ساڵیادی کیمیابارانی سه‌رده‌شت
ب ه جیاوازییه‌کانه‌وه له‌ژێر چه‌تردا کۆده‌بینه‌و‌ه
بۆ...ل6
ژمار ه 62
ساڵی دووهم
دووشهممه 2011/6/27
نرخ 750 :دینار
رۆژنامه‌یه‌کی گشتی هه‌فتانه‌یه ،کۆمپانیای چه‌تر ده‌ریده‌کات
WWW.Chatrpress.com
(6ی پوشپه‌ڕی )2711
پارتى ل ه پرۆژه‌کانى ئۆپۆزسیۆن و هه‌ڵوێستى یه‌کێتى نیگه‌رانه
تایبه‌ت ب ه چه‌تر کۆبونه‌وه‌کانى نێوان ده‌سه‌اڵت و به‌شێک ل ه ئۆپۆزسیۆن له هه‌رێمى کوردستان درێژه‌ى هه‌ی ه و به‌گوێره‌ى سه‌رچاوه‌کانى (چه‌تر) کۆبونه‌وه‌که‌ى ئه‌مڕۆش ئه‌نجامى نابێـت ،ئه‌ندامێکى په‌رله‌مانى عێراقیش ئهو ه ده‌خاته‌ڕوو ،له هه‌رێمى کوردستان حکومه‌ت بوونى نییه.
هادی عه‌لی:
ئیسالمییه‌کان پرۆژه‌ی سیاسی گشتگیریان نییه...ل5
(چ�هت��ر) له سه‌رچاوه‌یه‌کى تایبه‌تى ناو پێنج قۆڵی ن��ێ��وان هێزه ب��ااڵده‌س��ت�هک��ان و یه‌کێتى نیشتمانى کوردستان زانیویه‌تى ،ئۆپۆزسیۆن له ته‌الرى په‌رله‌مانى کوردستان یه‌کێتى جگه له هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى حکومه‌ت به‌ڕێوه‌ده‌چێت ،به‌پێى زانیارییه‌کانى (چه‌تر) به هه‌موو پاکێجه‌کانى ئۆپۆزسیۆن رازییه ،ده‌س����ه‌اڵت ده‌ی���ه‌وێ���ت ئ �ه‌م��ڕۆش ک���ات ب ه ب �ه‌اڵم پارتى چه‌ند خاڵێک ره‌تده‌کاته‌وه ،رێ��ب��ک��ات ،ب��ۆئ �ه‌وه‌ى حه‌ماسه‌تى خه‌ڵک به‌تایبه‌تى قسه‌کردن له‌سه‌ر ئهو یاسایانه‌ى و ش �ه‌ق��ام و ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن که‌مبکاته‌وه، پێشتر سه‌رۆکى هه‌رێم واژوى له‌سه‌ر کردوه .ل�ه هه‌مانکاتیشدا داوا ل�ه ئۆپۆزسیۆن سه‌رچاوه‌که‌ى نێو یه‌کێتى ئاشکراشیکرد ،ده‌کات به‌شدارى حکومه‌تى هه‌رێم بکه‌ن، پارتى دڵگران‌ه له پاکێجه‌کانى ئۆپۆزسیۆن له‌به‌رامبه‌ردا ئۆپۆزسیۆنیش رایده‌گه‌ێنێت ک���ه ئ�����ه‌وان ب���ه‌ش���دارى «ح��ک��وم�هت��ێ��ک��ى و هه‌ڵوێستى یه‌کێتى. ئه‌مڕۆ ( )2011/6/27چواره‌م کۆبوونه‌وه‌ى گه‌نده‌ڵ» ناکه‌ن.
