامى په‌رله‌مانى ع��ێ��راق �ه ل���هس���ه‌ر ل��ی��س��ت��ى ه��اوپ �هی��م��ان��ى کوردستان.
هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌کاننیگه‌رانن ل ه مانه‌وه‌ى هێز ل ه شاره‌که‌یاندا ههڵهبجه
یادگار ره‌ئوف چاالکوانانى هه‌ڵه‌بجه‌ى شه‌هید ئهوه ده‌خه‌نه‌ڕوو ،تا ئێستا به سه‌ربازگه‌کردن له هه‌ڵه‌بج ه به‌رده‌وامه و سه‌ره‌ڕاى ئه‌وه‌ش زۆر ناوچه کراون به بازگه‌ى سه‌ربازى و به‌ربه‌ستى کۆنکرێتى له چه‌ند گه‌ڕه‌کێک دانراوه.
(م��ودری��ک عه‌لى ع���ارف) ن��وس�ه‌ر و رۆشنبیرى ش��ارى ههڵهبجه ل�ه‌وب��اره‌ی�هوه به (چه‌تر)ى وت :هێز له هه‌ر شوێنێک بێت حاڵه‌تى ناسروشتى دروس��ت ده‌کات له‌نێوان هاواڵتى و ده‌سه‌اڵت ،خۆپیشاندان کراوه ده‌بێت به وشه وه‌اڵم بدرێته‌وه نه‌ک به هێز ،چونکه خۆپیشانده‌ران چه‌ک و ته‌قه‌مه‌نیان پێ نه‌بوه ئه‌و هێزه‌ش چه‌کى زۆى پێیه ،وهک (ده‌بابه و ناقیله و تۆپ
و چه‌کى قورس) هه‌ڵه‌بجه‌پێشتر زامدار ب��ووه هێشتا زه‌خمى کۆنى ژان دهک��ات، زۆرترین ی��اده‌وەر‌ى تاڵى له‌گه‌ڵ چه‌ک به‌سه‌ربردوه ته‌نانه‌ت به وێنه‌ش چه‌ک ل ه یاده‌وه‌رى هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌کاندا نه‌ماوه. هه‌روه‌ها (ئه‌رسه‌الن عابید) به‌رپرسى سه‌نته‌رى گه‌شه‌پێدانى چاالکى الوان، لقى هه‌ڵه‌بجه‌ى شه‌هید وت��ى :هه‌میش ه ژی���ان س��ێ ش��ت ج��وان��ى دهک����ات (ن���ان، ئ���ازادى ،ئ��اس��ای��ش) دهس���ه‌اڵت ئه‌مانه‌ى له تاکه‌کانى خۆى سه‌ندوه ،هه‌ڵه‌بجه‌ش پشکى شێرى به‌رکه‌وتوه له‌و مه‌سه‌النه‌دا. وتیشى :خه‌ڵک له‌م شاره‌دا هه‌ست ب ه ئارامى ناکات هه‌ست دهک��ات رۆژێک ده‌ی��ف��ڕێ��ن��ن ،م��ان��ای �هک��ى دی��ک �ه ئ �ه‌وه‌ی � ه دهس���ه‌اڵت ت��رس��ی پ��ژاک��ى ه�هی�ه ئ �ه‌وه‌ش مه‌حاڵه ،هێنانى هێز بۆ ههڵهبجه جگه ل ه نائارامى شتیکى دیکه‌ى لێناکه‌وێته‌وه.
زێبارى :دژى هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ى دادگاى بااڵى تاوانه‌کانین
ک��ورد نه‌کراوه‌ته‌وه ،که سته‌مێکى زۆرى چه‌تر له‌الیه‌ن رژێمى پێشوه‌و‌ه لێکراوه. کاوه حسێن وتیشى« :تا ئێستا ( )57دانیشتن له‌سه‌ر دۆسیه‌ى راپه‌ڕین و ک��ۆڕه‌و ئه‌نجامدراوه، پارێزه‌ر (عه‌بدولڕه‌حمان زێبارى) له‌گه‌ڵ ده‌رکردنى بڕیار بۆ ده‌ستگیرکردنى ( )3200تۆمه‌تبار به دۆسیه‌که». سه‌رۆکى ده‌سته‌ى داکۆکیکار ل ه ب�ه گ��وێ��رهى زانیارییه‌کان ل�ه ئێستادا که‌یسى سه‌رکوتکردنى راپه‌ڕین ل���ه‌الی���هن ح��ک��وم�هت��ى ع��ێ��راق �هوه ب��ڕی��ارى و کۆڕه‌وى ساڵى ( )1991ئاماژه هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى دادگ��اى بااڵى تاوانه‌کان بۆ ئه‌و ه ده‌کات ،ئه‌وان دژى ئ��اڕاس��ت�هى په‌رله‌مانى ع��ێ��راق ک���راوه ،ب ه هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى دادگاى بااڵى مه‌به‌ستى ده‌نگدان له‌سه‌ر هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى تاوانه‌کانى عێراقن. زێبارى بۆ رۆژنامه‌ى (چه‌تر) قسه‌ى کرد ئه‌و دۆسیهیه ،له‌به‌رامبه‌ردا هاوپەیمانی و وتى :به‌یاننامه‌یه‌کمان بۆ رای گشتی ،ف��راک��س��ی��ۆن �ه ک��وردس��ت��ان��ی��ی �هک��ان دژى سه‌رۆکایه‌تى کۆمار ،ئه‌نجومه‌نى وه‌زیرانى هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى ئ�هو دادگ��ای �هن ،چونک ه عێراق و سه‌رۆکایه‌تى هه‌رێم ده‌رک��ردووه ،هێشتا به گوته‌ى ئه‌وان ئه‌و تاوانانه‌ى له‌الیه‌ن ت��ێ��ی��دا ئ��ام��اژه‌م��ان ب����هوه ک�����ردووه ،دژى رژێمى به‌عسه‌و‌ه دژى کورد کراوه قه‌ره‌بوو هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى دادگاى بااڵى تاوانه‌کانى نه‌کراونه‌ته‌و‌ه‌و له‌الیه‌ن ئه‌و دادگایه‌و‌ه یه‌کال عێراقین ،ل �هب �ه‌رئ �ه‌وه‌ى دادگ��اک �ه هێشتا نه‌کراوته‌و‌ه‌و بڕیارى له‌سەر نه‌دراوه. کاره‌کانى ته‌واو نهبووه و قه‌ره‌بووى گه‌لى
راگه‌یاندنی هه‌بوونی دەستی کورد له دۆزینه‌وه‌ی ئوسام ه بنالدن «هه‌ڵه‌یەکى گه‌ور ه بوو»
پێویست ناکات کورد خۆى بکات ه ئامانجى رێکخراوێکى وا گهوره رێکخراوی قاعیده ،ل�هو دی���داره‌دا الهور ئاماده‌کار تاڵه‌بانی ،چیرۆکی ده‌ست هه‌بوونه‌که‌یان زانکۆ سه‌ردار دهگ��ێ��ڕێ��ت �هوه و دهڵ��ێ��ت :ن��زی��ک�هی ش�ه‌ش ههفته دوای ده‌ستگیرکردنی س �ه‌دام بوو له ()2004دا .زانیارییه‌کمان پێگه‌یشت دوای راگه‌یاندنی هه‌بوونی له‌سه‌ر که‌سێکی پاکستانی که ده‌یویست دەستی ده‌زگای دژه‌تیرۆر له له ئێرانهوه بێت‌ه ن��او س��ن��ووری عێراقه‌وه. دۆزینه‌وه‌ی ئوسام ه بن الدن، ناوبراو رایده‌گه‌یه‌نێت که ئه‌و کهسه ناوی مه‌ترسی تێکچونی باری ئاسایش (حه‌سه‌ن غ��ول) ب��ووه و نامه‌ی بۆ (ئه‌بو زیاد ده‌کات و لهوبارهیهوه په‌رله‌مانتارێک ل ه لیژنه‌ی ناوخۆی مه‌سعه‌ب زه‌رق����اوی) هێناوه .اله��ور له‌و په‌رله‌مان ده‌ڵێت ئه‌وه‌نده‌ى تابیعى دیداره‌ی رۆژنامه‌که‌دا ده‌ڵێت «له‌وکاته‌دا به‌ڕاستی زۆر گرنگیمان پێنه‌دا ،چونک ه شه‌خسى پێو ه دیار ه ئه‌وه‌ند ه شتێکی ساده‌بوو بۆ ئێمه ،غول نه‌ته‌قینه‌وه‌ی الیه‌نی نه‌ته‌وه‌یی و ئاسایشى پێبوو نه هیچ ،گرنگی زۆرم��ان پێنه‌دا و نیشتمانه‌یه‌که‌ى له‌به‌ر چاو ته‌سلیمی ئه‌مریکییه‌کانمان کرد» ناوبراو نه‌گیراوه ،رۆژنامه‌نوسێکیش رای��دهگ �هی �هن��ێ��ت ک �ه ئ���هو ک �هس �ه (غ���ول) پێیوای ه په‌یوه‌ندی هه‌ی ه دوای ده‌ستگیرکردنی زۆر هاوکار بووه به‌رووداوه‌کانى ماوه‌ى رابردووی له‌گه‌ڵ هێزه‌کانی ئه‌مریکا .ئه‌و به‌رپرس ه هه‌رێمی کوردستانه‌و ه و ده‌یه‌وێت رای��دهگ �هی �هن��ێ��ت «س������ه‌ره‌داوی یه‌که‌می رووخساری ده‌زگاک ه جوان دۆزینه‌وه‌ی شوێنی بن الدن له‌کوردستانه‌وه بکرێته‌وه. له دوای کوژرانی سه‌رۆکی رێکخراوی ده‌ستی پێکردوو‌ه له‌رێگه‌ی ده‌ستگیرکردنی ق��اع��ی��ده (ئ��وس��ام �ه ب��ن الدن) ده‌زگ����ای حه‌سه‌ن غوله‌وه». ئه‌و وتانه‌ی ناوبراو له ناو رۆشنبیران و دژه تیرۆری کوردستان ،رایگه‌یاند که ده‌زگاکه‌یان رۆڵی ههبووه له دۆزینه‌وه‌ی شاره‌زایانی بواری ئاسایشه‌و‌ه به مه‌ترسی (ب��ن الدن) و ئ�هم�ه‌ش ب���ه‌ڕای ش��اره‌زای��ان بۆ سه‌ر کوردستان لێکیده‌ده‌نه‌وه .لهوبارهیهوه و چ���اودێ���ران م�هت��رس��ی دروس����ت دهک���ات ئاسۆس هه‌ردی ،نوسه‌ر و رۆژنامه‌نوس ،به ب��ۆ ک��وردس��ت��ان ،وهک مامۆستایه‌کی (چه‌تر)ی وت :ده‌وڵه‌تێکى گه‌وره‌ى وهک زانکۆش رایده‌گه‌یه‌نێت پێده‌چێت له ئێستادا پاکستان که چه‌ند ساڵه ده‌وڵه‌ت و خاوه‌نى کاردانه‌وه‌ی ئه‌و رێکخراوه نه‌بێت ،به‌اڵم بۆ هێزى ئه‌تۆمى و سوپا و په‌یوه‌ندى گه‌وره‌ى داهاتوو مه‌ترسی بۆ سه‌ر ئاسایشی هه‌رێم ههیه ک�ه چ��ى ده‌ی �هوێ��ت خ��ۆى بدزێته‌و‌ه ل �ه‌وه‌ى که ئه‌و به‌رپرس بێت له کوژرانى ههیه. الهور تاڵه‌بانی ،به‌رپرسی ده‌زگای دژه بن الدن و دهڵێ ئاگامان لێى نهبووه ،به‌اڵم تیرۆر ،له دیدارێکی تایبه‌تیدا له رۆژنامه‌ی به‌رپرسێکى کورد به‌شانازیه‌و‌ه ده‌ڵێت ئێم ه (کوردستانی نوێ) رایده‌گه‌یه‌نێت که ئه‌وان به‌شداربووین له کوشتنى ئوسامه‌دا ،ئه‌مه‌ش وهک ده‌زگای دژه تیرۆر ده‌ستیان ههبووه به دانپێدانانی خۆى. ئاسۆس پێیوایه ئه‌م لێدوان‌ه «په‌یوه‌ندی له دۆزینه‌وه‌ی (ئوسامه بن الدن) سه‌رۆکی
ه �هی �ه ب���ه‌رووداوه‌ک���ان���ى م����اوهى راب����ردوو وه ب���ه‌ش���دارى ه��ێ��زه‌ک��ان��ى دژه ت��ی��رۆر ل ه سه‌رکورتکردنه‌کاندا بێگومان نیشانه‌یه‌کى پرسیارى گه‌وره‌ى خسته سه‌ر پیشه و کارى و ئه‌دائى ئ�هم هێزه و ئامانجه‌کانى ،له‌م رێگه‌و‌ه ئه‌م به‌رێز‌ه ده‌ی�هوێ باسى گرنگ
ێ راسته‌وخۆ دروستکردنى مه‌ترسیه‌کی ب پاساو‌ه له‌سه‌ر هه‌رێمى کوردستان». ه���ه‌ر ل���ه‌وب���اره‌ی���هوه ن �هری��م��ان ع �هب��دواڵ، پ�ه‌رل�هم��ان��ت��اری فراکسیۆنى گ���ۆڕان ل ه په‌رله‌مانی کوردستان ،به (چه‌تر)ی وت «وهک هه‌رێمى کوردستان قازانجێکى
›› په‌رله‌مانتارێک :ئه‌وه‌نده‌ى تابیعى شه‌خسى پێوه دیاره ئهوهنده الیه‌نی نه‌ته‌وه‌یی و ئاسایشى نیشتمانیه‌که‌ى له‌به‌ر چاو نه‌گیراوه
به هاواڵتیان بفرۆشێته‌و‌ه که ئه‌م هێزه چ گرنگیه‌کى ههیه و چ ده‌ورێکى ههیه ل ه شه‌ڕى دژه تیرۆرى جیهانیدا .هه‌ردی پێیوایه «ئه‌م جۆر‌ه زانیاریانه ئه‌گه‌ر راستیش بێت
ئه‌وتۆ له‌و مه‌سه‌له‌یه‌دا ناکه‌ین ئه‌وه‌نده‌ى تابیعى شه‌خسى پێوه دی��اره ئهوهنده الیه‌ن ه نه‌ته‌وه‌یی و ئاسایشى نیشتمانه‌یه‌که‌ى له‌به‌ر چاو نه‌گیراوه».
نه‌ریمان باسی ل�هوهک��رد که پاکستان له‌گه‌ڵ باڵوبونه‌وه‌ی هه‌واڵه‌که‌دا که‌وتن ه دروستکردنی سیناریۆ ،ئه‌و په‌رله‌مانتار‌ه وتیشی «پاکستان ئ�هم حسابات‌ه دهک��ات بۆ ئ�ه‌وه‌ی�ه ئاسایشى نه‌ته‌وه‌یى نه‌که‌وێت ه به‌رمه‌ترسى ،به‌اڵم بهداخهوه الى ئێمه هه‌ر ێ گهوره ێ بۆ ئه‌وه‌ى خۆى پ ێ ده‌توان که‌س بکات شتى واب�ڵاوب��ک��ات�هوه ،بۆیه دهب��وو ێ به‌ڕاستى پرس و رایه‌کى ته‌واو به هه‌رس سه‌رۆکایه‌تیه‌ک‌ه بکرایه و دیراسه‌ى بکرایه، چونکه ئ��هوه ره‌ن��گ�ه له‌ئه‌نجامدا گه‌لى ک��وردس��ت��ان باجى تۆڵه س�هن��دن�هوهک��ان و ئه‌و قسان‌ه بدات له‌کاتێکدا له‌ده‌مى چه‌ند به‌ڕێزێکه‌و‌ه وت��راوه رهنگه بۆ مه‌به‌ستێکى تایبه‌ت بوبێت ،ئ�هوه پێم وای�ه هه‌ڵه‌یەکى گ���ه‌وره‌ب���وو» ئ �هو پ�ه‌رل�هم��ان��ت��اره نمونه‌ی هێنایه‌و‌ه ب �ه‌وه‌ی ته‌قینه‌وه‌کانی (یه‌کی ش��وب��ات)ک�ه ل�هت��ۆڵ�هی ده‌ستگیرکردنی ت��ۆڕێ��ک��ی ق��اع��ی��دهب��وو .ن���اوب���راو وتیشی «پێموای‌ه مه‌ترسى دروست ده‌کات ،چونک ه ت��ۆڕى قاعیده الى هه‌موو دنیا ناسراون و ت��ۆڕێ��ک��ى جیهانین ل��هب��وارى ت��ی��رۆر و په‌المارداندا» ناوبراو له‌سه‌ر لێپێچینه‌وه‌ی پ��ه‌رل��هم��ان دهڵ��ێ��ت «ن�هم��ب��ی��س��ت��وه ک�هس قسه‌ى له‌سه‌ر بکات و ده‌سه‌اڵتیش لهگه ڵ ێ ناچێت ه بۆچونه‌کاندا نه‌بێت هیچ شت پێشهوه». ل�هم�ه‌ڕ ئ �هم م���ژار‌ه (چ�هت��ر) په‌یوه‌ندی کرد به الیهنه ئه‌منیه‌کانه‌و‌ه و به‌ڕێوەبه‌ری ئاسایشی سلێمانی ته‌نها ئ �هوهن��ده‌ی وت که وه‌اڵم���ی هیچ پرسیارێک ن��اده‌م�هوه و په‌یوه‌ندیه‌که‌ی پچڕاند .هه‌ر بۆ هه‌مان مه‌به‌ست (چه‌تر) زۆر هه‌وڵیدا نوێنه‌رانی لیستی ک��وردس��ت��ان��ی وه‌رب��گ��رێ��ت ،ب �ه‌اڵم په‌یوه‌ندییه‌کان دروس��ت ن�هب��وون .ه�ه‌ر له‌م بارهیهوه د.کامه‌ران مه‌نتک ،مامۆستای
راپۆرت ساڵی دووهم ژماره 56 دووشه‌ممه 2711/2/26 - 2011/5/16
3
زانکۆ ،وت��ی :ئه‌و لێدوانان‌ه ره‌نگدانه‌وه‌ى سلبى ده‌بێت له‌به‌ر ئ��ه‌وه‌ى ک��ورد بۆخۆى دوژمنى زۆره بۆیه پێویست ناکات خۆى بکاته ئامانجى رێکخراوێکى وا گ�هوره، له‌به‌ر ئ �ه‌وه‌ى ئێمه ده‌زانین سیناریۆیه‌کى گه‌وه‌ر‌ه بووه له‌سه‌رئاستى ده‌وڵه‌تانى عه‌ره‌بى ب �ه‌ڕێ��وه‌چ��ووه و چه‌ندین ده‌وڵ �هت��ى گ �هوره به‌شداریان تێدا کردوه ئێستا کورد بێت و خۆى بکاته خاوه‌نی من پێموای‌ه شتێکى باش نیه .مه‌نتک له درێژه‌ی قسه‌کانیدا وتیشی «ک���ورد هێشتا نه‌بوه‌ت‌ه ده‌وڵ �هت راسته هه‌قى خۆیه‌تى له‌و مه‌سه‌النه‌دا ئیش ێ ویستى خۆى بکات له‌به‌رئه‌وه‌ى کورد ب کهوتۆته ناو تۆڕێکى جیهانى له‌و بواره‌وه، ێ ئه‌رکه‌کانى ئهوهنده نهێنى بێت به‌اڵم دهب ێ ک��ارى له‌و ج��ۆره نیه ،چونکه کورد بڵ خۆى دوژمنى که‌م نیه ،ئه‌گه‌ر رۆڵیشى ێ ده‌بێت بۆ مێژوو بیهێڵێته‌و‌ه نه‌ک هه‌بوب بۆ ئێستا ،چونکه ئێستا ک��ورد پێویستى به‌دوژمنى زیاتر نیه». ئه‌و مامۆستایه‌ی زانکۆ باسی له‌وه‌شکرد ئه‌م راگه‌یاندن‌ه «ماناى وایه که شه‌ڕێک راده‌گه‌یه‌نى به‌رامبه‌ر رێکخراوێکى وهک قاعیده ،دیاره ئه‌و رێکخراوه‌ش شه‌ڕه‌کانى شه‌ڕێکى به‌ره‌یى نیه تا تۆ له‌به‌رامبه‌رى راب��وه‌س��ت��ى ئ �ه‌وان �ه ش �ه‌ڕه‌ک �هی��ان شه‌ڕێکى پارتیزانى و خۆته‌قاندنه‌وه‌ی‌ه بۆیه گومانى ێ بێن و ئه‌و ئه‌وه‌دێت‌ه ئاراوه که ئه‌وان سبه‌ین ئارامیه‌ى که له‌کوردستان ههیه بشێوێنرێ، ب��ۆی�ه به‌هیچ ش��ێ��وه‌ی �هک ل �هب �ه‌رژه‌وه‌ن��دى کوردنیه» .ناوبراو درێژه‌ی به وته‌کانیدا و وتی «پێموانی‌ه له‌م قۆناغه‌دا مه‌ترسیه‌کى گهوره دروست بکات ،چونکه قاعیده ل ه قۆناغى به‌خۆداچوونه‌وه‌دایه ،به‌اڵم پێموای ه له دواڕۆژ رهنگه مه‌ترسى و کاریگه‌رى هه‌بێت».
«تائێستا ( )50ملیار دینارى پرۆژه‌کان له‌بودجه‌ى ( )2010سه‌رف نهکراوه»
«چۆن په‌سه‌ندکردنى پرۆژ ه یاساى بودج ه گرنگ ه چاودێریکردنى شێوازى سه‌رفکردنه‌که‌شی گرنگه» ئاماده‌کار
په‌یمان ئه‌مین حساباتى خیتامى بودجه‌ى ساڵى ( )2010نه‌گه‌یشتۆت ه په‌رله‌مان ،بڕیار ه له‌دانیشتنى ئه‌مڕۆیدا په‌رله‌مانى کوردستان گفتوگۆ له‌باره‌ى پرۆژ ه یاساى بودجه‌ى ساڵى ( )2011بکات، چاودێرێکی ئابووریش ده‌ڵێت «تائێستا ( )50ملیار دینارى پرۆژه‌کان له‌بودجه‌ى ()2010 سه‌رف نهکراوه» په‌رله‌مانتارێکى ئۆپۆزسیۆنیش پێیوای ه چۆن په‌سه‌ندکردنى پرۆژ ه یاساى بودج ه گرنگه ،چاودێریکردنى شێوازى سه‌رفکردنه‌که‌شی وه‌ها گرنگه.
ب �هپ��ێ��ى راگ �هی��ان��دن��ێ��ک��ى راوێ����ژک����ارى سه‌رۆکایه‌تى په‌رله‌مانى کوردستان ،ئه‌مڕۆ دوو شه‌مم‌ه په‌رله‌مانى کوردستان گفتوگۆ له‌سه‌ر پ��رۆژه یاساى بودجه‌ى ()2011ى هه‌رێم دهک��ات و چ��اوه‌ڕوان ده‌کرێت پرۆژه یاساک‌ه رووب �ه‌ڕوى ره‌خنه‌یه‌کى زۆر بێتهوه له‌الیه‌ن ئه‌ندامانى په‌رله‌مانه‌وه .چونکه هه‌ر له ئێستاو‌ه راگه‌یاندنه‌کانی ئۆپۆزسیۆن ده‌ستیان کردووه به هه‌ڵمه‌تێک له‌دژی. لهمبارهیهوه عه‌دنان عوسمان ،ئه‌ندامى لیژنه‌ى دارایی‌و کاروبارى ئابورى په‌رله‌مانى کوردستان ،به (چه‌تر)ى راگه‌یاند «پرۆژه یاساى بودجه‌ى ( )2011که‌موکوڕییه‌کى زۆرى تێدایه و له‌کاتى گفتوگۆکردندا ه���هم���وو ک �هم��وک��وڕی��ی �هک��ان��ى ئ��اش��ک��را ده‌که‌ین». ت��ا ئێستا ح��س��اب��ات��ی خیتامی ساڵی
( )2010نه‌گه‌یشتووه‌ت‌ه په‌رله‌مان و بۆی ه نازانرێت له بودجه‌ی ئه‌و ساڵه خه‌رجیه‌کان چیبوون ،لهوبارهیهوه عه‌دنان عوسمان ،وتى «وهک چۆن په‌سه‌ندکردنى پرۆژه یاساى ب��ودج�ه گرنگه ،چاودێریکردنى شێوازى س�ه‌رف��ک��ردن�هک�ه‌ش��ی گرنگه ک �ه ئ��ه‌وه‌ش به‌دیوانێکى چاودێرى دارایی کارا ده‌کرێت که‌به‌داخه‌و‌ه له‌کوردستان بوونى نیه و هه‌ردوو دیوانى چاودێرى دارای��ی هێشتا به‌ته‌واوى یه‌کیان نه‌گرتۆته‌وه». ئ���هو پ �ه‌رل �هم��ان��ت��اره ئ���ام���اژه‌ى ب �ه‌وه‌ش��دا «ده‌بێت هه‌موو ساڵێک حساباتى خیتامى ساڵى پێشتر تاکۆتایی مانگى ئ��ازار بێت ه په‌رله‌مان بۆ ئه‌وه‌ى پێش په‌سه‌ندکردنى بودج ه وورد ودرشتى شێوازى سه‌رفکردنى بودجه ئاشکرابێت ،به‌اڵم تائێستا حساباتى خیتامى ( )2010نه‌گه‌یشتۆت‌ه په‌رله‌مان ،ئه‌وه‌ش کێشه‌یه‌کى گهورهیه له‌به‌رده‌م په‌رله‌ماندا». هاوکات سه‌میر سه‌لیم ،ئه‌ندامى لیژنه‌ى دارای���ی و ک��اروب��ارى ئ��اب��وورى په‌رله‌مان، له‌سه‌ر لیستى یه‌کگرتوو به (چه‌تر)ى وت «یه‌کێک له‌که‌موکوڕییه‌کانى داڕشتنى پ��رۆژه یاساى بودجه ئهوهیه که پێوه‌رێکى روون نیه بۆ دیاریکردنى ئاستى خزمه‌تى ئ �هو بودجه‌ی‌ه به‌ئاراسته‌ى گه‌شه‌پێدان و به‌ره‌وپێشبردنى واڵت ،چونکه حکومه‌ت سیاسه‌تێکى روون���ى نیه و ته‌نها بریتی ه له‌جێکردنه‌وه‌ى پاره‌ى بودجه له‌شوێنێکدا». ب���هب���ڕواى ن���اوب���راو ح��ک��وم�هت ده‌زان��ێ��ت به‌شێوه‌یه‌کى باشتر کار له‌سه‌ر پرۆژه یاساى بودجه بکات به‌اڵم گرفته‌ک‌ه له‌وه‌دای‌ه ک ه سیاسیه‌کانى هه‌رێم رۆڵ له‌داڕشتنى پرۆژه یاساکه‌دا ده‌بینن. س���هل���ی���م وت���ی���ش���ى «ی �هک��ێ��ک��ی��ت��ر ل� ه که‌موکوڕیه‌کانى بودجه بریتی‌ه له‌نادیارى
داه���ات���ه ن��اوخ��ۆی��ی �هک��ان ک��ه ب �هب��ی��ان��ووى وه‌رگ��رت��ن�ه‌وه‌ى ئه‌وداهات‌ه ل�ه‌الی�هن به‌غداو‌ه ئاشکرا ناکرێن له‌کاتێکدا له ()1993وه به‌گومرگ‌و باج‌و رسومات ئیداره‌ى هه‌رێم دهک��را و ش �ه‌ڕى ناوخۆش ته‌مویل دهک��را، به‌اڵم له‌دواى ()2003وه داهات‌ه ناوخۆییه‌کان له‌بودجه‌دا بونیان نیه ،هاوکات که‌یسی ن�ه‌وت و داهاتى ن�ه‌وت له‌پرۆژ‌ه یاساکه‌دا جێنه‌کراوه‌ته‌و‌ه و ئ���ه‌وه‌ش ده‌ری��دهخ��ات ک ه سیاسه‌تى حکومه‌تى هه‌رێم له‌مامه‌ڵه‌کردن له‌گه‌ڵ فرۆشى نه‌وت و قیتاعاتى نه‌وتدا دیوێکى شاراوه‌ى ههیه». ئه‌و په‌رله‌مانتار‌ه ئاشکرایده‌کات «له‌پرۆژ‌ه یاساى بودجه‌ى ئه‌مساڵدا نزیکه‌ى چوار ترلیۆن دینار بۆ نه‌سری‌ه و به‌خشیش‌و مه‌سروفات تهرخانکراوه که ئه‌گه‌ر بێت‌و ترلیۆنێک‌و ( )550ملیار دینارى لێ ده‌ربهێنى ده‌توانى سااڵن‌ه موچه‌ى فه‌رمانبه‌رانى حکومه‌ت ب��هرێ��ژه‌ى ( )300ه����ه‌زار دی��ن��ار ب��ۆ هه‌ر موچه‌خۆرێکى پله ( 4تا )10زیادبکه‌یت به‌و ( )25هه‌زار فه‌رمانبه‌ریشه‌و‌ه که‌بڕیار‌ه ئه‌مساڵ دابمه‌زرێنرێن».
به‌بڕواى ئه‌و په‌رله‌مانتار‌ه یه‌کێکیتر له‌و خ��ااڵن �هى ک�ه ده‌رگ���اى ب���ه‌ڕوى گه‌نده‌ڵیدا وااڵک���ردوه بریتی‌ه له‌بودجه‌ى وه‌به‌رهێنانى کۆمپانیاکان له‌چۆنێتى مامه‌ڵه‌کردن له‌گه‌ڵ ته‌نده‌رین و هێنان و دابه‌شکردنیدا، چونکه پ���رۆژه ههیه سێ ج��ار پ���اره‌ى بۆ تهرخانکراوه به‌پاره‌ى جیاواز و لێپرسینه‌وه‌شی لێنه‌کراوه ،له‌هه‌مووشى خراپتر ژم��اره‌ى موچه‌خۆر له‌واڵتى ئێمه‌دا نادیاره و له‌ژێر پرسیارى گه‌وره‌دایه ،ساڵى رابردوو ()625 ه���ه‌زار ف�ه‌رم��ان��ب�ه‌رم��ان ه �هب��ووه ئه‌مساڵ ک���راوه ب �ه ( )650ه���ه‌زار ب��اش�ه له‌ساڵى پاره‌و‌ه هیچ فه‌رمانبه‌رێک نه‌مردوه ،هیچ فه‌رمانبه‌رێک خانه‌نشین نهکراوه؟. سه‌میر سه‌لیم ئه‌وه‌شى وت «پاره‌یه‌کى زۆر ب��ۆ خ��زم �هت��گ��وزارى دام��وده‌زگ��اک��ان ت �ه‌رخ��ان��ک��راوه ل���هپ���رۆژه ی��اس��اى ب��ودج �هدا ل �هک��ات��ێ��ک��دا دهب���ێ���ت ژم���اره‌ی���هک���ى زۆر فه‌رمانگه‌ى ن��وێ له‌هه‌رێمدا کرابێته‌و‌ه که‌وانیه ،له‌کابینه‌ى شه‌شه‌مدا حکومه‌ت بچوککرایه‌و‌ه به‌که‌مکردنه‌وه‌ى وه‌زاره‌ته‌کان ک�ه‌چ��ى پ��ارهک��ان دووق����ات زی���ادک���راون‌و
›› «به‌ده‌یان پرۆژه ساڵى ( )2010بودجه‌یان بۆ ته‌رخان کراوه ،به‌اڵم دینارێکیان بۆ سه‌رف نهکراوه»
به‌شیش ناکات». ئ����هو پ���ه‌رل���هم���ان���ت���اره‌ی ی �هک��گ��رت��وو پێشیوایه «رۆڵ���ى په‌رله‌مانى کوردستان ل�ه‌چ��اودێ��ری��ک��ردن��ى ش��ێ��وازى سه‌رفکردنى ب��ودج�ه ل �ه‌الی �هن حکومه‌ته‌و‌ه الواز‌ه و بۆ ئه‌وه‌ش پاڵنه‌رى سیاسی ههیه که‌په‌یوه‌ندى به‌رێکه‌وتنى ستراتیژى نێوان یه‌کێتى و پارتیه‌و‌ه ههیه و به‌وهۆیه‌و‌ه ناتوانن چاودێرى یه‌کتر بکه‌ن». له‌باره‌ى پرۆژه یاساى بودجه‌ى ()2011 ی هه‌رێمى ک��وردس��ت��ان�هوه عه‌لی حه‌م ه ساڵه‌ح ،شاره‌زا له‌بوارى ئابورى ،به (چه‌تر) ى راگه‌یاند «له‌بودجه‌ى ()2011دا خه‌رجى ب�هک��ارب��ردن دوو ترلیۆن و ( )508ملیار دینارى له‌بودجه‌ى ( )2010زیاتره .به‌اڵم ن �هت��وان��راوه وهک���و پێویست به‌کاربهێنرێ و خه‌رجى ناپێویست زۆر زۆره و خراوه‌ته خزمه‌ت ئه‌و خه‌رجیانه‌ى که پرۆژه‌یان تێدا ئه‌نجام ن���ادرێ وهک��و به‌خشین و ئامێرى داموده‌زگاکان». ب���هب���ڕواى ئ���هو ش���اره‌زای���ه «حکومه‌تى هه‌رێم به‌ئه‌نقه‌ست بودجه بهوشێوهیه سه‌رف
دهک�����ات ،چ��ون��ک�ه س��ی��م��ای�هک��ى سیاسی پ��ێ��وه‌دی��اره ن �هک ئ��اب��ورى ،به‌شێکى زۆرى ئه‌م پاران‌ه به‌ناڕاسته‌وخۆ خراونه‌ت‌ه خزمه‌تى حزبه‌و‌ه بۆ نمونه ئه‌و پاره‌یه‌ى ئه‌مساڵ بۆ به‌خشین تهرخانکراوه ( )300ملیۆن دینارى زیاتره له‌وپاره‌یه‌ى له ()2010دا بۆ به‌خشین ته‌رخانکرابوو ئاشکراش‌ه به‌خشین بۆ کێی‌ه و چۆن سه‌رف ده‌کرێت». ع �هل��ی ح �هم �ه س��اڵ��ح ،ج�ه‌خ��ت��ی��ک��ردهوه «له‌هه‌رێمى کوردستاندا ب�ه‌دواداچ��وون بۆ شێوازى سه‌رفکردنى بودجه نیه ،له بودجه‌ى ( ،)2010بڕی ( )50ملیار دینار ماوهتهوه و سه‌رف نهکراوه که بودجه‌ى پرۆژه‌کانه ،به‌اڵم لێپێچینه‌وه‌ى له‌باره‌و‌ه نهکراوه ،به‌ده‌یان پرۆژه ساڵى ( )2010بودجه‌یان بۆ تهرخانکراوه، به‌اڵم دینارێکیان بۆ سه‌رف نهکراوه وه‌کو بڕیارى دروستکردنى ( )1600خانوو بۆ که‌سوکارى پاشماوه‌ى ئه‌نفالکراوه‌کان که بودجه‌ى بۆ ته‌رخانکراو په‌سه‌ندیش کرا، به‌اڵم هێشتا ده‌ست به‌پرۆژه‌ک‌ه نهکراوه». ن��اوب��راو پێشنیار دهک��ات «ت��ا حساباتى خیتامى نه‌هێنرێت‌ه په‌رله‌مان گفتوگۆ له‌باره‌ى پرۆژه یاساى بودجه‌ى ()2011وه نه‌کرێت، چونکه بێماناییه‌کى گهورهیه نه‌زانرێت ل ه ()2010دا چى سه‌رفکراوه، ب��ودج�هى ( )2011په‌سه‌ند بکرێت».
راپۆرته هه‌واڵ
ساڵی دووهم ژماره 56 2010/11/8 ممهه‌ممه دووش 2711/2/26 - 2011/5/16 دووشه
4
یه‌کێتى و گۆڕان شه‌ڕى راگه‌یاندن درێژه‌پێده‌ده‌ن
یه‌کێتى :تا پێویست بکات به‌رده‌وام ده‌بین گۆڕان :به‌رده‌وام ده‌بین
چه‌تر
تاهیر تۆفیق وته‌بێژى مه‌کته‌بى سیاسى و به‌رپرسى راگه‌یاندنى یه‌کێتى ئاماژ ه بۆ ئه‌و ه ده‌کات ،تا ئه‌و کاته‌ى پێویست بێت راستییه‌کان روون بکه‌ینه‌و ه هه‌ڵمه‌تى راگه‌یاندن به‌رده‌وام ده‌که‌ین، به‌ڕێوه‌به‌رى کۆمپانیاى (وشه) ش باس له‌و ه ده‌کات ،ئه‌وانیش له‌سه‌ر شێوازى خۆیان به‌رده‌وام ده‌بن.
هه‌ی ه به (چه‌تر)ى راگه‌یاند :ئێم ه هیچ شتێکى توندوتیژمان نییه ،لهبهرئهوه ده‌بێ له‌و الیه‌نانه بپرسیت ک ه توندوتیژن ئێمه ب ه ته‌نیا ئه‌وه‌ى پێویست بوبێ راستیه‌کانمان (ئ��ازاد جوندیانى) وته‌بێژى مه‌کته‌بى روونکردۆته‌وه. سیاسى و ب�ه‌رپ��رى راگه‌یاندنى یه‌کێتى وتیشى :ئێمه ئه‌گه‌ر کاردانه‌وه‌یه‌کیشمان نیشتمانى کوردستان ،له‌باره‌ى ئه‌و شه‌ڕى هه‌بوبێت ک��اردان �ه‌وه‌ی �هک��ى هێمنانه‌مان راگه‌یاندنه‌ى ل ه نێوان ئ �ه‌وان و گۆڕاندا ههبووه ،روونکردنه‌وه‌ى راستیه‌کان بووه،
ئه‌وه‌ش توندوتیژى نییه ،به‌درۆخستنه‌وه‌ى هه‌واڵى ناڕاست و قسه‌ى ناڕاست ناکات ه توندوتیژى ،ئه‌وه‌ى ئێم ه تا ئێستا کردومان ه ته‌نها بریتى بووه له‌وه‌ى وتومانه فاڵن که‌س تۆ پێشتر ئه‌وه‌ت وتوو‌ه و ئێستا ئاوا ده‌ڵێى.
ئه‌وه‌شى خسته‌ڕوو :تا ئه‌وکاته‌ى پێویست بێت راستییه‌کان روون بکه‌ینه‌وه هه‌ڵمه‌تى راگه‌یاندن به‌رده‌وام ده‌بێت. ل �ه‌الی �هک��ى ت����ره‌و‌ه (ب��اب �هک��ر دڕه‌ی����ى) به‌ڕێوه‌به‌رى کۆمپانیاى (وش �ه)ش ئه‌وه‌ى
ئه‌نجومه‌نى بااڵى راگه‌یاندن ده‌که‌وێت ه به‌ر رهخنه له ش��ارى هه‌ولێر نیگه‌رانى رۆژنامه‌نوسانى چه‌تر ئ �ه‌ه��ل��ى و س �هن��دی��ک��اى رۆژن��ام �هن��وس��ان��ى زانکۆ سه‌ردار لێکه‌وتۆته‌وه ،له‌و ب��اره‌ی�هوه (ئه‌نوه‌ر حسێن) س��ک��رت��ێ��رى ل��ی��ژن �هى داک���ۆک���ى ل��ه مافى رۆژنامه‌نوسان له سه‌ندیکاى رۆژنامه‌نوسانى سکرتێرى لیژنه‌ى داکۆکى ل ه کوردستان ،به (چه‌تر)ى راگه‌یاند :ئێمه ل ه مافى رۆژنامه‌نوسان له‌باره‌ى ه��ۆک��ارى دروس��ت��ب��وون��ى ئه‌نجومه‌نى ب��ااڵى دروستبوونى ئه‌نجومه‌نى بااڵى راگه‌یاندن نازانین ،له کاتێکدا سه‌ندیکاى راگه‌یاندنه‌و ه ده‌ڵێت ،له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا رۆژن��ام�هن��وس��ان��ى ک��وردس��ت��ان نوێنه‌رایه‌تى نین هیچ الیه‌نێک بۆ سه‌ندیکاى زۆرب �هى که‌نا ڵ و میدیاکان دهک��ات ،بۆی ه رۆژنامه‌نوسان ببێت ه (به‌دیل ـ پێمانوای‌ه هه‌ر کارێک که په‌یوه‌ست‌ه به کارى ئا‌ڵته‌رناتیڤ) .به‌شداربویه‌کى ئه‌نجومه‌نه‌که‌ش له‌گه‌ڵ دروستبوونى رۆژنامه‌نوسیه‌و‌ه ده‌بێت له رێگه‌ى سه‌ندیکاى رۆژنامه‌نوسانه‌و‌ه بکرێ. ئه‌و ئه‌نجومه‌نه‌دا نییه. ئ���هن���وهر ح��س��ێ��ن وت��ی��ش��ى :س �هن��دی��ک��اى دروستبوونى (ئه‌نجومه‌نى بااڵى راگه‌یاندن)
رۆژن��ام�هن��وس��ان ئ���ه‌وه‌ى ل�ه ت��وان��ای��دا بووبێت کردویه‌تى له داکۆکى رۆژنامه‌نوسان و راپۆتى لیژنه‌ى داکۆکى و یاساى کارى رۆژنامه‌نوسى، ێ ئه‌گه‌ر یاساى کارى رۆژنامه‌نوسى جێبه‌ج ن �هک��راوه ئۆباڵه‌که‌ى له ملى حکومه‌ت و په‌رله‌مان و سه‌رۆکایه‌تى ههرێمه که وهک پێویست جێبه‌جێیان نهکردوه و له رۆژنامه‌نوس ێ و سوکایه‌تى پێده‌کرێ. ده‌در ئ�ه‌وه‌ش��ى وت :ل�هگ�ه ڵ ئ���ه‌وه‌دا نین هیچ الیه‌نێک بۆ سه‌ندیکا ببێته له‌بر و لهگه ڵ ئ����ه‌وه‌ش����دا ن��ی��ن ه��ی��چ الی �هن��ێ��ک ئ����ازادى رۆژنامه‌نوسى به‌رته‌سک بکاتهوه. له به‌رامبه‌ریشدا (د.ه �ه‌ڤ��ا ڵ ئه‌بوبه‌کر) مامۆستاى به‌شى راگ�هی��ان��دن ل�ه زانکۆى
سلێمانى ،ک �ه ه��اوک��ات ب�ه‌ش��دارب��وی�هک��ى کۆنفرانسى ئه‌نجومه‌نى بااڵى راگه‌یاندن بوو، دهڵ��ێ��ت :ئێمه لهگه ڵ ئ�هو ئه‌نجومه‌ن‌ه نین، چونکه دیسان دام �ه‌زراوه‌ی �هک��ى تر دروس��ت ێ ده‌رده‌چێ ،ئه‌م ده‌کات و یاسایه‌کى ترى پ یاسا و پرۆژانه‌شمان له کوردستاندا زۆرن، ب�ه‌اڵم که‌من ئه‌و شتانه‌ى که ئه‌و یاسایان ه ێ ده‌که‌ن ،بۆیه هه‌ر ناوه‌ندێکى تر له‌م جێبه‌ج ب��ارودۆخ �هدا دروس��ت بێت هێزه سیاسیه‌کان وهک ئه‌وه‌ى که ده‌یانه‌وێت سودى لێده‌بینن و دواجار دهبێته ده‌زگایه‌ک بۆ سانسۆرکردن. ده‌شڵێت :هه‌تا حزب بااڵده‌ستى هه‌بێت بۆ حکومه‌ت هیچ بوارێک ناهێڵێته‌و‌ه بۆ ئه‌وه‌ى دامه‌زراوه‌ى بۆ دروست بکه‌یت.
دۆخى هه‌رێم رێگر ه ل ه به‌ستنى کۆنگره‌ى رێکخراو ه پیشه‌ییه‌کان
رێکخراوه‌کانى مامۆستایان ،رۆژنامه‌نوسان و پزیشکان چاوه‌ڕێى ئاسایی‌بونه‌وه‌ى دۆخه‌که‌ن مامۆستایانى کوردستان له‌باره‌ى کۆنگره‌ى هه‌ولێر یه‌کێتى مامۆستایانه‌و‌ه رایگه‌یاند :به‌هۆى ره‌هێل مامه‌ش بارودۆخى ئێستاى هه‌رێمى کوردستان ،نه‌توانرا کۆنگره‌ى یه‌کێتى مامۆستایان له کاتى خۆى ئه‌نجامبدرێت ،که مانگى چوارى رابردوو بوو. ناسه‌قاگیرى بارودۆخى هه‌رێمى وتیشى :کۆنگره‌ى یه‌کێتى مامۆستایان کوردستان ،ب ه تایبه‌تى دواى ل �ه کاتێکدا ئ�هن��ج��ام��ده‌درێ��ت ک �ه گونجاو رووداوه‌کانى ()2/17ى شارى سلێمانى و چه‌ند ناوچه‌یه‌کى هه‌رێمى بێت ،ب��ۆئ �ه‌وه‌ى کۆنگره‌یه‌کى سه‌رکه‌وتوو به‌ڕێوه‌بچێت. کوردستان ،بۆت ه رێگر له‌به‌رده‌م سه‌ندیکاى رۆژن��ام�هن��وس��ان��ى کوردستان ئه‌نجامدانى کۆنگره‌ى هه‌ندێک ل ه رێکخراوێکى ترى پیشه‌یی کوردستانه ،ماوه‌ى رێکخراو ه پیشه‌یه‌کان ک ه پێشتر پێنج مانگ‌ه هه‌ڵبژاردنى کردووه ،به‌اڵم دووجار هه‌ڵبژاردنیان بۆ سازدابوو. (عه‌بدولواحید محه‌مه‌د) سکرتێرى یه‌کێتى کاتى کۆنگره‌ى دواخستو‌ه یه‌کێکیان ()2/23
ئاژانسه‌کان
ئه‌ویتریان ( )5/17و ئێستاش کاته‌ک‌ه دیارى نهکراوه. (ئ��هن��وهر حسێن) ئ�هن��دام��ى ئه‌نجومه‌نى س�هن��دی��ک��اى رۆژن��ام �هن��وس��ان��ى ک��وردس��ت��ان رایگه‌یاند :بۆ ئه‌نجامدانى کۆنگره پێویست ه بارودۆخ ئاسایی بێت ،بۆئه‌وه‌ى رۆژنامه‌نوسان بتوانن گفتوگۆى باش و سه‌رکه‌وتوو له‌سه‌ر به‌رنامه‌ى کۆنگره بکه‌ن . وتیشى :ن��اک��رێ ک��ۆن��گ��رهى سه‌ندیکاى رۆژنامه‌نوسانى کوردستان له‌بارودۆخێک ببه‌سترێ که ته‌واوى رۆژنامه‌نوسان گفتوگۆى له‌سه‌ر نه‌که‌ن. به‌هه‌مانشێو‌هسه‌ندیکاىکارمه‌ندانىپیشه‌یی
نه‌ته‌و هیه‌کگرتووه‌کان: ئێران هاوکارى سوریا ده‌کات بۆ سه‌رکوتکردنیخۆپیشانده‌ران
ناڕازییه‌کانى سوریادا چه‌تر و ئ���هوه خ���راوه‌ت���ه‌ڕوو: ک���ۆم���ارى ئیسالم ى ئێران پابه‌ند نیه به‌و سزا ل ه نوێترین راپۆرتیدا رێکخراوى نێوده‌وڵه‌تیانه‌یبه‌سه‌ریدا نه‌ته‌و ه یه‌کگرتووه‌کان باس له‌و ه س�هپ��ێ��ن��راوه ،ب���ه‌وه‌ی ل ه ده‌کات ،ده‌وڵه‌تى ئیسالمى ئێران رێ���گ���هی ق��اچ��اغ��هوه بۆ سه‌رکوتکردنى خۆپیشانده‌رانى ی��ارم�هت��ی حکومه‌تی کوردى سوریا ،هاوکارى ده‌وڵه‌تى سوریا ده‌کات و بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش سوریا ده‌دات به‌پێدانی ک و ته‌قه‌مه‌نی چ��ه چه‌ندین کاروانى چه‌ک و ب ه قاچاغ ب���ۆ س �ه‌رک��وت��ک��ردن��ی بۆ سوریا ره‌وان ه کردووه. ل��ه راپ���ۆرت���هک���هى رێ��ک��خ��راوى ن �هت �هوه خۆپیشاندانه‌کانی کورده‌کانى ئه‌و واڵته. له راپۆرته‌که‌ى نهتهوه یه‌کگرتووه‌کاندا یه‌کگرتووه‌کاندا ئاماژه به رۆڵى ده‌سه‌اڵتدارانى ئ��ێ��ران ک����راوه ل �ه س�ه‌رک��وت��ک��ردن��ى ک���ورده ئه‌وه‌ش هاتووه ،ئێران تا ئێستا بۆ سه‌رکوتی
ته‌ندروستى ئ�ه‌وی��ش ل�ه س �هرهت��اى ئه‌مساڵ له‌سه‌رتاسه‌رى هه‌رێمى کوردستان هه‌ڵبژاردنى ئه‌نجامدا ،به‌اڵم تا ئێستا هیچ واده‌یه‌کى دیار نیه بۆ به‌ستى کۆنگره ،لهوبارهیهوه که‌سێکى نزیک له سه‌ندیکاى ن��اوب��راو به (چه‌تر)ى راگه‌یاند :له‌کاتى ئێستا هیچ واده‌ی�هک بۆ به‌ستنى کۆنگره‌ى سه‌ندیکا دیارى نهکراوه، ئه‌مه‌ش بۆ ئ�هو ب��ارودۆخ�ه دهگهڕێتهوه ک ه هه‌رێمى کوردستان تێى ک�ه‌وت��ووه ،ئاماژه‌ى به‌وه‌شکرد دواکه‌وتنى کۆنگره له‌به‌رژه‌وه‌ندى سه‌ندیکا نیه ،چونکه دواى تێپه‌ڕبوونى شه‌ش مانگ به‌سه‌ر هه‌ڵبژاردنى ئه‌ندامانى کۆنگره ئه‌و ههڵبژاردنه شه‌رعیه‌تى نامێنێت.
«سه‌رۆکى به‌ره‌ى تورکمانى ب ه بڕیارى تورکیا گۆڕاوه»
به‌رپرسێکى تورکمان:
ئه‌و گۆڕانکاریان ه ب ه شه‌رعى نازانین چه‌تر سه‌اڵحه‌دین ساڵه‌یی
به‌رپرسێکى تورکمان باس له‌و ه ده‌کات ،سه‌ریان سوڕماو ه له‌و گۆڕانکاری ه له‌ناکاوه‌ى له‌ناو به‌ره‌ى تورکمانیدا کرا و به شه‌رعى نازانن ،نوسه‌رێکى تورکمانیش ئه‌و ه ده‌خاته‌ڕوو، ک ه گۆڕانکارییه‌کانى ناو به‌ره‌ى تورکمانى تورکیاى له‌پشته.
(ت���رک���ان ش��وک��ر ئ���هی���وب) ئ �هن��دام��ی ئ �هن��ج��وم �هن��ی ت��ورک��م��ان��ی و ئ �هن��دام��ی ئ �هن��ج��وم �هن��ی پ���ارێ���زگ���ای ک��ه‌رک��وک له‌سه‌ر لیستی به‌ره‌ی تورکمانی ،له‌باره‌ى گۆڕانکارییه‌کانى ناو به‌ره‌ى تورکمانى ب ه (چه‌تر)ى راگه‌یاند :هه‌موو کاتێ له‌گه‌ڵ گۆڕانکاریدام ،ب�ه‌اڵم ئه‌و گۆڕانکاریی ه خێراییه‌ی له‌ناو ب �ه‌ره‌ی تورکمانی هات ه ئ��اراوه ،ب ه راستی بۆ ئێمه‌ی ئه‌ندامانی ناو بهره جێگه‌ی گومان و سه‌رسوڕمان ب��وو ،بۆی ه ئ �هو گۆڕانکاریی ه له‌ناکاو‌ه ب �ه ش �ه‌رع��ی نابینرێت ،هیچ یه‌کێک ل ه ئێم ه ئاماده‌ی دانیشتنه‌کان نه‌بووین، هیچ بڕیارێک پێشتر نه‌درابوو ده‌رباره‌ی ئه‌وگۆرانکاریی ه تا بزانین. راشیگه‌یاند :س�ه‌رۆک��ی ئه‌نجومه‌نی تورکمانی بۆی نییه هه‌موو ده‌سه‌اڵتێکی حزبی بۆ خۆی به‌کاربێنێ و بڕیار له‌سه‌ر گ��ۆڕی��ن��ی س �ه‌رۆک��ی ب���هره (س�ه‌ع��ده‌دی��ن ئ�ه‌رگ��ی��چ) ب���دات ،چونک ه ئه‌نجومه‌نی تورکمانی پابه‌ند نییه به به‌ره‌ی تورکمانی، وهک ن��اڕازی��ب��وون وای ل�ه (سه‌عده‌دین ئه‌رگیچ) سه‌رۆکی پێشووی ب�هره کرد ئاماده‌ی ئاهه‌نگی راده‌ستکردنی ئااڵی ب���هره نه‌بێت ب��ۆ س �ه‌رۆک��ی ن���وێ ،به‌ڵێ
سه‌رۆکی نوێش که‌سێکی شۆڕشگێڕ و شیاوه ،له‌ناو جه‌ماوه‌ر رێزی ههیه ،به‌اڵم ئ �هو گۆڕین ه موفاجه‌ئ ه ب��وو گومانی الی خه‌ڵک و جه‌ماوه‌ر و شه‌قام دروست کردوه. ه �ه‌ر ل �هو ب��اره‌ی��هوه (س���ه‌اڵح به‌هلول) روون��اک��ب��ی��ر و س �ه‌رن��ووس �هری گ��ۆڤ��اری (تورکمان دیلی) ب ه (چه‌تر)ى وت :ئه‌و گۆڕانکاریی ه ل ه ئه‌نجامی که‌ڵه‌که‌بوونی کۆمه‌ڵێک گه‌نده‌ڵی له‌ناو ده‌زگاکانی به‌ره‌ی تورکمانی هات ه ئاراوه ،ب ه تایبه‌ت ئ�هو سیاسه‌ت ه نادروسته‌ی (سه‌عه‌ده‌دین ئ �ه‌رگ��ی��چ) ک���هپ���هی���ڕه‌وی دهک�����رد ،ل �هم دووای��ی�هدا بۆ وه‌زاره‌ت���ی ده‌ره‌وه‌ی تورکیا ده‌رکه‌وت که ئه‌رگیچ گه‌نده‌ڵی ئیداری زۆره ،له هه‌مان کات له‌پێناو خزمایه‌تی و ب �ه‌رژه‌وه‌ن��دی خۆیدا خزمه‌تی کێشه‌ی تورکمان ناکات ،بۆیه تورکیا فه‌رمانی ده‌ست له‌کار کێشانه‌وه‌ی پێڕاگه‌یاند. به‌هلول وتیشى :ئ �ه‌وپ��اره‌ی �هی سااڵن ه له‌الیه‌ن تورکیا بۆ پاسه‌وانی باره‌گاکانی ب �ه‌ره‌ی تورکمانی ره‌وان �ه دهک��را ،خودی ئ�ه‌رگ��ی��چ پ��اس�ه‌وان��ێ��ک��ی زۆری وه‌همی ن��ان��ووس ک��ردب��وو پ��اره‌ی هه‌موویانی بۆ خ���ۆی ب �هک��ارده‌ه��ێ��ن��ا ،ل � ه ه �هم��ان ک��ات هه‌ر یارمه‌تیه‌کی تورکیا بۆ تورکمانی که‌رکوک و ده‌وروبه‌ری بهاتایه له‌ناو خزم و بنه‌ماڵه‌که‌ی دابه‌شى دهک��رد ،هه‌روه‌ها ئه‌و خویندکارانه‌ی ره‌وانه‌ی تورکیا ده‌کران به‌مه‌ستی خوێندن ئه‌وانیش له‌چوارچێوه‌ی ب��ن�هم��اڵ�هی ئ �ه‌رگ��ی��چ ب���ه‌ڕێ���وه‌ده‌چ���وون، له‌دوای ئه‌وه‌ش کشانه‌وه‌ی چه‌ندین حزب و چ��وار ئه‌ندامی سیاسی به‌رهه‌ڵستکار له‌ناو بهره ،وای ل ه تورکیا کرد داوا ل ه ئه‌رگیچ بکات بێ مه‌رج و یه‌کسه‌ر واز له سه‌رۆکى به‌ره‌ى تورکمانى بهێنێت.
که‌رکوک ،دوو گوندى عه‌ره‌ب به‌رپرسان نیگه‌ران ده‌کات چه‌تر
زانیار داقوقى ماوه‌یه‌ک ه تورکمانه‌کانى سنورى که‌رکوک و دووزخوماتوو ده‌ستیان کردوو ه ب ه فرۆشتنى زه‌ویی ه کشتوکاڵییه‌کانیان ،بۆ ئه‌وه‌ش عه‌ره‌به‌کان ئه‌و زه‌ویان ه ده‌کڕن و دوو گوندیان لێ دروستکردووه، ئه‌مه‌ش به‌رپرسانى که‌رکوکى نیگه‌ران کردووه.
خۆپیشانده‌رانی سوریا شه‌ش کاروانی چه‌ک و ته‌قه‌مه‌نی له رێگه‌ی قاچاغه‌و‌ه بۆ ئه‌و واڵته ناردووه و نهتهوه یه‌کگرتووه‌کانیش لێی ئاگادار نهبووه.
راگه‌یاند :ئێم ه زمانى ش���ه‌ڕم���ان ن��ی��ی �ه ،ئێم ه له کۆمپانیاى وشه ب ه شێوه‌یه‌کى قانونى قس ه دهک �هی��ن ،راستییه‌کان ب��اس دهک �هی��ن زمانمان زم���ان���ێ���ک���ى ن�������ه‌رم و نیانه ،ئێمه راستییه‌کان ب��اس ده‌که‌ین ب��ۆ میلله‌ته‌که‌مان ل �هس �ه‌ر گ�هن��دهڵ��ى و ن��اع�ه‌دال�هت��ی��ی�هک��ان ،ئ �هم �ه‌ش ئه‌رکێکى سیاسى و نیشتمانى خۆمان ه و جێبه‌جێى
ده‌که‌ین ،لهبهرئهوه ناوه‌ستین و به‌رده‌وانم ده‌بین له‌سه‌رى. ئ�هم لێدوانانه‌ى به‌رپرسانى یه‌کێتى و گۆڕان له‌کاتێکدای ه ل ه راگه‌یاندنه‌کانى خ��ۆی��ان �هوه ی �هک��ت��رى ب � ه ب���ه‌ش���دارب���ون ل ه گه‌نده‌ڵییه‌کان تۆمه‌ته‌بار ده‌که‌ن ،هه‌روه‌ها پێشتریش ش��اره‌زای��ان��ى ب��وارى راگه‌یاندن ل��� ه رۆژن����ام����هى (چ���هت���ر) ئ����هو ش���ه‌ڕى راگ�هی��ان��ده‌ن�هی��ان ب� ه درێ���ژک���راوه‌ى ش�ه‌ڕى ناوخۆ ناوبردبوو.
ئ �هو دوو گ��ون��ده‌ى ک �ه ع �ه‌ره‌ب �هک��ان ب ه «زی�����اده‌ڕه‌وى» دروس��ت��ی��ان ک���ردووه ناویان (تیبه و سه‌الم)ه ،ئیداره‌ى ئه‌نجومه‌نى قه‌زاى (خورماتوو) داواى چۆڵکردنى لێکردون، ب���ه‌اڵم ئ��ی��داره‌ى پ��ارێ��زگ��اى (س�ه‌اڵح�ه‌دی��ن)
پشتگیریان ده‌کات. هاواڵتیه‌کى گوندى سه‌الم که نه‌یویست ناوى ئاشکرا بکرێت ،به (چه‌تر)ى وت :ئه‌و زه‌وی��ان �هى که ئێستا گوندى سه‌المى لێ دروستکراوه ،سه‌رجه‌میان زه‌وى تورکمانه‌کانى (ئینگیجه)ن به‌پاره‌یه‌کى زۆر فرۆشراو‌ه ب ه عه‌ره‌ب ،ئه‌وانیش گوندیان لێ دروستکردووه، رێ��ژه‌ى دانیشتوانه‌که‌ى ( )300خێزانن و ه��اورده‌ى ناوچه‌کانى (سامه‌ڕا و تکریتن) به‌هۆى مه‌ترسى ناوچه‌کانیان رووی��ان ،ل ه قه‌زاى خورماتوو کردوه. ه �ه‌ر ل �ه‌وب��اره‌ی �هوه (ع��ێ��زه‌دی��ن وهن����داوى) ئه‌ندامى ب �ه‌ره‌ى تورکمانى له ئه‌نجومه‌نى ق��ه‌زاى خورماتوو به (چ�هت��ر)ى وت :ئه‌و گونده به بێ ره‌زامه‌ندیمان دروستکراوه، وهک ئیداره‌ى قه‌زاک‌ه داوام��ان لێیان کرد
گونده‌ک‌ه چۆڵ بکه‌ن ،به‌اڵم ئه‌وان گوێیان ب ۆ داواکه‌ى قه‌زاک‌ه نه‌گرت. وتیشى :جگه له‌وه‌ش پارێزگاى سه‌اڵحه‌دین، به راسته‌خۆ به بێ ئاگادارى ئه‌نجومه‌نى قه‌زاى خورماتوو ،پرۆژه‌ى جۆراوجۆریان بۆ ئه‌نجام دهدهن ،وهک قوتابخانه و مزگه‌وت و چه‌وڕێژى کۆاڵنه‌کان. ل �ه‌الی �هک��ى ت����ره‌و‌ه (ک��ام��ی��ل س��اڵ�هی��ى) قایمقامى ق���ه‌زاى ن��اوهن��دى ک�ه‌رک��وک ب ه (چه‌تر)ى وت :گوندى (تیبه) که ماوه‌ى دوو ساڵه له‌و ناوچه‌ی‌ه دروستکراوه ،به بێ ره‌زام�هن��دى ئیداره‌ى پارێزگا و ئه‌نجومه‌ن، چه‌ندین جار داوام��ان لێکردون ئه‌و گونده چۆڵ بکه‌ن و بگه‌ڕێنه‌و‌ه شوێنى خۆیان، به‌اڵم تا ئێستا ،گۆێیان به قسه‌کانمان نه‌داوه.
دیدار
هێمن هه‌ورامی :پێکهێنانى حکومه‌تى ئینتقالى کودهتایه
پارتى هیچ کاندیدێکى دیارى نه‌کردو ه بۆ سه‌رۆکی حکومه‌ت دیداری
هێما کۆیی له‌م دیدار ه تایبه‌ته‌ی (چه‌تر)دا هێمن هه‌ورامی ئه‌ندامی سرکردایه‌تی پارتی دیموکراتی کوردستان باس له ره‌وشی هه‌رێمی کوردستان ده‌کات و پێیوای ه ئۆپۆزسیۆن دۆڕاوى دۆراو نی ه و ده‌سه‌اڵتیش سه‌رکه‌وتوى سه‌رکه‌وتوو نیه ،ئه‌و به‌رپرس ه ل ه قسه‌کانیدا ئاماژ ه به‌وه‌شده‌کات له‌ناو پارتیدا هه‌موان وهک یه‌ک بیرناکه‌نه‌و ه رای جیاوازیش ههیه.
شه‌رعیه‌تدا ،ئێمه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌نین ،حکومه‌تى ئینتقالى کاتێک دروست ده‌کرێت سیسته‌مى حوکمرانى هه‌ڵوه‌شابێته‌و‌ه یان کاره‌ساتێکى سروشتى زۆر گهوره له واڵت رویدابێت.
کێشه ههیه پێویستى به چاکسازى ههیه، خه‌ڵکى ه �هرێ��م م��اف��ى خ��ۆی�هت��ى ب����ه‌رده‌وام داواکارى هه‌بێت و حکومه‌ت جێبه‌جێى بکات، بۆیه ئهمه قه‌یران نیه و که‌موکورتیه. چه‌تر :به‌اڵم نه‌وشیروان مسته‌فا ده‌ڵێت ئه‌م ه قه‌یرانێکى گه‌وره‌ى سیاسیه؟
ئ������هم������ هبۆچوونى خۆیه‌تى و پێناسه‌ى قه‌یران له‌الى ئێمه و له‌الى ئه‌و جیاوازه ،ره‌نگ ه ق���هی���ران���ى ه �هرێ��م
چه‌تر :به‌رده‌وام قس ه له‌سه‌ر ئه‌و ه ده‌کرێت ئه‌مڕۆ یان سبه‌ى کۆبونه‌وه‌ى پێنج قۆڵى ده‌کرێت ئه‌و کۆبوونه‌وه‌ی ه به‌کوێ گه‌یشتووه؟
دی��م��وک��راس��ی �هت ب �هب��ێ ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆنجۆرێکه له دیکتاتۆریه‌ت ،به‌اڵم ئۆپۆزسیۆنى به‌بێ دیموکراسى جۆرێک‌ه له ئه‌نارشیزم، ئه‌گه‌ر به‌پێى پێوه‌رى قازانجى گشتىئۆپۆزسیۆن له هه‌رێمى کوردستاندا کاتێک ده‌توانێت رۆڵێکى باش و ته‌ندروست ببینێت لێکى بده‌ینه‌و‌ه که پارتى و یه‌کێتى دوو هێزى که پ��رۆژه‌ى هه‌بێت ،نه‌ک دژى دهس�ه‌اڵت گه‌وره‌ى کوردستانن ،بۆیه هه‌ر کێشه‌یه‌ک بوه‌ستێته‌وه ،پ��رۆژه‌ک��ان��ى ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن ل ه له‌نێوان یه‌کێتى و پارتى رویدابێت به‌زیانى چوارچێوه‌ى سیاسیان و نازانن چۆن بۆ خه‌ڵکى گشتى بووه ،له‌سه‌رکێشه‌ى که‌رکوک و به‌غدا بسه‌لمێنن ئۆپۆزسیۆن راستگۆن و یه‌کێتى و بابه‌تى ئاشته‌وایى ده‌ورێکى گرنگى بینیوه، و پارتیش خراپن ،له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ى ئه‌وانه‌ى ل ه به‌اڵم ئه‌گه‌ر الیه‌نێک له ئۆپۆزسیۆندا بیه‌وێت سه‌رکه‌وێت ،ب�ه‌اڵم به‌هۆى ئه‌و رێکه‌وتنه‌و‌ه ئۆپۆزسۆنن پشوى دیموکراسیان کورته. نه‌بێت ،ئهمه ناکرێت پێناسى هه‌ڵه‌ى بۆ بکه‌ن، چه‌تر :ل ه هه‌رێم ،توانراو ه پارتى الى گرنگه به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانى گه‌ل هه‌موتان به‌جیاوازیه‌کانه‌و ه له‌ژێر بپارێزرێت ،بۆ نمونه له هه‌ڵبژاردنه‌کانى عێراق یه‌ک چه‌تردا کۆببنه‌وه؟ ده‌بێت هه‌مومان به‌جیاوازیه‌کانه‌و‌ه له‌ژێر پارتى ده‌یتوانى به‌لیستى جیا دابه‌زێت و دهنگىی �هک چ �هت��ردا کۆببینه‌وه ،به‌رنامه‌شمان زۆریشى ده‌هێنا ،به‌اڵم نه‌مان ویستو‌ه ریزه‌کانى کورد تێکبه‌ده‌ین ،مه‌رج نیه هه‌رشتێک بۆ پارتى باش بێت بۆ کوردیش باش بێت. چه‌تر :باسى رێکه‌وتننامه‌ى ستراتیژیت کرد ئه‌م رێکه‌وتن ه ماوه‌ى به‌سه‌ر نه‌چووه؟
ـ به‌راوردکارى له نێوان کابینه‌کانی حکومه‌ت قه‌ده‌غه‌کراوه ـ ئۆپۆزسیۆن دۆڕاوى دۆراو نیه و ده‌سه‌اڵتیش سه‌رکه‌وتوى ›› سه‌رکه‌وتوو نیه ـ ئه‌وانه‌ى له ئۆپۆزسیۆنن پشوى دیموکراسیان کورته
قسه له‌سه‌ر ئهوهیه ئایا گفتوگۆ ههبێتیان نه‌بێت ،ئێمه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌داین گفتوگۆ هه‌بێت ،به‌اڵم پێشکه‌وتنى کوردستان له‌سه‌ر کۆبونه‌وه‌ى پێنج قۆڵى ن�ه‌وه‌س��ت��اوه ،به‌ڵکو پێویسته چاکسازى بکرێت و ئه‌و پرۆسه‌ی ه درێژه پێبدرێت ،ئێستا تۆپه‌ک‌ه له گۆڕه‌پانى ئۆپۆزسیۆندایه ،چونکه سوربوونى ئۆپۆزسیۆن له‌سه‌ر مه‌رج راکردن‌ه له دانیشتن و گفتوگۆ، ئۆپۆزسیۆن دۆڕاوى دۆراو نیه و ده‌سه‌اڵتیش سه‌رکه‌وتوى سه‌رکه‌وتوو نیه ،بۆیه پارتى مه‌رج له‌که‌س قبوڵناکات و مه‌رجیشمان نیه.
