بەرپرسێکی پارتی پارتی هیچ کاندیدێکی دیاری نه‌کردوو ه بۆ سه‌رۆکی حکومه‌ت
ب ه جیاوازییه‌کانه‌وه له‌ژێر چه‌تردا کۆده‌بینه‌وه
ل5
ژمار ه 56
ساڵی دووهم
رۆژنامه‌یه‌کی گشتی هه‌فتانه‌یه ،کۆمپانیای چه‌تر ده‌ریده‌کات
دووشه‌ممه 2011/5/16
(26ی گواڵنی )2711
WWW.Chatrpress.com
نرخ 750 :دینار
(چه‌تر) وێن ه و ناوى بێسه‌روشوێنه‌کانی هه‌ولێر باڵو دهکاتهوه پارتى ( )64رۆژنامه‌نوس ،هونه‌رمه‌ند و که‌مئه‌ندامى بێسه‌روشوێن کردووه
تایبه‌ت ب ه چه‌تر
(چه‌تر) دۆسیه‌ى ئه‌و ()64 رۆژنامه‌نوس و هونه‌رمه‌ند و که‌م ئه‌ندام ه بێسه‌روشوێنکراوانه‌ى هه‌ولێر هه‌ڵده‌داته‌وه ،ک ه له‌الیه‌ن پارتى دیموکراتى کوردستان له ( )1997/5/16ده‌ستگیرکران و تا ئێستا چاره‌نوسیان نازانرێت ،چاالکوانێکی بواری جینۆسایدیش ده‌ڵێت :ئه‌و تاوان ه ده‌چێت ه خانه‌ى تاوانه نێوده‌وڵه‌تییه‌کانه‌وه.
ئ�هم��ڕۆ ( )14س��اڵ ت��ێ��ده‌پ�ه‌ڕێ ب�هس�ه‌ر بێ سه‌روشوێنکردنى ( )64ئ �هن��دام و الیه‌نگرى پ��ارت��ى کرێکارانى ک��وردس��ت��ان ،ک�ه ل�ه ش��ارى
هه‌ولێر له‌الیه‌ن پارتى دیموکراتى کوردستانهوه بێسه‌روشوێنکراون و هه‌ندێک سه‌رچاوه‌ش باس لهوه ده‌که‌ن هه‌ر له‌الیه‌ن پارتییه‌و‌ه له‌ناوبراون. س��ه‌رچ��اوه‌ی��هک��ى ئ���اگ���ادار ل��ه روداوه‌ک������هى ( )1997/5/16که له‌به‌ر هه‌ستیارى بابه‌ته‌ک ه نه‌یویست ن��اوى ئاشکرا بکرێت ،ب�ه (چه‌تر) ى راگه‌یاند «بۆ تۆڵه‌سه‌ندنه‌و‌ه له (پهکهکه) پارتى له ( )1997/5/16هێرشێکی بۆ سه‌ر داموده‌زگاکانی نزیک له پهکهکه ئه‌نجامدا له شاری هه‌ولێر ،ئه‌و ده‌زگایانه‌ش بریتى بوون له (نوسینگه‌ی رۆژنامه‌ی (واڵت) و شەمس وەتەن) که ( )10رۆژنامه‌نوسى تێدابوو ،ناوه‌ندی هونه‌ری (میزۆپۆتامیا) که نزیکەی ()2٥ هونه‌رمه‌ندی تێدابوو ،نه‌خۆشخانه‌ی مانگی سوری کوردستان ،که له‌وێشدا زیاتر له ()2٠ ک �هس له نه‌خۆش و بریندار ده‌ستگیر ک��ران،
دژه‌تیرۆر و ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی
ساڵیادی له‌سێداره‌دانی له‌یال قاسم
