له ره‌مه‌زاندا بۆ رێگرتن له گرانی ،حکومه‌ت ه و ه کات ه د بازاڕ ه فت ه ه ...ل14 ژمار ه 67
ساڵی دووه‌م
ب ه جیاوازییه‌کانه‌وه له‌ژێر چه‌تردا کۆده‌بینه‌و‌ه
نرخ 750 :دینار
رۆژنامه‌یه‌کی گشتی هه‌فتانه‌یه ،کۆمپانیای چه‌تر ده‌ریده‌کات
دووشهممه 2011/8/1
WWW.Chatrpress.com
نرخی()750دینار
(11ی خه‌رمانانی )2711
یه‌کێتى :رێگرتن ل ه چاالکییه‌که په‌یوه‌ندى به مۆڵه‌ته‌وه ههیه
پارتى :رێگه له جه‌ماوه‌ر ناگرین دژى ئێران ناڕه‌زایى ده‌ربڕێ تایبه‌ت ب ه چه‌تر یه‌کێتى و پارتى له‌سه‌ر تۆپبارانه‌کانى ئێران شتى جیاواز ده‌ڵێن و سه‌عدى پیره ده‌ڵێت: رێگریکردن له چاالکیه‌که‌ى سلێمانى په‌یوه‌ندى به نه‌بوونى مۆڵه‌ته‌وه هه‌بووه ،به‌اڵم به‌رپرسێکى پارتى ده‌ڵێت :ئێمه رێ له ناڕه‌زایى جه‌ماوه‌ر ناگرین. س�ه‌ع��دى ئه‌حمه‌د پ��ی��ره ،ئ�ه‌ن��دام��ى مه‌کته‌بی سیاسی یه‌کێتى ده‌ڵێت« :رێگرتن له چاالکى و خۆپیشاندانه‌کانى دژ به ئێران ته‌نها په‌یوه‌ندى به یاسایی نه‌بوون و نه‌بوونى مۆڵه‌ته‌وه هه‌بووه ئ�ه‌گ�ه‌رن��ا رێ��گ��رى لێناکرێت» .ب���ه‌اڵم ئاسۆ حاجى ،ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌نى سه‌رکردایه‌تى هه‌ولێرى پارتى ،ده‌ڵێت :یه‌کێتى له‌به‌رئه‌وه‌ى سنورى هاوبه‌شیان له‌گه‌ڵ ئێراندا زۆره ره‌نگه گومان بکات به‌هۆى ئه‌و چاالکیانه‌وه ئێران گ��ێ��چ�ه‌ڵ��ی��ان پ��ێ ب��گ��ێ��ڕێ ،ب��ۆی �ه رێ��گ��رى له چاالکیه مه‌ده‌نیه‌کانى دژ به‌و واڵته ده‌کات، ره‌نگه بیرکردنه‌وه‌ى ئێمه‌ش جیاواز بێت له‌گه‌ڵ یه‌کێتى ،ئێمه هه‌وڵده‌ده‌ین چاره‌سه‌رى هه‌موو کێشه‌کانمان به رێگه‌ى گفتوگۆى ئاشتیانه
nهه‌ولێر ،خۆپیشاندان دژی تۆپبارانه‌کانی ئێران ،کۆتایی ته‌موزی( )2011فۆتۆ :کۆمه‌ڵنیوز
ژنانی هه‌ورامان
ئاینی کاکه‌یی
«ئه‌نسارولئیسالم ب ه زۆر عه‌با و په‌چه‌یان ...ل8 ب ه سه‌رماندا ده‌سه‌پاند»
ئه‌ندامێکی ئه‌نجومه‌نی پارێزگای هه‌ولێر
ئایین و باوه‌ڕى یارسان له‌باره‌ى نه‌ته‌و ه و نیشتمانه‌وه ...ل12
( )258تۆمه‌تباره‌که‌ى ئه‌نفال ده‌ستگیر ناکرێن «له‌ژێر سێبه‌رى حزبه‌کان پۆستى عه‌سکه‌رى و سیاسییان ههیه»
چه‌تر -کاوه حسێن زیاترله ( )29په‌رله‌مانتار و رۆژنامه‌نوس و مامۆستاى زانکۆ داواى ده‌ستگیرکردنى ئه‌و ( )258تۆمه‌تباره ده‌که‌ن که ده‌ستیان له تراژیدیاى ئه‌نفالدا هه‌بووه ،ئه‌مه‌ش دواى ئه‌وه‌ى نزیکه‌ى ساڵێکه دادگاى بااڵى تاوانه‌کانى عێراق بڕیارى ده‌ستگیرکردنیانى داوه ،به‌اڵم تا ئێستا ده‌ستگیر نه‌کراون. له داواکه‌یاندا ده‌ڵێن« :نزیکه‌ی ساڵێک به‌سه‌ر نوسراوی دادگای بااڵی تاوانه‌کان له عێراق تێده‌په‌ڕێت ،که داوای ده‌ستگیرکردن و
راده‌ستکردنی ( )258موسته‌شار و مه‌فره‌ز‌ه خاسه و پیاوانی تۆمه‌تبار به ئه‌نجامدانی پ���رۆس���ه‌ی ئ �ه‌ن��ف��ال ده‌ک����ات و ئ��اراس��ت �ه‌ی حکومه‌تی ه�ه‌رێ��م��ی ک��وردس��ت��ان ک���راوه، به‌اڵم تا ئێستا نه‌ک هیچ تۆمه‌تبارێک ده‌ستگیرنه‌کراوه ،به‌ڵکو زۆرێ��ک له‌وانه ل �ه‌ژێ��ر س��ێ��ب �ه‌ری ح��زب�ه‌ک��ان��ی ک��وردس��ت��ان ب �ه ب���ه‌رچ���اوی ک �ه‌س��وک��اری ش �ه‌ه��ی��دان و ئه‌نفالکراوان لێی راکشاون و هه‌ندێکیان پۆستی عه‌سکه‌ری‌و سیاسیشیان ههیه». د.س���ه‌روه‌ر عه‌بدولڕه‌حمان په‌رله‌مانتار له‌و ب��اره‌ی �هوه ب�ه (چ �ه‌ت��ر)ى وت :ئ �هو کهسانه تاوانێکى دژى مرۆڤایه‌تیان ئهنجامداوه و پێویسته چیتر حزبه‌کان نه‌یانخه‌نه ژێر بااڵى خۆیان‌و بۆ مه‌رامى جیاجیا به‌کاریان
نه‌هێنن ،پێویسته ئ �هو ب��ڕی��اران�هى له سه‌ر تاوانباران دراوه جێبه‌جێ بکرێن. هه‌روه‌ها له داواى ( )29که‌سه‌که‌دا هاتووه: «جێگه‌ی سه‌رسوڕمانه حکومه‌تی ناوه‌ندی داوای ده‌ستگیرکردنی ئ�هو تۆمه‌تبارانه بکات که ده‌ستیان به خوێنی هه‌زاران کورد س��وور ب���ووه ،که‌چی ده‌س �ه‌اڵت��ی هه‌رێمی کوردستان ،نه‌ک هه‌ر نه‌چێته ژێر باری ئه‌م داوای �ه ،به‌ڵکو ببێته پارێزه‌رییان ،ئه‌م حاڵه‌ته‌ش حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان ده‌خ��ات�ه ژێ��ر پ��رس��ی��اره‌وه ،بۆیه تاکه وه‌اڵم و وه‌ف�������اداری ب���ۆ ک��ۆم��ه‌اڵن��ی خه‌ڵکی ک��وردس��ت��ان ب��ه گ��ش��ت��ی و ک �ه‌س��وک��اری ئه‌نفالکراوان به تایبه‌تی ،ده‌ستگیرکردنی تۆمه‌تباره‌کانه».
ئاگامان ل ه پرۆژه‌کانی هه‌ولێر نیی ه و ...ل5 راوێژمان پێ ناکرێت
«په‌یوه‌ندى ژێربه‌ژێر له‌نێوان یه‌کێتى و پارتى و ده‌زگا هه‌واڵگرییه‌کانى ئێران ههیه» چه‌تر -کارزان تاریق
بازرگانێک سه‌ره‌ڕاى ئه‌وه‌ى ده‌ڵێت :ئیدانه‌ى تۆپبارانه‌کانى ئێران ده‌که‌ین ،به‌اڵم ئه‌وه‌ش ده‌خاته‌ڕوو ،که هه‌رێمى کوردستان ئاسایشى خۆراکى نییه و ناچارن پێداویستییه‌کان له دهرهوه بهێنن ،چاودێرێکى سیاسیش ده‌ڵێت :په‌یوه‌ندى ژێربه‌ژێر له‌نێوان یه‌کێتى و پارتى و ده‌زگا هه‌واڵگرییه‌کانى ئێران ههیه. ش���ه‌ری���ف ره‌س������وڵ ،ک���ه ب��ازرگ��ان��ێ��ک��ى nکه‌سوکاری ئه‌نفاله‌کان نیگه‌رانن ل ه سیاسه‌ته‌کانی حکومه‌تی هه‌رێم فۆتۆ :جه‌مال پێنجوێنی
بێت ،به‌اڵم که الیه‌نى به‌رامبه‌ر ده‌ستبه‌ردارى ت��ۆپ��ب��اران�ه‌ک��ان نابێ ئێمه‌ش ده‌س��ت و ده‌م��ى جه‌ماوه‌ره‌که‌مان ناگرین بۆ ئ �ه‌وه‌ى ناڕه‌زایی ده‌رنه‌بڕێ». ده‌شڵێت« :پێموانیه هه‌رگیز ئ��ێ��ران دۆستى ئێمه بێت ،ره‌نگه له‌به‌ر هه‌ندێ ب�ه‌رژه‌وه‌ن��دى ه��اوب �ه‌ش موجامه‌له‌مان ب��ک��ات ،ئ�ه‌گ�ه‌ر ئه‌و دۆستى کورد بوایه مافى هاواڵتیانى کوردى واڵت �ه‌ک �هى دابین ده‌ک��رد ن �ه‌ک موجامه‌له‌ى ئێمه بکات». کاروان ساڵح ،ئه‌ندامى په‌رله‌مانى کوردستان، ب���ه (چ���ه‌ت���ر)ى راگ���ه‌ی���ان���د :ئ���ێ���ران ن���اوه‌ن���اوه ت��ۆپ��ب��اران�ه‌ک��ان وه‌ک ک��ارت��ى ف��ش��ار ب��ۆ سه‌ر هه‌رێم به‌کاردێنێ ب��ۆئ�ه‌وه‌ى قیاده‌ى سیاسی ک�����وردی ب��خ��ات �ه پ����اڵ ب����ه‌ره‌ک����هى خ����ۆى به مه‌به‌ستى به‌ده‌ستهێنانى کۆمه‌ڵێک ئیمتیازات و ده‌سکه‌وت ،پێشیوایه ئێران زۆر سه‌رکه‌وتوو بووه له‌و بواره‌دا. د.ف��ای �ه‌ق گوڵپی ،سیاسه‌تمه‌دار ،بۆچوونى وایه :کورد له رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست و هه‌رێمی کوردستانیش خ��اوه‌ن��ی وت��اری یه‌کگرتووی خۆی نیه ،پارتى و یه‌کێتیش به‌رامبه‌ر ئێران و شیعه هه‌ڵوێستى جیاوازیان ههیه. درێژه بۆ ل 3
ش���ارى سلێمانییه ،ل �ه‌ب��اره‌ى خ��ۆداب��ڕی��ن (ب��ای��ک��ۆت��ک��ردن)ى شمه‌کى ئ��ێ��ران��ى به (چ���ه‌ت���ر)ى وت :وه‌ک���و ب���ازرگ���ان دوو مه‌به‌ستمان ههیه ل�ه ئیشى بازرگانى ی���ه‌ک���ه‌م ئ��ی��ن��س��ان��ى ،ره‌ن���گ���ه م�ه‌ب�ه‌س��ت�ه ئینسانیه‌که ئ�ه‌گ�ه‌ر سیاسى گشتگیر بێت ئ �هوه پابه‌ند ده‌بین به بڕیاره‌کانى حکومه‌تى ههرێمهوه ،حکومه‌تى هه‌رێم چ بڕیارێک بدات ئهوه ئێمه‌ى بازرگان پابه‌ندى ده‌بین ،سه‌باره‌ت به خۆدابڕین له شمه‌کى ئێرانیش ،هه‌رێمى کوردستان ئاسایشى خۆراکى نیه ،بۆیه له دهرهوه پێداویستییه‌کان ده‌هێنین.
وتیشى :ئه‌گه‌ر خۆدابڕین له شمه‌کى ئ��ێ��ران��ى ب��ک �ه‌ی��ن ،ئ����ه‌وا ن��ات��وان��رێ��ت له ک��وردس��ت��ان ئ���هو پ��ێ��داوی��س��ت��ی��ان�ه داب��ی��ن بکه‌ین ،له‌گه‌ڵ ئ�ه‌وه‌ش��دا ئێمه ئیدانه‌ى ئه‌و تۆپبارانانه ده‌که‌ین و له‌گه‌ڵیدا نین، ئه‌گه‌ر له‌سه‌ر ئێمه مابێته‌وه ئهوه چى به ئێمه بکرێت ده‌یکه‌ین. ئه‌حمه‌د م��ی��ره ،چ��اودێ��رى سیاسى ،له‌و ب��اره‌ی�هوه وت��ى :په‌یوه‌ندیه‌کى ژێربه‌ژێرى ئ�ه‌م��ن��ى ل �ه‌ن��ێ��وان یه‌کێتى و پ��ارت��ى له الیه‌ک و ده‌زگا هه‌واڵگرییه‌کانى سه‌ر به کۆمارى ئیسالمى ئێران ههیه ،واتا ئه‌م درێژه بۆ ل 2
به‌رپرسێکى عێراقى :پژاک هۆکاری تۆپبارانه‌کان نییه
(ئه‌خباری ه) راگه‌یاند :بۆردومانی ناوچه چه‌تر ـ هه‌ڵمه‌ت ئیبراهیم سنورییه‌کانی هه‌رێمی کوردستان له‌الیه‌ن ئه‌ندامێکی لیژنه‌ی ئێران و تورکیاوه ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ ()10 ی ه و ه ر په‌یوه‌ندییه‌کانی ده ساڵ پێش ئێستا ،واتا پێش دروستبونی ه ل داوا په‌رله‌مانى عێراق پارتی ژیانی ئازادی کوردستان. حکومه‌ت ده‌کات هه‌ڵوێستی ئ �هو ب�ه‌رپ��رس�ه داواش����ی ل �ه حکومه‌تی بۆردومانی خۆی سه‌باره‌ت به ع��ێ��راق��ی ک�����ردوه ،ه�ه‌ڵ��وێ��س��ت��ی خ��ۆی کانی ناوچه سنورییه ل���ه‌ب���اره‌ی ئ���هو ت��ۆپ��ب��اران��ان �هوه ئاشکرا هه‌رێم ئاشکرا بکات، ب����ک����ات ،ک����ه ب����ووه‌ت����ه ه�����ۆی گ��ی��ان ده‌شڵێت بۆردومانه‌کانى له‌ده‌ستدانی سێ که‌س و بریندار بوونی ئێران ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ پێش ( )15ک�ه‌س��ی دی��ک �ه ،ئ�ه‌م�ه جگه له دروستبوونى پژاک. س �ه‌ف��ی �ه س��وه��ێ��ل ،ئ �ه‌ن��دام��ی ل��ی��ژن�ه‌ی زیانگه‌یاندن به ره‌زو باخ و مه‌ڕو مااڵتی په‌یوه‌ندییه‌کانی ده‌ره‌وه‌ی په‌رله‌مانی هاواڵتیان و ئاواره‌بوونى س�ه‌دان خێزانى عێراق له لێدوانێکدا بۆ ئاژانسی هه‌واڵی ئه‌و ناوچه‌یه.
ه سوهێل nسه‌فی
هەواڵ
یاساوه پابه‌ند نابێت دادوه‌رێک ب ه
ساڵی دووه‌م ژماره 67 دووشهممه 2711/5/11 - 2011/8/1
2
بۆچــوون له‌شکڕه‌کان بۆ کوێ دهنێرنهوه؟ u
سه‌ربه‌ست نه‌ریمان
u
م�����اوه‌ی چ��ه‌ن��د رۆژێ���ک���ه دام����وده‌زگ����ا پ��ه‌ی��وه‌ن��دی��داره‌ک��ان ل �ه ش����اری سلێمانی هه‌ڵمه‌تێکیان ب��ۆ داخستنی ئ �هو خانانه ده‌ستپێکردووه ،که ک��رده‌ی له‌شفرۆشییان تێدا ئه‌نجامده‌درێت و له‌وچوارچێوه‌یه‌شدا ئه‌و ئافره‌تانه‌ی که به‌و کاره هه‌ڵده‌سن ره‌وانه‌ی ئه‌و شوێن و ناوچانه ده‌کرێنه‌و‌ه که لێوه‌ی هاتوون ،تا ئێره به ئاسایی ده‌بینم حکومه‌ت و داموده‌زگاکانی له‌به‌رامبه‌ر دیارده‌یه‌ک که هه‌ڕه‌ش‌ه له ئاسایشی کۆمهڵگه و دابی گشتی بکات رێوشوێنی پێویست بگرێته‌به‌ر و رێگه‌ی ف��راژووب��وون و ته‌شه‌نه‌کردنی بگرێت ،ب �ه‌اڵم ئ��ه‌وه‌ی جێی سه‌رنجێکی جدیی‌ه ئ�ه‌وه‌ی�ه ،هه‌ڵوێست وه‌رگرتنه‌که‌ی حکومه‌ت هه‌ڵوێست وه‌رگرتنی ده‌سه‌اڵتێکی پیاوساالرانه‌ی ره‌های‌ه و جارێکی دیکه ئافره‌تی خسته‌و‌ه نێو قه‌فه‌زی تۆمه‌تباری و به چاوێکی جیاکارییه‌و‌ه مامه‌ڵه‌ی خۆی له‌گه‌ڵ ئه‌و پرس‌ه (له‌شفرۆشی) راگه‌یاند. ل �ه‌ه �ه‌ر ش��وێ��ن و ج��ێ��گ�ه‌ی�ه‌ک��دا کاتێک هه‌ندێک ل�ه ئ��اف��ره‌ت��ان ب�ه‌ه�ه‌ر ه��ۆک��ار و پاڵنه‌رێک پ�ه‌ن��ا ب��ۆ فرۆشتنی چێژی جه‌سته‌ی خۆیان ده‌ب��ه‌ن شتێکی نکوڵی لێنه‌کراو‌ه له‌هه‌مان جێگه‌دا پیاوگه‌لێکی زۆر ه �ه‌ن ،که جه‌سته‌کڕن و هاوکاری سه‌ره‌کین بۆ سه‌رخستنی ئه‌و مامهڵهیه، ئه‌گه‌ر ئه‌و بابهته بخهینه چوارچێوه‌یه‌کی ئابوریشه‌و‌ه بۆمان ده‌رده‌که‌وێت ئه‌و کااڵیه له بازاڕدا زۆرترین خستنه‌ڕووی بۆ ده‌کرێت، که خواستی زۆرینه‌ی له‌سه‌ر‌ه و به‌مه‌ش ک��رده‌ی خواست و خستنه‌ڕوو (ع��رض و طلب) وه‌ک پرۆسه‌یه‌کی ئابوری دێته‌جێ، ئه‌وکاتیش ده‌گه‌ین‌ه ئه‌و ده‌ره‌نجامه‌ی کرده‌ی له‌شفرۆشی ئافره‌تان ئهوکاته رووده‌دات، که له‌شکڕێک پیاوی له‌شکڕیش بوونی ههیه ،ئه‌گینا مهحاڵه ئه‌و مامهڵهیه بگاته ده‌ستگوشینی کۆتایی. ئه‌گه‌ر روانگه‌ی ئاینییش به‌تایبه‌ت ئیسالم، له‌م بابه‌ته‌دا وه‌ربگرین ئه‌وا هه‌ر زوو وه‌اڵمی ئه‌وه‌مان ده‌ستده‌که‌وێت « ،الزانی‌ه و الزانی» هیچ جیاوازیه‌ک نهکراوه بۆ مامه‌ڵه‌کردن ل�ه‌گ�ه‌ڵ پیاو و ئافره‌تێک ک�ه ک��رده‌ی سێکسیان به‌ده‌ر له رێنماییه‌کانی شه‌ریعه‌ت ئهنجامداوه و خاتری هیچ ک��ام له پیاو یاخود ئافره‌ت نه‌گیراو‌ه و وه‌ک یه‌ک و به‌پێی رێوشوێنه‌کانی شه‌ریعه‌ت له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و کرده‌یه‌دا به‌رپرسیارن. ناکرێت ل�ه بابه‌تێکی هه‌ستیاری وادا بااڵده‌ستی کلتوری پیاوساالری جارێکی دیکه هه‌یمه‌نه‌ی خ��ۆی بسه‌پێنێته‌و‌ه و قێزه‌ون و لۆمه‌کراوه‌کان ته‌نها ئه‌و ئافره‌تانه بن که زۆرج��ار به‌هۆی ئه‌و بارودۆخانه‌وه رێیان که‌وتووه‌ت‌ه له‌شفرۆشی ،که پیاوان له کۆمه‌ڵگه‌دا بۆیان هێناونه‌پێش هه‌ر ل�ه نه‌بوونی دادگ����ه‌ری کۆمه‌اڵیه‌تی و هه‌یمه‌نه‌ی سته‌م و زۆرداری و داڕوخانی ئه‌خالقی سیاسیه‌کان و نانه‌وه‌ی پشێوی و شه‌ڕو ئاشووب که قوربانی یه‌که‌می ئه‌و بابه‌تانه‌ش دواج��ار ئافره‌تانن ،ئهمه جگه ل���ه‌وه‌ی ک��ۆی ئاماره‌کانیش پێمانده‌ڵێن له‌شکڕه‌کان زۆر زیاترن له له‌شفرۆشه‌کان و ه �ه‌ر ل �ه‌خ��ۆوه‌ش ئ �هو قسهیه ناکه‌ین، ئاماره‌کانی ئاسایش پێشتر ئه‌وه‌یان بۆ هه‌موو الی�ه‌ک ده‌رخست که له شارێکی وه‌ک سلێمانیدا ( )400خانه‌ی له‌شفرۆشی بوونی ههیه و له‌هه‌ر یه‌کێک له‌و جێگه‌یانه‌ش ئه‌گه‌ر به شێوه‌یه‌کی گشتی وه‌ری بگرین س��ێ ئ��اف��ره‌ت��ی ل�ه‌ش��ف��رۆش تێیدا ک��رده‌ی له‌شفرۆشی ئه‌نجامده‌ده‌ن ،به‌اڵم زانیاری نێو راپۆرته رۆژنامه‌وانییه‌کان و دان پێدانانی زۆرێ���ک ل �ه ئ��اف��ره‌ت�ه له‌شفرۆشه‌کانیش ئه‌وه‌یان ئاشکراکردووه ،که له‌هه‌ر خانه‌یه‌کی له‌شفرۆشی ده‌یان پیاوی زه‌ریف به ره‌نگی په‌ڕیوه‌و‌ه سره‌یان گرتووه و چاوه‌ڕێی چوونه ژووره‌وه‌ن. هه‌ربۆی‌ه ئه‌گه‌ر به یه‌کسانی ته‌ماشای پیاو و ئافره‌ت ده‌کرێت و مه‌سه‌له‌ی ئازادی و مافی ژن بۆ ئامانجێکی تایبه‌تی پیاوه ناشرینه‌کانی ده‌سه‌اڵت ناکرێت‌ه که‌ره‌سه‌ی هه‌ڵخه‌تاندنی ئافره‌تان ،ده‌پرسم کاتێک ئافره‌ت‌ه له‌شفرۆشه‌کان ده‌ستگیرده‌که‌ن و ره‌وان �ه‌ی ئه‌مالوالیان ده‌ک�ه‌ن ئه‌ی پیاوه له‌شکڕه‌کان دهنێرنهوه بۆ کوێ؟
گه‌رمیان دلێر عه‌بدولڕه‌حمان
کێشه‌کانى نێوان سه‌رۆکى دادگاى تێهه‌ڵچونه‌وه‌ى ناوچه‌ى که‌رکوک له گه‌رمیان و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى هاتوچۆى گه‌رمیان په‌ره‌ده‌سێنێ‌و سه‌رۆکى دادگاکه سکااڵ له‌سه‌ر چه‌ند کارمه‌ندێکى هاتوچۆ تۆمار ده‌کات ،مفه‌وه‌زێکى هاتوچۆش ئاماژه به‌وه ده‌دات که له‌سه‌ر
جێبه‌جێکردنى یاسا فه‌رمانى گرتنیان بۆ ده‌رکردووه. عوسمان ئه‌حمه‌د مفه‌وه‌زى هاتوچۆ له ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌رای �ه‌ت��ى ه��ات��وچ��ۆى گه‌رمیان ب���ه (چ����ه‌ت����ر)ى راگ���ه‌ی���ان���د« :رۆژى ( )2011/7/5وه‌ک م �ه‌ف��ره‌زه‌ی �ه‌ک��ى به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى هاتوچۆى گه‌رمیان به مه‌به‌ستى کۆنترۆڵکردنى روداوه‌ک��ان��ى ه���ات���وچ���ۆ ل���ه ده‌ره‌وه‌ى ش����ار وه‌ک تیمى ک��ام��ێ��راى چ��اودێ��رى ل �ه گوندى (ب���ه‌رل���وت) جێگیربوین ب �ه مه‌به‌ستى تۆمارکردنى سه‌رپێچییه‌کانى هاتوچۆ
خۆمان جێبه‌جێ کردوه». له خێرالێخوڕینى ئۆتۆمبێلدا». وتیشى« :کاتژمێر ( )9:30خوله‌کى ئ �ه‌وه‌ش��ى وت« :دواى ده‌م�ه‌ق��اڵ�ه‌ی�ه‌ک ئ �هو رۆژه شۆفێرێک ب�ه خێراییه‌کى شۆفێره‌که خۆى وه‌ک سه‌رۆکى دادگاى زۆرهوه هات و کامێراکه‌مان خوێندیه‌وه ت��ێ��ه �ه‌ڵ��چ��ون �ه‌وه‌ى ن���اوچ���هى ک �ه‌رک��وک ک��ه س �ه‌رپ��ێ��چ��ی ک�����ردوه ،ب��ۆی �ه چه‌ند له گه‌رمیان ناساند و ئێمه‌ش س�ه‌روى ک��ارم �ه‌ن��دێ��ک��م��ان چ��ون��ه ب���ه‌رده‌م���ى‌و خۆمان ل��ێ��ئ��اگ��ادارک��ردهوه ،به‌ڕێوه‌به‌رى داواى م��ۆڵ �ه‌ت��ى ش��ۆف��ێ��رى و س��ااڵن �هى هاتوچۆى گه‌رمیان بانگی کردینه‌وه و ئۆتۆمبێله‌که‌یان لێکرد ،به‌اڵم نه‌یدانێ ،له‌پێناو کپکردنه‌وه‌ى کێشه‌که‌دا بۆماوه‌ى دواتر خۆم چومه پێشهوه و داوام لێکرده‌وه ،سێ رۆژ زیندانى کردین له پۆلیسى به‌اڵم شۆفێره‌که به تف‌و جنێوى ناشیرین که‌الر». وه‌اڵمى دامه‌وه و سوکایه‌تییه‌کى زۆرى ئه‌وه‌شى خسته‌ڕوو« :له‌پاش روداوه‌ک �ه پێکردین ،له کاتێکدا ئێمه کارى یاسایی دادوه‌ره‌که سکااڵى له‌سه‌ر تۆمارکردین
مه‌ڵبه‌ندى کوردۆلۆجى نۆ مانگه ته‌واو بوو ه و ده‌وامى تێدا ناکرێت سلێمانى
ته‌الرى مه‌ڵبه‌ندى کوردۆلۆجى له شارى سلێمانى ماوه‌ى نۆ مانگه ته‌واو بووه و تا ئێستا ده‌وامى تێدا ناکرێت ،به‌ڕێوه‌به‌رى مه‌ڵبه‌نده‌که‌ش هۆکاره‌که‌ى بۆ ئهوه ده‌گه‌ڕێنێته‌وه ،ک ه په‌یژه‌ى ده‌ربازبوونى بۆ دروست نهکراوه له کاتى ئاگرکه‌وتنه‌وه‌دا. د.ئارام عه‌لی ،به‌ڕێوه‌به‌ری مه‌ڵبه‌ندی کوردۆلۆجی به (چه‌تر)ى راگه‌یاند :له مانگى ()11ى ساڵى ()2010وه بیناى مه‌ڵبه‌ندى کوردۆلۆجى له‌سه‌ر فه‌رمانى وه‌زاره‌ت��ى ئاوه‌دانکردنه‌وه ته‌واو کراوه، به‌اڵم تا ئێستا ده‌وامى تێدا ناکرێت، راش���ی���گ���ه‌ی���ان���د :ل����ه‌ب����ه‌رئ����ه‌وه‌ی ئ��ه‌م بینایه پ �ه‌ی��ژه‌ی رزگ���ارک���ردن و ئ�هو پێویستیانه‌ی بۆ رزگاربوونه له کاتی
nبینای مه‌ڵبه‌ندی کوردۆ لۆجی
ئاگرکه‌وتنه‌وه‌دا بۆى دروست نهکراوه، ب��ۆی�ه ده‌وام���ى ت��ێ��دا ن��اک��رێ��ت ،ئ �ه‌وه‌ش چه‌ند هۆیه‌کی ههیه ،پێشتر ئێمه سه‌ر به ئه‌نجومه‌نی وه‌زی��ران بووین ،دواتر گوازراینه‌وه بۆ سه‌ر زانکۆی سلێمانی و وه‌زاره‌ت�����ی خ��وێ��ن��دن��ی ب���ااڵ ،ره‌ن��گ�ه
فۆتۆ :چێنه‌ر
ئه‌و گواستنه‌وه و گۆڕانکاریانه وای کردبێت که ئیشه‌کان به باشی نه‌ڕۆن بهڕێوه. وت�ه‌ب��ێ��ژى حکومه‌ت ب�ه‌ه��ۆى نه‌بوونى ده‌رف �ه‌ت �هوه ئاماده نه‌بوو ل�ه‌م بارهیهوه قسه بکات.
زانیار داقوقى ( )13,000خێزانى عه‌ره‌بى هاورده نایانه‌وێت که‌رکوک جێبهێڵن )160( ،خێزانیش بۆئه‌وه‌ى نه‌گه‌ڕێنه‌و ه ناوچه‌کانى خۆیان داوا ده‌که‌ن چه‌کى قه‌ره‌بویان هه‌ڵبوه‌شێنرێنه‌وه،
چه‌تر
هه‌روه‌ها رێژه‌یه‌کى زۆریش له عه‌ره‌بى هاورده دواى قه‌ره‌بوکردنه‌وه‌شیان نه‌گه‌ڕاونه‌ته‌وه شوێنه‌کانى خۆیان. م��ح �ه‌م �ه‌د خ�ه‌ل��ی��ل ج��ب��ورى ،ئ�ه‌ن��دام��ى لیژنه‌ى م��اده‌ى ( )140له که‌رکوک به (چه‌تر)ى وت :تا ئێستا ()13,000 خ��ێ��زان��ى ع���ه‌ره‌ب���ى ه�����اورده ل��ه ش��ارى که‌رکوک چه‌کى قه‌ره‌بوکردنه‌وه‌یان پێنه‌گیشتوه ،ل��هو خ��ێ��زان��ان�ه ()160
خ��ێ��زان ب�ه ره‌س��م��ى داوای���ان ک���ردووه ل ه ل��ی��ژن�ه‌ک�ه‌م��ان ب���ۆئ���ه‌وه‌ى ن�ه‌گ�ه‌ڕێ��ن�هوه ناوچه‌کانى خۆیان چه‌کى قه‌ره‌بویان هه‌ڵبوه‌شێنرێته‌وه. وتیشى )13( :هه‌زاره‌که‌ش ههرچهنده ب�ه ره‌س��م��ى داوای���ان ن �ه‌ک��ردووه چه‌کى ق�ه‌ره‌ب��وو هه‌ڵبوه‌شێننه‌وه ،ب �ه‌اڵم به‌نیاز نین بگه‌ڕێنه‌وه ناوچه‌کانى خۆیان. ئ���ه‌وه‌ش���ى خ��س��ت �ه‌ڕوو ،ک �ه خێزانێکى زۆرى عه‌ره‌ب دواى قه‌ره‌بوکردنه‌وه‌شیان نه‌گه‌ڕاونه‌ته‌وه شوێنه‌کانى خۆیان.
سلێمانى چێنه‌ر یاسین
nتائێستا بیناکان به‌فه‌رمی له‌الیه‌ن حکومه‌ته‌و ه وه‌رنه‌گیراوه‌ته‌و ه
ح��ک��وم�ه‌ت�هوه چ��وی��ن و ئێستا ئه‌و ب���اره‌گ���ای���ه‌م���ان داوه‌ت������هوه و هیچ په‌یوه‌ندى به ئێمه‌وه ن�ه‌م��اوه ،ئێم ه ئێستا باره‌گاى خۆمان ههیه و کارى خ��ۆم��ان ده‌ک �ه‌ی��ن ،ب��ه‌اڵم ت��ا ئێستا حکومه‌ت ئ �هو بینایه‌ی ن�ه‌ک��ردوه به هیچ فه‌رمانگه‌یه‌ک و ماوه‌ى دوو مانگه به چۆڵى م��اوه‌ت�هوه و
ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌نى شوراى کۆمه‌ڵى ئیسالمى رایگه‌یاند، ماوه‌ى چوار مانگ ه بودجه‌ى کۆمه‌ڵى ئیسالمى ،وه‌ک الیه‌نه‌کانى بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان‌و یه‌کگرتوو بڕدراوه، کۆمه‌ڵیش ب ه هاوکارى په‌رله‌مانتار‌و وه‌زیر‌و مه‌کته‌ب سیاسى‌و الیه‌نگرانى خۆى پێداویستییه‌کانى حزب دابین ده‌کات‌و ده‌یبات بهڕێوه. زان��ا ڕۆستایى ،بۆ رۆژن��ام �هى (چه‌تر) ئ��ام��اژه‌ى ب���ه‌وه‌ک���رد ،ئ �هو ب��ودج �ه‌ی �هى ب ه کۆمه‌ڵی ئیسالمى ل�ه‌الی�ه‌ن حکومه‌تى ه�ه‌رێ��م�هوه ده‌درا مانگانه ب��ڕى ()400
فۆتۆ :چێنه‌ر
به گوێره‌ى زانیارییه‌کانى ئێمه‌ش ب��ڕی��اره ی�ه‌ک��ێ��ک ل �ه ده‌زگ��اک��ان��ى وه‌زاره‌ت�����ى پ�����ه‌روه‌رده ده‌وام����ى تێدا بکه‌ن. (چه‌تر) هه‌وڵێکى زۆریدا بۆئه‌وه‌ى وته‌بێژى حکومه‌ت له‌مباره‌یه‌وه قس ه بکات ،ب�ه‌اڵم دواى چ��وار هه‌وڵدان بێئه‌نجام بوو.
ملیۆن دینار بووه ،وتیشى« :له دادگاى هه‌ولێر سکااڵى یاسایى له‌سه‌ر ئه‌نجومه‌نى وه‌زی��ران و وه‌زی��رى ئابوورى تۆمارکرا‌وه و بڕیاربوو له ()25ى ته‌مموز کۆببنه‌وه، ب����ه‌اڵم ن��وێ��ن��ه‌رى ح��ک��وم �ه‌ت��ى ه�ه‌رێ��م��ى کوردستان داوایکردبوو دادگاییه‌ک ه بۆ ماوه‌ى هه‌فته‌یه‌ک دوابخرێت ،بۆی ه له‌سه‌ر بڕیارى دادگاییه‌که دواخرا‌و ئه‌گه‌ر هه‌ی ه له سه‌ره‌تاى ئه‌م مانگه‌دا کۆبوونه‌و‌ه له‌سه‌ر دۆسییه‌ک ه بکرێت». ئه‌ندامه‌که‌ى ئه‌نجومه‌نى شوراى کۆمه‌ڵى ئیسالمى کوردستان پێیوابوو ،بودجه‌که‌یان به ب��ڕی��ارى سیاسى ب���ڕدراوه ،به بڕیارى سیاسیش کێشه‌ک ه چ��اره‌س �ه‌ر ده‌کرێت، به‌اڵم ده‌بێت ئه‌و «رۆشنبیرییه باڵوبکریته‌و‌ه و کێشه‌کان ببرێته دادگا ،بۆ ئه‌وه‌ى ببێت ه پێشینه‌یه‌کى باش تا کۆمه‌ڵى ئیسالمى دادگاییه‌ک ه له‌حکومه‌ت به‌رێته‌وه».
ئه‌گه‌ر ههیه ل ه ره‌مه‌زاندا پله‌ى گه‌رمى به‌رزبێته‌وه کاوه حسێن
چۆڵ کراوه و حکومه‌ت ناچێت ه ناوى به‌رپرسێکى مه‌کته‌بى رێکخراو ه دیموکراتییه‌کانى یه‌کێتى رایده‌گه‌یه‌نێت :دوو مانگ به‌ر له ئێستا بیناکه‌یان داوه‌ته‌وه به حکومه‌ت، به‌اڵم تا ئێستا ئه‌و بینای ه چۆڵه و حکومه‌ت نه‌چوه‌ت ه ناوى. فه‌همی بورهان ،ئه‌ندامى مه‌کته‌بى رێکخراوه دیموکراتییه‌کانى یه‌کێتى نیشتمانى کوردستان به (چه‌تر) ى راگ�ه‌ی��ان��د :م��اوه‌ی دوو مانگه له‌سه‌ر ب��ڕی��اری د.ب �هره �ه‌م ،بینای ب���اره‌گ���ای م �ه‌ک��ت �ه‌ب��ی رێ��ک��خ��راوه دیموکراتییه‌کانمان چۆڵ کردووه و ته‌سلیم به حکومه‌تمان کردوه‌ته‌وه، ئه‌مه‌ش وه‌ک به ده‌نگه‌وه چوونێک ب��ۆ ئ���هو ب �ه‌رن��ام �ه چ��اک��س��ازی��ی�ه‌ی سه‌رۆکی حکومه‌تی هه‌رێم. وت���ی���ش���ى :ه����ه‌ر زوو ب���ه ده‌ن���گ چ����اک����س����ازی����ه‌ک����هى س����ه‌رۆک����ى
بڕیارى سیاسى چاره‌سه‌رى ده‌کات
چه‌تر
قه‌ره‌بوش کراونه‌ته‌وه ناڕۆن چه‌تر
روویان ل ه دادگا کردو ه و ده‌شڵێن
کاوه حسێن
چێنه‌ر یاسین
و به ماده‌ى ( )229فه‌رمانى گرتنمان بۆ ده‌رچوو له کاتێکدا ئێمه له ده‌وامى ره‌س��م��ی��دا ب��وی��ن و ی��اس��ام��ان جێبه‌جێ کردوه». ئ���اش���ک���راش���ی ک������رد :ئ��ێ��م��ه ه���ه‌م���وو به‌ڵگه‌یه‌کمان له‌به‌رده‌ستدایه ک�ه ئه‌و دادوه‌ره سه‌رپێچی ی��اس��ای��ى ک���ردوه و بێڕێزى به‌رامبه‌ر کردوین». دادوه‌ر ئه‌کره‌م فه‌ره‌ج ،سه‌رۆکى دادگاى تێهه‌ڵچونه‌وه‌ى ن��اوچ �هى ک �ه‌رک��وک ـ گه‌رمیان ،ئاماده نه‌بوو له‌سه‌ر ئه‌م بابهته قسه بکات.
دار حه‌سه‌ن فه‌ره‌ج، به‌ڕێوه‌به‌رى فه‌رمانگه‌ى که‌شناسى‌و بومه‌له‌رزه‌ى سلێمانى رایگه‌یاند ،ئه‌گه‌ر ههیه پله‌ى گه‌رما له مانگى پیرۆز ڕه‌مه‌زاندا به‌ره‌و به‌رزبونه‌وه بچێت ،به‌اڵم نازانین که‌ى‌و چۆن. دارا حه‌سه‌ن فه‌ره‌ج له لێدوانێکى تایبه‌تدا بۆ رۆژنامه‌ى (چه‌تر) ئاماژه‌ى به‌وه‌کرد: ئه‌گه‌ر ههیه به‌هۆى ئه‌و گۆڕانکارییه‌ى ل ه کهشو ئاو و هه‌وا رووده‌دات پله‌کانى گه‌رما له مانگى ره‌مه‌زانى پیرۆزدا له هه‌ندێک شوێنى ده‌وروب����ه‌رى سلێمانى بۆ ( 47تا )48به‌رزبێته‌وه .وتیشى:
«هۆکارى به‌رزبوونه‌وه‌ى پله‌کانى گه‌رما به‌هۆى ئه‌و گۆڕانکارییه نامۆیه‌وه‌یه که له کهشو هه‌وادا رووده‌دات». ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌رى فه‌رمانگه‌ى که‌شناسى و بومه‌له‌رزه‌ى سلێمانى باسى له‌وه‌شکرد، که ئه‌رکى حکومه‌تى هه‌رێم و تاکه‌کانى کۆمهڵگه ئهوهیه پارێزگارى له رووپۆشى سه‌وزاییه‌کان بکرێت‌و رووبه‌رى سه‌وزایى زی��اد بکرێت ،چونکه چاره‌سه‌رکردنى ژینگه له رێگه‌ى زیادکردنى سه‌وزاییه‌وه ده‌ب��ێ��ت ،ک�ه دهبێته ه��ۆى نزمبوونه‌وه‌ى پ��ل �ه‌ک��ان��ى گ���ه‌رم���ا و ک����ه‌ش و ه���ه‌وا خ��ۆش ده‌ک��ات و مه‌ترسییه‌کانى بوون به بیابان بوون که‌م دهکاتهوه .وتیشى: «ه��ه‌رێ��م��ى ک���وردس���ت���ان ی�ه‌ک��ێ��ک�ه له واڵت���ان���ى خ��ۆره �ه‌اڵت��ى ن���اوه‌ڕاس���ت که کێشه‌ى ژینگه‌یى ههیه به‌هۆى که‌مى رووپۆشى سه‌وزاییه‌وه».
درێژه‌ی...په‌یوه‌ندی ژێربه‌ژێر
بێده‌نگیه‌ى ئه‌و دوو حزبه بێجگه له‌وه‌ى که ده‌ریده‌خات ئیراده‌ى ته‌سلیمبون الى یه‌کێتى و پارتى بۆ کۆمارى ئیسالمى ئێران ههیه، هیچ پاساوێکى تر هه‌ڵناگرێت. ئ���ه‌وه‌ش���ى وت :ی�ه‌ک��ێ��ت��ى و پ��ارت��ى ب�ه‌ر ل �ه ه �ه‌م��وو شتیک بیر ل �ه پاراستنى به‌رژه‌وه‌ندیه حیزبییه‌کانى خۆیان دهکهنهوه له رێگه‌ى ئه‌و رێکه‌وتنه بازرگانیانه‌ى که له‌نێوان هه‌رێم و ئێراندا رێکیده‌خه‌ن، ئ��ه‌م ب���ارودۆخ���هى ک �ه ه��ات��وه‌ت �ه پێشهوه وێنه‌ى کوردى له ناوخۆ و دهرهوه بچوک ک��ردوه‌ت�هوه و ئ �ه‌وه‌ى سه‌لماند ،که ئێمه وه‌ک میلله‌تى ک��ورد نێچیرێکین که ب�ه ئاسانى ده‌س �ه‌اڵت �ه داگیرکه‌ره‌کانى ت��ر ده‌ت��وان��ن راوم���ان ب��ک�ه‌ن ،حکومه‌تى هه‌رێم نه ده‌توانێت و نه ده‌شیه‌وێت فشار بخاته سه‌ر حکومه‌تى ئێران ،له‌به‌رئه‌وه‌ى په‌یوه‌ندییه‌کى نهێنى قوڵیان له‌نێواندا ههیه. ب �ه‌اڵم س�ه‌ع��دى ئه‌حمه‌د پ��ی��ره ،ئه‌ندامى مه‌کته‌بى سیاسى یه‌کێتى ده‌ڵێت :وه‌کو یه‌کێتى په‌یوه‌ندى ژێربه‌ژێرمان له‌گه‌ڵ ئ��ێ��ران��دا ن��ی�ه ،ت��ا ئێستا گ��وێ��م لێنه‌بووه که‌س تۆمه‌تبارمان بکات به‌وه‌ى پێوه‌ندى ژێربه‌ژێرمان له‌گه‌ڵ ئێراندا هه‌بێ. شۆڕش محه‌مه‌د ،چاالکوانى کۆمه‌ڵگه‌ى م�ه‌ده‌ن��ى ،ل�ه‌ب��اره‌ى هه‌ڵوێستى رێکخراوه مه‌ده‌نییه‌کانه‌وه وت��ى :ئێمه له سه‌ره‌تاى هێرشه‌کانه‌وه هه‌ڵوێستى خۆمانمان هه‌بووه
و رێپێوانمان ه �ه‌ب��ووه ،ب �ه‌اڵم گرفته‌که ل���ه‌وه‌دای���ه ئ�ه‌م��ج��اره پێش ئ �هو هێرشان ه هه‌ندێک بهڵگهنامه له‌سه‌ر حکومه‌تى ه���ه‌رێ���م ئ��اش��ک��را ک�����ران ،ب���ه ب��ێ��ئ �ه‌وه‌ى حکومه‌تى هه‌رێم به ره‌سمى وه‌اڵم بداته‌وه و بڵێت ئه‌وانه راست نین. وت��ی��ش��ى :گ���ه‌وره‌ت���ری���ن ک��ێ��ش�ه ئ �ه‌وه‌ی �ه ح��ک��وم�ه‌ت�ه‌ک�هى خ���ۆت خ���ۆى یه‌کالیى نه‌کاته‌وه ،له سلێمانیش سانسۆرێکى زۆر گهوره ههیه له‌سه‌ر چاالکیه‌کان ،به‌اڵم پێموایه ئه‌گه‌ر ئه‌م میلله‌ته ئیراده‌ى الى خۆى بێت ئهوه به ئاسانى ده‌توانن چاره‌سه‌رى ئه‌و کێشه‌یه بکه‌ن ،به‌اڵم کێشه‌که ئهوهیه تا ئێستا حکومه‌تى عێراقى و هه‌رێم به شێوه‌یه‌کى زۆر شه‌رمنانه و الواز باسیان له‌م تۆپبارانانه کردووه ،له کاتێکدا که گوندێکى زۆر چۆڵ کراوه و خه‌ڵکێکى زۆر شه‌هید ک��راوه .ئه‌وه‌شى خسته‌ڕوو: ئێمه وه‌ک چ��االک��وان��ان��ى کۆمه‌ڵگه‌ى مه‌ده‌نى له ماوه‌یه‌کى نزیکدا هه‌ڵوێستى خۆمان ده‌خه‌ینه‌ڕوو. له‌الیه‌کى تر نوێنه‌رى حکومه‌تى عێراق به (فارس نیوز)ى راگه‌یاندووه :نزیکه‌ى ( )550بنکه‌ى بارزگانى ئێران له هه‌رێمى کوردستانى عێراق ههیه ،که به‌م شێوه‌یه له شاره‌کانى ترى عێراق نابینرێت .ئهمه جگه له باڵوبونه‌وه‌ى ده‌یان بهڵگهنامه که باس له په‌یوه‌ندییه نهێنییه‌کانى ئێران و حکومه‌تى هه‌رێم ده‌کات.
راپۆرت
«پارتى‌و یه‌کێتى به‌رامبه‌ر ئێران یه‌ک هه‌ڵوێستیان نیه»
چاودێرێکی سیاسی :بێ هه‌ڵوێستی یه‌کێتی نیشانه‌ى رێکه‌وتنى ژێربه‌ژێره ئاماده‌کار دلێر عه‌بدولڕه‌حمان پارتى‌و یه‌کێتی مامه‌ڵه‌ى جیاواز له‌گه‌ڵ ئه‌و چاالکیانه‌دا ده‌که‌ن که‌دژى ئێران به‌ڕێوه‌ده‌چن، ئه‌ندامێکى که‌مپینى نابۆ له‌شکرکێشى‌و داگیرکارى هۆکارى ئه‌و جیاوازیه بۆ نه‌بونى وتاری ئه‌و دوو حزب ه ده‌گه‌ڕێنێته‌وه و چاودێرێکى سیاسیش پێیوایه نزیکى یه‌کێتى‌و تاڵه‌بانى له‌ئێران وایکردوه ئه‌و حزبه رێگرى له‌چاالکیه مه‌ده‌نیه‌کانى دژ به‌و واڵته بکات ،هاوکات ئه‌ندامێکى مه‌کته‌بی سیاسی یه‌کێتى وێڕاى جه‌ختکردنه‌وه له‌یه‌ک هه‌ڵوێستى پارتى‌و یه‌کێتى دژ به‌تۆپبارانه‌کانى ئێران هۆکارى رێگریکردنى چاالکیه مه‌ده‌نیه‌کانى له‌الیه‌ن حزبه‌که‌یه‌وه بۆ نایاسایی بونى چاالکیه‌کان ده‌گه‌ڕێنێته‌وه.
ل �ه دوای ئ����ه‌وه‌ی ل �ه رۆژی ()7/16 ت��ۆپ��خ��ان�ه‌ک��ان��ی ئ��ێ��ران ده‌س��ت��ی��ان ک���ردووه ب�ه ت��ۆپ��ب��اران��ی ب��ن��اری قه‌ندیل و ناوچه سنوریه‌کان خه‌ڵکێکی زۆر ئ��اوه‌ره‌ب��وون و چه‌ندین ره‌ز و باخیش سوتاوه له به‌رامبه‌ردا له سه‌رجه‌م شار و شارۆچکه‌کانی هه‌رێمی کوردستانیش چاالکی جۆراوجۆر ئه‌نجام
ده‌درێت ،به‌اڵم سه‌ره‌ڕای هه‌بوونی رێکه‌وتنی س��ت��رات��ی��ژی��ان پ��ارت��ی و یه‌کێتی ج��ی��اواز ل�ه‌گ�ه‌ڵ ئ �هو چاالکیانه م��ام�ه‌ڵ�ه‌ده‌ک�ه‌ن. فایه‌ق گوڵپی ،ئه‌ندامى که‌مپینى نا بۆ له‌شکرکێشى و داگ��ی��رک��ارى ،که رۆژى ( )7/23له‌سه‌کۆى ئازادى شارى سلێمانى ب �ه‌ن��ی��ازب��ون دژ ب�ه‌ت��ۆپ��ب��اران�ه‌ک��ان��ى ئێران چاالکیه‌کی ناڕه‌زایی ئه‌نجام بده‌ن ،به‌اڵم له‌الیه‌ن ده‌زگا ئه‌مینه‌کانه‌و‌ه چوار که‌س له‌چاالکوانانى که‌مپینه‌که ده‌ستگیرکران ب ه (چه‌تر)ى راگه‌یاند «چ��اودێ��رى توند خرابو‌ه سه‌ر چاالکیه‌که‌مان‌و چى ده‌رواز‌ه و سه‌ربانى پارکه‌ک ه هه‌بوو به‌مه‌فره‌زه‌ى هێزه ئه‌منیه‌کان ته‌نرابو بۆ ئه‌وه‌ى که‌س به‌شدارى له‌چاالکیه‌که‌دا نه‌کات ،به‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ( )600که‌س ئاماده‌ى چ��االک��ی �ه‌ک � ه ب����وون» .ه���ه‌ر ب��ۆ ه�ه‌م��ان مه‌به‌ست ل ه هه‌ولێر پارتی دیموکرات ک ه که‌مترین مۆڵه‌تی چ��االک��ی ن��اڕه‌زای��ی ده‌دات مۆڵه‌تیدا به‌چه‌ند رێکخراوێک ک ه خۆپیشاندان دژی ئێران بکه‌ن ،هاوکات ب ه گوێره‌ی زانیاریه‌کانی (چه‌تر) چه‌ندین کادر و ئه‌ندامیان له‌و چاالکیانه‌دا هه‌ن که دژی تۆپبارانه‌کانی ئێران ئه‌نجام ده‌درێن. گوڵپی ،باوه‌ڕیوایه کورد له رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست و هه‌رێمی کوردستانیش خاوه‌نی وت���اری یه‌کگرتووی خ��ۆی نیه وتیشى «پ��ارت��ى و یه‌کێتى ب �ه‌رام��ب �ه‌ر ئ��ێ��ران و شیعه هه‌ڵوێستى جیاوازیان هه‌ی هو ئه‌وه‌ش له‌چه‌ند رۆژى رابردودا به‌کرده‌یی ده‌رکه‌وت
ک��ات��ێ��ک ل �ه‌ه �ه‌ول��ێ��ر ه��ی��چ رێ��گ��ری �ه‌ک له‌چاالکیه‌کانى دژ به‌ئێران نه‌کرا ،به‌اڵم لێره له‌جێى ئ �ه‌وه‌ى یه‌کێتى پشتگیریمان ب��ک��ات ب��ۆ گ �ه‌وره‌ت��رک��ردن��ى چاالکیه‌ک ه هه‌وڵى سه‌رکوتکردنیدا». ب �ه گ���وێ���ره‌ی ئ���هو زان��ی��اری��ان �ه‌ی ده‌س��ت (چ�ه‌ت��ر) ک�ه‌وت��ووه یه‌کێتی زۆر بابه‌تی تۆپبارانه‌کان له ناو رێکخستنه‌کانی باس ناکات و زیاتر ل ه رێگای راگه‌یاندنه‌و‌ه قسه‌ی له‌سه‌ر ده‌ک��ات و وه‌ک��و کۆمه‌ڵی ئیسالمی ده‌یانه‌وێت پارتی ژیانی ئازادی کوردستان ناسراو به (پژاک) وا ده‌ربخه‌ن ک��ه ه���ۆک���اری ئ���هو ه��ێ��رش �ه‌ی ئ��ێ��ران �ه. سه‌عدى ئه‌حمه‌د پیره ئه‌ندامى مه‌کته‌بی سیاسی یه‌کێتى نیشتمانى کوردستان، ره‌تیکرده‌وه له‌گه‌ڵ پارتیدا هه‌ڵوێستیان جیاوازبێت له‌سه‌ر تۆپبارانه‌کانى ئێران‌و ب ه (چه‌تر)ى راگه‌یاند «رێگرتن له‌چاالکى و خۆپیشاندانه‌کانى دژ به‌ئێران ته‌نها پ �ه‌ی��وه‌ن��دى ب �ه‌ی��اس��ای��ی ن �ه‌ب��ون و نه‌بونى مۆڵه‌ته‌وه ههبوه گه‌رنا رێگرى لێناکرێ». ههرچهنده زۆرجار باس له‌په‌یوه‌ندى نهێنى نێوان یه‌کێتى و ئێران ده‌کرێ ،ل ه ماوه‌ی راب��ردووش��دا چه‌ندین به‌ڵگه‌نامه‌ی نێوان نوێنه‌ری حکومه‌تی هه‌رێم و سه‌رۆکایه‌تی حکومه‌ت ده‌رکه‌وت که باسیان لهوه ده‌کرد په‌یوه‌ندی نهێنی له نێوان ئه‌و دوو الیه‌نه‌دا ه�ه‌ی�ه ،ب �ه‌اڵم پیره وت��ى «وه‌ک���و یه‌کێتى په‌یوه‌ندى ژێربه‌ژێرمان له‌گه‌ڵ ئێراندا نیه، ره‌ن��گ� ه ئ��هوه قسه‌ى تۆبێت م��ن تائێستا گوێم لێنه‌بو‌ه که‌س تۆمه‌تبارمان بکات
به‌وه‌ى پێوه‌ندى ژێربه‌ژێرمان له‌گه‌ڵ ئێراندا هه‌بێ» .ناوبراو له قسه‌کانیدا بۆ (چه‌تر) ب��اس��ی ل���هوه ک��رد هه‌رکه‌سێک پێیوای ه سیاسه‌تی یه‌کێتی و پارتی ل ه به‌رامبه‌ر ئێران ج��ی��اواز‌ه «سه‌هوى ف �ه‌رم��ووه ،ئێم ه یه‌ک سیاسه‌ت و یه‌ک نوێنه‌رمان هه‌ی ه که‌نازم عومه‌ره». ب�ه‌اڵم له قسه‌کانی به‌رپرسانی یه‌کێتی و پارتیدا بۆ (چه‌تر) ئ�هوه ده‌رده‌ک�ه‌وێ��ت هه‌ڵوێستی ئه‌و دوو الیه‌ن ه جیاوازیان ههیه، ئەمە لەکاتێکدا تۆپبارانەکان لە سنوری یەکێتی زی��ات��رە وەک ل��ە سنورەکانی دەسەاڵتی پارتی ئاسۆ حاجى ،ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌نى سه‌رکردایه‌تى هه‌ولێرى پارتى دیموکراتى کوردستان ،له‌باره‌ى رێگریکردن ل�ه‌چ��االک��ی�ه م �ه‌ده‌ن��ی �ه‌ک��ان��ى دژ ب�ه‌ئ��ێ��ران له‌سنورى پارێزگاى سلێمانى رونیکرده‌وه «یه‌کێتى له‌به‌رئه‌وه‌ى سنورى هاوبه‌شیان له‌گه‌ڵ ئێراندا زۆره ره‌نگه گومان بکات به‌هۆى ئه‌و چاالکیانه‌وه ئێران گێچه‌ڵیان پ��ێ ب��گ��ێ��ڕێ ب��ۆی �ه رێ��گ��رى له‌چاالکیه مه‌ده‌نیه‌کانى دژ به‌و واڵته ده‌کات ،ره‌نگه بیرکردنه‌وه‌ى ئێمه‌ش جیاوازبێت له‌گه‌ڵ یه‌کێتى ،ئێمه ه �ه‌وڵ��ده‌ده‌ی��ن چ��اره‌س �ه‌رى هه‌موکێشه‌کانمان به‌رێگه‌ى گفتوگۆى ئاشتیانه بێت ،ب�ه‌اڵم که‌الیه‌نى به‌رامبه‌ر ده‌ستبه‌ردارى تۆپبارانه‌کان نابێ ئێمه‌ش ده‌ست و ده‌مى جه‌ماوه‌ره‌که‌مان ناگرین بۆ ئه‌وه‌ى ناڕه‌زایی ده‌رنه‌بڕێ». ئه‌و به‌رپرسه‌ی پارتی وتیشی «پێموانیه هه‌رگیز ئێران دۆستى ئێمه‌بێت ره‌نگه له‌به‌ر
هه‌ندێ به‌رژه‌وه‌ندى هاوبه‌ش موجامه‌له‌مان بکات ،ئه‌گه‌ر ئ�هو دۆستى ک��ورد بوایه م��اف��ى ه��اواڵت��ی��ان��ى ک����وردى واڵت �ه‌ک �هى داب��ی��ن ده‌ک���رد ن��ه‌ک م��وج��ام�ه‌ل�هى ئێمه بکات» .ئه‌و به‌رپرسه‌ی پارتی ئاماژه‌ى ب �ه‌وه‌ش��دا «رۆژێ���ک ل���ه‌رۆژان گومانمان نه‌بردوه به‌وه‌ى یه‌کێتى په‌یوه‌ندى ژێربه‌ژێڕى له‌گه‌ڵ ئێراندا هه‌بێ بۆیه بێدهنگ بوه». ئه‌و رونیکرده‌وه که هانى خه‌ڵکیان نهداوه بڕژێته سه‌رشه‌قام دژ به‌ئێران و رایگه‌یاند «رێگریشی لێناکه‌ین و ده‌ی��ان ئه‌ندامى پارتیش به‌شدارى تیادا ده‌کات». هاوکات په‌رله‌مانتارێک له لیژنه‌ی ناوخۆ و ئ��اس��ای��ش و ئه‌نجومه‌نه خۆجێیه‌کان، رایده‌گه‌یه‌نێت ئێران ناوه‌ناوه تۆپبارانه‌کان وه‌ک����و ک���ارت���ى ف��ش��ار ب���ۆ س����ه‌ر ه �ه‌رێ��م ب�ه‌ک��اردێ��ن��ێ ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ى ق��ی��اده‌ى سیاسی ک�����وردی ب��خ��ات �ه پ���اڵ ب���ه‌ره‌ک���هى خ��ۆى به‌مه‌به‌ستى به‌ده‌ستهێنانى کۆمه‌ڵێک ئیمتیازات‌و ده‌سکه‌وت پێشیوایه ئێران زۆر سه‌رکه‌وتو بوه ل�ه‌وب��واره‌دا .ک��اروان ساڵح، ئه‌ندامى په‌رله‌مانى کوردستان ،به (چه‌تر) ى راگه‌یاند «تائێستا په‌یوه‌ندیه‌کانى هه‌رێم له‌گه‌ڵ ئێراندا په‌یوه‌ندى حزبه وه‌کو پارتى و یه‌کێتى ،ئه‌و په‌یوه‌ندیانه رێکنه‌خراون و به‌دامه‌زراوه‌یی نه‌کراون» ئه‌و په‌رله‌مانتاره پێشیوایه «بێده‌نگى حکومه‌تى هه‌رێمیش له‌مه‌ڕ ئه‌و تۆپبارانانه جێگاى گومانه‌‌و گومانه‌کانیش زۆر ل�ه‌راس��ت��ی�هوه نزیکن چونکه هه‌م ئێران‌و هه‌م تورکیاش له‌شه‌ڕى ناوخۆ هه‌رجاره‌و کهوتونهته پاڵ پارتى و
ساڵی دووه‌م ژماره 67 دووشهممه 2711/5/11 - 2011/8/1
3
یه‌کێتى بۆ به‌جێگه‌یاندنى مه‌رام‌و سیاسه‌تى خۆیان». به‌بڕواى ئه‌و په‌رله‌مانتاره «هه‌ر الیه‌نێک پێشتر بێده‌نگى بشکێنێ متمانه‌ى جه‌ماوه‌رى بۆ خ��ۆى دهگێڕێتهوه و نیشتمانپه‌روه‌رى خۆى ده‌سه‌لمێنێ ،هه‌ر الیه‌نێکیش درێژه به‌بێده‌نگى ب��دات درێ���ژه به‌خۆفرۆشى و کۆمه‌ڵێک په‌یوه‌ندى ده‌دات له‌سه‌ر حسابی خوێنى هاواڵتیان». چاودێرێکی سیاسیش پێیوایه تائێستا په‌یوه‌ندیه‌کانى باشورى کوردستان له‌گه‌ڵ ئ��ێ��ران وه‌ک���و پ �ه‌ی��وه‌ن��دى ح��ک��وم�ه‌ت نیه، زیاتر وه‌کو په‌یوه‌ندى دوو حزبن ،کامه‌ران به‌روارى ،چاودێرى سیاسی و مامۆستای زان��ک��ۆ ،باسی ل �هوه ک��رد «تائێستا دوو سیاسه‌ت و دوو حکومه‌تمان ههیه که‌هى پارتى و یه‌کێتین و هه‌ردوکیشیان زۆرجار دژى یه‌کن» .به‌بڕواى ئه‌و چاودێره سیاسیه «هێرشه‌کانى ئێران بۆ سه‌ر هه‌رێم ئه‌نفالێکى گ�ه‌وره‌ى سه‌رتاسه‌ریه و هه‌موو الیه‌نه‌کان ل �ه‌ه �ه‌رچ��وارپ��ارچ �هى ک��وردس��ت��ان ن��اچ��ارن هه‌ڵوێست بنوێنن یان ده‌بێت له‌سه‌نگه‌رى دوژم���ن���دا ک��ارب��ک �ه‌ن ی���ان ل �ه‌س �ه‌ن��گ �ه‌رى نه‌ته‌وه‌یی بن» .به‌روارى ئاماژه‌ى به‌وه‌شدا «هه‌موان ده‌زانین یه‌کێتى و تاڵه‌بانى زۆر له‌ئێرانه‌وه نزیکن و ب��ێ هه‌ڵوێستیشیان نیشانه‌ى رێکه‌وتنى ژێربه‌ژێرى هه‌ردوالیه، ب��ه‌اڵم پ��ارت��ى ب���ڕواى وای��ه که‌له‌ناوبردنى ک��وردان له‌هه‌رشوێنێک بێت له‌ناوبردنى بزافى رزگاریخوازانه‌ى کورده بۆیه زیاتر له‌سه‌نگه‌رى نه‌ته‌وه‌ییدایه».
