چاکسازییه‌که‌ی سه‌رۆکى هه‌رێم ده‌که‌وێت ه به‌ر ه...ل3 ره‌خن ژمار ه 61
ساڵی دووهم
ب ه جیاوازییه‌کانه‌وه له‌ژێر چه‌تردا کۆده‌بینه‌و‌ه
نرخ 750 :دینار
رۆژنامه‌یه‌کی گشتی هه‌فتانه‌یه ،کۆمپانیای چه‌تر ده‌ریده‌کات
دووشه‌ممه 2011/6/20
WWW.Chatrpress.com
(30ی جۆزه‌ردانی )2711
«هیچ یاسایه‌ک رێگریان لێ ناکات»
به‌رپرسه عه‌ره‌به‌کانی عێراق ،هه‌ولێر ده‌کڕن تایبه‌ت ب ه چه‌تر به‌گوێره‌ى زانیارییه‌کانى (چه‌تر) ده‌یان به‌رپرسى بااڵى عێراقى ل ه شارى هه‌ولێر شوێنى نیشته‌جێبونیان کڕیو ه و جێگرى پارێزگارى هه‌ولێریش باس لهوه ده‌کات ،هیچ یاسایه‌ک نیی ه رێگرى له‌و به‌رپرسانه‌ى عێراق بکات. ل �ه‌دواى ساڵى ()2006هوه به‌شێکى زۆرى سه‌رکرده‌کانى عێراق ،لهوانه نورى مالیکى و ک���وڕه‌ک���ان���ى ،م �ه‌ح��م��ود م �هش��ه �ه‌دان��ى سه‌رۆکى پێشووى ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌ران، سه‌رۆکى ده‌زگ���اى ئیسراو معراج ،ئه‌یاد عه‌الوى سه‌رۆکى کوتله‌ى عێراقیه و ()10 ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌ران که زۆربه‌یان سه‌ر به کوتله‌ى سه‌درن ،له‌گه‌ڵ پێنج وه‌زیرى کابینه‌ى پێشووى حکومه‌تى عێراقى ل ه شارى هه‌ولێر و هه‌رێمى کوردستان موڵک و خانویان کڕیوه ،هاواڵتیانیش به‌شێک ل�ه کێشه‌ى نیشته‌جێبوون ده‌گ��ێ��ڕن�هوه بۆ هاتنى ئهو دهوڵهمهنده عێراقیانه بۆ هه‌رێمى کوردستان.
تانیا ته‌ڵعه‌ت ئه‌ندامى پێشووى لیژنه‌ى پ�هی��وهن��دی��ی�ه‌ک��ان��ى دهرهوهى ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌رانی عێراق به (چه‌تر)ى راگه‌یاند: «ب�ه‌پ��ێ��ى زان���ی���ارى ئێمه ن��زی��ک�هى ()30 س��ه‌رک��رده‌ى پ��ای�هب�ه‌رز ل�ه س�ه‌رک��رده‌ک��ان��ى عێراق له هه‌رێمى کوردستان نیشته‌جێن و به‌شێکى زۆرى وه‌زیره‌کانیش به ماڵهوه رووی��ان له هه‌رێمى کوردستان ک��ردووه و له‌گه‌ڵ به‌شێکى دیکه‌ى په‌رله‌مانتاره‌کانى خولى پێشوو له ئێستاشدا به‌شێکیان به دواى شوێنى نیشته‌جێبوون ده‌گه‌ڕێن له هه‌رێمى کوردستان». هه‌ر لهمبارهیهوه تاهیر عه‌بدواڵ ،جێگرى پارێزگارى هه‌ولێر وتى :له هه‌ر هاتنێکى س�ه‌رک��ردای�هت��ى ع��ێ��راق ب��ۆ هه‌ولێر الیه‌نى پ �هی��وهن��دی��دار ئ��اگ��ادار ده‌ک��رێ��ن �هوه و ئهو هاواڵتیانه‌ش که دێن ئیجرائاتى یاساییان له‌گه‌ڵ ده‌کرێت .وتیشى :هیچ یاسایه‌ک رێگرنیه ل��ه‌وه‌ى ئ�هو ب�ه‌رپ��رس و هاواڵتی ه عێراقیانه‌ى خوارو و ناوه‌ڕاست له کوردستان موڵک و خ��ان��وو ب��ک��ڕن ،چونکه به‌پێى ده‌ستورى عێراقى ئهو مافه‌یان پێدراوه. ...بۆ ل3
سه‌رکردایه‌تییه‌کی یه‌کێتی:
کاک کۆسره‌ت تاک ه کاندیدى ئاخیر له‌حزه‌ى یه‌کێتیی ه بۆ پۆستى جێگرى سه‌رۆکى هه‌رێم ...ل5
وه‌زیری ناوخۆ ،هۆکارى دواخستنى هه‌ڵبژاردنى ئه‌نجومه‌نى پارێزگاکانه ه�هڵ��ب��ژاردن��ى ئه‌نجوومه‌نى پارێزگاکان، هه‌ولێر -فه‌ره‌یدون بێوار به‌اڵم تا ئێستا هیچ ئاماده‌کارییه‌ک بۆ سکرتێری ئه‌نجومه‌نى هه‌ڵبژاردن نه‌کراوه .محه‌مه‌د قه‌ره‌داغى، ه ک نێت، وه‌زیران رایده‌گه‌یه سکرتێری ئه‌نجومه‌نى وه‌زی��ران ،ئاشکراى بۆ ه راسپێردراو وه‌زیری ناوخۆ ده‌کات که «له الیه‌ن ئه‌نجومه‌نى وه‌زیرانه‌وه ڵبژاردنى ه ه کاریکردنى ئاماده وه‌زیری ناوخۆ (که‌ریم سنجارى) راسپێرداوه ئه‌نجومه‌نى پارێزگاکان، هه‌ستێت به ئاماده‌کاریکردنى هه‌ڵبژاردنى به‌اڵم به‌رپرسێکى کۆمیسیۆنى ئه‌نجومه‌نى پارێزگاکانى هه‌رێمى کوردستان هه‌ڵبژاردنه‌کان ره‌تیده‌کاته‌و ه که له‌الیه‌ن وه‌زیرى ناوخۆو ه ئاگادار و هه‌رچی پێداویستییه‌کان ههیه له رووى ئیدارى و مادییه‌وه جێبه‌جێیان بکات». کرابێتنه‌و ه بۆئه‌وه‌ى ئاماده‌کارى دواى تێپه‌ڕبوونى زی��ات��ر ل�ه دوو مانگ بۆ هه‌ڵبژاردن بکه‌ن. حکومه‌تى ه�هرێ��م��ى ک��وردس��ت��ان رۆژی ب �ه‌س �هر ئ���هو ب���ڕی���ارهدا ،هێشتا وه‌زی���ری ()2011/9/15ى دی����اری����ک����ردووه بۆ ن��اوخ��ۆ کۆمیسیۆنى ب��ااڵى سه‌ربه‌خۆی
هه‌ڵبژاردنه‌کانى ئاگادار نه‌کردۆته‌وه بۆ ئاماده‌کاریکردن و ئه‌نجامدانى هه‌ڵبژاردن، س��ک��رت��ێ��ره‌ک�هى ئه‌نجومه‌نى وه‌زی����ران له‌و ب��ارهی �هوه ده‌ڵ��ێ��ت «وهک وت��م حکومه‌تى هه‌رێم وه‌زیری ناوخۆى راسپاردووه که ئهو کاره جێبه‌جێ بکات». هه‌ندرێن محه‌مه‌د ساڵح ،به‌رپرسی ئۆفیسی هه‌ولێری کۆمیسیۆنى بااڵى سه‌ربه‌خۆى ه�هڵ��ب��ژاردن�ه‌ک��ان ،ئاشکراى ده‌ک���ات ،که تا ئێستا به فه‌رمى له‌الیه‌ن حکومه‌ته‌وه یان وه‌زی��ری ناوخۆوه کۆمیسیۆن ئاگادار ن �ه‌ک��راوه‌ت �هوه ت��ا ئ��ام��اده‌ک��ارى ب��ک��ات بۆ ه �هڵ��ب��ژاردن��ى ئه‌نجومه‌نى پارێزگاکانى
هه‌رێم. ه �هر ل�ه ب��ڕی��اره‌ک �هى حکومه‌تدا ب��اس ل ه ه��هم��وارک��ردن��ه‌وه‌ى ی��اس��ای ه�هڵ��ب��ژاردن��ى ئه‌نجومه‌نى پارێزگاکان و په‌یڕه‌وکردنى سیستمى نیمچه ک����راوه ،ک����راوه ،ب �ه‌اڵم تا ئێستا یاساکه هه‌موار نه‌کراوه‌ته‌وه و بودجه بۆ کۆمیسیۆن ته‌رخان نه‌کراوه و به فه‌رمیش ئاگادار نه‌کراوه‌ته‌وه ،ئه‌مانه‌ش هێمان بۆ دواخستنى پرۆسه‌ى هه‌ڵبژاردن. (چ���هت���ر) پ���هی���وهن���دى ک���رد ب���ه سکرتێر و م �ه‌ک��ت �هب��ی وه‌زی������ر و ب���ه‌ڕێ���وه‌ب���هرى راگ �هی��ان��دن��ى وه‌زاره‌ت�����ى ن���اوخ���ۆوه ،ب �ه‌اڵم به‌رده‌ست نه‌که‌وتن.
اللۆ ره‌نجده‌ر:
هه‌ڵسوڕاوێکی دیارى گۆڕان :
خاوه‌نى زیاتر له ( )50سرودى
باڵى ریفۆرم ده‌یانه‌وێ هه‌یمه‌نه‌ى جارانیان
قه‌ده‌غه‌کراوم...ل10
بسه‌پێنن به‌سه‌ر گۆڕاندا14 ...
سێ کۆمپانیا عێراقى کڕیوه
تایبه‌ت ب ه چه‌تر ئه‌ندامێکى ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى سلێمانى ئهو ه ده‌خاته‌ڕوو ،ک ه حکومه‌تى هه‌رێم ناتوانێت ب ه هیچ شێوه‌یه‌ک داوا له‌سه‌ر کۆمپانیاکانى (ئاسیا و کۆڕه‌ک) تۆمار بکات و باجیان لێوه‌ربگرێت ،ئه‌وه‌ش باس
دۆسیه‌یه‌ک له‌سه‌رماده‌ى()140 رۆژن���ام���هى (چ���هت���ر) ل �ه ژم���ارهى ئه‌مجاره‌یدا به‌چه‌ند به‌شێک ده‌ست ب���ه ب�ڵ�اوک���ردن���ه‌وه‌ى دۆس��ی �هی �ه‌ک ده‌ک�����ات ل���ه‌س���هر م�����ادهى ()140 ى تایبه‌ت ب�ه کێشه‌ى که‌رکوک و ن��اوچ��ه داب���ڕاوه‌ک���ان���ى ه�هرێ��م��ى ک��وردس��ت��ان ،ل �هم دۆس��ی �هی �هدا باس له‌و به‌ڵێنانه ده‌کرێت ،که له ساڵى ()2005هوه ب�ه‌رپ��رس��ان داوی��ان �ه بۆ چاره‌سه‌رکردنى کێشه‌ى که‌رکوک و جێبه‌جێکردنى م���ادهى ( )58و ماده‌ى (.)140 (چه‌تر) له‌م دۆسیه‌یه‌دا دهق��ى ئهو به‌ڵێنانه دێنێت ،که به‌رپرسانى کورد به خه‌ڵکى که‌رکوکیان داوه ،به‌اڵم تا ئێستا جێبه‌جێیان نهکردووه. ..بۆ ل 12
حکومه‌ت ناتوانێت باج له (ئاسیا و کۆڕه‌ک) وه‌ربگرێت ده‌کات ،ک ه عێراق له‌الیه‌ن سێ کۆمپانیاو ه کڕدراوه. ئه‌حمه‌د حاجى ره‌شید ،ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌نى پ��ارێ��زگ��اى سلێمانى و س �ه‌رۆک��ى لیژنه‌ى ئابورى له ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى سلێمانی ،ل ه چاوپێکه‌وتنێکى رۆژنامه‌ى (چه‌تر)دا ده‌ڵێت: «حکومه‌تى هه‌رێم ناتوانێ به هیچ شێوه‌یه‌ک
ریکالم
داوا له‌سه‌ر کۆمپانیاکانى (ئاسیا و کۆڕه‌ک) تۆمار بکات و باجیان لێوه‌ربگرێت ،ئه‌وه‌ش بۆ که‌مته‌رخه‌مى حکومه‌ت ده‌گ�ه‌ڕێ��ت�هوه، به‌پێى ده‌ستور نۆ ماده‌مان ههیه (سیادین) واته ئه‌سڵى بڕیار بۆ ناوه‌ند‌ه (مه‌رکه‌ز) .بۆ نمونه ،عێراق دابهشکراوه به‌سه‌ر سێ به‌شدا، به‌شێکى ئاسیا کڕیویه‌تى ،به‌شێکى کۆڕه‌ک
کڕیویه‌تى ،به‌شێکیشى زین کڕیوویه‌تى». ئه‌وه‌ش ده‌خاته‌ڕوو :حکومه‌ت تا ئێستا باجى لێوه‌رنه‌گرتوون ،له‌به‌رئه‌وه‌ى کۆمپانیاکانى په‌یوه‌ندیکردن (سیادین) هه‌ربۆی‌ه به ئاره‌زووى خۆیان نرخ به‌رز و نزم پێده‌که‌ن ،له کاتێکدا خ��زم�هت��گ��وزاری�ه‌ک��ان ک�هم��وک��ورت��ى زۆری���ان ههیه .ئهو ئه‌ندامه‌ى ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى
سلێمانى ده‌شڵێت« :ته‌نیا ده‌سته‌ى (هه‌یئه) په‌یوه‌ندیه‌کانى عێراق ده‌توانێت لێکۆڵینهوه بکات ،چونکه (پۆل بریمه‌ر) ئهو دامه‌زراوه‌یه‌ى داناوه ،به‌اڵم هه‌ماهه‌نگى نیه ،من ماوه‌یه‌ک ک��ارم ک��رد ،کۆمه‌ڵێک ن��وس��راوم��ان ن��ارده به‌غداد ،دواتر کۆمپانیاى (ئاسیاسێل) شکاتى له من کرد».
راشیده‌گه‌یه‌نێت :ئێمه له رێگه‌ى ئهو ده‌سته‌یه‌و‌ه دهم��ان��ت��وان��ى ل��ێ��پ��رس��ی��ن�هوه ب��ک �هی��ن ،ئ�ه‌گ�هر خزمه‌تگوزارى چاک نه‌که‌ن ئه‌وا لێسه‌ندنه‌وه‌ى م��ۆڵ�هت ی��ان غ �ه‌رام �ه ئه‌نجام ب��ده‌ی��ن ،بۆی ه پشتیوانیمان نه‌بوو نه‌مانتوانى ب��ه‌رده‌وام بین له‌سه‌ر کاره‌کانمان. ...بۆ ل5
هەواڵ
«ئاڵۆزبوونى په‌یوه‌ندییه‌کانى مالکى‌و عه‌الوى زیان ب ه کورد ده‌گه‌یه‌نێت» چه‌تر
ساڵی دووهم ژماره 61 دووشه‌ممه 2711/3/30 - 2011/6/20
2
بۆچــوون ئایا ب ه چ نیازێک ئۆپۆزسیۆن گفتوگۆ ده‌کات له‌گه‌ڵ حکومه‌ت؟ uتارا
ئه‌سعه‌دى*
u
کۆمه‌ڵگه‌ى مرۆڤایه‌تى له گۆڕانکارى به‌رده‌وامدایه ،کۆمه‌ڵگه‌ى کوردى له هه‌رێمى کوردستان به‌ره‌و پێشکه‌وتن‌و باشترکردنى ئه‌رکى‌و په‌یوه‌ندى جۆراوجۆر به شێوه‌یه‌کى زۆر خێرا دهڕوات ،ئه‌وه‌ى جێگه‌ى ئاماژهیه پڕۆسه‌ى پێشکه‌وتن‌و په‌ره‌پێدان پێویستى به گۆڕانکارى له هه‌ڵسوکه‌وت‌و تێگه‌یشتن‌و وه‌رگرتنى راى جیاواز به به‌رده‌وامى ههیه. هه‌ر له‌و کارانه‌ى که حکومهته حه‌کیمه‌که‌ى خۆمان به به‌رده‌وامى هه‌وڵى جدى بۆ داوه، چه‌سپاندنى بنه‌ماکانى دیموکراسیه‌ت و پاراستنى مافه‌کانى تاکو فه‌راهه‌مکردنى ئ��ازادى را ده‌ربڕین و پێکه‌وه‌ژیان و ده‌ست له‌ناو ده‌ست بۆ کۆمه‌ڵگه‌یه‌کى ته‌ندروست. ل���ێ���رهدا ده‌ڵ���ێ���م ،ح��ک��وم �هت زۆر ب��وێ��ران�ه به‌رامبه‌ر هه‌موو که‌موکورتییه‌کانى ناو کۆمه‌ڵگه‌که‌مان وه‌س��ت��اوه و هه‌نگاوى گ�هوره به‌رامبه‌ر رزگارکردنى خه‌ڵک له چ �ه‌واش �ه‌ک��ارى و تێکه‌اڵوکردنى ب��اش و خراپ ن��راوه ،که یه‌کێک‌ه له دیارده‌کانى ئه‌مڕۆى کۆمه‌ڵگه‌ى کوردى «ره‌خنه‌گرتن ته‌نها بۆ رهخنه» ئه‌م ده‌سته‌واژه‌ی‌ه لۆژیک و زمانى زۆر له رۆشنبیره‌کانى وواڵته‌که‌مانن. به‌ڵێ راسته گه‌نده‌ڵى‌و که‌موکورتى ههیه، ب���ه‌اڵم (گ �ه‌ن��ده‌ڵ��ى ف��ی��ک��رى) ک �ه زۆر له گه‌نده‌ڵى ئیدارى و دارایى و کۆمه‌اڵیه‌تى و سیاسى خراپتر‌ه ههیه ،چونکه ئه‌م جۆره بیرکردنه‌وان‌ه جۆرێک له گومان ده‌خاته گفتوگۆکانى ئێستاى نێوان حکومه‌ت و ئۆپۆزسیۆن .ئهمه له‌الیه‌ک ،له‌الیه‌کى تر نیازى چاک به گومانه‌و‌ه ته‌ماشا ده‌کرێت! نیازى پاک بۆ به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ى گه‌نده‌ڵى ێ ده‌خرێت. ته‌گه‌ره‌ى ت جا وهک��و فراشلین ده‌ڵ �ێ« :ه��زرى گهوره گفتوگۆ له‌سه‌ر بیرو فکر ده‌ک��ات ،به‌اڵم هزرى ئاسایى له‌سه‌ر رووداوه‌کان ده‌کات‌و له هه‌مووى خراپتر که فکرى بچووک له‌سه‌ر که‌سایه‌تى خه‌ڵک گفتوگۆ ده‌ک��ات». وات��ا ئێمه ب��ا ن��ی��ازى گفتوگۆکانمان بۆ دروستکردنى فکر و خزمه‌ت و هه‌نگاوى ێ بکرێت، لۆژیکى بێ که ده‌توانرێ جێبه‌ج بۆ ئه‌م سات‌ه وه‌خت‌ه به ته‌سه‌لسولى فکرى‌و هه‌نگاوى دانوساندن و لێکتێگه‌یشتن کار بکه‌ین. هه‌نگاوى زۆر گهوره بۆ پێشهوه نراوه ،هه‌ر له سه‌رۆکى ههرێمهوه بۆ بهرنامه چاکسازییه ف��راوان �ه‌ک �هى ،ل �ه هه‌مانکات س�ه‌رۆک��ى حکومه‌ت و وه‌ستانى به‌رامبه‌ر گه‌نده‌ڵى و دروستکردنى لیژنه‌یه‌کى به‌دواچوون بۆ ئه‌م مهبهسته بۆ داواکارییه‌کانى خه‌ڵک، هه‌روه‌ها په‌رله‌مان‌و ( )17خاڵه‌که‌ى ،جگه له ته‌تبیقکردنى هه‌موو بهرنامه و به‌نده‌کانى لیستى کوردستانى ،که هه‌ر له ده‌ستپێکى به‌نده‌کان داواى شه‌فافیه‌ت و له یه‌کتر گه‌یشتن و سه‌ربه‌ستى گشتى و رۆڵ��ى په‌ره‌پێدانى واڵت و فراوانکردنى پانتایى دی��م��وک��راس��ی�هت و ره‌خ��س��ان��دن��ى ژێرخانى ئ��اب��وورى و به‌رقه‌راربوونى ئاشتى یاسا و په‌یوه‌ندى له‌گه‌ڵ ده‌وروب �هر هه‌ر به‌رده‌وامه تا ئیمڕۆ. وات���ا ب �ه ک��ورت��ى دهم����ه‌وێ بڵێم ئه‌رکى حکومه‌ت و مه‌عاره‌ز‌ه به نیازى له‌یه‌ک تێگه‌یشتن بێت‌و وه‌رگرتنى بیروباوه‌ڕى جیاواز و پێشکه‌شکردنى پڕۆژه‌کان له یه‌کتر به‌بێ شه‌رت ،چیتر با کارى خه‌ڵک‌و دڵسۆزان به مه‌به‌ستى به یه‌کگه‌یشتن رانه‌گرین ،به‌ڵکو ته‌ماشاکردنى راوبۆچوونى یه‌کتر به چاوى خزمه‌ت و نیشاندانى راستییه‌کان نه‌ک ته‌ماشاکردنى به‌چاوى گومان. ل �ه ک��ۆت��ای��ی��دا ده‌ڵ��ێ��م ئ �ه‌رک��ى حکومه‌ت ته‌تبیقکردنى ئه‌م هه‌موو ههنگاوه جوانانه‌ى خۆى له مه‌یدانى نوێبوونه‌و‌ه و ئاوه‌دانکردنه‌وه و خزمه‌تکردنى گه‌نجان و ئاگالێبوون له هه‌موو توێژه‌کانى کۆمه‌ڵگه ،که پێویستیان به ئاگالێبوون ههیه ،که ئهمه زۆر به جوانى دواى په‌سه‌ندکردنى بوودجه‌ک‌ه زۆر خاڵى دڵخۆشکه‌رى تێدا ب��وو بۆ خزمه‌تکردنى میلله‌ته‌که‌مان. *پ �ه‌رل �هم��ان��ت��ارى یه‌کێتى نیشتمانى کوردستان
کاوه حسێن
له‌یال حه‌سه‌ن ،په‌رله‌مانتارى کوردى که‌رکوک له په‌رله‌مانى عێراق رایگه‌یاند ،ئاڵوزبوونى په‌یوه‌ندییه‌کانى نێوان لیستى ده‌وڵه‌تى یاسا که (نورى مالکى) سه‌رۆکایه‌تى ده‌کات ،له‌گه‌ڵ لیستى عێراقییه به سه‌رۆکایه‌تى (ئه‌یاد عه‌الوى) زیان به هه‌رێمى کوردستان ده‌گه‌یه‌نێت.
له‌یال حه‌سه‌ن بۆ رۆژنامه‌ى (چه‌تر) ئاماژه‌ى به‌وه‌کرد ،دواى ئه‌وه‌ى الیهنه سیاسییه‌کانى
ع��ێ��راق ل��ه‌س��هر ده‌س��ت��پ��ێ��ش��خ�ه‌ری��ی�ه‌ک�هى سه‌رۆکى هه‌رێمى کوردستان ،حکومه‌تى عێراق پێکهێنراوه ،به‌اڵم هه‌ندێک خاڵى ئهو ده‌ستێشخه‌رییه جێبه‌جێنه‌کراوه ،وهک پێکهێنانى ئه‌نجومه‌نى نیشتمانى بۆ سیاسه‌ته ستراتیژییه‌کان ،به‌هۆى ئهوه ناکۆکییه‌کانى نێوان عه‌الوى و مالکى ئاڵۆزبووه‌‌و یه‌کترى تۆمه‌تبارده‌که‌ن. پ����ه‌رل����هم����ان����ت����اره‌ک����هى ک������ورد ب��اس��ى ل���ه‌وه‌ش���ک���رد ،ده‌ب��ێ��ت ک����ورد ه �ه‌وڵ��ب��دات ئ�هو ئاڵۆزییه چ��اره‌س�هر بکات ،بۆ ئهو مه‌به‌سته‌ش (ج�ه‌الل تاڵه‌بانى) سه‌رۆک ک��ۆم��ارى ع��ێ��راق ده‌ستپێشخه‌رییه‌کى ئاماده‌کردووه ،ک ه جیاواز نییه له‌گه‌ڵ
ده‌ستپێشخه‌رییه‌که‌ى س �ه‌رۆک��ى هه‌رێم و ت �ه‌واوک �هرى ئ �هو ده‌ستپێشخه‌رییه‌شه، وت��ی��ش��ى« :ه��ه‌وڵ��دهدرێ��ت ل��هم دوو سێ رۆژه‌دا کار له‌سه‌ر ده‌ستپێشخه‌رییه‌که‌ى تاڵه‌بانى بکرێت و الی�ه‌ن�ه‌ک��ان پێکه‌وه کۆببنه‌وه». له‌یال حه‌سه‌ن په‌رله‌مانتارى عێراق له‌سه‌ر لیستى هاوپه‌یمانى کوردستان ئه‌وه‌یشى خسته‌ڕوو ،له به‌رژه‌وه‌ندى هیچ الیه‌نێک نییه پابه‌ند نه‌بێت به‌و ده‌ستپێشخه‌رییه‌وه، تا ئێستاش هیچ الیه‌نێک لێدوانێکى له‌و شێوه‌یه‌ى نه‌داوه ،چونکه زه‌ره‌ر‌مه‌ندى سه‌ره‌کى ئاڵوزییه‌کانى عێراق هاواڵتییانى عێراقه.
nناکۆکی نێوان مالکی و عه‌الوی قوڵتر دهبێتهوه
رۆژنامه‌نوسێک هه‌ڕه‌شه‌ى کوشتنى لێده‌کرێت که‌رکوک ،له‌ناو گه‌نجان حه‌پى چه‌تر له مه‌رگى من به‌رپرسه. بێهۆشکه‌ر په‌ر ه ده‌سێنێت وتیشى :له رێگه‌ى (چه‌تر)هوه هاوار ده‌که‌م با ئارام شه‌مێرانى رۆژنامه‌نوسێک له سه‌یدساق هه‌ڕه‌شه‌ى کوشتنى لێده‌کرێت و تا ئێستا چه‌ند جارێک گیراوه و لێیدراوه ،وهک خۆى ئاماژه‌ى پێده‌کات ،په‌راسوى شکاوه و په‌نجه‌ى قاچى سه‌قه‌ت بووه و ناتوانێت پێاڵو له پێ بکات.
زانا عه‌لى ،رۆژنامه‌نوس که له شارۆچکه‌ى (س���هی���دس���ادق) داده‌ن��ی��ش��ێ��ت ،ب��ه (چ �هت��ر) ڵ و ژم��ارهى تایبه‌تى ى راگه‌یاند :به ئیمه‌ی نه‌ناسراو هه‌ڕه‌شه‌ى کوشتنم لێکراو‌ه له‌الیه‌ن یه‌کێتى‌و پارتییه‌وه ،به پله‌ى یه‌کیش یه‌کێتى
گشت دنیا بزانێت مه‌رگى من نزیک‌ه و رۆژان ه ئازارى جه‌سته‌یى‌و ده‌رونیم ده‌ده‌ن‌و داواى ئهو لێدوانانه‌م لێده‌که‌ن که له کاتى روماڵکردنى روداوه‌ک�����ان‌و ئ��ام��اده‌ک��ردن��ى راپ��ۆرت�ه‌ک��ان��دا به‌ده‌ستم خستووه ،ئێستاش داواى ئهو لێدوانه‌م لێده‌که‌ن که له سه‌رنوسه‌رى گۆڤارى (هۆنیا) م وه‌رگرتووه. ئه‌وه‌شى وت :که ده‌چم بۆ دادگا له برى ئه‌وه‌ى داواک���هى من ک��ارى له‌سه‌ر بکرێت ،ده‌بینم سکااڵم له‌سه‌ر‌ه و به م��ادهى ق��ورس تۆمه‌تم خراوهته پا ڵ‌و هه‌موو خه‌ڵکى قه‌زاکه‌یشم ئهو راستیان‌ه ده‌زانن ،که من ئه‌وانه‌م نهکردووه جگه خزمه‌ت.
چه‌تر زانیار داقوقى سه‌رچاوه‌یه‌کى باوه‌ڕپێکراو که له‌به‌ر هه‌ستیارى بابه‌ته‌ک ه نه‌یویست ناوی بنوسرێت، به (چه‌تر)ى راگه‌یاند :حه‌پى بێهۆشکه‌ر له شارى که‌رکوک روو له زیادبوون ده‌کات و تا ئێستا نزیکه‌ى ( )100گه‌نج به‌و هۆیهوه ده‌ستگیر کراون.
ناوه‌ندى زه‌رده‌شتناسى هه‌ڵده‌وه‌شێته‌وه چه‌تر له ( )2008/10/27به فه‌رمانى وه‌زاره‌ت��ى بۆ درێژه‌دان به کاره‌کانى ناوه‌ند و به‌ستنى ناوخۆ ئیداره‌ى (سلێمانى) مۆڵه‌تى یاسایى کۆنفرانس به نوسراوى ناوه‌ند به پێى سهرچاوه هه‌ڵمه‌ت ئیبراهیم به (ناوه‌ندى زه‌رده‌شتناسى بۆ لێکۆڵینه‌وه‌ى داراییه‌کانى ناوه‌ند ،له ()2008/11/15 کلتورى) درا ،وهک له په‌یڕه‌وى ناوخۆى و ( )2009/12/18پ��ارێ��زگ��اى سلێمانى ناوه‌نددا هاتبوو ،ئه‌ندامانى ده‌سته‌ى کارگێڕى و سه‌رۆکایه‌تى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیرانمان له ناوه‌ندى زه‌رده‌شتناسى بۆ که له (رێبوار حهمه تۆفیق ،هه‌اڵڵ‌ه حه‌کیم ،هاوکاریکردنى دارایى ئاگادار کردهوه ،به‌اڵم لێکۆڵینه‌وه‌ى کلتورى ،ک ه حه‌سه‌ن عه‌لى ،ئه‌کره‌م ئه‌حمه‌د ،کاوه عومه‌ر) به داخه‌و‌ه دوورو نزیک وه‌اڵمیان نه‌داینه‌وه!؟ ماوه‌ى دوو ساڵ ه دامه‌زراوه ،ل ه پێکهاتبوون ،جگه له هه‌وڵى مه‌عنه‌وى چه‌ند ئه‌وه‌ى لێره‌دا جێى پرسیاره ئه‌م داواکاریانه‌مان به‌یاننامه‌یه‌کدا ک ه وێنه‌یه‌کى بۆ نوسه‌رێکى وهک (محه‌مه‌دى مه‌ال که‌ریم و له‌کاتێکدا بوو که سه‌دان رێکخراو و کۆمهڵه (چه‌تر) نێردراو ه هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى د .حهمه ئه‌مین هه‌ورامانى) خۆبه‌خۆ و ب ه مانگانه‌یان هه‌بوو. خۆى راده‌گه‌یه‌نێت ،هۆکارى بێ یارمه‌تی مادى و مه‌عنه‌وى هیچ کهس و ئ�����ه‌وه‌ش ده‌خ����ه‌ن����ه‌ڕوو« :ل���ێ���رهوه ب��ڕی��ارى ه هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌شیان ده‌خه‌ن هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى ناوه‌نده‌که‌ماندا ،س �ه‌ره‌ڕاى الیه‌نێک کاره‌کانى ناوه‌ندیان راپه‌ڕاند. ئه‌ستۆ« ،ئهو الیه‌نانه‌ى ده‌شڵێن :به‌پێى پ�هی��ڕهوى ناوخۆى ناوه‌ند و ئ�������ه‌وه‌ش ب �هش��ێ��ک��ى زۆرى ه���ۆک���ارى وهک ل�ه م���ادهى ()12دا ه��ات��ووه ،ده‌بێت هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ک‌ه ده‌خه‌ین‌ه ئه‌ستۆى ئهو ل ه یارمه‌تیدانى رێکخراو و هه‌ر دوو ساڵ جارێک کۆنفرانسى گشتى الیه‌نانه‌ى که له یارمه‌تیدانى رێکخراو و ناوه‌نده‌کان جیاوازى ده‌که‌ن». له به‌یاننامه‌که‌دا ده‌ڵێن :پاش هه‌وڵێکى زۆر ببه‌سترێت و پله و کاره‌کان دابه‌ش بکرێت .ناوه‌نده‌کان جیاوازى ده‌که‌ن».
«ده‌سه‌اڵت بکوژه‌کان ده‌پارێزێت» چه‌تر
هه‌ڵمه‌ت ئیبراهیم ئه‌ندامێکی پێشوی ئه‌نجومه‌نی کاتی سه‌رای ئازادی ئاماژه بۆ ئهوه ده‌کات ،ده‌سه‌اڵت به رێگه‌ى جۆراوجۆر ده‌یه‌وێت پهره به ئهشکهنجه و تۆقاندن بدات، ئه‌وه‌ش ده‌خاته‌ڕوو ،که ده‌سه‌اڵت «بکوژه‌کان ده‌پارێزێت و نایه‌ڵێت بکه‌ونه چنگى دادپه‌روه‌رى».
سۆران عومه‌ر ،رۆژنامه‌نوس و ئه‌ندامى پێشوى ئه‌نجومه‌نى کاتى سه‌راى ئازادى له لێدوانێکیدا
رای��ده‌گ�هی�ه‌ن��ێ��ت« :ده‌س����ه‌اڵت ب��ۆ ئ��ازاردان��ی ب���هم ک����ارهی ،ده‌س����ه‌اڵت ئ���هوه ده‌سه‌لمێنێ چاالکوانه‌کانی خۆپیشاندانی ()17ی شوبات که ئ �ه‌وه‌ی باس ده‌ک��رێ له هه‌وڵی لێدان و و رۆژان���ی دوای���ی له رێگه‌ی ج��ۆراوج��ۆره‌وه رفاندنی چاالکوانه‌کانی خۆپیشاندان به‌شێکی ده‌ی �ه‌وێ جۆرێک له تۆقاندن و ههڕهشه بره‌و راستییه! بۆیه وهک یه‌کێک له هه‌ڵسوڕاوانی پێبدات ،سه‌ره‌تا له ئهشکهنجه و رفاندن و لێدان ،خۆپیشاندانه‌کان و ئه‌ندامی پێشوی ئه‌نجومه‌نی ئێستاش که بارودۆخهکه جۆرێکی تر گۆڕاو‌ه و کاتی سه‌رای ئازادی رایده‌گه‌یه‌نم سه‌المه‌تی گفتوگۆی ئۆپۆزسیۆن و ده‌سه‌اڵت له ئارادایه ژیانمان له شاری سلێمانی و ناوچه‌کانی تر ده‌یانه‌وێ به‌ر به ئه‌گه‌ری خۆپیشاندان بگرن له ئه‌ستۆی ئهو ده‌سه‌اڵت‌ه حزبی و حکومیه‌ی ه که بااڵده‌ست‌ه و هیچ ده‌ست و تاقمێکی نادیار ئه‌گه‌ر گفتوگۆکان ئه‌نجامێکی نه‌بوو». راشیده‌گه‌یه‌نێت :له تازه‌ترین سیناریۆدا ده‌سه‌اڵت توانای ئه‌وه‌ی نیه هه‌وڵی ئهشکهنجه و ئازاردان رۆژى ( )2011/6/15سه‌رجه‌م پۆلیسه‌کانی و رفاندنی ئێمه بدات که هه‌موو تاوانه‌که‌مان ک�ه ل�ه خۆپیشانداندا گ��وای�ه بریندار ب��وون ،داواکردنی ئازادییه. ره‌وان����هی بنکه‌ی پۆلیسی س���ه‌راى ک��ردوون ئ �ه‌وه‌ش ده‌ڵێت« :ئ �هوه ده‌س�ه‌اڵت�ه بکوژه‌کان تا داوای یاسایی له‌سه‌ر ئه‌نجومه‌نی کاتی ده‌پ���ارێ���زێ���ت و ن��ای �هڵ��ێ��ت ب��ک �ه‌ون �ه چنگی س �ه‌رای ئ��ازادی و ئۆپۆزسیۆن تۆمار بکه‌ن! دادپه‌روه‌ری».
شاره‌زوور ،رێکخراوه‌کانى یه‌کێتى بیناى حکومیان داگیر کردوه
ناو ئهو بینای‌ه پرسمان به ده‌زگاکانى حکومه‌ت چه‌تر و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى گشتى ته‌ندروستى شاره‌زوور کردووه و رێگه پێدراوین. چۆمان عوسمان وت��ی��ش��ى :ئێمه پێشێلکاریمان ن��ه‌ک��ردووه و هه‌رکاتێکیش ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌رای�هت��ى گشتى به‌گوێره‌ى زانیارییه‌کان دوو ت �ه‌ن��دروس��ت��ى ش�������اره‌زوور ب��ه ن��وس��راوێ��ک رێکخراوى یه‌کێتى ل ه شاره‌زوو ئ��اگ��ادارم��ان بکاتهوه ئاماده‌ین بیناکه‌یان بیناى حکومیان داگیرکردووه، راده‌ست بکهینهوه. به‌اڵم ئهو دوو رێکخراو ه ئهو ه ئه‌حمه‌د عه‌لى ،نوێنه‌رى رێکخراوى (هه‌تاو) ن ره‌تده‌که‌و ه و باس له‌و ه ده‌که له سیروان ،به (چه‌تر)ى راگه‌یاند :ئێمه سه‌ر ئه‌وان ب ه شێوه‌یه‌کى یاسایى به هیچ حزب و الیه‌نێک نین ،ته‌نها به‌هۆى چونه‌ت ه ناو ئه‌وبینایانه‌وه. نه‌بوونى شوێنه‌و‌ه بۆ ماوه‌یه‌کى نادیار له‌و کێوان که‌مال ،به‌رپرسى کۆمیته‌ى سیروانى بینایه‌دا ده‌مێنینه‌وه ،به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى گشتى کۆمه‌ڵه‌ى خوێندکارانى کوردستان لهوبارهیهوه شاره‌زووریش مۆڵه‌تى پێداوین. به (چه‌تر)ى وت :وهک کۆمه‌ڵه‌ى خوێندکاران ئه‌وه‌شى وت :به‌اڵم ئێمه له هاتنى کۆمه‌ڵه‌ى تا ئێستا هیچ بینایه‌کمان نییه و چونمان بۆ خوێندکاران ئاگادار نهکراوینهتهوه ،به بێ
پرسى ئێمه له‌ناو بیناکه‌دا دوو ژوریان لێ داگیرکردوین ،ناڕه‌زایشمان نیشانداوه ،به‌اڵم بێ ئه‌نجام بووه. هونه‌ر مسته‌فا ،چاالکوانى کۆمه‌ڵگه‌ى م��ه‌ده‌ن��ى ل���هم ب���ارهی���هوه ب��ۆچ��وون��ى وای���ه: داگیرکردنى موڵک و ماڵى گشتى له‌الیه‌ن حزبه‌کانى ده‌س����ه‌اڵت و رێکخراوه‌کانى سێبه‌ریانه‌و‌ه بووهته دی���ارده ،داگیرکردنى بینایه‌کى ته‌ندروستى شاره‌زووریش له‌الیه‌ن ئهو دوو رێکخراوه‌و‌ه پێشێلکردنى یاسا و بڕیاره‌که‌ى س�ه‌رۆک��ى حکومهته له‌الیه‌ن خودى یه‌کێتییه‌وه. د.ع�����ادل ک���ه‌ری���م ،ب���ه‌ڕێ���وه‌ب���هرى گشتى ته‌ندروستى ش��اره‌زوور رایگه‌یاند :بینایه‌کى زۆرمان داگیرکراوه پێویستییه‌کى زۆریشمان به‌و بینایان‌ه ههیه.
سه‌رچاوه‌ک‌ه له نوسینگه‌ى نه‌هێشتنى حه‌پى بێهۆشکه‌ر له که‌رکوک ئاماژه‌ى بۆ ئهوه کرد ،وهک نوسینگه‌که‌مان ده‌ستمان به هه‌ڵمه‌تێک ک��ردووه و تا ئێستا نزیکه‌ى ( )100گه‌نج به‌هۆى به‌کارهێنانى حه‌پى بێهۆشکه‌ره‌و‌ه ده‌ستگیرکراون ،که دانیان به کڕین و فرۆشتن و به‌کارهێنانى ئهو حه‌پانه‌دا ناوه. ئه‌وه‌شى وت :زۆربه‌یان بۆ ماوه‌ى پێنج ساڵ زیندانى کراون و هه‌ندێکیشیان به که‌فاله‌ت
ئ��ازاد ک���راون ،ب �ه‌اڵم ئ �هو حه‌پ‌ه ئێستا ل ه که‌رکوک روو له زیادبوون‌ه و به‌شێکى گه‌نجانى شارهکه توشى نه‌خۆشى بوون. ئه‌وه‌شى خسته‌ڕوو :بۆ ماوه‌ى شه‌ش مانگه به ه��اوک��ارى به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى ته‌ندروستى ک�ه‌رک��وک هه‌ڵمه‌تێکمان ده‌ستپێکردوه، بینیمان نزیکه‌ى ( )10عیاده‌ى بێ مۆڵه‌ت کراونه‌ته‌وه ،که کاریان ته‌نها فرۆشتنى حه‌پى بێهۆشکه‌ر بووه ،دواى ئاشکرابونیشیان ده‌ستگیرکران و عیاده‌کانیان پێداخراوه. سه‌رچاوه‌که‌ى (چه‌تر) ئه‌وه‌شى وت :ئهو گه‌نجانه‌ى حه‌پى بێهۆشکه‌ر به‌کاردێنن زۆرب������هى زۆری������ان ب���هه���ۆى ب��ێ��ک��ارى و کێشه‌ى کۆمه‌اڵیه‌تییه‌وه‌ی‌ه و ()%80ی��ان نه‌خوێنده‌وارن ،بۆیه لێره‌و‌ه داوا له دایکان و باوکان ده‌که‌ین ،که ئاگادارى رۆڵه‌کانیان بن بۆئه‌وه‌ى له‌و کاران‌ه دووربکه‌ونه‌وه ،چونکه به‌هۆى هاوڕێى خراپ و ناشیاوه‌و‌ه توشى ئهو کاران‌ه ده‌بن دواییش دوورخستنه‌وه‌یان ئاسان نیه.
داواى یه‌کگرتن ل ه کرێکارانى بیناسازى ده‌کرێت دروس���ت���ک���هرى ش����ار و ب��اڵ �ه‌خ��ان �ه‌ک��ان و سلێمانى پااڵسه‌کانین ،به‌اڵم ته‌نها ده‌توانین له دووره‌و‌ه چه‌تر سه‌یریان بکه‌ین ،ئێمه دروستکه‌رى خانوبه‌ره و شوێنه‌کانى نیشته‌جێبونین ،که‌چى خۆمان بێبه‌شین لێیان و له کرێچیدا ژیان به‌سه‌ر له به‌یاننامه‌یه‌کدا که ده‌به‌ین. وێنه‌یه‌کیان بۆ (چه‌تر) ناردووه، کۆمه‌ڵێک له کرێکارانى بیناسازى ئهو کۆمهڵه کرێکار‌ه لیژنه‌یه‌کیان پێکهێناوه به ناوى (لیژنه‌ى راپه‌ڕاندن بۆ دروستکردنى داواى دروستکردنى رێکخراوێک رێکخراوى کرێکارانى بیناسازى) و وهک رشوباڵوى ده‌که‌ن بۆئه‌وه‌ى «له په خۆیان ئاماژه‌یان پێکردووه ،ئهو لیژنه‌ی‌ه ده‌ستى بۆ ه ئامرازێکیش رزگارمان بێت و به‌کار کردووه بۆ دروستکردنى رێکخراوێک ژیان و کار رجى ه لوم چاککردنى هه بۆ یه‌کگرتنى کرێکارانى بیناسازى و داواش و گوزه‌رانمان». له کرێکارانى بیناسازى ده‌ک �ه‌ن له ده‌ورى ئ�ه‌وان ده‌ڵێن :ئێمه‌ى کرێکارانى بیناسازى رێکخراوه‌که‌یان کۆببنه‌وه.
«رۆنى به‌سه‌رچوو ب ه هاواڵتیان دراوه» چه‌تر زانیار داقوقى سه‌رۆکى لیژنه‌ى نه‌زاهه (ده‌ستپاکى) له پارێزگاى دیاله باس لهوه ده‌کات ،له پارێزگاکه‌یان رۆنى ساخته و به‌سه‌رچوو دابهشکراوه به‌سه‌ر هاواڵتیاندا ،بۆ ئه‌وه‌ش ده‌ست به لێکۆڵینهوه ده‌که‌ن و سزاى به‌رپرسانى ئهو کاره دهدهن.
زی���اد ئ�ه‌ح��م�هد ده‌ل����ۆ ،س��ه‌رۆک��ى لیژنه‌ى ده‌ستپاکى له ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى دیال ه
به (چه‌تر)ى وت :ئێمه وهک ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى دیاله زانیاریمان پێگه‌یشت له‌سه‌ر ئ�ه‌وه‌ى بریکاره‌کانى خ��ۆراک رۆنى ساخته دابه‌ش ده‌ک�ه‌ن ،ئێمهش نمونه‌مان پێگه‌یشت و داوامان له سه‌رجه‌م بریکاره‌کانى خۆراک کردووه که ئهو رۆن‌ه دابه‌ش نه‌که‌ن ،چونکه م��اوه‌ک �هى ب�ه‌س�ه‌رچ��ووه و ساخته‌کارى له به‌رواره‌که‌یدا کراوه. وتیشى :وهک ئه‌نجومه‌نى پارێزگا ده‌ستمان به لێکۆڵینهوه کردووه ،به‌اڵم تا ئێستا نازانین ئایا هیچ هاواڵتییه‌ک نه‌خۆش که‌وتووه یان نا ،به‌اڵم داوامان له‌الیه‌ن‌ه په‌یوه‌ندیداره‌کان کردووه ئه‌وکه‌سان‌ه بدۆزرێنه‌و‌ه که ساخته‌کاریان له به‌رواره‌که‌یدا کردووه و سزا بدرێن.
ه مه‌ترسییه‌وه nخۆراکی به‌سه‌رچوو عێراق ده‌خات
چاکسازییه‌که‌ی سه‌رۆکى هه‌رێم ده‌که‌وێت ه به‌ر رهخنه
که ته‌نیا بۆ ئهوهیه خه‌ڵک له هه‌نگاوه‌کانى مامۆستایه‌کی زانکۆ :راگه‌یاندنه
قۆناغى یه‌که‌م نه‌پێچێته‌و ه که ئه‌مڕۆ داواى ده‌رئه‌نجامه‌کانى ده‌کات ئاماده‌کار ره‌هێڵ مامه‌ش ل �ه ()21ی ئ���ازار له‌وتارێکدا س �ه‌رۆک��ى هه‌رێمى کوردستان کۆمه‌ڵێک به‌ڵێنى ب�ه خه‌ڵکى کوردستاندا بۆ چاره‌سه‌رکردنى کێشه‌کانی دوای ()17ی شوبات و رۆژان���ى دوات���ر ،بۆئه‌مه‌ش رایگه‌یاند که له چه‌ند مانگى داهاتوو ئه‌نجامه‌که‌ى ده‌بینن، له ()6/14دا له‌به‌یاننامه‌یه‌کدا س �ه‌رۆک��ى هه‌رێمى کوردستان بۆ راى گشتى قۆناغی یه‌که‌می هه‌نگاوه‌کانى ئاشکراکرد ،به‌اڵم الیه‌نه‌کانی ده‌ره‌وه‌ی ده‌س�ه‌اڵت به‌هه‌نگاوێکی یه‌کال ک��ه‌ره‌وه‌ی نابینن.
لهمبارهیهوه ئیسماعیل گه‌اڵڵى ئه‌ندامى په‌رله‌مانى کوردستان له فراکسیۆنى گ���ۆڕان ب��ۆ (چ �هت��ر) وت��ى :تێڕوانینى من ئهوهیه ئهو به‌یاننامه‌یه‌ى سه‌رۆکى هه‌رێمى کوردستان له‌ناوه‌ڕاستى ئه‌م مانگه ده‌ریکردوه پێى ناوترێ به‌رنامه‌ى چ���اک���س���ازى ،چ��ون��ک �ه ئ���هم���ه ت�ه‌ن��ی��ا هه‌ندێک ئیجرائاتى قانونیه و له هه‌وڵه سه‌ره‌تایه‌کانه ،له‌به‌رئه‌وه‌ى به‌رنامه‌ی چ��اک��س��ازى پێویسته ب�ه‌رن��ام�هی�ه‌ک��ى چ��ڕوپ��ڕب��ێ ،ب����ه‌اڵم ل���هو ب�هی��ان��ن��ام�هى سه‌رۆکى هه‌رێم سهیر ده‌که‌ین بۆچۆن و پ���رۆژه‌ک���ان���ى ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن ب�هه�ه‌ن��د وه‌رنه‌گیراوه. پێشیوایه «بۆ ئه‌وه‌ى به فعلى هه‌نگاوى چاکسازى بنێن ،پێویسته داموده‌زگاکانى هه‌رێمى ک��وردس��ت��ان ب�ه دام��ه‌زراوه‌ی��ی بکرێن و ئهو ده‌زگایانه‌ى بۆ چاکسازى و که‌مکردنه‌وه‌ى ناعه‌داله‌تى و گه‌نده‌ڵى پێکهێنراوه ،ئه‌وانه رێکبخرێن و چاودێرى بکرێن ،هه‌روه‌ها که‌سانى شیاو دوور له
هه‌ژموونى حزبی به‌ڕێوه‌ى ببات ،ئینجا ئێمه ده‌توانین بڵێین هه‌نگاومان ناوه و ده‌ستمان به چاکسازى کردووه. هۆگرچه‌تۆ ،ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �هرى رێکخراوى (رۆژ) وهک چ����االک����وان����ێ����ک له‌رێکخراوه‌کانى کۆمه‌ڵگاى مه‌ده‌نى بۆچۆنى خۆى خسته‌روو و رایگه‌یاند: وهک ه���ه‌ن���گ���اوى ی���ه‌ک���هم ک��ارێ��ک��ى ب���اش���ه ،ب����ه‌اڵم ه��ێ��ش��ت��ا پ��ێ��وی��س��ت��ى به روون��ى و شه‌فافیه‌تى زیاتر ههیه ،بۆ ئ �ه‌وه‌ى هاواڵتیان زیاتر دڵنیابن ،تاکو ئ��هو ک��اره‌ت�ه‌ن��ی��ا ل �ه‌چ��وارچ��ێ��وهى لیژنه تایبه‌ته‌کان قه‌تیس نه‌بێت ،چونکه تێبینى ده‌کرێت هه‌ندێک تاوانبار تاکو ئێستا ده‌ستگیرنه‌کراون که ل ه رووداوه‌ک��ان��ى ئه‌مدواییه داوای��ان له‌سه‌ر تۆمارکراوه و دادگ����اش داوای ک����ردوون ،به‌ڵکو هه‌ندێکیان پارێزگاریان لێده‌کرێت ،بۆیه پێویسته سه‌رۆکى هه‌رێم ته‌ده‌خول بکات بۆ ئه‌وه‌ى به‌فعلى سه‌روه‌رى یاسا هه‌بێت و راپۆرتى دووهم و سێیه‌مى هه‌نگاوى گه‌وره‌تر و عه‌مه‌لى ترى بهدواوه بێت. ه�هر لهمبارهیهوه په‌رله‌مانتار ئه‌ڤین ع��وم�هر ،له فراکسیۆنى کوردستانى (پ��ارت��ی) وت���ى :پێموایه دواى ئ �ه‌وه‌ى سه‌رۆکى هه‌رێمى کوردستان به‌ڵێنى به خه‌ڵکى کوردستاندا چاکسازى بکات و ب��ۆ ئ �هو مهبهسته لیژنه‌ى تایبه‌تى پ��ێ��ک��ه��ێ��ن��ا ،ب��ی��ن��ی��م��ان وهک ق��ۆن��اغ��ى ی��ه‌ک��هم ئ �ه‌ن��ج��ام �ه‌ک��ان��ى خ��س��ت �ه‌روو و وهک به‌یاننامه‌یه‌ک بۆ راى گشتى ب�ڵ�اوی���ک���ردهوه ،ئ �هم �هش هه‌نگاوێکى گ��رن��گ �ه ب����هو پ��ێ��ی �هى س���ه‌رک���رده‌ک���ان خ��ۆی��ان ب�هش��ێ��وهی�ه‌ک��ى راس��ت �ه‌خ��ۆ ک��ار ب��ۆ ئ�ه‌ن��ج��ام��دان��ى چ��اک��س��ازى ده‌ک���ه‌ن، به‌تایبه‌تى سه‌رۆکى هه‌رێمى کوردستان ه �ه‌رل �ه‌س �ه‌ره‌ت��اوه ئ���ه‌وه‌ی راگ�هی��ان��دب��وو ک�ه دژى گه‌نده‌ڵیه و ک��ارده‌ک��ات بۆ بنبڕکردنى و چاره‌سه‌رکردنى کێشه‌کان، بۆیه پێویسته په‌رله‌مان و حکومه‌تى
راپۆرت ساڵی دووهم ژماره 61 دووشه‌ممه 2711/3/30 - 2011/6/20
3
به‌اڵم ده‌بینین ده‌یانه‌وێ ئهو بابهته بکه‌نه پڕۆژیه‌ک بۆ سه‌رۆکى هه‌رێم ،بۆی ه پێموایه ئهمه خۆى له‌خۆیدا بهشێکه له پرۆسه‌ى گه‌نده‌ڵى. له‌سه‌ر ئهو بابهته حهمه سه‌عید حهمه عه‌لى ،ئه‌ندامى په‌رله‌مان له فراکسیۆنى یه‌کگرتووى ئیسالمى کوردستانیش پێیوابوو :ئهو چاکسازیانه‌ى سه‌رۆکى ه �هرێ��م��ى ک��وردس��ت��ان رای��گ �هی��ان��دوه و هه‌ندێکى به‌کردار ئه‌نجامداوه ،جێگاى ده‌ستخۆشی و رێزو سوپاسه ،به‌اڵم شتى لهوه گرنگتر و گه‌وره‌تر ههیه ،ئه‌گه‌ر به‌گوێره‌ى ئه‌وله‌ویه‌ت سه‌یرى بکه‌ین، ئه‌وا ئه‌وله‌ویه‌ت بۆ سیسته‌مى سیاسى و هه‌موارکردنى ده‌ستوره ،هه‌روه‌ها بۆ ده‌رک��ردن��ى چه‌ند یاسایه‌کى گرنگى نیشتیمانى س��ی��اس��ی ک��ه ب �هت �ه‌واف��ق ده‌ربچێت. حهمه سه‌عید وتیشی :پێموایه سه‌رۆکى ه �هرێ��م��ى ک���وردس���ت���ان ئ�����ازاده ل���ه‌وه‌ى چاکسازى له‌کوێ ده‌کات و داواى چی ده‌ک���ات ،ب �ه‌اڵم ئ�هو ش�هش (پاکێج)هى ئۆپۆزسیۆن ک�ه‌وه‌ک پ��رۆژه ئاراسته‌ى ه����ه‌ردوو ح��زب��ى ده‌س���ه‌اڵت���دارى ک���ردووه گرنگتر و گشتگیرتره ،چونکه ئهو nسه‌رۆکی هه‌رێم له‌کاتی خوێندنه‌وه‌ی قۆناغی یه‌که‌می چاکسازی فۆتۆ:سایتی سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێم پ��رۆژه‌ی�ه هه‌موو ب��واره‌ک��ان��ى گرتۆته‌وه ک �ه س��ه‌رچ��اوه‌ک��هى ل � ه پ����رۆژه ()22 ه �هرێ��م و ت����ه‌واوى چ��ی��ن و ت��وێ��ژه‌ک��ان سیاسیانه له‌گه‌ڵ راى گشتى ئهوهنده پێی ههیه ،بۆیه به بۆچوونى من ئهو خاڵه‌که‌ى ئۆپۆزسیۆن و په‌یامه‌که‌ى پاڵپشتى ه �ه‌ن��گ��اوى ل��ه‌وج��ۆره بکه‌ن ،هه‌وڵدانیه بۆچاره‌سه‌رکردنى کێشه‌کانى راگه‌یاندنه ته‌نیا بۆ ئهوهیه خه‌ڵک له س���ه‌رۆک���ى ه���هرێ���م و پ�����رۆژه ()17 بۆ ئ �ه‌وه‌ى به هه‌مووالیه‌کمان بتوانین کوردستان ،ه�ه‌روه‌ه��ا ئ�هو به‌یاننامه‌یه هه‌نگاوه‌کانى قۆناغى یه‌که‌م نه‌پێچێته‌وه خاڵیه‌که‌ى په‌رله‌مانى کوردستانه و کێشه‌کان چاره‌سه‌ر بکه‌ین. مامه‌ڵه‌کردنێکه بۆ بچوککردنه‌وه‌ى ئهو ک �ه ئ �هم��ڕۆ داواى ده‌رئه‌نجامه‌کانى داواک�����اری ب��ن �ه‌ڕه‌ت��ى خ��ۆپ��ش��ان��ده‌ران و ه چونک ن، ه ه کوردستاندا ه ل ى ه ڵیان ه ند ه گ کات. ه د ه ل مامۆستا د.ک��ام��ه‌ران ق��ه‌ره‌داغ��ى، مامۆستایانى ئایینى و زانکۆ وچین و ه ی ه ه زۆرگرنگ ى ه ل ه س ه م ڵێک ه کۆم ه کێش نابێت وتیشی: ران ه � �ام � ک د. ه مژار م ه ئ ر ه س زانکۆى سه‌اڵحه‌دین ،له توێژى رۆشنبیرانه .لهبهرئهوه ههرچهنده و ه �راو � خ پشتگوێ دا ه ک ه یاندن ه راگ ه ل کوردستان رێمى ه ه کانى ه بوو ه ک ه ڵ ه ک بۆچوونى خ��ۆى خسته‌روو رایگه‌یاند: هه‌رهه‌نگاوێک جێى ده‌ستخۆشیه ،به‌اڵم له راگ�هی��ان��دراوه‌ک�هى سه‌رۆکى هه‌رێم ب�ه‌دواى کۆمه‌ڵێک مه‌سه‌له‌ى بچوک له‌سه‌ر بنه‌مایه‌کى تاکه‌که‌سى مامه‌ڵه‌ى پێویست ب��وو ئ�هو هه‌نگاوه‌ى سه‌رۆکى ئاماژه به ده‌ستپێکردنى قۆناغى دووهم ده‌گ���ه‌ڕێ ،بۆ نمونه باسى چاکسازى ل�ه‌گ�هڵ بکرێت ،هه‌تاکو ئ�ه‌گ�هر ئهو هه‌رێم دواى رێکه‌وتنى پێنج حزبه‌که ده‌کات ،به‌اڵم به‌شێوه‌یه‌کى فعلى هێشتا ده‌کرێ له‌سه‌ر ئاستى به‌ڕێوه‌به‌رێک و کهسه سه‌رۆکى هه‌رێمى کوردستانیش بووایه ،بۆئه‌وه‌ى هه‌موو ئامانجه‌که له‌ناو به‌رهه‌مه‌کانى قۆناغى یه‌که‌م به‌دیار چه‌ند که‌سایه‌تیه‌ک ،ئه‌مه‌ش له‌گه‌ڵ بێت ،پاشان «ئ��ه‌وه‌ى سه‌رۆکى هه‌رێم ی�ه‌ک پ��رۆژه و بهرنامه ئاماده‌بکرایه نه‌که‌وتووه ،له‌الیه‌کى تر ئه‌وه‌نده‌ى ئهو خودى ئهو گۆڕانکاریان ه ناگونجێ که ک��ارى ل�ه‌س�هر ده‌ک���ات ،پێشتر هه‌موو و داخ��وازى سه‌رجه‌م چین و توێژه‌کانى به‌یاننامه‌یه هه‌وڵدانێکه بۆ مامه‌ڵه‌یه‌کى ئه‌مڕۆ کۆمه‌ڵگاى ک��وردى پێویستى خه‌ڵک باسى کردووه و ده‌سنیشانکراوه« له‌خۆ بگرتایه.
ل ه هه‌رێمى کوردستان ( )30سه‌رکرده‌ى بااڵی عێراق نیشته‌جێن
پێنج وه‌زیر و ( )10په‌رله‌مانتار و سه‌رۆکى په‌رله‌مان و کوڕى مالکیشی تێدایه ئاماده‌کار
راژان سه‌باح ج��ێ��گ��رى پ��ارێ��زگ��ارى هه‌ولێر ئاماژه به‌وه‌ده‌کات به‌شێکى زۆرى سه‌رکرده‌کانى عێراق روویان له پارێزگاکه‌یان ک��ردوه و ئه‌وه‌ش ده‌خ��ات �ه‌ڕوو هیچ یاسایه‌ک نیه رێگرى له کڕین و فرۆشتنى موڵکى کوردستان بگرێت له‌وان ،سه‌رۆکى لیژنه‌ى یاسایى له په‌رله‌مانیش ده‌ڵ��ێ��ت «ب��ارودۆخ��ى نائارامى ع��ێ��راق ئ �ه‌وان��ی��ان گه‌یاندوه‌ته هه‌ولێر».
ل �ه دواى س��اڵ��ى ()2006هوه به‌شێکى زۆرى سه‌رکرده‌کانى عێراق که خۆى له سه‌رۆکى حکومه‌تى عێراق نورى مالیکى و ک��وڕه‌ک��ان��ى و مه‌حمود مه‌شهه‌دانى سه‌رۆکى پێشووى ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌ران و سه‌رۆکى ده‌زگاى ئیسراو معراج و ئه‌یاد ع���ه‌الوى س�ه‌رۆک��ى کوتله‌ى عێراقیه و ( )10ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌ران که زۆربه‌یان سه‌ر به‌کوتله‌ى سه‌درن ،له‌گه‌ڵ پێنج وه‌زیرى کابینه‌ى پێشووى حکومه‌تى عێراقى له هه‌رێمى کوردستان نیشته‌جێن، ب�هش��ێ��ک��ى زۆرى چ���اودێ���ران���ى سیاسى پێیانوایه دواى رێکه‌وتنى ستراتیژى نێوان پارتى دیموکراتى کوردستان و یه‌کێتى نیشتمانى کوردستان و حزبى ده‌ع��وه و ئه‌نجومه‌نى ب��ااڵى ئیسالمى ل�ه ساڵى ( )2006لێشاوى هاتنى ماڵى سه‌رکرده ع��ێ��راق��ی�ه‌ک��ان ب��ۆ ه �هرێ��م��ى ک��وردس��ت��ان له‌به‌رزبوونه‌وه‌دایه ،ههرچهنده به‌شێکى زۆرى ئهو سه‌رکردانه به‌ویستى خۆیان خانوو و ڤێال ده‌کڕن له کوردستان ،به‌اڵم هاواڵتیانى هه‌رێمى کوردستان پێیانوایه ب �هش��ێ��ک ل���ه ک��ێ��ش �هى ن��ی��ش��ت�ه‌ج��ێ��ب��وون
په‌یوه‌ندى به‌و کڕین و فرۆشتنانه‌وه ههیه که دهوڵهمهنده عێراقیه‌کان رووی��ان ل ه کوردستان کردوه ،وێڕاى ئه‌وه‌ش پاساوى نائارامى عێراق واى کردوه که سه‌رکرده س��ی��اس��ی �ه‌ک��ان ل��ه ش��اره‌ک��ان��ى ه�هرێ��م��ى کوردستان نیشته‌جێبوون ئهو سه‌رکرده عێراقیانه به‌پشت به‌ستن ب�هو ماده‌یه‌ى ده‌س��ت��وره ک�ه ده‌ڵ��ێ��ت ه �هر هاواڵتیه‌کى عێراقى مافى خۆیه‌تى له هه‌ر شوێنێکى عێراق بیه‌وێت نیشته‌جێبێت کارده‌که‌ن بۆ ئ�ه‌وه‌ى نفوزیان له کوردستان زۆر بێت، به‌شێکى دیکه‌ى سه‌رکرده عێراقییه‌کان به خێزانه‌وه له واڵتى ئوردن و قه‌ته‌ره‌وه دێنه‌وه هه‌رێمى کوردستان. ل���ه‌س���هر ئ���هم ب��اب �هت �ه ش���ێ���روان ن��اس��ی��ح، سه‌رۆکى لیژنه‌ى یاسایى له په‌رله‌مانى کوردستان به (چه‌تر)ى راگه‌یاند ئه‌وان به شێوه‌یه‌کى فه‌رمى ئاگادارى هاتنى س�ه‌رک��رده عێراقیه‌کان نین بۆ هه‌رێمى ک���وردس���ت���ان ،ب����ه‌اڵم ل���ه چ���وارچ���ێ���وهى ده‌س��ت��ورى عێراقى ده‌ت��وان��ن ل�ه هه‌رێمى ک��وردس��ت��ان نیشه‌جێبن و وت��ى« :ئێمه ئ��ام��ارم��ان ن��ی�ه ک �ه چ �ه‌ن��د س �ه‌رک��رده‌ى ع��ێ��راق��ى هاتبنه ه�هرێ��م��ى ک��وردس��ت��ان، به‌اڵم به‌پێى ده‌ستور ده‌توانن ئاڵوگۆڕى شوێنى نیشته‌جێبوون بکه‌ن به‌ده‌ر له شارى که‌رکوک که تایبه‌تمه‌ندى خۆى ههیه، چونکه تایبه‌تمه‌ندى و ره‌وش��ى م��اده‌ی ( )140له‌و شاره ره‌چاو ده‌کرێت». ه�����ه‌روه‌ه�����ا رێ�����ب�����وار ک����ه‌ری����م وه‌ل�����ى، رۆژنامه‌نووس هۆکارى به‌لێشاو هاتنى س���ه‌رک���رده ع��ێ��راق��ی �ه‌ک��ان ب���ۆ ه�هرێ��م��ى ک���وردس���ت���ان ده‌ب��ه‌س��ت��ێ��ت��هوه ب���ه چ�ه‌ن��د پرسێکه‌وه ئهو به (چه‌تر)ى راگه‌یاند: هۆکارى هاتنى س�ه‌رک��رده عێراقیه‌کان بۆ ئ�هوه دهگهڕێتهوه که سه‌رکردایه‌تى کورد بایه‌خێکى ته‌واو به‌سه‌رکرده‌کانى
n
سه‌رکرده‌کانى عێراق به‌لێشاو ڕووله هه‌ولێر ده‌که‌ن
عێراق دهدهن وێڕاى ئه‌وه‌ى ئارامى شارى هه‌ولێر بۆ ئه‌وان باشترین هه‌له که تێیدا نیشته‌جێبن ،هه‌رئه‌وه‌ش بوو وایکرد هه‌ر له ئه‌یاد عه‌الوییه‌وه هه‌تا حازم شه‌عالن و عارف مه‌حمود و مه‌حمود مه‌شهه‌دانى و به‌ده‌یان په‌رله‌مانتارى عێراقى بێنه هه‌رێمى ک��وردس��ت��ان ،وتیشى« :که‌سایه‌تیه‌کى وهک ئه‌حمه‌د چه‌له‌بى له هه‌موو عێراق ب��ه‌دوای��دا ده‌گ����ه‌ڕان ه��ات��ب��وو ل �ه هاوینه ه����ه‌وارى دوک���ان دان��ی��ش��ت��ب��وو له‌کاتێدا هاتنى ئهو هه‌موو سه‌رکرده عێراقیه هیچ سودێکى بۆ هه‌ڵوێستى سیاسى هه‌رێم و پێگه‌ى نابێت ،چونکه ئهو سه‌رکردانه‌ى ع��ێ��راق ل �ه س��اڵ��ى ( )1992ل �ه هه‌ولێر بانگه‌شه‌ى فیدراڵیان ده‌کرد ئێستا دواى
( )19ساڵ ده‌ڵێن کورد مافى فیدراڵى نیه». ئهو رۆژنامه‌نووسه درێژه‌یدا به قسه‌کانى و ئ��ام��اژه‌ى ب���ه‌وه‌دا به‌هۆى ده‌وڵه‌مه‌ندى ئهو سه‌رکرده عێراقیانه‌وه به ئ��اره‌زووى خ��ۆی��ان ل �ه ک��وردس��ت��ان خ��ان��و و یه‌که‌ى نیشته‌جێبوون ده‌کڕن ،به‌اڵم ئهو زه‌وی و خانوانه‌ى حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان به دیارى ده‌یانداتێ زیاده‌ڕه‌ویه وتیشى: «ک���ه‌س���ای���هت���ی���ه‌ک���ى وهک م �ه‌ح��م��ود م �هش��ه �ه‌دان��ى ل �ه‌س �هر ش �ه‌ق��ام��ى گ��واڵن له هه‌ولێر دوو خانووى ههبووه و نورى مالیکى و ک��وڕه‌ک��ان��ى ل �ه ک��وردس��ت��ان خانوو و موڵکیان کڕیووه». به‌شێکى زۆرى نیگه‌رانى چ��اودێ��ران��ى
سیاسى کوردستان و رۆژنامه‌نوسان له‌سه‌ر کڕینى ئ �هو خ��ان��وو زه‌وی��ان �هى مه‌حمود مه‌شهه‌دانى بوو که له هه‌ولێر کڕیویه‌تى، چونکه پێشووتر ل�ه چاوپێکه‌وتنێکى رۆژن��ام �ه‌ن��ووس��ى ل �ه گ��ۆڤ��ارى (لڤین) سوکایه‌تى به ئه‌ندامانى کورد کردبوو له به‌غداد له کاتێکدا له‌ماوه‌ى سه‌رۆکایه‌تى په‌رله‌مانى نه‌یهێشت به‌شێکى زۆرى ئهو پرۆژه یاسایانه ده‌نگى له‌سه‌ر بدرێت که به‌الى هاوپه‌یمانى کوردستانهوه جێگاى په‌سه‌ند بوون. ت��ان��ی��ا ت���هڵ���ع���هت ،ئ���ه‌ن���دام���ى ل��ی��ژن �هى پ���هی���وهن���دی���ه‌ک���ان���ى دهرهوهى پ��ێ��ش��ووى ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌رانی عێراق به (چه‌تر) ى راگه‌یاند ئه‌وان زانیارى ته‌واویان ههیه
ل �ه‌س �هر هاتنى س��ه‌رک��رده عێراقیه‌کان بۆ هه‌رێمى کوردستان ،ب�ه‌اڵم هۆکارى هاتنه‌که‌یان به پله‌ى یه‌که‌م په‌یوه‌ندى ب���هب���وارى ئ �هم��ی��ن �هوه ه �هی �ه و ب�ه‌پ��ل�هى دووه‌میش هه‌رێمى کوردستان بهشێکه له عێراق و ئه‌وان نایانه‌وێت له عێراق بچنه دهرهوه ه�هر بۆیه به‌پێى زان��ی��ارى ئ�ه‌وان ئ �هو س �ه‌رک��ردان �هى ه��ات��وون ب��ۆ هه‌رێمى ک��وردس��ت��ان خ��ێ��زان�ه‌ک��ان��ی��ش��ی��ان ل�ه‌گ�هڵ خۆیانهێناوه وتى« :به‌پێى زانیارى ئێمه ن��زی��ک�هى ( )30س��ه‌رک��رده‌ى پ��ای�ه ب �ه‌رز ل �ه س �ه‌رک��رده‌ک��ان��ى ع��ێ��راق ل �ه هه‌رێمى کوردستان نیشته‌جێن و به‌شێکى زۆرى وه‌زیره‌کانیش به ماڵهوه روویان له هه‌رێمى کوردستان ک��ردووه و له‌گه‌ڵ به‌شێکى دیکه‌ى په‌رله‌مانتاره‌کانى خولى پێشوو له ئێستاشدا به‌شێکیان به دواى شوێنى نیشته ج��ێ��ب��وون ده‌گ��ه‌ڕێ��ن ل �ه هه‌رێمى کوردستاندا». ئ���هو ئ �ه‌ن��دام �هى پ��ێ��ش��ووى ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌ران پۆلێنى سه‌رکرده‌کان به موڵکه‌وه دابه‌شى دووبه‌ش ده‌کات :یه‌که‌م ئه‌وانه‌ى خانویان نیه و کرێچین دووهم ئه‌وانه‌ى موڵکیان ههیه و خاوه‌نى خانوى خۆیانن. ل �هم��ب��ارهی �هوه ت��اه��ی��ر ع��هب��دواڵ جێگرى پ��ارێ��زگ��ارى ه �ه‌ول��ێ��ر ده‌رب�����ارهى شوێنى نیشته‌جێبوونى ئ �هو س �ه‌رک��ردان �ه وت��ى: «له هه‌ر هاتنێکى سه‌رکردایه‌تى عێراق بۆ هه‌ولێر الیه‌نى په‌یوه‌ندیدار ئاگادار ده‌کرێنه‌وه و ئهو هاواڵتیانه‌ش که دێن ئیجرائاتى یاساییان له‌گه‌ڵ ده‌کرێت». ج��ێ��گ��رى پ���ارێ���زگ���ارى ه �ه‌ول��ێ��ر ئ���ه‌وه‌ش ده‌خ���ات���ه‌ڕوو هیچ ی��اس��ای�ه‌ک رێگرنیه له‌وه‌ى ئهو به‌رپرس و هاواڵتیه عێراقیانه‌ى خ��وارو ن��اوه‌ڕاس��ت ل�ه ک��وردس��ت��ان خانوو موڵک بکڕن ،چونکه به‌پێى ده‌ستورى عێراقى ئهو مافه‌یان پێدراوه.
راپۆرته هه‌واڵ
ساڵی دووهم ژماره 61 2010/11/8 ممهه‌ممه دووش 2711/3/30 - 2011/6/20 دووشه
4
چه‌تر
زانیار داقوقى عه‌ره‌به‌کانى که‌رکوک ئاماژه بۆ ئهوه ده‌که‌ن ،ماده‌ى ( )140مردوو ه و مردوش زیندوو نابێته‌وه، کورده‌کانیش ده‌ڵێن ،ماده‌ى ( )140زیندووه و به هیچ جۆرێک نامرێت ،به‌اڵم تورکمانه‌کان له‌گه‌ڵ جێبه‌جێکردنى ماده‌که‌دان و داواى جێبه‌جێکردنى ده‌که‌ن.
محه‌مه‌د خزر جبورى ،ئه‌ندامى لیستى ع���ه‌ره‌ب���ى ل���ه ئ �ه‌ن��ج��وم �ه‌ن��ى پ��ارێ��زگ��اى که‌رکوک به (چه‌تر)ى وت« :ماده‌ى ( )140الى ع��ه‌ره‌ب��ى ک��ه‌رک��وک به م��ردوو ده‌زان��رێ��ت ،چونکه له ()2007 هوه ئهو ماده‌یه مردووه ،ئێمه‌ى عه‌ره‌ب له
تورکمان :داواى جێبه‌جێکردنى ده‌که‌ین
عه‌ره‌ب ده‌ڵێن مادده‌ى ( )140مردو ه و کورد ده‌ڵێن زیندوه که‌رکوک ،رێگه ناده‌ین ماده‌ى ()140 جێبه‌جێ بکرێت ،هه‌رچه‌ند زۆربه‌ى الیه‌ن ه عێراقیه‌کان سودى لێده‌بینن ،به‌اڵم ئێمه پێمانوایه ئهو ماده‌یه مردووه و مردووش زیندوو نابێته‌وه». ته‌حسین که‌هیه ،ئه‌ندامى لیژنه‌ى ماده‌ى ( )140و نوێنه‌رى تورکمان له ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى که‌رکوک ،ده‌ڵێت :ئێمه وهک نه‌ته‌وه‌ى تورکمان له‌گه‌ڵ جێبه‌جێکردنى ماده‌ى ()140داین و به هیچ جۆرێک دژى نین ،چونکه به‌پێى بڕگه‌کانى ئهو م��اده‌ی �ه ،س�ه‌رج�هم مافه زهوت��ک��راوه‌ک��ان دهگهڕێتهوه بۆ تورکمان ،له‌به‌رئه‌وه‌ى له سه‌رده‌مى رژێمى پێشوو کورد و تورکمان مافیان زه‌وتکرابوو. ئ������ه‌وه‌ش ده‌ڵ����ێ����ت« :داوا ل���ه الی �ه‌ن �ه کوردییه‌کان ده‌که‌ین ،بۆئه‌وه‌ى ئاڵۆزى ل�ه‌ن��ێ��وان ک���ورد و ت��ورک��م��ان نه‌مێنێت، پێش ئه‌وه‌ى راپرسى ده‌ستپێبکات ،ئه‌وه‌ى
خه‌ڵکى شارهکه نیه ئاشکرا بکرێت و دووربخرێته‌وه ،تا بتوانرێت هه‌ڵبژاردنى پ��ارێ��زگ��ا ئ�ه‌ن��ج��ام��ب��درێ��ت ،ئێمه هیچ مه‌ترسیمان ل�ه جێبه‌جێکردنى م��ادهى ( )140نیه ،به پێچه‌وانه‌وه تورکمان پشتگیرى لێده‌کات ،چونکه تورکمان توشى ئاواره‌یى و ده‌ربه‌ده‌ریى و زیندانی و زه‌وتکردنى زهوى و زاریان بوون ،به‌ڵکو ب�هه��ۆى ئ �هو م��اده‌ی �هوه مافه‌کانیان بۆ بگه‌ڕێته‌وه». ئه‌وه‌ش ده‌خاته‌ڕوو :ناکۆکى نێوان ئێمه و ک��ورد ئ�ه‌وه‌ی�ه ،ک��ورده‌ک��ان ده‌یانه‌وێت ک �ه‌رک��وک ب��گ�ه‌ڕێ��ت�هوه س �هر هه‌رێمى کوردستان ،به‌اڵم ئێمه ده‌مانه‌وێت سه‌ر به حکومه‌تى ناوه‌ندى بێت. له‌الیه‌کى ت��رهوه ره‌م �ه‌زان حاجى ره‌شید، س��ه‌رپ��ه‌رش��ت��ی��ارى پ �هی��وهن��دی��ی��ی �ه‌ک��ان��ى تورکمان له مه‌ڵبه‌ندى یه‌کێتى نیشتمانى کوردستان له که‌رکوک رایده‌گه‌یه‌نێت:
«م���ادهى ( )140تا ئێستا زی��ن��دووه و به هیچ جۆرێک نامرێت ،چونکه تا ئێستا حکومه‌ته‌که‌ى مالکى پابهنده له‌سه‌ر جێبه‌جێکردنى ،هه‌ر الیه‌نێکیش دژى ماده‌ى ()140ن با بچن له دادگاى ف��ی��دراڵ��ى داواى راگ��رت��ن��ى ئ �هو ماده‌یه بکه‌ن ،نه‌ک له راگه‌یاندنه‌کانه‌وه داواى نه‌مانى بکه‌ن». راشیده‌گه‌یه‌نێت :ماده‌ى ( )140به سێ قۆناغ کۆتایى به کاره‌کانى ده‌هێنێت، قۆناغى یه‌که‌م گ �ه‌ڕان �ه‌وه‌ى موڵک و ماڵى ئهو که‌سانه‌ى که لێیان داگیرکراوه، ل��ه‌گ��هڵ گ���ه‌ڕان���دن���ه‌وه‌ى ئ����اواره‌ک����ان و ن����اردن����ه‌وه‌ى ه����اورده‌ک����ان و ق���ه‌ره‌ب���ووى زی��ان لێکه‌وتوان ،قۆناغى دووهم ئامار ده‌ک��رێ��ت ،قۆناغى سێیه‌م راپرسییه‌کى گشتى ل �ه‌ون��اوچ��ان �هدا ئه‌نجامده‌درێت بۆئه‌وه‌ى که‌رکوک بخرێته سه‌ر هه‌رێمى کوردستان یان نا.
n
ه ئاڵۆزکراوه‌که‌ی عێراق که‌رکوک ،کێش
کۆمه‌ڵ :چه‌ندین باره‌گامان الى یه‌کێتیی ه یه‌کێتى :ئه‌وان ئهو باره‌گایانه‌یان ل ه کوێ ده‌ست که‌وتووه؟ ئاماده‌کار ئاراس عوسمان به‌رپرسێکى کۆمه‌ڵى ئیسالمى باس له‌و ه ده‌کات ،نزیکه‌ى ( )10باره‌گایان ب ه «رێکه‌وتن» داو ه ب ه یه‌کێتى و تا ئێستا وه‌ریان نه‌گرتوه‌ته‌وه ،وته‌بێژى یه‌کێتیش ده‌ڵێت :ناتوانم بڵێم ئهو باره‌گایان ه ته‌سلیم ده‌که‌ینه‌و ه یاخود نا.
فه‌خره‌دین ق��ادر ،ئه‌ندامى سه‌رکردایه‌تى و ب �ه‌رپ��رس��ى پ�هی��وهن��دی�ه ناوخۆییه‌کانى کۆمه‌ڵى ئیسالمى کوردستان ،ب ه (چه‌تر) ى راگ�هی��ان��د :له پێش رووخ��ان��ى رژێ��م و
موشه‌کبارانى ن��اوچ�ه‌ک��ان��ى ه �ه‌ورام��ان، ب�ه رێکه‌وتنامه‌یه‌ک ئ �هو ناوچانه‌مان به‌جێهێشت ب��ۆ داره‌ش��م��ان � ه و پ��ش��دهر ،ل ه به‌نده‌کانى ئهو رێکه‌وتنامه‌یه‌ى نێوان ئێم ه و یه‌کێتى بڕیار بوو دواى شه‌ش مانگ ب��اره‌گ��اک��ان��م��ان ب��ۆ ب��گ��ێ��ڕن�هوه ،ب���ه‌اڵم تا ئێستا هیچ یه‌کێک له‌و باره‌گایانه‌مان پێنه‌دراوه‌ته‌وه. وتیشى :باره‌گاکانمان زۆر بوون له خورماڵ و هه‌ڵه‌بج ه و سیروان ،که ئێستا هه‌ندێکى ک��اروب��ارى حکومى تێدا به‌ڕێده‌کرێت و هه‌ندێکى ڕووخێنراوه ،یه‌کێتى نیشتمانى بهرپرسیاره ل ه هه‌موو ئهو باره‌گایانه‌مان و ته‌سلمى ئه‌وانمان کرد بۆ ماوه‌ى شه‌ش
مانگ ،به‌اڵم ئهوه زیاتر ل ه هه‌شت ساڵ ه پێمان نه‌دراوه‌ته‌وه. ئه‌وه‌شى وت :پێمان باش نیه له‌م قۆناغه‌دا ئ���هم ب��اب�هت� ه ب��وروژێ��ن��رێ��ت ،ل �ه کاتێکى ئاساییدا بێت باشتره ،پێش ()17ى شوبات ل�ه‌گ�هڵ مه‌کته‌بى سیاسى دانیشتین و قسه‌مان له‌باره‌ى کردنه‌وه‌ى باره‌گایه‌کمان ک��رد ل � ه ن��اوچ �هى خ��ورم��اڵ ،ب���ه‌اڵم ئهو رووداوانه هاتن ه پێش ،لهبهرئهوه ئێستا قس ه له‌سه‌ر کۆى سیستمى حکومڕانى و ئه‌داى حکومه‌ت و په‌رله‌مان ههیه ،پێموایه ئێستا کێش ه و گرفتى هه‌نوکه‌یى گرنگتر هه‌ی ه له‌به‌رامبه‌ر یه‌کێتى و پارتیدا وهک هێزى ئۆپۆزسیۆن بیخه‌ینه‌ڕوو.
ل�ه‌گ�هڵ ئ���ه‌وه‌ى ح�هم�هى حهمه سه‌عید، به‌رپرسى مه‌ڵبه‌ندى ()28ى یه‌کێتى ل ه هه‌ڵه‌بجه‌ى شه‌هید ئاماده نه‌بوو له‌م باره‌یه‌و‌ه قسه بکات ،به‌اڵم ئازاد جوندیانى ،وته‌بێژى مه‌کته‌بى سیاسى یه‌کێتى وتى :له ئێستادا ئێم ه س�ه‌رق��اڵ��ى ئ �ه‌وه‌ی��ن ه��هر م��وڵ��ک و ماڵێک ل�ه‌الى ئێمه‌یه بیگه‌ڕێنینه‌وه بۆ حکومه‌ت ،زۆر ئاگادارى ئهو باره‌گایانه‌ى ک��ۆم�هڵ��ى ئیسالمى نیم ل��هو ن��اوچ��ان�ه، ب�ه‌اڵم ئ �ه‌وان ئهو باره‌گایانه‌یان ل ه کوێ ده‌س��ت��ک �ه‌وت��ووه؟ موڵکى حکومه‌ت ه یان خۆیان دروستیان ک��ردوه ی��ان کڕیویانه، ی��اخ��ود ت��ا چ �ه‌ن��د ح �ه‌ق��ى ئ���ه‌وه‌ی���ان هه‌ی ه وه‌ریبگرنه‌وه ،لهبهرئهوه ناتوانم بڵێم ئهو
باره‌گایانه‌یان ته‌سلیم ده‌که‌ینه‌و‌ه یاخود نا، دهکهوێته سه‌ر ئه‌وه‌ى بانگه‌شه‌که‌ى ئه‌وان تا چه‌ند راسته. س��م��ک��ۆ س����االر م��وش��ی��ر ،ب���ه‌ڕێ���وه‌ب���هرى ن��اح��ی �هى خ���ورم���اڵ ل���هو ب���ارهی���هوه وت��ى: هیچ ب��اره‌گ��ای�ه‌ک��ى ک��ۆم�هڵ��ى ئیسالمى له‌ژێر ده‌ستى حکومه‌تدا نیه له ناحیه‌ى خورماڵ ،ئه‌گه‌ر ئ �ه‌وان زانیاریان له‌الی ه بابێن په‌یوه‌ندیمان پێوه ب��ک�ه‌ن ،ئ�ه‌وه‌ن��دى زانیاریشم هه‌بێت ئهو باره‌گا و خانوانه‌ى موڵکى کۆمه‌ڵى ئیسالمى بووه یه‌کێتى بۆى بژاردون ،جیاواز له‌و خانوانه‌ى خۆیانى تێدان. رێ��ب��از حسێن س��اڵ��ح ،وهک پ��ارێ��زه‌رێ��ک
ب���ۆچ���ون���ى« :ئ�����هو م���وڵ���ک���ان���هى ک ه گ �ه‌ڕێ��ن��راوه‌ت �هوه ب��ۆ حکومه‌ت زۆر زۆر ک�هم��ن و شتێکى س��اده‌ی��ه ،ب��ۆی� ه شتى گ�ه‌وره‌ت��ر هه‌بوو وهک ئ�هو هه‌موو دۆنم زه‌وییه‌ى فرۆشراون ب ه به‌رپرسانى حزبی. هه‌ر لهوبارهیهوه کاوه مه‌حمود ،وته‌بێژى حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان وت��ى :بۆ گه‌ڕاندنه‌وه‌ى ئهو موڵکان ه هه‌موو حزب و الیه‌نێک ده‌گرێته‌وه ،به‌پێى ئهو بڕیاره‌ى له سه‌رۆکایه‌تى ئه‌نجومه‌نى وه‌زی��ران �هوه ده‌رچ������ووه ،ل��ه دواى راپ���ه‌ڕی���ن���هوه ه �هر موڵکێک ده‌ستى به‌سه‌ردا گیرابێت له‌الیه‌ن هه‌ر حزب و الیه‌ن و که‌سایه‌تیه‌که‌و‌ه ده‌بێت راده‌ستى حکومه‌تى بکاتهوه.
فرۆشتنى گۆشتى هندى فرۆشتنى تلیاکه ئۆجه‌الن :ده‌رفه‌تی چاره‌سه‌رى هاتوه‌ت ه ئاراوه چه‌تر
کاوه حسێن د .عه‌باس عه‌لى ،به‌ڕێوه‌به‌رى گشتى سامانى ئاژه‌ڵ‌و ڤێتێرنه‌رى له وه‌زاره‌تى کشتوکاڵ رایگه‌یاند، ساڵى ( )2005گۆشتى هندى یه‌کالیه‌نه له سلێمانى قه‌ده‌غه کراوه ،چونکه ئهو گۆشته خراپه‌‌و گۆشتى گامێشى پیره له هندستان هیچ بڕوانامه‌یه‌کى نێوده‌وڵه‌تى پێنه‌دراوه.
د.ع �هب��اس عه‌لى ب��ۆ (چ �هت��ر) ئ��ام��اژه‌ى ب �ه‌وه‌ک��رد ،ئ �هو گۆشته ب��ۆ ته‌ندروستى م��رۆڤ خراپه ،چونکه ماده‌یه‌کى زۆر (حافیزاتى نه‌تراتى س��ۆدی��ۆم)ى تێدایه، که دهبێته ه��ۆى دروستبوونى نه‌خۆشى شێرپه‌نجه (سه‌ره‌تان) له مرۆڤدا ،له‌گه‌ڵ دروستبوونى چه‌ندین نه‌خۆشى تردا ،به‌اڵم بهداخهوه ئهو گۆشته له عێراقه‌وه دێته
هه‌رێمى کوردستان ،وتیشى« :هه‌وڵمانداوه پشکنینى بۆ بکه‌ین له دهرهوهى واڵت، ئێستا ده‌رئه‌نجامى پشکنینه‌که ده‌رکه‌وتووه له هه‌رێمى کوردستان باڵوکراوه‌ته‌وه ،بۆ م��اوه‌ى سێ مانگه ئهو گۆشته قه‌ده‌غه ک�����راوه ،ده‌رئ �ه‌ن��ج��ام��ى پشکنینه‌که‌ش ئ��اراس��ت�هى وه‌زاره‌ت����ى کشتوکاڵى عێراق ک���راوه ،ه��اوک��ات ئه‌وانیش به هاوکارى وه‌زاره‌ت����ى ته‌ندروستى ع��ێ��راق ک��ارى بۆ ده‌ک �ه‌ن ،ب�ه‌اڵم وادی��اره حکومه‌تى عێراق ناتوانێت کۆنترۆڵى بکات ،چونکه بڕوام وایه ده‌بێت سه‌رچاوه‌ى هێنانى کۆنترۆڵ بکرێت». ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �هرى گشتى س��ام��ان��ى ئ���اژه‌ڵ و ڤ��ێ��ت��ێ��رن�هرى ل �ه وه‌زاره‌ت�����ى ک��ش��ت��وک��اڵ‌و س�ه‌رچ��اوه‌ک��ان��ى ئ��اوى حکومه‌تى هه‌رێم باسى له‌وه‌شکرد ،ئهو گۆشته کاتێک دێ���ت���ه ع���ێ���راق���هوه ،ل����هو رێ��گ �هی �هش �هوه دێته هه‌رێمى ک��وردس��ت��ان�هوه ،ب��ه‌اڵم له سنووره‌کانى هه‌رێم چاودێرى ڤێتێرنه‌رى
ههیهو ناهێڵن ئهو گۆشته بێته ههرێمهوه، ئه‌وه‌شى دێته ههرێمهوه به رێگه‌ى نایاسایى دێته ههرێمهوه ،له‌به‌رئه‌وه‌ش راسته‌وخۆ له ماڵه‌کان ده‌یشارنه‌وه ،ناوێرن له دوکانه‌کان هه‌ڵى بگرن. ئ �ه‌وه‌ش��ى خ��س��ت�ه‌ڕوو ئ �هو گۆشته رێگه پ��ێ��ن �ه‌دراوه ،م��ام�هڵ�ه پ��ێ��وهک��ردن��ى وهک م��ام�هڵ�ه‌ک��ردن وای���ه ب �ه ت��ل��ی��اک�هوه ،هه‌ر که‌سێکیش ب�ه گۆشته‌که‌وه ده‌ستگیر ب��ک��رێ��ت گ��ۆش��ت��ه‌ک��ه ده‌س��ت��وت��ێ��ن��رێ��ت و غ���ه‌رام���هی���ش ده‌ک����رێ����ت ،وت��ی��ش��ى: «بێویژدانییه‌که لهوهدایه هه‌ندێک کهس ده‌یفرۆش و چێشتخانه‌کان ئهو گۆشته به‌کارده‌هێنن». هێماى به‌وه‌شکرد ،له هه‌رێمى کوردستان کارده‌که‌ن بۆ رێگرى له‌و جۆره گۆشته، ه�ه‌روه‌ه��ا ه�هر گۆشتێکى دیکه‌ش بێته هه‌رێمى کوردستان پشکنینى بۆ ده‌کرێت پ��اش دڵ��ن��ی��اب��وون ل �ه گۆشته‌که پاشان رێگه‌ى پێده‌درێت بێته هه‌رێم.
چه‌تر
ئاژانسه‌کان له دوا چاوپێکه‌وتنیدا له‌گه‌ڵ پارێزه‌ره‌کانى (عه‌بدوڵاڵ ئۆجه‌الن) رایگه‌یاند ،رۆژى ()14ى ئه‌م مانگه له‌گه‌ڵ شاندێکى ده‌وڵه‌تى تورکیا کۆبوه‌ته‌وه ،ئاماژه بۆ ئه‌وه‌ش ده‌کات ،ده‌توانرێت بوترێت «ده‌رفه‌تى پێویست» بۆ چاره‌سه‌رى هاتوه‌ته ئاراوه.