چه‌تر :ل ه به‌غدا گله‌یى ئه‌وه‌تان لیده‌کرێ ک ه پۆسته‌کان بۆخۆتان ده‌به‌ن و له‌ماوه‌ى دوو خولى په‌رله‌مانیش یه‌کێتى و پارتى هیچ کارێکیان بۆ کورد نهکردوه؟
به‌ده‌ست هێنانى پۆست له‌به‌غدا لهسهربنهماى ههڵبژاردنه ،ئێمه زۆر پێداگریمان کردووه که کۆمه‌ڵى ئیسالمى و یه‌کگرتوو پۆستیان پێبدرێت و پارتى به‌شى خۆى پێداون، بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان له بیانووبوو له به‌غدا ل ه فراکسیۆن‌ه کوردستانیه‌کان ،به‌اڵم هیچیان پێنه‌کراو شکستیان هێنا له دانوستانه‌کاندا، ک��ورد به کۆمه‌ڵێک کێشه‌و‌ه ده‌ناڵێنێت، ههیه به‌و شێوهیه کاربکه‌ین ،چونکه تائێستا به‌اڵم نه‌مانهێشتوو‌ه له به‌غدا هیچ له‌ده‌ست هه‌رێمى کوردستان چه‌ندین کێشه‌ى نه‌ته‌وه‌یى کورد بچێت ،به‌رنامه‌ى ئۆپۆزسیۆن چیه بۆ ههیه ،بۆیه گرنگه هه‌موومان له‌ژێر یه‌ک گه‌ڕاندنه‌وه‌ى که‌رکوک پێمان بڵێن ،ئێم ه چه‌تر و یه‌کڕیزبین و ئه‌و یه‌ک ریزیه‌ى هه‌ی ه وهک یه‌کێتى و پارتى له به‌غدا ئه‌وه‌نده‌مان پێکراوه. لێمان تێکنه‌درێت.
چه‌تر :ئێو ه بۆچى ئه‌وه‌ند ه سورن
nهێمن هه‌ورامی /فۆتۆ :هێما کۆیی ل������ه‌وه‌دا ب��دۆزێ��ت��هوه له‌سه‌ر ( )17خاڵه‌که‌ى په‌رله‌مان؟ نه‌یتوانیه‌و‌ه به‌ڵێنه‌کانى هه‌ڵبژاردن بهێنێت ه چه‌تر :پێکهێنانى حکومه‌تێکى چونکه به‌یاننامه‌یه‌کى ک��ۆ دهنگىدى یان هۆکاره‌کانى جیابونه‌وه‌ى له یه‌کێتى نیشتمانی‌ه و ه��هم��وو الی��هن��هک��ان تێیدا ئینتقالى ب ه کوده‌تا ده‌زانى؟ ئه‌گه‌ر ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ى ئ��ی��راده‌ى هه‌ڵبژاردن به‌قه‌یران بزانێت ،رهنگه ئ�هو ب���راده‌ر‌ه پ��رۆژهبهشداربوون. و خه‌ڵک بێت به‌ڵى پێکهێنانى حکومه‌تى حه‌وت خاڵیه‌که‌ى که ئامانجه‌کانى نه‌هات‌ه دى چه‌تر :ئه‌گه‌ر ده‌سه‌اڵت نیه‌تى ئینتقالى کودهتایه ئه‌گه‌ر یه‌کێتى و پارتیش به‌قه‌یران بزانێت ،ئه‌گینا ئێمه له‌قه‌یراندا نین. چه‌تر :کێن ئه‌وانه‌ى یه‌کڕیزى چاره‌سه‌رى ههیه ،بۆچى ل ه داواى بکه‌ن. چه‌تر :بۆچى ئه‌وه‌ند ه ده‌ڵێن تێکده‌ده‌ن؟ چوارچێوه‌ى ( )22خاڵه‌که‌ى هه‌ر هێزێک بیه‌وێت به‌رژه‌وه‌ندى حزبىچهتر :سه‌رۆکى حکومه‌ت ده‌ڵێت، حکومه‌ت ده‌بێت به‌رنامه‌ى هه‌بێت، ئۆپۆزسیۆن گفتوگۆ ناکه‌ن؟ له‌سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندى گشتى دابنێت و له‌ڕێگه‌ى ئێمه له‌به‌رچاوى ئۆپۆزسیۆن نیه ک ه کێشه‌ى ئێستا کێشه‌ى کابینهىلهکاتێکدا پارتى له‌کابینه‌ى پێنجه‌م میکانیمزى نادیموکراسى تانه‌بدرێت ،ئه‌وان ه به‌رنامه‌ى چاکسازیمان ههیه ،چونکه به‌ر پێنجه‌مه؟ به‌مشێوه‌ی ه نه‌بوو؟ کابینه‌ى شه‌شه‌م ئێمه به‌شێکى سه‌ره‌کین ده‌یانه‌وێت یه‌کڕیزى تێکبده‌ن.له‌روداوه‌کانیش ئێمه ئه‌و به‌رنامه‌یه‌مان ههبووه، پێشتر باس له‌وه‌کرابوو ،به‌اڵم ئێستا بهپێىسهرۆکى هه‌رێم داواى له‌هه‌موو الیه‌نه‌کان بڕیارێکى ئه‌نجومه‌نى وه‌زی��ران به‌راوردکارى تێیدا ،چونکه پارتى ( )30کورسى ههیه و چه‌تر :پارتى بڕیارى کردبوو پرۆژه‌یه‌کى چاکسازى ئاماده‌بکه‌ن له‌نێوان کابینه‌کان قه‌ده‌غه‌کراوه ،سیسته‌مى یه‌کێتى ( )29کورسى ،ئێمه ده‌ڵێین پرۆژه‌ى درێژکردنه‌وه‌ى حوکمرانى به‌رهه‌م بۆ ئ �ه‌وه‌ى سیسته‌مى حوکمڕانى له هه‌رێم حوکمڕانى له هه‌رێم له قه‌یراندا نیه ،به‌ڵکو چاکسازى و سیسته‌مى حوکمڕانى ته‌نها ساڵحیداو ه وهک سه‌رۆکى حکومه‌ت؟ پێشبکه‌ویت ،ئێستا ئۆپۆزسیۆن له واقیع که‌موکورتییه‌ک ههیه له سیسته‌مه‌که ،په‌یوه‌ندى به یه‌کێتى و پارتیه‌و‌ه نیه و ده‌بێت به‌فه‌رمى قه‌س‌ه له‌سه‌ر ئه‌وه‌نه‌کراوه ،بهاڵمرادهکات و ئه‌مه‌ش له‌ده‌ره‌وه‌ى دیموکراسی و س��ااڵن�ه ( )17ه���ه‌زار ده‌رچ����ووى زان��ک��ۆ و هه‌موو الیه‌ک تێیدا به‌شداربن. یه‌کێتى و پارتى رێکه‌وتنى ستراتیژیان ههیه و ئیراده‌یانه ،ئه‌وان داوا ده‌که‌ن حکومه‌تى ئینتقالى په‌یمانگا ههیه ،ئایا حکومه‌تى هه‌رێم ده‌توانێت تائێستا ئه‌و دوو حزبه به‌و رێکه‌وتنه‌و‌ه پابه‌ندن، چه‌تر :بۆچونت له‌سه‌ر ئه‌داى به‌اڵم تائێستا پارتى هیچ کاندیدێکى دیارى پێکبهێنرێت له‌کاتێکدا ئهمه پاشه‌کشه‌کردن ه چه‌ندى دابمه‌زرێنێت ئهمه کێشه‌یه‌ک‌ه ده‌بێت کارى په‌رله‌مان چی ه و ئۆپۆزسیۆن نهکردووه بۆ ئه‌م پۆسته. له پ��رۆس�هى دیموکراسى و ب��ازدان�ه به‌سه‌ر حکومه‌ت به‌رنامه‌ى بۆى هه‌بێت ،کۆمه‌ڵێک رۆڵى خۆى گێڕاوه؟
چه‌تر :ئێو ه به‌خۆپیشانده‌رانى سلێمانى ده‌ڵێن چى ،پێشتر پێیان وترا چه‌قۆکێش؟
خۆپیشانده‌ران دوو ئه‌جێندان ،ئهجێنداىئۆپۆزسیۆن و ئه‌جێنداى جه‌ماوه‌ر کاتێک جه‌ماوه‌ر داواى چاکسازى دهک��ات ئێمه‌ش ئاماده‌ین بچین پێشه‌وایه‌تیان بکه‌ین ،به‌اڵم ئۆپۆزسیۆن داواى هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى حکومه‌ت ده‌کات ئێمه دژایه‌تى ئه‌وه‌ده‌که‌ین. چه‌تر :ده‌وترێت پۆستى به‌رپرسى لقى چوارى پێشوى سلێمانى به‌رزکراوه‌ته‌وه؟
پێناسه‌ى ئێوه بۆ به‌رزکردنه‌وه‌ى پۆستچیه ،ئ�هو ئه‌ندامى سه‌رکردایه‌تى پارتی ه
ساڵی دووهم ژماره 56 دووشه‌ممه 2711/2/26 - 2011/5/16
5
حزب له‌هه‌رشوێنێک کارى پێمان بێت له‌وێ ده‌بین ،ئه‌م به‌رزکردنه‌وه‌ى پۆسته‌ش له‌الیه‌ن ئۆپۆزسیۆنهوه زه‌قکراوه‌ته‌وه.
چه‌تر :له‌هه‌رێم کۆبونه‌وه‌ى ژێربه‌ژێر هه‌ی ه راست ه وهک ئه‌وه‌ى نێوان گۆڕان و نێچیرڤان بارزانى؟
هیچ وه‌ختێک ئێمه له گفتوگۆ راماننهکردووه ،ئاگام له‌و کۆبونه‌و‌ه نهێنیان‌ه نیه.
چه‌تر :ل ه پارتى کوتله‌گه‌رى سه‌رى هه‌ڵداو ه و کوته‌له‌ى نێچیرڤان بارزانى و مه‌سعودبارزانى ههیه راسته؟
له پارتى ته‌نها کوتله‌ى مه‌ال مستهفاىبارزانى ههیه ،به‌اڵم هه‌موومان له‌نێو پارتى وهک ی�هک بیرناکهینهوه وهک ده‌وترێت ئه‌گه‌ر هه‌موومان وهک یه‌ک بیربکه‌ینه‌و‌ه کهواته بیرناکهینهوه ،به‌اڵم هه‌موومان له‌سه‌ر رێبازى بارزانى پارتین. چه‌تر :بارودۆخى هه‌رێم ده‌بێت ه که‌ره‌سته‌ى شه‌ڕى راگه‌یاندن بۆ ئه‌م شه‌ڕ ه راناگیرێت؟
ئ��������ه‌وه‌ى م����ن ه���هس���ت���ى پ���ێ���دهک���هملهراگهیاندنهکانى بزوتنه‌وه‌ى گۆڕانه‌و‌ه ئه‌م ه سه‌رى ههڵداوه و به‌رده‌وامه ،دواجار له نێوان یه‌کێتى و گۆڕانه ،به‌اڵم هه‌رچۆنێک بێت گ��ۆڕان به‌شێکى داب���ڕاو‌ه له یه‌کێتى و بۆ سه‌لماندنى خۆى ئه‌م کاران‌ه ده‌کات و دواتر ل�هس�ه‌رم��ێ��زى گفتوگۆ ئ �هم �ه‌ش چ��ارهس �ه‌ر ده‌کرێت.
پرۆفایل:
هێمن هه‌ورامى ل ه ساڵى ( )1976له‌دایکبوو ه ل ه ئێران په‌یوه‌ندى ب ه یه‌کێتى قوتابیان کردوو ه کۆلێژى ئه‌ده‌بیات به‌شى ئینگلیزى ته‌واوکردو ه ئێستا ئه‌ندامى سه‌رکردایه‌تى پارتی دیموکراتی کوردستانه
هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی دادگای بااڵی تاوانه‌کان «مه‌سه‌له‌یه‌کى سیاسیه»
ب ه نه‌مانى ئه‌م دادگای ه ئازادى بۆ به‌عسى و ئه‌نفالچیه‌کان ده‌ڕه‌خسێت دیداری
ئاسۆ محه‌مه‌د سه‌رۆک وه‌زیرانى عێراق هه‌وڵى هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى دادگاى بااڵى تاوانه‌کانى عێراق ده‌دات ،په‌رله‌مانتارێکى کوردیش رایده‌گه‌یه‌نێتهه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى ئه‌و دادگای ه ئه‌وه‌ند ه مه‌سه‌له‌یه‌کى سیاسی ه ئه‌وه‌ند ه مه‌سه‌له‌یه‌کى یاسایى نیه .له‌دیدارێکى له‌گه‌ڵ (چه‌تر)دا ،به‌کرحم ه سدیق، پارێزه‌رى که‌یسى هه‌ڵه‌بج ه و ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌رانى عێراق ،باس ل ه چۆنێتى هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى ئه‌و دادگای ه ده‌کات ،زیانه‌کانى کوردیش له هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى ئاشکرا ده‌کات. چه‌تر :بڕیارى هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى دادگاى بااڵى تاوانه‌کانى عیراق کێ داویه‌تى؟
پرۆژه‌یه‌ک‌ه له‌الیه‌ن چه‌ند پارێزهرێکىدادگاکهوه ئامادهکراوه ،ئه‌و پارێزه‌رانه‌ش سه‌ر به ده‌وڵه‌تى یاسان که نورى مالیکى سه‌رۆک وه‌زیرانى عێراق سه‌رپه‌رشتى ده‌کات ،پرۆژهکه له‌سه‌ر داواک��ارى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیرانى عێراق ئامادهکراوه بۆ ئ�ه‌وه‌ى کۆتایى به‌کارى ئه‌و دادگایه بێت ،پرۆژهکه له‌الیه‌ن حکومه‌ته‌و‌ه هاتووه ،به‌اڵم هێشتا نه‌گه‌شتووه‌ت‌ه په‌رله‌مان به‌مه‌به‌ستى گفتوگۆکردن بۆ ئه‌وه‌ى کۆتایى
به‌کاره‌کانى دادگاک‌ه بهێنرێت ،ئه‌وان پێیانوای ه دادگ��اک �ه کاره‌کانى ت���ه‌واو ب���ووه ،ب �ه‌اڵم ل ه راستیدا کارى زۆرى ماوه.
چه‌تر :ئایا هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى ئه‌و دادگای ه چ زیانێکى بۆ کورد ههیه؟
پێموای‌ه هه‌رچه‌ند‌ه ده‌بێت به‌چاوى رێزهوهسهیرى دادگاک‌ه بکه‌ین له‌رابردوودا ،به‌اڵم له راستیدا کارى زۆرى ماوه ته‌واو بکرێت لهوانه کێشه‌ى هه‌ڵه‌بجه‌مان م��اوه که په‌یوه‌ندى ب ه فرۆکه‌وانه‌که‌و‌ه ههیه ،هه‌روه‌ها به‌شێک ل ه کێشه‌ى ئه‌نفاله‌کانمان ماوه هه‌روه‌ها کێشه‌ى سه‌یدسادق و پێنجون م��اوه که ئهمانه ل ه قۆناغى لێکۆڵینه‌وه‌دان ه �هروهه��ا چه‌ندین کێشه‌یترمان ههیه له قۆناغى دادگایى کردندان هێشتا بڕیارى کۆتاییان بۆ ده‌رنه‌چوو‌ه وهک ئه‌وه‌ى بارزانیه‌کان .چه‌ندین کێشه‌یتر له‌به‌ر ئهوه بڕیاردان له‌سه‌ر کۆتایى هێنان به‌و دادگای ه واده‌زانم کورد به‌ده‌ستى خۆى به چه‌قۆیه‌کى ژه‌نگاویى کێشه‌کانى خۆى سه‌رده‌بڕێت ئه‌مه‌ش کاره‌ساتێکى گهورهیه.
چه‌تر :ئایا ئه‌نفالچیه‌کان ل ه کوێ دادگایى ده‌کرێن به‌نه‌مانى ئه‌و دادگایه؟
به هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى ئه‌و دادگایه هیچشوێنێک ن��اب��ێ��ت ب��ۆ ئ����ه‌وه‌ى ل �ه که‌یسى ئه‌نفالچیه‌کان ئه‌و که‌سانه‌ى تاوانى دژ ب ه مرۆڤایه‌تیان ئه‌نجامداو‌ه بکۆڵێته‌وه ،چونک ه ئه‌م دادگایه ته‌نها گرنگى به‌تاوانه‌کانى دژى مرۆڤایه‌تى ده‌دات له عێراقدا ته‌نها ئه‌م دادگا له‌وشتان‌ه ده‌کۆڵێته‌و‌ه به‌نه‌مانى ئه‌م دادگای ه ئازادى بۆ به‌عسى و ئه‌نفالچیه‌کان ده‌ڕه‌خستێت. چه‌تر :ئه‌و سکااڵیانه‌ى الى بوون
کۆتاییان هاتووه؟
ئ �ه‌وان �هى که ب��اس ل �هوه دهک���هن دهبێتئهو دادگایه هه‌ڵبوه‌شێته‌و‌ه ده‌ڵێن بۆ کاتێکى دیاریکراو دام �هزراوه که کۆمه‌ڵ‌ه که‌سێک بدات‌ه دادگ��ا که تاوانیان به‌رامبه‌ر گه‌النى عێراق ئه‌نجاداوه ،به‌اڵم خۆ ئه‌و دۆسیان‌ه ته‌واو نه‌بوو به هه‌زارن دۆسیه ماوه ،ئه‌و که‌سانه‌ى که بڕیارى هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌یان داوه ده‌ڵێن تا ( )6/1زۆربه‌ى کێشه‌کان یه‌کالى ده‌که‌ینه‌و‌ه ئه‌مه‌ش له ماوه‌ى ( )20رۆژدا ناتوانرێت ئه‌و هه‌موو تاوانبار‌ه دادگایى بکرێن ،بۆیه پێموای ه هه‌ندێکیشیان پشتگوێ ده‌خه‌ن به‌ته‌ئکید. چه‌تر :ئایا قازانجى هه‌ی ه بۆ کورد؟
-س��ودى ب��ۆ ک��ورد ئ��هوه ب��ووه ل�ه پێشتر
››
کورد به‌ده‌ستى خۆى ب ه چه‌قۆیه‌کى ژه‌نگاوى کێشه‌کانى خۆى سه‌رده‌بڕێت
کێشه‌کانى به چاره‌سه‌ر گهیاندوه تاوانبارانى به سزاى خۆیان گهیاندوه ،به‌اڵم به بۆچونى م��ن ل �هم ق��ۆن��اغ�هدا کۆتایى ب �هو دادگ��ای� ه بهێنین کۆتایى هێنان‌ه به مه‌له‌فى جاش و مسته‌شاره‌کان و ئه‌و فرۆکه‌وانانه‌ى ک ه
چه‌تر :ئایا البردنى ئه‌و دادگایه کیمیابارانى هه‌ڵه‌بجه‌یان ک���ردووه ،هه‌روه‌ها ئیتر ئه‌وه‌ی خه‌ڵک پیالنى ههیه یان نیه‌تى کۆتایى هینان‌ه به مه‌له‌فه‌کانى ههڵهبجه و مه‌رامى سیاسى له‌پشته‌و ه نی ه بۆ ئ���هوه ب �ه‌الی �هک ،م��ن ئ�هگ�ه‌ر نه‌توانم ئ�هوه کورد؟ سه‌یدسادق و قه‌اڵدزى و پێنجوێن. بسه‌لمێنم که البردنى پیالن‌ه بۆ ک��ورد ئهوه ه و ه ین ه ک ه ن وابیر ر ه گ ه ئ تێکیشدا ه حاڵ ه ل ده‌توانم ئهوه بسه‌لمێنم که البردنى زیانى بۆ چه‌تر :نه‌مانى ئه‌و دادگای ه هه‌ل بۆ ک��ه پیالنێک‌ه دژى ک����ورد خه‌ڵکانێک کورد ههیه .به‌اڵم به ته‌ئکید ئه‌و مه‌سه‌له‌ی ه به‌عسیه‌کان ناڕه‌خسێنیت بۆ ئه‌وه‌ى پێى هه‌ڵده‌ستن ،ب �ه‌اڵم ئه‌گه‌ر ئ�هو دادگای ه هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى ئهوهنده مه‌سه‌له‌یه‌کى سیاسیی ه کوده‌تا بکه‌ن؟ مانه‌و‌ه یان نه‌مانه‌وه‌ى ئه‌و دادگایه په‌یوه‌ندى هه‌ڵبوه‌شێته‌و‌ه کورد زیانێکى گهوره ده‌کات ،ئهوهنده مه‌سه‌له‌یه‌کى یاسایى نیه.به‌وه‌و‌ه نیه ته‌مه‌نى به‌عس درێژ بکاتهوه یاخود نا به‌ڕاستى ئیشى دادگا ئهوهنیه ،به‌اڵم ئه‌و که‌سانه‌ى له سه‌رده‌مى رژێمى به‌عسدا تاوانى دژه مرۆڤایه‌تیان ئه‌نجامداو‌ه جینۆسایدیان کردوه ئهوانه به‌پێى ئه‌و دادگایه لێکۆڵینه‌وه‌یان له‌گه‌ڵ ده‌کرێت ئه‌گه‌ر ئه‌و دادگایه نه‌مێنێت ئهوکاته کێ لێکۆڵینهوه له‌و کهسانه بکات، هه‌روه‌ها زه‌ره‌رێکیترى نه‌مانى ئهوهیه کۆمه‌ڵێک کێشه‌ى هه‌ڵپه‌سێردراو جێده‌هێڵێت بۆ کورد. چه‌تر :هه‌ڵوێستى په‌رله‌مانتارانى کورد چى ده‌بێت؟
ئێمه وهک په‌رله‌مانتارانى ک��ورد ل هبهغداد به‌سه‌رجه‌م لیسته‌کانه‌و‌ه له هه‌وڵداین بۆ ئه‌وه‌ى ئه‌و بڕیاره سه‌رنه‌گرێت ئێستا له هه‌وڵداین بۆ ئاگادارکردنه‌وه‌ى الیه‌نه‌کانیتر هه‌وڵى ته‌واو ده‌ده‌ی��ن بۆ ئه‌وه‌ى له په‌رله‌مان ده‌نگى له‌سه‌ر ن �ه‌درێ��ت ،ئ �هو رۆژه‌ش ک�ه پ��رۆژه‌ک �ه دێت ه په‌رله‌مان یه‌که‌م که‌س که له‌سه‌رى قسه‌بکات بهنده ده‌بێت .به‌اڵم ئه‌وه‌ش بزان‌ه ده‌بێت کورد دژى ئه‌و مه‌سه‌له‌ی‌ه بۆستێته‌و‌ه ئه‌گه‌ر کورد له به‌غداد به یه‌ک ده‌نگى دژى وه‌ستایه‌و‌ه ئه‌وا هاوپه‌یمانی نیشتمانى ناتوانێت به‌ته‌نها ده‌نگى له‌سه‌ر بدات ،گه‌ر کورد رازى نه‌بێت هیچ که‌سێک ناتوانێت کۆتایى به و دادگای ه بهێنێت.
nبه‌کر حمه سدیق /فۆتۆ :فه‌ریق هه‌ڵه‌بجه‌یی
کوردستانی
ــــۆنى جڤاکى ئیسالمى کوردستان ل ه ئه‌وروپا
ـــانى چوار پارچ ه دروست بکه‌ین ،ئیتر ل ه که‌س ناترسین کردووه و له‌گه‌ڵ هه‌ر کامیان کاتژمێرێک تا دوو کاتژمێر بیر و رامان گۆڕیوه‌ته‌وه.
چه‌تر :ده‌توانن باسى ئه‌و گروپ و الیه‌نان ه بکه‌ن؟
ب��هڵ��ێ ،ل��ه هه‌ولێر س��ه‌ردان��ى یهکێتىزانایانى کوردستانمان کردووه ،گه‌یشتوون‌ه ئه‌و ئه‌نجام‌ه که به‌یه‌که‌و‌ه له باکورى کوردستان ئامه‌د و دووهم��ی��ش له باشورى کوردستان کۆنفڕانس ببه‌ستین .هه‌روه‌ها سه‌ردانى منتدا فکر ئیسالم ،بزوتنه‌وه‌ى ئیسالمى کوردستان، وه‌زی���رى ئ��ه‌وق��اف ،په‌رله‌مانتارى کۆمیته‌ى ئه‌وقاف ،شێخ موحسێن نه‌قشه‌به‌ندى ،یه‌کێتى په‌رله‌مانتارانى ک��وردس��ت��ان ،یه‌کگرتووى ئیسالمى ،راب��ی��ت��هى ئیسالمى ک���وردى و هه‌روه‌ها له شارى دهوک له‌گه‌ڵ ،یه‌کێتى زانایانى کوردستان لقى ده��وک ،له زاخۆ له‌گه‌ڵ یه‌کێتى زانایان و هه‌روه‌ها چووین
بۆ که‌رکوک له‌گه‌ڵ مه‌ال ئازاد ،قسه‌مان کردووه ،له‌گه‌ڵ مه‌ال ره‌مه‌زان که سه‌رۆکى ئه‌تنیکانى هه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌ک ،له‌گه‌ڵ ئه‌ویشمان قسه کردووه .له دیانان و رانی‌ه له‌گه‌ڵ یه‌کێتى زان��ای��ان له‌گه‌ڵ ( )25ک��هس و ری��ش سپى دانیشتین و له سه‌ر بابه‌تى دینى و نه‌ته‌وایه‌تى قسه‌مان کرد .له هه‌ولێر له زانکۆیه‌کى ئایینى له‌گه‌ڵ پڕۆفیسۆر و دکتۆره‌کان کۆبوونه‌وه‌مان کردوه و ئێستا هاتووین‌ه سلێمانى له‌گه‌ڵ شێخ
خۆى خزمه‌ت به نه‌ته‌وه‌ى خۆى بکات ،پێویست ه زانایانى کورد به‌رامبه‌ر داگیرکه‌ران یه‌کێتى خۆیان دروست بکه‌ن ،دین و نهتهوه دژى یه‌کتر نین و پێویسته زانایانى ئیسالم یه‌کێتى دروست بکه‌ن و له‌و کۆبوونه‌وانه‌ش داوامان لێکردون که به ن��اوى دین له الی��هن دهس��ه‌اڵت��داران��هوه نه‌خافڵێن و ده‌یانه‌وێت ده‌سه‌اڵتدارى باشوریش بکه‌ن به الیه‌نگرى خۆیان پێویسته کورد هۆشیار بن و نه‌که‌ون‌ه داوى ده‌وڵه‌تى تورکیا.
الیه‌نگرى مه‌زڵومان ناکه‌ن و الیه‌نگرى زاڵمان دهک���هن .خ��واى گ���هوره ل��ه کتێبى پ��ی��رۆزدا ده‌فه‌رمێت« :وال ترکنو ان الذین زلموا و فتمسک و النار» وات��ا مه‌یلى دڵى خۆت مه‌د‌ه الى زاڵمان و ئه‌گه‌ر ئه‌م کار‌ه بکه‌ى ئه‌و ئاگره‌ى که بۆ زاڵمان ئاماد‌ه کراوه ،تۆش له ناویدا ده‌سوتێى .کورد داواى مافى خۆى ده‌کات و زاڵم ده‌وڵه‌تى تورکیای‌ه که ئه‌م ماف ه پێشێل ده‌کات .یه‌کێتی و پارتیش وهک ئێم ه
7
پێویسته هه‌ڵ‌ه نه‌که‌ن.
چه‌تر :ئه‌گه‌ر هه‌ندێک الیه‌نى ئایینى پشتگیرى ( )AKPبکه‌ن ئێو ه چى ده‌ڵێن؟
ئێمه قسه‌مان له سه‌ر ئه‌و بابه‌ته‌ش کردووهو ئه‌گه‌ر بیر لهوه بکهنهوه که حکومه‌تێکى ئیسالمییه و حه‌ق و مافى ک��ورد ده‌دات، ئ��هوه له ه��هڵ��ه‌دان ،به‌ڵگه‌ى ئێمه‌ش ئه‌وه‌ی ه که هه‌شت ساڵه ئه‌ردۆغان له سه‌ر ده‌سه‌اڵت ه هیچ نه‌گۆڕاو‌ه و به الیه‌نى ه��هره که‌م ( )500م��رۆڤ ک���وژراون و ()2000 له‌سه‌ر زانایانى ئایینى فه‌رز ه ده‌ستى زاڵمان بگرن و نه‌هێڵن زوڵم بکه ن که‌سى مه‌ده‌نى ده‌ستبه‌سه‌رن و رێژه‌که‌ش ب��ه‌رده‌وام له زیابوون دایه ،قه‌ده‌غ‌ه ههیه، عه‌بدولڕه‌حمان نه‌قشبه‌ندى و جه‌ماعه‌تى تریش بیرده‌که‌نه‌وه ،به‌اڵم ده‌ترسن و ناوێرن بیهێنن ه ته‌ره‌ت‌ه شه‌ش به مه‌به‌ست کراوهتهوه ،ئه‌گه‌ر چه‌تر :ئه‌گه‌ر یه‌کێتى و پارتى زمان ،به‌اڵم گه‌ر ئێمه یه‌کێتى زانایانى چوار من وهک زانایه‌کى ئایینى به کوردى له سه‌ر ههیه و ده‌مانه‌وێت له‌گه‌ڵ گشت الیه‌نه‌کان پشتگیرى تورکیا بکه‌ن ،ل ه رووى پارچ‌ه دروست بکه‌ین ،ئیتر له که‌س ناترسین ته‌ره‌ت‌ه شه‌ش قسه بکه‌م دهڵێ راسته و ئه‌گه‌ر کۆببینه‌وه .ئه‌نجامى زۆر باشى ههبووه و دینییه‌و ه چۆن لێکده‌درێته‌وه؟ دڵخۆش بوون و پێویسته کوردیش به دینى -له رووى دینیه‌و‌ه گوناهبار ده‌بن ،چونک ه و ئێمه له‌گه‌ڵ ئه‌وانیش قسه‌مان ک��ردووه ،بچم‌ه مزگه‌وت به کوردى خوتب‌ه بده‌م ده‌مبات ه
›››
ساڵی دووهم ژماره 56 2010/11/8 ممهه‌ممه دووش 2711/2/26 - 2011/5/16 دووشه
زیندان و ئ��ه‌وه‌ش دوو رووی��ى و منافیقییه، پێویسته ئێمه نه‌که‌وین‌ه ئه‌و داوانه‌وه.
چه‌تر :ئێو ه وهک مامۆستایه‌کى ئایینى سه‌باره‌ت ب ه نوێژى مه‌یدان ه ئازادییه‌کان چى ده‌ڵێن؟
ه��ه‌ر وهک باسم ک��رد پێویسته مهالمهیلى دڵى خۆى نه‌دات‌ه پاڵ زاڵمان و ئه‌گه‌ر به زمان و ته‌بلیغ و هیچ شتێ نه‌توانى ،ئهوه الوازى ئیمان‌ه و الوازى ئیمانیش گوناهێکى گهورهیه .له‌سه‌ر زانایانى ئایینى فه‌ڕز‌ه ده‌ستى زاڵمان بگرن و نه‌هێڵن زوڵم بکه‌ن .سه‌باره‌ت به نوێژى مه‌یدان‌ه ئ��ازاد‌هک��ان خ��واى گهوره ده‌فه‌رمێت« :وجعلناکم االرض و مساجدا» واته من ته‌واوى زه‌ویم کردۆته شوێنى سوجده.
گۆڤاری ئا‌ڵته‌رناتیڤ )386( :که‌س ب ه ناوى په‌ژاک به‌کوژراوی راده‌ستى ئێران کراون ئاماده‌کار
سه‌الح مه‌حمود به‌هۆی به‌شداریان ل ه پرۆژه‌ى «دژه‌په‌ژاک»دا ل ه راگه‌یاندنه‌کانی په‌ژاکه‌و ه هێرش ده‌کرێت ه سه‌ر کۆمه‌ڵه‌و دیموکرات و ئه‌وانیش ب ه توندی وه‌اڵم ده‌ده‌نه‌وه ،په‌ژاک ده‌ڵێت حزب ه ئۆردوگانشینه‌کان کراونه‌ت ه دارده‌ستێک دژ به‌ئێمه.
چاپه‌مه‌نى ناوه‌ندى پارتى ژیانى ئازادى کوردستان ،له هه‌فته‌نامه‌ى ئه‌ڵته‌رناتیڤى خۆیدا ب ه فراوانى پرۆژه‌ى «دژه‌په‌ژاک»ى خستۆته‌ڕوو .ئه‌م پرۆژه‌یه ب ه پرۆژه‌یه‌ک «دژى کۆمه‌ڵگاى کورد»ناوبراو‌ه که ل ه ره‌هه‌ند‌ه جیاوازه‌کاندا بهڕێوه ده‌چێت و هه‌ر بوارێک چه‌ندین لق له‌خۆ ده‌گرێت ،ب ه به‌رفراوانى باسی ل ه سه‌ر ک��راوه و نمون ه و به‌ڵگه‌ى بۆ هێنراوه‌ته‌و‌ه و کۆمه‌ڵێک که‌س ل ه بواره جیاوازه‌کاندا دانیان ناوه به‌م کردارانه‌ى که ل ه الیه‌ن کۆمارى ئیسالمى پێیان ک��راوه .ل��هم پ��رۆژهی��هدا ک ه ب ه دژه په‌ژاک به‌ناو کراوه راگه‌یه‌ندراو‌ه که‌ڵک ل�� ه ج��اش��هک��ان و ئ��هو پێشمه‌رگانه‌ى ک ه پێشووتر ئه‌ندامى حزب ه رۆژهه‌اڵتییه‌کان بوون و خۆیان راده‌ستى کۆمارى ئیسالمى ک��ردۆت��هوه وه‌رگ��ی��راوه .ه��هروهه��ا ئێران ل ه رێگاى حزبه دهس��ه‌اڵت��داره‌ک��ان��ى باشورى کوردستان به‌تایبه‌ت یه‌کێتى نیشتمانى کوردستان بۆ بێده‌نگکردنى ئه‌و حزبان هى ل ه باشوورى کوردستان ئۆردوگانشینن سودی وه‌رگ��رت��ووه و نامه‌ى ج��ه‌الل تاڵه‌بانى ک ه بۆ (سه‌حراروودى ) نێردراو‌ه خراوه‌ته‌وه‌ڕوو. په‌ژاک له‌و گۆڤاره‌دا رایده‌گه‌یه‌نێت «حزب ه
ئۆردوگانشینه‌کان کراونه‌ته دارده‌ستێک دژ ب ه په‌ژاک تا ل ه گه‌شه‌کردنى په‌ژاک شوێنى خۆیان ون نه‌که‌ن و بۆ ئه‌مه‌ش هه‌ر یه‌ک له حزبى دیموکراتی کوردستان ب ه هه‌ر دوو باڵی مسته‌فا هیجرى و عه‌بدواڵ حه‌سه‌ن زاده ،له ناو ئه‌ندامانى خۆیان و ل ه په‌یوه‌ندى له‌گه‌ڵ الیه‌ن ه ده‌ره‌کییه‌کانى ئێرانى و ده‌نگى ئ��هم��ری��ک��ا و ل ه کۆبوونه‌وه‌کانیان له‌گه‌ڵ ئه‌ندامان، پ�����ه‌ژاک�����ی�����ان ب�� ه پالنێکى کۆمارى ئ�������ی�������س���ل���ام�������ى ن������اس������ان������دووه». گ����ۆڤ����ارهک���� ه ل���هو ب�����اب�����هت�����هدا وت����ی «ده‌ن��گ��ى ئه‌مریکا له‌م بواره‌دا که‌وتووه‌ت ه پ����روپ����اگ����هن����ده دژ ب������� ه پ��������������ه‌ژاک و س�����ه‌رچ�����اوه‌ک�����ان�����ى ک���ۆم���ارى ئ��ی��س�لام��ى ل���ه‌وب���اره‌ی���هوه ک��ردۆت�� ه س����ه‌رچ����اوهى ه���ه‌واڵ���ى خۆى». ه�����������هروهه�����������ا ل��� ه به‌شێکیتری گۆڤاره‌ک ه ب���اس ل����هوه ک����راوه ع��� هب���دواڵ م��وه��ت��ه‌دى کاتێک ک ه فرۆکه‌کانى تورکیا هێرش دهک��هن��ه س��ه‌ر چ��اپ�� هم��هن��ى پ��ارت��ى ژیانى ئ��ازادى کوردستان و شه‌ش ل ه ئه‌ندامانى چاپه‌مه‌نى گیان له‌ده‌ست دهدهن موهته‌دی
ده‌ڵێت :ل ه ئاینده‌یه‌کى نزیکدا ل ه ده‌ست شه‌ڕى په‌ژاک رزگارمان ده‌بێت .ژماره نۆی ئه‌و گۆڤاره ک ه تایبه‌ت ه به‌م بابه‌ت ه ده‌ڵێت :زۆر الیه‌نى کوردیش که‌وتوونه‌ت ه خزمه‌ت ئه‌م پرۆژه‌یه‌ى کۆمارى ئیسالمى و عیرفان قانعى ف��ه‌رد وهک لێکۆله‌ر راگه‌یاندن ل هو ل���� ه ب�����وارى
››
په‌ژاک وێبالک و فه‌یسبوک ...دروست بکه‌ن و له‌م چوارچێوه‌یه‌دا به ناوه‌کانى «دژه‌پ������ه‌ژاک»و «زد پ���ژاک و»... ک��ه‌وت��وون��هت��ه خه‌باتى راگ��هی��ان��دن و له‌م بواره‌شدا ناوى کۆمه‌ڵێک که‌س هاتووه که دانیان بهوه داناوه ،ل ه الیه‌ن کۆمارى ئیسالمى و ئیتاڵعات داوای���ان لێکراوه
nکۆمه‌ڵه‌ی شۆڕشگێڕی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستانی ئێران: سه‌الح موهته‌دى ،وهک که‌سایه‌تییه‌کى ناسراو جێگه‌ى متمانه‌ى گه‌له‌که‌مان ه بهمجۆره قسه و بالۆران‌ه خه‌وشێک ل ه داوێنی نانیشێ nپژاک :ئاشکراکردنى ئه‌و شهڕه تایبه‌ت ه بۆ ئه‌وه‌ی ه راى گشتى و گه‌لى کورد و هه‌موو کۆمه‌ڵگا له‌و شهڕه ئاگادار بێتهوه
پرۆژه‌ی ه ده‌ورى ئه‌کتیڤى گێڕاوه ،ئهوه له کاتێکدای ه که قانعى ف��ه‌رد ده‌ستى له‌گه‌ڵ موحسێن ره‌زای��ى تێکه‌ڵ کردووه که یه‌کێک له به‌رپرسانى بااڵى کۆمارى ئیسالمییه .گۆڤاره‌ک ه باس ل ه کۆمه‌ڵێک ک��هس ک��راوه ک ه داوای���ان ک��ردووه دژ ب ه
دهس��ت بکه‌ن ب ه هه‌ڵمه‌تی راگه‌یاندن دژ ک باس به ( .)pjakگۆڤاره‌که‌ی په‌ژا ل ه ته‌قینه‌و‌ه و کۆمه‌ڵێک تیرۆر ده‌کات که په‌ژاک لێى ئاگادار نییه و دراوه‌ت ه پاڵیان ب ه مه‌به‌ستى ره‌شکردنیان و شیمان ه ک��راوه ئێران ده‌یه‌وێت هه‌ندێک ک��رده‌وه‌ى تیرۆریستى ئه‌نجام بدات و بیدات ه پاڵ ئه‌و
حزبه. ه��هروهه��ا ل ه به‌شى کرداریکردنى ئه‌و پرۆژه‌یه‌ی که به «دژه‌په‌ژاک» به‌ناوی دهک���ات «ه���ه‌ر ی��هک ل�� ه ئه‌رگه‌نه‌کۆن وهک ب��ه‌ش��ێ��ک��ى ب��چ��وک��ى پ���رۆژه‌ک��� ه و میتى ت��ورک��ی��ا ،ده‌وری����ان ل�� ه پ����هروهرده و ئاماده‌کردنى کادر ل ه بواره جیاجیاکاندا ه�� هب��ووه و تیمه‌کانى «دژه‌پ����ه‌ژاک» ل ه (جاش ه ب ه ئه‌زموونه‌کان و که‌سانى الت و لوت که‌سانى گیان فیدا) پێکهاتوون و ب ه هه‌موو شێوازێک وهک بۆس ه دانان و ژه‌هر به‌کارهێنان که‌وتونه‌ت ه ک��اره‌وه. یه‌کێک له‌و تیمانه ب ه ناوى «هیوا تاب» ناوى هاتووه ،که ل ه ناوچ ه سنورییه‌کانى رۆژهه‌اڵتى کوردستان کاریان ک��ردووه و چه‌که‌کانى ناتۆ ب ه تایبه‌ت (ئێم )16و دوربینى شه‌ویان به‌کار هێناوه و ده‌وریان ل ه کوشتنى ( )386که‌س ههبووه و ب ه ناوى ئه‌ندامى په‌ژاک به جلوبه‌رگى گهریالوه راده‌ستى ئێران کراون و ل ه به‌رامبه‌ر هه‌ر یه‌ک له‌و ته‌رمان ه ( )40ملیۆن تمه‌نیان وهرگرتووه» .ل ه به‌شێک ل ه گۆڤاره‌که‌دا ئ��ام��ارى کوشتنى کاسبکاران له ساڵى ( )2010خراوه‌ته‌ڕوو ک ه ( )66کۆڵبه‌ر کوژراوه و ( )31که‌س ده‌ستبه‌سه‌ر کراون و ( )76که‌سیش ب��ری��ن��دار ک���راون .ئه‌م گۆڤاره که ل ه ( )2011/5/5باڵوکراوه‌ته‌و‌ه و له کۆتایدا ده‌ڵێت ب ه رۆحى خۆڕاگرى «ش��ی��ری��ن ،ع��هل��ى ،ف��هره��اد و ف���ه‌رزاد» پرۆژه‌ى دژه په‌ژاک شکست پێدێنین. دوا به دواى ئهوه کۆمه‌ڵه‌ی شۆڕشگێڕی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستانی ئ��ێ��ران ،ل ه راگه‌یه‌ندراوێکدا رایگه‌یاند هه‌ندێک قس ه
مانشێتی رۆژنامه‌کانی کوردستان
هـــه‌واڵــی کوردستانی ( )12گه‌ریالى ( )HPGگیانیان له‌ده‌ستدا
()25ی بانه‌مه‌ڕ وهک رۆژى مانگرتن راده‌گه‌یه‌نرێ
هه‌نگاوى گرنگى پارت ه رۆژئاواییه‌کانى کوردستان
ب ه گوێره‌ى مه‌ڵپه‌ڕى ( )DIHAل ه شه‌ڕى دژوارى ()24کاتژمێرى له نێوان هێزه‌کانى گه‌ریال و سوپاى ت��ورک له رۆژان���ى (12ـ )12( ،)5/13گه‌ریالى ( )HPGگیانیان له‌ده‌ست داوه و شه‌ڕ به‌رده‌وامه. دوات���ر گ��هری�لاک��ان��ى ( )HPGل��ه ن��زی��ک گوندى (مه‌رگه) هێرشیان کردۆته سه‌ر سه‌ربازگه‌یه‌کى سوپاى تورکیا ،به‌و پێی ه دواى ئه‌و شهڕه سوپا ب ه هه‌لیکۆپته‌ر کوژراو و بریندارى گواستۆته‌وه )HPG( .به‌فه‌رمى ناسنامه‌ى پێنج گه‌ریالى ئاشکرا کرد ک ه ل ه شه‌ڕه‌که‌دا گیانیان له‌ده‌ست داوه و باسى ل ه کوژرانى پێنج سه‌ربازى تورکیش کرد و وتى سوپاى تورکیا کوژراوه‌کانى ده‌شارێته‌وه و رایناگه‌یه‌نێ .به هۆى گیان له‌ده‌ستانى گه‌ریالکانى ( )HPGکوردستانیان ل��ه باکورى کوردستان و ئه‌وروپا سێ رۆژ ماته‌مینى راده‌گه‌یه‌نن. جێى ئاماژه‌ی ه ل ه رۆژهه‌اڵتى کوردستانیش ب ه تایبه‌ت (پاوه) سوپا ده‌ستى به ئۆپه‌راسیۆن کردووه و چه‌کى قورسى جێگیر کردووه.
ب��ه گ��وێ��رهى م��اڵ��پ��ه‌ڕی «ج�����ه‌ره‌س» ت��ا ئێستا خوێندکارانى ( )45زانکۆى شاره‌کانى ئێران پشتیوانى خۆیان ده‌رده‌بڕن بۆ ئه‌وه‌ى له رۆژى ()25ى بانه‌مه‌ڕ دهس��ت بده‌ن‌ه مانگرتن .داخ���وازى و پێشنیازى ئه‌و مانگرتت‌ه س��هرهت��ا له الی��هن ئه‌نجومه‌نى ئیسالمى زانکۆى تاران راده‌گه‌یه‌ندرێ .شۆڕاى هه‌ماهه‌نگى «رێگاى سه‌وز» ڕۆژى پێنج شه‌مم‌ه به ده‌رکردنى لێدوانێک پشتیوانى خۆى بۆ بانگه‌وازى خوێندکاران به مه‌به‌ستى ناڕه‌زایه‌تى ده‌ربڕین له ڕۆژى ()25ى بانه‌مه‌ڕ ده‌رده‌بڕێت .له الیه‌کیتر دایکانى ئاشتى رۆژهه‌اڵتى کوردستانیش به ده‌رکردنى لێدوانێک پشتیوانى خۆیان بۆ مانگرتنى ()25ى بانه‌مه‌ڕ راده‌گه‌یه‌نن. له‌و چواچێوه‌یه‌دا (ئیسماعیل ئه‌حمه‌دى موقه‌ده‌م)، فه‌رمانده‌ى هێزه ئینتزامیه‌کان رایده‌گه‌یه‌نێ ،که هێزه ئاسایشیه‌کان له‌گه‌ڵ هه‌ر چهشنه جواڵنه‌وه‌یه‌کى ناڕه‌زایه‌تى ده‌ربڕیندا ،به توندى هه‌ڵسووکه‌وت ده‌که‌ن.
پارتى یه‌کێتى دیموکراتیک ( ،)PYDماوه‌یه‌ک‌ه ل ه پێناو چاره‌سه‌رکردنى پرسى کورد له رۆژئاواى کوردستان، زنجیره‌یه‌ک چاالکى بهڕێوه ده‌بات و له درێژه‌ى ئه‌م کار و خه‌باته‌دا ( )PYDو پارته کوردییه‌کان له رۆژى ( )4/14له شارى قامیشلۆ ،به به‌شدارى سه‌دان که‌س، کۆبوونه‌وه‌یه‌کى چاپه‌مه‌نییان به‌ڕێوه‌برد .سه‌رۆکى پارت ه سیاسیه‌کان له کۆبوونه‌وه‌که‌دا بۆچوونى پارته‌کانیان ئاشکرا دهک��هن و قۆناغى داه��ات��وو هه‌ڵده‌سه‌نگێنن. سه‌رۆکى ( )PYDساڵح محه‌مه‌د ،یه‌که‌مین ئاخاوتنى کۆبوونه‌وه‌که‌ى ک��رد و تیشکى خسته س��ه‌ر گرنگى یه‌کێتیى نه‌ته‌وه‌یى و یه‌کگرتنی کوردان .دواى په‌یامى پارته‌کان ئه‌نجامنامه‌ى کۆبوونه‌وه‌ک‌ه بۆ ڕاى گشتى ئاشکر کرا ،که تیایدا چه‌ند داخوازیى گرنگ له‌خۆ ده‌گرن ،لهوانه :کۆتایى پێهێنانى توندوتیژى و کوشتن ل ه به‌رامبه‌ر سه‌رهه‌ڵدانه‌کانى گه‌ل ،گرنگیدان به دیالۆگ، ئازادکردنى گیراوانى سیاسى و البردنى سه‌رجه‌م یاسا نه‌ژادپه‌ره‌ستییه‌کان.
و قسه‌ڵۆکى بێ بنه‌ما و چه‌واشه‌کارى دراوه‌ته پاڵ عه‌بدواڵ موهته‌دى و ده‌ڵێت: سه‌اڵح موهته‌دى ،وهک که‌سایه‌تییه‌کى ن��اس��راو جێگه‌ى متمانه‌ى گه‌له‌که‌مان ه بهمجۆره قس ه و بالۆران ه خه‌وشێک ل ه داوێنی نانیشێ ،ئێم ه له‌م رێگایه‌و‌ه ئه‌م چه‌واشه‌کارییه گ��ه‌وره‌ی��هی پ���ه‌ژاک ل ه به‌رده‌م بیروڕای گشتی ب ه درۆ ده‌خه‌ینه‌و‌ه و پێمانوای ه پڕوپاگه‌نده‌ی له‌م چهشنه ،دوور‌ه له ئه‌خالقی سیاسی .لهمبارهیهوه شێرزاد ک��هم��ان��گ��ه‌ر ،ئ��هن��دام��ى کوردیناسیۆنى پ��ارت��ى ژی��ان��ى ئ����ازادى ک��وردس��ت��ان ،ل ه لێدوانێکی تایبه‌تدا ب ه (چ��هت��ر)ی وت: ئهمه بۆ ئاگادارکردنه‌وه‌ى راى گشتى و کۆمه‌ڵگایه ک�� ه ئ��اگ��ادار و هۆشیار بێت ،که شه‌ڕێکى تایبه‌ت ل ه سه‌ر کورد بهڕێوه ده‌چێت .ده‌یانه‌وێت گه‌لى کورد و بزوتنه‌وه‌که‌ى بێ پاراستن و بێ رێکخستن بکه‌ن ،ئهوه هێرشکردن نییه ،ئاشکراکردنى ئه‌و (شهڕه تایبهته) بۆ ئه‌وه‌ی ه راى گشتى و گه‌لى کورد و هه‌موو کۆمه‌ڵگا له‌و شهڕه ئاگادار بێتهوه .که‌مانگه‌ر ل ه قسه‌کانیدا وتی :ئهوه ئاشکراکردنى ئه‌و پیالنانه‌ی ه ک ه ب ه ده‌ستی گه‌لێک الی��هن دژ به کورد بهڕێوه ده‌چێت .ح��ه‌وت ساڵ ه ب��ه‌رده‌وام تا ئێستا هه‌ندێک که‌س هێرش ده‌کات ه سه‌ر ئێمه ،له‌به‌رامبه‌ردا ئێم ه هێرشمان نه‌کردۆت ه سه‌ر که‌س و وه‌اڵمیشمان نه‌داوه‌ته‌وه .بۆ ئه‌وه‌ى ک ه کۆمه‌ڵگا و راى گشتى بزانێت دژ ب ه گه‌لى ک��ورد چ کۆنسێپتێک ل ه ئارادایه ،ئه‌م شهڕه تایبه‌ته‌مان ئاشکرا و شرۆڤه کردووه.
ئازادیا واڵت
Sedhezaran got: Ked Azadî Demokrasî
ێ مانگ خۆ راگرێت ێس ئۆزگور گونده‌م ئۆجەالن )AKP( :ناتوان
سیروان هاواڵتی
کوردستان سه‌رزه‌وى دلێرى ،بوێرى و کوردایه‌تییه پارتی و ژماره‌یه‌ک ل ه به‌رپرسانی،چه‌ندین موڵکی حکومییان ل ه قه‌زای شه‌قاڵوا داگیر کردووه
یه‌نى ئۆزگور پۆلۆتیک الفاوی ئازادی دهەركێ
ئاوێنه
وه‌فدێکى ئه‌نجومه‌نى کاتى خۆپیشانده‌ران ب ه ده‌ستى به‌تاڵ الى بارزانى گهڕانهوه
رۆژنامه
داواى لێپێچینه‌و ه ل ه ( )58سه‌رۆک و ئه‌ندامى شاره‌وانى ده‌کرێت
چاودێر
ل ه سه‌ر هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ى حکومه‌ت گۆڕان راى جیاوازى تێده‌که‌وێت
کۆمه‌ڵ
دكتۆر مەحمود عوسمان :لە كوردستان حزب فەرمانڕەوایی دەكات بۆیە بودجەی ئۆپۆزسیۆن بردراوە ئاشکراکردنى تیرۆرى سێ سه‌رکرده‌ک ه کاردانه‌وه‌ى گه‌ور ه ب ه دواى خۆیدا دێنێت
گۆڤاری لڤین رووداو
ئوسام ه بنالدن ب ه هۆى کورده‌و ه دۆزرایه‌و ه و کوژرا
رووبه‌ر
پارتى و یه‌کێتى ب ه فه‌رمى ئۆپۆزسیۆن بۆ گفتوگۆ بانگهێشت ناکه‌ن
کوردستانی
مه‌ال شافیـعى ســه‌رۆکـى فیــــدراسیــــ
گه‌ر ئێمـ ه کۆنفرانسى یه‌کێـتى زانـایـــ
ساڵی دووهم ژماره 56 2010/11/8 ممهه‌ممه دووش 2711/2/26 - 2011/5/16 دووشه
6
دیداری مه‌ال شافیعى سه‌رۆکى چه‌تر فیدراسیۆنى جڤاکى ئیسالمى کوردستان ل ه ئه‌وروپا ل ه دیدارى (چه‌تر)دا مه‌به‌ستى سه‌ردانه‌که‌یان بۆ باشورى کوردستان ده‌خاته‌ڕو و هه‌روه‌ها باس ل ه چۆنێتى ئاماده‌کارى بۆ کۆنفرانسى زانایانى ئایینى کورد ده‌کات و ل ه روانگه‌ى ئیسالمیشه‌و ه باس ل ه زوڵمى داگیرکه‌رانى کوردستان ده‌کات. چه‌تر :باسێکى فیدراسیۆنه‌که‌مان بۆ بک ه و که‌ى و چۆن دامهزراوه؟
كورد لەكوێی هەڵبژاردنەكانی توركیایە سەردار ستار ك��ورد ج��اری یەكەم لەساڵی ""1921 ل��ەی��ەك��ەم خ��ول��ی پ��ەرل��ەم��ان��ی ت��ورك��ی��ا بەجلوبەرگی خۆیان بەشداربوون ،واتا وەكو رەنگێكی جیاوازی توركیا پەسند دەكرا، لەدوای ساڵی " "1924تاكو ساڵی""1993 هیچ كەسی تر بەناوی ك��ورد ی��ان وەكو كورد نەچۆتە پەرلەمانی توركیا .لەگەاڵ دەستپێكردنی راپەڕینی شێخ سەعید لە باكوری كوردستان ئیتر توركیا هەڵوێستی لەبەرامبەر ك��ورد گ��ۆڕا ،ئ��ەو مافانەی لەدەستووردا هەبوون نەمان ،ئەو كەسانەی بەناوی كوردیشەوە دەچوونە پەرلەمان ئیتر رێگایان لێگیردرا. ب���ەدەس���ت���پ���ێ���ب���وون���ەوەی خ��ول��ێ��ك��ی تر لەتێكۆشانی گەلی ك���ورد ل��ە باكوری ك��وردس��ت��ان و ت��ورك��ی��ا ،ه��ەم��ان��ك��ات ئەو گۆڕانكاریانەی لە ئاستی جیهانی روویاندا بەتایبەتیش ه��ەڵ��وەش��ان��ەوەی سۆڤیەت و بلۆكی سۆسیالیستی ،جارێكی ت��ر لە توركیا دەرفەتی گۆڕانكاری دروستكرد. سەرۆك كۆماری ئەوكات تورگووت ئۆزااڵ بیركردنەوە و پرۆژەكانی ئەوەبوون كە پرسی كورد بەرێگای ئاشتی چارەسەر بكات، ئەوە دەرفەتی دروستكردەوە كە كوردیش بیر لەوەبكەنەوە جارێكیتر بەشداری سیاسەتی فەرمی ببنەوە ،بۆ ئەمەش پارتی رەنج و دیموكراتی " "DEPئەوكات بە رێكەوتن ل��ەگ��ەاڵ پ��ارت��ی " "DSEPك��ە ئ��ەردال ئینینۆ س��ەرۆك��ای��ەت��ی دەك����رد ،توانیان نزیكەی " "25ك��ەس بگەێنە پەرلەمان، لە وێنەی "ئورهان دۆغان ،خەتیب دیجلە، لەیال زان��ا ،زوبێر ئایدار و رەم��زی قەرتال و "...ئەوانی تریش كە زۆرێكیان ئەمڕۆ لە میدانی سیاسیدا خاوەن رۆڵی بەرچاون. ئەو گروپە بەهۆكاری تەنگبیركردنەوەی ئەوكاتی بەرپرسانی توركیا ،پەست بوون بەو هەڵوێستەی نوێنەرانی كورد ،كاتێك س��وێ��ن��دی ئەندامێتی پ��ەرل��ەم��ان��ی��ان بە ك��ورد خ���وارد ،لەسەر ئ��ەو بنەمایە چوار ئەندامیان كەوتنە زیندان "خەتیب دیجلە، ئۆرهان دۆغان ،لەیال زانا و سەلیم ساداق" چەندینیشیان ل��ێ دەرك��ەوت��ن��ە دەرەوەی واڵت ،هەندێكیشیان مانەوە ،ب��ەاڵم وەك ئ��ەن��ج��ام ن��ەت��وان��را قۆناغێكی ن���وێ لە ب��واری پەرلەمانی دەستپێبكات ،ئەوەش بووە هۆكار كە تورگووت ئۆزااڵ بەتەنها بەمێنێ و دوای ماوەیەكی كەم بەمردنێكی گوماناوی بمرێت. ل���ەدوای ئ��ەو ك��ات تا ساڵی ""2007 كورد لە باكور نەیانتوانی خۆیان بگەیەننەوە پ��ەرل��ەم��ان ،ه��ۆك��اری سەرەكیش رێ��ژەی " "%10ب��ووە ،ئەو رێژەیە دوای كودەتای "12ی ئەیلولی "1980دان���راوە ،كاتێك جەنەڕاڵەكانی سوپا دەستوریان جارێكیتر وەكو دەیانخواست هەمواریان كردەوە .كورد دەیانویست بە پارتی خۆیان بچنە پەرلەمان، بەاڵم لەبەر تێنەپەڕاندنی رێژەی ناوبراو، جارێكیتر هەموو دەنگی كورد دەچوونەوە بۆ پارتە سەركەوتووەكانی هەڵبژاردن. ل��ە س��اڵ��ی " "2007ك���ورد تاكتیكی ب��ەش��دارب��وون��ی ه��ەڵ��ب��ژاردن��ی��ان گ���ۆڕی، هەرچەندە مەترسی ه��ەب��وو ،هەمانكات ناتوانرێت هەموو دەنگەكان بەدەستبخەی، ب����ەاڵم وەك����و ئ����ەزم����وون ئ��ەزم��وون��ێ��ك��ی سەركەوتوو ب��وو ،الیەنی الوازی ئەوەبوو نەتوانرابوو لە دەستنیشانكردنی كاندید دا كەسی بەتوانا زیاتر نیشان بدرێت ،هەروەها ل��ە داب��ەش��ك��ردن��ی ش��وێ��ن و ن��اوەن��دەك��ان��ی هەڵبژاردن ،الوازی نیشاندرا بۆ ئەمەش لە جۆلەمێرگ ،وان ،ئەستەنبواڵ و ئەزمیر نەتوانرا دەنگەكان هەموو كۆبكرێتەوە. ب���ەاڵم خ��اڵ��ی س��ەرك��ەوت��وو ئ���ەوە ب��وو كە ت��وان��را " "22ك��ەس بگێنرێنە پەرلەمان و فراكسیۆن دروس���ت ب��ك��ەن ،هەرچەند ویستیان فراكسیۆنەكەیان خراپ بكەن ،بۆ ئەمەش بەبیانوی ن��اڕەوا ئەحمەد تورك و ئەیسەل تۆغلوكیان لە ئەندامێتی پەرلەمان خستن ،بەاڵم بەیارمەتی دۆستی كوردی چەپ "ئوفوق ئوراس" دیسان فراكسیۆنی (ب��ەدەپ��ە) ل��ە پ��ەرل��ەم��ان دروس��ت��ك��رای��ەوە. س���ەرەڕای هەموو كەموكوڕیەكان ،بەاڵم دەتوانین بڵێین چاالكترین فراكسیۆنی ناو پەرلەمانی توركیا ب��وون ب��ەو رێژەكەمە، ل��ەب��ەرام��ب��ەر ئ��ەو زهنیەتە مللیگەرایە فاشیستەی كە بەهیچ شێوەێك هەبوونی كوردی رەسەن پەسندناكات. دوای ئەزموونەی پێنج ساڵی رابردوو، ك��ورد ب��ەه��اوك��اری لەگەاڵ دۆستانی بە لیستێكی دەوڵەمەندتر و بە ژمارەێكی زیاتر چ��اوەڕێ دەكرێت ئەمجارەش بەكاندیدی سەربەخۆ بچنەوە پەرلەمان ،گومان دەكرێت چوونی ئەمجارە رێگا لەبەردەم چارەسەری پرسی كورد بكاتەوە لەباكوری كوردستان، چونكە گومان دەكرێت " "35پەرلەمانتار بەدەستبخەن.
ل���ه س��اڵ��ى ( )1993ئ��همرێ��ک��خ��راوه ب��ه ن���اوى حه‌ره‌که‌تى ئیسالمى کوردستان دامهزراوه و
مۆڵه‌تى فه‌رمى وهرگرتووه و پێنج ساڵ زیاتره ئه‌م حه‌ره‌که‌ی‌ه ناوى خۆى بۆ فیدراسیۆنى جڤاکى ئیسالمى کوردستان گۆڕیوه ،ناوه‌نده‌که‌ى ل ه ئاڵمانیای‌ه و له سه‌رانسه‌رى ئه‌وروپا ئه‌نداممان ههیه .دوو ساڵ جارێک کۆنگره ده‌به‌سترێ ،شۆڕایه‌کمان ههیه که له ( )11ئه‌ندامى سه‌ره‌کى و ( )2ئه‌ندامى یه‌ده‌ک پێکهاتووه )30( .مزگه‌وتمان له سه‌رانسه‌رى ئه‌وروپا ههیه و ئێستا ئاماده‌کارى بۆ کۆنفڕانسێک له هه‌موو کوردستان ده‌که‌ین تا له مانگى (10ـ/11ى )2011کۆنفڕانسێک له ئامه‌د و دواتر له باشوریش ئه‌و کۆنفڕانس‌ه ببه‌سترێ. چه‌تر :ئێو ه ل ه مزگه‌وته‌کانى ئه‌وروپا چ کارێک ئه‌نجام دهدهن؟
ئێمه له ئه‌وروپا ئاماده‌کارى بۆ ک��وردان له شایى و شین وئامادهکارى بۆ حه‌ج و هه‌موو ئه‌و کارانه‌ش ئه‌نجام ده‌ده‌ین و هه‌روه‌ها پ��ه‌روه‌رده‌ى منااڵن ده‌که‌ین و له ده‌ورى یه‌کتریان کۆ ده‌که‌ینه‌و‌ه تا ناسنامه‌ى کوردبوونى خۆیان فرامۆش نه‌که‌ن. چه‌تر :مه‌به‌ستان ل ه هاتن بۆ باشوورى کوردستان چى بوو و له‌م سه‌فه‌ره‌دا چیتان کردوه؟
-ئێمه سه‌ردانى جه‌ماعه‌ت و الیه‌ن و که‌سایه‌تى و حزبه دینییه‌کانمان
ئۆجه‌الن :ئه‌مریکا با باش بزانێت ،زه‌مان ه گۆڕاوه ،کورد ،کوردى رابردوو نه‌ماوه ئاماده‌کار
ئاژانسه‌کان عه‌بدواڵ ئۆجه‌الن ل ه دوایین دیدارى هه‌فتانه‌ى خۆیدا باس ل ه کۆنگره‌ى ژنان و دیداره‌کانى ده‌وڵه‌ت و رووداوه‌که‌ى (گه‌ڤه‌ر) ده‌کات ک ه ئێران ده‌ستى له پشت ئه‌و رووداوه‌دا هه‌ی ه و تیشک ده‌خات ه سه‌ر سیاسه‌ته‌کانى ئه‌مریکا. ئۆجه‌الن ساڵوى ئاراسته‌ى هه‌شته‌مین کۆنگره‌ى پارتى ئازادى ژنانى کوردستان ( )PAJKکرد و وتی :زۆر گرنگ ه ک ه ژن له دژى ده‌سه‌اڵتدارێتى پیاو ،بتوانێ ل ه سه‌ر پێى خۆى راوه‌ستێ« .من له‌و باوه‌ڕه‌دام ک ه ئه‌وان له بوارى ئایدۆلۆژیدا، گه‌یشتوون ه ئاستێکى بڵند». ه���هروهه���ا ل�� ه ب����اره‌ى پ���ێ���واژۆى ()15 ى ح��وز‌هی��ران وت��ى :بێگومان دی��داره‌ک��ان گرنگن ،شانده‌که جدییه .له ناو شانده‌که‌دا نوێنه‌رانى ده‌زگاکانى ده‌وڵ��هت هه‌ن .ئه‌و شاند‌ه هێزى ئه‌وه‌ى ههیه کاریگه‌رى ل ه سه‌ر ده‌وڵ��هت ،پارته سیاسیه‌کان و کۆمه‌ڵگا هه‌بێ ،به‌اڵم هه‌تا ئێستا ئه‌و کاریگه‌ریه‌ى نهبووه .ده‌بێ ئێم ه ئه‌گه‌رێک له‌به‌ر چاو بگرین .به‌سه‌رهاتى ئ���ۆزال ،عه‌ربه‌کان و ئ�� هج��ه‌وی��د ،م��ن ن��اچ��ار دهک���هن ک�� ه ب ه وردییه‌وه هه‌ڵسوکه‌وت بکه‌م .من ئه‌مه‌م وه‌بیرى شانده‌که‌ش هێنایه‌و‌ه و وت��م ئێوه ئێستا له‌گه‌ڵ مندا چاوپێکه‌وتن ئه‌نجام دهدهن ،به‌اڵم ده‌شێ سبه‌ینێ هه‌مان شت به سه‌ر ئێوه بێ. هه‌روه‌ها وتى که پارێزنامه‌ى «کورد له ژێر گه‌مارۆى له‌ناوبردندان»دا که بۆ
دادگاى مافى مرۆڤى ئه‌وروپا ناردویه‌تى ک��ارب��ه‌ده‌س��ت��ان��ى ده‌وڵ�����هت ،ت��ا ئێستاش راده‌ستیان نهکردووه. ه���هروهه���ا ل�� ه درێ�����ژه‌ى دی���داره‌ک���هی���دا هۆشیارییه‌کى به‌مشێوه‌یدا :من دووب��اره ده‌یڵێمه‌وه ،ئه‌گه‌ر شه‌ڕ پێش بکه‌وێ ،ن ه ته‌نها کاریگه‌رى له سه‌ر ک��ورد ،به‌ڵکو ل ه س��ه‌ر ه��ه‌ر که‌سێک دهک���ات .من ب ه
رووی��ان ن���هداوه .ئ��هوه م��اوهى ( )18ساڵ ه من رێ له‌به‌رده‌م که‌وتنه‌وه‌ى شه‌ڕ ده‌گرم. هه‌میش ه دهڵ��ێ��م ،به‌ڵکو چاره‌سه‌رییه‌کى دیموکراتیک پێکبێت ،به‌واتایه‌کى تر من رێگه ل ه هه‌ڵگیرسانى شه‌ڕ ده‌گرم ،به‌اڵم دواى ()15ى ح��وز‌هی��ران هیچ واتایه‌کى وتنه‌کانى پاراستنى پاسیڤ و پاراستنى چاالک نامێنێت ،ئه‌گه‌ر شه‌ڕ روو بدات
وادیار‌ه هه‌ستیان ب ه هه‌ستیارى ئه‌و دۆخ ه نهکردووه .هه‌روه‌ها وا به‌رچاو ده‌که‌وێت ک�� ه ل�� ه ئۆپه‌راسیۆنه‌کانى سیاسیشدا، گه‌نجان و ئه‌و که‌سان ه ده‌کرێن ه ئامانج ک ه به‌رخۆدان دهک��هن .له‌و ب��اوه‌ڕه‌دان که به‌و شێوازه ده‌توانن سه‌رهه‌ڵدانه‌کان له‌باربه‌رن! س�� هب��اره‌ت ب�� ه ئاکادیمییه‌کانى پۆلیسى ( )AKPوت���ى :ئ��هو ک�� هس��ان��هى له‌ژێر
›› nزۆر گرنگە كە ژن لە دژی دەسەاڵتدارێتی پیاو ،بتوانێ لە سەر پێی خۆی راوەستێ nئێران لە دەڤەرەكانی جۆلەمێرگ ،گەڤەر و وان ،بە رێگای پارە و ناردنی چەك ،رووداوێكی وەك (گەڤەر) پێكدێنێت nئه‌گه‌ر شه‌ڕ روو بدات()AKP سێ مانگ خۆ ناگرێت ش��ێ��وه‌ی��هک��ى ئ��اش��ک��را ب�� ه ک����وردان دهڵ��ێ��م ل ه بارودۆخێکى وه‌ه���ادا ،من لێر‌ه وه‌کو که‌سێکى مردو (نه‌بوو) حساب بکه‌ن .من لێر‌ه ناتوانم ل ه بوارى کرداریدا رێبه‌رایه‌تى بکه‌م .هێشتا مانگێکمان له پێشه. هه‌روه‌ها ل ه باره‌ى هه‌ڵبژادنه‌کان وتى: ئه‌و هاوینه ،هاوینێکى زۆر گرنگه .بۆى ههیه هه‌ندێ شت روو ب��ده‌ن ،ک ه پێشتر
که‌سایه‌تی ههفته
( )AKPسێ مانگ خۆ ناگرێت .ئاپۆ، ئاپۆى پێشوو نییه .له‌دوا دی��دارم له‌گه‌ڵ وه‌ف��دهک��هى ده‌وڵ��هت ،من ئه‌و هه‌ڵوێسته‌م ب�� ه روون���ى پ��ێ وت��ن .ب��ا هیچ که‌سێک هه‌ڵ ه تێنه‌گات ،ئه‌و هه‌ڵوێست ه هه‌ڕه‌ش ه نییه .من ئه‌رکى هۆشیارکردنه‌وه‌ى خۆم پێکدێنم .له‌باره‌ى هێزه‌کانى گهریالوه وتى: پێویسته ( )24سه‌عات ه هۆشیار بن ،به‌اڵم
ناوى دۆزى (که‌جه‌که)دا گیراون ،وهک بارمت ه گ��ی��راون .ره‌وش���ى ئ��هو که‌سانه‌ى ل��ه‌ژێ��ر ن��اوى (ک��هج��هک��ه)دا گ��ی��راون ،ب ه دیداره‌کانى ئێر‌ه روونتر دهب��ن��هوه .ئه‌گه‌ر رێکه‌وتنێک پێکنه‌یه‌ت ،بۆى هه‌ی ه سزاى گرانیان به‌سه‌ردا بسه‌پێنن .ره‌وشى هه‌موو ئه‌و هه‌ڤااڵنه‌ى ل ه زینداندان به‌تایبه‌ت ئه‌و هه‌ڤااڵنه‌ى ته‌ندروستیان ب��اش نییه ،به‌و
دیدارانه‌ى ئێره‌وه بهنده .به‌و هۆیه‌وه ،لێرهوه ساڵوى خۆم ئاراسته‌ى هه‌موو ئه‌و هه‌ڤااڵن ه ده‌که‌م ک ه ل ه زینداندا ره‌وشى ته‌ندروستیان خراپه. س��هب��اره‌ت ب ه روداوه‌ک���هى گه‌ڤه‌ر وتى: ئێران ههمیشه له‌پشت روداوى به‌وشێوه‌ی ه بووه .هه‌میش ه هه‌ندێ هێز رێکده‌خات و ب ه خۆیانهوه ده‌به‌ستێته‌وه .ل ه رابردووشدا، ل ه به‌رامبه‌ر هه‌ندێ رۆشنبیرى که‌مالیست رووداوى وه‌ها رویانداوه .هه‌روه‌ها هه‌مان ش��ت ل�� ه رۆژه���ه‌اڵت���ى ن��اوی��ن��ی��ش ئه‌نجام ده‌دات .ئه‌وه‌تا سوریا ،لیبیا و به‌حره‌ین ل����هب����ه‌رچ����اوه .ل��� ه ده‌ڤ����هرهک����ان����ى وهک ج��ۆل��هم��ێ��رگ ،گ��ه‌ڤ��ه‌ر و وان ،ئ��ێ��ران ب ه رێگاى پاره و ناردنى چه‌ک ،رووداوێکى وه‌ها پێکدێنێت .ده‌بینێت ک ه کوردان ده‌بن ه خاوه‌ن ده‌ستکه‌وت و ده‌یانهه‌وێ ببن ه خاوه‌ن ئه‌و ده‌ستکه‌وتنانه .هه‌وڵ دهدهن ب ه رێگاى دین ،تێکۆشانى گه‌لى کورد له‌بار به‌رن. ه��ه‌رچ��ى ()AKPه‌ش����ه ،چاوپۆشى له‌و هه‌واڵن ه ده‌کات. ع����هب����دواڵ ئ����ۆج����ه‌الن ش��رۆڤ��هی��هک��ى به‌مشێوه‌یه‌ى بۆ ئه‌مریکا کرد :ئه‌مریکا ن ه ک��وردى کوشت و ن ه رێگاش ده‌دات پرسى کورد چاره‌سه‌ر ببێت .ئه‌مریکا و ئینگلیز ه��ه‌رده‌م ئه‌و سیاسه‌ته‌یان په‌یڕه‌و کردوه .بۆ بۆسنیا ،سۆماڵیا ،ئه‌فغانستان و ده‌ڤه‌ره‌کانى تر بۆ ئ��ه‌وه‌ى پشتوانى ل ه تورکیا وه‌رب��گ��رن ،هه‌میش ه ک��وردان��ی��ان کردۆت ه قوربانی .بڕیاره‌که‌ى ئه‌م دوایی ه سه‌باره‌ت به قه‌ره‌یاڵن و ئه‌وانى تر ،ئاکامى ئه‌و سیاسه‌ته‌ن ،به‌اڵم ده‌بێ ئه‌مریکا باش بزانێت ،زه‌مانه گ��ۆڕاوه ،ک��ورد ،کوردى راب����ردوو ن�� هم��اوه .ئیدى هیچ که‌سێک ناتوانێت پێش ل ه تێکۆشانى ئازادى گه‌لى کورد بگرێت.
هـــه‌واڵــی کوردستانی
بێ دەنگ نابین ،تا ئەوكاتەی دەگەینە ئامانج
ئێمە لە دەرەوەی كالسیكدا چوارچێوەی كار دەكەین ،دووریش نین سەرۆكی پارتی لە پارتەكانی تر ،كارمان یەكێتی دیموكراتی كردووە بۆ یەكڕێزی گەلی كورد ،لەگەڵ پارتەكانی تریش هەمان رێباز پەیڕەو دەكەین .هەنوكەش كۆبوونەوەی فراوان دەبەستین لەگەڵ ئەنجومەنی سیاسی و هاوپەیمانەكاندا ،ئامانج ئاڵوگۆڕكردنی بۆچونەكانە لەسەر پێشكەوتنەكانی ئەم دواییە و گەیشتنە بە كاری هاوبەش و رێككەوتن لەسەر چۆنێتی مامەڵەكردنمان لەگەڵ بارودۆخی ئەم دواییەی رۆژئاوای كوردستان و سوریا.كاتی ئەوە هاتووە كە داواكان بۆ ئازادی و دیموكراتی بە رێبازی رەوا دەرببڕدرێ گەلی كورد لە هەر شوێنێك كە خۆپیشاندانی لێ كراوە بەشداری كردووە ،ئێمە دەڕژێینە سەر گۆڕپان و شەقامەكان و بێ دەنگ نابن ،تا ئەو كاتەی دەگەینە ئامانج .د
ساڵح محه‌مه‌د:
پێشمه‌رگه‌یه‌ک کۆتایى ب ه ژیانى خۆى هێنا
ئامارى سێداره‌کان ل ه ئێران
رۆژى هه‌شتى گواڵن پێشمه‌رگه‌یه‌کى کۆمه‌ڵه‌ى زه‌حمه‌تکێشانى کوردستان ئێران (عه‌بدواڵ موهته‌دى)، به ناوى (حه‌بیب فه‌تحى) کۆتایى به ژیانى خۆى دێنێـت .حه‌بیب فه‌تحى ،ناسراو به حه‌بیب کێاڵنه، ته‌مه‌ن ( )25س��اڵ و خه‌ڵکى ئ��اوای��ى (کێاڵنه) ى ن��اوچ��هى سنه ،له بنکه‌ى ناوه‌ندیى کۆمه‌ڵه‌ى زه‌حمه‌تکێشان له زڕگوێز ،کۆتایی به ژیانی خوی هێنا .ئه‌و م��اوهى پێنج ساڵ وهک پێشمهرگه ل ه ریزه‌کانى کۆمه‌ڵه‌دا بووه .کۆمه‌ڵه‌ى زه‌حمه‌تکێشانى کوردستان له راگه‌یه‌ندراوێکدا گیان له ده‌ستدانى ئه‌و پێشمه‌رگه‌ی‌ه به رووداوێکى دڵته‌زێن ده‌زانێت و ده‌ڵێت« :ه��اوڕێ حه‌بیب ماوه‌یه‌ک ب��وو ،تووشى نه‌خۆشى خه‌مۆکى هاتبوو و س��ه‌ره‌ڕاى دڵسۆزى و به ته‌نگه‌وه‌بوونى هاورێیانی ،ل��هم دهرده رزگ��ارى نه‌بوو .حه‌بیب هۆگرى ئه‌ده‌ب و شیعر و یه‌کێک ل ه به‌رنامه‌وانه‌کانى ئاسۆسات بوو ،که به مه‌رگى خۆی خه‌مى گه‌وره‌ى خسته سه‌ر دڵى هه‌مووان».
کاربه‌ده‌ستانى کۆمارى ئیسالمى ئێران له درێژه‌ى سیاسه‌تى له‌سێداره‌دانى گ��ی��راوان ،سێ که‌سیتریان له‌سێداره‌دا .به گوێره‌ى سه‌رچاوه‌کانى هه‌واڵ ،رۆژى سێ شه‌مم‌ه ()10ى گواڵن سێ که‌س له گرتووخانه‌ى ن��اوهن��دى ش���ارى م��ی��ان��دوئ��او ل��ه پ��ارێ��زگ��اى ئورمی ه له‌سێداره‌دراون .راگه‌یه‌ندرا له‌و سێ کهسه یه‌کیان خه‌ڵکى میاندوئاو و ئه‌و دوو که‌سه‌که‌یتر خه‌ڵکى شارى ورمێ له‌سێدار‌ه دراون ،هه‌روه‌ها له شارى یه‌زد چوار که‌س له سێدار‌ه دراون .کاربه‌ده‌ستانى رژێم تۆمه‌تى ئه‌و که‌سانه‌یان بازرگانى کردن به ماد‌ه هۆشبه‌ره‌کانه‌و‌ه راگه‌یاندوه ،به‌اڵم تا ئێستا له‌الیه‌ن هیچ ناوه‌ندێکى سه‌ربه‌خۆو‌ه ئه‌و تۆمه‌تان‌ه پشتڕاست نه‌کراوه‌ته‌وه .شایانى باس‌ه که ()9ى گواڵن پێنج که‌سیتر له گرتووخانه‌ى ناوه‌ندى ش��ارى ورم��ێ له‌سێدار‌ه دراب���وون .به‌وپێی‌ه ل ه س ل ه سه‌ره‌تاى ئه‌مساڵى زایینیه‌و‌ه تا ئێستا ( )216که ئێران له‌سێدار‌ه دراون و ئامارى پارێزه‌رانى مافى مرۆڤ ئه‌م پێوانه‌ی‌ه تێپه‌ڕ ده‌کات.
په‌یامى ( )KCKب ه بۆنه‌ى جه‌ژنى زمان کوردى
کۆمیسیۆنى زم��ان و پ���ه‌روه‌رده‌ى که‌جه‌که ،ل ه په‌یامێکدا گرنگى تێکۆشان بۆ پهروهرده به زمانى ک��وردى دهستنیشان دهک��ات و ده‌ڵێت :تێکۆشان ل ه پێناوى زماندا ،تێکۆشانێکى شکۆمه‌ند ،به واتاى هه‌بوونه .هه‌روه‌ها ده‌ڵێت :گه‌لى کورد له خێوه‌ته‌کانى چ��ارهس��ه‌رى و به خوێندنه‌وه‌ى خوتبه‌کانى نوێژى هه‌ینى به زمانى کوردى ،سیسته‌مى نه‌ژادپه‌رستى دهس��ه‌اڵت��داری��هت��ى (ئ��اک��هپ��ه)ى ،تێکشکاندوه .ل ه په‌یامه‌که‌دا به‌تایبه‌ت بانگ له کوردانى رۆژئاواو رۆژهه‌اڵتى کوردستان کراوه ،که بۆ مافى پهروهرده به زمانى دایکى ،تێکۆشانى خۆیان به‌هێز بکه‌ن. هه‌روه‌ها داواش له هه‌موو گه‌لى کورد ده‌کات ،که ل ه هه‌فته‌ى جه‌ژنى زمانى کوردیدا ،له‌هه‌موو شوێنه‌کان پانێل ،سیمینار و فێستیڤاڵ بهڕێوه ببه‌ن و ئه‌و جه‌ژن ه له گه‌ل پیرۆز بکه‌ن .له کۆتاییدا کۆمیسیۆنه‌که، بانگ له گه‌نجان و ژنان ده‌کات که پێشه‌نگایه‌تى چاالکییه‌کانى جه‌ژنى زمان بکه‌ن.
ﻟﻪ ﭘﺎﯾﺘﻪﺧﺖ ،ﺋﺎﻣﺎرهﮐﺎﻧﻰ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى ژﻧﺎن روو ﻟﻪ ھﻪڵﮑﺸﺎﻧﻪ
ژﻧﺎن
ﺳﺎڵﯽ دووەم ژﻣﺎره ٥٦ ٢٠١٠/١١/٨ دووﺷﻪﻣﻤﻪ ٢٧١١/٢/٢٦ - ٢٠١١/٥/١٦ دووﺷﻪﻣﻤﻪ
٨
زﯾﻨﺪوو ﮐﺎرداﻧﻪوهى واﻗﯿﻊ ﻟﻪ روﺧﺴﺎرى ژﻧﺪا ﻣﻪﺳﺘﻮره ﻣﻪﺣﻤﻮد
زۆرﮐـــــﺎت ﻣــﺮۆﭬــێــﮏ ﮐێﺸﻪﯾﻪﮐﻰ دهﺑێﺖ ﻟﻪ روﺧﺴﺎرﯾﺪا رهﻧﮕﺪاﻧﻪوهى دهﺑێﺖ و دهوروﺑــﻪرهﮐــﻪى ﺑﻪ ھﯚى روﺧﺴﺎرﯾﻪوه دهﯾﺨﻮێﻨﻨﻪوه و ﭘﺮﺳﯿﺎرى ﻟێﺪهﮐﻪن ،ﮐﻪ دڵﺨﯚﺷﻪ ﯾﺎن ﻣﺎﻧﺪوه ﯾﺎن ﮐێﺸﻪﯾﻪﮐﻰ ھﻪﯾﻪ و ﺑێﺰاره ،ﮐﻪواﺗﻪ روﺧﺴﺎر رهﻧﮕﺪاوهى ﺋﻪو واﻗﯿﻌﻪﯾﻪ ﮐﻪ ﺗﯿﺎﯾﺪاﯾﻪ ،ﺋﻪﮔﻪر ﺳﻪﯾﺮى ﮐﯚﻣﻪڵﮕﺎى ﮐــﻮردى ﺑﮑﻪﯾﻦ ﺋــﻪوه زۆر ﺑﻪڕوﻧﻰ دهﺑﯿﻨﯿﻦ ،ﭼﻮﻧﮑﻪ ﮐﯚﻣﻪڵﮕﺎى ﺋێﻤﻪ ﮐﯚﻣﻪڵﮕﺎﯾﻪﮐﻪ ﺷﺘﻪﮐﺎن زۆرﮐﺎت ﻟﻪ ﻧﺎﺧﯿﺪا دهھێڵێﺘﻪوه ﺋﻪﻣﻪش ﺑﻪ ھﯚﮐﺎرى دابو ﻧــﻪرﯾــﺖ و ﭼﯚﻧێﺘﻰ ﭘــــﻪروهردهى ﺧێﺰاﻧﻰ و ﭼﯚﻧﯿﻪﺗﻰ ﭘﻪروهردهى ﺧﻮێﻨﺪن و ﭼﯚﻧﯿﻪﺗﻰ ﻗﺒﻮڵﮑﺮدﻧﻰ ﺳﻪرﺟﻪم ﺷﺘﻪﮐﺎﻧﻰ ژﯾﺎﻧﻰ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑێ ﺧﻮاﺳﺘﻰ ﺳﻪرهﮐﻰ ﺧﯚى ﺑﻪ ﺳﻪرﯾﺪا ﺳﻪﭘێﻨﺮاوه ،ﺑﯚﯾﻪ ﮐﺎﺗێﮏ ھﻪﻣﻮو ﺋﻪﻣﺎﻧﻪ ﮐﺎر ﻟﻪﺳﻪر ﺋﻪو ﺗﺎﮐﻪ دهﮐﺎت ﺋﻪو ﺗﺎﮐﻪ واﯾﻠێﺪێﺖ ﻟﻪ روﺧﺴﺎرﯾﺪا ﻧﺎڕازى دهرﮐﻪوێﺖ ﯾﺎن ﺗﻮڕه ﺑێﺖ ﻟﻪﺳﻪر ﺋــﻪوهى ﺧﻮاﺳﺘﻰ ﺑﯚى ﻧﯿﻪ ﺑﻪو واﺗﺎﯾﻪى دهرﺑڕﯾﻨﻰ ﻧﯿﻪ ،ﺑﻪم ھﻪﻣﻮو ﺋﻪواﻧﻪ ﻟﻪ روﺧﺴﺎرﯾﺎ دهردهﺑڕێ. ﺋﻪﮔﻪر ھﻪر ﻟﻪم ﺗﺎﮐﻪى ﮐﯚﻣﻪڵﮕﺎى ﮐــﻮردﯾــﺪا ژﻧــﺎن وهرﮔــﺮﯾــﻦ ﺑــﻪ ﺣﻮﮐﻤﻰ ﺋﻪوهى ﻟﻪم ﮐﯚﻣﻪڵﮕﺎﯾﻪدا ﺑﻪ درێﮋاﯾﻪﺗﻰ ﺑﻮوﻧﻰ ،ژﻧﺎن ﻟﻪ ھﻪﻣﻮو ﭼﯿﻨﻪﮐﺎﻧﻰ ﺗﺮ زﯾﺎﺗﺮ دهﭼﻪوﺳێﻨﺮێﻨﻪوه و ھﻪﻣﻮو ﺋﻪو ھــﯚﮐــﺎراﻧــﻪى ﺳــــﻪرهوهش زﯾــﺎﺗــﺮ ﻟﻪﺳﻪر ژﻧﺎن ﺟێﺒﻪﺟێﺪهﮐﺮێﺖ ،ھﻪر ﻟﻪو ﮐﺎﺗﻪى ﮐﭽێﮑﻰ ﻣﻨﺪاڵﯽ ،ﺷﺘﻪ ﯾﺎرﯾﻪﮐﺎﻧﺖ و ﺟﻠﻪﮐﺎﻧﺖ ﺑﯚ ﺟﯿﺎ دهﮐﺮێﺘﻪوه ﺗﺎوهﮐﻮ ﮔﻪورهﺗﺮ دهﺑﯿﺖ و ﻣﻪرج و ﭘێﻮهﻧﺪهﮐﺎن زﯾﺎﺗﺮ دهﮐﻪن ﻟﻪﺳﻪرت ،ھﻪر ﻟﻪو ﮐﺎﺗﻪوه ﮐــﺎر دهﮐـــﻪن ﻟﻪﺳﻪر ﺋـــﻪوهى ﺗﯚ دهﺑێﺖ ﮐﻪﺳێﮑﻰ ﮔﻮێڕاﯾﻪڵ ﺑﯿﺖ ﺑﯚ ﮐﯚﻣﻪڵﮕﺎ، ﻟﻪو ﮐﺎﺗﻪوه ﺗﯚ دهﻣﺮﯾﺖ و ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻰ ﺧێﺰان و ﮐﯚﻣﻪڵﮕﺎ رهﻓــﺘــﺎر دهﮐﻪﯾﺖ، ھــﻪر ﻟــﻪو ﮐــﺎﺗــﻪوه ﺗﯚ ﻓێﺮدهﺑﯿﺖ زوڵــﻢو ﭼﻪوﺳﺎﻧﻪوه ﻗﺒﻮڵ ﺑﮑﻪﯾﺖ ،ﻟﻪ ھﻪﻣﻮو ﺋﻪم ﮐﺎﺗﺎﻧﻪوه ﺋﻪو واﻗﯿﻌﻪ ﮐﺎرداﻧﻪوه ﻟﻪﺳﻪر روﺧﺴﺎرت دروﺳﺖ دهﮐﺎت ،ﺑﯚﯾﻪ زۆرﺑﻪى ژﻧﺎﻧﻰ ﺋێﻤﻪ ﻟﻪﮔﻪڵ ﺋﻪوهى ﮐﻪ ﺟﻮاﻧﻦ، ﺑﻪم زوو ﺑﻪرهو ﭘﯿﺮى و ﮐﺎﻣڵﻰ دهڕۆن، ﯾﺎن زۆرﺑﻪى ژﻧﺎﻧﻰ ﺋێﻤﻪ ھﻪر ﻟﻪوﮐﺎﺗﻪى ﺑﯿﺮ ﻟﻪ ﺧــﯚى دهﮐــﺎﺗــﻪوه ﺑﻪ ﮐﻪﺳێﮑﻰ ﻣﺎﻧﺪو و ﺑێﮫێﺰ دێﺘﻪ ﭘێﺶ ﭼــﺎو ،ﺑﯚﯾﻪ ﮐﺎرداﻧﻪوهى ﺋﻪو واﻗﯿﻌﻪ واﯾﮑﺮدووه ژﻧﺎﻧﻰ ﺋێﻤﻪ ﺧﯚﯾﺎن ﺑﺪوێﻦ ﺋﻪﮔﻪر ﻧــﺎوهڕۆک و ﭼﯚﻧێﺘﻰ ژﯾﺎﻧﯿﺸﯿﺎن ﻧﻪزاﻧﯿﺖ ،ﺋﻪﮔﻪر ھﻪر ژﻧﺎﻧﻰ ﺧﯚﻣﺎن ﺑــﻪراورد ﺑﮑﻪﯾﻦ ﺑﻪ ژﻧﺎﻧﻰ دراوﺳێ ﺑڵێﯿﻦ ﺑﺎﺷﻪ ﺧﯚ ﺋﻪواﻧﯿﺶ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﺎن ﺑﻪراﻣﺒﻪر دهﮐﺮێﺖ ،ﺋﻪواﻧﯿﺶ دهﭼﻪوﺳێﻨﻪوه ﺋﻪى ﺑﯚ ﺋﻪوان واﻧﯿﻦ ،ﺑﻪم ﺋﻪوهى ﻟێﺮهدا ﺟﯿﺎوازه ﺋﻪوهﯾﻪ ﺋﻪوان ﮐﭙﺖ ﻧﻪﮐﺮاون ھﻪﻣﯿﺸﻪ ﺳﻪرﮐێﺸﻦ و رازى ﻧﺎﺑﻦ ﺑﻪو واﻗﯿﻌﻪى ﺑﻪﺳﻪرﯾﺎﻧﺪا ﻓﻪرز دهﮐﺮێﺖ ﺋﻪوان ﻟﻪ ﻣﻨﺪاڵﯿﯿﻪوه ﺑێﺪهﻧﮓ و ﮔﻮێڕاﯾﻪڵ ﻧﻪﮐﺮاون ﺋﻪوان ھﻪﻧﺪێﮏ ﭘێﻮداﻧﮕﻰ داب و ﻧﻪرﯾﺖ ﮐﻪ دهزاﻧﻦ ﮐﺎرداﻧﻪوهى ﺧﺮاﭘﻰ ھﻪﯾﻪ ﺑﻪﺳﻪرﯾﺪا ﺑــﺎز دهدهن و ﻧﺎﭼﻨﻪوه ﺳﻪرى و ﭘﻪﯾﻮهﺳﺖ ﻧﺎﺑﻦ ﭘێﻮهى ،ﺑﻪم ﺋێﻤﻪ ﺑﻪ ژﻧﻪ رۆﺷﻨﻔﮑﺮهﮐﺎﻧﯿﺸﻤﺎﻧﻪوه ھﻪﻧﺪێﮏ ﮐﺎت دهﮔﻪڕێﯿﻨﻪوه ﺑﯚ ﺋﻪو ﮐﻠﺘﻮرهى ﮐﻪ ﺧﯚﺷﻤﺎن دهزاﻧﯿﻦ ھﻪڵﻪﯾﻪ ،ﺑﻪم ﺑﯚ ﺋﻪوهى ﮐﯚﻣﻪڵﮕﺎ ﺑﺎوهڕﻣﺎن ﭘێ ﺑﮑﺎت و ﻟێﻤﺎن ڕازى ﺑﻦ دهﭼﯿﻨﻪوه ﺳﻪر ھﻪﻣﺎن ﺷﺖ، ﺑﯚﯾﻪ ھﻪﻣﯿﺸﻪ ﮐﻪﺳﺎﻧێﮑﻰ ﺳﻪرﺑﻪﺳﺘﻰ داﻣﻪزراو ﻧﯿﻦ ،ھﻪﻣﻮو ﺋﻪﻣﺎﻧﻪ ﮐﺎرﯾﮕﻪرى ﻧﻪرێﻨﻰ ﺧــﺮاپ ﻟــﻪﺳــﻪر ﺋــﻪو روﺧــﺴــﺎره دهﮐــﺎت و زۆرﮐــﺎت ﭘێﺶ ﻣﺮدﻧﻰ رۆح و ﺟﻪﺳﺘﻪ روﺧﺴﺎرﻣﺎن ﻣﺮدوه ﻣﺮدوﯾﻪک ﻗﺴﻪ دهﮐﺎت ﭘێﺪهﮐﻪﻧێ زۆر ﺷﺖ ﺋﻪﮐﺎت ﺑﻪس رۆﺑﯚت ﺋﺎﺳﺎ ﻧﻪک واﻗﯿﻌﻰ ﺋﺎﺳﺎ، ﺑﯚﯾﻪ دهﺑێﺖ ھﻪﻣﻮوان ﺋﻪوه ﺑﺰاﻧﯿﻦ زۆرﺑﻪى ژﻧــﺎﻧــﻰ ﺋێﻤﻪ روﺧــﺴــﺎرﯾــﺎن ﮐــﺎرداﻧــﻪوهى واﻗﯿﻌﻪﮐﻪﯾﻪﺗﻰ ﺑﻪ ھﯚﮐﺎره ﺟﯿﺎوازهﮐﺎن و ﮐﺎرﯾﮕﻪرﯾﻪﮐﺎﻧﯿﻪوه.
ﺣﮑﻮﻣﻪت ،ﮐﺎرى ﺑﯚ ﮐﻪﻣﮑﺮدﻧﻪوهى رێﮋهى ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى ژﻧﺎن ﻧﻪﮐﺮدووه ﺋﺎﻣﺎدهﮐﺎر ھﺎﻧﺎ ﺋﺎزاد
ﺑﻪﭘێﻰ ﺋﺎﻣﺎرهﮐﺎﻧﻰ ﺗﻮﻧﺪﺗﯿﮋى ژﻧﺎن رۆژ ﺑﻪرۆژ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﻪﮐﺎن ﻟﻪزﯾﺎﻧﺪﺑﻮوﻧﺪاﯾﻪ و ﺗﻮێﮋهرێﮑﻰ ﮐﯚﻣﻪﯾﻪﺗﯿﺶ ﺋﺎﻣﺎژهﺑﯚﺋﻪوهدهﮐﺎت: ﺋﻪو ژﻧﺎﻧﻪى ﮐﺮاون ﺑﻪ ﺑﻪڕێﻮهﺑﻪرى ﻧﻪھێﺸﺘﻨﻰ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﻰ ژﻧﺎن ﮐﺎر ﺑﯚ ژﻧﺎن ﻧﺎﮐﻪن و ژن ﻧﯿﻦ.
ﺑﻪﭘێﻰ ﺋــﺎﻣــﺎرهﮐــﺎﻧــﻰ ﻟـــﻪﻻى »ﭼــﻪﺗــﺮ«ه ھﺎﺗﻮوه ﺗﻪﻧﮫﺎ ﻟﻪﺳﺎڵﻰ )(٢٠١٠دا ) (١٢ژن ﻟﻪﺳﻨﻮرى ﭘﺎرێﺰﮔﺎى ھﻪوﻟێﺮ ﺧﯚﯾﺎن ﮐﻮﺷﺘﻮوه )(٢٦ﯾﺶ ﮐﻮژراون ﮐﻪ ) (١٧ﻟﻪواﻧﻪ ﺑﻪھﯚى ﮐێﺸﻪى ﮐﯚﻣﻪﯾﻪﺗﯿﻪوه ﮐــﻮژراون ﮐﻪ ﻟﻪ )(٨٢٪ﺋﻪوﺋﺎﻓﺮهﺗﺎﻧﻪى ﮐﻪ ﮐﻮژراون ﺷﻮﯾﺎن ﮐﺮدوه و زۆﺑﻪى ﺋﻪواﻧﻪ ﺗﻪﻣﻪﻧﯿﺎن ﻟﻪ ﺳﻪرووى )(١٩ﺳﺎڵﯿﻪوه ﺑﻮوه ﺗﺎ )(٢٨ﺳﺎڵﻰ و )(٪٨٧ ى ﺋﻪواﻧﻪش ﺋﺎﺳﺘﻰ ﺧﻮێﻨﺪهوارﯾﺎن ﺑﻪرزﺑﻮوه و ﺑﻪﭘێﻰ زاﻧﯿﺎرﯾﻪﮐﺎﻧﯿﺶ ھﯿﭻ ﮐﻪﺳێﮏ وهک ﺗﯚﻣﻪﺗﺒﺎر ﻟﻪﺳﻪر ﺋﻪو ﺧﯚﮐﻮﺷﺘﺎﻧﻪ و ﺑﮑﻮژهﮐﺎن دهﺳﺘﮕﯿﺮﻧﻪﮐﺮاون ،ﺑﻪم ﺑﻪﭘێﻰ زاﻧﯿﺎرﯾﻪﮐﺎن زۆﺑــﻪى ﺋﻪو ژﻧﺎﻧﻪى ﮐــﻮژراون ﻟﻪﻻﯾﻪن ﺋﻪﻧﺪاﻣﺎﻧﻰ ﺧێﺰاﻧﻪﮐﺎﻧﯿﺎﻧﻪوه ﺑﻮوه. ﺋــﻪﭬــﯿــﻦ ﺋــﯿــﺒــﺮاھــﯿــﻢ ﻓـــﻪﺗـــﺎح ﺗـــﻮێـــﮋهری ﮐﯚﻣﻪﯾﻪﺗﻰ ﺑﯚﭼﻮﻧﻰ واﯾﻪ ﺑﻪرزﺑﻮوﻧﻪوهى ﺋﻪو رێﮋاﻧﻪ ﺋﻪوهﻧﺪهى ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪى ﺑﻪ ﮐێﺸﻪﯾﻪﮐﻰ ﮐﯚﻣﻪﯾﻪﺗﯿﻪوه ھﻪﯾﻪ ،ﺋﻪوهﻧﺪه ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪى ﺑﻪوه ﻧﯿﻪ ﺣﮑﻮﻣﻪت ﮐﺎرى ﺑﯚ ﺑﮑﺎت. ﻧﺎوﺑﺮاو وﺗﯿﺸﻰ ،زۆرﺟﺎر ﻣﺮۆڤ دهﮐﻪوێﺘﻪ ﺣﺎڵﻪﺗێﮑﻪوه ﺣﻪزدهﮐﺎت ﺧﯚى ﺑﮑﻮژێﺖ و دهﺑێﺘﻪ ھﯚى ﺑﻪرزﺑﻮوﻧﻪوهى ﺋﺎﻣﺎرهﮐﺎن. ﺧﯚﺳﻮﺗﺎﻧﺪن ﯾﺎن ﺳﻮﺗﺎﻧﺪن ﯾﻪﮐێﮑﻰ ﺗﺮه ﻟﻪﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﻪﮐﺎﻧﻰ ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺑﻪ ژﻧﺎن ﺋﻪﻧﺠﺎم دهدرێــﺖ ﺋﺎﻣﺎرهﮐﺎﻧﯿﺶ ﺋﺎﺷﮑﺮاﯾﺎن ﮐــﺮدوه ﻟﻪھﻪوﻟێﺮ(٦٤) ،ژن ﺧﯚﯾﺎن ﺳــﻮﺗــﺎﻧــﺪووه و )(٥٥٪ﺋﻪوژﻧﺎﻧﻪ ﺧﯚﯾﺎن ﺳﻮﺗﺎﻧﺪووه ﻟﻪ رﻗﻰ
ﺋﻪﻧﺪاﻣﺎﻧﻰ ﻧﺎو ﺧێﺰاﻧﻪﮐﻪﯾﺎن ﺑﻮوه و )(٪٧٥ ى ﺋﻪﻣﺎﻧﻪش دواى ﺧﯚﺳﻮﺗﺎﻧﺪﯾﺎن ﻣﺮدوون و )(٪٦٥ﻟــﻪو ژﻧﺎﻧﻪش ﺷﻮﯾﺎﻧﮑﺮدووه ،ﺑﻪﭘێﯽ ھﻪﻣﺎن ﺋﺎﻣﺎر ھﺎﺗﻮوه )(١٠٢ژﻧﻰ ﺗﺮﯾﺶ ﺑﻪ ﻗﻪزاوﻗﻪدهر ﺳﻮﺗﺎون. ﺑــﻪﭘــێــﻰ ﺗـــﯚﻣـــﺎرﮐـــﺮدﻧـــﻰ ﺳــﮑــﺎﮐــﺎﻧــﻰ ژﻧﺎﻧﯿﺶ ﻟﻪ ﺷﺎرهﮐﻪ )(١١٢٣ژن ﺳﮑﺎﯾﺎن ﺗﯚﻣﺎرﮐﺮدووه. ﺗﯚﻣﺎرﮐﺮدﻧﻰ ﺋﺎﻣﺎرهﮐﺎﻧﻰ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى
ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى ﺳێﮑﺴﻰ ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﺪراوه ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى ﻟﻪﻣﺎوهى ﺋﻪم )(٥ﺳﺎڵﻪى ﺳﺎڵﻰ ﮐﻪ ) (٥٧٪ﺋــﻪو ژﻧــﺎﻧــﻪى ﮐﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى )(٢٠١١ﺑـــﻪﻗـــﻪد ﺋــﻪو رێــﮋهﯾــﻪ ﮐــﻪ ﺗــﻪواوى ﺳێﮑﺴﯿﺎن ﺑﻪراﻣﺒﻪرﮐﺮاوه ﺷﻮﯾﺎن ﮐــﺮدوه و ﺳﺎڵﻰ ) (٢٠١٠ﺑوﮐﺮاوهﺗﻪوه ،ﺑﻪم ﭘێﯿﻪش ﻟﻪﮐﯚى ﮔﺸﺘﻰ ﺋﻪو ژﻧﺎﻧﻪى ﮐﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى ﺋﺎﻣﺎرهﮐﺎﻧﻰ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى روو ﻟﻪزﯾﺎدﺑﻮوﻧﻪ. ﻧﻪﻗﯿﺒﻰ ﻣﺎﻓﭙﻪروهر ژﯾﻠﻪﻣﯚﻋﻪﺑﺪوﻟﻮهھﺎب ﺳێﮑﺴﯿﺎن ﺑــﻪراﻣــﺒــﻪر ﮐـــﺮاوه )(٧٨٪ﯾــــﺎن ﻟــﻪﻻﯾــﻪن ﮐﻪﺳﺎﻧﻰ دهرهوهى ﺧﯚﯾﺎن ﺑــﻮوه و ﺑﻪڕێﻮهﺑﻪرى ﻧﻪھێﺸﺘﻨﻰ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى ژﻧﺎن ﻟﻪ ﻟــﻪ )(٪٨٠ﺋــﻪﻧــﺠــﺎﻣــﯽ دۆﺳــﯿــﻪی ﺳێﮑﺴﻰ ھﻪوﻟێﺮ ﺑﻪ )ﭼﻪﺗﺮ(ى راﮔﻪﯾﺎﻧﺪ ،ھﻪوڵﺪهدهﯾﻦ
‹‹
»ھﯿﭻ ﮐﺎم ﻟﻪو ژﻧﺎﻧﻪی ﺑﻪڕێﻮهﺑﻪری ﻧﻪھێﺸﺘﻨﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﻦ ﺗﻪﻧﮫﺎ ﮐﺎر ﺑﯚ ژن ﻧﺎﮐﻪن و ژﻧﯿﺎن ﻟﻪﺧﻪﯾﺎڵﺪاﻧﯿﻪ ،ﺗﻪﻧﮫﺎ ﮐﻪﺳێﮑﻪ داﻧﺮاوه« درێﮋهى ھﻪﯾﻪ و ﻟﻪوﭼﻮارﭼێﻮهﯾﻪﺷﺪا )(٢٣٤ ژن ﺑﻪﺟﯚرێﮏ ﻟﻪﺟﯚرهﮐﺎن ﺋﻪﺷﮑﻪﻧﺠﻪدراون ﻟﻪ )(٥٥٪ژﻧﺎﻧﻰ ﺋﻪﺷﮑﻪﻧﺠﻪدراو ﺗﻪﻣﻪﻧﯿﺎن ﻟﻪ ﻧێﻮان ) (٣٠-١٩داﯾــﻪ و )(٨٥٪ژﻧﺎﻧﻰ ﺋﻪﺷﮑﻪﻧﺠﻪ دراو ﺷﻮوﯾﺎن ﮐﺮدووه و )(٦٦٪ ھـــﯚﮐـــﺎرى ﺋــﻪﺷــﮑــﻪﻧــﺠــﻪدان دهﮔــﻪڕێــﺘــﻪوه ﺑﯚﮐێﺸﻪى ﻧێﻮان ژن و ﻣێﺮد و ﻟﻪ )(٦٤٪ ﺗﯚﻣﻪﺗﺒﺎر ﺧﻮێﻨﺪهوارن. ﺑﻪﭘێﻰ ﺋﺎﻣﺎرهﮐﺎﻧﻰ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى ژﻧﺎن ﮐﻪﻻى »ﭼﻪﺗﺮ«ﭘﺎرێﺰراوه ھﺎﺗﻮوه (٣٥) ،ژﻧﻰ ﺗﺮ
ﺑﻪردهواﻣﻪ. ﺑﻪﭘێﻰ وﺗﻪى ﺳﻪرﭼﺎوهﯾﻪﮐﻰ ﺑﻪرﭘﺮس ﻟﻪ ﺑﻪڕێﻮهﺑﻪراﯾﻪﺗﯿﻪﮐﺎﻧﻰ ﻧﻪھێﺸﺘﻨﻰ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى ﮐــﻪ ﺑــﻪھــﯚى ھــﻪﺳــﺘــﯿــﺎرى ﭘــﯚﺳــﺘــﻪﮐــﻪﯾــﻪوه ﻧﻪﯾﻮﯾﺴﺘﻮوه ﻧﺎوى ﺑوﺑﮑﺮێﺘﻪوه ﺋﺎﻣﺎرهﮐﺎﻧﻰ
ﮐﯚى ﮐێﺸﻪﮐﺎن ﺑﻪرێﮕﻪى داﻧﯿﺸﺘﻦ ﭼﺎرهﺳﻪر ﺑﮑﻪﯾﻦ و ﻟﻪﮔﻪڵ ﺧێﺰاﻧﻰ ﺋﻪو ژﻧﺎﻧﻪى دێﻦ ﺑﯚ ﺑﻪڕێﻮهﺑﻪراﯾﻪﺗﯿﻪﮐﻪﻣﺎن. وﺗــﯿــﺸــﻰ (١٥) :رۆژ ﭘــێــﺶ ﺑــڕﯾــﺎردان ﺧێﺰاﻧﻪﮐﺎن ﺋﺎﮔﺎداردهﮐﻪﯾﻨﻪوه دواﺗﺮ ﺑڕﯾﺎرى
ﻧﺎردﻧﻰ دۆﺳێﮑﺎن ﺑﯚ دادﮔﺎ دهدهﯾﻦ ،ﭼﻮﻧﮑﻪ زۆرﺑـــﻪى ژﻧــﻪﮐــﺎن دواى ﺋﻪﺷﮑﻪﻧﺠﻪداﻧﯿﺎن داوادهﮐــــﻪن داواﯾــــﺎن ﺑــﯚ ﺗﯚﻣﺎرﻧﻪﮐﻪﯾﻦ و ﺑﻪداﻧﯿﺸﺘﻦ ﮐێﺸﻪﮐﺎن ﭼﺎرهﺳﻪر ﺑﮑﺮێﺖ. ﻧﺎوﺑﺮاو راﺷﯿﮕﻪﯾﺎﻧﺪ ،زۆرێﮏ ﻟﻪو ژﻧﺎﻧﻪى ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﺎن ﺑﻪراﻣﺒﻪر دهﮐﺮێﺖ ﻟﻪرێﮕﻪى ﺗــﻪﻟــﻪﻓــﯚﻧــﻪوه ﭘــﻪﯾــﻮهﻧــﺪﯾــﻤــﺎن ﭘــێــﻮهدهﮐــﻪن و ﺋﺎﻣﺎدهﻧﯿﻦ ﺑﯚ ﺑﻪڕێﻮهﺑﻪراﯾﻪﺗﻰ. ﺑﻪڕێﻮهﺑﻪرى ﻧﻪھێﺸﺘﻨﻰ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى ژﻧﺎن ﻟــﻪھــﻪوﻟــێــﺮ ﺋــﻪوهﺷــﻰ ﺧــﺴــﺘــﻪڕوو ،ﭘێﻮﯾﺴﺘﻪ ﯾﺎﺳﺎﯾﻪﮐﻰ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﺑﻪ ﻧﻪھێﺸﺘﻨﻰ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى ژﻧﺎن دهﺑﭽێﺖ ﺗﺎ ﺋﻪو رێﮋهﯾﻪ ﮐﻪم ﺑﮑﺮێﺘﻪوه. ﻟــﻪﺑــﻪراﻣــﺒــﻪردا ﮔــﻪﺷــﻪ دارا ﺳــﻪرۆﮐــﻰ ﻟﯿﮋﻧﻪى ﺑﻪرﮔﺮى ﻟﻪ ﻣﺎﻓﻰ ژﻧﺎن ﻟﻪ ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺋﺎﻣﺎژه ﺑﯚ ﺋﻪوه دهﮐﺎت :ﭘﺮۆژه ﯾﺎﺳﺎﯾﻪک ﺗﺎﯾﺒﻪت ﺑﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى ژﻧﺎن ﻟﻪ ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﻰ ﮐﻮرﺳﺘﺎن ﺧﻮێﻨﺪﻧﻪوهى ﯾﻪﮐﻪﻣﻰ ﺑﯚﮐﺮاوه و ﭼﺎوهڕوان دهﮐﺮێﺖ ﻟﻪداھﺎﺗﻮﯾﻪﮐﻰ ﻧﺰﯾﮑﺪا ﭘﻪﺳﻪﻧﺪ ﺑﮑﺮێﺖ. ﮔــﻪﺷــﻪ دارا وﺗــﯿــﺸــﻰ :ﯾــﻪﮐــێــﮏ ﻟﻪ ھﯚﮐﺎرهﮐﺎﻧﻰ ﺑﻪرزﺑﻮﻧﻪوهى ﺋﺎﻣﺎرى ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى ژﻧﺎن ﺑﯚ ﻧﻪﺑﻮوﻧﻰ ﯾﺎﺳﺎﯾﻪک دهﮔﻪڕێﺘﻪوه، ﺟﮕﻪﻟﻪوهى ﮐﯚﻣﻪڵﮕﺎ ﮐﺎرﯾﮕﻪرى ﮔﻪورهى ﻟﻪﺳﻪر ﺑﻪرزﺑﻮﻧﻪوهى ﺋﺎﻣﺎرهﮐﺎن ھﻪﯾﻪ. ﻧﺎوﺑﺮاو ﺋﻪوهﺷﺪهﺧﺎﺗﻪڕوو ،ﺑﻪھﯚى ﻧﻪﺑﻮﻧﻰ ﯾﺎﺳﺎﯾﻪﮐﻰ ﺗﺎﯾﺒﻪت و ﻧﻪﺑﻮﻧﻰ ﻣﺎددهﯾﻪﮐﻰ ﺑــﺎش ﺑــﻪڕێــﻮهﺑــﻪراﯾــﻪﺗــﯿــﻪﮐــﺎﻧــﻰ ﻧﻪھێﺸﺘﻨﻰ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى ﺳﺴﺘﻦ. ﺋــﻪﭬــﯿــﻦ ﺋــﯿــﺒــﺮاھــﯿــﻢ ﻓــﻪﺗــﺎح ﻟــﻪ درێـــﮋهى ﻟێﺪواﻧﻪﮐﻪﯾﺪا ﺑﯚ )ﭼﻪﺗﺮ( دهڵێﺖ :ﻧﺎزاﻧﯿﻦ ﺑــﺎﺳــﻰ ﭼﯿﺒﮑﻪﯾﻦ ﮐــﺎﺗــێــﮏ ﺋــﺎﻣــﺎرێــﮑــﻰ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى ژﻧــﺎن دهﺧــﻮێــﻨــﯿــﻨــﻪوه ،ﭼﻮﻧﮑﻪ ﻟﻪھﻪرێﻢ ﻧﻪﯾﺎﺳﺎﯾﻪﮐﻰ ﺗﺎﯾﺒﻪت و ﻧﻪ ﻧﻪرﯾﺘێﮑﻰ ﺷﯿﺎو ھﻪﯾﻪ. ﻧﺎوﺑﺮاو وﺗﯿﺸﻰ ،ھﯿﭻ ﮐﺎم ﻟﻪو ژﻧﺎﻧﻪى ﺑﻪڕێﻮهﺑﻪرى ﻧﻪھێﺸﺘﻨﻰ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﻦ ﺗﻪﻧﮫﺎ ﮐﺎر ﺑﯚ ژن ﻧﺎﮐﻪن و ژﻧﯿﺎن ﻟﻪﺧﻪﯾﺎڵﺪاﻧﯿﻪ، ﺗﻪﻧﮫﺎ ﮐﻪﺳێﮑﻪ داﻧﺮاوه.
ﻟﻪ ﯾﺎدى ﺳێﺪارهداﻧﻰ ﻟﻪﯾﻼ ﻗﺎﺳﻤﺪا
ﭼﯿﺮۆﮐﻰ ژﯾﺎﻧﻰ ﻟﻪﯾﻼ ﻗﺎﺳﻢ ﻟﻪ زاری ﺋﻪﺣﻼم ﻣﻪﻧﺴﻮری ھﺎوڕێﯿﻪوه ﺋﺎﻣﺎدهﮐﺎر ﻣﻪﺳﺘﻮره ـ ﺋﺎﺳﯚ ﺋﻪﺣﻼم ﻣﻪﻧﺴﻮر ﻧﻮﺳﻪر و رۆﻣﺎﻧﻮس و ھﺎوڕێﻰ ﻣﻨﺪاڵﻰ ﻟﻪﯾﻼ ﻗﺎﺳﻢ دهڵێﺖ ﻟﻪﯾﻼ ﻟﻪ ﮐﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎى ﺋﻪڵﻮهن ﭼﺎوى ﺑﻪ دﻧﯿﺎ ھﻪڵﮫێﻨﺎوه، داﯾﮑﻰ ژﻧێﮑﻰ ﻣﯿﮫﺮهﺑﺎن ﺑﻮو ﭘێﻤﺎن دهوت ﻣﯿﻤﻰ ،ﺑﺎوﮐﻰ ﮐﺮێﮑﺎر ﺑﻮو ﻟﻪ ﮐﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎى ﺋﻪڵﻮهن ﻟﻪ ﺧﺎﻧﻪﻗﯿﻦ ﮐﺎرى دهﮐﺮد ﻧﺎوى ﻗﺎﺳﻢ ﺑﻮو ﭘﯿﺎوێﮑﻰ ﭼﺎوﺷﯿﻦ و ﺳﻮروﺳﭙﻰ ﮐﻮرﺗﻪ ﺑﺎو ﮐﻪﻣێﮏ ﻗﻪڵﻪو ﺑﻮو، ﺑﻨﻪﻣﺎڵﻪى ﻟﻪﯾﻼ ﮐﻮردى ڕۆژھﻪت ﺑﻮون و ﻋﻪﻟﻰ ﺑﻪگ ﻟﻪﮔﻪڵ ﮐﯚﻣﻪڵﯿﮏ ﮔﻪﻧﺠﺪا ھێﻨﺎﺑﻮوﻧﯿﻪ ﭘﺎوﮔﻪى ﻧﻪوﺗﻰ ﺧﺎﻧﻪﻗﯿﻦ ﺑﯚ ﮐﺎرﮐﺮدن ،ﺋﻪوان ﺷﯿﻌﻪ ﺑﻮون ﮐﺎﺗێﮑﯿﺶ ﺷﻪھﯿﺪ ﮐﺮا ﻟﻪ ﮔﯚڕﺳﺘﺎﻧﻰ )ﺳﻪﻻم( ﻟﻪ ﻧﻪﺟﻪف ﻧێﮋرا.
ﺋﻪﺣﻼم ﻣﻪﻧﺴﻮر دێﺘﻪ ﺳﻪر ﺑﺎﺳﻰ ﻧﺎﺳﯿﻦ و ﻣﻨﺪاڵﻰ ﻟﻪﯾﻼ و دهڵــﺖ :ﺑﻪ ﺑﯿﺮم ﻧﺎﯾﻪت ﻟــﻪ چ ﺳﺎڵێﮑﺪا ﻧــﺎﺳــﯿــﻢ ،ﺑـــﻪم ﯾــــﺎدهوهرى ﻧﺎﺳﯿﻨﯿﻢ ﺑﯿﺮ ﻧﺎﭼێﺘﻪوه ،ﻣﺎڵﻰ ﺧﺎڵﻰ ﻟﻪﯾﻼ )ﻣﺎم ﻋﻪﻟﻰ ﭼﺎﯾﭽﻰ( دراوﺳێﻤﺎن ﺑﻮون ﻟﻪ ﮔﻪڕهﮐﻰ ﻋﻪﺑﺪو ﺑﻪگ ،ﺋﻪوﮐﺎﺗﻪ ﮐﺮێﮑﺎر و ﮐﺎرﻣﻪﻧﺪهﮐﺎﻧﻰ ﮐﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎى ﺋــﻪڵــﻮهن ﺑﻪ ﭘﺎﺳێﮑﻰ ﺳــﻪوز ھﺎﺗﻮﭼﯚﯾﺎن دهﮐــﺮد ،ﺋﻪوهم ﺑﯿﺮدێ ھﻪﻣﻮو ﭘێﻨﺞ ﺷﻪﻣﻤﻪﯾﻪک ﻟﻪﯾﻼو ﺧﻮﺷﮑﻪﮐﻪى ﺳﻪﺑﯿﺤﻪو ﺑــﺮاﮐــﻪى ﺳــﻪﻻمو ﺧﻮﺷﮏوﺑﺮاﮐﺎﻧﻰ ﺗــﺮى دهھــﺎﺗــﻦ ﺑــﯚ ﻣﺎڵﻰ ﺧﺎڵﻰ ،ﻣﻨﯿﺶ ھﻪﻣﻮو ﭘێﻨﺞ ﺷﻪﻣﻤﻪﯾﻪک ﺳــﻪﻋــﺎت ) (٢دهﭼــﻮﻣــﻪ ﻻى ﻣﺎڵﻰ ﺧﺎڵﻰ ﭘﺮﺳﯿﺎرم ﻟﻪ ﮐﭽﻪﮐﻪﯾﺎن)ڕهوى( دهﮐﺮد ﮐﻪ ھﺎوڕێﻢ ﺑﻮو دهﻣﻮوت ﺋﻪﻣڕۆ ﻣﺎڵﻰ ﻣﯿﻤﮑﺖ دێﻦ ﺋﻪوﯾﺶ ﻟﻪﺑﻪرﺋﻪوهى ﺋﻪو ﮐﺎﺗﻪ ﺗﻪﻟﻪﻓﻮن ﮐﻪم ھﻪﺑﻮو دهﯾﻮت ﻧﻪھﺎﺗﻮهو ﻧﺎزاﻧﻢ ﮐﻪى دێﺖ، ﻣﻨﯿﺶ ﻟﻪﺑﻪردهم ﻣﺎڵﻪﮐﻪﯾﺎن دهﻣﺎﻣﻪوهو ﭼﺎوم ﻟﻪﺳﻪر ڕێﮕﻪﮐﻪﺑﻮو ،ﺗﺎ ﭼﻪﻧﺪ ﺧﻮﻟﻪﮐێﮏ ﻟﻪﯾﻼو ﺧێﺰاﻧﻪﮐﻪى دهردهﮐــﻪوﺗــﻦو ﻟﻪ دورهوه ﻟﻪﯾﻼ ڕاﯾﺪهﮐﺮد ﺑﯚ ﻻمو ﺑﺎوهﺷﻰ ﭘێﺪا دهﮐﺮدم، ﻣﯿﻤﻰ ﻋﯿﺴﻤﻪﺗﻰ داﯾﮑﯿﺸﻰ ﺑﺎوهﺷﻰ ﭘێﻤﺪا دهﮐﺮدوو دهﯾﻮوت ﺋﺎزﯾﺰهﮐﻪم ﭼﻪﻧﺪ ﻧﺎزدارى، ﺋﯿﺘﺮ ﺋﻪوان دهﭼﻮﻧﻪ ﻣﺎڵﻰ ﺧﺎڵﯿﺎنو ﻣﻦوﻟﻪﯾﻼو ڕهوﯾﺶ ﺧﻪرﯾﮑﻰ ﯾﺎرى ﺧﻪت ﺧﻪﺗێﻨﻮ ﭘﻪﺗﭙﻪﺗێﻦ
ﺑــﻮوﯾــﻦ ،ﺗــﺎ ﮐﭽﻪ ﮔـــﻪورهﮐـــﻪى ﻣــﺎم ﻋــــﻪﻟــــﻰ ﺑــﺎﻧــﮕــﻰ دهﮐـــــــﺮدﯾـــــــﻦ ﺑــﯚ ﭼـــــﺎﯾـــــﺨـــــﻮاردن، ﺑــﻪم ﻟﻪﯾﻼ داواى ﮐــﻮﻟــێــﺮهى دهﮐـــﺮد ﭼﻮﻧﮑﻪ زوو زوو ﺑﺮﺳﻰ دهﺑﻮو ﺗﺮﯾﺘﻰ ﮐـــﻮﻟـــێـــﺮهو ﭼـــﺎی دهﮐﺮدو دهﯾﺨﻮاردو ھﻪروهھﺎ ﺋــﻪوان ﻟﻪ ﮐﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﮐﻪ ﮐﻪ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰﺑﻮون ﻓێﺮ ﮐﻪﻋﻪد ﺧﻮاردﻧﯿﺶ ﺑﻮن ﺑﻪ ﭼﺎوه. دواى ﮐﻪﻣێﮏ ﭘــﺸــﻮو دهﭼــﻮﯾــﻨــﻪوه دهر ﺑـــــﯚ ﯾـــــﺎرى ﺋــﯿــﺘــﺮ ﺋـــﺎﮔـــﺎﻣـــﺎن ﻟـــﻪﮐـــﺎت ﻧـــﻪدهﻣـــﺎ ﺋــﺎﮔــﺎﺷــﻤــﺎن ﻟـــﻪوه ﻧــﻪﺑــﻮو ﺋێﻤﻪ ﮐــﻪى ﺋﻪﺣﻼم ﻣﻪﻧﺴﻮر ھﺎوڕێﯽ ﻟﻪﯾﻼ ﻗﺎﺳﻢ دهﻣﺮﯾﻦو ﭼﯿﻤﺎن ﻟێ ﺑﻪﺳﻪردێﺖ ﺗﻪﻧﮫﺎ ﺋﺎﮔﺎﻣﺎن ﻻى ﺑﻮﮐﻪﮐﺎﻧﻰ دهﺳﺘﻤﺎنو ﯾﺎرﯾﻪﮐﺎن ﺑــﻮو ،ﻣﻦ ﻣﻨﺪاڵێﮑﻰ )ﺧڕوﻣڕ( ﺑﻮوم ﺑﻪم ﻟﻪﯾﻼ زهﻋﯿﻔﻮ ﻗﮋ زهردﺑﻮو ﺑــﻪ ﻗﺎﭼﻪ ﭼﯚﻟﻪﮐﻪﮐﺎﻧﻰ ھﻪﻣﯿﺸﻪ ﯾــﺎرى ﺧﻪت ﺧﻪﺗێﻨﻰ دهﺑﺮدهوه ﻟێﻤﺎن ،ﮐﺎﺗێﮏ ﮐﻪ ﺳﻪرﻣﺎﻣﺎن ﺑﻮاﯾﻪ دهﭼﻮﯾﻨﻪ ﻻى ﻣﻘﻪڵﯿﻪﮐﻪى ﻣﺎڵﻰ ﻣﺎم ﻋﻪﻟﻰو ﺧﯚﻣﺎن ﮔﻪرم دهﮐــﺮدهوهو دهﺳﺘﻤﺎن دهﮐﺮد ﺑﻪ ﯾﺎرى ھﻪڵﻤﺎﻗﯚ ،ھﻪرﭼﻪﻧﺪه ژورهﮐﺎﻧﯿﺎن ﺑﭽﻮک ﺑﻮو ﺑﻪم ﻧﻪﻣﺎﻧﺪهوێﺮا ﮐﻪ ﺳﺎردﺑﻮاﯾﻪ ﺑﭽﯿﻨﻪ ﮐﯚن ﯾﺎرى ﺑﮑﻪﯾﻦ. ﺋـــﻪﺣـــﻼم دێــﺘــﻪ ﺳــــﻪر ﺑــﺎﺳــﻰ ﻗــﯚﻧــﺎﻏــﻰ ﺧﻮێﻨﺪﻧﮕﻪو دهڵــێــﺖ :رۆژ ھــﺎت و ڕۆى ﺑﻮﯾﻨﻪ ﺧﻮێﻨﺪﮐﺎرو ﭼﻮﯾﻨﻪ ﺧﻮێﻨﺪﮔﻪ ﺋﻪو ﻟﻪ ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧﻪى )ﻧﻪوﺗﻰ ﺧﺎﻧﻪﻗﯿﻦ(و ﻣﻨﯿﺶ ﻟﻪ ﺧﻮێﻨﺪﻧﮕﻪى)ﺑﺎن ﺣﯿﻞ( وهرﮔﯿﺮاﯾﻦ. ﻣﻦ و ﻟﻪﯾﻼ ھﯿﭻ ڕﻗێﮑﻤﺎن ﻟﻪ ﯾﻪک ﻧﻪﺑﻮو ھﻪرﭼﻪﻧﺪه ﻟﻪشو ﻻرﻣﺎن ﭘێﭽﻪواﻧﻪى ﯾﻪﮐﺘﺮ ﺑﻮو ،ھﻪردوﮐﻤﺎن زﯾﺮهک ﺑﻮوﯾﻦ ﺑﻪم ﺋﻪو ﻟﻪ ﻣﻦ ھێﻤﻦ ﺗﺮ ﺑﻮو ،ﺋﻪو ﺑﯚ ﻟﻪﺑﻪرﮐﺮدﻧﻰ واﻧﻪﮐﺎن وهک ﺑﻮﻟﺒﻮل واﺑﻮو ﺑﻪم ﻣﻦ ﺗێﺪهﮔﻪﯾﺸﺘﻢ ﻟێﻰ، ﺷﻪھﯿﺪی ﻟﻪﺳێﺪارهدراو ،ﻟﻪﯾﻼ ﻗﺎﺳﻢ ﮐﺎﺗێﮏ ﺷﻪﺷﻤﺎن ﺗﻪواوﮐﺮد ھﻪردووﮐﻤﺎن
ﻟــــﻪ ﻗـــﻮﺗـــﺎﺑـــﺨـــﺎﻧـــﻪى دواﻧــﺎوهﻧــﺪى ﺧﺎﻧﻪﻗﯿﻦ ﯾﻪﮐﻤﺎﻧﮕﺮﺗﻪوه ،ﻣﻦ ﻟﻪ ﭘﯚﻟﻰ)إ( ﻟﻪﯾﻼش ﻟﻪ ﭘﯚﻟﻰ)ج( داﻧﺮاﯾﻦ، ﺋــێــﻤــﻪ زۆرﺑــــﻪﻣــــﺎن ﺟــﻠــﻰ ﺟـــﻮاﻧـــﻤـــﺎن ﻟﻪ ﺑــﻪرﺑــﻮو ﺑـــﻪم ﻟﻪﯾﻼ ﺑــﺎوﮐــﻰ ﮐﺮێﮑﺎرﺑﻮو ﮐـــﺮاﺳـــێـــﮑـــﻰ ﺳــﭙــﻰ و ﺟـــــﻮﺗـــــێـــــﮏ ﭘــــێــــوى)ﺑــــﺎﺗــــﻪ(ى ﻟــﻪ ﭘــێــﺪهﮐــﺮد ،ﺋﯿﺘﺮ ﻟﻪﯾﻼ ﻟــﻪو ﺑﻮﻟﺒﻮﻟﻪى ھــﻪﺑــﻮو ﺑـــﻮوه ﭘﻪﭘﻮﻟﻪ ﺗــﺎ ڕادهﯾــﻪﮐــﯽ ﮐﻪم ھـــــﺎوڕێـــــﻰ ھـــﻪﺑـــﻮو زﯾــﺎﺗــﺮ ﮐﺘێﺒﻪﮐﺎﻧﻰ ھــــــﺎوڕێــــــﻰ ﻟـــﻪﯾـــﻼ ﺑــﻮون ،ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎﮐﺎن ﻟــــﻪﯾــــﻼﯾــــﺎن ﺧـــﯚش دهوﯾـــﺴـــﺖ ﭼــﻮﻧــﮑــﻪ زﯾﺮهک ﺑﻮو. ﺋــــﻪﺣــــﻼم ﺑــﺎﺳــﻰ ﯾﺎدهوهرﯾﻪﮐﻰ ﻟﻪﮔﻪڵ ﻟﻪﯾﻼ دهﮐﺎت و دهڵێﺖ: ﻣــﻦ دهﻣــﺰاﻧــﻰ دهﺑــﻤــﻪ ﻧــﻮﺳــﻪر ﺑـــﻪم ﻟﻪﯾﻼ ﻧﻪﯾﺪهزاﻧﻰ ڕۆژێﮏ دێﺖ ﺷﻪھﯿﺪ دهﺑێﺖ ،ﻣﻦو ﻟﻪﯾﻼ ھﻪردووﮐﻤﺎن ﭼﻮﯾﻨﻪ ﺑﻪﺷﻰ وێﮋهﯾﻰ ﺋﻪو ﻟﻪ ﺳﻪر ڕهﺣﻠﻪى ﭘێﺸﻪوهى دهﺳﺘﻰ ﭼﻪپو ﻣﻨﯿﺶ ﻟﻪ ڕاﺳــﺖ دادهﻧﯿﺸﺘﯿﻦ ،ڕۆژێــﮏ ﻟــﻪو ﯾــﺎدهوهرﯾــﺎﻧــﻪدا ﺗﺎﻗﯿﮑﺮدﻧﻪوهى ﻣێﮋوو ﺑــﻮو )ﺳﻪﺑﯿﺤﻪ ﻧﺎﯾﻒ( ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎى ﻣێﮋوو دهﺳــﺘــﮑــﺎرى ﭘــﺮﺳــﯿــﺎرهﮐــﺎﻧــﻰ ﮐــﺮدﺑــﻮو واﺗــﻪ ﭘﺮﺳﯿﺎرى دهرهﮐــﻰ ھێﻨﺎﺑﻮو ،ﻟﻪﯾﻼ ﭼﻮﻧﮑﻪ واﻧـــﻪی ﻟــﻪﺑــﻪردهﮐــﺮد ﻟــﻪﮔــﻪڵ ھﺎوڕێﮑﺎﻧﻰ ﺷــڵــﻪژان ،ﺑــﻪم ﻣﻦ ﭼﻮﻧﮑﻪ ﺗێﺪهﮔﻪﯾﺸﺘﻢ دهﺳﺘﻢ ﮐﺮد ﺑﻪ ﺟﻮاﺑﺪاﻧﻪوه ﻣﻦ )(٨٤م ھێﻨﺎو ﻟﻪﯾﻼش) (٥٠ﺋﻪواﻧﻰ ﺗﺮ دهرﻧــﻪﭼــﻮون ،ﺋﯿﺘﺮ ﭘﯚل ﺑﻮو ﺑﻪﭘﺮﺳﻪ ﺗﺎ زهﻧــﮓ ﻟێﯿﺪاو ﭼﻮﯾﻨﻪ دهر ھﻪﻣﻮو ﺗﻮڕهﺑﻮون ﻟێﻢ ﻟﻪﯾﻼش ﺗﻮڕهﺑﻮو ﻟێﻢ وﺗﻰ :ﺋﻪﺣﻼم ﺗﯚ ﺳﻪﻋﻰ ﻧﺎﮐﻪﯾﺖ ﭼﯚن ﺋﻪﻣﻪ دهزاﻧﻰ ،ﻟﻪدواى ﺋﻪوه ﮐﻪﻣێﮏ ﺑﻪرﺑﻪرهﮐﺎﻧﻰ ﻟﻪ ﻧێﻮان ﻣﻦ و ﻟﻪﯾﻼ دروﺳﺖ ﺑﻮو ﮐﻪ ﺑﻪﯾﺎﻧﻰ ﺑﺎﺷﻢ ﻟێ دهﮐﺮد ﺑﻪ ﻻﻟﻮت ﺟﻮاﺑﻰ دهداﻣﻪوه. ﺋﻪوان دهﭼﻨﻪ ﻗﯚﻧﺎﻏێﮑﻰ ﺗﺮى ﺧﻮێﻨﺪﻧﻪوه
ﮐﻪ زاﻧﮑﯚﯾﻪ و ﺋﻪﺣﻼم دهڵێﺖ :ﮐﻪ ﺷﻪﺷﻤﺎن ﺗـــﻪواو ﮐــﺮد ﻧﻤﺮهى ﻣﻦ و ﻟﻪﯾﻼ ﻟﻪ ﯾﻪک ﻧﺰﯾﮏ ﺑﻮو ،ﺳﺎڵﯽ ) (١٩٧٠ھﻪردووﮐﻤﺎن ﻟﻪ زاﻧﮑﯚى ﺑﻪﻏﺪاد وهرﮔﯿﺮاﯾﻦ ﻣﻦ ﻟﻪ ﮐﯚﻟێﮋى )ﺋـــﺎداب ﮐـــﻮردى( و ﺋــﻪوﯾــﺶ )ﭘــــﻪروهردهى ﮐﯚﻣﻪڵﻨﺎﺳﻰ( ﻣﻦ ﮐﻪﻣﺘﺮ دهﭼﻮﻣﻪ ﮐﯚﻟێﮋى ﺋﻪواﻧﻚ ﺑــﻪم ﻟﻪﯾﻼ زۆر دهھﺎﺗﻪ ﻻى ﺋێﻤﻪ ﭼﻮﻧﮑﻪ زۆرﺑﻪى ﺧﻮێﻨﺪﮐﺎرهﮐﺎن ﮐﻮرد ﺑﻮون، ﺳــﺎڵ ﺗێﭙﻪڕى ﺗﺎ ﮐﯚﺗﺎﯾﻰ ﻗﯚﻧﺎﻏﻰ ﭼــﻮار، ھﯿﭻ ﺟﻮڵﻪﯾﻪﮐﻰ ﻟﻪﯾﻼم ﻧﻪدهدى زۆرﺑێﺪهﻧﮓ ﺑﻮو ﺗﺎ ڕۆژێﮏ وﺗﻢ ﻟﻪﯾﻼ ﻣﻦ ﻟﻪ ﻻواﻧﻰ ﺷﯿﻮﻋﻰ ﺋﻪﻧﺪاﻣﻢ ﺑﯚ ﻧﺎﯾﻪﯾﺖ ﺑﺒﯿﺘﻪ ﺋﻪﻧﺪام، ﺋــﻪوهﻧــﺪهى وت :ﻣﻦ ﮐﻮڕێﮑﻰ ﭘﺎرﺗﻰ داوام دهﮐﺎت ،ﺑﻪم ﺳﻪﻻﻣﻰ ﺑﺮام ڕازى ﻧﯿﻪ ،ﭘﺎش ﻣﺎوهﯾﻪکو ڕۆژێﮏ ﭘێﺶ ﻟﻪ ﺳێﺪارهداﻧﻰ، ﻟﻪﯾﻼ ﻟﻪﮔﻪڵ ﺟﻪواد و ﺋﺎزاد و ھﺎوڕێﮑﺎﻧﻰ وهﺳﺘﺎﺑﻮو ڕهﻧﮕﻰ زهرد ﺑﻮو ﻧﯿﻨﯚﮐﻰ ﭘﻪﻧﺠﻪ ﺗــﻮﺗــﻪى دهﮔـــــﻪزى ،زۆر ﻧــﯿــﮕــﻪراﻧــﻰ ﺑــﻮوم ھﯿﭽﻰ ﭘێﻨﻪووﺗﻢ ﺑﯚ ﺑێ ﺗﺎﻗﻪﺗﻪ ،ﭘﺮﺳﯿﺎرﯾﺸﻢ ﻟﻪ ھﺎوڕێﮑﺎﻧﻰ ﮐــﺮد ،ﻟﻪﯾﻼ ﻟﻪ ﻣﻦ ﻧﮫێﻨﻰ ﭘﺎرێﺰﺗﺮﺑﻮو ،ھﻪﻣﯿﺸﻪ ﺗێڕاﻣﺎﻧﻰ ھﻪﺑﻮو. ﻣﻦ ﺷــﻪوهﮐــﻪى ﭼــﻮﻣــﻪوه ﻣﺎڵﻰ ﻣﯿﻤﮑﻢ ﭼــﻮﻧــﮑــﻪ ﻗــﯚﻧــﺎﻏــﻰ ﮐـــﯚﺗـــﺎﺑـــﻮو ھـــﻪﻣـــﻮان ﭘﻪرﺗﻪوازهﺑﻮوﯾﻦ ،زۆرێﮑﯿﺶ ﻟﻪو ﺧﻮێﻨﺪﮐﺎراﻧﻪ ﭼﻮﺑﻮوﻧﻪ دهرهوهو ﺑﻮﻧﻪ ﭘێﺸﻤﻪرﮔﻪو ﮐﻪم ﻣﺎﺑﻮﯾﻨﻪوه ،ﺑﻪﯾﺎﻧﯿﻪﮐﻪى ﭘﻮرم ﺑﺎﻧﮕﻰ ﮐﺮدم وﺗﻰ ﺋﻪرێ ﺋﻪﺣﻼم ﺋﻪو ﺧﻮێﻨﺪﮐﺎره ﻟﻪﮔﻪڵ ﺋێﻮهﯾﻪ ﻟﻪﺳێﺪاره دهدرێــﺖ ﻧــﺎوى ﻟﻪﯾﻼﯾﻪ ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﻣﻮﺧﺎﺑﻪراﺗﻰ ﻋێﺮاﻗﯿﻪوه ﮔﯿﺮاوه ،وﺗﻢ ﭼﻰ دهڵێﯿﺖ ﺋــﻪوه ،ﺋﯿﺘﺮ ﻟﻪو ﮐﺎﺗﻪوه ﺗﻮﺷﻰ ﻧﻪﺧﯚﺷﻰ و ﺧﻪﻣﯚﮐﻰ و ﺷــﯚک ﺑــﻮوم و ﭼﺎک ﻧﻪﺑﻮوﻣﻪﺗﻪوه. ﺋﻪوﮐﺎﺗﻪ ﺋێﻤﻪ ﻟﻪﻣﺎڵ ﺧﻪرﯾﮑﻰ ﺳﻪﻋﻰ ﺑــﻮوﯾــﻦ ،ﺑـــﻪم ﺋــﺎﮔــﺎﻣــﺎن ﻟــﻪ ھﯿﭻ ﻧﻪﻣﺎ، ﻟﻪﺳێﺪارهداﻧﻰ ﻟﻪﯾﻼ ﮐﯚﺳﭙێﮑﻰ ﮔﻪورهﺑﻮو ﻟﻪوﮐﺎﺗﻪدا ﺑﯚ ﮐﻮرد ،ﺋﻪو ﯾﻪﮐﻪم ﮐﭻ ﺑﻮو ﮐﻪ ﻟــــﻪ) (١٩٧٤/٥/١٣ﻟﻪ ﺳێﺪاره درا ﮐﻪ ﻧﻪﯾﺎﻧﮫێﺸﺖ ﺑڕواﻧﺎﻣﻪى زاﻧﮑﯚى وهرﮔﺮێﺖ ﺷﻪھﯿﺪﯾﺎن ﮐﺮد. ﺋﻪﺣﻼم ﺳﻪﯾﺮێﮑﻰ ﮐﺮدﯾﻦ و ﺑﻪدهم ﻧﻪﻓﻪﺳﻰ ﺟﮕﻪرهﮐﻪﯾﻪوه وﺗــﻰ :ﻟﻪوﮐﺎﺗﻪوه ﺑڕﯾﺎرﻣﺪا ﻟﻪﺳﻪر ڕێﺒﺎزى ﺗێﮑﯚﺷﺎﻧﻰ ﻟﻪﯾﻼ ﺑڕۆم ،ﺑﻪم ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﺎﻧﻪ ،ﻧﻪک ﮐﺎرﮐﺮدن ﻟﻪ ﺣﺰب، ﻗﻪڵﻪم و ﻧﻮﺳﯿﻨﻢ ھﻪڵﺒﮋارد و ﮐﺮدﻣﻨﻪ ھﺎوڕێﻰ ﺧﯚم ﻟﻪ ﺟﯿﺎت ﻟﻪﯾﻼ.