الیه‌نه‌کان یه‌کتری ب ه ده‌ستێوه‌ردان ل ه کۆنگر ه تۆمه‌تبار ده‌که‌ن
«سه‌ندیکاى ڕۆژنامه‌نوسان ده‌بێت فاتیحا بۆ کاره‌کانى بخوێنرێت» رایانگه‌یاند به‌شداری کۆنگره‌که ناکه‌ن و ئاماده‌کار دواترله کاتی هه‌ڵبژاردندا رۆژنامه‌نوسانی ئاراس عوسمان کۆمه‌ڵ و یه‌کگرتوو و ده‌زگ��اى خه‌ندان هۆڵه‌که‌یان به‌جێهێشت و کشانه‌وه ،کۆى کۆنگره‌ی سێیەمی سه‌ندیکای به‌شداربوانى کۆنگره‌ى سێهه‌مى سه‌ندیکا رۆژنامه‌نوسان ب ه ده‌ستێوه‌ردانی ( )296ئ�ه‌ن��دام ب��وو ک�ه تیایدا یه‌کێتى حزبی کۆتایی پێهات و هه‌ریه‌ک ه ل ه رۆژنامه‌نوسانی ئۆپۆزسیۆن و ( )81نوێنه‌ر و پارتى ( )83و یه‌کگرتووى ئیسالمى ( )32و کۆمه‌ڵى ئیسالمى ده‌سه‌اڵت یه‌کتری تۆمه‌تبارده‌که‌ن ( )11نوێنه‌ر و ئهمه جگه ل ه نوێنه‌ری به‌وه‌ی ک ه حزبه‌کان ده‌ستیان الیهنهکانی تورکمان و ئاشوری و حزبی وه‌رداوه‌ت ه کۆنگره‌که‌وه، شیوعی و سۆسیالیست و الیه‌نیه‌کانیتر. رۆژنامه‌نوسانی ئه‌هلیش ل ه رۆژنامه‌نوسێک ک�ه کۆنگره‌که‌ی ل ه هه‌وڵی دامه‌زراندنی کۆمه‌ڵه‌یه‌کی کاتی هه‌ڵبژاردندا جێهێشتووه ره‌خن ه ل ه نوێن بۆ رۆژنامه‌نوسان. رۆژن��ام �ه‌ن��وس��ێ��ک��ی ب��زوت��ن �ه‌وه‌ی گ���ۆڕان شێوه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌ک ه ده‌گرێت و ده‌ڵێت رای��ده‌گ�ه‌ی�ه‌ن��ێ��ت ئ���ه‌وان ل �ه‌س �ه‌ره‌ت��اوه پێیان یه‌کێتى و پارتى زۆرینه‌ى پۆسته‌کانیان ب��اش ن �ه‌ب��ووه وه‌ک لیستێک ب �ه‌ش��دارى بۆخۆیان دابه‌شکردوه ،فشارى راسته‌وخۆى بکه‌ن ،هۆکاره‌که‌شی بۆ ئهوه دهگێڕێتهوه به‌رپرسى بااڵى حزبى له‌ناوخۆدا نوێنه‌رانى «ئ���هو ک��ات�ه ج��ی��اوازی��م��ان ن�ه‌ب��وو له‌گه‌ڵ ئ���هو دوو ه��ێ��زه‌ى ب��ۆ س �ه‌ن��دی��ک��ا یه‌کال ڕۆژنامه‌نوسانى یه‌کێتى و پارتى ،بۆی ه کردۆته‌وه ،بێستون ژاڵەیى ،رۆژنامه‌نوسى سه‌ندیکامان ئاگادار ک��ردهوه که وه‌ک ی�ه‌ک��گ��رت��ووى ئیسالمى ک��وردس��ت��ان ،ل ه کۆمپانیاى وش ه به‌شدارى ناکه‌ین» .هیوا ب���اره‌ی س�ه‌ن��دی��ک��اوه وت��ی «نهیانتوانیوه جه‌مال ،ڕۆژنامه‌نوس له‌کۆمپانیاى وشه ،هێزێکى م �ه‌ده‌ن��ى ک��اراب��ێ��ت ،هه‌ڵوێستى پێشیوایه ئاسایی ه رۆژنامه‌نوسه‌کانیان الوازى ل ه هه‌ڕه‌شه‌ى کوشتن و سوتاندنى خۆیان هه‌ڵبژێرن و به‌شداربن ناشیشارێته‌و‌ه که‌ناڵه‌کانى ڕاگه‌یاندن و دانانى فه‌القه‌خان ه که هه‌ندێکیان بوونه‌ته ئه‌ندامى کۆنگره و ب��ۆ رۆژن��ام �ه‌ن��وس��ان ه��ه‌ب��ووه ،ه��ه‌ر بۆی ه ده‌ڵێت «دواتر وه‌ک خۆم به‌شدارى کۆنگره‌م پێمانوایه سه‌رده‌مى رێکه‌وتن به‌سه‌رچووه، نه‌کرد له‌به‌ر ئه‌وه‌ى ئه‌م سه‌ندیکای ه به‌ڕوونى جیاواز له‌هه‌ڵوێستى ئۆپۆزسیۆن به‌ده‌یان ده‌رک����ه‌وت ده‌س��ت��ێ��وه‌ردان��ى ح��زب��ى تێدایه ،رۆژنامه‌نوسى ده‌زگاکانى یه‌کێتى و پارتى نمونه‌شمان ده‌رک��ردن��ى ئه‌و به‌یاننامەیە‌ى و چه‌ندین که‌سى دی��ار ههیه بایکۆتى دواى باڵوکردنه‌وه‌ى راپۆرته‌که‌ى هیومان ئه‌و شێوازه سه‌یره‌ى هه‌ڵبژاردنیان کرد ک ه ڕایتس وۆچ ب��وو» .ئه‌و رۆژنامه‌نوسه‌ى له‌ئه‌نجومه‌نى سه‌ندیکاى رۆژنامه‌نوسانى ک��ۆم��پ��ان��ی��اى وش����ه ه��ێ��م��اى ب���ه‌وه‌ک���رد :ئه‌م جاره‌دا په‌یڕه‌وى لێکرا». سه‌ندیکاى رۆژن��ام�ه‌ن��وس��ان��ى کوردستان به‌اڵم جێگری نه‌قیبی رۆژنامه‌نوسان ئه‌و به‌ئاشکرا پاڵپشتى له‌یه‌کێتى و پارتى قسانه رهتدهکاتهوه و به هه‌مانشێوه ئه‌ویش ده‌ک���ات ،ب��ۆی� ه ده‌ت��وان��م بڵێم سه‌ندیکاى پێیوایه رێنمایی هێزه‌کانی ئۆپۆزسیۆن بوه رۆژن���ام���ه‌ن���وس���ان رێ��ک��خ��راوێ��ک��ى حزبی ه که ئه‌و رۆژنامه‌نوسان ه کشاونه‌ته‌وه ،شوان هه‌روه‌ک ئه‌و رێکخراوانه‌ى ئه‌و دوو حزب ه داودى ،جێگرى نوێى نه‌قیبی سه‌ندیکاى ڕۆژنامه‌نوسان ،بۆ (چه‌تر)دوا وتی «هێزه هه‌یانه. سه‌ندیکاى رۆژن��ام�ه‌ن��وس��ان��ى کوردستان ئۆپۆزسیۆنه‌کان له‌به‌رامبه‌ر که‌موکورتى پێشتر دوو کۆنگره‌ى ئه‌نجام داب���وو ،ل ه س���ه‌ن���دی���ک���ادا ب��ای��ک��ۆت��ى ک��ۆن��گ��ره‌ی��ان ( )2011/7/21سێهه‌مین کۆنگره‌ى خۆى ن�ه‌ک��ردوه ،به‌ڵکو بڕیارێکى سیاسى بووه له‌شارى هه‌ولێر به‌ست و ماوه‌ى سێ رۆژى ب �ه‌ش��دارى ل�ه‌ق��ی��اده‌ى سه‌ندیکادا نه‌که‌ن، خایاند ،زۆرێک لە رۆژنامه‌نوسانى سه‌ر له‌به‌رئه‌وه‌ى سودمه‌ندبوون هیچ یه‌کێک ب� ه ب��زوت��ن �ه‌وه‌ی گ���ۆڕان ه �ه‌ر ل�ه‌س�ه‌ره‌ت��اوه له‌و رۆژنامه‌نوسان ه له‌ئه‌ندامێتى سه‌ندیکا
n
ئایا دروستبونی سه‌ندیکایه‌کیتر شوێن به‌م سه‌ندیکایه لێژده‌کات فۆتۆ :زانکۆ سه‌ردار
ن�ه‌ک��ش��اون�ه‌ت�هوه و ب��ڕی��ارى ئ�ه‌وه‌ش��ی��ان��داوه هاوکار و هه‌ماهه‌نگى سه‌ندیکابن». داودى ن �ه‌ی��ش��ارده‌و‌ه ک � ه رێ��ک�ه‌وت��ن هه‌ی ه له‌نێوان یه‌کێتی و پارتیدا ئاماژه‌ى به‌وه‌کرد «ل�ه‌ن��ێ��وان یه‌کێتى و پ��ارت��ى ڕێکه‌وتنى ستراتیژى هه‌ی ه و له‌هه‌ڵبژاردنى زۆرێک له‌سه‌ندیکاکاندا یه‌کێتى پۆسته‌کانى زیاتر وه‌رگرتووه ،یه‌کێتى و پارتى له‌سه‌ر پۆستى س����ه‌رۆک ک��ۆم��ار و س���ه‌رۆک���ى ه�ه‌رێ��م ڕێکه‌وتوون و ناکرێت بۆ پۆستى نه‌قیب و به‌رپرسى رێکخراوێک بکرێته کێشه‌ى نێوانیان». جێگرى نه‌قبى سه‌ندیکا ،باسى له‌وه‌شکرد به‌پێى یاسا ه�ه‌م��وو گروپێک ل��ه()15 که‌س زیاتر بێت ده‌توانێت ڕێکخراوێک دروس����ت ب��ک��ات و س�ه‌ن��دی��ک��اش ڕێ��گ��رى ل��ێ ن��اک��ات ش���وان داودی ک �ه ل �ه سه‌ر لیستی یه‌کێتی بووهته نه‌قیب ل ه درێژه‌ی قسه‌کانیدا پشتیوانی دروست بوونی ئه‌و کۆمه‌ڵه‌یەی کرد ک ه له هه‌وڵی دروست
کردنیدان وتی «حه‌قى خۆیان ه دروستى بکه‌ن» ئه‌و نه‌یشارده‌و‌ه که ئه‌وه‌ى له‌باره‌ى سه‌ندیکاى رۆژن��ام �ه‌ن��وس��ان �هوه ده‌وت��رێ��ت حزبیه وتی «هه‌موو گروپ و میدیایه‌ک ئینتمایه‌ک و بۆچونێکى سیاسى ههیه، له‌ئێستاشدا ن��زی��ک�هى ( )800که‌ناڵى ڕاگه‌یاندن له‌کوردستاندا هه‌ی ه و ()%95 زی��ات��رى موڵکى الی�ه‌ن� ه سیاسیه‌کانن و ک�ه‌س�ه‌ک��ان��ی��ان س���ه‌ر ب���ه‌والی���ه‌ن���ه‌ن ،ل�ه‌ب�ه‌ر ئ����هوه ب��ۆچ��ون��م��وای �ه ک��ۆم �ه‌ڵ��گ �هى ئێمه کۆمه‌ڵگه‌یه‌کى حزبى و سیاسیه ،گه‌شبینم به‌سه‌ندیکاى رۆژن��ام �ه‌ن��وس��ان و ئومێدم به‌گه‌شه‌کردنى زیاترى ههیه». ش���اره‌زای���ه‌ک���ی راگ �ه‌ی��ان��دن��ی��ش پ��ێ��ی��وای�ه س���ه‌ن���دی���ک���اى رۆژن����ام����ه‌ن����وس����ان ده‌ب��ێ��ت پڕۆفیشناڵێتى رۆژن��ام �ه‌گ �ه‌رى دروستى بکات نه‌ک ئینتیماى سیاسى و ئایدۆلۆژى مه‌زهه‌بى و ڕه‌گه‌زى و نه‌ته‌وەیی ،ئه‌و جه‌خت ل �هوه ده‌ک��ات �هوه پێویسته ئه‌مانه خاوه‌نى ئه‌و پیشه‌یه‌بن که ناوى رۆژنامه‌گه‌رییه،
دک��ت��ۆر ه �ه‌ڤ��اڵ ئ�ه‌ب��وب�ه‌ک��ر ،مامۆستاى زان��ک��ۆى سلێمانى ،ب��ۆچ��ون��ی��وای�ه «ئ �ه‌م جۆره سه‌ندیکایانه له‌جیهاندا ده‌که‌ونه ژیر ده‌سه‌اڵتى هێزه ئۆپۆزسیۆنه‌کان یان ئه‌وانه‌ى له‌ده‌ره‌وه‌ى دهسهاڵته ،وه‌ک دامه‌زراوه‌یه‌کى م �ه‌ده‌ن��ى ب �ه‌رگ��رى له‌مافى ئ �هو کهسانه ده‌کات به‌رامبه‌ر ئه‌و دهسهاڵته سیاسیه‌ى ل�هو واڵت���ه‌دا ههیه ،یاخود داک��ۆک��ى له‌و سه‌رپێچیه یاسایانه ده‌که‌ن که رووب�ه‌ڕوى رۆژنامه‌نوسان دهبێتهوه». مامۆستاکه‌ى زانکۆ هێماى بۆ ئه‌وه‌شکرد «س �ه‌ن��دی��ک��ای �ه‌ک ق���ۆرخ���ک���راوى ح��زب�ه ده‌س���ه‌اڵت���داره‌ک���ان ب��ێ��ت ،چ���ۆن ده‌ت��وان��ێ��ت ببێته به‌رگریکار و داک��ۆک��ى ک��ار بێت له‌رۆژنامه‌نوسانى ناوه‌وه‌و ده‌ره‌وه‌ى کایه‌که‌ى خۆى ،به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌ی ده‌سه‌اڵت زه‌مینه‌ى ڕه‌خ��س��ان��ده‌وه ئ �هو کهسانه ببنه ئ�ه‌ن��دام و ب �ه‌رپ��رس له‌سه‌ندیکاى ڕۆژن��ام�ه‌ن��وس��ان��ى کوردستان». رۆژن��ام �ه‌ن��وس��ێ��ک��ی م��ی��دی��ای ئه‌هلیش
باوه‌ڕیوایه رۆژنامه‌نوسان ئه‌گه‌ر بیانه‌وێت ئه‌م پیشه‌یه بکه‌نه سه‌رمه‌شقى ژیانى خۆیان پێویسته ڕێکخراوێکى نوێ دروست بکه‌ن، ئه‌و رۆژنامه‌نوسه راشیده‌گه‌یه‌نێت هه‌وڵیان بۆ ئه‌وه‌داوه و ده‌ڵێت «میدیاى ئه‌هلى و ئازاد ده‌شپێشخه‌رییه‌کى کردوه و کۆبونه‌وه‌یه‌کى ئه‌نجاداوه ،له‌کۆبونه‌وه‌ى داهاتوو په‌یڕه‌و پ���ڕۆگ���رام���ى ئ����هو ک��ۆم �ه‌ڵ �ه‌ی �ه دروس����ت ده‌ک���ات» ش���وان م��ح�ه‌م�ه‌د ،س�ه‌رن��وس�ه‌رى رۆژنامه‌ى ئاوێنه ،وه‌ک خۆی ده‌ڵێت هیچ ئ��اگ��ادارى کۆنگره‌ى رۆژنامه‌نوسان نیه ته‌نها ئه‌وه‌نده نه‌بێت رۆژى ده‌ست پێکردن و کۆتاى هاتنى له‌میدیاکانه‌وه باسکراوه ،ئه‌و له قسه‌کانیدا ره‌خنه‌ی له‌و سه‌ندیکایه‌ی ئێستا گرت وتی «ئه‌و سه‌ندیکایه ناتوانێت داکۆکى له‌ئه‌ندامه‌کانى خۆشى بکات، به‌وه‌ى رۆژان�ه خه‌ڵک له‌و میدیا حزبیانه ده‌رده‌کرێت نهیتوانیوه رۆڵى هه‌بێت ،بۆیه پێموایه سه‌ندیکاى رۆژنامه‌نوسان ده‌بێت فاتیحا بۆ کاره‌کانى بخوێنرێت».
بازیان نیگه‌رانه ل ه به‌ڵێنه‌کانى حکومه‌ت
راپۆرته هه‌واڵ
ساڵی دووه‌م ژماره 67 2010/11/8 دووشه 2711/5/11 ممه‌ممه- 2011/8/1 دووشه
4
چه‌تر بازیان ده‌سته‌ی به‌دواداچوون و داکۆکیکردن له مافه‌کانی خه‌ڵکی بازیان ،له به‌یاننامه‌یه‌کدا ک ه وێنه‌یه‌کیان بۆ (چه‌تر) ناردووه، له به‌ڵێنه‌کانى حکومه‌ت نیگه‌رانن و ده‌ڵێن :هیچ هه‌نگاوێکى کردارى بۆ جێبه‌جێکردنى داواکارى هاواڵتیان نه‌نراوه.
ده‌سته‌که ده‌ڵێن :دوای ب�ه‌دواداچ��وون بۆ کێشه و که‌موکوڕییه‌کانی هاواڵتیانی بازیان و هه‌ستکردنمان به زه‌وتکردنی م��اف�ه س�ه‌ره‌ت��ای��ی�ه‌ک��ان��ی ژی��ان��م��ان ،سێ مانگ پێش ئێستا و له دوو یاداشتی ج��ی��ادا داواک��اری��ی �ه‌ک��ان��ی ه��اواڵت��ی��ان��ی ب��ازی��ان��م��ان پاڵپشت ب �ه ک��ۆک��ردن �ه‌وه‌ی چه‌ند ه �ه‌زار واژو گهیانده (د.ب�هره�ه‌م)
حکومەت چاوی له ماشینه‌وه و لوشدانی سامانی سروشتی ناوچه‌که‌یه س �ه‌رۆک��ی حکومه‌تی ه �ه‌رێ��م ،ئه‌ویش به‌ڵێنی ب�ه‌دواداچ��وون و چاره‌سه‌رکردنی ک��ێ��ش�ه‌ک��ان��ی��دا و (ب���ه‌ه���رۆز ق �ه‌ش��ان��ی) پارێزگاری سلێمانیشى راسپارد له‌ماوه‌ی ( )10رۆژدا سه‌ردانی ناوچهکه بکات، به‌ڵێنیشیدا له نزیکترین ده‌رفه‌تدا خۆی به تایبه‌تی سه‌ردانی بازیان بکات. ئ���ه‌وه‌ش ده‌ڵ��ێ��ن :ب���ه‌اڵم ب���ه‌داخ���هوه دوای تێپه‌ڕینی سێ مانگ و چاوه‌ڕوانییه‌کی زۆر ،هێشتا هیچ هه‌نگاوێکی کرداری بۆ جێبه‌جێکردنی هیچ له داواکارییه‌کانی ه��اواڵت��ی��ان��ی ن��اوچ�ه‌ک�ه ن �ه‌ن��راوه و هیچ ک���ام ل���هو ب�ه‌ڵ��ێ��ن��ان�ه‌ش ک �ه ل �ه رێ��گ�ه‌ی ده‌سته‌که‌مانه‌وه به خه‌ڵکی ناوچهکه دران هه‌نگاو بۆ جێبه‌جێکردنیان نه‌نراوه. ده‌شڵێن :دوای لێکۆڵینه‌وە و به‌دواداچوون، ب���ۆم���ان���ده‌رک���ه‌وت���ووه پ��ه‌راوێ��زخ��راوت��ری��ن و ب��ێ��خ��زم �ه‌ت��ت��ری��ن ن���اوچ���ه‌ی ه �ه‌رێ��م��ی کوردستانین به له‌به‌رچاوگرتنی ژماره‌ی دان��ی��ش��ت��ووان و رووب����ه‌ری ج��وگ��راف��ی و گرنگی پێگه‌ی پیشه‌سازی و کشتوکاڵی و گه‌شتیاری ناوچهکه. ئاماژه بۆ ئه‌وه‌ش ده‌که‌ن :حکومه‌تی هه‌رێم
و که‌رتی تایبه‌ت له رێگه‌ی بنیاتنانی چه‌ندین پرۆژه‌ی پیشه‌سازی زه‌به‌الحه‌وه، که به هیچ شێوه‌یه‌ک ک��ردن�ه‌وه‌ی��ان له ن��اوچ �ه‌ی نیشته‌جێبووندا به‌پێی پێوه‌ره جیهانییه‌کان رێگه‌پێدراو نییه ،چاویان ل���ه م��اش��ی��ن �هوه و ل��وش��دان��ی س��ام��ان��ی سروشتی ناوچه‌که‌یه ،به بێ گوێدانه هیچ پێوه‌رێکی زانستی ژینگه‌یی و ته‌ندروستی و حسابکردن بۆ دواڕۆژی هاواڵتیانی ناوچهکه ،که سه‌رجه‌میان له قوربانیانی سیاسه‌تی راگواستنی رژێمی به‌عسی رووخ����اون ،ئێستاش ده‌یانه‌وێت ژی��ان��ی ه��اواڵت��ی��ان��ی ن��اوچ �ه‌ک �ه بخه‌نه مه‌ترسییه‌که‌وه ،که هیچی له ئه‌نفال و چه‌کی کیمیایی که‌متر نییه. حکومه‌تیش هۆشیار ده‌ک �ه‌ن �هوه ب �ه‌وه‌ى «لێرهوه رایده‌گه‌یه‌نین که پشتگوێخستنی ناوچه‌که‌مان بێ کاردانه‌وه‌ی هاواڵتیانی هۆشیار و گروپه‌کانی فشار نابێت و له ئه‌گه‌ری وه‌اڵمنه‌دانه‌وه و جێبه‌جێنه‌کردنی داوا ره‌واک��ان��ی ه��اواڵت��ی��ان��ی ناوچهکه ناچار ده‌بین بیر له شێواز و رێگه‌چاره‌ی تر بکه‌ینه‌وه.
n
ه ناوچه‌یه‌کی پیشه‌سازی ه ناوچه‌یه‌کی کشتوکاڵییه‌وه ده‌کرێت بازیان ل
باس ل ه دروستکردنى سه‌ندیکایه‌کى نوێ بۆ رۆژنامه‌نوسان ده‌کرێت چه‌تر چێنه‌ر یاسین رۆژنامه‌نوسانى ئۆپۆزسیۆن باس له دروستکردنى سه‌ندیکایه‌کى نوێ ده‌که‌ن و له به‌رامبه‌ریشدا به‌رپرسێکى سه‌ندیکا ئهوه ده‌خاته‌ڕوو، که ئه‌و رۆژنامه‌نوسانه ناتوانن به ناوى سه‌ندیکاى رۆژنامه‌نوسانه‌وه سه‌ندیکایه‌کى تر دروست
بکه‌ن. ئ��ه‌ن��وه‌ر ح��س��ێ��ن ،ئ �ه‌ن��دام��ى ئه‌نجومه‌نى سه‌ندیکاى رۆژنامه‌نوسانى کوردستان ب �ه (چ��ه‌ت��ر)ى راگ �ه‌ی��ان��د :ئۆپۆزسیۆن ناتوانێت سه‌ندیکایه‌ک دروس��ت بکات ب ه ن��اوی سه‌ندیکای رۆژنامه‌نووسانی کوردستانه‌وه ،ئه‌گه‌ر بشتوانن دروستی ب��ک�ه‌ن ،ده‌ب��ێ��ت ب�ه ن��اوی ک��ۆم�ه‌ڵ�هوه یان رێ��ک��خ��راوه‌وه بێت ،به الم��ان �هوه ئاساییه دوو رێکخراو هه‌بێت به ناوی رێکخراوی رۆژنامه‌نووسانه‌وه ،بۆ دوو رێکخراوی
ژن���ان هه‌بێت دوو رێ��ک��خ��راو نه‌بێت بۆ رۆژنامه‌نوسان. وت��ی��ش��ى :دروس��ت��ک��ردن��ی س�ه‌ن��دی��ک��ا له سیستمێکی دی��م��وک��راس��ی��دا کارێکی ئاساییه ،پێشموانیه یه‌کگرتوو و کۆمه‌ڵ ل���ه ی �ه‌ک��ێ��ت��ی ن��ی��ش��ت��م��ان��ی ک��وردس��ت��ان دیموکراسیتر بن ره‌نگه ئیسالمیتر بن، به‌اڵم دیموکراسیتر نین. ل����ه‌الی����ه‌ک����ى ت����ر ش������وان ه�����ه‌ورام�����ی، رۆژن��ام �ه‌ن��وس��ى ک��ۆم�ه‌ڵ��ى ئیسالمى له سه‌ندیکاى رۆژمه‌نوسان رایگه‌یاند :ئێمه
ب��ڕی��ارم��ان��داوه سه‌ندیکایه‌کیتر دروس��ت ب��ک�ه‌ی��ن ب��ۆ داک��ۆک��ی��ک��ردن ل��ه مافی رۆژنامه‌نووسان ،له‌به‌رئه‌وه‌ی ئێمه ناڕازی ب��ووی��ن ب �هو رێکه‌وتنه سیاسیه‌ى له‌ناو کۆنگره‌دا ک��را ،چونکه رۆژنامه‌نوسان پێویستیان ب���هوه نییه ک �ه ل �ه دهرهوه به‌رنامه‌یان بۆ دابنرێت ،به‌ڵکو خۆیان ده‌مڕاستى خۆیانن. ئ�ه‌وه‌ش��ى وت :ئێمه تا ئێستا ئه‌ندامین له سه‌ندیکاى رۆژنامه‌نوسان و ئه‌گه‌ر ل������ه‌دوای ک���ۆن���گ���ره‌ی س��ێ��ی �ه‌م ت��وان��ی
گروپى ئایند ه ره‌خنه له به‌رپرسانى کوردى که‌رکوک ده‌گرێت
«ماده‌ى ()140
پیر بووه و ده‌بێت بیر له
رێگه‌چاره‌ى تر بکرێتهوه»
n
رۆشنبیرانی که‌رکوک نیگه‌رانن و به‌دوای رێگه‌چاره‌دا ده‌گه‌ڕێن
که‌رکوک
سه‌اڵحه‌دین ساڵه‌یی
گروپى (ئاینده) له که‌رکوک که له ()2011/5/28 له‌الیه‌ن کۆمه‌ڵێک رۆژنامه‌نوس و مامۆستاى زانکۆ و رۆشنبیر و که‌سایه‌تى شارى که‌رکوکه‌وه دروستکرا ،باس لهوه ده‌که‌ن ،که ماده‌ى ( )140پیر بووه و پێویسته بیر له رێگه‌چاره‌ى تر بکرێتهوه. راب�����ه‌ر ره‌ش���ی���د ،رۆژن����ام����ه‌ن����ووس و ئ���ه‌ن���دام���ی گ����روپ����ی (ئ���ای���ن���ده)ی
که‌رکوک بۆ (چه‌تر) وتی :گروپی ئ��ای��ن��ده‌ی ک��ه‌رک��وک ل �ه ئه‌نجامی ئ�هو بۆشاییه سیاسیه‌ی که ته‌نگی ب��ه ک �ه‌رک��وک��ی��ی �ه‌ک��ان ه�ه‌ڵ��چ��ن��ی��وه و دووچ���اری بێ هیواییه‌کی گ �ه‌وره‌ی ک����ردوون دام������ه‌زراوه ،ئ���هو بۆشاییه سیاسییه حزبییه‌ی که سه‌رجه‌م کایه و جومگه هه‌ستیار و ژیارییه‌کانی کۆمه‌ڵگه‌ی که‌رکوکی قۆرخکردووه. وتیشى :گروپی ئاینده‌ی که‌رکوک له به‌رنامه‌یدایه ناوه‌ندێکی توێژینه‌وه‌ی زانستی بۆ زۆر پرسی چاره‌نووسساز دابمه‌زرێنێت و ل �ه‌الی �ه‌ن که‌سایه‌تی پسپۆڕه‌وه بهڕێوه ده‌برێت و لۆژیکیانه
هه‌ڵه‌کان دیاری ده‌کات‌و رێگه‌چاره‌ی گونجاویان بۆ ده‌دۆزرێته‌وه. له‌تیف فاتیح فه‌ره‌ج ،که ئه‌ندامێکى ت��رى گ��روپ�ه‌ک�ه‌ی�ه ،وت���ى :ب �ه راستی ماده‌ی ( )140به مانای وشه پیربووه، ده‌ب��وای��ه ب �ه دوای ئه‌لته‌رناتیڤێکدا بگه‌ڕێین ،به‌دوای رێگه‌یه‌ک بگه‌ڕێین که چۆن مه‌سه‌له‌ی که‌رکوک جگه ل�ه سیاسییه‌کان خه‌ڵکی ت��ر قسه‌ی تیابکه‌ن. وت��ی��ش��ى :ئ���ه‌گ���ه‌ر م�����اده‌ی ()140 جێبه‌جێ ن �ه‌ک��را و ک���ورد و ع �ه‌ره‌ب ن �ه‌ی��ان��ت��وان��ی پ��ێ��ک �هوه ب��ژی��ن ،ئ�ه‌گ�ه‌ر ملمالنێکان درێ��ژه‌ی��ی��ان کێشا چی
بکرێت ب��اش�ه؟ ب��ۆ ئه‌مانه هه‌مووی به‌دوای رێگه‌چاره‌یه‌کدا ده‌گه‌ڕێین و قسه‌ی له‌سه‌ر ده‌که‌ین. ئ����ه‌وه‌ش����ى خ���س���ت���ه‌ڕوو :ئ��ێ��م �ه هیچ کێشه‌مان له‌گه‌ڵ تورکمان و عه‌ره‌بی ره‌سه‌نی شاره‌که‌دا نییه ،گروپه‌که‌شمان ته‌نها رۆژنامه‌نووسان نین ،مامۆستای زان��ک��ۆ و رۆش��ن��ب��ی��ر و ک�ه‌س��ای�ه‌ت��ی س�ه‌رب�ه‌خ��ۆی تیایه ،ل�ه ( )15که‌س پ��ێ��ک��ه��ات��وون ،قابیلی زی���اد ب��وون �ه و خۆبه‌خش کار ده‌که‌ین ،گرنگ ئهوهیه حزبی سیاسی بگاته ئه‌وه‌ى چاره‌سه‌ر ته‌نها الی ئه‌وان نییه ،ده‌بێ ئێمه به حزبی سیاسی بڵێین ،له چاره‌سه‌ری م���اده‌ی ( )140س�ه‌رک�ه‌وت��وو نه‌بون، ده‌رک�ه‌وت ماده‌ی ( )140ماده‌یه‌کی خ��راپ �ه و چ��اره‌س��ه‌ری کێشه‌ی ئێمه ن���اک���ات ،ت �ه‌ن��ه��ا ب���وه‌ت���ه م �ه‌س �ه‌ل �ه‌ی وه‌رگرتنی پاره ،بۆیه به‌دوای به‌دیلی تر ده‌گه‌ڕێین. له‌تیف فاتیح ف���ه‌ره‌ج راشیگه‌یاند: به‌دیلی تر ئهوهیه کاری بۆ بکرێت تا حزبه سیاسیه‌کان بیر لهوه دهکهنهوه، چۆن بێئه‌وه‌ی تۆ پاره بده‌ی جاش له ناو تورکمان دروست بکه‌ی ،یا ئه‌وان له ناو تۆ جاش دروست بکه‌ن له گه‌لیاندا ب��ژی��ت ،ئ �ه‌م �ه گ��رن��گ �ه ،ب��ه راس��ت��ی ل �ه جیاتی ئ���ه‌وه‌ی خه‌ڵکی دروس��ت ب��ک �ه‌ی��ت ،ب��اش��ت��ر وای���ه تورکمانێک بکه‌مه دۆستی خۆم وه‌ک تورکمان بیرکاته‌وه ،عه‌ره‌بی دروستکه‌م وه‌ک ع �ه‌ره‌ب بیرکاته‌وه ،ب�ه‌اڵم ب��اوه‌ڕی به مافه‌کانی م��ن ه �ه‌ب��ێ ،ب���اوه‌ڕی به کێشه‌که‌م هه‌بێ ،به‌اڵم ئێمه ئه‌وه‌مان نه‌کردوه ،ئێمه عه‌ره‌بمان هێناوه وه‌ک کورد بیرده‌کاته‌وه ،ئهمه نه عه‌ره‌به نه کورده.
دروش��م�ه‌ک��ان��ى خ��ۆی جێبه‌جێ بکات، ه �ه‌رچ �ه‌ن��ده ب �ه دووری ده‌زان����م بتوانێت جێبه‌جێی بکات ،ئه‌گه‌ر توانیشی ئهوه جێبه‌جێ بکات ئه‌وا ئێمه هه‌ر له ناویدا ده‌مێنینه‌وه ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر جێبه‌جێى نه‌کرد ئه‌وا بیر له دروستکردنى سه‌ندیکایه‌کى تر ده‌که‌ینه‌وه. ئ���ه‌ن���دام���ان���ی ک���ۆن���گ���ره‌ی س��ێ��ی �ه‌م��ی سه‌ندیکای رۆژنامه‌نوسانی کوردستان پێکهاتبوون له ( )296ئه‌ندام ،ئه‌وانیش ( )83ئه‌ندامی پارتی ( )81ئه‌ندامى
یه‌کێتى ( )32ئه‌ندامى یه‌کگرتوو ()20 ئه‌ندامى حزبی شیوعی ،پێنج ئه‌ندامى بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان ( )11ئه‌ندامى کۆمه‌ڵ ( )20ئه‌ندام له رۆژنامه‌وانانی مه‌سیحی پێنج ئه‌ندام له حزبی سۆشیالیست ،پێنج رۆژنامه‌وانی تورکمانی و پێنج له حزبی زه‌حمه‌تکێشان و ح��ه‌وت ئه‌ندامیش له ناوچه‌کانی دیکه‌ی هه‌رێمی کوردستان. سه‌ندیکای رۆژنامه‌نووسانی کوردستان له ساڵی ( )1998دامهزراوه و تا ئێستا زیاتر له پێنج هه‌زار ئه‌ندامی ههیه.
له‌پێناو گه‌ڕانه‌وه بۆ ئێران مان ده‌گرن چه‌تر کارزان تاریق
کۆمه‌ڵێک زیندانى ئێرانى له گرتوخانه‌ى چاکسازى سلێمانى ،که به تۆمه‌تى بازرگانى و کێشانى ماده‌ى بێهۆشکه‌ر گیراون ،له ()7/29 هوه ده‌ستیان به مانگرتن کردووه و داواى ئهوه ده‌که‌ن بیانده‌نه‌وه به ئێران. س���ه‌رچ���اوه‌ی���ه‌ک ل��ه زی��ن��دان��ه‌ک��هوه به (چه‌تر)ى راگه‌یاند :کۆمه‌ڵێک ئێرانى نزیکه‌ى ( )40که‌س ده‌بن ،هه‌ندێکیان به تۆمه‌تى کێشانى م��اده‌ى موخه‌دیر گیراون ،باڵیۆزخانه‌ى ئێران به‌ڵێنى به‌م زیندانیانه داوه که راده‌س��ت��ى ئێرانیان بکاتهوه تا له ئێران ئازاد بکرێن. وتیشى :باڵیۆزخانه‌ى ئێران رێکه‌وتنیان له‌گه‌ڵ هه‌رێمى کوردستان کردووه ،که ئه‌و زیندانیانه ببه‌نه‌وه و هه‌ندێکیشیان له هه‌ولێر بردۆته‌وه له‌وانه‌ى که به ماده‌ى م��وخ �ه‌دی��رهوه گ��ی��راون ،ب �ه‌اڵم هێشتا له سلێمانى بڕیاره‌که جێبه‌جێ ن�ه‌ک��راوه،
بۆیه کۆمه‌ڵێک زیندانى له ()7/29 هوه مانیان گرتووه که ژماره‌یان ()15 که‌سه ،ده‌ڵێن تا ئێمه‌ش نه‌به‌نه‌وه بۆ ئێران مانگرتن ناشکێنین. م��ی��دی��ا ع���ه‌ب���دواڵ ،چ��االک��وان��ى مافى م���رۆڤ ،ل �هو ب��اره‌ی �هوه وت��ى :ل�ه رووى مافى م��رۆڤ�هوه کاتێک زیندانییه‌ک ده‌نێردرێته‌وه بۆ واڵتى خۆى ،ده‌بێت له‌سه‌ر داواى خۆى بێت و هه‌روه‌ها مه‌ترسى له‌سه‌ر ژیانى نه‌بێت ،ئ�هو چاالکوانه ئه‌وه‌شى وت :ده‌ب��ێ��ت په‌یوه‌ندیه‌کى نێوده‌وڵه‌تى هه‌بێت و له‌سه‌ر بنه‌ماى رێککه‌وتنى ئه‌و دوو ده‌وڵه‌ته بێت بۆ ناردنه‌وه‌ى ئه‌و زیندانیانه. وتیشی :حکومه‌ت بۆى ههیه له رووى م��اف��ى م��رۆڤ��هوه لێیان خ��ۆش نه‌بێت، چونکه له قانونى کوردستاندا تلیاک قه‌ده‌غه‌یه ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر لێخۆشبونێکى گشتى بێت و ب��ڕی��ارێ��ک ب��درێ��ت که زیندانییه‌کان بنێرێته‌وه ،له هه‌رێمێک جێبه‌جێ ب��ک��رێ��ت و ل �ه هه‌رێمێکیتر نه‌کرێت ،ئهوه دوو ئیداره‌ییه و پێشێلکاریه که کێشه دروست ده‌کات.
نازم عه‌بدواڵ:
ئێران ده‌ڵێت پارێزگارى ل ه سنورى
خۆم ده‌که‌م و پژاکیش داواى مافى خۆى ده‌کات دیداری
کارزان تاریق ن����ازم ع���ه‌ب���دواڵ ،ئ �ه‌ن��دام��ى م �ه‌ک��ت �ه‌ب��ی س��ی��اس��ى ک��ۆم�ه‌ڵ��ى ئیسالمى ،له‌م دیداره‌ى (چه‌تر)دا داوا له حکومه‌تى هه‌رێم ده‌کات هه‌ڵوێستیان هه‌بێت به‌رامبه‌ر تۆپبارانى ناوچه سنوریه‌کان، ئه‌و به‌رپرسه‌ی کۆمه‌ڵ ده‌شڵێت سه‌ردانه‌که‌ی ئه‌میری کۆمه‌ڵی ئیسالمی بۆ ئێران بۆ چارەسەری پ��زی��ش��ک��ی ب�����وە ،ن���اوب���راو راشیده‌گه‌یه‌نێت پێویسته پژاک تایبه‌تمه‌ندى هه‌رێمى کوردستان ره‌چاو بکات.
چ���ه‌ت���ر :ل���ه ئ��ی��س��ت��ادا ت��ۆپ��ب��اران �ه‌ک��ان به‌رده‌وامن ئێوه وه‌کو کۆمه‌ڵى ئیسالمى هه‌ڵوێستان چۆنه؟ ئ�هو ب��ارودۆخ �هى له سنورى ههرێمىک��وردس��ت��ان ل �ه‌ن��ێ��وان ئ��ێ��ران و پ��ژاک��دا رویداوه ،ئێم ه وه‌ک کۆمه‌ڵى ئیسالمى پێمان ناخۆشه ،چونک ه میله‌تى کورد ب �ه‌درێ��ژای��ی م��ێ��ژوو ل �ه‌گ �ه‌ڵ گه‌النیتر له‌پێناو کۆمه‌ڵێک به‌رژه‌وه‌ندى هاوبه‌ش پێکه‌وه ژی���اون .ک��ورد پێویست ه وه‌ک��و هه‌موو گه‌النى دنیا ماف و ئازادى خۆى هه‌بێت و هه‌ست ب ه بونى خۆى بکات. ئێم ه وه‌کو خۆمان پێمان باشه کێشه‌ى ن��ێ��وان پ���ژاک و ک��ۆم��ارى ئیسالمى ئێران به شێوه‌یه‌کى بنه‌ڕه‌تى و ریشه‌یی به دیالۆگ و گفتوگۆ به‌شێوه‌یه‌کى هێمنانه به‌بێشه‌ڕو شۆڕ چاره‌سه‌ر بکرێت. چه‌تر :ه��ۆک��ارى تۆپبارانه‌کان چیه؟ له‌کاتێکدا پژاک ده‌ڵێت هێرشه‌کان بۆ سه‌ر ئێم ه نیه؟ ئ��ێ��ران ده‌ڵ��ێ��ت پ��ارێ��زگ��ارى ل�ه سنورىخ��ۆم ده‌ک���ه‌م و پژاکیش داواى مافى خۆى ده‌ک��ات ،ئه‌مه‌ش ئه‌م بارودۆخه‌ى لێکه‌وتوه‌ته‌وه .پێویسته حکومه‌تى عێراقى به پله‌ی یه‌که‌م پاشان حکومه‌تى هه‌رێمى ک��وردس��ت��ان خ��ۆی��ان هه‌ڵوێستى خۆیان دی��ارى بکه‌ن س�ه‌ب��اره‌ت ب�هو تۆپبارانه، چونک ه حکومه‌تى عێراقى به‌رپرسه ل ه پاراستنى سنوره‌کانى عێراق که هه‌رێمى
n
کۆمه‌ڵى ئیسالمى پژاک ب ه تیرۆریست نازانێت فۆتۆ :کارزان
کوردستانیش به‌شێک ه له عێراق ،هه‌رێمى کوردستانیش ب�ه‌رپ��رس�ه ل�ه پاراستنى سنوره‌کانى خ��ۆى ل�ه‌ب�ه‌رئ�هوه پێویست ه حکومه‌تى عێراقى و هه‌رێم ئامانجی هێرشه‌کان دیارى بکه‌ن و چاره‌سه‌ریش الى خۆیانه .چاره‌سه‌رى تۆپبارانه‌کان به رای من حکومه‌تى عێراقى پاشان به حکومه‌تى هه‌رێم ده‌کرێت .ده‌توانن له‌گه‌ڵ ئێران راسته‌وخۆ گفتوگۆ بکه‌ن بۆ ئه‌وه‌ى تۆپبارانه‌کان بوه‌ستێنرێت که خه‌ڵکى ه��ه‌ژار و ره‌ش و روت تیایدا بوه‌ته ئامانج .هه‌روه‌ها ده‌بێت ئێمه ئهوه ن�ه‌ش��اری��ن�هوه ب�ه‌ڵ��ێ کێشه‌یه‌ک ههیه له‌نێوان کۆمارى ئیسالمى ئێران و پژاکدا ئێمه داوا ده‌که‌ین کۆمارى ئیسالمى که سااڵنێک النکه ب��وه بۆ گه‌لى کورد که هه‌رکاتێک لێمان قه‌ومابێت ئێران په‌ناگه‌یه‌ک ب��وه ب��ۆ خه‌ڵکیش و بۆ شۆڕشه‌کانیش .بۆیه داواده‌که‌‌ین ئێران ئه‌و سۆزەی خه‌ڵکى کوردستان هه‌یه‌تى
به‌رامبه‌رى پارێزگاری لێبکات و راى بگرێت و به‌شێوه‌یه‌کى لۆژیکی هه‌وڵ بده‌ن کێشه‌کان چاره‌سه‌ربکه‌ن. چ�ه‌ت��ر :ل�ه ئێستادا حکومه‌تى هه‌رێم بێده‌نگه به‌رامبه‌ر تۆپبارانه‌کان ئایا ئهمه هۆکارێک نیه بۆ ئه‌وه‌ى کێشه‌که بخاته ئه‌ستۆى خۆى؟ ئ�ه‌گ�ه‌ر ئێمه گ��وێ ل �هو خهڵکانهىسهرسنورهکان بگرین واتا خه‌ڵکى الدێ و گوندنشینه‌کان ئ�ه‌وان�هى له سنورى تۆپبارانه‌کانن ،داواده‌ک���ه‌ن حکومه‌تى هه‌رێم چاره‌سه‌رێکیان بۆ بدۆزێته‌وه و کێشه‌که‌یان بۆ چاره‌سه‌ر بکان ترس و دڵه راوکێیان له‌سه‌ر الب��دات و کهشو هه‌وایه‌کى ئارامیان بۆ دروست بکات، ب��ێ��گ��وم��ان خ �ه‌ڵ��ک داوا له‌حکومه‌ت ده‌کات له‌به‌رامبه‌ریشدا هه‌ر حکومه‌ت به‌رپرسیارن به‌رامبه‌ر ئه‌و تۆپبارانانه ئیتر خۆیان چۆن چاره‌سه‌رى بۆ ده‌دۆزن �هوه خۆیان ده‌زانن.
چ���ه‌ت���ر :وه‌ک����و ک��ۆم��ه‌ڵ��ى ئیسالمى به‌یاننامه‌ى فه‌رمیتان ده‌رک��ردوه له‌سه‌ر تۆپبارانه‌کان؟ ئ��ێ��م �ه م���اوه‌ی���ه‌ک���ى پ��ێ��ش ئێستابهیاننامهیهکمان س �ه‌ب��اره‌ت ب�ه ش�ه‌ڕو پێکدادانى ن��ێ��وان پ��ژاک و کۆمارى ئ���ی���س�ل�ام ئ����ێ����ران ده‌رک��������رد و وه‌ک����و مه‌کته‌بى سیاسى کۆمه‌ڵى ئیسالمى هه‌ڵوێستى خۆمان ده‌رب��ڕى که تیایدا به‌ڕاشکاوانه باسى کێشه‌که‌مان کردوه و چاره‌سه‌ره‌کانمان خستوهته ڕوو. چه‌تر :ئێوه کێشه‌ى تۆپبارانه‌کانتان خستوهته ئه‌ستۆى یه‌کێتى و پارتى، بۆچى؟ ئێمه وه‌ک���و ح��ک��وم �ه‌ت ده‌ی��خ�ه‌ی��ن�هئهستۆى ئه‌وان ،چونکه ئه‌گه‌ر حکومه‌ت الى یه‌کێتى و پارتی نیه ئه‌ى الى کێیه و کێ حکومه‌تى به‌ده‌سته‌وه‌یه .ئێمه به‌رپرسیارێتیه‌که ده‌خه‌ینه ئه‌ستۆی حکومه‌ت ،چونکه ئه‌رکى حکومه‌ته
چاره‌سه‌رى کێشه‌ى سنورى خۆى بکات. هه‌روه‌ک چۆن هه‌رکێشه‌یه‌ک هه‌بێت خ �ه‌ڵ��ک داوا ل �ه‌ح��ک��وم �ه‌ت ده‌ک���ات، ئه‌وه‌ش کێشه‌یه‌کى ئاسایشی گه‌وره‌یه که خه‌ڵک داوا له حکومه‌ت ده‌کات. بۆیه کاتێک باسى یه‌کێتى و پارتى ده‌ک �ه‌ی��ن مه‌به‌ستمان حکومه‌ته که پێویسته چاره‌سه‌رى کێشه‌کانى سنور بکات. چه‌تر :یه‌کێتى و پارتى وه‌ک دوو هێزى گهوره تا ئێستا هه‌ڵوێستیان نهبوه که پێویسته له‌پێش هێزه سیاسیه‌کانى ترهوه هه‌ڵوێستیان هه‌بوایه که ئه‌م کێشه‌یه نه‌ته‌وه‌یه هه‌ڵوێست و بێده‌نگى ئه‌وانتان پێچۆنه؟ پارتى و یه‌کێتى خاوه‌نى حکومهتندهب��ێ��ت ب �ه پ��ل�ه‌ی ی �ه‌ک �ه‌م هه‌ڵوێستیان ه�ه‌ب��ێ��ت ،هه‌ڵوێسته‌که‌ش ب���هوه ده‌بێت که چاره‌سه‌رى کێشه‌کان بکه‌ن وه‌ک ئه‌م بارگرژیه که هه‌رێمى کوردستانى
دیدار ساڵی دووه‌م ژماره 67 دووشهممه 2711/5/11 - 2011/8/1
5
گ��رت��وه‌ت�هوه .بۆیه پێویسته هه‌ڵوێستى خ��ۆی��ان هه‌بێت و رون��ک��ردن �هوه ب��ده‌ن و چ��اره‌س�ه‌رى کێشه‌که‌ش بکه‌ن .منیش ده‌ڵ��ێ��م ب��ۆچ��ى یه‌کێتى و پ��ارت��ى ل�ه‌م بارودۆخه‌دا به‌گه‌رم و گوڕى جموجوڵ ناکه‌ن بۆچاره‌سه‌رى ئه‌م کێشه‌یه. چه‌تر :ئێوه‌ش وه‌ک ئۆپۆزسیۆن بۆچى تا ئێستا وه‌ک پێویست هه‌ڵوێستان نهبوه و هه‌ڵنه‌ستاون به خۆپشاندان؟ کێشه‌ى هه‌رێمى کوردستان کێشهیهکن��ی �ه ب���ه ئ��اس��ان��ى چ���اره‌س���ه‌ر بکرێت کێشه‌یه‌که سااڵنێکه ه�ه‌ی�ه له‌نێوان په‌که‌که و تورکیا و پژاک و ئێران که ئه‌و کێشانه کێشه‌یه‌کى ریشه‌ین .ئه‌گه‌ر ده‌سه‌اڵتیش و ئۆپۆزسیۆنیش بێنه سه‌ر ش�ه‌ق��ام و خۆپشاندان بکه‌ن له‌وانه‌یه به‌شێوه‌یه‌کى کاتى چاره‌سه‌ربن ،به‌اڵم چاره‌سه‌رى ڕیشه‌ى نین. چ��ه‌ت��ر :ده‌وت���رێ���ت ئ��ێ��وه پ��ژاک��ت��ان به تیرۆرست ناوبردوه ئایا وایه؟ ئێمه وه‌ک���و ه�ه‌ڵ��وێ��س��ت��ى کۆمهڵىئیسالمى پژاک به تیرۆریست نازانین به‌هێزێکى ده‌زان��ی��ن له نه‌ته‌وه‌یه‌کن له ئ��ێ��ران .ب �ه‌اڵم داوای�ه‌ک��م��ان ل�ه‌ب��راده‌ران��ى پ��ژاک ههیه پێویسته تایبه‌تمه‌ندێتى هه‌رێمى کوردستان ره‌چاوبکه‌ن داواى ئ �هوه ده‌ک�ه‌ی��ن ئ �هو کێشانه ههیه زۆر نه‌ئاڵێنرێنه ه�ه‌رێ��م��ى ک��وردس��ت��ان �هوه. په‌که‌که و پژاک ئه‌و دوو هێزه جیاوازن ه�ه‌ری�ه‌ک��ی��ان ل �ه‌الی �ه‌ک داواى مافى خۆیان ده‌که‌ن. چه‌تر :ئه‌گه‌ر تۆپباران ب���ه‌رده‌وام بێت وه‌ک��و کۆمه‌ڵى ئیسالمى هه‌ڵوێستان چى ده‌بێت؟ وه‌ک عه‌ره‌ب ده‌ڵێت هه‌موو روداوێکقسهى خ��ۆى ههیه ئ �هو ک��ات�ه‌ش ئێمه قسه‌یه‌کى ترمان ده‌بێت و هه‌ڵوێستێکى ترمان ده‌بێت. چ �ه‌ت��ر :س���ه‌ردان���ى ئ �ه‌م��ی��رى کۆمه‌ڵى ئیسالمى بۆ ئێران که پێشتر رانه‌گه‌یه‌ندرا بۆچى بوو؟ راگه‌یاندنه‌کان مه‌به‌ستى سیاسیان له‌پشت دانا تاچه‌ند راسته؟ -بۆ چاره‌سه‌رى پزیشکى چوه‌ته ئێران.
فه‌رهاد مه‌الحه‌سه‌ن :ئاگادارى چۆنێتى خه‌رجکردنى بودجه‌ى پارێزگاى هه‌ولێرنین دیداری
فه‌ره‌یدون بێوار ئه‌نجومه‌نی پارێزگاکانی هه‌رێم ب ه پێی یاسایه‌کی په‌رله‌مان سڕ ک���راون و ئ�ه‌م�ه‌ش ب��ووه‌ت �ه هۆی ئ���ه‌وه‌ی ل �ه ک��اره‌ک��ان��ی پارێزگا ئ��اگ��ادار ن �ه‌ب��ن ،ئ�ه‌م��ان�ه وت �ه‌ی ف��هره��اد م��ه‌ال س��اڵ��ح ،ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى هه‌ولێره، ل��ه‌س��ه‌ر لیستى ی �ه‌ک��گ��رت��ووى ئیسالمى .ئه‌و راشیده‌گه‌یه‌نێت بۆ پرۆژه‌کانی هه‌ولێر نه ئاگادارین و نه‌پرسیشمان پێده‌کرێت.
چه‌تر :ئه‌نجامدانى کاروباره‌کانى ئێوه به چ میکانیزمێکه؟ ب���ه‌داخ���هوه ب�ه‌پ��ێ��ی ی��اس��ا ئهنجومهنىپارێزگاکانى ه�ه‌رێ��م س��ڕ ک���راون .بۆی ه له‌رووى کارکردنه‌و‌ه گازنده و گله‌یی زۆره. له‌م ماوه‌یه‌دا وه‌ک ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى هه‌ولێر له‌گه‌ڵ سه‌رۆکى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران کۆبووینه‌وه ،داوامان لێکرد هه‌ڵبژاردنێکى نوێ بکرێتهوه .هه‌روه‌ها م��ادده‌ى ()41 ل ه یاسای ژم��اره (3ى ساڵى )2009ى ئه‌نجومه‌نى پارێزگاکان هه‌موار بکرێتهوه. ب �هو م��ان��ای�هى رێ��گ� ه ب���دات ده‌س���ه‌اڵت ب ه ئه‌نجومه‌نى پارێزگاکان بدرێت .ئه‌ویش الی خۆیهوه پشتگیری کرد و به‌ڵێنیدا ل ه ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران دیراسه‌ى ده‌که‌ن. چه‌تر :تۆ باسی سڕ کردنت کرد ،به‌اڵم واده‌بینرێت ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى سلێمانى چ��االک��ت��رن ل �ه ئ�ه‌ن��ج��وم�ه‌ن��ى ه �ه‌ول��ێ��ر و دهۆک؟
پێموایه ئه‌و قسهیه هه‌ڵه‌ى تێدایه ،چونک هلهم رۆژان ه سه‌رۆکى ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى سلێمانى ل ه که‌ناڵه‌کانى راگه‌یاندن باسی ئه‌وه‌ى کرد هه‌ر سێ ئه‌نجومه‌نه‌که هیچ ده‌سه‌اڵتیان نییه و ب ه هیچ شێوه‌یه‌ک ئیش ناکه‌ن. بۆی ه ئێستا ئه‌نجومه‌نه‌کان ل ه هه‌رێم ل ه قه‌یراندان ،ده‌سه‌اڵتى هه‌رێمى کوردستانیش نایه‌وێ قه‌یرانه‌کان چاره‌سه‌ر بکات .به‌اڵم خۆشبه‌ختان ه ل ه پ��رۆژه چاکسازییه‌که‌ى ئۆپۆزسیۆن باسی (المه‌رکه‌زى ئیدارى) ت��ێ��دای �ه ب��ۆ ئ�ه‌ن��ج��وم�ه‌ن��ى پ��ارێ��زگ��اک��ان، ده‌خ���وازم ل�هو رووه‌و‌ه ب �ه‌ره‌و پێشچوونێک ل ه عه‌قڵییه‌تى سیاسی و ئیدارى هه‌رێمى ک��وردس��ت��ان بێت ه ک��ای �هوه و الم �ه‌رک �ه‌زى ئیدارى قبوڵ بکات. چه‌تر :ئه‌و پاره و پرۆژانه‌ى بۆ پارێزگاى هه‌ولێر پێشنیار ده‌کرێن بۆ جێبه‌جێکردن، تاچه‌ند لێی ئاگادارن؟ به‌پێی ی��اس��ا ئێستا ن��ای �ه‌ت �هوه ب���هردهمئهنجومهن. چ���ه‌ت���ر :وه‌ک�����و ئ���ه‌ن���ج���وم���ه‌ن ت��اچ �ه‌ن��د ب��ه‌دواداچ��وون بۆ پ��رۆژه‌ک��ان��ى هه‌ولێر و گیروگرفته‌کانى ده‌که‌ن؟ ئ �هو پ��رۆژان��هى زان��ی��اری��م��ان پێبگات،ی��ان له‌رێگه‌ى لیژنه‌کانى ئه‌نجومه‌نه‌و‌ه به‌پێویستى بزانن به‌دواداچوونى بۆ ده‌که‌ین، به‌اڵم یاسا رێگره و گشتیگر نییه ،وات ه له‌شوێنێک گله‌یی ه �ه‌ب��وو ئه‌نجومه‌ن له‌وێوه ته‌داخول ده‌کات. چه‌تر :ئه‌ندامێکى ئه‌نجومه‌ن ده‌ڵێ :له پرۆژه‌کانى پارێزگاى هه‌ولێر نه راوێژمان پێده‌کرێت و نه ئاگامان لێیه‌تى؟ ئهوه راسته.چه‌تر :کهواته هه‌موو بڕیار و پرۆژه‌کان تاکالیه‌نانه له الیه‌ن پارێزگارى هه‌ولێره‌وه
ده‌رده‌چن؟ وه‌ک وت��م یاساک ه رێگر ب��ووه ل �هوهىئهنجومهن رۆڵ���ى خ��ۆی ببینێت .ب�ه‌اڵم خۆشبه‌ختانه ئه‌و سه‌رنج و پێشنیارانه‌ى چ وه‌ک ت��اک ی��ان لیست و ئه‌نجومه‌ن داومانه‌ته پارێزگار ئه‌ویش ب ه رێزێکى زۆرهوه ق��ب��وڵ��ى ک����ردوون و جێبه‌جێشی کردووه. چه‌تر :ئێوه نوێنه‌رى خه‌ڵکن و خه‌ڵک هه‌ڵیبژاردوون ،ئایا ده‌کرێ به بڕیارێکى سیاسی سڕ بکرێن؟ ئهوه بڕیارى سیاسی نییه ،به‌ڵکو بڕیارىپهرلهمانى کوردستانه .به‌داخه‌وه په‌رله‌مان رێگر بووه ،ئه‌و به‌رپرسیارێتییه مێژووییه‌ش ده‌ک �ه‌وێ��ت � ه س��ه‌ر ئ�ه‌س��ت��ۆی پ �ه‌رل �ه‌م��ان و حکومه‌تى هه‌رێم و سه‌رۆکایه‌تى هه‌رێم، چ��ۆن قبوڵیان ک��رد په‌رله‌مانێک ئ�ه‌وا نامه‌سئوالن ه پ���رۆژه یاسایه‌ک په‌سه‌ند بکات ،که ئه‌نجومه‌نێکى هه‌ڵبژارێردراو سڕ بکات ،به‌بێ هیچ هۆکارێکى ئه‌منى و له‌ناکاو. چه‌تر :ئایا ئێوه رۆژانه ده‌وام ده‌که‌ن؟ تارده‌یه‌ک ده‌وام ده‌که‌ین.چه‌تر :له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شی سڕ کراون ،ئایا موچه‌کانتان هه‌ر وه‌رده‌گرن؟ به‌ڵێ موچه هه‌ر وه‌رده‌گرین ،که بڕیدوو ملیۆن و حه‌وت سه‌د هه‌زار دیناره. چه‌تر :له هه‌رێمى کوردستان ()123 ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌ن ههیه ،به گشتى بۆ هه‌ر مانگێک ( )332100000یان بۆ خه‌رج ده‌کرێ ،بێ ئه‌وه‌ى کارى چاالکانه بکه‌ن ،ئایا ئ �هوه ب�ه‌ه�ه‌ده‌ردان��ى سامانى گشتى نییه؟ ب��ێ��گ��وم��ان ،ن��ه‌ک ه��ه‌ر ب �ه‌ه �ه‌ده‌ردان��ىسامانى گشتییه ،به‌ڵکو به‌هه‌ده‌ردانى ره‌وتى دیموکراسیشه ل ه هه‌رێمى کوردستاندا،
n
فه‌رهاد مه‌ال حه‌سه‌ن ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی پارێزگای هه‌ولێر فۆتۆ :فه‌ره‌یدون
چونک ه ده‌نگى هاواڵتیان فه‌رامۆش کراوه. چه‌تر :دوو ساڵ زیاتره ماوه‌ى هه‌ڵبژاردنى ئه‌نجومه‌نه‌کان به‌سه‌ر چووه ،هۆی چییه ده‌سه‌اڵت هه‌ڵبژاردن دوا ده‌خات؟ ت��رس��ی ده‌س��ه‌اڵت�� ه ل � ه ه �ه‌ڵ��ب��ژاردن �هوهىئهنجومهنهکان و گه‌ڕانه‌وه بۆ راى گشتى و جه‌ماوه‌ر. چ����ه‌ت����ر :ح���ک���وم���ه‌ت���ى ه����ه‌رێ����م ک��ات��ى هه‌ڵبژاردنى ئه‌نجومه‌نه‌کانى دیاری کرد، به‌اڵم ئاماده‌گى بۆ نه‌کرد و دووباره دوا ده‌خرێته‌وه .راى تۆ له‌م بارهیهوه چییه؟ به‌داخه‌وه ده‌سه‌اڵت به‌جدى خۆی دهدزێتهوهل ه ئیستیحقاقى هه‌ڵبژاردنه‌کان .بۆ نموون ه هه‌ڵبژاردنى ئه‌نجوومه‌نى شاره‌وانییه‌کان ساڵى ( )2000له سلێمانى و ()2001 له هه‌ولێر و دهۆک ئه‌نجامدراوه ،تائێستا
هه‌ڵبژاردن نه‌کراوه‌ته‌وه .ده‌ترسم ئه‌نجومه‌نى پارێزگاکانیش به‌هه‌مان قۆناغ به‌رن. چ �ه‌ت��ر :ئ��ای��ا ئ�ه‌ن��ج��وم�ه‌ن��ى پ��ارێ��زگ��ا و ئه‌نجومه‌نى شاره‌وانى به پێویست ده‌زانى، یان یه‌کێکیان زیاده‌یه؟ ئه‌گه‌ر هه‌ڵبژاردنى ئه‌نجومه‌نى قه‌زا وناحییهکان به هه‌ڵبژاردن بێت ،به‌پێویستى نازانم ئه‌نجومه‌نى شاره‌وانى به هه‌ڵبژاردن بێت ،ده‌کرێ به دامه‌زراندن بێت. چ �ه‌ت��ر :ئ��ای��ا ئ��ێ��وه ئ���اگ���ادارى چۆنێتى خه‌رجکردنى بودجه‌ى پارێزگاى هه‌ولێرن؟ نه‌خێر ،ئێم ه ئاگادار نین.چ���ه‌ت���ر :زرۆج�������ار ده‌وت����رێ����ت ه �ه‌ول��ێ��ر ل �ه‌س �ه‌ر ح��س��اب��ی ق���ه‌زا و ناحییه‌کانى ئاوه‌دانکراوه‌ته‌وه ،واته زۆرینه‌ى پرۆژه‌کان له‌ناو جه‌رگه‌ى شاری هه‌ولێرن و قه‌زا و
ناحییه‌کانى فه‌رامۆش کراون؟ ئه‌نجومه‌ن ئ��اگ��اى ل�ه ورده‌ک����ارى ئهودابهشکردنه نییه .به‌اڵم من واى ده‌بینم ک ه دادپ�ه‌روه‌رى ئهوه ده‌خوازێ به‌پێی ژماره‌ى دانیشتووان بێت. چ�ه‌ت��ر :زۆر ج��ار ده‌وت��رێ��ت ت�ه‌ن��ده‌ره‌ک��ان واس��ت�ه و حزبایه‌تى تێدا ده‌ک���رێ ،ئێوه تاچه‌ند ئاگادارى چۆنێتى ته‌نده‌ره‌کانى پارێزگاى هه‌ولێرن؟ ئ��ێ��م�ه وه‌ک ئ �ه‌ن��ج��وم �ه‌ن ئ���اگ���ادارىوردهکارییهکان نین ،چونکه یاسا رێگر بووه له‌وه‌ى کاره‌کانى خۆمان بکه‌ین. چ �ه‌ت��ر :ت��ا ئێستا ب �ه‌دواداچ��وون��ت��ان بۆ پرۆژه‌یه‌ک کردووه گه‌نده‌ڵى تێدا کرابێ و خاوه‌نه‌که‌تان دابێته دادگا؟ -نه‌خێر ،نه‌مانبووه.
کوردستانی
هێرشی نه‌ژادپه‌ر‌ستی و مه‌ترسی شه‌ڕی ناوخۆیی ل ه تورکیا
ساڵی دووه‌م ژماره 67 2010/11/8 دووشه 2711/5/11 ممه‌ممه- 2011/8/1 دووشه
ئاماده‌کار
عه‌دنان عه‌بدواڵ
له تورکیا هێرشه‌کانى نه‌ژادپه‌ره‌ستى بۆ سه‌ر کوردان له زیادبوون دایه و پۆلیس رێگرى له هێرشى نه‌ژادپه‌ره‌سته‌کان ناکات و حکومه‌تى تورکیا هه‌نگاوى چاره‌سه‌رى ناوێژێت و ئه‌گه‌رى شه‌ڕى ناوخۆیى له ئارادایه. دواى ئ����ه‌وه‌ى ک��ۆن��گ��ره‌ى ک��ۆم�ه‌ڵ��گ��اى دیموکراتیک له ئامه‌د له ()2011/6/14 خۆبه‌ڕێوه‌به‌رى دیموکراتیکى راگه‌یاند، ()13س���ه‌رب���ازى تورکیا ب�ه گ��ڕى ئاگر س��وت��ان و دوات���ر پێنجى ت��ری��ش ئاشکرا بوون که کۆنترا گریال بوون له به‌رگى گریالدا سوتاون ،بۆ م��اوه‌ى ( )15رۆژ له شاره جیاوازه‌کانى تورکیا فاشیسته تورکه‌کان هێرشیان ک��رده س�ه‌ر م��اڵ و ده‌زگا و ئۆتۆمبێل و کارگه‌کانى کورد و هێرشه‌کان ب��ه‌ره‌و زی��ادب��وون رۆیشتن، ل �ه ئ�ه‌ن��ج��ام��دا ده‌ی����ان ک���ه‌س ب��ری��ن��دار و ده‌ستبه‌سه‌ر کران. ده‌وڵه‌ت هێرشکاران ده‌پارێزێت
nکوردێک ک ه قوربانی ده‌ستی نه‌ژادپه‌ر‌ستانه فۆتۆ)DIHA( : ل �ه دواى راگ �ه‌ی��ان��دن��ى خ��ۆب�ه‌ڕێ��وه‌ب��ردن��ى دیموکراتیک به‌رپرسانى ده‌وڵه‌تى تورکیا به‌رامبه‌ر ک���وردان لێدوانى توندیاندا و رایانگه‌یاند که ئێمه ستاتوى کوردان به ره‌سمى ناناسین ،سه‌رۆک وه‌زیرانى تورکیا ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان وتى :له تورکیا کێشه‌ى کورد نییه و ئه‌وانه‌ش که باسى کێشه‌ى ک��وردی��ش ده‌ک���ه‌ن ،ده‌یانهه‌وێت ت��ورک��ی��ا پ��ارچ �ه ب��ک �ه‌ن .ل��ێ��دوان�ه‌ک��ان��ى ئه‌ردۆغانیش بوونه ئه‌وه‌ى که له شاره‌کانى
ئه‌سته‌مبوڵ ،ئ��ان��ک �هره ،ئیسکیشه‌هر، ده‌نیزلى ،ئیزمیر و شاره‌کانیترى تورکیا نژادپه‌ره‌سته‌کان هه‌ر رۆژ هێرش بۆ سه‌ر ک��ورد بکه‌ن له‌و هێرشانه‌دا زۆرێ��ک له باره‌گاکانى پارتى ئاشتى و دیموکراسى سوتێنراون ماڵ و کارگه و ئۆتۆمبیلى کورد بوونه ئامانجى ئه‌م هێرشانه ،هێرشى ه�����ه‌ره‌دژوار ل �ه ن��اوچ �هى زه‌یتینبوڕنۆى ئه‌سته‌نبوڵ رووی���دا و نه‌ژادپه‌ر‌ستان به درێژایى هه‌فته‌یه‌ک هێرشیان کرده سه‌ر
ک��ورده‌ک��ان و زۆر ک�ه‌س بریندار ب��وون. پۆلیس له جگه‌ی ئه‌وه‌ی هێرشکاره‌کان بگرێت ئه‌وانه‌ى که‌وتوونه‌ته به‌ر هێرش (کورد) ده‌ستبه‌سه‌رى کردن .به‌ڕێوه‌به‌رى پۆلیسى (زه‌یتینبۆڕنۆ)ى ئه‌سته‌نبوڵ رایگه‌یاند :ل�ه م��اوه‌ى ئ �هو رووداوان����ه‌دا ( )72ک�ه‌س ده‌ستبه‌سه‌ر ک��راون ،به‌اڵم ئه‌وانه‌ى که ده‌ستبه‌سه‌ر کراون کهوتونهته ب���ه‌ر ه��ێ��رش�ه ن �ه‌ژادپ �هرس��ت��ى .ک��وردان��ى دانیشتوى زه‌یتینبۆرنۆ ده‌ڵ��ێ��ن پۆلیس هێرشکاره‌کان ده‌گرێت و دواتر ئازادیان ده‌کات .هه‌روه‌ها ده‌ڵێن پۆلیس بۆ خۆى ئاڵۆزى دێنێته ئ��اراوه و رێگا له‌به‌رده‌م نه‌ژادپه‌ره‌سته‌کان دهکاتهوه .له‌سه‌ر ئه‌و هێرشانه قایمقامى زه‌یتینبۆڕنۆ مسته‌فا دون��دار رایگه‌یاند :ک��ورد له‌و قۆناغه‌دا غه‌درلێکراون و مافى ئه‌وه‌یان نییه ته‌نها بێنه سه‌ر کۆاڵنه‌کانیش .له الیه‌کیتر ئه‌و کارکه‌ره ک��وردان�هى که وه‌رزى هاویندا بۆ هه‌رێمى ده‌ری��اى ره‌ش بۆ کار ده‌ڕۆن به‌ره‌وڕووى هێرشى نژادپه‌ره‌ستان ده‌بنه‌وه و له ناچاری بۆ کوردستان ده‌گه‌ڕێنه‌وه .له شارى ئه‌سکیشه‌هیر که کرێکاری کورد بۆ وه‌رزى هاوینه بۆ کار ده‌چن له الیه‌ن ( )300که‌سى نه‌ژادپه‌ر‌ستى ئانکه‌ره‌وه رووب �ه‌ڕووى هێرش بوونه‌وه ،هه‌رچه‌ند له
الی �ه‌ن ئ�هو که‌سانه‌ى که که‌وتوونه به‌ر هێرشه‌وه گله‌یى و گازه‌نده ک��راوه ،به‌اڵم دی��س��ان پ��ۆل��ی��س ه��ێ��رش��ک��اره‌ک��ان ئ���ازاد ده‌کات. ب �ه‌ک��اره��ێ��ن��ان��ى ج��اش��ه‌ک��ان ل���ه هێرشى نه‌ژادپه‌ر‌ستیدا ل��ه ن���اوچ���هى (ک���ان���ی���ه‌ڕه‌ش)ى بنگوڵ ده‌وڵه‌ت به به‌کارهێنانى جاشه‌کان هێرش بۆسه‌ر ک��ورده‌ک��ان ده‌ک��ات ،دواى ئه‌وه‌ى سه‌رۆکجاشى هه‌رێمه‌که کوژرا به درێژایى ئ �هو رۆژه هێرش ک��رای�ه س �ه‌ر ب��اره‌گ��اى ( )BDPو ماڵى به‌رپرسى باره‌گاکه له الیه‌ن هێرشکارانه‌وه سوتێندرا ،دواى ئه‌وه‌ش له پێش چاوى پۆلیس ئاگربه‌ردرایه ماڵه کورده‌کان .له‌سه‌ر ئه‌و هێرشانه والى بنگوڵ رایگه‌یاند :جاشه‌کان توڕه‌بوون و ره‌ق و کینه‌ى خۆیان ده‌ڕێژن. ب���ه ئ���اگ���رى ج �ه‌س��ت �ه ن �ه‌ژادپ �هرس��ت��ى شه‌رمه‌زار کرا له دژى ئه‌و هێرشانه کورده‌کان هه‌ڵوێستى توندیان نواند و هێرشه‌که‌یان شه‌رمه‌زار کرد له شارى ئه‌نتالیا گه‌نجێکى کورد به ناوى (محه‌مه‌د ئایک) به‌مه‌به‌ستى شه‌رمه‌زارکردنى هێرشه نه‌ژادپه‌ر‌ستییه‌کان ئاگرى له جه‌سته‌ى خۆى ب �ه‌ردا .گه‌لى کورد له ئامه‌د ،باتمان ،سێرت و شرناخ
7
nمحه‌مه‌د ئایک هاتنه سه‌ر شه‌قام و هێرشه‌که‌یان شه‌رمه‌زار کرد له‌و خۆپیشاندانانه‌شدا دیسان پۆلیس هێرشى کرده سه‌ر کورده‌کان ،له ناوچه‌ى سلۆپى شرناخ پۆلیس به بۆمبى گازى ه��ێ��رش��ى ک����رده س���ه‌ر خ��ۆپ��ی��ش��ان��ده‌ران و گه‌نجێکى ته‌مه‌ن ( )15س��اڵ به ناوى (دۆغان تایبۆغا) گیانى له‌ده‌ستدا .له‌و چ��وارچ��ێ��وه‌ی �ه‌دا ک��ۆن��گ��ره‌ى کۆمه‌ڵگاى دی��م��وک��رات��ی��ک و پ���ارت���ى ئ��اش��ت��ى و دیموکراسى رایگه‌یاند هیچ هه‌نگاوێکى حکومه‌تى ( )AKPبۆ چاره‌سه‌رى نییه و ئه‌و هێرشانه‌ى که دژى کورد پێکدێن رووى راستى ( )AKPنیشان ده‌ده‌ن.