الی خ��ۆش��ی �هوه د.م���ه‌ح���م���ود ع��وس��م��ان، ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق و س��ی��اس �هت��م �ه‌داری ک����ورد ،رای��گ�هی��ان��د: ک���ۆب���وون���ه‌وه‌ک���ان���ی ن���ێ���وان ده‌س������ه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆن ئ �هوه ده‌رده‌خ���ات له هه‌رێمی کوردستان حکومه‌ت بوونی نییه ،به‌و پێیه‌ی له کۆبوونه‌کانی ئهو دوو الیه‌نه‌دا ته‌نها حزب بوونی ههیه و هه‌ریه‌ک‌ه له سه‌رۆکی هه‌رێم و حکومه‌ت و په‌رله‌مانی کوردستان له کۆبوونه‌وه‌کاندا ئاماده نه‌بوون. درێژه بۆ ل 3
ساڵى ( )2005تاڵه‌بانى ده‌ڵێت:
ئه‌مریکا و هێز ه عێراقییه‌کان به واژو به‌ڵێنى گه‌ڕاندنه‌وه‌ى که‌رکوکیان داوه
دکتۆر فائیق گوڵپی:
شه‌هیدانی ()17ی شوبات و کۆبونه‌و ه پێنج قۆڵییه‌که ...ل16
نه‌جیب هقه‌ره‌داغی:
کورد پێویستی به‌دیموکراسیی ه نه‌ک ده‌وڵه‌ت ...ل17
واژوکراو گه‌ره‌نتیمان له سه‌رۆک کۆمار تایبه‌ت ب ه چه‌تر و سه‌رۆک وه‌زیران و ئه‌نجومه‌نى نیشتمانى عێراق و باڵیۆزى ئه‌مریکا سه‌باره‌ت به به‌گوێره‌ى به‌دواداچونه‌کانى چ��اره‌ن��وس��ى ک �ه‌رک��وک وه‌رگ��رت��ووه ،که (چه‌تر) به‌رپرسانى یه‌کێتى ده‌بێت ناوه‌رۆکى مادده‌ى ( )58وهک خۆى و پارتى له ساڵى ()2005 جێبه‌جێ بکرێت» .هه‌ر له‌و کۆبونه‌وه‌یه‌دا وه به‌ڵێن دهدهن به خه‌ڵکى تاڵه‌بانى راشیگه‌یاند «ک �ه‌رک��وک بۆ که‌رکوک و هه‌رێمى کوردستان ک���ورد ب���ووه ب �ه م�ه‌س�ه‌ل�هى پله ی �هک و له‌سه‌ر جێبه‌جێکردنى ماده‌ى س �ه‌رک��ردای �هت��ى س��ی��اس��ى ک��وردس��ت��ان به ( )140و گه‌ڕاندنه‌وه‌ى که‌رکوک هیچ شێوه‌یه‌ک ده‌ستبه‌ردارى که‌رکوک بۆ سه‌ر هه‌رێمى کوردستان، نابێت». به‌اڵم تا ئێستا هیچ یه‌ک له‌و به‌ڵێنانه‌یان جێبه‌جێ نه‌کردووه .ج��ارێ��ک��ی��ت��ر ل����ه ( )2007/6/3ل�ه تاڵه‌بانى و بارزانى پاش سه‌ردانى به‌غداد ک��ۆن��گ��رهی �هک��ى رۆژن���ام���ه‌وان���ی���دا ج �ه‌الل له به‌روارى ( )2005/1/15به‌شداریان له تاڵه‌بانى رایگه‌یانده‌وه« :هیچ ئاماژه‌یه‌ک ک��ۆب��ون�ه‌وه‌ى په‌رله‌مانى کوردستان کرد نییه بۆ ئه‌وه‌ى مادده‌ی ( )140جێبه‌جێ بۆ رونکردنه‌وه‌ى ئاکامى سه‌ردانه‌که‌یان ،نه‌کرێت یان دوابخرێت ،بڕیارى بۆ دهرچووه له‌وێدا تاڵه‌بانى وتى« :به نامه‌ى نوسراو و و لیژنه‌شى ب��ۆ دان����راوه و ق �ه‌ره‌ب��وى ئهو
بڕیاره‌که‌ى تورکیا کورده‌کان توڕ ه ده‌کات
ره‌تکردنه‌وه‌ی خه‌تیب دیجل ه له‌سه‌ر داوای حزبه‌که‌ى ئه‌ردۆغان بووه چه‌تر ـ هه‌ڵمه‌ت ئیبراهیم
گه‌رمیان