ئۆجه‌الن وتى« :دیدارم له‌گه‌ڵ شانده‌که‌ى دهوڵ����هت ئ�ه‌ن��ج��ام��دا ،ب��اب�هت��ی س�ه‌ره‌ک��ی دی��داره‌ک �ه چ��اره‌س �ه‌ری ل�ه‌س�هر بنه‌مای ده‌ستوری بنه‌ڕه‌تی دیموکراتی بوو ،بۆ چ��اره‌س �ه‌ری تا ئێستا م��رۆڤ ده‌توانێت بڵێت ده‌رف �هت��ی پێویست خوڵقێندراوه، ده‌ب��ێ به‌ده‌په و ب �ه‌ره‌ی ره‌ن��ج ل�هو ب��واره‌دا به‌رپرسیارێتى بخه‌نه ئ�ه‌س��ت��ۆى خۆیان و ب��اش تێبگه‌ن و روڵ��ی خۆیان بگێڕن،
ده‌ب��ێ له ناو ب �ه‌ره‌ی ره‌نجدا ده‌سته‌یه‌ک یان کۆمیسیونێک ساز بکرێ و ده‌ست به خه‌باته‌کانی ئاماده‌کردنی ده‌ستوری بنه‌ڕه‌تی بکه‌ن». ئۆجه‌الن ئه‌وه‌شى وتووه :له ئێستادا شه‌ڕی شۆڕشگێڕانه‌ی گه‌ل به بنه‌ما ناگرین، پ��رۆس��هی ئ��ای��ن��ده پ��رۆس��هی ده‌س��ت��وری دیموکراتییه ،من ئ�هوه وهک پرۆسه‌ی چاره‌سه‌ری ده‌ستوری دیموکراتی به‌ناو ده‌که‌م ،هه‌ر بۆ ئه‌وه‌ش ئێستا ئه‌رکێکی گرنگ ده‌ک�ه‌وێ��ت�ه سه‌رشانی ب�ه‌ده‌پ�ه و پێکهاته‌کانی تری به‌ره‌که. ل�ه ب���ارهى حکومه‌تى نوێشه‌وه ئۆجه‌الن وتى :ده‌وترێت بۆ دامه‌زراندنی حکومه‌تی ن��وێ و ک��اروب��اره‌ک��ان��ی پ�ه‌رل�هم��ان کات پێویسته ،له‌به‌رامبه‌ر ئهوه منیش ده‌ڵێم، ئه‌وه‌ی که زیاترین قورسایی ده‌خاته سه‌ر پرسه‌که درێژکردنه‌وه‌یه‌تى ،درێژکردنه‌وه‌ی دۆخ �ه‌ک �ه زۆر م�هت��رس��ی��داره و زی���ان به پ��رس�ه‌ک�ه ده‌گ �ه‌ێ��ن��ێ��ت ،ب �ه‌رده‌وام��ب��وون��ی
ه�هڵ��م�هت�ه س�ه‌رب��ازی��ی�ه‌ک��ان��ی��ش رێ��گ �ه ل ه ب �ه‌رده‌م کوشتنی مرۆڤه‌کاندا دهکاتهوه، ه �ه‌رچ �ه‌ن��ده ئ���هم ره‌وش����ه درێ��ژب��ک��رێ��ت�هوه شانسی چاره‌سه‌ریش که‌م دهبێتهوه. ئه‌وه‌شى خستۆته‌ڕوو :ئه‌گه‌ر هێرشه‌کان به‌ده‌وام بن ،ئه‌وا کۆما جڤاکێن کوردستان ل�ه‌س�هر بنه‌مای پاراستنی ڕهوا ،وه‌اڵم دهدات����هوه ،ده‌ب��ێ��ت ل�هب�ه‌رام��ب�هر ئه‌گه‌ری ش���ه‌ڕدا رێ��وش��وێ��ن بگیرێته‌به‌ر ،ئه‌گه‌ر ده‌ستگیرکردن و گرتن ب����ه‌رده‌وام بێت، ئ�ه‌وک��ات مافی که‌جه‌که‌شه که وه‌اڵم بداته‌وه. له‌باره‌ى ئ �ه‌وه‌ش که ئ�ه‌ردۆغ��ان وتبووى، ئ �ه‌گ �هر ئ��ۆج �ه‌الن ل �ه س��ه‌رده‌م��ى ئێمه‌دا بگیرایه ل �ه‌س��ێ��داره‌م��ان دهدا ،ئ��ۆج�ه‌الن وتى :من به سیاسه‌ته شه‌ڕخوازییه‌کانی ئه‌ردۆغان ناوروژێم ،ئهو ههڵوێسته نابێته هۆی ئه‌وه‌ی من بڕیاری شه‌ڕ بده‌م ،ده‌بێت پارتى داد و گه‌شه‌پێدان (ئاکه‌په) ئهوه باش بزانێت و له من تێبگات.
ده‌که‌ون ه ره‌وشێکى دژواره‌وه
په‌نابه‌ران ل ه ئوسترالیا :به‌رپرسانى که‌مپه‌کانمان نازانن کوردستان ل ه کوێیه چه‌تر هه‌ژار ته‌ها که‌مپى (ڤیالهوود) یه‌کێک ه ل ه که‌مپه‌کانى په‌نابه‌ران (ئوسترالیا) ک ه تێیدا زیاتر ل ه ( )500په‌نابه‌رى ب ه ره‌گه‌ز کورد و عێراقى و ئێرانى بۆ کاتێکى نادیار ل ه چاوه‌ڕوانى وه‌رگرتنى مافى په‌نابه‌رێتیدان.
ل ه چاوپێکه‌وتنێکدا له‌گه‌ڵ ژماره‌یه‌ک په‌نابه‌رى ک��وردى ئهو که‌مپه ،په‌نابه‌ران نیگه‌رانى خۆیان ده‌بڕى به‌رامبه‌ر به مامه‌ڵ ه و هه‌ڵسوکه‌وتى به‌رپرسانى که‌مپه‌که‌یان و وتویانه به‌رپرسانى که‌مپه‌که نازانن
ک��وردس��ت��ان ل� ه کوێی ه ل�ه‌س�هر نه‌خش ه و تاوانباریان ک��ردن ب��ه‌وه‌ى که ئاماده‌نین گوێ ل ه کێشه‌کانیان بگرن. پ�ه‌ن��اب�هرێ��ک��ى ک���ورد ده‌ڵ��ێ��ت« :ساڵێک و دوو مانگه له‌ناو ئ�هم که‌مپه‌م و قه‌د نه‌متوانیوه ل ه ( )20خوله‌ک زیاتر له‌گه‌ڵ پارێزه‌ره‌که‌م دابنیشم». م��اوه‌ى هه‌شت مانگ به‌سه‌ر کاره‌ساتى خۆکوشتنى په‌نابه‌رێکى عێراقى به ره‌گه‌ز ع�ه‌ره‌ب ب ه ناوى (ئه‌حمه‌د ئه‌لعه‌قه‌بی)دا تێپه‌ڕیوو‌ه و تا ئێستا حکومه‌تى ئهو واڵت ه ئاماده نیه هیچ لێدوانێک لهوبارهیهوه بدات.
ئه‌حمه‌د ئه‌لعه‌قه‌بی ئهو په‌نابه‌ر‌ه عێراقی ه ب���وو ،ک �ه ل �ه تشرینى ی �ه‌ک �هم��ى ساڵى راب�����ردوودا ب � ه په‌تێک ل � ه یه‌کێک ل ه گه‌رماوه‌کانى که‌مپه‌که‌دا خۆى خنکاند ل� ه پ��اش ب��ێ ئومێدبوونى ل� ه وه‌رگرتنى مافى په‌نابه‌رێتى له ئوسترالیا. ب �ه‌پ��ێ��ى ش��ای �هت��ح��اڵ �ه‌ک��ان��ى رووداوه‌ک������� ه پاسه‌وانه‌کانى که‌مپه‌ک ه نه‌یانتوانیوو‌ه گیانى ئهو کهس ه ل ه مردن رزگار بکه‌ن و تووشى جۆرێک له شڵه‌ژان بوون کاتێک ئ��اگ��ادارک��راون �هت �هوه ل���ه‌وه‌ى په‌نابه‌رێک ده‌یه‌وێت خۆى بکوژێت. سه‌رجه‌م په‌نابه‌رانى که‌مپى (ڤیالهوود)
ئهو په‌نابه‌رانه‌ن ک ه ب ه شێوه‌یه‌کى نایاسایى گه‌شتونه‌ته ئ�هو واڵت �ه ،مانگى راب��ردوو س���ه‌رۆک وه‌زی��ران��ى ئوسترالیا (جولیا گیالرد) رایگه‌یاند ،ک ه ئهو په‌نابه‌رانه‌ى ب � ه ب �ه‌ل �هم ده‌گ �ه‌ن �ه ئ��اوه‌ک��ان��ى ئوسترالیا ده‌گوازرێنه‌و‌ه بۆ مالیزیا. وه‌زی���رى ن��اوخ��ۆى ئوسترالیاش (برێندان ئ��ۆک��ۆن��ۆر) رای��گ�هی��ان��د ،ک� ه ئ �هم بڕیار‌ه په‌یامێکى ڕوون و ئاشکرایه بۆ په‌نابه‌ران و قاچاخچیه‌کانیش. وه‌زی���رى ن��اوخ��ۆ وتیشى« :ئ�ه‌گ�هر پالنى ئه‌وه‌ت هه‌بێت به به‌له‌م بگه‌یت ه ئوسترالیا و داواى مافى په‌نابه‌رێتى بکه‌یت ،ئه‌وا
ده‌گیرێیت و ره‌وان��هى مالیزیا ده‌کرێیت، ئه‌گه‌ر په‌نابه‌رێکى راسته‌قین ه نه‌بیت ئه‌وا به دڵنیاییه‌وه هه‌رگیز ئوسترالیا نابینیت و ره‌وان �هى واڵته‌که‌ى خۆت ده‌کرێیته‌وه، ب �ه‌اڵم ئه‌گه‌ر په‌نابه‌رێکى راسته‌قینه‌ش بیت هێشتا گه‌ره‌نتى ئه‌وه‌نی ه که مافى په‌نابه‌رێتى وه‌ربگریت و لهوانهیه بنێردرێیت بۆ واڵتێک که بیه‌وێت وه‌رتبگرێت وهک په‌نابه‌ر». ل �ه الی �ه‌ک��ى ت���رهوه رێ��ک��خ��راوى لێبوردنى ن��ێ��وده‌وڵ�هت��ى رای��گ�هی��ان��د :ک� ه حکومه‌تى ئوسترالیا ب �هو سیاسه‌ت ه ن��وێ��ی�هى ژی��ان و چ��اره‌ن��وس��ى ئ���هو پ �ه‌ن��اب �ه‌ران � ه ده‌خ��ات � ه
م�هت��رس��ی�هوه ،چونک ه مالیزیا ئه‌ندامى رێ��ک �ه‌وت��ن��ام �هى ن��هت��هوه ی�ه‌گ��رت��ووه‌ک��ان��ى تایبه‌ت به پاراستنى مافى په‌نابه‌ران نییه. به‌پێى ئ��ام��اره فه‌رمیه‌کانى ئوسترالیا زیاتر ل ه ( )500په‌نابه‌رى کورد و زیاتر ل � ه ( )500پ �ه‌ن��اب �هرى ت���رى ب � ه رهگ���ه‌ز ع��ێ��راق��ى ل��ه ئ��ێ��س��ت��ادا ل�� ه که‌مپه‌کانى ئوسترالیا ل ه چاوه‌ڕوانى وه‌رگرتنى مافى په‌نابه‌رێتیدا ژیانێکى سه‌خت به‌سه‌ر ده‌به‌ن و ئ �هم ڕێوشوێن ه ت��ازهی �هش ئ �ه‌وه‌ن��دهى تر کێشه‌کانیان ئاڵۆزتر ده‌کات. سهرچاوه :ئاژانسى فرانس پرێس ،که‌ناڵى ()ABC newsى ئوسترالیا ،رۆیته‌رز
دﯾﺪار
ﺋﻪﻧﺪاﻣێﮑﯽ ﺋﻪﻧﺠﻮﻣﻪﻧﯽ ﭘﺎرێﺰﮔﺎی ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ:
ﺣﮑﻮﻣﻪت ﺗﺎﺋێﺴﺘﺎ ﺑﺎﺟﻰ ﻟﻪ ﺋﺎﺳﯿﺎ ﺳێڵ و ﮐﯚڕهک ﺗﻠﯿﮑﯚم وهرﻧﻪﮔﺮﺗﻮوه دﯾﺪار ﯾﺎدﮔﺎر رهﺋﻮف ﺋﻪﻧﺪاﻣﻰ ﺋﻪﻧﺠﻮﻣﻪﻧﻰ ﭘﺎرێﺰﮔﺎى ﺳﻠێﻤﺎﻧﻰ و ﺳــﻪرۆﮐــﻰ ﻟﯿﮋﻧﻪى ﺋﺎﺑﻮرى ﻟﻪﺋﻪﻧﺠﻮﻣﻪﻧﻰ ﭘﺎرێﺰﮔﺎى ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ )ﺋﻪﺣﻤﻪد ﺣﺎﺟﻰ رهﺷﯿﺪ( ﻟﻪم دﯾــﺪارهی )ﭼــﻪﺗــﺮ(دا رهﺧﻨﻪی ﺗﻮﻧﺪ ﻟﻪ ﺷێﻮازی ﻣﺎﻣﻪڵﻪﮐﺮدن ﻟﻪﮔﻪڵ ﺑﻮدﺟﻪ دهﮔﺮێﺖ و راﯾﺪهﮔﻪﯾﻪﻧێﺖ: ﭘێﻮﯾﺴﺘﻪ ﺑﻪﭘێﻰ داﻧﯿﺸﺘﻮان ﺑﻮدﺟﻪ داﺑــﻪﺷــﺒــﮑــﺮێــﺖ ﻧـــﻪک ﻧــﺎوﭼــﻪى ﺟﻮﮔﺮاﻓﻰ و ﺣﺰﺑﺎﯾﻪﺗﻰ ،ھﻪروهھﺎ ﭘێﺸﯿﻮاﯾﻪ ﮐﻪ ﺳێ ﮐﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎ ﻋێﺮاﻗﯽ ﮐڕﯾﻮه.
ﭼﻪﺗﺮ /ﺑﯚﭼﻰ ﺋﻪﻣﺴﺎڵ ﺑﻮﺟﻪى ﭘﻪرهﭘێﺪاﻧﻰ ﭘﺎرێﺰﮔﺎﮐﺎﻧﻰ ھﻪرێﻢ ﺟﯿﺎوازه ﺳﻠێﻤﺎﻧﻰ )(٪٤ ﮐﻪﻣﯿﮑﺮدوه ھﻪوﻟێﺮ ) (٪٤زﯾﺎدﯾﮑﺮدوه؟ ﺋﻪم ﺑﻮﺟﻪﯾﻪﺑﻮﺟﻪى ﺟﮑﻮﻣﻪﺗﻰ ﻓﯿﺪراڵﻪﮐﯚﻣﻪڵێﮏ ﺳێﮑﺘﻪر ﻟﻪﺧﯚى دهﮔﺮێﺖ ﺑﻮﺟﻪى ﺳﯿﺎدی ﻟێ ﺟﯿﺎدهﮐﺮێﺘﻪوه وهک ﺑﻮﺟﻪى ﺳﻪرۆک ﮐﯚﻣﺎر ﻗﻪرزهﮐﺎﻧﻰ ﻋێﺮاق ﺑﻮﺟﻪى وهزرارهﺗــﻪﮐــﺎن ﺋﯿﺸﺘﺮاﮐﺎﺗﻰ ﻧێﻮدهوڵﻪﺗﻰ ﺋﻪوهى دهﻣێﻨﯿﺘﻪوه )(٪١٧ﯾــﻪ ﺋﻪم ﺑــڕه ڕهواﻧـــﻪى ھــﻪرێــﻢ دهﮐﺮێﺖ ھﻪرێﻤﯿﺶ ﺳــﺎﻧــﻪ ﺑڕێﮏ ﻟﻪ ﺑﻮﺟﻪى ﺣﺎﮐﯿﻤﻪ دادهﻧێﺖ ﺋــﻪﻣــﺴــﺎڵ دوو ﺗــﺮﻟــﯿــﯚن و ﺷــــﻪش ﺳــــﻪد و ﺷــﻪﺳــﺖ ﻣــﻠــﯿــﺎر زﯾـــﺎرﺗـــﺮ داﺑــﻪﺷــﻰ ژﻣـــــــﺎرهى داﻧــﯿــﺸــﺘــﻮاﻧــﻰ ھـــﻪﻣـــﻮو ﻋـــێـــﺮاق دهﮐــﺮێــﺖ ﺗــﺎوهﮐــﻮداھــﺎﺗــﻰ ﺗــﺎک
دهرﺋﻪﭼێﺖ دواﺗﺮ داﺑﻪﺷﻰ ڕێﮋهى داﻧﯿﺸﺘﻮان دهﮐــﺮێــﺖ ﺋـــﻪوهى ﺳﻠێﻤﺎﻧﻰ )٢٤٨ﻣــﻠــﯿــﺎر و ١٤٢ﻣﻠﯿﯚﻧﻪ( ﮐﺎﺗێﮏ دهﮐﻪوێﺘﻪ ﺳﻪر ھﻪرێﻢ ﺗﻪﻧﮫﺎ ) (٢٩١ﻣﻠﯿﺎردێﺖ ﻣﻦ ﭘێﺸﻨﯿﺎرﻣﮑﺮد ﺑﯚﭘﻪﻟﻪﻣﺎﻧﺘﺎران ﺑﻪدواداﭼﻮون ﺑﯚﺋﻪوهﺑﮑﻪن ﺗﺎوهﮐﻮ ﺑﺰاﻧﯿﻦ ﺑﻮﺟﻪ ﻟﻪﻋێﺮاﻗﺪا ﻟﻪﺳﻪر چ ﺑﻨﻪﻣﺎﯾﻪک ﻧێﺮدراوه ،ﻟﻪھﻪرێﻤﯿﺶ ﭘێﻮﯾﺴﺘﻪ ﺑﻪﭘێﻰ داﻧﯿﺸﺘﻮان ﺑﻮﺟﻪ داﺑﻪﺷﺒﮑﺮێﺖ ﻧﻪک ﻧــﺎوﭼــﻪى ﺟــﻮﮔــﺮاﻓــﻰ وﺣﺰﺑﺎﯾﻪﺗﻰ ﭼﻮﻧﮑﻪ ﭘــﺎرهﮐــﻪ ﮐﺎﺗێﮏ ھــﺎﺗــﻮوه ﺗﻪﻧﮫﺎ ﻧــﻮﺳــﺮاوه ﺋــﻪوهﻧــﺪه ﺑــﯚھــﻪرێــﻢ ﺋــﺎﻣــﺎژهﻧــﻪﮐــﺮاوه ﺑــﻪوهى ﺑــﻮﺟــﻪى ھــﻪوﻟــێــﺮ زﯾــﺎدﺑــﮑــﺮێ و ﺳﻠێﻤﺎﻧﻰ ﮐﻪﻣﺒﮑﺮێﺖ ،ﮐێﺸﻪﯾﻪﮐﯿﺘﺮ دهﮔﻪڕێﺘﻪوه ﺑﯚ ﻧﻪﺑﻮوﻧﻰ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪى ﻧێﻮان ﺣﮑﻮﻣﻪﺗﻰ ﻧﺎوهﻧﺪ و ھﻪرێﻢ ،ﺣﮑﻮﻣﻪﺗﻰ ھﻪرێﻢ ﺋﺎﮔﺎى ﻟﻪداﻧﺎﻧﻰ ﺑﻮﺟﻪﻧﯿﻪ ،ﻟﻪ )داﺋﯿﺮهى ﻣﻮازهﻧﻪ( ﻟﻪﻋێﺮاﻗﺪا ﮐﻪﺳﯽ ﻧﯿﻪ ﺣﮑﻮﻣﻪﺗﯿﺶ ﺧﯚى دهڵێ ﺋێﻤﻪ ﺋﺎﮔﺎدارى ﻣﻮازهﻧﯿﻦ ﻟﻪﻋێﺮاق ﺑﯚﯾﻪﮐﺎﺗێﮏ ﺑــﻮﺟــﻪ داﺑــﻪﺷــﺪهﮐــﺮێــﺖ رێـــﮋهى داﻧﯿﺸﺘﻮان ڕهﭼﺎوﻧﺎﮐﺮێﺖ ﺑﯚﻧﻤﻮﻧﻪ ﮐﯚﺗﺎ ﺳﻪرژﻣێﺮﯾﻢ ﻻﯾﻪ ﺳﻠێﻤﺎﻧﻰ ) (١٧٠٠٠٠٠داﻧﯿﺸﺘﻮاﻧﻰ ﻣــﺎﻓــﯽ دهﻧــﮕــﺪاﻧــﯽ ھــﻪﯾــﻪ واﺗـــﻪ دهﮐــﺎﺗــﻪ ) (٪٤٢,٥داﻧﯿﺸﺘﻮاﻧﯽ ھﻪرێﻢ ،ﮐﺎﺗﻰ ﺧﯚى ﺳﻠێﻤﺎﻧﻰ ) (١٧ﺋﻪﻧﺪام ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﻰ ھﻪﺑﻮوه، ھﻪوﻟێﺮ ) (١٤ﺋﻪﻧﺪاﻣﻰ ھﻪﺑﻮوه واﺗﻪ ) (١٤٠٠٠٠٠دهﻧــﮕــﺪهرى ھﻪﺑﻮوه ،دھﯚک )(١٢ ﺋـــﻪﻧـــﺪام ﭘــﻪرﻟــﻪﻣــﺎﻧــﻰ ھــﻪﺑــﻮوه واﺗـــﻪ ﯾﻪک ﻣــﻠــﯿــﯚن دهﻧــــﮕــــﺪهر. ﺑﻪﻣﭙێﯿﻪﺑێﺖ ﺳﻠێﻤﺎﻧﻰ ) (٪٤٢,٥و ھﻪوﻟێﺮ ) (٪٣٢,٥دھﯚﮐﯿﺶ )(٪٢٥ی داﻧــﯿــﺸــﺘــﻮاﻧــﻪ ھﻪرﺑﯚﯾﻪ ھﻪوﻟێﺮ )(٪٣٦ی
ﺑﻮﺟﻪی ﺑﯚداﻧﺮاوه ﺋﻪوهش ﮔﺮﻓﺘﻪ ﮐﺎﺗێﮏ ﺑﻮﺟﻪ )٧ﻣﻠﯿﺎرو ١٤٢ﻣﻠﯿﯚن( ﮐﻮرﺗﻰ ھێﻨﺎوه دهﺑێﺖ ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﺘﺎران ﺑﻪدواداﭼﻮﻧﻰ ﺑﯚﺑﮑﻪن دووهم ﮐێﺸﻪ ﺑێﺌﺎﮔﺎﯾﻰ وهزارهﺗــﻰ ﭘﻼﻧﺪاﻧﺎﻧﻪ ﻣﻦ ڕاوێﮋﮐﺎرى ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﺘﺎراﻧﻰ ﻋێﺮاق و ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﻢ ﺑﯚﻣﻪﺳﻪﻟﻪى ﺑﻮﺟﻪ ﺋﺎﮔﺎدارﮐﺮد ﮐـــﻪ ﺑـــڕێـــﮏ ﭘـــﺎرهدﯾـــﺎرﻧـــﯿـــﯿـــﻪ ﺋـــﻪوهﺑـــﻮو ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﺘﺎر )ﺣــﺎﺟــﻰ ﺑــﯿــﻼل( ﺑــﻪوهزارهﺗــﻰ ﭘﻼﻧﺪاﻧﺎﻧﻰ وت ﭘﺎرهﮐﻪﺑﯚدﯾﺎرﻧﯿﻪ؟! وهزﯾــﺮ وﺗﻰ ﻣﻦ ﺋﺎﮔﺎدارﻧﯿﻢ ﻟﻪداﺑﻪﺷﮑﺮدﻧﻰ ﺑﻮﺟﻪ، وهزﯾــﺮی داراﯾــﺶ ﺑﻪھﻪﻣﺎﻧﺸێﻮه ﺑێﺌﺎﮔﺎﯾﻰ ﺧﯚى دهرﺑڕى. ﭼﻪﺗﺮ /داﺑﻪﺷﮑﺮدﻧﻰ ﺑڕى ) (١٠٠ﻣﻠﯿﺎر ﺑﯚ ﺷﺎره زﯾﺎن ﻟێﮑﻪوﺗﻮوهﮐﺎن ﺑﻪچ ﭘێﻮهرێﮏ داﺑــﻪﺷــﺪهﮐــﺮێــﺖ ﺷــﺎرى ھﻪڵﻪﺑﺠﻪ ﻟﻪﮐﻮێﻰ ﺋــﻪو ﻗــﻪرﺑــﻮو ﮐــﺮدﻧــﻪوهﯾــﻪداﯾــﻪ ﺋﺎﯾﺎ ﭘﺸﮑﻰ ﺑﯚداﻧﺮاوه؟ ﺋـــﻪوه ﺑــﻮﺟــﻪى ﺗــﻪﻧــﻤــﯿــﻪى ھﻪرێﻤﻪﮐﺎﻧﻪدووﻣــﻪرﺟــﻰ ﻟﻪﮔﻪڵﺪاﯾﻪ ﯾــﻪﮐــﻪم ﺑﻮﺟﻪﮐﻪ ﺑﯚﺋﻪوﺷﻮێﻨﺎﻧﻪﺑﻮو زۆر زﯾﺎﻧﯿﺎن ﭘێﮕﻪﯾﺸﺘﻮوه و زﯾـــﺎد ﻟــﻪﺋــﻪﻧــﺪازه ﺑــێــﺒــﻪﺷــﻦ ﻟــﻪ ھــﻪﻣــﻮو ﺷﺘێﮏ ،ﺳﺎڵﻰ ﭘێﺸﻮو ﺋﻪوهﻣﺎﻧﮑﺮد ﺑڕى ) (٧٩ﻣﻠﯿﺎرﻣﺎن ﺑﯚھﺎﺗﺒﻮودواﺗﺮ )(٪١٠ ﻣﺎن ﺑﯚ ﺋﻪو ﻗﻪرهﺑﻮوه ﻻدا ﺋﻪوهى ﺑﺎﺳﺘﮑﺮد ﻟﻪوﭘﺎرهﯾﻪ ﭘﺸﮑﻰ ھﻪڵﻪﺑﺠﻪ و ﭼﻪﻣﭽﻪﻣﺎڵ و ﺷﯚڕش و ھﻪﻧﺪێﮑﯿﺸﻰ دراﯾﻪ ﮔﻪرﻣﯿﺎن و ﻗـــﻪدزێ و ﺳــﻪﯾــﺪﺳــﺎدق و ﭘێﻨﺠﻮێﻦ ﺑﻪم دواﺗﺮ ﺳﻪﯾﺮﻣﺎﻧﮑﺮد ھﻪﻣﻮو ﺷﻮێﻨﻪﮐﺎن زﯾﺎﻧﯿﺎن ﻟێﮑﻪوﺗﺒﻮو ﯾﺎﺧﻮد ﮐﺎرهﺳﺎت ﺑﺎرﺑﻮون ﻟﻪﺑﻪرﺋﻪوه وازﻣﺎن ﻟﻪوﭘﺮهﻧﺴﯿﭙﻪ ھێﻨﺎ ﺋﻪوهش ﮐێﺸﻪﯾﻪ ﺑﻮﺟﻪ ﻟﻪﺳﻪر ﺑﻨﻪﻣﺎى داﻧﯿﺸﺘﻮان و ﺑڕێﮑﻰ دﯾــﺎرى ﮐﺮاوﺑێﺖ ﺑﯚﯾﻪ ﮐﺎﺗێﮏ ﭘﺎرهﯾﻪک ﺑﯚﻧﺎوﭼﻪﯾﻪک دهرﺋﻪﭼێﺖ ﻧﺎوﭼﻪ زﯾﺎن ﻟێﮑﻪوﺗﻮهﮐﺎن ﮐﻪﻣﺘﺮ ﺧﺰﻣﻪﺗﮕﻮزارﯾﺎن ﺑﻪردهﮐﻪوێﺖ وهک ﻟﻪوﻧﺎوﭼﺎﻧﻪى زﯾﺎﻧﯿﺎن
ﻟێﻨﻪﮐﻪوﺗﻮوه ﺑﯚ ﻧﻤﻮﻧﻪ وهک ﺳﻠێﻤﺎﻧﻰ ﻣﻦ ھﻪﻣﻮو ﯾﺎﺳﺎﮐﺎﻧﻢ ﻻﯾﻪ دهڵێﺖ دهﺑێﺖ ﺑﻮﺟﻪى ھــﻪرێــﻤــﻪﮐــﺎن ﺑــﯚ ﺋــﺎوهداﻧــﮑــﺮدﻧــﻪوه ﺳــﻪرف ﺑﮑﺮێﺖ ﻟﻪڕوى ﯾﺎﺳﺎﯾﯿﻪوه ﻧﺎﺑێﺖ ﺑﻮﺟﻪدووﺟﺎر ﻣﻮﺳﺎدهﻗﻪى ﻟﻪﺳﻪرﺑﮑﺮێﺖ ﺑﯚﯾﻪ ﻣﻮﺳﺎدهﻗﻪى ﻟﻪھﻪرێﻤﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ھﻪڵﻪﺑﻮو ﻧﻪدهﺑﻮاﯾﻪ ﺑــﮑــﺮاﯾــﻪ ،ﺑــﯚﯾــﻪ وهزﯾـــــﺮى ﭘـــﻼن ﺑــڕﯾــﺎرﯾــﺪا ﺑﻮﺟﻪﮐﻪ ﺑﮕﻪڕێﺘﻪوه ﺋﻪﻧﺠﻮﻣﻪﻧﻰ ﭘﺎرێﺰﮔﺎو ﭘێﻮﯾﺴﺘﻰ ﺑــﻪﻣــﻮﺳــﺎدهﻗــﻪﻧــﯿــﻪ ﺋﻪﻧﺠﻮﻣﻪﻧﻰ ﭘــﺎرێــﺰﮔــﺎش ﺑﻪﭘێﻰ ﭘــﻼن داﺑــﻪﺷــﻰ دهﮐــﺎت ﺑﻪﺳﻪر ﻗﻪزاو ﻧﺎﺣﯿﻪﮐﺎﻧﺪا ﺑﻪﭘێﻰ ﭘێﻮﯾﺴﺘﻰ ﯾﻪﮐﻪﺋﯿﺪارﯾﻪﮐﺎن ،وهک ﭘﺎرێﺰﮔﺎ )ﭘێﻨﺞ زۆﻧﮓ(ﻣﺎن ھﻪﯾﻪ ھﻪرﻧﺎوﭼﻪﯾﻪک ﺑﻪﺷﻰ ﺧــﯚى ﺑــﯚدﯾــﺎرى دهﮐﺮێﺖ دواﺗــﺮ ﺳﻪرۆﮐﻰ ﯾﻪﮐﻪی ﮐﺎرﮔێڕی ﺷﺎر ﻟﻪﮔﻪڵ ﺑﻪڕێﻮهﺑﻪر و ﺑﻪڕێﻮهﺑﻪرى ﻧﺎﺣﯿﻪﮐﺎن ﺑﻪﭘێﻰ ﺋﻪوﻟﻪوﯾﻪت ﭘـــڕۆژهﯾـــﺎن ﺑﯚﺟێﺒﻪﺟێ دهﮐــﺮێــﺖ دواﺗـــﺮ ﻟﻪڕێﮕﻪى ﭘــﺎرێــﺰﮔــﺎرهوه ﺋــﻪوﯾــﺶ ڕهواﻧـــﻪى وهزارهﺗﻰ ﭘﻼن داﻧﺎﻧﻰ دهﮐﺎت .ﺳﺎﻧﻪ ﺋێﻤﻪ ﺋﻪو ﮐﺎراﻧﻪﻣﺎن ﺑﻪوﺷێﻮهﯾﻪ ﮐﺮدوه و ﺋﻪﻣﻪ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪى ﺋێﻤﻪ ﺑﻮوه ﻟﻪﮔﻪڵ وهزارهﺗﻰ ﭘﻼن داﻧﺎن ﺑﯚﻧﻤﻮﻧﻪ ﺋێﻤﻪ دهﻣﺎﻧﻪوێﺖ ﻟﻪھﻪڵﻪﺑﺠﻪ ﺧﻮێﻨﺪﻧﮕﻪﯾﻪﮐﻰ ) (١٢ﭘﯚﻟﻰ ﺋﻪﻧﺠﺎم ﺑﺪهﯾﻦ وهزارهﺗــﻰ ﭘــﻪروهردهش ﭘﺮۆژهﯾﻪﮐﯿﺎن دهﺑێﺖ ﺋﻪوﮐﺎﺗﻪ ﯾﻪﮐێﮑﯿﺎن ڕهﻓﺰ دهﮐﺮێﺖ ﭼﻪﺗﺮ /زۆرﺟــﺎر ﻗﺴﻪ ﻟﻪﺳﻪر ﺋﻪوهدهﮐﺮێﺖ ﺳﻠێﻤﺎﻧﻰ ﺋــﺎوهداﻧــﻰ ﭘێﻮه دﯾﺎرﻧﯿﻪ ھﻪوﻟێﺮ ﺑــﻪﭘــێــﭽــﻪواﻧــﻪوه ﺋــﺎوهداﻧــﺘــﺮه ھــﯚﮐــﺎرى ﺋﻪو ﮐێﺸﻪﯾﻪ ﭼﯿﯿﻪ؟. ﺳﻠێﻤﺎﻧﻰ ) (١٤ﻗــﻪزاو ) (٤٤ﻧﺎﺣﯿﻪىﻟﻪﺳﻪره ھﻪوﻟێﺮ ) (٦ﻗــﻪزاو ) (٨ﻧﺎﺣﯿﻪى ﻟــﻪﺳــﻪره ﭼــڕى ﭘــﺎرهﮐــﻪ داﺑــﻪش دهﺑێﺖ ﺑﯚ ﻣﻪرﮐﻪزى ﭘﺎرێﺰﮔﺎ ﺑﯚﯾﻪ ھﻪوﻟێﺮ ﺋﺎوهداﻧﻪ ﺋـــﻪوه ﺧــﺎڵــێــﮑــﻪ ،ﺧــﺎڵــﻰ دووهم ﺋــﻪﻧــﺪازهی ﭘــﺮۆژهﯾــﻪک ﻟﻪﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺋــﻪﮔــﻪر ﺑﺪرێﺘﻪ
ﺋﻪﺣﻤﻪد ﺣﺎﺟﻰ رهﺷﯿﺪ )(١٩٦٤ی ھﻪڵﻪﺑﺠﻪﯾﻪ ﻟﻪداﯾﮏ ﺑﻮی ﺳﺎڵﯽ ))١٩٦٤ ١٩٦٤ ﺑﻪﮐﺎﻟﯚرﯾﯚس ﻟﻪ ﺑﯿﺮﮐﺎرى و ﺋﺎﻣﺎر دهرﭼﻮى زاﻧﮑﯚى ﻣﻮﺳڵ ﺳﺎڵﻰ ))(١٩٩١ ﺋێﺴﺘﺎ ﺋﻪﻧﺪاﻣﻰ ﺋﻪﻧﺠﻮﻣﻪﻧﻰ ﭘﺎرێﺰﮔﺎى ﺳﻠێﻤﺎﻧﻰ و ﺳﻪرۆﮐﻰ ﻟﯿﮋﻧﻪى ﺋﺎﺑﻮرى ﻟﻪ ﺋﻪﻧﺠﻮﻣﻪﻧﻰ ﭘﺎرێﺰﮔﺎى ﺳﻠێﻤﺎﻧﯿﻪ.
ﺗﻪﻧﺪهرﭘڕﮐﺮدﻧﻪوه ﺣﻪﻓﺮﯾﺎﺗﻰ دهوێﺖ وهک ﮔﻪﯾﺸﺘﻨﻰ ﻟﻢ و ﭼﻪو ﺑﻪ ﮐﻮﻟﻔﻪﯾﻪﮐﻰ ﺗﺮ ﺋﻪﻣﻪ رووه ﺋﺎﺑﻮرﯾﻪﮐﻪﯾﻪﺗﻰ زۆى ﺗێﺪهﭼێﺖ ﺑــﯚﺗــﻪﻧــﺪهر واﺗــﻪ دوو ﺑــﻪراﻣــﺒــﻪرى ھﻪوﻟێﺮ، ﺧﺎﻟێ ﺳێﯿﻪم ھــﯚﮐــﺎرى ﺑﮋێﻮﯾﻪ وهﺳﺘﺎى ھﻪوﻟێﺮ و ﺳﻠێﻤﺎﻧﻰ ﻟــﻪڕووى ھﻪڵﺌﺎوﺳﺎﻧﻰ ﺋﺎﺑﻮرﯾﯿﻪوه داھــﺎﺗــﯿــﺎن ﺟــﯿــﺎوازه ،ھﻪرﺑﯚﯾﻪ دهﺳﺘﻰ ﮐﺎر ﻟﻪﺳﻠێﻤﺎﻧﯿﺪا ﮔﺮاﻧﺘﺮه ،ﺧﺎڵێﮑﻰ ﺗﺮﺋﻪوهﯾﻪ ﻣﻘﺎوﻟﻰ ﺳﻠێﻤﺎﻧﻰ ﺑﻪﭘﺎرهﯾﻪﮐﻰ ﮐﻪم رازى ﻧﺎﺑێﺖ ﭘێﭽﻪواﻧﻪى ﺑﻪڵێﻨﺪهرێﮑﻰ ھﻪوﻟێﺮ ﺑﻪ ﭘﺎرهﯾﻪﮐﻰ ﮐﻪم ڕازى دهﺑێﺖ. ﭼﻪﺗﺮ /ﺗﺎﭼﻪﻧﺪ ﺋﺎﮔﺎدارى ﺋﻪوهى ﮐﺎﺗﻰ ﺧﯚى ﺳﻪرۆک وهزﯾﺮاﻧﻰ ﻋێﺮاق ﺑڕﯾﺎرﯾﺪا ھﻪﻣﻮو ﻣﺎڵێﮑﻰ ھﻪڵﻪﺑﺠﻪﯾﯽ ﺑڕى ) (٥٠٠ھﻪزارى وهک ﻣﺎﻧﮕﺎﻧﻪ ﭘێﺒﺪرێﺖ ،ﺑﻪم ﺋﻪوهﻧﻪﮐﺮا ھﯚﮐﺎرى ﺋﻪوه ﭼﯿﺒﻮو؟ ﺋﺎﮔﺎدارى ﺋﻪوهﺑﻮوم ﮐﺎﺗﻰ ﺧﯚى ﺑڕﯾﺎرﺑﻮوﻗﻪرهﺑﻮوى ھﻪڵﻪﺑﺠﻪﯾﯿﻪﮐﺎن ﺑﮑﺮێﺘﻪوه ﺳﻪرهﺗﺎ ﻣﺎڵﻰ ﯾــﻪک ﻣﻠﯿﯚﻧﯿﺎن ﭘێﺒﺪرێﺖ ،ﺑــﻪم دواﺗﺮ ﻧﺎزاﻧﻢ ﺑﯚﻧﻪدرا ﻧﺎﺷﻮﮐﺮى ﻧﻪﺑێﺖ ﺣﺰب ﻟﻪﻧێﻮان ژن و ﭘﯿﺎودا ﺗﻪداﺧﻮل دهﮐﺎت ﻧﻪک ﻟﻪﻧێﻮان ﺑﻮﺟﻪ. ﭼﻪﺗﺮ /ﺑﯚﭼﻰ ﺗﺎﺋێﺴﺘﺎ ﻟﯿﮋﻧﻪﯾﻪک ﺑﯚﻗﻪرهﺑﻮو ﮐﺮدﻧﻪوهى ﺧﻪڵﮑﻰ ھﻪڵﻪﺑﺠﻪ ﭘێﮑﻨﻪھێﻨﺮاوه، ﺋﺎﯾﺎ ﮐﻪﯾﺴﻰ ھﻪڵﻪﺑﺠﻪ ﺑﻪڕاﺳﺘﻰ ﺑﻪﺟﯿﻨﯚﺳﺎﯾﺪ ﻧﺎﺳێﻨﺮاوه؟ ﻗﻪرهﺑﻮﮐﺮدﻧﻪوه ھﻪﻣﻮو ﺗﺎﮐێﮑﻰ ھﻪڵﻪﺑﺠﻪ دهﮔﺮێﺘﻪوه؟ ﻟــﻪڕوى ﯾﺎﺳﺎﯾﯿﻪوه دهﺑێﺖ ﺑﺴﻪﻟﻤێﻨﺮێﺖﻣﻪﺳﻪﻟﻪى ھﻪڵﻪﺑﺠﻪ ﺟﯿﻨﯚﺳﺎﯾﺪﺑﻮوه ،ﺑﻪم دهﺑێﺖ ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﻰ ﻋێﺮاق ﺑڕﯾﺎرﺑﺪات ﻗﻪرهﺑﻮوى ﺧﻪڵﮑﻰ ھﻪڵﻪﺑﺠﻪ ﺑــﮑــﺎﺗــﻪوه ،ﻗــﻪرهﺑــﻮوش ﭘێﻮﯾﺴﺘﻰ ﺑﻪﺳﻪرژﻣێﺮﯾﻪﮐﻰ ڕاﺳﺖ ودروﺳﺖ و ﺑــﻪﻟــﯿــﮋﻧــﻪى دﯾــﺎرﯾــﮑــﺮدﻧــﻰ زهرهروزﯾــــــﺎن ھﻪﯾﻪ ،ﺋێﻤﻪ ھﻪﻣﺎھﻪﻧﮕﯿﻤﺎن ﻧﯿﻪ ﻟﻪﮔﻪڵ ﺣﮑﻮﻣﻪﺗﻰ ﻋــێــﺮاﻗــﺪا ﭘێﻮﯾﺴﺘﻪ ﻧﻮێﻨﻪرى ھﻪرێﻢ ﻟﻪ ﻋێﺮاق ﭼﺎﻻک ﺑێﺖ وهزﯾﺮهﮐﺎن ﺋﺎﮔﺎﯾﺎن ﻟــﻪو ﭘﺎرهﯾﻪﻧﯿﻪ ﮐﻪ ﻟﻪﻣﻮازهﻧﻪدا ﻓﻪوﺗﺎوه چ ﺟﺎى ﻗﻪرهﺑﻮﮐﺮدﻧﻪوهى ھﻪڵﻪﺑﺠﻪ ﺑﯚﻣﻮازهﻧﻪى وهزارهﺗﻰ ﺑﻪرﮔﺮى )٦ﺗﺮﻟﯿﯚن و ٥٠٠ﻣﻠﯿﺎر( دﯾﻨﺎر داﻧﺮاوه ﭘﺸﮑﻰ ﺋێﻤﻪ ﻟﻪ ﺳﻪرﺑﺎزى ﻋێﺮاﻗﻰ ﻟﻪھﻪﻧﺪێﮏ ﺷﻮێﻦ ﻧﺎﮔﺎﺗﻪ ) (٪٢ﺋﻪوه ﺑﯚﺧﯚی ﮐێﺸﻪﯾﻪ ﭘێﺸﻨﯿﺎرﻣﮑﺮد ﺑﯚﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﺘﺎراﻧﻰ ﻋێﺮاق
ﺳﺎڵﯽ دووهم ژﻣﺎره ٦١ دووﺷﻪﻣﻤﻪ ٢٧١١/٣/٣٠ - ٢٠١١/٦/٢٠
٥
ﺑﯚﺋﻪوهى ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪى ﺋێﻤﻪو ھﻪرێﻢ ﭼﺎودێﺮى و ﺑـــﻪدواداﭼـــﻮﻧـــﻰ ھــﻪﺑــێــﺖ دهﺑـــێـــﺖ ﭘێﺶ ﻣﻪﺳﻪﻟﻪﮐﺎن ﻧﻪﮐﻪوﯾﻦ دواى ﭘێﮑﮫێﻨﺎﻧﻰ ﻟﯿﮋﻧﻪ ﺑﯚﻗﻪرهﺑﻮﮐﺮدﻧﻪوهى ھﻪڵﻪﺑﺠﻪ ﺑﺎس ﻟﻪوه ﺑﮑﻪﯾﻦ ﺋﻪواﻧﻪى ﻗﻪرهﺑﻮودهﮐﺮێﻨﻪوه ﮐێﻦ. ﭼﻪﺗﺮ /ﺑﻪﭘێﻰ چ ﭘێﻮهرێﮏ ﮐﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﮐﺎن ﺑــﺎﺟــﯿــﺎن ﻟــێــﻮهردهﮔــﯿــﺮێــﺖ ﺋــﺎﯾــﺎ ﺗﺎﺋێﺴﺘﺎ ﮐﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎ ﮔﻪورهﮐﺎﻧﻰ ﻣﯚﺑﺎﯾﻞ ﻟﻪھﻪرێﻤﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺑﺎﺟﯿﺎن ﻟێﻮهردهﮔﯿﺮێﺖ ،ﺷێﻮازى وهرﮔﺘﻨﻪﮐﻪ ﭼﯚﻧﻪ ھﻪﻧﺪێﮏ ﮐﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎى ﺋﻪھﻠﻰ ﮔﻠﻪﯾﻰ ﻟﻪ ﭼﯚﻧﯿﻪﺗﻰ ﭘێﺪاﻧﻰ ﺑﺎج دهﮐﻪن ﺑﻪﺣﮑﻮﻣﻪت؟ ﺣﮑﻮﻣﻪﺗﻰ ھﻪرێﻢ ﻧﺎﺗﻮاﻧێ ﺑﻪھﯿﭻﺷێﻮهﯾﻪک داوا ﻟــﻪﺳــﻪر ﮐﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﮐﺎﻧﻰ ﺋﺎﺳﯿﺎ و ﮐﯚڕهک ﺗﯚﻣﺎرﺑﮑﺎت و ﺑﺎﺟﯿﺎن ﻟــێــﻮهرﮔــﺮێــﺖ ﺋـــﻪوهش ﺑــﯚ ﮐﻪﻣﺘﻪرﺧﻪﻣﻰ ﺣــﮑــﻮﻣــﻪت دهﮔــﻪڕێــﺘــﻪوه ﺑﻪﭘێﻰ دهﺳــﺘــﻮر ﻧﯚ ﻣــﺎدهﻣــﺎن ھﻪﯾﻪ ﺳﯿﺎدﯾﻦ واﺗــﻪ ﺋﻪﺳڵﻰ ﺑڕﯾﺎر ﺑﯚﻣﻪرﮐﻪزه ﺑﯚﻧﻤﻮﻧﻪ ﻓــﻪزاى ﻋێﺮاق داﺑﻪﺷﮑﺮاوه ﺑﻪ ﺳێ ﺑﻪﺷﻪوه ،ﺑﻪﺷێﮑﻰ ﺋﺎﺳﯿﺎ ﮐڕﯾﻮﯾﻪﺗﻰ ،ﺑﻪﺷێﮑﻰ ﮐﯚڕهک ﮐڕﯾﻮﯾﻪﺗﻰ، ﺑﻪﺷێﮑﻰ زﯾــﻦ ﮐــڕﯾــﻮوﯾــﻪﺗــﻰ ،ﺣﮑﻮﻣﻪت ﺗﺎﺋێﺴﺘﺎ ﺑﺎﺟﻰ ﻟێﻮهرﻧﻪﮔﺮﺗﻮون ﻟﻪﺑﻪرﺋﻪوهى ﮐﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﮐﺎﻧﻰ ﭘــﻪﯾــﻮهﻧــﺪﯾــﮑــﺮدن ﺳﯿﺎدﯾﻦ ھﻪرﺑﯚﯾﻪ ﺑــﻪﺋــﺎرهزوى ﺧﯚﯾﺎن ﻧﺮخ ﺑﻪرزوﻧﺰم ﭘێﺪهﮐﻪن ﻟﻪﮐﺎﺗێﮑﺪا ﺧﺰﻣﻪﺗﮕﻮزارﯾﻪﮐﺎن ﮐـــﻪﻣـــﻮﮐـــﻮرﺗـــﻰ زۆرﯾـــــــﺎن ھـــﻪﯾـــﻪ ﺗــﻪﻧــﯿــﺎ )ھﻪﯾﺌﻪى( ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﻪﮐﺎﻧﻰ ﻋێﺮاق دهﺗﻮاﻧێﺖ ﻟێﮑﯚڵﯿﻨﻪوهﺑﮑﺎت ﭼــﻮﻧــﮑــﻪﭘــﯚل ﺑﺮﯾﻤﻪر ﺋﻪوداﻣﻪزراوهﯾﻪى داﻧﺎوه ﺑﻪم ھﻪﻣﺎھﻪﻧﮕﻰ ﻧﯿﻪ ﻣﻦ ﻣﺎوهﯾﻪک ﮐﺎرم ﮐﺮد ﮐﯚﻣﻪڵێﮏ ﻧﻮﺳﺮاوﻣﺎن ﻧﺎرده ﺑﻪﻏﺪاد دواﺗﺮ ﮐﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎى ﺋــﺎﺳــﯿــﺎﺳــێــڵ ﺷــﮑــﺎﺗــﻰ ﻟــﻪﻣــﻦ ﮐـــﺮد ﺋێﻤﻪ ﻟــﻪ ڕێــﮕــﻪى ﺋــﻪو ھﻪﯾﺌﻪﺗﻪوه دهﻣﺎﻧﺘﻮاﻧﻰ ﺋﯿﺠﺮاﺋﺎت ﺑﮑﻪﯾﻦ ﺋﻪﮔﻪر ﺧﺰﻣﻪﺗﮕﻮزارى ﭼــــﺎک ﻧـــﻪﮐـــﻪن ﺋـــــﻪوا ﻟــێــﺴــﻪﻧــﺪﻧــﻪوهى ﻣﯚڵﻪت ﯾﺎن ﻏﻪراﻣﻪ ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﺒﺪهﯾﻦ ﺑﯚﯾﻪ ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯿﻤﺎن ﻧﻪﺑﻮو ﻧﻪﻣﺎﻧﺘﻮاﻧﻰ ﺑﻪردهوام ﺑﯿﻦ ﻟﻪﺳﻪرﮐﺎرهﮐﺎﻧﻤﺎن.
ﺋﻪﻧﺪاﻣێﮑﻰ ﺳﻪرﮐﺮداﯾﻪﺗﻰ ﯾﻪﮐێﺘﻰ:
ﮐﺎک ﮐﯚﺳﺮهت ﺗﺎﮐﻪ ﮐﺎﻧﺪﯾﺪى ﺋﺎﺧﯿﺮ ﻟﻪﺣﺰهى ﯾﻪﮐێﺘﯿﯿﻪ ﺑﯚ ﭘﯚﺳﺘﻰ ﺟێﮕﺮى ﺳﻪرۆﮐﻰ ھﻪرێﻢ دﯾﺪار زاﻧﮑﯚ ﺳﻪردار رووﺑــــﻪڕوﺑــــﻮﻧــــﻪوهى ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﻟﻪﺑﻪراﻣﺒﻪر ھﺎوﺗﯿﺎن و ﺑﯿﻨﯿﻨﻰ ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﺑﻪھێﺰى ﺳێﯿﻪم ﻻى زۆرێﮏ ﻟﻪ ﭼﺎودێﺮاﻧﻰ ﺳﯿﺎﺳﻰ ،ﺑێﺪهﻧﮓ ﺑﻮوﻧﻰ ﺋﻪو ﺣﺰﺑﻪ ﺗﻪﻣﻪن )(٣٦ﺳﺎڵﻪ ﻟﻪﺋﺎﺳﺖ ﭘێﺸێﻠﮑﺎرﯾﻪﮐﺎﻧﯽ ﭘﺎرﺗﻰ ﻟﻪﺑﻪراﻣﺒﻪرﯾﺪا ﺑﻪﻧﻤﻮﻧﻪى داﻧﻪﻧﺎﻧﻰ ﺟێﮕﺮى ﺳﻪرۆﮐﻰ ھــﻪرێــﻢ ﮐــﻪ ﺑﻪﭘێﯽ رێﮑﻪوﺗﻨﺎﻣﻪ ﺳﺘﺮاﺗﯿﮋﯾﻪﮐﻪ ﻣﺎﻓﯽ ﺋﻪو ﺣﺰﺑﻪﯾﻪ، ﻟﻪدﯾﻤﺎﻧﯿﻪﯾﻪﮐﺪا )ﭼــﻪﺗــﺮ( ھﻪڵﯚ ﻣﻪﺣﻤﻮد ،ﺋﻪﻧﺪاﻣﻰ ﺳﻪرﮐﺮداﯾﻪﺗﻰ ﯾﻪﮐێﺘﻰ دهﮐﺎﺗﻪ وهﻣــﺪهرهوهى ﺋﻪم ﭘﺮﺳﯿﺎراﻧﻪ و ﮐﯚﻣﻪڵێﮏ ﭘﺮﺳﯿﺘﺮ،ﮐﻪ ﭘێﺸﺘﺮ ﺑﻪرﭘﺮﺳﯽ ﻣﻪڵﺒﻪﻧﺪى )(٢٣ ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﺑﻮو ﻟﻪ ﻗﻪزاى)ﭘێﻨﭽﻮێﻦ(.
ﭼــــﻪﺗــــﺮ /ﻣـــﯿـــﮑـــﺎﻧـــﯿـــﺰﻣـــﻰ ﮐــــﺎرﮐــــﺮدﻧــــﻰ رێﮑﺨﺴﺘﻪﻧﻪﮐﺎﻧﻰ ﺋێﺴﺘﺎى ﯾﻪﮐێﺘﻰ ھﻪﻣﺎن ﻣﯿﮑﺎﻧﯿﺰﻣﻰ راﺑـــﺮدوه ﯾــﺎن ﻣﯿﮑﺎﻧﯿﺰﻣێﮑﻰ ﮔﯚڕدراوه؟ ﺑﻪﺗﻪﺋﮑﯿﺪ ﯾﻪﮐێ ﻟﻪدۆﺳﯿﻪﮔﻪرﻣﻪﮐﺎنﮐﻪ ﮔﻔﺘﻮﮔﯚى ﻟﻪﺳﻪرﮐﺮا ﻟﻪ ﮐﯚﻧﮕﺮهى ﺳێ ﺑﺎﺑﻪﺗﻰ رێﮑﺨﺴﺘﻦ ﺑﻮو ﻟﻪﻧێﻮ ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﯿﺪا ،ﺋﻪو ﮐﯚﻣﺴﯿﯚﻧﻪى
داﻧﺮاﺑﻮو ﺑﯚ ﺋﺎﻣﺎدهﮐﺎرى ﺑﺎﺑﻪﺗﻰ رێﮑﺨﺴﺘﻦ زۆرﺗﺮﯾﻨﻰ ﺋﻪﻧﺪاﻣﺎﻧﻰ رێﮑﺨﺴﺘﻦ ﺑﻪﺷﺪارﯾﺎن ﺗێﺪاﮐﺮد ،ﺋﻪﻣﻪش ﻟﻪﺳﻪر ﺑﻨﻪﻣﺎى ﺋﻪوهى ﮐﻪ ﺋﻪم ﻗﯚﻧﺎﻏﻪ چ ﺟﯚره رێﮑﺨﺴﺘﻨێﮑﻰ دهوێﺖ، دﯾـــﺎره ﮔﯚڕﯾﻨﯿﺶ ﺑﻪﭘێﻰ ھﻪﻟﻮﻣﻪرﺟﻪﮐﺎن دهﺑێﺖ و ﻟــﻪو ﻗﯚﻧﺎﻏﻪدا ﭼﻰ دهﺧــﻮازێــﺖ و ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﻪﮐﺎن ﺑــﻪچ ﺷــێــﻮازێــﮏ ھﻪﻧﮕﺎوى ﺑﯚ دهﻧﺮێﺖ ،ﺑێﮕﻮﻣﺎن ﻟﻪراﺑﺮدودا ﺷێﻮازێﮏ ھﻪﺑﻮوه ﻟﻪ ﮐﯚﮐﺮدﻧﻪوهى رێﮑﺨﺴﺘﻨﻪﮐﺎﻧﺪا و ﻟﻪﺋێﺴﺘﺎﺷﺪا ﺷێﻮازێﮑﻰ ﺗﺮ ھﻪﯾﻪ ،ﺑﻪم ﮔﯚڕاﻧﮑﺎرى ﺑﻪﺧێﺮاﯾﻰ ﻧﺎﺑێﺖ ﭼﻮﻧﮑﻪ ﭘﺮۆﺳﻪى ﮔﯚڕاﻧﮑﺎرى ﺋﻪوﮐﺎﺗﻪ ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻮو دهﺑێﺖ ﮐﻪ ﺑﻪدراﺳﻪﯾﻪﮐﻰ وورد و ھێﻮاش ﺑێﺖ ﺋﻪﻣﻪش ﺑﯚﺋﻪوهى زﯾﺎﺗﺮ دڵﻨﯿﺎﺑێﺖ ﮐﻪ ھﻪﻧﮕﺎوهﮐﺎﻧﺖ دروﺳﺘﻪ و ﻟﻪﺷﻮێﻨﻰ ﺧﯚﯾﺪاﯾﻪ ،ﻟﻪﮐﯚﻧﮕﺮهى ﺳێ ﺋﻪو ﺑﻪﺷﻪى ﮐﻪﺗﺎﯾﺒﻪت ﺑﻮو ﺑﻪﭘﻪﯾڕهوى ﻧــﺎوﺧــﯚ و ﻣﻪﮐﺘﻪﺑﻰ
رێﮑﺨﺴﺘﻦ ﺟﮕﻪ ﻟﻪﺑﻨﻪﻣﺎﮔﺸﺘﯿﻪﮐﺎن ﺋﻪو ﺑﻪﺷﻪى ﺗﺮى داﻧﺮا ﺑﯚﻣﻪﮐﺘﻪﺑﻰ رێﮑﺨﺴﺘﻦ ﮐﻪ ﻟﻪ ﮐﯚﻧﻔﺮاﺳێﮑﺪا ﺗﺎوﺗﻮێﻰ ﺋﻪو ﺑﺎﺑﻪﺗﻪﺑﮑﺎت و دهﺳﻪﺗﺪراﯾﯽ ﺧﯚى ﮐﻪ ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪداﺑﻨێﺖ ﻟﻪﺳﻪر ﺑﻨﻪﻣﺎى ﺷێﻮازێﮑﻰ ﻧــﻮێ ،دﯾـــﺎره ﺋﻪﻣﻪش دهﺳــﺖ ﮐﺮاﻧﻪوهﯾﻪﮐﻰ ﺋــﻪو ﻣﻪﮐﺘﻪﺑﻪﯾﻪ ﮐﻪ ﺑﻪﭘێﻰ ھﻪﻟﻮﻣﻪرﺟﻰ ﻧﻮێ ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪداﺑﻨێﺖ ﻧﻪک ﮐﯚﻣﻪڵێﮏ دهق داﻧﺮاﺑێﺖ و ﻧﻪﺗﻮاﻧێﺖ ﻻﺑﺪات ﻟێﻰ ،ھﻪرﺑﯚﻧﻤﻮﻧﻪش ﻟﻪﺳﻪرهﺗﺎدا ﻟﻪﺳﻪر ﺋﺎﺳﺘﻰ ﻗﻪزاﮐﺎن و ﭘﺎرێﺰﮔﺎﮐﺎن ﻣﻪڵﺒﻪﻧﺪ ﺗﻪﺷﮑﯿﻞ ﮐــﺮاﺑــﻮون ،ﺑــﻪم ﻟــﻪدواى )ﮐﯚﻧﮕﺮه( ﺑﻪﭘێﻰ ﭘێﻮﯾﺴﺖ ﻣﻪڵﺒﻪﻧﺪهﮐﺎن ﺗێﮑﻪڵ ﮐﺮاﻧﻪوه ﺋﻪﻣﻪش واى ﮐﺮد ﻟﻪ ﻧﺰﯾﮑﻪى ) (٤٠ﻣﻪڵﺒﻪﻧﺪهوه ھﺎﺗﻪ ﺳﻪر)(١٤ﻣﻪڵﺒﻪﻧﺪ ،ﺋﻪﻣﻪش ﺷێﻮازێﮑﻰ ﻧﻮێ ﺑﻮو. ﭼﻪﺗﺮ /ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﻟﻪﺋێﺴﺘﺎدا ﺋــﻪو ﮐﻪﺳﺎﻧﻪى داﯾــﻨــﺎون ﺑــﻪ ﺑــﻪرﭘــﺮﺳــﻰ ﺑﻪﺷﻪﮐﺎﻧﻰ ھﻪﻣﺎن ﻧــﻪوهﮐــﺎﻧــﻰ ﺳـــﻪردهﻣـــﻰ ﺷــﺎﺧــﻦ ،ﺑــﯚ ﺑﯿﺮى ﻟﻪوهﻧﻪﮐﺮدوهﺗﻪ ﻧــﻪوهى ﻧﻮێ ﺑﮫێﻨێﺘﻪ ﭘێﺸﻪوه ﻟﻪﮐﺎﺗێﮑﺪا ﻧﻪوهﯾﻪک ﭘێﮕﻪﯾﺸﺘﻮه ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺎى زۆرﺑﺎﺷﯿﺎن ھﻪﯾﻪ ﻟﻪ زۆر ﻻﯾﻪﻧﻪوه؟ ﭘێﻤﻮاﺑێﺖ ﺋــﻪﮔــﻪر ووردﺗــــﺮ ﻗﺴﻪﺑﮑﻪﯾﻦرهﻧﮕﻪ ﺋــﻪوه واﻧﻪﺑێﺖ ،ﭼﻮﻧﮑﻪ وهک ﺑﺎﺳﻢ ﮐﺮد ﭘﺮۆﺳﻪى ﮔﯚڕاﻧﮑﺎرى ھﻪﻣﯿﺸﻪ دهﺑێﺖ ﺑﻪھێﻮاﺷﻰ ﺑێﺖ ،ﺋﻪوهﻧﯿﻪ ﺗﯚ ﻧﻪوهﯾﻪک رێﮏ رهﻓﺰ ﺑﮑﻪﯾﺖ و ﻧﻪوهﯾﻪﮐﻰ ﺗﺮ ﻟﻪﺷﻮێﻨﻰ داﺑﻨێﯿﺖ، ﺋﻪو ﺑﻪﺷﺎﻧﻪى ﮐﻪ ﺋێﺴﺘﺎ ﭘێﮑﮫﺎﺗﻮون ﺗﻪﻧﮫﺎ ﺋﻪو ھﻪﭬﺎﻧﻪﻧﯿﻦ ﮐﻪ ﻟﻪﺷﺎخ ﭘﯚﺳﺘﯿﺎن ھﻪﺑﻮوه، ﺑﯚﻧﻤﻮﻧﻪ ﻟــﻪ ﻣﻪﮐﺘﻪﺑﻰ رێﮑﺨﺴﺘﻦ ھﻪﻣﻮو ﺟﯚره ﭘێﮑﮫﺎﺗﻪﮐﺎﻧﻰ ﺗﯿﺎﯾﻪ،
ﭘێﮑﮫﺎﺗﻪى ﻧﻪوهى ﻧﻮێ و ﻧﻪوهﮐﺎﻧﻰ راﺑﺮدوى ﺗێﺪاﯾﻪ ﺑﯚﯾﻪ ھﻪﻣﻮو ﺋﻪو ﺋﻪزﻣﻮﻧﺎﻧﻪ ﺗێﮑﻪو دهﺑێﺖ و ﺋﻪزﻣﻮﻧێﮑﻰ ﻧﻮێ دروﺳﺖ دهﺑێﺖ. ﭼﻪﺗﺮ /ھﻪﺑﻮوﻧﻰ ﺋﻪو ﻧﻪوهﮐﯚﻧﻪى ﮐﻪ ﺋێﺴﺘﺎ ﻟﻪﻧﺎوى ﯾﻪﮐێﺘﯿﺪا دهﺳﻪﺗﯿﺎن ھﻪﯾﻪ ﮐﺎرﯾﮕﻪرى ﺋـــﻪوهى ﻧﯿﻪ ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﺑﻪ ﺑﯚﭼﻮﻧﻰ زۆرێــﮏ ﻟﻪﭼﺎودێﺮان ﺑﻮهﺗﻪ ھێﺰى ﺳێﯿﻪم؟ ﻧـــﻪوهى ﮐــﯚن ﺑــﻪو ﻣﻪﻓﮫﻮﻣﻪ ﻣﺎﻧﺎﯾﻪکﻧﺎﺑﻪﺧﺸێﺖ ،ﭼﻮﻧﮑﻪ ﮐﻪ دهڵێﯿﺖ ﻧﻪوهى ﮐﯚن ﺋﻪﮔﻪر ﻣﻪﺑﻪﺳﺖ ﺗﻪﻣﻪن ﺑێﺖ ﺋﻪوه ﺟﯿﺎﯾﻪ و ﺋﻪﮔﻪر ﻣﻪﺑﻪﺳﺖ ﺑﯿﺮﮐﺮدﻧﻪوهش ﺑێﺖ ﺋﻪوه ﺷﺘێﮑﻰ ﺗــﺮه ،ﻣــﺮۆڤ ﺑــﯚى ھﻪﯾﻪ ﺗﻪﻣﻪﻧﻰ ﭼﻪﻧﺪه ﮔﻪوره ﺑێﺖ ،ﺑﻪم ﻋﻪﻗڵﻰ ﺳﻪردهﻣﻰ ﺑێﺖ ،وهک ﭼﯚن ﺋﻪﺷﺒێﺖ ﺗﻪﻣﻪﻧﻰ ﭼﻪﻧﺪه ﮐــﻪم ﺑێﺖ و ﻋﻪﻗڵێﮑﻰ ﮐــﯚن و ﮐﻼﺳﯿﮑﻰ ھﻪﺑێﺖ ،ﻟﻪﺑﻪرﺋﻪوه ﺷﺘێﮏ ﻧﯿﻪ ﺑﻪﻧﺎوى ﻧﻪوهى ﮐﯚن و ﻧﻪوهى ﻧﻮێ ﮐﻪ داﺑڕان و ﮐﻪﻟێﻨێﮏ ھﻪﺑێﺖ ﻟــﻪ ﻧــێــﻮاﻧــﯿــﺎﻧــﺪا ﺗــﺎ ﺋــــﻪوهى دروﺳـــﺖ ﮐــﺮدﺑــێــﺖ ،ﭼــﯚن ﻟــﻪﮐــﯚﻣــﻪڵــﮕــﻪدا ﻧــﻪوهﮐــﺎن ﺑﻪدواى ﯾﻪﮐﺪا دێﻦ وهھﺎش ﻟﻪﻧێﻮ ﺣﺰﺑﺪا ھﻪﻣﺎن ﺷێﻮهﯾﻪ ،ﻟﻪﻻﯾﻪﮐﻰ ﺗﺮ ﺑﻮون و ﻧﻪﺑﻮﻧﻰ ھێﺰى ﯾﻪک و دوو ﺳێ )داﺗﺎ(ﮐﺎن دهرى دهﺧﺎت ﺑﯚﯾﻪ ﻧﺎﮐﺮێﺖ ﻗﺴﻪﯾﻪک ﻟﻪﮔﯚﺗﺮه ﺑﮑﺮێﺖ و ﺑڵێﯿﻦ ﯾﻪﮐێﺘﻰ ھێﺰى ﺳێﯿﻪﻣﻪ ﯾﺎﭼﻮارهﻣﻪ، ﺋﻪﮐﺮێﺖ ﻟﻪﺳﻪر ﺑﻨﻪﻣﺎى زاﻧﺴﺘﻰ ﺋﻪو ﻗﺴﻪﯾﻪ ﺑﮑﺮێﺖ ،ﯾﻪﮐﻪم ﺷﺖ ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﻟﻪﮔﻪڵ ﭘﺎرﺗﯿﺪا ﺑﻪﻟﯿﺴﺘێﮏ داﺑﻪزﯾﻮه ﮐﻪ ﺋﻪو ﻟﯿﺴﺘﻪﯾﻪﮐﻪﻣﻰ ھێﻨﺎوه ،ﻟﻪﻻﯾﻪﮐﻰ ﺗﺮﯾﺶ رێﮋهﮐﺎﻧﻰ دهﻧﮕﺪهراﻧﻰ ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﻟﻪﻧﺎو ﺋﻪو ﻟﯿﺴﺘﻪدا )(٦٥٠٠٠٠دهﻧﮓ ﺑﻪرهو ﺳﻪرهوه ﺑﻮوه ،ﺋﻪى دووهم ﮐێ ﺑﻮوه ﮐﻪ
ﻟﻪو رێﮋهﯾﻪ زﯾﺎﺗﺮى ھێﻨﺎوه ،ﮔﯚڕان )(٤٥٠٠٠٠ ﺑــﻪرهو ﺧــﻮارى ھێﻨﺎوه و ھێﺰه ﺋﯿﺴﻼﻣﯿﻪﮐﺎن ﻟﻪوﺑﻪرهو ﺧﻮارﺗﺮﯾﺎن ھێﻨﺎوه ،راﺳﺘﻪ )ﭘﺎرﺗﻰ( ﻟﻪو ﭘﺮۆﺳﻪﯾﻪدا دهﻧﮕﻰ ﻟﻪﯾﻪﮐێﺘﻰ زﯾﺎﺗﺮ ھێﻨﺎوه ﺑﻪم ﻟﻪﺑﻪﯾﻨﻰ ﭘﺎرﺗﻰ و ﯾﻪﮐێﺘﯿﺪا چ ھێﺰێﮏ ﺋﻪو دهﻧﮕﻪى ھێﻨﺎوه ﺗﺎﺑﺒێﺘﻪ ھێﺰى دووهم ،ﺑﻪم ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﻰ ﺋﻪوﻟﯿﺴﺘﻪ ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﻰ ﻟﯿﺴﺘﻪﮐﻪ ﻧﯿﺸﺎن دهدات ﻧﻪک ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﻰ ﺣﺰﺑﻪﮐﺎن. ﭼﻪﺗﺮ /ﺑــﻪم ﺋــﻪوه ﺋﺎزاﯾﻪﺗﻰ )ﭘــﺎرﺗــﻰ( ﺑﻮوه ﻧﻪک )ﯾﻪﮐێﺘﻰ( ﮐﺎﺗێﮏ ﻟﯿﺴﺘﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﻰ ﺳﻪردهﮐﻪوێﺖ؟ ﻧﺎ ﺋﺎزاﯾﻪﺗﻰ ﻧﯿﻪ ،دﯾﺎره ھﻪﻣﻮوﻣﺎن دهزاﻧﯿﻦﯾﻪﮐێﺘﻰ ﺑﻪ ﻗﯚﻧﺎﻏێﮑﺪا ﺗێﭙﻪڕى و ﻟێﮑﺘﺮازاﻧﻰ ﺗــێــﮑــﻪوت ،ﺋــﻪو ) (٤٥٠٠٠٠دهﻧــﮕــﻪى ﮐﻪ ﮔﯚڕان ھێﻨﺎوێﺘﻰ )(٪٩٠ى دهﻧﮕﻪﮐﺎﻧﻰ ھﯽ ﯾﻪﮐێﺘﯿﯿﻪ ،ﯾﻪﻋﻨﻰ ﺋﻪﮔﻪر ﺋﻪو )(٦٥٠٠٠٠ دهﻧﮕﻪ ﻟێﮏ ﺑﺪهﯾﺖ دهردهﮐﻪوێﺖ ﮐﻪ ﺑﻪﭘێﻰ ﺋﺎﻣﺎر ﯾﻪﮐﻪﻣﻪ ﯾﺎن دووهﻣﻪ ﯾﺎن ﺳێﯿﻪﻣﻪ؟ ﺑﯚﯾﻪ ژﻣﺎرهﮐﺎن وهﻣﻰ ﺋﻪوهدهدهﻧﻪوه و ﺧﻮێﻨﺪﻧﻪوهى ﺟﯿﺎوازى ﻧﯿﻪ. ﭼﻪﺗﺮ /ﻟﻪداﻧﺎﻧﻪوهى ﺟێﮕﺮى ﺳﻪرۆﮐﻰ ھﻪرێﻤﺪا ﮐﻪ ھﻪﻗﻰ ﯾﻪﮐێﺘﯿﻪ و ﭘﺎرﺗﻰ رێﮕﺮى دهﮐﺎت، ﺑﯚﭼﻰ ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﺑێﺪهﻧﮕﻪ؟ ﺋﺎﯾﺎ ﺋﻪﻣﻪ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪى ھﻪﯾﻪ ﺑﻪو رێﮋهﯾﻪى ﮐﻪﺑﺎﺳﻤﺎن ﮐﺮد؟ ﻟﻪ چ ﺷﻮێﻨێﮑﺪا ﭘﺎرﺗﻰ ﺑﻪﻓﻪرﻣﻰ راﯾﮕﻪﯾﺎﻧﺪوهﮐﻪ رێﮕﺮه. ﭼــﻪﺗــﺮ /ﺑـــﻪم داﻧــﻪﻧــﺎﻧــﻪوهى ﺑــﯚﺧــﯚى ﺋﻪﻣﻪ راﮔﻪﯾﺎﻧﺪن ﻧﯿﻪ؟ ﻣﻪرج ﻧﯿﻪ ،ﭼﻮﻧﮑﻪ ﮐﺎﻧﺪﯾﺪى ﺋێﻤﻪ ﺑﻪﻓﻪرﻣﻰﺑــﻪڕێــﺰ ﮐــﺎک )ﮐــﯚﺳــﺮهﺗــﻪ( ﺑــﻪم ﺗﺎﺋێﺴﺘﺎ
دهﺳﺘﺒﻪﮐﺎر ﻧــﻪﺑــﻮه ﯾــﺎن دهﺳﺘﺒﻪﮐﺎر دهﺑێﺖ ﺋــﻪوه ﻣﻪﺳﻪﻟﻪﯾﻪﮐﻪ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪى ﺑﻪ ﯾﻪﮐێﺘﻰ و ﭘﺎرﺗﯿﯿﻪوه ھﻪﯾﻪ ،ﺑــﻪم ﻟﻪھﯿﭻ ﺑڕﯾﺎرێﮑﺪا ﭘﺎرﺗﻰ راﯾﻨﻪﮔﻪﯾﺎﻧﺪوه ﮐﻪ رێﮕﺮى ﺋﻪوهﺑﮑﺎت ﺋێﻤﻪ ﺋﻪو ﭘﯚﺳﺘﻪ ﭘڕﺑﮑﻪﯾﻨﻪوه ﯾﺎن ﻧﺎ. ﭼﻪﺗﺮ /ﮐﻪواﺗﻪ ﺑﯚﭼﻰ ﺗﺎﺋێﺴﺘﺎ ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﺋﻪو ﭘﯚﺳﺘﻪى ﭘڕﻧﻪﮐﺮدوهﺗﻪوه؟ رهﻧــﮕــﻪ ﺋـــﻪوه ﺗــﺎﯾــﺒــﻪت ﺑێﺖ ﺑﻪﺳﯿﺎﺳﻪﺗﻰﺧﯚﯾﻪوه. ﭼﻪﺗﺮ /ﺑــﻪم ﭘێﺶ وهﺧــﺖ دهﻧﮕێﮏ ھﻪﺑﻮو ﮐﻪ )ﻋﻪدﻧﺎن ﻣﻮﻓﺘﻰ( ﺑﯚ ﺋﻪو ﭘﯚﺳﺘﻪ دﯾﺎرى ﮐﺮاﺑێﺖ ،ﮐﻪواﺗﻪ ﻟێﺮهدا ھﻪﺳﺖ ﻧﺎﮐﻪن ﭘﺎرﺗﻰ رێﮕﺮه ﻟﻪﮐﻪﺳێﺘﻰ )ﮐﯚﺳﺮهت رهﺳﻮڵ(و واى دهﺑﯿﻨێﺖ ﺧﺎوهﻧﻰ ﻧﻔﻮزه ﻟﻪھﻪوﻟێﺮدا؟ ﺋﻪوهﻧﺪهى ﺑﯿﺴﺘﺒێﺘﻢ ﻟﻪﻣﻪﮐﺘﻪﺑﻰ ﺳﯿﺎﺳﯿﺶﺑﯚﯾﻪﮐﺠﺎرﯾﺶ ﮐﻪس ﮐﺎﻧﺪﯾﺪ ﻧﻪﮐﺮاوه و ﺑﺎﺳﻰ ﮐﻪﺳﻰ ﺗﺮﯾﺶ ﻧﻪﮐﺮاوه ،ﺧﯚم ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﺟﺎر ﻟﻪ ﺟﻪﻧﺎﺑﻰ )ﻣﺎم ﺟﻪﻻل(م ﺑﯿﺴﺘﻮوه ﮐﻪ ﺟﮕﻪ ﻟﻪ ﮐﺎک )ﮐﯚﺳﺮهت(ﺑﺎﺳﻰ ﮐﻪﺳﻰ ﺗﺮ ﻧﻪﮐﺮاوه، ھﯿﭻ ﺟﺎرێﮑﯿﺶ ﻧﻪﻣﺒﯿﻨﯿﻮه ﭘﺎرﺗﻰ دﯾﻤﻮﮐﺮاﺗﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎن راﯾﮕﻪﯾﺎﻧﺪﺑێﺖ ﮐﻪ ﺋﻪو رێﮕﺮه ﻟﻪ داﻧﺎﻧﻰ ﮐﺎک ﮐﯚﺳﺮهت ،ﭼﻮﻧﮑﻪ ﺋﻪوه ﺑﻪﺷﻰ ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﺧﯚﯾﻪﺗﻰ و ﯾﻪﮐێﺘﯿﺶ ﺧﯚى ﻣﺎﻣﻪڵﻪى ﭘێﻮهدهﮐﺎت. ﭼﻪﺗﺮ /ھﻪﺗﺎ چ ﺟێﮕﻪﯾﻪک ﮐﺎﻧﺪﯾﺪى ﺋﻪو ﭘﯚﺳﺘﻪ )ﮐﯚﺳﺮهت رهﺳﻮڵﻪ(؟ ھﻪﺗﺎ ﺋﺎﺧﯿﺮ ﻟﻪﺣﺰه.درێﮋه ﺑﯚ ل١٩...
* ﻧﺎﮐﺮێﺖ ﻗﺴﻪﯾﻪک ﻟﻪﮔﯚﺗﺮه ﺑﮑﺮێﺖ و ﺑڵێﯿﻦ ﯾﻪﮐێﺘﻰ ھێﺰى ﺳێﯿﻪﻣﻪ ﯾﺎ ﭼﻮارهﻣﻪ * ﺋﻪو )) (٤٥٠٠٠٠دهﻧﮕﻪى ﮐﻪ ﮔﯚڕان ھێﻨﺎوێﺘﻰ )(٪٩٠ى دهﻧﮕﻪﮐﺎﻧﻰ ھﯽ ﯾﻪﮐێﺘﯿﯿﻪ * ﺷﺘێﮏ ﻧﯿﻪ ﺑﻪﻧﺎوى ﻧﻪوهى ﮐﯚن و ﻧﻪوهى ﻧﻮێ
ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﻨﺎﻣﻪى ﮐﯚﻧﮕﺮهى ﭘێﻨﺠﻪﻣﻰ
ـــﻪر ﭼﻪﺷﻨﻪ رهوﺷێﮑﻪ دهرﺋﻪﻧﺠﺎﻣﻰ ﺋﻪم ﺷێﺖ ﺑﻮوﻧﻪﺷﺪا ﺋﻪو ﺳﯿﺴﺘﻤﺎﻧﻪ ﺗﻮوﺷﻰ ﺧﯚﺧﯚرى دهﺑﻦ“ .ﺑﻪ ھﺎﺗﻨﻪ ﺳﻪر ﮐﺎرى ﺋﻪﺣﻤﻪدى ﻧﻪژاد ،ﮐﯚﻣﺎرى ﺋﯿﺴﻼﻣﻰ ھﻪوڵﯿﺪا ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻮداﺧﻪﻟﻪﯾﻪﮐﻰ رادﯾﮑﺎڵ ﻟﻪ ﻧﺎو ﺧﯚى ﺳﯿﺴﺘﻢ و ﻟﻪ ﺋﺎﺳﺘﻰ ﮐﯚﻣﻪڵﮕﺎدا ﺑﻪرﭘﻪرﭼﻰ ﻧﺎﮐﯚﮐﯿﯿﻪﮐﺎن و ﮐێﺸﻪﮐﺎﻧﯿﺎن ﺑﺒێﺘﻪوه. واﺗﻪ ﻟﻪ ﺟﯿﺎﺗﻰ ھﻪﻧﮕﺎو ھﻪڵﮫێﻨﺎﻧﻪوه ﺑﻪر ﺑﻪ ﮐﺮاوهﺑﻮون و دﯾﻤﻮﮐﺮاﺳﯽ ،ھﻪوڵﻰ ﻧﯿﺰاﻣﯿﮕﻪرى و ﺑـــﻪر ﺑــﻪ ﻓــﺎﺷــﯿــﺰم ﭼــﻮوﻧــﯿــﺎن ھــﻪڵــﺒــﮋارد. ﺋﻪﻣڕۆﮐﻪ دهرﺋﻪﻧﺠﺎﻣﻰ ﺋﻪو رهوﺗﻪ ﺑﻮهﺗﻪ ھﯚى ﮐﻪڵﻪﮐﻪﺑﻮوﻧﻰ ھێﺰى ﺳﻮﭘﺎ و ﻧﺎوهﻧﺪهﮐﺎﻧﻰ ﻟﻪﺷﮑﻪرى و ﻻوازﺑــﻮوﻧــﻰ ھێﺰى ﻧﺎوهﻧﺪهﮐﺎﻧﻰ دﯾﻨﯽ .ﺋﻪو ﻧﺎﮐﯚﮐﯿﺎﻧﻪ ﮔﻮزاره ﻟﻪ ھﻪوڵﻪﮐﺎﻧﻰ ﺋﻪو دووﺑﺎڵﻪ دهﮐــﺎت ﺑﯚ ﮔﯚڕﯾﻨﻰ ﺗﻪوازوﻧﻰ دهﺳﻪت ﻟﻪﻧﺎو ﺳﯿﺴﺘﻤﺪا. ﭼــــﻪﺗــــﺮ :ﭘـــﻪﯾـــﻮهﻧـــﺪﯾـــﺘـــﺎن ﻟــــﻪﮔــــﻪڵ ھــێــﺰه ﺋﯚﭘﯚزﺳﯿﯚﻧﻪﮐﺎﻧﻰ ﻏﻪﯾﺮه ﮐــﻮردى ﻧﺎو ﺋێﺮان ﭼﯚﻧﻪ؟ ﭘــــﻪژاک ﭘــﺎرﺗــێــﮑــﻰ دﯾــﻤــﻮﮐــﺮاﺗــﯿــﮑــﻪ ﮐﻪھﻪر ﻟﻪ ﺳﻪرهﺗﺎوه ھﻪوڵﯿﺪاوه ﻧﻪک ﺗﻪﻧﮫﺎ ﻟﻪ ﺋﺎﺳﺖ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ،ﺑﻪڵﮑﻮ ﻟﻪ ﺋﺎﺳﺘﻰ ﺋێﺮان و ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت ﺟﯿﮫﺎﻧﺪا ﺧﻪﺑﺎت ﺑﮑﺎت و ﻟﻪ ﺑﻪرهى دﯾﻤﻮﮐﺮاﺳﯿﺨﻮازاﻧﺪا ھﻪم ﭘﺮﺳﻰ ﮐﻮرد ﺑێﻨێﺘﻪ رۆژهﭬــــﻪوه و ھــﻪم ھــﻪوڵــﻰ ﭼــﺎرهﺳــﻪرﮐــﺮدﻧــﻰ ﺑﺪات .ﺑﻪوﭘﻪڕى ﺧﯚﺷﺤﺎڵﯿﯿﻪوه ھﻪﺗﺎ ﺋﺎﺳﺘێﮏ ﻟــﻪو ﺑــــﻮارهدا ﺳــﻪرﮐــﻪوﺗــﻦ و دهﺳﺘﮑﻪوﺗﻤﺎن ﺑﻪدهﺳﺘﮫێﻨﺎوه و رۆژاﻧﻪ ﻟﻪ ھﻪوڵﺪان داﯾﻦ ﮐﻪ ﺋﺎﺳﺘﻰ ﺋﻪم ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﺎﻧﻪ ﺑﻪرﻓﺮاواﻧﺘﺮ و ﺗﯚﮐﻤﻪﺗﺮ ﺑﮑﻪﯾﻦ. ﭼﻪﺗﺮ :ﮐــﻮرد ﻟــﻪو ﻗﯚﻧﺎﻏﻪدا ﭘێﻮﯾﺴﺘﻪ ﭼﻰ
ﺑﮑﺎت؟ ﮐــﻮرد ھﻪﻣﯿﺸﻪ ﺳــﻪرهڕاى ھﻪﻣﻮو ﮐﻪم وﮐﯚڕى و ﻻوازﯾﯿﻪﮐﺎن ﻟﻪ ﺗێﮑﯚﺷﺎن داﻧﻪﺑڕاوه و ﺑﻪرﺑﻪرهﮐﺎﻧﻰ ﺧﯚى ﮐﺮدوه .ﺑﻪم ﻟﻪ ﺋﺎﺳﺖ وهدهﺳﺘﺨﺴﺘﻨﻰ دهﺳﺘﮑﻪوﺗﺪا ھﻪﻣﯿﺸﻪ ﺗﻮوﺷﻰ ﻧﻪﮐﺴﻪ و ﺷﮑﺎن ھﺎﺗﻮوه .ﻣێﮋووى ﺳﻪدﺳﺎڵﻰ راﺑـــﺮدووى ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﭘڕه ﻟﻪ ﺋﻪزﻣﻮوﻧﻰ ﺑﻪم ﺷێﻮهﯾﻪ .ھﻪر ﺑﯚﯾﻪ ﭘێﻮﯾﺴﺘﻪ ﻟﻪو ﮐﺎت و ﺳﺎﺗﻪدا ﮐــﻪ دهرﻓــﻪﺗــﻰ ﮔﻪﯾﺸﺘﻦ ﺑــﻪ ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﻪﮐﺎﻧﻰ ﮔﻪﻟﻪﮐﻪﻣﺎن ﮐــﻪ ﻟــﻪ ﭘێﻨﺎوﯾﺪا ﺑــﻪ ھـــﻪزاران ﺷﻪھﯿﺪى ﭘێﺸﮑﻪش ﮐﺮدوه ،ﻟﻪ ﺟﯿﺎﺗﻰ ﻣﮋوڵ ﺑــﻮون ﺑﻪ ﺑــﻪرژهوهﻧــﺪى ﺑﭽﻮک و ﻻوهﮐــﻰ و ھﻪوڵﻰ ﯾﻪﮐﺘﺮ ﻻوازﮐــﺮدن و ﯾﻪﮐﺘﺮ ﺷﮑﺎﻧﺪن، ﺑﻪرهى ﻧﻪﺗﻪوهﯾﯿﻤﺎن ﺑﻪھێﺰ ﺑﮑﻪﯾﻦ و ﺑﻪ ﯾﻪک دهﻧــﮕــﻪوه رووﺑــــﻪڕوى داﮔــﯿــﺮﮐــﺎرى و زوڵــﻢ و زۆرى ﺳﻪر وت و ﮔﻪﻟﻪﮐﻪﻣﺎن ﺑﯿﻨﻪوه .ﺋێﻤﻪ وهک ﭘﻪژاک ﭼﺎرهﺳﻪرى و ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻦ ﻟﻪ ﺑﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎﮔﺮﺗﻨﻰ ﺋﻪﺧﻼق و ﭘێﻮان ﻟﻪ ﺳﯿﺎﺳﻪت و ﺗێﮑﯚﺷﺎﻧﺪا دهزاﻧﯿﻦ .ﺗﻪﻧﮫﺎ و ﺗﻪﻧﮫﺎ ﻟﻪﺳﻪر ﺋﻪو ﺑﻨﻪﻣﺎﯾﻪﯾﻪ ﮐﻪ ﻻدان ﻟﻪ ﻧﺮخ و ﺑﻪھﺎﮐﺎﻧﻰ ﮔﻪﻟﻪﮐﻪﻣﺎن ﻧﺎﯾﻪﺗﻪ ﺋـــﺎراوه و ﺳﻪﻣﯿﻤﯿﻪت و رووﻧﻰ ﻟﻪ ھﻪڵﻮێﺴﺖ و ﺋﺎﮐﺎردا ،ﺳﻪرهڕاى ھﻪﺑﻮوﻧﻰ ﺟﯿﺎوازى ﻟﻪ ﺑﯿﺮوڕا ،دهﺗﻮاﻧێﺖ ﺑﻪرهو ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻦ و رزﮔﺎرﯾﻤﺎن ﺑﻪرێﺖ. ﭼﻪﺗﺮ :ھﻪﻧﮕﺎوى )ﭘﮋاک( ﻟﻪو ﻗﯚﻧﺎﻏﻪدا ﺑﯚ ﺋێﺮان ﭼﯿﯿﻪ؟ ﭘـــــﻪژاک ﻟــــﻪو ﻗـــﯚﻧـــﺎﻏـــﻪدا ﻟـــﻪ ھــﻪﻣــﻮوﺑﻮارهﮐﺎﻧﻰ ﻟﻪﺷﮑﻪری ،ﺳﯿﺎﺳﯽ ،راﮔﻪﯾﺎﻧﺪﻧﻰ و دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺗﯿﮑﺪا ﺧﯚى ﺋﺎﻣﺎده ﮐﺮدوه و ﺋﺎﻣﺎدهى ﺑﻪرﭘﻪرﭼﺪاﻧﻪوهى ھﻪر ﭼﻪﺷﻨﻪ رهوﺷێﮑﻪ .ھﻪﺗﺎ
ـــﮏ ﺑﯚ ﮐﻮردﺳﺘﺎن داﺑﻪﺷﮑﺮاو.
ﭘێﺸﮑﻪوﺗﻨﻰ ﮐﯚﻣﻪڵﮕﻪ ﺋﻪﮔﻪر ﺑــﺎس ﻟﻪ رزﮔـــــــــــــــــــﺎر دهﺳﺘﮑﻪوﺗﻪ ﺑﻪﻧﻪرﺧﻪ دﯾﻤﻮﮐﺮاﺗﯿﮑﻪﮐﺎن ﻟﻪ ﮐــــــــﯚﭼــــــــﻪر ﺗﯚرﮐﯿﺎ ﺑﮑﻪﯾﻦ ،دهﺑێﺖ ﺋــﻪوه ﺑﺰاﻧﯿﻦ ﮐﻪ راﮔﻪ ﯾﺎﻧﺪﮐﺎر: ﺧﻪﺑﺎت و ﺗێﮑﯚﺷﺎﻧﻰ ﮐﻮردان ﻟﻪو ﭘﺎرﭼﻪﯾﻪى ﺋــــــــﯚﺟــــــــﻪﻻن ﮐﻮردﺳﺘﺎن ھﻪﻣﯿﺸﻪ رووﺑــﻪڕوى ﺳﻪرﮐﻮﺗﻰ ﻣﯿﻠﯿﺘﺎرﯾﺴﺘﻰ ﺑﻮوه و دهرهﺗﺎﻧێﮑﻰ ﺋﻪوﺗﯚش ﺋـــﻪﻧـــﺪازﯾـــﺎرى ﺑﯚ ﺧﻪﺑﺎﺗﻰ ﻣﻪدهﻧﻰ ﺑﻮوﻧﻰ ﻧﻪﺑﻮوه ،دﯾﺎره ﺋﻪم دوو ﺟﯚره ﺧﻪﺑﺎﺗﻪش ھﻪم ﭘێ ﻟﻪ ﻣﻪﺗﺮﺳﻰ ﺑﻮوه و ھﻪم ھﻪزﯾﻨﻪى زۆرى ﮔﯿﺎﻧﻰ و ﻣﺎڵﻰ ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﻪﮐﺎﻧﻰ ﮐﻮرده وﯾﺴﺘﻮوه ،ﺑﻪم ﻟﻪم ھﻪڵﺒﮋاردﻧﻪ دهرﮐﻪوت ھـــﻪڵـــﺒـــﮋاردﻧـــﻪ ﭘــﻪرﻟــﻪﻣــﺎﻧــﯿــﻪﮐــﻪى ﺋــﻪم ﺧﻪﺑﺎﺗﻰ رۆﺷﻨﺒﯿﺮان و ﭼﺎﻻﮐﺎﻧﻰ ﺳﯿﺎﺳﻰ دواﯾﯿﻪى ﺗﻮرﮐﯿﺎ دهرﻓﻪﺗێﮑﻰ ﺑﺎش ﺑﻮو ﺑﯚ ﺑﻪ ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﻰ و ﻣﺘﻤﺎﻧﻪى ﮔﻪل ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻮو ﮐﯚﮐﺮدﻧﻪوهى ھﻪﺳﺖ و ﺳﯚزى ﮐﻮردان ﻟﻪ دهﺑــێــﺖ ،ژﻧﺎﻧﯿﺶ ﺟﺎرێﮑﻰ دﯾﮑﻪ ﺗﻮاﻧﺎى ھــﻪرﭼــﻮار ﭘــﺎرﭼــﻪى ﮐــﻮردﺳــﺘــﺎن ،ﭼﻮﻧﮑﻪ ﺧﯚﯾﺎن دهرﺧﺴﺖ و ﺳﻪﻟﻤﺎﻧﺪﯾﺎن ﮐﻪ ﺑﻪﺷێﮑﻰ ﺑﻪ ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﻰ ﭘﺎڵێﻮراواﻧﻰ ﺑﻠﯚﮐﻰ رهﻧﺞ ﺋﻪﮐﺘﯿﭭﻰ ﺧﻪﺑﺎﺗﻰ ﺳﯿﺎﺳﻰ و ﻣﻪدهﻧﯿﻦ .و ﺋــﺎزادى و دﯾﻤﻮﮐﺮاﺗﻰ ﺋﯿﺮادهى ﮐــﻮردان ﯾﻪﮐﺴﺎﻧﻰ و ﺑﺎﯾﻪﺧﺪان ﺑﻪ ﯾﻪﮐﺴﺎﻧﻰ ژﻧﺎن زۆر ﻟﻪ ﺟﺎران زێﺪهﺗﺮ ﺑﻮو .ﮐﻮرد ﺑﻪ ﯾﻪک ﺑــﺎﯾــﻪﺧــﺪاﻧــﻪ ﺑــﻪ ﭘێﺸﮑﻪوﺗﻨﻰ ﮐﯚﻣﻪڵﮕﻪ ﺋﯿﺮاده ﻟﻪ ﭘێﻨﺎو ﯾﻪک ﺋﺎﻣﺎﻧﺞ رووﯾــﺎن ﻟﻪ و ﺋــﻪم دهﺳــﺘــﮑــﻪوﺗــﻪى ﮐــﻮرداﻧــﻰ ﺑﺎﮐﻮرى ﺳﻨﺪوﻗﻪﮐﺎﻧﻰ دهﻧﮕﺪان ﮐﺮد ،ﺑﯚﯾﻪ ﮔﻪﻟﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﺶ ﺋﻪزﻣﻮﻧێﮑﻰ ﮔــﻪورهﯾــﻪ ﺑﯚ ﮐــﻮرد و ﺑــﺰوﺗــﻨــﻪوه ﺷﯚڕﺷﮕێڕﯾﻪﮐﻪى ﻟﻪ ھﻪﻣﻮو ﮐﻮردان ﻟﻪ ﺳﻪرﺗﺎﺳﻪرى ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﻰ ﺑﺎﮐﻮر ھﻪﻣﻮو ﮐــﺎت دهﺑێﺖ ﺷﺎﻧﺎزى ﺑﻪوه
ﮐﯚﻣﺎ ژﻧێﻦ ﺑڵﻨﺪ )(KJB
ﺋێﺴﺘﺎﮐﻪ ھﻪوڵﺪاﻧﻪﮐﺎﻧﻤﺎن ﺋﻪوهﯾﻪ ﮐﻪ ﺋﺎﺳﺘﻰ ﺑﻪڕێﮑﺨﺴﺘﻦ ﮐﺮدﻧﻰ ﮐﯚﻣﻪڵﮕﺎ ﭘﻪرهﭘێﺒﺪهﯾﻦ و ﮐﯚﻣﻪڵﮕﺎى ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺋﺎﻣﺎدهى ھﻪڵﻤﻪﺗێﮏ ﺑﮑﻪﯾﻦ ﻟﻪ ﭘێﻨﺎو ﮔﻪﯾﺸﺘﻦ ﺑﻪ ﺋﯿﺮادهﯾﻪﮐﻰ ﺋﺎزاد و ﮔﯚڕاﻧﮑﺎرى ﺑﻨﭽﯿﻨﻪﯾﻰ ﻟﻪ ﺋﺎﺳﺖ ﺋێﺮاﻧﺪا. ﭼﻪﺗﺮ :وهﻣﻰ ﭘﮋاک ﺑﯚ ﺋﻪو ﺋﯚﭘﻪراﺳﯿﯚن و ﭘﯿﻼﻧﺎﻧﻪ ﭼﯿﯿﻪ ﮐﻪ ﻟﻪو ﻣﺎوهﯾﻪدا ﺑﻪڕێﻮه دهﭼﻦ؟ ﺋێﻤﻪ ﺗێﮑﯚﺷﺎﻧێﮑﯿﻦ ﮐــﻪ ﺑـــڕواﻣـــﺎن ﺑﻪﭼﺎرهﺳﻪرﯾﯿﻪﮐﻰ ﺋﺎﺷﺘﯿﺎﻧﻪ و دﯾﻤﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ ھﻪﯾﻪ و ﻟﻪو ﭘێﻨﺎوهدا ھﻪﺗﺎ دواﯾﻰ ﺗێﺪهﮐﯚﺷﯿﻦ. ﺑــــﻪم ﻟــﻪ ھــﻪﻣــﺎﻧــﮑــﺎﺗــﯿــﺸــﺪا ﺋــﺎﻣــﺎدهﮐــﺎرى دهرﮐﻪوﺗﻨﻰ ھﻪرﭼﻪﺷﻨﻪ رهوﺷێﮑﻰ ﺟﯿﺎوازﯾﺶ دهﮐﻪﯾﻦ. ﭼﻪﺗﺮ :ﭘﻪﯾﺎﻣﻰ ﮐﯚﺗﺎﯾﯿﺘﺎن ﺑﯚ ﮐﯚﻣﻪڵﮕﺎﮐﺎﻧﻰ ﺋێﺮان و ﮐﻮرد ﺑﻪ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻰ ﭼﯿﯿﻪ؟ ﺋێﺴﺘﺎﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﯚﻧﺎﻏێﮑﻰ زۆر ھﻪﺳﺘﯿﺎرداﺗێﺪهﭘﻪڕﯾﻦ .ﻗﯚﻧﺎﻏێﮏ ﮐﻪ ﺟﺎرێﮑﯿﺘﺮ دواى ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ دهھﻪ ﺋﻪو دهرﻓﻪت و دهرهﺗﺎﻧﻪﻣﺎن ﺑﯚ رهﺧﺴﺎوه ﮐﻪ ﺧﯚﻣﺎن ﻟﻪ دﯾﮑﺘﺎﺗﯚرى و زوڵﻢ و زۆرﯾــﻪ داﺳﻪﭘﺎوهﮐﺎﻧﻰ ﺳــﻪر ﮔﻪﻟﻪﮐﻪﻣﺎن ﻧﻪﺟﺎت ﺑﺪهﯾﻦ .ھﺎوﮐﺎت ﺑﯚ ﯾﻪﮐﻪﻣﯿﻨﺠﺎر ﺋﻪو دهرﻓﻪﺗﻪﻣﺎن ﻟﻪﺑﻪر دهﺳﺘﺪاﯾﻪ ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻤێﮑﻰ ﺋﺎزاد و دﯾﻤﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ ﮐﻪ ﺗێﯿﺪا ﻣﺎﻓﻰ ھﻪﻣﻮو ﻧﻪﺗﻪوهﮐﺎن ،ﺋﺎﯾﻨﻪﮐﺎن ،ﭼﯿﻦ و ﺗﻮێﮋهﮐﺎﻧﻰ ﻧﺎو ﮐﯚﻣﻪڵﮕﺎﮐﺎﻧﻰ ﺋێﺮان ﺑﻪ ﮔﺸﺘﻰ و ﻣﺎﻓﻰ ژن ﺑﻪ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻰ ﺗێﺪا ﻣﺴﯚﮔﻪر ﺑﮑﻪﯾﻦ ،داﺑﻤﻪزرێﻨﯿﻦ. ھﻪر ﺑﯚﯾﻪ ﻣﻞ ﮐﻪچ ﻧﻪﮐﺮدن ،ﺑــﺎوهڕى ﺑﻪﺧﯚ ﺑـــﻮون ،ﺑــﻪرزﮐــﺮدﻧــﻪوهى ﺋﺎﺳﺘﻰ ﺗێﮑﯚﺷﺎن و ﭘﺘﻪوﮐﺮدﻧﻰ ﯾﻪﮐڕﯾﺰهﯾﯿﻪﮐﺎﻧﻰ ﻧﺎوﺧﯚﻣﺎن ﺗﻪﻧﮫﺎ رهﻣﺰى ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﻤﺎﻧﻪ.
ﮐﯚﻣﺎ ژﻧێﻦ ﺑڵﻨﺪ )ﮐﻪژهﺑﻪ( ،ﻟﻪ ﻧێﻮان )/٣١ى ﮔﻮن( ﺗﺎ )/٤ى ﺣﻮزهﯾﺮان( ﭘێﻨﺠﻪﻣﯿﻦ ﮐﯚﻧﮕﺮهى ﺧﯚى ﺑﻪﺳﺖ.
ﻟـــــﻪ ﮐــــﯚﻧــــﮕــــﺮهﮐــــﻪدا ﻧـــﻮێـــﻨـــﻪراﻧـــﻰ رێﮑﺨﺴﺘﻨﻪﮐﺎﻧﻰ ژێــﺮ ﭼــﻪﺗــﺮى »ﮐﯚﻣﺎ ژﻧێﻦ ﺑڵﻨﺪ« ﻟﻪواﻧﻪ :ﭘﺎرﺗﻰ ﺋﺎزادى ژﻧﺎﻧﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎن )ﭘﺎژک( ،ﯾﻪﮐێﺘﻰ ژﻧﺎﻧﻰ ﺋﺎزاد _ ﻋﻪﺷﺘﺎر )ﯾﻪژا-ﺳﺘﺎر( و ژﻧﺎﻧﻰ ﮔﻪﻧﺞ، ھﻪروهھﺎ ) (١٢٧ﻧێﺮدراو ﻟﻪ ﮐﯚﻧﮕﺮهﮐﻪدا ﺋـــﺎﻣـــﺎده ﺑــــﻮون و رهوﺷـــــﻰ ﺗــێــﮑــﯚﺷــﺎﻧــﻰ رهﮔــﻪزى ھﻪڵﺴﻪﻧﮕێﻨﺪرا .ﮐﯚﻧﮕﺮهﮐﻪ ﺑﻪ دروﺷﻤﯽ »ﺋێﻤﻪ ﺑﻪ ﻧﺎﺳﻨﺎﻣﻪى )ﭘﺎژک(، ﭘێﺸﻮازى ﻟﻪ ﺑــﻪھــﺎرى ﮔــﻪﻻن دهﮐــﻪﯾــﻦ و ﮐﯚﺗﺎﯾﻰ ﺑﻪ دﯾﻠﻰ رێﺒﻪر ﺋﺎﭘﯚ دێﻨﯿﻦ«، ﺑﻪڕێﻮه ﭼﻮو و ﺑڕﯾﺎرى ﮔﺮﻧﮏ ﮔﯿﺮان. ﻟــﻪ ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﻨﺎﻣﻪﮐﻪدا دهﺳﺘﻨﯿﺸﺎﻧﮑﺮاوه ﮐــﻪ ﺗــﻪﭬــﮕــﻪرى ژﻧــﺎﻧــﻰ ﮐـــﻮرد ،ﭘێﻮﯾﺴﺘﻪ ﻟــﻪ ﺷــﻪڕى ﺷﯚڕﺷﮕێڕى ﮔــﻪﻟــﺪا ﺋﻪرﮐﻰ ﺷــﯚڕﺷــﮕــێــڕى ﺑﮕﺮێﺘﻪ ﺋــﻪﺳــﺘــﯚى ﺧــﯚی و راﯾﺪهﮔﻪﯾێﻨﻦ» :ﮐﯚﻧﮕﺮهﮐﻪﻣﺎن ،ﺑﻪ ﺑﯿﺮ و ﺑـــﺎوهڕى ﺑــﻪڕێــﻮهﺑــﺮدﻧــﻰ ﺗێﮑﯚﺷﺎﻧﻰ ﺋــﺎزادى ژﻧﺎن و ﮐﯚﻣﻪڵﻪﮐﻪ ﺷﺎن ﺑﻪﺷﺎﻧﻰ ﯾﻪﮐﯿﺘﺮ ،ﺑڕﯾﺎرﯾﺪا ﮐﻪ ﻟﻪ ﺳــﻪر ﺑﻨﻪﻣﺎى ﺳﺘﺮاﺗﯿﮋى ﻗﻮﻧﺎﻏﻰ ﭼﻮارهم ،ﭘێﺸﻪﻧﮕﺎﯾﻪﺗﻰ ﭘێﻮاژۆﮐﻪ ﺑﮑﺎت و ﻟﻪ ھﻪﻣﻮو ﺑﻮارهﮐﺎﻧﻰ ﺧﻪﺑﺎﺗﺪا ﺑﻪﺷﺪارى ﺑﮑﺎت .ھﻪروهھﺎ ﻟﻪﺳﻪر ﺑﻨﻪﻣﺎى ﭘﺎرادﯾﮕﻤﺎى دﯾﻤﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ - ﺋــﺎﯾــﺪۆﻟــﯚژﯾــﮏ ،ﺋــــﺎزادى رهﮔــــﻪزی ،ﺑﯚ ﭘێﮑﮫێﻨﺎﻧﻰ ﮐﯚﻣﻪڵﻪﮔﻪﯾﻪﮐﻰ ﺳﯿﺎﺳﻰ و ﺋــﻪﺧــﻼﻗــﻰ ﺷـــﻪڕى ﺷــﯚڕﺷــﮕــێــڕى ﮔﻪل
ﺳﺎڵﯽ دووهم ژﻣﺎره ٦١ ٢٠١٠/١١/٨ دووﺷﻪﻣﻤﻪ ٢٧١١/٣/٣٠ - ٢٠١١/٦/٢٠ دووﺷﻪﻣﻤﻪ
ﺗﺎ ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻦ ﭘێﺶ ﺑﺨﻪن .ﺋﻪرﮐﻪﮐﺎﻧﻰ ﻗﯚﻧﺎﻏﻰ ﭼﻮارهم ﻟﻪ ﺳێ ﺧﺎڵﺪا ﺧﺮاﻧﻪڕوو: * ﻟﻪ ﭼﻮارﭼێﻮهى ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﻰ ﻧﻪﺗﻪوهﯾﻰ دﯾــﻤــﻮﮐــﺮاﺗــﯿــﮑــﺪا ،ﺑﻪڕێﮑﺨﺴﺘﻨﮑﺮدﻧﻰ ﯾﻪﮐێﺘﻰ ژﻧﺎن ﺑﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ دهﮔﺮﯾﻦ. * ﺑﻪ ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﻰ دروﺳﺘﮑﺮدﻧﻰ ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﮔــــﻪﻻن ،ﭘێﮑﮫێﻨﺎﻧﻰ ﯾــﻪﮐــێــﺘــﻰ ژﻧــﺎﻧــﻰ رۆژھـــﻪﺗـــﻰ ﻧــﺎوﯾــﻦ و ﺑــﻪھــێــﺰﺗــﺮﮐــﺮدﻧــﻰ رێﮑﺨﺴﺘﻨﻪﮐﺎﻧﻰ ژﻧﺎن ﺑﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ دهﮔﺮﯾﻦ. * ﻟــﻪ ﺋــﺎﺳــﺘــﻰ ﻧــێــﻮﻧــﻪﺗــﻪوهﯾــﯿــﺪا ،وهک ﺑﻪﺷێﮏ ﻟﻪ رێﮑﺨﺴﺘﻨﻪﮐﺎﻧﻰ ﺗێﮑﯚﺷﺎﻧﻰ ﺋﺎزادى ژﻧﺎن ،ھﻪوڵ دهدهﯾﻦ ﺑﯚ ﭘێﮑﮫێﻨﺎﻧﻰ ﮐﯚﻧﮕﺮهى ﺟﯿﮫﺎﻧﻰ ژﻧﺎن. ﮐــﯚﻣــﺎ ژﻧــێــﻦ ﺑــڵــﻨــﺪ ،ﭘــێــﺪاﮔــﺮى ﻟــﻪﺳــﻪر ﺑﻪھێﺰﮐﺮدﻧﻰ ﺗێﮑﯚﺷﺎﻧﻰ ﺋــﺎزادى رهﮔﻪزى دهﮐﺎت و ﻟﻪم ﭼﻮارﭼێﻮهﯾﻪدا ﮔﯚڕاﻧﮑﺎرى ﻟﻪ ﮐﯚﻣﻪڵﮕﻪ دهﮐﺎﺗﻪ ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﻰ ﺧﯚى و
ﺑــﮑــﻪن ،ﭼﻮﻧﮑﻪ ﻟــﻪﺑــﻪردهم ﮔــﻪورهﺗــﺮﯾــﻦ و رووﮐــﺮدﻧــﻪ ﺳــﻪر ﺳﻨﺪوﻗﻪﮐﺎﻧﻰ دهﻧــﮕــﺪان. ﻓﺎﺷﯿﺴﺘﺘﺮﯾﻦ وﺗﻰ ﻧﺎوﭼﻪﮐﻪى و ﺟﯿﮫﺎن ﺋﻪو ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﻪى ﮔﻪﻟﻰ ﮐﻮرد ﻟﻪ ﺑﺎﮐﻮرى ﺗــﻮاﻧــﯿــﺎن ﺑــڵــێــﻦ ﺑـــﮋى ﮐـــﻮردﺳـــﺘـــﺎن ،ﺑــﮋى ﮐــﻮردﺳــﺘــﺎن دهﺗــﻮاﻧــﯿــﻦ ﺑڵێﻦ ﻟــﻪ ھــﻪﻣــﻮو ﮐﻮردﺳﺘﺎن .ﺋﻪو دهﻧﮕﻪ زۆرهى ﺑﻠﯚﮐﻰ رهﻧﺞ روﯾـــﻪک ﺳـــﻮدى ﺑــﯚ ھــﻪﻣــﻮو ﺑﻪﺷﻪﮐﺎﻧﻰ و ﺋﺎزادى و دﯾﻤﻮﮐﺮاﺗﻰ ﻟﻪ ھﻪڵﺒﮋاردﻧﻪﮐﺎن ﮐــﻮردﺳــﺘــﺎن دهﺑــێــﺖ ھــﻪرﭼــﻪﻧــﺪه ﭘێﻤﻮاﯾﻪ ﺑﻪدهﺳﺘﻰ ھێﻨﺎ ﺋﻪوهﻣﺎن دهﺧﺎﺗﻪ ﭘێﺶ ﭼﺎو ﺗﯚزێﮏ ﺟﯿﺎﮐﺎرى ھﻪﯾﻪ ﻟﻪ ﺑﯿﺮﮐﺮدﻧﻪوهى ﮐــﻪ (PKK) ،ﻟــﻪ ﭘــﻼﻧــﻰ درێﮋﺧﺎﯾﻪﻧﻰ ژﻧــﺎﻧــﻰ ﺋێﻤﻪ ﺑــﯚ ﺧــﻪﺑــﺎت ،ﺑــﻪم ﻧﺎﮐﺮێﺖ ﺧﯚى ﻟﻪ ﭘێﻨﺎو ھﻪﻧﮕﺎوﻧﺎن ﺑﯚ دﯾﻤﻮﮐﺮاﺳﻰ ﺋﻪوهﻣﺎن ﺑﯿﺮﭼێﺖ ﮐﻪ ﭼﯚن ژﻧﺎﻧﻰ ﺑﺎﮐﻮر ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﻪﮐﺎﻧﻰ ﮐﻮرد و ﮐﺮدﻧﻰ ﺗﻮرﮐﯿﺎ ﻟﻪ وﺗێﮑﻰ ﺗﯚﺗﺎﻟﯿﺰﻣﻪوه ﭘێﺸﻪﻧﮓ ﺑﻮون ﻟﻪ وﺗﻨﻪوهى دروﺷﻤﻰ »ﺑﮋى ﺋـــﻪو ﺑــﻨــﺎﻏــﻪ ﭘــﺘــﻪوهى ﺧــﻪﺑــﺎﺗــﻰ ﺑــﺎﮐــﻮرى ﺑﯚ وﺗێﮑﻰ ﮐﯚﻣﺎرى دﯾﻤﻮﮐﺮاﺳﻰ زۆر ﮐﯚﻣﺎرى دﯾﻤﻮﮐﺮاﺗﻰ ،ﺑﮋى ﮐﻮردﺳﺘﺎن« ﮐــﻮردﺳــﺘــﺎن ھێﺸﺘﺎ ﻟــﻪ ﭘﺎرﭼﻪﮐﺎﻧﻰ ﺗﺮى ﺳــﻪرﮐــﻪوﺗــﻮو ﺑـــﻮوه .ﺋــﻪﮔــﻪرﭼــﻰ ﺋﯚﺟﻪﻻن ﺋﻪوا رۆژﮔﺎرێﮑﯿﺶ ژﻧﺎﻧﻰ ﺑﺎﺷﻮرﯾﺶ ھﻪﻣﺎن ﮐــﻮردﺳــﺘــﺎﻧــﺪا ﻧــﻪﺑــﻮوهﺗــﻪ ﮐــﻠــﺘــﻮور ،ﺟﮕﻪ ﻟﻪ زﯾﻨﺪاﻧﻪ ،ﺑﻪم دهﮐﺮێﺖ ﺑﻪ ﺋﻪﻧﺪازﯾﺎرى رۆڵﯿﺎن ﮔێڕاوه ﻟﻪ ﺑﻪردهم رژێﻤﻰ ﺑﻪﻋﺲ ...ﻟﻪوهش ﭘﺎرﭼﻪﮐﺎﻧﻰ ﺗﺮى ﮐﻮردﺳﺘﺎن وهک ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﻪﮐﺎﻧﻰ ﮐﻮرد ﻟﻪ ﺑﺎﮐﻮرى وت داﺑﻨﺮێﺖ .ﺋﯚﺟﻪﻻن ﻟﻪﻧﺎو زﯾﻨﺪاﻧﻪوه ﺑﺰوﺗﻨﻪوهى ﻧــﻪﺗــﻪواﯾــﻪﺗــﻰ ﮔﻪﺷﻪ ﭘــێــﺪاو ﭘﻼﻧﻰ ﻧــﻮێ و ﺳﺘﺮاﺗﯿﮋى ﻧﻮێﻰ ﺑﯚ ﺧﻪﺑﺎﺗﻰ ﻣﻪدهﻧﻰ داڕﺷﺖ، ﻟﻪم رووهش ﺋﻪم ﻓﻪﻟﺴﻪﻓﻪﯾﻪ ﺋﺎزادﯾﺨﻮازه ﺑﻮهﺗﻪ ھﯚﮐﺎر ﺑﯚ ﺋــﻪوهى ژﻧــﺎن ﻟﻪ ﺋﻪرک و ﻣﺎف و ﺧﻪﺑﺎﺗﺪا ﻟﻪ ﺗﻪک ﭘﯿﺎوان ھﯿﭻ ﺟﯿﺎوازێﮑﯿﺎن ﻧﻪﺑێﺖ .ﺋﻪو ﻓﻪﻟﺴﻪﻓﻪﯾﻪ واى ﻟﻪ ژﻧﺎﻧﻰ ﺑﺎﮐﻮر ﮐﺮد ھﻪﻣﻮو ﮐﺎت ﻟﻪ ﺑﻪردهم دوژﻣﻨﺎن ﺋﻪﮔﻪر ﺑﻪﭼﻪﮐﯿﺶ ﺧﻪﺑﺎت ﻧﻪﮐﻪن ﺋــﻪوا ﺑﻪ ﺷﯚڕﺷێﮑﻰ ﻧﻪﺗﻪوﯾﻰ رۆﺷﻨﺒﯿﺮى دهﺗﻮاﻧﺮێ رووﺑﻪڕوى ﺳﻪرﺳﻪﺧﺘﺘﺮﯾﻦ دوژﻣﻦ ﺑﺒﻨﻪوه .ھﻪر ﺋﻪوهش واى ﮐﺮد ﺑﻪ ھﻪزارهھﺎ ﻻوى ﮐــﭻ و ﮐـــﻮڕ ﻧــﮑــﯚڵــﻰ ﻧــﻪﮐــﻪن ﻟﻪ دﯾﻤﻪﻧێﮏ ﻟﻪ ﮐﯚﺑﻮوﻧﻪوهﮐﺎﻧﯽ ﺑﻪرهی رهﻧﺞ ،ﺋﺎزادی و دﯾﻤﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻻﻟــﯚ رهﻧــﺠــﺪهر ﮐـــﻪﺳـــﺎﯾـــﻪﺗـــﻰ ﺳــــﯿــــﺎﺳــــﻰ و ﺳــــﺮودﺑــــێــــﮋ: ﯾــــﻪﮐــــڕﯾــــﺰى ﺑـــــﮑـــــﻪﯾـــــﻨـــــﻪ ﺳــﻪرﻣــﻪﺷــﻘــﻰ
دۆزﯾﻨﻪوهى ﮔﯚڕه ﺑﻪﮐﯚﻣﻪڵﻪﮐﺎﻧﻰ ﮔﻪرﯾﻼﮐﺎﻧﯽ )(pkk
ﻟﻪ ﭘێﺪهﺷﺘﻪﮐﺎﻧﻰ ﺳﯿﺨﻰ وان ﮔﯚڕێﮑﻰ ﺑﻪﮐﯚﻣﻪڵ دهدۆزرێﺘﻪوه ﮐﻪ ﺗﻪرﻣﻰ ) (٤١ﮔﻪرﯾﻼى ﭘﻪﮐﻪﮐﻪ ﺗێﺪاﯾﻪ، ﮐﻪ ﻟﻪ ﺷﻪڕى ﺗﺸﺮﯾﻨﻰ ﯾﻪﮐﻪﻣﻰ ﺳﺎڵﻰ ) (١٩٩٨ﮐﻮژراون ﯾﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ زﯾﻨﺪوﯾﻰ ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﺳﻮﭘﺎىى ﺗﻮرﮐﯿﺎوه دهﺳﺘﮕﯿﺮ ﮐﺮاون .ھﻪروهھﺎ ﻟﻪﻧﺎو ﮔﯚڕهﮐﺎﻧﺪا ﺗﻪرﻣﯽ ﮔﻪرﯾﻼی ﺑﻪ رهﮔﻪز ﺋﻪڵﻤﺎﻧﻰ )ﺋﻪﻧﺪێﺮا وۆﻟﻒ( و ھﻮﻧﻪرﻣﻪﻧﺪ )ھﯚﮔﺮ(ﯾﺶ دۆزراوﻧﻪﺗﻪوه .ﻟﻪ ﻻﯾﻪﮐﯿﺘﺮ ﺑﻪ ﭘێﻰ ﺋﺎژاﻧﺴﻰ )(DIHA ﻟﻪ ﭘێﺪهﺷﺘﻪﮐﺎﻧﻰ ﺳێﺮت ﮔﯚڕێﮑﻰ ﺑﻪﮐﯚﻣﻪڵ دۆزراوهﺗﻪوه ﮐﻪ ﺗﻪرﻣﻰ ) (٨٠ﮔﻪرﯾﻼى ﺋﻪرﺗﻪﺷﻰ رزﮔﺎرى ﮔﻪﻟﻰ ﮐــﻮرد )(ARGKى ﺗێﺪاﯾﻪ ،ﮐﻪ ﻟﻪ ﺳﺎڵﻰ )(١٩٩٥ ﺑﻪ ﭼﻪﮐﻰ ﮐﯿﻤﯿﺎﯾﻰ ﮐﯚﻣﻪڵﮑﻮژ ﮐﺮاون و ﺋێﺴﺘﺎ ﺋﻪو ﮔﯚڕه ﺑﻪﮐﯚﻣﻪﻧﻪ ﮐﻪوﺗﻮوﻧﻪﺗﻪ رۆژهﭬﻰ راﮔﻪﯾﺎﻧﺪﻧﻪﮐﺎن. ﯾﻪﮐێﮏ ﻟﻪ ﺷﺎھﯿﺪاﻧﻰ رووداوهﮐــﻪ ﮐﻪ ﻧﻪﯾﻮﯾﺴﺖ ﻧﺎوى ﺋﺎﺷﮑﺮا ﺑﮑﺮێﺖ وﺗﻰ ﭘﺎش ﺋﻪوهى ﺳﻮﭘﺎى ﺗﻮرک زﯾﺎﻧێﮑﻰ زۆرى ﻟێﮑﻪوت ،ﺗﻮرﮐﯿﺎ وهک ﮐﺎرداﻧﻪوهک ﭼﻪﮐﻰ ﮐﯿﻤﯿﺎﯾﻰ ﻟﻪ دژى ﯾﻪﮐﯿﻨﻪﯾﻪﮐﻰ ) (١١٠ﮔﻪرﯾﻼﯾﻰ ﺑﻪﮐﺎر ھێﻨﺎوه.
ﻟﻪ ﻧﺎوﭼﻪﮐﺎﻧﻰ ﺳﻠﯚﭘﻰ و ﺟﺰرهى ﺷﺮﻧﺎخ ،ﺑﻪ ﺋﺎرﻣﺎﻧﺠﻰ ﺧﺎوهﻧﺪارێﺘﻰ ﻟﻪ زﻣﺎﻧﻰ ﮐﻮردى ،رۆژﻧﺎﻣﻪى »رۆژهڤ« دهﺳﺘﻰ ﺑﻪ ﭼﺎپ و ﺑوﮐﺮدﻧﻪوه ﮐﺮد .رێﮑﺨﺴﺘﻨﻰ ﺑــﻪدهﭘــﻪى ﺟــﺰره ،ﺑﻪ ﺋﺎرﻣﺎﻧﺠﻰ ﺳﺮﻧﺠﺮاﮐێﺸﺎﻧﻪ ﺳﻪر داﺧﺴﺘﻨﻰ رۆژﻧﺎﻣﻪى »ﺋﺎزادﯾﺎ وت« و ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯿﮑﺮدن ﻟﻪ زﻣﺎﻧﻰ ﮐﻮردى رۆژﻧﺎﻣﻪى رۆژهڤ ﺋﻪﻣﺮۆ دهﺳﺘﻰ ﺑﻪ ﭼﺎپ و ﺑوﮐﺮدﻧﻪوه ﮐــﺮد .ﺳﻪرۆﮐﻰ ﺑﻪدهﭘﻪى ﻧﺎوﭼﻪﮐﻪ ﺋﻪﺳﻌﻪد ﻣﺎﻟﮑﻮچ ،ﻟﻪوﺑﺎرهوه ﻟێﺪواﻧﯿﮑﯿﺪا و راﯾﮕﻪﯾﺎﻧﺪ :ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﻰ ﻧﮑﯚڵﯿﮑﺮدﻧﻰ ﺋﺎﮐﻪﭘﻪ ﺑﻪردهواﻣﻪ، ﺑﺎﻧﮕﻰ ﻟﻪ ﮐﻪﺳﺎﻧﻰ دﯾﻤﻮﮐﺮات و ﻻﯾﻪﻧﮕﺮاﻧﻰ ﭼﺎﭘﻪﻣﻪﻧﻰ ﺋﺎزاد ﮐﺮد ﮐﻪ ﺧﺎوهﻧﺪارى ﻟﻪ رۆژﻧﺎﻣﻪى ﺋﺎزدﯾﺎ وت ﺑﮑﻪن .ﻟﻪ ﻧﺎوﭼﻪى ﺳﻠﯚﭘﯿﺶ ،ﺳﻪرۆﮐﻰ رێﮑﺨﺴﺘﻨﻰ ﺑــﻪدهﭘــﻪى ﻧﺎوﭼﻪﮐﻪ ﺳــﻪﺑــﺎرهت ﺑــﻪ داﺧﺴﺘﻨﻰ ﺗﺎﮐﻪ رۆژﻧﺎﻣﻪى ﮐﻮردى ﻟێﺪواﻧێﮑﻰ رۆژﻧﺎﻣﻪواﻧﻰ دا و ﺋﻪو ھﻪڵﻮێﺴﺘﻪى وهک ﭘێﺪاﮔﺮى ﻟﻪ ﭼﺎرهﺳﻪرﻧﻪﮐﺮدﻧﻰ ﮐێﺸﻪى ﮐــﻮردى ﻟﻪﻗﻪڵﻪﻣﺪا ،دوو ھــﻪزار ﻧﻮﺳﺨﻪ ﻟﻪ رۆژﻧﺎﻣﻪى »رۆژهڤ« ﺑﻪﺳﻪر ﺧﻪڵﮑﻰ ﻧﺎوﭼﻪﮐﻪدا ﺑوﮐﺮاﯾﻪوه.
٧
ﭘێﺪاﮔﺮى ﻟﻪ ﭘێﺸﺨﺴﺘﻨﻰ ﺗێﮑﯚﺷﺎﻧﻰ ﻟﻪ دژى رهﮔﻪزﭘﻪرهﺳﺘﻰ ﮐﯚﻣﻪﯾﻪﺗﻰ دهﮐﺎﺗﻪوه و دهڵێﺖ» :ﺋێﻤﻪ ﺗێﮑﯚﺷﺎﻧﻰ ﺋﺎزادى ژﻧﺎن ،ﻟﻪو ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﻪ ﻟﯿﺒڕاڵ و ﺳﻪردهﺳﺘﭙﻪرﺳﺘﯿﺎﻧﻪى دهﯾﺎﻧﻪوێﺖ ژﻧﺎن ﻟﻪ ﻧﺎو ﺳﯿﺴﺘﻤﺪا ﺑﺘﻮێﻨﻨﻪ، ﭘـــﺎک دهﮐـــﻪﯾـــﻨـــﻪوه و ﻟــﻪﺳــﻪر ﺑــﻨــﻪﻣــﺎى ﺋﺎﯾﺪۆﻟﯚژى ﺋـــﺎزادى ژﻧــﺎن ﺑﻪﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻰ ﻟﻪ ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺋﺎﯾﺪۆﻟﯚژى ﺳﯿﺴﺘﻤﻰ دهوڵﻪﺗﻰ و ﮐﻠﺘﻮرى دهﺳﺘﺪرێﮋى ﭘێﻨﺞ ھﻪزار ﺳﺎڵﻪ ھﻪوڵﻪﮐﺎن ﺑﯚ ﺋﺎواﮐﺮدﻧﻰ ﮐﯚﻣﻪڵﮕﻪى ﻧﯚى زﯾﺎﺗﺮ دهﮐﻪﯾﻦ« .ﻟﻪ ﮐﯚﻧﮕﺮهدا ﻟﻪ ﺑﻪراﻣﺒﻪر ھێﺮﺷﻪ ﺋﺎﯾﺪۆﻟﯚژﯾﮏ و ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﻪﮐﺎﻧﻰ دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ،ﭘﺎراﺳﺘﻨﻰ ﮔﻪوھﻪرى وهک ﺋﻪرﮐێﮑﻰ ﺳﻪرهﮐﻰ دهﺳﺘﻨﯿﺸﺎﮐﺮاوه.
ﺑﺎﮐﻮر ﻧﻪﯾﺎﻧﺘﻮاﻧﯿﻮه ﺧﯚﯾﺎن ﻟﻪ رێﭽﮑﻪى ﺣــﺰﺑــﻰ رزﮔـــﺎر ﺑــﮑــﻪن و ھـــﺰرى ﻧــﻪﺗــﻪوهﯾــﻰ ﺑﻪ ﺑﻨﭽﯿﻨﻪ ﺑﮕﺮن ،ﻣــﺮۆڤ ﮔــﻪر ﺑﺘﻮاﻧێ ﺳــﻮود ﻟﻪ ﺗﯿﯚر و ﭘﺮاﮐﺘﯿﮑﻰ ﮔﻪﻻﻧﻰ ﺗﺮ وهرﺑــﮕــﺮێ ﺑێﮕﻮﻣﺎن ﮐــﻮردﯾــﺶ دهﺗــﻮاﻧــێ ﺳـــﻮود ﻟــﻪ ﺋــﻪزﻣــﻮوﻧــﻰ ﻧــﻪﺗــﻪوهﮐــﻪى ﺧﯚى وهرﺑــﮕــﺮێ ،ﺑــﺎﮐــﻮرى ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﺶ ﺑﻪم ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﻪى ﺟﺎرێﮑﻰ دﯾﮑﻪ ﺳﻪﻟﻤﺎﻧﺪى ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺎﻧﻰ ﺋﻪوهﯾﻪ ﺳﻮود ﻟﻪ ﺋﻪزﻣﻮوﻧﻪﮐﺎﻧﻰ وهرﺑﮕﺮﯾﻦ و ﯾﻪﮐڕﯾﺰى ﺑﮑﻪﯾﻨﻪ ﺳﻪرﻣﻪﺷﻘﻰ ﺳــﻪرﮐــﻪوﺗــﻨــﻪﮐــﺎﻧــﻰ ﮐـــﻮرد ﻟــﻪ ھــﻪر ﭼــﻮار ﭘﺎرﭼﻪى ﮐﻮردﺳﺘﺎن.
ﻓﯚﺗﯚ(DIHA) :
ﻣﺎﻧﺸێﺘﯽ رۆژﻧﺎﻣﻪﮐﺎﻧﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن
ھـــﻪواڵــﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﻧﺎڕهزاﯾﻰ دژى داﺧﺴﺘﻨﻰ رۆژﻧﺎﻣﻪى »ﺋﺎزادﯾﺎ وت«
ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ
دۆزى ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﻤﻪداراﻧﻰ ﮐﻮرد ﻟﻪ ﻓﻪرهﻧﺴﺎ
ﺋﺎزادﯾﺎ وت
»داﺧﺮاوه«
ﺋﯚزﮔﻮر ﮔﻮﻧﺪهم ﭼﻪﺗﺮ دهﭼێﺘﻪ ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎن
) (١٨ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﻤﻪدارى ﮐــﻮرد ﮐﻪ ﻟﻪ ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﻰ ﻟێﮑﯚڵﯿﻨﻪوهﯾﻪﮐﻰ ﺑــﻪرﻓــﺮاوان ﻟﻪ ﺳﺎڵﻰ )(٢٠٠٦ دهﺳﺘﮕﯿﺮ ﮐﺮاون (٢٠١١/٦/٢٠) ،رووﺑﻪڕووى دادﮔﺎ دهﮐﺮێﻨﻪوه .ﺋﻪم دۆﺳﯿﻪ ﻧﯚ رۆژ ﺑﻪردهوام دهﺑێـﺖ و ﻟﻪ ھﻪر ھﻪﻓﺘﻪﯾﻪﮐﺪا ﺳێ رۆژ دهﺧﺮێﺘﻪ روو .ﭼﺎوهڕوان دهﮐﺮێﺖ ﺋﻪم دۆﺳﯿﻪ ﺗﺎ ) (٧/٦ﺑـــﻪردهوام ﺑێﺖ .ﻟﻪ ﺳﺎڵﻰ )(٢٠٠٧ﯾــﺶ ﭘﯚﻟﯿﺴﻰ ﻓﻪراﻧﺴﺎ ھێﺮﺷﻰ ﮐﺮده ﺳﻪر ﮐﯚﻣﻪڵﻪ ﮐﻮردﯾﯿﻪﮐﺎن و )رهزا ﺋﺎﻟﺘﻮن و ﻧﻪدﯾﻢ ﺳﻪﭬﻪن( و ) (١٤ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﻤﻪدارى ﮐﻮردی دهﺳﺘﮕﯿﺮ ﮐﺮد .ﭘﯚﻟﯿﺴﻰ ﻓﻪرهﻧﺴﺎ ﻟﻪ ﺳﻪرهﺗﺎى ﺳﺎڵﻰ ) (٢٠١١ﺗﺎ ﺋێﺴﺘﺎ ) (٣٨ﭼﺎﻻﮐﻮاﻧﻰ ﺳﯿﺎﺳﻰ دهﺳﺘﮕﯿﺮ ﮐﺮدووه. ﻟﻪم ﭼﻮارﭼێﻮهﯾﻪدا ) (Feyka Kurdistanﻟﻪ ﺑﺎﻧﮕﻪوازﯾﯿﻪﮐﺪا ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﻰ دهوڵﻪﺗﻰ ﻓﻪرهﻧﺴﺎى ﺑﻪ ﺗﻮﻧﺪى ﺷﻪرﻣﻪزار دهﮐﺎت و ﺑﺎﻧﮓ ﻟﻪ ھﺎوـﯿﺎﻧﻰ ﮐﻮردى داﻧﯿﺸﺘﻮوى ﻓﻪرهﻧﺴﺎ دهﮐــﺎت ﮐﻪ )(٢٠١١/٧/٢ ﺑﻪﺷﺪارى ﻟﻪ ﭼﺎﻻﮐﻰ ﭘڕۆﺗﺴﺘﯚﯾﯿﺪا ﺑﮑﻪن.
ﯾﻪﮐﮕﺮﺗﻮو
ﭘێﻨﺎﭼێﺖ ھﻪڵﺒﮋاردﻧﻰ ﺋﻪﻧﺠﻮﻣﻪﻧﻰ ﭘﺎرێﺰﮔﺎﮐﺎن دوا ﺑﺨﺮێﺖ
ھﺎوﺗﯽ
ﯾﻪﮐێﺘﻰ و ﭘﺎرﺗﻰ ﺑﻪ ﺋﻪﻧﺪازهى ١٨٩ﮐﻮرﺳﻰ ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎن ﭘﺎره ﻟﻪ ﺣﮑﻮﻣﻪت وهردهﮔﺮن
ﯾﻪﻧﻰ ﺋﯚزﮔﻮر ﭘﯚﻟﯚﺗﯿﮏ ﺑﯚ ﺋﻪرﮐﻰ ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎن!
ﺋﺎوێﻨﻪ
ھﻪڵﻮێﺴﺘﻰ ﺋﯚﭘﯚزﺳﯿﯚن ﺷﻪرﻣﻨﺎﻧﻪﯾﻪ
رۆژﻧﺎﻣﻪ
ﺗﺎڵﻪﺑﺎﻧﻰ ،ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﮐﻪى ﺑﯚ ﻧﺰاھﻪ ﺋﺎﺷﮑﺮا دهﮐﺎت
ﭼﺎودێﺮ
ﺑﺎﮐﻮر ﻟﻪ ﺋﯚﺗﯚﻧﯚﻣﻰ ﻧﺰﯾﮏ دهﺑێﺘﻪوه
ﭼــﺎودێــﺮان :ﭘـــﺮۆژهى ﺋﯚﭘﯚزﺳﯿﯚن ﺟﺪﯾﯿﻪ ،ﺑــﻪم ﺋﯿﺮادهى ﮐﯚﻣﻪڵ ﺟێﺒﻪﺟێﮑﺮدﻧﻰ دهوێ ھﻪوڵﻪﮐﺎﻧﻰ ﺳﻪرۆک ﺗﺎڵﻪﺑﺎﻧﻰ و ﺑﺎرزاﻧﻰ ﺑﯚ ﻧﺰﯾﮑﮑﺮدﻧﻪوهى ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﻧﻮێ ﻣﺎﻟﮑﻰ و ﻋﻪﻻوى ﺑﻪردهواﻣﻪ
رووداو
ﺑﻪرھﻪم ﺳﺎڵﺢ ﻟﻪ ﭘﯚﺳﺘﻰ ﺳﻪرۆﮐﻰ ﺣﮑﻮﻣﻪﺗﺪا دهﻣێﻨێﺘﻪوه
ﺋﺎﺳﯚ
ﻟﻪم ھﻪﻓﺘﻪﯾﻪدا رێﻨﻤﺎﯾﻰ ﻧﻮێﻰ ﺳﻠﻔﻪى ﻋﻪﻗﺎر دهﮔﺎﺗﻪ ﺑﺎﻧﮑﻪﮐﺎن
ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ
ﺷﻪﻣﺎڵ ﺑﻪﺷﯿﺮى ،ﺋﻪﻧﺪاﻣﻰ ﭘﺎرﺗﻰ ژﯾﺎﻧﻰ ﺋﺎزادى ﮐﻮردﺳﺘﺎن ):(PJAK
ﭘﻪژاک ﺋﺎﻣﺎدهى ﺑﻪرﭘﻪرﭼﺪاﻧﻪوهى ھـــــــ
ﺳﺎڵﯽ دووهم ژﻣﺎره ٦١ ٢٠١٠/١١/٨ دووﺷﻪﻣﻤﻪ ٢٧١١/٣/٣٠ - ٢٠١١/٦/٢٠ دووﺷﻪﻣﻤﻪ
٦
دﯾﺪار
ﺑﺎھﯚز رهﺳﻮڵﯽ
ﺷﻪﻣﺎڵ ﺑﻪﺷﯿﺮى ،ﺋﻪﻧﺪاﻣﻰ ﭘﺎرﺗﻰ ژﯾﺎﻧﻰ ﺋــﺎزادى ﮐﻮردﺳﺘﺎن )(PJAK ﻟﻪ دﯾﺪارێﮑﻰ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﺑﻪ رۆژﻧﺎﻣﻪى )ﭼﻪﺗﺮ(دا ﺑﺎس ﻟﻪ راﭘﻪرﯾﻨﻰ ﮔﻪﻻن ﻟﻪ رۆژھﻪﺗﻰ ﻧﺎوهڕاﺳﺖ دهﮐﺎت و ﺗێڕواﻧﯿﻨﻰ ﺧﯚﯾﺎن ﺑﯚ ﺋێﺮان دهﺧﺎﺗﻪڕوو و ﺳﯿﺴﺘﻤﻰ ﮐﯚﻧﻔﯿﺪراﻟﯿﺰﻣﻰ دﯾﻤﻮﮐﺮات وهک ﮔﻪرهﻧﺘﯿﯿﻪک ﺑــﯚ ﻧﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺟﯿﺎوازهﮐﺎن ﭘێﺸﻨﯿﺎر دهﮐﺎت و ﭘێﺪاﮔﺮى ﻟﻪﺳﻪر ﯾﻪﮐڕﯾﺰى و ﺑﻪرزﮐﺮدﻧﻪوهى ﺋﺎﺳﺘﻰ ﺗێﮑﯚﺷﺎن دهﮐﻪﻧﻪوه.
ﭼﻪﺗﺮ :ﺧﻮێﻨﺪﻧﻪوهﺗﺎن ﺑﯚ ﺳﻪرھﻪڵﺪاﻧﻰ ﮔﻪن ﭼﯿﯿﻪ و ﺑﯚﭼﻰ ﮐﯚﻣﻪڵﮕﺎ ﻟــﻪ دهوڵـــﻪت و دهﺳﻪت ﺑێﺰاره؟ ﺑﻪ درێﮋاﯾﻰ ﻣێﮋوو ﺷﺎھﯿﺪى ﺋﻪو راﺳﺘﯿﻪﯾﻦﮐـــﻪ ھــﻪﻣــﯿــﺸــﻪ دوو ھــێــڵــﻰ ﺳـــﻪرهﮐـــﻰ ﻟﻪ ﻣێﮋووى ﻣﺮۆﭬﺎﯾﻪﺗﯿﺪا ﺧﯚﯾﺎن ﻧﻮاﻧﺪوه .ھێڵﻰ ﯾﻪﮐﻪم ،ھێڵﻰ دهﺳﻪﺗﺪار و ﺧﺎوهن ھێﺰاﻧﻪ و ھێڵﻰ دووھﻪﻣﯿﻦ ،ھێڵﻰ ﺗێﮑﯚﺷﺎن ﻟﻪ دژى دهﺳﻪﺗﺪاران و زاڵﻤﺎن ﻟﻪ ﭘێﻨﺎو ﮔﻪﯾﺸﺘﻦ ﺑﻪ ژﯾﺎﻧێﮑﻰ ﺋﺎزاده .رۆژھﻪﺗﻰ ﻧﺎﭬﯿﻦ ﻟﻪ ﭼﻪﻧﺪ ﺳــﻪد ﺳﺎڵﻰ راﺑــــﺮدوودا ﻧــﺎوهﻧــﺪى ﭘێﮑﮫﺎﺗﻪى ﺳﯿﺎﺳﻰ دژه ﺋـــﺎزادى ﺑــﻮوه .ﺑﻪ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻰ ﻟﻪ ﺳﻪرهﺗﺎى ﺳﻪدهم ﺑﯿﺴﺘﻪﻣﻪوه ھﻪﺗﺎ ﺋﻪﻣڕۆﮐﻪ دﯾﮑﺘﺎﺗﯚر و ﮐﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﻪ ﺳﻪرﺑﺎزى و ﻓﺎﺷﯿﻪﮐﺎن
ﺗﻪﻧﮫﺎ ﺋﻪﮐﺘﻪرى ﺳﻪﮐﯚى ﺳﯿﺎﺳﻰ ﺋﻪم ھﻪرێﻤﻪ ﺑﻮون و ﮔﻪﻻﻧﻰ ﺋﻪم ﻧﺎوﭼﻪﯾﺎن ﺑﻪ ﭘێﭽﻪواﻧﻪى راﺳﺘﯿﻨﻪى ﻣێﮋووﯾﻰ ﺋﻪم ھﻪرێﻤﻪ ،رووﺑﻪڕووى دواﮐــﻪوﺗــﻮوﯾــﯽ ،زوڵــﻢ و زۆری ،ﺋێﻌﺪام و ﺋﻪﺷﮑﻪﻧﺠﻪ ،ﮔــﺮﺗــﻮوﺧــﺎﻧــﻪ و ﮐــﯚﭼــﺒــﻪری، ﮐﯚﻣﻪڵﮑﻮژى و ژن ﭼﻪوﺳﺎﻧﺪﻧﻪوه ﮐﺮدوهﺗﻪوه. ھﻪر ﺑﯚﯾﻪ ﻟﻪ ﺳﻪدهى ﺑﯿﺴﺘﻪﻣﻪوه ھﻪﺗﺎ ﺋﻪﻣڕۆﮐﻪ ﮔــﻪﻻﻧــﻰ رۆژھـــﻪﺗـــﻰ ﻧــﺎﭬــﯿــﻦ ﮔــﻪورهﺗــﺮﯾــﻦ ﺋﺎزارهﮐﺎﻧﻰ ﻧﻪﺑﻮوﻧﻰ دﯾﻤﻮﮐﺮاﺳﻰ و ﺋﺎزادﯾﺎن ﭼێﺸﺘﻮوه و ﻟﻪو ﭘێﻨﺎوهﺷﺪا ﺳﻪرهڕاى ﺋﻪوهى ﮐﻪ ﺑﻪدﯾﻠﻰ زۆرﯾﺶ دراوه ،ﺑﻪم ﮐﯚﻣﻪڵﮕﺎ ھﻪﺗﺎ ﺋﺎﺳﺘێﮏ ﺑﻪرهو ﺋﯿﻔﻠﯿﺞ ﺑﻮوﻧﯿﺶ ﺑﺮدراوه .ﺋﻪوهى ﮐﻪ ﺋﻪﻣڕۆﮐﻪ ﺋێﻤﻪ ﻟﻪ ﺋﺎﺳﺖ رۆژھﻪﺗﻰ ﻧﺎﭬﯿﻨﺪا دهﯾﺒﯿﻨﯿﻦ ﺗﯚڵﻪى ﮔﻪﻻن ﻟﻪ ﻣێﮋووى دهﺳﻪﺗﺪاران و دﯾﮑﺘﺎﺗﯚرهﮐﺎن و ﺳﻪرﻟﻪﻧﻮێ زﯾﻨﺪوﮐﺮدﻧﻪوهى ھێڵﻰ ﺗێﮑﯚﺷﺎن و ﺑﻪرﺑﻪرهﮐﺎﻧﻰ ﮔﻪﻻن ﻟﻪ ﭘێﻨﺎو ﺋــﺎزادى داﯾﻪ .ﺑﻪم ﻟﻪ ﭘﻪﻧﺎ ﺋﻪم راﺳﺘﯿﻪش دهﺑێﺖ ﺋﻪﻣﻪش ﺑﺒﯿﻨﺪرێﺖ ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻤﻰ ﺳﻪرﻣﺎﯾﻪى ﮔﻠﯚﺑﺎڵ ﺑﻪ ﭘێﺸﻪﻧﮕﺎﯾﻪﺗﻰ وﺗﺎﻧﻰ وهک ﺋﻪﻣﺮﯾﮑﺎ ،ﺑﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎ و ﻓﻪڕهﻧﺴﻪ ﻟﻪ ھﻪوڵﻰ ﺋﻪوهدان ﮐﻪ ﺋﺎراﺳﺘﻪى ﺋﻪو ﺳﻪرھﻪڵﺪان و ﮔﯚڕاﻧﮑﺎرﯾﺎﻧﻪ ﺑﮕﺮﻧﻪ دهﺳﺖ ﺧﯚﯾﺎن و ﺑﻪ ﭘێﻰ ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯿﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ -ﺋﺎﺑﻮورﯾﻪﮐﺎﻧﻰ ﺧﯚﯾﺎن دهرﺋﻪﻧﺠﺎﻣﻪﮐﺎﻧﻰ ﺋﻪو ﻧﺎڕهزاﯾﻪﺗﻰ و ﮔﯚڕاﻧﮑﺎرﯾﺎﻧﻪ ﺑﮕﯚڕن. ﭼﻪﺗﺮ :داھﺎﺗﻮوى ﺋێﺮان ﭼﯚن دهﺑﯿﻨﻦ؟ ﺑێﮔﻮﻣﺎن ﺋێﺮاﻧﯿﺶ ﯾﻪﮐێﮏ ﻟﻪو وﺗﺎﻧﻪىرۆژھﻪﺗﻰ ﻧﺎﭬﯿﻨﻪ ﮐﻪ ﻧﻮێﻨﻪراﯾﻪﺗﻰ ﮔﺸﺖ ﺋــﻪو دﯾـــﺎرده دژه ﺟﻪﻣﺎوهرﯾﺎﻧﻪ دهﮐـــﺎت ﮐﻪ ﭘێﺸﺘﺮ ﺋﺎﻣﺎژهﻣﺎن ﭘێﮑﺮد .ﺋێﺮان ﻟﻪ ﺳﻪدﺳﺎڵﻰ
راﺑــﺮدوودا ﻧﺎوهﻧﺪى ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﻰ دژه ﺟﻪﻣﺎوهرى ﺑﻮوه .ﻟﻪ ﻣﮋارى دﯾﻤﻮﮐﺮاﺳﻰ و ﻣﺎﻓﻰ ﮔﻪﻻن و رهﻧﮕﻪ ﺟﯚراوﺟﯚرهﮐﺎﻧﻰ ﻧﺎو ﺋێﺮاﻧﺪا ھﯿﭻ ﭼﻪﺷﻨﻪ ﺟﯿﺎوازﯾﻪک ﻟﻪ ﻧێﻮان دهﺳﻪﺗﺪارى ﭘﺎﺷﺎﯾﻪﺗﻰ ﭘﻪھﻠﻪوﯾﻪﮐﺎن و ﮐﯚﻣﺎرى ﺋﯿﺴﻼﻣﻰ ﺋێﺮان ﺑﻪدى ﻧﺎﮐﺮێﺖ .ﺋﻪﮔﻪر ﺟﯿﺎوازﯾﻪﮐﯿﺶ ھﻪﺑێﺖ ﺋـــﻪوا ﺑـــﻪرﻓـــﺮاوان ﺑــﻮوﻧــﻰ ﺳــێــﺪاره و ﺋﻪﺷﮑﻪﻧﺠﻪ و ﺑﻦﭘێﮑﺮدﻧﻰ ﻣﺎﻓﻪﮐﺎﻧﻰ ﮔﻪﻻﻧﻪ. ﺟﺎ ھﻪر وهک ﭼﯚن ﮔﻪﻻﻧﻰ ﺋێﺮان ﺑﻪ ﺗێﮑڕاﯾﻰ ﻟﻪ دژى دهﺳﻪﺗﻰ ﭘﺎﺷﺎﯾﻪﺗﻰ ﺳﻪرھﻪڵﺪاﻧﯿﺎن ﮐـــﺮد و دهوڵـــﻪﺗـــﻰ ﭘــﺎﺷــﺎﯾــﻪﺗــﯿــﺎن رووﺧــﺎﻧــﺪ ﺋﻪﻣڕۆﮐﻪش ﺋﺎﺳﺘﻰ ﻧﺎڕهزاﯾﻪﺗﯿﻪﮐﺎﻧﻰ ﮔﻪﻻن و ﮐﯚﻣﻪڵﮕﺎﮐﺎﻧﻰ ﺋێﺮان ﻟﻪ ﺋﺎﺳﺘێﮑﺪا ﭘﻪرهى ﺳــﻪﻧــﺪوه و دهﺳﺘێﻨێﮏ ﮐﻪ ﮔـــﻮزاره ﻟﻪ ﺑﻪر ﺑﻪ ﺳﻪرھﻪڵﺪاﻧێﮑﻰ ﺑﻪرﻓﺮاوان ﭼﻮون دهﮐﺎت. ﺋﻪﮔﻪر ﺋﻪﻣﻪ ﻟﻪﺑﻪر ھﻪر ھﯚﮐﺎرێﮏ ﻧﻪﯾﻪﺗﻪ ﺋــﺎراوه ،ﺋﻪوا ﺋێﺮان رووﺑــﻪڕووى دهﺳﺘێﻮهرداﻧﻰ دهرهﮐـــﻰ دهﺑێﺘﻪوه .ﭼﻮﻧﮑﻪ ﺋﯿﺘﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ و دهﺳﻪﺗﺪارى ﺋێﺮان ﺋێﮑﺴﭙﺎﯾﻪر ﺑﻮوه و ﻧﻪ ﮔﻪﻻن و ﻧﻪ ﺳﯿﺴﺘﻤﻰ ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ،ﻧﺎﺗﻮاﻧﻦ ﻗﺒﻮڵﻰ ﺑﮑﻪن. ﭼﻪﺗﺮ :وهک دهزاﻧﺮێﺖ ھﻪﻣﻪڕهﻧﮕﻰ )ﻧﻪﺗﻪوه، ﺋﺎﯾﻦ ،دﯾﺎﻟێﮑﺖ( ﺑﻪ ﺟﻮﮔﺮاﻓﯿﺎى ﺋێﺮاﻧﻪوه دﯾﺎره، چ ﺳﯿﺴﺘﻤێﮏ دهﺗﻮاﻧێﺖ ﮔﻪرهﻧﺘﻰ ﭘﺎراﺳﺘﻨﻰ ﺷﻪﻣﺎڵ ﺑﻪﺷﯿﺮى ،ﺋﻪﻧﺪاﻣﻰ ﭘﺎرﺗﻰ ژﯾﺎﻧﻰ ﺋﺎزادى ﮐﻮردﺳﺘﺎن )(PJAK ﺋﻪو رهﻧﮕﻪ ﺟﯿﺎوازاﻧﻪ ﺑﮑﺎت؟ ﻣێﮋوو ﯾــﻪک ﺷﺘﻰ ﺳﻪﻟﻤﺎﻧﺪوه ﮐﻪ ھﻪر دهﺑـــێـــﺘـــﻪوه .ھـــﻪر ﺑــﯚﯾــﻪ دﯾــﻤــﻮﮐــﺮاﺳــﯿــﻪﮐــﻰ ﻟﻪ ﺑﻮارهﮐﺎﻧﻰ ﺋﻪﺗﻨﯿﮑﻰ و ﺋﺎﯾﯿﻨﻰ ﻟﻪ ﺋﺎﺳﺖﺳﯿﺴﺘﻤێﮏ ﺋﻪﮔﻪر ﺑێﺖ و راﺳﺘﯿﻨﻪى ﮐﯚﻣﻪڵﮕﺎ راﺳﺘﻪﻗﯿﻨﻪى رادﯾﮑﺎڵ ﮐﻪ دهرﻓﻪت و دهرهﺗﺎﻧﻰ ﺋێﺮاﻧﺪا ﻟﻪ ﺋــﺎرادا ھﻪﯾﻪ و ھﺎوﮐﺎت ﺑﻪ ﭘێﻰ ﻟﻪﺑﻪرﭼﺎو ﻧﻪﮔﺮێﺖ و ﻧﻪﺑێﺘﻪ وهﻣـــﺪهرهوهى ﺧﯚﺑﻪڕێﻮهﺑﻪرى ﻧﻪﺗﻪوهﮐﺎﻧﻰ ﺋێﺮان و ﮔﻪرهﻧﺘﻰ راﺳﺘﯿﻨﻪى دﯾﻤﯚﮔﺮاﻓﻰ ﺋێﺮان و ﮐﻮردﺳﺘﺎن راﺳﺘﯿﻪﮐﺎﻧﻰ ﮐﯚﻣﻪڵﮕﺎ و دهرهﺗﺎﻧﻰ ﺧﯚﻧﻮاﻧﺪن ﮐﺮدﻧﻰ ﻣﺎﻓﻰ ﮔﺮووﭘﻪ ﺋﻪﺗﻨﯿﮑﻰ و ﺋﺎﯾﻨﺰاﮐﺎن ﺋێﻤﻪ ،ﻣﯚدێﻠﻰ ﮐﯚﻧﻔﯿﺪراﻟﯿﺰﻣﻰ دﯾﻤﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ و ﭘێﺸﮑﻪوﺗﻨﻰ رهﻧﮕﻪﮐﺎن ﻧﻪﺧﻮڵﻘێﻨێﺖ ﺋﻪوا ﻣﺴﯚﮔﻪر دهﮐـــﺎت وهک ﺗﻪﻧﮫﺎ ﭼــﺎرهﺳــﻪر وهک ﻣﯚدێﻠێﮑﻰ ﮔﻮﻧﺠﺎو و دﯾﻤﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ درهﻧــﮓ ﯾــﺎن زوو رووﺑــــﻪڕووى ھﻪڵﻮهﺷﺎﻧﻪوه دهﺑﯿﻨﯿﻦ .ﺑﻪ ھــﯚى ﺋــﻪو ھﻪﺳﺘﯿﺎرﯾﺎﻧﻪى ﮐﻪ ﮐﻪ ﻧﻪ ﭘﺸﺖ ﺑﻪ ﺳﻨﻮر و ﺋﻪﺗﻨﯿﮏ دهﺑﻪﺳﺘێﺖ
ﭘێﺸﻨﯿﺎر دهﮐﻪﯾﻦ. ﭼﻪﺗﺮ :ﺧﻮێﻨﺪﻧﻪوهﺗﺎن ﺑﯚ ﺋﻪو ﻧﺎﮐﯚﮐﯿﯿﺎﻧﻪ ﭼﯿﯿﻪ ﮐﻪ ﻟﻪﻧﺎو دهﺳﻪﺗﻰ ﺋێﺮاﻧﺪا ﺑﺎس دهﮐﺮێﺖ؟ ﻓﻪﯾﻠﻪﺳﻮﻓێﮏ ﺑﻪ ﻧــﺎوى ”ھﺎﻧﺎ ﺋﺎرێﻨﺖ“دهڵێﺖ” :دهرﺋﻪﻧﺠﺎﻣﻰ ﺳﯿﺴﺘﻤﻪ دﯾﮑﺎﺗﯚرﯾﯿﻪﮐﺎن ﺑــﻪر ﺑــﻪ ﭘــﺎراﻧــﯚﯾــﺎى دهﺳــــﻪت ﭼـــﻮون و ﻟﻪ
ﺑﺎﮐﻮرى ﮐﻮردﺳﺘﺎن ،ﺋﻪزﻣﻮﻧێﮏ ﺑﯚ ﯾﻪﮐﮕﺮﺗﻦ ،ﺳﯿﺴﺘﻤێـــــ ﺋﺎﻣﺎدهﮐﺎر ﺗﺎرا ﻣﺤﻪﻣﻪد
ھﻪﻧﮕﺎوى ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﻰ ﮐــﻮرداﻧــﻰ ﺑﺎﮐﻮرى ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﻟﻪ ھﻪڵﺒﮋاردﻧﻰ )/١٢ى ﺣﻮزهﯾﺮان(ى ﺋﻪﻣﺴﺎڵ و رۆڵﻰ ﺑﻪرﭼﺎوى ژﻧﺎن و دهﺳﺘﻪﺑﻪرﮐﺮدﻧﻰ ) (٣٦ﮐﻮرﺳﻰ ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﻰ ﺗﻮرﮐﯿﺎ وهک دهﻧﮕێﮑﻰ ﻓﺮهڕهﻧﮓ و دﯾﻤﻮﮐﺮات ،ﺑﻪ ﺳﻪرﻣﻪﺷﻘێﮑﻰ ﻣــﻪزن ﺑﯚ ﯾﻪﮐﮕﺮﺗﻨﻰ ﻧﻪﺗﻪوهﯾﻰ ﻟﻪ ﻗﻪڵﻪم دهدرێﺖ ،ﭼﯚن دهﺗﻮاﻧﺮێﺖﺋﻪمﻣﯚدێﻠﻪﺑﺒێﺘﻪﺋﻪزﻣﻮﻧێﮏ ﺑﯚ ﭘﺎرﭼﻪﮐﺎﻧﯿﺘﺮ ،ﻟﻪﻣﺒﺎرهﯾﻪوه راى ﭼﻪﻧﺪ ﮐﻪﺳێﮏ ﻟﻪﻣﺒﺎرهوه وهرﮔﯿﺮاوه.
ھــــــﺎﻣــــــﻨــــــﯚ ﻧــﻪﻗــﺸــﺒــﻪﻧــﺪى ﺳـــﮑـــﺮﺗـــێـــﺮى ﮔــــــﺸــــــﺘــــــﻰ رێـــﮑـــﺨـــﺮاوى
)ﺋـــﺎزادى ژﻧﺎﻧﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎن -ﻧﯿﻨﺎ( ،ﻟﻪ دهﺑێﺖ» .ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﻰ ﮐﺎﻧﺪﯾﺪهﮐﺎﻧﻰ ژﻧﯿﺶ رووى دهرووﻧــﯿــﻪوه ﮐﺎرﯾﮕﻪرى ﻟﻪ ھﻪﻣﻮو ﻧﯿﺸﺎﻧﻪى ﭘێﺸﮑﻪوﺗﻨﻰ ﮐﯚﻣﻪﯾﻪﺗﯽ ﮔﻪﻟﻪ ﮐﻪ ژن ﺑﻪ ﻧﻮێﻨﻪرى ﺧﯚى ھﻪڵﺒﮋێﺮێﺖ«. ﺑﻪﺷﻪﮐﺎن ﮐﺮدوه، ﺋــﻪو ھﻪڵﺒﮋاردﻧﻪ ﺑﯚ ﮐــﻮرد ﺗﻪﻧﯿﺎ ﻧﺎردﻧﻰ ﺋــﻪم ﺳــﻪرﮐــﻪوﺗــﻨــﻪ ﻟــﻪ رووى دهرووﻧــﯿــﯿــﻪوه ژﻣــﺎرهﯾــﻪک ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﺘﺎر ﺑﯚ ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﻰ ﮐــﺎرﯾــﮕــﻪرى ﻟــﻪ ﺳـــﻪر ﮐــــﻮردى ھــﻪﻣــﻮو ﺋـــــﻪو وﺗــــــﻪ ﻧــــﻪﺑــــﻮو ،ﺑـــﻪڵـــﮑـــﻮ وهک ﺑﻪﺷﻪﮐﺎﻧﯿﺘﺮ دادهﻧێﺖ ﺑﻪ داھﺎﺗﻮوﯾﺎن ھﯿﻮادار رﯾﻔﺮاﻧﺪۆﻣێﮏ ﺑﻮو ﺑﯚﮐﻮرد ﮐﻪ ﻧﺎﺳﻨﺎﻣﻪى دهﮐﺎت .ﺋﻪزﻣﻮوﻧﻰ ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻦ ﻟﻪ ﯾﻪﮐﺒﻮون ﻧﻪﺗﻪوهﺑﻮوﻧﻰ ﺑﺨﺎﺗﻪڕوو ،ﺋﻪوﯾﺶ ﻟﻪ رێﮕﺎى و ﯾﻪﮐێﺘﯿﺪا دهردهﺧــﺎﺗــﻪوه ،ﺑﻪم ﺋﻪوه ﮐﻪ ﺋـــﻪو ﺣـــﻪﻣـــﺎﺳـــﻪﺗـــﻪوه ﮐـــﻪ ﻟـــﻪ ﻣﻠﻤﻼﻧێﻰ ﺋﺎﯾﺎ ﺳــﻪرﮐــﺮده ﺳﯿﺎﺳﯿﯿﻪﮐﺎﻧﻰ ﮐــﻮرد ﻟﻪ ھﻪڵﺒﮋاردﻧﻪﮐﺎن و ﻟﻪ دهﻧﮕﺪان ﺑﻪ ﭘﺎڵێﻮراواﻧﻰ ﭘﺎرﭼﻪﮐﺎﻧﻰ دﯾﮑﻪدا دهﺗﻮاﻧﻦ ﺑﻪ ﮐﻪڵﮏ ﺑــﻪرهى رهﻧــﺞ ،ﻟﻪ ﺧﯚﯾﺎن ﻧﯿﺸﺎﻧﺪا .ﺑﻪﻣﻪش وهرﮔﺮﺗﻦ ﻟﻪم ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﻪدا ﺑﻪرهو ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﮐــﻮرد ﺑــﻪ ﺳــﻪر ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﻰ ﺣﺎﺷﺎﻟێﮑﺮدن ،و ﺗﻪﺑﺎﯾﻰ ھﻪﻧﮕﺎو ﺑﻨێﻦ؟ داھﺎﺗﻮو وهﻣﻰ دهداﺗﻪوه. ﺗـــﻮاﻧـــﺪﻧـــﻪوه و ﺳــﻪرﮐــﻮﺗــﺪا ﺳــﻪرﮐــﻪوﺗــﻮو ﺑـــﻮو .ﺋــﻪم دهﺳــﮑــﻪوﺗــﻨــﻪ ﻟــﻪ ﻻﯾــﻪﮐــﯿــﺘــﺮهوه ﻓﻪرﯾﺒﺎ وهﯾﺴﻰ ﺑﻪرھﻪﻣﻰ ﺧﻪﺑﺎﺗﻰ ﮐﻮرد ﻟﻪ ﺷﺎخ و ﺷﺎر و ﭼـــﺎﻻﮐـــﻮاﻧـــﻰ ھﻪﺑﻮوﻧﻰ ﮐﯿﺎﻧێﮑﻰ ﺳﯿﺎﺳﯿﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﻪ. ﻣــﺎﻓــﻰ ژﻧـــﺎن: دﯾﻤﻮﮐﺮاﺳﻰ ﺗﻮرﮐﯿﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧێ ﻣﺎﻓﻪﮐﺎﻧﻰ ﺳــﻪرﮐــﻪوﺗــﻨــﻰ ﮐﻮرد ﺑﻪ ﺗﻪواوهﺗﻰ داﺑﯿﻦ ﺑﮑﺎت .ﻟﻪ راﺳﺘﯿﺪا ﺑـــــــــﻠـــــــــﯚک ﻣﺎﻓﻰ ﮐﻮرد ﺑﻪ رزﮔﺎرﯾﻰ ﯾﻪﮐﺠﺎرهﮐﻰ و ﻧﻤﻮﻧﻪﯾﻪﮐﻪ ﺑﯚ ﮔﻪﯾﺸﺘﻦ ﺑﻪ ﺳــﻪروهرى ﺳﯿﺎﺳﯽ ﭼﺎرهﺳﻪر ﭘﺎرﭼﻪﮐﺎﻧﯿﺘﺮ
ﺳﻪﻻﺣﻪدﯾﻦ دهﻣﯿﺮﺗﺎش:
ﮐﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ ھﻪﻓﺘﻪ
»ﮔﯿﺎﻧێﮑﻢ ھﻪﯾﻪ و ﺋﻪم ﮔﯿﺎﻧﻪش ﻗﻮرﺑﺎﻧﻰ ﮔﻪﻟﻰ ﮐﻮرد دهﮐﻪم«
ﺳﻪﻻﺣﻪدﯾﻦ دهﻣﯿﺮﺗﺎش ،ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﺘﺎرى ﺑﻠﯚﮐﻰ رهﻧــﺞ ،ﺋــﺎزادى و دﯾﻤﻮﮐﺮاﺳﻰ ﺟﻮﻟﻪﻣێﺮگ ،ﭘﺎش ﺗﻪﻗﯿﻨﻪوهى )/١٢ى ﺣﻮزهﯾﺮان(ى ﺷﺮﻧﺎخ ،ﺳﻪرداﻧﻰ ﺋﻪو ﮐﻪﺳﺎﻧﻪى ﮐﺮد ﮐﻪ ﻟﻪ ﺗﻪﻗﯿﻨﻪوهى ﺷﻪوى ﺷﺎدى )/١٢ى ﺣﯚزهﯾﺮان(دا ﺑﺮﯾﻨﺪار ﺑﻮون. ﻣﻪﮔﻪر ﮔﻪﻟﻰ ﺷﺮﻧﺎخ ﺑێﺨﺎوهﻧﻪ دهﻣﯿﺮﺗﺎش ﻟﻪ ﺳﻪرداﻧﻪﮐﻪﯾﺪا ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﺷﺎرهدار و ﺑﻪڕێﻮهﺑﻪراﻧﻰ ) (BDPﭘێﺸﻮازى ﻟێﮑﺮا .دهﻣﯿﺮﺗﺎش ﺳﻮﭘﺎﺳﻰ ﮔﻪﻟﻰ ﺷﺮﻧﺎﺧﻰ ﮐﺮد و ﻟﻪﮔﻪڵ ﺷــﺎرهدار رهﻣــــﻪزان ﺋﻮﯾﺴﻪل و ﺑــﻪڕێــﻮهﺑــﻪراﻧــﻰ ) (BDPﻟﻪ ﻧﻪﺧﯚﺷﺨﺎﻧﻪى دهوڵﻪﺗﻰ ﺷﺮﻧﺎخ ﺳﻪرداﻧﻰ ﺑﺮﯾﻨﺪاراﻧﻰ )/١٢ى ﺣـــﻮزهﯾـــﺮان(ى ﮐــﺮد و ھــﯿــﻮاى ﺳﻪرﺳﺎﺧﻰ و ﭼــﺎﮐــﺒــﻮوﻧــﻪوهى ﺑــﯚ ﺧــﻮاﺳــﺘــﻦ .ﺑــﺮﯾــﻨــﺪارهﮐــﺎن ﺑﻪ دهﻣﯿﺮﺗﺎﺷﯿﺎن وت» :ﺋێﻤﻪ ﮐﯚﺗﺎﯾﻰ ﺑــﻪو زوڵﻤﻪ دێﻨﯿﻦ .ﻧﺎﻣﺎﻧﻪوێﺖ ﻟــﻪﮔــﻪڵ ﺑﯚﻣﺒﻪ ﮔﺎزﯾﯿﻪﮐﺎن ﺑﮋﯾﻦ .ﻟێﺮه ﺟێﮕﻪى ﻓﺎﺷﯿﺰم ﻧﺎﺑێﺘﻪوه .ﭘێﻮﯾﺴﺘﻪ واﻟﻰ ﺷﺮﻧﺎخ و ﺑﻪڕێﻮهﺑﻪرى ﭘﯚﻟﯿﺴﻰ ﺷﺮﻧﺎخ دهﺳﺖ ﻟﻪﮐﺎر ﺑﮑێﺸﻨﻪوه .ﺋﻪواﻧﻪ ﭘﯚﻟﯿﺲ و واﻟﻰ ﺋێﻤﻪ ﻧﯿﻦ .ﮔﻪﻟﻰ
ﺷﺮﻧﺎخ ﭼﯚن رێﺰﯾﺎن ﻟێﺪهﮔﯿﺮێﺖ ﺋﻪوا ﺑﻪم ﺷێﻮهﯾﻪش رێﺰ ﻟﻪ ﮐﺎرﺑﻪدهﺳﺘﺎﻧﻰ دهوڵﻪت دهﮔﺮن« .دهﻣﯿﺮﺗﺎش وﺗﻰ :دهﺑێ واﻟﻰ دهﺳﺖ ﻟﻪﮐﺎر ﺑﮑێﺸێﺘﻪوه ،ﭼﯚن ﻧﻪﺧﯚﺷﺨﺎﻧﻪى ﺧﯚى ﺑﯚﻣﺒﺎران دهﮐــﺎت؟ ﻣﻦ ﻟﻪوه ﺗێﻨﺎﮔﻪم .ﻣﻪﮔﻪر داوهﺷﺎﻧێﮑﻰ ﺑﻪم ﺷێﻮهﯾﻪ دهﺑێﺖ. ﻣﻪﮔﻪر ﮔﻪﻟﻰ ﺷﻪرﻧﺎخ ﺑێﺨﺎوهﻧﻪ ،ﺣﻪدﯾﺎن ﻧﯿﯿﻪ. ﺑﯚﺗﺎﻧﯿﻪﮐﺎﻧﯿﺶ ﮐﯚﯾﻠﻪى وان ﻧﯿﻦ ،ﺗﻪﺳﻠﯿﻤﯿﺎن ﻧﺎﺑﻦ و ﺳــﻪرى ﺧﯚﯾﺎن داﻧﺎﻧﻪوێﻨﻦ .ﺋﻪﮔﻪر واﻟــﻰ ﺑﻦ ﯾﺎ ﺑــﻪڕێــﻮهﺑــﻪرى ﭘﯚﻟﯿﺲ ﮔــﻪر ﺧــﺰﻣــﻪت ﻧــﻪﮐــﻪن ﮔﻪل ﺋــﻪواﻧــﻰ ﻧــﺎوێ و ﺋــﻪو ﮐــﺎت دهﺑــێ دهﺳــﺖ ﻟﻪﮐﺎر ﺑﮑێﺸﻨﻪوه ﺋێﻮه ﻧﺎﺗﻮاﻧﻦ زۆڵﻢ ﻟﻪو ﮔﻪﻟﻪ ﺑﮑﻪن ﮔﻪﻟﻰ ﺷﺮﻧﺎخ ﻓﺎﺷﯿﺰﻣﻰ وهھﺎ ﻗﺒﻮل ﻧﺎﮐﺎت .ﻟﻪﻣڕۆ ﺑﻪﻣﻼوه دهﺑێ ﻟﻪﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺋﯿﺮادهى ﮔﻪل رێﺰ رێﺰدار ﺑﻦ ،واﻟﻰ ﺑێﺖ ﯾﺎ ھﻪر ﮐﻪﺳﯿﺘﺮ دهﺑێ ﺳﻨﻮرى ﺧﯚﯾﺎن ﺑﺰاﻧﻦ. ﮔﯿﺎﻧێﮑﻢ ھﻪﯾﻪ و ﺋﻪم ﮔﯿﺎﻧﻪش ﻗﻮرﺑﺎﻧﻰ ﮔﻪﻟﻰ ﮐــﻮرد دهﮐــﻪم ﭼﻪﻧﺪه رێــﺰ ﻟﻪ ﮔــﻪل ﺑﮕﺮن ﮔﻪﻟﯿﺶ ﺋﻪوهﻧﺪه رێﺰﯾﺎن ﻟێﺪهﮔﺮێﺖ و ) (AKPﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرى ھێﺮﺷﻪﮐﺎﻧﻪ .ھﻪروهھﺎ وﺗﻰ :ﺋﻪﮔﻪر ﻧﺎﺗﻮاﻧﻦ ﺑﺎ ﺑﭽﻦ ﮐﺎرێﮑﯿﺘﺮ ﺑﮑﻪن ﺑﺎ دهﺳــﺖ ﻟﻪﮐﺎر ﺑﮑێﺸﻨﻪوه ،ﺑﺎ ﺑﭽﻦ ﺑﯚ ) (AKPچ دهﮐﻪن ﺑﺎ ﺑﮑﻪن .ﺑﯚ ﺧﯚﯾﺎن دهزاﻧــــﻦ .ﺑـــﻪم ﺑــﻪ زرێــﭙــﯚش و ﺑﯚﻣﺒﻰ ﮔـــﺎزى و ﮐﻮﺗﻪﮐﻪﮐﺎﻧﻰ دهوڵﻪت ﻧﺎﺗﻮاﻧﻦ ﻟێﺮه ژﯾﺎن ﺑﮑﻪن .ﺋﻪم ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﻪ ﺳﻪرى ﻧﻪﮔﺮت (AKP) ،ﻟێﺮه ﺗێﮑﭽﻮوه ﻟﻪ )/١٢ى ﺣﻮزهﯾﺮان( ﺋﻪوه ﺋﺎﺷﮑﺮا ﺑﻮو ،ﺑﯚ )(AKPى ﻓﺎﺷﯿﺴﺖ و ﻓﻮرﺳﻪﺗﭽﻰ ﺟێﮕﺎ ﻧﺎﺑێﺘﻪوه ،ﺑﺎ ھﻪﻣﻮو ﮐﻪس ﺋﻪوه ﺑﺰاﻧێﺖ.
ﮐــﻮردﺳــﺘــﺎن ﺑــﻪ ھـــﯚى ﭘــﺎرﭼــﻪ ﭘــﺎرﭼــﻪ ﺑــﻮون و زاڵــﺒــﻮوﻧــﻰ ﭼــﻪﻧــﺪ دهﺳـــــﻪت و دهوڵــﻪﺗــﻰ ﻧﺎدﯾﻤﻮﮐﺮات ﺗﺎ ﺋﯿﺴﺘﺎ ﺑێﺠﮕﻪ ﻟﻪ ﺑﺎﺷﻮورى ﮐــﻮردﺳــﺘــﺎن ﮔــﻪل ﻧﻪﯾﺘﻮاﻧﯿﻮه ھﻪﻧﺎﺳﻪﯾﻪﮐﻰ ﺋــﺎزاد ھﻪڵﻤﮋێﺖ .ﻟﻪم ﺳﻪردهﻣﻪدا ھﻪرﭼﻪﺷﻨﻪ ﺑﺰوﺗﻨﻪوهﯾﻪﮐﻰ دﯾﻤﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ و ﮔﯚڕاﻧﺨﻮاز ﺑﻪ ﭘێﻮاﻧﻪﮐﺎﻧﻰ دﯾﻤﻮﮐﺮاﺳﻰ و ﻣﺎﻓﻪﮐﺎﻧﻰ ﻣﺮۆڤ ﻟﻪ ھــﻪر ﭘﺎرﭼﻪﯾﻪﮐﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎن دهﺗﻮاﻧﺮێﺖ ھﻪﻧﮕﺎوێﮑﻰ ﭘﯚزهﺗﯿﭫ ﺑێﺖ ﻟﻪ ﻧﺎوﭼﻪﮐﻪدا ،ﻟﻪ ھﻪﻣﺎﻧﮑﺎﺗﺪا ﮐﺎرﯾﮕﻪرى راﺳﺘﻪوﺧﯚى دهﺑێﺖ ﻟﻪ ﺑﻪرهوﭘێﺶ ﭼﻮوﻧﻰ ﮐێﺸﻪى ﮐﻮرد ﻟﻪ رۆژھﻪﺗﻰ ﻧﺎوﯾﻦ ،ھﻪڵﺒﮋاردن ﻟﻪ ﺗﻮرﮐﯿﺎ و ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﻰ ﺑﻠﯚﮐﻰ رهﻧﺞ ،ﺋﺎزادى و دﯾﻤﻮﮐﺮاﺳﻰ دهﺗﻮاﻧﺮێﺖ ﻧــﻤــﻮﻧــﻪﯾــﻪک ﺑــێــﺖ ﺑــﯚ ﭘــﺎرﭼــﻪﮐــﺎﻧــﻰ دﯾــﮑــﻪى ﮐـــﻮردﺳـــﺘـــﺎن ﺑـــﻪ ﺗــﺎﯾــﺒــﻪت ﻟـــﻪ رۆژھـــﻪﺗـــﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎن .ھﺎﺗﻨﻰ ژﻧﺎن ﺑﯚ ﮔﯚڕهﭘﺎﻧﻰ ﺳﯿﺎﺳﻰ ﻟﻪ رۆژھﻪﺗﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﻣێﮋوﯾﻪﮐﻰ ھﻪﯾﻪ و ﺋﻪزﻣﻮوﻧێﮑﻰ ﺑﺎش ﺗﯚﻣﺎرﮐﺮاوه ،ﭘێﺸﺒﯿﻨﻰ دهﮐﺮێﺖ ﻟﻪ داھﺎﺗﻮودا زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪو ﺑﻮارهدا ﭼﺎﻻک ﺑﻦ و ﻧﺎﺑێﺖ ﺋــﻪوهش ﻟﻪ ﯾــﺎد ﺑﮑﻪﯾﻦ ﮐﻪ ھﻪر
ﭼﻪﺷﻨﻪ ﮔﯚڕاﻧﮑﺎرى ،ﺑﺰوﺗﻨﻪوه و ﺋﻪزﻣﻮﻧێﮏ دهﺗــﻮاﻧــێــﺖ ھــﺎﻧــﺪهر و ﯾــﺎرﻣــﻪﺗــﯿــﺪهرى ﺑــﺎش ﺑێﺖ ﺑﯚ ﺑﻪرهوﭘێﺸﭽﻮوﻧﻰ ﺑﺰاﭬﻰ رزﮔﺎرﯾﺨﻮازاﻧﻪى ﮐﻮردﺳﺘﺎن و ژﻧﺎن ﺑﻪ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ.
ﺧﻪﯾﺮى ﺑﻮزاﻧﻰ ﺑـــﻪڕێـــﻮهﺑـــﻪرى ﮔــــــﺸــــــﺘــــــﻰ ﮐــــــﺎروﺑــــــﺎرى ﺋێﺰ ﯾﺪ ﯾﯿﻪ ﮐﺎ ن ﻟـــﻪ وهزارهﺗـــــﻰ ﺋـــــــﻪوﻗـــــــﺎف: ﯾــﻪﮐــﮕــﺮﺗــﻨــﻰ ﮐـــــﻮرد ﮐــﺎﺑــﻮﺳــێــﮑــﻪ ﺑﯚ ﺷﯚﭬێﻨﯿﺰﻣﻪﮐﺎن ﯾــﻪﮐــﮕــﺮﺗــﻨــﻰ ﮐــــﻮرد ﻟــﻪھــﻪر ﺷﻮێﻨێﮏ ﮐﺎﺑﻮﺳێﮑﻪ ﺑﯚ ﺷﯚﭬێﻨﯿﺰﻣﻪﮐﺎن ،ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﻰ ﮐــﻮرد ﻟﻪ ھﻪڵﺒﮋاردﻧﻪﮐﺎﻧﻰ ﺗﻮرﮐﯿﺎدا ﺧﯚى ﻟﻪﺧﯚﯾﺪا راﻣﺎﻧﻰ ھﯚﺷﯿﺎرﺑﻮوﻧﻪوه و ﯾﻪﮐﮕﺮﺗﻦ دهﮔﻪﯾێﻨێﺖ .ﺋﻪم ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﻪ رێﮕﺎﯾﻪﮐﻪ ﺑﯚ ﭼﻪﺳﭙﺎﻧﺪﻧﻰ ﺋﺎﺷﺘﻰ و دﯾﻤﻮﮐﺮاﺗﻰ ﻟﻪﭘێﻨﺎو
ﮔﻪﯾﺸﺘﻨﻰ ﮐﻮرد ﺑﻪ ﻣﺎﻓﻰ ﭼﺎرهﻧﻮوﺳﻰ ﺧﯚى. ﭘﻪﯾﺎﻣێﮑﻪ ﺑﯚ ﺗﻪواوى ﺋﻪو رژێﻤﺎﻧﻪى ﮐﻪ ﺗﺎ ﺋێﺴﺘﺎ ﻣﺎﻓﻰ ژﯾﺎﻧﻰ ﺳﻪرﺑﻪﺳﺘﻰ ﮐﻮرد ﻟﻪ وﺗﺎﻧﻰ ﺧﯚﯾﺎن زهوت ﮐﺮدوه .ﻟﻪ ھﻪﻣﻮوى زﯾﺎدﺗﺮﯾﺶ ﭘێﻤﻮاﯾﻪ ﺋﻪم ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﻪ دهرﺳێﮑﻪ ﺑﯚ ﺋﻪو ﮐﻪس و ﻻﯾﻪﻧﺎﻧﻪى ﻟﻪﻧﺎو ھﻪرێﻤﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺋــﻪواﻧــﻪى ﮐــﻪ دهﯾــﺎﻧــﻪوێ دهﺳﺘﮑﻪوﺗﻪﮐﺎﻧﻰ ﻣﯿﻠﻠﻪﺗﻰ ﮐﻮرد ﺑﮑﻪن ﺑﻪ ﻗﻮرﺑﺎﻧﻰ ﺣﻪز ﺑﯿﺮه ﺗﻮﻧﺪڕهوهﮐﺎﻧﯿﺎن ﻟﻪﻣﻪڕ )ﭼﺎرهﺳﻪرﮐﺮدﻧﯽ( ھﻪﻧﺪێ ﮔﺮﻓﺘﻰ ھﻪﻧﻮﮐﻪﯾﻰ .ﺋﻪﻣﻪ واﻧﻪﯾﻪﮐﻰ دﯾﮑﻪﯾﻪ ﺑــﯚ ھــﻪﻣــﻮو ﮐــﻮردێــﮏ و ﻟﻪھﻪر ﺷﻮێﻨێﮏ ﮐﻪ ﺗﻪﻧﮫﺎ ﺑﻪ ﯾﻪﮐﮕﺮﺗﻦ دهﺗﻮاﻧﺮێﺖ ﺑﻪﺳﻪر ھﻪر ﮔﺮﻓﺖ و ﺋﺎرﯾﺸﻪﯾﻪﮐﺪا زاڵ ﺑﯿﻦ و ﺗﻪواوى ﻣﺎﻓﻪﮐﺎن دهﺳﺘﻪﺑﻪر ﺑﮑﻪﯾﻦ. ﻧﺎھﯿﺪ ﻣﻮﮐﺮى ﭼـــﺎﻻﮐـــﻮاﻧـــﻰ ﻣﺎﻓﻰ ﻣﺮۆڤ وﺗﻰ :ﺑﺎﯾﻪﺧﺪان ﺑــــــــﻪ ژﻧــــــــﺎن ﺑﺎﯾﻪﺧﺪاﻧﻪ ﺑﻪ
ھـــﻪواڵــﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﮔﯿﺎن ﻟﻪدهﺳﺘﺪاﻧﻰ ) (٣ﮔﻪرﯾﻼی )(HPG
ﻧــﺎوهﻧــﺪى راﮔــﻪﯾــﺎﻧــﺪن و ﭼﺎﭘﻪﻣﻪﻧﻰ )(HPG راﯾﮕﻪﯾﺎﻧﺪ ﻟﻪ )/١٤ى ﭘﻮﺷﭙﻪڕ( ﺳﻮﭘﺎى ﺗﻮرک ﻟــﻪ ﻧــﺎوﭼــﻪى )ﻋــﯿــﻤــﺮاﻧــﻠــﯽ(ى ﺳـــﻪر ﺑــﻪ ﺳــﯿــﻮاس دهﺳﺘﻰ ﺑﻪ ﺋﯚﭘﻪراﺳﯿﯚن ﮐــﺮدوه و ﻟﻪ ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﻰ ﺋــﯚﭘــﻪراﺳــﯿــﯚﻧــﻪﮐــﻪدا ﻟــﻪ )ﮔـــﺮى ﺳـــﻪر( ﺳـــﻪر ﺑﻪ ﻋﯿﻤﺮاﻟﯿﯿﻪ ﺷــﻪڕ ﻟﻪ ﻧێﻮان ھێﺰهﮐﺎﻧﻰ ﭘﺎراﺳﺘﻨﻰ ﮔﻪل و ﺳﻮﭘﺎى ﺗﻮرک ھﺎﺗﻪ ﺋﺎراوه و ﻟﻪ ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﺪا ﺳێ ﮔﻪرﯾﻼى ھێﺰى ﭘﺎراﺳﺘﻨﻰ ﮔﻪل ژﯾﺎﻧﻰ ﺧﯚﯾﺎن ﻟﻪدهﺳﺖ داوه .ﻋﻪﻟﻰ ﺋﺎڵﺘﻮن ﻧﺎﺳﺮاو ﺑﻪ ﺑﺎھﯚز ﺋﺎﻣﻪد ﻟﻪ ﺳﺎڵﻰ ) (١٩٧٨ﻟﻪ ﺋﺎﻣﻪد ﻟﻪ داﯾﮑﺒﻮوه و ﻟﻪ ﺳﺎڵﻰ ) (١٩٩٨ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪى ﺑﻪ رﯾﺰهﮐﺎﻧﻰ ﮔﻪرﯾﻼوه ﮐــﺮدوه .ﻋﯿﻤﺎد ﻋﻪﺑﺎس ﻧﺎﺳﺮاو ﺑﻪ ﺷێﺨﻤﻮس ﻟﻪ ﺳﺎڵﻰ ) (١٩٨٣ﻟﻪ ﺣﻪﻟﻪﺑﻰ ﺳﻮرﯾﺎ ﻟﻪداﯾﮑﺒﻮوه و ﻟﻪ ) (٢٠٠١ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪى ﺑﻪ رﯾﺰهﮐﺎﻧﻰ ﮔﻪرﯾﻼوه ﮐﺮدوه. ﺟﯚﺷﮑﻮن دۆﻏﺎن ﻧﺎﺳﺮاو ﺑﻪ ﺳﻪﻓﻘﺎن ﮔﻮرﻟﻪرﯾﮏ ﻟﻪ ﺳﺎڵﻰ ) (١٩٧٧ﻟﻪ ﺳﯿﻮاس ﻟﻪداﯾﮑﺒﻮوه و ﻟﻪ ﺳﺎڵﻰ ) (١٩٩٧ﺑﻪﺷﺪارى ﮔﻪرﯾﻼﯾﻰ ﮐﺮدوه.
ﺳﻮﺗﺎﻧﺪﻧﻰ دارﺳﺘﺎﻧﻪﮐﺎﻧﯽ رۆژھﻪت
ﺳﻪرهڕاى ﺋﻪوهى ﮐﻪ ﺳﺎڵﻰ راﺑﺮدوو ﻟﻪ ھﻪرێﻤﻪﮐﺎﻧﻰ ﻣﻪرﯾﻮان و ﺳــﻪووه زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ ) (٢٣ھﻪزار دۆﻧﻢ دارﺳﺘﺎن ﺳﻮوﺗێﻨﺪراوه و رژﯾﻤﻰ ﺋێﺮان ﮔﻮێﻰ ﺧﯚى ﻟﻪ ﺳﻮوﺗﺎﻧﺪﻧﻰ دارﺳﺘﺎﻧﻪﮐﺎن ﮐﭗ دهﮐﺎت .ﺳﺎڵﻰ راﺑـــﺮدووش ﻟﻪ ﭘێﺶ ﭼــﺎوى دهوڵــﻪت و ھێﺰهﮐﺎﻧﻰ ﮐﯚﻣﺎرى ﺋﯿﺴﻼﻣﻰ ) (٨٧٦ﺣﺎڵﻪﺗﻰ ﺋﺎﮔﺮﮐﻪوﺗﻨﻪوه ﻟﻪو ھﻪرێﻤﺎﻧﻪدا رووﯾــﺎن داوه و ﺑﻪ ﻻﻧﻰ ﮐﻪﻣﻪوه ) (٢٣ھــﻪزار دۆﻧــﻢ و زهوى ﮐﺸﺘﻮﮐﺎﻟﻰ ﺧﻪڵﮏ ﺳﻮوﺗێﻨﺪراون .ﺑﻪرﭘﺮﺳﺎﻧﻰ ﮐﯚﻣﺎرى ﺋﯿﺴﻼﻣﻰ ﻧﻪ ﺗﻪﻧﮫﺎ رێﮕﻪ ﻟﻪ ﺋﺎﮔﺮﮐﻪوﺗﻨﻪوهﮐﺎن ﻧﺎﮔﺮن ،ﺑﻪڵﮑﻮ رێﮕﻪ ﻟــﻪو ﺧﻪڵﮏ و ھــﺎوﺗــﻰ و ﭼــﺎﻻﮐــﻮان و ژﯾﻨﮕﻪﭘﺎرێﺰهﮐﺎن دهﮔــﺮن ﮐﻪ ﺧﯚﺑﻪﺧﺸﺎﻧﻪ ھﻪوڵﻰ ﮐﻮژاﻧﺪﻧﻪوهى ﺋﺎﮔﺮهﮐﻪ دهدهن .ھﻪﻣﺎن رهوﺷﻰ ﺳﺎڵﻰ راﺑﺮدوو ﺑﻪردهواﻣﻪ ﺗﻪﻧﮫﺎ ﻟﻪ دوو ھﻪﻓﺘﻪى دواﯾﯿﺪا ﻟﻪ ﻣﻪرﯾﻮان و ﺳﻪووه و ﻟﻪ ھﻪرێﻤﻰ وهﺳﻨﻪ ،ﮔﻮێﺰه ﮐﻮێﺮه و ﻟﻪﻧﺠﺎوه ﺑﻪ ﻻﻧﻰ ﮐﻪﻣﻪوه ﺣﻪوت رووداوى ﺋﺎﮔﺮﮐﻪوﺗﻨﻪوه رووﯾﺪاوه.
ﮐێﺸﻪى ﮐﻮرد ﻟﻪ ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﻰ ﺳﻮﯾﺪ
رۆژى ) (٦/١٧ﻟﻪ ﻧﺎو ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﻰ ﺳﻮﯾﺪ وهزﯾﺮى دهرهوهى ﺳﻮﯾﺪ )ﮐــﺎرل ﺑﯿﻠﺪت( وﺗﻰ :ﺑﻪ ﭘێﻰ ﺋﻪو ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﺎﻧﻪى ﮐﻪ ﻟﻪ دواى ھﻪڵﺒﮋاردﻧﻪﮐﺎن دهرﮐﻪوت ) (AKPﻧﺎﭼﺎره دهﺳﺘﻮرى ﺑﻨﻪڕهﺗﻰ ﺑﻪ ﺑﻪﺷﺪارى ﭘﺎرﺗﻪ دژﺑﻪرهﮐﺎن ﺑﮕﯚڕێﺖ .ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﺘﺎراﻧﻰ ﭘﺎرﺗﻰ ﭼﻪﭘﻰ ﺳﻮﯾﺪ ﺑﺎﺟﻮب ﺟﯚﻧﺴﯚن ،ﺋﺎﻣﯿﻨﻪ ﮐﺎﮐﺎﺑﺎﭬﯿﻪ و ھﺎﻧﺲ ﻟﯿﻨﺪه ،ﺑﺎﺳﯿﺎن ﻟﻪ رهوﺷــﻰ ﺑﻦ ﭘێﮑﺮدﻧﻰ ﻣﺎﻓﻰ ﻣﺮۆڤ ﻟﻪ ﺗﻮرﮐﯿﺎ ﮐﺮد و داواﯾﺎن ﻟﻪ وهزﯾﺮى دهرهوهى ﺳﻮﯾﺪ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﯚﭼﻮﻧﻰ ﺧﯚى ﻟﻪﺑﺎرهى ھﻪڵﺒﮋاردﻧﻪﮐﺎﻧﻰ )/١٢ى ﺣﻮزهﯾﺮان( ﺑێﻨێﺘﻪ زﻣﺎن. وهزﯾــــﺮى دهرهوهى ﺳــﻮﯾــﺪ وهﻣـــﻰ ﭘﺮﺳﯿﺎرهﮐﺎﻧﻰ ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﺘﺎراﻧﻰ داﯾﻪوه و وﺗﻰ ﺋێﻤﻪ داوا ﻟﻪ ﺋﻪردۆﻏﺎن دهﮐﻪﯾﻦ ﮐﻪ ﻟﻪ ﺳﻪرهﺗﺎوه دهﺳﺖ ﺑﻪ رﯾﻔﯚڕم ﺑﮑﺎت و رێ ﻟﻪ ﺑﻪردهم ﮐﺮاﻧﻪوهى دﯾﻤﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ ﺑﮑﺎﺗﻪوه و ﺋﻪو ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﻰ ھﻪڵﺒﮋاردﻧﻪﮐﺎن ﺋﻪوه ﻧﯿﺸﺎن دهدات ﮐﻪ ) (AKPﻧﺎﭼﺎره ﺑﻪ ﺑﻪﺷﺪارى ﭘﺎرﺗﻪ دژﺑﻪرهﮐﺎن دهﺳﺘﻮرى ﺑﻨﻪڕهﺗﻰ ﺗﻮرﮐﯿﺎ ﺑﮕﯚڕێﺖ و وﺗﻰ ﺋﻪﻣﻪ ﺷﺎﻧﺴێﮑﻪ ﺑﯚ ﺗﻮرﮐﯿﺎ.
ناونانى ئۆتۆمبێل ب ه ناوى ژنانه‌و ه چ په‌یامێکمان ده‌داتێ
ژنان
ساڵی دووەم ژماره 61 2010/11/8 ممهه‌ممه دووش 2711/3/30 - 2011/6/20 دووشه
8
له‌م سه‌رده‌مه‌ى ئێستادا ک ه سه‌رده‌مى پێشکه‌وتنى ته‌کنه‌لۆجیاو سه‌رده‌مى سه‌رمایه‌داریه ،مرۆڤه‌کان خراونه‌ت ه خزمه‌تى سه‌رمای ه و بازرگانیهوه ،ناونانى ئۆتۆمبێل به‌ناوى ژنانیشه‌و ه چاالکوانان بۆ هه‌مان تێڕوانین ده‌گه‌ڕێننه‌و ه و پێیانوای ه دوبار ه ژنان وهک کااڵ ته‌ماشا ده‌کرێت ،هونه‌رمه‌ندێک‌و توێژه‌رێکیش بۆ دواکه‌وتوویى بیرکردنه‌وه‌ى کۆمه‌ڵگا ده‌یگه‌ڕێننه‌وه.
ژن له‌گه‌ڵ ژن خراپه u
ئاماده‌کار ئاراس عوسمان
زیندوو
شه‌نگ ه محه‌مه‌د
چاالکوانێکى مه‌ده‌نی :ئهو ناولێنان ه به‌سوکایه‌تی ده‌زانم بۆ ژنان
u
زۆر ک��ات ب��اس ل �هوه ده‌ک��رێ��ت ژنان ناتوانن پێشکه‌وتن به ده‌ست بهێنن له بواره جیاجیاکاندا ،یان ناتوانن ڕۆڵ‌و کاریگه‌ریان هه‌بێت له پرسه‌کانداو ناتوانن ببن‌ه خ��اوه‌ن بونیادى فکرى خ��ۆی��ان ،ب��ۆ وه‌اڵم���ه‌ک���هى ههمیشه کۆمه‌ڵک ه��ۆک��ار ب��اس ده‌ک �هی��ن، لهوانه :کۆمه‌ڵگاى ئێمه کۆمه‌ڵگاى پیاوساالره‌و ههمیشه ئاسته‌نگى بۆ پێشکه‌وتنى ژن��ان دروس���ت ده‌ک��ات، ی��ان ئ �هو کێشانه‌ى ڕوب����ه‌ڕووى ژنان دهبێتهوه زۆرن‌و ئهو به‌رپرسیارانه‌ى له س�هر شانى ژنانه زی��ات��ره له پیاوان، یان خێزانه‌کانى ئێمه هێشتا باوه‌ڕى ت��ه‌واوی��ان ب �ه ت��وان��اک��ان��ى ژن���ان نیه، یان ژن��ان خۆیان هێشتا ب��اوه‌ڕی��ان به خ��ۆی��ان نیه ،ی��ان ئاستى هۆشیارى ژن ن�هی��ت��وان��ی��وه ه �ه‌ن��دێ��ک س��ن��ورى بیرکردنهوه تێپه‌ڕێنێت ،زۆر هۆکارى تر که ئێمه ههمیشه باسیان ده‌که‌ین، به‌اڵم ئه‌وه‌ى که گرنگه زیاتر باسى بکه‌ین ئهوهیه ژنان تا چه‌ند رێگرن له پێشکه‌وتنى ژن��ان ،ئایا تا چه‌ند ئهمه هۆکارێکى جدی‌ه بۆ ئاسته‌نگى ب �ه‌رده‌م پێشکه‌وتنى ژن ،باوه‌ڕده‌که‌م ئهمه هۆکارێکى گرنگه ،چونکه ت���ۆ ک��ات��ێ��ک ک����ار ب���ۆ چینێکى کۆمه‌ڵگا ده‌که‌یت ده‌بێت ئهو چینه هاوکارى جدیت بێت له سه‌رخستنى کاره‌که‌تدا ،به‌اڵم الى زۆرینه‌ى ژنان ئهمه پێچه‌وانه‌ی‌ه تا ئێستاش ژنانى ئێمه رێ��گ��رن ل �هب �ه‌رده‌م پێشکه‌وتنى ژندا ،کاتێک ژنێک ده‌یه‌وێت خۆى پێش بخات بیه‌وێت که‌سایه‌تیه‌ک ب��ۆ خ��ۆى بونیاد بنێت ئ �ه‌وه‌ن��دهى به قسه‌وباس ژن ئاسته‌نگى بۆ دروست ده‌کات پیاو ئهوهنده ته‌داخولى ناکات، ژنانى ئێمه تا ئێستاش ه �هر ده‌ڵێن ئێمه بۆ ئهوه دروست بووین خزمه‌تى پیاو بکه‌ین خزمه‌تى ماڵ و منداڵ بکه‌ین ،بتوانن به جوانترین روخساره‌وه خ��ۆم��ان پێشکه‌ش بکه‌ین ،بتوانین دڵى ده‌وروبه‌ر رازی بکه‌ین ،له هیچ یاسایه‌ک ال نه‌ده‌ین که بۆمان دانراوه، ههمیشه سنورى بۆ کارى خۆى و پیاو دان��اوه ،باوه‌ڕشى به قوربانیدان نیه، کاتێکیش ژنێک ده‌یه‌وێت جیاواز بێت له‌و ژنه ته‌قلیدیه‌ى له‌م کۆمه‌ڵگایه‌دا ه �هی �ه س��ه‌ره‌ت��ا ه���هر ژن ق��س �هى بۆ دروس��ت ده‌ک��ات و ده‌یگوازێته‌و‌ه بۆ ده‌ورو به‌ر هه‌ر ژنه پێى ده‌ڵێت بۆ له ماڵهوه دانانیشیت خزمه‌ت بکه‌یت و ئیسراحه‌ت بکه‌یت بۆ خۆت ماندوو ده‌ک �هی ،ئێمه هه‌ر ژنین له ماڵهوه بین باشتره بێ کێشه‌ترین و سه‌رمان سوکتره ،یان ئێمه چ پێویستمان به خوێندنه‌وه‌یه ،خۆ خوێندنمان ت�ه‌واو ک��ردوه ،ئێمه‌ى ژن��ان له‌گه‌ڵ خۆمان زۆر خراپین تا ئێستاش گ�هر سهیر بکه‌ین ب�ه دایکه‌کانى ئێستاشه‌وه ههمیشه ده‌یه‌وێت کچێک پێشکه‌ش به کۆمه‌ڵگا بکات ،بزانێت کارى ماڵ بکات ،بتوانێت که شوى کرد دڵى هاوسه‌ره‌که‌ى رازى بکات ،ئه‌گه‌ر توانى خوێدن ت �ه‌واو بکات نه‌یتوانى زوو بیده‌ن‌ه شوو بۆ ئ �ه‌وه‌ى کێشه‌یان ب���ۆ دروس������ت ن����ه‌ک����ات ،کچێک پێشکه‌ش به کۆمه‌ڵگا بکه‌ن بزانێت ئ��هو ده‌ب��ێ��ت دهم داب��خ��ات��وو قسه له مه‌جلیسى پیاواندا نه‌کات ،تا زۆر شتى تر ک�ه بۆ کچێکى ب��اش له چاوى کۆمه‌ڵگاوه ،باشه ئه‌ى بۆ ژنان باوه‌ڕیان به ژنانى دهرهوهى خۆمان ههیه و ههمیشه پیایاندا ه �هڵ��دهدهن ،ئه‌ى ژنانى ئێمه چین ،بۆیه زۆر گرنگه ژنان هاوکاربن له پێشکه‌وتنى ژناندا واز له کۆمه‌ڵک قسه‌و باس بێنن که ته‌نها کارى بێ ئیشییه‌و هیچى تر.
سه‌میر‌ه محه‌مه‌د رۆژنامه‌نویش ده‌ڵێت «ئه‌م نه‌ریت‌ه له‌ناو کۆمه‌ڵگاى ئێمه‌دا بهداخهوه شتێکى تازه نیه و زۆر ده‌مێک‌ه بوونى ههیه، ئه‌م نه‌ریت‌ه ته‌نها له‌م ناوانه‌دا نه‌هاتووه ،به‌ڵکو زۆرکات له‌به‌یت و گۆرانیه‌کان‌و هه‌ندێک جار له شیعرى شاعیره دواکه‌وتوه‌کانیشدا هاتووه ،له‌م قۆناغه‌دا له‌گه‌ڵ جیهانگیرى و س���ه‌رده‌م���ى ن��وێ��گ �ه‌ری��دا م��ۆدێ��ل��ى ت���ازهى پێشێلکردنى مافه‌کانى ژنانى له‌گه‌ڵ خۆیدا هێناوه ،ئ�هم ناولێناى ئۆتۆمبێالن‌ه به‌ناوى هه‌ندێک له‌و ژنانهوه به‌و په‌ڕى پێشێلکارى ده‌زان���م ،له‌کاتێدا شتێک ههیه ج��ی��اواز له م���رۆڤ ب��وون �ه و ناولێنانى ئ���هوه بۆخۆى دژایه‌تیکردنى مرۆڤ بونى ژنان و له که‌م کردنه‌وه‌ى به‌هایه‌کانێتى. ئ �هو رۆژن��ام�ه‌ن��وس�ه باسى ل �ه‌وه‌ک��رد ئه‌گه‌ر ل�����ه‌ڕووى ک��ۆم �ه‌اڵی �هت��ی �هوه ل��ێ��ى ب��ڕوان��ی��ن گواستنه‌وه‌ى ئهو مۆدێل‌ه کۆنه له‌جیله‌کانى پ��ێ��ش��ووه ت��ائ��ێ��س��ت��ا و ل����هم ق��ۆن��اغ �هش �هوه دووب��اره‌ک��ردن �ه‌وه‌ى ،ب �ه‌داخ �هوه له‌ناو خه‌ڵکى به‌ناو رۆشنبیر و نوسه‌ر و رۆژنامه‌نوسان و سه‌رمایه‌دارانیش له‌سه‌ر زارى ئه‌وانیشه‌وه زۆر کات دووباره دهبێتهوه و شانازیشى پێوه ده‌ک �ه‌ن ،له‌به‌ر ئ�هوه ئه‌گه‌ر خوێندنه‌وه‌یه‌کى واقیعیانه‌ى ب��ۆ بکه‌ین ل���ه‌ڕووى (ده‌رون���ى، کۆمه‌اڵیه‌تى ،زانستى و کۆمه‌اڵیه‌تیش)هوه، تێده‌گه‌ین ئه‌م ناونانه ده‌رخستنى به‌رز نرخاندن و تواناى ژنان نیه له‌بوارێکدا و که‌مکردنه‌وه‌ى ژنانه له‌ئاستێکدا، ب���ه‌ن���م���ون���ه
n
کاتێک ناوى ژنێک داده‌نرێت له‌ئۆتۆمبێلێک یان کااڵیه‌ک ئهمه تواناى هونه‌رى ئهو ژنانه نیه ،به‌ڵکو ئ�هو کهسه وهک کااڵیه‌ک مامه‌ڵه‌ى له‌گه‌ڵ ده‌کرێت و سهیر ده‌کرێت، ئه‌م حاڵه‌تان‌ه له دنیاى عه‌ره‌بی و ئه‌وروپیشدا ههیه و به‌مۆدێلى جیاواز ،رهنگه له‌دنیاى کوردى و عه‌ره‌بیدا له‌یه‌ک بچن، ب�ه‌اڵم له‌دنیاى ئه‌وروپیدا بهکااڵ س�هی��رک��ردن��ى ژن چ��وه‌ت�ه ب��وارى بازرگانیهوه و هه‌موو شته‌کان به‌ناوى ژنانهوه ساغ ده‌کرێنه‌وه، لهالى ئێمهش به‌که‌م و کورتى مرۆڤان‌ه ده‌بینرێت له‌کاتێکدا ک �ه‌س��ێ��ک ده‌س��ت��ى ن �ه‌گ��ات به‌ژنێکى جوان ئه‌وا ئالهتێک ناو دهنێت به‌ناوى ئهو ژنهوه، ب��ۆی�ه پێم وای���ه ده‌ب���وو ئهو که‌سانه‌ى ئه‌م ناوانه‌یان بۆ دانراوه به‌ناوى ئۆتۆمبێله‌وه س���ک���ااڵ ت��ۆم��ارب��ک��ه‌ن، ههرچهنده بهداخهوه یاسا له‌واڵتى ئێمه‌دا ئهوهنده س����ه‌روه‌ر ن��ی�ه بتوانێت ح���ه‌ق���ى ک �ه‌س �ه‌ک��ان��ى وهک ی��ه‌ک ب��دات، پێشموایه ئه‌م ناونانه داش����ک����ان����دن����ه ل �ه ب�����هه�����اى م�����رۆڤ ب����وون����ى ب���ه‌ن���اوی شتێکى بێگیانه‌وه ج���ا ئ����هو ک�ه‌س�ه ه��ون�ه‌رم�ه‌ن��د بێت ی���ان ک�ه‌س��ای�هت��ى و که‌سێکى ناوداربێت. ن�ه‌رم��ی��ن ک��اوان��ى ئ���هو ه��ون �ه‌رم �ه‌ن��ده‌ی �ه که ئ��ۆت��ۆم��ب��ێ��ل��ێ��ک��ی��ان ب���ه‌ن���اوی���هوه ن���اون���اوه له ک��وردس��ت��ان ،ب�ه‌ن��اوى (س �هب��او) ئ �هو تاچه‌ند نیگه‌ران‌ه یاخود دڵخۆش‌ه به‌م ناوه وتى :ئهمه دواک�ه‌وت��ووی��ى میلله‌ته‌که‌م ده‌گه‌یه‌نێت که رۆشنبیرنین ،به‌وه‌ى کاتێک هونه‌رمه‌ندێک کارێکى باشى ببینن ،دواتر بێن‌و به‌میزاج و ئاره‌زوى خۆیان ئۆتۆمبێلێک بکه‌ن به‌ناویه‌وه، پێشموایه ب��ێ��ک��ارى خهڵکه
ئه‌م جۆره کاران‌ه ده‌ک��ات ،رهنگه له‌الیه‌کى تریشه‌و‌ه کاریگه‌رى ئهو کاره هونه‌رییان‌ه بێت کاتێک هونه‌رمه‌ندێک ئه‌نجامى دهدات، ئه‌مه‌ش پێده‌چێت واى له‌و کهسانه کردبێت ئهو ناوه بۆ ئهو ئۆتۆمبێالن‌ه هه‌ڵبژێرن. رێ��واس فایه‌قیش چاالکوان له‌کۆمه‌ڵگه‌ى مه‌ده‌نیدا ده‌ڵێت :به ب��ڕواى من ه�هم��وو
س‌هم ی ر ه م ح ه م ه د: ل‌هدنی ا ى ئ ه و ر و پ ی دا بهکااڵ سهیر ک ر د ن ى ژ ن بازرگانیهوه چو‌هت‌ه بوارى و ه ه م و و ش ت هکان به ن ا و ى ژ ن ا ن ه و ه سا لهالى ئێمهش غ د‌هکرێن‌هو،ه ب‌هک مرۆڤان‌ه د‌هبین هم و کورتى رێ ت ، ل ه ک ا ت ێ کدا کهس ێ ک د ه س ت ى ن‌هگات ب‌هژن ێ ک ى ج و ا ن ئ‌ه ناو دهنێت ب‌هن وا ئالهتێک او ى ئهو ژنهوه
ئ����������هو ناولێنانه‌ى بۆ ئهو ئۆتۆمبێالن ه داده‌نرێت به‌سوکایه‌تى ده‌بینم ،ئه‌مه‌ش له‌و دنیا بینی‌ه ته‌سکه‌و‌ه دێت که هه‌موو جوانیه‌کان له ماده‌و‌ه تا ئه‌وپه‌ڕى پیاوان پێیانوایه ئهمه ته‌نها له‌خزمه‌تى ئه‌واندایه ،بۆچونیشیان وایه مادام ئهو ئۆتۆمبێالن‌ه هێنده جوان‌ه پێویسته به‌ناوى ئهو ژنانهوه بێت که پێیوایه له کۆمه‌ڵگه‌ى کوردیدا به‌شێوه‌یه‌کى جوان و دیار ده‌رده‌ک �ه‌ون،
ل�ه‌پ��اڵ ئ�هم��ان�هش��دا پێیانوایه جوانیه‌کانى له‌گشت الیه‌نه‌کانى ژیان گرنگتره ،به‌ڕاستى زۆر نیگه‌رانم ل�هم حاڵه‌ت‌ه و جێگه‌ى داخه هه‌ندێک ل�هو ژنانه به‌شانازى ده‌زان���ن ئه‌م ناولێنانى ئۆتۆمبێالن‌ه به‌ناویانه‌وه ،پێشموایه ئهو ژنانه ئاستى بیرکردنه‌وه‌یان نه‌گه‌یشتوه‌ته ئ�ه‌وه‌ى هه‌ست بکه‌ن که ئه‌م جۆره ناوبردنه بهشێکه له سوکایه‌تى به‌ژنان. ئهو چاالکوانه‌ى کۆمه‌ڵگه‌ى م���ه‌ده‌ن���ى ئ���ه‌وه‌ش���ى وت: گ���رن���گ���ى م����رۆڤ����ه‌ک����ان لهوهدایه که رۆحى ههیه و بیرده‌کاته‌و‌ه و بڕیار دهدات و ده‌توانێت چاره‌نوسى خۆى دی���ارى ب��ک��ات و به‌شداربێت له‌دیاریکردنى ئه‌وانیتریشدا، شتێکى م�ه‌ع��ن�ه‌وى ههیه که له‌بێگیانه‌کانى ت��ردا نیه ،له‌م ک��ات �هدا ئۆتۆمبێلێک به‌ناوى ژنێکه‌و‌ه ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر ده‌الله‌ت بێت له جوانى ئهو ژن�ه ،پێموایه ماناى ئهوهیه ئهو ژنه داماڵراو‌ه و روت��ک��راوه‌ت�هوه له‌مانا مه‌عنه‌وى و مرۆڤیه‌ک‌ه و بیرکردنهوه و ته‌نانه‌ت عه‌قڵیه‌تیه‌که‌شى ،ته‌نها به‌رجه‌سته کراوهتهوه له جه‌سته‌دا و ناونانى ئهو ب�ه‌ن��اوى ئ�هو ئۆتۆمبێله‌ى له‌خزمه‌تى مرۆڤدایه ،دوپاتکردنه‌وه‌ى حه‌قیقه‌تێکه پێمان ده‌ڵێت هه‌مو شته جوانه‌کان له خزمه‌تى پیاوه‌کانى کۆمه‌ڵگادایه. له‌الیه‌کى تره‌و‌ه پشتوان عه‌زیز که وهک خۆى ده‌ڵێت له‌دواى ئازاد کردنى عێراقه‌وه خه‌ریکى کڕین و فرۆشتنى ئۆتۆمبێل ه ئ��ام��اژه‌ى ب �ه‌وه‌ک��رد «ئ �هو ن��اوان �هى به‌ناوى هه‌ندێک له‌و هونه‌رمه‌ندانه‌و‌ه ده‌ستنیشان ک��راون بۆ چه‌ند ئۆتۆمبێلێکى مۆدێل تازه و پێشکه‌وتوو ده‌گ �ه‌ڕێ��ت �هوه ،چونکه ئهو
هونه‌رمه‌ندان‌ه زیاتر له‌میدیاکانه‌و‌ه ده‌رده‌که‌ون و زۆرتر دێن‌ه ناوخه‌ڵکه‌وه ،له‌پاڵ ئه‌مانه‌شدا الیه‌نێکى ترى پێده‌چێت کاریگه‌رى جوانى ئهو کهسانه بێت». شیالن محه‌مه‌د نورى توێژه‌رى کۆمه‌اڵیه‌تى ل���هم ب���ارهی���هوه ب��ۆچ��ون��ی��وای�ه «ئ���هو وش���ه و شێوازى مامه‌ڵه‌کردنه‌ى به‌م ناوانه‌و‌ه ده‌کرێت دهگهڕێتهوه بۆ ئاستى هۆشیارى کۆمه‌ڵگا، بێگومان کۆمه‌ڵگاى کوردیش کۆمه‌ڵگایه‌کى پیاوساالرى توند‌ه به‌رامبه‌ر ژنان و ته‌نها تێڕوانى کۆمه‌ڵگا بۆ ژن تێڕوانینێکى چێژبینین ه ل�ه جه‌سته‌ى ژن���هوه ،ب�هم��ج��ۆره ل�ه ناولێناو شیکردنه‌و‌ه ده‌کرێت بۆ ژنان تا دهگاته ئاستى ئابوریه‌که‌ى ،بۆیه پێموایه ئهمه ده‌الله‌ت‌ه ل ه ئاستى دواکه‌وتوویى کۆمه‌ڵگا ،له‌به‌ر ئهوه ده‌بینى وهک جوانى یاخود سیفاتێک که له‌و ژنه‌دا ههبووه و به گرنگه‌و‌ه لێى ڕووانیه‌وه، له‌وکاتێکدا هیچ ته‌عبیرێک له ناخى ئهو ژنانه ناکات ،به‌ڵکو ته‌نها بۆ جوانى جه‌سته‌ى ئهو ژنه‌ی‌ه که ئۆتۆمبێله‌کانیان به‌ناوه‌وه‌یه. ئهو توێژه‌ر‌ه ئاماژه‌ى به‌وه‌شکرد «کۆمه‌ڵگاى ئێمه له روى هۆشیارى ره‌گه‌زییه‌و‌ه دواکه‌وتوو‌ه ل �ه ت��ێ��ڕوان��ی��ن��ى ن��ێ��ر و م��ێ��وه ،ل���هم ئ��اس��ت�هوه هه‌ڵسه‌نگاندن بۆ ژنان له روى له‌زه‌ت‌و چێژه‌وه‌ی ه نه‌ک وهک مرۆڤێک سهیر بکرێت که توانا و رۆڵ بینینى ههیه ،له‌به‌ر ئهوه له‌م رێگاى چێژبینیه‌و‌ه پیاو ناولێنانى بۆ ئهو ئۆتۆمبێل و شمه‌کان داده‌نێت ،ئهمه به‌الى پیاوانه‌و‌ه ره‌نگ ه ناولێنانه‌که‌ى مه‌به‌ستدار نه‌بێت بیه‌وه‌ێت ژن له‌که‌دار بکات ،به‌ڵکو ئهمه باکگراوندێکى عه‌قڵیه‌تى پیاو‌ه له کۆمه‌ڵگه‌ى کوردیدا و به‌شێوه‌ى له‌زه‌ت و چێژ سه‌یرى ژن ده‌کرێت، هه‌ر له چێژى سێکسیه‌و‌ه خۆى ده‌بینێته‌و‌ه تاکو جوانیه‌کان و هه‌رزانى جه‌سته‌ى ژن. بۆ وه‌رگرتنى راى هه‌ندێک له‌و هونه‌رمه‌ندان ه هه‌وڵماندا قسه بکه‌ن ،ب �ه‌اڵم ئاماده‌نه‌بوون له‌وباره‌و‌ه لێدوان بده‌ن.
دوو جۆر له‌و ئۆتۆمبێالنه‌ی ل ه کوردستان به‌ناوی ژنه‌و ه ناو نراون
ژنان ده‌کرێن ب ه قوربانى کێش ه عه‌شایرییه‌کان
مه‌الیه‌ک :کێشه‌کان له‌ژێر چه‌تری یاسادا چاره‌سه‌ر بکرێت باشتره ئاماده‌کار ئازاد شکور ک���ۆم���هڵ���گ���اى ع���ێ���راق ب �ه‌گ��ش��ت��ى کۆمه‌ڵگایه‌کى عه‌شیایر ه و داب و نه‌ریت وهک میراتێکى باو و باپیران به‌سه‌ر ئه‌م میله‌ته چه‌سپاوه و ل ه زۆر شوێنیش الدان له‌و داب و نه‌ریت ه الدان ه له کلتور و یاساى عه‌شایرى .بۆی ه زۆربه‌ى کێشه‌کان له دهرهوهى یاسا چاره‌سه‌ر ده‌کرا ،جگ ه له‌و کێشانه‌ى به هێز و داب و نه‌ریت چاره‌سه‌ر نه‌کرایه ،یه‌کێک له‌و کێشانه‌ى ک ه ل ه دهرهوهى یاسا چاره‌سه‌ر ده‌کرا ک ه تاکو ئێستاش هه‌ر به‌رده‌وام ه کێشه‌ى پیاو کوشتن و کێشه‌ى ناموسه .بۆ سوڵحى ئه‌م کێشانه‌ش یان پاره یان کچ وهک قه‌ره‌بووى گیانى کوژراوه‌که‌دا ده‌درا ،له‌عێراقیشدا کورد و عه‌ره‌ب نه‌ته‌وه‌ى سه‌ره‌کین و ئه‌م دیارده‌ی ه ل ه ناو هه‌ردووکیشیان بوونى ههبووه.
پیاو کوشتن و دانانى ژن ل ه جێگاى خوێنى عه‌لى عومه‌ر دانیشتوى شارى که‌رکوک، باس ل ه کێشه‌یه‌کى گه‌ڕه‌که‌که‌یان ده‌کات و ده‌ڵ���ێ���ت :ل � ه ی�ه‌ک��ێ��ک ل � ه م��اڵ�ه‌ک��ان��ى گ �ه‌ڕه‌ک �ه‌ک �هم��ان کێشه‌یه‌ک رووی����دا و ب���ووه ه���ۆى ک��وش��ت��ن��ى پ��ی��اوێ��ک ،دواى ماوه‌یه‌کى زۆر له ههڕهشه و دوژمنایه‌تى
ل� ه نێوانیاندا و ن��اردن��ى پیاو ماقواڵنى گ���ه‌ڕه‌ک���ه‌ک��� ه ب���ۆ ئ�����ه‌وه‌ى ئ���هو کێشه‌ی ه کۆتایى پێبێت و چیتر له یه‌کتر نه‌کوژن. گه‌یشتن ه ئ �هو قه‌ناعه‌ته‌ى ک� ه هه‌رگیز ئهمه ب ه ئاسانى چاره‌سه‌ر ناکرێ .بۆی ه ل ه چ��اوه‌ڕوان��ى ئ��ه‌وه‌دا مانهوه که ئه‌بێت ئه‌مجاره ماڵى خاوه‌ن کوژاره‌وه‌که بێنه‌و‌ه بۆ چاره‌سه‌رکردنى کێشه‌که .بۆیه ئهو ماڵه‌ش گه‌یشتن ه ئهو قه‌ناعه‌ته‌ى ک ه ئه‌وان هه‌رگیز ئهو بکوژه‌یان ده‌ست ناکه‌وێت و بۆ شوێنێکى نادیار هه‌ڵهاتووه .هه‌ر بۆی ه ویستیان کۆتایى به‌و کێشه بهێنن ئه‌ویش ب ه وه‌رگرتنى ب��ڕى ( 20ملیۆن)دینار و پێدانى یه‌کێک ل ه کچه‌کانى ئهو ماڵ ه ب ه کوڕێکى ئه‌وان ب ه ره‌زامه‌ندى هه‌ردووال، به‌مه‌ش کۆتایى به‌و کێش ه هات. هاواڵتیه‌کى عه‌ره‌بیش به ناوى ریاز حسێن باسى لهوه کرد که ئهو مامێکى پیاوێکى کوشتوو ،ب��ووه هۆى ئ �ه‌وه‌ى خۆشکێکى ئهو وهک قه‌ره‌بوو پێشکه‌ش ب ه کوڕێکى ئهو ماڵ ه بکرێت ،چونک ه مامى ئهو ژنى نه‌هێنابوو کچى نه‌بوو ،بۆی ه خۆشکێکى من درا به‌و ماڵ ه له جێگاى مامم .خوشکه‌م رازى نه‌بوو ،ب�ه‌اڵم باوکم خۆشکه‌که‌مى بهوه رازى کرد ،ئه‌گه‌ر ئهو نه‌بێت ه قوربانى ئه‌بێت هه‌موومان ببین به قوربانى وتى یه‌ک که‌سمان ببێت ب ه قوربانى باشتره له‌وه‌ى هه‌موومان تیا بچین. کێشه‌کان دواى چاره‌سه‌رکردنیان زۆر جار هه‌ڵده‌ده‌نه‌و‌ه زۆرێک له‌و کێشانه‌ى ک ه له رێگه‌ى داب و نه‌ریتى عه‌شیایرییه‌و‌ه چاره‌سه‌ر ده‌کرێت
نابێته کۆتایى ئهو کێشانه .چونکه ل ه رێ��گ�هى چ��اره‌س �ه‌رک��ردن��ى عه‌شیایرییه‌و‌ه یاسایه‌ک نیه وهک سانسۆڕێک له‌سه‌ر ئ�هو دووالی���ه .ته‌نها به‌ڵێن و په‌یمانێک نه‌بێت که چه‌ند که‌سێک وهک شایه‌ت داده‌ن����رێ����ت .ب��ۆی �ه زۆرج�����ار ئ���هو س��ن��وره ده‌به‌زێنرێت و ئ�هو کێشان ه هه‌ڵده‌داته‌وه. هاواڵتیه‌کیش ب��اس ل���هوه ده‌ک����ات ک ه خزمێکى ئه‌وان پیاوێکى کوشت و داواى بڕى ( 100ملیۆن)دیناریان دا به ماڵه‌ک ه بۆ کۆتایى هێنانى کێشه‌که ،به‌اڵم دواى وه‌رگرتنى بڕه پارهکه رۆژیک به پالنێک دانیشتن بۆ ئهو خزمه‌م و کوشتیان ،بۆی ه ئهو کێشه‌یه ئێستا هه‌ر به‌رده‌وام ه ل ه نێوان ه�ه‌ردووال ،زۆرجار ئێمهش ترسى ئه‌وه‌مان ههیه ک ه تووش بین. ه��اواڵت��ی�ه‌ک��ى ع �ه‌ره‌ب��ی��ش ب � ه ن���اوى وس��ام سه‌بری باس لهوه ده‌کات ک ه له یه‌کێک ل ه گوند‌ه ع�ه‌ره‌ب نشینه‌کان کێشه‌یه‌کى کۆشتن ل ه نێوان دوو بنه‌ماڵ ه سه‌رى هه‌ڵدا و دواى دوو ساڵ ژنێک درا به الیه‌نى به‌رامبه‌ر بۆ ئه‌وه‌ى کێشه‌ک ه کۆتایى پى بێت ،به‌اڵم ل ه شه‌وى ئاهه‌نگه‌که‌دا له‌الیه‌ن یه‌کێک ل ه براکانى کوژاره‌وه‌که‌و‌ه ئهو ژن ه کوژرا ،بۆی ه دووباره ئهو کێشه‌ی ه سه‌رى هه‌ڵدایه‌وه ،ئهو هاواڵتی ه باسى له‌وه‌ش کرد ل ه ناو نه‌ته‌وه‌ى عه‌ره‌بدا جۆره شۆڤێنیه‌ک ههیه ،هیچ کاتێک بیرله‌وه ناکه‌نه‌و‌ه ک ه ئایا چۆن ده‌بێت یه‌کێک بکوژرێت که ئهو هیچ تاوانێکى نه‌بێت ل ه کوشتنى ک�ه‌س��ێ��ک ،وهک چ��ۆن ئ��هو ژن��ه هیچ تاوانێکى نه‌بووه ،بگره کراوه به قوربانى
هه‌ڵه‌یه‌کى براکه‌ى ،به‌اڵم هیچ کات ئهوه ره‌چاو ناکرێت له‌ناو نه‌ته‌وه‌ى عه‌ره‌بدا ب ه تایبه‌تى ئه‌وان ه هێشتا له گونده‌کان ده‌ژین. ژنان دهبنه قوربانى هه‌ڵه‌کان له‌و رووداوان ه بینێمان ک ه چۆن ژن کراوه ب ه قوربانى هه‌ڵه‌ى ئهو کهسانه ،ئیتر برایان بێت یان باوک یان خزمێک .به‌اڵم ئه‌بێ یاساش ده‌ستى هه‌بێت له رووبه‌ڕوبوونه‌وه‌ى ئهو جۆره سزایان ه ک ه له‌سه‌ر ژنان ده‌درێت. چونکه ئ�هم�ه ئ���هوه ده‌گ�هی�ه‌ن��ێ��ت ک�ه ل ه کۆمه‌ڵگاى ئێمه ژنان به‌شتێکى بچوک و بێ که‌ڵک داده‌نرێن ،بۆی ه به‌و جۆره مامه‌ڵه‌ى پێوه ئه‌کریت. ه����اوژی����ن س���ه‌ع���ی���د ک���� ه م��ام��ۆس��ت��ای خوێندنگه‌یه‌کى کچانه وتى :ئه‌بێت یاسا رێگ ه به‌و جۆره چاره‌سه‌رکردنانه نه‌دات و به‌ره‌نگارى بێته‌وه و سنووریک بۆ ئهو جۆره هه‌ڵسوکه‌وتان ه دابنێت ،یان بڕیارێک ده‌رکات ئهو جۆره کێشانه ته‌نها ل ه رێگه‌ى یاساو‌ه چاره‌سه‌ر بکرێت. هه‌روه‌ها ئه‌میر‌ه چاالکوان له یه‌کێک ل ه رێکخراوه‌کانى مافى م��روڤ پێیوای ه ک ه ژنان زۆر به چاوى سووک ته‌ماشا ده‌کرێت ،بۆی ه به‌وشێوه‌ی ه ره‌فتاریان له‌گه‌ڵ ده‌ک��رێ��ت و ده‌کرێنه قوربانى هه‌ڵه‌کان، ب��ۆ یه‌کێک ل � ه جێگه‌ى یه‌کێک سزا وه‌ربگرێت ئه‌م ه ل ه هیچ ک��ات و هیچ یاسایه‌ک جێگاى قبوڵ نه‌بووه .بۆی ه ده‌ڵێم بهداخهوه زۆر له ژنانى ئێمه ده‌بن ه قوربانى داب و نه‌ریت ،ئه‌بێت چیتر به‌وشێوه‌ی ه بیر نه‌که‌ێنه‌وه هه‌ر که‌سێکیش هه‌ڵه‌ى کرد خۆى سزاى هه‌ڵه‌که‌ى باته‌وه.
ژنێکیش ک � ه وهک ق��ه‌ره‌ب��وو دراوه ب ه ماڵیک باس لهوه ده‌کات ک ه ئهو ژنه‌ى ل� ه رێ��گ�هى ق �ه‌ره‌ب��ووه هاوسه‌رێتى بکات ههمیشه بێڕێز ده‌بێت و به‌چاوى سووکه‌و‌ه ته‌ماشا ده‌ک��رێ��ت ،بۆی ه ده‌ڵیم زۆر جار ژنان ده‌بن ه قوربانى کێشه عه‌شایرییه‌کان و ژیانیان لێ ده‌بێت ب��ه‌دوزه‌خ ،ئێستا ل ه الى مێرده‌که‌م ک ه ڕێز و خۆشه‌ویستى بۆم ههیه ،دواى دروست بوونى منداڵ په‌یدا بووه ل ه نێوانمان. ل ه رووى شه‌رعه‌وه مامۆستا مه‌ال حه‌مید ساڵح وتار خوێنى م��زگ�ه‌وت س �هب��اره‌ت ب �هو ج��ۆره ک��رده‌وان� ه ده‌ڵێت :بهداخهوه زۆر له‌و ژنان ه رێزیان لێ ناگیرێت ،ئه‌گه‌ر پ��رس ب�هو ژنانه بکه‌ن که ئایا تۆ رازی��ت به‌و ک��اره ئه‌گه‌ر ئهو ره‌زامه‌ند بوو ئ�هوه بۆ ئ�ه‌وه‌ى کۆتایى ب ه کێشه‌که بێت شتێکى ئاساییه ،ب �ه‌اڵم ئه‌گه‌ر به‌زۆر بێت ئهوه شه‌رعه‌ن ب ه هیچ ش��ێ��وهی�ه‌ک م��ارهی��ى ن��ای��ات ل �هو کهسه، چونک ه ئهوه روون ه ل ه کاتی ماره بڕیندا ئه‌بێت هه‌ردووال ره‌زامه‌ندبن ،لێره‌و‌ه داوا له‌و مه‌ال به‌ڕێزانه‌ش ده‌که‌م ل ه کاتى ئهو جۆره کێشانه پرسیار له‌و کچان ه بکه‌ن ب ه ته‌نها، بۆ ئه‌وه‌ى ئهو کچ ه راستیه‌که‌ى بڵێت دور ل ه چاوى ماڵه‌وه‌ى ،چونکه ره‌نگ ه له پێش ئ��ه‌وان شه‌رمێک ی��ان ترسێک نه‌هێڵێت راستى بڵێت .هه‌روه‌ها مه‌ال حه‌مید باسى له‌وه‌ش کرد ئه‌گه‌ر بێت و کێشه‌کان له ژێر چه‌ترى یاسا چاره‌سه‌ر بکرێت ئهوه باشتره، چونکه زۆر جار خه‌ڵکى پابه‌ند نابێ ب ه یاساى داب ونه‌ریت و عه‌شیره‌ته‌وه.
بڕى ( 5تا )15ملیۆن وهک قه‌رزى بچوک ده‌درێت به گه‌نجان به‌ڕێوه‌به‌رى سه‌نته‌رى ئاسود ه بۆ کاروبارى گه‌نجان:
ئهو پاره‌یه‌ى بۆ ئهو سندوقه ته‌رخان کراوه کهمه
گه‌نجێک ده‌رفه‌تى دامه‌زراندنى له‌که‌رتى ئاماده‌کار حکومه‌ت بۆ ناڕه‌خسێ ،بۆیه پێدانى ئهو ره‌هێڵ مامه‌ش ق �ه‌رز‌ه واده‌ک��ات که‌رتى تایبه‌ت ببوژێته‌وه، نمونه‌ش بۆ ئهمه واڵتى مالیزیا و هندستان قه‌رزى بچوک بۆ گه‌نجان، و چه‌ند واڵتێکى تر ئهو ج��ۆره پرۆژانه‌یان وا بڕیار ه له‌الیه‌ن حکومه‌ته‌وه تاقیکردوه‌ته‌و‌ه و تێیدا سه‌رکه‌وتوو بوون. بدرێت به‌و گه‌نجانه‌ى ک ه بێکارن سیروان گه‌ردى ،به‌ڕێوه‌به‌رى سه‌نته‌رى ئاسوده و دانه‌مه‌زراون ،گه‌نجانیش بۆ کاروبارى گه‌نجان ،ئه‌وه‌ده‌خات‌ه روو که ئاماژ ه بۆ ئهو ه ده‌که‌ن ک ه ده‌بێت ئهمه هه‌نگاوى یه‌که‌م‌ه بۆ که‌مکردنه‌وه‌ى ئهو قه‌رز ه ب ه دوربێت ل ه واسته بێکارى ،وتیشى :ئایا مه‌رجه‌کانى پێدانى و ده‌ستێوه‌ردانى حزب و پێشیان ئهو ق �ه‌رز‌ه چیه و کێن ئه‌وانه‌ى سوودمه‌ند وای ه ک ه ئهو بڕ ه پاره‌ی ه که‌م ه و ده‌ب���ن؟ کاتێک دووک���ه‌س ل�هی�ه‌ک بابه‌ت دیارده‌ى بێکارى چاره‌سه‌ر ناکات. پرۆژه‌یه‌ک پێشکه‌ش ده‌که‌ن ،چ‌ه پێوه‌رێک راوێژکارى وه‌زاره‌تى کار و کاروبارى ههیه بۆ ئه‌وه‌ى یه‌کێکیان وهرى بگرێت ئه‌وى کۆمه‌اڵیه‌تى رایده‌گه‌یه‌نێت که تر بێ به‌ش بکرێت؟ هێماى بۆ ئه‌وه‌ش کرد: ل ه داهاتوویه‌کى نزیکدا و دواى ده‌کرا هه‌ندێک کار ئاسانى ترى بۆ بکرێت، ئه‌نجامدانى رێکار ه یاساییه‌کان ته‌نانه‌ت ناوى ئهو کهسانه دیارى بکرای‌ه که و بڕیاردان ل ه سه‌ر شێوازى قه‌رزى بچوک وه‌رده‌گرن ،هه‌روه‌ها به‌ڕێوه‌به‌رى کۆتایى فۆڕمى پێدانى قه‌رزى س�ه‌ن��ت�هرى ئ��اس��وده ب��ۆ ک��اروب��ارى گه‌نجان، بچوک ،فۆڕمه‌ک ه له‌و بنکانه‌ى جه‌خیشکرده‌وه :هه‌ست ده‌که‌ین ئهو پاره‌یه‌ى ده‌ستنیشانکراون دابه‌ش ده‌کرێت. بۆ ئهو سندوقه ته‌رخانکراو‌ه کهمه و ده‌کرا ک��رێ��ک��ار ع���هب���دواڵ ،ت��هم��ه‌ن ( )27س��اڵ زیاتر بکرێ .قسه‌ى له‌وه‌شکرد که گومانمان گه‌نجێکى ش���ارى ه �ه‌ول��ێ��ره و چ���وار ساڵه نه‌ی‌ه ئه‌گه‌ر ئهو ههنگاوه به بودجه‌یه‌کى باشتر زانکۆى ته‌واو کردوه و پێوایه پێدانى قه‌رزى ده‌ست به‌کار بێ ده‌توانێ به رێژه‌یه‌کى باش ب��چ��وک ب��ۆ گ�ه‌ن��ج��ان ک��ارێ��ک��ى ب��اش �ه ،به بێکارى که‌م بکاتهوه ،له‌به‌ر ئ �ه‌وه‌ى سه‌دان مه‌رجێک دوور بێت له واسته و ده‌ستێوه‌ردانى گه‌نجمان ههیه ده‌ستێکى باشى ههیه له کار حزبی ،ئهو ههنگاوه بۆ مه‌به‌ستى راکێشانى گه‌نجان نه‌بێت تاکو بکرێت‌ه حزبی .ئاماژه‌ى بۆ ئه‌وه‌شده‌کات که پێشتر بینیمان له کاتى دامه‌زراندن و وه‌رگرتن له کۆمپانیا ته‌نیا به ته‌زکییه‌ى حزبی و واسته‌کارى ب��وو ،وتى: «پێویسته ئهو پرۆژه‌ی‌ه ته‌نیا گه‌نجانى ناوشار نه‌گرێته‌وه ،به‌ڵگو گه‌نجانى گوند و قه‌زا و ناحیه‌کانیش سوودمه‌ندبن». ئاسۆ خالید )24( ،س��اڵ یه‌کێکیتر‌ه له گه‌نجانى هه‌ولێر ،ئ��ام��اژ‌ه بۆ ئ �هوه ده‌ک��ات ت �ه‌رخ��ان��ک��ردن��ى ( )25م��ل��ی��ار دی���ن���ار بۆ ک�هم��ک��ردن�ه‌وه‌ى بێکارى و کێشه‌ى گه‌نج، پێشیوایه که ئهو پرۆژه‌ی‌ه ناتوانێ ئامانجه‌که‌ى خۆى بهێنێته‌دى له‌به‌ر ئه‌وه‌ى ئهو پارهیه کهمه به‌شێکى زۆر له گه‌نجان له‌و پرۆژه‌یه‌ی‌ه بێ به‌ش ده‌بن .ئاسۆ ،وتى« :له‌گه‌ڵ ئهو ههنگاوه پێویسته حکومه‌ت هه‌لیکار له که‌رتى تایبه‌ت زیاتر بڕخسێنێ ،ئه‌وه‌یش به که‌مکردنه‌وه‌ى ک��رێ��ک��ارى ب��ی��ان��ى ،ل �هب �هر ئ���هوه م���ه‌رج نیه هه‌موو گه‌نجێکى بێکار به‌هه‌ره‌یه‌کى هه‌بێت تاکو پرۆژه ئه‌نجام بدات ،به‌ڵکو زۆر لهوانه حه‌زده‌که‌ن به موچه‌یه‌ک کاربکات. شه‌ماڵ ن���ورى ،ئه‌ندامى به‌شى رۆشنبیرى سه‌ندیکاى ئابورى ناسى کوردستان ،پێوایه بابه‌تى پێدانى ق �ه‌رزى بچوک بۆ گه‌نجان هه‌نگاوێکى گرنگه بۆ هاوکارى گه‌نجان و موو که‌مکردنه‌وه‌ى دیارده‌ى بێکارى .وتى :هه nگه‌نجان بۆ سه‌رکه‌وتنى کاره‌کانیان پێویستیان به‌هاوکارى زیاتره فۆ تۆ :فه‌ریق هه‌ڵه‌بجه‌ى کردن ،به‌اڵم هیچ سه‌رمایه‌کى نییه .گه‌ردى، ئاماژه‌ى بۆ ئه‌وه‌شکرد که پێویسته له کاتى پێدانى ئهو ق�ه‌رز‌ه جیاوازى له‌نێوان گه‌نجان نه‌کرێت و ئینتیما و الیه‌نى حزبی نه‌بێت‌ه رێگر له به‌رده‌م گه‌نجان بۆ وه‌رگرتنى ئهو قه‌رزه. ش�هم��اڵ ن���ورى ،ئ �ه‌وه‌ش��ى خ��س��ت�ه‌ڕو :ئه‌گه‌ر ئێمه بمانه‌وێ ئهو پرۆژای‌ه سه‌رکه‌وتوو بێت، پێویسته حکومه‌ت پشتگیرى ئهو گه‌نجان ه بکات ،بۆ نمونه ئه‌گه‌ر ئهو پرۆژانه‌ى گه‌نج له رێگاى ئ�هو ق �ه‌رز‌ه له ب��وارى کشتوکاڵى بێت ،پێویسته حکومه‌ت پاڵشتى وه‌رگرتنى به‌رهه‌مه‌کانیان یان ساغکرده‌وه‌یان له بازاره‌کان بکات یان ئه‌گه‌ر له‌بوارى پیشه‌سازى بچوک بێت ،ئه‌وا پێویسته حکومه‌ت له‌وبواره‌دا ئامێرى پێشکه‌وتو داب��ی��ن ب��ک��ات ،جگه له‌مانه‌ش پێویسته توێژینه‌و‌ه له‌سه‌ر ئهو پرۆژان‌ه بکرێت که گه‌نجان ئه‌نجامى دهدهن ،بۆ ئه‌وه‌ى پێچه‌وان ه نه‌که‌وێته‌و‌ه له جیاتى قازانج ئهو گهنجه زهرهر بکات ،ئهو ئابوورى ناسه ،باسى له‌وه‌شکرد: پێویستمان به پێکهێنانى ده‌زگایه‌ک ههیه و ده‌تواندرێ سه‌رب‌ه ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران بێت بۆ ئه‌وه‌ى سه‌رپه‌رشتى هه‌موو ئهو پرۆژان‌ه بکات و رێنمایی بدات‌ه گه‌نج بۆ ئه‌نجامدانى پرۆژه‌ى باش و سه‌رکه‌وتوو. ئه‌میر سڵێوه ،راوێ��ژک��ار ل�ه وه‌زاره‌ت����ى کار و ک��اروب��ارى ک��ۆم�ه‌اڵی�هت��ى ،ب �ه (چ �هت��ر)ى
راگه‌یاند« :بڕیارى پێدانى ق �ه‌رزى بچوک بۆ گه‌نجان و الوان��ى بێ ک��ار له هه‌رێمى کوردستان ،که له بودجه‌ى ئه‌مساڵدا حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان بڕى ( )25ملیار دینارى بۆ ته‌رخانکردوه ،هه‌لى کار بۆ ئهو گه‌نجان ه ده‌ره‌خ��س��ێ��ن��ێ ک �ه ف�ه‌رم��ان��ب�هر نین و هیچ کارێکى تریان نیه .به گوێره‌ى ئهو یاسایه، (5ـــ )15ملیۆن دینار به‌و کهسه ده‌درێت ،ک ه ده‌یه‌وێ پرۆژه‌یه‌کى بچوک ئه‌نجام بدات»، ئاماژه‌ى بۆ ئه‌وه‌شکرد :پاشان له ماوه‌یه‌کدا پارهکه بگه‌ڕێنێت‌ه حکومه‌ت ،بۆ ئهو مه‌به‌ست ه له داهاتوویه‌کى نزیکدا و دواى ئه‌نجامدانى رێکار‌ه یاساییه‌کان و بڕیاردان له‌سه‌ر شێوازى کۆتایى ف��ۆرم��ى پێدانى ق���ه‌رزى بچوک، فۆرمه‌ک‌ه له‌و بنه‌کانه‌ى ده‌ستنیشانکراوان دابه‌شده‌کرێت ،به گوێره‌ى زانیارییه‌کان چوار بنکه‌ى سه‌ره‌کى له هه‌ولێر و سلێمانى و دهۆک و که‌الر و هه‌شت بنکه‌ى ترى الوه‌کى له قه‌زا و ناحیه‌کانى هه‌ر سێ پارێزگاک‌ه فۆڕمى پێدانى قه‌رزى بچوک بۆ گه‌نجان و الوانى بێ کار دابه‌ش ده‌کرێت ،راوێژکاره‌که‌ى وه‌زاره‌تى کار و کاروبارى کۆمه‌اڵیه‌تى ئه‌وه‌شى وت: هه‌ر بۆ ئهو مهبهسته ستاف و فه‌رمانبه‌رى تایبه‌ت بۆ هه‌ریه‌ک له‌و بنکان‌ه دابین کراوه، بڕیاردرا هه‌فته‌ى داهاتوو خول بۆ کارمه‌ندان و فه‌رمانبه‌رانى بنکه‌کان بکرێتهوه ،به مه‌به‌ستى
ئاشنا ب��وون به پڕکردنه‌وه‌ى فۆڕمى پێدانى قه‌رزى بچوک ج���وان ع��هب��دواڵ ،ت��وێ��ژه‌ری ک��ۆم�ه‌اڵی�هت��ى، ل����هوه ده‌دوێ������ت ک���ه ئ��ام��ارێ��ک��ى راس����ت و دورس���ت ل�هب�ه‌رده‌س��ت نیه بۆ زانینى رێ��ژه‌ى گ�ه‌ن��ج ل �ه ک��ۆم�هڵ��گ��اى ک��وردس��ت��ان ،ب �ه‌اڵم سهرچاوه نافه‌رمیه‌کان باس لهوه ده‌که‌ن که کۆمه‌ڵگه‌که‌مان کۆمه‌ڵگایه‌کى گهنجه، ئ�ه‌گ�هر واب��ێ��ت ،ئ���ه‌وا ه �هر هه‌نگاوێک بۆ خزمه‌تى گه‌نج بێت و له‌بێ کارى رزگاریان بکات ،کاریگه‌رى زۆرى له‌سه‌ر که‌مکردنه‌وه‌ى کێشه کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کانى ناو خێزانه‌کان ده‌بێت. ئاشکرایه سااڵن‌ه ژماره‌یه‌کى زۆر له گه‌نجان زانکۆ ت�ه‌واو ده‌ک �ه‌ن ،که‌چى دانامه‌زرێن و به‌بێ کار ده‌مێنه‌وه ،ئهمه جگه له‌و گه‌نجانه‌ى که هیچ بڕوانامه‌یه‌کیان نیه ،له کاتێک مرۆڤ له‌و ته‌مه‌ن‌ه پێویستى به هاوسه‌رگیرى و ماڵ و دابینکردنى ژیانى خۆیه‌تى ،له کاتى نه‌بوونى پێداویستیه‌کانیشى ،ئه‌وا بێ گومان ک��اردان �ه‌وه‌ى خراپی ده‌بێت و ش��ی��رازه‌ى ئهو خێزان‌ه تێکده‌چێت ،له‌به‌ر ئه‌وه‌ى خۆى بێ کاره و باوکى یان که‌سوکاره‌که‌ى لهوانهیه نه‌توانن هه‌موو خواسته‌کانى ده‌سته‌به‌ر بکه‌ن ،بۆیه دۆزینه‌وه‌ى رێگا چاره‌یه‌ک بۆ به‌کارخستنى ئهو توێژ‌ه توزێک له کێشه‌کانیان که‌مده‌بێته‌وه و له بێ ئومێدى رزگاریان ده‌بێت.
ئه‌گه‌ری سه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ی خۆپیشاندانه‌کان ههیه
رێکخراوێکى گه‌نجان :پاڵپشتی له‌خۆپیشاندانه‌کان ده‌که‌ین گه‌ر حزب ده‌ستی تێوه‌رنه‌دات ئاماده‌کار
کوردۆ فه‌ره‌ج گه‌نجان ئاماژ ه بۆ ئهو ه ده‌که‌ن ئه‌گه‌ر جێبه‌جێنه‌کرێت داخوازییه‌کانیان ئه‌وا جارێکى تر ده‌بنه‌و ه پێشه‌نگى خۆپیشاندانه‌کان ،ل ه ماوه‌ى رابردوودا ( )63رۆژ خۆپیشاندان به‌شێوه‌یه‌کى مه‌ده‌نییان ه ب���ه‌رده‌وام ب��وو ،دوات��ر ده‌س����ه‌اڵت ب�هش��ێ��وهى توند‌وتیژى وه‌اڵمى دایه‌و ه ل ه ئه‌نجامدا ( )11کهس ک���وژران‌و زیاتر ل ه ( )300که‌سیش بریندار بون و چه‌ندین که‌سیش تێدا که‌م ئه‌ندام بوون ،گه‌نجان قس ه له‌و ه ده‌که‌ن خه‌ڵک ب ه په‌رۆشه‌و ه چاوه‌ڕێى ئه‌نجامى کۆبونه‌وه‌ى نێوان ده‌سه‌اڵت و ئ��ۆپ��ۆزس��ێ��ون ده‌ک����ه‌ن ،به‌شێک ل ه خوێندکاران و مامۆستایان و رێکخراوه‌کانى گه‌نجان و کاسبکاران ئاماده‌ن جارێکى تر خۆپیشاندان بکه‌ن گه‌ر داخوازییه‌کانیان جێبه‌جێنه‌کرێت.
ئه‌ندامێکى گ��روپ��ى زان��ک��ۆ ک �ه نه‌یویست ناوى ئاشکرا بکرێت ئاماژه بۆ ئهوه ده‌کات، خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان م��اف��ێ��ک��ى س��روش��ت��ى ه�هم��وو م��رۆڤ��ێ��ک�ه ،ب�ه‌ڕاس��ت��ى س �هی��ره ده‌س����ه‌اڵت ل ه خۆپیشانده‌ران تۆقیوه ،خه‌ڵکیش چاوه‌ڕوانى ئه‌نجامى کۆبونه‌وه‌کانى الیه‌نى ده‌س�ه‌اڵت و
ئۆپۆزسیۆن ده‌که‌ن ،خۆ ئه‌گه‌ر مافى خه‌ڵک جێبه‌جێنه‌که‌ن خۆپیشاندان ده‌ست پێده‌کاته‌وه، وتى :مه‌رج نییه ته‌نها زانکۆ بێت ،پێده‌چێت ف�ه‌رم��ان��ب�ه‌ران و مامۆستایان خۆپیشاندان بکه‌ن ،له‌به‌ر ئه‌وه‌ى مافى هه‌موو خه‌ڵکێکه، ده‌سه‌اڵتیش گه‌یشتوه‌ت‌ه ئهو ئاسته‌ى که ئهو خه‌ڵکانه‌ى له‌سه‌ر شه‌قام ب��وون داواى مافى خۆیان ک��ردوه ،له‌کاتێکدا ده‌س�ه‌اڵت بکوژان نه‌دات‌ه دادگا‌و داواکان جێبه‌جێنه‌که‌ن کارێکى خراپه. دلێر عه‌بدولخالق ،ئه‌ندامى گروپى زانکۆ جه‌ختیکرده‌وه :له راگه‌یاندنه‌کان باڵوبوه‌ته‌و‌ه که ده‌سه‌اڵت به‌نیاز‌ه ( )200کهس له‌وانه‌ى پێشه‌نگى خۆپیشاندانه‌کان ب��وون ده‌ستگیر بکات ،به‌اڵم ئێمه که خۆپیشاندانمان کردوه که موکورتییه‌کانى ده‌سه‌اڵتمان به خۆیان وتوه‌ته‌و‌ه‌و چه‌ند هۆکارێک هه‌بوون بۆ ئه‌وه‌ى چاکسازى له کوردستان بکرێت ئه‌وه‌نده‌یش هۆکارێک بووین بۆ ئه‌وه‌ى ده‌سه‌اڵت به‌خۆیدا بچێته‌و‌ه و ئامرازێکین بۆ ئ �ه‌وه‌ى ده‌س�ه‌اڵت چ��اوى به ن��اڕه‌زای�هت��ى خه‌ڵکدا بخشێنێته‌وه. ئه‌ندامه‌که‌ى گروپى زانکۆ ،قسه‌ى له‌وه‌شکرد: گوناهمان نهکردوه که داواى چاکسازیمان کردووه ،به‌ڵکو داواشمان کردوه یاسا سه‌روه‌ر بێت ،ئێمه قسه‌مان بۆ که‌ناڵه‌کانى ئه‌وروپاش کردو‌ه‌و به‌یاننامه‌مان پێیان داو‌ه‌و داواى مافى خۆمان ده‌که‌ین ،بۆیه هیوادارم ده‌سه‌اڵت رێز له ناوى هه‌رێمى کوردستان بگرێت. په‌یوه‌ند ئه‌نوه‌ر ،ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌نى کۆمه‌ڵه‌ى
ژیانه‌وه‌ى گه‌نجان ،هیما بۆ ئهوه ده‌کات که بۆ ده‌ست پێکردنه‌وه‌ى خۆپیشاندان له کوردستان گه‌ر بێت‌و گه‌ل خۆپیشاندان بکات پاڵپشتى ته‌واوى لێ ده‌که‌ین ،به‌اڵم گه‌ر هاتوو وهک ئ �ه‌وه‌ى له م��اوه‌ى کۆتایی خۆپیشاندانه‌ک ه ده‌س��ت��ى ح��زب��ى تێکه‌ڵ ب��وو ئێمه پاڵپشتى لێ ناکه‌ین ،ئه‌وه‌شى وت :ئێمه ده‌مانزانى که‌سانى کاسبکار و خوێندکارى تێدای ه بۆیه به‌خۆشحاڵییه‌و‌ه پاڵپشتیمان لێ ده‌کرد، ه �هر کارێکى گ �ه‌ل داواى بکات و مافى خۆیان بێت ئاماده‌ین ،به‌اڵم خۆپیشاندانه‌ک ه له س�ه‌ره‌ت��ادا گه‌ل ب��وون ،ب�ه‌اڵم له کۆتاییدا هه‌ستمانکرد حزب خه‌ریکى ده‌ست تێوه‌ردان‌ه ل ه خۆپیشاندانه‌که». په‌یوه‌ند ،ئه‌ندامه‌که‌ى کۆمه‌ڵه‌ى ژیانه‌وه‌ى گه‌نجان ،جه‌ختی لهوه ک��ردهوه« :به‌رنامه‌ى ئێمه په‌یوه‌ندى به داخوازییه‌کانى گه‌له‌و‌ه ههیه، گه‌ل هه‌ر داخوازییه‌کى هه‌بێت ،ئێمه پاڵپشتیان لێده‌که‌ین». د.ش��ێ��رک��ۆ حم‌ه ئه‌مین ق���ادر ،مامۆستاى کۆلێژى زمان له زانکۆى سلێمانى ،به (چه‌تر) ى راگه‌یاند« :هه‌موو ئهو ن��ادادپ �ه‌روه‌ری و نایه‌کسانى هه‌بوو له کوردستان هۆکارێک بوو بۆ ده‌ستپێکردنى خۆپیشاندان ،له‌ئێستادا گه‌ر داخوازییه‌کان زی��ادى نه‌کردبێت که‌مى نهکردوه ،له‌به‌ر ئه‌وه‌ى نه‌ک هه‌ر ئێستا له هه‌ر شوێنێک تێکۆشانێک هه‌بوو دژى نایه‌کسانى وهک چۆن له پێشودا به‌شداریم کردبێت له ئێستا و ئاینده‌دا زیاتر به‌شدارى ده‌که‌م نه‌ک
که‌متر ،گه‌ر خۆپیشاندان ده‌ست پێ بکاتهوه یه‌که‌م کهس ده‌بم که به‌شدارى دهکهمهوه و پاشگه‌زیش نیم له به‌شدارى کردنم ،ئه‌وه‌ى ئێم ه بۆى چوین‌ه سه‌ر شه‌قام نه‌ک هه‌ر جێبه‌جێ نه‌کراوه ،به‌ڵکو زۆر زیادى کردوه». د.ش��ێ��رک��و ئ�ه‌وه‌ی��ش��ى راگ �هی��ان��د «ک �ه هیچ گه‌شبین نیم به‌ئه‌نجامى کۆبونه‌وه‌کانى نێوان ده‌س �ه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆن و ب��اوه‌ڕ ناکه‌م ئهو کۆبونه‌وان‌ه شتێکى باشى لێ س�ه‌وز ببێت، له‌به‌ر ئه‌وه‌ى ده‌سه‌اڵت هه‌وڵى داوه ورده ورده پ��رۆژه‌ک��ان��ى بێ ئه‌هه‌مییه‌ت بکات ،به‌اڵم پێشبینى ده‌که‌م بارودۆخى سوریا کاریگه‌رى له‌سه‌ر هه‌رێمى کوردستان هه‌بێت و گه‌رم و گ��وڕی��ی�ه‌ک ب��دات �هوه ب�ه خۆپیشاندان ل ه ک���وردس���ت���ان ،ل���هب���هر ئ�����ه‌وه‌ى ه���ه‌وڵ���دان بۆ گرتنى ئ�هو که‌سانه‌ى که پێشتر به‌شدارى خۆپیشاندانه‌کانیان کردوه کارێکى ته‌ندروست نیه ،کاتى خۆیشى یه‌کێک بوم له‌وانه‌ى ک ه ده‌ستگیر کراوم ،ناتوانن به‌وشێوه‌ی‌ه خه‌ڵک بێ ده‌نگ بکه‌ن ،ئهو کاته‌ى که ئهو بڕیاره‌درا پێم وابوو که رێکه‌وتنێک بوو له نێوان هه‌ر دوو سه‌رکرده‌ى پارتى و یه‌کێتى ،بۆ ئه‌وه‌ى ب��ارودۆخ��ى سلێمانیش وهک ه�ه‌ول��ێ��رى لێ بکرێت ،که ته‌نها مه‌به‌ستى ترس و تۆقاندن ب��وو ،ب�ه‌اڵم هیچ ترس و توقاندنێک نه‌ک له کوردستان ،به‌ڵکو له هه‌موو دنیا ناتوانێت تاسه‌ر به‌و شێوه‌ی‌ه حکوم بکه‌ن و داوا ده‌که‌م بێنه سه‌ر رێگاى راست ،پێشموایه زانکۆ ل ه کات‌و ساتى ده‌ست پێکردنه‌وه‌ى خۆپیشاندان
بۆ جارى دووهم بڕیار دهدهن که‌چى بکه‌ن». کاروان عه‌بدولکه‌ریم ،گه‌نجێکى کاسبکاره، هێما بۆ ئهوه ده‌کات ئێمه که خۆپیشاندانمان کرد بۆ داخوازییه‌کانى خۆمان بووه ،هه‌موو کاتێک ئ��ام��ادهى خۆپیشاندانین ل�ه پێناو وه‌اڵم��دان �ه‌وه‌ى داخوازییه‌کانى گ �ه‌ل ،ئێمه‌ى کاسبکار هه‌موو چاومان له‌وه‌ی‌ه که ده‌بێت کارمان ده‌ست بکه‌وێت یان نا ،پێشوای‌ه که ئهو بودجه‌یه‌ى له‌م واڵته‌دا ههیه له هه‌ر واڵتێکى تر بوایه ده‌بوو هه‌موو که‌سێک موچه‌یه‌کى تایبه‌تى هه‌بوایه ،به‌اڵم له کوردستان کۆمه‌ڵێ ک �ه‌س ک�ه ب�ه په‌نچه‌ى ده‌س��ت ده‌ژم��ێ��ردرێ��ن ده‌یخون‌و رێگرى خوپیشاندان ده‌که‌ن وتیشى: ئێمه‌یش چاومان له‌وه‌ی‌ه که ئاخۆ ( )10هه‌زار دینارمان ده‌س��ت ده‌ک�هوی��ت بۆ ک��رێ خانوو بژێوى خێزانه‌کانمان یان نا. س���������ۆران ع����وس����م����ان ،ی���ه‌ک���ێ���ک ب�����ووه ل���ه‌وان���هى گ��وڵ �هب �ه‌ڕۆژ‌ه ف��رۆش��ب��ووه ل �ه نێو خۆپێشاندانه‌که‌ى س�ه‌رادا و لهوه ده‌دوێ��ت ک ه له‌کاتى خۆپیشاندانه‌که‌دا پ���ارهى زیاتریان ده‌ست ده‌ک�ه‌وت وهک ل�ه‌وه‌ى ئێستا ده‌ستیان ده‌که‌وێت ،پێشوای‌ه ئهو کاته‌ش زیاتر هه‌ستیان به ئاسوده‌یى کردوه ،وتى :گه‌له‌که‌مان هۆشیار ب��ووه‌ت�هوه ل �ه‌وه‌ى داواى داخوازییه‌کانى خۆى بکات‌و گه‌ر بێت‌و کۆبونه‌وه‌کانى ده‌سه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆن بێ وه‌اڵم بێت له داخوازییه‌کانى خۆمان خۆش نابین و داوا ده‌ک�هم بکوژانى خۆپیشانده‌رانیش بدرێنه دادگ��ا و جارێکى تریش کورد ،به ده‌ستى کورد نه‌کوژرێت.
گه‌نجان ساڵی دووهم ژماره 61 دووشه‌ممه 2711/3/30 - 2011/6/20
کارا
9
پێنچ ملیۆنه‌ک ه و حه‌پى (پاراسیتیمۆڵ) uزانکۆ سه‌ردارu ئێمه کاتێک که ناشرینیه‌ک ده‌بینین یان ێ ئه‌مالوال ێ دودڵى و ب که‌مورتیه‌ک ب دێن‌ه ده‌نگ و تا ئهو شوێنه‌ى که ناشرینى و که‌موکورتیه‌کان چاره ده‌بن ئێمه رهخنه و قسه‌ى جیدیمان ههیه و ده‌بێت ،بێگومان قسه‌کردنى هه‌ر تاکێک له‌مه‌ڕ گه‌نده‌ڵى و ناشرینیه‌کان قسه‌کردنى کۆمه‌ڵگه‌یه به‌گشتى ،واى ده‌بینم وهک چۆن رهخنه ههمیشه و زۆرترین کات نوسینه‌کانى ئێمه بووه ئه‌مه‌ش به هۆکارى ئه‌وه‌ى که ههمیشه ده‌س�ه‌اڵت و حکومه‌تى کوردى خۆى هه‌وێنى ئهو نوسینان‌ه بووه وه‌هاش له‌ئێستادا و ل��هب��ه‌رده‌رم ده‌رچ��ون��ى وه‌ه��ا بڕیارێکدا که وهک حه‌پى (پاڕاسیتیمۆڵ) وه‌های‌ه چه‌ند سودى هه‌بێت رێک ئه‌وه‌نه‌ش زیانى ههیه ،ده‌ستخۆشى بۆ پێدانى بڕى ( )5ملیۆن دی��ن��ار ب��ۆ ئ �هو که‌سانه‌ى هاوسه‌رگیرى ده‌که‌ن له‌الیه‌ن حکومه‌ته‌وه. دیار‌ه به‌و پێیه‌ى ( )10ساڵه هاوسه‌رگیریم کردوه به‌قه‌د هه‌موو ئهو په‌رله‌مانتارانه‌ى که ده‌نگیان له‌سه‌ر په‌سه‌ند کردنى ئهو بڕیار‌ه داوه شاره‌زاى ژیانى هاوسه‌رگیریم، ره‌ن��گ �ه زی��ات��ری��ش ش���اره‌زاب���م به‌وپێیه‌ى تائێستاش به‌ده‌ست بێنه و ب�ه‌رده‌ى خاوه‌ن خ��ان�ه‌وه‌و‌ه گیرم خ���واردوه ،ئاخر پیاو که گرێچى بوو له هه‌موو نه‌وعێک خاوه‌ن خانوو ده‌ناسێت ،بۆیه پێده‌چێت ئهو ئه‌ندام په‌رله‌مان‌ه به‌ڕێزانه رهنگه سوپاس بۆ خودا ێ ئه‌گه‌رنا که‌سیان کرێچێتیان نه‌چه‌شتب گه‌وره‌ترین ئیشتیان له‌سه‌ر په‌سه‌ندنه‌کردنى ئ���هو ب��ڕی��ارهی �ه ده‌ک�����رد ،ئ��اخ��ر ب�����راده‌ران ب�ه راس��ت��ى ئ �هو ( )5ملیۆن‌ه ل�ه حه‌پى پاراسیتیمۆ ڵ ده‌چێت که ته‌نها ده‌توانێت بۆ کاتى هه‌ندێک ئازاره‌کانى مرۆڤ که‌مده‌کاته‌و‌ه به‌اڵم له‌هه‌مانکاتیشدا دهبێته هۆى دروستبونى (به‌ردى گورچیله) به‌پێى لێدوانى یاریده‌ده‌رى (پزیشکێک) ،ئه‌م بڕه پاره‌یه‌ش وه‌های‌ه له‌سه‌ره‌تادا ئازارى رۆحى دوو گه‌نج بۆ ماوه‌یه‌کى کاتى ناهێڵێت، به‌اڵم دواجار به‌ردى خه‌م و خه‌فه‌تى سه‌ر د ڵ دروست ده‌کات ،چۆن؟ ئهمه پرسیاره گرنگه‌که‌ی‌ه که هاوڕێیانى په‌رله‌مانتار بیریان لێنه‌کردوه‌ته‌وه. کاتێک هه‌ر بڕیارێکى پاره له په‌رله‌مان ده‌رده‌چ���ێ���ت ،چونکه چ��اودێ��رى به‌سه‌ر بازاڕ و کااڵکانى بازاڕه‌و‌ه نیه هه‌ندێک ل �ه ف��رۆش��ی��اره چ��اوچ��ن��ۆک�ه‌ک��ان نرخى ک��ااڵک��ان��ی��ان ده‌گ�هی�ه‌ن��ن�ه که‌شکه‌اڵنى فه‌له‌ک ،بۆنمون‌ه کوڕه‌ى داماو که چه‌ند ساڵه به‌دواى کچێکدا ده‌گه‌ڕێت بۆ ئه‌وه‌ى بیکات‌ه هاوسه‌رى و له وته‌وتى (ره‌به‌نى) رزگارى بێت دڵخۆش به‌وه‌ى حکومه‌ته‌که‌ى بڕى ()5ملیۆنى پێده‌دات بۆ کارئاسانى که‌چى له‌والو‌ه کاکى (زه‌ڕه‌نگه‌ر) زێڕى ل��ێ��ده‌ک��ات�ه دێ���وه‌زم���ه ،ک��اک��ى (ساحێب خانوو) کرێکه‌ى لێده‌کات‌ه بارته‌قاى خوێنى به‌شه‌رێک ،خۆ ئیتر باسى که‌ره‌سته‌ى ن��اوم��ا ڵ ناکه‌م که نرخیان چى به‌سه‌ر دێ��ت ،بۆیه ده‌ب��وو ه�هم په‌رله‌مان و هه‌م حکومه‌تیش به‌ر له‌وه‌ى قسه له‌سه‌ر پێدانى ئهو بڕه پاره‌یه‌یان بکردایه‌ته‌و‌ه که خوێنى ( )10هاواڵتى پێش خۆى دابوو به‌راستى بیریان لهوه بکردایه‌ته‌و‌ه که داخۆ ئه‌م پارهیه به‌شى چ شتێکى گه‌نجه‌ک‌ه ده‌ک��ات، بیریان ل �هوه بکردایه‌ته‌و‌ه که چاودێرى بازاڕه‌کان بکرێت بۆ ئه‌وه‌ى فرۆشیاره‌کان نه‌بن‌ه ئیزرائیل و رۆحى گه‌نجان نه‌کێشن به ته‌ماع ،ده‌بوو به‌ڕاستى سزایان بۆ ته‌ماع دابنای‌ه و بیانفه‌رموبای‌ه واوه‌یال له‌و که‌سه‌ى ته‌ماع له گه‌نجێک ده‌کات که هه‌موو هیواى له‌و ( )5ملیۆنه‌دا خڕکردوه‌ته‌و‌ه بۆ ئ�ه‌وه‌ى ماڵێک دروس��ت بکات ،ئێستاش ێ چ په‌رله‌مان و چ حکومه‌ت نه‌چوو‌ه بچ ده‌توانن به‌و ک��اره هه‌ستن و ئاگایان له چاوچنۆکى بازاڕبێت. Zanko_sardar@yahoo.com
اوم
خۆشى نیشتمانیش بێت ،ئه‌وا له‌الیه‌ن ه�ه‌ردووال واته ده‌سه‌اڵت و خۆپشانده‌ر و ئۆپۆزسیۆن لێکدانه‌وه‌ى جیاوازیان بۆ ده‌ک��رد ،بۆیه ههرچهنده ئێستا له ناو رێکخراوى یه‌کێتى هونه‌رمه‌ندانى ک���وردس���ت���ان���م ،ب�����ه‌اڵم ئ����هو پ��ۆس��ت �ه رێگر ن �هب��ووه ل���ه‌وه‌ى هه‌ڵوێستى خۆم به‌راشکاوى ئاشکران نه‌که‌م و رهخنه نه‌گرم ،به‌ڵکو له که‌ناڵه جیاجیاکان بۆ چه‌ندین ج��اره هه‌ڵوێستم ههبووه. وتیشى :که‌سێکى نه‌ته‌وه‌ییم و داواکارم سه‌رجه‌م حزب و الیهنه سیاسیه‌کانى کوردستان یه‌ک ریزى و یه‌ک ده‌نگى کورد بپارێزن ،بارودۆخهکه نه‌شێوێنن، ئێستاش ئ �ه‌گ �هر روک�هش��ی��ان�هش بێت چاره‌سه‌رێک بۆ بارودۆخهکه کراوه، هیوادارام له‌و کۆبوونه‌وه پێنج الیهنه چاوه‌ڕوانکراوه بگه‌نه ئه‌نجامێک ،ئهوه باشتره ل��ه‌وه‌ى نائارامى دروس��ت بێت له‌ناو واڵته‌که‌مان. “له‌م قۆناغه یه‌ک ریزیه‌کى نه‌ته‌وه‌یی پێویسته“ اللۆ رنجده‌ر ئاماژه‌ى به‌وه‌شکرد که له‌و قۆناغه‌ى ئێستا رۆژهه‌اڵتى ناوه‌ڕاستى ت��ێ��ک�ه‌وت��وه پێویسته ه�ه‌وڵ��ده‌ب��دی��ن له سه‌ر ئاستى چوار پارچه‌ى کوردستان، یه‌ک ریزییه‌کى نه‌ته‌وه‌یی بۆ ماخۆمان دروست بکه‌ین ،هه‌رچه‌ند ئێستا هه‌وڵى کۆنفرانسێکى نه‌ته‌وه‌یی له ئارادایه ئهوه جێگه‌ى دڵ خۆشیه ،چونکه ئێمه وهک کورد ههمیشه سودمان له گۆڕانکاریه ناوچه‌یی و نێوده‌وڵه‌تیه‌کان وه‌رگرتوه بۆ به‌ره‌وپێشبردنى دۆزى نه‌ته‌وه‌که‌مان.
کى گهوره» ک��ه‌وت��وه‌ت��هوه س���هر خ��وێ��ن��دک��اره‌ک�ه ن�ه‌ک په‌یمانگا. ل�ه درێ���ژه‌ى قسه‌کانیدا ئ �هو مامۆستای ه ئ���ام���اژه‌ى ب���ه‌وه‌ک���رد ک��ه ل��ه په‌یمانگاى هونه‌رجوانه‌کان که‌م و کورتى ههیه و وتى: که که‌موکورتى ههیه ،که‌موکورتیه‌کان ل ه هۆڵى خوێندن ،پێویستیمان به دروستکردنى ه��ۆڵ��ى گ�����هوره و چ���اک���ردن���ه‌وه‌ى ئ �هو که ئێستا هه‌مانه. ه��ۆاڵن��هى
له په‌یمانگاکه‌شماندا به پێى توانا ه �ه‌وڵ��م��ان��داوه س �ه‌رج �هم پێداویستییه‌کانى خوێندکار دابین بکه‌ین.
هه‌ردى شه‌فیق :ئه‌وه‌ى ک ه هه‌رگیز نامرێت خودى شیعره دیدارى
ئاراس عوسمان هه‌ردىشه‌فیقشاعیروچیرۆکنوس، ل ه دیدارێکى (چه‌تر)دا شیعر وهک زه‌روره‌تێک بۆ ژیانى مرۆڤ ئاماژه پێده‌کات پێشیوای ه ئ �هو زۆر و بۆریه‌ى ئێستا هه‌ی ه پێى ده‌وترێت مۆبایل ه شیعر‌و مۆبایلنوس نه‌ک شیعر و شاعیرئاماژه‌ش ب ه که‌مى ره‌خن ه ده‌ک��ات و پێى وای�� ه ئهو نوسین ه به‌ناو ره‌خنه‌یه‌ى ل ه باره‌ى نوسه‌ره‌کان ده‌نوسرێت ل ه کێشه‌ى تایبه‌تى ده‌چێت. چه‌تر :شیعر چیه و بۆچى ده‌ینوسیت؟ ـ شیعر حه‌قیقه‌ته و دیوه نه‌بینراو نه‌وتراوه‌که‌ى ژیانه به زمانى رۆح ،زیاتر ل ه ره‌ن��گ و بۆنێکى ههیه ،باخچه‌یه‌که ئه‌توانیت گوڵه نێرگزه‌کانى جوانى و گوڵه خاشخاشه‌کانى ئ��ال��وده‌ب��وون و کۆڵه‌واریشى تێدا ببینیت، ده‌نوسم تا به‌شێک له‌و وێرانیه‌م بخه‌مه سه‌ر کاغه‌ز و کۆڵه‌بارى قورسى دڵم سوکبکه‌م و بۆ ئه‌وه‌ى به‌ردێک فڕێبده‌مه نێو گۆمى مه‌نگى ب��ی��رک��ردن�ه‌وه‌ت�هوه ،هه‌ندێکجاریش دی��وێ��ک��ى ت���رى ئ���هم دون���ی���ا ن��اش��ی��ری��ن�هت نیشانبده‌م ،له ناو خه‌یااڵ که‌مێک سه‌ما ب��ک�هی��ت و ل���هم دن��ی��ا دڵ��ب��ڕ و رۆح��ک��وژه دوربکه‌ویته‌وه ،یان له‌گه‌ڵ خاوه‌ن ئازارێکدا بگریم له‌به‌ر ئ�ه‌وه‌ى ناتوانم له ئازاره‌کانى که‌مبکه‌مه‌وه .هه‌ندێکجاریش بۆ ئ�ه‌وه‌ى پێستى ئهو پڵنگه بریندار و مرۆڤخۆره له‌به‌ر خۆمان داماڵین ،یاخود ئه‌گه‌ر به‌خه‌یاڵى خاویش بێت دنیایه‌ک دروستبکه‌ین ئه‌وه‌ى شمشێرى به‌ده‌سته‌وه‌یه ،ئه‌ویتر نه‌خوات که شمشێرى نیه. چه‌تر :زۆرک �ه‌س له‌مڕۆدا ده‌ستى داوه‌ت�ه شیعر نوسن ،پێتوایه ده‌کرێت به کێ بوترێت شاعیر؟ ـ ههمیشه شتێک له‌شیعردا م��اوه ئێمه ده‌ستمان پێڕانه‌گه‌شتووه ،کاتێک هه‌ست ده‌ک�هی��ت گه‌یشتوویته ئ �ه‌وس �هرى جوانى، پ��ێ��وی��س��ت�ه ل���ه‌وێ���دا ب��ووه‌س��ت��ی��ت و ب��زان��ی��ت به‌هه‌ڵه‌دا چوویت .شیعر بۆ خۆى شتێکه له‌وجودى مرۆڤدا ههیه و ده‌ستى مرۆڤ له خوڵقاندنیدا ته‌نیا ڕێکوپێک کردنیه‌تى له روى زمان‌و خه‌یاڵ و ته‌کنیک و وێنا و...هتد ،شیعر له‌وجودى هه‌موو که‌سێکدا ههیه ،به‌اڵم هه‌موو که‌سێک شاعیر نیه و ب��ۆى ناگه‌ڕێت ،به‌مانا ئه‌خالقیه‌که‌ى، ش��اع��ی��رب��وون خستنه س �ه‌رک��اغ �ه‌زى دی��وه په‌نهانه‌که‌ى مرۆڤ نیه به ته‌نیا ،به‌ڵکو باوه‌ڕبوونه به‌و چرکه‌ساته رۆحیانه‌ى تۆ له‌وانیتردا دروستى ده‌ک�هی��ت ،ده‌بێت لهوه تێبگه‌یت ئ���ه‌وه‌ى ت��ۆ ده‌یکه‌یت ب��ۆ ده‌ورو زه‌مانیک نیه و نه‌گبه‌تیش له‌وێوه سهرچاوه ده‌گ��رێ��ت واه �ه‌س��ت بکه‌یت ئیتر هیچت نه‌هیاڵوه ،که‌وا هه‌ست بکه‌یت ئیتر به‌دواى چیدا ده‌گه‌ڕێت و بۆچى ده‌نوسى؟! ده‌بێت وابزانیت ئه‌وه‌ى تۆ نوسیوته قه‌تره‌یه‌که له‌و ده‌ریایه‌ى که‌هێشتا ماوته بینوسیت ،چونکه له شیعرا ههمیشه مانگێک ههیه ئێمه
ده‌ستمان نایگاتێ .بۆیه گوناهه تۆ خاوه‌نى ئه‌ستێره‌یه‌ک نه‌بیت و ده‌ست بۆ داگرتنى مانگێک به‌ریت که هێشتا سااڵنێکى ماوه له ئاسمانى تۆدا هه‌ڵبێت. چه‌تر :ئهو زۆرى و بۆریه‌ى شیعر توانیوێتى خزمه‌تى شیعرى ک��وردى بکات و درێژه‌ى داب��ێ��ت ب �ه رێ��گ��اى ش��اع��ی��رک��ان��ى راب����ردو ک �ه س �ه‌روه‌ت��ێ��ک��ى جێهێشتوه ب��ۆم��ان که کاریگه‌رییان له‌سه‌ر واڵتانى ناوچه‌که‌ش ههبووه؟ ـ کێشه‌که ل �ه‌وێ��دای �ه ئێمه ک���ار ل�ه‌س�هر ژماره بکه‌ین ،گرنگ نیه کێ ده‌نوسێت، گ��رن��گ �ه چ���ى ده‌ن���وس���ێ���ت ،ک��ێ��ش �ه‌ک �ه له چۆنێتى دای�ه نه‌ک چه‌ندێتى ،له‌ئه‌ده‌بى ه �هم��وو میله‌تێکیشدا ه �هر س �ه‌رده‌م �ه و چه‌ند که‌سێک ئه‌بنه پێشه‌نگ و رێباز، مه‌رجیش نیه ههمیشه له‌سه‌ر الشه‌ى رابردوو بژین ،پێویستمان به داهێنان‌و تازه‌گه‌رییه، پێویستمان به ده‌نگى تازه و رێبازى جیاوازه. ئه‌گه‌ر ههمیشه بۆ رابردو بژین ئاینده‌مان نابێت .راب���ردو ره‌تناکه‌مه‌وه ،ب �ه‌اڵم دژى ئ �هو راب���ردو په‌رستیه‌شم .راش��م��وای�ه ئ�هوه ئێمه‌بووین ههمیشه کاریگه‌رى ده‌ره‌وه‌م��ان ل�ه‌س�ه‌رب��ووه به‌تایبه‌تیش شیعرى عه‌ره‌بى و فارسى ،جگه ل �ه‌وه‌ش قۆناغى شیعرى به‌ره‌نگارى به‌سه‌رچوه و هه‌ر سه‌رده‌مێکیش پێویستى به کۆمه‌ڵێک دید و دنیابینى تازه‌یه بۆ ژیان ،دوێنێ ئێمه منداڵه‌کانمان فێر ده‌ک���رد ل�ه ق��وڕ ب��ڕن�هو دروستبکه‌ن، ئێستا ده‌بێت له‌سه‌ر ته‌خته‌ى قوتابخانه‌کان گوڵیان بۆ بکێشین .پێموایه ده‌قى زیندوش وابه‌سته نیه به ده‌ور و زه‌مانێک و به هیچ ئایدۆلۆژیایه‌که‌وه ،باسى واقیعه‌که‌ى خۆى ده‌کات ،به‌اڵم ناچێته ناو چوارچێوه‌ى هیچ واقیع و سنورێکه‌وه .نه‌ئیمانى به‌چوارچێوه ههیه و نه به سنور ،ئهو خزمه‌ت به کۆى جوانى و ئینسانیه‌ت و سڕینه‌وه‌ى زه‌مه‌ن و سنوره‌کان ده‌کات. چه‌تر :ده‌وترێت به‌هۆى زاڵبونى ته‌کنیکه‌وه قۆناغى شیعر ب �ه‌س �ه‌رچ��ووه ،ئ��ای��ا شیعر به‌سه‌رچووه ،یاخود خوێنه‌رى باش نهماوه و شیعر هه‌ر له‌ئاست و تواناى خۆیدایه؟ ـ ئ���هو رۆژه‌ى ش��ی��ع��ر دهم���رێ���ت م��رۆڤ��ى راسته‌قینه‌ش دهم��رێ��ت ،م��رۆڤ له شیعر جیاکه‌یته‌وه ده‌بێت به دڕن��ده ،هه‌موو ئهو جوانیانه‌ى له مرۆڤێکى ئاسایشدا ههیه وهک ب�هش��ێ��ک ل �ه شیعر ده‌ی��ب��ی��ن��م ،نه شیعر به‌سه‌رچوه و نه خوێنه‌رى باشیش، ب �ه‌اڵم که‌مى ک��ات و زیادبوونى زانیارى به‌هۆى ئامێرگه‌لێکى چه‌شنى ئینته‌رنێت‌و سه‌ته‌الیت و...هتد ،به هه‌مانشێوه‌ى کۆى کایه‌کانى ترى ژی��ان کاریگه‌رى ئه‌رێنى و نه‌رێنى ههبووه له‌سه‌ر دنیاى نوسین و ئ �ه‌ده‌ب��ی��ش .راس��ت �ه ک��ۆم�هڵ��ێ��ک رس��ت�هى ل �ه چه‌شنى زه‌م �ه‌ن��ى شیعر ب�ه‌س�ه‌رچ��ووه ئه‌وترێت ،به‌اڵم ئه‌وه‌ى که هه‌رگیز نامرێت خودى شیعره له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا زیادکردنى خ��زم��چ��ێ��ت��ى و ح��زب��چ��ێ��ت��ى و ه �ه‌ن��دێ��ک راگه‌یاندکار و راگه‌یاندنیش که هیچ له دنیاى ئه‌ده‌ب نازانن رۆڵێکى خراپیان گێڕاوه له به باڵۆنکردنى میزه‌اڵن و دروستکردنى
فۆتۆی هه‌ڵبژارده
هونه‌ری شوان بوو ب ه باشترین ئه‌کته‌ری الوی عێراق
هونه‌رمه‌ند شوان عه‌توف ،به باشترین ئه‌کته‌ری الوی عێراق له الیه‌ن رێکخراوی عێراقی که رێکخراوێکی (عێراقی -کوردی -ئه‌مریکی)یه ،هه‌ڵبژێردرا. رێکخراوی عێراقی به هاوکاری له‌گه‌ڵ یه‌کێتی رۆژنامه‌نووسانی عێراق هه‌ڵسه‌نگاندنێکیان کردوه بۆ هاوکاریکردن و خه‌اڵتکردنی باشترین ئه‌کته‌ری الوی عێراق ،له‌و هه‌ڵسه‌نگاندنه‌ش هونه‌رمه‌ندى کورد شوان عه‌توف هه‌ڵبژێردرا بۆ وه‌رگرتنی ئهو خه‌اڵته. خه‌اڵته‌ک‌ه له مه‌ڕاسیمێکی تایبه‌تدا له ئێواره‌ی رۆژی ( )2011/6/18له ته‌الری هونه‌ری شارى سلێمانی به ئاماده‌بوونی ژماره‌یه‌کی به‌رچاو له هونه‌رمه‌ندان و رۆشنبیران له به‌غدا و شاره‌کانی هه‌رێمی کوردستان و عێراق و واڵتانی دراوسێ خه‌اڵته‌که‌ی پێ به‌خشرا. جێگه‌ى ئاماژهیه هونه‌رمه‌ند شوان عه‌توف سااڵنێکى زۆره له ب��وارى نواندن خزمه‌ت به هونه‌رى کوردى ده‌کات و ئه‌کته‌رى سه‌ره‌کى فیلمى (شوێنێک بۆ یارى) بووه که ئه‌م فیلم‌ه بووه خاوه‌نى چه‌ندین خه‌اڵتى جیهانى.
دیوارێک له نێوان خوێنه‌ر و شیعردا ،به‌اڵم له حه‌قیقه‌تدا نه میزه‌اڵن به‌فوتێکردن ده‌بێت به باڵۆن‌و نه باڵۆنیش به دابه‌زاندنى کێش و ه�ه‌واک�هى دهبێته م��ی��زه‌اڵن .ئ�هو زۆر و بۆریه‌ى ئێستا پێى ده‌وترێت مۆبایله شیعر‌و مۆبایلنوس ئه‌وه‌ش خه‌یاڵێکى گه‌نجانه‌یه و له ئێستادا شتێکى غه‌ریب نیه له ئه‌ده‌بیاتى زۆرینه‌ى واڵتاندا .له سه‌رده‌مى (مه‌حوی) شدا شیعرنوس هه‌بوون ،به‌اڵم ئه‌وه‌ى گرنگه کێ ئێستا وهک��و ده‌ن��گ م��اوه‌ت�هوه .بۆیه گرنگ نیه کێ ده‌نوسێ‌و چى ده‌نوسێت، ئهوه گرنگه کێ ده‌مێنێته‌وه. چه‌تر :ره‌خنه‌ى شیعرى له ئه‌ده‌بى کوردیدا له‌چ ئاستێکدا ده‌بینیت ،ڕه‌خنه توانیوێتى ته‌کانێک به‌ئاستى شیعر بدات؟ ـ یه‌کێک له شاعیره گهنجه دیاره‌کانى ئێستاى ئ��ێ��ران ده‌ڵ��ێ��ت «ره‌خ��ن �ه‌گ��ره‌ک��ان ل�ه واڵت���ان شاعیره‌کان ده‌ک���ه‌ن به‌خاوه‌نى ن���اوب���ان���گ ،ب�����ه‌اڵم ل���ێ���ره ش��اع��ی��ره‌ک��ان ره‌خ��ن �ه‌گ��ره‌ک��ان ده‌ک���ه‌ن ب �ه خ��اوه‌ن��ى ن��او» ئ�هم قسه‌یه بۆ ئێره‌ش ده‌ش��ێ��ت .زۆرج��ار شه‌رم ده‌مگرێت له سایتێکدا شاعیرێک، چ���ی���رۆک ن��وس��ێ��ک ،ئ �هب��ی��ن��م س��ت��ای��ش نامه‌یه‌ک ده‌نوسێت به‌قه‌دوبااڵى که‌سێکدا و هێشتا الپه‌ڕه‌ى سه‌ر شاشه‌که النه‌چووه ئ �هوی��ش ش��ان��ام �هی �ه‌ک ب �ه ب���ااڵى ئ�هم��دا ئه‌نوسێت .ی��ان ده‌بینى که‌سانێک هه‌ن ته‌نیا و ته‌نیا ئیشیان شکاندنى که‌سانێکى تره که له بواره‌که‌ى خۆیدایه ،ئهو نوسینه به‌ناو ره‌خنه‌یه‌ى که ل�ه‌س�هرى نوسیوێتى ئ��ه‌وه‌ن��دهى ل �ه کێشه‌ى تایبه‌تى ده‌چ��ێ��ت، ناچێته بابى رهخنهوه .نمونه‌ى هه‌ره‌دیاریش یه‌کێک له‌و به‌ناو ره‌خنه‌گرانه‌یه له‌سه‌ر رۆمانه‌کانى (به‌ختیار عه‌لى) ئهو پێیوایه که‌ڵکى خوێندنه‌وه‌یان پێوه نیه، ئ���هم���ه ق��س �هی �ه‌ک �ه دوره له مه‌نتیقى رهخنه ،کینه‌کارى و ره‌خ���ن���ه‌گ���رت���ن دوو شتى ت���اس���هر ئ��ێ��س��ق��ان ل��ێ��ک��ت��رى جودان ،له نێوان ئه‌م دووجۆره ره‌خ��ن �ه‌گ��ره‌ش��دا ج��ۆرێ��ک��ى ترى ره‌خنه‌گرمان ههیه و ب�ه دواى ناوبانگدا وێڵه و ده‌یه‌وێت له‌سه‌ر ناوى ئهو که‌سه‌ى کارى له‌سه‌ر ده‌ک���ات ببێته ن���او .ب �ه‌داخ �هوه پێموایه ره‌خنه‌ى کوردى خه‌ریکه ل �هم س��ێ دۆخ���هدا ب �ه شێوه‌یه‌کى گشتگیر چ��ه‌ق ده‌ب�ه‌س��ت��ێ��ت و ئیشى ره‌خنه‌ش خۆى له‌خۆیدا نه‌ستایشه و نه پ��ی��اه�هڵ��دان ،ئیشکردنه ل�ه س �هر دهق ن���ه‌وه‌ک ن��وس�هر ،له‌کاتى رهخنه و راڤ�ه و لێکۆڵینه‌وه‌شدا پێویسته لێکۆڵه‌ر، ی��ان ره‌خنه‌گر ن�������وس�������هر ف����������ڕێ ب����دات����ه
چاکسازى ،دوو پرۆژه‌ى له‌یال فه‌ریقى ههڵدهوهشێنێتهوه
له چوارچێوه‌ى بڕیارى چاکسازیدا وه‌زاره‌ت��ى شاره‌وانى و گه‌شت و گوزارى هه‌رێمى کوردستان بڕیاریدا چه‌ند گرێبه‌ستى موساته‌ح‌ه هه‌ڵده‌وه‌شێندرێت‌ه که له نێویاندا دوو پرۆژه‌ى هونه‌رمه‌ند له‌یال فه‌ریقی ههیه. به پێى هه‌واڵکى ماڵپه‌ڕى کوردمیلۆدى دواى ئهو خۆپیشاندانه‌ى له ()17ى شوباتى شارى سلێمانى و ده‌ورو ب�هرى گرته‌وه ،بڕیارى چاکسازى له الی�ه‌ن حکومه‌تى ههرێمهوه درا ،وه‌زاره‌ت��ى شاره‌وانى و گه‌شت و گوزارى هه‌رێمى کوردستان له‌و چواچێوه‌یه‌دا بڕیاریدا نێزیکه‌ى ( )13گرێبه‌ستى موساته‌ح‌ه ههڵدهوهشێنێتهوه که له کۆى ئهو پرۆژان‌ه دوو پرۆژه‌ى هونه‌رمه‌ندى ڕۆژهه‌اڵتى کوردستان له‌یال فه‌ریقی ههیه. . هه‌ر به پێى ئهو ههواڵه هونه‌رمه‌ند (له‌یال فه‌ریقى) له‌گه‌ڵ (عه‌مانوئێل جۆرج ئه‌لیاس) که بازرگانێکى عه‌ره‌به، بڕى ( )2000مه‌تر دووجا زهوى بۆ پ��رۆژه‌ى کردنه‌وه‌ى ئارایشتگه‌ى فرۆشتنى گ��وڵ و کافتریا له ب��ه‌روارى ( )2006/5/1وه‌رده‌گرن ،به‌اڵم به‌هۆى ئه‌وه‌ى پرۆژه‌که‌یان نه‌چۆت‌ه بوارى جێبه‌جێکردنه‌و‌ه وه‌زاره‌ت به‌پێى خاڵه‌کانى پرۆژه‌ى چاکسازى هه‌رێم ئهو زه‌وی‌ه وه‌رده‌گرێته‌وه.
دهرهوهى خه‌یاڵى خۆى‌و کار له‌سه‌ر خه‌وش وجوانیه‌کانى دهق بکات ،ئه‌مه‌یه کارى ره‌خنه‌گرى راسته‌قینه .سااڵنێکى زۆره شتێکى له‌مشێوه‌م ن �ه‌دی��وه تاپێش چه‌ند رۆژێ��ک نوسنێکى (ته‌لعه‌ت تاهیرم) له سایتى ده‌نگه‌کان خوێنده‌وه. چه‌تر :بوێرى له شیعره‌کانى ئه‌مڕۆدا له چ ئاستێکدا ده‌بینیت؟ شاعیره‌کان تاچه‌ند بێ ره‌چاوکردنى الی�ه‌ن و بیرکردنهوه له به‌رژه‌وه‌ندى تایبه‌ت ده‌نوسن؟ ـ شیعر واب �ه‌س��ت �ه ن��ی�ه ب�هه��ی��چ س��ن��ور و چوارچێوه‌یه‌کى ئایدۆلۆژی ،سیاسیه‌وه. الى منیش شیعر له ه�هر ئایدۆلۆژیا و سیاسه‌تێک م��وق�ه‌ده‌س��ت��ره ،ل�هب�هر ئ �ه‌وه‌ى شیعرى راسته‌قینه خه‌سڵه‌تێکى تایبه‌تى خۆیی ههیه ،ئه‌ویش ئهوهیه تۆزى زه‌مانه‌ى له‌سه‌ر نانیشێت ،ئه‌وه‌ى شیعر و ئایدۆلۆژیا له‌یه‌کترى ماره ده‌کات ناتوانێت عاقیبه‌ت روى منداڵه دزێوه‌کانى داپۆشێت. چ�هت��ر :س��ن��وره‌ک��ان زۆرک���ات ل�ه سه‌رجه‌م بواره‌کاندا کاریگه‌ریان دان��اوه ،پێتوایه له به‌رامبه‌ر شیعر سنورێک ههبووه؟ ئه‌گه‌ر ههبووه هۆکاره‌که‌ى بۆچى ده‌گه‌ڕێنیته‌وه؟ ـ له‌به‌رامبه‌ر هه‌ر ده‌نگێکى راسته‌قینه‌دا سیاسه‌ت ههمیشه ش��ای�هرى خ��ۆى ههیه. یه‌کێک ل�ه نابووتیه‌کانى سیاسه‌تیش ل �ه ک��وردس��ت��ان��دا ئ �ه‌وه‌ی �ه ل �ه‌س �هر بنه‌ماى (خزمه‌تمکه تا خزمه‌تتکه‌م) ئیش ده‌کات. کاتێکیش له بوارێکدا باسى هه‌رشتێک بکه‌ى ،ئ��ه‌وان پێت ده‌ڵێن ئه‌وشته ده‌بێت سه‌ره‌تا خزمه‌ت به ئێمه بکات و پاشان حزبه‌که‌مان و ئه‌گه‌ر بیریشیان به‌که‌وێته‌وه و پێیان باشبوو ئه‌وا کوردستانیشى بۆ زیاد ده‌ک���ه‌ن .ه �هر له‌به‌ر ئه‌مه‌ش ()7 ک���ت���ێ���ب���ى
هونه‌ر و وێژه
ساڵی دووهم ژماره 61 2010/11/8 ممهه‌ممه دووش 2711/3/30 - 2011/6/20 دووشه
11
ئاماده‌کراوم دان��اوه و به‌نیازیش نیم سه‌رم بۆ هیچ حزبێکیان بله‌قێنم .خۆى بۆ خۆى فێستیڤاڵه‌کان‌و ئهو هه‌موو مه‌هزه‌له‌ى که ده‌یبینیت ،به جۆرێک له ج��ۆره‌ک��ان له قاڵبدانى نوسنى گه‌نجه‌کانه ،خه‌اڵتکردنى ئه‌وانه‌شى له ده‌رگاى پشته‌وه خزمه‌تى حزب ده‌ک �ه‌ن ،جۆرێکه له په‌ره‌پێدانى جۆرێکى ت��رى ئ �ه‌ده‌ب��ی��ات ،ب���ه‌اڵم واقیعێک ههیه له ئ�ه‌ده‌ب��دا ئه‌ویش ئهوهیه له‌سه‌ر پێوه‌رى جوانى و ناجوانى حوکم ده‌ک��ات ،هه‌موو دنیا ناتوانێت ده‌قێکى ناشیرین الى من جوانبکات‌و پێچه‌وانه‌که‌شى هه‌ر دروسته، ئ�ه‌گ�هر بڵێین سنورێک ههیه بۆنوسین به‌ڵێ تاڕاده‌یه‌ک حزبه ئیسالمیه‌کان هێڵى سوریان دان��اوه و الى دووحزبه‌که‌ش نه‌خێر نیه ،به‌اڵم بایکۆتکردن‌و په‌راوێز خستن‌و وه‌گه‌ڕخستنى ئهو هه‌موو میدیایه‌ى حزب بۆ که‌سانێکى سه‌ر به خۆیان‌و ئهو هه‌موو فێستیڤاڵه پێت ده‌ڵێن بشفڕیت ئێمه روناکی نه‌خه‌ینه سه‌ر تۆ له‌و ئاسمانه‌دا نابینرێیت. چ�هت��ر :ل�ه ڤێستیڤاڵێکى گ �ه‌الوێ��ژ باس لهوه ده‌کرێت رێگرى ههبووه له‌به‌رامبه‌رتدا هۆکاره‌که‌ى چى بووه؟ ـ هیچ کهس له‌سه‌ر ره‌خنه‌گرتن خه‌اڵت ن �ه‌ک��راوه ل�ه ک��وردس��ت��ان��دا ،ت��ام��ن ببم به دووهم کهس ،که به‌شدارى گه‌الوێژم کرد، ئ�ه‌وک��ات�ه ئ���اگ���ادارى ره‌وش���ى ڕۆشنبیرى کوردستان و ئ�هو ج��ۆره شوێنانه نه‌بووم، ی �ه‌ک �هم ساڵیش ک �ه ب �هش��داری��م ک��رد ئهو ئێواره‌ى که ته‌رخان کرابوو بۆ قسه‌کردن له‌سه‌ر شیعر زۆرترین قسه و باس له‌سه‌ر قه‌سیده‌که‌ى من کرا و چ��اوى زۆرینه‌ش ل �ه‌س �هر ق�ه‌س��ی��ده‌ک�هم ب���وو ،دووهم ساڵیش ه���هر ل��ه س���ه‌ره‌ت���اوه ئ��ی��م��ان��م ب����هوه ن �هب��وو فێستیڤاڵ ک��ارى هه‌ڵسه‌نگاندنى له‌سه‌ر بنه‌مایه‌کى ئ�ه‌ده‌ب��ى بێت .به ئێستاشه‌وه نازانم ئهو پێوه‌ره ئه‌ده‌بیانه‌ى ئ�ه‌وێ چین بۆ لێکۆڵینهوه ،شیعر ،هه‌ڵسه‌نگاندن ،به‌اڵم ئهوه بۆ من خه‌اڵت بوو جگه له سه‌رسامى ئاماده‌بووان ته‌نانه‌ت زۆرێ��ک له نوسه‌ره ع �ه‌ره‌ب زمانه‌کانیش داوای��ان ده‌ک��رد ئهو قه‌سیده‌یه‌ى من به عه‌ره‌بى ته‌رجه‌مه بکرێت و بخوێنرێته‌وه و به‌شێکیشى ب ه عه‌ره‌بى خوێندرایه‌وه.
په‌یکه‌رێکی له‌دار داتاشراو
فۆتۆ /ئینته‌رنیت
اللۆ ره‌نجده‌ر :خاوه‌نى زیاتر له ()50 ئاماده‌کار
ره‌هێل مامه‌ش هونه‌رمه‌ند اللۆ ره‌نجده‌ر که ئێستا لپێرسراوى به‌شى په‌یوه‌ندییه‌کان ه ل��ه س�ه‌ن��دی��ک��اى ه��ون�ه‌رم�ه‌ن��دان��ى ک��وردس��ت��ان ،یه‌کێک ب���ووه له‌و هونه‌رمه‌ندانه‌ى چه‌ندین سرودى بۆ نه‌ته‌وه و خاک و پێشمهرگه وتوه، له دیدارێکى رۆژن��ام �هى (چه‌تر) دا ده‌ڵێت :خاوه‌نى زیاتر له ()50 سرودى تۆمارکراوم ،به‌اڵم له‌الیه‌ن که‌ناڵه‌کانى ئێستاى راگه‌یاندنى کوردستان گه‌مارۆم خراوهته سه‌ر هیچ به‌رهه‌مێکم په‌خش ناکرێت و قه‌ده‌غه‌کراوه.
له رێگاى ه��ون�هرى شانۆ ب��ووه و ئهو ل�ه قوتابخانه ده‌س��ت به‌وتنى س��رودى نیشتمانى ک����ردوه ،وهک خ��ۆى وت��ى :کاتێکیش ل �ه س��اڵ��ى ()1977 بوومه‌ته پێشمهرگه ل���ه وت��ن��ى س���رود دان �هب��ڕاوم ،هه‌ر ل�����ه‌وک�����ات�����هدا ب��هش��داری��م له دام�����ه‌زران�����ى ت��������ی��������پ��������ى م���ۆس���ی���ق���اى (ش���هه���ی���د
ت��ێ��ک��هڵ��ب��ون��ى الل���ۆ ره‌ن���ج���دهر ب���ۆ ن��او دونیاى هونه‌ر له ساڵى ()1973 وه ل �ه ش��ارى ک����ه‌رک����وک
ک��ارزان) ک��ردوه ،ئهوکاته له رێگاى هونه‌ره‌وه په‌یامى نه‌ته‌ه‌یی و چینایه‌تمان ده‌گه‌یاند. “ب���ه‌ن���ی���ازم ل �ه‌س �هر ن �ه‌ورۆز کارێک بکه‌م” ئه‌م هونه‌رمه‌ندا ک�����ه خ����اوه‌ن����ى ژم����ارهی����ه‌ک����ى زۆر س������روده، ل���������ه ب�����������ارهى س���روده‌ک���ان���ی���هوه وه‌ه������������اى وت: ی �ه‌ک �هم س����رودم له ( )1981له ناوزه‌ند به‌ناوى سردوى (ئه‌ی به‌ندیخانه) بوو ،که له زی��ن��دان دام��ڕش��ت��ب��وو، پ�������اش�������ان ل���ه
پێشمه‌رگایه‌تى ئ���ام���اده‌م ک���رد و تا ئێستا زیاتر له ( )50س��رودم ههیه، ه�هم��ووش��ی��ان ت��ۆم��ارک��راون ،ب���ه‌اڵم له الیه‌ن که‌ناڵه‌کانى ئێستاى راگه‌یاندنى ک��وردس��ت��ان گ��هم��ارۆم خ��راوه‌ت��ه سه‌ر و هیچ به‌رهه‌مێکم پ�ه‌خ��ش ناکرێت و قه‌ده‌غه‌کراوه ،ئێستاش ئه‌گه‌ر ئهو ک�ه‌ن��ااڵن�ه ه��اوک��اری��م ب��ک�ه‌ن ،ئ��ام��اده‌م جارێکى تر به کوالێتێکى تازه ئاماده‌یان ب��ک �هم �هوه ،ب��ۆ ئ����ه‌وه‌ى ئ���هو س��رودان �ه ب�ه زی��ن��دووی��ی بمێننه‌وه و ل�ه فه‌وتان رزگاریان بێت ،جگه له‌و سرودانه ئێستا خه‌ریکى نوسینى مه‌نه‌لۆج و دانانى ئاوازه‌کانیام و به‌نیازم له‌سه‌ر نه‌ورۆز کارێک بکه‌م. س �هب��اره‌ت ب�ه پ �هی��وهن��دى ن��ێ��وان س��رود و ن�هت�هوه و خ��اک ،هونه‌رمه‌ند اللۆ ره‌ن���ج���دهر پ��ێ��ی��وای�ه ل �ه ئ�ه‌ن��ج��ام��ى ئ�هو چه‌وسانه‌وه و ناعه‌دالیه‌ته‌ى به‌رامبه‌ر به ک��ورد ده‌ک��را ،شۆڕشه‌کانى کورد گه‌شه‌ى ده‌ک��رد و هه‌ستى نه‌ته‌وایه‌تى له الى هه‌موو تاکێکى کورد به‌رزبوو، ئ �ه‌وک��ات �ه پێشمهرگه زۆر ب �ه پیرۆز س���هی���رده‌ک���را ،س��روده‌ک��ان��ی��ش ئیلهام ب�ه‌خ��ش��ى پ��ێ��ش��م�ه‌رگ�ه و ش��ۆڕش��گ��ێ��رى بوون ،کاریگه‌رى زۆریان له‌سه‌ر هه‌ستى نیشتمانى و خۆشه‌ویستى بۆ پێشمهرگه هه‌بوو ،به‌تایبه‌تى سرودى نه‌ته‌وه‌یی و چینایه‌تى ،ئه‌مه‌شى بۆ ئهوه گهڕاندهوه چونکه ئه‌وکات سروده‌کان له ناخهوه ده‌رده‌ه��ات��ن و عیشقێک ب��وون له دڵى هه‌موو که‌سێکى کورد و واڵت پارێز و شۆڕشگێردا.
سرودى قه‌ده‌غه‌کرا
الل��ۆ ره‌ن��ج��دهر وهک پێشمه‌رگه‌یه‌کى دێ��ری��ن��ی��ش ره‌خ����ن����هى ل���ه وه‌زاره‌ت�������ى پێشمهرگه گرت و وتى :که‌مته‌رخه‌مى وه‌زاره‌ت���ى پێشمه‌رگه‌یه ک�ه ت��ا ئێستا نه‌یتوانیوه مۆزه‌خانه‌یه‌ک بۆ جل و ب���ه‌رگ ،ده‌ف��ت �هره یادگاریه‌کانیان و نامه‌کانى پێشمهرگه و پێاڵوه ئه‌دیداسه شڕه‌کانى و که‌لوپه‌له‌کانى کاتى شاخ و شۆڕشگێرى پیشمه‌رگه بکاتهوه ،تێدا که‌لوپه‌له‌کانى بارزانى نه‌مر و پێشه‌وا قازى و سه‌رکرده‌کانى ترى کورد له‌و مۆزه‌خانه‌یه دابنرایه و ن �ه‌وه‌ى ئێستا سه‌ردانیان بکردبایه. سه‌باره‌ت به رۆڵى سرود هونه‌رمه‌ند اللۆ ره‌نجده‌ر پێموایه دواى راپه‌رین و دواتر و ئێستاش سرود پێویسته ،ئێمه وهک کورد پێویستمان پێى ههیه ،بۆ ئه‌مه‌ش ده‌بێت الیهنه په‌یوه‌ندیداره‌کان گرنگى به‌و بواره بده‌ن و نه‌هێڵن سرود بمرێت و جه‌ماوریش بێ ئومێدبێت ،چونکه سرود ته‌نیا بۆ ن�هت�هوه و شۆڕشگێرى نیه، به‌ڵکو سرود ده‌بێت ئاوێنه‌ى ئازاره‌کانى گه‌ل بێت و باس له ئازاره‌کانى خه‌ڵک بکات ،باسى له‌وه‌شکرد که پێویسته وه‌زاره‌تى پێشمهرگه تیپێکى مۆسیقاى تایبه‌تى هه‌بێت و کۆمه‌ڵێک ژه‌نیارى له ئامێره ف��وداره‌ک��ان له‌خۆ بگرێت، پێویستمان به تیپێکى مارشى سه‌ربازی ههیه ،تا له‌کاتى هاتنى میوانێک یان وه‌فدێکى بیانى ئهو تیپه هه‌یبه‌تى و شه‌وکه‌وتى جوانى پێشمهرگه نیشان ب���دات ،گرنگیشه س��روده‌ک��ان ل �ه ناو وه‌زاره‌ت��ى پێشمه‌رگه‌وه هه‌ڵقوڵێت وتى:
وانه‌زانێت سرود نهماوه و خه‌ڵک قبوڵى ناکات ،به‌ڵکو ده‌بێت س��رود بمێنێت، وه‌زاره‌ت��ى پ �ه‌روه‌رده‌ش گرنگى به سرود ب��دات و به‌شێکى تایبه‌ت ل�هو ب��واره‌ى هه‌بێت له رێگاى قوتابخانه‌وه‌کانه‌وه به شێوه‌یه‌کى جدی بخوێندرێت. “له شه‌ڕى براکوژیدا سروده‌کان ناشرین کران” ئهو هونه‌رمه‌نده ئاماژه به سروده‌کان س���ه‌ردم���ى ب���راک���وژى ک���رد و ب��اس��ى ل�ه‌وه‌ش��ک��رد ک�ه ل �هو ش �هڕه س��روده‌ک��ان ناشرین کران ،وتى :له‌و شه‌ڕه سروده‌کان ناشرین کران یه‌ک سرود له هه‌ردوو به‌ره‌ى جه‌نگ ده‌توانرانه‌وه ،من سرودم ههبووه بۆ ئااڵى کوردستان ،که‌چى له شه‌ڕى براکوژى په‌خشکراوه ،یه‌کێکم له‌وانه‌ى داوامکرد به نوسراو سرودى من له ش�ه‌ڕى براکوژى لێ نه‌درێت، ئهو په‌یامه‌م ئاراسته‌ى هونه‌رمه‌ندانى تریش کرد که سروده‌کانیان له‌و شه‌ڕه په‌خش ده‌کران. س����هب����اره‌ت ب���ه ه����ۆک����ارى ئ����هو ب��ێ ده‌ن��گ��ی�ه ل �ه روداوه‌ک���ان���ى ( )2/17و خۆپیشاندانه‌کان له کاتێکدا که ئهو یه‌کێک ب��وو ل �ه مانگرتوانى ساڵى ( )1992وت����ى :راس��ت��ه حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان ناعه‌داله‌تى تێدایه و که‌موکڕى ههیه ،خۆشى دان به‌و راستیه‌دا دهنێت ،به‌اڵم ئهوه ماناى ئهوه نیه ک�ه بڵێم ده‌س �ه‌اڵت �ه‌ک �ه ()%100 گه‌نده‌ڵه و س��رود دژى ئهو بارودۆخه داب��ن��ێ��م ،چ��ون��ک �ه ئ���ه‌گ���هر ل �ه‌وک��ات �ه ه �هر س��رودێ��دک��م ب��ووت��ای�ه ،ئ�ه‌گ�هر بۆ
«په‌یمانگا هونه‌رمه‌ند پێناگه‌یه‌نێت و ده‌رچوانى ده‌که‌ون ه به‌رده‌م به‌تااڵییه‌ک ئاماده‌کار
هه‌رێم کاوانى ل � ه ش��ار و شارۆچکه‌کانى هه‌رێمى کوردستان نزیکه‌ى ( )8په‌یمانگاى هونه‌ر ه جوانه‌کان هه‌ی ه ک ه زیاتر ل� ه به‌شه‌کانى شانۆ و شێوه‌کار و میوزیک پێکهاتون ،ته‌نها ل ه په‌یمانگاى هونه‌رجوانه‌کانى سلێمانى ساڵى ()75 خوێندکار ده‌رچووى په‌یمانگان ،گۆرانى عه‌لى که‌ریم ده‌ڵێت« :په‌یمانگا مامۆستا دروس���ت ده‌ک���ات ن��ه‌ک هونه‌رمه‌ند و ده‌رچوانى په‌یمانگا ده‌که‌ون ه به‌رده‌م به‌تااڵییه‌کى گهوره«
ساوێن ساڵح ،خوێندکارى به‌شى میوزیک، له په‌یمانگاى ه��ون�هره جوانه‌کان پێیوای ه په‌یمانگاى هونه‌ر‌ه جوانه‌کان ناتوانێت ب ه شێوه‌یه‌کى ئه‌کادیمى هونه‌رمه‌ند دروست بکات ،ئاماژه به‌وه‌ش دهدات که حکومه‌تى ه �هرێ��م یارمه‌تیه‌کى ئ �ه‌وت��ۆى په‌یمانگا نادات به پێى پێویست بۆ ئه‌وه‌ى خوێندکاران
هونه‌رمه‌ندی هه‌فته
بتوانن به شێوه‌یه‌کى زانستى و ئه‌کادیمى له بواره‌که‌ى خۆیاندا کاربکه‌ن و خزمه‌ت به ب��وارى ه��ون�هرى بکه‌ن ،ئ�هو خوێندکار‌ه ئه‌وه‌شى خست‌ه ڕوو که پێویسته خوێندکار پ��ێ��ش ئ�����ه‌وه‌ى ب��ێ��ت�ه پ �هی��م��ان��گ��اى ه��ون �هره جوانه‌کان ،باکگراوندێک و توانایه‌کى هونه‌رى هه‌بێت و دواتر هه‌وڵ بدات تواناکه‌ى خۆى به شێوه‌یه‌کى ئه‌کادیمى و زانستى ل ه په‌یمانگادا پهره پێ بدات. ئار‌ه و ئه‌حمه‌د که ده‌رچویه‌کى ساڵى ( 2008ـ )2009ى به‌شى میوزیکى په‌یمانگاى هونه‌ر‌ه جوانه‌کان‌ه ئاماژه بهوه ده‌کات په‌یمانگا لێره له ئاستێکى وادا نیه پهره به هونه‌ر بدات و ده‌تکات‌ه خ��اوه‌ن بڕوانام‌ه و هیچى تر. ئهو خوێندکار‌ه هۆکارى ئه‌وه‌شى گهڕاندهوه بۆ بایه‌خ نه‌دان به هونه‌ر له واڵتى ئێمه‌دا، وتى نه حکومه‌ت و نه وه‌زاره‌تى رۆشنبیرى و نه مامۆستاکانیش خه‌مى دروستکردنى که‌سى داهێنه‌ر و هونه‌رمه‌ند دهدهن ،سااڵن ه ئهو ژماره زۆرهى خوێندکارى په‌یمانگا ته‌واو ده‌که‌ن و ده‌چنه‌و‌ه ناو ماڵه‌کان و ته‌نها ل ه
چاوه‌ڕوانى دامه‌زراندندا و ئهو هه‌موو حه‌ز و خولیا و توانایه‌ى پێشتریش جارى واهه‌ی ه ده‌مرێت. له الیه‌کى تریش گۆران سه‌رگه‌ڵویى ،ک ه خوێندکارێکى ت��رى به‌شى شانۆیه ،وتى: پێش ئه‌وه‌ى بچم‌ه به‌شى شانۆ له په‌یمانگى هونه‌ر‌ه جوانه‌کان ،کارى هونه‌ریم کردوه ل ه شانۆدا ،پێش ئه‌وه‌ى بچم‌ه ئهو په‌یمانگای ه کاره‌کانى من به شێوه‌یه‌کى زانستى نه‌بووه، ب�ه‌اڵم له ئێستادا کاره‌کانم به شێوه‌یه‌کى زانستى و ئه‌کادیمییه ،گ��ۆران پێشى وای ه ئهو په‌یمانگای‌ه ده‌توانێت هونه‌رمه‌ند دروست بکات ب�ه م�ه‌رج��ێ��ک ،ئ�ه‌گ�هر خوێندکار ئاره‌زوى هه‌بێت بۆ فێربوون ،گۆران ئاماژه‌ى ب �ه‌وه‌ش��دا ل�ه فێستیڤاڵى ش��ان��ۆى سلێمانى ( )2011به‌شداریم کردوه توانیم سه‌رکه‌وتن به‌ده‌ست بهێنم به شێوه‌یه‌کى ئه‌کادیمى. ئیسماعیل عوسمان ،خوێندکار له به‌شى شانۆ ،واى به باش ده‌زان��ێ که خوێندکار پێویسته پێش ئ���ه‌وه‌ى بچێت‌ه په‌یمانگا، توانایه‌کى هونه‌رى هه‌بێت ،دوات��ر بتوانێت
ل�ه په‌یمانگادا ئ �هو ت��وان��ای�هى هه‌یه‌تى ب ه شێوه‌یه‌کى ئه‌کادیمى و زانستى به‌رجه‌سته‌ى بکات ،ئهو خوێندکار‌ه پێشیوایه خوێندکار خ��ۆى ه���ه‌وڵ ن����ه‌دات په‌یمانگا ناتوانێت که‌سێکى ئه‌کادیمى لێ دروست بکات. الى خ��ۆش��ی�هوه دهره��ێ��ن �هر گ���ۆران عه‌لى، ره‌خنه‌ى له په‌یمانگا گرت باسى لهوه کرد که ده‌رچ��وان��ى په‌یمانگا ده‌ک �ه‌ون �ه ب �ه‌رده‌م به‌تااڵییه‌کى گ���هوره و وت��ى :په‌یمانگاى ه��ون �ه‌ره‌ج��وان �ه‌ک��ان شوێنێک‌ه ب��ۆ ه��ون �هر و پێگه‌یاندنى هونه‌رمه‌ند ،ب �ه‌اڵم له‌ئێستادا ده‌بینین په‌یمانگا مامۆستا دروست ده‌کات نه‌ک هونه‌رمه‌ند ،ئهو ده‌رهێنه‌ر‌ه ئاماژه بهوه ده‌کات ئهو خوێندکارانه‌ى که په‌یمانگا ته‌واو ده‌که‌ن له دهرهوه ده‌که‌ون‌ه به‌رده‌م به‌تااڵییه‌کى گ�هوره له‌به‌ر ئ�ه‌وه‌ى ده‌زگ��ا و شوێنێکى تر نییه بۆ ئه‌وه‌ى خوێندکار به‌رهه‌م بهێنرێته‌وه، ئ�هم�هش وا ده‌ک���ات خوێندکار ون بێت و نه‌توانێت پهره به‌هونه‌ره‌که‌ى ب��دات ،گۆران ئاماژه به‌وه‌ش ده‌کات هه‌موو هونه‌ره‌کان ل ه ئێستادا له الیه‌ن دسه‌اڵته‌و‌ه فه‌رامۆشکراوه،
رامین محه‌مه‌دیار:
ئ���هو دهره��ێ��ن��هره ئ����ه‌وه‌ش ده‌خ���ات���ه‌ڕوو ک ه په‌یمانگاى ه��ون �هره ج��وان �ه‌ک��ان ناتوانێت خوێندکار وهک که‌سێکى ئه‌کادیمى ل ه بوارى هونه‌ر دروست بکات. ع���هب���دواڵ ،مامۆستا فه‌رهاد
هونه‌ره‌جوانه‌کان ل����ه پ��هی��م��ان��گ��اى ب��اس ل �هوه ده‌ک��ات که مێژوى په‌یمانگاى هونه‌رجوانه‌کانى سلێمانى بۆ ( )21ساڵ
ل �هم �ه‌وب �هر ده‌گ���ه‌ڕێ���ت���هوه ،س��ااڵن �ه ()75 خوێندکار ده‌رچووى ئه‌م په‌یمانگایه‌ن ،له‌گه‌ڵ دامه‌زراندنیشى رۆڵ و کاریگه‌رى زۆر بووه و توانیوێتى چه‌ندین هونه‌رمه‌ندى ئه‌کادیمى و زانستى دروست بکات ،ئهو فێستیڤااڵنه‌ى که ده‌کرێت زۆرب �هى ک��اره هونه‌رییه‌کانى خوێندکارى ده‌رچ���وى په‌یمانگا ب�ه‌ڕێ��وهى
ده‌ب�����ه‌ن�����ن .ب�ه‌اڵم ئهو خوێندکارانه‌شى ک�ه ده‌رچ����ووى ئ �هم په‌یمانگایه‌ن ناتوانن به‌شێوه‌یه‌کى ئه‌کادیمى ک��ار بکه‌ن ئهوه
هه‌واڵی
پارێزگاری ل ه زمانی کوردی و
دووه‌مین خه‌اڵتى ئه‌حمه‌د موختار جاف به‌ڕێوه‌چوو
یه‌که‌مین فێستیڤاڵی فیلمی مندااڵن ل ه رانی ه بهڕێوه ده‌چێت
خزمه‌تکردن ب ه مندااڵن هانده‌رم بوون و.ل ه فارسیه‌وه
هێدى
رامین محه‌مه‌دیار له‌دایکبووی ساڵی ()1994 شاری میرئاوای سه‌رده‌شت و شه‌شه‌مین منداڵی بنه‌ماڵه‌یه‌کی هونه‌رییه .ئه‌م ده‌رهێنه‌ر‌ه الوه بهمجۆره سه‌باره‌ت به خۆی و کار و خه‌باتی هونه‌ری ده‌دوێت «یه‌که‌م کاری هونه‌ریم به دۆبالژی ئه‌نیمه‌یشنی (کاتی راو )2له به‌هاری ساڵی ()2010دا ده‌ست پێکرد ،له زۆربه‌ی شاره کوردنشینه‌کان پێشوازییه‌کی باشیانلێکرد». دوای ماوه‌یه‌ک بڕیارم دا بۆ ههمیشه کاری دۆبالژ به‌الوه‌نێم و له کایه‌ی دیکه‌دا خه‌ریکی هه‌وڵدان بم. رامین ده‌ڵێت :سه‌ره‌تا بڕیارمدا فیلم-نامه‌یه‌ک بنوسم که بتوانم بیکه‌م به فیلم .له پاییزی ساڵی ( )2009ت��ا مانگی شوباتی ( )2010له‌سه‌ر فیلم-نامه‌ک‌ه کارمکرد و ئێستاش خه‌ریکی دیمن- گرتنی فیلمه‌که‌م .ناوی فیلمه‌ک‌ه (فریشته‌ی کانی بچوک)ه و بابه‌تێکى کۆمه‌اڵیه‌تییه .هۆکاری هه‌ڵبژاردنی ئه‌م بابهته ،نیشاندانی کێشه‌کانی ئهو مرۆڤانه‌ی‌ه که هیچ په‌ناگه‌یه‌کیان نیه و زۆر کهس به‌بێ گرنگی له ته‌نیشتیانه‌و‌ه تێده‌په‌ڕن ،به‌اڵم مرۆڤیش ههیه چاکه‌یان له‌گه‌ڵ بکات ،له‌م فیلمه‌دا نه‌بوونی
ئه‌کته‌ری ژن ،رووبه‌ڕوی کێشه‌ى کردوینه‌ته‌وه ،بووه‌ت ه هۆی دروستکردنى گۆڕانگاری به‌رچاو. له دیداره‌که‌یدا رامین ئهوه ده‌خاته‌ڕوو هه‌ست-کردن ب ه به‌رپرسیارێتی له به‌رامبه‌ر زمانی دایکی (کوردی) و پارێزگاری ئه‌م زمان‌ه و هه‌روه‌ها خزمه‌تکردن ب ه مندااڵن و هاوته‌مه‌نه‌کانى هانده‌رم بوون بۆ ئه‌وه‌ی له‌م بواره‌دا خه‌بات بکه‌م .باس له‌وه‌شده‌کات هه‌ر ل ه سه‌ره‌تاو‌ه حه‌زى له فیلمسازی بوو و حه‌زى ده‌کرد له‌م کایه‌یه‌دا کار بکات .ده‌ڵێت :دیتنی فیلمی (کیسه‌ڵه‌کانیش ده‌فڕێن)ی به‌همه‌ن قوبادی و کورت ه فیلمی (ته‌خته‌ڕه‌ش)ی سه‌میرا مه‌خمه‌لباف ،منی زیاتر هاندا بۆ کارکردن له‌م بواره‌دا .به‌اڵم خۆم ده‌ڵێم که به ئه‌رکی خۆمى ده‌زانم خزمه‌تی گه‌له‌که‌م بکه‌م. ێ ئه‌زمونی و ئه‌م ده‌رهێنه‌ر‌ه الوه ده‌ڵێت :لهوانهیه ب ته‌مه‌نیکه‌موپێنه‌گه‌یشتوویم،رووبه‌ڕویگیروگرفتى کردبێتمه‌وه ،به‌اڵم ههمیشه هه‌وڵم داوه راستییه‌کانی کۆمه‌ڵگا هه‌رچۆن ههیه نیشانی بده‌م .هه‌وڵیشمداو‌ه چاولێکه‌ری نه‌که‌م .بۆیه کاره‌که‌م تایبه‌ت به‌هی خۆم ده‌زانم و خه‌رێکی دۆزینه‌وه‌ی رێبازی باشترم بۆ ئه‌وه‌ی بتوانم په‌یامی پێویست بگه‌یه‌نم ،تا ئێستاش به ( )%99ئامانجه‌کانم گه‌یشتووم هیوادارم وهک یه‌که‌مین ئه‌زمونم ،سه‌رکه‌وتوو بێت و هاندانێکى زیاترم تێدا دروستبکات.
دووه‌مین خه‌اڵتى ئه‌حمه‌د موختار جاف له شارى هه‌ڵه‌بجه‌ى شه‌هید رۆژى ( )2011/6/15به‌ڕێوه‌چوو. خه‌اڵته‌ک‌ه به‌خشرای‌ه چاالکوانان و به‌هره‌مه‌ندانى ههڵهبجه و ده‌وروب���هرى ،ب�ه‌اڵم ئ �ه‌وه‌ى جێگه‌ى تێڕامان‌ه خه‌اڵته‌کانى رۆژنامه‌نوسانى تێدا نه‌بوو به‌الى هه‌ندێک له‌به‌شداربوانى مه‌راسیمه‌که‌و‌ه ئهوه که‌موکورتى بوو. هه‌ردى هادى به‌رپرسى ماڵى گه‌نجانى ههڵهبجه وتى :داواى لێبوردن ده‌که‌م له که‌ومورتیه‌کان به‌وه‌ى رۆژنامه‌نوسان و هه‌ندێک چین و توێژ له‌بیر کرابون ،به فه‌رمى بۆیان ده‌نوسم، هیچ حه‌ساسیه‌تمان له‌گه‌ڵ کهس نیه ئه‌وه‌ندى توانیبێتمان کردومان‌ه و ویستومان‌ه قورساییه‌کى زۆربخه‌ین‌ه سه‌رخۆمان ئامانجامان ئهوهیه زۆرترین خه‌ڵک له‌ژێر ئه‌م خه‌اڵته‌دا کۆبکه‌ینه‌وه. سالم ،یه‌کێک‌ه له‌و رۆژنامه‌نوس‌ه چاالکانه‌ى به‌رده‌وام کارى رۆژنامه‌نوسى ده‌کات وتى :ده‌بوو رێز له‌و کهسانه بگیردرێت کار له بوارى رۆژنامه‌وانیدا ده‌که‌ن وهک فیئه‌یه‌ک له ناو خه‌اڵته‌کاندا بێت هۆکارى ئه‌م کێشه‌یه‌ش بۆ هه‌ڵسوڕاوانى مه‌راسیمه‌ک‌ه دهگهڕێتهوه له ( )16پیش‌ه رۆژنامه‌نوس جیاکراوه‌ته‌و‌ه و ئهوه جێى پرسیاره.
به نمایشی ( )21کورت‌ه فیلم له ده‌رهێنانی سینه‌ماکارانی الوی کوردستان ،یه‌که‌مین خولی فێستیڤاڵی فیلمی مندااڵن له رانیه به بۆنه‌ی رۆژی جیهانی مندااڵنه‌و‌ه له دوو به‌شی پێشبڕکێی و ده‌ره‌وه‌ی پێشبڕکێ به‌ڕێوه‌چوو. به چاودێری قایمقامێتی قه‌زای رانیه ،له‌الیه‌ن وه‌زاره‌تی رۆشنبیری و الوان��ی حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان، به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گشتی هونه‌ری سینه‌ما ،به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی هونه‌ری سینه‌مای سلێمانی و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی رۆشنبیری مندااڵنی رانیه له هۆڵی ()5ی ئازار له شاری رانیه ( )21کورت‌ه فیلمی له ده‌رهێنانی سینه‌ماکارانی الوی هه‌رێمی کوردستان و کوردستانی رۆژه �ه‌اڵت نمایشده‌کرێن. ئه‌ندامانی لیژنه‌ی ناوبژیوانی یه‌که‌مین خولی فێستیڤاڵ (تاهیر عه‌بدواڵ ،ته‌ها که‌ریمی ـ گۆن‌ا حهمه ساڵح، سۆسه‌ن سومه‌ر ،ساالر فه‌تاح). له‌م خوله‌ى فێستیڤاڵدا ( )12کورت‌ه فیلمی چیرۆک له ده‌رهێنانی سینه‌ماکارانی کوردستانی رۆژهه‌اڵت و ()9 کورت‌ه فیلمی چیرۆکی له ده‌رهێنانی سینه‌ماکارانی هه‌رێمی کوردستان نمایشده‌کرێن.
دۆﺳﯿﻪ
ﺳﺎڵﯽ دووهم ژﻣﺎره ٦١ ٢٠١٠/١١/٨ دووﺷﻪﻣﻤﻪ ٢٧١١/٣/٣٠ - ٢٠١١/٦/٢٠ دووﺷﻪﻣﻤﻪ
١٢
دۆﺳــﯿــﻪى ﺋﻪﻣﺠﺎرهی )ﭼــــﻪﺗــــﺮ( ﺗــﺎﯾــﺒــﻪﺗــﻪ ﺑﻪ ﻣﺎددهی ) (٥٨و )(١٤٠ ی ﻧﺎوﭼﻪ ﺟێﻨﺎﮐﯚﮐﻪﮐﺎن ﻟﻪ ﻧێﻮان ﺳﺎڵﯽ )-٢٠٠٥ (٢٠١١و ﺟێﺒﻪﺟێ ﻧﻪﮐﺮدﻧﯽ ﺋﻪو ﺑﻪڵێﻨﺎﻧﻪی ﺑﻪرﭘﺮﺳﻪ ﺑﺎﮐﺎن ﺑـــﻪردهوام داوﯾﺎﻧﻪ ﻟﻪﺑﺎرهی ﺋﺎﺳﺎﯾﯽﮐﺮدﻧﻪوهی ﮐﻪرﮐﻮﮐﻪوه. )ﭼﻪﺗﺮ( ھــﻪوڵ دهدات ﺑﻪﭼﻪﻧﺪ ﺑﻪﺷێﮏ دۆﺳﯿﻪی ﺋﻪو ﺑﻪڵێﻨﺎﻧﻪ ھﻪڵﺒﺪاﺗﻪوه ﮐﻪﭼﻪﻧﺪ ﺳﺎڵﻪ ﻟﻪﮐﻪﻧﺎڵﻪ ﺟﯿﺎوازاﮐﺎﻧﻪوه دهدرێــﻦ .ﻟﻪﺑﻪر زۆری راﮔﻪﯾﺎﻧﺪﻧﻪﮐﺎن ﺑﯚ ﺋﺎﻣﺎدهﮐﺮدﻧﯽ ﺋﻪم دۆﺳﯿﻪﯾﻪ زﯾﺎﺗﺮ ﺳﻮد ﻟﻪ ﺋﻪرﺷﯿﻔﯽ رۆژﻧﺎﻣﻪی )ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﻧﻮێ( وهرﮔﯿﺮاوه .ﺑﻪوﭘێﯿﻪی ﮐﻪ رۆژﻧﺎﻣﻪی ﻧﺎوﺑﺮاو زﻣﺎن ﺣﺎڵﯽ ﯾﻪﮐێﮏ ﻟﻪ ﺣﺰﺑﻪ ﺑﺎدهﺳﺘﻪﮐﺎﻧﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﻪ.
ﻣﺎددهی)(١٤٠) ،(٥٨و ﮐﻪرﮐﻮک ﻟﻪ ﻧێﻮان ﺳﺎڵﯽ )(٢٠١١-٢٠٠٥
ﺑﻪرﭘﺮﺳﻪﺑﺎﮐﺎن ﺑﻪڵێﻨﻪﮐﺎﻧﯿﺎن ﺟێﺒﻪﺟێ ﻧﺎﮐﻪن ﺑﻪﺷﯽ ﯾﻪﮐﻪﻡ
ﮐﻪرﮐﻮک ﻟﻪ ژێﺮ ھﻪڕهﺷﻪى ﻣﺎدده ﯾﺎﺳﺎﯾﯿﻪﮐﺎﻧﻰ دهﺳﺘﻮرى ﻋێﺮاﻗﺪا! ﮐﯚﺗﺎﯾﻰ ﺳﺎڵﻰ ) (٢٠٠٧ﺟێﺒﻪﺟێ ﺑﮑﺮێﺖ، ﺑﻪم وا ﺑــﻪرهو ﺳﺎڵﻰ ) (٢٠١٢دهڕۆﯾــﻦ و ﮐێﺸﻪﮐﻪ وهک ﺧﯚى ﻣﺎوهﺗﻪوه .ﺋﻪﮔﻪرﭼﻰ زۆرێــﮏ ﻟﻪ ﺳﯿﺎﺳﻰ و راﮔﻪﯾﺎﻧﺪن ﮐﺎران ﺗﺎ ﺋێﺴﺘﺎش ﭘێﯿﺎن واﯾــﻪ ﮐﻪ ﻣﺎددهﮐﺎﻧﻰ ﭘێﺸﺘﺮ ) (٥٨و ﺋێﺴﺘﺎش ) (١٤٠ﭘﻪﯾﻮهﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﮐﻪرﮐﻮﮐﻪوه ،ﺑﻪم ﻟﻪ راﺳﺘﯿﺪا ﻧﺎوﭼﻪ داﺑڕاوهﮐﺎﻧﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﮐﻪ ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﺳﺎڵﻪ ﺟێﻰ ﻧﺎﮐﯚﮐﯿﻦ ﺗﻪﻧﯿﺎ ﮐــﻪرﮐــﻮک ﻧﯿﯿﻪ، ﺑﻪڵﮑﻮ ﻧﺎوﭼﻪﯾﻪﮐﻰ ﻓﺮاواﻧﻪ ﻟﻪ ﻣﻪﻧﺪهﻟﯿﻪوه
ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚ ،دهرﻓﻪﺗێﮑﻰ ﻣێﮋووﯾﻰ ﺑﻮو ﺑﯚ ﺳﺎﺧﮑﺮدﻧﻪوهى ﮐێﺸﻪﮐﺎﻧﻰ ﺋﻪو ﻧﺎوﭼﻪﯾﻪ، ﺑــﺎرودۆﺧــﻰ ﭘــﺎش روﺧﺎﻧﻰ رژێــﻢ ﻟﻪ ﻋێﺮاق وهک ﺳﻪرﮐﺮداﯾﻪﺗﻰ ﺳﯿﺎﺳﻰ ﮐﻮرد ﺑﺎﺳﻰ دهﮐـــﻪن واى دهﺧــﻮاﺳــﺖ ﮐﻪ ﮐێﺸﻪى ﺋﻪو ﻧﺎوﭼﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﯾﺎﺳﺎ ﯾﻪﮐﻼﯾﻰ ﺑﮑﺮێﺘﻪوه ،ﺑﯚﯾﻪ ﭘﺎش رێﮑﻪوﺗﻨﻰ ﻟﻪﻧﺪهﻧﻰ ﺳﺎڵﻰ )(٢٠٠٢ ى ﻻﯾﻪﻧﻪ ﺋﯚﭘﯚزﺳﯿﯚﻧﻪﮐﺎﻧﻰ ﻋێﺮاق ﮐێﺸﻪى ﮐــﻪرﮐــﻮک ﻗﺴﻪى ﺟـــﺪدى ﻟــﻪﺳــﻪر ﮐــﺮا، دواﺗﺮﯾﺶ ﮐﻪ رژێﻢ روﺧﺎ ﻟﻪ ﯾﺎﺳﺎى ﮐﺎﺗﻰ
ﻗﯚﻧﺎﻏﻰ ﮔــﻮاﺳــﺘــﻨــﻪوهدا ﻟــﻪ ﭼــﻮارﭼــێــﻮهى ﻣــﺎددهى )(٥٨دا ﺟﺎرێﮑﯿﺘﺮ رێﮑﺨﺮاﯾﻪوه، دهﺑــﻮو ﭘێﺶ ﻧﻮﺳﯿﻨﻪوهى دهﺳــﺘــﻮرى ﻋێﺮاق ﻣــــــﺎددهى ) (٥٨ﺟــێــﺒــﻪﺟــێ ﺑــﮑــﺮێــﺖ و ﺑﺎرودۆﺧﻰ ﮐﻪرﮐﻮک ﺋﺎﺳﺎﯾﻰ ﺑﮑﺮێﺘﻪوه، ﺑﻪم ﺗﺎ ﻧﻮﺳﯿﻨﻪوهى دهﺳﺘﻮر ھﯿﭻ ﮐﺎرێﮏ ﻟﻪو ﺑﺎرهﯾﻪوه ﻧﻪﮐﺮا ،ﺟﺎرێﮑﯿﺘﺮ ﻟﻪ دهﺳﺘﻮرى ھﻪﻣﯿﺸﻪﯾﻰ ﻋێﺮاﻗﺪا ﮐێﺸﻪى ﻧﺎوﭼﻪ ﺟێ ﻧــﺎﮐــﯚﮐــﻪﮐــﺎن ﻟــﻪ ﭼــﻮارﭼــێــﻮهى ﻣـــﺎددهى )(١٤٠دا رێﮑﺨﺮاﯾﻪوه ،ﺋﻪم ﻣﺎددهﯾﻪ دهﺑﻮو ﺗﺎ
ﺑـــــﻪروار ) ،(٢٠٠٤/٨/٢٣ﺗــﺎڵــﻪﺑــﺎﻧــﻰ ﻟﻪ ﮐﯚﻧﻔﺮاﻧﺴێﮑﻰ رۆژﻧــﺎﻣــﻪواﻧــﯿــﺪا ﮐــﻪ ﺑﯚ ﮐﻪﻧﺎڵﻪﮐﺎﻧﻰ ﻧﺎوﺧﯚى ﮐﻮردﺳﺘﺎن رێﮑﺨﺮاﺑﻮو ﻟﻪ ﻗﻪﭼﻮاﻻن وﺗﻰ) :ى.ن.ک و پ.د.ک( ﮐــﯚﻣــﯿــﺘــﻪﯾــﻪﮐــﻰ ھـــﺎوﺑـــﻪش و ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﻰ ھــﺎوﺑــﻪﺷــﻤــﺎن داﻧـــــﺎوه ﮐــﻪ ﻟــﻪ ﮐــﻪرﮐــﻮک ﮐﻮرداﯾﻪﺗﻰ ﺑﮑﻪﯾﻦ ،ﺣﺰﺑﺎﯾﻪﺗﻰ ﻧﻪﮐﻪﯾﻦ ،ﺟﮕﻪ ﻟﻪوهش وهﻓﺪێﮏ دهﻧێﺮﯾﻦ ﺑﯚ ﺑﻪﻏﺪا ﺑﯚ ﺋﻪوهى داواى ﺟێﺒﻪﺟێﮑﺮدﻧﻰ ﻣﺎددهى )(٥٨ى ﯾﺎﺳﺎى ﺋﯿﺪارهى ﮐﺎﺗﻰ ﺑﮑﻪﯾﻦ .ﺑڕواﻧﻪ )ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﻰ ﻧﻮێ ژﻣﺎره .(٣٤٥٤ ﻟـــﻪﺑـــﻪروارى )(٢٠٠٥/١/٢دا وهﻓﺪێﮑﻰ ھﺎوﺑﻪﺷﻰ ﯾﻪﮐێﺘﻰ و ﭘﺎرﺗﻰ ﺑﻪ ﺳﻪرﭘﻪرﺷﺘﻰ )ﻋﻪدﻧﺎن ﻣﻮﻓﺘﻰ و ﻓﺎزﯾﻞ ﻣﯿﺮاﻧﻰ( ﺳﻪرداﻧﻰ ﻟﯿﮋﻧﻪى ﺑــﺎى ﮐﻪرﮐﻮﮐﻰ ﮐﯚﻣﯿﺴﯿﯚﻧﻰ ھﻪڵﺒﮋاردﻧﻪﮐﺎﻧﯿﺎن ﮐﺮد ،ﻟﻪوﺑﺎرهﯾﻪوه ﻋﻪدﻧﺎن ﺑﻪڵێﻨﯽ ﺗﺎڵﻪﺑﺎﻧﯽ ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪﻣﺎددهی ) (١٤٠ﻟﻪ رۆژﻧﺎﻣﻪی ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﻧﻮێ دا ﻣﻮﻓﺘﻰ راﯾﮕﻪﯾﺎﻧﺪ »ﺗﻪﺋﮑﯿﺪﻣﺎن ﮐــﺮدهوه ﮐﻪ ﻧﺎﺑێﺖ ﻏــﻪدر ﻟﻪ ﺧﻪڵﮑﻰ ﮐﻪرﮐﻮک و ﭘﺎرێﺰﮔﺎى ﮐﻪرﮐﻮﮐﺪا ،ﺗﺎڵﻪﺑﺎﻧﻰ ﻟﻪﺑﺎرهى ﻧﺎﺑێﺖ« .ﺟێﮕﻪى ﭘﺮﺳﯿﺎره ﮐﻪ ﭘﺎش ﺗﻪواوﺑﻮﻧﻰ ﺑﻪﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯿﺶ ﮐــﻮردى ﮐــﻪرﮐــﻮک ﺑﮑﺮێﺖ ،ﮐــﻪرﮐــﻮﮐــﻪوه ﻟــﻪ داﻧــﯿــﺸــﺘــﻨــﻪﮐــﻪدا وﺗــﻰ :ﮐﯚﺑﻮﻧﻪوهﮐﻪ ﻣﻪﺳﻌﻮد ﺑــﺎرزاﻧــﻰ ﺋــﺎﻣــﺎدهى وهﻓﺪى ﮐﯚﻣﯿﺴﯿﯚﻧﻰ ﺑﺎى ھﻪڵﺒﮋاردﻧﻪﮐﺎﻧﯿﺶ ﺑﻪﻧﺎﻣﻪى ﻧﻮﺳﺮاو و ﺋﯿﻤﺰا ﮐــﺮاو ﮔﺮهﻧﺘﯿﻤﺎن ﮐــﯚﻧــﮕــﺮهى رۆژﻧــﺎﻣــﻪواﻧــﻰ ﻧــﻪﺑــﻮو و ﺗﻪﻧﮫﺎ ﺑﻪڵێﻨﯿﺎن ﭘێﺪاﯾﻦ ﮐﻪ ھﺎوﮐﺎرﯾﻤﺎن ﺑﮑﻪن ﻟﻪ ﻟﻪ ﺳــﻪرۆک ﮐﯚﻣﺎر و ﺳــﻪرۆک وهزﯾــﺮان ﺗﺎڵﻪﺑﺎﻧﻰ ﻗﺴﻪى ﺑﯚ ﮐﻪﻧﺎڵﻪﮐﺎﻧﻰ راﮔﻪﯾﺎﻧﺪن ﺟێﺒﻪﺟێﮑﺮدﻧﻰ ﻣــــﺎددهى ) «(٥٨ﺑــڕواﻧــﻪ و ﺋﻪﻧﺠﻮﻣﻪﻧﻰ ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﻰ ﻋێﺮاق و ﺑﺎڵﯿﯚزى ﮐــﺮد ،ﺑــڕواﻧــﻪ )ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﻰ ﻧــﻮێ ژﻣــﺎره ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﻰ ﻧﻮێ ژﻣﺎره ).(٣٥٦٢ ﺋﻪﻣﺮﯾﮑﺎ و ﺑﻪرﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪﭼﺎرهﻧﻮﺳﻰ ).(٣٥٧٢ ﻏﺪا ﺑﻪ ـﻰ ـ رداﻧ ﺗﺎڵﻪﺑﺎﻧﻰ و ﺑــﺎرزاﻧــﻰ ﭘــﺎش ﺳــﻪ ﮐﻪرﮐﻮک وهرﮔﺮﺗﻮوه ﮐﻪ دهﺑێﺖ ﻧﺎوهرۆﮐﻰ رۆژى ) (٢٠٠٦/٥/٢٠ﻧﻮرى ﻣﺎﻟﮑﻰ وهک ﻟﻪ ﺷﺪارﯾﺎن ﺑﻪ ﻟﻪ ﺑــﻪروارى )(٢٠٠٥/١/١٥ ﻣﺎددهى ) (٥٨وهک ﺧﯚى ﺟێﺒﻪﺟێ ﺑﮑﺮێﺖ .ﺳــﻪرۆﮐــﻰ ﺋﻪﻧﺠﻮﻣﻪﻧﻰ وهزﯾـــﺮان ﻣﺘﻤﺎﻧﻪى ﮐﯚﺑﻮﻧﻪوهى ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﮐﺮد ﺑﯚ ھﻪر ﻟﻪو ﮐﯚﺑﻮﻧﻪوهﯾﻪدا ﺗﺎڵﻪﺑﺎﻧﻰ راﯾﮕﻪﯾﺎﻧﺪ ﭘێﺒﻪﺧﺸﺮا و ﻟﻪﺑﻪردهم ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﺘﺎراﻧﺪا ﺳﻮێﻨﺪى روﻧﮑﺮدﻧﻪوهى ﺋﺎﮐﺎﻣﻰ ﺳﻪرداﻧﻪﮐﻪﯾﺎن ،ﻟﻪو »ﮐﻪرﮐﻮک ﺑﯚ ﮐﻮرد ﺑﻮوه ﺑﻪ ﻣﻪﺳﻪﻟﻪى ﭘﻠﻪ ﯾﺎﺳﺎﯾﻰ درا ،ﭘﺎﺷﺘﺮ ﻟﻪوﺗﻪﯾﻪﮐﯿﺪا ﺑﺎﺳﻰ داﻧﯿﺸﺘﻨﻪدا ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺑڕﯾﺎرى ﯾﻪک و ﺳﻪرﮐﺮداﯾﻪﺗﻰ ﺳﯿﺎﺳﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﻟﻪ ﮐێﺸﻪى ﮐﻪرﮐﻮک ﮐــﺮد و ﺗﻪﺋﮑﯿﺪى ﺑﻪﺷﺪارﯾﮑﺮدن ﻟﻪ ھﻪڵﺒﮋاردﻧﻰ ﺋﻪﻧﺠﻮﻣﻪﻧﻰ ﺑﻪھﯿﭻ ﺷێﻮهﯾﻪک دهﺳﺘﺒﻪردارى ﮐﻪرﮐﻮک ﻟﻪﺳﻪر ﭘﺎﺑﻪﻧﺪﺑﻮﻧﻰ ﺣﮑﻮﻣﻪﺗﻪﮐﻪى ﮐــﺮدهوه
ﮐﻪ ﻣﺎددهى ) (١٤٠ﺟێﺒﻪﺟێ دهﮐﺎت ،ھﻪر ﻟﻪ ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪى ﮐﺎرى ﺣﮑﻮﻣﻪﺗﻪﮐﻪى ﻣﺎﻟﮑﯿﺪا ﮐﻪ ﻟﻪ ) (٣٣ﺧﺎڵ ﭘێﮑﮫﺎﺗﺒﻮو ﺧﺎڵﻰ )(٢٢ ﭘﻪﯾﻮهﺳﺖ ﺑﻮو ﺑﻪ ﺋﺎﺳﺎﯾﻰ ﮐﺮدﻧﻪوهى ﺑﺎرودۆﺧﻰ ﮐــﻪرﮐــﻮک و ﺗێﯿﺪا ھــﺎﺗــﻮوه »ﺣﮑﻮﻣﻪت ﭘﺎﺑﻪﻧﺪه ﺑﻪ ﺟێﺒﻪﺟێﮑﺮدﻧﻰ ﻣﺎددهى ) (١٤٠ﻟﻪ دهﺳﺘﻮر ﮐﻪ ﭘﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﺎددهى ) (٥٨ﻟﻪ ﯾﺎﺳﺎى ﺑﻪڕێﻮهﺑﺮدﻧﻰ دهوڵـــﻪت دهﺑﻪﺳﺘێﺖ« ﺑڕواﻧﻪ )ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﻰ ﻧﻮێ ژﻣــﺎره ،(٣٩٧٣ﺑﻪم ﭼﻮار ﺳﺎڵﻰ ﺣﮑﻮﻣﻪﺗﻪﮐﻪى ﻣﺎﻟﮑﻰ ﺗﻪواو ﺑﻮو و ﻣﺎددهى )(١٤٠ﯾﺶ وهک ﺧﯚى ﻣﺎﯾﻪوه، ﺳـــﻪرهڕاى ﺋﻪﻣﻪش ﺳﻪرﮐﺮداﯾﻪﺗﻰ ﺳﯿﺎﺳﻰ
ﮐﻮرد )ﯾﻪﮐێﺘﻰ و ﭘﺎرﺗﻰ( ﺑﯚ ﺧﻮﻟێﮑﻰ ﺗﺮﯾﺶ ﻣﺘﻤﺎﻧﻪﯾﺎن داﯾﻪوه ﺑﻪ ﻧﻮرى ﻣﺎﻟﮑﻰ. ﻟﻪ ﺑﻪروارى )(٢٠٠٥/٧/١دا ﻓﻮﺋﺎد ﻣﻪﻋﺴﻮم ﻟــﻪ دﯾــﻤــﺎﻧــﻪﯾــﻪﮐــﻰ ﮐــﻮردﺳــﺘــﺎﻧــﻰ ﻧـــﻮێ دا راﯾﮕﻪﯾﺎﻧﺪ ﮐــﻪ »دهﺑــێــﺖ ﻣــــﺎددهى )(٥٨ ﺟێﺒﻪﺟێ ﺑﮑﺮێﺖ ،ﭼﻮﻧﮑﻪ ھﯿﭻ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﻪﮐﻰ ﺑﻪ ﻣﺎددهى )(١٤٠هوه ﻧﯿﯿﻪ«. ﻟﻪ ﺑـــﻪروارى ) (٢٠٠٥/٧/٢دا ﺟﺎرێﮑﯿﺘﺮ ﺗﺎڵﻪﺑﺎﻧﻰ راﯾﮕﻪﯾﺎﻧﺪ »ﭘێﻮﯾﺴﺘﻪ ﻣﺎددهى )(٥٨ دواﻧﻪﺧﺮێﺖ و زوو ﺟێﺒﻪﺟێ ﺑﮑﺮێﺖ« ﺑڕواﻧﻪ )ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﻰ ﻧﻮێ ژﻣﺎره (٣٧١٣ رۆژى ) (٢٠٠٥/٧/٤ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺗﻪﺋﮑﯿﺪ دهﮐــﺎﺗــﻪوه ﻟﻪﺳﻪر ﺟێﺒﻪﺟێﮑﺮدﻧﻰ ﻣـــــــــﺎددهى ) (٥٨و دوا ﻧــﻪﺧــﺴــﺘــﻨــﻰ ﺋــﺎﺳــﺎﯾــﯿــﮑــﺮدﻧــﻪوهى ﮐـــﻪرﮐـــﻮک .ﺑــڕواﻧــﻪ )ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﻰ ﻧﻮێ ژﻣﺎره .(٣٧١٥ ﻟﻪ ﺑﻪروارى ) (٢٠٠٥/٧/٦ﺟﺎرێﮑﯿﺘﺮ ﺗﺎڵﻪﺑﺎﻧﻰ ﺟﻪﺧﺖ دهﮐــﺎﺗــﻪوه ﻟــﻪﺳــﻪر ﺟێﺒﻪﺟێﮑﺮدﻧﻰ ﻣﺎددهى ) (٥٨و ﺋﺎﺳﺎﯾﯿﮑﺮدﻧﻪوهى ﺑﺎرودۆﺧﻰ ﮐﻪرﮐﻮک ،ﺑڕواﻧﻪ )ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﻰ ﻧﻮێ ژﻣﺎره .(٣٧١٦ ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺑﻪﺳﻪرۆﮐﺎﯾﻪﺗﻰ ﮐﻪﻣﺎل ﮐﻪرﮐﻮﮐﻰ ﭘــڕۆژه ﺑڕﯾﺎرێﮑﻰ ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪ ﺟێﺒﻪﺟێﮑﺮدﻧﻰ ﻣﺎددهى ) (٥٨ﭘﻪﺳﻪﻧﺪ ﮐﺮد، ﺑڕواﻧﻪ )ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﻰ ﻧﻮێ ژﻣﺎره (٣٧١٦ ﻟﻪﺑﻪروارى ) (٢٠٠٥/٧/١٠د.ﺑﻪرھﻪم ﺳﺎڵﺢ ﻟﻪ ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪى )ﻣﻦ اﻟﻌﺮاق(ى ﮐﻪﻧﺎڵﻰ )اﻟﻌﺮﺑﯿﻪ( وﺗــﻰ :ﺋﻪﮔﻪر ﺣﮑﻮﻣﻪت ﭘﺎﺑﻪﻧﺪ ﻧﻪﺑﻮو ﺑﻪ ﺋﯿﻠﺘﯿﺰاﻣﻪﮐﺎﻧﻰ دهرھــــﻪق ﺑــﻪ ﮐﻪرﮐﻮک ﻧﺎﺗﻮاﻧﯿﻦ ﺗﯿﺎﯾﺪا درێﮋه ﺑﻪﮐﺎرهﮐﺎﻧﻤﺎن ﺑﺪهﯾﻦ. ﻟــﻪھــﻪﻣــﺎن ﺑــﻪرﻧــﺎﻣــﻪدا د.ﺣــﺎﭼــﻢ اﻟﺤﺴﻨﻰ
ﺳﻪرهﺗﺎى ﺳﺎڵﻰ ) (٢٠٠٦و ﺑﻪروارى )،(١/٢٥ ﻟﯿﺴﺘﻰ ﺑﺮاﯾﻪﺗﻰ ﮐــﻪرﮐــﻮک ﯾﺎداﺷﺘێﮑﯿﺎن ﺋــﺎراﺳــﺘــﻪى )ﺳـــﻪرۆک ﮐــﯚﻣــﺎرى ﻋــێــﺮاق و ﺳــﻪرۆﮐــﻰ ھﻪرێﻤﻰ ﮐــﻮردﺳــﺘــﺎن( ﮐــﺮد ،ﻟﻪ ﯾﺎداﺷﺘﻪﮐﻪﯾﺎﻧﺪا ھﺎﺗﻮوه »ﺟێﮕﺎى داﺧﻪ وا ﺳێ ﺳﺎڵ ﺑﻪﺳﻪر ﺋﺎزادﮐﺮدﻧﻰ ﻋێﺮاﻗﺪا ﺗێﭙﻪڕى ﺗﺎ ﺋێﺴﺘﺎ دهوڵﻪﺗﻰ ﻧﺎوهﻧﺪى ھﯿﭻ ھﻪﻧﮕﺎوێﮑﻰ ﻧﻪﻧﺎوه ﺑﺒێﺘﻪ ﻣﺎﯾﻪى ﺧﯚﺷﺤﺎڵﻰ ﺧﻪڵﮑﻰ ﺋﻪم ﺷﺎره ،ﺑﮕﺮه ﺑﻪ ﭘێﭽﻪواﻧﻪوه ﺳﺴﺘﻰ و ﮐﻪﻣﺘﻪرﺧﻪﻣﻰ زۆر ﺑﻪدﯾﺪهﮐﺮێﺖ ﻟﻪ ﺟێﺒﻪﺟێﮑﺮدﻧﻰ ﺋﻪو ﺑﻪڵێﻨﺎﻧﻪى ﮐﻪ دراون ﺑﻪﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻰ ﺑڕﯾﺎرى ) (٥٨ﮐﻪ ﺋێﺴﺘﺎ ﻣـــﺎددهى )(١٣٦ه ﻟﻪ دهﺳــﺘــﻮرى ﻋێﺮاﻗﻰ«، )ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﻰ ﻧﻮێ ژﻣﺎره .(٣٨٧٩ ﻟﻪ ﺑﻪروارى ) (٢٠٠٦/٦/١٢ﻟﻪ دﯾﻤﺎﻧﻪﯾﻪﮐﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﻰ ﻧﻮێ دا ﻋﻪﺑﺪوﻟڕهﺣﻤﺎن ﻣﺴﺘﻪﻓﺎ ﭘﺎرێﺰﮔﺎرى ﮐﻪرﮐﻮک راﯾﮕﻪﯾﺎﻧﺪ »ﺗﺎ ﺋێﺴﺘﺎ ﺣﮑﻮﻣﻪﺗﻰ ﻋــێــﺮاق ھﯿﭻ ھﻪﻧﮕﺎوێﮑﻰ ﺑﯚ ﺟێﺒﻪﺟێﮑﺮدﻧﻰ ﻣﺎددهى ) (١٤٠ﻧﻪﻧﺎوه« ﻟﻪ ﺑﻪروارى ) (٢٠٠٦/٧/٨ﻣﻪﮐﺘﻪﺑﻰ ﺳﯿﺎﺳﻰ ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﺗﻪﺋﮑﯿﺪى ﻟﻪ ﺑﻪﮔﻪڕﺧﺴﺘﻨﻰ ﺗﻮاﻧﺎﮐﺎﻧﻰ ﮐــﺮدهوه ﺑﯚ ﺟێﺒﻪﺟێﮑﺮدﻧﻰ ﻣــﺎددهى )،(١٤٠ )ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﻰ ﻧﻮێ ژﻣﺎره .(٤٠١٥ ﻟﻪ ﺑﻪروارى ) (٢٠٠٦/٧/١١ﺗﺎڵﻪﺑﺎﻧﻰ ﻟﻪﮔﻪڵ ﮐﺎدره ﭘێﺸﮑﻪوﺗﻮهﮐﺎﻧﻰ ﺣﺰﺑﻪﮐﻪﯾﺪا ﮐﯚﺑﻮهوه، ﻟـــﻪو ﮐــﯚﺑــﻮﻧــﻪوهﯾــﻪدا ﺗــﺎڵــﻪﺑــﺎﻧــﻰ راﯾﮕﻪﯾﺎﻧﺪ (٢٠٠) ﻣﻠﯿﯚن دۆﻻر ﭼﺎرهﻧﻮﺳﯽ ﻣﺎددهی )(١٤٠ی رون ﻧﻪﮐﺮدهوه »دهﺑێﺖ ھﻪﻣﻮو ھــﻪوڵ و ﺗێﮑﯚﺷﺎﻧﻪﮐﺎﻧﻤﺎن ﺑﯚ ﺟێﺒﻪﺟێﮑﺮدﻧﻰ ﻣــﺎددهى ) (١٤٠ﺑێﺖ« ،ﻋﻪزﯾﺰ ﻧﻮێﻨﻪرى ﺳﻪرۆﮐﻰ ھﻪرێﻤﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﺳﻪرۆﮐﺎﯾﻪﺗﻰ )ﻣــﺎم ﺟــﻪﻻل و ﻣﻪﺳﻌﻮد ﭘێﮑﺒﮫێﻨﺮێﺖ. )ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﻰ ﻧﻮێ ژﻣﺎره .(٤٠١٩ ﺑﯚ ﺟێﺒﻪﺟێﮑﺮدﻧﻰ ﻣﺎددهى ) (١٤٠راﯾﮕﻪﯾﺎﻧﺪ ﺑـــﺎرزاﻧـــﻰ( ﮐــﯚﺑــﻮﻧــﻪوه و ﺟﻪﺧﺘﯿﺎن ﻟﻪﺳﻪر ﻟــﻪ ﺑــــﻪروارى )(٢٠٠٦/١٢/٦دا ﭘــﻪﯾــڕهوى ﻟﻪ ﺑﻪروارى )(٢٠٠٦/١/٧دا ﻓﻮﺋﺎد ﻣﻪﻋﺴﻮم »دواﺧﺴﺘﻨﻰ ﺟێﺒﻪﺟێﮑﺮدﻧﻰ ﻣﺎددهى ) (١٤٠ﺑﻪﺧێﺮاﯾﻰ ﺟێﺒﻪﺟێﮑﺮدﻧﻰ ﻣـــﺎددهى ) (١٤٠ﻧﺎوﺧﯚى ﻟﯿﮋﻧﻪى ﻣـــﺎددهى ) (١٤٠ﭘﻪﺳﻪﻧﺪ راﯾﮕﻪﯾﺎﻧﺪ »ﺋﻪﮔﻪر ﻟﯿﮋﻧﻪى ﻣﺎددهى ) (١٤٠ﺋﻪﺳﺘﻪﻣﮑﺮدﻧﻰ ﮔـــﻪڕاﻧـــﻪوهى ﮐــﻪرﮐــﻮک ﮐﺮدهوه) ،ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﻰ ﻧﻮێ ژﻣﺎره .(٤١٣٨ﮐﺮا ،ﺑﻮدﺟﻪى ﻧﻮﺳﯿﻨﮕﻪﮐﺎﻧﯿﺸﻰ وهرﮔﯿﺮان، ﺳﺴﺘﻰ ﺑﻨﻮێﻨێﺖ ﺋﻪوا ﺑﺎﻧﮕﮫێﺸﺘﻰ ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎن و ﻧﺎوﭼﻪﮐﺎﻧﻰ ﺗﺮ دهﺑێﺖ ﺑﯚ ﺳــﻪر ھﻪرێﻤﻰ ﻟــﻪ ﺑــــﻪروارى ) (٢٠٠٦/١٢/٥ﺟﺎرێﮑﯿﺘﺮ )ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﻰ ﻧﻮێ ژﻣﺎره .(٤١٤٠ دهﮐﺮێﺖ ﺑﯚ ﻟێﭙێﭽﯿﻨﻪوه«) ،ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﻰ ﻧﻮێ ﮐﻮردﺳﺘﺎن«. ھــﻪر دوو ﻣﻪﮐﺘﻪﺑﻰ ﺳﯿﺎﺳﻰ )ى.ن.ک و ﻟــﻪ ﺑــــﻪروارى ) (٢٠٠٦/١٢/١٤ﺳﻪرۆﮐﻰ ﻟﻪ ﺑـــﻪروارى ) (٢٠٠٦/١٢/٤ﻟﻪ ﺑﺎرهﮔﺎى پ.د.ک( ﺑــﻪﺳــﻪرﭘــﻪرﺷــﺘــﻰ )ﺗــﺎڵــﻪﺑــﺎﻧــﻰ و ﻟــﯿــﮋﻧــﻪى ﻣــــــﺎددهى ) (١٤٠راﯾــﮕــﻪﯾــﺎﻧــﺪ ژﻣﺎره .(٤١١٥ ﻟﻪ ﻧﺎوهڕاﺳﺘﻰ ﻣﺎﻧﮕﻰ )(١١ى ﺳﺎڵﻰ ) (٢٠٠٦ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻰ ﺗــﺎڵــﻪﺑــﺎﻧــﻰ ﻟــﻪ ﺑــﻪﻏــﺪاد ھـــﻪر دوو ﺑﺎرزاﻧﻰ( ﮐﯚﺑﻮﻧﻪوهو ﺑڕﯾﺎرﯾﺎﻧﺪا ﻟﯿﮋﻧﻪﯾﻪک »ﮐﻪرﮐﻮک ﺑﻪرﻣﯿﻠﻪ ﺑﺎروت ﻧﯿﯿﻪ ،ﺋﻪﮔﻪر دا و ﻟﻪ دﯾﻤﺎﻧﻪﯾﻪﮐﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﻰ ﻧﻮێ دا ﻗﺎدر ﻣﻪﮐﺘﻪﺑﻰ ﺳﯿﺎﺳﻰ )ى.ن.ک و پ.د.ک( ﺑﯚ ﺑﻪدواداﭼﻮﻧﻰ ﮐﺎرهﮐﺎﻧﻰ ﻣﺎددهى ) (١٤٠ﻣﺎددهى ) (١٤٠ﺟێﺒﻪﺟێﺒﮑﺮێﺖ«.
ﺟێﮕﺎى ﺋﺎﻣﺎژهﯾﻪ ھــﻪر ﻟﻪ ﺳﺎڵﻰ )(٢٠٠٦ دا ﯾﻪﮐﻪم ﻟﯿﮋﻧﻪ ﺑﯚ ﺟێﺒﻪﺟێﮑﺮدﻧﻰ ﻣﺎددهى )(١٤٠ى دهﺳــﺘــﻮرى ﻋێﺮاق ﺑــﻪم ﺷێﻮهﯾﻪی ﺧﻮارهوه ﭘێﮑﮫﺎت و دواﺗﺮﯾﺶ ﮔﯚڕاﻧﮑﺎرى ﻟﻪ ﻟﯿﮋﻧﻪﮐﻪدا ﮐﺮا. ﭘێﮑﮫێﻨﺎﻧﻰ ﯾﻪﮐﻪﻣﯿﻦ ﻟﯿﮋﻧﻪ ﺑﯚ ﺟێﺒﻪﺟێﮑﺮدﻧﻰ ﻣﺎددهى )(١٤٠ ﯾﻪﮐﻪﻣﯿﻦ ﻟﯿﮋﻧﻪ ﺑﯚ ﺟێﺒﻪﺟێﮑﺮدﻧﻰ ﻣﺎددهى )(١٤٠ى ﺗــﺎﯾــﺒــﻪت ﺑــﻪ ﺋــﺎﺳــﺎﯾــﯿــﮑــﺮدﻧــﻪوهى ﮐﻪرﮐﻮک و ﻧﺎوﭼﻪ ﮐێﺸﻪ ﻟﻪﺳﻪرهﮐﺎﻧﻰ ﺗﺮ ﻟﻪ ﺑــﻪروارى ) (٢٠٠٦/٧/٩ﺑﻪ واژۆى ﻧﻮرى ﻣﺎﻟﮑﻰ ﺳﻪرۆک وهزﯾﺮاﻧﻰ ﻋێﺮاق ﭘێﮑﮫﺎت ﺑﻪم ﺷێﻮهﯾﻪ: ﻧﻮﺳﯿﻨﮕﻪى ﺳــﻪرۆک وهزﯾـــﺮان /ژﻣـــﺎره:م ر ن – ١٣٧٣/٤٨/رۆژ٢٠٠٦/٨/٩: ﻓﻪرﻣﺎﻧﻰ دﯾﻮاﻧﻰ٤٦ / ﯾــﻪﮐــﻪم :ﻟــﯿــﮋﻧــﻪﯾــﻪک ﺑــﯚ ﺟێﺒﻪﺟێﮑﺮدﻧﻰ ﻣــﺎددهى )(١٤٠ى دهﺳﺘﻮر ﮐﻪ ھﺎوﭘﻪﯾﻮهﻧﺪه ﺑﻪو ﻧﺎوﭼﺎﻧﻪى ﻧﺎﮐﯚﮐﯿﺎن ﻟﻪﺳﻪره ﻟﻪ ﻧێﻮاﻧﯿﺎﻧﺪا ﭘــﺎرێــﺰﮔــﺎى ﮐــﻪرﮐــﻮک ﭘێﮑﺪهھێﻨﺮێﺖ ﺑﻪم ﺷێﻮهﯾﻪى ﺧﻮارهوه-: /١ھﺎﺷﻢ ﻋﻪﺑﺪوﻟڕهﺣﻤﺎن ﺋﻪﻟﺸﺒﻠﻰ/وهزﯾﺮى داد ﺳﻪرۆک /٢ ،ﺟﻪواد ﮐﺎزم ﺋﻪﻟﺒﯚﻻﻧﻰ/وهزﯾﺮىﻧﺎوﺧﯚ -ﺋﻪﻧﺪام /٣ ،ﻧﻪرﻣﯿﻦ ﻋﻮﺳﻤﺎن ﺣﻪﺳﻪن/ وهزﯾﺮى ژﯾﻨﮕﻪ -ﺋﻪﻧﺪام /٤ ،ﺟﺎﺳﻢ ﻣﺤﻪﻣﻪد ﺟﻪﻋﻔﻪر /وهزﯾﺮى ﻻوان و وهرزش-ﺋﻪﻧﺪام/٥ ، ﺑﺎﺑﻪﮐﺮ ﺳﺪﯾﻖ ﺋﻪﺣﻤﻪد /ﺋﻪﻧﺠﻮﻣﻪﻧﻰ ﭘﺎرێﺰﮔﺎى ﮐــﻪرﮐــﻮک -ﺋــﻪﻧــﺪام /٦ ،ﻣﺤﻪﻣﻪد ﺧﻪﻟﯿﻞ ﻧﺴﻪﯾﻒ /ﺋﻪﻧﺠﻮﻣﻪﻧﻰ ﭘﺎرێﺰﮔﺎى ﮐﻪرﮐﻮک- ﺋﻪﻧﺪام /٧ ،ﺗﻪﺣﺴﯿﻦ ﻣﺤﻪﻣﻪد ﻋﻪﻟﻰ ﮐﻪھﯿﻪ/ ﺋﻪﻧﺠﻮﻣﻪﻧﻰ ﭘﺎرێﺰﮔﺎى ﮐﻪرﮐﻮک -ﺋﻪﻧﺪام/٨ ، ﺋﺎﺷﻮر ﯾﻪﻧﺪا ﺑﻨﯿﺎﻣﯿﻦ /ﺋﻪﻧﺠﻮﻣﻪﻧﻰ ﭘﺎرێﺰﮔﺎى ﮐﻪرﮐﻮک -ﺋﻪﻧﺪام /٩ ،د.ﻣﺤﻪﻣﻪد ﺋﯿﺤﺴﺎن ﺳﻠێﭭﺎﻧﻰ /ﻧﻮێﻨﻪرى ھﻪرێﻤﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎن- ﺋﻪﻧﺪام.
ﺋﺎﻣﺎدهﮐﺎر ﻋﻪﻟﯽ ﻓﻪﺗﺎح
ﺋﻪوهى زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ ﻧﯿﻮ ﺳﻪدهﯾﻪ ﮐﻮرد ﺳﺎزﺷﻰ ﻟﻪﺳﻪر ﻧﻪﮐﺮدوه و ﺑﻪردهوام ﻗﻮرﺑﺎﻧﻰ ﺑﯚ داوه ﮐﻪرﮐﻮﮐﻪ ،ﭘﺎش روﺧﺎﻧﻰ رژێﻤﻰ ﺳﻪدام ﺋﺎﺳﯚﯾﻪﮐﻰ ﮔﻪش ﻟﻪ ﺋﺎﺳﻤﺎﻧﻰ ﭼﺎوهڕواﻧﻰ ﮐﻪرﮐﻮک و ﺧﻪڵﮑﻪﮐﻪى دهﺑﯿﻨﺮا ،وﺗێﮑﻰ ﺑێ دهﺳــﻪت و ھﻪرێﻤێﮑﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﻰ
دهﺳــﺖ ﭘێﺪهﮐﺎت ﺑﻪ ھێڵێﮑﻰ راﺳــﺖ ﺑﻪﻧﺎو ﺣﻪﻣﺮﯾﻨﺪا درێﮋ دهﺑێﺘﻪوه ﺗﺎ دهﮔﺎﺗﻪ ﺷﻪﻧﮕﺎر. ﺋێﺴﺘﺎ ﺑــﺎرودۆﺧــﻰ ﺧﻪڵﮑﻰ ﺋــﻪو ﺷــﺎره ﻟﻪ ﺧﺮاﭘﺘﺮﯾﻦ ﺋﺎﺳﺘﺪاﯾﻪ ،ﻧﻪﺑﻮﻧﻰ ﺧﺰﻣﻪﺗﮕﻮزارى ﺳﻪرهﺗﺎﯾﻰ و ﻧﻪﺑﻮﻧﻰ ﯾﺎﺳﺎ و ﺑــﻪردهواﻣــﻰ ﺗﻪﻗﯿﻨﻪوه ﺧﻪڵﮑﻰ ﮐﻪرﮐﻮﮐﻰ ھــﻪراﺳــﺎن ﮐﺮدوه ،ﺗﺎﮐﻪ دﯾﺎرى ﺳﻪرﮐﺮداﯾﻪﺗﻰ ﺳﯿﺎﺳﻰ ﮐﻮردﯾﺶ ﺑﯚ ﺋﻪو ﺷﺎره دوو ﭘﻪروهرده و دوو ﺋﺎﺳﺎﯾﺶ و دوو ﻟﻪ ھﻪﻣﻮو ﺟﯚرهﮐﺎﻧﻰ ﺗﺮى دهزﮔﺎى ﺑﻪڕێﻮهﺑﺮدﻧﻪ.
ﺑﻪﺷێﮏ ﻟﻪ ﻟێﺪواﻧﻰ ﺳﻪرﮐﺮده ﺳﯿﺎﺳﯿﯿﻪﮐﺎن ﻟﻪﺑﺎرهى ﻣﺎددهى )(٥٨هوه ﻟﻪ ﺳﺎڵﻰ )٢٠٠٥
(!
ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﻰ دهوڵﻪﺗﻰ ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ﺑﯚ ﺟێﺒﻪﺟێﮑﺮدﻧﻰ ﻣﺎددهى ) (٥٨دوو ﭘﺎت ﮐﺮدهوه. ﻟــﻪ ﺑــــﻪروارى )(٢٠٠٥/١٢/١دا ﺗﺎڵﻪﺑﺎﻧﻰ ﻟــﻪﮔــﻪڵ ﻣــﻪڵــﺒــﻪﻧــﺪهﮐــﺎﻧــﻰ ﺷــــــــﺎهرهزوور و ﻣﻪڵﺒﻪﻧﺪى )(٢١ ،١ى ﺳﻠێﻤﺎﻧﻰ ﮐﯚﺑﻮهوه، ﻟﻪ ﮐﯚﺑﻮﻧﻪوهﮐﻪدا ﺗﺎڵﻪﺑﺎﻧﻰ راﯾﮕﻪﯾﺎﻧﺪ »ﺋێﻤﻪ ﺗﻪﻣﺎﻋﻤﺎن ﻟﻪ ﺧﺎﮐﻰ ﮐﻪس ﻧﯿﯿﻪ و دهﺳﺖ ﻟﻪ ﺑﺴﺘێﮏ ﺧﺎﮐﻰ ﺧﯚﺷﻤﺎن ھﻪڵﻨﺎﮔﺮﯾﻦ«، )ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﻰ ﻧﻮێ ژﻣﺎره .(٢٨٢٨ ﻟﻪ ﺑﻪروارى ) (٢٠٠٥/١٢/٣دا ﺗﺎڵﻪﺑﺎﻧﻰ ﻟﻪ ھﺎوﯾﻨﻪ ھﻪوارى دوﮐﺎن ﻟﻪﮔﻪڵ زاڵﻤﺎى ﺧﻪﻟﯿﻠﺰاد ﮐﯚﺑﻮهوه ،ﻟﻪو ﮐﯚﺑﻮﻧﻪوهﯾﻪدا زاڵﻤﺎى ﺧﻪﻟﯿﻠﺰاد راﯾﮕﻪﯾﺎﻧﺪ »ﺋێﻤﻪ ﭘﯿﺸﺘﮕﯿﺮى ﺟێﺒﻪﺟێﮑﺮدﻧﻰ ﻣﺎددهى ) (٥٨دهﮐﻪﯾﻦ و ﻧﯿﮕﻪراﻧﯿﺸﯿﻦ ﮐﻪ ﺟێﺒﻪﺟێﮑﺮدﻧﻰ ﺋﻪو ﻣﺎددهﯾﻪ ﺑﻪ ﺳﺴﺘﻰ ﺑﻪڕێﻮه دهﭼێﺖ«) ،ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﻰ ﻧﻮێ ژﻣﺎره .(٢٨٢٩ ﺋﻪوه ﺑﻪﺷێﮑﻰ ﮐﻪﻣﻰ ﻟێﺪواﻧﻰ ﺳﻪرﮐﺮداﯾﻪﺗﻰ ﺳﯿﺎﺳﻰ ﮐﻮرده ﺗﻪﻧﮫﺎ ﻟﻪﺳﺎڵﻰ )(٢٠٠٥دا ﮐﻪ ﭼﯚن ﺳﻮرن ﻟﻪﺳﻪر ﺟێﺒﻪﺟێﮑﺮدﻧﻰ ﻣﺎددهى ) (٥٨و ﺋﺎﺳﺎﯾﯿﮑﺮدﻧﻪوهى ﮐــﻪرﮐــﻮک و ﻧﺎوﭼﻪ داﺑڕاوهﮐﺎن. ﭘﺮﺳﯿﺎرى ﺳﻪرهﮐﻰ ﻟێﺮهدا ﺋﻪوهﯾﻪ :ﺋﺎﯾﺎ ﻣﺎددهى ) (٥٨ﺟێﺒﻪﺟێﮑﺮا.؟ ﺋﻪﮔﻪر ﻧﻪﮐﺮا ﺑﯚ؟ ﮐێ ﺑﻪرﭘﺮﺳﻪ ﻟﻪ ﺟێﺒﻪﺟێ ﻧﻪﮐﺮدﻧﻰ ﻣﺎددهﮐﻪ.؟ ﺳــﻪرﮐــﺮداﯾــﻪﺗــﻰ ﺳﯿﺎﺳﻰ ﮐــﻮردﺳــﺘــﺎن ،ﯾﺎن ﺧﻪڵﮑﻰ ﮐــﻪرﮐــﻮک ،ﯾــﺎن ﻋــﻪرهﺑــﻰ ﺷﯿﻌﻪ و ﺳﻮﻧﻨﻪ.؟ ﺋێﺴﺘﺎ ﺧﻪڵﮑﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎن و ﺑــﻪ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﺧﻪڵﮑﻰ ﮐــﻪرﮐــﻮک ﺋﯚﺑﺎڵﻰ ﺋﻪو ﺑﺎرودۆﺧﻪ ﻧﺎﻟﻪﺑﺎرهى ﺷﺎرهﮐﻪﯾﺎن ﺑﺨﻪﻧﻪ ﺋﻪﺳﺘﯚى ﮐێ؟
ﺑﻪﺷێﮏ ﻟﻪ ﻟێﺪواﻧﻰ ﺑﻪرﭘﺮﺳﺎن ﺗﺎﯾﺒﻪت ﺑﻪ ھﻪردوو ﻣﺎددهى ) (٥٨و ) (١٤٠ﻟﻪ ﺳﺎڵﻰ )٢٠٠٦
(
دووهم :ﺑڕى ) (٢٠٠ﻣﻠﯿﯚن دۆﻻر ﻟﻪ دهﺳﺖ ﻣﺎﯾﻪى ﺋﻪم ﻟﯿﮋﻧﻪﯾﻪ دادهﻧﺮێﺖ ﺑﯚ ﺋﻪوهى ﺧﻪرﺟﻰ ﺟێﺒﻪﺟێﮑﺮدﻧﻰ ﻧﺎوهرۆﮐﻰ ﻣﺎددهى )(١٤٠ى دهﺳﺘﻮرى ﻋێﺮاﻗﻰ ﭘێ داﺑﯿﻦ ﺑﮑﻪن .ﺋﯿﻤﺰا: ﻧﻮرى ﮐﺎﻣﻞ اﻟﻤﺎﻟﮑﻰ ﻟﯿﮋﻧﻪى ﻣـــﺎددهى ) (١٤٠ﭘێﻨﺞ ﻟﯿﮋﻧﻪى ﺑﯚ ﺟێﺒﻪﺟێﮑﺮدﻧﻰ ﻣﺎددهﮐﻪ ﭘێﮑﮫێﻨﺎ! ﻟــﻪ ﺑــــﻪروارى ) (٢٠٠٦/٨/٣٠ﻟــﻪ دﯾــﻮاﻧــﻰ وهزارهﺗـــــــﻰ دادى ﻋــێــﺮاق ﻟــﯿــﮋﻧــﻪى ﺑــﺎى ﺟێﺒﻪﺟێﮑﺮدﻧﻰ ﻣﺎددهى ) (١٤٠ﭘێﻨﺞ ﻟﯿﮋﻧﻪى ﺑﯚ ﮐﺎراﮐﺮدﻧﻰ زﯾﺎﺗﺮى ﺟێﺒﻪﺟێﮑﺮدﻧﻰ ﻣﺎددهﮐﻪ ﭘێﮑﮫێﻨﺎ ،ﻟﯿﮋﻧﻪﮐﺎن ﺑﺮﯾﺘﻰ ﺑﻮون ﻟﻪ ﻟﯿﮋﻧﻪى )ﺳﮑﺮﺗﺎرﯾﻪت ،ﻟﯿﮋﻧﻪى داراﯾﻰ ،ﻟﯿﮋﻧﻪى ﮔﻪڕان ﺑﻪ دواى راﺳﺘﯿﻪﮐﺎﻧﺪا ،ﻟﯿﮋﻧﻪى ھﻮﻧﻪرى ،ﻟﯿﮋﻧﻪى ﺑﻪدواداﭼﻮن( ﺟێﮕﻪى ﺋﺎﻣﺎژهﯾﻪ ﺋﻪم ﻟﯿﮋﻧﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺗﻪواﻓﻮق داﻧــﺮاون ،ھﻪر ﻟﻪو ﮐﯚﺑﻮﻧﻪوهﯾﻪدا ﺑڕﯾﺎر دراوه ) (٢٠٠ﻣﻠﯿﯚن دۆﻻرهﮐﻪ ﺑﻪﻧﺎوى ﻣﺎددهى )(١٤٠هوه ﻟﻪ ﯾﻪﮐێﮏ ﻟﻪ ﺑﺎﻧﮑﻪﮐﺎﻧﻰ ھﻪرێﻤﺪا داﺑﻨﺮێﺖ. ﻟﻪ ﺑﻪروارى )(٢٠٠٦/١٠/٢٥دا ﻧﻮرى ﻣﺎﻟﮑﻰ ﺳﻪرۆک وهزﯾﺮان ﺑﻪ ﺑڕﯾﺎرێﮏ ﮔﯚڕاﻧﮑﺎرى ﻟﻪ ﻟﯿﮋﻧﻪى ﺑﺎى ﻣﺎددهى )(١٤٠دا دهﮐﺎت و ﻧﻮێﻨﻪرێﮑﻰ ﺗﻮرﮐﻤﺎن ﺑﯚ ﻟﯿﮋﻧﻪﮐﻪ زﯾﺎد دهﮐﺎت و ﺟﺎﺳﻢ ﻣﺤﻪﻣﻪد ﺟﻪﻋﻔﻪرى وهزﯾﺮى وهرزش و ﻻواﻧـــﻰ ﻋێﺮاق دهﮐـــﺎت ﻧﻮێﻨﻪرى ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻰ ﺧﯚى ﻟﻪ ﻟﯿﮋﻧﻪى ﺑﺎى ﺟێﺒﻪﺟێﮑﺮدﻧﻰ ﻣﺎددهى )(١٤٠دا .ﺋﻪوهى ﻟﻪ ﺋێﺴﺘﺎدا ﺟێﮕﻪى ﭘﺮﺳﯿﺎره ﺑﻪڵێﻦ و ﺑڕﯾﺎر ﺋﻪو ھﻪﻣﻮو ﻟﯿﮋﻧﻪ و ﭘﺎرهﯾﻪ ﭼﯿﺎن ﻟێﮫﺎت؟ ﻟﯿﮋﻧﻪﮐﻪ ﭼﯿﺎن ﮐﺮد؟ ﮐــێ ﻟــﻪ ﭼﻪﻗﺒﻪﺳﺘﻨﻰ ﻣـــﺎددهى ) (١٤٠و ﺟێﺒﻪﺟێﻨﻪﮐﺮدﻧﻰ ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎره؟ ﻧﻮرى ﻣﺎﻟﮑﻰ ﯾﺎن ﻟﯿﮋﻧﻪﮐﻪ؟ ﺳﻪرﮐﺮداﯾﻪﺗﻰ ﺳﯿﺎﺳﻰ ﮐﻮرد و ﻧﻮێﻨﻪراﮐﺎﻧﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﻟﻪ ﺑﻪﻏﺪا ﯾﺎن ﺧﻪڵﮑﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎن و ﺑﻪ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﺧﻪڵﮑﻰ ﺑﻪش ﻣﻪﯾﻨﻪﺗﻰ ﮐﻪرﮐﻮک؟
به‌دواداچوون
تا ئێستا ل ه کارنامه‌ی ،کۆنفرانسه‌ک ه ئاگادار نه‌کراونه‌ته‌وه
حزب ه کوردستانییه‌کان پشتیوانی خۆیان بۆ «کۆنفرانسی نه‌ته‌وه‌یی کوردستان» ده‌رده‌بڕن ئاماده‌کار فه‌ره‌یدون بێوار
وا ب��ڕی��ار ه ل ه کۆتایی ئه‌مساڵدا «کۆنفرانسی نه‌ته‌وه‌یی کوردستان» رێکبخرێت بۆ تاوتوێکردنی پرسی ک���ورد و یه‌کهه‌ڵوێستی حزبه سیاسیی ه کوردییه‌کانی هه‌ر چوار پارچه‌ی کوردستان ،به‌اڵم تاوه‌کو ئێستا الیه‌ن ه سیاسییه‌کان ئاگادار نه‌کراونه‌ته‌و ه و زانیاریان له‌باره‌ی کارنامه‌ی کۆنفرانسه‌که‌و ه نییه.
