(چهتر) فه‌زیحه‌یه‌کی نوێ باڵوده‌کاته‌وه
ب ه جیاوازییه‌کانه‌وه له‌ژێر چه‌تردا کۆده‌بینه‌و‌ه
نرخ 750 :دینار
چه‌ند به‌رپرسێکی یه‌کێتی ل ه (گه‌عده)یه‌کدا ،سوکایه‌تی به نه‌یارانی تاڵه‌بانی دهکهن ...ل3 ژمار ه 70
ساڵی دووه‌م
رۆژنامه‌یه‌کی گشتی هه‌فتانه‌یه ،کۆمپانیای چهتر ده‌ریده‌کات
دووشه‌ممه 2011/8/22
(31ی خه‌رمانانی )2711
WWW.Chatrpress.com
نرخی()750دینار
رانی ه ده‌چێت ه قه‌ندیل ،کوردستان مانگرتنى سه‌رتاسه‌رى راده‌گه‌یه‌نێت
چه‌کى قه‌ده‌غه‌کراو به‌کاردێت ،هاواڵتیانیش ده‌کرێن ه ئامانج تایبه‌ت ب ه چهتر فڕۆکه‌کانى تورکیا حه‌وت هاواڵتى له (کورته‌ک) شه‌هید کرد ،که دانیشتوى ئه‌حمه‌د ده‌نیز ،به‌رپرسى گوندى (بۆڵێ)ى سه‌ر به ناحیه‌ى پشده‌رن په‌یوه‌ندییه‌کانى ده‌ره‌وه‌ى و هه‌ر حه‌وتیان ئه‌ندامى یه‌ک خێزانن و کۆما جڤاکێن کوردستان ژن و منداڵیشیان تێدایه ،هه‌روه‌ها پردى (که‌جه‌که) به (چهتر)ى (بالوکا) له ئامێدى روخێنراوه و نزیکه‌ى تورکیا راگه‌یاند :هێرشه‌کانى ( )124گوندیش چۆڵکراون. زیاتر ه له ()17ى ئه‌م مانگه‌و ب�ه ه���ه‌زاران ک �ه‌س ل�ه ران��ی�ه چ��وون به بۆ سه‌ر خه‌ڵکى مه‌ده‌نى ده‌م ت�ه‌رم��ى ئ �ه‌و ح��ه‌وت ه��اواڵت��ی �هوه و بووه و تا ئێستا هیچ به کۆبوه‌نه‌وه‌یه‌کى ف���راوان ناشتیانن، زیانێکى به گه‌ریالکانى کورد ه�ه‌روه‌ه��ا ئه‌مڕۆ به ه���ه‌زاران ک�ه‌س له نه‌گه‌یاندووه. ده‌ڤ �ه‌رى پشده‌ر و راپه‌ڕین ب �ه‌ره‌و بنارى به گوێره‌ى لێدوانه‌که‌ى ئه‌حمه‌د ده‌نیز، قه‌ندیل ده‌ڕۆن .هه‌ر به‌و هۆیه‌وه بڕیاره تورکیا و ئێران به هاوبه‌شى هێرشه‌کانیان رۆژى پێنج شه‌ممه ( )8/25له شارى ده‌ستپێکردووه و ده‌یانه‌وێت ئه‌و ناوچانه سلێمانى خۆپیشاندانێک سازبکرێت. له خه‌ڵکى مه‌ده‌نى چۆڵ بکه‌ن و پاشان له دژى ئه‌و هێرشانه‌ى تورکیا و ئێران هێرشێکى فراوانى زه‌مینى ده‌ستپێبکه‌ن، دوێنێش له ههڵهبجه و هه‌ولێر خۆپیشاندان هه‌روه‌ها له‌و شه‌ڕه‌دا چه‌کى قه‌ده‌غه‌کراوى س��ازک��را ،خۆپیشاندانه‌که‌ى هه‌ولێر به جۆراوجۆریش به‌کاربهێنن. ده‌ستپێشخه‌رى پارتى چ��اره‌س �ه‌رى بووه ل���ه ()17ى م��ان��گ��هوه ت���ا ئ��ێ��س��ت��ا به و پ��ێ��ده‌چ��ێ��ت ن���اڕه‌زای���ى ت��ون��د هه‌رێمى ب����ه‌رده‌وام����ى ن��اوچ �هک��ان��ی (ق �ه‌ن��دی��ل، کوردستان بگرێته‌وه. خ���واک���ورک ،خ��ن��ێ��ره ،زاپ ،مه‌تین، ه �ه‌ر دوێ��ن��ێ فڕۆکه‌کانى تورکیا به ح �ه‌ف��ت��ان��ی��ن و گ��ون��دهک��ان��ى س���ه‌ر به ئ��اس��م��ان��ى ش���ارى ران��ی �ه و ق���ه‌اڵدزێ���دا ناحیه‌ى سیده‌کان و ناوچه‌ى پشده‌ر و سوڕاونه‌ته‌وه و به گوێره‌ى زانیارییه‌کانى گونده‌کانى س �ه‌ر ب�ه ق���ه‌زاى ئامێدى) (چ���هت���ر) ت��ورک��ی��ا دهی���ه‌وێ���ت هه‌رێمى بۆردومان ده‌کرێن ،دوێنێش بۆردومانى کوردستان داگیر بکات و بشمێنێته‌وه.