ئابورى گه‌نجان روو له‌خراپییه
«پاره‌ى ته‌رخانکراوى حکومه‌ت بۆ گه‌نجان به‌قه‌د پاره‌ى رابواردنى فه‌رمی ه له‌بودجه‌دا» ئاماده‌کار
هانا ئازاد گه‌نجانى هه‌رێمى کوردستان ناڕه‌زایى ده‌رده‌بڕن له‌وه‌ى حکومه‌تى هه‌رێم کار بۆ به‌رزکردنه‌وه‌ى ئاستى ئابورى گه‌نجان ناکات و ئابورى ناسێکیش ده‌ڵێت :ئه‌و پاره‌ى حکومه‌ت بۆ گه‌نجانى ته‌رخان کردوو ه به‌قه‌د پاره‌ى رابواردنى فه‌رمى به‌رپرسه‌کانى حکومه‌ت ه ک ه له‌پرۆژه‌ى بودج ه دهرکهوتووه ،په‌رله‌مانتارێکیش ئه‌م ه ره‌تده‌کاته‌و ه و رایده‌گه‌یه‌نێت، حکومه‌ت پرۆژه‌ى بۆ گه‌نجان زۆرکردووه.
دالوه‌ر ک���اوه ،ت �هم �هن ( )20س��اڵ، دانیشتوى شارى هه‌ولێر ،ئاماژه بۆ ئهوه دهک���ات :به‌شێکى ک�هم��ى گه‌نجان ل ه پرۆژه‌کانى حکومه‌ت سودمه‌ند ب��وون، که گوایه بۆ گه‌نجانى کردووه. ئه‌و گهنجه ،وتیشى ،ئه‌و گه‌نجانه‌ى سودمه‌ندى پرۆژه‌کانى حکومه‌ت بوون ل ه ده‌سه‌اڵت نزیکن و پرۆژه‌کانى حکومه‌ت هه‌موو گه‌نجێک ناگرێته‌وه. له‌ماوه‌ى کابینه‌ى شه‌شه‌مى حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان چه‌ند پ��رۆژهی�هک خرایه به‌رده‌م ئه‌نجومه‌نى وه‌زی��ران ،به‌اڵم به‌شێکى ره‌تکرایه‌وه و به‌شه‌که‌ى تریشى په‌سه‌ندکراوه و تائێستا نه‌چوه‌ته بوارى جێبه‌جێ کردنه‌وه. ش��ادی�ه له‌تیف ،ت�هم�هن ( )21س��اڵ، وتى« :پرۆژه‌کانى حکومه‌ت ته‌نها ل ه چ��وارچ��ێ��وهى ک��اغ�ه‌ز م��اوه‌ت �هوه و هیچ گه‌نجێک لێى سودمه‌ند نهبووه« .ئه‌و کچه که خوێندکارى زانکۆیه ئه‌وه‌ش ده‌خاته‌ڕوو گه‌نجان پرۆژه‌ى زۆریان ههیه ئه‌گه‌ر حکومه‌ت به‌جۆرێک هاوکاریان بکات و پاره‌یان بۆ دابین بکات .هه‌روه‌ها شادیه وتیشى :گه‌نجان ئه‌گه‌ر هیوایان به پ��رۆژهی�هک هه‌بێت ئ �هوه په‌رله‌مانى کوردستان ره‌تی دهکاتهوه ،وهک پرۆژه‌ى
n
حکومه‌ت نهیتوانیوه گوزه‌رانی گه‌نج به‌ره‌و باشی ببات /فۆتۆ :فه‌رزین حه‌سه‌ن
هاوسه‌رگیرى که چاوه‌ڕوان ده‌کرا بکرێت به ( )5ملیۆن دینار. به‌رپرسى سه‌نته‌رێکى گه‌نجان پێیوایه: له هه‌رێمى کوردستاندا ئه‌گه‌ر گه‌نجان ل ه رووى ئابورییه‌وه بکرێن به دوو ئاراسته‌ى باش و خراپ ئهوه گه‌نجان بارودۆخی ئابورییان له دۆخیکى خراپ دایه. س��ی��راون گ���ه‌ردى ،به‌رپرسى سه‌نته‌رى ئاینده بۆ پرسى گه‌نج ،ئه‌و گه‌نجانه‌ى له خوێندندان له‌سه‌ر ئابورى خێزانه‌که‌یان ده‌ژی����ن و به‌شێکیش ل���هو گ�هن��ج��ان�هى ناخوێنن و ک���ارده‌ک���هن .راس��ت �ه ئێستا ئابوریان رۆژانه‌یه ،به‌اڵم داهاتوویان نیه و کێشه‌یان بۆ دروس��ت ده‌بێت .سیروان وتیشى :به‌شێک له گه‌نجان ناخوێنن و ک��اری��ش ن��اک �هن ک �ه ئ��اب��وری��ی��ان زۆر خ��راپ�ه کێشه سه‌ره‌کییه‌که رووب���ه‌ڕوى ئه‌وان بوه‌ته‌وه و زۆر ره‌شبینن به هه‌رێمى
کوردستان. ب�ه‌رپ��رس��ى س�هن��ت�هرهک�هى گ�هن��ج��ان ل ه ه �ه‌ول��ێ��ر رون��ی��ش��ی ک�����ردهوه ،حکومه‌ت زۆرێک له کۆمپانیاى بیانى ده‌هێنێت ه ه���هرێ���م ،ب���ه‌اڵم گ�هن��ج��ان��ى ه �هرێ��م لێى س��ودم �هن��د ن��اب��ی��ن ،ل�هک��ات��ێ��ک��دا ئ�ه‌رک��ى حکومه‌ته کار بۆ گه‌نجان بدۆزێته‌وه و بارودۆخى ئابورییان باش بکات. گ����ه‌ردى راش��ی��گ �هی��ان��د ،ل�ه‌ئ��ی��س��ت��ادا ه�هن��دێ��ک ل �ه گ�هن��ج��ان ک���ارده‌ک���هن ل ه ک�ه‌رت��ى تایبه‌ت ،ب �ه‌اڵم گرنتى نیه بۆ مردنى ئه‌و گهنجه له‌کاتى ک��اردا ک ه دوات��ر خانه‌واده‌که‌ى قه‌ره‌بوو بکرێنه‌وه، ئ �هم �ه‌ش ک��ێ��ش�هی�هک��ى ت���رى گهنجانه. ح���ک���وم���هت دهڵ���ێ���ت پ�������رۆژه‌ى ق����ه‌رزى بچوکمان بۆ گه‌نجان دابینکردووه ،به‌اڵم ئابوری ناسێک ده‌ڵێت« :ئه‌و پاره‌ى بۆ ئه‌و پرۆژه‌یه دابین ک��راوه به‌قه‌د پاره‌ى
رابواردنى فه‌رمیه که له‌بودجه‌دا ههیه«. به‌پێى پرۆژه‌ى بودجه‌ى هه‌موو ساڵێکى هه‌رێمى ک��وردس��ت��ان م��ادده‌ی �هک هه‌ی ه له بودجه‌دا ده‌ڵێت )25( ،ملیۆن دینار دابینده‌کرێت بۆ راب��واردن��ى فه‌رمى ب ه واتاى گه‌شتکردنى به‌رپرسانى هه‌رێم به‌و بڕه پاره‌یه. سندوقى پ��رۆژه‌ى بچوکى گه‌نجانیش ک �ه ح��ک��وم�هت دهڵ��ێ��ت« :پ��رۆژهی �هک��ى گه‌نجانه‌یه« بڕه‌که‌ى به ( )25ملیۆن دینار دیارى کراوه. على حه‌مه سالح ،چاودێرى ئابورى، ئاماژه‌ى به‌وه‌کرد :حکومه‌ت مامه‌ڵه‌ى له‌گه‌ڵ پرۆژه‌یه‌ک نهکردووه که گه‌نج بکات به خاوه‌نى دارایى خۆى ،که ئیستا له‌هه‌موو واڵتانى دونیادا ههیه. وتیشى ،ئه‌مساڵ له‌چوارچێوه‌ى پرۆژه یاسایى بودجه ( )25ملیۆن دینار دانراوه
ب��ۆ پ��رۆژهی �هک��ى گ �هن��ج��ان ،ب���ه‌اڵم ه�ه‌ر ئه‌مساڵ ( )25ملیۆن دینار تهرخانکراوه بۆ رابواردنى فه‌رمى که خۆى له‌گه‌شت و ئاهه‌نگدا ده‌بینێته‌وه. ئه‌وچاودیره ئابورییه ئه‌وه‌شى خسته‌ڕوو، ه��ی��چ ئ��اس��ۆی�هک��ى روون ن��ی�ه ل �هب �ه‌رده‌م باشترکردنى بارودۆخى ئابورى گه‌نجان، ئ �هگ �ه‌ر ح��ک��وم�هت ()%1ى ب��ودج �ه بۆ گه‌نجان ته‌رخانبکات که دهکاته ()139 ملیار دینار ده‌توانرێت به ق�ه‌رز بدرێت به هه‌زاران گه‌نج بۆ چاره‌سه‌ره قه‌یرانى ئابورى گه‌نجان. س������ه‌روه‌ر ع���هب���دول���ڕه‌ح���م���ان ،ئ���هن���دام پ���ه‌رل���هم���ان���ى ک����وردس����ت����ان ،ل���هس���ه‌ر فراکسیۆنى ک��وردس��ت��ان��ى :ئ��ام��اژه بۆ ئ��هوه دهک���ات ک�ه حکومه‌ت ک��ارى بۆ گه‌نجان ک��ردووه له رێگه‌ى په‌رله‌مانى کوردستانهوه ،یاسایى پاڵپشتى قه‌رزى بچوک بۆ گه‌نجان یه‌کێک ب��ووه له‌و ک��اران �هى ک�ه حکومه‌ت ب��ۆ گه‌نجانى کردووه .وتیشى ،هه‌رگه‌نجێک ده‌توانێت سود له پرۆژه‌کانى حکومه‌ت وه‌ربگرێت، له‌و بڕه پاره‌ى که دانراوه له پرۆژه‌کانى گه‌نجان به هه‌زاران گه‌نج ده‌توانن سودى لێ ببینن. ه���هروهه���ا س����روه ،وت���ى :زی��ادک��ردن��ى پ������رۆژه‌ى پ��ێ��ش��ی��ن�هى ه���اوس���ه‌رگ���ی���رى و پێشینه‌ى خانوبه‌ره و پ��رۆژه‌ى تواناسازى الوان و کردنه‌وه‌ى پرۆژه‌کان هه‌مووى له به‌رژه‌وه‌ندى گهنجانه و بۆ ئه‌وان کراوه. ئ �هو پ�ه‌رل�هم��ان��ت��اره پێیوایه :ناکرێت پرۆژه‌کانى حکومه‌ت تایبه‌ت به گه‌نجان سوکبکرێت و ئ �هو پ���اره‌ى ههیه پ��اره‌ى خه‌ڵکه و گه‌نجیش به‌شێکى گرنگه، بۆیه ده‌بێت ئ�هو پاره‌یه بۆ ئ �ه‌وان بێت. هێماشى ب��ۆ ئ��هوهک��رد :ئ �هو پ��رۆژان �هى ک �ه‌رت��ى ت��ای��ب �هت دهب��ێ��ت رێ��ن��م��ای��ان بۆ دابنرێت بۆ ئ �ه‌وه‌ى گه‌نجان بخه‌نه ژێر کار و په‌نا بۆ کرێکارى بیانى نه‌به‌ن. لهوانهیه هه‌ندێکجار گه‌نجان کاره‌کان نه‌که‌ن و ئه‌وانیش ناچاربن کرێکارى بیانى بهێنن.
خێرالێخوڕینى ئۆتۆمبێل ل ه الیه‌ن گه‌نجانه‌و ه هۆکارى خراپى دهرونییه ئاماده‌کار ئاسۆ خه‌لیل
به‌شێک ل ه گه‌نجان ئاماژ ه بۆ ئه‌و ه ده‌که‌ن له‌به‌ر ئه‌وه‌ى سه‌ره‌تاى فێربونیان ب ه شۆفێرى خێرا لێیان خوڕیو ه ناتوانن ئه‌و خێرایی ه که‌م بکهنهوه ،ده‌رون ناسێکیش ئه‌و خێرا لێخوڕین ه ده‌گه‌ڕێنێته‌و ه بۆ سه‌رنجڕاکێشانى ره‌گه‌زى به‌رامبه‌ر یان زاڵبوون به‌سه‌ر هه‌ڵچون ه ده‌رونیه‌کان.
زمناکۆ عوسمان ،ته‌مه‌ن ( )26تیشکى خسته‌سه‌ر ئه‌وه‌ى :به‌رده‌وام ئۆتۆمبێله‌که‌ى ب�ه خێراییه‌کى زۆر ل��ێ��دهخ��وڕێ��ت .وت��ى: ک��ات��ێ��ک ل��هس��هرهت��اوه ف��ێ��رى لێخوڕینى ئۆتۆمبێل بوم زۆر حه‌زم ل ه خێرا لێخوڕین بوو بۆیه راهاتوم ک ه به خێراى ئۆتۆمبێل لێبوخوڕم .هه‌روه‌ها زمناکۆ ،وتى :زۆربه‌ى کات به‌هۆى هه‌بوونى کارێکى به‌په‌له‌وه ب ه پێویستى ده‌زانم خێرا لێبوخوڕم .ئه‌م گه‌نج ه پێیوایه :هۆکار زۆره بۆ خێرا لێخوڕینى گه‌نجان ،وهک ئه‌وه‌ى له کاتى خواردنه‌وه‌ى مه‌شروبدا زیاتر ئ��اره‌زوى خێراى لێخوڕین دهک �هن و ئاگایان ل ه خۆیان نامێنێت و توشى روداو ده‌بن. فتاح محه‌مه‌د ،ت�هم�هن ( )25س��اڵ، ئاماژه‌ى به‌وه‌کرد :ل ه سه‌ره‌تاى فێربونى ب ه شۆفێرى به‌خێرایى لێیخوڕیوه ئێستا خوى به خێراى لێخوڕینهوه گرتوه .ناوبراو وتى: له‌وکاته‌وه‌ى ده‌ستم گه‌یشتوه ب ه سوکانى ئۆتۆمبێل فێرى شۆفێرى ب��ووم ه �ه‌ر ب ه خێرایى لێده‌خوڕم ،هۆکاره‌که‌شى بۆ ئهوه دهگ�ه‌ڕێ��ن��م�هوه ل �هس �هرهت��ادا ک �هس فێرى ئۆتۆمبێل لێخوڕینى نه‌کردم تا رێنمایم بکات و پێم بڵێت به هێواشى ئۆتۆمبێل لێبوخوڕم ،ب ه هه‌وڵ و ماندوبونى خۆم فێر
nخێرالێخوڕین ،گه‌نجان رووبه‌ڕووی کاره‌سات دهکاتهوه /فۆتۆ :ئاراس عوسمان خالید ع��وم�ه‌ر ،به‌رپرسى راگه‌یاندنى بوم .جه‌ختیکرده‌وه :به‌هیوام رۆژێک واز زیاد ل ه پێویست لێخوڕیوه .ئه‌و ده‌رونناسه، ل ه خێرا لێخوڕینى ئۆتۆمبێل بهێنم ،چونک ه وتى :زۆربه‌ى کات خێرالێخوڕین خۆخاڵى کۆمه‌ڵه‌ى سه‌المه‌تى هاتوچۆى کوردستان، زۆر په‌شیمانم کاتێک هه‌ستده‌که‌م زیاد ل ه کردنه‌وه‌ی ه له‌و هه‌موو هه‌ڵچون ه ده‌رونییه‌کان تیشکى خسته‌سه‌ر ئ �هو هه‌موو روداو و پێویست هه‌وڵى خێرا لێخوڕین ده‌ده‌م ،به‌اڵم که به‌درێژایى ته‌مه‌نى گه‌نج له‌گه‌ڵیه‌تى .کاره‌سات و حاڵه‌ته نه‌خوازراوانه‌ى که ل ه ته‌ها پێى وایه :گه‌نج به‌و خێرا لێخوڕین ه ماوه‌ى ساڵى رابردودا رویانداوه .وتیشى :ل ه تا ئێستا نه‌متوانیو‌ه وازى لێبهێنم. ته‌ها حسێن :ده‌رون��ن��اس ،زۆر هۆکار ته‌عبیر ل ه که‌سایه‌تى خ��ۆى دهک��ات ل ه ماوه‌ى ساڵى رابردودا وات ه ساڵى ()2010 ههیه بۆ خێرا لێخوڕینى ئۆتۆمبێل له الیه‌ن رێگه‌ى خێرا لێخوڕینى ئۆتۆمبێله‌که‌یه‌و‌ه به‌پێى ئامارێکى به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى هاتوچۆى گهنجانهوه ،وتى :یه‌کێک له هۆکاره‌کان که ئهمه هه‌ڵه‌یه‌کى گ�ه‌وره‌ی� ه ل ه رووى سلێمانى ک ه ب�ڵاوک��راوه‌ت�هوه ژم��اره‌ى ئه‌و بۆ سه‌رنجڕاکێشانى رهگ�ه‌زى به‌رامبه‌ر و ده‌رون��ی��ی�هوه و زۆرج���ار روداوى دڵته‌زێنى هاواڵتیانه‌ى ک ه له پارێزگاى سلێمانى که‌سانى ده‌ور و پشتى ئۆتۆمبێله‌که‌ى ل��ێ��دهک�ه‌وی��ت�هوه .جه‌ختیکرده‌وه :نه‌بوونى ژیانیان له ده‌ستداوه ( )258هاواڵتى بوون. خێرا لێده‌خورێت .بۆ ئه‌وه‌ى تواناکانى خۆى ی��اس��ای�هک��ى ت��ون��دى ه��ات��وچ��ۆ و نه‌بونى ئه‌و هاواڵتیانه‌ش که بریندار بوون ژماره‌یان پیشان ب��دات و زۆرج���ار شانازیشى پێوه په‌روه‌رده‌کردنى هۆشیارى هاتوچۆ ل ه واڵتى ( )3632کهسه. س���هب���اره‌ت ب����ه‌وه‌ى ک � ه ل�هن��ێ��و ژم���اره‌ى ده‌کات ک ه ئۆتۆمبێله‌که‌ى به خێراییه‌کى ئێمه‌دا هۆکار‌ه بۆ خێرا لێخوڕینى گه‌نجان.
قوربانیه‌کاندا چه‌ند گه‌نج ههبووه .خالید جه‌ختیکرده‌وه :ک ه ژم��اره‌ى قوربانیه‌کان به‌گشتى ئاژمار کراوه و ته‌مه‌نه جیاوازه‌کان جیا ن �هک��راوه‌ت �هوه و رێ��ژه‌ى قوربانیه‌کان جێگیرنین ،چونکه زۆرێک ل ه برینداره‌کان نابرێنه نه‌خۆشخان ه و چاره‌سه‌رى سه‌ره‌تایان بۆده‌کرێت و هه‌ندێک له‌و هاواڵتیانه‌ش ک ه گیان له‌ده‌ست دهدهن له نه‌خۆشخان ه ن���اوی���ان ت���ۆم���ار ن��اک��رێ��ت و ل���ه الی���هن که‌سوکاریانه‌و‌ه به خ��اک ده‌سپێردرێن. سه‌باره‌ت به تێڕوانینى کۆمه‌ڵه‌که‌یان ل ه سه‌ر خێرایى لێخوڕینى ئۆتۆمبێل له‌الیه‌ن گهنجانهوه وت��ى :ئێم ه وهک��و کۆمه‌ڵه‌ى سه‌المه‌تى هاتوچۆ باوه‌ڕمانمان وای ه ک ه ه��ۆک��ارى رووداوى هاتوچۆ ره‌گه‌زێکى مرۆیى هه‌ی ه که پێک دێ��ت ل ه شۆفێر و پیادهڕه و ره‌گه‌زێکى مادیشى هه‌ی ه ک ه بریتییه ل ه رێگاوبان و هێماکانى هاتوچۆ ل ه ناو ره‌گه‌زه مرۆییه‌که‌دا ک ه پێک دێت ل ه شۆفێر و پیادهڕه و شۆفێر به‌رپرسیاریه‌تى یه‌که‌مى ده‌که‌وێته‌سه‌ر. پێشیوایه« :زۆرب����هى ئ �هو روداوان����هى ک � ه روو دهدهن دهت���وان���م بڵێم ب � ه ه��ۆى خێرایی لێخوڕینه‌وه‌یه» ،خێرایى لێخوڕین کۆمه‌ڵێک زیانى به‌دواوه‌ی ه زیانه‌کانیش له‌وه‌دای ه که وێنه‌ى به‌رده‌م هێماکان له‌کاتى ئه‌و خێرایی لێخوڕینه‌دا ته‌ڵخ ده‌بێت و وه‌کو پێویست نابینرێت و تواناى په‌رچه‌کردار که‌م دهبێتهوه وات ه ئه‌گه‌ر خێرایى که‌متر ب���وو ت���وان���اى پ���ه‌رچ���هک���ردار ب��اش��ت��ره بۆ کۆنترۆڵ کردنى ئۆتۆمبێل له هه‌مووى گرنگتر ئ �ه‌وه‌ی � ه ب �هری �هک که‌وتنه‌کان توندتر دهب��ن ب ه هۆى خێرای لێخوڕینهوه زیانى زیاترى لێده‌که‌ویته‌وه .هێماشى بۆ ئ �ه‌وه‌ش��ک��رد« :خ��راپ��ی رێ��گ��اوب��ان�هک��ان و نه‌بوونى م�ه‌رج��ى توندوتۆڵى ئۆتۆمبێل یه‌کێکى تر‌ه ل ه هۆکاره‌کانى دروستبوونى روداوى هاتوچۆ».
گه‌نجان ساڵی دووهم ژماره 56 دووشه‌ممه 2711/2/26 - 2011/5/16
9
کارا یاخى بووین تا خۆمان بین... u
سه‌اڵح مه‌حمود
u
کۆمارى ئیسالمى ئه‌و کۆماره‌ى ک ه خ��ۆى وهک ده‌وڵه‌تێکى ( )12ئیمامى وه‌الی���هت���ى ف �ه‌ق��ی��دا ب��هس��ه‌ر کۆمه‌ڵگا ده‌سه‌پێنێت .جیا له‌وه‌ى که ده‌وڵ�هت هه‌ر له بنه‌ڕه‌تدا بۆ تاقمه‌یه‌کى بچوک‌ه و له‌گه‌ڵ گه‌وهه‌رى کۆمه‌ڵگا ناکۆکه، ب���ه‌اڵم ده‌وڵ �هت��ى ک��ۆم��ارى ئیسالمى ب ه شێوه‌یه‌کى زۆر دڕندان‌ه و راسته‌وخۆ ده‌ستى له بینه‌قاقاى کۆمه‌ڵگا و به تایبه‌ت گه‌نجان ناوه .گه‌نجانى رۆژه�ه‌اڵت هه‌ر له سه‌ره‌تاو‌ه ده‌که‌ون‌ه به‌ر په‌المارى ئه‌و هێزه دڕنده‌ی‌ه که بۆ پاراستنى به‌رژه‌وه‌ندییه‌کان تاقمه‌یه‌کى به ئه‌ژمار که‌مى شیعه‌ى ( )12ئیمامى له ئاماده‌باشى دان و ئه‌و ه��ێ��زه‌ش ل�ه پێناو ب���ه‌رژه‌وه‌ن���دى شه‌خسى و م���ادى خ��ۆی��ان ن��اچ��ار ب �ه پاراستنى به‌رژه‌وه‌ندى ئه‌و تاقم‌ه که‌مینه‌ی‌ه کراون. گه‌نجان له چوارچێوه‌ى ئه‌م بازنه‌ی‌ه خه‌یاڵ و خه‌ونه‌کانیان دهک���وژرێ و نائۆمێدى دهبێته دی��ارى به‌گشتى بۆ گه‌نجان ب ه تایبه‌ت گه‌نجى ک���ورد و ل�ه س���ه‌رووى هه‌مووشیانه‌و‌ه گه‌نجانى ژن ،بێکارى باڵى به‌سه‌ر کۆمه‌ڵگادا کێشاوه ،کورد و گه‌نجانى کورد مه‌حکوم به قاچاغى و کۆڵبه‌رى ده‌کرێن و دواجار دهبنه قوربانى و له کوره‌خانه‌کان وره و ئیراده‌یان ده‌شکێت و دواجار دواکه‌وتوویى له خوێندن دهبێته دیارى بۆ کۆمه‌ڵگاى کورد .به‌مشێوه‌ی ه له خه‌یاڵى گه‌نجى ک��ورددا تابلۆ ره‌ش و تاریکه‌کانى ورده ورده به‌ره‌و زیادبوون ده‌چێت و ئاسۆیه‌کى روون بۆ گه‌نجان نامێنێته‌وه .خه‌یاڵه‌کانى خۆکوشتن و نائۆمێدى سه‌رهه‌ڵده‌ده‌ن. گه‌نجانى رۆژه��ه‌اڵت نایانه‌وێت تابلۆ ره‌ش و ت��اری��ک�ه واقیعییه‌کان ک �ه ل ه ئه‌نجامى سیاسه‌تى کۆمارى ئیسالمى باڵیان ب�هس�ه‌ر واڵت���دا کێشاوه ببینن و بهمشێوهیه ئه‌م نائومێدی‌ه دهبێته هانده‌رێک بۆ په‌نابردنى گه‌نجان بۆ ماد‌ه هۆشبه‌ره‌کان و بهمشێوهیه بڕبڕه‌ى پشتى کۆمه‌ڵگا ک ه گهنجه ده‌شکێت ،ئه‌مه‌ش جه‌هه‌ننه‌مێک ه ک�ه ب����ه‌رده‌وام گه‌نجانى رۆژه����ه‌اڵت ب ه س�ه‌رگ�ه‌ردان��ى تیایدا دهس��ووت��ێ��ن .ژیانى کۆیالیه‌تى و سه‌ر شۆڕکردن به‌سه‌ر ئه‌و گه‌نجانه‌دا ده‌سه‌پێنرێت و لێره‌دا مه‌رگ ه �ه‌ڕه‌ش �ه ل�ه گه‌نجان دهک���ات و گه‌نج له گه‌وهه‌رى خۆى دوور دهکهوێتهوه و دوور که‌وتنه‌وه‌ى گه‌نج له رۆحى یاخى خۆى هه‌مان مه‌رگى گهنجه ،گه‌نجانى رۆژه �ه‌اڵت م��ردوون .کۆمارى ئیسالمى بهمشێوهیه گه‌نجان موحتاج دهک��ات و دواج���ار مه‌حکومیان ب��هوه دهک���ات ک ه بکه‌ون‌ه هاوکارى له‌گه‌ڵ سیستمى دڕنده‌ى ک��ۆم��ارى ئیسالمى و به‌کارهێنانیان به‌رامبه‌ر به هه‌موو ئ�هو که‌سانه‌ى ک ه رێگاى شۆڕش و راپه‌ڕینیان هه‌ڵبژارتووه. وات��ا گه‌نجانى رۆژه���ه‌اڵت گه‌نجانێکى بێکار و بێزار دوور له خه‌ون و خه‌یاڵه‌کانى خۆیانن. ک��ۆم��ارى ئیسالمى ل �هو گهنجانه ب ه شێوازه‌کانى جیاجیا وهک ئامێرێک ل ه بوارى فه‌سادى کۆمه‌اڵیه‌تى و جاسوسى، که‌ڵک وه‌رده‌گ���رێ���ت .ئ�ه‌رک��ى گۆشه‌ى گه‌نجان کارا کردن و زیندوو کردنه‌وه‌ى گهنجانه تا خۆیان بن و به گه‌وهه‌رى خۆیان بژین ،سه‌ر بۆ کۆیالیه‌تى نه‌وى ن �هک �هن ی��اخ��ى و س �ه‌رک �ه‌ش ب �ه هه‌موو شێوازێک ل�ه ه�هم��وو ب��وارێ��ک��دا ب �ه‌ره‌و رووى وه‌ه����ا سیستمێک ب��ب��ن �هوه ک ه کۆیالیه‌تى دهکاته دی��ارى بۆ م��رۆڤ، ب��ه‌ره‌و رووى ئ�هو که‌سانه‌ش ببنهوه ک ه وام��ان لێده‌که‌ن بێده‌نگى به‌رامبه‌ر ئه‌م سیاسهته ماڵوێرانکه‌ر‌ه هه‌ڵبژێرین و ده‌بێ باش بزاندرێ که وه‌ها سیستمێک هیچ کاتێک نایه‌وێت گوێ له مافه ره‌واکانمان بگرێت و به‌ڵێنى توانه‌وه‌ى گه‌وهه‌رى ئێمه‌ى داوه ،بۆیه‌ش ئێمه یاخیبوونمان هه‌ڵبژارد تا خۆمان بین« .له به‌رامبه‌ر داگیرکه‌ران یاخیبوون گه‌وهه‌رى ئێمه‌یه».
گش ()500.000دۆالر بوو»
ۆمپانیاى بابیلۆن:
ر هاواڵتیمان هێناوه چه‌تر :پێتانوای ه توانیوتان ه ته‌واوى رۆڵى خۆتان ببینن ل ه بواره‌که‌ى خۆتان؟
توانیومان‌ه ()%50ى کاره‌کان خۆمانجێبهجێ بکه‌ین له کوردستان. چه‌تر :هونه‌رمه‌ند نێوخۆیه‌کان گله‌یتان لێده‌که‌ن ک ه کار بۆ ئه‌وان
ئاستى رۆشنبیرى ێرتى نیه»
ناکه‌ن و په‌نا بۆ بێگان ه ده‌به‌ن؟
ه����اوک����ارى ن���هک���ردن���ى ه��ون��ه‌رم��هن��دهناوخۆییهکان به‌ماناى ئهوه نیه توانایان نیه، به‌اڵم ئێمه له سه‌ره‌تاو‌ه مه‌به‌ستمان ئه‌وه‌بوو‌ه ک ه وهک نێوده‌وڵه‌تى ده‌ربکه‌وین و دواتر کاره‌کانمان بخه‌ی‌ه نێوخۆ ،زۆربه‌ى هونه‌رمه‌نده‌کانى ناوخۆى کوردستان هاوکاریان له‌الیه‌ن حکومه‌ته‌و‌ه ههیه، هیچ هونه‌رمه‌ندێکى کورد نه‌هاتۆت‌ه الى ئێم ه و ره‌تى بکه‌ینه‌وه ،ئاماده‌ین کۆنسێرت بۆ هه‌موو هونه‌رمه‌ندێکى نێوخۆى کوردستان بکه‌ین.
چه‌تر :به‌راوردى چى ده‌که‌ى له‌نێوان هونه‌رمه‌ندى نێوخۆى کوردستان و بینانى؟
کێشه‌یه‌ک ههیه ،تائێستا له کوردستانم��ی��وزی��ک ن��هگ��هی��ش��ت��و‌هت��ه قۆناغێک پێشکه‌شى دهرهوهى بکه‌ین ،کوردستان ئاستى رۆشنبیرى کۆنسێرتى نیه ،چونکه له‌گه‌ڵ هاتنى هونه‌رمه‌ند بۆ سه‌ر شانۆ داواى پاره‌ک ه ده‌کات ،نه‌توانراو‌ه رێز له هونه‌رمه‌ند بگیرێت، خه‌ڵک ههیه ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ى کوردستان ()12 کاتژمێر ئۆتۆمبێل لێده‌خوڕێت بۆ بینینى
هونه‌ر و وێژه
ساڵی دووهم ژماره 56 2010/11/8 ممهه‌ممه دووش 2711/2/26 - 2011/5/16 دووشه
کۆنسێرتێک ،به‌اڵم خه‌ڵکى کوردستان ئاماده‌نی‌ه ئهوه بکات.
11
چه‌تر :کار له‌سه‌ر هونه‌ره‌کانى ترى وهک شانۆ و سینه‌ما ناکه‌ن؟
ئهمه کارێکى هه‌ڵه‌نی‌ه که ده‌یکه‌ین،چونکه کلتوره‌کان به‌یه‌که‌و‌ه جوانن به‌و مانای‌ه نیه ته‌واوى کلتورى کوردى بگۆڕین بۆ کلتورى تورکى.
ئه‌وه‌ش قۆناغێکى ترى کارهکانىکۆمپانیایه ،ئێستا کار له‌سه‌ر فیلمێکى نێوده‌وله‌تى سینه‌مایى ده‌که‌ین له‌سه‌ر کورد.
چه‌تر :به‌هاوکارى کردنى (که‌ناڵ )4و هێنانى کلتورى تورکى چى به‌رامبه‌ر ئه‌و گله‌یان ه ده‌ڵێیت ک ه دێت ه سه‌رتان؟
چه‌تر :ده‌وترێت که‌ناڵکى ئاسمانى داده‌مه‌زرێنن؟
ـ ق��ۆن��اغ��ى سێیه‌مى کۆمپانیا دامه‌زراندنى که‌ناڵێکى ئاسمانی‌ه و ئێستا سه‌رقاڵى ئاماده‌کردنى چه‌ند به‌رنامه‌یه‌کى ته‌له‌فزیۆنین و به‌رنامه‌ى (ئیبۆشۆش) ده‌هێنین‌ه ستۆدیۆکانى خۆمان.
ـ دهم��ان��هوێ��ت کلتوره‌که‌مان بمێنێت و ک��ل��ت��وری ت��ری��ش س����ودى ه��هب��ێ��ت ب��ۆم��ان، ده‌بێت هه‌مومان هه‌وڵبده‌ین کلتورى خۆمان گه‌ش‌ه پێبده‌ین ،س��ود له کلتورى بیانیش وه‌ربگرین ،ناکرێت که‌ناڵێک کلتورى کوردى فرامۆشبکات و په‌نا بۆ بێگان‌ه ببات.
چه‌تر :بۆچى ئه‌وه‌ند ه هه‌وڵه‌کانتان بۆ هێنانى کلتورى تورکى چڕکردۆته‌وه؟
شید :به‌ڕاستی شه‌رم ه بۆ هونه‌رمه‌ندێک سه‌ر ب ه کۆشی به‌رپرسدا بکات ناتوانى ت��ه‌واو یه‌ک هه‌ڵوێست بیت له‌گه‌ڵ ئیحساسى خۆتدا کاتێ گۆرانیه‌ک به‌رهه‌م دێنیت ،بۆ ئه‌و ستایله‌ى من عاشقیم ،ئه‌ده‌بیاتى هه‌شتاکان زۆر گونجاو‌ه له‌گه‌ڵى. چه‌تر :بۆچى بیرت لهوه کردهوه گۆرانیه‌ک بۆ چیاى قه‌ندیل بڵێیت؟ ـ ئهمه ته‌نها فکره‌یه‌ک‌ه و هیواموای ه له‌م سێدییه‌ى ئێستا ک��ارى تێدا دهک��هم وه‌ها گۆرانییه‌کى پیرۆز جێ بکهمهوه ،عه‌شقێکى زۆرم بۆ چیاى قه‌ندیل ههیه و قوربانى ته‌م و به‌فر‌و لوتک‌ه‌و گه‌ریالکانى ده‌بم ،ئه‌گه‌ر که‌رکوک دڵ��ى کوردستان بێت ،بێگومان قه‌ندیل تاجى سه‌رى نیشتمانه ،رۆژگار خستمی ه جه‌نگێکه‌و‌ه له سه‌رده‌مى پێشمه‌رگایه‌تیمدا ل ه چیاى قه‌ندیل دڵنیام ل��ه‌وه‌ى گولله‌م روو‌ه و گه‌ریال نه‌چرکاندووه ،به‌اڵم رهنگه شاخه‌کانم بریندار کردبێت‌و خۆم به شه‌رمه‌زار ده‌زانم له‌و تاوانه ،هیواداریشم بتوانم به‌م گۆرانیه قه‌ره‌بووى ئه‌و هه‌ڵ‌ه گه‌وره‌یه‌م بکهمهوه ،ئه‌مه‌ش به‌شێک ه له‌و شیعره‌ى ئاماده‌م کردووه بۆ ئه‌م گۆرانیه: ((گه‌ر خۆر دابه‌زێت‌ه زه‌وى به‌فرى قه‌ندیل ناتوێته‌وه چرۆیه‌ک له‌م نیشتمانه بوه‌رێنن سه‌د دار به‌ڕوو له قه‌ندیلدا ئه‌ژیه‌ته‌وه)) چه‌تر :خۆشه‌ویستیه‌کى زۆرت بۆ شاعیرى غه‌ریبنشین (عه‌بدواڵ په‌شێو) هه‌ی ه ئه‌م ه بۆچى دهگهڕێتهوه؟
راستگۆکانم خۆشویستوو‌ه ئه‌گه‌ر شاعیر بێت یان هه‌ر که‌سێکى دى ،له شیعره‌کانیدا ره‌نگدانه‌وه‌یه‌کى ته‌واو ده‌بینم له نێوان ژیان‌و ویژدانیدا ،ئه‌و سه‌رى ته‌نها بۆ شیعر دانه‌واند و گۆرانى بۆ نیشتمان چڕى ،یه‌که‌م شاعیر‌ه شیعره‌کانى کردبێت به گژى سه‌رکرده‌کانا ،ئه‌و به هه‌ڵوێستترین شاعیر‌ه له مێژووى ئه‌ده‌بیاتى کوردى دا ،بڕوانن‌ه نامیلک‌ه شیعرى براکوژى تا هه‌ڵوێستى ئه‌و شاعیر‌ه مه‌زنه‌تان بۆ ڕوون ببێتهوه (ڕیش‌ه سپیه‌که‌ى ماچ ده‌که‌م ) هیوام وایه ته‌ندروستى باش بێت. چه‌تر :تۆ پێشمه‌رگه‌یت ،کاریکاتێریستى، ده‌توانى به‌و هونهره رهخنه له ده‌سه‌اڵت بگرى؟ ـ ئ��هگ��ه‌ر ب��ت��هوێ رهخ��ن��هگ��رێ��ک��ى س��ه‌ر راس��ت بیت نابێت ته‌نها ره‌خنه‌کانت روو ل ه ده‌سه‌اڵت بێت ،هیچ به‌رژه‌وه‌ندیه‌کى تایبه‌تى ێ بۆ کاره‌کانم دیارى بکات، ناتوانێت سنوور ره‌خنه‌گریش ده‌بێت ئاماده‌ى قوربانیدان بێت، من خه‌ڵکى ترسنۆکم خۆشناوێت ،نامه‌وێت پێشمه‌رگه‌یه‌کى ترسنۆک‌و بێ هه‌ڵوێستبم له ئاست رووداوه‌ک�����ان ،س���ه‌دان کاریکاتێرم باڵوکردوه‌ته‌و‌ه ته‌نانه‌ت له‌سه‌ر یه‌کبه‌یه‌کى سه‌رکرده‌کان به ده‌سه‌اڵت‌و ئۆپۆزسیۆنیشه‌وه. چه‌تر :ئه‌و چه‌که‌ى ل ه شانتای ه و ئه‌و کیس ه خه‌وه‌ى تێیدا ده‌خه‌ویت چۆن له‌گه‌ڵ ئه‌ده‌ب‌و هونه‌ردا پێک دێتهوه؟
ـ شه‌هید (کاروان عوسمان) له گۆرانییه‌کى ـ ئ��هگ��ه‌ر ب����ه‌وردى سه‌رنجى شیعره‌کانى ئه‌و منداڵ‌ه ریش سپى یه بده‌یت تێده‌گه‌یت دا دهڵ���ێ���ت (ل���ول���هى ت��ف��هن��گ��ى چ���ه‌وس���اوه بۆ ئ��هوهن��ده خۆشم ده‌وێ���ت ،ههمیشه که‌س ه راس��ت��ه‌ڕێ��ی��هک��ی��ش ه��هڵ��ن��اک��ات) ئ���هوه زۆر
هونه‌رمه‌ندێک س��ه‌ر ب��ه کۆشى چه‌ندین به‌رپرسدا بکات بۆ ئه‌وه‌ى به‌رهه‌مێکى هه‌بێت، لێره‌دا حه‌قى هونه‌رمه‌ندانیش‌ه به‌رهه‌مه‌کانیان بێ به‌رامبه‌ر ن��ه‌ده‌ن به راگه‌یاندنه‌کان ،هه‌ر هونه‌رێکیش بۆ بازرگانى ک��ردن بێت زوو ده‌پوکێته‌وه ،له‌م جۆر‌ه هونه‌رمه‌ندانه‌ش زۆرن ل ه به‌و هۆیه‌و ه قه‌سیده‌یه‌ک ده‌نوسى، کۆمه‌ڵگه‌ى کوردیدا. ده‌پرسم شیعره‌کانت ده‌توانن ئه‌و
راسته ،تفه‌نگه‌که‌ى من تفه‌نگى مه‌زڵوم ه نه‌ک زاڵم ،تفه‌نگى به‌رگری‌ه نه‌ک هێرش، دوژمنه‌کانیشمان ب��ه هیچ ج��ۆرێ��ک سڵ له قڕکردنمان ن��اک��هن��هوه ،س��ه‌دان گه‌ریالى گۆرانیبێژمان ههیه منیش هیوام وایه یه‌کێک بم له ئه‌وان‌و دهخ��وازم زه‌مه‌نێک بێت لوله‌ى تفه‌نگه‌کان بکهینه شمشاڵ ،ئ��هوه ق��ه‌ده‌رى نه‌ته‌وه‌یه‌ک‌ه من چیبکه‌م ،کیس‌ه خه‌وه‌که‌ش چه‌تر :که‌ناڵه‌کانى ئۆپۆزسیۆن راست وهک ئه‌و ژیان‌ه وایه ئێمه‌ى تێداین وهک و ده‌سه‌اڵت کامیان گرنگى ب ه تۆ‌و چۆن رۆژان‌ه هه‌مان گوزه‌رمان دووبار‌ه دهبێتهوه هاوشێوه‌کانت دهدهن؟ ئ��اواش هه‌ناس‌ه تاساوه‌کانى ناو کیس‌ه خه‌و ـ تا ئێستا کارى سیدیه‌که‌م ته‌واو نهکردووه وهک ئهوه وایه ته‌رمێکى زیندوو بیت. و ده‌رنه‌که‌وتووم ،بۆیه جارێ دیارنی‌ه له‌باره‌ى منه‌وه ،ته‌نها گۆرانیه‌کم به راگه‌یاندنه‌کان داوه چه‌تر :سێ گۆرانیت ههیه ،بۆ که گۆرانى (قه‌فه‌س)هو ناردووم‌ه بۆ رادیۆى دووانیان سولفه‌ت کردووه ،بۆ ئه‌وى تریش قه‌رزت ل ه کۆمپانیایه‌ک ده‌نگى گۆڕان‌و له که‌ناڵ‌ه ئۆپۆزسیۆنه‌کاندا ب���ه‌رده‌وام دادهب��ه‌زێ��ت ،به‌ڵێنى ئه‌وشیان پێداوم کردووه ،بۆچى هیچ که‌سێک قه‌ره‌بوو‌ه مادییه‌که‌ى ئه‌و ماده‌یه‌م به نیوه‌یى هاوکاریت ناکات؟ ـ له‌بیرمان نه‌چێت سامانى حکومه‌ت داهاتى بۆ بگێڕنه‌وه ،داواى به‌رنامه‌یه‌کیان لێکردم، هاواڵتیانى ئه‌م هه‌رێمه‌یه ،بۆیه من داواى به‌اڵم من ره‌تم کردهوه به‌هۆى که‌م به‌رهه‌میه‌وه، هاوکاریم له حکومه‌ت نهکردووه تا گله‌ییان چ���اوه‌ڕوان���ى گرنگیدانیش ن��اک��هم ل��ه‌الی��هن لێبکه‌م ،گۆرانى (قه‌فه‌س) که بۆ ئ��ازادى که‌ناڵه‌کانى ده‌سه‌اڵته‌وه. وتراو‌ه چه‌ند مانگێک کرێکاریم کردووه ،ئه‌و چه‌تر :زوڵمت ل ه منداڵه‌کان‌و گۆرانیبێژانه‌ى پشت به‌حکومه‌ت ده‌به‌ستن زوڵم خێزانه‌که‌ت نه‌کردوو ه ل ه پێناو له هاواڵتى ئه‌م ههرێمه ده‌که‌ن ،ئه‌بێ هونه‌رمه‌ند ئه‌ده‌ب‌و هونه‌ردا؟ پشت ب��ه ب��اخ��هڵ��ى خ��ۆى ببه‌ستێت ،ده‌بێت ـ بێگومان ،زوڵمم له جه‌سته‌ى خۆیشم حکومه‌ت هاوکارى هونه‌رمه‌ندانى گۆرانیبێژ کردووه له پێناو به‌ده‌ستهێنانى به‌رهه‌مێک نه‌کات ،ته‌نها ده‌بێت رێگربێت له‌به‌رده‌م کۆپى هه‌ندێک کارى قورسم کردنى به‌رهه‌مه‌کانیاندا ،تا هونه‌رمه‌ندان ک�����ردوه ،چونک ه بتوانن به داهاتى خۆیان سیدى به‌رهه‌م بێنن م�������ن ی�����هک و ژیانیان دابین بکه‌ن ،به‌ڕاستى شه‌رم‌ه بۆ گ��ورچ��ی��ل��هم
هونه‌ری (سرت ه له‌گه‌ڵ با) و (خه‌یام) ل ه فێستیڤاڵی کیش نمایشکران
په‌یوه‌ند یادی له‌سێداره‌دانی ب ه شایی کردهوه
فیلمی سینه‌مایی (سرت‌ه له‌گه‌ڵ با) و فیلمی (خه‌یام) له ده‌رهێنانی (شه‌هرام عه‌لیدی) له یه‌که‌مین خولی فێستیڤاڵی نێونه‌ته‌وه‌یی فیلمی کیش له واڵتی ئێران نمایشکران. به پێی راپۆرتی راگه‌یاندنی گشتی کۆمپانیای (تاو فیلم)ـ فیلمی سینه‌مایی (سرت‌ه له‌گه‌ڵ با) ل ه ده‌رهێنانی سینه‌ماکاری کورد (شه‌هرام عه‌لیدی) ل ه هۆڵی کۆبوونه‌وه‌کانی نێونه‌ته‌وه‌یی دوورگه‌ی کیش ل ه که‌نداوی فارس ،له به‌شی پێشبڕکێی سینه‌مای ئێران له میانه‌ی یه‌که‌مین خولی فێستیڤاڵی نێونه‌ته‌وه‌یی فیلمی کیش نمایشکرا. ع��وم��ه‌ر چاوشین ئه‌کته‌ری س��هرهک��ی فیلمی سینه‌مایی (سرت‌ه له‌گه‌ڵ با) له الی��هن ئه‌ندامانی لێژنه‌ی ناوبژیوانی به‌شی پێشبڕکێی فێستیڤاڵی نێونه‌ته‌وه‌یی فیلمی کیش بۆ وه‌رگرتنی خه‌اڵتی باشترین ئه‌کته‌ری فیلمی فێستیڤاڵ کاندید کرابوو.
ن��اڕه‌زای��هت��ی��هک��ان پ��هی��وهن��د ج���اف ن��او‌هس��ت��ێ��ن��ێ��ت و کۆنسێرته‌که‌ی له رۆژهه‌اڵتی کوردستان له ساڵیادی له‌سێداره‌دانی چوار گه‌نجی کورد رێکخست. دوای ئ���ه‌وه‌ی ل��هس��ه‌ر بانگهێشتی ده‌وڵ��هت��ی ئێران داواک����را ل��ه ده‌نگبێژ په‌یوه‌ند ج��اف ک��ه ل��ه رۆژان��ی (9و10و)11ئ���هم مانگ‌ه کۆنسێرتێک له شاری سن ه به‌ڕێوه‌به‌رێت ،به‌اڵم ناڕه‌زایه‌تی هێزه سیاسیه کوردییه‌کان و ج��هم��اوه‌ری لێدهکهوێتهوه بۆیه ئ��هو ریکالمانه‌ی دانرابوون بۆ کۆنسێرته‌ک‌ه البران ،ئه‌وه‌ش له‌کاتێکدابوو که خه‌ڵک داوایانکرد له ساڵیادی له‌سێداره‌دانی فه‌رزاد و هاوڕێکانیدا ئه‌و کۆنسێرت‌ه نه‌کرێت بۆیه پالنه‌که‌یان گۆڕا و له رۆژانی (10و11و )12کۆنسێرته‌ک‌ه بۆ ئه‌و ده‌نگبێژ‌ه سازدرا. یه‌کێک له‌و چاالکانه‌ی که داوای له په‌یوه‌ند کرد ئه‌و کۆنسێرت‌ه له‌و رۆژه‌دا نه‌کات رۆئیا تلوعی بوو ل ه په‌ڕه‌ی تایبه‌تی په‌یوه‌ندا نوسیویه‌تی «ئایا ده‌توانی ل ه رۆژێکی وادا که خه‌ڵک له ماته‌مینیدان تۆ شاد بیت براکه‌م؟ تکای‌ه ئه‌و پیالنه‌ی کۆماری سێداره‌ی ئێران پوچه‌ڵ بکه‌ره‌و‌ه و مه‌چۆ».
ه��هی��ه ،خ��ۆم گ��رن��گ نیم ب���ه‌الى خ��ۆم��هوه( ،ش��ه‌ه��رام) )15( ،ساڵه شیعر ده‌نوسێت، هیواداریشم قه‌ره‌بووى منداڵه‌کانم‌و خێزانه‌که‌یشم زیاتر له ( )100کاریکاتێرى له رۆژنام ه و گۆڤاره‌کاندا باڵو کردوه‌ته‌وه )10( ،ساڵ بکهمهوه له داهاتوودا. له‌گه‌ڵ گروپى مۆزیکى ش����اره‌زوور کارى چه‌تر :ته‌رمى چه‌ند هاوڕێیه‌کت کردووه. ده‌بینى ل ه سه‌نگه‌ردا ب ه شه‌هیدى‌و
فۆتۆی هه‌ڵبژارده
ئاگر‌و خوێنه‌ى به‌ربووه‌ت ه رۆحت هێورى بکهنهوه؟
ێ ئ��اگ��ر ه��هی��ه ب��ۆ ه��هت��ا هه‌تای ه ـ ه��هن��د پشکۆکه‌ى له دڵتا دهگ���ه‌ڕێ ،قه‌تر‌ه خوێن ههیه هه‌رگیز له گه‌ردنت نابێته‌وه ،ئه‌کرێ هه‌ندێکجار شیعر سه‌بوریه‌کى بێ نوزه‌نوزى گ��ۆران��ى فرمێسکه‌کانت خ��وڕت��ر بکه‌ن، من ههمیشه له شیعره‌کانم دا ترپه‌ى دڵى هاوڕێکانم نوسیوه‌ته‌وه ،له گۆرانییه‌کانیشمدا هه‌روا ده‌که‌م. پرۆفایل :شه‌ماڵ ره‌شید ل ه دای��ک��ب��ووى ()1980ی�����ه ل ه سه‌یدسادق ،تا قۆناغى ن��اوهن��دى خوێندووه، دوو منداڵى هه‌ی ه به ناوه‌کانى (س��ای��ه) و
کوردان له رۆژانى (15 ،14و)16ی مانگ زمانى کوردى پیرۆز ده‌که‌ن
دیدار
هانا ئازاد سه‌لوان سه‌لیم ،به‌ڕێوه‌به‌رى کۆمپانیاى بابیلۆن میدیا، له‌میانى دیمانه‌یه‌کى له‌گه‌ڵ (چه‌تر) ئاماژ ه بۆ ئه‌و ه ده‌کات کۆمپانیاکه‌یان ل ه ماوه‌ى داهاتوو چه‌ندین هونه‌رمه‌ندده‌هێنێت ه کوردستان و پرۆژه‌ى دامه‌زراندنى که‌ناڵێکى
ته‌له‌فزیۆنیشیانهه‌یه. چه‌تر :سه‌ره‌تاى دروستکردنى ئه‌و کۆمپانیای ه ل ه کوێو ه هاتوو ه و چۆن ده‌ستتان پێکردوه؟
«ته‌نها گرێبه‌سته‌که‌ى گوگ
تاکاره‌کانمان به‌رى خران ،ئه‌وکارانه‌ى کراوه له‌ماوه‌ى راب��ردو هێنانى چه‌ندین هونه‌رمه‌ندى ف��ارس و ع��ه‌ره‌ب ب��وون و ئه‌وانه‌ى له‌داهاتوو به‌نیازین بیانهێنین بۆ کوردستان بڕیاره (ففتى سێنت) له ساڵى ( )2012بێنین. چه‌تر :چۆن ده‌توانن ئه‌و هونه‌رمه‌ندان ه رازى بکه‌ن ،چونک ه ئه‌وان ره‌وشى هه‌رێم زۆرجار به مه‌ترسى ده‌بینن؟
ـ ل��هس��اڵ��ى ()1998 ل���ه ه��ۆڵ��هن��دا س���هرهت���اى چه‌تر :به‌پێى زانیاریه‌کان گرێبه‌ست بکه‌ین و توانیومان‌ه ل��هو رێگه‌یه‌و‌ه گه‌ش ه به‌ڕێوه‌به‌رى کۆم دام��ه‌زران��دن��ى ب��وو ،دوات��ر له‌گه‌ڵ ئه‌و هونه‌رمه‌ندان ه پاره‌ى به‌هه‌ندێک بوار بده‌ین له هه‌رێمى کوردستان، ل����ه س���اڵ���ى ()2006 ـ ئه‌گه‌ر له‌چوارچێوه‌ى پرۆژه‌یه‌کى دیارى زۆرى تێده‌چێت؟ ئێمه ل��هو م��اوه‌ی��هدا زی��ات��ر ل��ه ( )10ه��ه‌زار ستمان ل��ه ک��وردس��ت��ان ده ک��راوب��ێ��ت ئ��اس��ان��ه ،چونکه پێشتر ده‌بێت ـ راسته ،هێنانى هونه‌رمه‌ند پ��اره‌ى زۆرى هاواڵتیمان بۆ کۆنسێرته‌کان هێناوه‌ت‌ه هه‌رێمى به‌کاره‌کانمان ک��رد و به‌رنامه‌کانیان پ��ێ بڵێیت ئ��هگ��ه‌ر ن��ا ئه‌و تێده‌چێت ،ئه‌گه‌ر دوا هونه‌رمه‌ند به نمون ه کوردستان. م���اوهى ساڵێکى هونه‌رمه‌ندان‌ه رازى نابن ،زۆر گرنگه له سه‌ره‌تادا وه‌رب���گ���ری���ن ه��ێ��ن��ان��ى (گ���وگ���ش) ب���وو ک ه چه‌تر :رێککه‌وتنتان له‌گه‌ڵ هیچ ه هه‌ی ه له‌سه‌ر کۆمه‌ڵگا؟ وی�������س�������ت کوردستانیان پێ ئاشنا بکه‌یت بۆ ئه‌وه‌ى باوه‌ڕ گرێبه‌سته‌که‌ى نیو ملیۆن دۆالرب��وو جگه ل که‌ناڵێکى ئاسمانى ههیه ،به‌وپێیه‌ى به کۆمپانیاکان بکه‌ن و بێن له‌گه‌ڵیاندا. مانه‌و‌ه و رێگایان. راس��ت��ه ئ���هو ک��هن��ااڵن��ه ب��ۆ بهشێکىههندێک له‌که‌ناڵه‌کان ده‌یان هه‌زار چه‌تر :ب ه به‌راورد له‌گه‌ڵ چه‌تر :له‌و بازرگانى کردن ه هیچ کۆمهڵگه جێگه‌ى ناڕازین ،به‌اڵم به‌رنام‌ه و دۆالر پار ه قه‌رزدارتانن؟ هونه‌رمه‌ندى تر زیاتر هونه‌رمه‌ندى کات زه‌ره‌تان نهکردووه؟ ـ تائێستا پ��هی��وهن��دى به‌هێزمان له‌گه‌ڵ کارى که‌ناڵه‌ک‌ه په‌یوه‌ندى به ئێمه‌و‌ه نیه ئه‌وه‌نده‌ى فارس ده‌هێنن بۆچى؟ ـ دهت��وان��ى بڵێیت هیچ ک��ات قازانجتان ک��هن��اڵ��هک��ان��دا ن��ی��ه ،ت��هن��ه��ا (ک���هن���اڵ )4و په‌یوه‌ندى به ئیداره‌ى که‌ناڵه‌که‌و‌ه ههیه و ئێم ه ـ ئێمه ده‌زانین زۆر له گۆرانیبێژه‌کانى فارس کردووه ،له‌هێنانى هونه‌رمه‌ندى بیانى زه‌ره‌ریکى (کۆڕه‌ک) ئێمه دروستمانکردون و به‌شێکیش په‌یوه‌ندیمان به‌ئیداره‌ى که‌ناڵه‌که‌و‌ه نیه ،ئه‌گه‌ر پێشتر له ئه‌مریکا ژیاون و ماوه‌ى چه‌ند ساڵێک ه زۆرمانکردوه ،به‌تایبه‌تى ئه‌و کۆنسێرتانه‌ى له ریکالمه‌کانیان ئێمه بۆمان وه‌رگ��رت��ن ،که‌ناڵى تریش له‌م شێوهیه هه‌بێت ئاساییه. هاتونه‌ته‌و‌ه ئێران ،بۆیه زیاتر خه‌ڵک ئاشناى س��پ��ۆن��س��ه‌رى ن���ی���ه ،ب�����ه‌اڵم ح���ک���وم���هت و هه‌ندێک که‌ناڵ قه‌رزدارمانن ،به‌اڵم ناتوانم کۆنسێرتى فارسهکانه و ئاراسته‌ى کارکردنى کۆمپانیاکانى تر ته‌نها هاوکارى مه‌عنه‌ویان ناوه‌کانیانئاشکرابکه‌م. ئێمه‌ش بۆ هونه‌رمه‌ند‌ه فارسهکانه ،ئێستاش کردوین ،به‌اڵم ئێمه کۆمپانیاى سه‌ربه‌خۆین چه‌تر :ئێو ه ئه‌و که‌نااڵنه‌تان زۆر له‌و هونه‌رمه‌ندانه‌ى پێشتر هاتوون ده‌یانه‌وێت و ئه‌و ستۆدیۆیانه‌ى که دروستیشمان کردووه دروستکرد ،به‌اڵم پێتان وانیه جاریکى تر بێنه‌و‌ه بۆ هه‌رێمى کوردستان ،له‌سه‌ر ئه‌رکى خۆمان بووه. گله‌یى زۆریان له‌سه‌ر ه و زۆربه‌ى له‌و هونه‌رمه‌ندانه‌ى که هێناومانن (موعین بۆچى ن ه ک ه د چه‌تر :ئه‌گه‌ر زه‌ره‌ر ب ه دواداچونه‌کان ل ه سه‌ریان ئه‌و ه ئه‌سفه‌هانى ،له‌یال فروهه‌ر ،ئیبى ،گوگوش ،به‌رده‌وامن له‌و کاره‌تان؟ ده‌رده‌خه‌ن ک ه کاردانه‌وه‌ى سلبیان نه‌جوا که‌ره‌م ،شوهر‌ه و...هتد). ـ بۆ ئه‌وه‌ى قه‌باره‌ى کۆمپانیا زیاتر فراوان
زیاتر ل ه ( )10هه‌زار
«کوردستان ئ کۆنسێ
ئه‌ده‌بیات ل ه هه‌ولێر ل ه ره‌وشێکى خراپدای ه «سه‌ربه‌خۆ نه‌بوونى نوسه‌ران واده‌کات نوسینه‌کانیان به‌مردوویى له‌دایک بن» ئاماده‌کار
رێبین ئه‌حمه‌د الیه‌نێکى زیندوى هه‌ر شارێک ئهدهبیاته ،ئه‌ده‌بیات ته‌نها خۆى ل ه شیعر و چیرۆکدا نابینێته‌وه ،به‌ڵکو ب ه ژانر ه کاریگه‌ره‌کانى وهک (رۆمان، کورت ه چیرۆک ،شیعر ،په‌خشان و)...ه ،ئه‌مه‌ش کاریگه‌رى گه‌وره‌ى هه‌ی ه له‌سه‌ر تاک و کۆمه‌ڵگا. له‌م راپۆرته‌ى رۆژنامه‌ى (چه‌تر)دا به‌ربه‌سته‌کانى به‌رده‌م گه‌شه‌سه‌ندنى ئه‌ده‌بیات ل ه هه‌ولێر ده‌خرێته‌ڕوو و شاعیرێکیش پێیوای ه سه‌ربه‌خۆ نه‌بوونى نووسه‌ران واده‌کات نوسینه‌کانیان به‌مردوویى له‌دایک بن. «کتێبه‌کان ده‌بن ب ه ئامراز»
گه‌ر سه‌رنج له زانکۆ و خوێندنى ئه‌ده‌بیات له زانکۆکان بده‌ین ،ده‌بینین که به‌شى زمان و ئه‌ده‌بیات و خوێندنى ره‌خنه‌ى ئه‌ده‌بى و الیه‌نى تیۆرى ئه‌ده‌ب بوونیان ههیه و سااڵنه‌ش چه‌ندین نامه‌ى جیاجیا له‌الیه‌نى زم��ان و ئه‌ده‌بیات پێشکه‌ش ده‌کرێن ،له باسى ده‌رچ��وون��هوه تا نامه‌ى دکتۆرا .لهمبارهیهوه (دیار محه‌مه‌د) ده‌رچووى کۆلێژى زمان پێیوایه لهگه ڵ ئه‌وه‌شدا که بوونى لێکۆڵینه‌وه‌ى ئه‌ده‌بییه‌کان گرنگی
هونه‌رمه‌ندی ههفته
ئا /تایه‌ر چه‌مچه‌ماڵی
تایبه‌تیان ههیه ،به‌اڵم ئه‌و راپۆرت و نامانه‌ى ل ه زانکۆکاندا هه‌ن زیاتر بۆ مه‌به‌ستى وه‌رگرتنى نمر‌ه و په‌ڕینه‌وه‌ى قوتابین له قۆناغێکه‌و‌ه بۆ قۆناغێکى تر ،ئ��ه‌وه‌ش وادهک��ات قوتابى ئه‌وه‌نده‌ى به دواى وه‌رگرتنى نمره‌و‌ه بێت به دواى لێکۆڵینه‌وه‌ى ئه‌ده‌بى و پراکتیک کردنییه‌و‌ه نه‌بێت له دواى ده‌رچوونى ،لێره‌شدا هه‌م کتێبه‌کان ده‌بن به ئامراز ،هه‌م لێکۆڵینه‌وه‌کانیش. «فه‌زا ئایینى و سیاسی به‌ربه‌سته»
گه‌ر ئهمه هۆکارى پچڕانى په‌یوه‌ندى زانکۆ بێت به کۆمه‌ڵگا له رووى ره‌خنه‌ى ئه‌ده‌بى و پراکتیک کردنى تیۆرییه‌کان و به‌رهه‌مهێنانى کۆمه‌ڵێک که‌سى چاالک .هۆکارگه‌لێکى تریش هه‌ن که کار له ره‌وشى ئه‌ده‌بیات ده‌که‌ن له هه‌ولێر ،ئه‌م هۆکارانه‌ش په‌یوه‌ندییان ب ه خوێندنه‌وه‌ى تاکه‌کانه‌و‌ه ههیه( .ئومێد قه‌ره‌نى) وهک خوێنه‌رێک ئاماژه ب��ه‌وه‌ده‌دا سه‌ره‌ڕاى ئه‌وه‌ى خوێندنهوه له کۆى کۆمه‌ڵگاى کوردى نه‌بۆت‌ه کلتوور ،له هه‌ولێردا ف��هزا ئایینى و سیاسیه‌که‌ش زۆرج���ار دهب��ن��ه به‌ربه‌ست، به‌ڕاده‌یه‌ک واده‌که‌ن گه‌نجه‌کان که‌متر روو له خوێندنهوه بکه‌ن ،ئه‌وه‌شى که ده‌خوێننه‌و‌ه که‌متر روو له بابه‌تى فکرى و ئه‌ده‌بى ده‌که‌ن، زیاتر ب��ه‌دواى بابه‌تى رووکه‌شی یان هه‌واڵى وه‌رزش��ی��ی��هوهن ،ئهمه وادهک����ات کلتورێکى ئاراسته‌کراوى بێت پرسیار دروستبێت. هه‌ر سه‌باره‌ت به‌خوێندنه‌وه‌ى کتێبى ئه‌ده‌بى و باڵوکراو‌ه ئه‌ده‌بیه‌کان (نالى) رۆژنامه‌فرۆش له خانه‌ى ئاشتى باس له بوونى زۆرى کتێب و
باڵوکراوه‌کان ده‌کات ،ئه‌وه‌ش ده‌ڵێت :که کتێب‌ه ئه‌ده‌بى و فکرییه‌کان که‌متر فرۆشیان ههیه و گه‌نجه‌کان زیاتر هه‌واڵ و رۆژنامه‌ى وه‌رزشى دهخ��وێ��ن��ن��هوه ،ئه‌گه‌رچى خ��وێ��ن��ه‌رى ئ��ه‌د‌هب��ى ههیه، ب�����ه‌اڵم ن��وخ��ب��هی��هک��ه و زیاتر ئه‌مانیش خوێنه‌رى گ���ۆڤ���ارهک���ان���ن ،ن��هک کتێب س���ه‌ره‌ڕاى که‌مى خ���وێ���ن���ه‌ر و پ��چ��ڕان��ى پ��هی��وهن��دى و خوێندنى زان���ک���ۆ ب���ه رهخ���ن���هى ئه‌ده‌بى ،به‌ربه‌ستى تریش هه‌ن له به‌رده‌م به‌ره‌وپێش چ������وون������ى دی��������ارى ئه‌ده‌بیات له هه‌ولێر ئ���هم ب��ه‌رب��هس��ت��ان��ه‌ش رووده‌ک���هن���ه ن��اوهن��ده ئه‌ده‌بییه‌ک‌هوچۆنێتى ب�ڵاوک��ردن��ه‌وه‌ى ده‌ق و لێکۆڵینه‌وه‌کان ل��ه‌الی��هن گ��ۆڤ��ار و رۆژنامه‌کانه‌وه .لهمبارهیهوه زۆرج��ار شاعیر و نوسه‌ر‌ه گه‌نجه‌کان ئهوه به تێبینى ده‌گرن که باڵوکراو‌ه و گۆڤاره ئه‌ده‌بییه‌کان که‌متر بوار به نوسه‌ر‌ه گه‌نجه‌کان دهدهن و جۆرێک قۆرغکردنى ئه‌ده‌بى ههیه و ناوى نوسه‌ره‌کان ل ه
دروستبوونى ده‌نگى نوێ له‌ناو ئه‌ده‌بیات به‌هۆى ئه‌وه‌ى که ده‌قه‌کان زیاتر له رێگاى ناسین و هاوڕێیه‌تیه‌و‌ه باڵوده‌کرێنه‌وه، نه‌وه‌ک گۆڤاره‌کان ده‌ق به بنه‌ما بگرن. (گ����ۆران ره‌س���وڵ زه‌وق����ه) س��ه‌رن��وس��ه‌رى گۆڤارى ( )23که مانگانه‌یه‌کى ئه‌ده‌بى و هزرى و ره‌خنه‌ییه ،ئه‌و پێیوایه نه‌بوونى سه‌ربه‌خۆیی گۆڤاره‌کان وا دهک��ات ده‌ق و بابه‌ته‌کان به بنه‌ما نه‌گرن و زۆرج��ار ده‌قى جوان له‌م گۆڤارانه‌دا که‌ڵه‌ک‌ه ده‌بن و باڵوناکرێنه‌وه ،به‌هۆکارى ئه‌وه‌ى ده‌نگى تازه‌ن و که‌س نایاناسێت ،ئه‌مه‌ش دهبێته رێگر ل ه دروستبوونى ده‌نگى تاز‌ه و قه‌ڵه‌مى نوێ له‌ناو ئه‌ده‌بیاتدا. «کۆبونه‌وه‌یه‌کى ته‌ندروست بۆ بابه‌تێکى ئه‌ده‌بى نابینرێت»
گۆڤاره‌کان دووبار‌ه دهبنهوه.
