Chatr_88

‫ژمار ‌ه ‪88‬‬

‫«له ‌کوردستان‬ ‫هاوسه‌رگیری‬ ‫مسیار زیاد‬ ‫ده‌کات»‬ ‫ل‪8‬‬

‫ساڵی دووه‌م‬

‫ریکالم‬

‫ب ‌ه جیاوازییه‌کانه‌وه‌ له‌ژێر چه‌تردا کۆده‌بینه‌و‌ه‬

‫نرخ‪ 750 :‬دینار‬

‫رۆژنامه‌یه‌کی گشتی هه‌فتانه‌یه‌‪ ،‬کۆمپانیای چه‌تر ده‌ریده‌کات‬

‫دووشه‌ممه‌ ‪2012/1/16‬‬

‫‪WWW.Chatrpress.com‬‬

‫نرخی(‪)750‬دینار‬

‫(‪26‬ی به‌فرانباری ‪)2711‬‬

‫بۆ عێراق داواى کۆنگره‌ى نیشتمانى ده‌که‌ن و خۆیان ب ‌ه رێکخستنه‌وه‌ى ناو ماڵى کورده‌و ‌ه سه‌رقاڵ ناکه‌ن‬

‫«به‌رپرسانى کورد بۆ ئێران‪ ،‬تورکیا و ئه‌مریکا کار ده‌که‌ن»‬

‫تایبه‌ت ب ‌ه چه‌تر‬ ‫له‌ دواى روخانى رژێمى پێشوو‪ ،‬کورد‬ ‫ده‌ورى هه‌بووه‌ له‌ نزیککردنه‌وه‌ى دیدگا‬ ‫چاودێرانى سیاسى ره‌خنه‌‬ ‫و بۆچوونه‌کان له‌نێوان شیعه‌ و سوننه‌‪،‬‬ ‫‌گرن‬ ‫له‌ به‌رپرسانى کورد ده‬ ‫ئ �ه‌م �ه‌ش خ���ۆى ل �ه‌ خ��ۆی��دا کارێکى‬ ‫به‌وه‌ى‪ ،‬که‌ هه‌وڵ بۆ‬ ‫باشه‌»‪.‬‬ ‫عێراق‬ ‫ماڵى‬ ‫یه‌کخستنه‌وه‌ى ناو‬ ‫وتیشى‪« :‬به‌اڵم باشتر له‌وه‌ ئه‌وه‌یه‌ که‌‬ ‫ده‌ده‌ن‪ ،‬به‌اڵم هیچ هه‌وڵێکیان‬ ‫الیه‌نه‌ کوردستانییه‌کان جارێک کێشه‌‬ ‫نییه‌ بۆ یه‌کخستنه‌وه‌ى ناو‬ ‫و گرفته‌کانى ناو ماڵى کوردستانى‬ ‫ماڵى کورد‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌وه‌ لێک چاره‌سه‌ر بکه‌ن پاشان بچن به‌ ته‌نگ‬ ‫ده‌ده‌نه‌وه‌‪ ،‬که‌ به‌رپرسانى کورد کێشه‌ و گرفته‌کانى ده‌ره‌وه‌ى خۆیان»‪.‬‬ ‫بۆ سیاسه‌ته‌کانى ئه‌مریکا‪،‬‬ ‫ه�ه‌ر له‌سه‌ر هه‌وڵى به‌رپرسانى کورد‬ ‫ئێران و تورکیا کار ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫بۆ به‌ستنى کۆنگره‌ى نیشتمانى له‌‬ ‫ل�ه‌م��ب��اره‌ی�ه‌وه‌ د‪.‬س �ه‌اڵح �ه‌دی��ن بابه‌کر‪ ،‬ع��ێ��راق��دا د‪.‬ف��ای��ق گۆڵپى‪ ،‬چ��اودێ��رى‬ ‫وته‌بێژى مه‌کته‌بى سیاسى یه‌کگرتوى سیاسى به‌ (چه‌تر)ى راگه‌یاند‪« :‬بارى‬ ‫ئ��ی��س�لام��ى ک��وردس��ت��ان ب��ه‌ (چ �ه‌ت��ر) سیاسى عێراق هێنده‌ ناله‌بار و دژواره‌‬ ‫ى راگه‌یاند‪« :‬ه�ه‌ر کاتێک قه‌یران ب �ه‌م ه��ه‌وڵ و ت�ه‌ق�ه‌الی�ه‌ى به‌رپرسانى‬ ‫و کێشه‌ له‌ ب�ه‌غ��داد دروس��ت بووبێت کوردیش به‌ ده‌سه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆنه‌وه‌‬

‫رۆژنامه‌ى‬

‫ه‬ ‫(چه‌تر) زیاتر ل ‌‬ ‫(‪ )23‬ملیۆن بۆ‬ ‫خه‌ڵکى‬

‫(وان)‬

‫کۆده‌کاته‌وه‌‬ ‫ل‪4‬‬

‫درێژه‌ بۆ ل‪3‬‬

‫گه‌نجێک له‌سه‌ر سنوره‌ ده‌ستکرده‌کان‪:‬‬

‫بڵێسه‌ جه‌بار فه‌رمان‪:‬‬

‫تا راده‌یه‌کى زۆر‬ ‫پیاوساالرى به‌سه‌ر‬ ‫یه‌کێتیدا زاڵه‌‬

‫چاره‌سه‌ر ناکرێت»‪.‬‬ ‫گوڵپى وتیشى‪« :‬ئ��ه‌و ه �ه‌وڵ �ه‌ى که‌‬ ‫ب �ه‌رپ��رس��ان��ى ه �ه‌رێ��م��ى ک��وردس��ت��ان و‬ ‫نوێنه‌رانى کورد له‌ عێراق ده‌ی��ده‌ن بۆ‬ ‫چ��اره‌س �ه‌رک��ردن��ى کێشه‌کانى عێراق‬ ‫ئه‌وه‌ به‌ ئامۆژگارى ئه‌و واڵتانه‌یه‌ که‌‬ ‫یه‌کێتى خاکى عێراق و به‌رده‌وام بوونى‬ ‫کێشه‌کانى عێراق له‌ به‌رژه‌وه‌ندیاندایه‌‪،‬‬ ‫واڵت��ان��ى وه‌ک ئ �ه‌م��ری��ک��ا‪ ،‬ئ��ێ��ران و‬ ‫تورکیا سیاسه‌تیان وای �ه‌ که‌ عێراق‬ ‫به‌ یه‌کگرتویى بمێنێته‌وه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم به‌‬ ‫ی�ه‌ک��گ��رت��وێ��ک��ى الواز کێشه‌کانیش‬ ‫چاره‌سه‌ر نه‌کرێن بۆئه‌وه‌ى ده‌رفه‌تیان‬ ‫ه�ه‌ب��ێ��ت ب�����ه‌رده‌وام ده‌س���ت ب��خ�ه‌ن�ه‌ ن��او‬ ‫کاروبارى عێراقه‌وه‌»‪.‬‬

‫هه‌موو رۆژێک ژیانی خۆم‬ ‫ه چه‌ند تمه‌نێک‬ ‫ده‌گۆڕمه‌و ‌ه ب ‌‬

‫دوو جار هه‌وڵى‬ ‫ل‪14‬‬

‫ل‪5‬‬

‫چاالکوانێکی بواری ژنان‪:‬‬

‫تیرۆرکردنم دراوه‌‬ ‫‌ ل‪8‬‬

‫عوسمان بانیمارانى‪ :‬بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان ئایدۆلۆژیاى خۆى یه‌کالیى نه‌کردوه‌ته‌و‌ه‬ ‫«ده‌سه‌اڵتى سیاسى کوردى تا ئێستا دۆست و دوژمنه‌کانى خۆى دیارى نه‌کردوه‌»‬ ‫تایبه‌ت ب ‌ه چه‌تر‬ ‫عوسمان بانیمارانى‪،‬‬ ‫هه‌ڵسوڕاوى بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان‪،‬‬ ‫له‌م چاوپێکه‌وتنه‌ى (چه‌تر)دا‬ ‫ره‌خنه‌ له‌ به‌رپرسانى سیاسى‬ ‫هه‌رێمى کوردستان ده‌گرێت و‬

‫ده‌ڵێت‪ :‬ده‌سه‌اڵتى سیاسى کوردى رای��ده‌گ�ه‌ی�ه‌ن��ێ��ت‪ :‬ب��زوت��ن �ه‌وه‌ى گ���ۆڕان ل ‌ه‬ ‫هێشتا دۆست و دوژمنه‌کانى خۆى چه‌ند مانگى داهاتوودا به‌ پێى یاساى‬ ‫دیارى نه‌کردوه‌‪ ،‬ئه‌و له‌سه‌ر‬ ‫ح��زب��ه‌ک��ان ده‌ب���ێ���ت ک��ۆن��گ��ره‌ی خ��ۆی‬ ‫ره‌وشى ناوخۆى بزوتنه‌وه‌ى‬ ‫ببه‌ستێت‪ ،‬چ��ون��ک�ه‌ ک��ات �ه‌ک �ه‌ى ت���ه‌واو‬ ‫گۆڕانیش قس ‌ه ده‌کات‪.‬‬ ‫ده‌بێت بۆ مانگى پێنج‪ ،‬دواى مانگى‬ ‫س���ه‌ب���اره‌ت ب���ه‌ دواک���ه‌وت���ن���ی به‌ستنی پێنج ئاساییه‌ حکومه‌ت داوای لێبکات‬ ‫ک���ۆن���گ���ره‌ی گ�������ۆڕان ب���ان���ی���م���اران���ی گۆنگره‌ بکات‪ ،‬بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان خۆی‬

‫رۆژنامه‌ى (چه‌تر) سکااڵى یاسایى له‌سه‌ر‬ ‫شاره‌وانى که‌الر تۆمار ده‌کات‬

‫قادر عه‌زیز‪ :‬یه‌کێتی و پارتی کوده‌تایان‬ ‫به‌سه‌ر حزبه‌که‌ماندا کرد‬

‫چه‌تر ـ دانێر قه‌ره‌داغی‬

‫تایبه‌ت ب ‌ه چه‌تر‬

‫له‌ کۆنگره‌یه‌کی رۆژنامه‌وانیدا‬ ‫رۆژی یه‌کشه‌ممه‌ له‌هۆڵی‬ ‫(هۆتێل پااڵس) سکرتێری حزبی‬ ‫زه‌حمه‌تکێشانی سه‌ربه‌خۆی‬ ‫کوردستان‪ ،‬رایگه‌یاند‪ :‬ناوی‬ ‫حزبه‌که‌یان ده‌گۆڕن بۆ (حزبی‬ ‫ئاینده‌ی کوردستان) و وته‌کانی‬ ‫قادر عه‌زیزیش کاردانه‌وه‌ی‬ ‫زه‌حمه‌تکێشانی لێده‌که‌وێته‌وه‌‪.‬‬

‫دواى ئه‌وه‌ى به‌رپرسانى شاره‌وانى‬ ‫شارۆچکه‌ى که‌الر «رێگریان کرد‬ ‫له‌ کۆنسێرتێکى رۆژنامه‌ى (چه‌تر)‬ ‫له‌ هۆڵى (بۆنه‌کان) له‌ که‌الر»‬ ‫رۆژنامه‌ى ناوبراو سکااڵیه‌کى‬ ‫یاسایى له‌سه‌ر به‌رپرسانى‬ ‫شاره‌وانى تۆمار کردوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌هۆى «گه‌یاندنى زیانى مادى و‬ ‫مه‌عنه‌وى به‌ کۆنسێرته‌که‌یان»‪.‬‬

‫ل���ه‌وب���اره‌ی���ه‌وه‌ (‪ )2012/1/14‬س��ی��روان‬ ‫ئه‌حمه‌د‪ ،‬راوێ��ژک��ارى یاسایى رۆژنامه‌ى‬ ‫(چه‌تر) له‌ کۆنگره‌یه‌کى رۆژنامه‌وانیدا‬ ‫رایگه‌یاند‪ :‬له‌ دادگ��اى به‌رایى سلێمانى‬ ‫سکااڵمان له‌سه‌ر شاره‌وانى که‌الر تۆمار‬ ‫ک��ردووه‌‪ ،‬به‌هۆى ئه‌وه‌ى به‌ رێگرییه‌که‌یان‬ ‫زیانى م��ادى و مه‌عنه‌یان له‌ کاره‌کانى‬ ‫رۆژن����ام����ه‌ى (چ���ه‌ت���ر) داوه‌ ل���ه‌ رۆژى‬ ‫سازکردنى کۆنسێرته‌که‌ى که‌الر‪.‬‬

‫پێیباش ن �ه‌ب��ووه‌ ت��ا هه‌ڵبژاردنێکى تر خ��اوه‌ن به‌رنامه‌ و رێکخستنی خۆیه‌تی‬ ‫کۆنگره‌ بکات‪.‬‬ ‫و به‌ بێ نه‌وشیروان مسته‌فاش «ده‌ڕوات‬ ‫ئ �ه‌م س �ه‌رک��رده‌ی �ه‌ی ب��زوت��ن�ه‌وه‌ی گ��ۆڕان به‌ڕێوه‌»‪.‬‬ ‫وێ���ڕای ئ���ام���اژه‌دان ب �ه‌ رۆڵ���ی گرنگی بانیمارانی ده‌رباره‌ی هه‌ڵوێستی ده‌سه‌اڵت‬ ‫ن���ه‌وش���ی���روان م��س��ت �ه‌ف��ا ل���ه‌ س���ه‌ره‌ت���ای له‌ به‌رامبه‌ر ده‌ستدرێژیه‌کانی تورکیا‬ ‫دروس��ت��ب��وون��ی ب��زوت��ن �ه‌وه‌ک �ه‌‪ ،‬پێشیوایه‌ به‌مشێوه‌یه‌ ده‌دوێ��ت‪ :‬ئێمه‌ زۆر له‌ مێژه‌‬ ‫گ��ۆڕان له‌ س�ه‌ر پێی خ��ۆی وه‌س��ت��اوه‌ و وت��وم��ان �ه‌ ده‌س���ه‌اڵت���ى س��ی��اس��ى ک���وردى‬

‫ه سه‌کۆی کۆنسێرته‌که‌ی که‌الر فۆتۆ‪ /‬چه‌تر‬ ‫‪ n‬فالتێک ده‌بێت ‌‬

‫ب �ه‌ چ �ه‌ن��د رۆژێ����ک پ��ێ��ش ئه‌نجامدانی‬ ‫کۆنسێرته‌که‌ به‌رپرسانى شاروانى که‌الر‬ ‫و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى ئ��ی��داره‌ى گه‌رمیان به‌‬ ‫ن��وس��راوى ره‌س��م��ى هۆڵی بۆنه‌کانی ئه‌و‬ ‫شاره‌یان ته‌رخان کردبوو بۆ ئه‌نجامدانى‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ نیوه‌ڕۆى (‪ )2012/1/4‬کاتێک‬

‫کارمه‌ندانى رۆژنامه‌ى (چه‌تر) سه‌رقاڵى‬ ‫رازان��دن�ه‌وه‌ى هۆڵه‌که‌ن‪ ،‬داوای��ان لێده‌کرێت‬ ‫هۆڵه‌که‌ چۆڵ بکه‌ن و پاشان ده‌رگاکه‌ى‬ ‫داده‌خ�����ه‌ن و پ��ێ��ی��ان ده‌ڵ��ێ��ن ئ��ێ��وه‌ ن��ات��وان��ن‬ ‫کۆنسێرتى تێدا بکه‌ن‪.‬‬ ‫درێژه‌ بۆ ل‪3‬‬

‫دۆست و دوژمنه‌کانى خۆى ده‌ست نیشان‬ ‫ن�ه‌ک��ردوه‌‪ ،‬که‌ دۆس��ت و دوژم��ن دی��ارى‬ ‫نه‌کات توشى ئه‌و دۆخه‌ى ئێستا ده‌بێت‪.‬‬ ‫به‌ روونى دیاره‌ به‌رپرسان دره‌نگ هاتنه‌‬ ‫وه‌اڵم و ده‌ب��وای�ه‌ زۆر ب��اش هه‌ڵوێستیان‬ ‫هه‌بوایه‌‪.‬‬ ‫درێژه‌ بۆ ل‪5‬‬

‫له‌ کۆنگره‌ رۆژنامه‌وانیه‌که‌دا قادر عه‌زیز‪،‬‬ ‫سکرتێری حزبی ئاینده‌ی کوردستان‪،‬‬ ‫ئ���ام���اژه‌ی ب����ه‌وه‌ک����رد‪ :‬ل���ه‌ ب �ه‌رام��ب �ه‌ر‬ ‫هه‌موو ئه‌و گه‌نده‌ڵی و ناعه‌داله‌تییه‌ی‬ ‫ب �ه‌رام��ب �ه‌ر ب�ه‌ح��زب�ه‌ک�ه‌ی��ان��ک��را ل �ه‌الی �ه‌ن‬ ‫پارتی و یه‌کێتی له‌کاردانه‌وه‌یه‌کی‬ ‫چ���اوه‌ڕوان���ن���ه‌ک���راو ل �ه‌ک��وده‌ت��ای �ه‌ک��دا‬ ‫که‌پێشتر سابیقه‌ی نه‌بووه‌ له‌کوردستان‬ ‫له‌(‪ ،)2008/3/28‬کۆمه‌ڵێک که‌سیان‬

‫ل �ه‌ ح���زب ج��ی��اک��رده‌وه‌و ه��ه‌رب��ه‌وه‌ش��ه‌و‌ه‬ ‫نه‌وه‌ستان به‌شێوه‌یه‌کی نایاسای و دوای‬ ‫ته‌نانه‌ت یه‌ک رۆژ له‌ جیابوونه‌وه‌یان‬ ‫ته‌واوی بودجه‌ی حزب ودواتریش ناوی‬ ‫حزب و ته‌نانه‌ت ق �ه‌واره‌ سیاسیه‌که‌ی‬ ‫کۆمیسیۆنی به‌غداشیان راده‌ستی ئه‌و‬ ‫کۆمه‌ڵه‌کرد‪.‬‬ ‫ق����ادر ع���ه‌زی���ز‪ ،‬رای��گ �ه‌ی��ان��د‪ :‬ب�ه‌ه�ه‌م��و‬ ‫الی�ه‌ک��ی راده‌گ�ه‌ی�ه‌ن��ی��ن ک��ه‌ل �ه‌م �ه‌ودوا‬ ‫ح��زب��ی زه‌حمه‌تکێشانی س�ه‌رب�ه‌خ��ۆی‬ ‫کوردستان له‌ژێر ناوی (حزبی ئاینده‌ی‬ ‫کوردستان) که‌حزبێکی مۆڵه‌تپێدراوی‬ ‫ره‌سمییه‌ درێژه‌ به‌خه‌بات و تێکۆشانی‬ ‫خۆی ده‌دات‪.‬‬ ‫وتیشی‪« :‬هه‌ر لێره‌دا رای ده‌گه‌یه‌نین‬ ‫ک���ه‌ ح���زب���ی ئ���ای���ن���ده‌ی ک���وردس���ت���ان‬ ‫ته‌واوکه‌ری مێژوی پرسه‌روه‌ری حزبی‬ ‫زه‌حمه‌تکێشانی کوردستانه‌ و هه‌ڵوێسته‌‬ ‫سیاسی بوێره‌کانی ده‌بێت له‌گۆڕه‌پانی‬ ‫ک���وردس���ت���ان���دا ه����ه‌ر ب����ه‌م ه��ۆی �ه‌ش �ه‌وه‌‬

‫ئۆرگان و داموده‌زگا حیزبیه‌کانیشی‬ ‫ده‌گوێزرێته‌وه‌ بۆ س�ه‌ر ن��اوی (حیزبی‬ ‫ئاینده‌ی کوردستان)»‪.‬‬ ‫ل �ه‌ ک��اردان �ه‌وه‌ی �ه‌ک��ی��ش��دا ل �ه‌ ب�ه‌رام��ب�ه‌ر‬ ‫وت �ه‌ک��ان��ی ق���ادر ع���ه‌زی���ز‪ ،‬مه‌کته‌بی‬ ‫راگ �ه‌ی��ان��دن��ی ح��زب��ی زه‌حمه‌تکێشانی‬ ‫کوردستان وته‌کانی ن��اوب��راو ب �ه‌«دور‬ ‫له‌ ئیتیکی سیاسی» وه‌س��ف ده‌ک��ات‬ ‫و رای��ده‌گ��ه‌ی��ه‌ن��ێ��ت ک���ه‌ ک��ۆم�ه‌ڵ��ێ��ک‬ ‫«ت��ۆم �ه‌ت��ی ب��ێ ب��ن �ه‌م��ای ب��ۆ حزبی‬ ‫زه‌حمه‌تکێشان هه‌ڵبه‌ستوه‌»‪.‬‬ ‫ل �ه‌درێ��ژه‌ی راگ �ه‌ی �ه‌ن��دراوه‌ک �ه‌دا هاتوه‌‪:‬‬ ‫«ق�����ادر ع���ه‌زی���ز ل���������ه‌(‪)2009/3/28‬‬ ‫له‌الیه‌ن تێکڕاى ئه‌ندامانى کۆمیته‌ى‬ ‫ن�����اوه‌ن�����دى ح���زب���ى زه‌ح��م �ه‌ت��ک��ێ��ش��ان��ى‬ ‫کوردستان ته‌جمید کراو پاشان له‌سه‌ر‬ ‫داواى خ����ۆى ک��ێ��ش �ه‌ک �ه‌ ل���ه‌ دادگ����ا‬ ‫یه‌کال ک��رای �ه‌وه‌ و ق��ادر عه‌زیز هیچ‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌کى به‌ حزبى زه‌حمه‌تکێشانى‬ ‫کوردستان نه‌ماوه‌»‪.‬‬

‫هەواڵ‬ ‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪88‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2711/10/26 - 2012/1/16‬‬

‫‪2‬‬

‫بۆچــوون‬

‫کام کوردستان؟!‬ ‫‪u‬محه‌مه‌د ئه‌مینی ‪u‬‬ ‫ماوه‌یه‌که‌ لێره‌و ل �ه‌وێ زۆر به‌گه‌رم‬ ‫و گ��وڕی ب��اس ل �ه‌وه‌ ده‌ک��رێ��ت کاتی‬ ‫ئ �ه‌وه‌ هاتوه‌ سه‌ربه‌خۆیی کوردستان‬ ‫راگه‌یه‌ندرێت‪ ،‬یان ئه‌وه‌تا له‌ ماوه‌یه‌کی‬ ‫نزیکدا ئه‌م خه‌ونه‌ مێژوویه‌ی کورد‬ ‫دێته‌ دی و ک��وردی��ش ده‌بێته‌ خ��اوه‌ن‬ ‫کیان و ده‌وڵه‌تی خۆی‪ .‬ته‌نانه‌ت له‌‬ ‫دووا چاوپێکه‌وتنی سه‌رۆکی هه‌رێمی‬ ‫ک��وردس��ت��ان ل �ه‌گ �ه‌ڵ ب�ه‌ش��ی فارسی‬ ‫(‪ ،)BBC‬سه‌رۆکی هه‌رێم ئاواتی‬ ‫خ��ۆی ن �ه‌ش��ارده‌وه‌ ل���ه‌وه‌ی وه‌ک هه‌ر‬ ‫تاکێکی ک��ورد ده‌یهه‌وێت رۆژێ��ک‬ ‫له‌ رۆژان کوردستانێکی سه‌ربه‌خۆ‬ ‫ببینێت‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ی الی من و زۆر که‌سی‬ ‫دیکه‌ روون نیه‌ ئه‌وه‌یه‌ که‌ مه‌به‌ست‬ ‫له‌م کوردستانه‌ کامه‌یه‌؟ ئایا ته‌نیا‬ ‫ب��اش��وری ک��وردس��ت��ان�ه‌؟ ئ�ه‌گ�ه‌ر وای�ه‌‬ ‫ئایا مه‌به‌ست لێی سێ پارێزگاکه‌یه‌؟‬ ‫ئه‌ی چاره‌نوسی ناوچه‌ دابڕێندراوه‌کان‬ ‫چی لێدێت؟ یان به‌ بارێکی دیکه‌دا‬ ‫وه‌ها کوردستانێکی بچوک تاچه‌نده‌‬ ‫له‌ ناو ئه‌م ناوچه‌دا که‌ سێ واڵتی‬ ‫دی��ک�ه‌ به‌شه‌کانیتری ئ �ه‌م واڵت�ه‌ی��ان‬ ‫داگیرکردوه‌ دانی پێداده‌نێن و گورگان‬ ‫خ���واردی ن��اک�ه‌ن؟ ی��ان ئ�ه‌وه‌ت��ا ئه‌گه‌ر‬ ‫دیانیان پیانا له‌ سه‌ر چ بنه‌مایه‌ک‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫خ��ۆ ئ�ه‌گ�ه‌ر وه‌اڵم �ه‌ک �ه‌ ب�ه‌ ب��اره‌ک�ه‌ی‬ ‫دی��ک �ه‌ش��دا بێت وات���ه‌ م�ه‌ب�ه‌س��ت لێی‬ ‫س���ه‌رب���ه‌خ���ۆی���ی س����ه‌رج����ه‌م ب�����ه‌ش و‬ ‫پ��ارچ�ه‌ک��ان��ی ک��وردس��ت��ان بێت باشه‌‬ ‫له‌ ئاستی پ��ارت و شه‌قامدا چه‌نده‌‬ ‫ئاماده‌کاری بۆ کراوه‌ و به‌و ئاراسته‌دا‬ ‫هه‌نگاو نراوه‌؟‬ ‫ده‌بینین له‌ ئاستێکی پێویستدا هێشتا‬ ‫گوتارێکی زاڵ��ی نه‌ته‌وه‌یی نه‌ته‌نیا‬ ‫له‌ نێوان ئاکتۆره‌ سیاسیه‌کانی هه‌ر‬ ‫چ��وارب �ه‌ش��دا س���از ن �ه‌ب��وه‪ ‌،‬ب�ه‌ڵ��ک��و له‌‬ ‫باشوری کوردستانیش که‌ زیاتر له‌‬ ‫بیست ساڵه‌ نیمچه‌ قه‌باره‌یه‌کی هه‌یه‌‬ ‫و ده‌وڵه‌تداری ئه‌زمون ده‌کات هێشتا‬ ‫ئ��ه‌و گ��وت��اره‌ ب���ه‌دی ن��اک��رێ��ت و له‌‬ ‫چه‌ندین نمونه‌ی زه‌قدا و له‌ رووبه‌ڕوو‬ ‫بوونه‌وه‌ی ه �ه‌ردوو پارتی ده‌سه‌اڵتدار‬ ‫له‌م هه‌رێمه‌دا له‌گه‌ڵ چه‌ندین کێشه‌ و‬ ‫پرسی عێراقی و هه‌رێمی به‌ راده‌یه‌ک‬ ‫هه‌ڵوێستیان له‌ یه‌ک دوور و ترازاوه‌‬ ‫ک�ه‌ م��رۆڤ هه‌ست ده‌ک���ات ل�ه‌ دوو‬ ‫واڵتی جیاوازدا ده‌ژین‪.‬‬ ‫من خۆم له‌و باوه‌ڕه‌دام کێشه‌ی کورد و‬ ‫پێویستی سه‌ره‌کی گه‌لی کورد نه‌ک‬ ‫ده‌وڵه‌ت به‌ڵکو ئازادی و دیموکراسیه‌ و‬ ‫ده‌وڵه‌ت ره‌نگه‌ هه‌ندێک له‌ کێشه‌کانی‬ ‫ک���وردچ���اره‌س���ه‌ر ب���ک���ات‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌‬ ‫ئ��اک��ام��دا خ���ۆی ه �ه‌وێ��ن��ی زۆرب���ه‌ی‬ ‫کێشه‌کانه‌ و نه‌ک هه‌ر چاره‌سه‌ری‬ ‫یه‌کجاره‌کی نیه‌‪ ،‬به‌ڵکو خۆی کێشه‌‬ ‫و سه‌رئێشه‌یه‌کی دیکه‌یه‌‪.‬‬ ‫ب��ه‌اڵم ده‌ب��ێ��ت ئ���ه‌وه‌ش بڵێم س���ه‌ره‌ڕای‬ ‫هه‌موو ئه‌مانه‌ به‌و پێیه‌ی حکومه‌ته‌‬ ‫داگ����ی����رک����ه‌ره‌ک����ان����ی ک���وردس���ت���ان‬ ‫رێ��گ��ای �ه‌ک��ی ب��ێ گ���ه‌ڕان���ه‌وه‌ی���ان له‌‬ ‫دوژم��ن��ای �ه‌ت��ی و ن��ک��ۆڵ��ی ک���ردن له‌‬ ‫گه‌لێک گ��رت��وه‌ت�ه‌ ب �ه‌ر و م��ل ن��اده‌ن‬ ‫بۆ چه‌ندین چه‌مکی ئینسانی وه‌ک‬ ‫پێکه‌وه‌ ژی��ان و رێزگرتن له‌ م��اف و‬ ‫ناسنامه‌ و هه‌بوونی گه‌لی ک��ورددا‬ ‫نانێن و یه‌ک بژاره‌ له‌ به‌رده‌م کورددا‬ ‫ده‌ه��ێ��ڵ��ن �ه‌وه‌‪ ،‬ئ �ه‌وی��ش چ��ڕک��ردن �ه‌وه‌ی‬ ‫ه�ه‌وڵ�ه‌ک��ان��ی ل �ه‌ پێناو دیاریکردنی‬ ‫چ��اره‌ن��وس��ی خ��ۆی و جیاکردنه‌وه‌ی‬ ‫به‌ڕه‌ی خۆی له‌ به‌ڕه‌ی ئه‌وان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫واڵتێکی گ �ه‌وره‌ به‌ناوی کوردستان‬ ‫ن���ه‌ک م��ی��ک��رۆ ک��وردس��ت��ان��ێ��ک که‌‬ ‫له‌ سێ پارێزگای هه‌رێم پێکهاتبێت‬ ‫و سه‌ده‌یه‌کی دیکه‌ ک��ورد به‌خۆیه‌وه‌‬ ‫سه‌رقاڵ بکات‪.‬‬

‫رێکخراوى کرێکارانى بیناسازى ل ‌ه کوردستان که‌وت ‌ه چاالکییه‌و ‌ه‬ ‫چه‌تر ‬ ‫سه‌الح مه‌حمود‬

‫رێکخراوى کرێکارانى‬ ‫بیناسازى داواى هه‌موارکردنى‬ ‫یاساى ژماره‌ (‪)18‬ى ساڵى‬ ‫(‪ )1993‬ده‌کات و ده‌ستى به‌‬ ‫که‌مپینى ئیمزا کۆکردنه‌وه‌‬

‫کردووه‌‪.‬‬ ‫رێکخراوه‌که‌ له‌ کوردستان به‌ده‌رکردنى‬ ‫پ�ه‌ی��ڕه‌و و پڕۆگرامێک‪ ،‬دام�ه‌زران��دن��ى‬ ‫خۆى راگه‌یاندووه‌ و داوا ده‌کات مه‌رجى‬ ‫مۆڵه‌تدانى به‌ سه‌ندیکا و کۆمه‌ڵه‌کان‬ ‫له‌ یاسادا هه‌موار بکرێت و رێکخراوه‌‬ ‫پ��ی��ش�ه‌ی��ى و ج �ه‌م��اوه‌ری��ی �ه‌ک��ان ل�ه‌گ�ه‌ڵ‬ ‫راگه‌یاندنی خۆیان به‌ فه‌رمى بناسرێن‪.‬‬ ‫ئه‌م رێکخراوه‌یه‌ له‌ ئێستا که‌مپینێکیان‬ ‫راگ���ه‌ی���ان���دووه‌ ب��ۆ پ��ش��گ��ی��رى ک����ردن له‌‬

‫رێ���ک���خ���راوه‌ک���ه‌ و خ����وازی����ارن چ��ی��ن و کۆببنه‌وه‌ و رێکخراو دابمه‌زرێنن و ئێم ‌ه‬ ‫پێکهاته‌کانى کۆمه‌ڵگا به‌ ئێمزاکردن ئ �ه‌م رێ��ک��خ��راوه‌م��ان ل�ه‌ ب�ه‌ران��ب�ه‌ر ژیانى‬ ‫له‌سه‌ر که‌مپینه‌که‌ پشتگیرى رێکخراوى سه‌ختى کرێکارانى بیناسازى و بێ مافى‬ ‫و بێ کاربوونى کرێکاران له‌ هه‌ندێک‬ ‫کرێکاران بکه‌ن‪.‬‬ ‫دڵشاد عوسمان ئه‌ندامى لێژنه‌ى کارگێرى ل �ه‌ وه‌رز و رۆژه‌ک���ان���دا دام���ه‌زران���دووه‌‪.‬‬ ‫رێکخراوه‌که‌‪ ،‬ـ که‌ له‌ هه‌وڵى پشتگیرى هه‌روه‌ها وتى‪ :‬ئێمه‌ رۆژانه‌ کرێکاران له‌‬ ‫کۆکردنه‌وه‌ دایه‌ له‌ رێگاى که‌مپینه‌که‌وه‌ مه‌یدانه‌کانى کار کۆده‌بینه‌وه‌ و کارمان‬ ‫ـ له‌باره‌ى رێکخراوه‌که‌ و که‌مپینه‌که‌وه‌ به‌ ده‌س��ت ناکه‌وێت‪ ،‬ته‌نانه‌ت له‌ بێکاریدا‬ ‫(چه‌تر)ى راگه‌یاند‪ :‬چینه‌کانى کۆمه‌ڵگا ئێمه‌ى کرێکار توشى چاوچنۆکى بۆ کار‬ ‫مافى خۆیانه‌ سروشتیانه‌ له‌ ده‌ورى یه‌ک ده‌بین‪ ،‬له‌ به‌ره‌به‌یانه‌وه‌ تا ئێواره‌ دره‌نگ له‌‬

‫پێشێلکاریه‌کان ل ‌ه دژی رۆژنامه‌نووسان ل ‌ه‬ ‫په‌ره‌سه‌ندندان‬ ‫کوردستان‪.‬‬ ‫چه‌تر‬ ‫وتیشی‪ :‬سه‌نته‌رى میترۆ داواده‌ک���ات‬ ‫دانا به‌رزنجی‬ ‫ه �ه‌م��وو ئ �ه‌و ک�ه‌س��ان�ه‌ى ب��ری��ن��دارک��راون‬ ‫یان ئه‌و نوسینگانه‌ى سوتێندراون یان‬ ‫ت��ااڵن ک��راون و ئ�ه‌و رۆژنامه‌نوسانه‌ی‬ ‫له‌ماوه‌ى ساڵى رابردودا هیج‬ ‫رێگریان لێکراوه‌ و کامێرایان شکاوه‌ و‬ ‫کارمه‌ندێکى هێزه‌کانى ئاسایشى‬ ‫ده‌ست به‌ سه‌ر که‌لوپه‌لی رۆژنامه‌وانیان‬ ‫ناوخۆ یان دام و ده‌زگایه‌کى حکومى‬ ‫گیراوه‌ قه‌ره‌بو بکرێنه‌وه‌ و تاوانبارانیش‬ ‫و حزبى له‌سه‌ر پێشێلکارى به‌رامبه‌ر‬ ‫روبه‌ڕووى یاسا بکرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ رۆژنامه‌نوسان رووبه‌ڕووی‬ ‫ه �ه‌رل �ه‌گ��ۆن��گ��ره‌ک �ه‌دا ئ����اوات عه‌لى‬ ‫لێپرسینه‌وه‌ی یاسایی نه‌بۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ره‌ح��م��ان غه‌ریب رێکخه‌ری سه‌نته‌ری ورده‌کاریه‌کانى ساڵی رابوردوى خسته‌ڕوو‬ ‫میترۆ بۆ داکۆکى له‌ رۆژنامه‌نوسان له‌ که‌ له‌ساڵى (‪)2011‬دا (‪ )354‬حاڵه‌ت‬ ‫کۆنگره‌یه‌کى رۆژنامه‌نوسیدا له‌شاری ل�ه‌ هه‌رێمى ک��وردس��ت��ان ت��ۆم��ارک��راوه‌‬ ‫سلێمانى رای��گ �ه‌ی��ان��د‪ :‬راس��پ��ارده‌ک��ان��ى که ‌تیایدا چوارحاڵه‌تى بریندار بوون‬ ‫س���ه‌ن���ت���ه‌ری م��ی��ت��رۆ ب���ۆ ب��اش��ک��ردن��ى به‌ فیشک و هه‌شت سوتانى که‌ناڵى‬ ‫بارودۆخى رۆژنامه‌نوسانه‌ له‌ هه‌رێمى راگه‌یاندن و (‪)85‬لێدانى رۆژنامه‌نوسان‬

‫گه‌رمیان ‪ :‬ساڵى رابردوو (‪ )37‬روداوى‬ ‫کوشتن‌ و خۆکوشتن تۆمار کراون‬ ‫چه‌تر‬

‫و(‪ )57‬حاڵه‌تی هه‌ڕه‌شه‌ کردن رویانداوه‌‪.‬‬ ‫هه‌ر به‌ پێی ئاماری سه‌نته‌ری میترۆ‬ ‫(‪)52‬ده‌ستگیر کردن و(‪)81‬رێگریکردن‬ ‫ل��ه ‌روم��اڵ��ى روداوه‌ک�����ان و ن��ۆ جاریش‬ ‫ک��ام��ێ��را و ک �ه‌ره‌س��ت �ه‌ى رۆژن��ام �ه‌وان��ى‬ ‫شکاوه‌ و نۆ جاریش هه‌ڵیان کوتاوه‌ته‌‬ ‫سه‌ر ماڵى رۆژنامه‌نوس و (‪)41‬جاریش‬ ‫حاڵه‌تى هه‌ڵکوتانه‌ سه‌ر شوێنى کارکردن‬ ‫و دوو حاڵه‌تى ته‌قه‌کردن له‌که‌ناڵه‌کانى‬ ‫راگه‌یاندن و یه‌ک حاڵه‌تى سوتاندنى‬ ‫ئۆتۆمبێلى رۆژنامه‌نووس تۆمار کراون‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و پ��ێ��ش��ێ��ل��ک��اری��ان �ه‌ى ل���ه‌ه �ه‌رێ��م��ى‬ ‫کوردستان ئه‌نجامدراوه‌ پێشینه‌یه‌کى‬ ‫مه‌ترسیداره‌ و له‌بیست ساڵى راب��ردوى‬ ‫حوکمرانى کوردیدا ئامارى پێشێلکاری‬ ‫تا ئه‌و ئاسته‌ تۆمار نه‌کراوه‌‪.‬‬

‫راگه‌یاندنى پرۆژه‌که‌ى ئۆپۆزسیۆن دواخرا‬ ‫کۆبوونه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ کۆبونه‌وه‌که‌دا هه‌ر یه‌که‌ له‌ ئه‌بوبکر‬ ‫چه‌تر‬ ‫ک��ۆب��وون �ه‌وه‌ک �ه‌ ل �ه‌ م �ه‌ک��ۆى س �ه‌ره‌ک��ى عه‌لى‪ ،‬مه‌حمه‌د ئه‌حمه‌د له‌ یه‌کگرتوى‬ ‫دانا به‌رزنجى‬ ‫بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان پێکهات‪ ،‬په‌یامنێران ئیسالمى کوردستان‪ ،‬جه‌الل جه‌وهه‌ر و‬ ‫ک ‌ه بۆ کۆنگره‌ى رۆژنامه‌نووسى پرۆژه‌ک ‌ه‬ ‫یوسف مه‌حمه‌د له‌ بزوتنه‌وه‌ى گ��ۆڕان‬ ‫ئێواره‌ى یه‌کشه‌مه‌ هه‌ر سێ الیه‌نى بانگهێشت کرابوون‪ ،‬تا دره‌نگانى ئێوار‌ه‬ ‫ل � ‌ه چ���اوه‌ڕوان���ى پ���ڕۆژه‌ک���ه‌دا م��ان �ه‌و‌ه و و یاسین ح�ه‌س�ه‌ن و ن��ازم ع �ه‌ب��دواڵ ل ‌ه‬ ‫ئۆپۆزسیۆن به‌ مه‌به‌ستى تاوتوێ‬ ‫هه‌واڵى ئه‌وه‌یان دای ‌ه ناوه‌نده‌کانى هه‌واڵ کۆمه‌ڵى ئیسالمى به‌شداریان کردبوو‪.‬‬ ‫کردنى ره‌شنوسى پرۆژه‌یه‌ک‬ ‫ل��� ‌ه ک��ۆت��ای��ی��دا ب���ه‌ رۆژن���ام���ه‌ن���ووس���ان‬ ‫که‌ پرۆژه‌که‌ نه‌خرایه‌ڕوو‪.‬‬ ‫بۆ قه‌یرانى سیاسى عێراق‪،‬‬ ‫راگه‌یه‌ندرا ک ‌ه پ��ڕۆژه‌ک�ه‌ ناخرێته‌ڕوو‬ ‫تا ل ‌ه هه‌یئه‌تى بااڵى الیه‌نه‌کان قسه‌ى‬ ‫له‌سه‌ر ده‌کرێت و دواتر راده‌گه‌یه‌ندرێت‪.‬‬ ‫س�����ه‌ره‌ڕاى ئ �ه‌م �ه‌ش رای��ان��گ �ه‌ی��ان��د ک ‌ه‬ ‫کێشه‌کانى عێراق قوڵ بوونه‌ته‌وه‌ و ب ‌ه‬ ‫کۆنگره‌ى نیشتمانیش چاره‌سه‌ر نابن‪،‬‬ ‫باسیان له‌وه‌ش کرد ک ‌ه کۆمسیۆنێک‬ ‫ل ‌ه هه‌رێمى کوردستان یان ده‌سته‌یه‌ک‬ ‫له‌ په‌رله‌مانى کوردستان پێکبهێنرێت بۆ‬ ‫کێشه‌ هه‌اڵوه‌ساوه‌کانى نێوان عێراق و‬ ‫‪« n‬کۆنگره‌ی نیشتیمانیش ناتوانێت کێشه‌کان چاره‌بکات» فۆتۆ‪ /‬دانا به‌رزنجی هه‌رێمى کوردستان‪.‬‬

‫مه‌یدانه‌کانى کاردا ده‌مێنینه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌‬ ‫بێکارى بۆ ماڵه‌کانمان ده‌گه‌ڕێینه‌وه‌‪.‬‬ ‫دڵ��ش��اد ع��وس��م��ان ه �ه‌روه‌ه��ا ده‌ڵ��ێ��ت‪ :‬ئه‌م‬ ‫رێکخراوه‌ رێکخراوێکى کوردستانییه‌ و‬ ‫هه‌وڵ ده‌دات له‌ په‌نتاییه‌کى فراواندا کار‬ ‫بۆ مافى خۆمانى کرێکار بکه‌ن و ئه‌مه‌ش‬ ‫پێویستى ب�ه‌ پشتگیرى پێکهاته‌کانى‬ ‫ک��ۆم�ه‌ڵ��گ��ا ه �ه‌ی �ه‌ و ب���ه‌و م�ه‌ب�ه‌س��ت�ه‌ش‬ ‫که‌مپینێکى ئیمزا ک��ۆک��ردن�ه‌وه‌م��ان بۆ‬ ‫پشتگیرى راگه‌یاندووه‌‪.‬‬

‫دلێر عه‌بدولڕه‌حمان‬ ‫به‌پێى ئامارێکى به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى‬ ‫پۆلیسى گه‌رمیان ته‌نها له ‌ساڵى‬ ‫(‪)2011‬دا (‪ )37‬روداوى کوشتن‌و‬ ‫خۆکوشتن له‌ سنورى گه‌رمیاندا‬ ‫تۆمارکراون و ئاماری تاوانه‌کان‬ ‫به‌ به‌راورد له‌گه‌ڵ ساڵی (‪ )2010‬ل ‌ه‬ ‫زیادبووندا بووه‌‪.‬‬

‫به‌پێى ئ��ه‌و ئ��ام��اره‌ ک��ه ‌وێنه‌یه‌کى‬ ‫ده‌س��ت (چ�ه‌ت��ر) ک�ه‌وت��وه‌ ل�ه‌و رێژه‌ی ‌ه‬ ‫«(‪)19‬یان به‌ئه‌نقه‌ست بوه‌و پێنجیان‬ ‫به‌نه‌زانین‌ و (‪)13‬ش��ی��ان خۆکوشتن‬ ‫بووه‌»‪.‬‬ ‫ه�ه‌ر به‌پێى ئاماره‌که‌ ل�ه‌و م��اوه‌ی�ه‌دا‬

‫«(‪ )15‬روداوى به‌دڕه‌وشتى‌و (‪)78‬‬ ‫روداوى دزی‌ گه‌وره‌ و (‪ )92‬روداوى‬ ‫دزى س��وک ‌و (‪) 36‬حاڵه‌تى فێڵ‬ ‫‌و هه‌ڵخه‌ڵه‌تاندن‌و (‪ )43‬کاره‌ساتى‬ ‫سوتان‌و سێ حاڵه‌تى رفاندن‌و (‪)563‬‬ ‫روداوى لێدان ‌و (‪ )707‬هه‌ڕه‌شه‌ و‬ ‫ج��ن��ێ��ودان ‌و(‪ )25‬ح��اڵ �ه‌ت��ى تێکدان‬ ‫‌و (‪ )15‬تاوانى ته‌زویر و (‪)2120‬‬ ‫روداوى ج���ۆراوج���ۆرى ت��ر له‌سنورى‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌که‌دا تۆمارکراون»‪.‬‬ ‫دی��س��ان ه �ه‌ر ب �ه‌ پێی ئ �ه‌م ئ��ام��اره‌ی‬ ‫به‌ڕێوبه‌رایه‌تی پۆلیسی گه‌رمیان‬ ‫روداوه‌ک����ان����ى ک��وش��ت��ن ب �ه‌ن �ه‌زان��ی �ن‌و‬ ‫خ��ۆک��وش��ت��ن‌و دزی����ه‌ گ��رن��گ �ه‌ک��ان‌و‬ ‫ک����اره‌س����ات����ى س����وت����ان‌و ت���ێ���ک���دان‌و‬ ‫ج��ۆره‌ک��ان��ی��ت��ر ب��ه ‌ب����ه‌راورد ب �ه‌ ساڵى‬ ‫(‪ )2010‬زیادیکردوه‌»‪.‬‬

‫تا ئێستا (‪ )170‬ملم باران ل ‌ه سنورى‬ ‫پارێزگاى سلێمانى باریوه‌‬ ‫چه‌تر‬ ‫کاو‌ه حسێن‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رى فه‌رمانگه‌ى که‌شناسى‌و‬ ‫بومه‌له‌رزه‌ى سلێمانى رایگه‌یاند‪،‬‬ ‫ئه‌مساڵ له ‌سنورى پارێزگاى‬ ‫سلێمانى (‪ )170‬ملم بارنباریوه‌‪،‬‬ ‫به ‌به‌راورد به ‌ساڵى رابردووه‌(‪)81‬‬ ‫ملم زیاتر باریوه‌ و مه‌ترسی‬ ‫وشکه‌ساڵیش له‌ ئارادا نیه‌‪.‬‬

‫دارا ح�ه‌س�ه‌ن له‌لێدوانێکى تایبه‌تدا بۆ‬ ‫(چ �ه‌ت��ر) ئ��ام��اژه‌ى ب���ه‌وه‌ک���رد‪ ،‬ئه‌مساڵ‬ ‫تا ئێستا (‪ )170‬ملم بارانباریوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ساڵى ڕابردوو (‪ )89‬ملم بارانباریوه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئه‌مساڵ له‌ساڵى ڕابردوو (‪ )81‬ملم زیاتر‬ ‫باریوه‌‪.‬‬ ‫وتیشى‪« :‬کاریگه‌رى شه‌پۆلێک‪ ،‬که‌‬ ‫له‌باکوورى عێراقه‌وه‌ هاتووه‌ته‌ هه‌رێمى‬

‫ک��وردس��ت��ان‌و ن�ا‌وچ�ه‌ک�ه‌‪ ،‬ک��ه‌ش‌و ه �ه‌واى‬ ‫خ��ۆش��ک��ردووه‌‪ ،‬ب��ۆی�ه‌ پێشبینى ده‌ک��رێ��ت‬ ‫له‌کۆتایى هه‌فته‌دا شه‌پۆلێک بارانبارین‬ ‫رووبکاته‌ ناوچه‌ جیاجیاکانى هه‌رێم»‪.‬‬ ‫ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌رى ف�ه‌رم��ان��گ�ه‌ى که‌شناسى‌و‬ ‫بومه‌له‌رزه‌ى سلێمانى باسى له‌وه‌شکرد‪،‬‬ ‫ئ���ه‌گ���ه‌رى ب��وون��ى وش��ک �ه‌س��اڵ��ی ب���ه‌الواز‬ ‫داده‌ن��رێ��ت‪ ،‬ب�ه‌ه��ۆى ئ�ه‌وب�ه‌ف��ره‌ى له‌ناوچه‌‬ ‫شاخاوییه‌کاندا ب��اری��وه‌‪ ،‬ل�ه‌گ�ه‌ڵ ئ �ه‌وه‌ى‬ ‫مانگه‌کانى شوبات‌و ئازارمان له‌به‌رده‌مدا‬ ‫ماوه‌ بۆ بارانبارین‪.‬‬ ‫دارا حه‌سه‌ن ئه‌وه‌شى خسته‌ڕوو‪ ،‬که‌ساڵى‬ ‫ڕابردوو سه‌ره‌تای بارانبارین دواکه‌وتووه‌‪،‬‬ ‫ب�ه‌اڵم وه‌رزى زستان که‌وتووه‌ته‌ کۆتایى‬ ‫ساڵ‌و بڕى پێویست بارانباریوه‌‪ ،‬بۆیه‌ بۆ‬ ‫ئه‌مساڵیش پێده‌چێت زستانه‌که‌ بکه‌وێته‌‬ ‫ک��ۆت��ای��ى س���اڵ‌و ب �ه‌ش��ى پێویست ب���اران‬ ‫ببارێت‪.‬‬

‫فێستیڤاڵێک بۆ به‌رزراگرتنی یادی (قه‌ده‌م خێر) به‌ڕێوه‌ده‌چێت‬ ‫لیژنه‌ی ب��ااڵی فێستیڤاڵه‌که‌ به‌ (چه‌تر)‬ ‫چه‌تر‬ ‫ی راگ �ه‌ی��ان��د‪ :‬ل �ه‌ چ���وار چ��ێ��وه‌ی ک��ارو‬ ‫ئارام پێنجوێنی‬ ‫پرۆژه‌کانی (سه‌نته‌ری هاوبه‌شی لوڕ)دا‪،‬‬ ‫سه‌رقاڵی ئاماده‌ سازین بۆ ئه‌نجامدانی‬ ‫فێستیڤاڵی قه‌ده‌م خێر‪ ،‬ئێستا له‌ قۆناغی‬ ‫له‌ هه‌شتا ساڵه‌ی کۆچی دوایی ژن ‌ه‬ ‫ریکالم کردنداین بۆ نوسه‌ران و ڕوناکبیران‬ ‫تێکۆشه‌ر و سه‌رکرده‌ی لوڕ (قه‌ده‌م‬ ‫به‌مه‌به‌ستی ناردنی توێژینه‌وه‌کانیان بۆمان‪.‬‬ ‫خێر)‪ ،‬سه‌نته‌ری هاوبه‌شی لۆڕ ب ‌ه‬ ‫وت��ی��ش��ی‪ :‬ت��ا ئێستا ژم���اره‌ی���ه‌ک���ی ب��اش‬ ‫نیازه‌ له‌ سه‌ره‌تای مانگی داهاتوودا‬ ‫لێکۆڵینه‌وه‌مان ب��ۆ ه��ات��وه‌‪ ،‬ل �ه‌ ن����اوه‌وه‌ و‬ ‫له‌ شاری سلێمانی فێستیڤاڵێک‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی واڵت‪ ،‬ب �ه‌ زم��ان��ی ک����وردی و‬ ‫رێکبخات‪.‬‬ ‫ل���ه‌م���ب���اره‌وه‌ س���ی���روان ج�����ه‌الل‪ ،‬ئ �ه‌ن��دام��ی فارسی و لوڕی و عه‌ره‌بی‪.‬‬

‫راشیگه‌یاند‪ :‬بۆ خۆشتان ده‌زان��ن تائێستا‬ ‫کارێکی جدی بۆ ئه‌م خانمه‌ سه‌رکرده‌ و‬ ‫ش��ۆڕش گێڕه‌ی ل��وڕ ن�ه‌ک��راوه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئێمه‌‬ ‫مه‌به‌ستمانه‌ فێستیڤاڵێکی شایسته‌ی بۆ‬ ‫ساز بکه‌ین‪ ،‬میوانه‌کانیشمان له‌ سه‌رجه‌م‬ ‫پارچه‌کانی کوردستان و ئه‌وروپاوه‌ به‌شدار‬ ‫ده‌بن‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ کات و شوێنی ئه‌نجامدانی‬ ‫فێستیڤاڵه‌که‌ س��ی��روان پێی راگه‌یاندین‪:‬‬ ‫ل�ه‌ س �ه‌ره‌ت��ای مانگی (‪)2‬ی ئه‌مساڵدا‬ ‫فێستیڤاڵه‌که‌ له‌ شاری سلێمانی به‌ ڕێوه‌‬

‫ده‌چێت‪.‬‬ ‫فێستیڤاڵه‌که‌‪.‬‬ ‫‌ران‬ ‫ه‬ ‫��‬ ‫�‬ ‫��وس‬ ‫�‬ ‫ن‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫��‬ ‫�‬ ‫ل‬ ‫داوا‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫��‬ ‫�‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫��اژ‬ ‫�‬ ‫��ام‬ ‫�‬ ‫ئ‬ ‫�ای‬ ‫ج��ێ��گ�‬ ‫ق�ه‌ده‌م خێر ژنه‌ سه‌رکرده‌ی لۆڕ له‌ ساڵی‬ ‫و رون��اک��ب��ی��ران ک����راوه‌ ل �ه‌ چ��وارچ��ێ��وه‌ی (‪ )1925‬دوابه‌دوای کوژرانی براکه‌ی له‌‬ ‫ته‌وه‌ره‌کانی وه‌ک‪ :‬که‌سێتی قه‌ده‌م خێر له‌ سه‌رده‌ستی ره‌زا شای ئێران سه‌رکردایه‌تی‬ ‫بواری نه‌ته‌وه‌یی و کۆمه‌اڵیه‌تی و ره‌وشی شۆڕشێک ده‌ک��ات له‌ دژی حکومه‌تی‬ ‫گشتی زاگرۆسنشینه‌کان له‌ سه‌رده‌می ئ���ه‌و واڵت����ه‌ و دوای تێکهه‌ڵچونێکی‬ ‫ق �ه‌ده‌م خێر و ره‌ن��گ��دان�ه‌وه‌ی ره‌هه‌نده‌کانی دژوار له‌گه‌ڵ هێزه‌کانی ره‌زا شا و خۆ‬ ‫ژیانی ق �ه‌ده‌م خێر له‌ قۆناغه‌کانی دوای به‌ده‌سته‌وه‌دانی به‌شێکی زۆر له‌ سوپاکه‌ی‬ ‫خۆیدا و چه‌ندین ت �ه‌وه‌ر و باسی دیکه‌ی و ده‌رکردنی لێبوردنی گشتی له‌ الیه‌ن ره‌زا‬ ‫پ��ێ��وه‌ن��دی��دار ب �ه‌م ژن �ه‌ س���ه‌رک���رده‌وه‌‪ ،‬وت��ار و شاوه‌ ناچار ده‌بێت خۆی راده‌ست بکات و تا‬ ‫بابه‌ته‌کانیان بنێرن بۆ لیژنه‌ی ئاماده‌کاری دوایی ته‌مه‌نی له‌ گرتووخانه‌دا ده‌مێنێته‌وه‌‪.‬‬

‫گه‌رمیان‪ :‬ساڵى (‪ )2011‬زیاتر له‌ملیۆنێک‌و (‪ )281‬هه‌زار ئاژه‌ڵ کوتراون‬ ‫چه‌تر‬ ‫په‌یمان ئه‌مین ‬ ‫به‌پێی ئامارێکى به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى‬ ‫ڤێتێرنه‌رى گه‌رمیان‪ ،‬له‌ماوه‌ى‬ ‫ساڵى(‪)2011‬دا ‌و له‌ هه‌ڵمه‌ته‌کانى‬ ‫کوتان له‌ دژى نه‌خۆشیی ‌ه‬ ‫جۆراوجۆره‌کانى تاعون‌و ته‌به‌ق‌و‬ ‫ئه‌نترۆتۆکسیما‌و حه‌مه‌ى ماڵتا زیاتر‬ ‫له‌ (‪ )1,266,000‬سه‌ر مه‌ڕ‌و بزن‌و‬ ‫نزیکه‌ى (‪ )15,000‬ره‌شه‌ واڵخ کوتراون‬ ‫که‌سه‌رجه‌میان ئاژه‌ڵى (‪ )713‬گوندى‬ ‫سنوره‌که‌ن‌و (‪ )3,961‬خاوه‌ن ئاژه‌ڵیش‬

‫له‌ هه‌ڵمه‌ته‌کانى کوتان سودمه‌ند بون‪.‬‬

‫به‌پێى ئه‌و ئامار‌ه که ‌وێنه‌یه‌کى دراوه‌ت ‌ه‬ ‫(چه‌تر) ده‌رکه‌وتو‌ه «له‌ماوه‌ى ئه‌وساڵه‌دا‬ ‫چاره‌سه‌رى نه‌خۆشییه‌کان له‌بنکه‌کانى‬ ‫س���ه‌ر ب �ه‌ ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌رای �ه‌ت��ى ڤێتێرنه‌رى‬ ‫گ �ه‌رم��ی��ان ب��ۆ (‪ )3219‬س��ه‌ر م��ه‌ڕ و‬ ‫(‪ )1282‬سه‌ر ب��زن‌و (‪ )572‬ره‌ش �ه‌واڵخ‬ ‫کراوه‌»‪.‬‬ ‫ل �ه‌ به‌شێکیترى ئ��ام��اره‌ک��ه‌دا ئ��ام��اژ‌ه‬ ‫به‌چاالکی تیمه‌کانى که‌ڵدانى ده‌ستکرد‬ ‫کراوه‌ که‌ له‌و ساڵه‌دا له‌سنوورى گه‌رمیان‬ ‫«(‪ )859‬مانگا ب�ه‌ش��ێ��وازى که‌ڵدانى‬ ‫ده‌ستکرد ک �ه‌ڵ��دراوه‌‌و (‪)49‬پشکنینی‬

‫م��ان��گ��اى ئ��اوس��ی��ش ک������راوه‌‪ ،‬ل �ه‌گ �ه‌ڵ‬ ‫چاره‌سه‌رکردنى( ‪ )48‬حاڵه‌تى نه‌زۆکى‌و‬ ‫(‪ )133‬حاڵى زایین‪ ،‬بۆ ئه‌مه‌ش سه‌ردانى‬ ‫(‪ )446‬گوندى سنوره‌ک ‌ه کراوه‌‌و (‪)899‬‬ ‫خاوه‌ن مانگا سوودمه‌ند بوون»‪.‬‬ ‫ه��اوک��ات له‌هۆبه‌ى ڤێتێرنه‌رى م �ه‌رزى‬ ‫پ���ه‌روێ���زخ���ان س���ه‌ر ب �ه‌ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌رای �ه‌ت��ى‬ ‫ڤێتێرنه‌رى گ�ه‌رم��ی��ان‪ ،‬ل �ه‌م��اوه‌ى ساڵى‬ ‫(‪)2011‬دا پشکنین بۆ(‪ )109‬بار کراو‌ه‬ ‫که‌تیایاندا پشکنین ک���راو‌ه ب��ۆ زیاتر‬ ‫ل���ه‌(‪ )305‬ت�ه‌ن ماسى م��ردوو‪)700( ،‬‬ ‫کیلۆ ماسى زیندوو‪ ،‬زیاتر له‌ (‪)295‬‬

‫ه���ه‌زار هێلکه‌‪ ،‬زی��ات��ر ل�ه‌ (‪ )552‬ته‌ن‬ ‫ماسى به‌ستوو‪ ،‬زیاتر ل �ه‌(‪ )192‬هه‌زار‬ ‫هێلکه‌ى ترووکاندن‪ ،‬هه‌روه‌ها ه �ه‌زار و‬ ‫(‪ )200‬ماسى جوانى‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌ ل ‌ه نۆ‬ ‫هه‌زار و (‪ )660‬لیتر ده‌رمانى جێرمیساید‬ ‫‌و ه���ه‌زارو ‪ 389‬ف��ۆرم��ال��ی��ن‪ ،‬ه �ه‌روه‌ه��ا‬ ‫رێگه‌گیراو‌ه ل ‌ه هێنانه‌ ژووره‌وه‌ى دوو‬ ‫بار له‌گه‌ڵ نۆ ته‌ن ماسى به‌ستوو (‪)3‬‬ ‫هه‌زارو (‪ )220‬لیتر ده‌رمانى جێرمیساید‪،‬‬ ‫چونک ‌ه ل ‌ه پشکنین ده‌رنه‌چوون»‪.‬‬ ‫له‌کۆتایی ئاماره‌که‌دا‪ ،‬ژم��اره‌ى ئه‌و‬ ‫ئ���اژه‌اڵن���ه‌ خ���راون���ه‌ت���ه‌ڕوو ک �ه‌ له‌ساڵى‬

‫(‪ )2011‬دا ل���ه ‌ق �ه‌س��اب��خ��ان �ه‌ک��ان��ى‬ ‫گه‌رمیان س �ه‌رب��ڕاون‪ ،‬ده‌رک �ه‌وت��ووه‌ که‌‬ ‫(‪ )102,840‬م���ه‌ڕى ن��ێ��ر و(‪)419‬‬ ‫مه‌ڕى مێ‌و (‪ )1035‬بزنى نێر و(‪)465‬‬ ‫بزنى مێ‌و (‪ )4232‬گوێره‌که‌ى نێر و‬ ‫(‪ )199‬گ��وێ��ره‌ک �ه‌ى م��ێ س��ه‌رب��ڕاون‌و‬ ‫به‌هۆى خراپی گۆشته‌که‌یانه‌وه‌ الشه‌ى‬ ‫(‪ )16‬مه‌ڕو پێنج بزن‌و سێ گوێره‌که‌ش‬ ‫سوتێنراون‌و رێگه‌ به‌فرۆشتنیان نه‌دراوه‌‬ ‫ه���ه‌روه‌ک (‪ )1740‬ئ�ه‌ن��دام��ى الش �ه‌ى‬ ‫مه‌ڕو بزن‌و گوێره‌که‌ که‌شیاو نه‌بون بۆ‬ ‫خواردن سوتێنراون‪.‬‬

‫بۆ عێراق داواى کۆنگره‌ى نیشتمانى ده‌که‌ن و خۆیان به‌ رێکخستنه‌وه‌ى ناو ماڵى کورده‌وه‌ سه‌رقاڵ ناکه‌ن‬

‫«به‌رپرسانى کورد بۆ ئێران و تورکیا و ئه‌مریکا کار ده‌که‌ن»‬ ‫ئاماده‌کار‬ ‫دڵشاد هه‌رته‌لى‬ ‫چاودێرانى سیاسى ره‌خنه‌ له‌‬ ‫به‌رپرسانى کورد ده‌گرن به‌وه‌ى‪،‬‬ ‫که‌ هه‌وڵ بۆ یه‌کخستنه‌وه‌ى ناو‬ ‫ماڵى عێراق ده‌ده‌ن‪ ،‬به‌اڵم هیچ‬ ‫هه‌وڵێکیان نییه‌ بۆ یه‌کخستنه‌وه‌ى‬ ‫ناو ماڵى کورد‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌وه‌ لێک‬ ‫ده‌ده‌نه‌وه‌‪ ،‬که‌ به‌رپرسانى کورد بۆ‬ ‫سیاسه‌ته‌کانى ئه‌مریکا و ئێران و‬ ‫تورکیا کار ده‌که‌ن‪.‬‬

‫ل �ه‌ دواى س��اڵ��ى (‪)2003‬وه‌ به‌رپرسانى‬ ‫کورد له‌ هه‌رێمى کوردستان چه‌ندین جار‬ ‫هه‌وڵیانداوه‌ بۆ یه‌کخستنه‌وه‌ى ناو ماڵى‬ ‫عێراق و بۆ ئه‌وه‌ش له‌ چه‌ندین کۆنگره‌ى‬ ‫نیشتمانیدا سه‌رجه‌م هێزه‌ سیاسییه‌کانى‬ ‫عێراقیان هێناوه‌ته‌ الى یه‌کتر و بونه‌ته‌ هۆى‬ ‫ئه‌وه‌ى ئاڵۆزییه‌کانى عێراق بۆ ماوه‌یه‌ک‬ ‫بێده‌نگ بکه‌ن‪ ،‬به‌اڵم له‌و الیه‌نه‌وه‌ ره‌خنه‌یان‬ ‫لێده‌گیرێت که‌ «هیچ هه‌وڵێکیان نییه‌ بۆ‬ ‫سازکردنى کۆنگره‌یه‌کى نیشتمانى له‌نێوان‬ ‫هێزه‌ سیاسییه‌ کوردییه‌کاندا»‪.‬‬ ‫له‌م باره‌یه‌وه‌ د‪.‬سه‌اڵحه‌دین بابه‌کر‪ ،‬وته‌بێژى‬ ‫مه‌کته‌بى سیاسیى یه‌کگرتوى ئیسالمى‬ ‫کوردستان به‌ (چه‌تر)ى راگه‌یاند‪« :‬هه‌ر‬ ‫کاتێک قه‌یران و کێشه‌ ل ‌ه به‌غداد دروست‬ ‫بووبێت له‌ دواى روخانى رژێمى پێشوو‪،‬‬ ‫ک��ورد ده‌ورى ه�ه‌ب��وو‌ه ل�ه‌ نزیککردنه‌وه‌ى‬ ‫دیدگا و بۆچوونه‌کان له‌نێوان شیعه‌ و‬ ‫سوننه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش خۆى له‌ خۆیدا کارێکى‬ ‫باشه‌»‪.‬‬ ‫وتیشى‪« :‬ب��ه‌اڵم باشتر ل �ه‌وه‌ ئ�ه‌وه‌ی� ‌ه که‌‬ ‫الیه‌نه‌ کوردستانییه‌کان جارێک کێشه‌ و‬ ‫گرفته‌کانى ناو ماڵى کوردستانى چاره‌سه‌ر‬ ‫ب��ک�ه‌ن پ��اش��ان بچن ب �ه‌ ت�ه‌ن��گ کێشه‌ و‬

‫گرفته‌کانى ده‌ره‌وه‌ى خۆیان‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ى‬ ‫س�ه‌رک��ردای�ه‌ت��ى سیاسیى ک��ورد خه‌ریکى‬ ‫چاره‌سه‌رى کێشه‌ و قه‌یرانه‌کانى به‌غداده‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ پاڵ ئه‌وه‌ خه‌مساردییه‌کى ته‌واو‬ ‫ده‌ن��وێ��ن �ێ‌ ل �ه‌ چ��اره‌س �ه‌رک��ردن��ى کێشه‌ و‬ ‫قه‌یرانه‌کانى ناو هه‌رێمى کوردستان بۆیه‌‬ ‫گرنگیدان به‌ به‌غداد کاتێک باشه‌ که‌‬ ‫تۆ له‌ چاره‌سه‌رکردنى کێشه‌کانى ناوخۆت‬ ‫بوبیته‌وه‌»‪.‬‬ ‫ئ�ه‌و به‌رپرسه‌ى یه‌کگرتوو ئ�ه‌وه‌ش��ى وت‪:‬‬ ‫«به‌رپرسى یه‌که‌م له‌ یه‌ک نه‌خستنه‌وه‌ى‬ ‫ماڵى ک��ورد حزبه‌ ده‌س �ه‌اڵت��داره‌ک��ان��ن له‌‬ ‫هه‌رێمى کوردستان»‪.‬‬ ‫ن��اوب��راو راش��ی��گ�ه‌ی��ان��د‪ :‬ه �ه‌ر س �ێ‌ الیه‌نى‬ ‫ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن ل��ی��ژن �ه‌ی �ه‌ک��ى ه��اوب �ه‌ش��ی��ان‬ ‫پێکهێناوه‌ و سه‌رقاڵى الپه‌ڕه‌یه‌کى هاوبه‌شن‬ ‫ک�ه‌ تێیدا دی��دگ��ا و بۆچوونى ه �ه‌ر سێ‌‬ ‫الیه‌نه‌که‌ ده‌نوسرێت ده‌رب���اره‌ى چۆنیه‌تى‬ ‫چ��اره‌س �ه‌رک��ردن��ى کێشه‌ و قه‌یرانه‌کانى‬

‫له‌ فراکسیۆنی هاوپه‌یمانی کوردستانی‬ ‫ب ‌ه (چه‌تر)ى‌ وت‪« :‬که‌مته‌رخه‌مى هه‌یه‌‬ ‫له‌ یه‌کنه‌خسنى ناو ماڵى ک��وردى‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ناتوانى بڵێى هێزه‌ کوردییه‌کان هه‌وڵیان‬ ‫نه‌داوه‌‪ ،‬هه‌وڵدراوه‌‪ ،‬به‌اڵم دیاره‌ گرفت هه‌یه‌‬ ‫و چاره‌سه‌ر نه‌کراوه‌»‪.‬‬ ‫ل�ه‌ الی�ه‌ک��ى تریشه‌وه‌ د‪.‬س��ام��ان ف��ه‌وزی‪‌،‬‬ ‫ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عیراق‬ ‫له‌ فراکسیۆنی هاوپه‌یمانی کوردستانی‬ ‫به‌ (چه‌تر)ى راگه‌یاند‪« :‬گرنگ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ب�ه‌ر له‌ گرنگیدان به‌ رێکخستنى ماڵى‬ ‫عێراقى پێویسته‌ الیه‌نه‌ سیاسییه‌کان له‌‬ ‫هه‌رێمى کوردستان به‌ هه‌موو الیه‌کیانه‌وه‌‬ ‫هاوکارى یه‌کترى بکه‌ن بۆ سه‌رخستنى ئه‌و‬ ‫پرۆسه‌ چاکسازیه‌ى که‌ هه‌موو الیه‌نه‌کان‬ ‫بانگه‌شه‌ى بۆ ده‌که‌ن و پێویسته‌ مه‌سه‌له‌ى‬ ‫مونافه‌سه‌کردن له‌نێوان پارتى ده‌سه‌اڵتدار‬ ‫له‌گه‌ڵ پارته‌ ئۆپۆزسیۆنه‌کان له‌ ئاستى‬ ‫واڵته‌ دیموکراتییه‌ پێشکه‌وتوه‌کان بێت که‌‬

‫«ئه‌وکه‌سانه‌ى که‌ ئێستا‬ ‫ئیداره‌ى سیاسه‌ت ده‌که‌ن له ‌هه‌رێمى‬ ‫کوردستان که‌سانێکن هێنده‌ى‬ ‫عێراقین هێنده‌ کورد نین»‬ ‫به‌غداد‪ ،‬وه‌کو هه‌ر سێ‌ الیه‌نى ئۆپۆزسیۆن‬ ‫ئ �ه‌گ �ه‌ر ب��ه‌ش��دارى بکه‌ین ل �ه‌ کۆنگره‌ى‬ ‫نیشتیمانى ب �ه‌ دی����داى خ��ۆم��ان ب �ه‌ش��دار‬ ‫ده‌بین»‪.‬‬ ‫ه��ه‌ر ل��ه‌وب��اره‌ی��ه‌وه‌ د‪.‬م �ه‌ح��م��ود عوسمان‪،‬‬ ‫ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عیراق‬

‫هه‌ندێک جار ده‌گاته‌ ئاستێک له‌ ساردى‪،‬‬ ‫به‌اڵم نابێت بگاته‌ ئاستێک له‌ توندوتیژى‬ ‫و ده‌بێت الیه‌نه‌کانى کوردستان له‌ رێگه‌ى‬ ‫دیالۆگه‌وه‌ کێشه‌کانیان چاره‌سه‌ر بکه‌ن و‬ ‫رێگه‌ بده‌ن به‌ سندوقه‌کانى ده‌نگدان»‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ وتیشى‪« :‬به‌شێک له‌و‬

‫خااڵنه‌ى له‌ کۆنگره‌ی نیشتیمانى عێراقى‬ ‫باسى لێوه‌ده‌کرێت به‌ جۆرێک له‌ جۆره‌کان‬ ‫په‌یوه‌سته‌ به‌ الیه‌نى کوردیشه‌وه‌‪ ،‬یه‌کێک‬ ‫له‌و کێشانه‌ى که‌ لیستى عێراقیه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫الیه‌نى به‌رامبه‌ر هه‌یه‌تى مه‌سه‌له‌ى به‌شدارى‬ ‫کردنه‌ له‌ حکومه‌ت که‌ ئ�ه‌و مه‌سه‌له‌یه‌‬ ‫ب���ه‌رده‌وام له‌ هه‌رێمى کوردستان گرفتى‬ ‫هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ الیه‌نى به‌رامبه‌ر و پێیوایه‌‬ ‫چیتر عێراق له‌ الیه‌ن پێکهاته‌ و حزبێکى‬

‫عێراق ده‌یده‌ن بۆ چاره‌سه‌رکردنى کێشه‌کانى‬ ‫عێراق ئه‌وه‌ به‌ ئامۆژگارى ئه‌و واڵتانه‌یه‌‬ ‫که‌ یه‌کێتى خاکى عێراق و به‌رده‌وام بوونى‬ ‫کێشه‌کانى عێراق له‌ به‌رژه‌وه‌ندیاندایه‌‪،‬‬ ‫واڵتانى وه‌ک ئه‌مریکا و ئێران و تورکیا‬ ‫سیاسه‌تیان وایه‌ که‌ عێراق به‌ یه‌کگرتویى‬ ‫بمێنێته‌وه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم به‌ یه‌کگرتوێکى الواز‬ ‫کێشه‌کانیش چاره‌سه‌ر نه‌کرێن بۆئه‌وه‌ى‬ ‫ده‌رفه‌تیان هه‌بێت ب���ه‌رده‌وام ده‌س��ت بخه‌نه‌‬

‫«ده‌سه‌اڵتى سیاسیى له‌ هه‌رێمى‬ ‫کوردستان هیچ بڕیارێکى به‌ ده‌ست‬ ‫خۆى نییه‌»‬

‫دی��ارى ک��راوه‌ حکوم ناکرێت‪ ،‬له‌ الیه‌کى‬ ‫تره‌وه‌ ئه‌و کۆنگره‌ نیشتیمانیه‌ به‌ ناوه‌که‌ى‬ ‫دی��اره‌ که‌ ته‌نها بۆ ئاشکردنه‌وه‌ى لیستى‬ ‫عێراقیه‌ و هاوپه‌یمانى نیشتیمانى نییه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ الیه‌نى ئۆپۆزسیۆن و ده‌س �ه‌اڵت له‌‬ ‫کوردستان ده‌بێت به‌ قورسیه‌وه‌ به‌شدارى له‌و‬ ‫کۆنگره‌یه‌ بکه‌ن و داواکارییه‌کانى خۆیان‬ ‫ب��خ�ه‌ن�ه‌س�ه‌ر م��ێ��زى گفتوگۆ و له‌هه‌مان‬ ‫کاتیش هه‌نگاو بنێن بۆ یه‌کخستنى ناو‬ ‫ماڵى کوردى»‪.‬‬ ‫ه�ه‌ر له‌سه‌ر هه‌وڵى به‌رپرسانى ک��ورد بۆ‬ ‫به‌ستنى کۆنگره‌ى نیشتمانى له‌ عێراقدا‬ ‫د‪.‬ف��ای��ق گ��ۆڵ��پ��ى‪ ،‬چ��اودێ��رى سیاسى به‌‬ ‫(چ��ه‌ت��ر)ى راگ �ه‌ی��ان��د‪« :‬ب���ارى سیاسیى‬ ‫عێراق هێنده‌ ناله‌بار و دژواره‌ به‌م هه‌وڵ و‬ ‫ته‌قه‌الیه‌ى به‌رپرسانى کوردیش به‌ ده‌سه‌اڵت‬ ‫و ئۆپۆزسیۆنه‌وه‌ چاره‌سه‌ر ناکرێت»‪.‬‬ ‫گوڵپى وتیشى‪« :‬ئه‌و هه‌وڵه‌ى که‌ به‌رپرسانى‬ ‫هه‌رێمى کوردستان و نوێنه‌رانى کورد له‌‬

‫ن��او ک���اروب���ارى ع��ێ��راق �ه‌وه‌‪ ،‬ک��وردی��ش له‌‬ ‫عێراق نه‌بێته‌ خاوه‌ن ده‌سکه‌وتێکى سیاسیى‬ ‫گه‌وره‌‪ ،‬بۆیه‌ نوێنه‌رانى کورد له‌ عێراق و‬ ‫به‌رپرسانى کورد له‌ هه‌رێمى کوردستان ئه‌و‬ ‫کاره‌ى که‌ ده‌یکه‌ن نه‌ بۆ عێراق و نه‌ بۆ‬ ‫کوردستانه‌‪ ،‬ئه‌و کاره‌ بۆ ئه‌مریکا و ئێران‬ ‫و تورکیا ده‌که‌ن»‪.‬‬ ‫ن���اوب���راو رون��ی��ش��ی��ک��رده‌وه‌‪« :‬س���ه‌رک���رده‌‬ ‫ک���ورده‌ک���ان���ى ب��اش��ور ه��ی��چ ب���ڕوای���ان به‌‬ ‫یه‌کێتى نه‌ته‌وه‌یى نییه‌ له‌نێوان گه‌لى کورد‬ ‫له‌ رۆژه�ه‌اڵت��ى ن��اوه‌ڕاس��ت و کاریشى بۆ‬ ‫ناکه‌ن‪ ،‬هه‌ندێ‌ جار که‌ باسى کۆنگره‌ى‬ ‫نه‌ته‌وه‌یى ده‌ک �ه‌ن ئ �ه‌وه‌ ته‌نها بۆ دڵدانه‌وه‌‬ ‫و رازیکردنى هه‌ندێ‌ خه‌ڵکى نه‌ته‌وه‌ییه‌‬ ‫ب���ۆئ���ه‌وه‌ى ت��وڕه‌ی��ی �ه‌ک��ان��ى خ �ه‌ڵ��ک زی��ات��ر‬ ‫نه‌بێت»‪.‬‬ ‫گۆڵپى ده‌شڵێت‪« :‬ئ�ه‌م هێزانه‌ى باشورى‬ ‫کوردستان ب�ه‌ده‌س�ه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆنه‌وه‌‬ ‫هێزى ن�ه‌ت�ه‌وه‌ی��ى نین و هێزى چارچه‌ین‬

‫راپۆرت‬ ‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪88‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2711/10/26 - 2012/1/16‬‬

‫‪3‬‬

‫ب���ڕوای���ان ب �ه‌وه‌ن��ی �ه‌ ک��ه‌ک��ورد پ��ێ��ک �ه‌و‌ه ل ‌ه‬ ‫پ��ارچ�ه‌ جیاجیاکانى ک��وردس��ت��ان یه‌ک‬ ‫خیتابى نه‌ته‌وه‌یى و یه‌کێیه‌تێکى نه‌ته‌وه‌ى‬ ‫هه‌بێت ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ى خ��ۆى بکات ‌ه هێزێک‬ ‫ل �ه‌رۆه �ه‌اڵت��ى ن���اوه‌ڕاس���ت‪ ،‬به‌ڵکو ئ��ه‌وان‬ ‫ئامانجى ستراتیژى سیاسیى سه‌ره‌کیان‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه له‌چوارچێوه‌ى هه‌رێمى کوردستان‬ ‫و له‌عێراقدا ده‌سه‌اڵتێکى به‌سیتیان هه‌بێت‬ ‫و هه‌ندێک خه‌باتیان هه‌بێت ک ‌ه هه‌موو‬ ‫خه‌باته‌که‌شیان بۆ ده‌سه‌اڵت و ده‌سکه‌وتى‬ ‫رۆژانه‌یه»‪.‬‬ ‫راش��ی��گ �ه‌ی��ان��د‪:‬ده‌س �ه‌اڵت و ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن‬ ‫ێ مه‌سه‌ل ‌ه ناکۆک و جیاوازن‬ ‫له‌ هه‌ند ‌‬ ‫و ه �ه‌ن��دێ‌ خ��اڵ��ى پ��ۆزه‌ت��ی��ڤ��ى ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫هه‌یه‌‪،‬به‌اڵم ل ‌ه هه‌ڵوێستى نه‌ته‌وه‌یى هه‌ردووال‬ ‫وه‌کو یه‌ک وان و نایانه‌وێت کورد ببێت ‌ه‬ ‫هێزێکى یه‌کگرتوو و کاریشى بۆناکه‌ن‪.‬‬ ‫ل �ه‌الی �ه‌ک��ى ت����ره‌و‌ه د‪.‬ک���ام���ه‌ران مه‌نتک‬ ‫م��ام��ۆس��ت��ای زان����ک����ۆی س���ه‌اڵح���ه‌دی���ن‬ ‫و چ����اودێ����ری س��ی��اس��ی��ی ب���ه‌(چ���ه‌ت���ر)ى‬ ‫وت‪«:‬ده‌س���ه‌اڵت���ى سیاسیى کوردستانى‬ ‫هیچ بڕیارێکى به‌ده‌ست خۆى نی ‌ه چۆن‬ ‫پێده‌گوترێت وا کارده‌کات‪ ،‬ئه‌گینا ماڵى‬ ‫ک��ورد زۆر پێویستى ب�ه‌ی�ه‌ک خستنه‌و‌ه‬ ‫هه‌یه‌‪،‬راسته‌ ماڵى عێراق گرنگ ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫ب��ێ��ت و واڵت��ێ��ک��ى س �ه‌ق��ام��گ��ی��رب��ێ��ت بۆ‬ ‫بارودۆخى کورد باشتره‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫عێراقیش سه‌قامگیر بکرێت ن��اوخ��ۆى‬ ‫هه‌رێمى کوردستان کارى له‌سه‌ر نه‌کرێت‬ ‫هاوکێشه‌ک ‌ه وه‌کو خۆى دمێنێته‌وه‌‪،‬به‌اڵم‬ ‫دی���ار‌ه ئ�ه‌وک�ه‌س��ان�ه‌ى ک�ه‌ ئێستا ئ��ی��داره‌ى‬ ‫سیاسه‌ت ده‌ک���ه‌ن له‌هه‌رێمى کوردستان‬ ‫ک�ه‌س��ان��ێ��ک��ن ه��ێ��ن��ده‌ى ع��ێ��راق��ی��ن هێند‌ه‬ ‫کوردنین»‪.‬‬

‫«رێگریکردن له‌ کۆنسێرته‌که‌ى که‌الر به‌ هۆکارى سیاسى بوو نه‌ک یاسایى»‬ ‫رۆژنامه‌ى (چه‌تر) سکااڵى یاسایى له‌سه‌ر شاره‌وانى که‌الر تۆمار ده‌کات‬ ‫ئاماده‌کار‬ ‫کاروان و ئاراس‬ ‫دواى ئه‌وه‌ى به‌رپرسانى شاره‌وانى‬ ‫شارۆچکه‌ى که‌الر «رێگریان کرد‬ ‫له‌ کۆنسێرتێکى رۆژنامه‌ى (چه‌تر)‬ ‫له‌ هۆڵى (بۆنه‌کان) له‌ که‌الر»‬ ‫رۆنامه‌ى نابراو سکااڵیه‌کى یاسایى‬ ‫له‌سه‌ر به‌رپرسانى شاره‌وانى تۆمار‬ ‫کردوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌هۆى «گه‌یاندنى‬ ‫زیانى مادى و مه‌عنه‌وى به‌‬ ‫کۆنسێرته‌که‌یان»‪.‬‬

‫رۆژى (‪ )2012/1/4‬دیارى کرابوو بۆ ئه‌و‬ ‫کۆنسێرته‌ى رۆژنامه‌ى (چه‌تر) له‌ که‌الر‬ ‫که‌ بۆ کۆمه‌ڵێک هونه‌رمه‌ندى کوردستانى‬ ‫رێکخرابوو‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌پێناو هاوکاریکردنى‬ ‫خه‌ڵى زیانلێکه‌وتووى شارى وان‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ش‬ ‫رۆژنامه‌ى (چه‌تر) به‌ (‪ )20‬رۆژ پێش ئه‌و‬ ‫ب��ه‌رواره‌ داواى ئه‌وه‌یان کردبوو به‌رپرسانى‬ ‫ن��اوچ�ه‌ک�ه‌ ه��ۆڵ��ى (ب��ۆن �ه‌ک��ان)ی��ان پێبده‌ن‪،‬‬ ‫به‌رپرسانى شاروانى که‌الر و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى‬ ‫ئ��ی��داره‌ى گه‌رمیانیش به‌ ن��وس��راوى ره‌سمى‬ ‫هۆڵه‌که‌یاندا بۆ ئه‌نجامدانى کۆنسێرته‌که‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ نیوه‌ڕۆى (‪ )2012/1/4‬کاتێک‬ ‫کارمه‌ندانى رۆژنامه‌ى (چه‌تر) سه‌رقاڵى‬ ‫رازان��دن �ه‌وه‌ى هۆڵه‌که‌ن‪ ،‬داوای��ان لێده‌کرێت‬ ‫هۆڵه‌که‌ چۆڵ بکه‌ن و پاشان ده‌رگاکه‌ى‬ ‫داده‌خه‌ن و پێیان ده‌ڵێن ئێوه‌ ناتوانن کۆنسێرتى‬ ‫تێدا بکه‌ن‪.‬‬ ‫که‌مال حه‌سه‌ن‪ ،‬خاوه‌ن ئیمتیازى رۆژنامه‌ى‬ ‫(چه‌تر) ده‌ڵێت‪ :‬هه‌ر ئه‌و کاته‌ چوینه‌ الى‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى ئیداره‌ى گه‌رمیان‪ ،‬وتیان ئه‌وه‌‬ ‫له‌ ده‌سه‌اڵتى ئێمه‌دا نییه‌ و له‌ ده‌سه‌اڵتى‬ ‫شاره‌وانى ک�ه‌الردای�ه‌‪ ،‬ئێمه‌ش چووینه‌ الى‬ ‫به‌رپرسانى شاره‌وانى که‌الر‪ ،‬جارێک پێیان‬ ‫وت��ی��ن ئ �ه‌و ه��ۆڵ�ه‌ ن��ادرێ��ت ب �ه‌ کۆنسێرت‪،‬‬ ‫ل�ه‌ک��ات��ێ��ک��دا پێشتر خ��ۆی��ان ره‌زام �ه‌ن��دی��ان‬ ‫نیشاندابوو‪ ،‬جارێک پێیان وتین له‌ که‌الردا‬ ‫خه‌ڵکى شه‌ڕانگێزى تێدا و ده‌یکه‌ن به‌ شه‌ڕ‬ ‫له‌ کۆنسێرته‌که‌دا‪.‬‬ ‫ده‌شڵێت‪ :‬هه‌رجاره‌ و شتێکیان پێ ده‌وتین ئه‌مه‌‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ى زۆر ده‌ستى ده‌ستیان پێکردین‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێمه‌ سه‌رئه‌نجام کۆنسێرته‌که‌مان ساز‬

‫‪n‬‬

‫ه‬ ‫که‌الر‪ ،‬هۆڵی بۆنه‌کان دوو کاتژمێر پێش به‌ڕێوه‌چونی کۆنسێرته‌ک ‌‬

‫ک��رد له‌ ده‌ره‌وى ه��ۆڵ و بێ هیچ ش�ه‌ڕ و‬ ‫ئاژاوه‌یه‌کیش به‌ڕێوه‌چوو‪ ،‬بۆچونیشمان وای ‌ه‬ ‫ه��ۆک��اره‌ک�ه‌ سیاسى ب��وو‪ ،‬ن �ه‌ک نه‌بوونى‬ ‫مۆڵه‌ت و بابه‌ته‌کانى تر‪ ،‬چونکه‌ (‪ )20‬رۆژ‬ ‫پێش ئه‌و ب �ه‌رواره‌ ئێمه‌ داوای هۆڵه‌که‌مان‬ ‫کردبوو‪ ،‬ئه‌وانیش ره‌زامه‌ندیان نیشاندابوو‪،‬‬ ‫نه‌یانوت هۆڵتان پێناده‌ین‪.‬‬ ‫رۆژێک دواتر واتا له‌ (‪ )2012/1/5‬له‌ دوو‬ ‫روونکردنه‌وه‌ى جیادا به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى ئیداره‌ى‬ ‫گه‌رمان و سه‌رۆکایه‌تى ش��اره‌وان��ى که‌الر‬ ‫وه‌اڵمى رۆژنامه‌ى (چه‌تر)یان دایه‌وه‌‪.‬‬ ‫یادگار عه‌لی‪ ،‬وته‌بێژی ئیداره‌ی گه‌رمیان‬ ‫راگ�ه‌ی��ان��د‪ ،‬ئ �ه‌و قسانه‌ی سه‌رپه‌رشتیاری‬ ‫کۆمپانیای چ�ه‌ت��ر ک��ردووی �ه‌ت��ی‪ ،‬گوایا‬ ‫ئ��ی��داره‌ی گ�ه‌رم��ی��ان ‌و به‌رپرسانی ک�ه‌الر‬ ‫به‌ڵێنیان پێدابن به‌ سازکردنی کۆنسێرتێکی‬ ‫گۆرانی له‌ هۆڵه‌که‌دا‪ ،‬دوورن له‌ راستییه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئیداره‌ی گه‌رمیان ته‌نها به‌ نوسراوی ژماره‌‬ ‫(‪ )5062‬ک �ه‌ ئ��اڕاس��ت �ه‌ی سه‌رۆکایه‌تی‬ ‫ش���اره‌وان���ی ک���ه‌الری ک����ردووه‌‪ ،‬داوای له‌‬

‫س�ه‌رۆک��ای�ه‌ت��ی��ی�ه‌ک�ه‌ ک����ردووه‌ ه��اوک��اری��ی‬ ‫کۆمپانیاکه‌ ب��ک��ات‪ ،‬ن���ه‌وه‌ک فه‌رمانی‬ ‫کردبێت به‌ پێدانی هۆڵه‌که‌ به‌و کۆمپانیایه‌‪.‬‬ ‫راشیگه‌یاند‪ :‬به‌پێی یاساو رێنماییه‌کان‪،‬‬ ‫وه‌رگرتنی مۆڵه‌ت‌و رێگه‌پێدان به‌ سازدانی‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاراس عوسمان‬

‫ده‌گرن‪.‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ه���ا ع��وس��م��ان م��ح��ێ��دی��ن‪ ،‬س �ه‌رۆک��ی‬ ‫ش��اره‌وان��ی ک �ه‌الری��ش رای��گ�ه‌ی��ان��د‪ :‬سکااڵ‬ ‫ل���ه‌س���ه‌ر س��ه‌رپ��ه‌رش��ت��ی��اری ک��ۆم��پ��ان��ی��ای‬ ‫(چ �ه‌ت��ر) ت��ۆم��ار ده‌ک���ه‌ن‪ ،‬چونکه‌ ن��اوب��راو‬

‫«ئه‌گه‌ر به‌ وردى ته‌ماشاى به‌یاننامه‌ى‬ ‫ئیداره‌ى گه‌رمیان و قایمقام بکه‌یت رونتر‬ ‫دیاره‌ هه‌ر یه‌که‌ و حکومه‌تێکه‌ و که‌س‬ ‫به‌ که‌س نییه‌»‬ ‫کۆنسێرت ‌و هه‌ر ج��ۆره‌ چاالکییه‌کی تر‬ ‫له‌ سنووری قه‌زای که‌الردا‪ ،‬له‌ ده‌سه‌اڵتی‬ ‫قائیمقامیه‌ت خ��ۆی��دای�ه‌‪ ،‬ئ�ه‌وان��ی��ش وه‌ک‬ ‫ئ��ی��داره‌ی گه‌رمیان‪ ،‬رێ��ز له‌ ه �ه‌ر بڕیار و‬ ‫پێشنیارێکی قائیمقامییه‌ته‌کانی سنوره‌که‌‬

‫ل �ه‌ ک�ه‌ن��اڵ�ه‌ک��ان��ی راگ �ه‌ی��ان��دن��دا وتویه‌تی‬ ‫گوایا سه‌رۆکی شاره‌وانی که‌الر خه‌ڵکی‬ ‫قه‌زاکه‌ی به‌ چه‌قۆکێش ناوبردووه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌شى وت‪« :‬هۆڵی بۆنه‌کانی ق�ه‌زای‬ ‫که‌الر تایبه‌ته‌ به‌ کۆڕ و سمینار‪ ،‬نه‌وه‌ک‬

‫کۆنسێرت‌و گۆرانی»‪.‬‬ ‫دواى ئ�����ه‌م ل���ێ���دوان���ان���ه‌‪،‬‬ ‫ک���ۆم���ه‌ڵ���ێ���ک گ �ه‌ن��ج��ى‬ ‫که‌الر له‌ راگه‌یه‌نراوێکدا‬ ‫وه‌اڵمى ئیداره‌ى گه‌رمیان‬ ‫و ش���اره‌وان���ى ک �ه‌الری��ان‬ ‫دای���ه‌وه‌ و رایانگه‌یاند‪:‬‬ ‫«ئ����ه‌گ����ه‌رچ����ى ئ��ێ��م�ه‌‬ ‫نوێنه‌رى (چه‌تر) نین‪،‬‬ ‫ب �ه‌ڵ��ک��و ه �ه‌ڵ��وێ��س��ت��ى‬ ‫خ�����ۆم�����ان�����ه‌ وه‌ک‬ ‫ک������ۆم������ه‌ڵ������ێ������گ‬ ‫گه‌نجى به‌شداربوى‬ ‫کۆنسێرت و ئاگادار‬ ‫له‌ و کۆنسێرته‌که‌‌‬ ‫ده‌خ������ه‌ی������ن������ه‌ڕوو‪،‬‬ ‫ب���ۆئ���ه‌وه‌ش ب���ه‌ر ل �ه‌ ه�ه‌م��وو‬ ‫شتێک ئێمه‌ له‌ ئیداره‌ و قایمقام ده‌پرسین‬ ‫چ���ۆن ئێستا ئ��اگ��ای��ان ل��ه‌ راگ �ه‌ی��ان��دن��ى‬ ‫به‌یاننامه‌ى ئێمه‌ و (چ�ه‌ت��ر)ه‌ و وه‌اڵمیان‬ ‫هه‌یه‌؟ ئه‌ى وه‌ک خۆیان وتویانه‌ له‌ (‪)12/7‬‬ ‫وه‌ ئاگادارن و هه‌رچى ته‌له‌فزیۆنى ئاسمانیه‌‬ ‫ریکالمى کردوه‌ و وتویانه‌ له‌ هۆڵى بۆنه‌کانه‌‬ ‫له‌ که‌الر بۆ ئاگادار نه‌بون؟! ده‌ڵێن مۆڵه‌ت‬ ‫به‌ ده‌ست قایمقامه‌؟ ئه‌ى ئیداره‌ى گه‌رمیان‬ ‫بۆ واژووى کردوه‌ و ناردویه‌تى بۆ شاره‌وانى؟‬ ‫بۆ نه‌یوت حساب بۆ من ناکرێت و الى‬ ‫قایمقامه‌؟ ئه‌ڵێن هۆڵه‌کان بۆ حکومه‌ته‌؟‬ ‫بۆ وا ده‌زانن خه‌ڵکى گه‌رمیان نوستوه‌‪ ،‬ئه‌ى‬ ‫به‌ڕێزانى دیموکراتى ئێران حه‌فله‌یان تیا‬ ‫نه‌کردوه‌؟»‪.‬‬ ‫ئ�ه‌و کۆمه‌ڵه‌ گه‌نجه‌ ده‌ڵێن‪« :‬ئه‌گه‌ر به‌‬ ‫وردى ته‌ماشاى به‌یاننامه‌ى ئیداره‌ى گه‌رمیان‬ ‫و قایمقام بکه‌یت رونتر دیاره‌ هه‌ر یه‌که‌ و‬ ‫حکومه‌تێکه‌ و که‌س به‌ که‌س نییه‌! ئه‌ى‬ ‫باسى ئه‌وه‌ ناکه‌ن وتوبوویان که‌الرى ئافره‌ت‬ ‫ببینێت کارى نائه‌خالقى ده‌کات؟ بۆ باسى‬ ‫ئه‌وه‌یان نه‌کردوه‌ وتویانه‌ گه‌نجانى که‌الر له‌‬ ‫ئاهه‌نگدا شه‌ڕه‌ چه‌قۆ ده‌که‌ن؟ له‌کاتێکدا‬ ‫کۆنسێرت له‌ شه‌قام و دوور له‌ پۆلیس کراو‬ ‫و گه‌نجانى ک �ه‌الر بچوکترین کێشه‌یان‬ ‫دروست نه‌کرد؟»‪.‬‬ ‫ح �ه‌س �ه‌ن ه �ه‌ی��اس‪ ،‬ه��ون �ه‌رم �ه‌ن��دى ن��اوچ�ه‌ى‬ ‫خانه‌قین که‌ یه‌کێک بوو له‌و هونه‌رمه‌ندانه‌ى‬

‫به‌شدارى کۆنسێرته‌که‌ى کردبوو‪ ،‬ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫وه‌ک ئه‌رکێکى مرۆڤانه‌ و نه‌ته‌وه‌ییان ‌ه‬ ‫به‌شداریم کردبوو له‌و کۆنسێرته‌دا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌ندێک رێگرى کرا و هۆڵى بۆنه‌کانیان‬ ‫ل��ێ س �ه‌ن��دی��ن �ه‌وه‌‪ ،‬ب��ۆی �ه‌ ئ �ه‌وک��ات �ه‌ش وت��م‬ ‫هه‌رچیه‌ک بێت پاساوه‌کان نه‌ده‌بوو رێگرى‬ ‫بکرایه‌ ل �ه‌و ک���اره‌‪ ،‬ل �ه‌ب �ه‌رئ �ه‌وه‌ى کارێکى‬ ‫گه‌وره‌ و خزمه‌ت بوو به‌ خه‌ڵکى ون‪.‬‬ ‫له‌الیه‌کى تره‌وه‌ سه‌الم عه‌بدواڵ‪ ،‬رۆژنامه‌نوس‬ ‫بۆچونى وای���ه‌‪ :‬ئ���ه‌وه‌ى به‌رپرسانى ک�ه‌الر‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌ کۆنسێرته‌که‌ کردیان کارێکى‬ ‫نائاسایی ب��وو‪ ،‬که‌ خزمه‌تى به‌ که‌سیش‬ ‫ن���ه‌ک���رد‪ ،‬ئ���ه‌و ک �ه‌س��ان �ه‌ى ب���ه‌ش���دارى وه‌ه��ا‬ ‫ب��ۆن �ه‌ی �ه‌ک ده‌ک����ه‌ن خ�ه‌ڵ��ک��ى چه‌قۆکێش‬ ‫نین‪ ،‬به‌ڵکو خه‌ڵکى سیاسى و شاعیر و‬ ‫ئه‌دیبه‌کانن‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌و هۆکاره‌ى به‌رپرسانى‬ ‫ناوچه‌که‌ نائاسایی بوو‪.‬‬ ‫ه �ه‌ر ل �ه‌و ب��اره‌ی �ه‌وه‌ پێرێ (‪)2012/1/14‬‬ ‫س���ی���روان ئ �ه‌ح��م �ه‌د‪ ،‬راوێ����ژک����ارى ی��اس��ای��ى‬ ‫رۆژن���ام���ه‌ى (چ���ه‌ت���ر) ل �ه‌ ک��ۆن��گ��ره‌ی�ه‌ک��ى‬ ‫رۆژن��ام �ه‌وان��ی��دا رای��گ �ه‌ی��ان��د‪ :‬ل �ه‌ دادگ���اى‬ ‫به‌رایى سلێمانى سکااڵمان له‌سه‌ر شاره‌وانى‬ ‫ک �ه‌الر تۆمار ک���ردووه‌‪ ،‬به‌هۆى ئ��ه‌وه‌ى به‌‬ ‫رێگرییه‌که‌یان زیانى مادى و مه‌عنه‌یان له‌‬ ‫کاره‌کانى رۆژنامه‌ى (چه‌تر) داوه‌ له‌ رۆژى‬ ‫سازکردنى کۆنسێرته‌که‌ى که‌الر‪.‬‬

‫راپۆرته‌ هه‌واڵ‬

‫رۆژنامه‌ى (چه‌تر) زیاتر له‌ (‪ )23‬ملیۆنى بۆ خه‌ڵکى (وان) کۆکرده‌وه‌‬

‫«لیژنه‌یه‌کی رۆژنامه‌که‌ راسته‌وخۆ ئه‌و بڕه‌ پاره‌یه‌ ده‌گه‌یه‌نێته‌ ده‌ست شاره‌وانی وان»‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪88‬‬ ‫دووشه‬ ‫‪2711/10/262010/11/8‬‬ ‫‌ممه‌ممه‌‪- 2012/1/16‬‬ ‫دووشه‬

‫‪4‬‬

‫سلێمانى‬

‫ئارام پێنجوێنی‬

‫ئێواره‌ى رۆژی شه‌ممه‌‬ ‫(‪ )2012/1/14‬له‌ کۆنگره‌یه‌کى‬ ‫رۆژنامه‌وانیدا له‌ نوسینگه‌ی‬ ‫خۆی له‌ شاری سلێمانی‪،‬‬ ‫رۆژنامه‌ى (چه‌تر) و‬ ‫کۆمه‌ڵه‌ى هونه‌رى (دیجله‌)‬ ‫ئه‌نجامى کۆکردنه‌وه‌ى ئه‌و‬ ‫داهاته‌ى راگه‌یاند که‌ له‌‬ ‫زنجیره‌ کۆنسێرتێکدا بۆ‬ ‫خه‌ڵکى (وان)یان کۆکرده‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ کۆنگره‌ رۆژنامه‌وانیه‌که‌دا شۆڕش‬ ‫م��س��ت�ه‌ف��ا‪ ،‬س��ه‌رن��وس��ه‌رى رۆژن���ام���ه‌ى‬ ‫(چ���ه‌ت���ر) رای���گ���ه‌ی���ان���د‪ :‬ب��ێ��ج��گ �ه‌ له‌‬ ‫تێچوونی کۆنسێرته‌کان‪ ،‬به‌ گشتى‬ ‫(‪ )23,526,000‬ب��ی��س��ت و سێ‬ ‫ملیۆن و پێنج سه‌د و بیست و شه‌ش‬ ‫ه��ه‌زار دینارمان ک��ۆک��ردوه‌ت�ه‌وه‌ و له‌‬ ‫ئاینده‌یه‌کى نزیکدا بۆ خه‌ڵى شارى‬ ‫(وان)ى ده‌به‌ین‪.‬‬ ‫ده‌رب��اره‌ی ورده‌ک��اری فرۆشتنی بلیت‬

‫و ئ �ه‌و رێ��ژه‌ یارمه‌تیه‌ی ب�ه‌ رێگای‬ ‫دان��ان��ی س��ن��دوق��ی ه��اوک��اری �ه‌ک��ان �ه‌وه‌‬ ‫کۆکراونه‌ته‌وه‌ سه‌رنوسه‌ری (چه‌تر)‬ ‫به‌م شێوه‌یه‌ دووا‪ :‬کۆی گشتی ئه‌و بڕه‌‬ ‫پاره‌یه‌ی به‌ رێگای دانانی سندوقه‌وه‌‬ ‫له‌ له‌ هه‌ر چوار شاری که‌الر‪ ،‬هه‌ولێر‪،‬‬ ‫سلێمانی و ده���ۆک ک��ۆک��راوه‌ت �ه‌وه‌‬ ‫بریتیه‌ ل�ه‌ (‪ )4,185,000‬دی��ن��ار و‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و بڕه‌ پاره‌یه‌ی به‌ رێگای‬ ‫ف��رۆش��ت��ن��ی ب��ل��ی��ت �ه‌وه‌ ک���ۆک���راوه‌ت���ه‌وه‌‬ ‫ده‌گاته‌ (‪ )36,265,000‬دینار و بری‬ ‫تێچوونی ئه‌م کۆنسێرتانه‌ش بریتیه‌ له‌‬ ‫(‪ )12,739,000‬دینار و به‌و پێیه‌ش‬ ‫کۆی گشتی یارمه‌تی کۆکراوه‌ دوای‬ ‫کۆ‌کردنه‌وه‌ی تێچوونی کۆنسێرته‌کان‬ ‫(‪ )23,526,000‬دیناره‌‪.‬‬ ‫زیاتر روونیشیکردوه‌ که‌ ژماره‌ی بلیته‌‬ ‫ف��رۆش��راوه‌ک��ان ل�ه‌ هه‌لێر (‪ )1480‬و‬ ‫له‌ سلێمانی (‪ )1225‬و له‌ دهۆک‬ ‫(‪ )292‬و ل���ه‌ ک���ه‌الری���ش (‪)211‬‬ ‫بلیت ب��ووه‌ و نرخی ه �ه‌ر بلیتێکیش‬ ‫(‪ )10,000‬دینار بووه‌‪.‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ه���ا ک���ه‌م���ال ح���ه‌س���ه‌ن‪ ،‬خ���اوه‌ن‬ ‫ئیمتیازى رۆژن��ام �ه‌ى (چ�ه‌ت��ر)ی��ش و‬ ‫ئ �ه‌وه‌ى خسته‌ڕوو‪ ،‬که‌ زۆر به‌ روونى‬ ‫ئ �ه‌و داه��ات �ه‌ى ک��ۆی��ان ک��ردوه‌ت��ه‌وه‌ بۆ‬ ‫ده‌زگاکانى راگه‌یاندنیان خستوه‌ته‌ڕوو‪،‬‬

‫‪n‬‬

‫راگه‌یاندنی کۆنسێرته‌کانی(چه‌تر) له‌ کۆنگره‌یه‌کی رۆژنامه‌وانیدا‬

‫هه‌رکه‌سێکیش ه�ه‌ر گومانێکى لێى‬ ‫هه‌یه‌ ده‌توانێ بێت به‌ به‌ڵگه‌وه‌ ژماره‌ى‬ ‫بلیته‌کانیان پیشان بده‌ین‪.‬‬ ‫راشیگه‌یاند‪ :‬ئێمه‌ ل �ه‌م کۆنسێرته‌دا‬ ‫ه��ون �ه‌رم �ه‌ن��دان��ى ه��ه‌ر چ���وار پ��ارچ�ه‌ى‬

‫ک��وردس��ت��ان��م��ان ک����ۆک����رده‌وه‌‪ ،‬ره‌ن��گ � ‌ه‬ ‫جیاوازه‌کانمان ک��ۆک��رده‌وه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌‬ ‫ده‌ت���وان���رێ���ت ب��ب��ێ��ت�ه‌ ه �ه‌ن��گ��اوێ��ک بۆ‬ ‫سازکردنى کۆنگره‌ى نه‌ته‌وه‌یى‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ چۆنێتی گه‌یاندنی ئه‌و بڕه‌‬

‫شاره‌وانی وان‪.‬‬ ‫ل����ه‌ ب���ه‌ش���ێ���ک���ی ئ������ه‌م ک���ۆن���ف���ڕاس���ه‌‬ ‫رۆژن���ام���ه‌وان���ی���ه‌دا س���ی���روان ئ�ه‌ح��م�ه‌د‬ ‫پ����ارێ����زه‌ری ی��اس��ای��ی ک��ۆم��پ��ان��ی��ا و‬ ‫رۆژن��ام �ه‌ی (چ�ه‌ت��ر) باسی له‌وه‌کرد‬ ‫ک �ه‌ ب �ه‌ه��ۆی ئ���ه‌و رێ��گ��ری��ان�ه‌ ک �ه‌ له‌‬ ‫الی �ه‌ن ش��اره‌وان��ی ک���ه‌الره‌وه‌ له‌ ب �ه‌رده‌م‬ ‫ئ���ه‌ن���ج���ام���دان���ی ک��ۆن��س��ێ��رت��ه‌ک��ه‌ ل�ه‌‬ ‫(‪ )2012/1/4‬به‌ چه‌ند کاتژمێرێک‬ ‫پێش کۆنسێرته‌که‌ سازکراون ئه‌وان له‌‬ ‫دادگای سلێمانی داوایه‌کی یاساییان‬ ‫له‌ دژی سه‌رۆکی ش��اره‌وان��ی که‌الر‬ ‫تۆمار ک��ردوه‌ و به‌ ه��ۆی ئ �ه‌و زیانه‌‬ ‫مادی و مه‌عنه‌وه‌یه‌ی به‌ر کۆمپانیاکه‌‬ ‫که‌وتوه‌ داوای قه‌ره‌بوویان کردوه‌‪.‬‬ ‫ه �ه‌ر ل�ه‌ راگه‌یاندنی ئه‌نجامنامه‌ی‬ ‫زنجیره‌ کۆنسێرته‌کان بۆ هاوکاری‬ ‫خه‌ڵکی وان‪ ،‬باس له‌و که‌س و الیه‌نانه‌‬ ‫ک����راوه‌ ک �ه‌ ب �ه‌ درێ���ژای���ی ئ���ه‌و چه‌ند‬ ‫رۆژه‌ یارمه‌تیده‌ر بوون له‌ سه‌رخستنی‬ ‫کۆنسێرته‌کان له‌و چوار شاره‌ و ئاماژه‌ش‬ ‫فۆتۆ‪ :‬چه‌تر‬ ‫به‌ رێگری و ئاسته‌نگه‌یه‌کانی الیه‌نه‌‬ ‫هاوکاریه‌ به‌ خه‌ڵکی زیانلێکه‌وتووی جۆراو جۆره‌کان کراوه‌‪.‬‬ ‫وان خ��اوه‌ن��ی ک��ۆم��پ��ان��ی��ای (چ �ه‌ت��ر)‬ ‫ئاشکرای کرد له‌ ماوه‌یه‌کی نزیک ده‌قی ئه‌نجامنامه‌که‌ له‌ سه‌ر ماڵپه‌ڕی‬ ‫دا لیژنه‌یه‌کی رۆژن��ام �ه‌ی (چه‌تر) (‪)www.chatrpress.com‬‬ ‫راسته‌وخۆ ئه‌و بڕه‌پاره‌یه‌ ده‌گه‌یه‌نێته‌ بخوێنه‌ره‌وه‌‪.‬‬

‫که‌رکوک‪ ،‬کۆنه‌کردنه‌وه‌ی زبڵ و خاشاک هاواڵتیانی نیگه‌ران کردوه‌‬

‫«خۆزگه به‌و رۆژانه ده‌خوازین که له ژێر خێمه‌دا ژیانمان به‌سه‌ر ده‌برد»‬ ‫چه‌تر‬ ‫ب��ه ه��ۆى رشتنى خ��ۆڵ و خ��اش��اک�ه‌وه به‬ ‫ده‌یان نه‌خۆشى له‌م گه‌ڕه‌که‌دا باڵوبۆته‌وه و‬ ‫تاهیر تۆفیق‬ ‫چه‌ند جارێکیش سه‌ردانى قایمقامییه‌ت و‬ ‫شاره‌وانى که‌رکوکمان کردووه که به ده‌یان‬ ‫هاواڵتیانی شاری که‌رکوک‬ ‫به‌ڵێنیان پێداوین بۆ پاککردنه‌وه‌ى خۆل و‬ ‫به‌رپرسانی ئه‌و شاره‌ ب ‌ه‬ ‫خاشاک به اڵم تا ئێستا جێبه‌جێیان نه‌کردووه‬ ‫که‌مته‌رخه‌م ده‌زانن ل ‌ه‬ ‫که خۆمان ناچار ده‌بین له‌سه‌ر ئه‌رکى‬ ‫کۆکردنه‌وه‌ی خۆڵ و خاشاک‬ ‫خۆمان گه‌ڕه‌که‌که‌مان پاک بکه‌ینه‌وه‪.‬‬ ‫و پیس بوونی شاره‌که‌ش‬ ‫س��ی��روان ره‌ح��ی��م‪ ،‬ه��اواڵت��ی�ه‌ک��ى ت��رى ئه‌و‬ ‫وه‌ک هۆکاری سه‌ره‌کی‬ ‫گه‌ڕه‌که‌ ب ‌ه (چه‌تر)ی راگه‌یاند که له‬ ‫باڵوبوونه‌وه‌ی نه‌خۆشی‬ ‫ده‌بینن و قایمقامی که‌رکوشیش کاتى بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌کاندا له‬ ‫الیه‌ن کاندیده‌کانى لیستى کوردستانییه‌وه‬ ‫باس له‌وه‌ ده‌کات ئه‌و‬ ‫رۆژان��ه سه‌ردانیان ده‌کردین و به سه‌دان‬ ‫کۆمپانیایانه‌ی که‌مته‌رخه‌مبن‬ ‫به‌ڵێنیان پێ ده‌داین بۆ گه‌یاندنى پڕۆژه‌ى‬ ‫له‌ راپه‌ڕاندنی ئه‌رکه‌کانیان‬ ‫خزمه ت��گ��وزارى و ئ �ه‌و به‌ڵێنانه‌ى که‬ ‫سزا ده‌درێن‪.‬‬ ‫ره شید محه‌مه‌د‪ ،‬هاواڵتیه‌کی دانیشتووى ئه‌وان پێیان دابوین ده‌بوایه ئه‌م که‌رکوکه‬ ‫گه‌ڕه‌کی ئازادییه باس له‌وه ده‌کات که ی �ه‌ک��ێ��ک ب���وای���ه ل���ه پ��اک��ت��ری��ن ش���ار و‬ ‫گه‌شتیارىترین شار‪ ،‬به‌اڵم تاکوو ئێستا‬

‫ساڵی رابردوو(‪)56‬‬

‫له دواى چوونیان بۆ به‌غداد ئه‌ندامێکى‬ ‫په‌رله‌مانى عێراقمان ن �ه‌دی��ووه سه‌ردانى‬ ‫گ �ه‌ڕه‌ک �ه‌ک �ه‌م��ان ب��ک��ات ت��ا ب��زان��ن ئ�ه‌و‬ ‫هاواڵتیانه‌ی که چاوه‌ڕوانى به‌ڵێنه‌کانى‬ ‫نوێنه‌رانى ک��وردن چ��ۆن له ن��او خ��ۆڵ و‬ ‫خ��اش��اک��دا ژی���ان ب�ه‌س�ه‌ر ده‌ب �ه‌ی��ن و ئه‌و‬ ‫به‌ڵێنانه‌ش که ئه‌وان پێیان داوین ته‌نها بۆ‬ ‫بانگه‌شه‌ى هه‌ڵبژاردن بوو‪.‬‬ ‫س��روود غ�ه‌ف��وور‪ ،‬ئافره‌تێکى گه‌ڕه‌کى‬ ‫ئازادى وتى‪ :‬له دواى پڕۆسه‌ی ئازادى‬ ‫عێراقه‌وه پارتى و یه‌کێتى به زۆر ئێمه‌یان له‬ ‫شاره‌کانى هه‌رێمى کوردستانه‌وه گه‌ڕانده‌وه‌‬ ‫که ده‌یان به‌ڵێنیان پێداین به‌پێدانى زه‌وى و‬ ‫پاره‪ ،‬به‌اڵم ئێمه ئێستا رۆژانه له ناو خۆڵ‬ ‫و خاشاکدا ژیان به‌سه‌ر ده‌به‌ین که خۆزگه‬ ‫به‌و رۆژانه ده‌خوازین که له ژێر خێمه‌دا‬ ‫ژیانمان به‌سه‌ر ده‌ب��رد له به‌ر ئ �ه‌وه‌ى که‬ ‫ئه‌و به‌ڵێنانه‌ى که پێیان دابووین جێبه‌جێیان‬

‫ن �ه‌ک��ردووه هاتنه‌وه‌ى ئێمه له شاره‌کانى‬ ‫سلێمانى و ه �ه‌ول��ێ��ره‌وه ت�ه‌ن��ه��ا ب��ۆ زی��اد‬ ‫کردنى کورد بوو له شارى که‌رکوک‪.‬‬ ‫الی خۆشیه‌وه‌ کامل ساڵه‌یی‪ ،‬قایمقامى‬ ‫ش��ارى ک �ه‌رک��وک رای��گ�ه‌ی��ان��د‪ :‬ئێمه تا‬ ‫ئێستا به‌رده‌وامین له پاکردنه‌وه‌ی شاره‌که‌‬ ‫و ئێمه‌ کۆمپانیای ئۆرانوسمان سزا داوه‌ و‬ ‫رێوشوێنی یاساییمان له‌گه‌ڵ گرتوه‌ته‌ب ‌هر‌‬ ‫ل��ه ب �ه‌ر ئ���ه‌وه‌ی وه‌ک پێویست ئیش و‬ ‫ک��ارى خ��ۆى جێبه‌جێ ن�ه‌ده‌ک��رد و ئێستا‬ ‫ئه‌رکى پاکردنه‌وه‌ى شارمان داوه‌ته چه‌ند‬ ‫کۆمپانیایه‌کیتر و خۆم رۆژانه چاودێریان‬ ‫ده‌ک����ه‌م و ئ���ه‌و ک��ۆم��پ��ان��ی��ای�ه‌ی ئ��ی��ش و‬ ‫ک��ارى خ��ۆى به باشى جێبه‌جێ نه‌کات‬ ‫لێپێچینه‌وه‌ی له‌گه‌ڵدا ده‌کرێت و له‌مه‌‬ ‫ب��ه‌دواش ت��ه‌واوی هه‌وڵه‌کانمان ده‌خه‌ینه‌‬ ‫گه‌ڕ بۆ پاک و خاوێن کردنه‌وه‌ی شاری‬ ‫که‌رکوک له‌ خۆڵ و خاشاک‪.‬‬

‫‪n‬‬

‫گه‌ڕه‌کی ئازادی که‌رکوک‬

‫فۆتۆ‪ :‬چه‌تر‬

‫که‌س بوونه‌ت ‌ه‬

‫قوربانی مین و ته‌قه‌مه‌نی‬ ‫چه‌تر‬

‫زۆسک چۆمانى‬

‫زمانی کاریکاتێر‬

‫له‌ ئامارێکى ده‌زگاى گشتى‬ ‫کارو بارى میندا‪ ،‬له‌‬ ‫سنوورى پارێزگاى هه‌ولێر‪،‬‬ ‫دهۆک و سلێمانى(‪)56‬که‌س‬ ‫به‌هۆى مین و ته‌قه‌مه‌نى‬ ‫بوونه‌ته‌ قوربانى‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌ سنوورى هه‌ولێر‪ ،‬دهۆک‬ ‫(‪ )8,857‬مین و ته‌قه‌مه‌نى‬ ‫جۆراوجۆریش له‌ناوبراون‪.‬‬ ‫ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌رى جێبه‌جێکارى ک��اروب��ارى‬ ‫ده‌زگ����اى م��ی��ن (ره‌ف���ع���ه‌ت ئ�ه‌ب��اب�ه‌ک��ر)‬ ‫ب �ه‌ (چ���ه‌ت���ر)ى راگ��ه‌ی��ان��د‪ :‬ل �ه‌ م���اوه‌ى‬ ‫س��اڵ��ى(‪)2011‬دا‪ ،‬له‌ سنورى پارێزگاى‬ ‫هه‌ولێر و ده���ۆک و سلێمانى (‪)56‬‬ ‫که‌س به‌هۆى مین و ته‌قه‌مه‌نى بوونه‌ت ‌ه‬ ‫قوربانى‪ ،‬له‌وان ‌ه دوو که‌س له‌ سنوورى‬ ‫پارێزگا‌ى هه‌ولێر گیانیان له‌ده‌ستداو‌ه‬ ‫و ح���ه‌وت که‌سیش ب��ری��ن��دار ب���وون‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫پارێزگاى دهۆکیش سێ که‌س گیانیان‬ ‫له‌ده‌ستداوه‌ و چوار که‌سى تریش بریندار‬ ‫بوون‪ ،‬له‌ پارێزگا‌ى سلێمانى (‪)40‬که‌س‬ ‫بوونه‌ت ‌ه قوربانى مین و ته‌قه‌مه‌نى»‪.‬‬

‫وت��ی��ش��ى‪ :‬ل��ه‌و م���اوه‌ی���ه‌دا ل �ه‌ س��ن��وورى‬ ‫پارێزگاى هه‌ولێرو ده��ۆک (‪)8,857‬‬ ‫مین و ته‌قه‌مه‌نى جۆراوجۆر له‌ناوبراون‪،‬‬ ‫ل�ه‌وان� ‌ه (‪ )1,378‬مینى دژه‌ که‌سى‪،‬‬ ‫دوو م��ی��ن��ى دژه‌ ت��ان��ک‪)7,477( ،‬‬ ‫پارچه‌ ته‌قه‌مه‌نى نه‌ته‌قاوه‌ و جۆراوجۆر‬ ‫بوون‪ ،‬جگ ‌ه له‌وه‌ش (‪)1.064.294‬مه‌تر‬ ‫چوارگۆشه‌ زه‌وى ل ‌ه مین و ته‌قه‌مه‌نى‬ ‫پاککراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫رونیشى ک��رده‌وه‌‌‪ :‬له‌وانه‌ (‪ )24‬کێلگ ‌ه‬ ‫م��ی��ن پ��اک��ک��راوه‌ت��ه‌وه‌و دراوه‌ت������ه‌وه‌ ب ‌ه‬ ‫خ���اوه‌ن���ه‌ک���ان���ی���ان‪)979483( ،‬م�����ه‌ت�����ر‬ ‫چوارگۆش ‌ه زه‌وى نیشانه‌ى هه‌میشه‌یى‬ ‫کراون‪ )362,402( ،‬مه‌تر چوارگۆشه‌ش‬ ‫له‌الیه‌ن تیمه‌کانى له‌ناوبردنى ته‌قه‌مه‌نى‬ ‫پشکێنراوه‌‪.‬‬ ‫ج���ێ���گ���اى ب����اس����ه‌ ب�����ه‌ه�����ۆى م���ی���ن و‬ ‫ته‌قه‌مه‌نیه‌کانه‌وه‌ سااڵن ‌ه هاواڵتیان له‌م‬ ‫ناوچانه‌ ده‌بنه‌ قوربانى و بریندار ده‌بن ک ‌ه‬ ‫تاکو ئێستا ئه‌و مینانه‌ى رژێمى به‌عس‬ ‫دایناون به‌هۆى نه‌بوونى ئامێرى پێویست‬ ‫ب��ۆ پ��اک��ردن��ه‌وه‌ى م��ی��ن ب �ه‌ شێوه‌یه‌کى‬ ‫پێشکه‌وتو و خێرا و نه‌بوونى زانیارى ل ‌ه‬ ‫سه‌ر شوێنه‌کانى مین رێژکارو‪ ،‬رێژیه‌ى‬ ‫مردن و قوربانیان له‌ زیاد بون دایه‌‪.‬‬

‫دیدار‬

‫«ده‌سه‌اڵتى سیاسى کوردى تا ئێستا دۆست و‬ ‫دوژمنه‌کانى خۆى دیارى نه‌کردوه‌»‬ ‫عوسمان بانیمارانى‪ :‬بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان‬ ‫ئایدۆلۆژیاى خۆى یه‌کالیى نه‌کردوه‌ته‌وه‌‬ ‫سازدانى‬ ‫دانا به‌رزنجى‬ ‫عوسمان بانیمارانى‪،‬‬ ‫هه‌ڵسوڕاوى بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان‪،‬‬ ‫له‌م چاوپێکه‌وتنه‌ى (چه‌تر)دا‬ ‫ره‌خنه‌ له‌ به‌رپرسانى سیاسى‬ ‫هه‌رێمى کوردستان ده‌گرێت و‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬ده‌سه‌اڵتى سیاسى کوردى‬ ‫هێشتا دۆست و دوژمنه‌کانى‬ ‫خۆى دیارى نه‌کردوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫له‌سه‌ر ره‌وشى ناوخۆى‬ ‫بزوتنه‌وه‌ى گۆڕانیش قسه‌‬ ‫ده‌کات‪...‬‬

‫چـه‌تر‪ :‬ده‌وترێت سێ الیه‌نى ئۆپۆزسیۆن‬ ‫ته‌نها به‌ رواڵه‌ت له‌ ده‌ره‌وه‌ی ده‌سه‌اڵتن؟‬ ‫ـ نازانم ئۆپۆزسیۆن خۆ چه‌ند حزبێکن‬ ‫ب��اوه‌ڕ ناکه‌م هه‌رسێ الیه‌نه‌که‌ وه‌ک‬ ‫ی �ه‌ک ب��ن‪ ،‬ره‌نگه‌ ج��ی��اوازی هه‌بێ له‌‬ ‫رووى ئایدۆلۆژیاوه‌ و به‌رنامه‌ى سیاسى‬ ‫خ���ۆی���ان���ه‌وه‌‪ ،‬ه���ه‌ر ح��زب��ێ��ک ل��ه‌ ب���ه‌ره‌ى‬ ‫ئۆپۆزسیۆن بۆچونى جیای هه‌یه‌‪ .‬بۆ‬ ‫نمونه‌ ل�ه‌ ب �ه‌غ��داد ب��زوت��ن �ه‌وه‌ی گ��ۆڕان‬ ‫له‌ناو هاوپه‌یمانى کوردستان نیه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫الیه‌نه‌کانى ترى ئۆپۆزسیۆن له‌ به‌غداد‬ ‫له‌ناو هاوپه‌یمانى کوردستانیدان‪ .‬بۆیه‌‬ ‫حزبه‌کان جیان له‌ رووى ئایدۆلۆژیا و‬ ‫بیرکردنه‌وه‌ و کارکردنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم لێره‌ له‌‬ ‫رووى به‌شداری نه‌کردنیان له‌ حکومه‌ت‬ ‫ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن چ�ه‌ن��د خ��اڵ��ى هاوبه‌شیان‬

‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫چـه‌تر‪ :‬ده‌مانه‌وێت ئه‌وه‌مان زیاتر بۆ روون‬ ‫بکه‌یته‌وه‌‪.‬‬ ‫ـ ئ �ه‌گ �ه‌ر ت �ه‌م��اش��ای پێشینه‌ بکه‌ین‬ ‫ب �ه‌ تایبه‌تى ح��زب�ه‌ ئیسالمییه‌کان له‌‬ ‫ده‌س �ه‌اڵت به‌شداریان ک��ردووه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫باس له‌وه‌ش ده‌کرا که‌ ره‌نگه‌ به‌شدارى‬ ‫حکومه‌ت بکه‌ن تا پێش رووداوه‌ک���ه‌ى‬ ‫ب��ادی��ن��ان‪ .‬ت��ا ئێستا ب��زوت��ن�ه‌وه‌ى گ��ۆڕان‬ ‫به‌شداریی حکومه‌تی ن�ه‌ک��ردووه‌‪ ،‬ئیتر‬ ‫ن��ازان��م ب��ۆ قسه‌ى ل�ه‌س�ه‌ر ب��ێ؟ ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌شدارى بکات هه‌قى خۆیه‌تى خه‌ڵک‬ ‫ئه‌و قسه‌یه‌ى له‌سه‌ر بکات‪ .‬به‌اڵم باوه‌ڕ‬ ‫ن��اک �ه‌م ب��زوت��ن��ه‌وه‌ى گ����ۆڕان ب �ه‌ش��دارى‬ ‫حکومه‌ت بکات‪ ،‬یان به‌ رواڵه‌ت کارى‬ ‫ئۆپۆزسیۆنى بکات‪.‬‬ ‫چـه‌تر‪ :‬نزیکبوونه‌وه‌ى گۆڕان و یه‌کێتى‬ ‫چۆنه‌؟‬ ‫ـ ت��ا ئێستا ه��ی��چ شتێک ن��ه‌ب��ووه‌ ل�ه‌و‬ ‫باره‌یه‌وه‌‪ ،‬ئ�ه‌وه‌ى که‌ باس ده‌ک��رێ له‌سه‌ر‬ ‫نزیکبوونه‌وه‌ى گۆڕان و یه‌کێتى هیچ وا‬ ‫نییه‌‪ ،‬ته‌نها هه‌وڵێک هه‌یه‌ بۆ قسه‌کردن‬ ‫له‌سه‌ر بارودۆخه‌که‌‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬بۆچى بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان تا ئێستا‬ ‫کۆنگره‌ى نه‌به‌ستووه‌؟‬ ‫ـ بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان دیاره‌ له‌ دروستبوونیه‌وه‌‬ ‫تا ئه‌مڕۆ قۆناغى جیا جیاى بڕیوه‌‪ ،‬جگ ‌ه‬ ‫له‌وانه‌ کێشه‌ و دژایه‌تى سیاسى و ئابورى‬ ‫و راگه‌یاندنى کراوه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت به‌ شه‌ڕیش‬ ‫رووب���ه‌ڕووى خه‌ڵکى ئێمه‌ ب��وون�ه‌وه‌‪ ،‬جگه‬ ‫له‌وه‌ش دوو هه‌ڵبژاردنى گه‌وره‌ى تێپه‌ڕاند‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها کات که‌م بووه‌ بۆ خۆڕێکخستن‬

‫و بۆ کۆنگره‌‪ ،‬ب�ه‌اڵم بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان‬ ‫ل �ه‌ چ �ه‌ن��د م��ان��گ��ى داه���ات���وودا ب �ه‌ پێى‬ ‫یاساى حزبه‌کان ده‌بێت کۆنگره‌ی خۆیی‬ ‫ببه‌ستێت‪ ،‬چونکه‌ کاته‌که‌ى ته‌واو ده‌بێت‬ ‫بۆ مانگى پێنج‪ ،‬دواى مانگى پێنج ئاسایی ‌ه‬ ‫حکومه‌ت داوای لێبکات گۆنگره‌ بکات‪،‬‬ ‫بزوتنه‌وه‌ى گ��ۆڕان خۆی پێیباش نه‌بوو‌ه‬ ‫ت��ا هه‌ڵبژاردنێکى ت��ر کۆنگره‌ بکات‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی له‌ رووى ئایدۆلۆژیه‌وه‌ خۆى‬ ‫یه‌کالیى نه‌کاته‌وه‌‪ .‬به‌اڵم پێموایه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌ رووى یاسایه‌وه‌ کات نه‌مێنێ گونگر‌ه‬ ‫ده‌ک��ات له‌ مانگه‌کانى داهاتودا و بارى‬ ‫داراییش نه‌بوه‌ته‌ رێگر له‌ به‌رده‌م نه‌به‌ستنى‬ ‫کۆنگره‌‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬ده‌وتریت هه‌موو بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان‬ ‫له‌ نه‌وشیروان مسته‌فا پێکهاتوه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فا شتێکى لێ بێت ئه‌و‬ ‫بزوتنه‌وه‌یه‌ کۆتایی پێ دێت؟‬ ‫ـ پ��ێ��م��وای �ه‌ ت����ازه‌ ب���زوت���ن���ه‌وه‌ی گ���ۆڕان‬ ‫که‌وتوه‌ته‌سه‌ر قاچى خ��ۆى به‌ بێ هه‌ر‬ ‫ک �ه‌س��ێ��ک ب���زوت���ن���ه‌وه‌ى گ�����ۆڕان ده‌ڕوا‬ ‫ب�ه‌ڕێ��وه‌ ل�ه‌ س �ه‌ره‌ت��ادا ک��اک نه‌وشیروان‬ ‫ک��اری��زم��ای �ه‌ک��ى گ�����ه‌وره‌ ب����وو‪ ،‬ک��اک‬ ‫نه‌وشیروان نه‌بوایه‌ بزوتنه‌وه‌ى گ��ۆڕان وا‬ ‫ب�ه‌ ئاسانى دروس���ت ن �ه‌ده‌ب��وو ل �ه‌و دۆخ�ه‌‬ ‫سیاسییه‌ى له‌ کوردستان هه‌بوو‪ ،‬گۆڕان‬ ‫ئێستا خ��اوه‌ن��ى به‌رنامه‌ و ج��ۆرێ��ک له‌‬ ‫رێکخستن خ��ۆی�ه‌ت��ى ب��ێ ه���ه‌ر که‌سێ‬ ‫ده‌ڕوات به‌ڕێوه‌‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬بۆچى ئۆپۆزسیۆن چاالکییه‌کانى‬ ‫هه‌ر له‌ناو په‌رله‌مانه‌؟‬ ‫ـ دی���اره‌ خ��ۆت ده‌زان��ی��ت ل�ه‌ واڵت��ى ئێمه‌‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪88‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2711/10/26 - 2012/1/16‬‬

‫‪5‬‬

‫له‌ کوردستان ئ �ه‌وه‌ ج��ی��اوازى هه‌یه‌ که‌‬ ‫ه���ه‌م���وو الی����ه‌ک ت��ای��ب �ه‌ت��م �ه‌ن��دى خ��ۆى‬ ‫ه�ه‌ی�ه‌‪ ،‬ب�ه‌ڕێ��وه‌ب��ردن��ى ئ��ی��داره‌ى واڵت به‌‬ ‫ده‌ستى ک��ورده‌وه‌ی�ه‌ به‌ ن��اوى شه‌رعییه‌تى‬ ‫شۆڕشگێڕێتى‪ ،‬ئ�ه‌وه‌ جۆریک جیاوازى‬ ‫هه‌یه‌ له‌ شوێنه‌کانى تر‪ ،‬ئێمه‌ له‌ راگه‌یاندن‬ ‫و له‌ په‌رله‌مان کارمان کرد‪ ،‬ئێستا ته‌نها‬ ‫ل�ه‌ پ�ه‌رل�ه‌م��ان ک��ار ناکه‌ین ل�ه‌ب�ه‌رئ�ه‌وه‌ى‬ ‫پێمانوایه‌ په‌رله‌مان توشى شه‌له‌ل بووه‌ تا‬ ‫ک��ارى چی تێدا بکه‌ین‪ ،‬خۆ په‌رله‌مان‬ ‫بڕیاره‌کانى ن��اڕوات ئه‌و کاته‌ى پێویست‬ ‫بوو کارمان کرد‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬باس له‌وه‌ ده‌کرێت له‌ناو بزوتنه‌وه‌ى‬ ‫گۆڕاندا ئێستا سێ باڵ هه‌یه‌‪ ،‬وه‌ک چۆن‬ ‫پێشتر له‌ناو یه‌کێتیدا هه‌بوه‌؟‬ ‫ـ به‌شێوه‌ى جیابونه‌وه‌ و ب��اڵ باڵێن‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫له‌ناو بزوتنه‌وه‌ى گۆڕاندا نیه‌‪ ،‬به‌اڵم گه‌نج‬ ‫هه‌یه‌ رۆشنبیر هه‌یه‌‪ ،‬وه‌کو ده‌ڵێن به‌ حسابى‬ ‫کۆن و نوێ‌ ئ�ه‌وه‌ى پێشتر سه‌رکردایه‌تى‬ ‫بووه‌ له‌ناو یه‌کێتیدا یان کادر بووه‌ له‌ناو‬ ‫پارتیدا ی��ان حزبه‌کانى ت��ردا‪ ،‬ب �ه‌اڵم هیج‬ ‫کامیان نه‌بونه‌ته‌ ب��اڵ و ته‌نها قسه‌یه‌‪،‬‬ ‫ب�ه‌اڵم به‌ گشتى کارێکى ئاسایه‌ گه‌نچ‬ ‫داوای ئ �ه‌وه‌ بکات‪ ،‬ب�ه‌ش��داری بکات له‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتى سیاسى‪ ،‬رۆشنبیره‌کان به‌ هه‌مان‬ ‫شێوه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ى خاوه‌ن ئه‌زمونیشن هه‌بوونیان‬ ‫پێویسته‌‪ ،‬پێشبینى ده‌ک��رێ له‌ داهاتوودا‬ ‫ج��ۆره‌ تێکه‌اڵوییه‌ک دروس��ت بکرێ له‌‬ ‫هه‌موو پێکهاته‌کان‪ ،‬چونکه‌ بزوتنه‌وه‌ى‬ ‫گۆڕان جارێ ئایدۆلۆژیاى خۆى یه‌کالیى‬ ‫نه‌کردوه‌ته‌وه‌ تا دواى کۆنگره‌‪ ،‬بۆچوونى‬ ‫جیاوازیش هه‌یه‌ له‌ناو بزوتنه‌وه‌که‌دا‪.‬‬

‫چه‌تر‪ :‬ماوه‌یه‌کى زۆره‌ بێده‌نگى‪ ،‬ئایا سارد‬ ‫بویته‌ته‌وه‌ له‌ سیاسه‌ت؟‬ ‫ـ نا هیچ خه‌مساردیه‌کى ئێمه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫ب���زوت���ن���ه‌وه‌ى گ����ۆڕان ن��ی �ه‌‪ ،‬ئ��ێ��م�ه‌ ئێستا‬ ‫وته‌بێژمان هه‌یه‌ جۆرێک له‌ کاره‌کانى‬ ‫خ��ۆم��ان رێ��ک��خ��س��ت��ووه‌‪ ،‬پێمانباشه‌ زیاتر‬ ‫وته‌بێژه‌که‌مان لێدوان ب��دات‪ ،‬دۆخه‌که‌ش‬ ‫بێده‌نگى ده‌خوازێت‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬به‌رپرسیارێتى تۆ له‌ناو گۆڕاندا‬ ‫چییه‌؟‬ ‫ـ ه��ی��چ ب�ه‌رپ��رس��ی��ارێ��ت��ی�ه‌ک��م ن��ی�ه‌ و هیچ‬ ‫که‌سێکیش ب �ه‌رپ��رس��ی��ارێ��ت��ى ن��ی�ه‌ ل�ه‌ن��او‬ ‫گۆڕاندا‪ ،‬به‌اڵم که‌سێک راده‌سپێردرێ به‌‬ ‫شێوه‌یه‌کى کاتى کارێکى پێده‌درێت‪ .‬بۆ‬ ‫نمونه‌‪ ،‬ئیشێک هه‌بێت پێویست بێت من‬ ‫ده‌چم کاره‌که‌ ته‌واو ده‌که‌م و کۆتایی به‌‬ ‫کاره‌که‌ دێنم‪ .‬ئێمه‌ له‌ خواره‌وه‌ى بزوتنه‌وه‌ى‬ ‫گۆڕانین به‌ پێی رێکخستنى گروپه‌کان‬ ‫بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان له‌ شار و شارۆچکه‌کان‬ ‫ی��ان شوێنه‌کانى ک��وردس��ت��ان ت��ا ئاستى‬ ‫خواره‌وه‌‪ ،‬له‌ ئاستى سه‌ره‌وه‌ به‌رپرسیارێتیمان‬ ‫نیه‌‪.‬‬ ‫چ �ه‌ت��ر‪ :‬ب��ۆچ��ى ب��زوت��ن �ه‌وه‌ى گ���ۆڕان ه�ه‌ر‬ ‫چ��اوه‌ڕێ��ى ده‌س�ه‌اڵت�ه‌ و خ��ۆى پرۆژه‌یه‌کى‬ ‫فراوان پێش ناخات؟‬ ‫ـ چه‌ندین پ��رۆژه‌م��ان هه‌بوه‌ پێشکه‌شمان‬ ‫کردوه‌ له‌ بوژانه‌وه‌ى حکومه‌ت و په‌رله‌مان‬ ‫و له‌ به‌ڕێوه‌بردنى ئیداره‌ ئه‌وه‌ى الى ده‌سه‌اڵته‌‬ ‫ئێمه‌ تا کۆتایى هه‌وڵ ده‌ده‌ی��ن‪ ،‬ده‌سه‌اڵت‬ ‫ده‌بێ تێبگات و گوێ له‌ داواکانى خه‌ڵک‬ ‫و ئۆپۆزسیۆن بگرێ و هه‌نگاوى عه‌مه‌لى‬ ‫بنێ بۆ جێبه‌جێکردنى ئه‌و خااڵنه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬

‫ئ �ه‌وان �ه‌ى پێنه‌کرا هیج چاره‌سه‌رێکى تر‬ ‫نابینین ئیال جارێکى تر بگه‌ڕێینه‌وه‌ بۆ‬ ‫شه‌قام و بۆ وروژان��دن��ى شه‌قام به‌ شێوه‌ى‬ ‫ف��ش��ارى ج �ه‌م��اوه‌رى ب��ۆ جێبه‌جێ کردنى‬ ‫داواکارییه‌کان‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬داواى گه‌ڕانه‌وه‌ت لێکراوه‌ بۆ ناو‬ ‫ریزه‌کانى یه‌کێتى؟‬ ‫ـ به‌ دڵنیاییه‌وه‌ داوا کراوه‌‪ ،‬ئێمه‌ خۆمان به‌‬ ‫قه‌ناعه‌ته‌وه‌ ریزه‌کانى یه‌کێتى نیشتمانیمان‬ ‫به‌جێهێشتوه‌‪ ،‬ئێستا زۆر خراپتر ب��ووه‌ له‌و‬ ‫کاته‌ى ئێمه‌ تێیدا بووین‪ ،‬تا ئێستا هیچ‬ ‫شتێکى وا نیه‌ بیرى لێبکه‌ینه‌وه‌‪ ،‬پێمانوایه‌‬ ‫له‌ بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان مێژوویه‌کى باشمان‬ ‫تۆمار کردوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌ ویژدانه‌وه‌ سه‌یرى‬ ‫ب��زوت��ن�ه‌وه‌ى گ��ۆڕان بکرێت‪ ،‬به‌ جۆرێک‬ ‫خزمه‌ت ک��ردن به‌ خه‌ڵکى کوردستان و‬ ‫شکاندنى ئه‌و ترسه‌ى له‌ کوردستان هه‌بوه‌ و‬ ‫قسه‌کردن له‌ رووبه‌ڕووبونه‌وه‌ى خۆپیشاندان‪،‬‬ ‫ئه‌وانه‌ هه‌مووى هه‌نگاوى چاکه‌ بزوتنه‌وه‌ى‬ ‫گ���ۆڕان ن��اوی�ه‌ت��ى و ب�ه‌ هیچ شێوه‌یه‌ک‬ ‫په‌شیمان نیم‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬ئایا ئێستا له‌ناو یه‌کێتی باڵ باڵێن‬ ‫ماوه‌؟‬ ‫ـ یه‌کێتى یه‌ک باڵى هه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌ نافڕێت‬ ‫(به‌ پێکه‌نینه‌وه‌)‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬هه‌ڵوێستى حکومه‌ت و په‌رله‌مان‬ ‫له‌سه‌ر روداواکانى ئه‌م دواییه‌ سه‌باره‌ت به‌‬ ‫ده‌ستدرێژیه‌کانى تورکیا چۆن ده‌بینیت؟‬ ‫ـ ئێمه‌ زۆر له‌ مێژه‌ وتومانه‌ ده‌سه‌اڵتى‬ ‫سیاسى ک���وردى دۆس��ت و دوژمنه‌کانى‬ ‫خۆى ده‌س��ت نیشان ن�ه‌ک��ردوه‌‪ ،‬که‌ دۆست‬ ‫و دوژمن دیارى نه‌کات توشى ئه‌و دۆخه‌ى‬ ‫ئێستا ده‌ب��ێ��ت‪ .‬به‌ روون��ى دی��اره‌ به‌رپرسان‬ ‫دره‌ن��گ هاتنه‌ وه‌اڵم و ده‌بوایه‌ زۆر باش‬ ‫هه‌ڵوێستیان هه‌بوایه‌‪.‬‬

‫«تا راده‌یه‌کى زۆر پیاوساالرى به‌سه‌ر یه‌کێتیدا زاڵ ‌ه و رێگره‌ ل ‌ه هاتنه‌ پێشه‌وه‌ى ژنان»‬

‫ئه‌ندامێکى سه‌رکردایه‌تى یه‌کێتى‪ :‬هه‌ر کۆمه‌ڵگایه‌ک ئۆپۆزسیۆنى تێدا نه‌بێت دیموکراسی تێدا نییه‌‬ ‫سازدانى‬ ‫عه‌لى فه‌تاح مه‌جید‬

‫بڵێس ‌ه جه‌بار فه‌رمان‪ ،‬ئه‌ندامى‬ ‫سه‌رکردایه‌تى یه‌کێتى نیشتمانى‬ ‫کوردستان‪ ،‬ل ‌ه دایکبووى ساڵى‬ ‫(‪ )1975‬بڕوانامه‌ى ماسته‌رى‬ ‫هه‌ی ‌ه ل ‌ه ئابوورى کشتوکاڵدا‪،‬‬ ‫ئێستا لێپرسراوى سکرتاریه‌تى‬ ‫مه‌کته‌بى سیاسى یه‌کێتییه‌‪ ،‬له‌م‬ ‫چاوپێکه‌وتنه‌ى (چه‌تر)دا تیشک‬ ‫ده‌خات ‌ه سه‌ر بارودۆخى ئێستاى‬ ‫پارته‌که‌ى و باسى رێکه‌وتنامه‌ى‬ ‫ستراتیژى نێوان یه‌کێتى و پارتى‬ ‫ده‌کات‪...‬‬

‫چه‌تر‪ :‬بارودۆخى ئێستاى یه‌کێتى چۆنه‌؟‬ ‫ـ ب��ارودۆخ��ى یه‌کێتى وه‌ک��و ب��ارودۆخ��ى‬ ‫هه‌موو پارته‌کانى ترى کوردستان وایه‌‪،‬‬ ‫ره‌نگه‌ جیاوازى یه‌کێتى و پارته‌کانیتر ئه‌وه‌‬ ‫بێت‪ ،‬که‌ ئێمه‌ له‌ناو یه‌کێتیدا بڕوامان به‌‬ ‫تاک هه‌یه‌‪ ،‬له‌ سه‌رکردایه‌تى و مه‌کته‌بى‬ ‫سیاسیدا ب��ی��روڕاى ج��ی��اواز ه�ه‌ی�ه‌‪ ،‬له‌ناو‬ ‫هه‌موو ئۆرگانه‌کانماندا تاک کاریگه‌رى‬ ‫خۆى هه‌یه‌‪ ،‬گوێى لێده‌گیرێت‪ ،‬ئیتر کار‬ ‫ب�ه‌ بۆچونه‌کانى ده‌ک��رێ��ت ی��ان ن��ا ئ�ه‌وه‌‬ ‫شتێکیتره‌‪ .‬ئه‌مه‌ وایکردووه‌ که‌ جیاوازى‬ ‫هه‌بێت له‌گه‌ڵ پارته‌کانى تردا‪ .‬یه‌کێتى‬ ‫مێژوویه‌کى قوڵى هه‌یه‌ و پارتى ئاینده‌یه‌‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬هه‌ندێک بڕوایان وایه‌ که‌ تاڵه‌بانى‬ ‫یه‌کێتى توشى قه‌یران کردووه‌‪ ،‬بۆچونێکیتر‬ ‫هه‌یه‌ که‌ پاش تاڵه‌بانى یه‌کێتى پارچه‌‬ ‫پارچه‌ ده‌بێت و که‌س ئه‌ویترى قبوڵ نییه‌؟‬ ‫ـ ئه‌وه‌ى په‌یوه‌ندى به‌ مام جه‌الله‌وه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫پێموایه‌ م��ام ج �ه‌الل ن�ه‌ک ته‌نها ره‌م��زى‬ ‫یه‌کێتییه‌‪ ،‬به‌ڵکو ره‌مزى نه‌ته‌وه‌ى کورده‌‪،‬‬ ‫یه‌کێک ل�ه‌ که‌سایه‌تیه‌کانى مێژووى‬ ‫کورد که‌ جێگه‌ى شانازیه‌ مام جه‌الله‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ قسه‌وتن به‌ مام جه‌الل‪ ،‬قسه‌وتنه‌ به‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ى کورد‪ ،‬کێشه‌ى کورد زۆربه‌ى کات‬ ‫ل�ه‌وه‌دای�ه‌ که‌ خۆمان خۆمان ده‌شکێنین‬ ‫و رێگرین له‌ پێشکه‌وتنى خۆمان‪ ،‬مام‬

‫جه‌الل به‌ ته‌نها سکرتێرى یه‌کێتى نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵکو یه‌کێکه‌ له‌ پیاوه‌ ده‌رکه‌وتووه‌کانى‬ ‫مێژوو‪ ،‬رێزگرتن له‌ مام جه‌الل رێزگرتنه‌‬ ‫له‌ نه‌ته‌وه‌ى کورد‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬ئه‌گه‌ر رونتر بپرسم‪ ،‬له‌ ئێستادا‬ ‫کاریگه‌ریه‌کانى تاڵه‌بانى له‌سه‌ر یه‌کێتى‪،‬‬ ‫کاریگه‌رى ئه‌رێنین یان نه‌رێنى؟‬ ‫ـ کاریگه‌رى ئه‌رێنین‪ ،‬نه‌ک ته‌نها له‌سه‌ر‬ ‫یه‌کێتى‪ ،‬به‌ڵکو له‌سه‌ر ته‌واوى هه‌رێمه‌که‌‬ ‫کاریگه‌رى هه‌یه‌ له‌سه‌ر ئاراسته‌کردنى‬ ‫سیاسه‌ت له‌ ت�ه‌واوى عێراق و ناوچه‌که‌‪،‬‬ ‫ب��ۆی �ه‌ ل �ه‌ده‌س��ت��دان��ى ک�ه‌س��ای�ه‌ت��ی�ه‌ک��ى وا‬ ‫بێگومان زه‌ڕبه‌ ده‌دات له‌ هه‌موو الیه‌نه‌کان‬ ‫به‌ تایبه‌تى یه‌کێتى‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬یه‌کێتى بۆ قۆناغه‌کانى داهاتوو‬ ‫چ ئ��ام��اده‌ک��اری �ه‌ک��ى ه �ه‌ی �ه‌‪ ،‬هه‌ندێک‬ ‫پێیانوایه‌ تاڵه‌بانى نه‌بێت له‌ سه‌رکردایه‌تى‬ ‫و م�ه‌ک��ت�ه‌ب��ى س��ی��اس��ى ی�ه‌ک��ێ��ت��ى ک�ه‌س‬ ‫ئه‌ویترى قبوڵ نییه‌؟‬ ‫ـ ی �ه‌ک��ێ��ت��ى ح��زب��ێ��ک��ى دام����ه‌زراوه‌ی����ی����ه‌‪،‬‬ ‫داموده‌زگاى جۆراوجۆرى هه‌یه‌‪ ،‬بێگومان‬ ‫بۆچوونى ج��ی��اواز و زۆر ج��ار ناکۆکى‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئه‌مه‌ ب�ه‌و وات��ای�ه‌ نییه‌ که‌‬ ‫که‌س که‌سى قبوڵ نییه‌‪.‬‬ ‫چ���ه‌ت���ر‪ :‬س���اڵ���ى راب�������ردوو ب���ه‌ ن��م��ون �ه‌ى‬ ‫رووداوه‌ک���ان���ى (‪)17‬ى ش��وب��ات ساڵێکى‬ ‫پڕ له‌ قه‌یران ب��وو بۆ یه‌کێتى‪ ،‬پێتوایه‌‬ ‫ئه‌مساڵیش ساڵێکى ن�ه‌ه��ات ده‌ب��ێ��ت بۆ‬ ‫پارته‌که‌تان؟‬ ‫ـ خۆپیشاندان مافى هه‌موو که‌سێکه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر کاتێک میلله‌ت ناڕازى بوو مافى‬ ‫خۆیه‌تى خۆپیشاندان بکات‪ ،‬من ناتوانم‬ ‫بڵێم خۆپیشاندان نامێنێت‪.‬‬ ‫چ�ه‌ت��ر‪ :‬ل�ه‌ ئێستادا ج �ه‌م��اوه‌رى یه‌کێتى‬ ‫نیگه‌رانن له‌ رێکه‌وتنامه‌ى ستراتیژى‪،‬‬ ‫ئێوه‌ له‌و باره‌یه‌وه‌ چى ده‌ڵێن؟‬ ‫ـ ن��اڕه‌زای��ى ل �ه‌و رێکه‌وتنه‌ ل�ه‌وان�ه‌ی�ه‌ له‌‬ ‫ه����ه‌ردووال هه‌بێت ب�ه‌ ه��ۆى کۆمه‌ڵێک‬ ‫رووداوه‌وه‌ که‌ روویداوه‌‪ ،‬بێگومان که‌سانى‬ ‫زه‌ره‌رمه‌ند له‌ شه‌ڕى ناوخۆ رازى نین به‌م‬ ‫رێکه‌وتنه‌‪ ،‬ئاسه‌واره‌کانیشى به‌ ئاسانى‬ ‫ناسڕێته‌وه‌‪ ،‬له‌سه‌رو ئه‌مانه‌شه‌وه‌‪،‬رێکه‌وتنى‬ ‫ستراتیژى زۆر زۆر گرنگه‌ بۆ پێشکه‌وتنى‬

‫مسته‌فا؟‬ ‫ـ ئێم ‌ه بڕوامان وای ‌ه ئه‌گه‌ر له‌گه‌ڵ حزبێکدا‬ ‫هاوپه‌یمان نه‌بین‪ ،‬هیچ پێویست ناکات‬ ‫دوژم���ن ب��ی��ن‪ ،‬زۆرج���ار ل � ‌ه میدیاکانه‌و‌ه‬ ‫ده‌ب��ی��س��ت��م ک��� ‌ه ک����ادران����ى گ������ۆڕان ل ‌ه‬ ‫سه‌رکرده‌که‌یان ناڕازین ل ‌ه نزیک بوونه‌وه‌ى‬ ‫ل ‌ه یه‌کێتى‪ ،‬پێموای ‌ه ئه‌م توندڕه‌وی ‌ه پێویست‬ ‫ناکات هه‌بێت‪ .‬بۆی ‌ه په‌یوه‌ندیمان به‌تایبه‌تى‬ ‫له‌گه‌ڵ گۆڕان پێویست ‌ه باش بێت‪ ،‬چونک ‌ه‬ ‫به‌شێکى زۆرى هه‌ڤااڵنى دێرینمان له‌وێن‪ ،‬تا‬ ‫ئێستاش ل ‌ه ئاستى خێزانى و کۆمه‌اڵیه‌تى‬ ‫په‌یوه‌ندى زۆر باشمان هه‌ی ‌ه له‌گه‌ڵیاندا‪،‬‬ ‫ل ‌ه رووى سیاسیشه‌و‌ه ده‌ستپێشخه‌رى ل ‌ه‬ ‫هه‌ر که‌سێکه‌و‌ه بێت بۆ ئاساییکردنه‌و‌ه ب ‌ه‬ ‫گه‌وره‌یى ده‌یبینم‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬وه‌ک خۆت خوێندنه‌وه‌ى ئێستات‬ ‫بۆ بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان چییه‌؟‬ ‫ـ زۆر خۆشحاڵ ب���ووم ب � ‌ه دروستبوونى‬ ‫ئ���ۆپ���ۆزس���ی���ۆن‪ ،‬ه����ه‌ر ک��ۆم �ه‌ڵ��گ��ای �ه‌ک‬ ‫ئۆپۆزسیۆنى تیا نه‌بێت وات ‌ه دیموکراتیه‌تى‬ ‫تیا نییه‌‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬پێناسه‌ى نه‌وشیروان مسته‌فا الى‬ ‫تۆ چییه‌؟ که‌ پێشتر یه‌کێک ب��وو ل ‌ه‬ ‫‪ n‬بڵێس ‌‬ ‫ه جه‌بار فه‌رمان‪ ،‬لێپرسراوی سکرتاریه‌تی مه‌کته‌بی سیاسی یه‌کێتی فۆتۆ‪ /‬چه‌تر سه‌رکرده‌کانى پارته‌که‌تان؟‬ ‫ـ کاک نه‌وشیروان یه‌کێک ‌ه ل ‌ه که‌سایه‌تی ‌ه‬ ‫ئ�ه‌م هه‌رێمه‌ و بۆ ب��ارودۆخ��ى ئێستا‪ ،‬تا چه‌تر‪ :‬بۆچى له‌ جیاتى کۆسره‌ت ره‌سوڵ ک����ردوو‌ه ت��ا ئێستا رێ����ژه‌ى ژن��ان � ‌ه ل�ه‌ن��او ب��ارزه‌ک��ان��ى ن���او ش���ۆڕش و ب �ه‌رخ��ودان��ى‬ ‫ئێستا هه‌موومان له‌گه‌ڵ ب�ه‌رده‌وام بوونى که‌سێکیترتان دیارى نه‌کرد؟‬ ‫حزبدا‪ ،‬ل ‌ه کۆنگر‌ه بڕیاردرا ک ‌ه ل ‌ه هه‌موو ک��ورد و که‌سایه‌تیه‌کی کاریگه‌ری ناو‬ ‫‌بێت‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫(‪)%20‬ى‬ ‫‌کێتیدا‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫‌کانى‬ ‫ه‬ ‫ئۆرگان‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫پۆست‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫بۆ‬ ‫ـ چه‌ند که‌سێک هه‌بوون‬ ‫ئه‌و رێکه‌وتنه‌داین‪.‬‬ ‫کۆمه‌ڵگای کوردییه‌‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬یه‌کێتى و پارتى له‌ سه‌روبه‌ندى دی��اری��ک��ران‪ ،‬ب���ه‌اڵم وت��ی��ان ل �ه‌ب �ه‌ر خاترى ژنان بن‪ ،‬به‌اڵم تا ئێستا جێبه‌جێ نه‌کراوه‌‪ ،‬چ���ه‌ت���ر‪ :‬م�����اوه‌ى دوو س��اڵ��ى راب�����ردووى‬ ‫ئاڵوگۆڕى ده‌سه‌اڵته‌کانى حکومه‌تدان‪،‬ئێوه‌ کاک کۆسره‌ت وه‌رى ناگرین‪.‬‬ ‫ک���ادرى ژن��ى زۆر لێهاتوشمان هه‌ی ‌ه بۆ حکومه‌ت به‌ ماوه‌یه‌کى خراپ داده‌نرێت‬ ‫‌ست‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫‌اڵم‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌کان‪،‬‬ ‫ه‬ ‫پۆست‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ل‬ ‫‌کێک‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫داهاتوو‬ ‫وه‌ک سه‌رکردیه‌تى بۆ پۆستى جێگرى چه‌تر‪ :‬بۆ ئه‌م دوو ساڵه‌ى‬ ‫به‌وه‌ى پێشلکارى مافه‌کانى مرۆڤ زۆر‬ ‫‌ن‪.‬‬ ‫ه‬ ‫ناک‬ ‫نیشانیان‬ ‫پۆسته‌ پڕ ده‌که‌نه‌وه‌؟‬ ‫سه‌رۆکى هه‌رێم چیتان کردووه‌؟‬ ‫هه‌بووه‌؟‬ ‫ـ تا ئێستا که‌س بۆ ئه‌و پۆسته‌ کاندید ـ قسه‌ى له‌سه‌ر کراوه‌‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬هۆکارى چییه‌؟‬ ‫ـ پێشێلکارى زۆر ه�ه‌ب��وو‌ه راس��ت�ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پیاوساالرى‬ ‫زۆر‬ ‫‌کی‬ ‫ه‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫راد‬ ‫تا‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫داخ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ـ ب‬ ‫‌؟‬ ‫ه‬ ‫کراو‬ ‫دیارى‬ ‫نه‌کراوه‌‪ ،‬زۆرجار ده‌وترێت پۆستێکى زۆر چه‌تر‪ :‬که‌سى بۆ‬ ‫هیچى ب ‌ه بڕیارى سیاسى یان ب ‌ه بڕیارى‬ ‫‌‪.‬‬ ‫ه‬ ‫زاڵ‬ ‫حزبیشدا‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫‌س‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌خێر‪.‬‬ ‫کاریگه‌ره‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌رک و ده‌سه‌اڵته‌کانى ـ به‌ ته‌واوه‌تى نه‬ ‫حکومه‌ت نه‌بووه‌‪ ،‬واتا ل ‌ه فه‌رمانگه‌یه‌کدا‬ ‫‌تى‬ ‫ه‬ ‫‌رکردای‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫ناو‬ ‫ژنانى‬ ‫‌ک‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ئێو‬ ‫‌تر‪:‬‬ ‫ه‬ ‫چ‬ ‫��وڵ‬ ‫�‬ ‫‌س‬ ‫ه‬ ‫ر‬ ‫‌ت‬ ‫ه‬ ‫ک��ۆس��ر‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫�‬ ‫‌س‬ ‫ه‬ ‫به‌ وردى دان �ه‌ڕێ��ژراوه‌‪ ،‬ته‌نها ئه‌وه‌یه‌ که‌ چ �ه‌ت��ر‪ :‬ه���ه‌ر ل �‬ ‫که‌سێک ک ‌ه سه‌ر ب ‌ه پارتێکیتر بوو‌ه دوور‬ ‫بۆچى شه‌ڕى ئه‌وه‌ ناکه‌ن؟‬ ‫س �ه‌رۆک��ى ه �ه‌رێ��م س �ه‌ف �ه‌ر ب��ک��ات و ئه‌م ماوه‌ته‌وه‌؟‬ ‫خراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه ب ‌ه بڕیار ل ‌ه وه‌زاره‌ته‌و‌ه یان‬ ‫‌وامیشین‪.‬‬ ‫ه‬ ‫‌رد‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ـ کردومان‬ ‫‌ت‬ ‫ه‬ ‫کۆسر‬ ‫کاک‬ ‫بم‬ ‫ئاگادار‬ ‫من‬ ‫له‌ کاتى سه‌فه‌رکردنى ئ��ه‌ودا ببێت به‌ ئه‌وه‌نده‌ى‬ ‫له‌ سه‌رۆکى حکومه‌ته‌وه‌ نه‌هاتووه‌‪.‬‬ ‫‌وێت‪.‬‬ ‫ه‬ ‫نام‬ ‫جێگره‌وه‌ى‪ ،‬واته‌ به‌ فیعلى ده‌سه‌اڵته‌کانى ئه‌ڵێت‬ ‫‌ڵ‬ ‫ه‬ ‫�‬ ‫‌گ‬ ‫ه‬ ‫�‬ ‫ل‬ ‫�ى‬ ‫�‬ ‫�ت‬ ‫�‬ ‫�ێ‬ ‫�‬ ‫‌ک‬ ‫ه‬ ‫�‬ ‫ی‬ ‫��دى‬ ‫�‬ ‫‌ن‬ ‫ه‬ ‫��و‬ ‫�‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫��‬ ‫�‬ ‫پ‬ ‫��ر‪:‬‬ ‫�‬ ‫‌ت‬ ‫ه‬ ‫��‬ ‫�‬ ‫چ‬ ‫چ �ه‌ت��ر‪ :‬ت �ه‌ق �ه‌ک �ه‌ران��ى (‪)17‬ى ش��وب��ات‬ ‫‌؟‬ ‫ه‬ ‫چۆن‬ ‫کوردستاندا‬ ‫ناو‬ ‫‌کانى‬ ‫ه‬ ‫پارت‬ ‫‌ى‬ ‫ه‬ ‫��‬ ‫�‬ ‫زۆرب‬ ‫�ت‬ ‫�‬ ‫�ێ‬ ‫�‬ ‫‌ڵ‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫�ز‬ ‫�‬ ‫�ای‬ ‫�‬ ‫ب‬ ‫‌الن‬ ‫ه‬ ‫��‬ ‫�‬ ‫‌رس‬ ‫ه‬ ‫��‬ ‫�‬ ‫ئ‬ ‫�ر‪:‬‬ ‫چ �ه‌ت�‬ ‫دیارى نه‌کراوه‌‪.‬‬ ‫به‌شێکیان ل�ه‌ ح��زب�ه‌ک�ه‌ى ئ��ێ��وه‌ن‪ ،‬بۆچى‬ ‫چه‌تر‪ :‬هۆکاره‌که‌ى ئه‌وه‌یه‌ یان ته‌حه‌فوزى بڕیاره‌کانى کۆنگر‌ه تا ئێستا مره‌که‌بى ـ له‌گه‌ڵ زۆربه‌یاندا په‌یوه‌ندیمان زۆر باشه‌‪ .‬نایانده‌ن به‌ دادگا؟‬ ‫پارتیه‌ له‌سه‌ر کۆسره‌ت ره‌سوڵ؟‬ ‫سه‌ر کاغه‌زن‪ ،‬تۆ له‌و باره‌یه‌و‌ه چى ده‌ڵێیت؟ چ���ه‌ت���ر‪ :‬ل���ه‌گ���ه‌ڵ ب���زوت���ن���ه‌وه‌ى گ����ۆڕان ـ ئه‌وه‌ى ل ‌ه سلێمانى داوا کرابێت دراوه‌ت ‌ه‬ ‫‌جێ‬ ‫ه‬ ‫جێب‬ ‫‌کان‬ ‫ه‬ ‫بڕیار‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ل‬ ‫‌شێک‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫راست‬ ‫ـ ‬ ‫�اش‬ ‫�‬ ‫پ‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ئاستێکدای‬ ‫چ‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫�‬ ‫ل‬ ‫�ان‬ ‫�‬ ‫�ت‬ ‫�‬ ‫�دی‬ ‫�‬ ‫‌ن‬ ‫ه‬ ‫�و‬ ‫�‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫�‬ ‫پ‬ ‫‌ت‬ ‫ه‬ ‫کۆسر‬ ‫ـ به‌ڵێ پارتى به‌ دانانى کاک‬ ‫دادگا‪.‬‬ ‫ن��ه‌ک��راون‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ى ک� ‌ه منیشى نیگه‌ران ته‌له‌فونه‌کانى تاڵه‌بانى ب��ۆ نه‌وشیروان‬ ‫رازى نییه‌‪.‬‬

‫کوردستانی‬

‫ـــویه‌تى پێگه‌ى کورد به‌هێز بکات له‌ به‌رامبه‌ر ئۆپۆزسیۆنى سوریا‬

‫‪n‬‬

‫کورد له‌ سوریا به‌ره‌و ئازادی‬

‫ب���ۆ م��اف �ه‌ک��ان��ى م�����رۆڤ‪ ،‬ه��ێ��م��ا بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ده‌کات‪ ،‬له‌ ئێستا کورد ده‌بێت زۆر‬ ‫زۆر وریابێت‪ ،‬ئه‌و کۆبوونه‌وه‌یه‌ کارێکى‬ ‫زۆر باشه‌ بۆ کورد که‌ ساڵح موسلیم‬ ‫وه‌ک ن��وێ��ن�ه‌رى ک���ورد ل �ه‌ رۆژئ����اواى‬ ‫ک��وردس��ت��ان ت��ێ��دا ب �ه‌ش��دار ب���وو‪ ،‬چه‌ند‬ ‫الیه‌نێکى تر له‌ سوریا نیگه‌ران بوونه‌‬ ‫له‌وه‌ى که‌ بۆچى ساڵح موسلیم ئه‌وانى‬ ‫نه‌بردووه‌ بۆ ئه‌و کۆنگره‌یه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌‬ ‫چه‌وتى و هه‌ڵه‌ى هێزه‌ کوردییه‌کانه‌‬ ‫ک�ه‌ ن�ه‌ی��ان توانیوه‌ وه‌ک��و هێزێک له‌‬ ‫به‌رامبه‌ر ئۆپۆزسیۆنى سوریدا خۆیان‬ ‫بسه‌لمێنن‪ ،‬وه‌ک هێزێکى یه‌ک ریزى‬ ‫به‌شدارى کۆبوونه‌وه‌کان بکه‌ن‪ ،‬وتیشى‪:‬‬ ‫ئه‌وه‌ى ساڵح موسلیم به‌شدارى کردووه‌‬ ‫وه‌ک ن��وێ��ن �ه‌رى ک���ورد هه‌نگاوێکى‬ ‫باشه‌ به‌اڵم هێزه‌کانى تر له‌ به‌ر الوازى‬ ‫خۆیان نه‌یانتوانیوه‌ به‌شداربن‪ ،‬ئ�ه‌وه‌ى‬ ‫ل �ه‌و کۆنگره‌یه‌دا خ��راوت�ه‌ روو ئه‌وه‌یه‌‬ ‫که‌ مافى ک��ورد و داواکارییه‌کانیان‬ ‫به‌ئه‌نجام بگات‪ ،‬به‌اڵم هه‌ندێ الیه‌نى‬ ‫تر له‌به‌ر ئ��ه‌وه‌ى ب�ه‌ش��دار نه‌بوونه‌ له‌و‬ ‫کۆنگره‌یه‌دا ده‌ڵێن مافى ک��ورد له‌و‬ ‫کۆنگره‌یه‌دا خ��وراوه‌‪ .‬که‌ ئه‌مه‌ ڕاست‬

‫فۆتۆ‪FiRAT/‬‬

‫نییه‌‪.‬‬ ‫نابراو‪ ،‬ئ�ه‌وه‌ ده‌خ��ات�ه‌ڕوو ئه‌گه‌ر مافى‬ ‫ک���ورد ل �ه‌ الی���ه‌ن ه �ه‌م��وو الیه‌نه‌کانى‬ ‫ئۆزسپیۆن له‌ سوریادا ته‌نها به‌ قسه‌کردن‬ ‫بێت ئه‌وه‌ کورد ده‌بێت ئاگادار بێت له‌‬ ‫داهاتوودا باش نابێت‪ ،‬به‌ڵکو ده‌بێت ئه‌و‬ ‫مافانه‌ى ده‌درێت بڕیارى له‌سه‌ر بدرێت‬ ‫و ئیمزاو مۆر بکرێت و گرنتى بدرێت‬ ‫به‌ کورد له‌ داهاتوودا‪.‬‬ ‫هۆزان عه‌فرینى‪ ،‬جه‌ختى له‌وه‌شکرده‌وه‌‪:‬‬ ‫ده‌ب��ێ��ت ن���ه‌ک ه������ه‌ر(‪ ،)pyd‬به‌ڵکو‬ ‫هه‌موو الیه‌نه‌کان له‌ گه‌ڵ (‪،)pyd‬‬ ‫ک��ۆب��ن �ه‌وه‌‪ ،‬ه �ه‌م��وو الی �ه‌ن �ه‌ک��ان وه‌ک‬ ‫ی�ه‌ک ئاڕاسته‌ى سیاسه‌تى شه‌قامى‬ ‫کوردى بکه‌ن له‌ رۆژئاواى کوردستان‪.‬‬ ‫شێرزاد ئێزیدى‪ ،‬که‌سایه‌تى سیاسى و‬ ‫رۆشنبیرى رۆژئاواى کوردستان‪ ،‬ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌کات‪ ،‬که‌ مانگێک زیاتره‌ ساڵح‬ ‫موسلیم به‌شدارى کردووه‌ له‌و کۆنفرانسه‌‬ ‫له‌ قاهیره‌‪ ،‬ده‌توانم بڵێم رۆڵێکى گرنگى‬ ‫هه‌بووه‌ توانویه‌تى پێگه‌ى کوردى به‌هێز‬ ‫بکا له‌ به‌رامبه‌ر ئۆپۆزسیۆنى سوریا و‬ ‫کۆمکارى عه‌ره‌بى‪ .‬وتى‪ :‬نه‌ک ته‌نها‬ ‫وه‌ک نوێنه‌رى(‪ ،)PYD‬ساڵح موسلیم‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪88‬‬ ‫دووشه‬ ‫‪2711/10/262010/11/8‬‬ ‫‌ممه‌ممه‌‪- 2012/1/16‬‬ ‫دووشه‬

‫‪7‬‬

‫به‌ شدارى کۆبوونه‌وه‌که‌ى کردووه‌ به‌ڵکو‬ ‫وه‌ک جێگرى لیژنه‌ى ئۆپۆزیسیۆنى‬ ‫کورد تێدا به‌شداربووه‌‪ ،‬ئه‌و رۆشنبیره‌ى‬ ‫رۆژئ������اوا‪ ،‬ئ���ام���اژه‌ ب��ۆ ئ �ه‌وش��ده‌ک��ات‬ ‫که‌ له‌ کۆنگره‌ى ئه‌سته‌نبوڵدا واژۆ‬ ‫ک��را ب��ه‌داخ��ه‌وه‌ مه‌جلیسى کۆنگره‌ى‬ ‫ئ�ه‌س��ت�ه‌م��ب��ووڵ ل���ه‌و ب���ڕی���اره‌ى ک �ه‌ له‌‬ ‫ره‌شنووسه‌که‌دا هاتبوو بۆ مافه‌کانى‬ ‫گه‌لى کورد له‌ دواى رووخاندى رژێمى‬ ‫ئ��ه‌س��ه‌د ل��ه‌ س��وری��ا پ��اش��گ �ه‌زب��وون �ه‌وه‌‬ ‫خ���ۆی���ان ل���ێ ب���ێ ب�����ه‌رى ک�����رد‪ .‬پێ‬ ‫ده‌چێت ئه‌م پاشگه‌زبوونه‌وه‌یه‌ به‌هۆى‬ ‫گوشارى تورکیا یان کێشه‌ى ئیخوان‬ ‫موسلیمین ب��ووب��ێ��ت‪ ،‬چونکه‌ ب�ه‌ پێ‬ ‫ده‌قه‌ واژۆکراوه‌کانى‪ ،‬ئه‌م کۆنفرانسه‌ى‬ ‫له‌ قاهیره‌ به‌ڕێوه‌ ده‌چێت مافى گه‌لى‬ ‫ک��ورد به‌ ته‌واوه‌تى ده‌چه‌سپێندرێت له‌‬ ‫سوریادا‪.‬‬

‫ــکا و ناتۆ نه‌یانتوانی (رۆژ)ی کورد تاریک بکه‌ن‬

‫ک‬ ‫ــــــــــه‌ى رۆژتیڤى گـورزێکى کوشه‌ند‌ه‌بوو له‌ دیپلۆماسى حکومه‌تى تور ‌‬ ‫ده‌زگاى دادى دانیمارک نه‌که‌وته‌ ژێر ه�ه‌روه‌ه��ا ئ�ه‌و که‌ناڵ ‌ه ئاسمانی ‌ه (‪)24‬‬ ‫کاریگه‌رى ئامانج ‌ه سیاسیه‌کان و وه‌ک ک���اژم���ێ���ری���ه‌ و رۆژان�������ه‌ ه������ه‌واڵ ب ‌ه‬ ‫ده‌زگایه‌ک سه‌ربه‌خۆیى خۆى پاراست‪ .‬زاراوه‌کانى کوردى کرمانجى و سۆرانى‬ ‫رۆژ ت��ی��ڤ��ی‪ ،‬ل���ه‌ س��اڵ��ى (‪)2003‬دا و زازاک����ى و زم��ان �ه‌ک��ان��ى ت��ورک��ى و‬ ‫ل�ه‌ سکرتاریه‌تى میدیاى دانیمارک ع �ه‌ره‌ب��ى ب�ڵاوده‌ک��ات �ه‌وه‌ و چه‌ندینجار‬ ‫مۆڵه‌ت په‌خشى وه‌رگ��رت و ل ‌ه رۆژی توشی ئاسته‌نگی بووه‌ته‌و‌ه و (‪ )26‬جار‬ ‫(‪)1‬ى مارسى ساڵى (‪)2004‬دا ده‌ستى حکومه‌تی تورکیا دۆسیه‌ى پێشکه‌شى‬ ‫ب ‌ه په‌خش کرد ل ‌ه هه‌ر چوار پارچه‌ی ده‌وڵ��ه‌ت��ى دان��ی��م��ارک ک����ردووه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم‬ ‫کوردستان و (‪ )82‬واڵتى جیهان و ب ‌ه ل � ‌ه ب �ه‌ر بانگه‌شه‌ى بێبنه‌ما دادگ���اى‬

‫ل ‌ه (‪ )14‬مانگى راب��ردوو به‌رێوه‌چوو‪،‬‬ ‫ب���ڕی���اردا ب �ه‌ ئ��اش��ک��راک��ردن��ی ب��ڕی��اری‬ ‫دادگ����ا ل � ‌ه رۆژی (‪،)2012-1-10‬‬ ‫دۆسیه‌که‌ش به‌ تۆمه‌تى پڕوپاگه‌نده‌ بۆ‬ ‫پارتى کرێکارانى کوردستان (‪)PKK‬‬ ‫له‌سه‌ر داوایه‌کی تورکیا دۆسیه‌یه‌کی‬

‫له‌به‌رانبه‌ردا کرابووه‌وه‌ و دواجار بڕیاری‬ ‫دادگا له‌ به‌رژه‌وه‌ندی ئه‌و که‌ناڵه‌ بوو‪.‬‬ ‫ه�ه‌روه‌ه��ا ئه‌نقه‌ره‌ ل�ه‌م س��ااڵن�ه‌ى دوای��دا‬ ‫ف���ش���ارێ���ک���ی زۆرى خ��س��ت��ب��و‌ه س���ه‌ر‬ ‫کۆپێنهاگتا ئ���ه‌م ک �ه‌ن��اڵ �ه‌ داب��خ��رێ‬ ‫و م����اوه‌ی����ه‌ک ل���ه‌م���ه‌وب���ه‌ر م��اڵ��پ �ه‌ڕى‬

‫ویکیلیکس هه‌ندێک به‌ڵگه‌ى نهێنى‬ ‫ئاشکرا ک��ردب��وو ک� ‌ه له‌یه‌کێک له‌و‬ ‫به‌ڵگانه‌دا وه‌زاره‌ت���ى ده‌ره‌وه‌ى ئه‌مریکا‬ ‫داواى له‌ حکوومه‌تى دانیمارک کردبوو‬ ‫که‌ رۆژ تیڤى دابخات‪ ،‬ته‌نانه‌ت پۆستى‬ ‫سه‌رۆکایه‌تى ناتۆش بووبوو ب ‌ه چه‌کی‬

‫ئه‌نقه‌ر‌ه دژ به‌ کۆپینهاگن‪.‬‬ ‫پێشتر دوو که‌ناڵى مه‌د تیڤى و مێدیا‬ ‫تیڤیش له‌ سه‌ر هه‌مان هێڵى فکرى و‬ ‫کرده‌یى ل ‌ه الیه‌ن واڵتانى ترى ئه‌ورووپایى‬ ‫و له‌ ئاکامى گووشارى ده‌وڵه‌تى تورکیا‬ ‫داخراون‪.‬‬

‫وه‌زاره‌تى ده‌ره‌وه‌ى ئه‌مریکا داواى ل ‌ه‬ ‫حکومه‌تى دانیمارک کردبوو ک ‌ه‬ ‫رۆژتیڤى دابخات‬ ‫زاراوه‌ک��ان��ى زمانى ک��وردى کرمانجى‬ ‫سۆرانى هه‌ورامى و زازاکى به‌رنامه‌کانى‬ ‫په‌خش ده‌کات و وه‌ک ته‌له‌فیزیۆنێکى‬ ‫رۆژه����ه‌اڵت����ى ن���اوه‌ڕاس���ت���ی���ش ن���اوزه‌ن���د‬ ‫ده‌کرێت که‌ ب ‌ه ‌زمانه‌کانی (تورکى‪،‬‬ ‫عه‌ره‌بى‪ ،‬ئاسورى‪ ،‬ئه‌رمه‌ن و هه‌روه‌ها‬ ‫ئینگلیزیش) به‌رنامه‌ى ره‌نگاوڕه‌نگ و‬ ‫جودا پێشکه‌ش ده‌کات‪.‬‬

‫دان���ی���م���ارک ئ���ه‌و دۆس���ی���ان���ه‌ى ق��ب��وڵ‬ ‫ن���ه‌ک���ردوه‌‪ ،‬ل �ه‌ دوای���ن ج���اردا دادگ���ای‬ ‫دانیمارکی ل ‌ه ده‌رئه‌نجامى هه‌وڵه‌کانى‬ ‫ده‌وڵه‌تى تورک‪ ،‬ئه‌مریکا و هه‌ندێک‬ ‫واڵتانى یه‌کێتى ئه‌وروپا ‪ ،‬له‌ (‪)31‬ى‬ ‫ئابى ساڵى (‪)2010‬دا دۆسیه‌یه‌کیان بۆ‬ ‫داخستنى رۆژ تیڤى ک��رده‌و‌ه ل ‌ه (‪)30‬‬ ‫دانیشتندا به‌ڕێوبرا و دوای��ن دانیشتنى‬

‫‪n‬‬

‫ه چه‌په‌ڵییه‌کان پاراست»‬ ‫«دادگای دانیمارک خۆی ل ‌‬

‫هـــه‌واڵــی کوردستانی‬ ‫په‌یماننامه‌ی الیه‌ن ‌ه سیاسیه‌کان واژۆ کرا‬

‫ل ‌ه ئامه‌د ب ‌ه هه‌زاران که‌س وتیان ئێم ‌ه‬ ‫رێگه‌ناده‌ین ب ‌ه فاشیزم‬

‫ئێواره‌ی رۆژی هه‌ینی له‌ ناوچه‌ی مه‌تحه‌نه‌ ل ‌ه‬ ‫شاری روقه‌ی سوریا کۆبوونه‌وه‌ی جه‌ماوه‌ری فراوان‬ ‫سازکرا بۆ وه‌ستان له‌سه‌ر دوایین گۆڕانکاریه‌کانی‬ ‫ناوچه‌که‌ و رۆژئاوای کوردستان‪ .‬ساڵح محه‌مه‌د‪،‬‬ ‫سه‌رۆکی پارتی یه‌کێتی دیموکراتی ده‌رباره‌ی دواین‬ ‫گۆڕانکاری و پێشهاته‌کانی سوریا و هاوپه‌یمانی‬ ‫نێوان هێزه‌کان له‌ ده‌ره‌وه‌ و ناوه‌ دوا‪ ،‬هه‌روه‌ها باسی‬ ‫له‌و رێکه‌وتنه‌ کرد که‌ واژۆی له‌سه‌ر کردوه‌ له‌نێوان‬ ‫به‌شی رێکخه‌ر و ئه‌نجومه‌نی نیشتمانی سوری‪.‬‬ ‫م��ح �ه‌م �ه‌د‪ ،‬ئ���ام���اژه‌ی ب��ۆ ه �ه‌وڵ �ه‌ک��ان��ی پ��ارت��ی‬ ‫یه‌کێتی دیموکراتی کرد بۆ یه‌کگرتنی ریزه‌کانی‬ ‫گه‌لی کورد و هه‌روه‌ها ئه‌و هه‌وڵه‌ پیالن گێڕیانه‌ی‬ ‫که‌ له‌ دژی پارته‌که‌یان و که‌سایه‌تیه‌کانی کورد‬ ‫ساز ده‌کرێت‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ناوبراو باسی له‌ ده‌ستێوه‌ردانی ده‌ره‌کی‬ ‫ک��رد و وت��ی‪ :‬پێویسته‌ ئ�ه‌و مه‌ترسیانه‌ له‌به‌رچاو‬ ‫بگیرێت له‌کاتی ده‌ستێوه‌ردانی ده‌ره‌کیدا رووبه‌ڕوی‬ ‫واڵت ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬

‫رۆژی شه‌ممه‌ له‌ گۆڕه‌پانی باتیکه‌ند هاواڵتیانی‬ ‫ئامه‌د به‌ هه‌زاران که‌س وتیان «ئێمه‌ رێگه‌ ناده‌ین‬ ‫فاشیزمی ‪ »AKP‬ه��اوس �ه‌رۆک��ی رێکخستنی‬ ‫‪ BDP‬ی ئامه‌د (زوب �ه‌ی��ده‌ زوم���روت) ئاماژه‌ی‬ ‫به‌وه‌کرد که‌س ناتوانێت چۆک به‌ ‪ BDP‬دابدات‬ ‫و وتی‪ :‬چی ده‌بێت با به‌سه‌ر ئێمه‌دا بێت‪ ،‬هه‌رچیمان‬ ‫به‌سه‌ربێت هه‌رده‌م تێده‌کۆشین و به‌رده‌وام ده‌بین‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ماڵێکی ئێمه‌ وه‌ک پارتێک خه‌بات ده‌کات‪.‬‬ ‫رێکخستنی ‪ BDP‬ی ئامه‌د ئه‌و ئۆپه‌راسیۆنی له‌‬ ‫(‪ )17‬شاردا ده‌ستپێکراوه‌ شه‌رمه‌زارکرد‪ ،‬رێکخراوه‌‬ ‫مه‌ده‌نیه‌کان و رێکخراوی پاراستنی مافی مرۆڤ‬ ‫و که‌سوکاری بێسه‌روشوێنان و گیراوه‌کان له‌دوای‬ ‫چاالکیه‌که‌ له‌و گۆڕه‌پانه‌که‌ چاالکی دانیشتنیان‬ ‫ئه‌نجامدا و دوای ئ �ه‌وه‌ی به‌یاننامه‌ خوێندرایه‌وه‌‬ ‫پۆلیس ئاسته‌نگی بۆ چاالکانی خۆپیشاندانه‌که‌‬ ‫دروستکرد و به‌ فرۆکه‌ و ئۆتۆمبیل گۆڕه‌پانه‌که‌یان‬ ‫خسته‌ ژێر چاودێری و چه‌ندین که‌سیان ده‌ستگیرکرد‬ ‫و باڵوه‌ به‌ خۆپیشانده‌ران کرا‪.‬‬

‫که‌سایه‌تی هه‌فته‌‬

‫زیندانییه‌کی کورد‬

‫له‌ نامه‌یه‌کدا‪ ،‬خامنه‌یی ب ‌ه شه‌یتان وه‌سف ده‌کات‬ ‫ئاماده‌کار‬

‫ره‌زا شه‌ریفی بۆکانی‪ :‬که‌‬ ‫گیراوێکی سیاسی کورده‌‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫نامه‌یه‌کى ده‌نگیدا که‌ ره‌وانه‌ی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی گرتووخانه‌ی کردووه‌‪،‬‬ ‫داوای له‌ هه‌موو الیه‌نه‌‬ ‫سیاسیه‌کانی ئێران کردووه‌ واڵت‬ ‫له‌ چه‌نگ «شه‌یتانی گه‌وره‌‪،‬‬ ‫خامنه‌یی» ده‌ربێنن‪.‬‬ ‫ره‌زا شه‌ریفی بۆکانی‪ ،‬گیراوی سیاسی کورد‬ ‫که‌ له‌ گرتووخانه‌ی ره‌جایی شاری که‌ره‌ج‬ ‫گیراوه‌‪ ،‬نامه‌ێکی ده‌نگی ڕه‌وانه‌ی ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫زیندان ک��ردووه‌‪ ،‬وێ��ڕای ئاماژه‌ به‌ بایکۆت‬ ‫کردنی هه‌ڵبژاردنه‌کان له‌ الیه‌ن زۆربه‌ی هه‌ر‬ ‫زۆری حزب و الیه‌نه‌ سیاسیه‌کانی ئێرانه‌وه‌‪،‬‬ ‫باس له‌ به‌هانه‌دانی کۆماری ئیسالمی به‌‬ ‫ڕێککه‌وتنه‌ جیهانیه‌کان و مافی مرۆڤ‬ ‫ده‌ک���ات و ده‌ڵ��ێ��ت‪»:‬ئ�ه‌و ره‌ژێ��م�ه‌ س��ی ساڵه‌‪،‬‬ ‫خه‌ڵکی بێگوناه ده‌کوژێ و زوڵم و ئه‌شکه‌نجه‌‬ ‫پێڕه‌و ده‌ک��ات و مرۆڤه‌کان به‌ ب��ێ ئ�ه‌وه‌ی‬ ‫تاوانێکیان هه‌بێ له‌ سێداره‌ ده‌دات»‪.‬‬ ‫ن��اوب��راو ل�ه‌ به‌شێک ل�ه‌ نامه‌که‌یدا ئاماژه‌‬

‫ب���ۆئ���ه‌وه‌ده‌ک���ات ک���ه‌ س���ه‌رج���ه‌م دام�����ه‌زراو‌ه‬ ‫سیاسیه‌کانی ئێران ده‌ست بده‌نه‌ ده‌ستی یه‌ک‬ ‫و به‌ مه‌به‌ستی رزگارکردنی گه‌النی ئێران‬ ‫له‌ به‌رانبه‌ر «شه‌یتانی گ �ه‌وره‌‪ ،‬خامنه‌یی»‬ ‫ب��وه‌س��ت��ن�ه‌وه‌ و واڵت ل �ه‌ چه‌نگی دوژم��ن��ان‬ ‫ده‌ربهێنن و حکومه‌تێکی ئازاد و دیموکرات‬ ‫و پابه‌ند به‌ ئازادیه‌ سه‌ره‌تاییه‌کان و ئازادی‬ ‫به‌یان و چاپه‌مه‌نی و چاالکی سیاسی بنیات‬ ‫بنێن‪.‬‬ ‫ره‌زا شه‌ریفی بۆکانی‪ ،‬باس له‌ زوڵمی چه‌ند‬ ‫ق��ات��ی ر‌ژێ���م ل �ه‌ ک����وردان ده‌ک���ات و ئ��ام��اژه‌‬ ‫ب�ه‌(‪)100‬گ��ی��راوی ک��وردی سوونه‌ مه‌زهه‌ب‬ ‫ده‌ک��ات که‌ ل�ه‌م گرتووخانه‌یه‌دا توندکراون‬ ‫و جگه‌ له‌ س��ێ��داره‌دان به‌شێکی به‌رچاویان‬ ‫حوکمی زیندانی هه‌تا هه‌تایی و زۆرینه‌یان‬ ‫زیاتر له‌ حه‌وت ساڵ زیندانیان پێدراوه‌ و له‌م‬ ‫رێگه‌شه‌وه‌ دیسان هێرش ده‌باته‌ سه‌ر خامنه‌یی‪،‬‬ ‫رێبه‌ری ئایینی ئێران و لێدوانه‌کانی سه‌باره‌ت‬ ‫به‌ «یه‌کێتی نێوان شیعه‌ و سونی» به‌ درۆ‬ ‫له‌قه‌ڵه‌م ده‌دات‪.‬‬ ‫چاالکانی مافی مرۆڤ و دیموکراتی له‌‬ ‫ئێران که‌ به‌ نیازه‌‪ ،‬به‌م زووان �ه‌‪ ،‬نامه‌ی ئه‌و‬ ‫گیراوه‌ ک��ورده‌ به‌ ده‌نگیش باڵوبکاته‌وه‌‪ ،‬له‌‬ ‫زمانی ره‌زا شه‌ریفی بۆکانی‪ ،‬نووسیویه‌تی‪:‬‬

‫له‌ کۆتاییشدا وێڕای ساڵو ناردن بۆ ڕێکخراوه‌‬ ‫س��ی��اس��ی‪ ،‬ئاینی و ئ��ازادی��خ��واز و م��رۆڤ‬ ‫دۆسته‌کانی ناوخۆ و ده‌ره‌وه‌ی واڵت‪ ،‬هیوای‬ ‫خواستووه‌ که‌ هه‌رچی زووتره‌‪ ،‬رێگاچاره‌یه‌ک‬ ‫بۆ رزگارکردنی خه‌ڵکی ئێران بدۆزنه‌وه‌‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌‪http://nnsroj :‬‬

‫کوردستانی‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪88‬‬ ‫دووشه‬ ‫‪2711/10/262010/11/8‬‬ ‫‌ممه‌ممه‌‪- 2012/1/16‬‬ ‫دووشه‬

‫‪6‬‬

‫ئاماده‌کار‬ ‫ئارام پێنجوێنى‬

‫کشاناک‪:‬‬ ‫ئێمه‌ سه‌ر بۆ تیرۆر و‬ ‫سته‌م و فاشیزمی (‪)AKP‬‬ ‫دانانه‌وێنین‬

‫پۆلیسى تورکیا له‌ چه‌ندین شارى‬ ‫باکورى کوردستان و تورکیادا‬ ‫ده‌ستى به‌ ئۆپه‌راسیۆنى سیاسى‬ ‫کردوه‌ و ده‌یان که‌سایه‌تى و‬ ‫سیاسه‌تمه‌دارى کوردى ده‌ستگیر کرد‬ ‫و (‪)KCK‬ش ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌کات‬ ‫گه‌نجانی کورد ئه‌و ئه‌رکه‌ بده‌ن ‌ه‬ ‫به‌رخۆیان و ئه‌و شوێنانه‌ی ب ‌ه‬ ‫‪،‬‬ ‫به‌تاڵی ماونه‌ته‌وه‌ پڕی بکه‌نه‌وه ‌‬ ‫ئه‌حمه‌د تورک‪ ،‬هاوسه‌رۆکى‬ ‫(‪ )KCD‬جه‌خت له‌وه‌ده‌کاته‌و ‌ه‬ ‫ئه‌م ره‌شبگیرییه‌ به‌رده‌وامی‬ ‫کۆمه‌ڵکوژیه‌که‌ی دێرسیمه‌‪.‬‬ ‫دوا به‌دوای هێرشی به‌رباڵوی هێزه‌ ئاسایشیه‌کان‬ ‫و پ��ۆل��ی��س��ی ت��ورک��ی��ا ب���ۆ س���ه‌ر (‪ )123‬له‌‬ ‫ن��اوه‌ن��ده‌ک��ان��ی پ��ارت��ی ئاشتی و‬ ‫دی��م��وک��راس��ی(‪ )BDP‬و‬ ‫ماڵی چاالکانی سه‌ر‬ ‫به‌م پارته‌ له‌ (‪)17‬‬ ‫ش��اری ب��اک��وری‬ ‫ک��وردس��ت��ان و‬ ‫تورکیا کرا‬ ‫و ت��ی��ای��دا‬ ‫پ���ت���ر ل � ‌ه‬ ‫( ‪)3 0‬‬ ‫که‌س‬

‫رایگه‌یاند‪ :‬ئێمه‌ به‌م هه‌ڕه‌شانه‌ و به‌م هێرشان ‌ه‬ ‫چاوترسێن ناکرێین و له‌م تاقیکردنه‌وانه‌دا چه‌ند‬ ‫جار سه‌رکه‌وتووین‪ ،‬راشیگه‌یاند سه‌رۆک وه‌زیر‬ ‫که‌ رێگای شاخ و گرتوخانه‌ ده‌خاته‌ به‌رده‌ممان‬ ‫با بۆ جارێکیش بێت بیر له‌وه‌ بکاته‌وه‌ که‌ له‌م‬ ‫کێشانه‌ی دروستی ده‌ک��ات چۆن دێته‌ ده‌ر و‬ ‫چۆن چاره‌سه‌ریان ده‌کات‪.‬‬ ‫ئه‌م هێرشانه‌ی پۆلیسی تورکیا بۆ سه‌ر ماڵی‬ ‫هه‌ڵسوڕاوانی سه‌ر به‌ پارتی ئاشتی و دیموکراسی‬ ‫و باره‌گاکانی ئه‌و پارته‌ کاردانه‌وه‌ی جیاجیای‬ ‫لێکه‌وته‌وه‌ و هاوسه‌رۆکی (‪ )BDP‬له‌ یه‌که‌م‬ ‫کاردانه‌وه‌دا رایگه‌یاند‪ :‬که‌ ئه‌وان باش ده‌زانن‬ ‫که‌ فه‌رمانی ئه‌م هێرشانه‌ له‌ الیه‌ن سه‌رۆک‬ ‫وه‌زی��ره‌وه‌ ده‌رک��راوه‌‪ ،‬ئه‌و هێرشانه‌شی به‌ کوده‌تا‬ ‫ناوبرد‪.‬‬ ‫س �ه‌الح �ه‌دی��ن ده‌م��ی��رت��اش‪ ،‬ئ�ه‌م‬ ‫«کوده‌تایه‌ی» به‌ کۆده‌تا‬ ‫(‪)1980‬ی ک��ه‌ن��ع��ان‬ ‫ئ��ه‌ڤ��ره‌ن چ��وان��د و ب�ه‌و‬ ‫ج������ی������اوازی������ه‌ی ک � ‌ه‬ ‫ئ�ه‌ڤ��ره‌ن ده‌ی��وت کورد‬ ‫«ب��وون��ی نیه‌» و ل ‌ه‬ ‫ئێستاشدا ئه‌ردۆغان‬ ‫ده‌ڵێت کورد هه‌یه‌ و‬ ‫ده‌یهه‌وێت له‌ ناوی‬ ‫به‌رێت‪.‬‬ ‫ده‌م�������ی�������رت�������اش‪،‬‬ ‫ئاماژه‌ى به‌وه‌شکرد‬ ‫ل����ه‌ پ���ێ���ن���او ئ���ه‌م‬ ‫ت����ێ����ک����ۆش����ان���� ‌ه‬

‫کشاناک راشیگه‌یاند‪ :‬با هه‌ر که‌س ئه‌وه‌ باش‬ ‫بزانێت ئێمه‌ سه‌ر بۆ تیرۆر و سته‌م و فاشیزمی‬ ‫(‪ )AKP‬دانانه‌وێنین‪ ،‬جه‌ختی له‌وه‌ش کرده‌وه‌‬ ‫که‌ سه‌رۆک وه‌زیری بڕیاری یه‌کالیه‌نه‌ی بۆ‬ ‫داخستنی پارته‌که‌مان داوه‌ و هیچ پێویستی به‌‬ ‫دادگاش نیه‌‪.‬‬ ‫هاوسه‌رۆکی (‪ )BDP‬له‌ کۆتایی لێدوانه‌که‌یدا‬ ‫ئه‌وه‌شی خسته‌ڕوو‪ « :‬له‌یال زان��ا په‌یامێکی‬ ‫تایبه‌تی ئاراسته‌ی حکومه‌تی تورکیا کورد و‬ ‫سه‌رۆک وه‌زیرانیش کاردانه‌وه‌یه‌کی تایبه‌تی‬ ‫نواندوه‌»‬ ‫له‌م چوار چێوه‌یه‌دا کۆما جڤاکێن کوردستان‬ ‫(‪ )KCK‬دێته‌ س �ه‌ر هێڵ و ده‌رب����اره‌ی ئه‌م‬ ‫ره‌شبگیری و په‌المارانه‌ی هێزه‌کانی تورک‬ ‫بۆ سه‌ر چاالکوان و سیاسه‌تمه‌دارانی کورد‬ ‫رایگه‌یاند‪ :‬پێویسته‌ له‌ به‌رامبه‌ر وه‌حشیگه‌ری و‬ ‫فاشیزمی حکومه‌تی تورک‪ ،‬گه‌نجانی کورد‬ ‫ئه‌و ئه‌رکه‌ بده‌نه‌ به‌رخۆیان و ئه‌و شوێنانه‌ی به‌‬ ‫به‌تاڵی ماونه‌ته‌وه‌ پڕی بکه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫س�ه‌رۆک��ای�ه‌ت��ی (‪ )KCK‬راشیگه‌یاند‪ :‬ئه‌م‬ ‫هێرشانه‌ کۆتایی به‌ ترسی (‪ )AKP‬ناهێنێت‬ ‫و له‌ چوارچێوه‌ی شه‌ڕه‌ی هه‌مه‌الیه‌نه‌ له‌ دژی‬ ‫گه‌لی ک��ورد‪ ،‬ئۆپه‌راسیۆنه‌کانی قڕکردنیش‬ ‫به‌رده‌وام ده‌بن و ئه‌م هێرشانه‌ هیچ بنه‌مایه‌کی‬ ‫یاسایی و ئه‌خالقیان نیه‌ و تیرۆری پۆلیس‬ ‫و ئاستی هه‌ڵسوکه‌وتی نامرۆڤانه‌ى حکومه‌تی‬ ‫تورک ده‌خه‌نه‌ڕوو‪ ،‬ئه‌م هێرشانه‌ بێ چاره‌یی‬ ‫حکومه‌تی پارتی داد و گه‌شه‌پێدان (‪)AKP‬‬ ‫ده‌رده‌خ��ات و تێکۆشانی ئ��ازادی گه‌لی کورد‬ ‫پته‌وتر و به‌هێزتر ده‌بێت‪.‬‬

‫ئه‌م ره‌شبگیرییه‌ به‌رده‌وامی‬ ‫کۆمه‌ڵکوژیه‌که‌ی دێرسیمه‌ و‬ ‫ته‌نیا شێوازی قڕ کردنه‌که‌ جیایه‌‬

‫کۆنفرانسه‌که‌ى قاهیره‌ توانیـــــــ‬ ‫ئاماده‌کار‬ ‫هه‌رێم کاوانى‬

‫ئه‌و کۆنفرانسه‌ى له‌ قاهیره‌ به‌ڕێوه‌‬ ‫ده‌چێت له‌ نێوانان ئۆپۆزسیۆنى‬ ‫سوریاو کۆمکارى عه‌ره‌بى‪ ،‬ساڵح‬ ‫موسلیم وه‌ک نوێنه‌رى گه‌لى کورد‬ ‫له‌ رۆژئاواى کوردستان‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫چه‌ند رێکخراوێکى نێوده‌وڵه‌تى‪،‬‬ ‫رۆڵى هه‌یه‌ بۆ به‌ده‌ستهێنانى‬ ‫مافه‌کانى کورد له‌ سوریا‪،‬‬ ‫ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ده‌کرێت که‌ ساڵح‪،‬‬ ‫توانویه‌تى پێگه‌ى کورد به‌هێز‬ ‫بکات‪.‬‬ ‫د‪ .‬حوسێن ک��ۆچ�ه‌ر‪ ،‬نوێنه‌ر پارتى یه‌کێتى‬ ‫دیموکراتى (‪ )pyd‬له‌ هه‌رێمی کوردستان‪،‬‬ ‫ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ده‌کات که‌ ئه‌و کۆبونه‌وه‌ى له‌‬ ‫قاهیره‌ به‌سترا بۆ ئه‌وه‌ بوو مافه‌کانى گه‌لى‬ ‫کورد له‌ سوریا په‌سه‌ند بکرێت‪ ،‬هه‌روه‌ها بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ش بوو مافى خۆبه‌ڕێوه‌بردنى دیموکراتى‬ ‫بۆ کورد جێگیر بکرێت‪ .‬ئه‌و کوردانه‌ى که‌‬ ‫بێ ناسنامه‌ن قه‌ره‌بوو بکرێنه‌وه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ى‬ ‫خه‌باتى گه‌لى کورد به‌شێوه‌یه‌کى دیموکراتى‬ ‫له‌ سوریادا قبوڵ بکرێت‪ .‬وتى‪ :‬ساڵح موسلیم‬

‫ب �ه‌ن��اوى هیئه‌تى ته‌نسیق‪ ،‬ک �ه‌ چ���وار حزب‬ ‫ل�ه‌س�ه‌رى رێکه‌وتن‪ ،‬ه�ه‌روه‌ه��ا ساڵح موسلیم‬ ‫نوێنه‌رایه‌تى کۆمه‌ڵگاى رۆژئاواى کوردستان‬ ‫ده‌کات‪ ،‬له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مایه‌ بۆ به‌ ده‌ستهێنانى‬ ‫مافه‌کانى گه‌لى ک��ورد چ��ى پێویست بێت‬ ‫ده‌یکات‪ ،‬له‌دواى ئه‌وه‌ى له‌ رۆژئاواى کوردستان‬ ‫هه‌ڵبژاردنى ئه‌نجوومه‌نى گه‌ل کراوه‌ ئه‌مه‌ واى‬ ‫ک���ردووه‌ که‌ ل�ه‌و ئه‌نجوومه‌نه‌دا ره‌وای �ه‌ت��ى به‌‬ ‫ده‌ست بێنێت و پشتگیرى کۆنفرانسى یه‌کێتى‬ ‫نه‌ته‌وه‌یى رۆژئ��اواى کوردستانیش وایکردووه‌‬ ‫که‌ ساڵح موسلیم ئه‌م نوێنه‌رایه‌تییه‌ له‌ ئه‌ستۆ‬ ‫بگرێت‪ .‬له‌ راستیدا شتى هه‌ره‌ گرنگ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ئ �ه‌م یه‌کگرتنه‌ ب���ه‌ره‌و پێش ببه‌ین و الیه‌نه‌‬ ‫کوردییه‌کان زیاتر له‌ یه‌ک نزیک ببنه‌وه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ى زیاتر نوێنه‌رایه‌تى کورد بکرێت له‌ ئاسته‌‬ ‫جیاوازییه‌کان‪.‬‬ ‫د‪ .‬حوسێن‪ ،‬ئه‌وه‌شده‌خاته‌ڕوو‪ :‬راسته‌ نزیکایه‌تى‬ ‫الی��ه‌ن��ه‌ ک��وردی��ی �ه‌ک��ان ه �ه‌ی �ه‌ ل��ه‌ رۆژئ�����اواى‬ ‫کوردستان‪ ،‬به‌اڵم پێویسته‌ زیاتر گه‌شه‌ى پێبدرێت‬ ‫و یه‌کێتییه‌کى ن�ه‌ت�ه‌وه‌ی��ی دروس���ت بکرێت‪،‬‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا ئه‌نجوومه‌نى گ �ه‌ل و ئه‌نجوومه‌نى‬ ‫نیشتیمانى کوردى‪ ،‬له‌ گفتوگۆدان بۆ ئه‌وه‌ى‬ ‫زیاتر خه‌بات بکه‌ن‪،‬‬ ‫هۆزان عه‌فرینى‪ ،‬به‌رپرسى رێکخراوى که‌نه‌دى‬

‫تورکیا‪ ،‬ئه‌مریـــ‬

‫(‪ :)KCK‬دۆسیــــــــــ‬

‫ئاماده‌کار‬ ‫سازان و ئاسۆ‬

‫به‌ بڕیارێکی دادگای دانیمارک رۆژ‬ ‫تیڤی داناخرێت و بڕی (‪ )20‬ملیۆن‬ ‫یۆرۆی که‌ناڵه‌که‌ش ده‌گه‌ڕێنرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫سه‌رۆکایه‌تی کۆنسه‌ی به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫(‪)KCK‬ش رایده‌گه‌یه‌نێت‪ :‬دۆسیه‌ى‬ ‫رۆژ تیڤى گورزێکى کوشه‌نده‌‌بوو له‌‬ ‫دیپلۆماسى حکومه‌تى تورک‌‪.‬‬ ‫پ��اش پڕۆسه‌یه‌کى دوور و درێ���ژى یاسایى و‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای گوشاره‌کانى تورکیا و ئه‌مریکا‪،‬‬ ‫دادگ��اى ش��ارى کۆپێنهاگى دانیمارک پاش‬ ‫پێنج مانگ دادگایى و پێنج ساڵ لێکۆڵینه‌وه‌‪،‬‬ ‫بڕیارى دانه‌خرانى رۆژ تیڤی دا و ب�ه‌م شێو‌ه‬ ‫به‌ زووترین کات سامانى ده‌ستبه‌سه‌رداگیراوى‬ ‫(‪ )20‬ملیۆن یۆرۆیی که‌ناڵه‌که‌ش ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫و ته‌نیا به‌و هۆیه‌ی که‌ چه‌ند بڕگه‌یه‌کى یاساى‬ ‫دژ‌ه تیرۆرى دانیمارکى پیشێل کردوه‌ ب ‌ه بڕی‬ ‫(‪ )11000‬دۆالر سزادرا‪.‬‬ ‫له‌و باره‌یه‌شه‌وه‌ سه‌رۆکایه‌تى کۆنسه‌ى به‌رێوه‌به‌رى‬ ‫کۆما جڤاکێن کوردستان (‪ )KCK‬سه‌باره‌ت‬ ‫ب ‌ه بڕیاره‌که‌ى دادگاى دانیمارک که‌ سه‌باره‌ت‬ ‫ب ‌ه رۆژتیڤى ده‌ریکرد‪ ،‬له‌ لێدوانێکدا ئاماژه‌ی‬ ‫به‌وه‌دا دادگا ل ‌ه به‌رامبه‌ر ئه‌و راستیه‌دا تووشى‬

‫زه‌حمه‌تى بۆته‌وه‌ و هه‌وڵى داوه‌ رێگاى ناوه‌ڕاست‬ ‫ببینێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌درێژه‌ی لێدوانه‌که‌یدا (‪ )KCK‬رایگه‌یاند‪:‬‬ ‫دی����ار‌ه ک��ه‌ دادگ�����اى ک��ۆپ��ێ��ن��ه��اگ��ن ل��ه‌ ن��ێ��وان‬ ‫پێوان ‌ه یاساییه‌کانى ئه‌سکاندیناڤیا و گوشار‌ه‬ ‫سیاسییه‌کاندا ته‌نگه‌تاو ب��ووه‌ و ناچار بوو‌ه‬ ‫بڕیارێک بدات‪ ،‬ئه‌و دۆزه‌ ل ‌ه ژێر گوشارێکى‬ ‫زۆرى هێز‌ه نێونه‌ته‌وه‌ییه‌کاندا بووه‌‪ ،‬هه‌ر چه‌ند‌ه‬ ‫بڕیاره‌که‌ى دادگا ته‌واو ل ‌ه چوارچێوه‌ى یاساکان‬ ‫دا نییه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم دادگ��ای دانیمارک خ��ۆى ل ‌ه‬ ‫چه‌په‌ڵییه‌کان پاراست‪.‬‬ ‫سه‌رۆکایه‌تى (‪ )KCK‬هێمای بۆ ئه‌وه‌شکرد‪:‬‬ ‫ئه‌وه‌ى تورکیا له‌و دۆز‌ه چاوه‌ڕوانى ده‌کرد نه‌یتوانى‬ ‫به‌ده‌ستى بخات و ئه‌وه‌شى وه‌ک گورزێکى به‌هێز‬ ‫له‌ دیپلۆماسییه‌تى ح��وک��م�ه‌ت��ى(‪)AKP‬ن��اوزه‌د‬ ‫کرد و تیشکی خسته‌ سه‌ر دۆزى له‌ناوبردنى‬ ‫سیاسى و رایگه‌یاند‪ :‬به‌رخۆدان و هه‌ڵوێستى‬ ‫گ��ی��راوان��ى دۆزى ق��ڕک��ردن��ى سیاسى له‌پێناو‬ ‫خۆپاراستن ب ‌ه زمانى زکماکى و پێداگیریان‬ ‫له‌سه‌ر مافه‌کانیان‪ ،‬به‌رپه‌رچى هه‌موو سیاسه‌تى‬ ‫داگیرکاریانه‌ى ده‌وڵه‌تى تورکیان داوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫دادگ���اى دانیمارکى کاتژمێر یه‌کى رۆژی‬ ‫(‪ )2012-1 -10‬ب��ری��ارى خ��ۆى ئاشکرا کرد‬ ‫و رایگه‌یاند «رۆژ تیڤى داناخرێت»‪ ،‬بڕیارى‬ ‫دادگ��اى بااڵى دانیمارک به‌و واتای ‌ه دێ ک ‌ه‬ ‫هه‌وڵه‌کانى ده‌وڵه‌تى تورک و هاوپه‌یمانه‌کانى‬ ‫ب��ۆ داخ��س��ت��ن��ى رۆژ تیڤی ب��ێ ئ��اک��ام ب��وو‪،‬‬

‫هـــه‌واڵــی کوردستانی‬ ‫دامه‌زراوه‌ی زمانى کوردى تاقیکردنه‌وه‌ى ده‌ستپێکرد‬

‫‪n‬‬

‫ه تورکیا بۆته‌ ده‌زگایه‌کی سته‌مکار و جه‌وسێنه‌ری کورد‬ ‫پۆلیس ل ‌‬

‫ده‌ستبه‌سه‌ر کراون‪.‬‬ ‫پۆلیسی تورکیا ئه‌م هێرشانه‌ به‌ پێی لیستێکی‬ ‫ئاماده‌کراو ئه‌نجام داوه‌ که‌ ناوی (‪ )49‬که‌س‬ ‫له‌ خۆ ده‌گ��رێ��ت‪ ،‬ب�ه‌م پێیه‌ چ���اوه‌ڕوان ده‌کرێت‬ ‫ژماره‌یه‌ک که‌سی دیکه‌ش ده‌ستبه‌سه‌ر بکرێن‪.‬‬ ‫ل�ه‌و که‌سانه‌ی که‌ ده‌ستبه‌سه‌ر ک��راون فاتم ‌ه‬ ‫کورتوالن‪ ،‬په‌رله‌مانتاری پێشووی (‪)BDP‬‬ ‫و ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی (‪ )BDP‬و تونجه‌ل‬ ‫باقرخان‪ ،‬سه‌رۆکی پێشووی ده‌ه��اپ (پارتی‬ ‫گه‌لی دیموکرات) هه‌ن‪.‬‬ ‫س�ه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی به‌ پێی یاسای تورکیا و ب ‌ه‬ ‫هۆی هه‌بوونی حه‌سانه‌وه‌ پۆلیس ناتوانێت بچێت ‌ه‬ ‫سه‌ر ماڵی په‌رله‌مانتاران‪ ،‬به‌اڵم له‌ چوارچێوه‌ی‬ ‫ئه‌م به‌سه‌ردادانی ماڵ و ناوه‌نده‌کانی (‪)BDP‬‬ ‫ماڵی له‌یال زان���اش ک��رای�ه‌ ئامانج و وێ��ڕای‬ ‫ش��ک��ان��دن��ی ده‌رگ���اک���ان���ی م��اڵ �ه‌ک �ه‌ ل��ه‌ الی��ه‌ن‬ ‫پۆلیسه‌وه‌ ماڵی زانا پشکنرا‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌یال زانا‪ ،‬له‌ لێدوانێکی رۆژنامه‌وانیدا‬

‫نه‌ته‌وه‌ییه‌دا ئ�ه‌وان ئ�ه‌وه‌ی بکه‌وێته‌ سه‌رشانیان‬ ‫ده‌یکه‌ن و ئاماده‌ی هه‌موو قوربانیدانێکن‪.‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ه���ا ئ �ه‌ح��م �ه‌د ت�����ورک‪ ،‬ه��اوس��ه‌رۆک��ی‬ ‫کۆنگره‌ی کۆمه‌ڵگه‌ی دیموکراتى (‪)KCD‬‬ ‫رای��گ�ه‌ی��ان��د‪ :‬ل�ه‌ ب��ن�ه‌ڕه‌ت��دا گ�ه‌ل��ی ک��ورد باش‬ ‫ئ��ه‌وه‌ ده‌زان��ێ��ت ک�ه‌ حکومه‌تی تورکیا هیچ‬ ‫راستگۆیه‌کی تیا نیه‌ ب��ۆ چ��اره‌س�ه‌رک��ردن��ی‬ ‫پرسی ک��ورد و چیتر ده‌مامکی حکومه‌تی‬ ‫(‪)AKP‬دا ک �ه‌وت��وه‌ و رووی راسته‌قینه‌ی‬ ‫حکومه‌ت ئاشکرا بووه‌‪.‬‬ ‫ئ�ه‌ح��م�ه‌د ت���ورک وت��ی��ش��ی‪ :‬ئ��ه‌م ره‌شبگیرییه‌‬ ‫به‌رده‌وامی کۆمه‌ڵکوژیه‌که‌ی دێرسیمه‌ و ته‌نیا‬ ‫شێوازی قڕ کردنه‌که‌ جیایه‌‪.‬‬ ‫گوڵته‌ن کشاناک‪ ،‬هاوسه‌رۆکی پارتی ئاشتی‬ ‫و دیموکراسیش ئاماژه‌ى بۆ ئه‌وه‌ده‌کات ده‌رگای‬ ‫ماڵی زانا و په‌رله‌مانتارانی دیکه‌یان شکاندوه‌‬ ‫وت���ى‪ :‬ئ����ه‌وه‌ش ده‌ری���ده‌خ���ات ک �ه‌ چ�ه‌ت�ه‌ک��ان��ی‬ ‫(‪ )AKP‬هێرشیان بردوه‌ته‌ ناو شاره‌کان‪.‬‬

‫بزوتنه‌وه‌ی ئاپۆچی بێ (دێرک) مایه‌وه‌‬

‫فۆتۆ‪FiRAT /‬‬ ‫(‪ ،)KCK‬ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌شده‌کرێت «سیستمی‬ ‫ئ�ه‌ش��ک�ه‌ن��ج�ه‌ ل �ه‌ ئ��ی��م��ڕاڵ��ی و ک��ۆم�ه‌ڵ��ک��وژی‬ ‫رۆب���ۆس���ک���ی و ئ��ۆپ��ه‌راس��ی��ۆن��ی ق��ڕک��ردن��ی‬ ‫سیاسی له‌ به‌رامبه‌ر سیاسه‌تمه‌دارانی کورد‬ ‫و چاالکی مه‌ده‌نی و سیاسی‪ ،‬به‌شێکن له‌و‬ ‫شه‌ڕه‌ هه‌مه‌الیه‌نه‌ی حکومه‌تی پارتی داد و‬ ‫گه‌شه‌پێدان له‌ دژی گه‌لی کورد‪.‬‬ ‫(‪)KCK‬ئ���ه‌وه‌ش���ده‌خ���ات���ه‌روو‪ :‬ئ����ه‌وان ب �ه‌ ئ�ه‌و‬ ‫ئۆپه‌راسیۆنانه‌ ده‌یانه‌وێت ته‌ڤگه‌ری کورد بێ‬ ‫کاریگه‌ر بکه‌ن و بیانکه‌نه‌ کۆیله‌ و چۆکیان‬ ‫پ��ێ��داده‌ن‪ ،‬ب��ه‌اڵم ده‌ب��ێ��ت ک���وردان ب�ه‌ گشتی و‬ ‫گه‌نجانی ک��ورد به‌تایبه‌تی ئ �ه‌و شوێنانه‌ی‬ ‫به‌تاڵ ماونه‌ته‌وه‌ شوێنه‌کانیان پڕ بکه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫موسته‌فا ئێلێتاش‪ ،‬سه‌رۆکی لیستی پارتی داد‬ ‫و گه‌شه‌پێدان له‌ په‌رله‌مانی ئه‌و واڵته‌ رایگه‌یاند‪:‬‬ ‫هه‌ر که‌س له‌ ناو ریزه‌کانی (‪)KCK‬دا بێت‪،‬‬ ‫کێ ده‌بێت با ببێت‪ ،‬ئه‌وا رێوشوێنی توندی له‌‬ ‫به‌رامبه‌ردا ده‌گیرێته‌به‌ر‪.‬‬

‫ده‌م��ه‌زراوه‌ى زمانى ک��وردى رۆژى پێنجشه‌ممه‌ (‪)1/12‬‬ ‫یه‌که‌مین تاقیکردنه‌وه‌ى زمانى کوردى بۆ مامۆستایان له‌‬ ‫خوێندنگه‌ى شه‌هید عه‌زیز له‌ عه‌فرین ده‌ستپێکرد‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌یان مامۆستا ئاماده‌بوون بۆ تاقیکردنه‌وه‌ک ‌ه و‬ ‫پێش ده‌ستپێکردنی تاقیکردنه‌وه‌که‌ خوله‌کێک به‌ بێده‌نگی‬ ‫وه‌ستان بۆ شه‌هیدانى رێگاى ئ��ازادى و س �ه‌روه‌رى گه‌لى‬ ‫کورد‪ ،‬پاشان تاقیکردنه‌وه‌که‌ له‌که‌شێکى هێمندا به‌ڕێوه‌‬ ‫چوو‪.‬‬ ‫م��ام��ۆس��ت��ا دب��س��ت��ان‪ ،‬ئ���ام���اژه‌ى ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ک���رد‪ :‬ژم���اره‌ى‬ ‫پرسیاره‌کانى تاقیکردنه‌وه‌که‌ گه‌یشتووه‌ته‌ (‪ )50‬پرسیار‬ ‫و بۆ وه‌اڵمى پرسیاره‌کانیش پشت به‌سترابوو به‌ خێراى و‬ ‫وردى وه‌اڵمدانه‌وه‌‪.‬‬ ‫دبستان‪ ،‬خۆشحاڵى خۆى بۆ تاقیکردنه‌وه‌که‌ ده‌ربڕى و وتى‪:‬‬ ‫هه‌ستێکى خۆشم هه‌یه‌کاتێک ده‌بینم له‌ خاکى رۆژئاواى‬ ‫کوردستان تاقیکردنه‌وه‌ى زمانى کوردى ئه‌نجامده‌درێت‬ ‫و شانازى به‌و خوێندکارانه‌وه‌ ده‌که‌ین که‌ یه‌که‌مجاره‌‬ ‫تاقیکردنه‌وه‌ى زمانى دای��ک ده‌ک���ه‌ن‪ ،‬ب�ه‌م بۆنه‌یه‌شه‌وه‌‬ ‫داواکارین له‌ ده‌سه‌اڵتى سوریا له‌ ده‌ستوردا زمانى کوردى‬ ‫بناسێنێت‪ ،‬ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ى مافه‌کانمان ب �ه‌ده‌س��ت بێنین له‌‬ ‫په‌روه‌رده‌دا وه‌ک هه‌موو گه‌النى جیهان‪.‬‬

‫ئه‌ندامی کۆردیناسیۆنی ته‌ڤگه‌ری کۆمه‌ڵگه‌ی‬ ‫دیموکراتی له‌ رۆژئاوای کوردستان‪ ،‬مه‌حمود ره‌مه‌زان‬ ‫مه‌حه‌مه‌د ناسراو به‌ خه‌بات دێرک‪ ،‬که‌ ماوه‌ی زیاتر‬ ‫له‌ (‪ )25‬ساڵ درێژه‌ی به‌ خه‌باتی بۆ گه‌لی کورد‪،‬‬ ‫ژیانی له‌ده‌ستدا‪.‬‬ ‫ته‌رمی خه‌بات دێرک رۆژی (‪ )1/15‬له‌ دێرکا‬ ‫حه‌مکۆ به‌ مه‌راسیمێکی جه‌ماوی به‌خاک سپێردارا‪،‬‬ ‫خه‌بات دێ��رک له‌ (‪)7‬ی ئه‌م مانگه‌ له‌ رۆژئ��اوای‬ ‫کوردستان بۆ گه‌ڕانه‌وه‌ی ئه‌و موڵکانه‌ی که‌ ده‌ستی‬ ‫به‌سه‌ردا گیرابوو‪ ،‬له‌ شاری قامشلۆ سه‌ردانی ماڵێکی‬ ‫ک��ردب��وو ب �ه‌ن��اوی ع �ه‌ب��دواڵ ب����ه‌درۆ‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌کاتی‬ ‫سه‌ردانه‌که‌یدا روبه‌ڕووی هێرشێکی چه‌کداری ده‌بێته‌وه‌‬ ‫و له‌ئاکامدا به‌گرانی بریندار ده‌بێت و سه‌رله‌به‌یانی‬ ‫رۆژی (‪ )1/14‬ژیانی له‌ده‌ستدا‪ ،‬مه‌حه‌مود مه‌حه‌مه‌د‬ ‫ن��اس��راو ب�ه‌ خ�ه‌ب��ات دێ��رک خه‌ڵکی ش��اری دێرکی‬ ‫رۆژئاوای کوردستانه‌ و له‌ ساڵی (‪ )1988‬به‌شداری‬ ‫له‌ رێکخستنه‌کانی پارتی کرێکارانی کوردستان بووه‌‪.‬‬

‫ژنان‬

‫ساڵی دووەم ژماره‌ ‪88‬‬ ‫دووشه‬ ‫‪2711/10/262010/11/8‬‬ ‫‌ممه‌ممه‌‪- 2012/1/16‬‬ ‫دووشه‬

‫‪8‬‬

‫زیندوو‬

‫کوشتن!‬ ‫‪u‬کاروان ئیبراهیم ‪u‬‬

‫له‌ هه‌رێمى کوردستان رۆژانه‌ گوێبیستى‬ ‫رووداوى کوشتن و خۆکوشتن ده‌بین و‬ ‫رێ��ژه‌ى کوشتن گه‌یشتووه‌ته‌ ئاستێکى‬ ‫مه‌ترسیدار‪ ،‬کۆمه‌ڵگه‌ى ک��وردى به‌ره‌و‬ ‫ئاراسته‌یه‌کى سامناک ده‌بات و ده‌یخاته‌‬ ‫گێژاوى دواکه‌وتوویه‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌ب��ی��س��ت��ی��ن‪ ،‬پ��ی��اوێ��ک ل���ه‌ ت��اس��ڵ��وج�ه‌‬ ‫ژنه‌که‌ى خۆى پارچه‌ پارچه‌ ده‌ک��ات و‬ ‫هه‌ر پاچه‌یه‌کى الشه‌که‌ى له‌ شوێنێک‬ ‫ف���ڕێ ده‌دات‪ ،‬ت �ه‌رم��ى گه‌نجێک به‌‬ ‫ک���وژراوى که‌ دوو فیشه‌کى پێوه‌ بووه‌‬ ‫له‌ناو ئۆتۆمبێله‌که‌ى خۆیدا له‌ گه‌ڕه‌کى‬ ‫راپ �ه‌ڕی��ن ده‌دۆزرێ���ت���ه‌وه‌‪ ،‬گه‌نجێک له‌‬ ‫وارم����اوه‌ ل �ه‌ م��اڵ �ه‌ک �ه‌ى خ��ۆی��ان��دا خۆى‬ ‫ده‌خنکێنێت‪ ،‬به‌هۆى شه‌ڕ و ته‌قه‌کردنه‌وه‌‬ ‫چ�ه‌ن��د ه��اواڵت��ی��ی�ه‌ک ل �ه‌ چه‌مچه‌ماڵ‬ ‫ده‌ک���وژرێ���ن‪ ،‬ل �ه‌ ه�ه‌ول��ێ��ر ک�ه‌س��ێ��ک به‌‬ ‫چه‌قۆ که‌سێکى تر ده‌کوژێت‪ ،‬دوو ژن و‬ ‫منداڵێک له‌ ناوچه‌ى هیران به‌ فیشه‌ک‬ ‫ده‌کوژرێن‪ ،‬پۆلیسێک و پاسه‌وانێک له‌‬ ‫تانجه‌رۆ به‌ کوژراوى ده‌دۆزرێنه‌وه‌‪...‬‬ ‫بوونى ئ�ه‌م هه‌موو رووداوى کوشتنانه‌‬ ‫له‌ هه‌رێمى کوردستان نیشانه‌ى ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ئه‌م کۆمه‌ڵگه‌یه‌ گه‌یشتوه‌ته‌ ئاستێکى‬ ‫مه‌ترسیدار‪ ،‬ئه‌گه‌ر پێشتر ته‌نها ژنان‬ ‫ده‌کوژران یان ناچارى خۆکوشتن ده‌کران‬ ‫ئه‌مڕۆ پیاوانیش ده‌کوژرێن یان ناچارى‬ ‫خۆکوشتن ده‌ک��رێ��ن‪ ،‬پێویست ده‌ک��ات‬ ‫هه‌ڵوه‌سته‌ى جدى له‌سه‌ر بکرێت و له‌الیه‌ن‬ ‫ن��اوه‌ن��ده‌ پ�ه‌ی��وه‌ن��دی��داره‌ک��ان�ه‌وه‌ توێژینه‌وه‌‬ ‫ب��ک��رێ��ت ل �ه‌س �ه‌ر ئ����ه‌وه‌ى ه��ۆک��اره‌ک��ان��ى‬ ‫ئ�ه‌م هه‌موو کوشتنانه‌ چییه‌؟! بۆچى‬ ‫تاکى ک��ورد په‌نا بۆ کوشتن ده‌ب �ه‌ن بۆ‬ ‫چاره‌سه‌رکردنى کێشه‌کانیان؟! بۆچى‬ ‫مرۆڤى کورد ئه‌وه‌نده‌ هه‌ڵچووه‌ و نایه‌وێت‬ ‫له‌ به‌رامبه‌ره‌که‌ى تێبگات و په‌سه‌ندى‬ ‫ناکات؟!‬ ‫ئ��ێ��م �ه‌ پ��ێ��ش��ت��ری��ش ل���ه‌س���ه‌ر ک��وش��ت��ن و‬ ‫توندوتیژى سه‌ر ژنانیش بابه‌تمان نوسیوه‌‬ ‫و قسه‌مان کردوه‌‪ ،‬وتومانه‌ ئه‌گه‌ر رێگه‌‬ ‫بدرێت ژنێک بکوژرێت‪ ،‬یان سوکایه‌تى‬ ‫و ب��ێ رێ���زى پ��ێ ب��ک��رێ��ت‪ ،‬ئ���ه‌وا هیچ‬ ‫ده‌س�ه‌ب�ه‌ری��ی�ه‌ک نیه‌ ب��ۆ ژی��ان��ى ئه‌وانى‬ ‫تریش‪ ،‬واتا ئه‌وانى تریش دوور نابن له‌‬ ‫کوشتن و سوکایه‌تى پێکردن‪ ،‬سه‌رده‌مێکى‬ ‫درێ���ژه‌ ل �ه‌م ه�ه‌رێ��م�ه‌دا ژن���ان ده‌ک��وژرێ��ن‬ ‫یان ناچارى خۆکوشتن ده‌کرێن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌هۆى هه‌ڵوه‌سته‌نه‌کردنى جدییه‌وه‌‪ ،‬هه‌م‬ ‫له‌الیه‌ن ده‌سه‌اڵته‌وه‌ هه‌م له‌الیه‌ن ناوه‌نده‌‬ ‫ج��ۆراوج��ۆره‌ک��ان��ى ک��ۆم�ه‌ڵ��گ�ه‌وه‌‪ ،‬وه‌ک‬ ‫رۆشنبیران و رێکخراوه‌ مه‌ده‌نییه‌کان‪،‬‬ ‫نه‌ک دی��ارده‌ى کوشتنى ژن��ان کۆتایى‬ ‫پ��ێ نه‌هێنراوه‌‪ ،‬به‌ڵکو کوشتن بووه‌ته‌‬ ‫رووداوێکى رۆژان �ه‌وه‌ و که‌م رۆژ هه‌یه‌‬ ‫ه���ه‌واڵ���ی ک��وش��ت��ن��ێ��ک ی���ان زی��ات��رم��ان‬ ‫پێنه‌گات‪.‬‬ ‫به‌ روانینى من یاساکان ناتوانن رێگه‌‬ ‫له‌ زۆربوونى کوشتن بگرن‪ ،‬له‌ کاتێکدا‬ ‫ش��ێ��وازى پ���ه‌روه‌رده‌ک���ردن���ى ت��اک��ى ک��ورد‬ ‫ل�ه‌ ن��اوه‌ن��ده‌ک��ان��ى خوێندندا پڕیه‌تى له‌‬ ‫توندوتیژى‪ ،‬راگه‌یاندنه‌کان زۆرب�ه‌ی��ان‬ ‫پڕن له‌ به‌رنامه‌ و فیلم و گۆرانى که‌‬ ‫ه �ه‌ر خه‌ریکن توندوتیژى و شێواندنى‬ ‫که‌سایه‌تى باڵوده‌که‌نه‌وه‌‪ ،‬کوشتن له‌الى‬ ‫تاک زۆر ئاسان ده‌ک �ه‌ن‪ ،‬باڵوبوونه‌وه‌ى‬ ‫ته‌کنیک و یارى ئه‌تارى که‌ به‌بێ هیچ‬ ‫هۆشیارییه‌ک به‌کارده‌هێنرێت‪ ،‬ئه‌مانیش‬ ‫پڕن له‌ یارى کوشتن‪.‬‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌ى ک��وردى شایانى ژیانێکى‬ ‫شایسته‌یه‌‪ ،‬خ��اوه‌ن دنیایه‌ک شه‌هید و‬ ‫س���ه‌دان کۆمه‌ڵکوژى و ده‌رب�����ه‌رده‌رى و‬ ‫ه�ه‌زاران زینده‌به‌چاڵ کراوه‌‪ ،‬که‌ هه‌موو‬ ‫ئه‌وانه‌ بۆ ئه‌وه‌ بوون تاک و کۆمه‌ڵگه‌ى‬ ‫ک��وردى به‌ ئ���ازادى و ئاسوده‌یى بژین‪،‬‬ ‫ژی��ان��ێ��ک��ى ئ��اب��ڕوم �ه‌ن��دان �ه‌ ب��ژی��ن‪ ،‬ب �ه‌اڵم‬ ‫کاتێک ده‌بینین ژنێک پارچه‌ پارچه‌‬ ‫ده‌کرێت‪ ،‬گه‌نجێک خۆى ده‌خنکێنێت‪،‬‬ ‫هه‌رگیز ناتوانین بڵێین له‌م کۆمه‌ڵگه‌یه‌دا‬ ‫ئ��ازادى و ئاسوده‌یى هه‌یه‌‪ ،‬چونکه‌ ئه‌و‬ ‫دۆخه‌ له‌ تاکه‌کانى تریش دوور نییه‌ و‬ ‫له‌ نزیکیانه‌وه‌ دێ��ت و ده‌چ��ێ��ت‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫هۆکاره‌کانى به‌ وردى دیارى نه‌کرێ و‬ ‫هه‌وڵى بنبڕکردنى نه‌درێت‪ ،‬ئه‌وا هه‌میشه‌‬ ‫ئه‌و کوشتانه‌ به‌شێوه‌ و جۆرى تر‪ ،‬ره‌نگه‌‬ ‫مه‌رگه‌ساتاویتریش بێت‪ ،‬دووباره‌ ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬

‫له‌کوردستان هاوسه‌رگیری مسیار زیاد ده‌کات‬ ‫چاالکوانێکی بواری مافه‌کانی ژنان‪ :‬ئه‌و‌ه تاوانێکی زۆرگه‌وره‌ی ‌ه خراپتر‌ه له‌ «خیانه‌تی زه‌وجی و له‌شفرۆشی»‬ ‫ئاماده‌کار‬ ‫دانێر قه‌ره‌داغی‬

‫کوڕان‪ ،‬له‌«نووسینگه‌ی په‌یمان» بۆ‬ ‫هاوسه‌رگیری‪ :‬به‌دوای هاوسه‌رگیری‬ ‫مسیاردا ده‌گه‌ڕێن و به‌پێی راپۆرتێکی‬ ‫«چه‌تر»یش‪ ،‬ده‌رکه‌وتووه‌ له‬ ‫‌کوردستان‪ ،‬هاوسه‌رگیری مسیار هه‌یه‌‪.‬‬ ‫پیاوانی ئایینی‪ ،‬هاوسه‌رگیری مسیار به‌‬ ‫«ناپه‌سه‌ند» ده‌زان��ن و پێیانوایه‌‪ ،‬به‌هۆی‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی ئ���ه‌و ه��اوس �ه‌رگ��ی��ری��ی �ه‌‪ ،‬به‌نهێنی‬ ‫ئ��ه‌ن��ج��ام��ده‌درێ��ت‪« ،‬ق��ب��وڵ��ک��راو ن��ی��ی�ه‌»‪.‬‬ ‫له‌کاتێکدا له‌هه‌ندێک واڵتانی ئیسالمی‪،‬‬ ‫به‌«پشتبه‌ستن» به‌بنه‌ماکانی شه‌رع‪ ،‬رێگه‌‬ ‫به‌و جۆره‌ هاوسه‌رگیریه‌ دراوه‌‪.‬‬ ‫س��ۆی��ب �ه‌ ک�����ه‌ری�����م‪ )37(،‬س����اڵ‪ ،‬ژن��ێ��ک��ی‬ ‫بااڵپۆشیی بااڵبه‌رز‪ ،‬دوای ئه‌وه‌ی دووجار‬ ‫شووده‌کات و له‌هیچ کامێکیان سه‌رکه‌وتو‬ ‫نابێت‪ ،‬په‌نا بۆ هاوسه‌رگیرى مسیار ده‌بات‪.‬‬ ‫ئه‌و ژنه‌ وتی‪« :‬له‌سێیه‌م هاوسه‌رگیریمدا‪،‬‬ ‫شوم به‌پیاوێکی به‌ته‌مه‌ن کردو (‪ )32‬ساڵ‪،‬‬ ‫له‌خۆم گ �ه‌وره‌ت��رب��وو‪ ،‬ه���ه‌رزوو له‌سه‌رجێگا‬ ‫که‌وت‪ ،‬توانای ژن ومێردایه‌تیی نه‌ما‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫من به‌خێوم ده‌ک��رد‪ ،‬به‌ومه‌رجه‌ی ته‌اڵقی‬ ‫لێوه‌ربگرم و له‌ ساڵی (‪ )2007‬ته‌اڵقی‬ ‫دام»‪ ،‬ب�ه‌اڵم ئه‌م ک��اره‌ ته‌نیا نهێنی نێوان‬ ‫ئه‌و ژن وپیاوه‌ ده‌بێت وهه‌روه‌ها وتی‪« :‬ته‌نیا‬ ‫وه‌کو دوو هاوڕێ‪ ،‬له‌ماڵێکدا ده‌ژیاین»‪.‬‬ ‫سۆیبه‌‪ ،‬به‌وه‌رگرتنی بۆچوونی پیاوێکی‬ ‫ئاینی وخوێندنه‌وه‌ی چه‌ند کتێبێک له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و جۆره‌ هاوسه‌رگیرییه‌و رێگه‌پێدانی له‌الیه‌ن‬ ‫«واڵتێکی ئیسالمیی وه‌ک سعودییه‌»‪،‬‬ ‫بڕیارده‌دات‪ ،‬هاوسه‌رگیری مسیار بکات‪،‬‬ ‫ب�ه‌اڵم به‌بێئه‌وه‌ی چۆنێتیی ده‌ستپێکردنی‬ ‫ئ�ه‌و هاوسه‌رگیرییه‌ ئاشکرابکات‪ .‬وتی‪:‬‬ ‫«ن��ای��ش��ارم �ه‌وه‌‪ ،‬ل���ه‌ب���ه‌رئ���ه‌وه‌ی ک���ه‌س پێم‬ ‫نه‌زانێت‪ ،‬به‌شێوه‌ی نهێنی هاوسه‌رگیری‬

‫(مسیار)م کرد»‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا سه‌میره‌ محه‌مه‌د‪ ،‬چاالکوانی‬ ‫م��اف �ه‌ک��ان��ی ژن����ان‪ ،‬وت����ی‪« :‬ئ����ه‌و ج��ۆره‌‬ ‫هاوسه‌رگیریه‌ ن��اپ�ه‌س�ه‌ن��ده‌ ل���ه‌روی مافی‬ ‫مرۆڤیشه‌وه‌ یه‌کناگرێته‌وه‌ ئ �ه‌وه‌ ئیهانه‌یه‌‬ ‫نه‌ک بۆ ژن بۆ خودی مرۆڤ»‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫پێشێلکاریه‌ به‌رامبه‌ر «به‌مافی مرۆڤ و‬ ‫پێگه‌ی ژن» له‌کۆمه‌ڵگه‌دا‪ ،‬ئاماژه‌ی‬ ‫به‌وه‌کرد‪ :‬ئه‌وه‌ تاوانێکی زۆرگه‌وره‌یه‌ خراپتره‌‬ ‫له‌«خیانه‌ی زه‌وجی و له‌له‌شفرشی»‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌هه‌ر کۆمه‌ڵگایه‌کدا ک�ه‌ب��اوه‌ڕی‬ ‫به‌باوه‌ڕی ‌په‌یوه‌ندیه‌ مرۆڤایه‌تیه‌کان هه‌بێت‬ ‫ئه‌م جۆره‌ هاوسه‌رگیریه‌ جێگه‌ی نابێته‌وه‌‬ ‫ه��اوس �ه‌رگ��ی��ری م��س��ی��ار‪ ،‬ب��ۆ ی �ه‌ک �ه‌م ج��ار‬ ‫پیاوێکی ئاینی له‌واڵتی سعودییه‌‪ ،‬به‌ناوی‬ ‫(فهد اغنیم) له‌ناوچه‌ی (القسیم)دا دایهێناو‬ ‫مه‌به‌ستی سه‌ره‌کیی ماره‌کردنی ئه‌و ژنانه‌‬ ‫بوو که‌ ماونه‌ته‌وه‌و شوویان نه‌کردووه‌‪ ،‬یان‬ ‫ئه‌وانه‌ی ته‌اڵق دراون‪.‬‬ ‫ب�ه‌پ��ێ��ی ئ���ه‌و ه��اوس �ه‌رگ��ی��ری��ی �ه‌ی له‌چه‌ند‬ ‫واڵتێکدا ده‌کرێت‪ ،‬هاوسه‌رگیری مسیار‪،‬‬ ‫رێکه‌وتنی ژن وپیاوێکه‌ بۆ ده‌ستپێکردنی‬ ‫ژی���ان���ی ه���اوس���ه‌رگ���ی���ری���ی ب �ه‌ن��ه��ێ��ن��ی و‬ ‫به‌ئاگاداربوونی پیاوێکی ئایینی ورێگه‌‬ ‫پێدانییان‪ ،‬به‌بێ ئ �ه‌وه‌ی پیاوه‌که‌ ئه‌رکی‬ ‫پێدانی «نه‌فه‌قه‌»ی ژنه‌که‌ی بکه‌وێته‌‬ ‫ئه‌ستۆ‪ ،‬ب �ه‌اڵم هه‌ندێک ده‌ڵ��ێ��ن‪ ،‬پێویسته‌‬ ‫وه‌ک هاوسه‌رگیری ئاسایی‪ ،‬دوو که‌س‬ ‫ببنه‌ شاهید‪.‬‬ ‫فایه‌ق حه‌سور‪ ،‬به‌رێوه‌به‌ری «نوسینگه‌ی‬ ‫په‌یمان» بۆ هاوسه‌رگیری‪ ،‬ده‌ڵێت‪ :‬داخوازی‬ ‫ئه‌وانه‌ی ده‌یانه‌وێت هاوسه‌رگیریی مسیار‬ ‫بکه‌ن‪ ،‬زیاتربووه‌‪.‬‬ ‫ئ�ه‌و‪ ،‬وت��ی‪« :‬گه‌نجان‪ ،‬سه‌ردانمان ده‌که‌ن‬ ‫و ده‌ڵ��ێ��ن‪ ،‬ب��ۆئ �ه‌وه‌ی تووشی ت��اوان نه‌بین‪،‬‬ ‫ده‌مانه‌وێت هاوسه‌رگیریی مسیار بکه‌ین»‪.‬‬ ‫ه��ه‌روه‌ه��ا‪ ،‬وت���ی‪« :‬ئ��ه‌وان��ه‌ی داوای ئه‌و‬ ‫هاوسه‌رگیرییه‌ ده‌که‌ن‪ ،‬له‌ته‌مه‌ندا گه‌نجن و‬

‫باری داراییان باش نییه‌‪ ،‬یان هه‌ندێک پیاو‬ ‫ژنه‌که‌ی نه‌خۆشه ‌و ناتوانێت به‌ئه‌رکی ژن‬ ‫ومێردایه‌تیی هه‌ڵسێت»‪.‬‬ ‫له‌ «نوسینگه‌ی په‌یمان»‪ ،‬که‌ماوه‌ی سێ‬ ‫ساڵه‌ ک��راوه‌ت �ه‌وه‌ بۆ ئ �ه‌و کچ وک��وڕان�ه‌ی‬ ‫ده‌یانه‌وێت هاوسه‌رگیری بکه‌ن‪ ،‬رێژه‌ی ئه‌و‬ ‫گه‌نجانه‌ زیادیکردووه‌ که ‌هاوسه‌رگیری‬ ‫مسیاریان ده‌وێت‪.‬‬ ‫ف��ای �ه‌ق‪ ،‬وت���ی‪« :‬ئ���ه‌و ژن��ان �ه‌ی نه‌خۆشن‬ ‫وح�ه‌زن��اک�ه‌ن پیاوه‌کانیان ژن��ی��ان ب�ه‌س�ه‌ردا‬ ‫ب��ه��ێ��ن��ن‪ ،‬ب��ۆی �ه‌ رێ��گ��ه‌ی��ان پ���ێ���ده‌ده‌ن بچن‬

‫هاوسه‌رگیریی مسیاربکه‌ن»‪.‬‬ ‫له‌خولی دووه‌م��ی په‌رله‌مانی کوردستاندا‪،‬‬ ‫پرۆژه‌یاسایه‌کی تایبه‌ت ره‌وانه‌ی په‌رله‌مان‬ ‫ک��را‪ ،‬به‌مه‌به‌ستی ئ���ه‌وه‌ی هاوسه‌رگیری‬ ‫مسیار له‌ کوردستان‪ ،‬به‌یاسایی بکرێت‪،‬‬ ‫به‌پاساوی ئه‌وه‌ی به‌هۆی شه‌ڕه‌ یه‌کله‌دوای‬ ‫یه‌که‌کانه‌وه‌‪ ،‬رێژه‌ی بێوه‌ژن وکچی قه‌یره‌‬ ‫زۆرب��وون‪ ،‬ب�ه‌اڵم ئه‌و یاسایه‌‪ ،‬به‌ زۆرینه‌ی‬ ‫ده‌نگ ره‌تکرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ت��ائ��ێ��س��ت��ا‪ ،‬س��ێ ج���ۆر ب���ۆچ���وون ل �ه‌ب��اره‌ی‬ ‫حوکمی شه‌رعیی بۆ هاوسه‌رگیری مسیار‬

‫هه‌یه‌‪ ،‬بۆچونێک له‌نێو به‌شێک له‌زانایانی‬ ‫ئ��ای��ی��ن��ی��دا ه��ه‌ی��ه‌و ده‌ڵ���ێ���ت‪« :‬زه‌واج��ێ��ک��ی‬ ‫س�ه‌ح��ی��ح�ه‌و م��وب��اح �ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم م�ه‌ک��روه�ه‌»‬ ‫ب���ه‌و م��ان��ای �ه‌ پ �ه‌س �ه‌ن��دک��راو ن��ی��ی �ه‌‪ ،‬ب��ه‌اڵم‬ ‫بۆچوونێکی تر‪ ،‬به‌ته‌واویی ره‌تیده‌کاته‌وه‌و‬ ‫به‌قه‌ده‌غه‌کراوی داده‌نێت وپێیانوایه‌‪ ،‬نابێت‬ ‫ئه‌و هاوسه‌رگیرییه‌ بکرێت‪.‬‬ ‫بۆچوونی سێیه‌م‪ ،‬ک �ه‌زۆرێ��ک له‌زانایان‬ ‫ل��ه‌س��ه‌ری وه‌س���ت���اون و ق��س�ه‌ی��ان ل �ه‌س �ه‌ری‬ ‫نه‌کردووه‌‪ ،‬به‌قه‌ده‌غه‌کراو نه‌ به‌رێگه‌پێدراو‪.‬‬ ‫م��ام��ۆس��ت��ا ئ�����اری ع���ه‌زی���ز ب��ۆس��ک��ان��ی‪،‬‬ ‫ب���ه‌ک���ال���ۆری���ۆس ل���ه‌ی���اس���او ش �ه‌ری��ع �ه‌ت��ی‬ ‫ئیسالمیدا‪ ،‬پێیوایه‌‪ :‬ئه‌و سێ بۆچوونه‌‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫روونده‌که‌نه‌وه‌ که‌ تائێستا به‌ته‌واویی‪ ،‬ئه‌و‬ ‫هاوسه‌رگیرییه‌ رێگه‌پێدراو نییه‌‪.‬‬ ‫وه‌ک بۆچوونی خ��ۆی‪ ،‬مامۆستا ئاری‬ ‫ده‌ڵێت‪« :‬ئه‌و جۆره‌ هاوسه‌رگیرییه‌‪ ،‬موباحه‌و‬ ‫م�ه‌ک��روه�ه‌ ل �ه‌ش �ه‌رع��دا»‪ .‬ه �ه‌روه‌ه��ا وت��ی‪:‬‬ ‫«به‌هۆی ئه‌وه‌ی هاوسه‌رگیری‪ ،‬مه‌به‌ستی‬ ‫تایبه‌تی خۆی هه‌یه‌‪ ،‬به‌سه‌رپه‌رشتی پیاو‬ ‫له‌سه‌ر ماڵ ومنداڵ ونه‌فه‌قه‌که‌ی مه‌رجدار‬ ‫ک��راوه‌ له‌سه‌ر پیاوه‌که‌و مانه‌وه‌ی پیاوه‌که‌‬ ‫له‌ماڵدا‪ ،‬ئه‌و فه‌لسه‌فه‌یه‌ی له‌ هاوسه‌رگیریدا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬بریتییه‌ له‌«خۆشه‌ویستی پێکه‌وه‌‬ ‫ژی���ان���ی م����اڵ و م���ن���داڵ ب���ه‌ڕێ���وه‌ب���ردن‬ ‫وپه‌روه‌رده‌کردنی منداڵ»‪.‬‬ ‫مامۆستا ئاری‪ ،‬ده‌ڵێت‪« :‬ئه‌و مه‌رجانه‌ی‬ ‫سه‌ره‌وه‌‪ ،‬له‌هاوسه‌رگیریی مسیاردا نین‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫قبووڵ نییه‌»‪.‬‬ ‫ل���ه‌ب���اره‌ی م �ه‌رج �ه‌ک��ان��ی م��س��ی��اری��ش �ه‌وه‌‪،‬‬ ‫مامۆستا ئاری وتی‪« :‬پێویسته‌ کوڕو کچ‪،‬‬ ‫وه‌لیئه‌مرو شاهید له‌نێوانیانیاندا هه‌بێت‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئ���ه‌وه‌ی ل �ه‌ ه��اوس�ه‌رگ��ی��رى ئاسایی‬ ‫جیاده‌کاته‌وه‌‪ ،‬ئ�ه‌وه‌ی�ه‌ ئ�ه‌م هاوسه‌رگیریه‌‪،‬‬ ‫ئاشکراناکرێت و به‌دزییه‌وه‌ ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌په‌یمانی هاوسه‌رگیریه‌که‌دا‪ ،‬کێشه‌ی‬ ‫نییه‌»‪.‬‬ ‫ناوی سۆیبه‌ خوازراوه‌‬

‫دووجار هه‌وڵى تیرۆرکردنم دراو ‌ه و چه‌ندین جار هه‌ڕه‌شه‌م‬ ‫لێکراو ‌ه بۆ ئه‌وه‌ى ده‌ست له‌کاری رێکخراوه‌یی هه‌ڵگرم‬ ‫ئاماده‌کار‬ ‫شه‌یدا مه‌عروف‬

‫شه‌کر مه‌جید‪:‬‬ ‫دووجار هه‌وڵى تیرۆرکردنم دراوه‌ و‬ ‫چه‌ندین جار هه‌ڕه‌شه‌م لێکراوه‌ بۆ ئه‌وه‌ى‬ ‫ده‌ست له‌کاری ڕێکخراوه‌یی هه‌ڵگرم‬ ‫شه‌کر مه‌جید ژنه‌ چاالکوان و‬ ‫راگه‌یاندکار له‌ چاوپێکه‌وتنێکى چه‌تردا‬ ‫باس له‌ دۆخى ژنانى راگه‌یاندکارده‌کات‬ ‫ئاسته‌نگیه‌کانى به‌رده‌م کارکردنیشى‬ ‫ئاشکراده‌کات و هه‌روه‌ها رۆڵگێرانى‬ ‫ژنان له‌ بوارى راگه‌یاندن به‌ پێویست‬ ‫ده‌بینێت‪ ،‬پێیوایه‌ تا ژن نه‌توانێ ئه‌و‬ ‫کۆده‌ بشکێنى که‌ دابونه‌ریتى کۆمه‌ڵگا‬ ‫له‌ملی کردوون هه‌میشه‌ له‌نیو قه‌فه‌سدا‬ ‫خۆی ده‌بیننه‌وه‌‪.‬‬ ‫چ���ه‌ت���ر‪ :‬وه‌ک ژن����ه‌ چ���االک���وان���ێ���ک و‬ ‫راگه‌یانکارێک تاچه‌نده‌ توانیوته‌ ب ‌ه کارى‬ ‫راگه‌یاندن خزمه‌ت ب ‌ه دۆزى ژن بکه‌ى؟‬ ‫ـ ڕۆڵ��ى ڕۆژنامه‌نووسی نیشانه‌ى پته‌وی‬ ‫کاریگه‌ری هه‌ر کۆمه‌ڵ و کۆمه‌ڵگایه‌ک‬ ‫ئ �ه‌وه‌ی � ‌ه ک� ‌ه ئه‌هلى ڕۆژن��ام �ه‌ن��ووس تێیادا‬ ‫به‌رقه‌راربێـت‪ ،‬منیش به‌و ته‌مه‌نه‌ى که‌ ل ‌ه‬ ‫بورای ڕاگه‌یاندندا توانیومه‌ له‌سه‌ر پرسی‬ ‫ژن��ان ب��اش ک��ارب��ک�ه‌م‪ ،‬پێموانی ‌ه ده‌ره‌ق �ه‌ت��ى‬ ‫کێشه‌کان هاتبێتم‪ .‬به‌اڵم له‌هه‌ر شوێنێک‬ ‫پێشێلکاریه‌ک یان توندوتیژیه‌ک هه‌بوبێت‬ ‫لێی بێده‌نگ نه‌بووم و به‌قه‌د قه‌باره‌ى ئه‌و‬ ‫کێشه‌یه‌ به‌قسه‌و نووسین بوونم هه‌بووه‌‪ .‬ب ‌ه‬ ‫هۆى کاره‌کانمه‌و‌ه دووجار هه‌وڵى تیرۆرکردنم‬ ‫دراو‌ه و چ�ه‌ن��دی��ن ج��ار ه �ه‌ڕه‌ش �ه‌م لێکراو‌ه‬ ‫ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ى ده‌س���ت ل �ه‌ک��اری ڕێ��ک��خ��راوه‌ی��ی‬ ‫هه‌ڵگرم‪ .‬هه‌روه‌ها لێره‌شه‌وه‌ حه‌زده‌که‌م وه‌ک‬ ‫س �ه‌رن��ووس �ه‌رى گ��ۆڤ��اری (ح�ه‌م��ری��ن) پێتان‬ ‫ڕابگه‌یه‌نم که‌ فایلى تایبه‌تمان به‌کێشه‌ى ژنان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و که‌سه‌ى ل �ه‌وڕوه‌و‌ه به‌دواداچوونى‬ ‫هه‌یه‌ ب ‌ه خۆشحاڵیه‌و‌ه ب�ڵاوی ده‌که‌ینه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونکه‌ چه‌نده‌ گرنگی به‌م بواره‌بده‌ین ئه‌وه‌ند‌ه‬

‫هۆشیاری خه‌ڵک زیاتر ده‌بێت‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬کاریگه‌رى توندوتیژی له‌سه‌ر ژنان‬ ‫له‌ناو کۆمه‌ڵگا و خێزاندا له‌چ ئاستێکدا‬ ‫ده‌بینیت؟‬ ‫ـ کاریگه‌رى زۆر هه‌یه‌ له‌سه‌ر کۆمه‌ڵگا‬ ‫و خ��ێ��زان‪ ،‬ژن��ان تا ئێستاش پێویسیان ب ‌ه‬ ‫ڕه‌زامه‌ندی مێرد و باوک هه‌یه‌‪ ،‬له‌ماڵ و‬ ‫شوێنى کارکردنیان به‌هه‌مان شێوه‌ دووچاری‬ ‫کۆمه‌ڵێک کۆتوبه‌ندی کۆمه‌اڵیه‌تى ده‌بن‬ ‫وه‌ک نه‌ڕه‌خساندنى هه‌لی یه‌کسانى له‌گه‌ڵ‬ ‫پ��ی��اودا‪ .‬ل ‌ه وه‌ه��ا ده‌رفه‌تێکدا ناتوانم باس‬ ‫له‌ ته‌واوى کاریگه‌ریه‌کانى توندوتیژی خێزان‬ ‫یان کۆمه‌ڵگا بکه‌م‪ .‬پێموانی ‌ه چاره‌سه‌ری ئه‌م‬ ‫کێشانه‌ ته‌نیا له‌ده‌ستى ژن و ڕێکخراوه‌کانى‬ ‫ژن��ان��داب��ێ��ت‪ ،‬به‌ڵکو چ���اره‌س���ه‌ری بنه‌ڕه‌تى‬ ‫ل �ه‌ده‌س��ت��ى ک��ۆم�ه‌ڵ��گ��ا به‌گشتى و پ��ی��اوان‬ ‫به‌تایبه‌تى دایه‌‪ .‬چونکه‌ ئه‌وانه‌ى پێشتر هه‌لى‬ ‫کارکردن و فێربوونیان بۆ ره‌خساو‌ه ده‌توانین‬ ‫پشتگیری ل ‌ه مافه‌کانى ژنان بکه‌ن‪.‬‬ ‫چ���ه‌ت���ر‪ :‬ه���ه‌رچ���ه‌ن���د ژم�������اره‌ى رێ��ک��خ��راو‬ ‫چاالکوانانى مافه‌کانى ژنان زیادیکردوه‌‪،‬‬ ‫که‌چى به‌پێی ئاماره‌کان توندوتیژیه‌کانى‬ ‫ده‌ژ به‌ژنان به‌ره‌و زیادبوون چووه‌ ئه‌مه‌ بۆچی‬ ‫ده‌گێڕته‌وه‌؟‬ ‫ـ ب���ه‌پ���ێ ج���ارن���ام���ه‌ى س���اڵ���ى (‪)1993‬ى‬ ‫ن�ه‌ت�ه‌وه‌ی�ه‌ک��گ��رت��ووه‌ک��ان ه �ه‌ر ک��رده‌وه‌ی�ه‌ک��ی‬ ‫توندوتیژیانه‌ى په‌یوه‌ست به‌ جنسیه‌ته‌وه‌ ک ‌ه‬ ‫ببێت ‌ه ه��ۆی ئ��ازار و خه‌مساری جنسی و‬ ‫جه‌سته‌یی و ده‌رون��ی و ڕۆحی و نیشانه‌ و‬ ‫ده‌رکه‌وتنى توندوتیژیه‌‪ .‬هه‌ر ئازارێک چ‬ ‫فیزیکی بێت یان رۆحی وه‌ک هه‌ره‌شه‌لێکردن‬ ‫و سوکایه‌تى به‌قس ‌ه یان به‌ له‌فز شکاندنه‌وه‌ى‬ ‫ژن بێت ده‌بێـت ‌ه کرده‌وه‌ى توندوتیژیانه‌‪ .‬له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و کورت ‌ه پێناسه‌یه‌ی توندوتیژیه‌ ده‌توانین‬ ‫ج��ۆره‌ک��ان��ى توندوتیژیش دی���اری بکه‌ین و‬ ‫ل�ه‌ هه‌ندێک خ��ان�ه‌ى س�ه‌ره‌ک��ی��دا پۆڵێنیان‬ ‫ب��ک �ه‌ی��ن‪( .‬ج �ه‌س��ت �ه‌ی��ی‪ ،‬وت��ه‌ی��ی‪ ،‬ده‌رون����ى‪،‬‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تى‪ ،‬سیکسی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬یاسایی‪،‬‬ ‫ئ��اب��وری‪ ،‬سوکایه‌تى پێکردن‪ ،‬شکاندنه‌وه‌‪،‬‬ ‫خێزانى) ڕاست ‌ه به‌پێی ئاماره‌کان له‌گه‌ڵ‬ ‫زیادبوونى ڕێکخراوه‌کانى ژنانیشدا چه‌مکی‬ ‫توندوتیژی زی��ادی��ک��ردووه‌‪ .‬هۆکاره‌که‌شى‬

‫بۆ ئ �ه‌وه‌ ده‌گ�ه‌رێ��ت�ه‌وه‌‪ ،‬ئێستا ژن��ان هه‌ست‬ ‫به‌ ئازادی ده‌که‌ن بۆیه‌ ده‌یانه‌وێـت له‌گشت‬ ‫ب��وارێ��ک��دا ب��ون��ی خ��ۆی��ان بسه‌لمێنن بۆی ‌ه‬ ‫توندوتیژیان ده‌ره�ه‌ق ده‌کرێت و زۆرجاریش‬ ‫ده‌ب��ێ��ت�ه‌ ه��ۆی ل �ه‌ده‌س��دان��ى ژی��ان��ى خ��ۆی��ان‪.‬‬ ‫پێموایه‌ ڕێکخراوه‌کانى کۆمه‌ڵگاى مه‌ده‌نیش‬ ‫زۆری��ن �ه‌ی��ان ل�����ه‌وڕوه‌وه‌ ڕۆڵ���ی ئه‌کتیڤ و‬ ‫کارایان گێڕاوه‌‪.‬‬ ‫چ���ه‌ت���ر‪ :‬ل���ه‌دۆخ���ى خ���راپ���ى ژن����ان ک���ێ ب ‌ه‬ ‫به‌رپرسیارى یه‌که‌م ده‌زانیت؟‬ ‫ـ ئه‌نگلس ده‌ڵێت «ل�ه‌ خێزاندا پیاو ڕۆڵى‬ ‫ب��رژوا ده‌بینێ‪ ،‬ژنیش ڕۆڵ��ی پرۆلیتاریا»‪.‬‬ ‫دی���اره‌ ئ �ه‌م �ه‌ش ل �ه‌ ه�ه‌ن��دێ��ک کۆمه‌ڵگاى‬ ‫کوردیدا ڕاسته‌‪ ،‬پیاو ئاغاى ماڵه‌ و ژنێش‬ ‫ن��ۆک �ه‌ره‌‪ ،‬ه �ه‌ر کارێکیش ئ��اغ��ا بیسپێرێ‬ ‫جێبه‌جێ کردنی له‌سه‌ر ن��ۆک �ه‌ره‌‪ .‬که‌واتا‬ ‫ژنێک خۆی ده‌سوتێنێت وه‌ک خۆت ده‌ڵێیت‬ ‫تاوانباری یه‌که‌م خۆیه‌تى‪ ،‬یان دابونه‌ریتى‬ ‫س�ه‌ق�ه‌ت��ى ک��ۆم�ه‌ڵ��گ��ای�ه‌‪ ،‬چ په‌یوه‌ندیه‌کى‬ ‫به‌ دین و یاسا و ده‌وڵ�ه‌ت�ه‌وه‌ هه‌یه‌‪ .‬رۆژان� ‌ه‬ ‫ده‌ی��ان کێشه‌ ڕوب���ه‌ڕوی دادگ��اک��ان ده‌بنه‌و‌ه‬ ‫ب��ۆ ج��ی��اب��ون �ه‌وه‌ى ه��اوس �ه‌رێ��ت��ى هۆکه‌شی‬ ‫ئ�ه‌وه‌ی�ه‌ که‌ پێشتر نه‌یتوانیوه‌ به‌ پێویستى‬ ‫خ��ۆی ه��اوس �ه‌ری ڕاسته‌قینه‌ هه‌ڵبژێرێت‪.‬‬ ‫هه‌ر ئه‌و بیرمه‌نده‌ ده‌ڵێت‪ :‬ڕاده‌ى ڕزگ��اری‬ ‫ه �ه‌ر میلله‌تێک ب����ه‌ڕاده‌ی ژن ده‌پ��ێ��ورێ‪،‬‬ ‫که‌واتا تا ژن نه‌توانێ ئه‌و کۆد‌ه بشکێنى‬ ‫که‌ دابونه‌ریتى کۆمه‌ڵگا له‌ملی ک��ردوون‬ ‫هه‌میش ‌ه له‌نیو قه‌فه‌سدا خۆیان ده‌بیننه‌وه‌‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌ کۆمه‌ڵگا و خ��ودی ژن��ان خۆیان‬ ‫به‌ڕاستى نازانم ئه‌وانیتر به‌ که‌ته‌رخه‌م یان‬ ‫تاوانبار بزانم‪ .‬پێشموایه‌ بۆ ته‌شه‌نه‌ نه‌کردنى‬

‫ده‌بێـت میدیای کوردی ل ‌ه ئاستى پێویستدا‬ ‫بێت و خه‌مسارد نه‌بێـت له‌سه‌ر سڕینه‌وه‌ى‬ ‫کلتورى توندوتیژى‪ ،‬ب �ه‌داخ �ه‌وه‌ هه‌ندێک‬ ‫ل �ه‌وان ته‌نها ک��اری ڕخنه‌گرتنى گرتوه‌ت ‌ه‬ ‫ئه‌ستۆ ک��ار ل�ه‌ چۆنێتى چاره‌سه‌رکردنی‬ ‫ئ �ه‌و دی���ارده‌ ق��ێ��زه‌وه‌ن��ان�ه‌ ن��اک��ات‪ .‬ه��ی��وادارم‬ ‫ل�ه‌ڕوی گواستنه‌وه‌ى هۆشیاری خێزانیشدا‬ ‫ڕۆڵ ببینێت‪ .‬ڕێکخراوه‌کانى کۆمه‌ڵگاى‬ ‫مه‌ده‌نیش به‌تایبه‌تى ئه‌وانه‌ى بۆ ڕاییکردنى‬ ‫کاروباری ژنان دامه‌زراوه‌ن ده‌توانن له‌ڕێگه‌ى‬ ‫هۆشیارکردنه‌وه‌ى تاکه‌کانى گۆمه‌ڵگاو‌ه‬ ‫ڕۆڵ��ی کاریگه‌ر ببینن له‌سه‌ر نه‌هێشتنى‬ ‫توندوتیژی‪.‬‬ ‫چ���ه‌ت���ر‪ :‬ڕاگ �ه‌ی��ان��دن �ه‌ک��ان��ى ژن����ان ل�ه‌چ��ى‬ ‫ئاستێکدان له‌کاتێکدا ئه‌و هه‌موو توندوتیژی ‌ه‬ ‫له‌سه‌ر ژنانى کۆمه‌ڵگاکه‌مان هه‌یه‌؟‬ ‫ـ واهه‌ستده‌که‌م ژنانى کۆمه‌ڵگاى کوردی‬ ‫ب�ه‌گ��ش��ت��ى وه‌ک چ���ۆن ب��ڵ��ێ��ن ڕاگ �ه‌ی��ان��دن‬ ‫پ��ی��ش�ه‌ی�ه‌ک��ى پ��ی��اوان �ه‌ی �ه‌ ن���ه‌ی���ان وی��س��ت��وو‌ه‬ ‫تێیدا ک��ارب��ک �ه‌ن‪ .‬ئ �ه‌وان �ه‌ش��ی ل �ه‌م��ب��واره‌دا‬ ‫ک��ارده‌ک �ه‌ن خه‌مساردیه‌کیان پێو‌ه دی��اره‌‪.‬‬ ‫ڕاسته‌ ئێم ‌ه له‌ قۆناغێکه‌و‌ه هاتوینه‌ت ‌ه‬ ‫قۆناغیکیتر و گۆڕانێکى زۆر به‌سه‌ر‬ ‫ک��ۆم �ه‌ڵ��گ��اک �ه‌م��ان��دا ه���ات���وه‌‪ .‬ب��ه‌اڵم‬ ‫تائێستاش له‌ کۆمه‌ڵگایه‌کدا ده‌ژین‬ ‫کلتورێکى ت��اڕاده‌ی�ه‌ک ناڕۆشنبیر‬ ‫به‌سه‌ریدا زاڵ�ه‌‪ ،‬کۆمه‌ڵێک عادات‬ ‫و ته‌قالیدی تراتسیۆنى کالسیکان ‌ه‬ ‫ده‌س��ت��ى ل� ‌ه پ �ه‌روه‌رده‌ک��ردن��ی ئێمه‌دا‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬ڕه‌نگ ‌ه ده‌ربازبوون له‌و هه‌موو‬ ‫کۆتوبه‌نده‌ و به‌ده‌ستهێنانى ئازادى ل ‌ه‬ ‫ناوه‌وه‌ى خۆدا ئه‌رکێکى گران بێت‪.‬‬

‫پرۆفایل‬ ‫شه‌کر مه‌جید له‌ خورماتوو له‌دایکبووه‌‪ ،‬ده‌رچووی کۆلێژی یاسایه‪ ‌،‬له‌‬ ‫ساڵی (‪)2005‬وه‌ ده‌ستى به‌نوسین کردووه‌‪ ،‬له‌دواى پرۆسه‌ى ئازادی‬ ‫عێراقه‌وه‌ کاری پارێزه‌ری ده‌ک��ات‪ ،‬له‌ یه‌کتى ژنانى خورماتوو‬ ‫توانیوێتى چه‌ندین کێشه‌ و گرفتى کۆمه‌اڵیه‌تى چاره‌سه‌ر بکات‪.‬‬ ‫بۆ م��اوه‌ى چوار ساڵ به‌ڕێوه‌به‌ری (خورماتوو‪)tv‬بووه‌ و خاوه‌ن‬ ‫ئیمتیاز و سه‌رنووسه‌ری گۆڤاری (حه‌مرین)بووه‌‪.‬‬

‫ب �ه‌اڵم گه‌شبینم به‌رامبه‌ر ب �ه‌وه‌ى ڕۆژێ��ک‬ ‫ل�ه‌ڕۆژان هه‌موو ژنانى ئێمه‌ بتوانن ڕۆحی‬ ‫خۆیان ئ��ازاد بکه‌ن و ب �ه‌ت �ه‌واوى له‌ ب��واری‬ ‫ڕاگه‌یاندندا جێی ده‌ستیان دیاربێت‪ ،‬چونک ‌ه‬ ‫تا ئێستا ڕاگه‌یاندنه‌کانى ژنان وه‌ک پێویست‬ ‫نه‌یتوانیوه‌ له‌و ڕوه‌و‌ه ڕۆڵ بگێڕێـت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫چه‌تر‪ :‬کارى ته‌له‌فزیۆنی تاچه‌ند ئاسته‌نگ ‌‬ ‫بۆ ژنان هه‌یه‌؟‬ ‫ـ ک��اری ڕاگ�ه‌ی��ان��دن به‌تایبه‌ت ته‌له‌فزیۆن‬ ‫قوڵبوونه‌وه‌یه‌ ب�ه‌ن��او کێشه‌کانى خه‌ڵکدا‪،‬‬ ‫ک��ارک��ردن تێیدا جورئه‌تى زی��ات��رى ده‌وێ��ت‪،‬‬ ‫چ��ون��ک�ه‌ ڕاس��ت �ه‌وخ��ۆ ڕوب�����ه‌ڕوی ج �ه‌م��اوه‌ر‬ ‫ده‌بێـته‌وه‌‪ .‬واهه‌ستده‌که‌م زۆرێ��ک ل ‌ه ژنان‬ ‫حه‌زده‌که‌ن له‌ بورای ڕاگه‌یاندندا کاربکه‌ن‪،‬‬ ‫ب��ه‌اڵم ت��اڕاده‌ی��ه‌ک سیستمى پ��ی��اوس��االری‬ ‫ڕێگره‌‪ .‬که‌چی ل ‌ه هه‌ندێک کۆمه‌ڵگاشدا‬ ‫ژنان له‌وڕوه‌و‌ه هیچ ئاسته‌نگیه‌ک نابینن و‬ ‫شانبه‌شانى پیاوان بگره‌ زیاتریش شه‌ووڕۆژ‬ ‫س �ه‌رق��اڵ��ى خ��زم �ه‌ت��ک��ردن��ن و فریشته‌ئاسا‬ ‫کاره‌کانیان به‌ڕێوه‌ده‌به‌ن‪ ،‬له‌ هه‌ر بوارێکدا‬ ‫بێت کارکردنی ژن ل ‌ه ب��واری (تی‬ ‫ڤ��ی)دا زۆر گرنگه‌ بۆ ژن‪،‬‬ ‫چونکه‌ ب�ه‌س��ت��ن�ه‌وه‌ى به‌‬ ‫ب���وارێ���ک���ی���ت���ر ڕه‌ن���گ���ه‌‬ ‫گ���رژی دروستبکات‬ ‫و تواناى بیرکردنه‌وه‌ى‬ ‫نه‌مێنێت‪.‬‬

‫گه‌نجان ویستى خۆیان ده‌خه‌ن ‌ه پێش مه‌ترسیه‌کانى کۆمه‌ڵگه‌‬

‫شاره‌زایه‌ک‪ :‬به‌کارهێنانی که‌لوپه‌ل زیاد له‌ پێویست هۆکاری پیسبوونى ژینگه‌یه‌‬ ‫ئاماده‌کار‬

‫کارزان تاریق‬ ‫به‌شێک ل ‌ه گه‌نجان ئاماژه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ده‌که‌ن زیاد ل ‌ه پێویست که‌لوپه‌لى‬ ‫ژیانى رۆژان ‌ه ده‌کڕن ئه‌وه‌ش کاریگه‌رى‬ ‫هه‌ی ‌ه له‌سه‌ر ئابوورى و ژینگه‌ى‬ ‫ده‌وروبه‌ریان‪ ،‬شاره‌زایه‌کى بوارى‬ ‫ژینگه‌ش رایده‌گه‌یه‌نێت‪ :‬به‌کارهێنانى‬ ‫پێداویستیه‌کان له‌الیه‌ن گه‌نجانه‌و ‌ه‬ ‫مه‌ترسیه‌کى زۆر گه‌وره‌ی ‌ه له‌سه‌ر پیس‬ ‫بوونى ژینگه‌‪.‬‬

‫ب���ه‌ه���ره‌ ع���ه‌ل���ى‪ ،‬ت���ه‌م���ه‌ن (‪ )23‬س���اڵ‪،‬‬ ‫خوێنکارى زانکۆ‪ ،‬باسی له‌وه‌کرد زۆربه‌ى‬ ‫ئه‌و پێداویستیانه‌ى ح�ه‌زی لێیه‌تى زیاده‌‬ ‫خ�ه‌رج��ى تێدا ده‌ک���ات‪ ،‬چونکه‌ ب�ه‌ وت�ه‌ی‬ ‫خۆی ناتوانێت رێگربێت له‌ به‌کارنه‌هێنانى‬ ‫ئه‌و شتانه‌ى که‌ حه‌زیان لێده‌کات ئه‌گه‌ر‬ ‫زه‌ره‌ری��ش��ی��ان ب��ۆی هه‌بێت و وتیشى‪ :‬له‌‬ ‫رووى ئابووریه‌وه‌ بارودۆخم باشه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ى له‌م‬ ‫ته‌مه‌نه‌دا دڵم خۆش بکات به‌کارى ده‌هێنم‪ ،‬خه‌رجکردنه‌ بکه‌ى‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ئ �ه‌و زی��اده‌ خه‌رجکردنه‌ کاریگه‌رى ئه‌و خوێندکاره‌ باسی له‌وه‌شکرد پێویسته‌‬ ‫ئێمه‌ى گه‌نج ل �ه‌م ته‌مه‌نه‌دا هه‌ست به‌وه‌‬ ‫له‌سه‌رم نابێت و پێوه‌م دیار نیه‌‪.‬‬ ‫ئ �ه‌و خوێندکاره‌ وتیشی‪ :‬ئه‌مڕۆ الیه‌نى بکه‌ین ک�ه‌ ژی��ان زۆر ل��ه‌وه‌ گ �ه‌وره‌ت��ره‌ و‬ ‫دارایم باشه‌ و ده‌توانم ئه‌و زیاده‌ خه‌رجکردنه‌ زۆر شتى به‌نرخى تێدایه‌ که‌ گه‌نج خۆى‬ ‫بکه‌م له‌وانه‌یه‌ سبه‌ى به‌هۆى هۆکارێکه‌وه‌ پ��ێ��وه‌ خ �ه‌ری��ک ب��ک��ات‪ ،‬ب���ه‌اڵم ب �ه‌داخ �ه‌وه‌‬ ‫نه‌توانم ئ �ه‌وه‌ش کێشه‌ دروس��ت ده‌ک��ات و گه‌نجى ئێمه‌ که‌ مۆده‌ و شته‌ الوه‌کیه‌کان‬ ‫به‌کارهێنانى م��ۆده‌ زۆر کاتم ده‌گرێت‪ ،‬هه‌بێت ب�ه‌دواى زانست و داهێناندا ناچێت‬ ‫چونکه‌ وه‌ک خوێندکارێک که‌ له‌ زانکۆم ب�ه‌ت��ای��ب�ه‌ت��ى خ��وێ��ن��دک��ارى زان��ک��ۆ ته‌نها‬ ‫هه‌ر فریاى ئ�ه‌وه‌ ده‌ک �ه‌وم سه‌یرى سایت و به‌کارهێنانى م��ۆده‌ ده‌زان��ێ��ت و وتیشى‪:‬‬ ‫فیلمه‌کان بکه‌م بزانم م��ۆده‌ى ت��ازه‌ چیه‌‪ ،‬له‌راستیدا زۆربه‌ى خوێندکاران فشاریى زۆر‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ى له‌به‌رى بکه‌م و له‌بازاردا به‌دوایدا ده‌خه‌نه‌ سه‌ر خێزانه‌کانیان بۆ دابینکردنى‬ ‫بگه‌ڕێم که‌ ئه‌مه‌ش له‌ راستى کۆمه‌اڵیه‌تى پێداویستیه‌کانیان ل �ه‌ کاتێکدا الیه‌نى‬ ‫ئابووریان الوازه‌ به‌مه‌ش کێشه‌ى خێزانى‬ ‫و زۆر شتى تر دوورم ده‌خاته‌وه‌‪.‬‬ ‫هێشو عومه‌ر‪ )22( ،‬ساڵ‪ ،‬به‌ پێچه‌وانه‌ى دروست ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫ب �ه‌ه��ره‌وه‌ ئ��ام��اژه‌ى ب �ه‌وه‌ک��رد سێ ساڵه‌ له‌ هێشوو راشیگه‌یاند‪ :‬له‌ جیاتى ئه‌وه‌ى ئه‌و‬ ‫زانکۆیه‌ ب�ه‌ هیچ شێوه‌یه‌ک ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ى پاره‌یه‌ به‌ مۆده‌ بده‌م ده‌یده‌م به‌ کتێبێک که‌‬ ‫زان��ک��ۆ و ل �ه‌ زان���ک���ۆش زی����اده‌ خ�ه‌رج��ی زانست و زانیارى لێوه‌ فێرده‌بم‪ ،‬مۆده‌ بێجگه‌‬ ‫نه‌کردووه‌‪ ،‬چونکه‌ راسته‌ هه‌موو مرۆڤێک ل�ه‌وه‌ى زیانى هه‌یه‌ بۆ ئێستا و داهاتوو و‬ ‫حه‌زى به‌ پێداویستیه‌کانى ژیانى هه‌یه‌ و ده‌بێته‌ هۆى پیس بوونى ژینگه‌ به‌ هۆى‬ ‫پێداویستى ج��ۆراو جۆریشى هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم پاشماوه‌کانیه‌وه‌ هیچ سودێکى نیه‌‪.‬‬ ‫هه‌ندێک ش��ت هه‌یه‌ ک�ه‌ هیچ پێویست گۆران عوسمان‪ ،‬ته‌مه‌ن (‪ )23‬خوێندکارى‬ ‫نیه‌ و ژیانیش ئ���ه‌وه‌ نیه‌ ک�ه‌ ئ �ه‌و زی��اده‌ زانکۆ‪ ،‬پێیوایه‌ زی��اده‌ خه‌رجکردن له‌گه‌ڵ‬

‫ب���ارى ئ��اب��وورى ت��اک��ى ئ��ه‌م کۆمه‌ڵگه‌یه‌ خه‌رجکردنه‌ به‌تایبه‌تى له‌رووى ئابووریه‌وه‌‪.‬‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌کى راسته‌وخۆیان به‌یه‌که‌وه‌ هه‌یه‌ ناوبراو پێشى وایه‌ پێویسته‌ گه‌نج ره‌چاوى‬ ‫ل �ه‌ ئێستادا ت���اراده‌ی���ه‌ک ب���ارى ئ��اب��وورى کلتور و عاده‌تى کۆمه‌ڵگه‌ى کوردى بکات‬ ‫تاک له‌ ئاستى مامناوه‌ندایه‌ و پێویستى و به‌ چاولێکه‌رى بۆ واڵتانى تر هه‌نگاوێک‬ ‫به‌کارهێنان زیادیکرووه‌ و وتی‪ :‬له‌ ئاستى هه‌ڵنه‌گرێت که‌ له‌ ئاستى ئ �ه‌ودا نه‌بێت‪،‬‬ ‫م��ام��ن��اوه‌ن��دا پێداویستیه‌کانى رۆژان����ه‌م چونکه‌ ئاستى ئابوورى کۆمه‌ڵگه‌ى ئێمه‌‬ ‫به‌کارده‌هێنم به‌تایبه‌تیش له‌جل و به‌رگدا زۆر الوازه‌‪ ،‬زۆربه‌ى زیاده‌ رۆییه‌کان ده‌بنه‌‬ ‫که‌ نرخیان له‌ پێویست زیاتر ب �ه‌رزه‌ و له‌ هۆى پیس بوونى ژینگه‌ که‌ ئه‌وه‌ش دواجار‬ ‫ب��ازاڕه‌ک��ان��دا ن��رخ��ی��ان ی���ارى پێده‌کرێت و ته‌ندروستى کۆمه‌ڵگه‌ تێک ده‌دات‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ش گه‌ڕان به‌دواى مۆده‌ و زیاده‌ پ��ێ��ش�ه‌وا م��ح �ه‌م �ه‌د‪ ،‬م��ام��ۆس��ت��اى زان��ک��ۆ‪،‬‬ ‫خه‌رجکردن کاریگه‌رى له‌سه‌ر شته‌کان هه‌یه‌ ل �ه‌ب �ه‌ش��ى ج��وگ��راف��ی��ا‪ ،‬ب��اس��ی ل���ه‌وه‌ک���رد‬ ‫و به‌تایبه‌تى خوێندن‪ ،‬به‌اڵم له‌ که‌سێکه‌وه‌ ب �ه‌ک��اره��ێ��ن��ان��ى ک���ه‌ره‌س���ت���ه‌ى ج��وان��ک��ارى‬ ‫بۆ که‌سێکى تر ده‌گۆڕێت‪.‬‬ ‫به‌گشتى و که‌ل و په‌ل که‌ ل �ه‌ده‌ره‌وه‌ دێنه‌‬ ‫کاسب‪،‬‬ ‫‌ن(‪)28‬ساڵ‪،‬‬ ‫ئه‌بوبه‌کر که‌ریم‪ ،‬ته‌مه‬ ‫ک��وردس��ت��ان ه��ۆک��ارێ��ک��ى زۆر س �ه‌ره‌ک��ى‬ ‫هێمای بۆ ئه‌وه‌کرد له‌ ئێستادا کۆمه‌ڵگه‌ى مه‌ترسیدارن له‌سه‌ر پیس بوونى ژینگه‌ى‬ ‫ک���وردى ب���ه‌ره‌و به‌کارهێنانى پێداویستى ه�ه‌رێ��م��ى ک��وردس��ت��ان و وت���ى‪ :‬س��اده‌ت��ری��ن‬ ‫الوه‌ک�����ى و رووک������ه‌ش ده‌ڕوات ن �ه‌ک شت ئه‌و سابوون و شامپۆ و جێاڵنه‌ى که‌‬ ‫گرنگیدان به‌ ناخ و په‌روه‌رده‌ى کۆمه‌ڵگه‌ى ه��ات��وون م��اده‌ى کیمیایى تێدایه‌ له‌کاتى‬ ‫خۆى‪.‬‬ ‫به‌کارهێنانى بڕێکى زۆر ئاوى پاک پیس‬ ‫ئ �ه‌و گه‌نجه‌ ب��اس��ی ل �ه‌وه‌ک��رد پ����ه‌روه‌رده‌ى ده‌که‌ن‪ ،‬ئه‌ویش به‌هۆى ئه‌و ماده‌ ژه‌هراویه‌ى‬ ‫خێزانى ک��اری��گ �ه‌رى زۆرى ه�ه‌ی�ه‌ له‌سه‌ر تیایه‌تى وه‌ رۆژانه‌ به‌و هۆیه‌وه‌ هه‌ر تاکێک‬ ‫پ�ه‌روه‌رده‌ک��ردن��ى منداڵ و پاشان گه‌نج و رۆژانه‌ (‪ )25‬لیتر ئاو به‌کار بهێنێت بۆ‬ ‫هۆشیارکردنه‌وه‌ى له‌ زیانه‌کانى ئه‌و زیاده‌ ژیانی رۆژانه‌ پیسى ده‌کات‪.‬‬

‫له‌ ماوه‌ی نزیکه‌ی ساڵێکدا کتێبخانه‌ی گشتی ته‌نها (‪)15.515‬‬ ‫ئاماده‌کار‬ ‫دانا به‌رزنجی‬ ‫که‌می خوێندنه‌و ‌ه و دابه‌زینی رێژه‌ی‬ ‫خوێنه‌ر ل ‌ه ئێستادا دیارده‌یه‌کی‬ ‫به‌رچاو ‌ه و مامۆستایه‌کی زانکۆش‬ ‫هۆکاره‌که‌ی ده‌گه‌ڕێنێته‌و ‌ه بۆ‬ ‫خراپی په‌روه‌رد ‌ه له‌ناو خێزان‬ ‫و خوێندنگه‌کاندا و کارمه‌ندێکی‬ ‫کتێبخانه‌ی گشتی سلێمانیش ئاماژ ‌ه‬ ‫بۆ ئه‌و ‌ه ده‌کات له‌ماوه‌ی (‪ )11‬مانگی‬ ‫رابردوودا ته‌نیا (‪ )15515‬خوێنه‌ر‬ ‫سه‌ردانیان کردوون‪.‬‬

‫ب �ه‌ه��اد حسیب ق���ه‌ره‌داغ���ى‪ ،‬مامۆستای‬ ‫زانکۆ‪ ،‬پێیوایه‌ خوێندن و خوێندنه‌وه‌ ل ‌ه‬ ‫ک��ۆم�ه‌ڵ��گ�ه‌ی ئ��ێ��م�ه‌دا ن�ه‌ب��ۆت� ‌ه ن �ه‌ری��ت و‬ ‫ل � ‌ه ئاستى تاکه‌کانیشدا ن�ه‌ب��ۆت� ‌ه خ��وو‪،‬‬ ‫ب ‌ه پێچه‌وانه‌و‌ه ل ‌ه منداڵیه‌وه‌ جۆرێک ل ‌ه‬ ‫بارگرانی بووه‌ و ئه‌رکێکى زیاد و ناپێویست‬ ‫ب��ووه‌‪ ،‬وا فێرکراوین ک ‌ه شتێکى زیاده‌ی ‌ه‬ ‫زۆرینه‌ى هه‌ر‌ه زۆری خێزانه‌کان بژێویه‌کى‬ ‫خ��راپ��ی��ان ه��ه‌ب��وو‌ه و وت��ی��ش��ی‪ :‬ب���اوک و‬ ‫دایکێکى نه‌خوێنده‌وار له‌ ک��وێ فریای‬ ‫ئه‌و‌ه ده‌که‌وێت بچێت کتێبێکى چیرۆکت‬ ‫بۆ بهێنێت و بیخوێنێته‌وه‌‪ ،‬نه‌خێر ئه‌گه‌ر‬ ‫م��ن��داڵ�ه‌ک�ه‌ کتێبێکی چ��ی��رۆک��ى ده‌س��ت‬ ‫بکه‌وێت بۆیده‌که‌ن ب ‌ه لوله‌ى گوڵه‌به‌ڕۆژ‌ه‬ ‫و پێی ده‌ڵێن بڕۆ دوو لول ‌ه گوڵه‌ به‌ڕۆژ‌ه‬ ‫بفروشیت باشتره‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه ن �ه‌و‌ه دوای نه‌و‌ه‬ ‫بۆمان ماوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و م��ام��ۆس��ت��ای �ه‌ی زان���ک���ۆ ئ��ه‌وه‌ش��ی‬ ‫دوپاتکرده‌وه‌ وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ و فێرکردن‬ ‫خوێندنه‌و‌ه و خوێندنی وه‌ها ناشرین و قێزه‌ون‬ ‫ک��ردووه‌ له‌به‌ر چ��اوى منداڵ به‌جۆرێک‬ ‫یه‌که‌مین وانه‌ت باسى دار ده‌کات داریش‬ ‫یه‌کسه‌ر وێنه‌که‌ى له‌گه‌ڵ داره‌که‌ی ده‌ستی‬ ‫مامۆستادا یه‌ک ده‌گرێته‌و‌ه ک ‌ه سه‌رى‬ ‫مناڵى پێده‌شکێنریت ک ‌ه ده‌سته‌کانیی و‬ ‫ئه‌و په‌نجه‌ ناسکانه‌یی پێ شین و مۆر‬

‫ئه‌و مامۆستایه‌ ئاماژه‌ی به‌وه‌شدا ئه‌و جل و‬ ‫به‌رگانه‌ى له‌ واڵتانه‌وه‌ دێت له‌ ماده‌ى پترۆ‬ ‫کیمیایى دروست ده‌کرێت‪ ،‬که‌ سوتێنرا و‬ ‫نیشته‌ سه‌ر زه‌وى ژه‌هراوى ده‌کات خاک له‌‬ ‫خاکێکى پاکى بێ ماده‌ى کیمیایى ده‌بێته‌‬ ‫خاکێک که‌ مه‌ترسى بۆ مرۆڤ دروست‬ ‫ده‌کات‪.‬‬ ‫پێشه‌وا جه‌ختیکرده‌وه‌ کڕینى پێداویستى زیاد‬ ‫له‌ پێویست له‌الیه‌ن مرۆڤه‌کانه‌وه‌ به‌تایبه‌تى‬ ‫گه‌نجان پیس بوونى زۆر خراپی ژینگه‌یه‌‬ ‫هه‌مووشى کاریگه‌ى راسته‌وخۆى له‌سه‌ر‬ ‫ژیانى مرۆڤ هه‌یه‌ و وتیشی‪ :‬ژاوه‌ژاو‬ ‫ئاوى خواردنه‌وه‌ى پیس و ماده‌ى به‌سه‌رچوو‬ ‫ده‌بنه‌ هۆى دروست بونى نه‌خۆشى و ته‌مه‌ن‬ ‫ک��ورت��ى و ک��اری��گ�ه‌رى ل�ه‌س�ه‌ر کۆمه‌ڵگا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬مرۆڤه‌کان تواناى به‌رهه‌مهێنانیان‬ ‫نامێنێت و له‌ته‌مه‌نێکى که‌میشدا ده‌بنه‌‬ ‫مرۆڤێکى به‌کارهێن‪.‬‬ ‫ناوبراو ئه‌وه‌شی خسته‌ڕوو فیلمه‌ بیانیه‌کان‬ ‫زۆر ک���ارى ل�ه‌س�ه‌ر ئێمه‌ دروس���ت ک��ردوه‌‬ ‫که‌ ئه‌مانه‌ وای��ک��ردوه‌ گه‌نجان به‌تایبه‌تى‬ ‫کچان الساییان بکه‌نه‌وه‌ و زیاد له‌ پێویست‬ ‫که‌لوپه‌ل بۆ جوانکارى به‌کاربهێنن‪.‬‬

‫«ه��ه‌ر فریاى‬ ‫ئ������ه‌وه‌ ده‌ک������ه‌وم‬ ‫س �ه‌ی��رى س��ای��ت و‬ ‫فیلمه‌کان بکه‌م‬ ‫بزانم مۆده‌ى تازه‌‬ ‫چیه»‬

‫خوێنه‌ری هه‌بووه‌‬

‫ماوه‌ى ساڵێک زیاتر‌ه که‌ خوێنه‌رى کتێب‬ ‫ڕووى ل �ه‌ کزبونێکى ب���ه‌رف���راوان ک��ردو‌ه‬ ‫ف��رۆش ب �ه‌ت �ه‌واوى داب �ه‌زی��وه‌ هۆکاره‌که‌ى‬ ‫زۆر ده‌رچ��وون��ى کتێب ‌ه که‌ به‌هاى نی ‌ه و‬ ‫له‌ ئێستاشدا هه‌ندێک کتێبى زۆر که‌م‬ ‫فرۆشیان زۆره‌ زۆرێ���ک ل� ‌ه ڕۆشنبیران‬ ‫چه‌ند کاتژمێرێک له‌گه‌ڵ فه‌یسبوک‬ ‫ده‌به‌ن ‌ه سه‌ر ئه‌مه‌ش بۆخۆی هۆکارێکى‬ ‫تره‌‪.‬‬ ‫ئاوات مه‌حمود قادر‪ ،‬به‌رپرسى کتێبخانه‌ى‬ ‫په‌یمانگه‌ى زانستى کۆمپیوته‌ر وت��ی‪:‬‬ ‫ئ��ام��اژ‌ه ب � ‌ه راپ���ۆرت���ى س��ااڵن��ه‌ى تایبه‌ت‬ ‫ب���ه‌وه‌رگ���رت���ن���ى ک��ت��ێ��ب ل��� ‌ه ک��ت��ێ��ب��خ��ان�ه‌ى‬ ‫پ�ه‌ی��م��ان��گ��اک�ه‌م��ان ده‌ت��وان��ی��ن بڵێین ک ‌ه‬ ‫وه‌رگ��رت��ن��ى کتێب به‌شێوه‌یه‌کى به‌رچاو‬ ‫ڕووى له‌ دابه‌زین کردووه‌‪.‬‬ ‫به‌رپرسی ئه‌و کتێبخانه‌ی ‌ه هۆکاره‌که‌شی‬ ‫‪ n‬له‌ په‌یمانگه‌ی کۆمپیوته‌ر له‌ماوه‌ی دوو ساڵدا خوێنه‌ر به‌رێژه‌ی (‪ )%15‬دابه‌زیوه‌‬ ‫گ �ه‌ڕان��ده‌وه‌ بۆ گوێنه‌دانى خوێندکار ب ‌ه‬ ‫ده‌کرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫(‪ )20‬کتێبخانه‌مان هه‌ی ‌ه ل ‌ه سه‌رجه‌م شار به‌هۆى ئامێره‌کانى سه‌ته‌الیت و مۆبایل و خوێندنه‌وه‌ى کتێب و زیاتر سه‌رقاڵبونى‬ ‫‌ڵکیش‬ ‫ه‬ ‫خ‬ ‫‌رقاڵى‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫و‬ ‫‌رنیت‬ ‫ه‬ ‫‌نت‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫‌تى‬ ‫ه‬ ‫‌تایب‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫�ان‬ ‫�‬ ‫‌ک‬ ‫ه‬ ‫�‬ ‫�ک‬ ‫�‬ ‫�ارۆچ‬ ‫�‬ ‫ش‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫�‬ ‫ل‬ ‫و‬ ‫�ان‬ ‫�‬ ‫‌ک‬ ‫ه‬ ‫�‬ ‫�ک‬ ‫�‬ ‫�ارۆچ‬ ‫�‬ ‫ش‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫�‬ ‫�اران‬ ‫�‬ ‫�ۆک‬ ‫�‬ ‫ه‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫��‬ ‫�‬ ‫ئ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫�رد‬ ‫�‬ ‫�ک‬ ‫�‬ ‫�ی‬ ‫�‬ ‫�ش‬ ‫�‬ ‫�ی‬ ‫�‬ ‫رون‬ ‫ن���اوب���راو‬ ‫خوێندکاران به‌ ئینته‌رنێت و کۆمه‌ڵێک‬ ‫‌‪.‬‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ببێت‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫ک‬ ‫‌ڵک‬ ‫ه‬ ‫خ‬ ‫تواناى‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫وایکردو‬ ‫مانگ‬ ‫‌دریژایی‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌یان‬ ‫ه‬ ‫کتیبخان‬ ‫‌ندین‬ ‫ه‬ ‫چ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫�ردو‬ ‫�‬ ‫ک‬ ‫‌ون‬ ‫ه‬ ‫�ز‬ ‫�‬ ‫�ێ‬ ‫�‬ ‫ق‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫�‬ ‫�دن‬ ‫�‬ ‫�ن‬ ‫�‬ ‫�وێ‬ ‫�‬ ‫خ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫��ردوو‬ ‫وای���ک�‬ ‫شتى الوه‌ک���ى ت���ره‌و‌ه و که‌متر هاندانى‬ ‫له‌الی منداڵ ته‌نانه‌ت ده‌گاته‌ په‌یمانگا خوێنه‌ر سه‌ردانی نه‌کردون‪.‬‬ ‫هه‌ندێک ل ‌ه رۆژنامه‌کان بێ به‌رامبه‌ره‌‪ ،‬خ��وێ��ن��دک��اران ل �ه‌ الی���ه‌ن ماموستایانه‌و‌ه‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫نایخوێنێت‬ ‫‌ڵک‬ ‫ه‬ ‫خ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫بێهێزی‬ ‫‌هۆى‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌اڵم‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫(‪)35‬‬ ‫‌ن‬ ‫ه‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫‌فا‪،‬‬ ‫و زانکۆش شه‌وی تاقیکردنه‌و‌ه وانه‌کانیان سیروان محه‌مه‌د مسته‬ ‫ب��ۆ وه‌رگ��رت��ن��ى کتێب و گ���ه‌ڕان ب���ه‌دواى‬ ‫بێهێزى‬ ‫و‬ ‫‌یى‬ ‫ه‬ ‫‌رنام‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫بێ‬ ‫وتیشى‪:‬‬ ‫ناوبراو‬ ‫فروشتنى‬ ‫‌ریکى‬ ‫ه‬ ‫خ‬ ‫ده‌خوێننه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ شتێکى چ��اوه‌ڕوان ساڵ‪ ،‬ماوه‌ى (‪ )10‬ساڵه‌‬ ‫سه‌رچاوه‌کان و راشیگه‌یاند‪ :‬ل ‌ه ئێستادا‬ ‫ک���راو‌ه ک� ‌ه خوێندنه‌وه‌ توشی شکست و‬ ‫خ �ه‌ری��ک��ى دروس���ت���ک���ردن���ى کتێبخانه‌ى‬ ‫پاشه‌کشێ ببێت و وتیشى‪ :‬ئیشێکى زۆر‬ ‫ئه‌لیکترۆنین که‌ ئێستا زور پێگه‌ى له‌و‬ ‫گران و سه‌ختمان له‌به‌رده‌مدایه‌ که‌ بتوانین‬ ‫ش��ێ��وه‌ی� ‌ه ه �ه‌ی �ه‌ و ک��ارئ��اس��ان��ی��م��ان ک���ردو‌ه‬ ‫خوێندنه‌و‌ه بکه‌ین ‌ه خوو له‌ الی تاک و‬ ‫ب��ۆ خ��وێ��ن��دک��اران ب �ه‌دروس��ت ک��ردن��ى دات��ا‬ ‫بیکه‌ینه‌ نه‌ریت له‌ناو کومه‌ڵگه‌دا‪.‬‬ ‫به‌یسێک بۆ ئ �ه‌وه‌ى خوێندکار به‌زوترین‬ ‫له‌ شارۆچکه‌کان چه‌ندین کتیبخانه‌مان‬ ‫کات ئه‌وکتێبه‌ى ده‌یه‌وێت ده‌ستی بکه‌وێت‬ ‫هه‌یه‌ به‌دریژایی مانگ خوێنه‌ر سه‌ردانی‬ ‫ئ�ه‌وه‌ش هاوکاری ‌ه بۆ خوێندکار‪ ،‬چونک ‌ه‬ ‫‌شی‬ ‫نه‌کردون شه‌ونم عه‌بدواڵ‪ ،‬کارمه‌ندی به‬ ‫له‌وانه‌ی ‌ه زۆرجار تاقه‌تی گه‌ڕانی نه‌بێت‪.‬‬ ‫سلێمانی‬ ‫ئ��ام��اری کتێبخانه‌ی گشتی‬ ‫ئ��اوات وتیشى‪ :‬به‌پێی ئامارى په‌یمانگ ‌ه‬ ‫ئ��ام��اژ‌ه ب��ۆ ئ �ه‌و‌ه ده‌ک���ات ل�ه‌گ�ه‌ڵ ئ �ه‌وه‌ی گ��ۆڤ��ار و رۆژن��ام��ه‌ی��ه‌ ب��اس��ی ل �ه‌وه‌ک��رد و زۆرى گۆڤارو روژنامه‌کان وایکردوو‌ه بۆ ساڵى (‪)%82( )2009‬ی خوێندکار‬ ‫شاری سلێمانى چه‌ند زانکۆ و په‌یمانگا ڕۆژان���� ‌ه چ�ه‌ن��دی��ن گ��ۆڤ��ار و روژن��ام �ه‌ى زورێکیان ق��ورس��اى خۆیان ل�ه‌ده‌س��ت داو‌ه و م��ام��ۆس��ت��ا و ف �ه‌رم��ان��ب �ه‌ران کتێبیان‬ ‫و خویندنگه‌یه‌کی تێدایه‌ رێژه‌یه‌کى که‌مى هه‌مه‌جۆر ده‌رده‌چ��ن‪ ،‬هه‌ریه‌ک ‌ه شێوازێک و زۆری�ه‌ک ل ‌ه بابه‌ته‌کانیان دروستکراو‌ه وه‌رگرتووه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆ ساڵى (‪ )2010‬ئه‌و‬ ‫خوێنه‌ر ڕوده‌کاته‌ کتێبخانه‌کان و وتیشى‪ :‬ل � ‌ه گ�ه‌ی��ان��دن��ى ت��ێ��دای�ه‌ وه‌ک (س��ی��اس��ى‪ ،‬ل � ‌ه راس��ت��ی��دا ب��ون��ى ن��ی� ‌ه و ه�ه‌ن��دێ��ک ل ‌ه رێ��ژه‌ی�ه‌ داب �ه‌زی��و‌ه بۆ (‪ )%75‬و له‌ ساڵى‬ ‫به‌شێکی زۆری��ان بۆ وان�ه‌ خوێندن دێن و کۆمه‌الیه‌تى‪ ،‬سێکسى‪ ،‬وه‌رزش��ى و ‪ )...‬رۆژنامه‌کان به‌بێ به‌رامبه‌ره‌‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆى (‪)2011‬شدا رێژه‌ک ‌ه دابه‌زیو‌ه بۆ (‪ )%67‬و‬ ‫ل ‌ه ماوه‌ى یانزه‌ مانگى رابردودا (‪ )15515‬ماوه‌یه‌که‌ خوێنه‌رى گۆڤارو رۆژنامه‌کان بێهێزیه‌و‌ه خه‌ڵک نایخوێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫زیاترینیشیان ئه‌و کتێبانه‌یان وه‌رگرتوو‌ه ک ‌ه‬ ‫کتێب‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫�‬ ‫ل‬ ‫خوێنه‌ر ڕوی��ان کردۆت ‌ه کتێبخانه‌که‌مان ڕووى له‌ کزیه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش چه‌ندین هۆکارى دارا م��ح��ێ��دی��ن‪ ،‬ی�ه‌ک��ێ��ک��ی��ت��ره‌‬ ‫بابه‌تى زانستین‪.‬‬ ‫به‌هه‌موو ئاسته‌کانى خوێندن و ل ‌ه ئێستاشدا هه‌ی ‌ه له‌وانه‌ زانستى سه‌رده‌م و ته‌کنه‌لوژیا فرۆشه‌کانی ن��اوب��ازاڕ ب��اس ل �ه‌و‌ه ده‌ک��ات‬

‫«له‌ کۆمه‌ڵگه‌ی ئێمه‌دا خوێندنه‌و‌ه‬ ‫نه‌بۆته‌ نه‌ریت و له‌ ئاستى تاکه‌کانیشدا‬ ‫نه‌بۆته‌ خوو»‬

‫گه‌نجان‬ ‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪88‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2711/10/26 - 2012/1/16‬‬

‫کارا‬

‫‪9‬‬

‫کلیلى سه‌رکه‌وتن ل ‌ه‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تى بووندایه‌‬ ‫‪u‬باران ره‌خته‌‪u‬‬

‫گ����ه‌ن����ج گ����ه‌رچ����ى ب����وون����ه‌وه‌رێ����ک����ى‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تییه‌‪ ،‬به‌اڵم تایبه‌تمه‌ندییه‌کانى‬ ‫ئ �ه‌م قۆناغه‌ى ت�ه‌م�ه‌ن ده‌رف �ه‌ت��ى ئ �ه‌وه‌ى‬ ‫تێدای‌ه ک‌ه ل‌ه هه‌ریه‌ک ل‌ه له‌قۆناغه‌کانى‬ ‫تریى ژیانمان پتر ده‌توانین کۆمه‌اڵیه‌تى‬ ‫بوون ل‌ه خۆماندا بژێنین‪.‬‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تى ب��وون گ�ه‌رچ��ى یه‌کێکه‌‬ ‫ل �‌ه ره‌گ����ه‌ز‌ه ب��ااڵک��ان��ى م���رۆڤ ب��ۆ به‌‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌بوون‪ ،‬ب�ه‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا‬ ‫یه‌کێک‌ه ل‌ه نرخ‌ه به‌هێزه‌کانى مرۆڤ‬ ‫ک‌ه گرێچنێکى به‌رێکخستوو ده‌ک��ات‬ ‫بۆ هه‌ڵنه‌وه‌شاندنه‌وه‌ى کۆمه‌ڵگ‌ه و تێک‬ ‫نه‌چوونى شیرازه‌ى‪ ،‬که‌وات‌ه تێده‌گه‌ین که‌‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تى بوون چ پێگه‌یه‌کى گرنگى‬ ‫بۆمان هه‌یه‌‪ ،‬بۆی‌ه لێره‌و‌ه ئه‌رکه‌کان بۆ‬ ‫گه‌نج جێده‌هێڵێرێت ک‌ه چۆن کۆمه‌اڵیه‌تى‬ ‫بوون ل‌ه خۆیادا بژێنێت‪ ،‬بۆچى بۆ گه‌نج‬ ‫جێده‌هێڵرێت؟ له‌به‌رئه‌وه‌ى ئه‌م قۆناغه‌ى‬ ‫ته‌مه‌نى مرۆڤ خاوه‌ن وزه‌یه‌کى مه‌زنى‬ ‫جه‌سته‌یى و بیرێکى تایبه‌ت‌ه واپێویست‬ ‫ده‌ک��ات ل‌ه که‌سێتى خۆیدا پاشخانێکى‬ ‫کولتورى به‌ریه‌ک که‌وتن و پێکه‌و‌ه ژیان‬ ‫ئه‌زموون بکات بۆ ئاینده‌ى‪.‬‬ ‫خ��ۆپ �ه‌رس��ت��ى و ب��ێ��ده‌رب �ه‌س��ت��ی��م��ان بۆ‬ ‫خۆشه‌ویستى م��رۆڤ ئیدى واده‌ک���ات‬ ‫ب��ازن �ه‌ى پ�ه‌ی��وه‌ن��دی�‌ه کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کان‬ ‫بچوک ده‌که‌ینه‌وه‌‪ ،‬ل‌ه هه‌وڵى ئه‌وه‌دانین‬ ‫ک �‌ه په‌یوه‌ندیه‌کانمان ل �ه‌گ �ه‌ڵ ئامێره‌‬ ‫بێ رۆح �ه‌ک��ان که‌مبکه‌ین‌ه و جێگاى‬ ‫په‌یوه‌ندیی‌ه مرۆیه‌کانى پێ پڕبکه‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫رۆژ به‌رۆژ بۆشایى له‌نێوان مرۆڤێک و‬ ‫مرۆڤێکى تردا هه‌ڵده‌که‌شێت و ته‌نیایى‪،‬‬ ‫بێده‌نگى و به‌ریه‌ک نه‌که‌وتن و «به‌یانى‬ ‫باشێکى گه‌رم» نیی‌ه و خه‌ریک‌ه رۆحمان‬ ‫داڕزێت‪.‬‬ ‫ئێمه‌ى گ�ه‌ن��ج گ �ه‌وره‌ت��ری��ن پشکى ئه‌و‬ ‫پابه‌ند نه‌بوونانه‌مان به‌رده‌که‌وێت‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ل‌ه په‌یوه‌ندیمان ل‌ه نێو خێزانه‌کانمانه‌وه‌‬ ‫ێ و دۆس��ت��ان��م��ان‪،‬‬ ‫ت���ا ب���ازن���ه‌ى ه�����اوڕ ‌‬ ‫ن��زی��ک ب���وون���ه‌وه‌‪ ،‬پ �ه‌ی��وه‌ن��دى و لێک‬ ‫تێگه‌یشتنه‌کانمان ل �‌ه چ��وارچ��ێ��وه‌ى‬ ‫خێزاندا بچوک و ساردوسڕ‌ه و هه‌ر له‌م‬ ‫گۆشه‌نیگایه‌و‌ه سه‌رنجى په‌یوه‌ندییه‌کان و‬ ‫ێو‬ ‫پێکه‌وبوونمان ده‌ده‌ی��ن له‌گه‌ڵ هاوڕ ‌‬ ‫خۆشه‌ویستانمان ک‌ه ئه‌مه‌ش ئاکامێکى‬ ‫خراپ جێده‌هێڵێت‪ ،‬ئیدى که‌وا په‌روه‌رده‌‬ ‫ب���ووی���ن ک��وش��ت��ن��ى ن��رخ �‌ه ج��وان �ه‌ک��ان��ى‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تى بوون راده‌گه‌یه‌نین‪.‬‬ ‫ل �‌ه ک��ۆم �ه‌ڵ��گ��اى ئ��ێ��م �ه‌دا ک �‌ه ره‌گ���ه‌زه‌‬ ‫سروشتیه‌کانى کۆمه‌ڵگه‌ى سه‌ره‌تایى‬ ‫هێشتاش ب���ه‌رده‌وام���‌ه و هێشتاکه‌ش‬ ‫سه‌رمایه‌دارى و داگیرکارى ئامێره‌کان‬ ‫ن����ه‌ى ک���وش���ت���ووه‌‪ ،‬ده‌ک���رێ���ت رۆح��م��ان‬ ‫به‌سه‌ر یه‌کتریدا ده‌رچ��ێ��ت‪ ،‬دایکم بۆم‬ ‫ده‌گێڕێته‌وه‌‪ »:‬ئێم‌ه ل‌ه گوند کچ و کوڕ‬ ‫پێکه‌و‌ه ده‌رده‌چوین بۆ دار و ه �ه‌ره‌وه‌ز و‬ ‫هه‌رکارێک ک‌ه هه‌بوایه‌‪ ،‬شه‌وانیش کچ‬ ‫و کوڕ تادره‌نگانى شه‌و به‌ده‌م کارکردنه‌وه‌‬ ‫گۆرانیمان ده‌وت‪ .‬ه �ه‌ر ک �ه‌س س �ه‌ره‌ى‬ ‫بووای‌ه ل‌ه دی��ار س �ه‌ره‌ى بووین»‪ ،‬ئێستا‬ ‫تێده‌گه‌م ک‌ه ل‌ه کۆمه‌ڵگ‌ه سه‌ره‌تاییه‌کاندا‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌کان ل‌ه ئاستێکى ب��ااڵدا بووه‌‬ ‫کارکردن و پێکه‌و‌ه بوون ل‌ه سه‌ربنه‌ماى‬ ‫ره‌گ�����ه‌زى ن���ه‌ب���ووه‌‪ ،‬ب�ه‌ڵ��ک��و پ�ه‌ی��وه‌ن��دی�ه‌‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کان هێند‌ه گ �ه‌رم ب��وون‬ ‫م��رۆڤ ب��وون جیاوازیی‌ه ره‌گه‌زیه‌کانى‬ ‫ل �‌ه ک��ۆم �ه‌ڵ �ه‌ی �ه‌ک��ى وا ب��چ��وک��دا زۆر‬ ‫که‌مکردووه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێستا پێچه‌وانه‌‬ ‫ێو‬ ‫ب���ون���ه‌ت���ه‌و‌ه ک��ه‌س��ه‌ک��ان ب���‌ه ه�����اوڕ ‌‬ ‫خۆشه‌ویستمانى ده‌زانیین‪ ،‬به‌اڵم په‌یوه‌ندیه‌‬ ‫رۆحیه‌کانمان له‌گه‌ڵیدا له‌ ئاستێکى‬ ‫ی�ه‌ک��ج��ار الوازدای������ه‌‪ .‬ده‌ش��ێ��ت بپرسین‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ گه‌رموو گوڕه‌کانمان‪ ،‬چیان‬ ‫لێهات؟ چى بکه‌ین بۆ گه‌ڕاندنه‌وه‌ى؟‬ ‫پێویسته‌ ئه‌وه‌ باش بزانین‪ ،‬که‌ مرۆڤ‬ ‫بوونمان له‌ کۆمه‌اڵیه‌تی بوونماندایه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ بێ کۆمه‌اڵیه‌تى ب��وون ناتوانین‬ ‫درێ���ژه‌ ب��ده‌ی��ن ب�ه‌ ژیانێکى سه‌رکه‌توو‬ ‫و کلیلى زۆر له‌ سه‌رکه‌وتنه‌کان له‌‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تى بووندا ده‌دۆزینه‌وه‌‪.‬‬

‫(کۆنسێرتێک بۆ وان) بۆ (چه‌تر) ده‌دوێن‬

‫هونه‌ر و وێژه‌‬

‫ب ‌ه ئه‌رکێکى نیشتمانى و هونه‌رى و ئه‌ده‌بیشى ده‌زانم‬ ‫پیرۆزه‌‪ ،‬ئه‌ز پێ سه‌ربلندم‪ .‬گه‌ر په‌ره‌‬ ‫کۆم کربایا‪ ،‬نها ملیۆنه‌ر بووم‪ .‬جهێکو‬ ‫پاقژ به‌‪ ،‬ئه‌خالق تێدا هه‌بێ ژبۆ من‬ ‫به‌سه‌‪ .‬هه‌ستێ نه‌ته‌وایه‌تی ل باشورێ‬ ‫ک��وردس��ت��ان و ل ه��ون�ه‌رم�ه‌ن��دا الوازه‌‪.‬‬ ‫مخابن خ��ودی ژ چاند و هونه‌را مه‌‬ ‫ده‌رناکه‌ڤن‪ ،‬زێده‌تر ژ پاره‌ حه‌ز دکن‪،‬‬ ‫ئه‌سلێ خوه‌ ژبیر کرنه‌‪ ،‬پر عه‌یبه‌ ژبۆ‬ ‫که‌سه‌کی ئه‌سال خوه‌ ژبیر بکات‪ .‬لێ‬ ‫ب ئه‌و پێشوازیا گه‌ل ژی گه‌لی که‌یف‬ ‫خۆش بوون‪ .‬هێزا سترانبێژ ژی چه‌پکا‬ ‫ئالیگرێ وی��ن�ه‌‪ .‬ئ �ه‌ز سه‌رساقی ژبۆ‬

‫له‌کاتى نزیک ب��ون�ه‌وه‌و ده‌ستپێکردن‬ ‫کونسێرته‌که‌ کاره‌با بکوژێنیرێته‌وه‌ و‬ ‫بوترێت هۆڵه‌که‌تان نادرێتى‪.‬‬

‫«باوه‌رم نه‌ده‌کرد ده‌رگا‬ ‫به‌سه‌ر هونه‌ردا داخری‪،‬‬ ‫زۆر گله‌یم له‌ قایمقامى‬ ‫که‌الره‌»‬

‫هونه‌رمه‌ند عیماد هه‌ولێرى ئاماژه‌ى‬ ‫ب����ه‌وه‌دا دوای ئ��اگ��ادارک��ردن��ه‌وه‌ى بۆ‬ ‫به‌شداریکردنی له‌ کۆنسێرته‌که‌ به‌بى‬ ‫دوودڵ�����ى و ب �ه‌خ��وش��ح��اڵ��ی �ه‌وه‌ ب��ڕی��ارى‬ ‫ب���ه‌ش���داری���ک���ردن���ى دا‪ ،‬وه‌ک خ��ۆى‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬چونکه‌ به‌ ئه‌رکى سه‌رشانى‬ ‫خ��وم��ى ده‌زان�����م‪ ،‬ع��ی��م��اد زی��ات��ر دواو‬ ‫وت���ى‪ :‬ه��ون �ه‌رم �ه‌ن��د ده‌ب��ێ��ت خۆبه‌خش‬ ‫بێت بۆخاک ونیشتمان و هاواڵتیان‬ ‫و گیانى ه��اوک��ارى و خوشه‌ویستى‬ ‫تێدابیت و هونه‌ره‌که‌ى بۆ خه‌ڵک بێت‪.‬‬ ‫وتیشى‪ :‬پێموایه‌ هه‌رکه‌س ته‌نیابۆ ماده‌‬ ‫کار بکات ئه‌وه‌ هونه‌رمه‌ند نیه‌ و ئه‌وه‌ى‬ ‫ل�ه‌الى من سه‌یربوو له‌کاتێکدا هۆڵى‬ ‫بۆنه‌کان هى حکومه‌ته‌و له‌سه‌ر خوێنى‬ ‫شه‌هیدان دروستکراوه‌ کاتێک ده‌درێت‬ ‫به‌ چاالکیه‌ک له‌ پێش ده‌ست پێکردنى‬ ‫کونسێرته‌که‌ په‌شیمان ده‌بنه‌وه‌و بڕیار‬ ‫ده‌ده‌ن که‌ ده‌رگ��اى هۆڵه‌که‌ دابخرێت‬ ‫و هه‌موو که‌لو په‌له‌کانیش ببه‌نه‌ ده‌ر‬ ‫و له‌ گه‌ڕانه‌وه‌م بۆ کوردستان باوه‌ڕم‬ ‫نه‌ده‌کرد ده‌رگا به‌سه‌ر هونه‌ردا داخری‬ ‫ئه‌وه‌ى بیانه‌وێت ده‌بێت هه‌ر ئه‌وه‌ بێت‪،‬‬ ‫زۆر گله‌یم له‌ قایمقامى که‌الره‌‪.‬‬

‫«ژبۆ نارازیبوونێ هۆزان‬ ‫ببێته‌ پێشمه‌رگه‌یه‌ک یان‬ ‫گه‌ریالیه‌ک له‌ چه‌په‌رێدا‬ ‫په‌یڤ ببنه‌ گوله‌ و ب‬ ‫سینگێ دژمنێ بچن»‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪88‬‬ ‫دووشه‬ ‫‪2711/10/262010/11/8‬‬ ‫‌ممه‌ممه‌‪- 2012/1/16‬‬ ‫دووشه‬

‫‪11‬‬

‫بلیت ک �ه‌م ف���رۆش���راوه‌ و م���اوه‌ت���ه‌وه‌ و‬ ‫له‌ مه‌یدانى ک���راوه‌دا ک�ه‌م ده‌فرۆشێت‬ ‫ئ�ه‌گ�ه‌ر ل�ه‌ ن��او هۆڵه‌که‌ ب��وای�ه‌ بلیتى‬ ‫باش ده‌فرۆشرا ئه‌مانتوانى خزمه‌تێکى‬ ‫ک �ه‌م��ی��ش ب��ێ��ت ب���ه‌وان���ى ب��گ�ه‌ی�ه‌ن��ی��ن‪.‬‬ ‫هونه‌رمه‌ند هه‌ستى خ��ۆى ل�ه‌ رێگه‌ى‬ ‫گۆڕانییه‌کانى به‌ شێوه‌زارى خانه‌قینى شه‌عبان سلێمان وه‌ه��ا هاته‌ ئاخافتن‪:‬‬ ‫هێنایه‌ زم��ان و گه‌لى ی �ه‌ک ده‌ن��گ ل ده��وک دژی���م‪ .‬ش��ێ��وازێ سیدیکرن‬ ‫هه‌ژاند‪.‬‬ ‫و کلیپکرنا هۆزانێ له‌ بادینان و ب ‌ه‬ ‫«شانازى به‌وه‌و ده‌که‌م شێوازه‌ک کو هۆزان ببه‌ شه‌روانه‌ک‪،‬‬ ‫ژبۆ کێشه‌یا نه‌ته‌وایه‌تی هۆزان ببیت ‌ه‬ ‫که‌به‌شداریم کرد له‌و‬ ‫ده‌ن��گ �ه‌ک‪ ،‬ژب��ۆ ن��ارازی��ب��وون��ێ ه��ۆزان‬

‫پ��ی��رۆزت��ر ک��رن��ه‌‪ ،‬دڤ���ێ ک��وردی��ن��ی و‬ ‫کوردستان ژ هه‌می ره‌نگێک پیرۆزتر‬ ‫بیت‪ .‬نابێ ئه‌م هۆزانڤان‪ ،‬هونه‌رمه‌ند و‬ ‫نڤیسه‌ر‪ ،‬خوه‌ د چوارچۆڤه‌یا ره‌نگادا‬ ‫سینۆردار بکه‌ن‪ .‬چونکو ئه‌مه‌ ملکێ‬ ‫هه‌می گه‌له‌‪ .‬ل هه‌مبه‌ری هێرشان دڤێ‬ ‫ئه‌م ده‌ستپێک بهزرن کو ئه‌م کورد و‬ ‫کوردستانینه‌‪ .‬یه‌که‌م جار ڤسا بهزرن‪،‬‬ ‫دووه‌م جار ڤسا ببێژن و سێهه‌م جار ڤسا‬ ‫کار بکه‌ن‪.‬‬

‫ببیته‌ پێشمه‌رگه‌یه‌ک یان گه‌ریالیه‌ک‬ ‫له‌ چه‌په‌رێدا په‌یڤ ببنه‌ گوله‌ و ب‬ ‫سینگێ دژمنێ بچن‪ ،‬هۆزان رسته‌یه‌ن‬ ‫وێ ببن که‌ره‌ستێن ئاڤاکرنا باژێرڤانه‌تی‬ ‫و م��ه‌ده‌ن��ی��ه‌ت��ێ‪ .‬ه�����ۆزان ب��ب��ی��ت�ه‌ ئ �ه‌و‬ ‫مه‌شغه‌لی خورتکرنا هزرا نه‌ته‌وایه‌تی‬ ‫ل سه‌رێ ئینسانێ ک��ورددا‪ .‬هۆزانڤان‬ ‫په‌یغه‌مبه‌را وه‌ختێ خ��وه‌ی�ه‌‪ .‬ئ�ه‌وه‌ی�ه‌ ل‬ ‫بلنداییێ ل والت��ێ خ��وه‌ دن��ێ��رێ و ب‬ ‫نێرینا من ئه‌گه‌ر هۆزان و هۆزانڤانتیێ‬ ‫ڤاال بوو ژ نه‌ته‌وایه‌تیێ‪ ،‬مرۆڤاتیێ و‬ ‫ئ��اڤ��اک��رن��ێ‪ ،‬ڤ��ێ ج��ارێ چ پ�ه‌ی��ام ڤی‬ ‫نامینێ‪ .‬فه‌الکه‌تێکی وه‌ک���ه‌ وان��ێ‬ ‫گ�ه‌ر له‌به‌ر سینگا مه‌ بیت‪ ،‬نه‌ته‌نێ‬ ‫هۆزانڤان‪ ،‬به‌لکو هونه‌رمه‌ند‪ ،‬ده‌نگبێر‪،‬‬ ‫شانۆڤان‪ ،‬شێوه‌کار و‪ ...‬هه‌ر یه‌ک به‌‬ ‫شێوازێ خوه‌ دبیتن خزمه‌تێ بکه‌ت‪.‬‬ ‫ئه‌ڤرۆکه‌ دهوک‪ ،‬وانه‌‪ ،‬قامیشلۆ وانه‌‪،‬‬ ‫که‌رکوک وانه‌‪ ،‬مهاباد وانه‌‪ ،‬و هه‌می‬ ‫جێهه‌ک ژبۆ کوردستانێ تێکۆشینێ‬ ‫دک������ه‌ت‪ .‬ئ���ه‌ڤ���رۆ ل ن���اڤ���ا م��ل��م�لان��ێ‬ ‫ح��زب��ای �ه‌ت��ی��دا‪ ،‬ره‌ن����گ ژ ک��وردی��ن��ی��ێ‬

‫«ئێمه‌ى کورد له‌ هه‌ر شوێنێک بین‪،‬‬ ‫ه�ه‌م��ووم��ان ب��رای��ن و ده‌ب��ێ یه‌کگرتوو‬ ‫بین»‬ ‫هونه‌رمه‌ندى مۆسیقى (باڵه‌بان) سیدار‬ ‫پێیوایه‌ ده‌ب��ێ هونه‌رمه‌ند هی کاتی‬ ‫ته‌نگانه‌ بێت‪ .‬ئه‌وه‌ی له‌ وان و ده‌وروبه‌ری‬ ‫رووی دا‪ ،‬کاره‌ساتێکی گ �ه‌وره‌ بوو‪.‬‬ ‫ئێمه‌ به‌ پێویستمان بینی له‌ تورکیا و‬ ‫له‌ ئه‌وروپا و هه‌ر کوێ نیشته‌جێین‪ ،‬له‌م‬ ‫کۆنسێرتانه‌دا به‌شداربین‪ .‬ئێمه‌ى کورد‬ ‫له‌ هه‌ر شوێنێکی ئه‌م کوردستانه‌بین‪،‬‬ ‫به‌ هه‌ر شێوه‌زارێک که‌ قسه‌ بکه‌ین‪،‬‬ ‫ه�ه‌م��ووم��ان ب��رای��ن و ده‌ب��ێ یه‌کگرتوو‬ ‫بین‪ .‬سیدار وتیشى‪ :‬نه‌دانی هۆڵ ل ‌ه‬ ‫الی �ه‌ن ش��اره‌وان��ی ک�ه‌الری��ش ش�ه‌رم�ه‌زار‬ ‫ده‌که‌ین‪ ،‬ئه‌مه‌ بێویژدانییه‌‪ .‬پێشوازی‬ ‫خ�ه‌ڵ��ک ل �ه‌ ه�ه‌ول��ێ��ر و سلێمانی زۆر‬ ‫خ��ۆش��ح��اڵ��ی ک���ردم‪ .‬ده‌س��ت��خ��ۆش��ی ل�ه‌و‬ ‫الیه‌نانه‌ ده‌که‌ین که‌ بۆ به‌ڕێوه‌چوونی‬ ‫ئه‌م کۆنسێرتانه‌ هاوکاریان کردین‪ .‬ب ‌ه‬ ‫گشتی‪ ،‬گه‌شتێکی باش بوو بۆ ئێمه‌ى‬ ‫هونه‌رمه‌ندان‪.‬‬

‫«ئازه‌ره‌کانى وان ئازارى هه‌موومانه‌» مالباتێن شه‌هیدان ب تایبه‌ت شه‌هیدێن‬ ‫ژی‬ ‫هونه‌رمه‌ند حه‌مید مسته‌فا خۆشحاڵى قالبانێ دخوازم و ده‌وله‌تا تورک‬ ‫زنجیره‌ کۆنسێرتانه‌دا»‬ ‫خ���ۆى ده‌رب�����ڕى ک���ه‌ ب����ه‌ش����دارى ل �ه‌و‌ شه‌رمه‌زار دکم‪.‬‬ ‫ف��اروق باپیر یارمه‌تى بۆ خه‌ڵکى وان‬ ‫ک��ۆن��س��ێ��رت�ه‌ک�ه‌دا ک��رد ب��ۆ پشتگیرى‬ ‫به‌کارێکى زۆر زۆر پیرۆز وه‌سفکرد و‬ ‫«گۆرانیه‌کى تایبه‌تى‬ ‫کردنى خه‌ڵکى وان‪ .‬حه‌مید ئه‌وه‌ى وت‪:‬‬ ‫وتى‪ :‬هه‌ر میله‌تێک هه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌ک‬ ‫‌ڵکى‬ ‫ه‬ ‫خ‬ ‫بۆ‬ ‫کردبوو‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ئاماد‬ ‫‌یاندنى‬ ‫له‌م کاته‌ هه‌ستیاره‌دا هونه‌ر گه‬ ‫که‌ کاره‌ساتێکى به‌سه‌ربێ له‌ پێش هه‌ر‬ ‫‌ک‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫په‌یامێگه‌ بۆ به‌رژه‌وه‌ندى گشتى‬ ‫وان»‬ ‫هه‌مویانا ده‌بێت هونه‌رمه‌ند پێشه‌نگى‬ ‫�ى‬ ‫�‬ ‫�ان‬ ‫�‬ ‫‌ک‬ ‫ه‬ ‫�ازار‬ ‫ب��ۆ به‌ده‌ستهێنانى م���اده‌‪ ،‬ئ�‬ ‫ه��ون�ه‌رم�ه‌ن��دى گ�ه‌رم��ی��ان‪ ،‬هونه‌رمه‌ند ئ�ه‌و خه‌ڵکه‌ بێت‪ ،‬چونکه‌ هونه‌رمه‌ند‬ ‫وان ئازارى هه‌موومانه‌ ده‌بێت هه‌موان حه‌سه‌ن هه‌یاس که‌ گۆرانیه‌کى تایبه‌تى ده‌ت���وان���ێ ب �ه‌ ئ��اس��ان��ى ده‌ن��گ��ى خۆیی‬ ‫ه��اوک��ارى خه‌ڵکى وان بکه‌ین به‌هه‌ر ئاماده‌ کردبوو بۆ خه‌ڵکى وان و له‌گه‌ڵ بگه‌یێته‌ هه‌موو الیه‌ک‪ .‬هه‌روه‌ها وتى‪:‬‬ ‫جۆرێک بێت‪.‬‬ ‫گ��روپ�ه‌ میوزیکیه‌ تایبه‌ته‌که‌یدا بۆ پشت به‌خوا کورد توشى کاره‌ساتى وا‬ ‫یه‌که‌مجار بۆ ئازاره‌کانى گه‌لى کورد نابێنه‌وه‌ و هیچ ناخۆشیه‌ک به‌سه‌ر‬ ‫“هه‌ستێ نه‌ته‌وایه‌تی ل‬ ‫و وانى چرى ‪.‬‬ ‫میله‌ته‌که‌ماندا نایه‌ت و ئه‌گه‌ر شتێکى‬ ‫باشورێ کوردستان و ل‬ ‫ح �ه‌س �ه‌ن ه �ه‌ی��اس خ �ه‌م��ب��ارى خ���ۆى له‌ واش روبدات ده‌بێت هونه‌رمه‌ند پێشه‌نگ‬ ‫هونه‌رمه‌ندا الوازه‌“‬ ‫رێگرییه‌کانى الیه‌نى به‌رپرس نیشاندا بن ف��اروق باپیر باسى له‌وه‌شکرد ک ‌ه‬ ‫‌ز‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫وتی‪:‬‬ ‫هونه‌رمه‌ند مه‌له‌ک رۆژهات‬ ‫که‌ رێگرییان کرد له‌وه‌ى کۆنسێرته‌که‌ هه‌موو کات نابێت بیر له‌ماده‌ بکه‌ینه‌وه‌‪،‬‬ ‫سترانبێژا‬ ‫کچا وانێمه‌‪ .‬هه‌ستا مه‌ یا‬ ‫له‌ هۆڵى که‌الردا نه‌کرا‪ .‬وتى‪ :‬خه‌ڵکى ئه‌گه‌ر میله‌تى خۆشت نه‌بێ میله‌تێکى‬ ‫‌لێکی‬ ‫ه‬ ‫گ‬ ‫من‬ ‫جودایه‌‪ .‬خه‌مگینیا دلێ‬ ‫شاری که‌الر خه‌ڵکێکى دڵسۆزو باشن ت��ری��ش بێت وه‌ک کارێکى ئینسانى‬ ‫زێده‌یه‌‪ .‬مالباتا من ژی راستێ ڤێ ب��ۆ ن�ه‌ت�ه‌وه‌ک�ه‌ی��ان و م��ن ئاگادارنیم پ �ه‌ی��ام��ى خ���ۆت بگه‌ێنیت هه‌رنه‌بێت‬ ‫فه‌الکه‌تێ هاتن‪ .‬مه‌ ژی دیت‪ ،‬مرنێ بۆ رێگرى ده‌ک �ه‌ن ورده‌ک��ارى رێکاره‌ که‌مێک له‌خه‌م و ئازاره‌کانیان که‌م‬ ‫ژی دی��ت‪ ،‬خه‌لکێ وان��ێ زه‌ره‌ره‌ک���ی یاسایه‌که‌ نازانم و له‌ناخى دڵ �ه‌وه‌ به‌و بکه‌ینه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌شى وت‪ :‬به‌ش به‌حاڵى‬ ‫گه‌لێکی م���ه‌زن دی��ت��ن‪ .‬م��خ��اب��ن ئ�ه‌و هه‌واڵه‌ خه‌مبار ب��ووم هه‌رچیه‌ک بوه‌ خۆم شانازى به‌وه‌و ده‌که‌م که ‌به‌شداریم‬ ‫ئالیکارییه‌کو هاته‌ کرن نه‌گه‌هیشت ده‌ب��وای�ه‌ له‌ هۆڵه‌که‌ بکرایه‌‪ ،‬چونکه‌ کرد له‌و زنجیره‌ کۆنسێرتانه‌دا‪.‬‬ ‫خه‌لکێ‪ ،‬ئه‌م وانه‌ شه‌رمه‌زار دکن‪ .‬ئه‌ز‬ ‫‌الت‪،‬‬ ‫ل هه‌ر جهێکی بم‪ ،‬د خزمه‌تا وه‬ ‫هه‌ڵبژارده‌ی فۆتۆ‌‬ ‫چ��ان��د و ه��ون �ه‌ر و گ�ه‌ل��ێ خ���وه‌دا بم‪،‬‬ ‫مالێ دنیا د ڤێ دنیایه‌دا دمینه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫تشته‌ک پاره‌ نینه‌‪ ،‬ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌کو‬ ‫ڤسا دهزره‌ شه‌رمه‌زار دکم‪ .‬شه‌ره‌ف و‬ ‫روم�ه‌ت��ا م��ن ئه‌ڤه‌ ک��و ل گ �ه‌ل گه‌لێ‬ ‫خ���وه‌م���ه‌‪ .‬ده‌ن��گ��ێ م��ن ژی نیعمه‌تا‬ ‫خ��ۆدێ��ی��ه‌‪ .‬ک��وردی��ن��ی��ا م���ن ژب���ۆ من‬

‫ی کوردستان گۆرانی بڵێین‬ ‫و هێمنانه‌ له‌ ب��اره‌ى ئ �ه‌وه‌ى که‌ بۆچى‬ ‫کانی ک�ه‌م ده‌رده‌ک �ه‌وێ��ت‪ ،‬له‌کاتێکدا‬ ‫له‌ناو خه‌ڵک زۆر خۆشه‌ویسته‌ وتى‪:‬‬ ‫«ه���ی���وادارم ئ �ه‌و ک��ارن �ه‌ى ده‌ی��ک �ه‌م به‌‬ ‫دڵ��ی خه‌ڵک ب��ن‪ ،‬چونکه‌ بۆ خه‌ڵک‬ ‫کارده‌که‌م و بینه‌ره‌کانم خۆشده‌وێن»‪.‬‬ ‫ئه‌م ژنه‌ هونه‌رمه‌نده‌ له‌باره‌ى ئه‌وه‌ى که‌‬ ‫ئایا به‌ نیازه‌ له‌ شاره‌کانى تر له‌م جۆره‌‬ ‫کۆنسێرتانه‌ بکات ئه‌وه‌ى وت «هیوادارم‬ ‫بتوانم و کات هه‌بێت بۆ شاره‌کانى تریش‬ ‫ئه‌م جۆره‌ کارانه‌ بکه‌م‪ ،‬چونکه‌ بۆ من‬ ‫شاره‌کانى کوردستان جیاوازیان نیه‌»‪.‬‬ ‫ک���ان���ى ل����ه‌ب����اره‌ى ک���ه‌م���ی ب �ه‌ره �ه‌م �ه‌‬ ‫ه��ون�ه‌ری�ه‌ک��ان��ی��ش��ى ئ���ام���اژه‌ى ب �ه‌وه‌ک��رد‬

‫«ئ �ه‌م �ه‌ پ �ه‌ی��وه‌ن��دی ب �ه‌ ب��ی��رک��ردن �ه‌وه‌ى‬ ‫خۆمه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬چونکه‌ وا بیرده‌که‌مه‌و‌ه‬ ‫ک�ه‌ ک���اری ک �ه‌م و پ��وخ��ت ب��ک�ه‌م زۆر‬ ‫باشتره‌ له‌ کاری زۆر و نا باش»‪.‬‬ ‫ل�ه‌ ت��ه‌الری ه��ون�ه‌ری ش��اری سلێمانی‬ ‫به‌شی رۆشنبیری مه‌ڵبه‌ندی (‪)1‬ی‬ ‫سلێمانی کۆنسێرتێکی جه‌ماوه‌ری بۆ‬ ‫ه���ه‌ردوو خانمه‌ هونه‌رمه‌ند (ک��ی��ژان و‬ ‫کانی) ڕێکخست‪ ،‬ئه‌وه‌ى جێی تێڕامان‬ ‫بوو زۆری ئاماده‌بووان بوو که‌ به‌شێکی‬ ‫زۆری��ان به‌ هۆی نه‌بوونی جێگا نه‌یان‬ ‫توانی ئاماده‌بن و له‌ ده‌ره‌وه‌ى هۆڵکه‌‬ ‫م��ان�ه‌وه و چونه‌ ژوره‌وه‌ش بێبه‌رامبه‌ر‬ ‫بوو‌‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ /‬دانا‬

‫هونه‌رمه‌ندان و شاعیرانى به‌شداربووى (‬

‫هونه‌ر و وێژه‌‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪88‬‬ ‫دووشه‬ ‫‪2711/10/262010/11/8‬‬ ‫‌ممه‌ممه‌‪- 2012/1/16‬‬ ‫دووشه‬

‫‪10‬‬

‫ئاماده‌کار‬

‫دانا به‌رزنجی‬ ‫له‌ چوارچێوه‌ى (کۆنسێرتێک‬ ‫بۆ وان) که‌ رۆژنامه‌ى (چه‌تر)‬ ‫به‌ هاوکارى کۆمه‌ڵه‌ی هونه‌ری‬ ‫دیجله‌ له‌ شاره‌کانى (هه‌ولێرو‬ ‫سلێمانى و دهۆک و که‌الر ) له‌‬ ‫باشورى کوردستان به‌ڕێوه‌یبرد‬ ‫که‌ تێیدا چه‌ندین هونه‌رمه‌ند‬ ‫و شاعیر به‌شداریانکرد‬

‫داهاتى کۆنسێرته‌که‌ بۆ‬ ‫لێقه‌وماوانى شارى وان بوو‬ ‫له‌ به‌سه‌رکردنه‌وه‌ى (چه‌تر)‬ ‫شاعیران و هونه‌رمه‌ندانى‬ ‫به‌شداربوو به‌ هه‌ست و دڵێکى پڕ‬ ‫له‌ عه‌شقى نه‌ته‌وه‌یی له‌ باره‌ى‬ ‫کۆنسێرته‌که‌وه‌ دوان‪.‬‬

‫له‌ کۆنسێرته‌که‌دا هه‌ریه‌ک له‌ شاعیرى‬ ‫گ���ه‌وره‌ (ش��ێ��رک��ۆ بێکه‌س و شه‌عبان‬ ‫س��ل��ێ��م��ان‪ ،‬دڵ����داری ش��اع��ی��ر) ف �ه‌ره��اد‬ ‫مه‌ردێ له‌گه‌ڵ هونه‌رمه‌ندان (جانێ‪،‬‬ ‫م �ه‌ل �ه‌ک رۆژه����ات‪ ،‬چ��ۆپ��ی ف�ه‌ت��اح‪،‬‬ ‫اللۆ ره‌نجده‌ر‪ ،‬حه‌سه‌ن هه‌یاس‪ ،‬کاوه‌‪،‬‬ ‫ب �ه‌ه��رۆز ت �ه‌وه‌ک��ول��ی‪ ،‬بڵند ئیبراهیم‪،‬‬ ‫ع��ی��م��اد ه��ه‌ول��ێ��ری وح �ه‌م��ی��د دی��ان��ا)‬ ‫که‌ هونه‌رمه‌ندانى باکور و باشورو‬ ‫رۆژهه‌اڵتى کوردستان به‌شداربوون‪.‬‬

‫«ئه‌گه‌ر کوردستانیانه‌تر‬ ‫بیر نه‌که‌ینه‌وه‌ ئه‌وا‬ ‫کۆمه‌ڵکوژیه‌کان دووباره‌‬ ‫ده‌بنه‌وه‌»‬

‫شاعیرى گه‌وره‌ شێرکۆ بێکه‌س له‌ باره‌ى‬ ‫کۆنسێرته‌که‌وه‌ وه‌ها دواو وتى‪ :‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئامه‌د لێى بقه‌ومێ ئه‌وا سلێمانیش لێى‬ ‫قه‌ماوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر وان و شرناخمان خۆش‬ ‫نه‌وێت ناتوانین هه‌ولێر و قامیشلۆشمان‬ ‫خ��ۆش بوێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر کوردستانیانه‌تر‬ ‫بیر نه‌که‌ینه‌وه‌ ئه‌وا کۆمه‌ڵکوژیه‌کان‬ ‫دووب����اره‌ ده‌ب���ن���ه‌وه‌‪ .‬مامۆستا شێرکۆ‬

‫شێرکۆ بێکه‌س‪ :‬به‌ده‌مه‌وه‌چونى به‌شێکى واڵته‌که‌مان‬ ‫هه‌روه‌ها زیاتر رو‌نکردنه‌وه‌ى داو وتى‪:‬‬ ‫بۆنه‌ تا بۆنه‌ جیاوازى هه‌یه‌‪ ،‬هه‌ندێک‬ ‫بۆنه‌ هه‌یه‌ گه‌ر هونه‌رمه‌ند یان ئه‌دیب‬ ‫به‌شداریتێدا نه‌کات ئاسایه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫بۆنانه‌ى که‌ وه‌ک ئه‌مه‌ى ئێستا بۆ‬ ‫وان و بۆ کاره‌ساتى ش��رن��اخ ئه‌مانه‌‬ ‫شوێنێکى تایبه‌تى هه‌یه‌‪ ،‬له‌به‌ر چه‌ند‬ ‫ه���ۆی���ه‌ک ی �ه‌ک��ێ��ک ل���ه‌وان���ه‌ ئ �ه‌وه‌ی �ه‌ ‬ ‫که‌وه‌ک مه‌سه‌له‌یه‌کى نه‌ته‌وه‌یی وه‌ک‬ ‫به‌ده‌مه‌وه‌چونى کاره‌ساتی به‌شێکى ترى‬ ‫واڵته‌که‌مان بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ به‌پیره‌وه‌‬ ‫چونى زۆر پێویسته‌ و ب�ه‌ ئه‌رکێکى‬

‫که‌یف خوه‌شن ل باژێرا شێخ مه‌حمود‬ ‫ب��ه‌رزن��ج��ی ک��ۆن��س��ێ��رت ددن‪ .‬ب���ه‌رێ‬ ‫ه �ه‌ر تشته‌ک‪ ،‬پێشه‌وا‪ ،‬هونه‌رمه‌ند‪،‬‬ ‫جڤاکناس و ره‌وشه‌نبیر گاڤێ دیرۆکی‬ ‫ژب��ۆ گه‌لێ خ��وه‌ ب��اوێ��ژن‪ .‬ب تایبه‌ت‬ ‫ژبۆ یه‌کێتیا گه‌لێ کوردستانێ‪ ،‬نه‌‬ ‫ته‌نێ ژبۆ پارتیه‌ک و حزبه‌کی‪ .‬دڤێ‬ ‫پ �ه‌ره‌ ب��دن ب هه‌ستا ن�ه‌ت�ه‌وی‪ .‬هه‌می‬ ‫ستران و هونه‌رێ مه‌ ژی ژبۆ کورد‬ ‫و کوردستانێ یه‌‪ .‬هونه‌رمه‌ندا ره‌سه‌ن‬ ‫دڤێ هونه‌را خوه‌ پێش بخینه‌ و نابێ‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیا خوه‌ و پاره‌ بده‌ پێش‪ .‬ئه‌ڤ‬

‫دروستبکه‌ین‪ ،‬ئه‌گه‌ر نا‪ ،‬کێشه‌کانمان‬ ‫زیاتر و قووڵتر ده‌بنه‌وه‌‪ .‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫ئێمه‌ هێشتا کوردستانێکی ئازادمان‬ ‫دروست نه‌کردووه‌‪ ،‬واڵتمان ژێرده‌سته‌یه‌‪،‬‬ ‫گه‌له‌که‌مان ده‌چه‌وسێندرێته‌وه‌‪ ،‬هێشتا‬ ‫له‌ شاخه‌کاندان‪ ،‬له‌ زینداندان‪ ،‬بۆمبی‬ ‫کیمیایی به‌سه‌ریاندا ده‌بارێنن و له‌ ژێر‬ ‫زه‌خت و گوشاردان‪ .‬جانێ له‌ کۆتاییدا‬ ‫سوپاسی هه‌موو ئه‌و الیه‌نانه‌ ده‌که‌م که‌‬ ‫هاوکارمان بوون له‌ به‌ڕێوه‌چوونی ئه‌م‬ ‫کۆنسێرتانه‌‪.‬‬

‫هونه‌رمه‌نده‌کو کۆمکوژیا خه‌لکێ‬ ‫ق�لاب��ان��ێ ن��اب��ی��ن �ه‌‪ ،‬ئ���ه‌ز ژێ����را ن��اب��ێ��ژم‬ ‫هونه‌رمه‌ند‪ .‬دڤێ ل گه‌ل جڤاکا خوه‌‬ ‫بێت‪ .‬هونه‌رمه‌ند ژ گه‌ل مه‌زنتر نیه‌‪،‬‬ ‫گه‌ل تونه‌بێ هونه‌رمه‌ند ژی تونه‌یه‌‪.‬‬ ‫گه‌ل ژی باش دزانه‌ کێ هونه‌رمه‌نده‌‪.‬‬

‫کاره‌ساتێکى ئاواگه‌وره‌ من بێ دوو دڵى‬ ‫به‌شداری ده‌بم بۆ وان چه‌ند کۆنسێرتى‬ ‫«هه‌رچیه‌ک بتوانم‬ ‫تریشم ک���ردووه‌ ب��ۆ ئه‌نفاله‌کان و بۆ‬ ‫بیکه‌م به‌قورگم به‌ده‌نگم ئاواره‌ى که‌رکوک پشت به‌خوا له‌داهاتو‬ ‫ئه‌توانم زۆر شتبکه‌م و ئاماده‌یی خۆم‬ ‫پێشکه‌ش بێت به‌‬ ‫پیشان ئه‌ده‌م و پیشانیشم داوه‌‪ ،‬چۆپی‬ ‫میله‌ته‌که‌م»‬ ‫ئ��ام��اژه‌ى ب�ه‌وه‌ش��دا که‌ هونه‌ر خزمه‌ت‬ ‫هونه‌رمه‌ندچۆپى فه‌تاح وه‌ها له‌وباره‌و‌ه کردنه‌ به‌ میله‌ت و به‌رژه‌وه‌ندیشه‪‌.‬‬ ‫دواو وت��ى‪ :‬ب��وم�ه‌ل�ه‌رزه‌ک��ان��ى وان دڵى‬ ‫«ماده‌ باڵى کێشاوه‌‬ ‫منیان زۆرتر سه‌غله‌تکرد‪ ،‬به‌تایبه‌تیش‬ ‫ل�ه‌ ب �ه‌رئ �ه‌وه‌ى م��ن پێشتر ب �ه‌ش��دار بوم‬ ‫به‌سه‌ر هونه‌رمه‌ندانى‬ ‫له‌ فێستیڤاڵى وان ب�ه‌ن��اوى (ده‌ری��ای��ی ناوه‌وه‌ى کوردستانى‪،‬‬ ‫چێوان)وه‌ خۆشه‌ویستیه‌کم په‌یداکرد بۆ‬ ‫وان و خه‌ڵکى وان شایه‌نى هه‌موشتێکن ئه‌مه‌ مایه‌ى شه‌رمه‌زاریه‌‬ ‫بۆ ئێمه‌»‬ ‫و په‌یوه‌ندیه‌کى خۆشم په‌یداکرد له‌وێ‬ ‫له‌گه‌ڵ رێکخراوه‌کان و خه‌ڵکى ئه‌وێ هونه‌رمه‌ندى مۆسیقى (فـلـود) شازاد‬ ‫بۆیه‌ که‌پێم وترا له‌الیه‌ن کۆمپانیای ئ �ه‌وه‌ى خسته‌ڕوو وت��ى‪ :‬گ �ه‌ڕان �ه‌وه‌م له‌‬ ‫چ����ه‌ت����ره‌وه‌ ب���ۆ ب���ه‌ش���داری���ک���ردن���م ل �ه‌و هه‌نده‌رانه‌وه‌ بۆ کوردستان ئه‌وه‌ى پاڵی‬ ‫کۆنسێرته‌ ب��ێ دودڵ��ى ب��ڕی��ارم دا که‌ پ��ێ��وه‌ن��ام ئ �ه‌و ک��اره‌س��ات �ه‌ ت��راژی��دی��ای�ه‌ى‬ ‫ب �ه‌ش��دارب��م‪.‬ه �ه‌روه‌ه��ا چ��ۆپ��ی ئ �ه‌وه‌ش��ى خه‌ڵکى وان بوو که‌ کاریگه‌رى زۆرى‬ ‫وت‪ :‬ئه‌وخه‌ڵکه‌ش وه‌ک من دڵسۆزى ل�ه‌ال دروستکردم وه‌ده‌م��ان�ه‌وێ��ت به‌پێی‬ ‫خۆیی پیشاندا و هاتبون هاریکاری وان توانا خزمه‌ت بکه‌ین به‌ شاریی وان ئه‌وان‬ ‫بکه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ زۆر زۆر دڵخۆشکه‌ره‌ که‌ هه‌مویان که‌سوکارو هاوپشتى ئێمه‌ن‬ ‫ئه‌و که‌سانه‌ ده‌بێت ئه‌وه‌نده‌ به‌ڕێز دێن که‌ به‌ هه‌زاره‌ها منداڵ و ژن و پیاو‬ ‫بۆ کۆنسێرته‌کان و ئاماده‌یی خۆیان له‌ژیر خێمه‌ ده‌ژین ئه‌وه‌کارى هه‌مومانه‌‬ ‫پیشان ده‌ده‌ن وته‌نیا به‌ده‌م نییه‌ مایه‌ی ل���ه‌ ه����ه‌ر پ���ارچ���ه‌ی���ه‌ک���ى ک��وردس��ت��ان‬ ‫دڵخۆشیه‌ که‌میله‌ته‌که‌مان ئاوا دڵسۆز ده‌بێت هه‌وڵبده‌ین بۆ هاوکاریکردنى‬ ‫لێقه‌وماوانى ش��ارى وان و ه�ه‌ر نه‌بێت‬ ‫و به‌ئیحترام ماوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ �ه‌و هونه‌رمه‌نده‌ به‌ڵێنیشیدا و وت��ى‪ :‬خه‌نده‌ بخینه‌ سه‌ر لێوى منداڵێک له‌‬ ‫ه�ه‌رچ��ی�ه‌ک بتوانم بیکه‌م به‌قورگم منداڵه‌کانى ژێر چادرگه‌کان‪.‬‬ ‫به‌ده‌نگم پێشکه‌ش بێت به‌ میله‌ته‌که‌م ش����ازاد وت��ی��ش��ى‪ :‬ب �ه‌داغ��ێ��ک��ى زۆره‌وه‌‬ ‫و هاریکاریی بی له‌ حاڵه‌تێکى ئاواو ئه‌مرۆ دنیای ماده‌ باڵى کێشاوه‌ به‌سه‌ر‬

‫نیشتمانى و هونه‌رى و ئه‌ده‌بیشى ده‌زانم‪.‬‬ ‫ش��ێ��رک��ۆ ب��ێ��ک�ه‌س ب��اس��ی��ل�ه‌وه‌ش��ک��ردک� ‌ه‬ ‫هه‌موو ئه‌وانه‌ى به‌شدارى ده‌که‌ن یان نا‪،‬‬ ‫خۆیان ئ���ازادن ئه‌مه‌ شتێک نیه‌ من‬ ‫بڕیاری لێبده‌م یان ته‌نانه‌ت ره‌خنه‌شى‬ ‫بکه‌م ئه‌وه‌ ئازادیه‌ بۆ ئازادى ئه‌و که‌سه‌‬ ‫خۆى ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ .‬چونکه‌ هه‌ندێک‬ ‫«ده‌بێ له‌ الیه‌نى‬ ‫ه��ون �ه‌رم �ه‌ن��د ب���ژێ���وى ژی��ان��ى ل�ه‌س�ه‌ر‬ ‫کلتوری و هونه‌ریه‌وه‌‬ ‫هونه‌ره‌که‌یه‌تى ده‌ک��رێ جارێ دووجار‬ ‫خۆبه‌خش کاربکات‪ ،‬به‌اڵم به‌شێوه‌یه‌کى پێشه‌نگى گه‌له‌که‌مان بین‬ ‫دای��م ن��اک��رێ��ت‪ .‬ئ �ه‌و شاعیره‌ وتیشى‪ :‬یه‌کێتییه‌کی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫پ��ێ��ش��وازى ه��اواڵت��ی��ان ب �ه‌ ب��اش ده‌زان���م‬ ‫دروستبکه‌ین»‬ ‫چونکه‌ ئه‌مه‌ به‌ئه‌رکێکى پیرۆز ده‌زانم‪ .‬هونه‌رمه‌ندى جانێ الى خ��ۆی�ه‌وه‌ زۆر‬ ‫«هونه‌رمه‌ند جڤاکناس‬ ‫خۆشحاڵى ده‌رب��ڕى که‌ ب�ه‌ش��داری ئه‌م‬ ‫کۆنسێرتانه‌ بوو‪ ،‬ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌ وتى‪:‬‬ ‫و ره‌وشه‌نبیر گاڤێ‬ ‫دیرۆکی ژبۆ گه‌لێ خوه‌ هه‌ر بۆ هه‌مان مه‌به‌ست له‌ ئه‌وروپاش‬ ‫نزیکه‌ی (‪ )15‬کۆنسێرتمان سازداوه‌‪،‬‬ ‫باوێژن‪ .‬بۆ یه‌کێتیا گه‌لێ زۆر خۆشحاڵبوم ک �ه‌ ب��ه‌ش��دارى ئه‌م‬ ‫کۆنسێرتانه‌ ب���ووم ه��ی��وادارم بتوانین‬ ‫کوردستانێ‪ ،‬نه‌ ته‌نێ‬ ‫تۆزێکى تر ئازار و برینی خه‌ڵکی وان‬ ‫پارتیه‌ک و حزبه‌کی»‬ ‫ه��ون �ه‌رم �ه‌ن��د ک���اوه‌ دب��ێ��ژێ‪ :‬ک��ارێ ده‌رم���ان بکه‌ین‪ .‬هونه‌رمه‌ند هیواشى‬ ‫سه‌ره‌که‌ یا هونه‌رمه‌ندێ‪ ،‬دڤێ هونه‌را خ��واس��ت و داواش���ی���ک���رد ک��ه‌ ه�ه‌م��وو‬ ‫خوه‌ بخینه‌ خزمه‌تا گه‌لێ خوه‌‪ .‬ل هه‌ر هونه‌رمه‌ندان به‌شداری له‌م کۆنسێرتانه‌‬ ‫جهێک شین و لێقه‌ومینێ ک��وردان بکه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌بێ‪ ،‬ئه‌م هونه‌رمه‌ند هه‌لوه‌ستا خوه‌ جانێ که‌ (‪ )24‬ساڵه‌ خه‌ریکی کارى‬ ‫نیشان ددن‪ .‬هونه‌رمه‌ندێ گه‌ل‪ ،‬دڤی هونه‌ریه‌‪ ،‬وه‌ک خۆى ده‌ڵێت هیچ کات‬ ‫ل گه‌ل گه‌لێ خوه‌ و ل گۆرا جڤاکێ بیرى له‌ پاره‌ نه‌کردووه‌ته‌وه‌ و ده‌یه‌وێ‬ ‫ک��ورد ب��ێ��ت‪ .‬ئ �ه‌ڤ ک��ارێ کۆمپانیا له‌گه‌ڵ گه‌له‌که‌یدا بێت‪ .‬ئه‌و پێیوایه‌‬ ‫(چ���ه‌ت���ر) گ �ه‌ل �ه‌ک��ی پ���ی���رۆزه‌‪ .‬ژب���ه‌ر ده‌بێ له‌ الیه‌نى کلتوری و هونه‌ریه‌وه‌‬ ‫ئ �ه‌و ک��اره‌س��ات��ێ ک��و ل وان��ێ چ ب��وو‪ ،‬پێشه‌نگى گه‌له‌که‌مان بین و په‌ره‌یان‬ ‫(‪ )600‬هه‌زار که‌س کۆچبه‌ر بوون‪ .‬پر پ��ێ ب��ده‌ی��ن یه‌کێتییه‌کی ن�ه‌ت�ه‌وه‌ی��ی‬

‫ه��ون�ه‌رم�ه‌ن��دان��ى ن����اوه‌وه‌ى کوردستانى‬ ‫ئازاد‪ ،‬ئه‌مه‌ مایه‌ى شه‌رمه‌زاریه‌ بۆ ئێمه‌ ‬ ‫ده‌توانین بیر له‌وه‌ بکه‌ینه‌وه‌ ئایا ته‌نها‬ ‫م��اده‌ ئامانجى هونه‌ره‌که‌مانه‌ هیواو‬ ‫ئاواتم ئه‌وه‌یه‌ هونه‌رمه‌ندان کاره‌کانیان‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندى حزب و مادیدا ته‌سک‬ ‫ن �ه‌ک �ه‌ن �ه‌وه‌و ل �ه‌ ب��ۆن �ه‌ ن �ه‌ت �ه‌وه‌ی �ه‌ک��ان��دا‬ ‫هه‌مووان هه‌مه‌ هه‌نگى بکه‌ین‪.‬‬

‫«کوردان له‌سه‌رپێن بۆ‬ ‫خه‌بات‪ ،‬قور به‌سه‌ر‬ ‫دوژمن»‬

‫الل��ۆ ره‌ن��ج��ده‌ر سرودبێژ و گۆرانیبێژ‬ ‫س��ه‌ره‌ت��اى ه�ه‌س��ت��ى خ��ۆى ب �ه‌ په‌خشان‬ ‫هێنایه‌ زم��ان و باسى له‌ زام��ى (‪)50‬‬ ‫ملیۆن کورد کرد و رایگه‌یاند کورد‬ ‫ل�ه‌س�ه‌ر پێیه‌ و ل�ه‌ رۆژه���ه‌اڵت ئیعدام‬ ‫ده‌کرین له‌ باکور کۆمه‌ڵکوژ ده‌کرێن‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ک���ورد ل �ه‌س �ه‌ر پێیه‌ ک���ورد له‌‬ ‫رۆژئاوا له‌سه‌ر پێیه‌‪ ،‬ساڵو له‌ خه‌ڵکى‬ ‫ک �ه‌الر و هه‌موو خه‌ڵکى کوردستانى‬ ‫گ�ه‌وره‌ کرد و رایگه‌یاند ئه‌ردۆغان و‬ ‫ئه‌که‌په‌ و به‌شار ئه‌سه‌د و مالکى و‬ ‫هاشمى له‌ خ�ه‌ودان قوربه‌سه‌رن‪ ،‬کورد‬ ‫له‌سه‌ر پێیه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌ وتیشى‪ :‬به‌شداریکردنم‬ ‫به‌ئه‌رکى سه‌رشانم ده‌زانم ده‌بێت هه‌موان‬ ‫هاوکارى لێقه‌ومان و زیان لێکه‌وتوانى‬ ‫ش��ارى وان بین ئه‌وکاره‌ساته‌ ویژدانى‬ ‫هه‌موو مرۆڤێکى خاوه‌ن هه‌ستى جواڵند‬ ‫جێگاى داخه‌ که‌ له‌ دواى ئاماده‌کردنى‬ ‫هۆڵ و به‌هه‌موو پێداویستیه‌کانیه‌وه‌ و‬

‫کیژان و کانی‪ :‬ئاماده‌ین له‌ هه‌موو شوێنێکی‬ ‫ئاماده‌کار‬ ‫چاوه‌ڕوانیم ئاماده‌بوون»‬ ‫ژنه‌ هونه‌رمه‌ند کیژان ئیبراهیم له‌باره‌ى‬ ‫جوتیار فه‌تاح‬ ‫ه �ه‌س��ت��ى خ���ۆى ک��ات��ێ��ک ڕاس��ت �ه‌وخ��ۆ‬ ‫گ��ۆران��ی ب��ۆ ئ �ه‌و ه �ه‌م��وو ج �ه‌م��اوه‌ره‌ى‬ ‫به‌ بۆنه‌ى سه‌ری ساڵی (‪)2012‬‬ ‫چ��ڕی وت��ى «هه‌ستێکی زۆر خۆشم‬ ‫ی زاینى کیژان و کانی پێکه‌وه‌‬ ‫ه �ه‌ب��وو‪ ،‬چ��ون��ک�ه‌ بینه‌رێکی زۆر له‌‬ ‫کۆنسێرتێکیان بۆ بینه‌ره‌کانیان‬ ‫س �ه‌روى چ��اوه‌ڕوان��ی من ئاماده‌بوون و‬ ‫‌ند‬ ‫ه‬ ‫ئه‌نجامداو هه‌ردوو ژنه‌ هونه‌رم‬ ‫خۆشه‌ویستیان ده‌رده‌بڕی»‪.‬‬ ‫تایبه‌ت بۆ‌ (چه‌تر) دووان و‬ ‫هونه‌رمه‌ندى ده‌نگبێژ کیژان له‌باره‌ى ‬ ‫هیوایان خواست ئه‌م کۆنسێرته‌‬ ‫ئه‌وه‌ى که‌ چۆنى بوو بیریان له‌وه‌کرده‌وه‌ ‬ ‫‌کانى‬ ‫له‌ سلێمانیه‌وه‌ ببه‌نه‌ شاره‬ ‫که‌ پێکه‌وه‌ ئه‌م کۆنسێرته‌ سازکه‌ن وه‌ها‬ ‫تریش‪.‬‬ ‫دوا «له‌به‌ر ئه‌وه‌ى (کانی) یه‌کێکه‌ له‌‬ ‫هونه‌رمه‌نده‌ زۆر باشه‌کان و خۆم زۆر‬ ‫کیژان «بینه‌رێکی زۆر له‌ س�ه‌روى پێی سه‌رسامم‪ ،‬بۆیه‌ زۆر خۆشحاڵ بووم‬

‫له‌گه‌ڵ ئه‌ودا ئه‌م کاره‌ بکه‌م»‪.‬‬ ‫له‌باره‌ى ئه‌وه‌ى که‌ ئایا به‌ نیازنین ئه‌م‬ ‫کۆنسێرته‌ له‌ شاره‌کانى تریش بکه‌ن‬ ‫وتى «پێویسته‌ ئه‌م کارانه‌ له‌ هه‌موو‬ ‫شاره‌کانی تر بکرێن‪ ،‬ب �ه‌اڵم شارێک‬ ‫تا شارێکی تر جیاوازی هه‌یه‌‪ ،‬شاری‬ ‫سلێمانى له‌م جۆره‌ کارانه‌ زۆر چاالکه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ یه‌که‌م کارمان له‌ سلێمانی کرد‪،‬‬ ‫ئ�ه‌گ�ه‌ر رێکبکه‌وێت ب�ه‌ دڵنیایه‌وه‌ له‌‬ ‫ش��اره‌ک��ان��ی ت��ری��ش ک���اری ل���ه‌و ج��ۆره‌‬ ‫ئه‌که‌ین»‪.‬‬ ‫کانی «ه��ی��وادارم ک��اره‌ک��ان��م ب�ه‌ دڵی‬ ‫خه‌ڵک بن»‬ ‫هونه‌رمه‌ند کانی وه‌ک هه‌میشه‌ نه‌رم‬

‫دۆسیه‌‬

‫وه‌زیرى سه‌رچاوه‌ ئاوییه‌کان‪ :‬تورکیا سه‌باره‌ت ب ‌ه به‌نداوى ئیلیسو ن ‌ه‬ ‫گفتوگۆى له‌گه‌ڵ حکومه‌تى عێراق کردوه‌‪ ،‬ن ‌ه له‌گه‌ڵ ئێمه‌دا‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪88‬‬ ‫دووشه‬ ‫‪2711/10/262010/11/8‬‬ ‫‌ممه‌ممه‌‪- 2012/1/16‬‬ ‫دووشه‬

‫‪12‬‬

‫دۆسیه‌ى ئه‌مجاره‌ى‬ ‫(چه‌تر) تایبه‌ته‌ به‌‬ ‫دروستکردنى (به‌نداوى‬ ‫ئیلیسۆ) له‌ناو خاکى‬ ‫تورکیا و له‌سه‌ر رووبارى دیجله‌‪ ،‬له‌م‬ ‫دۆسیه‌یه‌دا مه‌ترسیه‌کانى ئه‌و به‌نداوه‌‬ ‫له‌سه‌ر عێراق و هه‌رێمى کوردستان‬ ‫له‌ زارى به‌رپرسان و شاره‌زایانه‌وه‌‬ ‫ده‌خه‌ینه‌ روو‪.‬‬ ‫ئاماده‌کردنی‬ ‫ئیپه‌ک تاشلی‬

‫محه‌مه‌د ئه‌مین فارس‪ :‬تورکیا‬ ‫ده‌بێ له‌و ‌ه تێبگات ک ‌ه به‌نداوه‌کان‬ ‫نابن ‌ه چاره‌سه‌ر بۆ پرس ‌ه‬ ‫سیاسیه‌کان‬ ‫بۆ گفتگۆ کردنى هه‌مان بابه‌ت چاومان‬ ‫که‌وت به‌ محه‌مه‌د ئه‌مین فارس و ئه‌کره‌م‬ ‫ا‪ .‬ره‌سوڵ به‌ڕێوه‌به‌ره‌ گشتییه‌کانى سه‌رچاوه‌‬ ‫ئ��اوی��ی�ه‌ک��ان‪ ،‬محه‌مه‌د ئه‌مین ف��ارس وتى‬ ‫«ئ�ه‌م پرۆژه‌یه‌ کاریگه‌رى به‌ سه‌ر هه‌موو‬ ‫عێراق و هه‌روه‌ها کوردستانیشه‌وه‌ ده‌بێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم زیاتر کاریگه‌رى به‌ سه‌ر ناوه‌ڕاست و‬ ‫باشوور ده‌بێت‪ ،‬و زیاتر له‌ (‪ )565‬ه�ه‌زار‬ ‫هێکتار زه‌وى وش��ک ده‌ب��ێ��ت‪ ،‬ئێمه‌ پێشتر‬ ‫وشکه‌ ساڵیمان هه‌بووه‌ له‌ هه‌موو عێراق به‌‬ ‫هۆى دروست کردنى به‌نداو له‌ سه‌ر فورات‪،‬‬ ‫ئێمه‌ (‪ )200‬مه‌تر سێجا ئ��اوم��ان له‌ هه‌ر‬ ‫چرکه‌یه‌کدا پێده‌گات له‌ یوفره‌یتس‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫عێراق پێویستى به‌ زیاتر له‌ (‪ )500‬مه‌تر‬ ‫سێجا هه‌یه‌»‬ ‫ل���ه‌ م��ان��گ��ى ش���وب���ات���ى س���اڵ���ى (‪)2009‬‬ ‫کۆبونه‌وه‌یه‌ک له‌ نێوان واڵتانى تورکیا‪،‬‬ ‫ع���ێ���راق و س���وری���ا س������ازدرا‪ ،‬ب����ه‌اڵم هیچ‬ ‫گفتوگۆیه‌ک سه‌باره‌ت به‌ به‌نداوى ئیلیسۆ‬ ‫نه‌کرا‪ .‬کۆبونه‌وه‌ى داهاتوو له‌ به‌غدا ساز‬ ‫ده‌کرێ و به‌نداوى ئیلیسۆ یه‌کێک ده‌بێ له‌‬ ‫ئه‌جێنداکانى کۆبونه‌وه‌که‌ و یه‌کێک ده‌بێ‬ ‫له‌ خاڵه‌ سه‌ره‌کییه‌کان‪ ،‬وه‌زاره‌ت��ى سه‌رچاوه‌‬ ‫سروشتیه‌کان له‌ به‌غداد بانگهێشت نامه‌یه‌کى‬ ‫نارد بۆ تورکیا بۆ سازدانى کۆبونه‌وه‌یه‌ک‬ ‫له‌ به‌غداد له‌ کۆتایى جوالى‪ ،‬به‌اڵم تاوه‌کو‬ ‫ئێستا هیچ وه‌اڵمێک نه‌دراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ گوێره‌ى قسه‌کانى ئه‌مین فارس‪ ،‬پاش‬ ‫کشانه‌وه‌ى واڵت �ه‌ ئه‌وروپییه‌کان له‌ (‪)7‬ى‬ ‫ج��والى (‪ )2009‬تورکیا هه‌وڵى به‌ ده‌ست‬ ‫هێنانى بودجه‌که‌ى له‌ شوێنێکیتردا‪ .‬جگه‌‬ ‫له‌ په‌یوه‌ندییه‌ سیاسیه‌کانى‪ ،‬تورکیا ده‌توانێ‬ ‫پاڵپشتى له‌ هه‌ر واڵتێکیتر وه‌ربگرێت به‌ هۆى‬ ‫قازانجه‌ ئابووریه‌کانه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ئاماژه‌ى‬ ‫به‌وه‌شدا و وتى «پێموانییه‌ به‌ده‌ست هێنانى‬ ‫ئه‌و پاره‌یه‌ بۆ تورکیا کێشه‌یه‌کى تێدا بێت‪،‬‬ ‫چونکه‌ تورکیا ده‌توانێ ئه‌و بڕه‌ پاره‌یه‌ له‌‬ ‫سه‌رچاوه‌یتر دابین بکات‪ ،‬ئ �ه‌وان ده‌توانن‬ ‫ئه‌و بودجه‌یه‌ له‌ وه‌به‌رهێنه‌ره‌کان وه‌ربگرن‪،‬‬ ‫له‌ چین و ئیسرائیل و ئه‌مه‌ریکا‪ .‬به‌اڵم‬ ‫به‌ هۆى روخساره‌ ژینگه‌ییه‌کانى به‌نداوه‌که‌‬ ‫واڵته‌ ئه‌وروپییه‌کان ده‌بێ فشار بخه‌نه‌ سه‌ر‬ ‫تورکیا له‌به‌ر ئه‌وه‌ى تورکیا ده‌یه‌وێ بچێته‌‬ ‫ریزى یه‌کێتى ئه‌وروپاوه‌»‪.‬‬ ‫تورکیا ئاوێکى زۆرى هه‌یه‌ (گل داوه‌ته‌وه‌)‬ ‫به‌ ه��ۆى ئ�ه‌و ب�ه‌ن��داوان�ه‌ى که‌ له‌ س�ه‌ر هه‌ر‬ ‫دوو رووب����ارى دیجله‌ و ف���ورات دروس��ت��ى‬ ‫ک��ردوون‪ ،‬بۆیه‌ هیچ که‌موکورتیه‌ک نیه‌‬ ‫له‌ ئاو بۆ مه‌به‌ستى کاره‌با و ئاودێرى یان‬ ‫هه‌ر مه‌به‌ستێکیتر‪ .‬به‌اڵم تورکیا کێشه‌ى‬ ‫ئاسایشى (ئه‌منى) هه‌یه‌ و پرۆژه‌ى به‌نداوى‬ ‫ئیلیسوش کێشه‌یه‌کى ئه‌منییه‌‪ ،‬تورکیا‬ ‫ده‌ب��ێ ل �ه‌وه‌ تێبگات که‌ ب�ه‌ن��داوه‌ک��ان نابنه‌‬ ‫چاره‌سه‌ر بۆ پرسه‌ سیاسیه‌کان‪ .‬له‌ عێراق‬ ‫زۆرب �ه‌ى پ��رۆژه‌ به‌نداوییه‌کان بۆ مه‌سه‌له‌ى‬ ‫ئه‌منى دروست کران بۆ تێکدانى ناوچه‌که‌‬ ‫و دوور خستنه‌وه‌ى پێشمه‌رگه‌ له‌ ناوچه‌کانى‬ ‫ده‌وروب����ه‌رى‪ ،‬ن �ه‌ک ب��ۆ س���وودى ناوچه‌که‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌و شته‌ سه‌رى نه‌گرت له‌ به‌ر ئه‌وه‌ى‬ ‫له‌ هه‌رێمى کوردستان حکومه‌تێکى فیدراڵى‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌کره‌م ره‌سوڵ‪ :‬به‌نداوى ئیلیسۆ‬ ‫ده‌بێته‌ کاره‌سات نه‌ک ته‌نیا‬ ‫بۆ عێراق‪ ،‬به‌ڵکو بۆ باشورى‬ ‫رۆژهه‌اڵتى تورکیاش‬ ‫ئ�ه‌وان ئه‌م به‌نداوانه‌یان دروس��ت ک��ردووه‌ بۆ‬ ‫دابڕان و چوارده‌وره‌دانى ناوچه‌ کوردییه‌کان‬ ‫و وا بیر ده‌ک���ه‌ن���ه‌وه‌ ک �ه‌ به‌شێکى زۆرى‬

‫به‌نداوى ئیلیسو دۆسیه‌یه‌کى رۆژنامه‌وانى رۆژنامه‌ى (چه‌تر)ه‌‪ ،‬له‌ زارى به‌رپرسان و شاره‌زایانه‌وه‌ باس له‌ پرۆژه‌ى دروستکردنى به‌نداوى ئیلیسۆ ده‌کات له‌سه‌ر رووبارى (دیجله‌) له‌الیه‌ن حکومه‌تى تورکیاوه‌‪ ،‬مه‌ترسیه‌کانى ئه‌و‬ ‫به‌نداوه‌ ده‌خاته‌ روو‪ ،‬که‌ پێده‌چێت له‌ داهاتوودا ببێته‌ کارتێکى فشار به‌ ده‌ست حکومه‌تى تورکیاوه‌ و له‌ کاتى ئاڵۆزى سیاسیدا دژى عێراق به‌گشتى و هه‌رێمى کوردستان به‌تایبه‌تى تورکیا بیخاته‌ سه‌ر مێزى گفتوگۆ‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫جگه‌ له‌و مه‌ترسیانه‌ى رووبه‌رووى دانیشتوان و جوتیارانى ئه‌و سنوره‌ ده‌بێته‌وه‌ که‌ پرۆژه‌ى کشتوکاڵیان له‌سه‌ر که‌ناره‌کانى دیجله‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌م دۆسیه‌یه‌ له‌ ساڵى (‪ )2009‬ئه‌نجامدراوه‌ و له‌به‌ر هه‌ستیارى بابه‌ته‌که‌ ده‌یخه‌نه‌وه‌ به‌ر‬ ‫گفتوگۆ و وه‌بیرهێنانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و به‌رپرس و وه‌زیرانه‌ى له‌م دۆسیه‌یه‌دا ناویان هاتووه‌ له‌سه‌رده‌مى کابینه‌ى (پێنجه‌م) پێشوى حکومه‌تى هه‌رێمدا وه‌زیر بوون‪.‬‬ ‫له‌ (‪)27‬ى مانگى ته‌مموزى ساڵى (‪ )2009‬من و ئان هۆلمس که‌ فۆتۆ ژۆرنالیستێکى ئازاده‌ چووین بۆ عێراق بۆ وه‌رگرتنى زانیارى سه‌باره‌ت به‌ کاریگه‌رییه‌کانى پرۆژه‌ى به‌نداوى (ئیلیسو) له‌ سه‌ر ئه‌و واڵتانه‌ى که‌‬ ‫ده‌که‌ونه‌ سه‌ر ئه‌و رێره‌وه‌‪ .‬له‌ سه‌ردانه‌که‌ماندا بۆ هه‌ولێر و دهۆک چاومان که‌وت به‌ وه‌زیرى سه‌رچاوه‌ ئاوییه‌کان ته‌حسین ک‪ .‬عه‌لى‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌رى گشتى سه‌رچاوه‌ ئاوییه‌کان محه‌مه‌د ئه‌مین فارس و ئه‌کره‌م ا‪ .‬ره‌سوڵ‪ ،‬دارا‬ ‫م‪ .‬ئه‌مین سه‌عید وه‌زیرى ژینگه‌ى حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان‪ ،‬پ‪.‬د‪ .‬نزار م‪ .‬س‪ .‬نوعمان له‌ زانکۆى دهۆک‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌رى به‌نداوى موسل عه‌بدولخالق سموون ئه‌یوب و نوێنه‌رى چه‌ندین رێکخراوى ناحکومى‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫چاوپێکه‌وتنێکمان له‌گه‌ڵ رۆژنامه‌یه‌ک سازدا به‌ ناوى روبارش که‌ باسى کاریگه‌رییه‌کانى دروستکردنى به‌نداوى ئیلیسویان کرد له‌ ناو خاکى کۆمارى تورکیا‪.‬‬ ‫له‌ به‌روارى (‪)28‬ى مانگى ته‌مموز چاومان به‌ وه‌زیرى سه‌رچاوه‌ ئاوییه‌کانى حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان ته‌حسین ک‪ .‬عه‌لى که‌وت بۆ قسه‌ کردن له‌ سه‌ر کاریگه‌رییه‌کانى به‌نداوى ئیلیسو‪ .‬هه‌ر وه‌کو ئاگادارى کردینه‌وه‌‬ ‫که‌ به‌ گوێره‌ى په‌یماننامه‌ى ڤییه‌ناى ساڵى (‪ )1815‬کۆنفرانسى په‌یمانگاى نێوده‌وڵه‌تى یاسا له‌ ساڵى (‪ )1911‬یاساکانى هێلسێنکى له‌ ساڵى (‪ )1966‬کۆنفراسى نێوده‌وڵه‌تى یاسا له‌ مانگى مه‌ى ساڵى (‪ )1997‬یاساکانى‬ ‫نێوده‌وڵه‌تى ئاو جه‌ختى کردوه‌ته‌وه‌ له‌ پێویستى گفتوگۆ و ره‌زامه‌ندى دوو الیه‌نه‌ پێش دروستکردنى به‌نداو له‌ سه‌ر رووباره‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌کان‪ .‬وه‌زیرى سه‌رچاوه‌ ئاوییه‌کان به‌ ئێمه‌ى گوت که‌ تورکیا سه‌باره‌ت به‌و بابه‌ته‌ نه‌‬ ‫گفتوگۆى له‌گه‌ڵ حکومه‌تى عێراق کردووه‌‪ ،‬نه‌ له‌گه‌ڵ ئێمه‌دا‪ .‬ته‌حسین عه‌لى وتى که‌ «به‌ گوێره‌ى ده‌ستورى عێراقى‪ ،‬حکومه‌تى فیدراڵى عێراقى به‌رپرسیاره‌ له‌ پاراستنى به‌شه‌ ئاوى ئێمه‌دا‪ .‬به‌رپرسیاریه‌تى گفتوگۆکان‬ ‫و ده‌سه‌اڵتى ئاوه‌که‌ په‌یوه‌نده‌ به‌ حکومه‌تى فیدراڵى عێراق‪ ».‬هه‌رچه‌نده‌ هیچ رێککه‌وتنێک له‌ ئارادا نه‌بووه‌ له‌و کاته‌ى که‌ حکومه‌تى تورکیا ئه‌وه‌ى ره‌تکرده‌وه‌ که‌ به‌ڵێنى ئه‌وه‌ بدات که‌ پارێزگارى بکات له‌ به‌شى عێراق‬ ‫له‌ رووباره‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌کان‪ .‬له‌ پاش ئه‌مانه‌ په‌رله‌مانى عێراق فشارى خسته‌ سه‌ر حکومه‌تى ناوه‌ندى بۆ راگرتنى په‌یوه‌ندییه‌کانى له‌گه‌ڵ تورکیادا‪ ،‬ته‌حسین عه‌لى گوتى‪ :‬هیوادارین که‌ حکومه‌تى عێراق و تورکیا رێگه‌‬ ‫چاره‌یه‌کى دیموکراتى بدۆزنه‌وه‌ بۆ ئه‌م کێشه‌یه‌ و گوتى ئه‌گه‌ر یاسا نێوده‌وڵه‌تییه‌کان جێبه‌جێ بکرایه‌ رێگه‌ چاره‌یه‌کى جوان به‌ ئاسانى ده‌دۆزرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫دانیشتوانى ک��وردى ئ�ه‌و ناوچانانه‌ کۆچ‬ ‫ده‌که‌ن بۆ به‌شه‌ جیاوازه‌کان‬ ‫به‌ گوێره‌ى وته‌کانى ئه‌کره‌م ره‌سوڵ به‌نداوى‬ ‫ئیلیسۆ ده‌بێته‌ ک��اره‌س��ات ن�ه‌ک ته‌نیا بۆ‬ ‫ع��ێ��راق ب�ه‌ڵ��ک��و ب��ۆ ب���اش���ورى رۆژه���ه‌اڵت���ى‬ ‫تورکیاش‪ .‬به‌هۆى که‌مى یان کورت هێنانى‬ ‫ئاو ناوچه‌گه‌لێکى زۆر له‌ عێراق ده‌کات‬ ‫به‌ بیابان‪ .‬زه‌لکاوه‌کانیش هه‌نوکه‌ وشک‬ ‫بونه‌ته‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها که‌رتى کشتوکاڵیش که‌‬ ‫یه‌کێکه‌ له‌ لقه‌ سه‌ره‌کیه‌کانى ئابوریى له‌‬ ‫عێراق کاریگه‌رى و مه‌ترسى له‌ سه‌ر ده‌بێت‬ ‫به‌ هۆى په‌ره‌سه‌ندنى ئه‌م بارودۆخه‌‪ ،‬له‌ روانگه‌‬ ‫و دیدى ئه‌کره‌م ره‌سوڵ به‌نداوگه‌لێکى زۆرى‬ ‫(گاپ) دروست کراون بۆیه‌ ئه‌وان کێشه‌ى‬ ‫ئاویان نیه‌‪ .‬هه‌روه‌ها گوتى که‌ تورکیا ئیتر‬ ‫پێویستى به‌ دروست کردنى به‌نداو نیه‌‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫ئه‌م به‌نداوانه‌یان دروست ک��ردووه‌ بۆ دابڕان‬ ‫و چ��وارده‌وره‌دان��ى ناوچه‌ کوردییه‌کان و وا‬ ‫بیر ده‌که‌نه‌وه‌ که‌ به‌شێکى زۆرى دانیشتوانى‬ ‫کوردى ئه‌و ناوچانانه‌ کۆچ ده‌که‌ن بۆ به‌شه‌‬ ‫جیاوازه‌کان‪ ،‬به‌ راى ئه‌کره‌م ره‌س��وڵ ئه‌مه‌‬ ‫مه‌به‌ستى سه‌ره‌کیانه‌ و تورکیا ده‌یه‌وێ به‌‬ ‫دروس��ت کردنى ب�ه‌ن��داوى ئیلیسۆ هه‌میشه‌‬ ‫کارتێکى فشارى هه‌بێ له‌ سه‌ر عێراق و‬ ‫له‌وانه‌شه‌ بۆ پرسى په‌که‌که‌ بێت‪.‬‬ ‫ده‌سته‌به‌ر کردنى ئاو له‌ سه‌ر ئاستى جیهانى‬ ‫چى له‌ ئێستادا و چى له‌ سااڵنى داهاتوشدا‬ ‫ده‌بێته‌ یه‌کێک له‌و کێشه‌ گرنگانه‌ى که‌‬ ‫روبه‌ڕومان ده‌بێته‌وه‌‪ .‬به‌ دڵنیاییه‌وه‌ رۆژهه‌اڵتى‬ ‫ن��اوه‌ڕاس��ت ده‌بێته‌ به‌شێک ل�ه‌و کێشه‌یه‌ و‬ ‫به‌ تایبه‌تیش ئه‌م ناوچه‌یه‌ کاریگه‌رى ئه‌و‬ ‫شته‌ى ل�ه‌س�ه‌ر دروس���ت ده‌ب��ێ��ت‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫منیش هاوڕام له‌گه‌ڵ ئه‌و گریمانه‌ى هه‌ندێ‬ ‫ل�ه‌و خه‌ڵکانه‌ له‌ چاوپێکه‌تن باسیان لێوه‌‬ ‫ک��رد گوایه‌ تورکیا ده‌ی���ه‌وێ ئه‌مه‌ وه‌ک‬ ‫ئامرازێکى فشار خستنه‌ سه‌ر عێراق به‌کار‬ ‫بهێنێ له‌ کاتێکدا که‌ سودى بۆ به‌رژه‌وه‌ندییه‌‬ ‫سیاسیه‌کانیتر هه‌یه‌‪.‬‬

‫ئۆکتۆبه‌رى (‪.)2009‬‬ ‫کۆبونه‌وه‌یه‌کیترمان له‌گه‌ڵ وه‌زیرى ژینگ ‌ه‬ ‫(دارا م‪ .‬ئه‌مین سه‌عید) سازدا‪ ،‬هه‌روه‌کو به‌‬ ‫ئێمه‌ى راگه‌یاند هه‌رێمى کوردستان که‌متر‬ ‫له‌ ناوچه‌کانیترى کاریگه‌رى له‌ سه‌ر ده‌بێ‪.‬‬ ‫حکومه‌تى ن��اوه‌ن��دى عێراق زیاتر به‌رپرسه‌‬ ‫ب �ه‌رام��ب �ه‌ر ب��ه‌م پ��رس�ه‌ و وه‌ک���و حکومه‌تى‬ ‫هه‌رێمى کوردستانیش ئه‌وانیش دژى پرۆژه‌ى‬ ‫به‌نداوى ئیلیسون له‌ به‌ر ئه‌وه‌ى که‌ روبارى‬ ‫دیجله‌ گرنگترین سه‌رچاوه‌ى ئاوه‌ بۆ عێراق‪،‬‬ ‫ب�ه‌رێ��ز سه‌عید گ��وت��ى «ژم��اره‌ی �ه‌ک��ى زۆر‬ ‫له‌ به‌نداو له‌ سه‌ر روب��ارى ف��ورات له‌ الیه‌ن‬ ‫تورکیاوه‌ دروست کراوه‌ و بۆته‌ هۆى که‌مى‬ ‫ئاوى ئه‌م روباره‌ له‌ ناو عێراق‪ ،‬به‌اڵم له‌ به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ى که‌ به‌ درێژایى ئه‌م روباره‌ زه‌وى و زارى‬ ‫کشتوکاڵى بوونى نیه‌ بۆیه‌ زۆر گرینگى‬ ‫نیه‌ وه‌ک له‌وه‌ى که‌ دیجله‌ هه‌یه‌تى‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫هاتوو روبارى دیجله‌ بگیرێته‌وه‌ ئه‌وه‌ عێراق‬ ‫ده‌بێته‌ بیابان»‪.‬‬

‫به‌ڕێوه‌به‌رى به‌نداوى موسڵ‪ :‬ئێم ‌ه‬ ‫رێز ل ‌ه مافى تورکیا ده‌گرین بۆ‬ ‫وه‌به‌رهێنان له‌ سه‌ر خاکى خۆیان‬ ‫به‌اڵم نه‌ک ل ‌ه سه‌ر حیسابى‬ ‫به‌ش ‌ه ئاوى روباره‌کانى دیجله‌ و‬ ‫فوراتى عێراق‬ ‫دواى ئه‌وه‌ى ک ‌ه کۆبونه‌وه‌کانمان ل ‌ه هه‌ولێر‬ ‫کۆتایى پێهێنا به‌ره‌و دهۆک به‌رێ که‌وتین‬ ‫بۆ بینینى کاک زیاد سه‌عید به‌ڕێوه‌به‌ر‬ ‫له‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى ئاودێرى شارى دهۆک‪.‬‬ ‫سه‌عید جه‌ختى ل ‌ه گرینگى به‌نداوى موسل‬ ‫کرده‌وه‌ و پێمانى راگه‌یاند که‌ به‌نداوى موسل‬ ‫ب�ه‌ ه��ۆى ب �ه‌ن��داوى ئیلیسوه‌ زۆر کاریگه‌ر‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬هه‌روه‌ها گوتى که‌ به‌نداوى موسل‬ ‫بۆ چه‌ند مه‌به‌ستى جیاواز دروس��ت ک��راوه‌‪،‬‬ ‫یه‌که‌میان بۆ کۆنترۆل کردنى ل��وزه‌وى ئاو‬ ‫ل ‌ه زستان و به‌هار‪ ،‬دووه‌م��ی��ان بۆ ئاوه‌دانى‬ ‫(‪ )2‬ملیۆن دۆنم زه‌وى که‌ ده‌کاته‌ به‌رامبه‌رى‬ ‫(‪ )500,000‬هێکتار زه‌وى کشتوکاڵى‬ ‫دارا م‪ .‬ئه‌مین سه‌عید‪ :‬ئه‌گه‌ر‬ ‫هاتوو روبارى دیجله‌ بگیرێته‌وه‌ و هه‌روه‌ها به‌نداوه‌که‌ سااڵنه‌ نزیکه‌ى (‪)1‬‬ ‫ملیۆن مێگاوات کاره‌با به‌رهه‌م دێنێ‪ .‬ل ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ عێراق ده‌بێته‌ بیابان‬ ‫دهۆک و شاره‌کانیتر زیاتر ل ‌ه (‪ )4‬ملیۆن‬ ‫بینیمان‬ ‫ئه‌و رێکخراو و سه‌ندیکایانه‌ى که‌‬ ‫خه‌ڵک ژیانیان به‌نده‌ به‌م به‌نداوه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وانیش نیگه‌ران بوون سه‌باره‌ت به‌ داهاتووى‬

‫‪n‬‬

‫نه‌خشه‌ی شوێنی دروستکردنی به‌نداوی (ئیلیسو) له‌سه‌ر روباری دیجله‌‬

‫عێراق و نامه‌یان ئاراسته‌ى واڵته‌ ئه‌وروپییه‌کان‬ ‫کردووه‌ بۆ راگرتنى پرۆژه‌که‌ و ئه‌وان به‌رده‌وام‬ ‫ده‌بن به‌ شێوه‌یه‌کى دیپلۆماسیانه‌ له‌گه‌ڵ (یو‬ ‫ئێن) و رێکخراوه‌کانیتر بۆ گفتگۆ کردن له‌‬ ‫گه‌ڵ تورکیا‪.‬‬ ‫له‌ کۆبونه‌وه‌مان له‌گه‌ڵ رێکخراوه‌کان وه‌کو‬ ‫رێکخراوى سه‌ندیکاى کوردستانى سه‌وز‪،‬‬ ‫کوردستانى ئاشتى سه‌وز‪ ،‬سه‌ندیکاى پێکه‌وه‌‬ ‫بۆ پارێزگارى کردن له‌ مرۆڤ و ژینگه‌ و‬ ‫سه‌ندیکاى (ریسیرڤه‌یشن) بۆ ئاو بڕیاردرا‬ ‫بۆ رێکخستنى کۆنفرانسێک و بانگهێشت‬ ‫کردنى رێکخراوه‌ ناحکومیه‌ په‌یوانداره‌کان له‌‬ ‫هه‌موو عێراق‪ ،‬سوریا‪ ،‬تورکیا و ئه‌وروپا‪.‬‬ ‫پالنه‌که‌ وابوو که‌ کۆنفرانسه‌که‌ له‌ هه‌رێمى‬ ‫کوردستان س��ازب��درێ له‌ کۆتایى مانگى‬

‫هه‌روها سه‌ردانى به‌نداوى موسل‪-‬مان کرد و‬ ‫چاوپێکه‌تنمان ل ‌ه گه‌ڵ عه‌بدالخالق سامۆن‬ ‫ئه‌یوب به‌ڕێوه‌به‌رى به‌نداوه‌ک ‌ه سازدا‪ .‬ناوبراو‬ ‫گوتى «ئێم ‌ه رێز له‌ مافى تورکیا ده‌گرین بۆ‬ ‫وه‌به‌رهێنان ل ‌ه سه‌ر خاکى خۆیان به‌اڵم نه‌ک‬ ‫له‌ سه‌ر حیسابى به‌ش ‌ه ئاوى روباره‌کانى دیجل ‌ه‬ ‫و فوراتى عێراق‪ ،‬چونکه‌ تواناى گلدانه‌وه‌ى‬ ‫به‌نداوى ئیلیسو زۆر ده‌بى و به‌ دڵنیاییه‌وه‌ ئه‌م‬ ‫به‌نداو‌ه کاریگه‌رى ده‌بێ له‌ سه‌ر چه‌ندایه‌تى‬ ‫لوزه‌وى ئاو (ب ‌ه هۆى ئه‌و پالنه‌ى که‌ دانراو‌ه‬ ‫ل ‌ه سه‌ر رێره‌وى روبارى دیجله‌) که‌ به‌شێک ‌ه‬ ‫له‌ به‌شه‌ ئ��اوى ع��ێ��راق» ه�ه‌روه‌ه��ا وتیشی‪:‬‬ ‫که‌ «ئه‌وان هیچ کێشه‌یه‌کیان نی ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫الیه‌نى تورکى و تورکیاش مافى ئه‌وه‌ى هه‌ی ‌ه‬ ‫که‌ هه‌رچى حه‌زى لێی ‌ه بیکات‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر‬

‫‪n‬‬

‫ه ژێر ئاوه‌وه‌‬ ‫به‌دروستکردنی به‌نداوه‌که‌ شوێنه‌واری مێژوویی(حه‌سکیف) ده‌که‌وێت ‌‬

‫پرۆژه‌یه‌کى نوێ ده‌ب��ێ له‌گه‌ڵ حکومه‌تى‬ ‫عێراقى تاوتوێ بکرێت»‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا وت��ى ک �ه‌ دیجله‌ ل �ه‌ ع��ێ��راق��دا ل ‌ه‬ ‫نزیک ش��ارى زاخ��ۆ ده‌س��ت پێده‌کات و ل ‌ه‬ ‫که‌نداوى ع�ه‌رب له‌ نزیک به‌سره‌ کۆتایى‬ ‫پێدێت‪ .‬به‌ گوێره‌ى وته‌کانى هه‌موو عێراق‬ ‫پێویستى به‌م ئاوه‌ هه‌ی ‌ه بۆ کشتوکاڵ و ئاوى‬ ‫خواردنه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها زیاتر گوتى که‌ هه‌موو‬ ‫ئه‌و کاره‌بایه‌ى له‌ رێگه‌ى به‌نداوى موسڵ‬ ‫دێته‌ به‌هه‌رم داب �ه‌ش ده‌ک��رێ به‌ ناو تۆڕى‬ ‫نیشتمانى بۆ هه‌موو ناوچه‌کانى عێراق‪،‬‬ ‫که‌واته‌ خه‌ڵک به‌ شێوه‌ێکى راسته‌وخۆ یان‬ ‫ناڕاسته‌وخۆ له‌ هه‌موو عێراق سوودى لێوه‌ر‬ ‫ده‌گرن‪،‬‬ ‫ئه‌یوب ه �ه‌روه‌ه��ا گوتى ئ �ه‌و ئ��اوه‌ى که‌ بۆ‬ ‫ئ��اودێ��ری��ک��ردن ب �ه‌ ک��اردێ��ت و ل �ه‌ ب �ه‌ن��داوى‬ ‫م��وس��ڵ �ه‌وه‌ دێ���ت ئ���اوى روب�����ارى دی��ج��ل�ه‌ی�ه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ‌ هه‌موو ئه‌و سیستمه‌ ئاودێرییانه‌ى‬ ‫که‌ له‌ عێراق بونیاد ن��راون له‌سه‌ر بنه‌ماى‬ ‫رێ���ره‌وى هه‌نوکه‌یى ئێستاى روب���ارى دیجل ‌ه‬ ‫دان���راوه‌‪ ،‬هه‌ڵبه‌ته‌ دروس��ت کردنى به‌نداوى‬ ‫ئیلیسو رێ��ژه‌ى ئاسایى ل��وزه‌وى ئاوه‌که‌ زۆر‬ ‫که‌م ده‌کاته‌وه‌‪ ،‬که‌وات ‌ه ده‌بێته‌ هۆى دروست‬ ‫ب��وون��ى کێشه‌ ب��ۆ سیسته‌مى ئ���اودێ���رى و‬ ‫کاره‌باى عێراقى‪ ،‬حکومه‌تى عێراقى ناتوانێ‬ ‫گ��ره‌ن��ت��ى هیچ ب��ڕه‌ ئ��اوێ��ک��ى ه��ات��وو بکات‬ ‫ئه‌گه‌ر هاتوو جوتیاره‌کان داوایان لێکردن ک ‌ه‬ ‫ده‌یانه‌وێ کشتوکاڵ بکه‌ن‪ ،‬ل ‌ه به‌ر نه‌توانینى‬ ‫خه‌ماڵندنى بڕه‌ ئاوى هاتوو بۆ عێراق ئه‌گه‌ر‬ ‫بێت و حکومه‌تى تورکیا کۆنترۆڵى لوزه‌وى‬ ‫ئاوه‌ک ‌ه بکات‪.‬‬ ‫ئه‌یوب هه‌روه‌ها گوتى که‌ تورکیا به‌نداوه‌که‌ى‬ ‫ته‌نیا بۆ مه‌به‌ستى به‌رهه‌مهێنانى کاره‌با نی ‌ه‬ ‫و «هه‌موو که‌س له‌ سه‌ره‌تا واده‌ڵ��ێ‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ دڵنیاییه‌وه‌ ئه‌وان بۆ مه‌به‌ستى جیاواز ب ‌ه‬ ‫کارى دێنن» به‌اڵم گریمان به‌نداوه‌ک ‌ه ته‌نیا‬ ‫بۆ مه‌به‌ستى به‌رهه‌م هێنانى کاره‌با ب ‌ه کار‬ ‫ه��ات‪ ،‬تورکیا حکومه‌تى عێراقى ئاگادار‬ ‫ناکاته‌وه‌ له‌ به‌کارهێنانى ئاوه‌که‌ بۆ کاره‌با‪،‬‬ ‫ئه‌و کاره‌ ده‌بێته‌ هۆى پشێوى له‌ عێراق له‌به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ى ئه‌گه‌رى دانانى پالن بۆ کشتوکاڵ و‬ ‫ئاودێرییان له‌ ئ��ارادا نابێ‪ ،‬هه‌روه‌ها ئه‌گه‌ر‬ ‫الفاوێکیش بێت هیچ رێگایه‌ک نیه‌ بۆ‬ ‫دانانى پالن بۆ به‌تاڵ کردنه‌وه‌ى ئه‌و ئاوه‌ى‬ ‫هاتووه‌ به‌ ناو عێراقدا‪.‬‬ ‫پ‪ .‬نزار نوعمان‪ :‬به‌نداو ل ‌ه‬ ‫رووى سیاسییه‌و ‌ه ده‌ستکه‌وتێکى‬ ‫زۆر گه‌وره‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ل ‌ه روو ‌ه‬ ‫ژینگه‌ییه‌که‌یه‌و ‌ه زۆر خراپه‌‬ ‫ل �ه‌و ک��ۆب��ون �ه‌وه‌ی �ه‌ى ک �ه‌ ل �ه‌گ �ه‌ڵ پ‪ .‬ن��زار‬ ‫نوعمان له‌ زانکۆى دهۆک سازمان دابوو‪،‬‬ ‫ئێمه‌ ب ‌ه شێوه‌یه‌کى گشتى باسمان له‌ سه‌ر‬

‫به‌نداوى ئیلیسو و کاریگه‌رییه‌کانى کرد‪ .‬پرسه‌ سه‌ره‌کییانه‌ى ک ‌ه مامه‌ڵه‌یان ل ‌ه گه‌ڵ‬ ‫نزار نوعمان پێیوایه‌ که‌ کاریگه‌رییه‌کانى بکات‪.‬‬ ‫به‌نداوى ئیلیسو‪ ،‬چاوه‌ڕواننه‌کراوه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه دروست کردنى به‌نداو هه‌ندێ الیه‌نى پۆزه‌تیڤى‬ ‫ئه‌وه‌ ئاشکرایه‌ ک ‌ه کاریگه‌رى ته‌واو نه‌رێنى بۆ تورکیا ده‌بێ له‌ به‌ر ئه‌وه‌ى که‌ ئاوێکى‬ ‫ده‌ب��ێ له‌ س�ه‌ر ژیانى خه‌ڵک و ژینگه‌ ب ‌ه زی��ات��رى ده‌بێت بۆ ئ��اودێ��رى‪ ،‬ب �ه‌اڵم تورکیا‬ ‫رێژه‌یه‌کى زۆر له‌ ئ��او و وزه‌ى هه‌یه‌‪ ،‬نزار‬ ‫شێوه‌ێکى گشتى‪.‬‬ ‫نوعمان گوتى «پ��اره‌ى سااڵنه‌ى ئه‌و ئاوه‌ى نوعمان ده‌ڵێ ک ‌ه به‌نداوێکى گه‌وره‌ى وه‌کو‬ ‫که‌ دێته‌ ناو عێراق به‌ هۆى روبارى دیجله‌و‌ه ئیلیسو ده‌بێته‌ هۆى ب ‌ه فیرۆ چوونى ئاو ب ‌ه‬ ‫ک �ه‌م ده‌ک��رێ��ت �ه‌وه‌ ب���ه‌الى ک�ه‌م��دا ب��ۆ نیوه‌» هۆى ب ‌ه هه‌ڵم بوونى ئاوه‌که‌‪ .‬هه‌روه‌ها ناوبراو‬ ‫ئه‌نجامه‌که‌ى به‌ ئاشکرایى وشکه‌ ساڵى‪ ،‬رون��ى ک���رده‌و‌ه که‌ به‌ تایبه‌تى ل ‌ه ک �ه‌ش و‬ ‫زیادبوونى به‌ بیابان بوون‪ ،‬خراپى بارى ئابورى هه‌وایه‌کى وشکى وه‌کو تورکیا‪ ،‬که‌ به‌نداوى‬ ‫و تێک شکانى سیسته‌م ‌ه ئابوورییه‌کانى ئیلیسو دروس��ت ده‌کرێت‪ ،‬نزیکه‌ى (‪)300‬‬ ‫وه‌کو زه‌لکاوه‌کانى عێراقن ک ‌ه گرنگن بۆ کیلۆمه‌ترى چوارگۆش ‌ه ئاو گل ده‌درێته‌وه‌‪،‬‬ ‫باڵنده‌ ک��ۆچ�ه‌ره‌ک��ان‪ .‬ن��اوب��راو زیاتر گوتى ب��ه‌اڵم ب�ه‌ بیلیۆنها م�ه‌ت��رى کیوبیک ئاو‬ ‫«ن��اوچ�ه‌ی�ه‌ک��ى دی��اری��ک��راو هه‌ی ‌ه ل� ‌ه دونیا ده‌بێت ‌ه هه‌ڵم و ده‌چێت ‌ه هه‌وا و ده‌بێته‌ هۆى‬ ‫که‌ تێیدا ژیانى هه‌مه‌ جۆره‌ به‌رباڵوه‌ له‌ ناو زیادبوونى شۆرى ئاو له‌و ئاوه‌ى ک ‌ه ماوه‌ته‌و‌ه‬ ‫«ئ���ه‌م ده‌ری��اچ��ان �ه‌ الی �ه‌ن��ى زۆر نێگه‌تیڤى‬ ‫زه‌لکاوه‌کان»‬ ‫به‌ گوێره‌ى قسه‌کانى پرۆفیسۆر پرۆژه‌کانى به‌سه‌ر ژینگ ‌ه ده‌ب��ێ‪ ،‬ئێم ‌ه ده‌ب��ێ زۆر وریا‬ ‫ب �ه‌ن��داوى ج �ه‌ى‪.‬ئ �ه‌ى‪.‬پ��ى ه��ۆک��ارى سه‌ره‌کى بین کاتێک به‌نداوێک دروس��ت ده‌که‌ین‬ ‫ب��وون ل ‌ه کۆتایى هێنان به‌ کشتوکاڵ ب ‌ه له‌به‌ر ئه‌وه‌ى ک ‌ه به‌نداو ل ‌ه رووى سیاسییه‌و‌ه‬ ‫درێژایى روب��ارى ف��ورات‪ .‬ناوبراو وت��ى‪ :‬ک ‌ه ده‌ست که‌وتێکى زۆر گه‌وره‌یه‪ ‌،‬به‌اڵم له‌ رووى‬ ‫ل�ه‌ س��ااڵن��ى (‪)1970‬دا کشتوکاڵێکى پر ژینگه‌ییه‌وه‌ هه‌میشه‌ به‌و شێوه‌یه‌ نابێت‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫ره‌ون���ه‌ق ل�ه‌ ن��اوه‌ڕاس��ت و خ���وارووى عێراقدا رووه‌ ژینگه‌ییه‌که‌یه‌و‌ه ل ‌ه هه‌ندێ الیه‌نه‌و‌ه زۆر‬ ‫هه‌بووه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ هه‌نوکه‌ فورات له‌ عێراقدا خراپه‌‪ ،‬رێژه‌یه‌کى زۆرى ئاو ل ‌ه ده‌ست ده‌ده‌ى‬ ‫تاراده‌یه‌ک وشک ‌ه و که‌م ئاوه‌ به‌ هۆى دروست به‌ هۆى ب ‌ه هه‌ڵم بوون‪ ،‬رێژه‌یه‌کى زۆر زه‌وى و‬ ‫کردنى ئه‌و ژمار‌ه به‌نداوه‌ى ک ‌ه له‌ تورکیا ل ‌ه زارى کشتوکاڵى ل ‌ه ده‌ست ده‌ده‌ى و رێژه‌ێکى‬ ‫سه‌رى دروست کراوه‌‪« .‬پرۆژ‌ه ئاودێرییه‌کان زۆر خه‌ڵک جیگاکانیان ب ‌ه جێدێڵن و به‌و‬ ‫که‌ له‌ س�ه‌ر ئ�ه‌م روب���اره‌ دروس��ت ک��راون بۆ شێوى سیستمى ئابوورى تێک ده‌شکێنى‪.‬‬ ‫مه‌به‌ستى کشتوکاڵ چیتر ناکرێ ئاویان بۆ ئێم ‌ه له‌ به‌نداوى موسڵه‌وه‌ فێر بووین ک ‌ه زیاد‬ ‫فه‌راهه‌م بکرێ‪ ،‬له‌ به‌ر کورت هێنانى ئاو بوونى قه‌وز‌ه و سه‌رخه‌س که‌ له‌ ئاوه‌که‌ گه‌ش ‌ه‬ ‫و به‌ دڵنیاییه‌و‌ه ناوچه‌که‌ ب ‌ه بیاببان ده‌بێ‪ ،‬ده‌که‌ن ده‌بوو‌ه هۆى ئه‌وه‌ى که‌ کاریگه‌ریه‌کى‬ ‫به‌و هۆیه‌شه‌وه‌ بارى ئابورى جوتیاره‌کان به‌ره‌و نێگه‌تیڤى ده‌ب���وو ب�ه‌ ه��ۆى به‌رهه‌مهێنانى‬ ‫خ��راپ��ى ده‌چ��ێ و ه �ه‌روه‌ه��ا کۆچکردنێکى ده‌ریاچه‌یه‌کى گه‌ور‌ه له‌ پشته‌وه‌ى به‌نداوه‌ک ‌ه‬ ‫خێرا ده‌ست پێده‌کات ل ‌ه گونده‌و‌ه بۆ ناوچ ‌ه که‌ کاریگه‌رى ده‌بێ به‌ سه‌ر ژیانى چه‌ندین‬ ‫شارییه‌کان «گه‌وره‌بوونى له‌ناکاوى شاره‌کان حه‌شه‌راتیتر‪ ،‬هه‌روه‌ها گه‌شه‌سه‌ندنى مێرگ‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌و دژوارییانه‌ى ک ‌ه جوتیاران یان گۆماو ده‌بێته‌ هۆى زیادبوونى مێشوول ‌ه‬ ‫رووب����ه‌رووى ده‌ب��ن �ه‌وه‌» به‌ شاربوونى خێراى که‌ ئه‌مه‌ش ده‌بێت ‌ه هۆى به‌رز بوونى رێژه‌ى‬ ‫ع��ێ��راق ب��وه‌ت �ه‌ ه��ۆى گه‌شه‌سه‌ندنى ناوچ ‌ه نه‌خۆشیه‌ گه‌رمه‌سێره‌کان‪.‬‬ ‫هه‌ژارنشینه‌کان و ژێرخانى الواز و خراپى ک��ات��ێ��ک ئ��ێ��م�ه‌ ق��س� ‌ه ل � ‌ه س���ه‌ر رێ��ک��خ��راو‌ه‬ ‫ناحکومییه‌کانى عێراق و رۆڵى گرنگیان‬ ‫خزمه‌تگوزارییه‌ ته‌ندروستیه‌کان‪.‬‬ ‫پ‪ .‬نوعمان ل��ۆم�ه‌ى حکومه‌تى ن��اوه‌ن��دى ل�ه‌ پرسى وا ده‌ک �ه‌ی��ن‪ ،‬پ‪.‬ن��وع��م��ان گوتى‬ ‫عێراق ده‌کات له‌به‌ر ئه‌وه‌ى له‌ دیدى ئه‌وه‌و‌ه «رێکخراوى ناحکومى هه‌یه‌ به‌اڵم رۆڵیان‬ ‫ئه‌وان پرسه‌که‌ له‌ میدیا بایه‌خ پێده‌ده‌ن‪ ،‬به‌اڵم زۆر الواز و سنورداره‌ و نابێ بگه‌ین ‌ه ئه‌و‬ ‫هیچ فشارێک ل�ه‌ س �ه‌ر تورکیا دروس��ت ئاستى هۆشیارییه‌ى ک ‌ه وا تێبگه‌ین ک ‌ه‬ ‫ناکات ل ‌ه گفتوگۆکانیاندا‪ ،‬ناوبراو ئاماژه‌ى رێکخراو‌ه ناحکومییه‌کان ده‌ساڵتى پێنجه‌من‬ ‫به‌وه‌دا که‌ (‪ )%70‬وه‌به‌رهێنانى بیانى تورکی ‌ه له‌ کۆمه‌ڵگا‪ ،‬ئێم ‌ه قس ‌ه له‌سه‌ر لقه‌کانى‬ ‫و ئه‌مه‌ش ده‌ک��رێ وه‌ک کارتێکى فشار حکومه‌ت ده‌که‌ین ک ‌ه قانونى و ته‌نفیزى و‬ ‫له‌سه‌ر تورکیا به‌ کارى بهێنێ‪ .‬هه‌رچه‌ند‌ه قه‌زایى و پاشان دێت ‌ه سه‌ر رۆژنامه‌نوسى‪،‬‬ ‫ن��وع��م��ان ئ��ام��اژه‌ى ب����ه‌وه‌دا ک � ‌ه حکومه‌تى ئێمه‌ پێویستمان ب ‌ه هاندانێکى زۆر هه‌ی ‌ه و‬ ‫ناوه‌ندى عێراقى زۆر سه‌رقاڵ ‌ه ب ‌ه کێشه‌کانى هه‌روه‌ها پێویستمان ب ‌ه پسپۆڕیه‌کى زۆر هه‌ی ‌ه‬ ‫وه‌کو ئه‌منى و تیرۆریزم‪ ،‬بۆ نمونه‌‪ ،‬ئه‌وان له‌ ده‌ره‌و‌ه بۆ یارمه‌تى خه‌ڵک که‌ ش��اره‌زا‬ ‫ته‌رکیز ناکه‌ن ‌ه سه‌ر پرسه‌ گرنگه‌کانى ئاو‪ ،‬بن له‌وه‌ى ک ‌ه چۆن رێکخراوێکى ناحکومى‬ ‫که‌ به‌راى‪ .‬نوعمان ده‌بێ یه‌کێک بێت له‌و به‌رێوه‌ ببه‌ن‪.‬‬

‫زیاتر له‌ ملیۆنێک دۆنم زه‌وی کشتوکاڵی کورد و تورکمان ده‌ستی به‌سه‌رداگیراوه‌‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری کشتوکاڵی که‌رکوک‪ :‬له‌ (‪)%55‬ى زه‌وی که‌رکوک تووشی گرفت بووه‌‬ ‫ئاماده‌کار‬ ‫سه‌الحه‌دین ساڵه‌یی‬ ‫له‌م به‌دواداچونه‌ى رۆژنامه‌ى‬ ‫(چه‌تر)دا ئه‌ندازیار (مه‌هدی‬ ‫مبارک کاکه‌یی) به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫کشتوکاڵی که‌رکوک‪ ،‬ده‌رچووی‬ ‫کۆلێژی کشتوکاڵی زانکۆی‬ ‫سه‌الحه‌دین‪ ،‬سه‌رۆکی ئه‌ندازیارانی‬ ‫کشتوکاڵی که‌رکوکه‌‪ ،‬باس ل ‌ه‬ ‫(‪ )5676‬گرێبه‌ستی کشتوکاڵی‬ ‫ده‌کات که‌ له‌ سه‌رده‌می رژێمی‬ ‫به‌عسی رووخاودا له‌الیه‌ن عه‌ره‌بی‬ ‫هاورده‌ و عه‌ره‌بی که‌رکوک ده‌ستی‬ ‫به‌سه‌رداگیرا بوو‪ ،‬هه‌روه‌ها وتیشی‬ ‫له‌ هه‌وڵی هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫گرێبه‌ستانه‌ین‪.‬‬

‫چ �ه‌ت��ر‪ :‬ب �ه‌ب��ڕی��اری ب �ه‌ع��س رووب����ه‌ری‬ ‫چه‌ندین دۆنم زه‌وی کشتوکاڵی ده‌ستی‬ ‫به‌سه‌رداگیراوه‌؟‬ ‫_ گومانی تێدانییه‌ که‌رکوک هه‌ر له‌‬ ‫سه‌ره‌تای سااڵنی حه‌فتاکان رووبه‌ڕووی‬ ‫سیاسه‌تی ته‌عریب بۆته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و سیاسه‌ته‌‬ ‫به‌چه‌ند قۆناغێک تێپه‌ڕیوه‌‪ ،‬به‌چه‌ندین‬ ‫ب��ڕی��اری ئه‌نجومه‌نی س�ه‌رک��ردای�ه‌ت��ی‬ ‫حزبی به‌عسی هه‌ڵوه‌شاوه‌شه‌وه‌‪ ،‬کاتی‬ ‫خ���ۆی ل��ی��ژن �ه‌ی ک���اروب���اری ب��اک��وور‬ ‫ده‌رچ���وو به‌پێی ئ�ه‌وب��ڕی��اران�ه‌ زی��ات��ر له‌‬ ‫ملیۆنێک دۆن���م زه‌وی کشتوکاڵی‬ ‫کورد و تورکمان ده‌ستی به‌سه‌رداگیراوه‌‬ ‫‌و ت��ووش��ی پ��رۆس �ه‌ی ب �ه‌ع �ه‌ره‌ب ک��ردن‬ ‫ب��ۆت��ه‌وه‌‪ ،‬دوات���ر ب �ه‌ گ��رێ��ب�ه‌س��ت ب�ه‌س�ه‌ر‬ ‫ع��ه‌ره‌ب��ی ه����اورده‌ و ه �ه‌ن��دێ ع �ه‌ره‌ب��ی‬ ‫ره‌سه‌نی پارێزگای که‌رکوک دابه‌ش‬ ‫کراوه‌‪.‬‬ ‫چ �ه‌ت��ر‪ :‬ل �ه‌و ب��اره‌ی��ه‌وه‌ دوای رووخ��ان��ی‬ ‫رژێمی به‌عس تووشی کێشه‌ نه‌بونه‌ته‌وه‌؟‬ ‫_ دوای رووخانی رژێمی به‌عس تووشی‬

‫کێشه‌ی گه‌وره‌ بوینه‌ته‌وه‌ ده‌ستمان کرد‌ه‬ ‫تێڕوانین بۆ ئ�ه‌وه‌ی ئه‌و کێشانه‌ چۆن‬ ‫چ��اره‌س�ه‌ر بکه‌ین‪ ،‬له‌ ساڵی (‪)2007‬‬ ‫ب �ه‌ب��ڕی��اری ل��ی��ژن �ه‌ی م����اده‌ی (‪)140‬‬ ‫سه‌رجه‌م ئ�ه‌و گرێبه‌ستانه‌ی باسمکرد‬ ‫ل�ه‌س�ه‌ر ئ �ه‌و زه‌وی��ی��ان�ه‌ هه‌ڵوه‌شاندرایه‌وه‌‬ ‫ک���������ه‌(‪ )5676‬گ��رێ��ب��ه‌س��ت ب�����وون له‌‬ ‫ش��اری ک �ه‌رک��وک‪ ،‬ئێستا ماوه‌یه‌که‌‬ ‫هه‌وڵێکی باش ده‌ده‌ی��ن‪ ،‬ئه‌و بڕیارانه‌ی‬ ‫له‌ سه‌رده‌می رژێمی به‌عس ده‌رچوونه‌‬ ‫هه‌ڵیوه‌شێنینه‌وه‌‪ ،‬ئێستا گه‌یشتووینه‌ته‌‬ ‫ب��اوه‌ڕ‪ ،‬ئه‌و بڕیارانه‌ی لێژنه‌ی باکوور‬ ‫هه‌یه‌ که‌ زیاتر له‌ (‪ )900‬هه‌زار دۆنم‬ ‫ده‌بێ هه‌ڵوه‌شێته‌وه‌‌و زه‌وییه‌کانیش بدرێته‌‬ ‫خاوه‌نه‌ ره‌سه‌نه‌کانیان‪ ،‬هه‌ندێ بڕیاریش‬ ‫هه‌یه‌ هی ئه‌نجومه‌نی سه‌رکردایه‌تی‬ ‫به‌عسه‌ ده‌بێ ره‌وانه‌ی په‌رله‌مانی عێراق‬ ‫بکرێ بۆ ئه‌وه‌ی بڕیاری له‌سه‌ر بدرێت‪.‬‬ ‫چ���ه‌ت���ر‪ :‬چ����ۆن و ب����ه‌چ ئ��ال��ی�ه‌ت��ێ��ک��ی‬ ‫یاسایی ئ�ه‌و زه‌وییانه‌ بۆ خاوه‌نه‌کانی‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌؟‬ ‫_ ئه‌و زه‌ویانه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ حکومه‌ت‬ ‫دواتر ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ خاوه‌نه‌کانی‪ ،‬ئه‌و‬ ‫زه‌وییانه‌ی بۆ خاوه‌نه‌کانیان گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫هێشتا ل �ه‌ رووی ی��اس��ای��ی�ه‌وه‌ ب�ه‌ن��اوی‬ ‫خۆیانه‌وه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬له‌ هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی گرێبه‌سته‌کان‬ ‫ناڕه‌زایه‌تی عه‌ره‌ب ده‌بینرێت؟‬ ‫_ (‪ )30‬س��اڵ �ه‌ ه��ات��وون �ه‌ت �ه‌ ئ��ێ��ره‌ وا‬ ‫به‌ئاسانی ده‌ست له‌و زه‌وییانه‌ هه‌ڵناگرن‪،‬‬

‫ده‌ڵێن حکومه‌ت ئێمه‌ی هێناوه‌ته‌ ئێره‌ به‌‬ ‫شێوه‌ی قانوونی‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ زه‌وییه‌کان‬ ‫خاوه‌نی کورد و تورکمانیشه‌‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬مامه‌ڵه‌ی وه‌زاره‌ت��ی کشتوکاڵ‬ ‫بۆ هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی گرێبه‌سته‌کان چۆن‬ ‫ده‌بینرێت؟‬ ‫_ ل �ه‌م کاته‌ی ئێستا باشه‌ کاره‌کان‬ ‫باش به‌ڕێوه‌ ده‌ڕۆن‪ ،‬پێشتر خراپ بوو‪،‬‬ ‫ه �ه‌ن��گ��اوی ب���اش ل �ه‌ ل��ی��ژن�ه‌ی م���اده‌ی‬ ‫(‪)140‬ه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬هه‌وڵه‌کان به‌رده‌وامه‌‪،‬‬ ‫ل���ه‌و ب���اره‌ی���ه‌وه‌ ل �ه‌م��اوه‌ی �ه‌ک��ی ن��زی��ک��دا‬ ‫کۆبوونه‌وه‌مان هه‌یه‌‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی بڕیاری‬ ‫ل���ه‌س���ه‌ر ب�����درێ‌و ڕه‌وان������ه‌ی س���ه‌رۆک‬ ‫وه‌زی���ران���ی ع��ێ��راق (ن����وری مالیکی)‬ ‫ده‌کرێ بۆ ئه‌وه‌ی بڕیاری بۆ ده‌ربکات‪،‬‬ ‫ه��ه‌ن��دێ��ک ل���ه‌ ک��ێ��ش �ه‌ک��ان ره‌وان�����ه‌ی‬ ‫په‌رله‌مانیش ده‌کرێت‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬ده‌رباره‌ی ئه‌و زه‌وییانه‌ی له‌الیه‌ن‬ ‫وه‌زاره‌ت�����ی ن���ه‌وت و ب �ه‌رگ��ری ده‌س��ت��ی‬ ‫به‌سه‌ردا گیراوه‌ چ هه‌نگاوێکتان ناوه‌؟‬ ‫_ ئه‌و زه‌وییانه‌ بزانیین هی وه‌زاره‌ت��ی‬ ‫نه‌وته‌ ‌و له‌ کوێ بۆری نه‌وتی تیدایه‌‪،‬‬ ‫رووبه‌ری ئه‌و زه‌وییه‌ی پێویستیانه‌ چه‌نده‌‪،‬‬ ‫ئه‌وا موڵکی گشتیه‌ ده‌بێ خاوه‌نه‌که‌ی‬ ‫داوای قه‌ره‌بوو له‌ ده‌وڵه‌ت بکات‪ ،‬که‌س‬ ‫ناتوانێ ده‌سکاری بکات ئه‌گه‌ر هی‬ ‫ن �ه‌وت بێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر هی سوپاش نه‌بێ‬ ‫ده‌گه‌ڕیته‌وه‌‪ ،‬له‌ کۆبوونه‌وه‌ نوێنه‌رانی‬ ‫وه‌زاره‌تی نه‌وت و سوپا له‌گه‌ڵمان ئاماده‌‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر پێویستی کرد به‌ کۆی‬

‫ده‌ن���گ ئ���ه‌و ک���ات ب��ڕی��ار ده‌درێ بۆ‬ ‫وه‌زاره‌تی به‌رگری بێت یا نه‌بێت‪.‬‬ ‫چ���ه‌ت���ر‪ :‬ئ��ای��ا پ��ه‌ی��وه‌ن��دی��ت��ان ل �ه‌گ �ه‌ڵ‬ ‫فه‌رمانگه‌ی موڵکداریه‌تی چۆنه‌؟‬ ‫_ ب���ه‌راس���ت���ی ئ��ێ��م �ه‌ زۆر ب���اوه‌ڕم���ان‬ ‫ب �ه‌ ف �ه‌رم��ان��گ �ه‌ی م��وڵ��ک��داری نییه‌‪،‬‬ ‫ئیشه‌کانیان زۆر سست وخ����اوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫بڕیاره‌ی ئێمه‌ باسی ده‌که‌ین سیاسین‪،‬‬ ‫یاسایی نین‪ ،‬پێویسته‌ بڕیاری سیاسی‬ ‫ب �ه‌ س��ی��اس��ی چ���اره‌س���ه‌ر ب��ێ��ت‪ ،‬ب��ری��اری‬ ‫سیاسی به‌ یاسایی چاره‌سه‌ر ناکرێت‪،‬‬ ‫ب��ۆی �ه‌ ئێمه‌ ئێستا ک��ێ��ش�ه‌م��ان ه�ه‌ی�ه‌‪،‬‬ ‫بڕیاره‌ سیاسیه‌کان ده‌خرێنه‌ چوارچێوه‌ی‬ ‫یاساوه‌‪ ،‬یاساش به‌ سست و خاوی مانای‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ به‌ بیست ساڵی تر ئه‌و کێشانه‌‬ ‫چ���اره‌س���ه‌ر ن��اب��ن‪ ،‬خ���ۆی ب�ه‌ب��ڕی��ارێ��ک‬ ‫ده‌رچووه‌ به‌بڕیارێکیش هه‌ڵده‌وه‌شێته‌وه‌‪.‬‬ ‫چ���ه‌ت���ر‪ :‬ده‌رب�������اره‌ی ئ���ه‌و زه‌وی��ی��ان��ه‌ی‬ ‫کاکه‌یی ده‌ڤه‌ری داقوق ده‌نگۆی ئه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌ له‌الیه‌ن عه‌ره‌به‌وه‌ ک��ڕاوه‌ بۆ ئه‌وه‌‬ ‫چی ده‌ڵێن؟‬ ‫_ ئ����ه‌گ����ه‌ر ه�����ه‌ر ک���ه‌س���ێ���ک خ���ۆی‬ ‫ئ��ام��اده‌ نه‌بێت موڵکی ن��اف��رۆش��رێ��ت‪،‬‬ ‫ه�����ه‌ر ک���ه‌س���ێ���ک ب���ی���ک���ات م����ن ب �ه‌‬ ‫خیانه‌تی ده‌زان����م‪ ،‬زه‌وی ک���ورد نابێ‬ ‫ب���ه‌وان ب��ف��رۆش��رێ‪ ،‬چونکه‌ ئ���ه‌وان بۆ‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌کی سیاسی ه��ات��وون‪ ،‬من‬ ‫دژی ئ�ه‌وه‌م‪ ،‬تا ئه‌مڕۆش هیچ پارچه‌‬ ‫زه‌وییه‌ک نه‌فرۆشراوه‌‪ ،‬به‌اڵم پروپاگه‌نده‌‬ ‫کرا ئه‌ساسی نه‌بوو لێکۆڵینه‌وه‌م کرد‪،‬‬

‫فرۆشتنی زه‌وی ک���ورد ل �ه‌م قۆناغه‌‬ ‫نابێت‪ ،‬با زه‌ویه‌کان بگه‌رێنه‌وه‌‪ ،‬خاوه‌نی‬ ‫زه‌وی له‌ شوێنی خۆیدا نیشته‌جی بێت‪،‬‬ ‫ئه‌وکات ده‌فرۆشرێت شتێکی ئاساییه‌‪.‬‬ ‫چه‌تر‪ :‬چه‌ند لیژنه‌ بۆ هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌و گرێبه‌ستانه‌ دروست بووه‌؟‬ ‫_ ئ�ه‌و لیژنه‌یه‌ی له‌ م��اده‌ی (‪)140‬‬ ‫ی به‌غداوه‌ هات بۆ زانینی راستی ئه‌و‬ ‫گرێبه‌ستانه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی ببینرێ چۆن ئه‌و‬ ‫گرێبه‌ستانه‌ هه‌ڵوه‌شاوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئایا راسته‌‬ ‫الیه‌نگری کورد یا عه‌ره‌بمان کردووه‌‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌هاتن‪ ،‬دووجار هاتن سه‌رۆکی ئه‌و‬ ‫لیژنه‌یه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی زه‌وی زار له‌‬ ‫وه‌زاره‌تی کشتوکاڵی عێراق له‌گه‌ڵ دوو‬ ‫ئه‌ندامیان بوو‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌رێکی گشتی‬ ‫ل �ه‌ ده‌س��ت �ه‌ی چ��اره‌س��ه‌ری م��وڵ��ک��داری‬ ‫تێدابوو‪ ،‬ئه‌ندامانی (‪)140‬ى که‌رکوکی‬ ‫ت�������ێ�������داب�������وو‪ ،‬ل���ه‌‬

‫به‌دواداچوون‬ ‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪88‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2711/10/26 - 2012/1/16‬‬

‫‪13‬‬

‫نوێنه‌ری ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی هه‌موو‬ ‫نه‌ته‌وه‌کانی که‌رکوک له‌ کاکه‌ره‌ش‬ ‫سدیق و ته‌حسین که‌هیه‌ و محه‌مه‌د‬ ‫خه‌لیل‪ ،‬ئێمه‌ش وه‌ک به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‬ ‫کشتوکاڵی ک �ه‌رک��وک ل �ه‌و لیژنه‌یه‌‬ ‫به‌شدار بووین‪ ،‬ئێستا له‌سه‌ر ئه‌و کارانه‌‬ ‫به‌رده‌وامین ئومێد ده‌خوازین ئه‌و کێشانه‌‬ ‫چ���اره‌س���ه‌ر ب��ن ب��ێ گ��رف��ت��ی��ش ن��اب��ێ��ت‪،‬‬ ‫ک��اره‌ک �ه‌ش ئ��اس��ان نییه‌‪ ،‬ل�ه‌ (‪)%55‬ى‬ ‫زه‌وی که‌رکوک تووشی گرفت بووه‌‪،‬‬ ‫چاره‌سه‌ری پاشماوه‌کانی ئاسان نییه‌‪،‬‬ ‫ئێمه‌ که‌ ئه‌وبڕیارانه‌ هه‌ڵده‌وشێنینه‌وه‌‬ ‫ده‌بێ دواتر ده‌سکه‌ینه‌ جێبه‌جی کردنی‪،‬‬ ‫ج��وت��ی��اران��ی ک����ورد و ت��ورک��م��ان که‌‬ ‫تووشی ئه‌و کیشه‌یه‌ بوونه‌ که‌ تا ئێستا‬ ‫زه‌وییه‌کانیان تاپۆی به‌ناوی خۆیانه‌وه‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬له‌ بانکی کشتوکاڵی سوودمه‌ند‬ ‫نین‪ ،‬ناتوانن زه‌وییه‌کانیان بفرۆشن‪،‬‬ ‫ن��ات��وان��ن ک����اری وه‌ب���ه‌ره���ه‌م هێنان‬ ‫بکه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌ له‌ پالنی خۆمان‬ ‫وه‌ک به‌ڕێوه‌به‌ریه‌تی کشتوکاڵ‬ ‫هاوکارییان ده‌که‌ین‪ ،‬له‌ په‌ینی‬ ‫کیمیاویی و بنه‌ تۆ و گاز و له‌‬ ‫ره‌وانه‌کردنی به‌روبومه‌کانیان بۆ‬ ‫سایلۆ‪ ،‬ئه‌وه‌ی له‌ ده‌سه‌اڵتی ئێمه‌‬ ‫بێت ئێمه‌ ه��اوک��اری��ان‬ ‫ده‌که‌ین‪.‬‬

‫مه‌هدی کاکه‌یی‪:‬‬ ‫بڕیاری سیاسی به‌ بڕیاری سیاسی چاره‌سه‌ر ده‌بێت‪،‬‬ ‫نه‌ک به‌ یاسایی‬

‫چه‌مچه‌ماڵ ل ‌ه چاوه‌ڕوانى نه‌خۆشخانه‌ى (‪ )50‬قه‌ره‌وێڵه‌ییدایه‌‬

‫قایمقامى قه‌زاکه‌‪ :‬چه‌مچه‌ماڵ له ‌رووى ته‌ندروستیه‌وه‌ به‌ هه‌موو شێوه‌یه‌ک پشتگوێ خراوه‌‬ ‫به‌دواداچوون‬ ‫سه‌روه‌ر سه‌عدوڵاڵ‬ ‫قه‌زاى چه‌مچه‌ماڵ له‌ ئێستادا‬ ‫ژماره‌ى دانیشتوانى گه‌یشتوه‌ت ‌ه‬ ‫زیاتر له‌ (‪ )150000‬که‌س و له‌گرفتى‬ ‫که‌مى تواناکانى ته‌ندروستى و‬ ‫که‌مى ژماره‌ى نه‌خۆشخانه‌دایه‌‪،‬‬ ‫هاواڵتیان و به‌رپرسانى تایبه‌تى‬ ‫قه‌زاکه‌ باس له‌وه‌ ده‌که‌ن که‌ به‌ڵێنى‬ ‫دروستکردنى نه‌خۆشخانه‌یه‌کى‬ ‫(‪ )100‬قه‌ره‌وێڵه‌ییان پێدراوه‌ و دواتر‬ ‫پاشگه‌زبونه‌ته‌وه‌ و گۆڕیویانه‌ ب ‌ه‬ ‫خۆشخانه‌یه‌کى (‪ )50‬قه‌ره‌وێڵه‌یى و‬ ‫ئێستا ئه‌وه‌ش جێبه‌جێ ناکه‌ن‪.‬‬

‫ره‌ع��ن��ا محه‌مه‌د ک�ه‌ری��م ت�ه‌م�ه‌ن (‪)45‬‬ ‫ساڵى دانیشتوى گه‌ڕه‌کى (بێ که‌س)ه‌ی ‌ه ‪ n‬چه‌مچه‌ماڵ له‌گرفتى که‌مى تواناکانى ته‌ندروستى و که‌مى ژماره‌ى نه‌خۆشخانه‌دایه‌‬ ‫له‌ قه‌زاى چه‌مچه‌ماڵ‪ ،‬به‌نیگه‌رانیه‌کى‬ ‫زۆره‌وه‌ ب��اس ل��ه‌وه‌ ده‌ک���ات ک�ه‌ به‌هۆى زۆربوونى دانیشتوانه‌که‌ى بکرێت‪.‬‬ ‫ق �ه‌زاک �ه‌دا بوونى هه‌یه‌ و دیاریشه‌ ئه‌و ک �ه‌ى ده‌چێته‌ ب���وارى جێبه‌جێکردنه‌وه‌‪ .‬فه‌رمانگه‌ى ته‌ندروستى (چه‌چمه‌ماڵ)‬ ‫قه‌ره‌باڵغیه‌کى زۆره‌وه‌ له‌ نه‌خۆشخانه‌ى له‌ به‌رامبه‌رشدا ف��راوان بوونى ق�ه‌زاى نه‌خۆشخانانه‌ له‌ ژێر فشارێکى زۆردان ‪ .‬بێگومان ئه‌مه‌یش نیگه‌رانى الى ئێمه‌ى به‌ (چه‌تر)ى راگه‌یاند‪ :‬ئێمه‌ ئه‌مه‌ سێ‬ ‫گشتى شه‌هید پێشڕه‌و وه‌ک پێویست (چه‌مچه‌ماڵ) و ئه‌و (ش�ه‌ش) ناحیه‌ى س��ام��اڵ ت��ۆف��ی��ق‪ ،‬دانیشتوى گ�ه‌ڕه‌ک��ى هاواڵتى دروستکردووه‌‪.‬‬ ‫ساڵه‌ له‌ هه‌وڵى ئه‌وه‌داین ئه‌و نه‌خۆشخانه‌ى‬ ‫چ��اره‌س �ه‌رى نه‌خۆشیم بۆ ن �ه‌ک��راوه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌وروب������ه‌رى ف��ش��ارێ��ک��ى زۆرى ل�ه‌س�ه‌ر (ڕاپه‌ڕین) له‌ قه‌زاى (چه‌مچه‌ماڵ) به‌‬ ‫له‌ به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌یشدا به‌ڕێوه‌به‌رێتى (‪ )50‬قه‌ره‌ویڵه‌ییه‌مان بۆ دروستبکرێت‪،‬‬ ‫هاواڵتییه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ش ده‌کات‪ :‬ئێستا نه‌خۆشخانه‌کان دروست کردووه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش نیگه‌رانیه‌کى زۆره‌وه‌ باس له‌ به‌ڵێنه‌کانى ته‌ندروستى (چه‌مچه‌ماڵ) داواک��اری به‌اڵم که‌ بودجه‌ى بۆ سه‌رف ناکرێت ئێمه‌‬ ‫(چه‌مچه‌ماڵ) جیاوازى زۆره‌ به‌ به‌راورد ب���ه‌ه���ۆى ن��ه‌ب��وون��ى ن�ه‌خ��ۆش��خ��ان�ه‌ی�ه‌ک��ى کاتى بانگه‌شه‌ى هه‌ڵبژاردنه‌کان ده‌کات پێشکه‌ش کردووه‌ مه‌ڵبه‌ندێکى سه‌ره‌کى چیمان پێده‌کرێت‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ سااڵنى راب��ردوودا ئه‌و مه‌ڵبه‌نده‌ گ�ه‌وره‌ و که‌مى بنکه‌ى ته‌ندروستى له‌ که‌ له‌الیه‌ن حکومه‌ته‌وه‌ به‌ خه‌ڵکى ئه‌م ل �ه‌ گ �ه‌ڕه‌ک��ى (ئ��اس��وده‌ى ئه‌نفاله‌کان) ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌رى فه‌رمانگه‌ى ته‌ندروستى‪،‬‬ ‫ته‌ندروستیه‌ى بۆى دروست کراوه‌ بۆ ئه‌و ناوچه‌که‌دا‪.‬‬ ‫ناوچه‌یه‌ دراوه‌‪ ،‬ئاماژه‌یش بۆ ئه‌وه‌ ده‌کات و بنکه‌یه‌کى ته‌ندروستى له‌ گه‌ڕه‌کى وتیشى‪ :‬من و جه‌نابى قایمقام له‌ شه‌ش‬ ‫کاته‌ بووه‌ که‌ دانیشتوانه‌که‌ى زۆر که‌م ژماره‌ى دانیشتوانى قه‌زاى (چه‌مچه‌ماڵ) ل�ه‌ک��ات��ى ه �ه‌ڵ��ب��ژاردن �ه‌ک��ان��دا به‌ڵێن درا (کوردستان) و چاره‌سه‌رێکى سروشتى م��ان��گ��ى ڕاب������ردوودا س���ه‌ردان���ى ب �ه‌ڕرێ��ز‬ ‫ب��ووه‌ ب�ه‌اڵم له‌ئێستادا پێویسته‌ ره‌چ��اوى زیاتر له‌ (‪ )150‬ه �ه‌زار ک�ه‌س ده‌بێت‪ .‬نه‌خۆشخانه‌یه‌کى (‪ )100‬قه‌ره‌وێڵه‌یى له‌ بۆ گه‌ڕه‌کى (ئاران) دروست بکرێت ‪.‬‬ ‫دکتور(تاهیر) وه‌زی���رى ته‌ندروستیمان‬ ‫تا ئێستایش ته‌نیا (‪ )3‬نه‌خۆشخانه‌ له‌ چه‌مچه‌ماڵ دروست بکرێت‪ ،‬به‌اڵم نازانین دک��ت��ور ه�ه‌ن��دری��ن ره‌ش��ی��د‪ ،‬ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌رى کرد‪ ،‬بینیمان له‌ وه‌زاره‌تى خۆمان تێپه‌ڕیوه‌‬

‫هاواڵتیاتی ئازیز‬

‫ئیتر دواتر له‌ کوێ وه‌ستاوه‌ یان نا ئه‌وا‬ ‫من نازانم‪.‬‬ ‫ت���اری���ق ره‌ش����ی����د‪ ،‬ق��ای��م��ق��ام��ى ق����ه‌زاى‬ ‫(چ��م��چ �ه‌م��اڵ)‪ ،‬ب��اس��ى ل �ه‌ ج��ێ به‌جێ‬ ‫نه‌کردنى ئ �ه‌و پ���رۆژه‌ى نه‌خۆشخانه‌که‌‬ ‫ک��رد و نیگه‌رانى خ��ۆى ل �ه‌وه‌ ده‌رب��ڕى و‬ ‫وتی‪ :‬سێ ساڵ به‌ر له‌ ئێستا ده‌بوو ئێمه‌‬ ‫نه‌خۆشخانه‌یه‌کى (‪ )100‬قه‌ره‌وێڵه‌ییمان‬ ‫بۆ دروستبکرێت‪ ،‬به‌اڵم بڕیاره‌که‌ گۆڕاو‬ ‫بوو به‌ نه‌خۆشخانه‌ى (‪ )50‬قه‌ره‌وێڵه‌یى‪،‬‬ ‫که‌چى هێشتا ئه‌وه‌یشمان بۆ ناکرێت‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ده‌بوو له‌ ساڵى (‪)2011‬دا نه‌خۆشخانه‌که‌‬ ‫ته‌واوبکرایه‌‪ ،‬که‌چى ئه‌وه‌ ساڵى (‪)2012‬‬ ‫ه‌یه‌و هیچ ده‌نگێکى نییه‌‪.‬‬ ‫قایمقامى قه‌زاکه‌ وتیشى‪ :‬خۆم سه‌ردانى‬ ‫وه‌زی��رى ته‌ندروستیم کرد‪ ،‬نوسراوه‌که‌ی‬ ‫گواستۆته‌وه‌ بۆ ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تا ئێستایش ئه‌نجامه‌که‌ى نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌یش بێگومان واى له‌ ئێمه‌ کردووه‌‬ ‫ل��� ‌ه ئ��ێ��ش و ک��اره‌ک��ان��م��ان��داه �ه‌س��ت به‌‬ ‫نیگه‌رانى ده‌که‌ین‪ ،‬چونکه‌ ناحیی ‌ه هه‌یه‌‪،‬‬ ‫نه‌خۆشخانه‌ى (‪ )50‬قه‌ره‌وێڵه‌یى تێدایه‌‬ ‫ئیتر بۆچى (چه‌مچه‌ماڵ) نه‌خۆشخانه‌ى‬ ‫واى نه‌بێت‪.‬‬ ‫تاریق ره‌شید‪ ،‬به‌ (چ�ه‌ت��ر)ى راگه‌یاند‪:‬‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ ل�ه‌ رووى ته‌ندروستییه‌وه‌‬ ‫به‌ هه‌موو شێوه‌یه‌ک پشتگوێ خ��راوه‌‪،‬‬ ‫ب��ۆی �ه‌ ئیتر ئێمه‌ ئ���ه‌وه‌ ق��ب��وڵ ناکه‌ین‬ ‫(چ �ه‌م��چ �ه‌م��اڵ) بخرێته‌ دواى گشت‬ ‫قه‌زاکانه‌وه‌‪.‬‬

‫ئه‌نجامدانى پێشبڕکێى مه‌ترسیدار‪ ،‬ژیانت ده‌خاته‌ مه‌ترسییه‌وه‌‬ ‫کۆمه‌ڵه‌ى سه‌المه‌تى هاتوچۆ ل ‌ه کوردستان‬

‫کراوه‌‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪88‬‬ ‫دووشه‬ ‫‪2711/10/262010/11/8‬‬ ‫‌ممه‌ممه‌‪- 2012/1/16‬‬ ‫دووشه‬

‫‪14‬‬

‫ئاماده‌کار‬

‫زۆزک چۆمانی‬ ‫به‌هۆی سه‌ختی گوزه‌رانه‌وه‌‬ ‫هاواڵتیانی سه‌ر سنوری سێ‬ ‫پارچه‌ی کوردستان رووده‌که‌نه‌‬ ‫کۆڵبه‌ری و به‌پێی ئامارێکیش‬ ‫ل ‌ه (‪ )11‬مانگى ڕابردوودا نزیکه‌ى‬ ‫(‪ )71‬کۆڵبه‌ری کورد کوژراوه‌ و‬ ‫له‌ تازه‌ترین رووداویشدا (‪)36‬‬ ‫هاواڵتی له‌ باکوری کوردستان‬ ‫بوونه‌ قوربانی و گه‌نجێکیش‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬هه‌موو رۆژێک ژیانی خۆم‬ ‫ده‌گۆڕمه‌وه‌ بۆ چه‌ند تمه‌نێک‪.‬‬

‫ل���ه‌ رۆژێ���ک���ی س���ه‌رم���ا و س���ۆڵ���ه‌ ل ‌ه‬ ‫ناوچه‌ی حاجی ئۆمه‌ران له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫کاسبکارانه‌ى ڕۆژه�ه‌اڵت��ى کوردستان‬ ‫که‌وتینه‌ گفتوگۆ و گه‌نجێکى کاسبکار‬ ‫هاته‌ الم��ان ه��اوک��اری خ��ۆى ب��ۆ ئێمه‌‬ ‫ڕاگه‌یاند و وتى‪ :‬من هاوکارتان ئه‌بم‪،‬‬ ‫به‌اڵم ڕێگا سه‌خت و دژواره‌ هه‌ڵدێران له‌‬ ‫شاخ و که‌وتنه‌ که‌مین هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ جگه‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ى ک�ه‌ چه‌ندین کێڵگه‌ى مینمان‬ ‫ده‌که‌وێته‌ سه‌ر ڕێگا‪ ،‬ئه‌وه‌ قسه‌ى سیروان‬ ‫ره‌حمانى خه‌ڵکى شنۆى ڕۆژه �ه‌اڵت��ى‬ ‫کوردستان بوو‪ ،‬ئه‌و گه‌نجێک که‌ به‌‬ ‫ڕوخسار مناڵ و که‌م ته‌مه‌ن بوو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ ڕۆیشتن و له‌ هه‌ڵگرتنى که‌ل و په‌لدا‬ ‫که‌سێکى به‌تواناو خاوه‌ن هێز بوو‪.‬‬ ‫ئه‌و گه‌نجه‌ وتی‪ :‬ماوه‌ى دوو ساڵه‌ ئه‌م‬ ‫کاره‌ ده‌که‌م له‌ ڕێگه‌دا توشى سه‌ختى و‬ ‫ناهه‌موارى ده‌بینه‌وه‌‪ ،‬زۆرجار هێزه‌کانى‬ ‫ئێران ته‌قه‌مان لێده‌که‌ن و ڕاومان ده‌نێن‪،‬‬

‫ه بۆ چه‌ند تمه‌نێک‬ ‫گه‌نجێک‪ :‬هه‌موو رۆژێک ژیانی خۆم ده‌گۆڕمه‌و ‌‬ ‫ئێمه‌ش ن��اچ��ار ده‌ب��ی��ن ک�ه‌ باره‌کانمان‬ ‫جێ بهێڵین و خۆمان ڕزگار بکه‌ین و‬ ‫«کاتێک کرێکانمان وه‌رده‌گرین هه‌ست‬ ‫به‌ خۆشى ده‌ک�ه‌ی��ن و ده‌ڵێن ئه‌مڕۆش‬ ‫ژیانمان ده‌ست که‌وته‌وه‌‪ ،‬چونکه‌ هه‌موو‬ ‫ڕۆژێ��ک ژیانى خ��ۆم ده‌گ��ۆڕم �ه‌وه‌ بۆ‬ ‫چه‌ند تمه‌نێک»‪.‬‬ ‫ل�ه‌ ڕێ��گ��ادا الش �ه‌ى چه‌ندین ئه‌سپ و‬ ‫واڵغ��ى باربه‌رمان بینی‪ ،‬یه‌کێک له‌‬ ‫کۆڵبه‌ره‌کان وت��ى‪ :‬زۆرج���ار پ��اس��داران‬ ‫ک�ه‌م��ی��ن داده‌ن���ێ���ن ب��ێ ئ����ه‌وه‌ى ب��ی��ر له‌‬ ‫مرۆڤایه‌تى بکه‌نه‌وه‌ ته‌قه‌ ده‌ک �ه‌ن‪ ،‬بیر‬ ‫ل �ه‌ ک��وش��ت��ن��ى م��رۆڤ �ه‌ک��ان ن��اک �ه‌ن �ه‌وه‌‪،‬‬ ‫بیر له‌ سه‌ختى و برسیه‌تى و ه �ه‌ژارى‬ ‫ئ��ێ��م �ه‌ ن���اک���ه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬ئ�����ه‌وان ک��اس��ب��ک��ار‬ ‫ده‌ک��وژن له‌ پێناو ب�ه‌رژه‌وه‌ن��دى مانه‌وه‌ى‬ ‫خ��ۆی��ان و سه‌رخستنى سیستمه‌ کۆنه‌‬ ‫په‌رسته‌که‌یان‪.‬‬ ‫ج �ه‌الل حسێن‪ ،‬ت�ه‌م�ه‌ن (‪ )40‬س��اڵ له‌‬ ‫درێ����ژه‌ى ق��س�ه‌ک��ان��ی��دا رای��گ �ه‌ی��ان��د‪ :‬له‌‬ ‫ئاکامى ئه‌و ته‌قه‌ و ده‌ست درێژیانه‌یان‬ ‫واڵغه‌کانمان ده‌ک��وژرێ��ن و باره‌کانمان‬ ‫ده‌ب�ه‌ن و بریندارمان ده‌ک�ه‌ن و ئازارمان‬ ‫ده‌ده‌ن‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ ه���ه‌م���ووى ئ���ه‌و ڕه‌ف��ت��اره‌‬ ‫دڕندانه‌ى کۆمارى ئیسالمین به‌رامبه‌ر‬ ‫ئێمه‌‪.‬‬ ‫ژیانمان له‌گه‌ڵ پاروه‌ نانێک‬ ‫ده‌گۆڕینه‌وه‌ له‌پێناو به‌رده‌وامى‬ ‫ژیانى خێزانه‌کانمان‬ ‫یاسین ره‌حمان‪ ،‬پیاوێکى ته‌مه‌ن (‪)50‬‬ ‫ساڵ بوو له‌کاتی پشوودا بینیمان (‪)8‬‬ ‫کارتۆن پاکه‌تى جگه‌ره‌ى له‌ باره‌که‌دا‬ ‫پ��ێ��ب��وو وت����ی‪ :‬زۆر ل �ه‌م��ێ��ژه‌ ک���ار ل�ه‌م‬ ‫ڕێگایه‌ ده‌ک �ه‌م‪ ،‬هه‌ر ج��اره‌و (‪)10000‬‬ ‫تمه‌نم ده‌ست ده‌که‌وێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش ده‌ست‬ ‫که‌وتێکى باشه‌‪ ،‬به‌اڵم زۆر ماندوو ده‌بم‬ ‫و هه‌ست به‌ هه‌ناسه‌ ته‌نگى ده‌که‌م‪ ،‬ئه‌م‬ ‫ک��اره‌ ناچاریه‌‪ ،‬ژیانمان له‌گه‌ڵ پ��اروه‌‬ ‫نانێک ده‌گۆڕینه‌وه‌ له‌پێناو به‌رده‌وامى‬ ‫ژیانى خێزانه‌کانمان‪ ،‬مناڵه‌کان برسین و‬

‫‪n‬‬

‫کۆڵبه‌ران ژیانی خۆیان ده‌که‌نه‌ قوربانی پاروه‌ نانێک‬

‫چاویان له‌ ده‌ستى ئێمه‌یه‌‪.‬‬ ‫یاسین ڕه‌حمان‪ ،‬له‌ درێ��ژه‌ى قسه‌کانیدا‬ ‫به‌ ده‌م هه‌ناسه‌یه‌کى قوڵه‌وه‌ وتی «ساڵى‬ ‫پار برایه‌کم و کوڕه‌که‌ى له‌م ڕێگایه‌‬ ‫به‌ده‌ستى هێزه‌کانى ئێران کوژران‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫کارى به‌رده‌وامى ئه‌وانه‌ به‌رامبه‌ر ئێمه‌‪،‬‬ ‫ناتوانین به‌ ئ���ازادى ک��ار بکه‌ین و به‌‬ ‫ئازادى بژین‪ ،‬ده‌ستکه‌وتمان له‌م کاره‌دا‬ ‫زۆر که‌مه‌‪ ،‬له‌ناو شاره‌کانى خۆشمان‬ ‫کار که‌مه‌ و ده‌ست ناکه‌وێت‪ ،‬ناچارین‬ ‫ک�ه‌ ل�ه‌گ�ه‌ڵ به‌فر و ب���اران و سه‌رماو‬ ‫سۆڵه‌ شه‌ڕ بکه‌ین و نان په‌یدا بکه‌ین‬ ‫و بژین»‪.‬‬ ‫تا ده‌چووین زیاتر و زۆرتر ماندوو ڕێگه‌‬ ‫سه‌ختر ده‌بوو به‌ وته‌ى ئه‌م کاسبکارانه‌‬

‫مه‌ترسى مین و که‌مینه‌کانیش نزیکتر‬ ‫ده‌ب��ن �ه‌وه‌‪ ،‬به‌فر زۆر ب��اری��وه‌ کۆڵبه‌ران‬ ‫ن��ات��وان��ن ب �ه‌ ئاسانى هه‌نگاو بهاوێژن‬ ‫و باره‌کانیان ق��ورس و سه‌خته‌‪ ،‬ئ�ه‌وان‬ ‫ده‌ڵێن چه‌ند زیاتر بار بکه‌یت زیاترت‬ ‫ده‌س���ت ک �ه‌وت��ت ده‌ب��ێ��ت هه‌ندێکیان به‌‬ ‫ئ �ه‌س��پ و ه�ه‌ن��دێ��ک��ی��ش��ان ب �ه‌ ک���ۆڵ و‬ ‫پشت بار بگوازنه‌وه‌‪ ،‬هه‌ندێکیان مناڵ‬ ‫و هه‌ندێکیشان به‌ ته‌مه‌نن‪ ،‬هه‌ندێکیان‬ ‫ڕێگه‌ پێدراون و هه‌ندێکیشیان به‌ نهێنى‬ ‫ده‌وڵه‌ت کار ئه‌که‌ن‪.‬‬ ‫که‌سێکى دیکه‌ که‌ به‌هۆى بارى ئه‌منى‬ ‫ن�ه‌ی��ت��وان��ى ن���اوى خ��ۆى ئ��اش��ک��را بکات‬ ‫رای��گ �ه‌ی��ان��د‪ :‬م���اوه‌ى چ���وار س��اڵ�ه‌ کار‬ ‫ده‌ک���ه‌م‪ ،‬چه‌ندین ج��ار توشى هه‌ڵدێران‬

‫پاسداران که‌مین داده‌نێن و ده‌مانگرن‬ ‫و ده‌س��ت به‌سه‌ر ت��ه‌واوى ک�ه‌ل و پ�ه‌ل و‬ ‫واڵغه‌کانمان ده‌گرن و ئازارمان ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌م کۆڵبه‌ره‌ باس له‌وه‌ ده‌کات ئه‌وان زیاتر‬ ‫به‌پێ هه‌ر دوو سنوره‌که‌ ده‌بڕن و وتی‪:‬‬ ‫به‌شێکمان کارتی کارکردنمان هه‌یه‌ و‬ ‫به‌شێکی دیکه‌شمان ئه‌و کارته‌ی نیه‌‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم سوپای پ��اس��داران رێگرن له‌وه‌ی‬ ‫ئێمه‌ پ���اروه‌ نانێک ب��ۆ خ��ۆم��ان په‌یدا‬ ‫بکه‌ین‪ ،‬ده‌ستڕێژی گولله‌مان لێده‌که‌ن‬ ‫و رێگه‌مان پێناده‌ن و پێمان ده‌ڵێن ئێوه‌‬ ‫ه���اوک���اری (پ�����ژاک) ده‌ک�����ه‌ن‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ڕێگه‌تان پێناده‌ین‪.‬‬ ‫ئه‌و کاسبکاره‌ باسی له‌وه‌کرد باره‌کانیان‬ ‫زیاتر (جگه‌ره‌و گۆره‌وى و یارى منااڵن‬ ‫و ک �ه‌ل و په‌لى ک��اره‌ب��ای��ی و چه‌ندین‬ ‫که‌لوپه‌لى دیکهیه‌‌)‪ ،‬که‌ بازرگانانى‬ ‫ئێرانى له‌ عێراق ده‌یکڕن و ئێمه‌ش به‌‬ ‫ڕێگه‌ى قاچاغ ده‌گوازینه‌وه‌ بۆ ئه‌و دیوى‬ ‫سنور‪ ،‬بۆیه‌ داواک��اری��ن که‌ ئه‌م کێشه‌‬ ‫و گ��رژى ئاڵۆزیانه‌ى س �ه‌ر سنوره‌کان‬ ‫نه‌مێنن‪.‬‬ ‫ه����ه‌روه‌ه����ا ب �ه‌پ��ێ��ی س���ه‌رچ���اوه‌ک���ان له‌‬ ‫ئامارێکدا که‌ کوشتنی کۆڵبه‌رانی‬ ‫ک���ورد ل �ه‌ (‪ )11‬م��ان��گ��ى ڕاب�����ردوودا‬ ‫له‌ شاخ و کاره‌ساتى ناخۆش ده‌بینه‌وه‌ ده‌خ���ات���ه‌ڕوو ن��زی��ک�ه‌ى (‪ )71‬کۆڵبه‌ر‬ ‫هه‌ندێک جاریش ڕێگامان ون ده‌بێت ک����وژراوه‌ و (‪ )42‬ک �ه‌س ده‌ستبه‌سه‌ر‬ ‫و ده‌که‌وینه‌ ناو کێڵگه‌ى مین و توشى کراون و (‪ )76‬که‌سیش بریندار بوون‪.‬‬ ‫ن��اخ��ۆش��ى ده‌ب���ی���ن‪ ،‬ج����ارى واش هه‌یه‌‬

‫«بێ ئه‌وه‌ى بیر ل ‌ه مرۆڤایه‌تى‬ ‫بکه‌نه‌وه‌ ته‌قه‌مان لێده‌که‌ن»‬

‫جیاوازی ژیانی مرۆڤ له‌ کۆن و ئێستادا‬ ‫مرۆڤی زوو بیریان له‌ به‌رزکردنه‌وه‌ى کۆشک و ته‌الر نه‌کردۆته‌وه‌‬ ‫ئاماده‌کار‬

‫گۆنا جه‌الل‬ ‫جیاوازیه‌کی زۆر هه‌یه‌ له‌نێوان‬ ‫ژیانی کۆن و ئێستادا و‬ ‫هاواڵتیه‌کیش پێیوایه‌ پێشکه‌وتنی‬ ‫ته‌کنه‌لۆژیا هۆکاره‌ بۆ الوازبوونی‬ ‫په‌یوه‌ندی نێوان تاکه‌کان و‬ ‫خوێندکارێکی زانکۆش ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫که‌سایه‌تى مرۆڤى جاران ته‌نها‬ ‫به‌دابینکردنى بژێوى ژیانه‌وه‌‬ ‫خه‌ریک بووه‌ زۆر الیه‌نى پشتگۆێ‬ ‫خستوه‌‪.‬‬

‫شه‌وبۆ عه‌لى‪ )25( ،‬ساڵه‌ و ڕاى وایه‌ ک ‌ه‬ ‫که‌سایه‌تى ئه‌وسا که‌سایه‌تێکى دڵسۆز‬ ‫بووه‌ نه‌ک که‌سایه‌تێک به‌س ماددى و‬ ‫ڕوکه‌ش بێت و وتی‪ :‬سه‌رده‌مى پێش من‬ ‫باسى ده‌که‌ن که‌ خه‌ڵکى به‌شێوه‌ى یه‌ک‬ ‫خێزان ده‌ژیان و هه‌ڵسوکه‌وتیان ساده‌ بووه‌‬ ‫و هیچ ڕق و کیه‌نه‌یان له‌ یه‌ک نه‌بوو‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێستا به‌هۆى کێشه‌ و گرفته‌کانه‌وه‌‬ ‫وان �ه‌م��اوه‌‪ ،‬خزمایه‌تى ئ�ه‌وس��ا پته‌و ب��وو‪،‬‬ ‫به‌اڵم خزمایه‌تى ئێستا کاڵ بۆته‌وه‌ هیچ‬ ‫که‌س هاتوچۆى که‌س ناکات مه‌گه‌ر به‌‬ ‫ده‌گمه‌ن ئه‌ویش له‌بۆنه‌کاندا‪.‬‬ ‫شه‌وبۆ باسی له‌وه‌شکرد مرۆڤى ئه‌وکاته‌‬ ‫ت �ه‌ن��دروس��ت ب���وون و دڵ��ی��ان خ��ۆش ب��ووه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ى تاکه‌کان له‌ ده‌ش��ت و ده‌ر و‬ ‫گونده‌کان کاریان ده‌کرد و هیالک ده‌بوون‬ ‫هیچ گرفتێکیان نه‌بوو‪ ،‬به‌اڵم له‌ ئێستادا‬ ‫خه‌ڵک زۆرب���ه‌ى نه‌خۆشه‌ و سه‌رقاڵه‌ و‬ ‫زۆر بیرده‌کاته‌وه‌ به‌هۆى به‌ره‌و پێشچونى‬ ‫گۆرانکارییه‌کانى ژی��ان �ه‌وه‌ ڕۆژگ���ارى‬ ‫ئه‌مڕۆ واى له‌ مرۆڤه‌کان ک���ردووه‌ که‌‬ ‫ه�ه‌م��ی��ش�ه‌ ل �ه‌ کێشه‌ و گ��ی��روگ��رف��ت و‬

‫بیرکردنه‌وه‌دا بن‪ ،‬ئه‌مه‌ش ده‌بێته‌ هۆى دڵ‬ ‫ته‌نگى الى تاکه‌کان‪.‬‬ ‫جاران خه‌ڵکى سکى برسى بوو دڵى خۆش‬ ‫بوو‪ ،‬ئێستا خه‌ڵکى سکى تێره‌ به‌اڵم دڵى‬ ‫ناخۆشه‌‪.‬‬ ‫دارا شێخ ره‌شید که‌رکوکى (‪ )47‬ساڵه‌‬ ‫و ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌کات جاران کچان هیچ‬ ‫هه‌ڵسوکه‌وتێکیان به‌ ویستی خۆیان نه‌بوو‬ ‫ت��ا ڕاده‌ی����ه‌ک ک��وڕان��ی��ش‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئێستا‬ ‫خه‌ڵکى هه‌ست به‌بوونى خۆى ده‌کات له‌‬ ‫بڕیاره‌کانى ژیان وه‌ک هاوسه‌رگیرى و‬ ‫شوێنى نیشته‌جێ بوون‪ ،‬جاران که‌سێک‬ ‫ک��ه‌ خ��ێ��زان��ى پ��ێ��ک �ه‌وه‌ ده‌ن����ا ش����ه‌رم ب��وو‬ ‫جیاببێته‌وه‌ له‌ ماڵى باوکى‪ ،‬به‌اڵم ئێستا‬ ‫وانه‌ماوه‌‪.‬‬ ‫دارا ل �ه‌ درێ���ژه‌ی قسه‌کانیدا وتیشی‪:‬‬ ‫خزمایه‌تى و په‌یوه‌ندى ج��اران به‌هێز بوو‬ ‫نه‌ک له‌ نێوان خزم‪ ،‬به‌ڵکو له‌ نێوان هه‌موو‬ ‫خه‌ڵکى بۆ نموونه‌ جاران خه‌ڵکى قسه‌ خۆش‬ ‫هه‌بوو به‌ تایبه‌ت له‌ گونده‌کان چیرۆک‬ ‫و مه‌ته‌ڵیان ده‌گێڕایه‌وه‌ که‌ چه‌ند هه‌فته‌ى‬ ‫ده‌خایاند هه‌موو خه‌ڵکى لێى کۆده‌بوونه‌وه‌‬ ‫ک����ورد وت��ه‌ن��ى (گ����وێ ئ����اگ����ردان)‪ ،‬له‌‬ ‫گونده‌کان دی��وه‌خ��ان هه‌بوو که‌ خه‌ڵکى‬ ‫لێى کۆده‌بوونه‌وه‌ هه‌موو شتێکى تیا باس‬ ‫ده‌کرا له‌ شاره‌کانیش چایخانه‌ هه‌بوو که‌‬ ‫خه‌ڵکى خوێنه‌وار لێى کۆده‌بونه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێستا به‌هۆى پێشکه‌وتنى ته‌کنه‌لۆجیاوه‌‬ ‫ب �ه‌ ت��ای��ب�ه‌ت ل �ه‌ ب��واره‌ک��ان��ى ڕاگ �ه‌ی��ان��دن‬ ‫کۆتایى به‌ په‌یوه‌ندییه‌کان هاتووه‌‪ ،‬جاران‬ ‫خه‌ڵکى نه‌یده‌زانى نه‌خۆشى چییه‌‪ ،‬چونکه‌‬ ‫خواردنى ئه‌و کاته‌ خواردنى ک��ورده‌وارى‬ ‫بوو هى ئێستا هه‌موو به‌ مادده‌ى کیمیایى‬ ‫گه‌وره‌ ده‌بێت و تامى نییه‌‪ ،‬ژینگه‌ى جاران‬ ‫ژینگه‌یه‌کى پاک و جوان بووه‌ به‌هۆى‬ ‫ئه‌وه‌ى که‌ ئۆتۆمبیل که‌م بووه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫جاران خه‌ڵکى سکى برسی بوو دڵى خۆش‬

‫بوو و ئێستا خه‌ڵکى سکى تێره‌‪ ،‬به‌اڵم دڵى‬ ‫ناخۆشه‌‪.‬‬ ‫عیسمه‌ت عه‌لى‪ )47( ،‬ساڵه‌ باس له‌وه‌‬ ‫ده‌ک���ات ل�ه‌ ک��ۆن��دا ڕێ��ز ه�ه‌ب��وو ل�ه‌ نێوان‬ ‫گه‌وره‌ و بچوکدا له‌ ڕووت نه‌ده‌هات له‌‬ ‫ب�ه‌ر چ��اوى دای��ک و باوکت ق��اچ درێژ‬ ‫بکه‌یت‪ ،‬به‌اڵم کچى ئێستا خۆى هه‌موو‬ ‫شتێکى ل �ه‌گ �ه‌ڵ ک��وڕه‌ک��ه‌دا ب��ڕی��وه‌ت�ه‌وه‌‬ ‫ده‌ڵێت دایکه‌ ئه‌م ئێواره‌یه‌ میوانمان دێت‬ ‫وات���ه‌ پ��رس�ه‌ گ��ورگ��ان�ه‌ی�ه‌ک ده‌ک���ات به‌‬ ‫ماڵه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ ژیانى هاوسه‌رگیرى ئێستا‬ ‫سه‌رکه‌وتوو نییه‌ عیسمه‌ت ئه‌وه‌ش دوپات‬ ‫ده‌کاته‌وه‌ که‌سایه‌تى ئێستا مادیه‌ نه‌ک‬ ‫به‌ دڵ و گیان له‌گه‌ڵتدا بێت‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫س�ه‌رده‌م��ی ک��ۆن که‌ کرێکاریت ده‌ک��رد‬ ‫و ده‌هاتیته‌وه‌ بۆ م��اڵ�ه‌وه‌ ده‌ت��وت پاشاى‬ ‫دڵخۆش و ل �ه‌ش س��اغ بویت وه‌ س �ه‌ردان‬ ‫و په‌یوه‌ندى و خزمایه‌تى هه‌بوو له‌ نێوان‬ ‫تاکه‌کاندا کاتێکى خۆشت به‌سه‌ر ده‌برد‪.‬‬ ‫خوێندکارێکى زانکۆش که‌ نه‌یویست ناوى‬ ‫خۆى بڵێت وتی‪ :‬که‌سایه‌تى مرۆڤى جاران‬ ‫ته‌نها به‌دابینکردنى بژێوى ژیانه‌وه‌ خه‌ریک‬ ‫بووه‌ زۆر الیه‌نى پشتگۆێ خستوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫مرۆڤه‌کانى ئێستا که‌سایه‌تى جیاوازییان‬ ‫هه‌یه‌ ئه‌مه‌ش زیاتر به‌هۆى پێشکه‌وتنى‬ ‫ته‌کنه‌لۆجیا و کرانه‌وه‌ى ده‌وڵه‌تان به‌ڕووى‬ ‫یه‌کدا‪ ،‬که‌سایه‌تى مرۆڤى ئێستا له‌ ڕووى‬ ‫عه‌قڵ و هه‌ڵچونى ده‌روونى زۆر جیاوازه‌‬ ‫له‌ مرۆڤى کۆن‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی گرنگه‌ ئه‌وه‌یه‌ که‌ ژیان ب�ه‌رده‌وام‬ ‫له‌ گۆڕانکاریدایه‌ له‌ هه‌موو الیه‌نێکه‌وه‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ى ئێستا ق��وڵ��ده‌ک��رێ��ت�ه‌وه‌ ل�ه‌ کۆندا‬ ‫قوڵنه‌کراوه‌ته‌وه‌ ئه‌وه‌ى له‌ کۆندا قوڵکراوه‌‬ ‫ل �ه‌ ئێستادا قوڵناکرێته‌وه‌ ل �ه‌ب �ه‌رئ �ه‌وه‌ى‬ ‫مرۆڤ ب�ه‌رده‌وام له‌ گۆڕاندایه‌ ژیانیش‬ ‫به‌رده‌وام له‌ گۆڕاندایه‌‪.‬‬

‫‪n‬‬

‫له‌ کۆندا خه‌ڵک برسی بوون‪ ،‬به‌اڵم دڵخؤش بوون ‌‬

‫ساڵی (‪ )2012‬ئێران و تورکیا روبه‌ڕوی یه‌کتر ده‌کاته‌وه‌‬ ‫رناد منشو‬ ‫هێمن عه‌لی‬ ‫ت���اران و ئ �ه‌ن��ک��ارا هه‌ڵوێستیان‬ ‫ته‌واو ناکۆکه‌ سه‌باره‌ت به‌ سوریا‬ ‫و ع��ێ��راق‪ .‬ل��ه‌ س��ه‌ره‌ت��ای ساڵی‬ ‫(‪)2011‬وه‌ نائارامی و ناڕه‌زایه‌تی‬ ‫مه‌ده‌نی له‌ سوریا درێژه‌ی هه‌یه‌ و‬ ‫به‌پێی راپۆرتی رێکخراوی نه‌ته‌و ‌ه‬ ‫یه‌کگرتووه‌کان‪ ،‬تا ئێستا زیاتر ل ‌ه‬ ‫پێنج هه‌زار هاواڵتی ناڕازی سوریا‬ ‫ب �ه‌ ده‌س��ت هێزه‌ ئاسایشییه‌کان‬ ‫کوژراون‪.‬‬

‫ده‌وڵه‌تانی ئێران و سوریا‪ ،‬کێشه‌که‌ له‌‬ ‫«پیالنگێڕی ده‌ره‌ک���ی ده‌بینن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ره‌ج���ه‌ب ت �ه‌ی��ب ئ���ه‌ردۆغ���ان‪ ،‬س��ه‌رۆک‬ ‫وه‌زی����ری ت��ورک��ی��ا ه���اوده‌ن���گ ل�ه‌گ�ه‌ڵ‬ ‫واڵت��ان��ی رۆژئ����اوا‪ ،‬حکومه‌تی به‌شار‬ ‫ئه‌سه‌د تاوانبار ده‌ک��ات به‌ کوشتاری‬ ‫بێ‌به‌زه‌ییانه‌ی خه‌ڵکی خۆی‪.‬‬ ‫چه‌ند رۆژ پێش‪ ،‬ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان‬ ‫سه‌رۆک وه‌زیری تورکیا هۆشداری دا‬ ‫که‌ شه‌ڕێکی ناوخۆیی له‌گه‌ڵ ریشه‌‬ ‫ئاینی‪ ،‬تایفی و ن �ه‌ژادی له‌ سوریادا‬ ‫ب���ه‌ڕێ���وه‌ی���ه‌ و ت��ورک��ی��ا ده‌ب����ێ رۆڵ���ی‬ ‫رێبه‌رایه‌تی بگێڕێت بۆ چاره‌سه‌ری ئه‌م‬ ‫کێشه‌یه‌‪.‬‬ ‫سینان ئ��ۆغ��ان‪ ،‬نوێنه‌ری په‌رله‌مانی‬ ‫تورکیا و سه‌رۆکی ناوه‌ندی لێکۆڵینه‌وه‌‬ ‫ستراتیژییه‌ نێونه‌ته‌وه‌ییه‌کانی تورکیا‬ ‫ل��ه‌ گ��ف��ت��وگ��ۆ ل��ه‌گ��ه‌ڵ رادی����ۆ ف���ه‌ردا‬ ‫ده‌ڵ��ێ��ت‪« :‬ل��ه‌ م���اوه‌ی (‪ )400‬ساڵی‬ ‫پێشودا وێڕای روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی تورکیا‬ ‫له‌گه‌ڵ واڵته‌ جۆراوجۆره‌کان‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫روسیا‪ ،‬ئه‌م واڵته‌ له‌گه‌ڵ ئێران و سوریا‬ ‫کێشه‌یه‌کی نه‌بووه‌‪ ،‬به‌اڵم ساڵی نوێی‬ ‫زایینی و گه‌یشتنی به‌هاری عه‌ره‌بی‬ ‫به‌ سوریا و له‌گه‌ڵ ئه‌گه‌رێکی زۆر‬ ‫له‌مساڵدا گه‌یشتنی به‌ ئێران‪ ،‬له‌ روی‬ ‫ن��اچ��اری��ی�ه‌وه‌ ئ�ه‌ن��ک��ارا روب���ه‌ڕوی ت��اران‬ ‫ده‌کاته‌وه‌»‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌ حاڵێکدایه‌ که‌ نۆ مانگ دوای‬ ‫ده‌ستپێکردنی نائارامییه‌کان له‌ سوریا و‬ ‫کوژرانی زیاتر له‌ پێنج هه‌زار ناڕازی‬ ‫له‌ الیه‌ن هێزه‌ ئاسایشییه‌کانی سوریا‪،‬‬ ‫تورکیا رۆژی چوارشه‌ممه‌ رایگه‌یاند‬ ‫ک�ه‌ ده‌س��ت��ی ب�ه‌ س �ه‌ر چ��وار س�ه‌ی��اره‌ی‬ ‫ئێرانیدا گ��رت��ووه‌ که‌ گومان ده‌کرێت‬

‫ه ته‌واوه‌تی ناکۆکیان هه‌یه‌ سه‌باره‌ت به‌ سوریا و عێراق» فۆتۆ‪ :‬ئینته‌رنێت‬ ‫‪« n‬تاران و ئه‌نکارا هه‌ڵوێستی ب ‌‬

‫هه‌ڵگری چه‌کی سه‌ربازی بۆ ده‌وڵه‌تی‬ ‫به‌شار ئه‌سه‌د بێت‪ ،‬له‌ یه‌کێک له‌ بازگ ‌ه‬ ‫سنورییه‌کان له‌ نێوان تورکیا و سوریا‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ چه‌ندین جاره‌ تورکیا رایده‌گه‌یه‌نێت‬

‫ک �ه‌م��ای �ه‌ت��ی شیعی ع���ه‌ل���ه‌وی وه‌ک‬ ‫ه��اوپ �ه‌ی��م��ان��ی س��ت��رات��ی��ژی��ک��ی خ��ۆی‬ ‫ده‌بینێت‪ ،‬تورکیا گه‌مارۆی ئابوری و‬ ‫سه‌ربازی توند له‌ دژی ده‌وڵه‌تی به‌شار‬

‫شنه‌ی به‌هاری عه‌ره‌بی به‌ ئه‌گه‌رێکی‬ ‫زۆر ل��ه‌ س��اڵ��ی (‪)2012‬دا ده‌گ��ات �ه‌‬ ‫ئێرانیش و ت��ورک��ی��ا زی��ات��ر سه‌رقاڵی‬ ‫ناکۆکی به‌رژه‌وه‌ندی و روبه‌ڕوبوونه‌وه‌ی‬

‫«ئێران ب‌ه هیچ جۆرێک حه‌ز ل‌ه شه‌ڕکردن ل‌ه ناو سنوره‌کانی‬ ‫خۆی ناکات و ده‌وڵه‌تدارانی تاران‪ ،‬به‌ره‌که‌یان بردووه‌ته‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی سنوره‌کان ک‌ه یه‌کێکیان به‌ره‌ی سوریایه‌»‬

‫ده‌ست به‌سه‌ر ئه‌و سه‌یاره‌ ئێرانیانه‌ ده‌گرێت ئه‌سه‌د جێبه‌جێ کردووه‌‪.‬‬ ‫ک �ه‌ چ���ه‌ک ب��ۆ س��وری��ا ده‌گ���وازن���ه‌وه‌‪ .‬ئۆغان ده‌ڵێت ئێران هه‌میشه‌ ده‌ی �ه‌وێ‬ ‫س �ه‌ره‌ت��ای ب �ه‌ه��اری ئ�ه‌م��س��اڵ تورکیا ب����ه‌ره‌ی ش���ه‌ڕ ل �ه‌گ �ه‌ڵ دوژم��ن��ان��ی له‌‬ ‫فرۆکه‌یه‌کی بارهه‌ڵگری ئ��ێ��ران که‌ ده‌ره‌وه‌ی سنوره‌کانی خۆی رابگرێت‪.‬‬ ‫هه‌ڵگری چه‌ک بوو‪ ،‬له‌ فرۆکه‌خانه‌ی سوریا یه‌کێک له‌م به‌رانه‌یه‌ که‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫«ئ��ام�ه‌د» ناچار به‌ نیشتنه‌وه‌ ک��را و گه‌یشتنی ب �ه‌ه��اری ع �ه‌ره‌ب��ی ب��ۆ ئه‌و‬ ‫واڵت �ه‌‪ ،‬ده‌وڵ�ه‌ت��ی ئێرانی زۆر نیگه‌ران‬ ‫ده‌ست به‌سه‌ر چه‌که‌که‌یدا گیرا‪.‬‬ ‫ب �ه‌ پ��ێ��چ �ه‌وان �ه‌ی ئ��ێ��ران ک �ه‌ ده‌وڵ �ه‌ت��ی ک��ردووه‌‪« .‬وێ��ڕای روداوه‌کانی سوریا‪،‬‬

‫له‌گه‌ڵ رژێمی تاراندا ده‌بێت»‪.‬‬ ‫م��ان��گ��ی ح���ه‌وت���ی س���اڵ���ی (‪)2011‬‬ ‫ئ��ای �ه‌ت��واڵ ع�ه‌ل��ی خ��ام��ن�ه‌ی��ی‪ ،‬راب���ه‌ری‬ ‫کۆماری ئیسالمی‪ ،‬ناڕه‌زایه‌تییه‌کانی‬ ‫گه‌لی سوریای به‌ «چه‌واشه‌» له‌ قه‌ڵه‌م‬ ‫دابوو‪« :‬ئه‌مریکییه‌کان له‌گه‌ڵ هه‌وڵدان‬ ‫بۆ هاوشێوه‌سازی روداوه‌ک��ان��ی میسر‪،‬‬ ‫تونس‪ ،‬یه‌مه‌ن و لیبیا له‌ سوریا هه‌وڵ‬

‫ده‌ده‌ن ئه‌م واڵته‌ له‌ هێڵی به‌رخۆدانیدایه‌‬ ‫توشی کێشه‌ بکه‌ن»‪.‬‬ ‫به‌ وته‌ی یه‌کێک له‌ په‌رله‌مانتارانی‬ ‫ت���ورک���ی���ا‪ ،‬ن��اک��ۆک��ی ب����ه‌رژه‌وه‌ن����دی‬ ‫ل �ه‌ ن��ێ��وان ئ��ێ��ران و ت��ورک��ی��ا ته‌نیا به‌‬ ‫نائارامییه‌کانی ناوخۆی ئێران و یان‬ ‫له‌ناوچوونی ب�ه‌ش��ار ئ�ه‌س�ه‌د س��ن��وردار‬ ‫نیه‌‪ .‬تورکیا به‌ توندی له‌گه‌ڵ ئێران‬ ‫ل�ه‌س�ه‌ر پ��ڕک��ردن��ی بۆشایی ئاسایشی‬ ‫عێراق له‌ نه‌بوونی هێزه‌ ئه‌مریکییه‌کان‪،‬‬ ‫پێشبڕکێ ده‌ک����ات و ل���ه‌م واڵت �ه‌ش��دا‬ ‫ناکۆکی قوڵی به‌رژه‌وه‌ندیان هه‌یه‌‪ .‬به‌‬ ‫وت �ه‌ی ئ �ه‌م په‌رله‌مانتاره‌ و له‌ هه‌مان‬ ‫کاتدا شاره‌زایه‌‪ ،‬ئێران به‌ هیچ جۆرێک‬ ‫حه‌ز له‌ شه‌ڕکردن له‌ ناو سنوره‌کانی‬ ‫خ��ۆی ن��اک��ات و ده‌وڵ �ه‌ت��داران��ی ت��اران‪،‬‬ ‫به‌ره‌که‌یان بردووه‌ته‌ ده‌ره‌وه‌ی سنوره‌کان‬ ‫که‌ یه‌کێکیان به‌ره‌ی سوریایه‌‪.‬‬ ‫به‌ له‌ناوچوونی ده‌وڵه‌تی ئه‌سه‌د‪ ،‬ئێران‬ ‫یه‌کێک له‌ به‌ره‌ ده‌ره‌کییه‌کان له‌ده‌ست‬ ‫ده‌دات و ئه‌مه‌ واته‌ کشانه‌وه‌ی یه‌ک‬ ‫هه‌نگاوی مه‌یدانی ش �ه‌ڕی ده‌وڵه‌تی‬ ‫ئێران له‌گه‌ڵ واڵتانی رۆژئ��اوا بۆ ناو‬ ‫سنوره‌کانی خۆی که‌ ده‌وڵه‌تی ئێرانی‬ ‫زۆر ن��ی��گ �ه‌ران ک�����ردووه‌‪« .‬ئ��ێ��ران بۆ‬ ‫سه‌رپێهێشتنی ده‌وڵه‌تی به‌شار ئه‌سه‌د‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت هێزه‌ ئاسایشی و سه‌ربازییه‌کانی‬ ‫خۆی به‌ نهێنی ناردووه‌ته‌ سوریا و ئه‌م‬ ‫ک��اره‌ ل�ه‌گ�ه‌ڵ ق��وڵ��ب��وون�ه‌وه‌ی قه‌یرانی‬ ‫سوریا زیاتر ده‌کات»‪.‬‬ ‫ئۆغان له‌ به‌رده‌می قسه‌کانیدا ده‌ڵێت که‌‬ ‫هه‌وڵدانی ئێران بۆ پاراستنی ده‌وڵه‌تی‬ ‫هه‌نوکه‌یی و خواستی تورکیا و واڵتانی‬ ‫رۆژئاوا بۆ له‌ناوچوونی ده‌وڵه‌تی به‌شار‬ ‫ئه‌سه‌د‪ ،‬به‌ ه�ه‌ر ح��اڵ ئێران و تورکیا‬ ‫روب��ه‌ڕوی یه‌کتر ده‌ک��ات�ه‌وه‌‪ .‬به‌تایبه‌ت‬ ‫ده‌وڵه‌تانی رۆژئاوا له‌ دۆخی به‌رده‌وامی‬ ‫ک��وش��ت��اری خه‌ڵکی س��وری��ا‪ ،‬بابه‌تی‬ ‫ده‌ستێوه‌ردانی سه‌بازی دژی ده‌وڵه‌تی‬ ‫به‌شار ئه‌سه‌دیش ده‌توانێ بێته‌ رۆژه‌ڤه‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌وڵ�ه‌ت��ان��ی رۆژئ���اوا ح �ه‌ز ده‌ک���ه‌ن هه‌ر‬ ‫جۆره‌ هه‌وڵدانی سه‌ربازی یان ئاسایشی‬ ‫دژی سوریا‪ ،‬له‌ الیه‌ن ده‌وڵه‌تی تورکیاوه‌‬ ‫به‌رێکخستن بکرێت‪ .‬جگه‌ له‌ چه‌ک‬ ‫و پشتیوانی س��ی��اس��ی‪ ،‬ئ��ێ��ران هێزی‬ ‫ئاسایشی ره‌وان���ه‌ی س��وری��ا ک���ردووه‌ و‬ ‫ده‌س��ت��ێ��وه‌ردان��ی س���ه‌رب���ازی ل �ه‌ س��وری��ا‬ ‫به‌ وات��ای روب �ه‌ڕوب��وون �ه‌وه‌ی سه‌ربازی‬ ‫تورکیا و ئێران دێت‪.‬‬

‫ئه‌سه‌د هه‌مان شتی دووبار ‌ه کرده‌وه‌‬ ‫تاریق حه‌مۆ‬ ‫و‪ :‬هێدی ئیبراهیم‬ ‫به‌شار ئه‌سه‌د‪ ،‬سه‌رۆکی واڵتی سوریا‬ ‫بۆ چواره‌مین جار وتاری پێشکه‌ش‬ ‫کرد‪ .‬ئه‌سه‌د ل ‌ه وته‌کانیدا په‌یامی‬ ‫گرنگی دا‪ .‬ده‌توانین بڵێین ئه‌و قسانه‌ی‬ ‫ئه‌سه‌د یه‌کسان بوو له‌گه‌ڵ راگه‌یاندنی‬ ‫شه‌ڕ‪.‬‬

‫به‌شار ئه‌سه‌د شه‌ڕێکی گشتی ل ‌ه دژی‬ ‫ئه‌و هاواڵتیان ‌ه راگه‌یاند که‌ خۆپیشاندان‬ ‫و داوای ریفۆرم و گۆڕینی رژێم ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫وا دیاره‌ رژێمی شام بڕیاری کۆتایی داو‌ه‬ ‫که‌ دژوارتر روبه‌ڕوی هاواڵتیانی بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ب�ه‌ڕای ئه‌سه‌د هه‌موو ریفۆرمی پێویست‬ ‫ک���راوه‌ و هیچ ب��ی��ان��وی�ه‌ک ن �ه‌م��او‌ه ک ‌ه‬ ‫خۆپیشاندان بۆ ریفۆرم و گۆڕانکاری‬ ‫ساز بکرێت‪ .‬هه‌روه‌ها هه‌ر که‌س‬ ‫ب���ڕژێ���ت��� ‌ه س����ه‌ر ش���ه‌ق���ام‪،‬‬ ‫چه‌کدار و تیرۆریسته‌ و‬ ‫پێویسته‌ له‌ناو ببردرێت‪.‬‬ ‫ک �ه‌چ��ی ئ���ه‌س���ه‌د به‌ڵێنی‬ ‫ده‌ستورێکی بنه‌ڕه‌تی نوێی‬ ‫دا و وت����ی ک���ه‌ ده‌ت���وان���رێ‬ ‫هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانیش ل ‌ه‬ ‫مانگی پێنجی ئه‌مساڵدا بکرێت‪.‬‬ ‫ب�����������ه‌اڵم ل��� ‌ه‬

‫هه‌مان کاتیشدا باسی ل ‌ه شه‌ڕێکی گشتی‬ ‫دا له‌ دژی که‌سانی به‌رهه‌ڵستکار‪ .‬ب ‌ه‬ ‫بۆچونی ئه‌سه‌د‪ ،‬پرۆسه‌ی ریفۆرم ئیتر‬ ‫کۆتایی هاتووه‌ و هه‌موو شتێک سه‌ره‌ڕاست‬ ‫ب���ووه‌‪ .‬ئ�ه‌س�ه‌د ئۆپۆزسیۆن ب� ‌ه سیخوڕی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ تاوانبار کرد و ده‌سنیشانی کرد ک ‌ه‬ ‫ئه‌م ئۆپۆزسیۆن ‌ه ده‌یه‌وێ به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانی‬ ‫ئیسرائیل و ئه‌مریکا به‌دێ بهێنێت‪ .‬له‌به‌ر‬ ‫ئه‌مه‌ش‪ ،‬هه‌موو کرده‌وه‌کانی رژێمه‌که‌ی‬ ‫له‌ به‌رامبه‌ر دژبه‌رانی به‌ ره‌وا ده‌بینێت‪ .‬له‌م‬ ‫روی ئه‌م سیاسه‌ته‌ دیار ده‌بێت ک ‌ه ئه‌سه‌د‬ ‫هیچ دیالۆگێک ناکات‪ .‬هه‌ر‬ ‫که‌سێک باسی گۆڕانکاری‬ ‫رژێم بکات ئه‌وه‌ ئه‌و دوژمنی‬ ‫حکومه‌تی شامه‌‪ .‬به‌اڵم کاتێ‬ ‫ئه‌سه‌د باسی «حکومه‌تێکی‬ ‫بنکه‌فراوان» ده‌کات‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ دێته‌ ئه‌و واتایه‌ی‬ ‫ک���� ‌ه ه���ه‌ن���دێ‬ ‫ه���ێ���زی‬ ‫گوای ‌ه‬

‫دژب���ه‌ر ک �ه‌ گ��رێ��دراوی پ��ارت��ی به‌عسن‪،‬‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌؛ وات ‌ه هه‌ندێ هێز وه‌کو پارتی‬ ‫کۆمۆنیستی سوریا و هه‌ندێ بازرگانی‬ ‫حه‌له‌ب و شام و ره‌نگه‌ چه‌ند کوردێکیش‬ ‫له‌ ناویاندا بێت‪.‬‬ ‫به‌شار ئه‌سه‌د هه‌ڕه‌شه‌ی ل ‌ه کۆمکاری‬ ‫عه‌ره‌بیش کرد و وه‌کو سیخوڕی ئیسرائیل‬ ‫و ئه‌مریکا ل ‌ه قه‌ڵه‌م دا‪ .‬له‌به‌ر ئه‌مه‌ش‪،‬‬ ‫ژم���اره‌ی���ه‌ک ل � ‌ه چ �ه‌ک��داران��ی یه‌کێتی‬ ‫ع �ه‌ره‌ب روب���ه‌ڕوی هێرشێکی چه‌کداری‬ ‫بوونه‌وه‌‪ .‬وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی (قه‌ته‌ر) وه‌اڵمی‬ ‫تاوانه‌کانی به‌شاری دای �ه‌و‌ه و وتی‪:‬‬ ‫«ئه‌گه‌ر کۆمکاری ع�ه‌ره‌ب (‪)60‬‬ ‫ساڵه‌ نه‌یتوانی سه‌رکه‌وتن به‌ده‌ست‬ ‫بهێنێت‪ ،‬رژێمی ئه‌سه‌د و باوکی‬ ‫(‪ )40‬س���اڵ���ه‌ گ���ه‌ل���ی س���وری���ا‬ ‫ده‌چه‌وسێننه‌وه‌ و ل ‌ه دژی ئیراده‌ی‬ ‫گه‌النی ئه‌و واڵت ‌ه ل ‌ه سه‌ر ده‌سه‌اڵتن‪.‬‬ ‫وا دی�������اره‌ ئ����ه‌س����ه‌د ه���ه‌م���وو‬

‫که‌شتییه‌کانی خۆی سوتاندوو‌ه و ئیتر‬ ‫ناتوانێ بگه‌ڕێته‌و‌ه دواوه‌وه‌‪ .‬ئ�ه‌و پشتی‬ ‫خۆی به‌ ئێران گه‌رم کردووه‌‪ .‬رژێمی تاران‬ ‫یارمه‌تی سه‌ربازی و ئابوری ده‌دات به‌ شام‪.‬‬ ‫هه‌ر رۆژ کشتی و فرۆکه‌ی پڕ ل ‌ه چه‌ک‬ ‫و ته‌قه‌مه‌نی ده‌نێردرێت بۆ رژێمی ئه‌سه‌د‪.‬‬ ‫هێشتا روسیاش هاوپه‌یمانی ئه‌سه‌ده‌‪ .‬ب ‌ه‬ ‫گ��وێ��ره‌ی (حسێن م �ه‌ن��اه‌)‪ ،‬یه‌کێک ل ‌ه‬ ‫به‌رپرسانی ئه‌نجومه‌نی نیشتمانی‪ ،‬روسیا‬ ‫ب ‌ه ئه‌وانی وت��ووه‌ (‪ )20‬جاری تر مافی‬ ‫ڤیتۆ به‌کار ده‌هێنین تا هیچ بڕیارێک‬ ‫ل ‌ه الیه‌ن کۆنسه‌ی ئاسایشییه‌وه‌ ل ‌ه دژی‬ ‫حکومه‌تی شام وه‌رنه‌گیردرێت‪.‬‬ ‫ه��اری��ک��اری ئ��اب��وری و س �ه‌رب��ازی ئێران‪،‬‬ ‫عێراق‪ ،‬رێکخستنی حزبواڵ و لوبنان بۆ‬ ‫رژێ��م��ی ئ��ه‌س��ه‌د و ه��اوک��اری‬ ‫دیپلۆماتیکی روسیا‪،‬‬ ‫پ����ش����ت����ی‬ ‫ئ���ه‌س���ه‌د و‬ ‫رژێ����م����ه‌ک����ه‌ی‬ ‫گ�ه‌رم ده‌ک��ات‪ .‬ئه‌و له‌و‬ ‫بڕوایه‌دایه‌ که‌ ل ‌ه چه‌ند مانگی‬ ‫داهاتودا ده‌توانێ پشتی سه‌رهه‌ڵدانه‌کان‬ ‫ل ‌ه زه‌وی ب��دات‪ .‬ئه‌سه‌د ل ‌ه مه‌سه‌له‌ی‬ ‫عه‌له‌وییه‌کاندا سه‌رکه‌توو بوو و توانی‬ ‫که‌مایه‌تی عه‌له‌وی ب ‌ه خۆیه‌و‌ه پابه‌ند‬ ‫بکات و له‌ دژی به‌شه‌کانی‬ ‫ت�����ری ک���ۆم���ه‌ڵ���گ���ای‬ ‫س���وری���ا ب��ه‌ک��ار‬ ‫ب���ه���ێ���ن���ێ���ت‪.‬‬ ‫ه �ه‌ن��دێ‬

‫هێزی ئۆپۆزسیۆنی سوریا هه‌ڵه‌یان کرد‬ ‫کاتێ هه‌ڕه‌شه‌یان له‌ عه‌له‌وییه‌کان کرد و‬ ‫ئه‌وانیان وه‌ک «ئامرازی شه‌ڕی ئه‌سه‌د‬ ‫له‌ دژی گه‌النی سوریا» به‌ناو ک��ردن‪.‬‬ ‫ش�ه‌ڕ له‌ نێوان (سوپای ئ���ازاد)ی سوریا‬ ‫ک ‌ه هه‌مویان سونه‌ن و سوپای ئه‌سه‌دیش‬ ‫ک� ‌ه زۆری��ن�ه‌ی��ان ع�ه‌ل�ه‌وی��ن‪ ،‬ب��ووه‌ت� ‌ه هۆی‬ ‫کوشتنی سه‌دان عه‌له‌وی‪ .‬ل ‌ه ناو عه‌له‌وی‬ ‫و سونه‌کاندا خوێن رژا و هه‌ر دوو الش‬ ‫خه‌ریکی تۆڵه‌ستاندنن‪ .‬ئه‌م ‌ه به‌تایبه‌ت‬ ‫ل� ‌ه ش��اره‌ک��ان��ی (ح��م��س) و (ح�ه‌م��ا) زۆر‬ ‫به‌رچاوه‌‪ .‬له‌وێ گه‌ڕه‌کی عه‌له‌وی و سون ‌ه‬ ‫ب ‌ه چه‌ک ل ‌ه دژی یه‌کتر شه‌ڕ ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌و سه‌ربازانه‌ی له‌ سوپای ئه‌سه‌د دابڕاون‪،‬‬ ‫ب ‌ه یارمه‌تی تورکیا و واڵتانی عه‌ره‌بی‬ ‫خ��ۆی��ان ده‌ک���ه‌ن ب � ‌ه ه��ێ��ز‪ .‬ل��ه‌م دوای��ی��ان� ‌ه‬ ‫هێرشی چه‌کداری پیالنکراو ل ‌ه دژی‬ ‫سوپای رژێمی س��وری��او‌ه پێک دێنن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها هه‌ر رۆژ سه‌رباز و ئه‌فسه‌ری‬ ‫سون ‌ه ل ‌ه سوپای رژێم جیا ده‌بنه‌وه‌ و ده‌چن ‌ه‬ ‫ریزی «سوپای ئازادی سوریا»وه‌‪ .‬ئه‌م ‌ه‬ ‫مه‌ترسی شه‌ڕێکی ناوخۆیی ده‌هێنێت ‌ه‬ ‫ئ��اراوه‌‪ .‬بێ‌گومان ئه‌سه‌د به‌م ش�ه‌ڕه‌ زۆر‬ ‫خۆشحاڵ ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئه‌سه‌د ل ‌ه وته‌کانیدا قه‌ت باسی کوردانی‬ ‫نه‌کرد و ب ‌ه پێچه‌وانه‌و‌ه له‌گه‌ڵ وه‌سفی‬ ‫ن�ه‌ت�ه‌وه‌ی ع��ه‌ره‌ب‪ ،‬ده‌سنیشانی ک��رد ک ‌ه‬ ‫عه‌ره‌ب دڵی ئه‌م نیشتمانه‌یه‌‪ .‬ب ‌ه درێژایی‬ ‫وته‌کانی که‌ نزیکه‌ی (‪ )100‬خوله‌ک‬ ‫خایاندی‪ ،‬به‌شار ئه‌سه‌د ب ‌ه ئاشکرا وتی‬ ‫ک� ‌ه ش �ه‌ڕ ده‌ک���ات و درێ���ژه‌ ب�ه‌ کوشتنی‬ ‫خۆپیشانده‌ران ده‌دات‪.‬‬ ‫به‌پێی هه‌ندێ شرۆڤه‌‪ ،‬ره‌نگ ‌ه رژێمی ئه‌سه‌د‬ ‫کۆمه‌ڵکوژییه‌کی گ �ه‌ور‌ه ل ‌ه (حمس)دا‬ ‫بکات‪ .‬ئه‌گه‌ر ئه‌سه‌د باوه‌ڕ بکات ک ‌ه ئه‌و‬ ‫کۆمه‌ڵکوژیی ‌ه سه‌رهه‌ڵدانی گه‌ل تێک‬ ‫ده‌دات و چاوترسێنیان ده‌کات‪ ،‬مسۆگه‌ر‬ ‫ئه‌و کار‌ه ده‌کات و توشی دوودڵی نابێت‪.‬‬

‫وه‌رگێڕان‬ ‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪88‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2711/10/26 - 2012/1/16‬‬

‫‪15‬‬

‫کورد له‌ میدیا‬ ‫جیهـا‌نـیـیه‌کاندا‬

‫‪ :FT‬ئه‌ردۆغان‪ ،‬تورکیا به‌ره‌و‬ ‫حکومه‌تێکی ده‌سه‌اڵتگه‌را ده‌بات‬ ‫رۆژن���ام���ه‌ی ف��ای��ن��ان��ش��اڵ ت��ای��م��ز چاپی‬ ‫به‌ریتانیا ل‌ه وتارێکدا نوسیویه‌تی ک ‌ه‬ ‫ه�ه‌ن��دێ ئ��ام��اژ‌ه نیشانده‌ری ئ�ه‌وه‌ی�‌ه ک ‌ه‬ ‫حکومه‌تی تورکیا ب���ه‌ره‌و «رژێمێکی‬ ‫ده‌س �ه‌اڵت��گ �ه‌ران��ی ن��اگ��ون��ج��او» ده‌چێت ‌ه‬ ‫پێشه‌وه‌‪.‬‬ ‫ل‌ه وتاری فاینانشاڵ تایمزدا هاتوو‌ه ک ‌ه‬ ‫هه‌ر چه‌ند ره‌ج �ه‌ب ته‌یب ئ�ه‌ردۆغ��ان له‌و‬ ‫کاته‌و‌ه ک‌ه ل‌ه ساڵی (‪ )2002‬ده‌سه‌اڵتی‬ ