Chatr_86

‫ب ‌ه جیاوازییه‌کانه‌وه‌ له‌ژێر چه‌تردا کۆده‌بینه‌و‌ه‬

‫نه‌جمه‌دین ساالز‪:‬‬

‫ده‌بێ سه‌رقاڵی‬ ‫ئازاره‌کانی‬ ‫گه‌له‌که‌مان بین‬

‫ژمار ‌ه ‪86‬‬

‫ساڵی دووه‌م‬

‫ریکالم‬ ‫نرخ‪ 750 :‬دینار‬

‫ل‪11‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌کی گشتی هه‌فتانه‌یه‌‪ ،‬کۆمپانیای چه‌تر ده‌ریده‌کات‬

‫دووشه‌ممه‌ ‪2011/12/26‬‬

‫‪WWW.Chatrpress.com‬‬

‫نرخی(‪)750‬دینار‬

‫(‪5‬ی به‌فرانباری ‪)2711‬‬

‫په‌رله‌مانتارێکى یه‌کێتى‪ :‬ئه‌گه‌ر حکومه‌ت پڕ ل ‌ه کێش ‌ه بێت نیوه‌ى کێشه‌ک ‌ه پارتى دروستی کردوه‌‬

‫«به‌شدارى پێکردنى ئۆپۆزسیۆن له‌ حکومه‌ت بێ جورئه‌تى پارتى ده‌رده‌خات»‬ ‫تایبه‌ت ب ‌ه چه‌تر‬ ‫په‌رله‌مانتارێکى یه‌کێتى‬ ‫نیشتمانى کوردستان ره‌خنه‌ى‬ ‫توند له‌ پارتى ده‌گرێت و به‌‬ ‫بێ «جورئه‌ت» ناویان ده‌بات‪،‬‬ ‫هاوکات جه‌ختیش له‌سه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫ده‌کاته‌وه‌ رێکه‌وتنامه‌ى ستراتیژى‬ ‫تا ساڵى (‪ )2013‬به‌رده‌وام ده‌بێت‪.‬‬

‫گ����ۆران ئ�����ازاد‪ ،‬ئ �ه‌ن��دام��ى پ�ه‌رل�ه‌م��ان��ى‬ ‫کوردستان (یه‌کێتى) له‌ چاوپێکه‌وتنێکى‬ ‫رۆژن��ام �ه‌ى (چ�ه‌ت��ر) ده‌ڵ��ێ��ت‪« :‬پێویست‬ ‫ن��اک��ات نێچیرڤان ب��ارزان��ى و مه‌سعود‬ ‫ب���ارزان���ى ل���ه‌ ت�ه‌ک��ل��ی��ف��ى ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن‬ ‫ب��ن ب��ۆ ب �ه‌ش��داری��ک��ردن ل �ه‌ ح��ک��وم�ه‌ت‪،‬‬ ‫چ��ون��ک �ه‌ چ��اک��س��ازى ب��ه‌ ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن‬ ‫ده‌ک���رێ���ت و س��ی��س��ت��م��ى دی��م��وک��راس��ى‬ ‫واده‌خ��وازێ ئۆپۆزسیۆن هه‌بێت به‌رانبه‌ر‬ ‫ب���ه‌ ح���ک���وم���ه‌ت‪ ،‬وات�����ه‌ ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن‬

‫پێویستییه‌کى گرنگه‌‪ ،‬ئ�ه‌گ�ه‌ر پارتى‬ ‫حزبه‌ ئۆپۆزسیۆنه‌کان بهێنێته‌ حکومه‌ت‬ ‫ئه‌وه‌ لێدانه‌ له‌ هه‌نگاوه‌کانى چاکسازی‬ ‫و سیستمى سیاسى ته‌ندروست‪ ،‬له‌الیه‌کى‬ ‫تریش ب �ه‌ش��دارى پێکردنى ئۆپۆزسیۆن‬ ‫ل���ه‌ ح��ک��وم �ه‌ت ب���ێ ج��ورئ��ه‌ت��ى پ��ارت��ى‬ ‫ده‌رده‌خات»‪.‬‬ ‫ده‌شڵێت‪ :‬ناکرێت وه‌ک ئه‌وه‌ى د‪.‬ئه‌رسه‌الن‬ ‫بایز ده‌ڵێت‪ ،‬حکومه‌ت شامى شه‌ریف بێت‬ ‫ئینجا پ��ارت��ى وه‌ریبگرێت ئ �ه‌و کاته‌ش‬ ‫ح��ک��وم�ه‌ت��ای�ه‌ت��ى ب �ه‌ ه �ه‌م��وو که‌سێک‬ ‫ده‌کرێت‪.‬‬ ‫گ����ۆران ئ����ازاد راش��ی��ده‌گ �ه‌ی �ه‌ن��ێ��ت‪ :‬زۆر‬ ‫م��وراع��ات��ى رێکه‌وتننامه‌ى ستراتیژیم‬ ‫ک�����ردووه‌ و ل��ه‌ دواى (‪)2013‬ه‌وه‌ به‌‬ ‫پێویستى نازانم‪ ،‬چونکه‌ ئێمه‌ وه‌ک پارتى‬ ‫بیر ناکه‌ینه‌وه‌‪.‬‬

‫یه‌کێتى له‌ گۆڕان نزیک ده‌بێته‌وه‌ و پارتیش بێ هاوپه‌یمانه‌‬ ‫‌ ل‪3‬‬

‫درێژه‌ بۆ ل ‪5‬‬

‫محه‌مه‌د ئه‌مین پێنجوێنی‪:‬‬

‫دۆسیه‌ی (چه‌تر)‬

‫ئه‌حالم مه‌نسور‪:‬‬

‫سیاسه‌تی (‪ )PKK‬له‌ سوریا‬

‫عێراق له‌به‌رده‌م جه‌نگێکی‬

‫خۆشه‌ویستى ×‬

‫سیاسه‌تێکی ژیرانه‌یه‌‬

‫مه‌زهه‌بی و تایفیدایه‌‬ ‫ل‪6‬‬

‫ل‪12‬‬

‫سه‌رمایه‌دارى = سفر‬

‫‌ ل‪18‬‬

‫زنجیر ‌ه کۆنسێرته‌کانى رۆژنامه‌ى (چه‌تر) ل ‌ه که‌الر (‪ )2012/1/4‬کاتژمێر (‪)2:30‬ى پاش نیوه‌ڕۆ‪ ،‬هه‌ولێر (‪ )2012/1/5‬کاتژمێر (‪)2:30‬ى پاش‬ ‫نیوه‌ڕۆ‪ ،‬سلێمانى (‪ )2012/1/6‬کاتژمێر (‪)2:30‬ى پاش نیوه‌ڕۆ‪ ،‬دهۆک (‪ )2012/1/7‬کاتژمێر (‪)2:30‬ى پاش نیوه‌ڕۆ به‌ڕێوه‌ده‌چێت‪.‬‬

‫هەواڵ‬ ‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪86‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2711/10/5 - 2011/12/26‬‬

‫‪2‬‬

‫بۆچــوون‬ ‫شه‌ڕی عه‌ره‌ب بۆ دێنن‬ ‫بۆ ماڵی کورد؟‬ ‫‪u‬کوردۆ شوانی ‪u‬‬ ‫پێکه‌وه‌ لکاندنی سێ پێکهاته‌ی جیاواز‬ ‫له‌ چواچێوه‌ی ده‌وڵه‌تێکدا به‌بێ ئه‌وه‌ی له‌‬ ‫سه‌رخواستی خودی پێکهاته‌کان بێت و‬ ‫ته‌نها به‌رژه‌وه‌ندی زلهێزه‌ داگیرکه‌ره‌کان‬ ‫له‌به‌رچاوگیرابێت ‪ ،‬ئ�ه‌وه‌ی لێ به‌رهه‌م‬ ‫دێ���ت ک �ه‌ ب �ه‌درێ��ژای��ی م��ێ��ژوی ع��ێ��راق‬ ‫روی������داوه‌ و ل��ه‌ ن �ه‌ه��ام �ه‌ت��ی زی��ات��ر بۆ‬ ‫گه‌النی ئه‌م واڵته‌ پڕله‌ ئاریشه‌یه‌ هیچی‬ ‫دیکه‌نه‌بووه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر تا روخانی رژێمی‬ ‫به‌عس خه‌مه‌ گ�ه‌وره‌ک�ه‌ ئه‌وه‌بوبێت که‌‬ ‫زلهێزه‌کان سته‌میان له‌ به‌رامبه‌ر خه‌ڵکی‬ ‫عێراق کردووه‌ و له‌ جیاتی سێ ده‌وڵه‌ت‬ ‫ل �ه‌ چ��وارچ��ێ��وه‌ی ده‌وڵ �ه‌ت��ێ��ک��دا ک��ۆی��ان‬ ‫کردونه‌ته‌وه‌ که‌ هیچ کاتێ ئاسوده‌یی‬ ‫به‌دی نه‌هێنا‪ ،‬ئه‌وا بێگومان له‌وه‌ خه‌متر‬ ‫دووب��اره‌ک��ردن �ه‌وه‌ی هه‌ڵه‌ کوشنده‌که‌ی‬ ‫راب���ردوو ب��وو جارێکی ترله‌ سه‌رده‌ستی‬ ‫ئه‌مریکا و هاوپه‌یمانه‌کانی‪ ،‬ئه‌زمونی‬ ‫زی��ات��ر ل �ه‌ه �ه‌ش��ت��ا س���اڵ ل��ه‌ ک��وش��ت��ن و‬ ‫خ��وێ��ن رش��ت��ن و م��اڵ��وێ��ران��ی‪ ،‬وی��ژدان��ی‬ ‫داگیرکه‌رانی نه‌جواڵند بۆئه‌وه‌ی چیتر‬ ‫ته‌نها به‌رژه‌وه‌ندی خۆیان له‌به‌رچاونه‌گرن‬ ‫و ئه‌و برینه‌ ساڕێژ بکه‌ن که‌ خویان له‌‬ ‫جه‌سته‌ی ئه‌م واڵت�ه‌ دروستیان ک��ردووه‌‬ ‫و هه‌میشه‌ خوێنی لێ ئه‌چۆڕێت‪ ،‬له‌‬ ‫دوای ه �ه‌ش��ت س���اڵ داگ���ی���رک���اری و‬ ‫رشتنی خوێنی یه‌ک ملیۆن عێراقی و‬ ‫تۆخکردنه‌وه‌ی شه‌ڕی ئه‌تنیکی و ئاینی‬ ‫و ئاینزایی و ه���ه‌زاران کێشه‌وگرفتی‬ ‫تر دواجار ئه‌مریکا هێزه‌ سه‌ربازیه‌کانی‬ ‫گ����ه‌ڕان����ده‌وه‌ ب��ۆ واڵت����ی خ����ۆی‪ ،‬ب��ه‌اڵم‬ ‫چ��ی ب��ۆ خه‌ڵکی ع��ێ��راق به‌جێهێشت؟‬ ‫ک��ێ��ش �ه‌ی ک����ورد ل��ه‌گ��ه‌ڵ حکومه‌تی‬ ‫ناوه‌ند هه‌میشه‌ له‌ هه‌مو شۆڕشه‌کاندا‬ ‫که‌رکوک و ناوچه‌ کانی ده‌وروب �ه‌ری‬ ‫بووه‌ ‪ ،‬ئه‌مریکاش رۆیشت و گرفته‌که‌‬ ‫وه‌کو خۆی ماوه‌‪ ،‬کێشه‌ی شیعه‌و سونه‌‬ ‫یه‌کتر قبوڵ نه‌کردن و هه‌وڵی سڕینه‌وه‌ی‬ ‫ئ �ه‌وه‌ی تربووه‌ له‌ الی �ه‌ن ده‌س �ه‌اڵت��داره‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وگرفته‌ش به‌بێ چ��اره‌ی��ی م��اوه‌ت �ه‌وه‌‬ ‫ته‌نها م��ژاره‌ک�ه‌ پێچه‌وانه‌بۆته‌وه‌ ئێستا‬ ‫چه‌وساوه‌ بوه‌به‌ چه‌وسێنه‌ر و بێده‌سه‌اڵت‬ ‫ب��ووه‌ به‌ ده‌س �ه‌اڵت��دار و له‌ هه‌وڵی توڵه‌‬ ‫س�ه‌ن��دن�ه‌وه‌ی راب��ردوودای��ه‌‪ .‬ئێستا کورد‬ ‫که‌خۆی ده‌رده‌دار و بارگرانه‌ ئایا به‌‬ ‫ک��ام یاسا و رێسا ره‌وای��ه‌ ک��ام ئه‌قڵ و‬ ‫ل��ۆژی��ک پ �ه‌س �ه‌ن��دی ده‌ک����ات ده‌ردی‬ ‫خه‌ڵک چاره‌سه‌ربکات و باری گرانی‬ ‫بۆسوک بکات؟!‬ ‫ل���ه‌دوای تێوه‌گالنی ت��ارق هاشمی به‌‬ ‫ه��اوک��ری��ک��ردن��ی ت��ی��رۆر س�ه‌رک��ردای�ه‌ت��ی‬ ‫سیاسی کورد به‌هیچ و خۆڕایی تۆپی‬ ‫شه‌ڕه‌که‌ به‌ره‌و گۆڕه‌پانی خۆی ده‌هێنێت‪،‬‬ ‫ئاخر ش �ه‌ڕی ئ �ه‌وان ب�ه‌و ره‌گ و ریشه‌‬ ‫قوڵه‌وه‌ چۆن به‌کورد چاره‌سه‌رئه‌کرێت؟‬ ‫ل�ه‌ک��ات��ێ��ک��دا ک���ورد ده‌ردی خ���ۆی پێ‬ ‫چاره‌سه‌ر ناکرێت‪ ،‬داڵده‌دانی تارق هاشمی‬ ‫له‌ هه‌رێمی کوردستان چ ده‌سکه‌وتێکه‌‬ ‫ب���ۆ گ��ه‌ل��ی ک�����ورد؟ ئ���ه‌گ���ه‌ر خ�ه‌ڵ��ک‬ ‫به‌یه‌ک ب �ه‌رد دوو چۆله‌که‌ بکوژێت‪،‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی ئ��ێ��م�ه‌ی ک���ورد ب �ه‌پ��ێ��چ �ه‌وان �ه‌وه‌‬ ‫دووچۆله‌که‌ی خۆمان به‌کوشت ئه‌ده‌ین‬ ‫به‌ به‌ردی خه‌ڵک!! هه‌واڵه‌کان ئاماژه‌یان‬ ‫به‌وه‌کرد له‌سه‌ر داوای سه‌رۆک کۆمار‬ ‫رێگه‌ به‌ هاشمی دراوه‌ له‌ فڕۆکه‌خانه‌ی‬ ‫ب �ه‌غ��داوه‌ بگاته‌ ه�ه‌رێ��م��ی ک��وردس��ت��ان‪،‬‬ ‫ه���ه‌م���ان ک���ات س���ه‌رۆک���ی ه�ه‌رێ��م��ی��ش‬ ‫پێشوازی لێکرد‪ ،‬ئێستاش ده‌وت��رێ ئه‌و‬ ‫لیژنه‌یه‌ی لیکۆڵینه‌وه‌ی له‌ دۆسیه‌ی‬ ‫ه��اش��م��ی ک�����ردووه‌ س�����ه‌رۆک ک��ۆم��ار‬ ‫پێکیهێناوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر لیژنه‌که‌ی سه‌رۆک‬ ‫کۆمار تۆمه‌ته‌که‌ی به‌ سه‌ر هاشمیدا‬ ‫ساغکردبێته‌وه‌ که‌واته‌ سونه‌کان رق له‌‬ ‫ک��ورد ه �ه‌ڵ ئ �ه‌گ��رن‪ ،‬کاتێ سه‌رۆکی‬ ‫هه‌رێمیش پارێزگاری له‌ هاشمی ده‌کات‪،‬‬ ‫شیعه‌کان رقمان لێ هه‌ڵده‌گرن‪ ،‬که‌واتا‬ ‫کورد خه‌ریکی چ به‌زمێکه‌؟ بۆشه‌رێ‬ ‫عه‌ره‌ب دێنن ‌ه ماڵی کورد؟‬

‫یه‌کگرتوو ب ‌ه «هانده‌ر» و پارتی به‌ «که‌مته‌رخه‌م» ل ‌ه قه‌ڵه‌م دراوه‌‬ ‫س��وت��ان��دن��ی شوێنی م��ه‌ی ف��رۆش��ت��ن و‬ ‫چه‌تر‬ ‫مه‌ساج و پارتیش که‌مته‌ر خه‌مبوو‌ه ل ‌ه‬ ‫رێگه‌گرتنی الیه‌نگرانی بۆ په‌الماردانی‬ ‫باره‌گاکانی یه‌کگرتوو‪ .‬ئ�ه‌و لیژنه‌ی ‌ه‬ ‫ئ �ه‌ن��ج��ام��ی ل��ێ��ک��ۆڵ��ی��ن �ه‌وه‌ی ل��ی��ژن �ه‌ی ک ‌ه ل ‌ه سه‌ر فه‌رمانی مه‌سعود بارزانی‬ ‫راس���پ���ێ���ردراوی س���ه‌رۆک���ی ه��ه‌رێ��م بۆ س���ه‌رۆک���ی ه �ه‌رێ��م��ی ک���وردس���ت���ان ل ‌ه‬ ‫رووداوه‌ک���ان���ی ب��ادی��ن��ان ئ��اش��ک��را ک��راو (‪ )2011/12/3‬ده‌ستی به‌کاره‌کانی‬ ‫تیایدا ئاماژه‌ دراو‌ه که‌ راگه‌یاندنه‌کانی ک��ردب��وو‪ ،‬دوای س��ه‌ردان��ی ب��ۆ ش��ار و‬ ‫ی��ه‌ک��گ��رت��وو خ �ه‌ڵ��ک��ی��ان ه����ان����داو‌ه بۆ شارۆچکه‌کانی ئه‌و ناوچه‌یه و کۆبونه‌و‌ه‬

‫ل�ه‌گ�ه‌ڵ الی�ه‌ن� ‌ه ئه‌منی و حزبیه‌کانی‬ ‫ده‌ڤ���ه‌ری ب��ادی��ن��ان‪ ،‬راپۆرتێکی ئاماد‌ه‬ ‫کردبوو که‌ رۆژی یه‌کشه‌مه‌ خرای ‌ه روو‪.‬‬ ‫ئه‌نجامنامه‌ی لیژنه‌ک ‌ه ئێواره‌ی رۆژی‬ ‫یه‌کشه‌ممه‌ ئاشکرا ک��را‪ ،‬که‌ له‌ پێنج‬ ‫بڕگ ‌ه پێکهاتو‌ه و له‌ بڕگه‌ی یه‌که‌مدا‬ ‫ه��ات��وه‌‪« :‬ل��ە دوای ئ��ەو زان��ی��اری��ان��ەی‬ ‫ک��ە ک��ۆک��ران��ەوە ب��ۆم��ان دەرک���ەوت کە‬ ‫هاندان هەبووە‪ ،‬لە الی��ەن هه‌ندێک له‬

‫سه‌ره‌ڕای سزا نێوده‌وڵه‌تییه‌کان ئاڵوگۆڕ ‌ه‬ ‫ئابوریه‌کانی ئێران و عێراق له‌ زیادبووندان‬ ‫چه‌تر‬

‫قایمقامی قه‌سری شیرین‬ ‫له‌ پارێزگای کرماشان‬ ‫رایگه‌یاند که‌ له‌ ماوه‌ی نۆ‬ ‫مانگی رابردوودا به‌ بڕی‬ ‫ملیارێک و (‪ )260‬ملیۆن دۆالر‬ ‫کااڵ له‌ خاڵه‌ سنوریه‌کانی‬ ‫په‌روێزخان و خو‌سره‌وی‬ ‫هه‌نارده‌ی هه‌رێمی کوردستان‬ ‫و عێراق کراوه‌‪.‬‬ ‫له‌ لێدوانێکدا بۆ ئاژانسی ده‌نگوباسی‬ ‫ئ��ی��رن��ا‪ ،‬ح��س��ێ��ن پ���ه‌روی���ن ق��ای��م��ق��ام��ی‬ ‫شاری قه‌سرین شیرین له‌ رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ک���وردس���ت���ان‪ ،‬ئ��اش��ک��راش��ی ک���رد که‌‬ ‫ک��ێ��ش��ی ئ���ه‌م ک��ااڵی��ان �ه‌ دوو ملیۆن‬

‫(‪ )700‬ب���ۆ (‪ )800‬ئ��ۆت��ۆم��ب��ێ��ل��ی‬ ‫و(‪ )450‬هه‌زار ته‌ن بووه‌‪.‬‬ ‫ناوبراو ئه‌وه‌شی ئاشکرا کرد که‌ ئه‌م بارهه‌ڵگر له‌ ه���ه‌ردوو خاڵی سنوری‬ ‫کااڵیانه‌ بریتین له‌ ‪ :‬فێنک که‌ره‌وه‌ په‌روێزخان و خو‌سره‌وی‪ ،‬که‌ ده‌که‌ونه‌‬ ‫(م���وب���ه‌ڕی���ده‌)‪ ،‬چ��ی��م�ه‌ن��ت��ۆ‪ ،‬ک��اش��ی‪ ،‬نزیک شاری قه‌سری شیرین‪ ،‬چه‌ندین‬ ‫پێاڵو‪ ،‬شوشه‌‪ ،‬ئێم دی ئێف‪ ،‬شیشی جۆر کااڵ ره‌وان�ه‌ی عێراق و هه‌رێمی‬ ‫ئاسن‪ ،‬بۆری ئاوی گاڵوانیزه‌‪ ،‬رۆنی کوردستان ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫مه‌کینه‌ی ئۆتۆمبێل‪ ،‬خۆڵی بنتۆنیت‪ ،‬جێگای ئاماژه‌یه‌ له‌م سااڵنه‌ی رابردودا‬ ‫خ���وارده‌م���ه‌ن���ی ل��ه‌ ج����ۆری ک��ێ��ک و ب�ه‌ ه��ۆی ب�ه‌رن��ام�ه‌ ئه‌تۆمیه‌که‌یه‌وه‌‪،‬‬ ‫بیسکویت‪ ،‬شیره‌مه‌نی‪ ،‬ماکارۆنی‪ ،‬کۆماری ئیسالمی ئێران رووبه‌ڕووی‬ ‫سه‌وزه‌ و جۆره‌ها میوه‌ و خواردنه‌وه‌ی چ�ه‌ن��دی��ن س���زای ئ��اب��وری ب��ووه‌ت��ه‌وه‌ و‬ ‫گازی و ئاوی کانزایی و ته‌په‌تۆر و تادێت ئه‌م سزایانه‌ له‌ الیه‌ن ئه‌مریکا‬ ‫و رۆژئاواوه‌ به‌ سه‌ر ئه‌و واڵته‌ توندتر‬ ‫ته‌رمۆزه‌ی ئاو‪.‬‬ ‫ح��س��ێ��ن پ���ه‌روی���ن ب��اس��ی ل����ه‌وه‌ش ک��رد ده‌ب��ن��ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم س �ه‌رب��اری ه�ه‌م��ووی‬ ‫ل���ه‌و م���اوه‌ی���ه‌دا ب �ه‌ ب���ڕی ملیۆنێک ئه‌مانه‌ به‌ هۆی هه‌بوونی چه‌ندین خاڵی‬ ‫و (‪ )130‬ه �ه‌زار ت�ه‌ن سوته‌مه‌نی له‌ ره‌سمی و ناڕه‌سمی سنوری له‌گه‌ڵ‬ ‫ج��ۆری م��ازۆت له‌ عێراق و هه‌رێمی عێراق و هه‌رێمی کوردستان‪ ،‬ئاستی‬ ‫پ��ێ��وه‌ن��دی و ئ��اڵ��وگ��ۆڕه‌ ئابوریه‌کانی‬ ‫کوردستانه‌وه‌ هه‌نارده‌ی ئێران کراوه‌‪.‬‬ ‫وتیشی له‌ ئێستادا رۆژان��ه‌ له‌ نێوان له‌گه‌ڵ ئه‌م واڵته‌ له‌ په‌ره‌سه‌ندن دایه‌‪.‬‬

‫‌که پارتی‬ ‫(‪ )30‬هه‌زار پێشمه‌رگه‌ فیداییه ‌‌‬ ‫خستۆت ‌ه ژێر پرسیاره‌وه‌‬ ‫چه‌تر‬ ‫گۆڤار عوسمان‬ ‫ژماره‌یه‌ک له‌ په‌رله‌مانتارانی‬ ‫کوردستان له‌ یاداشتێکدا‬ ‫داوایان کردبوو لێپێچینه‌وه‌ له‌‬ ‫وته‌کانی فازل میرانی بکرێت‬ ‫که‌ وتبووی «ئێمه‌ (‪ )30‬هه‌زار‬ ‫چه‌کدارى بارزانیمان هه‌یه‌»‪،‬‬ ‫یه‌کێک له‌م په‌رله‌مانتارانه‌ش‬ ‫پێی وایه‌ ئه‌و وتانه‌ کێشه‌ی‬ ‫یاسایی و ده‌ستوری هه‌یه‌ و‬ ‫«قه‌ده‌غه‌یه‌ میلیشیای حزبی‬ ‫له‌ ده‌ره‌وه‌ی هێزه‌ چه‌کداره‌کان‬ ‫دروست بکرێت»‪.‬‬ ‫ع��ه‌ب��دواڵ م���ه‌الن���ورى ل���ه‌ب���اره‌ى وت�ه‌ک��ان��ى‬

‫ف��ازڵ میرانیه‌وه‌ ب �ه‌(چ �ه‌ت��ر)ى راگه‌یاند‬ ‫«ل���ه‌ ب��ڕگ��ه‌ى (‪ )1‬ى م����اده‌ى (‪)13‬ى‬ ‫یاساى ژماره‌ (‪)1‬ى ساڵى (‪)2005‬یاساى‬ ‫سه‌رۆکایه‌تى هه‌رێمى کوردستان‪-‬عێراق‬ ‫ه��ات��ووه‌ «س��ه‌رۆک��ى ه �ه‌رێ��م ف �ه‌رم��ان��ده‌ى‬ ‫گشتى هێزه‌کانى پێشمه‌رگه‌ى هه‌رێمى‬ ‫کوردستان‪-‬عێراقه‌‪ ،‬واته‌ وه‌الئى بۆ هه‌رێمى‬ ‫ک��وردس��ت��ان هه‌یه‌ ‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ى ک��اک ف��ازل‬ ‫میرانى باسى ده‌کات له‌ ژێر فه‌رمانده‌یى‬ ‫کێدان و مه‌رجه‌عیه‌تى سه‌ربازى و ئیدارى‬ ‫و لۆجیستیان کێیه‌؟ کێ پله‌ و پۆستى‬ ‫به‌خشیوه‌ به‌م هێزه‌ و به‌ پێى چ یاسایه‌ک؟‬ ‫له‌ رووى دارای��ى و چه‌ک و جلوبه‌رگه‌وه‌‬ ‫ئ�ه‌و (‪ )30‬ه��ه‌زاره ‌و ئ�ه‌وان�ه‌ى دیکه‌ که‌‬ ‫کاک ف��ازڵ باسیان ده‌ک��ات له‌ سه‌ر چ‬ ‫بودجه‌یه‌ک و به‌ پێى چ یاسایه‌ک ته‌مویل‬ ‫ده‌کرێن و به‌ڕێوه‌ ده‌برێن؟ هه‌یکه‌لیه‌تى ئه‌م‬

‫هێزه‌ چیه‌و کێ‌ لێى ئ��اگ��اداره‌؟ شوێنى‬ ‫کۆبونه‌وه‌و سه‌ربازگه‌کانیان له‌ کوێیه‌؟»‪.‬‬ ‫عه‌بدواڵ مه‌ال نورى باسى له‌وه‌کرد «ئه‌م‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌ به ‌داواى لێبورن کۆتاى نایه‌ت‬ ‫ل�ه‌ک��ات��ێ��ک��دا ل��ه‌واڵت��ێ��ک��دا ح��ک��وم �ه‌ت و‬ ‫په‌رله‌مانت هه‌بێت به‌ لێبوردن چاره‌سه‌رى‬ ‫ئ�ه‌م��ج��ۆره‌ ک��اران �ه‌ ن��اک��رێ��ت‪ ،‬بۆیه‌ داواى‬ ‫لێبوردن ب��ۆ ئ �ه‌م ج��ۆره‌ که‌سانه‌ شتێکى‬ ‫بێ مانایه ‌و ده‌بێت حکومه‌ت لێپێچینه‌وه‌‬ ‫بکات و په‌رله‌مان قه‌رار بدات‪ ،‬پێشموایه‌‬ ‫پێویسته‌ داواک����ارى گشتى ب �ه‌دواداچ��ون‬ ‫بکات و به ‌پێى یاسا ئه‌و که‌س و الیه‌نانه‌‬ ‫سزا بدرێن‪.‬‬ ‫بۆ وه‌رگرتنى راوبۆچونى په‌رله‌مانتارانى‬ ‫لیستى پ��ارت��ى دی��م��وک��رات��ى ک��وردس��ت��ان‬ ‫په‌یوه‌ندى به‌ چه‌ند په‌رله‌مانتارێکه‌وه‌ کرد‪،‬‬ ‫به‌اڵم وه‌اڵمى په‌یوه‌ندیه‌کان نه‌درانه‌وه‌‪.‬‬

‫کورده‌کانى دیاله‌ له‌سه‌ر پشتگیریکردنى‬ ‫به‌هه‌رێم‌کردنى دیال ‌ه ده‌بن به‌دوو به‌شه‌وه‌‬ ‫چه‌تر‬ ‫دلێر عه‌بدولڕه‌حمان‬

‫به‌پێى ئه‌و زانیاریانه‌ى‬ ‫ده‌ست (چه‌تر) که‌وتون‬ ‫ئه‌ندامه‌ کورده‌کانى‬ ‫ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى‬ ‫دیاله‌ له‌مه‌ڕ پشتگیریکردنى‬ ‫پرۆژه‌ى به‌هه‌رێم‌کردنى‬ ‫پارێزگاکه‌ بونه‌ته‌ دوو‬ ‫به‌شه‌وه‌‪ ،‬به‌شێکیان‬ ‫له‌گه‌ڵیدان ‌و به‌شێکیشیان‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌ده‌ن که‬ ‫‌ئیمزاکانیان کێشاوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫جه‌لیل ئیبراهیم‪ ،‬ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌نى‬ ‫پ���ارێ���زگ���اى دی���ال���ه‌ ل���ه‌ س���ه‌ر لیستى‬ ‫هاوپه‌یمانى ک��وردس��ت��ان ب�ه‌ (چه‌تر)‬ ‫ی راگ �ه‌ی��ان��د‪« :‬لیستى عێراقیه‌‬ ‫له‌سه‌ره‌تاى پرۆژه‌که‌دا له‌گه‌ڵماندا بون‬ ‫بۆ گه‌ڕاندنه‌وه‌ى ناوچه‌ کوردیه‌کان‬ ‫ب��ۆس �ه‌ر ه�ه‌رێ��م��ى ک��وردس��ت��ان‪ ،‬ب �ه‌اڵم‬ ‫دواتر نه‌یانتوانى قه‌ناعه‌تمان پێ بێنن‌و‬

‫هیچ گه‌ره‌نتیه‌کیان به‌نوسراو پێنه‌داین‬ ‫بۆیه‌ له‌کۆى چوار ئه‌ندام که‌ئیمزامان‬ ‫له‌سه‌ر پرۆژه‌که‌ کردبو سێ ئه‌نداممان‬ ‫ئیمزاکانى خۆمان کێشایه‌وه‌»‪.‬‬ ‫ه�����ه‌روه‌ه�����ا وت�����ى «ئ���ی���م���زاک���ان���م���ان‬ ‫ب�ه‌ش��ێ��وه‌ی�ه‌ک��ى زاره‌ک����ى ک��ێ��ش��اوه‌ت�ه‌وه‌‬ ‫چونکه‌ له‌سه‌ره‌تاى پرۆژه‌که‌وه‌ تا ئێستا‬ ‫هه‌موو شته‌کان ب �ه‌زاره‌ک��ى ک��راون ‌و‬ ‫هیچ نوسراوێک له‌وباره‌یه‌وه‌ نیه‌»‪.‬‬ ‫ه���اوک���ات زی����اد ئ �ه‌ح��م �ه‌د ئ �ه‌ن��دام��ى‬ ‫ئه‌نجومه‌نى پ��ارێ��زگ��اى دی��ال�ه‌ له‌سه‌ر‬ ‫هه‌مان لیست به‌ (چه‌تر)ى راگه‌یاند‬ ‫«م����ن ‌و چ���ه‌ن���د ئ �ه‌ن��دام��ێ��ک��ى ت��رى‬ ‫ئه‌نجومه‌نه‌که‌ ئیمزاى خۆمان له‌ مه‌ڕ‬ ‫پشتگیریکردنى پرۆژه‌ى به‌هه‌رێم‌کردنى‬ ‫پارێزگاکه‌ نه‌کێشاوه‌ته‌وه‌‪ ،‬چونکه‌ به‌‬ ‫س���ود و ق��ازان��ج��ى میلله‌تى ک���وردى‬ ‫ده‌زان��ی��ن ‌و به‌یه‌کالییکردنه‌وه‌ى ئه‌و‬ ‫ه �ه‌رێ��م �ه‌ م����اده‌ى (‪ )140‬به‌ئاسانى‬ ‫جێبه‌جێ ده‌کرێ ‌و به‌هه‌ر چێوه‌یه‌ک‬ ‫لێکى بده‌یته‌وه‌ کورد لێی زه‌ره‌رمه‌ند‬ ‫نابێت»‪.‬‬ ‫ناوبراو جه‌ختیکرده‌وه‌ «تا ئێستا هیچ‬

‫ئه‌ندامێکى کورد به‌ره‌سمى ئیمزاکانى‬ ‫خۆیان له‌مه‌ڕ پشتگیریکردنى پرۆژه‌که‌‬ ‫نه‌کێشاوه‌ته‌وه‌»‪.‬‬ ‫رۆژى (‪ )2011/12/12‬ئه‌ندامانى‬ ‫ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى دیاله‌ به‌ده‌نگى‬ ‫(‪ )18‬ئ�ه‌ن��دام��ى ئه‌نجومه‌ن له‌کۆى‬ ‫(‪ )29‬ئه‌ندام‪ ،‬به‌هه‌رێمبونى پارێزگاى‬ ‫دیاله‌یان راگه‌یاند و زۆرینه‌ى ئه‌ندامه‌‬ ‫کورده‌کانیش له‌و نێوه‌نده‌دا ده‌نگیان‬ ‫ب�ه‌و پ��رۆژه‌ی�ه‌ داوه‌ به‌بێ ئ �ه‌وه‌ى هیچ‬ ‫گه‌ره‌نتیه‌ک هه‌بێت بۆ جێبه‌جێکردنى‬ ‫م��اده‌ى (‪‌ )140‬و گ�ه‌ڕان�ه‌وه‌ى ناوچه‌‬ ‫ک��وردن��ش��ی��ن �ه‌ک��ان ب���ۆس���ه‌ر ه�ه‌رێ��م��ى‬ ‫کوردستان‪.‬‬ ‫ئه‌نجومه‌نى نوێى پارێزگاى دیاله‌ له‌‬ ‫(‪ )29‬ئه‌ندام پێکهاتووه‌ که‌ نۆ ئه‌ندامى‬ ‫ل���ه‌ب���ه‌ره‌ى ت���ه‌واف���وق و ن��ۆ ئ �ه‌ن��دام��ى‬ ‫له‌لیستى عێراقیه‌و شه‌ش ئه‌ندامى له‌‬ ‫لیستى هاوپه‌یمانى کوردستان و دوو‬ ‫ئه‌ندامى له‌لیستى هاوپه‌یمانی ده‌وڵه‌تى‬ ‫یاساو دوو ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌نى بااڵى‬ ‫ئیسالمى و ئه‌ندامێکیش له ‌لیستى‬ ‫ره‌وتى چاکسازى نیشتمانیه‌‪.‬‬

‫سایت و کەنالی راگەیاندن و هەندێک‬ ‫ل��ە ک �ه‌س��ان��ی س���ه‌ر ب��ه ی��ەک��گ��رت��ووی‬ ‫ئیسالمی کوردستان لەو ناوچەیە» ل ‌ه‬ ‫بڕگه‌ی سێیه‌میشدا لیژنه‌که‌ سوتاندنی‬ ‫باره‌گاکانی یه‌کگرتوو به‌ ک��اردان�ه‌و‌ه‬ ‫ده‌بینێت و به‌مشێوه‌یه‌ درێ���ژه‌ ئ��ه‌دات‪:‬‬ ‫«ک��ەم��ت��ەرخ��ەم��ی ب��ەرچ��او دەبیندرێت‬ ‫لەالیەن الیەنە پەیوەندیدارەکانی پارتی‬ ‫دی��م��وک��رات��ی ک��وردس��ت��ان ب��ۆ کۆنترۆل‬

‫نەکردنی الیەنگرانیان لە هێرش کردنە‬ ‫سەر بارەگاکانی یەکگرتووی ئیسالمی‬ ‫ک��وردس��ت��ان»‪ .‬ج��ێ��گ��ای ئ��ام��اژه‌ی � ‌ه له‌‬ ‫راپۆرتی لیژنه‌که‌دا هیچ ئاماژه‌یه‌ک‬ ‫به‌ ناوی ئه‌و مه‌الیه‌ی زاخۆ نه‌دراو‌ه ک ‌ه‬ ‫به‌ پێی چه‌ند گرته‌یه‌کی ڤیدیۆیی و‬ ‫وته‌ی شایه‌تحااڵن خه‌ڵکی هانداوه‌ بۆ‬ ‫سوتاندنی شوێنه‌کانی مه‌ی فرۆشتن و‬ ‫مه‌ساج‪.‬‬

‫«کۆمه‌ڵى ئیسالمى هیچ هه‌نگاوێکى‬

‫نه‌ناوه‌ بۆ سکااڵکردن له‌سه‌ر ئه‌مریکا»‬ ‫چه‌تر‬ ‫کاو‌ه حسێن‬

‫زانا رۆستایى ئه‌ندامى‬ ‫ئه‌نجومه‌نى شوراى کۆمه‌ڵى‬ ‫ئیسالمى کوردستان رایگه‌یاند‪،‬‬ ‫سکااڵکردنى کۆمه‌ڵى ئیسالمى‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌مریکا مافێکى کۆمه‌ڵى‬ ‫ئیسالمى کوردستان ‌ه‌و له‌و‬ ‫باره‌وه‌ کۆمه‌ڵى ئیسالمى‬ ‫له‌نێوخۆیاندا گفتوگۆیان‬ ‫له‌سه‌رى کردووه‌‪.‬‬ ‫زان��ا رۆس��ت��ای��ى له‌لێدوانێکى تایبه‌تدا بۆ‬ ‫رۆژنامه‌ى (چه‌تر)ى روونکرده‌وه‌‪ ،‬له‌ئێستادا‬ ‫کۆمه‌ڵى ئیسالمى کوردستان گه‌یشتووه‌ت ‌ه‬ ‫ئه‌و بڕوایه‌ى له‌رێگه‌ى دادگایه‌که‌وه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ى‬ ‫عێراق پرسى شه‌هیدکردنى پێشمه‌رگه‌کانى‬ ‫کۆمه‌ڵى ئیسالمى له‌ساڵى (‪ )2003‬له‌الیه‌ن‬ ‫هێزه‌کانى ئه‌مریکاوه‌ یه‌کالیى بکاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ندامه‌که‌ى ئه‌نجومه‌نى ش��وراى کۆمه‌ڵى‬ ‫ئ��ی��س�لام��ى وت��ی��ش��ى‪« :‬ه��ێ��ش��ت��ا ک��ۆم�ه‌ڵ��ى‬ ‫ئیسالمى ب�ه‌ک��ردار هیچ هه‌نگاوێکى له‌و‬ ‫بواره‌دا نه‌ناوه‌»‪.‬‬

‫زان��ا رۆستایى باسى ل�ه‌وه‌ش��ک��رد‪ ،‬کێشه‌ى‬ ‫دۆس��ی �ه‌ى شه‌هیدکردنى پێشمه‌رگه‌کانى‬ ‫ک��ۆم �ه‌ڵ��ى ئ��ی��س�لام��ى ل���ه‌الی���ه‌ن ه��ێ��زه‌ک��ان��ى‬ ‫ئه‌مریکاوه‌‪ ،‬ل �ه‌وه‌دای � ‌ه هێزه‌کانى ئه‌مریکا‬ ‫ل�ه‌ع��ێ��راق پ��ارێ��زب�ه‌ن��دى (ح �ه‌ص��ان �ه‌) ی��ان بۆ‬ ‫خ��ۆی��ان دان����اوه‌‪ ،‬ب��ۆی�ه‌ ک��ارێ��ک��ى وا ئاسان‬ ‫نییه‌ له‌ئێستادا له‌عێراق بتوانرێت مافى‬ ‫که‌سوکارى قوربانیانى کۆمه‌ڵى ئیسالمى‬ ‫له‌هێزه‌کانى ئه‌مریکا وه‌ربگرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌گوێره‌ى زانیارییه‌کان هێزه‌کانی ئه‌مریکا‬ ‫ته‌نها له‌کۆبوونه‌وه‌کانیان به‌سه‌ر زاره‌ک��ی‬ ‫داوای لێبووردنیان له‌کۆمه‌ڵى ئیسالمى‬ ‫کردووه‌‪ ،‬ک ‌ه ئه‌و کاره‌یان پێناخۆشبووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تاکو ئێستا به‌نووسین داوای لێبووردنیان‬ ‫له‌کۆمه‌ڵ نه‌کردووه‌‪‌.‬‬ ‫ش������ه‌وی (‪)22-21‬ى ئ��������ازارى س��اڵ��ى‬ ‫(‪ )2003‬هێزه‌کانی ئه‌مریکا چه‌ند بنک ‌ه‬ ‫‌و ب��اره‌گ��ای �ه‌ک��ی ک��ۆم �ه‌ڵ��ی ئیسالمییان‬ ‫ل �ه‌ خ��ورم��اڵ‌و ن��اوچ�ه‌ک��ان��ی ده‌وروب����ه‌ری‬ ‫ئه‌حمه‌دئاوا موشه‌ک باران کرد‪ ،‬به‌هۆیه‌و‌ه‬ ‫‌(‪ )46‬ف �ه‌رم��ان��ده‌ و ک��ادی��ر و پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫شه‌هیدبوون ‌و‌ زیاتر له‌(‪)50‬ش برینداربوون‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئ��اواره‌ب��وون��ی س �ه‌دان م��اڵ ‌و خێزان‬ ‫به‌ره‌و سنووره‌کان‪.‬‬

‫گروپێکى هاندانی راگه‌یاندنکارانی‬ ‫مێینه‌ راگه‌یه‌نرا‬ ‫چه‌تر‬ ‫دانا به‌رزنجی‬

‫گروپێک ب ‌ه مه‌به‌ستی هاندانی‬ ‫مێین ‌ه له‌بواری راگه‌یاندندا و‬ ‫ئه‌نجامدانی چاالکی جۆراوجۆر‬ ‫بۆ ئه‌و ژن و کچانه‌ی ئاره‌زویی‬ ‫کاری راگه‌یاندن ده‌که‌ن ل ‌ه ئوتێل‬ ‫په‌رێژی شاری سلێمانى خۆیان‬ ‫ناساند‪.‬‬ ‫سه‌رله‌ به‌یانیی رۆژی یه‌کشه‌ممه‌ ب ‌ه ئاماد‌ه‬ ‫بونی په‌رله‌مانتار و چاالکوانانی بواری ژنان‬ ‫له‌ ژێر دروشمی «با هه‌موان چون یه‌ک‬ ‫بین له‌ ک��اری راگ�ه‌ی��ان��دن» ب ‌ه هاوکاری‬ ‫بۆردی رێکخراوه‌کانی (‪)NGO‬ی سه‌ر‬ ‫به‌ ڕێکخراو‌ه دیموکراتیه‌کان کۆبونه‌وه‌ی‬ ‫خۆناساندنی گروپه‌که‌ به‌ڕێوه‌چوو‪.‬‬ ‫راز ج����ه‌الل‪ ،‬ی�ه‌ک��ێ��ک ل � ‌ه ڕێ��ک��خ�ه‌ران��ی‬

‫گروپه‌که‌ تایبه‌ت ب ‌ه (چه‌تر) رایگه‌یاند‪:‬‬ ‫مه‌به‌ستمان هاندانی مێینه‌یه‌ بۆ کاریی‬ ‫راگه‌یاندن و ده‌رکه‌وتنى مێن ‌ه به‌ رێژه‌یه‌کى‬ ‫زۆرت����ر و ک �ه‌م��ک��ردن �ه‌وه‌ی ئ���ه‌و گ��رف��ت و‬ ‫رێگریانه‌ی که‌ دێت ‌ه به‌رده‌ممان و هه‌بوونی‬ ‫پ��ی��او ل �ه‌ گ��روپ �ه‌ک �ه‌م��ان��دا ب��ۆ ن��اس��ان��دن��ی‬ ‫گروپه‌که‌مانه‌‪.‬‬ ‫وت���ی���ش���ى‪ :‬ده‌ب�������وو پ��ێ��ش��ت��ر س �ه‌ن��دی��ک��ای‬ ‫رۆژنامه‌نوسان گرنگییان بدای ‌ه ب ‌ه مێینه‌‪،‬‬ ‫کارتی بانگێشتمان بۆ ناردون‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وان‬ ‫به‌ده‌م بانگێشته‌که‌مانه‌و‌ه نه‌هاتون ره‌نگه‌ ئه‌وان‬ ‫کاره‌که‌ی ئێمه‌یان به‌الوه‌ گرنگ نه‌بێت‪ ،‬با‬ ‫بڵێین ره‌نگ ‌ه ئه‌م کار‌ه به‌الی ئه‌وانه‌و‌ه باش‬ ‫نه‌بێت‪ .‬په‌یمان عیزه‌دین‪ ،‬ئه‌ندامی په‌رله‌مانی‬ ‫کوردستان له‌ وته‌یکیدا بۆ ئاماده‌بوان ئه‌وه‌ی‬ ‫خسته‌روو‪ :‬ئه‌گه‌ر بێت و گروپه‌که‌ بێ الیه‌ن‬ ‫بێت و داکۆکی له‌ توێژ‌ه بکات و هیج که‌س‬ ‫و الیه‌نێک ده‌ست وه‌رنه‌دات ل ‌ه کاره‌کانیانه‌و‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ مایه‌یی دڵخۆشیه‌‪.‬‬

‫زۆرینه‌ی راپرسیه‌ک ئۆباڵی رووداوه‌کانی‬ ‫بادینان ده‌خه‌نه‌ ئه‌ستۆی پارتی‬ ‫چه‌تر‬

‫به‌ پێی راپرسیه‌کی ماڵپه‌ڕی‬ ‫چه‌تر پرێس به‌شی هه‌ره‌زۆری‬ ‫به‌شداربووان له‌م راپرسیه‌دا‬ ‫واته‌ (‪ )%77.7‬پارتی دیمۆکراتی‬ ‫کوردستان به‌ تۆمه‌تباری‬ ‫سه‌ره‌کی ده‌زانن له‌ رووداوه‌کانی‬ ‫ئه‌م دووایه‌ی پارێزگای دهۆک‪.‬‬ ‫له‌م راپرسیه‌دا له‌ له‌ سه‌ر ماڵپه‌ڕی (‪www.‬‬ ‫‪chatrpress.‬‬ ‫‪)com‬ئه‌نجام دراوه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫پرسیاره‌ خ��راوه‌ت �ه‌ ب �ه‌رده‌م‬ ‫خوێنه‌رانی ماڵپه‌ڕه‌که‌ ‪:‬‬ ‫« کێ له‌ رووداوه‌ک��ان��ی‬ ‫ب��ادی��ن��ان ت��ۆم �ه‌ت��ب��اره‌« و‬ ‫چ����وار ب�����ژاره‌ش ب���ۆ ئ �ه‌م‬ ‫پ��رس��ی��اره‌ دان�������دراوه‌ که‌‬ ‫ب��ری��ت��ی��ن ل��ه‌ ‪ :‬ج��ه‌م��اوه‌‪،‬‬ ‫پارتی‪ ،‬یه‌کگرتوو و هه‌ر‬

‫سێکیان‪.‬‬ ‫له‌ راپرسیه‌که‌دا (‪ )775‬که‌س به‌شداریان‬ ‫ک�����ردوه‌ و (‪)602‬ک��������ه‌س ک���ه‌ ده‌ک��ات��ه‌‬ ‫(‪ )%77.7‬پارتیان به‌ تۆمه‌تبار زانیوه‌ و‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریشدا (‪ )81‬که‌س که‌ ده‌کاته‌‬ ‫(‪ )%10.5‬ده‌ن����گ����ده‌ران ی �ه‌ک��گ��رت��ووی‬ ‫ئیسالمی کوردستان به‌ تۆمه‌تبار ده‌ناسێنن‬ ‫و (‪ )20‬ک �ه‌س��ی��ش وات�����ه‌ (‪)%2.6‬ی‬ ‫ده‌نگه‌کانیش پێیان وایه‌ جه‌ماوه‌ر به‌رپرسه‌‬ ‫له‌ خوڵقاندنی دۆخه‌که‌ و (‪ )72‬که‌سی‬ ‫دیکه‌ هه‌ر سێ الیه‌نی جه‌ماوه‌ر‪ ،‬پارتی و‬ ‫یه‌کگرتوو به‌ تۆمه‌تبار ده‌زانێت و رێژه‌ی‬ ‫ئه‌مانه‌ش ده‌کاته‌ (‪.)%9.3‬‬

‫یه‌کێتى له‌ گۆڕان نزیک ده‌بێته‌وه‌ و پارتیش بێ هاوپه‌یمانه‌‬

‫دڵشاد بارزانی‪ :‬تا ئێستا پارتى هیچ که‌سێکی کاندید نه‌کردووه‌ بۆ پۆستى سه‌رۆکى حکومه‌ت‬

‫ئاماده‌کار‬ ‫هانا ئازاد‬ ‫به‌ گوێره‌ى زانیارییه‌کانى‬ ‫(چه‌تر) تاڵه‌بانى و‬ ‫نه‌وشیروانیش باسى‬ ‫هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى رێکه‌وتنامه‌ى‬ ‫ستراتیژیان کردووه‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫له‌ کاتێکدا دواى رووداوه‌کانى‬ ‫بادینان پارتى به‌ ته‌نیا‬ ‫ماوه‌ته‌وه‌ و تا ئێستاش هیچ‬ ‫که‌سێکیان بۆ سه‌رۆکى حکومه‌ت‬ ‫دیارى نه‌کردووه‌‪.‬‬

‫ل�ه‌م��اوه‌ى هه‌فته‌ى راب���ردوودا چه‌ندین‬ ‫لێدوانى جیاواز له‌نێوان یه‌کێتى و پارتى‬ ‫له‌باره‌ى ئاڵوگۆڕى پۆستى سه‌رۆکى‬ ‫حکومه‌ته‌وه‌ درا‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ى یه‌کێتیشى‬ ‫ت��وڕه‌ ک��رد‪ ،‬ئه‌و لێدوانه‌ بوو که‌ باس‬ ‫ل����ه‌وه‌ ده‌ک�����ات «پ���ارت���ى م��وغ��ام �ه‌ره‌‬ ‫ب �ه‌ نێچیرڤان ب��ارزان��ی��ی �ه‌وه‌ ن��اک��ات»‬ ‫ل �ه‌ب �ه‌ران��ب �ه‌ردا یه‌کێتیش ب �ه‌ ش��ێ��وازى‬ ‫جیاجیا وه‌اڵمى پارتى دایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ف���ازل م��ی��ران��ى‪ ،‬سکرتێرى مه‌کته‌بى‬ ‫س��ی��اس��ى پ��ارت��ى ئ���ام���اژه‌ى ب��ه‌وه‌ک��رد‪،‬‬

‫راگه‌یاندنه‌کانى یه‌کێتى پشتگیرى ئۆپۆزسیۆن نه‌گرتووه‌‪.‬‬ ‫پ����ارت����ى ن�����اک�����ه‌ن‪ ،‬ل����ه‌ب����ه‌ران����ب����ه‌ردا به‌پێى ئه‌و زانیاریانه‌ى ده‌ست (چه‌تر)‬ ‫پ�ه‌رل�ه‌م��ان��ت��ارێ��ک��ى یه‌کێتى پێیوایه‌ که‌وتووه‌‪ ،‬یه‌کێتى داواى له‌ به‌شێک‬ ‫که‌ پارتى ئه‌گه‌ر ئه‌و قسه‌یه‌ بکات‪ ،‬له‌ وه‌زیره‌کانى ک��ردووه‌ له‌ حکومه‌ت‬ ‫که‌واته‌ له‌ رێکه‌وتننامه‌ى ستراتیژى بکشێنه‌وه‌‌ ب���ه‌رل���ه‌وه‌ى ح��ک��وم�ه‌ت بۆ‬ ‫ده‌ستى نێچیرڤان بارزانى بگه‌ڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫نه‌گه‌یشتووه‌‪.‬‬ ‫یه‌کێتى له‌ رێگه‌ى راگه‌یاندنه‌کانى ه �ه‌رچ �ه‌ن��ده‌ ت��ا ئێستا پ��ارت��ى ب��ڕی��ارى‬ ‫و ت �ه‌ن��ان �ه‌ت ل �ه‌ ت���ۆڕى کۆمه‌اڵیه‌تى ی���ه‌ک�ل�اک���ه‌ره‌وه‌ى ن�����ه‌داوه‌ ب��ۆ دان��ان��ى‬ ‫فه‌یسبوکیش الیه‌نگران و دۆستانى ک��ان��دی��دێ��ک‪ ،‬ب���ه‌اڵم ن��اڕه‌زای��ى له‌نێو‬ ‫یه‌کێتى راس��ت �ه‌وخ��ۆ ه��ێ��رش ده‌ک �ه‌ن �ه‌ ئه‌و حزبه‌ دروس��ت ب��ووه‌ له‌سه‌ر دانانى‬ ‫سه‌ر پارتى و به‌راوردى نێوان کابینه‌ى کاندیدێک‪.‬‬ ‫س �ه‌رچ��اوه‌ی �ه‌ک��ى ب���ااڵى ن��ێ��و یه‌کێتى‬ ‫پێنجه‌م و شه‌شه‌م ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌ندامێکى س �ه‌رک��ردای �ه‌ت��ى یه‌کێتى ه���ه‌واڵ���ه‌ک���ه‌ى س �ه‌ل��م��ان��د و ئ���ام���اژه‌ى‬ ‫پێیوایه‌‪ ،‬رێکه‌وتنامه‌ى ستراتیژى تا به‌وه‌کرد داوا له‌ هه‌ریه‌که‌ له‌ ئاسۆس‬ ‫ئێستا رێگر بووه‌ له‌به‌رده‌م کۆمه‌ڵێک ن �ه‌ج��ی��ب وه‌زی�����رى ک���ار و ک���اروب���ارى‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تى و شێخ جه‌عفه‌ر وه‌زیرى‬ ‫شت‪.‬‬ ‫گ���ۆران ئ���ازاد‪ ،‬ئ�ه‌ن��دام��ى په‌رله‌مانى پێشمه‌رگه‌ و د‪.‬دالوه‌ر عه‌الدین وه‌زیرى‬ ‫ک���وردس���ت���ان (ی��ه‌ک��ێ��ت��ى) ل �ه‌م��ی��ان��ى خوێندنى ب��ااڵ و ک��ام��ه‌ران ئه‌حمه‌د‬ ‫دیمانه‌یه‌کیدا که‌ ده‌قه‌که‌ى له‌ الپه‌ڕه‌ وه‌زی��رى ئاوه‌دانکردنه‌وه‌ ک��ردووه‌ ده‌ست‬ ‫(‪ )5‬ب�ڵاوک��راوه‌ت �ه‌وه‌ ئ��ام��اژه‌ ب��ۆ ئ�ه‌وه‌ له‌کاربکێشنه‌وه‌‪ ،‬ب�ه‌رل�ه‌وه‌ى نێچیرڤان‬ ‫ده‌ک���ات‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ى ب��ۆ یه‌کێتى گرنگه‌ بگه‌ڕێته‌وه‌ حکومه‌ت‪.‬‬ ‫هه‌وڵنادات له‌ پارتى بچێت‪ ،‬چونک ‌ه دڵشاد بارزانى‪ ،‬ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌نى‬ ‫یه‌کێتى سه‌رده‌مێکه‌ باوه‌ڕى به‌ ئازادى س �ه‌رک��ردای �ه‌ت��ى پ��ارت��ى ب��ۆ (چ �ه‌ت��ر)‬ ‫و خۆپیشاندان هه‌یه‌ و سه‌نگه‌رى له‌ وتى‪ :‬تا ئێستا پارتى هیچ که‌سێکی‬

‫راپۆرت‬ ‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪86‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2711/10/5 - 2011/12/26‬‬

‫‪3‬‬

‫ئاماده‌نه‌بون لێدوان بده‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌ندامێکى سه‌رکردایه‌تى یه‌کێتى ب ‌ه‬ ‫ئاسایى زانى پێکهێنانى حکومه‌ت له‌‬ ‫هه‌رێمى ک��وردس��ت��ان ل�ه‌ چ��وارچ��ێ��وه‌ى‬ ‫رێ��ک�ه‌وت��ن��ى ن��ێ��وان یه‌کێتى و پارتى‬ ‫ده‌ربچێت‪.‬‬ ‫ب���ه‌پ���ێ���ى وت�������ه‌ى ئ������ه‌و ئ����ه‌ن����دام����ه‌ى‬ ‫س �ه‌رک��ردای �ه‌ت��ى‪ ،‬دور نییه‌ گ���ۆڕان و‬ ‫یه‌کێتى رێکه‌وتن ببه‌ستن و حکومه‌تى‬ ‫زۆرینه‌ پێکبهێنن‪.‬‬ ‫مه‌سعود عه‌بدولخالق جه‌ختى له‌وه‌ش‬ ‫ک����رده‌وه‌‪ :‬ئێستا پ��ارت��ى ب �ه‌ ته‌نها له‌‬ ‫کاندید نه‌کردووه‌ بۆ پۆستى سه‌رۆکى ستراتیژى له‌ ده‌ستى هیچ که‌سێک گۆڕه‌پانه‌که‌ ماوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫نیه‌ تا ساڵى (‪.»)2013‬‬ ‫حکومه‌ت‪.‬‬ ‫ب�ه‌پ��ێ��ى زان���ی���ارى س���ه‌رچ���اوه‌ک���ه‌ى نێو‬ ‫کادیرانى‬ ‫‌ى‬ ‫ه‬ ‫زۆرب‬ ‫‌ڕوو‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌خات‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫‌ش‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫پێشتر‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫�‬ ‫�دای‬ ‫�‬ ‫�ک‬ ‫�‬ ‫�ێ‬ ‫�‬ ‫�ات‬ ‫�‬ ‫‌ک‬ ‫ه‬ ‫�‬ ‫ل‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫�‬ ‫�دوان‬ ‫ئ���ه‌و ل��ێ�‬ ‫یه‌کێتى‪ ،‬پێشهاتێکى زۆر گرنگ‬ ‫جه‌عفه‌ر ئیمینکى‪ ،‬وت�ه‌ب��ێ��ژى پارتى یه‌کێتى پێیان باشه‌ له‌ دواى (‪ )2013‬و گ���ه‌وره‌ ل�ه‌ ک��وردس��ت��ان ب�ه‌ڕێ��وه‌ی�ه‌ و‬ ‫باسى ل �ه‌وه‌ ک��ردب��وو‪ ،‬تاکه‌ کاندیدى رێکه‌وتننامه‌ى ستراتیژى نه‌مێنێت‪ ،‬ک��وردس��ت��ان ل�ه‌ سیستمى ته‌وافقیه‌وه‌‬ ‫پارتى نێچیرڤان بارزانیه‌ بۆ وه‌رگرتنى ب����ه‌اڵم رێ��ک �ه‌وت��ن��ن��ام �ه‌ى س��ت��رات��ی��ژى ده‌گۆڕى بۆ سیستمى ئیئتالفى‪.‬‬ ‫پۆستى سه‌رۆکى حکومه‌ت‪.‬‬ ‫دێوه‌زمه‌ نییه‌‪ ،‬چونکه‌ یه‌کێتى و پارتى وتیشى‪ :‬پێناچێت یه‌کێتى و پارتى به‌‬ ‫به‌پێى زانیاریه‌کانى (چ�ه‌ت��ر) ئێستا جیاوازیان زۆره‌‪.‬‬ ‫یه‌که‌وه‌ به‌شدارى حکومه‌تێک بکه‌ن‪،‬‬ ‫پارتى کێشه‌ى ناوخۆیى هه‌یه‌ و ماوه‌ى چاودێرێکى سیاسیش پێیوایه‌ ئه‌وه‌ى ره‌نگه‌ یه‌کیتى و گۆڕان بن و ده‌بێت‬ ‫دانانى که‌سێکیش بۆ پۆستى سه‌رۆکى ئێستا له‌نێوان یه‌کێتى و پارتى هه‌یه‌ زۆر به‌ ئاسانیش وه‌ربگیرێت‪.‬‬ ‫حکومه‌ت ته‌نها پێنج رۆژى ماوه‌‪ ،‬به‌ به‌شێکى زۆر که‌مه‌ له‌ قه‌یرانى نێوانیان ل �ه‌م��ب��اره‌ی �ه‌وه‌ م�ه‌س��ع��ود عه‌بدولخالق‬ ‫وته‌ى مه‌سعود بارزانى بێت‪.‬‬ ‫و س �ه‌رئ �ه‌ن��ج��ام��ی��ش��ى ه�ه‌ره‌س��ه��ێ��ن��ان��ى چ��اودێ��رى سیاسى ب �ه‌ پێشبینیه‌کى‬ ‫س���ه‌رچ���اوه‌ی���ه‌ک���ى ب����ااڵى ن��ێ��و پ��ارت��ى رێکه‌وتننامه‌ى ستراتیژى ده‌بێت‪.‬‬ ‫ن��زی��ک��ى ده‌زان���ێ���ت و ئ���ام���اژه‌ش ب��ه‌وه‌‬ ‫ت�ه‌ئ��ک��ی��دى ل���ه‌وه‌ ک�����رده‌وه‌‪ ،‬کێشه‌که‌ مه‌سعود عه‌بدولخالق بۆ (چه‌تر) وتى‪ :‬ده‌ک���ات‪ ،‬ئ�ه‌گ�ه‌رى هاوپه‌یمانى نیوان‬ ‫ل �ه‌ن��ێ��وان ف���ازل م��ی��ران��ى و نێچیرڤان له‌ رووداوه‌کانى بادیناندا قه‌یرانى زیاتر گۆڕان و یه‌کێتى نزیکه‌‪.‬‬ ‫بارزانى و مه‌سرور بارزانى چڕ بوه‌ته‌وه‌‪ .‬رووى له‌ پارتى ک��رد و خ��ودى جه‌الل له‌الیه‌کى تریشه‌وه‌ گۆران ئازاد وتی‪،‬‬ ‫سه‌رچاوه‌که‌ وتیشى‪« :‬شااڵو کۆسره‌ت تاڵه‌بانیش پشتگیرى نه‌کرد‪.‬‬ ‫ده‌کرێت رێکه‌وتنامه‌ له‌گه‌ڵ گۆڕان‬ ‫ره‌سوڵ ده‌کرێته‌ وه‌زیرى ئاوه‌دانکرده‌وه‌»‪ .‬به‌پێى پێشبینى چاودێرێکى سیاسى‪ ،‬بکه‌ین‪ ،‬ئێستا مۆدێلى تاک حزبى و‬ ‫چاودێرێکى سیاسیش پێیوایه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ پێکهێنانى ح��ک��وم �ه‌ت ل �ه‌ هه‌رێمى فه‌رمانڕه‌وایى نه‌ماوه‌‪ ،‬هیچ هیزێک به‌‬ ‫ی�ه‌ک�ه‌م هه‌نگاوى یه‌کێتى ده‌ب��ێ��ت بۆ ک���وردس���ت���ان گ���ۆڕان���ک���ارى گ����ه‌وره‌ى ته‌نها ناتوانێت حکومه‌ت پێکبهێنێت‪.‬‬ ‫لێدانى پارتى و حکومه‌ته‌که‌ى‪.‬‬ ‫ب �ه‌س �ه‌ردا دێ��ت و پێشبینیش ده‌کاتى نمونه‌شى به‌وه‌ هێنایه‌وه‌‪ ،‬پارتى ئێستا‬ ‫له‌میانى دیمانه‌که‌یدا گ��ۆران ئ��ازاد پارتى ببێت به‌ ئۆپۆزسیۆن‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر (‪ )30‬کورسى هه‌بێت ناتوانى‬ ‫ک�ه‌ ده‌ق �ه‌ک �ه‌ى ل �ه‌الپ �ه‌ره‌ (‪)5‬دا هه‌یه‌ له‌مباره‌یه‌وه‌ (چه‌تر) په‌یوه‌ندى کرد به‌ (‪ )35‬کورسى بهێنێت‪ ،‬بۆیه‌ گه‌مه‌ى‬ ‫ده‌ڵێت‪« :‬کۆتایى هاتنى رێکه‌وتنامه‌ى چه‌ند سه‌رکردایه‌تیه‌کى پارتى‪ ،‬به‌اڵم رێکه‌وتن له‌ کوردستان هه‌ر ده‌مێنێ‪.‬‬

‫(‪ )2011‬ساڵێکى شوم بۆ رۆژنامه‌نوسانى هه‌رێم (‪ )400‬پێشێلکارى هه‌بووه‌‬

‫«تا ئێستا هیچ که‌سێک له‌سه‌ر پێشێلکاری به‌رامبه‌ر رۆژنامه‌نوسان سزا نه‌دراوه»‌‬ ‫ئاماده‌کار‬ ‫دلێر عه‌بدولڕه‌حمان‬ ‫به‌گوێره‌ى ئاماره‌کان ساڵى‬ ‫(‪ )2011‬توندوتیژى سه‌ر‬ ‫رۆژنامه‌نوسان ل ‌ه هه‌رێمى‬ ‫کوردستان رووى له‌ زیادبوون‬ ‫کردووه‌ و (‪ )400‬پێشێلکارى‬ ‫هه‌بووه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه ل ‌ه کاتێکدا ل ‌ه‬ ‫ساڵى رابردوودا ته‌نها (‪)93‬‬ ‫پێشێلکارى هه‌بووه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫په‌یوه‌ندى ب ‌ه «دۆخى سیاسى‬ ‫هه‌رێمه‌وه‌» هه‌یه‌‪.‬‬

‫هێرش‌و په‌الماردان»‪.‬‬ ‫ب�ه‌گ��وێ��ره‌ى راپ��ۆرت��ى لیژنه‌ى داکۆکى‬ ‫ل �ه‌ ئ�����ازادى رۆژن��ام �ه‌ن��وس��ی ‌و مافى‬ ‫رۆژن��ام �ه‌ن��وس��ان ل � ‌ه س��اڵ��ى (‪)2010‬دا‬ ‫ته‌نها (‪ )93‬حاڵه‌تى پێشێلکارى به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌ رۆژن��ام�ه‌ن��وس��ان ت��ۆم��ارک��راون ‌و ئه‌و‬ ‫رێژه‌یه‌ش ته‌نها ل ‌ه (‪ )6‬مانگى سه‌ره‌تاى‬ ‫(‪)2011‬دا ب��ۆ (‪ )250‬پێشێلکارى‬ ‫به‌رزبوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌نوه‌ر حسێن‪ ،‬سکرتێرى لیژنه‌ى داکۆکى‬ ‫له‌ ئ��ازادى رۆژنامه‌نوسان رونیکرده‌وه‌‪:‬‬ ‫«ره‌وش���ى رۆژنامه‌نوسی له‌مساڵدا ب ‌ه‬ ‫به‌راورد ب ‌ه ساڵى (‪ )2010‬زۆر جیاواز‌ه و‬

‫ئ �ه‌ن��وه‌ر حسێن ل��ه‌ب��اره‌ى ه��ۆک��اره‌ک��ان��ى‬ ‫به‌رزبونه‌وه‌ى رێژه‌ى پێشێلکاری به‌رامبه‌ر‬ ‫ب��ه‌ رۆژن��ام �ه‌ن��وس��ان��ی��ش وت����ى‪ :‬روداو‌ه‬ ‫له‌ناکاوه‌کانى وه‌ک��و خۆپیشاندانه‌کان‬ ‫‌و ک��ات��ى ه��ه‌ڵ��ب��ژاردن��ه‌ک��ان ه��ۆک��ارى‬ ‫ب �ه‌رزب��ون �ه‌وه‌ى پێشێلکاریه‌کانن‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫ج��ی��ا ل����ه‌وه‌ى ک��ه‌ خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان�ه‌ک��ان��ى‬ ‫رۆژان�����ه‌ و ب�ڵ�اوک���ردن���ه‌وه‌ى ه����ه‌واڵ ‌و‬ ‫راپ����ۆرت ه��ۆک��ارێ��ک��ى ت���رى زی��ادب��ون��ى‬ ‫پێشێلکاریه‌کانن»‪.‬‬ ‫ه �ه‌ر ل �ه‌وب��اره‌ی �ه‌و‌ه د‪.‬ه �ه‌ڤ��اڵ ئه‌بوبه‌کر‬ ‫م��ام��ۆس��ت��اى زان���ک���ۆ ب��� ‌ه (چ���ه‌ت���ر)ى‬ ‫راگه‌یاند‪ :‬زۆرینه‌ى به‌رپرسان نایانه‌وێ‬

‫ناتوانین راستییه‌کان ببینین ‌و ره‌نگ ‌ه بیانتۆقێنێ»‪.‬‬ ‫ده‌یان تاوان ل ‌ه تاریکیدا بکرێن بۆیه‌ نابێ ن��اوب��راو ج�ه‌خ��ت��ی��ک��رده‌وه‌‪« :‬داه��ات��وو ل ‌ه‬ ‫ب ‌ه هیچ جۆرێک ئه‌و ره‌وشانه‌ى دێن ‌ه پێش هه‌رێمى کوردستان بۆ ئازادى بیروڕا و‬ ‫ببن ‌ه هۆکارى که‌مکردنه‌وه‌ى رووب �ه‌رى ئازادى رۆژنامه‌نوسیه‌‪ ،‬بۆ رۆژنامه‌نوسی‬ ‫ئازادیه‌کان ‌و ئ��ازادى رۆژنامه‌گه‌رى ‌و ئازا و پرۆفیشناڵ ‌ه ک ‌ه ئاگاى له‌ یاسا‬

‫که‌وتو‌ه له‌ هه‌رێمى کوردستاندا نزیکه‌ى‬ ‫(‪ )1200‬که‌ناڵى راگه‌یاندن هه‌یه‌‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫(‪ 500‬ـ ‪)700‬ى رۆژنامه‌ و گۆڤاره‌کان ‌ه‬ ‫و (‪ )85‬که‌ناڵى ته‌له‌فزیۆنى ناوخۆیی‬ ‫‌و (‪ )25‬که‌ناڵى ئاسمانى ‌و (‪ 200‬ـ‬

‫د‪.‬هه‌ڤاڵ ئه‌بوبه‌کر‪:‬‬ ‫زۆرینه‌ى به‌رپرسان نایانه‌وێ خه‌ڵک‬ ‫رووى راستى روداوه‌کان ببینن‬

‫ره‌ح��م��ان غ �ه‌ری��ب‪ ،‬رێکخه‌رى سه‌نته‌رى‬ ‫م��ی��ت��رۆ ل���ه‌و ب����اره‌ی����ه‌وه‌ ب���ه‌ (چ���ه‌ت���ر)ى‬ ‫راگه‌یاند‪ :‬ئه‌مساڵ بۆ رۆژنامه‌نوسان‬ ‫ئێجگار ناخۆش بوو‪ ،‬چونکه‌ زۆرترین‬ ‫پێشێلکارى ت��ێ��دا ئ��ه‌ن��ج��ام��دراوه‌‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫ب�ه‌پ��ێ��ى زان��ی��اری �ه‌ک��ان��ى ئێمه‌ زی��ات��ر ل ‌ه‬ ‫(‪ )400‬حاڵه‌تى پێشێلکارین که‌ خۆى‬ ‫ل �ه‌ س��وت��ان��دن��ى ک �ه‌ن��اڵ��ى راگ��ه‌ی��ان��دن‌و‬ ‫ده‌ستگیرکردنى رۆژنامه‌نوسان‌و شکاندن ژماره‌ى پێشێلکاریه‌کان زۆر زیادیکردو‌ه‬ ‫‌و ده‌ستبه‌سه‌رداگرتنى که‌ره‌سته‌کانیان و ت�ه‌ن��ه��ا ل �ه‌ ش���ه‌ش م��ان��گ��ى س �ه‌ره‌ت��اى‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مساڵدا (‪ )250‬پێشێلکارى به‌رامبه‌ر‬ ‫�ارى‬ ‫�‬ ‫ک‬ ‫�ای‬ ‫�‬ ‫�اس‬ ‫�‬ ‫ی‬ ‫‌ى‬ ‫ه‬ ‫�‬ ‫�ان‬ ‫�‬ ‫�ڕگ‬ ‫�‬ ‫ب‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫�‬ ‫وتیشى‪ :‬ئ‬ ‫به‌ رۆژنامه‌نوسان ئه‌نجامدراوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م‬ ‫رۆژنامه‌نوسی ل ‌ه هه‌رێمى کوردستان رێژه‌ی ‌ه له‌ شه‌ش مانگى کۆتایی ساڵدا‬ ‫که‌په‌یوه‌ندیدارن ب ‌ه ئیمتیازات ‌و مافى ب�ه‌ره‌و داکشان چوه‌ تاپێش روداوه‌کانى‬ ‫رۆژنامه‌نوسان ل ‌ه دادگاکاندا چاالک ناوچه‌ى بادینان»‪.‬‬ ‫نه‌کراون و ب ‌ه پێچه‌وانه‌شه‌وه‌ ئه‌و بڕگانه‌ى ئ��ه‌وه‌ش��ى وت‪ :‬ت��ا ئێستا ه��ی��چ ک�ه‌س‬ ‫په‌یوه‌ندیان به‌ سزادانى رۆژنامه‌نوس ‌و ‌و الی�ه‌ن��ێ��ک ل �ه‌س �ه‌ر پێشێلکاریکردن‬ ‫غه‌رامه‌کردنیانه‌وه‌ هه‌ی ‌ه چاالککراوه‌‪ ،‬به‌رامبه‌ر ب ‌ه رۆژنامه‌نوسان لێپێچینه‌وه‌یان‬ ‫ئه‌وه‌ش په‌یوه‌ندیدار‌ه به‌وه‌ى رۆژنامه‌نوسان له‌گه‌ڵدا نه‌کراوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش خاڵێکى نه‌رێنی ‌ه‬ ‫ل ‌ه کاتى پێشێلکاریکردن به‌رامبه‌ریاندا و هیوادارم پاش باڵوکردنه‌وه‌ى راپۆرتى‬ ‫سکااڵ له‌سه‌ر به‌رپرسان تۆمار ناکه‌ن هه‌شته‌م حکومه‌تى هه‌رێم ‌و وه‌زاره‌ت���ى‬ ‫بۆیه‌ س��زاو غه‌رامه‌کان زیاتر رووى ل ‌ه ناوخۆ لیژنه‌ى تایبه‌ت ‌و جدى پێکبهێنن‬ ‫رۆژنامه‌نوسان کردوه‌‪.‬‬ ‫بۆ به‌دواداچونى پێشێلکاریه‌کان ‌و چۆن‬ ‫‌وشی‬ ‫ه‬ ‫ر‬ ‫«تا‬ ‫‌ریب‪:‬‬ ‫ب ‌ه وت�ه‌ى ره‌حمان غه‬ ‫رۆژن��ام��ه‌ن��وس س�����زاده‌درێ‪ ،‬پۆلیس ‌و‬ ‫سیاسی هه‌رێم به‌ره‌ و ئاڵۆزبون بڕوات‪ ،‬ئاسایشیش ک ‌ه پێشێلکاریه‌ک ئه‌نجام‬ ‫ک���ارى رۆژن��ام �ه‌ن��وس��ی زی��ات��ر ده‌ب���ێ‌و ده‌ده‌ن لێپێچینه‌وه‌ى یاساییان له‌گه‌ڵدا‬ ‫رۆژنامه‌نوسانیش زیاتر ده‌که‌ونه‌ به‌رده‌مى بکرێ»‪.‬‬

‫خ���ه‌ڵ���ک رووى راس���ت���ى روداوه‌ک�������ان‬ ‫ببینن ‌و زانیارى دروس��ت له‌ به‌رده‌ستى‬ ‫ه �ه‌م��وو که‌سێکدابێ‪ ،‬ب��ۆی� ‌ه کاتێک‬ ‫رۆژنامه‌نوسێک راستى روداوه‌ک��ان یان‬ ‫دیوێکى ش��اراوه‌ى ده‌دۆزێ��ت �ه‌وه‌‪ ،‬زۆرج��ار‬ ‫ئه‌وانه‌ى ل ‌ه ده‌سه‌اڵتدان ل ‌ه هه‌موو دنیادا‬ ‫به‌ مه‌ترسی داده‌نێن ل ‌ه کاتێکدا ئه‌مان ‌ه‬ ‫چاوى خه‌ڵکن‌و پێویسته‌ بپارێزرێن نه‌ک‬ ‫کامێراکانیان بشکێنرێ ‌و پێشێلکاریان‬ ‫به‌رامبه‌ر بکرێ»‪.‬‬ ‫به‌ بڕواى ناوبراو هۆکاره‌کانى پێشێلکارى‬ ‫ب �ه‌رام��ب �ه‌ر ب �ه‌ رۆژن��ام �ه‌ن��وس��ان بریتی ‌ه‬ ‫ل�ه‌ «خۆپیشاندانه‌کان ‌و دروستبونى‬ ‫هێزى سیاسی ج��دى ‌و ئ �ه‌و ب��ارودۆخ � ‌ه‬ ‫سیاسیانه‌ى هه‌ی ‌ه و ئه‌و بێ متمانه‌ییه‌ى‬ ‫ل ‌ه نێوان الیه‌ن ‌ه سیاسیه‌کاندا هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌موو ئه‌مان ‌ه نابێ وامان لێبکه‌ن ک ‌ه‬ ‫له‌ رۆژنامه‌نوسان بده‌ین‪ ،‬چونک ‌ه ئه‌وان ‌ه‬ ‫گڵۆپی س�ه‌ر شه‌قامه‌کانن‪ ،‬که‌شکان‬

‫‪n‬‬

‫«تا ره‌وشى سیاسى هه‌رێم ئاڵۆز بێت زیاتر هێرش ده‌کرێته‌سه‌ر رۆژنامه‌نوسان» فۆتۆ‪ /‬ئه‌رشیف‬

‫کارى رۆژنامه‌نوسی»‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌شى خسته‌ڕوو‪« :‬ده‌بێت ده‌س �ه‌اڵت‬ ‫ب���ه‌رپ���رس���ی���اران���ه‌ م���ام���ه‌ڵ���ه‌ ل���ه‌گ���ه‌ڵ‬ ‫رۆژن��ام �ه‌ن��وس��ان��دا ب��ک��ات ‌و کاتێک‬ ‫رۆژنامه‌نوسێک له‌ رێگه‌ى که‌ناڵه‌که‌یه‌و‌ه‬ ‫زان��ی��اری��ی�ه‌ک��ى ن��اڕاس��ت ب�ڵاوده‌ک��ات �ه‌و‌ه‬ ‫به‌پێى یاسا مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵدا بکات‪،‬‬ ‫نه‌ک له‌سه‌ر شه‌قامه‌کان سوکایه‌تیان‬ ‫پێبکات ‌و بیانگرێ ‌و تێیان هه‌ڵبدا ‌و‬

‫و ئیتیک ‌و دابونه‌ریتى کۆمه‌اڵیه‌تى‬ ‫‌و سیستم ‌و مه‌زهه‌به‌کان ‌ه و هه‌مووى‬ ‫ده‌خاته‌ سه‌ر و به‌رژه‌وه‌ندى خۆى‪ ،‬داهاتوو‬ ‫ب��ۆ دی��م��وک��راس��ی ‌و م�ه‌ده‌ن��ی��ی� ‌ه و هه‌ر‬ ‫که‌سێ خ��ۆى ب��ۆ ئ �ه‌و داه��ات��و‌ه ئاماد‌ه‬ ‫نه‌کات بێبه‌ش ده‌بێ لێی»‪.‬‬ ‫به‌پێى ئه‌و ئامارانه‌ى له‌ رێگه‌ى سکرتێرى‬ ‫لیژنه‌ى داکۆکى له‌ ئازادى رۆژنامه‌نوسی‬ ‫‌و مافى رۆژنامه‌نوسانه‌و‌ه ده‌ست (چه‌تر)‬

‫‪ )300‬سایتى ئه‌لیکترۆنى هه‌یه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫(‪ )30‬نوسینگه‌ى ئاژانس ‌ه عه‌ره‌بی ‌و‬ ‫جیهانییه‌کان ‌و (‪ )4‬رادی��ۆى عه‌ره‌بی‬ ‫‌و جیهانى‪ ،‬به‌اڵم ته‌نها (‪ 470‬ـ ‪)500‬‬ ‫رۆژن��ام � ‌ه و گ��ۆڤ��ار م��ۆڵ�ه‌ت��ی��ان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها (‪ 7000‬ـ ‪ )7500‬رۆژنامه‌نوس‬ ‫ئه‌ندامى سه‌ندیکاى رۆژنامه‌نوسانن ک ‌ه‬ ‫(‪)5200‬ی��ان ئه‌ندامى کاران ‌و (‪ 400‬ـ‬ ‫‪ )450‬رۆژنامه‌نوسی مێینه‌ش هه‌ن‪.‬‬

‫راپۆرته‌ هه‌واڵ‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪86‬‬ ‫دووشه‬ ‫‪2711/10/52010/11/8‬‬ ‫‌ممه‌ممه‌‪- 2011/12/26‬‬ ‫دووشه‬

‫‪4‬‬

‫رانیه‌‬

‫هێرش‬

‫دوابه‌دوای هه‌ریه‌ک ل ‌ه‬ ‫شاره‌کانی سلێمانی و هه‌ولێر‬ ‫ئه‌مجاره‌یان ل ‌ه ده‌ڤه‌ری راپه‌ڕین‬ ‫و ل ‌ه شاری رانی ‌ه ب ‌ه ئاماده‌بوونی‬ ‫(‪ )175‬نوێنه‌ر بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫«هاواڵتی ئازادو یه‌کسان»ی‬ ‫بناری قه‌ندیل کۆنفرانسی خۆی‬ ‫به‌ست‪.‬‬

‫بزوتنه‌وه‌ی «هاواڵتی ئازاد» ل ‌ه هه‌رێمی‬ ‫ک��وردس��ت��ان ب �ه‌ر ل� ‌ه به‌ستنی کۆنگره‌ی‬ ‫گشتی خۆی‪ ،‬ل ‌ه ناوچه‌ و پارێزگاکانی‬ ‫هه‌رێم کۆنفڕانسه‌کانی خۆی به‌ڕێوه‌ده‌بات‬ ‫و دوای به‌ستنی ه���ه‌ردوو کۆنفڕانسی‬ ‫سلێمانی و هه‌ولێر‪ ،‬ئه‌مجاره‌یان رۆژی‬ ‫ه �ه‌ی��ن��ی (‪ )2011/12/23‬ل�� ‌ه هۆڵی‬ ‫مزگه‌وتی سه‌اڵحه‌دین له‌ ش��اری رانی ‌ه‬ ‫ب� ‌ه ب �ه‌ش��داری (‪ )175‬نوێنه‌ر ل�ه‌ رانیه‌‪،‬‬ ‫چ����وارق����وڕن����ه‌‪ ،‬ح���اج���ی���اوا‪ ،‬ق������ه‌اڵدزێ‪،‬‬

‫رانیه‌‪ ،‬کۆنفرانسی «هاواڵتی ئازاد» به‌ڕێوه‌چوو‬ ‫شه‌ش پیاو و پێنج ژن وه‌ک ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌ن هه‌ڵبژێردران‬ ‫سه‌نگه‌سه‌ر‪ ،‬چ��ۆم��ان‪ ،‬دی��ان��ا‪ ،‬قه‌سرێ‪،‬‬ ‫س����ۆران‪ ،‬ن���اوده‌ش���ت‪ ،‬ب��اڵ �ه‌ی��ان و م���ارادۆ‬ ‫ک��ۆن��ف��راس��ی ده‌ڤ����ه‌ری ب��ن��اری قه‌ندیلی‬ ‫«هاواڵتی ئازاد» به‌ڕێوه‌چوو‪.‬‬ ‫س������ه‌ردار س��ت��ار ئ��ه‌ن��دام��ی ک��وم��ی��ت�ه‌ی‬ ‫ئاماده‌کاری کۆنگره‌ی گشتی « هاواڵتی‬ ‫ئازاد و یه‌کسان» له‌ وته‌کانیدا به‌ بۆنه‌ی‬ ‫به‌ستنی کۆنفرانسه‌که‌ رایگه‌یاند‪ :‬ئێمه‌‬ ‫وه‌ک ئه‌ندامی کومیته‌ی ئاماده‌کاری‬ ‫ک��ۆن��گ��ره‌ی ه��اواڵت��ی ئ���ازاد و یه‌کسان‬ ‫ماوه‌یه‌که‌ خۆمان بۆ به‌ستنی کۆنگره‌‬ ‫ئاماده‌ ک��ردوه‌ و دوای کۆنفرانسه‌کانی‬ ‫سلێمانی و هه‌ولێر و ب��ن��اری قه‌ندیل‪،‬‬ ‫ک��ۆن��ف��ڕان��س��ی ن��اوچ �ه‌ک��ان��ی گ �ه‌رم��ی��ان‪،‬‬ ‫که‌رکوک و دهۆکیش به‌ڕێوه‌ده‌چێت‪.‬‬ ‫باسی له‌وه‌ش کرد که‌ بزوتنه‌وه‌ی هاواڵتی‬ ‫ئازاد و یه‌کسان سیستمێکی چه‌تر ئاسایه‌‬ ‫ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ی تیایدا کۆمه‌ڵگا خ��ۆی به‌‬ ‫رێکخستن بکات وتیشی‪ :‬که‌ یه‌کێتی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی به‌ رێگای یه‌کێتی کۆمه‌ڵگا‬ ‫ده‌سته‌به‌ر ده‌بێت‪.‬‬ ‫س �ه‌ردار ستار ئه‌وه‌شی خسته‌ڕوو به‌ بێ‬ ‫گوێدان به‌ جیاوازی ئایین و مه‌زهه‌ب‬ ‫و الیه‌نگری سیاسی هه‌موو تاکه‌کانی‬ ‫کۆمه‌ڵگا ده‌ت��وان��ن تیایدا ب�ه‌ش��دارب��ن و‬

‫‪n‬‬

‫سیستمی هاواڵتی ئازاد به هه‌رێمی کوردستاندا باڵوده‌بێته‌و ‌ه‬

‫بزوتنه‌وه‌ی هاواڵتی ئ��ازاد ده‌س �ه‌اڵت ب ‌ه‬ ‫بنه‌ما ناگرێت و ئامانجی ئه‌م بزوتنه‌وه‌یه‌‬ ‫خۆ به‌رێخستن کردن و خۆبه‌ڕێوه‌بردنی‬ ‫ک��ۆم �ه‌ڵ��گ��ای �ه‌‪ .‬ب���ه‌ ب���ێ ئ�����ه‌وه‌ی هیچ‬ ‫داواکاریه‌ک له‌ الیه‌ن و هێزه‌ سیاسیه‌کان‬ ‫بکات‪ ،‬خودی خۆی کێشه‌کانی چاره‌سه‌ر‬ ‫ده‌کات‪.‬‬ ‫له‌ کۆنفرانسه‌که‌دا راپۆرتی کۆمیته‌ی‬

‫ئ��ام��اده‌ک��ار و پ �ه‌ی��ڕه‌وی کۆنفرانسه‌ک ‌ه‬ ‫خ��وێ��ن��درای �ه‌وه‌ و ل �ه‌ الی���ه‌ن ن��وێ��ن�ه‌ران��ی‬ ‫کۆنفرانسه‌که‌وه‌ هه‌ڵسه‌نگاندنی بۆکرا و‬ ‫په‌یڕه‌وی کۆنفرانس ب ‌ه زۆرینه‌ی ده‌نگ‬ ‫په‌سند کرا‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌ کۆنفرانسه‌که‌دا(‪ ‌)11‬که‌س وه‌ک‬ ‫وه‌ک ئه‌ندامی مه‌جلیسی هاواڵتی ئازاد‬ ‫و یه‌کسان هه‌ڵبژێردران که‌ شه‌ش که‌سیان‬

‫فۆتۆ‪ :‬چه‌تر‬

‫پیاو و پێنج که‌سیان ژن بوون‪.‬‬ ‫ل �ه‌ ک��ۆت��ای��ی ک��ۆن��ف��ران��س�ه‌ک�ه‌دا ک�ه‌ری��م‬ ‫ع���ه‌ب���دواڵ‪ ،‬ل �ه‌ س���ه‌رن���اوی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫ه��اواڵت��ی ئ���ازاد و ی�ه‌ک��س��ان ل �ه‌ بناری‬ ‫قه‌ندیل ئه‌نجامنامه‌ی کۆنفڕانسه‌که‌ی‬ ‫خوێندنه‌وه‌ که‌ تیایدا هاتبوو ک ‌ه پێویسته‌‬ ‫ه��ه‌م��وو ک �ه‌س��ێ��ک ل��ه‌ ن���او کۆمیته‌و‬ ‫ک��ۆن��ف��ڕان��س�ه‌ک��ان��دان خ��ۆی��ان رێکبخه‌ن‬

‫و ئ����ه‌و ئ���ه‌ن���دام���ان���ه‌ی ک���ه‌ ب���ه‌ش���داری‬ ‫ک��ۆن��ف��ڕان��س�ه‌ک�ه‌ب��وون ب��ۆ ئ��ه‌م مه‌به‌سته‌‬ ‫ئه‌رکدار کراون و پێویستیشه‌ نوێنه‌رانی‬ ‫ک��ۆن��ف��ڕان��س�ه‌ک�ه‌ ل���ه‌م ب����اره‌وه‌ خ��ۆی��ان به‌‬ ‫ب�ه‌رپ��رس��ی��ار ببینن و ل��ه‌م چ��وارچ��ێ��وه‌دا‬ ‫هه‌ڵسوکه‌وت بکه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌م ئه‌ندامه‌ی مه‌جلیسی هاواڵتی ئازاد‬ ‫له‌ ده‌ڤ �ه‌ری قه‌ندیل راشیگه‌یاند‪« :‬که‌‬ ‫تێکۆشان له‌ چوارچێوه‌ی تێگه‌یشتن له‌‬ ‫چه‌مکی هاواڵتی ئازاد چاره‌سه‌رکردنی‬ ‫ک��ێ��ش�ه‌ ک��ۆم �ه‌اڵی �ه‌ت��ی �ه‌ک��ان گ �ه‌ره‌ن��ت��ی‬ ‫ده‌کات و هه‌ر بۆیه‌ش پێویسته‌ سه‌رجه‌م‬ ‫ئاماده‌بووانی کۆنفڕانسه‌که‌ به‌و رۆحه‌وه‌‬ ‫تێکه‌ڵ به‌ کار و خه‌بات ببن»‪.‬‬ ‫ب��زوت��ن�ه‌وه‌ی ه��اواڵت��ی ئ���ازاد و یه‌کسان‬ ‫وه‌ک ل����ه‌ پ���ێ���ن���اس���ه‌ک���ه‌ی���دا ه���ات���وه‌‪:‬‬ ‫«جواڵنه‌وه‌یه‌کی کۆمه‌اڵیه‌تی‪ -‬مه‌ده‌نیه‌‪،‬‬ ‫پێکدێت ل�ه‌ گ��ردب��وون �ه‌وه‌ی که‌سایه‌تی‬ ‫س �ه‌رب �ه‌خ��ۆ‪ ،‬رێ��ک��خ��راوی ک��ۆم�ه‌ڵ��گ��ای‬ ‫مه‌ده‌نی‪ ،‬پارت و رێکخستنی سیاسی‪ .‬له‌‬ ‫پێناوی چاالککردنی تاک و کۆمه‌ڵگا‬ ‫کارده‌کات‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی ئیراده‌ی کۆمه‌ڵگا‬ ‫به‌هێز بکات و کۆمه‌ڵگا بتوانێت خۆی‬ ‫خۆی به‌ڕێوه‌ ببات و پرسه‌کانی چاره‌سه‌ر‬ ‫بکات»‪.‬‬

‫هه‌رێمی کوردستان‪ ،‬گرتنی رۆژنامه‌نوسانی باکوری کوردستان شه‌رمه‌زار ده‌کرێت‬

‫« سیاسه‌تی (‪ )AKP‬هه‌مان سیاسه‌ته‌ که‌ ئه‌تاتورک و که‌مالیسته‌کان دژی گه‌لی کورد پێکیانده‌هێنا»‬ ‫سلێمانی‬ ‫چه‌تر‬ ‫له‌ به‌یاننامه‌یه‌کدا‬ ‫به‌شێک له‌ رۆژنامه‌نووسان‬ ‫و ده‌زگاکانی راگه‌یاندن‬ ‫له‌ هه‌رێمی کوردستان‪،‬‬ ‫گرتنی رۆژنامه‌نوسانی‬ ‫باکوری کوردستان له‌ الیه‌ن‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانی ئه‌و واڵته‌‬ ‫شه‌رمه‌زار ده‌که‌ن‪.‬‬

‫باشور بۆ رۆژنامه‌نوسانی باکور هه‌ڵوێستیان هه‌بێت‬

‫فۆتۆ‪ :‬چه‌تر‬

‫بۆ ئه‌وه‌ى به‌ پارتێکی ئاشتی بناسرێت دژی ده‌ستگیرکردن و زیندانی کردنی‬ ‫به‌اڵم له‌ بنه‌ڕه‌تدا وانیه‌»‪.‬‬ ‫ژماره‌یه‌کی زۆر له‌ رۆژنامه‌نووسانی‬ ‫دیسان هه‌ر له‌ درێژه‌ی ناڕه‌زا‌یه‌تیه‌کان له‌ ب��اک��وری ک��وردس��ت��ان‪،‬گ��روپ��ی (‪)88‬‬

‫زمانی کاریکاتێر‬

‫به‌ ده‌ستپێشخه‌ری رۆژنامه‌ی (چه‌تر)‬ ‫و به‌ پشتیوانی به‌شێکی ب�ه‌رچ��او له‬ ‫رۆژنامه‌ و رادی��ۆ و که‌ناڵه‌ ئاسمانیه‌‬ ‫حزبی و سه‌ربه‌خۆکان‪ ،‬بۆ ده‌ربڕینی‬ ‫ن��اڕه‌زای��ه‌ت��ی ل �ه‌ ب �ه‌رام��ب �ه‌ر هه‌ڵمه‌تی‬ ‫گرتن و ده‌ستبه‌سه‌رکردنی ب�ه‌ ده‌ی��ان‬ ‫رۆژن��ام��ه‌ن��وس��ی ک����ورد ل��ه‌ ت��ورک��ی��ا‪،‬‬ ‫ل�ه‌ کۆنفرانسێکی رۆژن��ام�ه‌وان��ی��دا له‌‬ ‫قاوه‌خانه‌ی کلتوری ش��اری سلێمانی‬ ‫به‌یاننامه‌یه‌ک خوێندرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ل �ه‌و به‌یاننامه‌دا ک�ه‌ رۆژی شه‌ممه‌‬ ‫(‪ )2011/12/24‬پێشکه‌ش ب�ه‌ رای‬ ‫گشتی کرا به‌ ئاماژه‌دان به‌ هه‌ڵمه‌تی‬ ‫ره‌ش��ب��گ��ی��ری ک�����وردان ل��ه‌ ژێ���ر ن��اوی‬ ‫«ئۆپه‌راسیۆنی که‌جه‌که‌» تیشک‬ ‫خراوه‌ته‌ سه‌ر ده‌ستبه‌سه‌رگرتنی (‪)58‬‬ ‫رۆژنامه‌نووسی رۆژنامه‌ى ئازادیا وه‌اڵت‬ ‫و ئاژانسى هه‌واڵى دیجله‌ و گۆڤارى‬ ‫مۆدێرنیته‌ى دیموکراتى و رۆژنامه‌ى‬ ‫ئوزگور گونده‌م‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م راگ �ه‌ی��ان��دن��ک��اران �ه‌ ل �ه‌ کۆتاییدا‬ ‫رایانگه‌یاندوه‌ ‪ :‬ئێمه‌ وه‌ک کۆمه‌ڵێک‬ ‫رۆژن���ام���ه‌ و ک �ه‌ن��اڵ��ى راگ��ه‌ی��ان��دن له‌‬ ‫ه �ه‌رێ��م��ى ک��وردس��ت��ان زۆر ب �ه‌ ت��ون��دى‬ ‫ده‌ستگیرکردنى ئه‌و رۆژنامه‌نوسانه‌ى‬ ‫ب��اک��ور ش �ه‌رم �ه‌زار ده‌ک �ه‌ی��ن و داوا له‌‬ ‫حکومه‌تى تورکیا ده‌ک �ه‌ی��ن‪ ،‬ک �ه‌ له‌‬ ‫جیاتى سیاسه‌تى له‌ناوبردن و سڕینه‌وه‌‪،‬‬ ‫راستینه‌ و هه‌بوونى گه‌لى کورد په‌سه‌ند‬ ‫بکات و دان به‌ مافه‌ ره‌واکانیدا بنێت‪،‬‬ ‫له‌ زووترین کاتدا ئه‌و رۆژنامه‌نوسانه‌‬ ‫ئازاد بکات‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها داوا له‌ راگه‌یاندن و رێکخراو‬ ‫و الی���ه‌ن���ه‌ س��ی��اس��ی��ی �ه‌ک��ان��ى ه �ه‌رێ��م��ى‬ ‫ک��وردس��ت��ان��ی��ش ک����راوه‌ ک �ه‌ چیتر له‌‬ ‫به‌رامبه‌ر ئه‌و پێشێلکاریانه‌دا بێ ده‌نگ‬ ‫و بێ هه‌ڵوێست نه‌بن‪.‬‬ ‫ج��ێ��گ��ای ئ��ام��اژه‌ی �ه‌ ب�ه‌ی��ان��ن��ام�ه‌ک�ه‌ له‌‬ ‫الی����ه‌ن ئ���ه‌م ده‌زگ�����ا راگ��ه‌ی��ان��دن��ان��ه‌وه‌‬ ‫پشتگیری ک��راب��وو‪ :‬سه‌نته‌رى میتڕۆ‬ ‫بۆ داکۆکیکردن له‌ رۆژنامه‌نووسان‪،‬‬ ‫که‌ناڵى ئاسمانی ‪ ،KNN‬رۆژنامه‌ى‬ ‫چ �ه‌ت��ر‪ ،‬رۆژن���ام���ه‌ى ئ��اوێ��ن �ه‌‪ ،‬که‌ناڵى‬ ‫ئاسمانى په‌یام‪ ،‬گۆڤارى لڤین‪ ،‬رۆژنامه‌ى‬ ‫کۆمه‌ڵ‪ ،‬رادیۆ نه‌وا‪ ،‬رۆژنامه‌ى رێگاى‬

‫ئازادى‪ ،‬سه‌رنوسه‌رى رۆژنامه‌ى هاواڵتى‪،‬‬ ‫رۆژنامه‌ى تروسکه‌‪ ،‬که‌ناڵى ناوخۆیى‬ ‫زه‌حمه‌تکێشان و گۆڤارى هاوده‌م‪.‬‬ ‫ه����ه‌ر ل����ه‌م چ���وارچ���ێ���وه‌ی���ه‌دا و دژى‬ ‫ده‌ستگیرکردنى رۆژنامه‌نوسانى کورد‬ ‫له‌باکورى کوردستان‪ ،‬پێشنیوه‌ڕۆى رۆژى‬ ‫هه‌ینى رۆژنامه‌نوسانى ق��ه‌زاى کۆیه‌‬ ‫گردبونه‌وه‌یه‌کى جه‌ماوه‌رییان ئه‌نجامدا‬ ‫و ئیدانه‌ى ئ�ه‌و ک��اره‌ى ده‌س�ه‌اڵت��داران��ى‬ ‫تورکیایان کرد‪ ،‬له‌ به‌یاننامه‌یه‌کیشدا‬ ‫داوای�����ان ل �ه‌ ن �ه‌ت �ه‌وه‌ی �ه‌ک��گ��رت��وه‌ک��ان و‬ ‫رێ���ک���خ���راوه‌ک���ان���ى م���اف���ى م�����رۆڤ و‬ ‫رۆژنامه‌نوسان کرد بێنه‌ ده‌نگ‪.‬‬ ‫له‌به‌یاننامه‌که‌دا که‌ کۆپییه‌کى ده‌ست‬ ‫(چه‌تر) که‌وتووه‌ ئه‌وه‌ خراوه‌ته‌ڕو‪ :‬به‌بێ‌‬ ‫ب��ون��ى ب�ه‌ڵ��گ�ه‌ى زی��ن��دو و ی��اس��ای��ى که‌‬ ‫پ�ه‌ی��وه‌ن��دى ب�ه‌ ئاسایشى نیشتمانییه‌وه‌‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬چه‌ند رۆژێکه‌ ده‌سه‌اڵتدارانى‬ ‫تورکیا هه‌ڵمه‌تێکى ده‌ستگیرکردنى‬ ‫رۆژنامه‌نوسانى کوردى ده‌ستپێکردوه‌‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌نوسانى کۆیه‌ ئه‌م هه‌ڵمه‌ته‌ به‌ ‪ n‬داوا ده‌کرێت رۆژنامه‌نوسانی‬ ‫پێچه‌وانه‌ى بنه‌ماکانى ئازادى و کارى که‌مالیسته‌کان دژی گ�ه‌ل��ی ک��ورد‬ ‫رۆژنامه‌نوسى و راگه‌یاندن داده‌نێن و پێکیانده‌هێنا‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ ئاک پارتی‬ ‫ئاماژه‌یان بۆ ئ�ه‌وه‌ش��ک��ردوه‌‪ ،‬ئ�ه‌م کاره‌ خۆی له‌ به‌رگێکی تردا نیشان ده‌ده‌ن‬ ‫پ��ێ��ش��ێ��ل��ک��ردن��ى س �ه‌ره‌ت��ای��ی��ت��ری��ن مافى‬ ‫رۆژنامه‌نوسانه‌‪.‬‬ ‫پێشیانوایه‌ ئ�ه‌و هه‌ڵمه‌ته‌ى تورکیا بۆ‬ ‫سه‌ر رۆژنامه‌نوسانى کورد له‌ باکورى‬ ‫کوردستان هه‌نگاوێکى مه‌ترسیداره‌ بۆ‬ ‫کپکردنى ده‌نگى کورد و هه‌وڵه‌کانى بۆ‬ ‫به‌ده‌ستهێنانى مافه‌کانی‪.‬‬ ‫ل �ه‌ الی �ه‌ک��ی دی��ک �ه‌وه‌ کۆمه‌ڵێک له‌‬ ‫رۆژن��ام�ه‌ن��وس��ان��ی س���ۆران‪ ،‬گرتنی به‌‬ ‫کۆمه‌ڵی رۆژنامه‌نوسانی کوردیان له‌‬ ‫الیه‌ن حکومه‌تی تورکیاوه‌ شه‌رمه‌زارکرد‬ ‫و داواشیان کرد سه‌رجه‌م رۆژنامه‌نووسان‬ ‫و چاالکانی ک��ورد له‌ به‌رامبه‌ر ئه‌م‬ ‫پێشێلکاریانه‌ی حکومه‌تی پارتی داد و‬ ‫گه‌شه‌پێدان هه‌ڵوێست وه‌ربگرن‪.‬‬ ‫ف�ه‌رح��ان ج �ه‌وه �ه‌ر‪ ،‬به‌رپرسی ده‌زگ��ای‬ ‫زاری ک��رم��ان��ج��ی ک �ه‌ ده‌زگ��ای �ه‌ک��ى‬ ‫رۆژنامه‌وانی و راگه‌یاندنه‌ به‌م شێوه‌یه‌‬ ‫هه‌ڵوێستی خ��وی نیشاندا‪ :‬ئ�ه‌و توندو‬ ‫تیژه‌ى دژی رۆژنامه‌نوسان له‌ باکوری‬ ‫ک��وردوس��ت��ان ب �ه‌ ت��ای��ب�ه‌ت��ی ئ��اژان��س��ی‬ ‫هه‌واڵنێری دیجله‌ ریسوا و مه‌حکوم‬ ‫ده‌که‌م که‌ به‌ راستی کارێکی نامرۆیی‬ ‫و ن��ا ئینسانیه‌ ک�ه‌ ده‌وڵ �ه‌ت��ی ت��ورک‬ ‫ل�ه‌ ب�ه‌رام��ب�ه‌ر رۆژن��ام�ه‌ن��وس��ان��ی ک��ورد‬ ‫ده‌ک����ات ک �ه‌ ب �ه‌ راس��ت��ی خه‌ته‌رێکی‬ ‫گ�ه‌وره‌ی�ه‌ له‌ به‌رامبه‌ر رۆژنامه‌نوسان‬ ‫ک �ه‌ ده‌ب��ێ��ت �ه‌ ج��ێ��گ��ای ئ����ه‌وه‌ى ک �ه‌ بیر‬ ‫و رای ئ��ازاد بنه‌بڕ بکرێت و ئ��ازادی‬ ‫نه‌مێنێت بۆ کاروچاالکیه‌کانی بواری‬ ‫رۆژنامه‌گه‌ری بۆ هه‌مان مه‌به‌ست‪.‬‬ ‫پێشیوایه‌‪« :‬سیاسه‌تی ئ��اک پارتی‬ ‫ه �ه‌م��ان سیاسه‌ته‌ ک �ه‌ ئ �ه‌ت��ات��ورک و‬

‫ی شاری هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ به‌یاننامه‌یه‌کدا‬ ‫که‌ وێنه‌یه‌کی بۆ (چه‌تر) نێردراوه‌ به‌م‬ ‫شێوه‌یه‌ هه‌ڵوێستی خ��ۆی��ان ده‌رب��ڕی��وه‌‪:‬‬ ‫«ئ��ێ��م��ه‌ وه‌ک گ���روپ���ى (‪ )88‬له‌‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ى شه‌هید به‌توندى ئیدانه‌ى‬ ‫ئ���ه‌و ڕه‌ف����ت����اره‌ى ده‌وڵ���ه‌ت���ى ت��ورک��ی��اى‬ ‫فاشست ده‌که‌ین و هه‌موو ڕێگریه‌ک‬ ‫له‌ ک��ارى ڕۆژنامه‌نووسى شه‌رمه‌زار‬ ‫ده‌که‌ین و پێمانوایه‌ ئه‌م کاره‌ى ده‌وڵه‌تى‬ ‫تورک پ �ه‌رده‌ى هه‌ڵماڵى له‌سه‌ر ڕووى‬ ‫ڕاسته‌قینه‌ى ده‌س��ه‌اڵ‌ت��داران��ى تورکه‌‬ ‫فاشیسته‌کان» ‪.‬‬ ‫جێگای ئاماژه‌یه‌ رۆژی (‪)2011/12/20‬‬ ‫ل��ه‌ چ���وارچ���ێ���وه‌ی « ئ��ۆپ �ه‌راس��ی��ۆن��ی‬ ‫که‌جه‌که» پۆلیسی تورکیا و هێزه‌‬ ‫ئاسایشیه‌کانی ئه‌و واڵته‌ هه‌ڵیانکوتایه‌‬ ‫سه‌ر نوسینگه‌ی ئاژانسه‌کانی دیجله‌ و‬ ‫ف��ورات و رۆژن��ام�ه‌ی ئ��ازادی��ا واڵت و‬ ‫گۆڤاری مۆدێرنیته‌ی دیمۆکراتیک‬ ‫و رۆژنامه‌ی ئوزگور گونده‌م‪ ،‬وێڕای‬ ‫ده‌ستبه‌سه‌رکردنی (‪ )58‬رۆژنامه‌نووسی‬ ‫کورد‪ ،‬ده‌ستیان گرت به‌ سه‌ر که‌لوپه‌لی‬ ‫رۆژن���ام���ه‌وان���ی و ک��ام��ێ��را و ه���اردی‬ ‫کۆمپیوته‌ره‌کانیاندا‪.‬‬

‫په‌رله‌مانتارێکى یه‌کێتى‪ :‬ئه‌گه‌ر حکومه‌ت پڕ له‌ کێش ‌ه بێت‬ ‫نیوه‌ى کێشه‌ک ‌ه پارتى دروستی کردوه‌‬ ‫«به‌شدارى پێکردنى ئۆپۆزسیۆن له‌ حکومه‌ت بێ جورئه‌تى پارتى ده‌رده‌خات»‬

‫سازدانى‬ ‫هانا ئازاد‬ ‫گۆران ئازاد‪ ،‬ئه‌ندامى په‌رله‌مانى‬ ‫کوردستان (یه‌کێتى) له‌م دیمانه‌یه‌ى‬ ‫له‌گه‌ڵ (چه‌تر)دا ره‌خنه‌ى توند‬ ‫له‌ پارتى ده‌گرێت و به‌ بێ‬ ‫«جورئه‌ت» ناویان ده‌بات‪ ،‬هاوکات‬ ‫جه‌ختیش له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌کاته‌وه‌‬ ‫رێککه‌وتننامه‌ى ستراتیژى تا ساڵى‬ ‫(‪ )2013‬به‌رده‌وام ده‌بێت‪...‬‬

‫چه‌تر‪ :‬ئایا ئاڵوگۆڕى پۆستى سه‌رۆکى‬ ‫حکومه‌ت پرسێکى سیاسییه‌ یان پرسێکى‬ ‫یاساییه‌؟‬ ‫ـ له‌ رووى یاساییه‌وه‌ هه‌ر کاتێک سه‌رۆکى‬ ‫ئه‌نجومه‌نى وه‌زی��ران ده‌ستى له‌کارکێشایه‌و‌ه‬ ‫ئ�ه‌ن��ج��وم�ه‌ن��ى وه‌زی�����ران ب �ه‌ ل �ه‌ک��ارک �ه‌وت��وو‬ ‫داده‌نرێت‪ ،‬واته‌ ئه‌گه‌ر د‪.‬به‌رهه‌م ئیستقال ‌ه‬ ‫ب���دات س �ه‌رج �ه‌م وه‌زی���ره‌ک���ان ده‌ب��ێ��ت ب��ڕۆن‪،‬‬ ‫چونکه‌ سه‌رۆکێکى ن��وێ دێ��ت و ده‌بێت‬ ‫س �ه‌رل �ه‌ن��وێ وه‌زی�����رى دی��ک �ه‌ داب��ن��رێ��ت �ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ��اڵ��وگ��ۆڕى حکومه‌ت پرسێکى یاساییه‌‪،‬‬ ‫ب�ه‌اڵم لێره‌ مه‌کته‌ب سیاسییه‌کان بڕیارى‬ ‫کۆتایى ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬له‌ سه‌روبه‌ندى ئاڵوگۆڕى پۆستى‬ ‫س �ه‌رۆک��ى ح��ک��وم�ه‌ت ل�ه‌ن��ێ��وان یه‌کێتى و‬ ‫پارتى‪ ،‬پارتى باس له‌وه‌ ده‌ک��ات نایانه‌وێت‬ ‫«موغامه‌ره‌« به‌ نێچیرڤان بارزانیه‌وه‌ بکه‌ن؟‬ ‫ـ ب�ه‌ش��ێ��ک ده‌ڵ��ێ��ن ن��ای��ان �ه‌وێ��ت م��وغ��ام�ه‌ر‌ه‬ ‫به‌ نێچیرڤان ب��ارزان��ی�ه‌وه‌ بکه‌ن‪ ،‬باشه‌ خۆ‬

‫کێشه‌ له‌ حکومه‌ت شتێکى ئاساییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌و حکومه‌ته‌ هه‌نگاوى گ �ه‌وره‌ى ن��اوه‌ بۆ‬ ‫چاکسازى گه‌وره‌تره‌ له‌ کێشه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌و‬ ‫حکومه‌ته‌ پڕ له‌ کێشه‌ بێت نیوه‌ى کێشه‌ک ‌ه‬ ‫پارتى بۆى دروست کردووه‌‪ ،‬چونکه‌ (‪)%57‬‬ ‫ى بودجه‌ الى پارتیه‌‪ ،‬سه‌رۆکى په‌رله‌مان‬ ‫پارتیه‌ ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌ره‌ گشتییه‌کان زۆرب�ه‌ی��ان‬ ‫پارتین‪ ،‬که‌واته‌ چ کێشه‌یه‌ک له‌ حکومه‌ت‬ ‫هه‌یه‌ ئه‌گه‌ر پارتى خۆى دروستى نه‌کردبێت‪،‬‬ ‫ئ�ه‌گ�ه‌ر حکومه‌ته‌که‌ کێشه‌ى تێدابێت و‬ ‫پارتى وه‌رى ناگرێت یه‌کێتى شانازى ده‌کات‬ ‫که‌ ئه‌رکى خۆى جێبه‌جێ کردووه‌‪ ،‬یه‌کێتى‬ ‫د‪.‬به‌رهه‌م به‌ پیاوى رۆژه‌ سه‌خته‌کان ده‌زانێت‬ ‫که‌ ئه‌و حکومه‌ته‌ى به‌ڕێوه‌بردووه‌‪ ،‬ناکرێت‬ ‫وه‌ک ئ����ه‌وه‌ى د‪.‬ئ���ه‌رس���ه‌الن ب��ای��ز ده‌ڵ��ێ��ت‪،‬‬ ‫حکومه‌ت شامى شه‌ریف بێت ئینجا پارتى‬ ‫وه‌رى بگرێت ئه‌و کاته‌ش حکومه‌تایه‌تى ب ‌ه‬ ‫هه‌موو که‌سێک ده‌کرێت‪.‬‬ ‫چ���ه‌ت���ر‪ :‬ک���ه‌وات���ه‌ پ���ارت���ى ج���ورئ���ه‌ت���ى نی ‌ه‬ ‫حکومه‌تێکى به‌ ئۆپۆزسیۆن به‌ڕێوه‌ببات؟‬ ‫ـ پێویست ن��اک��ات نێچیرڤان ب���ارزان���ى و‬ ‫مه‌سعود بارزانى له‌ ته‌کلیفى ئۆپۆزسیۆن‬ ‫بن بۆ به‌شداریکردن له‌ حکومه‌ت‪ ،‬چونک ‌ه‬ ‫چاکسازى به‌ ئۆپۆزسیۆن ده‌کرێت و سیستمى‬ ‫دیموکراسى واده‌خ��وازى ئۆپۆزسیۆن هه‌بێت‬ ‫به‌رانبه‌ر به‌ حکومه‌ت‪ ،‬وات �ه‌ ئۆپۆزسیۆن‬ ‫پێویستییه‌کى گرنگه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر پارتى حزب ‌ه‬ ‫ئۆپۆوسیۆنه‌کان بهێنێته‌ حکومه‌ت ئه‌و‌ه‬ ‫ل��ێ��دان �ه‌ ل �ه‌ ه �ه‌ن��گ��اوه‌ک��ان��ى چ��اک��س��ازی و‬ ‫سیستمى سیاسى ت �ه‌ن��دروس��ت‪ ،‬له‌الیه‌کى‬ ‫تریش ب �ه‌ش��دارى پێکردنى ئۆپۆزسیۆن له‌‬ ‫حکومه‌ت بێ جورئه‌تى پارتى ده‌رده‌خات‪.‬‬

‫چه‌تر‪ :‬له‌ سه‌رده‌مى کابینه‌ى شه‌شه‌م دوو‬ ‫روداوى گرنگ رووی��دا یه‌کێکیان (‪)17‬ى‬ ‫شوبات ئه‌وه‌ى تریشیان ئه‌وه‌ى زاخۆ‪ ،‬بۆچى‬ ‫ئێوه‌ پێتانوایه‌ ئه‌وه‌ بۆ لێدانى د‪.‬به‌رهه‌م بووه‌؟‬ ‫ـ ئه‌و دوو رووداوه‌ تا راده‌یه‌کى زۆر جیاوازیان‬ ‫هه‌یه‌ (‪)17‬ى شوبات روداوێک بوو هۆکارى‬ ‫ب�ه‌ه��ارى ع�ه‌ره‌ب��ى ب��وو‪ ،‬ئه‌گه‌رچى خه‌ڵکى‬ ‫ت��ێ��داک��وژرا‪ ،‬ب �ه‌اڵم ل�ه‌س�ه‌ر حکومه‌ته‌که‌ى‬ ‫د‪.‬به‌رهه‌م حساب بوو د‪.‬به‌رهه‌م له‌وماوه‌یه‌دا‬ ‫چ��اوێ��ک و ق��اچ��ێ��ک��ى ل �ه‌ سلێمانى ب��وو‬ ‫ب��ۆئ �ه‌وه‌ى پ�ه‌ش��ێ��وى زی��ات��ر دروس���ت نه‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌وانه‌ى له‌ (‪)17‬ى شوبات خه‌ڵکیان کوشت‬ ‫د‪.‬ب�ه‌ره�ه‌م��ی��ان ئیحراج ک��رد‪ ،‬رووداوه‌ک����ه‌ى‬ ‫ب��ادی��ن��ان��ی��ش شتێکى ت��ر ب���وو ب��وه‌ت �ه‌ ه��ۆى‬ ‫شکاندنى پارتى نه‌ک د‪.‬به‌رهه‌م‪ ،‬له‌ هه‌رێمى‬ ‫کوردستان حکومه‌تێکى دوو ئیداره‌یى هه‌ی ‌ه‬ ‫و ناتوانرێت بڕیاره‌کان به‌ ته‌واوى جێبه‌جێ‬ ‫بکرێت‪ ،‬به‌و روداوه‌ى بادینان دووپاتکرایه‌وه‌‬ ‫که‌ تا ئێستا هه‌رێم دوو ئیداره‌یه‌‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬به‌اڵم پارتى شانازى ب �ه‌وه‌وه‌ ده‌کات‬ ‫که‌ کابینه‌ى پێنجه‌م دوو ئیداره‌یى نه‌هێشت؟‬ ‫ـ ن�ه‌خ��ێ��ر‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ى گ��رن��گ�ه‌ پ��ارت��ى ش��ان��ازى‬ ‫پێوه‌بکات له‌ کابینه‌ى پێنج ئه‌وه‌یه‌ که‌ رقى‬ ‫نێوان کادیرانى یه‌کێتى و پارتى نه‌هێشت و‬ ‫نێچیرڤان بارزانى هه‌زمى ئه‌وه‌ى کرد‪.‬‬ ‫چ �ه‌ت��ر‪ :‬زۆرێ����ک ل �ه‌ ک��ادی��ران��ى یه‌کێتى‬ ‫ن��اڕازی��ن ب �ه‌ رێککه‌وتننامه‌ى ستراتیژى‬ ‫نیوان یه‌کێتى وپارتى به‌و واتایه‌یى یه‌کێتى‬ ‫پێویستى پێنه‌ماوه‌؟‬ ‫ـ کۆتایى هاتنى رێکه‌وتننامه‌ى ستراتیژى‬ ‫ل�ه‌ ده‌س��ت��ى هیچ که‌سێک نیه‌ ت��ا ساڵى‬ ‫(‪ )2013‬به‌اڵم ئایا له‌ دواى ساڵى (‪)2013‬‬

‫تا چه‌ند گرنگه‌ ئه‌و رێکه‌وتتنامه‌یه‌ بمێنێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ره‌نگه‌ زۆربه‌ى کادیرانى یه‌کێتى پێیان‬ ‫باش بێت له‌دواى (‪ )2013‬رێکه‌وتننامه‌ى‬ ‫ستراتیژى نه‌مێنێت‪ ،‬به‌اڵم رێکه‌وتننامه‌ى‬ ‫ستراتیژى دێوه‌زمه‌ نییه‌‪ ،‬چونکه‌ یه‌کێتى‬ ‫و پارتى جیاوازیان زۆره‌‪ ،‬ده‌بینین له‌ کاتى‬ ‫روداوه‌ک��ان جیاوازییه‌کان ب�ه‌ده‌ر ده‌که‌وێت‪،‬‬ ‫ئ �ه‌وه‌ى بۆ یه‌کێتى گرنگه‌ هه‌وڵنادات ل ‌ه‬ ‫پارتى بچێت‪ ،‬چونکه‌ یه‌کێتى سه‌رده‌مێک ‌ه‬ ‫ب��اوه‌ڕى به‌ ئ��ازادى و خۆپیشاندان هه‌یه‌ و‬ ‫سه‌نگه‌رى له‌ ئۆپۆزسیۆن نه‌گرتووه‌‪.‬‬ ‫چ�ه‌ت��ر‪ :‬ب �ه‌اڵم ئ �ه‌و ج��ی��اوازی�ه‌ى ئێوه‌ پارتى‬ ‫نیگه‌ران کردووه‌؟‬ ‫ـ پ��ارت��ى ل�ه‌ رێککه‌وتننامه‌ى ستراتیژى‬ ‫نه‌گه‌یشتووه‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌ڵێت راگه‌یاندنه‌کانى‬ ‫یه‌کێتى پشتگیریمان ن��اک��ه‌ن‪ ،‬چونک ‌ه‬ ‫نه‌وتراوه‌ که‌ یه‌کێتى و پارتى سه‌رئه‌نجام ببن‬ ‫به‌ یه‌ک حزب ئ�ه‌وه‌ راس��ت نیه‌‪ ،‬ئێمه‌ دوو‬ ‫حزبى جیاین‪ ،‬بۆیه‌ پارتیش نیگه‌ران ده‌بێت‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬تایبه‌تتر په‌یوه‌ندیه‌که‌ى نیوان مام‬ ‫ج �ه‌الل و نه‌وشیروان مسته‌فا زیاتر پارتى‬ ‫نیگه‌ران کردووه‌ بۆچونت له‌مباره‌یه‌وه‌ چیه‌؟‬ ‫ـ ئه‌وه‌ى تا ئێستا یه‌کێتى هه‌ڵه‌ى تێداکردوو‌ه‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ یه‌کێتى نه‌یتوانیوه‌ بزووتنه‌وه‌ى گۆڕان‬ ‫جیا له‌خۆى بناسێنێت‪ ،‬له‌واقیعدا گ��ۆڕان‬ ‫هێزێکى جیایه‌ له‌ یه‌کێتى چۆن مام جه‌الل‪،‬‬ ‫ع�ه‌ل��ى باپیر و س �ه‌اڵح �ه‌دی��ن به‌هادین‬ ‫ده‌بینى ئه‌وان په‌یوه‌ندى به‌ نه‌وشیروان‬ ‫م��س��ت�ه‌ف��اوه‌ ده‌ک����ات‪ ،‬ب��ۆی�ه‌ ئه‌و‬ ‫گرێ ده‌رونیه‌ یه‌کێتى و گۆڕان‬ ‫دروستیان کردوه‌ له‌نێوان یه‌کتر‬ ‫له‌کاتێکدا ج�ه‌م��اوه‌رى ه�ه‌ردوو‬

‫هێز جیاوازه‌‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬پێتوایه‌ ئه‌گه‌ر یه‌کێتى و پارتى ل ‌ه‬ ‫هه‌ڵبژاردنى ئه‌نجومه‌نى پارێزگاکان پێکه‌و‌ه‬ ‫دابه‌زن کاریگه‌رى خراپى نابێت؟‬ ‫ـ بڕیارێک هه‌یه‌ له‌ناو یه‌کێتى که‌ به‌ ته‌نها‬ ‫به‌شدارى هه‌ڵبژاردنه‌کان ده‌کات‪ ،‬به‌دڵنیایه‌و‌ه‬ ‫پێویسته‌ یه‌کێتى به‌تها به‌شدارى هه‌ڵبژاردن‬ ‫بکه‌ن‪ ،‬چونکه‌ ئێستا یه‌کێتى نازانى قه‌باره‌ى‬ ‫چه‌نده‌‪ ،‬بۆیه‌ پێویستى به‌ به‌رنامه‌یه‌کى زۆر‬ ‫پته‌و هه‌یه‌ بۆ هه‌ڵبژاردن‪ ،‬یه‌کێتى قازانج‬ ‫ده‌ک��ات له‌ ه�ه‌ڵ��ب��ژاردن به‌ ته‌نها به‌شدارى‬ ‫بکات‪ ،‬له‌الیه‌کى تریشه‌وه‌ یاساى هه‌ڵبژاردن‬ ‫رێگه‌ى هاوپه‌یمانى قورس ده‌کات‪ ،‬چونک ‌ه‬ ‫ک���������راوه‌ی���������ه‌ و‬ ‫لیستى نیمچ ‌ه‬ ‫که‌سه‌کان‬ ‫خۆیان‬

‫دیدار‬ ‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪86‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2711/10/5 - 2011/12/26‬‬

‫‪5‬‬

‫ده‌نگ ده‌هێنن‪.‬‬ ‫چ�ه‌ت��ر‪ :‬ت��ۆ یه‌کێکى ل �ه‌وان �ه‌ى زۆر ره‌خن ‌ه‬ ‫ده‌گریت له‌ په‌رله‌مان و چه‌ند جاریکیش‬ ‫وه‌اڵم���ت دراوه‌ت����ه‌وه‌ ل �ه‌الی �ه‌ن سه‌رۆکایه‌تى‬ ‫په‌رله‌مانه‌وه‌؟‬ ‫ـ زۆر موراعاتى رێکه‌وتننامه‌ى ستراتیژیم‬ ‫کردووه‌ و له‌ دواى (‪)2013‬ه‌وه‌ به‌ پێویستى‬ ‫ن���ازان���م‪ ،‬چ��ون��ک�ه‌ ئێمه‌ وه‌ک پ��ارت��ى بیر‬ ‫ناکه‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬باس له‌وه‌ ده‌کرێت دواى مام جه‌الل‬ ‫به‌رنامه‌ی یه‌کێتى ده‌گۆڕدرێت؟‬ ‫ـ پارتى هێزێکى نیشتمانیه‌‪ ،‬پارتى ئه‌و هێز‌ه‬ ‫نیه‌ دواى مام جه‌الل به‌رنامه‌یه‌کى تایبه‌تى‬ ‫له‌به‌رانبه‌ر دابنێین‪ ،‬ده‌کرێت رێکه‌وتننام ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ گۆڕان بکه‌ین‪ ،‬ئێستا مۆدێلى تاک‬ ‫حزبى و فه‌رمانڕه‌وایى نه‌ماوه‌‪ ،‬هیچ هێزێک‬ ‫به‌ ته‌نها ناتوانێت حکومه‌ت پێکبهێنێت‪،‬‬ ‫پارتى ئیستا ئه‌گه‌ر (‪ )30‬کورسى هه‌بێت‬ ‫ناتوانێ (‪ )35‬کورسى بهێنێت‪ ،‬بۆیه‌ گه‌مه‌ى‬ ‫رێککه‌وتن له‌ کوردستان هه‌ر ده‌مێنێ‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر پارتى حزبه‌ ئۆپۆوسیۆنه‌کان بهێنێته‌ حکومه‌ت ئه‌وه‌ لێدانه‌ له‌‬ ‫هه‌نگاوه‌کانى چاکسازی و سیسته‌مى سیاسى ته‌ندروست‬

‫«زۆر موراعاتى رێکه‌وتننامه‌ى ستراتیژیم کردووه‌ و له‌ دواى‬ ‫(‪)2013‬ه‌وه‌ به‌ پێویستى نازانم»‬

‫وه‌زاره‌تى ناوخۆى عێراق بێ وه‌زیره‌ و خودى مالیکى به‌ڕێوه‌ى ده‌بات‬

‫به‌ڕێوه‌به‌رى پۆلیسى که‌رکوک‪ :‬چوار ساڵه‌ ده‌ڵێن پۆلیستان بۆ داده‌مه‌زرێنین‪ ،‬به‌اڵم تا ئێستا هیچ دیار نییه‌‬ ‫سازدانى‬ ‫زانیار داقوقى‬ ‫له‌م دیمانه‌یه‌دا لیوا جه‌مال تاهیر‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رى پۆلیسى که‌رکوک باس‬ ‫له‌وه‌ ده‌کات‪ ،‬که‌ ماوه‌ى چوار ساڵه‌‬ ‫پێیان وتراوه‌ سێ هه‌زار پۆلیستان‬ ‫بۆ داده‌مه‌زرێنین‪ ،‬به‌اڵم تا ئێستا‬ ‫هیچ دیار نییه‌‪ ،‬ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ش‬ ‫ده‌کات که‌ له‌ ئێستادا په‌یوه‌ندیان‬ ‫له‌گه‌ڵ بریکارى وه‌زاره‌تى ناوخۆ‬ ‫باشه‌‪.‬‬

‫چه‌تر‪ :‬دواى وه‌رگرتنى پۆستى فه‌رمانده‌ى‬ ‫پۆلیسى که‌رکوک له‌ ساڵى (‪)2007‬وه‌ تا‬ ‫ئێستا چیتان کردووه‌ له‌ دابینکردنى ئاسایش‬ ‫بۆ که‌رکوک؟‬ ‫ـ ت��وان��ی��وم��ان �ه‌ دواى وه‌رگ��رت��ن��ى پۆستى‬ ‫فه‌رمانده‌ى پۆلیس به‌ پاڵپشتى و هاوکارى‬ ‫ه��اواڵت��ی��ان سه‌قامگیرى ب��اش بکه‌ینه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونکه‌ ه��اواڵت��ی��ان زان��ی��ارى و ه�ه‌واڵ��ی��ان‬ ‫پ��ێ��ده‌دای��ن و ئێستاش پۆلیسمان ک��ردوه‌ت�ه‌‬ ‫ه��ێ��رش��ک�ه‌ر ن���ه‌ک ب �ه‌رگ��ری��ک �ه‌ر‪ ،‬ه �ه‌روه‌ه��ا‬ ‫ناوچه‌ى گه‌رممان نه‌ماوه‌‪.‬‬ ‫چ �ه‌ت��ر‪ :‬ده‌ت��وان��ى رێ���ژه‌ى ئ �ه‌و که‌سانه‌مان‬ ‫بۆ ئاشکرا بکه‌ى‪ ،‬ی��ان ئه‌ندامانى گروپ ‌ه‬ ‫چ��ه‌ک��داره‌ک��ان ک �ه‌ گ���ی���راون‪ ،‬ب �ه‌ ب����ه‌ردوام‬ ‫ع��ه‌ره‌ب��ه‌ک��ان ب���اس ل���ه‌وه‌ ده‌ک����ه‌ن ک �ه‌ ئ�ه‌و‬ ‫که‌سانه‌ى له‌ که‌رکوک ده‌ستگیر ده‌کرێن‪،‬‬ ‫بێ تاوانن؟‬ ‫ـ به‌ س��ه‌دان تیرۆریست ده‌ستگیر ک��راون‪،‬‬ ‫چ�ه‌ن��دی��ن��ی��ان ل �ه‌ س���ێ���داره‌ دراون‪ ،‬ئ�ه‌م��ان�ه‌‬ ‫ده‌ستیان ه �ه‌ب��ووه‌ ل�ه‌ رف��ان��دن و کوشتن و‬ ‫تۆقاندنى هاواڵتیان‪ ،‬به‌اڵم ناتوانین رێژه‌ى‬ ‫ده‌ستگیر ک��راوه‌ک��ان ئاشکرا بکه‌ین یان‬

‫رێژه‌ى حکومدراوان‪ ،‬سه‌دان که‌سیش به‌هۆى‬ ‫لێخۆشبونى گشتى له‌ ساڵى (‪ )2008‬ئازاد‬ ‫ک��ران‪ ،‬ساڵى (‪ )53( )2011‬س��زادراوم��ان‬ ‫هه‌یه‌ که‌ ئه‌مانه‌ س��زاى له‌سێداره‌ و هه‌تا‬ ‫هه‌تایى و (‪ )10‬ساڵ و (‪ )15‬ساڵیان تێدایه‌‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬تا چه‌ند توانیوتانه‌ وه‌ک پۆلیسى‬

‫له‌ ساڵى‬ ‫(‪ )2011‬له‌‬ ‫شارى که‌رکوک‬ ‫(‪ )53‬سزادراومان‬ ‫هه‌یه‌ که‌ سزاى‬ ‫له‌سێداره‌ و هه‌تا‬ ‫هه‌تایى و (‪)10‬‬ ‫ساڵ و (‪)15‬‬ ‫ساڵى تێدایه‌‬ ‫ک���ه‌رک���وک م��ت��م��ان�ه‌ ل���ه‌گ���ه‌ڵ وه‌زاره‌ت�����ى‬ ‫ن��اوخ��ۆى ع��ێ��راق دروس��ت ب��ک�ه‌ن‪ ،‬هه‌رچه‌ند‬ ‫وه‌زاره‌تى ناوخۆ بێ وه‌زیره‌ و خودى مالیکى‬ ‫سه‌رپه‌رشتى ده‌کات‪ ،‬تا چه‌ند کێشه‌کانتان‬ ‫چاره‌سه‌ر کراوه‌؟‬

‫ـ ماوه‌یه‌که‌ په‌یوه‌ندى باشمان به‌ستوه‌ ب ‌ه‬ ‫تایبه‌تى له‌گه‌ڵ فه‌ریق رووکن ئایدن بریکارى‬ ‫وه‌زاره‌ت�����ى ن��اوخ��ۆ ب��ۆ ک���اروب���ارى پۆلیس‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ند وه‌زاره‌تى ناوخۆ بێ وه‌زیره‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دواى ئه‌وه‌ى عه‌دنان ئه‌سه‌دى بوه‌ته‌ بریکارى‬ ‫یه‌که‌مى وه‌زاره‌ت����ى ن��اوخ��ۆ ک��ارى له‌گه‌ڵ‬ ‫که‌رکوک باشتره‌ و توانیومانه‌ ژماره‌یه‌کى‬ ‫زۆر ئه‌فسه‌رى کورد جێگیر بکه‌ین‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫بودجه‌ى پۆلیسى که‌رکوکیش زیادى کردوه‌؟‬ ‫چه‌تر‪ :‬ده‌وترێت تا ئێستا وه‌زاره‌ت��ى ناوخۆى‬ ‫عێراق ئه‌و پۆلیسانه‌ى دانه‌مه‌زراندووه‌ که‌ ل ‌ه‬ ‫هه‌رێمى کوردستانه‌وه‌ ره‌وان �ه‌ى که‌رکوک‬ ‫کراون‪ ،‬بۆ نه‌توانراوه‌ له‌ ماوه‌ى حه‌وت ساڵدا‬ ‫ئه‌و کێشانه‌ چاره‌سه‌ر بکرێن؟‬ ‫ـ تا ئێستا وه‌زاره‌تى ناوخۆى عێراقى (‪)4055‬‬ ‫پۆلیسى دان �ه‌م �ه‌زران��دوه‌ که‌ رێژه‌یه‌کى ل ‌ه‬ ‫هه‌رێمى کوردستانه‌وه‌ ه��ات��ون‪ ،‬رێژه‌یه‌کى‬ ‫ترى له‌الیه‌ن هێزه‌کانى ئه‌مریکاوه‌ دامه‌زراون‬ ‫به‌شێکى تریشى به‌ واسته‌ که‌ م��ف�ه‌وه‌ز و‬ ‫پۆلیس عه‌ریفن‪ ،‬ب�ه‌اڵم ئه‌م ج��اره‌ وه‌زاره‌ت��ى‬ ‫ن��اوخ��ۆ به‌ڵێنى پ��ێ��داوی��ن دایانبمه‌زرێنێت‪،‬‬ ‫له‌ ساڵى (‪ )2012‬بڕیارى دامه‌زراندنیان‬ ‫ده‌رده‌چێت‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬له‌ سه‌رجه‌م پارێزگاکانى ترى عێراق‬ ‫دۆسیه‌ى ئه‌منى به‌ده‌ست سوپاوه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ل ‌ه‬ ‫که‌رکوک به‌ ده‌ست پۆلیسه‌وه‌یه‌‪ ،‬که‌وات ‌ه‬ ‫بۆچى پۆلیستان بۆ دانامه‌زرێنن؟‬ ‫ـ م��اوه‌ى چ��وار ساڵه‌ ه�ه‌وڵ��دراوه‌ پۆلیس بۆ‬ ‫که‌رکوک دامه‌زرێنرێت‪ ،‬ب�ه‌اڵم تا ئێستا‬ ‫ده‌ن��گ نیه‌‪ ،‬وه‌زاره‌ت هه‌وڵیدا فه‌رمانده‌ى‬ ‫ژوورى عه‌ملیات له‌ که‌رکوک بکرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم رازی نه‌بوین‪ ،‬پێویسته‌ سێ ه�ه‌زار‬ ‫پۆلیسمان بۆ دابمه‌زرێنن‪ ،‬ب�ه‌اڵم تا ئێستا‬ ‫ه��ی��چ دی���ار ن��ی��ی�ه‌‪ ،‬ب��ڕی��اری��ش �ه‌ فه‌وجێکى‬ ‫فریاکه‌وتن پێکبهێنرێت ئ �ه‌وه‌ش تا ئێستا‬ ‫دیار نییه‌‪.‬‬

‫‪ n‬لیوا جه‌مال تاهیر‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌رى پۆلیسى که‌رکوک فۆتۆ‪ /‬چه‌تر‬ ‫چه‌تر‪ :‬الیه‌نه‌ عه‌ره‌بییه‌کان ب �ه‌رده‌وام ده‌ڵێن‬ ‫پۆلیس ته‌نها پۆلیسى ک���ورده‌ و ع �ه‌ره‌ب‬ ‫بوونى نیه‌ له‌ناو هێزه‌ ئه‌منییه‌کاندا‪ ،‬له‌م‬ ‫باره‌یه‌وه‌ چى ده‌ڵێن؟‬ ‫ـ رێ��ژه‌ى پۆلیسى نه‌ته‌وه‌کان به‌م شێوه‌یه‌ی ‌ه‬ ‫(‪ )%35‬ع�ه‌ره‌ب دام���ه‌زراوه‌‪ ،‬ک��ورد (‪)%40‬‬ ‫تورکمان رێژه‌ى که‌متره‌ و کلد و ئاشور ل ‌ه‬ ‫تورکمان که‌مترن و زۆرجار وه‌زاره‌تى ناوخۆ‬ ‫ن��اوه‌ ن��اوه‌ پۆلیس ب��ۆ ع���ه‌ره‌ب و تورکمان‬ ‫داده‌مه‌زرێنێت‪.‬‬ ‫چ�ه‌ت��ر‪ :‬به‌پێى م��اده‌ک��ان��ى ده‌س��ت��ور ئه‌رکى‬

‫سوپا پاراستنى سه‌ر سنوره‌کانه‌‪ ،‬بۆچى ب ‌ه‬ ‫فه‌رمانى مالیکى هێزێکى سوپاى عێراقى‬ ‫ره‌وان�����ه‌ى ف��ڕۆک �ه‌خ��ان �ه‌ى ئ����ازادى ک���را ل ‌ه‬ ‫کاتێکدا ئه‌وه‌ کارى ئێوه‌یه‌؟‬ ‫ـ به‌ فه‌رمانى مالیکى ده‌بێت هێزى پۆلیس‬ ‫و پێشمه‌رگه‌ و س��وپ��اى ع��ێ��راق��ى ئه‌رکى‬ ‫فڕۆکه‌خانه‌که‌ى که‌رکوک بگرنه‌ ئه‌ستۆ‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬کێ له‌ ئه‌نجامدانى ته‌قینه‌وه‌کانى‬ ‫که‌رکوک به‌رپرسیاره‌‪ ،‬ئه‌ى بۆچى زۆرجار‬ ‫لیژنه‌ بۆ به‌دواداچوونى رووداوه‌ک��ان پێک‬ ‫دێت و که‌چى ناگاته‌ ئه‌نجام؟‬ ‫ـ ته‌قینه‌وه‌ ته‌نها له‌ که‌رکوک نیه‌‪ ،‬به‌ڵکو‬

‫له‌ سه‌رجه‌م پارێزگاکانى عێراق ته‌قینه‌و‌ه‬ ‫هه‌یه‌ و هه‌روه‌ها بۆ وه‌زاره‌تى ناوخۆ نیه‌ لیژن ‌ه‬ ‫پێکبهێنێت‪ ،‬چونکه‌ ش��اره‌زای��ان له‌ ره‌وشى‬ ‫که‌رکوک نیه‌ ئێمه‌ لیژنه‌ پێکده‌هێنین‪.‬‬ ‫چ �ه‌ت��ر‪ :‬ده‌ن���گ���ۆى ئ����ه‌وه‌ ل �ه‌ ئ���ارادای���ه‌ ک ‌ه‬ ‫گوایه‌ گۆڕانکاریه‌کى تر له‌نێوان پارتى و‬ ‫یه‌کێتى هه‌یه‌ و پۆستى فه‌رمانده‌ى پۆلیسى‬ ‫که‌رکوک به‌ پارتى ده‌درێت‪ ،‬ئه‌وه‌ چۆنه‌؟‬ ‫ـ م��ن که‌سیکى س��ه‌رب��ازم ه��ه‌ر کاتێک‬ ‫الی��ان ب��ردم ئاماده‌م بچمه‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ب�ه‌اڵم تا‬ ‫ئێستا شتى له‌و جۆره‌ نییه‌ و منیش هیچ‬ ‫زانیارییه‌کم له‌و باره‌یه‌وه‌ نییه‌‪.‬‬

‫کوردستانی‬

‫ه‌ته‌وه‌یى کوردستان‪:‬‬

‫ه‌ و سوریا ب ‌ه هه‌ل ده‌زانێت بۆ له‌ناوبردنی کورد‬ ‫تیایدا هه‌ردووال زه‌ره‌رمه‌ند ده‌بن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ ش�ه‌ڕ ناگه‌نه‌ ئه‌نجام و (‪)PKK‬‬ ‫ه‌ش له‌ناو ناچێت‪ ،‬ئ �ه‌و سیناریۆیه‌ی‬ ‫که‌ ئاماده‌یان کردبوو که‌ وه‌ک تامیل‬ ‫له‌ ئێران و تورکیا و ئێراقه‌وه‌ هێرش‬ ‫بکه‌نه‌ سه‌ر (‪ )PKK‬و له‌ناوی به‌رن‬ ‫نه‌گه‌یشته‌ ئه‌نجام‪ ،‬چونکه‌ ناکۆکی‬ ‫نێوان ده‌وڵه‌تانی داگیرکه‌ری کورد زۆره‌‬ ‫و ناگه‌نه‌ ئه‌نجام هه‌میشه‌ له‌ پارچه‌یه‌ک‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی کوردی له‌چاو پارچه‌یه‌کیتر‬ ‫ب�ه‌ه��ێ��زه‌ت��ره‌ ت��ا دژی داگ��ی��رک��اری له‌‬ ‫پارچه‌یه‌کیتر بووه‌ستێته‌وه‌‪ ،‬واڵته‌کانیش‬ ‫هه‌میشه‌ ه�ه‌ڕه‌ش�ه‌ ل�ه‌ یه‌کتر ده‌ک �ه‌ن‪،‬‬ ‫ئ��ه‌وه‌ی له‌ هه‌موو ئ�ه‌وان�ه‌ش گرنگتره‌‬ ‫ئ�ه‌وه‌ی�ه‌ ب��زووت��ن �ه‌وه‌ی ک���وردی ب��ووه‌ به‌‬ ‫بزووتنه‌وه‌یه‌کی میللی و له‌ هه‌موو‬ ‫ماڵێکی ک��وردا بوونی هه‌یه‌‪ ،‬ئێستا‬ ‫(‪ )PKK‬چ��ۆت�ه‌ ه��ه‌ر پارچه‌یه‌کی‬ ‫ک��وردس��ت��ان و ه��ه‌ر ن��اوچ �ه‌ی �ه‌ک که‌‬ ‫(‪ )500‬ماڵی کوردی تیادا بێت له‌وێدا‬ ‫بوونى هه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌ گرتن و راون���ان و‬ ‫ئازاردانی خه‌ڵکی سیڤیل که‌ بنکه‌ی‬ ‫شۆڕشی کوردی تێدایه‌ هه‌ره‌س بهێنێت‬ ‫و شۆڕشه‌که‌ ب �ه‌رده‌وام �ه‌ و به‌رهه‌می‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫چ �ه‌ت��ر‪ :‬پ��رس��ی��اری زۆری ه��اواڵت��ی��ان‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ که‌ (‪ )PKK‬رێکخستنێکی‬ ‫زۆر به‌هێزی هه‌یه‌‪ ،‬بۆچی سه‌رهه‌ڵدانی‬ ‫یه‌کجاری ناکات؟‬ ‫ ئ���ه‌گ���ه‌ر دۆخ����ه‌ک����ه‌ ب����ه‌و ش��ێ��وه‌ی �ه‌‬‫به‌رده‌وامبێت سه‌رهه‌ڵدانی یه‌کجاری‬ ‫رووده‌دات‪ ،‬له‌ ئێستاشدا نیوه‌ سه‌رهه‌ڵدانه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێکجار که‌ خۆپیشاندان ده‌کرێت‬ ‫(‪)%80‬ی خه‌ڵکی شاره‌که‌ به‌شداری‬ ‫ت��ێ��دا ده‌ک���ه‌ن ب �ه‌ ژن و پ��ی��او گ�ه‌ن��ج و‬ ‫نه‌خۆش و پیره‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم میدیای ئه‌وروپا‬ ‫و ناتۆ ئه‌مه‌ نابینێت‪ ،‬چونکه‌ تورکیا‬ ‫گرێدراوی ناتۆیه‌ و یه‌که‌م جێگه‌ پێی‬ ‫ئه‌مریکایه‌ له‌ رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‪،‬‬ ‫وه‌ک به‌ربه‌ستێک دایان ناوه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌ سیستمه‌ ئیسالمیه‌کانی وه‌ک ئێران‬ ‫و واڵت��ان��ی ت��ر‪ ،‬ت��ورک��ی��ا ت��ا ئێستاش‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ پارتێکی ئیسالمی حوکمی‬ ‫ده‌ک���ات خ��ۆی��ان ب�ه‌ عه‌لمانی ده‌زان���ن‪،‬‬ ‫ئ �ه‌ردۆغ��ان ل�ه‌ میسر وت��ی «ئێمه‌ له‌‬ ‫تورکیا ده‌وڵه‌تێکی عیلمانیمان هه‌یه‌»‪،‬‬ ‫ل �ه‌ب �ه‌ر گه‌لێک ه��ۆک��ار ک �ه‌ ئه‌مانه‌‬ ‫به‌شێکیانن ئه‌مریکا و ئه‌وروپا گرنگی‬ ‫ناده‌ن به‌ بزوتنه‌وه‌ی کوردی‪ .‬له‌ تونس له‌‬ ‫سه‌ره‌تادا (‪ )500‬که‌س هاته‌ سه‌ر شه‌قام‬ ‫هه‌موو میدیای جیهانی باسی لێوه‌کرد‪،‬‬ ‫چونکه‌ مه‌به‌ستیانبوو ئه‌م بزووتنه‌وه‌یه‌‬ ‫گه‌وره‌ بکه‌ن و ئه‌و واڵتانه‌ی پێبڕوخێنن‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ب��ۆ ب��زووت��ن��ه‌وه‌ی ک����وردی که‌‬ ‫گرنگی پێنادرێت هۆکاری بنه‌ڕه‌تی‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪86‬‬ ‫دووشه‬ ‫‪2711/10/52010/11/8‬‬ ‫‌ممه‌ممه‌‪- 2011/12/26‬‬ ‫دووشه‬

‫‪7‬‬

‫‪n‬محه‌مه‌د ئه‌مین پێنجوێنی‪ ،‬ئه‌ندامى کۆنگره‌ى نه‌ته‌وه‌یى کوردستان فۆتۆ‪ /‬چه‌تر‬

‫ئه‌وه‌یه‌ تورکیا ئه‌ندامی ناتۆیه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌م سیاسه‌ته‌ بۆ قۆناغێکی دیاریکراوه‌‬ ‫ت��ا جێگه‌پێیه‌کی ت��ر ل�ه‌ رۆژه �ه‌اڵت��ی‬ ‫ناوه‌ڕاست ده‌دۆزن��ه‌وه‌ و یان (‪)AKP‬‬ ‫ب �ه‌ره‌ و ت��ون��دڕه‌وی ب��ڕوات ئ �ه‌وا پشتی‬ ‫لێده‌کرێت‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬بۆچی ئه‌م بزوتنه‌وه‌یه‌ی کورد له‌‬ ‫جیهاندا به‌گشتی پشتگیری لێناکرێت؟‬ ‫ئایا کورد ئه‌وه‌نده‌ مه‌ترسیداره‌؟‬ ‫ (‪ )PKK‬خاوه‌نی هێزێکی تایبه‌ته‌‪،‬‬‫خاوه‌نی فکرێکی تایبه‌تبه‌خۆیه‌تی که‌‬ ‫جیاوازه‌ له‌ هه‌موو بزووتنه‌وه‌ کوردیه‌کانی‬ ‫هه‌موو پارچه‌کانی تری کوردستان‪،‬‬ ‫(‪ )PKK‬ل �ه‌و ک��ات �ه‌وه‌ی دروستبووه‌‬ ‫هێڵێکی نه‌ته‌وه‌یی هه‌یه‌ و کارده‌کات‬ ‫ب��ۆ دروس��ت��ب��وون��ی ده‌وڵ���ه‌ت���ی ک���وردی‬ ‫یه‌کگرتوو به‌تاکی ک��ورد ده‌ڵێت ئێوه‌‬ ‫واڵتێکتان هه‌یه‌ داگیرکراوه‌ و به‌شکراوه‌‬ ‫له‌نێوان سێ زلهێزی گ�ه‌وره‌ی عه‌ره‌ب‬ ‫و ت��ورک و ئێران که‌ تا ئێستا هیچ‬ ‫بزووتنه‌وه‌یه‌کی کوردی ئه‌مه‌ی نه‌وتووه‌‪،‬‬ ‫ک �ه‌ ه �ه‌م��ووی��ان ئ��اب��ووری و هێزێکی‬ ‫سه‌ربازی گه‌وره‌یان هه‌یه‌‪ ،‬ئێمه‌ له‌ ساڵی‬ ‫(‪ )1994‬به‌ ئه‌ندامێکی کۆنگرێسمان‬ ‫وت که‌ یارمه‌تی ب��زووت��ن�ه‌وه‌ی کورد‬ ‫ب��ده‌ن ل�ه‌ تورکیا ل�ه‌ ب �ه‌رام��ب �ه‌ردا وتی‬

‫«ئێمه‌ تورکیامان گه‌یانده‌ ئه‌و ئاسته‌‬ ‫ئابووری و سه‌ربازیه‌ی ئێستا که‌ هه‌ی ‌ه‬ ‫بۆ به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی کۆمۆنیستی و‬ ‫سۆڤیه‌ت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ یارمه‌تی کوردی‬ ‫ب��اک��ور ن��اده‌ی��ن» چه‌ندین سیناتۆری‬ ‫ت��ری ئه‌مریکیشمان بینى که‌ هه‌مان‬

‫«(‪ )PKK‬له‌و کاته‌وه‌ی دروستبووه‌ به‌تاکی کورد‬ ‫ده‌ڵێت ئێو‌ه واڵتێکتان هه‌ی ‌ه داگیرکراوه‌ و به‌شکراو‌ه له‌نێوان‬ ‫سێ زلهێزی گه‌وره‌ی ک ‌ه تا ئێستا هیچ بزووتنه‌وه‌یه‌کی‬ ‫کوردی ئه‌مه‌ی نه‌وتووه‌»‬ ‫شتیان وت‪ ،‬به‌اڵم ئاماژه‌یان به‌وه‌دا که‌‬ ‫به‌ حکومه‌تی تورکیا راده‌گه‌یه‌نن ک ‌ه‬ ‫مافه‌ نه‌ته‌وه‌یی و کلتوریه‌کانی کورد‬ ‫وه‌ک نه‌ته‌وه‌ی دووه‌م له‌ تورکیا بده‌ن‬ ‫و له‌وه‌ زیاتر ناکه‌ین‪ ،‬ئه‌مه‌ سیاسه‌تی‬ ‫ئه‌مریکایه‌ تا ئێستاش‪ ،‬هه‌روه‌ها وتیان‬ ‫«له‌ ئێستاشدا نیزامی ئیسالمی ئێرانی‬

‫هـــه‌واڵــی کوردستانی‬ ‫ئه‌نجومه‌نى گه‌لى رۆژئاوا گه‌یشت ‌ه دیمه‌شق‬

‫ئه‌نجومه‌نى گ�ه‌ل��ى رۆژئ����اواى ک��وردس��ت��ان ل�ه‌ ش��ارى‬ ‫دیمه‌شقیش کۆنگره‌ى خۆى به‌ست‪ ،‬ئه‌و کۆنگره‌یه‌ به‌‬ ‫ده‌سپێشخه‌رى گه‌لى ئ��ازاد له‌ گه‌ڕه‌کى (زوراف���ا) له‌‬ ‫دیمه‌شقى پایته‌ختى سوریا به‌سترا و کۆتاییه‌که‌شى‬ ‫به‌ خۆپیشانیدانێک بوو که‌ سه‌دان کوردستانى تێیدا‬ ‫به‌شدار بوون‪.‬‬ ‫ل �ه‌ س �ه‌ره‌ت��اى ک��ۆن��گ��ره‌ک �ه‌دا وه‌ک���و ه �ه‌ر ج��ارێ��ک به‌‬ ‫خوله‌کێک وه‌س��ت��ان بۆ گیانی بێگه‌ردى شه‌هیدانى‬ ‫رێ��گ �ه‌ى ئ����ازادى ک��وردس��ت��ان ده‌س��ت��ى پ��ێ��ک��رد‪ ،‬پاشان‬ ‫پارێزه‌ر حه‌سه‌ن عه‌بدواڵ‪ ،‬ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌نى گه‌لى‬ ‫رۆژئ�����اواى ک��وردس��ت��ان وت �ه‌ی �ه‌ک��ى پێشکه‌ش ک��رد و‬ ‫سوپاسى رۆڵه‌کانى گه‌لى ک��وردى کرد به‌شداریان له‌‬ ‫دروستکردنى ئه‌نجومه‌نه‌کانى گه‌لدا کردوه‌‪ ،‬که‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫ئه‌نجامى خه‌بات و تێکۆشانى گه‌لى کورد له‌ رۆژائاواى‬ ‫کوردستان‪.‬‬ ‫دواى وته‌که‌ى حه‌سه‌ن عه‌بدواڵ گفتوگۆ له‌سه‌ر چۆنێتى‬ ‫خه‌بات و تێکۆشانى ئه‌م قۆناغه‌ و داهاتووى کورد له‌‬ ‫سوریا کرا و پاشان ئه‌نجومه‌نێک بۆ کوردانى دیمه‌ش‬ ‫هه‌ڵبژێردرا‪.‬‬

‫هه‌ڕه‌شه‌ له‌ سیاسه‌تی ئه‌مریکا ده‌کات له‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‪ ،‬ته‌نها الیه‌نێکیش‬ ‫پاسه‌وانی به‌رژه‌وه‌ندی ئه‌مریکا بکات‬ ‫له‌ ناوچه‌که‌ تورکیایه‌»‪ ،‬له‌ ئێستادا‬ ‫سیاسه‌تی ئه‌مریکا وای�ه‌ کێشه‌که‌ به‌‬ ‫ئاشتی چاره‌سه‌ر بکرێت‪ ،‬به‌اڵم تورکیا‬

‫خه‌باتی سیاسی و چاالکی مه‌ده‌نی و‬ ‫وشیاربوونه‌وه‌‪ ،‬ته‌نیا چاالکیی سه‌ربازی‬ ‫نیه‌ و ئێستا ک�ه‌ راگ���ی���راوه‌‪ ،‬چونکه‌‬ ‫دۆخی سیاسی (‪ )PKK‬و ناوچه‌که‌‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌خوازێت‪ ،‬به‌اڵم به‌ روخانی ئه‌سه‌د‬ ‫کوردانی ئه‌وێش چه‌ند هه‌نگاوێکیتر‬

‫(‪ )148‬هاواڵتى کورد ده‌ستبه‌سه‌ر ده‌کرێت‬

‫به‌پێى س �ه‌رچ��اوه‌ک��ان��ى ه���ه‌واڵ‌ ف �ه‌رم��ان��ده‌ى هێزى‬ ‫ئینتزامى پارێزگاى کوردستان رایگه‌یاند‪ :‬هێزه‌کانى‬ ‫ئینتزامى له‌ چه‌ندین شوێنى جیاجیاى شارى سنه‌‬ ‫سه‌رجه‌م (‪ )148‬که‌سیان ده‌ستبه‌سه‌ر و دواتریش‬ ‫ره‌وانه‌ى ده‌زگاى قه‌زاییان کردوون‪.‬‬ ‫هه‌واڵنێرى ئیرنا ئه‌وه‌ى راگه‌یاند‪ :‬ئه‌و که‌سانه‌ به‌ تاوانى‬ ‫کڕین و فرۆشتنى مادده‌ سڕکه‌ره‌کان‪ ،‬مه‌شروباتى‬ ‫ئه‌لکولی‪ ،‬ج��گ�ه‌ره‌‪ ،‬که‌لوپه‌لى سه‌ته‌الیت‌‪ ،‬دزى و‬ ‫کڕین و فرۆشتی که‌لوپه‌لى دزیه‌تى ده‌ستبه‌سه‌ر‬ ‫کراون‪ .‬فه‌رمانده‌ى گشتیى هێزى ئینتزامى پارێزگاى‬ ‫کوردستان ئه‌وه‌شى وت‪ :‬له‌ چواچێوه‌ى ته‌رحى به‌ردنه‌‬ ‫سه‌رى ئه‌منیه‌تیى کۆمه‌اڵیه‌تیدا (‪ )22‬ئۆتۆمبێلى‬ ‫بێبه‌ڵگه‌ و ی �ه‌ک ئۆتۆمبێلى ب�ێ‌ ژم���اره‌ ده‌ستى‬ ‫به‌سه‌ردا گیراوه‌‪.‬‬ ‫ه�ه‌روه‌ه��ا له‌ مانگى خه‌رماناندا نزیکه‌ى (‪)769‬‬ ‫هاواڵتى ک��ورد له‌ پارێزگاى کوردستان به‌ تاوانى‬ ‫ج��وراوج��ۆر و ل�ه‌ ژێ��ر ن��اوى ت�ه‌رح��ى ب �ه‌ردن �ه‌ س�ه‌رى‬ ‫ئه‌منیه‌تى کۆمه‌اڵیه‌تى ده‌ستبه‌سه‌ر کرابوون‪.‬‬

‫دۆخ���ی ن��اوچ �ه‌ک �ه‌ و س��وری��ا ب �ه‌ ه�ه‌ل‬ ‫ده‌زانێت بۆ له‌ناوبردنی کورد‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬له‌رۆژهه‌اڵتى کوردستان و ئێران‬ ‫ب��زووت��ن �ه‌وه‌ی ک���وردی الوازده‌ب��ی��ن��رێ��ت‬ ‫پێتوایه‌ له‌م گۆڕانکاریانه‌دا کوردی‬ ‫ئه‌وێ چۆن ئاراسته‌یه‌ک وه‌رده‌گرن؟‬ ‫‪ -‬ک��ورد له‌ رۆژه���ه‌اڵت ب �ه‌رده‌وام �ه‌ له‌‬

‫ده‌چنه‌ پێشه‌وه‌ و مه‌سه‌له‌ی ک��ورد ل ‌ه‬ ‫رۆژهه‌اڵت دێته‌ سه‌ر شانۆ‪ ،‬مه‌رج نیه‌‬ ‫هه‌موو چاالکیه‌ک به‌ سه‌ربازی ده‌ست‬ ‫پێبکات‪ ،‬ئ�ه‌وه‌ی له‌ تورکیا رووده‌دات‬ ‫له‌ الیه‌ن (‪)PKK‬وه‌ ته‌نیا به‌رگریه‌ و‬ ‫هێرش نیه‌‪.‬‬ ‫چ �ه‌ت��ر‪ :‬ک��ه‌وای��ه‌ ئ��اگ��رب�ه‌س��ت��ی پ��ارت��ى‬

‫ژیانى ئ��ازادى کوردستان (‪)PJAK‬‬ ‫ده‌ستکه‌وتێکى سیاسى بووه‌ یان چى؟‬ ‫ ئاگربه‌سته‌که‌ یه‌کێک ل�ه‌ الیه‌نه‌‬‫باشه‌کانی ئ�ه‌وه‌ب��وو تورکیا و ئێرانی‬ ‫له‌یه‌ک دوورخسته‌وه‌ و ئ�ه‌و پیالنه‌ی‬ ‫شکست پێهێنا که‌ دایانڕشتبوو‪ ،‬له‌‬ ‫الیه‌کیتره‌وه‌ (‪ )PKK‬پشویداو پاشان‬ ‫به‌ هه‌موو جیهانیان وت که‌ ئێمه‌ به‌‬ ‫ئاشتی کێشه‌کان چ��اره‌س�ه‌ر ده‌که‌ین‪،‬‬ ‫ئ �ه‌و راستیه‌ش ن��اش��اردرێ��ت�ه‌وه‌ که‌ ئه‌و‬ ‫دوو واڵته‌ به‌هێزن و (‪)PKK‬ه‌ش ته‌نیا‬ ‫له‌گه‌ڵ الیه‌ک شه‌ڕی بۆ ده‌کرێت‪ ،‬به‌‬ ‫ب��ڕوای من ئه‌و ئاگربه‌سته‌ له‌ سودی‬ ‫کوردبوو به‌گشتی‪.‬‬ ‫چ �ه‌ت��ر‪ :‬ک �ه‌وات �ه‌ (‪ )PKK‬الی �ه‌ن��دار‬ ‫نه‌بووه‌ له‌ پرسى رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‪،‬‬ ‫پێتوایه‌ سیاسه‌تێکی ژیرانه‌ی کردووه‌‪،‬‬ ‫تا له‌ هاوکێشه‌ سیاسیه‌کاندا نه‌ بێته‌‬ ‫قوربانى؟‬ ‫ (‪ )pkk‬سیاسه‌تێکی ژی��ران �ه‌ی‬‫ک���ردووه‌ و پێموایه‌ ک��ورد له‌ رۆژئ��اوا‬ ‫ئێستا ک��ارێ��ک��ی ب��اش��ی ک����ردووه‌ که‌‬ ‫داوای مافی خۆی ده‌ک��ات به‌شێوه‌ی‬ ‫ئاشتیانه‌‪ ،‬گ �ه‌ر وان �ه‌ب��ووای �ه‌ ت��ا ئێستا‬ ‫ژماره‌یه‌کی زۆری ک��ورد ده‌ک��وژران‪،‬‬ ‫به‌م جۆره‌ی ئێستا گه‌ر ئه‌سه‌د بڕوخێ‬ ‫ئه‌وا سودیان وه‌رگرتووه‌ و داوای مافی‬ ‫خۆیان ده‌که‌ن گه‌ر نه‌شڕوخێت ئه‌وا له‌‬ ‫الوازی ئه‌سه‌ددا چه‌ندین مافی خۆیان‬ ‫به‌ده‌ست ده‌هێنن به‌ یاسا‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ من‬ ‫بڕوام وایه‌ ئه‌سه‌د هه‌ر ده‌ڕوخێت‪ .‬ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌ رۆژئ���اوای کوردستان ده‌کرێت له‌‬ ‫الوازی ده‌وڵ �ه‌ت و به‌هێزی کورده‌کان‬ ‫ده‌ک��رێ��ت و ه���ه‌وڵ���ده‌ده‌ن خ��ۆی��ان رێک‬ ‫بخه‌نه‌وه‌ و خۆبه‌ڕێوه‌به‌رن‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬ئیسرائیل فڕۆکه‌ى هه‌واڵگرى‬ ‫ده‌دات ب�ه‌ تورکیا ب��ۆچ��ی ئیسرائیل‬ ‫دژایه‌تی پرسى کورد ده‌کات؟‬ ‫ تا ئێستا به‌ ئاشکرا دژایه‌تیم نه‌بینیوه‌‪،‬‬‫به‌اڵم یارمه‌تی کوردیشی نه‌داوه‌‪ ،‬گه‌ر‬ ‫حکومه‌تی ئیسرائیل بیه‌وێت له‌ ماوه‌ی‬ ‫مانگێکدا له‌ ئ�ه‌ورپ��ا کێشه‌ی کورد‬ ‫گه‌وره‌ ده‌کات‪ ،‬ئه‌گه‌ر دۆستی کورده‌‬ ‫ده‌ت��وان��ێ��ت ل �ه‌ ن �ه‌ت �ه‌وه‌ یه‌کگرتووه‌کان‬ ‫بیخاته‌ به‌ر باس‪ ،‬ئیسرائیل زۆر واڵت و‬ ‫الیه‌ن هه‌یه‌ له‌ژێر ده‌سه‌اڵتی ئیسڕائیلدان‬ ‫ده‌توانن هانیانبده‌ن بۆ پشتیوانی کورد‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬تۆ که‌ ئه‌ندامێکى کۆنگره‌ى‬ ‫نه‌ته‌وه‌یى کوردستانى ده‌ت��وان��ى پێمان‬ ‫بڵێى ک���ه‌ی ک��ۆن��ف��ران��س��ی ن �ه‌ت �ه‌وه‌ی��ی‬ ‫ده‌به‌سترێت؟‬ ‫ ئ���ه‌وه‌ی ئ��اگ��ادارم الی یه‌کێتی و‬‫پارتیش گه‌یشتوونه‌ته‌ ئ �ه‌و ب��ڕوای�ه‌ی‬ ‫ده‌بێت کۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی ببه‌سترێت و‬ ‫به‌ بڕوای من له‌م به‌هاره‌دا ده‌به‌سترێت‪.‬‬

‫که‌سایه‌تی هه‌فته‌‬

‫گوڵتان کشاناکی هاوسه‌رۆکی (‪ )BDP‬ده‌بێته‌ په‌یامنێر‬ ‫دواى ده‌س���ت���گ���ی���رک���ردن���ی ژم����اره‌ی����ه‌ک‬ ‫رۆژن���ام���ه‌ن���ووس ل �ه‌ ب���اک���وری ک��وردس��ت��ان‪،‬‬ ‫گوڵتان کشاناک‪ ،‬هاوسه‌رۆکی (‪)BDP‬‬ ‫بۆ گواستنه‌وه‌ی هه‌واڵه‌کانی سه‌ر شه‌قام بووه‌‬ ‫په‌یامنێری ئاژانسی (‪ )DIHA‬و ئه‌مه‌ش‬ ‫سه‌رنجی زۆریه‌ک له‌ میدیاکانی راکێشا‪.‬‬ ‫دوای ئ���ه‌وه‌ی (‪)20‬ی ئ��ه‌م مانگه‌ ده‌ی��ان‬ ‫رۆژن���ام���ه‌ن���ووس ل���ه‌ ب���اک���ورى ک��وردس��ت��ان‬ ‫ده‌س��ت��گ��ی��ر ک������ران‪ ،‬گ���وڵ���ت���ان ک��ش��ان��اک‪،‬‬ ‫هاوسه‌رۆکی پارتی ئاشتی و دیموکراتی‬ ‫(‪ )BDP‬به‌شێوه‌یه‌کی سیمبولی ب��وو به‌‬ ‫په‌یامنێری ئاژانسی (‪ )DIHA‬و هه‌واڵی‬ ‫ب��ۆ ئاژانسه‌که‌ گ��واس��ت�ه‌وه‌‪ ،‬ئاژانسه‌که‌ به‌‬ ‫مانشێتێکی سور نوسیویه‌تی نوچه‌ی گوڵتان‬ ‫ک��ش��ان��اک‪ .‬ن��اوب��راو ل�ه‌ ئ�ه‌ن��ک�ه‌ره‌ کامێرا و‬ ‫لۆگۆی ئاژانسی (‪)DIHA‬ی به‌ده‌سته‌وه‌‬ ‫ب��وو‪ ،‬ل�ه‌ نێو ش���اردا ده‌گ���ه‌ڕا ت��ا هه‌واڵه‌کان‬ ‫ب��گ��وازێ��ت �ه‌وه‌ ب��ۆ ئ��اژان��س �ه‌ک �ه‌‪ .‬ئ��ه‌م ک��اره‌ی‬ ‫گوڵتان کشاناک بووه‌ هۆی ئه‌وه‌ی چه‌ندین‬ ‫که‌س و په‌رله‌مانتار له‌ ده‌وری کۆببنه‌وه‌ و (‪ )1961‬ل��ه‌ ئ �ه‌ل��ئ �ه‌زی��ز ل���ه‌دای���ک ب���ووه‌‪،‬‬ ‫بووه‌ مایه‌ی سه‌رنج راکێشانی میدیاکان‪.‬‬ ‫به‌شى رۆژنامه‌نووسى له‌ زانکۆى (ئه‌گه‌)‬ ‫گوڵتان کشاناک‪ ،‬له‌ (‪)15‬ی حوزه‌یرانى ل���ه‌ ئ �ه‌زم��ی��ر ت�����ه‌واوک�����ردووه‌‪ ،‬ل���ه‌ رۆژن���ام���ه‌‬

‫ج��ۆراوج��ۆره‌ک��ان��دا ک��ارى ک���ردووه‌‪ ،‬ئێستاش‬ ‫هاوسه‌رۆکی پارتی ئاشتی و دیموکراسی ‌ه‬ ‫له‌ باکوری کوردستان‪.‬‬

‫کوردستانی‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪86‬‬ ‫دووشه‬ ‫‪2711/10/52010/11/8‬‬ ‫‌ممه‌ممه‌‪- 2011/12/26‬‬ ‫دووشه‬

‫‪6‬‬

‫رۆژنامه‌نوسانى کورده‌ تورکیا دۆخی ناوچه‌ک ‌ه‬

‫ئاماده‌کار‬ ‫ئاسۆ‬

‫ده‌وڵه‌تى تورک له‌ باکورى کوردستان‬ ‫هێرشه‌ سه‌ربازیه‌کانى ده‌ست پێکرد و‬ ‫پێکدان جارێکى تر گه‌یشته‌و ‌ه هه‌رێمى‬ ‫پاراستنى میدیا و گرتنى سیاسه‌تمه‌داران‬ ‫و که‌سایه‌تى و پارێزه‌ره‌کان درێژبۆو ‌ه‬ ‫بۆ ئۆپه‌راسیۆنه‌کان و گه‌یشت ‌ه به‌رماڵى‬ ‫رۆژنام ‌ه نووسان‪ ،‬سه‌رۆکى کۆنسه‌ى‬

‫‪n‬‬

‫تورکیا زیندانى‬

‫ئه‌ندامێکى کۆنگره‌ى نه‌‬

‫گیراوه‌کان ده‌ربڕی‪.‬‬ ‫پ�ه‌رل�ه‌م��ان��ت��اران��ى (‪)BDP‬ش ک �ه‌ ک��اروب��ارى‬ ‫سیاسى ل �ه‌ پ��ارل�ه‌م��ان��ى ت��ورک��ی��ا ب �ه‌ڕێ��وه‌ده‌ب �ه‌ن‪،‬‬ ‫(‪)12/21‬کاره‌کانى خۆیان وه‌ال ناو وه‌ک هه‌واڵنێر‬ ‫کاریان کرد‪.‬‬ ‫گوڵتان کشاناک‪ ،‬ه��اوس�ه‌رۆک��ى (‪،)BDP‬‬ ‫سوره‌یا ئۆنده‌ر‪ ،‬په‌رله‌مانتار وه‌ک هه‌واڵنێرانى‬ ‫ئ��اژان��س��ى دیجله‌ ب �ه‌ش��دارى مانگرتنى گشتى‬ ‫س �ه‌ن��دی��ک��اى ک �ه‌س��ک ب����وون و س���ه‌ب���اره‌ت ب ‌ه‬ ‫مانگرتنه‌ک ‌ه هه‌واڵیان گواسته‌وه‌‪ .‬په‌رله‌مانتار‬ ‫سه‌باحه‌ت تونجه‌لیش ل ‌ه ئه‌سته‌مبوڵه‌وه‌ هه‌واڵه‌کانى‬

‫(‪ )KCK‬ڕایگه‌یاند‌‪ :‬قه‌ره‌یاڵن ده‌ستنیشانى کرد‬ ‫تاقمه‌که‌ى فه‌تحوڵاڵ گوله‌ن و حکومه‌تى ‪AKP‬‬ ‫هه‌وڵى ئه‌وه‌ ده‌ده‌ن به‌ سیاسه‌تى شه‌ڕى تایبه‌ت و‬ ‫ره‌فتارى ناڕه‌وا گه‌لى کورد قڕ‌ بکه‌ن و هۆشدارى‬ ‫دا‪« :‬ده‌بێت باش ئه‌وه‌ بزانرێت که‌ کورد ته‌سلیم‬ ‫نابن و ملکه‌چى فشاره‌کان نابن»‬ ‫سه‌رۆکى کۆنسه‌ى به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى (‪)KCK‬‬ ‫موراد قه‌ره‌یاڵن له‌ لێدوانه‌که‌ى دا له‌گه‌ڵ ئاژانسى‬ ‫ده‌نگوباسى فورات دا پرۆژه‌ى مه‌الى (‪)AKP‬‬ ‫ییه‌کانى هه‌ڵسه‌نگاند‪.‬‬ ‫ق�ه‌ره‌ی�ڵان ئ�ه‌و هه‌ڵوێستانه‌ى وه‌ه��ا شرۆڤه‌ کرد‪:‬‬

‫تورکیا به‌گرتنی رۆژنامه‌نوسانی کورد ده‌یه‌وێت راستیه‌کان ل ‌‬ ‫ه گه‌له‌که‌ی بشارێته‌وه‌ فۆتۆ‪firat/‬‬

‫به‌ڕێوه‌به‌رى (‪)KCK‬ه‌ش جه‌ختده‌کاته‌و ‌ه‬ ‫گه‌ر ره‌وشه‌ک ‌ه باش نه‌بێت ئه‌لته‌رناتیفى‬ ‫تر به‌کار ده‌هێنن‪.‬‬

‫س �ه‌رل �ه‌ب �ه‌ی��ان��ى (‪ )12/20‬س����ه‌دان پ��ۆل��ی��س ل ‌ه‬ ‫شاره‌کانى ئامه‌د‪ ،‬وان‪ ،‬ئه‌نکه‌ره‌‪ ،‬ئه‌سته‌مبوڵ‪،‬‬ ‫ئ �ه‌ده‌ن��ا‪ ،‬مه‌رسین و ڕح��ا هێرشیان ک��رده‌ سه‌ر‬ ‫ناوه‌نده‌کانى ئاژانس و گۆڤار و رۆژنامه‌کانى‪:‬‬ ‫دیجله‌‪ ،‬فورات‪ ،‬ئه‌تیک‪ ،‬ئازادیا واڵت‪ ،‬ئۆزگور‬ ‫گ��ون��ده‌م و مۆدێرنیته‌ى دیموکراتى و به‌دیان‬ ‫رۆژنام ‌ه نووس ‌ه ده‌ستگیرکران‪.‬‬ ‫به‌گشتى پۆلیس (‪ )49‬رۆژنامه‌نوسى ده‌ست‬ ‫به‌سه‌رکردوو (‪ )36‬رۆژنامه‌ نووسیان زیندانى‬ ‫کران و (‪)13‬شیان به‌ردران ل ‌ه ساڵى (‪ )2009‬تا‬ ‫ئێستا (‪ )100‬رۆژنامه‌نووس کراونه‌ته‌ زیندانه‌و‌ه‬ ‫له‌و واڵت�ه‌‪ )11( .‬رۆژنامه‌نووسى دیجله‌‪)5( ،‬‬ ‫ی ئۆزگور گونده‌م‪ ،‬باقى رۆژنامه‌نووسه‌کانى‬ ‫تر هى ئازادیا واڵت �ه‌‪ )4(.‬به‌ڕێوه‌به‌رى نووسینى‬ ‫ئازادیا واڵت له‌ زینداندان و (‪ )13‬رۆژنامه‌نووسى‬ ‫باڵوکراوه‌کانى تر له‌زینداندان‪ ،‬هه‌وه‌ها (‪)23‬‬ ‫رۆژنامه‌نووسى دیجله‌ش له‌ زینداندان‪.‬‬ ‫(‪ )8000‬که‌س له‌نێویاندا (‪ )100‬رۆژنامه‌نووس‬ ‫گیراون‪:‬‬ ‫حکومه‌تى پ��ارت��ى دادو گ �ه‌ش �ه‌پ��ێ��دان(‪) AKP‬‬ ‫به‌ناوى (‪ )KCK‬له‌به‌رانبه‌ر ئه‌و رۆژنامه‌نووس‪،‬‬ ‫سیاسه‌تمه‌دار‪ ،‬په‌رله‌مانتار و ئ�ه‌و پارێزه‌رانه‌ى‬ ‫پشتگیرى (‪ )BDP‬یان ک��ردووه‌‪ ،‬ده‌ستى ب ‌ه‬ ‫گوشار و گرتنکردووه‌‪ .‬ل ‌ه ساڵى (‪ )2009‬ل ‌ه‬ ‫ئه‌نجامى ئه‌وگرتنانه‌دا پتر ل ‌ه (‪ )8000‬که‌س‬ ‫گیراون‪ ،‬ک ‌ه ل ‌ه نێویاندا په‌رله‌مانتار‪ ،‬سه‌رۆک‬ ‫شاره‌وانى‪ ،‬رۆژنامه‌نووس‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ر‪ ،‬ئه‌ندامى‬ ‫ئه‌نجوومه‌ن‪ ،‬پارێزه‌ر‪ ،‬رۆشنبیر و خوێندکار هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ناوه‌ندى گشتى کۆمه‌ڵه‌ى مافى مرۆڤ(‪)ÎHD‬‬ ‫له‌ لێدوانێکدا ئاماژ‌ه بۆئه‌وه‌ده‌کات ک ‌ه گرتنى‬ ‫رۆژنامه‌نووسه‌کان به‌پالن بووه‌ و وتى‪ :‬به‌گرتنى‬ ‫(‪ )36‬رۆژن��ام �ه‌ن��ووس ک��ارم�ه‌ن��دان��ى رۆژن��ام � ‌ه‬ ‫به‌گشتى نزیکه‌ى (‪ )100‬رۆژنامه‌ نووس گیراوه‌‪.‬‬ ‫ته‌نیا له‌تورکیادا ئه‌مه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ه�����ه‌ر رۆژێ��������ک دواى ده‌س���ت���گ���ی���رک���ردن���ى‬ ‫رۆژن���ام���ه‌ن���ووس���ه‌ک���ان ل���ه‌ ب���ه‌رام���ب���ه‌ر گ��رت��ن��ى‬ ‫رۆژنامه‌وانانى کورد ‪.‬په‌رله‌مانتارانى پارتى ئاشتى‬ ‫و دیموکراتى(‪ )BDP‬له‌ شاره‌کانى ئه‌نکه‌ره‌ و‬ ‫ئه‌سته‌مبوڵ‪ .‬په‌رله‌مانتارانى (‪ )BDP‬وه‌ک‬ ‫هه‌واڵنێرانى ئاژانسى دیجل ‌ه کاریان کرد‪.‬‬ ‫په‌ڕبه‌مانتاران بوونه‌ په‌یامنێر‬ ‫هێشتا ئۆپه‌راسیۆنه‌که‌ کۆتایى پێنه‌هاتبوو‪ ،‬سه‌دان‬ ‫گه‌نج له‌ باکورى کوردستان و تورکیا ئاماده‌یى‬ ‫خ��ۆی��ان ب��ۆ ڕاپ �ه‌ڕان��دن��ى ک��ارى رۆژن��ام�ه‌ن��ووس��ى‬

‫گواسته‌وه‌‪.‬‬ ‫بۆ بێده‌نگکردنى چاپه‌مه‌نى ئازاده‌‬ ‫هه‌ر‌وه‌ها کۆنگره‌ى نه‌ته‌وه‌یى کوردستان (‪)KNK‬‬ ‫ڵ و له‌ لێدوانێکى نوسراودا گرتنى‬ ‫هاته‌ سه‌ر هێ ‌‬ ‫رۆژن��ام �ه‌ن��ووس��ان��ى ک���وردى ب �ه‌ زمانێکى توند‬ ‫شه‌رمه‌زار کرد‪ )KNK( .‬داوا له‌ گه‌لى کورد‬ ‫ده‌کات له‌به‌رامبه‌ر هێرشه‌کاندا خاوه‌ندارییه‌تى ل ‌ه‬ ‫ئیراده‌ى ئازادى خۆیان بکه‌ن‪.‬‬ ‫(‪ )KNK‬له‌ لێدوانه‌که‌ى دا ئامانجى هێرشه‌کانى‬ ‫وه‌ک هه‌وڵێک بۆ بێده‌نگ کردنى چاپه‌مه‌نى‬ ‫ئازاد ناو ده‌بات و رایده‌گه‌یه‌نێت‪ :‬ئیدى ئاشکرابوو‌ه‬ ‫ک ‌ه ده‌وڵه‌تى تورک و حکومه‌تى (‪ )AKP‬ل ‌ه‬ ‫ژێ��ر ن��اوى «ت��ی��رۆردا» هه‌موو گه‌لى ک��ورد و‬ ‫الیه‌نه‌ دیموکراتیخوازه‌کانى کردووه‌ت ‌ه ئامانجى‬ ‫هێرشه‌کانی‪ .‬گرتنى رۆژنامه‌وانانیش ده‌که‌وێت ‌ه‬ ‫چوارچێوه‌ى سیاسه‌تى له‌ناوبردنى سه‌رتاسه‌رى‪.‬‬ ‫له‌راگه‌یاندن ‌ه جیهانیه‌کاندا‬ ‫گ��رت��ن��ى رۆژن���ام���ه‌ن���ووس���ى ک����ورد ل��ه‌ ب��اک��ورى‬ ‫کوردستان بوو به‌بابه‌تى چاپه‌مه‌نى جیهانى وه‌ک‬ ‫مانشێتى سه‌ره‌کى هه‌واڵه‌کان باڵوکرده‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاژانسى نێونه‌ته‌وه‌یى رۆی��ت �ه‌رز‪ ،‬له‌ هه‌واڵێکدا‬ ‫باڵویکرده‌و‌ه ک ‌ه ل ‌ه ئاستى جیهاندا ه �ه‌ر‌ه زۆر‬ ‫له‌ تورکیا رۆژن��ام�ه‌ن��ووس راپێچى زیندانه‌کان‬ ‫ده‌ک��رێ��ن‪ .‬ه�ه‌روه‌ه��ا رایده‌گه‌یه‌نێت‪ ،‬هێرشه‌کانى‬ ‫ئه‌م دوایی ‌ه له‌الیه‌ن یه‌کێتى ئ �ه‌وروپ��او‌ه ره‌خنه‌ى‬ ‫لێده‌گیردرێت‪.‬‬ ‫ئاژانسى ‹وۆرد› ل�ه‌ هه‌واڵێکیدا ل�ه‌ژێ��ر ن��اوى‬ ‫«ت��ورک��ی��ا رۆژن��ام��ه‌ن��ووس��ى ک���ورد ده‌گ���رێ»‬ ‫ئاماژه‌ى کردووه‌ ئۆپه‌راسیۆنه‌کانى ئه‌م دوایی ‌ه ل ‌ه‬ ‫تورکیا و باکورى کوردستان‪.‬‬ ‫رێ��ک��خ��راوى رۆژن��ام �ه‌ن��ووس��ان��ى بێسنووریش له‌‬ ‫لێدوانیکدا به‌ زمانێکى توند گرتنى رۆژنامه‌نووسى‬ ‫کوردى له‌الیه‌ن ده‌وڵه‌تى تورکه‌وه‌ شه‌رمه‌زار کرد‪.‬‬ ‫رێکخراوى رۆژنامه‌نووسى بێسنوور له‌ ماڵپه‌رى‬ ‫فه‌رمى خۆیدا لێدوانێکى باڵو کرده‌وه‌ و گرتنى‬ ‫رۆژنامه‌نووسى کوردى به‌ زمانێکى توند شه‌رمه‌زار‬ ‫کرد و رایگه‌یه‌ند‪ :‬ده‌بێ له‌ زوترین کاتدا کۆتایى‬ ‫به‌ ناوزڕاندنى رۆژنامه‌وانان بهێندرێت‪ .‬پرسگرى‬ ‫کورد به‌گرتنه‌به‌رى زوڵم و زۆردارى چاره‌سه‌ر‬ ‫نابێت‪.‬‬ ‫به‌هه‌زاران که‌س له‌ دژى ده‌سبه‌سه‌ر کردنى ئه‌ندامانى‬ ‫چاپه‌مه‌نى ئازاد‪ ،‬رژانه‌ سه‌ر شه‌قامه‌کان و رژێمى‬ ‫تورکیایان ش �ه‌رم �ه‌زارک��رد و ل�ه‌ چاالکیه‌که‌دا‬ ‫وێنه‌ى ئه‌و رۆژنووسانه‌ هه‌ڵگیرابوون‪ ،‬که‌ له‌الیه‌ن‬ ‫پۆلیسى(‪)AKP‬ه‌وه‌ گیران‪.‬‬ ‫ناچارین‌ به‌دواى ئه‌لته‌رناتیڤى دیکه‌‌دا بگه‌ڕێین‬ ‫موراد قه‌ریالن‪ ،‬سه‌رۆکى کۆنسه‌ى به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى‬

‫«ن��وێ��ژه‌ مه‌ده‌نییه‌کانى هه‌ینى هه‌ڵوێستێکى‬ ‫واڵت���پ���ارێ���ز و راس����ت ل �ه‌ی �ه‌ک��ت��ر تێگه‌یشتنى‬ ‫ب��اوه‌ڕم �ه‌ن��دی��ی �ه‌‪ .‬ئ �ه‌م �ه‌ ل�ه‌ه�ه‌م��ان��ک��ات��دا ده‌بێته‌‬ ‫هه‌ڵوێستێکیش بۆ پاراستنى کلتورى کۆمه‌اڵیه‌تى‬ ‫و نه‌ته‌وه‌یى خۆت‪ .‬هه‌ربۆیه‌؛ پێویسته‌ هه‌موو گه‌لى‬ ‫ک��ورد و ئیماندارانى کوردستان ئه‌مه‌ بۆخۆیان‬ ‫وه‌ک نموونه‌یه‌ک به‌بنه‌ما وه‌ربگرن‪ .‬هه‌ڵوێستى‬ ‫دووه‌م��ی��ن��ی��ش؛ ب �ه‌رگ��رى ل�ه‌خ��ۆک��ردن�ه‌ ب �ه‌ زمانى‬ ‫زگماکى له‌ دادگاکاندا‪ ،‬وه‌ک��و نوێژى مه‌ده‌نى‬ ‫هه‌ینی‪ ،‬زۆر به‌هاداره‌‪ .‬هه‌ربۆیه‌؛ نه‌ک هه‌ر ته‌نیا‬ ‫به‌ندکراوانى دۆزى بنچینه‌یى (‪ ،)KCK‬ده‌بێت‬ ‫هه‌موو زیندانیانى کوردستان‪ ،‬له‌هه‌ر کوێیه‌ک‬ ‫دادگایى ده‌کرێن‪ ،‬جیاوازى نییه‌‪ ،‬با به‌ زمانى‬ ‫زگماکى خۆیان به‌رگرى له‌خۆیان بکه‌ن‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫هه‌ڵوێستێکى واتادار و واڵتپارێزییه‌‪».‬‬ ‫له‌مباره‌یه‌وه‌ قه‌ره‌یاڵن ئه‌م بانگه‌وازییه‌ى له‌ ده‌وڵه‌ت‬ ‫ک��رد‪« :‬ئ �ه‌گ �ه‌ر ده‌وڵ���ه‌ت به‌راستى ده‌ی �ه‌وێ��ت له‌‬ ‫کوردستان له‌گه‌ڵ گه‌ل بژیت‪ ،‬ئه‌وا ده‌بێت خۆى‬ ‫له‌گه‌ڵ زمانه‌که‌یان رابێنێت و فێرى ببێت‪ ،‬یاخود‬ ‫بۆ هه‌موو بواره‌کانى ژیان وه‌رگێڕ دابنێت‪ .‬ئێستا‬ ‫گفتوگۆ له‌سه‌ر ده‌ستوورێکى نوێ به‌رده‌وامه‌‪.‬‬ ‫ده‌بێت تێیدا مافى پ �ه‌روه‌رده‌ به‌ زمانى زگماکى‬ ‫تێدا ده‌ستنیشان بکرێت»‬ ‫قه‌ره‌یاڵن‪ ،‬ئه‌وشى وت ‪« :‬له‌به‌رامبه‌ر به‌و چه‌مکه‌ى‬ ‫ده‌وڵه‌ت‪ ،‬ناچارین که‌ به‌دواى ئه‌ڵته‌رناتیفى دیکه‌دا‬ ‫بگه‌ڕێین‪ .‬ئێمه‌ له‌ پێواژۆى داهاتوودا له‌سه‌ر ئه‌م‬ ‫بابه‌ته‌ گفتوگۆ ده‌که‌ین‪ .‬گه‌لى کورد له‌ناوکه‌وه‌‬ ‫به‌ تورکیاوه‌ گرێنه‌دراوه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر سه‌ره‌ڕاى هه‌موو‬ ‫هه‌وڵدانه‌کانى ئێمه‌ ده‌وڵه‌تى ت��ورک ناسنامه‌ى‬ ‫ئ��ازاد و ژیانێکى یه‌کسان په‌سند ناکات‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ئێمه‌ له‌ رێگاى دیکه‌ ده‌گه‌ڕێین‪ .‬ئیدى ده‌بێت‬ ‫ب��اش ئ �ه‌وه‌ بزانرێت که‌ پرسه‌که‌ به‌ ئاگربه‌ستى‬ ‫یه‌کالیه‌نه‌ چاره‌سه‌ر نابێت‪ .‬واتا بۆ جارى نۆیه‌مین‬ ‫ئاگربه‌ستى یه‌کالیه‌نه‌ راناگه‌یه‌نرێت‪».‬‬ ‫رێگه‌ى چاره‌سه‌رى چیاکانه‌‬ ‫ه���ه‌وه‌ه���ا س����رى س�����اک‪ ،‬ئ���ه‌ن���دام پ �ه‌رل �ه‌م��ان��ى‬ ‫(‪)BDP‬ی مووش (‪ )12/24‬له‌گه‌ڵ ئه‌حمه‌د‬ ‫ت�����ورک‪-‬ى ه��اوس��ه‌رۆک��ى ک��ۆن��گ��ره‌ى جڤاکى‬ ‫دی���م���وک���رات���ى(‪ ،)KCD‬ل �ه‌ ک��ۆب��وون �ه‌وه‌ی �ه‌ک��ى‬ ‫ج�ه‌م��اوه‌ری��دا که‌ له‌ مێردین س��رى‪ ،‬ئ��ام��اژه‌ى بۆ‬ ‫ئه‌وکرد گه‌ر ده‌وڵه‌ت رێگه‌ى چاره‌سه‌رى قانوونى‬ ‫بۆ پرسه‌کان نه‌گرێته‌ به‌ر ئه‌وا رێگه‌ى چاره‌سه‌رى‬ ‫چ��ی��اک��ان�ه‌‪ .‬ت��ورک��ی��ش‪ ،‬جه‌ختى ل���ه‌وک���رده‌وه‌ بۆ‬ ‫ج�ه‌م��اوه‌ره‌ک�ه‌ گه‌لى ک��ورد و کوردستان هه‌یه‌‬ ‫که‌س ناتوانێت نکۆڵى لێبکات‪.‬‬

‫سازدانی‬ ‫ئاسۆ جه‌وهه‌ر‬

‫محه‌مه‌د ئه‌مین پێنجوێنی‪ ،‬ئه‌ندامى‬ ‫کۆنگره‌ى نه‌ته‌وه‌یى کوردستان‪،‬‬ ‫ئاماژ ‌ه بۆ ئه‌وه‌ ده‌کات میدیا‬ ‫جیهانیه‌کان له‌به‌ر به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫سیاسی رووداوه‌کانی باکوری‬ ‫کوردستان نابینن‪ ،‬چونکه‌ تورکیا‬ ‫گرێدراوی ناتۆیه‌ و یه‌که‌م جێگه‌ پێی‬ ‫ئه‌مریکایه‌ له‌ رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‪،‬‬ ‫هێماش بۆ ده‌ست تێوه‌ردانى‬ ‫تورکیاده‌کات له‌ رۆژئاواى کوردستان‬ ‫و جه‌ختیشده‌کاته‌وه‌ که‌ به‌ روخانى‬ ‫ئه‌سه‌د مه‌سه‌له‌ی کورد له‌ رۆژهه‌اڵت‬ ‫دێته‌ سه‌ر شانۆ‪.‬‬

‫چه‌تر‪ :‬با له‌ عێراقه‌وه‌ ده‌ست پێبکه‌ین‪ ،‬له‌ گرژی ‌ه‬ ‫سیاسیه‌کاندا ده‌رکه‌وت که‌ تاریق هاشمى پتر‬ ‫له‌ (‪ )30‬جار چۆته‌ تورکیاو له‌ وێ‌ په‌روه‌ر‌ده‌ى‬ ‫بینیوه‌‪ ،‬ئه‌واڵته‌ ئه‌مى وه‌ک کارتێک دژى‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانى ک��ورد ل�ه‌و چ��وار چێوه‌یه‌دا‬ ‫به‌کار هێناوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ چۆن راڤه‌ ده‌که‌ى؟‬ ‫ ئه‌م ره‌وشانه‌ی له‌ رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست هه‌یه‌‬‫په‌یوه‌ندیان به‌ هه‌رێمی کوردستان و تورکیا و‬ ‫هه‌تا ئێرانیشه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬زنجیره‌یه‌کی پێکه‌وه‌‬ ‫گرێدراوه‌ له‌و دۆخ�ه‌ی هاشمی و گرێدراو به‌‬ ‫تورکیاوه‌ هه‌ندێک شت باس ده‌کرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ل �ه‌ گ��رێ��دراو ب �ه‌ ک����ورده‌وه‌ هه‌میشه‌ تورکیا‬ ‫هه‌وڵی داوه‌ رۆڵی کورد له‌ عێراقدا نه‌هێڵێت‬ ‫که‌ رۆڵێکی باشی هه‌یه‌‪ ،‬ه�ه‌ر له‌ سه‌ره‌تای‬ ‫دروستبوونیه‌وه‌ تا ئێستاش‪ ،‬تورکیا کاریگه‌ری‬ ‫زۆری هه‌بووه‌ به‌تایبه‌ت وه‌زی��ری ده‌ره‌وه‌‪ ،‬پێش‬ ‫هه‌ڵبژاردنی جه‌الل تاڵه‌بانی بۆ سه‌رۆک کۆمار‬ ‫به‌شێک له‌ سه‌رکرده‌کانی بانگ کردووه‌ هه‌تا‬ ‫له‌گه‌ل ع �ه‌الوی و زۆرب���ه‌ی لیستی عێراقیه‌‬ ‫کۆبونه‌وه‌ هه‌تا رێگربن له‌ بوونى جه‌الل تاڵه‌بانى‬ ‫به‌ س��ه‌رۆک ک��ۆم��ار‪ ،‬ئه‌مه‌ شتێکی ش��اراوه‌‬ ‫نیه‌ و کورد و هه‌موو پێکهاته‌کانی عێراقیش‬ ‫ده‌ی��زان��ن‪ .‬له‌ الیه‌کیتریشه‌وه‌ هه‌وڵیاندا کورد‬ ‫وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی پێنه‌درێت‪ ،‬کورد له‌ په‌رله‌مان‬ ‫که‌مینه‌ بهێنێت‪ ،‬تورکیا ته‌نیا به‌وه‌وه‌ نه‌وه‌ستاوه‌‬ ‫سه‌رکوتی ک��وردی باکور بکات‪ ،‬به‌ڵکو له‌‬ ‫هه‌وڵی الوازک��ردن��ی کوردیش ب��ووه‌ له‌ باشور‬ ‫و پارچه‌کانیتر‪ ،‬هه‌روه‌ها ئه‌و رۆڵه‌ی ده‌یه‌وێت‬ ‫بیبینێت له‌ سوریا که‌ ناتۆ رۆڵ��ی سه‌ره‌کی‬ ‫داوه‌ت��ێ بۆ ئه‌وه‌یه‌ ک��وردان��ی رۆژئ���اوا هه‌مان‬ ‫که‌شیان بۆ نه‌ڕه‌خسێت که‌ له‌ باشور هه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫تورکیا رۆڵێکی شه‌ڕه‌نگێزانه‌ی هه‌بووه‌ هه‌ر له‌‬ ‫دروستبوونی ده‌وڵه‌تی ئه‌تاتورکه‌وه‌ تا ئێستا‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬نیگه‌رانی تورکیا له‌ سوریا ترسه‌ له‌‬ ‫ک���ورد‪ ،‬ی��اخ��ود ئ �ه‌وه‌ی �ه‌ ئه‌مریکا ده‌ی �ه‌وێ��ت له‌‬ ‫رێگه‌ى تورکیاوه‌ رۆڵی ئیسالمی لیبڕاڵ زیاد‬ ‫بکات؟‬ ‫‪-‬به‌ بڕوای من هه‌ردوو هۆکاره‌که‌ بوونی هه‌یه‌‪،‬‬

‫ئه‌مریکا رۆڵی داوه‌ به‌ (‪ )AKP‬و پشتی گرتوو‌ه‬ ‫که‌ بۆ ماوه‌ی هه‌شت ساڵه‌ حکومه‌تی تورکیا‬ ‫ده‌به‌ن به‌ڕێوه‌‪ ،‬ئه‌مریکا ده‌یه‌وێت مۆدێلی حزبی‬ ‫ئیسالمی میانڕه‌و که‌ بریتیه‌ له‌ داد و گه‌شه‌پێدان‬ ‫به‌سه‌ر واڵتانی تریشدا بسه‌پێنێت‪ ،‬الیه‌کی تری‬ ‫که‌ بنه‌ڕه‌تیه‌ به‌ نیسبه‌ت تورکیاوه‌ ئه‌وه‌یه‌ که‌‬ ‫ک��ورده‌ک��ان له‌ سوریا ئۆتۆنۆمی وه‌رن�ه‌گ��رن و‬ ‫ئیداره‌یه‌ێکی خۆبه‌ڕێوه‌به‌رییان نه‌بێت‪ ،‬تورکیا‬ ‫ده‌زانێت پارتى یه‌کێتی دیموکراتی (‪)PYD‬‬ ‫که‌ گه‌وره‌ترین هێزی کوردیه‌ له‌ رۆژئ���اوا و‬ ‫به‌سه‌دان کادری که‌ له‌ شاخ گه‌ریالبوون ئێستا‬ ‫گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌ و خه‌ریکی رێکخستنی خه‌ڵک‬ ‫و سه‌رقاڵ بوونن به‌ مه‌سه‌له‌ی خۆبه‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫دیموکراتی و ئه‌نجومه‌نیان دروس��ت��ک��ردووه‌ و‬ ‫پێش چه‌ند رۆژێک هه‌ڵبژاردنیان کرد‪ ،‬هه‌تا‬ ‫ئ��اش��وری و هه‌ندێک الی�ه‌ن��ی ع �ه‌ره‌ب��ی تری‬ ‫تیادا به‌شداربوون‪ .‬راسته‌ له‌ سوریا هێزی تر‬ ‫هه‌ن که‌(‪ )11‬حزبی تر یه‌کیان گرتووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ یه‌ک به‌شی کوردستانی رۆژئ��اوا بوونیان‬ ‫هه‌یه‌ و له‌ شوێنیتر بوونیان نیه‌ و (‪)PYD‬‬ ‫له‌ هه‌موو ئه‌و ق�ه‌واران�ه‌ بوونی زیاتره‌‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫دژی (‪)PYD‬ه‌ن‪ ،‬چونکه‌ پارتێکی کوردین‬ ‫و به‌هێزن و له‌سه‌ر هێڵێکی نه‌ته‌وه‌یی راست که‌‬ ‫خۆبه‌ڕێوه‌به‌ری دیموکراتیه‌ کارده‌که‌ن‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬تورکیا له‌ سنوری سیاسی خۆی له‌گه‌ڵ‬ ‫سوریا ده‌زگ��ای چاودێری دان��اوه‌ که‌ زانیاری‬ ‫ده‌دات به‌ فڕۆکه‌کانی ئه‌مه‌ بۆ چیه‌؟‬ ‫ب��ه‌ ب���ڕوای م��ن ب��ڕی��اری رۆیشتنی به‌شار‬‫دراوه‌ ئه‌گه‌ر به‌ خۆپیشاندان سه‌رکه‌وتووبن‬ ‫ئه‌وه‌ بابه‌تێکیتره‌ ئه‌گه‌ر نا ئه‌وه‌ وه‌ک جارانی‬ ‫هه‌رێمی کوردستان که‌ ن��اوچ�ه‌ی جیاکراوه‌‬ ‫دانرا حکومه‌تی تورکیا نه‌توانێت له‌و ناوچانه‌‬ ‫هیچ چاالکیه‌ک ئه‌نجام بدات و له‌و ناوچانه‌‬ ‫خ�ه‌ڵ��ک کۆببنه‌وه‌ و هێزێکی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫دروست بکرێت و هێزی سه‌ربازی دروست بکه‌ن‬ ‫و داوای یارمه‌تی سه‌ربازی له‌ تورکیا و ناتۆ‬ ‫بکه‌نو‪ ،‬بۆ هێرشکردنه‌ سه‌ر سوریا‪ .‬ده‌بێت کورد‬ ‫سه‌ره‌ڕای ئه‌و رۆڵه‌ی گێڕاویانه‌ رۆڵی خۆیان‬ ‫به‌هێزتر بکه‌ن و کورد یه‌کبگرێت و تیشک‬ ‫بخرێته‌ سه‌ر شته‌ بنه‌ڕه‌تیه‌کان‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬له‌ باکور ئۆپه‌راسیۆنێکی سه‌ربازی‬ ‫له‌ژێر ن��اوی (‪ )KCK‬بۆ فشارخستنه‌ سه‌ر‬ ‫چاالکوانانی کورد به‌ڕێوه‌ده‌چێت له‌ الیه‌کیتره‌وه‌‬ ‫پارێزه‌ره‌کانی ئۆجه‌الن ده‌ستگیر ده‌کرێن‪ ،‬ئایا‬ ‫تورکیا ئامانجی چیه‌ له‌مه‌؟‬ ‫ ئه‌م کردارانه‌ی تورکیا نوێ نیه‌‪ ،‬له‌ سه‌ره‌تای‬‫حوکمی ئ �ه‌ردۆغ��ان �ه‌وه‌ ت��ا ئێستا ب�ه‌ رێگه‌ی‬ ‫سیناریۆی جیاواز ب �ه‌رده‌وام �ه‌ ل�ه‌م کارانه‌ بۆ‬ ‫لێدانی (‪ ،)PKK‬له‌ چ��وار ساڵی سه‌ره‌تای‬ ‫حوکمیاندا بۆ زیادکردنی ده‌نگیان به‌ڵێنیان به‌‬ ‫کورد دا که‌ چاره‌سه‌ری کێشه‌کانیان بکه‌ن‪،‬‬ ‫بۆ هه‌ڵبژارنی نوێ دووباره‌ که‌وتنه‌وه‌ بانگه‌شه‌‬ ‫و دووباره‌ به‌شێکی کورده‌کان ده‌نگیان پێدان‪،‬‬ ‫زانیان به‌م شێوازه‌ بزوتنه‌وه‌ی کورد الواز نابێت‬ ‫له‌ ئێستادا کۆتا سیناریۆ هێرشی سه‌ربازیه‌ که‌‬

‫هـــه‌واڵــی کوردستانی‬ ‫مێژووى کورد ل ‌ه رۆژئاوا ده‌خوێندرێت‬

‫ل‌ه گه‌ڵ کردنه‌وه‌ى ناوه‌ندى محه‌مه‌د شێخۆ بۆ هونه‌ر‬ ‫ێ مانگ‬ ‫و رۆشنبیرى کوردى ل‌ه شارى قامیشلۆ پێش س ‌‬ ‫هه‌تا ئێستا ل‌ه چاالکى هونه‌رى و رۆشنبیرى به‌رده‌وامه‌‪،‬‬ ‫نه‌وه‌ستاو‌ه ل‌ه پێشوازى هونه‌رمه‌ند و رۆشنبیره‌کانى کورد‪،‬‬ ‫دواهه‌مین چاکى رۆشنبیریان وانه‌یه‌ک بوو ل‌ه باره‌ى‬ ‫مێژووى کورد ک‌ه له‌الیه‌ن مامۆستا محه‌مه‌د ئه‌مین‬ ‫یوسف پێشکه‌شکرا‪ .‬سه‌رتاى وان‌ه ب‌ه خوله‌کێک وه‌ستان‬ ‫بۆ گیانى پاکى شه‌هیدانى ئ��ازادى کوردستان ده‌ستى‬ ‫پێکرد‪ ،‬مامۆستا یوسف محه‌مه‌د‪ ،‬ده‌ستى به‌وانه‌ک‌ه کرد‬ ‫که‌تیایدا ئاماژه‌ى ب‌ه بنچینه‌و مێژووى کورد کرد ‌و‬ ‫له‌وه‌ش دوا ک‌ه خه‌باتى کورد و شارستانیه‌تی‌ده‌وڵه‌مه‌ند‌ه‬ ‫ک‌ه بۆ سه‌رده‌م‌ه کۆنه‌کان ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬جه‌ختیشکرده‌وه‌‪:‬‬ ‫«یه‌که‌مین شارستانیه‌تى ک��ورد له‌سه‌ر نیشتیمانى‬ ‫کوردستان ب���ووه‌»‪ .‬ل‌ه کۆتایى وان �ه‌ک �ه‌دا پرسیار و‬ ‫گفتوگۆ ده‌رباره‌ى مێژوو کورد کرا‪ .‬ئاماده‌بووان ئاماده‌ى‬ ‫خۆیان ده‌رب��ڕى ل‌ه ب��اره‌ى پێویستى به‌رده‌وامى مێژووى‬ ‫کورد‪.‬‬

‫یه‌شار که‌مال‪ :‬منیش ده‌خه‌ن ‌ه زیندان‬

‫ن��وس�ه‌ر و رۆم��ان��ن��وس��ى ن����اودارى ک���ورد یه‌شار‬ ‫که‌مال‪ ،‬که‌ هه‌فته‌ى رابردوو یه‌کێک له‌ خه‌اڵته‌‬ ‫هه‌ره‌ به‌ناوبانگه‌کانى واڵتى فه‌ڕه‌نساى پێبه‌خشرا‪،‬‬ ‫ل �ه‌س �ه‌ر ده‌س��ت��گ��ی��رک��ردن��ى رۆژن��ام �ه‌وان��ان��ى ک��ورد‬ ‫ن��اڕه‌زای��ى نیشاندا و رایگه‌یاند‪ :‬ره‌نگه‌ سبه‌ینێ‬ ‫منیش بگرن‪.‬‬ ‫یه‌شار که‌مال‪ ،‬که‌ تا ئێستا چه‌ندین خه‌اڵتى له‌‬ ‫بوارى وێژه‌دا وه‌رگرتووه‌‪ ،‬له‌ کاتى وه‌رگرتنى خه‌اڵتى‬ ‫فه‌خرى بڕوانامه‌ى دک��ت��ۆرا له‌ واڵت��ى فه‌ڕه‌نسا‪،‬‬ ‫ل �ه‌س �ه‌ر ده‌ستگیرکردنى رۆژن��ام��ه‌وان��ان ل�ه‌الی�ه‌ن‬ ‫حکومه‌تى پارتى داد و گه‌شه‌پێدانه‌وه‌ له‌ژێر ناوى‬ ‫(ئۆپه‌راسیۆنى ‪ )KCK‬دواو وت��ى‪« :‬ب��اوه‌ڕم به‌‬ ‫سیاسه‌توانانى تورکیا نییه‌‪ ،‬ره‌نگه‌ سبه‌ینێ منیش‬ ‫بخه‌نه‌ به‌ندیخانه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵکو منیش بگرن‪ ،‬نازانم»‪.‬‬ ‫ئه‌و لێدوانه‌ى یه‌شار که‌مال له‌کاتێکدایه‌ که‌‬ ‫زیاتر له‌ (‪ )50‬رۆژن��ام�ه‌وان��ى ک��ورد ده‌ستبه‌سه‌ر‬ ‫کراون و (‪)36‬یان خراونه‌ته‌ زیندان‪.‬‬

‫ژنان‬

‫ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى که‌رکوک رێگه‌ى نه‌داو ‌ه ژنان بۆ‬ ‫ئه‌نجومه‌نى قه‌زا و ناحیه‌کان خۆیان هه‌ڵبژێرن‬

‫ساڵی دووەم ژماره‌ ‪86‬‬ ‫دووشه‬ ‫‪2711/10/52010/11/8‬‬ ‫‌ممه‌ممه‌‪- 2011/12/26‬‬ ‫دووشه‬

‫‪8‬‬

‫زیندوو‬ ‫پرسی ژن ل ‌ه ساڵی‬ ‫(‪)2011‬‬

‫‪ u‬گه‌الوێژ شارباژێری ‪u‬‬

‫له‌ ساڵی (‪ )2011‬شانبه‌شانی گه‌رمایی‬ ‫تێکۆشان و ق��وڵ��ب��ون�ه‌وه‌ی ناکۆکییه‌کانی‬ ‫ن���ێ���وان گ���ه‌الن���ی ئ���ازادی���خ���واز و سیستمه‌‬ ‫ده‌س �ه‌اڵت��داره‌ک��ان‪ ،‬پرسی ژنیش ل�ه‌ هه‌موو‬ ‫ساڵێک زیاتر بووه‌ته‌ رۆژه‌ڤ��ی راگه‌یاندن و‬ ‫خه‌ڵک‪ ،‬له‌ هه‌رێمی کوردستان و عێراقدا به‌‬ ‫به‌رده‌وامی گوێبیستی کوشتن و خۆکوشتنی‬ ‫ژن��ان ده‌بین‪ ،‬به‌ که‌مترین ئامار به‌ الیه‌نی‬ ‫ک�ه‌م�ه‌وه‌ له‌ کۆمه‌ڵگه‌ی ئێمه‌دا س �ه‌ره‌ڕای‬ ‫مردنی ئاسایی له‌ شه‌و و رۆژێکدا‪ ،‬ژنێک له‌‬ ‫ده‌رئه‌نجامی به‌ڕێوه‌چوونی توندوتیژی ژیان‬ ‫له‌ده‌ستده‌دات‪ ،‬واتا له‌ ساڵیکدا ده‌کاته‌ (‪)365‬‬ ‫ژن‪ ،‬ئ�ه‌م ئاماره‌ به‌پێی هه‌موو پێوه‌ره‌کانی‬ ‫م��اف��ی م���رۆڤ ب �ه‌ وات���ای کۆمه‌ڵکوژیه‌‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌مانه‌ به‌ڕێوه‌بردنی ه�ه‌ر شێوازێکی‬ ‫ت��ون��دوت��ی��ژی ش��وێ��ن �ه‌واره‌ک �ه‌ی ده‌ب��ێ��ت�ه‌ه��ۆى‬ ‫شێواندنی سایکۆلۆژی و شکاندنی ئیراده‌‬ ‫و که‌سایه‌تی ژن‪ .‬ئه‌مه‌ش شێوازێکی تری‬ ‫کۆمه‌ڵکوژی سپیه‌‪ ،‬ئ �ه‌م تابلۆیه‌ ل�ه‌ هه‌ر‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌یه‌کدا بێت ب�ه‌ وات���ای ئ �ه‌وه‌ دێت‬ ‫که‌ ئه‌و کۆمه‌ڵگه‌یه‌ رووب���ه‌ڕووی داڕمانی‬ ‫ئه‌خالقی و وی��ژدان��ی ب��وه‌ت �ه‌وه‌‪ ،‬چونکه‌ ژن‬ ‫بۆخۆی هه‌ڵگری گه‌وهه‌ری به‌ها مه‌عنه‌وی‬ ‫و وی��ژدان��ی�ه‌ک��ان��ی ک��ۆم�ه‌ڵ��گ�ه‌ی�ه‌‪ .‬کاتێک‬ ‫ژن��ێ��ک ده‌ک���وژرێ���ت وی���ژدان���ی تاکه‌کانی‬ ‫ک��ۆم �ه‌ڵ��گ �ه‌ش رووب������ه‌ڕووی س�ه‌ه��ۆڵ��ب�ه‌ن��دان‬ ‫بوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌ هیچ شێوه‌یه‌ک راناچڵه‌کێت!!؟‬ ‫بێگومان گرێدراوی ئه‌و راستیه‌یه‌ که‌ پرسی‬ ‫ئ���ازادی ژن ت��ا دواڕاده‌ چ �ه‌واش �ه‌ ک���راوه‌ و‬ ‫ده‌کرێته‌ ئامڕازێک بۆ ملمالنێی سیاسی‬ ‫و هه‌وڵی بێ ن���اوه‌رۆک کردنی ده‌درێ��ـ��ت‪،‬‬ ‫ل���ه‌م س��اڵ��ه‌دا ل��ه‌الی��ه‌ک ک��رای �ه‌ بابه‌تێکی‬ ‫ملمالنێ له‌نێوان ئۆپۆزسیۆنی ناو په‌رله‌مان‬ ‫و پارته‌ ده‌سه‌اڵتداره‌کان بۆ مه‌رامی شه‌ڕی‬ ‫ده‌س �ه‌اڵت‪ .‬جارێکیش وه‌ک ناکۆکی نێوان‬ ‫چاالکی ژنان و پیاوانی ئایینی و له‌ الیه‌کی‬ ‫تر وه‌ک شه‌ڕی نێوان ئیسالمی سیاسی و‬ ‫که‌سانی چ�ه‌پ��ڕه‌و‪ ،‬له‌ هه‌ندێک جێگه‌ش‬ ‫پرسی ئ��ازادی وه‌ک ش �ه‌ڕی نێوان ژن��ان و‬ ‫پیاوان له‌ بنه‌مادا ئ�ه‌م هه‌ڵوێستانه‌ هه‌موو‬ ‫ب�ه‌ مه‌به‌ستی چ��اره‌س�ه‌رن�ه‌ک��ردن��ی پرسه‌که‌‬ ‫و چه‌واشه‌کردنی به‌ڕێوه‌ده‌چێت‪ ،‬ئیسالمی‬ ‫سیاسی ئایینی پ��ی��رۆز وه‌ک ئامڕازێک‬ ‫به‌کارده‌هێنێت بۆ رێگه‌گرتن له‌ پێشکه‌وتن و‬ ‫داسه‌پاندنی کۆنه‌پارێزی‪ ،‬ئایدۆلۆژیای چه‌په‌‬ ‫کالسیکه‌کانیش کێشه‌ی ژن وه‌ک کێشه‌ی‬ ‫چین و ئابوری ده‌گرنه‌ده‌ست‪ ،‬وه‌ک ئه‌وه‌ی‬ ‫ک�ه‌ ژن��ی خ���اوه‌ن ئ��اب��وری ن��اچ�ه‌وس��ێ��ت�ه‌وه‌!!؟‬ ‫ئایدۆلۆژیای لیبرالیزمیش که‌ به‌رهه‌می‬ ‫سیسته‌می سه‌رمایه‌داری مۆدێرنیته‌یه‌ له‌ژێر‬ ‫ناوی ئازادیدا ژن ده‌کاته‌ کااڵ و ده‌یخاته‌ ناو‬ ‫بازاڕه‌کانه‌وه‌ له‌ خزمه‌تی سه‌رمایه‌ی خۆی‬ ‫هیچ جێیه‌کی ژن نامێنێت که‌ نه‌یفرۆشێت‪،‬‬ ‫به‌ ئاستێک ژن ده‌ک��ات�ه‌ کۆیله‌ که‌ ت�ه‌واو‬ ‫ل �ه‌ پ �ه‌ل��وپ��ۆی ده‌خ����ات‪ ،‬ئ���ه‌م چ�ه‌م��ک��ان�ه‌ له‌‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌که‌ماندا ناهێڵێت ئ�ه‌و هه‌واڵنه‌ی‬ ‫بۆ چاره‌سه‌ری پرسی ئازادی ژن هه‌یه‌ وه‌ک‬ ‫خۆی ئه‌نجام بگرێت‪ ،‬بێگومان پێویسته‌ پرسی‬ ‫ژن وه‌ک بابه‌تێکی زهنی بگرینه‌ده‌ست و‬ ‫ئ���ه‌و زه��ن��ی�ه‌ت�ه‌ی ک �ه‌ ج��ی��اک��اری ره‌گ���ه‌زی‬ ‫داده‌سه‌پێنێت له‌ سایه‌یدا چه‌وسانه‌وه‌ی ژن‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌بات به‌رهه‌می سیستمی پیاوساالریه‌‪.‬‬ ‫ت����ه‌واوی چ �ه‌وس��ان �ه‌وه‌ک��ان ل �ه‌س �ه‌ر بنه‌مای‬ ‫چ �ه‌وس��ان �ه‌وه‌ی ژن پێشکه‌وتوووه‌‪ ،‬ل�ه‌ب��واری‬ ‫ئایدۆلۆژی و زهنیه‌تدا کاریگه‌ری له‌سه‌ر‬ ‫تاکه‌کانی کۆمه‌ڵگه‌ دان��اوه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ هه‌تا‬ ‫پرسی ئ��ازادی ژن چاره‌سه‌ر نه‌بێت ناتوانین‬ ‫ه��ی��چ ی���ه‌ک ل��ه‌ ک��ێ��ش�ه‌ک��ان��ی کۆمه‌ڵگه‌‬ ‫چاره‌سه‌ر بکه‌ین‪ ،‬ناتوانین باس له‌ چاره‌سه‌ری‬ ‫پرسی نه‌ته‌وه‌یی و دیموکراتیانه‌مان بکه‌ین‪،‬‬ ‫ل�ه‌و وات��ای�ه‌دا پرسی ژن پرسێکی سه‌ره‌کی‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌یه‌ چاره‌سه‌ریه‌که‌شی به‌ تێپه‌ڕاندنی‬ ‫ع�ه‌ق��ڵ��ی��ی�ه‌ت��ی ره‌گ���ه‌زگ���ه‌رای���ی ده‌ب��ێ��ـ��ت‪ ،‬له‌‬ ‫ساڵی نوێدا بۆ ئه‌نجامدانی گۆڕانکاری‬

‫ب��ن��گ �ه‌ی��ی و ب��ون��ی��ات��ن��ان��ی سیستمی‬ ‫دیموکراتیانه‌ی گ�ه‌ل و به‌ده‌ستهێنانی‬ ‫ناسنامه‌ی نه‌ته‌وه‌یه‌کی دیموکراتیش به‌‬ ‫پێشه‌نگایه‌تی ژن ده‌گاته‌ ئه‌نجامی خۆی‪.‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ پێویسته‌ هه‌موومان به‌ ژنان و‬ ‫پیاوانه‌وه‌ به‌ شێوه‌یه‌کی راست کاربکه‌ین‬ ‫ب��ۆ ت��ێ��پ�ه‌ڕان��دن��ی چ �ه‌واش �ه‌ک��اری �ه‌ک��ان و‬ ‫به‌ده‌ستهێنانی ئازادی هه‌موو کۆمه‌ڵگه‌‬ ‫له‌ رێگه‌ی ئازادی ژنه‌وه‌‪.‬‬

‫ئه‌ندامێکى لیژنه‌ى یاسایى‪ :‬کاندیدکردنی ژنانمان به‌ هه‌موو شێویه‌ک ره‌ت کردوه‌ته‌وه‌‬ ‫ئاماده‌کار‬ ‫زانیار داقوقى‬

‫ماوه‌ى چوار ساڵ ‌ه ژنانى داقوق‬ ‫هه‌وڵى ئه‌و ‌ه ده‌ده‌ن‪ ،‬ل ‌ه ئه‌نجومه‌نى‬ ‫قه‌زاک ‌ه بونیان هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم تا‬ ‫ئێستا هیچ بڕیارێک نه‌دراو ‌ه بۆ‬ ‫دانانى ئه‌ندامى ژن ل ‌ه ئه‌نجومه‌نى‬ ‫قه‌زاکه‌‪ ،‬ئه‌ندامێکى لیژنه‌ى‬ ‫یاساییش ده‌ڵێت‪ :‬وه‌ک لیژنه‌ى‬ ‫یاسایى کاندیدکردنى ژنانمان‬ ‫ره‌تکرده‌وه‌‪.‬‬

‫ل����ه‌وب����اره‌و‌ه ح������ه‌ردان ح���ه‌س���ه‌ن‪ ،‬س �ه‌رۆک��ى‬ ‫رێکخراوى میدیا بۆ مافى مرۆڤ له‌ قه‌زاى ‪‌n‬ژنان داوای به‌شداری سیاسی ده‌که‌ن‬ ‫داق���وق‪ ،‬ب ‌ه (چ �ه‌ت��ر)ى وت‪« :‬ئێم ‌ه م��اوه‌ى‬ ‫چ��وار ساڵ ‌ه له‌ هه‌وڵداین بۆ کاندیدکردنى داق��وق‪ ،‬به‌ هه‌موو توانایه‌کمه‌وه‌ پشتگیرى‬ ‫شه‌ش ئه‌ندامى ژنان ل ‌ه ئه‌نجومه‌نى قه‌زاکه‌‪ ،‬له‌ کاندیدکردنى ئه‌ندامانى ژن��ان ده‌ک �ه‌م‪،‬‬ ‫وه‌ک رێکخراوه‌که‌مان گروپێکمان پێکهێناو‌ه خ���وداک���ه‌ره‌م رون��ی��ش��ی��ک��رده‌وه‌ و وت���ى‪ :‬ئێم ‌ه‬ ‫به‌ مه‌به‌ستى پشتگیرى ل ‌ه ژن��ان له‌ داقوق‬ ‫ناحیه‌ى تاز‌ه و ناحیه‌ى له‌یالن‪ ،‬ئه‌نجومه‌نى‬ ‫ق���ه‌زاى داق���وق‪ ،‬پشتگیرى ل� ‌ه داواى ژن��ان‬ ‫ده‌ک���ه‌ن‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئه‌نجومه‌نى ناحیه‌ى له‌یالن‬ ‫و تاز‌ه به‌ هیچ جۆرێک رێگه‌یان به‌ ژنان‬ ‫نه‌داوه‌ بۆ ئه‌و ئه‌نجومه‌ن ‌ه خۆیان هه‌ڵبژێرن‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆک���ى رێ��ک��خ��راوى م��ی��دی��ا ب��ۆ مافى‬ ‫مرۆڤ ل ‌ه قه‌زاى داقوق‪ ،‬باسى له‌وه‌شکرد‪:‬‬ ‫رێ���ک���خ���راوه‌ک���ه‌ی���ان خ��ول��ێ��ک��ى راه���ێ���ن���ان و‬ ‫مه‌شقپێکردنى بۆ ژنانى ناوچه‌ک ‌ه کردوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫تا بتوانن مافى خۆیان ل ‌ه کۆمه‌ڵگه‌ دیارى‬ ‫بکه‌ن‪.‬‬ ‫ده‌مانه‌وێت ل ‌ه سه‌رجه‌م ق�ه‌زا و ناحیه‌کانى‬ ‫ل �ه‌ الی �ه‌ک��ى ت����ره‌و‌ه د‪.‬ئ �ه‌م��ی��ر خ���وداک���ه‌ره‌م سه‌ر به‌ که‌رکوک‪ ،‬ق�ه‌زاى داق��وق بکه‌ین ‌ه‬ ‫س�ه‌رۆک��ى ئه‌نجومه‌نى ق �ه‌زاى داق��وق وتى‪ :‬نمونه‌ى دیموکراسى و دیاریکردنى مافى‬ ‫«م��ن وه‌ک س�ه‌رۆک��ى ئه‌نجومه‌نى ق�ه‌زاى ژن���ان ب �ه‌ ب��ێ ج���ی���اوازى‪ ،‬ب���ه‌اڵم ت��ا ئێستا‬

‫ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى که‌رکوک‪ ،‬بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌سته‌ وه‌اڵمیان نه‌داوینه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا محه‌مه‌د خ��در ج��ب��ورى‪ ،‬ئه‌ندامى‬

‫داوام���ان ک��ردوه‌ ئ�ه‌و هه‌شت ئه‌ندامه‌ى ک ‌ه‬ ‫پێویستمانه‌ ئه‌ندامانى ژنان دابنرێن‪ .‬جبورى‬ ‫وتیشى‪ :‬ئێمه‌ش وه‌ک کورد و تورکمان ژنان‬

‫سه‌رۆکى ئه‌نجومه‌نى قه‌زاى داقوق‪:‬‬

‫به‌ هه‌موو توانایه‌کمه‌وه‌ پشتگیرى له‌ کاندیدکردنى‬ ‫ئه‌ندامانى ژنان ده‌که‌م‬ ‫ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى که‌رکوک‪ ،‬باسی له‌و‌ه‬ ‫کرد که‌ وه‌ک ئه‌نجومه‌نى قه‌زا و ناحیه‌کانى‬ ‫حه‌ویجه‌ هه‌شت ئه‌ندامیان که‌مه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌ندامه‌ى ئه‌نجومه‌ن ئاشکراشی کرد‪:‬‬

‫کاندید ده‌که‌ین‪.‬‬ ‫الی خۆشیه‌وه‌ سایره‌ سه‌یفه‌دین‪ ،‬ئه‌ندامى‬ ‫ل��ی��ژن �ه‌ى ژن���ان ل �ه‌ پ��ارێ��زگ��اى ک �ه‌رک��وک‬ ‫ئ �ه‌وه‌ى وت‪« :‬ئێمه‌ وه‌ک لیژنه‌ى ژن��ان ل ‌ه‬

‫ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى که‌رکوک پێشنیارى‬ ‫کاندیدکردنى ئه‌ندامانى ژن بۆ قه‌زاى داقوق‬ ‫و ت��ازه‌ و له‌یالن‪ ،‬ل ‌ه له‌الیه‌ن لیژنه‌ى یاسا‬ ‫و هاوبه‌ش رێگ ‌ه ن �ه‌دراوه‌ ئه‌ندامانى ژن بۆ‬ ‫ئه‌نجومه‌نى قه‌زا و ناحیه‌کانى که‌رکوک‬ ‫دابنرێت‪.‬‬ ‫ئ �ه‌و ئه‌ندامه‌ ئ��ام��اژه‌ى ب��ۆ ئ�ه‌وش��ک��رد‪ :‬ک ‌ه‬ ‫زۆرب���ه‌ى ئه‌نجومه‌نى ق �ه‌زا و ناحییه‌کانى‬ ‫که‌رکوک رێژه‌یه‌ک ئه‌ندامى زیادیان هه‌ی ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر بۆ ئه‌و قه‌زایان ‌ه ژن ته‌رخان بکرێت‬ ‫ئه‌وانى دیکه‌ش داوا ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫ل �ه‌ الی �ه‌ک��ى ت���ره‌وه‌ ک��ام��ه‌ران ک�ه‌رک��وک��ى‪،‬‬ ‫ئ �ه‌ن��دام��ى ل��ی��ژن �ه‌ى ی��اس��ا ل � ‌ه ئه‌نجومه‌نى‬ ‫پارێزگاى که‌رکوک باسى له‌وه‌ کرد‪ :‬ئێم ‌ه‬ ‫وه‌ک لیژنه‌ى یاسایى کاندیدکردنى ژنانمان‬ ‫ره‌تکردو‌ه به‌ هیچ جۆرێک رێگ ‌ه ناده‌ین بۆ‬ ‫ئه‌نجومه‌نى قه‌زا و ناحییه‌کانى که‌رکوک‪،‬‬ ‫ئه‌ندامى ژن دیاری بکرێت‪.‬‬ ‫ک��ام �ه‌ران ک�ه‌رک��وک��ى ئ���ه‌وه‌ى ژن��ان��ى له‌و‬ ‫پۆستانه‌دا ره‌تکرده‌و‌ه هۆى ره‌تکردنه‌وه‌که‌شى‬ ‫ئاماژ‌ه پێنه‌دا‪.‬‬ ‫ه �ه‌ر ل �ه‌وب��اره‌ی �ه‌و‌ه ئ��ااڵ تاڵه‌بانى‪ ،‬ئه‌ندامى‬ ‫په‌رله‌مان عێراق‪ ،‬وت��ى‪ :‬ئێمه‌ ب ‌ه مه‌به‌ستى‬ ‫کاندیدکردنى رێژه‌یه‌ک ژن بۆ ئه‌نجومه‌نى‬ ‫قه‌زا و ناحیه‌کانى که‌رکوک هه‌وڵده‌ده‌ین‪.‬‬ ‫ئ�ه‌گ�ه‌ر به‌پێى ی��اس��اى ئه‌نجومه‌نى ق �ه‌زا و‬ ‫ناحیه‌کانى عێراق رێگ ‌ه به‌ ژنان بدات‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى که‌رکوک بۆى نی ‌ه‬ ‫رێگرى بکات‪ .‬ئااڵ تاڵه‌بانى وتیشى‪« :‬من‬ ‫به‌تایبه‌تى به‌دوادواچون له‌سه‌ر ژنان ده‌که‌م‬ ‫پشتگیرى خۆم بۆ کاندید کردنى ژنان ده‌که‌م‪،‬‬ ‫هه‌وڵى جدى بۆ ئه‌و مه‌به‌ست ‌ه ده‌خه‌مه‌گه‌ڕ تا‬ ‫ژن��ان بونیان هه‌بێت له‌ ئه‌نجومه‌نى ق�ه‌زا و‬ ‫ناحییه‌کانى که‌رکوک به‌پێى یاسا»‪.‬‬

‫توندوتیژی سه‌ر ژنان ل ‌ه ئاستێکی مه‌ترسیداردای ‌ه‬ ‫«کوشتن له‌سه‌ر شه‌ره‌ف که‌مى کردوه‌‪ ،‬به‌اڵم جیابوونه‌وه‌ و (ته‌اڵق) زیادى کردووه‌»‬ ‫ئاماده‌کار‬ ‫ستار‌ه عارف‬

‫له‌سه‌ر بنه‌مای ئه‌و وته‌یه‌ی‬ ‫حکومه‌تی هه‌رێم‪ ،‬که‌ پێیوایه‌ کێشه‌ی‬ ‫ژن کێشه‌ی هه‌موو کۆمه‌ڵگه‌یه‌‪،‬‬ ‫ده‌بێت به‌بێ جیاوازی کار بۆ‬ ‫رووبه‌ڕووبونه‌وه‌ی بکه‌ین‪ ،‬له‌ یادی‬ ‫(‪)25‬ی نۆڤه‌مبه‌ری ئه‌مساڵدا پالنێکی‬ ‫ستراتیژی بۆ رووبه‌ڕوبونه‌وه‌ی‬ ‫توندوتیژی دژی ژنان راگه‌یه‌ندرا‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌هۆى زۆرى و مه‌ترسیدارى‬ ‫توندوتیژیه‌کان و الیه‌نه‌ که‌م و‬ ‫کورتیه‌کانى پالنه‌که‌‪ ،‬که‌م به‌رهه‌مى‬ ‫پالنه‌که‌ ئاشکرایه‌‪.‬‬

‫توندوتیژی دژی ژنان له‌ هه‌رێمی کوردستاندا‬ ‫پانتاییه‌کی زۆری داگیر کردوه‌‪ ،‬به‌پێی دوا‬ ‫ئاماری به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌کانی به‌دواداچونی‬ ‫ت��ون��دوت��ی��ژی دژی ژن���ان‪ ،‬کوشتن له‌سه‌ر‬ ‫ش �ه‌ره‌ف تا راده‌ی �ه‌ک که‌می ک��ردوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫خۆسوتاندن وه‌ک خۆیه‌تی و بگره‌ زیادیشی‬ ‫کردوه‌‪ ،‬به‌ گشتی توندوتیژی سه‌ر ژنان له‌‬ ‫ئاستێکی مه‌ترسیداردایه‌‪.‬‬ ‫س�ه‌ره‌ت��ای ئ�ه‌م مانگه‌ حکومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫ک��وردس��ت��ان‪ ،‬ک �ه‌ م����اوه‌ی ه �ه‌ش��ت مانگه‌‬ ‫سه‌رقاڵێتی‪ ،‬پالنی ستراتیژی چوار ساڵه‌ی‬ ‫(‪)2014-2011‬ى به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌کانی‬ ‫به‌دواداچونی توندوتیژی‪ ،‬بۆ به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‬ ‫توندوتیژی دژی ژنان راگه‌یاند و بودجه‌ی‬ ‫تایبه‌ت بۆ جێبه‌جێکردنیشی ته‌رخان کراوه‌‪.‬‬ ‫ئانا رازی‪ ،‬نوێنه‌ری نه‌ته‌وه‌ یه‌کگرتوه‌کان له‌‬ ‫کۆبونه‌وه‌ی داڕشتنی پالنه‌ ستراتیژیه‌که‌دا‬ ‫ئاماده‌بوو‪ ،‬ئه‌و رایگه‌یاند‪ :‬ره‌نگه‌ ئه‌و پالنه‌ی‬ ‫دایانڕشتوه‌ ببێته‌ مۆدێلێک‪ ،‬ناوچه‌کانی‬ ‫تریش س��وودی لێوه‌ربگرن و ک��اری له‌سه‌ر‬ ‫بکه‌ن‪ ،‬له‌پێناو رووبه‌ڕوبونه‌وه‌ی توندوتیژی و‬ ‫پێکهێنانی خێزان و کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی ئاسوده‌‪.‬‬ ‫ح��ک��وم �ه‌ت دوو س���اڵ زی���ات���ره‌ ل���ه‌و ی���اده‌دا‬ ‫کۆنفرانس بۆ رووب�ه‌ڕوب��ون�ه‌وه‌ی توندوتیژی‬ ‫دژی ژن��ان ساز ده‌ک��ات‪ ،‬ب�ه‌اڵم هه‌ر به‌پێی‬ ‫ئاماره‌ حکومییه‌کان توندوتیژی هه‌مه‌جۆر‬ ‫ل �ه‌س �ه‌ر ژن زی���اد ده‌ک����ه‌ن و ت��ا گرفتێک‬ ‫ک�ه‌م ده‌ک��ات‪ ،‬له‌ الیتر گرفتی تر شوێنی‬

‫‪‌n‬حکومه‌ت پالنێکی ستراتیژی بۆ روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی توندوتیژن راگه‌یاند‬

‫ده‌گ��رێ��ت �ه‌وه‌‪ ،‬ل �ه‌ ن��م��ون�ه‌ی ک�ه‌م��ک��ردن�ه‌وه‌ی‬ ‫کوشتن له‌سه‌ر شه‌ره‌ف‪ ،‬به‌اڵم گرفتی ته‌اڵق‬ ‫زیاتر بووه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش ده‌ریده‌خات‪ ،‬میکانیزمی‬ ‫رووب�ه‌ڕوب��ون�ه‌وه‌ی ئه‌م دیارده‌یه‌ الی الیه‌نی‬ ‫په‌یوه‌ندیدار ته‌ندورست و درێژخایه‌ن نیه‌‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌ی ئه‌و (‪ )16‬رۆژه‌ی له‌ (‪)25‬‬ ‫نۆڤه‌مبه‌ر ب��ۆ رووب �ه‌ڕوب��ون �ه‌وه‌ی‬ ‫ئ���ه‌م ق��ه‌ی��ران��ه‌ی ت��ای��ب �ه‌ت به‌‬ ‫ژن��ان و خێزان و کۆمه‌ڵگه‌‬ ‫ت �ه‌رخ��ان ده‌ک���رێ���ت‪ ،‬هیچ‬ ‫ده‌رئ����ه‌ن����ج����ام����ێ����ک����ی‬ ‫ب �ه‌رج �ه‌س��ت �ه‌ ل���ه‌ دوای‬ ‫خۆی به‌جێ ناهێڵێت‪،‬‬ ‫چ���ون���ک���ه‌ س����ازدان����ی‬ ‫ک��ۆن��ف��ران��س �ه‌ک��ان به‌‬ ‫ب�ه‌ش��داری کۆمه‌ڵێک‬ ‫ب����ه‌رپ����رس و وه‌زی������ر و‬ ‫ه �ه‌ن��دێ��ک رێ��ک��خ��راوی‬ ‫ژنانی ده‌سته‌بژێر و پیاوان‪،‬‬ ‫نابێته‌ هۆی که‌مکردنه‌وه‌ی‬ ‫توندوتیژی‪ ،‬وته‌کان له‌وێ به‌‬ ‫جێده‌مێنن و ناکه‌ونه‌ ناو واقیعی‬ ‫راسته‌قینه‌ی ژنانه‌وه‌‪ ،‬هیچ یه‌کێک‬ ‫له‌والیه‌نه‌ به‌رپرسانه‌ی له‌و کۆنفرانسه‌ گه‌وره‌‬

‫و بودجه‌ گرانه‌دا به‌شداری ده‌ک �ه‌ن‪ ،‬ناچنه‌‬ ‫ن��او ژن���ان و کۆمه‌ڵگه‌یانه‌وه‌ و پیاوانیش‬ ‫ئاراسته‌کاریان له‌م‬ ‫زۆرت���ری���ن رۆڵ��ی‬

‫کۆنفرانسه‌کانى‬

‫ژنان به‌ به‌شداری‬

‫کۆنفرانس و پالنانه‌دا هه‌یه‌‪ ،‬نه‌ک ژنانێکی‬ ‫به‌ جه‌وهه‌ر ژن‪.‬‬ ‫بودجه‌ی ئه‌و کۆنفرانسه‌ی به‌و بۆنه‌ خه‌رجکرا‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی راناگه‌یه‌نرێت نازانرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئاشکرایه‌ بودجه‌یه‌کی گه‌وره‌یه‌ و که‌سانێک‬ ‫ل �ه‌ ئ��اس��ت��ی ب����ااڵدا و ب�ه‌ش��ێ��وه‌ی�ه‌ک��ی‬ ‫ئه‌رستۆکراتیانه‌ به‌شداری ده‌که‌ن‪،‬‬ ‫ئیتر له‌دوایدا به‌ پێویستی نازانن‬ ‫سه‌ردانێکی نزیکی ژنانی‬ ‫مه‌ینه‌تبار بکه‌ن و رۆژانه‌‬ ‫ل�ه‌ن��او ئ��ازاره‌ک��ان��ی��داب��ن و‬ ‫لێیان بپرسنه‌وه‌‪.‬‬ ‫گ�����رف�����ت�����ی پ��ل�ان����ی‬ ‫ستراتیژی حکومی!!‬ ‫زۆر ب����واری پ�لان�ه‌ک�ه‌‬ ‫ک���ه‌ ب���ۆ چ����وار س��اڵ �ه‌‪،‬‬ ‫جه‌ختی ک��ردوه‌ت �ه‌ سه‌ر‬ ‫ب��واری ته‌کنیکی نه‌ک‬ ‫ج�����ه‌وه�����ه‌ری پ���رس���ه‌ک���ه‌‪،‬‬ ‫نمونه‌ له‌ شوێنی داڕشتنی‬ ‫ب �ه‌رن��ام �ه‌ی �ه‌ک ب���ۆ گ��ۆڕی��ن��ی‬ ‫کلتور و هۆشیاری کۆمه‌ڵگه‌ و‬ ‫رۆشنکردنه‌وه‌ی هزری پیاو و ژنیش‪،‬‬ ‫گرنگی داوه‌ به‌ ک��ردن �ه‌وه‌ و دام�ه‌زران��دن��ی‬

‫کۆمه‌ڵێک به‌رپرس و وه‌زیر‬

‫و هه‌ندێک رێکخراوی ژنانی‬

‫ده‌سته‌بژێر و پیاوان‪ ،‬نابێته‌ هۆی‬ ‫که‌مکردنه‌وه‌ی توندوتیژی‬

‫(‪ )15‬ن��وس��ی��ن��گ�ه‌ی دژی ت��ون��دوت��ی��ژی‪،‬‬ ‫دروستکردنی تیمی فریاگوزاری‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫ئه‌م دام �ه‌زراوان �ه‌ پێویستن‪ ،‬ب�ه‌اڵم له‌گه‌ڵیدا‬ ‫پێویست به‌ پرۆژه‌ی هزری و هۆشیاریه‌‪ ،‬بڕی‬ ‫بودجه‌ی پالنه‌ ستراتیژیه‌که‌ پێنج ملیۆن و‬ ‫(‪ )381,280‬دۆالره‌ و (‪ )200‬هه‌زار دۆالره‌‬ ‫له‌ الیه‌ن رێکخراوی (‪ ) undp‬دابینکراوه‌‪.‬‬ ‫زۆر پێویست ب��وو بڕێک ل�ه‌م بودجه‌یه‌ بۆ‬ ‫ک��ۆم�ه‌ڵ��ێ��ک چ��االک��ی ه��ۆش��ی��اری ب��وای �ه‌‪،‬‬ ‫ل �ه‌الی �ه‌ن زان��ک��ۆ و که‌سایه‌تی پ��س��پ��ۆڕه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌رنامه‌ هه‌بوایه‌ بۆ دروستکردنی هه‌ماهه‌نگی‬ ‫له‌نێوان به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌کانی دژه‌ توندوتیژی‬ ‫و ده‌زگاکانی راگه‌یاند‪ ،‬بۆ به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‬ ‫دیارده‌که‌ و پرۆژه‌ی جۆراوجۆری مه‌ده‌نیان‬ ‫رابگه‌یاندایه‌ و زه‌مینه‌یان بۆ جێبه‌جێکردنی‬ ‫پ��رۆژه‌ یاسای به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی توندوتیژی‬ ‫خێزانی ساز بکردایه‌‪.‬‬ ‫ه��ێ��زی ف��ش��ار ل �ه‌س �ه‌ر ح��ک��وم �ه‌ت ن��ی �ه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫جێبه‌جێکردن‬ ‫چ��االک��ی��ی �ه‌ک��ان س���ااڵن���ه‌ ل���ه‌س���ه‌ر ئ��اس��ت��ی‬ ‫ک��ۆن��ف��ران��س و ک���ۆب���ون���ه‌وه‌ ب���ه‌ڕێ���وه‌ده‌چ���ن‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ح��ک��وم �ه‌ت پ�لان��ی س��ت��رات��ی��ژی بۆ‬ ‫رووبه‌ڕوبونه‌وه‌ی پرسه‌که‌ نه‌بووه‌‪ ،‬له‌ ئێستاشدا‬ ‫که‌ ستراتیژیه‌ت داده‌ڕێژێت‪ ،‬به‌اڵم چاوه‌ڕوانی‬ ‫ده‌ره‌نجامی ئه‌رێنی لێ ناکرێت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫الیه‌نێکی به‌هێزی فشار له‌سه‌ر حکومه‌ت‬ ‫وه‌ک په‌رله‌مان و رێکخراو و ده‌زگاییه‌ک‬ ‫نیه‌‪ ،‬بۆ جێبه‌جێکردن و پراکتیزه‌کردنی یاسا‬ ‫و ئه‌رکه‌ سه‌ره‌کییه‌کان‪ ،‬په‌رله‌مانیش یاساکان‬ ‫به‌ که‌موکوڕییه‌وه‌ ده‌رده‌کات‪.‬‬ ‫ئ �ه‌ن��ج��وم �ه‌ن��ی خ��ان��م��ان��ی��ش ل���ه‌ س���ه‌ره‌ت���ای‬ ‫دروستبونییه‌وه‌ ره‌خ��ن�ه‌ی جیدی ل�ه‌س�ه‌ره‌ و‬ ‫کۆمه‌ڵێک ک �ه‌س ل �ه‌و ده‌زگ���ای���ه‌دا وه‌ک‬ ‫دامه‌زراندنێکی حکومی موچه‌ وه‌رده‌گ��رن‬ ‫و پ��ێ ن��اچ��ێ��ت ه��ی��چ ل��ه‌ پ��رس �ه‌ک �ه‌ ب �ه‌رن �ه‌‬ ‫پێشه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی له‌سه‌ر متمانه‌ به‌ پرس‬ ‫و ج�ه‌وه�ه‌ری ژن ن��ا‪ ،‬به‌ڵکو له‌پێناو پۆست‬ ‫و رازیکردنی دڵی حکومه‌ت‪ ،‬سه‌ربه‌خۆ نین‬ ‫و به‌ رێککه‌وتنی نێوان حزبه‌کان دروستبون‬ ‫په‌یڕه‌و و به‌رنامه‌ی تایبه‌ت به‌ خۆیان نیه‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ گه‌ره‌که‌ فشاری که‌سانی چاالک و‬ ‫خه‌مخۆری دۆزه‌که‌ و په‌رله‌مانتارانی زیندوو‬ ‫له‌م باره‌یه‌وه‌ که‌م نه‌بێت‪.‬‬

‫گه‌نجان کلتورى کوردى به‌ره‌و کاڵبونه‌و ‌ه ده‌به‌ن‬

‫گه‌نجێک‪ :‬له‌ فیلمه‌ بیانیه‌کانه‌وه‌ کلتورى واڵتانى دراوسێیان به‌سه‌ر کلتورى کوردیدا زاڵ کردوه‌‬ ‫ئاماده‌کار‬

‫کارزان تاریق‬ ‫به‌شێک له‌ گه‌نجان ئاماژه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌که‌ن به‌هۆى هاتنى کلتورى‬ ‫بێگانه‌ له‌سه‌رجه‌م ئه‌و بوارانه‌ى‬ ‫که‌ گه‌نج له‌ ژیانى رۆژانه‌یدا‬ ‫به‌کارى ده‌هێنێت وایکردو ‌ه‬ ‫کلتورى کوردى کاڵ ببێته‌وه‌ و ئه‌و‬ ‫کلتوره‌ پێشکه‌وتوانه‌ به‌کاربهێنن‪،‬‬ ‫توێژه‌رێکیش تیشک ده‌خات ‌ه‬ ‫سه‌ر ئه‌وه‌ى واڵته‌ دواکه‌وتوه‌کان‬ ‫به‌خێرایى ده‌که‌ونه‌ ژێر کاریگه‌رى‬ ‫کلتورى واڵتانى تره‌وه‌‪.‬‬

‫ده‌ری����ا ن����ورى‪ ،‬ت��ه‌م��ه‌ن (‪ )19‬س��اڵ‪،‬‬ ‫کچى ماڵه‌وه‌‪ ،‬ئاماژه‌ى بۆ ئه‌وه‌کرد‪،‬‬ ‫راگه‌یاندنه‌کان له‌ رێ��ى په‌خشکردنى‬ ‫فیلمه‌ بیانیه‌کانه‌وه‌ کلتورى واڵتانى‬ ‫دراوس��ێ��ی��ان ب�ه‌س�ه‌ر کلتورى ک��وردی��دا‬ ‫زاڵ ک��ردووه‌‪ ،‬وتى‪ :‬من کچێکى بااڵ‬ ‫پ��ۆش��م ئ���ه‌و ج��ل��وب �ه‌رگ��ان �ه‌ش ک �ه‌ من‬ ‫ئه‌یانپۆشم زیاتر ئه‌وانه‌ن که‌ له‌ ئێرانه‌وه‌‬ ‫ده‌ی��ان هێنن‪ ،‬بۆیه‌ ب���ه‌ردوام چ��اوه‌رێ��ى‬ ‫دووکان داره‌کان ده‌که‌م تاوه‌کو نوێترین‬ ‫ج��ل��وب �ه‌رگ بهێنن و ل��ێ��ی��ان ب��ک��ڕم‪.‬‬ ‫جه‌ختیکرده‌وه‌‪ :‬له‌ راستیدا له‌م واڵته‌دا‬ ‫رێگه‌نه‌دراوه‌ جلى کوردى جل و به‌رگى‬ ‫سه‌ره‌کى هه‌موو شوێنه‌کان بێت بۆیه‌‬ ‫هه‌ر ئه‌مه‌ش وایکردوه‌ له‌به‌رکردنى ئه‌و‬ ‫جل و به‌رگه‌ واى لێبێت به‌ره‌و کاڵبونه‌وه‌‬ ‫بڕوات و چیتر گه‌نجان له‌به‌رى نه‌که‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌و گه‌نجه‌‪ ،‬پێى وایه‌‪ :‬ئه‌و شێوازه‌ زیاتر‬ ‫کاریگه‌رى له‌سه‌ر نه‌وه‌ى نوێ ده‌بێت‪،‬‬ ‫چونکه‌ به‌کلتورى بێگانه‌وه‌ له‌دایک‬ ‫ده‌بێت و هه‌ست ناکات شتێک هه‌یه‌‬ ‫ب���ه‌ن���اوى ک��ل��ت��ورى ک����وردى ئ �ه‌م �ه‌ش‪،‬‬ ‫وای����ک����ردوه‌ ک��ل��ت��ورى ک�����وردى ب���ه‌ره‌و‬ ‫کاڵبوونه‌وه‌ بڕوات‪.‬‬ ‫ک���اژاو م��ح�ه‌م�ه‌د‪ ،‬ت �ه‌م �ه‌ن(‪)18‬س��اڵ‪،‬‬ ‫خوێندکار‪ ،‬تیشکى خسته‌سه‌ر ئه‌وه‌ى‬ ‫وه‌ک گ�ه‌ن��ج��ێ��ک ئ����ه‌وه‌ى ل �ه‌ فیلمه‌‬ ‫بیانیه‌کانه‌وه‌ فێربووم زۆرکاریگه‌رى‬ ‫ل���ه‌س���ه‌رم ه���ه‌ب���ووه‌‪ ،‬چ��ون��ک �ه‌ ئ�ه‌وش��ت�ه‌‬ ‫ج���وان���ان���ه‌ى ل����ه‌و واڵت���ان���ه‌ ب��ی��ن��ی��وم�ه‌‬ ‫ک��اری��گ �ه‌رى ل �ه‌س �ه‌ر گ��ۆڕی��ن��ى ژی��ان��م‬ ‫هه‌بووه‌ و وتیشى‪ :‬من ب �ه‌زۆرى جل و‬

‫به‌رگى ئێرانى له‌به‌ر ده‌ک��ه‌م ئه‌مه‌ش‬ ‫زی��ات��ر ل �ه‌ ف��ی��ل��م�ه‌ک��ان�ه‌وه‌ ه���ه‌ر ج��ل و‬ ‫به‌رگێکم پێ جوان بووبێت کڕیوومه‌‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ به‌کارهێنانى جلوبه‌رگى‬ ‫کوردى ئه‌و گه‌نجه‌ وتى‪ :‬من هه‌ندێک‬ ‫جار له‌ ماڵه‌وه‌ جلى کوردى له‌به‌رده‌که‌م‬ ‫یان له‌ بۆنه‌کاندا‪ ،‬به‌اڵم بۆ ده‌ره‌وه‌ و بۆ‬ ‫ب��ازاڕ به‌شێوازێکه‌ یان وه‌ک شتێکى‬ ‫ده‌گمه‌نه‌ یان رووب�ه‌روى تانه‌ ده‌بیته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش وایکردوه‌ کلتوره‌که‌مان هه‌ر له‌‬ ‫جل و به‌رگه‌وه‌ تا بگاته‌ هونه‌ر به‌ره‌و‬ ‫کاڵبوونه‌وه‌ بڕوات‪ ،‬چونکه‌ له‌ ئاستى‬ ‫هونه‌ریشدا ستایلى گۆرانیه‌کان به‌ره‌و‬ ‫واڵتانى تر ده‌ڕوات‪.‬‬ ‫ئیحسان سابیر‪ ،‬ت��ه‌م��ه‌ن(‪ )20‬س��اڵ‪،‬‬ ‫خ��وێ��ن��دک��ارى زان���ک���ۆ‪ ،‬ئ���ام���اژه‌ى بۆ‬ ‫ئ�ه‌وه‌ک��رد سروشتى هه‌موو گه‌نجێک‬ ‫وای���ه‌ ب�ه‌ش��ێ��وه‌ی�ه‌ک��ى ج���وان و که‌شخه‌‬ ‫ده‌رب��ک �ه‌وێ��ت و ئ �ه‌و ج��ل��وب�ه‌رگ�ه‌ى پێى‬ ‫ج���وان ده‌ب��ێ��ت خ��ۆى ب��ڕازێ��ن��ێ��ت�ه‌وه‌‪ ،‬که‌‬ ‫گرنگ نیه‌ جلوبه‌رگه‌که‌ کلتورى چ‬ ‫واڵتێک بێت‪.‬‬ ‫ئیحسان‪ ،‬وتیشی‪ :‬من ب �ه‌زۆرى جل و‬ ‫به‌رگى تورکى له‌به‌ر ده‌ک�ه‌م‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ى له‌م شاره‌دا باشترین مارکه‌‬ ‫ئه‌و جلوبه‌رگه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌ ناتوانین کلتورى‬ ‫تورکى له‌ جلوبه‌رگدا کاڵ بکه‌ینه‌وه‌‬ ‫یان نه‌یهێڵین‪.‬‬ ‫ئه‌و گه‌نجه‌ پێشیوایه‌ کۆمه‌ڵگا‌که‌ى ئێم ‌ه‬ ‫به‌گشتى و گه‌نجه‌کانى به‌تایبه‌تى به‌ره‌و‬ ‫شێوازێکى ئه‌وروپا په‌یڕه‌و هه‌نگاو ده‌نێن‬ ‫به‌هۆى ئه‌و پێشکه‌وتنه‌ ته‌کنه‌لۆژیه‌ى‬ ‫که‌ کوردستانى گرتوه‌ته‌وه‌ و کاریگه‌رى‬ ‫راگه‌یاندنه‌کانیش بۆ خۆى هۆکارێکیتر‌ه‬ ‫بۆ ئ �ه‌وه‌ى گه‌نجان ب �ه‌ت �ه‌واوى کلتورى‬ ‫ک��وردی��ان ال ک��اڵ ببێته‌وه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئه‌م‬ ‫جۆره‌ السایکردنه‌وه‌ى گه‌نجان سروشتیه‌‪،‬‬ ‫ل �ه‌ب �ه‌رئ �ه‌وه‌ى گه‌نج ده‌ی �ه‌وێ��ت سه‌رنجى‬ ‫ده‌وروب �ه‌ره‌ک �ه‌ى بۆ خۆى رابکێشێت بۆ‬ ‫ئه‌م مه‌به‌سته‌ش گه‌نج به‌دواى تازه‌ترین‬ ‫و نوێترین مۆدێلى جلوبه‌رگ ده‌گه‌ڕێت‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ى بیپۆشێت‪.‬‬ ‫ئیحسان هۆکارى نه‌پۆشینى جلوبه‌رگى‬ ‫ک������وردى ل����ه‌الی����ه‌ن گ���ه‌ن���ج���ان���ه‌وه‌ ب��ۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ده‌گ �ه‌ڕێ��ن��ێ��ت �ه‌وه‌ ت��ا ئێستا هیچ‬ ‫نوێکردنه‌وه‌یه‌ک له‌ جلوبه‌رگى ره‌سه‌نى‬ ‫کوردى نه‌کراوه‌ته‌وه‌ هه‌ر شێوه‌ کۆنه‌که‌ى‬ ‫جارانیه‌تى‪.‬‬