دوای س����ه‌ردان����ی وه‌ف���دێ���ک���ی ب��اک��وری کوردستان به‌نوێنه‌رایه‌تی پارتی ئاشتی و دیموکراتی (به‌ده‌په) بۆ هه‌رێمی کوردستان، له‌چه‌ند مانگی رابردووداو بینینی سه‌رۆکی هه‌رێمی ک��وردس��ت��ان و ق��س�ه‌ک��ردن له‌سه‌ر به‌ستنی «کۆنفرانسی نه‌ته‌وه‌یی کوردستان» له کۆتایی ئه‌م ساڵدا ،به‌شێک له حزبه کوردستانییه‌کان رایده‌گه‌یه‌نن که تا ئێستا کارنامه‌ی ئهو کۆنفرانسه‌یان پێنه‌گه‌یشتووه. لهمبارهیهوه محه‌مه‌دی حاجی مه‌حمود، س��ک��رت��ێ��ری گشتی ح��زب��ی سۆسیالیست دیموکراتی کوردستان ،ه�هر چهنده وتی ئاگاداری وه‌ها بابه‌تێک هه‌م ،به‌اڵم ئه‌ویش زانیاری وردی له باره‌ی کارنام‌ه و کات و شوێنی کۆنفرانسهکه نه‌بوو .چونکه وهک
ئهو وتی «ته‌نیا باس کراوه ،هێشتا نه‌بووه به بڕیار». ئه‌وه‌شی وت «به‌ستنی وه‌ها کۆنفرانسێک له ئێستادا بۆ یه‌کخستنی یه‌ک هه‌ڵوێستی کورد گرنگه ،به‌تایبه‌تی ده‌بێ کۆمه‌ڵێک بڕیاری گرنگ ده‌ربکات که له خزمه‌تی بااڵی کورد دابێت». ج �ه‌خ��ت ل�����ه‌وه‌ش ده‌ک����ات����هوه ئ���ه‌گ���هر ئ �هو کۆنفرانس‌ه هه‌موو الیهنه سیاسییه‌کانی ک��وردی تێدا نه‌بێت ،س�ه‌رک�ه‌وت��وو نابێت. گومانی خۆشی خسته‌ڕوو له‌وه‌ی که ئهو کۆنفرانس‌ه سه‌ربگرێت یان بڕیاری گرنگ ب���دات ،چونکه وهک ئ �هو وت��ی «الیهنه سیاسییه‌کانی پ��ارچ�هی�ه‌ک��ی کوردستان ناکۆکن و هاوهه‌ڵوێست نابن ،ئیدی چۆن الیهنه سیاسییه‌کانی هه‌ر چ��وار پارچه‌ی کوردستان هاوهه‌ڵوێست و یه‌کگرتوو ده‌بن». ئ �هو سکرتێر‌ه پێشنیار ده‌ک����ات «ده‌ب��ێ کۆنگر‌ه بتوانێ کۆمه‌ڵێک بڕیار بدات، په‌رله‌مانێک دروست بکات و کۆمه‌ڵێک کۆمیت‌ه بێنه‌دامه‌زراندن ،وه‌کو (کۆمیته‌ی به‌رگری له کورد ،کۆمیته‌ی ئه‌منی قه‌ومی کوردستان ،کۆمیته‌ی دیپلۆماسی،)... ئه‌مه‌ش دهبێته په‌رله‌مانێکی یه‌کگرتووی کوردی». پێشیوایه ره‌ن��گ�ه ب�ه نیسبه‌ت ه �هر چ��وار پ��ارچ�هی کوردستانهوه ئاسان نه‌بێت که بڕیاری سه‌ربه‌خۆیی و ده‌وڵه‌تی کوردستان
ب��درێ��ت ،به‌ڵکو وهک ئ �هو وت��ی «ئێستا به‌اڵم ئێمه وه‌کو تاکه حزب ناتوانین بڕیار باشترین ده‌رف �هت �ه ک��ورد ل�ه کوردستانی له‌سه‌ر چاره‌نوسی کوردستان بده‌ین ،به‌ڵکو ع��ێ��راق��دا دهوڵ �هت��ی ک���وردی رابگه‌یه‌نێت ،کۆنفرانس بڕیار دهدات له‌گه‌ڵ میلله‌ت». به‌اڵم بۆ پارچه‌کانی تری کوردستان ،هه‌ر الیه‌نێک ده‌ب��ێ له‌گه‌ڵ واڵته‌که‌ی خۆی ش���وان ق���ه‌اڵدزه‌ی���ی وت �هب��ێ��ژی ب��زوت��ن �ه‌وه‌ی ئیسالمی ،دوای پرس ک��ردن به یه‌کێک چاره‌سه‌ری کێشه‌کانی بکات». بدولباقی ه ع س �هب��اره‌ت ب �ه ه �هم��ان پ���رس، له هاوڕێکانی ،وتی «ئاگادار کراوینه‌ته‌وه، یوسف ،نوێنه‌ری حزبی یه‌کێتی کوردی ب���ه‌اڵم ئ��اگ��اداری��م ل �ه‌س �هر ورده‌ک������اری و سوریا (رۆژئاوای کوردستان) ،له هه‌رێمی کارنامه‌ی کۆنفرانسهکه نییه». کوردستان ،بێئاگایی خۆی له به‌ستنی وه‌ها ئ����هو ه���ی���وای خ���واس���ت ک��ۆن��ف��ران��س �ه‌ک �ه کۆنفرانسێک ده‌رب��ڕی و وتی «تا ئێستا له‌به‌رژه‌وه‌ندی گه‌لی کورددابێت و نه‌که‌وێته ئێمه ئاگادار نهکراوینهتهوه و له ئامانج و ژێر هه‌یمه‌نه‌ی حزبه‌وه .هۆشداریش دهدات کارنامه‌ی کۆنفرانسه‌که‌ش ئاگادار نین» .که ده‌بێ بارودۆخی باشووری کوردستان ئهو وتی «پێویسته له کۆنفرانسه‌که‌دا دۆزی و پارچه‌کانی ت��ری کوردستانیش له‌به‌ر کورد له هه‌ر چوار پارچه‌ی کوردستان بێته چاو بگیرێت و به شێوازێکی زانستی و به‌رباس و تاوتوێکردن و به له‌به‌ر چاوگرتنی ئه‌کادیمیان‌ه بێت که‌وا کۆده‌نگی دروست تایبه‌تمه‌ندی پارچه‌کانی کوردستان راسپارده بکرێت .ئهو زێده‌تر دووا و وتی «بارودۆخی و بڕیاری گرنک بدرێت». ئێمه تایبه‌ته ،رهنگه هه‌ندێک هه‌ڵوێست فیدراڵی سیستمی وتیشی :پێموایه به‌بێ بنوێنرێت ک �ه ل �ه ب���ه‌رژه‌وه‌ن���دی خۆشمان ل�هو واڵت��ان�هی که کوردستانیان به‌سه‌ردا نه‌بێت ،ده‌ب��ێ هه‌نگاو به هه‌نگاو بچینه داب �هش��ب��ووه ،سه‌قامگیر ن��اب��ن و ل���ه‌رووی پێشهوه ،ئهو ئه‌زمونه‌ی که له کوردستان ئ��اب��ووری و سیاسییه‌و‌ه پێشناکه‌ون ،بۆیه ه �هی �ه ب�هه�ه‌ن��دێ��ک ه�هڵ��وێ��س��ت ن��وان��دن �هوه پێویسته ئ���هو سیسته‌م‌ه دیکتاتۆریانه تێکینه‌ده‌ین». بگۆڕدرێن به سیستمی دیموکراسی. وته‌بێژه‌ک‌ه روونتری ک��ردهوه «ده‌ب��ێ پارته له‌باره‌ی چاره‌نووسی رۆژئاوای کوردستانهوه ،ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن �ه‌ک��ان��ی پ��ارچ �ه‌ک��ان��ی ت��ری ئهو نوێنه‌ر‌ه وتی «له په‌یڕه‌و و پرۆگرامی کوردستان خۆیان بڕیار له‌سه‌ر چاره‌نووسی حزبی ئێمه‌دا باسی سه‌ربه‌خۆیی کوردستان خ��ۆی��ان ب���ده‌ن ،ن��ه‌ک ئێمه ل �ه ب��اش��ووری نه‌کراوه ،به‌ڵکو داوای ئۆتۆنۆمیمان کردووه ،ک��وردس��ت��ان ل �ه ب��ری ئ�ه‌وان��ی��ش هه‌ڵوێست
ساڵی دووهم ژماره 61 دووشه‌ممه 2711/3/30 - 2011/6/20
وه‌ربگرین ،واته ده‌بێ خۆیان کۆده‌نگ بن». سه‌باره‌ت به هه‌ڵوێستی حزبه‌که‌یان له‌باره‌ی راگه‌یاندنی ده‌وڵه‌تی کوردی له باشووری کوردستان ،وتی «بۆ راگه‌یاندنی ده‌وڵه‌تی کوردی ،ئێستا کاته‌ک‌ه گونجاوتر و له بارتره له چاو سااڵنی پێشوو ،به‌اڵم ده‌بێ هه‌نگاوی ورد و سیاسیانه بنێین و گرنتییه‌کی نێوده‌وڵه‌تی بۆ کورد وه‌ربگیرێت ،ئینجا له داهاتوودا ئه‌م ههڵوێسته وه‌ربگرین ،ئێستا کاته‌که‌ی گونجاوه ،ب �ه‌اڵم بااڵنسه‌که‌ی به‌رز نییه». هه‌روه‌ها حوسێن یه‌زدانپه‌نا ،جێگری سه‌رۆکی پ��ارت��ی ئ���ازادی ک��وردس��ت��ان (رۆژه �ه‌اڵت��ی کوردستان) ،بێئاگایی خۆی ده‌ربڕی و وتی «ئێمه ئاگادار نین که سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێم کار بۆ ئهوه ده‌کات ،کارنام‌ه و میکانیزمی کۆنفرانسه‌که‌ش به ئێمه رانه‌گه‌یه‌نراوه». ئهو جێگر‌ه به‌ستنی وه‌ها کۆنفرانسێک له‌م ئان و ساته‌دا به گرنگ و پێویست ده‌زانێت و ده‌ڵێت «به‌ستنی وه‌ها کۆنفرانسێک بۆ ک��ورد ،که بتوانێ الیهنه سیاسییه‌کانی هه‌موو پارچه‌کانی کوردستان کۆ بکاتهوه و دیالۆگی ک��ورد ل�ه‌گ�هڵ ک��ورد بکه‌ن، ک��ارێ��ک��ی ئ��ی��ج��اب��ی و گ��رن��گ �ه ،ئ �ه‌گ �هر الیهنه سیاسییه‌کانی هه‌ر چ��وار پارچه‌ی ک��وردس��ت��ان ک���ۆک و ه��اوه�هڵ��وێ��س��ت بن کاریگه‌ریان زیاتر ده‌بێت له‌سه‌ر پرسی دۆزی ک��ورد و دیاریکردنی مافی چاره‌نووسی
13
کورد» .جه‌خت له‌وه‌ش دهکاتهوه که ئێستا پێگه‌ی ک��ورد له ناوچهکه به‌هێزتر بووه، بۆیه دهوڵ�هت��ان��ی دژ به ک��ورد تێده‌کۆشن کورد یه‌کگرتوو نه‌بن و وه‌ها کۆنفرانسێک نه‌به‌سترێ. ل����هب����ارهی چ����اره‌ن����ووس����ی رۆژه����ه‌اڵت����ی ک��وردس��ت��ان �هوه ،ی�ه‌زدان��پ�ه‌ن��ا وت��ی «ئێمه پێمانوایه ک���ورد ده‌ب���ێ م��اف��ی س���ه‌روه‌ری سیاسی ،واته حکومڕانی سیاسی به‌ده‌ست بێنێت .رێگه چاره‌سه‌ری پرسی کوردیش ئهوهیه که مافی به ده‌وڵه‌تبوونی هه‌بێت». ئ �هو زیاتر دوواو وت��ی «ئێمه وهک��و حزب داوای فیدراڵیمان ک����ردووه ب��ۆئ��ێ��ران ،به مه‌رجێک خه‌سڵه‌تێکی دیموکراسی هه‌بێت که رێگه‌ی به‌ده‌وڵه‌تبوونی کورد و مافی چاره‌نووسی لێ زهوت نه‌کات». هه‌روه‌ها وته‌بێژی هه‌ر یه‌ک له حزبه‌کانی (کۆمه‌ڵ و گۆڕان و یه‌کگرتوو) بێئاگایی خۆیان له به‌ستن و کارنامه‌ی کۆنفرانسهکه راگه‌یاند. بۆ وه‌رگرتنی رای سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێمیش سه‌باره‌ت به‌م بابهته( ،چه‌تر) چه‌ندینجار په‌یوه‌ندی کرد به (دکتۆر فوئاد حوسێن سه‌رۆکی دیوانی سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێم) و (فه‌یسه‌ڵ ده‌ب��اغ سکرتێری رۆژنامه‌وانی س����ه‌رۆک����ی ه�����هرێ�����م) ،ب������ه‌اڵم وه‌اڵم�����ی په‌یوه‌ندییه‌کانیان نه‌دایه‌وه.
هێرشى ته‌نکه‌ره‌کان بۆ سه‌ر ده‌ربه‌ندیخان به‌رده‌وامه
ل ه ماوه‌ى ساڵێک‌و شه‌ش مانگدا ( )20رووداوى ته‌نکه‌ر رووی داوه ئاماده‌کار ئارام شه‌مێرانى
ل ه سه‌ره‌تاى ساڵى ()2010هو ه تا ئێستا شارى ده‌ربه‌ندیخان بووه‌ت ه شوێنى هێرشى ته‌نکه‌رى بارهه‌ڵگرى نه‌وت و گاز و به‌نزین و به‌و هۆیهشهوه ده‌ی��ان بریندار و گیان له‌ده‌ستدان ڕوویداو ه و کارمه‌ندێکى هاتوچۆیش ئه‌م رووداوان��� ه بۆ خێرا لێخوڕین و ن�هب��وون��ى م �ه‌رج��ى توندوتۆڵى ل � ه ت�ه‌ن��ک�ه‌ره‌ک��ان��دا ده‌گێڕێته‌وه، شۆفێرێکیش ب ه پێچه‌وانه‌و ه ده‌ڵێت ماد ه سه‌رى لێشێواندووین‌و هه‌ندێک ل ه شۆفێره‌کان عه‌ره‌بن و رێگاکه شاره‌زا نین ،هاواڵتیانى شاره‌که‌ش
n
ته‌واو بێزارن‌و داوا ده‌که‌ن رێگایه‌کیان بۆ جیا بکرێتهوه.
کارزان عه‌لى ،ناوى خوازراوى ئهو پیاوه‌ی‌ه که جارێک له کاتى وه‌رگ�ه‌ڕان��ى ته‌نکه‌رێکى بارهه‌ڵگرى گازدا له نزیک ماڵى خۆیانه‌وه خێرا چوو‌ه لمى هێناوه و به‌ربه‌ستى بۆ ئهو گازه دروست کردوه که به‌سه‌ر قیره‌که‌دا هاتووه‌ته به‌رده‌رگاکه‌یان‌و سێ به‌رمیلى لێ پڕ کردوه و هه‌ر به‌رمیلێکیشیانى فرۆشتوو‌ه به ()200 ه �ه‌زار دینار ،ئهو هاواڵتیه ده‌ڵێت ئێستاش حه‌زم لێیه‌تى دیسانه‌و‌ه له‌و شێوه روداوه دروست ببێته‌وه ،چونکه ئه‌وانیش هه‌ر ده‌یدزن‌و منیش هه‌ر ده‌یدزم‌و بۆ من ئهوه زۆر ده‌کات‌و ده‌چم سه‌یاره‌ى هاوڕێکانم ده‌هێنم‌و ده‌یبه‌م به‌مالوالدا و بۆیان پڕ ده‌که‌م له گازى به‌الش. حامید کانى سارد ،پیاوێکى ته‌مه‌ن ()47 سااڵنى دوکاندار‌ه و ماڵیان دهکهوێته سه‌ر ئهو
شه‌ستیه‌و‌ه که شه‌وان‌ه تهنکهره بارهه‌ڵگره‌کان پیایدا هاتوچۆ ده‌که‌ن‌و به توڕه‌ییه‌و‌ه ده‌ڵێت م��اڵ و منداڵمان خه‌ویان نهماوه و هه‌موو ش�ه‌وێ��ک س���ه‌دان ته‌نکه‌رى بارهه‌ڵگر دێن و ده‌چ��ن ،ئهو پیاو‌ه بێزار‌ه ل�ه‌وه‌ى که ده‌نگى ئهو ته‌نکه‌ران‌ه نایه‌ڵن بخه‌ون و قول‌ه قول و هۆڕن لێدان و تای‌ه خشاندن و ده‌ورکردنه‌وه‌ى به‌په‌له‌یان مایه‌ى پشوونه‌دانى ئه‌وان‌ه‌و ئه‌وه‌یشى که له دیدى ئه‌مه‌و‌ه مه‌هزه‌له‌ی‌ه ئهوهیه مه‌گه‌ر مه‌شروب بکڕن سودیان بۆ شارهکه هه‌بێت ئه‌گینا بایى ه���ه‌زار دینار مامهڵه ناکه‌ن مه‌گه‌ر چاریان نه‌بێت. به‌رزان حسێن ،شۆفێر‌ه و رۆژان‌ه دهچێته دهرهوهى ده‌ربه‌ندیخان‌و دهگهڕێتهوه و باس لهوه ده‌کات کاتێک دهکهوێته نێوان دوو ته‌نکه‌ره‌و‌ه ئیتر چاوه‌ڕێى مه‌رگى خۆیه‌تى‌و دوعا ده‌خوێنێت تا لێیان رزگ���ارى ببێت ،چونکه ئ��ه‌وان به
ئاسمانه‌وه‌ن و قه‌باره‌یان له‌چاو قه‌مه‌ره‌یه‌کدا ئ�ه‌وه‌ن��ده گ�ه‌وره‌ی�ه به‌ریه‌کتر بکه‌ون مه‌گه‌ر قه‌ده‌ر و خوا بیانپارێزێت ،ئهو شۆفێر‌ه ده‌دوێت و ده‌ڵێت :ئێستا ئه‌م بارهه‌ڵگران‌ه فێرى خویه‌کى سهیر بوون ئه‌ویش ئهوهیه سێ سێ و چوار چوار وهک قافڵ‌ه ده‌که‌ون‌ه شوێنى یه‌کتر له رێگاکاندا و هه‌ر یه‌که‌شیان ده مه‌تر درێژن به‌مه‌ش شۆفێره‌کانى تر ناتوانن له ماوه‌یه‌کى که‌مدا چل مه‌تر ببڕن‌و ناچارن له دوایانه‌وه وهک مێروول‌ه بڕۆن ،به‌رزان ئهوه ده‌گێڕێته‌وه جارێکیان ده‌عمێکى دی��وه ب�هو هۆیهوه که شۆفێرى ته‌نکه‌ره‌ک‌ه ئیشاره‌تى هه‌ڵکردو‌ه بۆ شۆفێره‌که‌ى دواى خۆى تا تێپه‌ڕێت ،به‌اڵم ئهوهنده ئیهمال و نا به‌رپرسیاران‌ه وایکردوه رای��ب��واردوه و زه‌ره‌رێ��ک��ى زۆرى به ه �ه‌ردووال گه‌یاندو‌ه و نه‌شوه‌ستاو‌ه تا داواى لێبوردن بکات یان بزانێت چى روویداو‌ه به‌هۆى هه‌ڵه‌ى ئه‌وه‌وه.
رێ����ژهن ب���وره���ان ،ب���ه‌ڕێ���وه‌ب���هرى ه��ات��وچ��ۆى ده‌ربه‌ندیخان سه‌باره‌ت به رووداوه‌کانى ساڵێک و شه‌ش مانگى راب��ردووى سنوورى شاره‌وانى ش��اره‌ک �ه ب�ه (چ �هت��ر)ى راگ�هی��ان��د ل�ه ساڵى ()2010دا ( )12رووداوى وه‌رگ���ه‌ڕان و له ساڵى ()2011دا ( )8رووداوى وه‌رگه‌ڕانى ته‌نکه‌رى بارهه‌ڵگر له ده‌ربه‌ندیخاندا روویانداوه و به‌و هۆیهشهوه ( )3کهس مردوون‌و ()4 که‌سیش بریندار بوون که زۆربه‌یان شۆفێره‌کانن و بوونه‌ت‌ه گرفتى رێگاوبان‌و زیانگه‌یاندن به رێگاکان .بۆ زانینى ژماره‌ى قوربانیه‌کانى ئهو روداوانه‌ى رابردوو تا ئێستا له بریندار و مردوو وهک رۆژنامه‌که‌مان دواى ئه‌وه‌ى چه‌ندین جار و دواى چه‌ندین کاتژمێر چاوه‌ڕوانى سه‌ردانى به‌شى فریاکه‌وتنى نه‌خۆشخانه‌ى گشتى ده‌ربه‌ندیخانمان کرد ،به‌اڵم کارمه‌نده‌کان به چه‌ندین بیانووى جۆراوجۆر ئه‌وه‌یان ره‌تکرده‌وه
که ئامارێکى ت�ه‌واوی��ان له به‌رده‌ستدا بێت ت��ا ب��زان��ن ژم����ارهى ب��ری��ن��دار و م��ردووه‌ک��ان��ى ئ�هو رووداوان����ه چهنده که به‌هۆى تهنکهره بارهه‌ڵگرکانه‌و‌ه بوونه‌ت‌ه قوربانى ،کارمه‌ندێکى به‌شه‌که‌ش پێى راگه‌یاندین ئه‌گه‌ر تۆمارى دوو ساڵ بگه‌ڕێین ئهوه زۆرى پێده‌چێت‌و ئهوه له تواناى ئێمه‌دا نیه و کارمه‌ندمان زۆر کهمه. بۆ ئ �ه‌وه‌ى بۆچونى شۆفێرانى بارهه‌ڵگریش بزانین ت��ا شه‌وگارێکى دره‌ن���گ چه‌ندین شۆفێرمان راگرت‌و پرسیارمان لێکردن تا بۆ خوێنه‌رانى روون بکهینهوه ئه‌م ته‌نکه‌ران‌ه له کوێو‌ه دێن و کێ پاره‌که‌یان وه‌رده‌گ��رێ��ت و ێ ده‌چن ،به‌اڵم که‌سیان ئاماده نه‌بوون بۆ کو قسه بکه‌ن‌و وێنه‌شیان بگیرێت ته‌نها یه‌ک شۆفێریان نه‌بێت ئه‌وه‌نده‌ى وت کاسپى ده‌که‌ین و پێمان وتراوه جگه سوکانى ته‌نکه‌ره‌کانتان حه‌قى هیچى ترتان نه‌بێت.
فۆتۆ /ئارام
وه‌رگه‌ڕانی یه‌کێک له‌ته‌نکه‌ره‌کانی رێگه‌ی ده‌ربه‌ندیخان
له‌م گۆشه‌یه‌دا هه‌رجار‌ه و زانیارییه‌کی پزیشکی له‌الیه‌ن پزیشکێکی پسپۆڕه‌وه ده‌خرێته‌ڕوو
زانیاری پزیشکی
راستکردنه‌وه‌ی ددان د .ئه‌نوه‌ر ئه‌حمه‌د ئه‌مین راستکردنه‌وه‌ی ددان :ئهو به‌شه‌یه له زانستی پزیشکی ددان که لێکۆڵینهوه ده‌کات له گه‌شه‌ی ئێسکى ددانه‌کان و ئهو گیر و گرفتانه‌ی توشی ددانه‌کان ده‌بێت و چاره‌سه‌رکردنی ئهو گرفتانه له بابه‌تی شوێن و ریزبوون و جوتبون له‌گه‌ڵ
ی���ه‌ک���ت���ردا ب �هش��ێ��وهی �ه‌ک��ی زانستی. هۆکاره‌کانی ناڕێکی ددان: به‌شێوه‌یه‌کی گشتی هۆکاره‌کان بریتین له: /1هۆکاری بۆماوه‌یی له خێزاندا /2هۆکاری ت��ر :وهک که‌وتن ی��ان کێشانی ی��ان کلۆربونی ددان���ی شیری ل�ه م��ن��داڵ��دا و زوو چ��اره‌س�ه‌رن�ه‌ک��ردن��ی ئ �هو به‌شه کلۆریه‌ی که ده‌فه‌وتێت دانه‌کانی ته‌نیشتی ده‌جوڵێت و شوێنی ده‌گ��رێ��ت�هوه ئه‌مه‌ش کێشه بۆ دانه هه‌میشه‌ییه‌کان دروست ده‌کات /3که‌وتنه خواره‌وه /4رووداوی هاتووچۆ /5شکانی ئێسکی ب�ه‌رده‌م��ی گوێچکه‌کان به‌تایبه‌ت له منداڵدا
خۆپاراستن: /1نه‌هێشتنی مژینی په‌نجه له منداڵدا /2راهێنان له‌سه‌ر شێوه‌ی تف قوتدان جۆری ئامێره‌کانی راستکردنه‌وه‌ی ددان: /1ئامێری جێگیر /2ئامێری ناجێگیر (جواڵو) /3ئ��ام��ێ��ری ت��ای��ب�هت ب �ه گ��ۆڕی��ن��ی گه‌شه‌ی ئێسکی ده‌موچاو سوده‌کانی: /1ل����ه‌ڕووی ده‌رون��ی��ی��هوه خ����واری ددان �ه‌ک��ان کاریگه‌ری ههیه له‌سه‌ر که‌سێتی مرۆڤه‌که و پ���هی���وهن���دی ک���ۆم���ه‌اڵی���هت���ی ،ل���هب���هر ئ���هوه راستکردنه‌وه‌ی دانه‌کان نه‌خۆشه‌که له گرفتی ده‌روون�����ی رزگ����ار ده‌ک����ات و وای ل��ێ��ده‌ک��ات
په‌یوه‌ندییه کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کانی ئاسایی ببێته‌وه /2ل�ه حاڵه‌تی ناڕێکیدا زۆرج���ار ددان �ه‌ک��ان ناتوانن ئیشی خۆیان بکه‌ن وهک( :بچڕین و هاڕینی خ���واردن و دروستکردنی به‌شێک له ده‌نگه‌کان) ،له به‌رئه‌وه به راستکردنه‌وه‌ی ددان �ه‌ک��ان نه‌خۆشه‌که ل�هم گرفتانه رزگ��اری ده‌بێت. /3خ��واری ددان�ه‌ک��ان واده‌ک���ات که به باشی پاک نه‌بنه‌وه ،بۆیه راستکردنه‌وه‌ی دهبێته هۆی خاوێنی زیاتری ددانه‌کان. زیانه‌کانی :به‌گشتی هه‌موو ئامێرێک زیانی خۆی ههیه وهک: /1داخورانی ره‌گی ددانه‌کان. /2کلۆربونی ددانه‌کان زیاد له باری ئاسایی.
/3هه‌وکردنی پوک یان لێو له کاتی ئیشکردن له دانه‌کاندا یان به هۆی ئهو وایه‌ر و پارچانه‌ی ده‌کرێت به ئامێره‌که‌وه. پێویسته دان��ان��ی ه �ه‌رج��ۆرێ��ک ل �هو ئامێرانه ل�ه الی��ه‌ن پزیشکی پ��س��پ��ۆڕه‌وه ئه‌نجام بدرێت و پزیشک ئیهمالی نه‌کات له کاره‌که‌یدا و پێویسته نه‌خۆشه‌که گرنگی به پاک و خاوێنی ددانه‌کانی ب��دات و ئامێره‌که‌ش بپارێزێت و پ��اب �ه‌ن��دب��ێ��ت ب��ه ک��ات �ه‌ک��ان��ی س���ه‌ردان���ک���ردن و رێنماییه‌کانی پزیشک ،ئه‌گه‌ر په‌یڕه‌وی ئه‌م رێنماییانه نه‌کرێت بێگومان زیانه‌کانی زۆرتر ده‌بێت له سوده‌کانی. ئاماده‌کردنى /سازان تۆفیق
کراوه
ساڵی دووهم ژماره 61 2010/11/8 ممهه‌ممه دووش 2711/3/30 - 2011/6/20 دووشه
14 دیدار
سه‌رکۆ گه‌رمیانی ماوه‌یه‌ک به‌ر ل ه ئێستا بۆ جاری دووهم بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان رایگه‌یاند خۆى رێکده‌خاته‌و ه و خۆى ئاماده‌تر ده‌ک���ات ب��ۆ ک��ارى رێکخراوه‌یى، بۆ ئه‌م مه‌به‌ست ه (س �ه‌اڵح ڕه‌شید) ڕاسپێردرا بۆ ڕێکخستنه‌وه‌ى گۆڕان ئه‌مه‌ش له‌کاتێکدای ه ک ه باس ل ه بوونى ملمالنێ ل ه نێوان نه‌وه‌ى نوێ و کۆنی نێو ئهو بزوتنه‌وه‌ی ه ده‌کرێ ل ه ئێستادا ،خالید وه‌لید ناسراو ب ه (خالید کوڵه‌جۆیى) هه‌ڵسوڕواى دیارى گۆڕان له‌گه‌رمیان له‌م دیداره‌ی (چه‌تر)دا جگه‌له‌وه‌ی رایده‌گه‌یه‌نێت مه‌ترسی زۆر هه‌ی ه جیاوازی گۆڕان و حزب ه ته‌قلیدییه‌کان نه‌مێنێت، هاوکات به‌مجۆره‌ش ئهو ملمالنێی ه و ره‌خنه‌کانی ل � ه گ���ۆڕان روون دهکاتهوه.
چ�هت��ر /پێتوایه گ���ۆڕان به‌وشێوه‌ی‌ه خۆى ڕێکده‌خات جیاوازبێت له حزبه ته‌قلیدیه‌کان؟ عه‌قڵ و ئاڕاسته‌یه‌ک ههیه له ههرهمىگۆڕانهوه هه‌وڵده‌دات جیاوازى هه‌بێت ،به‌اڵم ب�هه��ۆى ش��ۆڕن�هب��ون�ه‌وه‌ى ئ �هو عه‌قڵیه‌ت و دونیابینی‌ه و دروست نه‌بوونى ده‌سته‌جمعى له‌خواره‌و‌ه بۆ دانانى ئه‌نجومه‌نه‌کان مه‌ترسی زۆر ههیه جیاوازیه‌ک‌ه نه‌مێنێت. چه‌تر /به‌ڵگه‌ت چییه؟ ئایا هیچ کێشه‌یه‌ک ڕوی��داوه له کاتى ڕێکخستنه‌وه‌ى گۆڕاندا به‌تایبه‌ت له گه‌رمیاندا؟ ئه‌گه‌ر دیراسه‌یه‌ک بکه‌ین بۆ شێوازىدانانى ئه‌نجومه‌نى قه‌زاکان له‌گه‌رمیاندا، ده‌بینین که‌سێک ڕاده‌سپێردرێت بۆ دانانى ئه‌نجومه‌نه‌ک‌ه واتا به‌شێوه‌ى ستونى ،دواتر ئه‌ویش الى خۆیه‌و‌ه کۆمه‌ڵێک ناو ڕیز ده‌کات به‌بێ ڕه‌چاوکردنى تایبه‌تمه‌ندیه‌کانیان و
خالید کوڵه‌جۆیى ،هه‌ڵسوڕواى دیارى گۆڕان له‌گه‌رمیان:
باڵى ڕیفۆرمی کۆنی ناو یه‌کێتی ده‌یانه‌وێ هه‌یمه‌نه‌ى جارانیان بسپه‌پێنن به‌سه‌ر گۆڕاندا
توانا و رابردویان ،به‌ڵکو ته‌نها راده‌ى وه‌الئى ئهو کهسانه بۆ که‌سى راسپێردراو حیساب ده‌کات ،به‌بێ گه‌ڕانه‌و‌ه بۆ هاوگونجاندنێک له‌گه‌ڵ بهرنامه راگه‌یه‌نراوه‌کانى گۆڕان و که‌سایه‌تى ئه‌وانه‌ى که به‌و شێوه‌ی‌ه ئاماده ده‌کرێت. چه‌تر /بۆچى به‌وشێوه‌ی‌ه راسپاردن ههیه و ستوونیه؟ ئایا ئه‌م حاڵه‌ت‌ه نه‌که‌وتۆت‌ه به‌رده‌م ڕه‌خ��ن �هى گه‌نجانى گ��ۆڕان��خ��واز و خ��اوه‌ن تواناکانه‌وه؟ جۆرێک له دیموکراسیه‌تى په‌تى هه‌ی هلهبهرنامهى گ��ۆڕان��دا ،کۆمه‌ڵێک ره‌مز ه��اوب�هش��ن ل�ه رێکخستنیدا ،هه‌ندێکیان به‌هۆى که‌ڵه‌که‌بوونى که‌ڵچه‌رى ناوه‌ندێتى و شمولى و نه‌بون و قبوڵنه‌کردنى رهخنهوه له ڕابردوى کارکردنیاندا ،واتا موعاناتیان ههبووه لهوبارهیهوه ،بۆیه ئێستا ده‌یانه‌وێ ب�ه‌وش��ێ��وازان�ه گ���ۆڕان رێکبخه‌ن ،ئه‌مه‌ش ب��ووه‌ت��ه پ��ه‌رچ��ه‌ک��ردار و ب���هو ه��ۆی�هش�هوه ن �هی��ان��ت��وان��ی��وه ده‌س���ت���ب���ه‌ردارى ئ���هو شێوه ملمالنێیه‌بن که خۆیانى گیرۆده‌کردو‌ه و حزبه‌که‌شیان توشى قه‌یران بووه له‌پێشودا، بۆ نمونه کاتێک رهخنه له به‌رپرسێکى ئه‌نجومه‌نێکى ق �ه‌زای �ه‌ک ده‌گ��ی��رێ��ت ل ه گه‌رمیاندا له‌الیه‌ن هه‌ندێ گه‌نجه‌وه ،ئه‌ویش ده‌ڵ��ێ��ت (ئ�هم�ه چییه وات���ان ل�ه به‌رپرسی ئه‌نجومه‌ن کردوه دوکاندارێکیش به‌یانى بێت داواى به‌رپرسیارێتى ئه‌نجومه‌ن بکات) ئه‌م ه ده‌ریده‌خات زۆربه‌ى ئه‌وانه‌ى له‌ناو یه‌کێتیه‌و‌ه ه��ات��وون ب��اوه‌ڕی��ان ب �هو دیموکراتیه‌نی‌ه و ح���ه‌زده‌ک���ه‌ن ش �ه‌رع��ی �هت ل��ه‌ڕاب��ردوی��ان��هوه وه‌ربگرن و به گه‌نجان و خه‌ڵکى سه‌ربه‌خۆ بیفرۆشنه‌وه ،بۆیه به‌ڵى زۆرج��ار کێشه و رهخنه دروستبوو‌ه و گه‌نجان به مه‌ترسیان زانییو‌ه ئه‌م ته‌قلیدیه‌ت‌ه دوباره‌بکرێته‌و‌ه ل ه گۆڕاندا. چه‌تر /ڕه‌نگ‌ه ئه‌وان بڵێن که‌ى ڕه‌وای‌ه ئێم ه بێبه‌ش بکرێین ،چونکه ده‌ستبه‌ردارى هه‌موو شتێک بووین له‌ناو حزبه‌که‌ى خۆمان بۆ
گۆڕان؟ ئێستا چۆن ده‌بێت نه‌بین‌ه به‌رپرس؟ به‌رنامه‌ى گۆڕان وهک باسمان لێوهکردشێوازێکى حه‌قیقى تیادای‌ه بۆدیموکراسى، ئهمه ئ�هو خاڵه‌ی‌ه که ل �هب �ه‌رژه‌وه‌ن��دى زۆر ک���ه‌س دهدات ،سیسته‌میش ه�ه‌رچ�ه‌ن��ده ک����راوه و دی��م��وک��رات و ئ���ازادی���ه گشتى و تایبه‌تیه‌کانى ت��ی��اداب��ێ��ت ،ل�ه‌ڕێ��گ�هى (ئه‌شخاسه‌وه) داده‌به‌زێنرێت بۆ ئه‌ندامانى حزب ،ئه‌گه‌ر هه‌ر کۆسپ و ته‌گه‌ره‌یه‌ک بێته رێگاى هه‌ڕه‌شه‌ى بۆ دروس��ت ده‌بێت، ئهمه حه‌قیقه‌تی کێشه‌کانه ،ئ�هو ک��ادر‌ه ک��ۆن��ان�هش ئ �ه‌گ �هر ب��ۆ ب��ی��روب��اوه‌ڕ بیکه‌ن به‌شێک له به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانیان له‌ده‌ستده‌ده‌ن. چه‌تر /هه‌ندێ راگه‌یاندن باس له‌کشانه‌وه‌ى گه‌نجان و رۆشنبیران ده‌که‌ن له بزوتنه‌وه‌که‌دا، ئایا ئه‌م شێوازى رێکخستنه هۆکارێکه؟ ئ��ه‌وان رهخنه و گله‌یه‌کانیان گه‌یاندۆت ه سه‌رۆکى بزوتنهوهکه و بێ ئومێدبوبێتن؟. ه���ه‌ن���دێ راگ���هی���ان���دن ئ���هو ح��اڵ �هت��ان � ه‌گ����ه‌وره‌ده‌ک����ه‌ن ،گ�ه‌ن��ج��ان و رۆشنبیرانى س �ه‌رب �ه‌خ��ۆ ه �ه‌رگ��ی��ز پ��اش �ه‌ک��ش �ه ن��اک �ه‌ن ل��ه ه���ه‌وڵ���دان ب��ۆ گ���ۆڕان���ک���ارى ،به‌ڵکو گۆڕانێکیان دهوێ جێگه‌ى خواستی ئه‌وان بێت و به‌هێزتربێت له‌مشێواز‌ه رێکخستنه، ئه‌م ئه‌نجومه‌نانه‌ش که ده‌یانه‌وێ دابنرێن له‌گه‌رمیاندا هۆکارێکن بۆ له‌قه‌باره‌دانى ره‌وت��ى گۆڕانخوازى ،بۆیه ناچار دهرهوهى ئهو ڕێکخستن‌ه هه‌ڵده‌بژێرن .تاڕاده‌یه‌ک گه‌نجانیش ن�هی��ان��ت��وان��ی��وه ن�����اوه‌ڕۆک و حه‌قیقه‌تى په‌یامه‌که‌یان بگه‌یه‌نن‌ه سه‌رۆکى بزوتنهوهکه ،ئ�ه‌وه‌ی ئه‌نجامیانداو‌ه هه‌وڵى تایبه‌تى و هه‌ندێ بابه‌تى رۆژنامه‌وانى بووه، هێشتا نه‌گه‌یشتۆت‌ه ئه‌وه‌ى توڕه‌یان بکات و بێنه‌و‌ه مه‌یدان ،بۆیه پێمباش‌ه دروستکردنى گروپى فشار و په‌یامه‌کانیان بگه‌یه‌نن. چ�هت��ر /ب��اس ل�ه باڵى ریفۆرمی کۆنی ن��او یه‌کێتی ده‌ک��رێ��ت که هه‌ناسه‌یان ل ه گۆڕان بڕیبێت ،ئایا شتێک ماوه به ناوی ریفۆرمه‌و‌ه له‌ناو گۆڕاندا؟
* زۆرجار کێشه و ڕه‌خن ه دروست بووه و گه‌نجان به مه‌ترسیان زانییو‌ه ئه‌م ته‌قلیدیه‌ت ه دوبار‌ه بکرێتهوه له گۆڕاندا * باڵی ریفۆرم ده‌یانه‌وێ هه‌یمه‌نه‌که‌ى جارانیان بسپه‌پێنن به‌سه‌ر گۆڕاندا به‌تایبه‌ت له‌گه‌رمیاندا نکۆڵى ل���هوه ناکرێت ئ���ه‌وان بهشێکىگرنگى ب��زوێ��ن �هرى گ���ۆڕان ب���وون ،ب �ه‌اڵم بهداخهوه ده‌بینین ده‌یانه‌وێ هه‌یمه‌نه‌که‌ى جارانیان بسه‌پێنن به‌سه‌ر گۆڕاندا به‌تایبه‌ت له‌گه‌رمیاندا ،ههرچهنده بنکه‌ى جه‌ماوه‌رییان له ئاستێکى گرنگدا نیه ،به‌اڵم ژماره‌یه‌کیان ده‌یانه‌وێ گۆڕان وهک سه‌رچاوه‌ى ژیان و به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانیان بسوڕێنن. چه‌تر /پێتوایه ملمالنێى نێوان نه‌وه‌کان ل ه گۆڕاندا کۆتایى دێت؟ نه‌خێر هه‌رگیز کۆتایى نایه‌ت ،چونک هگۆڕان شێوازێکى نوێی سیاسیه ،ئه‌وانه‌ى ده‌یانه‌وێ ئهو ملمالنیی‌ه بوه‌ستێنن یان هه‌مان په‌رچه‌کرداریان هه‌بێت وهک حزبه‌کانى
ده‌س����ه‌اڵت ،ئ �ه‌وان �ه چ��اره‌ن��وس��ی��ان ن��ادی��ارو الواز‌ه له‌به‌رامبه‌ر ئیراده‌ى گه‌نج و خه‌ڵکى گۆڕانخوازدا. چه‌تر /سه‌رۆکى بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان به ئێوه‌ى وت باڵى چه‌په‌کانى گ��ۆڕان له‌گه‌رمیان، ئهمه چۆن بوو؟ به‌ڵى ئه‌وه‌ى به‌براده‌رانمانى ووتو‌ه ڕه‌نگ ه‌خ��ۆى ب��اش بزانێت ب��ۆ وای وت���وه ،ب�ه‌اڵم پێمانوایه بیرۆکه‌ى چ �ه‌پ له سه‌رده‌مى ئێستا و به دونیابینیه‌کى سه‌رده‌میانه‌و‌ه سه‌ریهه‌ڵداو‌ه و ئێمه ده‌توانین سودى لێببینین بۆ به‌هێزکردنى ره‌وت�ه‌ک��ان��ى گۆڕانکارى له‌کۆمه‌ڵگه‌ى ک��وردی��دا .ج��ا ح��ه‌زم کرد ئه‌وه‌ش بڵێم مه‌به‌ستمان له‌ملمالنێى نه‌وه‌کان
خالید وه‌لید محهمهدلهدایکبووى ()1970ی گوندیکوڵهجۆیه س�������اڵ�������ى( )1993پ �هی��م��ان��گ��اىتهکنهلۆژیاى به‌غدادى ته‌واوکردوه. ل �ه دوای درووس��ت��ب��وون��ی لیستىگۆڕانهوه هه‌ڵسوڕاوێکى دیار‌ه له‌ناو گۆڕاندا. ته‌مه‌ن نیه ،به‌ڵکو مه‌به‌ستمان له عه‌قڵى کۆن و نوێی‌ه به‌بێ جیاوازى ته‌مه‌ن ،چونک ه نه‌وه‌یه‌ک ههیه کۆنه و عه‌قڵى ب �ه‌رده‌وام له‌نوێیبوه‌نه‌وه‌دای‌ه و به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه.
دیسان فراکسیۆنه ئیسالمییه‌کان ،دژی به‌یاسایی‌کردنی سرودی (ئه‌ی رهقیب)ن ئاماده‌کار
فه‌ره‌یدون بێوار رۆژی ( )6/13پ��ه‌رل��هم��ان��ی کوردستان خوێندنه‌وه‌ی یه‌که‌می بۆ پ��رۆژه یاسای «ب �ه یاسایی کردنی س��رودی نیشتمانی ئه‌ی رهقیب» کرد ،هه‌ر سێ فراکسیۆنی ئیسالمیش به پ��اس��اوی هه‌ڵه‌ی مێژوویی و وش��هی کوفر ،دژی به‌یاسایی کردنی ئهو سروده‌ن و به سرودی نیشتمانی نازانن .به‌اڵم زمانناسان و مێژووناسان بۆچوون و لێکدانه‌وه‌ی الیهنه ئیسالمییه‌کان ره‌تده‌که‌نه‌وه.
دک���ت���ۆر ئ �ه‌ح��م �هد وه‌رت������ی ،س �ه‌رۆک��ی فراکسیۆنی ب��زوت��ن �ه‌وه‌ی ئیسالمی له پ �ه‌رل �هم��ان��ی ک��وردس��ت��ان ،ب��ۆ (چ �هت��ر) وتی «ئێمه چه‌ند تێبینییه‌کمان له‌سه‌ر سرودهکه ههیه ،یه‌که‌م له‌رووی مێژوییه‌وه ئهو س��روده بۆ قۆناغی شۆڕشگێڕی و به‌ره‌نگاربوونه‌وه دان���راوه ،ده‌ک��رێ ئێستا که‌مێک ده‌س��ت��ک��اری ب��ک��رێ��ت ،له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌م سروده ته‌نیا بۆ کورد وتراوه، بۆیه ئهو س��روده‌ی که ده‌بێت ه نیشتمانی ده‌ب���ێ ب��ۆ ک��وردس��ت��ان ب��ێ ب �ه ت���ه‌واوی پێکهاته و ئاینزاکانییه‌وه نه‌ک ته‌نیا بۆ ک��ورد ،هه‌روه‌ها ده‌بێ بزانین ئایا کورد نه‌وه‌ی که‌یخه‌سره‌و یان نا؟ ئهمه پێویستی ب �ه لێکۆڵینه‌وه‌ی زی��ات��ر ه �هی �ه .دووهم له‌رووی ئایینییه‌وه تێبینیمان له‌سه‌ر دێڕی (ئایینمانه دینمان هه‌ر نیشتمان) ههیه، ئهمه مانای کوفره و جایز نییه ،ههرچهنده ئه‌گه‌ر شاعیر مه‌به‌ستی ئه‌وه‌ش نه‌بوبێ به‌اڵم ئێستا رواڵه‌ته‌که‌ی واده‌خوێنرێته‌وه،
ب��ۆی�ه پێویسته گ��ۆڕان��ک��اری ل �ه چه‌ند وش�هی�ه‌ک��دا بکرێت و الی�ه‌ن�ه دینییه‌که ره‌چاو بکرێت». راشیگه‌یاند ئه‌گه‌ر تێبینییه‌کانیان له‌به‌ر چ��او نه‌گیرێت س��روده‌ک �ه رهت��ده‌ک �ه‌ن �هوه «ئ �ه‌گ �هر س��روده‌ک �ه گ��ۆڕان��ک��اری تێدا نه‌کرێت ده‌نگی پێناده‌ین». هه‌روه‌ها بیالل سلێمان ،له‌سه‌ر فراکسیۆنی کۆمه‌ڵی ئیسالمی ،ره‌تیده‌کاته‌وه سرودی (ئ����هی ره‌ق���ی���ب) س�����رودی نیشتمانی ک��وردس��ت��ان ب��ێ��ت .ئ���هو ده‌ڵ��ێ��ت «ئێمه پێمانوانییه سرودی (ئه‌ی رهقیب) سرودی نیشتمانی بێت ،تائێستا به‌فه‌رمی نه‌بوه‌ته سرودی نیشتمانی ،ته‌نیا وه‌کو عورفێک بوهته سرود». ئ����هو ه���ۆک���اره‌ک���ان���ی دژای �هت��ی��ک��ردن��ی ف��راک��س��ی��ۆن��ی ک��ۆم��هڵ ،ب �ه‌رام��ب �هر به س���روده‌ک���ه روون ده‌ک����ات����هوه و ده‌ڵ��ێ��ت «س��رودی ئه‌ی رهقیب چه‌ند وشه‌یه‌کی کوفری تێدایه ،به تایبه‌تی نیوه به‌یتی (ئایینمانه ،دی��ن��م��ان ،ه �هر نیشتمان)، ده‌بێ ئهو وشانه الببرێن ،کاتێک دهبێته سرودی نیشتمانی نابێ بێڕێزی به‌رامبه‌ر به ئایین و نه‌ته‌وه‌ی تێدا بێ». ه���ه‌روه‌ه���ا ده‌ڵ��ێ��ت «ه���هڵ���هی م��ێ��ژووی��ی تێدایه که ده‌ڵێت (ئێمه ن�ه‌وه‌ی میدیا و که‌یخه‌سره‌وین». راشکاوانه رایگه‌یاند «ئێمه ده‌ن��گ به س��رودی ئه‌ی رهقیب ناده‌ین ،ده‌لیلیشی بۆ دێنینه‌وه که ئهوه سرودی نیشتمانی نییه». به‌اڵم جه‌لیل عه‌باسی ،نووسه‌ر و شاره‌زا له مێژوو ،بۆچوونه‌کانی په‌رله‌مانتاره‌که‌ی کۆمه‌ڵی ئیسالمی ره‌تده‌کاته‌وه و جه‌خت دهکاتهوه که هیچ هه‌ڵه‌یه‌کی مێژوویی تێدا نییه .ئهو وتی «ئهوه ته‌نیا پاساوێکه
بۆ مراندنی گڕوتینی ئهو س��روده ،ئهو سروده نه‌ک هه‌ر هه‌ڵه‌ی مێژویی تێدانییه، به‌ڵکو هیچ ناکۆکی و ناته‌باییه‌کی
راب������ردووی خ���ۆم���ان ،وام����ان ل��ێ��ده‌ک��ات بگه‌ڕێین ب�ه‌دوای شوناسه ون بووه‌که‌ی خۆماندا ،بۆ ئه‌وه‌ی بیدۆزینه‌وه».
فراکسیۆنی بزوتنه‌وه‌ی ئیسالمی :ئه‌گه‌ر سرودهکه گۆڕانکاری تێدا نه‌کرێت، ده‌نگی پێناده‌ین فراکسیۆنی کۆم هڵ :ئه‌ی رهقیب ،کوفری تێدایه و سرودی نیشتمانی نییه، ئێمه ده‌نگی پێناده‌ین له‌گه‌ڵ میژووی کورددا نییه .شاعیر له‌و دێڕه‌دا ده‌یه‌وێ بیرومێشکی نه‌ته‌وه‌که‌ی بگێڕێته‌وه بۆ س �ه‌ره‌ت��ای م��ێ��ژوو ،ئهمه به‌بیرهێنانه‌وه‌یه‌که که‌ده‌مانخاته‌وه بیری
ئ �هو م��ێ��ژوون��اس�ه روون���ی ده‌ک��ات��هوه ک ه (م��ی��دی��ا و ک��هی��خ��ه‌س��رهو) ک���وردب���وون «به‌پێچه‌وانه‌وه‌ی وته‌ی ئیسالمییه‌کان، ک �هی��خ �ه‌س��رهو پ��اش��ای م���اده‌ک���ان ب���ووه،
ک���ه ده‌ڵ��ێ��ی��ن ئ���ێ���ران ،م �هب �ه‌س��ت��م��ان ئ �هو جوگرافییه ب�هر ته‌سکه‌ی ئێستا نییه، به‌ڵکو مه‌به‌ستمان ئێرانی گه‌وره‌یه ،که به‌ئیمپراتۆرییه‌تی م��اد ن��اس��راوه ،واڵتی کوردان بووه و له‌رێگه‌ی کوردانه‌وه بهڕێوه براوه». ه����هر س����هب����اره‌ت ب����هم ب���اب���هت���ه ،ح �هم �ه س�ه‌ع��ی��د ع �ه‌ل��ی ،ل �ه‌س �هر فراکسیۆنی یه‌کگرتووی ئیسالمی ،بهمجۆره رای فراکسیۆنه‌که‌یانی خسته‌روو «ئه‌م سروده کۆنه ،هی سه‌رده‌می شۆڕش و شاخه ،که ئه‌وکات له‌رووی نیشتمانی و نه‌ته‌وه‌ییه‌وه سه‌رده‌می رووبه‌رووبونه‌وه و شۆڕش بووه، به‌اڵم ئێستا سه‌رده‌می بونیادنانی ده‌وڵه‌ت و دیموکراسییه‌ت و ئازادییه .واڵتانی دنیاش کاتێک ده‌چنه قۆناغێکی نوێی سیسته‌می سیاسی و ژیانێکی نوێوه، دروشم و لۆگۆ و سروده‌کانیان ده‌گۆڕن، ئهو سروده هی حه‌فتا ساڵ له‌مه‌و پێشه، ئێمه ته‌نیا له‌و رووه‌وه تێبینینمان ههیه که له‌گه‌ڵ ئه‌مڕۆکه‌دا ناگونجێ». ئ �هو ره‌تیشی ده‌ک��ات �هوه ک�ه ئ �هو س��روده وش��هی ک��وف��ری تێدابێت «ک �ه شاعیر دهڵێ (ئایینمانه ،دینمان ،هه‌ر نیشتمان)، ئهوه به‌مانای کوفر نییه ،چونکه هیچ شتێک نابێته به‌دیلی دی��ن و ئیسالم، ت���ه‌ن���ان���هت ش��اع��ی��ره‌ک �ه خ����ۆی م����ه‌ال و رۆشنفکر ب��ووه ،بۆیه پێموانییه کوفری ت��ێ��داب��ێ ،ب�هڵ��ک��و م�هب�ه‌س��ت��ی ئینتما و پیرۆزی نیشتمانی و نه‌ته‌وایه‌تییه». نه‌ریمان خۆشناو ،مامۆستای زمانی ک�����وردی ل���ه زان���ک���ۆی س���ه‌اڵح���ه‌دی���ن، رهت��ی��ده‌ک��ات �هوه ک �ه ش��ی��ع��ره‌ک�ه ک��وف��ری ت��ێ��داب��ێ��ت ،وهک ئ���هو ده‌ڵ��ێ��ت «شاعیر ئ���ه‌وه‌ی مه‌به‌ستێتی نایڵێت ،به‌ڵکو به مه‌جاز (خوازه) رسته‌کان و مه‌به‌سته‌کان
ده‌رده‌ب��ڕێ��ت .کاتێک که‌سێک ده‌ڵێت: ئیمانم ل�ه دۆڵ��م�ه چ���ووه ،وات �ه رق��ی له دۆڵمه‌یه ،نه‌ک به‌بینینی دۆڵمه کافر بێت ،کهواته ئهو نیوه به‌یته کوفر نییه، ب �ه‌اڵم دی���اره ئیسالمییه‌کان رواڵه‌تیانه ل���ه ش��ی��ع��ره‌ک �ه ده‌ڕوان�������ن و س �ه‌رن��ج��ی ن��اوه‌رۆک �ه‌ک �هی ن����اده‌ن» .ئ �ه‌وه‌ش��ی وت «له‌هه‌موو زمانه‌کاندا ره‌وانبێژی و خوازه ههیه ،به‌تایبه‌تی له شیعری کالسیکیدا زیاتر س��وودی لێوه‌رگیراوه ،هه‌ر چهنده له‌شیعری نوێشدا خ��وازه بایه‌خی خۆی ههیه». به‌پێی ئهو پ��رۆژه یاسایه‌ی که لیستی ک��وردس��ت��ان��ی پێشکه‌شی پ�ه‌رل�هم��ان��ی ک��وردس��ت��ان��ی ک����ردووه و خ��وێ��ن��دن�ه‌وه‌ی یه‌که‌می ب��ۆ ک��را ،ل�ه‌گ�هڵ پ��رۆژه‌ک �هدا شیعری سرودی ئه‌ی رهقیب و نۆته‌که‌ی هاوپێچ ک��راوه .له خاڵێکدا ئاماژه بهوه کراوه که پێوسته رێز له سرودی نیشتمانی ئه‌ی رهقیب بگیرێت و له کاتی وتنی سرودهکه له‌به‌ری هه‌ڵستنه‌وه .هه‌روه‌ها تێیدا ه��ات��ووه ،ه �هر که‌سێک بێڕێزی پێبکات و له‌به‌ری هه‌ڵنه‌ستێته‌وه پێویسته سزا بدرێت. له خولی دووه‌می په‌رله‌مانی کوردستان، پرۆژه‌یه‌کی هاوشێوه پێشکه‌شی په‌رله‌مان کرا ،به‌اڵم به‌هۆی دژایه‌تیکردنی الیهنه ئیسالمییه‌کانه‌وه پرۆژه‌که ره‌تکرایه‌وه، ئ�هم��ج��اره‌ش چ���اوه‌ڕێ ده‌ک���رێ ل�ه الی�ه‌ن ئیسالمییه‌کانه‌وه دژایه‌تی سرودی ئه‌ی رهقیب بکرێت. سرودی (ئه‌ی رهقیب) له‌ساڵی ()1934 دڵ��داری شاعیر نووسیویه‌تی ،شه‌هید شێخ حوسێن به‌رزنجی ئاوازی بۆ داناوه، له‌الیه‌ن (حزبی هیوا)وه له‌ساڵی ()1943 له شاری که‌رکوک وتراوه‌ته‌وه.
هه‌ڵبژاردنه‌کانی تورکیا؛ شکستی زیاده‌ڕه‌وی ،سه‌رکه‌وتنی دیموکراسی ن :حه‌بیب حسێن فه‌رد
و :ئازاد سۆران پارتی داد و گه‌شه‌پێدانی تورکیا به سه‌رۆکایه‌تی ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان ،سه‌رۆک وه‌زیر، له هه‌ڵبژاردنه‌کانی په‌رله‌مانی رۆژی ()12ی جۆزه‌ردان ،بۆ سێیه‌مین جار به رێژه‌ی ()%49/9 کۆی ده‌نگه‌کان ،سه‌رکه‌وت. ئهوه له کاتێکدایه ئه‌گه‌ر تورکیا ئه‌ندامی یه‌کێتی ئه‌وروپا بوایه، ئه‌وا له بواری ئابوورییه‌وه له‌ناو ( )27واڵتی ئه‌ندامی ئه‌م یه‌کێتییه‌دا پله‌ی شه‌شه‌می به‌ده‌ست ده‌هێنا.
ئ���هم ن��ی��گ �ه‌ران��ی �ه ک���ه پ���ارت���ی داد و گه‌شه‌پێدان بتوانێ له‌گه‌ڵ به‌کارهێنانی یاسا و زۆرداری حکومه‌ت ،ئاستی ژیار و مه‌ده‌نییه‌ت له کۆمه‌ڵگا و سیاسه‌تی ت���ورک���ی���ادا ب��خ��ات �ه زۆر داب �ه‌زێ��ن��ێ��ت، ئ �ه‌وه‌ن��ده‌ش جێگای مه‌ترسی ن�هب��ووه. هه‌ر چهنده هه‌وڵه‌کانی ئ�ه‌ردۆغ��ان له پێناو ئه‌ندامبوونی تورکیا له یه‌کێتی ئه‌وروپا ،بێ ئاکام ماوه ،به‌اڵم تورکیا بانگه‌شه‌ی رۆڵی ده‌سه‌اڵتداری ناوچه‌یی به پانتایی میسر تا بۆسنی ده‌ک��ات. شکستێکی به‌سوود بۆ دیموکراسی تورکیا پ��ارت��ه‌ک��هی ئ���ه‌ردۆغ���ان ل��ه ب �ه‌ده‌س��ت ه��ێ��ن��ای زۆری���ن���هی ده‌ن��گ �ه‌ک��ان��دا س�هر ن��ه‌ک��ه‌وت .ک�ه‌چ��ی ه�هڵ��ب��ژاردن�ه‌ک��ان��ی رۆژی یه‌کشه‌ممه ئامانجی ئه‌ردۆغان واته به‌ده‌ستهێنانی دوو یان سێ به‌النی ک��هم س��ێ ل �ه پێنجی کورسیه‌کانی پ���ه‌رل���هم���ان���ی ،رووب��������ه‌ڕووی شکست ک���ردووه .به‌تایبه‌ت نه‌بوونی دروش��م و گفتوگۆی دیموکراتیانه ،پهنابردنه ب �هر هێنده دروش��م��ی نه‌ته‌وه‌په‌رستانه، هه‌ڵخڕاندنی دژای �هت��ی ک��ورده‌ک��ان و هه‌روه‌ها هه‌ڵزڕاندنی به‌دگومانی هێنده ل �ه ب�هش�ه‌ک��ان��ی گۆمه‌ڵگا ل �ه په‌نای ئ�ه‌ردۆغ��ان��ی گ��وای�ه ل�ه راده‌ب����ه‌رده‌ر به
هێز و ده‌سه‌اڵتخواز ،له هۆکاره‌کانی شکستهێنانیدا کاریگه‌ر ب��وون .پارتی داد و گه‌شه‌پێدان ئه‌گه‌ر دوو له سێی ده‌ن��گ �ه‌ک��ان��ی ب �ه‌ده‌س��ت بهێنایا ،ئ �ه‌وا ده‌ی��ت��وان��ی ب��ێ پێویستی ب �ه ده‌ن��گ��ی پ��ارت��ه‌ک��ان��ی دی��ک��ه ی���اخ���ود ده‌ن��گ��ی خ �هڵ��ک ،ب �ه ت�ه‌ن��ی��ا ی��اس��ای ب��ن�ه‌ڕه‌ت��ی ب��گ��ۆڕێ��ت .ئ �ه‌گ �ه‌رچ��ی ئ���ه‌ردۆغ���ان تا ئێستا که‌متر سه‌باره‌ت به چۆنێتی و ن��اوه‌ڕۆک��ی ئ�هو گۆڕانکارییه قسه‌ی ن �ه‌ک��ردووه ب �ه‌اڵم ه�هر نیشانه‌کان باس ل �ه ه �ه‌وڵ��دان ل �ه پێناو ئ��ام��اده‌ک��ردن و په‌سه‌ندکردنی ده‌ستورێک ده‌ک�ه‌ن که ده‌ره‌ت��ان و ئ��ازادی دهوڵ �هت و په‌رله‌مان ک�هم بکاتهوه و له جیاتی ،ده‌س �ه‌اڵت و ده‌ره‌تانی س �ه‌رۆک کۆماری به‌هێز بکات. ل���ه ن����او الی��ی��ک��ه دی���م���وک���رات���ه‌ک���ان، ع����ه‌ل����هوی����ی����ه‌ک����ان ،ک������ورده‌ک������ان و که‌مینه‌کانی تردا نیگه‌رانییه‌کی وه‌ها هاتبووه ئاراوه که پێده‌چێت ئه‌ردۆغان خ���اوه‌ن ک��اری��زم��ا ک �ه ه�هڵ��س��وک�ه‌وت و تێڕوانینه‌کانی «دوور له تاکه‌ڕه‌وی و خۆبه‌زڵزانین نه‌بوو» ،دوای سه‌رۆک وه‌زی������ری ب���ه پ��ش��ت��ی��وان��ی ده‌س���ت���وری ب��ن �ه‌ڕه‌ت��ی ن���وێ ده‌رب������ازی کۆشکی س�������ه‌رۆک ک����ۆم����اری ب��ب��ێ��ت و ب�ه به‌الوه‌نانی په‌رله‌مان و بێ ئاوڕدانه‌وه له به‌رخۆدان و دژایه‌تییه‌کان ،ئامانجه‌کان و ئایدیاکانی خۆ به‌ره‌و پێشهوه ببات. ب �ه گشتی دژب����ه‌ران ه���اوڕا ب���وون که ئ �هو ده‌س��ت��وره بنه‌ڕه‌تییه‌ی ئ �ه‌ردۆغ��ان مه‌به‌ستیه‌تی ،نه ته‌نیا دیموکراسیه‌ت له تورکیا به‌هێز و ده‌وڵه‌مه‌ند ناکات، ب �هڵ��ک��و پ��ێ��ده‌چ��ێ��ت ب��ک �ه‌وێ��ت �ه خ��زم �هت ئ���ه‌ردۆغ���ان���هوه ب��ۆ ب �هه��ێ��زک��ردن��ی پله و پ���ای���هی ح��ک��وم �هت �ه‌ک �هی خ���ۆی و ده‌ش��ێ��ت که‌ڵکه‌ڵه‌ی ئامانجه ئیسالم گه‌راییه‌که‌ی پارتی داد و گه‌شه‌پێدان زیاتر بکات .ئهمه زیاتر له س �ه‌دای پ��ێ��ن��ج��ی ده‌ن���گ���ه‌ک���ان درای������ه الی �ه‌ن �ه دژبه‌ره‌کانی پارتی داد و گه‌شه‌پێدان و ته‌نانه‌ت ئاستی ده‌نگه‌کانی ئهو پارته بۆ خۆی ،نیشانه‌ی ئهوهیه که زۆرینه‌ی
خه‌ڵک له‌به‌ر هۆگری ئاینی ئهو پارت ه ده‌نگیان پێ نه‌داوه ،به‌ڵکو ته‌نیا له‌به‌ر ده‌ستکه‌وته ئابووری و سیاسییه‌کانی بووه. گۆڕانی ده‌ستوری بنه‌ڕه‌تی ویستی هه‌مووانه گۆڕانی ده‌ستوری بنه‌ڕه‌تی ،ئایدیایه‌که که تورکیا الیه‌نگری زۆره و ته‌نیا به پارتی داد و گه‌شه‌پێدانه و سنووردار نیه .ئ�هو ده‌س��ت��وره بنه‌ڕه‌تییه‌ی ئێستا له ساڵی ()1982دا و له سه‌رده‌می ح��ک��وم �هت��ی ه��ێ��زه س �ه‌رب��ازی��ی �ه‌ک��ان��دا نووسراوه ،بۆیه ناکرێت سوودوه‌رگرتن ل������هو ده‌س������ت������وره ،گ���ۆڕان���ک���اری���ی���ه دیموکراتیانه‌کان ره‌چاو و پته‌و بکرێت. دیموکراتیزه‌کردنی زۆرت���ری یاسای ه �هڵ��ب��ژاردن ،ده‌س��ت�هب�ه‌رک��ردن��ی مافی که‌مه‌نه‌ته‌وه‌کان ،سه‌ربه‌خۆیی زۆرتر بۆ به‌شی یاسادانان و سڕینه‌وه‌ی جیاوازی رهگ �ه‌زی هه‌موو چه‌ند ته‌وه‌رێکن که الیه‌نگرانی گۆڕینی ده‌ستوری بنه‌ڕه‌تی داوا ده‌ک����ه‌ن ل �ه ده‌س���ت���وری ن��وێ��دا به راشکاوی په‌سه‌ند بکرێن .گۆڕانکاری له‌م چه‌شنه کۆسپه‌کانی به‌رده‌م تورکیا بۆ بوونه ئه‌ندام له یه‌کێتی ئه‌وروپا تا ئاستێکی به‌رچاو ال ده‌بات. ب���ۆ ئ���ام���اده‌ک���ردن و پ �ه‌س �ه‌ن��دک��ردن��ی ده‌ستورێکی بنه‌ڕه‌تی ب��هو ت�ه‌وه‌ران�هی ئاماژه پێ کران ،کۆمه‌ڵگای تورکیا جگه له په‌سه‌ندی هه‌موو الیه‌نه‌کان و ب���هش���داری ه���هم���وو رام���ان���ه‌ک���ان و به‌رژه‌وه‌ندییه جیاوازه‌کان له گفتوگۆ و بڕیارده‌رکردندا رێگایه‌کی تری له ب�ه‌رده‌م��دا نیه .شکستی پارتی داد و گه‌شه‌پێدان له به‌ده‌ستهێنانی دوو له سێی کورسیه‌کانی په‌رله‌مان و پێشگرتن له تاکڕه‌وی ئهو پاره‌ته له ئاماده‌کردنی ده‌ستورێکی وه‌ها ،نیشانه‌ی پێگه‌یشتنی ف���ی���ک���ری س���ی���اس���ی ک���ۆم���هڵ���گ���ای تورکیایه .ب�ه تایبه‌ت شکستهێنانی ب �ه‌رچ��اوی پ��ارت��ی داد و گه‌شه‌پێدان ل �ه زۆرب����هی ن��اوچ �ه ک��وردی��ی �ه‌ک��ان و به‌هێزتربوونی پارتی کوردی «ئاشتی و ئازادی» له‌و ناوچانه‌دا که نامزه‌ده
سه‌ربه‌خۆکان توانیان به‌ندی له سه‌دا ده‌ی نادیموکراتیکی ه�هڵ��ب��ژاردن بۆ چ��وون�ه پ�ه‌رل�هم��ان تێپه‌ڕێنێ و ()36 نوێنه‌ر ـ ( )16کهس زیاتر له پێشترـ بنێرێته په‌رله‌مان ،په‌یامێکی به‌هێز بوو بۆ ئه‌ردۆغان و هاوڕاکانی .ناوه‌ڕۆکی ئ �هم په‌یامه الی ک��ورده‌ک��ان ئه‌مه‌یه ک �ه ئ���هو ش��ت��ان �هی ئ���ه‌ردۆغ���ان پێکی هێناوه و به ب��راورد له‌گه‌ڵ داخوازییه ره‌واکانی گه‌لی ئهو ناوچانه زۆر که‌م و بێ‌بایه‌خه و ه �ه‌روه‌ه��ا په‌ره‌سه‌ندنی دیموکراسی و مافی مه‌ده‌نی به گشتی هه‌موو داخوازییه‌کانی که‌مه‌نه‌ته‌وه‌کان جێبه‌جێ ناکات ،به‌ڵکو ته‌نیا زه‌مینه و که‌شێکی له‌بارتر بۆ هێنانه‌زمانی ئه‌م داواکاریانه دێنێته ئاراوه که ده‌بێ له ده‌ستوری بنه‌ڕه‌تی نوێدا راشکاوانه ره‌چاو بکرێن. ک��ورده‌ک��ان به تایبه‌ت جه‌خت له سه‌ر ئهوه ده‌که‌نه‌وه که به‌ربه‌ستی له سه‌دا ده‌ی ده‌س��ت��وری ب��ن�ه‌ڕه‌ت��ی ب��ۆ چوونه په‌رله‌مانه‌وه بسڕێته‌وه ،چۆنکه سوپا به‌م یاسایه ده‌یانویست ته‌گه‌ره دانێت له به‌رده‌م ئه‌وان بۆ چوونه په‌رله‌مان و هه‌ر چه‌شنه دیالۆگی یاسایی و ماف‌خوازانه س�هب��اره‌ت به که‌مه‌نه‌ته‌وه‌کان قه‌ده‌غه بکه‌ن. ئه‌نکارا بۆ به‌ئه‌ندام‌بوون له یه‌کێتی ئ����ه‌وروپ����ا ل���ه‌گ���هڵ زۆر ک���ۆس���پ و ته‌گه‌ره‌دا رووب �ه‌ڕوو بۆته‌وه .بۆ هه‌موو سه‌رکرده‌کانی تورکیا ئهو خاڵه روون بۆته‌وه که ئه‌گه‌ر بیانه‌وه‌ێ واڵته‌که‌یان ببێته نمونه‌یه‌ک بۆ واڵتانی دراوسێ و له بواری سیاسیدا پێگه‌یه‌کی به‌هێز و لێهاتووانه‌ی هه‌بێت ،ده‌ب��ێ کێشه ناوخۆییه‌کانی خۆی ،لهوانه جیاوازی که‌مه‌نه‌ته‌وه‌کان چ��اره‌س�هر بکات .به گ��ش��ت��ی پ��ێ��وان �ه دی��م��وک��رات��ی��ک�ه‌ک��ان��ی یه‌کێتی ئه‌وروپا تا ئاستێکی زۆر بۆته رێنوێنیه‌کی باش بۆ ریفۆرمی سیاسی و ئ��اب��ووری ل�ه تورکیا ل�ه س�ه‌رده‌م��ی ده‌سه‌اڵتی ئه‌ردۆغاندا .هێزی ره‌وای��ی ئه‌وروپا راسته‌وخۆ و ناڕاسته‌وخۆ له‌سه‌ر گ��ۆڕان��ک��اری��ی�ه‌ک��ان ل �هم چ�ه‌ن��د س��اڵ�هدا
کاریگه‌ر بووه. هه‌موو کێشه‌کان به ده‌ستوری بنه‌ڕه‌تیه‌وه سنووردار نین له ب��واری ئابوریدا له س �هدا ()75ی س�ه‌رم��ای�ه‌دان��ان��ی ده‌ره‌ک���ی ل �ه تورکیا به ده‌ستی یه‌کێتی ئ�ه‌وروپ��ا ده‌کرێت، ب���ه‌اڵم ئ �هم �ه م �ه‌رج��ی س �ه‌ره‌ک��ی نیه. ئێستا که سوپا و ناسیۆنالیسته‌کان زۆرت��ر له گۆڕه‌پانی سیاسی تورکیا دوور که‌وتوونه‌ته‌وه ،ده‌وڵه‌تی ئه‌ردۆغان ده‌رفه‌تی بۆ ره‌خساوه که به ناکۆکی له سنووره‌کانی قوبرس کۆتایی بێنێت و ببێته هاریکار بۆ ئه‌وه‌ی دوو به‌شی ق��وب��رس دی��س��ان �هوه ی���ه‌ک ب��گ��رن �هوه و هێزه‌کانی تورکیا باکووری ئهو واڵته به‌جێ بهێڵن .هه‌ڵبه‌ته ته‌نیا کێشه‌ی ئ���ه‌ردۆغ���ان ئ��ام��اده‌ک��ردن��ی ده‌س��ت��وری بنه‌ڕه‌تی ،ریفۆرمی سیاسی و مافی که‌مه‌نه‌ته‌وه‌کان نیه .چۆنکه سه‌ره‌ڕای گه‌شه‌ی ئ��اب��ووری تورکیا ،جیاوازی ه���ه‌ژاری و دهوڵ�هم�ه‌ن��دی نێوان به‌شی رۆژه�����ه‌اڵت و رۆژئ�����اوای ئ���هو واڵت �ه ه��ێ��ش��ت��ا زۆره .ک��ه‌چ��ی ئ���هو گ�هش�ه ئابوورییه هاوکاته له‌گه‌ڵ دابه‌زین که ئه‌گه‌ر کۆنترۆڵ نه‌کرێت ،ئه‌وا گهشه ئ��اب��ووری��ی�ه‌ک��ان رووب�����ه‌ڕووی مه‌ترسی دهکاتهوه. ب �ه گشتی ،ئ �هو کێشانه‌ی دهوڵ �هت��ی ئ���ه‌ردۆغ���ان رووب�����ه‌ڕووی ب��ۆت��هوه ،به‌و پێکهاته‌ی که ئێستا په‌رله‌مان هه‌یه‌تی، ده‌بێ له رێگای رێکه‌وتن و کۆبوونه‌وه و یه‌کگرتن له‌گه‌ڵ پارته‌کان و هێزه‌کانی تر چ��اره‌س �هر بکرێن .بۆیه شکست و س�ه‌رک�ه‌وت��ن��ی پ��ێ��ک��ڕای پ��ارت��ی داد و گه‌شه‌پێدان له هه‌ڵبژاردنه‌کانی رۆژی ( )12ج����ۆزه‌ردان وێ���ڕای په‌ره‌پێدانی ریفۆرمی کۆمه‌اڵیه‌تی و ئ��اب��ووری، خۆپه‌رستی پارتی داد و گه‌شه‌پێدانیش کۆنترۆل کرد و زه‌مینه‌یه‌کی له‌باری بۆ فره‌چه‌شنه‌یی و پلۆرالیزم هێنایه ئ��اراوه و سه‌رکه‌وتنێکی گ��ه‌وره‌ی بۆ پته‌وکردنی بونیاده‌کانی دیموکراسی له تورکیا ره‌چاو کرد.
سوریا پێویستی ب ه شۆڕشێک ه ل ه زهنیه‌تی گشتیدا رۆژنامه‌ی گاردیه‌ن
و :ئارام گه‌رمیانی عماد ره‌شید ل ه چاالکانی سیاسی سوریا ل ه هه‌ڵسه‌نگاندنێکیدا ک ه ل ه رۆژنامه‌ی گاردیه‌ن باڵو بۆته‌و ه ده‌ڵێت «ل ه سوریا ن ه ته‌نیا رژێم به‌ڵکو کلتووری رۆشنبیری حاکم ک ه ریکالم‌که‌ر و پاساوهێنه‌ری دیکتاتۆریی ه ده‌بێ بگۆڕدرێت». «وه‌رزی به‌هار ل ه سوریادا ئه‌مساڵ ب ه ده‌نگی فیشه‌ک ده‌ستی پێکرد و ده‌نگی تۆپ و تانک، شوێنی فاتێحاخوێندنی گرته‌و ه ل ه مه‌راسیمی به‌خاکسپاردنی جنازه‌کاندا .ئه‌م رووداو ه خوێناویان ه نیشان دهدات ک ه سه‌رده‌می لێک‌کردن و ئاشتی نیشتمانی به‌سه‌ر چوو ه و ئهو به‌هاره‌ی ک ه سااڵن ه ئه‌م واڵت ه چاوه‌ڕێیه‌تی ره‌نگ ه ل ه کۆتاییدا به‌دی بێت».
عیماد ره‌شید ده‌ڵێت «کێشه‌ی سوریا ته‌نیا حکومه‌تی دیکتاتۆری و سه‌رکوتکه‌ری حزبی به‌عس نیه ،کێشه‌ی تری ئه‌م واڵت ه وهک کۆمه‌ڵگاکانی عه‌ره‌ب ئه‌مه‌ی ه ک ه زۆرێک له رۆشنبیرانی عه‌ره‌ب و سوری یان له‌به‌ر باوه‌ڕیان و یان له ترسی زیندان و ئه‌شکه‌نج ه ل ه ت �ه‌واوی قۆناغی دوای داگیرکاری ،دیکتاتۆری و سه‌رکوتکاری حکومه‌ته‌کان تیۆریزه و توجی ه ده‌که‌نه‌وه. ئ���هم زه��ن��ی �هت و ش���ێ���وازی ب��ی��رک��ردن �هوه ب��ۆ ره‌وا نیشاندانی دی��ک��ت��ات��ۆری ،زۆر چه‌شنه هۆکار ده‌هێنێته‌وه .وهک نمونه: «به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی هه‌ڕه‌ش ه ده‌ره‌کیه‌کان له ریزبه‌ندی یه‌که‌می واڵتدایه« یاخود «خ�هڵ��ک��ی ئ��هم واڵت���ه ب��ۆ قبوڵ‌کردنی دیموکراسی ئ��ام��اده نین و که‌سێتی و گروپ ه دواکه‌وتووه‌کان ب ه شێوه‌یه‌کی خراپ ه�هر ج��ۆره وه‌رچه‌رخانێک دهق��ۆزن �هوه». بنه‌مای سه‌ره‌کی بیرکردنهوه و زهنیه‌تی
n
هه‌موو که‌سێک ته‌نانه‌ت مندااڵنیش سوریایه‌کی ئازادیان ده‌وێت /فۆتۆ :ئینته‌رنێت
رۆشنبیرانی ع��ه‌ره‌ب ئه‌مه‌یه« :ئه‌گه‌ر رژێ��م بڕوخێت ،قه‌یران هه‌موو شوێنێک ده‌گرێته‌وه». عیماد ره‌شید دواتر ده‌ستنیشان ده‌کات ک ه ره‌وت��ی رووداوه‌ک��ان��ی «به‌هاری عه‌ره‌ب» ب ه شێوه‌یه‌کی خۆرسک رێگاچاره‌سه‌ری ئ�هم کێشه‌یه‌ی دی��اری ک���ردووه .خه‌ڵک ده‌ستپێشخه‌ری ده‌ک��ات و رۆشنبیرانیش ئێستا په‌یڕه‌وی ئه‌وانن .ئه‌م هه‌لومه‌رج ه ته‌واوی رۆشنبیرانی عه‌ره‌بی رووبه‌ڕووی ئه‌م ئه‌رک ه کردۆته‌و‌ه که ب ه گریمانه‌کانی خۆیان له پاراستنی رژێمه قۆرغکاره‌کان پێداچوونه‌وه‌یه‌کی راستگۆیانه بکه‌ن. ش���ۆڕش دژی ق��ۆرغ��ک��اری ده‌ب���ێ دوو ئامانجی هه‌بێت؛ یه‌کێک گۆڕینی رژێم و دووه‌میش گۆڕینی زهنیه‌تی گشتیی ه ل ه جیهانی ع�ه‌ره‌ب��دا که بۆ ده‌ی��ان ساڵ ه قۆرغکاری و رژێم ه دیکتاتۆره‌کان توجی ه
و په‌سه‌ندیان ک��ردووه .بۆ رێگرتن له‌وه‌ی که شۆڕشگێڕانی ئه‌مڕۆ له ئاینده‌دا نه‌بن ه دیکتاتۆری نوێ ،ئه‌م ه ئه‌رکی ته‌واوی خه‌ڵک و به‌تایبه‌ت رۆشنبیرانی ره‌سه‌ن و پابهنده که ئه‌م زهنیه‌ته بگۆڕن. عیماد ره‌شید له درێژه‌ی هه‌ڵسه‌نگاندنه‌که‌یدا به بیر دێنێته‌و‌ه که حکومه‌تی سوریا تا ئێستا ت�ه‌واوی داواکارییه‌کان بۆ ریفورم ک�ه خه‌ڵک خستویان ه ب �هر ب��اس یاخود دۆستانی حکومه‌ت پێشنیاریان ک��ردووه رهت ک��ردۆت �هوه .ل ه روانینی حکومه‌تی سوریا رژێمی به‌عس ته‌نیا نوێنه‌ر ،ته‌نیا رێبه‌ر و ته‌نیا سه‌مبولی یاسا ،کۆمار و ناسنامه‌ی نه‌ته‌وه‌یی سوریایه .ریشه‌ی وه‌ه��ا ئایدیایه‌ک ل ه یاسای بنچینه‌یی ئ��هرێ��ک��راوی س��اڵ��ی ()1973دای�������ه ک ه ده‌سه‌اڵتی ره‌ها دراوه به سه‌رۆک کۆمار وهک سه‌رۆکی حکومه‌ت.
ح��زب��ی ب�ه‌ع��س��ی س��وری��ا ل � ه س��اڵ�ه‌ک��ان��ی ن����اوه‌ڕاس����ت����ی س������ه‌ده‌ی پ��ێ��ش��وو وهک ب��زوت��ن �ه‌وه‌ی �ه‌ک��ی پ��ان‌ع��ه‌ره‌ب��ی دام����ه‌زرا. رۆشنبیرانی ئه‌م پارته ،ده‌رفه‌تی فکری یاسا بنچینه‌ییه‌ی قۆرغکاره‌که‌ی سوریایان فه‌راهه‌م کرد .راسته ک ه حکومه‌تی به‌عس و ده‌زگ��ا ئاسایشی و سه‌رکوتکاره‌که‌ی به‌رپرسی توندوتیژییه‌کانی ئه‌م دواییه‌ن
ب��ه‌اڵم رۆشنبیرانی س��وری��اش ب�ه هه‌مان ئه‌ندازه تاوانبار و به‌رپرسن ل ه به‌رده‌وامی دیکتاتۆری و سه‌رکوتی توندوتیژانه‌ی مانگه‌کانی دوایی. ل� ه ب �ه‌راوردێ��ک��ی گشتیدا ،هه‌لومه‌رجی ه �ه‌ن��وک �هی��ی س���وری���ا ل���ه‌گ���هڵ س��ااڵن��ی ده‌رکه‌وتنی هێزه‌کانی سه‌ربازی فه‌ڕه‌نسا ه��اوش��ێ��وهی�ه .ل �هو س��ااڵن �هدا ئ���ه‌وه‌ی ب��ووه هۆی شکل‌گرتنی ناسنامه‌ی نه‌ته‌وه‌یی ئه‌م واڵت� ه تازه‌یه ،ئایدیای دامه‌زراندنی ک��ۆم��ارێ��ک��ی س �ه‌رب �ه‌خ��ۆ ب���وو .ج��گ�ه ل ه ده‌زگ��ای کۆماری ،سوریا چ هۆکاری به‌هێزی بۆ په‌یوه‌ندی و یه‌کریزی نه‌ته‌وه‌یی نیه .بۆی ه خه‌ڵکی ئ�هم واڵت �ه ده‌زگ��اری سه‌رۆک کۆماری و ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران ب ه نوێنه‌ری به‌رژه‌وه‌ندی یاخود سه‌مبولی واڵتی خۆ نازانن. ع��ی��م��اد ره‌ش��ی��د ه���ۆش���داری دهدات ک ه ئه‌گه‌ر سه‌رکوتی توندوتیژئامێز له الیه‌ن حکومه‌تی س��وری��اوه ب���ه‌رده‌وام بێت ته‌نیا ده‌زگ����ای پ �هی��وهن��دی ل���هم واڵت����هدا وات � ه کۆماریش رووبه‌ڕووی مه‌ترسی تێکچوون و رووخاندن دهبێتهوه .بۆی ه زه‌روریی ه ک ه ل ه ت �ه‌واوی چاالکانی سوریایی ل ه هه‌ر ج���ۆره بیر و ب��اوه‌ڕێ��ک داوا بکرێت تا ل� ه کۆنفرانسێکی زرگ���اری نیشتمانی ب �هش��دار ب��ن .وه‌ه���ا ه�ه‌وڵ��دان��ێ��ک زه‌مین ه ب��ۆ شکل‌گرتنی دی��م��وک��راس��ی م�ه‌ده‌ن��ی ده‌ڕه‌خسێنێت و ی��ارم�هت��ی پ�ه‌ره‌س�ه‌ن��دن��ی پیوانه‌کانی مافی هاواڵتیان ،دادپه‌روه‌ری، ئازادی و یه‌کسانی مافی گشتی ده‌کات.
له سوریا نه ته‌نیا رژێم ،به‌ڵکو کلتوری
رۆشنبیری حاکم که ریکالم‌که‌ر و پاساوهێنه‌ری دیکتاتۆریی‌ه ده‌بێ بگۆڕدرێت
وه‌رگێڕان ساڵی دووهم ژماره 61 دووشه‌ممه 2711/3/30 - 2011/6/20
15
کورد له میدیا جیهـا‌نـیـیه‌کاندا به‌هاری عه‌ره‌ب ،هاوینی کورد (س �هب��اح �هت ت��ون��ج �ه‌ل) پ �ه‌رل �هم��ان��ت��ارى هه‌ڵبژێردراوى پارتى ئاشتى و دیموکراتى ل�ه ئیسته‌نبوڵ ل�ه وت��ارێ��ک��ی��دا ،ک�ه له ماڵپه‌رى نیۆرک تایمزدا نوسیویه‌تى، ده‌ڵێت :له‌کاتێکدا پارته جۆراوجۆره‌کانی تورکیا تاوتوێی دانانی ده‌ستورێکی نوێ ده‌ک���ه‌ن ،چ��اره‌س�ه‌رک��ردن��ی پرسی ک��ورد یه‌کێک له بابهته هه‌ر‌ه گرنگه‌کان ده‌بێت. تونجه‌ل له وتاره‌که‌یدا ئه‌وه‌شى نوسیوه، کورده‌کان له تورکیا بۆماوه‌ی ده‌یان ساڵ تێکۆشاون بۆ ئ���ازادی و سه‌ربه‌خۆیی، هه‌ندێک جاریش رووب�ه‌ڕوی توندوتیژی بوونه‌ته‌و‌ه له الیه‌ن ده‌وڵه‌ته‌وه ،ئێمه چیتر به‌م باره‌ی ئێستا رازی نابین ،ئێمه داوای ئ���ازادی و دیموکراسی و مافی قسه کردن به زمانی خۆمان له قوتابخانه و مزگه‌وته‌کاندا و سه‌ربه‌خۆیی سیاسی له ناوچه کوردییه‌کاندا ده‌که‌ین. وتوشیه‌تى :پێویسته ده‌ستگیرکردن‌ه بێ پاساوه‌کان و ئۆپه‌راسیۆن‌ه سه‌ربازییه‌کان کۆتاییان پێبهێنرێت. کوردان ل ه ستاتۆدا یه‌کیان گرت پ���ارت���ی داد و گ��هش��ه‌پ��ێ��دان ل �ه‌گ �هڵ به‌ده‌ستهێنانی زۆری��ن �هی ده‌نگه‌کانی گشتی تورکیا و به‌ره‌ی ره‌نج ،ئازادی و دیموکراسی به به‌ده‌ستهێنانی ده‌نگه‌کانی باشووری رۆژهه‌اڵتی تورکیا ،هیواکانی بۆ چاره‌سه‌ری کێشه‌ی کورد زیاتر کردهوه و داواک��اری��ی�ه‌ک��ان��ی ستاتۆی سیاسی رێکخراو‌ه مه‌ده‌نییه‌کانی هه‌رێمی کردوه‌ته یه‌ک. کاتێ چاالکییه‌کانی ( )BDPدوای هه‌ڵبژاردن خێراییه‌کی که‌متر بوویه‌وه، هه‌موو ئاوڕه‌کان گه‌ڕایه‌و‌ه بۆ په‌یامه‌کانی ئ��ۆج�ه‌الن که له رێگای پارێزه‌ره‌کانی له ئیمراڵییه‌و‌ه ده‌ی��دات .ئۆجه‌الن رۆژی چوارشه‌مم‌ه چاوی که‌وت به پارێزه‌رانی. ب��ه پ��ێ��ی زان��ی��اری��ی �ه‌ک��ان ،ل��ه دی����داری نێوان به‌رپرسانی دهوڵ �هت و ئۆجه‌الن له دوای هه‌ڵبژاردنه‌کاندا ،ب��اس ل�ه سه‌ر بێ‌چاالکی ک��راوه .ئۆجه‌الن به دانانی چه‌ند مه‌رجێک بۆ ب�ه‌رده‌وام��ی ماوه‌ی ب�ێ‌چ��االک��ی ،کاتی قبوڵ‌کردنی ئهو مه‌رجانه‌ی ده‌ستنیشان ک��رد .ئۆجه‌الن رایگه‌یاند له دۆخ��ی هه‌نگاوهاویشتنی حکومه‌ت بۆ چ��اره‌س�ه‌ری ،ده‌توانرێ تا کاتی به‌رده‌وامبوونی دیداره‌کان سه‌باره‌ت به یاسای بنچینه‌یی ،بڕیاری بێ‌چاالکی درێژ بکرێتهوه. جه‌بار یاوه‌ر :پێویستیمان ب ه پشتیوانییه‌ک هه‌ی ه بۆ سه‌قامگیرى ل ه عێراقدا
هه‌ندێک له سه‌رچاوه‌کانى هه‌واڵ وایان باس ک��ردوه کاربه‌ده‌ستان له هه‌رێمى کوردستان داوایان له نوێنه‌رانى نه‌ته‌وه ی �ه‌ک��گ��رت��ووه‌ک��ان ک����ردوه ت��ا ل �ه پ��اش کشانه‌وه‌ى ته‌واوى هێزه سه‌ربازییه‌کانى ئه‌مریکا هێزێکى نێونه‌ته‌وه‌یى له ناوچه جێناکۆکه‌کان دابنرێن. ج �هب��ار ی����اوه‌ر ئ �هم��ی��ن��دارى وه‌زاره‌ت�����ى پێشمهرگه و ئه‌ندام و ده‌مڕاستى هێزى پاراستنى کوردستان نکۆڵى له‌و ههواڵه ده‌ک��ات و ده‌ڵێت هیچ داواکارییه‌کى فه‌رمیانه له‌سه‌ر ئهو مه‌سه‌له‌یه نه‌کراوه و ئ �ه‌وى ب�ڵاوب��ووه‌ت �هوه پ��اش پرسیارى هه‌ندێک له په‌یامنێران بووه سه‌باره‌ت ب�ه س �ه‌ردان��ى گ���هوره کاربه‌ده‌ستێکى ن �هت �هوه ی�ه‌ک��گ��رت��ووه‌ک��ان ب��ۆ وه‌زاره‌ت���ى پێشمهرگه. ی��������اوه‌ر ئ�����ام�����اژه‌ش ب������هوه ده‌ک�����ات ه��ی��چ گ��وم��ان��ێ��ک��ى ت��ێ��دا ن��ی�ه گ���هوره ک��ارب�ه‌ده‌س��ت��ان��ى ن �ه‌ک ه �هر هه‌رێمى کوردستان ،به‌ڵکو عێراقیش وایده‌بینن هێشتا هه‌ل و مه‌رجه‌که له عێراقدا له هه‌ر دوو رووى ئاسایشى و سیاسیشه‌وه سه‌قامگیر نیه ،هه‌ر بۆیه مانهوه یان درێژکردنه‌وه‌ى ماوه‌ى مانه‌وه‌ى به‌شێک ل �ه ه��ێ��زه س �ه‌رب��ازی��ی �ه‌ک��ان��ى ئه‌مریکا پێویسته.