ئۆج ئاالن :ره‌وشی ئێستای ئێران ل ه ره‌وشی سه‌دام ده‌چێت ئاماده‌کار
سه‌الح مه‌حمود
عه‌بدواڵ ئۆج ئاالن له دوایین دیدارى هه‌فتانه‌ى خۆیدا باسى له هێرشه‌کانى ئێران بۆ سه‌ر قه‌ندیل و هه‌روه‌ها مه‌رجه‌کانى خۆى بۆ رێبه‌رایه‌تى پراکتیکى خسته‌ڕوو.
ئۆج ئاالن له‌باره‌ى هێرشه‌کانى ئێران وتى: هێرشه‌کانى ئ��ێ��ران ب��ۆ س �ه‌ر قه‌ندیل زۆر بێشه‌ڕه‌فانه و چه‌په‌ڵه ،ره‌وشى هه‌نووکه‌یى ئێران له ره‌وشى سه‌دام ده‌چێت .ئه‌و هێرشه نه‌ته‌نها له‌سه‌ر قه‌ندیله ،به‌ڵکو به‌و هێرشانه ده‌ی��ان��ه�ه‌وێ��ت ره‌گ��ى ئ���ازادى گه‌لى ک��ورد ببڕن .تورکیا ئێران په‌لکێشى شه‌ڕ ده‌کات و هیچ که‌س له‌مه‌دا له تورکیا تێناگات. له بنه‌مادا ده‌ردى حکومه‌ت جیاوازه ،به‌اڵم ب �ه‌دواى ده‌ردى رۆژان���ه‌دا ده‌گ �ه‌ڕێ .ئێران به‌مه ناوه‌ستێت دواى ک��ورده‌ک��ان ه�ه‌وڵ ده‌دات گوشار بخاته سه‌ر تورکیاش ،له‌به‌ر ئه‌وه‌ى ئێران ده‌یهه‌وێت ئه‌ژموونى خۆى له هه‌رێمه‌که‌دا پێکبێنێت .ئۆج ئ��االن وتى: له پشت ئه‌و هێرشانه‌وه به‌رژه‌وه‌ندى شاراوه ههیه و ئێران به‌و هێرشانه په‌یامى هاوکارى
ده‌داته ئه‌مریکا و ئیسرائیل تا ئه‌وان به‌ره‌و خۆى رابکێشێ ،به شێوه‌یه‌کى ناڕاسته‌وخۆ ئه‌وانیش یارمه‌تى ئێران ده‌ده‌ن .ئۆج ئاالن داواى ک��رد له به‌رامبه‌ر ئ�هو تۆپبارانانه گیانى خه‌ڵکى مه‌ده‌نى بپارێزرێت و ئه‌گه‌ر پێویست بێت خه‌ڵکى مه‌ده‌نى له هه‌رێمه‌که دوور بخه‌نه‌وه و رێکخراوه نێوده‌وڵه‌تى و مه‌ده‌نییه‌کان بکه‌ونه جموجۆڵ و هه‌وڵدانه‌وه. ئۆجه‌الن بانگى له هێزه‌کانى باشور کرد بێده‌نگى خۆیان بشکێنن .ئۆج ئاالن له‌باره‌ى چاره‌سه‌رى پرسى کوردهوه وتى :ئه‌وه‌ى من بتوانم بیکه‌م ،کۆتایى پێهات .له ئێستا به‌دواوه ،بۆ ئه‌وه‌ى بتوانم رۆڵى خۆم درێژه پێبده‌م )3( ،مه‌رجم ههیه .ته‌ندروستی، ئاسایش و په‌یداکردنى مه‌یدانى جواڵنه‌وه‌ى ئازاد .ئه‌گه‌ر ئه‌وانه پێک نه‌یه‌ن ،له ئێستا ب �ه‌دواوه من هیچ شتێک ناکه‌م .ڕه‌وشى هه‌نووکه‌یى من ،هه‌م زی��ان به ده‌وڵ �ه‌ت و ه��ه‌م زی���ان ب �ه ک��وردان��ی��ش ده‌گ�ه‌ی�ه‌ی��ن��ێ. ه �ه‌ن��دێ ک�ه‌س��ی��ش ده‌ڵ��ێ��ن ،ئ��ۆج �ه‌الن ل�هو ڕه‌وشه‌دا ناتوانێ پێڤاژۆکه به‌ڕێوه‌به‌رێ و له ژووره‌وه ناتوانێ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى کردارى بکات .ئه‌وانه ڕاس��ت ده‌ک �ه‌ن .له ڕه‌وشى هه‌نووکه‌ییدا ،ده‌رفه‌تى ئهوه نییه دیدارى
ئاشتى پێک بێن .من ڕێ��ى چاره‌سه‌ریم به ئه‌وان نیشان دا ،پرۆتۆکۆڵم پێشکه‌شى ئ�ه‌وان کرد .ئایا لهوه زیادتر ده‌توانم چى ب��ک�ه‌م؟ ب�ه دی���دارى چه‌ند کاتژمێرى له م��اوه‌ى ساڵێکدا ،من ناتوانم رۆڵ��ى خۆم ببینم .ده‌بێ باش بزانرێ که من ،رێگه به هیچ که‌س ناده‌م ،شه‌ره‌فى کوردان بنپێ بکا .له‌باره‌ى گریالوه که له تورکیا قسه‌ى له‌سه‌ر کراوه به وینه‌ى گریالکانى تامیل له سریالنکا بۆ له‌ناوبردن وتى :فه‌رموون چ��ى له‌ده‌ستتان دێ ،بیکه‌ن .ئیدى به تیمى تایبه‌ت یان به پۆلیس ئهمه ئه‌نجام ده‌ده‌ن ،خۆتان ده‌زانن .فه‌رموون ئهوه دوێنێ دیسان کۆبوونه‌وه‌ى بااڵیان بهڕێوه برد .من نازانم بڕیارى چۆنیان داوه .ئێستا ئهوه باسى سریالنکا ده‌ک���ه‌ن .ده‌ڵێن ئ �ه‌وان به ( )300فڕۆکه قه‌ندیل له‌ناو ده‌به‌ن .منیش ئه‌وه‌یان پێ ده‌ڵێم «ئه‌گه‌ر هێزى ئه‌وه‌تان ههیه ،چاوه‌ڕوانى چین؟ ئه‌گه‌ر ده‌یکه‌ی، بیکه! خۆ ئه‌گه‌ر ڕێکخستنیش ئاماده بێ ،نیشانى هه‌ر الیه‌کى ده‌دا ،که ناکرێ نموونه‌ى سریالنکا پێک بێ» .ئۆجه‌الن له‌باره‌ى نرخه‌کانى شۆڕشه‌وه بانگه‌وازى له سیاسه‌تمه‌داران و رۆشنبیران کرد که باش
له نرخه‌کان خ��اوه‌ن��دارى بکه‌ن ،له باره‌ى ئه‌ڤریم ده‌میر که ئاگرى له جه‌سته‌ى خۆی به‌ردا وتى :له هه‌ر که‌سێک زیادتر ده‌رکى به پێڤاژۆکه کرد .به‌اڵم که‌جه‌که ،به‌ده‌په و ک �ه‌ج �ه‌ده‌ش هێشتا تێى نه‌گه‌یشتوون. پێشه‌نگانى ئهوه پێڤاژۆیه ئه‌ڤریم ده‌میر و مسته‌فا ماڵچۆکن .ئۆجه‌الن سه‌باره‌ت به پارێزنامه‌کان وتى :شرۆڤه‌یه‌کى نوێنان به په‌یوه‌ندیى دیالێکتیکه‌وه زیاد ک��ردووه به گوێره‌ى تێگه‌یشتنى ئێمه ،هیچ شتێک له سرووشتدا به ته‌واوى له‌ناو ناچێ .گرنگ ئهوهیه یه‌کێک خاوه‌ندارێتى لێ بکات. هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه راست نییه .له‌و بارهوه ده‌بێ ره‌خ��ن�ه ل�ه م��ارک��س بگرین .ب�ه گ��وێ��ره‌ى مارکس ،هه‌ر شتێک یان سپى بوو ،یان ره‌ش .بۆیه دژایه‌تى موتڵه‌ق راست نییه. له مه‌یدانى سیاسه‌تیشدا دژایه‌تى موتڵه‌ق راست نییه .ئۆج ئاالن ده‌ستنیشانى کرد که له پارێزنامه‌که‌دا ،بۆچوونێکى نوێى ب �ه تێگه‌یشتنى س��ی��اس�ه‌ت و ده‌وڵ���ه‌ت���هوه زی���اد ک����ردووه و رای��گ �ه‌ی��ان��د ،سیاسه‌ت خۆڕه‌خنه‌کردنه و به‌بیرى هێنایه‌وه که ئه‌وان له به‌رامبه‌ر ده‌وڵه‌ت-نه‌ته‌وه‌دا ،رێبازى نه‌ته‌وه‌ى دیموکراتیک ده‌پارێزن.
مانشێتی رۆژنامه‌کانی کوردستان
هـــه‌واڵــی کوردستانی ( :)YJRKشه‌ڕى مان و نه‌مانه
ئێران به‌رپه‌رچى هۆشیار زێبارى دایه‌وه
کوردیناسیۆنى یه‌کێتى ژی��ان��ى رۆژه �ه‌اڵت��ى ک��وردس��ت��ان ( )YJRKل �ه لێدوانێکدا هێرشى هێزه‌کانى کۆمارى ئیسالمى دژى هه‌موو کوردان به‌ناو کرد و بانگى سه‌رهه‌ڵدانى کرد)YJRK( . ئ �ه‌م ش���هڕه ب � ه «ش���ه‌ڕى م��ان و ن �ه‌م��ان» به‌ناو ده‌ک��ات و ده‌ڵێت :وه‌ک ته‌ڤگه‌رى ئ���ازادی ،بۆ پاراستنى نرخه‌کانى گه‌ل ،ئێمه ب ه رۆحى روناهى و بێریتانه‌کان ئ �ه‌رک و به‌رپرسیارێتى خۆمان به‌جێ دێنین و بانگ ل ه گه‌لى کورد به‌تایبه‌تى گ�ه‌ن��ج��ان و ژن���ان ل � ه چ��وارپ��ارچ �هى ک��وردس��ت��ان ده‌ک�ه‌ی��ن به هه‌ستیاریه‌کى زۆرهوه نزیکی ئه‌م قۆناغ ه مێژووییه ببنهوه و تێکۆشانى خۆیان به‌هێز بکه‌ن )YJRK( .ب ه تایبه‌تى بانگى به‌هێزکردنى چاالکى ناڕه‌زایه‌تى ب ه شێوازێکى دیموکراتیک ل �ه ب��اش��وورى ک��وردس��ت��ان ک��رد و چ��االک��ى ژن ه گه‌ریالکانى رۆژهه‌اڵتى له موکریان و مه‌هاباد وه‌ک چاالکى واتادار به‌ناوکرد.
وه‌زاره‌تى ده‌ره‌وه‌ى ئێران له به‌رامبه‌ر لێدوانى هۆشیار زێبارى وه‌زیرى ده‌ره‌وه‌ى عێراق له‌سه‌ر مه‌حکومکردنى تۆپبارانه‌کان ناڕه‌زایه‌تى لێکه‌وته‌وه .حه‌سه‌ن داناییفه‌ر نوێنه‌رى ئێران له به‌غدا به هه‌واڵگرى «مهر»ى رایگه‌یاندوو‌ه وه‌زاره‌تى ده‌ره‌وى ئێران له‌باره‌ى چاالکییه‌کانى پارتى ژیانى ئازادى کوردستان، عێراقى به نووسراو ئاگادار کردوه‌ته‌وه .شایانى باسه هۆشیار زێبارى رایگه‌یاندبوو که تۆپبارانه‌کان بوه‌ستێنن و ئهمه زه‌ره‌ر به په‌یوه‌ندییه‌کانى نێوان دوو واڵت ده‌گه‌یه‌نێت .نوێنه‌رى ئێران له به‌رامبه‌ر ئه‌و لێدوانه‌ى هۆشیار زێباریدا وتوویه‌تى ئێران به مافى خۆى ده‌زانێت له چوارچێوه‌ى پاراستنى سنوره‌کان و هێرشى چه‌کدارى شتێک که پێویست بوو ،بیکات .حه‌سه‌ن داناییفه‌ر نوێنه‌رى عێراق له به‌غدا له‌باره‌ى واڵمنه‌دانه‌وه‌ى عێراق به‌م ئاگاداری‌ه وتوویه‌تى ،ئهمه به‌ره‌وڕووى حکومه‌تى مه‌رکه‌زى عێراق ک��راوه‌ت �هوه ،ب�ه‌اڵم له‌مباره‌و‌ه له رێگاى کۆمیته‌ى ته‌کنیکى و ئاسایشى له‌گه‌ڵ به‌رپرسانى هه‌رێمى کوردستان له‌و بارهوه قسه کراوه و ئێستاش ناوچهکه پاک ده‌که‌ینه‌وه.
پێنجه‌مین کۆبوونه‌وه‌ی گشتی ()KCD
چاودێر
ئه‌گه‌ر موسته‌شاره‌کان ده‌ستگیر نه‌کرێن ،په‌رله‌مانتاران هه‌ڵوێست وه‌رده‌گرن
ئۆزگور گونده‌م KCDده‌کلڕاسیۆنی چاره‌سه‌ری راگه‌یاند
کۆنگره‌ى کۆمه‌ڵگاى دیموکراتیک ( )KCDرۆژى یهکشهممه پێنجه‌مین کۆبوونه‌وه‌ى گشتى خۆى به به‌شدارى ( )850نوێنه‌ر له هۆڵى ویدات ئایدن پێکهێنا .له کۆبوونه‌وه‌کاندا بڕیاره گفتوگۆ له سه‌ر ئۆپه‌راسیۆنه‌کان و کۆنفرانسى نه‌ته‌وه‌یى و خۆبه‌ڕێوه‌بردنى دیموکراتیک و باشترکردنى بارودۆخى عه‌بدواڵ ئۆج ئاالن بکرێت )KCD( .رایگه‌یاند که ل ه دژى هێرش و ئۆپه‌راسیۆنه‌کان ئێران خه‌بات بۆ کۆنفرانسى نه‌ته‌وه‌یى به‌گوڕتر بکرێت و هه‌روه‌ها راگه‌یه‌نرا که کێشه‌ى کورد پێویسته له چوارچێوه‌ى خۆبه‌ڕێوه‌بردنى دیموکراتیک چاره‌سه‌ر ببێت .له کۆبوونه‌وه‌ى رۆژى یهکشهممه باس له سێ مه‌رجى (ئاسایش ،ته‌ندروستى و جواڵنه‌وه‌ى ئازاد) کرا که ئۆجه‌الن رایگه‌یاندبوو و بڕیارى به‌هێزکردنى چاالکى گیرا. کۆبوونه‌وه‌ى دووه‌م��ى کۆنگره‌ى کۆمه‌ڵگاى دیموکراتیک ئه‌مڕۆ دووشهممه کاتژمێر ( )10:00ده‌ستپێده‌کاته‌و‌ه و باس له کۆنفرانسى نه‌ته‌وه‌یى ،خۆبه‌ڕێوه‌بردنى دیموکراتیک، ستاتۆى کوردان ده‌که‌ن و ئه‌ندامانى ئه‌نجومه‌ن و هاوسه‌رۆکانى ( )KCDهه‌ڵده‌بژێردرێن.
سیروان
سن ه ل ه هه‌وڵدانى ناسنامه‌ى شاردا
هاواڵتی ینى ئۆکوز پلوتیکا
هاواڵتى ورده‌کارى سه‌ردانه‌که‌ى پارتى بۆ الى نه‌وشیروان مسته‌فا ئاشکرا ده‌کات سه‌ربازانی تورک ل ه ئێرانن
ئاوێنه
ئاوێن ه ورده‌کارى گۆڕینى سه‌رۆکى حکومه‌ت باڵو دهکاتهوه
تروسکه
نیاز عه‌بدواڵ :سه‌ندیکاى رۆژنامه‌نووسانیش پێکهاته‌یه‌ک ه له‌سه‌ر بنه‌ماى حزبى داڕێژراوه
ئاسۆ
به‌کۆمه‌ڵ کوشتنى بارزانییه‌کان ده‌ستپێکى جینوسایدى کورد ه
کوردستان
هه‌ڕه‌شه‌کانى رژێم نه‌یتوانى پێش ب ه ئیراده‌ى خه‌ڵک بگرێت
رۆژنامه
موچه‌ى حه‌وت مانگى 25هه‌زار که‌س دیار نییه
گۆڤاری هه‌فتانه وه‌زیرى خوێندنى بااڵ دژایه‌تیکردنى وه‌زاره‌ته‌کان ئاشکرایه
کوردستانی
رێوار ئابدانان ئه‌ندامى کوردیناسیۆنی پژاک:
رۆحى خۆڕاگری کورد دوژمنى هه‌راسان کردووه
ساڵی دووه‌م ژماره 67 2010/11/8 دووشه 2711/5/11 ممه‌ممه- 2011/8/1 دووشه
6
دیدار شۆڕش مسته‌فا
رێوار ئابدانان ،ئه‌ندامى کوردیناسیۆنی پارتى ژیانى ئازادى کوردستان له دیدارى رۆژنامه‌ى (چه‌تر)دا باس له ئامانجى هێرشه‌کانى کۆمارى ئیسالمى بۆ سه‌ر قه‌ندیل ده‌کات و رایدەگەیەنێت کە ئەوان هەرگیز تەسلیمبوون قبوڵ ناکەن.
چه‌تر :بۆچى کۆمارى ئیسالمى هێرش دهکاته سه‌ر پژاک و قه‌ندیل؟ _ بۆ ئ �ه‌وه‌ى راستى ئ�هو ش �هڕه شرۆڤه بکه‌ین ده‌ب��ێ باس له وه��ەل و مه‌ر‌جانه ب��ک �ه‌ی��ن ل���ه ن���اوچ���ه‌ک���ه‌دا ب��ااڵده‌س��ت��ه، هه‌روه‌ها ده‌ستکه‌وته‌کانى گه‌لى کورد که له‌م دواییه ده‌سته‌به‌ر کرا و باکورى
کوردستان خۆبه‌ڕێوه‌به‌رى دیموکراتیکى راگه‌یاند .ئێستا گه‌ل له بارودۆخێکى ب��ه‌رزى سیاسیدایه و ه�ه‌م��ان ره‌وش له سوریاش ده‌بینرێت گه‌ل له سه‌رهه‌ڵدان دایه و هه‌ر گۆڕانکارییه‌ک له باکور و سوریا و رۆژئاواى کوردستان بکرێت ئهوه راسته‌خۆ له‌سه‌ر ئێران کاریگه‌رى ده‌بێت ،به تایبه‌ت سوریا. چه‌تر :ئامانجى ئێران له‌و شه‌ڕه‌دا چییه؟ _ ئێران ئهوه ده‌زانێت تورکیا هه‌ڵبژاردنى خ��ۆى ک���ردووه و ئ �هو گۆڕانکاریانه‌ى ب��اک��ورى کوردستانیش ده‌بینێت و به ئاماده‌یى ف��راوان �هوه ش �ه‌ڕى ده‌ستپێکرد و ئ �ه‌م ش��هڕه ه�ه‌م��وو الی�ه‌ن�ه‌ک��ان له‌خۆ ده‌کرێت .ته‌نها مه‌به‌ستیش پژاک نییه ئامانج گشت بزوتنه‌وه‌ى ئازادیخوازى کورد و ده‌ستکه‌وته‌کانى گه‌لى کورده، ئهمه شتێکى رێکه‌وت نییه دوو رۆژ دواى راگ��ه‌ی��ان��دن��ى خ��ۆب �ه‌ڕێ��وه‌ب��ردن��ى دی��م��وک��رات��ی��ک ک���ۆم���ارى ئیسالمى شه‌ڕێکى ئه‌وه‌نده ف��راوان ده‌ستپێبکات، ئ �ه‌وان �ه ه �ه‌م��وو ب �ه‌ی �ه‌ک �هوه گ��رێ��دراون. ل�ه الیه‌کیتر ه�ه‌وڵ��دان��ى زۆر ل�ه ب��وارى
nرێبوار ئابدانان فۆتۆ :شۆڕش مسته‌فا
ن �ه‌ت �ه‌وه‌ی��ی��دا ه �ه‌ی �ه یه‌کێتى ن �ه‌ت �ه‌وه‌ی��ى دروس���ت بێت .ک��ۆم��ارى ئیسالمى ئه‌و هه‌ڵوێسته جه‌ماوه‌ریه‌ی کە له باشورى کوردستان له بزوتنه‌وه‌ى ئازادیخوازى ده‌کرێت ده‌بینێت ،بێزاره و هێرش ده‌کات. چه‌تر :ده‌توانین بڵێین کورد گه‌ییشتووه‌ته ئه‌و ئاسته خۆڕاگریه؟ _گ �ه‌ل��ى ک���ورد ته‌سلیم ن��اب��ێ��ت و بێ ئ �ه‌وه‌ى پێویستى به ده‌وڵه‌تانى ده‌ره‌ک��ى بێت به‌ئاسانى ده‌توانن سیستمى خۆیان ئ���اوا ب��ک�ه‌ن چ ل �ه ب���وارى ی��اس��ای��ى ئه‌و هێزه‌یان ههیه خۆیان به ده‌وڵه‌ته‌کان بدهنه په‌سه‌ند ک��ردن ،چ له ب��وارى خۆڕاگرى زیندانه‌کانى کۆمارى ئیسالمى نمونه‌ى ئه‌و خۆراگریه‌ن .ئه‌و رۆحه خۆڕاگریه‌ی کورد دوژمنى هه‌راسان کردووه .دوژمن ئ�هو ب �هره یه‌کگرتووه‌ى گه‌لى ک��ورد و ئ�هو هێزه‌ى ئ��اوا ب��ووه و پته‌وتر ده‌بێت ده‌ی���ان���ه‌وێ���ت بیشکێنن ،چ���ۆن ده‌زان���ن فاکته‌رى سه‌ره‌کى بۆ گۆڕانکارى چ له تورکیا و چ له سوریا چ له ئێران گه‌لى ک��وردن و بۆیه‌ش هێرشیان کرد و ئه‌و هێرشانه ئهوه نیشان ده‌دات ئه‌و ده‌وڵه‌تانه ئاماده‌ى گۆڕانکارى نین و له گۆڕانکارى ده‌ترسێن له‌به‌ر ئهوه هێزى کۆمارى ئیسالمى واتا سوپاى پاسداران ئه‌و هێزه به‌فراوانى به درێژایى چه‌ندان کیلۆمه‌تر هێرشى کرده سه‌ر قه‌ندیل و جاری یه‌که‌مه به‌م شێوازه هێرش بۆ سه‌ر قه‌ندیل ده‌کرێت ،تۆپباران و ئاواره‌کردنى خ�ه‌ڵ��ک ههمیشه ه �ه‌ب��ووه ،ب���ه‌اڵم ئه‌م شهڕه هه‌م له رووى هێز و هه‌م له رووى ته‌کنیک و چه‌که‌وه زۆر به‌رفراوانه. ئامانجی کۆمارى ئیسالمیش گرتنى قه‌ندیله و ده‌ی�ه‌وێ��ت هێزى خ��ۆى له‌وێ جێگیر بکات .ه�ه‌م له‌به‌رامبه‌ر هێزى ده‌ره‌ک����ى خ���ۆى ن��م��ای��ش ب��ک��ات و ه�ه‌م ده‌ستکه‌وته‌کانى گه‌لى کورد له باشورى ک��وردس��ت��ان ب��خ��ات�ه م �ه‌ت��رس��ی��ی �هوه .له په‌رله‌مانی ئێران به ئاشکرا باس لهوه ک���راوه ،وت���راوه گه‌نجه‌کانى کۆمارى ئیسالمى ئ��ام��اده‌ى رووب���ه‌ڕو ب��وون�ه‌وه‌ى ب���اش���ورى ک��وردس��ت��ان��ن و پ��ێ��وی��س��ت به ل��ێ��ک��دان �هوه و ش��رۆڤ �ه ن��اک��ات و ئ �هوه شتێکى ب �ه‌رچ��اوه .ک��ۆم��ارى ئیسالمى چۆنێتى شه‌ڕه‌که‌ى لێکنه‌دابۆوه ،بیرى له هێزى خ��ۆراگ��رى گریال نه‌کردبۆوه و ل �ه رۆژان���ى س�ه‌ره‌ت��ای��ی��دا رووب���ه‌ڕوی به‌رخۆدانێکی گ���ه‌وره‌ى گەریال ب��ۆوه. ه �ه‌ڤ��ااڵن��ى ئێمه ب �ه رۆح���ى فیداییه‌وه نزیک بوونه‌وه و ئه‌و هه‌ڤااڵنه‌ى ئێمه که شه‌هید بوون تا فیشه‌کى هه‌ره‌دوایى رووبه‌ڕو بوونه‌وه .بوونه هۆى ئه‌وه‌ى ئه‌و هێزه له شوێنى خۆى راوه‌ستێت .به‌اڵم کۆمارى ئیسالمى ته‌نها له الیهکهوه هێرشى نه‌کرد. چه‌تر :پێتانوایه که وره‌ى دوژمن شکاوه
که‌سایه‌تی ههفته
باوکێکی زیندانی :شه‌هیدان چرای رووناککه‌ره‌وه‌ی‌منن
ج���ه‌ه���ان���گ���ی���ر بادوزاده ،باوکێکی زیندانی
ج����ه‌ه����ان����گ����ی����ر ب��������ادوزاد‌ه ک��ات��ێ��ک هه‌واڵى شه‌هیدبوونی کوڕه‌که‌ى له زیندانى (ورمێ)وه ده‌بیستێت. ن������ام������ه‌ی������ه‌ک ل�� ه زیندانه‌و‌ه ئاراسته‌ى گه‌لى کورد ده‌کات ،به‌و مه‌به‌سته‌ش رۆژنامه‌که‌مان وه‌ک باوکێکى خۆڕاگر و نیشتمانپه‌روه‌ر وه‌ک که‌سایه‌تى ههفته ده‌ستنیشانى کردووه .شه‌هید محه‌مه‌د ب���ادوزاد ن��اس��راو به هه‌ڤاڵ عه‌گید له ساڵى ( )1995ل �ه مهاباد ل �ه دای���ک ب���ووه و ل ه ( )2010به‌شدارى ریزه‌کانى گریال بووه و له ( )2011/07/17له قه‌ندیل له به‌رامبه‌ر هێرشى هێزه‌کانى کۆمارى ئیسالمى گیانى له‌ده‌ست داوه. ئه‌مه‌ش ده‌قى نامه‌که‌یه: ته‌ڤگه‌ری ئازادی گه‌لی کورد به درێژایی تێکۆشان و خه‌باتی ره‌وای خۆی ،به‌رخۆدانی الوان به تایبه‌ت له رۆژه�ه‌اڵت��ی کوردستان پارێزه‌ری ده‌ستکه‌وته‌کانی گه‌لی کورد بووه، ئه‌وه‌ش بابه‌تێکی حاشاهه‌ڵنه‌گره .دوژمنانی گ�ه‌ل��ی ک���ورد ب �ه سیاسه‌تی کوشتن و ل ه
ناوبردنی بنه‌ماڵه‌ی شۆڕشگێره‌کانی کوردستان له هه‌موو کات ویستوویان‌ه ته‌سلیمیه‌ت به‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مااڵنه‌دا بسه‌پێنن .من وه‌کوو باوکی شه‌هیدان رزگار ،هه‌روه‌ها له‌و رۆژانه‌ی دواییدا هه‌ڤال عه‌گید و هاوسه‌ری شه‌هیدم دایه توران و شه‌هیدبوونى الوانی خۆراگڕی کورد له قه‌ندیل سه‌رخۆشی خۆم ئاراسته‌ی هه‌موو گه‌لی کورد و هاوسه‌نگه‌رانی ده‌که‌م ،به دڵنیایی پێشوازی له شه‌هیدبوونى کوڕی قاره‌مانم ده‌ک�ه‌م .ئه‌و وه‌کوو الوێکی کورد رێگای برای قاره‌مانی خۆی هه‌ڤاڵ رزگار ،دایکی تێکۆشه‌ری دایه تورانی هه‌ڵبژاردووه. ئ���ه‌وه‌ش وه‌ک���وو رێ��ب��ازی بنه‌ماڵه‌ی ئێم ه ب��ۆ خ��زم�ه‌ت ب�ه ک��ورد و ک��وردس��ت��ان ک�ه ب ه شه‌هیدبوونى کچ ،برا و ئه‌ندامانی بنه‌ماڵه‌ی من ب��ه‌رده‌وام ب��ووه ئهمه مایه‌ی شانازی من و گه‌له‌که‌مه .ئه‌و شه‌هیدبوون‌ه دهبێته چرای رون��اک�ه‌ره‌وه‌ی من له تێکۆشانی پێشه‌رۆژی م��ن��دا .ه���ه‌روه‌ه���ا داوا ل �ه الوان����ی ک���وردی رۆژه �ه‌اڵت��ی کوردستان به تایبه‌تی الوان��ى مه‌هاباد ده‌که‌م که به خاوه‌نداری له‌و شه‌هێدان ه درێژه‌پێده‌ری رێگایان بن. باوکی شه‌هید رزگار ،شه‌هید عه‌گید و هه‌روه‌ها هاوسه‌ری ژنه تێکۆشه‌ر شه‌هید دای ه توران. شه‌هید نامرن 2011/7/20
به‌م خۆراگریانه؟ _ دوژمن به پالنێکى زۆر فراوان هاتبوو، ته‌نها چه‌ندین پله‌دارى ئه‌و هێزانه که هاتبوونه ناوچه‌که‌وه کوژران و ئهوه بوو هۆى ئه‌وه‌ى موڕاڵ و مه‌عنه‌ویات و وره‌ى ئه‌و هێزانه بڕۆخێت و بووه هۆى ئه‌وه‌ى زۆر پاسدار که له‌ناو مه‌قه‌ڕه‌کانیاندا هه‌اڵتن و جاشه‌کانیش هه‌ر به‌م شێوازه، چونکه به‌راستى تێکچوون .هه‌رگیز گومانى ئه‌وه‌یان نه‌کردبوو که گریال ئ��ه‌وه‌ن��ده پ��ێ��داگ��رى ب��ک��ات له‌سه‌ر خاکى کوردستان که نه‌که‌وێته ده‌ست دوژمن .ئه‌وان له‌و شه‌ڕه‌دا چ �ه‌ک��ى زۆر ق��ورس��ی��ان ب�ه‌ک��ار ه��ێ��ن��اوه و ه �ه‌م��وو گونده‌کانى بنارى قه‌ندیل تۆپباران کراوه و گه‌لیش شه‌هید و بریندار بووه و زۆر دارستان و باخ هه‌مووى سوتاوه و دیاره ئهوه به‌شێک له هێرشه‌که‌یه. چه‌تر :ئێران به ته‌نها هێرش دهکاته سه‌ر قه‌ندیل؟ _ئ����اش����ک����راب����وو ک����ه ل �ه به‌ڕێوه‌بردن و ئاراسته‌کردنى ئ�����ه‌م ش������هڕه ه��ێ��زه‌ک��ان��ى ئ��ه‌رت��ه‌ش��ى ت��ورک��ی��ا جێ ده‌گرن له بوارى ته‌کنیکى و تاکتیکیه‌وه یارمه‌تى کۆمارى ئیسالمى ده‌ده‌ن و راسته‌وخۆ له‌و شه‌ڕه‌دا به‌شدارن. چه‌تر :ئێران بانگه‌شه‌ى ئ������هوه ده‌ک��������ات ک�ه ئ �ه‌م��ری��ک��ا ل���ه پشت پژاکه‌وه ههیه بۆ ئهوه ده‌ڵێن چى؟ _ئ��هو ف��ڕۆک�ه که‌شفه‌ى ک�ه ل�ه سه‌ر قه‌ندیل و ش �ه‌ڕه‌ک �ه ه �ه‌م��وو رۆژێ��ک ده‌گ�ه‌ڕێ ،هى ئه‌مریکایه ،ئه‌مریکاش ناڕاسته‌خۆ به‌شداره له شه‌ڕه‌که‌دا و ئه‌و فڕۆکه که‌شفانه زانیارى خۆیان ده‌ده‌ن ب�ه تورکیا و تورکیا ئ �هو زانیاریانه ده‌داته‌وه ئێران و ئێرانیش به گوێره‌ى ئهوه هێرش ده‌کات .ده‌بێ ئهوه بزانرێت ئهوه دژ به ئێمه له الیه‌ن ئهمریکاوه ده‌کرێت. کۆمارى ئیسالمیش له راگه‌یاندنه‌کانى خۆى ده‌ڵێت پژاک هێزێکى ئه‌مریکییه. ئێمه ل�ه‌ب�ه‌ر ئ���ه‌وه‌ى ب �ه‌رگ��رى له‌خۆمان ده‌که‌ین وا ده‌ڵێن .له‌به‌رچاوى گ�ه‌ل و زۆر ب �ه ئ��اش��ک��رای��ى ئ��اڵ��وگ��ۆڕک��ردن��ى زانیارى ههیه هه‌ر الیه‌نێک له ئه‌وانه ده‌ی��ان��ه �ه‌وێ��ت زه‌ڕب���ه ل �ه پ���ژاک ب��ده‌ن. پ���ژاک چ���ۆن س��ی��اس�ه‌ت��ى س �ه‌رب �ه‌خ��ۆى ههیه و خۆى به هێزه ده‌ره‌کییه‌کانه‌وه گرێ نادات و ئه‌وه‌ش بووهته ناڕه‌زایه‌تى هێزه زلهێزه‌کان و قه‌بوڵى نه‌کردووه به گوێره‌ى ب �ه‌رژه‌وه‌ن��دى و خواستى ئ�ه‌وان
هه‌نگاو بنێت و هێرش بۆ س �ه‌ر هیچ ده‌وڵ�ه‌ت��ێ��ک ب�ه گ��وێ��ره‌ى ویستى ئ �ه‌وان ناکات و ته‌نانه‌ت ته‌سلیمى خواستى ئه‌وانه‌ش نابێت و ئه‌وه‌ى ئێستا له‌و شهڕه ده‌یبینین ئهوهیه نه ته‌سلیمى داگیرکه‌رى ده‌بێت و نه خۆى ته‌سلیمى سیاسه‌ته‌کانى ده‌وڵه‌تانیتر ده‌ک��ات پاراستنى خ��ۆى و هێزى گه‌وهه‌رى گه‌لى ههیه. چه‌تر :پژاک چۆن سه‌رده‌که‌وێت؟ _ئ���هو گ�ه‌ل�ه ک �ه ه��ات��وون �ه ق�ه‌ن��دی��ل و هه‌ڵوێستى خۆى نیشان ده‌دات ئهوه واده‌کات
*ل هناو سلێمانى رۆ ح ێ ک ى ئ ه و ه ن د ه ب هرز ههیه ئ ا م ا د ه ن ر و وبه‌ڕووى سوپاى پ ا س د ا ر ا ن ب ب نه‌وه
* له ب ه ڕ ێ و ه ب ر د ن و ئاراسته ک ر د ن ى ئ ه م شهڕه هێزه ک ا ن ى ئ ه ر ت ه شى تورک ی ا ج ێ د ه گ رن
که پ��ژاک بتوانێت به هێزى گه‌وهه‌رى خۆى له رووبه‌ڕووى ئه‌و هه‌موو هێزه‌وه و سوپایه که هاتوونه‌ته سه‌ر قه‌ندیل بتوانێت بوه‌ستێته‌وه و له ئاستى هه‌ره بڵند به‌رخۆدان بکات ئه‌وه‌ش الی�ه‌ن��ێ��ک��ى ب��اب�ه‌ت�ه‌ک�ه‌ی�ه .شتێک که ده‌توانم ئاماژه‌ی پێبکه‌م ئه‌م شهڕه شه‌ڕى به‌رخۆدانى و خۆراگرى گه‌لى کورده و ئه‌مه‌ش له چه‌ند الیه‌ن ده‌که‌وێته به‌رچاو یه‌که‌م ئهوه له ناو ئه‌و هه‌ڤااڵنى ئێمه که دوو هه‌فته‌یه به‌رخۆدان ده‌که‌ن ،شه‌هیدى ئێمه له هه‌ر چوارپارچه‌ى کوردستانن و ئه‌مه‌ش سه‌لمێنه‌رى ئهوهیه که رۆحى یه‌کگرتن له ناو گه‌لى کورد ئاوا بووه و ئیراده‌ى سوپا پاسداران ده‌شکێنێت و ئه‌مه‌ش به یه‌کگرتنى نهتهوهییه .دووه‌م له ب��وارى نه‌ته‌وه‌یى له باشور و باکور و پارچه‌کانیتر به گشتى له‌ناو گه‌لى کورد دروست بووه ،پیرۆز و هێژایه زۆر ک �ه‌س خ��وازی��اره ل�ه‌ن��او ئ �هو ش �هڕه جێ بگرێت .له ب��وارى م��ادى و مه‌عنه‌وى
ئاماده‌ن له واڵتى خۆیان به‌رگرى بکه‌ن، مرۆڤی واڵتپارێزن و نایانهه‌وێت واڵتى خۆیان ته‌سلیمى دوژمن بکه‌ن و ئه‌وه‌ش نیشانه‌ى سه‌رکه‌وتنى گه‌لى ک��ورده و شتێک که کۆمارى ئیسالمى شکست پێدێنێت ئه‌و رۆحه‌یه .ده‌بینین که له‌ناو سلێمانى رۆحێکى ئ�ه‌وه‌ن��ده ب �هرز ههیه و ئاماده‌ن رووب �ه‌ڕووى سوپاى پاسداران ببنهوه به‌وه گریال به‌راستى به‌هێزتر ده‌بێت گریال تا کۆتایى دڵۆپى خوێنى خۆى ب���ه‌ره‌وڕووى سوپاى پ��اس��داران ده‌وه‌ستێت و ئه‌و هه‌ڤااڵنه‌ش که شه‌هیدبوون ئهوه ده‌سه‌لمێنن و ئ�ه‌گ�ه‌ر شه‌ڕ به‌رده‌وام بێت هه‌ر به‌و رۆحه ئاماده‌ین. چ���ه‌ت���ر :ه �ه‌ڵ��وێ��س��ت��ى الی �ه‌ن �ه سیاسییه‌کانى ب��اش��ور چۆن ده‌بینیت؟ _ئێمه پێشتریش شرۆڤه‌یه‌کى له‌و بابه‌ته‌مان هه‌بوو کۆمارى ئیسالمى زۆر دی���دارى ئه‌نجام داوه له‌گه‌ڵ الیه‌نى ک��وردى بۆ ئ���ه‌وه‌ى ک�ه کاتێک هێرش کرا بۆسه‌ر بزاڤى ئازادیخوازى کوردى که له‌گه‌ڵ کۆمارى ئیسالمى بن و راس��ت �ه‌وخ��ۆ ی��ارم�ه‌ت��ى ک��ۆم��ارى ئیسالمى بده‌ن .شتێک که ئێمه له‌و دواییانه دیتمان بێده‌نگى بوو و هیچ هه‌ڵوێستێک نه‌بوو .ئه‌و ده‌ستدرێژیه زۆر زۆر روون �ه ،پێوستی به وه‌ڤدی لێکۆڵینه‌وه ن��اک��ات .ه �ه‌ر که‌سێک ک �ه ک��وردس��ت��ان ب��ن��اس��ێ و خ���ۆى به کوردستانى بزانێت ده‌زانێت ئه‌و واڵته خاکه‌که‌یه‌تى و ئه‌و شته‌ى که کۆمارى ئیسالمى کردوویه‌تى به‌زاندنى خاکى کوردستانه ،ده‌ستدرێژى راسته‌وخۆیه، ش��ک و گ��وم��ان��ی ت��ێ��دا ن��ی��ی�ه ،ب �ه‌اڵم چاوپۆشین له‌و بابهته هه‌ڵوێستێکى زۆر الواز بوو له سه‌ره‌تاوه و ئه‌م دوایه ده‌بینین ک �ه ه�ه‌ڵ��وێ��س��ت ه��ێ��دى ه��ێ��دى دروس���ت ده‌ب��ێ��ت ،شتێکى باشه هه‌رچه‌ند الواز بوو دهبوایه زووتر ئه‌و لێکدانه‌وه بکرایه که ئامانجى کۆمارى ئیسالمى ته‌نها پ��ژاک نییه ته‌نها تێکدانى گریالش به وات��اى تێکدانى گشت کوردستانه. پێویسته هه‌ڵوێسته‌کان فراوانتر بکرێنه‌وه هه‌نگاوێکى باشه بۆ یه‌کگرتنى گه‌لى کورد و له داهاتوودا کۆنگره‌ى نه‌ته‌وه‌یى گه‌لى کورد له سه‌ر بنه‌ماى به‌رخۆدانى نه‌ته‌وه‌یى گه‌لى که ئێستا له قه‌ندیل له‌ناو گه‌ڵدا ده‌یبینین به‌ره‌و پێشه‌وه‌ى به‌رین. ه�ه‌رچ�ه‌ن��د رێ��ک��خ��راوه و ح��زب��ى ج��ی��اواز هه‌بێت ،ب�ه‌اڵم ئه‌گه‌ر له به‌رامبه‌ر ئه‌و جیاوازیه هه‌ڵوێستى باشیان هه‌بێت ،دوور نییه ئه‌و رۆحه نه‌ته‌وه‌ییه‌ى که دروست بووه بگاته ئاستێکى رێکخستنکراو و سه‌رکه‌وتن بۆ گه‌لى کورد.
هـــه‌واڵــی کوردستانی گه‌لى شرناخ به‌ره‌و سنورى ئێران ده‌ڕۆن
هێرشى کۆمارى ئیسالمى بۆ سه‌ر پارتى ژیانى ئ��ازادى کوردستان له زیادبوون دایه و سنوره‌کانى ب��اش��ورى کوردستان له الی �ه‌ن سوپاى پ��اس��داران�هوه تۆپباران و‌رووبه‌ڕوى هێرشى جبهه‌یى ده‌بنه‌وه .کوردان له سه‌رانسه‌رى کوردستان ،ئهوروپا و ئه‌مریکا و شار و شارۆچکه‌کانى باشور و باکوری کوردستان ناڕه‌زایه‌تى خۆیان به‌رامبه‌ر هێرشه‌کانى کۆمارى ئیسالمى ده‌رده‌بڕن و گه‌وره‌ترین چاالکى له باکورى کوردستان پێکهات .رۆژى شهممه کوردانى باکورى کوردستان له شاره‌کانى ئامه‌د ،بۆتان ،شرناخ و وان به رێپێوانێکى جه‌ماوه‌رى ناڕه‌زایه‌تى خۆیان به‌رامبه‌ر هێرشه‌کانى ئ��ێ��ران و تورکیا ده‌رب����ڕى ،ج�ه‌م��اوه‌ر رایگه‌یاند پێویست کۆتایى به ئۆپه‌راسیۆنه‌کان بێت و ئه‌گه‌ر ئۆپه‌راسیۆنه‌کان به‌رده‌وام بن ،ئهوه ئێمه ده‌بین ه قه‌ڵغان به‌رامبه‌ر ئۆپه‌راسیۆنه‌کان .له الیه‌کیتر ل ه رۆژى یه‌کشه‌م‌ه به سه‌دان که‌س له ناوچه‌ى سلۆپى شرناخ به‌ره‌و ناوچه سنورییه‌کانى ئێران کهوتنه رێ، تا ئێران کۆتایى به ئۆپه‌راسیۆنه‌کان بێنێت.
هه‌ینى یه‌کێتى کوردان ل ه رۆژئاوا
ک��وردان��ى رۆژئ����اواى ک��وردس��ت��ان ل � ه ژێ��ر هه‌ینى (یه‌کێتى ک��وردان) ده‌ستیان ب ه خۆپیشاندان کرد و پۆلیس ب��ه‌ره‌وڕووى خۆپیشانده‌ران ب��ۆوه .خۆپیشاندان رۆژى هه‌ینى له شارى قامیشلۆ ل ه به‌رده‌م مزگه‌وتى قامیشلۆ ده‌س��ت��ى پێکرد و ب � ه ه����ه‌زاران ک��ه‌س ل ه کوردانى قامیشلۆ به‌شدارى خۆپیشاندانیان کرد .ل ه خۆپیشاندانه‌ک ه ره‌نگى س �ه‌وز و س��وور و زه‌رد به‌رز کرانه‌وه و دروشمه‌کانى په‌یوه‌ست به یه‌کێتى نه‌ته‌وه‌یى وت���ران���هوه .ل�ه خۆپیشاندانه‌ک ه چه‌ندین کۆمه‌ڵه‌ى کۆمۆنیستى ع���ه‌ره‌ب و کریستانییه‌کان و الوان��ى رێکخستنى به‌هارى ئازادى به‌شدارى خۆپیشاندانه‌که‌یان کرد .پۆلیس رووب �ه‌ڕووى خۆپیشانده‌ران بۆو‌ه و الوان رێگه‌ى خۆیان بۆ ناو شار گۆڕى و دروشمیان وته‌و‌ه و پاشان پۆلیس به بۆمبى فرمێسکڕێژ هێرشى کرده سه‌ر خۆپیشانده‌ران .شایانى باسه ل ه زۆربه‌ى شاره‌کانى سوریا خۆپیشاندانى ناڕه‌زایه‌تى بهڕێوه چوو و ()45 که‌س ب ه ده‌ستى هێزه‌کانى سوریا کوژران.
ئه‌ڵمانیا ،رێپێوان بۆ ناسنامه‌ى کوردى
کۆمه‌ڵێک رێکخراو له واڵتى ئاڵمانیا ده‌ست به هه‌ڵمه‌تێک له ژێر ناوى «با ناسنامه‌ى کوردى به‌فه‌رمى بناسرێ» له (/1ى ته‌مووز) ده‌ست به رێپێوان ده‌که‌ن و خوازیارن ئه‌و ناسنامانه‌ى که واڵتى عه‌ره‌ب ،تورک و فارسیان له سه‌ر نووسراو‌ه بکرێن به کوردى. رێپێوانه‌ک‌ه له ژێر چه‌ترى یه‌کێتى کۆمه‌ڵه‌ى کورد له ئاڵمانیا ( )YEK - KOMسه‌رپه‌رشتى ده‌کرێت و ده‌ست به چاالکى جۆراوجۆر ده‌که‌ن. له بانگه‌وازییه‌که‌دا هاتووه زمان ،ناسنامه و چاند و کلتوری کوردان به نه‌بوو له‌قه‌ڵه‌م دراوه و ئێستا ک��ورد خۆسه‌رى دیموکراتیکى خۆى راگه‌یاندووه و ستاتۆى خۆى ده‌وێ��ت .هه‌روه‌ها داوا ده‌ک�ه‌ن ئه‌و کوردانه‌ى که په‌نابه‌رن و له ئه‌ڵمانیا ده‌ژین پێویسته به جودا بناسرێن و ناسنامه‌ى کوردییان به فه‌رمى بناسرێت و بۆ ئه‌مه‌ش ب��ان��گ�ه‌وازى چاالکى له کوردانی دانیشتوی ئه‌ڵمانیا ده‌که‌ن.
ژنان
«دابونه‌ریت رێگه‌ی نهداوه ژنان بگه‌ن ه ئاستى بڕیاردان له‌ناو الیه‌ن ه سیاسیه‌کان»
ساڵی دووەم ژماره 67 2010/11/8 دووشه 2711/5/11 ممه‌ممه- 2011/8/1 دووشه
8
هه‌ولێر هانا ئازاد
زیندوو سه‌ندیکاى پیاوانى رۆژنامه‌نووس uشه‌یدا مه‌عروف
ل ه ( )36حزب و چه‌ندین پۆستى حکومى ژنێک خاوه‌ن بڕیار نیه
u
ده‌س �ه‌اڵت��ى پیاو ده‌سه‌اڵتێکى دروس��ت ک������راوه ب���ه‌س���ه‌ر ژن������دا ب���ۆت��� ه ه��ۆى بێده‌سه‌اڵتکردنى ژن ،ژنان له هه‌وڵداابوون بۆ نه‌هێشتنى ئه‌و دهسهاڵته ،دیاره که‌م تا زۆر ژنانى ئێمه‌ش وه‌ک ژنانى تر ل ه هه‌موو بواره‌کاندا خۆیان کۆکردۆته‌و‌ه و ههوڵیانداوه و شانبه‌شانى پیاوان و کاریانکردوه ،به‌اڵم ئه‌وه‌ى جێى پرسیاره الى هه‌موومان ،نه‌بونى ئه‌و ده‌نگه‌ی ه ک� ه ژن ب��ۆک�ه‌م ت��ازۆرێ��ک ل�ه ب��وارى ڕۆژنامه‌وانیدا کارده‌کات ،که‌چى ل ه کۆنره‌ى سه‌ندیکادا بۆ ده‌نگه‌کانیان نه‌بو ،ئه‌مجاره‌ش له‌الى چینێکه‌و‌ه ژن پشت گوێخرایه‌وه ،ئه‌م چینه‌ش نه‌دین ه و ن �ه‌ده‌س �ه‌اڵت � ه و نه‌کۆمۆمه‌ڵگایه، به‌ڵکو چینى ڕۆژن��ام�ه‌ن��وس��ان�ه ،گه‌ر پ��ی��اوان��ى ق�ه‌ڵ�ه‌م ب �ه‌ده‌س��ت الی���ان وابێت ده‌توانن جارێکى تریه‌ک وشه له‌سه‌ر مێن ه بنوسن و ل� ه گفتوگۆکانیاندا پشتگیرى ژنان بکه‌ن ،ئه‌وا ئێمه‌ى مێین ه گومان له‌نوسینه‌کانیان ده‌که‌ین. کۆنگره‌ى سه‌ندیکاى ڕۆژنامه‌نوسان ک ه ه �ه‌ق وای � ه ن��اوى بنێن سه‌ندیکاى پ��ی��اوان��ى ڕۆژن��ام �ه‌ن��ووس ،ی �ه‌ک ژنى تێدا ده‌رنه‌چوو تاببن ه خاوه‌ن بریار ،ئه‌و ژنانه‌ى له‌وێبوون چیان لێهات نازانین، لیژنه‌ى ڕۆژنامه‌نوسانى مێین ه له‌کوێبون کاتێک ب���ڕوا ب � ه ڕۆژنامه‌نوسێکى مێن ه ن �ه‌ب �ه‌خ��ش��را ،ئ��ای��ا ئ����ه‌وان ته‌نها ب��ۆج��وان��ک��ارى نێوسه‌ندیکان ،ئ �هى بۆ له‌سه‌ر ئه‌و ناهه‌قیه‌ى به‌رامبه‌ریان کرا بێده‌نگبوون ،ئایا ئه‌و ژنانه‌ى له‌وێبوون ڕێگه‌یان به‌پیاواندا ت��ا وه‌الیانبخه‌ن، یان پیاوان ڕێگربوون ل ه ده‌رکه‌وتنیان، بۆچى ل ه ناو دنیاى نوسینیش جارێکى ت��ر ده‌س �ه‌اڵت��ى ژن س�ه‌رک��وت��ک��رای�هوه و ژن وه‌ک پ��ل �ه‌دوش س �ه‌ی��ری ن�ه‌ک��را, گه‌رچى ژم��اره‌ى ئه‌ندامانى کۆنگره ()297ئ����ه‌ن����دام ب����ون ،گ�ه‌ل��ێ��ک ژن��ى ڕۆژنامه‌نوسیش ه �ه‌ن بۆی ه ده‌ب��وو ل ه ئه‌نجومه‌نه‌که‌دا بونیان هه‌بوایه ،به‌اڵم ئ�ه‌وه‌ى جێى داخه پیاوانى ک��وردى ئه‌م کۆمه‌ڵگایه ب ه ڕۆشنبیره‌کانیشمانه‌و‌ه ته‌نها بیرل ه خۆیان دهکهنهوه ،گه‌ر بێت ه سه‌ر یه‌کسانى و قسه‌ى زل هه‌موویان ته‌نها بۆ ئ�ه‌وه‌ى بڵێن پیاوێکى ئازادى خ���واز و یه‌کسانى خ��وازی��ن ل �ه نێوان بڕوامان ب ه جیاوازى ره‌گ �ه‌زى نیه ،وا ده‌نوسێن که ده‌ست و ده‌مت ده‌به‌ستن، واتلێده‌که‌ن نازانیت چه‌ندى ڕاست ه و تاچه‌ند هه‌ڵه. له شۆڕشى فه‌ره‌نساوه له‌به‌ر ئ�ه‌وه‌ى ه�ه‌ش��ت ه���ه‌زار ژن��ى س���ه‌وزه‌ف���رۆش ل ه ب��ازاڕه‌ک��ان��ى پاریس بۆ ن��ان و ئ��ازادى هێرشیان برده سه‌ر کۆشکى (ڤێرساى لۆدار) که (مارى ئه‌تۆراێتى شازاده) پ��ێ��ش��وازى ل��ێ��ک��ردن و ه �ه‌ر ل�ه‌وک��ات�هوه بزوتنه‌وه‌ى ژن��ان س �ه‌ری ه�ه‌ڵ��داوه پێنج ساڵ دواى ئهوه زۆرینه‌ى کاره‌کانیان داخرا ئه‌مه‌ش وایکرد ک ه ژنان هه‌وڵ بده‌ن زیاتر ب ه دامه‌زراندنى بزوتنه‌وه‌یه‌کى یه‌کسانى که ئامانجه‌که‌ى بریتى بوو له یه‌کسانى نێوان ژن و پیاو ،سه‌رى ه �ه‌ڵ��دا و ب �ه ت�����ه‌رازووى خ��وێ��ن��دن ک ه گ�ه‌وره‌ت��ری��ن ئامانجى ژن��ان به‌الیانه‌وه جێبه‌جێ کردنى یه‌کسانى ب��وو ،بارو دۆخ���ى ژن���ان ل�� ه اڵت��ان��ى پێشکه‌وتو به‌هۆى خه‌باته یه‌کله‌دواى یه‌که‌کانى ژن��ان �ه ت���وان بگات ه ئ��ه‌م ئاسته بۆی ه ده‌ک���رێ���ت س���ه‌رج���ه‌م ژن��ان��ى ن��ێ��وب��وارى ڕاگه‌یاندن به‌بیستراو بینراو نوسراوه و چاالکوانانى ژن له سه‌رجه‌م بواره‌کان چاو له‌و ژنه خه‌باتکاران ه بکه‌ین داواى هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى ئه‌م سه‌ندیکا پاشه مل ه بکه‌ین ،ئامانجمان بااڵده‌ستبونى ژن بێت ل�هو ئه‌نجومه‌ن و سه‌ندیکایه‌دا، ن��اک��رێ��ت ژن��ان��ى ڕۆژن��ام �ه‌ن��وس پشت گوێبخرێت ل �ه‌ب �ه‌ر ئ����ه‌وه‌ى سه‌ندیکا پاشکۆى حزبن و ب��ڕوای��ان به‌بونى ژن نی ه ،سه‌ندیکایه‌که بۆ پیاوان ،بۆی ه ده‌کرێت ئێمه‌ش له‌هه‌وڵى دروستکردنى سه‌ندیکایه‌کى ل �هو شێوه‌یه‌دابین ئه‌م سه‌ندیکای ه قبوڵنه‌که‌ین.
ل ه زۆربه‌ى لێدوانى به‌رپرسانى هه‌رێمى کوردستان و سه‌رکردایه‌تى حزبه‌کان ئه‌و ه ده‌رده‌که‌وێت ک ه ژنان ل ه هه‌رێمى کوردستان توێژیکى گرنگن ،به‌اڵم ل ه هیچکام ل ه حزبه‌کانى هه‌رێمى کوردستان ته‌نها ژنێک خاوه‌نى بڕیاردان نیه.
له هه‌رێمى کوردستان زیاتر له ( )36حزب ه�ه‌ن له چ�ه‌پ و ئیسالمیه‌کان ،جگه له چ �ه‌ن��دی��ن پ��ۆس��ت��ى س���ه‌ره‌ک���ى حکومى هه‌رێمیش ،ب �ه‌اڵم له هیچکامیاندا نه‌ک س����ه‌رک����رده و س���ه‌رۆک���ه‌ک���ان ت �ه‌ن��ان �ه‌ت جێگره‌کانیشیان ژن نین. ه���ودا زه‌ن��گ �ه‌ن��ه ،چ��االک��وان��ى ب���وارى ژن��ان پێیوایه له هه‌رێمى کوردستان سیستمێکى پ �ه‌رل �ه‌م��ان��ى ه �ه‌ی �ه و ئ���هو پ �ه‌رل �ه‌م��ان �ه‌ش ئه‌ندامانى حزب له‌خۆده‌گرێت ،بۆیه ئه‌گه‌ر بته‌ویت ژن بچێته بڕیار ئهوه ده‌بێت حزبى بێت .زه‌نگه‌نه ئه‌وه‌شى وت «رێگه نه‌دراوه ژنان نه‌ک له حکومه‌ت ،به‌ڵکو له حزبیش بگه‌نه پۆستێک تا خاوه‌نى بڕیارى خۆیان بن» .ئه‌و چاالکوانه ئاماژه‌ى به‌وه‌شکرد، ه �ه‌ر ژنێک ئ�ه‌گ�ه‌ر پۆستیشى پێبدرێت، ته‌نها بۆ پرکردنه‌وه‌ى پۆسته‌که‌یه و بڕیارى نادرێته ده‌ست. زه‌ن���گ���ه‌ن���ه ه���ۆک���ارى ن�ه‌گ��ەی��ش��ت��ن�ی ژن��ى به‌ده‌سه‌اڵت بۆ ئه‌وه‌شگێڕایه‌وه که حزبه‌کانى هه‌رێمى کوردستان مۆدێرن نین و له‌حزبى مۆدێرنه‌کان ژن ده‌گه‌یه‌نرێته بڕیارادن ،بۆیه پێویست ب �ه‌وه‌ده‌ک��ات سیستمى حوکمرانى پێداچونه‌وه‌ى بۆ بکرێت .ئاماژه‌ى به‌وه‌شکرد: ئ�ه‌گ�ه‌ر له‌هه‌رێمى ک��وردس��ت��ان ژن له‌حزب دووربێت ئهوه له گه‌یشتنه ده‌سه‌اڵتیش دوور ده‌بێت. له‌نجه محه‌مه‌د ،سه‌رۆکى ده‌زگاى وارڤین، وت����ى :ج��ێ��گ �هى داخ���ه‌ک���ه س �ه‌رۆک��ای �ه‌ت��ى حکومه‌ت و سه‌رۆکایه‌تیه‌کانیترى هه‌رێم ئ �ه‌وه‌ن��ده پابه‌ندى خستنه ن��اوەن��دی بڕیارى ژن���ان ن��ی �ه ،ل�ه‌ک��ات��ێ��ک��دا ب��زوت��ن �ه‌وه‌ى ژن��ان
پێشکه‌وتنێکى باشیان به‌خۆیه‌وه بینیوه .ژن له‌هه‌رێمى کوردستان دوا شته که ده‌سه‌اڵتى سیاسى هه‌رێمى کوردستان بیرى لێبکه‌نه‌وه. س �ه‌رۆک��ى ده‌زگ����اى وارڤ��ی��ن وتیشى «له سیاسه‌تى هه‌رێمى کوردستاندا به‌رنامه‌ى په‌روه‌رده‌کردنى ژن نیه ،ته‌نانه‌ت زۆر جار ژن پێویست بووه شتێک بدات له‌به‌رامبه‌ر وه‌رگرتنى پۆستێک که رووبه‌ڕوى چه‌ندین پێشێلکارى بوه‌ته‌وه. له‌نجه محه‌مه‌د ،ره‌خنه‌ى له‌خۆپیشاندانه‌کانى ه�ه‌رێ��م��ى ک��وردس��ت��ان��ی��ش گ��رت ک �ه ته‌نها ژن نهبووه به‌مه‌رج بۆ ئ �ه‌وه‌ى بارودۆخیان ب��اش��ت��ر ب��ک��رێ��ت ،چ��ون��ک �ه ح��ک��وم �ه‌ت بۆ ل���ه ک���ۆڵ���ک���ردن���ه‌وه‌ى ژن ل���ه ح��ک��وم �ه‌ت به‌کارده‌هێنێت ،ئ �هو به‌پێویستیشى زان��ى جێگرى سه‌رۆکى هه‌رێم یان سه‌رۆکى هه‌ریم ژن بێت و چه‌ندین وه‌زیرى حکومه‌تیش ژن پێکیبهێنن ،له‌رووى دانانى ژن گۆڕانکارى له‌م سیستمه بکرێت. یه‌کێکیتر له‌و گوێپێنه‌دانه‌ى ژنان له‌الیه‌ن ح��ک��وم�ه‌ت��ى ه �ه‌رێ��م و ده‌س���ه‌اڵت���ى سیاسى nله‌کۆبونه‌و ه پێنج قۆڵیه‌کانیشدا ژنان بونیان نه‌بوو فۆتۆ /ئینته‌رنێت هه‌رێم ئهوهیه که وه‌زاره‌ت��ى کاروبارى ژنان له‌کابینه‌ى شه‌شه‌م نه‌هێڵدرا و ئه‌نجومه‌نێک پێکهێنرا که تائیستا ده‌ست به‌کارنه‌بووه .س��ێ��ی�ه‌م��ى خ���ۆى ب���ه‌س���ت ،ب����ه‌اڵم ل�ه‌ک��ات��ى ب��زوت��ن �ه‌وه‌ى ئیسالمى ئ��ام��اژه ب �ه‌وه‌ده‌ک��ات ل�ه س �ه‌ر لیستی ح��زب��ى شیوعى ئ��ام��اژه‌ى له‌مباره‌یه‌شه‌وه له‌نجه نیگه‌رانى خۆى نیشاندا راگه‌یاندنى ئه‌نجامى کۆنگره‌که‌ى ته‌نها هه‌ندێک داب و نه‌ریت ڕێگه‌یان ن �ه‌داوه به‌وه‌کرد ،کۆمه‌ڵگاى کوردى کۆمه‌ڵگایه‌کى و ئه‌مه‌ى به‌بچوککردنه‌وه‌یه‌کیترى ژن زانى ی�ه‌ک ژنیش له‌نێو پۆسته‌کانى سه‌ندیکا ژن��ان بگه‌نه ئاستى ب��ڕی��اردان له‌نێو الیهنه باوکساالره و کوڕ زیاتر گرنگى پێده‌دریت جێى ن��ه‌ک��راوه‌ت��هوه و رۆژنامه‌نوسێکیش سیاسیه‌کان ،بۆیه ژنان نهیانتوانیوه رۆڵى له هه‌موو رووه‌کانه‌وه ،بۆیه ئه‌وه‌کاریگه‌رى له‌الیه‌ن ده‌سه‌اڵته‌وه. هاوکات چیمه‌ن ساڵح رۆژنامه‌نووس ،پێى رایده‌گه‌یه‌نێت ،ئهمه یه‌کێکیتره له به‌الوه‌نانى خۆیان ببینن .مونیره وتیشى «باوکساالرى زۆر ههیه. وای�ه کۆمه‌ڵگاى ک��وردى لهسهرهتاوه ژنى ژن له‌کاتێکدا چه‌ندین رۆژنامه‌نوسى ژن هۆکاریکیترى ئهوهیه که ژنان بچه‌وسێنه‌وه ه���اژه سلێمان وت��ی��ش��ى «ژن ل �ه هه‌رێمى و ته‌نها ل �ه چ��وارچ��ێ��وه بمێننه‌وه ،ب �ه‌اڵم ک��وردس��ت��ان ناتوانێت به‌ئاسانى بگات به په‌راوێز خستووه و نه‌بوه‌ته پایه‌یه‌کى سه‌ره‌کى ههیه. له‌کۆمه‌ڵگا ،جگه له‌وه‌ى تائێستا له هه‌رێم هه‌نگاو ه��اش��م ،رۆژن��ام �ه‌ن��وس ،ه��ۆک��ارى س�ه‌رده‌م��ى پێغه‌مبه‌ریش ژن��ان به‌شداربوون شته‌کان ،له‌نێو کۆمه‌ڵگاى کوردیشدا بڕیار بڕیار به‌ده‌ست حزبه سیاسیه‌کانه و کاریان جێنه‌کردنه‌وه‌ى ژن��ى له سه‌ندیکا بۆ ئهوه له‌هه‌موو کاروباره‌کاندا». بۆ پیاو بڕدراوه‌ته‌وه و نه‌رداوه به ژنان». بۆ ئه‌وه‌نەکردووه به سیستماتیک کاربکه‌ن .گێڕایه‌وه که سه‌ندیکاى رۆژنامه‌نوسانیش ئه‌و وتیشى :ئاینى ئیسالم رێگر نیه له‌وه‌ى ئه‌و ئه‌ندامه‌ى په‌رله‌مان ئه‌وه‌شى خسته‌روو، ئه‌و ئه‌وه‌شى وت «له کۆمه‌ڵگاى کوردى هاوشێوه‌ى ده‌زگاکانیتر حزب بڕیارى له‌سه‌ر ک��ه ژن���ان ب��ێ��ن�ه‌ب��ڕی��ار ،ب���ه‌اڵم ئێستا حزبه هه‌مو حزبه‌کان گرنگیان به ژنان نهداوه به دژایه‌تى و رووبه‌روبونه‌وه‌ى ژن ئاسانه ،بۆیه ده‌دات بۆیه جێگه‌ى سه‌رسورمان نیه ئه‌گه‌ر ئیسالمیه‌کان به‌خۆیاندا چونه‌ته‌وه و خه‌ریکن چ�ه‌پ و به ئیسالمیه‌کانیش لهسهرهتاوه ژن ده‌هێننه ناوه‌ندى بڕیار. کاره‌کانى ژن و پیاو جیاکراوه‌ته‌وه. ژنى تێدانه‌بێت. هیچ ژنێک نه‌گه‌یشتوه‌ته ده‌سه‌اڵت». ئ �هو رۆژن��ام �ه‌ن��وس �ه ئ��ام��اژه‌ى ب�ه‌وه‌ش��ک��رد ،حزبه ئیسالمیه‌کانى هه‌رێمى کوردستانیش جگه له حزبه ئیسالمیه‌کان که پییانوایه ئاماژه‌ى به‌وه‌شکرد ،حزبه سیاسیه‌کوردیه‌کان لهسهرهتاوه مرۆڤه‌کان به‌رامبه‌ر چه‌مکى ژن پێیانوایه ههرچهنده له ئاینى ئیسالم ڕێگه ژن نهیتوانیوه پێگه‌ى خۆى به‌هێزبکات ،ئهوه ب�ه‌ه��ۆى رژێمه‌کانى ع��ێ��راق به‌توندوتیژى دراوه ژن هاوکارى پیاوبکات ،به‌اڵم له‌نێو حزبه چه‌په‌کانى هه‌رێمى کوردستانیش پێیان مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵ کراوه و ژن نه‌یان وێراوه به‌ته‌واوى تێنه‌گه‌یشتوون». ل���ه‌چ���ه‌ن���د رۆژى راب��������ردوو س �ه‌ن��دی��ک��اى ح��زب��ه ئ��ی��س�لام��ی �ه‌ک��ان��ی��ش ه��ی��چ ژن��ێ��ک وایه باوکساالى رێگه‌ى ن�ه‌داوه ژن له‌رووى خ��ۆی��ان ل �ه‌ق �ه‌ره‌ى سیاسه‌ت ب���ده‌ن ،هیواشى بڕیاردانه‌وه گه‌شه‌بکات. خواست له کۆنگره‌ى داهاتووى حزبه‌کان ژن رۆژن��ام �ه‌ن��وس��ان��ى ک��وردس��ت��ان ک��ۆن��گ��ره‌ى نه‌گه‌یشتوه‌ته بڕیاردران. م��ون��ی��ره ع �ه‌ل��ى ئ �ه‌ن��دام��ى س �ه‌رک��ردای �ه‌ت��ى هاژه سلێمان ،ئه‌ندامى په‌رله‌مانى کوردستان ببردرته پێشهوه و رێگه‌یان بۆ خۆشبکرێت
ژنانى هه‌ورامان باسى رۆژگاره‌کانى سه‌رده‌مى جوندولئیسالم ده‌که‌ن
«ب ه زۆر عه‌با و په‌چه‌یان به‌سه‌رماندا ده‌سه‌پاند و نه‌یانده‌هێشت بچین ه دهرهوه» ئاماده‌کار خه‌زان ه هو‌رامى ژنانى هه‌ورامان باس ل ه ره‌وشى خۆیان ل ه سه‌رده‌مى ده‌سه‌اڵتى جوندو لئیسالم ده‌که‌ن و ئاماژ ه بۆ ئه‌و ه ده‌که‌ن، نه‌یانتوانیو ه بچن ه ده‌ره‌و ه و له‌الیه‌ن ئه‌و هێزه‌و ه چاودێریان کراوه ،ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر ل ه ماڵیشه‌و ه له‌چکیان له‌سه‌ر نه‌کردای ه ئه‌وا سزا ده‌دران.
