ساڵیادی کیمیابارانی سه‌رده‌شت
ب ه جیاوازییه‌کانه‌وه له‌ژێر چه‌تردا کۆده‌بینه‌و‌ه
بۆ...ل6
ژمار ه 62
ساڵی دووهم
دووشهممه 2011/6/27
نرخ 750 :دینار
رۆژنامه‌یه‌کی گشتی هه‌فتانه‌یه ،کۆمپانیای چه‌تر ده‌ریده‌کات
WWW.Chatrpress.com
(6ی پوشپه‌ڕی )2711
پارتى ل ه پرۆژه‌کانى ئۆپۆزسیۆن و هه‌ڵوێستى یه‌کێتى نیگه‌رانه
تایبه‌ت ب ه چه‌تر کۆبونه‌وه‌کانى نێوان ده‌سه‌اڵت و به‌شێک ل ه ئۆپۆزسیۆن له هه‌رێمى کوردستان درێژه‌ى هه‌ی ه و به‌گوێره‌ى سه‌رچاوه‌کانى (چه‌تر) کۆبونه‌وه‌که‌ى ئه‌مڕۆش ئه‌نجامى نابێـت ،ئه‌ندامێکى په‌رله‌مانى عێراقیش ئهو ه ده‌خاته‌ڕوو ،له هه‌رێمى کوردستان حکومه‌ت بوونى نییه.
هادی عه‌لی:
ئیسالمییه‌کان پرۆژه‌ی سیاسی گشتگیریان نییه...ل5
(چ�هت��ر) له سه‌رچاوه‌یه‌کى تایبه‌تى ناو پێنج قۆڵی ن��ێ��وان هێزه ب��ااڵده‌س��ت�هک��ان و یه‌کێتى نیشتمانى کوردستان زانیویه‌تى ،ئۆپۆزسیۆن له ته‌الرى په‌رله‌مانى کوردستان یه‌کێتى جگه له هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى حکومه‌ت به‌ڕێوه‌ده‌چێت ،به‌پێى زانیارییه‌کانى (چه‌تر) به هه‌موو پاکێجه‌کانى ئۆپۆزسیۆن رازییه ،ده‌س����ه‌اڵت ده‌ی���ه‌وێ���ت ئ �ه‌م��ڕۆش ک���ات ب ه ب �ه‌اڵم پارتى چه‌ند خاڵێک ره‌تده‌کاته‌وه ،رێ��ب��ک��ات ،ب��ۆئ �ه‌وه‌ى حه‌ماسه‌تى خه‌ڵک به‌تایبه‌تى قسه‌کردن له‌سه‌ر ئهو یاسایانه‌ى و ش �ه‌ق��ام و ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن که‌مبکاته‌وه، پێشتر سه‌رۆکى هه‌رێم واژوى له‌سه‌ر کردوه .ل�ه هه‌مانکاتیشدا داوا ل�ه ئۆپۆزسیۆن سه‌رچاوه‌که‌ى نێو یه‌کێتى ئاشکراشیکرد ،ده‌کات به‌شدارى حکومه‌تى هه‌رێم بکه‌ن، پارتى دڵگران‌ه له پاکێجه‌کانى ئۆپۆزسیۆن له‌به‌رامبه‌ردا ئۆپۆزسیۆنیش رایده‌گه‌ێنێت ک���ه ئ�����ه‌وان ب���ه‌ش���دارى «ح��ک��وم�هت��ێ��ک��ى و هه‌ڵوێستى یه‌کێتى. ئه‌مڕۆ ( )2011/6/27چواره‌م کۆبوونه‌وه‌ى گه‌نده‌ڵ» ناکه‌ن.
الی خ��ۆش��ی �هوه د.م���ه‌ح���م���ود ع��وس��م��ان، ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق و س��ی��اس �هت��م �ه‌داری ک����ورد ،رای��گ�هی��ان��د: ک���ۆب���وون���ه‌وه‌ک���ان���ی ن���ێ���وان ده‌س������ه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆن ئ �هوه ده‌رده‌خ���ات له هه‌رێمی کوردستان حکومه‌ت بوونی نییه ،به‌و پێیه‌ی له کۆبوونه‌کانی ئهو دوو الیه‌نه‌دا ته‌نها حزب بوونی ههیه و هه‌ریه‌ک‌ه له سه‌رۆکی هه‌رێم و حکومه‌ت و په‌رله‌مانی کوردستان له کۆبوونه‌وه‌کاندا ئاماده نه‌بوون. درێژه بۆ ل 3
ساڵى ( )2005تاڵه‌بانى ده‌ڵێت:
ئه‌مریکا و هێز ه عێراقییه‌کان به واژو به‌ڵێنى گه‌ڕاندنه‌وه‌ى که‌رکوکیان داوه
دکتۆر فائیق گوڵپی:
شه‌هیدانی ()17ی شوبات و کۆبونه‌و ه پێنج قۆڵییه‌که ...ل16
نه‌جیب هقه‌ره‌داغی:
کورد پێویستی به‌دیموکراسیی ه نه‌ک ده‌وڵه‌ت ...ل17
واژوکراو گه‌ره‌نتیمان له سه‌رۆک کۆمار تایبه‌ت ب ه چه‌تر و سه‌رۆک وه‌زیران و ئه‌نجومه‌نى نیشتمانى عێراق و باڵیۆزى ئه‌مریکا سه‌باره‌ت به به‌گوێره‌ى به‌دواداچونه‌کانى چ��اره‌ن��وس��ى ک �ه‌رک��وک وه‌رگ��رت��ووه ،که (چه‌تر) به‌رپرسانى یه‌کێتى ده‌بێت ناوه‌رۆکى مادده‌ى ( )58وهک خۆى و پارتى له ساڵى ()2005 جێبه‌جێ بکرێت» .هه‌ر له‌و کۆبونه‌وه‌یه‌دا وه به‌ڵێن دهدهن به خه‌ڵکى تاڵه‌بانى راشیگه‌یاند «ک �ه‌رک��وک بۆ که‌رکوک و هه‌رێمى کوردستان ک���ورد ب���ووه ب �ه م�ه‌س�ه‌ل�هى پله ی �هک و له‌سه‌ر جێبه‌جێکردنى ماده‌ى س �ه‌رک��ردای �هت��ى س��ی��اس��ى ک��وردس��ت��ان به ( )140و گه‌ڕاندنه‌وه‌ى که‌رکوک هیچ شێوه‌یه‌ک ده‌ستبه‌ردارى که‌رکوک بۆ سه‌ر هه‌رێمى کوردستان، نابێت». به‌اڵم تا ئێستا هیچ یه‌ک له‌و به‌ڵێنانه‌یان جێبه‌جێ نه‌کردووه .ج��ارێ��ک��ی��ت��ر ل����ه ( )2007/6/3ل�ه تاڵه‌بانى و بارزانى پاش سه‌ردانى به‌غداد ک��ۆن��گ��رهی �هک��ى رۆژن���ام���ه‌وان���ی���دا ج �ه‌الل له به‌روارى ( )2005/1/15به‌شداریان له تاڵه‌بانى رایگه‌یانده‌وه« :هیچ ئاماژه‌یه‌ک ک��ۆب��ون�ه‌وه‌ى په‌رله‌مانى کوردستان کرد نییه بۆ ئه‌وه‌ى مادده‌ی ( )140جێبه‌جێ بۆ رونکردنه‌وه‌ى ئاکامى سه‌ردانه‌که‌یان ،نه‌کرێت یان دوابخرێت ،بڕیارى بۆ دهرچووه له‌وێدا تاڵه‌بانى وتى« :به نامه‌ى نوسراو و و لیژنه‌شى ب��ۆ دان����راوه و ق �ه‌ره‌ب��وى ئهو
بڕیاره‌که‌ى تورکیا کورده‌کان توڕ ه ده‌کات
ره‌تکردنه‌وه‌ی خه‌تیب دیجل ه له‌سه‌ر داوای حزبه‌که‌ى ئه‌ردۆغان بووه چه‌تر ـ هه‌ڵمه‌ت ئیبراهیم
گه‌رمیان
گۆڕانکارییه‌کان به‌میزاجی چه‌ند به‌رپرسێک هه‌ڵده‌سوڕێت «به‌رپرس هه‌ی ه هه‌شت ساڵه به‌ڕێوه‌به‌ری فه‌رمانگه‌ی ه تۆمه‌تبار ه به گه‌نداڵی و النه‌براوه» ...ل3
که‌سانه‌ش ده‌ک��رێ��ت�هوه ،که دهگهڕێنهوه شوێنه‌کانى پێشوى خ��ۆی��ان ،حکومه‌تى عێراقیش پابه‌ندبونى خۆى به جێبه‌جێکردنى بڕگه‌کانى مادده‌که‌وه راگه‌یاندوه ،حزبى ده‌ع���وه و ئه‌نجومه‌نى ب���ااڵى ئیسالمى عێراقیش به هه‌مانشێوه پابه‌ندى خۆیان دوپاتکردووه‌ته‌وه». ه��ه‌روه‌ه��ا ل �ه ب����ه‌روارى ()2007/4/16 ئ �هن��ج��وم �هن��ى س���ه‌رۆک���ای���هت���ى ه �ه‌رێ��م��ى کوردستان له هاوینه‌هه‌وارى سه‌اڵحه‌دین کۆبونه‌وه ،که بریتى بوون له (سه‌رۆکى ه�ه‌رێ��م ،س�ه‌رۆک��ى ئه‌نجومه‌نى وه‌زی���ران، س �ه‌رۆک��ى پ �ه‌رل �ه‌م��ان و جێگره‌کانیان) ب�هی�هک�هوه داوای��ان��ک��رد ب�ه زوت��ری��ن کات ه��ه‌م��وو ب��ڕگ �هک��ان��ى م�����ادده‌ى ()140 جێبه‌جێبکرێت. درێژه بۆ ل 12
به گوێره‌ى زانیارییه‌کان هالوک ئیپه‌ک ،جێگری سه‌رۆکی پارتی داد و گه‌شه‌پێدان (ئاکه‌په) بۆ کاروباری هه‌ڵبژاردن ،داواکارییه‌کی پێشکه‌شی ده‌سته‌ى بااڵى هه‌ڵبژاردنى تورکیا کردووه و باسى یاساى پارت و یاساى هه‌ڵبژاردنه‌کانی کردووه و وتویه‌تى :خه‌تیب دیجله شیاوى په‌رله‌مانتارى نییه.
هه‌ر به‌گوێره‌ى زانیارییه ناوخۆیه‌کانى تورکیا ،نه‌ک ته‌نها حزبه‌که‌ى ئه‌ردۆغان، به‌ڵکو نوێنه‌رانی پارتی کۆماری گه‌ل ( )CHPو پارتی بزووتنه‌وه‌ی نه‌ته‌وه‌یی ()MHPش ل �ه ده‌س���ت���هى ه �هڵ��ب��ژاردن
پ��ێ��ی��ان��واب��ووه ،ک �ه خه‌تیب دیجله نابێ بچێته پهرلهمانهوه ،نوێنه‌رى هه‌ر سێ پارته‌که وتویانه ئه‌گه‌ر حکومه‌ت و یاسا هه‌بێت نابێت دیجله بچێته پهرلهمانهوه. دوای ه����هڵ����وهش����ان����دن����ه‌وه‌وی م��اف��ی پ���ه‌رل���ه‌م���ان���ت���اری���ی خ���هت���ی���ب دی��ج��ل �ه، ده‌نگه‌کانیان داوه به په‌رله‌مانتارێکى پ��ارت�هک�هى ئ �ه‌ردۆغ��ان ل�ه ش��ارى ئامه‌د ب �ه ن���اوى ئ �ه‌رئ��ۆن��ات ،ب �ه‌م �ه‌ش ژم���ارهى په‌رله‌مانتاره‌کانى ئ �ه‌ردۆغ��ان گه‌یشته ( )327پهرلهمانتار. ئ������ه‌م بڕی������������ارهى ده‌س�����ت�����هى ب�����ااڵى ه �هڵ��ب��ژاردن �هک��ان��ى ت��ورک��ی��ا دواى ئ �هوه دێ��ت،خ�هت��ی��ب دیجله ک �ه م��اوه‌ی �هک �ه ب ه تۆمه‌تى ئه‌ندامێتى له کۆما جڤاکێن کوردستان ( )KCKخراوه‌ته زیندانه‌وه، خۆى بۆ هه‌ڵبژارنه‌کانى تورکیا پااڵوت له شارى ئامه‌د و ( )85هه‌زار و ()945 ده‌نگى به‌ده‌ستهێنا ،که ده‌کاته یه‌که‌مین
وه‌اڵمێک له وه‌زاره‌تی
ناوخۆوه بۆ رۆژنامه‌ی
(چه‌تر)
له ژماره ()61ی رۆژی دووشهممه ( )2011/6/20رۆژنامه‌ی (چه‌تر) له الپه‌ڕه‌ی یه‌ک و به ناونیشانێکی گهوره نووسیویه‌تی« :وه‌زیری ناوخۆ ،هۆکاری دواخستنی هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجوومه‌نی پارێزگاکانه». لێره‌دا بۆ خوێنه‌رانی به‌ڕێز و بۆ ئێوه‌شی روون دهکهینهوه ،که به پێچه‌وانه‌ی ئه‌وه‌ی له راپۆرت‌ه هه‌واڵه‌که‌تاندا هاتووه ،به‌ڕێز وه‌زی��ری ناوخۆ به هیچ شێوه‌یه‌ک هۆکاری دواخستنی هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجوومه‌نی پارێزگاکان نییه ،هه‌ر له یه‌که‌م رۆژیشه‌و‌ه ک ه له‌الیه‌ن ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیرانه‌و‌ه ئه‌م ئه‌رکه‌ی پێسپێردراوه ،به‌هۆی ئه‌وه‌ی که هه‌ڵبژاردنه‌ک ه هه‌ر سێ پارێزگاکه‌ی هه‌رێم دهگرێتهوه نه‌ک ته‌نیا پارێزگایه‌ک ،په‌یوه‌ندیی به سه‌رۆکی کۆمیسیۆنی بااڵی هه‌ڵبژاردنه‌کان له عێراق به‌ڕێز فه‌ره‌ج حه‌یده‌رییه‌و‌ه ک��ردووه و بۆ جێبه‌جێکردنی ئاماده‌سازیی پێویست بۆ ئه‌م هه‌ڵبژاردن‌ه ته‌نسیقی ته‌واوی له‌گه‌ڵیاندا ههیه. هه‌ر رۆژی دووشهممه ()6/20یش که رۆژنامه‌که‌تان ئه‌م بابه‌ته‌ی باڵوکردوه‌ته‌وه ،ب ه پێشنیاری به‌ڕێز وه‌زیری ناوخۆ له کۆبوونه‌وه‌ی ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیراندا که له‌م رۆژه‌دا ( )6/20ئه‌نجامدرا بڕیار له‌سه‌ر دابینکردنی سولفه‌ی یه‌که‌می تێچووی ئه‌م ئاماده‌سازییان ه درا و کاره‌کان به ته‌نسیق له‌گه‌ڵ کۆمیسیۆنی بااڵی هه‌ڵبژاردنه‌کان له عێراق بهردهوامه. سه‌باره‌ت به‌دوا بڕگه‌ی ئه‌وه‌ی باڵوتان کردوهتهوه ،گوای‌ه هه‌وڵتانداوه ،به‌اڵم سکرتێر و مه‌کته‌بی وه‌زیر و به‌ڕێوه‌به‌ری راگه‌یاندنی وه‌زاره‌ت به‌رده‌ست نه‌که‌وتوون ،راستییه‌که‌ی ئه‌وه‌ی‌ه که به‌ڕێوه‌به‌ری راگهیاندن ،که په‌یوه‌ندیدار‌ه به‌م کاره‌و‌ه به ته‌له‌فون قسه‌ی له‌گه‌ڵ په‌یامنێرتان کردووه و داوای لێ کردووه خۆی یان په‌یامنێرێکی رۆژنامه‌که‌تان له وه‌زاره‌ت ئاماده بێت تا وه‌اڵمی پرسیاره‌کانی بده‌نه‌وه ،به‌اڵم که‌س نه‌هاتوه‌ت‌ه وه‌زاره‌ت. له‌گه‌ڵ رێزدا... راگه‌یاندنی وه‌زاه‌رتی ناوخۆ 2011/6/21 له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ى (چه‌تر) وهک ئاکارى رۆژنامه‌وانى وه‌اڵمه‌که‌ى وه‌زاره‌تى ناوخۆى له‌هه‌مان شوێنی پێشودا باڵوکرده‌و‌ه ،به‌اڵم ئه‌م سه‌رنجانه‌شى ههیه:
پاش باڵوکردنه‌وه‌ی هه‌واڵێک له (چه‌تر)دا
وه‌زیری ناوخۆ کار بۆ ئه‌نجامدانی هه‌ڵبژاردنی پارێزگاکان ده‌کات سه‌رنجی (چه‌تر) :له روونکردنه‌وه‌که‌ی راگه‌یاندنی وه‌زاره‌ت��ی ناوخۆدا ،خوێنه‌ر ئهوه ده‌بینێت که دواى هه‌واڵه‌که‌ى (چه‌تر) وه‌زیری ناوخۆ کار بۆ ئه‌نجامدانی هه‌ڵبژاردنی پارێزگاکان ده‌کات. ههروهها ئێمه له هه‌واڵه‌که‌دا پشتمان به زانیارییه‌کانی سکرتێرى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران و به‌رپرسى کۆمیسیۆنى بااڵى هه‌ڵبژاردنه‌کان به‌ستووه ،سکرتێرى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران له‌ژماره‌ی پێشودا ده‌ڵێت :وه‌زی��رى ناوخۆ راسپێردراو‌ه بۆ ئاماده‌کاریکردنى هه‌ڵبژاردنى ئه‌نجومه‌نى پارێزگاکان و به‌رپرسى کۆمیسیۆنیش ره‌تیده‌کاته‌وه ،وه‌زیرى ناوخۆ ئاگادار کرابێتنه‌و‌ه تا ئاماده‌کارى بۆ هه‌ڵبژاردن بکه‌ن. سه‌رنجی ئاماده‌کارى هه‌واڵه‌که :رۆژى ( )6/15په‌یوه‌ندیم به سکرتێری وه‌زیره‌و‌ه کرد ،وتی وه‌زیر له ئه‌نجومه‌نى وه‌زیرانه ،دواتر خۆمان په‌یوه‌ندیت پێوه ده‌که‌ین ،تا ئێستاش په‌یوه‌ندیان نه‌کردوه‌ته‌وه ،رۆژی ( )6/19جارێکى تر په‌یوه‌ندیم کردهوه ،سکرتێر وه‌اڵمى نه‌دایه‌وه، پاشان په‌یوه‌ندیم به به‌ڕێوه‌به‌رى راگه‌یاندنى وه‌زاره‌ته‌و‌ه کرد ،که‌چی به گاڵت‌ه پێکردنه‌و‌ه وتى «چوزانم تۆ له رۆژنامه‌ى (چه‌تر)ى یان (به‌فر) ،ده‌بێ بێیت‌ه ئێره ،پرسیاره‌کانت له شێوه‌ى عه‌ریز‌ه بنوسیت ،منیش ده‌یده‌م به جه‌نابی وه‌زیر ،ئه‌ویش وه‌اڵم دهداتهوه« .ئێمه‌ش ئهو رۆژه رۆژنامه‌که‌مان ده‌رده‌چوو ،نه‌مانده‌توانى هێنده چاوه‌ڕێ بکه‌ین. پ��اڵ��ێ��وراوى س �ه‌رب �ه‌خ��ۆ زۆرت��ری��ن دهن��گ بهێنێت. دواب�������ه‌دواى ب���ڕی���اره‌ک���ه پ �ه‌رل �ه‌م��ان��ت��اره س�����ه‌رک�����ه‌وت�����ووه‌ک�����ان�����ى ک���������ورد ل � ه ک��ۆب��ون��ه‌وه‌ی��هک��ان��دا رای��ان��گ �هی��ان��د ،تا خه‌تیب دیجله ئ��ازاد نه‌کرێت و نه‌چێت ه پهرلهمانهوه ،ئێمه‌ش ناچینه پهرلهمانهوه و دانیشتنه‌کانى په‌رله‌مان ره‌تده‌که‌ینه‌وه. ه���ه‌روه‌ه���ا ت���وڕه‌ی���ى ش �ه‌ق��ام��ى ب��اک��ورى کوردستانیش په‌ره‌ى سه‌ندووه و له زۆربه‌ى ناوچه‌کان ده‌ستکراوه به خۆپیشاندان و داواى ئازادکردنى دیجله ده‌که‌ن.
له‌الیه‌کى تریشهوه رێکخراوی به‌رگریی نێودهوڵهتی له چوارچێوه‌ی هه‌ڵمه‌تێکدا بانگه‌وازی ئاراسته‌ی سکرتێری گشتی نهتهوه یه‌کگرتووه‌کان ،کۆمیساری بااڵی مافی مرۆڤی نه‌ته‌وه‌یه کگرتووه‌کان، سکرتێری گشتیی کۆمیسیۆنی ئه‌وروپا و کۆمیسیاری مافی مرۆڤی کۆنسه‌ی ئه‌ورووپا ده‌کات ،که داوا له سه‌رۆکی ده‌س��ت �هی ب���ااڵی ه �هڵ��ب��ژاردن��ی تورکیا بکه‌ن رێگه به پهرلهمانتار خه‌تیب دیجل ه ب��دات ،له په‌رله‌ماندا سوێند بخوات و نوێنه‌رایه‌تیی ده‌نگده‌رانی بکات.
هەواڵ
به‌ڕێوه‌به‌ری ئامار :مه‌رج نیی ه ئهو که‌سه‌ى فۆڕم پڕ بکاته‌و ه دابمه‌زرێت
ساڵی دووهم ژماره 62 دووشهممه 2711/4/6 - 2011/6/27
2
چه‌تر کاو‌ه حسێن
بۆچــوون ئه‌مڕۆ ده‌توانین ره‌ش و سپى له‌یه‌ک جودا بکه‌ینه‌وه u
کوردستان حه‌سه‌ن
نازانرێت که‌ى ناوى ئهو که‌سان ه دێته‌و ه ک ه داده‌مه‌زرێن
u
ههمیشه ره‌نگى سپى نیشانه‌ى ئاشتى ێ و ب ه و پ��اک��ى و ب��ێ��گ �ه‌ردى دهن��وێ��ن � پێچه‌وانه‌شه‌وه ره‌نگى ڕه‌ش نیشانه‌ى غه‌م و ماته‌م و تازیه‌بارییه ،که‌واته له‌م نێوه‌نده‌دا ده‌زانین ک ه زۆر ئاسانه ره‌ش ل ه سپى و باش ل ه خراپ جودا بکه‌ینه‌وه. ئه‌گه‌رچى دوێنێ ده‌رگا و په‌نجه‌ره‌کانمان داده‌خ��س��ت ب� ه رووى ن��اح�ه‌زان��ى دژ ب ه کورد و زمانى کوردیدا ،له‌به‌رئه‌وه‌بوو که هه‌رگیز دوژمن چاو و رووى خێرى نه‌ده‌هێنا به کورددا ،له‌گه‌ڵ تێپه‌ڕینى رۆژگاردا به دیوێکى تردا ئه‌مڕۆ ماڵى ک���ورد ب �ه رووى ک���ورد و حکومه‌تى ک��وردی��دا داده‌خ��رێ��ت ،ئه‌ویش ب ه ته‌نها ل �ه‌ب �هر خ��ات��رى چ���اره نه‌ویستى یه‌ک بابه‌ت و یه‌ک دیوى مه‌سه‌له‌کان نییه، به‌ڵکو هه‌ر سوچ و الیه‌کى بابه‌ته‌کانى ئه‌مڕۆ ده‌ست لێبده‌ین پڕیه‌تى ل ه هاوار و گرفتارى ده‌ستى حکومه‌تى خۆمانین، ل ه الیه‌که‌وه هاواره‌کانى خه‌ڵکى سه‌ر ش�ه‌ق��ام�هک��ان ب � ه ئ��اژاوه‌گ��ێ��ڕى وه‌س��ف ده‌کرێت و ل ه الیه‌کى تریشهوه حکومه‌ت ب ه سه‌دان گه‌نده‌ڵییه‌و‌ه ساڵه‌های ه ئاوڕ ل ه گه‌نجان ناداته‌وه. ب�هڵ�ێ ،ڕه‌وای��� ه ب��ۆ گ �ه‌ل داواى مافى خ��ۆى ب��ک��ات ج��ا ئ �هو ک�ه‌س�ه س �هر ب ه هه‌ر گ��روپ و الیه‌نێک بێت سه‌ر ب ه هه‌ر ئایین و مه‌زهه‌بێک بێت ،گرنگ ئه‌وه‌ی ه وهک مرۆڤ ژیان بگوزه‌رێنێت، ئ�ه‌گ�هر حکومه‌تێک نه‌توانێت و ل ه خۆى رانه‌بینێت نه‌وه‌یه‌کى باش به‌رهه‌م بهێنێت ئیتر ئه‌ویش له‌الیه‌ن میلله‌ته‌و‌ه ره‌تده‌کرێته‌وه. ت��ا ک �هى وهک گۆمێکى م�هن��گ و ێ ێ پرۆژه و ب مرۆڤێکى بێ بهرنامه و ب بنه‌ما به‌کاربهێنرێین ،تا که‌ى ده‌رگاکان له ئاست گه‌نجاندا داخ��راوب��ن ،ئه‌گه‌ر گه‌نجێک ب��ی�ه‌وێ��ت ل � ه زان��ک��ۆی�هک وه‌ربگیرێت ،خۆشبه‌خته ئه‌گه‌ر کاتى خۆى باوکى یان برا و که‌سێکى شه‌هید بوبێت ،چونکه ده‌توانێت چ به‌شێکى بوێت تێیدا بخوێنێت ،ب ه پێچه‌وانه‌و‌ه ناچار ده‌ب �ێ و ده‌خوێنێت ل�هو به‌شه‌ى ن��اوى دێ��ت �هوه پاشانیش ،ک�ه زانکۆى ت���ه‌واو ک��رد ده‌ب��ێ��ت ب��ۆخ��ۆى دابنیشێت ت��ا ل �ه‌گ �هڵ ق�����ه‌ده‌رى ئ���ه‌م���ڕۆدا ژی��ان تێپه‌ڕێنێت ،دامه‌زراندنى هه‌ر که‌سێک به واست ه ده‌کرێت. ئ �هو ده‌س �ه‌اڵت �هى ک� ه ده‌درێ���ت ب� ه هه‌ر ح����زب و رێ���ک���خ���راوێ���ک ت��هن��ه��ا ل ه چوارچێوه‌ى خودى که‌سه‌کانى ناو حزب و رێکخراوه‌کاندا سودمه‌ندى به‌ده‌ست ده‌هێنرێت ،واتا ئه‌گه‌ر سه‌ر ب ه الیه‌نێک نه‌بیت ئ�ه‌وا هیچ کارێکت بۆ بهڕێوه ناچێت ،هه‌رکه‌س هه‌وڵ بۆ خۆى ده‌دات زۆر و زه‌به‌ندى و خۆخۆیى هوتافێک ه له‌ژێر په‌رده‌ى ره‌شه‌و‌ه خۆى حه‌شارداوه، یه‌کێک پ��ارێ��زگ��ارى ل �ه ئایینه‌که‌ى ده‌ک�����ات ی�هک��ێ��ک��ی��ت��ر پ���ارێ���زگ���ارى ل ه بنه‌ماڵه‌که‌ى ده‌ک��ات ،یه‌کێکى تریش ده‌یه‌وێت ئه‌م شه‌پۆلى گه‌نده‌ڵییانه توڕ هه‌ڵبدات و خۆى نوێ نمایشت بکات، ب �ه‌اڵم زۆرێ��ک ل ه ئێم ه س�هر به هیچ گ��روپ و تاقمێک نین و ده‌س �ه‌اڵت و ح���زب ل � ه ت���هک گ�هن��ده‌ڵ��ی��ی�هک��ان��دا ره‌تده‌که‌ینه‌وه ،له‌به‌رئه‌وه‌ى که ده‌سه‌اڵت ن�هی��وی��س��ت��ووه و ن��ای �ه‌وێ��ت وهک م��ۆم له‌به‌رده‌م خاک و نه‌ته‌وه‌که‌یدا بتوێته‌وه، ت��ا ئێم ه ک���ورد و ک��وردس��ت��ان��ى ئ��ااڵى کوردستانمان ال پیرۆز بێت و هه‌ست بکه‌ین ،که وهک مرۆڤ مافمان هه‌ی ه و به ئاسوده‌یى ژیان ده‌گوزه‌رێنین ،بۆی ه پیویسته ده‌سه‌اڵت به وریاییه‌و‌ه ئاوڕ ل ه سه‌رجه‌م بابه‌ته‌کان بداته‌وه ،چونک ه ب ه ئاشکرا ره‌ش ل ه سپى جیا ده‌کرێته‌وه.
مه‌حمود عوسمان ،به‌ڕێوه‌به‌رى ئامارى سلێمانى رایگه‌یاند ،له ئێستادا سه‌رقاڵى داخڵکردنى ناو و سیڤى ئهو خوێندکارانه‌ین
که فۆڕمیان بۆ دامه‌زراندن پڕکردوه‌ته‌وه ،له‌گه‌ڵ زانیارى فه‌رمانگه‌کانى هه‌رێمى کوردستان، روونیشکرده‌وه ،نزیکه‌ى ( )13هه‌زار فۆڕم له سلێمانى پڕکراوه‌ته‌وه.
مه‌حمود عوسمان ،بۆ رۆژن��ام�هى (چه‌تر) ئ��ام��اژه‌ى ب �ه‌وه‌ک��رد ،له‌گه‌ڵ فه‌رمانگه‌کان
داده‌نیشن ،به مه‌به‌ستى گفتوگۆکردن له‌سه‌ر مه‌حمود عوسمان به‌ڕێوه‌به‌رى ئامار باسى پێویستیانه‌ى وه‌زاره‌ته‌کانیان ره‌زامه‌ندى له‌سه‌ر ئ �ه‌وه‌ى ئ�هو که‌سانه‌ى پێویستیان پێیان‌ه بۆ له‌وه‌شکرد ،له سنوورى سلێمانى و ئیداره‌ى ده‌ربڕیووه ،پاشان به‌پێى داواکارى‌و پێداویستى دامه‌زراندن ،واتا خاوه‌نى چ بڕوانامه‌یه‌ک بێت گه‌رمیان ( )1144فه‌رمانگ‌ه ههیه ،له‌گه‌ڵ میالکه‌کانیان بۆ داده‌مه‌زرێت. و چه‌ند که‌سیان پێویست‌ه‌و ده‌رچووى زانکۆ ( )2158خوێندنگ‌ه و ( )576بنکه‌ى ئه‌وه‌شى خسته‌ڕوو ،حکومه‌تى هه‌رێم تواناى یاخود په‌یمانگا بێت ،وتیشى« :بابه‌ته‌که ته‌ندروستى و نه‌خۆشخانه ،هاوکات شه‌ش ههیه ( )25ه �ه‌زار هاواڵتى دابمه‌زرێنێت، ورده‌کارى زۆرى ده‌وێت‌و ده‌بێت به شه‌فافان ه زانکۆ و ( )27په‌یمانگ‌ه ههیه ،هه‌موویان لهبهرئهوه پۆسته‌کان دهکهوێته کێبڕکێوه، به‌ڕێوه‌ببرێت لهبهرئهوه پێویستى به کات ههیه ده‌بێت فۆڕم پربکه‌نه‌و‌ه‌و پاشان زانیارییه‌کانیان بۆیه مه‌رج نییه ئهو که‌سه‌ى فۆڕم پڕبکاته‌وه داخڵى کۆمپیوته‌ر ده‌ب��ێ��ت ،به‌گوێره‌ى ئهو دابمه‌زرێنرێت. تا ناوى خوێندکاران دێته‌وه».
«ده‌بوو لیستى کوردستانیش هه‌ڵوێستیان هه‌بوایه» گرژى نێوان دوو باڵه‌که‌ى چه‌تر بوو له‌ماوه‌ى چه‌ند ڕۆژى راب��ردوو زۆربه‌ى دیموکراسیخوازان زیاتر ده‌بێت لیسته‌کانى ن��او پ�ه‌رل�ه‌م��ان��ى ک��وردس��ت��ان ئاراس عوسمان کاردۆ محه‌مه‌د ،په‌رله‌مانتارى فراکسیۆنى گۆڕان ئاماژه‌ى به‌وه‌کرد ،پێمانوای ه ئه‌م گۆڕانکاریانه‌ى ناوچه‌که‌ى گرتوه‌ته‌وه ،گوزارشت ل ه خواستى جه‌ماوه‌ر ده‌کات به‌رامبه‌ر ده‌سه‌اڵت ه دیکتاتۆرییه‌کان ،بۆی ه ئێم ه هه‌ڵوێستمان به‌رامبه‌ر کورده‌کانى رۆژئاوا هه‌بو ه و پێویست بوو لیستى کوردستانیش هه‌مان هه‌ڵوێستیان هه‌بوایه.
له‌الیه‌کى تره‌وه ساالر مه‌حمود ،په‌رله‌مانتارى کوردستانى له‌باره‌ى ئ �ه‌وه‌ى هۆکارى چى
پاڵپشتى خ��ۆی��ان ب��ۆ ک��ورده‌ک��ان��ى سوریا ده‌رب���ڕی ته‌نها فراکسیۆنى کوردستانى نه‌بێت؟! به (چه‌تر)ى راگه‌یاند «ئاگادارى وه‌ها کارێک نیم و شتى واش نهبووه ،بۆ ئه‌م حاڵه‌ته له سه‌ره‌تاى ئه‌مساڵدا له پارکى ئازادى بۆ پشتیوانى له ماف و ئازادییه‌کانى کورد و کوردستانى سوریا قسه و پاڵپشتى خۆمان ههبووه ،له ()12ى ئازاریش دیسانهوه کۆبونه‌وه‌یه‌کى روناکبیرى بۆ پشتیوانیکردن لێیان له سلێمانى دووباره پاڵپشتیمان کرد له کتێبخانه‌ى گشتى. ئهو په‌رله‌مانتاره ئاماژه‌ى به‌وه‌شکرد «له هه‌ر پارچه‌یه‌کى ترى دنیا ئه‌گه‌ر حاڵه‌تێکى له‌م شێوه هه‌بێت به شێوه‌یه‌کى دیموکراتیانه بێت ،ئێمه پشتیوانى ده‌ک�هی��ن ،لهبهرئهوه
هه‌ولێر هانا ئازاد
لیستى کوردستانى و به‌تایبه‌تى یه‌کێتى نیشتمانى هێزى پشتیوان بووه له مه‌سه‌له‌ى کورده‌کانى واڵتانى ده‌وروبه‌ر».
مالکى داواى لێپرسینه‌و ه له فه‌ره‌ج حه‌یده‌رى ده‌کات چه‌تر
زانیار داقوقى به‌رپرسى کۆمیسیۆنى بااڵى هه‌ڵبژاردنه‌کانى عێراق باس لهوه ده‌کات ،نورى مالکى سه‌رۆک وه‌زیرانى عێراق نوسراوێکى ئاراسته‌ى کۆمیسیۆنه‌که‌یان کردووه و داواى کردوه کار و چاالکییه‌کانیان رابگرن ،ئه‌وه‌ش
ده‌خاته‌ڕوو ،بڕیاره‌که‌ى مالکى تاوتوێ ده‌که‌ن.
فه‌ره‌ج حه‌یده‌رى ،سه‌رۆکى کۆمیسیۆنى بااڵى هه‌ڵبژاردنه‌کانى عێراق به (چه‌تر) ى راگ �هی��ان��د :م��ال��ک��ى و لیسته‌که‌ى ماوه‌یه‌که کێشه‌مان بۆ دروست ده‌که‌ن، مالکى نوسراوێکى ره‌سمى ،ئاراسته‌مان ک������ردوه ب����ۆئ����ه‌وه‌ى ک����ار و چ��االک��ى کۆمیسیۆن رابگیرێت. وت��ی��ش��ى :ئ��ێ��م�ه ب �ه ف �ه‌رم��ان��ى مالکى ه�هڵ��س��وک�ه‌وت ن��اک�هی��ن ،کۆمیسیۆنى ب����ااڵى ه��هڵ��ب��ژاردن��هک��ان��ى ع���ێ���راق به س���ه‌رب���ه‌خ���ۆ ده‌زان����ی����ن و ب��ڕی��اره‌ک��ان��ى
مالکى جێبه‌جێ ناکه‌ین و فشاره‌کانى س �ه‌رن��اگ��رێ��ت ،ئ��ێ��م�ه ب������ه‌رده‌وام ده‌ب��ی��ن له‌سه‌ر کار و چاالکییه‌کانمان ،به‌اڵم بڕیاره‌که‌ى مالکیش تاوتوێ ده‌که‌ین. حه‌یده‌رى ئه‌وه‌شى وت :تا ئێستا هۆکارى فشاره‌کانى مالکى نه‌زانراوه ،کۆمیسیۆن سه‌ربه‌خۆیه و ته‌نها په‌رله‌مان بۆى ههیه بڕیارى له‌سه‌ر بدات. راش��ی��گ��هی��ان��د :وهک ع��ێ��راق��ی��ی �هک ک����ارده‌ک����ه‌م ن���هک وهک ک��وردێ��ک ی��ان الیه‌نێکى سیاسى ،ب�ه‌ه��ۆى ئ �ه‌وه‌ى کاره‌کانم به پاکى ده‌به‌م بهڕێوه گوێ به هیچ فشارێک ناده‌م.
قایمقامى شاره‌زوور لێپرسینه‌وه‌ى به‌الوه «ئاوخواردنه‌وه‌یه» چه‌تر
ئاراس عوسمان دیوانى چاودێرى دارایى باس له‌و ه ده‌که‌ن به‌هۆى خراپ به‌کارهێنانى پاره‌ى وشکه‌ساڵى ،ک ه بڕه‌که‌ى ( )250ملیۆن دینار بووه ،چه‌ند که‌سێک بانگهێشتی دادگا ده‌کرێن ،قایمقامى قه‌زاى شاره‌زووریش یه‌کێک ه له‌وانه‌ى
بانگکراو ه و دوو دۆسیه‌ى له‌سه‌ره، ناوبراویش ده‌ڵێت :ئه‌وه‌ى له‌باره‌ى
هێڤار قه‌ره‌داغى ل ه چاوپێکه‌وتنێکیدا له‌گه‌ڵ رۆژنامه‌ى (شه‌رقولئه‌وسه‌ت) سه‌رۆکى حکومه‌تى هه‌رێم باسى له‌و ه کردووه ،ک ه گه‌نده‌ڵى ئیدارى و هه‌ژمونى حزبایه‌تى به‌سه‌ر دامه‌رزاو ه گشتییه‌کانه‌و ه ههیه، ئه‌وه‌ش ده‌خاته‌ڕوو ،ئه‌مان ه بوونه‌ت ه هۆى ناڕه‌زایى ده‌ربڕین و داواکارى ره‌واى چاکسازى.
(شوکروڵاڵ حه‌مه‌ئه‌مین) ئه‌ندامى مه‌کته‌بى سیاسى ب��زوت��ن�ه‌وه‌ی دیموکراسیخوازانى کوردستان له هه‌ولێر ،رایگه‌یاند ،کێشه‌ى دوو ب��اڵ��ى ئ���هو ح��زب �ه ب����ه‌رده‌وام����ه و تا
کۆنفرانسێک له سه‌ر ره‌وشى هه‌رێمى کوردستان سلێمانى چه‌تر رۆژى ( )2011/7/2ئه‌نجومه‌نى به‌ڵێ بۆ دیالۆگ کۆنفرانسێک ساز ده‌کات و ئه‌ندامێکى ئه‌نجومه‌نه‌که‌ش ده‌ڵێت، ل ه کۆبونه‌وه‌کانى پێشودا هه‌موو هێزه سیاسییه‌کانمان بانگکردوو ه ب ه یه‌کێتى و پارتى و ئۆپۆزسیۆنه‌کانى ناو په‌رله‌مانیش ،به‌اڵم هیچ کام له‌و الیه‌نانه به‌شداریان.
پارێزه‌ر ،کارزان عومه‌ر ،ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌نى به‌ڵێ بۆ دیالۆگ ،به (چه‌تر)ى راگه‌یاند: رۆژى ( )7/2له هۆڵى چوارچرا له شارى هه‌ولێر ،به به‌شدارى چه‌ندین رێکخراو و پارتى سیاسى و یاساناس و مامۆستاى ئایینى و هاواڵتى ئاسایى ،ئه‌نجومه‌نى به‌ڵێ بۆ دیالۆگ کۆنفراسێک سازده‌کات. وتیشى :ئامانجمان کۆکردنه‌وه‌ى سه‌رجه‌م ئهو پرۆژه و پێشنیارانه‌یه که رۆژی()6/4 ل��هک��ۆب��ون��ه‌وه‌ی��هک��ی ف����راوان����دا الی �هن � ه به‌شدابووه‌کان له هه‌ولێر خستیان‌ه روو ،ئهو ی که به گرنگ ده‌زانرێن بۆ پێشنیاران‌ه باشترکردنى ره‌وش��ى خه‌ڵک و وه‌ستانه‌و‌ه دژى گه‌نده‌ڵى و نه‌هێشتنى ده‌ستێوه‌ردانى ده‌ره‌کى له ناوخۆى هه‌رێمى کوردستان.
ئه‌مساڵیش به‌شێک ل ه
خوێندکارانى پۆلى ()12 وه‌رناگیرێن
منه‌و ه باسى ده‌که‌ن وهک ئاوخواردنه‌و ه وایه.
س��ۆران عه‌لى ،قایمقامى ق �ه‌زاى ش����اره‌زوور به (چ �هت��ر)ى وت :له راپۆرته‌کانى دی��وان��ى چاودێریدا زۆرک�������ات ب���اس���ى وش��ک �ه‌س��اڵ��ى ده‌کرێت ،داواکارم له سه‌رۆکایه‌تى ه �ه‌رێ��م��ى ک��وردس��ت��ان و دی��وان��ى چ��اودێ��رى لێکۆڵینهوه بکه‌ن له راپ��ۆرت �هک��ان��ى س��اڵ��ى ( 1992ـ )2007ل �ه‌ب �ه‌رئ �ه‌وه‌ى حکومه‌ت ته‌نها له ()2007هوه پێکنه‌هێنراوه، بۆیه ل�هو دۆسیه‌یه‌دا سه‌رکه‌وتوو بووم و خه‌ڵکى ده‌زانێت ئهو مهسهلهیه چیه،
سه‌رۆکى حکومه‌ت دان ب ه چه‌ندین دۆسیه‌ى گه‌نده‌ڵیدا ده‌نێت چه‌تر
کێشه‌ى دووباڵه‌که‌ى بزوتنه‌وه‌ی دیموکراسیخوازانى کوردستان، که تا ئیستا درێژه‌ى ههیه و کێشه‌که‌ش له دادگایه ،بڕیاره له ()7/3دا دوایین دانیشتنى دادگا ئه‌نجام بدرێت و ئهو کێشهیه یه‌کالیى بکرێتهوه.
ئێستا دادگا یه‌کالیى نه‌کردووه‌ته‌وه ،که شه‌رعیه‌ت بۆ کام باڵده‌بێت. وتیشى )7/3(« :دانیشتنێکى ترى دادگا به‌ڕێوه‌ده‌چێت و پێده‌چێت له‌و دانیشتنه‌دا کێشه‌که یه‌کالى بکرێتهوه». شوکروڵاڵ حه‌مه‌ئه‌مین ئاماژه‌ى به‌وه‌شکرد، داوامانکردوو‌ه ئهو سکااڵیه هه‌ڵبوه‌شێته‌وه، چونکه یاسایى نیه ،به‌گوێره‌ى زانیارى سه‌رچاوه‌یه‌کیش کێشه‌ى نێوان ئهو دوو باڵه چڕتر بوه‌ته‌وه . حزبى دیموکراسیخوازانى کوردستان له ساڵى ( )1994دام���هزراوه و باره‌گاى له شارى هه‌ولێر و سلێمانى و که‌رکوک و قه‌زاى رانیه ههیه.
هه‌ر له‌و چاوپێکه‌وتنه‌دا ،که له ماڵپه‌ڕى بڕه‌خسێنێت که ده‌ستمان پێکردوه». فه‌رمى حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستاندا ئه‌وه‌ش باس ده‌کات« :پێویستمان بهوه هه‌ی ه ب�ڵ�اوک���راوه‌ت���هوه ،ل �ه وه‌اڵم����ى پ��رس��ی��ارى ئهو به‌ربه‌ره‌کانیه‌ى که له خۆپیشاندانه‌کان ئه‌وه‌ى ،که ئایا پێتانوایه حکومه‌ته‌که‌تان ده‌ی���ان���ن���وان���د ب��ک �هی��ن �ه ده‌رف���هت���ێ���ک بۆ ئ����ه‌م ق���هی���ران���هى ب����ڕی����ووه؟ س���ه‌رۆک���ى چاکسازى راسته‌قینه و گوڕوتینێکى حکومه‌تیش ده‌ڵ��ێ��ت« :ره‌ن��گ �ه قۆناغى به‌هێز بۆ ئهو بهرنامه چاکسازیه‌ى ،که مه‌ترسى قه‌یرانه‌که‌مان بڕیبێت ،به‌اڵم ل �ه ب �ه‌رن��ام �هى ه�هڵ��ب��ژاردن��ى ()2009دا هه‌ندێک له هۆکاره‌کانى هێشتا ماون ،رامانگه‌یاند ،ئه‌گه‌ر ئه‌م به‌ربه‌ره‌کانێیه چاره‌سه‌ره‌که خۆى له چاکسازى جدیدا ببێته فاکته‌رێکى کۆسپ دروستکه‌ر ده‌بینێته‌وه ،به دڵنیایشه‌وه پێویستمان به بۆ ئ�ه‌م ک��اره ،ئ �ه‌وا مه‌سه‌له‌که به دژى ته‌وافوقێکى نیشتمانى ئه‌وتۆ ههیه ،که خۆمان و ئۆپۆزسیۆنیش ده‌که‌وێته‌وه و که‌شوهه‌وایه‌کى سیاسى بۆ به‌دواداچوونى ئه‌زمونى کوردستان ده‌خه‌ینه نێو تونێلێکى ئ��هو چاکسازییه سیاسى و ئابوریانه تاریکه‌وه.
هانا ئازاد فوئاد عه‌لى ،وته‌بێژى وه‌زاره‌تى خوێندنى بااڵ و توێژینه‌وه‌ى زانستى حکومه‌تى هه‌رێم رایگه‌یاند، ناوى ئهو خوێندکارانه‌ى له پارساڵدا وه‌رنه‌گیراون ده‌خرێته‌وه نێو ناوى خوێندکارانى ده‌رچووى ئه‌مساڵى پۆلى ( )12و له رێگه‌ى ناوه‌ندى وه‌رگرتنى خوێندکارانه‌وه ناوه‌کانیان دهگهڕێتهوه.
ف��وئ��اد عه‌لى وتیشى« :هیچ پشکێکى تایبه‌ت ب��ۆ ئ �هو خ��وێ��ن��دک��اران�هى پ��ارس��اڵ دان �هن��راوه و وهک خوێندکارانى ئه‌مساڵ
م��ام �هڵ �هی��ان ل �ه‌گ �هڵ ده‌ک���رێ���ت و ره‌ن��گ�ه ئه‌مساڵیش به‌شێک ل�ه خ��وێ��ن��دک��اران ل ه دهرهوهى وه‌رگرتن بن». وته‌بێژى وه‌زاره‌تى خوێندنى بااڵ و توێژینه‌وه‌ى زان��س��ت��ى ه��ێ��م��اى ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ش���ک���رد ،هیچ پێوه‌رێک بۆ وه‌رگرتنى خوێندکاران نیه، جگه له نمره‌کانیان ،به‌اڵم هیچ نمره‌یه‌کیش نه‌کراوه به سنورى کۆتایى بۆ خوێندکاران. پ��ارس��اڵ زی��ات��ر ل�ه ( )7000خوێندکارى ده‌رچ�����ووى پ��ۆل��ى ()12ى ئ��ام��ادهی��ى له هیچ زانکۆ و په‌یمانگایه‌ک وه‌رنه‌گیران، له‌مساڵیشدا به وت �هى وته‌بێژى وه‌زاره‌ت���ى خ��وێ��ن��دن��ى ب���ااڵ و ت��وێ��ژی��ن �ه‌وه‌ى زان��س��ت��ى ح��ک��وم �هت��ى ه �ه‌رێ��م��ى ک���وردس���ت���ان هیچ گ �ه‌ره‌ن��ت��ی �هک ن��ی �ه ب���ۆ‌وه‌رگ���رت���ن���ى ئ �هو خوێندکارانه.
»ﺑێ ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﻰ ﮐﯚﺑﻮوﻧﻪوهﮐﺎن ﺋﯿﺤﺮاﺟﺒﻮﻧێﮑﻰ ﺗﺮى ﺳﻪرۆﮐﻰ ھﻪرێﻤﻪ«
»ﭘﺎرﺗﻰ دڵﮕﺮاﻧﻪ ﻟﻪ ﭘﺎﮐێﺠﻪﮐﺎﻧﻰ ﺋﯚﭘﯚزﺳﯿﯚن و ھﻪڵﻮێﺴﺘﻰ ﯾﻪﮐێﺘﻰ« ﺋﺎﻣﺎدهﮐﺎر ھﺎﻧﺎ ﺋﺎزاد
ﺑڕﯾﺎره ﺋﻪﻣڕۆ ﻟﻪ ﮐﯚﺑﻮﻧﻪوهﮐﻪی ﻧێﻮان ھێﺰه ﺑﺎدهﺳﺘﻪﮐﺎن و ﺋﯚﭘﯚزﺳﯿﯚﻧﺪا ﭼﻪﻧﺪ ﺧﺎڵێﮏ وهک رێﮑﻪوﺗﻨێﮑﯽ ﺳﻪرهﺗﺎﯾﯽ راﺑﮕﻪﯾﻪﻧﺪرێﺖ و ﺋﯚﭘﯚﺳﯿﯚﻧﯿﺶ ﺑێﺰارﺑﻮوه ﻟﻪ درێﮋﮐﺮدﻧﻪوهی ﮐﯚﺑﻮﻧﻪوهﮐﺎن ،ﯾﻪﮐێﺘﯽ و ﭘﺎرﺗﯿﺶ ﺗێﺒﯿﻨﯽ ﺟﯿﺎواز ﻟﻪ ﯾﻪﮐﺘﺮﯾﺎن ھﻪﯾﻪ ﻟﻪﺳﻪر ﭘﺎﮐێﺠﻪﮐﺎن.
ﮐــــﯚﺑــــﻮوﻧــــﻪوهﮐــــﺎﻧــــﻰ ﻧــــێــــﻮان ھـــێـــﺰه ﺑﺎدهﺳﺘﻪﮐﺎن و ﺋﯚﭘﯚزﺳﯿﯚن درێــﮋهى ھــﻪﯾــﻪ و ﺑــەﮔــﻮێــﺮەی زاﻧﯿﺎرﯾﻪﮐﺎﻧﯿﺶ ﺋﻪﻣڕۆ )دووﺷﻪﻣﻤﻪ( ﭘﺎرﺗﯽ و ﯾﻪﮐێﺘﯽ وهﻣــــﻰ ﺑــﻪﺷــێــﮏ ﻟــﻪ ﭘﺎﮐێﺠﻪﮐﺎﻧﻰ ﺋــﯚﭘــﯚزﺳــﯿــﯚن دهدهﻧــــــﻪوه ،ﺋﻪﻧﺪاﻣێﮑﻰ ﺷﺎﻧﺪى داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﮑﺎرى ﺋﯚﭘﯚزﺳﯿﯚﻧﯿﺶ ﭘێﯿﻮاﯾﻪ وهﻣــﻰ ﺣﮑﻮﻣﻪت ﺗﻪﻧﮫﺎ ﺋﻪوه دهﺑێﺖ ﺋﯚﭘﯚزﺳﯿﯚن ﺑﻪﺷﺪارى ﺣﮑﻮﻣﻪت ﺑﮑﺎت. )ﭼﻪﺗﺮ( ﻟﻪ ﺳﻪرﭼﺎوهﯾﻪﮐﻰ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻰ ﻧێﻮ ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎن زاﻧﯿﻮﯾﻪﺗﻰ ﯾــﻪﮐــێــﺘــﻰ ﺟــﮕــﻪ ﻟــﻪ ھــﻪڵــﻮهﺷــﺎﻧــﺪﻧــﻪوهى ﺣــﮑــﻮﻣــﻪت ﺑــﻪ ھــﻪﻣــﻮو ﭘﺎﮐێﺠﻪﮐﺎﻧﻰ ﺋــﯚﭘــﯚزﺳــﯿــﯚن رازﯾـــﯿـــﻪ ،ﺑــــﻪم ﭘــﺎرﺗــﻰ ﭼﻪﻧﺪ ﺧﺎڵێﮏ رهﺗﺪهﮐﺎﺗﻪوه ﺑﻪﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻰ رهﺗــﮑــﺮدﻧــﻪوهى ﺋــﻪو ﯾــﺎﺳــﺎﯾــﺎﻧــﻪى ﭘێﺸﺘﺮ ﺳﻪرۆﮐﻰ ھﻪرێﻢ واژۆى ﻟﻪﺳﻪر ﮐﺮدوه» .ﺋﻪو ﺧﺎﻧﻪى ﺋﻪﻣڕۆ ﮐﯚﺑﻮﻧەوەﮐە دهرﯾﺪەﮐﺎت وهک ) (١٧ﺧﺎڵﻪﮐﻪى ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎن ﺟێﺒﻪﺟێ ﻧﺎﮐﺮێﺖ« ﺳــــــﻪرﭼــــــﺎوهﮐــــــﻪى ﻧــــێــــﻮ ﯾــﻪﮐــێــﺘــﻰ ﺣﮑﻮﻣﻪﺗﻰ ھﻪرێﻢ ﺑﮑﺎت ،ﻟﻪﺑﻪراﻣﺒﻪردا ﮔﻪﻧﺪهڵﯿﯿﻪ زۆرهش دﯾــﺎرﻧــﻪﺑــﻮو ،ﺑــﻪم و ھــﻪرﯾــﻪﮐــﻪ ﻟــﻪ ﺳــﻪرۆﮐــﯽ ھــﻪرێــﻢ و ﺋﺎﺷﮑﺮاﺷﯿﮑﺮد ،ﻟــﻪ ﮐﯚﺑﻮوﻧﻪوهﮐﺎﻧﻰ ﺋﯚﭘﯚزﺳﯿﯚﻧﯿﺶ راﯾﺪهﮔﻪێﻨێﺖ ﮐﻪ ﺋﻪوان ﺑڕﯾﺎرﻣﺎﻧﺪا ﺑﻪرهى ﮔﻪل ھﻪڵﺒﮋێﺮﯾﻦ ،ﺑﯚﯾﻪ ﺣﮑﻮﻣﻪت و ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﻟﻪ ﻧێﻮان ﯾﻪﮐێﺘﻰ و ﭘﺎرﺗﻰ ﮐﻪ ﻗﺴﻪ ﻟﻪﺳﻪر ﺑﻪﺷﺪارى ﺣﮑﻮﻣﻪﺗێﮑﻰ ﮔﻪﻧﺪهڵ ﻧﺎﮐﻪن .ﺋێﻤﻪ ﺋێﺴﺘﺎ ﺑــﻪﺷــﺪارى ﻟــﻪو ﺣﮑﻮﻣﻪﺗﻪ ﮐﯚﺑﻮوﻧﻪوهﮐﻪدا ﺋﺎﻣﺎدهﻧﻪﺑﻮون. ﻣــﻪﺣــﻤــﻮد ﻋــﻮﺳــﻤــﺎن ،ﻟــﻪ ﻟێﺪواﻧێﮑﯿﺪا وهﻣــﺪاﻧــﻪوهﮐــﻪى ﺋﻪﻣڕۆ ﮐــﺮاوه ﭘﺎرﺗﻰ ﺳـــﻪرﭼـــﺎوهﯾـــﻪﮐـــﻰ ﻧــێــﻮ ﺋــﯚﭘــﯚزﺳــﯿــﯚن ﮔﻪﻧﺪهڵﻪ ﻧﺎﮐﻪﯾﻦ«. دڵﮕﺮاﻧﻪ ﻟﻪ ﭘﺎﮐێﺠﻪﮐﺎﻧﻰ ﺋﯚﭘﯚزﺳﯿﯚن و راﯾﮕﻪﯾﺎﻧﺪ :ﯾﻪﮐێﺘﻰ و ﭘﺎرﺗﻰ دهﯾﺎﻧﻪوێﺖ وﺗﯿﺸﻰ »ﺋـــﻪو زهﻣــﻪﻧــﻪ ﺗــێــﭙــﻪڕێــﻮه ﮐﻪ ﺑــﯚ )ﭼــﻪﺗــﺮ( ﺋـــﺎﻣـــﺎژهی ﺑــﻪوهﺷــﮑــﺮدوه ھﻪڵﻮێﺴﺘﻰ ﯾﻪﮐێﺘﻰ. ﻻﯾــﻪﻧــﻪﮐــﺎﻧــﻰ ﺋــﯚﭘــﯚزﺳــﯿــﯚن ﺑــﻪﺷــﺪارى دهﺳـــﻪت ﺑﺘﻮاﻧێﺖ ﯾــﺎرى ﺑﻪ ھﻪﺳﺖ و ﭘێﻮﯾﺴﺘﻪ ﻟﻪ ﮐﯚﺑﻮوﻧﻪوهﮐﻪی ﺋﻪﻣڕۆدا ﺋﻪﻣڕۆ ﭼﻮارهم ﮐﯚﺑﻮوﻧﻪوهى ﭘێﻨﺞ ﻗﯚڵﯽ ﻟــﻪ ﺣــﮑــﻮﻣــﻪت ﺑــﮑــﻪن ،ﭼﻮﻧﮑﻪ ﺋــﻪوان ﺳﯚزى ﺷﻪﻗﺎم و ﺋﯚﭘﯚزﺳﯿﯚن ﺑﮑﺎت« .ﯾﻪﮐێﺘﯽ و ﭘﺎرﺗﯽ ﺑﻪ راﺷﮑﺎوی وهﻣﯽ ﻧێﻮان ھێﺰه ﺑﺎدهﺳﺘﻪﮐﺎن و ﺋﯚﭘﯚزﺳﯿﯚن ﭘﺮۆژهﮐﻪى ﺋﯚﭘﯚزﺳﯿﯚﻧﯿﺎن ﭘێ ﭼﺎﮐﻪ ،ﻻی ﺧﯚﺷﯿﻪوه د.ﻣــﻪﺣــﻤــﻮد ﻋﻮﺳﻤﺎن ،ﺋﯚﭘﯚزﺳﯿﯚن ﺑﺪهﻧﻪوه. ﻟــﻪ ﺗــــﻪﻻرى ﭘــﻪرﻟــﻪﻣــﺎﻧــﻰ ﮐــﻮردﺳــﺘــﺎن ﺑﻪم وﺗﻮﯾﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺗﻪﻧﮫﺎ ﭘێﻤﺎن ﺟێﺒﻪﺟێ ﺋﻪﻧﺪاﻣﯽ ﺋﻪﻧﺠﻮﻣﻪﻧﯽ ﻧﻮێﻨﻪراﻧﯽ ﻋێﺮاق ﻟﻪ ﻻﯾﻪﮐﻰ ﺗﺮﯾﺸﻪوه ﺳﻪﻋﺪى ﺋﻪﺣﻤﻪد و ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﻤﻪداری ﮐــﻮرد راﯾﮕﻪﯾﺎﻧﺪ :ﭘــﯿــﺮه ،ﺋــﻪﻧــﺪاﻣــﻰ ﻣــﻪﮐــﺘــﻪﺑــﻰ ﺳﯿﺎﺳﻰ ﺑــﻪڕێــﻮهدهﭼــێــﺖ ،ﺑﻪﭘێﻰ زاﻧﯿﺎرﯾﯿﻪﮐﺎﻧﻰ ﻧﺎﮐﺮێﺖ. )ﭼﻪﺗﺮ( دهﺳــﻪت دهﯾﻪوێﺖ ﺋﻪﻣڕۆش ﺳــﻪرﭼــﺎوهﮐــﻪ وﺗــﯿــﺸــﻰ »ﮐــﺎﺗــﻰ ﺧــﯚى ﮐـــﯚﺑـــﻮوﻧـــﻪوهﮐـــﺎﻧـــﯽ ﻧـــێـــﻮان دهﺳــــﻪت ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ،ﻟﻪﮔﻪڵ ﮐﺎت ﺑﻪڕێ ﺑﮑﺎت ﺑﯚ ﺋﻪوهى ﺣﻪﻣﺎﺳﻪﺗﻰ ﭘﺎرﺗﻰ و ﯾﻪﮐێﺘﻰ زۆر ھﻪوڵﯿﺎﻧﺪا ﮐﻪ و ﺋــﯚﭘــﯚزﺳــﯿــﯚن ﺋــــﻪوه دهردهﺧــــــﺎت ﻟﻪ ﺋﻪوهى ﺳﻮرﺑﻮو ﮐﻪ رێﮑﮑﻪوﺗﻮن ﻟێﺪوان ﺧﻪڵﮏ و ﺷﻪﻗﺎم و ﺋﯚﭘﯚزﺳﯿﯚن ﮐﻪم ﺳێ ﭘﺎرﺗﻪﮐﻪى ﻧﺎو ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎن ﮐﻪ ﺋێﺴﺘﺎ ھﻪرێﻤﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺣﮑﻮﻣﻪت ﺑﻮوﻧﯽ ﻧــﻪدهن ،ﺑــﻪم ﺑﻪ )ﭼﻪﺗﺮ(ى راﮔﻪﯾﺎﻧﺪ، ﺑــﮑــﺎﺗــﻪوه ،ﻟــﻪ ھــﻪﻣــﺎن ﮐــﺎﺗــﯿــﺸــﺪا داوا وهک ﺋﯚﭘﯚزﺳﯿﯚن ﮐﺎردهﮐﻪن ﺑﻪﺷﺪارى ﻧﯿﯿﻪ ﺑﻪوﭘێﯿﻪی ﻟﻪ ﮐﯚﺑﻮوﻧﻪﮐﺎﻧﯽ ﺋﻪو ﭘــێــﻨــﺎﭼــێــﺖ ﺋــــﻪﻣــــڕۆ ﮐـــﯚﺗـــﺎﯾـــﻰ ﺑـــﻪو ﻟـــﻪ ﺋــﯚﭘــﯚزﺳــﯿــﯚن دهﮐـــــﺎت ﺑـــﻪﺷـــﺪارى ﺣــﮑــﻮﻣــﻪت ﺑــﮑــﻪن ﮐــﻪ ﺋــﻪوﮐــﺎﺗــﻪ ﺋــﻪو دوو ﻻﯾﻪﻧﻪدا ﺗﻪﻧﮫﺎ ﺣﺰب ﺑﻮوﻧﯽ ھﻪﯾﻪ ﮐﯚﺑﻮوﻧﻪواﻧﻪ ﺑﮫێﻨﯿﻦ.
راﭘﯚرت ﺳﺎڵﯽ دووهم ژﻣﺎره ٦٢ دووﺷﻪﻣﻤﻪ ٢٧١١/٤/٦ - ٢٠١١/٦/٢٧
٣
وﺗﯿﺸﻰ »ﺗﺎﺋێﺴﺘﺎ ﮐــﻪ درێـــﮋهﻣـــﺎن ﺑﻪ ﮐﯚﺑﻮﻧﻪوهﮐﺎﻧﺪاوه ھﯚﮐﺎرى ﺋﻪوهﯾﻪ ﮐﻪ ﭘێﻤﺎن واﺑﻮوه ﭘێﻮﯾﺴﺘﻪ درێﮋهى ﭘێﺒﺪرێﺖ«. ﺳـــﻪﺑـــﺎرهت ﺑــﻪ ﺑــﻪﺷــﺪارﯾــﮑــﺮدﻧــﻰ ﻻﯾــﻪﻧــﻪ ﺋـــﯚﭘـــﯚزﺳـــﯿـــﯚﻧـــﻪﮐـــﺎن ﻟــــﻪ ﺣــﮑــﻮﻣــﻪت ﻧﻮێﻨﻪرهﮐﻪى ﮐﯚﻣﻪڵﻰ ﺋﯿﺴﻼﻣﻰ ﺋﺎﻣﺎژهى ﺑﻪوهﮐﺮد ،دهﺑێﺖ ﮐﯚﺑﻮوﻧﻪوهى ﻣﻪﮐﺘﻪﺑﻰ ﺳﯿﺎﺳﯿﻪﮐﺎﻧﻰ ﺧــﯚﻣــﺎن ﺑﮑﻪﯾﻦ ﺋﯿﻨﺠﺎ ﻟﻪﻣﺒﺎرهﯾﻪوه وهﻣﻰ دهﺳﻪت ﺑﺪهﯾﻨﻪوه. ﻧــــﻮێــــﻨــــﻪرى ﯾـــﻪﮐـــێـــﮏ ﻟـــــﻪ ﻻﯾـــﻪﻧـــﻪ ﺋــﯚﭘــﯚزﺳــﯿــﯚﻧــﻪﮐــﺎن رهﺧـــﻨـــﻪى ﺗــﻮﻧــﺪ ﻟﻪ ﺳــﻪرۆﮐــﻰ ھــﻪرێــﻢ دهﮔــﺮێــﺖ و دهڵــێــﺖ: ﺋﻪﻣڕۆ ﺋﻪﮔﻪر ﮐﯚﺑﻮوﻧﻪوهﮐﺎن ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﻰ ﻧﻪﺑێﺖ و دهﺳﻪت وهﻣﻰ ﺋﯚﭘﯚزﺳﯿﯚﻧﻰ ﭘــێ ﻧﻪﺑێﺖ ،ﺳــﻪرۆﮐــﻰ ھــﻪرێــﻢ ﺋﯿﺤﺮاج ﺑﻮﻧێﮑﯿﺘﺮ ﺗــﯚﻣــﺎر دهﮐـــــﺎت ،ﭼﻮﻧﮑﻪ ﺋـــﯿـــﺮادهى ﺋﻪﻧﺠﺎﻣێﮑﻰ ﮔــﻮﻧــﺠــﺎوى ﺑﯚ ﮐﯚﺑﻮﻧﻪوهﮐﺎن ﻧﻪﺑﻮوه. ﺋـــﻪو ﻧــﻮێــﻨــﻪره ﮐـــﻪ ﭘــێــﻰ ﺑـــﺎش ﻧــﻪﺑــﻮو ﻧــــــﺎوى ﺋـــﺎﺷـــﮑـــﺮا ﺑـــﮑـــﺮێـــﺖ دهﺷــڵــێــﺖ »ﺑـــــﻪﺷـــــﺪارى ﻧـــﻪﮐـــﺮدﻧـــﻰ ﺳـــﻪرۆﮐـــﻰ ھﻪرێﻢ ﻟﻪ ﮐﯚﺑﻮﻧﻪوهﮐﺎن ﺑێ ﺋﯿﺮادهﯾﻰ ﺋــــﻪو دهردهﺧـــــــــﺎت و ﺑـــێ ﺋــﻪﻧــﺠــﺎﻣــﻰ ﮐﯚﺑﻮوﻧﻪوهﮐﺎﻧﯿﺶ ﺋﯿﺤﺮاﺟﺒﻮﻧێﮑﻰ ﺗﺮى ﺳﻪرۆﮐﻰ ھﻪرێﻤﻪ«. ﻟﻪﻻى ﺧﯚﺷﯿﻪوه د.ﮐﺎﻣﻪران ﻣﻪﻧﺘﮏ، ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎی زاﻧﮑﯚ و ﭼﺎودێﺮى ﺳﯿﺎﺳﻰ، ﭘێﯿﻮاﯾﻪ ﮐﯚﺑﻮﻧﻪوهﮐﺎن ﺋﻪﻣڕۆ ﮐﯚﺗﺎﯾﯿﺎن ﭘـــێـــﻨـــﺎﯾـــﻪت ،ﺑـــــﻪم ﭼـــﻪﻧـــﺪ ﺧــﺎڵــێــﮏ دهردهﮐـــﺮێـــﺖ وهﮐـــﻮ ﺷﯿﺮﯾﻨﻰ دهدرێـــﺖ ﻓﯚﺗﯚ :ھﺎﻧﺎ ﺋﺎزاد ﺑــﻪ ھــﺎوﺗــﯿــﺎن و ﻟــﻪ ﭘــﺎڵ ﺋﻪﻣﺎﻧﻪﺷﻪوه ﺑــﺎﺳــﯿــﺸــﻰ ﻟــــﻪوهﮐــــﺮد ،ﻟــێــﮏ ﻧــﺰﯾــﮏ ﮐﯚﺑﻮﻧﻪوهﮐﺎن ﺑﻪردهوام دهﺑێﺖ. ﺑــﻮوﻧــﻪوهى ﻧــێــﻮان ھــــﻪردووﻻ ﺑــﻪ رێــﮋهى ﻣﻪﻧﺘﮏ ،رای ﺧﯚی رادهﮔﻪﯾﻪﻧێﺖ و دهڵێﺖ :ﺋﻪو ﺧﺎﻧﻪى ﺋﻪﻣڕۆ دهردهﮐﺮێﺖ )(٪٧٥ه. ﻟــﻪ ﻣﯿﺎﻧﻰ ﭘﺮﺳﯿﺎرى ﺋـــﻪوهى ﮐــﻪ ﭼﯚن وهک ) (١٧ﺧــﺎڵــﻪﮐــﻪى ﭘــﻪرﻟــﻪﻣــﺎن ﺑــﻪﺷــﺪارى ﺑــﻪ ﺋــﯚﭘــﯚزﺳــﯿــﯚن دهﮐـــﻪن ﻟﻪ ﺟــێــﺒــﻪﺟــێ ﻧــﺎﮐــﺮێــﺖ و دواﺗــــﺮ ﮔـــﺮژى ﺣﮑﻮﻣﻪﺗﺪا ﭘﯿﺮه ﻟﻪوهﻣﺪا وﺗﻰ ﺋﻪواﻧﻪی رودهداﺗـــﻪوه ،ﺑﯚﯾﻪ ھﯿﭻ ﮔﻪﺷﺒﯿﻨﯿﻪک )ﭼﻪﺗﺮ( دهﯾﺎﻧﻪوێﺖ ﻟﻪﭘﻪﻧﺠﻪرهوه ﺑێﻨﻪ ﺑﻪو ﮐﯚﺑﻮﻧﻪواﻧﻪوه دﯾﺎرﻧﯿﻪ. ژورهوه ﻧﻪک ﻟﻪ دهرﮔﺎوه »ﻣﻦ ﻟێﺪوان ﯾﻮﺳﻒ ﻣﺤﻪﻣﻪد ،ﺑﻪرﭘﺮﺳﯽ ﺳﻪﻧﺘﻪری ﻟــێــﮑــﯚڵــﯿــﻨــﻪوەی ﺳــﯿــﺎﺳــﯽ ﺑــﺰوﺗــﻨــﻪوهی ﻧﺎدهم«. ﻋﻪﺑﺪوﻟﺴﺘﺎر ﻣﻪﺟﯿﺪ ،ﺋﻪﻧﺪاﻣﻰ ﻣﻪﮐﺘﻪﺑﯽ ﮔـــﯚڕان و ﻧــﻮێــﻨــﻪری ﺑــﺰوﺗــﻨــﻪوهﮐــﻪ ﻟﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻧﻮێﻨﻪرى ﮐﯚﻣﻪڵﻰ ﺋﯿﺴﻼﻣﻰ ،ﮐـــﯚﺑـــﻮﻧـــﻪوهﮐـــﺎن ھـــﻪرﭼـــﻪﻧـــﺪه ﺳــﻮرﺑــﻮو ﺗﺎﯾﺒﻪت ﺑﻪ )ﭼﻪﺗﺮ(ى راﮔﻪﯾﺎﻧﺪ :ﺑﻪھﻪر ﻟﻪﺳﻪر ﺋــﻪوهى ﻟێﺪوان ﻧــﺎدات ،ﺑﻪم ﺑﯚ ﺟﯚرێﮏ ﺑێﺖ دهﺑێﺖ ﺋﻪﻣڕۆ دوارۆژى )ﭼﻪﺗﺮ( ﺋﻪوهﻧﺪهى ﺋﺎﺷﮑﺮا ﮐﺮد »ﻧﺎزاﻧﻢ ﮐــﯚﺑــﻮوﻧــﻪوهﮐــﺎن ﺑێﺖ و ﭼﯿﺘﺮ درێــﮋهى ﮐﯚﺑﻮﻧﻪوهﮐﺎن ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﻰ دهﺑێﺖ ﯾﺎن ﻧﺎ، ﺑﻪم دهﺑێﺖ ﺑﯚﺧﻪڵﮏ ﺋﺎﺷﮑﺮاﺑﮑﺮێﺖ. ﭘێﻨﺎدهﯾﻦ ﻟﻪﮔﻪڵ دهﺳﻪت.