مرۆڤ و ژینگ ه ل ه جه‌نگى یه‌کتردا
بیروڕا
ساڵی دووهم ژماره 61 2010/11/8 ممهه‌ممه دووش 2711/3/30 - 2011/6/20 دووشه
16
د.ساالر باسیره
چاوچنۆکى مرۆڤ بێگوێدان‌ه بارى ژینگ ه ل�ه ( )200ساڵى ئ �هم دوای��ی �هى مێژودا مرۆڤایه‌تى زهوى و ژینگه‌ى به‌قه‌د ئهو چه‌ند ملیۆن ساڵه‌ى پێشووى خۆى وێ��ران کردوه که له‌سه‌رى ژیاو‌ه و جه‌نگێکى وێرانکه‌رانه و بێبه‌زه‌یى ب �ه‌رام��ب �هرى هه‌ڵگیرساندوه. م��رۆڤ��ای�هت��ى ب�ه‌ج��ۆرێ��ک ل �ه‌گ �هڵ زهوى و ژینگه ره‌ف��ت��ار ده‌ک���ات ه �هر وهک ئیتر ئه‌م دوا نه‌وه‌ى ئه‌م سه‌ر زه‌وی‌ه بێت .سه‌رجه‌م مێژووى مرڤایه‌تى شه‌ڕ و تێکۆشان بووه له پێناوى ژیان و مانه‌وه‌ى له‌سه‌ر ژیان .چارلس داروین لێکۆڵینهوه زانستیه‌که‌ى (خه‌بات له پێناوى مانهوه) وهک بوونى پره‌نسیپێکى سروشت دۆزیه‌و‌ه و ئه‌نجامیدا .مرۆڤیش به قه‌ناعه‌تى من له‌م پره‌نسیپ‌ه به‌ده‌ر نیه .مرۆڤ ههمیشه له بارودۆخى جه‌نگدا بووه .پێشه‌کى جه‌نگێک بووه دژ به مه‌ترسی‌ه سروشتیه‌کانى بیئ‌ه وهک دوژمنێکى سروشت به‌رامبه‌ر مرۆڤ (الفاو ،ئاگر ،بورکان ،باران نه‌بارین و بێ ئاوى و وشکانی ،)..به‌اڵم ئه‌مه‌یان جه‌نگێک ب��ووه له هه‌ڵوێستى الوازی��ی �هوه بۆ مانه‌وه‌ى م��رۆڤ خۆى و بۆ پاراستنى ئاسایش .به‌اڵم دواتر بوهته جه‌نگى مرۆڤ دژ به‌یه‌کتر له پێناوى داگیرکردنى زهوى و که‌ره‌سه‌ى خاو ،که‌ڵه‌که‌کردنى سهرمایه و تێر نه‌خواردن بێ گوێدان‌ه وێرانکردنى ژینگه وهک سه‌رچاوه‌ى سه‌ره‌کى ژیانى مرۆڤایه‌تى خۆی. ئه‌نجامى شۆڕشى پیشه‌سازى و ته‌کنه‌لۆژیا ل���ه ئ �ه‌ن��ج��ام��ى ش���ۆڕش���ى پ��ی��ش �ه‌س��ازی، به‌تایبه‌ت له ساڵى ( )1945بهدواوه له‌گه‌ڵ پێشکه‌وتنى خێراى ته‌کنه‌لۆژیا جه‌نگێکى سه‌رانسه‌رى مرۆڤ ههیه دژ به روتاندنه‌وه‌ى زهوى و ژینگه .ئه‌م شته هه‌ناسه‌یه‌کى دا به‌مرۆڤ ،به‌اڵم هه‌ناسه‌یه‌کى گ �ه‌وره‌ى له زهوى دای��ک ب��ڕی .ئه‌مه‌یان بێده‌نگترین جه‌نگه ،چونکه دژه‌ک‌ه نه ده‌توانێت به ده‌نگى به‌رز هاوار بکات و نه به‌رگرى راسته‌وخۆ له خۆى بکات ،نه‌ده‌توانێت پارێزه‌ر بۆخۆى داوا بکات ،ب�ه‌اڵم کاردانه‌وه‌کانى دوات��رى زۆر به‌گران له‌سه‌ر مرۆڤایه‌تى ده‌که‌وێت و که‌وتوه .له‌به‌ر ئهوه ئهمه به خه‌ته‌رناکترین
(ئه‌نجامه‌کانى ته‌قینه‌وه‌ى رێژه‌ى دانیشتوانى زهوى و دروستبوونى قه‌یرانه‌کان) جه‌نگ ده‌بینم ،چونکه که زهوى و ژینگه وێ��ران ب��وو به وات��ا بنچین‌ه و سه‌ره‌تاکانى ژیانى مرۆڤ خۆیشى وێران بوو .له پێناوى به‌رهه‌مى زیاتر و که‌ڵه‌که‌کردنى سهرمایه و داگیرکردن و له ئه‌نجامى به‌رپاکردنى ده‌یان جه‌نگى وێرانکه‌رانه ،هه‌روه‌ها به‌هۆى زیادبوونى ژم��ارهى خێراى دانیشتوانى سه‌ر زهوى که م��رۆڤ ده‌ک���رێ به ته‌قینه‌وه‌ى ژم��ارهى دانیشتوان ناوى بنێت ،زیاد بوونى پێویستی‌ه ژیانیه‌کانى مرۆڤ به‌م هۆیانه‌وه جه‌نگێکى بێبه‌زه‌یى دژ بهژینگه به‌رپا کراوه، به‌واتا ژینگه زۆر به قورسى له ژێر ئه‌م بارودۆخانه‌دا توشى چه‌وساندنه‌و‌ه و روتاندنه‌وه و له‌ناوبردنى له‌سه‌رخۆ بووه. وێرانکردنى ژینگه ،دیارده‌یه‌کى خه‌ته‌رناک به‌هۆى پیسبوونى ژینگه به‌سته‌ڵه‌که‌کان ب �ه‌رده‌وام له‌تواندنه‌و‌ه و بچووک بونه‌وه‌دان، ئاو له چه‌ندین ناوچه‌ى جیهاندا له هه‌ستان و فه‌یه‌زان دروستکردندایه .پله‌ى ئاووهه‌وا ل��هب��ه‌رز ب���ون���ه‌وه‌دای���ه و گ�����ۆڕاوه‌و س��ااڵن�ه رێ��ژه‌ی�ه‌ک له زه‌وی��ش دهبێته دورگ �ه و له زۆى جێگاى تریش سااڵن‌ه رێژه‌یه‌کى دهچێته ژێر ئ��اوه‌وه .دروستبونى ئۆزۆن له ئاسماندا به‌هۆى پیسى رێ���ژه‌ى زۆرى کارگه‌کانى واڵته پیشه‌سازیی‌ه گه‌وره‌کان که ئه‌نجامى خراپى لێکهوتوهتهوه .هه‌ر بۆیه تێماى ژینگه له‌م واڵتانه تێمایه‌کى سه‌ره‌کیه‌و دروستبونى پارت و رێکخراو و ملمالنێى قورس و بڕیارى یاسایى لێکهوتوهتهوه ههرچهنده له‌سه‌ر ئاستى نیشتمانى و نێوده‌وڵه‌تى هه‌تا ئێست‌ه نه‌توانراوه وهک پێویست هه‌نگاوى جدى بۆ بنرێت. بێبه‌زه‌یى مرۆڤ به‌رامبه‌ر به ژینگه مرۆڤ له‌م ماوه‌ى کاتى ژیانیدا ئه‌ستێره‌ى زهوى به شێوه‌یه‌ک تێکداو‌ه که بڕواناکه‌م مرۆڤایه‌تى بتوانێت خ��ۆى جارێکى تر له بارودۆخێکى وادا ببینێته‌و‌ه که ئه‌م ئه‌ستێره شین‌ه دوبار‌ه بهێنێته‌و‌ه سه‌ربارى ئاسایى خۆی. کاتێک ئه‌م سه‌رلێتێکدانه‌ى زهوى هه‌ندێ له شوێنى خۆى ده‌وه‌ستێت ئه‌گه‌ر مرۆڤ ده‌س��ت له روت��ان��دن�هوه و ژیانى لوکسوسى ئابورى هه‌ڵبگرێ ئیتر به‌ناوى هه‌ر جۆره ئابورییه‌که‌و‌ه بێت و هه‌روه‌ها هه‌نگاونان بۆ گه‌شه‌پێدان و پاراستنى ژینگه .به‌اڵم ئایا چاوچنۆکى مرۆڤ تا چه‌ند رێگا به‌م شته دهدات؟ کاتى ئ�هوه بۆ م��رۆڤ هاتو‌ه که خۆى له‌نوێو‌ه هه‌ڵبسه‌نگێنێت. (ژماره‌ى دانیشتوان له‌زیاد بوندای‌ه و ناوچه‌ى کشتوکاڵى له کهمبونهوهدایه) وهک له نوسینه‌که‌دا ئاماژه‌م پێداو‌ه ژماره‌ى دانیشتوانى زهوى به خێرایى له‌زیادبوندایه، به‌اڵم ناوچه‌ى کشتوکاڵى لهکهمبونهوهدایه و چاره‌نوسیشى بهنده به چه‌ندین فاکته‌ره‌وه که ژینگه گرنگترینیانه .له واڵتى چینیشدا ده‌کرێ برسێتى گهوره دروست ببێت ئه‌گه‌ر
باران نه‌بارێت. چ��ی��ن واڵت��ێ��ک �ه ک���ه زۆرت���ری���ن ژم����ارهى دانیشتوانى جیهان له‌وێ ده‌ژی)%25( .ى دانیشتوانى جیهانى پێکهێناوه)%7( ،ى زهوى جیهانى داگیرکردوه ،به‌واتا ()%7ى زهوى دنیا ده‌بێت له ()%25ى دانیشتوانى دنیا بژێنێت. (¾)ى دانیشتوانى چین له‌سه‌ر (¼)ى روبه‌رى چین ده‌ژى که دهکهوێته رۆژئاواى واڵته‌که ،چونکه ته‌نیا له به‌شێکى که‌مى چین زهوى گونجاوه بۆ کشتوکاڵ و بۆ ژیان .چین ناوچه‌ى سه‌حراوى گه‌وره‌ى ههیه، هه‌روه‌ها ناوچه‌ى شاخاوى و سه‌هۆاڵوى ههیه که ژیان تێیاندا ئاسان نیه .له‌به‌ر ئه‌م هۆیه کۆنترۆڵ کردنى ژماره‌ى دانیشتوان پێویسته ل�ه واڵتێکى وهک چینیش .به‌میتۆدى ک��ۆن��ت��رۆڵ ک��ردن��ى ت �ه‌ق��ی��ن �ه‌وه‌ى ژم���ارهى دانیشتوان م��رۆڤ ده‌ی���ه‌وێ له دوارۆژدا رێگا له برسێتى به کۆمه‌ڵ بگرێت ،چونکه برسێتى پێکهاته‌ى کۆمه‌اڵیه‌تى کۆمه‌ڵگا به ئاراسته‌یه‌کى خراپدا ده‌گۆڕێت و کاریگه‌رى له‌سه‌ر ئاسایشى جیهان و ژینگه‌ش ده‌بێت هه‌روه‌ک له به‌نگالدیش و هندستان و سۆدان و ئه‌سیوبیا و هه‌ندێ واڵتانى ترى کیشوه‌رى ئه‌فریقیا سااڵن‌ه تێبینى ده‌کرێن. ئاسایشى نێوده‌وڵه‌تى له سایه‌ى ژینگه‌وه ئاسایشى نێوده‌وڵه‌تى ته‌نیا له رێگاى تیرۆرى نێوده‌وڵه‌تى و جه‌نگ و چه‌کى ئه‌تۆمییه‌وه نه‌که‌وتوه‌ت‌ه به‌ر مه‌ترسى ،به‌ڵکو تێکچوونى بارى ژینگه به‌و ئه‌نجامانه‌ى که له‌م نوسینه ئاماژه‌م پێداو‌ه مه‌ترسى و هه‌ڕه‌شه‌ى بۆ سه‌ر ئاسایشى نێوده‌وڵه‌تى دروستکردوه .ئه‌گه‌ر کاریسه‌ى برسێتى و نه‌خۆشى به‌کۆمه‌ڵى چ��اوه‌ڕوان��ن�ه‌ک��راو نه‌بێت‌ه رێگر ئ �ه‌وا به‌پێى بۆچونه‌کان له ساڵى ()2025دا ( )9ملیار مرۆڤ له‌سه‌ر زهوى ده‌ژی .ئهمه له‌کاتێکدا که ژماره‌ى دانیشتوان له ئه‌وروپاى رۆژئاوا به‌ره‌و که‌مبونه‌و‌ه دهڕوات و خێزان بچووک بوه‌ته‌وه .به‌واتا ته‌قینه‌وه‌ى ژماره‌ى دانیشتوان به پله‌ى سه‌ره‌کى واڵتانى «جیهانى سێی» گ��رت��وه‌ت�هوه ،ل�ه‌زی��اد ب��وون و ته‌قینه‌وه‌دایه. ئه‌م ته‌قینه‌وه‌ى ژماره‌ى دانیشتوان‌ه له واڵته ن��ام��ی�ه‌ک��ان ه���ۆى خ���ۆى ه �هی �ه .ج��گ�ه له
فاکته‌رى ئاین ،به‌اڵم هۆ سه‌ره‌کییه‌کان هۆى ئابورین به‌وه‌ى که خه‌ڵکی ،که‌خیزان زه‌مانى کۆمه‌اڵیه‌تى دوارۆژی��ان نیه و به‌م هۆیهوه منداڵ زۆرب��وون سه‌رچاوه‌ى کاروکاسپیه، ێ که به زه‌مانى دوارۆژى خێزان به‌تایبه‌ت کو ده‌بینرێت .به‌هۆى هه‌ژارى زۆربه‌ى زۆرى ئه‌م واڵت��ان�هوه گه‌وره‌ترین س�ه‌رچ��اوه‌ى وزه ،که مرۆڤ پێویستیه‌تى له سروشت وه‌ریده‌گرێ بۆ نمونه سوتاندنى ژماره‌یه‌کى زۆرى له دار و دره‌خت وهک سه‌رچاوه‌ى وزه بۆ سوتاندن و هه‌روه‌ها بڕینه‌وه‌ى دارودره‌خ��ت بۆ دروست کردنى خانوبه‌ره ،به‌اڵم بێئه‌وه‌ى بایه‌خ بهوه بدریت که‌بارى ژینگه به‌دوایدا وهک پێشترى خۆى گهشه بکاتهوه .ژماره‌ى دارستانه‌کان له‌جیهاندا به‌روونى به‌ره‌و که‌مبوونه‌و‌ه و پیس بوون ده‌ڕۆن ،بۆ نمونه دارستانى ئه‌مه‌زۆنا له به‌ڕازیل .ئه‌م واڵتانه هه‌ژاریه‌کى بێسنور به‌خۆیه‌و‌ه ده‌بینێت .ئه‌م دیاردان‌ه هه‌مووى دهبنه هۆى په‌الماردان و خه‌بات له پێناوى ژیاندا، مرۆڤ ئاماده ده‌بێت ئه‌وى تر بکاته قوربانى بۆ ئ �ه‌وه‌ى خۆى ب��ژی .به‌م هۆیهوه شه‌ڕ و جه‌نگ دروس��ت ده‌ب��ن و میلله‌تانى بێهێزو مرۆڤه هه‌ژاره‌کان ده‌که‌ون‌ه ژێر پاڵه‌په‌ستۆ و وێرانبوون و له‌گه‌ڵیشیدا نه‌توانینى تواناى بایه‌خدان بهژینگه .ئه‌م دیاردان‌ه و دیارده‌ى که‌مبونه‌وه‌ى ئاو واده‌کات که له دواڕۆژدا به‌تایبه‌ت له پێناوى ئ��اودا ئاوى خواردنه‌وه به‌تایبه‌ت ژماره‌یه‌کى زۆر له جه‌نگ دروست ببن ،به‌تایبه‌ت ل�ه ن��اوچ �هى رۆژه �ه‌اڵت��ى ناوه‌ڕاست .له‌م ناوچه‌یه‌دا که به‌ده‌ریاى سپى ن��اوه‌ڕاس��ت ن��اس��راوه له‌الیه‌ن پسپۆڕانه‌و‌ه به ته‌نه‌که‌ى خۆڵ ناو ده‌برێت .به‌ڵى مرۆڤ ب�ه هۆشیارى خ��ۆى ژینگه‌ى ده‌وروپشتى خۆى به‌ده‌ستى خۆى وێران ده‌کات .له ساڵى (سفر) ژماره‌ى دانیشتوان به پێى پسپۆرانى ئه‌م بواره نزیکه‌ى ( )250ملیۆن کهس بووه. له ساڵى ( )1650گه‌شه‌ى کردوه بۆ ()500 ملیۆن مرۆڤ )200( .ساڵ دواتر به‌واتا له‌سالى ( )1850بوهته یه‌ک ملیارد .له ساڵى ( )1985بریتى بووه له (پینج) ملیارد کهس. خشته‌ی ژماره ( 1یه‌ک)
خشته‌ی ژمار ه ( 1یه‌ک)
سهرچاوه :گۆڤارى شپیگل ،ژماره ،31 2009 به‌پێى خشته‌ى ژماره ( )1لێکۆڵینه‌وه‌یه‌کى ترى زانستى ژم��ارهى دانیشتوان له ساڵى ( )2.5( ،)1950ملیارد م��رۆڤ ب��ووه ک�ه ه �هر مرۆڤێک ( )5600مه‌تردوجا زهوى ب���ه‌رک���ه‌وت���ووه .ل �ه‌س��اڵ��ى ()2000 ژم����ارهى دانیشتوان گه‌یشتوه‌ت‌ه ()6.1 ملیار ،هه‌ر مرۆڤێک ( )2300مه‌تردوجا زهوى ب �ه‌رک �ه‌وت��وه .به‌پێى ئ��ام��اره‌ک��ان له ساڵى ( )2050ژم��ارهى دانیشتوانى سه‌ر زهوى دهگاته ( )9,1ملیارد م��رۆڤ که هه‌ر مرۆڤێک ( )1500مه‌تردوجا زهوى به‌رده‌که‌وێت .به‌واتا له چل ساڵى ئاینده‌دا زهوى ده‌بێت نزیکه‌ى ( )3ملیار کهس زیاتر بگرێت‌ه خۆى وهک ل �ه‌وه‌ى ئه‌مڕۆ ههیه. له ( )20ساڵى ئایند‌ه پێویستى خواردن بۆ جیهان به‌ڕێژه‌ى ( )%50به‌رز دهبێتهوه. ته‌قینه‌وه‌ى ژماره‌ى دانیشتوان واڵتانى «جیهانى سێ» ى گرتوهتهوه ت�ه‌ق��ی��ن�ه‌وه‌ى ژم����ارهى دان��ی��ش��ت��وان واڵت��ان��ى «جیهانى سێ»ى گرتوهتهوه و دیارده‌که‌ش بێ هۆ نیه .جگه له فاکته‌رى ئاین که منداڵ دی��ارى خودایه ،ب�ه‌اڵم هۆیه سه‌ره‌کیه‌کان ه��ۆى ئ��اب��وری��ن ب���ه‌وه‌ى ک �ه خ�هڵ��ک��ی ،که خێزان زه‌مانى کۆمه‌اڵیه‌تى دواڕۆژیان نیه، ب �هم ه��ۆی�هوه م��ن��داڵ زۆرب���وون س�ه‌رچ��اوه‌ى کاروکاسپیه ،به‌تایبه‌ت کوڕ که به‌زه‌مانى دوارۆژى خێزان ده‌بینرێت و سه‌رۆکایه‌تى ماڵیش بگرێت‌ه ئه‌ستۆ .ل��ێ��رهدا ئاسایشى دانیشتوان و ئاسایشى خۆراک و ژینگه‌ش دهبنه به‌شێک له ئاسایشى نه‌ته‌وه‌یی .له واڵتێکى وهک چین که دانیشتوانه‌که‌ى زیاتر له یه‌ک ملیار مرۆڤه ده‌بێت ¾ى دانیشتوانه‌که‌ى له‌سه‌ر ¼ ى روبه‌رى چین بژى ،چونکه ته‌نیا ئه‌م ناوچه‌ی‌ه گونجاوه بۆ کشتوکاڵ و کێاڵندن و به‌کشتوکاڵ کردنى زه‌وی .به‌بارین نه‌بارینێکى دوو ساڵه ده‌کرێ برسێتى له‌م ده‌وڵه‌ت‌ه گه‌وره‌یه‌دا روو ب��دات .هه‌موو ئهمانه بۆ ئاسایشى نێوخۆ و نێوده‌وڵه‌تیش ق�هی��ران دروس��ت ده‌ک��ات و بێئه‌نجام نابێت. زهوى کشتوکاڵ به‌تایبه‌ت له ئه‌وروپا و ئه‌مریکا لهکهمبونهوهدایه زهوى کشتوکاڵ به‌تایبه‌ت له ئه‌وروپا و ویالیه‌ته یه‌کگرتوه‌کانى ئه‌مریکا له کهمبونهوهدایه و هه‌روه‌ها نرخیشى گرانتره .له‌به‌ر ئهوه واڵته ده‌وڵه‌مه‌نده‌کان له واڵته هه‌ژاره‌کان زه‌ویه‌کى زۆر به‌نرخى هه‌رزان ده‌کڕن و خواردنى له‌سه‌ر به‌رهه‌م ده‌هێنن و ده‌ینێرنه‌و‌ه واڵته‌کانى خۆیان ئهمه له‌کاتێکدا که ئهو واڵت �ه هه‌ژارانه خۆیان به‌ده‌ست ه�ه‌ژارى و که‌م خواردنیه‌وه ده‌ناڵێنن .حکومه‌تى سۆدان بۆ ماوه‌ى ()99 س��اڵ ،ملیۆن و نیوێک دۆن��م له باشترین
زهوى کشتوکاڵى فرۆشتو‌ه به ده‌وڵه‌ته‌کانى که‌نداو ،به‌اڵم ئه‌وه‌ى ناکۆک‌ه به خۆى لێره‌دا ئهوهیه سۆدان گه‌وره‌ترین وه‌رگرى یارمه‌تى ده‌ره‌کییه .ژیانى ( )5.6ملیۆن مرۆڤ بهنده به‌یارمه‌تى خۆراکى ده‌ره‌کییه‌وه .له واڵته هه‌ژاره‌کان وهک هند و به‌نگاڵدیش دیارده‌ى ک��ۆچ و رهو ههیه ل�ه گ��ون��دهوه ب��ۆ ش��ار. دیارده‌یه‌ک که بێ ئه‌نجام نیه بۆ سه‌ر ژیانى دانیشتوان .هه‌موو ئهمانه کاریگه‌ریى خراپى خۆى ههیه له‌سه‌ر ئاسایشى خۆراکیش. بارودۆخى ژینگه له باشورى کوردستان هه‌موو ئهمانه ده‌بێت رونکردنه‌و‌ه و ئه‌زمون بن بۆ باشورى کوردستانیش .ئه‌مه‌ش کاریگه‌رى ههیه له‌سه‌ر گشت .ئهمانه هه‌مووى پێویستى به به‌رنامه‌ڕێژى و داموده‌زگا ههیه له هه‌رێمى کوردستانیش که به‌ر له هه‌موو شت کار و ئه‌رکى ده‌سه‌اڵتى سیاسییه .هیچ ئامارێکى فه‌رمى و زانستیم له‌به‌رده‌ستدا نیه بۆ ئاماژه پێکردن به ب��ارودۆخ��ى ژینگه له باشورى کوردستان و بڕواش ناکه‌م به فه‌رمى وهک پێویست هه‌بێت .به‌هیواى ئه‌وه‌ى پسیۆڕانى ئه‌م بواره له هه‌رێمى کوردستان راى گشتى بۆ بجوڵێنن ،چونکه ئه‌م دیارده‌ی‌ه ژیانییه، به‌اڵم مه‌ترسیداره‌ش هیچى که‌متر نیه له بواره‌کانى ترى ژیانى ئینسان .کاردانه‌وه‌ى ته‌نیا دوو ساڵ ب��اران نه‌بارینمان بینى له‌م واڵته .کاردانه‌وه‌کانى له‌سه‌ر که‌مبونه‌وه‌ى به‌رهه‌مى کشتوکاڵی ،له‌سه‌ر خواردن و ئاو وهک گرنگترین سه‌رچاوه‌ى ژیان .نه‌بوونى دارستان و سه‌وزایى ئه‌نجامى خراپى ژینه‌گه‌ى لێده‌که‌وێته‌وه ،دهبێته ه��ۆى دروستبوونى نه‌خۆشى جوراوجۆر و به‌رزبونه‌وه‌ى پله‌ى ئاو و هه‌واو پیس بوونى ژینگه .له زۆر شوێنى کوردستانیش که‌مى ئ��او له گونده‌کاندا ههڕهشه له کۆچى دانیشتوانه‌که‌ى ده‌کات. به ده‌ی��ان ه �ه‌زار کهس له نێو کوردستاندا ک��ۆچ و ره‌وی��ان ک��ردوه ،ن�ه‌ک ه�هر له‌به‌ر که‌مى ئاو ،به‌ڵکو له‌به‌ر دروستنه‌کردنه‌و‌ه و ئاوه‌دان نه‌کردنه‌وه‌ى گونده‌کان و به‌م هۆیهوه نه‌ک هه‌ر به‌رهه‌مى کشتوکاڵى خۆماڵى لهکهمبونهوهدایه و خ��واردن له واڵته‌کانى دراوس���ێ���وه ب �ه ن��رخ��ى گ��ران��ت��ر ده‌ه��ێ��ن��رێ��ن و بازاڕه‌کانى هه‌رێم داگیر ده‌کات ،به‌ڵکو بوهته هۆى کۆچى دانیشتوانه‌که‌شى بۆ شاره‌کان دیارده‌یه‌ک که بوهته هۆى گۆڕینى بارى دیمۆگرافى و کۆمه‌اڵیه‌تى شار و الدێکان، ئه‌وه‌ى که رژێمى به‌عس به نهخشه ئه‌نجامیدا و ده‌سه‌اڵتى سیاسى هه‌رێمى کوردستانیش به بێ به‌رنامه‌یى و پشتگوێ خستن وه‌اڵمى داوه‌ت �هوه .ئه‌نجامى مه‌ترسیدارى بارودۆخى خراپى ژینگه له باشورى کوردستان ئه‌گه‌ر به‌م شێوه‌یه‌ى ئێسته‌ى بمێنێته‌و‌ه له ئاینده‌یه‌کى نزیکدا رونتر ده‌بینرێن .بوونى وه‌زاره‌تێکى ژینگه‌یى کارا پێویستیه‌کى ژیانییه.
ئه‌گه‌ر به‌رازه‌که‌ى نێوان ده‌سه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆن هێلکه‌ى کرد؟! نێوان ده‌سه‌اڵت و پرۆژه‌که‌ى هه‌ر سێ الیه‌نى ئۆپۆزسیۆنه ،له به‌رامبه‌ر کۆتایى هێنان ب �هو ق �هی��ران و گرفت‌ه سیاسى و ی��اس��اى و ئه‌وانه‌ى له سیستمى ئ�هم هه‌رێمه‌دا ههیه، که پێچه‌وانه‌ى هه‌موو ئهو بنه‌ما و ئاکارانه‌یه ئاراس عوسمان که حزبى ده‌سه‌اڵت و حکومه‌تى به‌شکراوى هه‌رێمى کوردستان ،کردویانه‌ت‌ه په‌یڕه‌وێک ب��ۆ راپ �ه‌ڕان��دن��ى ک��اروب��اره‌ک��ان��ى ده‌س �ه‌اڵت��ى ب��ۆ پشتگیرى ل �ه س �ه‌رک �ه‌وت��ن��ى واڵت��ان��ى سه‌رۆکایه‌تى هه‌رێم و په‌رله‌مان و حکومه‌ت تونس و میسر ،له رۆژه‌ى ()17ى شوبات تا شۆڕ دهبێتهوه بۆ کارگوزارێکى ئه‌م واڵته. وهک پشتگیرییه‌ک ب��ۆ س �ه‌رک �ه‌وت��ن و پرۆژه‌که‌ى ئۆپۆزسیۆن ده‌توانین بڵێین وه‌سیله‌ى هاتنه‌و‌ه خواره‌وه‌ى ملهوڕ و پیاو‌ه به‌رژه‌وه‌ندى گه‌یشتن‌ه به ئامانجه‌کانى خه‌ڵک و هه‌م ئهو په‌رسته‌کانى ئهو واڵتانه ،له سلێمانى پیرۆزباى به‌رنامانه‌ى ئامانجى ئۆپۆزسیۆنیشه ،له‌الیه‌کى و پشتگیر وهک په‌یامێک ب��ۆ میله‌تى تره‌و‌ه هه‌م ئامانجى ئهو گرفتانه‌ی‌ه رووبه‌ڕوى ب�هش��خ��وراو و ئ��ازادی��خ��وازى ئ �هو دوو واڵت�ه سیستمه جیاوازه‌کانى ئه‌م واڵته دهبێتهوه ،هه‌ر رێپێوانێک ئه‌نجام دراو ،دواتر ئه‌وه‌ى هه‌بوو له ده‌سه‌اڵتى دادوه‌رى و داواک��ارى گشتى و له ماوه‌ى رابردو رویاندا و ده شه‌هید و زیاتر الیه‌نى پێشمهرگه و نه‌هێشتنى ته‌زکیه‌ى حزبى له پێنج سه‌د بریندارى لێکه‌وته‌و‌ه و هه‌ندێک له داموده‌زگاکانى میریدا و بوارى ته‌ندروستى له‌و کهسانه خۆیان نه‌چوون‌ه نه‌خۆشخانه‌کان ،و پهروهرده و...هتد. له پاڵ هه‌موو ئه‌مانه‌شدا چه‌ند ده‌زگایه‌کى وه‌لێ ئه‌وه‌ى گرنگه پرسیارى له‌باره‌و‌ه بکرێت راگه‌یاندن و باره‌گاى حزبى سوتێنران ،که ئه‌م دانیشتن‌ه تاچه‌ند ده‌توانێت ئهو کلتوره ده‌نگدانه‌وه‌یه‌کى گه‌وره‌ى به‌دواى خۆیدا هێنا تێپه‌ڕێنێت ل�ه‌وان�هى پێشو که گفتوگۆ بۆ له‌سه‌ر ئاستى ناوخۆیى و نێوده‌وڵه‌تى ،دواتر گفتوگۆ بووه ،جیاواز له‌وه‌ى گفتوگۆیه‌ک درێ���ژه‌ى خۆپیشاندان ه �هب��وو ،ئه‌نجومه‌نى بێت بۆ چاره‌سه‌رى گرفت و ئاریش‌ه که‌ڵه‌که کاتى س�ه‌راى ئ��ازادى پێکهاتوو له‌گه‌ڵ ئهو بووه‌کانى رابردو ئێستا و دانانى میکانیزمێکى سوکایه‌تى و هه‌ڕه‌شان‌ه ئه‌نجام ده‌دران له‌الیه‌ن گونجاو و له‌بار بۆ گۆڕانکارى ڕیشه‌یى و حزبه‌کانى ده‌سه‌اڵته‌وه ،به‌اڵم هه‌موو ئهمانه ی�ه‌ک��ج��اره‌ک��ى ل �ه واڵت����دا ،پێویسته وهک چۆکى به‌خه‌ڵک و ده‌نگى ناڕازى دانه‌دا. هه‌ندێکجار ده‌وترێت پێش رووداو نه‌که‌وین، نێو ئ���ه‌وه‌ى ئێستا ب��اس و خ��واس��ى گ�ه‌رم��ى به‌اڵم زۆر بۆچون ههبووه له پاش دانوستاندن حزب و رێکخراو میدیا و هاواڵتیانى هه‌رێمى و چه‌الحانێیه‌کى داخ���راو ،هیچ ئه‌نجام و کوردستان و ده‌ره‌وه‌شه ،دانوستان و گفتوگۆى
به‌رهه‌مێکى ب�ه‌ده‌س��ت�هوه ن���ه‌داوه ،ئ���ه‌وه‌ى بۆ کۆبونه‌وه‌ى پێنج قۆڵى ئه‌م ساتانه‌ى کۆتایى له سیاسه‌تى کوردستاندا که چه‌ند جارێک دانیشتن و ب��ڕی��اره ب����ه‌رده‌وام بێت ،شتێکى چاوه‌ڕوان نه‌کراو ههیه له الى حزب و الیه‌نى سیاسى و هاواڵتیاتش ،که ده‌بێت ئه‌م جۆره کۆبونه‌وان‌ه ئومێدبه‌خشبن و له‌و چاوه‌ڕوانیه‌دا داواک������ارى ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن و خ�هڵ��ک��ى تێدا ببینرێته‌وه ،له‌به‌ر ئه‌وه‌ى خۆپیشاندانى واڵتانى دراوس���ێ ب �ه‌رده‌وام �ه و پێموایه کاریگه‌رى ل �ه‌س �هر ن��اوچ �ه‌ک �هش ده‌ب���ێ���ت ،له‌کاتێکدا ده‌س���ه‌اڵت ن��ی��ازى ئ���ه‌وه‌ى نه‌بێت جێبه‌جێیان بکات ئهوکاته ئۆپۆزسیۆن رهنگه به دیراسه‌ى دۆخه‌ک‌ه هه‌ڵوێستى خۆى ده‌ستنیشان بکات و دوا بڕیارى له‌باره‌و‌ه بدات. گ��رن��گ �ه ده‌س���ه‌اڵت���ی���ش ب��ێ��ت �ه ژێ����ر ب���ارى داواک��اری��ی �ه‌ک��ان و نابێت ب �ه عه‌قڵیه‌ت و بیرکردنه‌وه‌یه‌کى ته‌سکه‌و‌ه پێیوابێت کۆنترۆڵى ده‌ستى ئۆپۆزسیۆن ب��ووه ،نا به‌ڵکو رێگه‌ى چاکسازى و داواکارى ئهو خهڵکه جێبه‌جێ ک��ردوه که سااڵنێک خزمه‌تى ئه‌م حزب و حکومه‌ته‌یان ک���ردوه و ده‌نگیان پ��ێ��داوه به نوێنه‌رى خۆیان هه‌ڵبژاردوه ،بیریشمان نه‌چێت هه‌موومان له‌کاتێکدا چهنده خاوه‌نى کیان و ئ��ای��دۆل��ۆژى جیاوازبین ،دوات���ر له یه‌ک بااڵنسى نه‌ته‌وه‌یه‌و‌ه لێمان ده‌ڕوان��ن و ناومان ده‌ب��ه‌ن و ده‌ناسرێینه‌و‌ه مێژوویه‌کمان ههیه ئه‌ویش کوردبوونمانه ،له‌به‌ر ئهوه ناکرێت بڵێین کوردنین و کورد میلله‌تێکى ئاوهایه و هه‌زار و یه‌ک رست‌ه و ته‌عریفى بۆ دابنێن
و دواتر ته‌ڵقینى بۆ دابده‌ین ،ئێمه هه‌موومان مه‌حکومین به‌م ناونه‌ته‌وه‌یه ،بۆیه پێویسته قسه له‌سه‌ر چۆنێتى سیستمى واڵته‌که‌مان بکه‌ین و ده‌ست بخه‌ین‌ه سه‌ر که‌م و کورتیه‌کان و هه‌ڵیان ماڵین و رێگه‌ى چ��اره‌س �هرى بۆ بدۆزینه‌وه ،نه‌ک ته‌نها وروژاندنى بێچاره‌سه‌ر و یان له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌داین کێشه‌و گرفت ههیه ئه‌م جه‌ختکردنه‌وه‌یه ،ده‌بێت واز لێ بهێنرێت و جه‌خت له‌سه‌ر کۆى پرۆسه‌ک‌ه بکهینهوه و به جدى کار بۆ باشکردنى ژیانى تاک به‌تاکى ئه‌م کۆمه‌ڵگای‌ه بکهینهوه. ئه‌وه‌ى گوێمان لێده‌بێت زۆرکات ده‌وترێت ئێمه کێشه‌یه‌کى گه‌وره‌ترمان ههیه و چاره‌سه‌ر ن �ه‌ک��راوه ،ئێمه ترسى واڵت��ان��ى دراوس��ێ��م��ان ههیه له‌سه‌ر ناوچهکه ،چه‌ندین دوژم��ن له ئاماده‌باشیدان بۆ په‌المارى ئهو ئازادیه‌ى به خه‌باتێکى دوور و درێ��ژ ده‌ستمان که‌وتووه، باشه هه‌موو ئهمانه جێگه‌ى قبوڵ‌ه و پێویسته نه‌هێڵین ئهو ههرێمه نیمچه سه‌ربه‌خۆیه‌مان له‌ده‌ست بچێت ،به‌اڵم با بپرسین ئهو هه‌موو تهنکهره ن�ه‌وت�هى ره‌وان���هى دهرهوه ک��راو ئهو بودجه‌یه‌ى له به‌غدا وه‌ریده‌گرین ( )%17و جیاواز له‌و باج و گومرگ و پاره‌ى کاره‌با و ئاو و...هتد ههیه ،ژیانى خه‌ڵک به‌وشێو‌ه بێت ده‌کرێت هه‌رجار وتیان برسیمانه ،کرێچین، گه‌نده‌ڵى ههیه ،خواردنى خراپ و بێچاودێرى دێته ههرێمهوه ،چ��وار ساڵه زانکۆم ت�ه‌واو ک��ردوه کرێکارى ده‌ک���هم ،ناتوانم پرۆسه‌ى هاوسه‌رگیرى ئه‌نجام ب��دهم له‌گه‌ڵ ه �ه‌زار و یه‌ک داوا و پاڕانه‌وه‌ى ب �ه‌رده‌وام لێتان ،ئێوه
ته‌نها چاره‌سه‌ر له‌و چه‌ند رست‌ه به‌سه‌رچووه‌دا به‌دى ده‌که‌ن هه‌رێم له مه‌ترسیدای‌ه و ناوچه داب��ڕاوه‌ک��ان��ى ن �ه‌گ �ه‌ڕاوه‌ت �هوه س �هر ه�هرێ��م و بێگان‌ه چاویان بڕیوه‌ت‌ه ئه‌م واڵته و نهخشه و پالنى له‌ناوبردنمان بۆ داده‌ن��ێ��ن ،پێموایه بهسه ئیتر خۆشتان بیزاربوون له‌م وه‌اڵمان‌ه و ئێستا له‌م قۆناغه‌دا خه‌ڵکى ئاستى هۆشیارى ب �ه‌رز‌ه و درک به هه‌موو ره‌ش و سپیه‌کان ده‌ک��ات ،له‌کاتێکدا ئه‌گه‌ر سپیه‌ک هه‌زار ره‌نگ بکه‌ن به ره‌ش و شین و هه‌ر ره‌نگ بتانه‌وێت بۆتان ده‌ستنیشان ده‌که‌ن ،پێشموایه پاراستنى ئه‌م واڵته هه‌ر به پاڵپشتى میلله‌ت نه‌بێت ناتوانرێت پارێزگارى لێبکرێت به ته‌نها به‌چه‌ند هێز و چه‌کدارێک و بڕه پاره‌یه‌ک بۆ به‌ره‌نگاربوونه‌وه. له ئێستادا ئ �ه‌وه‌ى ده‌بینرێت و به‌ر گوێمان ده‌که‌وێت دوو بۆچون یاخود گره‌وێک ههیه له‌ناو خه‌ڵکیدا به‌رامبه‌ر پرۆژه چاکسازیه‌که‌ى ئۆپۆزسیۆن ،که خستویانه‌ت‌ه به‌رده‌م ده‌سه‌اڵت و تا هه‌نوک‌ه دانیشتنى له‌سه‌ر ده‌کرێت ،ئه‌وانیش ب���ه‌ره‌ى ک��ادر و خه‌ڵکى ده‌ورى یه‌کێتى و پارتی‌ه له به‌رامبه‌ر هاواڵتى دهرهوهى ده‌سه‌اڵت و ب���ه‌ره‌ى ئۆپۆزسیۆنه ،به‌تایبه‌تى ل �ه‌دواى ئه‌وه‌ى له دانیشتنه‌کانى پێشودا نوێنه‌رى سێ الیهنه ئۆپۆزسیۆنه‌ک‌ه ئاماژه‌یان به‌وه‌کردبوو، ک�ه ده‌س���ه‌اڵت به‌شێوه‌یه‌کى ئیجابى ب �ه‌ده‌م پرۆژه‌که‌و‌ه هاتوون ،ئه‌وه‌ى جێگه‌ى چاوه‌ڕوانیه بۆ ئه‌م دووبهرهیه که بۆچونم وایه له‌ئێستادا له شێوه‌ى یاریگایه‌کدا ماوهتهوه بۆ جه‌ماوه‌رى ئه‌م دووبهرهیه.
به‌اڵم ده‌گێڕنه‌و‌ه کابرای‌ه رۆژێک به‌الى دوو که‌سدا تێده‌په‌ڕێت و بانگى لێو‌ه ده‌که‌ن ده‌بینێت ه �ه‌ردووک��ی��ان ب��ارودۆخ��ی��ان ته‌واوتێکچووه، وادی��اره که‌سیان مل بۆ راى ئه‌وى به‌رامبه‌ر نادات و دوایى که‌سى بانگهێشتکراو ده‌ڵێت تکای‌ه کێشه و گرفتى نێوانتانم بۆ باس بکه‌ن ،هه‌ر چه‌ند له توانام بێت بۆ چاره‌سه‌ر ده‌یخه‌م‌ه ک��ار بۆتان و ه �ه‌وڵ �ه‌ده‌م کۆتایى پێبهێنم ئه‌گه‌ر پێم بکرێت ،یه‌کێک له‌و کهسانه ده‌ڵێت کاکى برا گرفتى ئێمه له‌سه‌ر ئهوهیه من ده‌ڵێم به‌راز به‌چک‌ه ده‌کات ئه‌ویش ده‌ڵێت نه‌خێر به‌راز هێلک‌ه ده‌کات ،کابراى ناو رێبوار و دادوه‌رى نێوانیان ده‌ڵێت وه‌اڵ کاکه ئه‌گه‌ر راستان ده‌وێت به‌راز به‌چک‌ه ده‌کات، به‌اڵم (به‌راز به‌رازه) ئه‌گه‌ر هێلکه‌ى کرد. بۆیه ئێمهش ده‌ڵێن ئهو چاوه‌ڕوانیه‌ى خه‌ڵک ه�هی�هت��ى ل �ه ه����ه‌ردوو ب���ه‌ره‌ک���هدا و خه‌ڵکى ئ��اس��ای��ى ئ��هم واڵت����هش ،ل��هم دانیشتنان‌ه و پرۆژه‌که‌ى ئۆپۆزسیۆن و جێبه‌جێکردنى له الیه‌ن ده‌سه‌اڵته‌وه ،به‌ڵکو جیاوازبێت له هه‌موو ئهو دانیشتن و گفتوگۆیانه‌ى پێشوو ،ئێستا خه‌ڵکى له‌سه‌ر ئه‌زمونى دانوستاندنى چه‌ند ساڵى رابردو بڕیار دهدات ،ده‌خوازین ده‌سه‌اڵت و حکومه‌تیش هه‌موو ئهو بۆچونان‌ه به‌تاڵ بکه‌نه‌و‌ه که ههیه به‌وه‌ى نایه‌وێت چاکسازى ری��ش�هی��ى ل �ه ک��وردس��ت��ان��دا ئ�ه‌ن��ج��ام ب��درێ��ت، چاوه‌ڕێتان ده‌که‌ین ئێمه له‌سه‌ر کاروباره‌کانى رۆژان����هى خ��ۆم��ان و ئ��ێ��وهش ل �ه‌س �هر مێزى گفتوگۆ و میدیاکانه‌و‌ه خ��ۆش م��ژده‌م��ان بکه‌ن.
پێوانه‌کردنی سیاسه‌ت ب ه گۆتره
کاروان ساالر
ل��هم ه�هرێ��م��ی ب��اش��ووری ک��وردس��ت��ان�هدا رووبکه‌یت‌ه زۆرینه‌ی زۆری فه‌رمانگ‌ه و شوێن‌ه فه‌رمیه‌کانی ئه‌م ده‌سه‌اڵت‌ه ئه‌وا به‌ڕێوه‌به‌ری ئهو شوێن‌ه ده‌ست ده‌کات ب ه پیاهه‌ڵدانی ده‌زگ��ا ی��ان فه‌رمانگه‌که‌ی و هه‌تا بڵێیت وه‌سفی ده‌ک��ات و هه‌ندێ جار ده‌یگه‌یه‌نێت‌ه ئاستێکی وه‌ها موبالغه، شوێنه‌که‌ی ده‌کات‌ه یه‌که‌م له‌سه‌ر ئاستی رۆژه�ه‌اڵت��ی ن��اوه‌ڕاس��ت ی��ان بگره جیهان و ئه‌گه‌ر زۆر خاترت بگرن ئ �ه‌وا ده‌ڵێن ده‌زگ��اک�هم��ان له‌سه‌ر ئاستی ده‌وڵه‌تانی ناوچهکه بێ وێنه‌یه... ئه‌م دۆخ�هی له‌سه‌ره‌و‌ه باسمکرد زۆرجار خ��ۆم بینیووم‌ه له‌کاتی سه‌ردانکردنم بۆ الی ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌ری فه‌رمانگه‌یه‌ک، بۆیه ئ���ه‌وه‌ی پرسیار بووبێت ل��ه‌الم له‌و کاتانه‌دا ئه‌مه‌بووه ،ئه‌گه‌ر ئێمه ئهوهنده ده‌زگ����ای پێشکه‌وتوومان ه�هی�ه ئیدی حاڵی واڵته‌که‌مان بۆ به‌مجۆره‌ی‌ه و هێشتا زۆری��ن �هی خه‌ڵکی ئ �هم ههرێمه له‌خوار هێڵی هه‌ژارییه‌و‌ه ژی��ان ده‌ک �ه‌ن و هێشتا گه‌ڕه‌ک و کۆاڵنی هه‌ژار نشینه‌کانمان له پاشماوه‌ی دوای جه‌نگ ده‌چن!.؟ به‌اڵم دواجار نهێنی ئه‌م پیاهه‌ڵدانه‌م بۆ ده‌رکه‌وت که زۆرب �هی جومگه‌کانی کۆمه‌ڵگای گرتووه‌ته‌و‌ه و به تایبه‌ت به‌شێکی زۆری حزبه سیاسییه‌کان به ئۆپۆزسیۆنی ناو په‌رله‌مانیشه‌و‌ه ک �ه ب �ه‌درێ��ژای��ی دوای رووداوی ()17ی شوبات یه‌کێک له‌و خااڵنه‌ی که زۆر تیشکیان ده‌خست‌ه سه‌ر و زه‌قیان ده‌ک��ردهوه بابه‌تی «گێڕانه‌وه‌ی موڵک و ماڵی گشتی الی حزبه‌کان بوو بۆ خه‌ڵک» ،تا ئه‌وکاته‌ی ئهو پرۆژه شه‌ش پاکێجیه‌یان خست‌ه روو که ئه‌وه‌ی جێگه‌ی تێڕامان و راوه‌سته‌کردن بوو له‌سه‌ر ئهو پرۆژه‌ی‌ه پاشه‌کشه‌ی ئۆپۆزسیۆن بوو ل ه خاڵی گێڕانه‌وه‌ی موڵک و ماڵی گشتی که له پاکێجه‌که‌یاندا ئه‌م خاڵه‌یان ده‌توانین بڵێین البردو‌ه یان کردویانه‌ت‌ه خاڵێکی هێنده الوه‌ک��ی که زۆر جێگه‌ی باس نه‌بێت و تا ئ�ه‌وه‌ی رهنگه هه‌ر الی به‌رن ئه‌مه‌ش ئهو پرسیاره المان دروس��ت ده‌ک��ات ،ئایا ده‌بێت له‌سه‌ر چ بنه‌مایه‌ک ئۆپۆزسیۆن سازشی کردبێت له‌سه‌ر ئه‌م خاڵه؟! تۆ بڵێی وهک زۆربه‌ی جاره‌کان ئه‌مجاره‌ش له‌به‌ر ب�ه‌رژه‌وه‌ن��دی ته‌سکی حزبی ئهو خاڵه‌یان واز لێ نه‌هێنابێت؟ یان ئه‌مانیش له گۆتره وازیان له‌م خاڵه هێناوه؟!. شتێکیتر ک�ه ل �هم ه�هرێ��م�هدا ب�ه گۆتره ده‌پێورێت و پێچه‌وانه‌ی ئێر‌ه حسابی بۆ ده‌کرێت پرسی باکوری کوردستانه ک ه به‌ناو سیاسییه‌کان زۆرجار گوێمان لێده‌بێت به هه‌گبه‌ی خۆیان و به گۆتره پێوانه‌ی کێشه‌ی باکور ده‌که‌ن و وهک دوژمنانی ک��ورد ده‌یانه‌وێت پێوانه‌ی ئ�هو ناوچه‌ی ه بکه‌ن و ل�ه ب�هه��ای سه‌رکه‌وتنه‌کانیان که‌مبکه‌نه‌وه ،بۆیه ئه‌گه‌ر فالش باکێک بکه‌ین بۆ چه‌ند رۆژی رابردوو له دوای ئه‌وه‌ی کورد له هه‌ڵبژاردنه‌کانی تورکیادا سه‌رکه‌وتنی به‌ده‌ستهێنا و توانی ()36 کاندید بنێرێته په‌رله‌مانی تورکیا بهداخهوه به‌شێک ل��هو ب �ه‌ن��او سیاسیانه له‌بری ئه‌وه‌ی خوێندنه‌وه‌یه‌کی واقیعی بۆ بکه‌ن و ده‌ستخۆشی له‌و سه‌رکه‌وتنه‌ی کورد بکه‌ن له‌و پارچه‌یه‌ی کوردستاندا ،به‌اڵم ب �ه‌داخ �هوه وهک ئ��ه‌وه‌ی له یه‌کێک ل ه به‌رنامه‌کانی رادی���ۆی (ن����ه‌وا)وه گوێم لێبوو مامۆستایه‌کی سیاسی که‌وتبوو‌ه پێوان‌ه کردنی ئهو سه‌رکه‌وتن‌ه و ده‌یوت: (کورد سه‌رکه‌وتنێکی ئه‌وتۆی نه‌هێناو‌ه له‌و هه‌ڵبژاردنه‌دا ،چونکه رێژه‌ی کورد ل ه باکوری کوردستان بیست ملیۆن‌ه و ئه‌گه‌ر ده‌ملیۆنیش مافی ده‌نگدانی هه‌بووبێت و پێنج ملیۆنیش ده‌ن��گ��ی داب��ێ��ت ئ �ه‌وا کورد ده‌بوو پێنج ملیۆن ده‌نگ بهێنێت، ب�ه‌اڵم ئێستا ک��ورد له‌و رێژه‌یه‌ی که‌متر به‌ده‌ستهێناوه.)... سهیر لهوهدایه ئه‌م به‌ڕێز‌ه و هاوبیره‌کانیان ده‌ی��ان�ه‌وێ��ت سیاسه‌ت به گۆتره بپێون و ئ �ه‌وه‌ی��ان بیرچوه‌ته‌و‌ه ئ �هو بیست ملیۆن ه له سه‌رده‌مێکدا وای لێکرابوو نکۆڵی له ک��ورد بوونی خ��ۆی بکات ،بیریشی چوه‌ته‌و‌ه که به‌درێژایی مێژووی کورد ج��اری یه‌که‌م‌ه له په‌رله‌مانی تورکیادا ( )36نوێنه‌ر بنێرێته په‌رله‌مان که ()11 یان ژنن ،رهنگه ئاگاشیان لهوه نه‌بێت ک ه کورد نزیکه‌ی نیوه‌ی کورسیه‌کانی به‌رز ک��ردوه‌ت �هوه و به‌رامبه‌ره‌که‌شی زیاتر ل ه ( )15کورسی که‌مکردوه ...بۆیه حه‌ق ه ئهو نمونانه پرسیاری ئهوه له‌خۆیان بکه‌ن. ئایا سیاسه‌ت له‌گۆتر‌ه ده‌پێورێت یان نا؟!.
کۆرپه نازداره‌که‌ى حکومه‌ت! گه‌نده‌ڵى کامه‌ران گوڵپى
وشه و ده‌سته واژه‌ى گه‌نده‌ڵه‌ى ک ه زۆرترین به‌کاربه‌رى ههیه له کوردستاندا به هه‌موو چین و توێژه‌کانه‌وه ،هه‌ر ل �ه ب�ه‌س��ااڵچ��ووێ��ک��ى ئ��هم ه�هرێ��م�ه تا دهگاته به‌رزترین ئاستى ده‌سه‌اڵت که سه‌رۆکى هه‌رێم و حکومه‌تى ههرێمه. به‌شێوه‌یه‌ک به‌کارهێنانى وش���هى ـ گه‌نده‌ڵى ـ له به‌کارهێنانى ـ مۆبایل ـ زی��ات��ره ل �ه ه �هرێ��م��دا ،ب���ه‌اڵم ب �ه دوو تێڕوانینى جیاواز له وشه‌ى گه‌نده‌ڵى. ت��ێ��ڕوان��ی��ن��ى ی��ه‌ک��هم ک��ه ل��ه الی��ه‌ن هاواڵتیان و بێ به‌شکراوان له مافه سه‌ره‌تاییه‌کانى خۆیان له‌م هه‌رێمه‌دا. ت��ێ��ڕوان��ی��ن��ى دووهم ب���ۆ گ �ه‌ن��ده‌ڵ��ى ل�ه‌الی�ه‌ن ده‌س���ه‌اڵت و نوخبه‌ى بخۆرى ده‌سه‌اڵته‌وه‌یه.
ل �هم دوو تێڕوانینه ب��ۆ ـ گه‌نده‌ڵى دهبێته مایه‌ى نه‌هامه‌تى و بێ به‌شبوون ـ ج���ی���اوازى ب��ی��رک��ردن �ه‌وه‌ى ده‌س���ه‌اڵت ب��ۆ ه���اواڵت���ی���ان .گ �ه‌ن��ده‌ڵ��ى ده‌ک��رێ��ت ب�ه‌رام��ب�هر ب�ه چ��اره‌س �هرى کێشه‌کانى بشوبهێنرێت به –شمشێرێکى دووسه‌ر- هه‌رێم ده‌ریده‌خات که پێچه‌وانه‌ى دیدى ک �ه ب�هب��ون��ى ل �ه ک��ۆم �هڵ��گ��ادا دهبێته گ �ه‌ل �ه؟! گ�ه‌ن��ده‌ڵ��ى ل��ه‌الى هاواڵتیانى مایه‌ى نه‌هامه‌تى و نا دادپ �ه‌روه‌رى بۆ ه�هرێ��م ب��وه‌ت�ه مۆته‌که و دێ��وه‌زم �ه و یه‌ک به‌یه‌کى هاواڵتیان له الیه‌ک و شێرپه‌نجه‌ى س����ه‌رده‌م ،ه�هم��ان وش �ه و قۆرغکردن و به‌هه‌ده‌ر بردنى سه‌روه‌ت ده‌سته‌واژه‌ش که گه‌نده‌ڵییه بوهته شادى و سامانى واڵت له الیه‌ن به‌رپرسانه‌وه به‌خش و به‌دیهێنه‌رى ح �ه‌ز و ئاواتى بۆ حسابى تایبه‌تى خۆیان له الیه‌کى به‌رپرسان و کۆرپه‌ى نازدارى ده‌سه‌اڵت .ت��رهوه .گه‌نده‌ڵى مایه‌ى زه‌ره‌رم�ه‌ن��دى و گه‌نده‌ڵى بووهته سێبه‌ر بۆ گه‌نده‌ڵکاران و ئازاره چ بۆ میلله‌ت و چ بۆ ده‌سه‌اڵت، له ئامێزیان گرتووه ،بووهته ڤایرۆسێکى چونکه میلله‌ت به بێ به‌شکردنى له کوشنده له الى هاواڵتیان و به هه‌موو داه��ات��ى واڵت �ه‌ک �هى توشى نه‌هامه‌تى و س���ه‌رگ���ه‌ردان���ى ده‌ب���ێ���ت .ه���ه‌روه‌ه���ا شێوه‌یه‌ک دژایه‌تى ده‌کرێت. کاتێک باس له گه‌نده‌ڵى ده‌کرێت ده‌س��ه‌اڵت��ی��ش ب��ه ده‌س��ت��گ��رت��ن ب �ه‌س �هر ل �ه ه���هر ک �ه‌ن��اڵ و ج��ێ��گ��ای�ه‌ک��ى ئ�هم گه‌نده‌ڵییه‌وه – دهبێته هۆى له‌ناوچون و گ���ۆى زه‌وی����ه راس��ت �ه‌وخ��ۆ ب�ه‌رپ��رس��ان��ى فه‌نابوونى بۆ زبڵدانى مێژوو. گ���ه‌ن���ده‌ڵ���ى ل���ه ه���هرێ���م���دا ه��هم��وو – گه‌نده‌ڵ -له هه‌رێمدا شێت گیر ده‌بن و (تاى سیاسیان) به‌رز دهبێتهوه شاده‌ماره‌کانى ژیانى گ��رت��ووه‌ت�هوه له ب �ه‌رام��ب �هر ب �ه ش �ه‌ق��ام و ه��اواڵت��ی��ان! هه‌رێمدا ،گه‌ل ه��اوارده‌ک��ات گه‌نده‌ڵى ب�هڵ��ێ کاتێک ک �ه گ�ه‌ن��ده‌ڵ��ى دهبێته ه��هی��ه و ده‌س���ه‌اڵت���ی���ش ه���هم���ان شت مۆته‌که به سه‌ر دڵى میلله‌ته‌وه ئه‌وا دووب��اره دهکاتهوه ،به‌اڵم گه‌ل هاوارى راسته‌وخۆ دهبێته خۆرکه‌ى داماڵینى ن �ه‌خ��وازراوى ئ�هم شته نامۆیه ده‌ک��ات به‌ها ئه‌خالقیه‌کان -ل�ه‌الى نوخبه‌ى به مرۆڤایه‌تى و داواى رێگاچارهشگ�ه‌ن��ده‌ڵ��چ��ى ل �ه ده‌س���ه‌اڵت���دا ،ه �ه‌روه‌ه��ا له ده‌سه‌اڵت ده‌ک��ات! ،به‌اڵم ده‌سه‌اڵت
بیروڕا
ه��اوارى جیاوازه بۆ گه‌نده‌ڵى ،چونکه رخۆشى خۆى سه‌رچاوه‌ى گه‌نده‌ڵییه و هه ساڵی دووهم ژماره 61 ده‌توانێت چاره‌سه‌رى بکات ،به‌اڵم بۆ 2010/11/8 ممهه‌ممه دووش 2711/3/30 - 2011/6/20 دووشه چاره‌سه‌رى ناکات؟ ،چونکه گه‌نده‌ڵى ک��ۆرپ �ه ن���ازداره‌ک���هى ب��اب�ه حکومهته و ن��اک��رێ��ت ب�ه‌ده‌س��ت��ى خ��ۆى گ��ۆڕ بۆ نازداره‌که‌ى هه‌ڵکه‌نێت!. له هه‌رێمى کوردستاندا س �ه‌رۆک به‌ڕۆژ ژیانى مرۆڤه‌کان له گۆڕاندایه هاوار ده‌کات گه‌نده‌ڵیم پێ پێشانبده‌ن و ه��ۆک��اره‌ک��ان��ى ژی��ان��ی��ش ب�هه�هم��ان ب��ا چ���اره‌س���هرى ب��ک �هم؟! گ�ه‌ن��ده‌ڵ��ى له شێوه ،جگه له به‌ها ئه‌خالقییه‌کان که کوردستاندا وه‌کو (ترافیکى هاتوچۆ) وهک خۆیان ده‌مێننه‌وه ،به‌اڵم مرۆڤه دی��اره و هه‌مووان رۆژان �ه ب�ه‌ڕێ��زه‌وه به سه‌رگه‌ردانه‌کان کاتى خۆیان ده‌بوێرن ب �ه‌رده‌م��ی��دا ده‌ب���ووری���ن – چ��را ده‌ڵێت له‌م به‌ها پیرۆزانه بۆ هێنانه‌وه‌ى حه‌ز گ �ه‌ن��ده‌ڵ��ی��م ب���ۆ ده‌س��ت��ن��ی��ش��ان ب��ک �ه‌ن! و ئ��اره‌زوه‌ک��ان��ی��ان دور له ئه‌قاڵنیه‌ت، ل �ه ه�هرێ��م��ى ک��وردس��ت��ان��دا ب��ۆ م��اوه‌ى چونکه مرۆڤى حه‌زپه‌رست؛ گه‌نده‌ڵ ( )7س��اڵ م��وچ�هى ف�ه‌رم��ان��ب�ه‌ران له -ده‌رده‌چێت و وێناى شته‌کانى الجوان ئیداره‌ى سلێمانى به که‌متر له هه‌ولێر ده‌کات تا دهگاته پله‌ى -رسوا -بوون. ئ��ه‌وان��هى ل �ه ه �هرێ��م��دا -گ �ه‌ن��ده‌ڵ��ى- و بادینان دراوه ب�ه ف�ه‌رم��ان��ب�ه‌ران له کاتێکدا هه‌مووان ده‌زانین که هه‌موان بووهته ئامێرى راپه‌ڕاندنى کاره‌کانیان کوڕى ئه‌م میلله‌ته‌ن ،دواى ( )7ساڵ ههمیشه وهک مافیا ک��ارده‌ک�ه‌ن بۆ ی��اری��ی �ه‌ک �ه ئ��اش��ک��را ده‌ب��ێ��ت و وهک خه‌فه‌کردنى ده‌نگه ناڕازیه‌کان به‌رامبه‌ر ده‌ستکه‌وت دهدرێ��ت �هوه به هاواڵتیان ،به گه‌نده‌ڵى ،چونکه ده‌ستکه‌وته‌کانیان ل���ه ک��ات��ێ��ک��دا پ��ێ��وی��س��ت �ه ئ���ه‌وان���هى و ئهو هه‌موو ئیمتیازاتانه‌ى به ده‌ستیان به‌رپرسى ئ�هم دۆس��ی�ه‌ن بدرێنه دادگ��ا که‌وتووه له سایه و سێبه‌رى گه‌نده‌ڵیدا و لێپێچینه‌وه‌یان له‌گه‌ڵدا بکرێت .رۆژ بووه.
17
کورد پێویستى به دیموکراسییه نه‌ک ده‌وڵه‌ت نه‌جیب ه قه‌ره‌داغی
به‌شى یه‌که‌م دواى ده‌رچونم له هاوینى ساڵى ()1998 ل �ه ک��وردس��ت��ان ،ل �ه س��اڵ��ى ()٢٠٠٨ هوه ده‌رف �هت��م ب��ۆ ره‌خ��س��ا ک�ه ناوبه‌ناو بگه‌ڕێمه‌وه (لێره‌دا مه‌به‌ستم کوردستان ته‌نیا باشورى کوردستان نیه ،چونکه ه �ه‌ن��دێ پێیان وای���ه ک �ه ک��وردس��ت��ان ته‌نیا سێ پارێزگاى دهۆک ،هه‌ولێر و سلێمانی)ه .سه‌ره‌تا ته‌نیا له رێى پ��رۆگ��رام��ى تیڤییه‌وه ه �ه‌وڵ��م دا که پرسیار بکه‌م که داخۆ له کوردستان چ ب���اس���ه ،خ��هڵ��ک و ه��اوڕێ��ک��ان��ى سه‌رده‌مى خوێندنم چۆن بیر ده‌که‌نه‌وه. ته‌نانه‌ت زۆر کۆمێنتم له‌سه‌ر قسه‌کان نه‌ده‌دا له‌به‌ر ئه‌وه‌ى که نه‌با هه‌ستێک ب �هوه هه‌بێ که تێڕوانینى دهرهوه بۆ ناوخۆى کوردستان زۆر بابه‌تیانه نه‌بێ وێڕاى بچوک بونه‌وه‌ى دونیا له ئاست پێشکه‌وتنى ته‌کنه‌لۆژیا و ئاسانبونى په‌یوه‌ندى و بێ کاریگه‌ربوونى ره‌هه‌نده جوگرافیه‌کان .ب�ه‌رده‌وام هاتوچۆم بۆ کوردستان واى لێکردم که له نزیکه‌وه له زه‌مینه‌ى مه‌یدانیدا نه‌ک ته‌نیا له رووى تیۆرییه‌وه زۆر شتم ال گه‌اڵڵه ببێ ل �ه س��هر پ��رۆس �هى سیاسى له‌و به‌شه‌ى کوردستان ،بۆ ئه‌وه‌ى مه‌به‌ستى نوسینه‌که‌شم بپێکم نمویه‌ک دێنمه‌وه له‌سه‌ر گفتوگۆیه‌کى خۆم و هاوڕێیه‌کى سه‌رده‌مى خوێندنى زانکۆم که زۆر به په‌رۆشى گۆڕانکارییه له کوردستان، که بێ گومان منیش وا بیر دهکهمهوه و زۆر له مێژه‌وه وا بیرم ک��ردوه‌ت�هوه و ده‌رچونیشم له بازنه‌ى بیرکردنه‌وه‌ى ئهو سیستمه به هه‌مان ئامانج بووه. گفتوگۆکه‌مان به ئاراسته‌یه‌کدا چوو که زۆر ڕه‌خنه‌م له خۆپیشاندانه‌کانى ئه‌م دواییه ،تیروانینى هه‌ندێ رۆشنبیر و ئ��اراس��ت �هى روداوه‌ک�����ان گ���رت ،ئهو زۆر س��اده به منى وت که داخ��ۆ تۆ داک��ۆک��ى ل �ه ده‌س����ه‌اڵت ده‌ک���هى که ئهوهنده رهخنه ده‌گرى؟ ئه‌سڵى مه‌سه‌له ل��هم پ��رس��ی��اره‌دای �ه .ب���ه‌اڵم دی���اره ل�هو گفتوگۆیه‌دا شتێکى ئه‌وتۆم له سه‌ر ده‌سه‌اڵت نه‌وت ،له سه‌ر ئهو پرسیاره س��اده‌ی�ه ته‌نیا وت��م چه‌ند به ئومێدى ئه‌وه‌م داپیره‌م له قه‌بره‌که‌ى هه‌ستێته‌وه، ئ��ه‌وه‌ن��ده‌ش ب�ه ئومێدم ک�ه ده‌س��ه‌اڵت گۆڕانکارى و چاکسازى بکات که له راستى دا ته‌نیا له مه‌یدانى واقیعى دا نا ،به‌ڵکو من پره‌نسیپیانه‌ش وا بیر دهکهمهوه. بێمه س �هر تێڕوانینى سه‌ره‌کیه‌که‌ى خ���ۆم ،ق��س �هم ل �ه‌س �هر ده‌س����ه‌اڵت نیه،
چونکه ئ�ه‌وه‌ى ده‌گ��وزه‌رێ له هه‌ندێ راگه‌یاندن و چاپه‌مه‌نى بهسه بۆ ئه‌وه‌ى که بزانین ده‌سه‌اڵت چ وێرانه‌یه‌کى له که‌سایه‌تى مرۆڤى کورد و جوگرافیاى کوردستاندا دروس��ت ک���ردوه ،که له بازاڕى ئهو سێ شاره‌ى ژێر ده‌سه‌اڵتى ک���ورد ب��ڕوان��ى ده‌زان���ى ک �ه ل �ه رووى ئابورى چ هه‌رێمێکى داگیرکراوه .که له دۆخ��ى که‌رکوک بڕوانى ده‌زان��ى ئ �ه‌وه‌ى له رۆژهڤ��ى سیاسه‌تى هه‌رێمى ک��وردس��ت��ان��دا ن��ی�ه ب �ه ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن��ى ناو په‌رله‌مان و شه‌قامیشیه‌وه پرسى ک �ه‌رک��وک و ن��اوچ �ه داب��ڕاوه‌ک��ان��ه، له‌گه‌ڵ ئ �ه‌وه‌ى که زۆر قسه ده‌ک�ه‌ن، به‌اڵم هیچ ناڵێن و هیچ ناکه‌ن .که له ئامارى کوشتنى ژنان و خۆکوشتنى ژن����ان ده‌ڕوان�����ى ده‌زان�����ى ک��ه ی��اس��اى گوایه یه‌کسانى و دیموکراسى جگه له درۆیه‌کى گ �هوره شتێکى تر نیه، که له لێدوانى به‌رپرسانى ک��ورد له ب�ه‌غ��داد ده‌ڕوان���ى تێده‌گه‌ى که هیچ نوێنه‌رى گه‌لێک له مێژوودا ئهوهنده دژى خۆى قسه‌ى نهکردوه (ت��اک و ته‌رایان نه‌بێ که ئه‌ویش به په‌نجه‌ى ده‌ستێک ده‌ژمێردرێن) چى تر؟ خۆ ئ�ه‌وه‌ن��ده زۆرن ک��ارى ئێمه ه�هر بوهته ژم��اردن��ى ورده‌ک��اری��ی �ه‌ک��ان��ى نه‌بونى ستراتیژیه‌کى نه‌ته‌وه‌یى و دیموکراسى ب��ۆ ئ �هم گ�ه‌ل�هى ک�ه خ��ۆى ک��رده پرد بۆ چونه سه‌ر ده‌سه‌اڵتى ئه‌وانه و هه‌ر ئێستاش ئ��هو گ�ه‌ل�هی�ه ک �ه م��ێ��ژووى سته‌م بۆى دووپاته دهبێتهوه ،بۆ ئهوهیه ک �ه ب����اوه‌ڕم ن��ه‌ک��ردوه و ن��ای��ک�هم که ده‌سه‌اڵت گۆڕانکارى بکات ،چونکه کاره‌کته‌رى ده‌سه‌اڵت و جه‌وهه‌ره‌که‌ى نوێ نیه ،داشۆڕاوه له نرخى مه‌عنه‌وى و وی���ژدان���ى و ت�هم�ه‌ن��ێ��ک��ى ه����ه‌زاران ساڵه‌ى ههیه چ به فۆڕمى دهوڵ �هت ب��ێ ی��ان دهوڵ �هت��ۆک �ه .ب�ه پێچه‌وانه‌ى هه‌ندێ رۆشنبیر بیر ده‌ک �هم �هوه که داخ و ک �ه‌س �هر ب��ۆ ئ���هوه ده‌خ���ۆن که کۆمه‌ڵگه‌ى ک��ورد نه‌بوه‌ته دهوڵ��هت، پ��ێ��م��وای�ه ک �ه گ �ه‌ل��ى ک���ورد پێده‌چێ به‌شانسترین گه‌ل بێ که ئاشنا نیه به ده‌وڵه‌ت و کراوه تره بۆ دیموکراسى ئه‌گه‌ر خ��اوه‌ن فه‌لسه‌فه‌یه‌کى ژی��ان و ئایدۆلۆژیا ب��ێ ،چونکه دهوڵ��هت به ده‌زگابونێکى داگ��ی��رک��ارى ره‌نجه له س�ه‌روش��ی��ان�هوه ره‌ن��ج��ى ژن و دهوڵ�هت��ى ئێستاش هه‌م ڤه‌رسیۆنى ئهو ده‌وڵه‌ته‌یه ک���ه ئ��ێ��م �ه ل���ه الپ���ه‌ڕه‌ک���ان���ى وان����هى مێژوودا به بێ ئاگاییه‌وه ده‌مانخوێند و ئ��ێ��س��ت��اش م��ن��دااڵن��ى ک����ورد ه �هر ده‌یخوێنن ،ڤه‌رسیۆنى ئ �هو دهوڵ�هت��ى سۆمه‌ر ،ئه‌که‌د ،بابل و ئور و هتد.. کاتێ هێنده دڵڕه‌ق و بێ ره‌حمانه بێ سڵ کردنه‌وه له یاساى چاو به چاو ددان به ددان��ى بۆ تۆڵه و سه‌رکوت و ره‌نجخۆرى ده‌ک��رده نۆرمى مامهڵه کردنى له‌گه‌ڵ کۆمه‌ڵگه و هه‌رچى ل�ه ب �ه‌رام��ب �هرى راده‌وه‌س���ت���ێ .دهوڵ��هت ی��ان دهوڵ �هت��ۆک �هى ئێستا ب �ه هه‌موو
فۆره‌مه‌کانیه‌وه ه�هم��ان ن��اوه‌رۆک �ه و و ده‌ی��ک��ا ،چونکه بۆ ئ��ه‌وه‌ى تۆ له‌و ب�ه ک��راس��ى ج��ی��اوازه‌وه خ��ۆى نیشانى گۆماوه ده‌رنه‌چى چه‌مکى ده‌سه‌اڵت کۆمه‌ڵگه دهدات .ئ�ه‌وان�هى نوێنه‌رى ههمیشه خوازیارێتى دژه‌ک���هى خۆى ده‌س������ه‌اڵت ده‌ک������ه‌ن ک �هم��ی��ن �هی �ه‌ک��ن ب�هره�هم بێنێ .ئێمه چ ئومێدێکمان ک��ۆن��ت��رۆڵ��ى ه��هم��وو ن��رخ �ه م����ادى و ب �هو ده‌س���ه‌اڵت و ئۆپۆزیسۆنه هه‌بێ مه‌عنه‌ویه‌کانى کۆمه‌ڵگه ده‌ک �ه‌ن و که له چه‌ند دانیشتنى خۆى دا تاکه ژنێک نابینى و هیچ به‌رنامه‌یه‌کیشى کۆمه‌ڵگه‌ش وهک مێگه‌ل ده‌ڕوانن. ئه‌وه‌ى ره‌خنه‌ى ده‌که‌م و ده‌بێ بگۆڕێ بۆ چاره‌سه‌رى پرسه کۆمه‌الیه‌تیه‌کان زه��ن��ی�هت��ى ئ �ه‌وان �هی �ه ک �ه بانگه‌شه‌ى نیه .که ژنه په‌رله‌مانتارێکى پێشوو گ��ۆڕان��ک��ارى و چ��اک��س��ازى ده‌ک���ه‌ن بۆ ئۆرگانێکى راگه‌یاندنى ده‌سه‌اڵت و ئ���ه‌وه‌ى ن��ائ��ام��ادهى ده‌ب��ی��ن��م ،نه‌بونى لێدوانى دا که کاتێ داوای��ان کردوه فه‌لسه‌فه‌یه‌کى ژیانه ،چونکه ئه‌وه‌ى ژنان به‌شدارى گفتوگۆى پێنج قۆڵیه‌که به په‌رۆشى ئهوه بێ سنورى ده‌سه‌اڵت ب���ن ،ب���ه‌اڵم ئ����ه‌وان ه���هر وه‌اڵم��ی��ش��ی��ان به‌رته‌سک بکاتهوه و بێکاریگه‌رى نه‌داونه‌ته‌وه ،ئیدى ئ�هوه چ دیالۆگ بکات ده‌بێ خۆى بکاته هێزى فشار و چ مۆدێلێکى دی��م��وک��راس��ی�ه که بۆ ئه‌وه‌ى که ئهو ئهرکه به ده‌سه‌اڵت ژنى تیا نه‌بێ .خۆ ده‌بوو ئهو ژنانه‌ى جێبه‌جێ ب��ک��ات ک �ه ب��ان��گ�هش�هى بۆ که داواى به‌شدارى ده‌که‌ن النى که‌م ده‌ک��ات و ب��ێ گ��وم��ان ئه‌لته‌رناتیڤى ه���ه‌زاران الیه‌نگریان (ئ�ه‌گ�هر هه‌بن) بهێنایه به‌رده‌م په‌رله‌مان و گوشاریان خۆشى ئاوا بکات. پ����ێ����ده‌چ����ێ گ�����وت�����رێ ک�����ێ ده‌ڵ�����ێ بۆ بهێنابان که به‌شدارى بکه‌ن. ئه‌لته‌رناتیڤمان ن��ی�ه؟ مشتومڕێکى ل �ه ک��ات��ى خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان�ه‌ک��ان��دا ته‌نیا جدى نیه که داخۆ ههیه یان نا ئه‌وه‌ى وت��ارى سه‌ر مینبه‌ره‌کان ره‌نگدانه‌وه‌ى ههیه له بازنه‌ى ده‌سه‌اڵت و چه‌مکى داخوازى نین به هێنده‌ى ئه‌وه‌ى که له ده‌س �ه‌اڵت ،کورسى ،پ��اره ،ده‌ستڕۆیى نێو خه‌ڵکه‌که‌دا چ ده‌گ��وزه‌رێ ،چۆن نه‌هاتوه‌ته دهرهوه تا ئه‌لته‌رناتیڤى جدى بیر ده‌که‌نه‌وه ،چى ده‌ڵێن ،داخۆ کار بێنێ .شیوه‌نه‌که بۆ حسێن نیه ،بۆ ده‌ک���رێ ب��ۆ هێنانه ک��ای �هى ن��ۆرم��ى ه �ه‌ری��س �ه‌ک �هی �ه ،م��ن��داڵ��ێ��ک��ى خه‌ڵکى کۆمه‌اڵیه‌تى و سیاسى نوێ ،چه‌مکى گ���ه‌ڤ���هر ک���ه ک���ات���ێ پ��اڵ��ێ��وراوێ��ک��ى نوێى بیرکردنه‌وه‌ى تاک و کۆمه‌ڵگه؟ ئاکه‌په ماکه‌رۆنى بۆ ب��ردن پێى وت گومانم نیه ل��ه‌وه‌ى ک�ه ویستێک و له‌جێى ماکه‌رۆنه‌که‌ى تۆ قوزه‌ڵقۆرت ئ��ی��راده‌ی�ه‌ک��ى به‌هێز ب��ۆ گ��ۆڕان��ک��ارى ده‌خۆین( .ئهو منداڵه ده‌یویست بڵێ ههیه ،به‌اڵم ئاراسته کردنى ئهو ویسته ژه‌ه���ر ده‌خ���ۆی���ن ،ب���ه‌اڵم پره‌نیسپیمان به رێچکه‌یه‌کى ته‌ندروستدا گرنگه، ههیه و نایدۆڕێنین) .له‌سه‌ر پێداگرى به‌کامه پێوه‌ر؟ نه پێوه‌رى رۆژئاوایى کورده‌کانى باکور له‌سه‌ر مافه‌کانیان ،و ن �ه پ��ێ��وهرى ع �ه‌ره‌ب��ى و ن �ه پ��ێ��وهرى دهوڵ����هت باخچه‌لى س �ه‌رۆک��ى پارتى تورکى و نه ئێرانى؟ ده‌بێ پێوه‌رى نوێ بزوتنه‌وه‌ى نه‌ته‌وه‌په‌رستى مه‌هه‌په به بخوڵقێنرێ ،چونکه ئه‌وه‌ى نه‌کراوه له کورده‌کانى ده‌وت وا زمانى زگماکى ماوه‌ى ئهو ( )٢٠ساڵه‌دا ئهوهیه ،من س �ه‌رب �ه‌س��ت ب���وو ،ب���ه‌اڵم س��ک��ی��ان تێر چى بکه‌م له بینا شوشه ئه‌وه‌ى له ناویدا ده‌کات؟ ئه‌م نمونانه دێنمه‌وه ،چونکه کار ده‌ک��ات تا بینه‌قاقاى گه‌نده‌ڵیه، بونى فه‌لسه‌فه‌یه‌کى ژی��ان ،پ��ارادای��م چ��ى بکه‌م ل�ه شه‌قامى دووس��ای��د بۆ و ج��ی��ه��ان��ب��ی��ن��ى ب���ۆ ژی����ان ل���ه ن��رخ�ه زۆرب��ون��ى ئۆتۆمبێلى تایبه‌ت ،به‌ڵ‌م مادییه‌کان گرنگترن ،که فه‌لسه‌فه‌ى ت��اک �ه پ��اس��ێ��ک��ى (ش��������اره‌داری) نیه ژی��ان هه‌بێ ،ده‌ک��رێ به ده‌زگابوونى خه‌ڵکه‌که که‌ڵکى لێ وه‌رگ��رن ،چى ئابورى ،کۆمه‌اڵیه‌تى ،رێکخستنى و بکه‌م له‌م هه‌موو (مۆڵ)هى کراوهتهوه سیاسیشى له‌سه‌ر بونیاد بنرێ ،به‌الم که زۆرێ��ک له خه‌ڵکه‌که ته‌نیا له که فه‌لسه‌فه‌ى ژیان نه‌بوو ،هه‌ر هێز جامه‌کانه‌وه ده‌ت��وان��ن شتومه‌کى ناو و ده‌سه‌اڵتێک ده‌ت��وان��ێ نرخه مادى دوک��ان �ه‌ک��ان ببینن ،چ��ى ب��ک�هم له‌و و مه‌عنه‌ویه‌کان بێ کاردانه‌وه زهوت هه‌موو تیڤیه که نزیکه‌ى هه‌مووى ژه‌هر ده‌ڕێژێ بۆ تێکدانى که‌سایه‌تى بکات. بۆ من رهخنه له خۆپیشاندانه‌کانى ئه‌م مرۆڤى کورد و هتد. دوای��ی�ه ده‌ک���هم؟ (ب��ه‌اڵم پشتگیریشى ئ����ه‌وه‌ى ن���ه‌ک���راوه چ��ی �ه؟ ده‌ک����را ل �هو لێ ده‌ک �هم) له به‌ر ئ�ه‌وه‌ى له ئامانج ئاپۆڕایه‌ى جه‌ماوه‌ر ده‌یان ئاکادیمیاى و به‌رنامه‌ى دا نه‌بوو مرۆڤى کورد له گ������ه‌ڕۆک ،گ���روپ���ى ک�����ارى ج���دى، روى زهنى و فکریه‌وه بونیاد بنێته‌وه ،ده‌ستپێشخه‌رى کارا دروست بکرانایه ل��هب��هر ئ����ه‌وه‌ى ی �ه‌ک��ێ��ک ،گ��روپ��ێ��ک ک �ه ش��هو و رۆژ گفتوگۆ ب��ک�ه‌ن و مه‌به‌ستى ب��ێ ش���ۆڕش ب��ک��ات ،النى فکر به‌رهه‌م بێنن ،نه‌ک خۆ و مێژوو که‌م ئهو دۆخه به ئاراسته‌ى پرۆسه‌ى دووپ��ات کردنه‌وه ،ئهو کۆمه‌ڵگه‌یه‌ى دی��م��وک��راس��ى دا ب��گ��ۆڕێ ده‌ب��ێ زۆر ئێمه پێویستى ب �ه گ��وێ گرتنه له ج���دى ب��ێ ل���هو ک���اره و ک��ه ده‌س��ت��ى یه‌کتر نه‌ک گوێ گرتن له دهرهوه. پێکرد نه‌فه‌سى درێژ بێ .ده‌بێ ته‌نیا ده‌ب����ێ الن���ى ک���هم ج��دی��هت ب����وون له ک��اردان�هوه و په‌رچه‌کردارى نه‌بێ له ک��ار کردندا هه‌بێ ،خۆ ئ�هو خهڵکه هه‌موو شتێکى که ده‌س �ه‌اڵت ده‌یڵێ فه‌رمانبه‌ر نیه که له سه‌عاتى دیارى
کراودا ده‌هێنران بۆ خۆپیشاندان ،ئه‌م کلتورى فه‌رمانبه‌ریه ناتوانێ شۆڕش دروس��ت بکات .ش��ۆڕش به زهنیه‌تى چینى ناوین به‌رپا نابێ که له‌میش ده‌خ��وا و له‌ویش ده‌خ��وا ،ه�هر ئه‌وه‌شه ک���ه ه��ێ��زى ب���ه چ �هم��ک��ى ده‌س����ه‌اڵت داوه ،چونکه ده‌س���ه‌اڵت ته‌نیا چه‌ند که‌سێک نیه که حوکمى سیستمێک ب��ک�ه‌ن ی��ان سیستمێک ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌رن، به‌ڵکو ده‌سه‌اڵت له هه‌موو کونجێک خۆى حه‌شارداوه و به فۆرمى جیاواز له زۆر جێدا بونى ههیه ،ده‌بێ نه‌فسى مرۆڤه‌کان پهروهرده بکرێ تا ده‌مرین ده‌بێ پهروهرده ببین ،ده‌بێ بۆشاییه‌ک نه‌هێڵینه‌وه که ده‌س���ه‌اڵت دزه‌ى تێدا ب��ک��ات ب���ۆ رۆح���م���ان ،ک���ه رۆح��م��ان راده‌س�����ت ب���وو ج �ه‌س��ت �هم��ان نرخێکى ئ �ه‌وت��ۆى ن��ی�ه .ئێمه پێمان وای���ه که ته‌نیا مندااڵن ده‌ک��رێ بچن پ�ه‌روه‌رده ببینن ،به‌اڵم که‌سایه‌تى مرۆڤى کورد بۆ به‌ره‌نگاربونه‌وه و خۆبونیادنانه‌وه پێویستى به به‌رده‌وام خۆپه‌روه‌رده کردن ه�هی�ه .ل�ه‌س�هر چ��ى پ����ه‌روه‌رده سه‌ره‌تا ل�ه‌س�هر ده‌رچ���وون ل �هو تێڕانینه‌ى که ده‌س���ه‌اڵت ن�هی��ک��ات ن��اب��ێ ،ده‌س���ه‌اڵت نه‌بێ ناچێ بهڕێوه ،هه‌موو شتێک به ده‌سه‌اڵت به‌ستنه‌وه ،ئیفلیج بوونه. دواى ئ���هوه ه �هم��وو خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان�ه و خوێن رشتن و قوربانیدانه هه‌ندێ داوا ده‌ک �ه‌ن که ئ�هو ههرێمه سه‌ربه‌خۆیى خ����ۆى ه���هب���ێ و ب��ب��ی��ن �ه دهوڵ������هت، ئێمه ن�هب��وی��ن�ه دهوڵ����هت ئ���هو ه�هم��وو نه‌هامه‌تیه‌مان ههیه ببینه دهوڵ��هت ده‌بێ ئه‌وه‌شى ماوهتهوه له کوردستان له تاو ده‌سه‌اڵتى دهوڵ�هت – نه‌ته‌وه‌ى ک��ورد هه‌ڵبێ )١٠٠( ،ساڵه کورد له ده‌ستى هێزى نێوده‌وڵه‌تى و مۆدێلى دهوڵ���هت ن �هت �ه‌وه‌ک �هى ل �ه رۆژه �ه‌اڵت��ى ناوین ق��ڕده‌ک��رێ ،که له جیهان ئهو م��ۆدێ��ل�هى چ��اره‌س �هرى ب�ه‌س�هر ده‌چ��ێ ئه‌مجاره کوردى بێ چاره و کالسیک ده‌ست دهداته ئهو مۆدێله‌ى که ئیدى له به‌ر ئهوه دهچێته زبڵدانى مێژووه‌وه. ئه‌گه‌ر له‌م گۆى زه‌ویه‌دا له‌جێیه‌ک دا دهوڵ �هت نه‌ته‌وه‌یه‌کى نوێ سنورى بۆ ده‌کێشرێ و داده‌مه‌زرێ با (رۆشنبیر و لێکۆڵه‌ره‌وه‌کانمان) به دواى دا بچن ئ�ه‌گ�هر ل�ه بنى دا هێزى سه‌رمایه‌ى نێوده‌وڵه‌تى خۆى حه‌شار نه‌دابێ ،ئهوه با له جێى یه‌ک ده‌وڵه‌ت نه‌ته‌وه هه‌قمانه ئێمهش له‌و ج��ان�ه‌وه‌ره به‌شمان هه‌بێ، چونکه ئه‌گه‌ر ئهوهنده بێ چاره بین له مۆدێلى چاره‌سه‌رى دا ئهوه شایانى ئه‌وه‌ین که توێژێکى مشه‌خۆر بکه‌ینه مۆته‌که ب�ه‌س�ه‌رم��ان�هوه .کۆمه‌ڵگه‌ى کورد پێویستى به دیموکراسیه نه‌ک دهوڵ��هت .دیموکراسى و دهوڵ �هت دوو هێڵن ن��اگ �ه‌ن �ه ی���ه‌ک .دی��م��وک��راس��ى ده‌کرێ ببێته فشار بۆ سه‌ر ده‌سه‌اڵت و ده‌وڵه‌ت بۆ سنوردار کردن و بچوک ک��ردن �ه‌وه‌ى ب �ه‌اڵم هه‌رگیز دهوڵ���هت و دیموکراسى ئاوێته‌ى یه‌ک نابن.
تیۆری ساڵی یه‌که‌م ژماره 61 دووشه‌ممه 2711/3/30 - 2011/6/20
18
گۆشه‌یه‌کی تایبه‌ته ،هه‌فتانه ئه‌حالم مه‌نسور ده‌ینوسێت
گۆی زه‌وی گڕی گرتووه له جه‌نگی جیهانی یه‌که‌م و دووه‌مدا ،مرۆڤایه‌تی که کهس سه‌ر له حکومه‌ته‌که‌ی دهر ناکات و باجێکی قورسی دا .سه‌رکرده‌کان چاو و کێکیان سیخوڕه‌کان خۆیان نه‌بێ. ده‌خ��وارد ،واڵتێک داگیر ده‌ک��را یان پێکێکیان گ��ه‌الن ه �هر ب��اج دهدهن����هوه ،دای��ک��ان ه �هر قوڕ ه���هڵ���دهدا .ش����اران ده‌ب���وون���ه ح �هم��ام��ی خ��وێ��ن ،ده‌پێون ،باوکان شیوه‌ن و واوه‌یالیانه .دووباره ئهو که‌سێکى وهک هیتله‌ر سه‌رکردایه‌تی ئه‌ڵمانیای دراوه ،رووه‌کۆنه‌که هه‌ڵگه‌ڕایه‌وه بۆ رووه‌که‌ی تر. ده‌کرد و ئاگربه‌خشی جه‌نگه‌که بوو( .چرچل) تورک دهڵێ (حه‌سه‌ن که‌چه‌ل ،که‌چه‌ل حه‌سه‌ن) مفی له جگه‌ره‌که‌ی ده‌می دهدا و بیرۆکه‌یه‌کی گه‌نه‌کانیش به لێشاو رژاون�هت�ه سه‌ر شه‌قام و ش �ه‌ڕه‌ن��گ��ێ��زی ب��ۆ ده‌ه����ات ئ��اگ��ره‌ک �هی خ��ۆش دروشمیان به‌رز کردوه‌ته‌وه و وا ده‌زانن هه‌نگوین ده‌ک��ردهوه ،مرۆڤیش ده‌ب��ووه خه‌ڵووز و چیلکه‌ی خواردن چاوه‌ڕێیان ده‌کات .نازانن حکومه‌تێکی ئهو ئاگره ،زۆرب �هی زۆری گه‌نجانی ئه‌وروپا ته‌م و مژاوی چاوه‌ڕێیان ده‌کات و ئه‌ندامانی ئه‌م له‌ناو چوون ،هه‌ر الشه‌یه و لێره و له‌وێ فڕێ حکومهته به ناو خه‌ڵکی ئهو واڵته‌ن به پێناسه‌ش دراوه ،هه‌ر دایکه و گوڵێکی سوور ده‌خاته سه‌ر سیخوڕی به‌ریتانیان. گۆڕی کۆڕه‌که‌ی و ده‌یان فیلمی سینه‌مایی دوو گه‌نج له الدێیه‌ک راده‌پ���ه‌ڕن ،س�ه‌رۆک ئهو دوو جه‌نگه‌م دیوه .به راده‌یه‌ک خۆشم بووم وه‌زیرانی به‌ریتانیا و خاتوو هیالری کلینتۆن جرت به خه‌ڵووز .ئێستاش جه‌نگی جیهانی سێیه‌مه و فرتی خۆی ده‌کات و کۆنگره‌ی رۆژنامه‌نووسی س����هر واڵت��ان��ی ده‌به‌ستێت .س��ارک��ۆزی��ش ب�ه ته‌مایه روس��ی��ا له و داب�����هش ک���راوه‌ت���هوه سوریا راو بنێ ،دووب���اره بۆ ئ �ه‌وه‌ی خۆی رۆژه���ه‌اڵت بگره هه‌ر ه���هر وهک ج���اران ل���ه ئ �ه‌ف��غ��ان��س��ت��ان و فه‌ڕه‌نسا پ��اک��س��ت��ان ج�ه‌ن��گ��ی ه ه داگیری چاوه‌ڕێکراوی ئێران ر ش ۆ ڕ ش گ ێ ڕ س�����وری�����ا و ع���ێ���راق ،س��وری� انی ت���ون���س�،ا ،را س ت ه ق ی ب����ک����ات، ن م���ی���س���ر، ه بزا ن ن ئ ا ی ن وات���������������ه ن، ه �� � م ه �� � ی د هی ل��ی��ب��ی��ا،و لوبنان .ش ۆ ڕ ش ه ک ف���ه‌ڕه‌ن���س���ا س���ودان ه یا ن چ ۆ ن ده‌س��������������ت وات���ه ل �هم س��ات�هدا چۆنی ب��خ��ات�ه س�هر دهوڵ��������هت ئ��اگ��ر د ه ب ێ ت س��������وری��������ا، ده‌گ��رێ( ،ناتۆ) . .. د ڵ ن ی ا ئینجا نۆره‌ی ش به ئاره‌زووی ی ن ک ه ح ک و م ح���������زب���������واڵ ئ�����هم�����ری�����ک�����ا هتی ت و ر ک ی ا م����اوه ،لوبنان ت و دهوڵ�����هت�����ه ۆ قیو ه و ک ۆ و ف�ه‌ل�ه‌س��ت��ی��ن س ی بکاته چێشتی ک هوتوو ه . ه ه ر و م������ج������ێ������ور و هها ع���هم���ام���ه‌ک���هی گر هوی ش ل ه س بکاته که‌وگیر و ه ر ئازاد به ئ��اره‌زووی ئێران ب و و ن ی ع لێیخوڕێ و کوشت هبدواڵ و ک��وش��ت��ار بێنێته ئۆج ه ئ��اراوه .له کاتێکدا الن د هکرێ (ف���هت���ح) خ �ه‌ری��ک �ه دهوڵ �هت��ی فه‌له‌ستین ئ �ه‌وروپ��ی��ی �ه‌ک��ان��ی به داب��م �ه‌زرێ��ن��ێ��ت .بۆیه پژمینێک واڵتان بوردومان ده‌کات ،به تایبه‌تی ده‌خاته نێوان (حه‌ماس) لیبیا ،قه‌زافیش له سه‌ر که‌رێتی خۆی به‌رده‌وامه دووباره دووبه‌ره‌کی و خ��وێ��ن��ی ش��ۆڕش��گ��ێ��ڕان��ی ت��ێ��ک�هڵ��ی خوێنی و (فه‌تح). هێزه‌کانی قه‌زافی بووه و حه‌مامه خوێناویه‌که‌ی مالکی ریسوا بووه ،عه‌الوی دووباره هار بووه و عێراقی ئاخرشه‌ڕ جارێک موقته‌دا سه‌در وێرانی له دووری کیشوه‌رێکه‌وه بۆنی دێ. سوریا هه‌ر باسی مه‌که و ه�ه‌روه‌ه��اش یه‌مه‌ن ده‌کات و جارێکی تر شیعه‌کانی تر و ئیتر له که عه‌لی ع�هب��دواڵ ساڵح برینداره ل�ه‌وان�ه نیه ئه‌نجامدا عه‌قڵی سیاسه‌تمه‌داران تێک ده‌چێت. چیتر بگه‌ڕێته‌وه بۆ یه‌مه‌ن .چۆنکه گه‌نجه‌کان ئهمه له الیه‌ک ،له الیه‌کی تردا پارتی ئاشتی رێ��ک�ه‌وت��ن ل�ه‌گ�هڵ جێگری عه‌لی ع �هب��دواڵ و و دیموکراسی له تورکیا ( )36په‌رله‌مانتاری خه‌ریکى گواستنه‌وه‌ی حکومه‌تن .ئه‌مریکاش ره‌وان�������هی پ���ه‌رل���هم���ان ک����رد و ئ���ه‌ردۆغ���ان���ی خۆی به دایکی شۆڕشگێڕان ده‌زانێ ،هه‌روه‌ها له‌که‌رکه‌وتوو مه‌گه‌ر هه‌ر له ترسا سه‌رله‌نوێ حکومه‌تی گ����وازراوه ل�ه دای��ک ده‌ب��ێ و هه‌ر له که‌ره‌تازه‌که‌ی خۆی بکه‌وێت .ئیتر مه‌گه‌ر په‌ناهه‌نده‌یه‌کی مه‌شق ک��راوه له ده‌زگاکانی ه�هر شۆڕشگێڕانی راسته‌قینه بزانن ئاینده‌ی شۆڕشه‌که‌یان چۆن چۆنی ده‌بێت ،تا ئێستا هیچ موخابه‌راتی. س���ه‌ره‌ڕای ئ �ه‌وه‌ی که تورکیای چاوچنۆک دیار نیه ،به‌اڵم دڵنیاین که حکومه‌تی تورکیا ده‌ی���ه‌وێ ده‌س�ه‌اڵت��ی زیاتر بێت و ده‌س��ت بخاته تۆقیوه و کۆسی که‌وتووه .هه‌روه‌ها گره‌ویش له سه‌ر باکوری سوریا ،وهک هه‌موو ناوچه‌کانى سه‌ر ئازادبوونی عه‌بدواڵ ئۆجه‌الن ده‌کرێ. وی�لای �هت��ى ئ �ه‌س��ک �ه‌ن��ده‌رۆن �هى ج����اران ،ل�ه‌وان�هی�ه رووداوه‌کان خێران .له خێرایی خێراترن .من نه‌ک هه‌ر ئه‌وه‌ی به‌رامبه‌ر به ته‌له‌فزیۆن دانیشتووم ،یان ویالیه‌تى موسڵ بخاته سه‌رى. چ��ادره‌ک��ان��ی خ��اچ��ی س���وور ئ �هو ن��اوچ�هی�هی��ان نیوه‌شه‌و گوێ له وێستگه‌کانی رادی��ۆ ده‌گرم، کردوه‌ته فه‌له‌ستینی دووهم ئه‌ردۆغانیش به ده‌نگه به‌ڵکو کتوپڕ له ده‌رگایان دا که ده‌رچووم بینیم گڕه‌که‌ی گۆرانی ده‌چڕێ .تۆ بڵێی سنووره‌کان پاسێکه و پڕیه‌تی له ژنی خانه‌قینی .به‌خێرهاتنم بگۆڕدرێن؟ له دوای جه‌نگی جیهانی دووه‌مدا تا ک��ردن و داب �ه‌زی��ن .یه‌کێکیان سکی پ��ڕ ب��وو، نۆمانگان بوو ،هه‌ر قیژه و ه��اواری ده‌ک��رد ،به ئێستا نه‌گۆڕدراون؟ ئه‌فغانستان و پاکستان سوتان ،خۆڵه‌مێشن ،هه‌ر ته‌ما بووم ته‌له‌فۆن بۆ ئه‌مبۆاڵنس بکه‌م که‌چی فڕۆکه‌ی بێ فڕۆکه‌وان بوردومانی پاکستان ژنانی تر که جلی ره‌شیان له‌به‌ر بوو وتیان نا ده‌کات ،خۆ کهس ناوێرێ باسی تاڵه‌بان بکات ،نا! ئێستا هه‌ر منداڵه‌که‌ی ده‌بێت .ژنه‌که سک له الیه‌ک ئوسامه بن الدن کوژراوه و له الیه‌کی پڕه‌که ناوی سه‌عدیه بوو .جێگام بۆ راخست، تر (زه‌واهیری) ده‌ست پێ ده‌کات ،هه‌ر موسڵمانه ده‌بینم مامانی خانه‌قینی چوارده‌وری قاچه‌کانی و گولله‌ی ب �هر ده‌ک���ه‌وێ ،ه �هر ریشه و درێ��ژ گ��رت��ووه .سه‌عدی ه ه�هر ه��اوار ده‌ک��ات ،ژنانیش دهبێتهوه ،هه‌ر عه‌مامه‌یه هه‌زار و یه‌ک پیالن و له‌سه‌ر یه‌ک پێ ده‌ڵێن «بگو یا عه‌لی ،بگو پالن له‌ژێریدایه. یا عه‌لی» .ژنێک له‌و الوه وتی «هه‌ر ئێستا ئایا کهس ده‌زانێ که‌ی قه‌زافی خپ ده‌کرێ کوڕێکی ده‌بێت» له کاتێکدا ده‌زانم دکتۆره‌کانى و له نێره‌که‌ری خۆی ده‌ک �ه‌وێ و دهبێته مه‌ڕ ژن نه‌ک هه‌ر له کوردستاندا ،به‌ڵکو له عێراقیشدا و گوێی راده‌کێشن بۆ دادگ��ای ده‌وڵه‌تی یان؟ سه‌ریان له قنگیان ده‌رناچێت. رووداوه‌ک����ان خ��ێ��ران ،چ��اودێ��ره سیاسییه‌کانیش منیش ئێستا سه‌رم ژانی گرتووه ،له‌باتی ئه‌وه‌ی واقیان وڕ ماوه ،گه‌النیش چیلکه و خه‌ڵووزی بڵێم یا عه‌لی! ئه‌ڵێم رووت ره‌ش بێت به‌ریتانیا ئه‌م ئاگره‌ن .سیخوڕه‌کان خۆیان ئاماده‌کراوه بۆ که نه عه‌لی له ده‌ستی تۆ رزگ��اری ده‌بێت و به‌ڕێوه‌بردنی حکومه‌تی نوێ هه‌ر وهک عێراق نه وه‌لی.