قوربانیانى ئه‌و کاته‌ى که له‌و بارودۆخ ه ده‌ژیان و ئێستاش ئه‌و وێنانه له خه‌یاڵیاندا ده‌ژى ئازاره‌کانى خۆیان ده‌گێڕنه‌وه. ئه‌خته‌ر حه‌مه‌عه‌لى دانیشوى بیاره بە‌بیرى دێنێته‌وه ئهوکاته چوونه بازاڕ و ناوباخ و هه‌ڵپه‌ڕکێ و سه‌یران و پیاسه و گۆرانى بۆ ژنان نه‌بوو ،ته‌نانه‌ت پیاوه‌کان جلیان بۆ ده‌کڕین ،گێڕایه‌وه وتى :جارێک دانیشتم له‌به‌رده‌رگا گوێم له وتارى هه‌ینى گرتبوو، له‌سه‌ر ئ �هوه کوڕێکى ( )10سااڵنمانیان ده‌ستگیرکرد ،وه‌ره‌ق�ه‌ی�ه‌ک��ی��ان ن��ارد وتیان یان کوڕه‌که‌ت زیندانە تا شەش مانگ، یان ده‌بێت ( )500دینارى سویسرى بده‌یت. ئه‌و باسى له‌وه‌شکرد که (جوندو ئیسالم) ع �ه‌ب��ای��ان ب �ه‌س �ه‌ر ژن��ان��دا س �ه‌پ��ان��دب��وو ئ�هو کچانه‌شى ده‌چ���وون بۆ خوێندن ده‌ب��وو به عه‌باوه بچوونایه ئه‌گه‌ر نا ئه‌وا سزا ده‌دران، ته‌نانه‌ت ژن ه�ه‌ب��ووه چ��ووه بۆ ئ �ه‌وه‌ى دار به‌کۆڵه‌وه بێنێت له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا عابایان پێ پۆشیوه. ئه‌و باسى له به‌زۆر داگیرکردنى کچانکرد له‌الیه‌ن ئه‌م گروپه‌وه وتى :ژنى یه‌کێک له‌و جوندانه بۆى گێرامه‌وه که (مێرده‌که‌م دوو براو باوکمى کوشتووه دواتر منى ماره ک��ردووه) ،هه‌روه‌ها الى ئێمه‌ش (سێ بۆ چوار) کچى بیاره‌یشیان به‌زۆر ماره‌کردووه وت��ووی��ان�ه ( )50000دی��ن��ارى سویسریتان ده‌ده‌ینێ له به‌رامبه‌ریان تا وتمان کچمان ن��اف��رۆش��ی��ن خ��ۆ ل �ه ئ��ی��س�لام��دا شیربایى وه‌رناگیرێت. ل��ە الی��ه‌ک��ى ت��ری��ش گ��وڵ��چ��ی��ن محێدین، دان��ی��ش��ت��وى ت�ه‌وێ��ڵ�ه ن���اوى خ�����وازراوى ئ�هو ژنه‌یه که غ�ه‌رام�ه‌ک��راوه به ب��ڕى ()100 دینارى سویسرى بۆ ئه‌وه‌ى تۆزێک قاچى
ده‌رک���ه‌وت���ووه ،ئ �هو ژن �ه ئێستاش ک�ه ئه‌و دیمه‌نانه ده‌گێڕاێتە‌وه وەک خۆی دەڵێت ت�ه‌زو به گیانیدا دێت و ترسى ئه‌وکاته‌ى ل �ه دڵ���دا م���اوە وت���ى :ب �ه ت�ه‌م�ه‌ن��م دڕن���ده‌ى وامنه‌دیوه ،ئ �ه‌وان وه‌ک��و میکرۆب له‌سه‌ر الشه‌ى خه‌ڵک ده‌ژیان و وه‌ک ئه‌وه‌ى ئێمه کۆیله‌بین ،گوڵچین نه‌فره‌ت له‌و دهسهاڵته ده‌کات که ناوچه‌که‌یانى پڕکردووه له ته‌رم و خوێن و ده‌ستدرێژى و سوکایه‌تى له‌ژێر ئااڵى (الالە اال لله)دا. شایه‌تحاڵێکى تریش به‌ناوى شه‌ماڵ عیزه‌ت دانیشتوى بیاره و ئاگادار له هه‌ڵسوکه‌ته‌کانى (جندو لئیسالم) باسى له‌وه‌کرد گه‌نج‌و ژن به‌ر ئه‌و سوکایه‌تیه‌که‌وتن .ئه‌و وتى «ئهوه راسته به دووربین سه‌یرى مااڵن بکه‌یت تا بزانیت هه‌ر ژنێک له‌چکى به‌سه‌ره‌وه نیه غ�ه‌رام�هى بۆ بنوسیت» شه‌ماڵ وتیشى: ده‌ب���وو ه�ه‌م��وو ماڵێک ب�ه گوێنى پ �ه‌رده بکات بۆحه‌وشه‌که‌ى ،چونکه خانووه‌کانى هه‌ورامان له‌سه‌ریه‌کن ،یان عه‌با و سه‌رپۆش بکه‌ن و هاتوچۆش نه‌که‌ن ،پێنه‌که‌نن ،به ساڵێک ژنێک نه‌یه‌ته ب���ازاڕه‌وه ،به‌وته‌ى شه‌ماڵ له هه‌وراماندا (ئه‌فغانى ،میسرى، سودانى ،عێراقى ،کورد ،ع�ه‌ره‌ب ،ئێزدى) وجودیان هه‌بوو به‌ناوى جونده‌وه هەڕەشەیان لە ژیانیان کردووه. ئ��اراس ئه‌حمه‌د ،ت��وێ��ژه‌رى کۆمه‌اڵیه‌تى، پ���ێ���ی���وای���ه ک����اری����گ����ه‌رى ئ����ای����ن ل���ه‌ن���او کۆمه‌ڵگه‌که‌مان و له‌سه‌ر تاک وایکردوه بێن و ب �هو ن���اوه‌وه حوکمى خۆیان بکه‌ن. رونیکرده‌وه کاریگه‌ریه‌کانى ئه‌و دهسهاڵته له‌سه‌ر ژنانى ناوچهکه و ه�ه‌ورام��ان هه‌ر له مێژه‌وه له کاتی ئاڤێستادا تا هه‌نوکه پابه‌ندى دی��ن ب���ووه ،ک�ه ئ���ه‌وان ه��ات��وون و به شێوه‌یه‌کیتر له دی��ن و خ��واو خه‌ڵکیان ڕوانیوه ،وتیشى :ئه‌وه‌نده‌ى گوێ بۆ ناوێکى دینى گیراوه له کۆمه‌ڵگه‌ى کوردیدا ئه‌وه‌نده ئاستى وشیارى تاک بوونى نهبووه و ئه‌و ناوچه‌یه‌ش به‌ر شااڵوێکى ش�ه‌ڕى سیاسى که‌وتووه و ئه‌مه‌ش کاریگه‌رى له‌سه‌ر ژن هه‌بووه و له‌و چوارچێوه‌یه‌شدا ژن به‌زۆر عه‌با و له‌چک و په‌چه و حیجابى پێ پۆشراوه و نه‌هیانهێشتووه بچێته دهرهوه ،ناشتوانین بڵێین تا ئێستا کاریگه‌رى نه‌رێنیان ههیه،
n
ه ئه‌نسارلئیسالم ده‌گرن فۆتۆ /فه‌ریق هه‌ڵه‌بجه‌یی ه ل ژنانی هه‌ورامان ره‌خن
چونکه که‌مبووه‌ته‌وه. به‌بۆچونى نه‌جیم حه‌مه‌ئەمین پێشنوێژ و وتارخوێنى مزگه‌وتى (ری��ان)ی��ش ئه‌وانه‌ى ئه‌وه‌یان کردویانه حوکمى دین نیه .وتى: خوا دەفەرموێت (ال اکراه فى الدین و لکم دینکم ولى الدین) ،...ئهمه ماناى ئهوهیه دین ب �ه‌زۆر فه‌رزناکرێت به‌سه‌ر که‌سدا و ناشبێت به تۆپزى حوکم بکرێت ،چونکه دی��ن ب �ه شمشێر ن �ه‌گ �ه‌ش��ت��ووه ،به‌ڵکو به حیکمه‌ت و نه‌رمونیانى و جوانى هاتووه و باڵوبووه‌ته‌وه نه‌ک کوشتار‌و توندوتیژى». گواڵڵه ئه‌حمه‌د چاالکوانى مافه‌کانى ژنان باسى له به‌هێزی و خۆراگرى ئه‌و ژنانه کرد وتى :خۆڕاگرى ئه‌و ژنانه بۆ ئه‌و هیوایه دهگێڕێتهوه له ده‌رونیاندا هه‌بووه تا ڕۆژێک له ژێرده‌سته‌یى ئه‌و دهسهاڵته دیکتاتۆریه
ڕزگاربن که وه‌ک په‌رده‌یه‌کى ڕه‌ش باڵى کێشابوو به‌سه‌ر ژنانى ئه‌و ده‌ڤه‌ره‌دا ،گواڵڵه ئ �ه‌وه‌ش��ى وت :زی��ن��دووی��ى ه �ه‌ر ژنێک بۆ ملنه‌دان به زۆره‌ملێى زوڵمه‌کانى ده‌وروبه‌رى به تاکه هۆکارى مانه‌وه ده‌زانێت تا بگات به هیواو ئامانج‌و خه‌ونه‌کانى. نوخشه ناسیح ،به‌ڕێوه‌به‌رى ناحیه‌ى بیاره له باره‌ى ئه‌و ڕه‌فتارانه‌وه له‌گه‌ڵ ژن له‌الیه‌ن (جوندولئیسال)هوه له هه‌وراماندا،وتی :ژنانى ئێمه ههرچهنده پابه‌ندن به دینى خۆیانه‌وه، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا حه‌زمان به خۆشگوزه‌رانى و ژیان و له‌به‌رکردنى جلى ڕه‌نگاوڕه‌نگه و پێشتر ژنى ئێمه نهیتوانیوه به ئازادى له‌گه‌ڵ ه��اوس�ه‌ره‌ک�هى خۆیشیدا بگه‌ڕێت و خۆى بڕازێنێته‌وه و ڕێکپۆش بێت ،هه‌رچه‌ند ئێره به شوێنێکى گه‌شتیاریشه‌وه به‌ستراوه‌ته‌وه،
ئه‌م کاریگه‌ریه خراپانه حاڵه‌تێکى ده‌رونى خ��راپ��ى دروس����ت ک�����ردووه ،ب���ه‌اڵم ب �ه پێى تێپه‌ڕبونى کات ئێستا به‌ره‌و باشتر ده‌چێت. رێ��ک��خ��راوى جندولئیسالم رێکخراوێکى ئیسالمى سه‌له‌فى جیهادى بوون له سااڵنى ( 2001بۆ )2003له ته‌وێڵه و به‌ڵخه و بیاره و ده‌گاشێخان و وه‌زه‌نێ‌و سه‌رگه‌ت‌و زه‌رده‌هاڵ‌و هانه‌یدن‌و ناوچه شاخاوییه‌کانى ه �ه‌ورام��ان جێگیر ب��وون ،م��اوه‌ک له‌گه‌ڵ یه‌کێتى نیشتمانى ک��وردس��ت��ان کهوتنه ش �ه‌ڕه‌وه ،ب�ه‌اڵم له ساڵى ( )2003و دواى روخانى رژێمى سه‌دام ،ئه‌مریکا هێرشى کرده سه‌ر ئه‌م رێکخراوه و به‌شێکیان کوژران و به‌شێکیشیان چوونه ناو خاکى ئێرانهوه ،له ئێستاشدا باس له هاتنه‌وه‌ى ئه‌م رێکخراوه ده‌کرێت به هاوکارى ده‌وڵه‌تى ئێران.
گه‌نجان
گه‌نجان جارێکى تر پشتگوێ خران
ده‌سه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆن گه‌نجانیان خست ه ده‌ره‌وه‌ى بازنه‌ى پرۆژه‌کانیان
ساڵی دووه‌م ژماره 67 دووشهممه 2711/5/11 - 2011/8/1
کارا
9
ئاماده‌کار
هانا ئازاد
بڕیاری پڕ ل ه سۆز
دواى خۆپیشاندانه جه‌ماوه‌ریه‌که‌ى شارى سلێمانى و ده‌روبه‌رى و له‌ماوه‌ى رابردوودا ئۆپۆزسیۆن و ده‌سه‌اڵت له‌رێگه‌ى پێشکه‌شکردنى پرۆژه بۆ چاکسازى کردن له‌سه‌رجه‌م بواره‌کان و به‌رژه‌وه‌ندى کۆمهڵگه پێشکه‌شیانکردووه، به‌اڵم گه‌نجان و چاالکوانانى بوارى گه‌نجان ئاماژه بۆئه‌وه ده‌که‌ن هیچ خاڵێکى پرۆژه‌که‌ى ده‌سه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆن له‌به‌رژه‌وه‌ندى گه‌نجاندا نه‌نوسراوه.
ل �ه‌پ��رۆژه‌ک �هى ده‌س �ه‌اڵت��دا ک�ه خۆى له پێنج ت �ه‌وه‌ر داده‌بینێته‌وه به‌هیچ شێوه‌یه‌ک باسى پرۆژه بۆ گه‌نجان نهکراوه ،پرۆژه‌که‌ى یه‌کێتى و پارتى که به‌ناوى نوێبونه‌وه‌ى ئاینده‌سازى باڵوکرایه‌وه و خوێندکارێکى زانکۆ ئ���ام���اژه‌ى ب��ۆ ئ����ه‌وه‌ده‌ک����ات :گه‌نج ل �ه‌پ��رۆژه‌ک �هى یه‌کێتى و پ��ارت��ى ب ه ئاینده نه‌زانراوه. کۆچه‌ر نورى ،خوێندکارى کۆلێژى ی��اس��ا پێى وای���ه پ���رۆژه‌ى ده‌س���ه‌اڵت ه��ی��چ ه�ه‌ن��گ��اوێ��ک��ى چ��اک��س��ازى و به‌ره‌وپێشبردنى بۆ گه‌نجان پێوه‌دیارنی ه گه‌نج له‌وپرۆژه‌یه‌ش پشتگوێ خراو‌ه وه‌ک «ب���ه‌درێ���ژاى ف��ه‌رم��ان��ڕه‌واى هه‌رێم پێشگوێ خراووه». به‌پێى پرۆژه‌که‌ى الیه‌نى ئۆپۆزسیۆن که گ��ۆڕان و کۆمه‌ڵ و یه‌کگرتو ده‌گرێته‌وه به‌هه‌مان شێوه گه‌نجان نه‌کراونه‌ته به‌شێک له‌پرۆژه‌که‌یان و ن��وێ��ن�ه‌رى الیه‌نێکى ئۆپۆزسیۆن ئ��ام��اژه‌ب��ۆئ��ه‌وه‌ده‌ک��ات :پ��رۆژه‌ک �هى ئۆپۆزسیۆن بۆ هه‌موکۆمه‌ڵگایه و گه‌نجانیش ده‌گرێته‌وه. به‌پێى پ��رۆژه‌ک �هى ئۆپۆزسیۆن ک ه ل�ه ح��ه‌وت پاکێج پێکدێت له‌هیچ خاڵێکى گرنگى به‌گه‌نجان نه‌دراوه و ته‌نانه‌ت باسیشیان نهکراوه. یوسف محه‌مه‌د ،نوێنه‌رى بزوتنه‌وه‌ى گۆران له‌کۆبونه‌وه پێنج قۆڵیه‌کان ب ه
uهاوژین غه‌ریب
ه بێکاره‌که‌ی کۆمه‌ڵگه‌ی کوردی فۆ تۆ :چه‌تر nگه‌نجان ،پێکهات
(چه‌تر)ى راگه‌یاند ،پرۆژه‌که‌ى ئه‌وان وه‌ک ئۆپۆزسیۆن ب��ۆ ب �ه‌رژه‌وه‌ن��دى ه�ه‌م��و کۆمه‌ڵگایه و ب��ه‌رژه‌وه‌ن��دى گه‌نجانیش بێبه‌ش نیه له‌و پرۆژه‌یه. ناوبراو ،ئه‌وه‌شى وت« :ئه‌گه‌ر ئه‌و پ��رۆژه‌ی �ه بکهوێته ب���وارى جێبه‌جێ کردن ئهوه له‌په‌رله‌مان و حکومه‌ت گرنگى به‌گه‌نجان ده‌درێت». یوسف ،ئاماژه‌ى بۆئه‌وه‌شکرد ،ئه‌گه‌ر ب���وارى گه‌نجان بکرایا به‌خاڵێکى سه‌ره‌کى ئهوه بوارى ژنان و چه‌ندین بوارى تریش دهبوایه وابێت ،ئه‌وه‌شى خسته روو که گه‌نجان له‌بیرنه‌کراون له‌نوسینى ئه‌و پرۆژه‌یه. جه‌عفه‌ر ئیمینکى ئه‌ندامى مه‌کته‌بى سیاسى پارتى دیموکراتى کوردستان وت���ى :پ��رۆژه‌ک��هى ده‌س����ه‌اڵت باسى شتى گشتى ک���ردووه و گه‌نجیش ب�ه‌ش��ێ��ک��ن ل���هو پ���رۆژه‌ی���هى ک��ه بۆ سه‌رجه‌م کۆمه‌ڵگا نوسراوه. س��ن��ور تاهیر ،خوێندکارێکى ترى زان��ک��ۆى س �ه‌اڵح �ه‌دی��ن �هو نیگه‌رانى
خ��ۆى له‌وه‌نیشاندا ک�ه ده‌س���ه‌اڵت و ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن ئ��ی��راده‌ى خزمه‌تکردن به‌گه‌نجیان نیه و له‌پرۆژه‌کانیان ده‌رکه‌وتووه. ئ �ه‌وخ��وێ��ن��دک��اره‌ى زان��ک��ۆ ئ �ه‌وه‌ش��ى وت :دهبوایه هه‌ردوالیه‌نى هه‌رێمى کوردستان پشتیان به گه‌نج به‌ستبای ه له‌ئایندا به‌اڵم ئه‌وه‌ى ده‌بینرێ ته‌نها ئهوهیه به‌س خۆیان ده‌وێت و خۆیان الگرنگه. شیا عه‌لى ،گه‌نجێکى تره و هێما بۆ ئه‌وه‌ده‌کات که ئێستا ده‌رکه‌وت ک ه پرۆژه‌که‌ى ده‌س �ه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆن هیچ خاڵێکى له‌باره‌ى باشتر کردنى ره‌وش����ى گ �ه‌ن��ج��ان ت��ێ��دا ن��ی �ه ،شیا، پێشیوایه ،له‌کاتێکدا فه‌رامۆشترین ک����ه‌س گ �ه‌ن��ج��ن ل���ه ک��ۆم �ه‌ڵ��گ �هى کوردیدا. دڵ��ش��اد ه �ه‌رت �ه‌ل��ی ،رۆژن��ام �ه‌ن��ووس به(چه‌تر)ی وت« :م��ن هۆکاری ئ�هوه نازانم که بۆچی ده‌س �ه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆن له پڕۆژه‌کانیان باسی
گه‌نجیان ن���ه‌ک���ردووه ده‌ب��ێ��ت ئ��ه‌وان وه‌اڵمی ئه‌و پرسیاره بده‌نه‌وه ،به‌اڵم ده‌ب��وای �ه ه����ه‌ردووال ل�ه‌پ��ڕۆژه‌ک��ان��ی��ان گرنکێکی زۆری��ان به‌گه‌نج بدایه، چ��ون��ک �ه گ���ه‌ن���ج ب���ڕب���ڕه‌ی پشتی کۆمه‌ڵگه‌ی و سه‌رمایه‌ی ئاینده‌ی واڵتن». ئ�����هو رۆژن����ام����ه‌ن����وس����ه وت��ی��ش��ى: «به‌راستی ئهوه جێگه‌ی نیگه‌رانی ه ک���ه ه��ی��چ ب �ه‌ش��ێ��ک��ی ت��ای��ب �ه‌ت ل ه پ���ڕۆژه‌ی ه���ه‌ردووال ب��ۆ گه‌نجه‌کان ت���ه‌رخ���ان ن���ه‌ک���راوه ،پ��ێ��ش��ی��وای�ه ک ه ده‌س������ه‌اڵت و ئ���ۆپ���ۆزس���ی���ۆن هیچ کامێکیان به‌ته‌نگ خه‌می گه‌نجه‌و‌ه نین که ب�ه‌ده‌ی��ان کێشه‌یان ههیه و ئه‌مه‌ش زیاتر گه‌نجه‌کان نیگه‌رانتر ده‌ک���ات ل��ه‌ه��ه‌ردووال چونکه تاکو ئێستا حکومه‌تیش ئاوڕێکی جدی لێنه‌داونه‌ته‌وه. دڵشاد ،ئه‌وه‌شى وت« :ده‌س �ه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆن ب �ه‌م ک��اره‌ی��ان به‌شێکى زی���ن���دوى ک��ۆم �ه‌ڵ��گ��ا ک���ه گ�ه‌ن��ج� ه
ف �ه‌رام��ۆش��ی��ان ک��رد و خستیانیان ه ده‌ره‌وه‌ى بازنه‌ى به‌رنامه‌کانیان». س���ه‌رۆک���ى س �ه‌ن��ت �ه‌رێ��ک��ى گ�ه‌ن��ج��ان به‌رگرى له‌ده‌سه‌اڵت ده‌کات و بڕواى خۆى نیشانده‌دات که گه‌نج پشگوێ نه‌خراوه. سیروان گه‌ردى ،سه‌رۆکى سه‌نته‌رى ئاسوده بۆ گه‌نجان ،ئهوه رهتدهکاتهوه که که له‌پرۆژه‌ى حکومه‌تدا ئاماژه به‌گه‌نج نهکراوه ،پێیوایه ئه‌م پرۆژه‌ى ده‌س����ه‌اڵت و ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن پ���رۆژه‌ى سیاسین ب��ۆ چ��اک��س��ازى به‌گشتى و ک��ارى ب��اش ب��ۆ گه‌نجان ک��راوه. گه‌ردى ،جه‌ختى له‌مه‌کرده‌وه و وتى: درک به‌وه‌ناکه‌م گه‌نج پشت گوى خرابیت بهپێچهوانهوه ئێستا گه‌نج ده‌ورێکى بنه‌ڕه‌تى ههیه له هه‌موو بواره‌کان». سیروان گ�ه‌ردى ئه‌وه‌شى خسته‌ڕوو، ک��ارى باش بۆ گه‌نجانکراوه وه‌ک پیشه‌ى هاوسه‌رگیرى و ناردنه‌ده‌روه‌ى خوێندکاران و چه‌ندین پرۆژه‌ى تر.
یاریگایه‌ک ل ه شاره‌زوور شه‌ش ساڵ ه ته‌واو نهکراوه ئاماده‌کار
ئه‌حمه‌د قادر یاریگاى یانه‌ى وه‌رزشى شاره‌زور که له ساڵى ()2004هوه ده‌ستکراوه به‌کارکردن تیایداو تا ئێستاش ته‌واو نهکراوه، کۆمپانیاى جێبه‌جێکارى پرۆژه‌که‌ش ئاماژه بۆ ئه‌وه‌ده‌کات کێشه له دیزاین و ده‌رخسته‌ى به‌شێکى پرۆژه‌که له پارێزگاى سلێمانى هه‌بووه. باقى ش�ه‌وک�ه‌ت ،جێگرى سه‌رۆکى یانه‌ى وه‌رزش��ى ش���اره‌زوور ئاماژه بۆ ئه‌وه‌ده‌کات که یاریگاکه له‌سه‌ره‌تاى ساڵى ( )2004ئ�هو کاته‌ى عومه‌ر فه‌تاح سه‌رۆکى حکومه‌تى هه‌رێمى ک��وردس��ت��ان-ئ��ی��داره‌ى سلێمانى ،له‌و کاته‌وه ئێمه ئه‌مرى جێبه‌جێکردنى ئه‌و یاریگایه‌مان ههیه ،به‌اڵم ئه‌و کاته جێبه‌جێنه‌کرا ،بۆ سااڵنى دوای��ى له رێگه‌ى هه‌وڵى خۆمانه‌وه له پارێزگاى سلێمانى« ،ک�ه سیاجمان بۆ کردو قومى تێکرا »،وت��ى« :جارێکى تر
بودجه‌ى بۆ ته‌رخان کرا به‌اڵم به‌هۆى که‌مى پاره‌که‌یه‌وه جێبه‌جێنه‌کرا». ل �ه ق��ۆن��اغ��ى دووه‌م�����داو ب �ه ب��ودج�هى ( )489م��ل��ی��ۆن دی��ن��ار ل �ه ب �ه‌ه��ارى ()2009وه ل���ه‌الی���ه‌ن ک��ۆم��پ��ان��ی��اى «عوسمان شاکه‌لى»یهوه ده‌ستکرا ب���ه ک���ارک���ردن ت��ی��ای��دا ک���ه م���اوه‌ى پ��رۆژه‌ک �ه ش �ه‌ش مانگ ب��وو ،ب�ه‌اڵم تا ئێستا ئه‌و پرۆژه‌یه ته‌واو نهکراوه، کومپانیاى جێبه‌جێکارى پرۆژه‌که‌ش رایده‌گه‌یه‌نێت «به‌هۆى که‌م و کوڕى زۆر ل�ه ت�ه‌ن��ده‌ره‌ک�ه‌ی��دا پ��رۆژه‌ک�ه‌م��ان راگرت تا چاره‌سه‌ر بکرێت». ه �ه‌روه‌ه��ا ه �ه‌ری �ه‌ک ل �ه ئ �ه‌ن��دازی��ارى سه‌رپه‌رشتیارى پرۆژه‌که له شاره‌وانى ش��اره‌زور و کۆمپانیاى جێبه‌جێکارى پ��رۆژه‌ک �ه ب��اس ل��هوه ده‌ک���ه‌ن ک�ه به چه‌ندین ن��ووس��راوى ف �ه‌رم��ى الیه‌نى پ �ه‌ی��وه‌ن��دی��دارم��ان ل �ه ک �ه‌م و کورتى پرۆژه‌که ئاگادار ک��ردوه‌ت�هوه ،به‌اڵم تائێستا وه‌اڵممان نه‌دراوه‌ته‌وه ،ئاماژه به‌وه‌ش ده‌ده‌ن که ته‌نها کێشه له به‌شى سه‌وزایى یاریگاکه‌دا هه‌بووه .توانا مشیر ،ئ �ه‌ن��دازی��ارى سه‌رپه‌رشتیارى پرۆژه‌که له شاره‌وانى ش��اره‌زور وتى: «که دیزاینى پرۆژه‌که له پارێزگاوه هاته به‌رده‌ستم کۆمه‌ڵێک ک �ه‌م و کورتى تێدابوو به نووسراوى ره‌سمى
ناردومه بۆ پارێزگا ،که چیمه‌نێکى ساده‌ى تێدابوو به‌بێ سیستمى ئاودان و به‌بێ فیلته‌ره‌یشن و به‌بێ تیره‌ى گۆڵه‌کان ،ب �ه‌اڵم تائێستا وه‌اڵمیان ن���ه‌داوم���ه‌ت���هوه» .ه���ه‌روه‌ه���ا زرن��گ ره‌ئ���وف ،ئ �ه‌ن��دازی��ارى ک��اره‌ب��ای��ى ئه‌و پرۆژه‌یه له‌وه‌ده‌وێت که ئه‌و کاته ئه‌و پرۆژه‌یه‌مان به ته‌نده‌ر وه‌رگرتووه ،ئه‌و مه‌رجانه‌ى که پێویستن بۆ چیمه‌نێکى گ��ون��ج��او ت��ی��ای��دا ن �ه‌ب��وو .ئه‌مانه‌مان ب�ه ن��ووس��راوى ف�ه‌رم��ى ب��ۆ پارێزگاى سلێمانى به‌شى پ��رۆژه‌ک��ان ن���اردووه، ل �ه ت �ه‌ن��ده‌ره‌ک �ه‌ش��دا ب��ی��رى ت��ی��ا ن�ه‌ب��وو بیرێکیشمان پێ زیادکردن ،ته‌نکیه‌کى ()50ه���ه‌زار لیترى بۆ ئ��ه‌وه‌ى به‌شى دوو رۆژ ئاودانى چیمه‌نه‌که بکات و موه‌لیده‌یه‌کیشى بۆ دانرا». لێپرسراوى به‌دواداچوونى پرۆژه‌کانى پ��ارێ��زگ��اى س��ل��ێ��م��ان��ى ل��ه وه‌زاره‌ت�����ى رۆش��ن��ب��ی��رى و الوان .ک �ه ئ �ه‌وک��ات لێپرسراوى دیزاینى پرۆژه وه‌رزشیه‌کان ب��وو ره‌ت��ى ده‌ک��ات�هوه که ئ�هو دیزاینه له‌الیه‌ن پارێزگاوه کرابێت و وت��ى : «ل���هو ک��ات��ه‌دا ب �ه‌رپ��رس��ان��ى یانه‌که ده‌رخسته‌یه‌کیان بۆ ئێمه هێناوه که نازانین کێ بۆى کردوون ،به‌اڵم له‌به‌ر ئه‌وه‌ى پرۆژه‌که په‌له‌کردنى تێدا بووه و ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران بوودجه‌که‌یانی
ب��ۆ داب��ی��ن ک�����ردووه ،ب���ه‌اڵم له‌کاتى جێبه‌جێکردندا بۆیان ده‌رک���ه‌وت که که‌م و کورتیه‌کى زۆرى تێدا ههیه، بۆیه راگیرا» ئاماژه‌ى به‌وه‌شدا «ئه‌و دیزاینه به به‌شى ته‌نده‌ریندا تێپه‌ڕیوه، ئه‌و کاته لیژنه‌ى پشکنین و چاودێرى ن�ه‌ب��وو ،بۆیه ئ �هو هه‌ڵه‌یه‌ى به‌سه‌ردا تێپه‌ڕیوه». ت��وان��ا مشیر ،ئ �ه‌وه‌ش��ى وت« :ئ �هو گ��ۆڕان��ک��اری�هى ئێمه ده‌مانویست تا ( )%160ئینجا پرۆژه‌که‌ى رێک و پێک ده‌ک��رد ،چه‌ند جارێک پێیان که‌م کردینه‌وه تا له‌کاتى نرخاندندا گه‌شته( )%29به‌اڵم گۆڕانکاریه‌کان که‌م و کورت بوو». کومپانیاى جێبه‌جێکارى پرۆژه‌که‌ش هۆکارى راوه‌ستانى پرۆژه‌که ده‌خاته ئ �ه‌س��ت��ۆى س��ت��اف��ى ی���ان���هى وه‌رزش����ى شاره‌زور و ده‌ڵێت «هه‌موو کاره‌کانمان جێبه‌جێکرد هاته سه‌ر جێبه‌جێکردنى هه‌نگاوى چیمه‌نه‌که ،ب�ه‌اڵم ستافى یانه‌ى وه‌رزشى ش��اره‌زور نه‌یانهێشت و وتیان ئه‌و چیمه‌نه‌مان ناوێت». جێگرى سه‌رۆکى یانه‌که‌ش هۆکارى رێگرى کردنیان له ته‌واوکردنى پرۆژه‌که بۆ ئ�هوه دهگێڕێتهوه که «کێشه له چ��ی��م�ه‌ن�ه‌ک�ه‌دا ه �ه‌ب��وو ،چیمه‌نێکى گونجاوى لێده‌رنه‌ده‌چوو،له‌به‌ر ئه‌وه‌ى
هه‌ڵه‌ى تێدابوو ده‌رخسته‌ى پرۆژه‌ک ه بۆیه رێگه‌مان نه‌دا جێبه‌جێبکرێت». ئ��ام��اژه ب��ه‌وه‌ش ده‌دات «ل �ه هاویندا ب����ه‌ر ل���ه چ��ی��م��ه‌ن��ک��ردن ل���ه ک��ات��ى ئ��اوپ��ڕژێ��ن��ک��ردن��دا وه‌ک ده‌ری��ای�ه‌ک��ى لێهاتووه یاریگاکه». باقى شه‌وکه‌ت له کۆتایدا ئاماژه‌ى ب�����ه‌وه‌دا ک�ه«ئ��ێ��س��ت��ا ل���ه‌م رۆژان����هى پێشوودا بڕێک پاره‌ى بۆ ته‌رخانکراوه، ب��ۆ س��ه‌وزک��ردن��ه‌ک��هى،ک��ه چیمه‌نى ده‌ستکردى بۆ بکرێت،ناشزانین تاچه‌ند ئه‌وه‌شمان بۆ جێبه‌جێده‌کرێت»، دڵگیر غه‌فور لێپرسراوى به‌شى دیزاین له پارێزگاى سلێمانى وته‌کانى باقى پشتڕاست ده‌کاته‌وه‌و باسى لهوه کرد «ئ��ێ��س��ت��ا دی��زای��ن��ى پ���رۆژه‌ک���ه ت���ه‌واو ب����ووه‌و ده‌ن���ێ���ردرێ ب��ۆ خ �ه‌م�ڵان��دن و بودجه‌که‌ى له‌الیه‌ن ئه‌و به‌شه‌وه دابین ده‌کرێت،هه‌روه‌ها له‌م دیزاینه تازه‌یه‌دا ه �ه‌م��وو کێشه‌کانى ئ���هو یاریگایه چاره‌سه‌ر کراوه». جێگاى ئاماژه‌یه به‌شێک له سیاجى یاریگاکه ئێستا تێکچووه‌و پێویستى به چ��اره‌س�ه‌رک��ردن ههیه ل�ه‌وب��اره‌ی�هوه دڵگیر غه‌فور به (چه‌تر)ى راگه‌یاند «ئه‌گه‌ر ئه‌وان داواى نۆژه‌نکردنه‌وه‌ى س��ی��اج��ه‌ک��ه ب���ک���ه‌ن ب���ۆی���ان چ��اک ده‌که‌ین».
u
گه‌نجی ئه‌و ته‌مه‌نه‌ی زۆر شت له ژیان ناناسێت که گرنگترینیان ترسه ،هه‌ر ئه‌م هۆکاره‌ش‌ه وایکردوو‌ه ههمیشه سیاسیه‌کان به داینه‌مۆی کۆمه‌ڵگای بزانن ،گه‌نجی ئه‌و ته‌مه‌نه‌ی‌ه که هه‌مووو شته‌کان تیایدا چێژیان ههیه به خۆشی و ناخۆشیه‌کانه‌وه به بڕوای من مه‌رج نیه ته‌نها خۆشیه‌کان چێژیان لێوه‌ر بگیرێت به‌ڵکو له ژیاندا زۆر جار ناخۆشیه‌کانیش چێژیان ههیه، ئه‌گه‌ر هه‌ندێک به هه‌ڵسوک‌هو‌تی گه‌نجدا بچینهوه باش هه‌ست به‌و راستیه ده‌که‌ین ئ �هو گه‌نجانه‌ی له‌الیه‌نی س��ۆزداری �هوه گ��رێ��دراوی که‌سێکن چ نێر ی��ان مێ سه‌ره‌ڕای ئه‌و شتانه‌ی که وه‌ک ناخۆشی ده‌رده‌ک����ه‌ون ،ب �ه‌اڵم خۆشیه‌ک‌ه ههمیشه ئاهی بۆ ده‌خوازن ،به‌نمون‌ه ئه‌گه‌ر کوڕێک په‌یوه‌ندیه‌کی سۆزداری له گه‌ڵ کچێکدا هه‌بێت هه‌ردووکیان نایانه‌وێت بۆ ساتێک بیر له‌یه‌کتری نه‌که‌نه‌وه ،ئه‌گه‌ر چی په‌یوه‌ست بوون به شتێک یان که‌سێک ئازاری ههیه ،به‌اڵم بۆ گه‌نج ئه‌م ئازاری سۆز‌ه چێژێکی دواڕاد‌ه خۆشی ههیه .له کاتێکدا ئ�هو چێژ‌ه خۆش‌ه له فۆڕمی ناخۆشیدا خۆی ده‌رده‌خات. له کایه سیاسی و کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کاندا گه‌نجان ههمیشه زوو ب��ڕی��ار ده‌رب���وون، م��ێ��ژووی سه‌رهه‌ڵدانه‌کانی راب���ردووش ئه‌وه‌مان پێده‌ڵێت زۆرینه‌ی ئه‌وانه‌ی شه‌هید کراون گه‌نج بوون ،ئه‌مه‌ش هۆکاره‌که‌ی ده‌گ��ڕێ��ت �هوه ب��ۆ ئ �هو نه‌ترسیه‌ی سه‌ره‌تا باسمان لێوه‌کرد به‌اڵم که‌سێکی به‌ته‌مه‌ن ههمیشه دره‌ن���گ ب��ڕی��ار ده‌دات .بۆیه هیچ هێزێکی شۆرشگێری نهبووه پشت به گه‌نج نه‌به‌ستێت ،ئه‌مه‌ش هۆکاری بنگه‌یی ئهوه بووه گه‌نجان بڕیاره‌کانیان سۆز زیاتر به‌سه‌ریدا زاڵ‌ه وه‌ک له عه‌قڵ ئهمه ناکات‌ه ئه‌وه‌ی عه‌قڵ دهبێته هۆی ترسان و دوورک�ه‌وت��ن�هوه ،چونکه عه‌قڵ ههمیشه کۆتایی رێگاکان چاولێده‌کات و نایه‌وێت بکهوێته ه�ه‌ڵ�هوه و رێگای خۆپاراستن دیاری ده‌کات ،ئه‌گه‌ر بڕیاری گه‌نج به عه‌قڵ بێت بێگومان باشترین و جوانترین بڕیار ده‌بێت ئه‌وه‌شمان له ماوه‌ی راب���ردوودا بینی که گه‌نجانی واڵتانی ناوچهکه رێبه‌رایه‌تی چه‌ندین راپه‌ڕینی م�ه‌زن��ی��ان��ک��رد ک �ه س��ی��اس�ه‌ت��ی جیهانی گ��ۆڕی ئه‌مه‌ش هۆکاره‌که‌ی ئ�هوه بوو ئه‌و گهنجانه به هێزی گه‌نج بڕیاریاندا و له‌و بڕیاره‌شدا گه‌نجان عه‌قاڵن‌ه بیریان ک��ردهوه نه‌ک سۆز ،ئ�ه‌وه‌ی له هه‌رێمی کوردستانیشدا روویدا زۆرتر گه‌نجان به سۆز بڕیاریاندا نه‌ک به عه‌قڵ چونکه کۆتایی ئ �هو راپ �ه‌ڕی��ن و سه‌رهه‌ڵدانانه لێره‌دا کۆمه‌ڵێک خه‌ڵک سوار بڕیاری گه‌نجه‌کان بوون و به‌کاریانهێنا. له الیهنه کۆمه‌اڵیه‌تیه‌که‌یشدا ئه‌م بابهته ب��ه‌ڕوون��ی ده‌ب��ی��ن��رێ��ت ،گ�ه‌ن��ج ل �ه کاتی سه‌رهه‌ڵدانیدا الیه‌نی سۆزداری به‌ڕاده‌یه‌ک به‌سه‌ریدا زاڵ �ه که له ه �ه‌ر ته‌مه‌نێکی تردا به‌و ڕاده‌ی‌ه سۆز به‌سه‌ریدا زاڵ نیه، نمونه‌ی خۆشه‌ویستی کچ و کوڕێک بۆ ئه‌م بابهته شیاو‌ه هه‌موو ئه‌وانه‌ی له ته‌مه‌نی که‌مدا هاوسه‌رگیری ده‌ک �ه‌ن به‌شێکی زۆری��ان ئه‌نجامه‌ن جیاده‌بنه‌وه، به پێچه‌وانه‌و‌ه ئ�هو گه‌نجانه‌ی خاوه‌نی ته‌مه‌نێکی زیاترن و له ژیاندا ئه‌زمونیان زیاتر ه�ه‌ب��ووه که‌متر شکست ده‌هێنن، ئه‌مه‌ش ه��ۆک��اره‌ک�ه‌ی ئ�ه‌وه‌ی�ه کاتێک که‌سێک ب �ه س��ۆز ب��ڕی��ار ل �ه شته‌کان ده‌دات له‌و زه‌مه‌نه‌دا هیچ ناشیرینیه‌ک نابینێت ته‌نها جوانیه‌کان‌ه که ده‌یانبینێت، ب��ۆی �ه دوات����ر ل �ه‌ک��ات��ی ه��اوس�ه‌رگ��ی��ری��دا ب��ۆی ده‌رده‌ک �ه‌وێ��ت که به‌رامبه‌ره‌که‌ی خاوه‌نی چه‌ند که‌موکورتیه‌ک‌ه بۆیه به نه‌خواستراوی رووبه‌ڕوی کێشه ده‌بنه‌وه. ئه‌گه‌ر مرۆڤه‌کان خاوه‌ن بڕیاری سۆز بن زیاتر له ژیاندا رووبه‌ڕوی شکست ده‌بنه‌وه ئه‌مه‌ش له کاتێکدای‌ه که ههمیشه له شکستدا یه‌که‌مین هه‌نگاوی بێ هیوایی سه‌رهه‌ڵده‌ات و لێهاتوترین که‌سیش ئهوهیه که رووبه‌ڕوی هه‌موو شکسته‌کان ببێتهوه.
رامبه‌ر تۆپبارانه‌کان؟ ش��ت��ێ��ک��ى وام ن��ی �ه که ئاماده‌م کردبێت.
به‌کر پشده‌رى :کاریگه‌رى شیعری شاعیر ه شۆڕش دروست ده‌کات ئاماده‌کردن
جه‌زا ئه‌حمه‌د به‌کر پشده‌رى شاعیر ،که خاوه‌نى ئه‌زمونێکى به‌رفراوانه له لێکۆڵینه‌وه و به‌رهه‌مى شیعرى ،ئه‌و که سنوره ده‌ستکرده‌کانى کوردستانه‌که‌ی الی وجودى نیه ،به‌راى ئه‌و شاعیربوون تاجێکه و ته‌نها ئه‌و کهسانه له‌سه‌رى ده‌که‌ن که باجى شاعیریه‌تى خۆیان ده‌ده‌ن ،پێشیوایه ههمیشه حزب و شۆڕشه‌کان چاویان له ده‌ستى شاعیر و نوسه‌ره به‌هێزه‌کانه. چه‌تر :چۆن بوو ،بوویته شاعیر؟ ه �ه‌ر مرۆڤێک ب�ه‌ه�ه‌ره‌ی�ه‌ک��ى پێده‌به‌خشرێت ،لهمنداڵیهوه ئاره‌زووى شیعرم هه‌بووه ،توانیم ببمه شاعیر و ههمیشه بانگده‌کرام بۆ هه‌ڵکردنى ئااڵ ،که‌سێک ب��ووم ههمیشه ئ �هو پ��اره‌ی �هى وه‌رم��ده‌گ��رت ،ح �ه‌زم له شیعربوو ،یه‌که‌م شیعرم له‌ساڵى ( )1978له ئاسۆ که‌پاشکۆى ڕۆژن��ام �هى عێراق ب��وو ب�ه‌ن��اوى (گوڵه نێرگز) باڵوکردۆته‌وه ،له ته‌مه‌نى ( )17سااڵن شیعرم له گۆڤار و ڕۆژنامه‌کانى ئه‌و سه‌رده‌مه باڵوکردۆته‌وه له‌وانه (هاوکارى ،به‌یان ،کاروان). چه‌تر :هۆکار چیه الیه‌نى ن�ه‌ت�ه‌وه‌ى زیاتر ڕه‌نگى داوه‌ته‌وه له شیعره‌کاندا؟ شیعرم بۆ هه‌ڵه‌بجه و ئه‌نفال نوسیوه شیعرم بۆزۆر شت نوسیوه ته‌نانه‌ت بۆکرێکارێکیش شیعره‌کانم ڕه‌نگ دانه‌وه‌ى بارى سیاسى وکۆمه‌اڵیه‌تیه ،ئه‌وه‌ى له شیعره‌کانم ڕه‌نگى داوه‌ت�هوه زمانى چه‌قۆ بگۆڕم بۆ زمانى عه‌شق و خۆشه‌ویستى بۆ کوردستان ،سه‌رجه‌م الیه‌نه‌کانى و سروشت و دینى و کۆمه‌اڵیه‌تى ،به‌اڵم الیه‌نى نه‌ته‌وەیی باڵى کێشاوه به‌سه‌ر شیعره‌کانمدا. چونکه منداڵێک بووم له‌ناو شاخ و دۆڵ و چیاکانى (مامه‌نده و قه‌ندیل و ئاسۆس و چواچو و به‌قال) و( )103گوندى ده‌وروبه‌رى پشده‌ر و بتوێن گه‌ڕابووم، من ههمیشه لێره و له‌وێ بووم ،باوکم پێشمه‌رگه بووه هه‌ر (دوو تا سێ) مانگ جارێک له جێگه‌یه‌ک بووم، خۆشه‌ویستى چه‌م و ڕووبار و شاخ و کوردستانه‌که‌م وای��ان لێکردم که ههمیشه له به‌رچاوم بن له بیرم نه‌چنه‌وه که زمانم به‌و ئاوه پ��ژاوه ،تا ئه‌مڕۆش له خه‌یاڵى ئه‌وه‌دام چه‌ند بتوانم خزمه‌تى بکه‌م. چه‌تر :تایبه‌تمه‌ندیه‌کانى (به‌کر پشتده‌رى) چیه؟ پێویسته شاعیر تایبه‌تمه‌ندێتى خۆى هه‌بێت ،ئهوهىلهخۆمدا شک ببه‌م که‌جیام دهکاتهوه له شاعیرانیتر، ئهوهیه هه‌ست ده‌ک �ه‌م شیعره‌کانم گشتگیرن ،خۆم سنوردار نه‌کردوه که شێوه‌یه‌ک یان ستایلێک بگرم و ته‌واو ،له هه‌موو بواره‌کانى شیعردا ئه‌سپى خۆم تاوداوه به‌کتێب ئه‌و ڕاستیه‌م سه‌لماندوه ،تا ئه‌مڕۆ شانازى ب �ه‌وه‌وه ده‌که‌مه‌م له خزمه‌تى شاعیرانى تریشدابووم، زیاتر له ( )120دیمانه‌م له‌گه‌ڵ شاعیران ئهنجامداوه، خۆشه‌ویستیه‌ک بۆ ئه‌ده‌ب و هونه‌ر و ڕۆژنامه‌نوسى ئه‌مه‌ى پێکردم. چ�ه‌ت��ر :نامیلکه‌ى شیعرى بۆته دی��ارده‌ی��ەک��ى نوێ و زۆرج��ار که‌سێک ت��ازه شیعر ده‌نوسێت ده‌س��ت به باڵوکردنه‌وه‌ى نامیلکه ده‌کات بۆ؟ ڕێ��زى تایبه‌تیم ههیه بۆ گه‌نجه‌کان ،ب�ه‌اڵم ئهمهزیاتر له‌گه‌نجه‌کاندا به‌دى ده‌کرێت هه‌ندێکیان ده‌نگى
ج��وان��ن ،ب �ه‌اڵم کێشه‌که ئ�ه‌وه‌ی�ه که زۆر زیاتر له‌و گه‌نجانه‌ى که شیعرى ج��وان ده‌ن��وس��م ده‌بینم چه‌ند بنوسن نابن به‌شاعیر هه‌رکه‌سێک شیعرى نوسى و باڵویکرده‌وه مه‌رج نیه شاعیربێت و بناسرێت .شعر تایبەتمەندیەکی گرنگى ههیه ئه‌ویش ئهوهیه شاعیر ههیه ده‌توانێت به شیعره‌کانى بناسرێت و پایه‌یەکى گ��رن��گ ب �ه‌ده‌س��ت بێنێت ،ل �ه م��ێ��ژووى فه‌رهه‌نگى نه‌ته‌وه‌که‌ى جێگه‌ى خۆى دهکاتهوه شاعیریش ههیه خ��ۆى ن��اش��ری��ن ده‌ک����ات .وش���هى شاعیر شه‌ره‌فێکى گه‌وره‌یه ئه‌و کهسانه ده‌توانن که‌تاجى شاعیریه‌تى بنێنه‌سه‌ریان که‌به‌ته‌واوه‌تى باجى شاعیریه‌تى خۆیان بده‌ن. چه‌تر :شاعیره‌کان تاچه‌ند توانیویانە شیعره‌کانیان به‌پێى پێداویستیه‌کانى کۆمه‌ڵگا بێت؟ ش��اع��ی��رى ج��وان��م��ان ب����ووه ب �ه‌ت��ای��ب �ه‌ت��ى ش��اع��ی��رهکالسیکیهکان که شیعرى جوانیان نوسیوه ئه‌مڕۆ ئێمه ب�ه(ح�ه‌زره‌ت) ناویان ده‌به‌ین که ل�ه‌ڕۆژگ��ارى خۆیان وان�ه‌ب��وون ،ل �ه‌دواى ئه‌وانیش شاعیره ڕۆمانتیکه‌کان شعرى جوانیان نوسیوه بێئه‌وه‌ى کۆمه‌ڵگا داواى لێکردبن ت��وان��ی��وی��ان�ه بۆشاییه‌کانى ک��ۆم��ه‌ڵ��گ��ا پ���ڕب���ک���ه‌ن���هوه، یه‌کێک له‌خه‌سڵه‌ته‌کانى شیعر گه‌ڕانه ب��ه‌دواى شت ه ونبووه‌کاندا ،جێى خۆیه‌تى ئ����ام����اژه ب�����ه‌وه‌ب�����ده‌م شیعر زۆر ل �ه‌م��ێ��ژوو گ��رن��گ��ت��ره، چونکه مێژوو ته‌نها باسى ئ�����هو س�����ه‌رده‌م�����ه ده‌ک�����ات که‌شته‌کانى تیادا ڕوویداوه، به‌اڵم شیعر باسى سه‌رده‌مى خ���ۆى و پ��ێ��ش خ��ۆش��ی و داهاتوش ده‌کات. چه‌تر :شیعر چۆن ده‌توانێت ک�����اری�����گ�����ه‌رى دان�����ێ�����ت و کۆمه‌ڵگا ئاڕاسته بکات؟ ئ���������ه‌م پ�����رس�����ی�����اره زۆرههڵدهگرێت،پێموایه شاعیر وه‌ک����و س��ه‌رب��ازێ��ک��ى ون و نه‌ناسراو وایه بۆیه پیرۆزترین ک����ه‌س����ه ل�����ه‌ب�����ه‌ر ئ������ه‌وه‌ى ک���اری���گ���ه‌رى ش��ی��ع��ره‌ک��ان��ى
ئه‌بوبه‌کر ئه‌حمه‌د قادر (به‌کرپشده‌رى) ساڵى ( )1961ل ه گوندى هێرۆی پشده‌ر له‌دایک بووه ل ه ()1975هو ه شعر ده‌نوسێت خه‌اڵتى زێڕینى (هه‌ژار موکریانى) ل ه ( )2005وه‌رگرتووه خاوه‌نى (لێکۆڵینه‌وه‌ی ڕه‌خنه‌ی) و نۆ کتێب و دوو سیدى شیعرى و (سێ به‌رهه‌مى مندااڵن)ە له‌گه‌ڵ کلیپێک،چه‌ندین چوارینه‌ى شیعرى به‌شێوه‌ى پێشانگا نمایشکردوه. ( )3شیعریان چوارینه‌ی ه و دوانیشیان شیعرى هاوچه‌رخه(حوره).
فۆتۆی هه‌ڵبژارده
هونه‌ری دیوانێکى شێرکۆ بێکه‌س ده‌کرێت ه تورکى
دیوانى (بارانی شیعر له باشوره‌وه) دیوانێکی نوێی شاعیرى ک��ورد (شێرکۆ بێکه‌س)ه و ل ه شارى ئیستانبوڵ و له‌الیه‌ن ده‌زگایه‌کى تورکییه‌وه ب ه ناوى (چاپ و باڵوکردنه‌وه‌ى به‌ڵگه)هوه چاپکرا و له شاره‌کانى تورکیادا باڵوکرایه‌وه. دیوانه‌ک ه ( )464الپ�ه‌ڕه‌ی�ه و ( )150شیعری ک���ورت و درێ���ژ ل� ه خ��ۆده‌گ��رێ��ت ،ک�ه ل�ه کۆی به‌رهه‌مه‌کانی شاعیر وه‌رگ��ێ��ڕاون بۆ تورکى ل ه الیه‌ن هه‌ر سێ نووسه‌ر و وه‌رگێڕ و رۆژنامه‌نووس (سیروان ره‌حیم ،به‌کر شوانی و ئازاد دلوار). پێویسته ئ�ه‌وه‌ش بوترێت پ��رۆژه‌ی وه‌رگێڕان و ب ه چ��اپ گه‌یاندنی ئ �هو په‌رتوکه به پشتیوانیی وه‌زاره‌ت������ی رۆش��ن��ب��ی��ری و الوان����ی حکومه‌تی کوردستان به‌ڕێوه‌چووه ،دیوانه‌که ب ه چاپێکی جوان و به کاغه‌زی تایبه‌ت چاپکراو‌ه ده‌توانێت به‌شێک ل � ه وێ���ژه‌ى ک���وردى ب � ه گ�ه‌ل��ى ت��ورک بناسێنێت.
له‌سه‌ر ئاستێکى جیهانى فیلمک به‌شێوه‌زارى هه‌ورامى به‌رهه‌مده‌هێنرێت
فیلمى سینه‌مایى (ڤیزاى شنگل) یه‌که‌م فیلمه به‌زمانى هه‌ورامى له‌سه‌ر ئاستى جیهانى به‌رهه‌م ده‌هێنرێت. ده‌ره���ێ���ن���ه‌رى ف��ی��ل��م�ه‌ک�ه(ه�ه‌ڵ��ک�ه‌وت م��س��ت �ه‌ف��ا) ،ده‌ڵ��ێ��ت چیرۆکه‌که‌ى باس له‌خه‌ونى دوو گه‌نجى ده‌ڤه‌رى هه‌ورامان بۆ ئاماده‌بوونیان له‌یارى کۆتایى ریال مه‌درید و به‌رشه‌لۆنه‌دا که واده‌ک��ات هه‌وڵى به‌ده‌ستهێنانى ڤیزاى شنگل بده‌ن ،دوو گه‌نجه‌ک‌ه دوو جووت کاڵش ده‌چنن و له‌هه‌ورامانه‌و‌ه به‌ره‌و به‌رشه‌لۆن‌ه ب �ه‌ڕێ��ده‌ک �ه‌ون ،ئه‌مه‌ش په‌یامی خۆشه‌ویستى گه‌نجانى ک��ورده بۆ وه‌رزش ،ئامانجیشمان تێکه‌ڵبوونى که‌لتوورى کوردیی‌ه به‌که‌لتوورى جیهانى دهرهوه له‌ڕێگه‌ى یه‌کێک لهناوچه ده‌وڵه‌مه‌ندانه‌ى کوردستان به‌که‌لتورى ک��وردى که ناوچه‌ى هه‌ورامانه ،خاڵى گرنگى فیلمهکه یه‌که‌مجار فیلمێکى سینه‌مایى له‌سه‌ر ئاستى جیهانى به‌زمانى هه‌ورامى به‌رهه‌م بهێنرێت. تێچووى فیلمهکه بڕى ()2ملیۆن دۆالر‌ه بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش، پێده‌چێت یانه‌ى به‌رشه‌لۆن‌ه سپۆنسه‌رى کاره‌ک‌ه بگرێت‌ه ئه‌ستۆى خۆی .بڕیاریش‌ه میوزیک له‌فیلمه‌که‌دا گرنگى پێبدرێت، له‌الیه‌ن ئۆکێسترایه‌کى سویدییه‌و‌ه ئاماده ده‌کرێت ،میوزیکى هه‌ورامى و ئیسپانى له‌فیلمه‌که‌دا به‌رجه‌ست‌ه ده‌کرێت.
هونه‌ر و وێژه
ساڵی دووه‌م ژماره 67 2010/11/8 دووشه 2711/5/11 ممه‌ممه- 2011/8/1 دووشه
11
ش�����اع�����ی�����ره ش���������������ۆڕش دروس���������������ت ده‌ک�������������ات، کاتێک کۆمه‌ڵێک کۆده‌بنه‌وه بۆ ئ �ه‌وه‌ى حزبێک دروست بکه‌ن له‌پێشدا کۆده‌بنه‌وه بۆ ئه‌وه‌ى مارشێکى بۆ دابنێت ،ئ�ه‌م مارشه‌ش شاعیر ده‌ینوسێت ئه‌گه‌ر شیعرێکى جوان نه‌بێت که‌س ئاماده نابێت دواى بکه‌وێت، له‌به‌رئه‌وه ههمیشه ح��زب و شۆڕشه‌کان چ��اوى ل ه ده‌ستى شاعیر و نوسه‌ره به‌هێزه‌کان بووه ،کاری شاعیر ئهوهیه له‌ڕێگه‌ى شیعرى به‌هێزه‌وه کۆمه‌ڵگا ئاڕاست ه بکات ،ئێستا به‌شێکى زۆر له کوردستان ژێرده‌سته‌ی ه ئ��ازادى کوردستان له‌پێیه‌کاندایه که‌ممان بڕیوه و زۆرمان ماوه ده‌بێت له‌ڕێگه‌ى شیعرى به‌رەنگاربوونه‌و‌ه وه کۆمه‌ڵگا له‌مه ئاگادار بکه‌ینه‌وه. چه‌تر :باسى ژێر ده‌سته‌یت کرد ،ئایا شاعیرانى باشورى کوردستان توانیویانه سنوره دروستکراوه‌کانى کوردستان تێپه‌ڕێنن و بگه‌نه پار‌چه ئازادنه‌کراوه‌کانیتر؟ -هه‌موو شاعیره‌کان له‌مه‌دا جیاوازن ،پێمحۆش نیه بڵێم
پارچه‌کانى کوردستان ،کوردستان هه‌ر کوردستان ه وه‌ک خ��ۆم ههمیشه شیعر ده‌ن��وس��م ب��ۆ کوردستان، سنوره ده‌ستکرده‌کان الى من و جودى نیه ڕۆژێک ده‌بێت هه‌ر بگه‌ڕێته‌وه ببنهوه به‌یه‌ک. چه‌تر :ده‌وت��رێ��ت ح��زب ت��ه‌واوى تاکى ک��وردى ک��ردوه به‌حزبى ،له نێویشیاندا شاعیره‌کان ب �ه‌زۆرى به‌هۆى ماده‌وه ،ئهمه تاچه‌ند راسته؟ به‌ڵى ئهمه زۆر راسته ،له هه‌مانکاتدا ئێمه شاعیرىدی��ارم��ان نیه ی��ان هه‌شمان بێت زۆر که‌مه ،شاعیر هه‌رکاتێک که شیعره‌کانى خسته خزمه‌تى پاره‌وه ،ئهوه له‌شاعیرێتى ده‌سڕێته‌وه (ده‌شۆرێته‌وه) ئه‌مانه ناچنه ناو مێژووى شیعرى سه‌رکه‌توو و به‌هه‌ڵوێسته‌وه.
گوزه‌رانی ئاواره‌کانی قه‌ندیل له‌سایه‌ی تۆپبارانه‌کانی ئێراندا
فۆتۆ /شۆڕش مسته‌فا
هونه‌ر و وێژه
په‌روێز بابائی:
زمانێک نه‌خوێندرێت وپێى
ساڵی دووه‌م ژماره 67 2010/11/8 دووشه 2711/5/11 ممه‌ممه- 2011/8/1 دووشه
ئاماده‌کردن
نه‌نوسرێت دواجار ده‌مرێت
10
بانگێشتی مه‌ڵبه‌ندى رۆشنبیرى هه‌ورامان کرابوو تا به‌شدارى بکات له‌فێستیڤاڵى وێژه‌ى هه‌ورامان بۆ شیعرو چیرۆک ولێکۆڵینه‌وه (چه‌تر) دیدارێکى له‌گه‌ڵدا سازدا.
ئاماده‌کردن
یادگار ره‌ئوف
پ���ه‌روێ���ز ب��اب��ائ��ى ،ل �ه‌دای��ک��ب��وى ساڵى ( )1975ل ه گوندى گراڵه ،خاوه‌نى ()15 ساڵ ئه‌زمونى شیعرییه و هه‌روه‌ها خاوه‌نى بڕوانامه‌ى دبلۆمى ئێرانیه )30( ،ساڵ ه ل ه ناوچه‌ى خانه‌گاى نزیک شارى پاو‌ه نیشته‌جێ یه و پیشه‌ى شۆفێرى ده‌کات. ئه‌و شاعیره نه‌ته‌وه‌ییه‌ى هه‌ورامان باس له گرفته‌کان و ڕێگریه‌کانى به‌رده‌م زمانى هه‌ورامى ده‌کات چ له‌نێوده‌قه‌کاندا چ وه‌ک زمانى دایک وگرفته‌کانى،په‌روێز بابائی له‌سه‌ردانێکیدا که
هونه‌رمه‌ندی ههفته
هونه‌رمه‌ندان هه‌ڵوێستیان له‌به‌ر
چه‌تر :ئه‌دیبان و شاعیرانى هه‌ورامان رێ��چ��ک �هى ک�لاس��ی��ک ده‌گ�����رن ،بۆچى و ت��ۆچ��ۆن رێ��ب��ازى س�ه‌ی��دی هه‌ورامیت هه‌ڵبژارد؟ ـ زۆرک���ه‌س ئ �هو پرسیاره ده‌ک���ه‌ن ،خۆم به‌شاگردێکى شاعیرى گ �ه‌وره‌ى سه‌یدى هه‌ورامان ده‌زانم ،به‌اڵم له هه‌مانکاتدا زۆر جیاوازین سه‌یدى شاعیرى سه‌رده‌مه‌که‌ى خ��ۆى ب��وو منیش به‌هه‌مان شێوه ،به‌اڵم خۆم لێره‌دا به سه‌رکه‌وتوو ده‌زانم هه‌رچه‌ند کێش و سه‌رواکانمان جیاوازن به‌ڕاستى جگه ل�ه (م �ه‌ول �ه‌وى شاعیر) ت��ا ئێستا شاعیرمان نهبوه شیعرى ( )10بڕگه‌یی بنوسێت .ده‌بێت کارێک بکه‌ین خۆمان وخه‌ڵکیش دورن�ه‌ک�ه‌وی��ن�هوه له شیعر تا بتوانین یه‌ک بگرینه‌وه. چه‌تر :ئاینده‌ى شیعر و ئه‌ده‌بیاتى هه‌ورامى چ��ۆن ده‌ب��ی��ن��ى ،پێتوانیه دیالێکته‌کان به‌جۆرێک له جۆره‌کان له که‌میندان بۆ یه‌کترى؟ ـ واب���ه‌ب���اش ده‌زان�����م ده‌ب��ێ��ت دیالێکتى جۆراوجۆر زۆربن ،دیالێکتیکى یه‌کترى نه‌سڕینه‌وه سه‌باره‌ت به داهاتوى شیعرى ئه‌مڕۆ واده‌زان���م ئاسۆى شیعر ڕوناکه، ه���ه‌روه‌ک چ��ۆن ه�ه‌م��وو شاعیرێک له ئاستێکدا نیه ،خوێنه‌ریش به‌هه‌مان شێوه بۆ نمونه ههیه شیعر به‌الیه‌وه ده‌غده‌غه‌ى زهنیه ،واته شیعر بوه به‌خه‌مى له هه‌ست و بیریدا ده‌ژى ،هه‌شه مانگێک له‌گه‌ڵ ش��ی��ع��ردای�ه و ه�ه‌م��ان�ه ب��ۆ هه‌فته‌یه‌ک شیعرى ده‌وێ��ت ،ده‌بێت ئه‌و بیرکردنه‌وانه له به‌رچاوبگرین. چ �ه‌ت��ر :ل �ه ڕاب�����ردودا ش��اع��ی��ران ده‌ق و تێکستى ج��وان��ی��ان ب �هره �ه‌م ه��ێ��ن��اوه ،بۆ ئه‌و ده‌قه ئه‌ده‌بیانه نه‌بون به‌فێرگه‌یه‌ک تا خوێنه‌ر و ئه‌دیب و ڕه‌خنه‌گر سودى لێوه‌رگرێت؟ ـ زۆرک������ه‌س ه��ه‌ی��ه ش��ی��ع��ر ده‌ن��وس��ێ��ت، هه‌ورامان ناوچه‌یه‌کى چه‌په‌ر و بچوکه، شاعیره‌کان نهیانتوانیوه له سنورى خۆیان ب��ت��رازێ��ن .ئ���ه‌وه‌ش هه‌لومه‌رجى تایبه‌تى خ��ۆى ههبوه ،وه‌ک ش�ه‌ڕه‌ک��ان و گرانى و بێده‌سه‌اڵتى کلتور ،ب �ه‌اڵم ب �ه‌داخ �هوه ئێستاش خوێنه‌ر گرنگى به شاعیرانى ن���وێ ده‌دات ئ����ه‌وه‌ش یه‌کێکى ت���ره له گرفته‌کان هه‌رچه‌ند شیعر له ته‌رکیب و فۆرمدا گۆڕاوه ،که‌چى له ته‌کنیکدا جیاوازیان ههیه ،ئ �ه‌وه‌ش بۆ ده‌سکه‌وتى
مۆدێرنه ده‌گ �ه‌ڕێ��ت �هوه ،کێشه‌یه‌کى تر ئهوهیه جیاوازى له ده‌قه‌کانى پارچه‌کانى تر ئه‌وه‌ش نابێته هۆى لێک تێنه‌گه‌شتن له دیالێکته‌کانى یه‌کترى ئێمه زمانمان جیاواز نیه ،به‌ڵکو دیالێکتمان جیاوازه ئ���ه‌وه‌ش نابێته گ��رف��ت ،ئ�ه‌گ�ه‌ر بتوانین س����ود ل���ه وش���ه‌ی���ه‌ک وه‌رگ����ری����ن ب��اش�ه وشه‌یه‌کیشمان نه‌بیت له زمانه‌کانى ترهوه سودى لێوه‌رگرین بۆ خراپه بهپێچهوانهوه زمانه‌کان ده‌وڵه‌مه‌ندتر ده‌ب��ن بۆ نمونه وشه‌ى (ته‌ماته) زمانى بیانیه ،به‌اڵم ئێمه سودمان لێوه‌رگرتوه و چه‌سپیوه ڕه‌نگه وشه‌که‌ش لەبنگەدا سۆرانى یان هه‌ورامى بێت. چه‌تر :دواى چه‌ندین س�ه‌ده و چه‌ندین س��اڵ��ى ح��وک��م��ى ک���ورد بۆنه‌مانتوانیوه زمانێک یان دیالێکتیکى یه‌کگرتومان ه �ه‌ب��ێ��ت ،ب �ه‌ڵ��ک��و زم��ان��ه‌ک��ه‌م��ان له‌نێو کالسیک و ریالیزم و نوێگه‌رى گیرى خواردوه؟ ـ ده‌سه‌اڵت ڕێگه‌ی پێ نه‌داوین زمانێکمان هه‌بێت ،وه‌ک چۆن پێشتر وتم هه‌ورامان ناوچه‌یه‌کى بچوکه ئ�ه‌وه‌ش بوه‌ته هۆى ئ����ه‌وه‌ى ن �ه‌ت��وان��ی��ن پ��ه‌ی��وه‌ن��دى ب �ه‌دن��ی��اوه ب��ب�ه‌س��ت��ی��ن .ش��اع��ی��ره‌ک��ان��ی��ش ن��اوچ�ه‌ی��ی بون و هیوادارم له ئاینده‌دا بتوانین ئه‌و کێشه‌یه چاره‌سه‌ر بکه‌ین و ناوچه‌یی بونى هه‌ورامان زیانى ب �ه‌زارى هه‌ورامى گ �ه‌ی��ان��دوه زمانێکیش پ��ێ��ى نه‌نوسرێت ورده ورده توشى مردن ده‌بێت بۆ نمونه خه‌ڵکمان ههیه ه�ه‌ورام��ی�ه ب�ه سۆرانى قسه‌ده‌کات ،ئ�ه‌وه‌ش کارهساته به‌ڕاستى به‌راورد به‌زاره‌کانی تر هه‌ورامى له‌دوایه، ه��ی��وادارم شاعیره ه�ه‌ورام��ی�ه‌ک��ان بزانن هه‌ورامان چى ده‌وێ��ت مرۆڤى هه‌ورامان پێویستى به‌چیه تا توشى قه‌یران نه‌بین خۆیان له هاواڵتیان دورنه‌گرن ،شیعر بۆ مرۆڤایه‌تى بڵێن ئێمه و هاواڵتیان به‌شێکین پێکه‌وه گرێ دراوین و به‌یه‌که‌وه دابڕانى یه‌کێکمان نه‌مانى زمان وئه‌ده‌به‌که‌مانه، ده‌بێت ئه‌وه‌ش بزانین ئه‌وانه‌ى شاره‌زای بوارى تۆڕه کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کانن له‌هه‌رێمى کوردستان ()%42وه له کوردستانى ئێران ()%1ە ئ���ه‌وه‌ش ب��ۆخ��وێ��ن��دن�هوه کێشه‌یه ه���ی���وادارم ک���وردان���ى ب��اک��ور س���ود ل�ه‌م بارودۆخه وه‌رگرن. ن��م��ون��ه‌ی��ه‌ک ل �ه‌ش��ی��ع��ره‌ک��ان��ى پ���ه‌روێ���ز به‌هه‌ورامى : دڵت زووته‌ر به یۆ دابێ ویه‌ردى ؟ دڵت یانا جه‌پۆاڵ بێ ویه‌ردى؟ په‌ڕووپوسیت دڵم شێعرێ نو یسێ ؟ نه‌وینات شێت و شه‌یدا بێ ویه‌ردی ؟
کوردۆ فه‌ره‌ج کۆمارى ئیسالمى ئێران ماوه‌ى چه‌ند هه‌فته‌یه‌ک ه ده‌ستیکردووه ب ه تۆپبارانکردنى سنوره‌کانى هه‌رێمى کوردستان به‌بیانوى ب��وون��ى هێزى پ��ژاک لهناوچه سنورییه‌کان‌و حکومه‌تى هه‌رێمیش به‌بێ ده‌نگى ماوه‌ته‌و ه له‌کاتێکدا رۆژان ه سه‌دان ما ڵ ئاواره‌ده‌بن، سروشتى کوردستان تێکده‌چێت، چه‌ند هونه‌رمه‌ندێکیش بۆ (چه‌تر) هه‌ڵویستى خۆیان له‌مباره‌یه‌وه ده‌خه‌نه‌ڕوو. هه‌ڵوێستى هونه‌رمه‌ندان چیه؟ گ��ۆران عه‌لى ک�ه‌ری��م ده‌ره��ێ��ن�ه‌رى شانۆ: ت��ۆپ��ب��اران کارێکى ب��اش نیه که ئێران ده‌یکات ،چونکه ده‌ی�����ه‌وێ�����ت ل���ه‌م رێ���گ���ای���هوه
س��ن��وره‌ک��ان��ى ک��������وردس��������ت��������ان ب���ب���ه‌زێ���ن���ێ���ت ،ب���ه‌ه���ه‌م���وو شێوه‌یه‌ک ئیدانه‌ى ئه‌و کرده‌وه‌یه ده‌که‌م، ئێران به‌بیانوى بوونى پژاک له‌و ناوچانه‌دا کوردستان تۆپباران ده‌کات ،ده‌کرێت کێشه سیاسییه‌که‌ى خ��ۆى له‌ناو خاکى خۆیدا یه‌کالى بکاتهوه ،سه‌رتاپاى کوردستانیش نابێت له‌م مه‌سه‌له‌یه‌دا بێ هه‌ڵوێست بن، پێویسته هێزى پێشمه‌رگه له‌م مه‌سه‌له‌یه‌دا له‌پێشه‌وه بن‌و هێز بنێردرێته ئه‌و ناوچانه، چونکه م��رۆڤ��ى ت��ێ��دا ک����وژارون له‌گه‌ڵ ئ �ه‌وه‌ش��دا به‌شێکیشه له‌شکاندنى توانا‌و هێزى کورد. هونه‌رمه‌ند بورهان مه‌جید :ئه‌م حکومه‌ته ه��ی��چ شتێکى ب��ه‌ده‌س��ت ن��ی��هو ناتوانێت به‌رامبه‌ر دوژمنه‌کانمان بوه‌ستت. ه��ون �ه‌رم �ه‌د دی���ارى ق���ه‌ره‌داغ���ى :ه�ه‌ق��م به دی��وه سیاسییه‌که‌یه‌وه نییه ،ئ�ه‌وه‌ن��ده‌ى به داخ و دڵته‌نگم بۆ ئه‌و قوربانییانه‌ى له گونده‌کانى خۆیان ده‌یانه‌وێت ساده بژین،
که‌مال محه‌مه‌د: سازان تۆفیق
ک���ه‌م���ال م��ح �ه‌م �ه‌د ی�ه‌ک��ێ��ک�ه ل���هو ه��ون �ه‌رم �ه‌ن��ده گۆرانیبێژانه‌ی ماوه‌یه‌کی زۆره تێکه‌ڵی دنیای هونه‌ر بوه و که‌سانێکی زۆر خولیای ده‌نگی ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌ن له دیدارێکی (چه‌تر)دا ئه‌و هونه‌مه‌ند‌ه باس له‌و گۆرانیان‌ه ده‌کات که به‌بێ خواستى خۆى باڵوبونه‌ته‌و‌ه وتى« :ئحتیماله ده‌ستێکی رقاوی له‌پشت بێت» ئ �هو هونهرمهنده ئ��ام��اژه‌ی ب�ه‌وه‌ش��ک��رد که ناتوانێت کار له‌گه‌ڵ میوزیکژه‌نی بێگانه
م���ه‌س���ه‌ل���ه‌ی���ه‌دا، ب��������������ه‌اڵم چ����ون����ک����ه ئ �ه‌وان��ی��ش پ��اش��ک��وى ئ��ه‌م ح��زب��ان�ه‌ن، ده‌س�ه‌اڵت�ه‌ک�ه‌ش خ��ۆى پاشکوى ده‌وڵ�ه‌ت��ى ع��ێ��راق و ئ��ێ��ران‌و تورکیایه ،ل�ه‌ب�ه‌ر ئ�هوه گوێ ناده‌ن به‌تۆپبارانکردنى سنوره‌کان، گرنگ ئهوهیه خۆیان تۆپباران نه‌کرێن. دێرین عومه‌ر :له‌م ب��اروودۆخ�ه‌دا ده‌بێت له‌رێگاى میدیاکانه‌وه قسه‌مان هه‌بێت و هه‌ڵویستى ئێمه ئاشکرا بێت ،چونکه هیچ که‌سێک ئ�ه‌م هێرشه‌ى پێ قبوڵ نیه. گۆران عه‌لى که‌ریم :پێموانییه هونه‌رمه‌ند بتوانێت هیچ بکات و ته‌نها له‌رێگاى ن��وس��ی��ن �هوه پ �ه‌ی��ام �ه‌ک �هى ب��گ �ه‌ی �ه‌ن��ێ��ت‌و ئه‌ویش ناتوانێت ئه‌و په‌یامه‌ى مه‌به‌ستێتى بگه‌یه‌نێت.