ﺋﯿﺪارهی ﮔﻪرﻣﯿﺎن ﮔﯚڕاﻧﮑﺎری ﺗێﺪا دهﮐﺮێﺖ
»ﺋﻪو ﮔﯚڕاﻧﮑﺎرﯾﯿﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﯿﺰاﺟﻰ ﭼﻪﻧﺪ ﺑﻪرﭘﺮﺳێﮏ ھﻪڵﺪهﺳﻮڕێ« ﺋﺎﻣﺎدهﮐﺎر
ﭘﻪﯾﻤﺎن ﺋﻪﻣﯿﻦ ﺳﻪرﭘﻪرﺷﺘﯿﺎرى ﻧﻮێﻰ ﺋﯿﺪارهى ﮔﻪرﻣﯿﺎن ژﻣﺎرهﯾﻪک ﺑﻪرﭘﺮﺳﯽ ﻓﻪرﻣﺎﻧﮕﻪ ﺋﯿﺪارﯾﯿﻪﮐﺎﻧﻰ ﺳﻨﻮرهﮐﻪی ﻟﻪ ﭘﯚﺳﺘﻪﮐﺎﻧﯿﺎن دورﺧﺴﺘﻪوه ،ﻟﻪ ﺑﻪراﻣﺒﻪردا ژﻣﺎرهﯾﻪک ﻟﻪ رۆژﻧﺎﻣﻪﻧﻮﺳﺎن و رۆﺷﻨﺒﯿﺮاﻧﻰ ﺳﻨﻮرهﮐﻪ دژى ﺋﻪو ﮔﯚڕاﻧﮑﺎرﯾﺎﻧﻪ ﺑﻪﯾﺎﻧﻨﺎﻣﻪﯾﻪﮐﻰ ﻧﺎڕهزاﯾﯿﺎن ﺑوﮐﺮدهوه و ﺗﯿﺎﯾﺪا ﺋﺎﻣﺎژه ﺑﻪوه دهدهن ﮔﯚڕاﻧﮑﺎرﯾﯿﻪﮐﺎن ﻟﻪﺳﻪر ﺑﻨﻪﻣﺎى ﻣﯿﺰاﺟﻰ ﺷﻪﺧﺴﯽ ﮐﺮاون و ﭘﺸﺘﻰ ﺑﻪ ھﯿﭻ ﺑﻨﻪﻣﺎﯾﻪﮐﻰ زاﻧﺴﺘﻰ ﻧﻪﺑﻪﺳﺘﻮوه.
ﭘێﺸﺘﺮ ﺑــﻪڕێــﻮهﺑــﻪری ﺋــﯿــﺪارهی ﮔﻪرﻣﯿﺎن ﻣـــﻪﻻ ﺳــﻪﻋــﯿــﺪ ﺋــﻪﺣــﻤــﻪد ﺑـــﻮو ،ﺑـــﻪم ﻟﻪ ﻣــــﺎوهی راﺑــــــﺮدوودا ﮔــــﯚڕا ﺑــﯚ ﺳــﻪح ﮐﻮێﺨﺎ ،ﺋﻪم ﺑﻪرﭘﺮﺳﻪ ﻧﻮێﯿﻪ ﮐﯚﻣﻪڵێﮏ ﮔﯚڕاﻧﮑﺎری ﻟﻪ ﺑﻪڕێﻮهﺑﻪراﯾﻪﺗﯿﯿﻪﮐﺎﻧﺪا ﺋـــﻪﻧـــﺠـــﺎﻣـــﺪا ﺋــــﻪﻣــــﻪش ﻧــــﺎڕهزاﯾــــﻪﺗــــﯽ رۆﺷــﻨــﺒــﯿــﺮاﻧــﯽ ﮔــﻪرﻣــﯿــﺎﻧــﯽ ﻟــێــﮑــﻪوﺗــﻪوه ﻟــﻪ ﺑـــﺎرهی ﻧــﺎڕهزاﯾــﻪﺗــﯿــﻪﮐــﺎﻧــﯿــﺎﻧــﻪوه ﺋــﺎزاد ﻋﻮﺳﻤﺎن ،ﯾﻪﮐێﮏ ﻟﻪو رۆژﻧﺎﻣﻪﻧﻮﺳﺎﻧﻪى ﮐﻪ ﺋﯿﻤﺰاى ﻟﻪﺳﻪر ﺑﻪﯾﺎﻧﻨﺎﻣﻪﮐﻪ ﮐﺮدوه ﺑﻪ )ﭼﻪﺗﺮ(ى راﮔﻪﯾﺎﻧﺪ »ﺑﻪﺷێﮑﻰ زۆر ﻟﻪ ﻓﻪرﻣﺎﻧﮕﻪﮐﺎﻧﻰ ﺳﻨﻮرهﮐﻪ ﭘێﻮﯾﺴﺘﯿﺎن ﺑﻪ ﮔﯚڕاﻧﮑﺎرﯾﯿﻪ ،ﺑــﻪم ﺋــﻪوهى ﻟﻪ ﺋێﺴﺘﺎدا
ﺋــﻪو رۆژﻧــﺎﻣــﻪﻧــﻮﺳــﻪ ﺋــﺎﻣــﺎژهى ﺑــﻪوهﺷــﺪا »ﺑــﻪدرێــﮋاﯾــﯽ ﺋــﻪم ﭼﻪﻧﺪ ﺳﺎڵﻪى دواﯾــﯽ ﮐﯚﻣﻪڵێ ﮐﻪس ﻟﻪ ﺳﻨﻮرهﮐﻪدا ﮐﺮاوﻧﻪﺗﻪ ﺑﻪرﭘﺮس ھﯿﭻ ﺑﻪھﺮهﯾﻪﮐﯿﺎن ﻧﻪﺑﻮوه و ﺗﻪﻧﮫﺎ ﺳﯿﻔﺎﺗﯿﺎن ﺋﻪوهﺑﻮوه ﮐﻪ ﺳﻪر ﺑﻪ ﺗﻪﮐﻪﺗﻮﻟﻰ ﺑﻪرﭘﺮﺳێﮑﻰ ﺣﺰﺑﯿﻦ ،ﺋێﺴﺘﺎش ﺋﻪو ﺗﺮﺳﻪﻣﺎن ھﻪﯾﻪ و ﻧﺎﻣﺎﻧﻪوێ ﺋﻪو ﻗﯚﻧﺎﻏﺎﻧﻪى راﺑﺮدوو دووﺑﺎره ﺑێﺘﻪوه«. ﺋﻪو رۆژﻧﺎﻣﻪﻧﻮﺳﻪ ﺋﺎﺷﮑﺮاﯾﮑﺮد »ﻟﻪﭘێﻨﺎو ﺋــﻪﻧــﺠــﺎﻣــﺪاﻧــﻰ ﮔــﯚڕاﻧــﮑــﺎرﯾــﯿــﻪﮐــﺎن ﺑﻪ ﺷێﻮهﯾﻪﮐﻰ زاﻧﺴﺘﻰ ھﻪﻣﻮو رێﮕﺎﯾﻪﮐﻰ
ﻧﺎزاﻧﻢ ،ﺑەم ﭘێﯿﺎن راﮔەﯾﺎﻧﺪم ﻛﯚﻣەڵێﻚ ﺑــەرﭘــﺮس دەﮔــﯚڕدرێــﻦ و ﺗــﯚش ﯾەﻛێﻜﯽ ﻟــەوﺑــەرﭘــﺮﺳــﺎﻧــە ،ﻣــﻨــﯿــﺶ ﮔــﻮﺗــﻢ ﺋــەﮔــەر ﻛەﺳێﻚ ﺑﺨﺮێﺘە ﺷﻮێﻨەﻛەم ﻟەﻣﻦ ﺑﺎﺷﺘﺮﺑێﺖ و ﺧﺎوەن ﺑڕواﻧﺎﻣە ﺑێﺖ ﭘێﻢ ﺋﺎﺳﺎﯾﯿە«. وﺗﯿﺸﯽ »ﻣــﻦ ﺳــێ ﺳــﺎڵ ﻟــەو ﭘﯚﺳﺘەدا ﺑـــﻮوم ،ﺋێﺴﺘﺎش ﺋــەو ﻛــەﺳــەی ﺧــﺮاوەﺗــە ﺷﻮێﻨەﻛەم ﻟەﺧﯚم دڵﺴﯚزﺗﺮە و ﺧﺎوەﻧﯽ دوو ﺑڕواﻧﺎﻣەﯾە«. ﻟﻪﻣﺒﺎرهﯾﻪوه )ﭼﻪﺗﺮ( ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪى ﮐﺮد ﺑﻪ ھﻪﭬﺎڵ ﺋﯿﺒﺮاھﯿﻢ ،ﻟﻪ راﮔﻪﯾﺎﻧﺪﻧﻰ ﺋﯿﺪارهى
دهﮐــﺮێــﺖ ﺑــﻪ ﻣﯿﺰاﺟﻰ ﺷﻪﺧﺴﯽ دهﮐــﺮێ و ﭘــﺸــﺖ ﺑــﻪھــﯿــﭻ ﺑــﻨــﻪﻣــﺎﯾــﻪﮐــﻰ زاﻧﺴﺘﻰ و ﺋــﯿــﺪارى و ﺷﻪﻓﺎﻓﺎﻧﻪ ﻧــﻪﺑــﻪﺳــﺘــﺮاوه ﻟﻪ ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯿﺪا و ﺑﻪﺷێﮏ ﻟــﻪو ﺑﻪرﭘﺮﺳﻪ ﻧﻮێﯿﺎﻧﻪى داﻧﺮاون ﻧﻪﺧﺎوهﻧﻰ ﺑڕواﻧﺎﻣﻪن ،ﻧﻪ ﺋﻪزﻣﻮن و ﺷﺎرهزاﯾﺸﯿﺎن ﻟﻪو ﺑﻮاراﻧﻪدا ھﻪﯾﻪ ﮐﻪ ﻟێﯽ داﻧﺮاون«. وﺗﯿﺸﻰ »ﺑﻪرﭘﺮس ھﻪﯾﻪ زﯾــﺎد ﻟﻪ ھﻪﺷﺖ ﺳــﺎڵــﻪ ﻟــﻪ ﻓــﻪرﻣــﺎﻧــﮕــﻪﯾــﻪﮐــﺪا ﺑــﻪڕێــﻮهﺑــﻪره ﻧــــﻪﮔــــﯚڕاوه ،ھــﻪﯾــﻪ راﭘـــﯚرﺗـــﻰ دﯾــﻮاﻧــﻰ ﭼﺎودێﺮى داراﯾــﯽ ﻟﻪﺳﻪره ﮐﻪ دهﺳﺘﻰ ﻟﻪ ﮔﻪﻧﺪهڵﯿﺪا ھﻪﯾﻪ ﻻﻧﻪﺑﺮاوه ،ﺑﯚﯾﻪ ﭘێﻤﺎﻧﻮاﯾﻪ ﺋــﻪو ﮔــﯚڕاﻧــﮑــﺎرﯾــﺎﻧــﻪ ﺑــﻪﻣــﯿــﺰاﺟــﻰ ﭼﻪﻧﺪ ﺑﻪرﭘﺮﺳێﮏ ھﻪڵﺪهﺳﻮڕێ و ﺗﻪﮐﻪﺗﻮﻻﺗﯿﺶ رۆڵﻰ ﮐﺎراى ھﻪﯾﻪ ﻟﻪ ﮔﯚڕاﻧﮑﺎرﯾﻪﮐﺎﻧﺪا«. ﻧــﺎوﺑــﺮاو درێــــﮋهی ﺑــﻪ ﻗــﺴــﻪﮐــﺎﻧــﯿــﺪا وﺗــﯽ »ﺷــێــﻮازى داﻧــﺎﻧــﻰ ﮐﻪﺳﻪ ﻧﻮێﯿﻪﮐﺎﻧﯿﺶ ﺳـــﻪﻗـــﻪﺗـــﻪ ،ﭼـــﻮﻧـــﮑـــﻪ ﻟــــﻪ دواى ھـــﻪر ﺑﻪڕێﻮهﺑﻪرێﮏ ﺟێﮕﺮى ﺑﻪڕێﻮهﺑﻪر ھﻪﯾﻪ ﮐﻪ دهﺑێﺖ ﺟێﮕﻪى ﺑﻪڕێﻮهﺑﻪر ﺑﮕﺮێﺘﻪوه ،ﺑﻪم ﻣـــــﻪدهﻧـــــﻰ دهﮔــــﺮﯾــــﻨــــﻪﺑــــﻪر ،ﭼــﻮﻧــﮑــﻪ ﮔﻪرﻣﯿﺎن ،ﺑــﻪم ﻧــﺎوﺑــﺮاو وﺗــﻰ »ﺳﻪرهﺗﺎ ﻟﻪ ﻓﻪرﻣﺎﻧﮕﻪﮐﺎﻧﻰ ﺳﻨﻮرهﮐﻪدا راﺳﺘﻪوﺧﯚ ﮔﯚڕاﻧﮑﺎرﯾﯿﻪﮐﺎن ﭘــﻪﯾــﻮهﻧــﺪى ﺑــﻪ ژﯾﺎﻧﻰ ﻟێﮑﯚڵﯿﻨﻪوه ﻟﻪ ﺳﯿﭭﻰ ﺋﻪو ﮐﻪﺳﺎﻧﻪ ﺑﮑﻪن ﮐﻪﺳێﮑﯿﺘﺮ ﻟــﻪ ﺟێﮕﻪى ﺑــﻪڕێــﻮهﺑــﻪرهﮐــﺎن ھﻪﻣﻮاﻧﻪوه ھﻪﯾﻪ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﯿﻦ ﻟێﯽ ﺑێﺪهﻧﮓ داﻧـــﺮاون ﺋﯿﻨﺠﺎ ﺑێﻦ ﭘﺮﺳﯿﺎرﯾﺎن ﻟــﻪﺑــﺎرهوه ﺑﮑﻪن ،ﺋێﺴﺘﺎ ﻟێﺪوان ﻧﺎدهﯾﻦ«. داﻧﺮاون ﺋﻪوهش ﻟﻪﮐﺎﺗێﮑﺪاﯾﻪ ﮐﻪ رۆژێﮏ ﺑﯿﻦ«. ﮔﻮێﺒﯿﺴﺘﻰ ﺋﻪوه ﻧﻪﺑﻮﯾﻦ ﺋﯿﺪارهى ﮔﻪرﻣﯿﺎن ﯾــەﮐــێــﮏ ﻟــــەو ﺑــــەڕێــــﻮﺑــــەراﻧــــەی ﮐــە ﻧﺎوﺑﺮاو ﻟﻪﺑﺎرهى ﺑﻪﯾﺎﻧﻨﺎﻣﻪﮐﻪوه وﺗﻰ »ﺋﻪوه ﺑڵێ ﻓــن ﭘﯚﺳﺖ ﺑﻪﺗﺎڵﻪ و ﭘێﻮﯾﺴﺘﻤﺎن ﺋــێــﺴــﺘــﺎ ﮔــــــﯚڕاوە راﯾــﺪەﮔــەﯾــەﻧــێــﺖ ﮐە ﮐﯚﻣﻪڵێﮏ رۆژﻧــﺎﻣــﻪﻧــﻮس و رۆﺷﻨﺒﯿﺮ ھــﯚﮐــﺎری ﮔــﯚڕاﻧــﮑــﺎرﯾــەﮐــﺎن ﻧــﺎزاﻧــێــﺖ ،ﮐﺮدوﯾﺎﻧﻪ ﮐﻪ ﺧﯚﯾﺎن ﺑﻪ ﻧﻮﺧﺒﻪ دهزاﻧﻦ ﻟﻪ ﺑﻪﮐﻪﺳﯽ ﺷﺎرهزاﯾﻪ ﺑﯚ ﺋﻪو ﭘﯚﺳﺘﻪ«. ﻧﺎوﺑﺮاو ﺟﻪﺧﺘﯿﮑﺮدهوه »ﺋێﻤﻪ ﻻرﯾﻤﺎن ﻧﯿﻪ دﻟــێــﺮ ﺋــەﺣــﻤــەد ،ﺑـــەڕێـــﻮەﺑـــەری ﻟــەﺳــەر ﺳﻨﻮرهﮐﻪدا و ھﻪﺷﯿﺎﻧﻪ ﻗﺴﻪﻣﺎن ﻟﻪﮔﻪڵ ﺋﻪوﮐﻪﺳﺎﻧﻪى داﻧــﺮاون ﯾﻪﮐێﺘﯿﻦ ﯾﺎن ﺳﻪر ﻛـــﺎرﻻﺑـــﺮاوی ﺑــەڕێــﻮەﺑــەراﯾــەﺗــﯽ ﺣـــەج و ﮐــﺮدوه وﺗﻮﯾﻪﺗﻰ ﻣﻦ ﺋــﺎﮔــﺎدارى ﺷﺘﻰ وا ﺑــﻪ ھـــﻪر ﻻﯾــﻪﻧــێــﮑــﻰ ﺳــﯿــﺎﺳــﯿــﻦ ،ﮔﺮﻧﮓ ﻋــەﻣــﺮەی ﮔــەرﻣــﯿــﺎن ،ﻟــەﺑــﺎرەی ﻻﺑﺮدﻧﯽ ﻧﯿﻢ«. ﺑــﻪﻻﻣــﺎﻧــﻪوه ﺋــﻪوهﯾــﻪ ﮐــﻪﺳــﺎﻧــﻰ ﺷـــﺎرهزا و ﻟەﭘﯚﺳﺘەﻛەی ﺑــە )ﭼــەﺗــﺮ(ی راﮔەﯾﺎﻧﺪ ھـــﻪروهک وﺗــﻰ ﺣــﺰﺑــﯽ ﺑــﻮون ﻟــﻪ داﻧــﺎﻧــﻰ »ﺑەدروﺳﺘﯽ ھﯚﻛﺎری ﮔﯚڕاﻧﻜﺎرﯾەﻛﺎن ﺑﻪرﭘﺮﺳﻪ ﻧﻮێﯿﻪﮐﺎﻧﺪا ﻧــﻪﮐــﺮاوهﺗــﻪ ﭘێﻮهر، ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧﺪﺑﻦ«.
ﺗﻪﮐﻪﺗﻮﻻت رۆڵﻰ ﮐﺎراى ھﻪﯾﻪ ﻟﻪ ﮔﯚڕاﻧﮑﺎرﯾﯿﻪﮐﺎﻧﺪا »
ﺑﯚ ﺋﻪوهش داﻧﺎﻧﻰ ﮐﻪﺳێﮑﻰ ﯾﻪﮐﮕﺮﺗﻮوى ﺑﻪ ﺑــﻪڕێــﻮهﺑــﻪرى ﺑﻪڕێﻮهﺑﻪراﯾﻪﺗﻰ ﺣــﻪج و ﻋﻪﻣﺮهى ﮔﻪرﻣﯿﺎن ﺑﻪ ﺑﻪڵﮕﻪ ھێﻨﺎﯾﻪوه. ھــﺎوﻛــﺎت ﯾەﮐێﮏ ﻟــەو ﺑــەڕێــﻮﺑــەراﻧــەی ﮐە ﺋێﺴﺘﺎ دەﺳــﺖ ﺑەﮐﺎرە راﯾﺪەﮔەﯾەﻧێﺖ ﮔﯚراﻧﮑﺎرﯾەﮐﺎن ﺑەﺋﺎﻗﺎری ﭼﺎﻛﺴﺎزی و ﮔــﯚڕاﻧــﻜــﺎری ،ﻣــەﻻ ﺋﯿﺪرﯾﺲ ژاڵەﯾﯽ ﺑەڕێﻮەﺑەری ﻧﻮێﯽ ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯽ ﺣەج و ﻋــەﻣــﺮەی ﮔــەرﻣــﯿــﺎن ،ﺑــە )ﭼــەﺗــﺮ(ی وت »ﺋـــەوەﻧـــﺪەی ﺋــﺎﮔــﺎدارﺑــﻢ ﮔﯚڕﯾﻨﯽ ﺑەرﭘﺮﺳﯽ ﻓەرﻣﺎﻧﮕەﻛﺎن ﻟەﭼﻮارﭼێﻮەی ﺑەرﻧﺎﻣەی ﻧﻮێﯽ ﺋﯿﺪارەی ﮔەرﻣﯿﺎﻧﺪاﯾە ﺑەﺋﺎﻗﺎری ﭼﺎﻛﺴﺎزی و ﮔﯚڕاﻧﻜﺎرﯾە ﻟە داﻣﻮدەزﮔﺎﻛﺎﻧﺪا ﺑﯚ ﺋەوەی ﮔەرﻣﻮﮔﻮڕی ﺑﻜەوێﺘە ﺋﯿﺸﻮﻛﺎری ﻓەرﻣﺎﻧﮕەﻛﺎﻧەوە«. وﺗـــﯿـــﺸـــﯽ »ﻟـــــەﭼـــــﻮارﭼـــــێـــــﻮەی ﺋـــەو ﮔﯚڕاﻧﻜﺎرﯾﺎﻧەدا ﺑەﻧﺪەش ﺗەﻛﻠﯿﻔﻜﺮا ﺑﯚ ﺋەوەی ﺑەرﭘﺮﺳﯿﺎرێﺘﯽ ﺋەو ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯿە وەرﺑﮕﺮێﺖ ﻣﻨﯿﺶ ﻗﺒﻮڵﻤﻜﺮدوە«. ژاڵــەﯾــﯽ ،ﺋــﺎﻣــﺎژەی ﺑــەوەﺷــﺪا »ﺋــەﮔــەر ﮔﯚڕاﻧﻜﺎرﯾەﻛﺎن ﻟەﺳەر ﺑﻨەﻣﺎی ﺣﺰﺑﺎﯾەﺗﯽ ﺑﻮاﯾە ﺋــەوا ﻣﻦ داﻧــەدەﻧــﺮام ﭼﻮﻧﻜە ﺳەر ﺑەﯾەﻛﮕﺮﺗﻮی ﺋﯿﺴﻼﻣﯿﻢ«. ھــەرﭼــەﻧــﺪە ﻟــەﻧــێــﻮ ﺧــەڵــﻜــﺪا دەﻧــﮕــﯚﯾــەك ھــەﯾــە ﻛــە ﻧـــﺎوﺑـــﺮاو ﻟــەﺑــەر رازﯾــﻜــﺮدﻧــﯽ دڵــﯽ ﻋەﺷﯿﺮەﺗەﻛەی داﻧــﺮاﺑــێ ،ﻧــﺎوﺑــﺮاو رەﺗﯿﻜﺮدەوەو وﺗﯽ »ﻋەﺷﯿﺮەﺗەﻛەم ﺧەڵﻜﯽ ﺗــﺮی زۆر ﺗﯿﺎﯾە ﺑــﯚ وەرﮔــﺮﺗــﻨــﯽ ﭘﯚﺳﺖ ﺑڕواﻧﺎﻛەم ﻋەﺷﯿﺮەت ﻟە ﭘﺸﺖ وەرﮔﺮﺗﻨﯽ ﭘﯚﺳﺘەﻛەﻣەوە ﺑێﺖ ،ﭘﯚﺳﺘەﻛەش ﺋەوەﻧﺪە ﮔەورە ﻧﯿە ﻋەﺷﯿﺮەت ﻟە ﭘﺸﺘﯿەوە ﺑێﺖ«.
ﻟﻪ ﺑﻪﺷێﮑﻰ ﺑﻪﯾﺎﻧﻨﺎﻣﻪﮐﻪى رۆﺷﻨﺒﯿﺮان و رۆژﻧﺎﻣﻪﻧﻮﺳﺎﻧﺪا ﮐﻪ وێﻨﻪﯾﻪﮐﻰ دراوهﺗــﻪ )ﭼـــﻪﺗـــﺮ( ھـــﺎﺗـــﻮوه »ھـــﻪﺳـــﺖ ﻧــﺎﮐــﻪﯾــﻦ ﺗﻪﻧﺴﯿﻖ و رێﮑﮑﻪوﺗﻨێﮑﻰ ﭘێﺸﻮهﺧﺖ و ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت ﻟﻪﯾﻪک ﮔﻪﯾﺸﺘﻨێﮏ ﻟﻪ ﻧێﻮان ﺋﯿﺪارهى ﮔﻪرﻣﯿﺎن و وهزارهﺗﻰ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﺪار ﺑــﻪ ﺑــﻪڕێــﻮهﺑــﻪراﯾــﻪﺗــﯿــﯿــﻪﮐــﺎﻧــﺪا ھــﻪﺑــێــﺖ، ﺋــﻪﻣــﻪش واﯾــﮑــﺮدوه ﺑﻪﺷﻰ ﭘێﻮﯾﺴﺖ ﺋﻪو ﮔﯚڕاﻧﮑﺎرﯾﯿﺎﻧﻪ ﺳﻪﻧﮕﯿﯿﺎن ﻧﻪﺑێﺖ ،ﺑﻪڵﮑﻮ ﮔــﺮﻓــﺖ ﺑــﯚ ﺟێﺒﻪﺟێﮑﺮدﻧﯿﺸﯽ دروﺳــﺖ دهﺑێﺖ«. ﻟﻪ ﺑﻪﯾﺎﻧﻨﺎﻣﻪﮐﻪدا ﺑــﺎس ﻟــﻪوهش دهﮐــﺎت ﮐــﻪ »ﭼـــﺎوهڕێـــﻤـــﺎن دهﮐــــﺮد ﺣــﮑــﻮﻣــﻪت ﻧﻪﮐﻪوێﺘﻪ ﺋﻪو ھﻪﻧﻪى ﮐﻪ ﻟﻪ ﭘێﺸﻮوﺗﺮدا ﮐــﺮدوﯾــﻪﺗــﻰ ،ﺑـــﻪم ﺟﺎرێﮑﯿﺘﺮ ﺑﻨﻪﻣﺎى ﺣﺰﺑﯽ و ﺧﺰم ﺧﺰﻣێﻨﻪ و راﮔﺮﺗﻨﻰ دڵﯽ ﺋﻪم ﺑﻪرﭘﺮس و ﺋﻪو ﺑﻪرﭘﺮس ﮐﺮاﯾﻪوه ﺑﻪ ﭘێﻮهر ﺑﯚ ﮔﯚڕاﻧﮑﺎرﯾﯿﻪﮐﺎن«. ﻟﻪ ﭘﺎش دهﺳﺘﺒﻪﮐﺎرﺑﻮﻧﻰ ﺳﻪرﭘﻪرﺷﺘﯿﺎرى ﻧﻮێﻰ ﺋﯿﺪارهى ﮔﻪرﻣﯿﺎن )ﺳﻪح ﮐﻮێﺨﺎ( ﮐﻪ ﭘێﺸﺘﺮ ﺑﻪرﭘﺮﺳﯽ ﻣﻪڵﺒﻪﻧﺪى )(١٢ى ﺧﺎﻧﻪﻗﯿﻨﻰ ﯾﻪﮐێﺘﻰ ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺑــﻮوه ،ﺗﺎﺋێﺴﺘﺎ ﺑﻪڕێﻮهﺑﻪرى ﻓﻪرﻣﺎﻧﮕﻪى ﺋﺎوى ﮐﻪﻻر و ﺑﻪڕێﻮهﺑﻪرى ﺑﻪڕێﻮهﺑﻪراﯾﻪﺗﻰ ﺣﻪج و ﻋﻪﻣﺮهى ﮔﻪرﻣﯿﺎن و ﺑﻪڕێﻮهﺑﻪرى ﺑــﻪڕێــﻮهﺑــﻪراﯾــﻪﺗــﻰ ﺧﺎﻧﻪﻧﺸﯿﻨﻰ ﮔﻪرﻣﯿﺎن و ﺳــﻪرۆﮐــﻰ ﺷــﺎرهواﻧــﻰ ﮔــﺮدهﮔــﯚزﯾــﻨــﻪ و ﺑﻪڕێﻮهﺑﻪرى ﺑﻪڕێﻮهﺑﻪراﯾﻪﺗﻰ ﻣﺎﻓﻰ ﻣﺮۆڤ ﻟــﻪ ﮔﻪرﻣﯿﺎن ﮔـــﯚڕاون و ﮐﻪﺳﺎﻧﯿﺘﺮ ﻟﻪ ﺷﻮێﻨﯿﺎن داﻧﺮاوه.
راﭘﯚرﺗﻪ ھﻪواڵ
ﺳﺎڵﯽ دووهم ژﻣﺎره ٦٢ دووﺷﻪ ٢٧١١/٤/٦٢٠١٠/١١/٨ ﻣﻤﻪﻣﻤﻪ- ٢٠١١/٦/٢٧ دووﺷﻪ
٤
»ﺋﻪو ﯾﺎﺳﺎﯾﻪ ﮐﯚﻧﻪﭘﻪرﺳﺘﺎﻧﻪﯾﻪ«
ﯾﻪﮐﮕﺮﺗﻮو،ﮐﯚﻣﻪڵوﭘﺎرﺗﻰﭼﺎرهﺳﻪرى،دژىﻟێﺴﻪﻧﺪﻧﻪوهى ﻣﺎﻓﻰ ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﺘﺎرى ﺧﻪﺗﯿﺐ دﯾﺠﻠﻪن
ﭼﻪﺗﺮ ﮐﺎوه ﺣﺴێﻦ ﯾﻪﮐﮕﺮﺗﻮوى ﺋﯿﺴﻼﻣﻰ و ﮐﯚﻣﻪڵﻰ ﺋﯿﺴﻼﻣﻰ ﺑﺎس ﻟﻪوه دهﮐﻪن، ﻟێﺴﻪﻧﺪﻧﻪوهى ﻣﺎﻓﻰ ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﺘﺎرى ﻟﻪ ﺧﻪﺗﯿﺐ دﯾﺠﻠﻪ رێﺰﻧﻪﮔﺮﺗﻨﻪ ﻟﻪو ﮐﻮرداﻧﻪى ﮐﻪ دهﻧﮕﯿﺎن ﺑﻪو ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﺘﺎره داوه ،ﺋﻪوهش دهﺧﻪﻧﻪڕوو ،ﮐﻪ ﺋﻪو ﯾﺎﺳﺎﯾﻪى رێﮕﺮى ﻟﻪ دﯾﺠﻠﻪ دهﮐﺎت ﯾﺎﺳﺎﯾﻪﮐﻰ »ﮐﯚﻧﻪﭘﻪرﺳﺘﺎﻧﻪﯾﻪ«.
ﺋﻪﺑﻮﺑﻪﮐﺮ ﻋﻪﻟﻰ ،ﺑﯚ رۆژﻧﺎﻣﻪى )ﭼﻪﺗﺮ( ﺋﺎﻣﺎژهى ﺑﻪوهﮐﺮد :ﭘێﻤﺎﻧﻮاﯾﻪ ھﻪڵﺒﮋاردﻧﻰ ﺋﻪﻣﺠﺎرهى ﺗﻮرﮐﯿﺎ دهﺑێﺖ ھﻪﻧﮕﺎوﻧﺎن ﺑێﺖ ﺑﯚ ﭼﺎرهﺳﻪرﮐﺮدﻧﻰ ﮐێﺸﻪﮐﺎﻧﻰ ﺗﻮرﮐﯿﺎ و ﮔﯚڕﯾﻨﻰ دهﺳﺘﻮورى ﺗﻮرﮐﯿﺎ ﺑﻪ ﺷێﻮهﯾﻪک ﺑێﺖ ڕهﭼﺎوى ﺋﻪو ﺳﺘﻪﻣﻪ ﻣێﮋووﯾﯿﻪ ﺑﮑﺎت ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﮐﻮردى ﺗﻮرﮐﯿﺎ ﮐﺮاوه. ﺋﻪﻧﺪاﻣﻪﮐﻪى ﻣﻪﮐﺘﻪﺑﻰ ﺳﯿﺎﺳﻰ ﯾﻪﮐﮕﺮﺗﻮوى ﺋﯿﺴﻼﻣﻰ ﺑﺎﺳﻰ ﻟﻪوهﺷﮑﺮد ،ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﻰ ) (AKPو ﮐـــﻮردهﮐـــﺎن ﻟــﻪ ﺗــﻮرﮐــﯿــﺎ ﺑﻪ ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﻰ دﯾﻤﻮﮐﺮاﺗﻰ ﻟﻪ ﻗﻪڵﻪﻣﺪهدرێﺖ، ﺑﯚﯾﻪ دهﺑێﺖ ﺑﻪ ﺋﺎﻗﻧﻪ ﻣﺎﻣﻪڵﻪى ﻟﻪﮔﻪڵﺪا ﺑﮑﺮێﺖ و ﺷﺎﻧﺴﻰ ﭼﺎرهﺳﻪرﮐﺮدﻧﻰ ﮐێﺸﻪﮐﺎن
ھێﺸﺘﻨﻪوهی ﺧﻪﺗﯿﺐ دﯾﺠﻠﻪ ﻟﻪ زﯾﻨﺪاﻧﺪا ﺗﻮرﮐﯿﺎ دهﺧﺎﺗﻪ ﻗﻪﯾﺮاﻧﻪوه
زﯾﺎﺗﺮن. ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪوهش ﮐﻪ ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﺘﺎرى ﮐﻮرد ﺧﻪﺗﯿﺐ دﯾﺠﻠﻪ ،ﻟﻪ ھﻪڵﺒﮋاردن دهﻧﮕێﮑﻰ زۆرى ھێﻨﺎوه و ﮐﯚﻣﯿﺴﯿﯚﻧﻰ ھﻪڵﺒﮋاردﻧﻰ ﺗﻮرﮐﯿﺎ ﺑڕﯾﺎرﯾﺪاوه ﻟﻪ زﯾﻨﺪان ﺑﻤێﻨێﺘﻪوه و ﻧﻪﭼێﺘﻪ ﭘــﻪرﻟــﻪﻣــﺎن ،ﺋﻪﺑﻮﺑﻪﮐﺮ ﻋﻪﻟﻰ
وﺗــﻰ :ﻟﻪ ﺗﻮرﮐﯿﺎ ﮐﯚﻣﻪڵێﮏ ﯾﺎﺳﺎ ھﻪن ﯾﺎﺳﺎى ﮐﯚﻧﻪﭘﻪرﺳﺘﺎﻧﻪﯾﻪ ھﻪﻧﺪێﮏ ﻻﯾﻪن ﺋــﻪو ﯾﺎﺳﺎﯾﺎﻧﻪ ﺑﻪﮐﺎردێﻨێﺖ ﺑــﯚ ﻟێﺪاﻧﻰ ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯿﻪﮐﺎﻧﻰ ) (AKPو ﮐﻮردهﮐﺎن، وﺗﯿﺸﻰ» :دژى ﺋﻪو ﺑڕﯾﺎرهﯾﻦ ﻟﻪ ﺗﻮرﮐﯿﺎ ﮐــﻪ رێــﮕــﺮى دهﮐــــﺎت ﻟــﻪ ﺧــﻪﺗــﯿــﺐ دﺟﻠﻪ
ﻓﯚﺗﯚ :ﺋﯿﻨﺘﻪرﻧێﺖ
ﺑﭽێﺘﻪ ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﻪوه ،ھﯿﻮادارﯾﻦ ﺋﻪو ﺑڕﯾﺎره ھﻪڵﻮهﺷێﺘﻪوه ،ﺑﻪم ﻟﻪھﻪﻣﺎن ﮐﺎﺗﺪا ﻧﻪﺑێﺘﻪ ھﯚى ﺗێﮑﭽﻮوﻧﻰ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿﻪﮐﺎن ﻟﻪ ﺗﻮرﮐﯿﺎ و ھــﻪﻧــﮕــﺎو ﺑﻨﺮێﺖ ﺑــﯚ ﭼــﺎرهﺳــﻪرﮐــﺮدﻧــﻰ ﮐێﺸﻪﮐﺎن«. ﻟــﻪﻻﯾــﻪﮐــﻰ دﯾـــﮑـــﻪﺷـــﻪوه ﻋــﻪﺑــﺪوﻟــﺴــﺘــﺎر
ﻣــﻪﺟــﯿــﺪ ،ﺋــﻪﻧــﺪاﻣــﻰ ﻣــﻪﮐــﺘــﻪﺑــﻰ ﺳﯿﺎﺳﻰ ﮐــﯚﻣــﻪڵــﻰ ﺋــﯿــﺴــﻼﻣــﻰ ﮐـــﻮردﺳـــﺘـــﺎن ﺑﯚ رۆژﻧــﺎﻣــﻪى )ﭼﻪﺗﺮ( ﺋــﺎﻣــﺎژهى ﺑﻪوهﮐﺮد، ﺋﻪو ﮐﺮاﻧﻪوهﯾﻪى ﻟﻪ ﺗﻮرﮐﯿﺎ ﭘﺎرﺗﻰ داد و ﮔﻪﺷﻪﭘێﺪان ﮔﺮﺗﻮوﯾﻪﺗﯿﻪﺑﻪر ﺗﺎ رادهﯾﻪک ھﻪﻧﮕﺎوێﮑﻰ ﺑﺎﺷﻪ ﺑﻪ رووى ﻧﻪﺗﻪوهﮐﺎﻧﻰ ﺗﻮرﮐﯿﺎ و ﮐـــﻮرددا ،ھﻪرﭼﻪﻧﺪه ﭘێﻮﯾﺴﺘﻪ ﻣﺎﻓﻰ زﯾﺎﺗﺮ ﺑﻪ ﮐــﻮردى ﺗﻮرﮐﯿﺎ ﺑﺪرێﺖ، ﺑﻪم ﮔﻪﻟﻰ ﮐﻮرد ﻟﻪ ﺗﻮرﮐﯿﺎ وێڕاى ﺋﻪو ﮐﺮاﻧﻪوهﯾﻪ ،ﭘێﻮﯾﺴﺘﻪ ﺳﻮود ﻟﻪو ﮐﺮاﻧﻪوهﯾﻪى ﻟﻪ ﺗﻮرﮐﯿﺎدا ھﺎﺗﻮوهﺗﻪ ﺋﺎراوه وهرﺑﮕﺮن. وﺗــﯿــﺸــﻰ» :ﺑـــﻪ ﺑــﯚﭼــﻮوﻧــﻰ ﺧـــﯚم دهﺑــێــﺖ ﺣﮑﻮﻣﻪﺗﻰ ﺗﻮرﮐﯿﺎ رێﺰ ﻟﻪ راوﺑﯚﭼﻮوﻧﻰ ﺋﻪو ﺧﻪڵﮑﻪ ﺑﮕﺮێﺖ دهﻧﮕﯿﺎن ﺑﻪ ﺧﻪﺗﯿﺐ دﯾﺠﻠﻪ ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﺘﺎرى ﮐــﻮرد داوه ،ﺋﻪﻣﻪ ﻣﺎﻓێﮑﻰ ﺋﺎﺳﺎﯾﯿﻪ ﮐﻪﺳێﮏ ﻟﻪ زﯾﻨﺪاﻧﺪاﺑێﺖ دهﺗﻮاﻧێﺖ ﮐﺎﻧﺪﯾﺪ ﺑﮑﺮێﺖ ﺑﯚ ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎن، ﺋﻪﮔﻪر ﺗﺎواﻧﻰ ﮔﻪورهى ﻧﻪﮐﺮدﺑێﺖ ،ﭘێﻤﻮاﯾﻪ ﺑﻪﮔﻮێﺮهى ھﻪﻧﺪێﮏ ﯾﺎﺳﺎ ﻣﺎﻓﻰ ﺣﻪﺳﺎﻧﻪى دهدرێــﺖ و ﻟﻪ زﯾﻨﺪان دهردهﮐــﺮێــﺖ ،ﺑﯚﯾﻪ ﺋﻪﮔﻪر ﺣﮑﻮﻣﻪﺗﻰ ﺗﻮرﮐﯿﺎ ﮐﺎرێﮑﻰ ﻟﻪو ﺷێﻮهﯾﻪ ﻧﻪﮐﺎت ،رێــﺰى ﻟﻪواﻧﻪ ﻧﻪﮔﺮﺗﻮوه دهﻧﮕﯿﺎن ﺑﻪو ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﺘﺎره داوه(AKP) ، ش ﺷﺘێﮑﻰ ﭘــێــﭽــﻪواﻧــﻪى ﯾــﺎﺳــﺎ دهﮐــﺎت
و زﯾــﺎن ﺑــﻪو ﮐــﺮاﻧــﻪوهﯾــﻪ دهﮔﻪﯾﻪﻧێﺖ ﮐﻪ ﮔﺮﺗﻮوﯾﻪﺗﯿﻪﺑﻪر«. ھــﻪروهھــﺎ ﻣﺤﻪﻣﻪد ﻋــﻪﺑــﺪو ،ﺋﻪﻧﺪاﻣﯽ ﺋﻪﻧﺠﻮﻣﻪﻧﯽ ﭘﺎرﺗﯽ ﭼﺎرهﺳﻪری دﯾﻤﻮﮐﺮاﺗﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن دهڵێﺖ :ﺋﻪو ﺑڕﯾﺎره ھێﺮﺷﻪ ﺑﯚ ﺳﻪر ﺋﯿﺮادهی ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻣﻪدهﻧﯽ ﮔﻪﻟﯽ ﮐــﻮرد و ﺑﻪرﺗﻪﺳﮑﮑﺮدﻧﻪوهی زهﻣﯿﻨﻪی ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﯚ ﮐــﻮرد ،ﺋﻪﻣﻪ ﻟﻪﮐﺎﺗێﮑﺪاﯾﻪ ﮐﻪ ﮐﻮرد دهﯾﻪوێﺖ ﻟﻪ رێﮕﻪی ﺳﯿﺎﺳﯿﯿﻪوه ﭘﺮﺳﻪﮐﺎﻧﯽ ﭼﺎرهﺳﻪر ﺑﮑﺎت. وﺗﯿﺸﻰ :ﺋﻪﻣﻪ ﺑڕﯾﺎرێﮑﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯿﻪ و دووره ﻟﻪ ﭘێﻮاﻧﻪی ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ و ﺋﻪﺧﻼﻗﯽ و )(AKP ﻟێﯽ ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎره ،ﺋﻪﻣﻪ راﺳﺘﯽ )(AKP زﯾﺎﺗﺮ ﺑﯚ ﮔﻪﻟﯽ ﮐــﻮرد روون دهﮐــﺎﺗــﻪوه، ﺋــﺎﻣــﺎژهﺷــﻪ ﺑــﯚ ﺋــــﻪوهی ﮐــﻪ )(AKP ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻨﯽ ﺑـــﻪرهی رهﻧــﺠــﻰ ﺋـــﺎزادی و دﯾﻤﻮﮐﺮاﺳﯽ ﭘێ ﭘﻪﺳﻪﻧﺪ ﻧﺎﮐﺮێﺖ. ﺋﻪو ﺋﻪﻧﺪاﻣﻪى ﭘﺎرﺗﻰ ﭼﺎرهﺳﻪرى ﺋﻪوهﺷﻰ وت :ﭘێﻮﯾﺴﺘﻪ ﺳــﻪرۆﮐــﺎﯾــﻪﺗــﯽ ھــﻪرێــﻢ ھﻪڵﻮێﺴﺘﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﻧﯿﺸﺎن ﺑﺪهن و ﺋﻪم ﮐﺎره ﻧﺎڕهواﯾﻪ ﭘﻪﺳﻪﻧﺪ ﻧﻪﮐﻪن ،ﺋﻪﮔﻪر ﺗﻮرﮐﯿﺎش دهﯾﻪوێﺖ ﻧﻪﮐﻪوێﺘﻪ ﻧﺎو ﻗﻪﯾﺮاﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﯾﺎﺳﺎﯾﯿﻪوه ﺋــﻪوا ﭘێﻮﯾﺴﺘﻪ ﺋــﻪو ﺑڕﯾﺎره ھﻪڵﺒﻮهﺷێﻨێﺘﻪوه.
»ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى ﭘﯿﺎوێﮏ« دهﺑێﺘﻪھﯚى ﺧﯚﺳﻮﺗﺎﻧﺪﻧﻰ ژﻧێﮏ ھێﻨﺎوه«.
ﺳﻠێﻤﺎﻧﻰ
ﮐﺎرزان ﺗﺎرﯾﻖ ﭘێﺶ ﭼﻪﻧﺪ رۆژێﮏ ژﻧێﮏ ﺑﻪ ﻧﺎوى )ح .ر( ﺑﻪھﯚى »ھﻪﺑﻮوﻧﻰ ﻧﺎﮐﯚﮐﻰ ﻟﻪﮔﻪڵ ﻣێﺮدهﮐﻪﯾﺪا« ﻟﻪ ﺷﺎرى ﺳﻠێﻤﺎﻧﻰ ﺧﯚى ﺳﻮﺗﺎﻧﺪ و ﺧێﺰاﻧﻪﮐﻪﺷﻰ ھﻪﻣﻮو ﺗﺎواﻧﻪﮐﻪ دهﺧﻪﻧﻪ ﺋﻪﺳﺘﯚى )ه .س(ى ﻣێﺮدى ﮐﭽﻪﮐﻪ» ،ﭼﻮﻧﮑﻪ ﻟﻪﮔﻪڵﯿﺪا ﻧﻪﮔﻮﻧﺠﺎوه و ﺧێﺰاﻧﻰ ﺗﺮى ﺑﻪﺳﻪر
)ب .ر( ،ﺑﺮاى ﺋﻪو ژﻧﻪى ﺧﯚى ﺳﻮﺗﺎﻧﺪوه، ھــﯚﮐــﺎرى ﺧــﯚﺳــﻮﺗــﺎﻧــﺪﻧــﻰ ﺧﻮﺷﮑﻪﮐﻪى ﮔــﻪڕاﻧــﺪهوه ﺑــﯚ ﺋـــﻪوهى ،ﮐــﻪ زۆر ﮐێﺸﻪ ﻟــﻪﻧــێــﻮاﻧــﯿــﺎﻧــﺪا ھـــﻪﺑـــﻮوه ،ﺑـــﻪم ﮐێﺸﻪى ﮐــﯚﺗــﺎﯾــﻰ ﺋــﻪوهﯾــﻪ ﮐــﻪ ﻣــێــﺮدهﮐــﻪى ژﻧﻰ دووهﻣﻰ ﺑﻪﺳﻪردا ھێﻨﺎوه ،ﺋﻪﻣﻪش ھﯚﮐﺎرى ﺧﯚﺳﻮﺗﺎﻧﺪﻧﻰ ﺧﻮﺷﮑﻪﮐﻪم ﺑﻮو .وﺗﯿﺸﻰ: »ﻟﻪ ) (٢٠٠٦ﺧﻮﺷﮑﻪﮐﻪم زهواﺟﻰ ﮐﺮدوه و دوو ﻣﻨﺪاڵﻰ ھﻪﯾﻪ ،ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻰ ﺧﯚى ﺷﻮى ﭘێﮑﺮد ،ﺗﺎ ﻣﺎوهى ﺳﺎڵێﮏ زۆر ﺑﻪ
ﯾﻪﮐﻪوه دهﮔﻮﻧﺠﺎن ،ﺑﻪم دواى ﺋﻪو ﻣﺎوهﯾﻪ ﭘﯿﺎوهﮐﻪى زۆر ﺧــﺮاپ ﺑــﻮو ﻟﻪﮔﻪڵﯿﺪا و زۆر ﮐێﺸﻪى ﺑــﯚ ﺧﻮﺷﮑﻪﮐﻪم دروﺳــﺖ دهﮐـــﺮد ،ﻟــﻪﺑــﻪرﺋــﻪوهى ھــﻪڵــﺒــﮋاردهى ﺧﯚى ﺑﻮو ﻧﻪﯾﺪهﺗﻮاﻧﻰ ﮐێﺸﻪﮐﺎن ﺑﯚ ﺋێﻤﻪ ﺑﺎس ﺑﮑﺎت«. ﺗﯿﺸﮑﯿﺸﻰ ﺧﺴﺘﻪﺳﻪر ﺋــﻪوهى :ﮐﺎﺗێﮏ ﺧﯚى ﺳﻮﺗﺎﻧﺪ ﻣﺎوهى ﭼﻮار رۆژ ﻣﺎﯾﻪوه ﻟﻪ ﻧﻪﺧﯚﺷﺨﺎﻧﻪ و دواﯾﻰ ﮔﯿﺎﻧﻰ ﻟﻪدهﺳﺘﺪا ،ﺑﯚ ﺋﻪم ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﻪش ﺋێﻤﻪ ﻟﻪ دادﮔﺎ ﺳﮑﺎﻣﺎن ﻟﻪﺳﻪر ﺋــﻪو ﮐــﻮڕه ﺗﯚﻣﺎر ﮐــﺮدوه و ﻟێﻰ
ﺧﯚش ﻧﺎﺑﯿﻦ و ﺑێﺪهﻧﮕﯿﺶ ﻧﺎﺑﯿﻦ ،ﺗﺎ ھﻪﻗﻰ ﺧﻮﺷﮑﻪﮐﻪﻣﺎن وهردهﮔــﺮﯾــﻨــﻪوه ،ﭼﻮﻧﮑﻪ زۆر ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى ﺑﻪراﻣﺒﻪرى ﺋﻪﻧﺠﺎم داوه، ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت دوو رۆژ ﭘێﺶ ﺧﯚﺳﻮﺗﺎﻧﺪﻧﻰ ﺑﻪ ﺧﺸﺖ ﻟێﯿﺪاوه ،ﮐﻪ ﻣﻦ ﺧﯚم وێﻨﻪم ﻻﯾﻪ ﺑﯚ رۆژى دادﮔﺎ دهﯾﺨﻪﻣﻪڕوو. ﺟـــﻪﺧـــﺘـــﯿـــﺸـــﯿـــﮑـــﺮدهوه :ﺋــێــﻤــﻪ ھـــﻪﻣـــﻮو ﮐێﺸﻪﮐﻪﻣﺎن ﺑﺮدوهﺗﻪ دادﮔــﺎ و ﻟﻪ رووى ﯾﺎﺳﺎﯾﯿﻪوه ﮐێﺸﻪﮐﺎن ﭼﺎرهﺳﻪر دهﮐﻪﯾﻦ، ﭼﻮﻧﮑﻪ ﺋﻪو ﭘﯿﺎوه ﻟﻪ ﻧﻪﺧﯚﺷﺨﺎﻧﻪش ﭘێﻰ وﺗﯿﻦ ﭼﯿﺘﺎن ﻟﻪدهﺳﺖ دێﺖ ﺑﯿﮑﻪن.
)ح .س( ،ﺧـــﻪزورى ﺋــﻪو ژﻧـــﻪى ﺧﯚى ﺳﻮﺗﺎﻧﺪ ،ھــﻪردوو ﮐــﻮڕ و ﮐﭽﻪﮐﻪى ﺑﻪ ﺗﯚﻣﻪﺗﺒﺎر داﻧﺎ ﻟﻪ ﺳﻪرھﻪڵﺪاﻧﻰ ﮐێﺸﻪﮐﺎن و رووداﻧــــﻰ ﺋــﻪو ﮐــﺎرهﺳــﺎﺗــﻪش ،ﭼﻮﻧﮑﻪ »رێﺰﮔﺮﺗﻦ ﻟﻪ ﻧێﻮاﻧﯿﺎﻧﺪا ﻧﻪﺑﻮو« .وﺗﯿﺸﻰ: »ﮐﺎﺗێﮏ ﮐﻮڕهﮐﻪم ژﻧﻰ دووهﻣﻰ ھێﻨﺎوه ﻣﻦ ﻟﻪ ﻋﻪﻣﺮه ﺑﻮوم و ﺑﻪ ھﯿﭻ ﺷێﻮهﯾﻪک ﺋــﺎﮔــﺎم ﻟێﻰ ﻧــﻪﺑــﻮوه ،ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت ﺗــﺎ ﺋێﺴﺘﺎ ﺋــﻪو ﮐﭽﻪ ﻧﺎﻧﺎﺳﻢ ﮐــﻪ دهﺑێﺘﻪ ﺧێﺰاﻧﻰ، ﺑــﻮﮐــﻪﮐــﻪﺷــﻢ رازی ﺑـــﻮوه ﺑــﻪ ژﻧﮫێﻨﺎﻧﻰ ﮐﻮڕهﮐﻪم ،ﭼﻮﻧﮑﻪ ﻣﺎوهﯾﻪک ﻟﻪﻣﻪوﺑﻪر
ﺧــﯚﯾــﺎن ﺳــﻪرداﻧــﯿــﺎن ﮐــــﺮدوه« .وﺗﯿﺸﻰ: »ﭘێﺶ ﻣﺎﻧﮕێﮏ ﻟﻪ دهﻣﻰ ﻣﻨﺪاڵﻪﮐﺎﻧﻪوه ﺑﯿﺴﺘﻮﻣﻪ ﮐﻪ ﺧﯚى دهﺳﻮﺗێﻨێﺖ ،ﺑﻪم ﻟﻪ دهﻣﻰ ﺧﯚى ﻧﻪﻣﺒﯿﺴﺘﻮه ،ﺑﯚﯾﻪ زۆر ﮔﺮﻧﮓ ﻧــﻪﺑــﻮوه ،ﺑــﻪﻻﻣــﻪوه ﺋﻪﮔﻪرﻧﺎ دهﻣــﺒــﺮد ﺑﯚ ﻧﻮﺳﯿﻨﮕﻪى ﺗﺎوان ﺑﯚ ﺋﻪوهى ھﯿﭻ ﺷﺘێﮏ ﺑﻪﺳﻪر ﺋێﻤﻪدا ﺳﺎغ ﻧﻪﺑێﺘﻪوه«. ﺋێﺴﺘﺎ ﻣێﺮدى ﺋﻪو ژﻧﻪى ﭼﻪﻧﺪ رۆژێﮏ ﻟﻪﻣﻪوﺑﻪر ﺧﯚى ﺳﻮﺗﺎﻧﺪ ﻟﻪ زﯾﻨﺪاﻧﺪاﯾﻪ و ﺑــﻨــﻪﻣــﺎڵــﻪى ھــــﻪردووﻻ ﭼــﺎوهڕێــﻰ رۆژى دادﮔﺎﯾﯿﮑﺮدﻧﻰ دهﮐﻪن.
ﻣﺮدن ﺑﻪ ﺳﻮﺗﺎن ﻟﻪ رووداوی ھﺎﺗﻮﭼﯚ زﯾﺎﺗﺮه ﭼﻪﺗﺮ
ﺳﺎزان ﺗﯚﻓﯿﻖ ﺳﻮﺗﺎوی ﻟﻪ ھﻪرێﻤﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﻟﻪ ) (١٠ﺳﺎڵﯽ ڕاﺑﺮدوودا ﺑﻪرزﺗﺮﯾﻦ رێﮋهی ﺗﯚﻣﺎر ﮐﺮدووه، ﺷﺎرهزاﯾﺎﻧﯿﺶ زۆری ھﯚﮐﺎری ﺧﯚﺳﻮﺗﺎﻧﺪن دهﮔﻪڕێﻨﻨﻪوه ﺑﯚ ﻓﺸﺎرى دهرووﻧﯽ ﺑﻪ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﻟﻪﻧﺎو رهﮔﻪزى ژﻧﺎﻧﺪا.
ﻣـــﺮدن ﺑــﻪ رووداوی ﺳــﻮﺗــﺎن ﻟــﻪ ﺳﺎﻧﯽ راﺑﺮدوودا زﯾﺎﺗﺮ ﺑﻮوه ﻟﻪ رووداوی ھﺎﺗﻮﭼﯚ و ﺗﻪﻧﮫﺎ ﻟﻪﻣﺴﺎڵﺪا ﻧﻪﺑێﺖ ﺑﻪ ﭼﻪﻧﺪ ژﻣﺎرهﯾﻪک روداوی ھﺎﺗﻮوﭼﯚ زۆرﺗﺮ ﺑﻮوه ﻟﻪ رووداوى
ﺳﻮﺗﺎن. ﻟﻪوﺑﺎرهﯾﻪوه د.ﺑــﻪرزان ﻣﺤﻪﻣﻪد ،ﭘﺰﯾﺸﮑﯽ دادوهری ﻟﻪ ﺑﻪڕێﻮهﺑﻪراﯾﻪﺗﯽ ﺑﻪدواداﭼﻮوﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ،ﻟﻪ ﻟێﺪواﻧێﮑﯿﺪا ﺑﯚ )ﭼﻪﺗﺮ( راﯾﮕﻪﯾﺎﻧﺪ» :ﻟﻪ ده ﺳﺎڵﯽ ڕاﺑﺮدوودا دﯾــﺎردهی ﺳﻮﺗﺎوی ﺑﻪ ھﻪر ھﯚﯾﻪک ﺑێﺖ ﺑﻪرزﺗﺮﯾﻦ رێــﮋهی ﺗــﯚﻣــﺎرﮐــﺮدووه ،ﺑــﻪراورد ﺑـــﻪ رووداوهﮐـــﺎﻧـــﯿـــﺘـــﺮ ﺗــﻪﻧــﯿــﺎ ﻟـــﻪ ﻣـــﺎوهی ﺋﻪﻣﺴﺎڵﺪا ﻧﻪﺑێﺖ ،ﮐﻪ رووداوی ھﺎﺗﻮﭼﯚ ﺑﻪ ژﻣﺎرهﯾﻪﮐﯽ ﮐﻪم ﭘێﺶ ﺳﻮﺗﺎوی داوهﺗﻪوه«. ﺑﮫﺮﭘﺮﺳێﮑﯽ ﭘﯚﻟﯿﺴﯿﺶ ﺑﺎس ﻟﻪوه دهﮐﺎت، ﺧﯚﺳﻮﺗﺎﻧﺪن ﻟﻪﻧﺎو رهﮔﻪزی ژﻧﺎﻧﺪا زﯾﺎﺗﺮه، ﻟﻪوﺑﺎرهﯾﻪوه راﺋﯿﺪ ﻋﻪﻻﺋﻪدﯾﻦ ﻋﻪﺑﺪوﻟڕهﺣﻤﺎن،
ﻓﻪرﻣﺎﻧﺪهی ﮐﻪرﺗﯽ ﭘﯚﻟﯿﺴﯽ ﺋﻪزﻣڕ ﻟﻪ ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ،ھﯚﮐﺎرهﮐﻪی دهﮔﻪڕێﻨێﺘﻪوه ﺑﯚ ﻓﺸﺎرى دهرووﻧـــﯽ و ﻟــﻪو ﺑــﺎرهﯾــﻪوه دهڵێﺖ: »ھــﯚﮐــﺎری ﺧﯚﺳﻮﺗﺎن ﺑﻪ زۆری ﻓﺸﺎرى دهرووﻧﯿﯿﻪ ﺑﻪ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﻟﻪ ژﻧﺎﻧﺪا ،ﮐﻪﺳێﮏ ﻧﯿﯿﻪ ﮔﻮێﯿﺎن ﺑﯚ ﺑﮕﺮێﺖ ﻟێﯿﺎن ﺗێﺒﮕﺎت، ﺑــﻪم ﺳــﻮﭘــﺎس ﺑــﯚ ﺧــﻮا ﻣـــﺎوهی ﻧﺰﯾﮑﻪی ﺷﻪش ﻣﺎﻧﮕﻪ ھﯿﭻ ﮐێﺸﻪﯾﻪﮐﻰ ﺧﯚﺳﻮﺗﺎﻧﺪن ﻧــﻪھــﺎﺗــﻮهﺗــﻪ ﮐــﻪرﺗــﻪﮐــﻪﻣــﺎن ،ﮐــﻪ ﺋﻪﻣﻪش ﻣﺎﯾﻪی دهﺳﺖ ﺧﯚﺷﯿﻪ ﻟﻪ رێﮑﺨﺮاوهﮐﺎﻧﯽ ژﻧﺎن«. ﺑــﻪ وﺗــﻪی ﺋﻪﻓﺴﻪرێﮑﯽ ﻟێﮑﯚڵﯿﻨﻪوه ﻟﻪ ﻗﻪزای دوﮐﺎن رووداوی ﺧﯚﺳﻮﺗﺎﻧﺪن ﮐﻪﻣﯽ
ﮐﺮدووه ،ﺑﻪرھﻪم ﺑﻮرھﺎن رهﺷﯿﺪ ،ﺋﻪﻓﺴﻪری ﻟێﮑﯚڵﯿﻨﻪوه ،ﻟﻪ ﻗﻪزای دوﮐﺎن ،ﺑﻪ )ﭼﻪﺗﺮ( ی راﮔﻪﯾﺎﻧﺪ» :ﻟــﻪو ﻣﺎوهﯾﻪدا ﮐﻪ وهک ﺋﻪﻓﺴﻪری ﻟێﮑﯚڵﯿﻨﻪوه ﻟﻪ دوﮐــﺎن ﮐﺎرم ﮐــﺮدووه ،ﻟﻪ ﮐﯚی رووداوهﮐﺎﻧﯽ ﺳﻮﺗﺎوی ﯾــﻪک روداوﯾــــﺎن ﺧﯚﺳﻮﺗﺎﻧﺪن ﺑــﻮوه و ﺑﻪ داﺧﻪوه ﮔﯿﺎﻧﯽ ﻟﻪدهﺳﺘﺪاوه«. ﺑﯚﭼﻮﻧﯿﺸﯽ واﯾﻪ ،ﮐﺮدﻧﻪوهی ﺧﻮﻟﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﺑــﯚ ﺋـــﻪوان ﮔﺮﻧﮕﻪ و ﻟــﻪو ﺑــﺎرهﯾــﻪوه وﺗــﯽ: ﮐــﺮدﻧــﻪوهی ﺧــﻮل ﺳــﻮدی زۆره و ﭘێﺸﻨﯿﺎر دهﮐـــﻪم ﻟــﻪ دهرهوهی وﺗــﯿــﺶ ﺑــﻪﺷــﺪاری ﺧﻮﻟﻪﮐﺎن ﺑﮑﻪﯾﻦ ﺑﯚ زﯾﺎﺗﺮ ﺷــﺎرهزاﺑــﻮن ﻟﻪ ﻟێﮑﯚڵﯿﻨﻪوهی ﮐێﺸﻪﮐﺎن.
»ھﻪوﻟێﺮ و ﺑﻪﻏﺪا ھﯿﭻ ﺑﺎﯾﻪﺧێﮏ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﺪﻧﺸﯿﻨﺎن ﻧﺎدهن«
ﻧﺎوﭼﻪ داﺑڕاوهﮐﺎن ،ﮐﻮردهﮐﺎن ﮔﻮﻧﺪهﮐﺎﻧﯿﺎن ﭼﯚڵ دهﮐﻪن داﻗﻮق ﺳﻪراى ﮐﺎﮐﻪﯾﻰ ﺑﯚ )ﭼﻪﺗﺮ( ﻗﺴﻪى ﮐﺮد وﺗــﻰ :ﺗﻪﻋﺮﯾﺐ ﻟﻪ ﺳﻨﻮرهﮐﻪ ﺑــﻪردهواﻣــﻪ، زاﻧﯿﺎر داﻗﻮﻗﻰ ﮐﯚﭼﮑﺮدﻧﻰ ﮐﻮردﯾﺶ ﺑﻪردواﻣﻪ ،ﮐﻮرد ﮔﻮﻧﺪهﮐﺎﻧﯿﺎن ﺑﯚ ﻋــﻪرهب ﭼﯚڵ دهﮐــﻪن، ﺋﻪﮔﻪرﭼﻰ رژێﻤﻰ ﺑﻪﻋﺴﻰ ﻧــﻪ ﺣﮑﻮﻣﻪﺗﻰ ھــﻪرێــﻢ و ﻧــﻪ ﺣﮑﻮﻣﻪﺗﻰ ﮐﺎﻧﻰ روﺧﺎو ﺑﻪ زۆرهﻣﻠێ ﮐﻮرده ﺑﻪﻏﺪادﯾﺶ ھﯿﭻ ﺑﺎﯾﻪﺧێﮏ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﺪﻧﺸﯿﻨﺎن رادهﮔﻮاﺳﺖ و ﻋﻪرهﺑﻪﮐﺎﻧﻰ ﻟﻪ ﻧﺎدهن. ﺟێﮕﻪﯾﺎن ﻧﯿﺸﺘﻪﺟێ دهﮐﺮد ،ﺑﻪو ﺋﻪو ھﺎوﺗﯿﻪ ﺋﺎﻣﺎژهى ﺑﯚ ﺋــﻪوهش ﮐﺮد، ھﯚﯾﻪﺷﻪوه ﻧﺰﯾﮑﻪى ) (٢٠ﮔﻮﻧﺪى ﻟــﻪ ) (٪٧٠داﻧﺸﺘﻮاﻧﻪﮐﻪﯾﺎن ﮐﯚﭼﯿﺎن ﻟﻪ ﺳﻨﻮرى داﻗﻮق ﺑﯚ ﻋﻪرهﺑﻪﮐﺎن دروﺳﺘﮑﺮد ،ﺑﻪم وهک ھﺎوﺗﯿﺎن ﮐﺮدوه ﺑﻪرهو ﺷﺎر و ﺷﺎرۆﭼﮑﻪﮐﺎﻧﻰ ﺗﺮ و ھﯚﮐﺎرهﮐﻪﺷﻰ ﮔﻪڕاﻧﺪهوه ،ﺑﯚ ﺧﺮاﭘﻰ ﺑﺎرى ﺋﺎﻣﺎژهى ﭘێﺪهﮐﻪن »ھێﺸﺘﺎ ﺋﺎﺑﻮرى و ﮐﺸﺘﻮﮐﺎڵ و ﻧﻪﺑﻮوﻧﻰ ﺧﻮێﻨﺪﻧﮕﻪ ﺗﻪﻋﺮﯾﺐ و ﭼﯚڵﮑﺮدﻧﻰ ﮔﻮﻧﺪهﮐﺎن ﺑﻪردهواﻣﻪ«. و ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎ. رهﺟﻪب ﻋﺎﺳﻰ ،داﻧﯿﺸﺘﻮى ﮔﻮﻧﺪى ﻋﻪﻟﻰ ﺑﺎﺳﻰ ﻟﻪوهﺷﮑﺮد ،ﭘێﺸﺘﺮ ﺋﻪو ﮐﻮرداﻧﻪى
ﻟﻪ ﮔﻮﻧﺪ دادهﻧﯿﺸﺘﻦ ﮐﻮڕ و ﮐﭽﻪﮐﺎﻧﯿﺎن ﻟﻪ ھﯿﭻ ﻓﻪرﻣﺎﻧﮕﺎﯾﻪک داﻧــﻪدهﻣــﻪزران، ﺑﻪم ﺋێﺴﺘﺎ ﺑﻪھﯚى ﺋﻪوهى ﻟﻪ ھێﺰهﮐﺎﻧﻰ ﭘێﺸﻤﻪرﮔﻪ و ﺋﺎﺳﺎﯾﺶ و ﭘﯚﻟﯿﺲ و ﺳﻮﭘﺎ و ﻓﻪرﻣﺎﻧﮕﻪﮐﺎﻧﻰ ﺣﮑﻮﻣﻰ ﺑﻪﺷێﮑﯿﺎن دادهﻣـــﻪزرێـــﻦ ،ﮐــﯚچ دهﮐـــﻪن ﺑــﯚ ﺷــﺎر و ﺷﺎرۆﭼﮑﻪﮐﺎن. ھــﻪروهھــﺎ ﺳــﯿــﺮوان ﮐﺎﮐﻪﯾﻰ ،داﻧﯿﺸﺘﻮى ﮔﻮﻧﺪى ﺗــﯚﭘــﺰاوا وﺗــﻰ :ﭘێﺸﺘﺮ داﻧﯿﺸﺘﻮى ﮔﻮﻧﺪى ﺗﯚﭘﺰاوا ﺑﻮوم ﮐﻪ ﻧﺰﯾﮑﻪى ھﻪﺷﺖ ﮐﯿﻠﯚﻣﻪﺗﺮ ﻟﻪ ﻗﻪزاﮐﻪوه دوور ﺑﻮو ،ﺑﻪھﯚى ﺋﻪوهى ﺑﻪ زهﺣﻤﻪت ﺑﮋێﻮى ژﯾﺎﻧﻤﺎن داﺑﯿﻦ دهﮐــﺮد ،ﺑﻪ ﻧﺎﭼﺎرى ﮔﻮﻧﺪهﮐﻪﻣﺎن ﭼﯚڵ ﮐﺮد و ﭼﻮﯾﻨﻪ داﻗﻮق.
ﺋــﻪو ھــﺎوﺗــﯿــﻪ ﮐــﻪ ﺧــﺎوهﻧــﻰ ﻧــﯚ ﻣﻨﺪاڵﻪ و ﮐــﭽــﻪﮐــﻪى ﻟــﻪ ﭘﻪﯾﻤﺎﻧﮕﺎ ﻟــﻪ ﺷــﺎرى ﮐـــﻪرﮐـــﻮک دهواﻣــــــﻰ دهﮐــــــﺮد ،وهک ﺧــﯚى ﺑﺎﺳﻰ دهﮐــﺎت ﺑﻪھﯚى ھــﻪژارﯾــﻪوه ﮐﭽﻪﮐﻪى ﻟﻪ ﺧﻮێﻨﺪن دهرھێﻨﺎوه ،ﺧﯚﯾﺸﻰ ھﯿﭻ ﮐﺎرێﮑﻰ دهﺳﺘﻨﺎﮐﻪوێﺖ ﺑﻪھﯚى ﺋﻪوهى »ﺗﻪﻣﻪﻧﻰ ﺑﻪﺳﻪرﭼﻮوه« ﺑﻪم ﻟﻪ ﺋێﺴﺘﺎدا ﺑــﻪ ﺷێﻮهﯾﻪﮐﻰ ﮐﺎﺗﻰ ﮐــﺮاوهﺗــﻪ ﭘﺎﺳﻪوان ﻟﻪﺳﻪر ﺑﯿﺮى ﺋﺎوى ﮔﻪڕهﮐﻪﮐﻪﯾﺎن. ﺋﻪوهﺷﻰ ﺋﺎﺷﮑﺮا ﮐﺮد(٪٥٠) ،ى ﺧﻪڵﮑﻰ ﮔﻮﻧﺪهﮐﻪﯾﺎن روﯾﺎن ﮐﺮدووهﺗﻪ ﺷﺎرهﮐﺎن و ﮔﻮﻧﺪهﮐﻪﯾﺎن ﺑﻪﺟێﺪهھێڵﻦ ،ﺑﻪﻣﺸێﻮهﯾﻪش ﺑﯚ ﻋﻪرهب ﭼﯚڵ دهﺑێﺖ. ﻟﻪو ﺑﺎرهﯾﻪوه ﺋﻪﻣﯿﺮ ﺧﻮداﮐﻪرهم ،ﺳﻪرۆﮐﻰ
ﺋﻪﻧﺠﻮﻣﻪﻧﻰ ﻗـــﻪزاى داﻗـــﻮق ﺑــﻪ )ﭼﻪﺗﺮ( ى وت :ﮔــﺮﻧــﮕــﻪ ﮔــﻮﻧــﺪهﮐــﺎن ﺋــــﺎوهدان ﺑــﮑــﻪﯾــﻨــﻪوه ﻧـــﻪک ﭼــﯚڵــﻰ ﺑــﮑــﻪن ،ﺋــﻪو ﮔﻮﻧﺪاﻧﻪ ھﺎوﺳﻨﻮرى ﮔﻮﻧﺪه ھﺎوردهﮐﺎﻧﻦ، دهﺑێﺖ ﮔﺮﻧﮕﯿﺎن ﭘێﺒﺪهﯾﻦ ﺑﻪ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﮔﻮﻧﺪه ﮐﺎﮐﻪﯾﻪﮐﺎن. ﺋــﺎﻣــﺎژهى ﺑﯚ ﺋــﻪوهﺷــﮑــﺮد ،ﻗــﻪزاى داﻗــﻮق ﭘێﮑﮫﺎﺗﻮه ﻟﻪ ﺳێ ﻧﺎوﭼﻪ ،وهک ﻧﺎوﭼﻪى ﺣﻪوﺗﻪﻏﺎرﯾﻪﮐﺎن ،ﻧﺎوﭼﻪى ﺗﺎڵﻪﺑﺎﻧﯿﯿﻪﮐﺎن و ﻧـــﺎوﭼـــﻪى ﮐــﺎﮐــﻪﯾــﯿــﻪﮐــﺎن ،ﺧــﻪڵــﮏ ﮐــﻪم ﮐﯚﭼﯿﺎن ﮐـــﺮدوه ،ﺑــﻪم ﻧﺎوﭼﻪى ﮐﺎﮐﻪﯾﯿﻪﮐﺎن زۆرﺑــﻪى زۆرﯾــﺎن ﻧﺎوﭼﻪﮐﻪ ﺑﻪﺟێﺪهھﯿڵﻦ. ﺋـــﻪو ﺑــﻪرﭘــﺮﺳــﻪ ھــﯚﮐــﺎرى ﮐﯚﭼﮑﺮدﻧﻰ
ﮔﻮﻧﺪﻧﺸﯿﻨﻪ ﮐــﻮردهﮐــﺎن دهﮔﻪڕێﻨێﺘﻪوه ﺑــــﯚﺋــــﻪوهى ،ﮐـــﻪ ﺣــﮑــﻮﻣــﻪﺗــﻰ ھـــﻪرێـــﻢ و ﺣﮑﻮﻣﻪﺗﻰ ﺑــﻪﻏــﺪاد ﺑــﻪ ھــﭻ ﺷێﻮهﯾﻪک ﺑــﺎﯾــﻪﺧــﯿــﺎن ﭘــێــﻨــﺎدهن ،داواﺷـــــﻰ ﮐـــﺮد ﻟﻪ ھــﻪردوو ﺣﮑﻮﻣﻪت ﺑﻪ ﺟــﺪى ﮔﺮﻧﮕﻰ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﺪهﮐﺎن ﺑﺪهن ،ﺑﻪ ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﻰ ﭘﺮۆژهى ﺟﯿﺎﺟﯿﺎ ،وهک دروﺳﺘﮑﺮدﻧﻰ ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧﻪ و ﻧﻪﺧﯚﺷﺨﺎﻧﻪ و ﭘێﺪاﻧﻰ ﭘێﺸﯿﻨﻪى ﺧﺎﻧﻮﺑﻪره. ﺳــﻪرۆﮐــﻰ ﺋــﻪﻧــﺠــﻮﻣــﻪﻧــﻰ ﻗــــﻪزاى داﻗـــﻮق ﺋﻪوهﺷﻰ وت :ﭘێﻮﯾﺴﺘﻪ ﺣﮑﻮﻣﻪﺗﻰ ھﻪرێﻢ ﺑــﻪ ﺟــﺪى ﺋـــﺎوڕ ﻟــﻪ ﻧــﺎوﭼــﻪﮐــﺎﻧــﻰ داﻗــﻮق ﺑﺪاﺗﻪوه ،ﺗﺎ ﺋﻪو ﮔﻮﻧﺪاﻧﻪ ﭼﯚڵ ﻧﻪﮐﻪن، ﭼﻮﻧﮑﻪ ﻣﻪﺗﺮﺳﻰ ﺋﻪوهى ﻟێﺪهﮐﺮێﺖ دووﺑﺎره ﺗﻪﻋﺮﯾﺐ ﻟﻪ ﺳﻨﻮرهﮐﻪ دهﺳﺘﭙێﺒﮑﺎﺗﻪوه.