‫فه‌رحان حه‌مه‌خان‪ ،‬ته‌مه‌ن (‪ )21‬ساڵ‪،‬‬ ‫رۆژن��ام��ه‌ن��وس‪ ،‬پ��ێ��ی��وای�ه‌ ی�ه‌ک��ێ��ک ل ‌ه‬ ‫سیما دیاره‌کانى هه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌ک ئه‌و‬ ‫کلتوره‌یه‌ هه‌یه‌تى که‌ له‌ میله‌تانى تر‬ ‫جیاى ده‌ک��ات �ه‌وه‌ و وتیشی‪ :‬یه‌کێک‬ ‫له‌ به‌شه‌ دیاره‌کانى کلتورى کوردیش‬ ‫جلوبه‌ره‌که‌یه‌تى که‌ به‌ شێوه‌یه‌ک هه‌ر‬ ‫ناوچه‌یه‌کى کوردستان و هه‌ر شارێک‬ ‫خاوه‌نى جۆرێک له‌ جلوبه‌رگى تایبه‌تى‬ ‫خۆیه‌تى‪ ،‬ب �ه‌اڵم ب �ه‌داخ �ه‌وه‌ ل�ه‌م رۆژه‌دا‬ ‫خ�ه‌ری��ک�ه‌ ب���ه‌ره‌و ل �ه‌ن��اوچ��وون ده‌ڕوات‪،‬‬ ‫چونکه‌ ل�ه‌ ک��وردس��ت��ان��دا ک��ار له‌سه‌ر‬ ‫رۆشنبیرى کلتورى ن�ه‌ک��راوه‌ له‌غیابى‬ ‫رۆش��ن��ب��ی��رى ک��ل��ت��وری��دا ئ���ه‌م دی��ارده‌ی�� ‌ه‬ ‫رووده‌دات‪.‬‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا ف�ه‌رح��ان ئ��ام��اژه‌ ب �ه‌وه‌ ده‌دات‬ ‫گه‌نجى ئه‌م واڵته‌ هێنده‌ کاریگه‌ره‌ ب ‌ه‬ ‫جلوبه‌رگى دنیا هێنده‌ کاریگه‌ر نی ‌ه‬ ‫به‌ جلوبه‌رگى خۆى‪ ،‬ئه‌مه‌ش وایکردو‌ه‬ ‫به‌ته‌واوى گه‌نج بکه‌وێته‌ ژێر کاریگه‌رى‬ ‫کلتورى واڵتانى تر به‌تایبه‌تى واڵتانى‬ ‫دراوس���ێ ک�ه‌ ل�ه‌رێ��گ�ه‌ى فیلمه‌کانه‌و‌ه‬ ‫سه‌رنجى گه‌نجیان بۆ کلتورى خۆیان‬ ‫راکێشاوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و رۆژنامه‌نوسه‌ هێماى بۆ ئه‌وه‌شکرد‬ ‫له‌ خوێندنگه‌کاندا رێگرى له‌ جلوبه‌رگى‬ ‫ک��وردى ده‌ک��رێ��ت‪ ،‬ئه‌مانه‌ش وایکردو‌ه‬ ‫ک��ل��ت��ورى ک����وردى ک���اڵ ب��ب��ێ��ت �ه‌وه‌ ل ‌ه‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌ى کوردیدا‪.‬‬ ‫ره‌یان عوسمان‪ ،‬توێژه‌رى کۆمه‌اڵیه‌تى‪،‬‬ ‫پێیوایه‌ په‌یڕه‌و کردنى کلتورى تر باش‬ ‫نیه‌ کاریگه‌رى خراپى هه‌یه‌‪ ،‬چونک ‌ه‬ ‫تۆ ده‌بینیت ئه‌و شته‌ خۆت به‌رهه‌مى‬ ‫ده‌ه��ێ��ن��ی��ت ن��ات��وان��ی��ت ل���ه‌س���ه‌رى ب��ڕۆى‬ ‫له‌سه‌ر کلتورێکى تر ده‌رۆى وه‌ شتێکى‬ ‫خۆنه‌ویسته‌ و ئه‌مه‌ش ئه‌م کلتوره‌ى ئێم ‌ه‬ ‫ن زیاتر ده‌که‌ون ‌ه ژێر کاریگه‌رى کلتوری بێگانه‌‬ ‫گه‌وره‌ نیه‌ و به‌ڕده‌وام له‌ژێرکاریگه‌رى ‪ n‬ئه‌و واڵتانه‌ى بنده‌ست ‌‬ ‫کلتوره‌ گه‌وره‌کاندایه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌کاتى ب�ه‌پ��ێ��ى ئ���ه‌و ن �ه‌خ��ش��ان �ه‌ى ک �ه‌ رۆژئ����اوا ئه‌و توێژه‌ره‌ زیاتر قسه‌ى کرد و وتیشی‪:‬‬ ‫هاتنى ته‌کنه‌لۆژیادا ل�ه‌روى زانست و پالنى بۆ داناوه‌ کلتورێکه‌ جیهانگیریه‌‪ ،‬ل �ه‌م��رۆدا ده‌ت��وان��ی��ن بڵێین ی�ه‌ک�ه‌م شت‬ ‫ج��ل و ب �ه‌رگ �ه‌وه‌ شتێکى خۆنه‌ویست ‌ه گه‌نج پێى شه‌رمه‌ له‌هه‌ربوارێکدا بێت ده‌بێت بیر بکرێته‌وه‌ له‌و به‌رنامانه‌ى ک ‌ه‬ ‫وه‌ک ناچارى وایه‌ ئه‌و کلتوره‌ گه‌وران ‌ه ب �ه‌ش��دار نه‌بێت ل��ه‌م ک��ل��ت��وره‌ جیهانی ‌ه له‌ رۆژئاواوه‌ ده‌هێنرێن یان ئه‌و بابه‌تانه‌ى‬ ‫زاڵ ئه‌بن‪.‬‬ ‫که‌ به‌ته‌نها موڵکى ک��ورد نیه‌ وه‌ ب ‌ه له‌ راگه‌یاندنه‌کان باڵوى ده‌که‌نه‌وه‌ ک ‌ه‬ ‫‌ش‬ ‫ه‬ ‫واڵتان‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫‌شدا‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫ئاماژ‬ ‫رایان‬ ‫ته‌نها ک��وردى داگیر نه‌کردووه‌ که‌ ل ‌ه کار له‌ گه‌نج ده‌کات‪ ،‬پێویسته‌ سااڵنه‌‬ ‫واڵتى‬ ‫و‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫�ان‬ ‫�‬ ‫�وی‬ ‫�‬ ‫‌وت‬ ‫ه‬ ‫�‬ ‫دواک‬ ‫کلتورى‬ ‫ب��وارى زانست و جل و به‌رگ و قژ و بۆ کااڵ و جل و به‌رگه‌کانى خۆمان‬ ‫بنده‌ستن و ل�ه‌روى سیاسیه‌وه‌ کێشه‌یان وه‌رزش و فیلم سه‌یرکردنى له‌ خزمه‌تى پێشانگه‌ ب��ک��رێ��ت�ه‌وه‌ و ئاسایبێت له‌‬ ‫هه‌یه‌ زیاتر ده‌ک �ه‌ون �ه‌ ژێ��ر کاریگه‌رى کلتوره‌ گه‌وره‌که‌دایه‌ وه‌ ئه‌مانه‌ ئاستى دام و ده‌زگ��اک��ان��دا به‌جلى ک��وردی�ه‌وه‌‬ ‫واڵتانى تر و وتیشى‪ :‬راگه‌یاندن کلتورى کوالێتیان به‌رزه‌ و گه‌نجیش به‌دواى ئه‌و ده‌وام بکرێیت له‌رێگه‌ى فراوانکردنى‬ ‫جیهانى دروس���ت ده‌ک���ات کلتورێک ‌ه شته‌ نوێیانه‌دا ده‌گه‌ڕێن‪.‬‬ ‫مۆزه‌خانه‌کانمان‪.‬‬

‫نه‌بوونی توێژه‌ر پرۆسه‌ی خوێندن ب ‌ه ناته‌واوی ده‌هێڵێته‌وه‌‬

‫مامۆستایه‌ک‪ :‬حکومه‌ت و وه‌زاره‌تى په‌روه‌رده‌ بوونى توێژه‌ریان له‌ ناوه‌نده‌کانى خوێندندا په‌کخستووه‌‬ ‫ئاماده‌کار‬ ‫سه‌روه‌ر سه‌عدواڵ‬ ‫شاره‌زایانى بوارى په‌روه‌رده‌‬ ‫نه‌بوونى توێژه‌رى ده‌روونى ل ‌ه‬ ‫ناوه‌نده‌کانى خوێندندا به‌کێشه‌یه‌کى‬ ‫گه‌وره‌ی پرۆسه‌ى په‌روه‌ده‌ و‬ ‫فێرکردن ده‌زانن و مامۆستایه‌کی‬ ‫زانکۆش پێیوایه‌ توێژه‌ری ده‌رونی‬ ‫بۆ قۆناغی سه‌ره‌تاییش پێویسته‌‪.‬‬

‫ب�ه‌ب��ڕواى شاره‌زایانی ب��واری پ��ه‌روه‌رده‌‪،‬‬ ‫ب���وون���ى ت���وێ���ژه‌ر ل���ه‌ خ��وێ��ن��دگ��اک��ان و‬ ‫ن��اوه‌ن��ده‌ک��ان��ى خوێندا زۆر گرنکه‌ بۆ‬ ‫باشترکردنى ره‌وش��ى خوێندن و کامڵ‬ ‫بوونى پرۆسه‌ى په‌روه‌رده‌ و ئاگاداربوون‬ ‫ل�ه‌ ژی��ان و ب��ارودوخ��ى خ��وێ��ن��دک��اران و‬ ‫چاره‌کردنى کێشه‌کانیان و دڵنیابوون له‌‬ ‫کێشه‌ و که‌موکوڕى‪ ،‬چ جه‌سته‌یی بێت‬ ‫چ ئه‌قڵى‪.‬‬ ‫هاوکار ره‌مه‌زان‪ ،‬توێژه‌رى کۆمه‌اڵیه‌تى‪،‬‬ ‫وتی‪ :‬نه‌بوونى توێژه‌ر له‌ خوێندگه‌کاندا‬ ‫که‌لێنێکى گ�ه‌وره‌ ده‌خاته‌ نێو پرۆسه‌ى‬ ‫په‌روه‌رده‌ و فێرکردنه‌وه‌‪ ،‬چونکه‌ خوێندن‬ ‫ئ �ه‌م��ڕۆ کێشه‌ و ک �ه‌م��وک��وڕى زۆرى‬ ‫تێدایه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ت���وێ���ژه‌ره‌‪ ،‬پ��ێ��ی��وای �ه‌ ح��ک��وم �ه‌ت و‬ ‫وه‌زاره‌ت�����ى پ�����ه‌روه‌رده‌ ب��وون��ى ت��وێ��ژه‌ری��ان‬ ‫له‌ ناوه‌نده‌کانى خوێندندا په‌کخستووه‌‬ ‫ل�ه‌ ه�ه‌م��وو ناوچه‌کانى کوردستاندا‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌ کاتێکدایه‌ پێویسته‌ هه‌موو‬ ‫خوێندگایه‌ک زی��ات��ر ل �ه‌ توێژه‌رێکى‬ ‫هه‌بێت‪.‬‬

‫‪ n‬توێژه‌ری کۆمه‌اڵیه‌تی هێنده‌ی‬ ‫ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌رى پ �ه‌روه‌رده‌ی �ه‌ک��ی��ش‪ ،‬بوونى‬ ‫ت��وێ��ژه‌ر ل�ه‌ خوێنگه‌کاندا ب�ه‌ پێویست‬ ‫ده‌زان��ێ��ت و ل �ه‌م��ب��اره‌ی �ه‌وه‌ ئ��اک��ۆ حه‌مه‌‬ ‫خ����ه‌س����ره‌و‪ ،‬ب����ه‌رێ����وه‌ب����ه‌رى پ�������ه‌روه‌رده‌ى‬

‫پ �ه‌روه‌رده‌ى چه‌مچه‌ماڵ نزیکه‌ى (‪)59‬‬ ‫توێژه‌رمان هه‌یه‌‪ ،‬دی��اره‌ ئ�ه‌م ڕێژه‌یه‌ش‬ ‫که‌مه‌‪ ،‬بۆیه‌ له‌ ئاینده‌دا زیاتر سوود له‌‬ ‫تواناکانیان وه‌رده‌گرین”‪.‬‬ ‫پێویسته‌ زۆرترین رێژه‌ی توێژه‌رانی‬ ‫کۆمه‌الیه‌تی دابمه‌زرێن‬ ‫ف��ری��اد عوسمان‪ ،‬ت��وێ��ژه‌رى ده‌روون��ی��ی�ه‌‪،‬‬ ‫وتی‪ :‬ئێمه‌ گه‌وره‌ترین ئه‌رکمان له‌سه‌ر‬ ‫ش��ان�ه‌‪ ،‬ب��ۆی�ه‌ ده‌ب��ێ��ت ل�ه‌ خوێنگه‌کاندا‬ ‫زۆرت��ری��ن رێ��ژه‌م��ان داب��م �ه‌زرێ��ن��رێ��ن‪ ،‬تا‬ ‫بتوانین خزمه‌تێکى ت���ه‌واو و شایسته‌‬ ‫پێشکه‌ش به‌ گه‌له‌که‌مان بکه‌ین‪.‬‬ ‫مامۆستایکى زانکۆش باس له‌وه‌ده‌کات‬ ‫ک���ه‌ ڕۆڵ����ى ت����وێ����ژه‌رى ک��ۆم �ه‌اڵی �ه‌ت��ى‬ ‫ل �ه‌ ن��اوه‌ن��ده‌ک��ان��ى خ��وێ��ن��دن و سیستمى‬ ‫پ�����ه‌روه‌رده‌ ی �ه‌ک��ج��ار پێویسته‌‪ ،‬ک�ه‌ری��م‬ ‫ئه‌حمه‌د مامۆستا له‌ کۆلێژى په‌روه‌رده‌ى‬ ‫وێنه‌‪ :‬چه‌تر‬ ‫ه بۆ خوێندکار‬ ‫مامۆستا پێویست ‌‬ ‫بنه‌ڕه‌تى که‌الر له‌مباره‌یه‌وه‌ وتی‪ :‬بوونى‬ ‫چ �ه‌م��چ �ه‌م��اڵ‪ ،‬راگ���ه‌ی���ان���د‪ :‬ئ��ێ��م�ه‌ له‌ چونکه‌ وه‌ک پێویست نه‌مانتوانیوه‌ ت��وێ��ژه‌ران له‌ ناوه‌نده‌کانى خوێندندا به‌‬ ‫خ��وێ��ن��دن��گ��اک��ان��م��ان��دا ژم���اره‌ی���ه‌ک ک��اری��ان پێبکه‌ین‪ ،‬ل�ه‌ب�ه‌رئ�ه‌وه‌ى ژوورى گرنگ ده‌زانم‪ ،‬چونکه‌ ئه‌وان پسپۆڕى‬ ‫ت��وێ��ژه‌رم��ان ه �ه‌ی �ه‌ و ب��ه‌ک��ارى خ��ۆی��ان تایبه‌تیمان نه‌بووه‌ بۆیان‪.‬‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تین‪ ،‬ئ�ه‌و تیۆر و بابه‌تانه‌ى‬ ‫�وورى‬ ‫�‬ ‫�ن‬ ‫�‬ ‫س‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ل��‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫�‬ ‫هه‌ڵساون‪ ،‬به‌اڵم وه‌ک پێویست نه‌بووه‌‪ ،‬ن���اوب���راو وت��ی��ش��ى “ئ��ێ��م‬ ‫خ��وێ��ن��دوی��ان �ه‌ پ���ه‌ی���وه‌ن���دى ب���ه‌ ک��ێ��ش�ه‌ى‬ ‫خوێندکار و سیستمى په‌روه‌رده‌وه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و مامۆستایه‌ى زانکۆ ئاماژه‌ى به‌وه‌شدا‬ ‫که‌ نابێت وه‌زاره‌ت��ى پ �ه‌روه‌رده‌ توێژه‌رانى‬ ‫بوارى کۆمه‌اڵیه‌تى پشتگوێ بخات و‬ ‫ده‌بێت زۆرترین رێژه‌یان لێدابمه‌زرێنێـت‪.‬‬ ‫ن��اوب��راو ئ��ام��اژه‌ی ب��ه‌وه‌ش��دا ت��ا ئێستا‬ ‫ب �ه‌زۆرى له‌ قوتابخانه‌ ئاماده‌ییه‌کاندا‬ ‫ت��وێ��ژه‌ران دام����ه‌زراون و داواش���ی کرد‬ ‫ت��وێ��ژه‌ران��ى ک��ۆم�ه‌اڵی�ه‌ت��ى ل �ه‌ قۆناغى‬ ‫ب��ن �ه‌ڕه‌ت��ی��ی��ش��دا داب��م��ه‌زرێ��ن��ن‪ ،‬چونکه‌‬ ‫م��ام�ه‌ڵ�ه‌ى ئ���ه‌وان ل�ه‌گ�ه‌ڵ الوانیشدایه‌‬ ‫نه‌ک به‌ ته‌نیا هه‌رزه‌کاران‪.‬‬

‫نه‌بوونى توێژه‌ر له‌ خوێندگه‌کاندا که‌لێنێکى گه‌وره‌‬ ‫ده‌خاته‌ نێو پرۆسه‌ى په‌روه‌رده‌وه‌‬

‫گه‌نجان‬ ‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪86‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2711/10/5 - 2011/12/26‬‬

‫کارا‬

‫‪9‬‬

‫(‪ )2011‬ساڵى گه‌نجان بوو‬ ‫‪ u‬کاروان ئیبراهیم ‪u‬‬

‫گ����ه‌ن����ج پ���ێ���ک���ه���ات���ه‌ی���ه‌ک���ى س����ه‌ره‌ک����ى‬ ‫ه���ه‌ر ک��ۆم �ه‌ڵ��گ �ه‌ی �ه‌ک �‌ه و ب���ه‌ه���ۆى ئ �ه‌و‬ ‫تایبه‌تمه‌ندیانه‌ى ک‌ه هه‌یه‌تى کاریگه‌رى‬ ‫گ�����ه‌وره‌ى ل �ه‌س �ه‌ر ک��ۆم�ه‌ڵ��گ�‌ه ه �ه‌ی �‌ه له‌‬ ‫پێشخستن و نوێکردنه‌و‌ه و گۆڕانکاریدا‪،‬‬ ‫ته‌واوى شۆڕش‌ه مه‌زنه‌کانى دنیاش ب‌ه هێز‬ ‫و وزه‌ى گه‌نج نه‌خشێنراون‪.‬‬ ‫گ���ه‌ن���ج ب���‌ه س���روش���ت���ى خ����ۆى خ���اوه‌ن���ى‬ ‫کۆمه‌ڵێک تایبه‌تمه‌ندی ئه‌رێنییه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫نمونه‌‪ ،‬ح �ه‌ز ب�‌ه گ��ۆڕان��ک��ارى ده‌ک���ات و‬ ‫نایه‌وێت وه‌ک باوک و باپیرانى بژى‪ ،‬به‌‬ ‫دواى شتى نوێدا ده‌گه‌ڕێت‪ ،‬دژى سته‌م و‬ ‫چه‌وساندنه‌و‌ه و داگیرکارییه‌‪ ،‬فیداکاره‌‬ ‫و ئاماده‌ی‌ه له‌پێناوى ئ��ازادى گه‌له‌که‌یدا‬ ‫گیانى خۆى ببه‌خشێت و جه‌سته‌ى خۆى‬ ‫بکات‌ه خۆراکى ئاگر‪ ،‬زۆرینه‌ى ئه‌وانه‌ى‬ ‫ل‌ه ش��ۆڕش و سه‌رهه‌ڵدانه‌کاندا ژیانیان‬ ‫له‌ده‌ستداو‌ه گه‌نجن‪...‬هتد‪.‬‬ ‫ساڵى (‪ )2011‬ساڵى گه‌نجان ب��وو له‌‬ ‫رۆژه���ه‌اڵت���ى ن���اوه‌ڕاس���ت���دا‪ ،‬ل���ه‌م س��اڵ �ه‌دا‬ ‫زۆرترین سه‌رهه‌ڵدان و ناڕه‌زایى دژى سته‌م‬ ‫و سته‌مکارى بوونیان هه‌بوو‪ ،‬سه‌ره‌تاى‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانه‌کانیش ل�‌ه س �ه‌ره‌ت��اى ساڵى‬ ‫(‪ )2011‬ب‌ه ئاگرى جه‌سته‌ى گه‌نجێک‬ ‫ب �‌ه ن����اوى (م��ح �ه‌م �ه‌د ب��و ع���ه‌زی���زى) له‌‬ ‫(ت��ون��س) ده‌س��ت��ى پێکرد‪ ،‬ل�‌ه ماوه‌یه‌کى‬ ‫که‌مدا خۆپیشاندان و ناڕه‌زایى گه‌نجان‬ ‫س�ه‌رت��اس�ه‌رى واڵت��ى گ��رت�ه‌و‌ه و ه �ه‌ر زوو‬ ‫کۆتایى ب‌ه ده‌سه‌اڵتى دیکتاتۆرى (زه‌ین‬ ‫العابدین) هێنا‪.‬‬ ‫شه‌پۆلى ناڕه‌زایى گه‌نجان دژى قۆرخکارى‬ ‫و گه‌نده‌ڵى ب�‌ه خێرایى گه‌یشت‌ه واڵت��ى‬ ‫فیرعه‌ونه‌کان (میسر) و له‌وێش چۆکى‬ ‫ب �‌ه (ح��وس��ن��ى م���وب���اره‌ک)ى دیکتاتۆر‬ ‫دادا‪ ،‬ه �ه‌روه‌ه��ا ل�‌ه ئێستادا ل�‌ه چه‌ندین‬ ‫واڵتى رۆژهه‌اڵتى ناوه‌ڕاست خۆپیشاندان‬ ‫و ن��اڕه‌زای��ى ب �‌ه پێشه‌نگایه‌تى گه‌نجان‬ ‫به‌رده‌وامه‌‪.‬‬ ‫ل �‌ه ک��وردس��ت��ان��ی��ش��دا ل �‌ه س��ێ پ��ارچ �‌ه به‌‬ ‫پێشه‌نگایه‌تى کچان و ک��وڕان��ى گه‌نج‬ ‫دژى داگ��ی��رک��ارى و به‌کرێگیراوێتى‬ ‫تێکۆشانێکى م �ه‌زن به‌ڕێوه‌ده‌چێت‪ ،‬ئه‌م‬ ‫تێکۆشان‌ه رۆژ ب‌ه رۆژ ده‌سکه‌وتى گه‌وره‌‬ ‫له‌گه‌ڵ خۆى دێنێت‪.‬‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا ل�‌ه هه‌رێمى کوردستانیش له‌‬ ‫ساڵى (‪ )2011‬خۆپیشاندان و ناڕه‌زایى‬ ‫گ�ه‌ن��ج��ان (‪ )10‬ش�ه‌ه��ی��دى ل��ێ��ک�ه‌وت�ه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌شت له‌وان‌ه گه‌نج ب��وون‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئ�ه‌وه‌ى‬ ‫مایه‌ى شه‌رمه‌زاریی‌ه تا ئێستا بکوژانى ئه‌و‬ ‫گه‌نجانه‌ى ک‌ه بۆ ژیانێکى باشتر هاتنه‌‬ ‫سه‌ر شه‌قام ب‌ه ئازادى ده‌سوڕێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ته‌واوى ئه‌و خۆپیشاندان و ناڕه‌زایه‌تیانه‌ى له‌‬ ‫ساڵى (‪ )2011‬ل‌ه رۆژهه‌اڵتى ناوه‌ڕاست و‬ ‫ته‌نانه‌ت ئه‌مریکا و ئه‌وروپاش به‌ڕێوه‌چوو‪،‬‬ ‫ب‌ه ب�ه‌ش��دارى و سه‌رکێشى گه‌نجان بوو‪،‬‬ ‫چونک‌ه وه‌کو باسمان کرد سروشتى گه‌نج‬ ‫وای�ه‌‪ ،‬هه‌میش‌ه ژیانێکى باشترى ده‌وێت‪،‬‬ ‫هه‌میش‌ه دژى نادادپه‌روه‌رى و گه‌نده‌ڵى و‬ ‫خراپه‌کارى ده‌سه‌اڵتداران ده‌وه‌ستێته‌وه‌‪...‬‬ ‫ب‌ه گشتى ل‌ه ساڵى (‪)2011‬دا توڕه‌یى‬ ‫گه‌نجان ل‌ه چه‌ند واڵتێک کۆتایى به‌‬ ‫دیکتاتۆرى و قۆرخکارى هێنا‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫ئاستى جیهانیش ک��اری��گ �ه‌رى گ���ه‌وره‌ى‬ ‫له‌سه‌ر سیاسه‌تى واڵتان هه‌بووه‌‪ ،‬ب‌ه گشتى‬ ‫ده‌وڵه‌تانى دنیاى ناچار کردوو‌ه ب‌ه سیاسه‌تى‬ ‫خۆیاندا بچنه‌و‌ه و ناچار بن گۆڕانکارى‬ ‫بکه‌ن‪ .‬هه‌روه‌ها ئه‌وه‌شى گۆڕى ک‌ه نه‌مانى‬ ‫دیکتاتۆریه‌ت و گۆڕانکارى ل‌ه واڵت��دا‬ ‫ته‌نها ب‌ه هێزى ده‌ره‌کى بکرێت‪ ،‬نه‌ک هه‌ر‬ ‫ئه‌و‌ه به‌ڵکو ئ�ه‌وه‌ى سه‌لماند ک‌ه باشترین‬ ‫گۆڕانکارى ل‌ه واڵتدا ئه‌و گۆڕانکارییه‌‬ ‫ک‌ه ب‌ه هێزى ناوخۆیى ده‌کرێت نه‌ک به‌‬ ‫ده‌ستێوه‌ردانى ده‌ره‌کى‪.‬‬ ‫ئه‌نجام‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئ��ه‌وه‌ى ساڵى (‪)2011‬‬ ‫ساڵى توڕه‌یى و ناڕه‌زایه‌تى و ساڵى شۆڕشى‬ ‫گه‌نجان بوو دژى نادادپه‌روه‌رى و دیکتاتۆرى‬ ‫و ق��ۆرخ��ک��ارى و گه‌نده‌ڵى و بێکارى و‬ ‫‪...‬هتد‪ ،‬پێشبینى ده‌کرێت سه‌رهه‌ڵدانه‌کانى‬ ‫گه‌نجان ل‌ه ساڵى (‪)2012‬شدا نه‌ک هه‌ر‬ ‫ب��ه‌رده‌وام بێ‪ ،‬به‌ڵکو به‌رفراوانتر ببێت و‬ ‫زیاتر په‌ر‌ه بسێنێت و گۆڕانکارى گه‌وره‌تر‬ ‫له‌گه‌ڵ خۆى بهێنێت‪.‬‬

‫ێنه‌ری (وان)ی بۆ‬

‫هونه‌ر و وێژه‌‬

‫(چه‌تر)‪:‬‬

‫وێژه‌وان شه‌ره‌فمان هه‌بێت‪ ،‬ده‌بێ زیاتر سه‌رقاڵی ئازاره‌کانی گه‌له‌که‌مان بین‬ ‫پێویست بوو له‌به‌ر مه‌سه‌له‌ی مادیش بێت زیاتر‬ ‫سه‌رقاڵی وێژ‌ه بم‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬ئایا وه‌ک��و شاعیرێک توانیوتان‌ه له‌‬ ‫به‌رهه‌مه‌کانتاندا گوزارشت ل‌ه خۆتان بکه‌ن؟‬ ‫ـ ب �ه‌داخ �ه‌و‌ه وه‌اڵم���ی ئ �ه‌م پرسیار‌ه «ن��ا»ی�ه‌‪.‬‬ ‫چ��ون��ک �‌ه ل���‌ه ت��ورک��ی��ا ل���‌ه ه�ه‌ل��وم�ه‌رج��ێ��ک��ی‬ ‫دیموکراتیکدا ناژین‪ .‬کتێبه‌کان ده‌درێ��ت به‌‬ ‫ده‌زگ���ای «به‌رگریکردنی ل‌ه راگ�ه‌ی��ان��دن»‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ب‌ه گوێره‌ی خۆیان شتێکی نه‌رێنی تێدا‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬پێش ئ �ه‌وه‌ی بگات‌ه ده‌ستی خه‌ڵک‪،‬‬ ‫کۆی ده‌ک�ه‌ن�ه‌وه‌‪ .‬ئه‌م دۆخ�‌ه بۆ میوزیک و‬ ‫رۆژنام‌ه و گۆڤاریش وه‌هایه‌‪ .‬وات‌ه سانسۆرێکی‬ ‫سه‌ره‌تایی ده‌کرێت‪ .‬بۆی‌ه ناتوانین ل‌ه هونه‌ر و‬ ‫وێژه‌دا بیر و هه‌ستی خۆمان ده‌رببڕین‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬به‌رهه‌مه‌کانی ئێو‌ه زیاتر چ بابه‌ت و‬ ‫نووسێنێک له‌خۆ ده‌گرێت؟‬ ‫ـ کاتێ ل‌ه گرتوخانه‌ی دیاربه‌کر ده‌رکه‌وتم‪ ،‬له‌‬ ‫گۆڤارێک ب‌ه ناوی (رزگاری کۆمه‌اڵیه‌تی) به‌‬ ‫چه‌ند وتار ده‌ستم پێکرد‪ .‬دواتر ل‌ه گۆڤاره‌کانی‬ ‫(فه‌رمانڕه‌وایی سۆسیالیست)‪( ،‬کۆمۆنیست)‬ ‫و (چه‌پ) ده‌ستم ب‌ه نوسینی شیعر کرد‪ .‬له‌‬ ‫سه‌ره‌تادا ب‌ه گێڕانه‌وه‌ی چیرۆکه‌کانی زیندانی‬ ‫دیاربه‌کر ده‌ستم پێکرد‪ .‬دواتریش ل‌ه بواری‬ ‫چاره‌سه‌ری کێش‌ه کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کان ده‌ستم‬ ‫ب‌ه نوسین کرد‪ .‬هه‌میش‌ه له‌و بڕوایه‌دام ده‌بێ‬ ‫گه‌لی ک��ورد و گه‌لی ت��ورک ل‌ه تورکیادا‬ ‫ب‌ه برایه‌تی بژین‪ ،‬به‌اڵم ن‌ه بێ مه‌رج‪ .‬به‌ڵکو‬ ‫پێکه‌وه‌ژیانێک ک‌ه ته‌واوی مافه‌کانی گه‌لی‬ ‫کورد گه‌ره‌نتی کرابێت؛ به‌ڕێوه‌بردنی هه‌رێمی‬ ‫ب‌ه ته‌واوه‌تی بدرێته‌و‌ه ب‌ه کوردان؛ شتێک به‌ناوی‬ ‫قه‌ده‌غ‌ه نه‌مێنێت؛ هه‌موو زیندانیه‌کان ئازاد‬ ‫بکرێن؛ هه‌روه‌ها زمان و کلتوری گه‌لی کورد‬ ‫ئازاد بکرێت‪ .‬ئه‌مان‌ه هه‌مووی بوون‌ه بابه‌تی‬ ‫نوسینه‌کانم‪ .‬دوای (‪ )12‬ساڵ ده‌ستم کرد به‌‬ ‫نوسینی کتێب‪ .‬کتێبه‌که‌م ناوی (ئه‌دولێ) که‌‬ ‫چیرۆکی رێپێوان‌ه به‌ره‌و ئازادی و گوزارشت له‌‬ ‫پێکدادانی نێوان سه‌رباز و گه‌ریالیه‌ک ده‌کات‪.‬‬

‫به‌مشێوه‌ی‌ه تیشکم خستوه‌ت‌ه سه‌ر شه‌ڕی نێوان‬ ‫دوو گروپی گه‌وره‌‪ ،‬چوڵ‌پێکردنی دێهاته‌کان و‬ ‫تراژیدی کۆچکردن ل‌ه دێهاته‌کان به‌ره‌و شار‪.‬‬ ‫ئه‌م کارانه‌م وه‌کو ئه‌رکی خۆم ده‌بینی‪ .‬دواتر‬ ‫ل‌ه کۆمه‌ڵکوژییه‌ک ل‌ه ساڵی (‪ )1930‬له‌‬ ‫شوێنێک به‌ناوی (زیالن)‪ ،‬ک‌ه بیست و پێنج‬ ‫دیهات ب��وون‪ ،‬ئاگادار بوومه‌وه‌‪ .‬له‌و هه‌رێمی‬ ‫زیالندا له‌و ساڵه‌دا زۆرێ��ک ژن و منداڵ و‬ ‫خه‌ڵکیان ب‌ه فیشه‌ک کوشت‪ .‬به‌اڵم ل‌ه هیچ‬ ‫کتێبێک باسی ئ�ه‌م کۆمه‌ڵکوژیی‌ه نه‌کرا‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئێستا بوایه‌‪ ،‬ده‌متوانی رۆمانێکی له‌سه‌ر‬ ‫بنوسم‪ .‬به‌اڵم ئه‌و کات‌ه هێزێکی وه‌هام نه‌بوو‬ ‫و نه‌متوانی وه‌کو رۆمانێک ده‌ریببڕم‪ .‬خۆم‬ ‫چووم بۆ ئه‌و شوێن‌ه و ته‌نیا دوو که‌سم وه‌کو‬ ‫شاهیدی ئه‌و کاره‌سات‌ه بینی‪ .‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫نزیکه‌ی (‪ )70‬ساڵ ب‌ه سه‌ر ئه‌و کاره‌ساته‌دا‬ ‫تێده‌په‌ڕێت‪ ،‬ب��ۆ نوسینی کتێب ل�ه‌س�ه‌ر ئه‌و‬ ‫کۆمه‌ڵکوژیی‌ه زۆر توشی زه‌ح��م �ه‌ت ب��ووم‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌گه‌ڵ به‌کارهێنانی هێزی خه‌یاڵی‬ ‫خۆم‪ ،‬چیرۆکێکم نووسی‪ .‬ئه‌م کار‌ه بۆ من زۆر‬ ‫گرنگ بوو‪ ،‬چونک‌ه دوای من چه‌ند که‌سی‬ ‫تر له‌سه‌ر ئه‌و کاره‌سات‌ه نووسیان‪ .‬هه‌روه‌ها دوای‬ ‫ئ �ه‌وه‌ی ک‌ه فیلمی هه‌ڵه‌بجه‌م دروس��ت کرد‪،‬‬ ‫چه‌ند که‌سێکی دیک‌ه هه‌ر به‌و ناوه‌و‌ه ده‌ستیان‬ ‫ب‌ه سازکردنی فیلم کرد‪ .‬دوای کتێبی زیالن‪،‬‬ ‫ده‌ستم ب‌ه نوسینی رووداو‌ه سیاسییه‌کانی وان‬ ‫کرد ل‌ه دوای سااڵنی (‪ .)75‬هه‌روه‌ها ده‌ستم‬ ‫کرد ب‌ه نوسینی چپرۆک ل‌ه سه‌ر گرتوخانه‌ی‬ ‫دیاربه‌کر و کردم ب‌ه کتێبێک ب‌ه ناوی «ئێمه‌‬ ‫کوردین»‪ .‬دوای ئه‌مه‌ش ل‌ه دیاربه‌کر کتێب و‬ ‫به‌ڵگه‌فیلمێک ل‌ه سه‌ر دیاربه‌کر دروست کرا‪.‬‬ ‫دواتر داواکاری براده‌رێکی سلێمانیم قبوڵ کرد‬ ‫ک‌ه ده‌یه‌ویست چیرۆکه‌کانی ل‌ه سه‌ر هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫ون نه‌بن‪ .‬ماوه‌ی یه‌ک مانگدا له‌گه‌ڵ خه‌ڵکی‬ ‫م�ه‌زڵ��وم��ی هه‌ڵه‌بج‌ه ک �‌ه ئ �ه‌و ک��اره‌س��ات�ه‌ی��ان‬ ‫به‌سه‌ر هاتبوو قسه‌م کرد‪ .‬کتێبێکم ب‌ه ناوی‬ ‫(هه‌ڵه‌بجه‌) نووسی و دواتر کردم ب‌ه فیلم‪ .‬له‌‬

‫هه‌ندێ شوێنی ئ�ه‌م فیلمه‌دا یارمه‌تیمان له‌‬ ‫دکتۆر (ئیسمائیل بێشکچی) وه‌رگرت‪.‬‬ ‫ل‌ه تورکیا زیاتر ل‌ه (‪ )17‬ه �ه‌زار ک��وژراوی‬ ‫ب��ک �ه‌ری ن��ادی��ارم��ان ه �ه‌ی �ه‌‪ .‬ئ �ه‌م �ه‌ش وه‌ک‬ ‫کتێبێک ده‌نوسم و ل‌ه چوارچێوه‌ی ئه‌م کتێبه‌دا‬ ‫به‌ڵگه‌فیلمێک دروس��ت ده‌ک�ه‌م‪ .‬ئه‌گه‌ر ژیانم‬ ‫مۆڵه‌ت ب��دات‪ ،‬رۆمانێکی ناته‌واوم هه‌ی‌ه که‌‬ ‫ته‌واوی ده‌که‌م‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬ئایا به‌ڵگه‌فیلمی هه‌ڵه‌بج‌ه ته‌واو بوو‌ه و‬ ‫نمایش ده‌کرێت؟‬ ‫ـ ب�ه‌ڵ��ێ ت���ه‌واو ب��وو و ل �‌ه تورکیا ل �‌ه ش��اری‬ ‫دیاربه‌کردا نمایش کرا‪ ،‬هه‌روه‌ها ل‌ه دانیمارک و‬ ‫ئینگلیزیش‪ .‬ل‌ه بنه‌مادا ئه‌م فیلم‌ه ل‌ه ساڵرۆژی‬ ‫ئ�ه‌و کاره‌ساته‌‪ ،‬ل‌ه هه‌موو شوێنێک نمایش‬ ‫ده‌درێ���ت‪ .‬ئێم‌ه ئ�ه‌م فیلم‌ه وه‌ک��و به‌ڵگه‌یه‌ک‬ ‫ل�‌ه م��ێ��ژوو ده‌زان��ی��ن‪ .‬ب �ه‌م زووان���‌ه ل�‌ه که‌ناڵی‬ ‫(کوردسات)یش نمایش ده‌کرێت‪ .‬ده‌مانه‌وێ‬ ‫ئه‌و پار‌ه ک‌ه ل‌ه نمایشی فیلمه‌ک‌ه ل‌ه کوردسات‬ ‫ده‌ستمان ده‌که‌وێت بده‌ین ب‌ه خه‌ڵکی مه‌زڵومی‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬ب‌ه چ شێوه‌یه‌ک په‌یوه‌ندی نێوان وێژ‌ه و‬ ‫هونه‌ر دروست ده‌که‌ن؟‬ ‫ـ وێژ‌ه و هونه‌ری سینه‌ما و شانۆ جیاواز نین‪.‬‬ ‫به‌ڵکو زۆر نمون‌ه هه‌ی‌ه ک‌ه ل‌ه س �ه‌ره‌ت��ادا به‌‬ ‫شێوه‌ی کتێب نوسراوه‌‪ ،‬دواج��ار ئه‌و کتێبه‌یان‬ ‫کردوو‌ه ب‌ه سناریۆ و فیلمیان دروست کردووه‌‪.‬‬ ‫نمونه‌ی به‌م شێوه‌ی‌ه ل‌ه دنیادا زۆره‌‪ .‬به‌م زووانه‌‬ ‫ده‌ی��ان �ه‌وێ شانۆیه‌ک له‌سه‌ر کۆمه‌ڵکوژی‬ ‫زیالن دروست بکه‌ن ک‌ه هه‌ر ناوی ئه‌و شانۆیه‌‬ ‫ن���اوی کتێبه‌که‌ی منه‌؛ (فرمیسکه‌کانی‬ ‫پ��ی��ره‌م��ێ��ردێ��ک)‪ .‬منیش ک��ات��ێ خه‌ریکی‬ ‫نوسینی کتێب ده‌ب��م‪ ،‬بیر له‌و‌ه ده‌که‌مه‌و‌ه که‌‬ ‫ئه‌و کتێب‌ه وه‌کو سیناریۆیه‌ک بنوسم و نه‌ک‬ ‫خ��ۆم‪ ،‬که‌سانی تریش بتوانن لێی که‌ڵک‬ ‫وه‌ربگرن‪ .‬ته‌نیا وێژ‌ه و هونه‌ر پێکه‌و‌ه په‌یوه‌ندیان‬ ‫نیه‌‪ ،‬به‌ڵکو وێژ‌ه و سیاسه‌ت‪ ،‬هه‌روه‌ها هونه‌ر و‬ ‫سیاسه‌ت‪ ،‬پێکه‌و‌ه په‌یوه‌ندی زۆر به‌هێزیان هه‌یه‌‪.‬‬

‫وێژ‌ه هه‌م بنه‌مای ژیانی سیاسی‪ ،‬هه‌م بنه‌مای‬ ‫هونه‌ره‌‪.‬‬ ‫سرودێکی نه‌ته‌وه‌یی شیعرێک‌ه ک‌ه ل‌ه ناو سه‌دان‬ ‫شیعردا هه‌ڵبژێراوه‌‪ .‬ئه‌م‌ه ب‌ه ته‌واوه‌تی سیاسییه‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌وێ شیعرێک ه �ه‌ی �‌ه ک �‌ه زۆر ل �‌ه س�ه‌ر‬ ‫هه‌ستی نه‌ته‌وه‌یی نوسراوه‌‪ .‬نوسه‌رێک ب‌ه هه‌ر‬ ‫شێوه‌یه‌ک ل‌ه ناو کێشه‌کانی واڵته‌که‌یدایه‌‪،‬‬ ‫یان ل‌ه به‌رامبه‌ری راده‌وه‌ستێت یان له‌گه‌ڵیدایه‌‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬به‌ڕای ئێو‌ه ئه‌یا گه‌لی کورد توانیویه‌تی‬ ‫ببێت‌ه خاوه‌نی کتێبخانه‌یه‌کی شیعر؟‬ ‫ـ به‌ڕای من کتێبخانه‌ی شیعری کوردی به‌‬ ‫جگه‌رخوێن ده‌ست پێده‌کات‪ .‬ئێستا زۆر که‌س‬ ‫هه‌ن ک‌ه ب‌ه زمانی ک��وردی شعیر ده‌ڵێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێم‌ه ل‌ه کوردستان کێشه‌یه‌کمان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ویش ئه‌وه‌ی‌ه ک‌ه کتێبێک ک‌ه ب‌ه زمانی‬ ‫تورکی زۆرت��ر باڵو ده‌بێته‌و‌ه تا ب‌ه ک��وردی‪.‬‬ ‫چونک‌ه ل‌ه تورکیا زمانی په‌روه‌رد‌ه تورکییه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر رێگا ب‌ه پ �ه‌روه‌رد‌ه ب‌ه زمانی کوردی‬ ‫بدرێت‪ ،‬کاریگه‌رییه‌کی زۆر ل‌ه سه‌ر وێژ‌ه و‬ ‫هونه‌ری کوردی داده‌نێت‪ .‬ل‌ه دوای ساڵه‌کانی‬ ‫(‪ )1990‬تا ئێستا هه‌وڵی زۆر دراو‌ه بۆ زمانی‬ ‫کوردی و ده‌بینین ک‌ه نوێ‌بوونێک ل‌ه هونه‌ر‬ ‫و وێژه‌ی کوردی دروست بووه‌‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬ئایا ئینته‌رنێت کاریگه‌ری خراپی نی‌ه له‌‬ ‫سه‌ر نوسه‌ره‌کان بۆ فرۆشتنی به‌رهه‌مه‌کانیان؟‬ ‫ـ ئێستا ده‌بینن زی�لان تراژیدیایه‌ک‌ه ک‌ه زۆر‬ ‫گه‌وره‌تر‌ه ل‌ه هه‌ڵه‌بجه‌‪ .‬به‌اڵم ته‌نیا یه‌ک کتێب‬ ‫ل‌ه سه‌ر ئه‌م کۆمه‌ڵکوژیی‌ه هه‌یه‌‪ .‬تا ئێستا‬ ‫ح���ه‌وت ه���ه‌زار ل �ه‌م کتێب‌ه ف��رۆش��راوه‌‪.‬‬ ‫خوێندنه‌و‌ه له‌سه‌ر ئینته‌رنێت‪ ،‬کێشه‌‬ ‫دروس��ت ده‌ک��ات بۆ نوسه‌ره‌کان‬ ‫و ده‌زگ��اک��ان��ی چ��اپ‪ .‬ب�ه‌اڵم‬ ‫به‌ڕای من خوێندن جیاوازی‬ ‫نی‌ه چ ل‌ه ئینته‌رنێت چ له‌‬ ‫کتێب‪ .‬کاتێ ک‌ه کتێب‬ ‫یان رۆژنام‌ه ده‌خوێنین‪،‬‬ ‫ئ�ه‌گ�ه‌ر ئ �ه‌و کتێبه‌‬

‫ى سه‌رشه‌قام ده‌مانه‌وێت بینه‌ر بگێڕینه‌و ‌ه بۆ هۆڵه‌کان»‬

‫ۆى پێدانى بودجه‌و‌ه جیاوازى ل‌ه نێوان گروپه‌کانى باکوردا ده‌کرێت‬ ‫سازدانی‬ ‫دانا به‌رزنجی‬ ‫به‌شى هونه‌رى تیپى نواند‬ ‫قه‌اڵدزیه‌ شانۆکانیان ده‌به‌ن‬ ‫سه‌رشه‌قام و گله‌یى ئه‌وه‌شده‌کرن‬ ‫که‌ پاره‌یان بۆ خه‌رج ناکرێت‬ ‫له‌کاتێکدا خاوه‌ن مۆڵه‌تن و‬

‫خدر مه‌حمود لێپرسراوى به‌شى هونه‌رى‬ ‫تیپى ن��وان��د ق���ه‌اڵدزی���ه‌‪ ،‬ک �ه‌ گروپێکن‬ ‫له‌ (‪ )45‬هونه‌رمه‌ند پێکدێن و زیاتر‌ه‬ ‫ل�ه‌ ه���ه‌ردوو ره‌گ���ه‌ز‪ ،‬ب����ه‌رده‌وام ل�ه‌ک��ار و‬

‫سااڵنه‌ زیاتر له‌ چوار به‌رهه‌میان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫که‌ تا ئێستا چه‌ند خه‌اڵتێکى شانۆیان‬ ‫ل��ه‌ ئ��اس��ت��ى ک��وردس��ت��ان و ڤێستیڤاڵى‬ ‫ن��ێ��وده‌وڵ �ه‌ت��ی��ان ب�ه‌ده‌س��ت��ه��ێ��ن��اوه‌‪ ،‬ئ��ام��اژه‌ى‬ ‫ب�ه‌وه‌دا گرفتى سه‌ره‌کیان نه‌بونى بوجه‌ى‬ ‫مانگانه‌یه‌ له‌ کاتێکدا خاوه‌نى موڵه‌تى‬ ‫ره‌س��م��ی��ن‪ .‬ب�ه‌ڕێ��وب�ه‌رى ه��ون �ه‌رى شانۆ ل‌ه‬ ‫سلێمانى ده‌ڵێت‪ :‬سااڵنه‌ له‌ پالنى کارماندا‬ ‫بودجه‌مان داناوه‌ بۆى و هه‌رکارێک ئێم‌ه‬ ‫نه‌مان کردبێت‪.‬‬ ‫ل��ێ��پ��رس��راوى ب�ه‌ش��ى ه��ون �ه‌رى تیپى نواند‬ ‫قه‌اڵدزیه‌ وتیشى‪ :‬کاره‌کانى سه‌رشه‌قامان‬ ‫بریتین له‌ شانۆى (مردن که‌ له‌ فێستیڤاڵى‬

‫هه‌واڵی هونه‌ری‬

‫«روانینێک له‌ شه‌وی یه‌ڵدادا»‬

‫سینه‌ماکارێکى کورد‪ ،‬خه‌اڵتى شانازیى یڵماز‬ ‫گونه‌ى به‌ده‌ست هێنا‬

‫ئێواره‌ی (‪ )2011/12/21‬کاتژمێر چواری ئێواره‌‪ ،‬ئارام‬ ‫که‌ریم‪ ،‬یه‌که‌م پیشه‌نگای ب‌ه ناوی روانینێک ل‌ه شه‌وی‬ ‫یه‌ڵدادا‪ .‬ب‌ه میوانداری هه‌ر دوو ژه‌نیار ئاالن کامل و بژوین‬ ‫محمد ل‌ه «مۆزه‌خانه‌ی نیشتمانى» ئه‌من‌ه سوره‌که‌‪.‬‬ ‫ئارام کریم تایبه‌ت ب‌ه (چه‌تر)ی راگه‌یاند «ئه‌مه‌ویت‬ ‫ل‌ه ڕێ��ی ستۆرییه‌و‌ه چیرۆکه‌کانم بگێڕمه‌و‌ه ک‌ه له‌‬ ‫ئاوه‌دانی بناری قه‌ندیله‌و‌ه به‌ره‌و ئاواره‌بوون و ک‌هس‌وکاری‬ ‫ئه‌نفال و نه‌هامه‌تیه‌کانی تاکی کورد و کاتی خۆی‬ ‫گونده‌کانمان ب‌ه ده‌ست حکومه‌تی پێشووی عێراق خابور‬ ‫ده‌بوون‪ .‬ئێستاش کاتێک ئاوه‌دان ده‌کرێنه‌و‌ه ب‌ه شێوه‌یه‌کى‬ ‫ناته‌ندروست ئ��اوه‌دان ده‌کرێته‌وه‌‪ .‬ده‌ب��وو ب‌ه به‌کارهێنانى‬ ‫چیمه‌نتۆ و که‌ره‌سته‌کانی بیناسازى هه‌وڵ بدرای‌ه بۆ‬ ‫مانه‌وه‌ی ئه‌و شوێنه‌واران‌ه وه‌کو خۆی‪.‬‬ ‫جێی ئاماژه‌ی‌ه فۆتۆگرافه‌ر‪ ،‬ئارام که‌ریم‪ ،‬ماوه‌ی پێنج‬ ‫ساڵ‌ه ل‌ه بواری فۆتۆگرافیدا کار ده‌کات و به‌شداری‬ ‫ک���ردوو‌ه ل‌ه چه‌ندین پێشه‌نگای ناوخۆیی و ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫واڵتدا‪.‬‬

‫فاتۆش گونه‌ی هاوسه‌رى سینه‌ماکارى ناودارى‬ ‫ک���ورد ی��ڵ��م��از گ��ون��ه‌ی‪ ،‬دواى بینینى فیلمى‬ ‫سینه‌مایى «ش��وێ��ن��ێ��ک ب��ۆ ی����اری» خ�ه‌اڵت��ى‬ ‫شانازی (یڵماز گونه‌ی) پێشکه‌ش ب ‌ه شه‌وکه‌ت‬ ‫ئه‌مین کورکى‪ ،‬ده‌رهێنه‌رى کورد کرد‪.‬‬ ‫فیلمى سینه‌مایى )شوێنێک ب��ۆ ی���اری (ل ‌ه‬ ‫ده‌رهێنانى سینه‌ماکارى کورد شه‌وکه‌ت ئه‌مین‬ ‫کورکى که‌ هه‌تا ئێستا له‌ چه‌ند فێستیڤاڵى‬ ‫جۆراوجۆرى نێونه‌ته‌وه‌یى له‌ ئاستى جیهاندا نمایش‬ ‫کراوه‌ و کۆمه‌ڵێک خه‌اڵتى گرنگى بۆ هه‌رێمى‬ ‫کوردستان به‌ده‌ست هێناوه‌‪ .‬له‌ دوایین به‌شداریى‬ ‫خۆیدا له‌ شه‌شه‌مین خولى فیستیڤاڵى فیلمى‬ ‫ک���وردى ده���ۆک بێرلین ل� ‌ه ه��ۆڵ��ى کۆنگره‌ى‬ ‫زان��ک��ۆى ش��ارى ده��ۆک نمایش ک��را و فاتۆش‬ ‫گونه‌ى هاوسه‌رى سینه‌ماکارى کورد یڵماز گونه‌ى‬ ‫دواى بینینى ئه‌م فیلمه‌‪ ،‬خه‌اڵتى شانازیى (یڵماز‬ ‫گونای)ى پێشکه‌ش کرد‪.‬‬

‫شانوی شه‌قام له‌ ده‌ربه‌ندی خان) شانوی‬ ‫(خاک) ئه‌مساڵ فێستیڤاڵى نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫ش���ان���ۆی ش���ه‌ق���ام ل���ه‌ ده‌رب���ه‌ن���دی���خ���ان و‬ ‫شانۆی (بو هه‌ره‌بی ئافره‌ت؟)هه‌فته‌ی‬ ‫به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی توندوتیژی دژی ژنان‬ ‫له‌ سلێمانی و شاری هه‌ولێر‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها وتى‪ :‬زیاتر له‌ شانۆی شه‌قاما‬ ‫مه‌به‌ستمان ئه‌وه‌یه‌ جارێکی تر بچینه‌و‌ه‬ ‫نێو خه‌ڵک و کێشه‌ کومه‌اڵیه‌تیه‌کان‬ ‫بکه‌ینه‌ بیری سه‌ره‌کیمان‪ ،‬ل�ه‌ ڕێگه‌ى‬ ‫شانۆى سه‌رشه‌قامه‌وه‌ ده‌مانه‌وێت بینه‌ر‬ ‫بگه‌رێنینه‌وه‌ هوڵی شانوکان‪ ،‬چونکه‌‬ ‫شانۆی شه‌قام به‌رکه‌وتنێکی راسته‌وخۆی‌ه‬

‫هه‌ڵبژارده‌ی فۆتۆ‌‬

‫بگرین‌ه ده‌سته‌وه‌‪ ،‬چێژێکی تری هه‌یه‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر بابه‌ت زانیاریدان ب‌ه گه‌ل بێت‪ ،‬هیچ‬ ‫جیاوازییه‌کی نیه‌‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬نوسه‌ر و شاعیره‌کانی باشوری کوردستان‬ ‫چۆن ده‌بینن؟‬ ‫ـ له‌م بواره‌دا به‌داخه‌و‌ه ده‌توانین بڵێین بریندارین‪.‬‬ ‫وات‌ه که‌س ناتوانێ بڵێت په‌یوه‌ندییه‌کی زۆر‬ ‫پ��ت�ه‌و ل�‌ه ن��ێ��وان ه �ه‌ر دوو ب�ه‌ش��ی کوردستان‬ ‫هه‌بووه‌‪ .‬هه‌م ل‌ه به‌ر سنور و هه‌م له‌به‌ر جیاوازی‬ ‫زاراوه‌ک���ان‪ ،‬هه‌روه‌ها جیاوازی پیتی نوسین‪.‬‬ ‫ئه‌نجا کتێبێک وه‌رگێڕدراو بێت تا بتوانین‬ ‫بخوێنین یاخود که‌ڵکی لێ‬ ‫وه‌ربگرین‪ .‬له‌م بواره‌دا ئه‌مه‌‬ ‫کێشه‌یه‌کی زۆر گه‌وره‌یه‌‬ ‫بۆ هه‌ر دوو ال‪ .‬ئێستا‬ ‫ل‌ه رێگای جیاواز ئه‌م‬ ‫پ�ه‌ی��وه‌ن��دی��ی�‌ه زۆرت���ر‬ ‫ده‌ب���ێ���ت���ه‌وه‌‪ .‬وه‌ک‬ ‫نمونه‌؛ به‌رنامه‌ی‬ ‫ت���ی���ڤ���ی���ی���ه‌ک���ان ب�ه‌‬ ‫ه�ه‌م��وو زاراوه‌ی����ه‌ک‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬

‫له‌گه‌ڵ بینه‌ر‪.‬‬ ‫خ���در م �ه‌ح��م��ود ئ��ه‌وه‌ش��ى وت‪ :‬گرفتی‬ ‫س �ه‌ره‌ک��ی��م��ان ن �ه‌ب��ون��ی ب �ه‌رێ��وه‌ب �ه‌رای �ه‌ت��ی‬ ‫رۆشنبیری و هونه‌ره‌یه‌ که‌ ئێمه‌ ناتوانین‬ ‫ک��اره‌ک��ان��م��ان به‌باشی به‌ڕێوه‌ببه‌ین ل‌ه‬ ‫شاری قه‌اڵدزی‪ ،‬ده‌شمه‌وێت بزانم بۆچى‬ ‫ب��ودج�ه‌م��ان ب��ۆ سه‌رفناکریت و هه‌وڵی‬ ‫زۆریشمان داوه‌ پێمان ده‌ڵێن ته‌سفیه‌ بۆ‬ ‫گشت تیب و گروپه‌کان ده‌که‌ین هه‌موویان‬ ‫وه‌ک ئێوه‌ن ج��ارێ‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ل‌ه‬ ‫ئێستادا تیپ هه‌یه‌ له‌ قه‌الدزێ بوجه‌ی‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫بورهان قه‌ره‌داغى به‌ڕێوبه‌رى هونه‌رى شانۆ‬ ‫له‌ سلێمانى وتى‪ :‬شانۆى سه‌رشه‌قام هه‌ر‬ ‫شانۆیه‌ چۆن شانۆ ده‌کرێت له‌ناو هوڵ و‬ ‫جیاوازیه‌کى نیه‌ و ئه‌م شانۆیه‌ نزیکه‌ ل‌ه‬ ‫خه‌ڵکه‌وه‌ و ئه‌م شانۆیه‌ قسه‌ له‌سه‌ر گرفت‌ه‬ ‫ب��ااڵک��ان��ى خ �ه‌ڵ��ک ده‌ک����ات و وه‌اڵم���ى‬ ‫پرسیاره‌کانى خه‌ڵک ده‌داته‌وه‌‪.‬‬ ‫وتیشى‪ :‬چه‌ندین کارى متفریقه‌مان کردو‌ه‬ ‫و سااڵنه‌ له‌ پالنى کارماندا بودجه‌مان‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪86‬‬ ‫دووشه‬ ‫‪2711/10/52010/11/8‬‬ ‫‌ممه‌ممه‌‪- 2011/12/26‬‬ ‫دووشه‬

‫‪11‬‬

‫چه‌تر‪ :‬ئه‌رکی نوسه‌رانی کورد چیه‌؟‬ ‫ـ ده‌بێ ل‌ه سه‌ر خه‌ڵکی خۆی و کێشه‌کانی‬ ‫بیر ب��ک��ات�ه‌وه‌‪ .‬ئێستا ل�‌ه هه‌رێمێک ده‌ژی��ن‪،‬‬ ‫کێشه‌یه‌کی زۆری هه‌یه‌‪ .‬جوگرافیایه‌ک ئێمه‌‬ ‫تێدا ده‌ژی��ن‪ ،‬جوگرافیایه‌ک‌ه ک‌ه ل‌ه سااڵنی‬ ‫(‪)1600‬ه‌و‌ه تا ئێستا جێگای کۆمه‌ڵکوژی‪،‬‬ ‫گرتن‪ ،‬شه‌ڕ و ئه‌شکه‌نجه‌یه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر ئێمه‌ی‬ ‫وێ��ژه‌وان و نوسه‌ر‪ ،‬شه‌ره‌فمان هه‌بێت‪،‬‬ ‫ده‌بێ زیاتر سه‌رقاڵی ئازاره‌کانی‬ ‫گه‌له‌که‌مان بین‪.‬‬

‫دان���اوه‌ ب��ۆى و هه‌رکارێک ئێمه‌ نه‌مان‬ ‫کردبێت ناردومانه‌ بۆ سه‌نته‌رو تیپه‌کان‬ ‫و هیج ئیشێک له‌الى ئێمه‌ ره‌فزنه‌کراوه‌ و‬ ‫رانه‌گیراوه‌‪ ،‬به‌اڵم کێشه‌ى که‌می هۆڵمان‬ ‫هه‌یه‌ مه‌گه‌ر ئیشێک له‌ ئاستى پێویستدا‬ ‫نه‌بوبێت هه‌ندێک که‌س له‌ ده‌ره‌وه‌ قس‌ه‬ ‫ده‌که‌ن که‌ گوایه‌ کاریان بۆ ناکرێت ئه‌و‬ ‫به‌رهه‌مانه‌ نه‌گه‌یشتوته‌ ده‌ستى ئێمه‌ تا‬ ‫کاریان بۆ بکرێت‪.‬‬ ‫بورهان قه‌ره‌داغى وتیشى‪ :‬یاداشتێکمان‬ ‫داوه‌ به‌ په‌رله‌مان و هه‌رچى گیروگرفتى‬ ‫شانۆ هه‌یه‌ ل�ه‌ سلێمانى تیدا ئ��ام��اژه‌ى‬ ‫پێکراوه‌ و هه‌موو الی�ه‌ک ئ�ه‌وه‌ ده‌زانێت‬ ‫که‌ شانۆ له‌ کوردستاندا نه‌بوته‌ به‌شێک‬ ‫ل �ه‌ ژی��ان��ى خ �ه‌ڵ��ک ک��ات��ێ��ک ک��ارێ��ک‬ ‫ده‌کریت دوو رۆژ نمایش ده‌کریت ئێمه‌‬ ‫کێشه‌که‌مان ئه‌وه‌یه‌ چۆن بینه‌ر بهێنینه‌و‌ه‬ ‫ن��او هۆڵه‌کان ه��ۆک��ارى که‌مى بینه‌رى‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ى که‌ شانۆیه‌ک دور‌ه‬ ‫له‌ ژیانى خه‌ڵک و خه‌ڵکى ئێمه‌ شه‌و‬ ‫بازار و یانه‌و مسرحى نیه‌‪.‬‬

‫هونه‌ر و وێژه‌‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪86‬‬ ‫دووشه‬ ‫‪2711/10/52010/11/8‬‬ ‫‌ممه‌ممه‌‪- 2011/12/26‬‬ ‫دووشه‬

‫‪10‬‬

‫سازدانی‬

‫حه‌مید مسته‌فا‬ ‫چۆپی فه‌تاح‪ ،‬هونه‌رمه‌ندی‬ ‫ده‌نگخۆشی کورد‪ ،‬له‌م دیداره‌دا‬ ‫له‌سه‌ر ژیانی هونه‌ری و‬ ‫چۆنێتی پێشکه‌وتنی قسه‌ ده‌کات‬ ‫و له‌ هه‌مان کاتدا باس له‌وه‌‬ ‫ده‌کات که‌ هونه‌ر ده‌ریایه‌ و‬ ‫هه‌موو کاتێک له‌ هه‌وڵدام بۆ‬ ‫فێربوون‪ .‬ئه‌و ده‌ڵێت «هونه‌ری‬ ‫گۆرانی‌وتن‪ ،‬خۆشه‌ویستی‬ ‫گه‌لی پێ به‌خشیوم»‪ .‬چۆپی‬ ‫خه‌ڵکی لێقه‌وماوی وان به‌‬ ‫خه‌ڵکێکی قاره‌مان و دلێر‬ ‫ده‌زانێت و به‌ په‌رۆشه‌وه‌ له‌‬ ‫دۆخی ئێستای ده‌ڕوانێت‪.‬‬

‫چه‌تر‪ :‬چۆپی فه‌تاح کێه‌ و کورته‌یه‌ک‬ ‫له‌ سه‌ر ژیانت بۆمان باس بکه‌؟‬ ‫ـ ل���ه‌ س���اڵ���ی (‪ )1983‬ل���ه‌ ش���اری‬ ‫ک �ه‌رک��وک ل�ه‌ دای��ک ب���ووم‪ .‬هێشتا‬ ‫ت�ه‌م�ه‌ن��م س��ێ س��اڵ ب��وو ک �ه‌ رژێ��م��ی‬ ‫به‌عس ده‌ستی دایه‌ به‌عه‌ره‌ب‌کردن و‬ ‫راگوێزانی خه‌ڵکى کورد له‌م شاره‌دا‪.‬‬ ‫ئێمه‌ش به‌ ناچاری ئه‌و شاره‌مان به‌جێ‬ ‫هێشت و روم��ان کرده‌ ده‌ره‌وه‌ی واڵت‬ ‫و له‌ هۆڵه‌ندا جێگیر بووین‪ .‬له‌گه‌ڵ‬ ‫دوو برا و دای��ک و باوکم درێژه‌مان‬ ‫به‌ ژیان دا‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬ساڵی چه‌ند و چۆن ده‌ستت به‌‬ ‫کاری هونه‌ری کرد؟‬ ‫ـ ل��ه‌ ت �ه‌م �ه‌ن��ی ح����ه‌وت س��اڵ��ی��دا‬ ‫چوومه‌ نێو گروپێکى کۆرال‬ ‫له‌ هۆڵه‌ندا و له‌گه‌ڵ ئه‌م‬ ‫گ��روپ �ه‌دا ک �ه‌ زی��ات��ر له‌‬ ‫(‪ )20‬منداڵ ده‌بووین‬ ‫ب���ه‌ س��ه‌رپ��ه‌رش��ت��ی‬ ‫ما مۆ ستا یه‌کى‬ ‫ه�����ۆل�����ه‌ن�����دی‬ ‫ف���������ێ���������ری‬ ‫گ��روگ��اڵ��ی‬

‫چۆپی فه‌تاح‬

‫وێژه‌وان و ده‌رهێ‬

‫‪:‬‬

‫وه‌ک هونه‌رمه‌ندانی بیانی‬ ‫ده‌رفه‌ت نادرێت ب ‌ه هونه‌رمه‌ندانی کورد‬ ‫م��ی��وزی��ک و گ��ۆران��ی��وت��ن ب��ووی��ن‪.‬‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا ل�ه‌ ته‌مه‌نی (‪ )13‬ساڵیدا‬ ‫چووم بۆ قوتابخانه‌ى ده‌نگ هه‌ر له‌‬ ‫هۆڵه‌ندا بۆ ئه‌وه‌ى بتوانم به‌ شێوه‌یه‌کى‬ ‫زانستیانه‌ شاره‌زایی له‌م بواره‌دا په‌یدا‬ ‫بکه‌م‪ .‬له‌وێ زیاتر له‌ هه‌وڵی ئه‌وه‌دا‬ ‫ب��ووم ک�ه‌ تۆنه‌کانم پ��اک بکه‌مه‌وه‌‬ ‫و ک �ه‌م��ێ��ک ل���ه‌ س��ه‌ره‌ت��اک��ان��ی ئ �ه‌م‬ ‫زانسته‌ فێر بم بۆ ماوه‌ى دوو ساڵ له‌م‬ ‫قوتابخانه‌یه‌دا ب �ه‌رده‌وام بووم و پاشان‬ ‫ساڵێک وان �ه‌ی میوزیکم خوێند‪ .‬له‌‬ ‫ته‌مه‌نی (‪ )16‬ساڵیمدا ل�ه‌ رێگای‬ ‫ه��ون�ه‌رم�ه‌ن��د (ج����ه‌واد م��ه‌روان��ی) که‌‬ ‫هونه‌رمه‌ندێکی باکوری کوردستانه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ کۆما به‌رخودان ئاشنا بووم و‬ ‫دواییش چوومه‌ ئاکادیمیای کوردی‬ ‫له‌ ئه‌ڵمانیا و هه‌ر له‌وێش بۆ یه‌که‌م‬ ‫ج����ار ل���ه‌ (‪ )Mediya Tv‬ل �ه‌گ �ه‌ڵ‬ ‫مامۆستا وری��ا ئه‌حمه‌د ئاشنا ب��ووم‬ ‫زۆر یارمه‌تی منی دا‪ .‬دواتر به‌شدار‬ ‫بووم له‌ پرۆگرامی شانه‌شین که‌ به‌ڕێز‬ ‫بارزان شاهسوار پێشکه‌شی ده‌کرد‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬تا ئێستا چه‌ند ئه‌لبومت به‌رهه‌م‬ ‫هێناوه‌ و له‌ کام ساڵ ده‌رچونه‌؟‬ ‫ـ به‌ هاوکاری و هاندانی هونه‌رمه‌ندی‬ ‫به‌ڕێز و ئاوازدانه‌ر بورهان موفتی‌زاده‌‬ ‫ل�����������ه‌ س������اڵ������ی‬ ‫( ‪)2 0 0 4‬‬

‫سیدییه‌که‌مان ده‌رهێنا که‌ له‌ نۆ تراک‬ ‫پێک هاتبوو؛ چوار له‌ گۆرانیه‌کان‬ ‫ئاوازیان هى هونه‌رمه‌ند بورهان موفتی‬ ‫ب���وو ل �ه‌ الی���ه‌ن م��ی��رم��ی��وزی��ک�ه‌وه‌ ب�ڵاو‬ ‫کرایه‌وه‌ به‌ ناوی “چیت ناو بنێم”‪.‬‬ ‫ل����ه‌ س�����ه‌ره‌ت�����ای س���اڵ���ی (‪)2007‬‬ ‫ب �ه‌ره �ه‌م��ێ��ک��ی ت���رم ب�ڵ�او ک�����رده‌وه‌ به‌‬ ‫ن���اوی “ن����اوت ده‌ن��ێ��م ژی��ن��ۆ” ک �ه‌ له‌‬ ‫(‪ )13‬تراک پێک هاتبوو‪ .‬له‌ ساڵی‬ ‫(‪ )2010‬به‌رهه‌می (کریستاڵ) باڵو‬ ‫بووه‌ و له‌ (‪)2011‬ش ئه‌لبومی شارا‬ ‫باڵو بویه‌وه‌ تا ئێستا (‪ )21‬گۆرانیم‬ ‫کردووه‌ به‌ کلیپ له‌ هه‌شت که‌ناڵی‬ ‫ئاسمانی ک��وردی په‌خش ده‌ک��رێ��ت و‬ ‫زیاتر له‌ (‪ )30‬کاناڵی لۆکاڵیش باڵو‬ ‫کراونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ه����ه‌روه‌ه����ا ل����ه‌ زۆر ک���ۆن���س���ێ���رت و‬ ‫ڤیستیڤاڵه‌کان به‌شداریم کردووه‌ و له‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ى هۆڵه‌نداش تا ئێستا (‪ )10‬جار‬ ‫سه‌ردانی ئه‌مریکا و که‌نه‌دام کردووه‌‬ ‫ب��ۆ گێڕانی کۆنسێرت‪ .‬ل�ه‌ زۆرب��ه‌ى‬ ‫واڵتانی جیهان کۆنسێرتم کردووه‌ وه‌کو؛‬ ‫سوید‪ ،‬فینله‌ندا‪ ،‬دانیمارک‪ ،‬نه‌رویژ‪،‬‬ ‫ئه‌ڵمانیا‪ ،‬نه‌مسا‪ ،‬سویسرا‪ ،‬ئۆکرانیا‪،‬‬ ‫به‌لژیکا‪ ،‬یۆنان و‪ ...‬له‌ کوردستانیش‬ ‫تا ئێستا بۆ سازدانی کۆنسێرت سڵم‬ ‫ن �ه‌ک��ردوه‌ت �ه‌وه‌‪ .‬س �ه‌ردان��ی باکوری‬ ‫ک��وردس��ت��ان��ی��ش��م ک����ردوه‌ و‬ ‫چووم بۆ شاری باتمان‬ ‫و وان‪ .‬ه �ه‌روه‌ه��ا‬ ‫دوو ج��اری��ش‬ ‫س��ه‌ردان��ی‬

‫رۆژئاواى کوردستانم و چووم بۆ شاری‬ ‫قامیشلو و ل�ه‌ باشوریش کۆنسێرتم‬ ‫ک����ردووه‌ ل �ه‌ ش��اره‌ک��ان��ی ک �ه‌رک��وک‪،‬‬ ‫هه‌ولێر‪ ،‬سلێمانی و دهۆک‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬تاچه‌ند پابه‌ندی به‌ کلتوری‬ ‫ک������وردی و ش���اره‌زای���ی���ت ه���ه‌ی���ه‌ له‌‬ ‫شێوازه‌کانی گۆرانی کوردی؟‬ ‫ـ هونه‌رمه‌ندێکی ک��وردم‪ ،‬بێ‌گومان‬ ‫ده‌بێ پابه‌ند بم به‌ کلتوری کوردییه‌وه‌‪.‬‬ ‫ل����ه‌ب����اره‌ی ش����اره‌زای����ی ب���ه‌ گ��ۆران��ی‬ ‫کوردییه‌وه‌‪ ،‬هونه‌ر ده‌ریایه‌ و هه‌موو‬ ‫کاتێک له‌ هه‌وڵدام بۆ فێربوون‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬له‌م ماوه‌ی دواییدا چه‌ند ڤیدیو‬ ‫کلیپێکت دروس����ت ک���رد ب �ه‌ زم��ان��ی‬ ‫ب��ی��ان��ی ک �ه‌ ب���ووه‌ ج��ێ��گ��ای س �ه‌رن��ج و‬ ‫پرسیاری زۆر له‌ الیه‌ن گه‌لی کورده‌وه‌‬ ‫که‌ گوایه‌ خه‌ریکه‌ ره‌سه‌نایه‌تی خۆت‬ ‫ل�ه‌ ده‌س��ت ده‌ده‌ى‪ .‬ئێوه‌ چیتان هه‌یه‌‬ ‫بیڵێن بۆ ئه‌م سه‌رنج و پرسیارانه‌؟‬ ‫ـ ن���ا ب���ه‌ پ���ێ���چ���ه‌وان���ه‌وه‌‪ ،‬گ���ۆران���ی‬ ‫ئ��ی��ن��گ��ل��ی��زی��ی��ه‌ک��ان��م ب�������ووه‌ ه���ۆی‬ ‫ده‌ستخۆشیه‌کی زۆر له‌ الیه‌ن گه‌لی‬ ‫ک����ورده‌وه‌‪ .‬م��ن ل �ه‌ ه��ون �ه‌ری ک��وردی‬ ‫وازم نه‌هێناوه‌ و به‌رده‌وامم له‌ هونه‌ری‬ ‫ک�����وردی‪ .‬ئێستا ئ �ه‌ل��ب��وم �ه‌ک��ان��م له‌‬ ‫هونه‌ری ک��وردی زیاتر و باشترن له‌‬ ‫جاران‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬ه��ون�ه‌ری گورانیوتن تا ئێستا‬ ‫چی به‌ تۆ به‌خشیوه‌؟‬ ‫ـ خۆشه‌ویستى گ �ه‌ل‪ .‬ن�ه‌ت�ه‌وه‌ى کورد‬ ‫زۆر هونه‌ردۆسته‌ و له‌ هه‌موو الیه‌ک‬ ‫رێز و خۆشه‌ویستییان بۆ هونه‌رمه‌ندان‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫چ �ه‌ت��ر‪ :‬ه��ون �ه‌رم �ه‌ن��د چ��ۆپ��ی ب��ه‌ کێ‬ ‫سه‌رسام بووه‌ تا ئێستا؟‬ ‫ـ ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌ى که‌ نه‌شازى نییه‌ و‬ ‫زاڵه‌ به‌ سه‌ر هونه‌ره‌که‌یدا‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬هیچ کاتێک په‌شیمانی له‌‬ ‫ناخی تۆدا روی داوه‌؟‬ ‫ـ نه‌خێر ژی��ان وای �ه‌ له‌ هه‌ڵه‌ و‬ ‫گالنه‌کانى خۆت فێر ده‌بیت‪.‬‬ ‫چ�ه‌ت��ر‪ :‬رات چیه‌ س�ه‌ب��اره‌ت‬ ‫به‌و هونه‌رمه‌ندانه‌ى بیانی‬ ‫که‌ له‌ الی �ه‌ن هه‌ندێک‬ ‫ل����ه‌ ک���ۆم���پ���ان���ی���اک���ان‬ ‫م��ی��وان��داری��ان ده‌کرێت‬ ‫ب���ه‌ پ���اره‌ی���ه‌ک���ى زۆر‬ ‫خ��ه‌ی��اڵ��ی‪ .‬پێویسته‌‬ ‫وه‌ک������و گ�����ه‌ل چ���ۆن‬ ‫هه‌ڵسوکه‌وت بکرێت‬

‫له‌گه‌ڵ ئه‌م کۆنسێرتانه‌ به‌ تایبه‌تی‬ ‫له‌م رۆژانه‌ که‌ بانگه‌وازی بۆ خه‌ڵک‬ ‫ده‌کرێت که‌ نانسی عه‌جره‌م بانگهێشت‬ ‫کراوه‌ به‌ (‪ )170000‬دۆالر بۆ ته‌نها‬ ‫شه‌وێکى دووکاتژمێری؟‬ ‫ـ ه���ون���ه‌رم���ه‌ن���د ن���ان���س���ى ع���ه‌ج���ره‌م‬ ‫هونه‌رمه‌ندێکى به‌ناوبانگى عه‌ره‌به‌‪.‬‬ ‫گه‌ر کۆمپانیایه‌ک ئاماده‌ بێت ئه‌و‬ ‫ب���ڕه‌پ���اره‌ی���ه‌ى ب��دات��ێ و خ�ه‌ڵ��ک��ی��ش له‌‬ ‫ئ��اه�ه‌ن��گ�ه‌ک�ه‌ی��دا ئ��ام��اده‌ ب��ێ ک�ه‌وات�ه‌‬ ‫هه‌موو الیه‌ک به‌ ئاره‌زووى خۆى ئه‌و‬ ‫کاره‌ ئه‌نجام ده‌دات ئیتر کێشه‌ چییه‌؟‬ ‫ب �ه‌اڵم لێره‌دا ی�ه‌ک شت هه‌یه‌‪ .‬ده‌بێ‬ ‫ک��ارێ��ک��ى وا بکرێت ه��ون�ه‌رم�ه‌ن��دان��ى‬ ‫ک��وردی��ش ئ �ه‌و شانسه‌یان پ��ێ بدرێت‬ ‫و ئ�ه‌و کۆنسێرت و ئاهه‌نگانه‌ى که‌‬ ‫ده‌کرێت بۆ هونه‌رمه‌ندانى کورد له‌و‬ ‫ئاسته‌دا بن‪.‬‬ ‫چ���ه‌ت���ر‪ :‬ب����ه‌م زووان������ه‌ چ��ه‌ن��د زن��ج��ی��ره‌‬ ‫کۆنسێرتێک ده‌کرێت له‌ کوردستان به‌‬ ‫مه‌به‌ستی پشتگیریکردن له‌ خه‌ڵکى وان‬ ‫له‌ الیه‌ن رۆژنامه‌ی (چه‌تر)ه‌وه‌ به‌ڕێوه‌‬ ‫ده‌چ��ێ��ت ئ��ێ��وه‌ وه‌ک���و هونه‌رمه‌ندێک‬ ‫ک �ه‌ ب��ه‌ش��دار ده‌ب���ن ل���ه‌م کونسێرتانه‌‬ ‫تێڕوانینتان چۆنه‌ و بانگه‌وازیتان چیه‌‬ ‫بۆ خه‌لکی کوردستان؟‬ ‫ـ ئه‌و بومه‌له‌رزانه‌ى له‌ وان و ده‌وروبه‌رى‬ ‫وان����ى دا‪ ،‬دڵ���ى ه���ه‌م���وو ک��وردێ��ک��ى‬ ‫راچڵه‌کان و ئازارێکى زۆرى داین‪ .‬له‌‬ ‫کاره‌ساتێکی وه‌هادا هه‌ر خه‌مخواردن‬ ‫به‌س نییه‌‪ ،‬ده‌بێت ئێمه‌ مه‌به‌ستم هه‌ر‬ ‫تاکێکى کورده‌ هه‌ست به‌ لێپرسراوێتى‬ ‫بکه‌ین و له‌ بیرى هاوکارى‌کردندا بین‪.‬‬ ‫ه��اوی��ن��ى ئ���ه‌م س���اڵ ل��ه‌ فێستیڤاڵى‬ ‫ده‌ری��اچ �ه‌ى وان ب�ه‌ش��داری��م ک��رد و له‌‬ ‫نزیکه‌وه‌ ئه‌و خه‌ڵکه‌ ساده‌ و ساکاره‌ى‬ ‫وانم بینى‪ ،‬به‌ڕاستى خه‌ڵکێکى دلێر و‬ ‫قاره‌مانن‪.‬‬ ‫به‌و هاوینه‌ شه‌وانى سارد بوو ئه‌ى ئێستا‬ ‫که‌ ئه‌و هه‌موو به‌فره‌ باریوه‌ ده‌بێت ژیان‬ ‫و گوزه‌رانى ئه‌و النه‌وازانه‌ چۆن بێت؟‬ ‫بۆیه‌ داوا له‌ هه‌موو کوردێک ده‌که‌م‬ ‫به‌ تایبه‌تى سه‌رمایه‌دارانى کوردستان‬ ‫ده‌ستى یارمه‌تى درێژ بکه‌ن و به‌ هاناى‬ ‫ئه‌و خه‌ڵکه‌ هه‌ژاره‌وه‌ بێن و له‌ رێگاى‬ ‫ئه‌و ده‌زگایانه‌وه‌ که‌ سه‌رقاڵى هاوکارى‬ ‫کۆکردنه‌وه‌ن درێغى نه‌که‌ن‪.‬‬ ‫دواوته‌ت بۆ خوێنه‌ران؟‬ ‫ـ رێزم بۆ به‌ڕێزتان و خوێنه‌رانی ئه‌م‬ ‫بابه‌ته‌ هه‌یه‌‪.‬‬

‫هونه‌ر ده‌ریای‌ه و هه‌موو‬ ‫کاتێک ل‌ه هه‌وڵدام بۆ‬ ‫فێربوون‬

‫ئه‌گه‌ر ئێمه‌ی و‬ ‫سازدانی‬ ‫چه‌تر‬ ‫نه‌جمه‌دین ساالز‪ ،‬وێژه‌وان و‬ ‫ده‌رهێنه‌ری خه‌ڵکی شاری (وان)‬ ‫ی باکوری کوردستان‪ ،‬وه‌ک خۆی‬ ‫ده‌ڵێت له‌ سه‌ره‌تای گه‌نجی هێڵی‬ ‫شۆڕشگێڕی هه‌ڵده‌بژێرێت و دوای‬ ‫ئه‌وه‌ی پێنج ساڵ له‌ گرتووخانه‌ی‬ ‫دیاربه‌کر ده‌بێت‪ ،‬ده‌ست به‌ کاری‬ ‫نوسین و فیلم ده‌کات که‌ له‌‬ ‫به‌رهه‌مه‌ سه‌رکییه‌کانی ده‌توانین‬ ‫ئاماژه‌ به‌ (زیالن) و (هه‌ڵه‌بجه‌)‬ ‫بکه‌ین‪ .‬به‌ڕای نه‌جمه‌دین‪ ،‬هونه‌ر‬ ‫و وێژه‌ و سیاسه‌ت په‌یوه‌ندی‬ ‫پته‌ویان هه‌یه‌ و له‌ یه‌کتر دابڕاو‬ ‫نین‪.‬‬

‫چه‌تر‪ :‬خۆتان بناسێنن و بڵێین ک‌ه چۆن ده‌ستان‬ ‫کرد ب‌ه کاری وێژ‌ه و هونه‌ره‌وه‌؟‬ ‫ـ ل‌ه ساڵی (‪ )1985‬ل‌ه شاری (وان)ی باکوری‬ ‫کوردستان له‌دایک بووم‪ .‬بنه‌ماڵه‌مان ل‌ه روی‬ ‫مادییه‌و‌ه هه‌ژار بوو‪ .‬باوکم شۆفێری ده‌کرد‪.‬‬ ‫منداڵی گ �ه‌وره‌ی م��اڵ ب��ووم‪ .‬ل‌ه ساڵه‌کانی‬ ‫(‪ )70‬ب �ه‌ه��ۆی گ�ه‌ش�ه‌س�ه‌ن��دن��ی سیاسه‌تی‬ ‫شۆڕشگێڕی‪ ،‬ئه‌م رێگایه‌م هه‌ڵبژارد‪ .‬شوناسی‬ ‫چینایه‌تی و ن �ه‌ت �ه‌وه‌ی��ی خ��ۆم��م دۆزی��ی��ه‌وه‌‬ ‫و ب�ه‌ک��ارن�ه‌ه��ێ��ن��ان��ی زم��ان��ی ک��وردی��م وه‌ک��و‬ ‫کێشه‌یه‌کی گ��ه‌ور‌ه ده‌بینی‪ .‬بۆی‌ه خه‌باتی‬ ‫شۆڕشگێڕیم هه‌ڵبژارد‪ .‬ده‌وڵه‌ت زه‌ختی زۆری‬ ‫لێکردم و هه‌میش‌ه ل‌ه ژێر چاودێری پۆلیسدا‬ ‫بووم‪ .‬ل‌ه ماوه‌ی ساڵی (‪ 1986‬تا ‪ )87‬پێنج‬ ‫جار زیندانی کرام‪ .‬ل‌ه ساڵی (‪ )1979‬بووم به‌‬ ‫مامۆستا‪ .‬به‌اڵم ل‌ه دوای کوده‌تای سه‌ربازی‬ ‫(‪ 12‬ئه‌یلۆلی ‪ )1980‬بۆ ماوه‌ی پێنج ساڵ له‌‬ ‫گرتووخانه‌ی دیاربه‌کردا زیندانی کرام‪ .‬دوای‬ ‫ئ �ه‌و‌ه نه‌متوانی مامۆستایه‌تی بکه‌م‪ ،‬بۆیه‌‬

‫«ب ‌ه شانۆى‬

‫به‌هۆى‬

‫به‌ڕێوه‌چوونی چواره‌مین فێستیڤاڵی‬ ‫سلێمانی فیلمی کوردی له‌ هۆڵی ته‌وار‬

‫ب‌ه هاوین شه‌وانى وان‬ ‫سارد بوو ئه‌ى ئێستا‬ ‫ک‌ه ئه‌و هه‌موو به‌فر‌ه‬ ‫باریو‌ه ده‌بێت ژیان‬ ‫و گوزه‌رانى ئه‌و‬ ‫النه‌وازان‌ه چۆن‬ ‫بێت؟‬

‫ئێواره‌ی (‪ 12/24‬تا ‪ )2011/12/31‬ل‌ه هۆڵی‬ ‫ته‌وار‪ ،‬کاتژمێر سێی پاش نیوه‌ڕۆ چواره‌مین‬ ‫فیستیڤاڵی فیلمی کوردی به‌ڕێو‌ه ده‌چێت ک ‌ه‬ ‫تێدا چه‌ندین فیلمی درێژ و کورته‌فیلم نمایش‬ ‫ده‌کرێت‪ .‬ئازاد سه‌وز‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری فیستیڤاڵ‬ ‫و لیژنه‌ی سه‌رپه‌رشتیار‪ ،‬تایبه‌ت ب‌ه (چه‌تر)‬ ‫رایگه‌یاند‪« :‬ستراتیژی فیستیڤاڵه‌ک‌ه خۆی‬ ‫رایگرتوو‌ه ل‌ه سه‌ر پایه‌ی ئه‌و فیلم‌ه کوردیانه‌ی‬ ‫ک‌ه ده‌رهێنه‌رانی کورد ل‌ه ته‌واوی دنیا ل‌ه سه‌ری‬ ‫کار ده‌که‌ن»‪ .‬سه‌باره‌ت به‌و گۆڕانکاریانه‌ی‬ ‫ن��او فیستیڤاڵه‌ک‌ه وت��ی «ن��اک��رێ��ت هه‌موو‬ ‫فیستیڤاڵه‌کان جیاوازی هه‌بێت و جیاوازییه‌کان‬ ‫ده‌بێ له‌سه‌ر کاره‌کان بێت»‪.‬‬ ‫ل �‌ه روی زم��ان��ی��ش �ه‌و‌ه وت��ی��ش��ی «که‌مێک‬ ‫گرفتمان ب��ۆ دروس���ت ب���وو‪ ،‬ب���ه‌اڵم نه‌بوونی‬ ‫ژێرنووسی کوردی بۆ فیلمه‌کان زۆر قورس‬ ‫نین ک‌ه ناتوانین ل‌ه فیلمه‌کان تێبگه‌ین‪.‬‬

‫دۆسیه‌‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪86‬‬ ‫دووشه‬ ‫‪2711/10/52010/11/8‬‬ ‫‌ممه‌ممه‌‪- 2011/12/26‬‬ ‫دووشه‬

‫‪12‬‬

‫دۆسیه‌ى ئه‌مجاره‌ى‬ ‫(چه‌تر)‪ ،‬پرسى کێشه‌‬ ‫تایفیه‌کانى عێراق‬ ‫تاوتوێ ده‌کات‪ ،‬رۆڵى‬ ‫کورد له‌ ئێستادا له‌ روانگه‌ى دیمه‌نى‬ ‫روداوه‌کان و داڵده‌دانى تاریق هاشمى‬ ‫و هاوسنورى ناوچه‌ کێشه‌ له‌سه‌ره‌کان‬ ‫له‌گه‌ڵ ناوچه‌کانى سونه‌نشیندا‬ ‫هه‌ڵده‌سه‌نگێنێت‪.‬‬ ‫ئاماده‌کردنی‬ ‫عه‌لى فه‌تاح مه‌جید‬

‫تاریق هاشمى جێگرى سه‌رۆک کۆمارى‬ ‫عێراق‪ ،‬تا ئێستا ل ‌ه کوردستانه‌ و مالیکیش‬ ‫ب ‌ه تۆمه‌تى هه‌بوونى ده‌ستى تاریق هاشمى ل ‌ه‬ ‫ته‌قه‌ینه‌وه‌که‌ى مانگى رابردووى عێراقدا‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫رێگه‌ى دادگاوه‌ فه‌رمانى ده‌ستگیرکردنى‬ ‫هاشمى ده‌رک��ردووه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌له‌وه‌ى ک ‌ه‬ ‫پێشتر دیمه‌نى دانپێدانانى پاسه‌وانه‌که‌ى‬ ‫هاشمى باڵوکرایه‌وه‌ و تێیدا دڵنیاییدا ک ‌ه‬ ‫چه‌ندین کرده‌ى تیرۆرستیان ئه‌نجامداوه‌ و‬ ‫تاریق هاشمیش له‌ سه‌رجه‌میان ئاگادار‌ه و‬ ‫پاداشتى کردوون‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌ک ل ‌ه شێوه‌کان‬ ‫ته‌قینه‌وه‌که‌ی مانگی راب��ردووی ب�ه‌رده‌م‬ ‫ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌رانی ع��ێ��راق‪ ،‬دورنیی ‌ه‬ ‫ببێته‌ هۆکاری هه‌ڵگیرسانی جه‌نگێکی‬ ‫تایفی مه‌زن له‌ عێراقدا‪.‬‬

‫عێراق له‌ به‌رده‌م ئه‌گه‌رى جه‌نگێکی‌ تایفى مه‌زندا‬ ‫«پێشتر له‌ژێر فشاری ئه‌مریکادا له‌نێو یه‌ک حکومه‌تدا کۆببوونه‌وه‌»‬ ‫ئ �ه‌وه‌ب��وون که‌ تیرۆرستان ئامانجه‌که‌یان‬ ‫نه‌پێکن‪ ،‬هه‌مان سه‌رچاوه‌ ئاماژه‌ى به‌وه‌ش‬ ‫کردووه‌‪ ،‬که‌ لیژنه‌ی ئاسایش ‌و به‌رگری‬ ‫پێشنیاریان ک���ردووه‌ پاداشتی پاسه‌وان ‌ه‬ ‫کورده‌کان بکرێت‪ .‬له‌ هه‌مانکاتدا یه‌کێک‬ ‫له‌پاسه‌وانێکی ت��اری��ق هاشمی جێگری‬ ‫س���ه‌رۆک ک��ۆم��اری ع��ێ��راق رایگه‌یاند‪:‬‬ ‫هاشمی له‌پشتیانه‌وه‌ بووه‌ بۆ ئه‌نجامدانی‬ ‫چه‌ندین ک��رده‌وه‌ی تیرۆریستی‪‌ ،‬ئه‌حمه‌د‬ ‫شه‌وقی ک ‌ه پله‌ی رائیدی هه‌ی ‌ه له‌سوپای‬ ‫عێراق ‌و یه‌کێک ‌ه له‌پاسه‌وانه‌کانی تاریق‬ ‫هاشمی‌‪ ،‬له‌دانپێدانانه‌که‌یدا ده‌ڵێت‪ :‬هاشمی‬ ‫ل ‌ه نوسینگه‌که‌ی خۆى پێشوازی لێکردین‬ ‫و داواى لێکردین چ�ه‌ن��د ک��رده‌وه‌ی��ه‌ک‬ ‫ئ �ه‌ن��ج��ام ب���ده‌ی���ن ‌و ئ �ه‌ح��م �ه‌د ق�ه‌ح��ت��ان��ی‬ ‫ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌ری نوسینگه‌که‌ی راس��پ��ارد بۆ‬ ‫ئ �ه‌وه‌ی ورده‌ک��اری��ى چاالکییه‌کانمان پێ‬ ‫رابگه‌یه‌نێت‌و چه‌کی بێده‌نگی پێداین‬ ‫ش���ه‌وق���ی‪ ،‬ب���اس ل �ه‌چ �ه‌ن��دی��ن ک�����رده‌وه‌ی‬ ‫کوشتن ده‌کات ک ‌ه به‌ ئاگاداری هاشمی‬ ‫ئه‌نجامیانداو‌ه‌و دواتر له‌به‌رانبه‌ریدا پاره‌یان‬ ‫وه‌گ��رت��وو‌ه ‌و سوپاسیان ک��راوه‌‪ ،‬ب�ه‌اڵم ئه‌و‬ ‫پاسه‌وانه‌ هیچ ئاماژه‌یه‌کی به‌ته‌قینه‌وه‌ی‬ ‫به‌رده‌م په‌رله‌مان نه‌کردووه‌‪.‬‬

‫ئاراسته‌ى ناکۆکیه‌کان و‬ ‫په‌یامه‌که‌ى بارزانى‬ ‫ناکۆکی و گرفته‌کان ته‌شه‌نه‌ ده‌ک �ه‌ن‬ ‫و ژم��اره‌ی �ه‌ک ل�ه‌س�ه‌رک��رده‌ سوننه‌کانی‬ ‫لیستی عێراقییه‌ش له‌ هه‌رێمى کوردستانن‪،‬‬ ‫مه‌سعود بارزانی پشتگیرییان ده‌ک��ات ‌و‬ ‫تاڵه‌بانیش ره‌ت��ی��ک��رده‌وه‌ هاشمی ببینێت‪،‬‬ ‫ل ‌ه رۆژان���ى‌ راب����ردوودا رێگه‌ به‌جێگرانی‬ ‫س���ه‌رۆک ک��ۆم��ار ‌و جێگری س �ه‌رۆک‬ ‫وه‌زیرانی عێراق ‌و چه‌ند سه‌رکرده‌یه‌کی‬ ‫ئامانجى ته‌قینه‌وه‌که‌ى به‌رده‌م تری سونن ‌ه نه‌درا ل ‌ه به‌غداو‌ه به‌ره‌و هه‌رێم‬ ‫ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌ران کێ بوو؟ ب�ه‌رێ��ب��ک�ه‌ون‪ ،‬ب�ه‌پ��اس��اوی ق�ه‌ده‌غ�ه‌ک��ردن��ی‬ ‫پ��اش ئ �ه‌وه‌ى مانگى راب���ردوو ل ‌ه ب �ه‌رده‌م گه‌شت لێیان‪.‬‬

‫نورى مالیکى‪ :‬ئامانجى ته‌قینه‌وه‌ک ‌ه من بووم‬ ‫ئوسام ‌ه نوجه‌یفى‪ :‬ئامانجى ته‌قینه‌وه‌ک ‌ه من بووم‬ ‫ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌رانى عێراقدا ک��رده‌و‌ه‬ ‫(ته‌قینه‌وه‌)یه‌کى تیرۆرستى ئه‌نجامدرا‪،‬‬ ‫ن���ورى مالیکى س��ه‌رۆک��ى ئه‌نجومه‌نى‬ ‫وه‌زیرانى عێراق رایگه‌یه‌ند که‌ ئامانجى‬ ‫ته‌قینه‌وه‌که‌ تیرۆرکردنى ئ �ه‌و ب���ووه‌‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫هه‌مانکاتدا ئوسامه‌ نجێفی سه‌رۆکى‬ ‫ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌رانی عێراقیش پێیوای ‌ه‬ ‫ک�� ‌ه ئ���ه‌و ئ��ام��ان��ج��ى ت �ه‌ق��ی��ن �ه‌وه‌ک � ‌ه ب��وو‌ه‬ ‫ن �ه‌ک ن���ورى مالیکى‪ ،‬ده‌ره‌ن��ج��ام��ى ئه‌و‬ ‫ته‌قینه‌وه‌یه‌ ل ‌ه روان��گ �ه‌ى ن��ورى مالیکى‬ ‫و زۆری����ن����ه‌ى ش��ی��ع �ه‌ک��ان��ى ع���ێ���راق���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫تۆمه‌تبارکردنى (تاریق هاشمى) جێگرى‬ ‫س �ه‌رۆک ک��ۆم��ارى عێراقى لێکه‌وته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر ئه‌وه‌ش بووه‌ هۆى ئه‌وه‌ى ک ‌ه له‌الیه‌ن‬ ‫مالیکیه‌و‌ه دۆس��ی�ه‌ی�ه‌ک��ى ل�ه‌ دادگ���ا بۆ‬ ‫بکاته‌وه‌ و ل�ه‌ ئێستادا هاشمى له‌الیه‌ن‬ ‫دادگ���او‌ه داواک����راوه‌‪ ،‬دیمه‌نى دانپێدانانى‬ ‫پ��اس�ه‌وان�ه‌ک�ه‌ی��ش��ى هێنده‌یتر برینه‌کانى‬

‫ئ����ه‌و س����ه‌رک����ردان����ه‌ی ع������ه‌ره‌ب ئێستا‬ ‫ل �ه‌ه �ه‌رێ��م��ی ک��وردس��ت��ان��ن ‌و به‌شێکیان‬ ‫چ��اوی��ان به‌سه‌رۆکی هه‌رێم ‌و س �ه‌رۆک‬ ‫کۆمارى عێراق ک�ه‌وت��ووه‌‪ ،‬ب��ارزان��ی هه‌ر‬ ‫ئه‌وکات له‌په‌یامێکیدا رایگه‌یاند‪ :‬ئه‌وه‌ی‬ ‫ل � ‌ه ف��ڕۆک �ه‌خ��ان �ه‌ی ب �ه‌غ��دا رووی����دا جێی‬ ‫نیگه‌رانییه‌کی زۆره‌‪ ،‬ک ‌ه به‌شێوه‌یه‌کی‬ ‫نابه‌رپرسیاران ‌ه و نه‌شیاوانه‌ ره‌فتار له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫به‌ڕێزان هه‌ردوو جێگری سه‌رۆک کۆمار‬ ‫(خ��زی��ر ئ�ه‌ل��خ��وزاع��ى و ت��اری��ق هاشمی و‬ ‫جێگری سه‌رۆک وه‌زیران ساڵح موتڵه‌گ‬ ‫و وه‌زیری دارایی رافع ئه‌لعیساوی)دا کرا‬ ‫و بۆ چه‌ند کاتژمێرێک رێگه‌یان نه‌درا‬ ‫سه‌فه‌ر بکه‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌یش هه‌رگیز قبوو ‌ڵ‬ ‫ناکرێت‪ ،‬ل ‌ه هه‌مانکاتدا مه‌سعود بارزانى‬ ‫س �ه‌رۆک��ی هه‌رێمى ک��وردس��ت��ان‪ ،‬داوای‬ ‫به‌ستنی کۆنگره‌یه‌کی نیشتمانی به‌په‌ل ‌ه‬

‫زافر عانى‪ :‬داوا ل ‌ه مالیکى ده‌کات به‌هۆی‬ ‫ى شاری به‌غداوه‌‪ ،‬بوێربێت و ده‌ست‬ ‫ته‌قینه‌وه‌کان ‌‬ ‫له‌کارکێشانه‌وه‌ی خۆی پێشکه‌ش بکات‬ ‫هاشمى قوڵ کردۆته‌وه‌‪ ،‬س �ه‌ره‌ڕاى ئه‌وه‌ى‬ ‫لیستی عێراقیی ‌ه له‌په‌رله‌مان ‌و حکومه‌ت‬ ‫کشاوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌شێک ل ‌ه سه‌رکرده‌کانی‬ ‫ع �ه‌ره‌ب��ی س��ون��ن�ه‌ش ل � ‌ه ئێستادا رووی���ان‬ ‫له‌هه‌رێمی کوردستان کردووه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رچى‬ ‫له‌ناویاندا تاریق هاشمى له‌الیه‌ن دادگاو‌ه‬ ‫داواکراوه‌‪.‬‬ ‫پاسه‌وان ‌ه کورده‌کان نه‌یانهێشت‬ ‫تیرۆرستان ئامانجه‌که‌یان‬ ‫بپێکن‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌کى هه‌واڵ باس له‌وه‌ ده‌کات ک ‌ه‬ ‫ته‌قینه‌وه‌که‌ی به‌رده‌م ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌رانى‬ ‫عێراق بۆ به‌رپرسێک‌ بووه‌ که‌ له‌و کاته‌دا‬ ‫له‌ناو بیناى ئه‌نجومه‌نه‌که‌دا ب��ووه‌ نه‌ک‬ ‫ن��ورى مالیکى س �ه‌رۆک وه‌زی���ران‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پاسه‌وانه‌ کورده‌کانی په‌رله‌مان رێگربوون‬ ‫ل ‌ه چون ‌ه ژووره‌وه‌ى تیرۆرسته‌کان بۆ نا‬ ‫بیناى پ �ه‌رل �ه‌م��ان و ئ �ه‌وان��ی��ش ه��ۆک��ارى‬

‫ده‌کات‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ل ‌ه رواڵ �ه‌ت��دا کێشه‌که‌ له‌سه‌ر‬ ‫ته‌قینه‌وه‌که‌ی به‌رده‌م ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌رانه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم راوێ��ژک��ارێ��ک��ی ن���وری مالیکی‪،‬‬ ‫ئاشکرای ده‌کات کێشه‌ی نێوان مالیکی‌و‬ ‫سه‌رکرده‌کانی عێراقیی ‌ه ره‌هه‌ند و هۆکاری‬

‫سوننه‌و‌ه هه‌ی ‌ه بۆ به‌هه‌رێمکردنی چه‌ند‬ ‫پارێزگایه‌ک‪ ،‬که‌ مالیکی له‌گه‌ ‌ڵ ئه‌مه‌دا‬ ‫نییه‌‪ ،‬راوێژکاره‌که‌ی مالکی ئاماژ‌ه به‌و‌ه‬ ‫ده‌دات به‌شێکی تری کێشه‌کان‪ ،‬په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌وه‌و‌ه هه‌یه‌ ک ‌ه سوننه‌کان دژی کشانه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌مریکان‪ ،‬به‌اڵم الیه‌نه‌ شیعییه‌کان له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫کشانه‌وه‌یاندا ب��وون‪ ،‬به‌پێی زانیارییه‌کان‬ ‫دوای رێگرتن ل� ‌ه س�ه‌ف�ه‌رک��ردن��ی تاریق‬ ‫هاشمی‌‌و ساڵح موتڵه‌گ‌و رافع عیساوی‬ ‫ل ‌ه رێگه‌ی فرۆکه‌خانه‌ی به‌غداوه‌‪ ،‬ئوسام ‌ه‬ ‫نجێفی په‌یوه‌ندی به‌مالکییه‌وه‌ ک��ردووه‌‪،‬‬ ‫زان��ی��اری��ی �ه‌ک��ان ئ���ه‌و‌ه ده‌خ���ه‌ن���ه‌روو ک � ‌ه ل ‌ه‬ ‫به‌رانبه‌ر ده‌رهێنانی ناوی تاریق هاشمی‬ ‫له‌ لیستی داواکراوان ‌و پاشگه‌زبوونه‌و‌ه ل ‌ه‬ ‫هه‌وڵی لێسه‌ندنه‌وه‌ی متمان ‌ه لێی‪ ،‬مالیکی‬ ‫م �ه‌رج��ی پ��اش��گ �ه‌زب��وون �ه‌وه‌ی��ان��ی ه �ه‌ب��وو‌ه‬ ‫له‌پشتگیرى کردن ل ‌ه هه‌وڵی به‌هه‌رێمکردنی‬ ‫پ��ارێ��زگ��اک��ان‪ ،‬ل� ‌ه هه‌مانکاتدا ب���ه‌رواری‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬راگه‌یاندنی به‌هه‌رێمکردنی ئه‌و‬ ‫پارێزگایانه‌ مالیکی ب �ه‌ت �ه‌واوه‌ت��ی ت��وڕ‌ه‬ ‫کردووه‌‪ ،‬له‌ هه‌مان کاتدا سه‌عد مه‌تڵه‌بی‬

‫عادل به‌رواری راوێژکاری مالیکی‪ :‬ته‌قینه‌وه‌ی‬ ‫کێشه‌که‌ په‌یوه‌ندی به‌هه‌وڵه‌کانی عه‌ره‌بی سوننه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌ بۆ به‌هه‌رێمکردنی چه‌ند پارێزگایه‌ک‬ ‫ره‌تیکرده‌و‌ه راگه‌یاندنی به‌هه‌رێمکردنی‬ ‫پارێزگاکان سه‌رچاوه‌ی کێشه‌کان بێت و‬ ‫له‌و باره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت‪ :‬مه‌سه‌له‌کان په‌یوه‌ندییان‬ ‫به‌هه‌رێمکردنی پ��ارێ��زگ��اک��ان�ه‌و‌ه نیی ‌ه ‌و‬ ‫م�ه‌س�ه‌ل�ه‌ی ی��اس��ای��ی��ن‪ ،‬ه��اوک��ات دکتۆر‬ ‫مه‌حمود عوسمان ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌نى‬ ‫نوێنه‌رانى عێراق له‌ فراکسیۆنى لیست ‌ه‬ ‫کوردستانیه‌کان‪ ،‬هۆکاری کێشه‌کانى بۆ‬ ‫ناکۆکی مه‌زهه‌بی گێڕایه‌و‌ه‌و له‌وباره‌یه‌و‌ه‬ ‫ده‌ڵێت‪‌:‬جگ ‌ه ل ‌ه ناکۆکی مه‌زهه‌بی شیع ‌ه‬ ‫‌و سوننه‌ دوو لیست به‌ربه‌ره‌کانێی یه‌کتری‬ ‫ده‌که‌ن ‌و پێشتر له‌ژێر فشاری ئه‌مریکادا‬ ‫له‌نێو ی �ه‌ک حکومه‌تدا ک��ۆب��وون �ه‌وه‌‪ ،‬له‌‬ ‫هه‌مان کاتدا ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌کات که‌‬ ‫ئێستا ئه‌مریکا نه‌ماوه‌‪ ،‬بۆیه‌ بۆ شیعه‌کان‬ ‫ئاسانه‌ ئه‌گه‌ر به‌ڵگه‌ی یاساییان هه‌بێت‬ ‫هاشمی ده‌ستگیر بکه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌ندامێکى ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌رانى عێراق‬ ‫ئێستا به‌کاتێکى گ��ون��ج��او داده‌ن��ێ��ت بۆ‬ ‫جێبه‌جێکردنى داواکانى ک��ورد‪ ،‬هاوکات‬ ‫پ��ێ��ش��ی��وای�ه‌ ک����ورد ک �ه‌م��ت �ه‌رخ �ه‌م ب���وه‌ له‌‬ ‫جێبه‌جێنه‌کردنى داواکاریه‌کانى له‌ سااڵنى‬ ‫رابردودا له‌ الیه‌ن حکومه‌تى ناوه‌ندیه‌وه‌‬ ‫به‌کر حه‌مه‌ سدیق‪ ،‬ئه‌ندامى فراکسیۆنى‬ ‫یه‌کگرتوو له‌ ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌رانى عێراق‬ ‫راگه‌یاند‪ :‬کێشه‌که‌ى نێوان ده‌وڵه‌تى یاسا و‬ ‫عێراقییه‌ به‌ بنبه‌ست گه‌یشتنى ته‌واو نییه‌‪،‬‬ ‫چونکه‌ ئێستا هه‌وڵ هه‌یه‌ بۆ هێورکردنه‌وه‌ى‬ ‫بارودۆخه‌که‌‪ ،‬ره‌نگه‌ کێشه‌که‌ په‌ره‌نه‌سێنێت‬ ‫ب��ۆ کێشه‌ى شیعه‌ و س��ون�ه‌ ب �ه‌ گشتی‪،‬‬ ‫به‌وپێیه‌ى هه‌ردوو الیان له‌و شه‌ڕه‌ ده‌ترسن‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ه �ه‌ردوو الیان هه‌وڵ ده‌ده‌ن شه‌ڕه‌که‌‬ ‫نه‌بێت ‌ه شه‌ڕى تائیفی‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ ئه‌وه‌شى خسته‌ڕوو‪ ،‬هه‌ر‬ ‫کێشه‌یه‌ک له‌ عێراقدا روب���دات‪ ،‬به‌هۆى‬ ‫ئه‌وه‌ى کورد به‌شێکه‌ له‌ عێراق‪ ،‬به‌شێکى‬ ‫روب������ه‌ڕوى ک��وردس��ت��ان ده‌ب���ێ���ت���ه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫هه‌وڵى میانگرى ک��ورد کارێکى باشه‌‪،‬‬ ‫به‌ مه‌رجێک پشتگیرى هیچ الیه‌نێکیان‬ ‫ن �ه‌ک��ات ب �ه‌رام��ب �ه‌ر الی �ه‌ن �ه‌ک �ه‌ى ت���ر‪ ،‬ئ�ه‌و‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ به‌پێویستیزانى ک��ورد له‌هه‌ر‬ ‫میانگیریه‌کدا داواکانى خۆى له‌ بیر نه‌کات‬ ‫و ئێستاشى ب �ه‌ کاتێکى گونجاو زان��ى‬ ‫بۆ ئ�ه‌وه‌ى الیه‌نى ک��وردى پێداگرى له‌سه‌ر‬ ‫جێبه‌جێکردنى داواک��اری��ی�ه‌ک��ان��ى بکات‪،‬‬ ‫ئ�ه‌وه‌ش��ى وت‪ :‬ک��ورد که‌مته‌رخه‌مبوه‌ بۆ‬ ‫به‌ دواداچونى داواکاریه‌کانی‪ ،‬له‌کاتێکدا‬ ‫داواکارییه‌کانى رون و ئاشکرایه‌ و به‌ خاڵ‬ ‫نوسراون‪.‬‬

‫نه‌وشیروان مسته‌فا‪ :‬پێویست ‌ه الیه‌نى کوردى‬ ‫داواکاری ‌ه ره‌واکانى گه‌لى کوردستان بکات ‌ه به‌شێکى‬ ‫دانه‌بڕاو ل ‌ه هه‌ر پرۆژه‌یه‌کى سیاسى بۆ چاره‌سه‌رى‬ ‫کێشه‌کانى عێراق‬ ‫سیاسی قوڵتری ه�ه‌ی�ه‌‪ ،‬ع��ادل ب���ه‌رواری‬ ‫راوێژکاری مالیکی ده‌ڵێت‪ :‬ته‌قینه‌وه‌ی‬ ‫کێشه‌ک ‌ه په‌یوه‌ندی به‌هه‌وڵه‌کانی عه‌ره‌بی‬

‫به‌یاننامه‌یه‌کدا که‌ سایتى سه‌رۆکایه‌تى‬ ‫کۆمارى عێراق باڵویکردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬نوسینگه‌ى‬ ‫جه‌الل تاڵه‌بانی‪ ،‬سه‌رۆک کۆمارى عێراق‬ ‫ئه‌و ره‌وشه‌ نوێیه‌ى له‌ عێراقدا روی��داوه‌‪ ،‬به‌‬ ‫بنبه‌ستگه‌یشتنى لیستى عێراقیه‌ و ده‌وڵه‌تى‬ ‫یاسا ناوده‌بات و داواش ده‌کات ئه‌و ره‌وشه‌‬ ‫ل �ه‌ ژاوه‌ژاوى راگ �ه‌ی��ان��دن دورب��خ��رێ��ت �ه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونکه‌ راگه‌یاندنه‌کان تێکه‌ڵ و پێکه‌ڵى‬ ‫دروستده‌که‌ن‪ ،‬له‌ راگه‌یه‌ندراوه‌که‌دا هاتوه‌‪:‬‬ ‫س �ه‌رۆک دوپاتیکردوه‌ته‌وه‌ ک��ارک��ردن به‌‬ ‫له‌سه‌رخۆیى و هێمنانه‌ و دوور له‌ دزه‌کردنى‬ ‫میدیایی‪ ،‬که‌ ژاوه‌ژاو تێکه‌ڵ و پێکه‌ڵى‬ ‫ل�ه‌ک��اره‌ک��ان��دا دروس���ت ده‌ک���ات‪ ،‬یه‌کێکه‌‬ ‫له‌ گرنگترین کاره‌کان‪ ،‬که‌ پێویستن بۆ‬ ‫پابه‌ندبون و رێککه‌وتن ب��ۆ رزگ���ار بون‬ ‫ل��ه‌م ح��اڵ�ه‌ت�ه‌ ب��ه‌و ج���ۆره‌ى م��اف��ى ق���ه‌زا و‬ ‫دادپه‌روه‌ریى و ره‌وتى لێکۆڵینه‌وه‌ ده‌پارێزێت‪،‬‬ ‫نوسینگه‌ى سه‌رۆک کۆمار له‌ به‌شێکى‬ ‫ترى راگه‌یه‌نراوه‌که‌یدا‪ ،‬سه‌رسوڕمانى جه‌الل‬ ‫تاڵه‌بانى ئ��اش��ک��راک��ردوه‌‪ ،‬ل�ه‌ پیشاندانى‬ ‫پاسه‌وانه‌کانى تاریق هاشمى و نوسیویه‌تی‪:‬‬

‫تاڵه‌بانى داواده‌کات راستییه‌کان‬ ‫له‌ راگه‌یاندن بشاردرێته‌وه‌‬ ‫ل �ه‌ رێ��ک �ه‌وت��ى (‪)2011/12/20‬دا له‌‬

‫س �ه‌رۆک س �ه‌رى سوڕما که‌ دانپێدانانى‬ ‫ژماره‌یه‌ک له‌ پاسه‌وانانى جێگرى سه‌رۆک‬ ‫و راگه‌یاندنى یاداشتى ده‌ستگیرکردنى‬ ‫ئوستاد تاریق هاشمى پیشان درا‪ ،‬چونکه‌‬ ‫ئه‌و رێوشوێن و راگه‌یاندنه‌ به‌و شێوه‌یه‌ و‬ ‫له‌و کاته‌دا پێچه‌وانه‌ى ئه‌وه‌ بوو که‌ له‌به‌ر‬ ‫رۆش��ن��ای��ى پ�ه‌ی��وه‌ن��دی��ی�ه‌ک��ان��ى دوو رۆژى‬ ‫راب��ردووى سه‌رۆک کۆمار له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌‬ ‫جیاجیاکاندا‪ ،‬رێکه‌وتنى له‌سه‌ر کرابوو‪،‬‬ ‫به‌ تایبه‌تى که‌ مه‌سه‌له‌که‌ په‌یوه‌سته‌ به‌‬ ‫ف�ه‌خ��ام�ه‌ت��ى ج��ێ��گ��رى س����ه‌رۆک‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش‬ ‫راسته‌خۆ له‌ پێگه‌و شکۆیى و قورسایى‬ ‫سه‌رۆکایه‌تى ده‌دات‪.‬‬ ‫له‌ هه‌ر شوێنێک بێت ده‌ستگیری ده‌که‌ین‬ ‫ل����ه‌ رێ����ک����ه‌وت����ى (‪)2011/12/20‬‬ ‫ل���ه‌ راگ���ه‌ی���ان���دن���ێ���ک���دا س���ه‌رک���ردای���ه‌ت���ی‬ ‫ئۆپه‌راسیۆنه‌کانی به‌غدا ته‌ئکیدیان له‌وه‌‬ ‫ک��ردوه‌ت��ه‌وه‌ ک�ه‌ هێزه‌کانیان پابه‌ندن به‌‬ ‫ده‌ستگیرکردنی تاریق هاشمی‪ ،‬جێگری‬ ‫سه‌رۆک کۆماری عێراق‪ ،‬که‌ به‌ تێوه‌گالن‬ ‫له‌ کرده‌ی توندوتیژی‌ تۆمه‌تبارکراوه‌‪ ،‬له‌‬ ‫راگ�ه‌ی��ان��دن�ه‌ک�ه‌دا ئ��ه‌وه‌ خ���راوه‌ت���ه‌ڕوو که‌‪:‬‬ ‫هێزه‌ ئه‌منیه‌کان پابه‌ندن به‌ جێبه‌جێکردنى‬ ‫فه‌رمانی ده‌ستگیرکردنى تاریق هاشمى‬ ‫تۆمه‌تبار ل �ه‌ ه�ه‌م��و ن��اوچ�ه‌ک��ان��دا به‌بێ‬ ‫جیاوازی‪.‬‬ ‫مالیکى هۆشداریده‌داته‌ هه‌رێمى کوردستان‬ ‫له‌ رێکه‌وتى (‪ )2011/12/21‬سه‌رۆک‬ ‫وه‌زیرانى عێراق هۆشداری ده‌داته‌ هه‌رێمى‬ ‫کوردستان له‌باره‌ى راده‌ست نه‌کردنى تاریق‬ ‫هاشمى ب�ه‌ دادگ���ا و ئ��ام��اژه‌ى ب �ه‌وه‌ش��دا‪،‬‬ ‫ن��ای��ان�ه‌وێ ک��وردس��ت��ان کارئاسانى بکات‬ ‫ب��ۆ ه�ه‌اڵت��ن��ى داواک�����راو‪ ،‬ن���ورى مالیکی‬ ‫سه‌رۆک وه‌زیرانى عێراق له‌کۆنگره‌یه‌کى‬ ‫رۆژنامه‌وانیدا که‌ له‌ به‌غدا به‌ڕێوه‌چوو‪،‬‬ ‫ته‌ئکیدى ک���رده‌وه‌ ک�ه‌ پێویسته‌ هه‌رێمى‬ ‫ک��وردس��ت��ان داواک������راو راده‌س���ت���ى دادگ���ا‬ ‫بکات‪ ،‬وتیشی‪ :‬راده‌ستن نه‌کردن یاخود‬ ‫رێگه‌دان به‌ هه‌اڵتنى کێشه‌ى لێده‌که‌وێته‌وه‌‬ ‫و نامانه‌وێ کوردستان کارئاسانى بکات‬ ‫ب��ۆ ه�ه‌اڵت��ن��ى داواک�����راو‪ ،‬ئ �ه‌م �ه‌ش وه‌ک‬ ‫ئاماژه‌یه‌ک بۆ تاریق هاشمی‪ ،‬مالیکى‬ ‫رون��ی��ک��رده‌وه‌‪ ،‬هه‌مو به‌ڵگه‌کانى تایبه‌ت‬ ‫ب�ه‌ هاشمى ل �ه‌ب �ه‌رده‌م دادگ��ای �ه‌‪ ،‬ئ��ام��اژه‌ى‬ ‫به‌وه‌شدا‪ ،‬هێزه‌ ئه‌منییه‌کان ماڵى هاشمیان‬ ‫نه‌پشکنیوه‌‪ ،‬دڵنیایشیدا له‌وه‌ى دادگاییه‌کى‬ ‫دادوه‌ران������ه‌ى ه��اش��م��ى ب��ک��رێ��ت‪ ،‬ل�ه‌ه�ه‌م��ان‬ ‫کاتدا هه‌ڕه‌شه‌ى ئه‌وه‌شیکرد‪ ،‬گه‌ر بێت و‬ ‫وه‌زیره‌کانى عێراقییه‌ له‌ حکومه‌ت به‌رده‌وام‬ ‫ب��ن ل�ه‌ هه‌ڵپه‌ساردنى ئه‌ندامێتیان‪ ،‬ئ�ه‌وا‬ ‫که‌سانى دیکه‌ له‌ شوێنیان داده‌نێت و په‌نا‬ ‫بۆ حکومه‌تى زۆرینه‌ ده‌بات‪.‬‬ ‫ل��ه‌ رێ��ک �ه‌وت��ى (‪ )2011/12/22‬زاف��ر‬ ‫عانی‪ ،‬سه‌رکرده‌ی لیستی عێراقیه‌‪ ،‬داوا‬ ‫له‌ مالیکى ده‌کات به‌هۆی ته‌قینه‌وه‌کانى‬ ‫ئ �ه‌م��ڕۆی ش���اری ب �ه‌غ��داوه‌ «ب��وێ��رب��ێ��ت و‬ ‫ده‌ست له‌کارکێشانه‌وه‌ی خۆی پێشکه‌ش‬ ‫بکات»‪ ،‬هاوکات به‌رپرسیاریه‌تی سیاسى‬ ‫و ئه‌خالقى دۆزی��ن �ه‌وه‌ی به‌دیلى مالیکى‬ ‫ده‌خاته‌ ئه‌ستۆی هاوپه‌یمانى نیشتمانی‪،‬‬ ‫ل���ه‌ ب �ه‌ی��ان��ن��ام �ه‌ی �ه‌ک��دا ک���ه‌ ل���ه‌ رۆژان����ى‬ ‫راب��ردودا باڵوکراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و سه‌رکرده‌یه‌ی‬ ‫لیستی عێراقیه‌ ئ �ه‌وه‌ی راگه‌یاندوه‌ که‌‪:‬‬

‫ته‌قینه‌وه‌کانی ئه‌مڕۆی به‌غدا به‌شێوه‌یه‌کى‬ ‫گومان هه‌ڵنه‌گر ئه‌و لێدوانانه‌ی مالیکى‬ ‫هه‌ڵته‌کاند که‌ به‌رده‌وام له‌ باره‌ی ئاماده‌یى‬ ‫هێزه‌ ئه‌منیه‌کانیه‌وه‌ ده‌ی��دات‪ ،‬زافر عانی‬ ‫داواش����ى ک����ردوه‌‪ :‬مالیکى ب��وێ��ر ب��ێ��ت و‬ ‫به‌رپرسیاریه‌تی که‌لێنه‌ ئه‌منیه‌کان له‌‬ ‫ئه‌ستۆ بگرێت و ده‌ست له‌ کاربکێشێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ سه‌ر هه‌ڵدانى کێشه‌ مه‌زهه‌بیه‌کانى‬ ‫عێراقدا بارزانى بۆ یه‌کمجار پیرۆزبایى‬ ‫له‌ یادى (‪ )3‬ساڵه‌ى دامه‌زراندنى که‌ناڵى‬ ‫ئاسمانى (که‌ى ئێن ئێن) ده‌کات و فواد‬ ‫حسێنیش رایگه‌یاند که‌ به‌ناوى بارزانیه‌وه‌‬ ‫ل �ه‌م چه‌ند رۆژه‌ى راب����ردودا ب�ه‌ ته‌له‌فۆن‬ ‫قسه‌ى له‌گه‌ڵ نه‌شیروان مسته‌فا کردووه‌‪،‬‬ ‫جگه‌له‌وه‌ى که‌ له‌ رۆژان��ى راب��ردوودا (‪)2‬‬ ‫ج��ار تاڵه‌بانى و ن �ه‌وش��ی��روان مسته‌فا به‌‬ ‫ت�ه‌ل�ه‌ف��ون قسه‌یان ل�ه‌گ�ه‌ڵ ی �ه‌ک ک��ردوه‌‬ ‫و س �ه‌رچ��اوه‌ک��ان��ى ه �ه‌واڵ��ی��ش ک���ۆى ئ�ه‌و‬ ‫پ�ه‌ی��وه‌ن��دی�ه‌ ته‌له‌فونیان ل�ه‌ چیوارچێوه‌ى‬ ‫کێشه‌ هه‌نوکه‌ییه‌کانى عێراقدا ده‌بیننه‌وه‌‪،‬‬ ‫دوا ب�ه‌دواى ئه‌و په‌یوه‌ندیه‌ ته‌له‌فونیانه‌ له‌‬ ‫رێ��ک�ه‌وت��ى (‪ )2011/12/24‬ن�ه‌وش��ی��روان‬ ‫مسته‌فا رێ��ک��خ �ه‌رى گشتى ب��زوت��ن �ه‌وه‌ى‬ ‫گ�����ۆڕان ل���ه‌ب���اره‌ى ک��ێ��ش�ه‌ ت��ای��ف��ی�ه‌ک��ان��ى‬ ‫ئێستاى عێراقه‌وه‌ ده‌ڵێت‪ :‬هه‌رچه‌نده‌ کورد‬ ‫راس��ت�ه‌وخ��ۆ به‌شێک نییه‌ ل �ه‌و قه‌یرانه‌ى‬ ‫ئێستا‪ ،‬ب �ه‌اڵم کێشه‌ى ک��ورد به‌شێکه‌ له‌‬ ‫کێشه‌ هه‌ڵپه‌سێردراوه‌کانی عێراق که‌ تا‬ ‫ئێستا به‌ چاره‌سه‌رنه‌کراوى ماوه‌ته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫پێویسته‌ الیه‌نى ک��وردى هاوکات له‌گه‌ڵ‬ ‫ه �ه‌ر هه‌وڵێکدا ب�ه‌ئ��اراس��ت�ه‌ى دۆزی��ن �ه‌وه‌ى‬ ‫چ��اره‌ ب��ۆ کێشه‌ مه‌زهه‌بیه‌کانى عێراق‪،‬‬ ‫داواک��اری�ه‌ ره‌واک��ان��ى گه‌لى کوردستان و‬ ‫چاره‌سه‌رکردنى گرفته‌ هه‌ڵپه‌سێردراوه‌کانى‬ ‫گه‌لى کوردیش بکاته‌ به‌شێکى دانه‌بڕاو‬ ‫له‌ هه‌ر پرۆژه‌یه‌کى سیاسى بۆ چاره‌سه‌رى‬ ‫کێشه‌کانى عێراق به‌گشتی‪.‬‬ ‫نه‌خشه‌ڕێگاى کوده‌تاى‬ ‫سه‌ربازى له‌ عێراقدا راگه‌یه‌ندرا‬ ‫له‌ ده‌ره‌نجامى کێشه‌ تایفیه‌کانى ئێستاى‬ ‫ع��ێ��راق��دا‪ ،‬ه���ه‌ر چ��ه‌ن��ده‌ ه���ه‌ر ی���ه‌ک له‌‬ ‫واڵت��ان��ى ئه‌مریکا و ئێران و کۆمکارى‬ ‫واڵت��ان��ى ع �ه‌ره‌ب��ى ب���ه‌اڵم ت��ا ئێستا هیچ‬ ‫به‌رچاو رونیه‌ک نییه‌ بۆ چاره‌سه‌رکردنى‬ ‫گرفته‌کانى نێوان (هاشمى و مالیکى)‪،‬‬ ‫ل���ه‌ زۆرێ�����ک ل���ه‌ ل��ێ��دوان��ى س���ه‌رک���رده‌ و‬ ‫که‌سایه‌تیه‌کانى شیعه‌ و (لیستى ده‌وڵه‌تى‬ ‫یاسا) پێ ده‌چێت مالیکى بیر له‌ پێکهێنانى‬

‫بن‪ ،‬ئه‌گینا ب ‌ه وه‌زیرى ده‌ست له‌کارکێشاو‌ه‬ ‫له‌قه‌ڵه‌میان ده‌دات‪ ،‬وتی‪ :‬عێراقیی ‌ه ماوه‌ى‬ ‫چوار ساڵ ‌ه له‌ هه‌وڵى ئه‌وه‌دای ‌ه متمان ‌ه ل ‌ه‬ ‫من بسێنێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌رگیز پێى نه‌کراو‌ه‬ ‫و تا شه‌ش ساڵى تریش پێى ناکرێت‪.‬‬ ‫تاڵبانى و بارزانى ره‌زانمه‌ندن ب ‌ه پرۆژه‌که‌ى‬ ‫ره‌وتى سه‌در‬ ‫له‌الیه‌کى تره‌و‌ه هه‌ردوو سه‌کرده‌ى کورد‪،‬‬ ‫تاڵه‌بانى و بارزانى ره‌زامه‌ندى خۆیان له‌سه‌ر‬ ‫ئ �ه‌و پ��رۆژی �ه‌ ن��ی��ش��ان��داوه‌‪ ‌،‬ک� ‌ه شانده‌که‌ى‬ ‫ره‌وت���ى (س����ه‌در) ل �ه‌س �ه‌ردان �ه‌ک �ه‌ی��ان��دا بۆ‬ ‫هه‌رێمى کوردستان ئاراسته‌ى تاڵه‌بانى و‬ ‫بارزانیان کردبوو‪ ،‬پرۆژه‌که‌ ناوى (میساقى‬ ‫شه‌ره‌فى نیشتمانیه‌) و تاڵه‌بانى و بارزانى‬ ‫ب ‌ه ده‌ستکاریه‌کى ک�ه‌م�ه‌و‌ه ره‌زام�ه‌ن��دی��ان‬ ‫له‌سه‌ر داوه‌‪.‬‬ ‫پرۆژه‌که‌ى شیعه‌کان ل ‌ه‬ ‫ئاژانسى (شه‌تو لعه‌ره‌ب)ه‌وه‌‬ ‫ئ���اژان���س���ى ش���ه‌ت���ول���ع���ه‌ره‌ب ل���ه‌ پ��ێ��ن��وس��ى‬ ‫نوسه‌رێکه‌وه‌ به‌ناوى (العقیقه‌) به‌یانێکى‬ ‫ب�ڵاوک��رده‌وه‌‪ ،‬ک ‌ه ب ‌ه پ���رۆژه‌ى مالیکى و‬ ‫زۆرینه‌ى شیعه‌کان ناوزه‌ند ده‌کرێت‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫ئه‌م ‌ه ده‌قه‌که‌یه‌تى‪ /‬بڕگه‌ى ا‪:‬‬ ‫‪ /1‬پێکهێنانى ئه‌نجومه‌نێکى سه‌ربازی‪،‬‬ ‫ک�ه‌ ئه‌ندامه‌کانى ته‌نها ئه‌فسه‌ره‌کانى‬ ‫سه‌رکردایه‌تى ئۆپه‌را‌سێون ‌ه سه‌ربازییه‌کانى‬ ‫به‌غدا ل ‌ه سوپاى عێراق له‌خۆ بگرێت‪.‬‬ ‫‪ /2 .‬نه‌هێشتنى ئ�ه‌ن��ج��وم�ه‌ن��ى پێشوى‬ ‫سه‌رۆکایه‌تى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران‬ ‫‪ /3‬راگرتنى ک��ار ب�ه‌ ده‌س��ت��ورى ئێستاى‬ ‫واڵت ل ‌ه ئه‌مڕۆوه‌‪.‬‬ ‫‪ /4‬پ��ێ��ک��ه��ێ��ن��ان��ى ح��ک��وم�ه‌ت��ێ��ک��ى ک��ات��ى‬ ‫بچوک‪ ،‬به‌سه‌رۆکایه‌تى نورى مالیکی‪.‬‬ ‫‪ /5‬سه‌رۆ‌ک وه‌زیران هه‌موو ده‌سه‌اڵتێکى‬ ‫حاکمى سه‌ربازى گشتى هه‌یه‌‪.‬‬ ‫‪ /6‬دابه‌شکردنى عێراق بۆ س�ه‌ر چوار‬ ‫ن��اوچ��ه‌ى س���ه‌رب���ازى (ج��گ � ‌ه ل � ‌ه هه‌رێمى‬ ‫ک��وردس��ت��ان)‪ ،‬ک �ه‌ ه �ه‌ری �ه‌ک ل �ه‌و چ��وار‬ ‫ناوچه‌ی ‌ه له‌ ژێر فه‌رمانى فه‌رمانده‌یه‌کى‬ ‫س�ه‌رب��ازی��دا بێت‪ ،‬ک�ه‌ ده‌س �ه‌اڵت��ى حاکمى‬ ‫سه‌ربازى گشتى هه‌بێت‪.‬‬ ‫‪ /7‬داخ��س��ت��ن��ى ئ��اس��م��ان��ى ع��ێ��راق ل���ه‌ڕوى‬ ‫هاتوچۆى فڕۆکه‌وانى ناوخۆیى و ده‌ره‌کی‪.‬‬ ‫‪ /8‬راگ����ه‌ی����ان����دن����ى ق����ه‌ده‌غ����ه‌ک����ردن����ى‬ ‫هاتوچۆ‪ ،‬له‌هه‌موو ناوچه‌کانى واڵت‪،‬‬ ‫سه‌رپشککردنى کردنى هێزه‌کانى سوپا‪،‬‬ ‫که‌ ته‌قه‌ له‌هه‌ر ئامانجێکى جواڵو بکه‌ن‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌ ئۆتۆمبێله‌کانى فریاکه‌وتن‪ ،‬تا‬ ‫کاتێکى دیاریکراو‪.‬‬

‫عادل به‌رواری‪ :‬راگه‌یاندنی به‌هه‌رێمکردنی ئه‌و‬ ‫پارێزگایان ‌ه مالیکی به‌ته‌واوه‌تی توڕ ‌ه کردوه‌‬ ‫حکومه‌تى زۆرینه‌ به‌ سه‌رۆکایه‌تى خۆى‬ ‫بکاته‌وه‌ و زۆربه‌ى پارته‌ شیعه‌ مه‌زهه‌به‌کان‬ ‫له‌خۆبگرێت‪ ،‬ل �ه‌ ه �ه‌م��ان ک��ات��دا لیستى‬ ‫عێراقیه‌ به‌ سه‌رۆکایه‌تى (ئه‌یاد عه‌الوى)‬ ‫داواى ده‌س���ت ل �ه‌ک��ارک��ێ��ش��ان �ه‌وه‌ى ن��ورى‬ ‫مالیکى ده‌ک���ات‪ ،‬به‌تۆمه‌تى شکاندنى‬ ‫یاسا و ده‌ستورى واڵت و نانه‌وه‌ى گۆبه‌ن‬ ‫و ئ��اژاوه‌ى ئه‌منى له‌ عێراق‪ ،‬به‌مه‌به‌ستى‬ ‫ده‌س����ت ب��ه‌س��ه‌راگ��رت��ن و ق����ۆرخ ک��ردن��ى‬ ‫ده‌س������ه‌اڵت‪ ،‬ئ �ه‌م �ه‌ ج���گ���ه‌ل���ه‌وه‌ى لیستى‬ ‫عێراقیه‌‪ ،‬له‌ رێکه‌وتى (‪)2011/12/16‬‬ ‫لیستى ع��ێ��راق��ی �ه‌ ئ �ه‌ن��دام��ێ��ت��ى خ���ۆى له‌‬ ‫په‌رله‌مان و حکومه‌تدا هه‌ڵپه‌سارد‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫کۆى ئه‌م به‌رهه‌ڵستیانه‌دا ن��ورى مالیکى‬ ‫دووپاتیکرده‌و‌ه‌‪ ،‬که‌ به‌هیچ شێوه‌‌یه‌ک ئاماده‌‬ ‫نیه‌ ده‌س��ت��ب�ه‌ردارى حکومه‌ت و ده‌س �ه‌اڵت‬ ‫بێت‪ ،‬له‌ کۆنگره‌یه‌کى رۆژنامه‌وانیشدا ئه‌و‬

‫‪ /9‬پێدانى مۆڵه‌تى سێ رۆژ به‌ هه‌رێمى‬ ‫کوردستان تا داواک��راوان راده‌ستى دادگا‬ ‫ب��ک��ات‪ ،‬ب � ‌ه پ��ێ��چ �ه‌وان �ه‌و‌ه ک��وردس��ت��ان ب ‌ه‬ ‫به‌شێکى جیا کراوى سیاسى و ئیدارى ل ‌ه‬ ‫کۆمارى عێراق ل ‌ه قه‌ڵه‌م ده‌درێت‪.‬‬ ‫ب‪ /‬حکومه‌تى داهاتوو ته‌نها و ته‌نها ل ‌ه‬ ‫ئه‌فسه‌ره‌کانى سوپا پێکده‌هێنرێت‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫خه‌ڵکى هه‌موو پارێزگاکان بن جگ ‌ه ل ‌ه‬ ‫هه‌رێمى کوردستان‪.‬‬ ‫ت‪ /‬راگه‌یاندنى بارى نائاسایى له‌ واڵت‪،‬‬ ‫ب���ۆم���اوه‌ى ش���ه‌ش م��ان��گ‪ ،‬ک�� ‌ه قابیلى‬ ‫درێژکردنه‌وه‌ نه‌بێت‪.‬‬ ‫پ‪ /‬ح��ک��وم�ه‌ت��ى ک��ات��ى و ئه‌نجومه‌نى‬ ‫سه‌ربازى کاتی‪ ،‬پابه‌ند ده‌بن ب ‌ه پێکهێنانى‬ ‫لیژنه‌یه‌کى زانستى ئه‌کادیمى سه‌ربه‌خۆ‪،‬‬ ‫باشتر وای ‌ه (بێگانه‌ بێت) بۆ نوسینه‌وه‌ى‬ ‫ده‌ستورى تازه‌ى واڵت‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌ک له‌گه‌ڵ‬

‫به‌کر حه‌م ‌ه سدیق‪ :‬هه‌ر کێشه‌یه‌ک ل ‌ه عێراقدا‬ ‫روبدات‪ ،‬به‌شێکى روبه‌ڕوى کوردستان ده‌بێته‌وه‌‬ ‫په‌رله‌مانتارێک‪ :‬کاتێکى گونجاو ‌ه بۆ جێبه‌جێکردنى‬ ‫داواکانى کورد‬ ‫هه‌وااڵنه‌ى به‌درۆخسته‌وه‌‪ ‌،‬که‌ گوایه‌ ئه‌و‬ ‫ده‌ست له‌کار ده‌کێشته‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌نجومه‌نى‬ ‫ن��وێ��ن �ه‌ران��ى ع��ێ��راق م��ت��م��ان�ه‌ ل��ه‌ (س��اڵ��ح‬ ‫م��وت��ڵ�ه‌گ)ى جێگرى س���ه‌رۆ‌ک وه‌زی���ران‬ ‫و یه‌کێک له‌ س�ه‌ره‌ک��رده‌ داواک��راوه‌ک��ان��ى‬ ‫لیستى عێراقیه‌ نه‌سێنێته‌وه‌‪ ،‬داواش���ى له‌‬ ‫وه‌زی��ره‌ک��ان��ى لیستى عێراقییه‌ ک��رد‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫ئاماده‌ى کۆبونه‌وه‌کانى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران‬

‫سه‌رده‌مى ئێستا بگونجێت و حاکم بێت‪،‬‬ ‫ن���ه‌ک م �ه‌ح��ک��وم ه��اوش��ێ��وه‌ى ده‌س��ت��ورى‬ ‫فه‌رنسا‪.‬‬ ‫ج‪ /‬حکومه‌تى کاتى و ئه‌نجومه‌نى سه‌ربازى‬ ‫ک��ات��ی‪ ،‬پ��اب �ه‌ن��د ده‌ب���ن ب����ه‌وه‌ى ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫راده‌ستى حکومه‌تێکى مه‌ده‌نى بکه‌ن‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌نجامدانى هه‌ڵبژاردنێکى ئازاد و بێگه‌رد‬ ‫له‌ماوه‌ى شه‌ش مانگدا‪.‬‬

‫داڵده‌دانى تاریق هاشمی کێشه‌کان به‌ره‌و قوڵبونه‌وه‌ى زیاتر ده‌بات‬ ‫«کوردى زه‌رد له‌گه‌ڵ سوننه‌کاندایه‌ و کوردى سه‌وزیش له‌گه‌ڵ شیعه‌»‬ ‫ئاماده‌کار‬ ‫هه‌نگاو هاشم‬

‫تادێت کێشه‌کانى عێڕاق به‌ره‌و‬ ‫قوڵبونه‌وه‌ى زیاتر ده‌چێت‬ ‫و‪ ،‬به‌بڕواى شاره‌زایانیش‬ ‫کێشه‌کانى نێوان هه‌ر دوو‬ ‫الیه‌نى شیعه‌ وسوننی‪،‬‬ ‫کێشه‌ى که‌ڵه‌که‌بوى چه‌ند‬ ‫ساله‌ن‪ .‬کوردیش له‌م نێوانه‌دا‬ ‫نه‌یتوانیوه‌ کارێک بکات به‌‬ ‫سودى خۆى بێت‪.‬‬

‫هۆگر چه‌تۆ‪ ،‬یاساناس و چاالکوانى‬ ‫ک��ۆم��ه‌ڵ��ه‌ م���ه‌ده‌ن���ى ب���ه‌ (چ���ه‌ت���ر) ى‬ ‫ڕاگه‌یاند‪ :‬سه‌رچاوه‌ى سه‌ره‌کى باردۆخى‬ ‫عێڕاق ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ سه‌ر ئه‌و سه‌رچاو‌ه‬ ‫سیاسیه‌ى که‌ عێڕاقى له‌سه‌ر بنیات‬ ‫ن��راوه‌ که‌ شێوه‌ى ته‌وافوقیه‌‪ ،‬ل �ه‌دواى‬ ‫ڕوخانى ڕژێمى به‌عسیش ته‌وافوقه‌کان‬ ‫دروستبوه‌ له‌الیه‌ن سوننه‌‪ ،‬شیعه‌ وکورد‪،‬‬ ‫ئه‌و مۆدێله‌ش له‌ به‌ڕێوه‌بردن مۆدێلێکى‬ ‫زه‌حمه‌ته‌‪ ،‬چونکه‌ ڕازى کردنى هه‌مو‬ ‫الیه‌نه‌کان کارکردنى حکومى سست‬ ‫ده‌کات‪.‬‬ ‫ناوبراو وتیشى‪ ،‬مۆدێلێکى تر نیه‌ ل ‌ه‬ ‫عێڕاق له‌به‌ڕیوه‌بردنى ب��وارى سیاسی‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌ ت�ه‌واف��وق‪ ،‬بۆ ن��ورى مالیکى‬ ‫له‌ دواى وه‌رگرتنه‌وه‌ى پۆستى سه‌رۆکى‬ ‫ح��ک��وم �ه‌ت �ه‌وه‌‪ ،‬ده‌م��ێ��ک �ه‌ ق��س�ه‌ ل�ه‌س�ه‌ر‬ ‫ئ���ه‌وه‌ده‌ک���ات‪ ،‬ده‌م��ێ��ک�ه‌ ده‌ی��ه‌وێ��ت ئ�ه‌و‬ ‫مۆدێله‌ نه‌هێڵێت‪ ،‬ب �ه‌اڵم ن �ه‌ک��راوه‌‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫ئێستاشدا به‌و هۆیه‌وه‌ تۆمه‌تبارکردنى‬ ‫الی �ه‌ن �ه‌ک��ان ل �ه‌ ع��ێ��ڕاق دروس���ت ب��ووه‌‪،‬‬ ‫ئینجا تاچه‌ند ڕاسته‌ ده‌بێت بۆ دادگا‬ ‫به‌جێ بهێڵدرێت‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌و تۆمه‌تبار‬

‫کردنانه‌ شێوه‌ى سیاسی تێدایه‌‪.‬‬ ‫ئ�����ام�����اژه‌ى ب������ه‌وه‌ش������دا‪ ،‬ئ��ه‌ن��ج��ام��ى‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌کانى ساڵى (‪ ،)2010‬به‌هۆى‬ ‫ئ���ه‌وه‌ى چ �ه‌ن��د الی�ه‌ن��ێ��ک ک �ه‌ ده‌ن��گ��ی‬ ‫زۆری����ان پ��ێ��ک ه��ێ��ن��اوه‌ ب��وه‌ت �ه‌‪ ،‬چه‌ند‬ ‫الیه‌نێک ف �ه‌رام��ۆش ک���راوه‌ وپرسیان‬ ‫پێ نه‌کرێت‪ ،‬ئارامى سه‌قامگیر نابێت‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها سروشتى دروستبونى عێڕاقیش‬ ‫ئاڵۆزه‌‪.‬‬ ‫ئ �ه‌وه‌ش��ی خ��س��ت �ه‌ڕوو‪ ،‬ت��اوان��ب��ارک��ردن��ى‬ ‫که‌سی دوه‌م��ى عێڕاق که‌ الیه‌نێکى‬ ‫ع��ێ��ڕاق��ی �ه‌و ل��ه‌ دوای���ی���ن ه �ه‌ڵ��ب��ژاردن��ى‬ ‫پ�ه‌رل�ه‌م��ان��ى ع��ێ��ڕاق��دا (‪ )220‬ه��ه‌زار‬ ‫ده‌ن��گ��ى ه��ێ��ن��اوه‌ به‌ته‌نها خ���ۆى‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌کى گه‌وره‌یه‌ هه‌موو بابه‌ته‌کان‬ ‫بخرێنه‌ ڕاگه‌یاندنه‌کانه‌وه‌‪.‬‬ ‫هۆگر چه‌تۆ‪ ،‬به‌پێویستى ده‌زانێت‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫ڕێگه‌ى په‌رله‌مان و دام�ه‌زراوه‌ک��ان�ه‌و‌ه‬ ‫ئ��ه‌م کێشانه‌ چ��اره‌س��ه‌ر ب��ک��راب��ون��ای�ه‌‪،‬‬ ‫ب��ۆی�ه‌ ل �ه‌م ب��ارودۆخ��ه‌ى ئێستادا هیچ‬ ‫الیه‌نێک سه‌رکه‌وتو نابێت وگه‌وره‌ترین‬ ‫زه‌ره‌رمه‌ندیش گه‌لى عێڕاقه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و یاساناسه‌ هێماى بۆ ئه‌وه‌ش کرد‪،‬‬ ‫ل��ه‌و ت�ه‌ن��گ�ه‌ش�ه‌ى ئ��ێ��س��ت��ادا ک �ه‌ چه‌ند‬ ‫پ��اس�ه‌وان��ێ��ک��ى ت��اری��ق ه��اش��م��ى دان��ی��ان‬ ‫ب��ه‌وه‌دان��اوه‌ ک�ه‌ ت��اوان��ی��ان ئه‌نجامداوه‌‪،‬‬ ‫ماناى ئ��ه‌وه‌ى که‌ تاوانێک هه‌یه‌ ل ‌ه‬ ‫ڕوی یاساییه‌وه‌‪ ،‬ب�ه‌اڵم گومانى تێدا‬ ‫نیه‌ جانبى سیاسیشى هه‌یه‌‪ ،‬چونک ‌ه‬ ‫ده‌ی���ان ک �ه‌س��ی پ���ل���ه‌دارى ت���رى ع��ێ��ڕاق‬ ‫فرمانى ده‌ستگیرکردنیان ه�ه‌ی�ه‌ن ن ‌ه‬ ‫راگه‌یاندن باسی ده‌کات و نه‌ مالیکى‬ ‫به‌ په‌رۆشه‌ بۆ ده‌ستگیرکردنیان‪.‬‬ ‫مه‌سعود عه‌بدولخاڵق‪ ،‬نوسه‌ر و خاوه‌نى‬ ‫ده‌زگ���اى س��ت��ان��دارد ب��ۆ (چ�ه‌ت��ر) وت��ى‪:‬‬ ‫کێشه‌کانى ع��ێ��ڕاق‪ ،‬عێڕاقین نه‌ک‬ ‫ئه‌وه‌ى که‌ ده‌وترێت ده‌ستى ده‌ره‌کى تێدا‬

‫‪ n‬مالکی و هاشـمی یه‌کتر ب ‌ه تێکدان تۆمه‌تبار ده‌که‌ن فۆتۆ‪ :‬ئینته‌رنێت‬ ‫بێت وپه‌یوه‌ندى به‌ کشانه‌وه‌ى هێزه‌کانى‬ ‫ئ�ه‌م�ه‌ری��ک��اوه‌ هه‌بێت‪ ،‬شیعه‌کان بااڵ‬ ‫ده‌ستن له‌ ع��ێ��راق‪ ،‬ده‌ی��ان�ه‌وێ��ت ه �ه‌رده‌م‬ ‫پ��ێ��ش �ه‌ن��گ ب���ن‪ ،‬ن���ه‌ک ج��ارێ��ک��ى تر‬ ‫بچه‌وسێنه‌وه‌ وه‌کو کورد‪ ،‬به‌اڵم کورد‬ ‫خۆى بۆ ئه‌م هه‌نگاوه‌ ئاماده‌ نه‌کردبو‪،‬‬ ‫کوردیش نابێت له‌م هه‌نگاوه‌ بترسێت‪،‬‬ ‫چونکه‌ به‌درێژایی مێژو له‌ژێر ده‌ستى‬ ‫س��ون��ن��ه‌دا چ����ه‌وس����اوه‌ت����ه‌ه‌و‪ .‬ه���ه‌روه‌ه���ا‬ ‫دروستبونى عێڕاق له‌بنه‌ڕه‌ته‌وه‌ کێشه‌ى‬ ‫ت��ێ��داب��وه‌‪ ،‬ئ �ه‌م �ه‌ش ب �ه‌ه��ۆى ده‌وڵ �ه‌ت��ان��ى‬ ‫داگیر که‌ر له‌سه‌ده‌کانى ڕابردودا‪.‬‬ ‫ن���اب���راو ئ���ام���اژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌ک������ات‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫تاریق هاشمى له‌ ئێستادا به‌هۆى ئه‌و‬ ‫تۆمه‌تانه‌ى روب��ه‌ڕوى ب��ۆت�ه‌وه‌‪ ،‬روى ل ‌ه کۆمارى هه‌بێت‪ ،‬پارێزه‌رى گرتبوو بۆ‬ ‫هه‌رێمى کوردستان کردوه‌‪ .‬له‌کاتێکدا ئ���ه‌وه‌ى ک �ه‌رک��وک ن�ه‌گ�ه‌ڕێ��ت�ه‌وه‌ سه‌ر‬ ‫ئ���ه‌و دژى ئ���ه‌وه‌ب���و ک����ورد س���ه‌رۆک کوردستان‪.‬‬

‫له‌م بارودۆخه‌ى ئێستادا هیچ‬ ‫الیه‌نێک سه‌رکه‌وتو نابێت وگه‌وره‌ترین‬ ‫زه‌ره‌رمه‌ندیش گه‌لى عێڕاقه‌‬ ‫ئ �ه‌وه‌ش��ى وت‪ ،‬ک���ورد دوب����اره‌ له‌نێوان‬ ‫شیعه‌و سوننه‌دا دابه‌ش بوه‌‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌ک‬ ‫دی���وى س���ه‌وز ب���ه‌الى ش��ی��ع�ه‌ک��ان دای��ه‌‪،‬‬

‫به‌دواداچوون‬ ‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪86‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2711/10/5 - 2011/12/26‬‬

‫‪13‬‬

‫دی��وى زه‌ردی��ش ب �ه‌الى سوننه‌کان دای ‌ه‬ ‫که‌ ئه‌مه‌ش کاریگه‌رى خراپى هه‌یه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌بوو خۆى ئاماده‌ بکردبوای ‌ه‬ ‫بۆ به‌ده‌وڵه‌ت‌بوون‪.‬‬ ‫به‌پێویستى زانى بۆ راگه‌یاندنى ده‌وڵه‌تى‬ ‫ک��وردى‪ ،‬سه‌رکردایه‌تییه‌کى هاوبه‌ش‬ ‫ه �ه‌ب��ێ��ت‪ ،‬ن���ه‌ک وه‌ک����و ه �ه‌وڵ �ه‌ک��ان��ى‬ ‫س���ه‌رۆک���ى ه���ه‌رێ���م ک �ه‌ت��اک �ه‌س��ی��ی��ه‌و‬ ‫نایه‌وێت که‌س هاوبه‌شی بێت‪ ،‬ته‌نان ‌ه‬ ‫جێگریش بۆخۆى قبوڵ ناکات‪.‬‬ ‫ف��رس �ه‌ت س��ۆف��ى‪ ،‬چ���اودێ���رى سیاسی‬ ‫ده‌ڵ��ێ��ت‪ ،‬به‌ئاسانى ب��ارودۆخ��ى عێڕاق‬ ‫چ���اره‌س���ه‌ر ن��اب��ێ��ت و خ �ه‌ری��ک �ه‌ ک��ورد‬ ‫ده‌چێته‌ ب�ه‌ره‌ک�ه‌وه‌ که‌ ن�ه‌ده‌ب��وو بچێت ‌ه‬ ‫ئ �ه‌و ب �ه‌ره‌ی �ه‌وه‌‪ .‬چونکه‌ ئ�ه‌گ�ه‌ر ک��ورد‬ ‫ببێته‌ الیه‌نێک له‌م کێشه‌ زه‌ره‌رى گه‌ور‌ه‬ ‫ده‌کات‪ ،‬بانگه‌وازه‌کانى نورى مالیکیش‬ ‫که‌ ده‌ڵێت ده‌بێت هاشمى ڕاده‌ستمان‬ ‫بکرێته‌وه‌ ل �ه‌الی �ه‌ن ه�ه‌رێ��م�ه‌‪ ،‬خ��ۆى ل ‌ه‬ ‫خۆیدا ماناى خۆى هه‌یه‌‪.‬‬ ‫وت��ی��ش��ى‪ ،‬هیچ م��ان��ای��اک��ى نیه‌ ک��ورد‬ ‫بچێته‌ ناو ئه‌و کێشه‌وه‌‪ ،‬ده‌بێت هاشمى‬ ‫بچێته‌ ب�ه‌رده‌م دادگ��ا‪ ،‬ئه‌و ملمالنێیه‌ى‬ ‫نێوان شیعه‌و سوننه‌ش چ��اوه‌ڕوان��ک��راو‬ ‫ب��وو‪ ،‬نابێت ک��ورد الیه‌نگیرى بکات‪،‬‬ ‫ئ�ه‌گ�ه‌ر هاشمى دڵنیایه‌ ب��ۆ ناچیێت ‌ه‬ ‫به‌رده‌م دادگا‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌هه‌ر شوێنێک‬ ‫بێت ده‌بێت ڕاده‌ستى دادگا بکرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و چ���اودێ���ره‌ سیاسیه‌ پێشی وای���ه‌‪،‬‬ ‫نابێت کورد بێ تاوانى هاشمى نیشان‬ ‫بدات بێ ئه‌وه‌ى بچێته‌ به‌رده‌م دادگا‪،‬‬ ‫داڵ��ده‌دان��ى تاریق هاشمیش کێشه‌کان‬ ‫به‌ره‌و قوڵبونه‌وه‌ى زیاتر ده‌بات‪ ،‬چونک ‌ه‬ ‫که‌س نابێت ببێت به‌ دادگا و بێ‌تاوانى‬ ‫تۆمه‌تبارێک نیشان بدات‪.‬‬

‫کورد ده‌نگى داو ‌ه بۆ ئه‌وه‌ى زه‌ویه‌ کشتوکاڵیه‌کان بۆ عه‌ره‌بى هاورد ‌ه بگه‌ڕێته‌وه‌‬

‫به‌رزان تاڵه‌بانى‪ :‬ل ‌ه هه‌ڵبژاردنه‌کاندا (ئااڵ تاڵه‌بانى و خالید شوانى) به‌ڵینیان پێداین که‌ زه‌ویه‌کان بۆ کورد و تورکمان بگه‌ڕێننه‌وه‌‪ ،‬ل ‌ه ئێستادا‬ ‫خالید شوانى وه‌اڵمى ته‌له‌فونى هیچ کوردێکى که‌رکوک ناداته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ جارێکى تر ده‌نگ ب ‌ه کورد ناده‌ین‬ ‫به‌دواداچوون‬ ‫زانیار داقوقى‬

‫ده‌رب������اره‌ى ک��ێ��ش�ه‌ و گ��رف��ت��ى زه‌وی��� ‌ه‬ ‫کشتوکاڵیه‌کانى ک��ورد له‌پارێزگاى‬ ‫ک����ه‌رک����وک و ه���ه‌ڵ���وه‌ش���ان���دن���ه‌وه‌ى‬ ‫گ��رێ��ب �ه‌س��ت �ه‌ک��ان ل���ه‌الی���ه‌ن ع���ه‌ره‌ب���ى‬ ‫ه���������اورده‌وه‌‪ ،‬ب �ه‌پ��ێ��ى م�����اده‌ى (‪)13‬‬ ‫ى ده‌س��ت��ور ک�ه‌ ل �ه‌الی �ه‌ن ئه‌نجومه‌نى‬ ‫نوێنه‌رانى عیراق ده‌نگى له‌سه‌ر دراوه‌‬ ‫که‌ ئه‌ندامه‌ کورده‌کانیش په‌سه‌ندیان‬ ‫کرد‪ ،‬جوتیاره‌ کورد و تورکمانه‌کانى‬ ‫ک����ه‌رک����وک ی����ه‌ک ب��س��ت زه‌وی�����ان‬ ‫ب��ۆ ن��اگ �ه‌ڕێ��ت �ه‌وه‌ و ل��ه‌ ج��ی��ات��ى ئ �ه‌و‬ ‫گرێبه‌ستانه‌ بڕێک پاره‌یان بۆ ته‌رخان‬ ‫ده‌کرێت‪ ،‬تایبه‌ت به‌م بابه‌ته‌ رۆژنامه‌ى‬ ‫چه‌تر له‌ به‌دواداچونێکیدا لیدوانى له‌‬ ‫سه‌رۆکى لیژنه‌ى م��اده‌ى (‪ )140‬له‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نى قه‌زاى داقوق وه‌رگرت‪ ،‬له‌و‬ ‫باره‌یه‌وه‌ به‌رزان غازى تاڵه‌بانى ئه‌ندامى‬ ‫ئه‌نجومه‌نى قه‌زاى داقوق و سه‌رۆکى‬ ‫لیژنه‌ى م���اده‌ى (‪ )140‬گ��وت��ى‪ :‬ئه‌م‬ ‫عه‌ره‌بانه‌ که‌هێنراوه‌ته‌ داقوق _دووبز‬ ‫_یایچى ئه‌مانه‌ به‌ناوى (بدون جنسیه‌)‬ ‫وه‌ هاتون و به‌بڕیارى ئه‌نجومه‌نى بااڵى‬ ‫ب �ه‌ع��س ک��ه‌ گ��وای��ه‌ ب �ه‌پ��ێ��ى ئ��ام��ارى‬ ‫(‪ )1957‬تۆمارکراون‪ ،‬به‌اڵم زۆربه‌یان‬ ‫ل �ه‌ واڵت���ان���ى ک���ه‌ن���داوه‌وه‌ ه���ات���ون‪ ،‬له‌‬ ‫گونده‌کانى (سه‌عدبن وه‌ق���اس‪ ،‬عمر‬ ‫ب��ن خ �ه‌ت��اب‪ ،‬وه‌ح���ده‌‪ ،‬خ��ال��د ب��ن ولید‪،‬‬ ‫ک���ه‌رام���ه‌) ن��ی��ش��ت�ه‌ج��ێ ب����وون‪ ،‬ب��ه‌اڵم‬ ‫ناسنامه‌کانیان ته‌زویره‌ و ساخته‌کراوه‌‪،‬‬

‫هاواڵتیاتی ئازیز‬

‫به‌اڵم که‌س تواناى نیه‌ به‌ ساخته‌کردن‬ ‫ناویان ببات وه‌ به‌پێى ماده‌ى (‪)140‬‬ ‫نایان گریته‌وه‌‪ ،‬له‌ درێژه‌ى وته‌کانیدا‬ ‫ب����ه‌رزان ت��اڵ�ه‌ب��ان��ى گ��وت��ى‪ :‬ت��ا ئیستا‬ ‫بڕیاره‌کانى به‌عس هه‌ڵنه‌وه‌شاونه‌ته‌وه‌‪،‬‬

‫ده‌نگیان پێداوه‌‪ ،‬به‌پێى ئه‌و بڕیاره‌ هیچ‬ ‫جوتیارێکى ک��ورد و تورکمان نابنه‌‬ ‫خاوه‌ن یه‌ک بسته‌ زه‌وى کشتوکاڵى‪،‬‬ ‫سه‌رجه‌م ئه‌و زه‌ویانه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫وه‌زاره‌ت��ى کشتوکاڵ‪ ،‬هه‌وه‌ها داوایان‬

‫چه‌ندین جار ئاگادارى (ئااڵ تاڵه‌بانى‪،‬‬ ‫خالد شوانى‪ ،‬مه‌ال سیروان‪ ،‬عارف ته‌یفور‪،‬‬ ‫ج �ه‌الل تاڵه‌بانى‪ ،‬مه‌سعود ب��ارزان��ی)م��ان‬ ‫کردوه‌ ته‌نها به‌ڵێنمان پێ ده‌ده‌ن تا ئیستا‬ ‫هیچ به‌ڵێنێک جێبه‌جێ نه‌کراوه‌‬ ‫بڕیارى (‪ )824‬و (‪)369‬م���اوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫(‪ )8‬س��اڵ�ه‌ ن �ه‌ت��وان��راوه‌ ئ �ه‌و ب��ڕی��اران� ‌ه‬ ‫ه�ه‌ڵ��ب��وه‌ش��ێ��رێ��ت�ه‌وه‌‪ ،‬ل �ه‌ ه �ه‌م��ان کاتدا‬ ‫به‌پێى ماده‌ى (‪)13‬ى ده‌ستور سه‌رجه‌م‬ ‫گرێبه‌سته‌ کشتوکاڵیه‌کان‪ ،‬بۆ جوتیاره‌‬ ‫ک��ورد و تورکمانه‌کان ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌و ماده‌یه‌ له‌الیه‌ن ئه‌نجومه‌نى‬ ‫نوێنه‌ران ده‌نگى له‌سه‌ردراوه‌‪ ،‬سه‌رجه‌م‬ ‫ئ�ه‌ن��دام�ه‌ ک��ورده‌ک��ان ب�ه‌ب��ێ ج��ی��اوازى‬

‫ئاگادارى (ئااڵ تاڵه‌بانى‪ ،‬خالد شوانى‪،‬‬ ‫م�ه‌ال س��ی��روان‪ ،‬ع��ارف ته‌یفور‪ ،‬جه‌الل‬ ‫تاڵه‌بانى‪ ،‬مه‌سعود بارزانی)مان کردوه‌‬ ‫ته‌نها به‌ڵێنمان پێ ده‌ده‌ن تا ئیستا‬ ‫ه��ی��چ به‌ڵێنێک ج��ێ��ب�ه‌ج��ێ ن �ه‌ک��راوه‌‬ ‫له‌پڕوپاگه‌نده‌ى هه‌ڵبژاردنه‌کاندا ئااڵ‬ ‫تاڵه‌بانى و خالید شوانى به‌ڵینیان پێداین‬ ‫که‌ بڕیاره‌کانى به‌عس هه‌ڵوه‌شێننه‌وه‌‬ ‫و زه‌وی �ه‌ک��ان ب��ۆ ک��ورد و تورکمان‬ ‫ب��گ �ه‌ڕێ��ن��ن �ه‌وه‌‪ ،‬ک �ه‌چ��ى ت��ا ئیستا‬ ‫خالید ش��وان��ى وه‌اڵم���ى مۆبایلى‬ ‫ه��ی��چ ک���وردی���ک���ى ک���ه‌رک���وک‬ ‫ناداته‌وه‌‪ ،‬جاریکى تر ده‌نگ به‌‬ ‫ک��ورد ن��اده‌ی��ن چ��اوه‌ڕوان��ی��ان نین‬ ‫کارمان بۆ بکه‌ن‪.‬‬ ‫(‪ )1‬ی���ه‌ک‬ ‫م��ل��ی��ون و‬ ‫( ‪)3 0 0‬‬ ‫ه������ه‌زار‬ ‫دۆن�������م‬ ‫ز ه‌و ى‬ ‫ک��ورد‬ ‫و‬

‫تورکمان‪ ،‬ته‌عریب کراوه‌ بستێکى بۆ‬ ‫خاوه‌نى نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‬ ‫ل �ه‌ وه‌اڵم���ى پ��رس��ی��ارێ��ک��دات��ای��ب�ه‌ت به‌‬ ‫هه‌ڵوێستى کورد بۆ چاره‌سه‌رکردنى‬ ‫ئه‌و گرفته‌‪ ،‬به‌رزان تاڵه‌بانى گوتى‪:‬‬ ‫م����اوه‌ى پ��ێ��ش��وو ل��ی��ژن �ه‌ی �ه‌ک ب��ۆ ئ�ه‌و‬ ‫مه‌به‌سته‌ پێکهێنرا‪ ،‬بڕیاره‌ به‌م نزیکانه‌‬ ‫بڕیاره‌کانى به‌عس‬

‫ل �ه‌ ج��وت��ی��اره‌ ک���ورد و تورکمانه‌کان‬ ‫ک��ردوه‌ له‌جیاتى زه‌ویه‌کانیان پاره‌یان‬ ‫پێ ده‌درێت زۆر دوور نییه‌ ئه‌و زه‌ویانه‌‬ ‫دووباره‌ بۆ هاورده‌کان نه‌گه‌ڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ل �ه‌ب��اره‌ى رۆڵ��ى لیژنه‌که‌یان تایبه‌ت‬ ‫ب���ه‌و ک��ێ��ش�ه‌ی�ه‌ ب����ه‌رزان ت��اڵ �ه‌ب��ان��ى بۆ‬ ‫(چه‌تر) وتى‪ :‬به‌داخه‌وه‌ چه‌ندین جار‬

‫کورسى تایبه‌ت بۆ منداڵه‌که‌ت له‌ ناو ئۆتۆمبێله‌که‌تدا دابنێ‬

‫هه‌ڵوه‌شێننه‌وه‌‪ ،‬گ �ه‌ر ک��ورد بتوانێت‬ ‫زۆری��ن �ه‌ى ده‌ن��گ�ه‌ک��ان ب �ه‌ده‌س��ت بێنن‪،‬‬ ‫جه‌الل تاڵه‌بانى بڕیاریدا ماده‌ى (‪)13‬‬ ‫هه‌ڵوه‌شێنێته‌وه‌ ب�ه‌اڵم هیچ که‌سێک‬ ‫ده‌نگى له‌سه‌ر ن���ه‌داوه‌‪ ،‬خالید شوانى‬ ‫ب��اس��ى ل���ه‌ راگ���رت���ن���ى ک�����ردوه‌ هیچ‬ ‫ئه‌سڵو ئه‌ساسى ن��ی�ه‌‪ ،‬گ �ه‌ر م��اده‌ک�ه‌‬ ‫بمێنێته‌وه‌ هیچ عه‌ره‌بێک ن��اڕوات‪،‬‬ ‫م���اده‌ى (‪ )140‬ن��ای��ان گ��رێ��ت �ه‌وه‌‪ .‬له‌‬ ‫ک��ۆت��ای��ى وت�ه‌ک��ان��ی��دا ب���ه‌رزان گوتى‪:‬‬ ‫تا ئیستا هیچ زه‌ویه‌کى کشتوکاڵى‬ ‫له‌الیه‌ن وه‌زاره‌ت��ى کشتوکاڵى عێراقى‬ ‫ه �ه‌ڵ��ن �ه‌وش��اوه‌ت �ه‌وه‌‪ ،‬ب�ه‌ڵ��ک��و ت��ا ئیستا‬ ‫ب�ه‌ن��اوى ع�ه‌ره‌ب�ه‌ ه��اورده‌ک��ان �ه‌وه‌ی �ه‌‪ ،‬له‌‬ ‫که‌رکوک راگیراوه‌ تا ئیستا چه‌ندین‬ ‫ج��ار له‌ دادگ���اى ته‌میز ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫بۆ ه��اورده‌ک��ان‪ )1( ،‬یه‌ک ملیون و‬ ‫(‪ )300‬ه���ه‌زار دۆن��م زه‌وى ک��ورد و‬ ‫تورکمان‪ ،‬ته‌عریب ک��راوه‌ بستێکى‬ ‫بۆ خاوه‌نى نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‪ ،‬گه‌ر مام‬ ‫جه‌الل سه‌رۆکى کۆمار و نورى‬ ‫م��ال��ک��ى س �ه‌رۆک��ى ئه‌نجومه‌نى‬ ‫وه‌زی�������ران ب���ڕی���ارێ���ک ب�����ده‌ن بۆ‬ ‫هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى بڕیاره‌کانى به‌عس‬ ‫به‌بێ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ماده‌ى (‪)140‬‬ ‫هه‌ڵده‌وه‌شێته‌وه‌‪.‬‬

‫کۆمه‌ڵه‌ى سه‌المه‌تى هاتوچۆ ل ‌ه کوردستان‬

‫کراوه‌‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪86‬‬ ‫دووشه‬ ‫‪2711/10/52010/11/8‬‬ ‫‌ممه‌ممه‌‪- 2011/12/26‬‬ ‫دووشه‬

‫‪14‬‬

‫ه ئاودا‬ ‫ه ل‌‬ ‫ه و جوڵ ‌‬ ‫کاریگه‌رى مه‌ل ‌‬

‫مه‌له‌ یه‌کێکه‌ له‌ ته‌ندروستترین جۆره‌کانى وه‌رزش‬

‫به‌ته‌مه‌نه‌کان‪ ،‬که‌ به‌ هۆى په‌ستانى پێشنیارێکى گونجاوه‌‪.‬‬ ‫ئاوه‌که‌وه‌ له‌ رووبه‌رى پێستدا ده‌که‌ویته‌ جوڵه‌ له‌ ئاودا بۆ منداڵ‌بوون (ئه‌کڤا‬ ‫سه‌ر خانه‌‪ ،‬ملوله‌‪ ،‬ده‌مارییه‌کانى له‌ش فێتنس) پێشنیارێکى ن��م��ون�ه‌ی��ى و‬ ‫ئاماده‌کار‬ ‫و سودێکى باش به‌له‌ش ده‌گه‌یه‌نێت‪ .‬گ��ون��ج��اوه‌ ب��ێ ئ���ه‌وه‌ى ژن��ى دووگ��ی��ان‬ ‫توشى هیچ زیانێکى ته‌ندروستى و‬ ‫سۆزان عومه‌ر‬ ‫ده‌رونی نه‌بێت‪ .‬هه‌روه‌ها به‌بێ روودانى‬ ‫کاریگه‌رى مه‌له‌کردن‬ ‫هیچ برینداریه‌ک یان لێکپچڕانیک‬ ‫له‌سه‌ر ژنانى دووگیان‬ ‫ل��ه‌م اب��ه‌ت��ه‌دا ب��اس ل � ‌ه وه‌رزش���ى‬ ‫مه‌ل ‌ه و کاریگه‌رى به‌سودى له‌سه‌ر به‌هۆى قورسبوونى کێش و گۆڕانکارى له‌ به‌سته‌ر و ریشاڵه‌کانى ماسولکه‌دا‪.‬‬ ‫ماسولکه‌کانى م��رۆڤ ب ‌ه تایبه‌ت ل �ه‌ ج�ه‌س��ت�ه‌ى ژن��ان��دا ک �ه‌ ل �ه‌ م��اوه‌ى پێویسته‌ ئه‌م چاالکییه‌ به‌پرس و به‌‬ ‫دووگیانیدا روده‌دات‪ ،‬په‌ستانێکى زۆر ئاگادارى پزیشک و له‌ژیر چاودێری‬ ‫ژنانى دووگیان خراوه‌ت ‌ه روو‪.‬‬ ‫ده‌که‌وێته‌ سه‌ر ماسولکه‌کانى جه‌سته‌ تایبه‌تدا ئه‌نجام بدرێت‪ ،‬ژنى دووگیان‬ ‫پێناسه‌ ‌و تایبه‌تمه‌ندییه‌کانى مه‌له‌ ‌و و م��ان��دوی��ان ده‌ک����ات‪ ،‬ب��ۆی �ه‌ ده‌ب��ێ��ت ده‌ت��وان��ێ��ت چ��االک��ی �ه‌ وه‌رزش��ی��ی �ه‌ک��ان‬ ‫ژن��ان��ى دووگ��ی��ان بیر ل�ه‌ دۆزی��ن �ه‌وه‌ى ئه‌نجام ب��دات‪ ،‬به‌تایبه‌ت جوڵه‌ى ناو‬ ‫جوڵه‌ له‌ ئاودا‬ ‫مه‌له‌کردن بریتییه‌ له‌ ‌جۆاڵندنێکى رێ��گ �ه‌چ��اره‌ى گ��ون��ج��او ب��ک �ه‌ن �ه‌وه‌ بۆ ئاو یان مه‌له‌ کردن‪.‬‬ ‫ف��ی��زی��ای��ى و م��ۆت��ۆڕێ��ک��ى ه �ه‌م��وو‬ ‫ئه‌ندامه‌کان و ماسوڵکه‌ خۆویست و‬ ‫خۆنه‌ویسته‌کان له‌ له‌شى مرۆڤدا و له‌‬ ‫ئاودا ئه‌نجام ده‌درێت‪ .‬مه‌له‌ یه‌کێکه‌‬ ‫له‌ ته‌ندروستترین جۆره‌کانى وه‌رزش‪،‬‬ ‫ده‌بێته‌ هۆى توندو تۆڵکردنى به‌سته‌ر‪،‬‬ ‫ش���ان���ه‌ و خ��ان��ه‌ک��ان��ى م��اس��وڵ��ک��ان‪،‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ه���ا ج��وم��گ �ه‌ و ب �ه‌س��ت �ه‌ره‌ک��ان‬ ‫چ������االک ده‌ک��������ات و ه���ه‌ن���دێ���ک‬ ‫جوڵه‌ى ئاڵۆز ئاسان ده‌ک��ات‪ ،‬ده‌بێته‌‬ ‫ه��ۆى دروستکردنى هاوسه‌نگى له‌‬ ‫ن���ێ���وان ک�����ارى ق���ورس���ى رۆژان������ه‌ و‬ ‫خۆماندوکردندا‪.‬‬ ‫هۆیه‌که‌شى بۆ ئه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ که‌‬ ‫ئ��او نزیکه‌ى ه���ه‌زار ج��ار چ��ڕت��ره‌ له‌‬ ‫ه �ه‌وا ب�ه‌م هۆیه‌شه‌وه‌ هه‌رجوڵه‌یه‌ک‬ ‫ل �ه‌ئ��اودا وه‌ک رووب���ه‌ڕو ب��وون �ه‌وه‌ک‬ ‫که‌مکردنه‌وه‌ى زیانه‌کانى قورسایى زۆرگ��رن��گ�ه‌ ک�ه‌ ب�ه‌ ن �ه‌رم و نیانى و‬ ‫وایه‌ له‌ به‌رامبه‌ر په‌ستانێکى به‌رز‪.‬‬ ‫ل �ه‌س �ه‌ر ماسولکه‌کانیان‪ .‬یه‌کێک له‌سه‌رخۆ مه‌له‌کردن ئه‌نجام بدرێت تا‬ ‫کێش له‌ ‌ئاودا‬ ‫په‌ستانى ئاو له‌سه‌ر جه‌سته‌ به‌تایبه‌ت ل���ه‌و رێ��گ��ه‌چ��اران��ه‌ش ب�ه‌ه��ێ��زک��ردن��ى سودى ته‌واو به‌ جه‌سته‌‌بگات و گشت‬ ‫جه‌سته‌ى ئه‌و که‌سانه‌ى که‌ کێشیان ماسوڵکه‌کان و چاره‌سه‌رکردنى ئازار ماسوڵکه‌کان له‌م سوده‌ به‌شدار بن و‬ ‫زۆره‌ یان گرفتیان هه‌یه‌ له‌ ماسولکه‌ تیاندا و که‌مکردنه‌وه‌ى کرشبوونیان سود به‌ کۆرپه‌له‌ى ناوسکى دایک‌‬ ‫و ئێسکدا ‌ ی��ان ژن��ان��ى دووگ��ی��ان و به‌ ه��ۆى ئه‌نجامدانى وه‌رزش��ى مه‌له‌ بگات‪ .‬ئه‌گه‌ر له‌ ماوه‌ى دووگیانیدا‬

‫جوڵه‌ له‌ ئاودا بۆ منداڵ‌بوون (ئه‌کڤا‬ ‫فێتنس) پێشنیارێکى نمونه‌یى و گونجاو‌ه‬ ‫بێ ئ �ه‌وه‌ى ژنى دووگیان توشى هیچ‬ ‫زیانێکى ته‌ندروستى و ده‌رونی بێت‬

‫ه ماسولکه‌کان ده‌به‌خشێت و دڵ ئارام ده‌کاته‌وه‌ فۆتۆ‪ :‬ئینته‌رنێت‬ ‫‪ n‬مه‌له‌ ئاسوده‌یی ب ‌‬

‫به‌ شێوازێکى ته‌ندروست و رێکوپێک‬ ‫و ت��ه‌واو مه‌له‌ ئه‌نجام ب��درێ��ت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ل���ه‌دوای���ی���دا پ���رۆس���ه‌ى م��ن��داڵ��ب��وون‬ ‫ئاسانتر ده‌بێت‪ .‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر ژنێکى‬ ‫دووگ��ی��ان ت��وان��اى مه‌له‌کردنى نه‌بوو‬ ‫ئ�ه‌وه‌ ده‌بێت به‌ هه‌نگاوى له‌ سه‌رخۆ‬ ‫ده‌ست پێبکات‪ ،‬بۆیه‌ که‌مجار ته‌نها‬ ‫هه‌ست ب�ه‌ ئ��او بکرێت وات �ه‌ (‪ 5‬بۆ‬ ‫‪ )10‬ده‌قیقه‌ پ��اش��ان ب��ۆ ج��ارى دوه‌م‬ ‫(‪ )20‬ده‌ق��ی��ق�ه‌ ل �ه‌ئ��او دا بمێنیته‌وه‌‬ ‫و ل �ه‌ ئ����اودا ه �ه‌وڵ��ب��درێ��ت به‌هێمنى‬ ‫جوڵه‌ پێویسته‌کان ئه‌نجام بدرێت به‌‬ ‫تێمپۆیه‌کى گ��ون��ج��او ئ �ه‌م راهێنانه‌‬ ‫ده‌بێت دوو یا سێ ج��ار له‌ ئاوێک‬

‫به‌ پله‌ى (‪ 18‬بۆ ‪ )25‬سیلزیۆز له‌‬ ‫ماوه‌ى هه‌فته‌یه‌کدا ئه‌نجام بدرێت‪.‬‬ ‫وه‌رزش�������ى م���ه‌ل���ه‌ ک��اری��گ��ه‌ری��ه‌ک��ى‬ ‫ت�ه‌ن��دروس��ت��ى ه�ه‌ی�ه‌ ل �ه‌س �ه‌ر جه‌سته‌ى‬ ‫مرۆڤ به‌گشتى و به‌تایبه‌ت له‌سه‌ر‬ ‫جه‌سته‌ى دووگیان که‌ له‌ژێر په‌ستانى‬ ‫ک��ێ��ش��ى ق��ورس��ای �ه‌ و ب��ۆ م��اوه‌ی �ه‌ک��ى‬ ‫تاراده‌یه‌کى دورودرێژ که‌ (‪ )9‬مانگه‌‬ ‫که‌ هیچ ک��ام له‌ جۆره‌کانى تر به‌‬ ‫و‌شیه‌وه‌یه‌ ئه‌و سوده‌ به‌بێ زیاگه‌یاندن‌‬ ‫به‌ جه‌سته‌ ‪.‬‬ ‫سوده‌کانى مه‌له‌کردن‬ ‫چ����االک����ک����ردن����ى س��������وڕى خ���وێ���ن‬ ‫ک��اری��گ�ه‌رت��ری��ن ک���ارى م�ه‌ل�ه‌ ل�ه‌س�ه‌ر‬

‫ماسوڵکه‌ى دڵ �ه‌ دواى مه‌له‌کردنى‬ ‫باش و ریکوته‌واو مه‌میله‌کانى دڵ‬ ‫فراوان ده‌بێت و لێدانه‌کانى دڵ که‌م‬ ‫ده‌کات دڵ ئارامتر‪ ،‬ده‌کات‪ ،‬به‌اڵم بۆ‬ ‫ئه‌مه‌ په‌ستانى ئاو مشورى دڵ باش‬ ‫ده‌خ��وات و به‌ هۆى په‌ستانى قورسى‬ ‫ئ��او له‌سه‌ر قه‌فه‌سه‌ى سنگ کارى‬ ‫ه �ه‌ن��اس �ه‌دان س�ه‌خ��ت ده‌ب��ێ��ت‪ ،‬چونکه‌‬ ‫کۆئه‌ندامى هه‌ناسه‌ الئیرادى راهێنان‌‬ ‫ده‌ک��ات و ک��ارده‌ک��ات‪ ،‬ب �ه‌اڵم ده‌بێته‌‬ ‫هۆى راهێنانى سییه‌کان و به‌هێزیان‬ ‫ده‌ک��ات‪ .‬جگه‌ له‌م سودانه‌ په‌ستانى‬ ‫ئ���او وه‌ک شێالنێکى ی �ه‌ک��س��ان بۆ‬ ‫هه‌موو به‌شه‌کانى له‌ش وایه‌‪.‬‬

‫«بڕیار دراوه‌ و پێویست به‌ گفتۆگۆکردن ناکات»‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری فه‌رمانگه‌ی ته‌ندروستی سلێمانی ره‌تیده‌کاته‌وه‌ به‌شی ئێشکگری عه‌لی که‌مال دابخرێت‬ ‫ئاماده‌کار‬

‫کارزان تاریق‬ ‫هه‌ندێک له‌ هاواڵتیان‬ ‫ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌که‌ن‬ ‫له‌ به‌شی ئێشکگری عه‌لی‬ ‫که‌مال خه‌مساردى له‌الیه‌ن‬ ‫دکتۆره‌کانه‌وه‌ هه‌یه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫نه‌خۆشه‌کان پێویسته‌ ئه‌و‬ ‫نه‌خۆشخانه‌یه‌ دابخرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌شێکى هاواڵتیانیش پێیان‬ ‫وایه‌ خزمه‌تى نه‌خۆش کراوه‌ و‬ ‫داخستنیش به‌ زیانى هاواڵتیان‬ ‫ده‌شکێته‌وه‌‪ ،‬به‌رپرسێکیش‬ ‫ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌کات ئه‌وان‬ ‫ده‌زانن سودى هاواڵتیان له‌‬ ‫چیدایه‌‪.‬‬

‫مه‌ڵبه‌ندى ته‌ندروستى عه‌لى که‌مال‪،‬‬ ‫که‌وتوه‌ته‌ ناوه‌ڕاستى شارى سلێمانیه‌وه‌‬ ‫زۆرب���ه‌ى زۆری��ى نه‌خۆشه‌کانى شارى‬ ‫سلێمانى له‌ دواى ده‌وامى ئاسایى له‌دوور‬ ‫ی��ان ن��زی��ک�ه‌وه‌ ل���ه‌دواى ده‌وام���ى دوای‬ ‫ن��ی��وه‌ڕۆوه‌ روو ل �ه‌م مه‌ڵبه‌نده‌ ده‌ک �ه‌ن‪،‬‬ ‫(‪ )14‬ساڵه‌ ئ �ه‌م مه‌ڵبه‌نده‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌‬ ‫وته‌ى یه‌کێک له‌ کارمه‌نده‌کانى ئه‌و‬ ‫نه‌خۆشخانه‌یه‌ به‌ کرداریش کارمه‌ند و‬ ‫پزیشکه‌کانیشى خزمه‌تێکى زۆریان به‌‬ ‫نه‌خۆشه‌کانى شارى سلێمانى کردووه‌‪.‬‬ ‫پ��اش مردنى منداڵێکى چ��وار سااڵن‬ ‫به‌ناوى الزۆوه‌‪ ،‬فه‌رمانگه‌ى ته‌ندروستى‬ ‫سلێمانى ب���ڕی���ارى داخ��س��ت��ن��ى به‌شى‬ ‫ئێشکگرى ئێوارانى ئه‌و نه‌خۆشخانه‌یه‌ى‬ ‫داوه‌‪ ،‬ب �ه‌وه‌ش گوشارێکى زۆر له‌سه‌ر‬ ‫نه‌خۆشخانه‌ گه‌وره‌کانى ترى ئه‌م شاره‌‬ ‫دروست ده‌بێت‪.‬‬ ‫له‌دواى کاتژمێر(‪)12‬ى شه‌وه‌وه‌‪ ،‬هه‌موو‬ ‫شه‌وێک (‪ )80-70‬نه‌خۆش دێته‌ ئه‌م‬ ‫نه‌خۆشخانه‌یه‌‪ ،‬به‌پێى ئه‌و ئاماره‌ش له‌‬ ‫ماوه‌ى ئه‌مساڵدا له‌ده‌وامى ئێشکگرى‬ ‫ئێواران نزیکه‌ى (‪ )248‬نه‌خۆش رۆژانه‌‬

‫روو له‌م مه‌ڵبه‌نده‌ ده‌که‌ن ده‌کات‪.‬‬ ‫ئه‌بوبه‌کر مه‌جید‪ ،‬یاریده‌ده‌رى پزیشک‬ ‫ل �ه‌ ده‌وام����ى ئێشکگر‪ ،‬ئ���ام���اژه‌ى بۆ‬ ‫ئه‌وه‌کرد ماوه‌ى مانگێکه‌ هانى هانیه‌ک‬ ‫ک �ه‌وت��ووه‌ت �ه‌ س �ه‌ر ئ �ه‌م نه‌خۆشخانه‌یه‌‪،‬‬ ‫ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ى ده‌وام���ى ئێشکگر نه‌هێڵن‬ ‫و دای��ب��خ �ه‌ن و وت��ی��ش��ی‪ :‬ئێمه‌ وه‌ک‬ ‫کۆمه‌ڵێک کارمه‌ند و پزیشک که‌‬ ‫له‌م نه‌خۆشخانه‌یه‌ کارده‌که‌ین پێمانوایه‌‬ ‫داخستنى ده‌وامى ئێشکگرى مه‌ڵبه‌ندى‬ ‫ته‌ندروستى عه‌لى که‌مال کاریگه‌رى‬ ‫خراپى له‌سه‌ر ره‌وش��ى خه‌ڵک ده‌بێت‪،‬‬ ‫چ��ون��ک �ه‌ گ��وش��ارێ��ک��ی زۆر ل �ه‌س �ه‌ر‬ ‫نه‌خۆشخانه‌کانیتر دروست ده‌کات‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ مردنیش هێمای بۆ ئه‌وه‌کرد‬ ‫رۆژان �ه‌ حاڵه‌تى م��ردن له‌ نه‌خۆشخانه‌‬ ‫گ���ه‌وره‌ک���ان ه �ه‌ی �ه‌‪ ،‬ه �ه‌ن��دێ��ک م��ردن‬ ‫ل�ه‌ده‌س��ت پزیشکدا نییه‌‪ ،‬هه‌ندێکیش‬ ‫پ�ه‌ی��وه‌ن��دى ب�ه‌ ک �ه‌م و ک��ورت��ی�ه‌وه‌ هه‌یه‌‬ ‫و وت��ی��ش��ى‪ :‬ئێمه‌ وه‌ک���و کۆمه‌ڵێک‬ ‫کارمه‌ند و پزیشک و کارمه‌ندى و‬ ‫ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌رى نه‌خۆشخانه‌که‌ سه‌ردانى‬ ‫ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌رای�ه‌ت��ى گشتى فه‌رمانگه‌ى‬ ‫ت���ه‌ن���دروس���ت���ى س��ل��ێ��م��ان��ی��م��ان ک����رد‪،‬‬ ‫گفتوگۆیه‌کى زۆرمانکرد‪ ،‬به‌اڵم دیاره‌‬ ‫پێش ئه‌وه‌ى ئێمه‌ بچین ئه‌وان بڕیاریان‬ ‫دابوو‪ ،‬هه‌تا وه‌اڵمى به‌رێوه‌به‌رى گشتى‬ ‫ئه‌وه‌بوو وتى «بڕیار دراوه‌ و پێویست به‌‬ ‫گفتۆگۆکردن ناکات»‪.‬‬ ‫خ �ه‌ل��ی��ل م��ه‌ح��م��ود‪ ،‬ه��اواڵت��ی��ی �ه‌ک �ه‌ و‬ ‫ئ��ام��اژه‌ى ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ده‌ک���ات ئێشکگرى‬ ‫ئێوارانى عه‌لى که‌مال بۆ هاواڵتیان‬ ‫ب��اش ب��وو ئ�ه‌گ�ه‌ر دان �ه‌خ��رای �ه‌‪ ،‬چونکه‌‬ ‫ه��ه‌م��وو ک���ه‌س ن��ات��وان��ێ��ت ب��چ��ێ��ت بۆ‬ ‫ده‌رم��ان��خ��ان �ه‌ک��ان و ئ��ێ��ره‌ ب��اش��ت��ره‌‪ ،‬به‌‬ ‫پێچه‌وانه‌ى نه‌خۆشه‌کانى تره‌وه‌ خه‌لیل‪،‬‬ ‫وتى‪ :‬دکتۆره‌کان هاتون و هاوکاریان‬ ‫ک��ردووی��ن و ده‌رم��ان��ى پێویستیان بۆ‬ ‫نوسیوین‪ ،‬ئێوارانیش هاتووم و شه‌وان‬ ‫به‌هه‌مان شێوه‌ى رۆژ وه‌ک نه‌خۆشێک‬ ‫خزمه‌تیان کردووم‪.‬‬

‫قه‌دریه‌ ره‌شید‪ ،‬نه‌خۆشێکه‌ ئاماژه‌ی‬ ‫ب���������ه‌وه‌دا پ���زی���ش���ک���ى ئ��ێ��ش��ک��گ��ر ل �ه‌‬ ‫ئ��ێ��واران ئیشى ئ�ه‌وه‌ی�ه‌ ئاسانکارى بۆ‬ ‫ن �ه‌خ��ۆش �ه‌ک��ان ب��ک��ات ن���ه‌ک دانیشن‬ ‫و قسه‌ بکه‌ن‪ ،‬چونکه‌ ئ �ه‌وان ئیشیان‬ ‫به‌خێرایى راپه‌ڕاندنى نه‌خۆشه‌ به‌تایبه‌تى‬ ‫ئه‌و نه‌خۆشانه‌ى له‌ حاڵه‌تى خێرادان‪.‬‬ ‫قه‌دریه‌‪ ،‬پێشوایه‌‪« :‬ئه‌گه‌ر به‌و شێوه‌یه‌‬ ‫به‌ خه‌مساردى و سارد و سڕى ئیش‬ ‫ده‌ک���ه‌ن دابخرێت باشتره‌»‪ ،‬ئه‌وه‌شى‬ ‫خسته‌ روو که‌ داخستنى زۆر زیانى هه‌یه‌‬ ‫بۆ هاواڵتیان‪ ،‬به‌تایبه‌تى ئه‌وانه‌ى بارى‬ ‫دارایییان باش نیه‌ و‪ ،‬تواناى عه‌یاده‌یان‬ ‫نیه‌‪ ،‬چونکه‌ هاواڵتى وا هه‌یه‌ دێت بۆ‬ ‫ئێره‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ى نرخه‌که‌ى هه‌رزانه‌‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم ل �ه‌م نه‌خۆشخانه‌یه‌ ده‌ینێرن بۆ‬ ‫شوێنه‌کانى تر‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌گه‌ر ساردوسڕن‬ ‫با دابخرێت‪.‬‬ ‫ناوبراو‪ ،‬هێماى بۆ نه‌خۆشیکه‌ى خۆى‬ ‫ده‌ک���ات وت��ى‪ :‬ئێستا ک�ه‌ چ��وم به‌پێى‬ ‫قسه‌ى دکتۆره‌که‌ ئیلتیهابى جیوب و‬ ‫حه‌ساسیه‌تمه‌ و چه‌ند نه‌خۆشیه‌کى ترى‬ ‫وت‪ ،‬به‌اڵم پارچه‌یه‌ک حه‌بى ئیلتیهابى‬ ‫(‪ )250‬دیناریان بۆ نوسیوم له‌گه‌ڵ‬ ‫ه�ه‌ش��ت ده‌ن���ک ح��ه‌ب خ��ۆى دوان��زه‌ی �ه‌‬ ‫‌یان‬ ‫به‌مه‌قه‌ست بڕیویانه‌ و حه‌وت دانه‬ ‫فۆتۆ‪/‬‬ ‫ ‬ ‫‌کات‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫‌مال‬ ‫ه‬ ‫ک‬ ‫‌لی‬ ‫ه‬ ‫ع‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫‌خۆشخان‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫‌ردانی‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫‌خۆش‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫(‪)248‬‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫رۆژان‬ ‫‪n‬‬ ‫کارزان‬ ‫پێداوم و شته‌کانى تر ده‌ڵێت ل �ه‌ده‌ره‌وه‌‬ ‫ک��ل��ی��ن��ک��ى راوێ����ژک����ارى و پزیشکى‬ ‫ب��ی��ک��ڕه‌ ئ���ه‌ى ب��اش �ه‌ ئ���ه‌گ���ه‌ر خ�ه‌ڵ��ک ئه‌وه‌ وه‌کو گاڵته‌ پێکردنه‌ هه‌ر به‌ڕێت‌ گه‌وره‌کانى تر دروست ده‌بێت‪.‬‬ ‫ده‌ک�ه‌ن و نایێن به‌ هانای خه‌ڵکه‌وه‌ و ن����اوب����راو‪ ،‬ه��ێ��م��اش��ى ب���ۆ ئ����ه‌وه‌ک����رد‪ :‬پسپۆڕى تیابێت و ئێوارانیش بکرێته‌‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ بیکڕێ و ناتوانن ده‌رمانه‌کان‬ ‫به‌تایبه‌تى ده‌وام���ى به‌یانیان له‌که‌س هاوکارى زۆرى ئه‌و نه‌خۆشانه‌ کراوه‌ کلینکى راوێ����ژک����ارى ت��ا کاتژمێر‬ ‫ب��ۆ خ �ه‌ڵ��ک داب��ی��ن ب��ک �ه‌ن م��ن ده‌ڵ��ێ��م‬ ‫که‌ له‌ دواى ده‌وامى ئاسایى سه‌ردانى ح�ه‌وت و له‌ کاتژمێر حه‌وتى ئێواره‌وه‌‬ ‫ناپرسن‪.‬‬ ‫بابه‌یانیانه‌که‌شى دابخه‌ن باشه‌‪.‬‬ ‫مه‌هدى که‌ریم‪ ،‬کارمه‌ندى ئێشکگر له‌ ئ �ه‌م نه‌خۆشخانه‌یان ک���ردووه‌ ل�ه‌الی�ه‌ن نه‌خۆشه‌کان راسته‌وخۆ ئیحاله‌ ده‌کرێن‬ ‫هه‌ر ئیحاله‌ت ده‌ک �ه‌ن و نایه‌ن به‌ ده‌م‬ ‫مه‌ڵبه‌ندى عه‌لى که‌مال‪ ،‬ئاماژه‌ى بۆ پزیشکه‌کان و حکومه‌تیشه‌وه‌ وه‌ک بۆ نه‌خۆشخانه‌کان بۆ ئه‌وه‌ى له‌ عه‌لى‬ ‫خه‌ڵکه‌وه‌‬ ‫ئه‌وه‌کرد له‌م نه‌خۆشخانه‌یه‌ گوشارێکى ئه‌وه‌ى داشکان له‌وه‌رگرتنى ده‌رمان بۆ که‌مال کات نه‌فه‌وتێنین‪.‬‬ ‫ع��وم�ه‌ر ع�ه‌ل��ى‪ ،‬هاواڵتیه‌کى ت��ره‌ که‌‬ ‫ن��اوب��راو راش��ی��گ�ه‌ی��ان��د‪ :‬ئێمه‌ لیژنه‌ى‬ ‫به‌مه‌به‌ستى چاره‌سه‌ر وه‌رگرتن سه‌ردانى زۆر له‌سه‌ر پزیشک هه‌یه‌‪ ،‬به‌هۆى زۆرى نه‌خۆشه‌کان کراوه‌‪.‬‬ ‫نه‌خۆشه‌کانه‌وه‌ شه‌وانه‌ پتر له‌ (‪ )150‬رێ��ک �ه‌وت حمه‌ ره‌ش��ی��د‪ ،‬ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌ری راوێژکاریمان هه‌یه‌ و له‌ کۆبونه‌وه‌یه‌کدا‬ ‫ئه‌و نه‌خۆشخانه‌یه‌ى کردبوو‪ ،‬زۆر به‌‬ ‫ن�ه‌خ��ۆش دێنه‌ ئ �ه‌م مه‌ڵبه‌نده‌ ئه‌وه‌شى ف �ه‌رم��ان��گ �ه‌ى ت �ه‌ن��دروس��ت��ى سلێمانى‪ ،‬بڕیارمانداوه‌ نه‌خۆشخانه‌ى عه‌لى که‌مال‬ ‫بێزاریه‌وه‌ وتى‪ :‬بێزاریان کردووم‪ ،‬به‌ردوام‬ ‫وت‪ :‬خزمه‌تى به‌رچاوى ئه‌و نه‌خۆشانه‌ ره‌تیکرده‌وه‌ که‌ مه‌ڵبه‌ندى ئێشکگرى به‌و شێوه‌یه‌ کاربکات‪ ،‬ئه‌و سیستمه‌ى‬ ‫ب�ه‌ڕێ��وه‌م ه�ه‌ر ره‌وان���ه‌‌ى ئه‌مال و ئ�ه‌والم‬ ‫ده‌که‌ین روو ده‌که‌نه‌ ئ�ه‌م مه‌ڵبه‌نده‌ و عه‌لى که‌مال دابخرێت‪ ،‬وتى‪ :‬له‌میانه‌ى که‌ دانراوه‌ په‌یوه‌ندى به‌ ئێمه‌وه‌ هه‌یه‌ و‬ ‫ده‌که‌ن و وتیشى‪ :‬خواخواته‌ بڕۆیت پاره‌‬ ‫ئ �ه‌گ �ه‌ر ئ �ه‌م نه‌خۆشخانه‌یه‌ دابخرێت دووباره‌ پشکنینى سیستمى ئیحاله‌ماندا خۆمان ده‌زانین چ شتێک له‌ سودى‬ ‫په‌یدا بکه‌یت بیده‌یت به‌ عیاده‌ و نه‌یێت‬ ‫گوشارێکى زۆر له‌ سه‌ر نه‌خۆشخانه‌ ب���ڕی���ارم���ان���داوه‌ ب �ه‌ی��ان��ی��ان ب��ک��رێ��ت به‌ نه‌خۆشدایه‌‪.‬‬ ‫بۆ ئێره‌‪ ،‬چونکه‌ زۆر دوات ده‌خه‌ن که‌‬

‫کوردان سوریا دیموکراتیزه‌ ده‌که‌ن‬ ‫و‪ :‬ل ‌ه تورکییه‌وه‌‬ ‫ئازاد پێنجوێنی‬ ‫روداوه‌کانی سوریا‬ ‫ره‌وتی رۆژهه‌اڵتی ناوین‬ ‫ڵ‬ ‫ده‌ستنیشان ده‌کات‪ .‬له‌گه‌ ‌‬ ‫هاتنه‌کایه‌ی به‌هاری‬ ‫عه‌ره‌بییه‌وه‌ ئه‌سته‌مه‌ بلۆک ‌ه‬ ‫ده‌سه‌اڵتگه‌را کالسیکه‌کان‬ ‫له‌سه‌ر پێ بمێننه‌وه‌ و‬ ‫زه‌مینه‌ی بااڵداری ئه‌و‬ ‫هێزه‌ سیاسییانه‌ش له‌‬ ‫ئارادا نه‌ما که‌ له‌ ئه‌نجامی‬ ‫هاوسه‌نگییه‌کانی جیهانی‬ ‫دووجه‌مسه‌رییه‌وه‌ دروست‬ ‫بووبوون‪.‬‬

‫چ��ی��ت��ر ب���ل���ۆک���ه‌ ک��ۆن��ه‌ک��ان��ی‬ ‫ده‌س����������������������ه‌اڵت وه‌اڵم�������������ی‬ ‫هێزه‌کانی‬ ‫پێداویستییه‌کانی‬ ‫گه‌الن و هێزه‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌کان‬ ‫ناداته‌وه‌‪ ،‬یان ئه‌وه‌تا دیموکراتیزه‌‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬یان ئه‌وه‌تا ناتوانن درێژه‌‬ ‫ب���ه‌ ژی��ان��ی��ان ب����ده‌ن ل�ه‌پ��ێ��گ�ه‌ی‬ ‫ت �ه‌س��ک �ه‌ب �ه‌ری ن��ێ��وان ئ���ه‌و دوو‬ ‫هێزه‌دا‪ ،‬تا به‌ ئێستا رووداوه‌کان‬ ‫ئ����ه‌م����ه‌م����ان ن���ی���ش���ان ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ب �ێ‌گ��وم��ان ج���وواڵن���ه‌وه‌ی گ�ه‌ل‬ ‫ک���ه‌ پ��ێ��ی ده‌وت������رێ ب���ه‌ه���اری‬ ‫عه‌ره‌بی به‌ ئاراسته‌پێدانی هێزه‌‬ ‫ده‌ره‌کییه‌کان نه‌هاته‌ کایه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب�ه‌ڵ��ک��و ل �ه‌ ئ�ه‌ن��ج��ام��ی ئ��اوات��ی‬ ‫ئازادی و دیموکراسی گه‌النه‌وه‌‬ ‫ب����وو‪ ،‬ب����ه‌اڵم دوات�����ر ل���ه‌ الی���ه‌ن‬ ‫ه��ێ��زه‌ ده‌ره‌ک��ی��ی �ه‌ک��ان �ه‌وه‌ هه‌وڵی‬ ‫ئاراسته‌پێدان درا و ده‌شبینرێ‬ ‫که‌ له‌م بواره‌دا سه‌رکه‌وتنێکیان‬ ‫ب���ه‌ده‌س���ت ه��ێ��ن��اوه‌‪ .‬ه���ه‌ر چه‌ند‬ ‫ئاراسته‌پێدانیش هه‌بێ‪ ،‬چیتر‬ ‫شه‌یتان له‌ شووشه‌ ده‌رپ�ه‌ڕی��وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م راپه‌ڕینه‌ی گه‌النی عه‌ره‌ب‬ ‫کاریگه‌ری راسته‌وخۆی له‌سه‌ر‬ ‫رووداو و پێشهاته‌ سیاسییه‌کانی‬ ‫ئ���ای���ن���ده‌ ده‌ب����ێ����ت‪ .‬ئ��ه‌گ��ه‌رچ��ی‬ ‫ب���ۆ م���اوه‌ی���ه‌ک���ی ک����ورت ه��ێ��زه‌‬ ‫فه‌رمانڕه‌وا نوێیه‌کانی سه‌ربه‌‬ ‫سیستمی س���ه‌رم���ای���ه‌داری له‌‬ ‫هه‌ندێک ل�ه‌ واڵتانیشدا سه‌ر‬ ‫هه‌ڵ بده‌ن‪ ،‬به‌اڵم ناتوانن رێگری‬ ‫له‌ پێشکه‌وتنه‌ سیاسییه‌کان له‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناویندا بکه‌ن‪.‬‬ ‫س���ی���س���ت���م���ی م���ۆدێ���رن���ی���ت���ه‌ی‬ ‫س���ه‌رم���ای���ه‌داری هه‌رچییه‌کی‬ ‫ک���رد ن �ه‌ی��ت��وان��ی رۆژه���ه‌اڵت���ی‬ ‫ناوین کۆنترۆڵ بکات‪ ،‬چیتر‬ ‫ده‌ستوپێوه‌نده‌ کالسیکه‌کانیش‬ ‫ن��ات��وان��ن ل�ه‌ ه�ه‌رێ��م�ه‌ک�ه‌دا ببنه‌‬ ‫پ��ێ ب��ۆ س��ی��س��ت��م‪ ،‬ب���ه‌و ه��ۆی �ه‌وه‌‬ ‫له‌ رێ��ی ئیسالمی میانه‌ڕه‌و و‬ ‫ده‌ستوپێوه‌نده‌وه‌ خۆی به‌ نوێنه‌ری‬ ‫ب�����اوه‌ڕی و ک��ل��ت��ووری گ��ه‌الن‬ ‫داده‌ن����ێ‪ ،‬ده‌ی����ه‌وێ ستراتیژی‬ ‫ک��ۆن��ت��رۆڵ��ک��ردن��ی ن��اوچ �ه‌ک �ه‌‬ ‫جێبه‌جێ ب��ک��ات‪ .‬گ �ه‌ر سه‌رنج‬ ‫ب���درێ‪ ،‬ل �ه‌گ �ه‌ڵ له‌هێزخستنی‬ ‫هێزه‌ ئیسالمییه‌ میانه‌ڕه‌وه‌کان‬ ‫له‌نێو ئه‌و پێکدادانه‌دا ده‌یه‌وێ‬ ‫موحتاجی خ��ۆی ب��ک��ات و له‌‬ ‫ه���ه‌م���وو ش��وێ��ن��ێ��ک��ی��ش��دا ئ�ه‌م�ه‌‬ ‫وه‌ک ت �ه‌ک��ت��ی��ک��ی س������ه‌رده‌م‬ ‫پ �ه‌ی��ڕه‌و ده‌ک���ات‪ .‬ل�ه‌ب�ه‌ر ئ �ه‌وه‌ی‬ ‫ه��ێ��زه‌ ئ��ی��س�لام��ی��ی�ه‌ م��ی��ان��ه‌ڕه‌وه‌‬ ‫ده‌س��ت��وپ��ێ��وه‌ن��ده‌ک��ان خ��اس��ی�ه‌ت��ی‬ ‫دی���م���وک���رات���ی���ی���ان���ه‌ی���ان ن��ی��ی �ه‌‪،‬‬ ‫ج��گ�ه‌ ل �ه‌ ه��ۆگ��رب��وون ب �ه‌ هێزه‌‬ ‫ده‌ره‌ک����ی����ی����ه‌ک����ان����ه‌وه‌ و وه‌ه����ا‬ ‫گه‌یشتینیان به‌ ده‌سه‌اڵت هیچ‬ ‫رێگاچاره‌یه‌کی دیکه‌یان نییه‌‪.‬‬ ‫ل����ه‌ ج��ی��ه��ان��ی ئ���ه‌م���ڕۆم���ان���دا‬ ‫ئ�����ه‌م راس���ت���ی���ن���ه‌ی���ه‌ ب������ووه‌ ب �ه‌‬ ‫ی����اس����ای س����ی����اس����ه‌ت‪ ،‬ب����ه‌اڵم‬ ‫ه��ێ��زه‌ دی��م��وک��رات �ه‌ک��ان ده‌ت��وان��ن‬ ‫س��ی��اس �ه‌ت��ی س �ه‌رب �ه‌خ��ۆ پ �ه‌ی��ڕه‌و‬ ‫ب��ک�ه‌ن ی��اخ��ود ل �ه‌ ب �ه‌رام��ب �ه‌ر به‌‬ ‫فشاره‌کانی هێزه‌ ده‌ره‌کییه‌کاندا‬ ‫ب���وه‌س���ت���ن‪ .‬ئ���ه‌م���ڕۆ ده‌رف���ه‌ت���ی‬ ‫خۆژیاندنی سیاسه‌ته‌کانی «دژه‌‬ ‫ئیمپریالیزمی و خۆپاراستن له‌‬ ‫هێزه‌ ده‌ره‌کییه‌کان»ی سه‌ده‌ی‬

‫ب��ی��س��ت �ه‌م ن���ه‌م���اوه‌‪ ،‬ت �ه‌ن��ی��ا ئ �ه‌و‬ ‫هێزه‌ دیموکراتیانه‌ی ئاشته‌وان‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ گه‌له‌کانیاندا و هه‌روه‌ها‬ ‫به‌ پشت‌ئه‌ستووربوون به‌ هێزی‬ ‫ک��ۆم �ه‌ڵ��گ��ای دی��م��وک��رات��ی��ک‬ ‫ده‌ت����وان����رێ ل���ه‌ ب���ه‌رام���ب���ه‌ر به‌‬ ‫ف��ش��ار و خ��واس��ت �ه‌ک��ان��ی ه��ێ��زه‌‬ ‫ده‌ره‌کییه‌کاندا بوه‌سترێ‪.‬‬ ‫ل���ه‌ ج��ی��ه��ان��ی ئ���ه‌م���ڕۆک���ه‌دا‬ ‫س��ی��س��ت��م��ی گ������ه‌الن ل���ه‌پ���اڵ‌‬ ‫ه��ێ��زه‌ م��ۆدێ��رن��ی��ت �ه‌ی��ی �ه‌ک��ان��ی‬ ‫سه‌رمایه‌داریدان‪ ،‬به‌اڵم له‌ناو‬ ‫گرژییه‌کی به‌رده‌وامدا ده‌بن‪،‬‬ ‫ئ����ه‌م گ��رژی��ی��ه‌ ل���ه‌ن���او واڵت���ه‌‬ ‫دیموکراته‌کانیشدا و له‌ بواری‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیشدا به‌رده‌وام ده‌بێت‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌م گرژییانه‌ نه‌ک به‌‬ ‫شه‌ڕ و پێکدادان به‌اڵم له‌ناو‬ ‫یاسا و پێوانه‌ی دیموکراتیدا‬ ‫ل���ه‌ ن���ێ���وان گ�����ه‌الن و ه��ێ��زه‌‬ ‫فه‌رمانڕه‌واکاندا له‌سه‌ر بناغه‌ی‬ ‫سازشه‌ هه‌میشه‌ نوێکراوه‌کان‬ ‫و هاوسه‌نگییه‌کاندا ب���ه‌رده‌وام‬ ‫ده‌ب����ێ����ت‪ .‬ب���ۆی���ه‌ پ��ێ��وی��س��ت �ه‌ ل�ه‌‬ ‫چ���وارچ���ێ���وه‌ی ئ����ه‌م ئ��اراس��ت��ه‌‬

‫کۆمه‌ڵگا به‌ هێزێکی سیاسی‬ ‫ب���گ���ات چ ل����ه‌ ن���������اوه‌وه‌ ی���ان‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ناکۆکییه‌ نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫و ه��ه‌رێ��م��ی��ی��ه‌ک��ان ت��ه‌ن��ی��ا ل�ه‌‬ ‫دیموکراتیزه‌بووندا‬ ‫راستینه‌ی‬ ‫ده‌توانن وات��ای خۆیان به‌ده‌ست‬ ‫بهێنن ‪.‬‬ ‫ت����ا دی���م���وک���رات���ی���زه‌ب���وون���ێ���ک���ی‬

‫ل �ه‌ پێناو دی��م��وک��رات��ی��زه‌ک��ردن��ی‬ ‫س��وری��ادا تێکۆشاوه‌‪ .‬به‌ وردی‬ ‫س �ه‌ی��ری هه‌ڵوێستی ک���ورد له‌‬ ‫سوریا ده‌کرێ‪ ،‬کورد الیه‌نگری‬ ‫هیچ به‌ره‌یه‌کی شه‌ڕه‌که‌ نییه‌‪،‬‬ ‫الی �ه‌ن��گ��ری ب �ه‌رن��ام �ه‌ سیاسییه‌‬ ‫دی��م��وک��رات��ی��ی �ه‌ک��ان �ه‌؛ ل���ه‌ پ��اڵ‬ ‫ه��ی��چ ه��ێ��زێ��ک��دا ج���ێ ن��اگ��رن‬

‫دیموکراتیزه‌کردن له‌ سوریادا‪.‬‬ ‫ئێستاکه‌ ب�ه‌م�ه‌ ف��ش��ار ده‌خ�ه‌ن�ه‌‬ ‫س��ه‌ر ه��ه‌م ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن و هه‌م‬ ‫ده‌وڵ�����ه‌ت‪ .‬ه��ێ��زه‌ک��ان��ی دی��ک�ه‌ی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن فشار ده‌خه‌نه‌ سه‌ر‬ ‫ک������وردان ب���ۆ ئ�����ه‌وه‌ی چ �ه‌ک‬ ‫ه �ه‌ڵ��گ��رن و ش���ه‌ڕ ب��ک �ه‌ن وه‌ک��و‬ ‫ئه‌وان‪ .‬کوردیش وای بۆ ده‌چێت‬ ‫ک��ه‌ ل��ه‌ پ��ێ��گ �ه‌ی ش���ه‌ڕ و‬ ‫پ��ێ��ک��دادان��دا تێکۆشانی‬ ‫س���ی���اس���ی ل����ه‌ س����وری����ادا‬ ‫ب���������ه‌ره‌و م���ه‌ج���رای���ه‌ک���ی‬ ‫ن��ات�ه‌ن��دروس��ت�ه‌وه‌ ده‌ڕوات‪.‬‬ ‫ب����ۆی����ه‌ ب�����ه‌ ئ���ام���ان���ج���ی‬ ‫خ��ۆپ��اراس��ت��ن ل �ه‌م پێگه‌ی‬ ‫شه‌ڕ و پێکدادانانه‌دا‪ ،‬به‌‬ ‫تێکۆشانی دیموکراتییانه‌‬ ‫فشار ده‌خاته‌ سه‌ر ده‌وڵه‌ت‪.‬‬ ‫ل�����ه‌ دۆخ�������ی ئ���ێ���س���ت���ادا‬ ‫سیستمی خۆبه‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫دیموکراتیکی خ��ۆی��ان بونیاد‬ ‫ده‌ن��ێ��ن و ه �ه‌ر ده‌ستدرێژییه‌ک‬ ‫ک����ه‌ ب���ک���رێ���ت���ه‌ س�����ه‌ر ئ���ه‌م���ه‌‪،‬‬ ‫رووبه‌ڕووی به‌رگری گه‌وهه‌ری‬ ‫گه‌لی کورد ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬

‫ئۆپۆزسیۆنی سه‌رب‌ه تورکیا ل‌ه سوریا‬

‫له‌باره‌ی چاره‌سه‌ری کێشه‌ی ک��ورده‌و‌ه‬ ‫هیچ به‌رنامه‌یه‌کی پته‌ویان نییه‌‪.‬‬ ‫ب��ن �ه‌ڕه‌ت��ی��ی��ان �ه‌ ن �ه‌ب��ێ��ت‪ ،‬بلۆک ‌ه‬ ‫ده‌س �ه‌اڵت��خ��وازه‌ک��ان��ی ئێستای‬ ‫سوریا ناتوانن هه‌بوونی خۆیان‬ ‫ب��پ��ارێ��زن‪ .‬هیچ ناکۆکییه‌ک‬ ‫رێگه‌ به‌ ده‌سه‌اڵت نادات درێژه‌‬

‫ک �ه‌ ب �ه‌رن��ام �ه‌ی دیموکراتییان‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬بۆیه‌ تا ئێستا هێڵێکی‬ ‫سه‌ربه‌خۆیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئۆپۆزسیۆنی ئێستاکه‌ له‌ سوریا‬ ‫وات��ا ئیخوان موسلمین له‌گه‌ڵ‌‬

‫‪ n‬کوردان له‌ سوریا داوای خۆبه‌ڕێوه‌بردنی دیموکراتیک ده‌که‌ن فۆتۆ‪ :‬ئینته‌رنێت‬

‫گ��ش��ت��ی��ی�ه‌دا ل��ه‌ رووداوه‌ک���ان���ی‬ ‫رۆژه �ه‌اڵت��ی ن��اوی��ن ب��ڕوان��رێ و‬ ‫هه‌ڵوێست وه‌ربگیردرێت‪.‬‬ ‫س��وری��ا ده‌وڵ���ه‌ت و سیاسه‌تێک‬ ‫ب�����وو ک����ه‌ ل����ه‌ن����او س��ی��س��ت��م و‬ ‫هاوسه‌نگییه‌کانی جیهانی دوو‬ ‫جه‌مسه‌ریدا شێوه‌گیر ب��ووب��وو‪،‬‬ ‫ح��اڵ��ی ح���ازر ب �ه‌ گ��ۆڕان��ک��اری‬

‫به‌ خاسییه‌تی ئێستاکه‌ی بدات‪.‬‬ ‫بێ‌گومان کورده‌کانی سوریاش‬ ‫ل�ه‌م رووان��گ�ه‌ی�ه‌وه‌ له‌ کێشه‌کان‬ ‫ده‌ڕوان���ن‪ ،‬سوریاش چاره‌سه‌ری‬ ‫کێشه‌کان له‌ دیموکراتیزه‌بووندا‬ ‫ده‌بینێت‪ .‬ک�ه‌واب��وو تا کێشه‌ی‬ ‫کورد له‌ سوریا چاره‌سه‌ر نه‌بێت‬ ‫محاڵه‌‪.‬‬ ‫دیموکراتیزه‌بوونیشی‬

‫تورکیا تێکه‌ڵییه‌کی زۆری��ان‬ ‫ه�ه‌ی�ه‌‪ .‬تورکیا ن��ای �ه‌وێ ک��ورد‬ ‫له‌ سوریا هیچ ده‌ستکه‌وتێکی‬ ‫ه�ه‌ب��ێ��ت و ده‌زان����ێ ک �ه‌ ئ�ه‌گ�ه‌ر‬ ‫له‌ سوریا ک��ورد ده‌ستکه‌وتیان‬ ‫هه‌بێت ئه‌وا خۆیشی ناچارده‌بێ‬ ‫کێشه‌ی کورد چاره‌سه‌ر بکات‪.‬‬ ‫بۆ ئ �ه‌وه‌ش به‌ هه‌موو هێزییه‌وه‌‬

‫وه‌ک����و ه��ه‌ن��دێ��ک ئ���ام���اژه‌ی���ان‬ ‫پ����ێ ک���������ردووه‌‪ ،‬ک������ورد ه��ی��چ‬ ‫س���ی���اس���ه‌ت���ێ���ک���ی���ان ن���ی���ی���ه‌ ک �ه‌‬ ‫پشتیوانی له‌ رژێمی ئێستاکه‌‬ ‫ب����ک����ات‪ ،‬ک����ه‌ ئ�����ه‌وان�����ه‌ی ل �ه‌‬ ‫ن��زی��ک��ه‌وه‌ ئ����اگ����ادارن ده‌زان�����ن‪،‬‬ ‫هیچ هێزێکی ئۆپۆزسیۆنیش‬ ‫ن��ات��وان��ێ ب��ڵ��ێ ک���ورد ل��ه‌ پ��اڵ‬

‫بێ‌گومان به‌هاری عه‌ره‌بی ل‌ه ئه‌نجامی ئاواتی ئازادی و دیموکراسی‬ ‫گه‌النه‌و‌ه بوو‪ ،‬به‌اڵم دواتر له‌الیه‌ن هێز‌ه ده‌ره‌کییه‌کانه‌و‌ه هه‌وڵی ئاراسته‌پێدان‬ ‫درا و ده‌شبینرێ ک‌ه له‌م بواره‌دا سه‌رکه‌وتنێکیان به‌ده‌ست هێناوه‌‬

‫دیموکراتیانه‌ ده‌ت��وان��ێ درێ��ژ‌ه‬ ‫ب���ه‌ ه���ه‌ب���وون���ی خ����ۆی ب����دات‪،‬‬ ‫ب�ه‌اڵم خ��وو و نه‌ریته‌ کۆنه‌کان‬ ‫ه���ه‌م���دی���س���ان���ه‌وه‌ وی���س���ت���ی ب�ه‌‬ ‫سوودوه‌رگرتن له‌ هاوسه‌نگی و‬ ‫پێکدادانه‌کان درێ��ژه‌ به‌ خۆی‬ ‫بدات‪ .‬بێ‌گومان له‌ قۆناخێکی‬ ‫راگوزاریدا ده‌بوو به‌م سیاسه‌ته‌‬ ‫شتێک بکرایه‌‪ ،‬به‌اڵم ناتوانێ‬ ‫به‌م شێوه‌یه‌ بۆ درێژخایه‌ن‪ ،‬درێژه‌‬ ‫ب �ه‌ ه�ه‌ب��وون��ی خ��ۆی ب���دات‪ .‬له‌‬ ‫ئێستادا ناکۆکییه‌ نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫و ه �ه‌رێ��م��ی��ی �ه‌ک��ان ک��ۆت��ای��ی��ان‬ ‫ن�ه‌ه��ات��ووه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئ�ه‌وی��ش وه‌ک��و‬ ‫س �ه‌ده‌ی بیسته‌م‪ ،‬تایبه‌تمه‌ندی‬ ‫خ��ۆڕاگ��ری نییه‌‪ ،‬به‌ڵکو ته‌نیا‬ ‫ده‌ت��وان��رێ به‌ دیموکراتیزه‌بوون‬ ‫و پشت‌ئه‌ستووربوون ب�ه‌ هێزی‬

‫ئ����ه‌م رێ���س���ای���ه‌ ب���ۆ ت���ورک���ی���ا و‬ ‫ئێرانیش به‌ هه‌مان شێوه‌یه‌‪ .‬هه‌ر‬ ‫هێزێک که‌ پرۆژه‌ی چاره‌سه‌ری‬ ‫کێشه‌ی کوردی نه‌بێت‪ ،‬ناتوانێ‬ ‫ب��ان��گ�ه‌ش�ه‌ی دی��م��وک��رات��ی��زه‌ب��وون‬ ‫ب���ک���ات ل����ه‌ س�����وری�����ادا‪ ،‬گ���ه‌ر‬ ‫س��وری��ا دی��م��وک��رات��ی��ک ده‌ب���ێ‪،‬‬ ‫ئ����ه‌و ه���ێ���زان���ه‌ی ه���اوب���ه‌ش���ن له‌‬ ‫چ���اره‌س���ه‌ری ک��ێ��ش�ه‌ی ک���ورددا‬ ‫ئه‌مه‌ ده‌سته‌به‌ر ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫ل���ه‌ دۆخ�����ی ئ���ێ���س���ت���ادا ک���ورد‬ ‫تاکه‌هێزی بناغه‌یی دیموکراتین‬ ‫ل�����ه‌ س�������وری�������ادا‪ ،‬پ��ێ��وی��س��ت��ه‌‬ ‫ئ�ه‌وان�ه‌ی خۆیان به‌ الیه‌نگری‬ ‫دی��م��وک��رات��ی��زه‌ب��وون ده‌زان����ن ئ�ه‌م‬ ‫راستییه‌ ببینن‪ .‬ه �ه‌ر هێزێک‬ ‫به‌رنامه‌ی چاره‌سه‌ری کێشه‌ی‬ ‫کوردی نه‌بێت ناتوانرێ بوترێ‬

‫ده‌یه‌وێ رێگری له‌ ده‌ستکه‌وتی‬ ‫ک��ورد ب��ک��ات‪ .‬ئێستاکه‌ ده‌ڵ��ێ‬ ‫«ل �ه‌ ع��ێ��راق دووره‌ده‌س�����ت ب��ووم‬ ‫بۆیه‌ فیدراسیۆن پێک هێنرا‪.‬‬ ‫ئێستاکه‌ ده‌بێ هه‌ر له‌سه‌ره‌تاوه‌‬ ‫ده‌س���ت���وه‌رده‌ر ب��م و رێ��گ��ری له‌‬ ‫هاتنه‌کایه‌وه‌ی شتێکی وه‌هاش‬ ‫ل�ه‌ س��وری��ا ب��گ��رم»‪ .‬ب��ۆ ئ �ه‌وه‌ش‬ ‫ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن��ی س �ه‌رب �ه‌ تورکیا‬ ‫له‌ سوریا له‌باره‌ی چاره‌سه‌ری‬ ‫ک���ێ���ش���ه‌ی ک�����������ورده‌وه‌ ه��ی��چ‬ ‫به‌رنامه‌یه‌کی پته‌ویان نییه‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌ الی���ه‌ک���ی ت������ره‌وه‌ ک�����وردان‬ ‫راس����ت����ه‌وخ����ۆ و ب����ه‌ ئ��اش��ک��را‬ ‫شه‌ڕکردنیان له‌ دژی ده‌وڵ �ه‌ت‬ ‫ب �ه‌ش��ت��ێ��ک��ی راس�����ت ن���ه‌زان���ی‪.‬‬ ‫ه���ه‌وڵ���ی���ان دا ب���ه‌ ت��ێ��ک��ۆش��ان��ی‬ ‫دی��م��وک��رات��ی��ک ب��ب��ن �ه‌ ه��ێ��زی‬

‫ده‌وڵ �ه‌ت��دا له‌ به‌رامبه‌ر به‌ ئێم ‌ه‬ ‫ش�����ه‌ڕی ک�������ردووه‌‪ ،‬ئ��ێ��س��ت��اک�ه‌‬ ‫ه��ێ��زه‌ ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن �ه‌ک��ان ته‌نیا‬ ‫نمایش ناکه‌ن‪ ،‬شه‌ڕیش ده‌که‌ن‪،‬‬ ‫ک����وردان ل��ه‌ پ��ێ��گ �ه‌ی سیاسی‬ ‫ئێستاکه‌دا بیر له‌ به‌رژه‌وه‌ندی و‬ ‫ئازادییه‌کانی خۆی ده‌کاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ل������ه‌ راب�����������ردووش�����������دا ه���ێ���زه‌‬ ‫س��ی��اس��ی��ی��ه‌ک��ان��ی ب����اش����ووری‬ ‫ک���وردس���ت���ان���ی���ش س����ه‌رب����اری‬ ‫هه‌موو په‌یوه‌ندییه‌کان له‌گه‌ڵ‌‬ ‫ئ�ه‌م��ری��ک��اش��دا‪ ،‬ل �ه‌ ش�ه‌ڕه‌ک��ان��ی‬ ‫عێراقدا نه‌بوون به‌ الیه‌ن‪ ،‬تا به‌غدا‬ ‫نه‌که‌وت‪ ،‬له‌ناو پێکدادانه‌کاندا‬ ‫جێگه‌یان نه‌گرت‪ .‬له‌ کاتێکدا‬ ‫ک�ه‌ هێزه‌ به‌رهه‌ڵستکاره‌کانی‬ ‫س��وری��ا ل�ه‌گ�ه‌ڵ‌ تورکیا له‌سه‌ر‬ ‫«به‌هیچ شێوه‌یه‌ک رێگه‌نه‌دان‬

‫ب����ه‌ ده‌س����ت����ک����ه‌وت����ی ک�����ورد»‬ ‫رێکه‌وتوون‪ .‬ته‌نانه‌ت له‌کاتێکدا‬ ‫که‌ رێکه‌وتبن له‌سه‌ر درێ��ژه‌دان‬ ‫ب �ه‌ پ�ه‌ی��م��ان��ی ئ���ه‌ده‌ن���ه‌ ل���ه‌دوای‬ ‫رووخ����ان����ی س���وری���ا‪ .‬ه �ه‌ڵ��ب �ه‌ت‬ ‫ک�����ورد ن���اچ���اره‌ ه �ه‌س��ت��ی��اران �ه‌‬ ‫م���ام���ه‌ڵ���ه‌ ب���ک���ات؛ ل���ه‌ پ����اڵ و‬ ‫ل���ه‌ ی���ه‌ده‌گ���ی ه��ی��چ ه��ێ��زێ��ک��دا‬ ‫نابێت؛ سیاسه‌ت و هه‌ڵوێستی‬ ‫ل�ه‌پ��اڵ به‌ده‌ستهێنانی پێگه‌ی‬ ‫خۆبه‌ڕێوه‌به‌ری دیموکراتیکدا‬ ‫ده‌بێت‪ .‬به‌وه‌ی که‌ تا ئێستاکه‌‬ ‫ده‌ب��ی��ن��رێ��ت ک����ورد ده‌س���ه‌اڵت���ی‬ ‫دی��م��وک��رات��ی��ی��ان �ه‌ی خ���ۆی له‌‬ ‫س���وری���ادا ده‌س��ت �ه‌ب �ه‌ر ک����ردووه‌؛‬ ‫رێ��ک��خ��س��ت��ن��ی دی��م��وک��رات��ی��ک��ی‬ ‫کۆمه‌ڵگا ل�ه‌ پ�ه‌ره‌س�ه‌ن��دن��دای�ه‌؛‬ ‫ه��ێ��زی دی��م��وک��رات��ی��ک��ی گ �ه‌ل‬ ‫ده‌رکه‌وتۆته‌ روو‪ ،‬ده‌کرێ له‌مه‌‬ ‫ب��ب��ێ��ت�ه‌ ه��ێ��زێ��ک��ی دی��م��وک��رات��ی‬ ‫گ �ه‌وره‌ت��ر‪ .‬ه �ه‌م��وو هێزێک له‌‬ ‫س��وری��ادا ن��اچ��اره‌ ره‌چ���اوی ئه‌م‬ ‫راستییه‌ بکات‪ ،‬سوریای نوێ‬ ‫ت�ه‌ن��ی��ا ب �ه‌ ده‌ستینیشانکردنی‬ ‫پێگه‌ی ک��وردان ئ��اوا ده‌ک��رێ‪،‬‬ ‫چیتر ن�ه‌ ل�ه‌ س��وری��ادا و ن�ه‌ له‌‬ ‫رۆژئ����اوای ک��وردس��ت��ان��دا هیچ‬ ‫شتێک وه‌کو رابردووی نابێت‪.‬‬ ‫دروستبوونی یه‌کێتی کوردی‬ ‫ل���ه‌ س����وری����ادا گ��رن��گ��ت��ری��ن و‬ ‫پێویستترین ه �ه‌ن��گ��اوه‌ ل�ه‌س�ه‌ر‬ ‫کورد‪ ،‬که‌ یه‌کێتی کورد دروست‬ ‫ب��وو ه��ه‌ر ل �ه‌ ئ��ێ��س��ت��اوه‌ پێگه‌ی‬ ‫ک��وردس��ت��ان��ی خ��ۆب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌ری‬ ‫دیموکراتی به‌رجه‌سته‌ ده‌بێت‪،‬‬ ‫نه‌ رژێمی ئێستاکه‌ی سوریا و‬ ‫نه‌ تورکیا و نه‌ هیچ هێزێک‬ ‫که‌ له‌ سوریادا ببێته‌ ده‌سه‌اڵت‬ ‫ده‌ت��وان��ێ رێگری له‌مه‌ بکات‪،‬‬ ‫کورد به‌هێزی دیموکراتیکیان‬ ‫ته‌نیا کوردستان دیموکراتیزه‌ و‬ ‫ئ��ازاد ناکه‌ن‪ ،‬له‌ هه‌مان کاتدا‬ ‫س��وری��اش ئ��ازاد و دیموکراتیزه‌‬ ‫ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫ت��ورک��ی��ا ده‌ی���ه‌وێ���ت س��ی��اس�ه‌ت��ی‬ ‫ئێستاکه‌ی له‌ دژی ک��ورد له‌‬ ‫هه‌موو شوێنێک په‌یڕه‌و بکات‪،‬‬ ‫«به‌ڵێ بۆ مافی تاکه‌که‌س‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم وه‌ک��و کۆمه‌ڵگا دان به‌‬ ‫کورد دانانرێ و هیچ مافێکی‬ ‫خ���ۆب���ه‌ڕێ���وه‌ب���ه‌ری���ش���ی پ �ه‌س �ه‌ن��د‬ ‫ن��اک��رێ��ت»‪ .‬ئ �ه‌م �ه‌ س��ی��اس�ه‌ت��ی‬ ‫تورکیایه‌ و تورکیا به‌ هه‌موو‬ ‫شێوه‌یه‌ک دژی خۆبه‌ڕێوه‌بردنی‬ ‫ک���وردان���ه‌‪ .‬ئ �ه‌گ �ه‌ر ل �ه‌ ده‌س��ت��ی‬ ‫بێت‪ ،‬به‌ هاوبه‌شی له‌گه‌ڵ‌ ئه‌و‬ ‫هاوپه‌یمانانه‌ی له‌ عێراق ده‌ستی‬ ‫ب��ک �ه‌ون ده‌ی���ه‌وێ فیدراسیۆنی‬ ‫ب��اش��ووری کوردستانیش له‌نێو‬ ‫ببات‪.‬‬ ‫ه���ی���چ ک���ه‌س���ێ���ک ن���ات���وان���ێ‬ ‫تێکۆشانی ک��ورد ل�ه‌ س��وری��ادا‬ ‫چ��ه‌واش��ه‌ ب��ک��ات‪ ،‬ه �ه‌م��وو ئ�ه‌و‬ ‫هێزانه‌ ده‌زانرێن که‌ تا دوێنێش‬ ‫ب �ه‌ ه��اوب �ه‌ش��ی ل �ه‌گ �ه‌ڵ‌ س��وری��ا‬ ‫ده‌یانویست ک���وردان سه‌رکوت‬ ‫ب��ک �ه‌ن‪ ،‬ئێستاکه‌ش ده‌ی��ان �ه‌وێ‬ ‫به‌ بوون به‌ سیخوڕی ئه‌مریکا‬ ‫ل �ه‌ن��اوچ �ه‌ک �ه‌دا ده‌ی���ان���ه‌وێ ب�ه‌و‬ ‫م���ه‌رام���ه‌ی���ان ب���گ���ه‌ن‪ .‬ت��ورک��ی��ا‬ ‫ل����ه‌الی����ه‌ک ب���ه‌ س���ی���خ���وڕی و‬ ‫به‌کرێگیراوییکردن بۆ ئه‌مریکا‬ ‫ل�ه‌ ن��اوچ�ه‌ک�ه‌دا ده‌ی���ه‌وێ ک��ورد‬ ‫س���ه‌رک���وت ب��ک��ات‪ ،‬ل�ه‌الی�ه‌ک��ی‬ ‫دیکه‌شه‌وه‌ هه‌وڵ ده‌دات کورد و‬ ‫ئه‌مریکا و هه‌ندێ هێزی دیکه‌‬ ‫رووب���ه‌ڕووی یه‌کتر بکاته‌وه‌ و‬ ‫ده‌س��ت��ی ب �ه‌ گێره‌شێوێنییه‌کی‬ ‫گ���ه‌وره‌ ک����ردووه‌‪ ،‬ک���ورد وه‌ک‬ ‫چ����ۆن ل���ه‌پ���اڵ ه��ی��چ ه��ێ��زێ��ک‬ ‫جێگه‌یان نه‌گرتووه‌‪ ،‬به‌ هه‌مان‬ ‫شێوه‌ش ناکه‌ونه‌ ن��او ئه‌مجۆره‌‬ ‫گ��ێ��ره‌ش��ێ��وێ��ن��ی��ان�ه‌ش�ه‌وه‌‪ .‬ب�ه‌الن��ی‬ ‫که‌م کوردیش هێنده‌ی تورکیا‬ ‫ئ�ه‌زم��وون��ی سیاسی و عه‌قڵی‬ ‫ستراتیژی و ته‌کتیکی هه‌یه‌‪.‬‬

‫وه‌رگێڕان‬ ‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪86‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2711/10/5 - 2011/12/26‬‬

‫‪15‬‬

‫کورد له‌ میدیا‬ ‫جیهـا‌نـیـیه‌کاندا‬ ‫کوردستانی عێراق و تاریق هاشمی؛‬ ‫دادگاه‌ یان شوێنی راکردن‬ ‫ل������ه‌گ������ه‌ڵ ک������ش������ان������ه‌وه‌ی ه���ێ���ز‌ه‬ ‫ئه‌مریکییه‌کان له‌ عێراق‪ ،‬ئه‌گه‌ری‬ ‫هه‌ڵکشانی پێکدادانه‌ هه‌نوکه‌ییه‌کان‬ ‫و ده‌ستپێکردنه‌وه‌ی ملمالنێیه‌کانی‬ ‫راب���ردوو پێشبینی ده‌ک���را‪ .‬ره‌وتێک‬ ‫ک�ه‌ نزیکه‌ی ی �ه‌ک س��اڵ��ی پێشوو‪،‬‬ ‫«دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌تی هاوپه‌یمانی‬ ‫و نیشتمانی» ن��اوی لێ نرابوو‪ ،‬له‌‬ ‫کرده‌دا زیاتر له‌وه‌ی که‌ چاره‌سه‌ری‬ ‫بنه‌ڕه‌تی بێت‪ ،‬هاوشێوه‌ی چاره‌یه‌کی‬ ‫کاتی بوو بۆ کێشه‌ هه‌میشه‌ییه‌کان‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م ه��ه‌وڵ��دان��ه‌ ه �ه‌ڵ��ب �ه‌ت زی��ات��ر له‌‬ ‫بژاره‌کانی تر (زیادبوون و به‌رده‌وامی‬ ‫ملمالنێیه‌کان‪ ،‬هه‌ڵواسرانی ده‌وڵه‌ت‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌بردنی دوباره‌ی هه‌ڵبژاردن و‪)...‬‬ ‫لۆژیکیتر و ک�ه‌م‌خ�ه‌رج��ت��ر ده‌ب��ی��ن��را‪،‬‬ ‫به‌اڵم ته‌نیا باشییه‌که‌ی ئه‌مه‌ بوو که‌‬ ‫له‌ خراپتریه‌کان باشتر بوو‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫که‌ دیموکراسی و سیستمی ئیداری‬ ‫ـ س��ی��اس��ی ع��ێ��راق وه‌ک واڵت��ێ��ک‬ ‫وه‌کو به‌لژیکا‪ ،‬هێنده‌ ریشه‌دار نه‌بوو‬ ‫که‌ بتوانێ به‌ مانگان بێ ده‌وڵ �ه‌ت‬ ‫ب����ه‌رده‌وام بێت‪ .‬هاوپه‌یمانییه‌کان و‬ ‫یه‌کێتییه‌کان هێشتا شکێنراو بوو که‌‬ ‫هه‌ر سات ئه‌گه‌ری تێکچوونیان به‌هێز‬ ‫بوو‪.‬‬ ‫یارییه‌ سیاسییه‌کان مۆقته‌دا سه‌رد و‬ ‫گۆڕینی هه‌ڵوێسته‌کانی الیه‌نگرانی‬ ‫حه‌کیم‪ ،‬به‌ جاران نه‌فسی ناوبژیوانیان‬ ‫له‌ سینگدا هێشته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ کیشانه‌وه‌ی ئه‌مریکییه‌کان‪،‬‬ ‫ی�ه‌ک�ه‌م پ��ێ��ک��دادان‪ ،‬ل�ه‌ چ��وارچ��ێ��وه‌ی‬ ‫راکردنی تاریق هاشمی بۆ کوردستان‬ ‫به‌رجه‌سته‌ ب��ووه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌ دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫ملمالنێیه‌کانی کۆتایی نایه‌ت‪.‬‬ ‫هێشتا س��ون��ن�ه‌ک��ان و ش��ێ��ع�ه‌ک��ان له‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنی هه‌رێمی عێراق پێکه‌وه‌‬ ‫ن��اک��ۆک��ی ق��وڵ��ی��ان ه���ه‌ی���ه‌‪ ،‬هێشتا‬ ‫چاره‌نوسی هه‌رێمه‌ کوردنشینه‌کانی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی ح���ک���وم���ه‌ت���ی ه �ه‌رێ��م��ی‬ ‫ک����وردس����ت����ان ب���ه‌ت���ای���ب���ه‌ت ش����اری‬ ‫س��ت��رات��ی��ژی��ک��ی ک����ه‌رک����ۆک رون‬ ‫ن��ی �ه‌‪ .‬ت��اوت��وێ��ک��ردن��ی ئ��ه‌م دۆس��ی �ه‌ی‬ ‫ب �ه‌ع��س��ی �ه‌ک��ان‪ ،‬ل���ه‌ ه���ه‌ن���دێ خ��اڵ��دا‬ ‫بووه‌ته‌ ملمالنێی سیاسی و ئائینی‬ ‫و په‌یوه‌ندییه‌ سیاسی ـ ئابورییه‌کانی‬ ‫کوردستان له‌گه‌ڵ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ئاڵۆزترین‬ ‫ناکۆکی نێوان به‌غدا و هه‌ولێر هێشتا‬ ‫له‌ نارونیدایه‌‪.‬‬

‫مالیکى‪ :‬ئێستا کاتى هه‌رێمه‌کان نییه‌‬ ‫(‪radiosawa.‬‬

‫ب ‌ه گوێره‌ى هه‌واڵێکى‬ ‫‪ )com‬ن����ورى م��ال��ی��ک��ى س����ه‌رۆک‬ ‫وه‌زی��ران��ى ع��ێ��راق رای��گ�ه‌ی��ان��دوه‌‪ :‬ئێستا‬ ‫ک��ات��ى راگ �ه‌ی��ان��دن��ى ب � ‌ه هه‌رێمکردنى‬ ‫پارێزگاکان نییه‌‪ ،‬ئه‌وه‌شى خسته‌ڕوو‬ ‫چ�ه‌ن��دی��ن کێشه‌ى ت��ر ل �ه‌ راگ�ه‌ی��ان��دن��ى‬ ‫ب ‌ه هه‌رێمبوونى پارێزگاکاندا دروست‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫نورى مالیکى سه‌رۆک وه‌زیرانى عێراق‬ ‫ل�ه‌ دی���دارى ژم��اره‌ی �ه‌ک ل�ه‌ س �ه‌رۆک‬ ‫ه��ۆزه‌ک��ان��ى پ��ارێ��زگ��اى س �ه‌اڵح �ه‌ددی��ن‬ ‫ئه‌وه‌ى رایگه‌یاندوه‌‪ :‬حکومه‌ت تواناکانى‬ ‫ده‌س �ه‌اڵت��ى پارێزگاکان زی��اد ده‌ک��ات‪،‬‬ ‫به‌اڵم ل ‌ه حاڵى ئێستا کاتى راگه‌یاندنى‬ ‫هه‌رێمه‌کان نییه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م لێدوانه‌ى مالیکى له‌کاتێکدای ‌ه ک ‌ه‬ ‫ل ‌ه ماوه‌ى رابردوودا پارێزگاى سه‌اڵحه‌دین‬ ‫داواکارییه‌کى پێشکه‌ش ب ‌ه حکومه‌تى‬ ‫عێراق کرد‪ ،‬بۆئه‌وه‌ى ره‌زامه‌ندى نیشان‬ ‫ب��ده‌ن له‌سه‌ر به‌ هه‌رێمبوونى پارێزگاى‬ ‫سه‌اڵحه‌دین‪ ،‬به‌اڵم حکومه‌تى عێراق ئه‌و‬ ‫داوایه‌ى ره‌ت کرده‌وه‌‪.‬‬

‫ئایا سه‌رۆکى هه‌رێم ده‌توانێت ئه‌م ئاگره‌ بکوژێنێته‌وه‌؟‬ ‫له‌ ماوه‌ى رابردودا له‌مه‌ڕ ئه‌و گرژی‬ ‫و ئاڵۆزیانه‌ى که‌ به‌سه‌ر ئه‌م هه‌رێمه‌دا‬ ‫هات‪ ،‬تێدا جگه‌ له‌وه‌ى له‌ دواى (‪)17‬‬ ‫ى شوباته‌وه‌ چه‌ندین باره‌گا و میدیا‬ ‫و هاواڵتى ک��وژا‪ ،‬چه‌ندین بڕیار له‌‬ ‫ب��اره‌ى چاره‌سه‌رکردنى قه‌یرانه‌کانه‌وه‌‬ ‫دان���را‪ ،‬ب��ه‌اڵم ئ���ه‌وه‌ى م��ای�ه‌ى پرسیاره‌‬ ‫جیبه‌جێنه‌بوونى ئ �ه‌و ب��ری��اران�ه‌ی�ه‌ که‌‬ ‫له‌ عومقى ده‌سه‌اڵتى ره‌ه��اى هه‌رسێ‬ ‫سه‌رۆکایه‌تیه‌که‌وه‌ درا‪ ،‬به‌ڵکو له‌گه‌ڵ‬ ‫ه��ات��ن��ى ک��ێ��ش�ه‌ى ب��ادی��ن��ان��دا جارێکى‬ ‫هێمن به‌رزنجى‬ ‫ت��ر سه‌رۆکایه‌تیه‌کانى خسته‌وه‌ ژیر‬ ‫پرسیار‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ له‌ ماوه‌ى رابردودا‬ ‫ل���ه‌ دواى رووداوه‌ک�����ان�����ى ب��ادی��ن��ان‪ ،‬زۆری��ن �ه‌ى رۆش��ن��ب��ی��ران و چ��اودێ��ران��ى‬ ‫جارێکیتر حکومه‌ت و سه‌رۆکایه‌تى سیاسى جه‌ختیان ل �ه‌وه‌ ده‌ک���رده‌وه‌ که‌‬ ‫ه �ه‌رێ��م و س �ه‌رۆک��ای �ه‌ت��ى پ�ه‌رل�ه‌م��ان��ى حکومه‌ت فه‌رمانبه‌رى حزبه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫خسته‌ ب���ه‌رده‌م پرسیارێکى جدییه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و (حزبیه‌ت فه‌رمانبه‌ریه‌) نه‌یتوانى‬ ‫ئ �ه‌وی��ش ئ��ه‌وه‌ی��ه‌ س��ه‌رۆک��ى ه �ه‌رێ��م و ته‌نانه‌ت به‌گوێى سه‌رکرده‌ى حزبه‌کانى‬ ‫س���ه‌رۆک���ى پ���ه‌رل���ه‌م���ان و س��ه‌رۆک��ى خ��ۆش��ی��ان ب���ک���ه‌ن‪ ،‬ل���ه‌ ب�ه‌ج��ی��ه��ێ��ن��ان��ى‬ ‫حکومه‌ت بپرسن‪ ،‬که‌ ئێمه‌ هه‌ین وه‌ک ب��ڕی��اره‌ک��ان��دا ک�ه‌ ب��ۆ هێمن ب��وون�ه‌وه‌ى‬ ‫ده‌سه‌اڵتى ره‌ها له‌م هه‌رێمه‌دا بۆ که‌س دۆخه‌که‌ و چاره‌سه‌رى قه‌یرانه‌کان و‬ ‫به‌قسه‌یان ناکات‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌و دام و دوباره‌ نه‌بونه‌وه‌ى ئاریشه‌کان دابوویان‪،‬‬ ‫ده‌زگایانه‌ى که‌ له‌ پێکهاته‌ى پشگیریه‌ ئه‌م روداوانه‌ى بادینان ئه‌وه‌مان پێده‌ڵێت‬ ‫حزبیه‌کانى خۆیان بۆ راپه‌راندنى ئه‌رکه‌ ج��گ�ه‌ ل��ه‌و ت�ه‌ح�ه‌ک��وم�ه‌ ح��زب��ی�ه‌ى که‌‬ ‫حکومییه‌کان چاره‌سه‌رى قه‌یرانه‌کانن‪ ،‬به‌سه‌ر ئه‌رکى فه‌رمانبه‌رى حکومیه‌وه‌‬

‫هه‌یه‌ خودى حزب له‌جه‌وهه‌ردا به‌شێکه‌‬ ‫ل�ه‌ ف���ه‌زاى کێشه‌کان دۆخ خوڵقێنى‬ ‫کاره‌ساته‌کانه‌ بۆ حزبى حکومڕان‪،‬‬ ‫ب �ه‌ش��ێ��ک��ن ل���ه‌ ئ���اڵ���ۆزى گ��ش��ت��گ��ی��رى‬ ‫ملمالنێکان که‌ له‌ ن��او خ��ودى حزبدا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌پێى ئه‌و لێدوانه‌ جیاوازانه‌ى‬ ‫س���ه‌رک���ردای���ه‌ت���ى ح���زب���ه‌ک���ان ل �ه‌م �ه‌ر‬ ‫چاره‌سه‌ر و تۆڵه‌کردنه‌وه‌ ده‌یده‌ن‪.‬‬ ‫پرسیارێکى جدى لێره‌دا ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬ئایا‬ ‫هه‌رێمێک که‌ سه‌رۆکى هه‌رێمه‌که‌ى‬ ‫ل�ه‌ ساڵى (‪ )1992‬خ��اوه‌ن��ى خه‌اڵتى‬ ‫ئاشتیه‌ ئ�ه‌م دۆخ �ه‌ شه‌ره‌نگێزیانه‌ بۆ‬ ‫دروست ده‌بێت یان ئایا سه‌رۆکى هه‌رێم‬ ‫ده‌ت��وان��ێ��ت ئ �ه‌م ئ��اگ��ره‌ بکوژێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ک���ه‌ ل���ه‌ دواى وه‌رگ���رت���ن���ى خ �ه‌اڵت��ى‬ ‫ئاشتیانه‌که‌ى سه‌رۆکه‌وه‌ واڵت ئارامى‬ ‫به‌خۆیه‌وه‌ نه‌دیوه‌و هه‌ر شه‌ڕى ناوخۆ‬ ‫بووه‌ تا به‌ ئه‌مڕۆ ده‌گات که‌ دوایینیان‬ ‫کێشه‌ى بادینان بوو روییدا‪ ،‬ئایا کێن‬ ‫ئه‌وانه‌ى که‌ سه‌رۆکێکى خاوه‌ن خه‌اڵتى‬ ‫ئاشتى ب �ه‌و ج���ۆره‌ نیشان ده‌ده‌ن که‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتى ئه‌و په‌رله‌مان و حکومه‌ته‌‬ ‫یاخود ئه‌و حزبه‌ى یاخود ئه‌و هه‌رێمه‌ى‬ ‫له‌ژێر فه‌رمانڕه‌واى ئه‌ودایه‌ یان ئایا‬ ‫س���ه‌رۆک���ى خ�����اوه‌ن خ���ه‌اڵت���ى ئ��اش��ت��ى‬

‫بۆچى نه‌یتوانیوه‌ ئاشتى له‌ هه‌رێمێکدا‬ ‫ب���ه‌رق���ه‌رار ب��ک��ات ک �ه‌ گ��ۆب �ه‌ن��ده‌ک��ان‬ ‫هه‌میشه‌ دوباره‌ نه‌بنه‌وه‌‪ ،‬ئایا سه‌رۆکى‬ ‫په‌رله‌مان له‌کاتێکدا خ��اوه‌ن بڕیارى‬ ‫سیاسیه‌ ب��ۆ چ��اره‌س��ه‌رى کێشه‌کان‪،‬‬ ‫بۆچى هه‌موو جار و ناو به‌ناوه‌یه‌ک‬ ‫بڕیاره‌کانى پێشێل ده‌کرێت هه‌رگیز‬ ‫له‌ خۆى ده‌پرسێت ئه‌م بێڕێزى کردنه‌‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌ بڕیاره‌کانى ب��ۆ؟‪ ،‬وه‌ک‬ ‫ئ���ه‌وه‌ى س�ه‌رۆک��ای�ه‌ت��ی�ه‌ک��ان ل�ه‌ خ �ه‌ودا‬ ‫ئ �ه‌و ب��ڕی��اره‌ی��ان داب��ێ��ت‪ ،‬ی��ان سه‌رۆکى‬ ‫ح��ک��وم�ه‌ت ب��ۆچ��ى ئ���ه‌م روداوان�����ه‌ له‌‬ ‫ژێ���ر ده‌س���ه‌اڵت���ى حکومڕانیکردنیدا‬ ‫رووده‌ده‌ن‪ ،‬ئ�ه‌وه‌ کێن ئه‌وانه‌ى بێڕێزى‬ ‫به‌ بوونى ده‌سه‌اڵتیه‌وه‌ ده‌ک��ات‪ ،‬وه‌ک‬ ‫سه‌روه‌ر نه‌بونى یاسا‪ ،‬وه‌ک پشێوى و‬ ‫ئاڵۆزییه‌کان وه‌ک جواڵندنى هێزه‌کان‬ ‫و وه‌ک سوتاندنى باره‌گاکان‪ ،‬وه‌ک‬ ‫ده‌س��ت��گ��ی��رک��ردن��ى رۆژن���ام���ه‌ن���وس���ان‪،‬‬ ‫ئ��ه‌و ف �ه‌رم��ان��ب �ه‌ره‌ حکومییانه‌ى که‌‬ ‫ل �ه‌ ئاستێکى ب�����ااڵدان ب��ڕی��اره‌ک��ان��ى‬ ‫سه‌رۆکایه‌تییه‌کان جێبه‌جێ ناکه‌ن‪،‬‬ ‫هه‌موو ئه‌مانه‌ ئ�ه‌وه‌م��ان پێده‌ڵێن که‌‬ ‫ح��زب�ه‌ک��ان��ى ده‌س���ه‌اڵت رێ��ز ل �ه‌ بوونى‬ ‫ک���ادرى س�ه‌رک��ردای�ه‌ت��ی�ه‌ حکومکاره‌‬

‫حکومییه‌کانى خۆشیان ناگرن‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫ملمالنێ شه‌خسیه‌کانى ن��او هه‌ناوى‬ ‫کاریگه‌رى هه‌یه‌ به‌سه‌ر ته‌ڵخکردن و‬ ‫ناشرینکردنى ک��ادره‌ سه‌رکردایه‌تیه‌‬ ‫کاره‌کانى حکومڕانى له‌م هه‌رێمه‌دا‪.‬‬ ‫فاکته‌رى بوونى هه‌موو ئه‌و کێشانه‌ى‬ ‫ل���ه‌م ه �ه‌رێ��م �ه‌دا روو ده‌ده‌ن ه��ۆک��اره‌‬ ‫س �ه‌رک��ی��ی �ه‌ک �ه‌ى ئ���ه‌وه‌ی���ه‌ ک��ه‌ راس��ت �ه‌‬ ‫ه �ه‌رس��ێ س�ه‌رۆک��ای�ه‌ت��ی�ه‌ک�ه‌ دیوێکى‬ ‫ئاشتى چاره‌سه‌ریانه‌یان بۆ کێشه‌کان‬ ‫ه��ه‌ی��ه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ه���ه‌ن���اوى ح��زب �ه‌ک �ه‌ی��ان‬ ‫جۆرێکه‌ له‌ توندڕه‌وى دیکتاتۆریه‌ت‬ ‫و ناشرینکردنى سیماى سه‌رکردایه‌تى‬ ‫هه‌م حزب و هه‌م حکومه‌ت‪ ،‬که‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫ل�ه‌ هیچ ج��ۆره‌ حکومڕانیکردنێکدا‬ ‫ن���ه‌ک س��ی��س��ت��م��ى ح��ک��وم��ڕان��ی��ک��ردن‬ ‫پ �ه‌ک ده‌خ���ات‪ ،‬به‌ڵکو ته‌مه‌ندرێژى‬ ‫ناکات‪ ،‬هه‌روه‌ها جێگه‌ به‌ خۆشى لێژ‬ ‫ده‌ک���ات‪ ،‬ل�ه‌راس��ت��ی��دا وه‌خ��ت��ێ م��رۆڤ‬ ‫ب�ه‌ چاوێکى سیاسیانه‌ ل �ه‌م دۆخ �ه‌ى‬ ‫ماوه‌کانى راب��ردوو ده‌روان��ێ��ت‪ ،‬هه‌موو‬ ‫ئه‌و نیشاندان و بانگه‌شه‌ دیموکراتیانه‌‬ ‫و ئاشتیانه‌ و بوونى خه‌اڵتى ئاشتى‬ ‫و ته‌بایى ویستى سه‌رۆکایه‌تیه‌کان‬ ‫ده‌خ��ات�ه‌ ژی��ر پرسیارێکى ترسناکه‌وه‌‬

‫به‌ کشانه‌وه‌ى راستى درۆکه‌ى بۆ دیموکراسى به‌ده‌رکه‌وت‬ ‫ت��اى سیاسى و مه‌زهه‌بى و ن �ه‌ژادى ع���ێ���راق���ى دواى ئ���ه‌م���ری���ک���ا ئ���ه‌و‬ ‫به‌ راده‌یه‌کى ترسناک له‌الى الیه‌نه‌ دوورگ�����ه‌ی�����ه‌ ن��ی��ی �ه‌ ک���ه‌ خ �ه‌ڵ��ک��ان��ى‬ ‫س��ی��اس��ی�ه‌ک��ان��ى گ��ۆڕه‌پ��ان��ى سیاسى ژێ��رده‌س��ت �ه‌ى رژێمه‌کانیان ب�ه‌ زه‌وى‬ ‫عێراق به‌رز بویه‌وه‌ بۆنزیک له‌ ئاستى خه‌ونه‌کانیان ده‌زانى‪ ،‬به‌ڵکو ئه‌مریکا‬ ‫عێراقێکى دێ��ران له‌ به‌هاکان به‌تاڵ‬ ‫ته‌قینه‌وه‌!‬ ‫کاتێک ئه‌مریکا عێراقى داگیرکرد ل��ه‌ دی��م��وک��راس��ى و م��اف��ى م��رۆڤ‬ ‫ل����ه‌ ی����ه‌ک����ه‌م ه����ه‌ن����گ����اوی����دا ب��ه‌ه��ا ب��ێ ن����اوه‌رۆک ل �ه‌ ئ����ازادى ت��اک و‬ ‫ئه‌خالقیه‌کانى له‌الى تاکى ئه‌م واڵته‌ بیروڕا بۆ ئێمه‌ جێهێشت عێراقێک‬ ‫کاڵ کرده‌وه‌ به‌شێوه‌یه‌ک که‌ هه‌رچى که‌ گه‌النى ئاشناکران به‌ چه‌ندین‬ ‫سامانى گشتى ل�ه‌ س�ه‌رم��ای�ه‌و پ��اره‌ ئاکارى دزێ��و و دژ به‌ کۆمه‌ڵگه‌ى‬ ‫له‌ بانکه‌کاندا ب��وون ده‌رگ��اى خرایه‌ مرۆڤایه‌تى ب�ه‌ راس��ت��ى دیموکراسى‬ ‫کامه‌ران گوڵپى‬ ‫س�ه‌رپ��ش��ت ب��ۆ ه��اواڵت��ى ع��ێ��راق��ى بۆ ل�ه‌ژێ��ر سێبه‌رى ف��رۆک�ه‌ و چ �ه‌ک و‬ ‫ئه‌وه‌ى دواى دۆڕاندنى خودى تاکه‌کان جبه‌خانه‌دا هه‌ر ئه‌مه‌ ئه‌نجامه‌که‌یه‌تى‬ ‫ئ �ه‌م��ک��ارى خ���ۆى ب �ه‌ئ��اس��ان��ى بکات بۆیه‌ له‌ فه‌رهه‌نگى سیاسه‌تمه‌دارانى‬ ‫ئه‌مه‌ریکا عێراقى جێهێشت له‌ڕووى و ئامانج و م �ه‌رام �ه‌ سیاسیه‌کانى خ��ۆش��م��ان��دا پ���ه‌ی���ڕه‌و ل���ه‌ س��ی��اس�ه‌ت��ى‬ ‫سه‌ربازیه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم چۆن جێهشتنێک بێنێته‌دى که‌ داماڵینى مرۆڤه‌کانه‌ له‌ ئه‌مریکى ده‌کرێت له‌ پۆلێن کردنى‬ ‫خه‌ڵکیدا‪ ،‬چونکه‌ کاتێک ئه‌مریکا‬ ‫وه‌ک��و بۆمبێکى ته‌وقیت ک��راو که‌ به‌ها بااڵکانى!‬ ‫پ�����اوۆردى پ��وچ��ه‌ڵ ک��ردن �ه‌وه‌ک �ه‌ش��ى له‌کاتێکدا الى ه�ه‌م��ووان ئاشکرایه‌ وی��س��ت��ى ع��ێ��راق داگ��ی��رب��ک��ات ج��ۆرج‬ ‫ل �ه‌گ �ه‌ڵ خ��ۆی��دا ب����ردووه‌ ب��ه‌م پێیه‌ش که‌ زمانى هێز و زمانى دیموکراسى ده‌بلیو بۆش له‌به‌رده‌م کۆشکى سپیدا‬ ‫گ����ه‌وره‌ت����ری����ن ب���ان���گ���ه‌ش���ه‌ى ب����ه‌زۆر دوو رێچکه‌ى ته‌واو جیاوازن بگره‌ دژ وت��ى «ئ����ه‌وه‌ى ل �ه‌گ �ه‌ڵ ئێمه‌ نه‌بێت‬ ‫س���ه‌پ���ان���دن���ى دی���م���وک���راس���ى ب��ه‌س��ه‌ر به‌یه‌کن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مریکاى خاوه‌ن هێزى دوژم��ن��م��ان �ه‌« ب��ۆی �ه‌ پ��ه‌ی��ڕه‌و ک��ردن‬ ‫گ �ه‌الن��ى ج��ی��ه��ان��ى س��ێ��ی�ه‌م��دا ب���ه‌درۆ زه‌ب �ه‌الح ویستى به‌ زه‌ب��رى هێز وشه‌ى له‌مشێوه‌ دیموکراسیه‌ له‌ گۆڕه‌پانى‬ ‫خرایه‌وه‌‪ ،‬چونکه‌ له‌گه‌ڵ کشانه‌وه‌ى دیموکراسى فێرى گه‌النى ژێرده‌سته‌ سیاسى عێراقدا به‌گشتى کڕیار و‬ ‫ه���ێ���زه‌ک���ان���ى ئ���ه‌م���ری���ک���ادا واق��ی��ع��ى بکات ته‌نانه‌ت هه‌رێمى کوردستانیش الی�ه‌ن��گ��رى زۆرى ه�ه‌ی�ه‌ ه�ه‌ری�ه‌ک�ه‌ و‬ ‫گ��ۆڕه‌پ��ان��ى سیاسى ل�ه‌ ع��ێ��راق خۆى بێ به‌ش نه‌بوو له‌ پڕکردنه‌وه‌ى ئه‌و ل �ه‌ژێ��ر ن��اوێ��ک��دا ه�ه‌ن��دێ��ک ب �ه‌ ن��اوى‬ ‫نمایش کرد له‌که‌نارخستنى هاوبه‌شه‌ هاوکێشه‌یه‌دا ب�ه‌ ج��ۆرێ��ک هه‌رچى خ��ودى دیموکراسیه‌وه‌ هه‌ندێک به‌‬ ‫س��ی��اس��ی �ه‌ک��ان��ى ده‌وڵ����ه‌ت����ى ی��اس��اک �ه‌ ئ��ۆت��ۆم��ب��ێ��ل و ئ��ام��ێ��رى پ��زی��ش��ک��ى و ن��اوى نه‌ته‌وه‌ییه‌وه‌ هه‌ندێک به‌ناوى‬ ‫سه‌رکرده‌ دیاره‌کانى لیستى عێراقیه‌ن ئامێرى بیناسازى گشتى هه‌بوو له‌ ئاینه‌وه‌ هه‌ندێک به‌ناوى زمانه‌وه‌ و‪...‬‬ ‫به‌تاوانبار کردنیان به‌ هاوکارى تیرۆر رێگاى دزینیانه‌وه‌ هێنرانه‌ هه‌رێمى به‌ هه‌رێم بوونى پارێزگاکان کارێکى‬ ‫و کارى تیرۆریستى له‌ عێراقدا‪ ،‬دواتر ک��وردس��ت��ان و ل�ه‌ به‌کارهێنانى ئه‌و ده‌ستورییه‌ و هه‌موو الیه‌ک له‌سه‌رى‬ ‫رێگرى کردن له‌ ده‌رچون له‌ عێراق و شمه‌که‌ دزراوان�ه‌ش��دا که‌سانى خاوه‌ن رێکه‌وتن و واژۆیان کردوه‌‪ ،‬به‌اڵم که‌‬ ‫گرتنى پاسه‌وانان و هاوکارانیان به‌ پ�ه‌ی��ام و ب�ه‌ه��اى م��رۆی��ى دوره‌ په‌رێز ده‌نگى به‌هه‌رێم بوون به‌رزده‌بێته‌وه‌ به‌‬ ‫ک��ارێ��ک��ى ج���وداخ���وازى و تێکده‌رانه‌‬ ‫کشانه‌وه‌ى ئه‌مریکییه‌کان له‌ عێراقدا بوون!‬

‫ــــــــــان‬ ‫هه‌میشه‌یى به‌دوادابێت بۆیه‌ ده‌مه‌وێت‬ ‫بڵێم ئه‌گه‌ر ته‌کنه‌لۆژیا الیه‌نى سلبى‬ ‫ئه‌م شتان ‌ه له‌خۆ بگرێت له‌سه‌دا په‌نجا‬ ‫ئ�ه‌وا په‌نجاکه‌ى ترى ل ‌ه ده‌س��ت عه‌قڵى‬ ‫خۆماندایه‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ب�ه‌داخ�ه‌و‌ه ئه‌مڕۆکه‌ پ��اره‌ جێگه‌ى‬ ‫هه‌موو الیه‌ن ‌ه ئینسانى و جوانیه‌کانى‬ ‫گرتۆته‌وه‌ ل ‌ه ناخ و هزر و دڵى مرۆڤه‌کاندا‬ ‫ته‌نها پاره‌‪ .‬پاره‌‪ .‬هه‌ر که‌سێکیش له‌پار‌ه‬ ‫نزیک بێته‌و‌ه ره‌وشتى به‌رزى بیر نامێنێ‬ ‫و هه‌ر مرۆڤێکیش ره‌وشتى له‌ده‌ستدا ئه‌وا‬ ‫به‌الیه‌و‌ه ئاساییه‌ هه‌موو ئه‌م کاره‌ساتان ‌ه‬ ‫روبدات‪ ،‬بۆی ‌ه ده‌خوازم با له‌ جێگه‌ى ئه‌وه‌ى‬ ‫ته‌نها بۆ خۆمان بژین با بۆ کۆمه‌ڵگا و‬ ‫ده‌وروبه‌رمان ژیان به‌ڕێبکه‌ین و جوانترى‬ ‫بکه‌ین ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ى ه �ه‌ری �ه‌ک ل � ‌ه ئێم ‌ه‬ ‫هه‌ناسه‌یه‌کى ئاسوده‌یى و پێکه‌و‌ه بونمان‬ ‫ببێت ‌ه مایه‌ى ئاوه‌دانى دڵه‌کانمان و ده‌ست‬ ‫له‌ناو ده‌س��ت بۆ جوانتر و باشترکردنى‬ ‫کۆمه‌ڵگاکه‌مان به‌گشتى‪.‬‬

‫دێته‌ ئ�ه‌ژم��ار و گروپێکى چه‌کدار‬ ‫ده‌توانێت به‌کۆنترۆڵ کردنى رێگ ‌ه‬ ‫و بانه‌کان و ته‌الرى پارێزگاى دیاله‌‬ ‫کارێکى ده‌س��ت��ورى پ �ه‌ک ب��خ��ات و‬ ‫چه‌ندین الیه‌نى براوه‌ى هه‌ڵبژاردن له‌و‬ ‫پارێزگایه‌ به‌چۆکدا بێنێت و بڵێن ئێمه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌هه‌رێم بووندا نین له‌کاتێکدا‬ ‫ل���ه‌ڕووى ی��اس��ای��ی�ه‌وه‌ ع��ێ��راق به‌ته‌نها‬ ‫به‌هه‌رێمبوونى هه‌رێمى کوردستان‬ ‫پێى ناوترێت عێراقى فیدراڵ‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫چه‌ندین پارێزگا ب��وون به‌ هه‌رێمیان‬ ‫بچه‌سپێت ئ �ه‌وک��ات ده‌ت��وان��ی��ن بڵێین‬ ‫عێراقى فیدراڵ‪ -‬بۆیه‌ ده‌بێت کورد‬‫پشتگیرى به‌هه‌رێمبوونى پارێزگاکان‬ ‫ب���ک���ات‪ ،‬چ��ون��ک��ه‌ ل����ه‌ب����ه‌رژه‌وه‌ن����دى‬ ‫هه‌رێمدایه‌ نه‌ک که‌سێکى سه‌ربازى‬ ‫بڕیارى سیاسى ده‌ربکات له‌به‌ر ئه‌وه‌ى‬ ‫له‌مێژه‌ وتراوه‌ ‪-‬نان بۆ نانه‌وا و گۆشت‬ ‫بۆ ق�ه‌س��اب‪ -‬دیموکراسى ئه‌مریکى‬ ‫پ��ڕی�ه‌ت��ى ل �ه‌ ک��ل��ت��ورى رق��ل��ێ��ب��ون�ه‌وه‌ و‬ ‫خ��ۆس �ه‌پ��ان��دن ب��ۆی �ه‌ ت��اک��و ئێستاش‬ ‫هه‌موو کرداره‌ سیاسیه‌کان له‌ عێراقدا‬ ‫بۆ کپکردن و رازى کردنى به‌رامبه‌ر‬ ‫ب �ه‌ ت �ه‌واف��ق ب �ه‌ڕێ��وه‌ ده‌چ��ێ��ت ئه‌گینا‬ ‫پ��رس��ی��ار ل �ه‌ خ���ودى ئه‌مریکییه‌کان‬ ‫بکه‌ن بزانن چه‌ند نه‌ته‌وه‌ و زم��ان و‬ ‫ئاین له‌ ئه‌مریکادا هه‌یه‌؟ ئ�ه‌ى بۆ‬ ‫دیموکراسى الى خۆیان ته‌نها الیه‌نى‬ ‫براوه‌ کاروبارى واڵت ده‌گرێته‌ ده‌ست‬ ‫و ئ �ه‌وان��ى ت��ری��ش ه��اوک��ارى ده‌ک��ه‌ن‪،‬‬ ‫چونکه‌ ئه‌مریکا ل �ه‌س �ه‌روى هه‌موو‬ ‫ب���ه‌رژه‌وه‌ن���دی���ی���ه‌ک���ان���ه‌وه‌ی���ه‌ و ت��اک��ى‬ ‫ئه‌مریکیش مافى هاواڵتیبوون هه‌یه‌‬

‫ل �ه‌ ئ�ه‌م��ری��ک��اى (‪ )300‬ملیۆنیدا!‬ ‫ئ �ه‌م��ان �ه‌ و چ �ه‌ن��دی��ن ن �ه‌خ��ۆش��ى ت��رى‬ ‫س��ی��اس��ى و م �ه‌زه �ه‌ب��ى ل��ه‌ ع��ێ��راق��دا‬ ‫ئ��ام��اژه‌ی�ه‌ک��ى خه‌ته‌رناکیان له‌گه‌ڵ‬ ‫خ���ۆی���ان���دا ح����ه‌ش����ارداوه‌ و واڵت���ان���ى‬ ‫دراوسێش به‌رده‌وام له‌ هه‌وڵى ئه‌وه‌دان‬ ‫که‌ له‌ دواى ئه‌مریکا جێ پێى خۆیان‬ ‫زیاتر بچه‌سپێنن له‌ عێراقدا به‌ بێ‬ ‫راوێژى ئه‌وان کاربه‌ده‌ستانى به‌وه‌فاى‬ ‫ئ �ه‌م واڵت��ه‌ ن��ات��وان��ن هیچ بڕیارێک‬ ‫ب��ده‌ن ت�ه‌ن��ان�ه‌ت ئ�ه‌گ�ه‌ر پ�ه‌ی��وه‌ن��دى به‌‬ ‫ئاسایشى نیشتمانیشه‌وه‌ بێت! چونکه‌‬ ‫دیموکراسى ئه‌مریکى واى کرد که‌‬ ‫عێراق پارویه‌کى زۆر ئاسان بێت بۆ‬ ‫ه�ه‌م��وو پ��اوان��خ��وازێ��ک ک�ه‌ بیه‌وێت‬ ‫ئه‌جێنداى خۆى تیادا بسه‌پێنێت‪.‬‬ ‫ع��ێ��راق��ى دواى ئ �ه‌م��ری��ک��ا چ�ه‌ن��دی��ن‬ ‫دی��ک��ت��ات��ۆرى ت��ی��ا ه �ه‌ڵ��ک �ه‌وت��ووه‌ که‌‬ ‫به‌هارى عه‌ربیش نایانگرێته‌وه‌ ئه‌مریکا‬ ‫توانى به‌فێڵێکى ‪-‬دیموکراسى– که‌‬ ‫له‌ جیهانى کرد گه‌لێکى نادیموکراس‬ ‫بهێنێته‌ ب��وون ک�ه‌ هیچ یاسایه‌کى‬ ‫دیموکراسى نه‌یگرێته‌وه‌ ئ �ه‌وه‌ت��ا له‌‬ ‫میدیاکان و رووپه‌ڕى رۆژنامه‌کاندا‬ ‫ئه‌ونده‌ى کاریکاتێر له‌سه‌ر دیموکراسى‬ ‫دروس������ت ده‌ک����رێ����ت ه��ێ��ن��ده‌ ل��ه‌س��ه‌ر‬ ‫دیکتاتۆره‌کان دروس��ت ناکرێت بۆ؟‬ ‫چونکه‌ دیموکراسى به‌هێز سه‌پێنراو‬ ‫هه‌رگیز ناچه‌سپێت له‌به‌ر ئه‌وه‌ى له‌ژێر‬ ‫س��ێ��ب �ه‌رى دی��م��وک��راس��ى ئه‌مریکیدا‬ ‫چه‌ندین دیکتاتۆر خۆیان حه‌شارداوه‌‬ ‫و له‌ فرسه‌ت و هه‌ل ده‌گه‌ڕێن بۆ تۆڵه‌‬ ‫سه‌ندنه‌وه‌!‬

‫ئێم ‌ه که‌ى عێراقیین!‬

‫هونه‌ر محه‌مه‌د‬ ‫ئ �ه‌گ �ه‌ر ب��م��ان�ه‌وێ��ت ش��اره‌زای��ی��م��ان هه‌بیت‬ ‫له‌باره‌ى تایبه‌تمه‌ندییه‌کانى کۆمه‌ڵگاى‬ ‫عێراقى زۆر ب�ه‌ روون���ى ج��ی��اوازى زه‌ق و‬ ‫ج���ه‌وه���ه‌رى ه �ه‌س��ت پ��ێ��ده‌ک��رێ��ت ل �ه‌ ن��ێ��وان‬ ‫ک����ورد و ع����ه‌ره‌ب وه‌ک����و دوو ن��ه‌ت��ه‌وه‌ى‬ ‫سه‌ره‌کى عێراق ه�ه‌ر له‌ جیاوازییه‌کانى‬

‫زم���ان و ک��ل��ت��ور و ه �ه‌ڵ��س��وک �ه‌وت و‪ ...‬دروشمه‌ى که‌ عه‌ره‌به‌کان هه‌ڵیان گرتوو‌ه‬ ‫ه��ت��د‪ .‬ع �ه‌ره‌ب �ه‌ک��ان ب �ه‌ گشتى ل �ه‌ کاتى و ئیسالمبوون به‌ وات ‌ه عه‌ره‌ب بوون کۆنه‌‬ ‫قسه‌کردندا به‌ شێوازێکى زۆر به‌رزوتوند‪ ،‬و باوى نه‌ماوه‌ راسته‌ ماوه‌یه‌کى باش نان‬ ‫هه‌ندێجاریش دوور له‌ یه‌کتر ده‌دوێن ئه‌مه‌ و پیازى سیاسیان پێوه‌ خوارد ئێستا نه‌ماوه‌‬ ‫له‌ کورد به‌و شێوه‌یه‌ نیه‌‪ ،‬کورد کێشه‌ى الى خ��ۆی��ان‪ ،‬ب �ه‌اڵم موباله‌غه‌ نیه‌ بڵێین‬ ‫له‌بیرچوونه‌وه‌ى مێژووى هه‌یه‌ و نازانێت له‌الى هه‌ندێ به‌رپرسى کورد به‌ شێواز و‬ ‫مێژووى خۆى دووب��اره‌ ده‌ک��ات�ه‌وه‌ له‌ روى فۆرمێکى نوێ تازه‌ سه‌ره‌تایه‌تى!‬ ‫ئادابه‌ کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کانیشه‌وه‌ زۆرجیاوازن ئه‌م جیاوازییانه‌ پێمان ده‌ڵێن برایه‌تى کورد‬ ‫وه‌کو شێوازى فاتیحا و جل و به‌رگ و‪ ...‬و ع�ه‌ره‌ب له‌عێراقدا درۆیه‌کى شاخدارى‬ ‫هتد‪.‬‬ ‫به‌رپرسانى ک��ورده‌ و ته‌نانه‌ت پێچه‌وانه‌ى‬ ‫بێگومان جیاوازییه‌کان زۆرن ئه‌وه‌ى تریان یاساى که‌ونیشه‌‪ ،‬چونکه‌ بۆ یه‌کگرتنى‬ ‫بۆ خوێنه‌ر به‌جێدێڵم‪ ،‬له‌ڕووى لێکچونیشه‌وه‌ دوو م��ادده‌ش پێویستمان به‌ بوونى خاڵى‬ ‫چه‌نده‌ کوردێک خاڵى لێکچوونى له‌گه‌ڵ هاوبه‌شى زیاتر هه‌یه‌ له‌ توخمه‌کانیاندا‬ ‫فارس و تورک و ئینگلیزێک هه‌یه‌ هه‌ر وه‌ک��و جیاوازى لێکنزیک ب��وون�ه‌وه‌ى دوو‬ ‫هێنده‌شى له‌گه‌ڵ عه‌ره‌بێک هه‌بێت ته‌نها نه‌ته‌وه‌ش بۆ پێکهێنانى کیانێکى سیاسى‬ ‫له‌ رووى ئاینه‌وه‌ تاکه‌ ئاینێک کۆمان پێویستى به‌ بوونى متمانه‌ى دوو الیه‌نه‌‬ ‫ده‌ک��ات �ه‌وه‌ ئ�ه‌م�ه‌ش ب �ه‌و م��ان��ای�ه‌ى ک�ه‌ له‌ و دان��ن��ان ب�ه‌م��اف��ى یه‌کتر ه�ه‌ی�ه‌ نه‌ک‬ ‫هه‌مانکاتدا کوردێکى موسڵمانین یاخود گ��وم��ان و دژی �ه‌ک��ى‪ ،‬یه‌کگرتنى ک��ورد‬ ‫موسڵمانێکى کوردین به‌بێ پێشخستنى و ع�ه‌ره‌ب بۆ پێکهێنانى عێراق له‌کۆندا‬ ‫هیچیان به‌سه‌ریه‌کدا‪ ،‬چونکه‌ هه‌ریه‌که‌ ب��ۆ ب���ه‌رژه‌وه‌ن���دى زل��ه��ێ��زه‌ک��ان و ئێستاش‬ ‫و ش���ێ���واز و پ��ۆل��ێ��ن��ى خ���ۆى ه �ه‌ی �ه‌ ئ �ه‌و بۆ ب �ه‌رژه‌وه‌ن��دى به‌رپرسانى عێراق به‌بێ‬

‫ڕه‌زامه‌ندى خه‌ڵکه‌که‌ى بووه‌‪ ،‬پۆست و پاره‌‬ ‫له‌ئێستادا ڕێگرى سه‌ره‌کین بۆ مانه‌وه‌ى‬ ‫کورد له‌چوارچێوه‌ى عێراق به‌شێوه‌یه‌ک‬ ‫ئه‌م پۆست و پاره‌یه‌ رۆژل �ه‌ڕۆژ له‌ کورد‬ ‫که‌مده‌کاته‌وه‌ له‌ عێراقدا‪ ،‬ئه‌م هۆکاره‌یه‌‬ ‫واى له‌هه‌ندێ ع�ه‌ره‌ب ک��ردوه‌ بگه‌نه‌ ئه‌و‬ ‫بڕوایه‌ى سه‌ربه‌خۆیى کورد به‌سودى خۆیان‬ ‫و ک��ورد ت �ه‌واو ده‌بێت و پێچه‌وانه‌که‌شى‬ ‫راسته‌‪ ،‬رایه‌کى گشتى شه‌قامیش هه‌یه‌‬ ‫که‌ داواى سه‌ربه‌خۆیى ده‌وڵ�ه‌ت��ى ک��وردى‬ ‫ده‌کات به‌شێوه‌یه‌کى مودێرن که‌ گوبیستى‬ ‫ه �ه‌م��وو داواک��اری��ی �ه‌ک��ى ش �ه‌ق��ام ب��ێ��ت و‬ ‫جێبه‌جێى بکات و ماڵى کوردى رێکبخات‬ ‫ئه‌و ده‌وڵه‌ته‌ نوێیه‌‪،‬‬ ‫ک���ات���ى ئ������ه‌وه‌ش ه����ات����ووه‌ ب��ه‌رپ��رس��ان��ى‬ ‫ک���ورد رێ��گ��رى ب��ک �ه‌ن ل �ه‌ دروس��ت��ب��وون��ى‬ ‫دی��ک��ت��ات��ۆری��ی �ه‌ت‪ ،‬چ��ون��ک �ه‌ س���ه‌رده‌م���ى‬ ‫عه‌وله‌مه‌ شته‌کان به‌ڕێژه‌یه‌ک ده‌گۆڕێن‬ ‫که‌ ره‌نگه‌ ئ�ه‌م که‌ره‌ستانه‌ى به‌رپرسانى‬ ‫ک��ورد نه‌توانن پێداویستى پڕبکه‌نه‌وه‌ و‬ ‫هه‌موو شتێک تێک بچێت‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪86‬‬ ‫دووشه‬ ‫‪2711/10/52010/11/8‬‬ ‫‌ممه‌ممه‌‪- 2011/12/26‬‬ ‫دووشه‬

‫‪17‬‬

‫که‌ دواج��ار شکست واڵم��ى بۆخۆیان‬ ‫پ��ێ��ی�ه‌‪ ،‬چ��ون��ک�ه‌ ل �ه‌ دوان���ی���ادا ئ���ه‌وه‌ى‬ ‫شکستى خ����واردوه‌ ده‌س��ه‌اڵت��داره‌ک��ان‬ ‫بووه‌‪ ،‬نه‌ک گه‌ل و کۆمه‌ڵگا‪ ،‬راسته‌‬ ‫گه‌ل ئێش و ئازارى ئه‌و الفاوه‌ ستم و‬ ‫ناهه‌موارییه‌ى چه‌شتووه‌‪ ،‬به‌اڵم بیرمان‬ ‫نه‌چێت دواجارى کۆچڕه‌وى ده‌سه‌اڵتدار‬ ‫و حوکمڕانه‌کان هه‌رخۆیانن‪ ،‬ئیدى‬ ‫هه‌موو ئه‌و ترسانه‌ى که‌ ده‌سه‌اڵتدار‬ ‫و حکومڕانه‌کان هه‌یانبووه‌ له‌ غافڵى‬ ‫خ��ۆی��ان دواج�����ار ب��ۆ شکستپێهێنان‬ ‫ب �ه‌ئ��اگ��ادێ��ن �ه‌وه‌‪ ،‬ک��ێ زه‌ره‌ر ده‌ک���ات‬ ‫به‌دڵنیاییه‌وه‌ ده‌س���ه‌اڵت خ��ۆى‪ ،‬وه‌ک‬ ‫ه �ه‌م��وو شکستى ده‌س �ه‌اڵت��داره‌ک��ان��ى‬ ‫دیکه‌ به‌ دوو ده‌ستى به‌تاڵ ده‌رده‌چن‪،‬‬ ‫ب���ه‌ ک��ۆم �ه‌ڵ��ێ��ک رووب����ه‌ڕوب����ون����ه‌وه‌ى‬ ‫مێژوویى و دادگاییه‌وه‌ بۆیان ساخ و‬ ‫گ��ورج ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬که‌ زه‌حمه‌ته‌ ئاسان‬ ‫لێى ده‌ربچن‪.‬‬

‫ماڵئاوا‬ ‫رۆژنامەی(چەتر)‬

‫فەرەیدون بێوار‬ ‫لە (‪)6/13‬ی ئەمساڵەوە‪ ،‬لە ژم��ارە‬ ‫(‪)60‬ەوە بە فەرمی لەگەڵ رۆژنامەی‬ ‫(چەتر) دەستم بە کار کرد‪ ،‬لەمڕۆشەوە‬ ‫بەفەرمی خۆویستانە وازهێنانی خۆم‬ ‫ل��ەم رۆژن��ام��ەی��ە رادەگ��ەی��ەن��م‪ ،‬بەبێ‬ ‫ه��ەب��وون��ی هیچ کێشە و گرفتێکی‬ ‫شەخسی و رۆژن��ام��ەن��ووس��ی لەگەڵ‬ ‫ستافی ب��ەڕێ��زی رۆژن��ام��ەک��ە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫زۆر خ��ۆش��ح��اڵ ب����ووم ب���ە ک���ارک���ردن‬ ‫لەگەڵیان و شانازی ب��ەو کارانەمەوە‬ ‫دەک����ەم ک��ە ل���ەو رۆژن���ام���ە ئ���ازی���زەدا‬ ‫باڵوبوونەتەوە‪ .‬زۆرینەی بابەتەکانیش‬ ‫بیرۆکەی خۆم یان هەموویان بەویستی‬ ‫خ��ۆم و رەزام���ەن���دی خ��ۆم ب���ووە‪ ،‬زۆر‬ ‫ئ���ازادان���ە ک���ارم ک����ردووە‪ ،‬ب��ێ ئ��ەوەی‬ ‫گوشار و سەپاندنێک هەبووبێ‪.‬‬ ‫هەر چەندە هێشتاکە ئەم رۆژنامەیە‬ ‫تەمەنی نەگەیشتۆتە دوو بەهار‪ ،‬بەس‬ ‫پێموایە رۆژن��ام��ەی (چەتر) یەکێکە‬ ‫لە رۆژنامە باشەکانی کوردستان کە‬ ‫لە ش��اری سلێمانی دەردەچ��ێ��ت و زۆر‬ ‫پابەندیشە بە ئەتەکێتی رۆژنامەنووسی‪،‬‬ ‫بەتایبەتی کە بایەخێکی زۆر بە پرسە‬ ‫ن��ەت��ەوەی��ی و نیشتمانییەکان دەدات‪،‬‬ ‫ئەمە جێی دەستخۆشی و رێزلێنانە‪.‬‬ ‫ئ��ەوە گرنگ نییە ب��ەالی منەوە کێ‬ ‫دەعمی مادی ئەو دەزگایە دەکات کە‬ ‫ک��اری تێدا دەک���ەم‪ ،‬بەڵکو سیستم و‬ ‫ئوسلوب و ئامانجی دەزگاکە بەالمەوە‬ ‫زۆر گرنگترە‪ ،‬چونکە من پێموانییە لەم‬ ‫هەرێمەدا میدیایەک هەبێت لەرووی‬ ‫ئابوورییەوە سەربەخۆ بێت‪.‬‬ ‫هەر چەندە بەهۆی الیەنگری نەکردنی‬ ‫(چەتر) بۆ حزبەکانی دەس��ەاڵت یان‬ ‫حزبەکانی ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬زۆرجار تووشی‬ ‫گ��رف��ت دەب��ووی��ن��ەوە و ه��ی��چ کامیان‬ ‫ئامادەی “لێدوان و دیمانە” نەدەبوون‪،‬‬ ‫ی��اخ��ود ل����ەرووی پ��ێ��دان��ی زان��ی��اری��ی��ەوە‬ ‫ه��اوک��اری��ان ن��ەدەک��ردی��ن وەک���و باقی‬ ‫رۆژنامەکانی تری ئەهلی‪.‬‬ ‫دەخ������وازم (چ���ەت���ر) ه���ەر ب��ەچ��ەت��ری‬ ‫نیشتمانی و نەتەوەیی و ئازادییەکان‬ ‫ب��م��ێ��ن��ێ��ت��ەوە و زێ���ت���ر پ���ێ���ش���ک���ەون و‬ ‫کاریگەرتربن بەسەر کۆمەڵگەوە‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫ده‌سه‌اڵتى کوردى بۆ ئه‌م قۆناغه‌ پرۆژه‌ى نییه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ده‌بێته‌ پاشکۆى سوننه‌‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪86‬‬ ‫دووشه‬ ‫‪2711/10/52010/11/8‬‬ ‫‌ممه‌ممه‌‪- 2011/12/26‬‬ ‫دووشه‬

‫‪16‬‬

‫گوڵپى‬ ‫فائیق مح‬ ‫فائیق‬ ‫محه‌مه‌د گوڵپى‬

‫پاشه‌کشه‌ى هێزه‌کانى ئه‌مریکا له‌ عێراق‪،‬‬ ‫واته‌ کۆتایی هاتن به‌ قۆناغى حوکمى‬ ‫راسته‌خۆى ئه‌مریکا و هاتنى قۆناغێکى‬ ‫ن��وێ‪ ،‬م���اوه‌ى ن��ێ��وان ئ �ه‌م دوو قۆناغه‌‪،‬‬ ‫به‌ قۆناغى ناجێگیر حساب ده‌کرێت‪،‬‬ ‫له‌وکاته‌ ناجێگیره‌دا‪ ،‬ده‌رف �ه‌ت هه‌یه‌ بۆ‬ ‫هێزى سیاسی به‌رنامه‌ى خۆى بخاته‌ڕوو‪،‬‬

‫جێگه‌ى به‌رنامه‌که‌ى بکاته‌و‌ه و خۆى بۆ‬ ‫قۆناغى ئاینده‌ ئاماده‌ بکات‪.‬‬ ‫ئ�ه‌گ�ه‌ر س�ه‌ی��رى هه‌ڵوێست و جموجوڵى‬ ‫سیاسى ه �ه‌رس��ێ پێکهاته‌ى سوننه‌ و‬ ‫شیعه‌ و کوردى عێراق بکه‌ین‪ ،‬پرۆژه‌ و‬ ‫به‌رنامه‌ى ئه‌و هێزانه‌مان بۆ ئاشکرا ده‌بێت‪،‬‬ ‫سوننه‌کانى عێراق که‌ لیستى عێراقیه‌‬ ‫پشتگیریان ده‌ک����ات‪ ،‬ل �ه‌ س �ه‌روب �ه‌ن��دى‬ ‫پاشه‌کشه‌ى هێزه‌کانى ئه‌مریکادا‪ ،‬پرۆژه‌ى‬ ‫فیدراڵى پارێزگاکانى تکریت و دیاله‌یان‬ ‫راگ �ه‌ی��ان��د‪ ،‬لیستى عێراقیه‌ ب��ڕی��اری��دا‬ ‫بایکوتى دانیشتنه‌کانى په‌رله‌مانى عێراق‬ ‫بکات‪ ،‬ئه‌م پ��رۆژان�ه‌ى سوننه‌ و لیستى‬ ‫عێراقیه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ بۆ فشار بخه‌نه‌ سه‌ر‬ ‫شیعه‌ و لیستى ده‌وڵه‌تى یاساى سه‌ر به‌‬ ‫مالکى بۆ ئ��ه‌وه‌ى مل به‌ داواک���ارى و‬ ‫پرۆژه‌کانیان بدات و کورد بخه‌ن شوێن‬ ‫خۆیان و بۆ دژایه‌تى حکومه‌تى مالکى‬ ‫به‌کاری بێنن‪.‬‬ ‫ل���ه‌ الى خ���ۆش���ی���ه‌وه‌ ش��ی��ع �ه‌ و لیستى‬ ‫شیعه‌کان‪ ،‬له‌ الیه‌که‌وه‌ دژى پرۆژه‌که‌ى‬ ‫سوننه‌‪ ،‬پ��رۆژه‌ى فیدرالى پارێزگاکانى‬ ‫تکریت و دیاله‌ وه‌س��ت��ان�ه‌وه‌‪ ،‬ل�ه‌والش�ه‌وه‌‬ ‫پرۆژه‌ى خۆیان بۆ قۆناغى ناجێگیر خسته‌‬ ‫گه‌ڕ‪ ،‬مالکى سه‌ردانى ئه‌مریکاى کرد‬

‫و پشتیوانى حکومه‌تى ئه‌مریکاى بۆ جێبه‌جێکردنى ماده‌ى (‪ ،)140‬تا هه‌وڵدان ئه‌و کۆبونه‌وه‌یه‌ى په‌رله‌مانیان په‌کخست‪ .‬ده‌س�ه‌اڵت��ى ن��اوه‌ن��دى عێراق ده‌وه‌ستێته‌و‌ه‬ ‫حکومه‌تى عێراق ده‌سته‌به‌ر کرد‪ ،‬دواتر بۆ جیابونه‌وه‌ له‌ عێراق و دامه‌زراندنى کورد نه‌ک هه‌ر به‌رنامه‌یه‌کى نه‌ته‌وه‌یى که‌ خۆشى به‌شێکه‌ له‌و ده‌سه‌اڵته‌‪ ،‬دژى‬ ‫ب �ه‌رب��وو‌ه گیانى س�ه‌رک��رده‌ک��ان��ى سوننه‌ ده‌وڵ�ه‌ت��ى ک��وردى‪ ،‬ب �ه‌اڵم وه‌ک بینیمان بۆ ئه‌م قۆناغه‌ راگوێزراوه‌ى عێراق نیه‌‪ ،‬هاوپه‌یمانه‌ دێرینه‌کانیشى ده‌وه‌ستێته‌وه‌‪،‬‬ ‫و لیستى عێراقیه‌‪ ،‬له‌ رێگه‌ى دادگ��اى له‌ قۆناغى دواى پاشه‌کشه‌ى هێزه‌کانى به‌ڵکو له‌ ئاستى هه‌رێمى کوردستاندا ل �ه‌ب �ه‌ر ئ���ه‌وه‌ى ل �ه‌ دروس��ت��ب��ون��ى ده‌وڵ �ه‌ت��ى‬ ‫عێراقه‌وه‌ تارق هاشمى جێگرى سه‌رۆک ئه‌مریکا‪ ،‬له‌ ئاستى عێراقدا کورد هیچ تا دێت کێشه‌ى نێوان هێزه‌ سیاسیه‌کانى ع��ێ��راق�ه‌وه‌ ه���ه‌ردوو پێکهاته‌ى ک��ورد و‬ ‫کۆمارى وه‌ک تیرۆریست به‌ دنیا ناساند پرۆژه‌یه‌کى نیه‌‪ ،‬له‌به‌ر ئ �ه‌وه‌ى پ��رۆژه‌ى ه �ه‌رێ��م��ى ک���وردس���ت���ان زی���ات���ر ده‌ب��ێ��ت‪ ،‬شیعه‌‪ ،‬له‌ الی �ه‌ن سوننه‌کانى عێراقه‌وه‌‬ ‫و داواى له‌ په‌رله‌مانى عێراق کرد متمانه‌ ن��ی�ه‌‪ ،‬ک�ه‌وت��ۆت�ه‌ ن��او ب �ه‌رداش��ى پ���رۆژه‌ى کێشه‌کانى نێوان ده‌س���ه‌اڵت و خه‌ڵکى چه‌وسێنراونه‌ته‌وه‌ و جینۆساید ک��راون‪،‬‬ ‫ل �ه‌ س��اڵ��ح موتله‌قى جێگرى س �ه‌رۆک شیعه‌ و سوننه‌‪ ،‬له‌ ملمالنێى نێوان شیعه‌ ن���اڕازى ک��وردس��ت��ان‪ ،‬کێشه‌کانى نێوان شیعه‌ و کورد پێکه‌وه‌ دژى زوڵمى ئه‌و‬ ‫وه‌زی���ران وه‌رب��گ��رن �ه‌وه‌‪ ،‬ئامانجى مالکى و سوننه‌دا‪ ،‬پشتگیرى سوننه‌ ده‌ک��ات‪ ،‬خه‌ڵکى ناڕازى و ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬تا ئێستا پێکهاته‌ ده‌سه‌اڵتداره‌ خه‌باتیان کردوه‌‪.‬‬ ‫و شیعه‌کانى ع��ێ��راق ل �ه‌م جموجوڵه‌دا‪ ،‬له‌ کاتى راگه‌یاندنى پ��رۆژه‌ى فیدراڵى چاره‌سه‌ر نه‌کراون‪ ،‬به‌ هۆى روداوه‌کانى راس��ت��ه‌ ل���ه‌م ک���ات���ه‌دا س��ون��ن �ه‌ و کۆنه‌‬ ‫ه �ه‌ڵ��وه‌ش��ان��دن �ه‌وه‌ى پ���رۆژه‌ى سوننه‌کانى پارێزگاکانى تکریت و دیاله‌دا‪ ،‬له‌گه‌ڵ زاخۆوه‌‪ ،‬پێوه‌ندى نێوان پارتى دیموکراتى ب�ه‌ع��س��ی�ه‌ک��ان ب��ۆ ب����ه‌رژه‌وه‌ن����دى خ��ۆی��ان‬ ‫عێراق ب��وو‪ ،‬بۆ ئ �ه‌وه‌ى سوننه‌کان الواز ئه‌وه‌شدا که‌ ئه‌و دوو پرۆژه‌یه‌ زیانى به‌ ک��وردس��ت��ان و ی �ه‌ک��گ��رت��وى ئیسالمى په‌نا بۆ کورد ده‌ب �ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر ئه‌و‬ ‫ب��ک��ات و گ����وێ ب���ۆ ب �ه‌رن��ام �ه‌ک��ان��ى م���اده‌ى (‪ )140‬و ن��اوچ�ه‌ داب��راوه‌ک��ان��ى به‌ره‌و تێکچون و له‌ یه‌ک دورکه‌وتنه‌وه‌ پێکهاته‌یه‌ به‌ پشتیوانى کورد بگه‌ڕێنه‌وه‌‬ ‫کوردستان ده‌گه‌یاند‪ ،‬کورد به‌ شێوه‌یه‌کى ده‌ڕوات‪ ،‬پێوه‌ندیه‌کانى نێوان پارتى و س�ه‌ر ده‌س���ه‌اڵت‪ ،‬به‌ دڵنیایه‌وه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫پێکهاته‌ى شیعه‌ شل بکه‌ن‪.‬‬ ‫پ��ێ��ک��ه��ات�ه‌ى س��ێ��ی�ه‌م��ى ع���ێ���راق‪ ،‬گ�ه‌ل��ى گشتى پشتیوانى له‌ فیدراڵى ئ�ه‌و دوو یه‌کێتى‪ ،‬ئه‌و دوو هێزه‌ى که‌ رێکه‌وتنى به‌ کورد له‌ شیعه‌ حاکمه‌کانى ئه‌مڕۆ‬ ‫ک��ورده‌ و نوێنه‌ره‌کانیه‌تى له‌ په‌رله‌مان پارێزگایه‌ کرد‪ ،‬له‌ هه‌وڵى دادگاییکردنى ستراتیژیان له‌ نێواندایه‌‪ ،‬به‌ره‌ و ساردى شۆڤێنى تر ده‌بێت‪ ،‬له‌ حوکمرانى عێراقدا‪،‬‬ ‫و ح��ک��وم�ه‌ت��ى ع��ێ��راق��ى ن���اوه‌ن���دى و له‌ تارق هاشمیدا‪ ،‬ده‌سه‌اڵتى ک��وردى بۆته‌ و تێکچون و له‌ یه‌ک خوێندن ده‌چێت‪ .‬له‌ شیعه‌کانى ئه‌مڕۆى عێراق ناوه‌ندى‬ ‫هه‌رێمى کوردستان‪ ،‬کێشه‌ى ک��ورد له‌ پاسه‌وانى هاشمى و له‌ کوردستان داڵده‌ى به‌ڵى ب�ه‌و شێوه‌یه‌ ده‌بینین ک��ورد وه‌ک ت��ر ده‌ب���ێ���ت‪ .‬ب��ۆی �ه‌ ده‌س���ه‌اڵت���ى ک���وردى‬ ‫عێراقدا کێشه‌یه‌کى نه‌ته‌وه‌ییه‌‪ ،‬کێشه‌ى ده‌دات و رێگه‌ نادات له‌ الیه‌ن دادگاى پێکهاته‌یه‌کى بێ پ��رۆژه‌ له‌ عێراقدا‪ ،‬وه‌ک پێکهاته‌یه‌کى گرنگى عێراق‪،‬‬ ‫ئ��ای��دۆل��ۆژى و م�ه‌زه�ه‌ب��ى و ملمالنێى عێراقه‌وه‌ لێکۆڵینه‌وه‌ى له‌گه‌ڵ بکرێت وه‌ک پێکهاته‌یه‌کى خاوه‌ن پرۆژه‌ى حزبى ل��ه‌م ق��ۆن��اغ �ه‌دا ک �ه‌وت��ۆت �ه‌ دوو هه‌ڵه‌ى‬ ‫نێوان شیعه‌ و سوننه‌ نیه‌‪ ،‬ده‌بوو له‌ دواى و دادگ��ای��ى بکرێـت‪ ،‬له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ى له‌ هه‌رێمى کوردستاندا‪ ،‬شوێن پرۆژه‌ى ستراتیژییه‌وه‌‪ ،‬یه‌که‌م هه‌ڵه‌ ئه‌وه‌یه‌ که‌‬ ‫پ��رۆژه‌ى قۆناغى ناجێگیرى نیه‌‪ ،‬هه‌ڵه‌ى‬ ‫پاشه‌کشه‌ى هێزه‌کانى ئه‌مریکا له‌ عێراق‪ ،‬لێسه‌ندنه‌وه‌ى متمانه‌ له‌ ساڵح موتڵه‌گ له‌ سوننه‌کانى عێراق که‌وتوه‌‪.‬‬ ‫له‌م قۆناغه‌ ناجێگیره‌دا‪ ،‬کورد پرۆژه‌یه‌کى په‌رله‌مانى عێراق‪ ،‬نوێنه‌رانى ئۆپۆزسیۆن شوێنکه‌وتنى پ��رۆژه‌ک��ان��ى س��ون��ن�ه‌ له‌ دووه‌م ئ�ه‌وه‌ی�ه‌ پشتویانى پێکهاته‌یه‌ک‬ ‫نه‌ته‌وه‌یى هه‌بوایه‌‪ ،‬وه‌ک جموجوڵێکى و ده‌سه‌اڵتى هه‌ریم له‌ په‌رله‌مانى عێراق‪ ،‬الیه‌ن ده‌سه‌اڵتى کوردییه‌وه‌‪ ،‬هه‌ڵه‌یه‌کى ده‌ک��ات‪ ،‬بۆ دوا رۆژى گه‌لى ک��ورد له‌‬ ‫ج�ه‌م��اوه‌رى و سیاسى و دیبلۆماسى بۆ له‌و دانیشتنه‌ى په‌رله‌ماندا ئاماده‌ نه‌بون و ستراتیژى و ئه‌خالقیه‌‪ ،‬له‌ الیه‌که‌وه‌ دژى ده‌سه‌اڵتى مالکى مه‌ترسى زۆرترى هه‌یه‌‪.‬‬

‫پارتى بۆنى دووکه‌ڵى لێ دێت!‬

‫گوای ‌ه ب��ارودۆخ��ى پشێوى ئ�ه‌و ناوچه‌یان‬ ‫له‌ئه‌ستۆدایه‌‪.‬‬ ‫ل �ه‌م ق��ۆن��اغ�ه‌دا و ل� ‌ه ئاستى ئ �ه‌و عه‌قڵ ‌ه‬ ‫ترادسیۆن ‌ه (کۆن) حزبیه‌دا له‌گه‌ڵ هه‌موو‬ ‫ئه‌و پیاو‌ه ردێن سپى و ئه‌ندامانه‌ى تریاندام‪،‬‬ ‫که‌ ناخیان هه‌روه‌ک باره‌گاکانیان پڕه‌ ل ‌ه‬ ‫گڕ و زوخاوى ره‌ش به‌ده‌ستى حزبێک ک ‌ه‬ ‫هه‌ڵگرى ناوێکه‌‪ ،‬پێى ده‌گوترێت پارتى‬ ‫(دیموکرات)!!!ى کوردستان‪ .‬ئه‌زانم ئێو‌ه‬ ‫ت���وڕه‌ن ل �ه‌ ده‌ن���گ و س�ه‌ن��گ و پێگه‌ و‬ ‫جێگ ‌ه و جه‌ماوه‌رێکى له‌وشێوه‌ى ئه‌م حزب ‌ه‬ ‫ئاراس عوسمان‬ ‫(یه‌کگرتوو) له‌ ناو هاوزمانیانى سه‌رۆک‬ ‫و ئه‌ندامانى سه‌ره‌وه‌ى حزبه‌که‌تاندا دروستیان‬ ‫ک���ردوه‌‪ ،‬ئ �ه‌زان��ن ئ���ه‌وان خ��اوه‌ن��ى سامانى‬ ‫میلله‌ت و دادگا و هێزى سه‌ربازى و پێدانى‬ ‫ئ �ه‌وه‌ى مایه‌ى دڵخۆشى ب��وو بۆ هێزێکى ه���ه‌زاران ک��ارى نایاسایى و موچه‌ و‪...‬‬ ‫وه‌ک پارتى و ده‌ب��وو رێزیان لێ بگرێت‪ ،‬هتد نین‪ ،‬به‌ڵکو ئه‌ندامه‌کانیان په‌ره‌وه‌رد‌ه‬ ‫هاونیشتمانیانى بادینان ب��وو به‌تایبه‌تى و خزمه‌تکارى حزبه‌که‌یانه‌ بۆ به‌رژه‌وه‌ندى‬ ‫ئ�ه‌ن��دام��ان��ى ه��ێ��ز‌ه ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن�ه‌ک��ان‪ ،‬ک ‌ه ئامانجه‌که‌یان‪ ،‬ئه‌زانم ئێوه‌ حزبتان وه‌ک‬ ‫ب �ه‌ه��ۆى چ��اوس��ورک��ردن �ه‌و‌ه و ه �ه‌ڕه‌ش � ‌ه و نه‌خۆشێک به‌ پاره‌ و ئیمتیازات کردۆت ‌ه‬ ‫تۆقاندنه‌و‌ه ل ‌ه خۆپیشاندانه‌کانى (‪)17‬ى ب ‌ه مه‌به‌ستى چ��اره‌س�ه‌ر بۆ دورکه‌وتنه‌و‌ه‬ ‫شوبات و رۆژانى دواتره‌و‌ه ده‌نگیان بۆ به‌رز له‌مردن و له‌ناوچونى‪ ،‬ئه‌زانن ئێستا خه‌ڵکى‬ ‫نه‌کرایه‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه پێویست بوو ده‌سه‌اڵتى هۆشیار‌ه و له‌ یاریه‌ک ‌ه تێگه‌یشتوه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ک��وردى له‌پاى ئ�ه‌و هه‌موو به‌ڵێن و درۆ ئه‌وه‌ى بۆتان کرا له‌ رابردو هه‌نوکه‌ دادوه‌رى‬ ‫شاخدار‌ه بێباکانه‌ى ده‌یبه‌خشیه‌وه‌ ب ‌ه که‌سانى گۆڕه‌پانى سیاسى خه‌ریکه‌ نزیک ده‌بێته‌و‌ه‬ ‫م��اف خ��وراو و زوڵ��م لێکراوانى هه‌رێمى له‌ لێدانى (فیکه‌)ى کۆتایى یاریه‌که‌تان‪،‬‬ ‫کوردستان‪ ،‬بۆ چاکسازى و پێداچونه‌و‌ه ق��ۆن��اغ��ى س��ه‌رک��ه‌وت��ن ب������ه‌رده‌وام ق��ورس‬ ‫به‌و بێ حورمه‌تیه‌ى ب ‌ه سه‌روماڵى خه‌ڵکى ده‌بێت بۆ کارکردنى سیستمى سیاسه‌تى‬ ‫ده‌کرێت‪ ،‬چه‌ند ساڵێک له‌مه‌وبه‌ر دیسانه‌و‌ه کوردستان له‌ده‌ست و بڕیاره‌کانتان‪ ،‬ئه‌وه‌ى‬ ‫و ب ‌ه درێژایى شه‌وانێک گڕ و دوکه‌ڵ و مایه‌ى دڵخۆشی ‌ه بۆ هه‌موان ئێسته‌ ئه‌و‌ه‬ ‫ته‌قه‌کردن و‪....‬هتد تێکه‌ڵکراو رووى کرد‌ه ن�ه‌م��او‌ه ب��ه‌زۆر ک��ۆک��ردن�ه‌وه‌ى (‪)=1+1‬‬ ‫هێزێک له‌ده‌ڤه‌رى بادینان و که‌وتن ‌ه گیانى ب ‌ه (‪ )7‬ی��ان ه�ه‌ر ژم��اره‌ی �ه‌ک ئ��اره‌زوت��ان‬ ‫ئه‌ندامان و راودون��ان��ی��ان به‌حسابى ئ�ه‌وان‬

‫بێت‪ ،‬ل ‌ه پێناوى ئاوه‌ژوکردن و شاردنه‌وه‌ى‬ ‫راستیه‌کان‪.‬‬ ‫وه‌لێ زۆر مایه‌ى دڵخۆشى بوو بۆ ئێمه‌ى‬ ‫خه‌ڵکى کوردستان بۆمان ده‌رک �ه‌وت له‌و‬ ‫ده‌ق � ‌ه شانۆیی ‌ه سیاسیه‌ى چه‌ندین ساڵ ‌ه‬ ‫حزبى کوردى سه‌رقاڵیه‌تى‪ ،‬هه‌ر ل ‌ه حزبى‬ ‫ده‌سه‌اڵت و فه‌رماڕه‌وا به‌تایبه‌ت پارتى‪ ،‬پێى‬ ‫وتین ک ‌ه گرنگ نی ‌ه سه‌رده‌مى مۆدێرنه‌ و‬ ‫ئه‌وشتانه‌ پێى ده‌گوترێت باوه‌ڕ بوون به‌ڕاى‬ ‫جیاواز و ئه‌وانى دیکه‌‪ ،‬به‌ڵکو ئه‌وه‌ى حزب‬ ‫پێى هه‌زم نه‌کراو نه‌بووی ‌ه هۆى زیادکردن و‬ ‫سه‌رخستنى بااڵنسى حزب نه‌ک میلله‌ت‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وا ده‌ب��ێ��ت ڕووب�����ه‌ڕووى ببیته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫پێموایه‌ ئه‌وه‌ى له‌ بادینان سوتاو جارێکى‬ ‫تر به‌رگێکى ره‌ش کرایه‌وه‌ به‌ به‌رى بیناو‬ ‫باره‌گاکانى یه‌کگرتوودا‪ ،‬سوتانى ده‌نگى‬ ‫پارتى بوو له‌و ناوچه‌یه‌ به‌ ده‌ستى خۆى و‬ ‫ئاماده‌کارییه‌کى باشى بۆ یه‌کگرتوو کرد‬ ‫بۆ سه‌رکه‌وتن له‌ هه‌ڵبژاردنه‌کانى داهاتوو‪،‬‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ وه‌ک ڤۆڵتێر ده‌ڵێت «ئه‌توانى‬ ‫گ��وڵ بخه‌یته‌ ژێ��ر پ��ێ��ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ناتوانى‬ ‫ب��ۆن�ه‌ک�ه‌ى ل �ه‌ ه����ه‌وادا دوورب��ک �ه‌ی��ت �ه‌وه‌«‪،‬‬ ‫ئه‌وانیش ده‌ت���وان ئ���ه‌وه‌ى ک��ردی��ان له‌ساڵى‬ ‫(‪ )2005‬ئێسته‌ له‌ (‪)2011‬دا دووب��اره‌ى‬ ‫بکه‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ناتوانن بنبڕى خه‌ڵکێک‬ ‫بکه‌ن که‌ له‌ ده‌ره‌وه‌ى ئایدۆلۆژیه‌ حزبینراوه‌‬ ‫چه‌پێنراوه‌که‌ى ئه‌وانه‌وه‌ بیر بکاته‌وه‌‪.‬‬ ‫بۆچونموایه‌ بۆ حزبێکى وه‌ک یه‌کگرتوو‬ ‫پێویسته‌ هه‌ڵوێسته‌ له‌هه‌مبه‌ر ئه‌و رووداوانه‌دا‬ ‫بکات به‌ شێوه‌یه‌کى مه‌نتق‪ ،‬له‌چوارچێوه‌ و‬ ‫سیاقێکى یاسایى و مێژووییدا بۆ ئه‌وه‌ى‬ ‫جارێکى تر سوتان و قه‌تڵ و عامکردنى‬

‫ئه‌ندام و الیه‌نگران و باره‌گاکانیان له‌هه‌ر‬ ‫ن��اوچ �ه‌ک �ه‌ک ل �ه‌ڕێ��گ �ه‌ى ع �ه‌ش��ای �ه‌ری �ه‌وه‌‬ ‫چ��اره‌س �ه‌ر ن �ه‌ک��ات‪ ،‬وه‌ک هێگڵ ده‌ڵێت‬ ‫«جیا له‌ خودى مێژوو دادوه‌رێکى تر له‌م‬ ‫جیهانه‌ نییه‌«‪ ،‬بۆیه‌ به‌ راى من په‌نابردن‬ ‫بۆ بنه‌ماڵه‌ و عه‌شیره‌ت ئه‌مه‌ خۆى بۆخۆى‬ ‫رێزنه‌گرتنه‌ له‌ یاسا و بێ متمانه‌ى ئه‌و حزبه‌‬ ‫ده‌رده‌خات‪ ،‬بۆ چاره‌سه‌رکردن و سه‌ندنه‌وه‌ى‬ ‫مافى ه�ه‌ر ئه‌ندام و الیه‌نگرێکى یاخود‬ ‫سومعه‌ى خودى حزبه‌که‌ خۆى و تا سوتاندنى‬ ‫مه‌ڵبه‌ندێک که‌ سه‌رکردایه‌تیه‌کى ئه‌و‬ ‫حزبه‌ تێیدا ده‌س��ت ب�ه‌ک��اره‌‪ ،‬وه‌ک ئێسته‌‬ ‫ده‌بینى پارتى و یه‌کگرتوو جۆرێک له‌‬ ‫به‌ریه‌ککه‌وتن هه‌یه‌ له‌ ئاستى مه‌کته‌ب‬ ‫سیاسى و سه‌رکردایه‌تیه‌کانیاندا‪ ،‬هه‌موو‬ ‫ئه‌مانه‌ پێمان ده‌ڵێن حزبى کوردى نایه‌وێت‬ ‫و ئ��ام��اده‌ش نیه‌ گ��وێ له‌ ده‌ن��گ و راى‬ ‫جه‌ماوه‌ره‌که‌ى بگرێت بۆ پڕۆسه‌ى پێکه‌وه‌‬ ‫ژی��ان و چ��اره‌س �ه‌رى گرفته‌کان ل�ه‌ب�ه‌رده‌م‬ ‫ئ �ه‌و دۆخ���ه‌ى ڕووى ک��ردۆت �ه‌ ن��اوچ�ه‌ک�ه‌‪،‬‬ ‫یه‌کگرتووش پێویسته‌ بۆ لێکدانه‌وه‌ى هه‌موو‬ ‫ئ �ه‌و رووداوان����ه‌ ته‌نها ئ�ه‌ن��دام و به‌رپرسى‬ ‫حزبه‌که‌ى نه‌کاته‌ چاودێر و لێکۆڵیارێک‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و حاڵه‌تانه‌‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ى ره‌نگه‌ بۆ‬ ‫خه‌ڵک گرنگ نه‌بێت هه‌ڵسه‌نگاندنه‌کان‬ ‫چۆن ده‌پێوێت‪.‬‬ ‫له‌ الیه‌کى تره‌وه‌ هه‌ردوو حزبى ده‌سه‌اڵتدار‬ ‫ناتوانن سود له‌ ئه‌زمونى ناوچه‌که‌ وه‌ربگرن‬ ‫که‌ ره‌نگه‌ ئه‌مه‌ش قودسیه‌ت و شه‌رعیه‌تى‬ ‫م��ان �ه‌وه‌ی��ان ب��ه‌م ش��ێ��وه‌ ب��ی��رک��ردن�ه‌وه‌ی�ه‌ک��ى‬ ‫دوورم����ه‌ودا و ب��ێ ئامانج بێت‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌مانه‌شدا دیسان گرنگ بوو بۆ هێزێکى‬

‫وه‌ک پارتى له‌ ناوچه‌که‌دا که‌ هێشتا کفن‬ ‫و گۆڕى رۆڵه‌کانى (‪)17‬ى شوبات بۆنى‬ ‫خوێنى مێرد منداڵه‌کان و پۆل و باخچه‌ى‬ ‫خوێندنگه‌کان و ک��ار و خه‌مى واڵتیان‬ ‫ل��ێ دێ���ت‪ ،‬ک �ه‌ ح��زب ده‌س���ت پێشخه‌ربوو‬ ‫له‌شه‌هیدکردن و ئێستا ئ�ه‌وان بێده‌نگ و‬ ‫قڕه‌ن له‌ راده‌ستکردنى بکوژه‌کاندا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دێت پالنێک ده‌ڕێژێت بۆ پ�ه‌الم��اردان و‬ ‫ئه‌زیه‌ت و سوکایه‌تى ک��ردن به‌ هێزێکى‬ ‫ئۆپۆزسیۆن که‌ له‌و ناوچانه‌دا ده‌توانێت‬ ‫ده‌نگى هه‌بێت‪ ،‬یه‌کگرتوو خۆیان کاره‌که‌‬ ‫ده‌خه‌نه‌ ئه‌ستۆى ئه‌و حزبه‌ له‌ ده‌ڤه‌ره‌که‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ هه‌موو ئه‌مانه‌ ده‌چنه‌ ئ�ه‌و توره‌که‌‬ ‫مێژوییه‌ى حزبى خ��اوه‌ن ده‌س �ه‌اڵت که‌ له‌‬ ‫کۆڵى ن��اوه‌ بۆ فه‌رمانڕه‌وایى و پێشڕه‌وى‬ ‫کردنى گه‌لێکى سته‌م دیده‌ و ماڵ وێران‬ ‫به‌ده‌ستى رژێمه‌کانى پێشو‪ ،‬ک�ه‌ ئه‌مان‬ ‫ده‌یانه‌وێت درێژه‌ پێده‌رى ئه‌و ره‌وته‌بن له‌ پێناو‬ ‫مانه‌وه‌ و به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانى خۆیان‪ ،‬ئێسته‌‬ ‫خه‌ڵک و حزبیش پێکه‌وه‌ له‌گه‌ڵ رۆژه‌کانى‬ ‫داهاتوى رووداوه‌کان و به‌ڵێنه‌کانین که‌ له‌‬ ‫کوردستان گ��وزه‌ر ده‌ک��ات‪ ،‬تا ئه‌وکات و‬ ‫ده‌رکه‌وتنى ئه‌نجامێک که‌ پێموایه‌ زۆر‬ ‫روون �ه‌ له‌ الى ه�ه‌م��ووان‪ ،‬ب �ه‌اڵم بۆ ئ�ه‌وه‌ى‬ ‫ئیتر رێگه‌ى درۆ و پینه‌کردنى بابه‌ته‌کان‬ ‫نه‌مێنێت‪ ،‬با ببینین له‌و شانۆ و سیناریۆ‬ ‫و به‌رنامه‌کانى حزبى ده‌سه‌اڵتدار بزانین له‌‬ ‫داهاتوو چیتر ده‌بینین‪ ،‬ماوه‌ته‌وه‌ چاوه‌ڕێى‬ ‫به‌شێکى ترى گه‌مه‌که‌ بکه‌ین و ئه‌و کات‬ ‫بزانین کێن ئه‌وانه‌ى دیموکراتییان ناوێت‪،‬‬ ‫یان خه‌ریکى سیناریۆن یان پێکه‌وه‌ ژیانى‬ ‫ئ��ای��ن و ئ��ای��دۆل��ۆژی��ی�ه‌ جیاوازییه‌کانیان‬

‫ناوێت‪ ،‬کێیه‌ تا به‌باشى شوناسیان له‌ گشت‬ ‫کایه‌کاندا بناسینه‌وه‌ و بزانین ئ�ه‌وان�ه‌ن‬ ‫هه‌میشه‌ خه‌ڵکى ده‌ک���وژن و ئاگره‌کان‬ ‫ده‌که‌نه‌وه‌ و هه‌ڕه‌شه‌ له‌ ده‌نگه‌کانى ده‌ره‌وه‌ى‬ ‫حزبه‌کاندا ده‌که‌ن‪ ،‬تا حسابى پیاوه‌ ناشرین‬ ‫و ده‌ست بڕه‌کان جیابکه‌ینه‌وه‌ له‌ پیاوه‌ ده‌ست‬ ‫سپیه‌کان و حساب له‌گه‌ڵیان ئه‌نجام بدرێت‪،‬‬ ‫گرنگه‌ حزبێکى وه‌ک پارتى که‌ پێگه‌ى‬ ‫هه‌یه‌ ل�ه‌ ئاستى حکومه‌ت و په‌رله‌مان‬ ‫و په‌یوه‌ندیه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌کاندا‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌گه‌ڵ خه‌ڵکان و واڵتانێکى دیموکراتیدا‪،‬‬ ‫ناکرێت کار له‌سه‌ر خوڵقاندنى دیموکراتى‬ ‫ب��ک�ه‌ی��ت و ل �ه‌ژێ��ر ن��ف��وس��ى خ��ۆت��دا بۆنى‬ ‫دووکه‌ڵى باره‌گاى حزبیت لێ بێت‪ ،‬ره‌نگه‌‬ ‫بڵێم له‌ عێراقدا ته‌نها دوو پارێزگا و یه‌ک‬ ‫حکومه‌ت و ی�ه‌ک ح��زب هه‌یه‌ باره‌گاى‬ ‫حزبى تێدا به‌ به‌رگێکى دیموکراتییه‌وه‌‬ ‫ده‌ک�ه‌وێ��ت�ه‌ر ب �ه‌ر هێرشى سوتاندن‪ ،‬وه‌ک‬ ‫ئ����ه‌وه‌ى ل �ه‌ ه �ه‌ول��ێ��ر ب �ه‌س �ه‌ر ب��اره‌گ��اک��ان��ى‬ ‫گۆڕاندا هات و تاهه‌نوکه‌ زه‌مانیان نیه‌‬ ‫نوێى بکه‌نه‌وه‌ و پ��ارێ��زراو بێت‪ ،‬بۆیه‌ به‌‬ ‫هه‌موو ئه‌و شانازیانه‌ى پارتى ده‌یکات به‌‬ ‫زۆرینه‌ى له‌ ئاستى جه‌ماوه‌رى و پێگه‌یه‌وه‌‬ ‫ب �ه‌ ب��ۆچ��ون��ى خ���ۆى‪ ،‬ده‌ب��ێ��ت ه �ه‌م��وو ئ�ه‌م‬ ‫ناشرینیانه‌ له‌یاد نه‌کات که‌ لێره‌دا بێده‌نگى‬ ‫هه‌ڵده‌بژێرێت‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ مێژووى ئه‌م جۆره‌‬ ‫و فۆرمه‌ له‌ سیاسه‌تکردنى حزبایه‌تى به‌‬ ‫ک��ۆى پ��ڕۆس �ه‌ک �ه‌وه‌ ب�ه‌ درێ���ژاى م��ان�ه‌وه‌ى‬ ‫له‌ کایه‌ سیاسییه‌که‌دا‪ ،‬مێژوو رۆژێک‬ ‫ته‌واوى حسابه‌کانت بۆ ده‌خاته‌وه‌ پێش چاو‪،‬‬ ‫وه‌ک ده‌ڵ��ێ��ن «ئ���ه‌وه‌ى حسابى پ��اک�ه‌‪ ،‬له‌‬ ‫موحاسه‌به‌ بێباکه‌»‪.‬‬

‫بۆ ئه‌وه‌ى ژیان جوانتر بکه‌ین وه‌رن با بۆ کۆمه‌ڵگا بژین نه‌ک بۆ خۆمــــ‬ ‫ئازاد پێنجوێنى‬ ‫زێده‌ڕۆیى نیه‌ گه‌ر بڵێم هزرى مۆدێرن ‌ه‬ ‫و ت �ه‌ک��ن �ه‌ل��ۆژی��اى س����ه‌رده‌م ب �ه‌ ه�ه‌م��وو‬ ‫ره‌هه‌نده‌کانیه‌وه‌ له‌م نێوه‌نده‌دا زۆر الیه‌نى‬ ‫ب��اش��ى ه �ه‌ی �ه‌ ب��ۆ م����رۆڤ‪ .‬ب �ه‌ ه�ه‌م��وو‬ ‫واتاکانیه‌وه‌‪ ،‬ب�ه‌اڵم من له‌م نوسینه‌مدا‬ ‫نامه‌وێت له‌سه‌ر الیه‌نى باشى ته‌کنه‌لۆژیا‬ ‫ب��دوێ��م به‌ڵکو له‌نێو الی�ه‌ن�ه‌ خراپه‌کانى‬ ‫ه���ه‌ڵ���وێ���س���ت���ه‌ی���ه‌ک ده‌ک�����ه‌ی�����ن‪ .‬ب �ه‌ڵ��ێ‬ ‫ته‌کنه‌لۆژیاى ئه‌م سه‌رده‌مه‌ خه‌ریکه‌ به‌‬ ‫ت�ه‌واوه‌ت��ى کارده‌کاته‌ س�ه‌ر ئه‌خالقیه‌تى‬ ‫گشتى مرۆڤه‌کان سه‌رتاپا روت و کاڵ‬ ‫ده‌کاته‌وه‌‪ .‬ئیتر به‌و هۆیه‌وه‌ تاکه‌ هیوایه‌ک‬ ‫و ه �ه‌ن��اس �ه‌ی �ه‌ک��ى ق��وڵ��ى خۆشبه‌ختى‬ ‫نامێنێ بۆ الیه‌نه‌ جوانه‌کانى رێکردنى‬ ‫مرۆڤه‌کان بۆ ژی��ان‪ .‬دواج��ار کاره‌سات‬

‫به‌ ته‌واوى ده‌خوڵقێ و هه‌موو تاکه‌کان‬ ‫به‌ دواى ئاره‌زوه‌ جه‌سته‌یى و ماڵیه‌کانه‌و‌ه‬ ‫خ�ه‌ری��ک ده‌ب��ن و چرکه‌ساتێکیش بیر‬ ‫له‌ ده‌ور و ب�ه‌ر و کۆمه‌ڵگا ناکه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڵبه‌ته‌ هه‌ریه‌ک له‌ ئێمه‌ له‌م چه‌رخه‌‬ ‫و سه‌رده‌مه‌ پڕئاڵۆز و جه‌نجاڵه‌دا هه‌ست‬ ‫ب �ه‌وه‌ ده‌ک��ات که‌ ئ�ه‌م رسته‌یه‌ى س �ه‌ره‌وه‌‬ ‫ت����ه‌واو ب��ی��ر و ب��ۆچ��ون��ى ه �ه‌م��ووم��ان �ه‌ و‬ ‫ب �ه‌رده‌وام زۆربه‌مان که‌ خه‌ریکه‌ پێکه‌وه‌‬ ‫ژیان ده‌که‌ین و ئاخى بۆ هه‌ڵده‌کێشین‪.‬‬ ‫تۆ بڵێیت قه‌ده‌ر یاخود سروشت یا ره‌وتى‬ ‫سه‌رده‌م ببێته‌ ده‌روازه‌یه‌کى هه‌میشه‌ کراوه‌‬ ‫بۆ له‌ناوچونى سۆز و ره‌حمى دڵه‌کانمان‬ ‫یا هه‌وڵدان هه‌میشه‌ بۆ خۆمان و به‌س‪.‬‬ ‫یاخود هه‌ر هه‌مووى له‌ده‌ست خۆماندایه‌ و‬ ‫هه‌ستى مێشک و دڵه‌کانمان و به‌ ته‌واوى‬ ‫ره‌ش بۆته‌وه‌ و له‌کارکه‌وتوه‌‪ .‬یاخود دڵمان‬ ‫و بیرکردنه‌وه‌مان ته‌نها جێگه‌ى پوڵ و‬ ‫پاره‌ و خۆویستى و ته‌نیایى تێدا ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫نوسه‌رێک‪ ...‬وته‌یه‌کى زۆرجوانى هه‌یه‌‬

‫که‌ ده‌ڵێت (مندااڵن به‌ گاڵته‌وه‌ به‌ردیان‬ ‫ده‌گ���رت���ه‌ ب��ۆق �ه‌ک��ان ک �ه‌چ��ى ب��ۆق�ه‌ک��ان‬ ‫به‌ڕاستى ده‌م��رن) ئه‌م وته‌ به‌نرخه‌ى ئه‌م‬ ‫نوسه‌ره‌ ئه‌وه‌ ده‌گه‌ێنێت که‌ له‌ روانگه‌ى‬ ‫م��رۆڤ �ه‌ک��ان �ه‌وه‌ ب �ه‌ گ��اڵ��ت �ه‌وه‌ ده‌ڕوان��ن��ه‌‬ ‫ماناکانى ژیانى ده‌سته‌جه‌معى و هه‌ریه‌که‌‬ ‫به‌ گۆشه‌گیرى و ژیانى تایبه‌تى سه‌رقاڵ‬ ‫ده‌ب��ێ��ت و ل�ه‌ خ��ودى خ��ۆی��دا ب�ه‌ شتێکى‬ ‫گاڵته‌ پێکراو وه‌سفى ژیان ده‌کات‪ .‬که‌‬ ‫دواجار هه‌موو ئه‌مانه‌ وه‌ک بۆقه‌کانیان‬ ‫لێدێ ک�ه‌ ده‌ب��ن�ه‌ راس��ت و ژی��ان��م��ان به‌‬ ‫ته‌واوى به‌ره‌و نه‌مان و تاریکایى ده‌چێت‬ ‫و دواجار به‌ یه‌کجارى هه‌موان ده‌مرین‪.‬‬ ‫به‌اڵم مردنێکى ته‌نها و ته‌نها‪.‬‬ ‫له‌ ساڵه‌کانى هه‌شتاى سه‌ده‌ى رابردو ئه‌و‬ ‫ب��ێ ب �ه‌زه‌ی��ى و دڵ گ��وش��راو و ره‌شیه‌ى‬ ‫ت �ه‌ن��ه��ای��ن ئ��ێ��س��ت��ا ب���ه‌ ه��ی��چ ج��ۆرێ��ک‬ ‫نه‌گه‌یشتبوه‌ ئه‌م راده‌یه‌ گه‌ر مرۆڤێکیش‬ ‫ئ���اوا ب��ی��رى ب��ک��ردای��ات �ه‌وه‌ ئ���ه‌وه‌ دواج���ار‬ ‫هه‌ستى به‌ شه‌رمه‌زارى و قێزه‌ونى ده‌کرد‬

‫به‌ به‌رامبه‌ر به‌ خۆى‪ .‬ئه‌وکات هه‌موان‬ ‫به‌ دڵێکى ساف و هه‌ستکردن به‌ سۆز‬ ‫و گه‌یاندنى سیله‌ى ره‌ح��م بۆ یه‌کترى‬ ‫بیریان ده‌ک��رده‌وه‌ و هه‌میشه‌ هاوکارى و‬ ‫هه‌ماهه‌نگى یه‌کتربون‪ ،‬هه‌موان ئه‌وه‌یان‬ ‫ده‌ویست چ��ۆن ه��اوک��ارى و خزمه‌ت به‌‬ ‫یه‌ک بکه‌ن و بۆ یه‌ک ئامانج ته‌مه‌ن‬ ‫به‌ڕێ بکه‌ن و کۆمه‌ڵگا جوانتر و پیرۆزتر‬ ‫بکه‌ن ئه‌وکات مرۆڤه‌کان ئێواره‌یه‌ک‬ ‫بێ دراوسێکان شێویان نه‌ده‌کرده‌وه‌ هیچ‬ ‫خزمێک ئ��ۆق��ره‌ى ن �ه‌ده‌گ��رت شه‌وێک‬ ‫س��ه‌ردان��ى خزمێکى ن �ه‌ک��ات ب��رای�ه‌ک‬ ‫هه‌میشه‌ هه‌ناسه‌کانى له‌گه‌ڵ هه‌ناسه‌ى‬ ‫براکه‌یدا هه‌ڵده‌کێشا‪ ،‬مێرد منداڵه‌کان‬ ‫ب���ه‌رده‌وام س�ه‌ری��ان له‌ ئامێزى دای��ک و‬ ‫ب��اوک��ی��ان��دا ب��وو ساتێک ل �ه‌ ده‌روازه‌ى‬ ‫ماڵێک ده‌درا بۆ میواندارى هه‌موو به‌‬ ‫حسره‌ته‌وه‌ ده‌گه‌یشتنه‌ نێو ده‌روازه‌ و له‌خۆ‬ ‫ئاماده‌کردندا بوون بۆ پێشوازى کاتێک‬ ‫که‌یبانوى ماڵه‌ دراوسێکان به‌دى ده‌کران‬

‫ک����وڕان ب �ه‌ گلێنه‌ى چ���اوى پ��ڕ پاکى‬ ‫میهره‌بانیه‌وه‌ تیان ده‌ڕوان��ی��ن بێ ئ�ه‌وه‌ى‬ ‫غه‌ریزه‌یه‌ک له‌ دڵیاندا به‌نى هه‌بێت‪.‬‬ ‫لێقه‌ومانى هه‌رتاکێک ل �ه‌و س�ه‌رده‌م�ه‌‬ ‫لێقه‌وماوانى هه‌موان بوو‪ .‬خۆشه‌ویستى‬ ‫راسته‌قینه‌ هه‌بوو‪ ...‬رێز و وه‌فا هه‌بوو‪...‬‬ ‫خ��ۆش��ى و ناخۆشى ب �ه‌ ی �ه‌ک �ه‌وه‌ ب �ه‌ڕێ‬ ‫ده‌ک���را‪ ،‬ب �ه‌اڵم ب �ه‌داخ �ه‌وه‌ زۆر ب�ه‌داخ�ه‌وه‌‬ ‫ئه‌مڕۆ که‌ پێچه‌وانه‌ ب��ۆت�ه‌وه‌ هه‌مووى‬ ‫رۆیى به‌باچوو‪ ...‬ئه‌مڕۆ هه‌موان تاکه‌‬ ‫س���ۆز و ب �ه‌زی��ی��ان پ���اره‌ م���ۆڵ ک���ردن و‬ ‫خۆویستییه‌ هه‌موان به‌ یه‌کجارى ده‌رهاتوه‌‬ ‫و ته‌نها بۆخۆیان ده‌ژین ژیانێکى بێ مانا‬ ‫که‌سیک ئ��اوڕ ل�ه‌ که‌سێک ن��ادات�ه‌وه‌‬ ‫که‌سێک هانا ده‌بات بۆ که‌سێک روو‬ ‫وه‌رده‌گێڕێ خوێن له‌ ئاڵتون به‌نرختره‌ که‌‬ ‫ده‌ڕژێ��ت که‌س کۆى ناکاته‌وه‌ برایه‌ک‬ ‫ئاگاى له‌ براکه‌ى تر نییه‌ دراوسێیه‌ک‬ ‫ماناى دراوسێتى له‌بیر چۆته‌وه‌ مه‌گه‌ر‬ ‫ت�ه‌ن��ه��ا ب��ۆ خۆڵڕشتنێ ی�ه‌ک��ت��ر ببینن‬

‫ئ �ه‌وی��ش ل�����ه‌دوره‌وه‌ م��رۆڤ �ه‌ک��ان ب �ه‌ پێى‬ ‫سه‌رده‌م کاتێک هه‌ندێ شتى تازه‌گه‌رى‬ ‫و پێشکه‌وتوو وه‌رده‌گ���رن له‌هه‌مانکاتدا‬ ‫کۆمه‌ڵێک الیه‌نى ژیانى پێشوویان وه‌ال‬ ‫ئه‌نێت یاخود هه‌ر بیریان ده‌چێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ب��ۆ ن��م��ون�ه‌ گ���ه‌ر ک��ۆم��پ��ی��وت�ه‌رێ��ک له‌‬ ‫ماڵێکدا بونى هه‌بێت زۆربه‌ى ئه‌ندامانى‬ ‫ئه‌و خێزانه‌ پێوه‌ى سه‌رقاڵ ده‌بن و ئیتر‬ ‫ئه‌وکات نه‌بیریان الى خۆیانه‌ نه‌ بیریان‬ ‫الى دۆست و خۆشه‌ویسته‌کانیان ده‌بێت‬ ‫ته‌نها و ته‌نها ئ�ه‌م کۆمپیوته‌ره‌ ده‌بێته‌‬ ‫هه‌موو ژیان و که‌سیان‪ ،‬مۆبایل جۆرێکى‬ ‫تر له‌و شتانه‌یه‌ که‌ مرۆڤه‌کان ئازیزترین‬ ‫و نزیکترین که‌سیان ب ‌ه مه‌سجێکى سارد‬ ‫و س��ڕ ب�ه‌س�ه‌ر ده‌ک �ه‌ن �ه‌و‌ه و بۆته‌ هۆى‬ ‫ئ�ه‌وه‌ى ک ‌ه بۆ چه‌ند ساڵێکیش چاویان‬ ‫به‌ یه‌کتر نه‌که‌وێت ته‌نها هه‌موو هه‌واڵ‬ ‫پرسین و سه‌ردانیکردنیان ل ‌ه رێگه‌ى ئه‌م‬ ‫جیهازه‌وه‌ی ‌ه ئه‌مه‌ش واده‌ک��ات که‌ رۆژ‬ ‫له‌ دواى رۆژ دورکه‌وتنه‌و‌ه و لێکدابڕانى‬

‫تیۆری‬

‫هه‌ڵبژاردن و ئازادی‬ ‫ئانتۆنیۆ گرامشی‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪86‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2711/10/5 - 2011/12/26‬‬

‫و‪ :‬محه‌مه‌د ئه‌مینی‬

‫‪18‬‬

‫گۆشه‌یه‌کی تایبه‌ته‌‪ ،‬هه‌فتانه‌ ئه‌حالم مه‌نسور ده‌ینوسێت‬

‫خۆشه‌ویستى × سه‌رمایه‌دارى = سفر‬ ‫شێخى سه‌نعان له‌به‌ر خاترى خۆشه‌ویسته‌که‌ى‬ ‫ب��وو ب�ه‌ گ���اور‪ ،‬ک�ه‌ ل�ه‌ س �ه‌رده‌ری��ا ڕۆی��ش��ت‪ ،‬بن‬ ‫قاچه‌کانى ته‌ڕ نه‌بوون‪.‬‬ ‫شیرین و فه‌رهاد بوون به‌ئه‌فسانه‌ى عیشق‪،‬‬ ‫نه‌گه‌یشتنه‌ یه‌کتر ب���ه‌اڵم ئ��اس �ه‌واری��ان م��اوه‌‪.‬‬ ‫سه‌ده‌ها شیعر له‌ زارى فه‌رهاد باریوه‌‪ ،‬نه‌وه‌ دواى‬ ‫نه‌وه‌ ئه‌و حیکایه‌ته‌ بووه‌ داستان‪.‬‬ ‫خ��وال��ێ خ��ۆش��ب��ووى ن���ووس���ه‌ر‪ ،‬ئیسماعیل‬ ‫ڕۆژبه‌یانى له‌ نه‌وه‌ته‌کاندا داستانى «ئ �ه‌رزى‬ ‫قه‌مبه‌ر»ى له‌ ئازه‌رى یه‌وه‌ بۆ کردینه‌ کوردى و‬ ‫له‌ رۆژنامه‌ى هاوکاریدا باڵومان کرده‌وه‌‪.‬‬ ‫منداڵ بووین داپیره‌مان حیکایه‌تى (ئه‌رزى‬ ‫ق �ه‌م��ب �ه‌ر)ى ب �ه‌ ش��ی��ع��ره‌وه‌ و ب �ه‌ ت��ورک��م��ان��ى بۆ‬ ‫گێڕاینه‌وه‌‪ ،...‬یه‌ک دێڕ شیعرى له‌بیرنه‌چووبوو‪.‬‬ ‫له‌ وانه‌ى ئه‌ده‌بى عه‌ره‌بیدا شیعرى (قه‌یس)مان‬ ‫له‌به‌ر کرد‪ ،‬قه‌یس گه‌وره‌ترین شاعیرى عه‌ره‌ب‬ ‫بوو له‌ ‪-‬الجاهلیه‌‪-‬دا‪ ،‬ئه‌و قه‌سیده‌یه‌ى نووسى و‬ ‫له‌ (کعبه‌)دا هه‌ڵیان واس��ى و تا ئێستاش به‌‬ ‫هه‌ڵواسراوى ماوه‌ته‌وه‌‪ ،‬یه‌کێکه‌ له‌ دێرین ترین‬ ‫شیعرى عیشقى عه‌ره‌بى و به‌و ح�ه‌وت قه‌سیده‌‬ ‫ک �ه‌ ل �ه‌س �ه‌ر دی���واره‌ک���ان���ى کعبه‌ ه �ه‌ڵ��واس��راون‬ ‫ده‌ڵ��ێ��ن‪« :‬المعلقات السبعه‌» ه�ه‌م��ووم��ان ئه‌و‬ ‫قه‌سیدانه‌مان له‌به‌ر کردووه‌ و له‌ تاقیکردنه‌وه‌دا‬ ‫ده‌رباره‌ى شیعره‌کان پرسیارمان بۆ هاتووه‌‪.‬‬ ‫«قفا نبکی من ذکرى حبیب و منزل‬ ‫بسقط اللوى بین الدخول فحومل»‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫«ماوتسى تۆنگ» مارکسى بوو‪« ،‬کاى‬ ‫چیک»‪ ،‬که‌ سه‌ماکه‌رێکى تیپێکى ئاسایى‬ ‫چینى بوو یه‌کتریان خۆش ویست‪ .‬ماو ویستى‬ ‫بیهێنێ‪ ،‬به‌اڵم لیژنه‌ى مه‌رکه‌زى حزبى شیوعى‬ ‫چینى به‌ماویان وت‪- :‬چ��ۆن ده‌ب��ێ سکرتێرى‬ ‫ح��زب��ى شیوعى چینى سه‌ماکه‌رێکى ب��ازاڕى‬ ‫بهێنێ؟! یه‌کێ له‌و که‌سانه‌ «شووئن الى» بوو‬ ‫که‌ ڕێگه‌ى ن �ه‌دا م��او»ک��اى چیک» بهێنى‪،‬‬ ‫به‌اڵم ماو به‌ دزیه‌وه‌ کاى چیکى هێناو له‌پشت‬ ‫شاخه‌کاندا دڵداریان ده‌کرد‪ .‬کاى چیک سکى‬ ‫پڕبوو‪ ،‬گه‌یشته‌ (‪ )9‬مانگ‪ ،‬ژان گرتى چووه‌‬ ‫الى ماو بینى له‌ ئه‌شکه‌وتدا کۆبوونه‌وه‌ى لیژنه‌ى‬ ‫مه‌رکه‌زى حزبى شیوعى چینى ده‌ستیپێکردووه‌‬ ‫و گ��ف��ت��وگ��ۆ ده‌ک�����ه‌ن‪ .‬ل �ه‌ پ���ڕا خ���ۆى ک���رد به‌‬ ‫ئه‌شکه‌وته‌که‌دا و ک��اى چیک ئیشاره‌تى بۆ‬ ‫ورگه‌ زله‌که‌ى کرد و «ماوى» بانگ کرد‪ :‬ماو‬ ‫خه‌ریکه‌ منداڵمان ده‌بێ و رووى کرده‌ «شووئن‬ ‫الى» که‌ جێگرى ماو که‌ وه‌زی��رى ده‌ره‌وه‌ بوو‪،‬‬ ‫به‌ ئیشاره‌ت بۆ سکى خۆى رووى کرده‌ شووئن‬ ‫الى و وتى‪:‬‬ ‫سکم پڕه‌ له‌ ماو‪.‬‬ ‫ ‬‫بوو به‌ غه‌ڵبه‌ غه‌ڵب ئه‌و کاته‌ ئه‌و سه‌رکردانه‌‬ ‫زانیان که‌ ماو (کاى چیکى) هێناوه‌!‬ ‫کۆبوونه‌وه‌که‌ تێکچوو ماو که‌وته‌ دواى کاى‬ ‫چیکى ژن���ى‪ .‬ک��اى چیک ژنێکى ج �ه‌رب �ه‌زه‌‬ ‫بوو زۆر ئازاو و چاونه‌ترس بوو ماویش گیرى‬ ‫خ��واردب��وو ل�ه‌ ن��ێ��وان ک��اى چیک و س�ه‌رک��رده‌‬ ‫حزبیه‌کان له‌ دواییشدا کاى چیک‪ ،‬رۆڵێکى‬ ‫گرنگى هه‌بوو له‌ سیاسه‌تى چیندا‪.‬‬ ‫ژن��ێ��ک��ى زۆر زی���ره‌ک ب���وو‪ ،‬خۆشه‌ویستى‬ ‫س��ه‌رک��رده‌ و خ���اوه‌ن ده‌س �ه‌اڵت��ی��ش ده‌زان����ێ که‌‬ ‫خۆشه‌ویستى دڵ ده‌ناسێ‪.‬‬ ‫ئه‌م جۆره‌ خۆشه‌ویستیانه‌ بوونه‌ مێژوو که‌چى‬ ‫له‌ سیستمى سه‌رمایه‌داریدا دۆالر دڵدارى له‌ناو‬ ‫گیرفان ده‌ک���ات‪ ،‬س �ه‌رم��ای �ه‌دارى خۆشه‌ویستى‬ ‫پێشێل ئه‌کات و ئه‌یسڕێته‌وه‌‪ .‬دڵ کاریگه‌رى‬ ‫نییه‌‪ ،‬دۆالر الپ تۆپ ئه‌هێنێ‪ ،‬دوا مۆدێکى‬ ‫مۆبایل ئه‌هێنى‪« ،‬رۆژ ڕۆژى فه‌یس بووک‬ ‫و چ��ات چاتێنى بازرگانییه‌»‪ .‬ک��وڕى کورد‬ ‫تاقه‌تى چ��وو له‌ کچى ک��ورد‪ ،‬تا ک�ه‌ى درۆى‬ ‫بۆ بهۆنێته‌وه‌؟‬ ‫ک��وڕ ب��اوک��ى حه‌ماڵه‌ پ��اڵ ب�ه‌ ع�ه‌ره‌ب��ان�ه‌وه‌‬ ‫ده‌نێ‪ ،‬سه‌یاره‌ى دوا مۆدێلى بۆ ناهێنێ‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫سه‌رمایه‌دارى وا بڕوات کچه‌کانمان قه‌یره‌ ده‌بن‪.‬‬ ‫ک��چ ن��اڕوان��ێ��ت�ه‌ رۆژى خ��ۆى ب��اوک��ى خۆڵڕێژه‌‬ ‫ده‌یه‌وێ شوو به‌ کوڕى مه‌سئول بکات‪ ،‬ئه‌میش‬ ‫دای��ک و باوکى کچى شێخ و ئاغا و وه‌زی��رى‬ ‫بۆ ده‌هێنن‪ ،‬ئیتر شه‌مه‌نده‌فه‌رى درۆ فارگۆنى‬ ‫درۆک��ان به‌ دواى خۆیدا راده‌کێشێ‪ .‬له‌پڕ بۆ‬ ‫یه‌کترى ئاشکرا ده‌بن و سه‌رمایه‌دارى جڕتێکیان‬ ‫بۆ ده‌کێشێ‪ .‬کچ هه‌ر ئه‌گرى چاوه‌کانى ده‌بنه‌‬

‫ته‌ماته‌‪ ،‬کوڕان خه‌ریکى ڕاوک��ردن ده‌بن ئینجا‬ ‫قومار‪ ،‬ئینجا خواردنى باش له‌ رێستۆرانته‌کاندا‬ ‫ش �ه‌وان��ی��ش ئ �ه‌خ��ۆن �ه‌وه‌ ق��وڕی��ش ئ�ه‌ک��رێ��ت�ه‌ س�ه‌ر‬ ‫هه‌ردووال هه‌ریه‌که‌ و به‌ شێوه‌یه‌ک‪.‬‬ ‫راس��ت��ی��ی�ه‌ک�ه‌ی‪ ،‬گ�ه‌ن��ج��ان��ی ک���ورد ب �ه‌ ک��وڕ‬ ‫و کچیانه‌وه‌ له‌و ساته‌وه‌ که‌ له‌ دای��ک ده‌بن‪،‬‬ ‫ده‌ب��ێ ق��وڕ بپێون‪ ،‬گه‌نجێکم بۆ بهێنه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫«گه‌وج» نه‌بێ‪ ،‬بڵێ من به‌خته‌وه‌رم‪ ،‬ته‌نها ئه‌و‬ ‫گه‌وجانه‌ به‌خته‌وه‌رن که‌ دایکیان ده‌رونناسن‪،‬‬ ‫به‌اڵم دایکێکم بۆ بهێنه‌ که‌ له‌ کێشه‌ی کوڕه‌‬ ‫گه‌نجه‌که‌ی تێبگات؟‬ ‫منداڵ که‌ له‌ دایک ده‌بێت‪ ،‬ته‌نها گوێیه‌کانی‬ ‫فێری وشه‌ی «مه‌که‌« ده‌بن‪ .‬چونکه‌ هه‌موو‬ ‫شتێک ب��ۆ م��ن��داڵ ق �ه‌ده‌غ �ه‌ و بڤه‌یه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫«ک���ۆاڵن» دووه‌م خوێندنگه‌ی م��ن��داڵ بێت‪،‬‬ ‫ئاینده‌ی ق��وڕاوی ئه‌یپێچێته‌وه‌‪ .‬دوایی لێدان و‬ ‫راسته‌ و دار و توندوتیژی یه‌که‌م وانه‌ی ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئیتر که‌ منداڵ ده‌گ��ات�ه‌ ئاستی نه‌وجه‌وانی‪،‬‬ ‫هه‌ڵگری ده‌یان ڤایرۆسی قوڕاوی ژیان ده‌بێت‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ی که‌ گه‌وره‌یه‌ و ژورێکی تایبه‌تی‬ ‫نیه‌‪ ،‬هه‌ر له‌و رۆژه‌وه‌ که‌ له‌ دای��ک ده‌بێت له‌‬ ‫ژوری دایک و باوکیدا ده‌خه‌وێت کاره‌ساته‌که‌‬ ‫گه‌وره‌تر ده‌بێت‪ .‬ئه‌گه‌ر برا و خوشک پێکه‌وه‌‬ ‫خه‌وێندران‪ ،‬ئه‌وه‌ هه‌ر ده‌بێ «هه‌یوه‌شێره‌ى» بۆ‬ ‫بکه‌ین‪.‬‬ ‫ئ��ام��ۆژگ��اری دای��ک ب��ۆ کچه‌سکپڕه‌که‌ی‬ ‫وه‌ک��و ئامۆژگاری داپیره‌یه‌تی‪ .‬ئیتر ن �ه‌وه‌ به‌‬ ‫دوای نه‌وه‌ پ�ه‌روه‌رده‌ی سه‌قه‌ت ده‌بێته‌ ره‌شماڵی‬ ‫ک��ۆم �ه‌ڵ��گ �ه‌‪ .‬داب و ن �ه‌ری��ت��ی ک������ورده‌واری‪،‬‬ ‫تاوانباری یه‌که‌مه‌ دژی گه‌نج‪ ،‬چی بکه‌ن؟‬ ‫یه‌خه‌یان بدڕن؟ شۆڕشێک به‌رپا بکه‌نه‌وه‌؟‬ ‫ل����ه‌ زۆر ده‌وڵ�����ه‌ت�����ه‌ ج���ی���ه���ان���ی���ی���ه‌ک���ان���دا‪،‬‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ک���ردن���ی م��ن��داڵ ئ��ه‌رک��ی ده‌وڵ���ه‌ت���ه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی له‌ واڵته‌ سۆسیالیسته‌کاندا‪ ،‬له‌ واڵته‌‬ ‫کاپیتالیسته‌کانیشدا‪ ،‬دای��ک ل�ه‌ب�ه‌ر خاتری‬ ‫ئ��ازادی خۆی‪ ،‬منداڵ پاڵ ده‌نێ ب�ه‌ره‌و شه‌قام‬ ‫و ج��اده‌ک��ان‪ .‬ئه‌بێ خۆی خۆی به‌خێو بکات‪.‬‬ ‫سیستمی سه‌رمایه‌داری کار ده‌کاته‌ سه‌رسۆزی‬ ‫دایکایه‌تی ژن‪ ،‬ئه‌یسڕێته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ نه‌ دایک‬ ‫به‌رپرسه‌ و نه‌ باوک به‌رامبه‌ر به‌ منداڵه‌کانیان‬ ‫شه‌قامى س �ه‌رم��ای �ه‌دارى ب�ه‌رپ��رس�ه‌‪ ،‬خ��ۆ ئه‌گه‌ر‬ ‫بێت و ژم��اره‌ی منداڵه‌ زۆڵ�ه‌ک��ان بزانین ئه‌وه‌‬ ‫کاره‌ساتێکه‌ بۆ کۆمه‌ڵگه‌ و بۆ مرۆڤایه‌تی‪.‬‬ ‫فه‌ڕه‌نسا له‌ هه‌شتاکاندا چ��وار ملیۆن زۆڵی‬ ‫هه‌بوو‪ ،‬نه‌یزانی چ��ۆن چۆنی چ��اره‌س�ه‌ری ئه‌م‬ ‫کێشه‌ گه‌وره‌یه‌ بکات‪.‬‬ ‫منداڵی ئێمه‌ دابونه‌ریت سه‌رکوتی ده‌کات‪.‬‬ ‫منداڵی سیستمی سه‌رمایه‌داریش ئ��اواره‌ی��ی و‬ ‫بێ‌خاوه‌نی سه‌رکوتی ده‌کات‪ .‬ئه‌مڕۆ جگه‌ له‌‬ ‫دابونه‌ریت‪ ،‬نه‌ریتى سه‌رمایه‌داریشی هاته‌ سه‌ر‪،‬‬ ‫قوڕه‌که‌ خه‌ستتر بووه‌وه‌‪.‬‬ ‫خاڵێکی تر هه‌یه‌ که‌ ده‌بێ روناکی بخه‌ینه‌‬ ‫سه‌ر؛ ئه‌ویش ئه‌وه‌یه‌ که‌ گه‌نجه‌کانمان ده‌زانن چیان‬ ‫ده‌وێ‪ ،‬هه‌وڵی گۆڕینی ئه‌م رۆژه‌تاڵه‌ی خۆیان‬ ‫ناکه‌ن‪ ،‬به‌ڵکو فشار ده‌خه‌نه‌ سه‌ر خێزانه‌کانیان و‬ ‫به‌ قاچاغ کۆچ ده‌که‌ن وا ده‌زانن رۆژیان خۆشتر‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬نازانن که‌ ئه‌وروپا دۆزه‌خێکه‌ بۆ خۆی‪.‬‬ ‫له‌ دۆزه‌خ��ێ��ک�ه‌وه‌ ک��ۆچ ده‌ک �ه‌ن بۆ دۆزه‌خێکی‬ ‫ره‌شتر‪ .‬قاچاغچییه‌کان پاره‌یه‌کی زۆری��ان لێ‬ ‫وه‌رده‌گرن‪ .‬ئه‌نجامه‌که‌شیان زیندانه‌کانی یۆنان‬ ‫و تورکیایه‌ و سنورداشکردنه‌وه‌یان‪.‬‬ ‫رۆژ له‌ دوای رۆژ گه‌نج خه‌ونی نامێنێ‪،‬‬ ‫هه‌ر هه‌موویان توشی نه‌خۆشی ده‌رون��ی ده‌بن‪،‬‬ ‫وه‌ک خه‌مۆکی و نیگه‌رانی‪ ،‬چونکه‌ چاره‌‬ ‫ن��ی�ه‌‪ .‬سیستمی س��ه‌رم��ای��ه‌داری وای���ه‌‪ .‬زیانی‬ ‫بۆ هاواڵتی هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گینا تا دێت گیرفانی‬ ‫ده‌سه‌اڵت ده‌ئاوسێ به‌ بلۆکی دۆالر‪.‬‬ ‫ب��گ��ه‌ڕێ ب��ۆ ب��ۆن��ی ش����ۆڕش‪ ،‬ش��ۆڕش��ێ��ک��ی‬ ‫راسته‌قینه‌ سه‌رخان وێران بکات و بته‌پێت‪ ،‬نیه‌‪.‬‬ ‫سه‌رکرده‌ی شۆڕشه‌کانیشتمان یان لیبراڵن یان‬ ‫رووی�ه‌ک��ی ت��رن له‌ س �ه‌رم��ای �ه‌داری‪ .‬بۆیه‌ دۆ و‬ ‫دۆشاو تێکه‌ڵی یه‌کتر بووه‌‪.‬‬ ‫راسته‌ چاوه‌کانی من کزن و واقیعێکی ته‌ڵخ‬ ‫ده‌بینن‪ .‬ب�ه‌اڵم به‌ هه‌ست‪ ،‬هه‌ست به‌ واقعێکی‬ ‫ره‌ش ده‌که‌م‪ .‬هه‌ن ته‌نها ده‌مامک ده‌پۆشن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌و راستیه‌ ده‌بێ هه‌ڵته‌کێنرێت‪ .‬چونکه‌ ئه‌مڕۆ‬ ‫کۆنه‌په‌رستی ئۆکسیژینی ک���ورده‌‪ .‬ده‌ب��وای�ه‌‬ ‫چ �ه‌پ��ڕه‌وی ئۆکسیژینی ک��ورد ب��ووای �ه‌‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫راستییه‌که‌ که‌ ده‌بێ دانى پێدا بنێین و خۆمانى‬ ‫لێ گێل نه‌که‌ین‪.‬‬

‫هێدى هێدى وات��اى راسته‌قینه‌ و دی��ارى یه‌کسانى‬ ‫ب���ورژوازى‪ ،‬له‌ سه‌رجه‌م راستینه‌ رووته‌کانى خۆیدا‬ ‫هه‌ڵده‌ماڵدرێت و ئه‌م راستیانه‌ش ته‌نانه‌ت بۆ بێ‌ئاگاترین‬ ‫و دواکه‌وتووترین توێژه‌کانى پرۆلیتاریا شاراوه‌ نیه‌‪.‬‬ ‫ب���ورژوازى خ��اوه‌ن ک��ارگ�ه‌‪ ،‬به‌ س �ه‌دان و به‌ ه �ه‌زاران‬ ‫رۆژنامه‌ و چاپخانه‌ى هه‌یه‌‪ ،‬سه‌رجه‌م کارگه‌کانى‬ ‫به‌رهه‌مهێنانى کاغه‌زیش ل�ه‌ ب��ن ده‌س��ت��ى ئ�ه‌ودای�ه‌‪.‬‬ ‫پرۆلیتاریا به‌ سه‌رچاوه‌ سنورداره‌کانى ته‌نیا ده‌توانێت‬ ‫چه‌ند رۆژنامه‌یه‌کى که‌م چاپ بکات‪ ،‬خراپه‌کارى و‬ ‫ئه‌و هه‌ڕه‌شانه‌ى رووبه‌رووى خاوه‌ن چاپخانه‌کان ده‌بێته‌وه‌‬ ‫که‌ ک��ار له‌ حزبه‌ کرێکاریه‌کان وه‌رده‌گ���رن‪ ،‬دۆخى‬ ‫الوازى چینى به‌ش‌مه‌ینه‌تى شپرزتر کردوه‌‪ .‬هه‌تا ئێستا‬ ‫هیچ کام له‌ هه‌زاران هه‌زار باڵوکراوه‌کانى بورژوازى‬ ‫له‌ الیه‌ن پرۆلیتاریاوه‌ له‌ناو نه‌چوون‪ .‬له‌گه‌ڵ هه‌موو‬ ‫ئه‌مانه‌شدا ئه‌گه‌ر چاو به‌ سه‌ر گروپێکى بچووک له‌‬ ‫باڵوکراوه‌کانى چینى کرێکاردا بنوقێنین‪ ،‬هه‌تا ئێستا‬ ‫ئه‌م باڵوکراوانه‌ له‌ناوچوون؛ (ئیل الوراتوره‌) له‌ شارى‬ ‫تریست‪( ،‬ئیل پرۆله‌تاریۆ) له‌ شارى پوال‪( ،‬الدیفسا)‬ ‫له‌ ش��ارى فلۆرانس‪( ،‬ئاوانتی) له‌ ه�ه‌ر دوو چاپى‬ ‫میالن و رۆماکه‌یدا‪( .‬ئاوانتى ب�ڵاوک��راوه‌ى ره‌سمى‬ ‫حزبى سوسیالیستى ئیتالیا بوو)‪.‬‬ ‫بورژوازى خاوه‌ن کارگه‌ و زه‌وى به‌ سه‌دان و هه‌زاران‬ ‫هۆڵى شانۆ و سینه‌ماى له‌ بن ده‌ستدایه‌ بۆ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ل�ه‌ که‌شێکى هێمندا الیه‌نگره‌کانى ک��ۆ بکاته‌وه‌‬ ‫و پرۆپاگه‌نده‌یان ب��ۆ ب��ک��ات‪ .‬ب �ه‌اڵم ئ �ه‌و ب �ه‌ده‌ی��ان و‬ ‫س�ه‌دان باڵه‌خانانه‌ى که‌ به‌ده‌ست چینى کرێکاره‌وه‌ن‬

‫‌گه‌ر ئاستى‬ ‫وشیارى و ویستى‬ ‫جه‌ماوه‌رى بۆ‬ ‫بنه‌ماکانى‬ ‫سیستمێکى نوێ‬ ‫تێر و ته‌سه‌ل بوایه‌‪،‬‬ ‫زۆر له‌ مێژ ده‌بوو‬ ‫که‌ خه‌باتى سیاسى‬ ‫به‌ سه‌رکه‌وتنى‬ ‫پرۆلیتاریا به‌سه‌ر‬ ‫چینى بورژوا‪ ،‬به‌‬ ‫ئاکام ده‌گه‌یشت‬ ‫ئاگریان تێبه‌رده‌درێت‪ .‬ته‌نانه‌ت کۆمه‌اڵنى خه‌ڵک له‌‬ ‫شه‌قامیش بێبه‌ش ده‌کرێن‪ ،‬واته‌ ئاساییترین‌ شوێنێک‬ ‫که‌ پرۆلیتاریا ده‌توانێت به‌ بێ هیچ تێچوونێک‬ ‫تیایدا کۆ ببێته‌وه‌‪ ،‬ده‌کرێته‌ گۆڕه‌پانى هه‌ڵکوتانه‌سه‌ر‬ ‫و بۆسه‌نانه‌وه‌‪ .‬چینى کرێکار بۆئه‌وه‌ى که‌ زاڵ بوونى‬ ‫خ��ۆى به‌سه‌ر شه‌قامدا بهێڵێته‌وه‌‪ ،‬ده‌بێت به‌ ش�ه‌و و‬ ‫به‌ڕۆژ ل ‌ه ئاماده‌باشیدا بێت‪ ،‬نابێت نه‌ بۆ کارکردن‬ ‫ب��ڕوات �ه‌وه‌ بۆ کارگه‌کان نه‌بۆ ح�ه‌س��ان�ه‌وه‌ش بۆماڵ‬ ‫ب��ڕوات �ه‌وه‌‪ .‬س�ه‌د که‌سى چکدار که‌ لێخۆشبوون له‌‬ ‫به‌رامبه‌رامبه‌ر ئه‌و توندوتیژیانه‌ى ئه‌نجامى ئه‌ده‌ن و‬ ‫له‌ هه‌ر شوێنێکیشدا که‌ پێویستیان به‌ هاوکارى بێ‬ ‫مه‌رجى هێزه‌کانى سه‌ربه‌حکومه‌ت‪ ، ،‬بۆیان گه‌ره‌نتى‬ ‫کراوه‌‪ ،‬به‌ بێ ئه‌وه‌ى ناچار به‌ ئه‌نجامدانى کارێکى‬ ‫به‌رهه‌مهێن بن‪ ،‬له‌ توانایاندا بۆ سه‌رخستنى پالنێکى‬ ‫سه‌رتاسه‌رى هه‌رکات بیانه‌وێت و بۆ هه‌ر شوێنێک که‌‬ ‫حه‌زیان لێبێت برۆن‪ ،‬به‌سن بۆ ئه‌وه‌ى پرۆلیتاریا بێ‌به‌ش‬ ‫بکه‌ن و له‌ به‌رده‌م ئازادى هاتوچۆ و ئازادى کۆبونه‌وه‌ و‬ ‫راده‌ربڕینى ئه‌و چینه‌دا‪ ،‬ئاسته‌نگى ساز بکه‌ن‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانێک له‌ وه‌ها دۆخێکدا هه‌ڵبژێردرێت چ‬ ‫بایه‌خێکى هه‌یه‌؟ چۆن ده‌کرێک به‌ هێماى ویستى‬ ‫«ئ���ازاد»ى گه‌ل دابندرێت؟ چۆن ده‌توانێت پێگه‌ى‬ ‫سیاسى راسته‌قینه‌ى چین و توێژه‌کان نیشان بدات؟‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌ ته‌نیا خستنه‌ڕووى ئه‌م پرسیارانه‌ به‌س‬ ‫بێت ب��ۆ ش �ه‌رم �ه‌زارک��ردن��ى ه�ه‌م�ه‌الی�ه‌ن��ان�ه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬

‫ناڕه‌زایى و یاخى‌بوونێکى لێ نه‌که‌وته‌وه‌‪ .‬له‌ ئێستادا‬ ‫دواکه‌وتووترین به‌ش له‌ کۆمه‌اڵنى جوتیارى روسیاس‬ ‫ده‌زانێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر لیژنه‌ى یاساى بنچینه‌ى له‌ سه‌ر بنه‌ناى‬ ‫لیستى هه‌ڵبژێردراوانى ئه‌و حزبانه‌ى پێک بهاتایه‌‪،‬‬ ‫که‌ هیج پێگه‌یه‌کیان له‌ ن��او کۆمه‌ڵگادا نه‌ماوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وا چیتر ئه‌م دام�ه‌زراوه‌ی�ه‌ نه‌یده‌توانى نوێنه‌رایه‌تى‬ ‫خه‌ڵک بکات‪ ،‬نه‌ده‌بووه‌ نوێنه‌رى زۆرینه‌ى خه‌ڵک‪.‬‬ ‫بولسڤیکه‌کان هه‌وڵیاندا ئ�ه‌م ئه‌زمونه‌ س�ه‌ر بخه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌وان ده‌یانویست که‌ وشیارى خه‌ڵک له‌ سه‌ر بنه‌ماى‬ ‫نمونه‌یه‌کى ماتریالیستى دابرێژرێت؛ نه‌یانده‌ویست‪،‬‬ ‫هیچ ج��ۆره‌ ن��اب�ه‌رچ��اوروون��ی�ه‌ک له‌ ن��او کۆمه‌اڵنى‬ ‫خه‌ڵکدا بمێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫وه‌رن ب��ا ئ �ه‌م گریمانه‌یه‌ ب�ه‌ هه‌ند وه‌رب��گ��ری��ن که‌‬ ‫شۆڕشێکى جه‌ماوه‌رى په‌رله‌مانى داهاتوو راده‌ماڵێت‬ ‫و ب �ه‌ ک��ۆن��گ��ره‌ى ن��وێ��ن �ه‌ران ک��رێ��ک��اران و ج��وت��ی��اران‬ ‫شوێنه‌که‌ى داده‌گرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ب�ه‌ دڵنیاییه‌وه‌ ته‌نانه‌ت فیلیپۆ توراتیش چیتر‬ ‫ناتوانێت بانگه‌شه‌ى ئ �ه‌وه‌ بکات ک�ه‌ دیموکراسى‬ ‫بورژوازى «شار»ه‌ و سۆڤیه‌ت «خێڵ»ه‌‪.‬‬

‫ئاستى وشیارى و ویستى جه‌ماوه‌رى بۆ بنه‌ماکانى‬ ‫سیستمێکى نوێ تێر و ته‌سه‌ل بوایه‌‪ ،‬زۆر له‌ مێژ‬ ‫ده‌بوو که‌ خه‌باتى سیاسى به‌ سه‌رکه‌وتنى پرۆلیتاریا‬ ‫به‌سه‌ر چینى ب��ورژوا‪ ،‬به‌ ئاکام ده‌گه‌یشت‪ .‬زۆر به‌ر‬ ‫له‌ ئێستا یاخى‌بوونى چینى به‌ش‌مه‌ینه‌ت و چه‌وساوه‌‬ ‫له‌ به‌رامبه‌ر ده‌س��ه‌اڵت��داران و ئ���ازادى و یه‌کسانیه‌‬ ‫وه‌همیه‌که‌یان‪ ،‬ده‌هاته‌ ئاراوه‌‪.‬‬ ‫له‌ راستیدا ته‌نیا وشه‌ و بانگه‌شه‌کان بۆ هه‌ڵخڕاندن‬ ‫و جۆشدانى کۆمه‌اڵنى خه‌ڵک یان ده‌سته‌به‌رکردنى‬ ‫هه‌لومه‌رجى پێویست‪ ،‬ب �ه‌س نین ب��ۆ دام�ه‌زران��دن��ى‬ ‫سیستمێکى ن���وێ‪ .‬ره‌وت����ى م��ێ��ژووى ل �ه‌ دووت��وێ��ى‬ ‫دیالێکتیکى راسته‌قینه‌ به‌ ئه‌نجام ده‌گ��ات‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ن �ه‌ک ل �ه‌ رێ��گ��اى راه��ێ��ن��ان و ده‌م �ه‌ت �ه‌ق��ى زاره‌ک���ى‪،‬‬ ‫به‌ڵکوو له‌ رێگاى هه‌ڵته‌کاندنى بێ به‌زه‌ییانه‌ى دۆخى‬ ‫ئ�ه‌م�لاوالى په‌یوه‌ندییه‌کانه‌وه‌ ده‌سته‌به‌ر ده‌بێت‪ .‬ئه‌و‬ ‫په‌یوه‌ندیانه‌ى له‌وپه‌ڕى روونیدا الى کۆمه‌اڵنى خه‌ڵک‬ ‫هه‌ڵماڵ دراون‪ .‬ئاشکرایه‌ که‌ ناچارکردنى ئه‌ندامانى‬ ‫سوسیالیستى ئه‌نجومه‌نى شاره‌کان بۆ ئه‌وه‌ى ده‌ست‬ ‫له‌کار بکێشنه‌وه‌‪ ،‬زیاتر ل ‌ه دوو ساڵ پرۆپاگه‌نده‌ى‬ ‫دیماگۆژیانه‌ى حزبى سۆسیالیستى زۆرتر ده‌رخسته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاشکرایه‌ که‌ فاشیزم له‌ م��اوه‌ى چه‌ند مانگدا له‌ ده‌قى سه‌ره‌وه‌ ل ‌ه (‪)21‬ى نیسانى (‪ )1921‬ل ‌ه الیه‌ن‬ ‫کرده‌وه‌دا زیاتر رێگه‌ى خۆش کردووه‌ بۆ ده‌رکه‌وتنى گرامشیه‌وه‌ له‌ گ��ۆڤ��ارى «سیستمى ن��وێ « باڵو‬ ‫ئایدیاى کۆمۆنیزم جیهانى و به‌رزبوونه‌وه‌ى وشیارى کراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫پرۆلیتاریا‪ ،‬تاکوو دوو ساڵ باڵوکردنه‌وه‌ رۆژنامه‌ى‬ ‫ئاوانتى! و س�ه‌رج�ه‌م ئ �ه‌و ک��رده‌وان �ه‌ى خاوه‌نه‌کانیان‬ ‫ئه‌نجامیان داوه‌‪ .‬ئاشکرای ‌ه ک ‌ه ئه‌م هه‌ڵبژاردنه‌ په‌رله‌مان‬ ‫ـ به‌ دیارى کراوى ـ و سه‌رجه‌م دامه‌زراوه‌کانى دیکه‌ى‬ ‫بورژوازیش له‌ مێشک و زه‌ینى خه‌ڵک ده‌سرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاشکراشه‌ که‌ ئ �ه‌وان سیستمێکى سه‌رسوڕهێنه‌رى‬ ‫دیکه‌ بۆ هه‌ڵبژاردن داده‌مه‌زرێنن‪ ،‬سیستمێک که‌‬ ‫تیایدا ئیراده‌ى گه‌ل و خولیاى نوێى ئازادى و یه‌کسانى‬ ‫بهێنێته‌ دى و پاڵپشتى یه‌کجاره‌کیان لێده‌کرێت‪،‬‬ ‫سیستمێک که‌ له‌رووى مێژووییه‌وه‌ مسۆگه‌ره‌ و به‌گژ‬ ‫هه‌ر به‌رهه‌ڵستیه‌کدا ده‌چێته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌ر به‌م هۆیه‌شه‌ که‌ حزبى کۆمۆنیست به‌شدارى له‌‬ ‫هه‌ڵبژاردندا ده‌کات‪ ،‬به‌ هۆى ئه‌وه‌ى حزب ئه‌م هه‌ڵبژاردنه‌ى‬ ‫له‌و په‌رى کاریگه‌رى و وانه‌کانى خۆیدا ده‌وێت‪ .‬چوون‬ ‫حزبى کۆمۆنیست ب�ه‌ ته‌نیا حزبى پێشه‌نگه‌کانى‬ ‫پرۆلیتاریا نیه‌ به‌ڵکو حزبى جه‌ماوه‌رێکى به‌رینه‌‪.‬‬ ‫ته‌نانه‌ت حزبى بێ ئاگاترین و نه‌زان‌کراوه‌ترینه‌کانى‬ ‫خه‌ڵکه‌‪ .‬حزبى کۆمۆنیست ده‌یه‌وێت بگاته‌ ئه‌فسونى‬ ‫دیمۆکراتیکى سۆسیالیسته‌کان‪ ،‬ته‌نانه‌ت له‌ قوڵترین‬ ‫توێژه‌کانیدا و تیکى بشکێنێت‪ .‬ئایا هه‌ڵبژاردن‪ ،‬به‌و‬ ‫ج��ۆره‌ى که‌ ئ��ازادى و یه‌کسانى تایبه‌ت به‌ ب��ورژوا‬ ‫دیمۆکراسیه‌که‌ى نیشان ئه‌ده‌ن‪ ،‬ته‌نانه‌ت نوێنه‌رێکیش‬ ‫بۆ چینى کرێکار داده‌نێت؟ ئه‌گه‌ر به‌و جۆره‌ى لێی‬ ‫بێت ه�ه‌ر ئ�ه‌و ی�ه‌ک په‌رله‌مانتاره‌‪ ،‬ده‌بێته‌ نوێنه‌رى‬ ‫هه‌موو چه‌وساوه‌کان‪ .‬سه‌رجه‌م چینى کرێکار ده‌نگى‬ ‫ده‌بیستن و خڕۆشى ئه‌م تاقه‌نوێنه‌ره‌‪ ،‬که‌ به‌ فرمانى‬ ‫حزبى پرۆلیتاریا‪ ،‬ده‌ری��ده‌ب��ڕێ��ت‪ ،‬ل�ه‌ الی �ه‌ن سه‌رجه‌م‬ ‫چینه‌کانه‌وه‌ ده‌بیسترێت و پێک ده‌هێنرێت‪ .‬وه‌ها‬ ‫دۆخێک به‌ ناچارى رێگه‌ له‌ ب��ه‌رده‌م سه‌رهه‌ڵدانى‬ ‫هه‌ندێک دام����ه‌زراوه‌ى نوێى ه�ه‌ڵ��ب��ژاردن ده‌ک��ات�ه‌وه‌‪.‬‬ ‫دامه‌زراوه‌گه‌لێک که‌ خۆیان له‌ به‌رامبه‌ر په‌رله‌ماندا‬ ‫ده‌بیننه‌وه‌ و ده‌بنه‌ جێگره‌وه‌ى په‌رله‌مان‪ ،‬هیچ کام‬ ‫له‌ چین و توێژه‌کانى خه‌ڵکیش ده‌ربه‌ستى په‌رله‌مان‬ ‫نابن و له‌ پێناویدا شه‌ڕ ناکه‌ن‪ .‬له‌ ئێستاشدا ره‌وه‌ندى‬ ‫راسته‌قینه‌ى باسه‌ له‌ رووسیا هاتوه‌ته‌ ئ��اراوه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئ�ه‌م سۆڤیه‌ته‌ دروس��ت ن�ه‌ده‌ب��وو‪ ،‬زۆرب �ه‌ى توێژه‌کانى‬ ‫کۆمه‌ڵگا ده‌بوونه‌ته‌ الیه‌نگرى په‌رله‌مانتاریسم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌شدا هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى په‌رله‌مان چ جۆره‌‬

‫ته‌نیا وش ‌ه و‬ ‫بانگه‌شه‌کان بۆ‬ ‫وروژاندن و جۆشدانى‬ ‫کۆمه‌اڵنى خه‌ڵک‬ ‫یان ده‌سته‌به‌رکردنى‬ ‫هه‌لومه‌رجى پێویست‪،‬‬ ‫به‌س نین بۆ‬ ‫دامه‌زراندنى سیستمێکى‬ ‫نوێ‪ ،‬به‌ڵکو ره‌وتى‬ ‫مێژووى له‌ دووتوێى‬ ‫دیالێکتیکى راسته‌قینه‌‬ ‫به‌ ئه‌نجام ده‌گات‬

‫پرسی چه‌تر‬ ‫پرسی چه‌تر‪ ،‬پانتاییه‌ک ‌ه (چه‌تر)‬ ‫بۆ گوزارشتکردنی رای ئێوه‌ی‬ ‫هاواڵتی ره‌خساندوو‌ه تا ئازادانه‌‬ ‫لێره‌و‌ه هه‌ر هه‌فت ‌ه و ل ‌ه سه‌ر‬ ‫پرسێکی گه‌رم بۆچوونی خۆتان‬ ‫بخه‌نه‌ڕوو‪.‬‬

‫››‬

‫‪...‬‬

‫پرسی ئه‌مجاره‌ی(چه‌تر)‪:‬‬

‫گرتنی رۆژنامه‌نوسانی‬ ‫باکوری کوردستان‬ ‫له‌ الیه‌ن ده‌وڵه‌تی‬ ‫تورکیاوه‌ چۆن‬ ‫هه‌ڵده‌سه‌نگێنیت؟‬

‫ف �ه‌رح��ان ج��ه‌وه��ه‌ر‪ ،‬به‌رپرسی‬ ‫ده‌زگ����ای زاری کرمانجی‪:‬‬ ‫ل�ه‌ س �ه‌ره‌ت��ادا وه‌ک��و به‌رپرسی‬ ‫ده‌زگ�����ای زاری ک��رم��ان��ج��ی‬ ‫ل����ه‌ ب�����اش�����وری ک���وردس���ت���ان‬ ‫ئ���ه‌و ت��ون��دوت��ی��ژی �ه‌ی ل �ه‌ دژی‬ ‫رۆژنامه‌نوسان له‌ باکوری کوردستان به‌ تایبه‌تی‬ ‫ئاژانسی هه‌والنێری دیجله‌ ریسوا و مه‌حکوم ده‌که‌م‪.‬‬ ‫به‌ راستی کارێکی نامرۆییه‌ که‌ ده‌وڵه‌تی تورک‬ ‫له‌ به‌رامبه‌ر رۆژنامه‌نوسانی کورد ده‌یکات‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫خه‌ته‌رێکی گه‌وره‌یه‌ له‌ به‌رامبه‌ر رۆژنامه‌نوسان و‬ ‫بنبڕکردنی بیر و رای ئ��ازاد و ئ��ازادی له‌گه‌ڵ‬ ‫خ���ۆی ده‌ه��ێ��ن��ێ��ت‪ .‬س��ی��اس �ه‌ت��ی (‪ )AKP‬ه �ه‌م��ان‬ ‫سیاسه‌ته‌ که‌ ئه‌تاتورک و که‌مالیسته‌کان دژی‬ ‫گه‌لی کورد به‌ڕێوه‌یان ده‌برد‪ .‬هه‌ر چه‌ند (‪)AKP‬‬ ‫خۆی له‌ به‌رگێکی تردا نیشان ده‌ده‌ن بۆ ئه‌وه‌ى به‌‬ ‫پارتێکی ئاشتی بناسرێت به‌اڵم له‌ بنه‌مادا وا نیه‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ئێمه‌ داوا له‌ هه‌مو ده‌زگا په‌یوه‌ندیداره‌کان و‬ ‫رۆژنامه‌نوسان و رۆشنبیران ده‌که‌ین که‌ له‌ سه‌ر ئه‌م‬ ‫پرسه‌ بێده‌نگ نه‌بن‪.‬‬ ‫ه������ه‌ژار ع���ه‌ل���ی‪ ،‬ب��ه‌رپ��رس��ی‬ ‫رادی�����ۆى زاری ک��رم��ان��ج��ی‪:‬‬ ‫ئ �ه‌و ده‌س��ت��درێ��ژی �ه‌ی ده‌وڵ �ه‌ت��ی‬ ‫ت��ورک پروتستۆ و مه‌حکوم‬ ‫ده‌که‌ین‪ .‬به‌ راستی کارێکى‬ ‫ناڕه‌وایه‌ و هه‌موو مه‌وداکانی‬ ‫رۆژنامه‌نوسی به‌رته‌سک کردوه‌‪ .‬ئێستا له‌ باشوری‬ ‫کوردستان ئازادییه‌ک هه‌یه‌ بۆ رۆژنامه‌نوسان‪،‬‬ ‫پێمان خۆشه‌ له‌ تورکیاش وا ئ���ازادی هه‌بێت و‬ ‫تورکیا وه‌کو مه‌ودا ئه‌و ئازادیانه‌ به‌رفراوان بکات‬ ‫و به‌ زوترین کاتیش ئه‌و گیراوانه‌ ئ��ازاد بکرێن‪.‬‬ ‫به‌ راستی تورکیا ئه‌گه‌ر هه‌ر وا بچێته‌ پێشه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئیتر ناتوانێت بڵێیت من ئازادیم به‌رقه‌رار کردووه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ وای له‌ تورکیا کرد که‌ ئیتر هیچ وه‌اڵمێک‬

‫بۆیان نه‌مێنێته‌وه‌ و به‌مجۆره‌ ده‌یه‌وێت به‌ شێوه‌یه‌ک‬ ‫له‌ شێوه‌کان حکومه‌تى تورکیا ده‌نگی کوردان له‌م‬ ‫واڵته‌دا کپ بکات‪ .‬بۆیه‌ پێویسته‌ رۆژنامه‌نوسان‬ ‫و رۆشنبیران هه‌لوێستێکی مه‌ده‌نیانه‌ بنوێنن و‬ ‫ده‌کرێت به‌ مانگرتن و خۆپیشاندانی هێمنانه‌ فشار‬ ‫بخه‌نه‌ سه‌ر ده‌وڵه‌تی تورکیا‪.‬‬ ‫کۆڤان ع��زه‌ت‪ ،‬رۆژنامه‌نوس‪:‬‬ ‫ب�ه‌م��ج��ۆره‌ م��اف�ه‌ک��ان��ی ک��ورد‬ ‫پێشێل ده‌ک��رێ��ت‪ .‬له‌ سه‌ره‌تادا‬ ‫ده‌وڵه‌تی تورک ده‌ستی کرد‬ ‫به‌ زیندانیکردنی ئه‌ندامانى‬ ‫(‪ )BDP‬و ئێستاش هه‌ڵمه‌تێکی‬ ‫تری ده‌ست پێکردوه‌ که‌ ئه‌ویش‬ ‫بریتیه‌ له‌ ده‌ستگیرکردنی رۆژنامه‌نوسانی ئاژانسی‬ ‫هه‌والنێری دیجله‌ و ده‌زگاکانی ت��ر‪ .‬به‌مشێوه‌یه‌‬ ‫ده‌ی��ان�ه‌وێ ده‌نگی ک��وردان ببڕن و نه‌هێڵن بگه‌ن‬ ‫به‌ ئ��ازادی و مافه‌کانیان‪ .‬بۆیه‌ پێویسته‌ هه‌موو‬ ‫رۆژنامه‌نوسان ئه‌و کاره‌ی تورکیا به‌ کارێکی زۆر‬ ‫نه‌شیاو و کارێکی چه‌په‌ل له‌ قه‌ڵه‌م بده‌ن‪.‬‬ ‫دڵ������ش������اد م������ی������راوده‌ل������ی‪،‬‬ ‫رۆژنامه‌نوس‪ :‬خۆی ئه‌رکی‬ ‫رۆژنامه‌نوس له‌ کورتترین وشه‌‬ ‫و ل�ه‌ بنچینه‌دا راگه‌یاندنی‬ ‫راستیه‌کانه‌ بۆ رای گشتی‬ ‫و رونکردنه‌وه‌ى ئه‌و واقیعانه‌یه‌‬ ‫که‌ کۆمه‌لگا یاخود ده‌سه‌اڵت تا راده‌یه‌ک پێیان‬ ‫ئاشنا نین‪ .‬رۆژن��ام�ه‌ن��وس ه �ه‌ر چه‌نده‌ زی��اد بێت‬ ‫له‌ هه‌ر واڵتێکدا نیشانه‌ی بوونی دیموکراسییه‌‬ ‫واڵت �ه‌دا‪ .‬بۆیه‌ به‌ سه‌رکوتکردن و ده‌ستگیرکردن‬ ‫رۆژنامه‌نوسان راسته‌وخۆ گوزارشت له‌ سیستمێکی‬ ‫دیکتاتۆری ئه‌و واڵته‌ ده‌کات‪ .‬نه‌ته‌نیا رۆژنامه‌نوسان‬ ‫له‌ ه�ه‌رچ��وار پارچه‌ى کوردستان به‌لکو ئه‌رکی‬ ‫هه‌موو تاکێکی کورده‌ که‌ هه‌لوێست وه‌ربگرن له‌‬

‫«چا چاره‌سه‌رى نه‌خۆشى ره‌بۆ ده‌کات»‬

‫دژی ئه‌م کاره‌ قێزه‌ونانه‌ی ده‌وڵه‌تی تورک‪.‬‬ ‫ش���ه‌ه�ل�ا ص���ۆف���ی‪ ،‬ب���ێ���ژه‌ری‬ ‫رادیۆی زاری کرمانجی‪ :‬به‌‬ ‫راستی ئه‌و ک��اره‌ی ده‌وڵه‌تی‬ ‫تورکیا به‌ کارێکی نه‌شیاو‬ ‫و ناڕاست ده‌زانین‪ .‬هیوادارم‬ ‫هه‌مومان پێکه‌وه‌ پشتگیری‬ ‫له‌ داواکانی ئه‌م رۆژنامه‌نوسانه‌ بگرین که‌ وه‌کو‬ ‫ده‌زانین له‌ هه‌مو شوێنیک رۆژنامه‌نوسان ئازادن له‌‬ ‫کاره‌ پیرۆزه‌که‌یان‪ .‬بۆیه‌ به‌ یه‌ک‌هه‌ڵوێستی هه‌موو‬ ‫رۆژنامه‌وانان ده‌توانین ئه‌و کاره‌ی ده‌وڵه‌تی تورکیا‬ ‫ش �ه‌رم �ه‌زار بکه‌ین ک�ه‌ ل�ه‌ دژی رۆژن��ام�ه‌ن��وس��ان‬ ‫ده‌یکات‪ .‬نه‌ک ته‌نها رۆژنامه‌نوسان به‌لکو هه‌مو‬ ‫گه‌لی کورد یه‌کده‌نگ بین بۆ ئه‌وه‌ى بتوانین ئه‌و‬ ‫رۆژنامه‌نوسان ‌ه ئازاد بکه‌ین‪.‬‬ ‫غازی عارس‪ ،‬رۆژنامه‌نوس‪:‬‬ ‫ب���ه‌ راس���ت���ی ئ����ه‌و ره‌ف���ت���اره‌ى‬ ‫ده‌وڵه‌تی تورکیا ره‌فتارێکی‬ ‫زۆر ن��اب �ه‌ج��ێ��ی �ه‌‪ .‬ت���ا ئێستا‬ ‫نه‌مبیستووه‌ له‌ هه‌موو جیهان‬ ‫ئ �ه‌وی��ش ب �ه‌ تۆمه‌تێکی زۆر‬ ‫بێ‌بنه‌ما و ب�ێ‌س�ه‌رچ��اوه‌ که‌‬ ‫گوایه‌ په‌یوه‌ندیان ب ‌ه (‪)PKK‬وه‌ هه‌یه‌ رۆژنامه‌نوس‬ ‫ده‌ستگیر بکرێت‪ .‬له‌ بنچینه‌دا ده‌وڵه‌تی تورکیا‬ ‫ترسی ل �ه‌وه‌دای �ه‌ ک�ه‌ ب�ه‌ ه��ۆی ئ �ه‌و راده‌رب��ڕی��ن�ه‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی کورد‪ ،‬کار بکرێته‌ سه‌ر زیاتر مافه‌کانی‬ ‫هه‌موو ئه‌و نه‌ته‌وانه‌ى که‌ له‌ ناو تورکیادان که‌‬ ‫داوای مافه‌ڕه‌واکانی خۆیان بکه‌ن‪ .‬ئه‌و هه‌ڵمه‌تانه‌ى‬ ‫تورکیاش کارێکی ت��ازه‌ نیه‌ چونکه‌ پێشتریش‬ ‫هێرش ک��راوه‌ت�ه‌ س�ه‌ر رۆژنامه‌نوسان و به‌ توندی‬ ‫ئه‌شکه‌نجه‌ ک��راون‪ .‬له‌ بنه‌مادا ده‌وڵ�ه‌ت��ی تورکیا‬ ‫نایه‌وێ ره‌وشه‌که‌ له‌ ب�ه‌رژه‌وه‌ن��دی ک��ورددا بچێته‌‬ ‫پێشه‌وه‌‪ .‬بۆیه‌ داواکارم له‌ هه‌موو کوردێک که‌ به‌‬ ‫دل و گیان هه‌لوێست وه‌ربگرن له‌ دژی ئه‌و زه‌خت و‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪86‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2711/10/5 - 2011/12/26‬‬

‫‪19‬‬

‫گوشارانه‌ی ده‌وڵه‌تی تورک‪.‬‬ ‫رێکان ره‌واندزی‪ ،‬رۆژنامه‌نوس‪:‬‬ ‫ل �ه‌ راس��ت��ی��دا ئ���ه‌و ک���وردان���ه‌ی‬ ‫ک �ه‌ ل �ه‌ ب��اک��وری کوردستانن‬ ‫و به‌ تایبه‌تی رۆژنامه‌نوسان‬ ‫له‌ الی �ه‌ن ده‌وڵ �ه‌ت �ه‌وه‌ پشتگیری‬ ‫ناکرێن و به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ زۆریش‬ ‫ئه‌شکه‌نجه‌ ده‌کرێن‪ .‬ئه‌وه‌ش بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ که‌ ده‌سه‌اڵتدارانی تورک ته‌نها‬ ‫ده‌یانه‌وێت پشتگیری له‌ رۆژنامه‌نوسه‌ تورکه‌کان‬ ‫بکه‌ن‪ .‬هه‌ر چه‌ند پرۆپاگه‌نده‌ى خۆی ده‌کات که‌‬ ‫پارتێکی داد و گه‌شه‌پێدانه‌ به‌اڵم له‌ راستی وا نیه‌‪.‬‬ ‫ده‌توانم بلێم گورگێکه‌ خۆی له‌ناو پێستی مه‌ڕدا‬ ‫ش��اردوه‌ت�ه‌وه‌‪ .‬چۆنکه‌ ئێمه‌ هه‌مومان ده‌بینین که‌‬ ‫چه‌ندین ساڵه‌ کوردان له‌وێ ژیان ده‌که‌ن و واڵتى‬ ‫خۆیانه‌ به‌اڵم تا ئێستا له‌ ترسی ده‌وڵه‌تی تورکیا‬ ‫ناتوانن به‌ زمانی دایکی خۆیان ده‌رس بخوێنن و‬ ‫فێری کلتۆری خۆیان ببن‪ .‬بۆیه‌ هیوادارم هه‌موو‬ ‫رۆژنامه‌نوسان ببن به‌ یه‌کده‌نگ و هاواری خۆیان‬ ‫بگه‌یێنن به‌ نه‌ته‌وه‌ یه‌کگرتوه‌کان که‌ هه‌رچی زوتر‬ ‫ئه‌م رۆژنامه‌وانانه‌ ئازاد بکرێن‪.‬‬ ‫ئاماده‌کار‪ :‬حه‌مید مسته‌فا‬

‫له‌ ئه‌ڵمانیا «هاوسه‌رى به‌ناچاری»‬ ‫له‌ هه‌ڵکشاندایه‌‬

‫ئاماده‌کار‬

‫ئاشتى ئه‌حمه‌د‬ ‫و‪ :‬ل ‌ه فارسییه‌وه‌‬

‫چا (‪ )Tea‬به‌ دووه‌مین خواردنه‌وه‌‬ ‫داده‌نرێت له‌ جیهاندا له‌ دواى‬ ‫ئاو‪ ،‬پێک هاتووه‌ له‌ پیوفیلین‪،‬‬ ‫پیوبرومیلن‪ ،‬خۆڵه‌مێش و کافائین‬ ‫تیایدا که‌ پێى ده‌ڵێن (‪Theine،‬‬ ‫‪ )Tannin‬و مادده‌یه‌کى قه‌بزکه‌ره‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها (‪ )Boheic acide‬تێدایه‌‪،‬‬ ‫چه‌ندین سوودى گرنگى هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌وانه‌‪:‬‬

‫‪ .1‬چا له‌ سێ پێکهاته‌ى چاالککه‌ر‬ ‫پ��ێ��ک دێ���ت (ک��اف��ائ��ی��ن‪ ،‬پیوفیلین‪،‬‬ ‫پیوبرومیلین) و ل �ه‌و گیایانه‌یه‌ که‌‬ ‫چ��اره‌س�ه‌رى نه‌خۆشییه‌کانى سینگ ‌و‬ ‫ره‌بۆ ده‌کات‪.‬‬ ‫‪ .2‬ده‌وڵه‌مه‌نده‌ به‌ مادده‌ى فلۆراید که‌‬ ‫رێی ده‌گرێت له‌ کلۆربونى ددان‪ ،‬فلۆراید‬ ‫له‌ چاى سه‌وز ‌و ره‌شدا هه‌یه‌‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫بوونى مادده‌ى (‪ )Tannin‬تیایدا که‌‬ ‫یارمه‌تى نه‌هێشتنى ئ �ه‌و به‌کتریایانه‌‬ ‫ده‌دات که‌ ده‌بنه‌هۆى کلۆربونى ددان‪.‬‬ ‫‪ .3‬چا ده‌ردان��ى ئاره‌قه‌ له‌ پێست زیاتر‬ ‫ده‌کات‪.‬‬ ‫‪ .4‬توێژینه‌وه‌کان ده‌ریانخستووه‌ که‌ چا‬ ‫کارى دابه‌زاندنى ئاستى کۆلیسترۆل له‌‬ ‫خوێن ده‌کات‪.‬‬ ‫‪ .5‬م��ی��زه��ێ��ن�ه‌ره‌ ‌و رێ���ی ده‌گ���رێ���ت له‌‬ ‫گردبوونه‌وه‌ى شله‌مه‌نییه‌کان له‌ له‌شدا‪.‬‬ ‫‪ .6‬چا مادده‌ى (‪)Polyphenlos‬‬ ‫تێدایه‌ ک�ه‌ ک��اری��گ�ه‌رى دژه‌ئۆکسیدى‬ ‫هه‌یه‌ که‌ خانه‌کان چاک ده‌کاته‌وه‌ ‌و‬ ‫رێی له‌ تێکچوونیان ده‌گرێت به‌ر له‌وه‌ى‬

‫هه‌مه‌ڕ ‌ه‌نگ‬

‫فه‌ره‌یدون بێوار‬ ‫سااڵنه‌ به‌ هه‌زاران ئافره‌تى گه‌نج‬ ‫به‌هۆى گوشارى جۆراوجۆره‌وه‌‬ ‫ناچار به‌ هاوسه‌رگیرى ده‌کرێن‪.‬‬ ‫توێژینه‌وه‌ تازه‌کان ئاشکراى‬ ‫ده‌که‌ن که‌ زۆرینه‌یان کچانى‬ ‫ته‌مه‌ن بچوک و ئه‌ندامى خێزان ‌ه‬ ‫موسڵمانه‌کانن‪.‬‬

‫تووشى نه‌خۆشییه‌کانى دڵ‌و زۆرب �ه‌ى‬ ‫شێرپه‌نجه‌کان ببێت‪.‬‬ ‫‪ .7‬تاقیکردنه‌وه‌کان سه‌لماندوویانه‌ که‌وا‬ ‫چاى سه‌وز تواناى رێگرتنى له‌ تووشبوون‬ ‫به‌ شێرپه‌نجه‌ى هه‌یه‌ له‌ سورێنچک ‌و‬ ‫قۆلۆن ‌و سینگ ‌و سى ‌و په‌نکریاس‪.‬‬ ‫‪ .8‬رێ له‌ نه‌خۆشییه‌کانى دڵ ده‌گرێت‪،‬‬ ‫ئه‌ویش له‌ به‌ربوونى مادده‌ى دژه‌ئۆکسید‬ ‫له‌ چاى‪.‬‬ ‫‪ .9‬به‌هۆى بوونى سێ چاالککه‌ره‌وه‌ تیایدا‬ ‫(کافائین‪ ،‬پیوفیلین‪ ،‬پیوبرومین) که‌‬ ‫کاریگه‌رییان هه‌یه‌ له‌ سه‌رمولوله‌کان‌و‬ ‫بۆرى هه‌وا‪ ،‬هه‌ناسه‌دان ئاسان ده‌کات ‌و‬ ‫مولوله‌کان‌و بۆرى هه‌وا فراوان ده‌کات‪.‬‬

‫ئێستا چاالککه‌رى پیوفیلین له‌ رێى‬ ‫«ده‌رزى لێدان‪ ،‬حه‌ب و تحامیل» به‌کار‬ ‫ده‌هێنرێت بۆ چاره‌سه‌رکردنى ره‌بۆ‪.‬‬ ‫‪ .10‬به‌هۆى بوونى م���ادده‌ى قه‌بزکه‌ر‬ ‫تیایدا چاره‌سه‌رى سکچوون ده‌کات‪.‬‬ ‫زی��ان�ه‌ک��ان��ى چ��ا‪ :‬چ��ا ه��ۆک��ارێ��ک�ه‌ بۆ‬ ‫دروستبوونى ک�ه‌م‌و کورتى له‌ رواڵ�ه‌ت‬ ‫‌و دی��م�ه‌ن��ى م���رۆڤ‪ .‬ب��ۆی�ه‌ وا باشتره‌‬ ‫ئافره‌تى دووگیان خۆیان به‌ دوور بگرن‬ ‫له‌ خ��واردن��ه‌وه‌ى‪ .‬چونکه‌ ده‌بێته‌ هۆى‬ ‫قه‌بزى گه‌ده‌ و ترشى ئه‌سید له‌ گه‌ده‌دا‬ ‫زیاد ده‌کات‪ .‬ته‌نانه‌ت وا باشتره‌ ئه‌وانه‌ى‬ ‫ته‌مه‌نیان له‌ خ��وار دووس��اڵ��ى ‌و س�ه‌روو‬ ‫(‪ )65‬ساڵیدایه‌ چاى نه‌خۆنه‌وه‌‪.‬‬

‫خه‌مۆکی و زیانه‌کانی‬ ‫و‪ :‬ل ‌ه ئینگلیزییه‌وه‌‬ ‫خاوبوونه‌وه‌ی راهێنان ‌ه‬ ‫ج �ه‌س��ت �ه‌ی��ی �ه‌ک��ان��ی‬ ‫الوکۆ محه‌مه‌د‬ ‫م��������������������رۆڤ ب����ۆ‬ ‫خه‌مۆکی حاڵه‌تی که‌مبوونه‌وه‌ی مه‌زاج و ئاره‌زووه‌کانی چ����اک����ب����وون����ه‌و‌ه و‬ ‫مرۆڤ‌ه و نه‌مانی چاالکییه‌کانیه‌تی و رقلێبوونه‌وه‌یه‌تی گ���������ه‌ڕان���������ه‌و‌ه ب��ۆ‬ ‫به‌رامبه‌ر شت‌ه م��ادی و مه‌عنه‌وییه‌کان‪ .‬هه‌روه‌ها ب���������اری ئ���اس���ای���ی‬ ‫هه‌ستکردنیه‌تی ب‌ه خه‌م و ناخۆشی و بێ‌ئۆمێدی و تاوان‪ .‬خ�����ۆی ل����‌ه ک��ات��ی‬ ‫که‌سی خه‌مۆک هه‌ست ب‌ه چێژی شته‌کان ناکات و ن �ه‌خ��ۆش��ی��ی �ه‌ک��ان��دا‪.‬‬ ‫ب‌ه چاوی سووکه‌و‌ه ده‌ڕوانێت‌ه ئامراز و که‌لوپه‌له‌کانی ب����ه‌ت����ای����ب����ه‌ت ک �ه‌‬ ‫ده‌وروبه‌ری و بایه‌خیان بۆ دانانێت‪ .‬ئه‌م‌ه جگ‌ه له‌وه‌ی خه‌مۆکی خۆی هۆکارێک‌ه بۆ توشبوون ب‌ه هه‌ندێ‬ ‫ک�‌ه ئ����اره‌زوی زۆرخ���واردن���ی نامێنێ‪ ،‬ئیشتیهاشی نه‌خۆشی ترسناک‪ .‬توێژه‌ره‌کان ئاماژ‌ه به‌و‌ه ده‌ده‌ن‬ ‫که‌م ده‌بێته‌وه‌‪ .‬خه‌مۆکه‌کان هه‌ست ب‌ه که‌موکورتی ک‌ه ئه‌و که‌سانه‌ی ب��ه‌رده‌وام خه‌مۆکیان له‌گه‌ڵدایه‌‬ ‫و ناڕێکی ده‌ک�ه‌ن ل‌ه کاره‌کانی رۆژانه‌یاندا‪ .‬جگه‌ ئه‌گه‌ری زۆر هه‌ی‌ه بۆ توشبوون ب‌ه نه‌خۆشی کتوپڕی‬ ‫له‌وه‌ی خه‌مۆکی‪ ،‬هۆکارێکی مه‌زن‌ه بۆ توشبوونی جه‌ڵده‌‪ .‬هه‌ر وه‌ک زانراو‌ه ئه‌و که‌سانه‌ی ک‌ه خه‌مۆکن‬ ‫به‌رده‌وام ب‌ه حاڵه‌تی خه‌وزڕان‪ ،‬لێکۆڵینه‌وه‌کان ئاماژه‌ و نه‌خۆشی دڵیان له‌گه‌ڵدای‌ه زوتر ده‌مرن له‌و که‌سانه‌ی‬ ‫به‌و‌ه ده‌ده‌ن ک‌ه خه‌مۆکی ده‌بێت‌ه هۆی که‌مکردنه‌و‌ه و ک‌ه نه‌خۆشی دڵیان له‌گه‌ڵدا نی‌ه و خه‌مۆک نین‪.‬‬

‫ونبوون‬ ‫باجێکی کۆلێژی په‌روه‌رده‌ی که‌الر‪ ،‬به‌شی ماتماتیک به‌ ناوی (گۆران محه‌مه‌د مه‌عروف)‬ ‫ون بووه‌‪ .‬هه‌ر که‌س دۆزییه‌وه‌ په‌یوه‌ندی بکات به‌م ته‌له‌فونه‌وه‌‪)07480179510( :‬‬

‫لێکۆڵینه‌وه‌یه‌کى تاز‌ه له‌ژێر ناوى «وه‌زاره‌تى‬ ‫خێزان» ئه‌نجام دراوه‌ و ئاشکراى ده‌کات‬ ‫سااڵنه‌ له‌ س�ه‌رت��اس�ه‌رى ئه‌ڵمانیا ژن��ان و‬ ‫کچان زۆربه‌یان ب ‌ه زۆر و گوشار ناچار‬ ‫ده‌کرێن شوو به‌ پیاوان بکه‌ن‪.‬‬ ‫به‌ گوێره‌ى ئه‌م توێژینه‌وه‌ تازه‌یه‌ ل ‌ه ساڵى‬ ‫(‪)2008‬دا (‪ )3443‬ئ��اف��ره‌ت��ى گه‌نج‬ ‫سه‌ردانى نوسینگه‌ى راوێژکاریان کردووه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌ر ئ�ه‌وه‌ى یان به‌ زۆر ب�ه‌ش��وودراون یان‬ ‫له‌به‌رده‌م به‌زۆربه‌شووداندان‪ .‬سه‌ره‌نجڕاکێش ‌ه‬ ‫ک ‌ه ئه‌م ئافره‌تان ‌ه ب ‌ه نهێنى به‌دواداچوونى‬ ‫ی���اس���ای���ى ب���ۆ ک��ێ��ش �ه‌ک��ان��ی��ان ده‌ک�����ه‌ن‪.‬‬ ‫بێگومان ئافره‌تى زیاتر ناچار به‌مجۆر‌ه‬ ‫ه��اوس�ه‌رگ��ێ��ری��ی� ‌ه ده‌ک���رێ���ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم ب��وێ��رى‬ ‫به‌دواداچوونى یاساییان نییه‌‪.‬‬ ‫تا ئێستا به‌ گوێره‌ى سه‌ردانکه‌رانى یاسایى‬ ‫و نوسینگه‌کانى کۆمه‌اڵیه‌تى ئاشکرا‬ ‫بووه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تى ئه‌و ئافره‌تانه‌ى ک ‌ه تازه‌ بۆ‬ ‫ئه‌ڵمانیا هاتوون‪ ،‬به‌هۆى کێشه‌کانى دارایى‬ ‫و م��اف خ��ۆی��ان راده‌س��ت��ى هاوسه‌رگرتنى‬ ‫ب�ه‌ن��اچ��ارى ده‌ک���ه‌ن‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئ��ام��اره‌ت��ازه‌ک��ان‬ ‫ئاماژه‌ به‌ زۆربوونى ئه‌م حاڵه‌ته‌ ده‌ک�ه‌ن‪.‬‬

‫به‌ گشتى (‪ )830‬نوسینگه‌ى راوێژکاریى‬ ‫خ��ێ��زان��ى ب �ه‌ش��دار ب��وون �ه‌ ل �ه‌ ئه‌نجامدانى‬ ‫توێژینه‌وه‌ک ‌ه و کۆکردنه‌وه‌ى ئاماره‌کان‪.‬‬ ‫له‌ راپۆرتێکى تازه‌ى «وه‌زاره‌تى خێزان» ل ‌ه‬ ‫باره‌ى پێگه‌ و ته‌مه‌ن و پێشینه‌ى ئافره‌ته‌کان‬ ‫زانیاری وردى خستۆت ‌ه به‌رده‌ست‪ .‬ده‌وترێت‬ ‫که‌ یه‌ک له‌سه‌ر سێى ئافره‌تان ل ‌ه ترسى‬ ‫گیانى خۆیان به‌و جۆره‌ هاوسه‌رگرتنه‌ رازى‬ ‫ده‌ب��ن‪ .‬چونکه‌ روب���ه‌ڕوى ه�ه‌ڕه‌ش�ه‌ى مردن‬ ‫ده‌ب��ن�ه‌وه‌‪ .‬زیاتر ل ‌ه (‪ )%83‬له‌ قوربانیانى‬ ‫ه��اوس��ه‌ری ب �ه‌ ن��اچ��ارى س��ه‌ر ب �ه‌ خێزان ‌ه‬ ‫موسڵمانه‌کانن؛ دوو له‌سه‌ر سێى ئه‌مان ‌ه‬ ‫ل �ه‌ خ��ێ��زان �ه‌ «ت��ون��دم �ه‌زه �ه‌ب��ی»ی �ه‌ک��ان��ن‪.‬‬ ‫نزیکه‌ى س��ێ ل�ه‌س�ه‌ر چ���وارى ل�ه‌ خێزان ‌ه‬ ‫مه‌سیحییه‌کان و یه‌ک له‌سه‌ر سێى سه‌ر‬ ‫به‌ ئایینى هیندویین‪.‬‬ ‫بێ‌ئاگایى ل ‌ه پارێزگاری یاسایی‬

‫ئه‌م توێژینه‌وه‌ی ‌ه ده‌ریده‌خات که‌ جگ ‌ه ل ‌ه‬ ‫حاڵه‌تى رێ��زپ�ه‌ڕ‪ ،‬ت���ه‌واوى قوربانییه‌کانى‬ ‫ه��اوس�ه‌ری به‌ ن��اچ��ارى بریتین له‌ خێزان ‌ه‬ ‫په‌ناهه‌نده‌کان و بیانییه‌کان‪ .‬نزیکه‌ى یه‌ک‬ ‫ل�ه‌س�ه‌ر سێى ئ��اف��ره‌ت�ه‌ک��ان ل� ‌ه دایکبووى‬ ‫ئه‌ڵمانیان‪ .‬ل ‌ه کاتێکدا له‌ (‪ )%23‬ئه‌وان ‌ه‬ ‫له‌ تورکیا له‌دایکبوونه‌‪ .‬له‌ پاش تورکیا‪،‬‬ ‫توێژینه‌وه‌که‌ ئ��ام��اژه‌ى به‌ ن��اوى واڵتانى‬ ‫سربستان و ک��ۆزۆڤ��ۆ و مونته‌نگرۆ و‬ ‫ئه‌فغانستان و عێراق کردووه‌‪.‬‬ ‫زۆرێ������ک ل��� ‌ه ئ���اف���ره‌ت���ه‌ک���ان گ���وش���ارى‬ ‫ج��ۆراوج��ۆری��ان به‌رگه‌ گ��رت��ووه‌‪ .‬زیاتر ل ‌ه‬ ‫نیوه‌یان بۆ رازیکردنى هاوسه‌رگرتن لێیان‬ ‫دراوه‌‪ .‬نزیکه‌ى له‌ (‪)%27‬شیان هه‌ڕه‌شه‌ى‬ ‫کوشتنیان لێکراوه‌‪.‬‬ ‫ن��ێ��وه‌ن��دى ته‌مه‌نى قوربانیانى ه��اوس�ه‌ری‬

‫به‌ناچارى جێى تێرامانه‌‪ .‬نزیکه‌ى یه‌ک‬ ‫له‌سه‌ر سێى قوربانیان ته‌مه‌ن (‪)17‬سااڵن‬ ‫یان گه‌نجتر بوونه‌‪ .‬نزیکه‌ى (‪)%40‬ى ئه‌وان‬ ‫له‌ نێوان (‪ )18‬تا (‪ )21‬ساڵیدا بوونه‌‪.‬‬ ‫کریستینا شرۆده‌ر‪ ،‬وه‌زرى کاروبارى خێزان‪،‬‬ ‫ل ‌ه وتارێکیدا که‌ ل ‌ه رۆژنامه‌ى (فرانکفۆر‬ ‫ئه‌لگماینه‌) باڵو بوه‌ته‌وه‌‪ ،‬داواى له‌به‌رپرسان‬ ‫و رێ��ک��خ��راوه‌ک��ان��ى م �ه‌ده‌ن��ى ک����ردووه‌ ک ‌ه‬ ‫ئافره‌تانى بیانى ل ‌ه مافه‌کانیان ئاگادار‬ ‫بکه‌نه‌وه‌‪ .‬به‌بڕواى خاتوونى وه‌زیر فێربوونى‬ ‫زمانى ئه‌ڵمانى ده‌توانێ ئافره‌تانى گه‌نج ل ‌ه‬ ‫ده‌ستدرێژییه‌کان و هه‌رزه‌گۆیى بپارێزێت‬ ‫و به‌ مافه‌کانیان ئاشنایان بکات تا ب ‌ه‬ ‫«هاوسه‌رى ناچاری» رازى نه‌بن‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و خ���ات���وون���ه‌ وه‌زی�������ره‌ ئ���ام���ۆژگ���ارى‬ ‫ئ��اف��ره‌ت��ان��ى گ �ه‌ن��ج ده‌ک����ات ک��ه‌ نه‌چنه‌‬ ‫ژێ���ر ب���ارى ه��ی��چ ج���ۆر‌ه ده‌س��ت��درێ��ژی و‬ ‫گوشارێکه‌و‌ه و نوسینگه‌کانى راوێژکارى‬ ‫و ب�ه‌رێ��وه‌ب�ه‌رای�ه‌ت��ی��ی�ه‌ک��ان��ى م��اف�ه‌ک��ان بۆ‬ ‫گوێگرتن ل‌ه سکااڵکانیان ئاماده‌یه‌‪ .‬ئه‌وان‬ ‫ده‌توانن ل ‌ه هه‌ر ده‌مژمێرێکى شه‌و و رۆژدا‬ ‫پێوه‌ندى بکه‌ن ب ‌ه به‌رێوه‌به‌رایه‌تى فه‌رمییه‌و‌ه‬ ‫و ب ‌ه زمانى زگماکى خۆیان پ��ارێ��زه‌ر و‬ ‫راوێژکار ده‌سته‌به‌ر بکه‌ن‪.‬‬ ‫به‌گوێره‌ى یاساکانى ئه‌ڵمانیا هاوسه‌رى ب ‌ه‬ ‫ناچارى نه‌ک هه‌ر په‌سه‌ند و شیاو نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵکو به‌ «ت��اوان» داده‌نرێت‪ .‬ل ‌ه مانگى‬ ‫ژوئیه‌ى راب���ردوو یاسایه‌ک په‌سه‌ند کرا‬ ‫که‌ «هاوسه‌رى به‌ ناچاری»ى ب ‌ه تاوانى‬ ‫ش��ی��اوى ب����ه‌دواداچ����وون دان����ا‪ .‬ب�ه‌گ��وێ��ره‌ى‬ ‫یاساک ‌ه هه‌ر که‌سێک ئافره‌تێک ناچار‬ ‫به‌ هاوسه‌رى بکات‪ ،‬تا پێنج ساڵ زیندانى‬ ‫ده‌کرێت‪.‬‬

‫کاریکاتێری هه‌فته‌‬

‫ژماره‌ی متمان ‌ه‬ ‫خاوه‌ن ئیمتیاز‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‬ ‫دیزاین‬ ‫باڵوکردنه‌وه‬ ‫‌راوێژکاری یاسایی‬ ‫ناونیشان‬

‫‪212‬‬ ‫که‌مال حه‌سه‌ن حه‌مه ره‌زا‬ ‫شۆڕش مسته‌فا‬ ‫گروپی دییه‌‬ ‫کۆمپانیای نێوه‌ند‬ ‫سیروان ئه‌حمه‌د حامد‬ ‫سلێمانی گه‌ڕه‌کی عه‌لی ناجی‌‬ ‫‪07480179510‬‬ ‫‪07710299753‬‬ ‫‪cetir2010@gmail.com‬‬ ‫‪cetir2010@yahoo.com‬‬

‫‪WWW.Chatrpress.com‬‬

‫چۆپی فه‌تاح‪:‬‬ ‫وه‌ک هونه‌رمه‌ندانی بیانی‬ ‫ده‌رفه‌ت نادرێت ب ‌ه‬ ‫هونه‌رمه‌ندانی کورد‬ ‫ل‪10‬‬ ‫‪2711/10/5‬‬

‫‪Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe‬‬ ‫‪Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe‬‬

‫‪No: (86) Mo.26/12/2011-‬‬

‫ریکالم‬

‫کورد له‌ ملمالنێکانى‬ ‫ئێستاى عێراقدا‬ ‫عه‌لى فه‌تاح دۆخ��ى ئێستاى ع��ێ��راق تا‬ ‫راده‌یه‌کى مه‌ترسیدار ئاڵۆزه‌‬ ‫و ئومێدى ئاسایى بوونه‌وه‌ى چاوه‌ڕوان نه‌کراوه‌‪،‬‬ ‫کورد له‌م هاوکێشه‌ ئاڵۆزه‌ى ئێستادا تا راده‌ى‬ ‫ساڵى (‪ )2004‬هێزى سیاسى بۆ گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌شێکى کاریگه‌ر له‌ سه‌رکرده‌ى هێزه‌ سوننه‌کان‬ ‫تا ئێستاش ل ‌ه هه‌رێمى کوردستانن‪ ،‬ئاشکرایه‌‬ ‫هاتنى سه‌رکرده‌ سونییه‌کان نیشانه‌ى خراپى‬ ‫بارودۆخى عه‌ره‌بى سونه‌یه‌ له‌ عێراقدا‪.‬‬ ‫ب�ه‌ ک��ورت��ى‪ ،‬ک��وردس��ت��ان جارێکیتر ب���وه‌وه‌ به‌و‬ ‫دورگ���ه‌ ئ��ارام �ه‌ى ک �ه‌ س �ه‌رک��رده‌ سونییه‌کان‬ ‫ت��ی��ای��دا ده‌ح���ه‌وێ���ن���ه‌وه‌‪ ،‬ی �ه‌ک��ێ��ک ل��ه‌ دۆس��ی �ه‌‬ ‫هه‌ستیار و هه‌ڵپه‌سێراوه‌کانى ک��ورد له‌گه‌ڵ‬ ‫حکومه‌تى مه‌رکه‌زى دۆسیه‌ى «ناوچه‌ کێشه‌‬ ‫له‌سه‌ره‌کانه»‪ ،‬کۆى ئه‌و ناوچه‌ کوردیه‌ جێ‬ ‫ناکۆکانه‌ سنوریان ب�ه‌ ناوچه‌کانى عه‌ره‌بى‬ ‫سونیه‌وه‌یه‌‪ ،‬وات��ا ک��ورد دواج���ار ده‌توانێت له‌م‬ ‫ده‌رف���ه‌ت��� ‌ه گ��رن��گ �ه‌دا ب��اب �ه‌ت��ى ن��اوچ��ه‌ کێشه‌‬ ‫له‌سه‌ره‌کانى به‌ ئاراسته‌ى به‌رژه‌وه‌ندى نه‌ته‌وه‌یى‬ ‫یه‌کالیى بکاته‌وه‌‪.‬‬ ‫پرسیاره‌که‌ ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬کورد لێره‌دا چى ده‌کات؟‬ ‫چۆن مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌م بارودۆخه‌ نوێییه‌دا‬ ‫ده‌ک���ات؟ چى ده‌ک��ات بۆ گ �ه‌ڕان �ه‌وه‌ى ناوچه‌‬ ‫داگیرکراوه‌کانى؟ که‌ دوور نییه‌ ئه‌مه‌ باشترین‬ ‫ده‌رف �ه‌ت و دوا ده‌رف �ه‌ت بێت‪ ،‬له‌کاتێکدا که‌‬ ‫ه���ه‌ردوو الیه‌نى ع�ه‌ره‌ب��ى (سونه‌ و شیعه‌) له‌‬ ‫گه‌رمه‌ى پاکتاوکردنى یه‌کتریدان‪ ،‬کورد چ‬ ‫رۆڵێک ده‌گێڕێت؟ ئ �ه‌وه‌ى جێگه‌ى مه‌ترسیه‌‬ ‫دابه‌شبونى سه‌رکردایه‌تى سیاسى کورده‌ به‌ سه‌ر‬ ‫جوگرافیاى سیاسى عێراقى (شیعه‌ و سونه‌)‬ ‫دا‪ ،‬هه‌ڵوێسته‌ پێچه‌وانه‌کانى سه‌رکردایه‌تى‬ ‫سیاسى کورد وه‌ک (داڵده‌دانى هاشمى له‌الیه‌ن‬ ‫ب��ارزان��ی�ه‌وه‌) و ره‌ت��ک��ردن�ه‌وه‌ى راده‌ستکردنه‌وه‌ى‬ ‫ب �ه‌ دادگ����اى ب���ااڵى ت��اوان �ه‌ک��ان��ى ع��ێ��راق‪ ،‬به‌‬ ‫پ��ێ��چ�ه‌وان�ه‌وه‌ ره‌ت��ک��ردن �ه‌وه‌ى (بینینى هاشمى‬ ‫له‌الیه‌ن تاڵه‌بانیه‌وه‌) و دواتر په‌شیمان بوونه‌وه‌ى‬ ‫تاڵه‌بانى و راگه‌یاندنى ئ��ه‌وه‌ى که‌ (هاشمى‬ ‫میوانى تاڵه‌بانیه‌) و نیشته‌جێکردنى هاشمى‬ ‫له‌ ناسکترین کۆشکه‌کانى سه‌یرانگاى دوکان‬ ‫له‌الیه‌ن تاڵه‌بانیه‌وه‌‪ ،‬راگه‌یاندنى شیعه‌کان که‌‬ ‫(لیژنه‌ى دۆسیه‌که‌ هاشمى له‌الیه‌ن تاڵه‌بانییه‌وه‌‬ ‫پێکهێنراوه‌)‪ ،‬داواک��ردن��ى ب��ارزان��ى به‌ ناردنى‬ ‫دۆسیه‌که‌ى هاشمى بۆ دادگاکانى هه‌رێمى‬ ‫ک��وردس��ت��ان‪ ،‬دوات���ر راگ�ه‌ی��ان��دن��ى نوسینگه‌ى‬ ‫تاڵه‌بانى ک �ه‌ (ه��اش��م��ى ئ��ام��اده‌ی �ه‌ ل �ه‌ ب���ه‌رده‌م‬ ‫ه�ه‌ر دادگ��ای�ه‌ک��دا ئاماده‌بێت)‪ ،‬ک��ۆى ئه‌مانه‌‬ ‫ده‌مانخه‌نه‌ به‌رده‌م دۆخێکى ته‌ماوى و پڕ له‌ نا‬ ‫دڵنیایى‪ ،‬له‌ کاتێکدا له‌ سه‌رکردایه‌تى سیاسى‬ ‫ک��ورد ده‌ب��ێ��ت ب���ڕواى ب�ه‌وه‌ب��ێ��ت‪ ،‬ک�ه‌ مه‌زنترین‬ ‫دۆسیه‌ى کورد که‌ (ناوچه‌ کێشه‌ له‌سه‌ره‌کان)‬ ‫ه‌‪ ،‬دواجار ده‌بێت له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌کانى (عه‌ره‌بى‬ ‫سونه‌) یه‌کالیى بکرێته‌وه‌‪ ،‬چونکه‌ کۆى ناوچه‌‬ ‫کێشه‌ له‌سه‌ره‌کانى کورد هاو سنورى ناوچه‌ى‬ ‫سونه‌ نشینه‌‪ ،‬له‌م کاته‌شدا الیه‌نه‌ سونه‌کانى له‌‬ ‫به‌رامبه‌ر پاکتاوى مالیکى و شیعه‌کاندان و‬ ‫جارێکتر په‌نایان بۆ کورد و سه‌رکردایه‌تیه‌که‌ى‬ ‫ه��ێ��ن��اوه‌‪ ،‬بۆیه‌ زۆر گرنگه‌ ل�ه‌ب�ه‌رام��ب�ه‌ر هه‌ر‬ ‫پ��ش��ت��ی��وان��ى و ه��اوک��اری �ه‌ک��ى س��ون �ه‌ک��ان��دا و‬ ‫ته‌ده‌خولکردنى سه‌رکردایه‌تى سیاسى کورد بۆ‬ ‫ئاساییکردنه‌وه‌ى بارودۆخى عێراق له‌م قۆناغه‌‬ ‫نا ته‌ندروسته‌ شێواوه‌دا‪ ،‬دۆسیه‌ى ناوچه‌ کێشه‌‬ ‫له‌سه‌ره‌کان بخه‌نه‌وه‌ سه‌ر مێزى گفتوگۆ و ئه‌م‬ ‫ده‌رف �ه‌ت �ه‌ گرنگه‌ به‌ ده‌ردى ده‌رفه‌ته‌کانى تر‬ ‫نه‌به‌ن‪.‬‬ ‫دواجار داهاتوو دادپه‌روه‌رى به‌سه‌ر رۆڵى ئێستاى‬ ‫سه‌رکردایه‌تى ک��ورددا بڕیارى مێژوویى خۆى‬ ‫ده‌دات‪ .‬لێره‌ ب����ه‌دواوه‌ س�ه‌رک��ردای�ه‌ت��ى سیاسى‬ ‫ک���ورد ده‌ب��ێ��ت ل�ه‌ ه�ه‌وڵ��ى یه‌کخستنه‌وه‌ى نێو‬ ‫ماڵى ک��وردداب��ن‪ ،‬ل �ه‌م ساته‌ وه‌خ��ت �ه‌دا ده‌بێت‬ ‫سه‌رکردایه‌تى سیاسى کورد ئه‌و رۆڵه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌‬ ‫له‌بیر نه‌کات‪.‬‬ ‫وه‌ک چۆن ده‌بێت ترسى به‌رده‌وامى له‌ حوکمى‬ ‫مێژوو بێت به‌رامبه‌ر به‌ رۆڵى ئێستاى‪ ،‬به‌رده‌وام‬ ‫پرس و به‌رژه‌وه‌ندیه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌کانى له‌به‌رچاو‬ ‫بێت‪ ،‬چیتر ده‌رفه‌تى سه‌رکردایه‌تى سیاسى کورد‬ ‫نه‌ماوه‌ بیر له‌ ناکۆکى ناوخۆیى و پاکتاوى‬ ‫الیه‌نه‌کانى ناوخۆ بکاته‌وه‌‪ ،‬ئیدى ده‌بێت کورد‬ ‫ناکۆکیه‌کان وه‌ال بنێت و له‌م قۆناغه‌دا ببێته‌‬ ‫خاوه‌نى یه‌ک گوتارى سیاسى نه‌ته‌وه‌یى و یه‌ک‬ ‫فۆڕمى کارکردن له‌ژێر ناوى نه‌ته‌وه‌دا نه‌ک به‌‬ ‫ناوى پارت و سه‌رکرده‌ و بنه‌ماڵه‌ى دیاریکراو‪.‬‬