«ده‌قى جوان ل ه گۆڤارانه‌دا که‌ڵه‌که‌ده‌بن و باڵوناکرێنه‌وه»
به واتایه‌ک زه‌حمه‌تێکى زۆر ههیه له‌سه‌ر
ئازاد ه ره‌ش: (هونه‌ر ته‌نها بۆ هونهره) ،قسه‌ی ئه‌و خه‌ڵکانه‌ی ه ک ه دژ به‌گه‌شه‌کردنی کومه‌ڵگان
هونه‌رمه‌ند ئازاد ه ڕه‌ش ک ه سااڵنێک ه له ڕێی سرود و گۆرانیه‌کانیه‌و ه خزمه‌ت ب ه هونه‌رى گه‌له‌که‌ى ده‌کات، پاش گیان له‌ده‌ستدانى گه‌رمیانى یانز ه ساڵ بڕیارى واز هێنانیدا له گۆرانى وتندا تا بکوژانى ئه‌و ده‌درێن ه دادگا ل ه لێدوانێکدا بۆ (چه‌تر) ده‌ڵێت :سورم له‌سه‌ر هه‌ڵوێسته‌که‌م و ئێستا کارى هونه‌رى تر ده‌که‌م له‌ڕێى ئینتهرنێتهوه. ئازاد‌ه ڕه‌ش ئه‌و تێڕوانین ه ب ه هه‌ڵ ه ده‌زانێت ک ه زۆرێک ل ه هونه‌رمه‌ندان پێیانوای ه هونه‌ر ته‌نها بۆ هونهره نه‌ک ک��ێ��ش�� ه ک��ۆم��ه‌اڵی��هت��ی و س��ی��اس��ی�� هک��ان ،پ��ێ��ی��وای�� ه داگیرکه‌رانى کوردستان واڕای�����ان ه��ێ��ن��اوی��ن ک ه هونه‌ر ته‌نها بریتی ه ل ه گ��ۆران��ى و هه‌ڵپه‌ڕکێ و چه‌پڵه ،ل ه کاتێکدا ئ��� هم��� ه پ���هی���وهن���دى ب ه کلتوره‌که‌مانه‌و‌ه ههیه، دهڵ����ێ����ت :دهت���وان���ی���ت ب ه
هونه‌ره‌که‌ت ته‌عبیر ل ه کاره‌ساتی نه‌ته‌وه‌که‌ت و میژووى نه‌ته‌وه‌که‌ى خۆت بکه‌ى هونه‌رمه‌ند ده‌بێت بزانێت ل ه چ واقیعیک ده‌ژی یان واڵته‌که‌ى پێویستى ب ه چ هونه‌ریک ههیه ،ئه‌وانه‌ى ده‌ڵێن هونه‌ر ته‌نها بۆ هونهره ئه‌و خه‌ڵکانه‌ن ک ه دژ به‌گه‌شه‌کردنى کومه‌ڵگان. ئ��ازاد‌ه ره‌ش ئه‌و هه‌ر ل ه سه‌ره‌تاى کارکردنیه‌و‌ه حه‌زیکردو‌ه کاره‌کانى ره‌سه‌نایه‌تى میلله‌ته‌که‌ى پێوه دیار بێت وهک ئه‌داى و شیعرى کوردى ،به‌اڵم وهک خۆى ده‌ڵێت :وهک هه‌ستکردن ب ه به‌رپرسیارێتى له‌م واڵت ه که پڕ‌ه ل ه ده‌ردوو نه‌هامه‌تی و نا خۆشى حه‌زیکردو‌ه بۆ ژیانى ئه‌م خه‌ڵک ه کاربکات بۆی ه هه‌وڵیداو‌ه خه‌مى ئامێزى واڵته‌که‌ى کۆبکاته‌و‌ه و ل ه گۆرانیه‌کانیدا. ئه‌و ل ه به‌رامبه‌ر ئه‌و هه‌ڵوێسته‌ى ک ه واز ل ه گۆرانى وتن ده‌هێنێت تا ئه‌و کاته‌ى بکوژانى (گه‌رمیان) ده‌درێن ه دادگا ،ده‌ڵێت :من بێده‌نگبونم هه‌ڵبژارد ل ه دواى شه‌هیدکردنى گه‌رمیانى یانز‌ه ساڵ به‌ده‌ستى چه‌کدارى کورد له‌ژێر ناوى پێشمهرگه ،چونک ه ته‌ق ه ل ه منداڵ و خوێندکارانى ئه‌م واڵته‌کرا و گه‌شت ه ئه‌و ئاسته‌ى منداڵێکى ئاوا شه‌هید بکرێت ،بۆی ه ئه‌و قه‌ناعه‌ته‌م ال دروستبوو چیتر دڵم رێگاى گورانى وتنم پێنادات تا ئه‌وکاته‌ى به‌رپرسێکى گه‌نده‌ڵى ئه‌م واڵت ه ئه‌مرێت ،یان بکوژانى ئه‌و مندااڵن ه دادگایى ده‌کرێن ئه‌وکات ه گۆرانى ده‌ڵێم ،به‌اڵم ئێستا کارى هونه‌رى تر ده‌که‌م له‌ڕێى ئینتهرنێتهوه روداوه‌کانى کوردستان کۆئه‌که‌مه‌و‌ه له‌گه‌ڵ ده‌نگێکى شێواو ده‌یده‌مه‌و‌ه چاوى ده‌سه‌اڵت ک ه ئێمه هاتووین و چۆن تێده‌کوشین .دوباره‌شى کردهوه له‌سه‌ر هه‌ڵوێسته‌که‌ى خۆى به‌رده‌وامده‌بێت و ده‌ڵێت :په‌شیمان نیم ،ئه‌گه‌ر سه‌د ساڵى ترش خوایکرد ئه‌وان ته‌مه‌نیان درێژبوو هه‌ر گۆرانى ناڵێم. هونه‌رمه‌ند ئازاد‌ه ڕه‌ش ل ه په‌یامێکیدا بۆ هونه‌رمه‌ندانى کومه‌ڵگ ه داوا ل ه هونه‌مه‌ندان ده‌کات هه‌میش ه به‌هونه‌ره‌که‌یان سوربن له‌سه‌ر لێدانى ئه‌م ده‌سه‌اڵت ه و ئه‌م سیاسه‌ت ه گه‌نده‌ڵه.
له‌پاڵ ئه‌مانه‌شدا ئه‌وه‌ى واده‌کات ناوه‌ندێکى دیار و چاالک بۆ ئه‌ده‌بیات دروست ببێت، بوونى کۆڕ و کۆبوونه‌وه‌ى نوسه‌ر و ئه‌دیبان و گروپى ئه‌ده‌بى و چونى ئهدهبیاته بۆ ناو زانکۆ و کۆمه‌ڵگا( .به‌شدار سامى) شاعیر له‌مباره‌ی‌ه ده‌ڵێت :به‌شێکى غیابى ک��ۆڕ و کۆبوونه‌وه‌ى ئه‌ده‌بى بۆ له‌یه‌کتر نزیکنه‌بوونه‌و‌ه و یه‌کتر قبوڵنه‌کردنى نوسه‌ران ده‌گه‌ڕێنمه‌وه، ب��ه‌راد‌هی��هک ئ��هوه نابینرێ کۆبوونه‌وه‌یه‌کى ته‌ندروست بۆ بابه‌تێکى ئه‌ده‌بى ئه‌دیبانى هه‌ولێر به‌یه‌که‌و‌ه گردبکاته‌وه .سه‌ره‌ڕاى ئه‌وه‌ش یه‌کێتى نوسه‌رانى لقى هه‌ولێر له‌برى ئه‌وه‌ى ده‌رگا له‌سه‌ر ئه‌دیبان دابخات ،ده‌بوو به‌دوایاندا بگه‌ڕێت.
ڵ ره‌ش شه‌ما ئاماده‌کار
تایه‌ر تۆفیق پێشمه‌رگه‌یه‌که‌ک ده‌خوازێت رۆژێک لوله‌ى تفه‌نگه‌که‌ى بکات ه شمشا ڵ (شه‌ما ڵ ره‌شید) ک ه له‌یه‌ککاتدا گۆرانیبێژ و کاریکاتێرست ه و شیعریش ده‌نوسێت و پێشمه‌رگه‌یه‌کى عاشق ب ه نیشتمان ه ل ه دیمانه‌یه‌کى (چه‌تر)دا ده‌رده‌که‌وێت ک ه سه‌ره‌ڕاى ئه‌وه‌ى گورچیله‌یه‌کى نی ه زۆر جار ل ه پێناوى هونه‌ر و ئه‌ده‌بدا کارى قورسى کردو ه و ئه‌وه‌ى پێباشتر ه له‌وه‌ى ک ه داواى هاوکارى له حکومه‌ت بکات چونک ه «سامانى حکومه‌ت داهاتى هاواڵتیانى ئه‌م هه‌رێمه‌یه ،ئه‌و گۆرانیبێژانه‌ى پشت به‌حکومه‌ت ده‌به‌ستن زوڵم ه ل ه هاواڵتیان». چه‌تر :شیعر یه‌کێک ه ل ه ره‌گه‌ز ه سه‌ره‌کیه‌کانى گۆرانی و تۆش شاعیرى ،به‌م پێودانگ ه چ شیعرێک هه‌ڵده‌بژێرى بۆ ئه‌وه‌ى بیکه‌یت ه گۆرانى؟
ـ ئه‌و شیعرانه‌ى له‌گه‌ڵمدا یه‌کانگیر ده‌بن له‌ڕووى فکر‌و وێن‌ه و شیعریه‌ته‌وه ،هه‌روا ب ه ئاسانى ناتوانى ئاوازێکیان به به‌ردا بدورى و گۆرانییه‌کى جوانیان لێبێنیت‌ه به‌رهه‌م ،بۆی ه
هه‌واڵی مه‌حسون قرمزی به‌دزیه‌و‌ه سه‌ردانی هه‌ڵه‌بجه‌ی کرد
دوور له چاوی میدیاکان (مه‌حسون قرمزی گول) ب ه مه‌به‌ستی به‌رهه‌مهێنانی فیلمێکی سینه‌مایی سه‌ردانی هه‌ڵه‌بجه‌ی کرد. هونه‌رمه‌ندی ناسراوی ت��ورک و به رهگ��ه‌ز کورد مه‌حسون قرمزی گول به نیاز‌ه فیلمێکی سینه‌مایی له‌سه‌ر شارى ههڵهبجه به‌رهه‌م بێنێت .له‌م رۆژانه‌ى دوایشدا دوور له چاوی میدیاکان و بۆ یه‌که‌م جار سه‌ردانى شارى هه‌ڵه‌بجه‌ى کردوه و مۆنۆمێنته‌کانیشی به‌سه‌ر کردۆته‌وه. گۆران ئه‌دهه‌م قایمقامی هه‌ڵه‌بجه‌ش له لێدوانێکیدا باسى ل��هوهک��ردوه که ناتوانێت ورد‌هک����اری ده‌رب���اره‌ی هاتنی (مه‌حسون قرمزى) باڵوبکاته‌وه ،چونکه داوای لێکردو‌ه هیچ زانیارییه‌ک نه‌دات تا ئه‌و کاته‌ی خۆی بۆ میدیاکان قسه‌ده‌کات و به‌رنامه‌ی چۆنێتیی هاتن و مه‌به‌ستی هاتنه‌که‌ی ده‌خاته‌ڕوو.
پێشانگای نا بۆ سزاى ل ه سێداره‌دان
ل��ه ژێ���ر ن���اوى (ن���ا ب��ۆ س���زاى ل��ه س���ێ���داره‌دان) پێشانگایه‌کى فۆتۆ گرافى ب��ۆ (له‌یال قاسم) و (شیرین ع��هل��هم ه��ول��ى) و چه‌ند ژنێکى ترى شۆڕشگێڕ له ئه‌من‌ه سوره‌که‌ی سلێمانی کرایهوه. شیالن شاکر ئه‌ندامى کۆمیته‌ى ئاماده‌کارى چاالکیه‌ک‌ه به (چه‌تر)ى راگه‌یاند :ئه‌م پێشانگای ه جگه له نمایشکردنى وێنه‌ى هه‌ریه‌ک له (له‌یال قاسم و شیرین عه‌له‌م هولى و مارگرێت و چه‌ند ژنێکى ترى کۆمه‌ڵ‌ه و پارتى دیموکراتى کوردستانى ئێران) چه‌ند چاالکیه‌کى ترى هونه‌رى و شیعر خوێندنهوه که پێشتر بڕیاربوو له باخى گشتى یان پارکى دایک یاخود پارکى ئازادى بکرێته‌وه ،به‌اڵم له‌الیه‌ن پارێزگاى سلێمانیه‌و‌ه ڕێگه‌ى پێنه‌درا بۆیه به‌ناچارى چاالکیه‌ک‌ه برای‌ه ئه‌من‌ه سوره‌که .هه‌روه‌ها وتیشى: پێشانگاک‌ه به ده‌ستپێشخه‌رى رێکخراوى ژنانى ئازادیخوازى کوردستان ئاماد‌ه کرابوو.
دۆسیه
بێسه‌روشوێن کراون ،تا ئێستا چاره‌نووسیان دیار نییه هه‌ریه‌ک ه ل ه حزبه‌کاندا ،به‌اڵم سه‌رجه‌میان تا ئێستا هیچ وه‌اڵمێکی دیاریکرا و رونیان پێنه‌بوو‌ه بۆ که‌سوکاریان ،کارکردن ل ه دۆسیه‌یه‌کی به‌مشێوه‌یه‌دا بۆ راگه‌یاندنه‌کان گرانه به‌هۆکاری ئه‌وه‌ی هه‌ڵدانه‌وه‌ی په‌ڕه‌کانی شه‌ڕی ناوخۆیه ،ئه‌گه‌رچی ئه‌و رۆژه ره‌شانه‌ی شه‌ڕی ناوخۆیان تێداکرا و کوردستانیان پێدا تێپه‌ڕی کۆتایی هات ،به‌اڵم سه‌رکردایه‌تی سیاسی کورد ته‌نها به‌شاردنه‌وه‌ی شته‌کان ده‌یه‌وێت کۆتایی پێبهێنێت ،لهمبارهیهوه (چه‌تر) دۆسیه‌ی ئه‌و بێسهر و شوێنکراوانه‌ی (پهکهکه) هه‌ڵده‌داته‌وه .بە ئامانجی ئەوەی چارەنوسیان هەروا لەتاریکیدا نەمێنێتەوە.
ساڵی دووهم ژماره 56 2010/11/8 ممهه‌ممه دووش 2711/2/26 - 2011/5/16 دووشه
13
سونا ئاجار
سۆزدار
گولەر
رۆزا محەمەد
حەمدیە ئیبراهیم
حسێن زولفۆ
جودکار سلێمان
مێرخاس
سەاڵحەدین حەنان
شوان عەلی
ئەحمه‌د داغلی
ئیدریس عەلی
ئیبراهیم ئەردۆغان
پارتی و حکومه‌ت قسه‌یان نی ه له‌سه‌ر بێسه‌روشوێنان
ئەوشوێنەی دەوترێت گۆرستانی بێسهر و شوێنکراوه‌کان ه ل ه هه‌ولێر فۆتۆ :تایبەت بە چەتر
گۆنای گەچیلمەز
روونی
بۆ وه‌رگرتنی زان��ی��اری له س �ه‌ر چاره‌نوسی ئه‌و بێسهروشوێنانه (چه‌تر) په‌یه‌وه‌ندی کرد ب ه مامۆستا ئارام ،که بڕیاره ببێتهوه زیری شه‌هیدان ب����ه‌اڵم ن���اوب���راو ب��ه‌ه��ۆی ئ����ه‌وه‌ی پ��ۆس��ت�هک�هی وه‌رنه‌گرتووه نه‌یتوانی لێدوان له‌و بارهیهوه بدات بۆیه په‌یوه‌ندیکرا به د.ک��اوه مه‌حمود ،وه‌زیری شه‌هیدان و ئه‌نفالکراوان ب�ه وهک��ال �هت ،ب�ه‌اڵم ن��اوب��راو ب �ه ب��ی��ان��وی ئ���ه‌وه‌ی ل �ه ک��ۆب��ون �ه‌وه‌دای � ه وه‌اڵمی نه‌دایه‌وه و دواتر له کاتی دیاری کراوی خۆیدا جارێکیتر په‌یوه‌ندی پێوه‌کرایه‌وه ،به‌اڵم وه‌اڵم نه‌درایه‌وه. هه‌ر بۆ هه‌مان مه‌به‌ست (چه‌تر) په‌یوه‌ندی ک��رد ب�ه چه‌ند که‌سێک ل�ه س�ه‌رک��ردای�هت��ی و مه‌کته‌بی سیاسی پارتی ب �ه‌اڵم په‌یوه‌ندیه‌کان به‌رده‌ست نه‌بوون پەیوەندیەکان وەاڵم نەدرانەوە ئ�ه‌وان�هی که په‌یوه‌ندیان پێوه‌کرا هه‌ریه‌که ل ه (جه‌عفه‌ر ئیبراهیم،ئەندامی مەکتەبی سیاسی ،چ��ن��ار س �ه‌ع��د ،ئ���اری ه �ه‌رس��ی��ن ،ئەندامانی س��ەرک��ردای��ەت��ی ،مه‌حمود محه‌مه‌د ،بەرپرسی مەکتەبی راگەیاندن) بوون.
چاالکانی مافی مرۆڤ :دهچێته ناو تاوان ه نێونه‌ته‌وه‌ییه‌کانه‌وه ل���هت���اوان���ه م���ه‌زن���هک���ان وهک����و ت��اوان��ی عه‌لی مه‌حمود ،ئه‌ندامی رێکخراوی ج�هن��گ و ت��اوان��ی دژی مرۆڤایه‌تی چاودێری کوردۆساید ،که به‌و وته‌ی ئ �هم �ه‌ش ت��اوان��ی ن��ێ��ون�هت�ه‌وه‌ی��ی�ه بۆی ه خ����ۆی ی��هک��هم��ی��ن رێ���ک���خ���راو ب���وون ه��ی��چ الی�هن��ێ��ک��ی س��ی��اس��ی ئ��ام��اده‌ن��ی� ه ب�هی��ان��ن��ام�هی��ان ل��ه‌وب��اره‌ی��هوه ده‌رک����ردوه بیخاته ئه‌ستۆی خ��ۆی» .ن��اوب��راو ل ه و داوای ئ��اش��ک��راک��ردن��ی چ��اره‌ن��وس��ی قسه‌کانیدا نمونه‌ی قه‌زافی و عومه‌ر ئ �ه‌وان �هی��ان ک����ردوه ،ل �هم �ه‌ڕ دۆس��ی �هی به‌شیری هینایه‌وه و رایگه‌یاند ئه‌وان ه بێسهر و شوێنکراوانی ( )1997/5/16ل��هس��ه‌ر ت���اوان���ی دژه م��رۆڤ��ای �هت��ی و ب�ه (چ �هت��ر)ی راگ �هی��ان��د :ئ �هو بێسهر نێونه‌ته‌وه‌یی داوای دادگایی کردنیان و ش��وێ��ن��ک��راوان �ه ب��ێ��ش��ک ه �هم��ووی��ان دهک��رێ��ت ،ع�هل��ی وت��ی��ش��ی« :لیژنه‌ی دی��ل��ی ج �هن��گ��ب��وون ،دی��ل��ی جه‌نگیش م��اف��ی م��رۆڤ و مه‌کته‌بی سیاسی ده‌بێت چاره‌نوسیان دیاری بکرێت ئایا یه‌کێتی و پارتی قسه‌یان له‌سه‌ر کرد، ب�ه‌اڵم ب�ه‌داخ�هوه ئه‌م ره‌وش �هی هه‌رێمی تاوانبارن یان بێتاوانن. ن��اوب��راو وتیشی« :پێده‌چێت ئه‌وان ه ک��وردس��ت��ان ه��ات �هپ��ێ��ش �هوه ،دی����اره ئ�هم به‌بێ ئ �ه‌وه‌ی دادگاییه‌کی دادوه‌ران��� ه کێشه‌یه‌ش وهک��و هه‌موو کێشه‌کانیتر بکرێن ک��ۆم�هڵ��ک��وژ ک��راب��ن ،ئه‌مه‌ش ق��س�هک��ردن ل �هس �هری راگ��ی��را ،چونک ه دهچێته ناو تاوانه نێونه‌ته‌وه‌ییه‌کانه‌وه ،ئ��ێ��س��ت��ا رووداوه‌ک��������ان زۆر گ��ه‌رم��ن، ب��ۆی��ه ه��ی��چ الی��هن��ێ��ک ئ���ام���اده نی ه به‌اڵم دۆسیه‌ی بێسه‌روشوێنکراوان ل ه به‌رپرسیارێتیه‌که‌ی بخاته ئه‌ستۆی ئاستی نێونه‌ته‌وه‌ییدا زیاتر له ()50 رێکخراوی گهوره کاری له‌سه‌ر ده‌که‌ن خۆی». ع���هل���ی م���ه‌ح���م���ود راش��ی��گ��هی��ان��د :وهک رێکخراوی هیومان رایتس وۆچ، «م������ێ������ژووی گ����هل����ی ک�������ورد پ���ڕه بۆیه ئه‌م تاوانانه کۆن نابن».
محەمەد عەلی حەمودی
حەسەن ئاغاج
وه که‌سێکی ده‌ستگیر یاساناسێک :هه‌رکه‌سێک ساخبویه کردووه ،ئه‌رک ه له‌سه‌ری چاره‌نوسی روونبکاته‌وه
کاروان که‌مال ،یاساناس سه‌باره‌ت به‌م رووداو‌ه وتی« :له رووی یاساییه‌و‌ه نه‌ک به‌ته‌نها ئه‌و رووداوه‌ی که به‌سه‌ر الیه‌نگرانی (پهکهکه) هاتووه ،به‌ڵکو الیه‌نێکیتریش ههیه که ئه‌نجامی ش���ه‌ڕی ن��اوخ��ۆ به‌تۆمه‌تی ت��ی��رۆر هه‌ندێک خه‌ڵکیتر بێسه‌روشوێنکراون ،هه‌ڵبه‌ت‌ه ئهمه ل ه خانه‌ی تاوانه‌کانی جه‌نگ ده‌ژمێردرێت ،ئه‌ویش یه‌کێک‌ه له‌تاوانه‌کانی دژ به مرۆڤایه‌تی ک ه به‌پێی رێکه‌وتننامه‌ی جنێف ناکرێت و نابێت هیچ ده‌سه‌اڵتێک ئه‌م جۆر‌ه مامه‌ڵه‌ی‌ه له‌گه‌ڵ دیلدا بکات ،هه‌رکه‌سێک ساخبویه‌و‌ه له‌سه‌ری ک �ه که‌سێکی دهس��ت��گ��ی��ر ک�����ردووه ،ئ�ه‌رک� ه له‌سه‌ری چاره‌نوسی روونبکاته‌وه ،ئه‌گه‌ر هاتوو مامه‌ڵه‌یه‌کی ناسایی کردبوو الیه‌نی به‌رامبه‌ر ده‌توانێت داوای یاسایی له‌به‌رامبه‌ر تۆمار بکات، ئه‌گه‌ر هاتوو ئه‌و کهسه کوژرا بێت به‌بێ دادگایی که‌سوکاره‌که‌ی ده‌توانن داوا تۆمار بکه‌ن» .ئه‌و پارێزه‌ر‌ه وتیشی «به‌پێی یاسای نێوده‌وڵه‌تی و عێراقی هه‌موو تاوانه‌کانی دژی مرۆڤایه‌تی کۆنبونیان نیه» بۆ ئه‌مه‌ش نمونه‌ی ئه‌و که‌س ه پۆله‌ندیه‌ی هێنایه‌و‌ه که له ساڵی راب��ردوودا ل ه ئه‌مریکا له نه‌خۆشخانه‌یه‌کدا ناسرایه‌و‌ه له‌سه‌ر تاوانی کۆمه‌ڵکوژی جوله‌که‌کان برای‌ه دادگا.
په‌رله‌مانی کوردستان بۆ ئه‌م دۆسیه‌ی ه چی کردووه؟ په‌یمان عێزه‌دین ،ئه‌ندامی لیژنه‌ی م��اف��ی م�����رۆڤ ،ل���ه پ �ه‌رل �هم��ان��ی کوردستان ،له‌باره‌ی ئه‌م دۆسیه‌یه‌و‌ه به (چه‌تر)ی راگه‌یاند «ئه‌وه‌نده‌ی ئ��ێ��م�ه زان��ی��اری��م��ان ه �هب��ێ��ت ئ �ه‌وان � ه ک����وژراون ،شوێنه‌کانیشیان دی��اره ئ �هم �ه‌ش ل �ه ک �هس��وک��ارهک��ان��ی��ان �هوه وه‌رم���ان���گ���رت���ووه ن���هک ل���ه پ��ارت��ی دیموکراته‌وه». به‌گوێره هه‌ندێک زانیاری هیچ داواک��اری��ی�هک بۆ لێکۆڵینهوه له‌م ب��اب �هت �ه ن����ه‌دراوه‌ت����ه س �ه‌رۆک��ای �هت��ی په‌رله‌مان لهوبارهیهوه ئه‌و په‌رله‌مانتار‌ه وتی :نه‌خێر هیچ داوایه‌کمان به‌رز ن���هک���ردووه‌ت���هوه ب��ۆ س �ه‌رۆک��ای �هت��ی په‌رله‌مان و ن��اوب��راو وتیشی :له‌به‌ر ئ �ه‌وه‌ی که‌یسی بێسه‌روشوێنکراوان به هه‌موویانه‌وه له لیژنه‌ی مافی م���رۆڤ���دا زۆر م��رێ��ن��درا ئ��ێ��م�ه سێ په‌رله‌مانتار هاتین داوای�هک��م��ان بۆ
سه‌رۆکایه‌تی په‌رله‌مان بهرزکردهوه ب����ه گ����وێ����ره‌ی پ����هی����ڕه‌وی ن���اوخ���ۆ م��ادده‌ی ( )48داوای لیژنه‌یه‌کی ت��اب �هت��م �هن��دم��ان��ک��رد وات����ه ل��ی��ژن�هی توێژینه‌وه ب��ۆ ئ �هو بابهته ،چونک ه دهس���ه‌اڵت���ی ه �هی �ه ه �هم��وو ک���هس و الیه‌نێک بانگ بکات بۆ لێپرسینه‌و‌ه ئ�����هو داوای���������ه‌ش س���ه‌رۆک���ای���هت���ی ئاراسته‌ی لیژنه‌ی مافی مرۆڤ و ناوخۆی کردووه ،مافی مرۆڤ هه‌ر کۆبونه‌وه‌شی له‌سه‌ر نهکردووه ،به‌اڵم ناوخۆ چه‌ندجارێک کۆبونه‌وه‌یان بۆ کردووه که‌سوکاری قوربانیه‌کانیان بانگکردوه و بڕیاره ئێمه‌ش بانگ بکه‌ن. په‌رله‌مانتاره‌که سوربونی خۆیانی ل �هس �ه‌ر دۆس��ی�هک�ه نیشاندا و وتی «ئهوه ئه‌رکی پهرلهمانه ئه‌م بابه‌ت ه س���اخ ب��ک��ات �هوه ب�ه‌دڵ��ن��ی��ای��ی�هوه ئێم ه سورده‌بین له‌سه‌ر ئه‌م دۆسیهیه».
ئ �هو یاساناس‌ه وتیشی« :دادگ���ای بااڵی ت��اوان�هک��ان��ی عێراقمان ههیه ک�ه یاساکه‌ی ئه‌گه‌ر هه‌ڵه‌نه‌بم له ساڵی ( )2005ده‌رچ��ووه، ئه‌و یاسایه باس له تاوانه‌کانی جه‌نگ و دژی مرۆڤایه‌تی و جینۆسایدی کۆمه‌ڵێکی دیاری کراوی سیاسی و مه‌زهه‌بی و نه‌ته‌وه‌یی ده‌کات ئه‌م تاوانه‌ی باسی ده‌که‌یت ئه‌گه‌ر هێرشێکی رێکخراو بوبێت دهچێته خانه‌ی ئه‌م تاوانانه‌وه، به‌اڵم ئه‌گه‌ر گروپێک به‌رپرس بن ئه‌وا ئه‌م گروپ ه ده‌چن‌ه به‌رده‌م دادگا و هێزه سیاسیه‌ک‌ه ناچێت» پارێزهرهکه هیواشیخواست دادگاکانی ئێمه بتوانن به رۆڵی خۆیان هه‌ڵبستن. ناوبراو له قسه‌کانیدا وه‌رده‌کاری‌ه یاساییه‌که‌ی روون��ک��ردهوه و وت��ی« :ده‌بێت سه‌ره‌تا دادگ��ای لێکۆڵینهوه بڕیاری له‌سه‌ر بدات ئایا ئه‌و هێرشه‌ی
کراوه‌ت‌ه سه‌ر باره‌گاکانی (پهکهکه) هێرشێکی رێکخراو بووه؟ پیالنی بۆ داڕێژراو‌ه له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئهمانه (پهکهکه)ن وایان لێده‌کرێت یان گروپێک له دهس �ه‌اڵت��دا وهک گروپێکی شه‌خسی ئه‌م کاره‌یان کردووه ،که‌سوکاری ئه‌م قوربانیانه‌ش ده‌توانن بچن‌ه دادگای لێکۆڵینهوه سکااڵ تۆمار بکه‌ن ئهوکاته ده‌رده‌ک��هوێ��ت ئایا هێرشێکی رێکخراو بووه ،چونکه له یاسای دادگای بااڵی تاوانه‌کان ده‌بێت هێرشه‌ک‌ه رێکخراو بوبێت بۆ سه‌ر الیه‌نێکی سیاسی یان ئاینی یان نه‌ته‌وه‌یی، که‌سوکاره‌که‌یان ده‌بێت پێشتر ئه‌م سکااڵی‌ه تۆمار بکه‌ن ،ئه‌گه‌ر له‌و شه‌رت مه‌رجه‌دا بێت که باسمان کرد ئه‌وا وهک که‌یسێکی جینۆساید مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ دهک��ات ،ئه‌گه‌ر لێکۆڵینهوه ده‌ریخست تاوانێکی ئاساییه ئه‌وا ناچێت‌ه ئه‌وێ».
ناوی ئه‌و که‌سانه‌ی بێسه‌روشوێنن ناوی ئه‌و که‌سانه‌ی له هێرشه‌که‌ی پارتی دیموکراتی کوردستاندا به‌رکه‌وتوون خه‌ڵکی هه‌ر چوار پارچه‌ی کوردستانیان تێدایه هەتا خەڵکی واڵتی مەغریبیشیان لەگەڵ بووە .که هه‌ندێکیان ل ه نه‌خۆشخانه‌دا بوون و به برینداری گیراون. ئه‌م ناوانه له سه‌رچاوه‌یه‌کی تایبه‌ته‌و ه ده‌ست (چه‌تر) کهوتووه.
ئیبراهیم ئەردۆغان (شرناخ) ،ئازاد محەمەد (رەوان���دوز) ،ئه‌حمه‌د داغلی (ش���رن���اخ) ،ئ �ه‌ح��م �ه‌د س�ه‌ع��ی��د ساڵح (دێ��رک) ،ئ��ازاد(ره‌وان��دوز) ،ئیدریس عه‌لی محه‌مه‌د (پێنجوێن) ،ئه‌لیف سۆیال ئه‌مین (ش��رن��اخ) ،ئ��ارام ناوی خوازراوه (سنه) ،ئه‌سالن ناوی خوازراوه (ع���ه‌ف���ری���ن) ،ئ��ی��س��م��اع��ی��ل ع��هب��دواڵ (ش �ه‌ق�لاوه) ،ب�ه‌ه��زاد بینیجی رفعه‌ت (ئورفا) ،به‌کر دۆغان عه‌لی (ئورفا)، په‌ری عوسمان (سلێمانی) ،دڵشاد دڵسار ن��اوی خ����وازراوه (ع �ه‌ف��ری��ن) ،جه‌میل ن��اوی خ��وازراوه (باکوری کوردستان)، ج��وت��ک��ار س��ل��ێ��م��ان (دێ�����رک) ،حه‌مید محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د (ب�ه‌غ��داد) ،حه‌مید‌ه ئیبراهیم مه‌حمود (عه‌فرین) ،حسێن زلفۆ حه‌سه‌ن (عامودا)،حەسەن ئاجاخ (حیلوان)،خەدیجە گۆڤان (بایەزید)، خانزاد عه‌لی عومه‌ر (هه‌ولێر) ،دڵشاد (عه‌فرین) ،د.سه‌رحه‌د ناوی خوازراوه (س �ه‌رح �ه‌د) ،زاگ��رۆس ن��اوی خ��وازراوه (ب��اک��وری ک��وردس��ت��ان) ،رۆزا محه‌مه‌د (دێ��رب��هس��ی) ،روون����ی (م���ه‌الزگ���رد)، رووگ���ه‌ش (ب��ۆت��ان) ،ره‌ج��هب محه‌مه‌د
( ک���ه‌الر) ،رووگ���ه‌ش ن��اوی خ���وازراوه (بۆتان) ،سونا ئاچار (وان) ،سۆزدار ناوی خ��وازراوه (بۆتان) ،سه‌اڵحه‌دین ح���هن���ان (ع����ه‌ف����ری����ن) ،س���ه‌رک���ه‌وت (خانه‌قین) ،سه‌مه‌د ساڵح (ده��ۆک)، شوان عه‌لی (سلێمانی) ،شه‌فیق ناوی خ�����وازراوه (ب���ۆت���ان) ،ش�ه‌ڤ��ی��ن موسا (وان) ،شەرڤان ناوی خوازراوە (واڵتی م��ەغ��ری��ب) ،ش��ێ��رک��ۆ ن���اوی خ����وازراوه (ک��ه‌رک��وک) ،عه‌گید ن��اوی خ���وازراوه (ب��اک��وری کوردستان) ،عومه‌ر ئۆزگور (ن��ه‌زان��راوه خه‌ڵکی کوێیه) ،ف��اروق ناوی خ��وازراوه (بۆتان) ،فوئاد ناوی خ�����وازراوه (ب���ۆت���ان) ،ک �هن��دال ن��اوی خ��وازراوه (س��وروچ) ،کامه‌ران عوسمان (هیران) ،گوله‌ر (سه‌رحه‌د) ،گه‌الوێژ ک �هم��ال (سلێمانی) ،گ �ه‌اڵوێ��ژ ع��ارف محمود (سلێمانی) ،گونایر گه‌چیلمه‌ز (م��ه‌رع��ه‌ش) ،محه‌مه‌د ن��ادر ئه‌سعه‌د (هه‌ولێر) ،مێرخاس ن��اوی خ��وازراوه (ئورفا) ،مه‌حفوز ئاجار سه‌لیم (سێرت)، مه‌حمود یاڵچین ره‌ش��ی��د (م��اردی��ن)، محه‌مه‌د عه‌لی ح�هم��ودی (عه‌فرین)، نودەم ناوی خوازراوه (دێرک) ،نادیه ح��هس��هن س��اڵ��ح (س��ل��ێ��م��ان��ی) ،هاشم فه‌تاح کاکه‌ره‌ش (ته‌ق ته‌ق) ،عومه‌ر ئۆزسۆکمه‌نله‌ر (ب��اک��وری کوردستان)، هێڤیدار ن��اوی خ���وازراوه (س�ه‌رح�ه‌د)، هاشم فەتاح (ئامێدی)،هەژار ناوی خوازراوە (دێرک) ،یوسف خالد نه‌جیب (سلێمانی).
دۆسیه
مـاوه‌ی ( )14سـاڵـ ه ( )64کـه‌س لـه‌الیـه‌ن پارتــیـــه‌و‌ه ب
ساڵی دووهم ژماره 56 2010/11/8 ممهه‌ممه دووش 2711/2/26 - 2011/5/16 دووشه
12
کامەران عوسمان
گەالوێژ کەمال
نودەم
ئازاد مەحمود
شەرڤان مەغریبی
هاشم فەتاح
گەالوێژ عارف
سەمەد ساڵح
یوسف خالید
ئیسماعیل عەبدواڵ
عومەر ئۆزسۆکمەلەر
ئالیف سۆیال
فواد
خەدیجە گۆڤەن
محەمەد نادر
پەری عوسمان
رەجەب محەمەد
( )14ساڵ پێش ئه‌مڕۆ، ئاماده‌کار هاوژین غه‌ریب پاش دروست بوونی شه‌ڕی ن��ێ��وان پ��ارت��ی کرێکارانی کوردستان له‌گه‌ڵ ده‌وڵه‌تی تورکیا و پارتی دیموکراتی کوردستان ،ل ه دوای دوو رۆژ شه‌ڕکردن له‌نێوان ئه‌و سێ هێزه‌دا ل ه رۆژی سێیه‌مدا ( )1997/5/16پارتی دیموکراتی کوردستان ده‌چێت ه سه‌ر باره‌گاکانی نزیک ل ه (پهکهکه) و ( )64کادری ئه‌و رێکخراوان ه بێسهر و شوێن ده‌کرێن و تا ئێستاش هیچ وه‌اڵمێک ب ه که‌سوکاری ئه‌وکه‌سانه نادرێته‌و‌ه بۆ ئه‌و مه‌به‌ست ه چه‌ندینجار لیژن ه بۆ ئه‌م دۆسیهیه و دۆسیه‌ی بێسه‌روشوێنکراوه‌کانی تری شه‌ڕی ناوخۆ کراوهتهوه و ل ه نێوان
چیرۆکی رووداوه‌که‌ی هه‌ولێر سه‌رچاوه‌یه‌کی تایبه‌ت که شاهید حاڵی رووداوی ئه‌وکاته‌ی هه‌رێمی کوردستان و ن��اوچ�هک�هی�ه ،ده‌رب����اره‌ی رووداوه‌ک���ان���ی م��ان��گ��ی گ���واڵن���ی س��اڵ��ی ( )1997ب ه م �ه‌رج��ی ناونه‌هێنانی ب��ۆ (چ �هت��ر) دواو رای��گ �هی��ان��د ل �ه رۆژی ()1997/5/14 له‌شکری تورکیا به هاوکاری هێزه‌کانی پارتی دیموکراتی کوردستان هێرشێکی گه‌وره‌یان ده‌ست پێکرد بۆ سه‌ر هێزه‌کانی پارتی کرێکارانی کوردستان له باشوری ک��وردس��ت��ان ن��اوچ��ەک��ان��ی ب��اه��دی��ن��ان .ل�هو ه��ێ��رش �هدا ک��ه س���ه‌رچ���اوه‌ک���هی (چ �هت��ر) باسی دهک��ات به‌سه‌دان ده‌بابه و به ده‌یان ه�ه‌زار چه‌کداری تورکیا و پێشمه‌رگه‌ی پارتی دیموکراتی کوردستان به‌شداریان تێدا ک��ردووه ،هه‌ر له‌و ش �ه‌ڕه‌دا به سه‌دان پ��ێ��ش��م�ه‌رگ�هی پ��ارت��ی و س��وپ��ای تورکیا گیانیان له‌ده‌ستدا ،به‌وته‌ی ئه‌وکه‌سه ک ه نزیک له (پهکهکه)یه و ره‌وشی سیاسی ئهوکاته ئاگاداره پیالنی تورکیا ئهوه بووه ب�ه ی��ارم�هت��ی پ��ارت��ی دی��م��وک��رات بتوانێت زه‌ربه‌یه‌کی کوشنده بدات له (پهکهکه).
ئ �هو س �ه‌رچ��اوه ئ��اگ��اداره رایگه‌یاند ل ه رۆژی ی���هک���هم و دووهم�����ی ش���ه‌ڕه‌ک���هدا هێزه‌کانی گ�هری�لا توانیان ل�ه به‌ره‌کانی شه‌ڕی (زاپ ،ئامێدی ،شێالدزێ ،زاخۆ، حه‌فتانین ،بامه‌ڕنێ) هێزه‌کانی نه‌یاریان تێک بشکێنن ،ئ �هو س�ه‌رچ��اوه‌ی�ه وتیشی «ب��ۆ تۆڵه س�هن��دن�هوه پ��ارت��ی دیموکراتی کوردستان پیالنێکی داڕشت و له رۆژی سێیه‌می شه‌ڕه‌که‌دا واته ()1997/5/16 ه��ێ��رش��ێ��ک��ی ب���ۆس���ه‌ر دام���وده‌زگ���اک���ان���ی پهکهکه ئه‌نجامدا له شاری هه‌ولێر» ئه‌و سه‌رچاوه‌یه پیالنه‌که‌ی روونکرده‌وه و وتی هێرش بۆ سه‌ر ئه‌م شوێنانه‌بوو «نوسینگه‌ی رۆژن��ام �هی (واڵت)و رۆژن��ام��ەی (وەت��ەن ش��ەم��س)» ئ�هو رۆژنامه‌یانە له باشوری ک��وردس��ت��ان ده‌رده‌چ����وو ،ب���ه‌اڵم پشتیوانی (پهکهکه) بوون یەکیان بە زمانی عەرەبی دەردەچوو .له‌و هێرشه‌دا به‌وته‌ی ئه‌وکه‌س ه «ده رۆژن���ام���هن���وس ل��هن��او ن��وس��ی��ن��گ�هی رۆژنامه‌که‌دابوون» .هه‌روه‌ها درێ��ژه‌ی به قسه‌کانیدا و رایگه‌یاند ناوه‌ندی هونه‌ری (م��ی��زۆرپ��ۆت��ام��ی��ا) ک �ه ل��هوێ��دا نزیکه‌ی «( )2٥هونه‌رمه‌ندی تیادابووه که خه‌ڵکی
قەڕەیالن:
پێویست ه ئێم ه وه‌کو سه‌رکردایه‌تی (په‌که‌ک ه و پارتی) ره‌خن ه بکرێین
له‌دیدارێکدا که له ژم��اره ()54دا باڵوکرایه‌وه موراد قه‌ره‌یالن سه‌رۆکی کۆنسه‌ی ب��ەرێ��وەب��ەری سه‌رۆکایه‌تی ( )kckکه له‌ناو خه‌ڵکدا به (پهکهکه) ناسراوه له‌باره‌ی ئه‌و رووداوه‌ی ساڵی ()1997هوه وت���ی« :ئ���هو م�هس�ه‌الن� ه ئێستا هه‌ستیارن ،چونکه له راب��ردوو زۆر رووداوی ن��اخ��ۆش رووی���ان���داوه، ل�هب�ه‌ر ئ��ه‌وه‌ش ئێمه ه��ه‌روا ل�هس�ه‌ر پێ و ب�ه‌ش��ێ��وازێ��ک��ی ب��ێ ن��رخ ن��ام��ان�هوێ��ت گفتوگۆی ئه‌و بابهته بکه‌ین» .ناوبراو راشیگه‌یاند تا ئێستا ئه‌و بابهته لهگه ڵ ه��ی��چ ک���هس گ��ف��ت��وگ��ۆی�هک��ی روون���ی ده‌رب����اره ن���هک���راوه ،ق��ه‌ره‌ی�لان وتیشی: «له راب��ردوو له نێوان ئێمه و یه‌کێتی و پارتیدا ش�ه‌ڕی ناوخۆ دروس��ت بوو، ل�ه‌ه�ه‌ردوو الم��ان خه‌ڵک شه‌هیدبوون، ل �هب �ه‌ر خ��ات��ری ش�ه‌ه��ی��دی ه����ه‌ردوو ال، چ��ون��ک�ه ئ��هو گ �هری�لا و پێشمه‌رگان ه ت��اوان��ی��ان ن�هب��وو ،ئ�هگ�ه‌ر ره‌خنه‌دانێک ی���ان رهخ��ن �هگ��رت��ن��ێ��ک پ��ێ��وی��س��ت�ه ئێم ه
وه‌کو سه‌رکردایه‌تی رهخنه بکرێین یان رهخ��ن�ه ب��ده‌ی��ن ،چونکه ئ �هو شه‌هیدان ه تاوانیان نهبووه ئهوانه بۆ دۆزی ره‌وای ک��وردس��ت��ان چ�هک��ی��ان خستبووه ش��ان، بۆ خاتری خوێنی ئ �هو شه‌هیدانه بۆ ئ���ه‌وه‌ی راس��ت نزیک ب��وون �هوه بکه‌ین پێویسته له سه‌ر گۆڕه‌که‌یان یه‌کێتی گه‌لی کورد دروس��ت بکه‌ین ،نه شه‌ڕ و ت��ون��دوت��ی��ژی ،ب �هڵ��ک��و ی �هک��ێ��ت��ی و یه‌کگرتنی گه‌لی کورد دروستبکه‌ین، ئ �ه‌وک��ات دڵ��ی ئ �هو ش�ه‌ه��ی��دان�ه‌ش شاد دهب��ێ��ت» .ئ �هو ب�ه‌رپ��رس�هی (پهکهکه) وتیشی»:پێویسته هه‌ندێک رووداو روونبکرێنه‌وه وه‌کو رووداوی هه‌ولێر». (چه‌تر) بۆ وه‌رگرتنی را و زانیاری زی��ات��ر ل���ه‌وب���اره‌ی���هوه پ �هی��وهن��دی��ک��رد ب ه ئه‌حمه‌د ده‌نیز ،به‌رپرسی په‌یوه‌ندیه‌کانی باشوری کوردستانی ( ،)kckبه‌اڵم ن��اوب��راو رایگه‌یاند جگه ل �هو وتانه‌ی ق���ه‌ره‌ی�ڵ�ان ک���ردوی���هت���ی ب���ۆ (چ��هت��ر) شتێکیتری بۆ وتن نیه.
ه��ه‌رچ��وار پ��ارچ �هی ک��وردس��ت��ان ب���وون»، یه‌کێکیتر ل �هو ش��وێ��ن��ان�هی هێرشیکرای ه س���ه‌ر «ن �ه‌خ��ۆش��خ��ان �هی م��ان��گ��ی س���وری کوردستان بوو که کاری چاره‌سه‌ر کردنی بریندار و نه‌خۆشه‌کانی گه‌ریال بوو» له‌و نه‌خۆشخانه‌یه‌شدا ب �ه‌وت �هی س�ه‌رچ��اوه‌ک� ه زی���ات���ر ل���ە «( )20ک���هس ک���ه ن �ه‌خ��ۆش و ب��ری��ن��دار ب���وون دهس��ت��گ��ی��ر ک����راون» له باره‌گای هه‌ولێری رێکخراوی «یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی دیموکراتی کوردستان که ل ه س��اڵ��ی ( )1994دام���ه‌زراب���وو پ�هی��وهن��دی ه��هب��وو ل��هگ��هڵ پ �هک �هک �ه ،ش���ه‌ش ک �هس دهس��ت��گ��ی��رک��ران» ل �هو چ���وار ش��وێ��ن�هدا ب ه ک��ۆی گشتی ب�ه وت �هی ئ �هو سه‌رچاوه‌ی ه نزیکه‌ی ( )70ک �هس ده‌ستگیر ک��راون، ب �ه‌وت �هی ئ��هو س �ه‌رچ��اوه‌ی �ه ئ��هو ه��ێ��زان�هی له‌و هێرشه‌دا به‌شدار بوون پێکهاتبوون ل ه هه‌ریه‌که له «له‌شکری تایبه‌تی یه‌ک و دوو سێ و تیمه تایبه‌ته‌کانی ئاژانسی پ��اراس��ت��ن و هێزێکی ئ��اس��ای��ش و سوپای رزگ���اری و س��وپ��ای دووی پ��ارت��ی» هه‌ر ل �هو دهم���هدا و ل�ه ت��ۆڵ�هی ئ �هو رووداوه‌ی هه‌ولێر له دژ کرده‌وه‌یه‌کدا کۆپته‌رێکی
سوپای تورکیایان خسته خواره‌وه و ()13 ئ �ه‌ف��س �هری ت��ورک��ی��ای ت��ی��ادا ب����وو .ل��ەو کاتانەدا بەرەیەکی شەڕلە ناوچەکانی (ب��اڵ��ەک��ای��ەت��ی ،ب��رادۆس��ت ،خپشناوەتی) گرتەوە و پەکەکە لەوە بەدواوە جوە بەرەی یەکێتی و پێکەوە شەری پارتیان دەکرد. ئ�هو که‌سانه‌ی ل�هو رووداوه‌دا له الیه‌ن هێزه‌کانی پارتی دیموکراتی کوردستانهوه بێسه‌روشوێنکران ت��ا ئ�هم��ڕۆ ک�ه م��اوه‌ی ( )14س���اڵ ت��ێ��پ �ه‌ڕ دهک����ات ب �هس �هری��دا، هیچ ئاسه‌وارێکیان دیار نیه و به‌گوێره‌ی هه‌ندێک زانیاری ته‌رمی ئه‌و کادیرانه‌ی پهکهکه ل�ه شوێنێکدا ل�ه ن��ێ��وان هه‌ولێر و مه‌خمور که به گۆڕستانی (مه‌عمه‌ل قیر) ن��اس��راوه ن��ێ��ژراون .ئ�هو شوێنه وهک له‌وێنه‌یه‌کدا که الی (چه‌تر)ه و تایبه‌ت ه به رۆژنامه‌که ده‌رده‌که‌وێت که گۆڕێک ه پێکه‌وه نێژراون .به‌اڵم تا ئێستا نه‌تواندراو‌ه له‌الیه‌ن هیچ سه‌رچاوه‌یه‌کی فه‌رمیه‌وه ئه‌و زانیاریانه پشتڕاست بکرێنه‌وه .ئەوناوانەی باڵوکراونەتەوە دەست چەتر کەوتووە بەاڵم سەرچاوەکانی نزیک لە پەکەکە دەڵێن زیاترە.
کۆمه‌ڵه‌ى پشتیوانى قوربانیانى جه‌نگ: نامانه‌وێت بکرێت ه په‌ڵه‌یه‌کی ره‌ش به‌ناوچاوی کوردهوه
وه‌ه���اب ئه‌حمه‌د ،به‌رپرسی کۆمه‌ڵه‌ى پشتیوانى قوربانیانى جه‌نگ و نوێنه‌ری که‌س و کاری ئه‌و بێسهروشوێنانه وتی :ئێمه وه‌کو به‌رپرسیارێتیه‌کیمرۆڤایه‌تیوکۆمه‌اڵیه‌تی هه‌ستاوین به‌وکارانه .له‌وچوارچێوه‌یه‌شدا هه‌ستاوین به داکۆکیکردن له‌و دۆسیهیه، چونکه ئ�هم دۆسیهیه ته‌نها که‌سوکاری قوربانیان خاوه‌نین و ئێمه‌ش پشتیوانی ئه‌وانمان کردووه .له‌باره‌ی ئه‌و کهسانهوه وتی ئه‌وان ه خه‌ڵکی هه‌موو پارچه‌کانی کوردستانیان تیادای‌ه و ئ�ه‌وان�ه خه‌ڵکی سڤیل ب��وون و پشتیوانی په‌که‌که‌یان ده‌کرد ،به‌اڵم چه‌کدار نه‌بوون. ن��اوب��راو ل�هب��اره‌ی په‌نابردن بۆ رێکخراوه جیهانیه‌کان وت��ی :ئه‌م پیالنانه‌ی له‌دژی کورد ههیه زۆر گه‌وره‌ن بۆیه نامانه‌وێت ئه‌م کێشه‌ی‌ه ببه‌ین‌ه دهرهوه ده‌مانه‌وێت له‌ناوخۆماندا چاره‌سه‌ری بکه‌ین بۆیه ئه‌گه‌ر سه‌یر بکه‌ن ته‌نها له ده‌زگاکانی هه‌رێمی کوردستان کارمانکردو‌ه نامانه‌وێت بکرێت‌ه په‌ڵه‌یه‌کی ره‌ش به‌ناوچاوی کوردهوه وه‌کو چۆن ئێستا
جینۆساید و کۆمه‌ڵکوژی په‌ڵه‌یه‌کی ره‌ش ه به‌ناوچاوی عه‌ره‌به‌وه. لێرهوه داواکارین که ئه‌و هێزان‌ه به‌خۆیاندا بچنه‌و‌ه و که‌سوکاری ئه‌و بێسه‌روشوێنکراوان ه ئاگادار بکهنهوه له مان و نه‌مانیان و ل ه ته‌رمه‌کانیان .له‌باره‌ی مان و نه‌مانی ئه‌و کهسانهوه وه‌هاب وتیشی :ناتوانین بڵێین ماون یان مردوون ،به‌اڵم بۆچوون ههیه نه‌ک به‌ڵگ ه که تا ساڵی ( )2003خه‌ڵکێکیان لێماوه .ئه‌و چاالک‌ه مه‌ده‌نی‌ه وتیشی :ئێمه له‌م دۆسیه‌ی ه هه‌رگیز بێده‌نگ نابین لێی و ده‌مانه‌وێت ئه‌م مه‌سه‌له‌ی‌ه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌کانیتر (مه‌به‌ست بێسه‌روشوێنه‌کانی هه‌موو الیه‌نه‌کان) بکه‌ین ه یه‌ک و ببێته گوشارێک. ل���هب���اره‌ی گ��ۆڕس��ت��ان�هک�هی (مه‌عمه‌ل قیر) به‌رپرسی کۆمه‌ڵه‌ک‌ه رایگه‌یاند «ئه‌و قه‌برسان‌ه بۆچونی زۆرهه‌ی‌ه که ئه‌وانبن، به‌اڵم پێمان وتوون که ئه‌گه‌ر ئه‌وانن پێمان بڵێن و ناسنامه‌کانیانمان بۆ ئاشکرا بکه‌ن و ده‌یکه‌ین‌ه گۆڕستانێک یان ناسنامه‌کانیان ئاشکرا بکه‌ن ده‌یانبه‌ین‌ه شوێنێکیتر».
که‌سوکاری بێسەروشوێنان: بابه‌س بێت کوشتنی رۆڵه‌ی کورد ب ه ده‌ستی کورد غ�هری��ب محه‌مه‌د ،ب��رای یه‌کێک له‌و بێ سه‌روشوێنکراوان‌ه که ن��اوی (ئیدریس محه‌مه‌د)ه وتی :تائێستا هیچ وه‌اڵمێکی روون ب �ه ئێمه ن�هگ�هی��ش��ت��ووه ه �ه‌رچ �هن��ده سااڵنێک‌ه داواده‌که‌ین ،ئه‌وکاته‌ی نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆکی حکومه‌ت بوو پێیان وتین له‌دوای ( )15رۆژ وه‌اڵمتان ده‌ده‌ینه‌وه ،به‌اڵم تا ئێستا هیچ وه‌اڵمێک ن�هب��ووه .ناوبراو راشیگه‌یاند که به‌ده‌یان چاالکی مه‌ده‌نی بۆ دیاریکردنی چاره‌نوسیان تا ئێستا رێکخراوه، به‌اڵم بێ ئه‌نجام بووه. برای ئه‌و شه‌هید‌ه داواکاریه‌کانی خسته‌ڕوو وتی« :ته‌نها داوامان ئهوهیه ئه‌گه‌ر شه‌هید کراون ته‌رمه‌کانیان یان گۆڕه‌که‌یانمان پێ بڵێن ،ئه‌گه‌ر ماویشن به‌چ تاوانێک گیراون و پێمان بڵێن». غ �هری��ب ل �ه ق��س�هک��ان��ی��دا وت���ی« :ئیتر ب��ا ب �هس بێت کوشتنی رۆڵ���هی ک��ورد ب ه ده‌ستی کورد ،با یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی کورد له هه‌موو کوردستان دروس��ت بکه‌ن ،خۆ هه‌موو نه‌ته‌وه‌یه‌ک یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی خۆی
ههیه». ی �هک��ێ��ک��ی��ت��ر ل����ه ک����هس����وک����اری ئ���هو قوربانیان‌ه که ئێستا له که‌مپی په‌نابه‌رانی مه‌خمور ده‌ژی و ه��اوس�هری یه‌کێک ل ه بێسه‌روشوێنه‌کان‌ه وت��ی :هیچ وه‌اڵمێکی فه‌رمییان نه‌داوینه‌ته‌و‌ه چه‌ندینجار سه‌ردانی ده‌زگا فه‌رمیه‌کانمان کردووه ئه‌و که ناوی سه‌المه‌ته ،و ه��اوس�هری بێسه‌روشوێنکراو ئیبراهیم ئ �ه‌ردۆغ��ان �ه ،وه‌ه���ا درێ����ژه‌ی ب ه قسه‌کانیدا :چه‌ندینجار سه‌ردانی وه‌زاره‌تی مافی مرۆڤی ئهوکاته و زیندانه‌کان و په‌رله‌مانمان کردووه ،به‌اڵم هیچ وه‌اڵمێکیان نه‌داوینه‌ته‌و‌ه پێیان وتوین ئهوانه سیاسین و په‌یوه‌ندیان به ئێمه‌و‌ه نیه ،سه‌المه‌ت وتیشی: سه‌ردانی زیندانی ئاکرێشمان کرد له‌گه‌ڵ س��ێ ماڵباتی ت��ر ک�ه ه �ه‌ر ل �هم کامپه‌ی ئێمه‌دان ،به‌اڵم له‌وێش پێیان وتین ئهوانه الی ئێمه نین. هاوسه‌ری ئه‌و بێسه‌روشوێنکراو‌ه داواکاری ئهوه بوو که «ئه‌گه‌ر شه‌هید کراون پێمان بڵێن با ته‌رمه‌کانیان وه‌ربگرینه‌و‌ه و ئه‌گه‌ر ل ه ژیانیشدا ماون با بتوانین بیان بینین».