گۆڕانکارییه‌کان به‌میزاجی چه‌ند به‌رپرسێک هه‌ڵده‌سوڕێت «به‌رپرس هه‌ی ه هه‌شت ساڵه به‌ڕێوه‌به‌ری فه‌رمانگه‌ی ه تۆمه‌تبار ه به گه‌نداڵی و النه‌براوه» ...ل3
که‌سانه‌ش ده‌ک��رێ��ت�هوه ،که دهگهڕێنهوه شوێنه‌کانى پێشوى خ��ۆی��ان ،حکومه‌تى عێراقیش پابه‌ندبونى خۆى به جێبه‌جێکردنى بڕگه‌کانى مادده‌که‌وه راگه‌یاندوه ،حزبى ده‌ع���وه و ئه‌نجومه‌نى ب���ااڵى ئیسالمى عێراقیش به هه‌مانشێوه پابه‌ندى خۆیان دوپاتکردووه‌ته‌وه». ه��ه‌روه‌ه��ا ل �ه ب����ه‌روارى ()2007/4/16 ئ �هن��ج��وم �هن��ى س���ه‌رۆک���ای���هت���ى ه �ه‌رێ��م��ى کوردستان له هاوینه‌هه‌وارى سه‌اڵحه‌دین کۆبونه‌وه ،که بریتى بوون له (سه‌رۆکى ه�ه‌رێ��م ،س�ه‌رۆک��ى ئه‌نجومه‌نى وه‌زی���ران، س �ه‌رۆک��ى پ �ه‌رل �ه‌م��ان و جێگره‌کانیان) ب�هی�هک�هوه داوای��ان��ک��رد ب�ه زوت��ری��ن کات ه��ه‌م��وو ب��ڕگ �هک��ان��ى م�����ادده‌ى ()140 جێبه‌جێبکرێت. درێژه بۆ ل 12
به گوێره‌ى زانیارییه‌کان هالوک ئیپه‌ک ،جێگری سه‌رۆکی پارتی داد و گه‌شه‌پێدان (ئاکه‌په) بۆ کاروباری هه‌ڵبژاردن ،داواکارییه‌کی پێشکه‌شی ده‌سته‌ى بااڵى هه‌ڵبژاردنى تورکیا کردووه و باسى یاساى پارت و یاساى هه‌ڵبژاردنه‌کانی کردووه و وتویه‌تى :خه‌تیب دیجله شیاوى په‌رله‌مانتارى نییه.
هه‌ر به‌گوێره‌ى زانیارییه ناوخۆیه‌کانى تورکیا ،نه‌ک ته‌نها حزبه‌که‌ى ئه‌ردۆغان، به‌ڵکو نوێنه‌رانی پارتی کۆماری گه‌ل ( )CHPو پارتی بزووتنه‌وه‌ی نه‌ته‌وه‌یی ()MHPش ل �ه ده‌س���ت���هى ه �هڵ��ب��ژاردن
پ��ێ��ی��ان��واب��ووه ،ک �ه خه‌تیب دیجله نابێ بچێته پهرلهمانهوه ،نوێنه‌رى هه‌ر سێ پارته‌که وتویانه ئه‌گه‌ر حکومه‌ت و یاسا هه‌بێت نابێت دیجله بچێته پهرلهمانهوه. دوای ه����هڵ����وهش����ان����دن����ه‌وه‌وی م��اف��ی پ���ه‌رل���ه‌م���ان���ت���اری���ی خ���هت���ی���ب دی��ج��ل �ه، ده‌نگه‌کانیان داوه به په‌رله‌مانتارێکى پ��ارت�هک�هى ئ �ه‌ردۆغ��ان ل�ه ش��ارى ئامه‌د ب �ه ن���اوى ئ �ه‌رئ��ۆن��ات ،ب �ه‌م �ه‌ش ژم���ارهى په‌رله‌مانتاره‌کانى ئ �ه‌ردۆغ��ان گه‌یشته ( )327پهرلهمانتار. ئ������ه‌م بڕی������������ارهى ده‌س�����ت�����هى ب�����ااڵى ه �هڵ��ب��ژاردن �هک��ان��ى ت��ورک��ی��ا دواى ئ �هوه دێ��ت،خ�هت��ی��ب دیجله ک �ه م��اوه‌ی �هک �ه ب ه تۆمه‌تى ئه‌ندامێتى له کۆما جڤاکێن کوردستان ( )KCKخراوه‌ته زیندانه‌وه، خۆى بۆ هه‌ڵبژارنه‌کانى تورکیا پااڵوت له شارى ئامه‌د و ( )85هه‌زار و ()945 ده‌نگى به‌ده‌ستهێنا ،که ده‌کاته یه‌که‌مین
وه‌اڵمێک له وه‌زاره‌تی
ناوخۆوه بۆ رۆژنامه‌ی
(چه‌تر)