گۆران عه‌لى که‌ریم :وه‌ک خۆم تا ئێستا هیچ به‌رنامه‌یه‌کم نیه‌‌و ته‌نها خه‌م خواردن نه‌بێت بۆ ئ�هو ب��را و خوشکه ک��وردان�هى له‌چیاکاندا به‌رگرى ده‌ک�ه‌ن ،ئه‌و خه‌ڵکه ئاواره و مندااڵنه ،ته‌نها خه‌م خواردنه به‌م ب��ارودۆخ �هى که ههیه و هونه‌ر ناتوانێت به‌ته‌نها گ��وزارش��ت ل �ه‌م دی��ارده‌ی �ه بکات و ک��اری��گ �ه‌رى ت����ه‌واوى ه�ه‌ب��ێ��ت ب��ۆ س�ه‌ر بارودۆخه‌که ،چونکه هه‌ندێک مه‌سه‌له‌ى سیاسى ههیه نازانرێت به‌رەو کوێ ده‌ڕوات، چونکه ئێمه تائێستا وون بوین ،بۆیه پێموایه هونه‌ر ناتوانێت په‌یامى خۆى بگه‌یه‌نێت. دیارى قه‌ره‌داغى :ناتوانم سیاسه‌ت و شه‌ڕ و په‌المارى واڵتێک راگرم ،به‌اڵم خۆ ده‌توانم داواکارى هونه‌رمه‌ندان لە خه‌ڵک چیه؟ رۆژێک منداڵێکى برسى تێر بکه‌م. دێ���ری���ن ع���وم���ه‌ر :ن��اب��ێ��ت خ���ه‌ڵ���ک ل �ه‌م دێ��ری��ن ع��وم �ه‌ر :م��ن وه‌ک��و خ��ۆم تائێستا
هه‌واڵی
دڵمنایه گه‌نجێک بخهمه زیندان
ئاماده‌کردن
دڵپڕبوونم بۆ منداڵێکى بێ گوناه که ل ه جێگاکه‌ى هه‌ڵبکه‌نرێت و ئاواره‌و په‌رته‌وازه و بێ جێگا بێت ،هه‌موو لێداوانه‌کانى ئێمه‌ش ته‌نها بریتیه ل �ه‌وه‌ى بوترێت «به توندى ئیدانه‌ى ئه‌م کاره ده‌که‌ین». کچه ئ�ه‌ک��ت�ه‌رى ک���ورد دێ��ری��ن ع��وم�ه‌ر: تۆپبارنکردنى ناوچه‌کانى هه‌رێم به‌ڕاستى کارێکى نه‌شیاوه‌‌و دووره له‌کارى مرۆڤانه. هونه‌رمه‌ند ده‌توانێت هەڵوێست هه‌بێت؟ دی��ارى ق�ه‌ره‌داغ��ى :هونه‌رمه‌ند ده‌توانێت ب �ه‌الن��ى ک �ه‌م ل �ه رێ��گ��اى ه��ون �ه‌ره‌ک �ه‌ی �هوه گ��وزارش��ت ب��ک��ات و فشار بخاته سه‌ر ڕاى ج��ی��ه��ان��ی��ى ،ه��ون��ه‌رم��ه‌ن��د ت�ه‌ن��ه��ا مه‌به‌ستم گۆرانبێژى نییه ،من قسه‌م ب��ۆ ه��ون �ه‌رم �ه‌ن��دان��ى س���ه‌رج���ه‌م ه��ون �هره جیاجیاکانه. ه���ون���ه‌رم���ه‌ن���د ب����وره����ان م���ه‌ج���ی���د :ل���ه‌م ب���ارودۆخ���ان���ه‌دا ن��ات��وان��ی��ن وه‌ک ت��اک قسه بکه‌ین ،ب �ه‌اڵم ئه‌رکى رێکخراو و سه‌ندیکاى هونه‌رمه‌ندانه هه‌ڵوێستى هه‌بێت ل�������������������������ه‌م
بارودۆخه‌دا بێ هه‌ڵوێست نه‌بێت و ده‌بێت هه‌موومان پێکه‌وه کار بکه‌ین بۆ نه‌هێشتنى ئه‌م رووداوه‌‌و به‌رگرى له‌یه‌کترى بکه‌ین و هه‌ڵویستمان هه‌بێت‌و بێ هه‌ڵوێست نه‌بین. دی��ارى ق �ه‌ره‌داغ��ى :پێویسته هیچ نه‌بێت چه‌ند رۆژێک سه‌یران و سه‌فا و چه‌قچه‌ق و ت�ه‌ق ت�ه‌ق و کونه ماسى و چونه باخ راگرن و به دڵ هاوخه‌مى براکانیان بن، خ��ۆ ئ �ه‌وان �ه ک���وردن و م��رۆڤ��ن ،داخ�ه‌ک�ه له‌وه‌دایه وا ده‌زانن لێقه‌ومان هه‌ر ئهوهیه له شار بقه‌ومێ ..سه‌د حه‌یف. گ��ۆران عه‌لى که‌ریم :داواک��ارم و ده‌بێت سه‌رجه‌م هونه‌رمه‌ندان داواى پارێزگارى ل �ه‌ئ��ازادى رۆح��ى ک��ورده‌ک��ان له‌چیاکان بکه‌ن و ئاواره‌کان ئازاد بکه‌ن. ب���وره���ان م �ه‌ج��ی��د :ب��ه پ��ێ��وی��س��ت��ى ده‌زان����م خه‌ڵک بێ هه‌وڵوێست نه‌بێت ،ههرچهنده خه‌ڵکه‌که‌ش سه‌رکوتکراوه که‌س ناتوانێت به‌ئاسانى بێته سه‌رشەقام ،ئه‌و هونهرمهنده ده‌شڵێت :هه‌ڵوێست وه‌رگرتن بۆ واڵتێک ده‌بێت که ئ��ازادى تێدا هه‌بێت ،الى ئێمه ئازادى بونى نیه ،به‌اڵم ده‌بێت ئه‌م کۆت‌و زنجیره بشکێنن ئه‌وکات ده‌توانین به‌ئازادى بژین. تۆپبارانه‌که به‌رده‌وام بێت چ به‌رنامه‌یه‌کتان ههیه؟ ب��وره��ان م�ه‌ج��ی��د :ب��ڕوان��اک �ه‌م بتوانین هه‌ڵوێستێکى وامان هه‌بێت ،به‌ڕاستى ئهمه پێویستى به‌شۆڕشێکى گه‌وره‌ى رۆشنبیرى ه�ه‌ی�ه دروس���ت بێت و رزگ��ارم��ان بکات له‌م دهسهاڵته گه‌نده‌ڵه ،تا ئه‌م دهسهاڵته گه‌نده‌ڵه له‌حکومه‌تدا بێت چاومان به‌یه‌ک گۆڕانکارى ناکه‌وێت ،گه‌ر له‌م کاته‌شدا به‌رهه‌ممان هه‌بێت له‌کوێ تۆمارى بکه‌ین، ئه‌م دهسهاڵته بزانێت له‌کوێ کردووته ئه‌و شوێنه‌ش داده‌خ���ات ،گ�ه‌ر گۆرانیه‌کیش ت���ۆم���ار ب��ک �ه‌ی��ت ،ک �ه‌ن��اڵ �ه ح��زب��ی��ی�ه‌ک��ان داینابه‌زێنن له که‌ناڵه‌کانیانه‌وه ،به‌ڕاستى هه‌موو ده‌رگ��ا و په‌نچه‌ره‌کانمان له‌سه‌ر داخ���راوه ،ده‌بێت گۆڕانکارى زۆر گهوره بکه‌ین ،به‌م نزیکانه ناتوانین ئهوه ئه‌نجام بده‌ین.
بکات وت��ی «م��ن له‌گه‌ڵ ئ���ه‌وه‌دا نیم له ده‌ره‌وه‌ی کوردستان کاربکه‌م به‌تایبه‌ت له تورکیا و واڵتانیتر تام و چێژی ئاوازی خۆمان جیاوازه و میوزیک و ئاله‌تی ئ�ه‌وان ناتوانێت له‌گه‌ڵ هه‌ستی ئێمه‌دا کاربکات». ئه‌و هونهرمهنده باس لهوه ده‌کات تا ئێستا هونه‌رمه‌ندێک نیه ئازاری هه‌موو کورد له گۆرانیه‌کانیدا ڕه‌نگی دابێته‌و‌ه وتی «تا ئێستا له کوردا هونه‌رمه‌ندێک نهبوه ئازاری هه‌موو کوردستان له گۆرانیه‌کانیدا ڕه‌نگی دابێته‌و‌ه هیوادارم ئه‌و هونهرمهنده دروست ببێت» که‌مال محه‌مه‌دى هونه‌رمه‌ند ئاماژه به‌و چه‌ند گۆرانی‌ه ده‌کات که له‌م دوایه‌دا به‌بێ پرسی خۆی باڵوکراوه‌ته‌و‌ه وتی «ئه‌و گه‌نجه‌ی که گۆرانیه‌کانى ئه‌و کۆنسێرته‌ی باڵوکردبوه‌و‌ه بێ خواستی خۆم ،پێیوتم هیچ پاره‌یه‌کم نیه غرامه بده‌م بۆیه ده‌چم‌ه زیندان، منیش وتم دڵمنایه گه‌نجێک بخهمه زیندان ،به‌اڵم کاری وا دوباره مه‌که‌ره‌وه ،ئه‌وه‌ش ئحتیماله ده‌ستێکی رقاوی له‌پشتبێت». ئ�هو ئ��ام��اژه‌ی به‌وه‌شکرد له داه��ات��ودا به‌نیازی کۆنسێرتێکه وت��ی «ب�ه‌ن��ی��ازم ل�ه داه��ات��ودا کۆنسێرت بکه‌م ب�ه ه��اوک��اری هه‌ندێک هاوڕێی خۆشه‌ویست ئه‌مه‌وێ بڵێم ئه‌و کارانه‌ی من که‌سی داهێنه‌ری لهپشته وه‌ک کاک عه‌تا ئه‌حمه‌د و چه‌ند هاوڕێیه‌کیتر». ئ�هو هونهرمهنده نیگه‌رانی خۆشی له تۆپبارانه‌کان ده‌رب��ڕی و وت���ی «ئ���ه‌گ���ه‌ر چ��ڵ��ێ��ک دره‌خ���ت���ی ک���وردس���ت���ان ئ����ازاری پێبگات ئ��ازار به‌دڵی من ئه‌گه‌یه‌نرێت ،خ��وازی��ارم کوردستان لهوه زیاتر ئازار نه‌درێت». درێژه‌ی ئه‌م چاوپێکه‌وتن ه له‌ژماره‌ی ئاینده‌دا بخوێنه‌ره‌وه
(قه‌تران) ل ه سلێمانى
ب�ه ئ��ام��اده‌ب��وون��ی ژم��اره‌ی �ه‌ک ل�ه هونه‌رمه‌ندان، ن���ووس���ه‌ران ،ش��اع��ی��ران و ه���ه‌واداران���ی فیلم ،ل ه قاوه‌خانه‌ی کلتوری له شاری سلێمانی فیلمی به‌ڵگه‌نامه‌یى (قه‌تران) له سیناریۆ و ده‌رهێنانی (ت��اه��ی��ر ع�ه‌ب��دول��واح��ی��د)ه و ل �ه‌ب��اره‌ی ک��ارگ�ه‌ی جگه‌ره‌که‌ی شاری سلێمانییه‌وه ،نمایش کرا. فیلمهکه که رۆژى ( )7/28نمایشکرا ،له ساڵی ( )٢٠٠٨به‌شێکی وێنه‌کانی گیراوه و به‌شێکیشی له ساڵی ( )٢٠٠٩گیراوه و له ساڵی ()٢٠١٠ کۆتایی به کاره‌کانی هاتووه و هه‌ر له‌م ساڵه‌شدا بۆ یه‌که‌مینجار بۆ کرێکاره‌کان نمایشکراوه، ئێواره‌ی هه‌مان رۆژیش له ساڵیادی هونه‌رمه‌ند (ئیبراهیم چێوار) نیشاندرا ،چونکه ئه‌و خۆی سه‌رپه‌رشتیاری گشتی فیلمهکه بووه. فیلمه به‌ڵگه‌نامه‌ییه‌که باس له شێوازى ژیانى کرێکاره‌کان ده‌کات و په‌یوه‌ندى به خه‌یاڵه‌وه نییه و ته‌واو گوزارشت له راستینه‌ى ژیانیان ده‌کات.
تارا جاف ۆرکشۆپی (چه‌نگ) ل ه تاران به‌ڕێوه‌ده‌بات
ه��ون��ه‌رم��ه‌ن��د ت����ارا ج����اف ،ژه‌ن����ی����ارى چ�ه‌ن��گ ۆرکشۆپێکى فێرکاریى ئ��ام��ێ��رى چ�ه‌ن��گ ب ه ناونیشانى (پێگه‌ى چه‌نگ له موزیکى کوردى و ئێرانیدا) له ئێران به‌ڕێوه‌ده‌بات. ۆرکشۆپى فێرکاریى یا ماسته‌ر کالسى تارا جاف ژه‌نیارى ئامێرى چه‌نگ ،به ناونیشانى (پێگه‌ى چه‌نگ له موزیکى کوردى و ئێرانیدا) هاوڕێ له‌گه‌ڵ پ����ه‌رده‌الدان له چه‌نگه‌کانى (عه‌بدواڵ عه‌باسی) له هۆڵى کۆبونه‌وه‌کانى ماڵى موزیکى ئێران به‌ڕێوه‌ده‌چێت. ت��ارا ل�ه‌م ۆرکشۆپه‌دا له ب��اره‌ى ته‌کنیکه‌کانى ژه‌نینى ئ �ه‌م ئامێره و ش��ێ��وازه جۆراوجۆره‌کانى ژه‌نینى و چه‌نگ له مێژوى شیعر و موزیکى کوردى و ئێرانیدا ده‌دوێت. ت��ارا ج��اف ،ئێستا ل�ه ت��اران �ه و ب�ه هاوڕێیه‌تى له‌گه‌ڵ ژه‌نیارى الوى کورد و ئامێرژه‌نى به‌تواناى نه‌ى (فه‌ردین الهورپور) و (سومه‌یه عه‌باسی) ژه‌نیارى زه‌رب ،سه‌رقاڵى تۆمارکردنى ئه‌لبومێکى نوێى ئامێره‌کانى چه‌نگ و نه‌ى و زه‌ربن.
دۆسیه
مێژووى کاکه‌ییه‌کان
ئایین و باوه‌ڕى یارسان
ساڵی دووه‌م ژماره 67 2010/11/8 دووشه 2711/5/11 ممه‌ممه- 2011/8/1 دووشه
12
دۆس�����ی�����هى ئ���ه‌م ج�������������اره‌ى چ����ه‌ت����ر تایبه‌ته به ئایین و ب���������اوه‌ڕى ی����ارس����ان (ک���اک���ه‌ی���ی���ه‌ک���ان) ب���ۆ ئ����ه‌م دۆس��ی �ه‌ی �ه س����ه‌رچ����اوه‌ى پ��ه‌رت��وک��ى پ��ی��رۆزى (س �ه‌ره‌ن��ج��ام ،ب��ارگ�ه وه ب��ارگ�هى ی��ارس��ان ،گڵێمو ک��ۆڵ��ى ی��ارس��ان، پ��رۆف��ی��س��ۆر ئ��ارس��ر کریستنسن، ئیره‌جى به‌همه‌نى) به‌کارهاتووه، ل��ه‌گ��ه‌ڵ پ��ش��ت��ی��وان��ى و ه��اوک��ارى به‌رێز (سیروان عه‌لى ره‌زا – سه‌ید ب�ه وه‌ک��ال �ه‌ت ل�ه ئایین و ب��اوه‌ڕى یارسان)
ئایین و باوه‌ڕى یارسان له‌باره‌ى نهتهوه و نیشتمانه‌و ه
تایبه‌ت چه‌تر
له کاتێکدا ب��اس له ئایین و ب��اوه‌ڕى زه‌رده‌ش����ت����ى ده‌ک���رێ���ت ،ک���ه ئ��ای��ی��ن و ب��اوه‌ڕى یارسانیه‌کان (کاکه‌ییه‌کان) به‌کداشیه‌کانه له تورکیا ،یه‌زیدیه‌کان له درێ��ژک��راوه‌ى ئ�ه‌م ئاینه‌ن و به‌هۆى په‌المار و کوشت و بڕى دوژمنانى ئه‌م ئاینه‌وه په‌رت په‌رت بوون و هه‌ریه‌ک له‌مانه به‌ناوى جیاوازه‌وه له‌سه‌ر رێباز‌ه ئاینییه‌که‌ى خ��ۆی��ان م��اون �ه‌ت �هوه ،باس کردن له‌م ئاینه ناته‌واو ده‌بێت ئه‌گه‌ر باس له ئایین و باوه‌ڕى (میترائیزم – میهرپه‌رستى) نه‌کرێت ،بۆیه سه‌ره‌تا
خۆشه‌ویستى خوا بپارێزێت. ژن���ه ن���اوداره‌ک���ان���ى ی���ارس���ان ک���ه ل ه ساڵه‌کانى ()600 - 200ى کۆچى بونیان هه‌بووه و چاالکى سه‌ربازى و هونه‌رى و ئایینیان هه‌بووه و شانبه‌شانى پیاوان جه‌نگاون و فه‌رمانده‌ش بوون. /1لێزا خاتون وه نسا خاتون فهرمانده و مۆسیقاریش ب��وون ل�ه له‌شکرى نۆ سه‌د نۆ سه‌ده‌ى شاخۆشێن ک ه ( )900ته‌مبور ژه‌ن)900( ، ش��م��ش��اڵ ژه‌ن )900( ،ده‌ف ژه‌نى تیابووه بۆ رزگارکردنى ده‌شتى زه‌ه��اوى کوردستانى رۆژه���ه‌اڵت ل�ه ژێ��ر چنگى داگیرکه‌ران ئه‌نجامه‌که‌شى سه‌رکه‌وتن. /2نێرگزه خاتون یه‌کێکیتر بووه له فهرمانده به‌هێزه‌کان و پێیان ده‌ڵێت: مه‌ڵێن (زه‌عیفه) دامه‌نى کۆتا نیه ریشم بۆ به‌سته‌ى ش�ه‌رت سه‌د میرم نیه هاملو ئ���ه م���ن ئ��ێ��س��ت��ا س���ه‌رى خ���ۆم ن��اوه‌ت �ه م�ه‌ی��دان��ى هه‌ق س��ه‌ر به‌خشین الزم � ه بۆ شه‌رت له شنۆ _ ن���ێ���رگ���زه خ��ات��ون رازى ن��اب��ێ��ت ب���ه‌وه‌ى ژن ب �ه زه‌ع��ی��ف�ه ناو ببرێت ،له‌به‌ر ئه‌وه‌ى ری���ش���ى ن��ی �ه ب��ۆی � ه ب �ه‌س �ه‌رک��رده‌ک��ان��ى تر ده‌ڵێت سه‌د میر ن��ات��وان��ن ش���ان ل ه شانم ب��ده‌ن و من س����ه‌رى خ���ۆم ل ه مه‌یدانى هه‌قدا ئ �ه‌س��پ��ێ��رم س �ه‌ر س��پ��اردن الزم � ه ب�����ۆ ه����ه‌م����وو ک������������ه‌س ل��� ه دڵه‌وه. _ ئ���������ه‌م ژن�������ان�������ه‌ش شۆڕشگێڕ و ته‌مبور ژه‌ن بوون (دایه ت����ه‌ورێ����زى ه�ه‌ورام��ى،
پێویسته رونکردنه‌وه‌یه‌ک له‌و بارهیهوه بدرێت ،ئایین و باوه‌ڕى میهرپه‌رستى له‌و س�ه‌رده‌م�هوه ئاریایه‌کان هاتونه‌ته سه‌ر ده‌سه‌اڵت له‌خاکى ئێراندا .نه‌ته‌وه‌کانى ئ��ێ��ران ش��وێ��ن ئ���ه‌م ئ��ای��ی��ن�ه ک��ه‌وت��وون، له‌سه‌رچاوه مێژوییه‌کاندا هاتووه ک ه ئایینى میهرپه‌رستى بۆ ماوه‌ى ()2000 س��اڵ ب��ااڵ ده‌س��ت ب��ووه و کاریگه‌رى گه‌وره‌ى له‌سه‌ر ئایینه‌کانى مه‌سیحى و یه‌هودى هه‌بووه ،بنه‌ماکانى ئه‌م ئایینه له‌سه‌ر خۆشه‌ویستى (ئاگر – هێزه‌کانى سروشت و ئه‌فسانه) دامهزراوه. پ��ڕۆف��ی��س��ۆر (ئ���ارس���ر ک��ری��س��ت��ن��س��ن) ئه‌ڵێت میهرپه‌رستى س���ه‌ره‌ڕاى ئ �ه‌وه‌ى ل �ه ن��ێ��وان دانیشتوانه‌کانى هندستان و ئ��ێ��ران��دا خ��وای�ه‌ک��ى ه��اوب �ه‌ش ب��ووه و
پێى وت��راوه خواى (ژی��ان – زانست – په‌یمان – به‌ڵێن – راستى – لێبوردن به‌خشنده‌یى) که ئه‌مانه ههمووىسمبوله جوانه‌کانى ئایین و ب��اوه‌ڕى یارسانن تا ئه‌مڕۆ. ئه‌فسانه‌ى دروس��ت بوونى ئ�ه‌م ئایینه له ئه‌ستوره‌کانى یارساندا که (ئیره‌جى به‌همه‌نى) نوسیویه‌تى له الپه‌ڕه ()68دا به‌م شێوه‌یه باسى لێوه ده‌کرێت «میهر – میترا س �ه‌ره‌ت��ا ل�ه ب �ه‌ردێ��ک له‌ناو ئه‌شکه‌وتێکدا شه‌وى شهممه رێکه‌وتى (24ى 12ى )272ساڵ پێش زایین له درێژترین شه‌وى ساڵدا له دایک بووه، ئه‌م شه‌وى له‌دایک بونه‌ى میترا پێى ده‌وترێت شه‌وى یه‌ڵدا» به‌پێى ئایین و باوه‌ڕى یارسان میهر یه‌کێکه له (یزد -
ئیزد)هکان ،له هه‌ڵگرانى دینى مانیشدا په‌یامبه‌ره. لێره‌دا پێویسته باس لهوه بکه‌ین (مانى ک����وڕى ف��ان��ک) ی �ه‌ک��ێ��ک ب����ووه له بنه‌ماڵه ناوداره‌کانى ده‌وڵه‌تى ئه‌شکانى که ده‌وڵه‌تێکى کوردى بووه. ئ��ای��ی��ن��ى ی����ارس����ان گ��ه‌ش��ت��ێ��ک��ه ل�ه خۆشه‌ویستیه‌وه به‌ره‌و خۆناسین که له ئه‌نجامدا دهبێته سه‌فه‌رى راستى به‌ره‌و راستى ،ئهمه بنه‌ماى هزرى ئه‌م ئایینه‌یه چ��ون��ک�ه ب��ۆ گ�ه‌ی��ش��ت��ن ب �ه ج �هوه �ه‌رى س �ه‌ره‌ک��ى و تێپه‌ڕبوون ب���ه‌ره‌و قواڵیى ده‌رون ...رێ نیشانده‌ر و کاریگه‌ره، دواى خ��ۆن��اس��ی��ن م�����رۆڤ ده‌گ���ات���ه فه‌وتانى (خ��ود) ئه‌میش سه‌فه‌رێکه ب �ه‌ره‌و توانه‌وه به‌گوێره‌ى (تعالى) که
تێگه‌یشتن ل�ه‌م هزره‌یه و ئ�ه‌م ه��زره‌ش سمبولێکه بۆ یه‌کێتى و سه‌قامگیر بوونى په‌یوه‌ندیه مرۆڤیه‌کان ،جیا له هه‌موو کرده‌وه‌یه‌کى دوو روان و خاوه‌ن ده‌س �ه‌اڵت �ه‌ک��ان ب �ه یه‌کتا په‌رستى وا له یارسانیه‌کان ده‌ک��ات له جه‌سته‌ى مرۆڤێکى ئ��ازاددا بگاته ئه‌و ئاسته‌ى ک �ه ه �ه‌رگ��ی��ز ب �ه چ��اوێ��ک��ى س��وک �هوه نه‌ڕوانێته هیچ شتێکیتر ،له‌م بارهیهوه پیر ئه‌میر ده‌ف�ه‌رم��وێ��ت ل�ه په‌رتوکى سه‌ره‌نجامى پیرۆزدا: حه‌یفه‌ن په‌ى میردان به‌نه‌ى که‌مته‌رین وێش گیرۆ یه‌جاى دیده‌ى به‌شه‌رین وات �ه :حه‌یفه بۆ که‌سه‌کان به چاوى ک �ه‌م �هوه س �ه‌ی��رى خ �ه‌ڵ��ک ب��ک �ه‌ن ی��ان خۆیان له که‌سانیتر به‌که‌م بزانن.
گوڵ و وه‌نه‌وشه هورێزان جه خاو په‌رى ئارایش ده‌شت و کو ف و کاو وات���ه :ب�ه‌ف��ره‌ک��ان ده‌ستیان ب�ه ت��وان�هوه کرد ،به‌هار هات و به‌فره‌کان توانه‌وه و چۆڕاوگه‌ى ئاوى به‌فر گوڵ و وه‌نه‌وشه و ب �ه‌ره‌زاد بۆژانه‌کانى تێر ئاو کرد و له ده‌شت و کێوه‌کاندا سه‌ریان ده‌رهێناو ئارایشتى شاخ و کێویان کرد.
ن��اک��ات ،ده‌ب��ێ ده‌س��ت و دڵ��ى خۆمان بکه‌ینه سه‌رپشک بۆ ئه‌وه‌ى له کارى خراپ دووربین. _ ه����ه‌روه‌ه����ا پ���اراس���ت���ن���ى ک��ل��ت��ورى به‌رێکردنى جه‌سته‌ى مردوو پاش ئه‌وه‌ى رۆح لێى ئازاد ده‌بێت و سه‌ره‌تاى ژیانێکى نوێ ده‌ست پێده‌کاته‌وه‌پڕۆسه‌یه‌که پێى ده‌وت��رێ��ت (ج�ه‌م�ه‌ران�ه) ک��ۆچ ک��ردوو ده‌خرێته ن��او داره ت �ه‌رم و مه‌جێکى ده‌سکردى خۆیانى به‌سه‌ردا ئه‌درێت، ل������ه پ���ی���ش
به دوایدا ده‌یڵێنه‌وه. _ کلتورى پاراستنى سروشت :دره‌خت له ئایین و باوه‌ڕى یارساندا پێگه‌یه‌کى پیرۆزى ههیه و خزمه‌ت ئه‌کرێت و بڕینى دره‌خت چ دره‌خته به‌رداره‌کان یان خۆ رسکه‌کان رێ پێ نه‌دراوه. _ راگرتنى ی��ادى ن���ه‌ورۆز :ن �ه‌ورۆز جه‌ژنێکى ن�ه‌ت�ه‌وه‌ی��ى و نیشتمانى و ئایینى ی��ارس��ان��ی�ه‌ک��ان�ه ،شاخۆشێن ل���ه‌ب���اره‌ى ن�������ه‌ورۆزه‌وه ل��ه پ �ه‌رت��وک��ى پیرۆزى سه‌ره‌نجامدا ده‌فه‌رموێت: م �ه‌س��ت��ی��م و ک �ه‌ری��م دوڕى ه�ه‌م� ه الالن ن�������������������ه‌ورۆز ماهێکه بااڵى هه‌مه ماهان وات����������ه :ئ��ێ��م � ه پ �ه‌ی��وه‌س��ت��ی��ن ب ه رۆژى ن �ه‌ورۆز و ئاگرى نه‌ورۆزه‌وه، دوڕ وه‌ک ته‌ماشاى ئه‌که‌ین (دوڕ ل�ه ئایین و ب�����اوه‌ڕى ی��ارس��ان��دا وات��ای�ه‌ک��ى ئێجگار پیرۆزى ههیه). _ ته‌مبور و ده‌ف و شمشاڵ و پاراستنى ئ���اوازى چ�ه‌م�ه‌ران�ه و چه‌پ و ده‌س به‌شێکن ل �ه ک��ل��ت��ورى ه��ون �ه‌رى ئه‌م ئایینه و ئه‌وه‌نده ب ه پیرۆز ته‌ماشا ده‌کرێن پ��ێ��ش ب �ه‌ک��اره��ێ��ن��ان��ی��ان ده‌بێت ناوى خۆشه‌ویستى خوا بهێنرێت و ماچیان بکرێت. سه‌رچاوه‌کانى ژیانیان: ب�����ه‌پ�����ێ�����ى پ�����ه‌رت�����وک�����ى سه‌ره‌نجامى پیرۆز هه‌موو ی���ارس���ان���ی���ه‌ک���ان ئ���اگ���ادار ده‌ک������ات������هوه ،ک����ه ن��اب��ێ��ت بیر ل �ه م��اڵ و س���ه‌روه‌ت و س��ام��ان ب��ک��رێ��ت �هوه ،به‌ڵکو ده‌ب��ێ��ت ژی��ان��ی��ان ب���ه‌رده‌وام���ى پێبده‌ن ل�ه رێ��گ�هى سومبول ه ج��وان�ه‌ک��ان��ى ی��ارس��ان �هوه ،ک ه ه �ه‌م��وو ک�ه‌س��ێ��ک ره‌چ��اوی��ان ده‌ک����ات ،ئ �ه‌وان��ی��ش (راس��ت��ى، پاکى ،لێبوردن ،به‌خشنده‌یى) هه‌ر بۆیه په‌یڕه‌وانى ئه‌م ئایین ه تا ئێستاش ئاستى ژیانیان مام ناوه‌ندیه و سه‌رچاوه‌ى ژیانیان ل ه سه‌ر (کشتوکاڵ ،باخدارى ،مه‌ڕ و مااڵت)ه ،سودیش له به‌روبومه خ���ۆڕس���ک���ه‌ک���ان وه‌رده‌گ��������رن وه‌ک (بنێشت ،قه‌زوان ،چه‌قاله ...هتد).
/1رۆژه�������ه‌اڵت�������ی ک����وردس����ت����ان (کرمانشان ،که‌ره‌ند ،سه‌هنه ،قه‌سرى شیرین ،ناوچه‌کانى داڵه هۆ). /2ب��اش��وری کوردستان (هه‌ڵه‌بجه، س��ل��ێ��م��ان��ى ،ک���ه‌رک���وک ،خ��ان�ه‌ق��ی��ن، که‌الر ،موسڵ) /3رۆژئاوای کوردستان (له هه‌موو شاره کوردیه‌کان بونیان ههیه ،به‌اڵم ژماره‌یان که‌مه) /4کوردستانى باکور (ل�ه زۆرب �هى ش��اره ک��وردی�ه‌ک��ان��دا بونیان ه�ه‌ی�ه و ژماره‌یان به شێوه‌یه‌کى به‌رچاو زۆره) ل �ه ه �ه‌م��ان ک��ات��دا ی��ارس��ان �ه‌ک��ان ل ه لوبنان بونیان ههیه و پێیان ده‌وترێت (دورزیه‌کان) ت �ه‌ن��ه��ا ل���ه ب���اش���وری ک��وردس��ت��ان��دا ژماره‌یان نزیکه‌ى ( )192000که‌سه. پێگه‌ى یارسانه‌کان له دامه‌زراوه‌کانى باشوری کوردستاندا. د.سه‌یوان عه‌لى ره‌زا هاوارى له ژماره ()260ى رۆژنامه‌ى هاواڵتیدا ده‌ڵێت: یارسان بریتییه له ئاینى خۆشه‌ویستى و له ئایینى ئێمه‌دا له خوا ترسان نییه، له ترسى خوداوه ئێمه دیندارى ناکه‌ین، به‌ڵکو ل �ه خۆشه‌ویستیمانه‌وه‌یه بۆ خودا ،ئه‌مه‌ش پێچه‌وانه‌ى ئایینه‌کانى ت���ره ک��ه ل��ه ت��رس��ى خ����ودا دی��ن��دارى ده‌که‌ن .ئێمه وا هه‌سته‌که‌ین که خودا ئێمه‌ى مرۆڤى خۆشه‌وێت بۆیه ده‌بێت ئێمه‌ش خۆشه‌ویستیمان بۆى هه‌بێت. هه‌ر له‌به‌ر ئه‌مه‌شه که به ئایینى ئێم ه ده‌وترێت یارسان. ل���ه ه���ه‌م���ان س����ه‌رچ����اوه‌دا م���ام وری���ا ب��راخ��اس ده‌ڵ��ێ��ت :ت��ا ئێستا ئ���ازادى ئه‌وه‌مان پێنه‌دراوه له ناسنامه‌ى بارى که‌سێتیمان بنوسرێت (ک��اک�ه‌ی��ى)، به‌ڵکو له برى ئهوه مسوڵمان ده‌نوسرێت، له‌م باره‌یه‌شه‌وه هه‌وڵى زۆر دراوه ک ه ئایین و باوه‌ڕى یارسان له حکومه‌تى هه‌رێمدا به ره‌سمى بناسرێت ،به‌اڵم ه�ه‌وڵ�ه‌ک��ان بێسود ب���وون ،ل�ه‌ب�ه‌ر دوو هۆکار: /1ده‌سه‌اڵتى کوردى ئه‌و پرسه‌ى ب ه جددى وه‌رنه‌گرت. /2هه‌ندێ کاکه‌یى له‌گه‌ڵ ئ �ه‌وه‌دا نه‌بوون که ئه‌و ن��اوه بگۆڕدرێت ،ل ه خولى پێشووى په‌رله‌مانى عێراقدا دوو په‌رله‌مانتارى کاکه‌یى که حزبى بوون (س��ی��روان کاکه‌یى – پ��ارت��ى ،ن �ه‌زاد ساڵح ره‌فعه‌ت -یه‌کێتى) شکستیان ب����ه‌م ه����ه‌واڵن����ه ه��ێ��ن��ا .ه���ه‌رچ���ه‌ن���ده (فه‌له‌که‌دین کاکه‌یى) هه‌وڵى زۆریدا له‌وباره‌یه‌وه ب�ه‌اڵم هه‌وڵه‌کان شکست خواردوو بوون. بارو دۆخى ئێستاى کاکه‌ییه‌کان ل ه باشوری کوردستان ل��ه‌ب��ه‌ر ئ����ه‌وه‌ى ک��ه زۆرب�����هى ن��اوچ � ه ک��اک �ه‌ی��ى ن��ش��ی��ن �ه‌ک��ان ک �ه‌وت��ون �ه‌ت � ه ن��اوچ�ه داب��ڕاوه‌ک��ان �هوه کاکه‌ییه‌کان رۆژان��ه رووب���ه‌ڕووى ت��رس و تۆقاندن و کوشتن و بڕین و ڕفاندن ده‌بنه‌وه له‌الیه‌ن تیرۆرسته‌کانه‌وه ،له نمونه‌ى ئه‌و ته‌قینه‌وه خۆ کوژیه گه‌وره‌یه‌ى له گوندى وه‌رده‌ک��ى کاکه‌یى نشینى س �ه‌ر ب �ه پ��ارێ��زگ��اى م��وس��ڵ روی���دا و زی��ات��ر ل �ه ()20م����اڵ وێ���ران ب���وون و زی��ات��ر ل�ه ()28ک���ه‌س شه‌هید ب��وون، ه���ه‌روه‌ه���ا ل �ه ن��اوچ �ه‌ک��ان��ى خانه‌قین و ک����ه‌رک����وک ت����ا ئ��ێ��س��ت��ا زی���ات���ر ل���ه ( )91ک �ه‌س��ای �ه‌ت��ى ن���اس���راوى کاکه‌یى تیرۆر کراون.
ئ��ای��ی��ن و ب�����اوه‌ڕى ی���ارس���ان ئ��ای��ی��ن و باوه‌ڕێکى نه‌ته‌وه‌یى و نیشتمانى کۆنى ک��ورد ب��ووه ،ههمیشه رابه‌ره‌کانى ئه‌م ئایینه هه‌وڵى ئه‌وه‌یان داوه خۆیان رزگار بکه‌ن له هه‌موو کاریگه‌ریه‌کى ماددى و مه‌عنه‌وى ئه‌و میلله‌تانه‌ى په‌الماریان داون و خ���اک���ی���ان داگ����ی����رک����ردوون، یه‌کێک له‌و یادگاره گرنگانه‌ى ک ه یارسانه‌کان پاراستویانه و ت��ا ئێستا به‌رده‌وامن له‌سه‌رى ئه‌ویش یادکردنه‌وه‌ى په‌الماردانى شۆڤێنیه‌تى عه‌ره‌ب بووه بۆ ناوچه‌کانى ده‌شتى ش��اره‌زوور و شارى ه��ورم��زگ��ان ک�ه شارێکى گ��هوره ب��ووه و یه‌کێک له گه‌ڕه‌که‌کانى پێیوتراو‌ه گ���ه‌ڕه‌ک���ى (ک���ۆرت���اس) ت��ا ئێستاش شوێنه‌وارى له ش���اره‌زوردا م��اوه ،دواى په‌الماره‌کانى دوژم��ن شاره‌که خاپور ئه‌کرێت و هه‌رچى خوێنده‌وار و گه‌نج ه�ه‌ی�ه ئ �ه‌ک��وژرێ��ن و مه‌کته‌به‌کانیان ده‌سوتێنن و کچه‌کانیان به که‌نیزه‌ک ده‌به‌ن ،له‌و ماوه‌یه‌دا چه‌ند سه‌رکرده‌یه‌ک رزگاریان ده‌بێت له ئه‌شکه‌وتى مه‌رى نه‌وێ الى گوندى (نه‌وێ) ى شاره‌زورى ئێستا خۆیان حه‌شار ده‌ده‌ن ،پاش سێ رۆژ رزگاریان ده‌بێت و ب �ه‌ره‌و گوندى هاوار به‌ڕێ ده‌ک�ه‌ون ،ئێستا خه‌ڵکانى یارسانى هه‌موو ساڵێک ل�هو کاته‌دا که دهکاته ()1/15ى هه‌موو ساڵێک سێ رۆژ به رۆژوو ده‌بن بۆ یادى ئه‌و کارهساته و به‌م شێوه‌یه‌ش نیه‌ت ئه‌هێنن: وام وه‌رۆ چه سێ رۆ چه‌و یاران وه عه‌شقى یارانى کۆرتاس واته :من به‌ڕۆژوو ئه‌بم ئه‌م سێ رۆژه به عه‌شقى یارانى کۆرتاس. له‌گه‌ڵ ئ�ه‌وه‌ش��دا ئ�ه‌م بزوتنهوه ئایینى و ن���ه‌ت���ه‌وه‌ی���ى و ن��ی��ش��ت��م��ان��ی��ی�ه دواى داگیرکاریه‌کان ههوڵیانداوه ئایینه‌که‌ى خ��ۆی��ان زی��ن��دوو بکهنهوه ل �ه‌م ب��اره‌ی�هوه له په‌رتوکى پیرۆزى سه‌ره‌نجامدا بابا س�هره�ه‌ن��گ س��اڵ��ى ()300ى کۆچى ده‌فه‌رموێت: سه‌رهه‌نگى ده‌ودان سه‌رهه‌نگى ده‌ودان ئه‌ز که نامێمه‌ن سه‌رهه‌نگى ده‌ودان چه‌نى ئێرمانان مه‌گێڵم هه‌ردان مه‌کێشم په‌رێ ئاینى کوردان n ( ه ودان ه د نگى واته :من که ناوم سه‌رهه س هره‌نجام) کت ێب ی پی ر ۆ (ده‌ودان گ��ون��دێ��ک�ه ل �ه ک��وردس��ت��ان��ى زی یارسان هکان رۆژه����ه‌اڵت) ل �ه‌گ �ه‌ڵ یارسانیه‌کانى دای����ه خ���ه‌زان���ى س���ه‌رگ���ه‌ت���ى ،خ��ان��م��ى هاوڕێم هه‌وڵ ده‌ده‌ین بۆ زیندوکردنه‌وه‌ى لوڕستانى ،رێحانه خاتون ،په‌شه‌نگ ئایین و باوه‌ڕى کورد. خاتون ،ئاونگ خاتون) بۆیه ئه‌بینین ژن خ����ۆى ب���ۆ خ����ۆى پ��ێ��گ �هى خ��ۆى ئایین و باوه‌ڕى پاراستوه ،ئایین و ب��اوه‌ڕه‌ک�ه‌ش مافى پێگه‌ى ژن له ئایین ره‌واى بۆ دیارى کردون و هه‌ر ئه‌مه‌ش یارسان و پاراستنى و باوه‌ڕى یارساندا وایکردوه دیارده‌ى فره ژنى و ژن به شودانژن کلتورى نه‌ته‌وایه‌تى و گهوره به بچوک و به زۆر به ل �ه‌ن��او ئایین و ب���اوه‌ڕى ی��ارس��ان��دا ژن له‌ناو شوێنکه‌وتوانى ئه‌م ئایینه‌دا نی ه /1ک��ل��ت��ورى ی��ارس��ان��ی�ه‌ک��ان ده‌رب���اره‌ى پێگه‌یه‌کى به‌هێزیان هه‌بووه‌و چاالکى ئایینه‌کانى تر ،له‌م بارهیهوه شێخ ئه‌میر ب���ه‌رچ���اوی���ان ه����ه‌ب����ووه ،ئ��ای��ی��ن �ه‌ک �ه‌ش و نهبووه. _ له په‌رتوکى پیرۆزى یارساندا (نسا له په‌رتوکى سه‌ره‌نجامدا ئه‌فه‌رموێت: پشتگیریان بووه و جیاوازى نهبووه ل ه خ��ات��ون) ل�ه ساڵى ()405ى کۆچیدا ئه‌گه‌ر ئایین وێت وه خاس مه‌زانى نێوان کوڕ و کچدا له‌و بارهیهوه سوڵتان جێگر و هاوکارى فهرمانده (شاخۆشێن) وه ئایین که‌س وه که‌م نه‌وانى سه‌هاک ده‌فه‌رموێت: بووه ،ده‌رباره‌ى جوانى به‌هار و سروشت ده‌ست و دڵى خۆت بکه‌ره شه‌ره کورى و ه کناج هه‌ر که‌س بواجۆ هه‌ر کارێ به‌ده ئانه مه‌که‌ره ئه‌فه‌رموێت: یبرى ه ک وداى ه م مه‌وه‌زیش وه‌ده‌م واته :هه‌ر که‌س ئایینى خۆى به باش وات�ه :هه‌ر که‌س بڵێ کوڕ یا کچ و وه‌فران بێ وه ئاو وه‌فران بێ وه ئاو ب��زان��ێ ،ب�ه ک �ه‌م ته‌ماشاى ئایینى تر ج��ی��اوازى له‌نێوانیاندا بکات ناتوانێت به‌هار چون ئاما وه‌فران بێ وه ئاو
ته‌رمه‌که‌وه چرا به ده‌ستێک ئه‌ڕوات، پاش ئه‌و ته‌رمه‌که ،پاش ته‌رمه‌که‌ش تیپى ت�ه‌م��ب��ور ژه‌ن و ده‌ف ل��ێ��ده‌ر و شمشاڵ ژه‌ن به ئاوازى تایبه‌ت به‌ره‌و گۆڕستانى ده‌به‌ن. _ پ���ڕۆس���هى چ �ه‌پ �ه و ده‌س :ئ�ه‌م پ��ڕۆس�ه‌ی�ه ل�ه ج�ه‌م��دا ئ�ه‌ک��رێ��ت ،جه‌م وات �ه ئه‌نجامدانى خێر ،یارسانه‌کان له هه‌ر شوێنێک بن ده‌بێت مانگى جارێک جه‌م بکه‌ن که له‌الیه‌ن (پیر و مام و باوه) سه‌رپه‌رشتى ده‌کرێت. له کاتى ئه‌نجامدانى جه‌مدا (چه‌پ و ده‌س��ت) ئه‌کرێت له رێگه‌ى وتنى ئاوازێکى ئایینییه‌وه ،به‌شداربوانیش
یارسانه‌کان ئێستا له کوێ ده‌ژین؟
ب��ه ه���ۆى ده‌س����ت درێ����ژى دوژم��ن��ان یارسانه‌کان پ �ه‌رش و ب�ڵاو بونه‌ته‌و‌ه ب �ه‌س �ه‌ر ج��وگ��راف��ی��ا ج��ی��اوازه‌ک��ان��دا، چونکه ل �ه ب��ن �ه‌ڕه‌ت��دا نه‌یانویستوو‌ه کلتورى هیچ نه‌ته‌وه‌یه‌کیتر هه‌ڵگرن و په‌یڕه‌وى بکه‌ن ،به‌شێوه‌یه‌کى گشتى له ه�ه‌ر چ��وار پ��ارچ�هى کوردستاندا په‌یڕه‌وانى یارسان هه‌ن ،به‌م شێوه‌یه:
هێرشه‌کانى ئێران له‌زاری ئاواره‌کانى قهندیلهوه
«هیچ شتێکمان له حکومه‌تى هه‌رێم ناوێت ،ته‌نیا تۆپبارانه‌کان رابگرن» چه‌تر ئاواره کوردستانى
رۆژی هه‌ینى ()29ی ته‌موز کۆمه‌ڵێکی زۆر له رۆشنبیران، رۆژنامه‌نووسان ،چاالکوان و هه‌ندێک رێکخراو و الیه‌نی سیاسی له شاره‌کانی هه‌ولێر و سلێمانی و ناوچه‌کانی ترهوه ،به ئامانجی «ده‌ربڕینی هه‌ڵویستی نه‌ته‌وه‌یی له‌به‌رامبه‌ر ده‌ستدرێژی و تۆپبارانکردنی ئێران» رویان له بنارى قه‌ندیل کرد.
دیمه‌نه سه‌رنجڕاکێشه‌کانى گه‌شته‌که‌ى ئێمه له شارۆچکه‌ی (ژاراوه)وه ده‌ستى پێکرد ،واته دۆڵی (مه‌نگورایه‌تی) له شوێنێک که پێی ده‌وترا پردی (حه‌سۆ) له‌م شوێنه که روبارێکی بچوک ئاوی کوێستانه‌کانی قه‌ندیلی له خۆ ده‌گرت و کۆمه‌ڵێک چ��ادری ئه‌و خه‌ڵکانه‌ی که‌وا به هۆی تۆپباران و ئۆپه‌راسیۆنی ئێرانهوه ئاواره بوون تێیدا نیشته‌جێ بوون. ئ �ه‌وه‌ی جێگی سه‌ره‌نج ب��وو که له ناو ئ �هو ئ���اوه‌دا ژن��ان و م��ن��دااڵن خه‌ریکی داب��ی��ن��ک��ردن��ی ئ����اوی خ����واردن����هوه ی��ان شتنی قاپ و قاچاخی خۆیان بوون و ئاوه‌که‌ش به هۆی تێکه‌اڵوبوینی ئاوی گ��ون��ده‌ک��ان��ی س���هره رێ��گ�ه و هه‌بوونی ئ��اژه‌ڵ له نزیکی چه‌مه‌که‌وه ره‌نگی ب �ه‌ره‌و س �ه‌وز ب��وون ده‌چ��وو ،ئ�هو خه‌ڵکه ماوه‌ی ( )14رۆژه له‌و ره‌وشه ناله‌باره ئه‌و ئاوه‌یان به‌کارهێناوه. ئ���هو رۆژه ک �ه ئ��ێ��م�ه رۆی��ش��ت��ن ئ��اوی خ��اوێ��ن��ی��ان ب��ۆ داب��ی��ی��ن ک��راب��وو و ئ�هو ئاوانه‌ش به سه‌ر زه‌وه‌ی�ه‌ک�ه‌دا رژاب��وو و تیشکی تیژی خۆری هاوین که‌وتوبووه س �ه‌رى ،ئهمه شتێک بوو که به چاو له دیمانه چوار کاتژمێریه‌که‌دا هه‌ر له خوله‌کى یه‌که‌مه‌وه ده‌بینرا. مام خ��در ،که خه‌ڵکى گوندى م��ارادو بوو له باره‌ى ره‌وشى خۆیانه‌وه وتى :به تۆپ له گونده‌که‌مانیاندا نه‌مانده‌توانی له ماڵهوه ده‌رکه‌وین و به‌و هۆیهوه ئهوه ماوه‌ی پێنج رۆژه هاتوینه‌ته ئێره. بایز خ��در ک��وڕی م��ام خ��دری��ش ده‌ڵێت «ل���ه‌وه‌ت���ه‌ی هاتوینه‌ته ئ��ێ��ره ره‌وش��م��ان باش نییه و په‌رێشانین و ماڵ و حاڵی خۆمان به جێهێشتوه و ئاگامان لێ نییه و مه‌ڕومااڵتمان به جێهێشتوه و لێیان له‌م تۆپبارنه‌دا له ناو چوون و خۆمانیش ل�ه‌م شوێنه ئ���اواره بوین ،کافرمان بۆ موسڵمان ده‌ب��ێ ،خوا به‌سه‌ر کسدا ئه‌م ره‌وشه نه‌هێنێ ،لێره ته‌نانه‌ت ئاویشمان نییه بیخۆینه‌وه». ئه‌وه‌شى گێڕایه‌وه :هاتن و پارێزگار، قائیقام و به‌ڕێوه‌به‌ری ناحیه ،وتیان ئێمه یارمه‌تیتان بۆ ده‌نێرین ،به‌اڵم ئێمه وتمان له راستیدا باشترین یارمه‌تی ئهوهیه ه�ه‌وڵ ب��ده‌ن ئه‌م تۆپبارانه راوه‌ستێ با بگه‌ڕێینه‌وه سه‌ر ماڵ و حاڵی خۆمان، ئه‌گه‌ر ئه‌مڕۆ تۆپباران راوه‌ستێ هه‌ر ئێستا ده‌گه‌ڕێینه‌وه». له‌مکاته‌دا دایکه ئایشێ بووکی مام خدر که ئه‌ویش له‌گه‌ڵ کچه‌که‌ی به ن��اوی له‌یال پێکه‌وه ده‌ی��ان��وت« :ئێمه یارمه‌تیمان ناوێ و باشترین یارمه‌تی راوه‌ستاندنی تۆپبارانه‌که‌یه که به‌رپرسان
بیکه‌ن ،ئێمه یه‌ک فلسمان ناوێ و ب ه ته‌نیا ئاو ده‌خۆین و برنجی ئه‌م ژیانه‌مان ناوێ». مام خدریش ئه‌وه‌ى ده‌وته‌وه« :باشترین یارمه‌تی راگرتنی تۆپه‌که‌یه ،له‌به‌ری ره‌نجی خۆمان هه‌موو شتێکمان ههیه، ماڵ و باخچه و هه‌ر شتێکی تر». له‌الیه‌کی ت��رهوه دایکه عایشه ده‌نگی خۆی هه‌ڵده‌بڕێ و ده‌ڵێت« :ئێمه هیچ ده‌س �ه‌اڵت��ێ��ک��م��ان نییه ن��ام �ه‌وێ ی�ه‌ک ش�هو ل��ێ��ره‌دا بژین ،چونکه ماڵم ههیه زی��ن��ده‌وه‌رم ههیه و ژیانێکی خ��ۆش به سه‌ر ده‌ب�ه‌م ،ئه‌وه‌تا ئه‌مشه‌و له سه‌روی ئێمه‌وه خێمه‌یه‌ک سوتاوه ( )11که‌س ل �ه ژێ��ری��دا ب���وون و ه �ه‌م��وو شتێکیان ته‌نانه‌ت که‌وێکیان هه‌بوو که له ناو قه‌فه‌سه‌که‌ی بوو به قه‌قنه‌س و سوتا و خودا ره‌حمی کرد خۆیان شتێکیان لێ نه‌هات». م���ام ب��ای��ز ک���وڕی م���ام خ���در ل �ه‌ب��اره‌ى گه‌ریالکانى پژاکیشه‌وه ده‌ڵێت« :ئێمه ه��ه‌ر لێیان مه‌منونین ئ���اوی باشیان ب��ۆ کێشاوین و ک��اره‌ب��ای��ی��ان ب��ۆ دابین ک��ردوی��ی��ن ،ن��ام��ان�ه‌وێ لێره بین ل�ه‌وێ هه‌موو خزمه‌تگوزارییه‌کمان ههیه». له سه‌روتره‌وه له ژێری پرده‌که‌ی حه‌سۆ بنه‌ماڵه‌ی ق��ادر م��ام ره‌س���وڵ خه‌ڵکی به‌ستێ له ته‌نیشتی ئاوی چه‌مه‌که‌وه چادریان داناوه به‌مشێوه باس له خۆیان ده‌ک���ات« :ئێمه خه‌ڵکی به‌سته‌یین و زۆرب��هى زۆری��ش خه‌ڵکی م �ه‌ڕداری��ن و ئێمه له کوێستان بوین رۆژی ()16 ى مانگ کاتژمێر نۆی سه‌ر له‌به‌یانی بوو به شه‌ڕ و هه‌موو ماڵ و موڵکى خۆمان به‌جێهێشت و خۆمان گهیانده ئ �ه مجێگه‌یه ،ب �ه‌خ��وا ت�ه‌ن��ان�ه‌ت ک �ه‌وم پێ بوو ئێستا له‌وێ له‌به‌ر خێوه‌تێ به جێماوه ،ته‌نانه‌ت که‌ویشم بۆ ده‌رنه‌چوو و هه‌ویه‌که‌شم بۆ ده‌نه‌چوو و هه‌موویم ل���ه‌وێ به‌جێهیشتوه و ب���ه‌ره‌و گوندی به‌ستێ گه‌ڕاینه‌وه». وتیشى ئه‌و گوندانه‌ى تۆپباران کراون ب��ری��ت��ی��ن ل���ه« :س���ن���ووری م �ه ب�ه‌س��ت��ا، س��وره‌گ��ڵ�ه ،م���اره‌دۆ ،ش��ن��اوه ،ئ�ه‌رک�ه و ره‌زگ �ه به خه‌ستی ن��او ئ�ه‌م گوندانه‌ی کوتا و ته‌نانه‌ت له په‌نای ماڵی ئێمه‌دا ئاگرکه‌وته‌وه». ب��اس ل��ه‌وه‌ش ده‌ک��ات که وه‌زع��ی��ان له‌م شوێنه هیچ باش نییه ئاوی خواردن و پێداویستییه سه‌ره‌تاییه‌کانیان نییه له بواری ته‌ندروستییه‌وه کێشه‌یان ههیه و به‌رپرسانی حکومه‌تی هه‌رێم به‌ڵێینانداوه چاره‌سه‌رى بکه‌ن و تا ئێستا نه‌یانکردووه و ده‌ڵێت «یارمه‌تی خاچی سوور هاتووه له کاتێکی باش بوو ،چونکه هیچمان پێ نهبووه ،پاریزگاریش هات و چاوی پێمان ک���ه‌وت وت��ی چیتان پێویسته؟ قه‌ولی زۆری���دا ،ب �ه‌اڵم به‌خوا تا ئێستا هیچیان نه‌کردووه ،پێشم وت به‌س ئێوه شه‌ڕه‌که راگ��رن ئێمه هیچمان ناوێ و ب�ه‌س بچینهوه جێگه‌ی خۆمان ،به‌اڵم ئهوه پێنج بۆ شه‌ش ساڵه وایه». باس له‌وه‌ش ده‌کات ،که ئه‌و هه‌موو هێزه ته‌نیا بۆ سه‌ر گه‌ریالکانى پژاک نهبووه، ئێران ده‌ی �ه‌وێ��ت ب��اش��ورى کوردستانیش وێران بکات ،گه‌ریالکانى پژاکیش له ئێمه‌وه زۆر دوورن و ئه‌وه‌ى ئێران ده‌یڵێت ته‌نیا بیانووه.
n
ئاواره‌کان له‌دۆخێکی دژواردا ده‌ژین
به‌دواداچوون ساڵی دووه‌م ژماره 67 دووشهممه 2711/5/11 - 2011/8/1
13
فۆتۆکان /شۆڕش مسته‌فا
له‌م گۆشه‌یه‌دا هه‌رجار‌ه و زانیارییه‌کی پزیشکی له‌الیه‌ن پزیشکێکی پسپۆڕه‌وه ده‌خرێته‌ڕوو
زانیاری پزیشکی
هۆکاره‌کانی: ئه‌م نه‌خۆشیه ب �ه‌زوری له‌ناو مندااڵندا باڵو‌ه و ب���ه‌زۆری ل�ه وه‌رزی هاویندا ت��ووش��ی ئه‌م نه‌خۆشی ه ده‌ب��ن و به‌هۆی خ��واردن��ی پیسه‌و‌ه ت��ووش ده‌ب��ن ،ک ه میکرۆبی ئه‌و نه‌خۆشیه‌ی تێدای ه ئه‌م نه‌خۆشیه درم� ه و له کهسێکهوه د.ئیبراهیم خه‌سره‌و جاف بۆ که‌سێکیتر ده‌گوازرێته‌و‌ه بێگومان ئه‌وه‌ش به‌هۆی ڕێنمایی نه‌کردنه‌و‌ه ڕوو ده‌دات. گرانه‌تا: بریتی ه ل ه به‌رزبونه‌وه‌ی له ناکاو و به‌رده‌وامی نیشانه‌کان: ت���ا ب���ه‌ه���ۆی ت��وش��ب��ون��ی م����رۆڤ ب���ه ج���ۆره ئ��هو که‌سانه‌ی تووشی ئ�ه‌م نه‌خۆشی ه ده‌بن به‌کتریایه‌ک به‌ناوی (تایفۆیا) ،ک ه ده‌بێت ه توشی تایه‌کی زۆرده‌ب����ن و ل �ه‌رزی��ان لێدێت و سه‌رئێشه‌و س��ک ئێشه‌یان ت��ووش ده‌بێت، هۆی تا و له‌رزێکی زۆر.
گرانه‌تا
هه‌ندێک جار تووشی سکچوون ده‌بن و زۆر ج��اری��ش ت��وش��ی ق �ه‌ب��زی ده‌ب���ن و نه‌خۆشه‌ک ه هه‌ست ب ه بێزاری ده‌کات و ئاره‌زووی خواردنی که‌مده‌بێته‌وه ،زۆرج��اری��ش ئ �هو نیشانان ه ل ه میز و پیساییشدا ده‌رده‌ک���ه‌وێ���ت ،باشتروای ه ه�ه‌رک�ه‌س��ێ��ک ئ��ه‌م نیشانانه‌ی ل��ێ��ده‌رک�ه‌وت پێویست ه به‌زویی سه‌ردانی پزیشک بکات بۆ ئه‌وه‌ی به‌زوویی چاره‌سه‌ری بۆ بکرێت. خۆپاراستن: پاک و خاوێنی له هه‌موو شتێکدا به‌تایبه‌ت پاک شۆردنه‌وه‌ی سه‌وزه و میو‌ه و به‌کارهێنانی ئاوی پاک بۆ خواردنه‌و‌ه و شۆردنی ده‌ست ب ه
ئاو و سابون دوای چونه سه‌ر ئاو. چاره‌سه‌ر: چاره‌سه‌ری ئه‌م نه‌خۆشیه به‌وه ده‌کرێت ده‌بێت ئ���هو ک �ه‌س �ه پ��ش��وو ب���دات و خ���ۆی هیالک نه‌کات ،هه‌ندێکیش له‌و نه‌خۆشانه پێویستیان ب �ه‌وه‌ده‌ب��ێ��ت ل�ه نه‌خۆشخانه بهێڵدرێنه‌وه بۆ ئه‌وه‌ی له‌ژێر چاودێری پزیشکدابن و باشترین تاقیکردنه‌وه‌ش بۆ نه‌خۆشی گرانه‌تا بریتیه له‌زرع (چاندن)ی خوێن که میکرۆبی سه‌ر مۆمێنال له‌زه‌رعی خوێنه‌که‌دا ده‌رده‌که‌وێت و ده‌یسه‌لمێنێت که ئه‌و که‌سه تووشی نه‌خۆشی گرانه‌تابووه.
ئا /چێنه‌ر یاسین
مانگی ره‌مه‌زان له‌نێوان مانگی خێر و قۆرخکاریدا
کراوه
ساڵی دووه‌م ژماره 67 2010/11/8 دووشه 2711/5/11 ممه‌ممه- 2011/8/1 دووشه
14
ئاماده‌کار
سازان تۆفیق له هاتنی مانگی ره‌مه‌زاندا هاواڵتیان نیگه‌رانن له گرانی بازاڕ و پێیانوایه ئه‌رکی حکومه‌ته که چاودێری نرخه‌کان بکات و مه‌الیه‌کیش پێیوایه زیادکردنی نرخ به‌بۆنه‌یه‌که‌وه حه‌رامه و حکومه‌تیش رایده‌گه‌یه‌نێت که پالنێکی نوێیان ههیه بۆ رووبه‌ڕوبونه‌وه‌ی ئه‌و ره‌وشه و په‌رله‌مانیش هیچ یاسایه‌کی نی ه بۆ رێکخستنی بازاڕه‌کان.