تاک ـ گه‌ردون نووسینی
سۆران ئازاد
ته‌نیایی و تاک‌بوون ،به واتای یه‌ک‌ه و ره‌هابوون‌ه ک ه هاوکات له په‌له‌قاژه‌ی فڕین‌ه ب�ه‌ره‌و گه‌ردونی‌بوون و به‌ژیانی‌بوون (له جۆری ژیانی کۆمه‌اڵیه‌تی) .واته یه‌ک به‌ره‌و دوو که پله و پایه‌یه‌ک‌ه له گه‌ردونی‌بوون هه‌ڵده‌کێشێت؛ یاخود عاشق و مه‌عشوق یه‌ک دهگرنهوه. به‌اڵم له‌به‌ر ئه‌وه‌ی تاکینه‌کان (مفردات) ب �ه‌رده‌وام ل ه ه�ه‌وڵ��ی گه‌یشتن ب�ه ئاستێک ل�ه گ�ه‌ردون�ی‌ب��وون��ن، ههمیشه له بازنه‌ی دووئالیزمدا خۆ ده‌بیننه‌و‌ه تا ئهو کاته‌ی عه‌قڵیه‌تی «گه‌یشتن و یه‌کبوون» له سروشتی ه�هر بوونێکی تاکینه‌دا ههیه ،دیالێکتیکی ره‌وت��ی ژیانیش درێژه‌ی ههیه ،بۆیه مه‌حکوم‌ه به رێژه‌یی‌بوون و له شێوه‌بوونی سه‌ڵتی (مجرد) به‌ده‌ره ،به‌اڵم له جیاتی ئه‌وه‌ش ژیان ده‌سته‌به‌ر ده‌کات .کاتێک ئه‌م عه‌قڵییه‌ت ه له سروشتی هه‌ر شت و دیارده‌یه‌کی تاکین‌ه و سه‌ڵتیدا گه‌یشت‌ه ره‌وش��ی وه‌ستان و مه‌یل و ویستی گه‌یشتن کۆتایی بێت ،ئه‌وکات مه‌ترسی داگه‌ڕانی و له‌بارچوون له به‌رامبه‌ر گه‌ردونی‌بوون و تاکینه‌کانی تر هه‌ڕه‌شه‌ی لێ ده‌ک��ات و گۆرانی ناشیاوی شوناس دێته ئ��اراوه. ئه‌گه‌ر به‌رخودانێک له الیه‌ن تاک و تاکینه‌و‌ه نه‌یه‌ت ه ئ��اراوه ـ وات�ه له مه‌یلی به‌گه‌ردونی‌بوون واز بهێنێ ـ ئهو کات گۆڕانی شوناس به‌دی دێت ،چۆنکه بوونه تاک ـ گه‌ردونیه‌کان هه‌ڵگری بۆشایی نین .که‌چی هه‌بوونی کونه‌ڕه‌شه‌کان له پێوانه‌ی گه‌وره‌ی گه‌ردونیدا ئ �هم �ه ده‌س�ه‌ل��م��ێ��ن��ێ .ب���اس ل �ه س���هر ئ���هوه نی ه ک����ه هێزی راوه‌ستاندنی کونه‌ڕه‌شه‌کان زۆرت��ره ک ه بوونه‌کانی رووبه‌ڕووی خۆی ،به‌ڵکو قه‌تیسمانی تێکۆشان جێگای باسه .هه‌موو تاکینه‌کان ب���ه‌ره‌و گ �ه‌ردون �ی‌ب��وون بڵێس‌ه هه‌ڵده‌کێشێت. به‌اڵم چ شتێک دهبێته هاریکاری تاکین ه تا به پله و پایه‌ی گ �ه‌ردون��ی بگات ،ل ه کاتێکدا ئهو ئاست‌ه مه‌حکوم‌ه به هه‌بوونی ژیانێکی رێژه‌یی؟ ده‌ب��ێ له واڵم��دا ئهوه بڵین که ب����ه‌رده‌وام له نێوان تاکینه‌کان و گ��ه‌ردون��ی��ه‌ک��ان��دا ت��ای��ب �هت��م �ه‌ن��دی و ماناگه‌لێکی هاوبه‌ش ههیه ،به‌اڵم ده‌بێ ئاماژه ب �ه‌وه‌ش بکه‌ین که کاتێک ب ه شێوازێکی ره‌ها خاوه‌نی تایبه‌تمه‌ندی و مانای هاوبه‌ش نین و ههمیشه هێنده‌ی الیه‌نی جیاوازیان ههیه لێکیان جیا بکاتهوه .ئه‌گه‌ر بمانه‌وێ ئه‌م بابهته زۆرتر شی بکهینهوه ده‌بێ روو بکه‌ین ه گۆڕه‌پانی زیندووی «زم��ان» که خاوه‌ن ره‌وان‌ترین بوونه. سه‌ره‌تا ده‌بێ ئاماژه بهوه بکرێت ک ه له زماندا چ وشه‌گه‌لێکی هاوواتا بوونیان نیه .واته ناتوانین دوو وشه ببینینه‌و‌ه که به شێوازێکی ره‌ها هاوواتا بن .ئینجا ئه‌گه‌ر جار و بار ده‌ڵێن «ه��اووات��ا» ئ�ه‌وا به‌و واتای‌ه دێت که له نێوان ئهو دوو وش�هی�هدا هێنده تایبه‌تمه‌ندی و یاخود واتای هاوبه‌ش هه‌ن ک �ه ئێمهش ب �ه ئ��اس��ان��ی ب ه ه��اووات��ا پێناسه‌یان بکه‌ین. ئ�هم�ه ب �ه وات���ای هه‌بوونی جه‌مسه‌رگه‌لێکی واتایین .که‌چی بوون به نه‌بوون و نه‌بوونیش به بوون ،واتا و ژیان ده‌به‌خشێ .هه‌ر بۆیه‌ش ژیان له سێبه‌ری هه‌بوونی دووئالیته‌دایه .دوو وشه بێ یه‌کتر بوونیان نابێت و له ره‌وشی سه‌ڵت‌بووندا ،به تاقی ته‌نیا واتای ژیان یاخود پێکهاته‌ی تایبه‌تی ژیان له‌خۆ ناگرێت .ژیان له سه‌ره‌تادا وشه نه‌بووه ،به‌ڵکو وشه یاخود تاکینه‌گه‌لێک له رووبه‌ڕووبوونه‌و‌ه له‌گه‌ڵ گه‌ردونی رسته‌کان و به گشتی زم��ان .بۆیه «ره‌سه‌نی‌بوونی وش �ه» ره‌وتێکی ره‌ه��اخ��وازی و سه‌ڵت و ته‌نێ‌بوونی وشک به خۆیه‌تی .ئه‌م سه‌ڵت‌بوون‌ه مه‌حز‌ه نه‌بوونی ره‌هایه .وشه به ته‌نیایی نه خودایه و نه تایبه‌تمه‌ندی گه‌ردونیه .به‌اڵم کاتێک وشه‌کان هاتن‌ه واری بوونه‌وه، ئه‌وا به گوێره‌ی یاسا و رێسا گه‌ردونیه‌کان و له بازنه‌ی بوونه زه‌روره‌ک��ان��دا له سه‌ر هێڵی دیالێکتیکی ره‌وانی گه‌ردونی ـ ژیانی وه‌گه‌ڕ ده‌که‌ون و بۆشایش نالواوه بێته ئاراوه .بۆیه سه‌ڵت‌بوونی ره‌ها به واتای نه‌بوونی ره‌های ه و له گۆڕه‌پانی ژیاندا پێگه‌یه‌کی نیه .ئینجا له هه‌ر تاکینه‌یه‌کدا که رووی له گه‌ردونی‌بوونه ،هێنده ژێن (جین) له ژیانی گه‌ردونیدا دهبنه خاوه‌ن به‌ختی کار و زینده‌وه‌ری ،که‌چی ئه‌م ره‌وت‌ه ئهو تاکین‌ه له ره‌ها و مه‌حزبوون رزگار ده‌کات .مه‌حز و ره‌هابوون به واتای نه‌بوونی به‌خت یاخود هێز و وزه‌ی تێر و ته‌سه‌ل‌ه له پێناو و هه‌ڤیازی (تعالی) و به‌رزبوونه‌و‌ه چوونه‌ناوه‌ی گۆڕه‌پانی هه‌بوونی ژیان ،به‌اڵم به تایبه‌تمه‌ندییه‌کانی شوناسی خۆییه‌وه .ه�هر کاتێک هێزی تاکین‌ه ئاماژه‌پێکراو تێری نه‌کرد ،ئه‌وا به‌هۆی بۆشایی هه‌ڵنه‌گریی بوونه‌وه، چۆنکه هه‌بوونێک جێگای ئه‌وی تر داگیر ده‌کات، تایبه‌تمه‌ندییه‌کانی شوناسی خۆیی له‌گه‌ڵی نابن و ناچار له‌گه‌ڵ بوونه‌کانی دیک‌ه یه‌ک دهگرنهوه و تێکه‌اڵویان ده‌بێت. کهواته سه‌رکه‌وتن به واتای هه‌بوونی شوناسی خۆییه. هه‌ر کۆمه‌ڵگا و هه‌ر تاکینه‌یه‌کی گه‌ردونی به دوای شوناسی خۆیدایه ،چۆنکه س �ه‌ڕه‌رای هه‌بوونی هێنده تایبه‌تمه‌ندی هاوبه‌شی له‌گه‌ڵ تاکین‌ه و گه‌ردونه‌کانی تردا ،ئه‌وا چه‌ند تایبه‌تمه‌ندییه‌کی جیاوازیشی ههیه ک ه وهک سیمایه‌کی گه‌ردونی و فره‌چه‌شن به‌رجه‌سته‌ی
ده‌کا و ده‌ینوێنێت« .پارچه ته‌نیا ده‌توانێت هێنده ل ه تایبه‌تمه‌ندییه‌کانی «گ��ش��ت» ده‌رک پ��ێ بکا و شرۆڤه‌ی بکات ،ب�ه‌اڵم گشت ،تواناکاری شرۆڤه‌ی ته‌واوی «پارچه«ی ههیه .له بواری فیزیکییه‌و‌ه هه‌ر پارچه‌یه‌ک ،خاوه‌نی گه‌ن (ژێ��ن)ی هاوبه‌شی نێوان خۆی گشته ،به‌اڵم پارچه ماکییه‌کان (مادییه‌کان) له‌گه‌ڵ پارچه‌ماناییه‌کاندا له بواری چۆنێتی کردهوه و جیاوازی زۆریان ههیه .ره‌وتی گۆڕینی هه‌ر دووکیان بۆ ئاستی گه‌ردونی شیاو‌ه به‌اڵم به شێوازی ره‌ها لێک ناچن .بۆیه ناتوانین شته ئه‌بستراکته‌کان (نابه‌رجه‌سته) به گوێره‌ی یاساکانی فیزیا شرۆڤ‌ه و پێناسه بکه‌ین، کارێک که له بواری «بوون و حه‌قیقه‌ت»دا هه‌ر دوو قوتابخانه‌ی ئایدیالیزم و ماتریالیزم پێکیان هێنا ،تووشی هه‌مان هه‌ڵه‌ی قورس بوون. پێناسه‌کان ههمیشه ل�ه گ��ۆڕه‌پ��ان��ی گ �ه‌ردون��ی��دان و خاوه‌ن ژیانن؛ به‌اڵم وشه به مه‌رجێک ده‌توانێ وهک تاکینه‌یه‌ک له گۆڕه‌پانی گه‌ردونیدا جێ پێ هه‌بێ که سه‌ڵتی مه‌حز نه‌بێت .یه‌ک وشه ده‌توانێت له بواری فیزیکی و زاره‌کیدا به سه‌ڵت بێته خه‌یاڵ (واته :ئا،ب،ج و )...به‌اڵم له بواری واتاییدا رێژه‌یی‌ه و له گۆڕه‌پانی بێ‌که‌ناری ماناییدا بوونی بۆ ههیه (وات���ه :بێژ‌ه و ته‌عبیر ،دوو بابه‌تی جیاواز و دوانه‌ن) .یه‌ک وشه له دوانه‌ی بێژ‌ه و واتا پێک دێن .بۆیه بێژه‌ی بێ واتا و واتای بێ بێژ‌ه ناکرێت .ئه‌گه‌ر واتا له بێژ‌ه بستێنین ،ئهو کات‌ه مه‌حزبوون و نه‌بوونی ره‌های به‌سه‌ردا زاڵ ده‌بێ ک ه شتێکی نالواوه .گه‌رچی له لیبراڵیزمدا تاک له واتای کۆمه‌اڵیه‌تی‌بوون بێبه‌ش ک��راوه ،به‌اڵم ئهمه ههمیشه له‌گه‌ڵ رێژه‌یی‌بووندا رووبه‌ڕوو‌ه و له دژایه‌تیدایه .وات ه باسکردن ل�ه سه‌رکه‌وتنی ت �ه‌واوی ل��ی��ب��راڵ��ی��زم
رهت دهکاتهوه .ئهو دهڵێ که ته‌نیا ئایدیا و واتا به‌تاقی ته‌نیا بوونیان ههیهو ماک (مادده) ره‌نگدانه‌وه‌ی فکر و عه‌قڵی مرۆڤه .دهڵێ ئایدیا له حه‌قیقه‌ت ،حه‌قیق‌هت‌تره. ئایدیای هه‌موو شتێک له خودی شته‌ک‌ه گرنگتره ده‌زانێت و پهنابردنه به‌ر هێنده ده‌سته‌واژ‌ه و چه‌مکی گوایه به الی خۆیه‌و‌ه به قاوقوو (قه‌ره‌باڵغ) ،هه‌موو شتێک ش��رۆڤ �ه ده‌ک����ات .ب��ی��رۆک �هی (م��وس��ول)ی ئه‌فالتون هه‌ر ئهو ئایدیای‌ه که به وێنه‌ی گه‌ردونی‌بوون میتافیزیکیایی ،تاکینه‌بوون رهت دهکاتهوه .له راستیدا له ناخهوه و به پێڕایی باوه‌ڕی به گه‌ردونی‌بوون ههیه، ب��ه‌اڵم تاکینه‌بوونیش رهت ده‌ک��ات��هوه .ئ �هو نمونه‌ی سه‌باره‌ت به مرۆڤ ده‌هێنێته‌وه ،به‌و شێوازه‌یه :مرۆڤ، واته و ئایدیۆلۆژیایه‌کی گشتیی‌ه که له ناو زه‌یندای‌ه و هه‌بوون‌ه سه‌ره‌کییه‌که‌ی که ماکه ،ره‌نگدانه‌وه‌یه‌ک‌ه له زه‌ین .تایبه‌تمه‌ندیه‌کانی شوناسی تاک بۆ ئهو بایه‌خیان نیه .ناوگه‌لێک وهک «ئه‌حمه‌د ،مه‌حمود ،فاڵن و فیسان» وهک پارچه‌یه‌ک و هه‌روه‌ها تاکینه‌نه‌بوون به الی�هوه گرنگی نیه ،چۆنکه ئهو ناوان‌ه تایبه‌ت و پارچه‌یی له قه‌له‌م دهدا و وشه و وات��ای «مرۆڤ» به‌شێکی گشتگیر و ره‌ه��ا ب�ه‌ن��او ده‌ک��ا ک�ه هه‌موو که‌سێک له‌خۆ ده‌گرێت .له الی ئهو ،تاک ،واتای خۆی له‌ده‌ست دهدا .هه‌ر بۆیه‌ش گشت گه‌لێک له وێنه‌ی :دهوڵ���هت ،ئاریستۆکراسی و ئایدیا شتێکی ره‌هان .بۆیه مولکیه‌تی هه‌موو شتێک به هی ده‌وڵه‌ت ده‌زانێت .پادشا له بیرۆکه‌ی ئه‌ودا گه‌ردونێکی ره‌هایه. له راستیدا دووئالیته له فه‌لسه‌فه‌ی ئ �ه‌ودا ژێرپێ ده‌کرێت .هاوبه‌شبوونی تایبه‌تمه‌ندیه‌کانی شوناسانه‌ی تاکینه‌کان که باس له گه‌ردونی‌بوونی هاوکات ده‌که‌ن، رهت دهکاتهوه و به بێ‌بایه‌خیان نیشان دهدا .پهنابردنه به‌ر ده‌سته‌واژه‌ی ئایدیا ،هه‌موو گه‌ردون ،ژیان و کۆمه‌ڵگا شرۆڤ‌ه ده‌ک��ات ه �ه‌زاران ساڵه که له سه‌ر بیر و ژیان و ژیاری ئه‌وروپا ک��اری��گ �ه‌ری��ی �ه‌ک��ی ق��ووڵ��ی کردووه. ته‌نیا ب�ه پاڵپشتی ئانالیزی تاک ـ کۆمه‌ڵگا و ته‌عبیری ف���ه‌ل���س���ه‌ف���ی���ک���ی ت���اک���ی���ن���ه ـ گ�����ه‌ردون�����ی ،ئ���هوی���ش ب���ه پێ م��ێ��ژووی درێ��ژخ��ای �ه‌ن ،ده‌توانین مه‌سه‌له‌ی ده‌س �ه‌اڵت ـ حه‌قیقه‌ت تێبگه‌یین .دوابه‌دوای هاتنه‌ئاراوه‌ی ه���ی���رارش���ی ن �هرێ��ن��ی ک���ه ئ��ی��دی دیالێکتیکی واتاگه‌لی ره‌تکردنه‌وه‌ی ره‌ه����ا (ن��ف��ی م���ج���رد) ل���ه ب��ازن �هی کۆمه‌ڵگا سه‌ر هه‌ڵدێنن ،حه‌قیقه‌ت تووشی ش��ڵ�ه‌ژاوی ده‌ک��رێ��ت .ته‌نا به پهنابردنه به‌ر دوانه‌ی مێژوو ـ کۆمه‌ڵگا ده‌ت��وان��رێ حه‌قیقه‌ت ش��رۆڤ�ه بکرێت. ناتوانرێ ته‌نیا به پاڵپشتی شارستانیه‌تی ( )400س���اڵ���هی ک��اپ��ی��ت��ال��ی��س��ت��ی و زهنیه‌تی په‌رێشانی پوست‌مودێرنی ،ئه‌م شڵه‌ژاویی‌ه روون بکهینهوه .مێژوو هه‌موو دراوه و ده‌یتاکانمان به ده‌سته‌و‌ه دهدات بۆ دۆزینه‌وه‌ی حه‌قیقه‌تی ون بوو و شڵه‌ژاوکراو. کۆمه‌ڵناسی مێژوو ،له زه‌مینه‌ی گه‌ردونی خۆیدا به سه‌رکۆنه‌کردنی ده‌سته‌واژه‌گه‌لێک وهک «ه��ی��رارش��ی ،دهوڵ���هت ،ئیمپراتوری، پ��ی��اوس��االری ،وهک خ��وداب��وون ،چینه‌کان، دهوڵ����هت ،ن �هت �هوه و لیبه‌راڵیزم» ئ�هوی��ش به دووره‌په‌رێزی له ئه‌بستراکیزم ،حه‌قیقه‌ت دێنێته ئاراوه .واتاداربوونی ژیانی تاک و کۆمه‌ڵگا به واتای به‌دیهاتنی ده‌سته‌واژه‌گه‌لێک‌ه که بێ‌به‌ریین له واتا ،وانه :تاکی لیبه‌راڵ ـ کۆمه‌ڵگای لیبه‌راڵی؛ ت��اک��ی ده‌ول����هت‌گ����ه‌راـ ک��ۆم�هڵ��گ��ای دهوڵ���هت‌گ���هرا؛ تاک و کۆمه‌ڵگای به ته‌نیا سوسیالیسته؛ که‌چی کۆمه‌ڵگای ئاوه‌ها بوونیان نیه و ههمیشه رێژه‌یی‌بوون له سه‌ر کۆمه‌ڵگا زاڵه ،چۆنکه مه‌سه‌له‌ی فره‌چه‌شنی و هه‌مه‌ڕه‌نگی رێگا ل�هم شتان‌ه ده‌گ��رێ��ت .تاکین‌ه ـ گ �ه‌ردون ،ره‌واڵه‌تی دووان �هی حه‌قیقه‌تن .دووئالیته‌ی «م���ادی ـ م �ه‌ع��ن �هوی» ج��ۆره‌ک��ان و شێوازه‌کانی ح�ه‌ق��ی��ق�هت ل �ه ک �ه‌وڵ��ی ده‌س��ت �ه‌واژه‌گ �ه‌ل��ێ��ک وهک «ئابووری ،سیاسه‌ت ،ئایدیۆلۆژیا ـ زهنیه‌ت و هه‌موو واتایه‌ک له وێنه‌ی خۆراک ،جل و به‌رگ ،ئاسایش، پێداویستی ،ل‌هش‌ساغی ،خۆشه‌ویستی ،هه‌ڤیازی و... نیشانمان دهدات؛ به‌اڵم شه‌ڕ ،ده‌س �ه‌اڵت ،ناوبانگی و به‌کارهێنان له زمینه‌ی شارستانیه‌تدا ،سیمایه‌کی جیاوازتر و الده‌ر ده‌به‌خشن‌ه ئه‌م چه‌مکانه .به راشکاوی شێوازه‌کانی کۆیله‌داری ،ده‌ره‌به‌گی ،سه‌رمایه‌داری و ...شێوازگه‌لێکن که له به‌رامبه‌ر چاخی نیولۆتیکدا له دژایه‌تیدان .میتۆلۆژی ،دین و پۆزیتیڤیزم وهک سێ ئامرازن له ده‌ستی شارستانیه‌تی ده‌سه‌اڵتدار که له بونیاددا دووئالیته‌ی تاکین‌ه ـ گه‌ردونی هه‌ڵده‌وه‌شێننه‌وه و پێچه‌وانه‌ی ده‌که‌نه‌وه .به واتایه‌کی تر دوو چه‌مکی ده‌سه‌اڵت و حه‌قیقه‌ت تووشی «نازانم چیه» ده‌که‌ن. ته‌نانه‌ت ئێستا که پۆست‌مۆدێرنیزمیش له کونه‌ڕه‌شی تاریکی ده‌سه‌اڵت و له‌و ده‌القه‌یه‌وه ،حه‌قیقه‌ت پێناسه ده‌کات .له ره‌وشێکی وه‌هادا لیبراڵیزم دێته واتای ره‌تی تاکینه‌کان له‌ناو دووان��هی تاکین‌ه ـ گ�ه‌ردون��دا .له‌م کونه‌ڕه‌شه‌دا ،ماک ـ وزه و مادیه‌ت ـ مه‌عنه‌ویه‌ت ،دهبنه پێناسه‌یه‌کی ده‌سه‌اڵتخوازانه‌ی سه‌رله‌نوێ حه‌قیقه‌ت. حه‌قیقه‌ت دوای هاتنه‌ئاراوه‌ی شارستانیه‌ت ،خاوه‌ن دوو تایبه‌تمه‌ندی «مسۆگه‌ر و بایه‌خداری» ب��ووه ،به‌اڵم له سه‌رده‌می شارستانیه‌تدا هه‌ر دووکیان له‌ده‌ست دهدا و ئیدی شڵه‌ژاوی ده‌بێت .ئایدیالیزم و ماتریالیزم دوو رێبازی زێده‌ڕویانه‌ی مه‌حزگه‌ران له‌و شڵه‌ژاویدا.
نات و ا ن ی ن ش ته ئ هب س ت ر ا ک ت ه ک ان ب ه گ و ێ ر ه ی یا س ا ک ا ن ی ف یزیا ش ر ۆ ڤ ه و پێن ا س ه ب ک ه ین، ک ا ر ێ ک ک ه له بو ا ر ی « ب و ون و ح ه ق ی ق ه ت»دا ه هر د و و ق و ت ابخان هی ئای د ی ا ل ی ز م وم اتریالیزم پێک ی ا ن ه ێ ن ا ،تو و ش ی ه ه مان ه هڵ ه ی ق و ر س بوون وات��������ای��������ه‌ک��������ی خه‌یااڵوییه؛ چۆنکه بێ به‌ریی‌ه له هێزی گه‌ردونی و ته‌نانه‌ت له‌گه‌ڵیدا له دژایه‌تی و ناکۆکیدایه. یاسا و رێسای ته‌کوزی (نظم) و داچینی (ترتیب) گ �ه‌ردون��ی ک �ه هێمای ب��وون��ی ژی��ان �ه ،ب �ه ته‌نیا له دووئالیته‌کاندا ههیه .بۆیه‌ش هه‌ر واتا و ماکی ،یاخود هه‌ر بوون و نه‌بوونێک به‌تاقی ته‌نیا سه‌ڵتن و سه‌ره‌ڕای هه‌بوونیان ،هێشتا نه‌که‌وتوون‌ه نێو گۆڕه‌پانی ژیانه‌وه، به‌اڵم له هه‌مان کاتدا ده‌بێ بڵێین که ئه‌گه‌ر دۆخی سه‌ڵتبوونیش نه‌بێ ،ئ �هوه چ تاکینه‌یه‌ک ناتوانێت به‌ختێکی وای هه‌بێت که بۆ ده‌رک پێکردنی گه‌ردون، له ده‌ره‌وه‌ی گه‌ردون سه‌یری گه‌ردون بکات .روانینی هه‌ر تاکینه‌یه‌ک (مفرد) له پێگه‌یه‌کی ده‌ره‌کییه‌وه، واته دیتنه‌وه‌ی تایبه‌تمه‌ندییه‌کانی شوناسی خۆیی له گشته گه‌ردونییه‌که‌دا که تێدا وهک خاڵێکی بچووک دی��اره ئه‌م شێواز‌ه روانین‌ه له هه‌مان کاتدا ده‌توانرێ وهک روانینی تاک له کۆمه‌ڵگاش به‌دی بکرێت. تاک به‌تاقی ته‌نیا به‌ختی ژیان‌کردنی نیه و بێ‌به‌رییه له ژیانی گه‌ردونی ،به‌اڵم له دۆخی یه‌کگرتنه‌وه‌دا لێک که‌وتن و پێکدادانی دووئالیته‌کان دێته ئاراوه و ش�ه‌ڕ نه بۆ مانهوه به‌ڵکو به ئامانجی ژیانه‌وه‌ی ره‌وتی دیالێکتیک بۆ خۆی روو دهدات .له شته سه‌ڵته مه‌حزه‌کاندا دیالێکتیک له دایک نابێت .هه‌ر دووانه (دووئالیته)یه‌ک بێ سه‌ڵتیه‌یه .ته‌نیا تاقان‌ه مه‌حزه‌کان، سه‌ڵتیه‌تی مه‌حزن و دووانه‌گه‌ردونیه‌کان مه‌حز نین. وهک چۆن وشه‌کان به ته‌واوه‌تی لێک ناچن ،ئه‌وا ش��ێ��وازه‌ک��ان��ی ژی��ان��ی��ش ب �ه ت���ه‌واوه‌ت���ی لێک ناچن. ته‌نانه‌ت ژیانی تاکینه‌کان و تاکه‌کانیش به ته‌واوه‌تی و به شێوازێکی ره‌ها لێک ناچن ،به‌اڵم هاوبه‌شی و جیاوازیان له راد‌ه به‌ده‌ر .تێڕوانینی زمان‌ناسانه‌ی به‌م شێوه و گه‌ردونخوازی له‌م چه‌شنه ،ده‌سه‌لمێنێ که ش��ێ��وازی ره‌ه��اخ��وازان �هی ئه‌فالتون له پێناسه‌کردنی هه‌بوونه‌کاندا ،له کوێیدا هه‌ره‌سی هێناوه ،تاکین‌ه بوون، گ�ه‌ردون�ی‌ب��وون رهت ناکاته‌وه .ب �ه‌اڵم له فه‌لسه‌فه‌ی بوون‌ناسانه‌ی ئه‌فالتوندا ،گه‌ردونی‌بوون ،تاکینه‌بوون
ﭘﺮﺳﯽ ﭼﻪﺗﺮ ﭘﺮﺳﯽ ﭼﻪﺗﺮ ،ﭘﺎﻧﺘﺎﯾﯿﻪﮐﻪ )ﭼﻪﺗﺮ( ﺑﯚ ﮔﻮزارﺷﺘﮑﺮدﻧﯽ رای ﺋێﻮهی ھﺎوﺗﯽ رهﺧﺴﺎﻧﺪووه ﺗﺎ ﺋﺎزاداﻧﻪ ﻟێﺮهوه ھﻪر ھﻪﻓﺘﻪ و ﻟﻪ ﺳﻪر ﭘﺮﺳێﮑﯽ ﮔﻪرم ﺑﯚﭼﻮوﻧﯽ ﺧﯚﺗﺎن ﺑﺨﻪﻧﻪڕوو.
‹‹
...
ﭘﺮﺳﻰ ﺋﻪﻣﺠﺎرهى )ﭼﻪﺗﺮ( ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻪ ﺑﻪ »راﺗﺎن ﻟﻪﺳﻪر ھﻪڵﺒﮋاردﻧﻪﮐﺎﻧﻰ )(١٢ ﺣﻮزهﯾﺮان ﻟﻪ ﺗﻮرﮐﯿﺎ ﮐﻪ ﮐﻮرد)ﺑﻪرهى رهﻧﺞ و ﺋﺎزادى و دﯾﻤﻮﮐﺮاﺳﻰ( ﺗﯿﺎدا ) (٣٦ﮐﻮرﺳﻰ ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﻰ ﺋﻪو وﺗﻪى ﺑﻪدهﺳﺘﮫێﻨﺎ ﭼﯿﯿﻪ«؟
ھﻪﻟﯚ ﺟــﻪﺑــﺎری ،رۆژﻧــﺎﻣــﻪﻧــﻮوس: ﺋﻪم ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﻪ دهﮔﻪڕێﻨﻤﻪوه ﺑﯚ ﭘﺎرﺗﯽ ﮐﺮﯾﮑﺎراﻧﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ،ﺧﯚم زۆر ﭘﺸﺘﮕﯿﺮی ﺋﻪو ﭘﺎرﺗﻪ دهﮐﻪم، زۆر ﺷﺎدﻣﺎﻧﻢ ﮐﻪ ﻟﻪ راﮔﻪﯾﺎﻧﻪﮐﺎن دهﯾﺎﻧﺒﯿﻨﻢ ﮐﻪ ﺧﻪﺑﺎﺗێﮑﯽ ﺑێﻮﭼﺎن دهﮐـــﻪن ،ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﺘﺎران ﺑﺘﻮاﻧﻦ دهﻧﮕﯽ ﮐــﻮرد ﺑﮑﻪﻧﻪ ﻧﺎو دهﺳــﺘــﻮرهوه ،ھﻪرێﻤێﮑﯽ ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚی ھﺎوﺷێﻮهی ﺑﺎﺷﻮور دروﺳﺘﮑﻪن ،ھﻪﻣﺎن ﺷێﻮه ﻟﻪ دوا رۆژ رۆژﺋﺎواو رۆژھﻪﺗﯿﺶ ﺑﺒێﺘﻪ ھﻪرێﻢ ﺑﯚ دروﺳﺖ ﺑﻮوﻧﯽ دهوڵﻪﺗﯽ ﮐﻮردی ،ﺑﻪڕاﺳﺘﯽ ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﯽ ﺑﺎﮐﻮر ﺑﯚ ﺋێﻤﻪی ﮐﻪرﮐﻮﮐﯿﻪﮐﺎن ﺟێﮕﺎی ﺋﯚﻣێﺪ و ﺷﺎدی ﺑﻮو. ﺷــﮑــﯚﻓــﻪ ﻣـــﺤـــﻪﻣـــﻪد ،ﺋــﻪﻧــﺪاﻣــﯽ ﮐـــﯚﻣـــﻪڵـــﻪی رووﻧــــﺎﮐــــﺒــــﯿــــﺮی و ﮐﯚﻣﻪﯾﻪﺗﯽ ﮐــﻪرﮐــﻮک :دﯾــﺎره ﻟــﻪ ھــﻪڵــﺒــﮋاردﻧــﻪﮐــﺎﻧــﯽ ﺋــﻪﻣــﺠــﺎرهی ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ ﺗﻮرﮐﯿﺎ ﮐــﻮرد رێــﮋهی ﺑﺎﺷﯽ ﺑﻪدهﺳﺖ ھێﻨﺎوه ،ھﻪرﭼﻪﻧﺪه ﺑــﻪراورد ﺑﮑﺮێ ﻟﻪﮔﻪل رێــﮋهی ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﺘﺎراﻧﯽ ﭘێﺸﻮوﺗﺮا، ﺋﻪﮔﻪر ﺳﻪﯾﺮی رێﮋهی ﮐﻮرد ﻟﻪ ﺑﺎﮐﻮری ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺑﮑﻪﯾﻦ، دهﺑﻮو ) (١٠٠ﮐﻮرﺳﯽ زﯾﺎﺗﺮﯾﺎن دهﺳﺘﻪﺑﻪرﺑﻮاﯾﻪ ،ﭘێﻮﯾﺴﺘﻪ ﻟﻪﺳﻪر ﭘﺎرﺗﻪ ﮐﻮردﯾﯿﻪﮐﺎﻧﯽ ﺑﺎﮐﻮر ﺑﻪﺷێﻮهﯾﻪﮐﯽ ﺗﯚﮐﻤﻪﺗﺮ ﮐﺎر ﺑﮑﻪن ،ﻟﻪﺑﻪر ﺋﻪوه ) (١٢ﭘﺎرێﺰﮔﺎی ﮐﻮردﻧﺸﯿﻨﻦ ھﻪﻗﯽ ﺧﯚﯾﺎﻧﻪ ﮐﻮرﺳﯽ زﯾﺎﺗﺮ ﺑﻪدهﺳﺖ ﺑﮫێﻨﻦ ،ﺋﻪﮔﻪر ﻟﻪﺳﻪر رێﮋهی )(٣٦ ﻟﻪﻧﺎو ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎن ﺑﻪ ﺷێﻮهﯾﻪﮐﯽ ﺳﺘﺮاﺗﯿﮋ و ﺗﺎﮐﺘﯿﮏ ﮐﺎر ﺑﮑﺮێ ،ﺋﻪم ﺋﻪﻧﺪام ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﺎﻧﻪ دهﺗﻮاﻧﻦ ﺧﻪڵﮑﯽ زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ ﺧﯚﯾﺎن ﮐﯚﺑﮑﻪﻧﻪوه ﺳﻪرﻧﺠﯽ ﻻﯾﻪﻧﯽ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﺪار و ھﻪﻣﻮو ﮐﻮردهﮐﺎﻧﯽ ﺑﺎﮐﻮر ﺑﻪدهﺳﺖ ﺑﮫێﻨﻦ ﺑﯚ ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﯽ ﺋﺎﯾﻨﺪه. ﺋــــــــﺎرام ﭘــــــــــﻪرۆش ،ﻧـــــﻮوﺳـــــﻪر و رۆژﻧﺎﻣﻪﻧﻮوس :ﺋﻪم ھﻪڵﺒﮋاردﻧﻪ ﺑﯚ ﺑﺎﮐﻮر زهﻧﮕێﮑﯽ ﺗﺮ ﺑﻮو ،ﺑﻪو ﻣﺎﻧﺎﯾﻪ ﻟــﻪ ﭼــﻪﻧــﺪ ﭘــﺎرێــﺰﮔــﺎﯾــﻪک )(٪٥ رێﮋهی دهﻧﮕﻪﮐﺎن ﮐﻪﻣﯿﮑﺮد ،ﺑﻪم ﺑﻪراورد ﻟﻪﮔﻪڵ ھﻪڵﺒﮋاردﻧﯽ ﭘێﺸﻮو، ﮐﻮرد ﮐﻮرﺳﯽ زﯾﺎﺗﺮی ﺑﻪدهﺳﺖ ھێﻨﺎوه ﺋﻪﻣﻪش ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﯽ دﯾﮑﻪی ﺑﺎﮐﻮرﯾﯿﻪﮐﺎن ﺑﻮو ،ﺳﻪرﺑﺎری ﺋﻪوهی ﺋﺎزاداﯾﯿﻪﮐﯽ
ﺋﻪوﺗﯚ ﺑﻪﺣﺰﺑﻪ ﮐﻮردﯾﯿﻪﮐﺎن ﻧﻪدراوه ﺑﯚ ﺧﯚ ﮐﺎﻧﺪﯾﺪ ﮐﺮدﻧﯽ ﺋﻪﻧﺪاﻣﻪﮐﺎﻧﯿﺎن ﺑﯚ ھﻪڵﺒﮋاردﻧﯽ ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚی ﺧﯚﯾﺎن ،ﺋﻪﮔﻪر ﺋﻪوه ﺑﮑﺮاﯾﻪ ) (٣٦ﻟﻪ ﺋﺎﺳﺘﯽ ﮐﻪﻣﻪری ﺋﻪو دهﻧﮓ و ﮐﻮرﺳﯿﺎﻧﻪ ﻧﻪدهﺑﻮو ﮐﻪ ﺑﻪدهﺳﺘﯿﺎن ھێﻨﺎ. ﻋــــﻪﺑــــﺪول وهھــــــﺎب ﺋــﯿــﺴــﻤــﺎﻋــﯿــﻞ، رۆژﻧﺎﻣﻪﻧﻮوس :ﺳﻪرهﺗﺎ ﭘﯿﺮۆزﺑﺎﯾﯽ ﻟﻪ ﮔﻪﻟﯽ ﮐﻮرد ﻟﻪ ﺑﺎﮐﻮری ﮐﻮردﺳﺘﺎن دهﮐﻪم ،ﺑﯚ ﺋﻪو ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﻪ ﮔﻪورهﯾﻪی ﺑﻪدهﺳﺘﯿﺎنھێﻨﺎ.ﺑێﮕﻮﻣﺎندهرﺋﻪﻧﺠﺎﻣﯽ ﮐﯚﺷﺶ و ﻣﺎﻧﺪوﺑﻮوﻧﯽ ﺑﻪردهواﻣﯽ ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﻤﻪدارﻧﯽ ﮐــﻮرد ﻟﻪو ﻧﺎوﭼﺎﻧﻪ ﺑــﻮوه ھﯚی ﮔﻪﯾﺸﺘﻦ ﺑﻪو ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﺎﻧﻪ ،ھﻪرﭼﻪﻧﺪه ﻟﻪ ﺋﺎﺳﺘﯽ ژﻣﺎرهی داﻧﯿﺸﺘﻮاﻧﯽ ﺑﺎﮐﻮری ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﻧﯿﯿﻪ ،ﭼﻪﻧﺪ ھﯚﯾﻪک ھﻪﺑﻮو ﻟﻪوێ ھﻪر ﮐﻮردێﮏ ﯾﺎ ﺳﻪرﮐﺮدهﯾﻪک ﮐﻪوﺗﺒێﺘﻪ ﺑﻪر ﺣﻮﮐﻤﯽ دادﮔﺎ زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ ﺳﺎﻟێﮏ ﻣﺎﻓﯽ ﺋﻪوهی ﻧﯿﯿﻪ ﺧﯚی ھﻪڵﺒﮋێﺮێﺖ، ﺑێﺠﮕﻪ ﻟﻪوه ﮐﻪﺳﺎﻧێﮑﯽ زۆری ﮐﻮرد ھﻪن ﭘێﻨﺎﺳﻪی ﺧﯚﯾﺎن ﻟﻪ ﻧﺎو ﺗﻮرک ﺑﻮوﻧﺪا وﻧﮑﺮدووه ،دهﻧﮓ ﺑﻪ ﻟﯿﺴﺘﻪﮐﺎﻧﯽ ﺗﺮ دهدهن. واﻧﻪﺑﻮاﯾﻪ ﮐﻮرد ) (١٠٠ﯾﺎ ) (١٢٩ﮐﻮرﺳﯽ ﺑﻪدهﺳﺖ دهھێﻨﺎ، ﺋﻪﮔﻪر ﺑﻪﺷﻮﻧﺎﺳﯽ ﻧﻪﺗﻪوهﯾﯽ ﮐﺎرﯾﺎن ﺑﮑﺮداﯾﻪ ،ﺋﻪو دهﺳﺘﻮرهی ﺋﻪردۆﮔﺎن دهﯾﻪوێﺖ ﺑﯿﮕﯚڕێﺖ ﺋﻪﮔﻪر دهﻧﮕﯽ ﮐﻮردی ﺗﯿﺎ ﻧﻪﺑێﺖ ﻧﺎﺗﻮاﻧێ دهﺳﺘﻮور ھﻪﻣﻮار ﺑﮑﺎت. ﻣــﺎﻣــﯚﺳــﺘــﺎ ﺳـــﻪرﺑـــﺎز :ﮐــــﻮرد ﻟــﻪم ھــﻪڵــﺒــﮋاردﻧــﻪ رێــﮋهﯾــﻪﮐــﯽ ﺑــﻪرﭼــﺎو زﯾـــﺎدی ﮐــﺮد ،ھــﯿــﻮادارم ﺑﯚ ﺋﺎﯾﻨﺪه دوو ) (٣٦زﯾـــﺎد ﺑــﮑــﺎت ،ﺑﺘﻮاﻧﻦ ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﺘﺎراﻧﯽ ﺑﺎﮐﻮر ﻟﻪ ﻧﺎو ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎن ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﺑﭙێﮑﻦ .ﺗﺎ ﺋﻪﻣڕۆ ﻧﻪﺗﻪوهﭘﻪرﺳﺘﺎﻧﯽ ﺗﻮرک دهڵێﻦ ﮐﻮرد ﺑﻮوﻧﯽ ﻧﯿﯿﻪ ،ﭘێﻮﯾﺴﺘﻪ ﺋﻪم ھﻪﻟﻪ زێڕﯾﻨﻪ ﺑﺒێﺘﻪ زﯾﺎﺗﺮ ﭼﻪﺳﭙﺎﻧﺪﻧﯽ ﻣﺎﻓﯽ ﮐﻮرد و ھﻪڵﻮهﺷﺎﻧﺪﻧﻪوهی ﺋﻪو دهﺳﺘﻮورهی ﮐﻪ ﺗﺎ ﺋﻪﻣڕۆ ﻧﮑﯚڵﯽ ﻟﻪ ﻧﻪﺗﻪوهى ﮐﻮرد دهﮐﺎت. ﺗــﺎﻧــﯿــﺎ ﺳـــﻪﺣـــﻪدﯾـــﻦ ،دهرﭼـــــﻮوی ﭘـــﻪﯾـــﻤـــﺎﻧـــﮕـــﺎی ﻣــﺎﻣــﯚﺳــﺘــﺎﯾــﺎﻧــﯽ ﮐــــﻪرﮐــــﻮک :ﺋــــﻪم ﺳــﻪرﮐــﻪوﺗــﻨــﻪ وهﻣـــــــــــﺪاﻧـــــــــــﻪوهی ﻟــــێــــﺪاوﻧــــﻪ ﭼﻪواﺷﻪﮐﺎرﯾﻪﮐﺎﻧﯽ ﺋﻪردۆﮔﺎﻧﻪ ﮐﻪ
دهڵێﺖ ﯾﻪک ﻧﻪﺗﻪوه و ﯾﻪک وت و ﯾﻪک زﻣﺎن ،ﻟﻪ ھﻪﻣﺎن ﮐﺎت ﺑﻪرﭘﻪرﭼﺪاﻧﻪوهی ﺋﻪﻗڵﯿﻪﺗﯽ ﻧﻪﺧﯚﺷﯽ ﮐﻪﻣﺎﻟﯿﺴﺘﻪ ﻧﻪﺧﯚﺷﻪﮐﺎﻧﯽ ﺗﻮرﮐﻪ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺋﻪﻣڕۆ زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ ) (٨٥ﺳﺎڵﻪ ﻧﮑﯚڵﯽ ﻟﻪ ﺑﻮوﻧﯽ ﻧﻪﺗﻪوهی ﮐﻮرد وهک ﻧﻪﺗﻪوهﯾﻪﮐﯽ ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚ دهﮐﺎت. ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎ ﭘﻪﺧﺸﺎن ،ﺳﻪرﭘﻪرﺷﺘﯿﺎری ھﻮﻧﻪری :ﭘێﺸﻪﮐﯽ ﭘﯿﺮۆزﺑﺎﯾﯽ ﻟﻪھﻪر ﭼـــﻮار ﺑــﻪﺷــﯽ ﮐــﻮردﺳــﺘــﺎن و ھﻪﻣﻮو ﺟﯿﮫﺎن دهﮐﻪم ﺑﻪ ﺑﯚﻧﻪی ﺋﻪو ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﻪ ﺑﻪرزهی ﻟﻪ ﺑﺎﮐﻮری ﮐﻮردﺳﺘﺎن ھﺎﺗﻪدی، ﺋﻪو ﮐﻮرﺳﯿﺎﻧﻪ ﮐﻪم ﻧﯿﻦ ﺋﺎﻣﺎژهن وهک ﺳﻪرﺗﺎﯾﻪک ﺑﯚ ﺋﺎﯾﻨﺪه ﮐﻪ دهوڵــﻪﺗــﯽ ﮔـــﻪورهی ﮐــﻮردی ﻟێﺪروﺳﺖ ﺑێﺖ ،ﺋﻪم ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﻪ رۆژاﻧﯽ ﺟﻪژﻧﯽ ﻧﻪورۆزی ﺑﺎﮐﻮر ﮐﻮردﺳﺘﺎن ،ﺑﻪ ﺑﯿﺮ دهھێﻨێﺘﻪوه ﮐﻪ ﭼﯚن ﺋﻪو رۆژه وهک ﺟﻪژﻧﯽ ﻧﻪﺗﻪوهﯾﯽ ﯾﺎد دهﮐﺮێﺘﻪوه. ھﺎﺷﻢ ﮐﺎﮐﻪﯾﯽ ،رۆژﻧــﺎﻣــﻪﻧــﻮوس و روﻧﺎﮐﺒﯿﺮ :ھﻪﻟﺒﮋاردﻧﻪﮐﺎن ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﯽ ﺑﺎﺷﯽ ھﻪﺑﻮو ،ﻧﻪﺗﻪوهی ﮐﻮرد ﺗﻮاﻧﯽ ﺑﻮون و ﻗﻮرﺳﺎﯾﯽ ﺧﯚی ﺑﺴﻪﻟﻤێﻨێﺖ، دهﺗـــﻮاﻧـــﻦ زۆر ﺷــﺖ ﻟــﻪ ﭘــﻪرﻟــﻪﻣــﺎن ﺑــﮕــﯚڕن .ﭘﺎرﺗﯽ دادو ﮔﻪﺷﻪﭘێﺪان ھﻪرﭼﻪﻧﺪه زۆرﺑﻪی دهﻧﮕﻪﮐﺎﻧﯽ ھێﻨﺎ ،ﺑﻪم ﺑﻪﺑێ دهﻧﮕﻪﮐﺎﻧﯽ ﺋﯚﭘﯚزﺳﯿﯚن و ﻻﯾﻪﻧﻪﮐﺎن ﻧﺎﺗﻮاﻧێ ﮔﯚڕاﻧﮑﺎری ﻟﻪ دهﺳﺘﻮری ﺗﻮرﮐﯿﺎ ﺑﮑﺎت ،ﺑﯚﯾﻪ ﺋﻪردۆﮔﺎن ﭘێﻮﯾﺴﺘﯽ ﺑﻪدهﻧﮕﯽ ﮐﻮرد دهﺑێﺖ. ﻋﺎدل ﻋﻮﻣﻪر ،ﺑﻪرﭘﺮﺳﯽ راﮔﻪﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﯾﻪﮐێﺘﯽ ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎﯾﺎﻧﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن _ ﮐـــﻪرﮐـــﻮک :ﺋــﻪﻣــﻪ ﺳــﻪرهﺗــﺎی ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨێﮑﻪ ،ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﯽ ﺗﺮی ﺑـــﻪدواوهﯾـــﻪ .ﺋــﻪﮔــﻪر ﺑﻪﻟﯿﺴﺖ ﯾــﺎ ﺑﻪ ﺋــﺎراﺳــﺘــﻪی ﺣــﺰب ﺑــﻮاﯾــﻪ ﺑێﮕﻮﻣﺎن ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﯽ زﯾﺎﺗﺮی ﺑﻪدهﺳﺖ دهھێﻨﺎ ،ﻟﻪﺑﻪر ﺋﻪوه ﻟﻪو وﺗﻪ ) (٣٦ﮐﻮرﺳﯽ ﻗﻪﺑﺎرهی ﮐﻮرد ﻧﻪﺑﻮو ،ﺷﻪش ﮐﺎﻧﺪﯾﺪ ﻟﻪ زﯾﻨﺪان ﺑﻮون ﮐﺎﺗێﮏ دهﻧﮕﯽ ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﯿﺎن ﺑﻪدهﺳﺖ ھێﻨﺎ ،ﺋﻪﻣﺎﻧﻪ ﺣﻪﺳﺎﻧﻪﯾﺎن دهﺑێ ﺋﺎزاد دهﮐﺮێﻦ ،ﺳﺒﻪی ﻟﻪ ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎن دادهﻧﯿﺸﻦ، ﺑــﻪرای ﻣﻦ ﺋﻪﻣﻪ ﺗﺮوﺳﮑﺎﯾﻪﮐﻪ و ﻧﯿﺸﺎﻧﻪی زﯾﻨﺪووﯾﻪﺗﯽ
درێﮋهی ...ﮐﺎک ﮐﯚﺳﺮهت ﮐﺎﻧﺪﯾﺪی ﺋﺎﺧﺮ... ﭼﻪﺗﺮ /ﻟــﻪدوو ﺑﯚﻧﻪى ﺟــﯿــﺎوازدا )ﻣــﺎم ﺟــﻪﻻل( دووﻟێﺪواﻧﻰ ﺑﻪﺳﻪرﮐﻪوﺗﻮوﯾﻰ ﺋﻪو ﻗﯚﻧﺎﻏﻪ ﺗێﭙﻪڕێﻨێﺖ ،ﺑﻪڵێ دهﺗﻮاﻧﻢ ﺑڵێﻢ ﺟﯿﺎﯾﺪا ،ﻟﻪﯾﻪﮐێﮑﯿﺎﻧﺪا وﺗﻰ ﮐﻪ ﺋﻪو ﭘﻪﺷﯿﻤﺎﻧﻪ ﻟﻪوهى ھﺎﺗﻮهﺗﻪ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪى ﺑﻪ ﻟێﮫﺎﺗﻮﯾﻰ )د.ﺑﻪرھﻪم( ﺧﯚﯾﻪوهﯾﻪﺗﻰ وه ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪى دهرێ ﻟﻪ ﭘﺎرﺗﻰ و ﻟﻪ وﺗﺎرێﮑﯿﺸﺪا ﻟﻪ ) (٦/١وﺗﻰ ﭘﺎرﺗﻰ ﺑﻪ ﻣﯿﺴﺪاﻗﯿﻪﺗﻰ دۆﺳﺘﺎﯾﻪﺗﻰ ﺑﻪﯾﻨﻰ ﭘﺎرﺗﻰ و ﯾﻪﮐێﺘﯿﯿﻪوه ھﻪﯾﻪ، رۆڵﻰ ﺑﻪرﭼﺎوى ھﻪﺑﻮوه ﻟﻪ ﺷﯚڕﺷﻰ ﻧﻮێﻰ ﮔﻪﻟﻪﮐﻪﻣﺎﻧﺪا ،ﺋﺎﯾﻪ ﻟﻪﻧێﻮان ﭘﺎرﺗﻰ و ﯾﻪﮐێﺘﯿﺪا ﭘﯚﺳﺘﻪﮐﺎن ﮔﺮﻧﮓ ﻧﯿﻦ ،ﺑﻪڵﮑﻮ ﺗﺎﭼﻪﻧﺪه ﺋﻪم دوو وﺗﻪﯾﻪ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪى ﺑﻪ رێﮑﻪوﺗﻨﻰ ﺳﺘﺮاﺗﯿﮋﯾﻪوه ﺳﻪرﺧﺴﺘﻨﻰ ﭘﺮۆﺳﻪﮐﻪ ﮔﺮﻧﮕﻪ ،ھێﺸﺘﺎ ﺋﻪوهش ﻧﻪﺑﻮهﺗﻪ ﺑڕﯾﺎرێﮑﻰ ھﻪﯾﻪ؟ ﯾﻪﮐﻼﮐﻪرهوه ،ﺑﻪم ﺋﻪو ﻟﻪراﮔﻪﯾﺎﻧﺪﻧﻪﮐﺎﻧﻪوه دهرﮐﻪوﺗﻪوه ﮐﻪ ﻧﺎ ،ﺋﻪوه ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪى ﺑﻪرێﮑﻪوﺗﻨﻰ ﺳﺘﺮاﺗﯿﮋﯾﻪوه ﻧﯿﻪ ،ﭼﻮﻧﮑﻪ ﭘﺎرﺗﻰ ﻧﯿﻪﺗﻰ ﻟﻪو ﺑﺎرهﯾﻪوه دهرﺑڕﯾﻮه ،ﺑﻪﭘێﻰ رێﮑﻪوﺗﻨﻰ ﺳﯿﺎﺳﻰﺟﻪﻧﺎﺑﻰ )ﻣﺎم ﺟﻪﻻل( ﻟﻪ ﺗێﮑﯚﺷﻪره ھﻪره دێﺮﯾﻨﻪﮐﺎﻧﻰ رێﮕﺎى ﺋﻪو ﭘﯚﺳﺘﻪ دووﺳﺎڵ ﺟﺎرێﮏ دهدرێﺘﻪ ﺋﻪو دووﻻﯾﻪﻧﻪ ،ﺑﻪم رزﮔــﺎرى ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﻪ ،ﺋﻪو درک ﺑﻪوه دهﮐﺎت ﮐﻪ ﺟﺎرى ﭘێﺸﻮو ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﺋﻪو ﺑﻪﺷﻪى ﺧﯚى ﺑﯚ دووﺳﺎڵﻪﮐﻪ داﯾﻪوه ﻟﻪﺗﺒﻮوﻧﻰ ھێﺰه ﮐﻮردﯾﻪﮐﺎن ﻟﻪ راﺑﺮدوودا زﯾﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﮐﻮرد ﮔﻪﯾﺎﻧﺪوه ،ﺑﻪﮐﺎک )ﻧێﭽﯿﺮﭬﺎن( رهﻧﮕﻪ ﺋﻪﻣﻪ ﻟﻪو رواﻧﮕﻪﯾﻪوه ﺑێﺖ ﮐﻪ )ﻣﺎم ﺟﻪﻻل( ﺋﻪو ﮐﻪﺳﻪ ﻧﯿﻪ ﮐﻪ ھﻪڵﮕﺮى ﺋﺎى ﻟێﮑﺘﺮازان ﺑﻮﺑێﺖ ﮐﻪم ﮐﻪس ھﻪﯾﻪ ﺋﻪو ﺑﻪرﻧﺎﻣﺎﻧﻪى ﮐﻪھﻪﯾﻪﺗﻰ ﻟﻪﻣﺎوهى دووﺳﺎڵﺪا ﻟﻪﺷﯚڕﺷﻰ ﭘێﺸﻮدا ،ﺑﻪڵﮑﻮ ﺣﺎڵﻪﺗێﮑﻰ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﺑﻮوه ﮐﻪ ھﺎﺗﻮهﺗﻪ ﺑﺘﻮاﻧێﺖ ﺟێﺒﻪﺟێﻰ ﺑﮑﺎت. ﭘێﺶ و دۆﺧێﮑﻰ ﺳﯿﺎﺳﻰ ﺑﻮو ﮐﻪ ھﺎﺗﻮهﺗﻪ ﭘێﺸﻪوه ،ﺋﻪوﮐﺎﺗﻪ ﭼﻪﺗﺮ /ﻣﺎوهﯾﻪﮐﻪ ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﮐﻪوﺗﻮهﺗﻪ ﺷﻪڕ ﻟﻪﮔﻪڵ ھﺎوﺗﯿﺎﻧﺪا ﺷــﯚڕش ﺑﻪﺳﻪر دووﺑـــﻪرهدا داﺑﻪﺷﺒﻮوه و ﺋــﻪو ﻟﻪﺑﻪرهﯾﻪﮐﯿﺎﻧﺪا ﺋﻪﻣﻪش ﺑﻪدوو ﻧﻤﻮﻧﻪ ،ﯾﻪﮐﻪم ﻟﻪ روداوهﮐﺎﻧﻰ )(١٧ى ﺷﻮﺑﺎﺗﺪا ﺧﯚى ﺑﯿﻨﯿﻮهﺗﻪوه ،ﺑﻪدڵﻨﯿﺎﯾﺸﻪوه ھﯿﭻ ﮐﻪس ﭘێﻰ ﺧﯚش ﻧﯿﻪ ﮐﻪ ﺑﻪھێﺰێﮑﻰ زۆرهوه رووﺑــﻪڕوى ھﺎوﺗﯿﺎن ﺑــﻮهوه و ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى زروﻓێﮏ ﻟﻪو زهﻣﺎﻧﻪدا دروﺳﺖ ﺑﻮوه و ھێﺰى ﮐﻮردى ﺑﻮﺑێﺘﻪ دوو ﺑﻪراﻣﺒﻪرﯾﺎن ﻧﻮاﻧﺪ ،ﻟﻪﻻﯾﻪﮐﻰ ﺗﺮ ﻟﻪ داﻧﺎﻧﻰ وهزﯾﺮى ﻧﻮێﻰ ﺷﻪھﯿﺪان ھێﺰ ،ﺳﻪرﭼﺎوهى ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﻪﮐﻪى ﺟﻪﻧﺎﺑﻰ ﻣﺎم ﺟﻪﻻل ﻟﻪوهوه ﻧﯿﻪ ﮐﻪ و ﺋﻪﻧﻔﺎﻟﺪا ﮐﻪ ﺧﻪڵﮑﺎﻧێﮑﻰ زۆر رازى ﻧﻪدهﺑﻮون ﺑﻪداﻧﺎﻧﻰ ﺋﻪو ﺋﻪو ھﯚﮐﺎرﺑﻮﺑێﺖ ﯾﺎﺧﻮد ﺋﻪو ﭘﻪﺷﯿﻤﺎﻧﻪ ﻟﻪﮐﺎرێﮏ ﮐﻪ ﻟﻪﭘێﻨﺎوى وهزﯾﺮه ،ﺑﻪم ﯾﻪﮐێﺘﻰ ھﻪر ﺋﻪو ﮐﺎﻧﺪﯾﺪهى دﯾﺎرى ﮐﺮدو داﯾﻨﺎ، ﮔﻪﻟﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﻧﻪﺑﻮوه ،ﻧﻪﺧێﺮ ھﻪﻣﻮو ﻟێﮑﺘﺮازاﻧێﮏ زهرهره ،ﺋﻪم ﺷﻪڕهﺑﯚ؟ ﺑێﮕﻮﻣﺎن ﮐﻪس ﺑﻪ زهرهر ﻧﺎڵێﺖ دهﺳﺘﻢ ﺧﯚﺷﺒێﺖ ھﻪﺗﺎ ﺋﻪﮔﻪر -ﻧﻪﺧێﺮ ﺑﻪﭘێﭽﻪواﻧﻪوه ﺋﻪو ﻗﺴﻪﯾﻪ ﻗﺴﻪﯾﻪﮐﻰ ﻧﺎواﻗﯿﻌﯿﻪ ،ﭼﻮﻧﮑﻪ ﺧﻮاﻟێﺨﯚﺷﺒﻮو )ﻣﻪﻻ ﻣﺴﺘﻪﻓﺎى ﺑﺎرزاﻧﻰ( ﺑﻤﺎﯾﻪ ﻗﻪﻧﺎﻋﻪﺗﻢ ھﻪﯾﻪ ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﺟﮕﻪ ﻟﻪوهى ﮐﻪ ﻣﻪﺑﺪهﺋﻰ ﺧﯚﯾﻪﺗﻰ ﮐﻪ رهگ و رﯾﺸﻪى ﻟﻪﻧﺎوﺧﻪڵﮑﺪاﺑێﺖ و ﻟﻪوێﻮه دروﺳﺖ ﺑﻮوه ،ﺑﻪھﻪﻣﺎن ﺷێﻮهش ﻟﻪو ﮐﻪ ﺋﻪوﯾﺶ ھﻪﻣﺎن ﺑﯚﭼﻮﻧﻰ دهﺑﻮو. ﭼﻪﺗﺮ /ﻟﻪﺋێﺴﺘﺎدا دهﻧﮕﯚى دوﺑﺎره داﻧﺎﻧﻪوهى )د.ﺑﻪرھﻪم( ھﻪﯾﻪ روداواﻧﻪى ﮐﻪ ﻟﻪ ھﻪرێﻤﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎن و ﺑﻪﺗﺎﯾﺒﻪت ﺷﺎرى ﺳﻠێﻤﺎﻧﻰ ﺑﯚ ﺳﻪرۆﮐﻰ ﺣﮑﻮﻣﻪت ،ﺋﺎﯾﺎ داﻧﺎﻧﻪوهى )د.ﺑﻪرھﻪم( ﺑﯚ ﺋﻪو دروﺳﺖ ﺑﻮو ﻣﺎﻣﻪڵﻪﮐﺮدﻧﻰ ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﺑﻪو ﺑﺎرودۆﺧﻪﮐﻪ ﮐﻪروﯾﺪا ﭘﯚﺳﺘﻪ ﻟﻪ ﺑﺎش ﺑﻪڕێﻮهﺑﺮدﻧﻰ ﮐﺎﺑﯿﻨﻪﮐﻪﯾﺪاﯾﻪ ﯾﺎن ﻟﻪ ﻧﺎﮐﯚﮐﻰ ﻧێﻮ دهرﯾﺨﺴﺖ ﮐﻪ ﺧﻪﻣﺨﯚرى ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﺑﯚ ﺟﻪﻣﺎوهر ﻟﻪﺳﻪرو ھﻪﻣﻮو ﺳﻪرﮐﺮداﯾﻪﺗﻰ ﭘﺎرﺗﻰ ،ﻟﻪ ﮐﺎﺗێﮑﺪا ﺋێﻤﻪ ﺑﯿﻨﯿﻤﺎن ﮐﻪ ﻟﻪﺳﻪرهﺗﺎى زهرهرهﮐﺎﻧﯿﻪوه ﺑﻮوه ،ﺋﻪو ھێﺰهش ﮐﺎﺗێﮏ ھێﻨﺮا ﮐﻪ دهرﮐﻪوت ﮐﺎﺑﯿﻨﻪﮐﻪى )د.ﺑﻪرھﻪم( راﮔﻪﯾﺎﻧﺪﻧﻪﮐﺎﻧﻰ ﭘﺎرﺗﻰ دهﯾﺎﻧﻮﯾﺴﺖ ﺋﻪو ﮐﻪﺳﺎﻧێﮑﻰ ﺗﺮ ھﻪﺑﻮون ﺧﯚﭘﯿﺸﺎﻧﺪاﻧﻪﮐﺎﻧﯿﺎن ﺑﻪرهو ﺷێﻮازێﮑﻰ ﮐﺎﺑﯿﻨﻪﯾﻪ ﺑﻪ ﻻواز وهﺳﻒ ﺑﮑﻪن؟ ﻣﻪﺗﺮﺳﯿﺪار دهﺑﺮد ﺑﻪﺗێﮑﺪاﻧﻰ ﺋﻪﻣﻦ و ﺋﺎﺳﺎﯾﺸﻰ ﺷﺎرى ﺳﻠێﻤﺎﻧﻰ و دﯾﺎره ﻧﺎﺗﻮاﻧﯿﻦ ﺑڵێﯿﻦ ﺋﻪوه ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪى ﺑﻪﻧﺎﮐﯚﮐﻰ ﻧﺎو ﭘﺎرﺗﯿﻪوه ﺷﻮێﻨﻪﮐﺎﻧﻰ ﺗﺮ ،ﻟﻪ ھﻪﻣﺎﻧﮑﺎﺗﯿﺸﺪا ﺑﺎرﻗﻮرﺳﯿﻪﮐﻰ زۆرى ﻟﻪﺳﻪرھﻪﯾﻪ ،ﭼﻮﻧﮑﻪ ﭘﺎرﺗﻰ ﮐﯚﻧﮕﺮهﯾﻪﮐﻰ ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻮى ﺑﻪﺳﺘﻮو ژﯾﺎن و ﮐﺎرو ﮐﻪﺳﺎﺑﻪﺗﻰ ھﺎوﺗﯿﺎن دروﺳﺖ ﮐﺮدﺑﻮو ﺣﮑﻮﻣﻪﺗﯿﺶ ﺑﯿﻨﯿﻤﺎن ﺗﻮاﻧﻰ ﺣﺰﺑﻪﮐﻪى ﺧــﯚى ﺑﻪ ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪﯾﻪﮐﻰ ﻧﻮێﻮه و ﺑﻪرﭘﺮﺳﻪ ﻟﻪ داﺑﯿﻨﮑﺮدﻧﻰ ﺋﺎﺳﺎﯾﺸﻰ ژﯾﺎﻧﻰ ﺧﻪڵﮑﯿﺪا ،ﻟﻪﻻﯾﻪﮐﻰ ﺗﺮ
ﮐﻪ ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﻗﻪت ﻧﺎﮐﻪوێﺘﻪ ﺷﻪڕ ﻟﻪﮔﻪڵ ھﺎوﺗﯿﺎﻧﺪا ﭘﻪﯾﺎﻣﻪﮐﻪى ﻣﺎم ﺟﻪﻻل ﻟﻪ ﯾﺎدى داﻣﻪزراﻧﺪﻧﻰ ﯾﻪﮐێﺘﯿﺪا ﭘﻪﯾﺎﻣﻰ ﺋﺎﺷﺘﻰ و ﮔﻪڕاﻧﻪوهﺑﻮو ﺑﯚ ﻧﺎو ﺟﻪﻣﺎوهر ،ﺋﻪو ﺋﺎﭘﯚڕه زۆرهش ﮐﻪﺑﻪﺷﺪارى ﯾﺎدهﮐﻪﺑﻮو ﻧﯿﺸﺎﻧﻪى ﺋﻪوهن ﮐﻪ ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﺧﺎوهﻧﻰ ﺋﻪو ﺟﻪﻣﺎوهرهﯾﻪ ﺋﻪﻣﻪش ﺑێﻤﻨﻪﺗﻰ دروﺳﺖ ﻧﻪﮐﺮدوه ،ﺑﻪڵﮑﻮ ﺧﻪﻣﺨﯚرى زﯾﺎﺗﺮی ﻻى ﯾﻪﮐێﺘﻰ دروﺳﺖ ﮐﺮدوه ﺑﯚ ﺟﻪﻣﺎوهرهﮐﻪى و ﺋﺎﺷﺘﮑﺮدﻧﻪوهى زﯾﺰﺑﻮهﮐﺎﻧﻰ راﮔﻪﯾﺎﻧﺪوه. ﭼﻪﺗﺮ /ﺋﻪى ﻟﻪ داﻧﺎﻧﻰ )م .ﺋﺎرام( ﺑﯚ ﭘﯚﺳﺘﯽ وهزﯾﺮی ﺷﻪھﯿﺪان ﻟﻪﮐﺎﺗێﮑﺪا ﺧﻪڵﮑﺎﻧێﮑﻰ زۆر ﻧﺎڕازاﯾﺒﻮون؟ ﻧﻪﺧێﺮ ﭘێﻤﻮاﻧﯿﻪ ﺧﻪڵﮑﺎﻧێﮑﻰ زۆر ﻧــﺎڕهزا ﺑﻮﺑێﺘﻦ ،ﺑﻪڵﮑﻮرهﻧﮕﻪ ﮐﻪﺳﺎﻧێﮏ ھﻪﺑﻮوﺑﻦ ﻟﻪم ﻻوﻻ ﮐﻪ ﺋﻪوهﯾﺎن دهرﺑڕﯾﺒێﺖ ﺋﻪوهش ﺑﯚﺋﻪوهى ﮐﻪ رهﻧﮕﻪ ﺑﻪﺗﻪﻣﺎى ﺋﻪو ﭘﯚﺳﺘﻪﺑﻮﺑێﺘﻦ و ﺑﻪرﯾﺎن ﻧﻪﮐﻪوﺗﺒێﺖ ،ﭼﻮﻧﮑﻪ )م.ﺋـــﺎرام( ﮐﻪﺳێﮑﻰ زۆر ﺑﻪﺗﻮاﻧﺎﯾﻪ و ﭼﺎوهڕێﻰ ﺋﻪوهى ﻟێﺪهﮐﺮێﺖ زۆر ﺑﻪﺳﻪرﮐﻪوﺗﻮﯾﯽ ﺋﻪو ﭘﯚﺳﺘﻪ ﺑﻪڕێﻮهﺑﻪرێﺖ. ﭼــﻪﺗــﺮ /ﺋــﻪﮔــﻪر ھــﺎﺗــﻮو داﻧﯿﺸﺘﻪﻧﻪ ﭘێﻨﺞ ﻗﯚڵﯿﻪﮐﻪ ھﯿﭻ ﺋﻪﻧﺠﺎﻣێﮑﻰ ﻧــﻪﺑــﻮو ،دهﻧــﮕــﯚى ﺋــﻪوهھــﻪﯾــﻪ ﮐــﻪ ﺟﺎرێﮑﻰ ﺗﺮ ﺧﯚﭘﯿﯿﺸﺎﻧﺪان دهﺳﺘﭙێﺒﮑﺎﺗﻪوه ،ﺋﺎﯾﺎ ﻟﻪوهھﺎ ﺣﺎڵﻪﺗێﮑﺪا ﯾﻪﮐێﺘﻰ ھﻪﻣﺎن ﯾﻪﮐێﺘﻰ روداوهﮐــﺎﻧــﻰ )(١٧ى ﺷﻮﺑﺎﺗﻪ و ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى دهﻧﻮێﻨێﺖ ﯾﺎن ﺑﻪﭘێﭽﻪواﻧﻪوه؟ ﺳﻪرهﺗﺎ ﺷﺘێﮏ ﮐﻪ ھێﺸﺘﺎ روى ﻧﻪداﺑێﺖ و ﺧﻪڵﮑﻰ ﺑﺎﺳﻰﺑﮑﺎت رهﻧﮕﻪ ﺋﺎﻣﺎژهدان ﭘێﻰ دروﺳﺖ ﻧﻪﺑێﺖ ،ﺑﻪم ﺑﻪﭘێﭽﻪواﻧﻪوه ﺋﻮﻣێﺪم ھﻪﯾﻪ ﮐﻪ ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﻰ ﺑﺎﺷﻰ ﻟێﺪهﮐﻪوێﺘﻪوه و ﺗﺎﺋێﺴﺘﺎ ھﻪر ﭘێﻨﭻ ﻻﯾﻪﻧﻪﮐﻪ ﺑﻪﻧﯿﻪﺗێﮑﻰ ﺑﺎﺷﻪوه ﺑﻪﺷﺪارﺑﻮون ،ﺑﻪم ﻟﻪﺣﺎڵێﮑﺪا ﺋﻪﮔﻪر ﺋﻪو ﮔﻔﺘﻮﮔﯚﯾﺎﻧﻪ ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﻰ ﺑﺎش ﺑﻪدهﺳﺖ ﻧﻪﯾﻪﻧێﺖ ﺑڕواﻧﺎﮐﻪم ﺋﻪوهى روﯾﺪا دووﺑﺎره ﺑﺒێﺘﻪوه ،ﭼﻮﻧﮑﻪ ھﯿﭻ ﺷﺘێﮏ وهک ﺧﯚى دووﺑﺎره ﻧﺎﺑێﺘﻪوه ،ﺣﮑﻮﻣﻪﺗﯿﺶ ﺑﯚﺧﯚى ﺋﻪو داواﮐﺎرﯾﺎﻧﻪى ﮐﻪ ھﺎوﺗﯿﺎن ھﻪﯾﺎﻧﺒﻮوه ﺟﮕﻪ ﻟﻪوهى ﮐﻪ ﺑﻪﺷێﮑﻰ ﺟێﺒﻪﺟێ ﺑﻮوه ﺑﻪﺷﻪﮐﻪى ﺗﺮﯾﺸﻰ ﺟێﺒﻪﺟێ دهﮐﺎت ،ﻟﻪﮐﺎﺗێﮑﺪا ﺣﮑﻮﻣﻪت ھﻪﺳﺘێﺖ ﺑﻪﺟێﺒﻪﺟێ ﮐﺮدﻧﻰ ﺧﻮاﺳﺘﻪﮐﺎﻧﻰ ﺧﻪڵﮏ ﺋﯿﺘﺮ ﺧﻪڵﮏ ﺑﯚ دهﭼێﺘﻪ ﺳﻪر ﺷﻪﻗﺎم.
ﮐﺎرﯾﮑﺎﺗێﺮی ھﻪﻓﺘﻪ
ھﻪﻣﻪڕهﻧﮓ ﺳﺎڵﯽ دووهم ژﻣﺎره ٦١ دووﺷﻪﻣﻤﻪ ٢٧١١/٣/٣٠ - ٢٠١١/٦/٢٠
١٩
ﻧﻪﺗﻪواﯾﻪﺗﯽ و ﮐﻮردﺑﻮوﻧﻪ واﺗﻪ ﺑﻮژاوهﻧﻪوهی ﻧﻪﺗﻪوهﯾﻪک ﮐﻪ ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﺳﺎڵ ﺑﻮو ﻧﮑﯚڵﯽ ﻟﻪ ﺑﻮوﻧﯽ دهﮐــﺮا ،ﮐﻪ ﺋﻪﻣڕۆ دهﺗﻮاﻧێﺖ ﺋﺎزاداﻧﻪ دهﻧﮓ ﺑﻪ ﮐﺎﻧﺪﯾﺪهﮐﺎﻧﯽ ﺧﯚی ﺑﺪات. ھـــﺎوڕێ ﻓــﻪﺧــﺮهدﯾــﻦ ،ھــﺎوﺗــﻰ :ﻟﻪ ﺑﺎﮐﻮری ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺋﻪﻣڕۆ ﺧﯿﺘﺎﺑێﮑﯽ ﻧﻪﺗﻪوهﯾﯽ ھﻪﯾﻪ ھﻪﻣﻮان ﻟﻪ دهوری ﮐﯚﺑﻮوﻧﻪﺗﻪوه ،ﻟﻪ ﺑﺎﮐﻮر ﺳﻪرهڕاﯾﯽ ﺋﻪو زوڵﻤﻪ زۆرهی ﻟﻪﺳﻪرﯾﺎن دهﮐﺮێ ﺑﯿﺮ ﻟﻪ ﺑــﻪرهی ﯾﻪﮐﮕﺮﺗﻮو و زﻣﺎن و ﺷﻮﻧﺎﺳﯽ ﻧﻪﺗﻪوه دهﮐﻪﻧﻪوه ،ﺋﻪم رێﮋهﯾﻪ دهﻧﮕﯽ ﮐﻮرد ﻧﯿﯿﻪ، ﺑﻪم وهﭼﻪرﺧﺎﻧێﮑﯽ زۆر ﮔﺮﻧﮕﻪ ﮐﻪ ﺑﻮوﯾﻨﻪ ﺧﺎوهﻧﯽ ﺑﻪرهو ﺧﯿﺘﺎﺑﯽ ﮐــﻮردی ،ﺑﯚﯾﻪ ﻟﻪم ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﻪ ) (٣٦ﮐﻮرﺳﯽ ﺑﻪﮔﺮﻧﮓ دهﺑﯿﻨﻢ. ﺋـــﻪﺳـــﻌـــﻪد ﻋــــﻪزﯾــــﺰ ،ﻧــــﻮوﺳــــﻪر و رۆژﻧﺎﻣﻪﻧﻮوس :ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﯽ ﺑﺎﮐﻮر ﻣﺎﯾﻪی ﺧﯚﺷﯿﯿﻪ ﺑﯚ ھﻪﻣﻮوان ،ﺋﺎﻣﺎژهن ﺑﯚ ﯾﻪﮐﮕﺮﺗﻮوﯾﯽ و ﯾﻪک ﺧﯿﺘﺎﺑﯽ ﮐـــﻮردی ،ﭘﺎرﺗﯽ دادو ﮔﻪﺷﻪﭘﯿﺪان ﻟــﻪ رووی ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺋﻪﺟێﻨﺪاﮐﺎﻧﯽ دهردهﮐﻪوﯾﺖ ،ﺋﻪردۆﮔﺎن دهڵێﺖ ﺋﻪﮔﻪر ﮐﺎﺗﯽ دهﺳﺘﮕﯿﺮﮐﺮدﻧﯽ ﻋﻪﺑﺪوﻻ ﺋﯚﺟﻪﻻن ﻟﻪﺳﻪر ﺣﻮﮐﻢ ﺑﻮوﻣﺎﯾﻪ ﯾﻪﮐﺴﻪر ﺋﯚﺟﻪﻻﻧﻢ ﻟﻪ ﺳﯿﺪارهدهدا ،ﺋﻪﻣﻪ ﺳﻪﻧﮕﯽ ﮐﻮرد ﻧﯿﺸﺎن دهدات ﺑﻪرهو ﺗﯚﮐﻤﻪﯾﯽ دهڕوات ،ﺋﻪوان ھﻪرﭼﻪﻧﺪه ﺋﻪﺟێﻨﺪاﮐﺎﻧﯿﺎن ﺋﺎﺷﮑﺮاﺑﻦ و ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﻪ ﺷﺎراوهﮐﺎﻧﯿﺎن دهرﺧﻪن ﮐﻮرد زﯾﺎﺗﺮ ﯾﻪﮐﮕﺮﺗﻮو دهﺑێ. ﺋﺎ :ﺳﻪﺣﻪدﯾﻦ ﺳﺎڵﻪﯾﯽ
)ﺧﻮاردﻧﻪوه( ھﯚﮐﺎره ﻟﻪ ﭘﺸﺖ ﻧﺰﻣﺒﻮوﻧﻪوهى ﺋﺎﺳﺘﻰ ﻣﯿﺴﻰ ﻟﻪ ھﻪڵﺒﮋاردهى ﺋﻪرﺟﻪﻧﺘﯿﻦ و :ﻟﻪ ﻋﻪرهﺑﯿﯿﻪوه
ﺋﺎﭬﺎن رهﺳﻮڵ رۆژﻧﺎﻣﻪى ﻟﯿﺒﺮﯾﺎى ﺋﻪرﺟﻪﻧﺘﯿﻨﻰ ھێﺮﺷێﮑﻰ ﺗﻮﻧﺪى ﮐﺮده ﺳﻪر ﺑﺎﺷﺘﺮﯾﻦ ﯾﺎرﯾﺰاﻧﻰ ﺟﯿﮫﺎﻧﻰ ﻟﯿﯚﻧێﻞ ﻣﯿﺴﻰ و وﺗﻰ ﮐﻪ ﺟﺎدوﮔﻪرى ﺑﻪرﺷﻪو ﭘڕۆﻓﯿﺸﻨﺎڵﺘﺮﯾﻦ و ﺷﺎرهزاﺗﺮﯾﻦ ﯾﺎرﯾﺰاﻧﻰ ﺑﻪرﺷﻪﻟﯚﻧﻪ و ﭘﻪﯾﻮهﺳﺘﺮﯾﻦ ﯾﺎرﯾﺰان ﺑﻪ ﮐﺎت و ﻣﻪوﻋﯿﺪه و زۆرﺗﺮﯾﻦ ﮔﺮﻧﮕﯿﺪهر ﺑﻪ رهوﺷﺘﻪوه ﮔﯚڕاوه ﺑﯚ ﯾﺎرﯾﺰاﻧێﮑﻰ ﺋﺎﺷﻘﻰ ﺷﻪوه ﺋﺎھﻪﻧﮓ و ﺧــﻮاردﻧــﻪوهو ژن ﻟﻪﮔﻪڵ ھﻪڵﺒﮋاردهى ﺋﻪرﺟﻪﻧﺘﯿﻦ.
رۆژﻧﺎﻣﻪﮐﻪ ﺟﻪﺧﺘﯽ ﻟﻪوهﮐﺮدهوه ﻣﯿﺴﻰ ﮐﻪ زوو ﺋﻪڕۆﺷﺖ ﺑﯚ ﺧﻪوﺗﻦ ﻟﻪﮔﻪڵ ﮔﺮوﭘﻰ ﺑﯿﺐ ﮔﻮارﯾﻮﻻ و ﺋﺎرهﻗﻰ ﻧــﻪدهﺧــﻮاردوهو ھﻪﺗﺎ ﺑﻪﯾﺎﻧﻰ ﺑﻪﺧﻪﺑﻪرﻧﻪدهﺑﻮو ،ﺑﯿﻨﺮاوه ﮐﻪ رۆژاﻧــﻰ ﭘێﺸﻮوى ﻟﻪ ﻧﺎوﭼﻪى ﺑﻮﯾﺮﺗﻮ ﻣــﺎدﯾــﺮو ﮐــﻪ ﻟــﻪ ﺑﻮﯾﻨﺲ ﺋﺎﯾﺮﺳﻰ ﭘﺎﯾﺘﻪﺧﺘﻰ ﺋﻪرﺟﻪﻧﺘﯿﻨﻪ ﺑﻮوه ﻟﻪﮔﻪڵ ﮐﭽﺎﻧﺪا ھﻪﺗﺎ ﺑﻪﯾﺎﻧﻰ ﺷﻪوى ﺑﻪﺳﻪرﺑﺮدووه و ﺑﻪردهوام ﺋﺎرهﻗﻰ ﺧﻮاردۆﺗﻪوه. رۆژﻧﺎﻣﻪﮐﻪ درێــﮋهى ﺑﻪ ﺑﺎﺑﻪﺗﻪﮐﻪدا و وﺗﻰ ﻣﯿﺴﻰ ﺧﺎوهﻧﻰ ﺷﻮﻗﻪﯾﻪﮐﻰ ﻧﯿﺸﺘﻪﺟێﺒﻮوﻧﻪ ﻟﻪ ﻧﺎوﭼﻪى ﺑﻮﯾﺮﺗﻮ ﻣﺎدﯾﺮو و ﺋﻪم ﺷﻮﻗﻪﯾﻪش ﺑﯚ ﻣﻤﺎرهﺳﻪى ﺳێﮑﺴﻰ و ﺧﻮاردﻧﻪوهو ﺷﻪو ھﻪﺗﺎ ﺑﻪﯾﺎﻧﻰ ﺑﻪﺳﻪرﺑﺮدن ﺑﻪﮐﺎردێﻨێﺖ، ﯾﻪﮐێﮏ ﻟﻪ ﮐﭽﻪﮐﺎن ژﯾﺎﻧﻰ ﻣﯿﺴﻰ ﺑﻪ ﻟﯚد واﺗﻪ دهﻧﮕێﮑﻰ زۆر ﺑﻪرز وهﺳﻒ دهﮐﺎت ﮐﻪ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻰ ﻟﻪ ﻧﺎو ﺋﻪو ﺷﻮﻗﻪﯾﻪدا ﮐﯚﻧﺘڕۆڵﻰ ﺑﮑﺎت ،ھﻪروهھﺎ رۆژﻧﺎﻣﻪﮐﻪ ﺋﻪوهﺷﻰ ﺧﺴﺘﻮهﺗﻪڕوو ﮐﻪ ﺑﺎرى ﻣﯿﺴﻰ وهک ﺑﺎرى ﺋێﺴﺘﺎى ھﻪردوو دﯾﮕﯚ و ﮔﺎﺑﺮێﻞ ﻣﯿﻠﯿﺘﻮﯾﻪ ﻟﻪم رۆژاﻧﻪى ﺋێﺴﺘﺎدا.
ﺑﺎﻧﮕﻪوازﯾﮏ ﺑﯚ ﺋﻪﻧﺪاﻣﺎﻧﻰ ﺑﻪڕێﺰى ﯾﻪﮐێﺘﯿﻰ ﻧﻮوﺳﻪراﻧﻰ ﮐﻮرد ﺑﻪ ﭘێﻰ ﺑڕﮔﻪی )(٥ى ﺑڕﯾﺎرهﮐﺎﻧﯽ ﮐﯚﺑﻮوﻧﻪوهى ژﻣﺎره )(١٤ى رۆژى )(٢٠١١\٦\ ٣ى دهﺳﺘﻪى ﺑﻪڕێﻮهﺑﺮدﻧﻰ ﻣﻪڵﺒﻪﻧﺪى ﮔﺸﺘﻰ ﯾﻪﮐێﺘﯿﻰ ﻧﻮوﺳﻪراﻧﻰ ﮐﻮرد ﺗﮑﺎ ﻟﻪ ﮔﺸﺖ ﺋﻪﻧﺪاﻣﻪﺑﻪڕێﺰهﮐﺎﻧﻤﺎن دهﮐﺎت،ﮐﻪ ﺗﺎ ﺋێﺴﺘﺎ ﺋﺎﺑﻮوﻧﻪى ﺳﺎڵﻰ ) (٢٠١١ﯾﺎن ﻧﻪداوه: -١ﺋﻪﻧﺪاﻣﺎﻧﻰ ﻧﺎوهوهى وت ﺗﺎ ) (٢٠١١\٧\١ﭘێﻮهﻧﺪى ﺑﻪ ﻟﻘﻪﮐﺎﻧﯿﺎﻧﻪوه ﺑﮑﻪن و ﺋﻪﻧﺪاﻣﻪﯾﻪﺗﯿﺎن ﻧﻮێ ﺑﮑﻪﻧﻪوه. -٢ﺋﻪﻧﺪاﻣﺎﻧﻰ دهرهوهى وت ﺗﺎ ) (٢٠١١\٨\١ﭘێﻮهﻧﺪى ﺑﻪ ﻣﻪڵﺒﻪﻧﺪ ﯾﺎن ﻟﻘﻰ ﺟﺎراﻧﯿﺎﻧﻪوه ﺑﮑﻪن ﺑﯚ ﺗﺎزهﺑﻮوﻧﻪوهى ﺋﻪﻧﺪاﻣﻪﺗﯿﺎن. ﺑﻪﭘێﭽﻪواﻧﻪوه ﺑﻪﭘێﻰ ﻣﺎددهى ) (١٠ﻟﻪ ﺑڕﮔﻪی ) (٤ﭘﻪﯾڕهوى ﻧﺎوﺧﯚ ،ﻣﺎﻣﻪڵﻪﯾﺎن ﻟﻪﮔﻪڵﺪا دهﮐﺮێﺖ .
ﮐﺎﮐﻪﻣﻪم ﺑﯚﺗﺎﻧﻰ ﺳﻪرۆﮐﻰ ﯾﻪﮐێﺘﯿﻰ ﻧﻮوﺳﻪراﻧﻰ ﮐﻮرد ﻧﺎوﻧﯿﺸﺎن/ھﻪوﻟێﺮ/ﺷﻪﻗﺎﻣﻰ ﺳﻪرهﮐﻰ ﮐﻪرﮐﻮک /ﻧﺰﯾﮏ ﻧﺎوهﻧﺪى وهرﮔﺮﺗﻨﻰ ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﺎن
Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe ژماره‌ی متمان ه خاوه‌ن ئیمتیاز سه‌رنوسه‌ر دیزاین باڵوکردنه‌وه راوێژکاری یاسایی ناونیشان
212 که‌مال حه‌سه‌ن حهمه رهزا کاروان ساالر ته‌حسین تۆفیق کۆمپانیای په‌یپه‌ر سیروان ئه‌حمه‌د حامد سلێمانی گه‌ڕه‌کی عه‌لی ناجی 07710299753 - 07480179510 cetir2010@gmail.com cetir2010@yahoo.com
WWW.Chatrpress.com
ناونانى ئۆتۆمبێل ب ه ناوى ژنانهوه چ په‌یامێکمان ده‌داتێ ...ل8 2711/3/30
Mo.20/6/2011-
Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe
)No: (61
ریکالم
سازشی سیاسی و په‌رده‌پۆش کردنی قه‌یران سیپان خالید
ریکالم
دوای س��ه‌رک��وت��ک��ردن��ی خۆپیشانده‌ران و ناڕه‌زاییه‌کانی خ �هڵ��ک ک��ران �ه م��وڵ��ک��ی گ��روپ��ێ��ک��ی س��ی��اس��ی، قۆناخێکی ن���وێ ب�ه‌ده‌س��ت��پ��ێ��ش��خ�ه‌ری ده‌س���ه‌اڵت ده‌ستیپێکرد .له ئه‌نجامی دوو دانیشتنی ده‌سه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆنی په‌رله‌مانیدا ،تا ئێستا هه‌ر پرۆژه پێشکه‌شی یه‌کتری ده‌ک���ه‌ن و دی���ار نییه کێ پێکیدێنێ ،یان ئه‌گه‌ر پرۆژه‌کان پێک نه‌هاتن چ هه‌ڵوێستێک ده‌بێت و چۆن هاواڵتی دهبێته خاوه‌ن .گره‌نتی جێبه‌جێکردنی ناڕه‌زایه‌تیه‌کانی هێشتا نازانین ئه‌نجامی دانیشتنه‌کان چی لێ س �ه‌وز ده‌ب��ێ��ت ،ب �ه‌اڵم ئ �هوه ده‌زان��ی��ن که ئ �هو جۆره دانیشتنان‌ه سازشی کاتی نێوان ده‌سه‌اڵتدارانن ،بۆیه زیاتر به شێوازی مفاوه‌زات نزیک یه‌ک ده‌بنه‌وه، ئ�ه‌گ�هر ب �ه‌ڕاس��ت رێکه‌وتنێکی دیموکراتیانه‌ی نێوان هێزه سیاسیه‌کان ده‌بوو ،ئه‌وه‌ش ده‌بوو‌ه هۆکار تاکو داواکارییه‌کانی شه‌قام جێبه‌جێ ببن .له ئێستادا شه‌قام هیچ گره‌نتیه‌کی نییه ،دیار نییه ئۆپۆزسیۆنی په‌رله‌مانی له‌سه‌ر مێزی گفتوگۆ .چی ده‌باته‌و‌ه و چی ده‌دۆڕێنێت بێده‌نگ کردنی شه‌قام و کپکردنی تا کوێ سه‌ر ده‌گرێ و ده‌توانرێت به‌کات کوشتن نزیکیان ببنه‌وه؟ تائێستا به زه‌ب��ری هێز خه‌ڵکی ن��اڕازی بێده‌نگ کراوه ،ئه‌مه‌ش به‌قه‌د ده‌سه‌اڵت ئۆپۆزسیۆنیش لێی بهرپرسیاره .چونکه ئه‌وه‌ی به‌خۆی ده‌ڵێت ئۆپۆزسیۆن تواناکاری ئه‌وه‌نده‌ی‌ه که له پشت ناڕه‌زاییه‌کانی خه‌ڵکدا خۆی بشارێته‌وه ،بۆیه کاتێکیش هێرش دێته س �هر خه‌ڵکی ن���اڕازی ئۆپۆزسیۆن له‌پێش خه‌ڵک خۆیان ده‌شارنه‌و‌ه و له‌ژێرزه‌مینه‌کان دروشمی (داری خله) ده‌ڵێنه‌وه .ئه‌وه‌ی له به‌رده‌م سه‌را ده‌نگیان تا عه‌رشی فه‌له‌ک ده‌چ��وو ،ئێستا نازانم بۆچی نوزه‌یه‌کیان لێو‌ه نایه‌ت؟ ب�هو مانایه‌ی ئه‌وانه‌ی ل�ه‌س�هر سه‌کۆک‌ه ه��اواری��ان ب���وو ،ده‌رک����ه‌وت که ناڕازیبوونه‌که‌یان کاتیی‌ه و سواری پشتی خه‌ڵکی ناڕازی بوون .ئه‌مه‌وێ ئهوه بڵێم ئه‌گه‌ر به‌ڕاستی ده‌تانه‌وێت پێشه‌نگایه‌تی خه‌ڵکی ناڕازی بکه‌ن ئه‌وا وهک م�ه‌رد ئهو ئهرکه جێبه‌جێکه‌ن و له نیوه‌ی رێگا خه‌ڵک مه‌خه‌نه‌و‌ه به‌رده‌م ده‌سه‌اڵت و خۆشتان بچن له‌سه‌ر مێزی گفتوگۆ دانیشن .بۆ ئه‌مه‌ش با ناڕه‌زایه‌تیتان ناڕه‌زایه‌تی بێ و گفتوگۆشتان گفتوگۆ بێت .ئهو چینه‌ی ئێستا خۆی به خاوه‌نی ناڕه‌زاییه‌کانی خه‌ڵک ده‌زانێت ب��ورژوازی بچوک‌ه بۆیه‌ش راڕاو دوو دڵ و بێ ئیستیقرار‌ه و له خۆشیدا فیلی گۆڕه‌پانه‌که‌ی‌ه و له ناخۆشیشدا کون‌ه مشکی .لێ دهبێته قه‌یسه‌ری ده‌سه‌اڵت ده‌یه‌وێت هه‌تا که‌ی شه‌قام بێ ده‌نگ بێت؟ مه‌گه‌ر ئهوه نابینێت هێشتا ناڕه‌زاییه‌کانی ده‌وروب����هر ب���ه‌رده‌وام���ن و ده‌س���ه‌اڵت���داران که‌مترین واده‌ی ده‌س �ه‌اڵت��داری��ی��ان م���اوه و چ��اک��س��ازی و به‌ڵێنه‌کانیان خه‌ڵک ساردناکاته‌وه؟ هه‌مانکات ئ �هو پێشکه‌وتنانه‌ی ک �ه ل �ه پ��ارچ�ه‌ک��ان��ی تری کوردستان رووده‌ده‌ن هه‌رێمی کوردستان له دواوه ده‌هێڵن ،به‌تایبه‌تیش سه‌رکه‌وتنی کورد و چه‌په‌کان له باکوری کوردستان و تورکیا ئیراده‌یه‌کی نوێ دهداته خه‌ڵکی باشوور ،بۆیه ده‌سه‌اڵت ناچار‌ه وهک خه‌ڵک بکات .ده‌بێ هه‌موومان دان بهوه بنێین که ئه‌وه‌ی له باکور رووده‌دات موعجیزه‌یه ،کارێکی ئاسایی نییه ،به‌تایبه‌تیش ( )36کهس ره‌وان �هی په‌رله‌مان کردن له‌وانه‌ش شه‌شیان له زیندان ده‌رخستن .و ره‌وانکردنیان و ()11شیان ژن بێت بانگه‌شه‌ی س�ه‌رۆک��ی هه‌رێم بۆ چاکسازی، له‌گ‌ه ڵ ئه‌وه‌ی له هه‌ندێک الیه‌نه‌و‌ه هیوا به‌خشه، ب�ه‌اڵم له زۆر الیه‌نیشه‌و‌ه نه‌ناسینی ئهو پ��رۆژه و پالنانه‌ی‌ه که الیه‌نه‌کان پێشه‌کشی رای گشتی و ده‌سه‌اڵتی جێبه‌جێکردنی ده‌کرێن ،هه‌مانکات خۆخستن‌ه پێش ئ��هو دان��وس��ت��ان �هی ده‌س����ه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆنی په‌رله‌مانییه ،به واتایه‌کی تر ئه‌وانیش پێویسته له کۆتاییدا پرۆژه‌یه‌ک ده‌رخ�ه‌ن ،باشه ئ�ه‌وا پ��رۆژه‌ک�هی ئ �ه‌وان کێ جێبه‌جێی ده‌ک��ات؟ هه‌روه‌ها سه‌رۆکی هه‌رێم چاکسازی ته‌نها له ناو ماڵی خه‌ڵکی ده‌کات یان له ناو ماڵی خۆشیدا ده‌یکات؟ واتا ئێمه که‌سمان نازانین پرۆژه‌که‌ی سه‌رۆکی هه‌رێم چییه ،تاکو بزانین دووریه‌که‌ی چهنده و چی پێ ده‌کرێت؟ بۆیه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی پێویسته سه‌رۆکی هه‌رێم پرۆژه‌که‌ی بۆ رای گشتی ئاشکرا بکات ،هه‌مانکات به شێوه‌یه‌کی ئاسایی گوێ له پ��رۆژه‌ی الیه‌نه‌کانی تریش بگرێ و ب�ه ی �ه‌ک چ��او چ��اک��س��ازی بکات، چونکه ئ �ه‌وه‌ی ک��راوه هێشتا نه‌یتوانیوه دڵی )%10(.ى شه‌قام رازی بکات