له ژماره ()61ی رۆژی دووشهممه ( )2011/6/20رۆژنامه‌ی (چه‌تر) له الپه‌ڕه‌ی یه‌ک و به ناونیشانێکی گهوره نووسیویه‌تی« :وه‌زیری ناوخۆ ،هۆکاری دواخستنی هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجوومه‌نی پارێزگاکانه». لێره‌دا بۆ خوێنه‌رانی به‌ڕێز و بۆ ئێوه‌شی روون دهکهینهوه ،که به پێچه‌وانه‌ی ئه‌وه‌ی له راپۆرت‌ه هه‌واڵه‌که‌تاندا هاتووه ،به‌ڕێز وه‌زی��ری ناوخۆ به هیچ شێوه‌یه‌ک هۆکاری دواخستنی هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجوومه‌نی پارێزگاکان نییه ،هه‌ر له یه‌که‌م رۆژیشه‌و‌ه ک ه له‌الیه‌ن ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیرانه‌و‌ه ئه‌م ئه‌رکه‌ی پێسپێردراوه ،به‌هۆی ئه‌وه‌ی که هه‌ڵبژاردنه‌ک ه هه‌ر سێ پارێزگاکه‌ی هه‌رێم دهگرێتهوه نه‌ک ته‌نیا پارێزگایه‌ک ،په‌یوه‌ندیی به سه‌رۆکی کۆمیسیۆنی بااڵی هه‌ڵبژاردنه‌کان له عێراق به‌ڕێز فه‌ره‌ج حه‌یده‌رییه‌و‌ه ک��ردووه و بۆ جێبه‌جێکردنی ئاماده‌سازیی پێویست بۆ ئه‌م هه‌ڵبژاردن‌ه ته‌نسیقی ته‌واوی له‌گه‌ڵیاندا ههیه. هه‌ر رۆژی دووشهممه ()6/20یش که رۆژنامه‌که‌تان ئه‌م بابه‌ته‌ی باڵوکردوه‌ته‌وه ،ب ه پێشنیاری به‌ڕێز وه‌زیری ناوخۆ له کۆبوونه‌وه‌ی ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیراندا که له‌م رۆژه‌دا ( )6/20ئه‌نجامدرا بڕیار له‌سه‌ر دابینکردنی سولفه‌ی یه‌که‌می تێچووی ئه‌م ئاماده‌سازییان ه درا و کاره‌کان به ته‌نسیق له‌گه‌ڵ کۆمیسیۆنی بااڵی هه‌ڵبژاردنه‌کان له عێراق بهردهوامه. سه‌باره‌ت به‌دوا بڕگه‌ی ئه‌وه‌ی باڵوتان کردوهتهوه ،گوای‌ه هه‌وڵتانداوه ،به‌اڵم سکرتێر و مه‌کته‌بی وه‌زیر و به‌ڕێوه‌به‌ری راگه‌یاندنی وه‌زاره‌ت به‌رده‌ست نه‌که‌وتوون ،راستییه‌که‌ی ئه‌وه‌ی‌ه که به‌ڕێوه‌به‌ری راگهیاندن ،که په‌یوه‌ندیدار‌ه به‌م کاره‌و‌ه به ته‌له‌فون قسه‌ی له‌گه‌ڵ په‌یامنێرتان کردووه و داوای لێ کردووه خۆی یان په‌یامنێرێکی رۆژنامه‌که‌تان له وه‌زاره‌ت ئاماده بێت تا وه‌اڵمی پرسیاره‌کانی بده‌نه‌وه ،به‌اڵم که‌س نه‌هاتوه‌ت‌ه وه‌زاره‌ت. له‌گه‌ڵ رێزدا... راگه‌یاندنی وه‌زاه‌رتی ناوخۆ 2011/6/21 له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ى (چه‌تر) وهک ئاکارى رۆژنامه‌وانى وه‌اڵمه‌که‌ى وه‌زاره‌تى ناوخۆى له‌هه‌مان شوێنی پێشودا باڵوکرده‌و‌ه ،به‌اڵم ئه‌م سه‌رنجانه‌شى ههیه:
پاش باڵوکردنه‌وه‌ی هه‌واڵێک له (چه‌تر)دا