له‌سه‌روبه‌ندی نزیکبوونه‌وه‌ی مانگی ره‌مه‌زاندا هاواڵتیان ناره‌زایی ده‌رده‌بڕن له به‌رزبونه‌وه‌ی نرخه‌کان و هاواڵتیه‌ک ئاماژه به‌وه ده‌کات نرخه‌کان به‌ڕێژه‌یه‌کی به‌رچاو به‌رزبونه‌ته‌وه له‌و بارهیهوه ئه‌حمه‌د ع�ه‌ل��ی ،ک�ه ف�ه‌رم��ان��ب�ه‌ری حکومه‌ت ه وت��ی :له راستیدا ئهمه مانگی خێر و چاکه‌یه ،به‌اڵم بهپێچهوانهوه بووه‌ت ه مانگی قۆرخکاری و گیرفان بڕینی خه‌ڵک و بازرگانه‌کان له‌سه‌ر گیرفانی خ�ه‌ڵ��ک خ��ۆی��ان ده‌وڵ �ه‌م �ه‌ن��د ده‌ک���ه‌ن و به‌رپرسه‌کانیش بێده‌نگن. ه��اواڵت��ی�ه‌ک��ی��ت��ر ن��ی��گ�ه‌ران��ی خ���ۆی له گ��ران��ک��ردن��ی ش��م �ه‌ک و ب�ه‌ت��ای��ب�ه‌ت ب �هره �ه‌م �ه خ��ۆراک��ی �ه‌ک��ان ده‌رده‌ب���ڕێ���ت، شیروان رێبوار ،که رۆژان �ه خه‌ریکی کرێکاریه وتی :ئه‌وه‌ی ده‌ستم ده‌که‌وێت له کرێکاری ده‌بێت ئه‌م مانگه بیده‌م ب ه که‌لوپه‌لی ڕه‌مه‌زان به‌داخه‌وه حکومه‌ت
بۆ رێگرتن له گرانی حکومه‌ت بڕیاریداو ه ههفته بازاڕ بکاته‌و ه چاوی له هه‌ژاران نیه و پێویستبوو له‌م ئ���ه‌وق���اف و م��ام��ۆس��ت��ای��ان��ی ئاینی به‌رچاوی خه‌ڵک و فرۆشیاران ڕۆشن کاته‌دا چاودێری بازاڕ بکات. سه‌رگوڵ ره‌سوڵ ،خاوه‌نی چوار منداڵه بکهنهوه». و توڕه‌یی خۆی ده‌رده‌بڕێت له گرانی له الیه‌کیتره‌وه دوکانداره‌کان ئاماژه ب��ازاڕ وتی «هه‌موو نرخه‌کان زیادی به‌وه ده‌ک�ه‌ن که بازرگانه‌کان هه‌موو کردووه به‌تایبه‌ت به‌رهه‌مه خۆراکیه‌کان ساڵێک ل �ه‌م ک��ات�ه‌دا شت به گرانتر و هه‌ر دوکانداره و به ئاره‌زووی خۆی به ئێمه ده‌فرۆشن و ئێمه‌ش ناچارین نرخ بۆ شته‌کان داده‌نێت حکومه‌تیش ب �ه‌ن��رخ��ێ��ک��ی زی���ات���ر وه‌رب���گ���ری���ن ل �هو چاودێری ناکات دی��اره که هاوبه‌شن بارهیهوه کاروان محه‌مه‌د ،فرۆشیاری که‌لوپه‌لی خۆراک وتی :له ئێستادا له‌گه‌ڵ بازرگانه‌کان». م��ام��ۆس��ت��ای �ه‌ک��ی ئ��ای��ن��ی��ش ئ��ام��اژه شته‌کان الی ئ �ه‌وان �ه‌ی ب�ه ک��ۆ شت ب���هوه ده‌ک���ات ئ �ه‌گ �ه‌ر گرانکردنه‌که ده‌فرۆشن به گرانتر به ئێمه‌ی ده‌ده‌ن ق��ۆرخ��ک��اری بێت ح �ه‌رام �ه .ئه‌حمه‌د و ناچارین به نرخێکی زیاتر بیفرۆشین ساڵح ،زانای ئاینی وتی «گرانکردنی پێویسته حکومه‌ت پێش ئێمه چاودێری ئه‌م نرخانه دووجۆره جۆرێکیان ئهوهیه بازرگانه‌کان بکات». له سنوره‌کانه‌وه به گران ده‌گاته ئێره ،دوکاندارێکی جل و به‌رگیش ئاماژه بۆیه ئ �هوه گ��ران فرۆشتنیشی ح�ه‌رام به‌وه ده‌کات هاتنی کااڵکان تا ده‌گاته نیه ،ب��ه‌اڵم ئ�ه‌گ�ه‌ر بکهوێته خانه‌ی الی ئێمه سودێکی زۆری ده‌خرێته سه‌ر ئ��ی��ح��ت��ی��ک��اره‌وه (ق���ۆرخ���ک���ردن) وات���ه له‌و بارهیهوه عه‌بدواڵ ئه‌حمه‌د ،دوکاندار شاردنه‌وه‌ی ئه‌و شمه‌کانه و دوایی به وتی «ئه‌و کااڵیانه‌ی ده‌گاته ده‌ستی گ��ران فرۆشتنی ئهمه ل�ه ئیسالمدا ئ��ێ��م�ه چ �ه‌ن��د ب��ازرگ��ان��ێ��ک ک��ڕی��ن و فرۆشتنی پێوه ده‌که‌ن و هه‌رکه‌سێک حه‌رامه». ئ��هو م��ام��ۆس��ت��ا ئاینیه ئ��ام��اژه ب �هوه سودی ده‌خاته سه‌ر ،بۆیه ئێمه‌ش ده‌بێت ده‌ک��ات که‌سی قۆرخکار له به‌زه‌یی به نرخێکی گرانتر بیفرۆشین». خ��وا دووره وت��ی «ل�ه فه‌رموده‌یه‌کی (چ��ه‌ت��ر) وی��س��ت��ی وت���ه‌ی قایمقامی پێغه‌مبه‌ردا ئاماژه به که‌سی قۆرخکار ق����ه‌زای سلێمانی وه‌رب��گ��رێ��ت ب �ه‌اڵم ده‌ک����ات و ده‌ف �ه‌رم��وێ��ت (المحتکرو ناوبراو رایگه‌یاند که په‌یوه‌ندی بکه‌ن ملعون) واته ئه‌و که‌سه‌ی قۆرخکاره به به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی چاودێری بازرگانی له‌عنه‌تی خوای لێکراوه و له ڕه‌حمه‌تی س��ل��ێ��م��ان��ی ،ئ���هو ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌رای �ه‌ت��ی �ه‌ش هۆکاری گرانبوونی بازاڕ ده‌گێرێته‌وه خوا به‌دووره». ئ �هو مامۆستایه رون��ی��ده‌ک��ات�هوه پێش ب��ۆ زی��ادب��ون��ی پ���اره ل �ه ب����ازاڕدا و به ه���ه‌م���وو ک���ه‌س ئ���ه‌رک���ی ح��ک��وم�ه‌ت�ه یه‌کێک ل��هو ه��ۆک��اران �ه‌ی ده‌زان��ێ��ت چ���اودێ���ری ب���ازاڕه‌ک���ان ب��ک��ات ،وت��ی که وایکردوه نرخی شمه‌ک گرانبێت «ئه‌رکی هه‌موانه رێگری له‌م کاره له‌و بارهیهوه پێشره‌و فایه‌ق خواڕه‌حم، نه‌شیاوه بکه‌ن له‌پێش ه�ه‌م��وو که‌س ب���ه‌ڕێ���وه‌ب���ه‌ری چ���اودێ���ری ب��ازرگ��ان��ی ئ �ه‌رک��ی حکومه‌ته پ��اش��ان وه‌زاره‌ت���ی سلێمانی ،به (چه‌تر)ی وت «چه‌ند
هۆکارێک بوه‌ته ه��ۆی گرانکردنی نرخ یه‌که‌میان باڵوبوونه‌وه‌ی پاره‌یه‌کی زۆر به‌تایبه‌ت دوای ئ���ه‌وه‌ی بودجه پ�ه‌س�ه‌ن��دک��را ئ��هو پ��اره‌ی �ه ل �ه ڕێگای م��وچ�ه و کۆمپانیا و پ��ڕۆژه‌ک��ان �هوه هاتۆته ب��ازاڕه‌وه هۆکارێکیتر ئهوهیه زۆربه‌ی کااڵکان له واڵتانی دراوسێ
په‌سه‌ند کردنى بودج ه کاریگه‌رى له‌سه‌ر گرانبوونى نرخ له‌بازاڕدا ههیه و واڵت��ان��ی ئ �ه‌وروپ��ی �هوه دێ��ت ک��ااڵی ناوخۆیمان که‌مه بۆیه زۆری تێده‌چێت تا ده‌گاته ئێره ،به‌شێکیشی په‌یوه‌ندی به رۆشنبیری خه‌ڵکه‌وه ههیه له‌کاتی ن��زی��ک��ب��ون �ه‌وه‌ی ڕه‌م�����ه‌زان و ج �ه‌ژن��دا ب �ه‌زۆری ڕووده‌ک�ه‌ن�ه ب��ازاڕ و ئه‌مه‌ش واده‌ک���ات شمه‌ک ک�ه‌م بێته‌وه و یان له ئه‌نجامی ئهمه فرۆشیار مه‌یلی ئه‌وه‌ی ده‌بێت نرخ زیادبکات». ئه‌و باسی له لێپێچینه‌وه کرد و باسی
لهوه کرد «زنجیره‌یه‌ک کۆبوونه‌وه‌مان ک���ردوه ب��ڕی��ارم��ان��داوه ب�ه زی��ادک��ردن��ی ژم���اره‌ی چ��اودێ��ره‌ک��ان ل�ه ب����ازاڕدا و زی��ادک��ردن��ی ک��ات��ی ده‌وام��ک��ردن��ی��ان رێگرتن ل�ه قۆخکاری ب��ازاڕه‌ک��ان و کردنه‌وه‌ی ههفته بازاڕ تا بازرگانه‌کان به‌رهه‌مه‌کانیانی تیادا ساغ بکهنهوه به نرخێکی گونجاو». ئ���هو ب �ه‌رپ��رس �ه پ��ێ��ش��ی��وای�ه م���ه‌رج نیه ه �ه‌م��وو گ��ران��ک��ردن��ێ��ک ق��ۆرخ��ک��اری بێت وت��ی «ئ �ه‌گ �ه‌ر ب�هره�ه‌م�ه‌ک��ان له ش��وێ��ن��ی ب �هره �ه‌م ه��ێ��ن��ان�هوه گرانبێت ناتوانین لێپێچینه‌وه ب��ک�ه‌ی��ن ،ب �ه‌اڵم ئه‌گه‌ر ئیستیغاللی تیابێت لێپێچینه‌وه ده‌ک��ه‌ی��ن» .ل �ه درێ���ژه‌ی قسه‌کانیدا ئ���ام���اژه‌ی ب �ه ب���ڕی س��زاک��ان ک���رد و رایگه‌یاند «تا ئێستا چه‌ندین که‌س غرامه کراوه و بڕی غرامه‌کانیش له ( )200-50هه‌زاردیناره». له به‌رامبه‌ردا په‌رله‌مانی کوردستان بۆ به‌رگرتن له‌و گران فرۆشیه تائێستا هیچ یاسایه‌کی ده‌رنه‌کردوه و ئه‌ندام په‌رله‌مانێکیش ئ��ام��اژه ب �هوه ده‌ک��ات چه‌ندین ج��ار گفتوگۆیان ده‌رب���اره‌ی ئه‌و بابهته ک��ردوه .سه‌میره عه‌بدواڵ، ئه‌ندامی په‌رله‌مانی کوردستان ،وتی: «چ�ه‌ن��د ج��ارێ��ک ل�ه‌گ�ه‌ڵ هاوڕێیانم له په‌رله‌مان و لیژنه‌کانیش باسمان ل��ێ��وه ک���ردوه و ب�ه‌ه��ی��وام ل �ه داه��ات��ودا بتوانین پڕۆژه‌یه‌کی له‌و جۆره بخهینه ده‌نگدانه‌وه». سه‌باره‌ت به چاودێریکردنی بازاڕیش جه‌ختیکرده‌وه «بۆ زیاتر ئاگاداربون ل����ه دۆخ������ی ب�������ازاڕ چ���ه‌ن���دی���ن ج���ار س�ه‌ردان��ی بازاڕه‌کانمان ک��ردوه بۆ له ن��زی��ک�هوه ئ��اگ��ادارب��ون ل�ه دۆخ �ه‌ک �ه و
سه‌رنجه‌کانمان گه‌یاندۆته حکومه‌ت به‌هیوام له داه��ات��ودا چ��اره‌س�ه‌ری ئه‌م کێشه‌یه بکرێت». ئابوریناسێکیش ئ��ام��اژه ب �هوه ده‌ک��ات دووهێنده‌بوونی نرخ شتێکی نائاساییه و حکومه‌ت لێی به‌رپرسیاره له‌و بارهیهوه ی��ون��س ع�ه‌ل��ی ئ �ه‌ح��م �ه‌د ،مامۆستای زان��ک��ۆ وت��ی «ل��ه زان��س��ت��ی ئ��اب��وری��دا گرانبونی نرخ تا ڕاده‌ی��ه‌ک ئاساییه به‌اڵم ئه‌وه‌ی نائاساییه دوو هێنده‌بوونی نرخه‌که‌یه له کاتی بۆنه‌کاندا ،به‌ڕای من ئهوه به پله‌ی یه‌که‌م حکومه‌ت لێی به‌رپرسیاره و پێویسته چاودێری بازاڕ بکات» ئ �هو مامۆستایه‌ی زان��ک��ۆ ئ��ام��اژه‌ی به هۆکاره‌کانی ئه‌م کێشه‌یه کردوو وت��ی :بازرگانه‌کان هۆکارێکی ئه‌م گرانیه‌ن و به‌شێکیشی په‌یوه‌ندی به خ�ه‌ڵ��ک خ��ۆی�ه‌وه‌ی�ه‌ت��ی ئێمه وه‌ک���و تا تائێستا هۆشیاری به‌کاربه‌رمان نیه ب�هو مانایه‌ی ئه‌وشته‌ی پێویست نیه نه‌کڕدرێت یان به‌و ڕێژه‌یه شت بکڕدرێت که پێویسته ،به‌شێکیشی په‌یوه‌ندی به حکومه‌ته‌وه ههیه و ئه‌رکی ڕێخستنی بازاڕ له ئه‌ستۆی حکومه‌ته» مامۆستا یونس له درێژه‌ی قسه‌کانیدا ئ��ام��اژه‌ی به ڕێگه چ��اره‌ی بنه‌ڕه‌تی کرد و وتی «بێگومان به نه‌هێشتنی ئه‌و هۆکارانه ده‌توانین چاره‌سه‌رێکی رێ��ژه‌ی بکه‌ین غرامه‌ش به‌شێکه له‌و چاره‌سه‌رانه ،به‌اڵم چاره‌سه‌ری ڕیشه‌ی ئهوهیه واڵته‌که‌مان بکرێته واڵتێکی ب �هره �ه‌م��ه��ێ��ن ل������ه‌ڕوی پ��ی��ش �ه‌س��ازی و ب���ازرگ���ان���ی���هوه ،چ��ون��ک �ه ب���ه ه �ه‌ر ڕێگه‌یه‌کیتر ئ��ه‌م کێشه‌یه دووب���اره دهبێتهوه»
گه‌ڕه‌کێک بۆ کورته بااڵکان دروست ده‌کرێت
کۆمه‌ڵه‌ی کورته بااڵکان :په‌رله‌مان ده‌که‌ینه ماڵى خۆمان و ده‌بێت ئۆتۆمبێله‌کانیان به‌سه‌رماندا بڕۆن ئاماده‌کار
کارزان تاریق عومه‌ر جه‌بار ،له ساڵى ()2006 هوه سه‌رۆکى کۆمه‌ڵه‌ى کورته بااڵکانه .له‌م دیمانه‌یه‌ى (چه‌تر) دا باس له چۆنیه‌تى ئه‌نجامدانى کۆنگره‌ى سێیه‌می کۆمه‌ڵه‌که‌یان ده‌کات و رایده‌گه‌یه‌نێت که یه‌کیچتی نیشتیمانی هاوکاری کردون جگه له الیهنه سیاسیه‌کانیتر ،ناوبراو له قسه‌کانیدا هێما به‌وه‌ش ده‌کات ئه‌گه‌ر ئه‌و پڕۆژه یاسایه‌ی داویانه‌ته په‌رله‌مان جێبه‌جیچ نه‌کرێت ئه‌وا په‌رله‌مان ده‌که‌نه ماڵى خۆیان و ده‌بێت ئۆتۆمبێلی په‌رله‌مانتاران به‌سه‌ریاندا بڕۆن.
چه‌تر :مه‌به‌ستتان له‌به‌ستنى کۆنگره‌ى کۆمه‌ڵه‌ى کورته بااڵکان چى بوو؟ ماوه‌ى شه‌ش ساڵه کۆنگره نهبهستراوهب��ۆ ئ �ه‌م رێ��ک��خ��راوه ک�ه خ�ه‌ری��ک بوو ش �ه‌رع��ی �ه‌ت��ی ن�ه‌م��ێ��ن��ێ��ت ،ب��ۆی �ه وه‌ک ده‌س��ت �هى ب��ااڵ پێش ئێستا بڕیارماندا ک��ۆب��ون�ه‌وه‌ی�ه‌ک��ى س �ه‌رت��اس �ه‌رى بکه‌ین. پ���ه‌ی���ڕه‌وێ���ک���ى ن����وێ ب���ۆ ک��ۆم��ه‌ڵ��هى رێکخراوى کورته بااڵکان دابنێین که له‌گه‌ڵ ئه‌مڕۆى رێکخراوه‌که بگونجێت، چونکه په‌یڕه‌وه‌که‌یتر کۆن بوو ،هه‌روه‌ها ده‌سته‌یه‌کی ئیدارى و سه‌رکردایه‌تیه‌کى پێشکه‌وتو پێک بهێنین که شه‌رعیه‌ت وه‌رب���گ���رێ���ت���هوه ل���ه‌الی���ه‌ن ب���ه‌رپ���رس���ان و حکومه‌ت و الیهنه سیاسیه‌کان ،چونکه پێشتر کۆمه‌ڵه‌که‌مان ل�ه‌م��اوه‌ى شه‌ش ساڵى رابردوو شه‌رعیه‌تى له‌ده‌ست دابوو بۆیه ئێمه فریای که‌وتین بڕیارماندا کۆنگره ئه‌نجامبده‌ین. چه‌تر :کۆنگره‌که چ��ۆن بهڕێوه چوو
چه‌ند که‌س خۆى هه‌ڵبژارد؟ ئه‌ندامانى کۆنگره ( )150کهسبوون ( )11که‌س خۆى هه‌ڵبژارد و به ئازادانه بوو به‌بێ سانسۆر بهڕێوه چوو. چه‌تر :هیچ ده‌ستێوه‌ردانێکى حزبى بۆ ناوکاره‌کانتان ههیه له کاتێکدا ئێوه وه‌ک رێکخراوێک کارده‌که‌ن؟ ئێمه پێش کۆنگره‌که الیه‌نه‌کان وراگهیاندنهکانمان ئاگادارکردووه‌ته‌وه له کۆنگره ئاماده‌بن بۆ ئه‌وه‌ى به‌چاوى خۆیان شه‌فافى هه‌ڵبژاردنه‌که ببینن. چه‌تر :مه‌به‌ستمان ته‌نها کۆنگره‌یه یان ده‌ره‌وه‌ى کۆنگره‌ش؟ س���وپ���اس���ى ی���ه‌ک���ێ���ت���ى و الی���ه‌ن���هسیاسیهکانیتر ده‌که‌ین که هاوکاریان کردوین ،چونکه ئێمه پێشتر له باخی گشتى ب��وی��ن زۆرب����هى ک���ه‌س خێریان پێده‌کردین وایان ده‌زانى فه‌قیرین .بۆیه یه‌کێتى نیشتمانى به‌مادى و مه‌عنه‌وى هاوکارمانه. چه‌تر :رێژه‌ى به‌شداریکردنى ژنان چۆن بوو؟ له‌ڕوى ژنانه‌وه چوار ژن سهرکهوتنبۆ ده‌سته‌ى بااڵ ئ�هوه نیشانه‌ى ئهوهیه م��اف��م��ان داوه‌ت�����ه ژن����ان ک���ه زۆرب����هى رێکخراوه‌کان ئه‌وه‌یان نیه. چه‌تر :له‌ناو کۆمه‌ڵه‌که‌تان ملمالنێى گه‌یشتن به پله و پایه ههیه؟ ملمالنێى ئهوه ههیه کێ ئیشى باشدهک��ات ،که هه‌رهه‌موومان به‌دڵسۆزى کارده‌که‌ن به‌هیچ شێوه‌یه‌ک منافه‌سه و ته‌که‌تول نیه بۆ نمونه من براده‌رێکى خۆم ده‌نگێکى له‌خۆم زیاتر هێنا. چ �ه‌ت��ر :ئ �ه‌م گ��ۆن��گ��ره‌ی�هى ک��ۆت��ای��ى چ نوێگه‌ریه‌ک له‌کاره‌کانتان ده‌کات؟ ل����ه‌ڕوى پ��ه‌ی��ڕه‌و و ده‌س��ت��هى ب���ااڵ وزۆرب�����هى ب �ه‌ش �ه‌ک��ان��ی��ت��ر ک���ه زۆرب����هى ئه‌ندامه‌کانمان جۆره ماندوبونێکیان پێوه دیاربوو ئه‌م کۆنگره‌یه گۆڕانکارى پێوه دیاره که نیوه‌ى مافه‌کانمان هاتوه‌ته دى
ئه‌وه‌ى ماوه ده‌بێت بیهێنینه‌دى که ئهوه دروشمى کۆمه‌ڵه‌ى کورته‌بااڵکانه. چه‌تر :سیستمى کارکردنى ئێوه چۆنه؟ پ �ه‌ی��وه‌ن��دى ب��اش��م��ان ب �ه ح��ک��وم�ه‌ت والیهنه سیاسیه‌کان و وه‌زاره‌تى کاروبارى کۆمه‌اڵیه‌تى ههیه و زۆر هاوکاریان ک��ردوی��ن ئێمه مافى ئ �ه‌وه‌م��ان هه‌بووه داواى م��وچ �ه و زه‌وی���م���ان���ک���ردووه وه هه‌ندێکى هاتوه‌ته‌دى. چ�����ه‌ت�����ر :ب����ه‌ش����داری����ک����ردن����ت����ان ل �ه خۆپیشاندانه‌کان هه‌ڵوێستى خۆتانه یان ده‌ستى حزبى لهپشته؟ ئ �هوه هه‌ڵوێستى خۆمانه ت��ا ئێسته«کاریگه‌رى حزب به‌شێوه‌یه‌ک نهبووه ک�ه ببینه دارده‌س��ت��ى و ئ���ه‌وه‌ش قبوڵ ن��اک �ه‌ی��ن ل�ه‌ه��ی��چ ح��زب��ێ��ک» ئێمه به مافى خۆمانمان زانیوه که هه‌ر شتێک ب�ه‌ش��ێ��وه‌ی�ه‌ک رووب����ه‌ڕوى گه‌له‌که‌مان بوبێته‌وه هه‌ڵوێستى خ��ۆم��ان ه�ه‌ب��ووه. به‌تایبه‌تى ئێمه‌ش هه‌ندێک مافمان هاتوه‌ته‌دى نامانه‌وێت ئه‌م بارودۆخه‌مان لێتێک بچێت .هه‌روه‌ها له‌و بارودۆخه‌دا وه‌ک خ��اوه‌ن پێداویستیه تایبه‌ته‌کان که چوار رێکخراو بووین لیژنه‌یه‌کمان پێکهێنا و سه‌ردانى هه‌موو حزبه‌کانمان کرد ،به‌اڵم گوێیان لێنه‌گرتین. چ �ه‌ت��ر :پ���ڕۆژه ی��اس��اک �ه‌ت��ان چ��ی�ه که ئاراسته‌ى په‌رله‌مانتان ک��ردووه ئه‌گه‌ر جێبه‌جێ ن �ه‌ک��رێ هه‌ڵوێستتان چۆن ده‌بێت؟ پڕۆژه یاساکه‌مان دوێنێ خوێندنهوهىبۆ ک��راوه که له ( )11به‌ش پێکدێت له رووى ته‌ندروستى و کۆمه‌اڵیه‌تى و ئابورى و زۆر بواریتر که ئ�هو پ��ڕۆژه یاسایه جێبه‌جێبکرێت کێشه و معاناتى کورته ب��ااڵ ( )%80نامێنێت ،ئه‌گه‌ر جێبه‌جێ نه‌بێت ئ �ه‌وا هه‌ڵوێستیترمان ده‌بێت وه‌ک ئه‌وه‌ى «په‌رله‌مان ده‌که‌ینه ماڵى خۆمان و ده‌بێت ئۆتۆمبێله‌کانیان به‌سه‌رماندا بڕۆن».
n
ه بااڵکانی کوردستان عومه‌ر جه‌بار ،سه‌رۆکى کۆمه‌ڵه‌ى کورت
چ���ه‌ت���ر :ت���ا ئ��ێ��س��ت��ا ح��ک��وم �ه‌ت ب���ه چ چ��اوێ��ک �هوه س �ه‌ی��رت��ان ده‌ک����ات و کێ بودجه‌تان بۆ دابین ده‌کات؟ زۆربه‌ى وه‌زیره‌کان به‌چاوى بهزهییهوهسهیرماندهکهن ،ب �ه‌اڵم هه‌مووشیان وا نین .ئێمه موچه‌مان ()2500,000 ه���ه‌ی���ه ،پ��ێ��ن��ج ل��ق��م��ان ه��ه‌ی��ه ل��ه‌الی��ه‌ن حکومه‌ت و وه‌زاره‌ت��ى ک��ارو کاروبارى کۆمه‌اڵیه‌تیه‌وه دابین ده‌کرێت .ئه‌وه‌ى م��وچ �هى له‌شوێنیتر ه�ه‌ب��ێ��ت ()100 ه �ه‌زار وه‌رده‌گ��رێ��ت و ئ�ه‌وه‌ش��ى موچه‌ى نه‌بێت ( )150وه‌رده‌گرێت. چ���ه‌ت���ر :ک���ورت���ه ب���ااڵک���ان چینیکى ک��ۆم�ه‌ڵ��گ��ان ،ب���ه‌اڵم ل �ه ئاستى کێشه سیاسى و نه‌ته‌وه‌ى و کێشه‌کانى ژنان و چه‌ندین کێشه‌یتر رۆڵتان نیه ته‌نها له کێشه‌کانى موچه و موڵک تێوه‌گالون؟
هیچ کورته بااڵیه‌ک نه‌هاتوه‌ته سه‌رشه‌قام سواڵ بکات و به‌چاوى به‌زه‌یی خۆى پیشان ب��دات هه‌وڵدانیش بۆ پاره بۆ ئه‌ندامانمان بووه ئێمه موچه‌که‌شمان ده‌رخستووه. چ���ه‌ت���ر :ب���ۆچ���ى ره‌ف����ت����ارى م���ۆراڵ���ى کۆمه‌اڵیه‌تیتان که‌مه؟ ئێمه خ��ۆم��ان ب �ه ب �ه‌رپ��رس ده‌زان��ی��نب �ه‌رام��ب �ه‌ر ه �ه‌م��وو م��رۆڤ��ێ��ک و رێ��زى ده‌گ��ری��ن و پ �ه‌ی��وه‌ن��دى ب��اش��م��ان له‌گه‌ڵ خ�����اوه‌ن پ��ێ��داوی��س��ت��ی �ه ت��ای��ب �ه‌ت �ه‌ک��ان��دا ه�ه‌ی�ه .ه��ی��واداری��ن کۆمه‌ڵگا به‌چاوى ب���ه‌زه‌ی���ی س �ه‌ی��رم��ان ن���ه‌ک���ه‌ن ،چونکه ئێمه دروشمێکمان ههیه ده‌ڵێت سه‌یرى جه‌سته‌مان م�ه‌ک�ه‌ن س�ه‌ی��رى توانامان بکه‌ن که توانایى هه‌موو کارێکمان ههیه.
/فۆتۆ :کارزان چ���ه‌ت���ر :ت��اچ��ه‌ن��د راس���ت���ه ک���ه ده‌ڵ��ێ��ن کۆمه‌ڵه‌ى کورته بااڵکان له‌الیه‌ن چه‌ند کهسێکهوه قۆرخ کراوه؟ ئێمه‌ش گوێمان ل��هوه ه�ه‌ی�ه ،ب�هاڵمتا ئێستا که‌س نهیتوانیوه به به‌ڵگه‌وه ئ�����هوه ب��س �ه‌ل��م��ێ��ن��ێ��ت ،چ��ون��ک �ه ده‌ڵ��ێ��ن ئ��ۆت��ۆم��ب��ێ��ل �ه‌ک��ان��ی��ان ف���روش���ت���ووه ی��ان ئه‌ندامه‌کان ده‌ستیان به‌سه‌ردا گرتووه که هیچ حاڵه‌تێکى ل�هو شێوه‌یه نیه. ئێمه لیژنه‌مان بۆ به‌شى دارای��ى ههیه و ئه‌گه‌ر که‌م و کورتى هه‌بێت خۆمان قبوڵى ناکه‌ین .ئێسته‌ش پڕۆژه‌یه‌ک بۆ کورته بااڵکان ههیه ئه‌ویش گه‌ڕه‌کێکه بۆ کورته بااڵکان که له ( )60خانوو پێکدێت بۆ ئه‌وانه‌ى که زه‌واج ده‌که‌ن و که‌م ده‌رامه‌تن ،ئه‌ندامه‌کانى خواره‌وه بۆ ئه‌م مه‌به‌سته ده‌بنه لیژنه.
وه‌رگێڕان
پێگ ه و ئازادی کوردان ،مۆته‌که‌ی واڵتانی هه‌رێمه ن :باقی گوڵ و :هێدی ئه‌حمه‌د دیمه‌نه‌کانی شه‌ڕ و پێکدادان له به‌ره‌ی رۆژهه‌اڵته‌و ه دێته سه‌ر شاشه‌ی ته‌له‌فزیۆنه‌کان .ل ه لوتکه‌ی شاخه‌کاندا گه‌نجانی کورد خه‌ریکی شه‌ڕن ،پڕجۆشن و هه‌ڵوێست و راوێستێکی گه‌وره‌یه و سه‌رنجم راده‌کێشێت.
ل� ه ب�ه‌رام��ب�ه‌ردا بنکه‌کانی ئ��ێ��ران ه�ه‌ن، گه‌ریالش ل ه سه‌نگه‌ردایه .کچ و کوڕه گه‌نجانی گه‌ریال چاودێری سه‌ربازانی ئێرانی ده‌که‌ن .تۆزێکی تر پێکدادان ده‌ست پێده‌کات .کچه‌گه‌نجێکی گه‌ریال ده‌ڵێت: «ل ه به‌رامبه‌ر رژێمی داگیرکاری ئێراندا ل ه هه‌ر دۆخێکدا به‌رخودان ده‌که‌ین؛ به کلتوری به‌رخودانی ئاپۆچیان ه به‌رخۆدان ده‌که‌ین .بۆ گه‌له‌که‌مان ل ه رۆژهه‌اڵت و ب��اش��ور و ل� ه پێناو ئ��ازادی��م��ان��دا شه‌ڕ ده‌که‌ین». نزیکه‌ی دوو هه‌فته‌ی ه سوپای ئێران به ئامانج‌گرتنی قه‌ندیل ،هێرش ده‌کات ه سه‌ر پژاک و په‌که‌که .میدیای تورکیا بۆ بابه‌ته‌ک ه بێ‌مه‌یله .کاردانه‌وه‌ی کوردان به‌ش به‌شه .به‌اڵم ئه‌و شه‌ڕه‌ی ده‌کرێت له هه‌رێمێکی ته‌نگدا بهڕێوه ناچێت .ته‌نانه‌ت هه‌وڵ ده‌درێت گۆڕه‌پانی به‌رباڵوی شه‌ڕ بناسرێت .ئامانجی ئێران ل�ه‌م هێرشانه زۆر زی��ات��ره؛ ئێران ده‌ی���ه‌وێ ل ه رێگای
به‌کرێگیراوی ده‌وڵ���ه‌ت .ده‌وڵ�ه‌ت��ی ئێران ته‌حه‌مولی ئ �هو ب��زوت��ن�ه‌وان�ه‌ی نی ه ک ه ئازادان ه بیر دهکهنهوه و ب ه ده‌سپێشخه‌ری خۆیان سیاسه‌ت ده‌که‌ن. هێزه ف�ه‌رم��ان��ڕه‌واک��ان بۆ دیزاین‌کردنی خۆرهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست پێویستیان ب ه گرتنی ده پێگ ه هه‌ی ه تا بتوانن ده‌ستێوه‌ردانی ئێران بکه‌ن .وات ه ئێران ل ه سه‌ر بنه‌مای ئه‌م هێرش ه ترسێکی گه‌وره‌ی ل ه کوردان ههیه .به‌م هۆیهوه ئێران له‌گه‌ڵ به‌دیهێنانی ئه‌م ئامانجه ،له‌گه‌ڵ تورکیا ستراتیژی م��ێ��ژووی��ی دژه‌ک����ورد ب���ه‌رۆژ ده‌ک��ات �هوه. ه��اوب�ه‌ش��ی ئ��ێ��ران و تورکیا ل� ه رێگای ()AKPهوه کاره‌کته‌ریز‌ه بووه)AKP( . بیر لهوه دهکاتهوه ک ه ل ه ئه‌نجامی ئه‌و گۆڕانکاریانه‌ی ل ه هه‌رێمدا دێن ه ئاراوه، کوردان له‌گه‌ڵ ئه‌و ستاتۆیه‌ی قازانجی ده‌که‌ن ،هێزی ده‌وڵه‌تانی هه‌رێم سنوردار بکهنهوه .ه�ه‌ر ئ��ازادی و مافێک که کوردان به‌ده‌ستی بهێنن بۆ ئێران ،سوریا، تورکیا و عێراق هه‌ڵگری تایبه‌تمه‌ندی مۆته‌که‌یه. ئێران ک ه ب ه باشی ل ه کلتوری به‌رخۆدانی په‌که‌ک ه ئاگاداره ،ل ه شه‌ڕدا راسته‌وخۆ په‌که‌که‌ی ن �ه‌دا پێش خ��ۆی .ب���ه‌رده‌وام ویستویه‌تی ناڕاسته‌وخۆ ئه‌م به‌رخودانه بشکێنێت .ئه‌م کاتان ه په‌یوه‌ندی نێوان ئێران و تورکیا هێند‌ه ل ه پێشهوه نه‌بوو. له‌گه‌ڵ هاتن ه سه‌رحوکمی ( )AKPئه‌م په‌یوه‌ندی زیاتر به‌ره‌و پێشهوه چوو .ئه‌وه‌ی له‌دڵی ()AKPدابوو وه‌ک رژێمی ئێران
هێزه فه‌رمانڕه‌واکان بۆ دیزاین‌کردنی خۆرهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست پێویستیان به گرتنی ده شوێن ههیه تا بتوانن ده‌ستێوه‌ردانی ئێران بکه‌ن قهندیلهوه گورزێکی گ�هوره ل ه کوردان ب��دات؛ ده‌ی��ه‌وێ رۆژه�ه‌اڵت��ی کوردستان دابه‌ش بکات ،باشوری کوردستان بخاته ژێر کۆنترۆڵی خۆی و ده‌سکه‌وته‌کانی کورد کاریگه‌ری ل ه سه‌ر به‌شه‌کانی تر نه‌که‌ن .چۆنک ه سیاسه‌تی ئێران بۆ کورد زۆر روون���ه؛ سیاسه‌تێکی وه‌ه��ا بهڕێوه ده‌بات ب ه تایبه‌ت ئه‌و بزوتنه‌وانه‌ی خاوه‌ن کاره‌کته‌رێکی خ��ۆڕاگ��ر و تێکۆشه‌رن له‌ناو ده‌ب���ات .ل ه م��ێ��ژوودا نمونه‌ی ئه‌م سیاسه‌تان ه زۆرن .ئامانجی سه‌ره‌کی ئێران ئه‌وه‌ی ه ئه‌و بزوتنهوه بهێنێت ه ئاستی
ب��وو .ئه‌و سیاسه‌ته‌ی ئێران له‌به‌رامبه‌ر کورد په‌یڕه‌وی ده‌کرد ل ه رێگای ()AKP هوه هه‌نارده‌ی تورکیای کرد .سیاسه‌تی (کرانه‌وه‌ی ک��ورد)ی ( AKPئێران ه بۆ کورد .ئه‌م سیاسه‌ت ه مافی تاکه‌که‌سی ده‌ن��اس��ێ��ت ،ن��ک��وڵ��ی ل � ه ک���ورد ن��اک��ات ب��ه‌اڵم ک���وردی خ��ۆڕاگ��ر و ئ��ازادی��خ��واز ل ه سێداره ده‌دا و ل ه ناو ده‌بات .تورکیا ئه‌م سیاسه‌ته‌ی ئێران جێبه‌جێ ده‌کات. ل ه به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌ی ک ه تورکیا ئه‌مریکا ل ه ده‌ستێوه‌ردانی نێونه‌ته‌وه‌یی ل ه سه‌ر
ساڵی دووه‌م ژماره 67 دووشهممه 2711/5/11 - 2011/8/1
15
کورد له میدیا جیهـا‌نـیـیه‌کاندا کوشتن به‌رده‌وامه
nئێران ،سوریا ،تورکیا و عێراق له ئازادی کوردان ده‌ترسن ئێران دوور بخاته‌وه ،ئێران قه‌ندیل ده‌کات ب ه ئامانج و ده‌ی �ه‌وێ دڵی سیاسه‌تی و هێزی دینامیکی ک��ورد ل�ه‌ن��او ببات. ئه‌م ئامانجه ،داواک��اری تورکیا ،سوریا و عێراقیشه .ئه‌مریکا و هاوپه‌یمانانی ل � ه ه �ه‌رێ��م ل � ه ب �ه‌رام��ب �ه‌ر ئ���ه‌م دۆخ���ه‌دا
فۆتۆ :ئینته‌رنێت
ک ه «ئێم ه ده‌رگای شه‌ڕمان نه‌کردۆته‌وه به‌رخودانی کراوه‌ت ه ئامانج. ئایا ئه‌م ه به‌دی دێت؟ ئایا ئه‌م هاوپه‌یمانیه ل ه به‌رامبه‌ر ئێران ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر ته‌واوی ب ه ن��اوه‌ن��دی ئێران ـ تورکیا ـ ئه‌مریکا هێزمان رووبه‌ڕوی ئێران بکه‌ینه‌وه ،ئێران شانسی س�ه‌رک�ه‌وت��ن��ی ه �ه‌ی �ه؟ ی�ه‌ک�ه‌م؛ ته‌نانه‌ت شه‌ش مانگ خۆ راناگرێت». خ��ۆڕاگ��ری ل ه به‌رامبه‌ر له‌سێداره‌دانی ئ �ه‌م ل��ێ��دوان� ه به‌ڕاستیش زۆر گرنگه. کوردان و ئۆپه‌راسیۆنه‌کانی له‌ناوبردن به چۆن په‌که‌ک ه ل ه تورکیادا تێکوشانی ئاشکراکردنی ناسنامه‌ی کوردی داوه. ک��وردان ل ه ئێراندا زیاتر ل ه مه‌سه‌له‌ی ناسنامه ،کێشه‌که‌یان ئه‌وه‌ی ه له‌گه‌ڵ ئه‌و ناسنامه‌ی ه ژیانێکی ئازاد بکه‌ن. سێهه‌م؛ ک����وردان ل � ه ئ��ێ��ران��دا پیده‌چێت زووت���ر داب��ب��ڕن .پێگه‌ی جوگرافیایی و به‌رباڵوبوونی ژم��اره‌ی دانیشتوانیان وه‌ک باکوری کوردستان نیه .کوردان ل ه خاکی خۆیاندا ل ه ئێران پێویستیان به ده‌وڵ �ه‌ت نابێ چۆن ده‌توانن پێداویستی خۆیان دابین بکه‌ن. چواره‌م؛ ئه‌م بابه‌ته‌ش ک ه ئێران ئامانجی هێزه نێونه‌ته‌وه‌ییه‌کان ه جێگای بایه‌خه. ئێران هه‌میش ه ل ه دۆخ��ی به‌رگریکردن ل ه خۆیه‌تی .بۆی ه ئه‌گه‌ر ل ه هێرشه‌کاندا ش��ک��س��ت ب���خ���وات ،ب�هره�ه‌ڵ��س��ت��ک��اران��ی ن���اوخ���ۆش ده‌ک���ه‌ون��� ه ج��وواڵن �ه‌وه‌ی �ه‌ک��ی گه‌وره‌وه. هێچ جۆرێک به‌سیت و ئاسان نیه .دووم؛ پێنجه‌م؛ ن��اس��ن��ام�ه‌ی ئایدیۆلۆژیکی ئه‌گه‌ر هه‌ژانێک ل ه ئێراندا دروست بێت ،کوردان ،راستینه‌ی سه‌ده‌ی ( )21ده‌گرێته زۆر زه‌حمه‌ت ه ئێران بتوانێ ل ه به‌رامبه‌ر خ���ۆی .وات��� ه کێشه‌ی پێشه‌نگایه‌تیان به‌رخودانی ( )35ساڵ ه په‌که‌ک ه ته‌حه‌مول ب��ۆ دابینکردنی م�ه‌ع��ن�ه‌وی��ات و نرخه بکات .لێدوانه‌کانی موراد قه‌ره‌یاڵن له‌م سیاسیه‌کان کۆمه‌ڵگا نیه. باره‌یه‌دا زۆر ئاشکرایه .قه‌ره‌یاڵن ده‌ڵێت
«سیاسه‌تی (کرانه‌وه‌ی کورد) ی ( ،)AKPهه‌ڵگری تایبه‌تمه‌ندی سیاسه‌تی ئێرانه بۆ کورد .ئه‌م سیاسه‌ته مافی تاکه‌که‌سی ده‌ناسێت ،نکوڵی له کورد ناکات به‌اڵم کوردی خۆڕاگر و ئازادیخواز له سێداره ده‌دات» بێ ده‌ن��گ��ن .ته‌نانه‌ت ئه‌مریکا وێ��ڕای ن��اک��ۆک‌ب��وون��ی ،ل� ه رێ��گ��ای تورکیاوه هاریکاری هێرشه‌کانی ئێران ده‌دات. ئێستا شێوه‌ی پیالنگێڕی ( )15شوباتی س��اڵ��ی ( )1999گ�����ۆڕدراوه ،ئه‌مجاره ده‌سکه‌وته‌کانی ک��ورد و شوێنه‌کانی
کۆنگرێسی نیشتمانی کورد له باکوری ئه‌مریکا پیرۆزبایی خۆبه‌ڕێوه‌به‌ری دیموکراتیک ده‌کات
«ئامانجمان پێکه‌وه‌ژیانی ئاشتیانه‌ی کورده له‌گه‌ڵ نه‌ته‌و ه جیاوازه‌کانی تر»
و :ل ه ئینگلیزیه‌وه
سنور که‌ریم ل ه دوای روخانی ئیمپراتوریه‌تی عوسمانی چه‌ند واڵتێکی نوێ وه‌کو سوریا ،عێراق و تورکیا دروست بوون .هه‌ر له‌م نێوه‌نده‌شدا ئه‌گه‌ری دروستبوونی واڵتیکی نوێی تر هه‌بوو ب ه ناوی کوردستان ،به‌اڵم تورکیا و هاوپه‌یمانه‌کانی ب ه هه‌موو شێوه‌یه‌ک رێگر بوون ل ه دروستبوونی واڵتێک به‌م ناوه‌وه.
ورده ورده ب�ه درێ��ژای��ی ک��ات تورکیا گۆڕانی ب�ه‌س�ه‌ردا ه��ات بۆ دوو شێوه؛ ل��ه ش��ێ��وه‌ی ی �ه‌ک �ه‌م��دا ب����ووه واڵت��ێ��ک دی��م��وک��راس��ی م��ۆدێ��رن ب��ۆ ت��ورک�ه‌ک��ان و ل �ه ش��ێ��وه‌ی دووه‌م����دا ب���ووه واڵتێکی س �ه‌رک��وت��ک �ه‌ر و چ �ه‌وس��ێ��ن �ه‌ر ل �ه دژی ک���ورده‌ک���ان .ل���ه‌م ک���ات���ه‌دا ک���ورده‌ک���ان درکیان ب�هو راستیه ک��رد که به هیچ شێوه‌یه‌ک هیچ مافێکیان پێ نادرێت، به‌ڵکو ماف و سه‌روه‌ریه‌کانیان لێ زه‌وت ده‌کرێت .هه‌ر بۆیه بۆ رووبه‌ڕووبوونه‌وه له دژی ئه‌و چه‌وساندنه‌وه‌یه به مه‌به‌ستی ره‌ت���ک���ردن���ه‌وه‌ی ئ���هو ش��ێ��وازه گ��وزه‌ران �ه
له دژی زه‌وت‌ک��ردن��ی مافه‌کانیان ل ه الی��ه‌ن حکومه‌تی ئ �ه‌ن��ک��اراوه ،هه‌ندێ له کوردان په‌نایان برده به‌ر چاره‌سه‌ری دیپلۆماسیانه و هه‌ندێکیش ده‌ستیان دایه چ �ه‌ک و رووی���ان له چیاکان ک��رد بۆ به‌رگریکردن له داواکانیان .هه‌ر چه‌ند هه‌ر دوو رێگا کهوتنه به‌ر گوێ...کردن لێیان و پێشێل‌کردنیان .بۆیه هیچ کام له رێگاکان ئه‌نجامێکی راسته‌وخۆی نه‌بوو ،به‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا سووربوون و ب�����ه‌رده‌وام�����ی‌دان ب���ه‌م دوو ش���ێ���وازه، گ�ه‌ش�ه‌ک��ردن��ێ��ک��ی ت����ازه‌ی گ��رن��گ��ی به خ��ۆی �هوه بینی ک �ه ئ �ه‌وی��ش بیرۆکه‌ی مافی خ��ۆب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌ری دیموکراتیک بوو. له کۆتاییدا ( )85شاند له باکوری کوردستان له رۆژی ()2011/7/14 له ش��اری ئامه‌د ،پایته‌ختی ئه‌م به‌شه بانگیان له خه‌ڵک کرد بۆ ئه‌وه‌ی وه‌ک هاواڵتی ئازاد له کوردستانی سه‌ربه‌خۆ به شێوه‌یه‌کی دیموکراتیانه بژین. ئێمه له گۆنگرێسی نیشتمانی کورد له باکوری ئه‌مریکا پیرۆزبایی خۆمان راده‌گه‌یه‌نین بۆ کوردانی باکور بۆ ئه‌و بڕیاره ئازا و بوێرانه‌ی که دایان .وه‌ک رێکخراوێکی علمانی دیموکراتیک و
n
ده‌وڵه‌تی تورکیا ناتوانێ رێگری له خۆبه‌ڕێوه‌به‌ری دیموکراتیک بکات
ئاشتی‌خواز هیوا و ئامانجمان بۆ هه‌موو به‌شه‌کانی کوردستان بریتیه له ئازادی، سه‌ربه‌خۆیی و پێکه‌وه‌ژیانی ئاشتیانه‌یه ل�ه‌گ�ه‌ڵ ن�ه‌ت�ه‌وه‌ج��ی��اوازه‌ک��ان��ی ت���ردا .له ک��ات��ێ��ک��دا س �ه‌رب �ه‌خ��ۆی��ی ی �ه‌ک��ێ��ک له مه‌زنترین و گرنگترین ئامانجمانه .ئێمه
پاڵپشتی خۆمان راده‌گه‌یه‌نین بۆ مافی خ��ۆب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌ری دی��م��وک��رات��ی��ک وه‌ک��و قۆناغی گه‌شه‌کردن و هه‌نگاونان به‌ره‌و سه‌رکردایه‌تی و ئاراسته‌کردنێکی راست، دڵنیا بن که ئاینده‌ی هه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌ک له ناوچه‌که‌دا دهبێته یه‌کێتیه‌کی زۆر
فۆتۆDIHA :
پێشکه‌وتوو ،له کاتێکدا فه‌رمانڕه‌وایی ب���ی���روڕای زۆرداری و چ �ه‌وس��ان��دن �هوه ده‌گ��ۆڕێ��ت ب��ۆ ته‌بایی و یه‌کسانی به شێوه‌ی یه‌کێتی ئهوروپا. کۆنگرێسی نیشتمانی کورد له باکوری ئه‌مریکا
ب�ه گ��وێ��ره‌ى زانیارییه‌کانى راپۆرتێکى م��اڵ��پ �ه‌رى ()www.reuters.com له هێرشی هێزه ئه‌منییه‌‌کانى ده‌وڵه‌تى سوریادا بۆ سه‌ر شاری حه‌ما ( )24که‌س کوژران و ده‌یان که‌سی دیکه‌ش بریندار بون. به گوێره‌ى ماڵپه‌ره‌ک‌ه دوێنێ (یهکشهممه) هێزه ئه‌منییه‌کانی سوریا هێرشێکی چڕیان کرده سه‌ر شاری حه‌ما و به ده‌یان که‌س کوژران و برینداربون ،ئه‌و هێرشه له‌کاتێکدا بوو که سه‌رله‌به‌یانی دوێنێ ژماره‌یه‌ک ل�ه ه��اواڵت��ی��ان ب�ه مه‌به‌ستی ده‌ربڕینی ناڕه‌زایی له دژی ده‌سه‌اڵتدارانی سوریا رژان‌ه سه‌ر شه‌قامه‌کان و خۆپیشاندانیان ئه‌نجامدا ،له‌به‌رامبه‌ریشدا له‌الیه‌ن هێزه ئه‌منییه‌کانه‌و‌ه به‌توندی وه‌اڵمدرانه‌وه. وه‌ک ئ��ه‌وه‌ى ئاژانسی رۆی��ت �هرز ،باسى ک���ردووه هێزه ئه‌منییه‌کان ،ب�ه چه‌کی ق���ورس و ت��ان��ک و زرێ��پ��ۆش هێرشیان کردوهته سه‌ر هاواڵتیان و به‌پێی ئاماره س�ه‌ره‌ت��ای��ی�ه‌ک��ان ( )17ک �ه‌س ک���وژراون و ( )51ب��ری��ن��داری��ش گ �ه‌ی �ه‌ن��راون �ه‌ت �ه نه‌خۆشخانه‌یه‌کی ئه‌و شاره. ئ���ه‌م���ه‌ش دواى ئ�����هوه دێ�����ت ،ک���ه له ئ���ازارى ئه‌مساڵه‌وه ،ب�ه‌ه��ۆى سازکردنى خۆپیشاندانه‌و‌ه ده‌وڵ�ه‌ت��ى سوریا ه �ه‌زاران هاواڵتى خۆى کوشتووه.
هه‌ڵمه‌تی «با ناسنامه‌ی کوردی بناسرێت» ده‌ستی پێکرد ل���ه ئ �ه‌ڵ��م��ان��ی��ا ب���ۆ ئ�����ه‌وه‌ی ب���ه ف �ه‌رم��ی ناسنامه‌ی کوردی بناسرێت ،هه‌ڵمه‌تێک له الیه‌ن یه‌کێتی کۆمه‌اڵنی کوردهوه له یه‌کی (ئ���اب)دا له زۆرب �ه‌ی شاره‌کاندا ده‌ستی به خه‌بات و چاالکی کرد .له‌م هه‌ڵمه‌ته‌دا ک�ه زۆرێ���ک ل�ه ده‌زگ��اک��ان پشتگیری لێ ده‌ک���ه‌ن ،داوا ده‌ک��ه‌ن له بهڵگهنامه و ناسنامه‌دا له‌جیاتی تورک، عه‌ره‌ب و فارس ،نه‌ته‌وه‌ی کورد بنوسرێت. له بانگه‌وازی ئه‌م هه‌ڵمه‌ته‌دا هاتووه که: به سه‌دان ساڵه ئه‌و هاواره‌ی کوردان که نابیسترێت ،له دژی زوڵم ،سته‌مکاری، ق��ڕک��ردن و نکۆڵی‌کردنه .ک���وردان به ژی��ان��ی دووزم��ان��ی ت��ورک��ی و ک��وردی، راگه‌یاندنی خۆبه‌ڕێوه‌به‌ری دیموکراتیک، ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌رای�ه‌ت��ی و ده‌زگ��اک��ان��ی خۆیان گ��ون��ج��ان��دووه؛ ک���وردان ده‌ڵ��ێ��ن «ئێمه‌ش هه‌ین» و ستاتۆی خۆمان ده‌وێ��ت .ئه‌م هه‌ڵمه‌ت‌ه دێته واتای ئه‌وه‌ی کوردان که له جوگرافیای ئ�ه‌وروپ��ا ده‌ژی���ن ،داوای ستاتۆی خۆیان ده‌که‌ن. عێراق ده‌ست ب ه کار ده‌بێت بۆ که‌مکردنه‌وه‌ى قه‌باره‌ى حکومه‌ته‌که‌ى س �ه‌رۆک وه‌زی��ران��ى عێراق ن��ورى مالکى گه‌یشت‌ه ڕێکه‌وتنێک له‌گه‌ڵ په‌رله‌مانى واڵته‌که‌یدا بۆ که‌مکردنه‌وه‌ى قه‌باره‌ى حکومه‌تى یه‌کگرتووى نیشتمانی. به‌رنامه‌ک‌ه له ڕۆژى شهممه ڕاگه‌ێندرا که تیایدا داوا ده‌کات به‌النى که‌م ()12 وه‌زاره‌ت له کابینه‌ک‌ه که‌م بکرێتهوه. شایانى باسه حکومه‌تى عێراق ڕووبه‌ڕووى ڕه‌خن‌ه ب��ووب��وه‌و‌ه به‌هۆى ناکۆکى له‌سه‌ر هه‌ندێک مه‌سه‌له‌ى گرنگ له‌وانه‌شدا داوا بکرێت له‌شکرى ئه‌مه‌ریکا له پاش کۆتایى دواواده‌ى ئه‌مساڵ ل �ه عێراق بمێنێته‌و‌ه یان نا. ک��ارب �ه‌ده‌س��ت��ان��ى ع��ێ��راق��ى و ئه‌مه‌ریکى نیگه‌رانییان ده‌ربڕیو‌ه له‌مه‌ڕ توانایی به‌غدا بۆ هه‌ڵسوکه‌وتکردن له‌گه‌ڵ بارى ئاسایش له پاش کشانه‌وه‌ى هێزه‌کانى ئه‌مه‌ریکا له عێراق. له الیه‌کى ت��رهوه هه‌ر له ڕۆژى شهممه ڕاپۆرتێکى حکومه‌تى ئه‌مه‌ریکا که هه‌ر سێ مانگ جارێک ده‌یدا به کۆنگرێس باڵو کرایهوه که ده‌ڵێت ئه‌مساڵ عێراق به ب �ه‌راورد له‌گه‌ڵ ساڵى ڕاب��ردوو شوێنێکى مه‌ترسیدارتره.
بیروڕا
ساڵی دووه‌م ژماره 67 2010/11/8 دووشه 2711/5/11 ممه‌ممه- 2011/8/1 دووشه
16
سه‌ردار ستار دوای ( )14رۆژ ل���ه‌ب���ه‌رخ���ۆدان���ی گ���ه‌ری�ل�اک���ان���ی ه���ێ���زی رۆژه����ه‌اڵت����ی ک��وردس��ت��ان (ه���ه‌ره‌ک���ه) ،ک �ه ده‌ک��ات �ه باڵی سه‌ربازی پارتی ژیانی ئ��ازادی کوردستان (پژاک) ،جێگای سه‌رنج و تێروانینه .بۆیه پێویسته ئه‌و به‌رخۆدانیه له‌هه‌موو رووێکه‌وه شیکار بکرێت و ئه‌و رۆح �ه فیدایه‌ش ب��اش ببینرێت که وا ده‌ک��ات الوان��ی ک��ورد بتوانن سه‌نگه‌ر له‌به‌رامبه‌ر سوپای داگیرکه‌ری ئێران بگرن. ده‌ب�����ێ س���ه‌ره‌ت���ا ب��زان��ی��ن ب���زوت���ن���ه‌وه‌ی ئ���ازادی���خ���وازی ک��وردس��ت��ان ل�ه‌الی�ه‌ن��ی چ����ه‌ک����داری����هوه ش���ێ���وازی ک�لاس��ی��ک و ب�����اوی ت���ێ���پ���ه‌ڕک���ردوه و ت����وان����راوه به‌شێوه‌یه‌کی سه‌رده‌میانه تێکۆشانی چ���ه‌ک���داری ب �ه‌ڕێ��وه‌ب��چ��ێ��ت .ج���اران بۆ
هێرشه‌کانی ئێران بۆ سه‌ر باشوری کوردستان؛
( )14رۆژ به‌رخودانی گه‌ریال ل ه قه‌ندیل هێزه رزگاریخوازه‌کان شه‌ڕ تاکتیکی سه‌ره‌کی ب��ووه بۆ ئ��ازادی گ �ه‌الن ،بۆ ئه‌مه‌ش هه‌موو شتێک ده‌که‌وته خزمه‌ت شه‌ڕ ،چونکه ب��اوه‌ڕی به‌و شێوه‌یه بوو که رژێمی سه‌رده‌ست له‌رێگای شه‌ڕ ب��ڕوخ��ێ��ن��رێ��ت و ش��ۆڕش��گ��ێ��ڕان شوێنی ب��گ��رن��هوه ،ب��ۆی �ه ده‌وت�����را ت��ون��دوت��ی��ژی شۆڕشگێڕانه تاکه رێگایه بۆ ئازادی گ�ه‌الن .دوای رووخانی سۆڤیه‌ت ئیتر گۆڕانکاری پێویست بوو له شێوازی رووب�����ه‌ڕوب�����وون�����ه‌وه‌ی داگ���ی���رک���ه‌ران. چونکه هه‌ندێک تیۆری نوێی شه‌ڕ سه‌لمێنران ئه‌ویش»شه‌ڕ له‌به‌رژه‌وه‌ندی گ���ه‌الن���دا ن��ی��ی �ه« ئ���ه‌وان���ه‌ی ش �ه‌ڕی��ان ده‌وێ و ش�ه‌ڕده‌ک�ه‌ن ده‌وڵ��ه‌ت و نهتهوه سه‌رده‌سته‌کانن ن�ه‌ک ژێرده‌سته‌کان، ب���ۆی���ه ن���اک���رێ گ���ه‌الن���ی ژێ���رده‌س���ت له‌تێکۆشاندا ش �ه‌ڕ بکه‌نه تاکتیکی س��ه‌ره‌ک��ی خ��ۆی��ان ،چ��ون��ک�ه ئ �ه‌وک��ات ده‌که‌ونه خزمه‌ت تاکتیکی ده‌وڵ�ه‌ت و نهتهوه سه‌رده‌سته‌کان. ئه‌و شهڕه چه‌کداریه‌ی ئه‌مڕۆ گه‌ریالی کورد له باکور و رۆژهه‌اڵت به‌ڕێوه‌ی ده‌ب��ات ش �ه‌ڕی پاراستنی ره‌وای���ه ،واتا تاکتیکی یه‌که‌م نییه ،به‌ڵکو دوای ئ����ه‌وه‌ی دوژم����ن ه��ێ��رش دێ��ن��ێ خ��ۆی ده‌پارێزێت ،ئه‌مه‌ش به‌ڕوونی ده‌بینین، تائێستا له‌باکور ( )10جار ئاگربه‌ست راگ���ه‌ێ���ن���راوه ،ل �ه رۆژه�����ه‌اڵت م���اوه‌ی ساڵێک بوو ئاگربه‌ستبوو ،تاده‌وڵه‌تی ئ��ێ��ران ه��ێ��رش��ی ن �ه‌ک��رد ،گ�ه‌ری�لاک��ان��ی
پ��ژاک هێرشیان ن�ه‌ک��رد ،وات �ه پژاک هه‌موو رێگاکانی بۆ سیاسه‌ت و خه‌باتی رێکخستنی ج��ه‌م��اوه‌ر ب�ه‌ک��ارده‌ه��ێ��ن��ا، ههرچهنده ده‌رفه‌ت زۆرکه‌مبوو ،چونکه هه‌موومان شایه‌تحاڵی له‌سێداره‌دانی ئ�هو کچ و ک��وڕه شۆڕشگێڕانه‌بووین له‌ماوه‌ی ساڵی رابردوو بوونه قوربانی س��ی��اس �ه‌ت �ه ش �ه‌ڕن��گ��ێ��زک��ان��ی ده‌وڵ��ه‌ت��ی ئیسالمی ئێران. له‌گه‌ڵ ئ�ه‌وه‌ی هێزه‌کانی رۆژهه‌اڵتی کوردستان نوێن و ئه‌زمونێکی زۆریان ن��ی��ی�ه ،ب���ه‌اڵم سیستمی ب �ه‌ڕێ��وه‌چ��وون و ش����ێ����وازی ت��ێ��ک��ۆش��ان وای����ک����ردوه ل �ه‌م��اوه‌ی ن��ێ��وان س��ااڵن��ی ( )2006وه تا ساڵی ( )2010گه‌ریال ل�ه‌ت�ه‌واوی خ��اک��ی رۆژه�����ه‌اڵت ب�ڵاوب��ب��ێ��ت �هوه ،له چیاکانی شاهۆ و داالهۆوه تا ده‌گاته کوێستانه‌کانی ئورمیه .چونکه ده‌بێ ئه‌وه‌ش بزانین هه‌بوونی هێز به‌گوێره‌ی سیستمی تێکۆشانی دیموکراتیانه‌ی گ�����ه‌الن ئ���اس���ای���ی و ره‌وای��������ه ،ب���ه‌اڵم به‌مه‌رجێک بۆ هێرشکردن به‌کارنه‌یه‌ت. به‌و هۆکاره‌شه‌وه ئه‌مڕۆ گه‌ریال له‌هه‌موو خاکی کوردستاندا ههیه ،به‌اڵم هێرش ناکات ته‌نها له‌به‌رگریدایه. ( )14رۆژ ب �ه‌رخ��ۆدان��ی گ�ه‌ری�لاک��ان واب��زان��م الی زۆرێ��ک له‌خه‌ڵک هه‌تا الی خ����ودی ک���ۆم���اری ئیسالمیش ئ�هو به‌رخودانه مایه‌ی سه‌رسوڕمانه، چونکه ( )14رۆژه بێ پسانه‌وه شهڕه و ئۆپه‌راسیۆن به‌رده‌وامه ،به‌اڵم سوپای
داگیرکه‌ر تائێستا نهیتوانیوه پێشڕه‌وی بکات ،له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا تا ئێستا نزیکه‌ی ( )300س���ه‌رب���ازی ئ��ێ��ران و تورکیا له‌به‌ره‌کانی شه‌ڕدا کوژراون .له‌ئێستادا الوان���ی ک��ورد ل�ه شاخه‌کانی قه‌ندیل و ده‌وروب�����ه‌ری س �ه‌رده‌ش��ت و پیرانشار داستانی قاره‌مانێتی تۆمار ده‌که‌ن .تا ئێستا هیچ هێرشێکی ئێران بێ زیان نهبووه ،هه‌مانکات هیچ چاالکیه‌کی گه‌ریالش بێ ئه‌نجام نهبووه ،واتا له‌هه‌ر ده‌رفه‌تێکدا گه‌ریال ئه‌نجامده‌گرێت. ئێران و تورکیا و ئه‌مریکا هاوبه‌شن له‌و ئۆپه‌راسیۆنانه ،وا دیاره هه‌موویان په‌ستن به‌هه‌بوونی هێزو پێگه‌ی کورد، له‌گه‌ڵ ئ��ه‌وه‌ی نایانه‌وێت ک��ورد سه‌ر له‌نوێ داڕشتنه‌وه‌ی رۆژهه‌اڵتی ناویندا شوێنی ب�ه‌رچ��اوی هه‌بێت ،بۆیه شه‌ڕ ده‌ف��رۆش��ن و هێزه‌کانیان له‌سه‌ر کورد تاقیده‌که‌نه‌وه .کوژرانی پێنج سه‌ربازی تورک له‌به‌ره‌کانی شه‌ڕ و سوڕانه‌وه‌ی فڕۆکه بێ فڕۆکه‌وانه جاسوسیه‌کانی ئ�ه‌م��ری��ک��ا ل �ه س���ه‌ر ه �ه‌رێ��م��ی گ�ه‌ری�لا له‌قه‌ندیل نیشانی ئه‌و رێکه‌وتنه‌یه ک ه له‌سه‌ر کورد ئه‌نجامدراوه. حکومه‌تی عێراق به بێ ده‌نگی رازی کراوه له‌الیه‌ن ده‌وڵه‌ته داگیرکه‌ره‌کانه‌وه، چونکه ئه‌و هاتووچۆ دیبلۆماسیه‌ی به‌رپرسانی ئ��ێ��ران ل�ه م���اوه‌ی راب���ردوو جێگای سه‌رنجی هه‌موو الیه‌ک بوو. ئه‌مه‌ش وای کردوه حکومه‌تی به‌غدا تائێستا به‌جدی هه‌ڵوێستی نیشان نهداوه
ده‌پارێزن .ئه‌گه‌ر له‌ئێستادا هه‌ڵوێستی له‌به‌رامبه‌ر هێرشه‌کانی ئێران. حکومه‌تی هه‌رێم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی سه‌ره‌تا ئاشکرا دیاربێت ب��ۆ پشتگیری ئ�ه‌وا و به‌گوێره‌ی رێکه‌وتنه‌کان رازیکرابوو بڕواموایه له پایزی داهاتوو کۆنفرانسی به‌بێ ده‌نگ بوون ،بۆیه سه‌ره‌تا هیچ نه‌ته‌وه‌یی ئه‌نجامبدرێت. ده‌نگی نه‌بوو ،به‌اڵم دوایی بینی گه‌ریال خ���ه‌ڵ���ک���ی ک����وردس����ت����ان ب �ه‌گ��ش��ت��ی له‌هه‌موو به‌ره‌کانی شه‌ڕ سه‌رده‌که‌وێت و ت��ائ��اس��ت��ێ��ک��ی��ش خ��ه‌ڵ��ک��ی ب��اش��ور و ده‌وڵ����ه‌ت����ی ئ���ێ���ران ت����وان����ای ن��ی��ی� ه م �ه‌ت��رس��ی �ه‌ک �ه‌ی��ان ه �ه‌س��ت پ��ێ��ک��ردوه و به‌ره‌وپێشه‌وه بێت و باشور داگیربکات ،پشتیوانیه‌که‌شیان ب�ه‌گ��وێ��ره‌ی ج��اران هه‌ڵوێسته‌کانی به‌شه‌رمنانه هێواش ب���اش���ت���ره ،ب�����ه‌اڵم ه��ێ��ش��ت��ا زۆرک���ه‌م��� ه هێواش گۆڕی .ئێستا ده‌سه‌اڵتداریه‌تی ب �ه‌گ��وێ��ره‌ی رێ��ک�ه‌وت��ن��ی داگ��ی��رک �ه‌ران ه �ه‌رێ��م هه‌ڵوێسته‌کانی ت��ا ئاستێک له‌سه‌ر ناوه‌ندی به‌رخودانی کوردستان له‌سه‌ره‌تا باشتره ،به‌اڵم وه‌ک ده‌سه‌اڵت ک���ه‌ده‌ک���ات���ه ق��ه‌ن��دی��ل .ئ��ی��ت��ر ق�ه‌ن��دی��ل و حکومه‌تێکی ک����وردی ک�ه‌ده‌ب��ێ��ت ن���اوه‌ن���دی ب���ه‌رخ���ودان���ی ک��وردس��ت��ان � ه پشتگیر و ه��اوک��اری براکانی بێت ،و گ���ه‌ری�ل�اش ئ���هو ئ���ه‌رک���ه جێبه‌جێ ه �ه‌روه‌ه��ا س��ن��وره ده‌ستکرده‌کانیش ل ه ده‌ک����ات .ب��ۆی�ه ک��ۆب��وون �هوه ل���ه‌ده‌وری داگ��ی��رک�ه‌ران بپارێزت ،تا تێکۆشانی گ�ه‌ری�لا ک��ۆب��وون�ه‌وه‌ی�ه ل�ه به‌رخۆدانی پ��ارچ�ه‌ک��ان��ی��ت��ر ب��اش��ت��ر ب�ه‌ڕێ��وه‌ب��چ��ێ��ت .و ب�ه‌رگ��ری��ک��ردن ل �ه ده‌س��ت��ک�ه‌وت�ه‌ک��ان، چونکه ئێمه ده‌بێ ئهوه بزانین به‌شێک ئیتر ب��زوت��ن�ه‌وه‌ی ک��ورد به‌رێکه‌وتن و له فرۆشتن و له‌ناو بردنی بزووتنه‌وه‌ی به‌هه‌ندێک هێزی سوپای داگیرکه‌ران ب���ارزان���ی ل �ه‌س��اڵ��ی ( )1975کێش ه چۆک دانادات. پاراستنی س��ن��ورب��وو ل �ه‌الی �ه‌ن ئ��ێ��ران و له‌گه‌ڵ ئ�ه‌وه‌ی له‌و شه‌ڕ پێفرۆشتنه‌ی ع���ێ���راق .ب��ۆی �ه ک��ۆن��ت��ڕۆڵ��ک��ردن �ه‌وه‌ی ئێران ( )12گه‌ریال و چوار هاواڵتی سنوری باشوور بێ ئه‌وه‌ی چاره‌سه‌ری ش �ه‌ه��ی��د ب���وون���ه ،ه����ه‌روه‌ه����ا ب���ه‌ده‌ی���ان پرسی ک��ورد له باکور و رۆژه��ه‌اڵت کوێستانی و خه‌ڵکی گونده‌کان زیانیان بکرێت ،دهبێته هۆکاری خنکاندن و به‌رکه‌وتووه ،به‌اڵم پێویسته بزانرێت ئه‌و له‌ناوبردنی ده‌سکه‌وته‌کانی هه‌رێم و هێرشانه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی بۆ سه‌ر ته‌واوی باشوری کوردستان .له‌ئێستادا پێویست ه گ �ه‌ل��ی ک��وردس��ت��ان��ه ،ب�ه‌ه�ه‌م��ان��ش��ێ��وه ده‌سه‌اڵت و الیهنه سیاسیه‌کانی باشوور ده‌ی��ان �ه‌وێ��ت ک���ورد پ��ارچ�ه‌ب��ک�ه‌ن و بێ ب���ێ پ�����ه‌رده پ��ش��ت��گ��ی��ری ب��ه‌رخ��ودان��ی ئیراده‌ی بکه‌ن ،بۆیه به‌رخودانی گه‌ریال گه‌ریالکانی پ��ژاک ب��ک�ه‌ن ،چونک ه له قه‌ندیل پ��ی��رۆزه و پێویسته هه‌موو پێش خۆیان ده‌سکه‌وتوو سه‌روه‌ری باشور کورد پشتیوانی لێ بکه‌ن.