دیدار
هادی عه‌لی ،که‌سی دووه‌می پێشووی یه‌کگرتوو:
نامه‌وێت سیناریۆی نه‌وشیروان مسته‌فا له‌ناو یه‌کگرتوو دووبار ه بکه‌مه‌وه دیدار کارزان هه‌ورامی ه��ادی عه‌لی ،که‌سی دووهم��ی ناو یه‌کگرتووی ئیسالمی ل ه ساڵی ()2010 ده‌ستی ل ه پۆستی کارگێڕی مه‌کته‌بی سیاسی یه‌کگرتوو کێشایه‌وه ،له‌م چاوپێکه‌وتنه‌ی (چه‌تر)دا ناوبراو تیشک ده‌خ��ات � ه س��هر ئ���ه‌وه‌ی که پرۆژه‌ی سیاسی حزب ه ئیسالمیه‌کان به‌رته‌سک ه و گشگیرنیه ،ههروهها باس ل �ه‌وه‌ش ده‌ک��ات ک ه نایه‌وێت سیناریۆی ن �ه‌وش��ی��روان مسته‌فا له‌ناو یه‌کگرتوو دووبار ه بکاته‌وه. ههروهها باس له‌ڕه‌وشی عێراقیش ده‌کات و ده‌ڵێت «کێشه‌کانی عێراق زۆر ترسناکن».
چه‌تر :ساڵێکه هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی عێراق کراوه تائێستا کێش ه و ملمالنێکانی ع��ێ��راق ی �هک�لان �ه‌ب��وه‌ت �هوه ئ�ه‌م�ه سروشتی پ��ێ��ک��ه��ات�هک��ان��ی ع��ێ��راق �ه ی���ان ملمالنێ سیاسیه‌کان؟ یه‌که‌م هۆکار ئهوه بوو هیچ لیستێکله عێراق نه‌یتوانی به زۆرینه حکومه‌ت پێکبێنێت ،دواج����ار پ��ێ��ک��ه��ات�هی ع��ێ��راق وای��ه ع �ه‌ره‌ب��ی سونه و ع �ه‌ره‌ب��ی شیعه و ک���ورد ب�ه ب��ی��رۆک�هی ج��ی��اواز و نه‌بوونی لیستێکی نیشتیمانی ه��ات �ه ئ�����اراوه و وایکرد که پێکهێنانی حکومه‌ت له‌سه‌ر رێکه‌وتنی نیشتمانی بێت ،له‌نێوان هه‌ر سێ پێکهاته‌که‌ی عێراق لیستی عێراقیه هه‌وڵیدا خ��ۆی ل�ه لیستێکی نیشتمانی ببینێته‌وه ،ب �ه‌اڵم دواج���ار س �ه‌ری نه‌گرت چونکه نه‌یتوانی خۆی به‌ته‌نها حکومه‌ت پێکبهێنێت ،ب��ۆی�ه دواج����ار گ �ه‌ڕای �ه‌وه‌ی��ه بۆ لیسته‌کانی دیکه ئ �ه‌م گ �ه‌ڕان �هوه بۆ یه‌کتری کارێکی ئاسان نیه ،دوات��ر ئهو ده‌سپێشخه‌ریه‌ی مه‌سعود بارزانی له هه‌ولێر کرا توانرا حکومه‌تی عێراق پێکبهێنرێت، به‌اڵم تائێستا مه‌سه‌له‌ی پۆسته ئه‌منیه‌کان ی��هک�لا ن����هک����راوه‌ت����هوه ل���ه‌س���هر ک��ێ��ش�هی
ئ�هن��ج��وم�هن��ی نیشتمانی ب��ۆ سیاسه‌تی ستراتیژی عه‌الوی و مالیکی ڕێکناکه‌ون ئ�ه‌م کێشه سیاسیانه دواج��ار توندوتیژی لێکه‌وتوه‌ته‌وه و ب��واری ئه‌منی له عێراق له ژێر مه‌ترسی دایه ،ئه‌مه‌ش هاوزه‌مانه له‌گه‌ڵ کشانه‌وه‌ی هێزه‌کانی ئه‌مه‌ریکا و ئهو هه‌ڵکشانه جه‌ماوه‌رییه‌ی له واڵتانی عه‌ره‌بی سه‌ریهه‌ڵداوه ئهمه وای ک��ردووه عه‌الوی هه‌وڵی ئهوه بدات سه‌رکردایه‌تی ئ �هو هه‌ڵکشانه ن��اڕه‌زای��ی �ه بکات ک�ه له ناوچه‌که هاتوه‌ته ئ��اراوه ئهمه له‌کاتێکدا هه‌رسێ لیسته‌که‌ی دیکه فشار ده‌خه‌نه سه‌ر ده‌وڵه‌تی یاسا بۆ ئه‌وه‌ی مه‌رجه‌کانیان جێبه‌جێ بکات. چ���هت���ر :س���ه‌رج���ه‌م ل��ی��س��ت�هک��ان��ی ع��ێ��راق یه‌کتری بهوه تۆمه‌تبار ده‌که‌ن که بڕگه و ماده‌کانی ده‌ستور و پێشنیاره‌که‌ی بارزانی جێبه‌جێ ناکرێت ئه‌م تۆمه‌تانه له واقیعدا بوونی ههیه؟ ل���هک���ات���ی ری����ف����ران����دۆم����ی ده‌س���ت���ورئۆپۆزسیۆنی زۆر بووه له چه‌ند خاڵێکیدا به‌تایبه‌تی له‌الیه‌ن سوننه‌کانه‌وه ئهوه بوو حزبی ئیسالمی ئاماده نه‌بوون به‌شداری ل�ه حکومه‌ت و ری��ف��ران��دۆم�هک�ه‌دا بکه‌ن به‌مه‌رجێک مادده‌یه‌کی ده‌ستوری زیاد بکه‌ن که‌ماده‌ی ()142ی ده‌ستور بوو که ده‌بێت به ئاماده‌بوونی لیژنه‌یه‌کی په‌رله‌مان ل���ه‌م���اوه‌ی چ����وار م��ان��گ گ��ۆڕان��ک��اری له ده‌ستور بکرێت هێشتا ئهمه جێبه‌جێ ن�هک��راوه م��ادده‌ی ( )140به‌هه‌مان شێوه به‌ده‌یان مادده‌ی دیکه که‌ئه‌مه پێشێلکاری ده‌ستوره. چه‌تر :ماده‌ی ()140یش پێشێلکراوه؟ سنوری ئ�هو م��ادده‌ی��ان ف��راوان��ک��ردووه وئ �هو خ��اڵ�هی پێداگیری ل�ه ک��ورد بوونی که‌رکوک ده‌ک���ردهوه گشگیریان ک��ردووه کێشه‌ی ناوچه عه‌ره‌بیه‌کانی تریشی هاته سه‌ر. چه‌تر :ئهو شه‌ڕه‌ی عێراقیه و ده‌وڵه‌تی یاسا و ئ �ه‌وه‌ی له عێراق ده‌گ��وزه‌رێ��ت ئیراده‌ی واڵته یان دهرهوه؟ دووالیه‌نه‌یه ئیراده‌ی ئه‌مریکای تێدایهئ��ێ��ران ب �ه‌ه �ه‌م��ان ش��ێ��وه ب �ه‌پ��ل �هی ی �هک �ه‌م
ک��اری��گ�ه‌ری ه�هی�ه ،چونکه ئه‌مریکا له ڕووخانی عێراق هاوکاری ئێرانی پێویست بوو له هه‌ندێک بواری دیکه خۆ هه‌رچه‌ند ن��اک��ۆک��ی��ان هه‌بێت (ئ�ه‌م��ری��ک��ا و ئ��ێ��ران) به‌اڵم دواجار ناچارن له‌سه‌ر چه‌ند خاڵێک هاوبه‌شبن له عێراقدا. چه‌تر :به‌شێک له بۆچوونه‌کان ئاماژه بهوه ده‌که‌ن عه‌الوی تاکه هۆکاری کێشه‌کانه تۆبۆچوونت چیه؟ ع �ه‌الوی تموحی زۆره له‌گه‌ڵ ئ�هوهیت��وان��ی��وی �هت��ی پ��ش��گ��ی��ری ئ�ه‌م��ری��ک��ی�هک��ان و ه�هن��دێ��ک واڵت��ان��ی ع �ه‌ره‌ب��ی بۆخۆی رابکێشێت دوات����ر ب����ه‌ده‌ر ل �ه ب��ارودۆخ��ی نائارامی عێراق ه �ه‌وڵ��ده‌دات ئ�هو باهۆزه نێوده‌وڵه‌تیه بۆ سیاسه‌تی خۆی بشکێنێته‌وه که واڵتانی عه‌ره‌بیشی گرتوه‌ته‌وه ،لهوانهیه په‌یامێکیشی هه‌بێت بۆ ئه‌وه‌ی داوابکات هه‌ڵبژاردنی پێش وه‌خته ئه‌نجام بدرێت. چ���هت���ر :دوای ک���ش���ان���ه‌وه‌ی ئ�ه‌م�ه‌ری��ک��ا پێشبینی چی ده‌که‌یت؟ ب��ێ��گ��وم��ان ب���هک���ش���ان���ه‌وه‌ی ئ�ه‌م��ری��ک��ابارودۆخێکی ناجێگر رووده‌دات مه‌ترسی توندوتیژی لێدهکهوێتهوه دوات��ر کێشه‌ی عێراق لهوهدایه کێشه سیاسیه‌کان به‌شێوه‌ی س��ی��اس��ی چ���اره‌س���هر ن��اک��رێ��ن زۆر ج��ار په‌ناده‌برێته به‌ر توندوتیژی ،واته به‌شێک له ملمالنێ سیاسیه‌کانی عێراق له ڕێگای توندوتیژی په‌نای بۆده‌برێت یان په‌نا بۆ پشێوی ئه‌منی ده‌برێت. چه‌تر :هه‌ست ده‌کرێت ئهو سیناریۆیه‌ی ع���ه‌الوی ل�ه ڕێ��گ��ای خۆپیشاندانه‌کانی ع �ه‌ره‌ب��ی �هوه ل �ه‌س �هر مالیکی دای��ن��ا حزبه ئۆپۆزسیۆنه‌کانی کوردستانیش له رێگای خۆپیشاندانه‌کانی ک����وردس����ت����ان����هوه ه���ه‌م���ان سیناریۆیان ئه‌نجامدا؟ ئهو خۆپیشاندانهیههرێمی کوردستان له‌سه‌ر دوو هۆکار ب�������وو ی����هک����ه‌م ه�����ۆک�����اری ن��اوخ��ۆی��ی ئ����ه‌وی����ش
م���ه‌س���ه‌ل���هی گ���هن���ده‌ڵ���ی و م��ه‌س��ه‌ل��هی ناعه‌داله‌تی کۆمه‌اڵیه‌تی بوو هۆکاری دووهم ئهو ناڕه‌زاییه‌ی ڕووی کرده واڵتانی ع���ه‌ره‌ب���ی ک��اری��گ �ه‌ری ل �ه‌س �هر س �ه‌رج �ه‌م ن��اوچ�هک�ه ه �ه‌ب��وو ئ �ه‌م خۆپیشاندانانه‌ی رووی��ک��رده ک��وردس��ت��ان ب��ۆ م���اوه‌ی چه‌ند هه‌فته‌یه‌ک درێ���ژهی هه‌بوو دوورن��ی�ه له هه‌لومه‌رجێکی دیکه سه‌رهه‌ڵبداته‌وه بۆیه ل�ه بارودۆخێکی وا ئۆپۆزسیۆن حه‌قی خۆیه‌تی بۆ فشار خستنه سه‌ر ده‌سه‌اڵت په‌نا به‌رنه به‌ر خۆپیشاندان ئه‌وه‌ش نه‌حه‌رامه و نه تاوانه. چ �هت��ر :ب�ه‌ش��ێ��ک ل �ه خ�هڵ��ک��ی پێیانوایه خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان�هک��ان س �ه‌ره‌ت��ا ڕێ���ڕه‌وه‌ک���هی به‌هه‌ڵه‌دابرا و بنکه و باره‌گاکانی پارتی هێرشیان کرایه‌سه‌ر پێت وانه‌بوو ئهوه هه‌ڵه‌ی خۆپیشاندانه‌که بوو؟ پ��ێ��م��وان��ی�ه ل���هو خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان�ه پ��ارت��یی���ان یه‌کێتی ک��راب��ێ��ت�ه ئ��ام��ان��ج ،به‌ڵکو ناڕه‌زاییه‌ک بووه له‌سه‌ر کۆی بارودۆخه‌که
دواتر ڕه‌فتاری کارمه‌نده‌کانی لقی چواری پارتی وایکرد ئاراسته‌ی خۆپیشاندانه‌ک ه بگۆڕدرێت ،چونکه ئه‌گه‌ر ئ�ه‌وان خۆیان بگرتبایه و نه‌رمیان بنواندایه ئهو بارودۆخه خراپه نه‌ده‌هاته ئاراوه. چه‌تر :له‌سه‌ره‌تای خۆپیشاندان ئێوه له‌گه‌ڵ پ��ارت��ی و یه‌کێتی ک��ۆک ب���وون له‌سه‌ر مانه‌وه‌ی حکومه‌ت دوات��ر بۆچی ئێوه‌ش هه‌ڵوێستان چ��ووه پاڵ بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان ئهوه فشاری گۆڕان بوو یان شه‌قام؟ ت���اڕاده‌ی���هک ب�ه‌رپ��رس��ی��اری حزبیم نیهت��اب��زان��م ئ���هوه چ��ۆن ب���ووه ،ب���ه‌اڵم فشاری ش�ه‌ق��ام ب�ه‌ش��ێ��وهی�هک ب��وو ه���ه‌ردوو حزبی ئیسالمی نه‌یانتوانی گوێ ل�ه‌داواک��اری خه‌ڵک نه‌گرن یه‌کگرتووش وه‌کو ئه‌رکی ئۆپۆزسیۆنی پشگیری شه‌قامی کردووه. چه‌تر :تاچه‌ند له‌گه‌ڵ ئ�هو هه‌ڵوێسته‌ی ی �هک��ێ��ت��ی��ت ک����ه ب���ه‌ه���ێ���ز ک���ۆن���ت���رۆڵ���ی خۆپیشاندانه‌کانی کرد؟ -نه‌ده‌بوو نه‌یه‌کێتی نه‌پارتی په‌ناببه‌نه به‌ر
ساڵی دووهم ژماره 62 دووشهممه 2711/4/6 - 2011/6/27
5
توندوتیژی چ ل �ه‌وه‌ی هه‌ولێر و دهۆک به‌رامبه‌ر به خۆپیشاندان ک��را چ ئ�ه‌وه‌ی سلێمانی که ده‌سه‌اڵتی سیاسی کوردستانی خسته به‌رامبه‌ر به‌رپرسیارێتیه‌کی گه‌وره‌وه، چ��ون��ک�ه ده‌ب����وو ڕێ��گ��ای��ان ب��دای �ه خه‌ڵک به‌ئازادانه بیرو بۆچوونیان ده‌رببڕیایه. چه‌تر :ماوه‌یه‌کی زۆره سه‌رکرده کورده‌کان پ��ێ��ک�هوه ک��ۆب��وون �ه‌وه‌ی��ان ن���ه‌رک���ردووه چی ه��ۆک��ارێ��ک ه �هی �ه ب��ۆ ئ���هو س��اردی��ی �هی نێوانیان؟ به‌ڵی وای �ه ماوه‌یه‌کی زۆره سهرکردهک��وردی��هک��ان ک��ۆب��وون��ه‌وه‌ی��ان ن���هک���ردووه به‌شێک له هۆکاره‌که‌ی بۆ بارودۆخی ک��وردس��ت��ان به‌شێکیشی به‌رپرسیارێتی پارتی و یه‌کێتیه. بۆ...ل19
به‌رپرسی نوێی لقی دووی پارتى :خۆپیشاندانى حزبی ل ه دنیا نییه
«خۆپیشاندان ل ه پێناو خۆپیشاندان نه‌یاسایی و ن ه مه‌نتقییه»
دیدار فه‌ره‌یدون بێوار عه‌لی حسێن ،ئه‌ندامی سه‌رکردایه‌تی پارتی دیموکراتی کوردستان و به‌رپرسی نوێی لقی دووی ئهو پارته ل ه هه‌ولێر له‌م دی��دار ه تایبه‌ته‌ی (چه‌تر)دا باس ل ه گۆڕانکاریه‌کانی حزبه‌که‌ی و ره‌وشی ئێستای هه‌رێم ده‌کات و ناڕاسته‌وخۆ ئاماژ ه بهوه ده‌ک���ات ک� ه ئ�ه‌گ�هر خۆپیشاندان له‌الیه‌ن هێز ه ئۆپۆزسیۆنه‌کانه‌وه بکرێت ل ه ههولێرو دهۆک رێگای پێناده‌ن.
چ���هت���ر :ل���ه دواى ک���ۆن���گ���رهوه پ��ارت��ى ده‌ستیکردوو‌ه به گۆڕینى به‌رپرسی لق و مه‌کته‌به‌کان ،ئه‌مه‌ش وا خوێندنه‌وه‌ى بۆ ده‌کرێت په‌یوه‌ندى به ناسه‌رکه‌وتوویی و ئه‌داى خراپی به‌رپرسه‌کانه‌و‌ه ههیه؟ پارتى ده‌یه‌وێت سیستم و ئۆرگانهکانىخ��ۆی رێکبخاته‌و‌ه ک�ه ل�ه‌گ�هڵ واقیعى هه‌رێم و حزبه پێشکه‌وتووه‌کانى جیهان بگونجێت .له‌م روانگه‌یه‌شه‌و‌ه هه‌وڵده‌دات کاره‌کته‌ره‌کانى به‌ڕێوه‌بردنى ئۆرگانه‌کان، ئ�هو کاره‌کته‌ران‌ه بن له راب����ردوودا حزب ئه‌زمونى سه‌رکه‌وتوی لێدیون .بۆیه ده‌یه‌وێ بیانبات‌ه شوێنێکیتر بۆ ئه‌وه‌ى ئهو شوێنه‌شیان پ��ێ��چ��اک ب��ک��ات ك��ەخ��اوەن��ی س��ی��اس��ی و رێكخستن و بەڕێوەبردن بن ،رەنگە كات و هەل و مەرجیش رۆڵی خۆی هەبێت. چه‌تر :ته‌نیا ئاڵوگۆڕ به به‌رپرسی لق و مه‌کته‌به‌کان ده‌کات ،ئایا گۆڕینى شه‌خس به‌ماناى گۆڕانکارى ریشه‌یی دێت؟ نا ،خۆی به‌رنامه‌ک‌ه ئه‌ساسه ،ئهگهرله بهرنامه و سیستم گۆڕانکارى نه‌کرێت، به که‌سه‌که‌کان گۆڕانکارى جه‌وهه‌رى ناکرێت ،به‌اڵم مه‌رج نییه گۆڕانکارییه‌کان
ته‌نیا له به‌ینى به‌رپرسی لق و مه‌کته‌به‌کان بخولێته‌وه ،جارى وا ههبووه کادیر کراوه به به‌رپرسی لق ،یان به‌رپرسی لق کراوه ب�ه ب�ه‌رپ��رس��ی م�هک��ت�ه‌ب .سەرەتایەكیشە دوای كۆنگرە ،رەنگە بۆ ماوەیەكی تر گۆڕانكاری تریشی بەدوادا بێت. چه‌تر :واخوێندنه‌و‌ه بۆ گۆڕانکارییه‌کانى ناو پارتى و ته‌نانه‌ت بهشه حکومه‌ته‌که‌ی پارتیش ده‌ک��رێ که ئهوه په‌راوێزخستن و ته‌سفیه‌کردنى کهسه نزیکه‌کان و باڵه‌که‌ى نێچیرڤان بارزانیی‌ه و دوور خستنه‌وه‌یان‌ه له ناوه‌ندى بڕیاری حزبی و حکومى؟ ئه‌مڕۆ له کوردستان هه‌موو قسهیهکدهک�����رێ ،ئ��ێ��م�ه‌ش رێ���ز ل��ه راى ه�ه‌م��وو که‌سێک ده‌گ��ری��ن ،به‌دڵنیاییه‌و‌ه له‌ناو پارتیدا بیرکردنه‌وه‌ى جیا ههیه ،مه‌رج نییه هه‌موومان وهک یه‌ک بیر بکه‌ینه‌وه ،به‌اڵم یه‌ک سه‌رکردایه‌تى کۆمان دهکاتهوه بە كاك نێچیرڤان و ئەندامانی سەركردایەتی و كادیر و الیەنگرانییەو‌ە که‌ئه‌ویش به سه‌رکردایه‌تى کاک مه‌سعوده. چ �هت��ر :ه �هن��دێ س��ی��اس �هت��وان پێیانوایه ده‌ره‌ن���ج���ام���ى ک��ۆن��گ��رهى پ��ارت��ى ه �ه‌م��ان ده‌ره‌ن��ج��ام��ى کۆنگره‌ى یه‌کێتى ب��وو ،بۆ نموونه (له یه‌کێتیدا که‌سی یه‌که‌مى مام جه‌الل و کۆسره‌ت ره‌س��وڵ چوونه پێشێ، باڵى سه‌ربازى هه‌یمه‌نیان کرد ،ئه‌ندامانى مه‌کته‌بی سیاسی پێشوو دان��ران��هوه)... هه‌مان ده‌ره‌نجامیش له کۆنگره‌ى پارتى بینرا ،واته کۆپیکراوى یه‌کترین؟ ئ��ێ��م �ه ی����هک م��ی��ل��ل �هت��ی��ن و ی��هککلتوریشمان ههیه و له‌ناو یه‌ک بزوتنه‌وه‌ى رزگاریخوازیش بووین ،به‌اڵم له دوو حزبی ج��ودا ب��ووی��ن ،ئه‌گه‌ر زۆرب���هى حزبه‌کانى کوردستان زۆر شتمان له یه‌کبچێت زۆر ئاساییه ،چونکه زۆر شتى هاوبه‌شمان ههیه. به‌اڵم کۆنگره‌ى یه‌کێتى و پارتى لێکجودا بوون ،یه‌کێتى له ئه‌نجامى ئهو ئینشیقاقه‌ى
لێی دروست بوو به ئاراسته‌ى کۆکردنه‌و‌ه و خۆ رێکخستنه‌وه‌ى خ��ۆی چ��وو ،به‌اڵم پارتى ئ �هو کێشه‌یه‌ى ن�ه‌ب��وو ،ب �ه‌اڵم ئهوه کۆنگره‌ی‌ه لهوانهیه هه‌ندێک که‌س ده‌ربچن چاوه‌ڕوانکراو نه‌بێت ،یان به‌پێچه‌وانه‌وه. چه‌تر :باس لهوه ده‌ک��رێ له کۆبوونه‌وه‌ى سه‌رکردایه‌تى پارتیدا به زۆرینه‌ى ده‌نگ ل �ه‌گ �هڵ ل��ێ��س�هن��دن�هى پ��ۆس��ت��ى س �ه‌رۆک��ى حکومه‌ت بوون له یه‌کێتى ،ئایا ئهو پۆسته له‌یه‌کێتى ده‌ستێننه‌وه؟ دوور و نزیک ئهو مهسهلهیه باسنه‌کراوه،ئێمه رێکه‌وتنى ستراتیژمان له‌گه‌ڵ یه‌کێتى ههیه و بڕواشمان پێیه‌تی .هه‌تا ئێستا ئێمه و یه‌کێتى کێشه‌مان له‌سه‌ر ئهوه نهبووه. چ�هت��ر :دهن��گ��ۆی ئ���هوه ه�هی�ه ک�ه پارتى م��اوه‌ی دوو ساڵه‌که‌ى پۆستى حکومه‌تى داوهتهوه به یه‌کێتى له‌به‌رامبه‌ردا یه‌کێتى به ره‌شنوسی ده‌ستوور رازی بێت و تێپه‌ڕێنرێت ب�هو ده‌س�ه‌اڵت�ه زۆران���هى که به سه‌رۆکى هه‌رێم به‌خشراوه؟ باشە من پرسیار دەكەم سەرۆكی هەرێم بۆكوردستانە نەك بۆ پارتی تا دەسەاڵتەكانی زیاد بكات یان كەم ،لە الیەكیتریشەوە لە راستیدا شتى وانییه ،ئه‌م مهسهلهیه له‌نێوان کۆبوونه‌وه‌کانى یه‌کێتى و پارتى و ته‌نانه‌ت کۆبوونه‌وه‌کانى پارتیش باسنه‌کراوه ،جارێ کاتیشی ماوه. چه‌تر :به‌پێی ره‌شنووسی ده‌ستووری هه‌رێم و ده‌ستووری عێراقیش ماوه‌ى سه‌رۆکایه‌تى بۆ دوو خوله ،سه‌رۆکى هه‌رێمیش ته‌نیا دوو ساڵى ماوه ،زانیاری ئهوه ههیه پارتى ئ��ام��اده‌ک��ارى ده‌ک���ات ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ى مه‌سرور بارزانى ببێته سه‌رۆکى داهاتووى هه‌رێمى کوردستان ،ته‌نانه‌ت خۆشی له دیمانه‌یه‌کى رۆژنامه‌وانیدا ئهو رازه‌ى درکاندووه؟ رۆژنامه‌که‌م نه‌بینیوه ،به‌اڵم هه‌ر یهکێکلهناو بزوتنه‌وه‌ى کوردایه‌تى و پێکهاته‌کانى ئێمه ئازاد‌ه خۆی ئاماده بکات بۆ سه‌رۆکى هه‌رێم یان حکومه‌ت چ پارتى یان یه‌کێتى
یان هه‌ر الیه‌نێکیتر بێت. چ�هت��ر :ه �هر چ�هن��ده ل���ه‌رووى رواڵه‌تییه‌وه ی�هک��ێ��ت��ى و پ��ارت��ى ده‌ڵ��ێ��ن ه��ی��چ کێشه و ن��اک��ۆک��ی ل �ه نێوانماندا نییه ،ب �ه‌اڵم هه‌ندێکجار واقیع شتێکى تر ده‌ڵێت ،بۆ نموونه ،بۆچی تائێستا پارتى ب�هوه رازى نییه پۆستى جێگرى ه �ه‌رێ��م ب��درێ��ت به کۆسره‌ت ره‌سوڵ؟ هیچ کات باسی ئهو مهسهلهیه نه‌کراوه،پێشتر کۆمه‌ڵێک ش��ت ب��اس��ک��راب��وو له کۆبوونه‌وه‌کانى نێوان پارتى و یه‌کێتى، به‌اڵم رهنگه ئه‌وه‌ند‌ه مه‌تره‌ح نه‌بووبێ ،ته‌نیا راگه‌یاندنه‌کان ئه‌وه‌ند‌ه باسی لێوه ده‌که‌ن، ئ �ه‌م مهسهلهیه پ�هی��وه‌ن��دى ب�ه یه‌کێتى و پارتییه‌و‌ه ههیه ،ئه‌گه‌ر ئهو گله‌یی ده‌کات، یه‌کێتى ده‌توانێ له کۆبوونه‌وه‌کانى له‌گه‌ڵ پارتى ئهو گله‌یی‌ه بکه‌ن ،ئهوه ئاساییه. چ�هت��ر :ن��م��وون�هى دووهم ل�ه ()6/1دا له بازگه‌ى دێگه‌ڵ‌ه له‌الیه‌ن پارتییه‌و‌ه رێگرى ل�ه ک��ۆس��رهت ره‌س���وڵ ک��را بێته هه‌ولێر،
n
سیاسه‌توانان پێیانوایه ئهمه سه‌لمێننه‌رى ئ �ه‌وه‌ی �ه پ��ارت��ى ل �ه‌گ �هڵ خ���ودى ک��ۆس��رهت ره‌سوڵ کێشه‌ى ههیه؟ ک���اک ک���ۆس���رهت ج��ێ��گ��رى یهکهمىس��ک��رت��ێ��ری گ��ش��ت��ى ی �هک��ێ��ت��ی��ی �ه ،ئێمه رێکه‌وتنمان له‌گه‌ڵ یه‌کێتى ههیه ،که‌واته کاک کۆسره‌تیش به‌شێک‌ه له‌و رێکه‌وتنه. ئێمه به‌چاوى رێزه‌و‌ه ته‌ماشاى ده‌که‌ین .به‌اڵم له ئه‌نجامى ئیش و کارى سیاسی رهنگه له‌یه‌ک تێنه‌گه‌یشتن له نێوان سیاسییه‌کان و ئه‌داى کاره‌کان هه‌بێت ،ئهمه ئاساییه. چه‌تر :سه‌رکرده‌کانى ئۆپۆزسیۆن هه‌ڕه‌شه‌ى ئ���هوه ده‌ک����هن ئ �ه‌گ �هر ل �ه‌گ �هڵ ده‌س���ه‌اڵت نه‌گه‌ن‌ه رێکه‌وتن ئه‌وا په‌نا دهبهنه به‌رشه‌قام، ئ��ای��ا رێ��گ�ه دهدهن ل�ه‌ه�ه‌ول��ێ��ر و ده��ۆک خۆپیشاندانى جه‌ماوه‌رى بکرێت؟ ئ�ه‌گ�هر خۆپیشاندان ج �ه‌م��اوه‌رى بایهبه یه‌کێتى و پارتى و هه‌موو ئاسایشه‌وه نه‌یانده‌توانى رێگری لێبکه‌ن ،خۆپیشاندانى حزبی له دنیا نییه ،ئه‌گه‌ر تۆ له هه‌ڵبژاردن
عه‌لی حسێن ،ئه‌ندامی سه‌رکردایه‌تی پارتی دیموکراتی کوردستان
نه‌یبه‌یته‌و‌ه بچیت جام بشکێنى و له خه‌ڵک بده‌یت و ئاسایشى واڵت تێکبده‌یت .شته‌که مه‌سه‌له‌یه‌کى سیاسی بوو وهک له‌وه‌ى شتى تر بێت ،حزبه سیاسیه‌کانى له‌پشته‌و‌ه بوون، خۆپیشاندان له پێناو خۆپیشاندان نه‌یاسایی و نه مه‌نتقییه. ئ��ەم��ەی ئ��ەم��ڕۆ ل��ە ك��وردس��ت��ان ل��ە نێوان ئۆپۆزسیۆن و دەس��ەاڵت��دا هەیە بابەتێکی سیاسییە و دەبێ سیاسییەكان بە بەرپرسیارێتی نیشتمانی چارەسەری بكەن و رێكبكەون، چونكە ل��ە خۆپیشاندانی حزبی كەمتر ئامانجەكان دەپێكین ،بەاڵم بەرای من هەم پارتی و هەم یەكێتی و حكومەتی هەرێمیش رێز لە ئیرادەی خەڵك دەگرن ،چونكە ئەگەر زۆری��ن��ەی خەڵكی ویستیان شتێك بكەن و پارتی و یەكێتی رێگریان لێبكەن ،ئەوا خەڵك لە هەڵبژاردنەكان تۆڵەیان لێدەكاتەوە و دەنگیان پێنادات ،بۆیە بەرای من زیاتر داخوازی و داواكاری حزبین ،ئەمەش ئاساییە و قابیلی گفتوگۆ كردن و لێكحاڵی بوونە.
کوردستانی
ــایـدۆلــۆژیــا وه‌هـمیــیــه‌کــان (که‌ریمى واحد و عه‌زیزپوور ئه‌قده‌م) به‌ناو بکرێت؟ سیروان ح �ه‌داد له هه‌مان کاتدا که وهک نوێنه‌رى قوربانیانى کیمیایى له ناوخۆ و دهرهوه ب�ه‌ش��دار ب��ووه ب��اس له کێشه‌ى مادییات ده‌کات و ده‌ڵێت« :رێگا ب��ۆ ه�ه‌م��وو که‌سێک ک��راوه‌ی �ه ک�ه ببێته ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌ن ،مافى هه‌ر که‌سێکه له ئه‌نجومه‌نه‌که‌دا به‌شدار بێت ».سیروان حه‌داد له وه‌اڵمى پرسیارێکى یه‌کێک له هاواڵتیان ک ه ئایا ئه‌وکه‌یسه‌ى که ره‌وانه‌ى دادگاى عێراقتان کرد چى لێبه‌سه‌ر هات ده‌ڵێت« :بهداخهوه ئێمه شکایه‌تنامه‌یه‌کمان بۆ دادگاى سه‌رانى رژێمى به‌عسى عێراق ن��ارد و دادگ��ا داواى ته‌ئیدیه‌ی وه‌زاره‌ت��ى دهرهوهى ئێرانى لێکردین ،به‌اڵم وه‌زاره‌ت له‌و کاته‌دا ئاماده‌ى ره‌زامه‌ندى و هاوکارى ئێم ه وێنه‌ی قوربانیانی کیمیابارانی ()1987/6/28ی سه‌رده‌شت نه‌بوو و هه‌وڵه‌کانمان بێ ئه‌نجام مایه‌وه» .به (شارۆنیۆز)ى راگهیاندووه :رۆژانى ( 5و شیعر ل� ه الی��هن م��ن��االن�هوه ب �ه‌م بۆنهوه چاالکییه‌کانى یادکردنهوه ـ 15پووشپه‌ر/1390ى هه‌تاوى) سیمینارى پێشنیاز کراوه». ب ه پێى ئهو زانیارییه‌کان ده‌ست رۆژنامه‌ى جۆراوجۆر له زانکۆى ئازاد و په‌یام نوورى دۆخى بریندارانى کیمیاباران (چ �هت��ر) ک��ه‌وت��وون ه �ه‌م��وو ساڵێک ل ه سه‌رده‌شت به‌م بۆنهوه رێکده‌خرێت .ههروهها پ���اش ت��ێ��پ �ه‌ڕب��وون��ى ( )24س���اڵ ب�ه‌س�هر سه‌رده‌شت ئه‌م یاده کراوه‌ته‌وه‌و خه‌ڵک خۆى ده‌ڵ��ێ��ت« :ل� ه (/7ى پووشپه‌ر) ساڵڕۆژى ک��ی��م��ی��اب��اران��ى س���ه‌رده‌ش���ت���دا ،ب��ری��ن��داران��ى به چاالکیه ره‌نگاڕه‌نگه‌کانى خ��ۆى ئه‌م کیمیابارانه‌ک ه له (ئیداره‌ى فه‌رهه‌نگ و کیمیابارانه‌که ،هێشتا به‌ده‌م برینهکانیانهوه رۆژه‌ى واتادار کردووه ،به‌اڵم له‌م سااڵنه‌ى ئیڕشادى ئیسالمى) به‌رنامه‌ى جۆراوجۆر دهن��اڵ��ێ��ن��ن و ه���ه‌م���وو س��اڵ��ێ��ک چ �هن��د دوای��ى ده‌وڵ �هت رێگرى ل ه چاالکییه‌کانى ب �ه‌رێ��وه‌ده‌چ��ێ��ت و پ��اش ن��ی��وه‌ڕۆى هه‌مان که‌سێک گ��ی��ان ل �ه‌ده‌س��ت دهدهن .عه‌لى گ �ه‌ل ک���ردووه و ی��ادک��ردن �ه‌وه‌ى ئ �ه‌م رۆژه رۆژ له سه‌نته‌رى شار مه‌راسیمى ته‌شریح مه‌حمود ئه‌ندامى (کوردۆساید /چاک) ل ه الیه‌ن رێکخراوه‌کانى ده‌وڵه‌تیه‌وه قۆرخ ج �هن��ازه‌ى نمایشى به‌ڕێوه‌ده‌چێت و دوات��ر ده‌ڵێت« :بهداخهوه ک ه ژماره‌ى بریندارانى ک����راوه ،وات���ا ک��ۆم�ه‌اڵی�هت��ی��ی�هک�هى خۆى سه‌ردانى م �ه‌زارى قوربانیانى کیمیاباران کیمیابارانى س�ه‌رده‌ش��ت ( )4000که‌س ل �ه‌ده‌س��ت داوه .س��ی��روان ح���ه‌داد به‌رپرسى ده‌ک��رێ��ت» .ه�ه‌روه‌ه��ا ده‌ڵێت« :به‌رنامه‌ى بووه و ل ه م��اوه‌ى ئهو ()24ساڵ ه زۆربه‌ى ئه‌نجومه‌نى به‌رگرى ل ه مافى قوربانیانى تریش وهک پێشانگه‌ى کتێب به درێژى ئ���هو ب��ری��ن��داران � ه ب����ه‌ده‌م ئ��ێ��ش و ئ����ازارى کیمیایى ل ه باره‌ى به‌رنامه‌کانى یادکردنهوه یه‌ک کیلۆمه‌تر و پێشبڕکێى وێنه‌کێشان برینهکانیانهوه ـ ل�ه ب��ێ چ��اره‌س �ه‌ری��دا ـ
یـــه‌کاندا
دهگرێتهوه که پێش (/20ی ح��ۆزه‌ی��ران) گیراون( .ئه‌بوسابیر) له‌باره‌ى کۆنگره‌ى ئه‌نتالیا که له تورکیا به‌سترا ده‌ڵێت« :له کۆنگره‌ى ئه‌نتالیا ته‌ڤگه‌رى کورد به‌شدار نه‌بوو ،به‌هۆى کۆمه‌ڵێک هۆکار ،تا ئێستا (ئ��ی��خ��وان موسلمین) ببێته ده‌س �ه‌اڵت��دار ،هه‌ڵوێستى ئه‌مریکا دیار نییه له‌مه‌ڕ ره‌وشى ئێستاش ب��ۆ ئ �ه‌م �ه ک���ار ده‌ک����هن و ب�هو ئه‌منى و سیاسى سوریا ،به‌اڵم ئاشکرایه مه‌به‌سته‌ش له ئه‌نتالیاى تورکیا کۆنگره‌یان ئه‌مریکا کار بۆ به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانى خۆى ب �ه‌س��ت» .س��وری��ا وهک دژک���رده‌وه‌ی���هک ده‌ک�����ات» .راگ �هی��ان��دن �هک��ان��ى ئه‌مریکا به‌رامبه‌ر ئه‌م کۆنگره‌ی‌ه بانگ له الیهنه ب �ه‌رده‌وام ئهو هه‌وااڵن‌ه باڵو دهکاتهوه که کوردییه‌کان وات��ا ( )12پارتى سیاسى س��وری��ا ب���ه‌ره‌و ئ��اڵ��ۆزى چ��ووه ب�ه تایبه‌تى ده‌کات به‌مه‌به‌ستى کۆبوونه‌وه ،و هه‌ندێک ده‌نگى ئه‌مریکا به‌شى فارسى هه‌واڵى له له گیراوانى دۆزى ()PKKى ئازاد کرد ،ژێرناونیشانى «هه‌اڵتنى س�ه‌دان هاواڵتى به‌اڵم الیهنه کوردییه‌کان ئارامکردنه‌و‌ه و سوریا بۆ لوبنان ،نیگه‌رانى له راده‌به‌ده‌رى ده‌ستهه‌ڵگرتن له کوشتنى خۆپیشانده‌رانیان ئه‌مریکا له‌باره‌ى ناردنى هێزه‌کانى سوریا بۆ به مه‌رجى دیالۆگ له‌قه‌ڵه‌م دا و داواکه‌ى سنورى تورکیاو ،...باڵو دهکاتهوه .هیالری ب �ه‌ش��ار ئ �ه‌س �ه‌دی��ان رهت���ک���ردهوه .ل �ه‌وب��ارهى کلینتۆن ،وه‌زی��ری دهرهوهی ئه‌مه‌ریکا له ئ��ازادک��ردن��ى گ��ی��راوان��ى دۆزى ( )PKKلێدوانێکدا ده‌رباره‌ی ئهو هێزه‌کانى سوریا بۆ شاهۆز حه‌سه‌ن به‌رپرسى راگه‌یاندنه‌کانى سه‌ر سنورى تورکیا له‌گه‌ڵ ئه‌حمه‌د داود ( )PYDب����ه رۆژن�����ام�����هى (چ���هت���ر) ئۆغڵۆ قسه‌ی ک��ردوه‌و ب��اراک ئۆباماش ى راگه‌یاند« :راسته ،سوریا هه‌ندێک پ �هی��وه‌ن��دى ب �ه ئ���ه‌ردۆغ���ان���هوه ک����ردوه .له ل �ه گ��ی��راوان��ى دۆزى ()PKKى ئ���ازاد هه‌مانکاتدا تورکیا خێوه‌ت و که‌مپ بۆ ئهو ک��ردووه ،به‌اڵم ئێستاش نیوه‌ى گیراوه‌کان په‌نابه‌ران‌ه دهکاتهوه که ل ه ناو خۆى سوریا له زیندانى رژیمى سوریادا ماونه‌ته‌وه» .ئاواره‌ى ناوچه سنورییه‌کاتى تورکیا ده‌بن. به‌شار ئه‌سه‌د که ده‌زانێت لێبوردنى یه‌که‌م به‌پێى لێدوانى به‌رپرسانى تورکیاش ،تائێستا وه‌اڵم���ى داخوازییه‌کانى خۆپیشانده‌رانى زیاتر له ()12هه‌زار هاواڵتى سوریا ئاواره‌ى نه‌داوه‌ته‌و‌ه بۆ جارى دووهم لێبوردنى گشتى خاکى تورکیا بوون .ئاژانسى ده‌نگوباسى ده‌رده‌کات .بڕیاره‌ک‌ه سه‌رجه‌م ئهو کهسانه ف����وڕات ل��ه رۆژى (/20ى پ��ووش��پ �هر)
رایگه‌یاندو‌ه که هێزه ناڕه‌زاییه‌کانى سوریا له‌سه‌ر سنورى تورکیا له ژێر ناونیشانى «مه‌جلیسى نه‌ته‌وه‌یى» کۆبوونه‌وه .جه‌لیل سائیب له‌باره‌ى ئامانجى ئهو کۆبوونه‌وه ده‌ڵ��ێ��ت« :ئامانج ل �هو ک��ۆب��وون�هوه ئه‌ویه که ئێمه ش��ۆڕش له سوریا ب �ه‌ره‌و پێشهوه به‌رین» .جه‌میل بایک ،له‌باره‌ى ئامانجى ئهو کۆبوونه‌وانه‌و‌ه ده‌ڵێت« :گه‌ر له سوریا هێزى دژبه‌ر به‌هێز نه‌بێت و له‌بن کۆنترۆڵى ئ���ه‌وان (الی�هن��ى ئه‌مریکا)دا نه‌بێت ،له‌و نێوانه‌دا ک��ورد و ( )PKKببێته هێز، ئهوه بۆ تورکیا دهبێته مه‌ترسى و ته‌نانه‌ت ئه‌مریکاش به‌و شێوهیه نزیکى بابه‌ته‌که دهبێته ،بۆ ئه‌وه‌ى کورد و ( )PKKنه‌بنه هێز و به‌و ئامانج‌ه له تورکیا کۆبوونه‌وه‌ى ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن�هک��ان��ی��ان پێکهێنا ،ت��ا هێزه ناڕازییه‌کان بخه‌ن‌ه ژێر کۆنترۆڵى خۆیان و گه‌شه‌یان پێبکه‌ن» .ئه‌مریکا که بڕیارى له‌ناوبردنى سوریاى داوه و به‌و مه‌به‌سته‌ش واڵتانى یه‌کێتى ئه‌وروپا هاوکارى ئه‌مریکا ده‌ک�هن .ئاژانسه‌کانى ه�ه‌واڵ رایانگه‌یاند که واڵت��ان��ی یه‌کێتی ئ�ه‌وروپ��ا رێکه‌وتن ل���ه‌س���هر ب��ل��ۆک��ک��ردن��ى پ���اره‌ک���ان��� ى چ���وار کۆمپانیاى سوریا و سێ به‌رپرسى سه‌ربازى ئێرانی .ئێستا که کێشه و ئاڵۆزییه‌کان له نێوان سوریا و ئه‌مریکا و تورکیا ئاڵۆزتر بوونه‌ته‌و‌ه ئاینده‌ى سوریا بکه‌وێت‌ه ده‌ست کێ ئاینده پێشبینى ناکرێت .له‌م چوارچێوه‌یه‌دا
گیانیان له‌ده‌ست داوه» .ههروهها ده‌ڵێت: «ئ����هوه ل �ه ح��اڵ��ێ��ک��دای�ه ک � ه ب��ری��ن��داران��ى ک��ی��م��ی��اب��اران��ى ه �هڵ �ه‌ب��ج �ه ب�� ه مه‌به‌ستى چ���اره‌س���ه‌رى ب��ۆ ت����اران ره‌وان���� ه ده‌ک��رێ��ن، ب �ه‌اڵم ه�هر ل ه ش��ارى س�ه‌رده‌ش��ت کۆمارى ئیسالمى گوێ ب ه برینداره‌کانى کیمیایى ش��ارى س �ه‌رده‌ش��ت ن���ادات» .ساڵح عه‌زیز پوور به‌رێوه‌به‌ری ئه‌نجومه‌نى به‌رگرى ل ه مافى قوربانیانى کیمیابارن ب ه رۆژنامه‌ى (تاران ئێمرۆز)ى راگهیاندووه «کلینیک به‌ته‌واوه‌تى ناکارا بووه و ئێستا کلینیک بێ پزیشک ،ده‌رمانخان ه و تاقیگه‌یه». ساڵح عه‌زیز پ��وور له درێ��ژهى قسه‌کانیدا باسى ل �هوه ک���ردووه ک ه «ئ �ه‌م کلینیک ه به زان��ک��ۆى علوم پزیشکى س��پ��ێ��ردراو‌ه و زانکۆش وه‌اڵمێکى روونمان پێناداته‌وه». لهمبارهیهوه نوسره‌ت مه‌ال زاد‌ه به‌رێوه‌به‌ری زانکۆى علوم پزیشکى رایگه‌یاندووه ک ه «ئێمه له‌به‌رانبه‌ر ئه‌م دۆخه‌دا به‌پرسیار نین پێویسته ل ه الیه‌ن پارێزگاره‌وه به‌دواداچوونى بۆ بکرێت ،به‌اڵم بڕیار وای ه هه‌ندێک کار لهوبارهوه بکرێت». کاریگه‌رى خۆڵبارین له‌سه‌ر بریندارانى کیمیایى له‌م سااڵنه‌ى دواییدا شه‌پۆلى خۆڵبارینه‌کان ک ه ل ه واڵتانى عه‌ره‌به‌و‌ه رووى ل ه باشوور و رۆژهه‌اڵتى کوردستان و ئێران کردووه و ئه‌مه‌ش دۆخ��ى قوربانیانى کیمیایى خستۆته مه‌ترسییه‌و‌ه و برینداران توشى هه‌ناسه‌بڕکێ و ته‌نگه‌نه‌فه‌سى ده‌ب��ن و
مه‌رگ هه‌ڕه‌ش ه ل ه ژیانیان ده‌کات .حه‌سه‌ن عه‌باس زاد‌ه به‌ڕێوه‌به‌رى گشتى پاراستنى ژینگه له پارێزگاى ورم��ێ ،ده‌ڵێت« :ب ه گشتى ل ه ساڵێکدا نزیکه‌ى ( )100رۆژ ه����ه‌واى پ��ارێ��زگ��اى ورم���ێ خ��ۆڵ��ب��اران �ه و ( )40رۆژ پاکى هه‌وا ل ه ئاستى ستاندارد ده‌رده‌چێت و چوار رۆژ بۆ گشت چین و توێژه‌کان مه‌ترسى ههیه». چۆن ده‌توانین ئازارى برینه‌کان که‌م بکه‌ینه‌وه فایق گوڵپى ل ه چاوپێکه‌وتنێکى رۆژنامه‌ى (چه‌تر)دا ده‌ڵێت« :برینه‌کانى ئه‌م تاوانان ه برینى گشت گه‌لى کورد و مرۆڤا‌یه‌تییه». گ�هن��ج��ان��ى واڵت��پ��ارێ��ز و دیموکراتیکى ( )BDPب ه مه‌به‌ستى دووباره‌نه‌بوونه‌و‌ه و یه‌کگرتنى گه‌لى ک��ورد له به‌رامبه‌ر دوژم��ن��ان ل �ه ش���ارى ئ��ام �ه‌د ب �ه ب �ه‌ش��دارى گه‌نجانى چوارپارچه ل ه یادى کیمیابارانى هه‌ڵه‌بج ه ( )1967/3/16کۆنفڕانسى گه‌نجانه‌ى به‌ست و له‌سه‌ر ( )15خاڵى گرنگ و نه‌ته‌وه‌یى رێککه‌وتن. ره‌س�����وڵ م���وال ق��ول��ى پ���ور ی �هک��ێ��ک ل ه ئهکتهره به‌تواناکانى ئێران فیلمێکى له‌سه‌ر کیمیابارانى ش���ارى س��ه‌رده‌س��ت دروس��ت ک����ردووه ک �ه وره و ئ��ی��راده و هوشیارى ده‌به‌خشێته گه‌ل و قوربانیانى کیمیایى و به تایبه‌ت ژنان. ع �ه‌ل��ى م�ه‌ح��م��ود چ��االک��وان��ى س��ی��اس��ى و ئ �هن��دام��ى ک��وردۆس��ای��د/چ��اک ،ده‌ڵ��ێ��ت: «ق��ورب��ان��ی��ان��ى کیمیایى ده‌ب���ێ ل �ه رووى
ن��ووس �هر و روناکبیر جه‌لیل ئ��ازادی��خ��واز ده‌ڵ��ێ��ت« :ئه‌مریکا ئیسالمێکى نه‌رمتر له ( )AKPله سوریا دامه‌زرێنێت». ئه‌بوسابیر ده‌ڵێت« :گه‌شبینم ب �ه‌وه‌ى که رووخ��ان��ى رژێمى به‌عس نزیکه و لێرهوه بانگهێشتى گه‌نجانى ک��ورد ده‌ک��ه‌م که یه‌ک هه‌ڵویست بن» .کامه‌ران مه‌نتیک ده‌ڵێت« :هه‌ر گۆڕانکارییه‌ک رووبدا له ب �ه‌رژه‌وه‌ن��دى تورکیا نیه ،چونکه دهبێته پێشوه‌چوونى مه‌سه‌له‌ى کورد».
به‌همه‌ن ع��وم�هر رۆژن��ام �هن��ووس ،ده‌ڵێت: «ئ�ه‌گ�هر ئ �هو رژێم‌ه بڕوخێت دی��ار نییه شێوه‌ى حکومه‌تى داه��ات��وو چ��ۆن ده‌بێت، ئ�ه‌م��ری��ک��اش ل��هو واڵت��ان �ه نییه داه��ات��وو ب��ۆ روداوه‌ک������ان جێبهێڵێت» .ه �ه‌روه‌ه��ا ده‌ڵێت :بێگومان هاتنه ن��اوه‌ى تورکیا و لێدوانه‌کانى ئ��ۆردوغ��ان و دروستکردنى خێوه‌تگا بۆ په‌نابه‌رانى سوریا له‌ناو خاکى تورکیا ،به‌شێکى ده‌ستى ئه‌مریکاى تێدایه که ده‌یه‌وێت له رێگاى تورکیاو‌ه ده‌ستى
خۆپیشاندانه‌کانی کوردانی رۆژئاوا بۆ ئازادی
چاالکى وه‌اڵمدانه‌وه‌ى ( )HPGل ه دێرسیم
س �ه‌ره‌ڕاى ئ�ه‌وه‌ى هێزه‌کانى پاراستنى گه‌ل له ره‌وشى بێچاالکیدان و ئۆپه‌راسیۆنه‌کانى ئهرتهشى تورک ل ه دێرسیم ،مێردین و قارس به‌رده‌وامن .هێزه‌کانى پاراستنى گه‌ل ( )HPGبه ده‌رکردنى لێدوانێک چاالکییه‌که‌ى دێرسیمیان که له (/22ى ح��ۆزه‌ی��ران)دا له ناوچه‌ى (قشله)ى سه‌ر به دێرسیم کاتژمێر ( )11.45له دژى کاروانى ئۆتۆمبێله‌کانى پۆلیس چاالکیه‌ک بهڕێوه چووه ،گرتوه‌ت‌ه ئه‌ستۆ )HPG( .ده‌ستنیشانی کرد که له ئه‌نجامى ئهو چاالکیه‌دا دوو پۆلیس کوژراون. ههروهها ده‌ڵێـت دواى چاالکیه‌ک‌ه ئهرتهشى تورک له‌ناوچه‌ی (قشله) ده‌ستى کردووه به‌ئۆپه‌راسیۆنێکى به‌رفراوان و هه‌لیکۆپته‌رى سکۆرسکی به‌کار هێناوه. به‌گوێره‌ى لێدوانه‌که ،ئهو ئۆپه‌راسیۆنه‌ى که رۆژى (/22ى ح��وزه‌ی��ران) له ناوچه‌ى (نسێبین)ى مێردین ده‌ستی پێکردبوو ،به‌رده‌وامه‌‌و هاوکات ئۆپه‌راسیۆنێکى تر له گونده‌کانی ،جلن ،گردى شێرا و ئه‌ویناى سه‌ر به ناوچه‌ى سرور بهردهوامه.
ع �ه‌ب��دوڵ�ڵا ئ��ۆج��ه‌الن ،رێ��ب �ه‌رى زی��ن��دان��ی��ک��راوى ک��ۆم��ا جڤاکێن ک��وردس��ت��ان (ک �ه‌ج �هک �ه) له دوا چاوپێکه‌وتنیدا له‌گه‌ڵ پارێزه‌ره‌کانى ،که دوێنێ ئێواره له راگه‌یاندنه‌کانه‌وه باڵوکرایه‌وه، رایگه‌یاند :ئه‌گه‌ر هه‌نگاوى کردارى نه‌نرێت بۆ چاره‌سه‌رى پرسى کورد ،ئه‌وا به‌شداریکردن له په‌رله‌مان بێ واتایه. له ب��ارهى له زیندان هێشتنه‌وه‌ى خه‌تیب دیجله و هه‌ڵوێستى ( )35په‌رله‌مانتاره‌که‌ى تر که ب��ڕی��اری��ان��داوه تا دیجله ئ��ازاد نه‌کرێت نه‌چنه په‌رله‌مانى تورکیا ،ئ��ۆج�ه‌الن رای��گ�هی��ان��دووه: به‌ده‌په و ب �ه‌ره‌ى ره‌ن��ج بڕیاریاندا که بایکۆتى په‌رله‌مان بکه‌ن ،رێ��زم ههیه بۆ بڕیاره‌که‌یان. پێوێست ن��اک��ات ب��ڕۆن �ه پ �ه‌رل �ه‌م��ان ،ده‌ت��وان��ن له‌ناو گه‌لدا درێژه به تێکۆشانیان بده‌ن ،ئهمه بڕیارێکه تا بڵێى مافدار ،به‌نرخ ،دیموکراتى و حقوقییه.
7
س��ی��اس��ى و م���ادى و م �ه‌ع��ن �ه‌وى ک��اری��ان بۆ بکرێت ،ل ه رووى سیاسى ک ه ئه‌وه‌ی ه تومه‌تباران ب ه سزاى یاسایى خۆیان بگه‌ن و تاوانباران داواى لێبوردن بکه‌ن و ئه‌م یاده به شێوه‌یه‌ک بکرێتهوه که رێز له قوربانیان بگیرێت» .ههروهها ل ه رووى مادییه‌و‌ه وتى: «برینه‌کانى قوربانیان سارێژ بکرێتهوه و ل ه بوارى ته‌ندروستى چاره‌سه‌ریان بۆ بکرێت و قه‌ره‌بووى مادى بکرێنه‌وه».
هه‌بێت ل �ه داه���ات���وودا .ئ���هوه مه‌ترسیی ه ب��ۆ ک���ورد ،چونکه ه �ه‌م��ووم��ان ده‌زان��ی��ن تورکیا له هه‌رشوێنێک بێت به‌شێک له ستراتیژیه‌تى بۆ دژایه‌تى کردنى کورده، بۆیه به‌شداریکردنى تورکیا له سیاسه‌تى داهاتووی سوریا کێشه بۆ کورد دروست ده‌ک���ات .ه�ه‌روه‌ه��ا ( )12الیه‌نى سیاسى ک��ورد ده‌ڵێن :چ به شێوه‌ى ریفۆرم بێت، چ پاش رووخانى رژێم ده‌بى مافى کورد به شێوه‌یه‌کى دیموکرات دانى پێدابنرێت...
فۆتۆ)DIHA(:
مانشێتی رۆژنامه‌کانی کوردستان
هـــه‌واڵــی کوردستانی به‌و شێواز‌ه مه‌چن ه په‌رله‌مان
ساڵی دووهم ژماره 62 دووشه 2711/4/62010/11/8 ممه‌ممه- 2011/6/27 دووشه
بردنى مه‌ڕى هاواڵتیان ل ه الیه‌ن سوپاى ئێرانهوه
ئازادیا واڵت
داخراوه
ئۆزگور گونده‌م سه‌ره‌تا قفله‌ک ه بکه‌نه‌وه
رۆژى شه‌مم‌ه کاتژمێر ( )10:00سه‌رله‌به‌یانى پایه‌گاکانى سوپاى پاسداران کوێستانه‌کانى هه‌وارى بڵندى (مێرگه‌دێزێ)ى حاجى ئۆمه‌رانیان توپباران ده‌ک �هن و زیاتر له ()200س���هر م�ه‌ڕی هاواڵتیانى باشوریان له‌گه‌ڵ خۆ برد .هێزه‌کانى سوپاى پاسدارانى ئێران له سه‌رسنووره‌کانى (باشوور ـ رۆژه �ه‌اڵت)ى کوردستان هه‌وارگه‌ى ره‌وه‌ندنشینه‌کانیان دایه به‌ر تۆپ و هاوه‌ن و گوله‌ى دۆشکه .ره‌وه‌نده‌کان بۆ پاراستنى گیانیان ،ره‌شماڵه‌کانیان به‌جێ دێڵن و ده‌ڕۆن. پاسدارانیش سنووره‌کان ده‌به‌زێن و زیاتر له ()200سه‌ر مه‌ڕى سێ ماڵى عومه‌ر ،مسته‌فا عه‌بدواڵ عدى و ساڵح عه‌بدواڵ یوسف،یان بۆ پایه‌گاکانى خۆیان برد. بۆ به‌دواداچوونى رووداوهکه زیان لێکه‌وتوان سه‌ردانى سه‌رۆکایه‌تى شاره‌وانى حاجى ئۆمه‌ران ده‌که‌ن ،به‌اڵم به‌بیانۆى نه‌بوونى ده‌وامى ئاسایى واڵمیان ناده‌نه‌وه. شایانى باس‌ه به‌درێژایى سێ رۆژى راب��ردوو ناوچه سنوورییه‌کان و به‌تایبه‌تى کوێستانه‌کانى ده‌ورووبه‌رى حاجى ئۆمه‌ران تۆپباران ده‌کرێت و گوڵله‌ى دۆشکه به‌سه‌ریاندا ده‌ته‌قێندرێت.
ئاسۆ
ده‌واجینه‌کانی ده‌روازه‌ی سلێمانی ،ده‌کرێن ه پارکێکی نمونه‌یی
هاواڵتی
ل ه پااڵوگه‌ی حکومه‌تدا ،ب ه پاره نه‌وت ده‌پاڵێورێت
یه‌نى ئۆزگور پۆلۆتیک گورز ل ه چاره‌سه‌ری درا
ئاوێنه
ئه‌گه‌ری به‌شداری کردنی ئۆپۆزسیۆن ل ه حکومه‌تدا زۆر الوازه
رۆژنامه
وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگ ه فه‌رمانێکی د.به‌رهه‌م پێشێل ده‌کات
چاودێر
ل � ه رێککه‌وتنه‌کانی ه �ه‌ول��ێ��ردا ،میکانیزمی جێبه‌جێکردن رووننه‌کراوه‌ته‌وه
کۆمه‌ڵ
ل ه ده‌وامی ره‌سمیدا فۆرمی حزبیی فه‌رمانبه‌ران پڕ ده‌کرێته‌وه
پشت به‌ستن ب ه بنه‌ماکانی دیموکراسی هۆکاری له‌ناوبردنی فکری کوردستانی نوێ تیرۆرستیه
ررووبه‌ر
کابینه‌ی شه‌شه‌م نه‌یتوانیو ه حه‌قی هه‌ولێر بدات
سیروان
داربه‌ڕوه‌‌کانی ئیالم دیلی خاک و ئاگر
کوردستانی
ســه‌رده‌شــت قــوربــانى ئـــــ
ساڵی دووهم ژماره 62 دووشه 2711/4/62010/11/8 ممه‌ممه- 2011/6/27 دووشه
6
ئاماده‌کار
سه‌الح حوسێن پوور
( )24س��اڵ ب�ه‌س�هر کیمیابارانى س�ه‌رده‌ش��ت��دا تێده‌په‌ڕێ تا ئێستا برینداره‌کان ب ه برینهکانیانهوه دهن���اڵ���ێ���ن���ن ،گ����ه‌ل پ��ێ��ى وای���ه خوێندنه‌وه‌یه‌کى بابه‌تیان ه بۆ کیمیاباران نه‌کراو ه و رۆناکبیرانیش شوێنى بۆمبارانه‌که ،هه‌ر ئه‌مه‌ش وایکرد ده‌ڵێن سه‌رده‌شت قوربانى ئایدۆلۆژیا که ژم��ارهی�هک��ى زیاتر له خه‌ڵکى شارى وه‌ه��م��ی��ی �هک��ان � ه و ل�� ه ره‌ه��هن��ده سه‌رده‌شت ببن ه قوربانی کیمیابارانه‌که. جیاوازه‌کانه‌و ه قسه‌ى له‌سه‌ر کراوه رۆژێک دواى بۆمبارانى کیمیایى شارى
س��ه‌رده‌ش��ت ،س��اڵ��ۆن��ى وه‌رزش��ی��ی ش��ار که به‌ناوى «هۆڵى‌پاڵه‌وان ته‌ختی» ناسرا بوو، چۆنیه‌تى رووداوهکه کاتژمێر ( )16:30دوان��ی��وه‌ڕۆی رۆژی کرا به‌شوێنى ته‌رمى کوژراو و برینداره‌کان. ( )1987/6/28ب���ه‌رام���ب���هر ب��� ه (/7ى به‌اڵم سه‌ره‌ڕاى بوونى هه‌زاران بریندار ته‌نیا پووشپه‌رى )1366ى هه‌تاوى چوار گه‌ڕه‌ک دکتورێک بۆ چاره‌سه‌رکردنى برینداره‌کان له‌گه‌ڕه‌که قه‌ره‌باڵغه‌کانى شاری سه‌رده‌شت ب��وون��ى ه �ه‌ب��وو و دوات���ر ب��ری��ن��داره‌ک��ان بۆ و گ��ون��دێ��ک��ى ن��زی��ک ش���اره‌ک���ه ب �هن��اوى نه‌خۆشخانه‌ى شاره‌کانى مهاباد ،ورمێ، «ڕه‌شه‌هه‌رمێ» ههروهها ناوچه‌ى «ده‌شتی ته‌ورێز و تاران ڕاده‌گوێزرێن و دواتر ئاشکرا که‌پران» که‌وتنه به‌ر هێرشى بۆمبارانى بوو که ئهو گازه‌ش که له کیمیابارانه‌که‌دا کیمیایی رژێمى به‌عسى عێراق .سه‌ره‌تا به‌کار هاتووه ناوى (گازى خه‌رده‌ڵ)ه ئامارى قوربانی و برینداره‌کان خه‌ڵک وایزانى ،ئه‌م بۆمبانه هه‌مان ئهو بۆمبانه‌ن که له راب��ردوودا به‌کار هاتوون ،ههرچهنده ئامارى قوربانیان روون نییه، هه‌ر بۆیه خه‌ڵکه‌که به په‌رۆشه‌وه به‌هاناى ب �ه‌اڵم ئ��ام��ارى ک���وژران و برینداراره‌کان برینداره‌کانه‌وه چ��وون ،و خۆیان گه‌یانده به (8ه���ه‌زار) ک�ه‌س م�ه‌زه‌ن��ده ک���راوه ،که
( )110که‌س له کاتى هێرشه‌که‌دا گیانیان له‌ده‌ست داوه .لهمبارهوه عوسمان مۆزه‌یه‌ن به‌رێوه‌به‌ری کۆمیته‌ى ئه‌نجومه‌نى به‌رگرى له مافى قوربانیانى کیمیایى ده‌ڵێت)8(« : هه‌زار که‌س بوونه قوربانى کیمیابارانه‌که، ن���اوى ( )1400ک���ه‌س ل���هو ق��ورب��ان��ی��ان�ه تۆمارکراوه و ( )400که‌س له‌و کهسانه له الیه‌ن حکومهتهوه موچه وه‌رده‌گرن». چ زهنییه‌تێک له پشت ئهو تاوانه ئامادهیه ملمالنێى ده‌وڵ �هت و ده‌سه‌اڵته‌کان هه‌رده‌م به زه‌ره‌رى کۆمه‌ڵگا شکاونه‌ته‌وه وهک نمونه‌ى تاوانه‌کانى ههڵهبجه ،سه‌رده‌شت و ئ�هن��ف��اڵ و ت �هن��ان �هت ش���ه‌ڕى س��پ��ى،... ل���ه ده‌ره��اوی��ش��ت��هک��ان��ى ئ����هو ملمالنێی ده‌سه‌اڵتداره‌کانن .ئه‌بوبه‌کر شه‌ریعه‌ت په‌نا ماسته‌ر له ب��وارى کۆمه‌ڵناسى ،له باره‌ى ئه‌وى چ زهنییه‌تێک رێگا بۆ ئهو تاوانه مرۆڤایه‌تیانه دهکاتهوه له چاوپێکه‌وتنێکى ماڵپه‌رى ش��ارۆن��ی��ۆزى س �ه‌رده‌ش��ت ده‌ڵێت: «مرۆڤایه‌تى ه���ه‌رده‌م له قۆناغى یه‌که‌م قوربانى چه‌ک و ته‌قه‌مه‌نییه کیمیاییه‌کان نییه ،به‌ڵکو قوربانى ئایدۆلۆژییه‌کانى وه‌ه��م��ى و مه‌ترسیدار و دژه مرۆڤانه‌یه، ل���ه‌وان���ه ئ���ای���دۆل���ۆژی ب �ه‌ع��س رێ��گ��ا بۆ تاوانه‌کانى ههڵهبجه ،ئه‌نفال و سه‌رده‌شت و کۆمه‌ڵکوژى کردهوه» .ههروهها له درێژه‌ى قسه‌کانیدا ده‌ڵێت« :هه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌ک له شوێنى خۆى پێگه‌یه‌کى تایبه‌تى خۆى ههیه و هیچ نه‌ته‌وه‌یه‌ک یا ده‌وڵه‌تێک ناتوانێت بانگه‌شه‌ى خۆگه‌وره‌بینین بکات».
وێنه‌یه‌ک له به‌خاک سپاردنی قوربانیانی کیمیایی ئه‌نجومه‌نى به‌رگرى له مافى قوربانیانى کیمیایى ئه‌نجومه‌نى به‌رگرى له قوربانیانى کیمیایى ک���ه وهک رێ��ک��خ��راوێ��ک��ى ن��اح��ک��وم��ى خۆى له‌قه‌ڵه‌م داوه ،له ساڵى ()1381ی ه�هت��اوی ب�ه‌رام��ب�هر ب����ه()2002ی زاینی مۆڵه‌تى ف�ه‌رم��ى ل�ه ک��ۆم��ارى ئیسالمى وه‌رگ���رت���ووه و دوو س��اڵ دوات���ر ب�ه ه�ه‌وڵ و تێکۆشانى ئ�هن��دام��ان��ى رێ��ک��خ��راوه‌ک�ه،
فۆتۆ :ئینته‌رنێت
وهک ئ���هن���دام���ى چ�����اودێ�����رى چ �هک �ه کۆمه‌ڵکۆژییه‌نێوده‌وڵه‌تییه‌کان ()OPCW وهرگیراوه و له مه‌یدانى جیهانیدا رێگا بۆ چاالکییه‌کانى کراوه‌ته‌وه .ههروهها له ساڵى (1387ی هه‌تاوی به‌رامبه‌ر به()2008ی زاینی ل �ه رێکخراوى ناحکومى الهه‌ى هۆله‌ندا ( )CWCCمافى دوو ئه‌ندامى وهک ده‌سته‌ى دامه‌زرێنه‌ر پێدراوه ،ههروهها له ساڵى ()1388ی هه‌تاوی به‌رامبه‌ر
ب������ه()2009ی زای��ن��ی ب��ووه‌ت��ه ئ�هن��دام��ى ( )IPDرێکخراوى جیهانى .ئه‌م رێکخراوه ل�ه الی���هن چین و ت��وێ��ژه‌ک��ان��ى س�ه‌رده‌ش��ت که‌وتۆته به‌ر رهخنه که رێکخراوه‌که له الیه‌ن دوو بنه‌ماڵه‌ی ئه‌‌نجومه‌نه‌که‌وه قۆرخ کراوه و خزمه‌تی به قوربانیانی کیمیاباران نه‌کردووه ،ههروهها ئهو پرسیاره ئاراسته‌ى (س��ی��روان واح���د) ده‌ک��رێ��ـ��ت« :ئ��ای��ا باشتر نییه ،ناوى ئه‌نجومه‌نه‌که به ناوى بنه‌ماڵه‌ى
ئاینده‌ى سوریا و کورد له نێـوان ملمالنێ سیاسـیی ئاماده‌کار تارا محه‌مه‌د پاش ئه‌وه‌ى راپه‌ڕینه‌کانى گه‌ل روو ل ه زۆرب��هى واڵت��ان ده‌ک��ات ،به‌اڵم واڵته‌زلهێزه‌کان ئه‌م شۆڕشه‌یان ب ه ئاراسته‌ى به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانى خۆیاندا ده‌به‌ن ،ئایا کورد ل ه نێوان هێز ه زلهێزه‌کان وهک ئه‌مریکا و نێوان ده‌وڵه‌تانى داگیرکه‌ر تورکیا و ئ��ێ��ران ب���ه‌ره‌و ک��وێ ده‌روات و داهاتووى سوریا چى لێبه‌ردێت راى کۆمه‌ڵێک سیاسه‌تمه‌دار و رۆشنبیر وهرگیراوه.
پ��اش ئ���ه‌وه‌ى شه‌پۆلى سه‌رهه‌ڵدانه‌کانى گه‌الن له تونسه‌و‌ه ده‌ستى پێکرد و زۆربه‌ى واڵتانى عه‌ره‌بى گرتهوه ،خۆپیشاندانه‌کانى گ�ه‌ل کاریگه‌رى راسته‌وخۆى ک��رده سه‌ر زۆربه‌ى واڵتان رۆژهه‌اڵتى ناوه‌ڕاست که به‌ده‌ست سیستمه تۆتالیتاره‌کان‌ه ده‌ناڵێنن، ئه‌م شه‌پۆل‌ه سوریاشى گرتهوه .سوریا که ب ه
شێوه‌یه‌کى میلیتارى و فاشیستى بۆ ماوه‌ى ( )50ساڵه ئازادییه‌کانى گه‌لى قۆرخ ک��ردووه کهوته به‌ر ناڕه‌زایه‌تى جه‌ماوه‌رى ن��اوخ��ۆی��ی �هوه .ش��اه��ۆز ح �ه‌س �هن به‌رپرسى راگه‌یاندنى پارتى یه‌کێتى دیموکراتیک ( )PYDله‌م بارهوه ده‌ڵێت« :دروستبوونى ده‌سه‌اڵتدارى له سوریا ( )50ساڵه به شێوه‌ى هێزى عه‌سکه‌رى بهردهوامه و هۆکار ته‌نها ره‌هه‌ندێک نییه ،به‌ڵکو سیستم به گوێره‌ى کاپیتالیزم و (ده‌وڵه‌ت ـ نهتهوه) دامه‌زراوه‌و ق �هی��ران��ى ب����ه‌دواى خ��ۆی��دا ه��ێ��ن��اوه» .ل ه ئه‌نجامدا شه‌پۆلى سه‌رهه‌ڵدانه‌کان له شارى (حومس)هوه ب�ه‌ره‌و ناوچه‌کانیتر گه‌شه‌ى ک��رد .ماڵپه‌رى ( )BBCبه‌شى فارسى رایگه‌یاندو‌ه «له سه‌ره‌تاى خۆپیشاندانه‌کانى مانگى م��ارس تا ( )2011/6/24زیاتر له ( )1300ک�ه‌س ک���وژراون و ه��ه‌زاران ک�ه‌س ده‌ستبه‌سه‌ر و زیندانى ک��راون .ل ه سه‌رکوتى خۆپیشاندانه‌کانى خه‌ڵکى سوریا ب��اس ل �هوه ک��را ،ئێران ده‌ستى له کوشتن و سه‌رکوتکردنى خۆپیشانده‌راندا ههبووه». رۆسته‌م جودى ئه‌ندامى کۆنسه‌ى به‌رێوه‌به‌رى ( )KCKله‌باره‌ى به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانى ئێران و
سوریا ده‌ڵێت« :سوریا هاوکارى سه‌ره‌کى ئێران بووه ،ئێران به‌رده‌وام له رێگاى سوریاوه پ �هی��وه‌ن��دى ل �ه‌گ �هڵ ح �ه‌م��اس و ح��زب��واڵدا ب�ه‌س��ت��ووه و پاڵپشتى ئ �ه‌م ح�ه‌ره‌ک�هت��ان�هى کردووه و هه‌ناسه‌یه‌کى هه‌ڵمژیوه ،سوریا بۆ به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانى ئێران گرنگه و نایه‌وێت ب��گ��ۆڕێ��ت ،به‌ڵکو ده‌ی �ه‌وێ��ت وهک خۆى بمێنێتهوه و هه‌وڵیش ده‌دات ناڕه‌زایه‌تییه‌کان دامرکێنێته‌و‌ه و کوردان بێده‌نگ بکات». پ���اش ئ����ه‌وه‌ى ئ��اڵ��ۆزی��ی �هک��ان س��وری��اى تا راده‌یه‌کى فراوان گرتهوه به‌شار ئه‌سه‌د باسى له ریفۆرمى یاسا و ده‌ستوره‌کانى سوریا ک��رد و ل�ه‌گ�هڵ س���ه‌رۆک عه‌شیره‌کانى ک��ورد ک��ۆب��ۆوه ت��ا ناسنامه‌ى س��ورى بۆ کورده‌کان بگه‌ڕێنێته‌وه. مه‌حمود محه‌مه‌د (ئه‌بو سابیر) ئه‌ندامى مه‌کته‌بى سیاسى پارتى یه‌کێتى دیموکراتى کورد له سوریا ،له‌باره‌ى ناسنامه‌ى سوریه‌و‌ه ده‌ڵ��ێ��ت« :س��وری��ا ه�ه‌وڵ��ی��دا ه�ه‌م��وو ماف ه نه‌ته‌وه‌ییه‌کان له چوارچێوى ناسنامه‌ى س��وری��دا ب��چ��وک ب��ک��ات �هوه» .ه��اوک��ات له‌گه‌ڵ ئاڵوزییه‌کانى سوریا ( )12پارتى سیاسى له چوارچێوه‌ى مه‌جلیسى بااڵدا
که‌سایه‌تی ههفته
خه‌تیب دیجله :حه‌ق سه‌رده‌که‌وێت
کۆمیسیۆنى بااڵى هه‌ڵبژاردنه‌کانى تورکیا به زۆرینه‌ى ده‌نگ مافى په‌رله‌مانتارى خه‌تیب دیجله ،کاندیدى سه‌ربه‌خۆى به‌ره‌ى ره‌نج ،ئازادى و دیموکراسی به هۆکارى ئه‌وه‌ى که یه‌کێک له گیراوانى سیاسى دۆزى کۆما چڤاکێن کوردستان ()KCKیه ،هه‌ڵپه‌سارد. خه‌تیب دیجله په‌رله‌مانتارى ئامه‌د له شارى ئ��ام �ه‌د ب �ه ( )85ه����ه‌زار و ( )945دهن��گ��ى هاواڵتیان بۆ په‌رله‌مان هه‌ڵبژێردراوه و له نێوان په‌رله‌مانتاره سه‌ربه‌خۆیه‌کاندا ده‌نگى هه‌ره‌زۆرى به‌ده‌ست هێناوه ،له زینداندا ماوهتهوه. خه‌تیب دیجله (/24ى پوشپه‌ر) له رێگه‌ى پارێزه‌ره‌کانیه‌وه له زیندانه‌وه په‌یامی نارد و له په‌یامه‌که‌دا ده‌ڵێت :بڕیار له الیه‌ن کۆمیسیۆنى ده‌سته‌ى بااڵى هه‌ڵبژاردنه‌کانه‌وه دراوه و ئه‌مه‌ش به واتاى پێشێلکردنى مافى گه‌له ،به‌م بڕیاره ت���ه‌واو مافى م��ن بنپێ ک���راوه و ئیدى له‌مه به‌دواوه پێوه‌ر په‌رله‌مانه. پ��اش ئ �ه‌وه‌ى که پ��ارێ��زه‌ران��ى خه‌تیب دیجله
دیداریان له‌گه‌ڵ خه‌تیب دیجله په‌رله‌مانتارى به‌ره‌ى ره‌نج ،ئ��ازادى و دیموکراسى ئه‌نجام دا، کۆبوونه‌وه‌یه‌کى چاپه‌مه‌نیان پێکهێنا و له واڵمى پرسیاره‌کانى رۆژنامه‌وانان وتیان دیدار له‌گه‌ڵ خه‌تیب دیجله ئه‌نجام دراوه و نزیک به کاتژمێرێک له‌گه‌ل پارێزه‌ره‌که‌ى قسه‌ى کردووه. پارێزه‌ران رایانگه‌یاند« :خه‌تیب دیجله وهک په‌یامێک وتوویه‌تى حه‌ق و مافدار سه‌رده‌که‌ون و ئهو بڕیاره‌ى که له الیه‌ن کۆمیسیۆنى بااڵى هه‌ڵبژاردنه‌کان دراوه به واتاى پێشێلکردنى مافى گه‌له و به‌م بڕیاره‌ش مافى منیش ته‌واو پێشێل کراوه ،ههروهها پارێزه‌ران رایانگه‌یاند :خه‌تیب دیجله وتوویه‌تى پێوه‌ر بۆ ئهو بابهته په‌رله‌مانه و پێویسته په‌رله‌مان ئهو بابهته چاره‌سه‌ر بکات. ب���ه ه���ۆى ئ�����ه‌وه‌ى ک���ه خ �هت��ی��ب دی��ج��ل �ه له ئ��ام�ه‌د زۆرت��ری��ن دهن��گ��ى ل�ه ن��او په‌رله‌مانتاره سه‌ربه‌خۆیه‌کاندا هێناوه و ب�ه‌م ب��ڕی��اره مافى ک��ورد و خه‌تیب دیجله پێشێل ک���راوه و ئه‌م ب��ڕی��ارهى کۆمیسیۆنى ب��ااڵى هه‌ڵبژاردنه‌کان دژ ب���ه خ �هت��ی��ب دی��ج��ل �ه ل���ه گ��ش��ت ک�هن��اڵ�ه راگه‌یاندنه‌کانى ناو تورکیا و دهرهوه کهوته رۆژه‌ڤ��ى چاپه‌مه‌نییه‌کان ،ههروهها له (/25ى پووشپه‌ر) له‌به‌رده‌م دادگ��ا به ک��وردى وه‌اڵمی دادگ��اى دای �هوه و پێداگرى له‌سه‌ر ناسنامه و بوونى خۆى کرد وهک که‌سایه‌تى رۆژنامه‌ى (چه‌تر) ده‌ستنیشان کرا.
یه‌کیان گرت .ئه‌بوسابیر لهمبارهوه ده‌ڵێت: «ده‌سپێشخه‌رى ئ �هو ( )12پ��ارت�ه ته‌نیا ده‌س �ه‌اڵت نه‌بێت ،جێى ره‌زامه‌ندى هه‌موو پێکهاته‌کانى سوریا ب��وو» .د .کامه‌ران مه‌نتک مامۆستاى زانست‌ه سیاسییه‌کان له‌باره‌ى ئه‌نجومه‌نى سیاسى ( )12پارتى ک���ورده‌و‌ه ده‌ڵێت« :رووداوه‌ک����ان تا ئیستا ئ �ه‌وه‌ی��ان ده‌رخ��س��ت��وه ک�ه ئ �هو ئه‌نجومه‌ن ه خ��اوه‌ن��ى ئ��ی��راده‌ى سیاسى خ��ۆى نیه و تا ئێستا نه‌یتوانیو‌ه رۆڵى گهوره له رووداوه‌کان بگێڕێ ،رهنگه هۆکارى سه‌ره‌کیش ئهوه بێت که حزبه ده‌سه‌اڵتداره‌کانى باشور، کاریکه‌رى زۆریان به‌سه‌ر ئهو ئه‌نجومه‌نه‌و‌ه هه‌بیت ،به‌اڵم له هه‌مانکاتدا ئه‌م به‌ره‌ی ه گرنگه» .عه‌بدواڵ ئۆج ئاالن له زیندانى ئیمرالییه‌و‌ه بانگ له سوریا بۆ چاره‌سه‌رى ده‌کات و ده‌ڵێت« :ده‌کرێت له چوارچێوه‌ى ئ����هو ری����ف����ۆرم����ه‌دا ،م��اف �هک��ان��ى وهک خ��ۆب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌رى دیموکراتیک و مافى کلتورى دانیان پێدا بندرێت» .ههروهها ده‌ڵێت« :بۆ نمونه ،ده‌توانن شاره‌دارییه‌کان راده‌س��ت��ى گ��ه‌ل ب��ک�هن و رێ ل �ه ب���ه‌رده‌م خۆبه‌ڕێوه‌به‌ردنى دیموکراتیک بکرێتهوه،
ده‌بێ مافى ناسنامه بدرێت ،سوریا گرنگى خۆى ههیه و ده‌بێ له‌به‌رچاو بگیردرێت، بنه‌ماڵه‌ى ئه‌سه‌د باش ده‌زانن که من چۆن هه‌ڵسوکه‌وت له‌گه‌ڵ کێشه‌کان ده‌ک �ه‌م، ئه‌گه‌ر مافى خۆبه‌ڕێوه‌به‌رى دیموکراتیک و مافى کلتورى دانیان پێدابندرێت ،ئێمه‌ش پشتیوانى له‌و هه‌واڵن‌ه ده‌که‌ین» .ههروهها له‌باره‌ى رێکخستنى هێزى کورد له سوریا ده‌ڵێت :ناکرێ کوردان له‌به‌رچاو نه‌گیرێن، ئه‌گه‌ر گه‌لى کورد له سوریادا ڕاپه‌ڕێت، له راپه‌ڕینى عه‌ره‌به‌کان به‌هێزتر ده‌بێت، چونکه کورد خاوه‌ن ڕێکخستنن .شاهۆز ح �ه‌س �هن ب�ه‌رپ��رس��ى راگ �هی��ان��دى ()PYD ل�ه‌ب��ارهى هێزى رێکخستنکراوى کوردانى رۆژئاوا ده‌ڵێت« :گه‌لى ئێمه هێزى ئێمه‌یه، ژنانیش هێزى پێشه‌نگى کۆمه‌ڵگان ،نمونه یه‌کێتى ژنانى عه‌شتار( )YJAبانگه‌وازى بۆ چاالکى تایبه‌ت کرد به ناوى “هه‌ینى ژنى ئ��ازاد” به ه �ه‌زاران ژن به‌شدار بوون. ب��ا راگه‌یاندنه‌کانى ع���ه‌ره‌ب ئ���هوه له‌به‌ر چاو نه‌گرن ،به‌اڵم ئێمه هێزى رێکخستنى گه‌له‌که‌مان باش ده‌ناسین». ئێستا ک�ه راپ�ه‌ڕی��ن��ى گ �ه‌الن ل�ه رۆژه‌ڤ
دایه هێزه‌سه‌رده‌سته‌کانى جیهان به تایبه‌ت ئ�ه‌م��ری��ک��ا ل �ه ه���ه‌وڵ���دان ک �ه ب �ه گ��وێ��رهى به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانى خۆیان شێوه به رۆژهه‌اڵتـى ن��اوه‌ڕاس��ت ب��دهن�هوه ،تورکیا یه‌کێک له‌و ده‌وڵه‌تانه‌ی‌ه که ئاراسته‌ى به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانى ئه‌مریکاى گ��رت��ووه .شێخ عه‌بدولڕه‌حمان نه‌قشبه‌ندى له‌باره‌ى ئهو په‌یوه‌ندییه‌و‌ه ده‌ڵێت: «تورکیا ئه‌کته‌رى والیه‌ت‌ه یه‌کگرتووه‌کانى ئه‌مریکایه» .جه‌میل بایک ئه‌ندامى کۆنسه‌ى به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى کۆما جڤاکێن ک��وردس��ت��ان ،هه‌نگاوه‌کانى ئه‌مریکا بۆ الوازکردن و رووخانى رژێمى به‌شار ئه‌سه‌د به ده‌ستى تورکیا شرۆڤ‌ه ده‌کات و ده‌ڵێت: «له سه‌ره‌تاى ده‌ستێوه‌ردانه‌کاندا ویستیان له ژێرناوى ریفڕاندۆم به‌شار ئه‌سه‌د هه‌نگاو باوێژێت و هێزه ئۆپۆزسیۆنه‌کانى سوریا به‌تایبه‌ت (ئیخوان موسلمین) بکه‌ن به شه‌ریکى ده‌سه‌اڵتدارى و دواى ئهوه به‌شار ئه‌سه‌د هێدى هێدى له ده‌س�ه‌اڵت��دارى دوور ب��خ�هن�هوه و ئ��ی��خ��وان موسلمین ب��ک�هن به ده‌سه‌اڵتدار ،به‌اڵم به‌شار ئه‌سه‌د ئه‌م پالنه‌ى ئه‌وانى په‌سه‌ند نه‌کرد و بۆیه‌ش بڕیارى ه�هڵ��وهش��ان��دن�ه‌وه‌ى ب�ه‌ش��ار ئ�ه‌س�ه‌دی��ان دا تا
هـــه‌واڵــی کوردستانی تۆپبارانى ناوچ ه سنوورییه‌کان بهردهوامه
ئاژانسى فوڕات باس لهوه ده‌کات که سوپاى تورکیا له رۆژى هه‌ڵبژاردنه‌کان ناوچه سنوورییه‌کانی تۆپباران ک��ردووه و هه‌رێمى زاپ و حه‌فته‌نینى کردۆت‌ه ئامانجى هێرشه‌کان ،ههروهها له سه‌ره‌تاى مانگى پووشپه‌ر تا ()24ى مانگ)39( ،ج��ار هه‌رێمه‌کانى باکورى کوردستانى تۆپباران کردووه. ئێرانیش ل �ه رۆژان����ى (17ـ21ـ)14ی پووشپه‌ر هه‌رێمه‌کانى باشورى کوردستانى وهک :کانیه‌ڕه‌ش، ب�ه‌رده‌ن��از و هه‌رێمى پیره‌لۆک ،قاپى ،مێرگان و هه‌ندێک هه‌رێمیترى تۆپباران کردووه .جه‌بار یاوه‌ر وته‌بێژى وه‌زاره‌ت��ى پێشمه‌رگه‌ى حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان ،حکومه‌تى مه‌که‌زى عێراق له ئاست ئهو بێده‌نگییه‌ى رهخنه ده‌کات .له الیه‌کیتر ده‌ڵێت: ئێمه په‌سه‌ند ناکه‌ین هێزه چه‌کداره‌کان له ناو خۆى هه‌رێم هێرش بکهنه ده‌وڵه‌تانى دراوس��ێ .شایانى باس‌ه ئه‌م ده‌وڵه‌تان‌ه شه‌ڕى تایبه‌ت له سه‌ر گه‌لى کورد به‌رێوه‌ده‌به‌ن و له به‌رامبه‌ر هه‌ر کاردانه‌وه‌یه‌ک کورد و جوگرافیاى کوردستانیان کردۆت‌ه ئامانجى هێرشه‌کان.
په‌یوه‌ندى گه‌نجان ب ه ریزه‌کانى گه‌ریالوه
گه‌ریال (عه‌گید سه‌رهات) که ته‌نها رۆژێک واڵت��ى خۆى نه‌بینیوه له کا‌زاخستان له دایک بووه و له حه‌وت ساڵى له‌گه‌ڵ بنه‌ماڵه‌که‌ى خۆى ئ���اواره‌ى روسیا ب��ووه و کاتێک له رۆژن��ام�ه‌دا ده‌خوێنێته‌وه که جه‌نازه‌ى گه‌ریال له الیه‌ن ئهرتهشى تورکه‌وه ده‌سووتێنرێت خۆى راناگرێت و په‌یوه‌ندى ب�ه رێ��زه‌ک��ان��ى پ��ارت��ى کرێکارانى کوردستانه‌وه ده‌ک��ات .له الیه‌کیتر گه‌نجێکى ک��ورد له ناو یه‌که‌ى ئهرتهشى تورک رایکرد و په‌یوه‌ندى به هێزه‌کانى پاراستنى گهلهوه کرد .جێى ئاماژه‌یه ئهو گهنجه له کاتێک یه‌کینه‌ى سوپای تورک جێده‌هێڵێت که هێزى پاراستنى گ�ه‌ل و کۆما جڤاکێن کوردستان ،رایانگه‌یاندبوو با گه‌نجانى کورد نه‌چن بۆ سه‌ربازى و ئه‌وانه‌ى که سه‌ربازن با په‌یوه‌ندى به هێزه‌کانى پاراستنى گهلهوه بکه‌ن، ئهو گهنجه ئێستا له‌ناو ریزه‌کانى گه‌ریال شوێنى خۆى گرتووه.
کوژرانى حه‌وت کاسبکار ل ه رۆژهه‌اڵت
له ناوچه‌ى (قوڵقوڵه)ى مه‌ریوان دوو کۆڵبه‌رى ک���ورد ،یه‌کێکیان ب�ه ن��اوى (س����ۆران) و ن��اوى ک�ه‌س�هک�هی��ت��ر ن����ه‌زان����دراوه ،ده‌ک���ه‌ون���ه که‌مینى چه‌کدارانى رژیمى ئێران و له ئاکامدا سۆران ده‌کوژرێ و که‌سه‌که‌ى تریش به‌سه‌ختى بریندار ده‌ب��ێ و ئێستا له کۆما دای��ه .له الیه‌کى تر چ�هک��داران��ى رژێ��م له (/31ى ج����ۆزه‌ردان)دا له ج��اده س��اواى ت��اران ،ئۆتۆمبێلى کاسبکارێکى ک��ورد دهدهن �ه به‌ر ده‌ستڕێژى گوله و که‌سێکى سه‌قزى به‌ناوى ئیسماعیل که‌ریم پوور ده‌کوژن. هه‌ر له رۆژى (/٣١ى ج��ۆزه‌ردان)دا کۆمه‌ڵێک له کۆڵبه‌رانى کورد له داوێنى قه‌ندیل ،به‌دیوى رۆژهه‌اڵتدا ده‌که‌ونه که‌مینى چه‌کدارانى رژیم و له ئاکامدا که‌سێک به ن��اوی ع�ه‌واڵ سوور ده‌کوژرێت .هه‌ر له ناوچه‌ى سه‌رده‌شت له سه‌ر ڕێگاى ماره‌غان ،که‌سێکى تر به پاشناوى ساڵحى دهکهوێته که‌مینى چه‌کدارانى رژیم و له ئاکامدا ده‌ک���وژرێ���ت .ل �ه م��ه��اب��ادی��ش چ���وار کاسبکار ده‌کوژرێن.
ژنان
ساڵی دووەم ژماره 62 دووشه 2711/4/62010/11/8 ممه‌ممه- 2011/6/27 دووشه
8
په‌سه‌ندکردنى یاساکان و جێبه‌جێکردنیان u
دیدار
گۆڤار عوسمان
زیندوو
مه‌ستان ه محه‌مه‌د
په‌خشان زه‌نگه‌نه :ئه‌نجومه‌نى خانمان ئه‌ڵته‌رناتیڤی رێکخراوه‌کان نییه
u
ماوه‌ى چوارساڵ‌ه پرۆژه یاساى توندوتیژى خێزان خ��راوات �ه ب���ه‌رده‌وم په‌رله‌مان بۆ گفتوگۆکردن ،به‌اڵم تا هه‌فته‌ى پێشوو مابووه و ئهو پرۆژهیه به هه‌ڵواسراوى ته‌نها یه‌ک خوێندنه‌وه‌ى بۆ کرابوو، هه‌فته‌ى پێشوو دوباره ئه‌م پرۆژهیه چووه ناو په‌رله‌مان بۆ گفتوگۆکردن ،زۆرینه باوه‌ڕیان وابوو که پێده‌چێت دوابخرێت بۆ کاتێکى تر و ئه‌م پرۆژهیه په‌سه‌ند نه‌کرێت ،له‌به‌رئه‌وه‌ى له ناو په‌رله‌ماندا زۆر یاسا هه‌ن ماوه‌یه‌کى زۆر دهمێنێتهوه تو و هه‌رجاره‌و به بیانویه‌ک دواده‌خرێ په‌سه‌ند ناکرێت ،به‌اڵم به هه‌رجۆرێک بێت دواى گ��ف��ت��وگ��ۆک��ردن ل �ه‌س �ه‌رى یاساکه په‌سه‌ندکراو تێپه‌ڕێنرا. ئ �ه‌گ �هر بێین ب��اس��ى ئ���هو ی��اس��ای �ه و هه‌ندێک یاساى تر بکه‌ین که په‌یوه‌ندى ڕاسته‌وخۆیان به په‌یوه‌ندی‌ه کۆمه‌اڵیه‌ت ى و الیهنه کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کانى کۆمه‌ڵگاو‌ه ههیه کۆمه‌ڵێک ش��ت دێ��ت �هوه پێش چ���اوم���ان ،زۆر ی��اس��ا ه���هن ب��ۆ ئ�ه‌م کۆمهڵگایه ده‌رده‌چ��ێ��ت که پێویست ه جێبه‌جێبکرێت ،ب���ه‌اڵم وهک خ��ۆى یان جێبه‌جێنابێت یان ئه‌گه‌ر بزانن ل ه هه‌ندێک شوێن ئ�هو یاسای‌ه له‌گه‌ڵ الیه‌نى کۆمه‌اڵیه‌تى ناگونجێت دێن رێنماى (تعلیمات)ى بۆ ده‌رده‌که‌ن ،ک ه ئهمه زۆر جار له گرنگى ئهو یاسای ه ک�ه‌م ده‌ک��ات �هوه ،چونکه له ئه‌ساسدا ئه‌گه‌ر یاسایه‌ک به شێوه‌یه‌کى باش داڕێژرابێت و گفتوگۆى باشى له‌سه‌ر ک��راب��ێ��ت پ��ێ��وی��س��ت ب���ه کۆمه‌ڵێک ته‌علیمات ن��اک��ات ب���ۆى ،به‌نموون ه ئه‌گه‌ر باسى یه‌کێک له‌و ته‌علیماتان ه بکه‌ین ،کاتێک کچێک ده‌ی�ه‌وێ��ت پاسپۆرت ده‌ربهێنێت بۆ خۆى ئه‌گه‌ر ئ�هو کچه له ( )18ساڵیش ته‌مه‌نى زیاتر بێت پێویستى به وه‌لى ئه‌مر‌ه ک ه واژۆی بکات له‌سه‌ر فایله‌که‌ى ک ه به‌ڵێ قبوڵیه‌تى پاسپۆرت ده‌ربهێنێت ،ب ه مه‌رجێک ده‌رهێنانى پاسپۆرت مافى ه �هر تاکێک‌ه ب�ه ب��ێ ج��ی��اوازى نێوان ره‌گه‌زى (نێر ،مێ) ،ئه‌گه‌ر بچیت‌ه ناو ئهو یاسایه‌ى تایبهته به به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى پاسپۆرت بۆ ئه‌وه‌ى که‌سێک پاسپۆرت ده‌رب��ک��ات ،ده‌بینیت هیچى تێدا نی ه ئاماژه بهوه بکات ده‌بێت کچ وه‌لى ئه‌مر واژۆى بۆ بکات بۆ پاسپۆرت ،ته‌نها ته‌علیمات‌ه و هیچى تر. باسکردنى ئهو نموونهیه بۆ ئهوه بوو ک ه زۆر یاسامان هه‌ن وه‌کو خۆى جێبه‌جێ ن��اک��رێ��ت ئ���ه‌وه‌ن���ده‌ى ته‌علیماته‌کان ده‌س�ه‌اڵت��ی��ان ده‌ب��ێ��ت یاسا ده‌ورى نیه، ئه‌گه‌ر ته‌علیمات بۆ کارئاسان کردن و پاراستنى ماف بێت باشتره نه‌ک ئه‌وه‌ى مافى که‌سێک له ته‌علماتێکدا قه‌تیس بکه‌یت وهک ئهو نموونهیه. بۆیه پێویسته ئێمه ته‌رکیزمان له‌سه‌ر ئهوه بێت کاتێک ئهو یاسایانه ده‌رده‌چن وهک خ��ۆی��ان جێبه‌جێ ده‌ک��رێ��ن یان جێگه‌ى خۆیان ده‌گرن یان به ته‌داخول و ته‌علیمات فه‌له‌جیان ده‌که‌ن و ناهێڵن جێبگرن ،به تایبه‌ت بۆ ئهو یاسایانه‌ى په‌یوه‌ندى به بارى کۆمه‌اڵیه‌تى و خێزان یان ژنانه‌و‌ه ههیه وریایانه‌تر مامه‌ڵه‌ى له‌گه‌ڵ بکه‌ین ،چونکه ئهو یاسایان ه ت���ازه‌ن و پێویستى ب �ه هۆشیاریدانى پێشه‌کى ههیه ن �هک ب�ه ته‌علیمات بیگونجێنیت. ل �ه ئ��ێ��س��ت��ادا ئ���هو ی��اس��ای��ان �هى زی��ات��ر په‌یوه‌ندیدارن به بابهته کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کان یان ژنانه‌و‌ه پێویستى بهوه ههیه په‌له‌ى تێدا بکرێن زیاتر دوانه‌که‌ون ،چونک ه هه‌ندێک الیه‌ن هه‌ن به یاسا چاره‌سه‌ر ده‌بێت له‌گه‌ڵ هۆشیارى. پێویسته الیه‌نى مهعنهوى له‌و یاسای ه یان رێکخراوه‌کان چاودێرى ئهو یاسایانه بکه‌ن که وهک خۆیان جێبه‌جێده‌کرێن. ئه‌مه‌ى توندوتیژى خێزانى با بزانین تا چه‌ند ده‌توانێت جێى خۆى بگرێت خزمه‌ت به‌و که‌یسان‌ه بکات که له کۆمه‌ڵگادا هه‌ن و ده‌رئه‌نجام داڕوخانى کۆمه‌ڵگاى لێدهکهوێتهوه با بزانین ئه‌م یاسا تا چه‌ند دهبێته چاره‌سه‌رى گونجاو.
له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ى زۆرن ئهو ڕێکخراوانه‌ى ل ه ژێر ناوى جیاجیادا کار بۆ ماف و بابه‌ته‌کانى توندوتیژى دژى ژنان ده‌که‌ن ،به‌اڵم هیشتا ئهو توندوتیژیان ه هه‌ر بونیان ههیه ،جا ئهمه په‌یوه‌ندى ب��ه ئ��اس��ت��ى ک���ه‌م ت��ه‌رخ��ه‌م��ى ئ �هو ڕێکخراوانه‌وه‌ی ه یان هۆشیاریه‌کى باش نه‌گه‌یشتوه‌ته تاکه‌کانى کۆمه‌ڵگا، بۆی ه بیر له‌و ه کرایه‌و ه ئه‌نجومه‌نێک له ناو حکومه‌تى هه‌رێم دروست بێت ب ه ن��اوى ئه‌نجومه‌نى خانمانه‌وه، ب��ه‌م��ه‌ش ل��ه ڕێ��گ��هى ی���اس���او ه ب ه هه‌مئاهه‌نگى هه‌ندێک وه‌زاره‌تى مه‌عنى به مه‌سه‌له‌کانى ژنان ڕێگ ه چاره بۆ ئهو توندوتیژیان ه بدۆزرێته‌وه ،له‌م دیداره‌دا (په‌خشان زه‌نگه‌نه) ئه‌میندارى ئه‌نجومه‌نى خانمان ،وه‌اڵمى هه‌ندێک پرسیارى ڕۆژنامه‌ى (چه‌تر) دهداتهوه.
چه‌تر /ئهو ژنانه‌ى له‌م ئه‌نجومه‌ن‌ه کارده‌که‌ن کێن ،نوێنه‌رى رێکخراوه‌کانى ژنانى تێدایه؟ ئه‌م ئه‌نجومه‌ن‌ه دامه‌زراوه‌یه‌کی فه‌رمیی ه وهک هه‌ر دامه‌زراوه‌یه‌کی فه‌رمی دیکه‌و س�هر به‌حکومه‌تی هه‌رێمه ،ب�هو مانایه‌ى نوێنه‌ری هیچ رێکخراو و حزبێک نیه، له ده‌ستنیشانکردنی ئه‌ندامانیدا ،ڕای ژماره‌یه‌ک له رێکخراوه‌کانی کومه‌ڵگه‌ی مه‌ده‌نی وهرگیراوه به‌تایبه‌تی ئه‌وانه‌ی ک ه سااڵنێکی زۆره له‌ناو ژناندا کار ده‌ک‌هن‌و به‌ده‌یان کادریان له‌و ب��واره‌دا پێگه‌یاندووه، به‌پێی به‌رنامه‌یه‌کیش په‌یوه‌ندی شه‌راکه‌تی ده‌بێت له دارشتن‌و جێبه‌جێکردنى سیاسه‌ت و به‌رنامه‌ماندا ل�ه‌گ�هڵ رێکخراوه‌کانی کومه‌ڵگه‌ی مه‌ده‌نی. چه‌تر /کاره‌کانى ئه‌م ئه‌نجومه‌ن‌ه ناچێته‌و‌ه پاڵ وه‌زاره‌تى کاروکاروبارى کۆمه‌اڵیه‌تى؟ ئه‌نجومه‌ن س �هر ب�ه هیچ وه‌زاره‌ت��ی��کنیهو به‌شێکیش نیه له هیچ وه‌زاره‌تیک، راس��ت �ه‌وخ��ۆ پ �هی��وه‌ن��دی ب �ه سه‌رۆکایه‌تی ئه‌نجومه‌نی وه‌زی���ران���هوه ه �هی �ه ،وه‌زی���ری ک��اروک��اروب��اری ک��ۆم�ه‌اڵی�هت��ی ئه‌ندام ه تێیدا ههروهها پێنج وه‌زی��ری دیکه‌ش ک ه بریتین له وه‌زیری (دارایی ،داد ،پهروهرده، ن��اوخ��و ،ڕوشنبیری و الوان) ،ئه‌نجومه‌ن
nپه‌خشان زه‌نگه‌ن ه ئه‌مینداری ئه‌نجومه‌نی خانمان ب �ه‌گ��وێ��رهی ه �ه‌رب��وارێ��ک ل �ه ب��واره‌ک��ان��ی کاریدا هه‌ماهه‌نگی ده‌بێت له‌گه‌ل وه‌زاره‌ت ه په‌یوه‌ندیداره‌کاندا. چه‌تر /له‌ئێستاداچه‌ندین ڕێکخراومان هه‌ی ه به‌چه‌ند ناوێکى جیاواز کار بۆ مافه‌کانى ژن���ان ده‌ک����هن ،ئ��ای��ا ل�ه‌ئ�هن��ج��ام��ى الوازى کاره‌کانى ئ �ه‌وان ئێوه ئ�ه‌م ئه‌نجومه‌نه‌تان ڕانه‌گه‌یاند؟ ئه‌م ئه‌نجومه‌ن‌ه ئه‌ڵته‌رناتیڤی ڕێکخراوهکاننیه ،ڕیکخراوه‌کان دامه‌زراوه‌ی مه‌ده‌نین ئه‌م ئه‌نجومه‌ن‌ه دام�ه‌زراوه‌ی�هک��ی فه‌رمیه ،به‌و پێی‌ه شێوازی کارکردنیان جیایه ،ئه‌گه‌ر چی ئامانجه‌کان هاوبه‌شن . چه‌تر/ئهو کارانه‌ى کردوتان‌ه له‌و ماوه‌ی دام �ه‌زران��دن �هوه چی ب��وون؟ ی��ان له‌داهاتوو کاره‌کانتان چى ده‌بێت؟ جیاوازه له‌کارى ڕێکخراو‌ه ژنانیه‌کان ؟ وهک پیشتر ئاماژه‌م پێدا هێشتا له قوناغیسهرهتاییداین ،پێکهاته‌و هه‌یکه‌لیه‌تی ته‌واو نهبووه ،خه‌ریکی ته‌واوکردنی ستراکتۆرو دانانی به‌رنامه‌و پالنی کارکردنین ،ئهمه ئه‌زمونێکی نوێیه له‌سه‌ر ئاستی هه‌رێمی ک��وردس��ت��ان‌و ن��اوچ�هک�ه‌ش ،ل�ه‌گ�هڵ چه‌ند
رێکخراوێکی نێودهوڵهتی ڕێکه‌وتنامه‌مان ههیه که‌ل‌ه ڕێی پسپۆڕو شاره‌زاو‌ه له‌م بواره‌دا هاوکاریمان بکه‌ن له‌سه‌ره‌تادا . چ�هت��ر /ڕێکخراوه‌کانى ژن��ان ئاماده‌ییان ههبووه ل�ه‌م چه‌ند س��اڵ�ه‌دا ،ب �ه‌اڵم زۆرترین توندوتیژى ڕوویانداوه‌و تا ئاستى کوشتنى ژنان ،پێت وانیه ڕێکخراوه‌کان هه‌ڵوێستێکى وه‌هایان نهبووه؟ یان ئێوه ده‌تانه‌وێت له ڕێى یاساو حکومهتهوه فشار دروست بکه‌ن؟ ل���ه‌وه‌دا له‌گه‌ڵت نیم که رێکخراوهکانههڵوێستیان نهبووه ،ناکرێت له کۆمه‌ڵگه‌یه‌کدا ک �ه هێشتا ل �ه س���ه‌ره‌ت���ای دام �ه‌زران��دن��ی ئه‌زمونێکی نوێدایه ،له دام�ه‌زران��دن�ه‌وه‌ی ک��ۆم�هڵ��گ�ه ل�ه‌س�ه‌رب��ن�ه‌م��ای دی��م��وک��رات��ی ومه‌ده‌نی ودام �ه‌زراوه‌ی��ی ،چ��اوه‌ڕوان��ی ئهوه بین که میراتی سااڵنێکی زۆری ڕابردو به‌یه‌کجار چاره‌سه‌ر بکرێت ،ڕاست‌ه بهداخهوه توندوتیژی به‌رامبه‌ر ژنان به کوشتنیشه‌وه هێشتا بهردهوامه ،چاره‌سه‌رکردنی ئه‌مه‌ش ته‌نها له‌ڕێگه‌ی ڕێکخراو‌ه مه‌ده‌نیه‌کانه‌وه ن��اک��رێ��ت ،ڕێ��ک��خ��راوه‌ک��ان��ی کومه‌ڵگه‌ی م���ه‌ده‌ن���ی ڕۆل���ی س �ه‌ره‌ک��ی��ان ه���ه‌ب���ووه بۆ ئاشکراکردنی ئ �هو کێشه‌یه‌و ک��ارک��ردن
ب��و چ���اره‌س���ه‌ری ،نه‌هێشتنی توندوتیژی ب�ه تایبه‌تی توندوتیژی ل�ه‌س�هر بنه‌مای ج���ۆری ک��ۆم �ه‌اڵی �هت��ی ،ک �ه ل �ه ئ�ه‌س��اس توندوتیژی به‌رامبه‌ر به ژن مه‌به‌سته ،ئێستا بوهته به‌رنامه‌یه‌کی نێودهوڵهتی ،ئه‌رکی ده‌وڵه‌ته‌کان‌ه به گشت دام���هزراوه فه‌رمی ونافه‌رمیه‌کانیه‌و‌ه رێوشوێنی واقیعی و گونجاو دابنێن‌و به‌جیدی له‌گشت بوارێکدا. چه‌تر /ماوه‌یه‌کى زۆره بێده‌نگیتان هه‌ڵبژاردوه هۆکارى چیه‌و چاوه‌ڕێى چى ده‌که‌ن؟ ن��ازان��م مه‌به‌ستتان چیه بیدهنگیمانه �هڵ��ب��ژاردوه ،ئ��هوه نیه وه‌اڵم���ی جه‌نابتان ده‌ده‌ینه‌وه ،ئه‌گه‌ر مه‌به‌ستان بڕیارو پڕۆژه‌یه ئ �ه‌وا ک��اری بۆ ک���راوه‌‌و له کاتی خۆیدا ده‌یبیستن ،ئهمه پڕۆسه‌یه‌کی بهردهوامه . چه‌تر /تائێستا که‌س وهک به‌رپرسى یه‌که‌م ده‌ست نیشان کراوه له‌ناو ئه‌م ئه‌نجومه‌نه‌دا؟ ئه‌نجومه‌ن به سه‌رۆکایه‌تی سهرۆکیئهنجومهنی وه‌زیرانه ،ئه‌مینداری گشتیش ده‌ستنیشان کراوه . چ�هت��ر :هه‌ڵوێستى ژن��ان��ى په‌رله‌مانتارى ف���راک���س���ی���ۆن���هک���ان ب���هت���ای���ب���هت���ى ه��ێ��زه ئۆپۆزسیۆنه‌کان چ��ۆن هه‌ڵده‌سه‌نگێنیت؟
له‌پاڵ ئه‌وه‌ى ئه‌زمونى پارله‌مانیتان ههیه؟ ت��ا ئێستا ل �ه ک��وردس��ت��ان س��ێ خولیپهرلهمانیمان ههیه ،هه‌رخولێکی په‌رله‌مان له قوناغ و هه‌لومه‌جێکی سیاسی تایبه‌تیدا ب��ووه ،ب�هو پێی‌ه ئه‌رکه‌کانیشیان مۆرکی بارودوخه‌که‌ی پێوه دیاربووه .خولی یه‌که‌م له‌هه‌لومه‌رجێکی تایبه‌تیدا ئه‌رکه‌کانی ئه‌نجامدا ،خولی دووهم له هه‌لومه‌رجێکی نوێی ع��ێ��راق و ن��اوچ�هک�ه‌دا ب��وو ،ل �ه‌روی ده‌س��ت��وری�هوه دان به هه‌رێمی کوردستاندا نرا وهک هه‌رێمێکی فیدراڵی له سستمی فیدراڵی عێراقدا ،ه �هر ده‌س��ت��ور دان��ی نا به دام �ه‌زراوه‌ک��ان��ی ه�ه‌رێ�م‌و یاساکانی و ده‌رک��ردن��ی یاسای ن��وێ‌و هه‌موارکردنی یاسا به‌گوێره‌ی هه‌لومه‌رجی کوردستان، ئهمه وه‌رچه‌رخانیکی گهوره بوو ،په‌رله‌مانی کوردستان دوو ئه‌رکی گرنگی له ئه‌ستو ب��وو یه‌کێکیان نه‌هێشتنی سستمی دوو ئیداره‌یی که له ئه‌نجامی شه‌ڕی ناوخۆوه هاته ئ��اراوه ،ئ�ه‌وی دیکه‌یان ته‌واوکردنی مه‌نزومه‌ی یاسایی له هه‌رێمی کوردستاندا. به‌و پێیه‌و له‌و هه‌لومه‌رج‌ه سیاسیه‌دا ،ئه‌رکی چاودێرى وهک پێویست نه‌بوو به‌اڵم له‌روی ته‌شریعه‌و‌ه ک��ارا ب��وو ،خولی سێیه‌م ،واته ئه‌م خوله‌ی ئێستا ،ئه‌زمونێکی نوێ هاته ژیانی سیاسی کوردستانه‌وه ،ئه‌زمونی بونی فراکسیۆنی جیاجیاو بونی ئۆپۆزسیۆن ،که ئهمه ب �ه‌ره‌و پێشچونێکی گرنگ ب��وو له پرۆسه‌ی دیموکراتی هه‌رێمی کوردستان، ئهمه ئه‌زمونێکی نوێیه .وام چ���اوه‌ڕێ ده‌ک����رد ئ���ه‌م خ��ول �هی پ �ه‌رل �ه‌م��ان الی�هن��ی چاودێرى زۆر به‌هێز بێت ،به‌اڵم هه‌تا ئێستا وانیه ،دڵنیام که له داهاتودا هه‌ڵسوکه‌وتی فراکسیۆنه‌کان ،به‌تایبه‌تی فراکسیۆنی ح��وک��م��ران و ف��راک��س��ی��ۆن��ی ئ��ۆپ��ۆزس��ێ��ون شێوازێکی پێشکه‌وتوتر ده‌گرێت‌ه خۆ ئهو ئه‌زمون‌ه کامڵتر ده‌بێت . چه‌تر /ئایا هیچ له‌ئه‌ندامانى په‌رله‌مان له‌ناو ئه‌نجومه‌نه‌که‌ى ئێوه‌دا بوونیان ههیه؟ نه‌خێر ،ئ�ه‌م�ه ئه‌نجومه‌نێکی حکومیه، سه‌ر به‌ده‌سه‌اڵتی جێبه‌جێکاره ،په‌رله‌مان له پال ئه‌رکی ته‌شریعیدا ئه‌رکی چاودێری دام �ه‌زراوه‌ک��ان��ی ده‌س�ه‌اڵت��ی جێبه‌جێکاری ههیه ،ب �ه‌اڵم هه‌ماهه‌نگیه‌کی ب��اش ههیه ل�هن��ێ��وان پ �ه‌رل �ه‌م��ان‌و به‌تایبه‌تی لیژنه‌ی داکوکردن له مافی ئافره‌تان و ژنان و لیژنه په‌یوه‌ندیداره‌کانی دیکه‌و ئه‌نجومه‌نی بااڵی کاروباری خانماندا .
ژنانى داقوق به‌هۆى بێ به‌شکردنیان له‌ئه‌نجومه‌نى قه‌زاکه هه‌ڕه‌شه‌ى خۆپیشاندان ده‌که‌ن ئاماده‌کار زانیار داقوقى به‌پێى یاساى هه‌ڵبژاردنى ئه‌نجومه‌نى ق�ه‌زاو ناحیه‌کانى عێراق ،پێویست ه رێ��ژهى ئه‌ندامانى ئهو قه‌زایانه()21 ئه‌ندام بێت ،به‌اڵم تائێستا ئه‌نجومه‌نى قه‌زاى داقوق ( )15ئه‌ندامن‌و ئهو ڕێژه‌ى ترک ه ( )6ژن ه ماوه‌ى ( )5ساڵ ه ماوه‌ته‌وه‌و هیچ ژنێکیان دانه‌ناوه ،بۆ پڕکردنه‌وه‌ى ئه‌وبۆشایه‌ى که‌له‌ئه‌نجومه‌نى قه‌زاک ه دروست بووه ،داوایان کردو ه ()6ئه‌ندام ل ه ک��ورد و ع��ه‌ره‌ب تورکمان کاندید بکرێت ،به‌اڵم تائێستا هیچ وه‌اڵمێکیان ن��ه‌دراوه‌ت��هوه و ژنانیش هه‌ڕه‌شه‌ى خۆپیشاندان ده‌که‌ن بۆ ئهو مه‌به‌سته.
ل���ه‌وب���اره‌وه ح����ه‌ردان ح��ه‌س��هن ،ب�ه‌رپ��رس��ى رێ���ک���خ���راوى م��ی��دی��ا ب���ۆ م��اف��ى م���رۆڤ ل���ه‌داق���وق وت���ى :ئێمه وهک رێ��ک��خ��راوى میدیا ب��ۆچ��واره‌م ج��اره ک��ۆڕو سیمینار، س��ازده‌ک �هی��ن ل �ه‌س �ه‌ردی��ارى ک��ردن��ى مافى ژنان له‌داقوق ،بۆئه‌وه‌ى پیاوان‌و به‌رپرسانى حکومى ح��زب �ى‌وس �ه‌رج �ه‌م الی �هن �هک��ان ،تا رێ��گ��ای �هک ب���ۆچ���اره‌س���ه‌رک���ردن���ى م��اف��ى ژن��ان ل�ه‌داق��وق ب��دۆزن �هوه ،ح���ه‌ردان وتیشى ئیمه وهک رێکخراوى میدیا له‌قه‌زاکه له‌ساڵى ()2006ه وه یاداشتنامه‌یه‌کمان ئ��اراس��ت��هى ئ �هن��ج��وم �هن��ى ق����ه‌زاى داق���وق ک��ردوه بۆپڕکردنه‌وه‌ى ئه‌وبۆشایه‌ى که له ئه‌نجومه‌نى قه‌زاى داقوقدا ههیه که()6 ئ�هن��دام��ى پێویسته ،ب��ه‌اڵم تائێستا هیچ وه‌اڵمێک دیارنیه ،ئه‌وه‌شى وت که ئه‌وان ده‌یانه‌وێت داق��وق بکهنه نمونه‌ى سه‌رجه‌م ق���ه‌زاو ناحیه‌کانى ک �ه‌رک��وک ،چونکه
تائێستا هیچ ئه‌نجومه‌نى قه‌زاو ناحیه‌کى ئێره ئه‌ندامى ژنى نیه ،به‌رپرسى رێکخراوى مافى م��رۆڤ ،دووپاتى ک��ردهوه که‌ساڵى پار به‌هاوبه‌شى گروپێک له‌ژنانى قه‌زاکه ب��ۆج��ارى دووهم یاداشتنمامه‌یه‌کى ترى ئاراسته‌ى ئه‌نجومه‌ن کرد بۆئه‌وه‌ى شوێنى ئ��هو ( )6ئ �هن��دام �ه ب��درێ��ت�ه ژن���ان ،ب �ه‌اڵم تائێستا هیچ ل�ه‌وب��ارهی�هوه ب��اس نه‌کراوه وتیشى رێکخراوى مافى مرۆڤ له‌قه‌زاى داق��وق کۆڕێکى س��ازک��ردوه بۆبه‌رپرسانى حزبى‌و حکومى‌و رۆشنبیران‌و که‌سایه‌تى‌و خوێنکاران‌و فه‌رمانبه‌ران ،بۆ شیکردنه‌وه‌ى ی��اداش��ت �هک �ه ،ب �ه‌ش��دارب��ون��ى ک��ۆڕه‌ک �ه به تایبه‌ت پیاوان بۆپاڵپشتى له‌و یاداشتنامه‌یه که ژنانى داقوق داوای��ان ک��ردهوه واژۆیان ک��ۆک��ردوه وه ئ��ام��ادهی��ی خ��ۆی��ان ده‌رب���رى پاڵپشتیان ده‌بن به‌هه‌موو توانایه‌که‌وه. له‌الێکى تریشهوه شادیه جه‌مال نوره‌دین ک �ه یه‌کێکه ل �هو ژن��ان �هى ل�ه‌گ��روپ�هک�هى ساڵى پ���اردا ب�ه‌ش��دارب��وو له‌ویاداشتنامه‌یه ک �ه ئ��اراس��ت �هى ئ�هن��ج��وم�هن��ى ،ق�ه‌زاک�هی��ان ک���ردوه وت���ى :ئێمه گروپێکمان پێکهێنا یاداشتنامه‌یه‌کمان ئاراسته‌ى ئه‌نجومه‌ن، ک��رد ک�ه ئ �هو بۆشایه پڕکه‌ینه‌وه ،ب�ه‌اڵم تائێستا هیچ وه‌اڵمان نه‌دراوه‌ته‌وه .ئه‌وه‌شى وت ئ�ه‌وان وهک ئهو گروپه ئاماده‌ن گه‌ر ئه‌نجومه‌نى ق �ه‌زا پاڵپشتیان بێت ،خۆیان یاداشتنامه‌که دهبهنه ئه‌نجومه‌نى پارێزگا و ئاماده‌ن بچنه به‌غدا. له‌الیه‌کى تریشهوه له‌یال س��ادق زه‌ینه‌ڵ، ئه‌ندامى رێکخراوى ژن��ان له‌قه‌زاى داقوق وتی :ئێمه وهک ژنانى داقوق شان به‌شانى پیاوان خزمه‌تى ناوچه‌که‌مان کردوه به‌بێ جیاوازى ،وتیشى :ئێمه وهک ژنان له‌ناوچه‌که گ��روپ��ێ��ک��م��ان پێکهێنا ل���هک���وردو ع���ه‌ره‌ب
nژنانی داقوق له‌کاتی پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌کاندا فۆتۆ :فه‌ریق هه‌ڵه‌بجه‌یی وت��ورک��م��ان ،ساڵى پ��ار یاداشنامه‌یه‌کمان ئاراسته‌ى ئه‌نجومه‌نى قه‌زاکردوه ،بۆیه داوا له‌ئه‌نجومه‌نى قه‌زا و ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى که‌رکوک ده‌که‌ین ل�هوه زیاترمافى ژنان پێشێل نه‌کرێت بێن ب�ه‌ه��ان��ام��ان�هوه تاکو رۆڵمان هه‌بێت له‌قه‌زاکه ،ئه‌وه‌شى باس کرد که ناوچه‌ى داقوق ،شێوه‌یه‌کى عه‌شایه‌رى به‌خۆوه ده‌بینێت که هه‌موو ئه‌نجومه‌ن پیاو بێت ،پێیان باشه نوێنه‌رى ژن��ان هه‌بێت، تاکو ره‌گه‌زى مێینه له کێشه‌و گرفته‌کان ڕزگاریان بێت ،چونکه پێیان وایه کێشه‌ى ژنان به‌ژن چاره‌سه‌رده‌کرێت ،به‌هۆى ئه‌وه‌ى ته‌قالیدى عه‌شایه‌رى زاڵه ژنان توانایان نیه
سکااڵ‌ى حاڵى خۆیان بۆپیاوان بکه‌ن ،گه‌ر واب��ڕوات ژنانى داقوق له‌الیه‌ن کۆمه‌ڵگاى عه‌شایه‌ریه‌وه سه‌رکوت ده‌کرێت ،به‌مه‌ش ت��ون��دوت��ی��ژى ب��ه‌رام��ب��هر ب���ه‌ژن���ان ڕوو له زی��اد ب��ون ده‌ک���ات ،ن��اوب��راو پێى وای �ه گه‌ر وه‌اڵمێکیان ده‌ست نه‌که‌وت ناچارن رێپێوان و خۆپیشاندان سازبکه‌ن ،تاکو ده‌نگیان بگاته شوێنى مه‌به‌ست و سه‌رجه‌م عیراقى لێ ئاگاداربکه‌نه‌وه. هه‌ر له‌و بارهوه جه‌لیل ئیبراهیم ،سه‌رۆکى ئ�هن��ج��وم�هن��ى ق����ه‌زاى داق����وق ب �ه‌وه‌ک��ال �هت به(چه‌تر)ى وت :ئێمه وهک ئه‌نجومه‌نى قه‌زا هیچ کێشه‌یه‌کمان نیه ،ژنان خۆیان
بۆ ئه‌نجومه‌ن کاندید بکه‌ن ،ب�ه‌اڵم ده‌بێت چ����اوه‌ڕوان����ى ه �هڵ��ب��ژاردن��ى ن���وێ ب��ک �هن، چونکه هه‌ڵبژاردنى ق �ه‌زاو ناحیه‌کان بۆ هه‌ردوو ڕه‌گه‌ز ههیه خۆى کاندید بکات، جه‌لیل وتیشى له‌ئه‌نجومه‌نى قه‌زاى داقوق هیچ بۆشایه‌ک نیه ،به‌ڵکو له‌وکاته‌ى ئه‌نجومه‌نى ق �ه‌زاو ناحیه‌کان ته‌رخان کرا به‌هه‌ڵبژاردن ن�ه‌ب��وو ،به‌ڵکو به‌ڕێکه‌وتنى نێوان نه‌ته‌وه‌کان ئه‌وکه‌سانه دی��ارى کران، ئه‌وشى وت ئێمه پشتگیرى ده‌که‌ین له‌ژنان وساڵى پار یاداشتنامه‌که‌یانمان ئاراسته‌ى ئه‌نجومه‌نى پارێزگا کرد ،به‌اڵم وه‌اڵممان نه‌بوو.
گه‌نجان به لێشاو روو له فێربوونى زمانه بیانیه‌کان ده‌که‌ن
مامۆستایه‌کى زمانى کوردى :ئهو زمانانه ببنه جێگره‌وه‌ی زمانی دایک زیانی ده‌بێت ئاماده‌کار
سازان تۆفیق مامۆستایه‌کی زانکۆ حکومه‌ت به‌رپرسیار ده‌زانێت ،ل ه فێرنه‌بوونی شێو ه زاره‌ک��ان��ی زم��ان��ی ک��وردی ل ه خوێندنگاکاندا و به‌ڕێوه‌به‌ری په‌یمانگایه‌کیش زمان ه بیانیه‌کان ب ه پێویست ده‌زانێت و پێیوای ه هێز گه‌وره‌ترین هۆکار ه بۆ باڵوبونه‌وه‌ی زمان بە واڵتاندا.
له ئێستادا له ش��اری سلێمانی زیاتر ل ه ( )30پ �هی��م��ان��گ��ای ف��ێ��رب��وون��ی زم��ان �ه بیانیه‌کان ههیه و ژم��ارهی فێرخوازانیش روو له زیادبوونه. ت��اه��ی��ر ع���ەب���دواڵ ،ب���ه‌ش���دارب���ووی خولی ئینگلیزی ،ئ��ام��اژه بۆ ئ �هوه ده‌ک��ات که خ��ول �هک��ان س����ودی زۆره ب �هت��ای��ب �هت بۆ ئ�ه‌وان�هی خ��وازی��اری وه‌رگرتنی زانیارین له ماڵپه‌ڕه‌کانى ئینته‌رنێت ،ئه‌م گهنجه پێشیوایه که س��ود وه‌رگ��رت��ن ل�ه‌م خوالنه دهکهوێته سه‌ر ئهو کهسه تا چه‌ند سودی لێده‌بینێت و چ��ۆن ب �هک��اری ده‌هێنێت، ناوبراو ،جه‌تیشکرده‌و‌ه هه‌ندێ که‌س ته‌نیا بۆ که‌شخەیی لەالی خه‌ڵکیتر ب ه زمانی بیانی قس ه ده‌که‌ن. گه‌نجێک پێیوای ه زمان ل ه میزۆپۆتامیادا سه‌ریهه‌ڵداوه و ده‌سه‌اڵتیش له‌مپه‌ر بووه له‌به‌رده‌م ئه‌وه‌ى کورد شێوه‌زاره‌کانى خۆی بزانێت و ت��ا زمانێکى یه‌کگرتووى لێ دروست بکات ،سه‌الح مه‌حمود ،ده‌رچووى کۆلێژى زمان و ئه‌ده‌بیاتى کوردى ،وتى: میزوپۆتامیا الن��ک �هى شارستانیه‌ته و زمانیش وهک گه‌وره‌ترین شۆڕش هه‌ر ل ه میزویۆتامیا گه‌شه‌ى کردووه ،کوردیش ل ه میزۆپۆتامیا نیشته‌جێی ه و له‌م رووەو‌ە کورد به گشتى و وهک دیالێکتى زمانیش خاوه‌ن ده‌وڵ�ه‌م�هن��دى و ره‌نگاوڕه‌نگییه .س�ه‌الح، ته‌مه‌ن( )25ساڵ ،جه‌ختیکرده «بهداخهوه
nئایا په‌یمانگاکان کاریگه‌ریان ل ه سه‌ر زمانی دایک ده‌بێت؟ فۆتۆ :ئه‌حمه‌د قادر ده‌وڵه‌ت و ده‌سه‌اڵت و هێزه سه‌رده‌سته‌کانى جیهانى ل ه سه‌رووى هه‌موویانه‌و‌ه ده‌سه‌اڵتى کوردى ک ه خۆى له حزبایه‌تى بۆ ده‌سه‌اڵت و ن��اوچ �ه‌گ �ه‌رای��ی��دا و گ��اڵ��ت �هک��ردن ب ه جیاوازییه‌کان دیتۆته‌وه ،بووەته له‌مپه‌ر ل �ه‌ب �ه‌رده‌م تێکه‌ڵبوونى دیالێکته‌کان ک ه شێوازێک له زمان بێت ه ئاراوه که هه‌موو کورد لێیتێبگات ،ئه‌مه‌ش وایکردوو‌ه ک ه تاکى ک��ورد ت��ا راده‌ی����هک سه‌رلێشێواو بێت و به‌ر له‌وه‌ى دیالێکتى ناوچه‌که‌ى و دیالێکته‌کانى زمانه‌که‌ى ب�هت�ه‌واوى فێر بێت روو له زمانى تر ده‌کات» .هەر‌وه‌ها ناوبراو هێمای بۆ ئه‌وه‌شکرد ک ه ده‌بێ گه‌نج تف له‌و زهنییه‌ته‌ى ده‌سه‌اڵت بکات. هه‌ر که‌سێک و نه‌ته‌وه‌یه‌ک به ره‌نگى خۆى جوانه ،نابێت تاکى کورد خۆى که‌م ببینێ و ناسنامه‌ى خۆى ون بکات. ب�����اوان دڵ���ش���اد ،خ��وێ��ن��دک��اری ش�ه‌ش��ی
ئاماده‌ییه و بهشداره له خولی به‌هێزکردنی زمانی ئینگلیزی له سه‌نته‌ری چاالکی الوان ،ئ���هوه ده‌خ���ات���ه‌روو ک��ردن��ه‌وه‌ی ئه‌م خوالن ه سودێکی زۆری هه‌ی ه و هه‌موو که‌سێک ده‌توانێت س��ودی لێ ببینێت، ئه‌وه‌شى وت :هه‌ندێ که‌س بۆ وه‌رگرتنی زانیاری یان خوێندنه‌وه‌ی کتێبی دهرهوه یان بۆ سەفەرکردن یان ل ه خوێندنگ ه و شوێنیتر و بۆ مه‌به‌ستی جیاواز به‌کاری ده‌هێنن ،ب��اوان ،ب��اس ل��ەوەش دەک��ات ک ه ئه‌م کۆرسه ئهو تیایدا بهشداره نرخه‌که‌ی گونجاوه و زۆر که‌س ئهو بڕ‌ه پاره‌یه‌ی پێ دابین ده‌کرێت. به‌رێوه‌به‌راى په‌مانگاکانى زمان ه بیانیه‌کان پ��ێ��ی��ان��وای �ه ،ک���ردن���ه‌وه‌ى ئ���ه‌م خ��والن � ه بۆ خوێندکاران بوه‌ت ه پێویستى و ئه‌وشده‌خه‌ن ه روو ک�ه ل�ه هاویناندا که‌سانێکى زۆر رویانتێده‌که‌ن. ه�����ه‌ورام�����ان م����ەع����روف ح��م �ه ئ �ه‌م��ی��ن،
به‌ڕێوه‌به‌ری په‌یمانگای ن �ه‌وه‌ی نوێ ل ه سلێمانى ،ئاماژه بۆ ئه‌وه‌ده‌کات ،ماوه‌ی دوو ساڵه په‌یمانگاکه‌یان ب ه به‌رده‌وامی خولده‌کاته‌وه ،به‌شداربوانی خوله‌کانیش ب���اس ل����ه‌وه‌ده‌ک����هن س����ودی زۆری�����ان ل �ه‌م خ��والن� ه وه‌رگ���رت���ووه پێشیوای ه فێربوونی زمان ه بیانیه‌کان به تایبه‌ت ئینگلیزی س��ودی زۆری هه‌ی ه و بووهته پێویستی، به‌ڕێوه‌به‌رى په‌یمانگاکه وت��ى :به‌گشتی ل�ه هاویندا ژم���ارهی ف��ێ��رخ��وازان زی��ات��ره، چونکه ل ه زستاندا خوێندکاران سه‌رقاڵی خوێندنن ،ل ه ساڵێکدا ( )400-300که‌س ل ه په‌یمانگاکه‌ماندا کۆرس وه‌رده‌گرێت، نرخی کۆرسه‌کانیش ده‌گۆڕێت بۆ نمون ه نرخی هه‌ر کۆرسێکی زمانی ئینگلیزی ب��ڕی ( )300ه���ه‌زار‌ه بۆ دوو مانگ و نیو ،پێشیوایه هێز و سیاسه‌ت زۆرترین هۆکارن بۆ باڵوبوونه‌وه‌ی زمان و به‌تایبه‌ت
ئینگلیزی ،به‌ڕێوه‌به‌ری په‌یمانگای نه‌وه‌ی ن���وێ ئ���ه‌وه‌ش���ى وت «س��ی��اس �هت و هێز دیارترین هۆکارن ک ه وایکردو‌ه ئه‌م زمان ه جیهان کۆنتڕۆڵ بکات و کاریگه‌ری هه‌بێت له‌سه‌ر هه‌موو زمانه‌کانی تر». ب�ه‌ه��ادی��ن محه‌مه‌د ن���وری ،ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌ری په‌یمانگای راز ،زم��ان � ه بیانیه‌کان ب ه پێویست ده‌زان��ێ��ت و ل��ه‌وب��ارەی��ەوە وت��ی: ک����ردن����ه‌وه‌ی خ��ول��ی ف��ێ��رب��وون��ی زم��ان � ه بیانیه‌کان سودی زۆره ب ه تایبه‌ت زمانی ئینگلیزی ،چونک ه زمانێکی جیهانیه و ل ه زۆر واڵتدا به‌کاردێت و ل ه کوردستانیشدا خه‌ریکه ده‌بێت ه یه‌کێک ل ه پێویستیه‌کان، ل ه په‌یمانگاکه‌ماندا ل ه م��اوه‌ی ساڵێکدا نزیکه‌ی ( )160فێرخواز ل ه کۆرسه‌کانی زمانی ئینگلیزیدا به‌شدارن و بڕی پاره‌ی کۆرسه‌کانیش ( )300-200دۆالره. لوقمان ره‌ئوف ،مامۆستای زمانی کوردی ل � ه زان��ک��ۆی سلێمانی ،پێیوای ه زمان ه بیانیه‌کان سودی زۆره و کاریگه‌ری نه‌رێنی نابێ ئه‌گه‌ر به شێوه‌ی زانستی به‌کاربێت، به(چه‌تر)ی رایگه‌یاند :کردنه‌وه‌ی خول ل ه هه‌رشوێنێک کارێکی باشه ،ب ه تایبه‌ت ل ه واڵتی ئێمه‌دا بۆشاییه‌کی گه‌وره‌ی زمان هه‌ی ه و خوێندکاری ئێم ه هه‌تا زانکۆش ته‌واو ده‌کات جگه له زمانی کوردی هیچ جۆره زمانێکی تر نازانێت ،که له راستیدا بۆ رایکردنی کاره‌کانی پێویسته زمانی تریش ب��زان��ی ،ئ �هو مامۆستایه‌ى زمانى ک��وردى جه‌ختیکرده‌وه :له کاتێکدا ئهو زمانانه ببنه جێگره‌وه‌ی زمانی دایک ئه‌وا زیانی ده‌بێت بۆ کۆمه‌ڵگا ،بۆیه پێویسته به‌شێوه‌ی زانستی سودی لێ وه‌ربگیرێت. ه���ه‌وره‌ه���ا ئ���ام���اژه‌ى ب �ه‌ش��ێ��وه زاره‌ک���ان���ى زم��ان��ى ک��وردی��ش ک��رد و وت��ى :پێویسته حکومه‌ت کاربکات بۆ تێکه‌اڵو کردنی دیالێکته‌کانی زمانی ک��وردی به چه‌ند قۆناغێک له پڕۆگرامه‌کانی خوێندندا له خوێندنگاکان.
پاسکیل لێخوڕین له شه‌رمه‌وه بۆ کلتور ئاماده‌کار
هانا ئازاد ل��ێ��خ��وڕی��ن��ى پ��اس��ک��ی��ل ل�� ه نێو گه‌نجانى هه‌رێمى کوردستان به شتێکى ن��ام� ۆ ده‌ب��ی��ن��رێ��ت ،ب �ه‌اڵم خوێندکارانى ئاماده‌یى به‌ئاسایى ده‌زانن ،چه‌ند مانگێک به‌ر له‌ئێستا به‌ڕێوه‌به‌رى راگه‌یاندنى هاتوچۆى ه �ه‌رێ��م پ��رۆژه‌ی �هک��ى پێشکه‌شکرد ک ه داویکردبوو پێویست ه پاسکیل له‌برى ئۆتۆمبیل به‌کاربهێنرێت، لە بەرامبەردا به‌شێک ل ه هاواڵتیان ئه‌مه‌یان جێبه‌جێ کرد.
خوێندکارانى ئاماده‌یى الیان ئاساییه ش���ادم���ان رەس�����وڵ ،ت���ه‌م���هن ()18س�����اڵ، خوێندکارى ئاماده‌یى گه‌لى ک��وڕان�ه له هه‌ولێر ،ئهو هێنانى پاسکیل بۆ خوێندنگا به‌شتێکى ئاسایى ده‌زانێت و خۆى یه‌کێکه له‌و خوێندکارانه‌ى به‌رده‌وام به پاسکیل دێته خوێندنگا و داواشده‌کات ئهو هاوڕێیانه‌ى که رێگایان دووره به پاسکیل هاتوچۆ بکه‌ن ،چونکه سودى لێده‌بینن. ئ �هو خوێندکاره وت��ى :ن��ازان��م ب��ارودۆخ��ى زانکۆ چۆنه ،بۆیه نازانم که بچمه زانکۆ ب �ه پاسکیل ده‌چ���م ی��ان ت �ه‌رک��ى ده‌ک���ه‌م، چونکه ده‌ڵێن له زانکۆ لێخورینى پاسکیل نیه و نابێت. رێزمان واحید ،پۆلى پێنجى ئاماده‌ییه و لهوه ده‌دوێت که هێنانى پاسکیل بۆ خوێندنگا شتێکى ئاساییه و ده‌یه‌وێت ببێت به نه‌ریت و هه‌موو خوێندکارێک به کارى بهێنێت. رێ���زم���ان ،ج �ه‌خ��ت��ی��ک��ردهوه :ئ �ه‌گ �هر بچمه زانکۆش پاسکیل ده‌ب �ه‌م و خ��ۆم له‌سه‌رى راده‌هێنم. م.جاسم قاسم ،به‌ڕێوه‌به‌رى ئامادەیى گه‌لى ک���وڕان ک �ه زۆرب����هى خ��وێ��ن��دک��اران��ى ئهو ئاماده‌ییه پاسکیل به‌کار ده‌هێنن وتى: هێنانى پاسکیل ب��ۆ خوێندنگا ل�ه‌الی�هن خوێندکارانه‌وه شتێکى ئاساییه و تائێستاش
nپاسکیل هاوکارى هاتوچۆ ده‌کات و بارى دارایى به‌رزتر ده‌کاته‌و ه فۆ تۆ :فه‌ریق هه‌ڵه‌بجه‌ى
هیچ کێشه‌یه‌کى بۆ دروست نه‌کردوین. ئ���ه‌وه‌ش���ى وت :زۆرج������ار داوام�������ان ل �هو خ��وێ��ن��دک��اران�هک��ردووه ک�ه ب���ارى دارای��ی��ان خراپه و ناتوانن تاکسى بگرن و ماڵیان ل���ه خ��وێ��ن��دن��گ��اک �هوه دووره ه �ه‌وڵ��ب �ه‌ده‌ن پاسکیل به‌کار بهێنن و ئاگادارى خۆیان بن ،په‌ره‌سه‌ندنى ئه‌مه‌شى به دیارده‌یه‌کى شارستانى زانى و داواى له خوێندکارانى زانکۆشکرد که پاسکیل به‌کار بهێنن. له زانکۆ پایسکل لێخورین نیه خوێندکارێکیش پێیوایە ئەگەر ئەوەبکرێت دەبێتە شتێکی شاز ،زانا ره‌‌ئ��وف ،ته‌مه‌نى ( )20س��اڵ�ه و خ��وێ��ن��دک��ارى په‌یمانگاى ته‌کنیکى هه‌ولێره ئهو پێیوایه لێخوڕینى پاسکیل بۆ زانکۆ شتێکى جوانه ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر لێیبخوڕێت دهبێته شتێکى شاز. ن��اب��راو ،ق��س�هى ل �ه‌وه‌ش��ک��رد ک �ه ته‌نها له
قۆناغى ئاماده‌یى پاسکیلى بۆ خوێندنگا بردووه و له زانکۆدا وازى لێهێناوه. ک��اوه ،ته‌مه‌ن ( )23س��اڵ ،خوێندکارى زان��ک��ۆى سه‌اڵحه‌دینه و ب��اوەڕی��وای��ە که تائێستا نه‌گه‌یشتوینه‌ته ئ�هو ئاسته‌ى به پاسکیل بچینه زانکۆ یان ده‌وامه‌کانمان. ئه‌وه‌شى خسته روو ،له قۆناغى ئاماده‌یى شتێکى ئاساییه ،به‌اڵم له قۆناغى زانکۆ پاسکیل لێخوڕین نییه و پ�لارت لێده‌ده‌ن، بۆیه ئه‌گه‌ر دوو خوێندکار پاسکیل بێنن بۆ زانکۆ من سێیه‌مینم. ئ���هو خ��وێ��ن��دک��اره ،وت��ی��ش��ى :ئ��ێ��م��ە بهشه ناوخۆیه‌که‌مان له زانکۆوه نزیکه به پێ ده‌توانن هاتوچۆ بکه‌ن ،به‌اڵم ناشکرێت بۆ ئ�هو رێگا نزیکه تاکسى بگرین ،ئه‌گه‌ر پاسکیل ئاسایی بێت ئهوه زۆر چاکتره. ش��ن��ۆ م��ح��ه‌م��ه‌د ،ت���ه‌م���هن ( )20س���اڵ، خوێندکارى زانکۆى سه‌اڵحه‌دینه و پێیوایه
لێخوڕینى پاسکیل نه‌بووه‌ته دیارده‌یه‌کى ئاسایى له‌نێو ک��ۆم�هڵ��گ��ادا ب��ۆی�ه کچان پاسکیل لێناخوڕن. وتى «لێخورڕین و هێنانى پاسکیل بۆ زانکۆ شتیکى جوانه و پێویسته ک��وڕه‌ک��ان پێى پابه‌ندبن بۆ ئه‌وه‌ى واى لێبێت کچه‌کانیش بتوانن پاسکیل لێبخوڕن». ئ��هو خ��وێ��ن��دک��ارهى زان��ک��ۆ ،ئ��ام��اژه‌ى بۆ ئه‌وه‌شکرد ،کچانیش ح�ه‌ز به لێخوڕینى پاسکیل ده‌ک �هن ،ب�ه‌اڵم ئه‌م ئاسته هێشتا نه‌گه‌یشتوه‌ته هه‌رێمى کوردستان و داواشى کرد لێخوڕینى پاسکیل له‌الیه‌ن کچانه‌وه به ئاسایى بزانرێت. هاوکارى هاتوچۆ ده‌کات خوێندکارێکى کۆلێژى ئه‌ندازیارى له‌هه‌ولێر پاسکیل به‌کار ده‌هێنێت و راشیده‌گه‌یه‌نێت گه‌راجى پاسکیل له کۆلێژه‌که‌یان ته‌نها پاسکیلى ئه‌وى لێده‌وه‌ستێت ئهو خوێندکاره
وهک خ��ۆى باسى ده‌ک��ات زۆرج��ار پالرى لێدراوه له الیه‌ن هاوڕێکانیه‌وه ،به‌اڵم گوێى پێنه‌داوه و به‌رده‌وام بووه. ش����اخ����ه‌وان ع���وم���هر ،پ��ێ��ی��وای �ه پاسکیل هۆکارێکى باشه بۆ هاوکاریکردنى هاتوچۆ و چه‌ند جارێکیش رووب���ه‌ڕوى ئۆتۆمبێل ب��ووه‌ت �هوه و خه‌ریک ب��ووه ئۆتۆمبێل لێى بدات. وتیشى :ب �ه‌رده‌وام ده‌بم له هێنانى پاسکیل بۆ زانکۆ تا هاوڕێکانیشم چاوم لێده‌که‌ن. عەمید قادر سدیق ،به‌ڕێوه‌به‌رى راگه‌یاندنى هاتوچۆى هه‌رێم ،به (چه‌تر)ى راگه‌یاند: پێشتر پ��رۆژه‌ی �هک��م��ان ه �ه‌ب��وو ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ى خوێندکاران و هاواڵتیانى ئاسایی پاسکیل ل �ه‌ب��رى ئۆتۆمبێل ب �هک��ار بهێنن ،ب �ه‌اڵم، جێبه‌جێ نه‌کرا و پشتگوێ خرا. به‌ڕێوه‌به‌رى راگه‌یاندنى هاتوچۆى هه‌رێم وتیشی ،له زۆربه‌ى واڵتانى جیهان وه‌زیر و پله‌داره‌کان پاسکیل به‌کار ده‌هێنن و الیان ئاساییه. جه‌ختیشکرده‌وه ک �ه پاسکیل ه��اوک��ارى ه��ات��وچ��ۆ ده‌ک����ات و رووداوى که‌مترى لێدهکهوێتهوه به به‌راورد له‌گه‌ڵ ئۆتۆمبێل ژینگه‌ش پیس ناکات و بارى دارایى به‌رزتر دهکاتهوه. ستار باقى کەریم ،خوێندکارى ماسته‌ر له کۆمه‌ڵناسى ،لێخوڕینى پاسکیل به شتێکى ئاسایى ده‌زانێت له الیه‌ن هه‌ردوو ره‌گه‌زه‌وه، جه‌ختیکرده‌وه :کۆمه‌ڵگاى کوردى رێگره له به‌رده‌م هه‌ندێک شتدا که یه‌کێک له‌وانه رێگرى کردنه له کچان له دیارده‌ى پاسکیل لێخوڕین. ئهو توێژه‌ره کۆمه‌اڵیه‌تیه ئه‌وه‌شده‌خاته‌ڕوو، له کۆمه‌ڵگاى ک��وردى هه‌ندێک نه‌ریت ه��ێ��ن��راون�هت�ه پ��ێ��ش ک �ه ه �هن��دێ��ک چینى کۆمه‌ڵگا له شته‌کان بێ ب �ه‌ش ده‌ک��ات وەک ئهو دیارده‌ى پاسکیل بردنە بۆ زانکۆ، چونکه رهنگه کوڕێک شه‌رم بکات که پاسکیل لێبخوڕێت ئهوه ئه‌وکات کچه‌که دوو هێنده‌ى کوڕه‌که بگره زیاتریش شه‌رم ده‌کات.
گه‌نجان ساڵی دووهم ژماره 62 دووشهممه 2711/4/6 - 2011/6/27
کارا
9
گه‌نج ه یاخییه‌کانی بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان uئیحسان مه‌ال فوئاد
u
پێویسته ببێته ک��ل��ت��ور ،ببێته نه‌ریت و رۆح��ی��ی�هت��ی ک���ارک���ردن ،ببێته رێسا. مه‌به‌ستم ئهو جۆره کارکردن و حزبایه‌تییه‌ى گه‌نجه‌کانی نێو ب��زووت��ن �ه‌وه‌ی گ��ۆڕان�ه، ک �ه زۆرب���هی���ان ع�ه‌ق��ڵ��ی ش���اخ و ک���ۆن و حزبایه‌تی ته‌قلیدی ره‌تده‌که‌نه‌وه‌و دژی به موقه‌ده‌سکردنی س �ه‌رک��رده‌و س���ه‌رۆک و به‌رپرسن ،لێ گه‌نجی دیکه‌یان ههیه مامه حه‌مه‌یی و س���ه‌رۆک و به‌رپرسپه‌رستی چ��ووه‌ت �ه خ��وێ��ن��ی��ان�هوه ک �ه ئ �ه‌وی��ش له‌نێو حزبه‌کانی دیکه‌و‌ه بۆیان ماوهتهوه یاخود فێری بوون ،به‌اڵم خۆشبهختانه که‌من ئهو جۆره‌یان. دی��اره مێژووی ئه‌حزابی ک��وردی واب��ووه وهک له‌نوسینێکی دیکه‌مدا ئاماژام پێدا که ئ�هو حزبان‌ه ه�هر ل�ه‌ئ�ه‌زه‌ل�هوه ههمیشه دوو جۆر مرۆڤیان به‌رهه‌مهێناوه ،یه‌کێک سه‌رکرده‌په‌رست و ئه‌وی دی پۆستپه‌رس، ب��ه‌اڵم ئ�ه‌م��ڕۆ ت��اڕاده‌ی��هک مۆدێلی ئهو وێنه حزبایه‌تیی‌ه نه‌ماو‌ه و ده‌بێت کار بۆ بنه‌بڕکردنی بکرێت ،که سه‌د لە سه‌د دهبێته هۆی لێدان له‌به‌رژه‌وه‌ندی کهسه به‌رپرسه‌کان و له‌قکردنی گه‌وره‌بوونیان ،خۆشبهختانه وێنه‌ى ئ�هو ج��ۆره گهنجه له‌نێو گۆڕاندا هاتووهته کایه‌وه. ب �ه‌ح��وک��م��ی خ���وێ���ن���دن���ه‌وه‌ى ب���هن���ده بۆ گه‌نجه‌کانی نێو گۆڕان ده‌رکه‌وتوو‌ه نه‌ک خودی به‌رپرسه‌کانی رابوردوو ،به‌ڵکو عه‌قڵ و ک���ردار و وته‌کانیشیان رهت��ده‌ک �هن �هوه و قبوڵی ناکه‌ن و بوونه‌ت‌ه مڵۆزمێکی گهوره بۆ جه‌نابی کاک فاڵن و خاڵه فیسارى به‌رپرس ،بۆیه ئه‌م یاخیبوونه‌ى گه‌نجه‌کانی نێو گۆڕان ده‌بێت ببێته کلتورى هه‌موو تاک و گه‌نجێکى کورد و کار بۆ گشتاندنی ب��ک��رێ��ت ،چ��ون��ک�ه وهک چ���ۆن زۆرب���هى فه‌یله‌سوفه‌کان کاریان بۆ یاخیکردنی تاک کردووه ،یاخیبوون تائاستی ئه‌وه‌ی به شتی باشیش بڵێن خراپ بۆ ئه‌وه‌ى باشترین به‌رهه‌م بهێنن. ههرچهنده هه‌ندێکی زۆر له‌و به‌رپرسانه‌ى پێشو تا سه‌رده‌می راپه‌ڕینی ( )91جێگه‌ى رێزلێگرتن بوون و دواى راپه‌ڕین به هۆی بوونیان به بازرگان و سه‌رمایه‌دار ئهو رێزو ته‌قدیره‌یان له‌ده‌ستدا ،بۆیه ئه‌مڕۆ دڵڕفێنه که زۆر گه‌نجی یاخی و ناڕازی هاتوونه‌ته به‌رهه‌م و به هه‌موو شێوه‌یه‌ک عه‌قڵ و شێوه‌یه‌ک به‌رپرسبوون و حزبایه‌تی ته‌قلیدی ب�ه‌س�ه‌رچ��ووی ئێستا قبوڵناکه‌ن و بگره گاڵته‌یان پێی دێت ،چونکه ده‌زان��ن چیتر س �ه‌رده‌م��ی ک��اک و ب �ه‌ڕێ��زو ب��راگ �ه‌ور‌ه و مامه‌گیان و گه‌وره‌م و قوربان به‌سه‌رچوو، ئه‌مڕۆ سه‌رده‌می دیسپلین و پالن و به‌رنامه‌و عه‌قڵییه‌تی یه‌کترقبوڵکردن و دیموکراسییه، نه‌ک ئاغاو کویل‌ه یاخود به‌پرس گهوره و خواره‌وه‌ش بچووک. ده‌بێت خودی به‌رپرسه‌کانی له‌وه‌بگه‌ن که سه‌رده‌مى عه‌قڵ و زمان و کرداری ئێستایان ئێکسپایه‌ر ب��ووه‌و باشترین چاره‌سه‌ر بۆیان یان دانیشتن و دوورکه‌وتنه‌وه‌ی‌ه له‌ده‌سه‌اڵت یاخود بچووکبوونه‌و‌ه یان به‌ئه‌مری واقیعی گهنجه یاخییه‌کان ،چونکه له‌م سه‌رده‌مى فه‌یسبووک و به‌جیهانیبوونه‌دا که له ()20 ساڵی پێشوو ده‌وترا جیهان بووهته گوندێکى ب��چ��ووک ،ب���ه‌اڵم ئ �ه‌م��ڕۆ جیهان ب��ووه‌ت�ه که‌مپیوته‌رێکى الپتۆپ و ئه‌گه‌ر به‌رپرس و سه‌رکرده‌کانی ئه‌مڕۆمان فریای خۆیان نه‌که‌ون ئه‌وا له‌هه‌موو شتێک به‌جێده‌مێنن. پێویستییه‌کی حه‌تمی و ئانیی‌ه که ئ���هو ج����ۆره ع�ه‌ق��ڵ��ی��ی�هت و ی��اخ��ی��ب��وون�هى فره‌گه‌نجه‌کانی نێو گ���ۆڕان ب�ه تایبه‌ت گه‌نجانی نوێ نه‌ک پاشماوه‌کانى یه‌کێتی و پ��ارت��ی ،بگوێزرێته‌وه‌بۆ نێو حزبه‌کانی دیکه‌ى مه‌یدانی سیاسی کوردستان به تایبه‌ت بۆ نێو حزبانی ده‌سه‌اڵتدار (یه‌کێتی و پارتی). ئه‌وه‌تا هه‌ر ئهو یاخیبوون و توڕه‌ییه‌ی ئهو گه‌نجان‌ه بوو وای له‌هه‌ندێک به‌رپرس کرد که ددان به‌هه‌ڵه‌ى رابردوویاندا بنێن و به ئاشکرا بڵێن ئێمه چیتر پۆست و کورسیمان ناوێت ،که ئه‌مه‌ش حه‌قی رێزلێگرتنه.
ى حه‌سه‌ن زیره‌که
هونه‌ر و وێژه
رانییه‌ک بۆ کرماشان بڵێم تا په‌نجا ساڵى تر ب ه زیندوێتى بیهێڵمه‌وه» شا‌و هاتنه‌سه‌ر ته‌ختى کۆمارى زیره‌ک دهگهڕێتهوه ئێران و ل ه ئێزگه‌ى رادی��ۆى تاران ئاشناى (میدیا) ده‌بێت‌و ده‌یخوازێت و دوو کچى لێى ده‌بێت .ناوبراو جگه ل ه ه��اوس �هره فه‌رمیه‌کانى ک�ه (مه‌حبوبه، گ �هوه �هر ،میدیا زه‌ن���دى ،ئامین ،زبێده، زێنێ ،کوبڕا ،مریه‌م ،راب��ه)ن به وته‌ی هه‌ندێک ک�ه‌س ( )29ژن��ى دیکه‌ى ل ه رێگه‌ى هاوسه‌رگیرى (سیغه)وه ههبووه. «کوڕه‌که‌م ناو نا حه‌سه‌ن و کوڕه‌زاکه‌م زیره‌ک» محه‌مه‌د پیاوێکى ت�ه‌م�هن ( )34ساڵى دان��ی��ش��ت��وى س���هی���دس���ادق��� ه و ه�ه‌م��ی��ش� ه کاسێته‌کانى حه‌سه‌ن زی��ره‌ک لێده‌دات و گوێگرێکى به‌رده‌وامى ئهو هونه‌رمه‌نده‌ی ه و وهک خ��ۆى ده‌ڵ��ێ��ت کوڕێکیشى ناو ن��اوه (زی��ره‌ک) و وه‌سیه‌تیشى بۆ کردوه ئ �ه‌گ �هر ک��وڕه‌ک�هی��ش��ى ک���وڕى ب��وو ن��اوى بنێت (حه‌سه‌ن) بۆ ئه‌وه‌ى ببێت ه (حه‌سه‌ن زی��ره‌ک) ،ئهو وایلێکده‌داته‌وه جگ ه له‌و رۆحیه‌ته‌ى له ده‌نگى حه‌سه‌ن زیره‌کدا هه‌ی ه هیچ گۆرانیبێژێکى تر ناتوانێت به‌شێوه‌ى ئهو هێمنى پێبدات‌و ده‌رونى زاخاو بدات. س��ی��روان زی��ره‌ک��ی��ش یه‌کێکى ت���ره ل ه ع��اش��ق �هک��ان��ى ئ���هو ه��ون �ه‌رم �هن��ده ک ه توانیوێتى له‌سه‌ر الیه‌ن ه جیاجیاکانى ژیانى ئه‌رشیفێکى باش کۆبکاته‌وه، ده‌ڵێت :له منداڵیه‌و‌ه گوێم له ده‌نگى گرتووه و ئه‌وانه‌شى هاوڕێم بوون ب ه دیارى وێنه و کاسێتى ئه‌ویان بۆ ده‌هێنام تا وایلێهات ئێستا خ��اوه‌ن��ى ئه‌رشیفێکى مه‌زنم ،هه‌رگیز له یادى ئهو غافڵ نه‌بووم ته‌نانه‌ت له (به‌کر‌ه و سیدى و دیڤیدى و کاسێتى ته‌سجیل و کاسێتى ڤیدیۆیى و وێنه و جلوبه‌رگ) چیم ده‌ستکه‌وتبێت پاراستووم ه و به پاره کڕیومه. «هونه‌رمه‌ندانى گۆرانیبێژ باسى ده‌که‌ن»
ره‌فیق ئه‌حمه‌د ،ده‌نگبێژ به دڵته‌نگى و دڵسۆزییه‌وه ده‌ڵێت حه‌سه‌ن زیره‌ک قوتابخان ه و ناسنامه‌ى هونه‌رى ک��وردى و ده‌نگ ه و ئهو نه‌بووای ه کورد ل ه گۆرانیدا ئه‌م سامان و ن��اوب��ان��گ �هى ئێستاى
ئ ه گ ه ر ز ی ر ه ک ی هک گۆرانى ئهو کاتهى ب ه رو ب ع ێ ک ب ف ر ۆ شتای ه گ‌ه و ر ه ت ر ی ن ب ا ز ر گان د‌هبو و ، ب ه ه ه ژ ا ر ی ن‌هد‌همرد ن���ه‌ده‌ب���وو، ب��ۆی� ه ه�هن��ووک�ه دهن��گ��ى ئ �هو به‌نێو ش��اده‌م��اره‌ک��ان��ى ه �ه‌م��وو گ��وێ��گ��ره‌ک�هی��دا ده‌ڕوات‌و په‌یمانگا و داڵده‌ى ئهو هونهرمهنده تازانه‌شه ک ه یه‌که‌مجار گۆرانى ده‌چڕن‌و په‌نا بۆ گۆرانیه‌کانى ئهو که‌ڵ ه هونهرمهنده ده‌به‌ن تا بیڵێنه‌وه ،ره‌فیق ئه‌حمه‌د ،خه‌فه‌ت بۆ ئ�هوه ده‌خ��وات که حه‌سه‌ن زی��ره‌ک ل ه
ن ئه‌رشیفی حه‌سه‌ن زیره‌کی کۆکردوه‌ته‌وه
نێو ساڵیاده‌که‌یدا رێ��زى لێ ناگیرێت و به‌رز نانرخێنرێت ،ئهو ب��ڕواى وایه ئه‌گه‌ر ئهو پیاوه موڵکى هه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌کیتر بوای ه ئێستا ده‌یان کارى جیهانى بۆ کرابوو ده‌بوو ب ه بلیت بچویتایه‌ت ه سه‌ر گۆڕه‌که‌ى ،وه‌لێ م��ادام ک��ورده ده‌بێت ته‌نها ئ�ه‌وان�ه باسى ب��ک�هن ک � ه ده‌زان���ن چ کۆستێکى ک��ورد له‌و رووه‌وه که‌وتووه. «ژه‌نیاره‌کانى ل ه چوار شوێن بوون» ب���هره���ه‌م���هک���ان���ى ئ���ه‌م ه���ون���ه‌رم���هن���ده ل��� ه چ���وار ش���ێ���ون���دا ت����ۆم����ارک����راوه ک � ه بریتین ل � ه (ئێزگه‌ى رادی���ۆى ک���وردى ب�ه‌غ��داد) ک ه سه‌ره‌تاى کاره‌کانییه‌تى، (ئێزگه‌ى رادیۆى کرماشان) ک ه پێنج ساڵ له‌وێ بووه و ( )400گۆرانى تۆمار کردووه و جوانترینى به‌رهه‌مه‌کانى تێدا تۆمار ک��راوه( ،ئێستگه‌ى رادی����ۆى ت����اران) و (ئاهه‌نگى م�������ااڵن) ،ژم���ارهی���هک���ى زۆر مۆسیقیشى له‌گه‌ڵدا بوون له‌وان ه (پ���ه‌روێ���زى ئ �ه‌رده‌ب��ی��ل��ى ،ع��ارف ئیبراهیم پوور ،ئه‌نوه‌ر قه‌ره‌داغى، خالید س �ه‌رک��ار ،ول��ی�ه‌م یوحه‌ننا، قادر دیالن.)... «ک�����ه‌س�����ێ�����ک�����ى ل����������هو ش����ێ����وه هه‌ڵناکه‌وێته‌وه» جه‌هانگیر جه‌اللى میوزیکژه‌ن به ئه‌سه‌فه‌و‌ه لهوه ده‌دوێ��ت حه‌سه‌ن زی��ره‌ک له مێژووى ک��وردا ده‌گمه‌ن ه و جارێکى تر که‌سێکى ل �هو شێوه هه‌ڵناکه‌وێته‌وه ،چونکه ئهو س �ه‌رده‌م��ى زێ��ڕی��ن ب��ووه و یه‌کجار ب��ووه، حه‌سه‌ن زیره‌ک ل ه هه‌مان کاتدا گۆرانیبێژ و ئاوازدانه‌ر‌و شاعیر بووه ته‌نانه‌ت ره‌خنه‌ى ل ه (موجته‌باى میرزاده) گرتووه کاتێک ل ه رادیۆى کرماشان عه‌سفى بۆ کردووه و پێى وتووه تۆ نه‌شاز ده‌که‌یت و ل ه ستۆدیۆک ه هاتووهته دهرهوه تا دوات��ر موجته‌با خۆى دهیگێڕێتهوه و ده‌ڵێت «حه‌سه‌ن زی��ره‌ک نه‌بووای ه من فێرى که‌مانچه نه‌ده‌بووم». «ب���هره���ه‌م���هک���ان���ى زۆرت����ری����ن خ��واس��ت��ى له‌سه‌ره» ع��ه‌ب��دواڵ م��ح �ه‌م �ه‌د ،خ��اوه‌ن��ى س�هن��ت�ه‌رى میهناز له هه‌ڵه‌بجه‌ى شه‌هید ل ه ناو کۆى به‌رهه‌م ه هونه‌ریه‌کاندا زۆرترین به‌رهه‌مى حه‌سه‌ن زیره‌ک ده‌فرۆشێت‌و ده‌ڵێت سااڵن ه زۆرترین خواستیان له‌سه‌ره و ئه‌وانه‌یشى دێن بۆ کڕینى ئهو که‌سانه‌ن له هه‌موو هونه‌رێکى حه‌سه‌ن زیره‌ک تێگه‌یشتون و کڕیارى سه‌رپێى نین و ب ه تایبه‌ت بۆى دێن. «ئاواره‌ى نێوان واڵتان بووه» جه‌هانگیر جه‌اللى میوزیکژه‌ن ل ه باره‌ى
کۆچه‌کانى حه‌سه‌ن زیره‌ک ل ه نێوان ئێران گومرگ ه سوتاوه‌که‌دا کوب ه فرۆشى کردوه و عێراقدا ده‌ڵێت :حه‌سه‌ن زیره‌ک زیاد ل ه و س��اردى فرۆشتووه ،ل ه ب��ه‌رده‌م سینه‌ما ( )15جار ماڵى ل ه ئێرانهوه بار کردوه بۆ سیروان‌و سینه‌ما ره‌شیدا عه‌ره‌بانه‌ى پێبوو‌ه عێراق و ل ه عێراقیشه‌وه به‌ره‌و ئێران .سیروان زیره‌کیش هه‌ر لهوبارهوه ده‌ڵێت :ل ه ئێراندا پێیان وت��ووه پیاوى رژێمى عێراقیت و ل ه عێراقیشدا پێیان وتووه پیاوى شاى ئێرانیت، ئیتر ل �هو ن��ێ��وان �ه‌دا ب�ه‌ش��ى ه �هر ته‌عزیب بووه ،ته‌نانه‌ت تورکه‌کانیش خراپ بوون له‌گه‌ڵى ،ئه‌وه‌شمان بیر نه‌چێت ل ه ههولێرو سلێمانى‌و خانه‌قین زیندانى کراوه. «حه‌زى ل ه ده‌نگى سه‌ید عه‌لى ئه‌زغه‌رى کوردستانى بوو» کاتێک ل ه ساڵى شه‌سته‌کاندا ده‌یبه‌ن ه به‌ندخانه‌یه‌که‌و‌ه له موسڵ وێنه‌یه‌کى سه‌ید على ئه‌زغه‌رى کوردستانى ل ه کۆڵه‌که‌یدا ده‌بێت و وێنه‌ک ه ره‌ش و سپیه‌کى شکاو ده‌بێت ،له‌وێدا ده‌ڵێت به نیازم کتێبێک بنوسم له‌سه‌ر ژیانى (سه‌ید عه‌لى ئه‌زغه‌رى کوردستانى) ،ب �ه‌اڵم خوێنده‌واریم نیه و ده‌ب��ێ��ت که‌سێک ب��ۆم بنوسێته‌و‌ه له‌وێدا ده‌رده‌ک��ه‌وێ��ت زۆر ح �ه‌زى ل� ه دهن��گ��ى ئهو بووه ،ل ه کاسێتى (ئه‌بو سه‌باح)یشدا رێز ل ه مامۆستا عه‌لى مه‌ردان ده‌گرێت و ده‌ڵێت ک��ورد ق �ه‌درى نازانێت ،ب�ه‌اڵم پێاڵوه‌کانى ده‌خه‌م ه سه‌رچاوم. «نه‌خوێنده‌وار بووه و شیعریشى ههیه» جه‌هانگیر ،باسى ئ��هوه ده‌ک���ات حه‌سه‌ن زی��ره‌ک بێ مه‌دره‌سه و ئه‌کادیمى بووه، به‌اڵم بهداخهوه ده‌سه‌اڵتى ک��وردى هیچى بۆ ئهو هونهرمهنده نهکردوه و چه‌ندینى وهک (حه‌سه‌ن زیره‌ک‌و ماملێ‌و سه‌الح داود‌ه و ئه‌حمه‌د شه‌ماڵ و تایه‌ر تۆفیق) تا نه‌مردن ناویان نه‌بردرا ،دواتریش په‌یکه‌ر و نۆکاوى فرۆشتووه ،له که‌رکوک ساڵى ماناى چیه که ئێمه نه‌توانین هونه‌ره‌که‌یان په‌نجاکان دوکانى پینه‌چێتى ههبووه و ب ه بنرخێنین. مه‌کینه‌ى ده‌ستى له دوکانێکى بچوکى «ی���هک���ه‌م ه��ات��ن��ى زی����ره‌ک ب��ۆ ب��اش��ورى ق���وڕدا کاسبى ک����ردوه .س��ی��روان لێکی دهداتهوه ئه‌گه‌ر زیره‌ک یه‌ک گۆرانى ئهو کوردستان» زیره‌ک شاگرد شۆفێری ده‌کرد رۆژێک کاتهى ب ه روبعیک بفرۆشتایه گه‌وره‌ترین ماشێنه‌که‌یان به‌نزینى لێده‌بڕێت و ل ه بازرگانى لێ ده‌رده‌چوو ،چونک ه ()1020 هه‌ورازێکدا په‌کى ده‌که‌وێت و زیره‌کیش گۆرانى ههبووه به تۆمار ک��راوى ،گوێى که دهگهڕێتهوه ده‌بینێت به‌ربووه‌ته و به‌و به بوونى ماڵ نهداوه و هه‌مووى ل ه پێناوى هۆیه‌شه‌وه کوڕێکى گه‌نجى کوشتووه ،ل ه دۆس��ت و خ��زم��دا دان���اوه و دوا کاریشى ترسا دێته سلێمانى‌و لهوێشهوه بۆ زیاره‌تى چایخانه‌یه‌ک ب��ووه ل ه کانى ئه‌حمه‌د ل ه غه‌وسى گه‌یالنى ده‌چێته به‌غداد و شه‌وان ه بانه ،کاتێک حه‌سه‌ن زی��ره‌ک م��ردوه و دواى ک��ارک��ردن��ى ده‌چ��ێ��ت �هوه ب��ۆ ئوتێلى شۆردویانه ( )20تمه‌ن ل ه گیرفانیدا نهبووه (شمال الکبیر) که ئه‌وێ ئه‌وکاته شوێنى ئه‌وه‌ند‌ه ساده و هه‌ژارانه ژیاوه و به‌هه‌ژاری پشوودانى ک��وردان ب��ووه ،شه‌وان ه گۆرانى مردووه. ده‌چڕێت‌و ده‌نگى خۆش ده‌بێت (مام جالل) «کورد قه‌رزارى حه‌سه‌ن زیره‌که» که ئه‌وکات خوێندکارى کۆلێژى ماف ل �هو س �ه‌رده‌م��ان �ه‌دا گ��ۆران��ى وت��ن شتێکى ده‌بێت و زیره‌ک ده‌بات لهوێوه ده‌یبات بۆ عه‌یبه‌بووه ،ئ �هو سامانێکى ل ه گۆرانى رادیۆى کوردى ل ه به‌غداد و ب ه لێپرسراوى ک��وردى به جێبى هێشتوه و له کاتێکدا به‌شه‌که‌ى ده‌ناسێنێت و زی���ره‌ک له‌وێدا وت��ن��ى گ��ۆران��ى ده‌گ��م �هن ب���ووه ،زی��ره‌ک مانگى ب ه شه‌ش دینار داده‌مه‌زرێت‌و هه‌ر گ �ه‌ڕۆک ب��ووه و هونه‌ره‌که‌ى ب ه ش��ار و له‌وێ ( )56گۆرانى بۆ تۆمار ده‌کات. ش��ارۆچ��ک�هک��ان��ى ب��اش��ور و رۆژه �ه‌اڵت��ى ک��وردس��ت��ان و ع��ێ��راق و ئ��ێ��ران ن��اس��ان��دوه، «ساده و هه‌ژارانه ژیاوه» حه‌سه‌ن زیره‌ک ل ه شارى سلێمانى له به‌رده‌م چونک ه له‌و کاته‌دا هۆکاره‌کانى راگهیاندن
ساڵی دووهم ژماره 62 دووشه 2711/4/62010/11/8 ممه‌ممه- 2011/6/27 دووشه
11
وهک ئێستا نه‌بوون .سیروان زیره‌ک ده‌ڵێت: ح�ه‌س�هن ( )51س��اڵ ژی���اوه ( )25ساڵى هه‌ر لێى دراوه و ئاواره‌بووه به‌بێ به‌رامبه‌ر سه‌روه‌تێک له گۆرانى به‌خشیوه‌ته میلله‌تى ک��ورد ،ه�هر خه‌ریکى راک �ه راک �ه ب��ووه و له ژێر زه‌مینى مااڵندا خه‌ڵکى مۆسیقى ه��ێ��ن��اوه و گ��ۆران��ی �هک��ان��ى ت��ۆم��ارک��ردوه، رژێمى ئه‌وکاته هه‌رشتێک له به‌رژه‌وه‌ندى خ��ۆى نه‌بووبێت نه‌یهێشتووه باڵوببێته‌وه، بۆیه زۆر توشى کێشه ه��ات��ووه ،ههروهها ده‌ڵێت :له شه‌سته‌کاندا رژێمى شاهه‌نشا ن��اوى (ک��رم��اش��ان) ده‌گ��ۆڕێ��ت به(کرمان ش����اه) ک��ورده‌ک��ان��ی��ش ده‌ڵ��ێ��ن ب �ه ح�ه‌س�هن زی���ره‌ک وا ک��رم��اش��ان ن��اوه‌ک �هى گ���ۆرا و له‌ده‌ستچوو حه‌سه‌ن زیره‌کیش ده‌ڵێت «ده‌بێت گۆرانییه‌ک بڵێم بۆ کرماشان تا په‌نجا ساڵى تر به زیندوێتى بیهێڵمه‌وه (کرماشان ش����ارى ش��ی��ری��ن��م ،ش����ارى گ�����ه‌وره‌ى ک��ورد نشینم)»ى بۆ تۆمار ده‌کات‌و ئێستاش به‌و ناوهوه ناو ده‌هێنرێت که شارێکى کوردییه. هونه‌رمه‌ندى گه‌لى کورد حه‌سه‌ن زیره‌ک ل �ه‌س��اڵ��ى ( )1972/6/26ب �ه ن�ه‌خ��ۆش��ى شێرپه‌نجه‌ى جگه‌ر کۆچ ده‌کات‌و له کێوى (ناڵه‌شکێنه) نێژاوه.
فۆتۆی هه‌ڵبژارده
هونه‌ری فیستیڤاڵى فیلمى کوردان به‌ڕێوه‌ده‌چێت
فیستیڤاڵى فیلمى کوردان له (ئارایۆ_ سویسرا) که له الیه‌ن کۆمیته‌ى چاندى کوردى (ئارایۆ) رێکخرابوو ،چه‌ندین فلیمى کوردى تێدا نمایشکرا. ئ �ه‌م فیستیڤاڵه‌ک‌ه ل�ه رۆژى ( 24ت��ا )26ئه‌م مانگه به‌رده‌وامبوو ،یه‌که‌مین رۆژى فیلمى کوردان له‌الیه‌ن کۆمه‌ڵه‌ى کلتورى (ئاریۆ) و مه‌جلیسى گه‌ل کوردان رێکخراوه. ئهو فیلمانه‌ى که له فیستیڤاڵى فیلمى کوردان نمایشکران ،وهک فیلمى (ئ��ازادى ونبوو) که له ده‌رهێنانى (عومه‌ر موزاتلى) که تێیدا راستى (ژیته‌م) له کوردستان نیشانده‌دات .فیلمى (من دێ��ت) له ده‌رهێنانى (میزا بێزار)ه که چیرۆکى منداڵێکى ئامه‌د دهگێڕێتهوه .ههروهها به‌ڵگ‌ه فیلمى ژیانى ئه‌حمه‌د کایا له سیرگۆن ،که له ده‌رهێنانى (خه‌یرى ئارگاف کو) و به‌ڵگ‌ه فیلمى (عه‌وداڵى زه‌ینه‌کى) و (ب �ه‌رف) و فیلمى (کیسه‌ڵه‌کانیش ده‌فڕن) له فیستیڤاڵه‌ک‌ه نمایشده‌کرێن.
پێشانگاى فۆتۆگرافى کوردستان به‌ڕێوه‌ده‌چێت
به ب�ه‌ش��دارى زیاتر له ( )100فۆتۆگرافه‌رى ش��ار و شارۆچکه‌کانى کوردستان سه‌نته‌رى رۆشنبیرى و هونه‌رى (میترا) له مۆزه‌خانه‌ى نیشتمانى ئه‌من‌ه سوره‌که‌ى شارى سلێمانى پێشه‌نگایه‌کى فۆتۆگرافى کردهوه. له باره‌ى پێشه‌نگاکه‌و‌ه بڕوا کامیل به‌رپرسى سه‌نته‌رى رۆشنبیرى (میترا) ،تایبه‌ت به (چه‌تر)ى راگه‌یاند «ئه‌م سه‌نته‌ره‌مان بۆ ماوه‌ى دوو مانگه دام�ه‌زران��دوه .وه‌کو یه‌که‌م کار و چاالکى بیرمان له کردنه‌وه‌ى پرۆژه‌یه‌کى هونه‌رى له سه‌رتاسه‌رى کوردستان کردهوه ،به‌هۆى ئهو بۆشاییه‌ى که‌وتوه‌ت‌ه نێوان شاره‌کانى کوردستان ،بۆ ئه‌وه‌ى ئهو بۆشایی‌ه زیاتر نه‌بێت له ته‌واوى کوردستاندا .ههروهها وت��ى :به‌هۆى نه‌بوونى هۆڵى پێویسته‌و‌ه نه‌مانتوانیوه هه‌موو به‌رهه‌مه‌کان نمایش بکه‌ین .چونکه به‌رهه‌مه‌کان ته‌نها فۆتۆ نین ،به‌ڵکو نزیکه‌ى ( )200ئیشن له ئیشى (سیرامیک و فۆتۆ و په‌یکه‌ر و شێوه‌کاری). ئه‌مه‌ش یه‌که‌م پرۆژهیه بۆ خۆناساندن دواتر پرۆژه‌ى ترى سه‌نته‌ره‌که‌مان له (فیلم و شانۆ و شێوه‌کارى و چه‌ندین پرۆژه‌ى تر) له هه‌موو شاره‌کانى تر دهکهینهوه.
فۆتۆ /هه‌ڵمه‌ت زڕگوێزی
ه له ئازاردانه‌و ه بێت» کورد قه‌رزارى «دژى هه‌موو چێژ وه‌رگرتنێکم ک دیدارى
سازان تۆفیق کچ ه هونه‌رمه‌ندى نیگارکێش ساکار عه‌بدواڵ ک ه ل ه چه‌ندین پێشانگای ده‌ره‌و ه و ناوه‌وه‌ى واڵت به‌شدارى ک���ردوه ،ئ �هو ک ه ب ه هونه‌رکه‌ى خ�ه‌ب��ات ل� ه پێناوى رێگرتن له ئازاردانى ئاژه‌ڵ و تێکدانى ژێنگ ه و خه‌مى ژناندا ده‌کات ،ل ه دیدارێکى (چه‌تر)دا وت��ى :دژى هه‌موو چێژ وه‌رگرتنێکم ک ه ل ه ئازاردانه‌و ه بێت و هه‌موو زه‌مین ب ه خۆشه‌ویستییه‌وه هه‌ست پێده‌که‌م. ئهو هونهرمهنده وه‌ها باس له حه‌زى خۆى بۆ وێنه‌کێشان کرد و وتى :له منداڵیمه‌و‌ه زیاتر ب�ه‌الى وێنه‌کێشاندا چ��وم ،حه‌زێکى بێ وێنه‌م بۆ قه‌ڵه‌م و بۆیه و ره‌ن��گ و ماجیک و ئهو که‌ره‌ستانه ههبووه و هه‌ر گه‌وره‌تر ده‌بووم داواکاریم له‌سه‌ر خۆم بۆ وێنه‌کێشان زیاتر ده‌بوو ،تا چومه په‌یمانگاى هونه‌ره‌جوانه‌کان ه����ون����ه‌ری وێ��ن �هک��ێ��ش��ان��م به شێوه‌یه‌کى ئه‌کادیمى خوێند، لهوێوه کێشه‌کانم و قه‌له‌قیم بۆ هونه‌ر ده‌ستى پێکرد. «زه‌م��������������ی��������������ن ب����ه خۆشه‌ویستیه‌وه هه‌ست پێده‌که‌م» ساکار که خاوه‌نى دوو پێشه‌نگای ت�����ای�����ب�����هت و ی�����������������هک پێشه‌نگا ى هاوبه‌شه ل�ه‌گ�هڵ
س �� ( 1اک ��ار ع � � � ه 0 0 ب ��� و پ �ا )2په‌یما دواڵ، ش � � ێ � ن � ش� سلێمان ان ک�ۆل�ێ� گاى ه�ون وهک ��ا ر س � ا � خۆ ى ت ��ه‌وا ژى ه �ون � ه‌ره‌ج�وان� ڵ �ى له ب ئاماده‌کرد وک ��ردوه ،هر ل � ه زان� هک�ان LEوارى هونه نه بۆ خ ئێستا سه ک �ۆى WCASTری شێوه‌ک وێندنى م رقاڵى NEله و ارى له زا استه‌ر ن اڵتى ب‌هریتا کۆى نیا.
هونه‌رمه‌ندی ههفته
ه���ون���ه‌رم���هن���د (س����اک����ار ف�������اروق) و چه‌ندین پێشه‌نگاى گشتى له ناوهوه و دهرهوهى واڵت کردوهتهوه ،شێوازى کارکردنى ئه‌م هونهرمهنده ،ته‌عبیرى ره‌مزیه و وێنه‌کانى به‌شێوه‌یه‌کى گشتى گوزارشتن ل �ه‌س �هر س��ی��م��اى (ئ�����ازار) ،وهک ئ���ازارى سروشتى کاتى منداڵ ب��وون و ئازاردانی ئ���اژه‌ڵ ل �ه الی���هن م���رۆڤ���هوه ،ه��ه‌روه‌ه��ا له ناوبردنى ژینگه ،ئهو لهوبارهوه وتى :دژى هه‌موو ئهو چێژوه‌رگرتنه‌م که له ئازاردانه‌وه وه‌ربگیرێت ،زۆر ئاسان دڵته‌نگ ده‌ب��م به گریانى هه‌ر مندالێک یاخود ئازارى ئاژه‌ڵ یان بێنرخ سه‌یرکردنى هه‌ر بونه‌وه‌رێکى سه‌ر زه‌وى ،هه‌موو زه‌مین به خۆشه‌ویستیه‌وه هه‌ست پێده‌که‌م. «دور نه‌که‌وتومه‌ته‌وه له خۆم» ئ �هو وهک کچێکیش ل�ه نێوکاره‌کانیدا ئازاره‌کانى ژنى به شێوه‌ى به‌رچاو خستوه‌ته روو ،هه‌ر لهوبارهوه وتى :زۆرترین ئیشه‌کانم له‌سه‌ر ژنن و هیچ دوور نه‌که‌وتومه‌ته‌وه له خ��ۆم ،بێده‌نگى خۆم ده‌هێنمه دوان��دن و به شێوه‌یه‌کى شێوه‌کارى ده‌ریده‌بڕم ،دوا ئیشم له فیستیڤاڵى گوڵه مێخه‌ک نمایشمکرد
له پیشه‌نگایه‌کى گشتیدا له‌سه‌ر ئهو نیشان ه کلتوری و کۆمه‌اڵیه‌تیه کوردیه بوو که بووهته هۆکار بۆ کوشتنى مێینه به‌ناوى شه‌ره‌ف. «زۆرج��ار ئه‌زموونى تاڵ تواناى ش��اراوه‌ى تێدایه» ل �ه‌ب��ارهى ئ �هو رێ��گ��ری��ان�هى ک �ه هاتوونه‌ته رێگه‌ى له بوار و کاره‌کانیدا ،ساکار وه‌هاى وت :بونى به‌ربه‌سته‌کان که‌سایه‌تى منى دابینکرد ،وایکرد به‌ده‌ستى خۆم چاره‌نووسى خ��ۆم دی���ارى ب��ک�ه‌م ،هیچ شتێک ئاسان نیه که بته‌وێت پێشى بخه‌یت به تایبه‌ت بۆ ژن ،ئ �هو به‌ربه‌ستانه بۆخۆى جێگه‌ى ئیشکردنه له‌سه‌رى تا له رێگه‌یه‌وه فێرى ژیان ببم و زۆرجار ئه‌زمونى تاڵ به‌سوده و تواناى ش��اراوه‌ى تێدایه که ده‌ریده‌خه‌م ،له رێگه‌ى به‌رده‌وام بونم له‌سه‌ر کارى هونه‌ریم و بڕیارى خۆم له‌سه‌ر خۆم ،له
ب�������ه‌رام�������ب�������هر ب���ڕی���اری ه�ه‌رک�ه‌س��ێ��ک��ى ت��ر ل �ه دهرهوهى م���ن ،رووب����ه‌ڕوى به‌ربه‌سته‌کان بومه‌ته‌وه. زۆرج���ار ده‌وت��رێ��ت ژن��ان ل�ه س�ه‌رج�ه‌م ب��واره هونه‌رى و ئه‌ده‌بیه‌کاندا نهیانتوانیوه بێنه پێش و توانایان نیه ،ساکار وهک کچێک ک �ه ب �ه‌ه��ۆى س �ه‌رک �ه‌وت��ن �هک��ان��ى چه‌ندین خه‌اڵتى وه‌رگرتوه له‌وانه خه‌اڵتى رێکخراوى ( )a.s.kساڵى ( ،)2001له‌مساڵیشدا وهک ه��ون�ه‌رم�هن��دێ��ک��ى گه‌نجى عێراقى بۆ م��اوه‌ى یه‌ک مانگ له‌گه‌ڵ چه‌ندین هونه‌رمه‌ندى جیهانى له الی �هن ستۆدیۆى ()MEETINNG OF CIVILIZATIONS ب���ۆ (م���ێ���ردی���ن)ى ب���اک���ورى ک��وردس��ت��ان بانگهێشت ک���را ،ب��اس��ى ل �ه‌وه‌ک��رد ئه‌گه‌ر ژنان نه‌یانتوانیبێت بێگومان هۆکارى خۆى ههبووه ،به‌اڵم باسکردن له‌وه‌ى توانایان نیه له
ئیسماعیل خه‌یات
هێڤار قه‌ره‌داغى
ه��ون �ه‌رم �هن��دى خ�����اوه‌ن ئ���ه‌زم���ون ،مامۆستا (ئیسماعیل خه‌یات) نزیکه‌ى ( )40ساڵه له بوارى شێوه‌کاریدا جێگ‌ه ده‌ستى دیاره ،خه‌یات سه‌باره‌ت به کارکردنى له دنیاى (ده‌مامک)دا ئاماژه‌ى به‌وه‌دا که سااڵنى پێشوو زۆر بایه‌خى داوه به وێنه‌کێشانى روخسار ،به بۆچونى ئهو (ده‌مامک) شێوه‌یه‌کى تر‌ه له روخسار. ئیسماعیل خ�هی��ات ل�ه به‌سه‌رکردنه‌وه‌یه‌کى (چه‌تر)دا وتى «کۆمه‌ڵێک به‌رهه‌مم پێکهێناوه له سه‌رى( ،ده‌مامک) له مێژووى میلله‌تانى ترجێگه‌یه‌کى تایبه‌تى ههیه ،به‌اڵم له ناو کوردا ده‌مامک تا ئێستا ئ�هو جێگه‌یه‌ى نیه ،ئه‌م ده‌مامکان‌ه الیه‌نێکى په‌یوه‌ندى به شانۆ ههیه، که من له‌گ‌ه ڵ مامۆستا (گه‌زیزه)ى هاوسه‌رم ل �ه ماڵێکین ش��ان��ۆ و شێوه‌کاریمان پێکه‌وه کۆکردوه‌ته‌وه ،ساڵى ( )2000پێشانگایه‌کى تایبه‌تیم له یادى رۆژى شانۆى جیهانیدا کردهوه که ( )27ده‌مامک بوو ،ئه‌مه‌ش پهیوهسته به ( )3/27هه‌موو ساڵێک ،به‌ڕاستى ده‌مامک زۆر یارمه‌تى داوم بۆ ده‌ربڕینى ئهو تراژیدیایانه‌ى
ئاماده‌بێت ب���������������������ۆ پ��ێ��ش��ک�ه‌وت��ن. س���اک���ارب���اس���ى ل������ه‌وه‌ش������ک������رد ه��������ه‌رچ��������هن��������د ج���ی���اوازى ل �ه ن��ێ��وان ک���ۆم���هڵ���گ���اى ئ��ێ��رهو واڵت��ان��ى دهرهوه هه‌بێت خه‌ڵک و شوێنى خۆمانم خۆشده‌وێت به هه‌موو که‌م و کورتییه‌کییه‌وه. «هونه‌رکه‌مان ژیانمانى پێدابین ناکرێت» ل��ه ب����ارهى ل �ه‌م��پ �ه‌ره‌ک��ان��ى ب����ه‌رده‌م هونه‌ر ،هونه‌رمه‌ند ساکار وه‌هاى وت: هونه‌ره‌که‌مان نه‌بوه‌ته ژیانى خۆمان، ی��اخ��ود ببرێته ب����ازاره‌وه ب���ازار مه‌به‌ستم ئه‌وه‌نیه وهک کااڵ بفرۆشرێت ،نه‌توانراوه وهک به‌رهه‌مى هونه‌رى بفرۆشرێت و سه‌یر بکرێت و نرخى هه‌بێت ،ل���ه‌ڕووى به‌هاوه ژیانمانى پێدابین بکات ،تا ئێستا زۆربه‌ى هونه‌رمه‌ندان کارێک ده‌که‌ن وهک وه‌زیفه و له پاڵ هونه‌ره‌که‌یاندا که دوورن له یه‌کتر. ساکارکه یه‌کێک بوو له‌و هه‌شت کچه هونه‌رمه‌نده‌ی له رۆژى ( )19ئه‌م مانگه‌دا مه‌دالیای رێزلێنان له الی �هن سه‌ندیکای هونه‌رمه‌ندان و وه‌زاره‌ت���ی رۆشنبیریه‌وه و خه‌اڵتی مادی له الیه‌ن سه‌رۆکی حکومه‌ت و ک��ۆم��پ��ان��ی��ای ئاسیاسێڵ و هه‌ندێک گرووپ و که‌سی تره‌وه پێبه‌خشرا ،له باره‌ى ئهو خه‌اڵته‌وه وتى :هه‌ستم به خۆشحاڵییه‌کی زۆر ک��رد ،دڵنیام ئهو خه‌اڵته کاریگه‌رى ده‌بێت له‌سه‌ر کاره‌کانى داهاتووم و ده‌مخاته به‌رده‌م به‌رپرسیارێتی گه‌وره‌وه.
ئاماده‌کردن
ئارام شه‌مێرانى هونه‌رمه‌ند (حه‌سه‌ن زی��ره‌ک) که توانى ل ه م��اوه‌ى نزیکه‌ى ( )51ساڵى ژیانیدا سامانێکى له گۆرانی به‌جێبهێڵێت تائێستا ک ه ( )39ساڵ به‌سه‌ر مه‌رگى ئه‌م هونهرمهنده تێده‌په‌ڕێت هێشتا زۆرترین کڕیارى به‌رهه‌مه‌کانى و ئاشقى ده‌نگى و رێگره‌وه‌ى هه‌ی ه له ساڵیادى کۆچى دوایى ئه‌م هونه‌رمه‌ند ه (چه‌تر) تیشکێک ده‌خات ه سه‌ر الیهنه جیاجیاکانى ژیانی. ح �ه‌س �هن ع��ه‌ب��دواڵ ،ن��اس��راو ب �ه (ح�ه‌س�هن زیره‌ک) له ( )1921/11/29ل ه گه‌ڕه‌کى ئاختاچى ل ه ش��اری بۆکان لهدایکبووه، ب��اوک��ى ب � ه (ع �ه‌ب��دواڵ ح��اج��ى پ��اش��اخ��ان) ن��اس��راوه ،دایکى ن��اوى ئامینه ب��ووه و ب ه (ئامین ه که‌یفى) ن��اس��راوه ،برایه‌کى ل ه ژیاندا ماوه و ناوى (حسێن)هو ب ه (حسێن ک���ورده) ن��اوى ده‌رک���ردوه ،خوشکێکى ب ه ناوى سارا ههیه. «( )29ژن��ى ل ه رێ��گ�هى هاوسه‌رگیرى (سیغه) بووه» زی��ره‌ک ل ه ته‌مه‌نیدا ( )36ژنى هێناوه یه‌که‌م ژنى (مه‌حبوبه)یه ک ه عه‌جه‌م بووه و دواتر جێی ده‌هێڵێت‌و دێت ه عێراق ،پاشان ل ه رێى هونه‌ره‌که‌یه‌و‌ه ده‌ناسرێت ل ه رێگه‌ى (نه‌سرین شێروانه)وه (گه‌وهه‌ر) ده‌ناسێت‌و دووهم ژنى ده‌هێنێت ،به‌اڵم به‌هۆى ئه‌وه‌ى زی��ره‌ک پێناسى ب��ارى شارستانى عێراقى نابێت ناتوانێت ل ه دادگا ماره‌ى بکات و (مامۆستا عه‌بدولکه‌ریمى م��وده‌ڕی��س) ل ه خانه‌قا و مه‌والناى به‌غداد لێى مار‌ه ده‌ک��ات .ساڵى ( )1958به‌هۆى روخانى
n
سیروان زیره‌ک ک ه زۆرترین
هه‌واڵی
چل ساڵى ته‌مه‌نى هونه‌ره‌که‌ى ده‌کات ه کتێب ئاماده‌کردن
چوارچێوه‌دان و دروستکردنى وه‌همێکه له‌سه‌ر ده‌رون���ى ژن بۆ ئیفلیجکردنى تواناکانى، ده‌وترێت «له‌پشتى هه‌موو پیاوێکى گه‌وره‌وه ژنێک ههیه» ،ئه‌ى له پشتى ئهو ژنه‌وه که‌سێک ههیه که تواناى په‌روه‌رده‌کردنى پیاوى گه‌وره‌ى ههیه؟ « ده‌ب��ێ��ت ک��ۆم �هڵ��گ��اش ئ��ام��اده‌ب��ێ��ت بۆ پێشکه‌وتن» به راى ساکار به‌راوردکردنى ئاستی هونه‌رى نیگارکێشان ل �ه کۆمه‌ڵگاى ئ��ێ��م�ه‌دا به کۆمه‌ڵگه‌کانى تر هه‌ڵه‌یه‌کى نه‌خوازراوه، چونکه مێژو و جوگرافیا و کلتور و هه‌موو شتێکمان جیاوازه به هه‌ر هۆکارێکه‌وه بێت، ک�ه‌وات�ه چ��ۆن بتوانین دوو ج��ی��اوازى زۆر له یه‌ک دوور ب �ه‌راورد به یه‌ک بکه‌ین. ئێمه هونه‌رمه‌ندى کوردمان ههیه ،به‌اڵم تا ئێستا هونه‌رى کوردیمان نیه ،وهک هند و ئه‌فریقى و نه‌ته‌وه‌کانى تر پێى بناسرێینه‌وه هیوادارم له داهاتوودا ببینه خاوه‌نى ،ههروهها ساکار باسى له کاریگه‌رى ئه‌م هونه‌ره کرد به ئاراسته‌ى پێشخستنى کۆمهڵگه وتى: به‌ته‌نیا هونه‌ر ناتوانێت کۆمه‌ڵگا پ����ێ����ش����ب����خ����ات ،ده‌ب����ێ����ت ک���ۆم���هڵ���گ���ه‌ش
«ده‌بێت گۆر
که به‌سه‌ر میلله‌تى ئێمه‌دا هاتووه به‌تایبه‌ت (ئه‌نفال)». ئهو هونهرمهنده باسى له‌وه‌شکرد که ساڵى ( )2006ل ه شارى (نیویۆرک) له (ئه‌مریکا) له یادى کاره‌ساتى ئه‌نفالدا پێشانگایه‌کى کردوهتهوه به ناونیشانى (ئه‌نفال) و له‌و ی��اده‌دا توانیویه‌تى له رێگه‌ى ده‌مامکه‌و‌ه ئهو تراژدیای‌ه بگوازێته‌و‌ه بۆ دنیاى دهرهوهى کوردستان، سه‌باره‌ت به پێوانه‌کانى ده‌مامک له‌سه‌ر روخسارى مرۆڤه‌کان وتى «دیاره پێوانه‌ى ده‌مامکه‌کان جیاوازن بۆ نمونه ههیه له پێش روخساریدا ده‌مامکێکى پۆزه‌تیف یان پێچه‌وانه‌ى ههیه ،له‌و بڕوایه‌شدام هه‌موو مرۆڤێک جگه له روخسارى خۆى ده‌مامکێکى تایبه‌تى ههیه، دهم��ام��ک به‌ڕاستى م��ان��اى زۆر قوڵى ههیه بۆیه الى میلله‌تانى (ئه‌فریقا و مه‌کسیک) و واڵتانى تر کلتورێک ههیه له‌سه‌رى ،له‌و ب��ڕوای�ه‌دام هه‌موو ئینسانێک جگه له روخسارى خۆى ده‌مامکێکى ههیه، به‌هه‌رحا ڵ قسه‌کردن له‌سه‌ر ده‌مامک توێژینه‌وه‌یه‌کى تایبه‌تى ده‌وێ���ت ،س�ه‌ب��اره‌ت به‌کارى ئاینده‌شم ئێستا خه‌ریکى کۆکردنه‌وه‌ى ئه‌رشیفه‌کانمم که له سااڵنى ()63وه ده‌ستم پێکردوه که ئه‌رشیفێکى فراوانم ههیه ئه‌گر بتوانم بیکه‌م‌ه په‌رتوکێک ،به‌نیازیشم له ( )2011/7/7له‌گ‌ه ڵ ستافى فیستیڤاڵى (به‌درخان) بچین بۆ (پاریس) که له‌ساڵى رابردوشدا به‌یاوه‌ریان ێ له‌گ‌ه ڵ دوو هونه‌رمه‌ندى رۆشتم بۆ (یۆنان) و له‌و تردا هونه‌ره‌که‌مم نمایش کرد.
هه‌ڵبژێردراوانی فیستیڤاڵی فیلمی مندااڵن خه‌اڵتکران
هه‌ڵبژێردراوانی بهشه جۆراوجۆره‌کانی ،یه‌که‌مین خولی فیستیڤاڵی فیلمی مندااڵنی رانیه له ش��اری رانیه خه‌اڵتکران. رێ��وڕه‌س��م��ی کۆتایی یه‌که‌مین خولی فیستیڤاڵی فیلمی مندااڵنی رانیه به به‌شداری ژماره‌یه‌کی زۆر له هونه‌رمه‌ندان و هۆگرانی هونه‌ری سینه‌ما و هه‌ندێک له لێپرسراوانی حزبی و حوکمی له شاری رانیه به‌ڕێوه‌چوو. هه‌ڵبژێردراوانی بهشه جۆراوجۆره‌کانی ئه‌م فیستیڤاڵ‌ه له الیه‌ن ئه‌ندامانی لێژنه‌ی ناوبژیوانه‌و‌ه ده‌ستنیشانکران و له الیه‌ن به‌رپرسانی فیستیڤاڵه‌و‌ه ته‌ندیسی چۆله‌که‌ی زێڕین و دیپڵۆمای فه‌خری به‌رسه‌ریاندا دابه‌شکرا و بڕوانامه‌ی رێزلێنان پێشکه‌ش به هه‌ندێک له‌و کهسانه کرا که به خۆبه‌خشان‌ه یارمه‌تی فیستیڤاڵیان داوه. خ �ه‌اڵت��ی ب��اش��ت��ری��ن س��ی��ن��اری��ۆ ب �ه‌خ��ش��رای �ه (ج�ه‌ع��ف�هر نورمحه‌مه‌دی) باشترین ده‌رهێنان بۆ (ته‌یموور قادری) باشترین ئه‌کته‌ری کچ (نگین شه‌ریعه‌تی) ،باشترین ئه‌کته‌ری کوڕ (مه‌تین عیبادی) ،خه‌اڵتی تایبه‌تی لێژنه‌ی ناوبژیوان به‌خشرا به (ئه‌کبه‌ر شه‌هبازی).
فیستیڤاڵى (سۆڵۆ هارت) ساز ده‌کرێت
به ئاماده‌بوونى چه‌ندین هونه‌رمه‌ندى کورد و ئه‌وروپى فیستیڤاڵى (سۆڵۆ هارت) سازده‌کرێت. دووه‌مین فیستیڤاڵى سااڵنه‌ى (هونه‌رێکى ته‌نها ،دڵێکى ته‌نها) له سه‌ره‌تاى مانگى داهاتوو له شارى نۆتینگهام به به‌شدارى چه‌ندین هونه‌رمه‌ندى کورد و به‌ریتانى سازکرا و به‌رهه‌مه‌کانى فیستیڤاڵ پێکهاتبوو له (شیعر ،میوزیک، سه‌ما ،شانۆ ،سینه‌ما ،پێشانگاى فۆتۆگرافی). ئهمه بۆ یه‌که‌مین جار‌ه ئاوێته‌یه‌ک هه‌بێت له نێوان سه‌ما و میوزیک و شیعر و سینه‌ما و شانۆ که له کوردستان و ئه‌فریقا و هند و فه‌ڕه‌نسا و به‌ریتانى پێکهاتبێت. هونه‌رمه‌ندانى به‌شداربوو (کانى و کارزان) به میوزیک و گۆرانى (کاروان عومه‌ر) به سۆڵۆى سه‌ما (چۆمان ه���ه‌ردى) ب�ه خوێندنه‌وه‌ى شیعر ،ه �ه‌روه‌ه��ا پێشانگاى فۆتۆگرافى له‌الیه‌ن (سه‌فین ئه‌حمه‌د و جه‌مال پێنجوێنی) له‌گه‌ڵ ئه‌نجام دان��ى چه‌ند وۆرک شۆپێکى هونه‌رى له‌گه‌ڵ هونه‌رمه‌ندانى به‌شداربوو. ستافى ئه‌م فیستیڤاڵ‌ه هونه‌ریی‌ه جیهانیی‌ه سه‌رجه‌میان ئه‌وروپین و سه‌رۆکى فیستیڤاڵه‌ک‌ه هونه‌رمه‌ندێکى کورده به ناوى (گه‌یالن نه‌ژاد) که له واڵتى به‌ریتانیا ده‌ژی.
دۆسیه
ساڵی دووهم ژماره 62 دووشه 2711/4/62010/11/8 ممه‌ممه- 2011/6/27 دووشه
12
دۆس��ی �هى ئه‌مجاره‌ی (چ����هت����ر) ت��ای��ب��هت��ه به مادده‌ی ( )58و ()140 ی ک �ه‌رک��وک ل�ه نێوان س��اڵ��ی ()2011-2005 و جێبه‌جێ نه‌کردنی ئهو به‌ڵێنانه‌ی‌به‌رپرسه بااڵکان ب �ه‌رده‌وام داوایان‌ه بۆ جێبه‌جێکردنی ئه‌وماددانه. (چه‌تر) ه �ه‌وڵ ده‌دات به‌چه‌ند به‌شێک دۆسیه‌ی ئهو به‌ڵێنان‌ه هه‌ڵبداته‌و‌ه که‌چه‌ند ساڵه له‌که‌ناڵ‌ه جیاوازاکانه‌و‌ه ده‌درێت .له‌به‌ر زۆری راگه‌یاندنه‌کان بۆ ئاماده‌کردنی ئه‌م دۆسیه زیاتر سود له رۆژنامه‌ی (کوردستانی نوێ) وهرگیراوه .به‌وپێیه‌ی که رۆژنامه‌ی ناوبراو زمان حاڵی یه‌کێک له حزبه بااڵده‌سته‌کانی کوردستانه.
مادده‌ی()58و ()140ی که‌رکوک ل ه نێوان ساڵی ()2011-2005
به‌رپرسه‌بااڵکان به‌ڵێنه‌کانیان جێبه‌جێ ناکه‌ن به‌شی دووهم
له‌ساڵى ( ،)2007ل��ێ��دوان و ب��ڕی��ار و خۆ سورکردنه‌وه‌ى به‌رپرسان بهردهوامه، ده‌ب��ێ��ت م���ادده‌ى ( )140دوا نه‌که‌وێت و وهک خ��ۆى جێبه‌جێبکرێت ،ده‌بێت
بارودۆخى که‌رکوک ئاسایى بکرێتهوه و بگه‌ڕێته‌و‌ه باوه‌شى گه‌رمى هه‌رێمى کوردستان ،س��ازش له‌سه‌ر که‌رکوک و ناوچ ه جێناکۆکه‌کان ناکه‌ین ،ده‌یان و س �ه‌دان بڕیار و لیژنه و لێدوانى تر، ب�ه‌اڵم که‌رکوک هه‌ر وهک خۆیه‌تى، ت���ی���رۆر ه����هر ب�����ه‌رده‌وام�����ه ،ت���ا ئێستا پارێزگایه‌کى عیراقییه ،ب ه پێى ده‌ستور
ده‌ب����وو ل��ه ک��ۆت��ای��ى س��اڵ��ى ( )2007خێزانى کورد و تورکمان ل ه که‌رکوک دا ت �ه‌واوى بڕگه‌کانى م��ادده‌ى ( )140راگ��وێ��زران )92000( ،عه‌ره‌بى ه��اورده ج��ێ��ب �ه‌ج��ێ��ب��ک��رێ��ت ک���ه خ����ۆى ل���ه سێ هێنران ه شاره‌که‌وه ،زیاتر ل ه ()112000 قۆناغدا ده‌بینێته‌وه ،ئه‌وانیش (ئاسایى کیلۆمه‌تر چ���وار گ��ۆش �ه ل �ه روب���ه‌رى ک��ردن �هوه ،گ��ه‌ڕان��ه‌وه‌ى راگ��وێ��زراوه‌ک��ان پ��ارێ��زگ��اک �ه داب����ڕا ،ه���هر دوو ق���ه‌زاى بۆ که‌رکوک و گێڕانه‌وه‌ى هاورده‌کان چ �ه‌م��چ �ه‌م��اڵ و ک����ه‌الر خ���ران��� ه س �هر ب��ۆ شوێنه‌کانى خ��ۆی��ان ،راپ��رس��ى) ،ل ه پارێزگاى سلێمانى ،قه‌زاى کفرى خرای ه ساڵى ()1968هوه زیاتر ل ه ( )12000سه‌ر پارێزگاى دیاله ،ب ه پێى مه‌رسومى
کۆمارى ژماره ()608ى ساڵى ()1975 قه‌زاى کفرى خرایه سه‌ر تکریت ،ههروهها به‌پێى مه‌رسومى کۆمارى ژماره ()41 ى س��اڵ��ى ( )1976ن���اوى ک �ه‌رک��وک ک��راب �ه تائمیم ،جگه ل���ه‌وه‌ش ()806 گوندى ک��ورد خاپور ک��ران و هه‌ر سێ ناحیه‌ى (شوان و قه‌ره‌هه‌نجیر و یایچى) هه‌ڵوه‌شێنرانه‌وه و کران ه سه‌ربازگه.
ل�ه ب���ه‌روارى ()2007/2/4دا لیژنه‌ى بااڵى جێبه‌جێکردنى مادده‌ى ( )140ل ه به‌غدا کۆبۆوه و دوو بڕیارى ده‌رک��رد، یه‌که‌میان «به پێى بڕیارى ژماره ()3 ده‌ب��ێ��ت ه�ه‌م��وو ئ �هو خێزانه ه��اوردان �هى ل���ه م�����اوه‌ى ن���ێ���وان (17ى ت �ه‌م��م��وزى )1968تا ( )2003/4/9هێنراونهته
ناوچه داب��ڕاوه‌ک��ان ،بگهڕێنهوه شوێنى خ��ۆی��ان و ب��ڕى ( )20ملیۆن دی��ن��ار و پارچه زه‌ویه‌کیان له ناوچه‌ى پێشویان بدرێتێ له‌گه‌ڵ گواستنه‌وه‌ى به‌ڵگه‌نامه ره‌سمیه‌کانیان ،بڕیاره‌که‌ش پێش رۆژى ( )2007/3/15جێبه‌جێده‌کرێت ،بڕیارى ژماره ( )4تایبهته به هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ى ئهو
گرێبه‌سته کشتوکاڵیانه‌ى له پارێزگاى عه‌لى سه‌رۆکى ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى که‌رکوک و ده‌وروب �ه‌ری��دا به‌ستراون و که‌رکوک رایگه‌یاند که «چل رۆژه گه‌ڕانه‌وه‌یان بۆ بارى پێش ئه‌نجامدانى نورى مالکى بڕیاره‌کانى لیژنه‌ى مادده‌ى گرێبه‌سته‌که ،بڕیاره‌که‌ش پێش رۆژى ()140ى ئیمزا ن �هک��ردووه» ه �هر له‌و ( )2007/3/15ج��ێ��ب�ه‌ج��ێ��ده‌ک��رێ��ت» ،ب��ه‌رواره‌دا لیژنه‌ى ب��ااڵى جێبه‌جێکردنى م������ادده‌ى ( )140دوو ف���ۆڕم���ى بۆ (کوردستانى نوێ ژماره .)4186 ل��ه ب������ه‌روارى ( )2007/3/6رزگ���ار گ���ه‌ڕان���ه‌وه‌ى ئ���اواره‌ک���ان و ن���اردن���ه‌وه‌ى
هاورده‌کان په‌سه‌ند کرد. له ب �ه‌روارى ()2007/3/19دا نه‌رمین عوسمان رایگه‌یاند «ت��ا ئێستا نورى مالکى به ره‌سمى وه‌اڵم��ى بڕیاره‌کانى لیژنه‌ى ب��ااڵى جێبه‌جێکردنى م��ادده‌ى ()140ى ن��ه‌داوه‌ت��هوه»( ،کوردستانى نوێ ژماره .)4222
ئاماده‌کار عه‌لی فه‌تاح
لیژنه‌ى بااڵ دوو بڕیار ده‌رده‌کات!
به‌شێکی تر ل ه لێدوانى به‌رپرسان تایبه‌ت ب ه مادده‌ى ()140 له‌ساڵى ()2007دا !
n
کوردستانى نوێ ژماره()4229
ل���ه‌ب���ه‌روارى ()2007/1/26دا رزگ��ار عه‌لى سه‌رۆکى ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى ک���ه‌رک���وک رای��گ��هی��ان��د «ت���رس���م له دواکه‌وتنى جێبه‌جێکردنى مادده‌ى ()140 ه�هی�ه» ،کاکه ره‌ش سدیق لێپرسراوى ئۆفیسى که‌رکوک بۆ جێبه‌جێکردنى مادده‌ى ( )140رایگه‌یاند «گله‌ییم له سه‌رکردایه‌تى سیاسى کورد ههیه وهک پێویست چاودێرى بارودۆخه‌که ناکه‌ن، دوو ئه‌ندامه کورده‌که‌ى ناو لیژنه‌ى بااڵى جێبه‌جێکردنى مادده‌ى ( )140وه‌زیرن و کاتیان که‌مه بۆ خۆته‌رخان ک��ردن بۆ پرسى م��ادده‌ک �ه»( ،کوردستانى نوێ ژماره .)4178 له ب���ه‌روارى ( )2007/1/30د.به‌رهه‌م س��اڵ��ح چ����اوى ک����ه‌وت ب���ه ئ �هن��دام��ان��ى لیژنه‌ى ب��ااڵى جێبه‌جێکردنى م��ادده‌ى ( )140و پ���ێ���ى راگ����هی����ان����دن ک�ه «پێویسته قۆناغه‌کانى ئاساییکردنه‌وه له که‌رکوک و ناوچه‌کانى دیکه به پێى م��ادده‌ى ( )140جێبه‌جێبکرێن»، (کوردستانى نوێ ژماره .)4182 ل �ه ب�����ه‌روارى ()2007/3/23دا م��ام ج���ه‌الل ل �ه سلێمانى ل �ه کۆنگره‌یه‌کى رۆژنامه‌وانیدا رایگه‌یاند «نابێت راپرسى له که‌رکوک دوابکه‌وێت» له به‌روارى ()2007/3/27دا کۆبونه‌وه‌ى ئه‌نجومه‌نى وه‌زی��ران��ى ع��ێ��راق به‌سترا، ل�ه‌وب��ارهی�هوه د.ب �هره �ه‌م ساڵح رایگه‌یاند «ه����ه‌م����وان ب����اش ب���زان���ن م��ه‌س��ه‌ل��هى که‌رکوک قابیلى سازشکردن نییه»، (کوردستانى نوێ ژماره .)4227
له ب �ه‌روارى ()2007/4/10دا مه‌سعود ب���ارزان���ى وت��ارێ��ک��ى ل��ه (ک��ۆن��ف��ران��س��ى پاڵپشتیکردن ل�ه دیموکراسى عێراق) پ��ێ��ش��ک�ه‌ش��ک��رد و ت��ی��ای��دا رای��گ �هی��ان��د «که‌رکوک به‌ناسنامه‌ى کوردستانى. شارێکى عێراقییه و ناڵێین هه‌ر ده‌بێت بۆ کورد بێت»( ،کوردستانى نوێ ژماره .)4229 له ب��ه‌روارى ( )2007/4/12مه‌کته‌بى سیاسى یه‌کێتى به ئاماده‌بونى مام جه‌الل کۆبونه‌وه و داوایانکرد مادده‌ى ()140 بهپهله جێبه‌جێبکرێت( ،کوردستانى نوێ ژماره .)4241 له به‌روارى ()2007/4/16دا ئه‌نجومه‌نى س�ه‌رۆک��ای�هت��ى هه‌رێمى ک��وردس��ت��ان له هاوینه هه‌وارى سه‌اڵحه‌دین کۆبونه‌وه که بریتى بوون له (سه‌رۆکى هه‌رێم ،سه‌رۆکى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران ،سه‌رۆکى په‌رله‌مان و جێگره‌کانیان) به‌یه‌که‌وه داوایانکرد به‌زوترین کات هه‌موو بڕگه‌کانى مادده‌ى ( )140جێبه‌جێبکرێت( ،کوردستانى نوێ ژماره .)4244 له به‌روارى ( )2007/4/19ئه‌میندارێتى گشتى ئ�هن��ج��وم�هن��ى وه‌زی���ران���ى ع��ێ��راق بڕیاریدا که هیچ کام له بڕیاره‌کانى لیژنه‌ى بااڵى مادده‌ى ( )140نه‌نێردرێت بۆ په‌رله‌مان. ل���ه ب������ه‌روارى ( )2007/4/25و له ک��ۆن��گ��رهی �هک��ى رۆژن���ام���ه‌وان���ی���دا له فڕۆکه‌خانه‌ى سلێمانى تاڵه‌بانى رایگه‌یاند که «هه‌ندێک له رۆژنامه‌کان گه‌وره‌ى ده‌ک �هن ده‌نا م��ادده‌ى ( )140بڕاوه‌ته‌وه
و س���ه‌رۆک وه‌زی���ران ب��ڕی��ارى ل��ێ��داوه»، (کوردستانى نوێ ژماره .)4252 ل �ه ب����ه‌روارى ( )2007/4/29که‌مال که‌رکوکى جێگرى سه‌رۆکى په‌رله‌مان تایبه‌ت به تاوانى تیرۆر کردنى دوعا ب �هی��ان��ن��ام �هی �هک��ى ب��ڵ�او ک������ردهوه که تیایدا هاتووه «تیرۆر کردنى دوع��ا و ئێزیدییه‌کان ،هه‌وڵێکیترى ناحه‌زانه بۆ کۆسپ خستنه به‌رده‌م مادده‌ى .»140 له به‌روارى ( )2007/6/3له کۆنگره‌یه‌کى رۆژنامه‌وانیدا تاڵه‌بانى به توندى هێرشى ک��رده سه‌ر الیهنه به‌شداربووه‌کانى ئهو به‌ره سیاسیه‌ى که له ()2007/4/29دا له قاهیره راگه‌یه‌ندرا ،هه‌ر له‌و باره‌یه‌وه تاڵه‌بانى له کۆنگره رۆژنامه‌وانیه‌که‌دا وتى «به‌الى ئێمه‌وه شتێکى زۆر خراپ و خ�هت�ه‌رن��اک�ه ،هێزه‌کانى ن��او به‌ره‌که هێزى گومان لێکراو و به‌کرێگیراوى مێژوویى تێدایه ،جاش و خائینى ئه‌وتۆى تێدایه که له باو و باپیره‌وه جاش بوون، له‌گه‌ڵ چه‌ند هێزێک که تا ئه‌مڕۆ دۆستمان بوون وه‌کو (ویفاق و حیزبى ئیسالمى عێراق و یه‌کگرتوى ئیسالمى کوردستان) که پێشبینیمان نه‌ده‌کرد ئهو دۆستانه‌مان له‌گه‌ڵ ئه‌والیه‌نه گومان ل��ێ��ک��راوان �ه ی �ه‌کب��گ��رن ،به‌تایبه‌تیش زۆر س �ه‌رم��ان س��وڕم��اوه ل�ه هه‌ڵوێستى یه‌کگرتوى ئیسالمى ک��وردس��ت��ان ،که له‌گه‌ڵ ئێمه له حکومه‌ت و په‌رله‌مان ه��اوک��ارم��ان ب��ووه له هه‌موو شتێکدا» ه��هر ل �ه درێ����ژهى وت�هک��ان��ی��دا ل �ه ب��ارهى مادده‌ى ()140هوه تاڵه‌بانى وتى «هیچ ئاماژه‌یه‌ک نییه بۆ ئه‌وه‌ى ئهو ماددهیه جێبه‌جێ نه‌کرێت یان دوا بخرێت ،بڕیارى ب��ۆ ده‌رچ����وه و لیژنه‌شى ب��ۆ دان����راوه و قه‌ره‌بوى ئهو که‌سانه‌ش ده‌کرێته‌وه که دهگهڕێنهوه شوێنه‌کانى پێشوى خۆیان، حکومه‌تى عێراقیش پابه‌نه‌بونى خۆى به جێبه‌جێکردنى بڕگه‌کانى مادده‌که‌وه راگه‌یاندوه ،حزبى ده‌ع��وه و ئه‌نجومه‌نى ب���ااڵى ئیسالمى عێراقیش ب �ه هه‌مان شێوه پابه‌ندى خۆیان دوپاتکردۆته‌وه»، (کوردستانى نوێ ژماره .)4285 هه‌ر له ساڵى ( )2007دا پاش ئه‌وه‌ى تاڵه‌بانى سه‌ردانى ویالیه‌ته یه‌کگرتوه‌کانى ئه‌مریکاى کرد ،هه‌واڵى رێکه‌وتنى تاڵه‌بانى و ئه‌مریکیه‌کان روپ�ه‌ڕى رۆژنامه‌کانى گ���رت���هوه ،گ���وای���ه رێ���ک���ه‌وت���ون ل �ه‌س �هر دواخستنى واده‌ى راپرسى و درێژکردنه‌وه‌ى کات بۆ جێبه‌جێکردنى مادده‌ى (،)140 له به‌روارى ( )2007/6/9ئازاد جوندیانى به‌رپرسى مه‌کته‌بى راگه‌یاندنى(ینک) رای��گ �هی��ان��د «ئ���ه‌م ه���ه‌وااڵن���ه دووره له راس��ت��ی �هوه و م�ه‌ب�ه‌س��ت ل��ێ��ى شێواندنى راس��ت��ی�هک��ان�ه و مه‌به‌ستى سیاسى له پشته‌وه‌یه ،سه‌باره‌ت به که‌رکوک گه‌له کۆمه‌کیه‌کى (ن��اوچ �هی��ى ،ع �ه‌ره‌ب��ى و عێراقى) واته هه‌ندێک الیه‌نى عه‌ره‌بى عێراقى و ئیقلیمى ده‌یانه‌وێت شکست ب���ه م������ادده‌ى ( )140ب��ه��ێ��ن��ن ،ب���ه‌اڵم سه‌رکردایه‌تى سیاسى کوردستان سوره
له‌سه‌ر جێبه‌جێکردنى مادده‌ى (،»)140 (کوردستانى نوێ .)4290 ه���هر ل���هو م��ان��گ �ه‌دا ه �ه‌وڵ��ێ��ک درا تا م����ادده‌ى ( )140و جێبه‌جێکردنى به ن���هت���هوه ی �هک��گ��رت��وهک��ان ب��س��پ��ێ��ردرێ��ت، رزگ����ار ع �ه‌ل��ى س��ه‌رۆک��ى ئه‌نجومه‌نى پ��ارێ��زگ��اى ک�ه‌رک��وک ل�ه دیمانه‌یه‌کى کوردستانى ن��وێ ل �هو ب��ارهی �هوه ده‌ڵێت «رۆڵ���ى حکومه‌تى ع��ێ��راق��ى ل �ه ب��ارهى جێبه‌جێکردنى مادده‌ى ( )140به ئیجابى هه‌ڵناسه‌نگێنین و سه‌رکردایه‌تى سیاسى کوردستان له برى فشار و شه‌ڕ رێگه‌ى ده‌ستورى و یاسایى گرتوه‌ته‌به‌ر» له‌باره‌ى نهتهوه یه‌کگرتوه‌کانیشه‌وه رزگار عه‌لى رایگه‌یاند «نهتهوه یه‌کگرتوه‌کانى ته‌نها کێشه‌که بۆ ماوه‌یه‌کى زۆر دوور و درێژ دواده‌خ��ات و بۆشى چاره‌سه‌ر ناکرێت»، (کوردستانى نوێ ژماره .)4291 ل�ه ب���ه‌روارى ( )2007/7/23ل�ه ش��ارى سلێمانى کۆسره‌ت ره‌سوڵ و مه‌ال به‌ختیار پێشوازیان له ئیبراهیم جه‌عفه‌رى کرد، هه‌ر له‌و سه‌ردانه‌یدا ئیبراهیم جه‌عفه‌رى رایگه‌یاند «نابێت م��ادده‌ى ( )140دوا بکه‌وێت ،ده‌بێت تا کۆتایى ئ �ه‌م ساڵ جێبه‌جێبکرێت»( ،ک��وردس��ت��ان��ى نوێ ژماره .)4328 ل �ه ب����ه‌روارى ( )2007/7/31د.رائ��ی��د فه‌همى وه‌زی��رى زانست و ته‌کنه‌لۆجیاى ع���ێ���راق ب����وو ب���ه س����ه‌رۆک����ى ل��ی��ژن �هى ج��ێ��ب�ه‌ج��ێ��ک��ردن��ى م�����ادده‌ى ( )140به ره‌زامه‌ندى هه‌موو الیه‌نه‌کان له‌به‌ر ئه‌وه‌ى که‌سایه‌تیه‌کى بێالیهنه. له ب�ه‌روارى ( )2007/8/16تاڵه‌بانى له کۆنگره‌یه‌کى رۆژنامه‌وانیدا رێکه‌وتنى چوار قۆڵى نێوان (ى.ن.ک و پ.د.ک و ئه‌نجومه‌نى ب��ااڵ و ح��زب��ى ده‌ع���وه)ى راگه‌یاند ،که له به‌شێکى رێکه‌وتنه‌که‌دا ته‌ئکید ل�ه‌س�هر ب�ه پ�ه‌ل�ه ک��ارک��ردن له جێبه‌جێکردنى مادده‌ى ( )140کراوه‌ته‌وه. هه‌ر له‌و رۆژه‌دا کۆسره‌ت ره‌سوڵ له‌گه‌ڵ کادره پێشکه‌وتوه‌کانى حزبه‌که‌ى کۆبوه‌وه و رایگه‌یاند ک�ه «به‌هیچ شێوه‌یه‌ک ل�ه‌گ�هڵ دواخستنى م���ادده‌ى ()140دا نین»( ،کوردستانى نوێ ژماره .)4349 ل���ه ب�������ه‌روارى ( )2007/8/25ه �هر دوو م�هک��ت�ه‌ب��ى س��ی��اس��ى (ى.ن.ک و پ.د.ک) ل�ه ب�ه‌غ��دا ک��ۆب��ون �هوه ،له‌و کۆبونه‌وه‌یه‌دا هه‌ر دووال ته‌ئکیدیان له بهپهله جێبه‌جێکردنى م���ادده‌ى ()140 کردهوه ،هه‌ر له‌و کۆبونه‌وه‌یه‌دا بڕیاریاندا دوو نوسینگه له ک�ه‌رک��وک و به‌غدا بکه‌نه‌وه بۆ چاودێریکردن و په‌له‌کردن ل�ه جێبه‌جێکردنى م��ادده‌ک �ه و البردنى کۆسپه‌کانى به‌رده‌مى( ،کوردستانى نوێ ژماره .)4356 له به‌روارى ( )2007/9/9عه‌دنان موفتى له‌گه‌ڵ وه‌فدى ده‌زگاى شه‌هیدى میحراب ک��ۆب��وی�هوه ،وه‌ف��ده‌ک �ه ب�ه سه‌رۆکایه‌تى ح �ه‌س �هن ئه‌لحه‌کیم ه��ات��ب��ون ،ه �هر له‌و سه‌ردانه‌یاندا رایانگه‌یاند که پشتیوانى له جێبه‌جێکردنى مادده‌ى ( )140ده‌که‌ن.
مالکى و قادر عه‌زیز کۆ ده‌بنه‌و ه ! تایبه‌ت به پرسى جێبه‌جێکردنى مادده‌ى ( )140له ب�ه‌روارى ( )2007/7/9نورى مالکى س����ه‌رۆک وه‌زی���ران���ى ع��ێ��راق و قادر عه‌زیز نوێنه‌رى سه‌رۆکى هه‌رێمى کوردستان بۆ مادده‌ى ( )140کۆبونه‌وه، له پاش کۆبونه‌وه‌ک‌ه قادر عه‌زیز رایگه‌یاند «کۆبونه‌وه‌ک‌ه تایبه‌ت ب��وو به م��ادده‌ى ( )140و دانانى سه‌رۆکێکى نوێ بۆ لیژنه‌ى ب��ااڵى جێبه‌جێکردنى مادده‌که، که تیایدا مالکى دڵنیاى کردوینه‌ته‌وه هیچ سستیه‌ک له هه‌ڵوێستى حکومه‌تدا نییه ،به‌ڵکو خ��ودى خ��ۆى و حکومه‌ت زۆر ج���ددی���ن ل���ه‌س���هر ج��ێ��ب�ه‌ج��ێ��ک��ردن��ى مادده‌که» .له‌باره‌ى دانانى سه‌رۆکێکیش
ب��ۆ لیژنهکه ق���ادر ع �ه‌زی��ز رون��ی��ک��ردهوه «مالکى پێیڕاگه‌یاندوین موفه‌ق روبه‌یعى و تۆفیق ئه‌لیاسرى خۆیان ئاماده نه‌بون ببنه سه‌رۆکى لیژنهکه ،ئاماده‌م چ وهک خۆم ببم‌ه سه‌رۆکى لیژنهکه ،یان الیه‌نى ک��وردى ی��ان چ که‌سێکیترى شیاوم بۆ دیارى بکه‌ن ،یان ده‌کرێت نه‌رمین عوسمان که جێگرى سه‌رۆکى لیژنه‌که‌ی‌ه رابسپێرم وهک هه‌ڵسوڕێنه‌ر ببێته سه‌رۆکى لیژنه و هه‌موو ده‌سه‌اڵتێکى سه‌رۆکى لیژنه‌که‌ى ب��دهم��ێ ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ى ک��اره‌ک��ان��ى لیژنهکه نه‌وه‌ستێت»( ،کوردستانى ن��وێ ژم��اره .)4316
ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌ران و رۆژى ملمالنێ سه‌خته‌ک ه !
ئوسام‌ه نوجه‌یفى :پێویسته جێبه‌جێکردنى مادده‌ى ( )140دوابخرێت!. فواد مه‌عسوم )140( :مادده‌یه‌کى ده‌ستوریی‌ه و هه‌ر که‌سێک دژایه‌تى ده‌ستور بکات له عیراقدا جێى نابێته‌وه!. له به‌روارى ()2007/11/17دا ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌رانى عێراق بووه مه‌یدانى ملمالنێ له نێوان نوێنه‌ر‌ه کورد و عه‌ره‌به‌کاندا به‌تایبه‌ت (ئوسام‌ه نوجه‌یفى و د.فوئاد مه‌عسوم) هه‌ر له‌و دانیشتنه‌دا په‌رله‌مانتارێکى سوننه به ناوى (ئوسام‌ه نوجه‌یفى) که له لیستى ئه‌لعیراقی‌ه بوو وتى «م��ادده‌ى ()140ى ده‌ستور مادده‌یه‌ک‌ه جێگه‌ى ناکۆکیی‌ه و زۆر له هاواڵتیانیش له که‌رکوک و دیاله و موسڵ و سه‌الحه‌دین به‌م ماددهیه رازینین، به بیانوى جێبه‌جێکردنى مادده‌یه‌کى ده‌ستور ده‌یان هه‌زار که‌س له دانیشتوانى که‌رکوک و پارێزگاکانى دیکه به زه‌برى تۆقاندن و هه‌ڕه‌ش‌ه و تۆمه‌ت دروست کردن ده‌رکراون» ل �ه ه �ه‌م��ان ک��ات��دا ن��وج�هی��ف��ى داوای��ک��رد «جێبه‌جێکردنى مادده‌ى ( )140دوابخرێت چونکه له‌گه‌ڵ حوکمه‌کانى ده‌س��ت��وردا ناگونجێت» نوجه‌یفى له درێژه‌ى قسه‌کانیدا وتى «هه‌زاران کوردى دهرهوهى که‌رکوک هێنراونهته شارهکه و جێگیرکراون» ئه‌م دانیشتنه‌ى په‌رله‌مان مشتومڕى گه‌وره‌ى لێکه‌وته‌و‌ه و نوێنه‌ر‌ه ک��ورده‌ک��ان هێرشى توندیان کرده سه‌ر نوجه‌یفى و لیسته‌که‌ى، ه �هر ل �هو دانیشتنه‌ى پ�ه‌رل�ه‌م��ان��دا فوئاد مه‌عسوم وتى «چ��ۆن نوجه‌یفى ده‌توانێت دژای��هت��ى م��ادده‌ی �هک��ى ده‌س��ت��ورى وهک مادده‌ى ( )140بکات.؟» فوئاد مه‌عسوم له درێژه‌ى وته‌کانیدا وتى «ئه‌وه‌ى دژایه‌تى ده‌س��ت��ور بکات نابێت ل �ه‌م واڵت���ه‌دا بژى، ئ�هوه راس��ت نییه که خه‌ڵک له دهرهوهى ک�ه‌رک��وک ل�ه‌الی�هن ک���ورده‌و‌ه هێنرابێتنه شاره‌که‌و نیشته‌جێ کرابن ،بگره زۆرێک ل �ه دان��ی��ش��ت��وان��ى ک �ه‌رک��وک نایانه‌وێت بگهڕێنهوه شارهکه ،چونکه به‌رژه‌وه‌ندیان له شوێنى تر ههیه و منداڵه‌کانیان له‌و شوێنانه ده‌خوێنن ،به پێچه‌وانه‌و‌ه ئێمه لیستێکمان الیه که هه‌زاران خێزان له موسڵ ده‌ربه‌ده‌ر
بوون که به‌رێز نوجه‌یفى خه‌ڵکى ئه‌وێییه» ه�هر ل�هو دانیشتنه‌دا پهرلهمانتار خالید شوانى به‌یاننامه‌یه‌کى ب�ڵاو ک���ردهوه که تیایدا هاتووه «تا ئه‌م سات‌ه هه‌نگاوه‌کانى حکومه‌ت له‌باره‌ى ئه‌م مادد‌ه یاسایی‌ه مرۆییه ج��ددى نین ،له کۆى ( )37000ده‌ع��واى تایبه‌ت ته‌نها ()%6ى ب�ڵاوک��راون�هت�هوه، ت��ا ئ���ه‌م س��ات �ه‌ش ه��ی��چ راگ���وێ���زراوێ���ک نه‌گه‌ڕێنراوه‌ته‌و‌ه و قه‌ره‌بوو نه‌کراونه‌ته‌وه، مه‌سه‌له‌کانى خانوبه‌ر‌ه چاره‌سه‌ر نه‌کراون، بۆیه له رێگه‌ى ئێوه‌و‌ه ئه‌ى نوێنه‌رانى گه‌ل داوا له حکومه‌ت ده‌که‌ین مادده‌ى ()140 وه‌کو خۆى جێبه‌جێ بکات»( ،کوردستانى نوێ ژماره .)4427 به‌یاننامه‌ى مه‌ڵبه‌ندى ()2ى یه‌کێتى و لقى ()3ى پارتى له‌باره‌ى مادده‌ى ()140هوه!. ئهمه دوا وێستگه‌ى جێبه‌جێکردنى مادده‌ى ( )140ى ده‌ستوره ،ده‌بێت ئه‌م ماددهیه تا کۆتایى ساڵى ( )2007جێبه‌جێبکرێت، ب���ه‌اڵم ت��ا ب�����ه‌روارى ب�ڵ�اوک���ردن���ه‌وه‌ى ئ�ه‌م به‌یاننامه‌ی‌ه که ()2007/11/25ه هیچ ک���ام ل��ه ب��ڕگ �هک��ان��ى م�����ادده‌ى ()140 جێبه‌جێنه‌کراون ،مه‌ڵبه‌ندى یه‌کێتى و لقى پارتى له که‌رکوک به‌یاننامه‌یه‌کان ب�ڵاوک��ردهوه که تیایدا ه��ات��ووه «ئه‌مڕۆ بڕگه‌ى راپرسى له واده‌ى خۆى دواده‌که‌وێت، ئێمه حکومه‌تى ع��ێ��راق ب �ه به‌رپرسیار ده‌زان��ی��ن ،ک�ه وهک پێویست ه��اوک��ارى لیژنه‌کانى جێبه‌جێکردنى مادده‌ى ()140 ى ن �هک��ردووه ،رایده‌گه‌یه‌نین که (ب �ه‌ره‌ى ته‌وافق و لیستى عێراقییه و ساڵح موتلگ و ئوسام‌ه نوجه‌یفى و به‌ها ئه‌عره‌جى له ره‌وت���ى س �ه‌در ب����ه‌رده‌وام دژای �هت��ى خه‌ڵکى کوردستان ده‌ک �هن)»( ،کوردستانى نوێ ژماره .)4433سه‌یر لهوهدایه دژایه‌تیه‌کانى ئوسام‌ه نوجه‌یفى به پێى لێدوانى به‌رپرسانى ک��ورد ل�ه ب�ه‌غ��دا جێبه‌جێکردنى م��ادده‌ى ()140ى دواخست ،که‌چى سه‌رکردایه‌تى سیاسى کورد (یه‌کێتى و پارتى) ده‌نگیاندا به نوجه‌یفى و له دوا هه‌ڵبژاردندا بووه سه‌رۆکى ئه‌نجومه‌نى نیشتمانى عێراق.
کوێستان ئه‌کره‌م :ملیاره‌ها دۆالر دیار نی ه و منیش له‌سه‌ر پێنج هه‌زار دینار زیندانى کرام کوێستان ئه‌کره‌م ف�ه‌ره‌ج ساڵى ( )1966له هه‌ڵه‌بج ه ل �ه‌دای��ک ب���ووه ،ده‌رچ����ووى په‌یمانگاى ته‌کنه‌لۆجى که‌رکوکه ،ساڵى ( ،)1987-1986ساڵى ( )1993بووه به فهرمانبهر له شاره‌وانى ههڵهبجه و ئێستاش جێگرى سه‌رۆکى شاره‌وانى یه.
دیدارى چه‌تر بۆ به‌دواداچونى کێشه‌ى دادگایى به‌شێک ل ه فه‌رمانبه‌ران و ده‌ستگیرکردنى جێگرى سه‌رۆکى شاره‌وانى هه‌ڵه‌بج ه و کار و پرۆژه‌کانى سنورى شاره‌وانیه‌ک ه (چه‌تر) ئه‌م دیمانه‌یه‌ى له‌گه‌ڵ کوێستان ئه‌کره‌م فه‌ره‌ج ب ه گرنگ زانى ،تا ل ه نزیکه‌و ه ل ه لێکۆڵینه‌و ه و به‌دواداچونه‌کانى دادگا ل ه
باره‌ى راپۆرته‌کانى چاودێرى داراییه‌وه به‌رچاوڕونى زیاتر بده‌ین ب ه خوێنه‌ران.
چ�هت��ر :کێشه‌کانتان ل�ه دادگ���ا ب�ه کوێ گه‌یشتووه؟ ل �ه م��ان��گ��ى ()10ى ()2010دا چهندکێشهیهک به هۆى راپۆرتى چاودێرى داراییه‌وه رووى له سه‌رۆکایه‌تى شاره‌وانیمان کرد ،ئێمه‌ش بڕیارى دادگامان پێ قه‌بوڵ‌ه به مه‌رجێک ل ه زیانى ش��اره‌وان��ى نه‌بێت ،چونکه له‌وکاته‌دا ته‌میزى دهکهینهوه تا دادگای تێهه‌ڵچونه‌وه‌ى
بۆ بکات ،سه‌باره‌ت به‌خۆم هه‌ڵه‌ى دادگا بووه و ئه‌ستۆپاکیم به بڕیارێک له الیه‌ن دادگاى بااڵى تاوانه‌کانه‌و‌ه له سلێمانى ده‌رچ��وو ،ک ه به‌ندیش کرام دڵگران نه‌بووم ،چونکه به یاسا بانگ کرام‌و به یاساش ئازاد کرام ،لێپرسراوى به‌شى ئامێره‌کانیش گرفتى هه‌بوو له‌سه‌ر ب ه ههڵه وه‌رگرتنى ده هه‌زارى برێمه‌ر ،لێپرسراوى به‌شى ژمێریاریش کێشه‌ى ئه‌وه‌ى هه‌بوو له‌سه‌ر ده هه‌زار دیسانهوه رووب�ه‌ڕوى دادگا کرایه‌وه، به بڕیارێکى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیرانیش که ساڵى ( )2010دهرچووه ئێمه دواى بێتاوانیمان ده‌توانین
داواى قه‌ره‌بوو بکه‌ین ،بۆیه ئێستا کێشه‌که‌مان له دادگایه و پارێزه‌رمان گرتووه بۆ قه‌ره‌بووى م��اددى‌و مهعنهوى ،دادگ��اش دوات��ر له سێ رۆژنامه‌و‌ه راگه‌یه‌ندراوى خۆى باڵو دهکاتهوه که ئێمه داواى لێبوردنمان لێکراوه ،کێشه‌ى لیژنه‌ى پڕ کردنه‌وه‌ى وه‌سڵیشمان هه‌بوو به‌شێوه‌ى ههڵه ئه‌ویش له دادگاى بااڵى تاوانه‌کان‌ه ل ه سلێمانى ،کێشه‌یه‌کى ترمان کارمه‌ندێکى کاتى بوو که موچه‌ى بۆ به‌سترابوو بێ ئه‌وه‌ى ره‌زامه‌ندى هه‌بێت. چه‌تر :ملیاره‌ها دۆالر له‌م واڵته‌دا دیار نیه و تۆش له‌سه‌ر ( )5هه‌زار ( )9رۆژ به‌ند کراویت بۆ؟ با ئه‌وه‌ش بچێته‌سه‌ر مێژووى ژیانم که نۆرۆژ به‌ند کراوم له‌سه‌ر پێنج ه�ه‌زار ،خۆزگ ه دادگا سه‌ربه‌خۆ بوای‌ه و به‌دواداچونى هه‌بوایه، به‌اڵم له‌م واڵته‌دا تا کێشه نه‌چێت‌ه دادگا هه‌ر باسیشى ناکرێت ،ئ �هوه گروپى ( )88بوون راپۆرتیان به‌رز کردهوه و خۆیان به ده‌مڕاست و خه‌مخۆر زانى ،بهداخهوه به‌دواى شتى هیچ و پوچدا گه‌ڕان نه‌ک به‌دواى شتى گرنگدا، رۆژان‌ه ملیاره‌ها دۆالر له هه‌رێمى کوردستاندا به‌هه‌ده‌ر ده‌چێت‌و لێکۆڵینه‌وه‌شى بۆ ناکرێت، ئه‌وه‌تا بیر‌ه نه‌وته‌کانمان که‌س نازانێت پاره‌که‌ى بۆ کوێ ده‌چێت ،بۆیه ئاماده‌م له‌سه‌ر یه‌ک هه‌زار به ههڵه خواردبێتم ساڵێک بچمه سجن. چ�هت��ر :ل�ه دی��دارێ��ک��دا وت��ت ل�ه‌س�هر بودجه‌ى ( )2011رێگاى عه‌بابه‌یلێ قیرتاو ده‌که‌ین وا
ساڵ له نیو‌ه تێپه‌ڕى‌و کاره‌که‌شتان نهکردوه؟ به‌شێکى ل�ه جێبه‌جێ ک��ردن��دای�ه ئهویشدهکهوێته زمنى ئیشه‌کانى مامۆستایانى دوو که کۆمپانیاى بروسک پێى هه‌ستاوه، تا مزگه‌وتى به‌ختیارى پرۆژه‌ى خزمه‌تگوزارى بۆ کراوه و ئه‌وه‌یشى که دهمێنێتهوه ده‌رخسته‌ى ئامادهیه و به‌رزمان کردوهتهوه و له رێگه‌ى رێگاوبانه‌و‌ه بڕیاره جێبه‌جێ بکرێت له‌سه‌ر هه‌مان بودجه ،تا ئێستاش هیچ کارێک به‌و بودجه‌ی‌ه نه‌کراوه ،په‌رژینی گۆڕستانه‌که‌ى عه‌بابه‌یلێ ئێستا له جێبه‌جێ کردندای‌ه و ماوه‌ى نه‌وه‌د رۆژمان بۆ داناون‌و تا وه‌رزى پایز ته‌واوى ده‌که‌ن. چه‌تر :کچێکى ئه‌حمه‌د موختار ده‌ڵێت ل ه داخى شاره‌وانى ههڵهبجه و نه‌کردنه‌وه‌ى ماڵى پاشا به مۆزه‌خان‌ه واملێهاتوو‌ه گۆڕه‌که‌ى باوکم له عه‌بابه‌یلێ ده‌ربێنم و هه‌ر له هه‌ڵه‌بجه‌شدا نه‌یهێڵم؟ ش���اره‌وان���ى به‌پێى ی��اس��ا ئ��هو زه‌وی����هی ل هبنهماڵهى ئه‌وان کڕیوه‌ته‌و‌ه و پاره‌ى خۆیانیان وه‌رگ��رت��ووه ،ئ���ه‌وان کێشه‌ى تریان ههیه له‌و زه‌وییانه‌دا که تا ئێستا قه‌ره‌بویان وه‌رنه‌گرتووه، ئهو ( )25000000دینار‌ه که وهرگیراوه ته‌نها به‌شى په‌رژینی زه‌وییه‌که‌ى کردوه که کراوه و ئێستا له بانکى هه‌ڵه‌بجه‌دای‌ه و ده‌بێت ب ه هونه‌رییان‌ه ئهو ئاسه‌واران‌ه بپارێزرێت. چه‌تر :ئهو پارکه‌ى له‌سه‌ر بڕیارى مام جه‌الل ل ه رێگه‌ى باوه‌کۆچه‌ک زه‌وى بۆ ته‌رخان کراوه
به‌دواداچوون ساڵی دووهم ژماره 62 دووشهممه 2711/4/6 - 2011/6/27
13
بۆ کاره‌کانى ته‌واو نهبووه؟ ئهو پارک‌ه سێ بیر و خه‌زانێکى ئاوى تێدای هئهمه له قۆناغى یه‌که‌مدا که په‌رژینی کراوه و له الیه‌ن ئیداره‌ى گشتى پاره‌که‌ى بۆ ته‌رخان ک��راوه ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر ئ�ه‌وان نه‌یانکرد خۆمان ده‌رخسته‌ى تایبه‌تى بۆ ده‌که‌ین. چ �هت��ر :ب��اخ��چ�هى ب �ه‌رام��ب �هر ک��ازی��وهک �ه ل ه گ�ه‌ڕه‌ک��ى ش��اره‌وان��ى ب�ه ه�ه‌م��ان شێوه چه‌ند ساڵێکه سه‌وزپۆش نه‌کراوه؟ ئه‌وه‌ش ده‌رخسته‌که‌ى هه‌ندێ کهموکورتىتێدایه و ( )130ملیۆن دینارى بۆ دهرچووه، بۆ ئ�هو باخچه‌ی‌ه و باخچه‌یه‌کى تریش ک ه ده‌ک�ه‌وێ��ت�ه گ �ه‌ڕه‌ک��ى مامۆستایان و ته‌نها رۆتیناتى فه‌رمانگه‌ى ماوه. چه‌تر :بۆچى پیشه‌وه‌ره‌کانتان نه‌برد‌ه دهرهوهى شار و زه‌ویتان نه‌دانێ تا پێشین‌ه وه‌ربگرن و خۆیان‌و هاواڵتیانیش رزگاریان ببێت ،چونکه خۆتان به‌ڵێنتاندا؟ ئێمه‌ش لهوه بێزارین ،سیماى ناوشار ناشرینڵ ب��ووه ،به ت �ه‌واوى شۆست‌ه و و پیس و پۆخ سه‌رجاده‌کانیان داگ��ی��رک��ردوه ،بۆیه له‌سه‌ر ئ��اوه‌ڕۆى گه‌ڕه‌کى پیشه‌وه‌ران وه‌ستاوین ده‌نا کاره‌با و ئ��اوه‌ک�هى ت �ه‌واو ب��ووه و ده‌رخسته‌ى ئاوه‌ڕۆکه‌یشى له سه‌روى خۆمانه‌وه‌یه.
ب ه دره‌ختى مه‌رگ ناوبانگ ده‌رده‌کات!
پێنج که‌س خۆیانی پێ ده‌خنکێنن و پێنجی تریش هه‌وڵی خۆخنکاندن دهدهن ئاماده‌کار ئارام شه‌مێرانى
دره‌ختێکى به‌ڕوو که ته‌مه‌نى سه‌دان ساڵ ده‌بێ و له مه‌رقه‌دێکدای‌ه به ناوى (ئیمام محه‌مه‌د)و ئهو ئیمام‌ه به شه‌جه‌ر‌ه دهچێتهوه سه‌ر ئیمامى عه‌لى ،به‌پێى ئهو زانیارییانه‌ى له‌سه‌ر ده‌رگاى ن���اوه‌وه‌ى مه‌رقه‌ده‌ک‌ه ن��وس��راوه ،ئ�ه‌م مهرقهده دهکهوێته رۆژهه‌اڵتى شارى ده‌ربه‌ندیخانه‌و‌ه تا ئێستا ده‌یان که‌س له‌وێدا گیانیان له ده‌ست داوه، چونکه دهچنه ئه‌وێ و به هه‌ڵواسینى په‌ت و پشتوێن‌و ته‌ل خۆیان ده‌خنکێنن ،کاتێک به رێگایه‌کى گڵى ناخۆشدا سه‌رده‌که‌ویت‌و نزیک ده‌بیته‌و‌ه له‌و مهرقهده کۆمهڵه به‌ردێک ده‌بینى‌و چه‌ند ئااڵیه‌کى بچوکى سه‌وزى پێوه هه‌ڵواسراو‌ه و ره‌مز‌ه بۆ ئه‌وه‌ى له‌وێدا گۆڕى پیاو چاکێکى لێیه ،پاشان له دیوارى مه‌رقه‌ده‌که‌دا دوو ده‌رگاى سه‌وز ههیه له پێشهوه و دواو‌ه بۆ ئه‌وه‌ى سه‌ردانکه‌رانى تێبچن ،که ئه‌ویشت تێپه‌ڕ کرد و چوویت‌ه ناوهوه نزیکه‌ى بیست گۆڕى گهوره و بچوک له‌وێدان‌و هیچ زانیارییه‌کیان له بارهوه نه‌نوسراو‌ه و له ده‌ورى داره‌ک‌ه چه‌ندین پ�ه‌ڕۆ هه‌ڵواسراون و پێداویستى چا لێنان و کتێبخانه‌یه‌کى بچوکیشى تێدایه بۆ ئهو کهسانهیه که له روانگه‌یه‌کى دینییه‌و‌ه دهچنه ئه‌وێ ،چونکه کتێبه‌کانیش دینین ،دواتر له ناوهوه ده‌رگایه‌کى سه‌وزى بچوک ده‌که‌یته‌وه و ده‌چیت‌ه س�هر گۆڕێکى به کاشى سه‌وز داپۆشراو ئه‌ویش ئیمام محه‌مه‌د‌ه و هه‌ندێک خورما‌و شوێنى چکلێتى تێدا دان��راوه و به‌و ناوه‌دا پژاون‌و تاڕاده‌یه‌کیش سامدار و بێده‌نگه و پێشتر ئاویشى لێبووه ،به‌اڵم ههنوکه بێئاوه،
که له‌وێدا راده‌وه‌ستیت شارى ده‌ربه‌ندیخان وهک زه‌نگیانه‌یه‌ک له ناو له‌پتا بێت ئاوه‌ها دیاره، ئه‌وه‌ند‌ه زاڵیت ده‌ڵێى هه‌ڵۆیه‌کیت‌و له‌و به‌رزى یه‌و‌ه دهڕوانیته نێچیرێکى الواز. هاواڵتیانى ده‌ربه‌ندیخانیش ئهو دار به‌ڕوو‌ه به (دره‌ختى مه‌رگ) ناو ده‌به‌ن‌و ئهوه ده‌گێڕنه‌وه ئ�هو که‌سانه‌ى له‌وێدا هه‌وڵى خۆ خنکاندن دهدهن ئ�ه‌وان�هن که کێشه‌ى کۆمه‌اڵیه‌تى و ئابورى و خۆشه‌ویستی و ده‌روون��ی��ان ههیه، (ئیبراهیم ق���ادر) کوڕێکى ت�ه‌م�هن ()26 سااڵنه و کاسپى ده‌کات ،ئهوه دهگێڕێتهوه تا ئێستا ده که‌س له‌وێدا هه‌وڵی خۆخنکاندنیان داوه و ه�هر یه‌که‌شیان ج��ۆره کێشه‌یه‌کیان ههبووه ،ته‌نانه‌ت ئ�ه‌وه‌ش بووه به نوکت‌ه که پۆلیسێکیشیان بۆ داناو‌ه تا نه‌هێڵێت که‌س به‌و داره‌و‌ه خۆى هه‌ڵبواسێت ،به‌اڵم گه‌شتوونه‌ته فریاى پۆلیسه‌ک‌ه و ئه‌ویش خه‌ریک بووه تا
خۆى بخنکێنێت .ئیبراهیم ئه‌وه‌ش دهگێڕێتهوه که پیاوێکى به ته‌مه‌ن پێى وتووه پاره‌ى چه‌ند دوکانێکم له‌الی‌ه که بۆ جگهره قه‌رزم کردووه و ئهوه نه‌بووای‌ه به قه‌رزارى ئه‌مرم ده‌چووم خۆم به‌و دار به‌ڕووه‌و‌ه هه‌ڵده‌واسى‌و خۆم ده‌خنکاند و خۆم رزگار ده‌کرد له مه‌ینه‌تى دونیا. سه‌باح عه‌بدواڵ ،کوڕێکى شۆفێر ته‌مه‌ن ()26 سااڵنه ( )13ساڵه ماڵیان چووه‌ت‌ه ئهو شاره‌وه چه‌ندین جاریش خۆى سه‌ردانى ئهو مه‌رقه‌ده‌ى کردووه ،به پێکه‌نینه‌و‌ه ئهوه دهگێڕێتهوه ئه‌وانه‌ى ده‌چن له‌وێدا خۆیان ده‌خنکێنن هه‌موویان به ماتۆڕ ده‌ڕۆن و کتوپڕ وهک��و خ��درى زینده به پهله دی��ار نامێنن ،کاتێک ده‌زان��ی��ت له کۆاڵنێکى ش��اره‌ک�ه قیژ‌ه و ه��ه‌راو هوریاى ژنان به‌رز دهبێتهوه ،ئهو کوڕ‌ه ده‌ڵێت جارێک گه‌نجێک که له ماڵهوه کێشه‌ى ههبووه به هۆى ژنه‌که‌ى‌و ماڵیانه‌و‌ه چووه له‌وێ خۆى
n
ه ( )10که‌س خۆی پێکرد ه قوربانی ئهو دره‌خته‌ی ک
بکات به په‌ته‌وه ،به‌اڵم نه‌مردو‌ه هێناویانه‌ته‌وه تا م��اوه‌ی�هک ملى الر ب��ووه و زمانى درێژ بووه ،سه‌باح چه‌ندین نمونه‌ى ترى الیه له‌وانه کوڕێک که ئێستا له‌و ش��اره‌دای�ه و کارى ێ له ماڵهوه خه‌بات‌ه ده‌کات بۆ ئه‌وه‌ى پاره‌ى بده‌ن چووه له‌وێ خۆى هه‌ڵواسیو‌ه تا ئیتر ئهو کاره قورس‌ه نه‌کات ،به‌اڵم ده‌ڵێت بێ سوود بووه و ئێستاش به کوڕى هه‌ڵواسراو بانگى ده‌که‌ن. رازاو محه‌مه‌د ،ژنێکى ته‌مه‌ن ( )35ساڵه‌ى شاره‌که‌ی‌ه و هه‌ر له‌وێش لهدایکبووه و له‌سه‌ر
فۆتۆ /ئارام
مێژووى ئهو دار‌ه ده‌ڵێت ،پێش ئه‌وه‌ى من بێمه ده‌رمان خوارد ده‌که‌ن. دونیاو‌ه ئهو دار‌ه هه‌ر ههبووه ،به‌اڵم ئهمه له دواى ل �ه‌ب��ارهى هه‌مان پ��رس�هوه ده‌رون��ن��اس (ئ��اراس ساڵى ()2000هوه وایلێهات و بوو به مۆدێل حه‌سه‌ن ئه‌حمه‌د) بۆ چه‌تر وتى :ئهو که‌سانه‌ى تا گه‌نج بچێت له‌وێ خۆى هه‌ڵبواسێت ،ئهو ک���ه‌واده‌ک���هن ب��ڕوای��ان ب �ه خ��ۆی��ان ن �ه‌م��اوه و ژن‌ه ئاماژه بۆ ئه‌وه‌ش ده‌کات هه‌موو ئه‌وانه‌ى نزمى ئاستى هۆشیاریان واده‌کات ته‌سلیم به له‌وێدا مردون یان که‌مئه‌ندام بوون یان بریندار چاره‌نوسێکى ههڵه ببن ،بۆیه بیر ناکه‌نه‌و‌ه و بوون هه‌موویان نێرینه‌ن ،تا ئێستا یه‌ک مێینه له ئه‌نجامى چاولێکه‌ریه‌کى هه‌ڵه‌و‌ه کۆتایى نه‌چووه‌ت‌ه ئ�ه‌وێ بۆ ئهو ک��اره نامرۆڤانه‌یه ،به ره‌شبینیه‌که‌ى خۆیان ده‌هێنن ،ئه‌مه‌ش به‌مه‌ش کوڕان‌و پیاوان مونافه‌سه‌ى ئهو کچ گرفتێکى ده‌رون��ی��ی�ه و پ�هی��وه‌ن��دى ب�ه ناخى و ژنان‌ه ده‌که‌ن که خۆیان ده‌سوتێنن‌و خۆیان که‌سه‌که‌و‌ه ههیه.
له‌م گۆشه‌یه‌دا هه‌رجار‌ه و زانیارییه‌کی پزیشکی له‌الیه‌ن پزیشکێکی پسپۆڕه‌وه ده‌خرێته‌ڕوو
زانیاری پزیشکی
چه‌وری خوێن د.ته‌ها عوسمان مه‌حوی چه‌وری خوێن: بریتییه له کۆمه‌ڵێک پڕۆتین و چه‌وری ک�ه ب�هن��او مولوله خوێنه‌کاندا ده‌چ��ێ��ت بۆ شوێنه‌کانیتر ،ئ �هو خ��واردن��ان �هی چ�ه‌وری��ان تێدایه ده‌مژرێت و له جگه‌ردا کۆ دهبێتهوه
و دهچێتهوه ناو خوێن و شانه چه‌ورییه‌کان، ئه‌م چه‌وریانه چه‌ند جۆرێکن (کۆلسترۆڵ، چ����ه‌وری س��ی��ان��ی ،چ����ه‌وری چ���ڕی ب���ه‌رز، چ�ه‌وری چڕی ن��زم) ،له‌م جۆرانه‌دا چه‌وری چڕی به‌رز به‌سوده ،چونکه چه‌ورییه‌کانی تر فڕێ ده‌دات�ه دهرهوه ئه‌گه‌ر ئهمه نزم بوو که‌واته ئهو کهسه نه‌خۆشی چه‌وری خوێنی ههیه. هۆکاره‌کانی: هه‌ندێک ئه‌نزیمات ههیه که ئه‌م چه‌وریان ه شی دهکاتهوه و رێکیان ده‌خات و ده‌یان نێرێت بۆ شوێنه‌کانیتر ،به گشتی دوو هۆکار ههیه: /1هۆکاری بۆماوه‌یی له خێزاندا که ئه‌مه‌ش
هۆکاری نه‌زانراوه. /2به‌هۆی نه‌خۆشی ت��رهوه وهک شه‌کره و گورچیله یان غوده‌کان کاری خۆیان ناکه‌ن یان ده‌رمانی نه‌خۆشی تر به‌کار ده‌هێنێت یان خواردنه‌وه‌ی مادده‌ی ئه‌لکحولی و کێشانی جگهره ئهمانه واده‌ک��ات که‌سه‌که چه‌وری خوێنی به‌رز بێته‌وه. خۆپاراستن: بۆ ئهو که‌سانه‌ی توشی نه‌خۆشیه‌که بوون ده‌ک �ه‌وێ��ت �ه س �ه‌رج��ۆری ئ �هو چ �ه‌وری �هی ک ه رێژه‌که‌ی به‌رزه له که‌سه‌که‌دا ،پێویسته ئهو کهسه چه‌ند مانگ جارێک پشکنین بکات، پێویسته هه‌ندێک خواردن نه‌خورێت که ئهو
چ�ه‌وری��ی�هی تێدا ب���ه‌رزه ،ب��ۆ نمونه چ �ه‌وری س��ی��ان��ی ل �ه س �ه‌رت��وێ��ژی م��اس��ت و کرێمی کێک و چه‌ند جۆرێکی مه‌شروبدا ب�ه‌رزه، پاراستنی هاوسه‌نگی کێش و وه‌رزش کردن پێویسته بۆ ئه‌وه‌ی چه‌وری چڕی به‌رز زیاد بکات ،چونکه چه‌وریه‌کانیتر داده‌به‌زێنێت وه‌رزشکردنیش پێویسته به‌پێی رێنمایی بێت، پێویسته زیاتر س �ه‌وزه و میوه بخورێت وات ه ئ �هو خ��واردن��ان�هی ریشاڵیان تیادایه ئه‌گه‌ر گۆشتیش به‌کارهات باشتره گۆشتی ماسی بێت. ئ���هو ک �ه‌س��ان �هی ک��ه ن �ه‌خ��ۆش��ی �هک ب��وه‌ت � ه ه��ۆک��اری ب���ه‌رز ب���وون���ه‌وه‌ی چ �ه‌وری �هک �هی��ان
پێویسته هۆکاری نه‌خۆشیه‌که‌یان چاره‌سه‌ر بکرێت وهک شه‌کره و گورچیله و هه‌ندێ نه‌خۆشی تر. بۆ ئهو که‌سانه‌ی توشی نه‌خۆشیه‌که نه‌بوون پێویسته خ��واردن��ی چ���ه‌وری و م �ه‌ش��روب و ج��گ�هره ک �ه‌م بکه‌نه‌وه و هاوسه‌نگی کێش بپارێزن و وه‌رزش بکه‌ن. چاره‌سه‌ر: جگه له‌و رێنمایانه‌ی باسکرا به‌کارهێنانی ده‌رم���ان یه‌کێکه له چ��اره‌س�ه‌ره‌ک��ان بۆ هه‌ر ج��ۆرێ��ک��ی چ�����ه‌وری ش���ێ���وازێ���ک ده‌رم����ان به‌کاردێت. ئاماده‌کردنى /سازان تۆفیق
کراوه
سه‌رۆکى هه‌رێم ئهو یاسایانه‌ى واژۆ کرد ک ه بێ ئۆپۆزسیۆن په‌سه‌ند کران
دوور نی ه ئهو یاسایان ه رووبه‌ڕوى هه‌مان گرفتى یاساى خۆپیشاندان ببنه‌وه
ساڵی دووهم ژماره 62 دووشه 2711/4/62010/11/8 ممه‌ممه- 2011/6/27 دووشه
14
ئاماده‌کار ره‌هێل مامه‌ش س��ەرۆک��ی ه��ەرێ��م ه��ەم��وو ئ��ەو یاسایانەی بەبێ ئۆپۆزسیۆن ل���ە پ���ەرل���ەم���ان دەرک�������راون پەسەندکردوە ،پەرلەمانتارانیش باوەڕیان وایە پێویستە هەموار بکرێنەوە بۆ ئەوەی وەک یاسای خۆپیشاندانەکانی لێنەیەت.
دواى ئ��ه‌وه‌ى به‌هۆى ب��ارودۆخ��ى (17ی ش��وب��ات) فراکسیۆنه‌کانى ئۆپۆزسیۆن ب��ای��ک��ۆت��ى دان��ی��ش��ت��ن �ه ئ��اس��ای��ی �هک��ان��ی په‌رله‌مانیان کرد ،په‌رله‌مانى کوردستان به‌بێ ئاماده‌بوونى هه‌ر سێ فراکسیۆنه‌که ک �ه ژم���ارهی���ان ن��زی��ک�هى ( )35ئ �هن��دام په‌رله‌مان ب��وو ،چه‌ند یاساى په‌سندکرد ک �ه هه‌ندێکیان ره‌ه��هن��دى نیشتمانیان ههیه ،له‌وانه یاساى ئه‌نجومه‌نى ئاسایش و ده‌زگ���اى ئاسایش و ی��اس��اى ده‌س��ت�هى نه‌زاهه و یاساى رێکخراوه ناحکومیه‌کان و ی��اس��اى پ���رۆژه ب��چ��وک�هک��ان ،ب��ۆ ئهو مه‌به‌سته‌ش فراکسۆینه‌کانى ئۆپۆزسیۆن داوای�هک��ی��ان ئاراسته‌ى س�ه‌رۆک��ى هه‌رێم کرد بۆ ئه‌وه‌ى یاساکان په‌سند نه‌کات، به‌اڵم به وته‌ى ئه‌ندامێکى په‌رله‌مان جگه له یاساى ده‌سته‌ى نه‌زاهه سه‌رۆکى هه‌رێم هه‌موو ئهو یاسایانه‌ى په‌سندکردوه. س�ه‌ب��اره‌ت به کاریگه‌رى په‌سه‌ندکردنى ئ �هو یاسایانه به‌بێ ئۆپۆزسیۆن ،ئ��ارام ق���ادر ،ئه‌ندامى په‌رله‌مانی کوردستان ل���ه ل��ی��س��ت��ی ک��ۆم �هڵ��ى ئ��ی��س�لام��ى ،به (چ �هت��ر)ی وت :ئ �هو ی��اس��ای��ان�هى به‌بێ ئۆپۆزسیۆن په‌سه‌ندکراون ،دهکهوێته ژێر پ��رس��ی��اره‌وه ،به‌تایبه‌تى هه‌ندێک له‌وانه ئۆپۆزسیۆن خۆى پێشکه‌شى ک��ردوه ،بۆ ئ�ه‌م�ه‌ش ئێمه ه �ه‌وڵ��ده‌ده‌ی��ن پ���رۆژه یاسا بۆ هه‌موارکردنه‌وه‌یان پێشکه‌ش بکه‌ین و جارێکیتر بگهڕێنهوه ن��او په‌رله‌مانى کوردستان.
n
پەرلەمانتاران دەیانەوێت یاساکان وەک یاسای خۆپیشاندانی لێنەیەت
هه‌ر لهمبارهیهوه پهرلهمانتار د.ئه‌حمه‌د وه‌رت���ى ،نوێنه‌ری ب��زوت��ن�ه‌وه‌ی ئیسالمی پێیوایه ئه‌م بابهته دوو ره‌هه‌ندى ههیه، له رووى یاساییه‌وه به گوێره‌ى په‌یڕه‌وى ناوخۆى په‌رله‌مانى کوردستان له کاتى ئاماده‌بوونى ژم��ارهى یاسایی ئه‌ندامانى په‌رله‌مان هه‌ر پ��رۆژه یاسایه‌ک په‌سند بکرێت هیچ کێشه‌یه‌کى نیه .ناوبراو رایده‌گه‌یه‌نێت که «له رووى سیاسیه‌وه ئ���ه‌گ���هر ب���ه‌ه���ۆى ئ���هو ب����ارودۆخ����هى له ه�ه‌رێ��م��ى ک��وردس��ت��ان ه �هی �ه ،هه‌ندێک ک �ه‌م��وک��وڕى و ن��ات��ه‌واوى ل �ه یاساکان ههیه ،چونکه پێشتر الیه‌نه‌کان له‌سه‌ر ئهوه رێککه‌وتن ئهو یاسایانه‌ى ره‌هه‌ندى نیشتمانیان ه �هی �ه ب �ه ت �ه‌واف��ق په‌سند
بکرێت» .ئهو په‌رله‌مانتاره‌ی بزوتنه‌و‌ه ئه‌وه‌شى خسته‌ڕوو پێویسته ئه‌م مهسهلهیه له کۆبونه‌وه‌ى پێنج حزبه‌که باسى لێوه بکرێت ،ئه‌گه‌ر ئه‌م بابهته باس بکرێت له‌وێدا چ��اوه‌ڕوان ده‌کرێت چاره‌سه‌رێکى بۆ بدۆزرێته‌وه ،بۆ ئه‌مه‌ش ده‌تواندرێ پرۆژه یاسایه‌ک پێشکه‌ش بکرێ تا ئهو یاسایانه‌ى به بێ ئۆپۆزسیۆن په‌سندکراوه ه���ه‌م���وار ب��ک��رێ��ت �هوه ،ه�����ه‌روه‌ک چ��ۆن کاتى خۆى یاساى خۆپیشاندان به بێ ره‌زامه‌ندى الیه‌نى ئۆپۆزسیۆن ده‌رچوو، ب���ه‌اڵم ن �هت��وان��درا وهک خ��ۆى جێبه‌جێ ب��ک��رێ ،ئێستاش پ���رۆژه یاسایه‌ک بۆ هه‌موارکردنه‌وه‌ى یاسای خۆپیشاندان له په‌رله‌مانى کوردستانه.
فۆتۆ :ئینتەرنێت ئۆپۆزسیۆن له دوای رووداوه‌کانی (17ی شوبات) که ئاڵۆزی سه‌رجه‌م هه‌رێمی کوردستانی گرتهوه داوایانکرد دانیشتنی نائاسایی بهڕێوه ببرێت ،به‌اڵم داواکه‌یان له‌الیه‌ن سه‌رۆکایه‌تی پهرلهمانهوه په‌سه‌ند ن�هک��را ،بۆیه ل�ه ب�ه‌رام��ب�ه‌ردا بایکۆتی دانیشتنه ئاساییه‌کانی په‌رله‌مانیان کرد. ئه‌ندامێکی پ�ه‌رل�ه‌م��ان ل�ه‌س�هر لیستی یه‌کگرتوو رایده‌گه‌یه‌نێت که ده‌بێت ئهو یاسایانه‌ی ره‌ه�هن��دی نیشتمانیان ههیه بگهڕێنهوه پ�ه‌رل�ه‌م��ان ،سه‌میر سه‌لیم، پ�ه‌رل�ه‌م��ان��ت��اری ی�هک��گ��رت��ووى ئیسالمى کوردستان ،له لێدوانێکیدا بۆ (چه‌تر) ده‌ڵ���ێ���ت «ئ�����هو ی���اس���ای���ان���هى ره‌ه���هن���دى نیشتمانیان ههیه و به‌بێ ئۆپۆزسیۆن
په‌سه‌ندکراوه ده‌بێ جارێکیتر بگه‌ڕێته‌و‌ه په‌رله‌مان بۆ ئه‌وه‌ى هه‌موار بکرێتهوه». هۆکاری ئه‌وه‌ش دهگێڕێتهوه بۆ ئه‌وه‌ی پێشتر رێ��ک�ه‌وت��ن ل�ه نێوانیاندا ک��راوه. به‌وته‌ی سه‌میر ،له رێکه‌وتنه‌که‌دا باس لهوه کراوه که «پێویسته ئهو یاسایانه به ته‌وافق په‌سه‌ند بکرێ». ناوبراو باس له‌وه‌ش ده‌کات که ئهو یاسایانه جگه له‌وه‌ی که به بێ ئۆپۆزسیۆن په‌سه‌ند ک��راوه که‌موکورتیشی تێدایه ده‌شڵێت «له‌کاتى گفتوگۆکان ژماره‌یه‌کى زۆر له په‌رله‌مانتاران به‌شداریان نهکردوه و بۆچونه‌کانی خۆیان نه‌خسته ناو یاساکه بۆ ئه‌وه‌ى ده‌وڵه‌مه‌ندتر بێت». ب���ه‌اڵم وت���هی پ�ه‌رل�ه‌م��ان��ت��اران��ی لیستی
ک���وردس���ت���ان���ی ل���ه رووی ی��اس��ای��ی �هوه په‌سه‌ندکردنی ئ �هو یاسایانه کێشه‌ی نیه ،گۆران ئازاد ،ئه‌ندامی فراکسیۆنى ک��وردس��ت��ان��ی ب �ه (چ �هت��ر)ی راگ�هی��ان��د ج��گ�ه ل����ه‌وه‌ى ل �ه رووى ی��اس��ای��ی هیچ گرفتێکى ن��ی�ه ،ب���ه‌اڵم ئ �هو یاسایانه‌ى ره‌هه‌نده‌ى نیشتمانیان ههیه زیاتر له‌کاتى جێبه‌جێکردنى ره‌ن��گ��دان�ه‌وه‌ى ده‌ب��ێ��ت ،بۆ نمونه‌ش یاسای خۆپیشاندانی هێنایه‌وه که به‌بێ ره‌زامه‌ندى ئۆپۆزسیۆن ده‌رچوو. پێیوایه له‌وکاته‌دا «غه‌در له یاساکه کرا و ل�ه‌ب�ه‌رچ��اوى خه‌ڵک شێوێندرا ،هه‌تا کار گه‌یشته ئه‌وه‌ى یاساکه وهک خۆى جێبه‌جێ نه‌کرێ» ئهو په‌رله‌مانتاره‌ی ی �هک��ێ��ت��ی ،گ�����ۆران ئ�����ازاد ،پ��ێ��ش��ی��وای�ه ک �ه «دوور نیه ئ �هو ی��اس��ای��ان�هى به‌بێ ئۆپۆزسیۆن په‌سندکراون ،روبه‌ڕوى هه‌مان گرفتى یاساى خۆپیشاندان ببێتهوه». فراکسیۆنی گۆڕانیش هه‌موارکردنه‌وه‌ی یاساکان به پێویست ده‌زان��ێ��ت ،پێیوایه ل���ه‌رووی سیاسیه‌وه شه‌رعیه‌تیان نیه، ل���ه‌وب���ارهی���هوه رێ��ب��از ف��هت��اح ،ئ�هن��دام��ی فراکسیۆنی گ���ۆڕان ،به‌هه‌مان شێوه‌ى پ�ه‌رل�ه‌م��ان��ت��اران��ى ت��ر پێیوابوو ل �ه رووى ی��اس��ای��ی �هوه ه��ی��چ ک��ێ��ش �هی ن��ی �ه .ئ �هو په‌رله‌مانتاره رووه سیاسیه‌که‌ی لێکده‌داته‌وه و ده‌ڵێت «له رووه سیاسیه‌که‌یه‌وه له‌کاتى ده‌رک���ردن���ى ه���هر ی��اس��ای �هک پێویسته سه‌رجه‌م الیه‌نه‌کان به‌شدار بن ،به‌تایبه‌تى الیه‌نى ئۆپۆزسیۆن ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر گوێ له بۆچوونى ئۆپۆزسیۆن نه‌گیرێت ئهوه باوه‌ڕنه‌بوونه به سیستمى دیموکراسى، ل �ه‌ب �هر ئ���هوه ل �ه رووى سیاسییه‌وه ئهو یاسایانه هیچ شه‌رعیه‌تێکیان نیه«. په‌رله‌مانتاره‌که‌ی گۆڕان بۆ پشتیوانی ق���س���هک���ان���ی ب�����اس ل������ه‌وه‌ده‌ک������ات ک�ه ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن ( )35ک��ورس��ى ه �هی �ه و ئه‌مه‌ش گوزارشت له رێژه‌یه‌کى زۆرى ده‌نگده‌ران ده‌کات ،پێشیوایه ئهو ژماره‌یه «پێویسته ره‌ن��گ��دان�ه‌وى به‌سه‌ر یاساکه هه‌بێت».
تراژیدیای کۆچ بۆ ئه‌وروپا ل ه زاری قاچاغچیه‌کانه‌وه ئاماده‌کار
سه‌رتیپ نۆره‌یی زۆرن ئ���هو چ��ی��رۆک��ان �هی ب��اس ل��ه رووداوه‌ک����ان����ی کۆچکردنی گه‌نجانی ئ �ه‌م واڵت��ه ده‌ک��هن بۆ ئه‌وروپا و (چه‌تر) لێره‌دا له زاری قاچاخچیه‌کانه‌وه چه‌ند چیرۆکێکی سه‌رنج راکێش دهخاته روو.
ئه‌وروپا جگه له خۆشیه‌کانی چه‌ندین ن��اخ��ۆش��ی��ش��ی ه �هی �ه ی �هک��ێ��ک ل �ه‌وان � ه کۆچکردنی نایاساییه و بڕینی رێگای قاچاغه بۆ گه‌یشتن ب�هو واڵت��ان�ه له‌و رێگایانه‌دا چه‌ند ناخۆشییه‌ک روده‌دات ک���ه ه���ه‌م���وو خ��ۆش��ی �هک��ان��ی ئ���ه‌وروپ���ا ناتوانێت ئهو چیرۆکانه‌ت له‌بیر به‌رێته‌وه. په‌یامنێری (چه‌تر) له به‌ریتانیا خۆی گه‌یانده چه‌ند قاچاخچیه‌ک که چه‌ند یادگارییه‌کیان گ��ێ��ڕای�هوه ک�ه هه‌موو خ��ۆش��ی�هک��ان��ی ئ��ه‌وروپ��ا ن�هی��ت��وان��ی��وه له بیره‌وه‌ریاندا بیسڕێته‌وه. کاتێک خه‌ڵکی ئه‌م واڵت�ه ده‌یانه‌وێت کوردستان به‌جێبهێڵن ده‌بێت یه‌کێک له قاچاخچیه‌کان بدۆزنه‌وه تا بتگه‌یه‌نێته ئ���هو ش��وێ��ن �هی ک���ه م�ه‌ب�ه‌س��ت��ی��ی�هت��ی، سیستمی ک��ارک��ردن��ی ئ �ه‌وان��ی��ش وای �ه که له ه �هر واڵتێکدا گروپێک ههیه ب��ۆ ئ�هن��ج��ام��دان��ی ئ���ه‌وک���اره ،ج���اران له کوردستانه‌وه تا تورکیا و لهوێشهوه تا یۆنان و لهوێشهوه بۆ ئیتاڵیا یان فه‌ڕه‌نسا واته چه‌ند جۆرێک قاچاخچی ده‌بینیت. «هاوارێک بۆ کۆرپه‌که‌ی» یه‌کێک ل�هو قاچاخچیانه‌ی له نێوان ئه‌سته‌مبوڵ و یۆنان کار ده‌کات ،ناوی ب�ه‌خ��ت��ی��اره ،ب��ی��ره‌وه‌ری��ی �هک دهگێڕێتهوه
بۆ (چه‌تر) و ده‌ڵێت ئهو روداوه‌ی که ه �ه‌رده‌م له بیره‌وه‌ریمدا دهمێنێتهوه ئهوه ب���وو «خ��ێ��زان��ێ��ک��م پ��ێ ب���وو دهم��وی��س��ت بیانگه‌یه‌نمه ئه‌سینا (پایته‌ختی یۆنان) دوای ئ�ه‌وه‌ی رێگای تورکیامان بڕی گه‌یشتینه س�هر ئاوه‌که به‌له‌مه‌که‌مان ل �ه ن��اوه‌ڕاس��ت��ی ئ��اوه‌ک��ه‌دا ب��وو ب �ه دوو پ��ارچ�ه ک�ه منداڵێک و دوو ئ��اف��رهت و پیاوێک ب���وون ت��ا دوو ئافره‌ته‌که‌م گه‌یانده ئ�ه‌وب�هر پیاوه‌که و منداڵه‌که ل �ه ن��او ئ���اوه‌ک���ه‌دا م��اب��وون شه‌پۆلێک هات هه‌ردووکیانی خسته ژێر ئاوه‌که منداڵه‌که له ده‌ستی پیاوه‌که که‌وته‌خوار ت��ا گ�هی��ش��ت��م م��ن��داڵ �هک �ه خ��ن��ک��ا» .له نێوان تورکیا و یۆنان ئاوێک ههیه به ده‌ری��ای (ئیجه) ناسراوه ئهو رووداوه‌ی ئه‌م شاهید حاڵه دهیگێڕێتهوه له‌و ئاوه‌دا رووده‌دات .به‌ختیار له قسه‌کانیدا وتی: کاتژمێر چ��واری شه‌و بوو دایکی ئه‌م منداڵه به شێوه‌یه‌کی وا ه��اواری کرد ل �هت��او خۆشه‌ویستی ب��ۆ منداڵه‌که‌ی جه‌ندرمه‌کانی تورکیا گه‌یشتنه شوێنی روداوه‌که منیش به خێرایی خۆم رزگار کرد .وهک دهیگێڕێتهوه که له زستاناندا ئاوی (ئیجه) زیاد ده‌کات و هاوینانیش که‌مده‌کاته‌وه «چه‌ندینجار له قه‌راغی ئاوه‌که الشه‌ی مردوم بنیووه». «له‌م رێگایه نزیکی له مردن» ج��گ �ه ل������ه‌وه‌ی خ �هڵ��ک��ان��ی ک��ۆچ��ب �هر ل����ه رێ�����گ�����ادا ت����وش����ی س���وک���ای���هت���ی قاچاخچیه‌کان ده‌بنه‌وه ،به هه‌مانشێوه‌ش قاچاخچیه‌کانیش ترسیان ههیه له‌وه‌ی بگیرێن ،ئ�هو قاچاخچیه‌ی به چاوی خ���ۆی م��ه‌رگ��ی م��ن��داڵ��ێ��ک��ی ب��ی��ن��ی و نه‌یتوانی رزگاری بکات ده‌ڵێت کاتێک ل�ه‌م رێگایه ک��ار ده‌ک �هی زۆر نزیکی
n
خۆشییه‌کانی ئه‌وروپا ناخۆشی رێگه‌ت له‌بیر ناباته‌و ه
که بگیرێیت و زیندانی زۆر بخۆی، ئهو بیره‌وه‌ریه‌کیتری گێڕایه‌وه و وتی: جارێکیان به به‌له‌م نه‌فه‌رم له ده‌ری��ای (ئیجه) ده‌گه‌یانده ئه‌سینا که گروپه‌که‌م گه‌یانده نزیک ئه‌سینا پۆلیس به‌سه‌ریدا داین ئیدی گیراین ،دوای لێکۆڵینهوه ئافره‌تێکمان له‌گه‌ڵ بوو ناوی منی هێنا الی ئه‌وان وتی ئهمه قاچاخچیه ،شه‌ش ساڵ زیندانی به‌سه‌رمدا سه‌پێندرا ،به‌اڵم سێ ساڵم ته‌واو کرد و سێ ساڵیترم به
پ��اره کڕیه‌وه .ناوبراو باسی له بێزاری رێگاکه کرد و وتی «هه‌موو جارێک که دێمه رێگا ده‌ڵێم ئیدی جارێکیتر ن��ای�ه‌م�هوه ،ب �ه‌اڵم ن��اچ��ارم بێمه‌وه له‌به‌ر ئ�ه‌وه‌ی پاره‌یه‌کی زۆری تێدایه بۆ من ک�ه ل�ه زۆرب���هی کاره‌کانیتر ئ �ه‌وه‌ن��دهم پێ په‌یدا ناکرێت به‌تایبه‌ت بۆ من که ماوه‌یه‌کی زۆره ئه‌م کاره ده‌که‌م». ب�ه‌خ��ت��ی��ار ئ��ام��اژه ب����ه‌وه‌ش ده‌ک����ات که له‌گه‌ڵی راه��ات��ووه و هه‌رگیز ناتوانێت
فۆتۆ :ئینته‌رنێت وازی ل��ێ��ب��ێ��ن��ێ��ت ه���ه‌رچ���هن���ده پ��ێ��ی��وای� ه «وازهێنان باشترین چاره‌سه‌ره ،چونکه رۆژێ��ک دێ��ت بگیرێم ئه‌وکاته ده‌بێت هه‌موو ته‌مه‌نم له زیندان به‌ڕێبکه‌م». «خنکان له ناو لۆریدا» مافی په‌نابه‌ری له کاتی جه‌نگی نێوان رووس��ی��ا و ئ�ه‌وروپ��ا و ئه‌مریکا دروس��ت ب��وو ک�ه ئ�ه‌وک��ات�ه واڵت��ه ئ�ه‌وروپ��ی�هک��ان ب��ۆ وه‌س��ت��ان�هوه ل�ه ب�ه‌رام��ب�هر ب�ه رووسیا ده‌یانویست ه��اوک��اری یه‌کتری بکه‌ن
پێیان وابوو ئه‌گه‌ر که‌سێک له واڵتێکی ئه‌وروپیه‌وه بۆ واڵتێکیتریان کۆچ بکات ئه‌وکاته ئه‌رکه له‌سه‌ر شانیان پشتیوانی لێبکه‌ن و پێشوازی گه‌رمیان لێده‌کردن، ب �ه‌اڵم دوات���ر ک�ه ب��وو ب�ه یاسایه‌ک بۆ ئ �ه‌وروپ��ی �هک��ان ئ�ه‌م�ه خه‌ڵکی واڵت��ان��ی رۆژه���ه‌اڵت و ئه‌فریقیاش س��ودی��ان لێ بینی ،به‌اڵم له‌ئێستادا خه‌ڵکی واڵتانی ئ �ه‌وروپ��ی خۆشحاڵ نین ب�ه وه‌رگرتنی په‌نابه‌ر له واڵته‌کانیان. یۆنان و ئیتاڵیا رێگایه‌کیتره بۆ گه‌یشتن به واڵتانی وهک به‌ریتانیا له‌م رێگایه‌دا به وته‌ی قاچاخچیه‌کی تر ئه‌گه‌ری خنکان زۆره به‌تایبه‌ت ل�ه هاویناندا ،چونکه ن �ه‌ف �ه‌ره‌ک��ان ل �هو رێ��گ��ای�ه‌دا ب�ه شاحینه ده‌گوێزرێنه‌وه ،ئهو شاحینانه‌ش که‌پسن و جوڵه‌ی ه �ه‌وا تیایدا که‌مه ،عومه‌ر ئهو قاچاخچیه بوو که ماوه‌یه‌کی زۆر له‌م رێگایه کاری ک��ردووه ،به (چه‌تر) ی راگه‌یاند :جارێکیان نه‌فه‌رێک خنکا ت��ا ب��اره‌ک �ه گه‌یشته ئیتاڵیا ب �ه هۆی ته‌نگه‌نه‌فه‌س بوونی نه‌فه‌ره‌کان ،چونکه له هه‌ر لۆرییه‌کدا چه‌ند نه‌فه‌رێک ههیه و ئه‌وانیش به دزییه‌وه ده‌خرێنه ناویه‌وه. ک��ۆچ��ب��ه‌رێ��ک��ی��ش ب�����ی�����ره‌وه‌ری خ���ۆی له‌گه‌ڵ ئهو لۆریانه‌دا دهگێڕێتهوه و به (چه‌تر) ده‌ڵێت له لۆرییه‌که‌دا سوتاوه. رزگ��ارم��ح �ه‌م �ه‌د ،ک �ه ک��ۆچ��ب�ه‌رێ��ک�ه و م��اوه‌ی ده ساڵ له ئه‌سینا ژی��اوه ،وتی «چوم بۆ ئیتاڵیا و هاتومه‌ته‌وه» وتی: جارێکیان به لۆرییه‌ک رۆیشتین له‌سه‌ر سنوری سویسرا و ئیتاڵیا لۆرییه‌که‌مان ئ��اگ��ری گ��رت ل �ه‌وک��ات �ه‌دا ئێمه ل�ه ناو لۆرییه‌که‌دا بووین تا چادره‌که‌مان دڕاند نیوه‌ی جه‌سته‌م سوتا ،به‌اڵم دواتر به‌س خوا نه‌یکوشتم ئه‌گه‌رنا کوژرابووم».
بیروڕا
شه‌هیدانى ()17ی شوبات و رۆژانى دوایى و کۆبوونه‌و ه پێنج قۆڵییه‌که
ساڵی دووهم ژماره 62 دووشه 2711/4/62010/11/8 ممه‌ممه- 2011/6/27 دووشه
16
فائیق محه‌مه‌د گوڵپى
دواى س �ه‌رک��وت��ک��ردن��ى خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان و ناڕه‌زاییه‌کانى ( )17شوبات و رۆژان��ى دوای���ى ش��ار و شارۆچکه‌کانى هه‌رێمى ک��وردس��ت��ان ل�ه الی �هن هێزه ئه‌منیه‌کانى ده‌س�ه‌اڵت��ى هه‌رێمه‌وه ،بۆ رێگه‌گرتن له دوباره‌بوونه‌وه‌ى ناڕه‌ازیى و خۆپیشاندانى خه‌ڵک ،ده‌س�ه‌اڵت��ى هه‌رێمى کوردستان به‌رامبه‌ر به خه‌ڵکى ن��اڕازى و به‌رامبه‌ر ب �ه ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن نه‌رمیه‌کى نیشاندا و ئ��ام��اده‌ک��ارى بۆ گفتوگۆ و چ��اره‌س�ه‌رى ئاشتیانه‌ى کێشه‌کان ک��رد ،ئه‌ندامانى ئه‌نجومه‌نى ک��ات��ى م�هی��دان��ى ئ����ازادى و حزبه ئۆپۆزسیۆنه‌کانیش به دهم نه‌رمى و ئاماده‌کارییه‌کانى ده‌س �ه‌اڵت �هوه چون. ( )2011/5/9وه‌ف��دێ��ک��ى ئه‌نجومه‌نى کاتى مه‌یدانى ئ��ازادى له‌گه‌ڵ سه‌رۆکى ه��ه‌رێ��م دان��ی��ش��ت��ن��ی��ان ک���رد و ده‌رب�����ارهى داواک���اری���ی���هک���ان���ى خ �هڵ��ک��ى ه �ه‌رێ��م��ى کوردستان گفتوگۆیان ک��رد ،سه‌رۆکى هه‌رێم داواکارییه‌کانى خه‌ڵکى کوردستانى به داواکارى رهوا پێناسه کردن و په‌یمانیدا له‌گه‌ڵ الیهنه په‌یوه‌ندیداره‌کانى هه‌رێمدا کار بۆ جێبه‌جێکردنیان بکات .له درێژه‌ى گفتوگۆکانى نێوان وه‌ف��دى ئه‌نجومه‌نى مه‌یدانى ئ���ازادى و س�ه‌رۆک��ى هه‌رێمدا، سه‌رۆکى هه‌رێم باسى به‌رنامه‌ى کارى خۆى کرد ،وتى یه‌ک له کاره سه‌رکییه‌کانم سڕینه‌وه‌ى کاریگه‌ریه‌کانى شه‌ڕى ناوخۆیه له سه‌ر تاک و پێکهاته‌کانى کۆمه‌ڵگاى کوردستان ،بۆ سڕینه‌وى کاریگه‌رى شه‌ڕى ن��اوخ��ۆ ت��ا ئێسته چه‌ند ج��ارێ��ک داواى لێبوردنم له خه‌ڵکى کوردستان کردوه .له به‌رامبه‌ردا ئێمه به سه‌رۆکى هه‌رێممان وت پشتیوانى ئهو به‌رنامه‌یه‌تان ده‌که‌ین ،به‌اڵم سڕینه‌وه‌ى کاریگه‌رییه خراپه‌کانى شه‌ڕى ناوخۆ ،پێویستى به تێکۆشانى زیاتر ههیه، وهک کۆنفڕانسى تایبه‌ت به‌و کێشهیه، ئاماژه‌مان به‌وه‌دا که شه‌هیده‌کانى ()17 شوبات و رۆژان��ى دوایى شه‌هیدى شه‌ڕى ناوخۆن ،چاره‌سه‌رکردنى کێشه‌ى شه‌هید و برینداره‌کانى ( )17شوبات و رۆژانى دوای��ى له رێگه‌ى دادگ��اوه ،هه‌نگاوێکى گرنگه بۆ البردنى کاریگه‌ریه‌کانى شه‌ڕى ناوخۆ له سه‌ر هزرى خه‌ڵکى کوردستان.