کراوه
ساڵی دووهم ژماره 56 2010/11/8 ممهه‌ممه دووش 2711/2/26 - 2011/5/16 دووشه
تائێستا کاره‌با له هه‌ورامان به ئه‌مپێر ه هاواڵتییه‌ک :ناتوانین ژیانێکى باش و ته‌ندروست بگوزه‌رێنین
14
که له پاش راپه‌ڕینه‌که‌ى ()91هوه ()18 ساڵ بێ کاره‌باییان چه‌شت ،ئێستاش ()2 ساڵه بوونه‌ت‌ه خاوه‌نى کاره‌باى نیشتمانى که‌چى ئه‌ویش به ئه‌مپێر‌ه و ناتوانن وهک و ل ه ئینگلیزیه‌وه پێویست س���وودى لێببینن ،ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌رى فه‌رمانگه‌ى ک��اره‌ب��اى هه‌ورامانیش ئهوه ساالر بیاره‌یى راده‌گه‌یه‌نێ ئه‌و کاره‌با نیشتمانییه‌ی دراوه به‌ناوچه‌ى ه�ه‌ورام��ان (ناحیه‌ى خورماڵ، ن��اح��ی �هى ب���ی���اره ،ش��ارۆچ��ک �هى ت�هوێ��ڵ�ه) زیاتر ل ه دوو ساڵ ه هه‌ورامان به‌شێوه‌ى کاتى و له ق �ه‌زاى سه‌ید سادق بووت ه خاوه‌نى کاره‌باى و هه‌ڵه‌بجه‌ى شه‌هید و ناحیه‌ى سیروانه‌و‌ه نیشتمانى ،به‌اڵم تائێستا ب ه دراوه به ناوچهکه ،له‌به‌ر ئهوهیه که بۆیان ئه‌مپێر کاره‌بایان ده‌درێتێ، فول نهکراوه و به ئه‌مپێر ده‌یاندرێتێ ،به‌اڵم به‌ڕێوه‌به‌رى فه‌رمانگه‌ى کاره‌باى شارۆچکه‌ى ته‌وێڵ‌ه به ئه‌مپێر نییه. هه‌ورامانیش مژد ه ده‌دات به ک���اک���ه ب�����را ف����هت����اح ،ی���هک���ێ ل� ه هاواڵتیانى ناوچه‌ک ه ک ه ئه‌و دانیشتوانى ناوچه‌ى هه‌ورامان‌ه و پێیوای ه وێستگه‌یه‌ى ل ه خورماڵ دروست ک �ه ئ��هو ک��اره‌ب��ای �هی پێیان ده‌درێ����ت ب ه کراو ه ته‌واو بوو ه و ل ه ماوه‌ى ئه‌مپێر‌ه و ناتوانن وهک پێویست سودى که‌متر ل ه مانگێک ده‌که‌وێت ه کار و کاره‌باى سه‌رجه‌م هه‌ورامان ده‌دات .لێببینن و وت��ى :ب�ه‌درێ��ژای��ى ئ �هم زستان ه دانیشتوانى ناوچه‌ى هه‌ورامان که زیاتر نه‌متانتوانیه‌و‌ه ئامێریکى گه‌رمکه‌ره‌و‌ه له ( ) 7هه‌زار خێزانه و گله‌یى ئهوه ده‌که‌ن به‌کار بهێنین و پێداویستییه‌کانى خۆمانى
پ��ێ جێبه‌جێبکه‌ین ،که‌چى ل�ه زۆرب��هى
زۆرى ناوچه‌کانى ت��رى کوردستاندا ئه‌م
کێشه‌یه‌یان ن �هب��ووه ،وتیشى“ :ئێستاش ئ �هوه ب �ه‌ره‌و وه‌رزى گه‌رما ده‌چین ئه‌گه‌ر کاره‌باکه‌مان گۆڕانکارى به‌سه‌ردا نه‌یه‌ت و به ئه‌مپێر بێت ئه‌وا ناتوانین ژیانێکى باش و ته‌ندروست بگوزه‌رێنین”. که‌مال عه‌لی ،یه‌کێکى تر‌ه له‌و که‌سانه‌ى که له یه‌کێ له‌ناو بازاره‌کانى هه‌وراماندا دوکانى شرینى ههیه و ئه‌وه‌ى رونکرده‌و‌ه ک ه له‌سه‌ره‌تاو‌ه کاتێ که کاره‌باى نیشتیمانى هاتبوو سێ ئه‌مپێریان پێده‌درا ،به‌اڵم وهک ئه‌و وتى“ :ئێستا ده‌توانین تا ( )6ئه‌مپێر کاره‌با راکێشین و تاراده‌یه‌ک سوودى لێ ببینین ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر بکرێت به هه‌میشه‌یى و ئه‌مپێره‌کان البدرێن ئهوه زۆرباشه“. کاوان که‌ریم ،به‌رێوه‌به‌رى فه‌رمانگه‌ى کاره‌باى هه‌ورامان باسى ئه‌وه‌ى کرد که ل ه ساڵى ()2009هوه کاره‌باى حکومى هاتووه بۆ ناوچه‌ى هه‌ورامان ،ئه‌و وتى“ :سه‌ره‌تا هه‌رماڵێک ( )6-3ئه‌مپێرى پێده‌درا ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر که‌سێک زیاترى پێویست بوای‌ه ئه‌وا به نوسراوى به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى ناحیه‌ى خورماڵ
ب��ۆى زی��اد دهک���را” ،وتیشى“ :ئه‌گه‌رچى پێش هاتنى کاره‌باى نیشتمانیش موه‌لیده‌ى حکومیمان ههبووه و بێ کاره‌با نه‌بووین، ب���ه‌اڵم ئ���هو م��وه‌ل��ی��دان �ه ( )8-6س�ه‌ع��ات توانیویان‌ه کاره‌با بده‌ن به هاواڵتیان” .ئه‌و ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�هره ئ�ه‌وه‌ش��ى رون��ک��ردهوه که بۆی ه تائێستا نهیانتوانیوه هه‌ریه‌ک له کاره‌باى خورماڵ و بیار‌ه زیاد بکه‌ن و ئه‌مپێره‌کان البه‌رن ،چونکه وهک ئه‌و وتى“ :کاره‌باى خورماڵ له ق�ه‌زاى سه‌ید سادقه‌و‌ه دێت و فشارى زۆرى له‌سه‌ره ،کاره‌باى بیاره‌ش له ناحیه‌ى سیروانه‌و‌ه دێت و که‌متر فشارى له‌سه‌ره ،به‌اڵم کاره‌باى ته‌وێڵ‌ه له ههڵهبجهوه دێت و به‌هێزتر‌ه بۆیه ئه‌وه‌ى ئه‌وان به ئه‌مپێر ن��ی��ی�ه“ .وت��ی��ش��ى“ :ئێستا ویستگه‌که‌ى خورماڵ که نزیکه‌ى دوو ساڵ له‌مه‌وپێش و له‌سه‌ر بودجه‌ى وه‌زاره‌تى کاره‌باو به بڕى زیاتر له ( 4ملیار) دینار ده‌ستى پێکرا ت����ه‌واو ب����ووه‌و ک�هم��ت��ر ل �ه مانگێکى تر دهکهوێته کار و کاره‌باى سه‌رجه‌م ناوچه‌ى هه‌ورامان ده‌دات”.
ژنان و پیاوان له نێوان پیشه‌ی رۆژنامه‌نوسیدا
«ئه‌و هه‌له‌ى بۆ رۆژنامه‌نوسێکى پیاو ره‌خساو ه بۆ رۆژنامه‌نوسێکى ژن نه‌ڕه‌خساوه» ئاماده‌کار
ه خولێکی رۆژنامه‌نووسیدا ه کاتی به‌شداری‌کردنیان ل کۆمه‌ڵێک رۆژنامه‌نووس ل
چێنه‌ر
بوارى راگه‌یاندن یه‌کێک ه له‌و بوارانه‌ی ه ک ه ژن‌و پیاو کارى تێدا ده‌که‌ن ،به‌اڵم ده‌وترێت رۆژنامه‌نوسانى ژن ناتوانن وهک رۆژنامه‌نوسى پیاو سه‌رکه‌وتوبن، کچانى رۆژنامه‌نوسیش ئه‌م ه بۆ هۆکاره‌کانى کۆمه‌ڵگا ده‌گه‌ڕێننه‌وه و کۆمه‌ڵناسێکیش له‌گه‌ڵ هۆکارى کۆمه‌ڵگا هۆکارى عاتفیش به هۆکار ده‌زانێت. سۆزان تالیب ،رۆژنامه‌نوس ده‌رباره‌ى گرفتى رۆژنامه‌نوسى ژن وتى :کۆمه‌ڵگاى کوردى یه‌کێک‌ه له‌و کۆمه‌ڵگایانه‌ى که ئیشکردنى ژن��ان یان هاتن‌ه دهرهوهى یان به‌گه‌ڕخستنى ت��وان��اک��ان��ى ژن���ان ل �ه زۆرب����هى ناوچه‌کاندا به‌کارێکى سه‌خت ده‌زانن و زۆربه‌ى کاته‌کان گرفتى بۆ دروست ده‌که‌ن ،جا ئه‌گه‌ر بێت و ئه‌و ژن‌ه له بوارى رۆژنامه‌نوسیدا کاربکات بزان‌ه چه‌ند گرفتى بۆ دروست ده‌که‌ن ،رهنگه له ناو خێزاندا گرفتى بۆ دروست بوبێت ،زۆر ج��ار کێشهکه ی��ان زه‌ق نهبووه ی��ان نه‌چۆته دهرهوه و کچه‌ک‌ه ک��ۆت��ای��ى ب �ه کێشهکه هێناوه ،یان زۆرک��ات کێشهکه قوڵ بۆته‌وه بۆ مه‌سه‌له‌ى زیاتر ،بۆیه ژنى رۆژنامه‌نوس بۆ ب�ه‌ره‌ن��گ��ارب��وون�ه‌وه‌ى هه‌موو ئ �هو کێشانه پێوست بووه هێزى خۆى به‌کاربهێنێت‌و خۆى رابگرێت له‌به‌رده‌م زۆر قسه و کار و کرداردا و پێویسته باوه‌ڕ به ده‌وروبه‌ر بهێنێت که کارى رۆژنامه‌نوسیش وهک هه‌موو کارێکى تر
گرنگه و پیرۆز‌ه و پێویستى به کارکردنى هه‌ردوو ره‌گه‌زه. ئاورینگ فه‌ره‌یدون ،رۆژنامه‌نوس ده‌رباره‌ى کارئاسانى حکومه‌ت بۆ رۆژنامه‌نوسانى ژن ئاماژه‌ى به‌وه‌دا که تا ئێستا حکومه‌ت هیچ هاوکاریه‌کى رۆژنامه‌نوسانى نهکردووه ،وتى من ماوه‌ى ( )10ساڵه له بوارى راگه‌یاندندا ک��ارده‌ک �هم هیچ هاوکاریه‌کى حکومه‌تم نه‌دیو‌ه بۆ هاوڕه‌گه‌زه‌کانیشم ،سه‌ره‌ڕاى ئه‌وه‌ش حکومه‌ت زۆر کات رێگر ده‌بێت له‌به‌رده‌م ک��ارى رۆژن��ام �هگ �هری��دا ،ب�ه نمونه رۆژان��ه ده‌بینین که زیانى زۆر و رێگرى زۆر له‌به‌رده‌م رۆژنامه‌نوساندای‌ه و زۆرج���ار لێپرسینه‌وه‌ى لێده‌کرێت که بۆکوێ ده‌چێت یان چى ده‌کات یان له چ سه‌ندیکایه‌که ،له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌نه‌شدا سه‌ندیکا هیچ شتێکى واى ن �هک��ردووه بۆ ره‌گه‌زى مێینه به تایبه‌تیش رۆژنامه‌نوسانى ش��ارى سلێمانى ،ل �هو ک��ات �ه‌وه‌ى سه‌ندیکاى رۆژنامه‌نوسان یه‌کیان گرتۆته‌و‌ه نهیانتوانیوه
زه‌وى ب��ۆ ه��ی��چ رۆژن��ام �هن��وس��ێ��ک دی���ارى بکه‌ن ،به‌مه‌رجێ له ش��ارى هه‌ولێر دووج��ار زه‌وى بۆ رۆژن��ام �هن��وس دی���ارى ک���راوه ،ئه‌و سه‌ندیکای‌ه ته‌نانه‌ت لێپرسینه‌وه‌ى له سزادانى رۆژنامه‌نوسانیش نهکردوه ،بۆیه به‌بڕواى من هیچیان نهکردوه. فه‌ریبا محه‌مه‌د ،رۆژنامه‌نوس ده‌رباره‌ى ئه‌و هۆکارانه‌ى کاریگه‌رى له سه‌ر الوازکردنى رۆژنامه‌نوسانى ژن ههیه وت��ى :زۆر شت کاریگه‌رى ههیه له‌سه‌ر رۆژنامه‌نوسى ره‌گه‌زى مێینه ،یه‌کێک لهوانه پێکهێنانى خێزانه، چونکه له‌م کۆمه‌ڵگایه‌ى ئێمه‌دا کاتێک خ��ێ��زان پ��ێ��ک ده‌ه��ێ��ن��ی��ت ئ�ه‌رک��ێ��ک��ى زی��ات��ر دهکهوێته سه‌ر شانت و ئه‌رکى په‌روه‌رده‌کردن‌و به‌خێوکردنى منداڵیش هه‌مووى له‌سه‌ر شانى ژنانه ،ژنانى رۆژنامه‌نوسیش پێویستى زیاتریان به‌چون‌ه دهرهوه ههیه بۆ کارکردن له‌و کاته‌دا ئه‌وه‌ى بۆ ناکرێت ئه‌و دایه‌نگانه‌شى له واڵتى ئ��ێ��م�هدا ه���هن شوێنێک نین ب��ۆ خزمه‌تى
ئ�هو ژنانه‌ى ک��ارى راگه‌یاندن دهک �هن بۆی ه به‌خێوکردنى منداڵ یه‌کێک‌ه له رێگرییه‌کان، به‌اڵم به هه‌موو ئه‌مانه‌شه‌و‌ه ژنانى رۆژنامه‌نوس خێزانیان پێکهێناو‌ه و رهنگه وه‌کو جاران ناتوانن به ئ���ازادى کاره‌کانى بکه‌ن ،ب �ه‌اڵم هه‌وڵى خۆیان داوه ،له واڵتى ئێمه‌دا ژن ده‌بێت له ژێر چاودێرى مێرده‌که‌ى کاربکات ،به‌اڵم له کارى رۆژنامه‌نوسى پێویستت به‌وه‌ی‌ه سه‌ربه‌خۆیانه ب��ڕی��ار ب��ده‌ی��ت ،چونکه ب�����ه‌رده‌وام ئه‌چیته دهرهوهو له‌گه‌ڵ روداوه‌ک��ان‌و کێشه‌کاندایت روبه‌ڕویان دهبێتهوه ئه‌مه‌ش ئاسان نیه ،ئهمه جیاوازه له‌گه‌ڵ ژنێک که له فه‌رمانگه‌یه‌کى حکومیدایه ،رۆژنامه‌نوس خه‌ریکى هه‌واڵ و روداوه‌کانى ناو کۆمه‌ڵگه‌یه. ک����اروان خالید ،وهک مامۆستایه‌ک و که‌سێکى دهرهوهى ک��ارى رۆژنامه‌نوسى تێڕوانى ئه‌وه‌بوو کچانى رۆژنامه‌نوس وه‌کو هه‌موو مرۆڤه‌کانى ترن و هیچیان له‌وانى تر که‌متر نیه هیچیشیان له پیاوان که‌متر
نیه ،ئه‌گه‌ر ئه‌وانیش مه‌جالیان بۆ دروست بکرێت له ناو ده‌زگ��اک��ان و رێیان پێبدرێت و ئیستیغالل نه‌کرێن له الی�هن کۆمه‌ڵگاوه به چاوێکى تر سه‌یر نه‌کرێن ،هیچ توانا و وزه‌یه‌کیان له پیاوان که‌متر نیه بگره لهوانهیه ئه‌وان جورئه‌ت و توانایان زیاتر بێت ،به‌نمونه له‌م خۆپیشانانه‌دا کچێکى رۆژنامه‌نوسمان هه‌بوو برینداربوو ئه‌مه‌ش له خۆیدا ئازایه‌تیه، بۆیه چۆن پێویستمان به دکتۆرێکى ژن و مامۆستایه‌کى ژن ههیه ئاواش پێویستمان به رۆژنامه‌نوسى ژن ههیه ،بۆیه پێویسته ئه‌و شوێنانه‌ى رۆژنامه‌نوسى ژن کاریان بۆ ده‌کات زیاتر بایه‌خیان پێبدات‌و ئاسانکاریان بۆ بکات تاوه‌کو توانا و داهێنانى خۆیان ببیننه‌وه. زه‌ینه‌ب قادر ،ژن‌ه مامۆستایه‌ک ده‌ڵێت: کچانى رۆژنامه‌نوس هه‌موان به که‌سانێکى ئازا داده‌نێم‌و کاری رۆژنامه‌نوسیش کارێکى پ��ی��رۆز‌ه ئه‌گه‌ر رێیان لێ نه‌گرن به‌ڕاستى روداوه‌ک���ان بگوازنه‌و‌ه ئه‌و شتانه‌ى ئه‌یبینن
و ئه‌ینوسن خ��ۆی��ان م�هی��دان��ى ب��ۆى بچن و لێکۆڵینه‌وه‌ى له‌سه‌ر بکه‌ن دواتر باڵوى بکهنهوه. هێمن ره‌ئوف ،کۆمه‌ڵناس ده‌رباره‌ى تێڕوانینى کۆمه‌ڵگاى کوردى بۆ کچانى رۆژنامه‌نوس وتى :پێموای‌ه رۆژنامه‌نوسى ژن له کۆمه‌ڵگاى کوردیدا ئه‌و رۆڵ‌و تایبه‌تمه‌ندیه‌ى نیه که پیاو هه‌یه‌تى ،به‌هۆى ئه‌وه‌ى ره‌گه‌زى مێ که‌متر گوێى پێ ده‌درێ��ت ،ئه‌و گوێ لێنه‌گرتنه‌ش دهگهڕێتهوه بۆ داخراوى کۆمه‌ڵگاى کوردى بۆیه ژنان که‌متر ده‌توانن روماڵى روداوه‌کان بکات ،به تایبه‌تى ئه‌و روداوانه‌ى کاریگه‌ریان قورس‌ه ژنان که‌متر ئه‌توانن روماڵى بکه‌ن، به کورتى ئ�هم تێکه‌ڵیه‌ش دهگ�ه‌ڕێ��ت�هوه بۆ کۆمهڵگه و داب‌ونه‌ریت ،ئه‌و دابو نه‌ریته‌ى که کۆمه‌ڵگه‌ى ئێمه‌ى پێوه پابه‌ند‌ه و ئه‌و هه‌له‌ى بۆ رۆژنامه‌نوسێکى پیاو ره‌خساو‌ه بۆ رۆژنامه‌نوسێکى ژن نه‌ڕه‌خساوه ،له‌به‌رئه‌وه‌ى له گۆمه‌ڵگه‌ى ئێمه‌دا ژنان تۆزێک عاتفین زۆرک���ات هه‌ست و س��ۆز واى لێده‌کات به سه‌ریدا زاڵ بێت ،بۆیه لهوانهیه روداوه‌ک‌ه وهک خۆى روماڵ نه‌کات یان ته‌حه‌مولى هه‌ندێک کاره‌ست نه‌کات. کوردستان عومه‌ر ،مامۆستاى کۆلێژى کۆمه‌ڵناسی پێیوایه ئه‌و پێشخان‌ه کلتوریی‌ه‌و ئه‌و بارودۆخه‌ى که پێشتر کۆمه‌ڵگاى کوردى تیابوو‌ه تائێستاش کاریگه‌رى ماوهتهوه ،ئه‌گه‌ر بۆ نمونه ژنێک بچێت‌ه بوارى راگه‌یاندنه‌و‌ه یان بییه‌وێ به‌شێوه‌یه‌کى سه‌ربه‌ستان‌ه موماره‌سه‌ى کاره‌کانى خۆى بکات رهنگه بارودۆخێکى واى بۆ دروست ببێ به‌ره‌نگارى توندوتیژیه‌کى وا ئه‌بێته‌و‌ه وابکات هه‌نگاوى قورستربێت له جیات ئه‌وه‌ى که هه‌نگاو بنێ به‌ره‌و پێش بڕوات.
جگ ه ل ه ( )5000شه‌هیده‌که‌ی ،هه‌ڵه‌بج ه خاوه‌نی ( )1152ئه‌نفالکراوه
دیدار
ئارام شه‌مێرانى
ههڵهبجه ناڕه‌زایى ده‌رببڕین‌و په‌یوه‌ندى بکه‌ین به که‌ناڵه‌کانى ئۆپۆزسیۆنهوه ،منیش وتم لێت تێگه‌شتم ،به‌اڵم باشتره له‌م قۆناغه‌دا رێگه چاره‌یه‌کى دروس��ت بدۆزینه‌وه ،بۆیه ب�ه ک��ۆک��ردن �ه‌وه‌ى ئ �ه‌وان �هى ل�ه هه‌ڵه‌بجه‌دا ئه‌نفالکراون ده‌توانین کارێکى گه‌وره‌تر بکه‌ین ،دواى پێشنیاره‌که‌ى من هه‌رچه‌ند دوودڵ بوون ،به‌اڵم دواتر گرنگى‌و گه‌وهه‌رى ک��ارهک �هی��ان ب�ه هه‌ند وه‌رگ���رت و بڕیارى دروستکردنى (ده‌سته‌ى کاتى داکۆکیکارانى ئه‌نفاله‌کانىهه‌ڵه‌بجه)ماندا.
چه‌تر :ک ه باسى هه‌ڵه‌بج ه ده‌کرێت هه‌موو که‌سێک کیمیایى دهکهوێتهوه یاد ،چۆن ل ه هه‌ڵه‌بجه‌دا ئه‌نفال روویداوه؟
چه‌تر :چ ئامارێکتان له گه‌له‌که‌مان به تایبه‌ت ههڵهبجه به دهرهوه، به‌رده‌ستدای ه له‌سه‌ر ژماره‌ى ئهمه س�ه‌ره‌ڕاى به‌شخواردنى گه‌نجه‌کانمان ئه‌نفاله‌کانىهه‌ڵه‌بجه؟ له دواک�ه‌وت��ن و نه‌خوێنده‌وارى و رۆژه پڕ ()1152 ه المان ئه‌و ئامار‌ه سهرهتاییهىنههامهتیهکانمان. که‌سن و به‌م شێوه‌یه‌ن )52( ،که‌سیان له نوگر‌ه سه‌لمان کۆچى دوای��ی��ان ک��ردووه و ێ نێژراون )100( ،که‌سیان دواى به‌ربوون له‌و ، ه ��ردوو � ک دوای���ان کۆچى �ان � ی ه و ه � ڕان ه و گ � پرۆفایل: ( )1000که‌سیشیان له ژیاندا ماون‌و ئێستا له‌المان ئه‌ندامن ،ئهمانه وه‌جبه‌ى یه‌که‌من قادر ئه‌حمه‌د فه‌تاح، و له‌المان تۆمارن ،به‌اڵم وه‌جبه‌ى تر هه‌ن‌و ناسراو ب ه (عه‌بدولقادر نازانین ماون یان مردوون‌و له نوگر‌ه سه‌لمانه‌وه شادى) ساڵى ( )1971له نه‌گه‌ڕاونه‌ته‌وه. هه‌ڵه‌بج ه له‌دایک بووه ،تا
تا ئێستا هه‌ڵه‌بج ه ب ه کیمیاباران ناسێنراو ه هه‌م ل ه ناوخۆ و پاش ئه‌وه‌ى ههڵهبجه (جاف)ه‌کانى تێداههم ل ه ده‌ره‌وه‌ش ،به‌اڵم ئه‌وه‌ى ێ ب��وون ،ئیتر له‌و کاته‌و‌ه له‌الیه‌ن نیشته‌ج باسى لێ نه‌کراو ه مه‌سه‌له‌ى دهس�ه‌اڵت��ى ناوچه‌که‌و‌ه چ��اوى له‌سه‌ر بوو، ئه‌نفالى هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌کان ه ک ه ئه‌و هه‌موو کاتێک په‌المار‌و رووداوى دڵته‌زێن کاره‌ساته‌ش ل ه دواى کاره‌ساتى و نه‌هامه‌تى له ناوچه‌که‌دا ڕوویانداوه ،که کیمیابارانه‌و ه بووه ،بۆ ئه‌و دواترینیان کاره‌ساتى( )1988-3-16بووه، مه‌به‌ست ه ل ه شارى ههڵهبجه لێرهوه ئیتر رووداوه‌کانى تر زۆر به الوازیى کۆمه‌ڵه‌یه‌ک دروست بوو ه به چه‌تر :حکومه‌تى عێراقى چۆن له باسیان لێو‌ه کراوه و پشتگوێ خراون .شااڵوى مافى ناوى (کۆمه‌ڵه‌ى داکۆکى ل ه ئه‌نفال له هه‌ڵه‌بجه‌دا کاتێک ب��وو دواى کاره‌کانتان ده‌ڕوانێت؟ ئه‌نفاله‌کانى ههڵهبجه) بۆ زانینى ئێمه دهس��ت �هک �هم��ان ن��اس��ان��دووه به ئه‌وه‌ى کیمیاباران کراو خه‌ڵکه‌که‌ى ئهوانهىچهتر :داواتان نهکردوه ئه‌و کاره‌سات ه و ناسینى ئه‌و ڕێوڕه‌سمی ئیدارى له قایمقامییه‌تى ههڵهبجه رزگاریان بوو له مردن چوون‌ه خاکى ئێرانهوه مۆنۆمێنتێکى تایبه‌ت بۆ ئه‌و کۆمه‌ڵ ه و ئامانج‌و هۆکارى دروست و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى شه‌هیدان و ئه‌نفالکراوانى و به هۆى عه‌فواته‌و‌ه گهڕانهوه بۆ خاکى کاره‌سات ه دروست بکرێت؟ بونیان ،وته‌بێژى ئه‌و کۆمه‌ڵه‌یه ههڵهبجه و زیندان‌ه سیاسیه‌کانى سلێمانى عێراق ،له‌وێ به دواوه گیران ،له سه‌ره‌تادا له ێ ئ��هوه یه‌کێک‌ه ل�ه داواک��ان��م��ان به‌ڵ له‌م چاوپێکه‌وتنه‌دا باسى و پاشان به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى گشتى شه‌هیدان‌و ته‌وارییه‌که‌ى سلێمانى ،پاشان له ئۆتۆمبێلى و گرنگه ه�هب��ێ��ت ،گرنگیش نیه له‌ناو کۆمه‌ڵه‌که‌یان و ئه‌و کاره‌ساته‌ى کرد ئه‌نفالکراوانى سلێمانى پشتگیریان کردووین سه‌ربازى گه‌وره‌دا ره‌وانه‌ى زیندانى نوگره‌سه‌لمان یادگارى هه‌ڵه‌بجه‌دا ببێته سمبول یان له هه‌ر ک ه ناوى ئه‌نفالى هه‌ڵه‌بجه‌یه‌کانه. بۆ وه‌زاره‌ت����ى شه‌هیدان‌و ئه‌نفالکراوه‌کانى کران ،وهک به‌رواریش له ( )1988-8-9له جێگه‌یه‌کى تر بێت له هه‌ڵه‌بجه‌دا. چه‌تر :بیرۆکه‌ى دروست بوونى حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان .کاره‌کان زۆر ته‌وارییه‌ک‌ه گیراون و پاش ئه‌وه‌ى براونه‌ت ه چه‌تر :ده‌سته‌که‌تان چه‌ند ئه‌ندامن ئه‌م کۆمه‌ڵه‌ی ه ل ه الیه‌ن کێو ه و به باشى بهڕێوه ده‌چن‌و هیوادارین حکومه‌تى ئه‌وێ هه‌ندێکیان شه‌هید بوون ،هه‌ندێکیشیان و ئامانجتان چیه؟ بۆچى بوو؟ هه‌رێم و حکومه‌تى عێراقیش پشتگیرى بێسه‌رو شوێنن‌و نه‌گه‌ڕاونه‌ته‌وه ،ئه‌وانه‌یشى )11( -ئه‌ندامین‌و ئامانجمان کۆکردنه‌وه‌ى
به‌ڕێزێک که ئێستا له ده‌سته‌که‌ماندایه ت��ه‌واوم��ان ب��ن ب��ۆ ناساندنى ئه‌نفاله‌کانى که گه‌ڕاونه‌ته‌و‌ه ئێستا هه‌یان‌ه لێیان مردوو‌ه یا مرۆڤ‌ه به‌شخوراو و زیندانیه‌کانى نوگرهله شار و شارۆچکه‌کانى کوردستاندا ده‌ژین .سه‌لمان‌ه و دواتریش ناساندنى جینۆسایدى هات‌و پێى وتم ،با ئێمه وهک ئه‌نفاله‌کانى کوردستان.
شه‌شه‌مى ئاماده‌یى خوێندوه، ل ه ساڵى ()1991هوه کارى نوسینى به‌رده‌وامى ههبووه له باڵوکراوه‌کاندا خاوه‌نى چه‌ند کتێبێک ه له‌سه‌ر هه‌ڵه‌بجه‌و ئێستا وته‌بێژى کۆمه‌ڵه‌ى داکۆکى ل ه ئه‌نفالکراوه‌کانى هه‌ڵه‌بجه‌یه.
*NLP
و /ئارام پێنجوێنی ئه‌حمه‌د داود ئۆغڵو ل ه ساڵی 1959ل ه شارۆچکه‌ی تاشکه‌نت ی سه‌ر ب ه شاری کۆنیای تورکیا ل ه دایک بووه .خوێندنی ناوه‌ندی و دواناوه‌ندی ل ه خوێندنگه‌ی ئه‌سته‌نبۆڵی کوڕان ته‌واو کردوو ه و دواتر به‌شی ئابووری و به‌شه‌کانی زانستی سیاسه‌ت ل ه زانکۆی بۆغاز ئیچی ته‌واو ده‌کات .هه‌ر ل ه هه‌مان زانکۆ ل ه به‌شی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گشتی شه‌هاده‌ی به‌رز وه‌رده‌گرێت و ل ه به‌شی زانستی سیاسه‌ت و په‌یوه‌ندیی ه نێوده‌وڵه‌تییه‌کاندا دکتۆرا ته‌واو ده‌کات.
دوای کارکردنی له ده‌ره‌وه‌ی تورکیا ل�ه ن��ێ��وان س��ااڵن��ی ،1995 – 1990ل ه ن���ێ���وان 1999 – 1996ل���ه زان��ک��ۆی م��ارم��ارا کاریکرد که له ساڵی 1993 وهک پڕۆفیسۆری یاریده‌ده‌ر و له ساڵی 1999شدا بوو به پڕۆفیسۆر .له سااڵنی 2002 – 1998ل�ه ئه‌کادیمیای هێزه چه‌کداره‌کان و له ئه‌کادیمیاکانی جه‌نگ وهک مامۆستایه‌کی میوان وان‌ه ده‌ڵێته‌وه. له زانکۆی بیوک که‌نت سه‌رۆکایه‌تی به‌شی په‌یوه‌ندیی‌ه نێوده‌وڵه‌تییه‌کانی کرد. له ساڵی 2003شدا له سه‌ر بڕیاری ئه‌حمه‌د ن���هج���ده‌د س�����ه‌زه‌ری س����ه‌رۆک ک��ۆم��ار و عه‌بدواڵ گولی سه‌رۆک وه‌زیرانی ئه‌وسای تورکیا ده‌کرێت‌ه باڵیۆز. له‌نێوان سااڵنی 2009 – 2002ده‌کرێت ه راوێ���ژک���اری س �هرهک��ی س����ه‌رۆک وه‌زی���ر ئه‌ردۆغان .داود ئۆغڵو به‌درێژایی ده‌سه‌اڵتی پارته‌که‌ی ئه‌ردۆغان ،مامۆستای ئه‌قڵ و رێنوێنی ب��ووه .له کابینه‌که‌ی یه‌کی ئایاری 2009ی ئه‌ردۆغاندا به وه‌زی��ری کاری دره‌و‌ه ئه‌رکدارکرا .ئهمه له کاتێکدا که په‌رله‌مانتاریش نه‌بوو و یه‌که‌مین که‌س ه که له کابینه‌که‌ی ئاکه‌په‌دا له ده‌ره‌وه‌ی په‌رله‌مان ئه‌رکی وه‌زاره‌تی پێبدرێت. چ �هن��د پ��ه‌رت��ووک��ی ب�ڵ�او ک���راوه‌ت���هوه. ج���ێ���ی س����ه‌رن����ج����ه ک�����ه پ����ه‌رت����ووک����ی CivilizationalTransformation and the Muslim Worldب�هت��ای��ب�هت��ی ل ه
ئه‌مریکادا باڵو کردۆته‌وه .ئه‌م په‌رتووک ه وهک تێزێکی ئ �هو ده‌وره‌ی �ه‌ش �ه ک�ه پێی دراوه.
ئه‌حمه‌د داود ئۆغڵو کێی ه ؟!.
ئه‌حمه‌د داود ئۆغڵو له ساڵی ()2001 دا پ �ه‌رت��ووک��ێ��ک��ی ب���هن���اوی «ق��واڵی��ی س��ت��رات��ی��ژی» ب�ڵ�اوک���ردهوه .ل �ه پێشه‌کی ئ�هم په‌رتووکه‌یدا ب��اس له وه دهک��ات ک ه ئ �هو هه‌رێمانه‌ی ده‌وره‌ی تورکیایانداو‌ه ره‌گی سه‌ره‌کی مێژووی مرۆڤایه‌تی تێدا شێوه‌گیر بووه .له رای زۆرینه‌ی نێوده‌وڵه‌تی و هه‌رێمی چ��االک که قۆناخی دوای شه‌ڕی سارد لهگه ڵ خۆیدا هێناوێتی ،وای لێکردوو‌ه ناچار بێت سه‌رله‌نوێ جوگرافیای ناوچهکه له قواڵیی ستراتیژی تورکیا پێناس‌ه بکاتهوه و لێرهوه ب�ه‌ڕووی ده‌ره‌وه‌دا ب��ک��رێ��ت �هوه .ه���هروهه���ا پێویسته ئ �هن��داز‌ه ژیۆپۆلیتیکی و جیۆئه‌کۆنۆمیکی و ژیۆکلتورییه‌کانی ئ �هم قوواڵیی‌ه وهک وێنه‌یه‌ک ی��ان شێوه‌یه‌کی پۆلیتیکه‌ی ده‌ره‌وه‌ی بنرخێنرێت. داود ئۆغڵو له‌م په‌رتوکه‌یدا به‌خه‌یاڵ‌ه ل ه هاوسه‌نگی‌ه نوێیه‌کانی جیهان که پێشبینی ده‌کات تورکیا ببێته «واڵتێکی ناوه‌ند و ستراتیژ» .زۆرێک له چاودێر‌ه سیاسییه‌کان ئه‌م خه‌یاڵه‌ی داود ئۆغڵو به «عوسمانیی ن���وێ» ب �هن��او دهک����هن .ب�ه‌ڕاس��ت��ی��ش ئ�هم فۆرمیالسیۆنانه‌ی داود ئۆغڵو پڕاوپڕ هاوته‌ریبی ئیمپراتۆرییه‌تی عوسمانی ت��ازه‌ک��راوه‌ی �ه .کاتێ ب �هت��ه‌واوی ل ه ناوه‌ڕۆکی کاره‌ک‌ه ده‌ڕوانین ده‌بینین ب ه به‌کارهێنانی گوزاره‌ی وهک (ئاشتی پ�هی��وهن��دی دۆس��ت��ان�هی نێوده‌وڵه‌تی هاوپه‌یمانی شارستانییه‌کان په‌یوه‌ندی دراوس������ێ چ����اک) سیاسه‌تێکی په‌رده‌پۆشکراوی نه‌ژادپه‌رستییه‌کی ت��ون��د و پ �هل��ه��اوێ��ژی��ی �هک��ی گ���هوره رووب��ه‌ڕووم��ان دهب��ێ��ت�هوه .ده‌شبێ بۆ زوو هه‌ست نه‌کردن به‌م تووندبوونه، ده‌ی��خ �هن �ه چ��وارچ��ێ��وه‌ی �هک��ی گ��وای� ه «مرۆڤ‌دۆست»هوه. ل�ه الی���هن هێزه‌کانی سیسته‌می ن��ێ��وده‌وڵ �هت��ی��ی �هوه ب���ه مسیۆنێکی «ستراتیژی»یانه‌و‌ه په‌مپ ده‌درێ، زۆربه‌ی زۆری رۆژانی «ئه‌رک»ی له ده‌ره‌وه‌ی تورکیا و له سه‌فه‌ر و فڕۆکه‌دا به‌سه‌ر ده‌بات .جاری واش ه�هی�ه ل �ه رۆژێ��ک��دا ده‌چ��ێ��ت�ه چه‌ند واڵتێک .به‌اڵم سه‌ره‌نجام پووچه‌ڵییه. چونکه سه‌رجه‌م ئه‌و دیکتاتۆرانه‌ی رۆژه �ه‌اڵت��ی ن��اوه‌ڕاس��ت ک�ه پشتی پێبه‌ست‌بوون و په‌یوه‌ندی ستراتیژی ل �هگ �ه ڵ دان���اب���وو ،ی��هک ب �ه یه‌ک وهک پولی دۆمین‌ه ب�ه‌دوای یه‌کدا
ده‌کات ،له راستیدا زۆر له زووه‌و‌ه په‌رژینی ده‌که‌ون. ح��ک��وم��هت��ی ت���ورک���ی���ا س����هرهت����ا ب ه کۆماری تورکیای تێپه‌ڕاندوو‌ه که که‌مال ک����اردان����ه‌وه‌ی����هک����ی خ���ۆپ���ه‌رس���ت���ان���ه و ئه‌تاتورک دروس��ت��ی ک���ردووه .ئاکهپه و پێگه‌په‌رستان‌ه مامه‌ڵه‌یان لهگه ڵ گۆڕان جه‌ماعه‌تی فه‌تحوڵال گوله ،یاخود به‌کورتی و گ��ۆڕان��ک��اری��ی�هک��ان��دا ک���رد ،دوات���ر ک ه «ئ��ی��س�لام��ی س��ی��اس��ی س �ه‌رم��ای �هگ �ه‌ر» تێگه‌یشتن دۆخ��ێ��ک��ی زۆر ج����ددی ل ه ئه‌مڕۆک‌ه ب��وون به په‌تای نه‌ته‌وه‌په‌رستی ئارادایه ،به الیه‌کی تردا سووڕانهوه .دوای به‌سه‌ر زیاتر له 100سه‌د واڵته‌وه .په‌تای ماوه‌یه‌کی زۆر ک��ورت ش��اری ئیزمیری نه‌ته‌وه‌په‌رستی تاز‌ه عوسمانیگه‌را به‌ناوی کرده ناوه‌ند بۆ ده‌ستێوه‌ردانی ئه‌مریکا ل ه گ��وای�ه پ����هروهرده و ته‌ندروستی و ...هوه واڵت��ان��ی دراوس��ێ��ی .ئ���ه‌وه‌ی ده‌رده‌ک����هوێ بوونه‌ت‌ه ته‌شویش ته‌نانه‌ت به‌سه‌ر الش‌ه برسی «قوواڵییه‌کی ستراتیژی» نییه ،به‌ڵکو و رووته‌کانی ئه‌فریقیاشه‌وه. فۆرمیالسیۆنی کورد الی داود ئۆغڵو سوڕانه‌وه‌ی ناکاو ،قه‌باترین و تا له سه‌ری بگوترێ ب��ێ پره‌نسیپ و ب��ێ یاساترین زۆر نه‌ژادپه‌رستانه‌تره .به‌و پێیه ،له پا ڵ پۆلیتیکا و بوو به پراگماتیزمێکی پڕاوپڕ ک �هم �هرهک��ان��ی شیع‌ه و س��ون��ن�هک��ان�هوه، «ک����ورد»ه����هی����ه ک���ه «ج���وگ���راف���ی���ا و شایسته‌ی کۆماری تورک و ئاکهپه. ستراتیژه‌که‌ی داود ئۆغڵو :هه‌رچه‌ند‌ه ناسنامه‌ی سیاسی نییه» به‌اڵم ناچاری به رواڵه‌ت له دژی نه‌ته‌وه‌په‌رستییه ،به‌اڵم له قه‌ڵه‌مدانێتی .وات��ا ن �هک له الیه‌نی ل�ه گ �هوه �ه‌ردا ک��اردان �ه‌وه‌ی �ه ل�ه به‌رامبه‌ر سیاسییه‌و‌ه «ک���ورد» به‌ڵکو ل�ه الیه‌نی باڵونه‌بوونه‌وه‌ی نه‌ژادپه‌رستی ت��ورک و ک��ل��ت��ووری و دانپێدانانێکی ناچارییه‌و‌ه له هه‌وڵێکی بێ ئاماندای‌ه ل�هم ب���واره‌دا .ک����ورد وهک «ئ �هت��ن��ی��ک» ه����هن ،ک ه ئ���هم ن �ه‌ژادپ �ه‌رس��ت��ی��ی �ه ک �ه مۆدێرنێته‌ی ئ �ه‌وی��ش «ده‌وڵ �هم �هن��دی��ی �هک��ی کلتووری ن���ه‌ژادپ���ه‌رس���ت���ی دروس�����ت دهک�����ات و ب ه فراوان و قووڵی تورک»ه .لێره‌دا نکۆڵی مۆدێرنێته‌ی سه‌رمایه‌دارییه‌و‌ه بنبه‌ستی و حاشالێکردن به‌شێوه‌یه‌ک زۆر باریککراو‌ه و قووڵتره. ل�����ه الی�����هک�����ی ت����������ره‌و‌ه ل � ه په‌رتوکه‌که‌یدا وات��ا «قوواڵیی س��ت��رات��ی��ژی» راده‌گ���هی���هن���ێ و دهڵێ «کوردان که له پێکدادانه ب���چ���ووک���ه ن��ێ��وخ��ۆی��ی��هک��ان��ی داب و ن �هری��ت �ه ع �ه‌ش��ی��ره‌ی��ی و قه‌بیله‌ییه‌کاندا ده‌ی��ب �هن �هوه ،وا ه��هس��ت دهک�����هن س �ه‌رک �ه‌وت��ن��ی یه‌کجاره‌کیان به ده‌ست کهوتووه و هه‌مان کاراکته‌ر کاریگه‌ری ل�ه گ��رووپ �ه سیاسییه‌کانیشیان کردووه». ک����ات����ێ ل �هم��ان��ی��ف��ێ��س��ت��ۆی ن �ه‌ژادپ �ه‌رس��ت��ی��ی �هک �هی خ��ۆی��دا ب��اس��ی ک���اراک���ت���هری سیاسی ک���ورد دهک���ات و ل �ه و ب�ه‌ش�هدا ک �ه زی��ات��ر ب��ن هه‌ڵسه‌نگاندنی سیاسییانه‌ی بۆ کردووه« ،دۆخی دوژمنایه‌تی به‌خۆی» کوردانی ه���هڵ���ب���ژاردووه .ک��ه ل��ه ه�هم��ان کاتدا ئهمه پێگه‌یه‌ک‌ه که ته‌نیا ره‌چاوی به‌هه‌ند وه‌رگرتنی الیه‌نی دژای��هت��ی ی�هک��ت��رک��ردن��ی ک��ورد ده‌کات .شتێکی رێکه‌وتیش نیی ه که ئێستاک‌ه ئه‌و کوردانه‌ی چ له باکوری کوردستان بێت یان
وه‌رگێڕان له باشوور ،ئه‌حمه‌د داود ئۆغڵو په‌یوه‌ندییان ل�هگ�ه ڵ ده‌به‌ستێت زیاترین الیه‌نیان له‌م کاراکته‌ره‌دان .له هه‌ر دانپێدانانی هه‌بوونی ک��ێ��ش�هی ک����ورد ل �ه الی����هن ئ��اک �هپ �هوه و هه‌ڵوێستی له‌م بابه‌ته‌دا نکۆڵیکردنێکی جیاواز و ق��ووڵ ههیه .س �ه‌ره‌ڕای ئه‌مه‌ش ئ�هگ�ه‌ر ئێستاک‌ه رێگیری ل�ه شه‌ڕێکی سه‌رتاسه‌ری ده‌کرێت ،به‌سایه‌ی هه‌ڵوێستی مرۆییان‌ه و هۆشمه‌ندی گه‌لی کوردستان و بزاوتی ئازادیخوای کورده‌وه‌یه. نه‌ژادپه‌رستی داودئۆغڵو زۆربه‌ی کات له «کاری دهرهوه» بۆ «کاری ناوخۆ»ی راده‌کێشێت! هه‌رچه‌ند‌ه له ده‌ره‌وه‌ی بواری ئه‌رکه‌که‌شیدا بێت ،به‌اڵم زۆرجار ده‌سه‌اڵتی به‌سه‌ر خۆیدا نابێت و وه‌اڵمی نه‌ژادپه‌رستان ه به رووی سیاسه‌تمه‌دارانی کورددا ده‌داته‌وه و ههڕهشه و گوڕه‌شه‌یان لێده‌کات. پێشتر که‌مالیستی و ئیتیحادگه‌راکان ک���ه ل���ه الی����هن ه��ێ��زه‌ک��ان��ی سیسته‌می نێوده‌وڵه‌تییه‌و‌ه دوای ماوه‌یه‌کی درێژ به‌کار هێندران و فڕێیان داب��وون ،داود ئۆغڵو و پارتی ئه‌قڵپێداوه‌که‌ی ئاکهپه خران‌ه شوێنی ئ �ه‌وان .ب�ه‌اڵم له‌مژاری ک��ورددا دۆخه‌که نه‌گۆڕدرا .ته‌نانه‌ت نکۆڵی و قڕکردنی کورد قوڵتر و به‌رفراوانتر کرا .هه‌مووان ده‌زانین که لێدانی ناسک له لێدانی قه‌با کوشنده‌تره ،له هه‌مانکاتدا ئه‌و ئه‌رکه‌ی ب�ه پ��ارت��ی ئاکهپه دراوه ،پاکتاوکردنی ک���ورده .ئ �ه‌ردۆغ��ان و ده‌سته‌که‌ی پێشتر ن��ی��ازی راسته‌قینه‌یان ش���اردب���ۆوه ،دوای ن��اوزڕان و ته‌شهیربوونیان دانیان پێدانا و گوتیان «کێشه‌ی کورد نییه» و پێشتریش گوتبوویان «گه‌ر بیری لێنه‌که‌نه‌و‌ه نییه». ی���هک���ێ���ک ل�����ه ب����ه‌ه����هڵ����ه‌داچ����وون���� ه س �هرهک��ی��ی �هک��ان��ی��ان ل���ه ش��ی��ک��ارک��ردن��ی گه‌له‌کۆمه‌ی نێوده‌وڵه‌تی دژی رێبه‌ری گه‌لی ک��ورد ع�هب��دواڵ ئ��ۆج�ه‌الن ئ�ه‌وه‌ب��وو گ��وت��ی��ان «ئ �هم��ری��ک��ا ئ��ۆج �ه‌الن��ی ک��رده به‌هان‌ه و ویستی دهس��ت له رۆژه�ه‌اڵت��ی ناوه‌ڕاست وه‌ربدات» .به‌اڵم ئه‌م گه‌له‌کۆمه نێوده‌وڵه‌تیی‌ه به‌هانه‌ی ده‌ستێوه‌ردان نه‌بوو، سه‌ره‌تای خ��ودی ده‌ستێوه‌ردان ب��وو .دواتر دامه‌زراندنی ئاکه‌په‌ش قاچێکی ده‌ستێوه‌ردان ب��وو ل �ه ت��ورک��ی��ا .ل �ه گ��هوه��ه‌ردا ئاکه‌پ ه مۆدێلی کوده‌تای مه‌ده‌نی «موسوڵمانی ساخته»ی هێزه‌کانی سهرمایهدارییه بۆ سه‌ر رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست. *ناوه‌ندی لێکۆڵینه‌وه‌ی ستراتیژی کوردستان
قۆناغێکی تاز ه ده‌ستی پێکرد هالوک گه‌رگه‌ر و /:هێمن عه‌لی
(د.هالوک گه‌رگه‌ر) پێیوای ه ل ه به‌ر ئه‌وه‌ی ئوسام ه بنالدن ل ه ناو دنیای عه‌ره‌ب و ل ه نێوان موسڵماندا بۆت ه ئامانجی هێرش‌کردنی رۆژئاوا ،وهک سیمبولێک وایه.
گه‌رگه‌ر ده‌ڵێت« :هه‌م خودی بنالدن و هه‌میش ئه‌لقاعید‌ه ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر نه‌ڵێین که تا راده‌ی��هک دواک�ه‌وت��وو و مارژینال ب��وون �هت �هوه ،ب���ه‌اڵم ل�ه دۆخێکی وه‌ه���ادان که به‌ره‌و دواوه کێشاونه‌ته‌وه .کاریگه‌ری بنالدن تا راده‌ی�هک له به‌ر سیمبول‌بوونی بوو؛ سیمبولی خۆڕاگری بوو .به‌اڵم جگه له وه کاریگه‌رییه‌کی ئه‌وتۆی سه‌ربازی، پۆلۆتیک و ئایدیۆلۆژیکی نه‌بوو .بۆی ه له سه‌رهه‌ڵدانه‌کانی ئه‌م دواییه‌ی دنیای ع �ه‌ره‌ب��دا ،ئه‌لقاعید‌ه زۆر ب�ه دوودڵ��ی��ی�هوه نزیک ب��ووه‌وه؛ له ئاکتۆر‌ه سه‌ره‌کییه‌کان نه‌بوو .له‌م دیده‌و‌ه کاتێ سه‌یری ده‌که‌ین، ئه‌نجامێکی زۆر تایبه‌ت وه‌رناگیرێت. چاوه‌ڕوانین له‌ماوه‌یه‌کی کورتدا چاالکی خ��ۆک��وژی ،ه��ێ��رش‌ک��ردن و قه‌ڵه‌مبازی شه‌خسی ئه‌نجام ب��درێ��ن .ب��ڕوا ن��اک�هم ل ه بواری سه‌ربازی و پۆلۆتیکه‌و‌ه زۆر گۆڕان و ئه‌نجامی گهوره بێت‌ه ئاراوه. ئامریکا ب ه خوێن ده‌ژی
گ �ه‌رگ �ه‌ر ل�هگ�هڵ ئ��ام��اژه ب�ه ئه‌وه‌یک ه کوشتنی ب �ن‌الدن به وات��ای رزگاربوونی ئامریکا له ک��اردان�هوهک��ان نایێت ده‌ڵێت: «ئه‌فغانستان ،عێراق و پاکستان له ژێر داگیرکه‌ریدان ،لیبیاش له ژێر هێرشدای ه و کوڕ و نه‌وه‌کانی ک��وژران ،له سه‌روی ئه‌مانه‌ش ،ب�ن‌الدن ک��وژرا .ئه‌مه‌ش ده‌بێت ه ه��ۆی ئ���ه‌وه‌ی ک��اردان��هوهک��ان ل �ه دنیای ئیسالمدا زیاتر ببنهوه .له دیدی ئه‌مریکاو‌ه
دوو ئه‌نجام دێته ئ���اراوه؛ ی �هک �هم :ئه‌م ه دهبێته ه��ۆی گه‌شه‌کردنی پۆلۆتیکای ناوخۆیی که له دیدی ئۆباماو‌ه سه‌رده‌می سه‌رۆکایه‌تی زۆر بریقه‌دار تێنه‌په‌ڕی. که‌چی وا دی��ار بوو که که‌ش و هه‌وای ناکۆکی و پێکدادان که بێت‌ه ئ��اراوه ل ه دژی ئه‌مریکایه ،ب �ه‌اڵم ئه‌م واڵت �ه به‌م ه ده‌ژی .وات �ه ئیمپریالیزمی ئه‌مریکا ل ه خوێن و پێکدادان ده‌ژی .له پێناو ئه‌وه‌دا له هه‌ر چوار گۆشه‌ی دنیا شه‌ڕ ده‌کات. ئه‌گه‌ر دوژمن نه‌مێنێت ،دوژمنێکی نوێ دروست ده‌کات .له بیر نه‌که‌ن بن‌الدنیش ل ه کاتی خۆیدا له الیه‌ن ( )CIAئامریکاوه پهروهرده و دهستنیشان کرا؛ دوژمن پێویست بوو ،بۆیه بووه دوژمن. ئه‌مریکا له‌م کاردانه‌وان‌ه زۆر ناڕه‌حه‌ت ن��ی �ه .ب��ۆ واڵت��ێ��ک وا ه���هم ل �ه رووی ن��اوخ��ۆی��ی �هوه ه��هم ل �ه ب��ه‌ر پۆلۆتیکی ئه‌کۆنۆمی له خوێن و پێکدادان ده‌ژی، ک���اردان���هوهک���ان ن��ات��وان��ن زۆر مایه‌ی ناڕه‌حه‌تی بۆ ئه‌مریکا بێت». ئه‌و قۆناغه‌ی وا ()11ی ئه‌یلول دروستی کرد درێژه‌ی ههیه
گ �ه‌رگ �ه‌ر ل �ه وه‌اڵم���ی پ��رس��ی��اری ئایا له‌گه‌ڵ کوشتنی بنالدن ،قۆناغێکی نوێ ده‌ستی پێکردوو‌ه یان نا؟ به‌م شێوه وه‌اڵم ده‌داته‌وه« :کوشتنی بنالدن ،سه‌رده‌مێکی ت��از‌ه نیه به‌ڵکو قۆناغی دوای ()11ی ئ �هی��ل��ۆل به‌رده‌وام ده‌بێت. ئ����هم����ری����ک����ا س����ه‌رل����هن����وێ ش�������وێ�������ن������� ه ستراتیژیکه‌کان و ب���هت���ای���ب���هت رۆژه������ه‌اڵت������ی ن���اوه‌ڕاس���ت���ی ب ه زۆری چ���هک و ب���وون���ی س���ه‌رب���ازی
دیزاین ک��ردهوه .سیسته‌می نوێی جیهانی و گلۆبالیزمی ئیمپریالیزم ،یه‌کێک ل ه گه‌وره‌ترین هێرشه‌کانی بوو .قۆناغه‌کانی ئه‌م هێرشه :کۆمه‌ڵگاکانی عه‌ره‌ب له سه‌رپێن، بۆیه پاڵپشت‌ه سه‌ره‌کییه‌کانی ئیمپریالیزمی ئه‌مریکا یه‌ک یه‌ک ده‌ڕووخ��ێ��ن؛ وهک نمونه م��وب��ارهک ،به‌حره‌ین .رووب���ه‌ڕووی کێشه‌گه‌لی ن��وێ ب���ووه‌وه .ل�هم قۆناغه‌دا ب��ۆ ئه‌مریکا ه �هم خ �هت �هره دێ��ت�ه پێشهوه هه‌م ده‌رفه‌ت .ههڕهشه ئهمهیه که ده‌مار‌ه سه‌ره‌کییه‌کان خراپ ده‌بن و سه‌رهه‌ڵدانی خ��ۆرس��ک��ی
خه‌ڵک چاوه‌ڕێی ناکه‌ن .به‌اڵم له الیه‌کی ت���ره‌و‌ه ده‌رف �هت��ی دهس��ت��ێ��وه‌ردان ده‌دات ب ه ئه‌مریکا .سیاسه‌تی ده‌ره‌کی ئه‌مریکا ل ه دوای ( )11ئه‌یلوله‌و‌ه له سه‌ر بنه‌مای ئه‌م ده‌ستێوه‌ردانان‌ه بونیاد نراوه؛ لیبیا نمونه‌ی ب�ه‌رچ��اوی ئهمهیه .ئ�هم ده‌ستێوه‌ردان‌ه ل ه بنه‌مادا شتێکی تر ده‌هێنێت‌ه ئاراوه .ته‌نیا ب ه دزینی نه‌وته‌و‌ه ناوه‌ستێت ،سه‌رهه‌ڵدانه‌کانی عه‌ره‌بیش ده‌دزێت .ئه‌وان پێشه‌نگ‌ه شۆڕشگێڕ و دیموکراته‌کانیشی ده‌دزن .له نمونه‌ی لیبیادا ،گروپی به‌کرێگیراو ده‌رده‌که‌وێن ه پێش ،که‌سانی دیموکرات‌تر ده‌کێشرێن ه پ���اش���هوه .ک���اراک���ت���هری ه �هن��ووک �هی��ی س�هره�هڵ��دان�هک��ان دادهب��ه‌زێ��ت و به‌م شێوهیه ،له راستیدا گ��ورز وه‌به‌ر سه‌رهه‌ڵدانه‌کانیش دهک�هوێ��ت. ده‌ربازی قۆناغێکی وه‌ها بووین. ئه‌م ده‌ستێوه‌ردانان‌ه به‌رده‌وام ده‌بێت. دنیا ل ه ئاماده‌باشی‌دایه
دوای راگ�هی��ان��دن��ی کوشتنی ئوسامه ب���ن‌الدن ل�ه الی �هن ب��اراک ئۆباما ،سه‌رۆکی ئه‌مریکا ،دنیا که‌وت‌ه ئاماده‌باشییه‌وه .زۆر واڵت ک ه به خۆشحاڵییه‌و‌ه پێشوازیان له و هه‌واڵ ه کرد ،له به‌ر ئه‌گه‌ری هێرشی ئه‌لقاعید‌ه کهوتنه ئ��ام��اده‌ب��اش��ی��ی�هوه .ئه‌مریکا ک ه ئوسامه ب�ن‌الدن��ی به به‌رپرسی رووخانی تاوه‌ری دووانه‌ی بازرگانی له ()11ی ئه‌یلولی ساڵی ()2011دا زانی، ل���ه ئ��ۆپ �ه‌راس��ی��ۆن��ێ��ک��دا ل������ه ک����ۆت����ای����ی مانگی چواری ( )2 0 1 1د ا ک���وژرا .ب �ن‌الدن ک �ه ت��ا ئ�هم��ڕۆ گ��وم��ان دهک���را ل������ه ه����هرێ����م���� ه ش���اخ���اوی���ی���هک���ان و ل �ه ن���او ئه‌شکه‌وته‌کانی
ئه‌فغانستاندا ،له ههرێمه شاخاوییه‌کانی ب��اک��ووری پاکستاندا ،ل�ه و شوێنانه‌ی وا له کۆنترۆڵی که‌سدا نییه یاخود ل ه شوێنی ت��ا دواڕاد‌ه ئ��اڵ��ۆز خ��ۆی حه‌شار داب��ێ��ت ،له کۆشکێکی ملیۆن دۆالری��دا ک��وژرا .به گوێره‌ی هه‌واڵنێری ()BBC ل �ه پاکستان ،س��ێ هلیکۆپته‌ر له‌گه‌ڵ ( )100ه��ێ��زی تایبه‌ت ئۆپه‌راسیۆنیان ب��ۆ س �ه‌ر کۆشکه‌که‌ی ئوسامه ب �ن‌الدن که له ساڵی ()2005دا دروس��ت کرابوو رێک خست .سه‌ربازانی ئه‌مریکا که ل ه هلیکۆپته‌ره‌که‌دا ب��وون داوای���ان ک��رد ک ه خه‌ڵکی ئه‌م ههرێمه ،له‌وێ دوور بکه‌ونه‌وه. دواتر ئۆپه‌راسیۆن ده‌ستی پێکرد .سێهه‌مین هلیکۆپته‌ریش خۆی نزیک کردهوه به‌اڵم له به‌ر ئه‌وه‌ی ته‌ق‌ه له ویالک‌ه ده‌کرا توشی کێشه‌یه‌کی بچوک ب��وو و به زه‌حمه‌ت دانیشته‌وه .راگه‌ینرا ئۆپه‌راسیۆن ()40 خوله‌ک درێ���ژه‌ی خایاند .دوات��ر شوێنی ئۆپه‌راسیۆنه‌ک‌ه بۆ سه‌ربازانی پاکستان به‌جێی هێڵدرا. ئۆباما ب ه مردوویی ویستوویه‌تی
ئۆباما ئاماژه‌ی پێدا که رۆژی یه‌که‌م به سه‌رۆکی ( )CIAفه‌رمانی داوه که ب �ن‌الدن��ی ب�ه م��ردووی��ی ده‌وێ���ت .ه�هروهه��ا رایگه‌یاند له مانگی ئاگوستی رابردوودا ب��ۆ دهس��ت��گ��ی��ری ب����ن‌الدن و ل �ه هه‌فته‌ی پێشوودا بۆ کوشتنی مۆڵه‌تی داوه به‌رپرسان که ئۆپه‌راسیۆن بکه‌ن .ئاماژه‌شی بهوه دا که به کوشتنی بنالدن دادپه‌روه‌ری شوێنی خۆی گرتوو‌ه و هه‌م له ناوخۆ و هه‌م ل ه ده‌ره‌وه‌ی واڵت به‌م شێوهیه گێژاو نامێنێت. وه‌زی���ری ده‌ره‌وه‌ی ئامریکاش هۆشداری دابوو به هه‌موو بالوێزانه‌ی ئه‌م واڵته ک ه له حاڵه‌تی ئاماده‌باشدا بن .ئۆباما به وتنی ئه‌مریکا و ئیسالم ل�ه ش���ه‌ڕدا نین و ل ه شه‌ڕیشدا نابن و به‌رده‌وامی کرد که ئۆباما رێبه‌رێکی موسڵمان نیه به‌ڵکو بکوژی موسڵمانانه.
ساڵی دووهم ژماره 56 دووشه‌ممه 2711/2/26 - 2011/5/26
15
کورد له میدیا جیهـا‌نـیـیه‌کاندا
«ب ه بارمت ه گیراوه‌کان ئازاد بکه‌ن» ن��ووس �ه‌ر و چ��االک��ى م �ه‌ده‌ن��ى ئامریکى (که‌ننه‌‌‌ت تیممه‌رمان) له بابه‌تێکدا که چه‌ند رۆژ له‌مه‌وبه‌ر له واشنتۆن تایمزدا باڵو کرایهوه ،جه‌خت له سه‌ر ئهوه دهکاتهوه که له گه‌ڵ لێکهه‌ڵوه‌شانى ڕۆژهه‌اڵتى ناوه‌ڕاست و نه‌بوونى پره‌نسیبى سه‌رکێشى سیاسی، ده‌سه‌اڵتى ئۆباما ده‌بوو پشتیوانى له خه‌ڵکى ئێران کردبا و ڕایگه‌یاند که ئۆباما به په‌یامى پیرۆزبایى نه‌ورۆز خۆى وا نیشان دا. ئۆباما دوو ساڵى یه‌که‌مى له ده‌سه‌اڵتدا به ڕازیکردنى به‌ڕێوه‌به‌رانى تیرۆر له‌تاران و له به‌رامبه‌ر سه‌رکوتى ملیۆنان خۆپێشانده‌رى دواى ههڵبژاردنه فێاڵویه‌که‌ى 2009دا بۆ سه‌رۆک کۆمارى ,بێده‌نگیى هه‌ڵبژارد. نووسه‌ر ده‌نووسێ ئامریکا ئێرانیه‌کانى به بارمت‌ه گرتوو‌ه بهبارمتهگیراوان شه‌ڕوانانى ئازادیى کوردى ‹ئێران›ن که له الیه‌ن وه‌زاره‌تى خه‌زێنه‌داریى ئامریکاوه بۆ خۆنزیککردنه‌و‌ه له ڕژیمى ئێران ،له فێڤریه‌ى 2009وه خراونه لیستى تیرۆره‌و‌ه و جه‌خت له‌سه‌ر ئهوه دهکاتهوه که ئه‌گه‌ر ئۆباما ده‌یه‌وێ پشتیوانى خه‌باتى ئازادیخوازانه‌ى خه‌ڵکى ئێران بکات ده‌توانێ بهبارمتهگیراوان ئازاد بکات.
ئه‌و ده‌ستوره‌ین په‌سندمان نه‌بێت ناهێڵین ده‌رچێت کاندیدی لیستی سه‌ربه‌خۆی سێرت گوڵتان کشاناک له‌کاتی ک��ۆب��وون�ه‌وه‌ی لهگه ڵ جه‌ماوه‌ره‌که‌یدا به توندی حسابی له سه‌رۆک وه‌زیر پرسی سه‌باره‌ت به ده‌رخستنی ده‌ستوری نوێ و په‌یوه‌ندیه‌کانی لهگه ڵ ئیسرائیلدا. سه‌باره‌ت به ده‌رخستنی ده‌ستوری نوێدا که‌وا پالن‌ه دوای هه‌ڵبژاردن ده‌ربخرێت ،کشه‌ناک دهڵ���ێ���ت؛ ئ �هگ �ه‌ر ب �ه‌ڕێ��ز س����ه‌رۆک وه‌زی���ر ئه‌ردۆغان نه 367ئه‌ندام په‌رله‌مان به‌ڵکو ئه‌گه‌ر 400ئه‌ندامیشی هه‌بێت ئه‌گه‌ر ئێمه ره‌زامه‌ندیمان له‌سه‌ر نه‌بێت ناهێڵین ده‌ستور تێپه‌ڕێت .کشه‌ناک رووی دهم��ی دهکاته ج �هم��اوه‌ره‌ک �هی و دهڵ��ێ��ت؛ ئێوه کۆماری دیموکراتیتان ناوێت؟ ئێوه کوردستانێکی خۆسه‌رتان ناوێت؟ ئێوه خوێندن به‌زمانی کوردیتان ناوێت؟ ئێوه به‌ڕێز ئۆجه‌النتان ناوێت له‌ناوتان بێت که گه‌لی کورد وهک رێبه‌ری خۆی په‌سندی ک��ردوه؟ ناتانه‌وێت هه‌موو گیراو‌ه سیاسیه‌کان ئازاد ببن؟ کشه‌ناک دهڵ��ێ��ت؛ ک��وا س���ه‌رۆک وه‌زی��ر ده‌ڵێت منااڵنی فه‌له‌ستینی حه‌زده‌که‌م ،به‌اڵم 60دان‌ه رێکه‌وتننامه‌ی ئابووری لهگه ڵ ئیسرائیل واژۆ کردوه ،دوو ملیارونیوی داوهته ته‌قه‌مه‌نی و به‌سه‌ر کوردانیدا باراندوه.
واشنتۆن پۆست :تورکیاش ل ه ریزی سوریا و لیبیادایه واسنتۆن پۆست ئاماژه‌ی به ناڕه‌زایه‌کانی ده ساڵی رابردوو کردوه ،به‌تایبه‌تیش سه‌رنجی داوهته سه‌ر چه‌وسانه‌وه‌ی کوردان به‌تایبه‌ت دوای داخ��س��ت��ن��ی پ��ارت��ی ک��ۆم�هڵ��گ��ای دیموکراتی .هه‌روه‌ها دیارده‌کات که ته‌نها سوریاو لیبیا نین ناڕه‌زایه‌کانی جه‌ماوه‌ر به توندوتیژی دادمرکێنه‌وه‌و ئاگر و ئاسن به‌کار دێنن .له ماڵپه‌ڕه‌که‌یاندا شوێندراوت‌ه راپ�ه‌ڕی��ن ک���وردان دوای داخستنی پارتی کۆمه‌ڵگای دیموکراتی .هه‌روه‌ها باس له ناڕه‌زای‌ه ده‌هه‌زار که‌سیه‌که‌ی کوردان ده‌کات له ئامه‌د له ساڵی « »2009له به‌رامبه‌ر داخستنی پارتی ناوبراو ،هه‌مان کات باس ل �هو توندوتیژیشده‌کات چ��ۆن له‌به‌رامبه‌ر کوردان به‌کار هاتووه. هه‌روه‌ه‌ه له هه‌مان سه‌چاو‌ه هاتووه له گ‌ه ڵ ت��ورک��ی��ا واڵت���ی وهک رووس���ی���ای سپی، ماداگاسکار و قیرگیزستانیش هه‌ن‌ه که به هه‌مان شێوه توندوتیژی له به‌رامبه‌ر ناڕه‌زایه‌کانی گه‌ل بکاردێنن.