لۆزانی نوێ و پێویستی یه‌کێتی کوردان
واحید هه‌ورامان دوای ش�ه‌ڕی جیهانی و تێکشکانی ده‌وڵه‌تی عوسمانی هه‌لێکی مێژوویی بۆ کوردان هاته ئاراوه ،به‌اڵم به‌هۆی دواک �ه‌وت��وی��ی کۆمه‌ڵگا و نه‌بوونی ه���زرێ���ک���ى ن���ه‌ت���ه‌وه‌ی���ی و ب��زاڤ��ێ��ک��ی کاریگه‌ر و کارا و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌کی الواز و بێ‌ئه‌زمون و له هه‌مانکاتدا ت����ای����ب����ه‌ت����م����ه‌ن����دی خ����ێ��ڵ�ای����ه‌ت����ی و عه‌شیره‌تگه‌رایی کۆمه‌ڵگا نه‌یانتوانی ئ����هو ه��ه‌ل��ه ب���ه ه��ه‌ن��د وه‌رب����گ����رن بۆ
چاره‌سه‌ری کێشه‌کانیان و چه‌سپاندنی خ��س��ت و ت��ێ��ک��وش��ان��ی ئ����ازادی گ��ۆڕ ج��ی��ن��ۆس��ای��دی ج �ه‌س��ت �ه‌ی��ی ،ئ��اب��وری، م��اف �ه‌ک��ان��ی��ان ب���ی���ق���وزن���هوه .وێ����ڕای کرد .کوردستان بوو به سه‌نگه‌رێک ک���ل���ت���وری ،ک���ۆم���ه‌اڵی���ه‌ت���ی و... ده‌ستکه‌وتی کورتخایه‌ن (پهیماننامهی ب��ۆ ش��ۆڕش��گ��ێ��ڕان و ئ���ازادی���خ���وازان .سیاسه‌تی هه‌میشه‌یی داگیرکه‌رانی س���ی���وه )1919/هیچ س��ودێ��ک��ی��ان لێ تێکۆشانی ئ��ازادی��خ��وازان �ه‌ی گه‌لی ک���وردس���ت���ان���ه .س�������ه‌ره‌ڕای ئ �ه‌م �ه‌ش نه‌بینی و ئه‌نجامێکیان به‌ده‌ست نه‌هێنا .ک�����ورد رووب���������ه‌ڕووی دڕن���دان���ه‌ت���ری���ن گه‌لی کورد هه‌رگیز کۆڵی نهداوه و رۆژی ( )1923/7/24ل �ه ش��اری شێوازی له‌ناوچوون بویه‌وه .له دژی ته‌سلیمیه‌تی هه‌ڵنه‌بژاردووه .له پێناو لۆزانی سویسرا چاره‌نوسی گه‌ردونی ش��ۆڕش��گ��ێ��ڕی ک����ورد ه��ه‌م��وو ج��ۆره ژیانێکی شه‌ره‌فمه‌ندانه ،سه‌دان هه‌زار ناوچهکه دی��ار ک��را .کوردستان بێ ته‌کنیکێک ب�ه‌ک��ار ده‌هێندرێت .له قوربانی داوه و تووشی ماڵ‌وێرانی ئه‌وه‌ی پرسێک به دانیشتوانی بکرێت الی �ه‌ک��ی ت��ر ب��ۆ هیواشکێن-کردن و و چه‌رمه‌سه‌ری ب��ووه .ب�ه‌اڵم هه‌رگیز دابه‌شکرا و له الی�ه‌ن چ��وار ده‌وڵه‌تی بزرکردنی ئ��ی��راده‌ی ئ��ازادی گ�ه‌ل له وره‌ی دانه‌به‌زیوه و تێکۆشانی ئازادی ئ��ێ��ران ،ت��ورک��ی��ا ،ع��ێ��راق و س��وری��اوه رێگای به‌کارهێنانی زه‌ب��ر و زه‌نگ به‌رزتر و به‌رفراوانتر ک��ردووه .بزاڤی داگیر کرا .گه‌لی کورد رووبه‌ڕووی س��ی��اس �ه‌ت��ی ت���ۆق���ان���دن و ل���ه‌ن���اوب���ردن ئ��ازادی��خ��وازان �ه‌ی گه‌له‌که‌مان خ��اوه‌ن له‌ناوچون بویه‌وه .پهیماننامهی لۆزان پ�ه‌ی��ڕه‌و ده‌ک���ه‌ن .هه‌موو ده‌ماره‌کانی ئ �هو هێز و توانسته‌یه ک�ه دوژمنی مۆری سڕینه‌وه‌ی گه‌لی کورده .ئیتر کۆمه‌ڵگا بۆ شێواندن و له‌ناوبردنی ته‌نگه‌تاو کردووه و ده‌سکه‌وتی مه‌زن واڵتێک به ن��اوی کوردستان بوونی به‌ها ئه‌خالقیه‌کانی جڤاک به‌کار و به‌رچاوی ده‌ست خستووه. ستاتۆی حکومه‌تی هه‌رێم له باشور، نیه .بۆیه هیچ یاسایه‌ک ناتوانێت و ده‌هێندرێن. ب��ۆی نیه ب�ه‌رگ��ری له ک��ورد بکات .هه‌وڵه سه‌رکوتکه‌ره‌کانی دوژمنانی راگه‌یاندنی خۆسه‌ری دیموکراتیک له له به‌رامبه‌ر ئ�هو چاره‌نوسه شومه‌ی ئ�ه‌م گه‌له هیچ سنورێک ناناسێت .باکور و خه‌بات له پێناو جێگیرکردنی، به سه‌ریدا سه‌پێنراوه و له به‌رامبه‌ر به شه‌ڕێکی چه‌په‌ڵ و هه‌مه‌الیه‌نه‌یه .به ه����ه‌روه‌ه����ا ت��ێ��ک��ۆش��ان و راپ��ه‌ڕی��ن��ی داگیرکاری و چه‌پاوڵ و کاولکاری بێ له‌به‌رچاوگرتنی پێوانێکی ره‌وشتی گه‌له‌که‌مان له رۆژئاواش ،پاش له‌ق- و هه‌موو جۆره سیاسه‌تێکی نکوڵی -و م��رۆڤ��ان��ه ل���ه ب���ه‌رچ���اوی ه �ه‌م��وو بوونی پایه‌کانی ده‌سه‌اڵتی ئه‌سه‌د له ک����ردن و ت���وان���هوه س����ه‌ری ه���ه‌ڵ���دا و دونیاوه بهڕێوه ده‌چێت .توندوتیژی ،سوریا و له هه‌مانکاتدا به‌رزبوونه‌وه‌ی ب �ه‌رخ��ۆدان��ی وه‌ک کلتورێک پێش زه‌ب����ر و زه‌ن����گ و ک��ۆم �ه‌ڵ��ک��وژی و ئاستی هۆشیاری و تێکۆشانی گه‌لی
رۆژه�ه‌اڵت هیوایه‌کی تازه‌ی دروست کردوه .ره‌وشی هه‌نوکه‌یی کوردستان و ئ �هو ب��اه��ۆزه دیموکراسیخوازانه‌ی ن��اوچ��ه‌ک��ه‌ی گ���رت���وه‌ت���هوه ،هه‌لێکی زێڕینی رهخساندووه تا گه‌لی کورد ب��ت��وان��ێ��ت ئ��ام��ان��ج �ه‌ک��ان��ی ده‌س��ت �ه‌ب �ه‌ر بکات .له دۆخێکی به‌مشێوه‌یه‌دا به هه‌ڵوێستی یه‌کریزی و یه‌کێتی له نێوان هێز و الیهنه سیاسیه‌کانی کورد و پێشخستنی ستراتیژی هاوبه‌ش بۆ ک��ار و خه‌بات دێنێته ئ���اراوه .ئێستا که قۆناغێکی نوێ له دیزاین-کردن له هه‌رێمه‌که له ئارادایه ،ئه‌مریکا و هێزه رۆژئ��اوای��ی�ه‌ک��ان و هه‌ندێک له ده‌وڵه‌ته هاوپه‌یمانه‌کانیان له ناوچهکه ده‌ی��ان�ه‌وێ��ت ده‌ستی ت��ێ��وه‌رده‌ن .ئه‌گه‌ر ی�ه‌ک��ێ��ت��ی�ه‌ک��ی ب �ه‌ه��ێ��زی ک�����وردان له هه‌رێمه‌که‌دا دروس��ت نه‌بێت ،دیزاینی ن��وێ ل �ه ه�ه‌رێ��م�ه‌ک�ه دی��س��ان ل �ه سه‌ر ک����ورد دروس�����ت ده‌ک���رێ���ت .چ��ۆن��ک�ه ئه‌کته‌ره بنه‌ڕه‌تیه‌کانی ب�ه‌ش��دار له‌م دی��زای��ن�ه ن��وێ��ی�ه‌دا به‌تایبه‌تی تورکیا دوژمنی کوردن .هه‌ر بۆیه‌ش کێشه‌ی
ن�ه‌ت�ه‌وه‌ی��ی ک��ورد ده‌ب��ێ تێپه‌ڕ بێت و کوردان بۆ هه‌موو ئه‌و گۆڕانکاریانه‌ی ناوچهکه کۆ ببنهوه و ناکۆکیه‌کانی نێوانیان وه‌الوه بنێن و له سه‌ر بنه‌مای ئ���هو ن��اک��ۆک��ی��ان �ه‌ی ن���ێ���وان ک����ورد و هێزه داگ��ی��رک�ه‌ره‌ک��ان��دا ههیه ببن به ی �ه‌ک .له الیه‌کی تر بۆ پاراستن و پێشخستنی ده‌سکه‌وته‌کان له باشور و باکور که دوای قۆناغێکی دور و درێژی تێکۆشان ده‌ست خراون یه‌کێتی و یه‌کبوون پێویسته. له‌م سه‌رده‌مه‌دا هه‌ر الیه‌نێکی کورد، الی �ه‌ن��ی دی��ک �ه ب��ری��ن��دار ب��ک��ات؛ ی��ان ل���ه ج��ی��ات��ی ه����ه‌وڵ����دان ب���ۆ ی�ه‌ک��ێ��ت��ی نه‌ته‌وه‌یی ،ببێته دارده‌ستی داگیرکه‌ران و ه����اوک����اری����ان ب���ێ���ت گ����وم����ان ل�ه ئاشتیخوازبوون و نیشتمان-په‌روه‌ری و ئازادیخوازی ئه‌و الیهنه ده‌گرێت. هێزی کوردان له یه‌کێتییاندایه ،ئه‌گه‌ر ئه‌و یه‌کێتییه له نێوان الیهنه جیاوازه‌کان دروس������ت ب��ب��ێ��ت ،ل���ه گ���ۆڕان���ک���اری���ه هه‌نوکه‌ییه‌کانی هه‌رێمه‌که‌دا کورد به ئاواته سه‌دان ساڵه‌که‌ی ده‌گات.
حزبى (بچوک) دوکان ه سیاسیه‌کانى کوردستان گوێ بیستى زرمه‌ى سنوره‌کان نین!؟
ئاراس عوسمان
ک���وردای���ه‌ت���ى و خ �ه‌ب��ات��ى چ���ه‌ک���دارى به‌رده‌وام کورد شانازى پێوه‌کردوه به‌هه‌ر رێگه‌یه‌کى له شار بێت یاخود له شاخ له دژى دوژمنه‌کانى ،ئه‌و ئامانجانه‌ى میلله‌تى کورد هه‌یبووه به‌تایبه‌تى له‌م رژێمانى پێش چه‌ند ساڵ توانیویه‌تى به‌ره‌نگاریان بێته‌وه نمونه‌ى وه‌ده‌رن���اى دام و ده‌زگ��اک��ان��ى رژێ��م��ى س���ه‌دام له کوردستان دوا خه‌باتى کورد بووه به هاوبه‌شى له‌گه‌ڵ هێزه کوردییه‌کان، به‌اڵم جۆرى سیاسه‌تکردنى ئه‌و حزبانه‌ى رۆژان����ى ش��اخ ل��ه‌م ق��ۆن��اغ �ه‌دا ت��ادێ��ت
ناشرین و قێزه‌ونتر ده‌بێت ،مێژوى کارى س��ی��اس�ه‌ت ک��ردن��ی��ان ش��ای�ه‌ت��ى ه���ه‌ردوو خه‌باتى ئه‌و کات و ئێستایه. ئه‌وه‌ى گرنگه ئاماژه‌ى بۆ بکه‌ین جاران ئ�ه‌گ�ه‌ر کارێکى جدیمان پێنه‌کرایه ده‌س��ت��م��ان ده‌ب����رد ب��ۆ ش��ان��ۆگ��ه‌ری و س��رودێ��ک��ى نیشتمانى ،ب���ه‌اڵم ئێستا ک���اره‌ک���ان���م���ان ه���ه‌م���ووى ده‌ب���ێ���ت له خزمه‌تى سیاسه‌ت بێت نه‌ک هونه‌رى و نیشتمانى ،که‌م که‌س ههیه ئێستا بتوانێت بڵێت (خوایه وه‌ته‌ن ئاواکه‌ى)، له‌به‌ر ئه‌وه‌ى حزبه‌کان ئینسانه‌کانى ئه‌م واڵته‌یان دابه‌شکردوه به‌سه‌ر ناسنامه‌ى خۆیان و ره‌نگه له‌ناویشاندا به‌سه‌ر چه‌ند کوتله‌یه‌کدا ،ئ�هو گوناهه‌ى هه‌رگیز ح��زب �ه‌ک��ان��ى ک���وردس���ت���ان ل��ێ��ى پ��اک نابنه‌وه ،به‌تایبه‌تى حزبه بچوکه‌کان که به‌درێژایى کارى سیاسیان نهیانتوانیوه النى که‌م ئێنسانه‌کانى ده‌وروب �ه‌ری��ان، وه‌ک هاونیشتمانیه‌کى ن�ه‌ت�ه‌وه‌ی��ى و نیشتمانى به‌رهه‌م بهێنێت ،به‌ڵکو مرۆڤ خاوه‌ن ناسنامه‌یه‌کى کالسیکى حزبى به‌رهه‌مهێناوه ،له‌مکاره شه‌رمه‌زارتر ئ �ه‌وه‌ی �ه ل �ه‌ن��او ئ �هو ک��ای �ه‌دا دی��س��ان�هوه
ئینسانه‌کانیان دابه‌شکرده‌وه به‌سه‌ر ئه‌م که‌سایه‌تى و ئه‌و کوتله‌دا ،بۆیه لێرهوه ده‌توانین بڵێین ئه‌و کهسانه ئێستاشى له‌گه‌ڵ بێت ،خاوه‌ن ئایدۆلۆژیه‌کى نه ڕێکخراوه‌یى وحزبین نه هاونیشتمانین، به‌ڵکو مرۆڤێکن ب��ه‌رده‌وام له هه‌ڵپه‌ى به‌رژه‌وه‌ندییه تاکه که‌سى و خۆییدان، نمونه‌شمان زۆرێک له‌و به‌ناو حزبانه‌یه که مانگانه موچه‌یه‌کى باش وه‌رده‌گرن له‌سه‌ر حیسابى ئ �ه‌م میلله‌ته ره‌ش و رووت �ه ،به‌بێ ئ �ه‌وه‌ى هیچ کاریگه‌رى و فشارێکیان مابێته‌وه له‌سه‌ر ساحه‌ى سیاسى و کۆمه‌اڵیه‌تى کوردستاندا، پێم وابێت پێگه‌یه‌کى ئه‌وتۆیان نه‌ماوه تا چاوه‌ڕێى ئه‌وه‌یان لێبکرێت هه‌ژمونێک پاڵیان پێوه‌بنێت بۆ ده‌ربڕینى رایه‌ک، چوزانم هه‌زار گۆڕانکارى هاته پێشهوه ه �ه‌ر ل�ه خۆپیشاندان و شه‌هیدکردن و برینداربونى ه��اواڵت��ی��ان ت��ا ده‌گاته ئێستاى گه‌رمتر ل�ه ک �ه‌ش و ه �ه‌واى ن���اوچ���ه‌ک���ه ،ب���ه‌گ���ه‌رم���ى ت��ۆپ��ب��اران��ى سنوره‌کان و ئ��اواره‌ب��وون��ى ئ�هو هه‌موو مێرد منداڵ و دایه حاجى و پیاوه ردێن سپیانه ،وه‌لێ ئه‌م حزبه بچوکانه که
بونهته مشه‌خۆر و دوکاندارى سیاسى هه‌نوکه‌یى هه‌رێمه‌که‌مان ،ب�ه‌م حاڵه ن��اوه‌س��ت��ان و ب����ه‌رده‌وام خه‌ریکى پیالن و چ���اڵ ه�ه‌ڵ��ک�ه‌ن��دن��ن ب��ۆ یه‌کێکیتر و پاشقوڵگرتن له پ��اى ئ �ه‌وه‌ى ئه‌مانه رووبه‌ڕوى دژومنانى دراوسێ بکرێتهوه، ل���ه‌وان���ه‌ش ه���ه‌ر ل �ه زه‌ح��م�ه‌ت��ک��ێ��ش��ان و ب��اڵ �ه‌ک �هى و ب��زوت��ن �ه‌وه‌ى ئیسالمى و کوتله و باڵباڵێنه‌که‌ى و شیوعى و ملمالنێکانى ناوخۆیى و گ�ه‌ڕان�ه‌وه‌ى بۆ هه‌رکارێک بۆ مه‌رجه‌عیه‌ته‌که‌ى که شیوعى عێراقه و سوسیالست و ک��ۆن��گ��ره کالسیکیه‌که و م��ان �ه‌وه‌ى خ��اوه‌ن��ى ش��ک��ۆک�هى خ��زم خزمێنه بۆ وه‌رگرتنى هه‌ر به‌رپرسیارێتیه‌ک و... هتد. وه‌ل��ێ گرنگه بپرسین کێ ده‌توانێت له‌شێوه‌ى سروشتى ک��وردان �هى خۆیدا ب��خ��وێ��ن��ێ��ت و ئ���ه‌رک���ی ن��ی��ش��ت��م��ان��ى و نه‌ته‌وه‌یى پیاده بکات به بێ نۆکه‌رى بێگانه؟ کێ تواناى ههیه پێشمه‌رگه و ک��ادی��ره‌ک��ان��ى ره‌وان����هى سنوره‌کانى بکات بۆ ئه‌وه‌ى زه‌ویه کشتوکاڵیه‌کانى ب��اوب��اپ��ی��ران��م��ان و ن����ه‌وه‌ى ئ���ه‌م واڵت��ه
دورخ���ه‌ی���ن���هوه ل���ه‌ن���او ت��ۆپ��خ��ان �ه‌ک��ان��ى کۆمارى ئیسالمى؟ کێ ههیه کادیرى ق���اچ ل �ه‌س �ه‌ر ق��اچ��ى وه‌گ���ه‌ڕخ���ات بۆ خزمه‌تکردنى و پاراستنى واڵته‌که‌مان؟ ئه‌گه‌ر هه‌ر نه‌بوو با یه‌کێتى و پارتى هێزى فه‌القه‌خانه‌که‌یان بگوازنه‌وه بۆ سه‌ر سنور و له‌وێ هه‌ر پاسدارێکیان گ����رت ،ق���ه‌ی���دى ن��ی �ه ب���ا ب���ه‌ق���ه‌د ئ �هو گ�ه‌ن��ج��ان�هى سلێمانى و ه�ه‌ول��ێ��ر ه�ه‌ر شارۆچکه‌یه‌کى ت��ر ف�ه‌الق�ه بکرێت، له‌کاتێکدا گه‌نجه‌کانمان زیانیان به قه‌د کادیر و سه‌رۆکى حزبه گچکه‌کان ن �ه‌ب��ووه ب��ۆ ن��اوخ��ۆى هه‌رێمه‌که‌مان و الیه‌نى بژێوى ژیانى خه‌ڵکه‌که‌ى. له‌ئێستادا ده‌بینین سوپاى تورکیاش ل�ه سنوره‌کانیه‌وه ده‌س��ت��ى به‌تۆپباران و ه��ێ��رش��ک��ردن ک�����ردوه ،ل��ێ��ره ب��ۆم��ان ده‌رده‌ک���ه‌وێ���ت ه �ه‌م��وو الی���ه‌ک چ��ۆن ئاماده‌ن ببنه هێزێکى هاوبه‌ش بۆ لێدانى س��ن��وره‌ک��ان ،ب���ه‌اڵم ب��ڕوان �ه ده‌س �ه‌اڵت��ى ک��وردى چۆن رێگره له خۆپیشاندانى نه‌وه‌کانى به‌رامبه‌ر گه‌نده‌ڵى ،ده‌با ده‌رگا بکاتهوه بۆ خۆپیشاندان له کوردستان ل �ه دژى ت��ۆپ��ب��اران ب �ه ک��ادی��ره‌ک��ان��ى
حزبه‌که‌ى خۆیهوه بکات ،له‌کاتێکدا ئه‌گه‌ر متمانه‌ى به خه‌ڵکى ده‌ره‌وه‌ى ح��زب�ه‌ک�هى و ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن ن��ی�ه ،بۆیه هیچ چاوه‌ڕوانى له‌و حزبه بچوکانه‌ى کوردستان ناکرێت که ده‌بینى چۆن کشومات لێى دانیشتون ه�ه‌روه‌ک له خواروى عێراقه‌وه له ترسى تیرۆر روویان ل �ه ک��وردس��ت��ان ک����ردوه ،ده‌س �ه‌اڵت��ی��ش پێویسته بودجه به‌پێى یاساى ئه‌حزاب دابه‌ش بکات ،نه‌ک به‌پێى ئایدۆلۆژى و بیرکردنه‌وى نالۆژیکى و نامه‌نتقى بێت و پێوه‌ر بۆ پێدانى بودجه و مانه‌وه‌ى حزب له‌سه‌ر ئه‌ساسى بێدهنگ بوون و ده‌نگدان بێت به پاراستنى کورسیه‌کى ئه‌و ،لێره ده‌مانه‌وێت بڵێین به‌و گچکه حزبانه گرنگه هه‌ڵوێست بنوێنن له‌سه‌ر هه‌ر دۆخێک له‌م هه‌رێمه‌دا رووده‌دا، نه‌ک چاوه‌ڕێى باپیره گه‌وره‌تان بکه‌ن که یه‌کێتى و پارتیه تا بزانن ئه‌وان چى ده‌ڵێن و ئێوه‌ش بیکه‌نه مه‌نجه بۆ خۆتان و کادیره‌کانتان ،دواتر بچنه‌وه دوکانه بێوه‌یه سیاسیه‌که‌تان ،گرنگیشه چاو و گوێى سیاسیتان بکهنهوه له ئاست وێرانکردن و زرمه زرمى سنوره‌کان.
نازى سیاسى ئه‌مریکا و چۆنێتى مامه‌ڵه‌کردنى رژێمه‌کانى رۆژهه‌اڵتى ناوه‌ڕاست
کامه‌ران گوڵپى له سه‌ده‌ى پێشودا دواى سه‌رکه‌وتنى ئه‌مریکا و هاوپه‌یمانانى جۆرێک له نازى سیاسى له‌الیه‌ن ئهمریکاوه به‌خشرای‌ه ن��اوچ�هى رۆژه�ه‌اڵت��ى ناوه‌ڕاست به‌گشتى واڵتانى عه‌ره‌بى به‌تایبه‌تى، به‌هێنان‌ه سه‌ر شانۆى سیاسى که‌سانى سه‌ربازى وه‌کو سه‌رکرده‌ى واڵتان و فه‌رمانڕه‌وایانى گه‌ل له‌کاتێکدا گه‌ل به‌هیچ جۆرێک ئاگاى له‌م کایه سیاسیان‌ه نه‌بوو. ب�ه‌م��ش��ێ��وه‌ی�ه ئ�ه‌م��ری��ک��ا ت��وان��ى کۆنترۆڵى رۆژه �ه‌اڵت��ى ن��اوه‌ڕاس��ت بکات ل�ه ڕێ��ى ئه‌م سهرکرده ده‌ستکردانه‌ى خۆیهوه که زۆرترین کاتیان له پێناو پیاهه‌ڵدان و یادى له‌دایکبوونیان به خه‌رج ده‌دا بۆ ئه‌وه‌ى میلله‌ت هۆشیار نه‌بێت
که ئه‌م چۆن بوو به سه‌رکرده‌ى!! هه‌ریه‌ک له‌و دیکتاتۆر و مڵهوڕانه‌ى ئه‌مڕۆ کهوتونهته به‌ر شااڵوى به‌ئاگا هاتنه‌وه‌ى گه‌له‌کانیان له ناوچه‌که‌دا کاتى خۆى به‌ڕێزه‌و‌ه پێشوازیان لێده‌کرا ل�ه‌الی�ه‌ن ویالیهته یه‌کگرتووه‌کانى ئه‌مریکا و ئ �ه‌وروپ��اوه؟! چونکه ئه‌و رژێمه دیکتاتۆریانه‌ى دروست بوون به‌مه‌رجى پاراستنى ب�ه‌رژه‌وه‌ن��دى بااڵى ویالیهته یه‌کگرتووه‌کانى ئه‌مریکا رێ��گ�هى ف�ه‌رم��ان��ڕه‌وای�ه‌ت��ی��ان پێدرا به‌سه‌ر گه‌له‌کانیاندا .به‌اڵم له‌سه‌رده‌مى نوێدا ئه‌مریکا به‌رژه‌وه‌ندى له گۆڕانکاریه‌کاندایه، چونکه دیموکراسى ب�ه‌ده‌رک�ه‌وت له تونسى (ئهوروپا)ی واڵتانى عه‌ره‌بى (بن عه‌لى) به رەزا‌مه‌ندى ئه‌مریکا له‌سه‌ر کورسى ده‌سه‌اڵت خه‌ریکى کوشتنى ئازادیه‌کان و به‌هه‌ده‌ردانى سامانى گشتى واڵت بوو له به‌رامبه‌ر ئه‌م بێ ده‌نگیەیى ئیداره‌ى ئه‌مریکیدا دهبوایه (بن عه‌لى) رێگرى له گه‌شه‌ى بیرى ئیسالمى بکات له واڵته‌که‌یدا! بۆیه هاوکێشه‌ى مانه‌وه‌ى له‌سه‌ر کورسى ده‌سه‌اڵت به‌سترابوو به پاراستنى به‌رژه‌وه‌ندى ئه‌مریکا له واڵته‌که‌یدا. رژێمى (حوسنى موباره‌ک) له‌گه‌ڵ گه‌شتنى به کورسى ده‌سه‌اڵت بۆ ماوه‌ى زیاتر له سى ساڵ کارى به یاساى سه‌ربازى کرد و هه‌موو کوچ‌ه و کۆاڵنه‌کانى میسر (سیخوڕێکى) تیابوو که هاواڵتى بۆ راپه‌ڕاندنى کار له فه‌رمانگه‌کاندا دهبوایه باج و سه‌رانه‌ى بدایه به پیاوانى رژێم هه‌تا کاره‌که‌ى بۆ جێبه‌جێ بکرێت ،میسر رژێمێکى دیکتاتۆرى وه‌هاى
ه �ه‌ب��وو ک �ه خ��اوه‌ن��ى (دوو م��ل��ی��ۆن) پیاوى هه‌واڵگرى بوو! به‌اڵم له‌به‌ر ئه‌وه‌ى پێگه‌ى سیاسى و جوگرافى میسر زۆر گرنگ بوو له ناوچه‌که‌دا واڵته یه‌کگرتووه‌کانى ئه‌مریکا له ئاستى ئه‌و هه‌موو پێشێلکاریانه‌ى مافى مرۆڤ له میسردا بێ ده‌نگى هه‌ڵبژارد ،چونکه به‌زه‌ره‌رى (ئیسرائیل) ده‌شکایه‌و‌ه ئه‌گه‌ر باس له دیموکراسى بکات!، به‌اڵم له ته‌نگژ‌ه سیاسیه‌کاندا و چاره‌سه‌رى کێشه‌ى عه‌ره‌ب (ئیسرائیل) سه‌رۆکى میسر له پێشهوه داده‌نرا وه‌کو ناوبژیوان. سااڵن‌ه له الیه‌ن کۆنگرێسى ئهمریکییهوه سه‌دان ملیۆن دۆالرى پێ ده‌به‌خشراو به هاوڕێیه‌کى دڵسۆز له وتاره‌کانى به‌رپرسانى ئه‌مریکیدا ناوده‌برا ،به‌اڵم خۆرى نازى (سیاسى) ویالیهته یه‌کگرتووه‌کانى ئه‌مریکا رووى له ئاوابونى کرد و چى تر رژێمه پیره‌که‌ى (حوسنى موباره‌ک) تواناى به‌رده‌وام بوونى نه‌ماو وشه‌ى _ارحل_ له برى هاوڕێى دڵسۆز _ درا به‌گوێیدا ،چونکه شه‌پۆلى گۆڕانکارى له میسردا ،له شه‌قامه‌وه بوون نه‌ک له کۆنگرێسى ئهمریکییهوه! واڵت��ێ��ک��ى ت��رى ن��اوچ�ه‌ک�ه لیبیاى زه‌ب���ه‌الح له سامانى ن�ه‌وت و کانزا سروشتیه‌کاندا و ئه‌ندامى رێکخراوى ئۆپیک که شاده‌مارى ئه‌مریکا و ئهوروپا به‌ند‌ه به‌م ئاڵتون‌ه ره‌شه‌و‌ه که ئه‌ویش نه‌وت‌ه کاتێک موعه‌مه‌ر قه‌زافى خۆى گهیانده ته‌رابلۆسى پایته‌خت له لیبیا به سه‌ر ده‌بابه‌یه‌کى ئهمریکییهوه بوو ،هه‌ر له‌وکاته‌دا خ��ۆى به میلله‌تى لیبیا ناساند به _قائد
الپوره_ ب�ه‌اڵم به ره‌زام�ه‌ن��دى ئه‌مریکا!! ئه‌م چۆنێتى مامه‌ڵه‌کردنى ئ��ی��داره‌ى ئه‌مریکى دیکتاتۆره بۆ ماوه‌ى چل و یه‌ک ساڵه گه‌لى له‌گه‌ڵ رووداوه‌ک��ان��ى رۆژهه‌اڵتى ناوه‌ڕاستدا لیبى چه‌وسانده‌و‌ه و ته‌نانه‌ت بیرکردنه‌و‌ه له که چیتر ویالیهته یه‌کگرتووه‌کانى ئه‌مریکا هاواڵتیان قه‌ده‌غ‌ه کرابوو!! به‌هه‌مان شێوه ئه‌م ب �هو ش��ێ��وازه -کالسیکیه -ک��ۆن �هى ج��اران واڵته خاوه‌ن کورسی‌ه له نهتهوه یه‌کگرتووه‌کان مامه‌ڵ‌ه له‌گه‌ڵ رووداوه‌ک��ان��دا ناکات و ئه‌و و ئ �ه‌ن��دام ل �ه یه‌کێتى ئه‌فریقا و چه‌ندین ج��ۆره رژێ��م��ان�ه‌ش (پ��ی��ر) ب��وون و ته‌مه‌نیان ئه‌ندامێتى تر کاتێک خ��ۆرى ن��ازى سیاسى کردووه و به‌سه‌رچون ،هه‌ر یه‌ک له‌م سهرکرده ئاوابوو له الى ئه‌مریکا به هه‌مان شێوه له دیکتاتۆران‌ه چه‌ندین س�ه‌رۆک��ى ئه‌مریکى الیه‌ن ئه‌مریکا و ئه‌وروپاو‌ه نه‌فرینى لێ کرا و ناسیو‌ه و پ��ی��رۆزب��ای��ى ل��ێ ک���ردوه به‌بۆنه‌ى واده‌ى به‌سه‌رچوونى ده‌سه‌اڵته‌که‌ى (موعه‌مه‌ر ب��وون به سه‌رۆکى ویالیهته یه‌کگرتوه‌کانى قەزافى) خرای‌ه سه‌رمێزى بڕیارى (ئه‌مریکى و ئهمریکاوه ،به‌اڵم ئه‌م هه‌ر سه‌رۆکى هه‌مان ئه‌وروپى)یهوه و تائێستاش پێى ده‌وترێت (ارحل) واڵته و گه‌له‌که‌شى له ( )%99ده‌نگى پێداوه له الی �ه‌ن رۆژئ���اوا و گه‌له‌که‌یه‌و‌ه هه‌رچه‌ند بۆیه پێویست به‌الچون ناکات له‌سه‌ر کورسى قورسایى خۆى هه‌بوو له رووى دابینکردنى ده‌سه‌اڵت! به‌بێ ئه‌وه‌ى بیرێک لهوه بکاتهوه ئه‌مریکاى به‌شێکى زۆرى (ووزه‌ى) واڵتانى ئه‌وروپى! یه‌مه‌ن ئه‌و واڵته‌ى به هاوپه‌یمان ناو ده‌برا له زلهێزى جیهان هه‌موو چ��وار ساڵ جارێک الی�ه‌ن ویالیهته یه‌کگرتووه‌کانى ئهمریکاوه هه‌ڵبژاردن ئه‌نجام ده‌دات و ده‌س���ه‌اڵت زۆر له به‌ره‌نگار بوونه‌وه‌ى تیرۆر و دژایه‌تیکردنى دیموکراسیان‌ه ئاڵوگۆڕى پێ ده‌کرێت بۆ؟ (رێ��ک��خ��راوى ق��اع��ی��ده) م���اوه‌ى حوکمڕانى له‌پێناو م��ان �ه‌وه‌ى وی�لات�ه یه‌کگرتووه‌کانى و ش��ێ��وازى ه�ه‌ڵ��س��وک�ه‌وت��ى ل���هو واڵتانه‌یتر ئه‌مریکا به گه‌نجى و الوێتى ،چونکه داهێنان که‌مترنه‌بوو ،به‌اڵم له‌به‌ر ئ�ه‌وه‌ى پارێزه‌رێکى و پێشکه‌وتن له نوێ بوونه‌وه‌دای‌ه نه‌ک چه‌ق باش بوو بۆ ئه‌مریکا له دژى تیرۆر به‌هه‌مان به ستوویى!! سه‌رۆک‌ه خانه‌نشین کراوه‌کانى شێوه س��ااڵن�ه س���ه‌دان ملیۆن دۆالرى وه‌ک��و ئه‌مریکا ل�ه رێ��گ�هى ش��اش�هى ته‌له‌فزیۆنى به‌خشیش پێ ده‌به‌خشرا ئهمه جگه له هاوکارى ماڵه‌کانیانه‌و‌ه سه‌یرى پێشکه‌وتن و ن �ه‌وه‌ى لۆجستى بۆ (عه‌لى عه‌بدواڵ سالح)کاتێک نوێى واڵت�ه‌ک�ه‌ی��ان ده‌ک���ه‌ن! ب �ه‌اڵم سهرکرده خۆرى نازى سیاسى له الیه‌ن ئهمریکاوه ئاوابوو دیکتاتۆره‌کان بهپێچهوانهوه ده‌بێت گه‌له‌کانیان له برى وشه‌ى هاوپه‌یمان ئێستا به له‌ده‌ستدانى له ماڵهوه له رێگه‌ى ته‌له‌فزیۆنه‌و‌ه سه‌یریان بکه‌ن و گوێیان له وت‌ه بێ ناوه‌ڕۆکه‌کانى شه‌ریعه‌ت ناو ده‌برێت و پێى ده‌ڵێن (ارحل)!! ئهمه خوێندنه‌وه‌یه‌کى خێرا و کورت بوو بۆ ئ �ه‌وان بێت ،چونکه داهێنان له رۆژهه‌اڵتى
بیروڕا
ساڵی دووه‌م ژماره 67 2010/11/8 دووشه 2711/5/11 ممه‌ممه- 2011/8/1 دووشه
17
ن��اوه‌ڕاس��ت��دا بریتیه له قسه ن �ه‌ک ک���ردار!! ئه‌م گۆڕانکاریانه‌ى له‌م واڵتانه‌دا رویانداوه سه‌رچاوه‌که‌ى گه‌ل بووه ،له‌کاتێکدا په‌یوه‌ندى و (ن���ازى س��ی��اس��ى) ئه‌مریکاشیان ه�ه‌ب��ووه (رژێمه‌کانیان) ،بۆیه پێویسته ئێمه‌ى کوردیش ئ�هوه بزانین که په‌یوه‌ندى ک��ورد و ئه‌مریکا په‌یوه‌ندێکى ب�ه‌رژه‌وه‌ن��دی��ی�ه ن �ه‌ک سیاسى، چونکه له‌سه‌ر زارى لێپرسراوانى ئهمریکییهوه ئێمه‌ى ک��ورد به (دۆس���ت) ن��اوده‌ب �ه‌ن نه‌ک هاوپه‌یمان ،چونکه هێشتا خ��اوه‌ن��ى خاک نین و زۆربه‌ى خاکى هه‌رێم به ناوچه (جێ ناکۆکه‌کان) ناو ده‌به‌ین بۆیه پێویسته زۆر به وریاییه‌و‌ه مامه‌ڵ‌ه له‌گه‌ڵ روداوه‌کاندا بکه‌ین بۆ گه‌یشتنى به ئامانجه‌کان و پیاده‌کردنى روحى دیموکراسى له الیه‌ن به‌رپرسانى ههرێمهوه به‌رامبه‌ر به هاواڵتیانى هه‌رێم له پێشهات و روداوه‌کاندا ده‌رباز کردنى هه‌رێم له‌م ته‌نگه‌ژه سیاسیه‌ى ک�ه ل�ه هه‌رێمدای‌ه ب�ه ئه‌قڵیه‌تى سیاسى و دیموکراسى نه‌ک سه‌ربازى ،چونکه بیرى سیاسى ههمیشه مه‌نتق پێش ده‌خ��ات له چاره‌سه‌رکردنى کێشه و گرفته‌کاندا و گ �ه‌ڕان �هوه بۆ سندوقه‌کانى ده‌ن��گ��دان دواى چاندنى (گیانى دیموکراسى) له کۆمه‌ڵگه‌ى کوردیدا.
له په‌راوێزى خۆپیشاندانه‌که‌ى شارى که‌الردا... بێ باکى و بێ هه‌ڵوێستى ده‌سه‌اڵتى هه‌رێم ـ و هه‌ردوو حزبى حاکمى کوردستاندا رۆژێک ئێران هێرش ده‌کات و رۆژێک تورکیا. ب���ۆ ن����اڕه‌زای����ى ده‌رب����ڕی����ن ل���ه ئ���اس���ت ئ �هو تۆپباران و هێرشانه‌ى ئێران هه‌ینى راب��ردوو ( )2011/7/22کۆمیته‌ى ک �ه‌الرى پارتى چ��اره‌س �ه‌رى دیموکراتى ک��وردس��ت��ان وه‌ک ئه‌رکێکى مێژوویى و ئه‌خالقى و پیشه‌ی هه‌میشه‌ییان خۆپیشاندانێکیان ل�ه ش��ارى ک���ه‌الر رێکخست و ب�ه چه‌ندین دروش��م��ى جیاجیا گوزارشتیان له یه‌کێتى نه‌ته‌وه‌یى بۆ کوردان و ئیدانه‌کردنى تۆپبارانه‌کانى ئێران کرد .کاربه‌ده‌ستانى کوردستانى باشوریش نه خۆیان و نه‌حزبه‌کانیشیان به‌قه‌د هاواڵتیه‌کى نه‌وزاد فه‌هاد ساده‌ى به‌شدار له‌و خۆپیشاندانه هه‌ڵوێستیان نیه ،به‌ڵکو هه‌ر سوپاى ئه‌و شۆڕشه‌ى که م��اوه‌ی �ه‌ک �ه ه��ێ��زه‌ک��ان��ى ک��ۆم��ارى س��ێ��داره‌ى به‌رپرسانى ئێمه له هه‌ولێردا و له ناو هۆڵى ئ��ی��س�لام��ى وه‌ک پ��ی��ش �هى ه�ه‌م��ی��ش�ه‌ی��ی��ان شه‌هید قازى محه‌مه‌د دا یادى دهکهنهوه برا کهوتونهته تۆپبارانکردنى ناوچه سنورییه‌کانى کورده‌کانمان له‌سێدار‌ه ده‌ده‌ن و ئێستاش به ب���اش���ورى ک��وردس��ت��ان و ب �ه‌زان��دن��ى خاکى تۆپباران ماڵوێران و ئ��اواره‌م��ان ده‌ک �ه‌ن ،ئه‌م پیرۆزى کوردستان ،ئه‌م هێرشانه‌ش بونهته دهسهاڵته حزبییه‌ى (ى.ن.ک) و (پ.د.ک) هۆى ئاواره‌بوون و ماڵوێرانبوونى هاواڵتیانى ههمیشه ئیهانه‌ى کورده‌کانى پارچه‌کانى ترى گونده‌کانى سه‌رسنور .دیاره ئهمه جارى یه‌که‌م کوردستانى کردوه و له سااڵنى پێشوودا له و دواجاریش نابێت که ئێران خاکى پیرۆزى سایه‌ى حوکمڕانى ئه‌م دوو حزبه‌دا چه‌ندین کوردستان ده‌به‌زێنێت و بهدڵنیاییهوه له سایه‌ى ک����ادرى ح��زب �ه ک��وردی��ی �ه‌ک��ان��ى ب�ه‌ت��ای��ب�ه‌ت
رۆژهه‌الت و باکورى کوردستان توشى گرتن و ده‌ستگیرکردن ب��ون�ه‌ت�هوه و ئ �هوه بێجگه له‌وه‌ى که ماوه‌ى چوار ساڵه یادى شۆڕشى ئیسالمى ئێران وه‌ک ئیهانه‌یه‌ک بۆ ته‌واوى گه‌لى کورد له هۆڵى قازى محه‌مه‌د له شارى هه‌ولێر و له‌سه‌ر خاکى پیرۆزى کوردستان دهکهنهوه ،نازانم ئه‌م کاره ئه‌گه‌ر ئیهان‌ه نه‌بێت به نه‌ته‌وه‌ى کورد ،چ حیکمه‌تێکى تێدایه؟ نازانم پێوه‌رى ئێمه بۆ ئه‌وه‌ى دوژمنه‌کانمان بناسین چییه؟ رژێمێک گۆشکرابێت به ل �ه‌س��ێ��داره‌دان��ى ن�ه‌وه‌ک��ان��ى ئێمه و ئێستاش تۆپبارانمان بکات ئایا دۆست‌ه یان دوژمن؟ ئایا ساڵێکى تر یادى شۆڕشه‌که‌ى ده‌که‌ینه‌وه؟ ئێمه بیست س��اڵ �ه خ���اوه‌ن���ى ئ��ی��داره‌ی �ه‌ک��ى سه‌ربه‌خۆین و پارتى و یه‌کێتى حوکمڕانى ئه‌م ئیداره‌یان کردوه به هه‌رشێوازێک بوبێت ،بۆیه کۆمه‌ڵگاى ک��وردى له باشورى کوردستان ئ �ه‌گ �ه‌ر کۆمه‌ڵگایه‌کى ت �ه‌ن��دروس��ت بێت گه‌وره‌یی‌ه بۆ سیاسه‌تى ئه‌و دوو پارته وه‌لێ ئه‌گه‌ر ناته‌ندروست بێت ئه‌وا نیشانه‌ى دۆڕاوى و شکستى سیاسیانه‌ى یه‌کێتى و پارتییه. وه‌ک ده‌بینین زۆرینه‌ى گه‌نجانى باشورى کوردستان ئینتیمایان بۆ نه‌ته‌وه‌که‌یان الوازه و له‌کاتێکدا رۆح��ى کۆمه‌ڵگا و مرۆڤ نه‌ته‌وه‌که‌یه‌تى ،پێویست بوو یه‌کێتى و پارتى
کاریان له‌سه‌ر گه‌شه‌کردنى بیرى ناسیۆنالیزمى ک���وردى ب��ک��ردای�ه و بایه‌خى ت �ه‌واوی��ان به‌و مه‌سه‌الن‌ه بدایه ،به‌اڵم نه‌ک هه‌ر ئه‌و کاره‌یان نه‌کرد ،به‌ڵکو بون‌ه هۆکار به پله‌ى یه‌که‌م بۆ خنکاندنى رۆحى نه‌ته‌وه‌ییمان و رێگایان خۆشکرد بۆ پارته ئیسالمییه‌کان گه‌شه بکه‌ن و کاریگه‌رییه‌کى ت �ه‌واو نێگه‌تیڤ له‌سه‌ر کلتور و بیرى ناسیونالیزمى کوردى بکه‌ن و له به‌رامبه‌ردا و له ناو کۆمه‌ڵگاى کوردیدا کلتورى عه‌ره‌بى و ئیسالمى زاڵ بکه‌ن و تا ئه‌م ساته‌ش ئه‌و پارته ئیسالمیانه به شێوازى جیاجیا کار بۆ سڕینه‌وه‌ى کلتورى کوردى و ناسنامه‌ى کوردایه‌تیمان ده‌که‌ن، هه‌روه‌ک له راگه‌یاندنه‌کانیانه‌و‌ه ده‌رده‌که‌وێ ک �ه ل �ه م�ه‌س�ه‌ل�ه‌ی�ه‌ک��ى ه�ه‌س��ت��ی��ارى وه‌ک تۆپبارانى ناوچه سنوریه‌کاندا زۆر به‌که‌مى روماڵى ئه‌و چاالکى و ناڕه‌زایه‌تیانه‌ى خه‌ڵکى کوردستان ده‌که‌ن. له‌نمونه‌یه‌کى ترى یه‌کێک له راگه‌یاندنى ئه‌م حزبه ئیسالمیانه‌دا کاتێک حزبه‌که‌ى ئ����ه‌ردۆگ����ان زۆری����ن����هى ب �ه‌ده‌س��ت��ه��ێ��ن��ا له هه‌ڵبژاردنه‌کانى تورکیادا هه‌ر ئ�هوه نه‌بوو ده‌هۆڵى سه‌رکه‌وتن بۆ ئه‌ردۆگان لێ بدات و گه‌ر به لۆگۆى که‌ناڵه‌ک‌ه نه‌بوای‌ه واتده‌زانى ئه‌ردۆگان تى ڤییه.
س�ه‌ی��ره کاتێک ب�ه‌رام��ب�ه‌ر ن��اخ��ى خ��ۆت و ن �ه‌ت �ه‌وه‌ک �ه‌ت و نیشتمانه‌که‌ت ه�ه‌س��ت ب ه به‌رپرسیارێتى نه‌که‌یت ،کارهساته کاتێک خۆپیشاندان دژ به هێرشه‌کانى ئێران ئه‌نجام ده‌درێت هه‌موو خه‌ڵک چاو داده‌چه‌قێنن و ته‌ماشات ده‌ک �ه‌ن وه‌ک بڵێى ته‌نها خاکى ئه‌و کهسانه به‌زێنراو‌ه و داگیرکراو‌ه که له خۆپیشاندانه‌که‌دا ب�ه‌ش��دارن ،خۆ ماشه‌اڵى ل��ێ ب��ێ��ت ب��چ��ۆ م��زگ �ه‌وت �ه‌ک��ان س��ه‌رب��ان و ژێرخانى جێى که‌سى لێ نابێته‌وه ،خۆ له ئاینى ئیسالمیشدا خودا هه‌موو که‌سێکى خستوهته به‌رپرسیارێتییه‌و‌ه به‌رامبه‌ر خاک و نه‌ته‌وه‌که‌ى ئیتر نازانم ئه‌م موسڵمانانه‌ى الى ئێمه چۆن لێى گه‌یشتوون؟! ئه‌م پارته ئیسالمیانه‌ى که هه‌ریه‌که‌یان له کۆتایى ناوى حزبه‌که‌ى دا وشه‌ى کوردستانى لکاندو‌ه به خۆیهوه تائێستا کاریان له‌سه‌ر ئهوه نه‌کردبێت که له برا موسڵمانه‌کانیان بگه‌یه‌نن ک�ه پێویسته م��رۆڤ به‌رامبه‌ر خ��اک و نیشتمانه‌که‌ى به‌رپرسیار بێت و ئێمه‌ى ک��وردی��ش نابێت ب��ێ��ده‌ن��گ بین له داگیرکردنى خاکى کوردستان ئیتر کارى ئ�ه‌م��ان�ه چ��ی��ی�ه؟! ی���ان ل �ه ش���ارى ک���ه‌الردا خۆپیشاندان ده‌کرێت که باره‌گاى چه‌ندین پارت و الیه‌نى تێدایه و هه‌مویان کۆتایى
ناوى حزبه‌کانیان به کوردستان دێت که‌چى که‌سیان ئاماده نین کوردانه بژین و کوردانه بیر بکهنهوه و کوردانه بڕیار بده‌ن ،چونکه هه‌روه‌ک بینیمان له ه �ه‌واداران و دۆستانى ( )PCDKزی��ات��ر ک�ه‌س��ى ت��ر ب �ه‌ش��دارى خۆپیشاندانه‌که‌ى نه‌کرد باشه من ده‌پرسم خاکى کوردستان ته‌نها خاکى ()PCDK ه‌یه؟ ئه‌ى گه‌ریالکانى ( )PJAKرۆڵه‌ى ئه‌م نیشتمان‌ه نین؟! کهواته پێویسته ئێمه پشتیوانییان بکه‌ین ،چونکه ئ �ه‌وان رۆڵه‌ى نه‌ته‌وه‌که‌مانن. به‌ڕاستى کارهساته نه‌مانه‌وێ کوردانه بژین و به‌سیه‌تى قسه‌ى زل که هه‌ر سه‌رکرده‌ى حزبێک ده‌دوێنى باسى مێژووى فاڵن حزب و فیسار الی���ه‌ن ده‌ک����ات ،ئ��ێ خ��ۆ مێژوو نه‌وه‌ستاو‌ه و ناوه‌ستێت بۆیه تکای‌ه کات کاتى یه‌کێتى نهتهوهییه و ئێستا کاتێکى گونجاوه ب��ۆ یه‌کخستنى ده‌ن��گ��ى ک���ورد ل�ه هه‌موو پارچه‌کانى کوردستان به‌سیه‌تى جاشایه‌تى ب��ۆ ئ���ه‌م واڵت و ئ���هو واڵت ب��ا به‌هه‌موو الیه‌ک کارێک بۆ مێژووى میلله‌ته‌که‌مان بکه‌ین و ده‌ست له‌ناو ده‌ست هه‌وڵى هێنانه‌دى کوردستانێکى سه‌ربه‌خۆ بده‌ین. nawzadfahd@yahoo.com
ئایه‌تواڵ تۆپ ده‌هاوێژى و ئاو ده‌بڕێ و روباریش وشک ده‌کات س �ه‌ر روب��اره‌ک �ه و دانیشتوانى س �ه‌ر سنووره ده‌ستکرده‌کانى دوژمنان موسڵمانن و مانگى ره‌مه‌زانیش نزیک بووه‌ته‌وه. ک��ۆم��ارى ئیسالمى ئێران تۆپباران کردنى کوردستان و ئاوبڕینى روبارى ئه‌ڵوه‌نى کردوهته پیشه‌ى سااڵن‌ه و خوى پێوه گرتووه ،نایه‌وێت وه‌ک واڵت���ه مۆدێرنه‌کانى دون��ی��ا ره‌ف��ت��ار بکات ،به‌ڵکو ده‌یه‌وێت تاقان‌ه بێت و ده‌قاوده‌ق ئاینه‌گراییه‌که‌ى ل�ه دڕن��دای �ه‌ت��ى و دژ به مرۆڤایه‌تى ره‌نگ بداته‌وه. پارساڵ به بۆنه‌ی ،تۆپباران و ئاو بڕین وتارێکم به عه‌ره‌بى باڵوکردو‌ه له ژێر ناونیشانی: آی‌ه الل‌ه یقصف کوردستان ویقطع الم‌اء‌و عن المسلمین فى رمصان ئه‌حمه‌د ره‌جه‌ب واته :ئایه‌تولال کوردستان تۆپباران ده‌کات و ئاویش له مسوڵمانان له ره‌مه‌زاندا ده‌بڕێت. واڵتانى نەژاد په‌رست و شۆڤێنیست و دیکتاتۆر رژێمى چه‌په‌ڵى ئ��ێ��ران ،رژێمى ئاینگه‌راى له هه‌موو الیهکهوه گه‌مارۆى عێراقیان داوه و فاشیستیانه‌ى به‌ناو ئیسالم عێراقى کردوته به چاوێکى سووک سه‌یرى چینى کرێکار و پێگه‌ى سه‌ربازى و سیخورى ،تاقمى خۆێنڕێژى چین‌ه چه‌وساوه‌کانى ناو کۆمه‌ڵگا و گه‌النى قرارگاى قودس ئاره‌زوومه‌ندان‌ه له ناو خاکى چ �ه‌وس��اوه و ژێ��رده‌س��ت�ه ده‌ک���ه‌ن و درێ���ژه به عێراقى به ناو (فیدراڵ) هاتووچۆ ده‌که‌ن، سیاسه‌تى چه‌وتى دوژمنکارانه‌یان ،سیاسه‌تى باڵوێزخانه‌ى ئێرانى ئیسالمى بووهته مۆڵگه‌ى داگیرکردن و تاوان و داپڵۆسینى درندان‌ه ده‌ده‌ن .سیخورى و باڵوێزى ئێران و کاربه‌ده‌ستانى کۆمارى ئیسالمى ئێران دڕنده‌ترین دوژمنى باڵوێزخانه‌ک‌ه به ئاشکرا ده‌س��ت ده‌خه‌ن‌ه ناو گ�ه‌الن�ه ب�ه گشتى و گه‌لى ک��وردس��ت��ان به کاروبارى عێراق و سوود له الوازى و بێده‌نگى تایبه‌تى ،ئه‌وه‌تا ئایه‌تواڵ و ئاخونده‌کانى قوم حکومه‌ته‌که‌ى نورى مالکى وه‌رده‌گرن. و ت���اران به تۆپبارانکردنى کوردستان تێر تۆپباران کردنى کوردستان کارێکى رۆژانه‌ى ناخۆن و په‌المارى ئاوى روبارى ئه‌ڵوه‌ن ده‌ده‌ن رژیمى فاشیستى ئێرانه و تا ئێستا سه‌رۆکایه‌تى و ئاوه‌که‌ى ده‌بڕن و سووریش ده‌زانن دانشتوانى هه‌رێمى کوردستان بێده‌نگى هه‌ڵبژاردووه ،ته‌نها
هێز و فرۆک‌ه و تانک و تۆپ ده‌زانن ،گۆی ئه‌نجومه‌نه‌که‌ى عه‌ره‌بپه‌رستى به‌عسى ئوسامه ده‌روازه‌ى پێنجوێن -مه‌ریوان و ده‌روازه‌کانى تر. به شێوه‌یه‌کى دیپلۆماتان‌ه ریسواى ده‌کات. رژیمى خۆێنڕێژى ئێرانى ئیسالمى وه‌ک ناده‌ن‌ه ئه‌مریکا و واڵتانى رۆژئاوا ،ئه‌ى چۆن نوجه‌یفى بێده‌نگن ئهمه ل�ه الی �ه‌ک و له کرده‌وه‌کانى ئێرانى ئیسالمى کار ده‌که‌نه هه‌موو رژێمه خۆینڕێژه‌کان ،رژێمێکى درۆزنه چۆنى گۆی بدهنه کورد ،ئه‌وان نیازیان وایه الیه‌کى ترهوه واڵتانى عه‌ره‌ب که عێراق به سه‌ر «سه‌ربه‌خۆیى عێراق» و به پێچه‌وانه‌ى و زۆر ک �ه‌ڕه‌ت په‌نا ده‌بات‌ه ب�ه‌ر دۆزی��ن�ه‌وه‌ى به چه‌کى ئه‌تۆمى به‌ربه‌ره‌کانى واڵتان ببنهوه .واڵتێکى عه‌ره‌بى داده‌نێن و واڵتانى ئیسالمى یاساى نێوده‌وڵه‌تى ئه‌نجام ده‌درێن‌ب ۆ له ناوبردنى ب��وارێ��ک رێگا خۆشکه‌ر بێت ب��ۆ هێرشى رژێمی ئێرانى ئیسالمى فاشیست رۆژان �ه و دام��وده‌زگ��اک��ان��ى ن�ه‌ت�هوه یه‌کگرتووه‌کان خه‌ڵکى سڤیل و نه‌هێشتنى ژیان ،بۆیه ده‌بێت سه‌رۆکایه‌تى هه‌رێمى کوردستان و حکومه‌تى سه‌ربازی ،جارێک به‌ناوى راونانى دۆژمنانى تۆپبارانى دێهاته‌کانى کوردستان ده‌ک �ه‌ن ده‌نگیان نییه و نققه‌یان لێوه نایه‌ت. سه‌ر سنوور گوای‌ه داڵده‌ى پێشمه‌رگه‌ى حزبه و حکومه‌تى (عێراقى ف��ی��دراڵ) بێده‌نگه ،ئ��او بڕین و وش��ک کردنى روب���ارى ئه‌ڵوه‌ن کوردستان و په‌رله‌مانى کوردستان پشت به یاخیبووه‌کان ده‌ده‌ن و جارێکى تر به راشکاوى ئه‌وه‌ى سه‌یر‌ه (ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌رانى عێراق) کرده‌وه‌یه‌کى نامرۆڤانه‌ی‌ه و دهبێته نه‌مانى (رژێمى عێراقى فیدراڵ) نه‌به‌ستن و بیر له ده‌ڵێن هێزه‌کانى (پژاک) مه‌ترسیان دروست تاز‌ه خه‌ریک‌ه شاندێک بنێرێت‌ه کوردستان بۆ م��رۆڤ و نه‌مانى ژی��ان و دهبێته کوشتنى چاره‌سه‌رى خێرا بکهنهوه ،ته‌نانه‌ت بیر لهوه زانیارى کۆکردنه‌وه ،دیاره نۆێنه‌رانى ئه‌نجومه‌ن به کۆمه‌ڵ ،ئه‌و کرده‌وی‌ه ته‌نها له مێشکى بکرێتهوه ک��ورد ئاماده بێت بۆ به‌رگرى له کردوه و راویان ده‌نێن. رژیمى ئاینگه‌راى ئێرانى ئیسالمى رووڕه‌ش له گوێى گا ب��ۆردا نوستوون ،سه‌باره‌ت به‌م بۆگه‌نى ئایه‌تواڵ خامنه‌یى سه‌رچاو‌ه ده‌گرێ ،خاکى نیشتمانه‌که‌ی ،چونکه بمانه‌وێت و تا ئێستا نهیتوانیوه به‌رنگارى گه‌لى کورد ب���ارودۆخ���ه ت��اق��وت �ه‌را ن��ۆێ��ن�هره ک��ورده‌ک��ان��ى ئ�هو ک��اران�ه ته‌نها و ته‌نها له خامنه‌یى و نه‌مانه‌وێت دوژمنان وازمان لێناهێنن و ئاگرى شه‌ر خۆش ده‌که‌ن که بچین به‌گژیاندا ،دیاره ببێتهوه و قه‌ت ناتوانێت سه‌رکه‌وتن به‌دى بێنێت ئه‌نجومه‌نى عێراق دێنه‌گۆ و په‌رۆتێستى ئاخونده‌کانى ئێرانى ئیسالمى هه‌ڵده‌وه‌شێت. س���ه‌ره‌ڕاى گرتن و کوشتن و له‌سێداره‌دانى خ��ۆی��ان ب �ه‌رام��ب �ه‌ر ک��رده‌وه‌ک��ان��ى سوپاکه‌ى خ���ه‌ڵ���ک���ى ب����ه ش�����ه‌ره‌ف�����ى خ���ان���ه‌ق���ی���ن ب��ۆ ئهمه کارێکى ئاسان نییه ،به‌اڵم چه‌په‌ڵێتى رۆڵه‌کانى گه‌له‌که‌مان ،ئه‌م هاشه‌وهوشه‌یه‌ى ئایه‌تواڵ عه‌لى خامنه‌یى و ئه‌حمه‌دى نژادى به‌رنگاربوونه‌وه‌ى کاره چه‌په‌ڵه‌کانى کۆمارى رژێمێکى خۆێنڕێژ وه‌ک کۆمارى ئیسالمى ئایه‌تواڵ و ئاخونده‌کان و تۆپباران کردنى سه‌رۆک کۆمار ده‌خه‌ن‌ه روو ریسواى ده‌که‌ن .ئێرانى ئیسالمى چوونه ده‌روازه‌ى مه‌نزه‌رییه ئێران شه‌ڕ به سه‌رماندا ده‌سه‌پێنێت. دێهاتى کوردستان و ئاو بڕینى روبارى ئه‌ڵوه‌ن ره‌ف���ت���ار و ک���رده‌وه‌ک���ان���ى ک��ارب �ه‌ده‌س��ت��ان��ى -خ��وس��ره‌وى و رژان �ه س�ه‌ر ج��اده‌ى سه‌ره‌کى ئ �ه‌م��ڕۆ ب��ێ ی���ان ب�ه‌ی��ان��ى دوژم���ن���ان رام���ان له پێناو ئهوهیه مه‌به‌سته‌کانى له عێراقدا رژێمى تۆقێنه‌رى ئێرانى ئیسالمى هه‌وڵدانه ه��ات��وچ��ۆى ن��ێ��وده‌وڵ�ه‌ت��ى ع��ێ��راق -ئ��ێ��ران به ده‌کێشن بۆ م �ه‌رام و خواستى چه‌په‌ڵیان و بپێکێت و بچه‌سپێت ،له رێى ئه‌م فشار‌ه بتوانێت ب��ۆ ل �ه‌ن��اوب��ردن��ى ئ �ه‌زم��ون��ى ک��وردس��ت��ان و مه‌بستى پرۆتیست ده‌ربڕین و رێگانه‌دان به‌و به‌پێى نه‌خش‌ه گاڵوه‌کانیان بۆ له ناو بردنى ده‌ستکه‌وته‌کانى گه‌لى ک��وردى کۆڵنه‌ده‌ر که‌سانه‌ى که له ئێرانهوه بۆ زیاره‌تى نه‌جه‌ف کورد و کوردستان شه‌ڕ راده‌گه‌یێنن ،هه‌ر بۆ چاوترسێنى نه‌یاره‌کانى بکات. سه‌رۆکى هه‌رێمى کوردستان به‌ڕێز مه‌سعود و ئه‌و جۆره ره‌فتاران‌ه کارێکى نێگه‌تیڤانه و که‌ربه‌ال دین و هه‌روا رێگانه‌دان ،واته رێگا په‌رچدانه‌وه‌ى هێرشه‌کانیان ،ده‌بێت ئێمه‌ى کورد بارزانى ئه‌و کرده‌وان‌ه ریسوا ده‌کات و هاوکات و خ��راپ له س�ه‌ر تێکۆشانى گه‌له‌که‌مان بڕین له سه‌دان ئۆتۆمبێلى بارهه‌ڵگرى عێراقى هه‌ڵوێستمان یه‌کبخه‌ین ،خۆمان ئاماده بکه‌ین ده‌ڵێت ئه‌و ج��ۆره هێرشانه کار دهکاته سه‌ر داده‌ن���ێ���ت ،مه‌به‌ستى س �ه‌ره‌ک��ی��ش ل��ێ��دان و و ئێرانى ،داخوازى خه‌ڵکه‌ک‌ه ئهوهیه تا ئاوى و بتوانین دوژمن بوه‌ستێنین ،ئه‌وه‌ش کارێکى په‌یوه‌ندى دووقۆڵى کوردستان و ئێران ،بۆیه نه‌هێشتنى دیموکراتییه‌ت‌ه که تا ئێستاکه ئه‌ڵوه‌ن به‌رنه‌درێت ،رێگاى هاتووچۆ ناکرێته‌وه .ئاسان نییه ،ئه‌گه‌ر ئه‌و کاره نه‌که‌ین دوژمنان ئ���هو ک����اره‌ى خه‌ڵکى خ��ان�ه‌ق��ی��ن ،کارێکى زیاتریان ده‌وێت. ده‌ب��ێ��ت ل�ه رێ��ى گفتوگۆى ن��ێ��وان ه���ه‌ردووال کڵۆڵ‌ه و پێى نه‌گرتووه. چاره‌سه‌ر بکرێت ،به‌اڵم ئایه‌تواڵ و ئاخونده‌کانى ت���ۆپ ه��اوی��ش��ت��ن و ئ���او ب��ڕی��ن و وش��ک پۆزه‌تیڤان‌ه و به سوود‌ه و باشتر وایه ئه‌و کاره سه‌رکه‌وتن بۆ گه‌النى کۆڵنه‌ده‌ر و تێکۆشه‌ر. رژێمی ئیسالمى ئێران به هیچ جۆرێک ئاماده کردنه‌وه‌ى روباره‌کانى کوردستان به‌رده‌وامه ،له رێگاکانى ترى هاتوچۆى نێوان عێراق -سه‌رشۆرى بۆ تۆپ هاوێژو ئه‌وانه‌ى ئاو له بدنه گفتوگۆ له‌گ‌ه ڵ به‌رپرسانى ح��ک��وم �ه‌ت �ه‌ک �هى ئ���اغ���اى ن����ورى م��ال��ک��ى ،ئێران بۆ پشتگیرى خه‌ڵکى خانه‌قین ئه‌نجام خه‌ڵک ده‌بڕن و روبار وشک ده‌که‌ن و ژیان نی ن گوێ کوردستان ،چونکه ئه‌وان خۆیان به خاوه‌نى «ئه‌نجومه‌نى نۆێنه‌رانى عێراقى فیدراڵ» ،بدرێت به تایبه‌ت له ده‌روازه‌ى حاجى ئۆمه‌ران و له‌ناو ده‌به‌ن.