حکومه‌تى هه‌رێمیش ت��ا ئێستا ته‌نیا ناڕه‌زایى ده‌ربڕیوه. ک��ۆم�ه‌ڵ�هى داخ����وازى گ�ه‌ل��ى ک���ورد له به‌یانێکدا داواى مانگرتنى سه‌رتاسه‌رى دهک��ات و ده‌ڵێن :داوات��ان لێ ده‌که‌ین، رۆژى ( )8/25له سه‌رانسه‌رى شار و شارۆچکه‌کانى کوردستانى گ �ه‌وره‌دا دهس��ت به مانگرتن بکه‌ن و بۆ ماوه‌ى یه‌ک رۆژ دوکان و بازاڕه‌کان دابخه‌ن، ت��ا ببێته زه‌ن��گ��ى ب �ه ئ��اگ��اه��ێ��ن��ان�ه‌وه‌ى داگیرکه‌ران. وێ����ن����هی زی�����ات�����ری روداوه‌ک�����������ه ل �ه ماڵپه‌ڕی()Chatrpressببینه
منداڵێک له‌باوه‌شی دایک ه پارچ ه پارچ ه بووه‌که‌یدا ک ه‌ل ه هێرشێکی دڕندانه‌ی دوێنێی فڕۆکه‌کانی تورکیا ل ه بناری قه‌ندیل بون ه قوربانی nئه‌ردۆغان له‌وێ بۆ مندااڵنی سۆماڵ ده‌گری و لێره‌ش مندااڵنی کورد ده‌سوتێنێت فۆتۆ :خالید ئه‌رمیش
«سیاسه‌تى یه‌کێتى و پارتى له ناوچه دابڕاوه‌کان حزبییه نه‌ک نه‌ته‌وه‌یى» تایبه‌ت به چهتر
په‌رله‌مانتارێکى عێراقى رهخنه له سیاسه‌ته‌کانى یه‌کێتى و پارتى ده‌گرێت و ده‌ڵێت :سیاسه‌تى ئه‌و دوو حزبه له دواى ( )2003له ناوچه دابڕاوه‌کان سیاسه‌تێکى حزبییه و هه‌ڵه‌یه‌کى کوشنده بوو بۆ کورد ،ئه‌وه‌ش ده‌خاته‌ڕوو ،که ناردنى پێشمهرگه بۆ ئه‌و ناوچانه ،کێشه‌که چاره‌سه‌ر ناکات.
د.م�ه‌ح��م��ود عوسمان ،ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق به (چهتر)ى راگه‌یاند« :ئه‌و سیاسه‌ته‌ی یه‌کێتی و پارتی له‌دوای ()2003 هوه تا ئێستا له ناوچه دابڕێنراوه‌کاندا پیاده‌ی دهکهن ،سیاسه‌تێکی هه‌ڵه‌یه و زیاتر به شێوه‌ی حزبی مامه‌ڵه‌یان کردوه ،نه‌ک به شێوه‌یه‌کی نه‌ته‌وه‌یی ئه‌وه‌ش هه‌ڵه‌یه‌کی کوشنده بووه بۆ کورد». وتیشى :کێشه‌ی ئه‌و ناوچانه سیاسیه و به ناردنی هێزی پێشمهرگه چاره‌سه‌ر نابێ ،ره‌نگه ناردنی هێز له‌رووی مه‌عنه‌ویه‌وه گرنگ بێت‌و
بتوانرێ هه‌ندێ که‌سی پێ بپارێزرێ ،به‌اڵم بۆ پێکهاته‌ی به‌رگری عێراق ،هه‌ڵه‌ى کوشنده‌تر چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌که پێویسته گفتوگۆی ئهوهیه جارێکیتر پاشه‌کشه بکه‌ن له سنوره‌که‌دا، ج��دی له‌سه‌ر ئاستی سه‌رکردایه‌تی سیاسی چونکه ئه‌وکات یه‌ک کورد له‌سنوری حه‌وزی ک��ورد لهگهڵ کوتله سیاسیه‌کان بکرێت بۆ حه‌مرین نامێنی و هه‌موی له‌ژێڕ هه‌ڕه‌شه‌ی دانانی سنورێک». گروپه چه‌کداریه‌کاندا بارده‌که‌ن. ل���ه‌الی���هک���ى ت���ر ئ���ه‌ن���وه‌ر ح��س��ێ��ن م��ی��ک��ائ��ی��ل ،هه‌ر له‌و بارهیهوه لیوا حسێن مه‌نسور ،فه‌رمانده‌ی ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌ری ناحیه‌ی ج �ه‌ل �ه‌وال ،ب�ه (چهتر) هێزه‌کانی پشتیوانی دووه‌می سه‌ر به وه‌زاره‌تی ی وت :کشانه‌وه‌ی هێزه‌کانی پێشمهرگه له پێشمهرگه وتى :پێویسته هێزی پێشمهرگه له ساڵی ()2008دا له سنوری حه‌وزی حه‌مرین سنوره‌که‌دا به‌یه‌کجاری جێگیربکرێ. هه‌ڵه‌یه‌کی زۆر گ�ه‌وره‌ب��وو به‌سه‌ر یه‌کێتی و پارتیدا تێپه‌ڕی ،چونکه پێشمهرگه به‌شێکه له درێژه بۆ ل 3
بارزانى ل ه ()31ى ئابدا :ئه‌گه‌ر تاڵه‌بانى بێ خۆراک و شمه‌کى ئێرانى به‌هۆی ده‌نگ بێت خۆیشى و خه‌ڵکیش ده‌حه‌سێنه‌وه یۆرانیۆمه‌و ه ژه‌هراوی ه چهتر -ئاژانسه‌کان رێکخراوى ته‌ندروستى جیهانى ( )WHOله راپۆرتێکدا ئه‌وه‌ى باڵوکردوه‌ته‌وه ،که به‌هۆى پیتاندنى یۆرانیۆمه‌وه له‌الیه‌ن کۆمارى ئیسالمى ئێرانهوه ،چه‌ندین نه‌خۆشى ترسناکى وه‌ک (شێرپه‌نجه و مردنى له‌ناکاو و نه‌زۆکى) له هه‌رێمى کوردستانى عێراق باڵوبوه‌ته‌وه. رێکخراوه‌که ئاماژه‌ى بۆ ئهوه کردووه ،سااڵنێکه کۆماری ئیسالمی ئێران خه‌ریکی پیتاندنی یۆرانیۆمه چ بۆ مه‌به‌ستی بۆمبی ئه‌تۆمی و چ بۆ مه‌به‌سته‌کانی تر ،ئه‌م پیتاندنه‌ش به چه‌ندین قۆناغی هه‌ستیار تێده‌په‌ڕێت ،ئه‌م یۆرانیۆمه تا دهگاته کارگه‌کانی پیتاندن و دوات��ر له زبڵ و خاشاک و خۆڵه‌کان جیاده‌کرێته‌وه چه‌ندین زیانی مه‌ترسیدار باڵوده‌کاته‌وه ،ئه‌م زیانانه له رێگه‌ی هه‌وا و له رێگه‌ی تیشکه‌وه باڵوده‌بنه‌وه
و ده‌بنه هۆکاری کاره‌ساتی دڵته‌زێن. چاودێرێکى ته‌ندروستى که نه‌یویستووه ناوى خۆى ئاشکرا بکات ،ده‌ڵێت :له‌م دواییه‌دا له باشووری کوردستان شێرپه‌نجه و مردنی له‌ناکاو و نه‌زۆکی و زۆر نه‌خۆشی تر زی��ادی ک��ردووه ،به‌گوێره‌ی ئه‌م هێلکاریه‌ی رێکخراوی ته‌ندروستی جیهانی، ه��ۆک��اره ت��ای��ب�هت��ی و گشتییه‌کان چ��االک��ی پیتاندنی کۆماری ئیسالمی ئێرانی دراوسێمانه. رێکخراوه‌که باسى ب�ڵاوب��ون�ه‌وه‌ی شێرپه‌نجه‌ی پێستى ک���ردووه و نوسیویه‌تى« :یۆرانیۆمی به‌کارهاتوو (الیورانیوم المنزب) که له هه‌وادا ب�ڵاوده‌ب��ێ��ت �هوه و دهب��ێ��ت�ه‌ه��ۆی زی��ادب��وون��ی بڕی تیشکی س��ه‌روو بنه‌وشه‌یی ،به‌مه‌ش تێکڕای تووشبوون به شێرپه‌نجه‌ی پێست زی��اد دهک��ات، جگه له نه‌خۆشییه‌کانى ژه‌هراویبونى خوێن و زوو پیربوون و نه‌زۆکى و چه‌ندین نه‌خۆشى تر». ه��ه‌روه‌ه��ا ک�ه‌ن��اڵ��ى (ال��ج��زی��ره) ل �ه راپ��ۆرت��ێ��ک��دا له‌سه‌ر خۆڵبارین له هه‌رێمى کوردستان ئه‌وه‌ى خستوه‌ته‌ڕوو ،که ئه‌و خۆڵبارینه ماده‌ى یۆرانیۆمى تێکه‌ڵ ده‌بێت و هۆکاره بۆ نه‌خۆشى شێرپه‌نجه.
چهتر ـ عه‌لى فه‌تاح به‌گوێره‌ى ئه‌وه‌ى له گۆڤارى (گواڵن)دا باڵکراوه‌ته‌وه ،مه‌سعود بارزانى سه‌رۆکى پارتى دیموکراتى کوردستان ،له کۆنگره‌یه‌کى رۆژنامه‌وانیدا له دواى ()31ى ئاب، وتویه‌تى« :ئه‌گه‌ر جه‌الل تاڵه‌بانى بێ ده‌نگ بێت ،ئه‌وا خۆیشى و خه‌ڵکیش دهحهسێتهوه». گ��ۆڤ��ارهک�ه نوسیویه‌تى ل�ه رێ��ک�ه‌وت��ى ()12 ى ئه‌یلولى ( )1996ب��ارزان��ى کۆنگره‌یه‌کى رۆژن���ام���ه‌وان���ى ب��ۆ ک��ۆم�ه‌ڵ��ێ��ک په‌یامنێرى ئاژانسه جیاجیاکان و کهناڵه جیهانییه‌کان سازکرد ،له‌وێدا له‌باره‌ى رێکه‌وتنى نێوان پارتى و حکومه‌تى عێراقهوه ،بارزانى وت��ى« :ئێمه هیچ رێکه‌وتنێکى سیاسیمان نه‌کردووه ،ئێمه هه‌ستمان کرد که پیالنێکى گ�هوره ههیه بۆ داگیرکردنى خاکى کوردستان و له‌ناوبردنى پارتى ،به کۆمه‌کى هێزى بێگانه و له رێگه‌ى
تاقمه‌که‌ى جه‌الل ،دواى ئه‌وه‌ى بێ هیوا بوین له ئهمریکا و له رۆژئ��اوا ،کۆمه‌کێکى زۆر سنوردارمان له حکومه‌تى عێراقى وهرگرتووه بۆ به‌رگریکردن له خۆمان». ئه‌وه‌شى وت« :من دڵنیاتان ده‌که‌مه‌وه مومکین نییه موخابه‌راتى عێراقى بێنه ناوچه‌که‌وه، حه‌زیش ئه‌که‌م حوکم له‌سه‌ر خه‌یاڵ نه‌درێت، ئه‌گه‌ر موخابه‌راتى عێراق بۆ تێکدان و جاسوسى بێنه ناوچهکه بێگومان نایه‌ڵین». دوات��ر پرسیارى شوێنى تاڵه‌بانیان له بارزانى کردوه و ئایا هۆکارى بێدهنگى تاڵه‌بانى چییه؟ بارزانى له وه‌اڵم��ى ئه‌و پرسیاره‌شدا وتویه‌تى: «دوا زانیارى که به من گه‌یشتبێت ئهوهیه ئێستا تاڵه‌بانى له ئێرانه» ،بۆ بێده‌نگیه‌که‌شى بارزانى وتبوى« :ئه‌گه‌ر تاڵه‌بانى بێده‌نگ بێت خۆیشى دهحهسێتهوه و خه‌ڵکیش دهحهسێتهوه». دواتر له بارزانى ده‌پرسن ئایا لێده‌گه‌ڕێن تاڵه‌بانى بێته‌وه؟ له وه‌اڵمدا ده‌ڵێت :به‌ڵێ ،به‌اڵم ده‌بێت دان به واقیعى کوردستاندا بنێت. دۆسیه‌یه‌ک له ل13
مه‌ال ئه‌حمه‌د قامیشی
تورکیا و ئێران دژایه‌تی خوا دهکهن ...ل5
به‌رز بونه‌وه‌ی نرخ
ئاسیاسێڵ د ه‌که‌وێته‌به‌ر ره‌خنه‌ی هاواڵتیان
...ل1 3
پیرۆزبایی و ئاگاداری چه‌ژنی پیرۆزی ره‌مه‌زان ل ه ته‌واوی مرۆڤایه‌تی پیرۆز ده‌که‌ین ،به‌م بۆنه‌یه‌شه‌و ه ژماره‌ی داهاتوی(چهتر) ده‌رناچێت.