له‌و دی���داره‌دا چه‌ند جارێک داوام��ان له سه‌رۆکى هه‌رێم کرد که ته‌قه‌که‌ره‌کانى (ل��ق��ى )4،19،22راده‌س����ت����ى دادگ����ا بکات ،ئه‌گه‌رچى له‌و دیداره‌دا سه‌رۆکى ه �ه‌رێ��م پ�هی��م��ان��ى ن���ه‌دا ت�ه‌ق�هک�ه‌ره‌ک��ان��ى خۆپیشاندانه‌کان راده‌ستى دادگا بکات، ب���ه‌اڵم ب���ه‌الى ئ��ێ��م�هوه گ��ف��ت��وگ��ۆى ن��ێ��وان خ�هڵ��ک و دام و ده‌زگ���ا فه‌رمیه‌کانى هه‌رێم ،باشترین میکانیزمى چاره‌سه‌رى ئاشتیانه‌ى کێشه‌کانى هه‌رێمى کوردستانه و میکانیزمى سڕینه‌وه‌ى کاریگه‌ریه‌کانى شه‌ڕى ناوخۆیه له سه‌ر خه‌ڵکى کوردستان. ئێمه به‌رنامه‌مان دانابوو له گفتوگۆکانى ئ��ای��ن��دهم��ان��دا ف��ش��ارێ��ک��ى زی��ات��ر بخه‌ینه س �هر ده‌س �ه‌اڵت��ى ه�ه‌رێ��م ت��ا ته‌قه‌که‌رانى خۆپیشاندانه‌کان راده‌ستى دادگ��ا بکرێن و ن��ی��ازپ��اک��ى ده‌س���ه‌اڵت���داران���ى هه‌رێمى کوردستان بۆ خه‌ڵک ئاشکرا ببێت و کاریگه‌ریه خراپه‌کانى شه‌ڕى ناوخۆ له س �هر ه��زرى تاکى ک��ورد ک��اڵ ببێتهوه، ب �ه‌اڵم پ��اش چاوپێکه‌وتنى نێوان وه‌ف��دى ئه‌نجومه‌نى مه‌یدانى ئازادى کوردستان و سه‌رۆکى هه‌رێم ،رۆژنامه‌نوسانى سه‌ربه الی �هن �ه ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن�هک��ان��ى ک��وردس��ت��ان که‌وتنه چه‌واشه‌کردنى خه‌ڵکى کوردستان س�ه‌ب��اره‌ت به گفتوگۆى نێوان سه‌رۆکى ه�ه‌رێ��م و وه‌ف���دى ئه‌نجومه‌ن ،ب�ه شێوه‌ى راسته‌وخۆ و ناڕاسته‌وخۆ ده‌ستیان کرد به ته‌شهیرکردنى وه‌فدى ئه‌نجومه‌نى مه‌یدانى ئازادى کوردستان ،ئامانجى ئهو ته‌شهیر و چه‌واشه‌کاریانه‌ى الیه‌نگرانى ئۆپۆزسیۆن ئه‌وه‌بو که له گفتوگۆى نێوان ده‌سه‌اڵت و خه‌ڵکدا ته‌نها ئۆپۆزسیۆن نوێنه‌رایه‌تى خه‌ڵک بکات و ده‌رف�هت به که‌سانێک نه‌ده‌ن له گفتوگۆدا به‌شدارى بکات که سه‌ر به حزبه‌کانى ئه‌وان نه‌بێت. له ()6/9هوه گفتوگۆى نێوان ئۆپۆزسیۆن و حزبه ده‌سه‌اڵتداره‌کان ده‌ستى پێکردوه ،له نێوان نوێنه‌رانى (پ.د.ک و ى.ن.ک)، بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان و یه‌کگرتوى ئیسالمى ک��وردس��ت��ان و کۆمه‌ڵى ئیسالمیدا دوو ک��ۆب��ون�هوه ک���راوه و ب��ڕی��اره ب �ه‌م نزیکانه ک��ۆب��ون �ه‌وه‌ى سێیه‌میش بکرێت .ئ �ه‌وه‌ى به وردى چاودێرى کۆبونه‌وه‌کانى نێوان ئ�هو پێنج حزبه بکات چه‌ند راستیه‌کى بۆ دره‌ده‌ک�ه‌وێ��ت که له‌گه‌ڵ پێشخستنى ئاشتى کۆمه‌اڵیه‌تى هه‌رێم و گۆڕینى سیستمى سیاسى هه‌رێمدا نایه‌ته‌وه و به پاشه‌کشێى ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن ت���ه‌واو ده‌ب��ێ��ت، بینینى ئه‌م راستیانه زۆر گرنگه بۆ ئه‌وه‌ى پ��رۆس �هى ئاشتى کۆمه‌اڵیه‌تى هه‌رێمى کوردستان و گۆڕینى سیستمى سیاسى هه‌رێم له سه‌ر سکه‌ى خۆى نه‌سوڕێت و
سه‌رکه‌وتن به‌ده‌ست بێنێت. .1ئ �هو الیهنه سیاسیانه‌ى که له‌گه‌ڵ نوێنه‌رى حزبه ده‌سه‌اڵتداره‌کاندا گفتوگۆ و دانوستان ده‌ک �هن ،نوێنه‌رایه‌تى هه‌موو خ �هڵ��ک��ى ن�����اڕازى ک���وردس���ت���ان ن��اک �هن، ل �ه رۆژان����ى ( )17ش��وب��ات �هوه ت��ا ()19 ئ��ای��ار ،ل�ه گ �ه‌رم �هى چ��االک��ى ن���اڕازى و خۆپیشانداندا )10( ،که‌س شه‌هید بوون و نزیکه‌ى دووسه‌د که‌سیش بریندار بوون، له‌و ( )10شه‌هیده که‌سیان ئه‌ندامى حزبه ئۆپۆزسیۆنه‌کان نهبووه ،له ناو برینداره‌کاندا هه‌ڵسوڕاوێکى الیهنه ئۆپۆزسیۆنه‌کانى تێدا نیه ،رۆژێک له رۆژان به‌رپرسێکى ب��ااڵى ئۆپۆزسیۆن ب�ه‌ش��دارى ن��اڕه‌زای��ى و خۆپیشاندانه‌کانى کوردستانى نهکردوه، که‌وابوو ئهو تاک و پێکهاتانه‌ى که له
خۆپیشانداندا ته‌قه‌یان له خه‌ڵک کردوه و خه‌ڵکى ناڕازیان شه‌هید و بریندار کردوه، بۆیه که‌سوکارى شه‌هید و برینداره‌کان ره‌خنه‌یان له کۆبوونه‌وه‌ى نێوان نوێنه‌رانى حزبه ده‌سه‌اڵتداره‌کان و ئۆپۆزسیۆن ههیه، له‌به‌ر ئه‌وه‌ى له کۆبونه‌وه‌کاندا ئۆپۆزسیۆن ب��اس��ى ل �ه راده‌س��ت��ک��ردن��ى ت �ه‌ق �هک �ه‌ران و ب��ک��وژان��ى ش �ه‌ه��ی��ده‌ک��ان��ى خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان نهکردوه. کاتێک ناڕه‌زایه‌تى بنه‌ماڵه‌ى شه‌هیدان گه‌یشته ب �ه‌رگ��وێ��ى ج���ه‌م���اوه‌ر ،که‌ناڵى ته‌له‌فزیۆنى نالیا ( )nrtله سه‌ر ئهو رۆژه‌ڤه الیه‌نى ده‌س �ه‌اڵت و الیه‌نى ئۆپۆزسیۆنى دوان�������د ،ن���وێ���ن���ه‌رى (پ.د.ک) ئ �هو داواکارییه‌ى خه‌ڵکى ناڕازى کوردستانى به روداوێکى کۆن و رابوێر وه‌س��ف کرد
تاکى کورد ل ه الى ده‌سه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆن نرخێکى ئه‌وتۆى نیه ،هه‌ر سیستمێکی سیاسی خاڵه بنه‌ڕه‌تیه‌کانى نرخى مرۆڤ و مافه‌کانى مرۆڤ نه‌بێت ،با له گفتوگۆى نێوان ئۆپۆزسیۆن و ده‌سه‌اڵتیشدا بێته‌کایه‌وه ،ئهو سیستمه وه‌اڵمى پێویستیه‌کانى ئه‌م سه‌رده‌مه‌ى خه‌ڵکى کوردستان ناداته‌وه خۆپیشاندان و ناڕازیبونه‌کاندا به‌شداریان کردوه زۆربه‌ى خه‌ڵکى دهرهوهى الیه‌نه‌کانى ئۆپۆزسیۆن بوون ،به‌اڵم له گفتوگۆکانى ن��ێ��وان ده‌س�����ه‌اڵت و ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن��دا ئ�ه‌م پێکهاته قوربانیده‌ره نوێنه‌ری نیه ،که‌وابوو رێکه‌وتنى نێوان ئۆپۆزسیۆن و ده‌سه‌اڵت به واتاى رێکه‌وتنى نێوان خه‌ڵکى کوردستان و ده‌سه‌اڵتى هه‌رێمى کوردستان نایه‌ت، بۆیه له کاتى رێکه‌وتنى نێوان ئۆپۆزسیۆن و ده‌س�ه‌اڵت��دا ئه‌گه‌رى ئ�هوه ههیه که له ن��او خه‌ڵکى ن���اڕازی���دا ئۆپۆزسیۆنێکى ت��ر پێکبێت و ملمالنێى ده‌س�����ه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆن ه کالسیکه‌که بکات. .2ئ�����ه‌وه‌ى ل���ه ک��ۆب��ون �ه‌وه‌ک��ان��ى ن��ێ��وان ن��وێ��ن �ه‌ران��ى ده‌س�����ه‌اڵت و ئ��ۆپ��ۆزس��ۆن��دا ده‌بینرێت ،داواکارییه‌کانى خه‌ڵکى ناڕازى کوردستان به هه‌ند وه‌رنه‌گیراوه ،هه‌موو الی���هک ده‌زان���ێ���ت داواک������ارى س �ه‌ره‌ک��ى خه‌ڵکى ن��اڕازى کوردستان راده‌ستکردنى ئ �هو کهسانهیه به دادگ��ا که له کاتى
و وتى با باس له ئاینده بکه‌ین ،ئاماده‌یى حزبه‌که‌ى نیشان نه‌دا ته‌قه‌که‌ره‌کان بدات ه دادگا .که‌ناڵى ته‌له‌فزیۆنى نالیا پرسیارى ل �ه ب�ه‌رپ��رس��ێ��ک��ى ی�هک��گ��رت��وى ئیسالمى کوردستان ک��رد س�ه‌ب��اره‌ت ب �ه‌وه‌ى بۆچى الیه‌نى ئۆپۆزسیۆن له کاتى گفتوگۆدا راده‌س��ت��ک��ردن��ى ت�ه‌ق�هک�ه‌ران��ى ن�هک��ردوه‌ت�ه داوکارى خۆى ،ئهو به‌رپرسه‌ى یه‌کگرتوو وه‌اڵم�����ى دای�����هوه ک���ه ک����ارى س �ه‌ره‌ک��ى ئۆپۆزسیۆن گۆڕینى سیستمى سیاسى هه‌رێمه ،ن �هک خ��ۆ خ�ه‌ری��ک ک��ردن به کێشه‌ى تایبه‌ته‌وه. ئ �ه‌گ �هر ل �ه س��هر کێشه‌ى شه‌هیده‌کانى ( )17شوبات و رۆژانى دوایى هه‌ڵوێستى ه �ه‌ردوو الیه‌نى ده‌س �ه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆن وابێت ،ده‌بینین ده‌س �ه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆن کار بۆ ده‌ستگیرکردن و سزادانى بکوژان ناکه‌ن ،له‌به‌ر ئه‌وه‌ى نرخى تاکى کورد به هه‌ند وه‌رناگرن و به‌الیانه‌وه ژیانى ()10 ک �ه‌س ئ���هوه ناهێنى ناکۆکى ل�ه نێوان
ده‌سه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆندا دروست ببێتهوه و ئاسته‌نگى بۆ پێشکه‌وتنى گفتوگۆکان دروس��ت بکات ،ئه‌مه‌ش نیشانى ده‌دات ک �ه ت��اک��ى ک���ورد ل �ه الى ده‌س����ه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆن نرخێکى ئه‌وتۆى نیه ،هه‌ر سیستمێکی سیاسی خاڵه بنه‌ڕه‌تیه‌کانى نرخى مرۆڤ و مافه‌کانى مرۆڤ نه‌بێت، ب��ا ل �ه گفتوگۆى ن��ێ��وان ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن و ده‌سه‌اڵتیشدا بێته‌کایه‌وه ،ئ�هو سیستمه وه‌اڵم���ى پێویستیه‌کانى ئ �ه‌م س�ه‌رده‌م�هى خه‌ڵکى کوردستان ناداته‌وه و ئه‌گه‌رى ئهوه زۆره له‌سه‌ر ئهو سیستمه‌ش له ئاینده‌دا ن��اڕه‌ازی��ى خه‌ڵکى ک��وردس��ت��ان روب���ه‌ڕوى ده‌س���ه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆن ببێتهوه ،له‌به‌ر ئ�ه‌وه‌ى سیستمێکى واى ئاواکردوه نرخ و به‌هاى مرۆڤ به هه‌ند وه‌رناگرێت. .3کێشه‌کانى سه‌ره‌تاى ساڵى ()2011 هه‌رێمى کوردستان کێشه‌ى نێوان خه‌ڵک و ئۆپۆزسیۆن و ده‌سه‌اڵت بوو ،یه‌ک له داواکارییه به‌رده‌وامه‌کانى خه‌ڵکى ناڕازى کوردستان دورخسته‌وه‌ى مۆته‌که‌ى حزب بو له سه‌ر سنگى حکومه‌ت و په‌رله‌مان و دادگا و الیه‌نه‌کانى ژیانى کۆمه‌ڵگاى ک��وردس��ت��ان ،ده‌ستپێکردنى گفتوگۆ له نێوان خۆپیشانده‌ران و سه‌رۆکى هه‌رێمدا رێ��ڕه‌وێ��ک��ى راس���ت ب���وو ب��ۆ چ��اره‌س��ه‌رى کێشه‌کان و هه‌نگاوێکى سه‌ره‌تایى بوو بۆ په‌راوێزکردنى حزب و دورخستنه‌وه‌ى حزب له ده‌ستێوه‌ردانى کاروبارى فه‌رمى هه‌رێم ،که‌چى کاتێک ده‌رفه‌تى گفتوگۆ و چاره‌سه‌رى ئاشتیانه‌ى کێشه‌کانى نێوان ئۆپۆزسیۆن و ده‌سه‌اڵت هاته پێشهوه ،ئهو هه‌وڵه‌که‌مه‌ى ئه‌نجومه‌نى مه‌یدانى ئازادى دایان بۆ په‌راوێزکردنى حزب ،ئۆپۆزسیۆن پاڵى پێوه‌نا و حزبى پیرۆزکرده‌وه و له‌گه‌ڵ حزبه ده‌سه‌اڵتداره‌کاندا ده‌ستى به گفتوگۆ کرد ،به‌وشێوه‌یه ئۆپۆزسیۆن به بێ ئه‌وه‌ى به خۆى بزانێـت ،ناکۆکى نێوان ده‌سه‌اڵت و خه‌ڵک و هه‌ندێک الیه‌نى ئۆپۆزسیۆنى گۆڕى بۆ ناکۆکى نێوان ئهو حزبانه‌ى له حکومه‌تى هه‌رێمدا به‌شدارن و ئهو حزبانه‌ى له پێکهێنانى حکومه‌تى هه‌رێمدا به‌شدار نین ،به‌و شێوهیه هاوکێشه ناکۆکه‌که‌ى نێوان خه‌ڵک و ده‌س�ه‌اڵت جێ گۆڕکێى پ��ێ��ک��را ب���ۆ ه��اوک��ێ��ش��هى ن���ێ���وان ح��زب �ه ده‌سه‌اڵتداره‌کان و حزبه ئۆپۆزسیۆنه‌کان. رازیبونى ئۆپۆزسیۆن به گفتوگۆکردن ل���ه‌گ���هڵ پ���ارت���ى و ی �هک��ێ��ت��ى ،ل���ه ب��ات��ى گ��ف��ت��وگ��ۆک��ردن ل �ه‌گ �هڵ س �ه‌رۆک��ای �هت��ى هه‌رێم و حکومه‌تى هه‌رێم ،زاڵکردنى حزبه به‌سه‌ر دام و ده‌زگا فه‌رمیه‌کانى هه‌رێمى ک��وردس��ت��ان��دا و به‌هێزکردنى مه‌چه‌کى ئاسنینى حزبه له بینه‌قاقه‌ى ده‌سه‌اڵته‌کانى
ح��ک��وم �هت و پ �ه‌رل �ه‌م��ان و دادوه‌رى و راگهیاندن و ئابورى و هیتر ...به‌و شێوهیه ئۆپۆزسیۆن دژى ی�هک له باوه‌ڕه‌کانى خ��ۆى وه‌س��ت��ای�هوه و داواک��اری��ی�هک��ى ترى خه‌ڵکى ن��اڕازی کوردستانى فه‌رامۆش کرد. گفتوگۆکردنى ئۆپۆزسیۆن له‌گه‌ڵ حزبه ده‌سه‌اڵتداره‌کاندا ،له باتى گفتوگۆکردنى راسته‌وخۆى ئۆپۆزسیۆن له‌گه‌ڵ ده‌سه‌اڵتى فه‌رمى هه‌رێمى کوردستاندا ،ئه‌نجامى رێکه‌وتن و ئاشتى و چاکسازى و گۆڕینى سیستمى سیاسى ه�ه‌رێ��م��ى ک��وردس��ت��ان دورده‌خ���ات���هوه ،ت��ا حزبه ده‌س �ه‌اڵت��داره‌ک��ان ل���ه‌گ���هڵ ئ���ۆپ���ۆزس���ی���ۆن ک���ۆده‌ب���ن���هوه و رێ���ک���ده‌ک���ه‌ون و پ���رۆژه‌ک���ه پێشکه‌شى سه‌رۆکى هه‌رێم و سه‌رۆکى حکومه‌ت ده‌ک�����هن ،ده‌س���ه‌اڵت���ى ف���ه‌رم���ى ه�ه‌رێ��م��ى کوردستان ده‌ست به هه‌ندێک چاکسازى ده‌کات و لهوانهیه بتوانێت به‌و چاکسازییه که‌مانه خه‌ڵکى ن���اڕازى و الیه‌نگرانى ئۆپۆزسیۆنیش له ئۆپۆزسیۆن دوربخاته‌وه، ئه‌گه‌رى ئ �ه‌وه‌ش ههیه که سه‌رۆکایه‌تى هه‌رێم و سه‌رۆکایه‌تى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران ب�ه پ���رۆژه‌ى پێنج حزبه‌که رازى نه‌بن و کۆبونه‌وه پێنج قۆڵیه‌که نه‌گاته ئه‌نجام و کۆبونه‌وه‌ى ترى به دوادا بێت و کاتى زۆرت��رى پێوه بکوژرێت ،دور نیه تا ئهو ک��ات�ه ده‌س��ه‌اڵت��داران��ى ه �ه‌رێ��م هه‌ندێک چاکسازى تر بکه‌ن و هیچ ده‌رفه‌تێک نه‌هێڵنه‌وه بۆ پرۆژه‌که‌ى ئۆپۆزسیۆن. رۆژى ( )2011/6/15سه‌رۆکى هه‌رێمى ک��وردس��ت��ان ل �ه ل��ێ��دوان��ێ��ک��دا ب��اس��ى ل�هو ه �هن��گ��اوان �هى چ��اک��س��ازى ک���رد ک �ه له ماوه‌ى راب��ردودا له ناو دام و ده‌زگاکانى حکومه‌تى هه‌رێمدا له سنورى پارێزگاى هه‌ولێر ئه‌نجامی داون ،ئهو هه‌ڵمه‌ته‌ى به هه‌نگاوى سه‌ره‌تاى چاکسازى باسکرد، له ژێر ن��اوى (ستراتیژى چاکسازی)دا باسى له پرۆژه‌یه‌کى فراوانى چاکسازى کرد که له ماوه‌ى ( )3مانگى ئاینده‌دا ئه‌نجام ده‌درێ���ت و داوا له هه‌موو حزب و رێکخراو و که‌سایه‌تیه‌کان ده‌ک��ات له پرۆژه‌ى ستراتیژى چاکسازییدا هاوکارى بکه‌ن .بۆ پاراستنى یه‌کێتى نێوان خه‌ڵک و ئۆپۆزسیۆن ،بۆ به پهله چاره‌سه‌رکردنى کێشه‌کانى هه‌رێم و پ �ه‌راوێ��ز نه‌خستنى ئۆپۆزسیۆن ،وا باشتر ب��وو الیه‌نه‌کانى ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن ل���ه ب��ات��ى ئ�����ه‌وه‌ى ب���ه بێ ئاماده‌بونى نوێنه‌رى شه‌قام له‌گه‌ڵ نوێنه‌رى پ��ارت��ى و یه‌کێتدا گفتوگۆ ب��ک �هن ،به ئاماده‌بونى نوێنه‌رى شه‌قام و خۆپیشانده‌ران گفتوگۆیان له‌گه‌ڵ سه‌رۆکى هه‌رێم و سه‌رۆکى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیراندا بکرادیه.
حزبى سۆسیالست ل ه ده‌ریایه‌کى روونه‌و ه بۆ جۆگه‌له‌یه‌کى لێڵ!... عوسمان هورمزیار
پ��اش شکستى شۆڕشى ک��ورد له ساڵى ( )1975ی�هک��ێ��ک ل���هو ه��ێ��زان �هى ه�هر زوو ج��اڕى شۆڕشى نوێى لێدایه‌وه و به ماوه‌یه‌کى که‌م بوو به ره‌قه‌مێکى قورس له گۆڕه‌پانى خه‌باتى سیاسى و چه‌کدارى له کوردستان بزوتنه‌وه‌ى سۆسیالستى بوو که پاشان بوو به حزبى سۆسیالست ئه‌م حزبه تازه که له کۆمه‌ڵێک کادرى بااڵى پارتى دیموکراتى کوردستان پێکهاتبوو توانیان ببن به به‌هیزترین و به جه‌ماوه‌ریترین حزب له ماوه‌یه‌کى زه‌مه‌نى زۆر کورتدا و توانیشیان شانازییه‌کى گهوره بۆ خۆیان تۆمار بکه‌ن و هاوشانى چه‌ند گروپێکى تر بگهڕێنهوه چیاکان و شۆڕشى چه‌کدارى ده‌س��ت پێبکه‌نه‌وه و شکست به شکست بده‌ن و به‌ره‌نگارى حکومه‌ته‌که‌ى ئه‌وساى عێراق و سوپا دڕنده‌که‌ى ببنه‌وه. ئه‌م حزبه له سه‌ره‌تاى دامه‌زراندنییه‌وه له هه‌ڵکشان دابوو تا له ناوه‌ڕاستى هه‌شتاکان ریزه‌کانى ئه‌م حزبه توشى لیکترازان هات و ئینشیقاقى ت��ێ��ک�ه‌وت و زۆرێ���ک له کادره‌کانى به ناوى ئاراسته‌ى دیموکراتى شۆڕشگێڕ لێى ج��وداب��ون �هوه ک�ه پاشان
به زه‌حمه‌تکێشان ناسران ،ب�ه‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش سۆسیالست وهک هێزێکى دیارى گ��ۆڕه‌پ��ان مایه‌وه و ب��ره‌وى به خه‌بات دا ئیتر ل�ه‌م ب���ه‌رواره تا راپه‌ڕینى ()1991 سۆسیالست ه �ه‌رده‌م وجودێکى به‌رچاوى ههبووه له سه‌ر گۆڕه‌پانى کوردستان و پێشمه‌رگه‌کانى به ئازا و چه‌له‌نگى ناویان ده‌رکردبوو که ده‌یان شه‌ڕى قاره‌مانانه‌یان کرد و ده‌ی��ان داستانى س�ه‌روه‌ری��ان تۆمار کرد له سه‌رده‌مى خه‌باتى شاخدا. پاش هاتنه‌وه‌ى حزبى سۆسیالست بۆ ناو ش��اره‌ک��ان ل�ه دواى راپ�ه‌ڕی��ن��ى ()1991 سه‌رکردایه‌تى ئه‌م حزبه توشى هه‌ڵه‌یه‌کى گهوره بوو که له ( )1992/8/20له‌گه‌ڵ پاسۆک و پارتى گه‌ل یه‌کیان گرت و حزبى یه‌کگرتنیان پێک هێنا به‌مشێوه‌یه هێزێک نه‌ما به ناوى سۆسیالست و ئه‌م ک��ارهى سه‌رکردایه‌تى زۆرب���هى ئ�هن��دام و الیه‌نگرانى ئه‌م حزبه‌ى نیگه‌ران کرد و ئه‌م یه‌کگرتنه به سه‌ره‌تاى وه‌رزى هه‌ڵوه‌رینى سۆسیالست ده‌زان��رێ��ت ،چونکه له رووى قه‌باره‌ى هێزى چه‌کدارى و رێکخستن و خه‌بات و جه‌ماوه‌ریشه‌وه پاسۆک و پارتى گه‌ل بارته‌قاى سۆسیالست نه‌بوون ،بۆیه ئه‌م یه‌کگرتنه به خراپى شکایه‌وه له سه‌ر ئ �ه‌م حزبه و هه‌ڵه‌یه‌کى کوشنده‌ش بوو ک�ه س�ه‌رک��ردای�هت��ى سۆسیالست ک��ردى، پاش ئ �ه‌وه‌ش حزبى یه‌کگرتن بڕیارى دا بچێته نیو ریزه‌کانى پارتى دیموکراتى
کوردستان کۆمه‌ڵێک له سه‌رکرده‌کانى ج��ی��اب��ون�هوه ب �ه ن���اوى سۆسیالست چون ه ریزه‌کانى یه‌کێتى نیشتمانى کوردستان و تێکه‌ل ب��وون �ه‌وه‌ى خ��ۆی��ان ل�ه‌گ�هڵ ئه‌م الیهنه راگه‌یاند ،کاتێکیش راگه‌یه‌نرا له کۆنگره‌ى پارتى که یه‌کگرتن ده‌چێته ن��او ری��زه‌ک��ان��ى ح�ه‌م�هى ح��اج��ى مه‌حمود یه‌کگرتنى جێهێشت و جارێکى تر ئااڵ شینه‌که‌ى سۆسیالستى ه �هڵ��ک��ردهوه و باره‌گاکانى ئ���اوه‌دان ک���ردهوه و ئیعالنى دوب��اره دروستکردنه‌وى سۆسیالستى دا، به‌اڵم سه‌رکردایه‌تى کاکه حه‌مه نهبووه هۆى ئه‌وه‌ى ئه‌م حزبه له قه‌یرانه‌کان ده‌ربازى ببێ و ببێتهوه هێزێکى جه‌ماوه‌رى وهک ج��اران ،به‌ڵکو له سایه‌ى سکرتێره‌که‌یه‌وه بوو به دوکانێک که به‌ناوى سۆسیالست بودجه‌یه‌کى زه‌ب�ه‌اڵح وه‌رئه‌گیرا و پۆست و ئیمتیازاتى پڕ له ن��از و نیعمه‌ت بۆ کۆمهڵه که‌سێک ده‌س��ت�ه‌ب�هر ئ�هک��را و نانی چه‌وری پێوه ده‌خورا ،سکرتێره‌که‌ی سۆسیالستیش وهک یاریزانێکى فێڵباز و خ��اوه‌ن جوڵه‌ى سه‌یر سه‌یر که ه�ه‌رده‌م تیپه‌که‌ى له شکستدا ب��ێ ،ب �ه‌اڵم خۆى به ته‌نیا یارییه‌کى ج��وان بکات و ببێته جێگاى سه‌رنجى چوارده‌وره‌که‌ى ئاوابوو، ئه‌م یاریزانه جارێک خۆى به ئۆپۆزسیۆن نیشان ئه‌دا و له‌گه‌ڵ ئیسالمیه‌کان ده‌بوو به برا و هاوپه‌یمان و به‌ده‌نگى ئه‌وان دوو کورسى په‌رله‌مانى مسۆگه‌ر ده‌کرد ،به‌اڵم
له یارییه‌کى تردا وازى له تیپى ئۆپۆزسیۆن ده‌هێنا و پشتى له هاوپه‌یمانه‌کانى ده‌کرد له‌گه‌ڵ پارتى و یه‌کێتى ئاشت ده‌ب��ۆوه و وه‌زیرێکیشى وه‌رده‌گ����رت و ب�ه‌ش��دارى حکومه‌تیشى ده‌ک���رت ئ �هو قسانه‌ى که پێشتر ده‌یکرد هه‌مووى ده‌دا به‌ده‌م ئاوا. له سه‌یرترین چاوپێکه‌وتنى محه‌مه‌دى حاجى مه‌حمود که له رۆژنامه‌ى ئاسۆى ژماره ( )1471له به‌روارى ()2011/5/23 دا ب�ڵ�اوک���راوه‌ت���هوه ک �ه پ��ێ��ده‌چ��ێ ئهمه ی��اری��ی �هک��ى ت���رى ئ���ه‌م ی���اری���زان���ه ب���ێ و جوڵه‌یه‌کى سه‌رنج راکێشى ترى بێت ده‌ڵێت «کێشه‌ى نێوان ده‌سه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆن له سه‌ر پۆست و پاره‌یه« ئه‌م لێدوانه سه‌یره له‌م سات و کاتهى که هه‌رێم پیایا تێپه‌ڕ ده‌ب��ێ ل�ه موجامه‌له‌یه‌کى راس��ت�ه‌وخ��ۆى ده‌سه‌اڵتى هه‌ر دوو حزبى فه‌رمانڕه‌وا و خۆڵ کردنه چ��اوى خه‌ڵک هیچى ترى لێناخوێنرێته‌وه که ئهو هه‌موو کێشه و قهیرانه ناوخۆیانه‌ى هه‌رێمى کوردستانى له یه‌ک رسته‌دا کورتکردوه‌ته‌وه و ویستویه‌تى سه‌رنجى خه‌ڵک به ئاقارێکى تردا ببات هه‌موو کێشه‌کان بخاته قاڵبى پۆست و پاره له کاتێکدا الیهنه ئۆپۆزسیۆنه‌کان پێشتر داوای��ان لێکرا به‌شدارى حکومه‌ت بن و پۆست و ئیمتیازاتیش وه‌رگرن ،به‌اڵم خۆیان رازى نه‌بون و بڕیارى ئۆپۆزسیۆنى خ��ۆی��ان��دا ،ق��س�هک��ان��ى ک���اک محه‌مه‌د یه‌کێک ده‌یکا که ئاگاى له بارودۆخى
ناوخۆى کوردستان نه‌بێت به تایبه‌تى دواى روداوه‌ک��ان��ى ( )17شوبات و رۆژان��ى تر و ک��وژران و برینداربونى ده‌ی��ان گه‌نجى خێر ل�ه خ��ۆ ن �ه‌دی��وى ئ �ه‌م ه�ه‌رێ��م�هى که ب�ه‌ده‌س��ت گه‌نده‌ڵى و نه‌بوونى عه‌داله‌تى کۆمه‌اڵیه‌تى و نایه‌کسانى ده‌ناڵێنێت و ئاگاى له کێشه‌ى بیست ساڵه‌ى ده‌سه‌اڵتى کوردى نه‌بێ که هه‌مووى له سه‌ر یه‌ک که‌ڵه‌که‌ى کردوه. کاکه حه‌مه چه‌ند ساڵێکه هه‌ڕه‌شه‌ى ئهوه ده‌کا که هه‌زاره‌ها فایلى به‌رپرسانى الیه و به‌ته‌مایه باڵویان بکاته‌وه ،به‌اڵم پێده‌چێت ئ�ه‌م�ه‌ش کارتێکى فشار و جوڵه‌یه‌کى س�ه‌رن��ج راکێشى ت��رى ئ �ه‌م ی��اری��زان�ه بێ ب��ۆ ئ����ه‌وه‌ى ده‌س����ه‌اڵت ب�����ه‌رده‌وام م��ل بۆ داواکاریه‌کانى شل کا و له پۆست و پاره بێبه‌شى نه‌کا ئه‌گه‌ر نا ئهو یاریزانه بۆ ئه‌م په‌ناڵتیه لێنادات و ت��ۆڕى ده‌س�ه‌اڵت ناهه‌ژێنێ و چاوه‌ڕێى چیه ،سکرتێره‌که‌ى سۆسیالست ل�ه س �ه‌رده‌م��ى کابینه‌که‌ى نێچیرڤان بارزانیدا له یه‌ک کاتدا دوو پۆستى ه�ه‌ب��وو ه �ه‌م ئ�هن��دام پ�ه‌رل�ه‌م��ان و هه‌م وه‌زیرى ده‌وڵه‌تیش بوو وهک بڵێى ئه‌م حزبه که‌سێکى شیاوى تێدا نه‌بێ له خۆى زیاتر که‌چى له هه‌مان چاوپێکه‌وتنه‌که‌ى رۆژن���ام���هى ئ��اس��ۆدا ده‌ڵ��ێ��ت ئێمه پێش ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن ره‌خ��ن �ه‌م��ان گ��رت��وه ،کاکه حه‌مه که تا ئێستا خۆى له خانویه‌کدایه خانوه‌که‌ش موڵکى گشتییه و تا نوسینى
ئه‌م بابه‌ته‌ش چۆڵى نهکردوه و ته‌سلیمى نه‌کردوه‌ته‌وه که‌چى ده‌ڵێت ئێمه به چاک ده‌ڵێین چاک و به خراپیش ده‌ڵێین خراپ، س����ه‌الم گ��ۆم�ه‌ش��ی��ن��ى ئ �هن��دام��ى پێشوى مه‌کته‌بى سیاسى حزبى سۆسیالست له چاوپێکه‌وتنێکدا له‌گه‌ڵ گۆڤارى سڤیل که له ژم��اره ()84ى ()2011/5/21دا له‌گه‌ڵى ساز کراوه ده‌ڵێت کاک محه‌مه‌د ل��ه ح �ه‌ل��ک��ردن و ش��ک��س��ت�هک��ان��ى حزبى سۆسیالست پشکى ش��ێ��رى ب�ه‌رک�ه‌وت��وه، ههروهها ده‌ڵێت که‌سوکارى کاکه حه‌مه له ناو حزب پێیان ده‌وترا مه‌کته‌بى سیاسى دووهم ب�ه دڵنیاییه‌وه قسه‌کانى کاک س�ه‌الم له مێژووى چه‌ند ساڵى راب��ردووى حزبى سۆسیالست و له دوا کۆنگره‌ى ئه‌م حزبه‌ش به روون��ى ره‌نگى داوه‌ت���هوه بۆیه ئێستا ئ �هو سۆسیالسته‌ى رۆژگ��ارێ��ک له زۆرێ��ک له ناوچه‌کانى کوردستاندا خۆى تاک و ته‌نیا پاشاى گۆڕپان بوو و مێژوویه‌کى خوێناویشى ههیه که خاوه‌ن زیاتر له ( )3600شه‌هیده و له سه‌رده‌مى زێڕینى خۆى له ده‌ریایه‌کى به‌رین و رۆشن ده‌چو ،ههڵه به‌رده‌وامه‌کانى سه‌رکردایه‌تى و سکرتێره‌که‌یان واى لێکرد له‌م رۆژگاره‌ى ئه‌مڕۆ ئه‌م ده‌ریایه به‌رین و رۆشنه ببێته جۆگه‌له‌یه‌کى باریک و لێڵ که که‌س نازانێ ئاوه لێڵه‌که‌ى به چ ئاراسته‌یه‌کدا ده‌ڕوات و به دڵنیاییه‌وه‌ش له‌م بارودۆخه خراپه که‌س ئیره‌ییشى پێنابات...
سه‌ردار ستار
م���اوه‌ی دوو مانگه جموجۆڵ له‌پێناو چ����اره‌س����ه‌ری ک��ێ��ش �هک��ان ل �ه‌گ��ۆڕێ��دای �ه، ل �ه‌گ � هڵ ئ���ه‌وه‌ی م��ای �هی خۆشحاڵیه که الیهنه سیاسیه‌کان بۆ چ��اره‌س�ه‌ری کێشه و ته‌گه‌ره‌کان کۆبوونه‌وه ل �ه‌ده‌وری مێزی گفتوگۆ ه �هڵ��ده‌ب��ژێ��رن ،ل�ه‌الی�هک��ی تریش تائێستا نه‌بوونی ئه‌نجامی کۆبوونه‌وه پێنج قۆڵیه‌که م��رۆڤ نزیک دهکاتهوه له بێ ئومێدی .له‌الیه‌ک ده‌س �ه‌اڵت «پارتی و یه‌کێتی» له‌گ هڵ سێ الیه‌نی ئۆپۆزیسیۆنی په‌رله‌مانی «گۆڕان ،یه‌گرتوو ،کۆم هڵ«، له الیه‌کی تریش به‌ده‌ستپێشخه‌ری پارتی چاره‌سه‌ری زیاتر له ( )15الیه‌نی سیاسی و رێکخراوی مه‌ده‌نی له‌ده‌وری مێزی گفتوگۆ ک��ۆب��وون �هوه .ده‌س���ه‌اڵت و ئۆپۆزیسیۆنی په‌رله‌مانی سێیه‌مین جاریش کۆبوونه‌وه، به‌اڵم تائێستا به‌رهه‌مێکیان نییه ،بێجگه ل�ه‌وه‌ی ده‌توانن کۆبوونه‌وه‌کانیان ب �ه‌رده‌وام بکه‌ن .ه��ۆک��اره‌ک�هی واب��زان��م تائاستێکی
ئه‌نجومه‌نی دیالۆگ هه‌وڵێک بۆ چاره‌سه‌ری باش ده‌زانرێت ئه‌ویش شه‌ڕی هه‌ردوو الیه‌ن ه له‌سه‌ر زیاتر ده‌ستکه‌وتی مادی واتا کێ زی��ات��ر ده‌ت��وان��ێ��ت زۆری��ن �هی ده‌س�ه‌اڵت�هک��ان ل �ه‌خ��ۆی��دا ک��ۆب��ک��ات��هوه .ب�ه‌م��ان��ای�هک��ی��ت��ر شه‌ڕێکی ده‌س �ه‌اڵت��دارێ��ت��ی ههیه له‌نێوان ه �ه‌ردوو ب �ه‌ره‌ی ده‌س �ه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆنی په‌رله‌مانیدا .بۆیه ناتوانین له‌مه‌ی ئێستا زیاتر چاوامان له به‌رهه‌می زیاتری ئهو ک��ۆب��وون�ه‌وان�ه بێت ،هه‌مانکات راستیش نییه ئه‌گه‌ر چاومان له‌وه‌بێت که زهنیه‌تی ده‌سه‌اڵتگه‌رێتی بتوانێت هه‌موو کێشه‌کانی کۆمه‌ڵگا چاره‌سه‌ر بکات. ئه‌وه‌ی لێره‌دا زیاتر مه‌به‌ستمه ئاماژه‌ی پ��ێ��ب��دهم ئ��ه‌وی��ش ک��ۆن��ف��ران��س و پ����رۆژه‌ی ئ �هن��ج��وم �هن��ی دی��ال��ۆگ �ه ک���ه ب �هره �ه‌م��ی کۆنفرانسی پ��ارت��ی چ��اره‌س�ه‌ری��ی�ه ک�ه له ( )6/4به‌شێوه‌یه‌کی سه‌رکه‌وتوانه توانی ئه‌نجومه‌نێک پێکبێنێت بۆ به‌دواداچوونی ئهو پ��رۆژان�هی که پێشکه‌شى کۆنفرانس ک����راب����وون ،ه �ه‌م��ان��ک��ات ئ��ام��اده‌ک��ردن��ی کۆنفرانسی دووهم بۆ ئ�ه‌وه‌ی ئهو پرۆژهیه
ت��اوت��وێ بکرێت ک �ه لێژنه‌که ئ��ام��ادهی کردوه. ل �ه‌گ � هڵ ئ����ه‌وه‌ی ک��ۆن��ف��ران��س��ی ()6/4 به‌سه‌رکه‌وتوویی ته‌واوبوو ،ئه‌ویش ده‌توانرێت خاڵه سه‌رکه‌وتووه‌کانی وا کورت بکه‌ینه‌وه؛ ئاماده‌بوونی هه‌موو الیه‌نه‌کان ،به ده‌سه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆنیشه‌وه ،راسته ئه‌وان به‌فه‌رمی که‌سیان ئ��ام��اده‌ن�ه‌ب��وو ،ب �ه‌اڵم له دهرهوهی ف��ه‌رم��ی��هت چ �هن��د ک �ه‌س��ێ��ک��ی��ان ه �ه‌ب��وو، له‌گه‌ڵ ئاماده‌بوونی هه‌موو ئهو الیه‌نانه‌ی که له الیه‌نی ده‌س��ه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆنی په‌رله‌مانیه‌وه نایانه‌وێت حسابیان بۆ بکرێت و ف �ه‌رام��ۆش��ک��راون .ب�ه‌ب�ه‌ش��داری چه‌ندین که‌سێتی جڤاکی و ئه‌کادیمیسیان ،ئهو الی �هن و که‌سایه‌تیانه له قۆناغی یه‌که‌م گفتوگۆیه‌کانیان به‌سه‌رکه‌وتوویی تێپه‌ڕاند، ئێستاش ئاماده‌کاری کۆبوونه‌وه‌ی دووه‌مین ده‌کرێ که‌وا بڕیاره له ( )7/2ئه‌نجامبدرێت. ل���ه‌ب���هر ئ�����ه‌وه‌ی ه��ی��چ ب���ه‌رژه‌وه‌ن���دی���هک���ی ده‌سه‌اڵتخوازانه له‌و کۆنفرانسه‌دا نه‌بوو ،بۆیه الیه‌نه‌کان و که‌سایه‌تیه‌کانیش زۆر به‌جدی
و به‌رۆحێکی به‌رپرسیارانه مژاره‌کانیان تاوتوێ ده‌کرد ،هه‌مانکات زۆرترین پرۆژه و تێڕوانینیش کۆکرانه‌وه ،که هه‌موویان ده‌توانرێت وهک رێنمایی بژمێردرێن بۆ ئهو گۆڕانکاری چاکسازیانه‌ی که به‌نیازن بکرێن. له‌الیه‌کی تر ب�هو کۆنفرانسه شتێکی نوێ سه‌لمێنرا ئه‌ویش له دهرهوهی ده‌سه‌اڵت و ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن شوێنێکی ت��ری��ش ههیه خه‌ڵکی لێ کۆببێته‌وه و بتوانن به ئازادانه تێڕوانینه‌کانیان ب���دهن و ب �ه شێوه‌یه‌کی دیموکراتیانه گوێیان ل��ێ بگیردرێت و پێکه‌وه‌ش بڕیار بدرێت بۆ جێبه‌جێکردنی. ئه‌گه‌ر ده‌س �ه‌اڵت و «ئۆپۆزسیۆن» به خۆیان ده‌ڵێن ئێمه نوێنه‌ری هه‌موو جه‌ماوه‌رین، به‌اڵم خۆپیشاندان و ناڕه‌زاییه‌کانی شه‌قام سه‌لماندی که ده‌س�ه‌اڵت نوێنه‌ری زۆرینه نییه ،هه‌مانکات هه‌ڵوێستی ئۆپۆزسیۆنیش له کاتی خۆپیشاندان و ئێستاش که ته‌نها ئامادهیه به‌رهه‌می ئاماده بچنێته‌وه خودی خ��ۆی رووب�����ه‌ڕوی ره‌وش���ه سه‌ختگیره‌که
نابێته‌وه ،بۆیه کاتێک نائارامی دروست ده‌بێت ئه‌وانیش ب�هر له هاواڵتی ئاسایی ل �ه ک��ون��ی م��اڵ �هوه گله‌یی ل �ه ده‌س���ه‌اڵت ده‌که‌ن .له کاتی راوێژکردنیش بۆ چوونه س �هر مێزی گفتوگۆ ته‌نها ل�ه‌گ�هڵ ئهو ده‌زگ���ا و الیه‌نانه هاتنه الی ی �هک که حسابی سیاسییان له‌سه‌ر نه‌بوو ،ئه‌وانیش وهک ده‌س �ه‌اڵت نایه‌ن ببنه نوێنه‌ری ئهو الیه‌نانه‌ی که نوێنه‌ریان له په‌رله‌مان نییه. ل �ه‌ب �هر ئ���ه‌وه‌ش ئ�ه‌وان��ی��ش سه‌لماندیان که نوێنه‌ری توێژێکی سنوردارن ،کۆبوونه‌وه‌ی ( )6/4ئ �ه‌وه‌ی دی��ارک��رد که له دهرهوهی ده‌س�ه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆنیش پ��رۆژه‌ی جیاتر و بیرکردنه‌وه‌ی جیاتر ههیه بۆ چاره‌سه‌ری. له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی ئهو کۆنفرانسه وهک به‌دیل ناژمێردرێت بۆ کۆبونه‌وه‌کانی ئۆپۆزسیۆن و ده‌سه‌اڵت ،به‌اڵم هه‌وڵدانێکی جدیشه بۆ گ��وڕدان به چاکسازی و چاره‌سه‌رکردنی ریشه‌یی بۆ ته‌واوی کێشه‌کان .ئه‌گه‌ر ئهو جۆره کارانه یان ئیراده‌یه‌کی تر هه‌بێت له دهرهوهی سیاسه‌تی فه‌رمی ده‌سه‌اڵتدارانه‌وه،
کورد پێویستى به دیموکراسیه نه‌ک ده‌وڵه‌ت
نه‌جیب ه قه‌ره‌داغی
به‌شى دووهم و کۆتایی راپه‌ڕین و سه‌رهه‌ڵدانه‌کانى ئه‌م دواییه‌ى گه‌النى رۆژهه‌التى ناوین به رووى سه‌رانى ده‌وڵه‌ته-نه‌ته‌وه‌یی‌ه تۆتالیتارییه‌کاندا باشترین نمونه‌ن که پێمان ده‌ڵێن ئهو مۆدێل‌ه چاره‌سه‌رى ن��ی�ه ب��ۆ کێشه‌کانى ک��ۆم�هڵ��گ�ه ،چونک ه نامۆی‌ه به دیموکراسى و که‌مترین پێوان ه دیموکراسیه‌کانى تێدا نیه .پێوه‌ره‌کانى وهک هه‌ڵبژاردن ،مافى هاواڵتێتى ،سه‌روه‌رى یاسا، شه‌فافیه‌ت له بودجه و ئابورى و هتد،... ئهمانه پێوه‌رى باون له سیستمى دیموکراسى دا که وهک ئه‌لف و باى دیموکراسى ده‌ناسرێن و رووکه‌شانه‌ش بێ کارى پێنه‌کراو‌ه و کاریشى پ��ێ ک��راب��ێ ن �ه‌ب��وه‌ت �ه و نابێت‌ه چ��اره‌س �ه‌رى ریشه‌یى بۆ کێشه‌کان ،له وه‌ها سیستمێک دا گروپێکى بچوک ههمیشه بڕیاریان داوه، ئه‌وانى دیکه له دهرهوهى بازن‌ه بڕیار و کرده‌کان بوون .نه‌ک ته‌نیا له رۆژهه‌اڵتى ناوین ،به‌ڵکو له زۆرێک له‌و واڵتانه‌ى که خۆى به سیستمى دیموکراسى ده‌زانێ ئیدى ئه‌م پێوه‌ران‌ه له ژێر پرسیاردان ،ئه‌م سه‌رهه‌ڵدان و راپه‌ڕینانه‌ى ئه‌م دواییه‌ى گه‌النى رۆژهه‌اڵتى ناوین ده‌کرێ له‌و روه‌و‌ه ئه‌زمونى جدى بن به‌وه‌ى که ناچار نین ئێمه‌ى گه‌لى کورد به فۆرمى به‌سه‌رچوو ب ه دواى چاره‌سه‌رى پرسه‌کانمان بگه‌ڕێین. ئێستا زۆرێک رهخنه و جموجوڵه‌کان له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ه که ده‌سه‌اڵته‌کانى یاسادانان ،راپه‌ڕاندن و دادوه‌رى جیا بکرێتهوه و ئهو پێوه‌رانه‌ى ک ه ل �ه‌س �ه‌ره‌و‌ه باسمان ک��رد بچه‌سپێنرێ ،به‌اڵم ئاسۆى چاره‌سه‌رکردنى کێشه‌کان روون نی ه ل�ه‌ب�هر تیشکى وه‌ه��ا سیستمێکدا ،چونک ه چاره‌سه‌رى له وه‌ها سیستمێکدا سه‌ره‌تا ده‌بێ که هه‌رێمێکى تا ئاستێک خۆجێى بێ و خ��اوه‌ن سیاسه‌تێکى سه‌ربه‌خۆ بێ له رووى ئیراده‌و‌ه و له ژێرکاریگه‌رى ده‌ره‌وه‌دا نه‌بێ، لێره‌دا ئه‌ڵبه‌ت مه‌به‌ستم سه‌ربه‌خۆیى له‌ڕووى سنورى ده‌وڵ �هت نهتهوه نیه ،به‌ڵکو ل�ه‌ڕووى ئیراده‌ى سیاسییه‌وه‌یه ،به‌اڵم به چه‌سپاندنى
ئهو سێ دهسهاڵته و جیاکردنه‌وه‌ى له یه‌کیش کێشه‌کان چ��اره‌س �هر ن��اک��ات ،چونکه ئهو فۆرمیله‌ى چ��اره‌س��ه‌رى ب�هره�ه‌م��ى ده‌وڵ���هت نه‌ته‌وه‌یه ،نه‌ک چاره‌سه‌رى ،به‌ڵکو دووباره بوونه‌و‌ه له‌گه‌ڵ خۆى دێنێ. وێ��ڕاى ئهو سێ دهسهاڵته ،راگهیاندن ل ه کۆتایى س �ه‌ده‌ى راب���ردوه‌و‌ه وهک گۆڕه‌پانى س��ێ��ی�ه‌م��ى ن���ێ���وان ک��ۆم �هڵ��گ �هو ده‌س����ه‌اڵت کاریگه‌رى به‌رباڵوى نیشاندا له زه‌ق بوونه‌وه‌ى کێشه‌کاندا ک�ه وهک ده‌س �ه‌اڵت��ى چ���واره‌م دهن��اس��رێ ،ه �ه‌روه‌ه��ا زۆرب��ون��ى رێ��ک��خ��راوه‌ى کۆمه‌ڵگه‌ى مه‌ده‌نیش وهک هاوکارێکى تر ده‌ست نیشان کرا له چاره‌سه‌رى دا .به‌اڵم ب ه تێپه‌ڕبونى کات ئهوه سه‌لماو‌ه که ئه‌خته‌بونى ده‌وڵ �هت ئهو دوو گۆڕه‌پانه‌ش ق��ۆرخ بکات، وهک گۆڕه‌پانێکى سێبه‌ر رێکى بخات و راستیه‌کانى پێ بشارێته‌و‌ه و کۆمه‌ڵگه‌ى مه‌ده‌نیش ل�ه ئاستێکدا رام بکات ک�ه بۆ درێژه‌دان به ته‌مه‌نى خۆى به‌کارى بێنێ. به پێى ئه‌زمون ده‌رده‌ک���ه‌وێ ئهو مۆدێل ه ن�ه‌ب��وه‌ت�ه چ���اره‌س���ه‌رى ،چونکه کێشه‌کانى سیستم کێشه‌ى بونیادى ،مێژوویین و ته‌نیا ب ه ئێستاو‌ه په‌یوه‌ست نیه .باشترین نمونه‌ى که ل ه قۆناغى رابردووى مێژوودا له ئه‌ڵمانیا بینرا له دواى گه‌اڵڵه‌کردن و جێبه‌جێ کردنى پرۆژه‌ى مارشاڵ بۆ ده‌رچونى ئه‌وروپا و به تایبه‌تى ئه‌ڵمانیا له وێرانکارییه‌کانى دواى شه‌ڕى جیهانى دووهم ،داڕشتنه‌وه‌ى سیستمى سیاسى و ئابورى واڵت بوو ،وه‌لێ کێ پێشبینى ده‌کرد که گه‌وره‌ترین سه‌رهه‌ڵدانه‌کانى خوێندکارى، ژینگه‌پارێزان و فێمینست و ره‌نجده‌ران له‌ئاستى جیهان له کۆتایى شه‌سته‌کان دا له‌و واڵت ه سه‌رهه‌ڵبدا. ئێستاش ل�ه‌ب�هر ب��ێ چ��ارهی��ى سیستم له ئاستى قهیرانه ئابوریه‌کانى دا وهک نمون ه ئاماژه‌کانى ئیفالس بونى زۆن��ى ی��ۆرۆ ک ه ق�هی��ران��ى ب��ون��ی��ادی��ن و ل �ه‌گ �هڵ سست بونى مۆدێلى ده‌وڵ �هت نهتهوه له روواڵ�هت��دا ،به‌اڵم زۆر کێشه له سیستم وهک شێرپه‌نج‌ه رۆژان ه کۆمهڵگه داده‌ڕزێنێ و په‌رده‌پۆش ده‌کرێن، هه‌روه‌ک چۆن تاکه‌کان له یه‌ک دابڕێنراون ل�ه ئاست کێشه‌کان پاسڤ و ب��ێ دهن��گ کراون ،له ئاست کۆمه‌ڵگه‌شدا واى لێکراوه که کاردانه‌وه‌ى به کۆمه‌ڵ سه‌خت بێ. ل���ه‌وه‌دا رۆژه �ه‌اڵت��ى ن��اوی��ن زه‌مینه‌یه‌کى ئه‌رێنى زۆر به شانسى ههیه ،رۆژهه‌اڵتى ناوین و هه‌رێمه‌که‌ى ئێمه ،گه‌رمبونه‌که‌ى
له رووى کۆمه‌اڵیه‌تى و گه‌شبونه‌که‌ى ل ه رووى کلتوریه‌وه ،ده‌وڵه‌مه‌ندیه‌که‌ى له رووى سه‌رچاوه‌کانیه‌وه ،قۆڵى و دێرینیه‌که‌ى له رووى مێژووییه‌و‌ه ئه‌رکى گرنگ دهخاته سه‌ر شانمان بۆ ب��وون به ئه‌ڵته‌رناتیڤێکى گرنگ ،وه‌لێ ئهوه کاتێ ده‌بێ که له سیستم و چه‌مکى ده‌سه‌اڵت و ده‌وڵه‌ت بێین‌ه ده‌رێ .له دهرهوهى چه‌مکى ده‌س �ه‌اڵت له کێشه‌کان بڕوانین و له مێژووى داینه‌بڕێنین و ته‌نیا به ئێستایه‌و‌ه قه‌تیسى نه‌که‌ین .هه‌موو دی���ارده ،روداو و کرده‌یه‌ک پاشخانێکى ههیه ته‌نیا گ��وزار‌ه نیه له ههنوکه ،ده‌سه‌اڵتى پله‌دار و ده‌وڵه‌ت ده‌یه‌وێ کۆمهڵگه له یاده‌وه‌رى خۆى بسڕێته‌و‌ه ل�ه کاتێکدا ک�ه کۆمهڵگه ل�ه زه‌مه‌نێکى مێژوویى درێژدا بێ ده‌سه‌اڵت و بێ ده‌وڵه‌تیش توانیویه‌تى له ئێستا باشتر بژى و خاوه‌ن زۆر نرخى هه‌ره‌وه‌زى ،نرخى سیستمى ژن-دایکبووه و له‌و سیستمه‌دا پۆلێنى ناوه‌ند -په‌راوێز، به‌هێز -بێ هێز ،سه‌روو و ژێر نهبووه .به‌اڵم ئهو پۆلێن‌ه له سایه‌ى کارێکته‌ر و کلتورى ده‌س���ه‌اڵت و ده‌وڵ �هت �هوه ئێستا ل�ه مامه‌ڵه‌ى رۆژان����هى ت��اک�هک��ان��ى ک��ۆم�هڵ��گ�هى ئێمه‌دا گه‌وره‌ترین و قوڵترین کێشه‌ى دروست کردوه و س�ه‌رچ��اوه‌ى هه‌موو کێشه‌کانه .چه‌مکى هێز کاریگه‌رى له‌سه‌ر هه‌موو دانوسانێکى رۆژان���ه ههیه ،هێزى چ�هک��دارى نه‌بێ کێ ده‌یتوانى باڵو‌ه به خۆپیشانده‌ران بکات ،هێز و ج��ڵ�ه‌وک��ردن و مۆنۆپۆلى هێزى دارای���ى، میدیایى و چه‌کدار نه‌بێ که‌س ناتوانێ خۆى به‌سه‌ر ئه‌وى دیکه‌دا بسه‌پێنێ ،خۆى له خۆیدا ئه‌مجۆر‌ه مامه‌ڵه‌ی‌ه تێیدا له چه‌مکه‌کانى ئه‌خالق و ویژدان خاڵییه .چونکه هه‌ر یه‌ک له‌و هێزان‌ه (میدیا ،دارایى ،هێزى چه‌کدار له دۆخى گه‌لێکى وهک ک��ورد) وێ��ڕاى بایه‌خ و گرنگیان ،به‌اڵم بۆچى به‌کار ده‌هێنرێن؟ کێشه‌ى گرنگ لهوهدایه .مامه‌ڵه‌ى ده‌سه‌اڵت و کارێکته‌رى ده‌وڵه‌تپارێز له‌گه‌ڵ ژن هه‌ر له‌سه‌ر هه‌مان رێچکه‌یه ،له سۆنگه‌ى هێزه‌و‌ه له به‌رامبه‌ر ژن هه‌ڵسوکه‌وت ده‌کرێ ،به‌زه‌یى هاتنه‌و‌ه به خۆماندا که بۆچى ده‌وڵه‌تمان نی ه سه‌رچاوه‌ى خۆى له هه‌مان زهنیه‌ته‌و‌ه ده‌گرێ، له بنى ئهو زهنیه‌ته‌دا هه‌مان چه‌مک هه‌ی ه که چه‌مکى هێزه ،ده‌وڵه‌ت وهک هێز ده‌بینرێ و هه‌ر تاک بۆ خۆپاراستن ئهو میکانیزم ه به پێویست ده‌بینێ ،به‌اڵم راپه‌ڕینه‌کانى ئه‌م دوایی‌ه نمونه‌ى زیندوو و پڕبایه‌خن که ئهو روانگه‌یه‌ش مای‌ه پوچ ده‌بێ که ده‌وڵ �هت و
میکانیزمه‌کانى چاره‌سه‌رى بێ بۆ پرسه‌کانى کۆمهڵگه و ت��اک و ساباتێکى پاراستنى به‌رژوه‌ندییه‌کانى تاک و کۆمهڵگه بێ. له هه‌رێمه‌که‌ى ئێمه هێشتاش زۆرینه هه‌وڵى به‌ده‌ست هێنانى فۆرمیله‌ى یه‌که‌م (چه‌سپاندنى ده‌سه‌اڵته‌کانى یاسادانان ،راپه‌راندن و دادوه‌رى) دهدهن که فۆرمیله‌ى ده‌وڵ��هت نه‌ته‌وه‌یه ،ب ه پاڵپشتى راگهیاندن و رێکخراوى کۆمه‌ڵگه‌ى م�ه‌ده‌ن��ی��ش ک�ه ل��ێ زیادکردنێکى فۆرمى ده‌وڵه‌ت نه‌ته‌وه‌ى سستکراوى مۆدێلى ئه‌وروپای ه هه‌وڵى چ��اره‌س�ه‌رى پرسه‌کان ده‌درێ له‌گه‌ل ئه‌وه‌ى ئاسۆى چاره‌سه‌ریه‌کى وا زۆر سه‌خت ێ سه‌رئێشه‌ی‌ه و تاقه‌ت پڕوکێنه، و دووره و پ ب���ه‌اڵم ههمیشه گ��ۆڕان��ک��ارى ری��ش �هی��ى و ئه‌وه‌ى به واتاى وشه پێى ده‌وترێ شۆڕش به که‌مینه‌یه‌کى به خۆباو‌ه و ئاماده له هه‌موو روویه‌که‌و‌ه ده‌کرێ پێک بێ .ئهو کات‌ه ئهو دوو مۆدێل‌ه له‌نێو ملمالنێیه‌ک دا ده‌بن له‌گه‌ڵ یه‌ک و به هه‌ردووشیان له‌گه‌ڵ ملمالنێ دا ده‌بن له‌گه‌ڵ فۆرمى کالسیک و ئیفلیج بووى باشورى کوردستان وهک ئه‌وه‌ى ئێستا کارى پێده‌کرێ .باشورى کوردستان تا ئێستا ل ه ژێر کاریگه‌رى سیستمى رابردووى سه‌رده‌مى رژێمى به‌عسدای‌ه و نه‌ک ته‌نیا پێکهاته‌ى پارت ،ده‌زگا و یاساکانى ،به‌ڵکو کارێکته‌رى سیستمه سیاسیه‌که‌ى و که‌سایه‌تیه‌کان خاوه‌ن ه �ه‌م��ان ک��ارێ��ک��ت�ه‌رن ئ���ه‌وه‌ى گ����ۆڕاوه ته‌نیا زمانه‌که‌یه. ه �هڵ��ب��ژاردن �هک��ان��ى پ �ه‌رل �ه‌م��ان��ى ب��اش��ورى ک��وردس��ت��ان ک �ه ل �ه مانگى ح �ه‌وت��ى ساڵى ()2009دا س��ازک��را ،له زۆر روه‌و‌ه په‌یامى گرنگى له الیه‌ن گهلهوه له‌گه‌ڵ خۆى هێنا. گ �ه‌ل وت��ى ئیدى هاوسه‌نگیه‌کان گ���ۆڕاوه، دابه‌شکردنى گه‌ل به‌سه‌ر فاڵن هه‌رێم و فاڵن زۆن ،ف�ڵان زاراوه ،ل�ه روان��گ �هى چه‌مکى ده‌سه‌اڵت و مۆنۆپۆلى هێزه‌و‌ه به‌سه‌رچووه ،گه‌ل شه‌ڕى گه‌ڕاننه‌وه‌ى به‌هاکانى ده‌کات .ئیدى ن ه پارته‌کانى ده‌سه‌اڵت ،نه ئۆپۆزسیۆن ناتوانن ته‌نیا به‌ناوى گهلهوه قسه بکه‌ن .ئێستاش له باشورى کوردستان زۆرێ��ک له چین و توێژه‌کانى کۆمهڵگه ههیه له دهرهوهى بازنه‌ى ده‌سه‌اڵت و ده‌وڵه‌تن و له به‌شدارى سیاسى بێ به‌ش و په‌راوێزکراون و ژن��ان و الوان به‌شى شێریان به‌رکه‌توو‌ه له‌م په‌راوێزکردنه. به‌شدارى راسته‌خۆى جه‌ماوه‌ر له بڕیارى سیاسى له جێى چه‌مکى هێز و کاراکردنى رۆڵى جه‌ماوه‌ر ،به‌شدارى سیاسى و پێشخستنى
بۆچی ئیتر یەکێتی نا! هێمن رەئوف
ئەگەر ه��ەژاری هەبوو ،ئەوا هەژارەکان ن���اچ���ار دەب�����ن ئ����ازادی����ی����ان ب���ف���رۆش���ن بە دەوڵەمەندەکان ..جان جاک رۆسۆ لەبری ئەو موچە و بستە خاکەی حزب خاوەندارێتی دەکات و ئازادی شوێنکەوتوانی خ��ۆی پێ دەک��ڕێ��ت ،یەکێتی هەنگاو بۆ کارەساتێکی ترسناک دەنێت .هەوڵدان بۆ بەگژداچوونەوەی جوانییەکان بەرنامەیەکی سامناکە و ئەگەری ئیفلیجبوونی ب��ەرەو هۆشیاری گۆمەڵگایەکە ،کە هەمیشە پێشەنگ بووە لە هەنگاونان بەرەو شەبەق و رووناکییەکان.
ئ����ەب����ێ ب����ۆچ����ی دەس����ت����ی����ان ب��چ��ێ��ت��ە گوڵەجوانەکانی شار و لە ناسکیدا هەڵیان پڕوکێنن؟ ئەبێ بۆ چی بێباک بن لەوەی شۆستە و شەقامەکانی شار بکەنە زبڵخانە؟ ئ��ەب��ێ ب��ی��ر ل��ە چ��ی ب��ک��ەن��ەوە ه��ەم��وو بە تەوراسێکەوە لە شەڕی نەمامەکاندا هەڵمەت دەبەن؟ ئەم شەڕەنگێزییەی یەکێتی بەرامبەر بە کوڕانی شار جێگای پرسیارە ،دەبێت بۆ دەستیان بە تێکشکانی سیمبۆلە جوانەکانی شار کردبێت؟ سوکایەتی بە خەمخۆرەکان، ت��ۆم��ەت��ب��ارک��ردن��ی��ان ،ن��اش��ری��ن��ک��ردن��ی��ان، دەرکردنیان بۆچی؟ بۆ لەم گۆشە جوانەوە دەس���ت پ��ێ��دەک��ەن ،ف���اروق ڕەف��ی��ق ،ڕێبین هەردی ،ئەحمەد میرە ،ڕەنج سەنگاوی ،کێ و کێ و کێ ئەمانە داهێنەرن لە ڕێزگرتن و پارێگارن لە هێشتنەوەی زمانە شیرینەکەی
سلێمانی .بۆچی یەکێتی قەڵەمی یاوە ب��ە ن��ەخ��وێ��ن��دەوارەک��ان ،ب��ۆچ��ی م��ای��ک و کامێرای لەبەردەم ئەم عەوامانەدا دان��اوە، بۆچی ئەم شەڕەنگێزانە دەکات بە بەرپرس و دەس��ت��ڕۆش��ت��وو؟ ن��ازان��ن قەڵەمبەدەستە جنێوزانەکان دیوارەکانی یەکێتیان کردووە ب��ەدی��واری ک��ەالوەک��ان؟ لە میمبەرەکانەوە جنێو بە خەڵکی ش��ار دەدەن و دەم��وچ��اوە نەخوازەکان شاشەکان پڕ دەکەنەوە؟ یەکێتی نازانێ بە ڕابەرایەتی چاوچنۆکە خۆپەرست و دەس��ەاڵت��خ��وازەک��ان��ی دام��ێ��ن��ی ،خ��ۆی بەدەستی خۆی بۆ بەعسی ب��وون هەنگاو دەن��ێ��ت؟ یەکێتی ن��ازان��ێ پیک و ت��ەور بەدەستەکان لە ژوورەکانی ناو ئەم بینای یەکێتیەوە دەستیان بە وێرانکردنی کردووە؟ ئەی نازانێت ئەو خەڵکە هەموو دەستیان
بە چوارچێوەیەکی بەتاڵەوە گرتووە تا لە داڕماندا نەبن بەژێر داروپەردووی خۆیانەوە؟ دەکرێت لە وەاڵمی پرسیاری ،یەکێتی چی تێدا ماوە هەتا جارێکی تر لەدەرگای ب��دەی��ن��ەوە؟ دا بڵێین :خەڵکێک ه��ەن لە دامێنی ئەم حزبەدا بە جلە ڕەشەکانیانەوە ل��ەب��ەر خ��ات��ری ئ���ەو ڕۆاڵن����ەی بەخشیان ب��ەو ئایدۆلۆژیایە دەس��ت��ی م��ان��دووی��ان بە دیوارەکانیەوە گرتووە و ناپەرژێن لە پاشی خ��ۆی��ان ب��ڕوان��ن ،ئ��ەوخ��ەڵ��ک��ەی ک��ە دەبێت تێبگەن شەقاوەکان بۆ لێژییەکی خراپ پ��ێ��ش��ی��ان ک���ەوت���وون .ئ���ەو خ��ەڵ��ک��ە دەب��ێ��ت تێبگەن بۆچی ئیتر یەکێتی نا . .دەبێت تێبگەن ئەم یەکێتییەی ئێستا لە قۆناغی گواستنەوەدایە بەرەو حزبێکی موخابەراتی و کادرەکانی لەسەر گەڕان بەدوای زانیاری
چه‌مکى به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى هه‌رێمى و په‌ره‌دان ب ه چه‌مکى خۆرێکخستنى ئیراده‌ى جه‌ماوه‌ر ل ه ژێر بۆ ژوور گونجاوترین مۆدێل‌ه که له‌گه‌ڵ راستینه‌ى کۆمه‌اڵیه‌تى کۆمهڵگه یه‌ک دهگرێتهوه .گرنگى دان به هه‌موو کلتور، ئاین ،ئاینزا ،ره‌ن��گ ،توێژ ،ره‌گ�ه‌ز و دابین کردنى مافه‌کانیان و له پێناوى چه‌سپاندنى ئهو مافانه‌ش پێشخستنى کلتورى ئه‌نجامدانى چاالکى و داکۆکى له ماف و کاردانه‌وه‌ى دیموکرتیان‌ه له کاتى پێشێلکارى مافه‌کاندا و پێشخستنى چه‌مکى به‌رگرى له خۆکردن له ئه‌گه‌رى هه‌ر هێرش و هه‌وڵى توانه‌و‌ه و زه‌وتکردنێکدا مۆدێلێک‌ه جێى بایه‌خ و سه‌رنجه، ئهمه ئهو سه‌رده‌مه‌ی‌ه که پێى ده‌ڵێن سه‌رده‌مى گه‌الن و پوکانه‌وه‌ى سه‌رده‌مى ده‌سه‌اڵتدارى و ده‌وڵه‌ت .ئهمه کارى جدى و درێژخایه‌ن و خۆڕاگرى ده‌وێ ،ئۆتۆپیا نیه راستییه‌ک‌ه ل ه زۆر جێ پێک هاتووه. ئێمه پێویستمان به چۆن دیموکراسییه‌ک ههیه؟ دی��م��وک��راس��ی�هک��ى رادی���ک���ال :ک �ه خ��ۆى ل�ه سیستم و چه‌مکى ده‌وڵ���هت و پ��ل�ه‌دارى دابڕیوه ،ره‌خنه‌ى ده‌کات و ئه‌ڵته‌رناتیڤى خۆى و به‌ده‌زگابونى خ��ۆى دروس��ت ده‌ک���ات ،ئهو ده‌زگایانه‌ش به‌ده‌ستى گه‌ل ئاوا ده‌کرێن له‌سه‌ر ئیراده‌ى خۆى و داواکانى خۆى دایده‌مه‌زرێنێ و کارى ده‌وڵه‌ت و ده‌سه‌اڵت ئه‌وه‌ی‌ه که رێز له‌و ئیراده‌ی‌ه بگرێ و ئاسانکارى بۆ بکات ،گه‌ر نا ئهوه گه‌ل شێوازى به‌رخۆدانى جیاواز ده‌گرێت ه به‌ر بۆ چه‌سپاندنى ئهو دیموکراسیه. دیموکراسى فراوان و قوڵ :دیموکراسییه‌ک که له‌سه‌ر بنه‌ماى ئازادییه‌کانه ،ره‌نگدانه‌وه‌ى راسته‌خۆى له‌سه‌ر ژی��ان ههیه و ب�ه‌دان��ان ب ه مافى ئ �ه‌وان��ى ت��ردا ده‌ب���ێ ،ل�ه‌س�هر بنه‌ماى رێز گرتن له ئیراده‌ى یه‌کتر‌ه و چاالکى و داک��ۆک��ى له ی �هک ده‌چه‌سپێ .ئهمه هه‌م له ئاستى تاکه‌کان له نێو خۆیان دا و ل ه ئاستى په‌یوه‌ندى ت��اک و کۆمه‌ڵگه‌دا ،ل ه وه‌ه��ا دیموکراسیه‌که‌دا وت��ار و کرده‌یه‌کن، به پێچه‌وانه‌ى توێژێکى رۆشنبیرى ئێمه ک ه قسه و کرداریان ئاسمان و رێسمان له یه‌ک دوورن .درک به پێویستى ئ��ازادى ده‌ک��ات، پێداویستیه‌کانى چى بێ پێکى دێنێ. دیموکراسى راسته‌خۆ :وهک شیوه‌یه‌کى باو نیه که دیموکراسى نوێنه‌رایه‌تى پێ ده‌ڵێن نوێنه‌رایه‌تیه‌ک نیه له‌سه‌ر بنه‌ماى هه‌ڵبژاردنى ( )4س��اڵ ی��ان سێ س��اڵ جارێک خه‌ڵک
لەسەر هاونیشتمانیەکانیان و سوکایەتی پێکردن و هەوڵدان بۆ سەرکوتکردنی هەموو نەیار و دژە ئایدۆلۆژییەکانیان و هەموو بیرە جیاوازەکان لە ڕاهێنان و بەهێزبووندان. ئ��ەم پ��ی��اوخ��راپ��ان��ەی ئێستا دەمسپی و هەموو شتێکی یەکێتین کاریان خراپکردن و ناشرینکردنی ه��ەم��وو ئ��ەو شەهید و سەروەرییانەیە کە ئەم حزبە لە مێژوویدا ه��ەی��ەت��ی ،خەریکن شەڕێکی خ���راپ بە خەڵکێکی ناهۆشیار دەک����ەن ،خەریکن ساویلکەیی خەڵک دەک��ەن��ە چەکێکی کوشندە ،ئەمە ئەو هێزەیە پاڵمان پێوەدەنێت بۆ گرتنی یەخەی یەکێتی .با ئەو خەڵکە سیڤیلە ڕزگارکەین لەم نوخبە شەڕەنگێزە. با دەستبەرداری بەشێکی گەورەی خەڵکی خۆمان نەبین. لێرەدا من پێم وای��ە :ئەم یەکێتیە وەکو ح��زب زۆر بە گەنجی پیر ب��وو .تەمەنی ئەم حزبە گرێدراوبوو بە تەمەنی سیاسی سەرکردە و دامەزرێنەکانیەوە ،لە سەرەتای دروس��ت��ب��وون��ی��ەوە کەسەکانی ئ��ەو چاخە
بیروڕا
ساڵی دووهم ژماره 62 دووشه 2711/4/62010/11/8 ممه‌ممه- 2011/6/27 دووشه
17
ب��اوه‌ڕ ده‌ک �ه‌م دهبێته په‌نجه‌ره‌یه‌کی تر بۆ ته‌ماشاکردنی کێشه‌کان و چاره‌سه‌ریش ل ه یه‌ک دوو هێزدا چه‌قبه‌ستو نابێت ،لهوانهیه ئێستا زۆر هێز و الیه‌ن گرنگی ئهو جۆره کۆڕ و کۆبوونه‌وانه نه‌زانێت ،به‌اڵم باوه‌ڕم وایه ئه‌وه‌ی متمانه بۆ شه‌قام ده‌گه‌ڕێنێته‌وه ئ����ه‌وان����هن ،چ��ون��ک �ه ه��ی��چ حیسابێکی ده‌سه‌اڵتخوازی تێدانییه. ( )7/2له‌گ هڵ ئه‌وه‌ی رۆژی ئه‌نجامدانی دووهم���ی���ن دانیشتنی ک��ۆن��ف��ران��س�هک�هی�ه، ه �ه‌م��ان��ک��ات ده‌رخ��س��ت��ن��ی پ���رۆژه‌ی���هک���ی هاوبه‌شیشه که ده‌توانێت وهک رێنمای بۆ قۆناخه‌که سه‌یر بکرێت.
نوێنه‌رانى خۆى ره‌وانه‌ى په‌رله‌مان بکات ،ته‌نیا ئ�هو نوێنه‌ران‌ه بۆیان هه‌بێ که قسه بکه‌ن به‌ناوى خه‌ڵکه‌وه ،به‌ڵکو دیموکراسى راسته‌خۆ راسته‌راست گه‌ل به‌شدارى تێدا ده‌کات به رێى ئا‌لیه‌تى خۆیان الوان ،ژنان ،پیر و به‌سااڵچوان، هه‌ر نهتهوه ،ره‌گه‌ز ،ئاین و ئاینزا به خۆسازدان و دامه‌زراندنى ئه‌نجومه‌ن ،یه‌که‌ى به‌ڕێوه‌به‌رى خۆیان نوێنه‌رایه‌تى خۆیان ده‌ک���هن ،له‌سه‌ر کێشه‌کانیان گفتوگۆ ده‌که‌ن ،چاره‌سه‌ریش بۆ کێشه‌کانیان ده‌دۆزنه‌وه. دیموکراسى کۆمیناڵ و هه‌روه‌زیانه :له وه‌ها سیستمێکى دیموکراسى دا هه‌موو کاره‌کان ه �ه‌روه‌زی��ان �ه ده‌ک��رێ��ن ،گفتوگۆ ه�ه‌روه‌زی��ان� ه ده‌بێ و چارسه‌ریش به‌هێزى کۆ ده‌بێ ،هه‌ر یه‌کێک کێشه‌ى هه‌بێ هه‌موو که‌سێ ئهو کێشهیه به هى خۆى ده‌زانێ و بۆ چارسه‌رى دهکهوێته گه‌ڕ و هه‌ر هه‌ڕه‌شه‌یه‌کیش له‌سه‌ر تاکێک هه‌بێ هه‌موو خۆى به‌رپرسیار ده‌بێنێ له ئاستى دا .تاک به‌رپرسیارێتى خۆى ل ه ئاست هه‌موو پێک دێنێ و دابڕاو نابێ له ئه‌رکه‌کانى له ئاست گشتدا .هه‌موو ئه‌م فۆرم‌ه دیموکراسیان‌ه له‌گه‌ڵ دیموکراسى زۆرینه نایه‌ته‌وه ،چونکه دیموکراسى که‌مین ه و زۆرینه دیوه‌که‌ى تر دیکتاتۆریه ،زۆرینه ل ه عێراق عه‌ره‌بى شیعه‌ن ئه‌گه‌ر دیموکراسى ب ه پێى به‌شێک ل�ه‌وان بێ له شه‌و و رۆژێک هه‌موو عێراق به کوردیشه‌و‌ه راده‌ست به ئێران ده‌ک���هن ،به پێچه‌وانه‌و‌ه که‌مینه‌ى سوننه‌ى سه‌رده‌مى به‌عس (سۆسیالیزم)ێکى تێکه‌ڵ به شۆڤێنیزمى عه‌ره‌بى چى به‌سه‌ر گه‌النى عێراق نه‌هێنا؟ زۆری��ن�ه له تورکیا تورکن گوای‌ه دیموکراسیه‌که‌ى ئه‌ردۆگانیش هه‌مان ئهو دیموکراسیه زۆرینه‌ی‌ه که تاک زمان، ت��اک میلله‌ت‌ه و ره‌نگه‌کانى تر له سایه‌ى ئ�هو دیموکراسیه زۆری��ن�هی�ه‌دا ده‌توێنرێنه‌و‌ه و س �ه‌رک��وت ده‌ک��رێ��ن و ق��ڕده‌ک��رێ��ن ،ئیدى دیموکراسى که‌مین‌ه و زۆرینه نا ،دیموکراسى فره‌ڕه‌نگ ،رادیکاڵ ،فراوان و قوڵ ،راسته‌خۆ و کۆمیناڵ (هه‌روه‌زیانه) ده‌کرێ چارسه‌رى ب��ۆ ه�ه‌م��وو کێشه‌کان بێنێ .ئ �ه‌م سیستم ه بۆچى ئۆتۆپیا نیه ،چونکه (به‌ده‌ر له نه‌ریت ه کۆنه‌په‌رسته‌کانى کۆمهڵگه) ئه‌م سیستمه ل ه گونده‌کاندا کارى پێده‌کرێ و گوند هێشتاش به‌ها هه‌روه‌زیه‌کانى خۆى له ده‌ست نهداوه .ئه‌م چه‌مکان‌ه لێره و له‌وێ ،زۆر که‌م و قه‌لسیش بێ له ئاستى گه‌ش‌ه کردن دایه له‌و هه‌رێمه‌ى ئێمه .هیچ شتێکیش مه‌حاڵ نیه. کۆنە هیچیان وون نەبوون تێیدا ،هەموو گەورەپیاوەکان وەک خۆیان مانەوە و بوون بە بەاڵیەکی کوشندەی پێوەلکاو بەسەر هەموو ئ��ەو دەم��وچ��اوە نوێیەیانەی دەی��ان ویست دیموکراتی و ئ���ازادی ل��ەژێ��ر ئەو کەپرەدا دابهێنن .نەیان هێشت و ناهێڵن هیچ هەنگاوێک لەپێش هەنگاوی حەز و ویستە خۆپەرستییەکانیاندا بنرێت. ئەوەی ماوەتەوە گەڕان بۆ ئەو دەروازانەیە کە دەتوانین لێیانەوە ئەو خەڵکە قەتیسماوەی ناو سۆز و خۆشەویستییەکانیان بۆ ڕابردوو مێژوو شەهیدانی ئەم حزبە ،دەربهێنین و بە ئ���ازادی و دیموکراسیە خاوێنەکانیان ب��س��پ��ێ��ری��ن .ئ�����ەو خ���ەڵ���ک���ەی ه��ەم��ی��ش��ە قوربانییەکی بەدبەخت بوون شایانی ئەوە نین بەم شێوەیە هانبدرێن بەسەر جوانییەکانی ئ��ەم گ��ەل��ەوە بکرێن ب��ە دڕن���دە و ئ���ازاری هاونیشتیمانیەکانی خۆیانیان پێبدرێت. شایانی ئەوە نین هەژارییان بەکاربهێنرێت و موچەی شەهیدەکانیان بە ناشرینکردنیان ئاڵوگۆڕ بکرێن.