تیۆری
نیولیبراڵه‌کان درۆ ده‌که‌ن
ساڵی دووه‌م ژماره 67 دووشهممه 2711/5/11 - 2011/8/1
نیولیبراڵیزم و دیموکراسی
18
به‌شی دووه‌م و کۆتایی
گۆشه‌یه‌کی تایبه‌ته ،هه‌فتانه ئه‌حالم مه‌نسور ده‌ینوسێت
پار ه +ده‌مامک = خۆفرۆشتن ئه‌گه‌ر بته‌وێت خۆفرۆش بیت ،ئ�هوه ئاسانه، چه‌ندین ده‌مامک به‌کار بهێنه و ماستاوچێتی بکه و ببه به کلک ئ �ه‌وا ده‌بیته چاکترین خۆفرۆش به بێ ئ �ه‌وه‌ی له ب��ازاڕی کۆنه‌دا خۆت هه‌راج بکه‌یت. ئ��ه‌گ��ه‌ر ده‌ت���ه‌وێ���ت ن�����اودار و خ��اوه‌ن‌ش��ک��ۆ و س �ه‌رم��ای �ه‌دار بیت ،ب��ڕۆ کچی ئاغا و شێخ و م�ه‌ال و به‌رپرسی حزبی بهێنه ،ئه‌ویش ب ه ده‌ست‌ماچ‌کردنێک .ئه‌گه‌ر بته‌وێت خۆفرۆش بیت ،ماستاو بکه بۆ ده‌سه‌اڵتداران ،یه‌کسه‌ر پۆستێکی گه‌وره‌ت ده‌ده‌نێ و به ده‌رماڵه‌یه‌کی گهوره و گران له ده‌ست‌کورتی رزگارت ده‌بێت. ئه‌گه‌ر بته‌وێت خۆفرۆش بیت ،ئاسانه ،ببه ب ه سیاسه‌تمه‌دارێکی کورد و ئه‌گه‌ر قڵیشایه‌و‌ه س���واری ف��ڕۆک �ه ببه و ل �ه‌ن��ده‌ن��دا ب��ژی و ب ه بێ ئ �ه‌وه‌ی بڕوانامه‌ت له گیرفان بێ و ب ه بێ ئ �ه‌وه‌ی بزانیت دوو قسه بکه‌یت؛ فێری سیخۆڕی ده‌بیت و جانتایه‌کی دیپلوماسی هه‌ڵده‌گرێت و دونیا و پێاڵوه‌کانت. ئه‌گه‌ر بته‌وێت خ��ۆف��رۆش بیت ،سه‌رمایه‌دار ب�هو س�ه‌ی��اره و کۆشک بکڕه و حیسابت ل ه بانکه‌کانی دهرهوه زی��ات��ر ده‌ب��ێ��ت و ب��ۆ خۆت ه��ات��وچ��ۆ ل �ه پایته‌خته‌کانی جیهان بکه و گه‌لی کورد و گونت. ئ���ه‌گ���ه‌ر ب��ت �ه‌وێ��ت ن��وس �ه‌رێ��ک��ی ب �ه‌ن��اوب��ان��گ بیت ،هه‌موو رۆژێ س�ه‌ردان��ی ده‌زگ��ا حزبی نائه‌ده‌بیه‌کان بکه و ل�ه چایخانه‌ی شه‌عب و مه‌چکۆ دانیشه و دۆمینه بکه ،ئ �ه‌وه‌ی وه‌ریده‌گریت راسته به‌شی عه‌ره‌قه‌که‌ت ناکات، به‌اڵم ملکه‌چی له ده‌ست‌به‌تاڵی باشتره .ئه‌گه‌ر بته‌وێت خۆفرۆش بیت ،ئهوه بازرگانی بکه و سه‌رت بخه‌ره سه‌ر بلۆکه دۆالریه‌کان و خه‌و ب ه
ته‌مه‌ن که ده‌ڕوات که‌س ناتوانێت بیگه‌ڕێنێته‌وه. ره‌گ له سه‌ر بنجی خۆی ده‌ڕوێته‌وه .ناشرینی به ئارایش هه‌رگیز نابێته جوانی ،هه‌ر چیه‌ک زه‌رد بوو مه‌رج نیه ببێته زێر .گوڵ که وه‌ری ناچێنرێته‌وه .بووک ئه‌گه‌ر به دڵێکی خۆش رازاندیانه‌وه مه‌رج نیه حه‌زی له‌و که‌سه بێت کچی ئه‌وروپییه‌وه ببینه و ددانت له به‌یروت پڕ کهرهوه و شه‌وانی سووریشت به ئاره‌زووی دڵی خۆت له مه‌لهاکاندا به‌سه‌ر به‌ره. ئه‌گه‌ر بته‌وێت س�ه‌رک��رده بیت ،ئاسانه ،هه‌ر زۆر ئاسانه ،په‌یوه‌ندی بکه به ماسۆنیه‌کان و ( )CIAو به‌ریتانیا ،ئهوه حوکم ده‌که‌ی و میلله‌ته‌که‌ت له برسا بکوژه و عه‌یبی نیه، ئه‌گه‌ر ببی به کوردێکی نه‌ژاد جوله‌که ،ئهوه پاره بپه‌رسته و له قاسه‌دا کۆی کهرهوه و با دراوسێکه‌ت نانی ئێواره‌ی نه‌بێ ،قیروسیا ،ب ه تۆ چی؟! جوتیار له‌پڕ ده‌ست له زه‌ویه‌که‌ی هه‌ڵده‌گرێت و به ته‌مایه ببێت به شانشین ،به‌اڵم هه‌گیز نابێته شارستانی .کرێکار کارگه‌که‌ی به‌جێ ده‌هێڵێت ،هه‌رگیز نابێته س �ه‌رم��ای �ه‌دار .ژن ده‌س��ت له مێرد و منداڵه‌که‌ی هه‌ڵده‌گرێت، ئهمه هه‌رگیز نابێته ژنێکی ژیر .خوێندکار
خوێندنگاکه‌ی به‌جێ ده‌هێڵێت هه‌رگیز نابیت ه خاوه‌ن بڕوانامه. ت����ه‌م����ه‌ن ک����ه ده‌ڕوات ک�����ه‌س ن���ات���وان���ێ���ت بیگه‌ڕێنێته‌وه .ره‌گ ل�ه س �ه‌ر بنجی خۆی ده‌ڕوێته‌وه .ناشرینی به ئارایش هه‌رگیز نابێت ه جوانی ،هه‌ر چیه‌ک زه‌رد بوو مه‌رج نیه ببێت ه زێ��ر .گ��وڵ ک�ه وه‌ری ناچێنرێته‌وه .ب��ووک ئه‌گه‌ر به دڵێکی خ��ۆش رازان��دی��ان �هوه مه‌رج نیه ح�ه‌زی له‌و که‌سه بێت .وشه هه‌ر چه‌ند دیوی بکه‌ی هه‌ر خۆیه‌تی .هه‌ر رووداوێ��ک ب�ڵاو ب���ووه‌وه ه�ه‌رگ��ی��ز ک��ۆ ن��اک��رێ��ت�هوه .پشت ئ�ه‌گ�ه‌ر چ�ه‌م��ای�هوه هه‌رگیز راس��ت نابێته‌وه. میوزیک ئه‌گه‌ر له سه‌ر یاسای خۆی بڕوات هه‌رگیز ناشێوێندرێت .گ��وڵ ئ�ه‌گ�ه‌ر بۆنی ب�ه‌خ��ش��ی ه�ه‌رگ��ی��ز ب��ۆن�ه‌ک�ه ک��ۆ ن��اک��رێ��ت�هوه. ک��چ ئ�ه‌گ�ه‌ر س�ه‌م��ای ک��رد و لێدانی خ��وارد هه‌رگیز تۆبه ناکات .فرمێسک ئه‌گه‌ر رژا قه‌د ناگه‌ڕێته‌وه .خوداوه‌ند ئه‌گه‌ر توڕه بوو، توڕه‌بوونی ده‌بارێنێته س�ه‌ر زه‌وی ،بارانه‌ک ه هه‌رگیز کۆ ناکرێته‌وه .عاشقان ده‌ڵێن تۆب ه ده‌که‌ین ،ب�ه‌اڵم ههمیشه درۆ ده‌ک �ه‌ن .کچان ئه‌گه‌ر ئارایش نه‌که‌ن وا ده‌زانن رووت و قووتن. ئه‌گه‌ر ژنێک جوان بوو ،ئهوه ناگه‌یه‌نێ ک ه نه‌خۆش نیه .ئه‌گه‌ر بووک نرایه سه‌ر کورسی که‌س نه‌ڵێت دڵی لێ ناداته‌وه .ئه‌گه‌ر ده‌رزی چه‌قیه ناو په‌نجه دڵۆپی خوێن به‌ر دهبێتهوه و هیچ ده‌م و چاوێک س��واغ ن��ادات .ئه‌گه‌ر ی �ه‌ک چه‌پکێ گ��وڵ ب��ۆن��ی ن�ه‌ه��ات ب��ۆ ناو ئینجانه باشه .ئه‌گه‌ر دڕکێک نه‌لکێته بنی قاچ و خوێنی لێ نه‌هات ئهوه هه‌تاهه‌تایه ل ه ناو پێست دهمێنێتهوه. ئه‌م په‌ندانه‌م هێنا بۆ راستگوبوونی مرۆڤ ل �ه‌گ �ه‌ڵ خ���ودی خ��ۆی��دا .م���رۆڤ ئ�ه‌گ�ه‌ر خ��ۆی دۆڕان��د هه‌موو دونیا ده‌دۆڕێنێت. ئ���ه‌وه‌ی خ��ۆی ده‌دۆڕێ��ن��ێ ،ئ���ه‌وه‌ی خۆی ئه‌فرۆشێت ،ناتوانێ خۆی بکڕێته‌وه ،ل ه ک��وێ و چ��ۆن و ک��ێ ناشتوانێت خۆی ب��دۆزێ��ت��هوه ،چ��ۆن��ک�ه ب��ووه‌ت��ه پ���اره و ل ه گیرفانه‌کاندا خه‌رج ده‌کرێت. ک���ێ خ����ۆی ف����رۆش����ت����ووه‌ت����هوه و خ��ۆی کڕیبێته‌وه ،مهحاڵه هه‌تاهه‌تایه ویژدانی دهبێته مه‌قه‌ڵێ و ئ�هو پ��اران�ه لێی ده‌بن ه خ���ه‌ڵ���وز زن��ج��ی��ر و ک �ه‌ل �ه‌پ��چ �ه و دڕک. ناشوێرێت سه‌یری ئاوێنه بکات ،چۆنک ه خ��ۆت ن��ادۆزی��ت �هوه ،خ��ۆت خ��ۆت نابینی، دوو قاچت له ئاسمان ده‌بێت و سه‌رت ل ه زه‌وی ،مه‌گه‌ر السایی مه‌ڕێک بکه‌یته‌و‌ه یان هه‌ست بکه‌یت قامچی رۆژگار هه‌موو رۆژێ��ک ده‌درێ به پشتت و ناشتوانیت جێ شوێنی برینه‌کانت ببینیت .ئا ئه‌مه‌ی ه ده‌ردی خۆفرۆشتن .چونکه نه سێبه‌رت ده‌مێنێ و بلۆکه‌کانی جیهان به تارمایی ده‌بینیت ،خۆت به کورته‌بااڵ ده‌بینی ،ب ه شه‌یتانێکی ترسێنه‌ر. پ���ه‌ن���ج���ه‌گ���ه‌زی���ن و خ�����ۆس�����زادان ت��ووش��ی ماسۆشیه‌تت ده‌ک�ه‌ن ،ناخت دهبێته دۆزه‌خ و دڵ��ۆپ�ه‌ک��ان��ی خوێنت ده‌ب��ن�ه پشکۆ ،وا ده‌زان���ی���ت گ���ڕت ت��ێ ب���ه‌ر دراوه و ناخت لێت بووهته هه‌موو دۆزه‌خه‌کان ،بۆ کوێ س �ه‌رت هه‌ڵبگریت ،شوێنێ نیه بتگرێت ه خ����ۆی ،داڵ�����ده‌ت ب�����دات ،س �ه‌رن��ج �ه‌ک��ان��ی ده‌وروب����ه‌رت ده‌ب��ن�ه تیر و ج�ه‌رگ��ت ل �ه‌ت له‌ت ده‌ب��ێ��ت ،ب �ه ت �ه‌م��ای چ��ی ده‌ب��ی��ت ،ل �ه ک��وێ و ل �ه ک��ێ خ��ۆت ب��ش��اری��ت �هوه ،ده‌ن��گ��دان �ه‌وه‌ی قسه‌کانی ده‌ب��ن�ه ده‌ه���ۆڵ ک�ه یه‌کێک هه‌ر لێ ده‌دات��هوه و ترپه‌ترپی ده‌هۆڵه‌که پ�ه‌رده‌ی گوێیه‌کانت ده‌دڕێ ،ه�ه‌ر له خۆته‌وه وڕێن ه ده‌ک �ه‌ی��ت ،خ �هو ح���ه‌رام ده‌ب��ێ��ت ،س�ه‌رت��اس�ه‌ری ته‌مه‌ن شکست ده‌هێنێ ،خ�ه‌وی ترسناک و ئاڵۆز ده‌بینێ ،به‌رامبه‌ر به کرمێک خۆت ب ه بچوکتر ده‌زانیت له سێبه‌ری مرۆڤه گه‌وره‌کان ده‌ت��رس��ی��ت ،زۆر ج��ار وه‌ک��و ک��رم خ��ۆت خۆت ده‌خۆیت ،خۆزگه به مردن ده‌خوازیت ،سێبه‌ری خ��ۆت له‌گه‌ڵ ته‌رمه‌که‌تدا بنێژن ،ئ��ای له‌و تفانه که له روخساری خۆتی ده‌که‌یت! ئه‌ی له‌و له‌عنه‌تانه که رۆژگار لێتی ده‌دات و ب ه سه‌ریدا وه‌ک خۆڵه‌مێش ده‌بارێت و ته‌باشیر ب ه خه‌ڵوز ده‌زانێت و تف و و و...
ن :خسره‌و سادقی و :هێمن عه‌لی
نیولیبراڵیزم له‌گه‌ڵ په‌ره‌پێدانی بنه‌ماخوازی بازاڕ، دابه‌زاندنی سودمه‌ندی کۆمه‌اڵیه‌تی ب ه لێهاتی ئابوری و ب ه دوای ئهوه ،دابه‌زاندنی لێهاتی ئابوری ب ه سودهێنانی ماڵی ،ب ه پێچه‌وانه‌ی بانگه‌شه‌ی سه‌رده‌می (کۆتایی ئایدیۆلۆژیا) ،ئایدیۆلۆژیایه‌کی ب � ه ئ �ه‌وپ �ه‌ڕی ک �ه‌م��ک��ردن �هوه ،ئیکۆنۆمیستی و ئابوریانه‌یه .نیۆلیبراڵه‌کان زۆرینه ،ریشه‌ی ته‌واوی رۆژاڕه‌ش��ی و سه‌رشۆڕیه‌کان ل ه باڵوبونه‌وه‌ی بیر ع�ه‌داڵ� هت‌خ��وازی لێده‌کۆڵێنه‌و‌ه و ئ�هوه ئاسته‌نگی سه‌ره‌کی ده‌زانن بۆ گۆڕانکاری دیموکراتیک و گه‌شه‌کردنی .هه‌روه‌ها ب ه باوه‌ڕی (فون هایک) چۆنک ه هیچ رێکه‌وتنێک ل ه سه‌ر ئ�هوه نی ه که دادپ��ه‌روه‌ری کۆمه‌اڵیه‌تی ل ه سه‌ر هه‌ر بابه‌تێکی تایبه‌ت پێویستی ب ه چی ههیه ،بۆی ه دادپ�ه‌روه‌ری کۆمه‌اڵیه‌تی شتێک نی ه جگ ه ل ه فرموڵێکی پوچ ک ه ل ه ب�ه‌ر راه��ات��ن بۆ ده‌ربڕینی بانگه‌شه‌یه‌کی تایبه‌ت و بێ هیچ هۆکارێک به‌کار دێت؛ هه‌وره‌ها هۆکاری ئه‌وه‌ی ک ه زۆرینه‌ی خه‌ڵک بڕوایان پێ هه‌ی ه ئه‌مه‌ی ه ک ه وا بیر ده‌ک �ه‌ن �هوه چ��ۆن هه‌موو که‌سێک ب��ڕوای پێ هه‌ی ه که‌وات ه ب ه دڵنیاییه‌وه شتێکی تێدا ههیه! هایک هه‌روه‌ها ب��ڕوای وایه ئ��ازادی ک��رده‌وه‌ی هاواڵتیانی خ��اوه‌ن سه‌رمای ه له ب��ازاڕ ،ل ه سه‌ر هه‌موو ماف ه دیموکراتیکه‌کان له پێشه‌وه‌ی ه و ل ه س �ه‌ر ئ �ه‌م بنه‌ما حاکمیه‌ت ده‌بێ ک���رده‌وه‌ی خ��ۆی ب ه گه‌ره‌نتی‌کردنی مالکیه‌تی شه‌خسی ل ه به‌رامبه‌ر هه‌وڵ ه سیاسیه‌کان ل ه سه‌ر بنه‌مای دادپ��ه‌روه‌ری کۆمه‌اڵیه‌تی ،ناچارکردنی الیهنهکانی پهیماننامهی ب��ۆ جێبه‌جێ کردنی ماده‌کانی ،بزاوتی پاره‌یی به‌رده‌وام و گه‌ره‌نتی‌کردنی هه‌لومه‌رجی کێبڕکێ ئازاد سنوردار بکاتهوه .به بڕوای ئه‌و سه‌رمایه‌داری و ئازادی له‌م هه‌لومه‌رجه‌دا وه‌کو یه‌کن .ئابوری‌ناس ه نیولیبراڵه‌کان به‌م بڕوایه‌وه ک � ه سیستمی ب�����ازاڕی ئ����ازاد ب��ێ ک��ۆن��ت��ڕۆڵ��ی ک��ۆم��ه‌اڵی��ه‌ت��ی ،ه���ه‌م پ��ێ �ش‌م �ه‌رج��ی ئ������ازادی و دیموکراسیه ،هه‌م پێش‌مه‌رجی سودمه‌ندی ئابوری و هه‌م گونجاوه له‌گه‌ڵ دادپه‌روه‌ری کۆمه‌اڵیه‌تی، دژب �ه‌ری هه‌ر جۆره ده‌ستێوه‌ردانن و ئهوه ل ه الیه‌ن سیاسیه‌و‌ه هه‌ڕه‌شه‌یه‌ک ه بۆ مافی سروشتی تاکه‌کان و ل ه ب��واری ئابورییه‌و‌ه بۆ به‌کارهێنانی زیاتر له سه‌رچاو‌ه ده‌گمه‌نه‌کانی کۆمه‌ڵگا ده‌ژمێردرێت. ئه‌م ساده‌سازی ه راستڕه‌وان ه مه‌یلی وای ه ک ه گریمانه‌ی (بازاڕی ئازاد ـ دیموکراسی) بێ هیچ قسه‌یه‌ک ق��ب��وڵ ب��ک��ات و ل � ه س �ه‌ر ئ �ه‌م بنه‌ما بێ‌توانایی کۆمه‌ڵگا ل ه گه‌یشتن ب ه سیستمێکی دیموکراتیک و گه‌شه‌کراو ،ل ه ده‌ستێوه‌ردانه‌کانی ده‌وڵ���ه‌ت له ئابوری ده‌کۆڵێته‌وه .ئه‌م گریمان ه ل ه چوارچێوه‌ی رووکردی ئابوری سیاسی لیبراڵ دیموکراسی له‌م بڕوایه‌دایه )1 :تاک تقدم بوون‌شناسی هه‌ی ه له سه‌ر کۆمه‌ڵگا و ل ه سه‌ر ئه‌م بنه‌ما ل ه ده‌ستدرێژی ل ه سه‌ر مافی تاک ب ه بیانۆی به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی کۆمه‌ڵ ده‌بێ دوری بکرێت )2 .مافی تاک بریتیه ل ه ئازادی ه شه‌خسی و مه‌ده‌نیه‌کان هه‌روه‌ها مافی مالکیه‌ت و )3ئه‌رکی ده‌وڵه‌ت پارێزگاری‌کردنه له‌م ماف ه سروشتیانه .دوڵه‌تێک ل ه سه‌ر ئه‌م بنه‌ما داده‌مه‌زرێت ده‌وڵه‌تێک ه ب ه ده‌سه‌اڵتدار و کارکردی سنورداره‌و‌ه ک ه ل ه به‌رامبه‌ر ده‌وڵه‌تی توتالیته‌ر یان ره‌ها ده‌وه‌ستێته‌وه .وه‌ها ده‌وڵه‌تێک ک ه (ده‌وڵه‌تی مینیمۆم) ناو ده‌بردرێت ته‌نیا له‌و شوێنانه‌ی ده‌توانێ ده‌س��ت��ێ��وه‌ردان ب��ک��ات و چ���االک بێت ک� ه مافی سروشتی زیاتر دابین بکات؛ دابینکردنی ئاسایشی ناوخۆیی و به‌رگریکردن ل ه یه‌کپارچه‌یی نیشتمانی ل ه به‌رامبه‌ر دوژمنانی ده‌ره‌ک��ی؛ ل ه هه‌مان کاتدا وه‌ه��ا ده‌وڵه‌تێک ده‌ت��وان��ێ ته‌نیا ل �هو گۆڕه‌پانه‌دا هه‌بێت ک� ه به‌شی تایبه‌ت (خ��ص��وص��ی) مه‌یلی به‌شداری‌کردنی تێدا نیه .ئه‌گه‌ر ده‌وڵه‌تێک زیاتر له‌م ه چ��االک بێت ده‌بێت ه (ده‌وڵ�ه‌ت��ی ماکزیمۆم) ک � ه ک���ارک���ردی ل � ه داب��ی �ن‌ک��ردن��ی ه�ه‌ل��وم�ه‌رج��ی گونجاو بۆ پارێزگاری‌کردن و ئاگاداری ل ه مافی سروشتی تاکه‌کان ده‌بێت ه ده‌ستێوه‌ردان له‌م مافانه‌دا. ده‌س��ت��ێ��وه‌ردان��ێ��ک ه �ه‌م ئ���ازادی ف���ه‌ردی س��ن��وردار ده‌ک��ات�هوه و ه�ه‌م کاریگه‌ری ئابوری نیگه‌تیڤی ههیه .بۆی ه ده‌وڵه‌تی مینیمۆم یان ب��ازاڕی ئازاد ێ کۆنتڕۆڵی کۆمه‌اڵیه‌تی م�ه‌رج��ی پێویسته ب� بۆ ده‌ستی ئ��ازادی ف�ه‌ردی و دابینکردنی مافی هاواڵتیان ده‌ژم��ێ��ردرێ��ت .ئه‌گه‌ر وه‌ه��ا ده‌وڵه‌تێک له‌گه‌ڵ به‌شداری الیه‌ن ه جیاوازه‌کانی پێکهاته‌ی ک��ۆم�ه‌اڵی�ه‌ت��ی ل � ه رێ��گ��ای س��ازوک��ارێ��ک وه‌ک هه‌ڵبژاردنی ئازاد بێت دیموکراتیکیش ده‌ژمێردرێت؛ ب ه پێچه‌وانه‌ی ئهمه ،ئه‌گه‌ر ده‌س�ه‌اڵت��ی سیاسی ل ه ده‌ستی که‌سانێکی ک�ه‌م (ئۆلیگارشی) بێت ده‌وڵه‌تێکی لیبراڵ به‌اڵم نادیموکراتیکه. نیولیبراڵیسته‌کان مه‌یلیان هه‌ی ه ک ه ته‌نیا هه‌ڵبژارده‌ی (ده‌وڵه‌ت مینیمۆم (بازاڕی ئازاد) ـ دیموکراسی)
ببینن ،ل ه حاڵێکدا ل ه دنیای راستیدا ده‌رفه‌تی روودان��ی سێ هه‌ڵبژارده‌ی تریش ههیه( :ده‌وڵه‌تی مینیمۆم ـ نادیموکرات) ،ده‌وڵه‌تی (ماکزیمۆم ـ دیموکرات) و (ده‌وڵه‌تی ماکزیمۆم ـ نادیموکرات). ل �ه‌ب �ه‌رچ��اون �ه‌گ��رت��ن��ی ده‌رف���ه‌ت���ی ب�ه‌دی��ن�ه‌ه��ات��ن��ی هه‌ڵبژارده‌ی (ده‌وڵه‌تی غیره‌مینیمۆم ـ دیموکرات) به‌م هۆکاره‌ی ه ک ه ئه‌م روک��رده کۆمه‌ڵ هۆکاری کاریگه‌ر ل ه سه‌ر دروستبوونی کۆمه‌ڵگایه‌کی ئازاد و دیموکراتیک ته‌نیا ل ه بوونی مافی مالکیه‌تی تایبه‌تی بێ‌سنور (له‌و واته‌یه‌دا ک ه ده‌وڵه‌ت مافی ده‌ستێوه‌ردانی ل ه کار و خه‌باتی تاکه‌کان نی ه به مه‌به‌ستی دابه‌شکردنی دووب��اره داهات ل ه رێگای سیستمی ئابوری پێشکه‌وتوو) و ئازادی تا ئاستی (ئ���ازادی نیگه‌تیڤ) (ن�ه‌ب��وون��ی ئاسته‌نگی بۆ هه‌ڵبژاردن ه فه‌ردیه‌کان) داده‌به‌زێنێت. ب����ه‌اڵم ت��اوت��وێ��ک��ردن��ی ئ��ه‌زم��ون�� ه م��ێ��ژوی��ی �ه‌ک��ان نمونه‌گه‌لێک نیشان ده‌ده‌ن ک ه ل ه الیهکهوه نیشانه ل ه سه‌ر لواوبوونی بوونی (ده‌وڵه‌تی غه‌یره‌مینیمۆم ـ دیموکرات) و ل ه الیه‌کی ترهوه نیشانی لواوبوونی بوونی ده‌وڵه‌تی (لیبراڵ ـ غه‌یره‌دیموکرات)ه .هیند ل ه سه‌رده‌می (جه‌واهری له‌عل نه‌هرۆ) و (ئیندیرا گ��ان��دی) وێ���ڕای چ��اودێ��ری رووک���ردی ده‌وڵ�ه‌ت��ی ماکزیمۆم ل ه کایه‌ی ئابوریدا ،ئه‌زمونی یه‌کێک له گه‌وره‌ترین دیموکراسیه‌کانی جیهان و وه‌رچه‌رخانی گه‌شه‌کردنی به‌رچاوی نیشان داوه .هێشتا وێڕای ئازادسازیه‌کان ل ه سه‌ره‌تای ده‌ی�ه‌ی ( )1980به‌م الوه ،بزاوتگه‌لی دادخوازی بڕوادار ب ه دابه‌شکردنی دوب��اره‌ی داهات و س�ه‌روه‌ت ،رۆڵێکی گرنگیان له پ��رۆس�ه‌ی ب��ڕی��اردان��ی ئ �ه‌م واڵت � ه ههیه .ئه‌زمونی هیند خه‌تی به‌تاڵ ل ه سه‌ر گریمانه‌ی «ب��ازاڕی ئازاد ـ دیموکراسی» ده‌کێشێت و نیشان ده‌دات که دیموکراسی پێویستی ب ه بوونی هه‌لومه‌رجێکی ل ه سه‌روی ده‌زگ��ای ب��ازاڕه؛ هه‌لومه‌رجێک وه‌ک بوونی رێبه‌رانێک وه‌ک گاندی ک ه ب ه تێگه‌یشتی قووڵ ل ه مافی هاواڵتی و به‌رپرسیارێتی مێژویی هه‌روه‌ها یه‌که‌مایه‌تی‌دان ب ه به‌رژه‌وه‌ندی نیشتمانی ل ه سه‌ر ب�ه‌رژه‌وه‌ن��دی حزبی یان دینی ،یارمه‌تیان داوه ب ه دامه‌زراندنی .هه‌ر ئه‌م ئه‌زمون ه سه‌باره‌ت ب ه واڵتانی ئیسکاندیناوی ب ه تایبه‌ت سویدیش ههیه؛ واڵتانێک ک ه ئابوریه‌کانیان ل ه چوارچێوه‌ی ده‌وڵه‌تی رفاه‌دا به‌هێز دامهزراوه ک ه ئازادیان سنوردار نه‌بۆته‌وه .ئه‌م ئه‌زمونان ه نیشان ده‌ده‌ن ک ه ئه‌گه‌ر ده‌وڵه‌ته‌کان ده‌رهاته‌ی مه‌یلی سیاسی جۆراوجۆر بن ،ده‌ستێوه‌ردانی به‌رفراوان‌خوازیان ناتوانێ بێته هۆکاری الوازکردنی مافی سروشتی ف�ه‌ردی و رێساکانی یاری دیموکراتیک. ئ�ه‌زم��ون��ی ئ �ه‌وروپ��ا ب� ه گشتی نیشان ده‌ده‌ن که تێپه‌ڕبوون ل ه ده‌وڵه‌ت ه ره‌هاکان بۆ ده‌وڵه‌ت ه لیبراڵه‌کان ل � ه ژێ��ر ک��اری��گ �ه‌ری چ ه��ۆک��ارگ�ه‌ل��ێ��ک ی��وون. کێبڕکی سیاسی ده‌وڵه‌ت ـ نهتهوه تازه‌دامه‌زراوه‌کان، پێویستی ده‌وڵ�ه‌ت ب ه هێزی مرۆیی و سه‌رچاوه‌ی ئابوری بۆ پێداویستیه‌کانی شه‌ڕ ،هه‌روه‌ها پێویستی هاوپه‌یمانی ل �ه‌گ �ه‌ڵ چینی ن��وێ��ی س �ه‌رم��ای �ه‌دار ل ه به‌رامبه‌ر ئاریستۆکراته‌کان و زه‌وی��داره‌ک��ان و رینوسانس ،له‌و هۆکاران ه بوون ک ه ده‌وڵه‌ت ه ره‌هاکانی ناچار ب ه نه‌رمبوون و دان��ی ئیمتیازی به‌تایبه‌ت قبوڵ‌کردنی به‌ره‌به‌ره‌ی مافی هاواڵتی کردووه. ل � ه الی �ه‌ک��ی ت��ر ،ئ�ه‌زم��ون��ی شیلی ل � ه س �ه‌رده‌م��ی دی���ک���ت���ات���ۆری (ئ��اگ��ۆس��ت��ۆ پ��ی��ن��ۆش �ه) وێ����ڕای په‌یڕه‌وکردنی ئابوری ب��ازاڕی ئ��ازادی ئه‌رێکراوه ل ه الیه‌ن میلتون فریدمه‌ن ،یه‌کێک ل ه دیکتاتۆره خراپه‌کانی مێژوی هاوچه‌رخی ل ه ده‌یه‌ی ()1970 دا ب ه ناوی خۆیهوه تۆمار ک��ردووه و نمونه‌یه‌کی به‌رچاو‌ه ل ه ده‌وڵه‌تی لیبراڵی توتالیته‌ر. ب ه دوای کوده‌تای پڕ ل ه توندوتیژی پینۆشه ،نه ته‌نیا نهتهوه شیلی ل ه دۆخی شۆکدا بوون ،به‌ڵکو واڵتیش ل ه هه‌اڵوسانێکی ئێجگار توشی زه‌حمه‌ت ده‌ب���وون���هوه .فریدمه‌نی نیولیبراڵ پێشنیاری به پێنۆش ه ده‌کرد ک ه به‌م هه‌وڵدانانه ،ئابوری ب ه خێرایی کاره‌با و با بگۆڕێت؛ که‌مکردنه‌وه‌ی ماڵیاته‌کان، ئ��ازادس��ازی بازرگانی ده‌ره‌ک���ی ،تایبه‌تی‌کردنی خزمه‌تگوزاریه‌کانی ئ��او و ک��اره‌ب��ا و ته‌له‌فۆن، که‌مکردنه‌وه‌ی خه‌رجی ده‌وڵه‌ت و البردنی رێساکان ل � ه ب����ازاڕ .ل � ه کۆتاییدا شیلیاییه‌کان ته‌نانه‌ت شاهیدی ئه‌م ه ب��وون ک� ه قوتابخانه‌ی تایبه‌تی شوێنی قوتابخانه‌ی ده‌وڵه‌تی ده‌گرنه‌وه. ب � ه وت���ه‌ی (ک��ی��ت گ��ری��ف��ی��ن)« :ده‌وڵ���ه‌ت���ی نوێی پینۆش ه بڕیاری جێبه‌جێکردنی چوار کاری دا؛ )1 کۆنترۆڵی هه‌اڵوسان ک ه ل ه یه‌که‌مایه‌تیدا بوو)2 . به‌کارهێنانی سیاسه‌تی پاره‌یی بۆ سه‌قامگیرکردنی ئابوری )3 .به‌رنامه‌ی سه‌قامگیری ئابوری که ته‌نیا قۆناغی یه‌که‌م ل ه ستراتیژی درێژخایه‌نی گ��ه‌ش��ه‌پ��ێ��دان ل��� ه س����ه‌ر ب��ن �ه‌م��ای چ���وارچ���ێ���وه‌ی ئ��اب��وری پ��اره‌ی��ی ب���وو )4 .س�ه‌رک��وت��ک��ردن��ی هه‌ر ج��ۆره دژبه‌رایه‌تی له‌گه‌ڵ ریفورمه‌کانی ئابوری پاره‌یی له‌گه‌ڵ به‌کارهێنانی ته‌واوه‌تی زۆر .پارته سیاسیه‌کان نایاسایی راگه‌یندران و یه‌کێتیه‌کانی کرێکاری سه‌رکوت کران .رێبه‌ران و رۆشنبیرانی
به‌رهه‌ڵستکار یان کوژران یان ئه‌شکه‌نج ه کران و هه‌ڵهاتن یان ترسان و بێدهنگ ب��وون .ل ه شیلی ئاسته‌نگی و هۆکاره‌کانی هاوسه‌نگی ک� ه له واڵت ه دیموکراتیکه‌کان ته‌گه‌ره‌ی ده‌وڵه‌ته‌کانن و هۆکاری سازش ه ل ه سیاسه‌ته‌کان ،بوونی نیه .بۆیه تاقیکردنه‌وه‌ی ئابوری پاره‌یی له‌م واڵته‌دا باشترین نمونه‌ی ه ل ه جێبه‌جێکردنی ئه‌م ستراتیژیه«. ن � ه ت�ه‌ن��ی��ا ره‌خ��ن �ه‌گ��ران��ی رادی���ک���ال و دژب���ه‌ران���ی نیولیبراڵیزم ،جێبه‌جێبوونی بناوانی ئهوه هۆکاری سنورداربوونی دیموکراسی ده‌زانن ،به‌ڵکو الیه‌نگران و جێبه‌جێکه‌رانی ئه‌م سیاسه‌تانه‌ش جه‌خت ل ه سه‌ر وه‌ه��ا خاڵێک ده‌ک �ه‌ن �هوه .ه�ه‌روه‌ه��ا ک ه (مارگات تاچر) ،سه‌رۆک وه‌زیرانی به‌ریتانیا و جێبه‌جێکه‌ری به‌رنامه‌کانی نیولیبراڵی له‌و واڵت�ه‌دا ،ل ه شوباتی س��اڵ��ی ()1928دا ل � ه ن��ام � ه ت��ای��ب�ه‌ت�ه‌ک��ان��ی به په‌یڕه‌وانی فیکری ،ب ه ئاشکرایی مه‌سه‌له‌ک ه روون دهکاتهوه «دڵنیام ئه‌رێ ده‌ک�ه‌ن ک ه له‌به‌ر بوونی ده‌زگ��ا دیموکراتیکه‌کان و پێویستی کۆمه‌اڵنی ت��ا راده‌ی���ه‌ک گشتگیر ،هه‌ندێک ئ��ام��اده‌ک��اری ئه‌نجامدراو ل ه شیلی ،ل ه به‌ریتانیادا ق�ه‌د قبوڵ ناکرێت». ه �ه‌روه‌ه��ا ک� ه (ئیستیفان ه��گ��ارد) ،مامۆستای زۆر نیولیبراڵی زانست ه سیاسیه‌کانی زانکۆی کالیفۆرنیا ،دانی به‌م (حه‌قیقه‌تی جێگه‌ی داخ) ه نابوو ک ه هه‌ندێک ل ه جۆراوجۆرترین هه‌وڵدانی ری��ف��ورم��خ��وازی ل�� ه ک��ای��ه‌ی ئ���اب���وری جیهانی گه‌شه‌سێنه‌ردا ل ه دوای کوده‌تای سه‌ربازییه‌و‌ه هاتۆته ئ���اراوه .ه�ه‌روه‌ه��ا واڵتانی هه‌ڵکه‌وتوو ل ه (به‌شی باشوری ئه‌مریکای التین) و ئه‌ندونزیا ،تورکیا، کوریای باشور و غه‌نای ب�ه‌م لیست ه زی��اد کرد. سه‌رکه‌وتنه‌کانی تری ده‌ره‌وی��ن ئه‌گه‌رچی دوای کوده‌تاکانی سه‌ربازی به‌اڵم ل ه واڵتانی ی هک‌حزبی وه‌ک��و مکزیک ،سه‌نگاپور ،هۆنگ کۆنگ و تایوان رووی دا .ل ه راستیدا ل ه سه‌ره‌تاکانی ده‌یه‌ی ( )1980بۆ نمون ه ته‌نانه‌ت یه‌ک جۆره دیموکراسی چه‌ندحزبی نابیندرێت ک ه ب ه خێرایی ته‌واو رێگای بازاڕی ئازادی گرتبێت ه به‌ر. ل� ه نمویه‌کی ت���ردا ،ده‌وڵ �ه‌ت��ی چین نمونه‌یه‌کی دیکه‌ی ه بۆ ئه‌م ئانگه‌شه‌ی نیولیبه‌راڵه‌کان .ئه‌مڕۆ ئه‌م ده‌وڵه‌ت ه نمونه‌یه‌کی سه‌رکه‌وتوو‌ه ل ه زه‌مینه‌ی ئازادسازی ئابوری و جێبه‌جێکردنی رێ و شوێنی بنه‌ڕه‌تی نیولیبراڵی ناو ده‌ب��ردرێ��ت .ب�ه‌اڵم وێڕای ئازادسازی ل ه کایه‌ی ئابوریدا ،خاوه‌ن سیستمێکی سیاسی نادیموکراتیک ه ک ه گریمانه‌کانی نیولیبراڵی ئه‌رێ ناکات. هه‌روها ئابوری واڵتانی تایوان ،کوریای باشور و سه‌نگاپور ،گه‌شه‌کردنی خێرا و سه‌قامگیرکردنی ئابوری بازاڕیان ل ه سه‌رده‌مانێکدا کردووه ک ه خاوه‌ن زاڵترین شیوه‌ی سیاسی بوون .هه‌ر به‌م جۆره ژاپون و ئاڵمانیاش گه‌شه‌کردنی بازاڕیان ل ه قۆناغێکدا ه��ێ��ن��اوه‌ت� ه ئ����اراوه ک � ه ل �ه‌م واڵت���ان���ه‌دا باسێک له دیموکراسی نه‌بوو. ب ه ب��ڕوای زۆرینه‌ی ره‌خنه‌گرانی نیولیبراڵیزم به تایبه‌ت (نائومی کالین) ،نیولیبراڵیزمی بزوتنه‌وه‌ی خۆی وه‌ک (هه‌وڵدانێک بۆ ئازادکردنی بازاڕ ل � ه چنبر‌ه ده‌وڵ����ه‌ت) ده‌زان���ێ���ت ،ب���ه‌اڵم ئ��ه‌م ته‌نیا بانگه‌شه‌یه‌ک ه و ره‌واڵه‌تی مه‌سه‌له‌که‌یه .ل ه راستیدا هه‌ر شوێنێک ک ه نیولیبراڵیزم جێبه‌جێ کرابێ، ئه‌نجام ه به‌جێماوه‌کان نیشانده‌ری شتێکی جگه له‌مه‌ی ه و ل ه م��اوه‌ی سێ ده‌ی �ه‌ی پێشودا ل ه هه‌ر شوێنێک وا سیاسه‌تی نیولیبراڵی جێبه‌جێ کرابێت، ئه‌وه‌ی هاتۆت ه ئ��اراوه ،په‌یمانێکی به‌هێز‌ه ل ه نێوان چه‌ند کومپانیایه‌کی زۆر گ �هوره و چینێک له سیاسه‌تمه‌داران زۆرین ه ده‌وڵه‌مه‌ند بووه .ئه‌م سیاسه‌تانه مه‌ودای نێوان هه‌ژاری و ده‌وڵه‌مه‌ندی زیاتر کردووه و بۆت ه هۆکاری له‌ناوچوونی زۆرێ��ک ل ه دام و ده‌زگاکانی خه‌ڵک ،ده‌زگ��ا دیموکراتیکه‌کان و یه‌کێتیه‌کانی کرێکاری. ب��ۆی � ه ن��ی��ول��ی��ب��راڵ��ی��زم ن � ه ت�ه‌ن��ی��ا نابێت ه ه��ۆک��اری قووڵکردنه‌وه‌ی دیموکراسی به‌ڵکو ب ه رووک��ردی زۆر بازاڕگه‌ردان ه و ئیکۆنۆمیستی ،نمونه‌یه‌کی ره‌واڵ �ه‌ت��ی ،که‌م پڕایی (ب ه شیکردنه‌وه‌ی سه‌میر ئه‌مین) و ل ه چوارچێوه‌ی یاسای له‌پێش‌دانراو دیاری ده‌ک��ات .هه‌روه‌ها تاوتوێکردنی ده‌قیقی ئه‌زمونه جیهانیه‌کان سه‌باره‌ت ب ه مالزم ه ب��ازاڕی ئ��ازاد و ئازادی سیاسی ،گریمان ه نیولیبراڵیه‌کان ده‌بات ه ژێر پرسیار و درۆکانی الیه‌نگرانی ئه‌و ئاشکرا ده‌کات. ل ه تاقیکردنه‌وه‌ی بانگه‌شه‌ی ناوبرا ،نیزامی‌گه‌ری و ده‌ستدرێژی ل ه سه‌ر ئه‌زمون ه دیموکراتیکه‌کانی واڵتانی ده‌وروب��ه‌ر وه‌ک کوده‌تا سه‌ربازییه‌کان و هاوکاری و الیه‌نگری ل ه دیکتاتۆره‌کانی رۆژهه‌اڵت و رۆژئاوا ،ل ه ئه‌ندونیزیا تا شیلی ،و بووژاندنه‌وه‌ی ده‌وڵه‌ت ه به‌کرێگیراوه‌کان ل ه پێناو اصول نیولیبراڵی داسه‌پێنراو ل ه الیه‌ن ده‌زگا ئابوری ه جیهانیه‌کانیش پێ زیاد بکرێت .ل ه تیۆری نیولیبراڵیدا که‌متر به کوالێتی ،کارکرد و سودی ده‌وڵه‌ت ئاماژه ده‌کرێت و گه‌وهه‌ری بوونی ده‌وڵه‌ت ب ه پێچه‌وانه‌ی ئازادی بازاڕه‌کان ه و بۆی ه نادیموکراتیک ده‌زانرێت.
پرسی چه‌تر پرسی چه‌تر ،پانتاییه‌ک ه (چه‌تر) بۆ گوزارشتکردنی رای ئێوه‌ی هاواڵتی رهخساندووه تا ئازادانه لێرهوه هه‌ر هه‌فت ه و ل ه سه‌ر پرسێکی گه‌رم بۆچوونی خۆتان بخه‌نه‌ڕوو.
››
...
پرسى ئه‌مجاره‌ى چه‌تر، (چی بکرێ بۆ ئه‌وه‌ى کااڵی ئێرانی به‌کار نه‌هێنین وه‌ک فشارێک دژی تۆپبارانه‌کانى؟)
ب �ه‌ڵ��ێ��ن ی��اس��ی��ن ،دوک����ان����دار: پ��ێ��وی��س��ت �ه ل����ه‌س����ه‌ر ه���ه‌م���وو ت��اک��ێ��ک��ی ک����ورد ه �ه‌س��ت به به‌رپرسیارێتی ب��ک��ات ،هیچ ک��ااڵ و ب �هره �ه‌م و خ��ۆراک��ی ن �ه‌ک��ڕێ��ت ب���ۆ ئ�����ه‌وه‌ی وه‌ک کارتێکی فشار بێت بۆ سه‌ر کۆماری ئیسالمی ئێران تا تۆپبارانه‌کان رابگرێت و ده‌ست درێژی نه‌کات ه سه‌ر خاکی هه‌رێم ،پێموایه ئهمه ئه‌رکێکی ئه‌خالقی و نهتهوهییه ،من وه‌ک هاواڵتیه‌ک الی خۆمه‌وه ئه‌و ئه‌رکه‌م به‌جێهێناوه. م����رواری س��اڵ��ح :ئ��ام��اده‌م وه‌ک هاواڵتیه‌ک هه‌ڵوێست وه‌ربگرم و هیچ کااڵیه‌کی ئێرانی نه‌کڕم، پێموایه خه‌ڵکی کوردستانیش هه‌ست به به‌رپرسیارێتی ده‌ک�ه‌ن و ده‌ت���وان���ن ه�ه‌ڵ��وێ��س��ت وه‌رب��گ��رن له به‌رامبه‌ر ئه‌و کاره دوژمنکارانه‌ی کۆماری ئیسالمی ئێران ،دژی خه‌ڵکی هه‌رێم گرتویه‌تیه به‌ر. ن����ه‌ورۆز ئ �ه‌ح��م �ه‌د ،خوێندکاری په‌یمانگای ته‌کنیکی :پێموایه خه‌ڵک له‌م هه‌ڵوێسته‌دا ده‌بێت به دوو به‌شه‌وه به‌شێکیان به‌ته‌واوی ره‌فزی هه‌موو کااڵیه‌کی ئێرانی ده‌که‌ن ،به‌اڵم به‌شێکیتر پێموانیه بێن ب �ه‌ده‌م ئه‌م بانگه‌وازه‌وه ،له‌به‌ر خراپی الیه‌نی م���اددی و پێویستی ب��ۆ ئ �هو ک��ااڵی��ان �ه ،ده‌بێت حکومه‌تیش رێگربێت بۆ بازرگانیکردن له‌گه‌ڵ ئێران له‌به‌ر ئه‌وه‌ی هه‌ر بازرگانێک به‌رپرسێکی لهپشته و ب��ێ پ��رس��ی ئ��هو ن��ات��وان��ێ��ت هه‌ڵوێست وه‌ربگرێت.
ێ سوده‌کانی تر ئاماده‌کار
ئاشتی ئه‌حمه‌د ێ ( )Grapeشوێنی سه‌ره‌کی ئاسیای ه شوێ ن و مێژووه‌که‌ی :تر یه‌که‌م جار فینقییه‌کان گواستیانه‌و‌ه بۆ دوورگه‌کانی یۆنا‌ن و ئیتاڵیا و مه‌رسیلیا و میسر و شا‌م و شوێنی دیکه‌ش ،وه‌ک خواردن و شه‌ربه‌ت به‌کاریان هێناوه. پێکهاته‌که‌ی )%82( :له ئاو پێک دێ��ت ،گلۆساید (،)%16 پڕۆتینات ( ،)%1خوێی‌ه ک��ان��زای��ی�ه‌ک��ان ،پ��ۆت��اس��ی��ۆم ،ئاسن، سیلینیۆمى تێدایه ،به‌ری وشککراو‌ه (مێوژ) زۆر دهوڵهمهنده به‌شه‌کر ،پۆتاسیۆم و ئاسن و ب��ۆرۆن ،له‌گه‌ڵ بڕێکی باش له ڤیتامین ( ،)A، Bهه‌روه‌ها ڤیتامیناتی (،2B5 ،B ،C، B1 ) A،PP ،B6تێدایه. به‌کارهێنان‌و سود‌ه پزیشکییه‌کانی: ێ به هۆی بوونی م��اده‌ی دژ‌ه ئۆکسید له رێی بوونی 1ـ تر ڤیتامین ( )Aسوود به‌خش‌ه بۆ ئه‌و که‌سانه‌ی پێستیان که‌وتووه‌ت‌ه ژێر کارگه‌ری تیشکی خۆری سه‌ر و وه‌نه‌وشه‌ی. 2ـ یه‌ک لیتر له ئاوی ترێ ،به‌رامبه‌ر‌ه به یه‌ک لیتر له شیری دایک ،به‌اڵم هه‌رسکردنی له شیر ئاسانتره. 3ـ ب���وون���ی م�����اده‌ی (Ellagic �رێ و ت���ۆوی ترێ )acidل �ه ت� دهبێته ه��ۆى هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی ئه‌و مادانه‌ی شێرپه‌نچ‌ه دروستده‌که‌ن له ناو له‌شی مرۆڤدا، به‌مه‌ش رێده‌گیرێت له گه‌شه‌ی شێرپه‌نج‌ه‌و گۆڕینی خان‌ه سا غ و دروسته‌کانی بۆ خانه‌ی شێرپه‌نجه‌یی. 4ـ یه‌ک کیلۆ ترێی پێگه‌یشتوو ( )6گرام له بێکاربۆناتی سۆدیۆمی تێدایه، ێ دهوڵهمهنده به خوێیه‌کانزاییه‌کان له‌به‌ر ئ �ه‌وه‌ی تر ێ میزهێنه‌ر بێت. به‌تایبه‌تی پۆتاسیۆم ئه‌مه‌ش وا ده‌کات که تر ێ چاالککه‌ر‌ه بۆ فه‌رمانه‌کانی جگه‌ر و رژان��ی زه‌رداو، 5ـ تر ێ دژى شی بونه‌وه‌ی به‌سته‌ره‌شانه‌کانه. هه‌روه‌ها تر
ئامینه محه‌مه‌د ،فه‌رمانبه‌ر: پێموایه حکومه‌ت که‌مته‌رخه‌م ه ل���ه‌م روه‌وه ،چ��ون��ک�ه ده‌ت��وان��ێ��ت چ��او بخشێنێته‌وه به په‌یوه‌ندیه بازرگانیه‌کانی له‌گه‌ڵ ئێران، رێگربێت له کردنه‌وه‌ی هه‌ر پێشانگایه‌ک و هاتنی بازرگانی ئێرانی بۆ هه‌رێم ،به‌وجۆره خه‌ڵکیش ده‌توانیت پشگیری حکومه‌ت بکات و هاوکار بێت بۆ ساغ نه‌کردنه‌وه‌ی کااڵی ئێرانی .زیانگه‌یاندن به ئابووری ئێران به‌و ج��ۆره ئێران ناچار بکرێت تۆپبارانه‌کان بوه‌ستێنێت. سه‌بریه حسێن ،له کتێبخانه‌ی گ���ش���ت���ی ب����ه‌ش����ی ت����ۆم����ار: تۆپبارانکردنی ئ �هو ناوچانه کارێکی دڕندانه‌یه بۆ واڵتێکی به‌ناو ئیسالمی ،بۆیه داواکارم خ�ه‌ڵ��ک به‌گشتی هه‌ڵوێست وه‌رب��گ��رن و هیچ کااڵیه‌کی ئێرانی نه‌کڕن من ئاماده‌م ئه‌و کاره بکه‌م و واز له کڕینی هه‌موو کااڵیه‌کی ئێرانی بهێنم ،پێویسته حکومه‌تیش هه‌ڵوێستی هه‌بێت و رێگربێت له کردنه‌وه‌ی ئه‌و پێشانگایانه‌ی نمایشی کااڵی ئێرانی ده‌که‌ن. ی�����وس�����ف ح�����ه‌م�����ه س���ه‌ع���ی���د، ف �ه‌رم��ان��ب �ه‌ر :پ��ێ��م��وای�ه س �ه‌ره‌ت��ا حکومه‌ت پێویسته په‌یوه‌ندیه بازرگانیه‌کانی ل�ه‌گ�ه‌ڵ ئێران بپچڕێنێت کاریگه‌ری زۆرباشی ده‌ب��ێ��ت ،چ��ون��ک�ه ئێستا ئ��ێ��ران فشاری نێوده‌وڵه‌تیشی ل �ه‌س �هره ،ب �ه‌اڵم پێموانیه خه‌ڵک ئاستی هۆشیاری ئه‌وه‌نده به‌رزبێت ره‌فزی به‌رهه‌م و کااڵ ئێرانیه‌کان بکات ،به‌اڵم پێموایه خه‌ڵک ده‌توانێت فشار بخاته سه‌ر حکومه‌ت بۆ
ێ وه‌کو هێمن کهرهوه و خه‌ولێخه‌ر به‌کار ده‌هێنرێت و خوێن 6ـ تر پاکدهکاتهوه. ڵ و ده‌نکه‌و‌ه بخورێت ،که ئه‌مه‌ش ێ به توێک 7ـ باشتر وایه تر به‌سود‌ه بۆ چاالککردنی گه‌ده. ێ جوانی و ته‌ندروستی و زیندویه‌تی به له‌شی ئافره‌ت 8ـ تر ده‌به‌خشێت. ێ توانای سێکسی چاالکده‌کات ،خوێن پاکدهکاتهوه له‌نیشتوه 9ـ تر زیان به‌خشه‌کان ،هه‌روه‌ها توانستی ده‌ماره‌کان زیاد ده‌کات ،وا له ت و دوور بێت مرۆڤ ده‌کات که له رووی ده‌روونیه‌و‌ه دامه‌زراو بێ س و دڵه راوکێیه‌ک. له هه‌ر نیگه‌رانی و تر ترێ و تۆوه‌که‌ی 10ـ بوونی مادده‌ی ( ،)Resveratolله به‌رگری ده‌دات به دڵ‌و مولوله‌کانی خوێن. 11ـ د.لیروی کریزی له زانکۆی کورنیل سه‌لماندی که‌وا ترێی ره‌ش بڕێکی زۆر مادده‌ی رسفیراتۆلی تێدایه که ئه‌و مادده‌ی‌ه له ترێی زه‌رد یان سه‌وزدا نیه ،یاخود بڕێکی که‌م له رسفیراتۆلیان پ��ێ��وی��س��ت�ه ل���ه‌ه���ه‌م���وو ج���ۆره تێدایه ،به‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ترێیه‌کان بخورێت ،چونکه م��������ادده‌ی (Ellagic )acidو م�������ادده‌ی ت��ری سودبه‌خشیان تێدایه.
ئه‌وه‌ی ئاڵوگۆڕی بازرگانی رابگرێت. ک�����وێ�����س�����ت�����ان م�����ح�����ه‌م�����ه‌د، س����ه‌رپ����ه‌رش����ت����ی����اری ب���ه‌ش���ی بیبلۆگرافیا ل �ه کتێبخانه‌ی گ��ش��ت��ی :ح��ک��وم �ه‌ت ئ���ه‌وه‌ن���ده خ�ه‌م��خ��ۆری ه��اواڵت��ی��ان نییه و هه‌ست به به‌رپرسیاری ناکات ل�ه‌ب�ه‌ر ب���ه‌رژه‌وه‌ن���دی بچوکی خ��ۆی��ان به‌رپرسه‌کان ئاماده‌نین په‌یوه‌ندییه بازرگانیه‌کانیان بوه‌ستێنن، بۆیه پێویسته خه‌ڵک به‌گشتی هه‌ڵوێست وه‌ربگرن و له رێگه‌ی رێکخراوه‌کانه‌وه که‌مپین و ناڕه‌زایی پیشانبده‌ن و خه‌ڵک هۆشیار بکهنهوه شمه‌کی ئێرانی نه‌کڕن ،پێموایه فشارێکی باش ده‌بێت بۆ وه‌س��ت��ان��ی ت��ۆپ��ب��اران�ه‌ک��ان .خ��وازی��ارم خه‌ڵکیش به هه‌ستێکی لێپرسراوانه‌وه به‌ده‌م هه‌ر بانگه‌وازێکی له‌و جۆره‌وه بچن. که‌ژاڵ یوسف خه‌لیل ،فه‌رمانبه‌ر: ه���ه‌م���وو ش��ت��ێ��ک ب �ه‌رۆح��ێ��ک��ی نه‌ته‌وایه‌تی ده‌کرێت ،له ئێستادا هێرش ده‌کرێته سه‌ر هاوزمانی خ��ۆم��ان پێویسته ب�ه ه��اوک��اری ح��ک��وم �ه‌ت و رێ��ک��خ��راوه‌ک��ان��ی ک��ۆم �ه‌ڵ��ی م��ه‌ده‌ن��ی ده‌ت���وان���ن ف��ش��ارێ��ک��ی گ���هوره دروستبکه‌ن بۆ سه‌ر ئێران ،به‌وه‌ستاندنی بازرگانی له‌گه‌ڵ ئێران و نه‌کڕینی له الیه‌ن خه‌ڵکه‌وه ،پێموایه خه‌ڵکیش ئه‌وه‌نده ئاستی هۆشیاری به‌رزه ده‌توانێت هه‌ڵوێست وه‌ربگرێت به‌رامبه‌ر ئه‌و ده‌ستدرێژیانه‌ی ئ��ێ��ران ده‌ی��ک��ات �ه س���ه‌ر ه �ه‌رێ��م و دڵنیام ئ���هوه کارێکی ئ�ه‌وه‌ن��ده ئه‌سته‌م نییه. ب��ڕی��ار ع��وم��ه‌ر ،خ��وێ��ن��دک��اری ئاماده‌یی :پێئه‌چێ هۆشیاری
هه‌مه‌ڕ ه‌نگ ساڵی دووه‌م ژماره 67 دووشهممه 2711/5/11 - 2011/8/1
19
خه‌ڵک تا راده‌یه‌ک باش بێت ،به‌اڵم ئه‌وه‌ی جێی نیگه‌رانیه سیاسیه‌کانن که زۆربه‌یان بازرگانن و ئاماده‌نین له‌به‌ر گیرفانی خۆیان بۆ ماوه‌یه‌ک بازرگانیکردن ل�ه‌گ�ه‌ڵ ئ��ێ��ران راب��گ��رن و واز له ب �ه‌رژه‌وه‌ن��دی خۆیان بهێنن ،له‌به‌ر ئ�هوه خه‌ڵکیش ناچاره ئه‌و شمه‌کانه بکڕێت ،چونکه پێویستی رۆژانه‌ن. سورێن محه‌مه‌د ،خوێندکاری زان�����ک�����ۆی گ���ه‌ش���ه‌پ���ێ���دان���ی م��رۆی��ی :پێموانیه بتوانین ره‌ف������زی ش��م��ه‌ک��ی ئ��ێ��ران��ی بکه‌ین ،چونکه کوردستان واڵتێکی به‌رهه‌مهێن نیه تا بتوانێت به‌دیلی شمه‌کی ئێرانی پێشکه‌ش به خه‌ڵک بکات بۆیه وه‌ستاندنی بازرگانی له‌گه‌ڵ ئێران زیان له ئابووری خۆمان ده‌دات و ئه‌گه‌ر ئه‌و به‌رهه‌مانه له هه‌رشوێنێکیتر بهێنرێت گرانتر ده‌بێت و پێموایه ئه‌مه‌ش ته‌نیا چینی ه �ه‌ژاران زه‌ره‌رمه‌ندن لێی .پێموایه حکومه‌ت به‌رپرسه له‌و بابهته. ئاماده‌کار /کارزان تاریق
کچ ه کورده‌که‌ش له‌ناو کوژراوه‌کاندا بوو چه‌تر
ئاژانسه‌کان دواى تێپه‌ڕبونی پێنج رۆژ به‌سه‌ر روداوی هێرشه‌کانی ئۆسلۆی پایته‌ختی نه‌رویجدا، ک�ه ب��ووه ه��ۆى ک���وژران و برینداربونی س���ه‌دان ک���ه‌س ،س�ه‌رئ�ه‌ن��ج��ام ت �ه‌رم��ى ئه‌و کچه ک���ورده ون��ب��ووه‌ش دۆزرای����هوه ،که ماوه‌یه‌ک به نادیارى مابوه‌وه. له‌دوای چه‌ند رۆژێک گه‌ڕان ،پۆلیسی نه‌رویژ ناوی ( )13که‌سی دیکه‌ی ل ه قوربانییه‌کانی ئه‌و روداوه ئاشکراکرد، ل �ه‌ن��اوی��ش��ی��ان��دا ن����اوی (ب���ان���و ب�ه‌ک��ر حاجی ره‌شید) له‌ناو قوربانییه‌کاندا ب������وو ،ت���ه‌رم���ه‌ک���ه‌ی���ش���ی راده‌س����ت����ی که‌سوکاره‌که‌ی کرایهوه. بانو ره‌ش��ی��د ،کچه کوردێکی الوی خه‌ڵکی باشوری کوردستانه و رۆژى روداوه‌ک �ه له‌گه‌ڵ گه‌نجان و الوانی پ��ارت��ی کرێکارانی ن �ه‌روی��ج ،ل�ه ن��اوچ �ه‌ی (ئ��وت ئۆیه) سه‌رقاڵی ئه‌نجامدانی کۆنفراسی الوانی پارته‌که بوون، ب�ه‌اڵم چه‌کدارێک به جلوبه‌رگی پۆلیسه‌وه هێرشیکرد‌ه سه‌ر ئه‌و گهنجانه که سه‌ر به حزبی حاکمی نه‌رویژ بوون له دورگه‌ی ئۆتای نزیک ئۆسلۆ و له ئه‌نجامدا ()80 که‌س کوژران و ژماره‌یه‌ک که‌سی دیکه‌ش بریندار بوون. دوای رۆژێکیش له روداوه‌که (ئه‌ندرێس بێرنگ)ی ته‌مه‌ن ( )32ساڵ ،تۆمه‌تبار به ئه‌نجامدانی هه‌ردوو هێرشه‌که‌ی
س�ه‌ر ش��اری ئۆسلۆی پایته‌ختی ن�ه‌روی��ج (ته‌قینه‌وه‌که‌و هێرشه چه‌کداریه‌که) که ه �ه‌ردوو هێرشه‌که ب��ووه هۆی کوژرانی زیاتر له ( )90که‌س و برینداربونی ده‌یان که‌سی دیکه ،دان��ی به تاوانه‌که‌یدا ن��اوه و راشیگه‌یاندوه :ئه‌و کاره‌ی ئه‌نجامی داوه کارێکی پێویست بووه و ویستویه‌تى ش��ۆڕش ئه‌نجامبدات و رێ له موسڵمانبوونى ئهوروپا بگرێت ،هه‌روه‌ها وتوشیه‌تى که ئه‌و زیاتر حه‌زى به‌و یاری ه عه‌تاریانه بووه ،که کوشتن و شه‌ڕى تێدایه. به‌شێک له شرۆڤه‌کارانى ئه‌و واڵت �ه‌ش ئه‌و پیاوه‌یان ب ه ده‌رون نه‌خۆش ناوبردووه.
دانیشتوانی واڵت ه سه‌رمایه‌داره‌کان زیاتر گرفتاری خه‌مۆکی ده‌بن
کاریکاتێری ههفته
و.ل ه ئینگلیزییه‌وە
ژاوێن لێکۆڵینه‌وه‌یه‌کی جیهانی ده‌ری��ده‌خ��ات ک ه دانیشتووانی واڵته پێشکه‌وتوو‌و ده‌وڵه‌مه‌نده‌کان ئه‌گه‌ری تووشبوونیان به خه‌مۆکی زیاتره‌و که‌متر هه‌ست به شادمانی ده‌که‌ن وه‌ک له دانیشتووانی واڵته هه‌ژارو که‌مده‌رامه‌ته‌کان. له‌و لێکۆڵینه‌وه‌یه‌دا که رێخراوی ته‌ندروستی جیهانی ئه‌نجامیداوه ده‌ریخستووه که ()%30ی دانیشتووانی فه‌ره‌نسا‌و هۆڵه‌ندا‌و ئ�ه‌م��ری��ک��ا دووچ����اری خه‌مۆکییه‌کی توند ه��ات��وون ،ل �ه ژاپ���ۆن ()%12ی ئ��هو رێ��ژه‌ی �ه
به‌ده‌ست خه‌مۆکییه‌وه ده‌ناڵێنن. ئ �ه‌م �هو رۆژن���ام���ه‌ی (ئ �ه‌ن��ده‌ب��ن��دن��ت) ده‌ڵ��ێ��ت: به‌شێوه‌یه‌کی گشتی له واڵته سه‌رمایه‌داره‌کان له‌نێوان هه‌ر حه‌وت که‌سدا که‌سێک دووچاری خ�ه‌م��ۆک��ی ده‌ب��ێ��ت ،ب �ه ب����ه‌راورد ب��ه‌م رێ��ژه‌ی�ه دانیشتووانی واڵته که‌مده‌رامه‌ته‌کان له‌نێوان ن��ۆ ک�ه‌س��دا که‌سێک گ��رف��ت��اری خه‌مۆکی ده‌بێت. ل���ه‌گ���ه‌ڵ ئ����ه‌وه‌ش����دا ئ���ه‌م���ه ده‌ره‌ن��ج��ام��ێ��ک��ی نه‌گۆڕنییه‌‌و بهدڵنیاییهوه حاڵه‌تی ده‌گمه‌نیش رووده‌دات ،بۆنموونه واڵت��ی هیند به‌رزترین رێژه‌ی خه‌مۆکی تۆمارکرد کاتێ ( )%36ی دانیشتووانی گرفتاری خه‌مۆکیی بوون.
Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe ژماره‌ی متمان ه خاوه‌ن ئیمتیاز سه‌رنوسه‌ر دیزاین باڵوکردنه‌وه راوێژکاری یاسایی ناونیشان
212 که‌مال حه‌سه‌ن حه‌مه ره‌زا کاروان ساالر ته‌حسین تۆفیق کۆمپانیای نێوه‌ند سیروان ئه‌حمه‌د حامد سلێمانی گه‌ڕه‌کی عه‌لی ناجی 07710299753 - 07480179510 cetir2010@gmail.com cetir2010@yahoo.com
WWW.Chatrpress.com
ئاواره‌کانی قه‌ندیل
Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe
داوای راگرتنی
تۆپباران ده‌که‌ن ...ل13
2711/5/11
No: (67) Mo.1/8/2011-
ریکالم
سه‌رسنور هێزى پێشمه‌رگ ه و زێره‌ڤانىپێویسته
ریکالم
ریکالم
زانکۆ سه‌ردار ()16ى ت �ه‌م��وزى ئه‌مسا ڵ واڵتى ئێران به پاساوى ئه‌وه‌ى که (پژاک) له خاکى هه‌رێمى کوردستاندایه، ده‌ستیکرد‌ه هێرشى شه‌لم کوێرم ناپارێزم ،بێگومان ێ هێرشى شه‌لم کوێرم ناپارێزم به به‌رچاوى هه‌رس ێ سه‌رۆکایه‌تى سه‌رۆکایه‌تى عێراق و هه‌رس هه‌رێمى کوردستان ،جگه ل �ه‌وه‌ى ته‌حه‌دایه‌کى گ�����ه‌وره‌ى ئ���هو واڵت��ه‌ی��ه ل �ه ئ��اس��ت ئ���هو ش�ه‌ش سه‌رۆکایه‌تیه‌دا ،له‌هه‌مان کاتیشدا هێنانه‌خواره‌وه‌ى بااڵنسى ئه‌و واڵته بوو له چاوى تاکه‌کانى عێراق به گشتى و کورد به تایبه‌ت. هێرشه‌کانى ئێران هێرش نه‌بوون بۆ سه‌ر (پژاک) به‌ڵکو هێرش بوون بۆ سه‌ر ماڵوحاڵى هاواڵتیانى سڤیل و ئاواره‌بوونى چه‌ندان منداڵى رۆح سوکى ئ �ه‌م واڵت���ه ،هێرش ب��وو بۆ داب��ڕان��ى مندا ڵ ل ه دنیاى منداڵى ،ئاخر له‌م هێرشى تۆپبارانه‌دا خوا ده‌زانێت به چه‌ندانى وه‌ک (محه‌مه‌د عه‌نته‌ر زرار)ى ته‌مه‌ن ( )10سا ڵ بونهته قوربانى ،له‌و کاته‌ى ئ�ه‌م منداڵه ته‌نها ته‌مه‌ن ( )10ساڵ ه ده‌که‌وێته‌به‌ر هێرشى دڕندایه‌تى واڵتى ئێران ،ته‌نها خواى گهوره ده‌زانێت به‌رپرسانى خاوه‌ن ده‌سه‌اڵتى هه‌رێمى کوردستان له‌و ساته‌دا له کوێ بوون و چیان ده‌ک��رد؟ به راستى ناکرێت تۆ بڵێیت من هه‌م و بێنه‌سه‌ر ماڵه‌که‌ت و ته‌حه‌دات بکه‌ن و ما ڵ و منداڵت بکوژن و تۆش هیچ نه‌ڵێیت! ل ه چ قانونێکى دنیادا ئهوه روی��داوه بێنه سه‌رت و پێت بڵێن ئێمه له رێگه‌ى تۆو‌ه داروبه‌رد ئاگادار ده‌که‌ین ،که حساب بۆ که‌س ناکه‌ین ،باشه ب ه جدى ده‌کرێت بپرسین بۆچى ده‌سه‌اڵتى حکومڕانى عێراق و هه‌رێمى کوردستان هه‌ڵوێستیان الوازه؟ بۆچى به به‌رچاوى ئه‌وانه‌و‌ه خاکى هه‌رێم ده‌کرێت ه کێڵگ‌ه و به گاسنى نامرۆڤانه‌ى ئه‌وان ده‌کێڵرێت و ئه‌وان نوتق ناکه‌ن؟! ده‌سه‌اڵتى کوردى ده‌توانێت له ئاست هاونیشتمانیانى خۆیدا هێزى پڕچه‌ککراو بۆ سه‌رکوتکردن ره‌وانه‌ى شاره حه‌یات‌ه بوێره‌که‌ى سلێمانى بکات ،به‌اڵم ناوێرێت هه‌مان ئه‌و هێزه بنێرێته‌سه‌رسنور و النى که‌م گه‌ر هیچ نه‌بێت وه‌ک کارتێکى هێزدار له دووره‌و‌ه نیشانى ئێرانى بدات و بێمنه‌تان‌ه باسى پچڕاندنى هه‌ر جۆره په‌یوه‌ندیه‌کى نێوان هه‌رێم و ئێران بکات له‌پێناو گه‌ڕاندنه‌وه‌ى که‌رامه‌ت بۆ ده‌سه‌اڵته‌که‌ى خۆى که به‌ڕێوه‌به‌رى چه‌ندین ملیۆن هاواڵتیه! ئێمه بینیمان ده‌سه‌اڵتى هه‌رێم ده‌ستى خۆى سورکرد به خوێنى شه‌هیدان (رێژوان ،سورکێو ،شێرزاد و گه‌رمیان و....هتد) ئێستاش جارێکى دى ده‌بینین هه‌مان ئه‌م ده‌سه‌اڵت ه خۆماڵی‌ه له شه‌هیدکردنى (محه‌مه‌د عه‌نته‌ر زرار) بێده‌نگه!! بۆیه ئه‌مه‌ش بۆ بۆچوونى من ده‌چێت ه ریزى ئه‌و شه‌هیدانه‌ى که خاوه‌نه‌که‌ى ده‌ستى ب ه خوێنى سوره ،به‌اڵم خوێنى سورى ئه‌م جیاوازتر‌ه ل ه خوێنى سورى ئه‌وان ،ئه‌مه‌ش به هۆکارى ئه‌وه‌ى که ئه‌میان له‌گ‌ه ڵ کوشتنیدا ته‌حه‌داى به‌دواى خۆیدا هێنا و ده‌سه‌اڵتى ئه‌م هه‌رێمه‌ش نه‌یتوانى بارته‌قاى ئهوه بکاتهوه ،من ناڵێم ئێوه‌ش رۆڵه‌ى ئه‌و ئێرانه بکوژن! به‌اڵم ده‌ڵێم ماده‌م تۆ ده‌ڵێیت من هه‌م ،وه‌ر‌ه هه‌بوونى خۆت بسه‌لمێنه‌و‌ه و ئه‌و ده‌نگ‌ه دلێره‌ى که له ئاست هاونیشتمانیانى خۆتان له‌کاتى رووداوه‌ک��ان��ى ()17ى شوباتدا هه‌ڵتان ده‌بڕى ،بفه‌رموون ئێستا له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و ئێرانه‌دا بێنه قسه و پێیان بڵێن :ئه‌وه‌ى ئاسایشى واڵتمان تێکبدا ده‌سته‌کانى ده‌بڕین ،ئێوه به بیانوى هه‌بوونى تێکدانى ئاسایش و ئارامى و هه‌بوونى ده‌ست له پشتى هاواڵتیانى ئه‌م ههرێمهوه کاتێک رژان‌ه سه‌ر شه‌قام بۆ داواى مافى ژیانکردن له ماوه‌ى ()62 رۆژدا کوشتوبڕتان کردن و له ئاستیاندا ببونه فس فس پاڵه‌وان!! ده بفه‌رمون و ئێستا ئهوه ئه‌رز و ئهوه گه‌ز ،با مه‌چه‌کى فول ئه‌زه‌اڵتتان ببینین له‌به‌رامبه‌ر ته‌حه‌داکردنى واڵتێکى شه‌ڕه‌نگێز ل ه ئاستى میلله‌تێکدا که ئێوه خاوه‌ن و ده‌مڕاستیانن. لێرهوه پێویسته بڵێم ئه‌م هه‌راوهوریایه‌ى ئێرانیش کۆتایى دێت و ده‌ڕوات ،وا ئه‌وپه‌ڕى وه‌ک ئێوه‌ى خاوه‌ن ده‌سه‌اڵت ( )10هاواڵتى ترى ئه‌م هه‌رێمه‌ى شه‌هیدکرد ،به‌اڵم ئه‌وه‌ى که دهمێنێتهوه مێژوو‌ه و ئیدى میلله‌ت گه‌یشتوه‌ت‌ه ئ�ه‌وه‌ى که ئه‌گه‌ر له ئاست هه‌ر شتێکدا بێدهنگ بێت ،بێگومان له ئاست مه‌سه‌له‌ى نه‌ته‌وایه‌تیدا بێدهنگ نابێت، چونکه ه �ه‌م��وو ب��اش ده‌زان��ی��ن ئ���ه‌وه‌ى به‌سه‌ر کوردێکى (باکور ،رۆژئاوا و رۆژهه‌اڵت)دا دێت به‌سه‌ر ته‌واوى کوردانى باشوردا هاتوه. Zanko_sardar@yahoo.com