بیروڕا
سه‌راى ئازادی خه‌رمان به‌ره‌که‌ت مه‌ال عوسمان محه‌مه‌د
هه‌موو شۆڕش و به‌رخودانێک زه‌مه‌ن و ته‌مه‌نێکى گه‌ره‌که و مه‌رجیش نیی ه مرۆڤه‌کان له ژیانى خۆیاندا به‌رهه‌می ک����ار و خ���هب���ات���ى خ���ۆی���ان ب��ب��ی��ن��ن �هوه، شۆڕشه‌که‌ی سه‌راکانى ئازادیش شاهیدى ئ �هم راستییه‌ن و بینیمان ئ �هو خه‌ڵکه‌ى گیانى خۆی کرده قوربانی به‌ری ره‌نجى خ��ۆی��ان��ی��ان ن�هب��ی��ن��ى .ه �ه‌رچ �هن��ده م���اوهى شۆڕشه‌که ل�ه‌ڕووى زه‌مه‌نه‌وه ماوه‌یه‌کی که‌مى خایاند ،به‌اڵم په‌یامێکى گرنگى به‌گوێى سته‌مکار و سته‌ملێکراون و شۆڕشگێڕاندا دا که هه‌تا هه‌تایه بیر ناچێته‌وه. ب��ۆی �ه ن��ام �هوێ��ت ه��ی��چ ک�هس��ێ��ک ب ه پێشه‌کییه‌وه مه‌شغوڵ بکه‌م و ده‌ڵێم ئه‌م ه هه‌ندێکن له و به‌رهه‌مانه‌ى که گهوره و
بچوک و خوێنده‌وار و نه‌خوێنده‌واری ئه‌م ههرێمه هه‌ستی پێده‌که‌ن ،هه‌رکه‌سێکیش هه‌ستى پێ ناکات یان خۆی گێل ده‌کات یان هێشتا توانای تێگه‌یشتنی نییه. ئه‌مه‌یش به‌رهه‌مه‌کانی شۆڕشه‌که‌یه: .1پیرۆز بوونی سه‌رای ئازادى وهک جێگه‌یه‌کى مێژوویی و 17ی شوبات تا 19ى نیسان وهک رۆژانێکى مێژوویی و مانه‌وه‌ى به نه‌مری له‌دڵی خه‌ڵکیدا. .2بۆ هه‌موو خه‌ڵکى ئه‌م ههرێمه روون بووه وه که شۆڕشی سپی کاتى نههاتووه و ئ �ه‌وان �هى ل �هم ه�هرێ��م�هدا دهس �ه‌اڵت��دارن خوێن به‌رچاوى گرتوون و ناتوانن ده‌نگی سپی و دڵى سپی و هاواری چاکه‌خوازن به‌دڵێکى س��پ��ی�هوه ببیستن و وه‌اڵم��ی��ان بده‌نه‌وه. .3جه‌ماوه‌رى ئازادیخواز و راستى ویست گومانی باشیان به دهس�ه‌اڵت��ی ک��وردى هه‌بوو ،بۆیه وه‌هایان زانیبوو که ئازادى ب��ی��روڕا ل�هس��ای�هى ئ �هو دیموکراسیه‌ته‌دا ک �ه ب��ان��گ�ه‌ش�هى ب��ۆ دهک��رێ��ت ک��ام��ڵ و عیارى بیست و چ��واره ،ب�ه‌اڵم له‌سایه‌ى ئ �هم ش��ۆڕش �هدا ب��ۆی��ان ده‌رک���ه‌وت هێشتا ئه‌و به‌سته‌زمانه له‌دایکنه‌بووه و ئه‌گه‌ر هه‌یشبێت ته‌نه‌که‌ى ژه‌نگاوییه. .4ه�����اوارى ک���رد و دای ب�هگ��وێ��ی
ده‌سه‌اڵتداراندا چیتر زه‌مه‌نی کۆیالیه‌تى و به‌ڵێ قوربان به‌سه‌رچوو ،ئێستا زه‌مه‌نی (نه‌خێر وانیه)یه. .5له‌پاش خۆپیشاندانه‌کان به‌رپرسان ورده ورده ده‌یانه‌وێت له‌کاتی ته‌نگانه و گرفته‌کاندا سه‌ردانی خه‌ڵکى بکه‌ن و بڵێن ئێمه له‌گه‌ڵتانین (الفاوه‌که‌ى هه‌ولێر به‌نمونه)ى خزمه‌تکاری پێشکه‌ش بکه‌ن (زیادبوونی کاره‌با به‌نمونه) و مووچه‌ی فه‌رمانبه‌ران زیادبکه‌ن و زه‌وی دابه‌ش کردن و کۆبوونهوه و په‌نابردنی سه‌رۆکى حکومه‌ت بۆ مامۆستایانی ئایینی و ...هتد .ئیتر له‌بیریان چووه که خه‌ڵکى ده‌ڵێن ئه‌دى پێش هاواره‌کانى سه‌راکانى ئ���ازادى ل �ه ک��وێ ب���وون و ب��ۆچ��ی وه‌ه��ا نه‌بوون. .6ده‌رک �ه‌وت که له‌م واڵت �هدا ده‌زگا حکومییه‌کان بۆ خزمه‌تکردنى واڵت و به‌رگری له‌خه‌ڵکى ه�ه‌ژار و سه‌ندنه‌وه‌ى مافه‌کانیان جگه له رۆبۆتێک هیچیتر نین! چونکه قورمیشه‌که‌یان به‌ده‌ستی حزبه‌وه‌یه و ئ �ه‌وان چۆنیان بوێت ئاوه‌ها رێ���دهک���هن و ب �هپ��ێ��چ �ه‌وان �ه‌وه‌ی��ش ل �هک��ار ده‌خرێن. .7ئ�ه‌وان�هى جڵه‌وى ک��اری��ان به‌ده‌ست ه خه‌ڵکانى نه‌خوێنده‌وار و نا ته‌کنۆکراتن
ته‌نها به‌رژه‌وه‌ندى خۆیان و حزب و گیرفان به‌کاره‌ساتی جیاجیا گیانیان له‌ده‌ست و کۆمپانیا و ڤێالکانیان مه‌به‌سته .ئیتر دهدهن دوای����ی ورده ورده الى خه‌ڵکى رۆڵه‌ى خه‌ڵکى بازه‌قه‌ى چاوه‌کانیان بێت .ل���هب���ی���رده‌چ���ن���هوه و ن���اوی���ان ن��ام��ێ��ن��ێ��ت. .8له‌سه‌راکانی ئازادیدا ئازادیخوازان ب �ه‌اڵم شه‌قام و گ��ۆڕه‌پ��ان و گ �ه‌ڕه‌ک و و چاکسازى ویستان له‌گه‌ڵ جیاوازی هۆڵه‌کانی خوێندن و...هتد له‌داهاتوودا ب��ی��روڕادا ده‌ستیان ل�هن��او دهس��ت��ى یه‌کتر ب�هن��اوی شه‌هیده‌کانی 17ی ش��وب��ات و ن���او ب �هی �هک �هوه ده‌ن��ک��ى (ال��ل��ه اک��ب��ر و دوایی ترهوه ناو ده‌نرێن. .12چ��اوک��ران �ه‌وه‌ى ن��ه‌وه‌ى نوێی ئه‌م ئ��ازادى دادپ �ه‌روه‌ری و نا بۆ گه‌نده‌ڵی و دیکتاتۆری)یان بهرزکردهوه و له‌م پێناوه‌دا ههرێمه ،که ه�ه‌ر له‌ئێستاوه دژى زوڵم جیاوازییه‌کانیان وه‌ال ناو له‌یه‌کتر گه‌یشتن ده‌وه‌ستێت و خ �ه‌ون به ئ���ازادى ب��ی��روڕا و سه‌ربه‌ستى دادپه‌روه‌ری و که‌نار خستنی و ئاشتبوونه‌وه له‌وێدا له‌دایک بوو. .9ده‌رکه‌وتنى خه‌ڵکانی ئازاد و ئازاو گ �هن��دهڵ��ی س��ت �هم��ک��اران �هوه دهب��ی��ن��ێ��ت و جوامێر و جیابونه‌وه‌یان له کۆیله‌کانى نایه‌وێت ببێته دار دهس��ت و ده‌سته‌مۆی ن���اوب���ان���گ و پ���ۆس���ت و دهس�������ه‌اڵت و سته‌مکاران. .13زه‌نگێکى ئاگادارکردنه‌وه بوو بۆ حازرخۆرانی بن سێبه‌ر. .10مژده دان به‌سه‌رکه‌وتن و رزگاربوون ده‌سه‌اڵتداره‌کانى داهاتووی ئه‌م هه‌رێم ه له گه‌نده‌ڵکاران له‌داهاتوویه‌کى نزیکدا ،که ئه‌گه‌ر هه‌رکاتێک بیر له‌سته‌مکردن چونکه الی زۆرینه‌ی خه‌ڵکى (ئه‌گه‌ر و به‌فیڕۆدانی سامانى واڵت بکهنهوه به‌ده‌میش ه��اوار نه‌کات) ئه‌م ده‌سه‌اڵت ه ئه‌وا خه‌ڵکانێکى وریا و چاونه‌ترس هه‌ن هیچ پیرۆزییه‌کى ن�هم��اوه و چاوه‌ڕێی ه پێیان بڵێن تائێره و به‌س. .14ئاشناکردنی ن �هوهک��ان��ى دوای ل �هس �ه‌ر س��ن��دوق�هک��ان��ی ده‌ن��گ��دان تۆڵه‌ى راپه‌ڕین به جه‌ور و سته‌می به‌عسییه‌کان خۆی له گه‌نده‌ڵکاران بکاتهوه. .11دڵ��خ��ۆش��ک��ردن��ى ک �هس��وک��اری به‌بێ گهڕانهوه بۆ فیلم و سیناریۆکانى ش �ه‌ه��ی��دهک��ان ،ب �ه‌ه��ۆی به‌سمبولبوونی س �ه‌ر ش��اش �هى TVک���ان ک �ه ل��ێ��ره به‌بێ رۆڵ �هک��ان��ی��ان ،چونکه رۆژان���ه زی���اد ل ه ماکیاج و بۆیاخ و رازان��دن �هوه ،بینى و ئ���هن���دازه‌ى ش �ه‌ه��ی��دهک��ان خ �هڵ��ک��ان��ی تر ب��ۆی ب��وو ب�ه م��ێ��ژووی�هک��ى ب��اش ،تاکو
ده‌سه‌اڵت و به‌ها کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کان خالید عه‌بدولکه‌ریم
سه‌یرو سه‌مه‌ره‌یه‌کى زۆرى ده‌سه‌اڵتداران یان ڕاستر ده‌ستى ده‌سه‌اڵتدارانى ئه‌م هه‌رێم ه له دواى روداوه‌ک��ان��ى ح�ه‌ڤ��ده‌ى شوباته‌و‌ه ب �ه ش��ێ��وه‌ی �هک ئ��اش��ک��راب��وو ،خه‌ڵکێکى زۆر بهداخهوه بوون به‌رپرسانى بااڵى ئه‌م واڵته ده‌بینن له ئاستێکدا وه‌اڵمى داواى خه‌ڵک ده‌ده‌نه‌وه یان کاتێک قسه له‌سه‌ر دیارده و کێشه‌یه‌کى سیاسى و ئابورى و کۆمه‌اڵیه‌تى و ئه‌منى دهک �هن ،ئه‌مه‌ند‌ه دواک �ه‌وت��ن �ه له‌بیرى سیاسیدا ،ڕۆژان���ى سه‌رده‌مى ش�ه‌ڕى ناوخۆ یان سه‌رده‌مانى خه‌باتى ش��اخ بیر دهک��ه‌ون��هوه ،وات��ا ئه‌و کاتانه‌ى ته‌نها وه‌اڵم بۆ ڕزگ��ارى واڵت چه‌ک و قاره‌مانێتى به‌ره‌کانى جه‌نگ بوو. کاتێک خه‌ڵکى ده‌یبست له گه‌وره‌ترین که‌ناڵى ده‌سه‌اڵتى یاسادانانه‌وه نوێنه‌ره‌کانى ده‌ی��ان��گ��وت چ��ۆن ده‌بێـت خه‌ڵکى داواى سیاسى هه‌بێت؟ خه‌ڵکى سه‌رشه‌قام هه‌قى به‌سه‌ر ده‌ستور و یاسا و ........تد چییه؟ ئه‌وان ده‌بێت داوا بکه‌ن چۆن کاره‌با باش ده‌بێت و چۆن موچه زیاد ده‌کات و چۆن شه‌قامه‌کانى بۆ قیرتاو دهک��رێ��ت ،ئهوه حزبه‌کانى دسه‌اڵت و به‌رپرسه‌کانیان له‌و الوه بوه‌ستێت به‌شێوه‌یه‌ک سه‌یرى داواى خۆپیشانده‌ر و هاواڵتیانیان ده‌کرد نزیک له توشهاتن به فۆبیا وه‌اڵمیان ده‌دایه‌وه، ئه‌مه‌ى دوه‌میان زۆر به‌هه‌ند وه‌رناگیرێت، چونکه ک�هس��ى ح��زب��ى ته‌نها ل �ه یه‌ک گ��ۆش �ه ن��ی��گ��اوه س �هی��رى داواى خه‌ڵک و چۆنیه‌تى ڕێکخستنى کۆمه‌ڵگه‌و‌ه ده‌کات ،الى ئه‌و حزبه‌که‌ى چى پێ بڵێت و ب�ه‌رژه‌وه‌ن��دى خۆى چۆن قایم بێت ئهوه هه‌موو شتێکه ،به‌اڵم کاتێک که‌سانى حکومى و هه‌ندێ په‌رله‌مانتار به‌وشێوه‌ی ه سه‌یرى داواک��ان��ى خه‌ڵک بکه‌ن ،ته‌نها پرسیارێک دێته پێشهوه ،چ بۆ به‌هاى ده‌ن��گ��دان ده‌مێنێته‌وه؟ خه‌ڵکى ده‌پرسێت له‌سه‌ر چ بنه‌مایه‌ک ده‌نگى به‌که‌سێک دا و ن���اردى ب��ۆ پ�ه‌رل�هم��ان؟ ئایا به‌هاى کۆمه‌اڵیه‌تى ل�ه‌ده‌ن��گ��دان و هه‌ڵبژاردنى ن��وێ��ن �ه‌ردا چییه؟ ب �ه‌ه��اى کۆمه‌اڵیه‌تى له‌به‌رده‌م ده‌سه‌اڵت دا چۆن سه‌یر ده‌کرێت؟ ب�ه‌ه��ا کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کان به‌شێکن ل ه ڕسوماتى گشتى وات��ا به‌شێکى گرنگن له داب و نه‌ریته کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کان ک ه دواتر به‌پرۆسه‌یه‌کى هه‌مه‌الیه‌نه به‌شێکى گرنگیان دهب��ن �ه ی��اس��ا و به‌شێکیشیان ن��وێ دهب��ن �هوه و گ��ۆڕان��گ��اری��ان ب�هس�ه‌ردا دێ�����ت و ه����هم����وو ک��ات��ێ��ک��ی��ش دهب���ن��� ه ه��ان��ده‌رى جێبه‌جێکردنى ئ �هو یاسایانه‌ى ک �هس �ه‌رچ��اوه‌ک �هی��ان ع�ه‌ق��ڵ��ى گ��ش��ت��ى و داب��ون �هری��ت �هک��ان �ه ،ه���هروهه���ا ب �ه‌ه��اک��ان
چ�هم��گ�هل��ێ��ک��ى گ��روپ��ی��ن وات����ا خه‌ڵکى پ��ێ��وه‌رێ��ک داده‌ن���ێ���ت ک��ام �هی �ه ب���اش و خ��راپ ،په‌سه‌ند و ناپه‌سه‌ند ،کام شت ه ب��اش �ه ب��ۆ خ�هڵ��ک��ى و ک��ێ��ش�هک��ان��ى ک�هم دهک���ات���هوه و ک��ام�هی�ه دهب��ێ��ت�ه مه‌ترسى ب��ۆى ،هه‌ربۆیه‌شه به‌هاکان کاریگه‌رى راسته‌وخۆیان له‌سه‌ر ره‌ف��ت��ارى تاکه‌کان ههیه و وهک پێوه‌رێک سه‌یر ده‌کرێت بۆ هه‌ڵسه‌نگاندنى کارى خه‌ڵکانى تر ،واتا ئه‌گه‌ر له کۆمه‌ڵگه‌یه‌کدا ده‌ستپاکى و نیشتمانپه‌روه‌رى و دڵسۆزى بۆ کار و پیش ه و به‌رپرسیارێتى نرخێکى گه‌وره‌ى مه‌عنه‌وى الى خه‌ڵکى هه‌بێت ،ئه‌وا نیشتمانفرۆشى و ده‌ستپیسى و گه‌نده‌ڵى و ناکارامه‌یى له‌جێبه‌جیکردنى ک��ار و پیشه و ئه‌رک ه گشتیه‌کاندا له فه‌زاى گشتیدا ،قێزه‌ونى و ده‌رچ���ون له ن��ۆرم و به‌ها و نایاسایى و بێکه‌ڵکییه ،کهواته لێرهوه ده‌رده‌که‌وێ زۆرجار به‌هاکان وهک چاودێر وه‌هان یان ڕاستر ڕۆڵى داوه‌رێکى بێالیه‌ن و نادیار ده‌بینن به‌سه‌ر ڕه‌فتار و به‌پرسیارێتى تاک و گشتیه‌وه ،ئه‌گه‌ر که‌سێک ده‌ربچێ ل��ه ی��اس��اک��ان و س �ه‌رپ��ێ��چ��ی �هک بکات ده‌قێکى یاسایى ههیه دانراوه بۆ سزادانى، له‌به‌رئه‌وه‌ى ئه‌و یاسایه ده‌زانێت ئاسه‌وارى ئه‌و ده‌رچون و الدان و تاوانه پێشێلکردنى
دڵ���س���ۆزه‌ک���ان ،ه���هڵ���ق���واڵوى واق��ی��ع��ى ژی���ان���ى خ �هڵ��ک��ى ،ت��ێ��پ �ه‌ڕێ��ن �ه‌رى پ��ێ��وهره کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کان ،ئه‌و کهسه ده‌بێت رێز ل ه یاسا ده‌گرێت و پێچه‌وانه‌ى یاساکان کار ناکه‌ن ،به‌مه‌ش ئه‌و سیاسیانه به‌هاکان ده‌پارێزین چونکه جێبه‌جێکردنى یاسا یان دانانى یاسا به‌پێى خواست و عه‌قڵى گشتى کۆمهڵگه واتا گه‌ڕاندنه‌وه‌ى به‌ها بۆ کار و ئ �ه‌رک ،به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه ده‌رچ��وون ل ه چ��وارچ��ێ��وهى به‌ڵێنه کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کان ئ����ه‌وک����ات خ���هڵ���ک���ى ت���ێ���دهگ���ات ب �ه‌ه��ا کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کانى ک �ه‌وت��ووه‌ت �ه ب���ه‌رده‌م م�هت��رس��ی�هوه ،ب��ۆ نمونه کاتێک کێش ه و ڕوداوێ���ک ڕوو له واڵتێک دهک��ات، جۆرێک له نه‌بوونى نائارامى سیاسى دێت ه کایه‌وه ،خه‌ڵکى ده‌زانێت به یاسا ئه‌منیه‌تى ئ�هو پ��ارێ��زراوه و له ده‌زگ��اى ته‌نفیزى دا که‌سانیک هه‌ن گرنگى پێده‌ده‌ن ،ئه‌وکات مه‌ترسیه‌که نابێته هۆى ههڕهشه بۆ سه‌ر ئه‌منیه‌تى فیکرى خه‌ڵکى ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر خودى ده‌زگا پارێزهرهکه ،یان که‌سانێک له ئاستى هه‌ره‌مى ده‌زگاکه‌دابن هه‌ڕه‌ش ه بکه‌ن ئه‌وکات چى ڕووده‌دات ،بۆنمونه لێداوان و قسه‌کانى وه‌زی��رى پێشمه‌رگ ه له‌ڕاگه‌یاندنه‌کان و هه‌ندێ وه‌اڵمدانه‌وه‌ى وه‌زی���رى ناوخۆ له‌په‌رله‌ماندا ،هه‌ڕه‌شه‌ى
ده‌رچوون له چوارچێوه‌ى به‌ڵێن ه کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کان ئه‌وکات خه‌ڵک تێده‌گات به‌ها کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کانى که‌وتووه‌ته به‌رده‌م مه‌ترسییه‌وه به‌ها و نۆرمه‌کانه. ب �ه‌ه��اک��ان ت�هن��ه��ا پ �هی��وهن��دی��ان ن��ی�ه ب ه ک��ۆم�هڵ��گ�ه دواک���ه‌وت���وه ک���ان���هوه وهک هه‌ندێک رۆشنبیرى ک��ورد ده‌یبستنه‌و‌ه به‌کلتوره‌وه وات��ا ئ�هو کۆمه‌ڵگه‌یه‌ى ک ه کار به بنه‌ما کلتوریه‌کان ده‌کات ته‌نها ئ �هوه به‌هاکانى تیا زاڵ و کارپێکراو‌ه ئهمه ت �ه‌واو پێچه‌وانه‌ى بۆچونه زانستى و کۆمه‌ڵناسیه‌کانه ،چونکه ده‌بینین ل ه کۆمهڵگه سه‌رمایه‌داریه‌کاندا ڕێزێکى تایبه‌ت بۆ سامان و داهاتى تاک و گشتى دانراوه ،ئه‌وکه‌سه‌ى هه‌وڵده‌دات له‌سه‌ربنه‌ما یاساییه‌کان ببێته خاوه‌ن داهات و کار و خزمه‌ت بکات ،ئه‌وا نرخێکى پارێزراوى ه�هی�ه ل �هو واڵت����هدا ،پ��ێ��چ�ه‌وان�هى ئ �ه‌وه‌ش به‌یاسا دزى و تااڵنکردنى ماڵ و سامانى تاک و گشتى ڕێگه‌ى لێگیراوه ،چونک ه دزی��ن��ى م��اڵ و س��ام��ان��ى گشتى ن��رخ و به‌هایه‌ک نایه‌ڵێته‌وه بۆ ده‌وڵه‌مه‌ندبونى شه‌رعى و قانونى. خ �هڵ��ک��ى ده‌زان���ێ���ت س��ی��اس��ی �ه ب���اش و
››
زۆر ب �ه‌دی��دهک��رێ��ت ب��ۆ س���ه‌ر ئه‌منیه‌تى فیکرى خه‌ڵکى ،چۆن ده‌بێت وه‌زیرێک ک��ارو به‌رنامه‌ى وه‌زاره‌ت �هک �هى پاراستنى س��ن��وره‌ک��ان و ئ�هم��ن��ی�هت��ى نیشتمانى و دورخ��س��ت��ن��ه‌وه‌ى ه���ه‌ڕه‌ش���ه ج��دی��ی�هک��ان��ى س �ه‌ر ه�هرێ��م بێت ،به‌خه‌ڵکى ن���اڕازى ل ه گ�هن��دهڵ��ى و ن��اع �ه‌دال �هت��ى کۆمه‌اڵیه‌تى بڵێت ،ده‌کرێت ئهوانه وهک دیلى شه‌ڕ سه‌یر بکه‌ین ،یان ئهوانه به‌ڕه‌اڵ و چه‌قۆ وه‌شێنن ،له‌کاتێکدا ئه‌و خه‌ڵکانه ناسراوبن و داواکه‌یان به‌ڕوونى گه‌یاندبێت ،له‌وه‌ش گرنکتر ئه‌و خه‌ڵکانه‌بن چاوه‌ڕێ ده‌که‌ن وه‌زیر و وه‌زاره‌ته‌که‌ى ئه‌منیه‌تیان بپارێزن و له‌مه‌ترسیه‌کان به دووری���ان بخاته‌وه، ئه‌ى ئه‌گه‌ر هه‌ڕه‌شه‌که له خۆیانهوه بوو وهک ک��ردی��ان؟ حه‌تمه‌ن دی��دى خه‌ڵکى دهگ��ۆڕێ��ت و پرسیارى ال دروستده‌بێت، چونکه چۆن خه‌ڵکى ده‌زانێت به‌هاى باش ئ �هو سیاسیه ی��ان ئ��ی��دارى و ئه‌کادیمی ه ده‌توانێت ده‌ستی پێوه بگرێت و بیپارێزێت که ه�ه‌ڕه‌ش�ه دروستنه‌کات و الیه‌نگرى
بۆ خ��ۆى و ب�ه‌رژه‌وه‌ن��دی�هک��ان��ى نه‌کات و نه‌ترسێت له‌پشتیوانى ک��ردن��ى خه‌ڵکى، چونکه دواج��ار ده‌بێت ده‌سه‌اڵتداران ئهوه بزانن ئ �ه‌وان بۆچى به‌رپرسن و سیاسه‌ت دهک���هن و حکومه‌ت داده‌م �ه‌زرێ��ن��ن؟ بۆ ڕێکخستنى کۆمهڵگه نیه؟ ئ �هى کێ کۆمه‌ڵکه پێکدێنێت ،ئه‌و خه‌ڵکه نیه ک ه داواى ههیه بۆ باشتر ڕێکخستنى ژیان و کاروباره‌کانى ڕۆژانه‌ى؟ ئ �هم روادوان���ه کاتێک ڕووده‌ده‌ن ،بۆ خه‌ڵکى ده‌رده‌که‌وێت ،سیاسى باش کێی ه و چۆنه؟ کێ دهبێته مه‌ترسى بۆ به‌ها ک��ۆم �ه‌اڵی �هت��ی �هک��ان؟ ئ���هى س���ه‌رچ���اوهى کێشه‌کان ل�هک��وێ��وه دێ��ن؟ ئایا خه‌ڵکن یان نوێنه‌ره‌کانن یان یاساکانن؟ ئه‌گه‌ر خه‌ڵک ب��ن ،بۆچى ده‌ن��گ��ى ن��اڕه‌زای�هت��ى ده‌بیسترێت و ب����ه‌رده‌وام ل�ه زی��ادب��ون��دان؟ ئه‌گه‌ر نوێنه‌ره‌کانن ئه‌ى بۆچى حساب بۆ به‌هاکان ناکه‌ن ،نوێنه‌رى باش کێبرکێى نێو ب�ه‌ه��ا ک��ۆم�ه‌اڵی�هت��ی�هک��ان�ه ،مه‌گه‌ر ن��وێ��ن �هرهک��ان ئ���ه‌وه‌ی���ان ب��ۆ ده‌رن �هک �ه‌وت��وه ئ���ه‌وه‌ى ب��ت��وان��ێ باشتر ب �ه‌رگ��رى له‌ماف و داخوازییه‌کانى خه‌ڵک بکات ،ئه‌وا خۆشته‌ویستر دهب��ێ��ت و متمانه‌ى زیاتر ب �ه‌ده‌س��ت دێنێت ،به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه ئ�ه‌وا دوور دهکهوێته له متمانه ،دورکه‌وتنه‌و‌ه و له‌ده‌ستدانى متمانه نه‌مانى به‌هاکانى ک����ارى ن��وێ��ن �ه‌رای �هت��ى و گ��ۆڕێ��ن��ى بۆ کارێک له‌جیاتى وه‌اڵمدانه‌وه‌ى خواستى جه‌ماوه‌ر ناگه‌یه‌نێت ؟ فه‌رمانه حزبیه‌کان نابنه ئه‌وله‌ویه‌تێکى ڕه‌ه��ا و ک��ۆت��دار؟ یاساکانیش نابنه ک��ۆت و به‌ند له‌برى رێکخستنى داینامیکانه‌ى کۆمهڵگه؟ ب��وون��ى کێشه و ک �هم و ک���ۆڕى ،دهر ئه‌نجامى نه‌بوونى پ�لان و قۆرخکاریه، ئ �هم �ه‌ش درێ����ژه بکێشێ کێشه‌کانیش گه‌وره‌ده‌بن ،خه‌ڵکى لهوه تێده‌گات ئه‌گه‌ر سیاسى و ئیدارییه‌کى ب��اش��ى هه‌بوای ه کێشه‌ى کاره‌با و که‌مى خزمه‌تگوزارى و ناعه‌داله‌تى نه‌ده‌بوو ،ئه‌وکات ڕاسته‌وخۆ داواى ڕی��ف��ۆرم ل �ه ب��ن �ه‌ڕه‌ت �هوه دهک���ات، به‌واتایه‌کى تر ئه‌وکات داواکانى خه‌ڵکى دهبنه داواى ڕاسته‌وخۆ له سیاسیه‌کان له‌و که‌سانه‌ى که له‌هه‌ره‌مه‌که‌دان و ئه‌رکیان ه ک��ۆم �هڵ��گ �ه ب �هب��ێ ک��ێ��ش�ه ڕێ��ک��ب��خ �هن، داواک�����ه ب��ه ڕی���ف���ۆرم دهس��ت��پ��ێ��دهک��ات و هه‌ندێجاریش به گۆڕین کۆتاییان دێت، ه �هم��وو وه‌اڵم���دان���ه‌وه‌ی���هک ئ��اس��ان �ه بۆ ده‌سه‌اڵتداران وه‌کچۆن ڕه‌خنه‌گرتن ئاسان ه بۆ ئۆپۆزسیۆن ،م��ادام سیاسى باش ئه‌و که‌سه‌یه ده‌ست به به‌هاکانه‌وه ده‌گرێت و له‌سه‌ر بنه‌ماى داک �ه‌وت و پێشهاته‌کانى سه‌رده‌م کۆمهڵگه ڕێکده‌خات و هه‌وڵنادات دهس�����ه‌اڵت ل �ه‌ده‌س��ت��ى چ �هن��د گ����روپ و که‌مینه‌یه‌کدا قۆرغبکات و سه‌رچاوه‌ى پالن داڕشتنى کۆمهڵگه ده‌گه‌ڕێنرێته‌و‌ه بۆ عه‌قڵ و خواستى گشتى. Khalid.a.hamalaw@gmail.com
ساڵی دووهم ژماره 56 2010/11/8 ممهه‌ممه دووش 2711/2/26 - 2011/5/16 دووشه
17
چه‌ندساڵی تر لێکۆڵینه‌وى له‌سه‌ر بکات. .15ده‌سکه‌وتنی کۆمه‌ڵێک بیره‌وه‌رى زیندوو بۆ هونه‌رمه‌ند و سیناریسته‌کان که بتوانن به‌رهه‌می نوێی لێ به‌رهه‌م بهێنن. .16ل����هس����ه‌رووى ه���هم���وان���هوه ئ �هو ک�هس��ان�هی ئ �هم��ڕۆ زی��ن��دان��ى دهک��رێ��ن و راوه‌دوو ده‌ن��رێ��ن و ه �ه‌ڕه‌ش �هى کوشتن و بڕینیان له‌سه‌ره له داهاتوودا سه‌رکرده و بڕیار به‌ده‌ستی ئه‌م ههرێمه ده‌بن و ئه‌و که‌سانه‌شی ئه‌مڕۆ کوته‌ک به‌ده‌ستن و ب �ه‌ڕاس��ت و چ�هپ��دا دهک���وژن و دهب��ڕن سبه‌ینێ زه‌لیلى به‌رده‌مى دادگای ئاسمان و زه‌وی ده‌بن. بۆیه من چاوه‌ڕێی به‌رهه‌می زیاتر و باشترم و باپیرانیشمان فه‌رموویانه (که‌س له کرده نائومێد نابێت) ،هه‌ر بۆیه ده‌ڵێم (خه‌رمان به‌ره‌که‌ت).
با بڕوخێ
ئیحسان مه‌ال فوئاد
هاوڕێی رۆژنامه‌نوسم یه‌حیا به‌رزنجی له‌ژماره‌یه‌کى ئاوێنه‌دا له‌وتارێکدا ده‌ڵێت (بۆ نه‌ڕوخێت) و چه‌ندین که‌موکوڕی نێو هه‌رێمی کوردستانی خستووه‌ته‌ڕوو و ده‌پرسێت بۆ نه‌ڕوخێت و به‌نده‌ش بێ پرسارکردن ب ه وتارێک ده‌ڵێم با بڕوخێت .چۆن؟ ب����ا ل�����ه‌ده‌زگ�����ا چ���هک���داری���ی���هک���ان���هوه ده‌ستپێبکه‌ین ..،له‌م هه‌رێمی کوردستانه ک ه چه‌ند ده‌زگایه‌کی داپڵۆسێنه‌ر و تۆقێنه‌ر و حزبی و شه‌خسی وه‌کو ئاسایش و پاراستن زانیاری و دژه تیرۆری تێدا بێت و نه‌وه‌ی کورد ئهشکهنجه بدات و رۆژان‌ه که‌رامه‌تی میلله‌ت بشکێنێت قابیلی ئهوهیه بڵێین با بڕوخێت. له‌هه‌رێمێکدا ده‌یان زیندانی نهێنی بوونی هه‌بێت و رۆژان����ه تێهه‌ڵدانی گه‌نجان و نه‌وه‌ی نوێ ده‌بینرێت و ئه‌وه‌تا له‌گرته‌یه‌کی ڤیدیۆییدا ت��راژی��دی��ت��ری��ن و ترسناکترین کرده‌ى ده‌ستی ئاسایش ده‌بینرێت و قۆنده‌ر‌ه پێماچکردن پێی به ئاشکراو داخۆ چه‌ندان که‌سی تر وای لێکراوه و ده‌کرێت و ئاشکرا نهبووه و نابێت ،هه‌ر قابیلی ئهوهیه هه‌موومان بڵێین با بڕوخێت. چه‌ندین ساڵه گیانه‌لاڵی نه‌مانی به‌عس ده‌کێشین ،که‌چی دواى روخانی ئه‌و رژێمه زیاتر له ( )60ملیار دۆالر به‌ش‌ه بودجه‌که‌ى وه‌رده‌گیرێت و به‌رپرس و حزب و سه‌رکرده ده‌یخوات و له‌والشه‌و‌ه س�ه‌دان ه�ه‌زار که‌س بێ خانوو دانه‌مه‌زراو‌ه بێکار‌ه نه‌خۆش‌ه بێ نه‌خۆشخانه‌ی‌ه بێ خزمه‌تگوزاریی‌ه که ئه‌مان ه گه‌وره‌ترین شکاندنی که‌رامه‌تی هه‌موو کۆمه‌ڵگه‌ى کوردییه ،که‌وای‌ه کاتی ئه‌وه‌ی ه با بڕوخێت. له هه‌رێمێکی چه‌وساوه‌ی سه‌دان ساڵی رژێ��م�هک��ان��ی پێشوو و تینووی حوکمی خۆماڵی ،به‌رپرسی حزبی هێز ده‌جوڵێنێت و له‌ناو بازاڕه‌کانی گه‌رمیان و ههڵهبجه و شاره‌کانی دیکه‌دا به‌عس ئاسا گه‌نجان به‌ر شه‌ق ده‌درێن و چاوترسێن ده‌کرێن ،که‌سیش ناتوانێت و نییه بڵێت ئه‌م ماڵوێرانیی‌ه تاکه‌ی و بۆچی؟ ،ئاده‌ى بۆ نه‌ڕوخێ؟. له‌هه‌موو کۆمه‌ڵگه‌ی کوردی باشوریدا ک �هس نییه بتوانێ س �ه‌رۆک��ی ه�هرێ��م ل ه سه‌رۆکی حزب جیا بکاتهوه و باره‌گاکه‌ى ل ه هی حزب جیابکاته‌وه ،هه‌ر بۆ ئهوه باشه ب ه یه‌ک ده‌نگ بڵێین با بڕوخێت. ( )20ساڵه له‌سایه‌ی ده‌سه‌اڵتی کوردیدا ب���ه‌ڕێ���وه‌ب���هری ن��اح��ی��ی�هک قایمقامێک ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�هرێ��ک��ی پۆلیس م��ودی��ر عامێک وه‌زی��رێ��ک به‌رپرسێکی حزبی ب�ه‌رده‌رگ��اى دادگ��اى نه‌بینیو‌ه وهک ئ�ه‌وه‌ى ئه‌م هه‌رێم ه ئه‌مریکا و سوید بێت ،ده‌ی توخوا با بڕوخێت. ته‌نها له‌نێو سێ پارێزگادا دوو ئیداره‌ى حزبی پت‌ه و دامه‌زرێنراو‌ه که دیوارى نێوانیان
ه�ه‌زاران مه‌تر پان و به‌رینه ،ته‌نانه‌ت ده‌یان وشه و چه‌مکی کوردیشیان له‌ت و په‌ت کردوو که له‌هه‌ولێر ئافره‌ت و له‌سلێمانی ژن، له‌سلێمانی خوێندکار و له هه‌ولێر قوتابی ،ل ه هه‌ولێر الو و له سلێمانی گه‌نج ،له سلێمانی فریاکه‌وتن و له هه‌ولێر فریاگوزاری ،ک ه ئهمه ده‌توانرێت به تیرۆری زمانی کوردی ته‌سمی‌ه بکرێت ،ئاده‌ى بۆ نه‌ڕوخێت؟ له هه‌رێمێکدا دواى ( )20ساڵ حوکمڕانی کوردی نه‌وه‌ى کورد هێنده‌ى له ئاسایش و زێره‌ڤانی و پاراستن و زانیاری و دژه‌تیرۆر ده‌ترسێت له هیچ شتێکی تر ناترسێت و بوونه‌ت‌ه دێوه‌زمه‌ى شه‌و و رۆژیان ،له ماوه‌ی ته‌نها ( )20رۆژدا زیاتر له هه‌زاران فیشه‌ک ده‌نرێت به سنگی گه‌نج و خه‌ڵکی کوردهوه و ( )10که‌س ده‌کوژرێت و سه‌دانیش بریندار ده‌کرێت و بیکه‌یسی حوکمی شه‌قام ده‌کات، ئیتر بۆ نه‌ڕۆخێت؟ له کوردستانی قه‌زاو قه‌ده‌ردا رێکخراوی حزبی زانکۆ داده‌خ���ات و فێرخوازه‌کانی ده‌نێرێته‌و‌ه ماڵه‌و‌ه که‌چی وه‌زیری په‌یوه‌ندیدار و س�ه‌رۆک��ی حکومه‌ت ف��زه‌ى لێو‌ه نایه‌ت ئه‌دی بۆچی نه‌ڕوخێت. مه‌هزه‌له‌یه‌کی تر ئهوهیه سه‌رۆکی هه‌رێم وه‌کو هێڵی سوور باسی سوتاندنی جامانه‌ى سوور ده‌کات ،که‌چی به زمانیدا نایه‌ت بڵێت تاوانباران و ته‌قه‌چییه‌کان راپێچی دادگا بکرێن ،کاتی ئهوهیه «با بڕوخێت». رۆژان‌ه ده‌یان و سااڵن‌ه سه‌دان رۆژنامه‌نوس و راگ���هی���ان���دک���ار ب���ه‌ر ش���ه‌ق ده‌درێ������ت و ده‌چه‌وسێنرێته‌وه ،ئیدی تاکه‌ى نه‌ڵێین با بڕوخێ؟ ( )20ساڵه پرۆژه‌یه‌ک ئه‌نجامنه‌دراو‌ه بۆ دووب��اره و سێ بار‌ه هه‌ڵه‌نه‌وه‌شێنرابێته‌و‌ه و ت��اوه‌ک��و ئێستا پ��رۆژهی�هک��ی ستراتیژی دروستنه‌کراو‌ه که جێی دڵنه‌وایی خه‌ڵک بێت ،با بڕوخێت باشتره. س��ااڵن�ه س���ه‌دان ئ��اف��ره‌ت ده‌سوتێنرێت و ده‌کوژرێت و ئه‌تک ده‌کرێت و به‌رپرسانیش له له‌شکڕیندا ژماره‌ی پێوانه‌ییان شکاندووه، ک��ه‌چ��ی ک �هس��ێ��ک ن����ه‌درای����ه دادگ�����ا و تاوانبارێک زیندانی نه‌کرا ،که‌چی ژنکوژ ئازاد ده‌کرێت و لێخۆشبوون ده‌یگرێته‌وه ،ئیتر بۆ نه‌ڕوخێ ئه‌م دهسهاڵته؟ با بێین‌ه سه‌ر سه‌رۆکی حکومه‌ت ،ک ه به‌الی زۆر که‌سه‌و‌ه ته‌نها سه‌رۆکی یه‌ک پارێزگای‌ه و له‌و پارێزگایه‌شدا ده‌سه‌اڵتی به سه‌ر زۆرب�هى به‌رپرسه‌کانه‌و‌ه نییه ،ئاخر سه‌رۆکێکی حکومه‌ت نه‌وێرێت به کردهوه لێپرسینه‌و‌ه له هه‌موو ج��ۆره تاوانباره‌کانی ح����زب و ح��ک��وم �هت ب���ک���ات ،ن �هت��وان��ێ��ت رێکخراوێکی حزبی سزا بدات و ته‌نها قسه‌ی زل پێشکه‌شی میلله‌ته‌که‌ى بکات ئیدی هه‌ر با بڕوخێ. ئ��اخ��ر رۆژان����ه و م��ان��گ و س��ااڵن �ه ب ه س�ه‌دان ه�ه‌زار و ملیۆنان به‌رمیلی نه‌وت و کانزای سروشتی ئاودیو بکرێت و که‌س نازانێت داهاته‌که‌ى چی لێدێت و بۆکوێ و کوێ ده‌ڕوات و کێ ده‌یخواد؟ توخوا هه‌ر با بڕوخێت. ehsan_halwest@yahoo.com
بیروڕا
گۆڕان قۆناغه‌که‌ی باش هه‌ڵنه‌سوڕاند
ئه‌م هه‌له‌ی قۆسته‌وه و هه‌وڵی الوازکردنی ساڵی دووهم ژماره 56 هێزه‌کانی (ی.ن.ک) و (پ.د.ک)دا ل ه 2010/11/8 ممهه‌ممه دووش 2711/2/26 - 2011/5/16 دووشه ناوچهکه .بۆ ئه‌مه‌ش بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان له راگه‌یاندنه‌کانیه‌وه بانگه‌وازی له گه‌ل ک��رد و س�هرهت��ا له سلێمانی و دواتریش له ناوچه‌کانی ده‌وروب���هری به چاالکی گه‌نده‌ڵی و نا دادپ �ه‌روه‌ری��ی حکومه‌تی پرۆتێستۆکرد( .پ.د.ک) له‌به‌رامبه‌ر ئ�هم ره‌وش���هدا ته‌دابیرى توندی وه‌رگ��رت و ب�هم�ه‌ش�هوه ن�ه‌وه‌س��ت��ا پێشمه‌رگه‌کانی سه‌ربه‌خۆیی هه‌نارده‌ی هه‌رێمه‌کانی سه‌ر به (ی.ن.ک) کرد و ویستی به‌و شێوهیه یوسف زیاد چاالکییه‌کان سه‌رکوت بکات. (پ.د.ک) له هه‌ولێر ره‌وشی نائاسایی راگه‌یاند راپه‌ڕینه‌کانی ئ �هم دوای��ی��ان �هی گه‌ل (پ.د.ک) ل�ه هه‌ولێر و دهۆکیش ک�ه ب�ه تونس و میسر ده‌ستیان پێکرد ته‌کبیرێکی نائاسایی وه‌رگرت .له هه‌ولێر و ه��ێ��ش��ت��اش ب����ه‌رده‌وام����ه و س �ه‌رت��اپ��ای ک�ه ئاراسته و چ��اره‌ن��ووس��ی راپ �ه‌ڕی��ن و هه‌رێمه‌که‌یان خسته ژێر کاریگه‌رییه‌وه .خۆپیشاندانه‌کانی ب��اش��ور دهستنیشان هه‌رکێیه‌ک خوێندنهوه و به‌دواداچونێکی دهک��ات له‌الیه‌ن (پ.د.ک)هوه ره‌وش��ی راستی بۆ ئه‌م قۆناغه دانابێت ،هه‌وڵده‌دات نائاسایی راگ �ه‌ێ��ن��درا( .پ.د.ک) له دهس��ت له قۆناغه‌که وه‌رب���دات و به‌الی ب���ارزان���هوه ل �ه ده���ۆک و ن��اوچ�هک��ان��ی به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانی خۆیدا وه‌ریچه‌رخێنیت .سه‌ربه‌خۆیه‌وه هێزی مه‌ده‌نی هێنا و ل ه ج�����واڵن�����هوهک�����هی گ���هل���ی ب����اش����ووری هه‌ولێر جێگیری کردن .له‌الیه‌کی ترهوه کوردستانیش له ()17ی شوباتدا یه‌کێک ب�����ه‌رده‌وام ل �هگ �هڵ ل��ق و کۆمیته‌کانی بوو لهوانه( .ی.ن.ک) و (پ.د.ک) گ���ه‌ڕه‌ک���هک���ان���ی س���ه‌رب���ه‌خ���ۆی ل��هن��او که به‌درێژایی ( )19ساڵه ده‌سه‌اڵتن ل ه ک��ۆب��وون �ه‌وه‌دا ب��وون و چ�هک��ی ب�هس�ه‌ردا هه‌موو الیه‌که‌وه گه‌لیان بێزار کردبوو .ب�ڵ�اوک���ردن���هوه .ه��ێ��زه‌ک��ان��ی س��ی��خ��وڕی له‌کاتێکدا به‌عاله‌می ئ��اش��ک��را دزی« ،ئ��ی��س��ت��خ��ب��ارات»ی ب �ه به‌کارهێنانی گه‌نده‌ڵی ،نا دادپ����ه‌روه‌ری ،جیاپه‌رستی ه �هم��وو ته‌کنۆلۆژییه‌کانییه‌وه خست ه و...هتد لێوڕێژبوبوو ،بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان گ���ه‌ڕ .ل �ه‌الی �هک ( )24ک��ات��ژم��ێ��ر بێ
16
راوه‌س���ت���ان ه��ێ��زه‌ک��ان��ی پ��ێ��ش��م�ه‌رگ�هی ب ه س��واری ئۆتۆمبێلی سه‌ربازییه‌وه به‌ناو شاردا گه‌ڕاند و چاوی خه‌ڵکی ده‌ترساند، ل �ه الی �هک��ی ت��ری��ش�هوه ئ��ێ��واران ده‌چ��وون � ه سه‌رمااڵن خه‌ڵکیان ده‌برده ئاساییشه‌کان. ه���هروهه���ا ب �ه ت�هل�ه‌ف��ۆن��ی��ش ه �ه‌ڕه‌ش �هی��ان ل �ه زۆرێ����ک ل���هو ک �هس��ان �ه دهک����رد ک ه گومانی هاوکاریکردنی هه‌ر ئه‌گه‌رێکی خۆپیشاندانیان له‌سه‌ر هه‌بوو ،به‌م شێوه‌یه‌ش هه‌وڵیان دهدا خه‌ڵکه‌که پاشگه‌ز بکهنهوه. بێ ده‌نگی هه‌ولێر ل ه خۆشه‌ویستی نییه له ترس ه ل��ه ه �ه‌ول��ێ��ر زۆر ب �هت��ون��دی هێرشی ده‌کرایه سه‌ر ئه‌و گه‌نجانه‌ی که چه‌ند جارێک به‌مه‌به‌ستی پشتیوانیکردن ل ه دۆخه‌که‌ی سلێمانی هه‌وڵی کۆبوونهوه و خۆپیشانیاندا .ئه‌و هێزه مهدهنیانه ک ه به‌فه‌رمانی ئاسایش ده‌ج���واڵن و که‌س نه‌یده‌زانی کێن و چۆن و له کوێوه هاتوون و به‌ناو ش��اردا باڵوبوونه‌ته‌وه ،گه‌نجانی خۆپیشانده‌ر و چاالکگه‌ریان له ناوه‌ڕاستی شه‌قامه‌کاندا ده‌دای���ه ب�ه‌ر چه‌قۆ ،تێاڵ، بۆکسخه‌نجه‌ر و چه‌ندین شتی هاوشێوه و ده‌یانبردنه ئاساییشه‌کان .سه‌یرکه له‌وه‌دای ه ئاسایش حاشای له ناسینی ئه‌و که‌سانه‌کرد که له به‌رامبه‌ر داوا دیموکراتییه‌کانی گه‌ل چه‌قۆیان لێده‌دا و چاویان شین و م��ۆر دهک���ات .ئ�هم�ه له‌کاتێکدایه ک ه ده‌رک���ه‌وت ئ�هو چاالکگه‌رانه‌ی له‌الیه‌ن ئه‌و کهسانهوه گیراون ،له ئاسایشه‌کاندا لێپرسینه‌وه‌یان له‌گه‌ڵ کراوه( .پ.د.ک)
دیاره به بڕیاره له مۆڵه‌ت نه‌دان به هیچ چاالکییه‌کی ب��چ��ووک ی��ان گ���هوره ل ه شه‌قامی ژێر ده‌سه‌اڵتی خۆی و هه‌موو رێ و شوێنێکی نائاسایی گرتۆته‌به‌ر و دیاریشه سه‌رکوتکردنی هه‌ر رووداوێک ئه‌نجامه‌که‌ی چی ده‌بێ بابێ ،ئه‌و بۆی ئاماده‌یه. حاڵی حازر ته‌کبیره‌کانی (پ.د.ک) به‌هه‌مان توند و دژواری��ی�هوه ب�ه‌رده‌وام�ه. که‌سانی ئاسایی له هه‌ولێر بڕوایان وایه ک ه له‌م مژاره‌دا (پ.د.ک) زۆر بێ ره‌حمه و بۆ ئه‌وه‌ی ده‌سه‌اڵت له‌ده‌ست خۆینه‌دات په‌نا بۆ به‌کارهێنانی هه‌ندێ رێباز ده‌بات که خه‌ڵکه‌که خۆزگه به پارتی به‌عس بخوازن .ئه‌م ره‌وشه‌ی (پ.د.ک) تابڵێی خه‌ڵکه‌که‌ی چاوترسێن ک��ردووه .ده‌کرێ به ئاشکرا بڵێین ئه‌م بێ ده‌نگییه‌ی هه‌ولێر له‌به‌ر په‌سه‌ندکردنی سیستمه‌که نییه، به‌ڵکو به‌هۆی ترس و خۆفی خه‌ڵکه‌که‌ی ه له (پ.د.ک). سه‌رکردایه‌تی گۆڕان ب ه کاردانه‌وه‌ی که‌سێتییه‌و ه هه‌ڵوه‌سته‌ی دۆخه‌که‌یان کرد له‌کاتێکدا که له هه‌ولێر بارودۆخه‌ک ه ب���هو ش��ێ��وه‌ی �ه ب���وو ب���زوت���ن���ه‌وه‌ی گ���ۆڕان قۆناغه‌که‌ی به باشی هه‌ڵنه‌سووڕاند و سوودی به به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانی (پ.د.ک) گه‌یاند .ب �ه‌ر له‌هه‌موو شتێک بزاوتی گ�����ۆڕان خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان �هک��ان��ی گ �هل��ی کوردستانی به سلێمانییهوه سنووربه‌ند ک��رد ب �هم �ه‌ش ه��ی��وای س�ه‌رک�ه‌وت��ن��ی ل ه
گ�هل دا الواز ک��رد .سه‌ره‌تا هیوایه‌کی جه‌ماوه‌رێکی به‌رچاوی ههیه له هه‌ولێر، زۆر هه‌بوو بۆ ده‌ستپێکردنی خۆپیشاندان به له‌به‌رچاوگرتنی هه‌موو ئاکامه‌کانی له شاره‌کانی دهۆک و هه‌ولێر له دژی جورئه‌تی ئه‌نجامدانی چاالکی نیشان گه‌نده‌ڵی و نادادپه‌روه‌ری و هه‌موو رۆژێ ن���هدا و چاالکییه‌کان ب �ه سلێمانییهوه بانگه‌وازی ده‌کرا( .پ.د.ک) له رۆژانی سنووردار مایه‌وه. گۆڕان له‌به‌رامبه‌ر قۆناغک ه ده‌ستپێکدا ئاماده‌گی سه‌رکه‌وتکردنی بێ ده‌نگه ه����ه‌ر ئ �هگ �هرێ��ک��ی خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان ی��ان ک����ات����ێ س�����ه‌رت�����اپ�����ای ره‌وش�����هک����� ه راپه‌ڕینێکی له هه‌ولێر نه‌بوو ،به‌پێی کات ئ �هم الوازی��ی �هی پ��ڕک��ردهوه .دووه‌مینیان هه‌ڵده‌سه‌نگێنین ده‌بینین بزاوتی گۆڕان پ��ێ��ش �هن��گ��ی ب����زاوت����ی گ������ۆڕان رووی هه‌ڵپه‌رستانه مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ ره‌وشه‌که‌دا کاردانه‌وه‌ی که‌سێتی خۆی زیاتر کرده ک��ردووه و بۆیه له‌کاتێکدا که ئاماده‌ش چاالکییه‌کانی ج��هم��اوه‌ر و له‌جیاتی ن���هب���ووه ق��ۆن��اغ��ێ��ک��ی وه‌ه���ا ه�هس��ت��ی��ار و ئه‌وه‌ی رووی چاالکییه‌کان به‌ره‌و گه‌نده‌ڵی مه‌ترسیداری ده‌ستپێکردووه .یه‌کێک و نادادپه‌روه‌رییه‌کانی دهس �ه‌اڵت ببات ،ل �ه س�ه‌رن��ج�هک��ان��ی ت��رم ئ���ه‌وه‌ی ک��ادری رووی چاالکییه‌کانی کرده (پ.د.ک) سه‌رکردایه‌تی گ��ۆڕان له (پ.د.ک) و له هه‌ندێ شوێنی ده��ۆک و هه‌ولێر سڵه‌میوه‌ته‌وه و نه‌یویستووه بروسکه‌کانی بووه مایه‌ی ناڕه‌حه‌تی .له هه‌مانکاتیشدا (پ.د.ک) راکێشێته س �ه‌رخ��ۆی بۆ جارێکی تر ناکۆکی بادینان – سۆرانی ئ �ه‌وه‌ش دووالی �هن �ه هه‌ڵسوکه‌وتی ک��ردوه ه��ێ��ن��ای�ه رۆژه‌ڤ�������هوه( .پ.د.ک) ئ �هم به‌رپرسیارێتی نه‌خستۆته ئه‌ستۆی خۆی. دۆخه‌ی به‌ته‌واوی قۆسته‌وه و کێشه‌که‌ی قۆناغه‌که به‌ته‌واوی کۆتایی نههاتووه، کرد به کێشه‌یه‌کی که‌سایه‌تی .هه‌روه‌ها به‌اڵم له‌کاتێکدا که (پ.د.ک) به‌هیچ بزاوتی گ��ۆڕان وهک له تونس و میسر شێوه‌یه‌ک مۆڵه‌ت به‌هیچ چاالکییه‌ک روویدا رووخاندنی یه‌کجاری حکومه‌تی ن�������ادات( ،ی.ن.ک)ش دهس���ت���ی ل ه به‌سه‌ر خۆپیشانده‌رانی دژبه گه‌نده‌ڵی و چاالکییه‌کانی ج �هم��اوه‌ر ل�ه سلێمانی ن��ادادپ�ه‌روه‌ری��دا سه‌پاند .ئه‌مه‌ش له‌الیه‌ن وه‌ردا و خه‌ڵکی له شه‌قامه‌کان کشانده‌وه. به‌شێکی زۆری ج���هم���اوه‌ره‌وه په‌سه‌ند هه‌روه‌ها به دانانی هێزی پێشمهرگه ل ه ن �هک��را و ب���ووه ه��ۆک��اری ک��ش��ان�ه‌وه‌ی��ان هه‌ر کوچه و شه‌قامێکدا بهوشێوهیه باری ل��ه چ��االک��ی��ی �هک��ان��دا( .پ.د.ک) و نائاسایی په‌یڕه‌و ده‌کات .له‌به‌رامبه‌ر ئه‌م (ی.ن.ک)ش ئه‌م هه‌له‌یان قۆسته‌وه و دۆخه‌ش هیچ راپه‌ڕین یان خۆپیشاندانێک گۆڕانیان به شکستهێنان به کوردستان نه‌بوو و گۆڕانیش درێ��ژه به بێ ده‌نگی ت��اوان��ب��ارک��رد .گ��ۆڕان س���ه‌ره‌ڕای ئ �ه‌وه‌ی ده‌دات.
هه‌ڵوێستى مه‌ده‌نیانه‌ى رێبین هه‌ردى و وه‌اڵمى ده‌سه‌اڵتى سه‌ربازى کامه‌ران گوڵپى ه�هرێ��م��ى ک��وردس��ت��ان ل �ه دواى 17ى شوبات شێوازێکى نوێ له خه‌باتى سیاسى و مه‌ده‌نى بۆ فه‌راهه‌م هات ئه‌ویش خۆى له‌خۆپێشاندانى خوێندکارانى زانکۆدا بینیه‌وه .له روانگه‌ى ئه‌و ده‌سته‌واژه‌یه‌ى که هه‌ردوو حزبى ده‌سه‌اڵتدار له هه‌رێمدا ب�ه‌رام��ب�ه‌ر ب�ه الوان و گه‌نجانى هه‌رێم ب �هک��اری��ان ده‌ه��ێ��ن��ا ب��ۆ م��ک��ی��اج ک��ردن��ى دیموکراسى له کوردستان و شه‌ریعه‌ت دان به حوکمڕانى ئه‌ویش ئ�ه‌وه‌ب��وو ک ه ده‌ی���ان���وت (الوان س����ه‌رى رم���ى ه �هم��وو شۆڕشه‌کان و داینه‌مۆى پێشکه‌وتنن)!! ئه‌م دروشمه له ده‌زگاکانى راگه‌یاندنى ه �ه‌ردوو ح��زب له‌کاتى هه‌ڵبژاردنه‌کانى هه‌رێمدا دووب��اره و چه‌ندباره ده‌کرایه‌وه، به‌اڵم دواى خۆپێشاندان و هاوارى ئازادى و یه‌کسانى گه‌نجان به‌ڕووى ده‌سه‌اڵتدا، ئه‌م دروشمه گۆڕا و له‌برى وشه‌ى الوان (گێره‌شێوێن ،چه‌قۆکێش ،ئاژاوه‌گێڕ و... هتد) له‌سه‌ر زارى به‌رپرسانى حکومى و سه‌ربازى هه‌رێمه‌وه ده‌وترایه‌وه هۆکه‌شى ته‌نها هاوارى -ناداد په‌روه‌رى -ده‌سه‌اڵت به‌رامبه‌ر به گه‌ل بوو له‌الیه‌ن خوێندکاران و گ�هن��ج��ان��ى ئ���هم ه �هرێ��م �هوه( .سبحان
مغیراالحوال). ل���ه‌الى ه �هم��ووان ئ��اش��ک��رای�ه ک �ه هه‌ر گ��ۆڕان��ک��اری��ی�هک ک�ه دێته‌پێش ده‌بێت ه���ۆک���ارهک���ان���ى ب���ه‌ران���گ���ار ب���وون���ه‌وه‌ش بگۆڕردرێت ،لێرهوه ده‌سه‌اڵتدارانى هه‌رێم کهوتنه به‌خشینه‌وه‌ى (ن��او و ن��ات��ۆره و تاوان) به‌سه‌ر هه‌موو چین و توێژه‌کانى به‌شداربووى خۆپێشاندان و فریاکه‌وتنى سه‌ره‌تاییان بۆ ئ�هم ب��ارودۆخ�ه راگه‌یاند له‌برى گوێگرتن و راوه‌دونان و ئه‌شکه‌نج ه و س���وک���ای���هت���ى پ���ێ���ک���ردن ب�����وو .ب���ه‌اڵم هه‌مووالیه‌ک ده‌زانینن که -فریاکه‌وتنى سه‌ره‌تایى -بۆ چاره‌سه‌رى بریندار و لێ ق�ه‌وم��اوه تا کاتى گه‌یاندنى به شوێنى ت��ای��ب�هت و چ��ارهس �ه‌رک��ردن��ى ت��ا چ��اک بوونه‌وه .له گۆڕه‌پانى سیاسیشدا به‌هه‌مان شێوه ده‌بێت -فریاکه‌وتنى سه‌ره‌تایى – بۆ دۆخه‌که بکرێت و بارودۆخه‌که هێور بکرێته‌وه ،دواتر گوێ له داواکارییه‌کان بگیرێت و زوو ب���ه‌زوو چ��ارهس �هری��ان بۆ رۆژن��ام �هن��وس و رون��اک��ب��ی��رى ل��ێ ب �ه‌ده‌ر بکرێت ،ب�ه‌اڵم مخابن حکومه‌تى هه‌رێم نه‌بوو ،به‌ڵکو پشکى شێریان به‌رکه‌وت. ( )180پله به‌پێچه‌وانه‌ى داواکارییه‌کانى روناکبیرى گه‌وره‌ى گه‌له‌که‌مان -رێبین جه‌ماوه‌ر رفتارى کرد و له‌برى چاره‌سه‌ر ه �ه‌ردى -کاتێک ده‌ستگیرکرا خه‌ڵکى هه‌ستا به -کپ کردنى -و خه‌فه‌کردنى ته‌واو بێ ئومێدبوون له ده‌سه‌اڵت ،چونک ه ده‌ن��گ��ى ن����اڕازى ج���هم���اوه‌ر ل �ه ه�هرێ��م��دا به‌گرتنى ئ�هو روناکبیره ده‌رک���ه‌وت ک ه به‌هێنانى س�ه‌رب��از و به‌سه‌ربازگه‌کردنى ده‌سه‌اڵت ده‌رگاى -گه‌شتنه چاره‌سه‌ر-ى به‌ڕووى جه‌ماوه‌ردا داخست. شار و شارۆچکه‌کانى هه‌رێم. رێبین هه‌ردى -قوتابخانه -به‌گرتنى گ���رت���ن و ئ���ه‌ش���ک���هن���ج���ه‌دان ل���ه‌الی���هن دهس��ه‌اڵت��هوه ب�ه‌رام��ب�ه‌ر به‌خۆپێشانده‌ران ل���ه‌الی���هن ه��ێ��زه ئ �هم��ن��ی �هک��ان �هوه چ�هن��د دیارترین سیماى وه‌اڵمدانه‌وه‌ى ده‌سته‌اڵت گ���ه‌وره‌ب���وو ب���ه ه �هڵ��وێ��س��ت��ى م��رۆڤ��ان �هى ب��وو ب��ۆ خ��ۆپ��ی��ش��ان��ده‌ران ل �هو نێوه‌نده‌شدا دواى ئازادکردنى ده‌هێنده ،چونکه بوو
به‌سه‌رمه‌شق بۆ زۆرێ��ک له هاواڵتیانى ئ���هم ه �هرێ��م �ه ل �ه ب����وارى -ل��ێ��ب��ورده‌ی��ى و تسامحدا -و ئ �هم ره‌وش��ت �ه ون��ب��ووه‌ى ل ه کۆمه‌ڵگه‌ى ک��وردی��دا زیندوو ک��ردهوه و ب�ه دهس �ه‌اڵت��ى وت (م��رۆڤ�هک��ان زۆر ل ه ئهشکهنجه و ئازار) گه‌وره‌ترن و مرۆڤى خاوه‌ن ئامانج ئهشکهنجه و لێدان ناتوانێت چ��ۆک��ى پ��ێ��داب��دات ل��ه ئ��اس��ت پ��ی��رۆزى گه‌یاندنى په‌یامى ئازادیدا و ئامانجى لێ وون ناکات. روناکبیر -رێبین هه‌ردى -رێچکه‌یه‌کى شکاند که ل �ه‌الى زۆرب �هم��ان به‌شکست
و ته‌نازولى ده‌زانین ،ب�ه‌اڵم لێبورده‌یى و سنگ فراوانى ئه‌م بیرمه‌نده دواى ئازاد ک��ردن��ى ،ت���ه‌واوى ب�ه‌رپ��رس��ان��ى هه‌رێمى- توشى شۆک کرد -ته‌نانه‌ت ئه‌و که‌س ه م �هی��دان��ی �ه س��ه‌رب��ازی��ان��هى ک��ه ئ�هم��ی��ان ده‌ستگیرکردوو ئه‌شکه‌نجه‌یان دا: به‌وته‌ى به‌ڕێزیان ئهوانه ب��راى ئێمه‌ن، به‌اڵم له بوارى کاره‌که‌یاندا ده‌سه‌اڵت ئه‌و ده‌وره‌ى پێبه‌خشیبون ده‌بێت ئ�ه‌داى رۆڵى خۆیان بکه‌ن و ئه‌گه‌ر نا نانبڕاو ده‌کرێن. ل �ه جیهاندا ل �ه زۆرب���هى واڵت��ان��دا ل ه ده‌ستوردا چه‌سپاوه که (که‌س له سه‌ره‌وه‌ى
یاساوه نیه) (ال أحد فوق القانون) ،به‌اڵم به گرتنى (رێبین هه‌ردى) ئه‌شکه‌نجه‌دان و ئیهانه‌کردنى له هه‌رێمى کوردستاندا سه‌لمێنرا که (ک�هس له‌سه‌روى لێدانه‌و‌ه نیه) .ته‌نانه‌ت ئ�هو که‌سه‌ش که ته‌نها پێنوسه‌که‌ى شک ده‌بات و ئه‌و مێشکه‌ى که به‌دیهێنه‌رى پێبه‌خشیوه. له هه‌موو بواره‌کانى ژیاندا قوتابخان ه ههیه که مرۆڤه‌کان س��ودى لێوه‌رده‌گرن و ده‌یانکه‌نه سه‌رمه‌شقى خۆیان هه‌ر ل ه بوارى هونه‌ر و ئه‌ده‌ب و نیشتمانپه‌روه‌رى تا ده‌گاته حکومڕانى ،ههیه میکیافیلى دهکاته سه‌رمه‌شقى خۆى بۆ حکومڕانى. رێ��چ��ک �هى ق��وت��اب��خ��ان �هک��ان (رێ��ب��ی��ن ه�������ه‌ردى) ب���ۆ ئ����هم س����ه‌رده‌م����ه ن��وێ��ی � ه زۆرترین ژم��اره‌ى قوتابیانى له‌خۆ گرت و بڕوانامه‌شى پێبه‌خشین له‌هه‌مانکاتدا بۆیه ده‌بێت دهس �ه‌اڵت داواى لێبوردن ل ه بیرمه‌ندى گهوره رێبین بکات و خه‌اڵتى ئ �هم داهینانه گ���ه‌وره‌ى پێببه‌خشێت ل ه لێبورده‌یى و عه‌قاڵنیه‌ت و خۆدورگرتن ل ه رقلیبونه‌وه به‌ڵێ ئه‌م پیاو مۆدێکى نوێى داهێنا له ژیاندا که له‌الى زۆرێ��ک ل ه هاونیشتمانیان ونه. ب��ۆی �ه دهب���ێ���ت ت��ێ��ب��ک��ۆش��ی��ن ل���ه پێناو ب������هس������ه‌روه‌ر راگ����هی����ان����دن����ى ی����اس����ا و پراکتیزه‌کردنى ئه‌و یاسایانه‌ى که مافى هاواڵتیبوون ده‌پارێزن به ده‌رهێنانى ئه‌و مافه ده‌ستوریانه له‌ژێر ده‌ستى که‌سانى حزبى و س�ه‌رب��ازى ،چونکه کۆمه‌ڵگه‌ى مه‌ده‌نى ئهوه ده‌خوازێت.