چیرۆکی له‌یال قاسم له زاری هاوڕێیه‌کیه‌وه
ل �ه ب��اره‌گ��ای ه�ه‌ول��ێ��ری رێ��ک��خ��راوی یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی دیموکراتی کوردستانیش شه‌ش که‌س ده‌ستگیرکران». ب �ه گ��وێ��رهى زانیارییه‌کانى س �ه‌رچ��اوه‌ک �هى (چه‌تر) «له‌و چوار شوێنه‌دا به کۆی گشتی ( )64که‌س ده‌ستگیرکران و ئه‌و هێزانه‌شی له‌و هێرشه‌دا به‌شدار بوون پێکهاتبوون له (له‌شکری تایبه‌تی یه‌ک و دوو و سێ و تیمه تایبه‌ته‌کانی ئاژانسی پاراستن و هێزێکی ئاسایش و سوپای رزگاری و سوپای دووی پارتی». په‌یمان عیزه‌دین ،ئه‌ندامی لیژنه‌ی مافی م��رۆڤ ل�ه په‌رله‌مانی ک��وردس��ت��ان ،ل�هب��اره‌ی ئ���هم دۆس���ی���هی���هوه ب���ه (چ���هت���ر)ی راگ �هی��ان��د «ئ���هوهن���ده‌ی ئێمه زان��ی��اری��م��ان هه‌بێت ئ�ه‌وان� ه ک���وژراون ،شوێنه‌کانیشیان دی���اره ،ئه‌مه‌ش ل ه که‌سوکاره‌کانیانه‌و‌ه وه‌رمانگرتوو‌ه نه‌ک له پارتی
8
دیموکراته‌وه». وتیشى «ئ�هوه ئه‌رکی پهرلهمانه ئه‌م بابه‌ت ه ساخ بکاتهوه ،به دڵنیاییه‌و‌ه ئێمه سور ده‌بین له‌سه‌ر ئه‌م دۆسیهیه». عه‌لی مه‌حمود ،له رێکخراوی چاودێری کوردۆساید (چاک)یش ئه‌وه‌ى خسته‌ڕوو :ئه‌و بێسه‌روشوێنکراوان‌ه بێشک هه‌موویان دیلی جه‌نگبوون ،دیلی جه‌نگیش ده‌بێت چاره‌نوسیان دیاری بکرێت ئایا تاوانبارن یان بێتاوانن. ئ���ه‌وه‌ش���ى وت «پ��ێ��ده‌چ��ێ��ت ئ���ه‌وان���ه ب��ه بێ ئ�����ه‌وه‌ی دادگ��ای��ی��هک��ی دادوه‌ران��������ه کرابێتن کۆمه‌ڵکوژ کرابن ،ئه‌مه‌ش دهچێته ناو تاوان ه نێونه‌ته‌وه‌ییه‌کانه‌وه ،بۆیه هیچ الیه‌نێک ئاماد‌ه نیه به‌رپرسیارێتیه‌که‌ی بخاته ئه‌ستۆی خۆی». هه‌روه‌ها کاروان که‌مال ،یاساناس ،سه‌باره‌ت ب�هم رووداو‌ه وت��ی «هه‌ڵبه‌ت‌ه ئهمه له خانه‌ی
مه‌حسون قرمزی
ب ه هۆی ده‌زگای دژه‌تیرۆره‌و ه ئاسایشی به‌دزییه‌و ه سه‌ردانی هه‌ڵه‌بجه‌ی کرد نه‌ته‌وه‌یی ده‌که‌وێت ه مه‌ترسییه‌وه 3
«ده‌بێت نه‌وشیروانیش وه‌اڵم بداته‌وه»