وه‌زیری ناوخۆ کار بۆ ئه‌نجامدانی هه‌ڵبژاردنی پارێزگاکان ده‌کات سه‌رنجی (چه‌تر) :له روونکردنه‌وه‌که‌ی راگه‌یاندنی وه‌زاره‌ت��ی ناوخۆدا ،خوێنه‌ر ئهوه ده‌بینێت که دواى هه‌واڵه‌که‌ى (چه‌تر) وه‌زیری ناوخۆ کار بۆ ئه‌نجامدانی هه‌ڵبژاردنی پارێزگاکان ده‌کات. ههروهها ئێمه له هه‌واڵه‌که‌دا پشتمان به زانیارییه‌کانی سکرتێرى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران و به‌رپرسى کۆمیسیۆنى بااڵى هه‌ڵبژاردنه‌کان به‌ستووه ،سکرتێرى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران له‌ژماره‌ی پێشودا ده‌ڵێت :وه‌زی��رى ناوخۆ راسپێردراو‌ه بۆ ئاماده‌کاریکردنى هه‌ڵبژاردنى ئه‌نجومه‌نى پارێزگاکان و به‌رپرسى کۆمیسیۆنیش ره‌تیده‌کاته‌وه ،وه‌زیرى ناوخۆ ئاگادار کرابێتنه‌و‌ه تا ئاماده‌کارى بۆ هه‌ڵبژاردن بکه‌ن. سه‌رنجی ئاماده‌کارى هه‌واڵه‌که :رۆژى ( )6/15په‌یوه‌ندیم به سکرتێری وه‌زیره‌و‌ه کرد ،وتی وه‌زیر له ئه‌نجومه‌نى وه‌زیرانه ،دواتر خۆمان په‌یوه‌ندیت پێوه ده‌که‌ین ،تا ئێستاش په‌یوه‌ندیان نه‌کردوه‌ته‌وه ،رۆژی ( )6/19جارێکى تر په‌یوه‌ندیم کردهوه ،سکرتێر وه‌اڵمى نه‌دایه‌وه، پاشان په‌یوه‌ندیم به به‌ڕێوه‌به‌رى راگه‌یاندنى وه‌زاره‌ته‌و‌ه کرد ،که‌چی به گاڵت‌ه پێکردنه‌و‌ه وتى «چوزانم تۆ له رۆژنامه‌ى (چه‌تر)ى یان (به‌فر) ،ده‌بێ بێیت‌ه ئێره ،پرسیاره‌کانت له شێوه‌ى عه‌ریز‌ه بنوسیت ،منیش ده‌یده‌م به جه‌نابی وه‌زیر ،ئه‌ویش وه‌اڵم دهداتهوه« .ئێمه‌ش ئهو رۆژه رۆژنامه‌که‌مان ده‌رده‌چوو ،نه‌مانده‌توانى هێنده چاوه‌ڕێ بکه‌ین. پ��اڵ��ێ��وراوى س �ه‌رب �ه‌خ��ۆ زۆرت��ری��ن دهن��گ بهێنێت. دواب�������ه‌دواى ب���ڕی���اره‌ک���ه پ �ه‌رل �ه‌م��ان��ت��اره س�����ه‌رک�����ه‌وت�����ووه‌ک�����ان�����ى ک���������ورد ل � ه ک��ۆب��ون��ه‌وه‌ی��هک��ان��دا رای��ان��گ �هی��ان��د ،تا خه‌تیب دیجله ئ��ازاد نه‌کرێت و نه‌چێت ه پهرلهمانهوه ،ئێمه‌ش ناچینه پهرلهمانهوه و دانیشتنه‌کانى په‌رله‌مان ره‌تده‌که‌ینه‌وه. ه���ه‌روه‌ه���ا ت���وڕه‌ی���ى ش �ه‌ق��ام��ى ب��اک��ورى کوردستانیش په‌ره‌ى سه‌ندووه و له زۆربه‌ى ناوچه‌کان ده‌ستکراوه به خۆپیشاندان و داواى ئازادکردنى دیجله ده‌که‌ن.
له‌الیه‌کى تریشهوه رێکخراوی به‌رگریی نێودهوڵهتی له چوارچێوه‌ی هه‌ڵمه‌تێکدا بانگه‌وازی ئاراسته‌ی سکرتێری گشتی نهتهوه یه‌کگرتووه‌کان ،کۆمیساری بااڵی مافی مرۆڤی نه‌ته‌وه‌یه کگرتووه‌کان، سکرتێری گشتیی کۆمیسیۆنی ئه‌وروپا و کۆمیسیاری مافی مرۆڤی کۆنسه‌ی ئه‌ورووپا ده‌کات ،که داوا له سه‌رۆکی ده‌س��ت �هی ب���ااڵی ه �هڵ��ب��ژاردن��ی تورکیا بکه‌ن رێگه به پهرلهمانتار خه‌تیب دیجل ه ب��دات ،له په‌رله‌ماندا سوێند بخوات و نوێنه‌رایه‌تیی ده‌نگده‌رانی بکات.