تیۆری
چه‌مک ه سه‌ره‌کییه‌کانی تیۆری ره‌خنه‌گرانه
ساڵی یه‌که‌م ژماره 62 دووشهممه 2711/4/6 - 2011/6/27
18
و :له فارسییه‌وه هێمن عه‌لی
گۆشه‌یه‌کی تایبهته ،هه‌فتانه ئه‌حالم مه‌نسور ده‌ینوسێت
کۆبوونه‌وه‌کان = هیچ له یه‌کێک له کۆماره سه‌ره‌تاکانی فه‌ڕه‌نسا، ئ��هن��درێ م��ال��ڕۆ ،رۆم��ان��ن��وس��ی ف�ه‌ڕه‌ن��س��ی وه‌زیری رۆشنبیرى بوو ،هه‌موو رۆژێ له‌گه‌ڵ وه‌زیره‌کاندا بۆ کۆبوونه‌وه بانگ ده‌ک��را ،به راده‌ی���هک ب��ێ��زار ب��وو ش�ه‌وی��ش ت��ا به‌یانی به دیار رۆمانه‌کانی داده‌نیشت و هه‌ر خه‌ریکی نووسین ب��وو ،بۆیه به رۆژ خ�ه‌واڵ��وو ده‌ب��وو. ههروهها گێژ ده‌ب��وو ،دوای ماوه‌یه‌ک بینی ئه‌م کۆبوونه‌وانه سوودیان بۆی نیه ،له کاتی ده‌گ��رن ،ته‌نها قسه له پێناوی قسه‌دایه ،له ک��ۆب��وون �ه‌وه‌ی �هک��دا ب �ه وه‌زی��ره‌ک��ان��ی وت« : ئه‌خه‌وم ،که‌ی نۆره‌م هات هه‌ڵمسێنن له خه‌و، من چیم داوه له ئابووری و شه‌ڕ و ئاشتی و ...چیتان ده‌وێ له سه‌ر باری رۆشنبیری فه‌ڕه‌نسی وه‌ئاگام بێننه‌وه و منیش هه‌موو شتێکتان بۆ راڤه ده‌که‌م». ه�����هر ل����ه س�����ه‌ره‌ت�����ای ک���ۆب���وون���ه‌وه‌ک���ان���دا س �ه‌ره‌ک �ه‌چ �هڵ �هک �هی ده‌خ��س��ت �ه س���هر م��ێ��ز و ب��ۆی ده‌خ����ه‌وت .ک �هی ن���ۆره‌ی قسه‌کردنی بهاتایه هه‌ڵیانده‌ساند و له باری رۆشنبیری ف���ه‌ڕه‌ن���س���ا ،راپ���ۆرت���ه ت��ێ��ر و ت �ه‌س �ه‌ل �هک �هی ده‌خوێنده‌وه .حکومه‌ته‌کان له‌ناو چوون ،به‌اڵم سه‌رکرده‌کانی ئێمه زیندوون ،هه‌موو رۆژێ دوو دوو ،سێ سێ ،چوار چوار ،کۆبوونه‌وه ده‌ک���هن ،چ��ی ده‌ڵ��ێ��ن؟ م�ه‌گ�هر شه‌یتان هه‌ر خۆی بزانێت وهک (به‌عس)ی جاران ،ئه‌گه‌ر کێشه‌یه‌ک هه‌بوایه ،یه‌کسه‌ر لیژنه‌یان پێک ده‌هێنا و ئه‌نجامیش «هیچ». زۆر جار له کۆبوونه‌وه‌ی په‌رله‌ماندا بینیومه، په‌رله‌مانتاران خه‌ویان لێ ک�ه‌وت��ووه ،ئه‌گه‌ر هاتنه س��هر م��ای��ک��رۆف��ۆن ئ���ه‌وا رسته‌یه‌ک دروس��ت ده‌ک �هن سه‌ره‌تاکه‌ی له شامه‌وه ده‌س��ت پێده‌کات و کۆتاییه‌که‌ی له شیراز ت������ه‌واو ده‌ب������ێ .ه����هر لێ ده‌خ���وڕن ،ک��ار و کاسبی م����ن گ���وێ���گ���رت���ن���ه .ل �ه کۆتاییشدا پرسیارێک ده‌ک���������ه‌م« ،ئ���هن���ج���ام؟ نه‌تیجه؟» هیچ. قسه له پێناوی قسه‌دا پ���ی���ش���هی س����ه‌ره‌ک����ی س����ی����اس����هت����م����ه‌داره فاشیله‌کانی کورده. رێ����ک ه����هر وهک (م��وس��ڵ��ح ج �ه‌الل��ی) ب�������ه‌ڕێ�������وه‌ب�������ه‌ری ده‌زگ�������������������������ای رۆشنبیری جاران، ئ��ه‌وی��ش ه���هر له خ���ۆی���هوه دهم���ی ک�ه‌ف��ی ده‌ک���رد و پێاڵوی ده‌خسته ده‌می ئه‌م و ئهو و ...له ئه‌نجامدا ب��ۆت ده‌رده‌ک���ه‌وت که رق��ی له فاڵنه که‌س ه �هڵ��س��اوه ،س��وک �ه‌زه‌م��ی ک���ردوه و ئ��ی��دی به تاڤگه‌ی جنێو و تف له س�هر تف هه‌راسان ده‌کراین و ئه‌نجامیش هیچ. منیش دڵنیام که ئه‌نجامی ئه‌م کۆبوونه‌وه‌ی دووقۆڵی و سێ قۆڵی و پێنج قووڵی و ده‌قۆڵی و ...سیاسه‌تمه‌دارانمان هه‌ر هیچه ،که‌چی میلله‌ته‌که‌مان ه �هر چ��اوه‌ڕێ��ی م��ژده‌ی�هک ده‌کات و ئه‌نجام هیچ. پاره‌ی ئهو گوڵ و گوڵزار و مێزرازاندنه‌وه به شه‌ربه‌ت و شۆکالت و گوڵی هاورده شایسته‌ی دهم و قه‌پۆزی ئهو کۆبوونه‌وه گێڕانه‌یه؟! نووسه‌رێک پێی وتم« :یه‌ک وه‌زیر ناناسم، هه‌ر نازانم وه‌زیره‌کانمان ناویان چیه و چی و چ��ی ده‌ک���هن( ،حکومه‌تی فشه) ب�ه من چی؟!». خۆ نهێنییه‌کانی ئ �هو کۆبوونه‌وانه وهک ئاگر له ناو شاردا باڵو ده‌بنه‌وه پێش ئه‌وه‌ی له رۆژنامه فه‌رمییه‌کاندا باسیان بکه‌ن ،چونکه هێنده ده‌میان ش��ڕه ،ژنه‌کانیشیان پێشوه‌خت ده‌زان���ن ئ�هو ک��اره چ��ۆن دێته دی ی��ان چۆن جێبه‌جێ ده‌بێت! ل�ه چ�هن�ه‌چ�هن�ه‌دا (چ �هن �ه‌ب��ازی) ه���ه‌زار جار وش���هی (ش��ف��اف��ی�ه) ب �هک��ار دێ ل �ه شوێنی خ��ۆی��دا ب�هک��ار ناهێندرێت .ب��ۆ نمونه باسی باینجان ده‌کرێ ده‌بێ وشه‌ی شفافیه بۆشایی
رسته‌کانی پڕ بکاته‌وه ،خۆ وه‌نه‌بێ نوسه‌رانی ع��ه‌ره‌ب ب��زان��ن ب�ه ج��وان��ی وش �هی (شفافیه) به‌کار بهێنن .ئیتر به‌کارهێنانی هه‌ندێ وشه دهبێته م��ۆدێ��ل ،ه�هن��دێ ک �ه‌س ئ�ه‌گ�هر ئهو وشانه به‌کار نه‌هێنێت وا ده‌زانیت نوسه‌ر نیه و نوسینه‌که‌ی الوازه. کۆمه‌ڵگا وا ده‌زانێ دنیا بریتییه له سێ به‌رد ئه‌ویش (یه‌کێتی ،پارتی و گۆڕان) ،نازانێ له بنه‌ڕه‌ته‌وه ک��ورد نازانێت ک��اری سیاسی بکات خۆ خ��وا نه‌کات سه‌یری که‌ناڵێکی ته‌له‌فزیۆنی بکه‌یت ،ی��ان گ��وێ ل�ه رادی��ۆ بگرێت ،هه‌واڵی وا ههیه سێ شه‌و و سێ رۆژ له سه‌الجه داده‌نرێت ئینجا په‌خش ده‌کرێت. لێره‌دا هه‌ر باسی په‌یامنێر و بێژه‌ر ناکه‌م، ق��وڕه‌ک �ه هێنده خه‌سته م �ه‌گ �هر ب �ه چڵکاو بیگریته‌وه یان یه‌کێ هه‌ر له خۆیهوه خۆی به سیاسه‌تمه‌دار ده‌زانێت و شتی تێکه‌ڵ و پێکه‌ڵ ده‌ڵێت که فڕی نیه به سه‌ر سیاسه‌ته‌وه ،یان دوو مانشێتی رۆژن��ام�هی�هک ده‌خوێنێته‌وه. خ��ۆی ب�ه (ئ �هن��درێ گرۆمیکۆ) و (شوئن الی) ناگۆڕێته‌وه. خۆ ئاگادارییان له هه‌واڵه جیهانییه‌کان نییه، ئهوه که‌م که‌س ده‌زانن له دهرهوهی سلێمانی و هه‌ولێر چی ههیه و چی نیه ،ته‌له‌فزیۆنیش ه �هر زنجیره ته‌له‌فزیۆنی س��وری و تورکی پیشان ده‌دا ،کچانی ک��ورد ب�ه دیالێکتی لوبنانی له نێوان خۆیاندا قسه ده‌ک�هن جگه له السایی‌کردنه‌وه‌ی جل و به‌رگی ئهکتهره تورکه‌کان. ق���وڕ ب���ه س���هر ئ���هو ک �ه‌س �ه ک���ه خ���ۆی به مامۆستا ده‌زانێ ،ده‌بێ سه‌رتاسه‌ری ته‌مه‌نی س�ه‌ری ببێت به ته‌پڵ رۆژێ ه �ه‌زار جار به خ��وێ��ن��دک��اره‌ک��ان��ی بڵێت «ت��ک��ای �ه بێدهنگی راگ�����رن!» ک���ه‌س���ی���ش گ��������وێ��������ى ن������ادات������ێ، م���ام���ۆس���ت���ا ن��اچ��ار ده‌ب��ێ ه���������هن���������دێ ج�����ار ق���ی���ژه و ه������اوار ب��ک��ات ی��������ان راس����ت����ه ب���هک���ار بهێنێت و ت���ون���دوت���ی���ژی ده‌س���ت پ��ێ��ده‌ک��ات. ئ���ه‌م���ه ل����ه وه‌ت����ی ق��وت��اب��خ��ان �ه ه�هی�ه ل �ه ک��وردس��ت��ان��دا تا ئه‌مڕۆ ئه‌م کێشهیه بهردهوامه و چاره‌سه‌ر خوێندکارانی زانکۆ نه‌کراوه .بگره هه‌تا له هوڵی تاقیکردنه‌وه‌دا هه‌ر قسه ده‌که‌ن. م��ردوو ل�ه کوردستاندا حورمه‌تی نیه ،به تایبه‌تی ل �ه پ��رس �هی ژن��ان��دا .ب �ه ئ �ه‌وپ �ه‌ڕی جوانی و خۆڕازاندنه‌وه و عه‌تر و بۆن له‌خۆدان و ج��ل��ی ج���وان ل �ه‌ب �ه‌رک��ردن ل �ه پ��رس��ه‌دا کۆ ده‌بنه‌وه ،غه‌ڵبه‌غه‌ڵب ده‌ست پێده‌کات .نه مه‌ال ده‌توانێ بێ‌ده‌نگیان بکات نه خ��اوه‌ن پرسه. ئهو پرسه‌یه دهبێته گۆڕه‌پانی (چۆنی چاکی و .)...ئینجا هه‌ڵسه‌نگاندنی ئ �هو پرسه‌یه ل�ه م��ااڵن ب�ه شێوه‌یه‌کی ت��ر ده‌ڕێ��س��رێ��ت .به کورتی کۆمه‌ڵگاکه‌مان هونه‌ری بێدهنگی تاقی نه‌کردوه‌ته‌وه .چۆنکه خۆی له خۆیدا بێدهنگی هونه‌رێکی گه‌وره‌یه له قسه‌کردن به نرختره .ههروهها هه‌ڵوێستێکی شارستانییه. ئ �ه‌م بابهته قسه‌ی زۆر ه�هڵ��ده‌گ��رێ��ت ،بۆیه ناچارم ته‌نها هه‌ر بنووسم و قسه نه‌که‌م .من نه ده‌چمه پرسه نه ده‌چمه شایی .ههروهها زووخاوی رۆژانی هه‌ڵبژاردن له دڵمدایه که چۆن ئه‌م کۆمهڵگایه خۆی ریسوا کرد به راده‌ی�هک له مااڵن دایک یه‌کێتیه ،باوک پارتیه ،کوڕ گۆڕانه ،ئیتر شه‌ڕ و فه‌رته‌نه بێ‌کۆتاییه‌کان ئه‌نجامیان ه�هر هیچ بوو، هیچ. م �ه‌گ �هر ئ �ه‌م ج��اره‌ش��ی��ان ب���ه‌ده‌م «ه��ی��چ»هوه هه‌یوه‌شێره بکه‌ین.
نهێنی ی ه ک ا ن ی ئ هو کۆ ب و و ن ه و ا ن ه و هک ئاگر ل ه ن ا و شاردا باڵو د ه ب ن ه و ه پێش ئ ه و ه ی ل ه رۆژنامه ف هر میی هکاندا با س ی ا ن ب ک هن
قوتابخانه‌ی فرانکفۆرت به‌رهه‌می بیر و رامانی گروپێک له نیۆمارکسیسته‌کانی ئاڵمانیای‌ه که ده‌بێ گرانه ره‌نگی داوهتهوه را و بۆچوونیان له تیۆری رهخنه و له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌م قوتابخانه‌ی‌ه میراتداری مارکسیزمه، تێگه‌یشتنی به‌ند‌ه به تێگه‌یشتنی مارکسیزمهوه. بۆچوونی بیرمه‌ندانی قوتابخانه‌ی فرانکفۆرت سه‌باره‌ته به تاوتوێکردن و هه‌ڵسه‌نگاندنی ئهو الیه‌نانه‌ی راستییه کۆمه‌اڵیه‌تیانه‌ی که مارکس و شوێنکه‌وتووانی لێ بێ‌ئاگا ب��وون .ئ �ه‌وان باسه‌کانی مارکسیزمیان گرانه به‌ره‌و به‌ڕۆژتر ک��ردهوه و ئه‌مڕۆ تیۆری رهخنه دهرهوهی س��ن��ووره‌ک��ان��ی ئ �ه‌م مه‌کته‌ب‌ه ب�ه‌رف��راوان��ت��ر بۆته‌وه .ئه‌م قوتابخانه‌ی‌ه له‌به‌ر شێوه‌ی تێڕوانینی ،به گرانه به‌ناوبانگ ب��وو .چه‌مکی قوتابخانه‌ی رهخنه گرانه که یه‌که‌م جار له ساڵی ()1973 تیۆری رهخنه کهوته رۆژه‌ڤه‌وه ،جۆرێک چوارچێوه‌ی تیۆریک بۆ جیاکردنه‌وه‌ی شوێنکه‌وتووان و ره‌خنه‌گرانی خۆی له ره‌واڵه‌ت‌ه ئاسایی و زاڵه‌کانی مارکسیزمی ئه‌رسۆدۆکس و فه‌رمی ده‌ژمێردرێت .تیۆری ره‌خنه‌گرانه ،رووکردی تیۆری و هه‌ڵسه‌نگاندنی ،ههروهها چوارچێوه‌ی فکری ئه‌ندامانی مه‌کته‌بی فرانکفۆرت‌ه که هه‌ر یه‌ک له‌وان وێ��ڕای پابه‌ندی به ره‌گه‌زه‌فکرییه‌کانی خۆیان ،له‌و چوارچێوه‌یه‌دا خه‌ریکی هه‌ڵسه‌نگاندن و تاوتوێکردنی رووداو و دیارده‌کان ده‌بێت. هێڵی گشتی و ره‌گ �ه‌ز‌ه سه‌ره‌کیی‌ه زاڵه‌کان له سه‌ر قوتابخانه‌ی فرانکفۆرت بریتین له: 1ـ به چ هۆکارێک تێکۆشانی بزوتنه‌و‌ه کرێکارییه‌کان له ئه‌وروپادا به شێوه‌ی تێکۆشانی یه‌کگرتووی سه‌رجه‌م کرێکاران به‌دی هات؟ 2ـ باشترین شێوه بۆ په‌یبردن به قه‌یرانی سه‌رمایه‌داری کامه‌یه؟ 3ـ چ��ۆن ده‌ت��وان��رێ ده‌س �ه‌اڵت‌گ �ه‌رای��ی ک�ه رێسای فه‌رمانڕه‌وای ژیان ده‌ژمێردرێت هه‌ڵسه‌نگێنین؟ 4ـ له‌به‌رچی توتالیتاریانیزم له چوارچێوه‌ی نازیسم و فاشیزمدا سه‌رانسه‌ری ئه‌وروپای باشوور و ناوه‌ندیان خسته ژێر کۆنترۆڵی خۆی؟ 5ـ یاسا و رێسا کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کان که‌وتوونه‌ت‌ه به‌ر لێشاوی گ��ۆڕان ،ئاراسته‌کردنی به چ شێوه‌یه‌ک ده‌بێت؟ 6ـ گۆڕه‌پانی کلتوری رووب�ه‌ڕووی ده‌ستێوه‌ردان و ژێر چاودێری ده‌قیقدایه ،ئایا چه‌شنه‌یه‌کی نوێ له ئایدیۆلۆژی دێته ئاراوه؟ 7ـ ل �ه‌گ �هڵ شکستی م��ارک��س��ی��زم ل �ه روسیا و ئ �ه‌وروپ��ای رۆژئ���اوا ئایا ده‌ت��وان��رێ باسی خ��زم�هت��گ��وزارێ��ک��ی ک��ۆم�ه‌اڵی�هت��ی بکرێت که توانایی گۆڕانکاری پێشکه‌وتووانه‌ی هه‌بێت؟ و ئایا مارکسیزم شتێک جگه له ئاینێکی ئه‌رسۆدۆکسی وشک نیه؟ ئ �ه‌م خ��ااڵن�ه هێڵی س �ه‌ره‌ک��ی حاکم له س �هر ک��ار و خ�ه‌ب��ات��ی لێکۆڵینه‌وه‌یی ق��وت��اب��خ��ان��هی ف���ران���ک���ف���ۆرت ب���وو. فرانکفۆرتییه‌کان وێڕای ئه‌وه‌ی که له زۆرینه‌ی هه‌ڵسه‌نگاندنه‌کاندان له ژێر کاریگه‌ری مارکسیزمدا بوون، زۆر گرنگیان به هیگڵ ده‌دا و ئهو به‌رهه‌مانه‌ی مارکس که له هیگڵه‌و‌ه نزیک بوو .ئه‌وان زیاتر گرنگیان دا به به‌رهه‌مه‌کانی ل����ه‌خ����ۆب����ی����ان����ی‌ب����وون����ی و ده‌ستنووسه‌ک ئ��اب��ووری و فه‌لسه‌فییه‌کانی مارکس ل����ه س����اڵ����ی (،)1844 ههروهها فرانکفۆرتییه‌کان له هه‌وڵدانی تێکه‌اڵوکردنی پیسکۆئانالیز و مارکسیزم ب��وون. قوتابخانه‌ی فرانکفۆرت له ره‌وتی وه‌رچه‌رخانی خۆی له‌گه‌ڵ پهروهرده مارکسیستییه‌کان له ئه‌ندێشه‌کانی (وێبر) و لێکۆلێنه‌و‌ه پیسکۆناسانه‌شی زۆر که‌ڵکیان وه‌رگرتووه. ئامانجی تیۆریسیه‌نه‌کانی قوتابخانه‌ی فرانکفۆرتی، گۆڕانکاری سیاسی ،ئابووری و کلتووری بوو بۆ کۆمه‌ڵگای سه‌رمایه‌داری سه‌رده‌می خۆی .ئه‌وان به‌نیاز ب���وون ب�ه پشت‌به‌ستن ب�ه به‌رهه‌مه‌کانیان و ئاشکراکردنی ناکۆکیی‌ه ژێرخانه‌کانی کۆمه‌ڵگای چینایه‌تی ،وه‌رچه‌خانێکی کۆمه‌اڵیه‌تی ئه‌رێنی بخوڵقێنن .ب �ه گ��ش��ت��ی ،رووک�����ردی قوتابخانه‌ی ف��ران��ک��ف��ۆرت ،رووک��ردێ��ک��ی ره‌خ��ن �ه‌گ��ران��هی �ه .ئ�ه‌م قوتابخانه‌ی‌ه له‌گه‌ڵ ئه‌زمون وه‌رگرتن له مارکسیزم ئه‌رسه‌دۆکس هه‌وڵ ده‌دات زیاتر پشت ببه‌ستێت‌ه الیه‌نی ره‌خنه‌گرانه‌‌ی مه‌سه‌له‌کان و له به‌رامبه‌ر عه‌قڵیه‌تی گرانه بکات. ئامێرانه ،به‌رگری له عه‌قڵیه‌تی رهخنه 1ـ ره‌خ��ن �ه ل �ه ت��ی��ۆری مارکسیستی :ئه‌ندامانی قوتابخانه‌ی فرانکفۆرت بریتی بوون له کۆمه‌ڵێک له نیۆمارکسیست‌ه نوێیه‌کان به‌تایبه‌ت چه‌ند فه‌یله‌سوف، زانایان زانست‌ه کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کانی پیسکۆناسی و ره‌خنه‌گه‌رانی کلتووری که هه‌ندێک له تیۆرییه مارکسیستییه‌کانیان قبوڵ ن�ه‌ب��وو .ب�ه تایبه‌ت له جه‌برگه‌رایانی ئابووری و مارکسیست‌ه مکانیکییه‌کان، له‌به‌ر جه‌ختی له‌ڕاد‌ه به‌ده‌ر له سه‌ر کایه‌ی ئابووری و فرامۆشکردنی بواره‌کانی تری ژیانی کۆمه‌اڵیه‌تی به‌تایبه‌ت کایه‌ی کلتوری ره‌خنه‌یان ده‌گ��رت .ئه‌وان هه‌لومه‌رجی خۆیان له‌گه‌ڵ شکسته‌کانی تیۆرییه مارکسیستییه‌کان و الوازبوونی بزوتنه‌و‌ه کرێکارییه‌کان
و له به‌رامبه‌ردا ،به‌هێزبوونی چه‌مکی راستی زیاده‌ڕه‌و و فاشیزم ،ههروهها ئهو بێ‌هیواییه‌ی له سه‌ر خه‌ڵک زاڵ بوو ،ده‌رک پێ کردبوو .ئه‌م قوتابخانه‌ی‌ه به تایبه‌ت له ساڵه‌کانی کۆتایی ته‌مه‌نی خۆی وه‌ها له مارکسیزم دووری گ��رت که به وت �هی (مارتین ج��ی) «ئیتر نابێ ئهوه له زمر‌ه باڵه‌کانی مارکسیزم بزانرێت». به‌ڕای (هربرت مارکوزه) ناکۆکی نێوان هێزه‌کان و رێساکانی به‌رهه‌م ئیتر ناکۆکی ناژمێردرێن ،چۆنکه هێزه به‌رهه‌مهێنه‌کان هێنده سه‌روه‌تێکی گه‌وره‌یان به‌رهه‌م هێناوه که نه ته‌نیا له‌گه‌ڵ مالکییه‌تی تایبه‌ت ن��اک��ۆک نابێت ،به‌ڵکو ده‌ت��وان��ن ب�ه بووژینه‌وه‌شی ی��ارم �هت��ی ب��گ�هی�هن��ن .دوات����ر (ی��ورگ��ن ه��اب��رم��اس) لێکدانه‌وه‌یه‌کی ده‌قیقی بۆ تیۆری مارکسی کرد. هابرماس له‌و بڕوای وا بوو که پرۆژه‌ی ئهو سه‌باره‌ت به «سه‌رله‌نوێ سازدانی ماتریالیزمی مێژوویی» گه‌ره‌نتی دابه‌شکردنی تیۆرییه‌ک‌ه به به‌شه‌کانی و دواتر دانانه‌الی یه‌کی دووباره‌ی ئهوه له ره‌واڵه‌تێکی نوێ به مه‌به‌ستی به‌دیهاتنی ته‌واوتری ئهو ئامانجه‌یه که باوه‌ڕیان پێ ههیه .به گشتی ،فرانکفۆرتییه‌کان هه‌وڵ دهدهن له‌گه‌ڵ گرنگیدان به کایه‌ی کلتووری و زهنی ،ناهاوسه‌نگی نێوان بواره‌کانی ئابووری که له الیه‌ن مارکسیزمهوه و ئهو الیه‌نانه‌ی که فه‌رامۆش کراون سه‌ره‌ڕاست بکه‌نه‌وه. 2ـ رهخنه له پۆزیتیڤیزم :پۆزیتیڤیسته‌کان له‌گه‌ڵ په‌سه‌ندکردنی ئه‌م خاڵه که شێوه‌ی زانستی واحد، ده‌کرێ بۆ هه‌موو بهشه لێکۆڵینه‌وه‌ییه‌کان به‌کار بێت و ئه‌وه‌ی که زانست له گه‌وهه‌ردا بێالیهنه ،هه‌ست ده‌ک�هن که ده‌توانن نرخ‌ه مرۆییه‌کان له کاره‌که‌یان دوور راگ����رن( .ئ���ادۆرن���ۆ) ده‌ڵ��ێ��ت« :پۆزیتیڤیزم روانگه‌یه‌ک‌ه نه ته‌نیا سه‌رقاڵی دۆخی هه‌نووکه‌ییه به‌ڵکو روانێنێکی ئه‌رێنی لێ نیشان ده‌دات ».زیاترین ره‌خنه‌کان له دژی پۆزیتیڤیزم له کاتی سه‌رۆکایه‌تی (ماکس هورکهایه‌مه‌ر) هاته ئ��اراوه .هورکهایه‌مه‌ر پۆزیتیڤیزمی وهک ئ��ام��ێ��ری م �ه‌س��ر‌هف‌ن��اس��ان �ه و رێبازناسان‌ه ت��ی��ۆری نه‌ریتی ش��ی ک���ردهوه .ئ �هو به دانانی مه‌عریفه‌ناسی و رێبازناسی به‌دیل بۆ تیۆری کۆمه‌اڵیه‌تی سه‌رقاڵ بوو. ه��ورک��ه��ای �ه‌م �هر ل��ه وت����اری «ت���ی���ۆری ن �ه‌ری��ت��ی و ره‌خ��ن�ه‌گ��ران��ه» ل�ه س��ێ خاڵی س�ه‌ره‌ک��ی��دا خه‌ریکی شیکردنه‌وه‌ی پۆزیتیڤیزم ده‌بێت: 1ـ س �ه‌ب��اره‌ت ب �ه نزیکبوونه‌وه‌ی پۆزیتیڤیزم له‌گه‌ڵ
دنی ا ی م ۆدێرن ل ه ر ه و ا ڵ هت د ا پ ڕ ه ل ه ع ه ق اڵ نی حاڵ هت له ێ ک د ا و ه ه ا ن ی پێ ه و به چ ه و ا ن هو ه ل ه دنیای مۆدێ ر ن د ا دژ ه ع ه ق ڵ زۆر د هبی ن د ر ێ ت ک����ه‌س����ان����ی چ���االک���ی م���رۆی���ی وهک ل������� ه ئ �ه‌م��ری واق��ی��ع و ئ��هو ب��اب�هت��ان�هی ته‌نیا چوارچێوه‌ی چه‌شنه‌یه‌کی جه‌برگه‌رایی میکانیکی. 2ـ س�ه‌ب��اره‌ت به هه‌ڵسوکه‌وتی پۆزیتیڤیزم له‌گه‌ڵ جیهاندا وهک دیارده‌یه‌کی مسۆگه‌ر و به‌رچاو له کایه‌ی ئه‌زمون و نه‌بوونی جیاوازی نێوان گه‌وهه‌ر و واقیع واته دابه‌زاندنی زانست بۆ روانین و ئه‌زمون. 3ـ س �ه‌ب��اره‌ت به هه‌ڵسوکه‌وتی پۆزیتیڤیزم له‌سه‌ر بنه‌مای دانانی جیاوازی له نێوان ئه‌مری واقیع و نرخ و جیاکردنه‌وه‌ی ناسینی ئاره‌زوو مرۆییه‌کان و به واته‌یه‌کی تر جیاکردنه‌وه‌ی راستیه‌کان له نرخه‌کان. ب�ه‌م ج��ۆره ،هورکهایه‌مه‌ر پۆزیتیڤیزم له به‌رامبه‌ر «تیۆری دیالێکتیکی» داده‌نێ که به پێچه‌وانه‌ی پۆزیتیڤیزم ،ت�ه‌واوی ماده‌کانی س��ازده‌ری دیارده‌که له په‌یوه‌ندییه‌کی دووالیه‌ن‌ه له‌گه‌ڵ یه‌کتردا رووبه‌ڕوو دهکاتهوه و «هۆکار‌ه ته‌جرۆبییه‌کان» له چوارچێوه‌ی پێکهاته‌کانی ئه‌زموندا داده‌نێت که بۆ به‌رژه‌وه‌ندی مێژوویی گرێدراو به بیری دیالێکتیکییه‌و‌ه خاوه‌ن گرنگین. سێ الیه‌نی ره‌خنه‌ی فرانکفۆرتییه‌کان له پۆزیتیڤیزم ده‌ت��وان��رێ ب�ه‌م��ج��ۆره ده‌ستنیشان بکرێت .یه‌که‌م؛ پۆزیتیڤیزم رووکردێکی ناگونجاو و چه‌واشه‌کارانه‌یه که به‌ره‌و تێگه‌یشتنێکی دروست له ژیانی کۆمه‌اڵیه‌تی ئاراست‌ه نابێت .دووهم؛ پۆزیتیڤیزم ته‌نیا به گرنگیدان به دۆخی هه‌نووکه‌یی ،رێسای کۆمه‌اڵیه‌تی ئێستای ئ �ه‌رێ ک���ردووه ،رێگری له گۆڕانکاری بنه‌ڕه‌تی ده‌کات و له ئه‌نجامدا ده‌گات‌ه بێ‌متمانه‌یی سیاسی و
سیهه‌م؛ پۆزیتیڤیزم هۆکارێکی گرنگه له ئه‌رێکردن و پشتیوانی له فه‌رمانڕه‌وایی بۆرۆکراتیک و له‌گه‌ڵیدا له په‌یوه‌ندییه‌کی نزیکدایه. 3ـ رهخنه له کۆمه‌ڵگای نوێ :به‌شێکی گهوره له به‌رهه‌مه‌کانی تیۆریسیهنه ره‌خنه‌گه‌راکان پهیوهسته به ره‌خنه‌گرتن له الیهنه جۆراوجۆره‌کانی کۆمه‌ڵگای م��ۆدێ��رن و که‌ره‌سته‌کانی .ئامانجی قوتابخانه‌ی فرانکفۆرت پهیوهسته به ئاستی کلتووری و ئهو شته‌ی که راستییه‌کانی کۆمه‌ڵگای سه‌رمایه‌داری ن��وێ ن��اوی ل��ێ ده‌ک���ات .ب �هو وات��ای �ه ک�ه ن��اوه‌ن��دی حاکمیه‌ت له جیهانی نوێدا له ئابوورییه‌و‌ه بۆ کایه‌ی ک��ل��ت��ووری گ���وازرای���هوه .قوتابخانه‌ی ره‌خنه‌گرانه جه‌خت دهکاتهوه له سه‌ر سه‌رکوتی کلتووری تاک ل�ه کۆمه‌ڵگا؛ گه‌یشت ب �هو ئه‌نجامه‌ی ک�ه «له کۆمه‌ڵگای مۆدێرندا ره‌وت��ی سه‌رکوت و سته‌می سه‌رچاوه‌گرتوو له عه‌قاڵنیه‌ت ،وهک گه‌وره‌ترین گرفتی کۆمه‌اڵیه‌تی ،جێگری ره‌وتی چه‌وساندنه‌وه‌ی ئابووری ب��ووه« .تیۆریسیهنه ره‌خنه‌گه‌راکان وهک «عه‌قڵ» گوزارشت له عه‌قاڵنیه‌تی زاتی ده‌که‌ن .به بڕوای ئه‌وان عه‌قاڵنیه‌تی زاتی گه‌ره‌نتی لێکدانه‌وه‌ی ئامێر‌ه له سه‌ر بنه‌مای نرخ‌ه بنه‌ماییه‌کانی مرۆڤ وهک دادپه‌روه‌ری ،ئاشتی و به‌خته‌وه‌ری ،له حاڵێکدا عه‌قاڵنیه‌تی ص��وری ته‌نیا له بیری به‌ده‌ستهێنانی کاریگه‌رترین ئامێر‌ه بۆ به‌دیهێنانی ئامانج‌ه دیاره‌کان. فرانکفۆرتییه‌کان ده‌ڵێن دنیای مۆدێرن له ره‌واڵه‌تدا پڕه له عه‌قاڵنیه‌ت له حاڵێکدا وه‌ها نیه و به پێچه‌وانه‌و‌ه له دنیای مۆدێرندا دژه‌عه‌قڵ زۆر ده‌بیندرێت .ئه‌وان له سه‌ر سه‌مبولی به‌رچاوی عه‌قاڵنیه‌تی صوری واته له سه‌ر «ته‌کنۆلۆژیای مۆدێرن» زیاتر له ره‌واڵه‌ته‌کانی ت��ری جه‌خت ده‌ک �هن �هوه .وهک نمونه؛ م��ارک��وز‌ه به توندی رهخنه له ته‌کنۆلۆژیای مۆدێرن ده‌ک��ات و بڕوای وایه که ته‌کنۆلۆژیا له کۆمه‌ڵگای مۆدێرندا ده‌گات‌ه توتالیتاریزم .یه‌کێک له نمونه‌کانی به‌رچاوی ته‌کنۆلۆژیای م��ۆدێ��رن به‌کارهێنانی ته‌له‌فزیۆنه بۆ په‌سه‌ندکردنی کۆمه‌ڵگا له الی�هن گرسه‌کان و هێمن‌کردنیانه .مارکوزه ده‌ڵێت :ته‌کنۆلۆژیای مۆدێرن هه‌رگیز بێ‌الیه‌ن نیه به‌ڵکو به‌دوای زاڵبوون‌ه له سه‌ر مرۆڤه‌کان .ئهو له‌و بڕوای‌ه ده‌ستدرێژی ته‌کنۆلۆژیای مۆدێرن بۆ کای‌ه تایبه‌تییه‌کانی ژیانی تاکه‌کان، ئازادی ده‌رونی ئه‌وان دهخاته به‌ر هێرش .ئه‌نجامی ئه‌م کاره تایبه‌تانه ،ده‌رکه‌وتنی تاک و کۆمه‌ڵگایه‌که ک�ه م��ارک��وز‌ه وهک «م��رۆڤ��ی ی �هک‌س��ازه‌ی��ی» و «کۆمه‌ڵگای ی‌هک‌سازه‌یی» ناو ده‌بات .به بڕوای ئ�هو ل�ه‌م کۆمه‌ڵگایه‌دای‌ه که م��رۆڤ هێزی گرانه و سلبی بیرکردنه‌وه‌ی رهخنه س �ه‌ب��اره‌ت ب�ه کۆمه‌ڵگا له‌ده‌ست ده‌دا و ئازادی تاک دهبێته قوربانی ب�ه‌رژه‌وه‌ن��دی��ی�هک��ان��ی ف�ه‌رم��ان��ڕه‌وای��ی ته‌کنۆلۆژیاک .ئه‌وه‌ش ده‌بێ بوترێت که مارکوزه‌ش وهک مارکس رای وایه که ته‌کنۆلۆژیا وهک گه‌وهه‌ر کێشه‌ی نیه و ده‌توانرێ له رێگای دروست‌کردنی کۆمه‌ڵگایه‌کی باشتر به‌کار بهێندرێت. 4ـ ره‌خ��ن �ه‌گ �ه‌ل��ێ��ک ل��ه ک��ۆم�هڵ��ن��اس��ی: قوتابخانه‌ی ف��ران��ک��ف��ۆرت ه��ێ��رش ده‌ک��ات�ه س���هر ک��ۆم�هڵ��ن��اس��ی ل �ه‌ب �هر زان��س �ت‌گ �ه‌رای��ی و موحافیزه‌کاری و په‌سه‌ندکردنی دۆخ��ی هه‌نووکه‌یی و له‌به‌ر ئ�ه‌وه‌ی که له کۆمه‌ڵگا ره‌خ��ن �هی ب�ه‌ه�هن��د ن��اک��ات و ب��ان��گ�ه‌ش�هی ئ �هوه ده‌ک��ات که کۆمه‌ڵناسی وازی له یارمه‌تیدان به چه‌وسێندراوانی کۆمه‌ڵگا هێناوه .تیۆریسیهنه ره‌خ���ن���ه‌گ���ه‌راک���ان ده‌ڵ���ێ���ن ک��ۆم �هڵ��ن��اس��ی ت��ووش��ی «زانست‌گه‌رایی» ب��ووه؛ وات�ه «رێبازی زانستی» کردۆت‌ه ئامانج و ئێستا کۆمه‌ڵناسی خۆی خستۆته خ��زم�هت��ی دۆخ���ی ه�هن��ووک�هی��ی و ی��ارم �هت��ی��دان بۆ پارێزگاری و سه‌قامگیری ئهو و له بیری ره‌خنه‌گرتن له ده‌زگا کۆمه‌اڵیه‌تیی‌ه زاڵه‌کان نیه که په‌یوه‌ندییه‌کی نزیکی له‌گه‌ڵ ده‌زگاکانی ده‌سه‌اڵت و سه‌روه‌تدا ههیه. یه‌کێک تر له ره‌خنه‌کانی گرنگی تیۆری ره‌خنه‌گرانه ب��ۆ ک��ۆم�هڵ��ن��اس��ی ،ره‌خ��ن �ه و هێرش‌ه ب �ه چه‌مکی کۆمه‌ڵناسان له داب�ه‌زان��دن��ی ت���ه‌واوی دی��ارده‌ک��ان و مه‌سه‌ل‌ه مرۆییه‌کان تا ئاستی گۆڕێنراو‌ه به‌رچاوه‌کان کۆمه‌اڵیه‌تی .کۆمه‌ڵناسان بۆ کۆمه‌ڵگا وهک یه‌ک گشت جه‌خت ده‌که‌نه‌و‌ه و گرنگی به تاکه‌کان ناده‌ن و به‌م کاره ،چاوپۆشی له کاریگه‌ری دووالیه‌نه‌ی نێوان تاک و کۆمه‌ڵگا ده‌که‌ن. 5ـ رهخنه له کلتوور :تیۆریسیهنه ره‌خنه‌گه‌راکان وهک ئادۆرنۆ و هورکهایمه‌ر ئه‌م پرسیاره ده‌که‌ن ئایا ئهو شته‌ی هه‌مووان به کلتووری ناو ده‌به‌ن کلتووره؟ چۆن له‌م رۆژگاره‌دا ژیانی کلتووری تا ئهو ئاسته دابه‌زیوه ه�هر شتێک بێته ه��ۆی ئاگایی و گۆڕانکاری، بێنرخ ده‌بیندرێت و هه‌ر شتێک دواک�ه‌وت��وو بێ و پایه‌کانی نیزامی سه‌قامگیربوو پته‌وتر ده‌کات ،پیا هه‌ڵده‌وترێت؟ له کۆی گشتیدا ،قوتابخانه‌ی فرانکفۆرت که له دوای شکستی بزوتنه‌و‌ه مارکسیستیه‌کان له ئه‌وروپادا دامه‌زرا ،له‌گه‌ڵ شیکردنه‌وه‌ی پۆزیتیڤیزم خوازیاری لێکدانه‌وه‌یه‌کی نوێ بوو له مارکسیزم ،هورکهایمه‌ر به چه‌مکی پیشه‌سازی کلتووری ،ئادۆرنۆ له‌گه‌ڵ ب��اس��ی ج��وان‌ن��اس��ی ،م��ارک��وز‌ه ب �ه ب��اب�هت��ی مرۆڤی ی‌هک‌ساحتی و له کۆتاییدا هابرماس به تیۆری کاریگه‌ری په‌یوه‌ندی و کایه‌ی گشتی هه‌وڵیان دا له‌گه‌ڵ ره‌خنه‌گرتن له کۆمه‌ڵگای نوێ و راگه‌یاندنه گشتییه‌کان ،رێگای چاره‌سه‌ری له‌م دۆخ‌ه بدۆزنه‌وه له په‌نای قوتابخانه‌ی خۆیاندا.
پرسی چه‌تر پرسی چه‌تر ،پانتاییه‌ک ه (چه‌تر) بۆ گوزارشتکردنی رای ئێوه‌ی هاواڵتی ره‌خساندوو‌ه تا ئازادانه لێرهوه هه‌ر هه‌فت ه و ل ه سه‌ر پرسێکی گه‌رم بۆچوونی خۆتان بخه‌نه‌ڕوو.
››
...
پرسى ئه‌مجاره‌ى چه‌تر،تایبه‌ته‌ب ه (شارى سه‌رده‌شتى رۆژهه‌اڵتى کوردستان ب ه چه‌کى کیمیایى ل ه ( )1987/6/28بۆردومانکرا له الیه‌ن رژێمى هه‌ڵوه‌شاوه‌ى به‌عس ،چۆنی ده‌بینى و ئایا پێتوای ه جارێکى تر چه‌کى کیمیاى دژى کورد ب ه کاردێته‌وه؟).
میران به‌کر ،رۆژنامه‌نوس: م��ن پ��ێ��م��وای� ه رژێ��م��ى به‌عس دژى ه���ه‌م���وو ک���وردێ���ک و ن���اوچ���هی���هک���ى ک��وردس��ت��ان��ى ب��وه ،بۆی ه هیچ جیاوازیه‌کى له‌نێوان پارچه‌کانى کوردستان نه‌کردووه ،هیوادارام کورد یه‌ک بگرێت و یه‌ک پارچه‌بێت ،بۆ ئه‌وه‌ى جارێکى تر رووبه‌ڕوى تاوانى له‌وجۆره نه‌بینه‌وه.
دژى ک��ورد ئه‌نجامى داوه ،بۆ له‌ناوبردنى ت�ه‌واوى ک���ورد ب���وو ل �ه ه���ه‌رچ���وار پ��ارچ��هى ک��وردس��ت��ان، هه‌روه‌ک چۆن جیاوازى له‌نێوان پێشمه‌رگ ه و خه‌ڵکى مه‌ده‌نى ن�ه‌ده‌ک��رد ،به‌هه‌مانشێو‌ه ج��ی��اوازى له‌نێوان پارچه‌کانى کوردستان نهکردوه ،بۆئه‌وه‌ى جارێکى تر دووباره‌نه‌بێته‌وه ،پێویست ه کورد ل ه به‌غدا رۆڵى هه‌بێت ل ه چه‌سپاندنى مافه‌کانى خه‌ڵکى کوردستان و رێگه‌نه‌دان بۆ گهڕانهوه هاوشێوه‌ى رژێمى به‌عس بۆ سه‌ر ده‌سه‌اڵت.
رێ��ب��ی��ن ح���ه‌س���هن ،چ��االک��وان��ى مه‌ده‌نى: ب�������ۆردووم�������ان�������ک�������ردن�������ى ش��ارۆچ��ک�هی�هک��ى رۆژه �ه‌اڵت��ى ک��وردس��ت��ان ل � ه الی���هن رژێ��م��ى به‌عس بۆئه‌و‌ه دهگهڕێتهوه ک ه پێیوای ه ئ �هو ناوچ ه سنوریان ه شوێنى ح �ه‌وان �ه‌وه‌ى پ��ێ��ش��م�ه‌رگ�هى ک��وردس��ت��ان��ن ،ه���ه‌روه‌ه���ا ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ى ئاڵوگۆڕى بازرگانى و ئ��اب��وورى له‌وسنور‌ه په‌ک بخات ،له‌به‌ر ئه‌وه‌ى داواکارام هه‌موو ئه‌وتاوانبارانه‌ى ده‌ستیان له‌و تاوان ه ههبووه ،پێویست ه دادگایی بکرێن و رزگار یان نه‌بێت له‌ده‌ست دادپه‌روه‌رى.
مه‌حمود به‌رزنجى ،شوفێر: ت��اوان �هک��ان��ى رژێ��م��ى به‌عس به‌رامبه‌ر ب ه کورد زۆر زۆرن، ک��ی��م��ی��اب��اران��ى ش��ارۆچ��ک �هى س�����ه‌رده‌ش�����ت ی��هک��ێ��ک��ى ت���ره له‌وتاوانه ،بۆی ه له‌گه‌ڵ هاتن ه سه‌ر حوکمى به‌عس بۆ سه‌ر ده‌س �ه‌اڵت ،به‌رنامه‌ى داناو‌ه بۆ قڕکردنى کورد و له‌ناوبردنى شۆڕشه‌کانى، ب��ۆی� ه ده‌ب���ێ ه �ه‌م��ووم��ان ئ �هو راس��ت��ی� ه ب��زان��ی��ن ک ه هه‌رکاتێک کورد پارچه‌پارچ ه بێت و یه‌کگرتوو نه‌بێت ،دوژم���ن ب �هو شێوه‌ی ه زه‌ف���ه‌رى پێده‌بات و جیاوازى له‌نێوان ناوچه‌کانى ناکات.
زیالن که‌مال ،فهرمانبهر: ههرچهنده زانیاریه‌کى ت�ه‌واوم ل �ه‌س �هر ئ �ه‌وت��اوان �ه ن��ی�ه ،ب �ه‌اڵم ئ �ه‌وت��اوان��ان �هى رژێ��م��ى به‌عس
سیروان حسێن ،هاواڵتى: ک��ی��م��ی��اب��اران��ى ه��هڵ��ه‌ب��ج�� ه و شێخ وه‌س��ان��ان و س �ه‌رده‌ش��ت و ن��اچ�هک��ان��ى ت���رى ک��وردس��ت��ان،
تاوانى نێوده‌وڵه‌تین و پێویست ه حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان ک��ار بۆ به‌جینۆساید ناساندنى بکات بۆ ئ�ه‌وه‌ى دووب��اره نهبێتهوه و هه‌موو ئه‌وکه‌سانه‌ى ده‌ستیان ههبووه دادگایی بکرێن. جوان کانه‌بی ،خوێندکار: ل����ه‌گ����هڵ ئ�������ه‌وه‌م پ��ێ��وی��س��ت �ه ح��ک��وم �هت��ى ئ��ێ��س��ت��اى ع��ێ��راق ناچار بکرێت ،قه‌ره‌بووى مادى و مهعنهوى هه‌موو ئهو شوێن و ناوچانانه بکات که تاوانیان به‌رامبه‌ر ک��راوه ،به‌تایبه‌تى تاوانى کیمیاباران، ب��ۆئ �ه‌وه‌ى هیچ رژێمێکى ت��ر زات��ى ئ �هوه نه‌کات کیمیایی دژى مرۆڤ به‌کاربهێنێت. هه‌ژار ئه‌نوه‌ر رۆژنامه‌نوس: له‌به‌ر ئه‌وه‌ى ناوچه سنوریه‌کان شوێنى شۆڕش و گه‌یاندنى ه��اوک��ارى ب��ووه بۆیه رژێمى به‌عس و هه‌موو رژێمه‌کانى پ��ارچ �هک��ان��ى ک��وردس��ت��ان��ی��ان داگ���ی���رک���ردووه ه��ه‌وڵ��ی��ان��داوه ،ک���ورد الواز و زه‌عیف بێت ،به‌شێوه‌یه‌ک کوردستان ل �ه‌رووى سیاسى و ئ��اب��وری�هوه پێش ن�هک�ه‌وێ��ت و پشت به‌خۆى نه‌به‌ستێت ،ههروهها رژێمه‌کان هه‌میش ه رێگرن له‌به‌رده‌م په‌یوه‌ندیه‌کانى نێوان پارچه‌کانى کوردستان ،بۆ ئه‌وه‌ى دووباره نهبێتهوه پێویست ه
هه‌مه‌ڕ ه‌نگ ساڵی دووهم ژماره 62 دووشهممه 2711/4/6 - 2011/6/27
19
ئێمه زیاتر یه‌کگرتوو بین.
ه��ه‌م��زه ع��وس��م��ان ،ئ��اب��وورى ناس: یاسایه‌ک له عێراق ده‌ربچێت ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ى هیچى ت��ر غ �ه‌در ل�ه ک��ورد ن�هک��رێ��ت ،چونک ه ئ��ێ��س��ت��ا ک������ورد ده‌س����ه‌اڵت����ى زۆرى له‌په‌رله‌مان و حکومه‌ت ه�هی�ه ،بۆی ه ئه‌گه‌ر نه‌کرێت ،ئ�ه‌وا مافى خۆیه‌تى ده‌وڵه‌تى سه‌ربه‌خۆیی رابگه‌یه‌نێت ،وتیشى :بۆئه‌وه‌ى دووب���اره نه‌بێته ،پێویسته ب���ه‌رده‌وام پێشانگا و یادى ئهو رۆژه سااڵنه له‌کاتى خۆى بکرێتهوه، بۆئه‌وه‌ى زیاتر راى گشتى لێى بێته ده‌نگ. ئا :ره‌هێڵ مامه‌ش
درێژه‌ی ...نامه‌وێت سیناریۆی نه‌وشیروان مسته‌فا ...برینه‌کانی ناوده‌م مه‌ترسیدارن چه‌تر :هێزه بااڵده‌سته‌کان ده‌ڵێن یه‌کگرتوو ک�ه‌وت��وه‌ت�ه ژێ��ر ک��اری��گ�ه‌ری گ��ۆڕان �هوه تۆ هه‌ست بهوه ده‌که‌یت؟ ئاخر له دوای ()17ی شوبات خهڵکچووه سه‌ر شه‌قام سه‌رکردایه‌تی یه‌کگرتوو جۆرێک مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ ئهو خۆپیشاندانه ک����رد و ک���ه‌وت���ه ژێ����ر ک���اری���گ���ه‌ری ئ��هو خۆپیشاندانانه‌وه و ح��زب��ی سیاسیش وای�ه شه‌قام کاریگه‌ری ده‌ک��ات�ه س�هر و ئه‌ویش کاریگه‌ری ده‌بێت له‌سه‌ر شه‌قام. چ��هت��ر :ئ���هو ک��اری��گ��ه‌ری��هی ک��رای��ه س �هر یه‌کگرتوو گۆڕان بوو یان شه‌قام؟ زیاتر خۆپیشانده‌ران بوون ،به‌اڵم یهکگرتووشکاریگهری ههبووه له‌سه‌ر گۆڕان بۆ نمونه هه‌ڵنه‌وه‌شاندنه‌وه‌ی حکومه‌ت و گۆڕینی بۆ چاکسازی فشاری یه‌کگرتوو بوو. چ���هت���ر :ه���ه‌رس���ێ الی���هن���ی ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن رایانگه‌یاندووه به‌بێ گهڕانهوه بۆ یه‌کتری بڕیار له‌سه‌ر شته‌کان ن�ه‌ده‌ن ئ�هوه جۆرێک نیه له‌و رێکه‌وتنه‌ی پارتی و یه‌کێتی؟ ئه‌م رێکه‌وتنه ستراتیژی نیه بۆماوهیهکیکاتیه تا له‌م بارودۆخه ده‌رباز ده‌بن. چ���هت���ر :ل���ه ه���هڵ���ب���ژاردن���ی ئ �هن��ج��وم �هن��ی پ��ارێ��زگ��اک��ان ه�ه‌رس��ێ الی�هن��ی ئۆپۆزسیۆن پێشبینی ده‌که‌ن به‌یه‌ک لیست به‌شداربن؟ جارێ دیار نیه ،چونکه ههلومهرجهکانبڕیار له‌سه‌ر ئهوه دهدهن. چ �هت��ر :ب��وون��ی س��ێ ح��زب��ی ئیسالمی له کوردستان جۆرێک نیه له ف�ه‌وزای حزبی ئیسالمی؟ ئه‌گه‌ر ئهو پرسیاره بۆ الیهنه ئیسالمیهکانبکرێت ئه‌ی بۆ بۆ الیهنه علمانیه‌کان نه‌بێت، به‌اڵم دروست بوونی ئه‌م سێ حزبه ئیسالمییه له هه‌لومه‌رجێکی تایبه‌ت هاتوونه‌ته ئاراوه ئهو کاته‌ی یه‌کگرتوو هاته کوردستان هه‌م حزبه ئیسالمییه‌کانی دیکه و ه �ه‌م حزبه علمانیه‌کان ملمالنێی کورسیان بوو ،به‌اڵم
یه‌کگرتوو وت��ی من میانڕه‌ووم به ئاشتی سیاسه‌ت ده‌که‌م ،ئهمه جیاوازیی یه‌کگرتووه له‌گه‌ڵ حزبه ئیسالمیه‌کانی دیکه ئهمه له رابردوو ،به‌اڵم له ئێستا جیاوازیه‌کی زۆر له نێوان حزبه ئیسالمیه‌کانی کوردستان نابینم بۆیه م��ن ل�ه‌گ�هڵ ئ���ه‌وه‌دام هه‌لومه‌رجێکی وابێته ئ��اراوه ئه‌م حزبه ئیسالمیانه کاری هاوبه‌شیان هه‌بێت و له ئاینده ببنه هێزێکی هاوبه‌شی گه‌وره‌ی ئیسالمی . چه‌تر :ده‌وترێت تۆ ره‌خه‌نه‌ت له‌سه‌ر ئه‌دای سیاسه‌تی حزبه ئیسالمییه‌کان ههیه هه‌ر ئه‌وه‌ش وای کرد واز له پۆسته‌که‌ت بهێنی؟ ئهوه زۆر راسته ده‌بێت حزبه ئیسالمیهکانپ��رۆژه‌ک��ان��ی��ان ب��ه ش��ێ��وهی�هک بێت خه‌ڵک خواستی خۆی تێدا ببینێته‌وه بۆ ئه‌وه‌ی له هه‌ڵبژاردنه‌کان ده‌نگیان پێبده‌ن بۆیه تا ئێستا ه�ه‌رس��ێ الی�هن��ی ئیسالمی به‌رنامه‌که‌یان له چ��وار چێوه‌ی هه‌رێمی کوردستانه له کاتێکدا ئ �ه‌م به‌رنامه‌یه نه‌گواستراوه‌ته‌وه ب��ۆ ه�ه‌م��وو ع��ێ��راق پ���رۆژه سیاسیه‌که‌شیان به‌رته‌سک و دیاری کراوه. چ���هت���ر :ت���ۆ م���اوه‌ی���هک���ی زۆر ب �ه‌رپ��رس��ی کارگێڕی مه‌کته‌بی سیاسی یه‌کگرتوو ب��ووی��ت ب��ۆ ه�ه‌وڵ��ت��ن�ه‌دا ئ �ه‌م گۆڕانکاریانه بکه‌یت؟ کاتی خۆی هه‌وڵمدا ،به‌اڵم پێشنیارهکانیانلهبهر چاو نه‌گرتم ئیتر ئهوه هۆیه‌ک بوو ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ی ده‌س���ت ل �ه پۆستی کارگێڕی مه‌کته‌بی سیاسی یه‌کگرتوو هه‌ڵگرم. چ�هت��ر :ل�ه ن��اوه‌ڕاس��ت��ی ساڵی ( )2010له کۆنفرانسی یه‌کگرتوو داوایان له تۆکرد واز له‌و خااڵنه بهێنیت که داوای چاکسازی ح��زب��ی��ت ک���ردب���وو ئ��ێ��س��ت��اش ئ���هو ب��ۆچ��وون�ه هه‌رماوه؟ ئ�هو چاکسازیانه‌ی پێشتر داوام ده‌ک��ردله ن��او یه‌کگرتوو ئێستا بوهته قه‌ناعه‌تی س���ه‌رک���ردای���هت���ی ی �هک��گ��رت��وو و ئ �ه‌وان��ی��ش
بانگه‌شه‌ی بۆده‌که‌ن. چه‌تر :ئهمه ره‌وت��ی ریفۆرم نیه له ناو ئه‌م حزبه؟ به‌ڵی بۆچوونێک له‌ناو یه‌کگرتوو دروستب��ووه ،ده‌بێت ئه‌م حزبه چیتر به‌م ئاراسته‌وه نه‌مێنێته‌وه. چه‌تر :گه‌شبینی به‌م بارودۆخه‌ی ئێستای یه‌کگرتوو؟ زۆر گه‌ش بین نیم ،به‌اڵم ره‌ش بینیش نیم.چه‌تر :ئێستا چۆن دهڕوانیته یه‌کگرتوو له چاو ئه‌وکاته‌ی به‌رپرسیاریت هه‌بوو؟ ی �هک��گ��رت��وو دوو الی �هن �هی �ه الیهنێکیانالیهنێکی ئیسالمی و ره‌چه‌ڵه‌کین ئه‌وانه‌ین وهک��و ی�هک ده‌سته کارمان ک��ردوه ،به‌اڵم الی �هن��ی دووهم����ی ی�هک��گ��رت��ووی ئیسالمی ئێستا موماره‌سه‌ی کاری سیاسی ده‌کات ک��اری سیاسیش ل�ه‌گ�هڵ گۆڕانکاریدایه بۆیه له‌م بواره‌دا ئاساییه من راو بۆچوونی خۆم هه‌بێت ،چونکه حه‌زده‌که‌م ئه‌م حزبه به ئاراسته‌ی نوێ کاربکات. چه‌تر :ئێستا ره‌وتێکی نوێ له ناو یه‌کگرتوو ه�هی�ه پێیان ده‌وت��رێ��ت ری��ف��ۆرم��خ��وازه‌ک��ان و سه‌رجه‌م ئه‌ندامه‌کانیش تۆ به پێشه‌نگی ئهو ره‌وته ده‌زانن تۆ بۆچوونت چیه له‌و بارهوه؟ بوونی رای جیاواز خاڵێکی سلبی نیهئ�هوه بۆ کاراکردنێتی ،ب�ه‌اڵم به‌مه‌رجێک سه‌رکردایه‌تی مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵدا باش بێت. چه‌تر :بۆچوونت له‌سه‌ر ئه‌مینداری گشتی چیه؟ رێ����زی ل��ێ��ده‌گ��رم و ئ��ه‌وی��ش ح��س��اب بۆب��ۆچ��وون �هک��ان��م ده‌ک����ات ،ب���ه‌اڵم ئاساییشه بیروبۆچوونمان جیاواز بێت. چه‌تر :ده‌وترێت تۆ هه‌وڵی دووباره کردنه‌وه‌ی س��ی��ن��اری��ۆی ن���ه‌وش���ی���روان م��س��ت �ه‌ف��ا ل �هن��او یه‌کگرتوو ده‌ده‌یت؟ نامه‌وێت ئهو سیناریۆیه له‌ناو یهکگرتوودوباره بکه‌مه‌وه.
کاریکاتێری ههفته
ئهو برینانه‌ی که به‌زۆری له‌ناو ده‌مدا ده‌رده‌چن‌و شێوه‌ی ئاوساوی وه‌رده‌گرن ،پێویسته ئاگاداری بین، چونکه پێده‌چێت هه‌واڵی تووشبوونتان به‌نه‌خۆشی پێ رابگه‌یه‌نن. شاره‌زایانی بواری ته‌ندروستی ڕایانگه‌یاندووه، کێشه‌ی دروستبوونی برین‌و هه‌اڵوسان له‌ناو ده‌مدا، که هه‌ندێکجار بۆ چاکبوونه‌وه‌یان ماوه‌یه‌کی زۆر ده‌خایه‌نێت ،هۆکاره‌کان دهگهڕێتهوه بۆ ئه‌وه‌ی، ئهو کهسانه کێشه‌یه‌کی ته‌ندروستی له (گه‌د‌ه‌و ریخۆڵه‌کان)یاندا ههیه ،یان کێشه‌ی هه‌ستیاری، سترێس‌و تێکچوونی ژه‌مه‌کانی خواردنیان ههیه شاره‌زایان ده‌ڵێن :له‌کاتی ده‌رکه‌وتنی ئهو برینانه‌دا، پێویسته کهسه تووشبووه‌کان ڕێگه‌چاره‌ی پێویست بگرنه‌به‌ر ،بۆ ئه‌وه‌ی کێشه‌ی گه‌وره‌تریان له‌ڕووی ته‌ندروستییه‌و‌ه بۆ دروست نه‌بێت ،به‌تایبه‌تی ئهو برینانه‌ی که زیاتر له‌دوو ههفته له‌ناو ده‌مدا ده‌مێننه‌و‌ه‌و به‌زۆری هه‌ر له‌هه‌مان شوێن ئهو برینانه ده‌رده‌چن. ئهو که‌سانه‌ی که ئهو حاڵه‌ته‌ی سه‌ره‌وه‌یان ههیه، مه‌ترسی تووشبوونیان به‌شێرپه‌نجه‌ی ناوده‌م لێده‌کرێت، بۆیه پێویسته ڕاسته‌وخۆ ڕێگه‌ی بهپهله بگرنه‌به‌ر ،بۆ چاره‌سه‌رکردن‌و خۆپاراستن. شاره‌زایان باسیان له‌وه‌شکردووه ،هه‌ندێکجار هۆکاری ئهو برینانه دروستبوونی کێشه‌ی ته‌ندروستییه له‌ددانه‌کاندا ،بۆیه له‌کاتی ده‌رچوونی ئهو برینانه، خۆ چاره‌سه‌رکردنی بهپهله له‌هه‌موو کارێکی دیکه باشتره ،بۆ ئه‌وه‌ی باری ته‌ندروستی به‌باشی بمێنێتهوه.
داماڵینى ناوى سه‌دام نامومکینه و ،له‌عه‌ره‌بیه‌وه
ئاڤان ره‌سوڵ
ده‌سه‌اڵتدارانى عێراق هه‌تا ئێستاش ،نهیانتوانیوه ناوى سه‌رۆکى پێشووى عێراق سه‌دام حسێن ،له کۆشکه حکومى یان ئهو کۆشکانه‌ى که به کۆشکه‌کانى سه‌رۆکایه‌تى ناسراون له پارێزگاى به‌سره البه‌رن ،له‌به‌رئه‌وه‌ى ئهمه دیواره‌کان و نه‌خشونیگاره‌کان تێکده‌دات ،به‌مه‌ش چاره‌یان نییه ته‌نها تێکنه‌دان و له‌ناونه‌بردنى ئه‌م توحفیات و کاره ده‌ستییه جوانان ه نه‌بێت. له‌سه‌ر هه‌ر دیوارێک له دیواره‌کانى کۆشکه‌کان ناوى سه‌دام یان (ص ح) یان سه‌دام حسێن یان (سه‌دام جێى شانازى عه‌ره‌به) هه‌ڵکۆڵراوه به مه‌ڕمه‌ڕ ،یان له‌سه‌ر ته‌خته هه‌ڵکۆڵراوه یان به نه‌خش له‌سه‌ر سه‌قفه‌کان کراوه، ئهمه سه‌ره‌ڕاى هه‌ندێک له وته‌کانى سه‌دام که به ناوى خۆیهوه ئیمزاکراوه.
Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe ژماره‌ی متمان ه خاوه‌ن ئیمتیاز سه‌رنوسه‌ر دیزاین باڵوکردنه‌وه راوێژکاری یاسایی ناونیشان
212 که‌مال حه‌سه‌ن حه‌مه رهزا کاروان ساالر ته‌حسین تۆفیق کۆمپانیای په‌یپه‌ر سیروان ئه‌حمه‌د حامد سلێمانی گه‌ڕه‌کی عه‌لی ناجی 07710299753 - 07480179510 cetir2010@gmail.com cetir2010@yahoo.com
WWW.Chatrpress.com
تراژیدیای کۆچ بۆ
Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe
ئه‌وروپا ل ه زاری
قاچاغچیه‌کانه‌وه
...ل14 2711/4/6
No: (62) Mo.27/6/2011-
ریکالم
خاوه‌نشکۆی ئێمه و خاوه‌نشکۆی ئه‌وان هاوژین غه‌ریب
ریکالم
ل �ه ئ��ێ��س��ت��ادا ک �هن��اڵ��ی ئ��اس��م��ان��ی ک��وردس��ات زنجیره‌یه‌کی دۆب�لاژک��راو په‌خش ده‌ک��ات که جێگای خ��ۆی�هت��ی ده‌ستخۆشی لێبکه‌ین بۆ وه‌رگێڕانی ئ�هو درام��ای�ه که باسی سیستمی پ��ل �ه‌داری ئ �هو پیالن و پاشقولگرتن‌ه ده‌ک��ات ل�ه م��ێ��ژووی ده‌س���ه‌اڵت���داری ک��ۆری��ادا .ئ �ه‌وه‌ی ده‌مانه‌وێت قسه‌ی له‌سه‌ر بکه‌ین دراما کۆرییه‌که نیه ،به‌ڵکو ئهو درامایه‌ی‌ه که ئێستا له‌م هه‌رێمه‌ی ئێمه‌دا دروست بووه ،ئه‌وه‌ی ئه‌وان باسی ده‌که‌ن له دراماکه‌یاندا روداوه‌کانی ئهو واڵته‌ی‌ه له سه‌ده‌ی شانزه‌دا .به‌اڵم له سه‌ده‌ی بیست و یه‌کدا ئێستا له‌م هه‌رێمه‌ی ئێمه‌دا ته‌نها به تۆزێک گۆڕانی شکڵییه‌و‌ه هه‌مان رووداوه‌ک���ان بهڕێوه ده‌برێت، ئ���ه‌وان ل �هو زه‌م �هن �ه‌دا برایه‌تی شمشێر له‌الیه‌ن خه‌ڵکانی پله نزمه‌و‌ه دروست ده‌که‌ن ،به‌اڵم ئێمه له ئێستادا مه‌یدانی ئ��ازادی دروس��ت ده‌که‌ین، ئه‌وان له الیه‌ن باڵی پیالنگێڕ و ده‌سه‌اڵتخوازه‌وه برایه‌تی شمشێر سه‌رکوت ده‌ک �هن ،ئێمه‌ش لێره باڵی توندڕه‌و مه‌یدانی ئازادییه‌کانیان هه‌موو خراپکرد و له‌ناوبرد. پ��اش زه‌م�هن��ێ��ک جارێکیتر ب��رای�هت��ی شمشێر س �ه‌ری��ه �هڵ��دای �هوه ل �ه دوای سه‌رکوتکردنیان، بێگومان لێره‌ش مه‌یدانی ئازادییه‌کان دروست ده‌کرێنه‌وه ،بۆیه ده‌بێت راستی ده‌ربکه‌وێت چ له سه‌ده‌ی شازد‌ه بێت یان سه‌ده‌ی بیست و یه‌ک، له‌وێ له‌وده‌مانه‌دا چینێکی کۆمه‌ڵگا ههبووه نهیانتوانیوه نان په‌یدا بکه‌ن و بیخۆن ئێمه‌ش ئێستا هه‌مان‌ه به‌س ده‌توانێت نان بخوات و هیچیتر .بۆیه ده‌توانین بڵێین جیاوازییه‌کان ئه‌وه‌ند‌ه نین. ب�����ه ب����������اوه‌ڕی م������ن ،ج����ی����اوازی����ی����هک����ه ل �ه خاوه‌نشکۆکانماندای‌ه ئه‌گه‌رنا ئه‌وانه‌یتر زۆر له یه‌کتری ده‌چ��ن ،ئ �ه‌وان خاوه‌نشکۆکه‌یان هاته ناو چینی خ��واره‌و‌ه و بۆخۆی چاکسازی کرد و خه‌ڵکی له‌سه‌ر چه‌وساندنه‌وه‌کانی چینی خ��واره‌و‌ه س��زادا ،ب�ه‌اڵم خاوه‌نشکۆکه‌ی ئێمه له ماوه‌ی ئه‌م خوله‌ی سه‌رۆکایه‌تیدا ته‌نها یه‌ک جار هاتووهته شارێکی وهک سلێمانی ،ئه‌ویش بۆ الی هاوتاکه‌ی له یه‌کێتیدا هاتبوو نه‌ک بۆ ناو جه‌ماوه‌ری سلێمانی و چینی خواره‌وه‌ی خه‌ڵکی ،بۆیه ئه‌م خاوه‌نشکۆیه‌ی ئێمه ئه‌گه‌ر به وته‌ی خۆی بیه‌وێت چاکسازیش بکات ناتوانێت، چونکه ئ��ازاره‌ک��ان��ی خه‌ڵکی ب�ه‌چ��اوی خۆی نابینێت هه‌ر راپۆرتی درۆی به‌ده‌ست ده‌گات له سه‌ر راپۆرتی درۆ بینای چاکسازی هه‌ڵده‌چنێت بۆیه به بڕوای من ئه‌م بینای به‌ناو چاکسازیه‌ش له ئه‌نجامدا شکست ده‌هێنێت .ئه‌وانه‌ی چوار ده‌وری خاوه‌نشکۆ ههمیشه له هه‌وڵدان هه‌واڵی خراپ نه‌ده‌ن پێی بۆ به‌ڵگه‌ی ئه‌مه‌ش ئه‌وکاته‌ی به‌شێک ل�ه ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌نی س �ه‌رای سلێمانی چوونه الی خاوه‌نشکۆ پێی وتبوون که ئاگاداری داخوازییه‌کانیان نیه ،ئه‌گه‌ر ئه‌وانه‌ی ده‌وری راس��ت بکه‌ن راپ��ۆرت��ی راستیان دابێته خاوه‌نشکۆ ئه‌وا بێگومان خاوه‌نشکۆ ئاگاداری داواکانیان بووه ئه‌گه‌ر نه‌شیاندابێت ئهوه که‌واته خاوه‌نشکۆکه‌ی ئێمه پێویسته چاکسازییه‌که‌ی له ده‌وروبه‌ری خۆیهوه ده‌ست پێبکات .خۆ نابێت بۆ سه‌رۆکیان باسکردبێت و ئه‌ویش وه‌اڵمێکی نه‌بوبێت وات �ه ن �ه‌خ��وازه‌اڵ س��ه‌رۆک زانبێتی و له‌الی ئه‌وان حاشای لێکردبێت. خاوه‌نشکۆی ئێمه ،ئه‌گه‌ر ده‌یه‌وێت چاکسازی بکات به گۆڕینی کابرایه‌کی م��ووس��وور به کابرایه‌کی مووڕه‌ش گۆڕانکاری و چاکسازی نیه ،ته‌نها ده‌رزی �هک��ی به‌نج‌ه ب��ۆ ماوه‌یه‌کی کاتی بێدهنگی دروست ده‌کات ،به‌اڵم له دوای نه‌مانی کاریگه‌ری ده‌رزیه‌ک‌ه ئیتر مه‌یدانه‌کانی ئ��ازادی دروس��ت ده‌بنه‌وه ،خاوه‌نشکۆ سه‌رۆکی هه‌رێم ،ئه‌گه‌ر چاکسازی ده‌که‌یت تکای‌ه له خۆته‌و‌ه ده‌ست پێبک‌ه وهک چۆن خاوه‌نشکۆی دراماک‌ه له‌پێشدا خاڵه الوازه‌کانی خۆی بینی دواتر ده‌ستیکرد به چاکسازی له بنه‌ماڵه‌که‌ی خۆیدا و ئهو تاوانبارانه‌ی س��زادا که له چوار ده‌وریدابوون و له پله‌ی بااڵدا بوون ،به‌اڵم ئه‌وا پ��رۆژه‌ی چاکسازیه‌که‌ی به‌ڕێزتان ماوه‌که‌ی کۆتایی پێهات ،به‌اڵم نه‌مانبینی به‌رپرسێکی گه‌نده‌ڵ سزا بدرێت و ئاشکرا بکرێت بۆ خه‌ڵکی.