حزبى کۆمۆنیست :کوشتنى پێنج هاوڕێکه‌مان ل ه ئه‌ستۆى سه‌رکردایه‌تى یهکێتییه [ تایبه‌ت به چه‌تر ]
حزبى کۆمۆنیستى کرێکارى کوردستان و حزبى کۆمۆنیستى کرێکارى عێراق ل ه به‌یاننامه‌یه‌کدا ک ه وێنه‌یه‌کیان بۆ (چه‌تر) ناردووه ،ل ه باره‌ى کوشتنى پێنج هاوڕێیانه‌و ه ل ه ساڵى ()2000دا ئاماژ ه بۆ ئهوه ده‌که‌ن ،ک ه سه‌رکردایه‌تى ئه‌و کاته‌ى یه‌کێتى به‌رپرسیار ه له‌و تاوانه. وێنه‌ی پێنج ئه‌ندامه‌که‌ی حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری کوردستان
تاوانه‌کانی جه‌نگ ده‌ژمێردرێت ،ئه‌ویش یه‌کێک ه له تاوانه‌کانی دژ به مرۆڤایه‌تی ،که به‌پێی رێکه‌وتننامه‌ی جنێف ناکرێت و نابێت هیچ ده‌سه‌اڵتێک ئه‌م جۆر‌ه مامه‌ڵه‌ی‌ه له‌گه‌ڵ دیلدا بکات». ئ���هو ی��اس��ان��اس �ه وت��ی��ش��ی «ب �هپ��ێ��ی ی��اس��ای نێوده‌وڵه‌تی و عێراقی هه‌موو تاوانه‌کانی دژی مرۆڤایه‌تی کۆنبونیان نیه». له‌الیه‌کى ت��ره‌و‌ه م��وراد ق�ه‌ره‌ی�ڵان ،سه‌رۆکى کۆنسه‌ى به‌ڕێوه‌به‌رى (کۆما جڤاکێن کوردستان) له چاوپێکه‌وتنێکى ژماره ()54ى (چه‌تر)دا له باره‌ى ئه‌و روداوه‌وه ،ده‌ڵێت :ئه‌و مه‌سه‌الن‌ه ئێستا هه‌ستیارن ،چونکه له راب���ردوو زۆر رووداوی ناخۆش روویانداوه ،له‌به‌رئه‌وه‌ش ئێمه هه‌روا له‌سه‌ر پێ و به‌شێوازێکی بێ نرخ نامانه‌وێت گفتوگۆی ئه‌و بابهته بکه‌ین.
بودجه‌ی هه‌رێمی کوردستان
10
ده‌یان پرۆژه‌ی 2010 دینارێکیان بۆ سه‌رف نهکراوه
«که‌الر بێده‌نگ نابێ ،بێده‌نگ کراوه»
3
«ئه‌گه‌رى ئه‌و ه هه‌ی ه دواى تاقیکردنه‌وه‌کان جموجوڵى گه‌نجان ده‌ست پێبکاته‌وه» [ دلێر عه‌بدولڕه‌حمان ]
پاش کۆتاییهێنان به‌خۆپیشاندانه‌کانى هه‌رێمى کوردستان ل ه رێگه‌ى به‌کارهێنانى هێزى سه‌ربازییه‌وه ،گه‌نجان‌و رۆژنامه‌نوسانى (که‌الر) ئاماژه به‌و ه دهدهن ک ه ده‌سه‌اڵت ناتوانێ درێژ ه ب ه پرۆسه‌ى بێده‌نگکردنى خه‌ڵک بدات‌و پێشبینى ئه‌وه‌ش ده‌که‌ن که‌له‌دواى کۆتاییهاتنى تاقیکردنه‌وه‌کانه‌و ه جارێکیتر به به‌ڵگه‌و‌ه بسه‌لمێندرێت ،ده‌نا له روانگه‌ی چاالکى گه‌نجان ده‌ستپێبکاته‌وه.