تۆ بڵێى رۆژئاواییه‌کان به‌ڕاستیان بێت موحه‌مه‌د فه‌ره‌ج ئێمه‌ى کورد زۆر ده‌مێکه چاومان بڕیوه‌ت ه رۆژئ��اوا و هه‌موو ک��ردار و رفتاره‌کانیان ب�ه‌راس��ت ده‌زان��ی��ن پێمانوای ه ئ���ه‌وه‌ى ئ �ه‌وان ده‌یڵێن راسته و ئێمه له هه‌ڵداین کاتێک زلهێزانى رۆژئاوا که‌سانێک ده‌خه‌ن ه خانه‌ى تیرۆر و به‌م ترسى ده‌زانن بێ سێ و دوو ده‌یکه‌ن به‌رنامه‌ى رۆژانه‌ى خۆمان ئێمه‌ش کاوێژى ئهوه ده‌که‌ین ،هه‌رکات ویستیان هه‌بوو ئ �ه‌وا پرسمان پێ ناکه‌ن به‌هێز و
گه‌زیى خۆیان ده‌یپێون خێرا له خانه‌ى تیرۆر ده‌ریده‌که‌ن ،پارتى کریکارانى کوردستان هه‌موو ده‌زانین شۆرشه‌که‌یان له‌به‌شێکى کوردستاندای ه هه‌رگیز ک��ارى ن��اڕه‌وای��ان ل � ه رۆژئ����اوا ئ�هن��ج��ام ن����هداوه ب � ه نیازیش نین ئه‌نجامى ب���ده‌ن ،ئ���هوه رۆژئ����اوا بوو به‌قه‌واره‌ى جوله‌که‌و‌ه له‌ساڵى ( )1999ل ه واڵتى کینیا عه‌بدواڵ ئۆجه‌النیان به‌ناهه‌ق ده‌ستگیرکرد له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا به‌رێکخراو‌ه ئازادیخواز په‌المارى نه‌دان و دانى به‌خۆدا گرت ،به‌ڵکو سه‌رکرده‌ى ک��وردى خۆمان ده‌ستخۆشى له ده‌سه‌اڵتدارى تورک کردو و پیرۆزبایى لێکردن ب ه هه‌نگاوێکى راستى ن����اوزد ک���رد ،ئ��ێ��م�هى ک���ورد زۆر خ��ۆش باوه‌ڕین پێمانوای ه خۆمان ناتوانین کێش ه که‌ڵه‌که‌بوه‌کانى خۆمان چاره‌سه‌ر بکه‌ین، به‌ڵکو هه‌رده‌م پێمان باشه ل ه دهرهوه چاومان
لێ سوربکرێته‌وه و فشارمان بۆ بهێنن ،و ده‌یانه‌وێت رۆبۆت ئاسا هه‌ڵمان سوڕێنن رووداوه‌کانى دواى راپه‌ڕین و پێش راپه‌ڕین الى ئه‌مریکییه‌کان ب �هپ��ی��اوى ئێرانمان و چوون به‌گژ شۆڕشگێڕانى پارچه‌کانى ناوزده‌که‌ن الى ئێرانیه‌کان راپۆرتمان له‌سه‌ر کوردستان و شانازى پێوه‌کردنیان ت��اواى دهدهن و به پیاوى ( )ciaپیناس ه ده‌که‌ن لێ هات له‌شکرکێشى تورک و فارس و ئه‌وا الى شیعه‌کانى باشوور هه‌ر حیساب عه‌ره‌ب بۆ سه‌ر ئه‌م ههرێمه و داگیرکردنى مه‌که ،چۆن به دێو درنج ناومان ده‌بن ته‌نها زی����ادى ک���رد ،ب�����ه‌اڵم ش��ۆڕش��گ��ێ��ڕان��ى خۆیان نه‌بێت که‌س شۆڕشگێڕ و قاره‌مان ئه‌مڕۆى سه‌ر گۆره‌پانى کوردستان وهک نهبووه ئه‌وه‌تا (ئ��االن ژووپ��ی �ه‌ر)ى وه‌زی��رى ئ���ه‌وه‌ى ن�هب��ای��ان دى ب��ێ ن �هب��اران ،ئه‌مڕۆ دهرهوهى ف�ه‌ڕه‌ن��س��ا دان ب���ه‌وه‌دا ده‌ن��ێ ک ه سنگیان ده‌رده‌په‌ڕێنن وهک ته‌نها خۆیان سه‌رکرده‌کانى عه‌ره‌ب هه‌میش ه ئێمه‌یان ب ه ئامانجه‌کانى گه‌لى کوردیان به‌ده‌ستهێنابێ ئیسالمیه‌کان ترساندوه ب ه تیرۆریست ناویا بردوون کاتێک مامه‌له‌یان له‌گه‌ڵ ده‌که‌ین وایه. سه‌د موخابن شۆڕشگێڕه‌کانى ئه‌مڕۆى بۆمان ده‌رده‌که‌وێت ک ه سه‌دو هه‌شتا پل ه ک��ورد په‌ندیان له راب���ردوو وه‌رن�هگ��رت��ووه ،پێچهوانه دهبێتهوه یاخۆد له‌کاتى شۆڕشى ه���ه‌رده‌م خۆیان ب ه س�ه‌رک�ه‌وت��وو ده‌زان���ن و ( )25ینایرى میسر کاربه‌ده‌ستانى ئه‌مریکا ته‌نها خ��ۆی��ان ب �ه‌ڕاس��ت ده‌زان����ن ،ئه‌مان ه دانیاننا به‌وه‌دا ده‌یان ساڵ عومه‌ر سلێمانى خۆیان ب ه خاوه‌نى خاک و نیشتمان ده‌زانن س��ه‌رۆک��ى م��وخ��اب �ه‌رات��ى میسر ئه‌مانى
ل�هم�هت��رس��ى ب��رای��ان��ى م��وس��ڵ��م��ان ئ��اگ��ادار ک��ردوه‌ت �هوه به بۆچوونى عومه‌ر سلێمان ئهمانه مه‌ترسیان ههیه بۆ قه‌واره‌ى جوله‌ک ه واڵت��ان��ى رۆژه���ه‌الت���ى ن���اوه‌ڕاس���ت .ئێستا رۆژئاوا بۆى دهرکهوتووه ئه‌وه‌ى ئه‌وان ده‌یڵێن پێچه‌وانه‌که‌ى راسته ئ��ه‌وه‌ى مه‌به‌ستمان ئهوهیه رۆژئاوا ب ه ئه‌مریکا و ئه‌وروپاو‌ه باش تێگه‌یشتو‌ه له فێڵ و درۆى ده‌سه‌اڵتداران و ب��اش ده‌زان��ن ئهمانه بۆچى وا له‌گه‌ڵ نیشتمانه‌که‌ى خۆیان ده‌که‌ن و رۆژانێ هه‌ر ئهمانه بوون داگیرکه‌رانیان به ئه‌ندازیارى ئه‌تۆنۆمى ناوده‌برد ،ئێستاش لێمان بوونه‌ت ه پاڵه‌وانى گۆڕه‌پان و ده‌بێت ئ�ه‌وان بڕیارى ژیانمان بۆ ب��ده‌ن ئێم ه وهک توتى ئه‌وان چیان پێخۆش بوو ده‌بێت بیڵێینه‌و‌ه و نابێت ئ�ه‌وه‌ى ئ�ه‌وان نیگه‌ران بکات له‌دڵیشماندا بیرى لێ بکه‌ینه‌وه ،ئهوه ئه‌وان بوون ده‌یان
ساڵ له‌زیندانه‌کاندا خۆڕاگربوون و سه‌ر ئه‌نجامه‌که‌ى ک��وردی��ان ک��رده ده‌وڵ���ه‌ه‌ت و داگ��ی��رک �ه‌ران ب� ه ن��اچ��ارى دان��ی��ان پێدانا، سه‌رکرده‌کانى ئێمه پێ ده‌چێت ئاره‌قى ش �ه‌رم �ه‌زاری��ان وش��ک بووبێته‌و‌ه و نه‌یان مابێته یاخود باشتر ئه‌وه‌ی ه نه‌شتگه‌رى بۆ بکه‌ن ،ئه‌وان شه‌رم نایانگرێت ل ه شاشه‌ى ()tvیه‌کانى خۆیانهوه ئهوهنده بێ منه‌تان ه ده‌ڵێن ئه‌گه‌ر دادگ��ا دابنرێت ئ �ه‌وا ئێم ه ئه‌ستۆ پاکیمان ه�هی� ه لێى ده‌رده‌چ��ی��ن، که‌وات ه ئ �ه‌وه‌ى جه‌نگ و ش�ه‌ڕى ناوخۆى دروستکرد میله‌ت بوو نه‌ک ئه‌وان ،ئه‌مه‌ی ه پ��اداش��ت��ى ت��اک به‌تاکى ئ �هم گ�هل� ه ک ه تووشى هه‌زاران نه‌هامه‌تیان کرد و خۆشیان وهک باسکى بانان لێى قوتار بوون بۆی ه ده‌ڵێن رۆژئاوا جارێکى دیک ه به تۆمه‌ت و وته‌ى ناڕه‌واى ئه‌مان ه بڕوا ناکات.
رزگاری ل ه شێو ه زهنییه‌کانی کاپیتالیزم
تیۆری ساڵی یه‌که‌م ژماره 56 دووشه‌ممه 2711/2/26 - 2011/5/16
18
گۆشه‌یه‌کی تایبهته ،هه‌فتانه ئه‌حالم مه‌نسور ده‌ینوسێت
خه‌ونه‌کانم خه‌ون ده‌بینن ل �ه «خ����ه‌ودا» م��ام��ۆس��ت��ای ن�هم��ر «جه‌میل صائیب» په‌ندێکی گهورهیه بۆ نووسه‌رانمان، دووب����اره گ �ه‌ڕای��ن �هوه س �ه‌ر س��ان��س��ۆڕک��ردن��م��ان. جاران به‌عس سانسۆڕی ده‌کردین ،ئێستا کورد ساسنۆڕمان دهک���ات ،ئ��ه‌وان زم��ان��ی ئێمه‌یان نه‌ده‌بڕی ،به‌ڵکو ناچار ده‌بووین نووسینه‌کانمان ل���هس���ه‌ر ره‌ف����ه ی���ان ب���هن���او چ �هک��م �هج �هک��ان��ی دۆاڵبه‌کانماندا بشارینه‌وه .زۆربه‌ی زۆرمان له داخی سانسۆڕی به‌عس مردین و خه‌ونه‌کانمان ب���رده ژێ���ر گ��ڵ �هوه .نوسینه جوانه‌کانیشمان فه‌وتان. له‌بیرم ناچێ وته به‌ناوبانگه‌که‌ی مامۆستا «مێحیه‌دین زه‌نگه‌نه» که ده‌یوت« :له‌ناخی ه����ه‌ر ی �هک��ێ��ک��م��ان��دا پ��ۆل��ی��س��ێ��ک ه���هی���ه».. ئ��ێ��م �ه‌ش ئ���هم���ڕۆ ل��هن��اخ��ی ه �ه‌ر یه‌کێکماندا «ئ��اس��ای��ش» ی����ان «دژه‌ت������ی������رۆر» ی��ان «پ������اراس������ت������ن» ه����هی����ه، دووب����اره گ �ه‌ڕای��ن �هوه دواوه ب�����ۆ س������ه‌رده‌م������ی «ش���ێ���خ م �ه‌ح��م��ود» ک �ه مامۆستا ج�هم��ی��ل ص��ائ��ی �ب‌ی پ��ی��رۆز به‌زمانی خه‌ونه‌وه ره‌خنه‌ی له ده‌سه‌اڵت گرتبوو. ئیتر که‌سمان ب��ۆی نییه ش���ۆڕش���گ���ێ���ڕ ب����ێ����ت ،ی���ان رادیکاڵ یان ..یان ..یان... ه�هم��وو شتێک قه‌ده‌غه‌یه ب �ه ه�هڵ��م��ات ب �ه ب��ی ک�هی سی ،یا گ��ازی فرمێسک رێ��ژ ئ�هم��ان��ک��وژن .حسابی گ �هم��اڵ��م��ان ب���ۆ دهک�����هن و ب�ه‌زم��ان��ی خ��ۆی��ان دهڵ��ێ��ن :ـ ده‌یانتۆپێنین. من له سه‌ره‌تای قۆناغی ش���ۆڕش���گ���ێ���ڕێ���ت���ی دام، گ���ه‌ڕام���هوه ب��ۆ حه‌فتاکان «ع������وس������م������ان ف�����ای�����ق» زی���ن���دوو ب�����ووه‌وه ،ه �هروهه��ا س���وع���ادئ���ه‌دی���ب ،م��وس��ڵ��ح جه‌اللی و مسته‌فا نه‌ریمان ک���ه چ����وار پ���ی���اوی ئ�هم��ن بوون ،راپۆرت نوسه‌کان و وه‌کیله‌کانی «االمن العامه» ئه‌حالم مه‌نسووری ئاخر ش�ه‌ڕ هه‌ر چ��ۆن ئ�هڵ��وهن��ت ن��ووس��ی و س��ان��س��ۆڕ ک���رای و نوسینه‌کانت م��ان �هوه ت��ا دوێ��ن��ێ و پ��ێ��رێ له چاپت دان ،ئه‌مڕۆ ئه‌ڵوه‌نی دووهه‌م بنووسه و ئه‌مجاره‌یان دوای مردنت با له‌چاپ بدرێت. چاو و دڵمان رۆشن ،ئێمه‌ی نوسه‌ران ،له‌الیه‌ک گهنجه ع�ه‌ره‌ب�هک��ان ه���اوار دهک���هن« :الشعب یرید اسقاط النظام» که‌چی ئێمه ده‌مکوت و سه‌رکوت ده‌کرێین و ده‌بێت له‌مه‌ودوا وشه‌ی «حفظه الله» له‌باتی «به‌ڕێز» بۆ هێنانه‌وه‌ی ناوی سه‌رکرده‌کانمان بنووسن.. خۆ کورد درۆی نه‌کرد که وتی« :ساڵ به ساڵ خۆزگه‌م به پار».. ئ �هی چییان ن �هک��رد ب �ه ک��اک رێبین –ی
››
ئ���ه‌ح���م���ه‌د ه������ه‌ردی؟ ئ����هی چ���ی ن���هک���را ب ه سۆرانى مامه حه‌مه و سه‌رده‌شت عوسمان و عه‌بدولستار تاهیر شه‌ریف و ...و ...و ... ئهمانه هه‌موویان شه‌هیدی وشه ب��وون ،ئه‌بێ هه‌موومان به‌ڕیز راوه‌ستین بۆ ئ�ه‌وه‌ی نۆره‌ی ئێمه‌ش بێت و ژیانمان بکهینه باجی ئازادی نوسینه‌کانمان. وهره له س�ه‌رده‌م��ی دزی��ک��ردن دا دوای تااڵن کردنی سامانی میلله‌ت تۆ ببی به‌تاوانبار و به گولله‌یه‌ک کۆتایی به ژیان و داهێنانتان بهێنن و به‌ناوی ئاژاوه‌چی له قه‌ڵه‌م بدرێی .له‌جه‌نگی جیهانی یه‌که‌م و دووه‌مدا ده‌یاننووسی ،شانۆیان ده‌رده‌هێنا و بگره هه‌ر له برێخته‌وه تا رۆژنامه‌ی لیبراسیۆنی جان پۆڵ سارته‌ر تا شانۆکانی تا هه‌موو به‌رهه‌مه جوانه‌کانی ،هه‌بوون نوسه‌ران که شاربه‌ده‌ر دهک��ران ،به‌اڵم پاریس پایته‌ختی نوسه‌ر و هونه‌رمه‌ندانی ئ��ازاد ب��وو .خۆ ده‌زانین ن���وس���ه‌ران ک��ێ��ن ،ب���ه‌اڵم ن �هگ �هی��ش��ت �ه ئ����ه‌وه‌ی له ماڵه‌کانیاندا بگیرێن و بکوژرێن. چ���ه‌رخ���ێ���ک ت��ێ��پ �ه‌ڕی ئ���ێ���م���ه وهک�������و م���ی���زی وش���ت���ر ئ���هگ���ه‌ڕێ���ی���ن���هوه دواوه .ج�������اران وش���ه گ����ول����ل����ه ب�������وو دزی دوژم�����ن ،ه��اوک��ێ��ش�هک�ه به‌پێچه‌وانه‌وه‌یه .ئه‌نوسین و گولله‌ت لێ ده‌درێ��ت، نه یاساى پێشکه‌وتوو و هاوچه‌رخمان ههیه و نه ده‌ستوور ،په‌رله‌مانه‌که‌ش وهک�����و ده‌ی��ب��ن��ی��ن ب��ۆت �ه چ���ێ���ش���ت���ی م����ج����ێ����ور. م���اق���ووڵ���ه ب����ه‌ه����ه‌زاران شه‌هید خ��وێ��ن ب��ڕێ��ژن و حکومه‌ته‌که‌مان تڵوق بێت ،ده‌سه‌اڵت له کوێ کهوتووه و ئێمه له کوێوه دڕاوی��ن ،حکومه‌ت هه‌ر ناچاره پینه له‌سه‌ر پینه بکات و که‌چی ئێمه‌ش هه‌ر خه‌و به یه‌کسانی و چاکسازییه‌وه ده‌بینین، هاوکێشه‌کان له قازوخی ده‌وڵه‌تی عوسمانی کۆن ده‌چێت ،سه‌دام حسێن تۆزێ پێشکه‌وت و بتڵی به‌کار ده‌هێنا ،به‌اڵم ئێمه هه‌ر پاشماوه‌ی گه‌نده‌ڵی ده‌وڵه‌تی عوسمانی به میراتی بۆمان ماوهتهوه. ج�ه‌الل تاڵه‌بانی رێگای به‌خۆی ن�هدا سه‌دام ح��س��ێ��ن ل��ه س���ێ���داره ب����درێ ،ب����ه‌اڵم رێ دهدا ئاسایشه‌که‌ی به‌دار و به‌رد سه‌ری بیرمه‌ندی کورد رێبین ئه‌حمه‌د هه‌ردی ئازار بدرێ ،تۆ بڵێی ه �ه‌ردی ئه‌حمه‌د س�ه‌رک��رده‌ی�هک ببوایه به‌هان شێوه سزای کوڕه‌کانی تاڵه‌بانی دهدا. خ��ۆ مامۆستا ه���ه‌ردی ئ�هم�هن��ده ن��اس��ک بوو فوی به باڵی په‌پووله‌دا نه‌ده‌کرد.
وهره ل ه سه‌رده‌می دزیکردن دا دوای تااڵن کردنی سامانی میلله‌ت تۆ ببی به‌تاوانبار و ب ه گولله‌یه‌ک کۆتایی ب ه ژیان و داهێنانتان بهێنن و به‌ناوی ئاژاوه‌چی له قه‌ڵه‌م بدرێی
رامتین سه‌با به‌شی دووهم و کۆتایی سه‌رمایه‌داری تا کاتی ده‌ستپێکردنی گلۆبالیزم به‌تایبه‌ت تا ئه‌و کاته‌ی دزه‌ی نه‌کردبوو‌ه ئاسیای ناوین ،هێشتا ئابووری نه‌ریتی بوو و خۆبژێویشی س��ون��ن �هت��ی و پ��اڵ��ی ب���ه خ���ۆی���هوه داب������وو .ب���ه‌اڵم الیه‌نی سیاسی س �ه‌رم��ای �ه‌داری وات �ه ده‌رکه‌وتنی بزوتنه‌و‌ه رزگ��اری��خ��وازه‌ک��ان ،کۆمۆنیستییه‌کان و مارکسیستییه‌کان له‌گه‌ڵ به‌کارهێنانی رێبازه‌کانی سیسته‌می ئ��اب��ووری دزان���هی کاپیتالیزم ،یه‌کتر ته‌واو ده‌که‌ن و یه‌ک به یه‌ک تووشی دۆڕان ده‌بن. وهک نمونه؛ گۆڕه‌پانی پراکتیکی کۆمینه‌کانی چه‌ندمانگه‌ی پاریس ـ که خ��ودی مارکس تێدا به‌شداری پراکتیکی هه‌بووـ و پراکتیکی روسیا و له‌م دواییانه‌ش پراکتیکه‌کانی چین و کوبا تووشی شکست بوون .له راستیدا ئۆریانتالیزمی (رۆژهه‌اڵت‌ناسی) رۆژئاوا هه‌مووی ئه‌م بزوتنه‌وانه‌ی تووشی شێرپه‌نجه کرد .غۆده‌کانی ده‌وڵه‌ت ،ده‌سه‌اڵت ،سهرمایه و پاره هێند‌ه له له‌شی الوازی ئه‌م بزوتنهوانه دزه‌یان کرد که ئیتر حاڵیان تێدا نه‌هێشبوونه‌وه .بهمجۆره ،ته‌واوی ئه‌م ئه‌زمون‌ه سۆسیالیستیان‌ه تووشی دۆڕان بوون. 3ـ مۆدێلی ئابووری‌گه‌رایی ته‌واوی ئه‌م بزوتنهوانه هه‌مان مۆدێلی کاپیتالیستی بوو و زیاتر لهوه نه‌چووه پێشهوه .بۆیه شکستی ئابووری ،بووه هۆی شکستی کلتووریش .ده‌توانرێ مۆدێلی ئابووری کاپیتالیستی، وهک (مۆدێلی ق �هی��ران) ن��او ببرێت .ن��اوه‌ڕۆک��ی ئهمهیه :گلۆبالیزم به‌دوای بازاڕ‌ه جیهانییه‌کان ،هێزه کار‌ه جیهانییه‌کان و قازانج ـ سهرمایه زێده‌کانی جیهانییه‌و‌ه بووه و ههیه .سێ بابه‌تی سه‌ره‌کی له ده‌سه‌اڵت ـ بازاڕی کاپیتالیزمدا ههیه .1 :سووڕانی سه‌ربه‌ستی سهرمایه و کااڵ .2دانانی سه‌ربه‌خوانه‌ی گ .3ته‌گه‌ره‌نانه‌و‌ه بۆ جواڵنه‌وه‌ی نرخی گومر ئازادانه‌ی هێزی کار .ته‌واوی په‌یوه‌ندی و رێساکانی ئابووری جیهانی و ناونه‌ته‌وه‌یی کاپیتالیزم که له راستیدا میراتی داگیرکه‌رییه ،له س�ه‌ر بنه‌مای ئه‌م سێ بابهته له جواڵنه‌وه‌دایه .یه‌که‌مین ئامانج، دروس�ت‌ک��ردن��ی کۆمه‌ڵگایه‌کی ب�هک��ارب�هره .چون ته‌نیا کۆمه‌ڵگایه‌کی به‌کاربه‌ر ده‌توانێ به‌رژه‌وه‌ندی داگیرکاری له ده‌رفه‌تی ئه‌و سێ بابه‌ته‌دا به‌دی بهێنێت .وات���ه دروس��ت‌ک��ردن��ی کۆمه‌ڵگایه‌کی مه‌سره‌فی ته‌نیا ب�ه رێ��ب��ازی دوورخ��س��ت��ن�ه‌وه‌ی له به‌رهه‌مهێنان ده‌بێت .چونکه کۆمه‌ڵگای به‌رهه‌مهێن ن��ات��وان��ێ بێت‌ه ب����ازاڕی م �هس��ره‌ف �هوه و خۆبژێوی تایبه‌تمه‌ندییه‌تی .بۆیه سه‌رمایه‌داری هه‌وڵ ده‌دات ک�ه ب���ازاڕی ت���ه‌واوی کۆمه‌ڵگا مه‌سره‌فییه‌کان بخاته ژێر فه‌رمانڕه‌وایی خۆیه‌وه .یه‌که‌م؛ سهرمایه زۆره‌ک �هی له‌گه‌ڵ وه‌رگرتنی ئیمتیازی سیاسی و ئابووری دهخاته سووڕانهوه و له گۆڕه‌پانی کانی، نه‌وت و ...خه‌ریکی سه‌رمایه‌دانانی گ�هوره ده‌بێت له واڵتانی ت��ردا .ئه‌م سهرمایه که به شێوه‌یه‌کی سه‌ربه‌ست له سووڕاندایه ،سوودی گه‌وره‌ش له‌گه‌ڵ خۆی ده‌هێنێت .به‌اڵم ئهمه له دۆخێکدای‌ه که واڵتانی تر نه‌ته‌نیا توانایی سه‌رمایه‌دانان نادۆزنه‌وه ،به‌ڵکو مۆڵه‌ت و ده‌رفه‌تی ئه‌وه‌ش له‌ده‌ست دهدهن .کهواته سه‌رمایه‌دانان به گوێره‌ی ئه‌م مۆدێل‌ه ئابوورییه، تایبهته به سیسته‌می نوێی جیهانی و له سیاسهته گلۆبالیزمییه‌کانه .س�ه‌رم��ای�ه‌دان�ه‌ران له راستیدا کۆمپانیای گهوره و فره‌نه‌ته‌وه‌یین که دێوئاسا له ئابووری شوێنه‌کانی جیهاندا په‌ر‌ه ده‌ستێنێت .نهتهوه ـ ده‌وڵه‌ته‌کان که ده‌سه‌اڵت و ده‌ماره‌کانی ئابووری سیاسی له ده‌ستدای‌ه هه‌ر کات بینیان الیه‌نی نهتهوه ـ ده‌وڵه‌ت له رووبه‌ڕووبوونه‌و‌ه له‌گه‌ڵ ئه‌م کۆمپانیاگه‌له به‌ره‌و الوازی ده‌ڕوات یاخود خواستی ده‌سه‌اڵتیان به‌ره‌و دابه‌زین‌ه و یان کاریگه‌ری په‌یوه‌ندیی‌ه نێونه‌ته‌وه‌ییه‌کان به‌پێی به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانی ی‌هک‌جه‌مسه‌ری جیهانی ئه‌وان نیه ،خه‌ریکی دروستکردنی قه‌یرانێکی نوێ ده‌بن تا له ژێر سێبه‌ری ئه‌وه‌دا بگه‌ن‌ه هاوسه‌نگی .له نمونه‌ی گێژاو‌ه هه‌نووکه‌ییه‌کان ،قه‌یران له سه‌رمایه‌ی جیهانیدا بوو که زۆرێ��ک له کۆمپانیاکان به‌ره‌و تێداچوون رۆیشتن یاخود به ت�ه‌واوه‌ت��ی ت .وهک نمونه :چوار بانکی به‌ناوبانگی ئه‌مریکا به ته‌واوه‌تی ت��ێ��دا چ���وون ک �ه یه‌کێک ل �ه‌وان �ه راب��ردووی �هک��ی سه‌دساڵه‌ی هه‌بوو .چونکه کاپیتالیزم ( )400ساڵه له‌گه‌ڵ دروستکردنی په‌یتاپه‌یتای قه‌یران ،درێژه به ته‌مه‌نی خۆی ده‌دات .هه‌ڵبه‌ت دروستکردنی قه‌یران ته‌نیا له کایه‌ی ئابووریدا روو نادات ،به‌ڵکو به رێبازی سه‌ربازیش روو ده‌دات که یان له جۆری شه‌ڕی سارد‌ه که وهک نمونه روسیا شکستی هێنا یاخود له جۆری هێرشی سه‌ربازیی‌ه وهک شه‌ڕی یۆگۆسالڤیا ،ئه‌فغانستان و عێراق .سیسته‌می نوێی جیهانی نابێ ته‌نیا به‌م بیرکردنه‌و‌ه ساده‌ی‌ه لێک ب��درێ��ت�هوه ک�ه ئامانجی ئه‌مریکا به‌ده‌ستخستنی سه‌رچاو‌ه نه‌وتییه‌کانه؛ به‌ڵکو له بنه‌مادا له پێناو ئامانج‌ه ده‌سه‌اڵتخوازه‌کانی به‌رقه‌راری سیسته‌مێکی
نوێ بۆ خۆشکردنی رێگا له ب �ه‌رده‌م سێ بابه‌تی سووڕانی سه‌ربه‌ستی سهرمایه ،دانانی دڵخوازانه‌ی نرخی گومرگ و ته‌گه‌ره‌نانه‌و‌ه له به‌رده‌م سووڕانی سه‌ربه‌ستی هێزی ک��اره .ت �ه‌واوی الیهنه سیاسی، ئابووری و ئایدیۆلۆژیکییه‌کان له پێناو ئه‌م ئامانجانه ده‌خرێن‌ه جوڵه‌وه .بابه‌تی تر وا باسمان کرد دیارکردنی ن��رخ��ی دڵ��خ��وازان��هی گ��وم��رگ �ی‌ی �ه .ک��ات��ێ ک��ااڵ ئه‌مریکییه‌کان ده‌ربازی کشور و واڵتانی تر ده‌بێت یان قه‌ت گومرگ ن��ادات یاخود به نرخێکی زۆر که‌مه‌و‌ه ده‌فرۆشرێت .به‌اڵم کاتێ کااڵی واڵتێکی ت��ر ه��هن��ارده‌ی ب���ازاڕه نێونه‌ته‌وه‌ییه‌کان دهک��رێ��ت، زۆر نرخی له س�ه‌ره‌وه‌ی�ه .بۆیه ب��ازاڕ ته‌نیا له ژێر فه‌رمانڕه‌وایی ئه‌و دهسهاڵته ده‌سووڕێته‌وه .هه‌روه‌ها هێزی کار و کرێکار که هێزی هێنانی سهرمایه و س��وود و هه‌ڵسووڕێنه‌ری ب���ازاڕه ،مۆڵه‌تی نیه که سه‌ربه‌ستان‌ه له گۆڕه‌پانی نێونه‌ته‌وه‌ییدا له‌گه‌ڵ دابین‌کردنی ده‌رفه‌ته‌کانی کار ،خۆی بژینێت که ئه‌م جۆر‌ه کۆیالیه‌تیی‌ه زۆر سامناک‌تر‌ه له سه‌رده‌می کۆیله‌داری .ته‌نانه‌ت واڵتانی جیهانی سێهه‌میش که رێژه‌ی بێکاریان له سه‌ره‌وه‌ی‌ه تووشی وه‌ها قه‌یرانێکی دهبنهوه و به‌رده‌وام رووبه‌ڕووی داته‌پین و ناڕه‌زایه‌تی دهبنهوه. هیچ دین ،ئائین ،قوتابخانه و جواڵنه‌وه‌ی دژبه‌ر نهیتوانیوه له رووبه‌ڕووبوونه‌و‌ه له‌گه‌ڵ کاپیتالیزمدا له ئاماندا بمێنێته‌وه .ته‌واوی ده‌وڵه‌ته‌کان و بزوتنه‌وه‌کانی هه‌نووکه‌یی جیهان ،چ راس���ت و چ چ���هپ ،چ سۆسیالیستی و چ لیبرالیستی ،په‌یڕه‌وی سیسته‌می سرمایه‌ی جیهانین که ته‌نیا ئابووری نیه به‌ڵکو ئایدیۆلۆژی ،سیاسی ،کلتووری و بواری دیکه‌یه. ئیتر ت �ه‌واوی په‌یوه‌ندیی‌ه ناوخۆیی و ده‌ره‌کییه‌کان به‌گوێره‌ی تێکه‌اڵوی کرێکارـ ب��ورژوا و کرێکارـ فه‌رمانبه‌ره .فه‌رمانبه‌ر ناسنامه‌ی برۆکراتیستی سیسته‌م‌ه و بورژوا ناسنام‌ه سیاسی سه‌رمایه‌داری؛ ب��ۆی�ه دی��ن و ئ��ای��دی��ۆل��وژی ده‌رف �هت��ی ش �ه‌ڕ و شۆ نادۆزنه‌وه .ئه‌وه‌ی وا ههیه هه‌مووی دهسهاڵته .چ له رۆژهه‌اڵت و چ له رۆژئاوا ئیتر کلتووری جیهانی کاپیتالیستی جێگیر بووه و هه‌موو سه‌رسووڕماوی راکێشه‌ری جادووگه‌رانه‌ی ئه‌و سیسته‌مه‌ن .له ته‌مه‌ن حه‌وت ساڵه‌و‌ه بگره تا ( )70ساڵه و له فه‌رمانبه‌ره‌وه بگره تا پایه‌کانی س �ه‌ره‌وه‌ی ده‌وڵ �هت ،هه‌مووی له ژێر کاریگه‌ری ئه‌م کلتوور‌ه (لویاتان)هن .چه‌مکی کلتووری له ژێ��ر سێبه‌ری گه‌شه‌کردنی خێرای په‌یوه‌ندیی‌ه نێونه‌ته‌وه‌یی و نێوبازاڕییه‌کان چ له واڵته پێشکه‌وتووه‌کان و چ له واڵتانی جیهانی سێهه‌مدا تا راده‌یه‌ک وهک یه‌کن. له‌راستیدا ب��وش و ئۆباما ناسنام‌ه و سمبۆلی جیهانی جه‌مسه‌ری گ�ه‌وره‌ده‌س�ه‌اڵت��ن و ئه‌حمه‌دی نه‌ژادیش له رۆژه��ه‌اڵت هه‌ر به‌مان شێوه .ئۆباما نوێنه‌ری سیسته‌می سه‌رمایه‌داری و پارێزگار و به‌ڕێوه‌به‌ری سێ بابه‌تی ناوبراو‌ه و ئه‌حمه‌دی نه‌ژادیش ه�هروهه��ا .په‌یوه‌ندییه‌ک که مامۆستایان‌ه رێک خراوه؛ ده‌ستێکی نهێنی ده‌یسووڕێنێت؛ کلتوورێکی دهس��ت��ک��رده! یه‌کێک ل�ه رۆژئ����اوا و یه‌کێک له رۆژه �ه‌اڵت .له به‌رامبه‌ر ئه‌مه‌شدا فۆرمی سێهه‌م ههیه :به‌رخۆدان و ژیانی ئ��ازاد .له دنیایه‌کدا که سه‌رمایه‌داری له ته‌واوی گۆڕه‌پاندا دزه‌ی کردووه و به‌رباڵو بۆته‌وه ،ئایا ده‌توانرێ رۆڵ‌ه و مریدی گه‌وجی نه‌بوو؟ ئه‌و شته‌ی وا جیهانی کۆمه‌ڵگاکانی خراپتر کردووه ،هه‌ژمون‌گه‌رایی کاپیتالیستی‌یه .له ته‌واوی دنیادا په‌یوه‌ندییه‌کانی سوودـ سهرمایه ،مرۆڤایه‌تی ب�ه‌ره‌و نه‌مان ب��ردووه و قێزه‌ونه .ئهمه کائیۆسێکی ته‌واو‌ه که خه‌ریک‌ه خودی کاپیتالیزمیش بخنکێنێت. ته‌نیا پێویسته که رێگا دیموکراتیک ،ئازادیخوازانه و کۆمه‌اڵیه‌تی بگیرێن‌ه به‌ر. کاپیتالیزم دزی ماڵه ،دزێ��ک که هه‌موو دنیا ده‌گه‌ڕیت .زانست نیه ،زانست‌په‌رسته .ئابووری نیه، دهسهاڵته .دینی پۆزیتیڤیزم‌ه که خراپترین و نازل‌ترین شکلی میتافیزیکی‌یه .تاکتیکه‌کانی دزی ،هه‌مان سێ بابه‌تن که له س �ه‌ره‌و‌ه باسمان کرد( .به‌یکن) هک��ان و (دی��ک��ارت)هک��ان رێبازی ئایدیۆلوژیکیان ب��ۆ به‌ده‌ستخستنی کۆمه‌ڵگا و تااڵنکردنی بۆ سه‌رمایه‌داری دابین کرد( .ماکیاڤیلی) په‌یوه‌ندی سیاسی و ده‌سه‌اڵتخوازانه‌ی فێر کرد؛ به‌اڵم مارکس، لنین ،مائۆ و ...له به‌رامبه‌ریدا له خۆ ده‌رچ��وون و بوون‌ه مریدی نه‌زانی .که‌سێک وهک (ئانتۆنی گیدنز)یش په‌ره‌ی به سۆسیۆلۆژی پۆزیتیڤیستی دا. له روانگه‌ی (فێرناند براودل)هوه له لێکۆڵینه‌وه‌کانی خۆیدا سه‌باره‌ت به مێژوو که به قوتابخانه‌ی (ئانال) ناو ده‌بردرێت ،بابه‌تی سه‌رمایه‌داری به شێوه‌یه‌ک که بریتی بێت له قۆناغه‌گه‌لێکی مێژوویی و به ده‌سته‌واژ‌ه «ئابووری جیهان» که مه‌به‌ستی گشت ئابووری جیهانه و هه‌روه‌ها «جیهانی ئابووری» که مه‌به‌ستی هه‌رێمێکی تایبهته ده‌خرێت‌ه به‌ر باسه‌وه. ب��راودل له‌و بڕوایه‌دای‌ه که جیهانه ئابوورییه‌کان له ت���ه‌واوی ههرێمه کیشوه‌رییه‌کاندا ههیه و خ��اوهن ناوه‌ندگه‌لێکه .وهک نمونه ونیز له سه‌ده‌ی (،)15 ئامستێردام ل�ه س���ه‌ده‌ی ( ،)17له‌نده‌نی س �ه‌ده‌ی
( )18و نیویۆرکی ئه‌مڕۆ .به‌اڵم له کیشوه‌ره‌کانی تردا ئاماژه به جیهانه ئابوورییه‌کان ده‌کات .وهک نمونه :ئیمپراتوری عوسمانی ،به شێوه‌یه‌کی گشتی جیهانی ئیسالم ،هیند ،چین و ...به‌اڵم له بنه‌مادا ئاماژه‌یه‌کی بچوک و ناڕاسته‌وخۆ ههیه ،ده‌ڵێت: جیهانی ئ��اب��ووری له ده‌وڵ��هت ـ شاره‌کانه‌و‌ه ده‌ست پێده‌کات که ده‌وڵه‌ت ـ شاره‌کانی یونان و رۆم سه‌ره‌بتا بناغه‌ی ئه‌م ناوه‌ند‌ه ده‌سه‌اڵت ـ ئابوورییه بوون .هه‌موو شتێک له سه‌ر بنه‌مای په‌یوه‌ندیی‌ه نایه‌کسانه‌کانی دهس����ه‌اڵت ره‌واڵ���هت���ی گ��رت��ووه ک �ه (وال��ێ��رش��ت��ای��ن) یش مه‌به‌ستێکی وه‌ه��ا تایبه‌تی ههیه .له دوای ده‌وڵه‌ت ـ شاره‌کان که تا سه‌رده‌می ( )200ساڵه‌ی فه‌رمانڕه‌وایی ئامستێردام دێت ،جۆرێک سهرمایه و په‌یوه‌ندی نه‌ریتی زاڵ�ه ،ب�ه‌اڵم له‌گه‌ڵ گۆڕینی ناوه‌ند له ئامستێردامه‌و‌ه بۆ له‌نده‌ن ،ئیتر ناوه‌ڕۆکی س�ه‌رم��ای�ه‌داری و سه‌رجه‌م په‌یوه‌ندیی‌ه ناوخۆیی و ده‌ره‌کییه‌کانی ده‌گۆڕدرێت و یاسا و رێسای نوێ دێته پێشهوه که تا به ئه‌مڕۆش زاڵه. په‌یوه‌ندییه‌کان ب �ه ن��اوهن��دی ف��ک��ری ئ �ه‌وروپ��ی ـ رۆژئاوایی ته‌نیا خاوه‌ن ناوه‌ڕۆکێکی ده‌وڵه‌ت ـ شار و هه‌رێمی‌یه .ئه‌م تیۆری‌ه ته‌نانه‌ت له الیه‌ن والرشتاین و ب��راودل �هوه له چوارچێوه‌ی ک���رده‌وه‌ی سیسته‌می سه‌رمایه‌داری تا ئاستی جیهانی ئابووری گه‌یشتووه. ل�ه راس��ت��ی��دا ئ �هو م��اس�ی‌ی�هی باسی لێو‌ه دهک���هن، ده‌ڵیی بێسهر و کلکه .له هه‌ڵسه‌نگاندنی ئه‌واندا، په‌یوه‌ندی دوو دیارده‌ی ده‌سه‌اڵت و ئابووری به‌رفراوان نه‌بۆته‌و‌ه یاخود که‌متر گرنگی پێدراو‌ه و یان مێژوو له چوارچێوه‌ی کاتی «درێژخایه‌ن» یان له ده‌وری یونان دێ��ت و ده‌ڕوات و ی��ان س��ن��ووردار به ههرێمه رۆژئاواییه‌کان ،رێنیسانس هه‌ڵسه‌نگێندراوه. بۆیه ده‌توانین بڵین که هێشتا الوازی سۆسیۆلۆژی و م��ێ��ژووی��ی ه�هی�ه .ره‌ن��گ�ه بازنه‌کانی دهس���ه‌اڵت له درێژایی مێژووی شارستانییه‌تدا زۆر گرنگتر بێت له ئاماژه‌کردن به ناوه‌ڕۆکی ( )400ساڵه‌ی س �ه‌رم��ای �ه‌داری .ئهمهیه که ته‌نانه‌ت له کایه‌ی فه‌لسه‌فه‌دا که زیاتر (میشێل فۆکۆ) خه‌ریکی بوو ،نه‌یتوانی بازنه‌ی ئاغای ده‌سه‌اڵت له بونیانی مێژوودا روون بکاتهوه .له روانگه‌ی فۆکۆو‌ه مێژوو هه‌م له بواری ده‌سته‌واژ‌ه و هه‌م ماوه ،شوێنی خۆی دا به «لێکۆڵینه‌وه‌ی دیارده‌گه‌رایانه» که بووه هۆی که‌م و کورتی له روونکردنه‌وه‌ی بازنه‌ی ده‌سه‌اڵت ل �ه درێ��ژای��ی م��ێ��ژووی شارستانییه‌تدا .ریشه‌ی سه‌رمایه‌داری ته‌نیا ده‌وڵه‌ت ـ شار و پۆلیسی یونانی نین به‌ڵکو له بنه‌ڕه‌تدا دهگهڕێتهوه بۆ ک��رده‌وه‌ی زیگۆراته‌کان و جیهانی ئابووری راهیبه‌کان. له فه‌لسه‌فه‌ی مێژوودا ،سه‌رده‌می هه‌نووکه‌یی زۆر گرنگه به‌تایبه‌ت به ناوه‌ندێتی ئابووری نیویۆرک .ئه‌م شاره ،ناوه‌ندی دهسهاڵته نه‌ک ئابووری .گفتوگۆی س �هرهک��ی دهب���ێ ل �ه چ��وارچ��ێ��وه‌ی ش��رۆڤ�هک��ردن��ی شارستانییه‌ت له ده‌ستی دهس�ه‌اڵت��ی ئایدیۆلۆژی وهک ژێرخانی راستی بێت .بۆیه ده‌توانین بڵێین کتێبی (سهرمایه)ی مارکس له حه‌قێقه‌تدا بووه مانیفست بۆ ئابووری ژێرخان بۆ سه‌رمایه‌داری. ئه‌گه‌ر سه‌رمایه‌داری به‌پێی ستراتیژی گلۆبالیزم و له چ��وارچ��ێ��وه‌ی حاکمییه‌تی ی‌هک‌جه‌مسه‌ری ه�ه‌ژم��ون��ی ئه‌مریکا و ب�ه ناوه‌ندێتی نیویۆرک بگاته سه‌رکه‌وتن ،ئه‌وکات ئیتر چوارچێو‌ه و بابه‌تی جیهانی ئ��اب��ووری ب���راودل تا ئاستێکی زۆر زیاد متمانه‌ی له‌ده‌ست ده‌دات و له دوو بابه‌تی (ناوه‌ندی) و (هه‌رێمی) ته‌نیا الیه‌نی ن��اوهن��دی ده‌مێنێته‌وه. چونکه گلۆبالیزم پێویستی به‌م بابه‌ته‌یه .له ساڵی ( )1980به‌ره‌و دوا ئیتر په‌یوه‌ندیی‌ه نایه‌کسانه‌کانی ده‌سه‌اڵت ئهوه ده‌سه‌پێنێت که سیسته‌می ده‌سه‌اڵت ـ ئابووری جیهانی کاپیتالیزم بگۆڕدرێت و بینیمان که رێبازی دروستکردنی قه‌یران ته‌نیا بۆ ره‌خساندنی ده‌رف �هت بۆ ئ�هوه ب��ووه و ههیه .ئیتر نیویۆرک له رێگای شاره‌گه‌وره‌کان و شه‌ڕه‌گه‌لی واڵتی وهک ئه‌فغانستان و عێراق ،په‌ر‌ه به هه‌مان جیهانی ئابووری خۆی ده‌دات .ئه‌گه‌رنا به مانه‌و‌ه له‌و چوارچێوه‌دا له‌ناو ده‌چێت .چون په‌یوه‌ندیی‌ه بازرگانییه‌کان ئاڵۆزتر ب��ووه و ریکابه‌ر‌ه بازرگانییه‌کانی تر له جیهانه ئابوورییه‌کانی دیک‌ه وهک چین سه‌ریان ههڵداوه .به گشتی کاپیتالیزم له سه‌رده‌می کائیۆسدایه ،یان به گوێره‌ی سیستمی نوێ ئه‌و جیهانه دروست ده‌کات و یا به ته‌واوه‌تی له‌ناو ده‌چێت و وهک براودل ده‌ڵێت «ده‌بێ جیهانی ئابووری له بیری دانانی ناوه‌ندێکی ئه‌ڵته‌رناتیڤ بۆ نیویۆرک بێت .که‌چی (ئابووری نه‌ته‌وه‌یی) دوایین قۆناغی گۆڕانکاری کائیۆتیکی سهرمایهدارییه به‌اڵم گلۆبالیزم خۆی ئیتر له‌گه‌ڵ ئه‌و ئابوورییه نه‌ته‌وه‌یی‌ه ناگونجێت .ئه‌وه‌ی ئاشکرایه؛ دیارده‌ی نهتهوه ـ ده‌وڵه‌ت ماوه‌یه‌کی درێژه ده‌فته‌ری له ئه‌وروپا داخستوو‌ه و بان‌سنووری و بان‌نه‌ته‌وه‌یی له کایه‌ی ئ��اب��ووری گلۆبالدا بۆت‌ه تایبه‌تمه‌ندی یهکێتییه جیهانییه‌کان .دروست‌بوونی یه‌کێتییه‌کان له کیشوه‌ره‌کان ،خۆی ئاماژه‌ی‌ه بۆ کۆتایی‌هاتنی جیهانه ئابوورییه‌کان و ئابووری نه‌ته‌وه‌یی.
پرسی چه‌تر پرسی چه‌تر ،پانتاییه‌ک ه (چه‌تر) بۆ گوزارشتکردنی رای ئێوه‌ی هاواڵتی ره‌خساندوو‌ه تا ئازادانه لێرهوه هه‌ر هه‌فت ه و ل ه سه‌ر پرسێکی گه‌رم بۆچوونی خۆتان بخه‌نه‌ڕوو. پرسى ئه‌مجاره‌ى (چه‌تر) بۆ وه‌رگرتنى راى ئێوه‌ى هاواڵتیانه ده‌رباره‌ى (ئایا ئه‌م بارودۆخه‌ى ئێستا هه‌روا به هێمنى ده‌مێنێته‌وه ،یان خۆپیشاندان سه‌رهه‌ڵده‌داته‌وه).
››
ب��ه‌رزان ،رۆژمامه‌فرۆش/ ئه‌م ب��ارودۆخ�ه چاک ئه‌بێت و ه�ه‌رپ��ێ��ن��ج الی �هن��ى سیاسى ک��ۆب��ون �هوه ئ�هن��ج��ام دهدهن و دهگ���هن���ه ئ��اس��ت��ى رێ��ک �ه‌وت��ن بۆ ئه‌م ب��ارودۆخ�هى ئێستا ،له‌وباوه‌ڕه‌شدانیم که خۆپیشاندان بکرێته‌وه .هۆکاره‌که‌شى ده‌گه‌ڕێنمه‌وه بۆ ئه‌و ترسه‌ى الیهنه سیاسیه‌کان خستویانه‌ته ناو خه‌ڵکه‌وه .بۆیه بڕوام نیه خۆپیشاندان بکرێته‌وه. ج��������هم��������ال ع�����هل�����ى، خانه‌نشین /وهک خۆم حه‌ز ب���ه گ���ۆڕان���ک���ارى دهک�����هم و پێمباشه گه‌نده‌ڵى نه‌مێنێت و مافى خه‌ڵک نه‌خورێت. ئه‌گه‌ر خۆپیشاندانیش نه‌کرێت هه‌موو ماڵێک ن��اڕه‌زای��ى تێدایه ،وهک خۆپیشاندان وای �ه .من ئهمانه وهک زوح��اک ده‌بینم ئه‌گه‌ر زوح��اک نه‌بن جیاوازى ناکه‌ن له‌به‌ینى من و تۆ. چرا عه‌بدواڵ ،فه‌رمانبه‌رى به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى باخچه‌کان/ پ���ێ���م���وان���ی���ه خ���ۆپ���ی���ش���ان���دان ب��ک��رێ��ت �هوه .ب���ه‌ه���ۆى ئ���ه‌وه‌ى ک��ه الی��هن��ى س��ی��اس��ى ب���ه‌ره‌و باشتر ئ���ه‌ڕوات و ب��ۆ چ��ارهس�ه‌رک��ردن��ى کێشه و که‌موکورتیه‌کان ئه‌گه‌ر ههیه هه‌ر پێنج الیه‌نى
سیاسى بهره و مێزى گفتوگۆ بڕۆن بۆ چاککردنى ئه‌م بارودۆخه. میشان هادى ،خوێندکارى زان���ک���ۆ /س����هرهت����ا خ �هڵ��ک��ى سلێمانى خۆپیشاندانى کرد بۆ چاکسازى نه‌ک روخاندنى حکومه‌ت و خه‌ڵک چاوه‌ڕێى چاکسازى دهک��ات .بیرکردنه‌وه‌ى خه‌ڵک ده‌ور ده‌بینێت ،ئایا بزانێت چاکسازى دهک��ات یاخود نا ئه‌گه‌ر حکومه‌ت وه‌اڵمێکى موقنیعى نه‌بوو بێگومان خۆپیشاندان ده‌کرێته‌وه. رزگار ئه‌حمه‌د ،کاسبکار/ بارودۆخى کوردستان به‌تایبه‌ت سلێمانى کهوتۆته سه‌ر الیه‌نى ده‌سه‌اڵت .زائیده‌ن ئۆپۆزسیۆن و هه‌مووى کۆبێته‌وه کۆتایى به ملمالنێ ده‌هێنرێت .پێشموایه هیچ شتێک نیه گه‌ر دیالۆکى له‌سه‌ر نه‌کریت چاره‌سه‌ر بکرێت. کوردستان ده‌وڵ�هم�هن��ده ده‌ستکراوه‌یه کێشه‌کان چ��ارهس �ه‌ر ب��ک��ات .ئه‌گه‌رحکومه‌ت به‌ڵێنیدا و کارى پێنه‌کرد بێگومان خه‌ڵک توڕه‌تر ده‌بێت و خۆپیشاندان دهکاتهوه. سروه کاوه ،خوێندکارى په‌یمانگا /ئومێدم نیه که حکومه‌ت چاکسازى بکات ،چاوه‌ڕێى هیچیان لێناکرێت .بارودۆخه‌که‌ش وابڕوات به‌ره‌و ئاڵۆزتر ده‌ڕوات .پیشموایه دانیشتنیش بکرێت ئه‌و
نه‌شته‌رگه‌رى به‌په‌ل ه بۆ شارۆن بۆ البردنى ئه‌و به‌شانى ریخۆڵه‌ى ک ه ڕزیوه
وه‌رگیراوه له‌م لینکه‌ى خواره‌وه
mai&119=http://farfesh.com/Display.asp?catID 100551=sID&117=nCatID
ونبوون پێناسێکى ژورى بازرگانى به‌ناوى (هاوڕێ عوسمان محه‌مه‌د) ،ونبووه ،هه‌رکه‌سێک دۆزییه‌و‌ه با بیگه‌ڕێنێت ه بۆ ئۆفیسى رۆژنامه‌ى (چه‌تر) یان په‌یوه‌ندى بکات به‌م ژماره ته‌له‌فۆنه‌وه.)07701501954( .
چاکسازیه ناکرێت که خه‌ڵک ده‌یه‌وێت .گه‌ر بارودۆخ وابڕوات خۆپیشاندان ده‌کرێته‌وه. سانا که‌مال ،خوێندکارى زان�����ک�����ۆ ،ب����ه‌ش����ى ی���اس���ا/ ب�������ارودۆخ�������ى ک����وردس����ت����ان ساڵی دووهم ژماره 56 بارودۆخێکى ناجێگیرى ههیه. دووشه‌ممه 2711/2/26 - 2011/5/16 هه‌رواش به‌رده‌وام ئه‌بێت .بڕوا ناکه‌م باش بێت تاکو الیه‌نى ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن و الی �هن��ى دهس����ه‌اڵت ن�ه‌چ��ن�ه س�ه‌ر مێزى گفتۆگۆ .پێوسته دهس���ه‌اڵت چاکسازى بنه‌ڕه‌تى بکات نه‌ک داواى کۆبونه‌وه‌ى بێمه‌رج رۆژنامه‌نوس /بارودۆخى هه‌رێمى کوردستان نادیاره بکات .به‌دڵنیاییه‌وه خۆپیشاندان ده‌کرێته‌وه ،ئه‌و ناتوانرێت بڕیارى له‌سه‌ر بده‌ین ،تاڕاده‌یه‌کى زۆر به‌ستراوه ب ه گفتوگۆى ده‌سه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆنهوه. خۆپیشاندانه‌ش سه‌رتاسه‌رى ئه‌بێت. گۆنا عه‌لى ،خوێندکارى ده‌ن��گ��ى ن���اڕازى خۆپیشانده‌ر ه �ه‌ر ه�هی�ه ،ئه‌گه‌ر زان��ک��ۆ ب �ه‌ش��ى ب��ازرگ��ان��ى /له‌سه‌ر جاده‌ش بن روبه‌ڕوبونه‌وه‌ى نێوان خۆپیشانده‌ر سه‌باره‌ت به‌بارودۆخى ئێستا و هێزه‌کانى لێدهکهوێتهوه .پێم باش نیه خۆپیشاندان ب�ه‌ش��ێ��وهى گشتى ناجێگیره ،بکرێته‌وه ،چونکه توندوتیژى لێده‌کوێته‌وه. دارا عه‌لى ،خوێندکار /ل ه راستیدا پێده‌چێت داواک��ارى خه‌ڵکى سه‌رشه‌قام ره‌وای �ه .نه‌ک الیه‌نێکى سیاسى له پشته‌وه بێت .ب��ارودۆخ ب �ه‌ره‌و باش ب��وون بچێت و پێشموایه به‌م ه�هڵ��س��وک�ه‌وت��ى دهس����ه‌اڵت ل �ه ب �ه‌رام��ب �ه‌ر خه‌ڵک زوانه دانشتنى الیهنه سیاسیه‌کان ئه‌نجام ده‌درێت هه‌ڵسوکه‌وتێکى ره‌وا نیه .ئه‌شیگه‌ڕێنمه‌وه بۆ ئه‌وه‌ى بۆ گفتوگۆ و چاکسازى ،به‌دڵنیاییه‌وه خۆپیشاندان له سه‌دا بیستى داواى مافى ناکرێته‌وه تا هێزى چه‌کدار به‌رامبه‌ر خۆپیشاندان خ��ۆى دهک��ات ئ �ه‌وى تر داوى بوه‌ستێت ،چونکه گه‌ر بشکرێ خوێن ئه‌ڕێژرێت و الیه‌نیتره له‌پشت ناوى ده‌نگى باڵوه‌ى پێده‌کرێت. ناڕازى ئه‌یکات. ئا/شارا بابان س����ورک����ێ����و م����ح����هم����ه‌د،
19
خوێندکارێکی کورد سێهەمی جیهان بوو لە ماتماتیک مانگی ڕاب����ردوو زان��ک��ۆی ستانفۆردی ئەمریکی لە کالیفۆرنیا کێ بڕکێ یەکی بۆ ( )220گرووپی قۆناخی ئامادەیی ساز کرد لە هەموو جیهان بۆ مادەی ماتماتیک... هەڵوێست ناسیح حەسەن کە خوێندکارێکی کوردە و لە مالمۆ لە باشووری سوید ئەژی لەگەڵ دوو خوێندکاری تر کە گروپێک بوون توانیان سێهەمی هەموو جیهان بن. م��اس م��ی��دی��ای س��وی��دی ب��ە ب�ڵ�اوی ئ��ەم س��ەرک��ەوت��ن��ەی ل��ە ڕاپ��ۆرت��ەک��ان��ی خ��ۆی��دا ب�ڵاو ک����ردەوە ،ک��ۆم��ەڵ��ەی ک���وردی مالمۆ پ��ی��رۆزب��ای��ی ئ��ەم س��ەرک��ەوت��ن��ە ل��ە هەڵوێست ناسیح ئەکات و هیوای ئاییندەیەکی گەورە و سەرکەوتنی زۆرتری بۆ دەکات و هیوادارە الوانی کوردستان لە هەندەران لە بوارە جیا جیاکان نموونەی ئەم سەرکەوتنانە بن.
و :ئاڤان ره‌سوڵ
تا ئێستا سه‌رۆکى پێشووى حکومه‌تى ئیسرائیل ئاریل شارون ،له بێهۆشی (غیبوبه)دایه ،له‌وکاته‌وه‌ى که تووشى جه‌ڵده‌ى مێشک بوو له ساڵى ( ،)2006سه‌رچاوه‌یه‌ک له نه‌خۆشخانه‌ى (هداسا) له ئیسرائیل باڵویکرده‌وه که دکتۆره‌کان ناچاربوون به البردنى به‌شه‌کانى ریخۆڵه‌ى ش��ارۆن ،که به‌م دواییانه رزی��وه ،سه‌رچاوه‌کانى هه‌واڵ له ب�ڵاوک��راوه عه‌ره‌بیه‌کانه‌وه ئه‌م هه‌واڵه‌یان گواسته‌وه که «دکتۆره‌کان له نه‌خۆشخانه‌ى (هداسا) که شارۆن تێیدا ته‌واو بێهۆشه ،بردویانه‌ته ژوورى نه‌شته‌رگه‌رى هه‌تا نه‌شته‌رگه‌رى به‌په‌له‌ى بۆ بکه‌ن بۆ البردنى به‌شه‌کانى ریخۆڵه‌ى که رزی��وه به‌هۆى تووشبوونى به گانگرین» سه‌رچاوه‌کان درێژه‌یاندایه و وتیان ش��ارۆن که تووشى جه‌ڵده‌ى مێشک و شه‌له‌لى کولى بووه ناتوانێ بجوڵێ و چاوه‌ڕێده‌کرێت که به‌شه‌کانى له‌شى یه‌ک له‌دواى یه‌ک الببرێت له‌کاتێکدا که ئه‌و زیندووه. ش����ارۆن ل��ه چ����وارى ک��ان��ون��ى دووهم�����ى ()2006دا کهوتۆته بێهۆشییه‌وه و لێیده‌رنه‌چووه ،شارۆن زۆرێک کۆمه‌ڵکوژى کردووه مافى عه‌ره‌ب و فه‌له‌ستینیه‌کانى پێشێل کردووه له نێوانیاندا :کۆمه‌ڵکوژیه‌که‌ى کتیبه ( ،)1953کوشتن و ئ��ازاردان��ى خێزانه میسریه‌کان (،)1967 داگیرکارى به‌یروت ،کۆمه‌ڵکوژیه‌که‌ى سبرا و شاتیال ،وروژاندنى هه‌ستى موسڵمانان به سه‌ردانکردنى مزگه‌وتى ئه‌قصى پیرۆز ساڵى (.)2000 ه �ه‌روه‌ک ش��ارۆن قه‌سابخانه و کۆمه‌ڵکوژى جنینى له ساڵى ( )2002ئه‌نجامدا ،چه‌نده‌ها ئه‌رک و پڕۆسه‌ى تیرۆرکردنى له دژى ئه‌ندامانى به‌رگرى فه‌له‌ستینى کرد له سه‌روو هه‌موویانه‌وه تیرۆرکردنى شێخ ئه‌حمه‌د یاسین.
هه‌مه‌ڕ ه‌نگ
خۆشه‌ویستی و خۆکوژیه‌کی سه‌رسام ده‌یڤید البیسی ،پیاوێکی ته‌مه‌ن ) (40سااڵنه‌ی خه‌ڵکی مپومالنگی باشووری ئه‌فریقا و دانیشتووی نزیکی پارکی گیانه‌وه‌رانی کراگه‌ری هه‌مان ئه‌و هه‌رێمه‌یه ،دوای قسه و تووڕه‌بوون لهگه ڵ خۆشه‌ویسته‌که‌ی بیرێکی شێتان‌ه هات به مێشکیدا .ئه‌م پیاو‌ه که باوکی سێ منداڵ‌ه و دوای دانیشتنی لهگه ڵ هاوڕێیه‌کی دا و باسکردنی پالنه‌که‌ی له ()7 ی نیسانه‌و‌ه ونده‌بێت. دوای ماوه‌یه‌ک ده‌رده‌که‌وێت که‌وا خۆی فڕێداوه‌ت‌ه ناو ئاوی لیپیللی که پڕییه‌تی له تیمساح .له‌ئه‌نجامی لێکۆڵینهوه و به‌دواداچوونه‌کانی پۆلیسی ناوچهکه ئاشکرا کرا که؛ ده‌یڤید دوای ئه‌وه‌ی لهگه ڵ خۆشه‌ویسته‌که‌یدا تووڕه‌یی و عاجزبوون دهکهوێته نێوانیان ،سه‌رشێتی ده‌یگرێت و ده‌ڕوات خۆی دهخاته ناو رووب��اری ناوبراوه‌وه .دواتر له رۆژنامه‌یه‌کی هه‌رێمیشدا باس لهوه ده‌که‌ن که جه‌سته‌ی کارزان تاریق پیاوێکیان به‌ده‌می تیمساحه‌کانه‌و‌ه بینیوه.
کاریکاتێری هه‌فت ه
ونبوون سه‌نه‌وییه‌یه‌کی ئۆتۆمبێل ب ه ناوی (سه‌الح عوسمان محه‌مه‌د) ،جۆری نیسان ده‌بڵ، مۆدێل ( )2008ره‌نگی سپی ژماره ()36358 عێراق _ سلێمانی ونبووه .هه‌رکه‌س دۆزیهوه با بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ ئۆفیسى (چه‌تر) یان په‌یوه‌ندى بکات به‌م ژماره ته‌له‌فۆنانه‌وه. (.)07480179510( )07710299753
پێناسێکى کۆلێژى په‌روه‌رده‌ى که‌الر به‌ناوى (نیگار عه‌لى عومه‌ر) ،ونبووه ،هه‌رکه‌س دۆزیهوه بابیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ ئۆفیسى (چه‌تر) یان په‌یوه‌ندى بکات به‌م ژماره ته‌له‌فۆنانه‌وه. (.)07480179510( )07710299753
ره‌گه‌زنامه‌یه‌کی عێراقی ب ه ناوى (عین ه حسێن ئه‌حمه‌د) ونبووه ،هه‌رکه‌سێک دۆزییه‌و‌ه په‌یوه‌ندى بکات به‌م ژماره ته‌له‌فۆنانه‌وه. (.)07480179510( )07710299753
پێناسێکى زانکۆ به‌ناوى (هۆشیار عه‌لى یوسف) ونبووه ،هه‌رکه‌س دۆزیهوه بابیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ ئۆفیسى (چه‌تر) یان په‌یوه‌ندى بکات به‌م ژماره ته‌له‌فۆنانه‌وه . (.)07480179510( )07710299753
باجێکى زانکۆ به‌ناوى (شاهۆ عه‌باس عه‌لى) ونبووه ،هه‌رکه‌س دۆزیهوه با بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ ئۆفیسى (چه‌تر) یان په‌یوه‌ندى بکات به‌م ژماره ته‌ل ه فۆنانه‌وه)07710299753( . (.)07480179510
Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe ژماره‌ی متمان ه خاوه‌ن ئیمتیاز سه‌رنوسه‌ر دیزاین باڵوکردنه‌وه راوێژکاری یاسایی ناونیشان
212 که‌مال حه‌سه‌ن حه‌مه ره‌زا کاروان ساالر یاسر گوڵی (رۆژیار گرافیک) کۆمپانیای په‌یپه‌ر سیروان ئه‌حمه‌د حامد سلێمانی گه‌ڕه‌کی عه‌لی ناجی 07710299753 - 07480179510 cetir2010@gmail.com cetir2010@yahoo.com
WWW.Chatrpress.com
Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe
خێرالێخوڕینى ئۆتۆمبێل ل ه الیه‌ن گهنجانهوه هۆکارى خراپى دهرونییه 9
2711/2/26
No: (56) Mo.16/5/2011-
ریکالم
سه‌رۆک ،هه‌رێم له‌مه‌ترسیدای ه ل ه کوێیت؟
ریکالم
هاوژین غه‌ریب ل������ه چ�����هن�����د رۆژی راب���������ردوودا م��ی��دی��اک��ان��ی یه‌کێتی نیشتمانی که‌وتن ه هه‌اڵیه‌کی به‌رفراوان و ده‌زگای دژه تیرۆریان لێکردینه پاڵه‌وانێکی نێوده‌وڵه‌تی و پێیان وتین ئ �هوه ئێمه‌ین ده‌ستمان ههبووه له دۆزی��ن�ه‌وه‌ی ئوسامه بنالدنی سه‌رۆکی رێکخراوی قاعیده، به‌بێ ئ��ه‌وه‌ی بزانن ئ�هم ه�ه‌واڵ�ه س��ودی هه‌ی ه ی��ان زی��ان .ئ �ه‌وان که باسیان ل�هم بابهته کرد نه‌یانزانی قاعیده‌یه‌ک به‌و گه‌وره‌ییه‌ی خۆی که ههمیشه میدیاکانی یه‌کێتی خۆیان باسیان ده‌که‌ن ده‌یکه‌نه دوژمنی سه‌رسه‌ختی ئه‌م واڵته، ئ �هم ک��رده‌وه‌ی �هی ئ���ه‌وان ک��ردی��ان به‌وشێوه‌یه‌ی هاوکارێکم وتی وهک ئهوه وایه دڕنده‌یه‌ک بریندار بێت و تۆ بچیته به‌رده‌می و بڵێیت وه‌اڵ ئهوه منم ده‌ستم ههبووه له بریندار کردنتدا ،ئایا وه‌اڵم��ی دڕن��دهک�ه چییه؟ هێرشکردنه سه‌رت نیه؟ ده‌زگای دژه تیرۆر له ماوه‌ی دوو مانگی خۆپیشاندانه‌کانی هه‌رێمی کوردستان یه‌کێک له هێزه هێرشبه‌ره‌کان بووه بۆسه‌ر خۆپیشانده‌ران و ئه‌و هێزه به‌وکاره‌یان خۆیان ئهوهنده ناشیرین ک��رد ک �ه ئ��اس��ان ن �هب��وو جارێکیتر ب �ه ه �ه‌زار نه‌شته‌رگه‌ری ج��وان��ک��اری ج��وان ببنهوه .به‌م نه‌شته‌رگه‌ریه ویستیان خۆیان و حزبه‌که‌یان ک���ه ه��ێ��زێ��ک��ی گ�����ه‌وره‌ب�����ووه ل���ه س �ه‌رک��وت��ی خۆپیشانده‌راندا ج��وان ب��ک�هن�هوه ،ب �ه‌اڵم ئه‌م ه ن �هک نه‌یتوانی ج��وان��ی��ان ب��ک��ات به‌ڵکو بێ ئه‌قڵی سیاسی ده‌ریخستن ئه‌گه‌رنا چۆن ده‌بێت واڵتێکی وهک پاکستان که واڵتێکی به‌هێز‌ه له ناوچه‌که‌یدا و خاوه‌نی ئه‌تۆم و په‌رله‌مانێک ه که بتوانێت ههڕهشه له ده‌وڵه‌تان بکات خۆی له‌و بابهته دوور بخاته‌وه و هێرشی سیاسی توند له راگه‌یاندنه‌کانه‌وه بکاته سه‌ر ئه‌مریکا .به‌اڵم ئێمه که هه‌رێمێکین خ��اوهن��ی په‌رله‌مانێکی ل����ه‌رزۆک و حکومه‌تێکی ل �ه‌رزۆک��ی��ن هه‌ر رۆژ ئه‌م حزبه و ئه‌م ده‌زگایه بهوه ده‌مانترسێنن که مه‌ترسی له‌سه‌ر ئاسایشی هه‌رێمه‌که‌مان ههیه له‌الیه‌ن واڵتانی ده‌وروبه‌رمان چۆن رێگا به‌خۆیان دهدهن قسه‌یه‌کی بهمشێوهیه بکه‌ن ،ئایا ئاسایشی هه‌رێم چی؟ ئه‌وان که خه‌ڵکی ئه‌م ههرێمه ده‌که‌نه قوربانی پاراستنی رووی خۆیان ته‌نها بۆ ئه‌وه‌ی بڵێن ئێمه ده‌زگایه‌کی گه‌وره‌ین له دژی تیرۆر ده‌بێت چ هیوایه‌کمان پێی هه‌بێت .ئه‌رێ داواکاری گشتی و سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێم له‌کوێبوون؟ ک ه ئه‌وان قسه‌یه‌کی به‌م شێوهیه بکه‌ن ،به‌باوه‌ڕی من ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی هه‌رێمی کوردستان له ئێستادا له مه‌ترسیدایه ،چونکه رووبه‌ڕوی هێرشی رێکخراوێکی تیرۆریستی گ �ه‌وره‌ی جیهانی بووینه‌ته‌وه که ئه‌مریکا و ئه‌وروپا لێی ده‌ترسن ،ئیتر ئێمه ده‌بێت چه‌نده خواردنێکی ئاماده‌بین بۆ ئه‌و رێکخراوه .ئێمه‌یه‌ک که تا ئێستا شه‌ڕی ته‌نها گروپێکمان ده‌کرد به‌ناوی ئه‌نسارولئیسالم ،به‌اڵم وهک چۆن له رابردوودا بینیمان چه‌ندین قوربانیماندا ل�ه به‌رامبه‌ر ئه‌و گروپه‌دا ئیتر چۆن ده‌بێت رووب �ه‌ڕوی ئه‌و رێکخراوه بینه‌وه که ئه‌گه‌ر بیشوبهێنین ب ه دڕنده ئه‌و رێکخراوه‌ی ئێمه تائێستا رووبه‌ڕوی ببوینه‌وه ته‌نها به‌چکه‌یه‌ک ب��ووه ئێستا ئێم ه رووبه‌ڕوی گه‌وره‌که‌ی ده‌بینه‌وه. ئه‌گه‌ر ئهمانه ویستویانه خۆیان جوان بکه‌ن و ئه‌وه‌ی له کاتی خۆپیشاندانه‌کاندا کردیان له زاکیره‌ی هاواڵتیاندا بسڕێته‌وه ئه‌وا له‌به‌ر چ��اوی ه�ه‌زاران��ی وهک��و من ن�هک نه‌سڕایه‌و‌ه به‌ڵکو ناشیرین بوون و ئاشکرا بوو که ئه‌مان ه نه‌ک هه‌ر ناتوانن ئاسایشی ئه‌م واڵته بپارێزن به‌ڵکو دهبنه هۆکار بۆ دروستکردنی مه‌ترسی له‌سه‌ر ئاسایشی ئ�هم واڵت �ه ،ه�ه‌ر چه‌نده ئه‌و ده‌زگایه راشیانگه‌یاندووه که ئه‌وان ئه‌وکاته‌ی ئه‌و که‌سه‌یان ده‌ستگیر کردووه زۆر گرنگیان پێنه‌داوه چونکه وتویانه ئهمه ته‌قینه‌وه‌ی پێنیه، بۆیه لێره‌دا جێی خۆیه‌تی بپرسین ئه‌رێ به‌ڕاست ئه‌گه‌ر ئه‌مریکیه‌کان نه‌بونایه ئێوه ئه‌و که‌سه‌تان ئه‌نجامه‌ن نه‌ده‌ناسی و ئازاد ده‌کرا له کۆتاییدا، ده‌بێت چه‌ندین که‌سی به‌مشێوه‌یه‌تان گرتیبت و زۆر گرنگتان نه‌بینبێت و ئازادتان کردبن؟