ه���ه‌ر دوو ح��زب��ى کۆمۆنیست ده‌ڵێن« :چه‌ند جارێک‌ه ته‌له‌فزیۆنی (گه‌لی تێکۆشه‌ری کۆمۆنیستمان گیانیان له‌ده‌ستدا، کوردستان) له‌ژێر ن��اوی (هه‌ڵوێسته‌کانى وه‌کو تاوانێکی شه‌خسی (نه‌وشیروان مسته‌فا) ئێمه و خه‌ڵکی کوردستانهوه ئهوه تاوانێک ه ن �ه‌وش��ی��روان م��س��ت�ه‌ف��ا)دا ،ب��ۆ جارێکی تر به‌رجه‌ست‌ه ک��رای �هوه ،هێنان‌ه ن����اوه‌وه‌ی ئه‌م ل�ه ئه‌ستۆی س�ه‌رک��ردای�هت��ی ئ �هو کاته‌ی م �هس �هل �هی ت��ی��رۆرک��ردن��ی پێنچ ه��اوڕێ��ی مه‌سه‌له‌ی‌ه له‌م رۆژگاره‌دا ،به‌ده‌ر له‌وه‌ی به چ یه‌کێتیدایه». راشیده‌گه‌یه‌نن «ئ���ه‌وه‌ى ک�ه ئێستا بێ تێکۆشه‌ر و کۆمۆنیستی ئێمه (شێخ عه‌بدول ،مه‌به‌ستێکه ،چه‌ند پرسیار ده‌هێنێت‌ه گۆڕێ، ه���اوڕێ له‌تیف ،ئومێد نکبین ،محه‌مه‌د ک �ه س �ه‌رک��ردای �هت��ی یه‌کێتی و شه‌خسی پ��ه‌رد‌ه دان به کاره‌ساتى ()7/14دا ده‌نێن مسته‌فا و ئیبراهیم محه‌مه‌د) له چوارچێوه‌ی نه‌وشیروانیش دهخاته ب���ه‌رده‌م مه‌سئولیه‌تی و ته‌نها نه‌وشیروان تاوانبار دهک�هن ،ئهوه بۆ په‌رده‌پۆشکردنى هه‌موو ئه‌و تاوانانه‌یه ،ک ه شه‌ڕ و کیشمه‌کێشی نێوان بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان وه‌اڵمدانه‌وه». ئ���ه‌وه‌ش دهخ �هن �ه‌ڕوو «ئ�هگ�ه‌ر به راستی یه‌کێتى و ده‌زگا سه‌رکوتکه‌ره‌کانى له ماوه‌ى و یه‌کێتی نیشتمانیدا هێنایه‌و‌ه گۆڕێ». ده‌شڵێن «تاوانی (14ی ته‌موزی )2000ئ�هو تاوانه به شێوه‌ی شه‌خسی نه‌وشیروان دوو مانگی راب���ردووی خۆپیشاندانه‌کانی که تیایدا به په‌الماری چه‌کدارانه‌ی یه‌کێتی مسته‌فا ئه‌نجامی داوه ،ده‌بێ به‌ڵگه‌کانی خه‌ڵکی کوردستاندا دهره �ه‌ق به هاواڵتیان بۆ سه‌ر باره‌گاکانی حیزب پێنج هاوڕێ و ئه‌م مه‌سه‌له‌ی‌ه و بێتاوانی یه‌کێتی نیشتمانی ئه‌نجامیاندا».
بێ‌سه‌رووشوێنکراوه‌کانی ( )1997/5/16هه‌ولێر
چاالکوانێکى کۆمه‌ڵگه‌ى مه‌ده‌نیش جه‌خت ل�ه‌وه‌ده‌ک��ات�هوه که بێده‌نگ بوونى خ�هڵ��ک ده‌رف����هت دان���ه ب �ه دهس����ه‌اڵت بۆ ئ�هن��ج��ام��دان��ى چ��اک��س��ازى و به‌دیهێنانى داواکارى هاونیشتمانیان که ئه‌گه‌ر نه‌یکات ئه‌وا دوور نیه له وه‌رزى هاویندا شه‌ڕى نێوان ده‌سه‌اڵت‌و خه‌ڵک ده‌ستپێبکات. ج���هزا م��ح �هم �ه‌د ،رۆژن���ام���هن���ووس ،ب ه (چه‌تر)ى راگه‌یاند «پاش سه‌رکوتکردنى خۆپیشانده‌رانى ک �ه‌الر له رێگه‌ى هێزه‌و‌ه
ل���ه ئ��ێ��س��ت��ادا ک����ه‌الر ب���ه ب��ارودۆخ��ێ��ک��ى ت و بێده‌نگ تاڕاده‌یه‌ک ئاساییدا تێده‌په‌ڕێ ب���ووه ،ب��ه‌اڵم پێموانی‌ه ک�ه ئ �هو بێده‌نگی ه ب �ه‌رده‌وام بێ ،چونکه به‌شێکى زۆرى ئه‌و گه‌نجانه‌ى چاالکن خوێندکارى زانکۆن‌و ل �ه ئێستادا س �ه‌رق��اڵ��ى خ��ۆئ��ام��اده‌ک��ردن��ن ب��ۆ تاقیکردنه‌وه‌کانیان‌و پێده‌چێ دواى کۆتاییهاتنى ده‌وام جارێکیتر دهس��ت ب ه چاالکیه‌کانیان بکهنهوه». ئه‌و رۆژنامه‌نوس‌ه وتیشى «هه‌رچه‌ند‌ه دهس������ه‌اڵت ل���ه رێ���گ���هى ب �هک��اره��ێ��ن��ان��ى چ���هک‌و ه��ێ��زه‌و‌ه ه �ه‌وڵ��ى سه‌رکوتکردنى خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان �هک��ان��ى ک����ه‌الری����دا ،ب���ه‌اڵم خۆپیشاندانى مانگى ئازارى رابردوو باشترین ئاماژه بوو بۆ دهس �ه‌اڵت که ناتوانێ بۆ ههمیشه خه‌ڵک سه‌رکوت بکات». کارزان عه‌زیز ،ئه‌ندامى گروپی ()25ى شوبات ،پێیوایه «بێده‌نگ بوونى خه‌ڵک ل ه که‌الر ده‌ستبه‌رداربونیان نیه له مافه‌کانیان، به‌ڵکو به زه‌ب��رى هێز بێده‌نگکراون و ئه‌و بێده‌نگیه‌ش تا سه‌ر به‌رده‌وام نابێت». ب�هب��ڕواى ن��اوب��راو «ب��ارودۆخ��ى ک �ه‌الر و کوردستانیش ب � ه گشتى ئ��اس��ای��ی نیه،
ئ����ه‌وه‌ى دهگ�����وزه‌رێ خ��راپ��ت��ره ل �ه پێشوو، چونکه بێده‌نگکردنى خه‌ڵک بێده‌نگکردنى دی��م��وک��راس��ی�هت�ه ک �ه دهس����ه‌اڵت ناتوانێ به‌رده‌ومى پێبدات». ع���ه‌زی���ز ب���ه (چ����هت����ر) ى راگ���هی���ان���د «ده‌سه‌اڵت له‌هه‌رێمدا ( )20ساڵه له‌هه‌وڵى دروس��ت��ک��ردن��ى س��ی��م��ب��ول و پ��ی��رۆزی��دای � ه بۆخۆى و نه‌وه‌ى ئێستاش ئه‌وه‌ى پێ قبوڵ ن��ی�ه ،ئ���ه‌وه‌ى وای��ک��ردوه ت��ا ئێستا وێنه‌ى سه‌رکرده‌کان هاوشێوه‌ى واڵتانى ده‌وروب�ه‌ر نه‌سوتێنرێن هه‌ستکردنى هاونیشتمانیان ه به واقعى عه‌قڵیه‌تى سه‌رکرده‌کانیان ک ه دڵنیان روبه‌ڕوى کوشتن دهبنهوه». عامر سه‌اڵح ،چاالکوانى کۆمه‌ڵگه‌ى مه‌ده‌نى له (ک��ه‌الر) ئاماژه ب �هوه ده‌دات «که‌الر له‌وماوه‌یه‌دا که بێده‌نگى به‌سه‌ریدا زاڵ��ه م��ان��اى ئهوهنیه ک�ه خه‌ڵکى ک�ه‌الر بێده‌نگن و بارودۆخه‌که‌یان ب �ه‌الو‌ه باشه، به‌ڵکو ئ �هو بێده‌نگی‌ه ل���ه‌دواى ئه‌وهه‌موو سه‌رکوتکرد‌ن و گرتن‌و توندوتیژیه‌و‌ه هات که دهس�ه‌اڵت به‌رامبه‌ر به هاونیشتمانیان کردى».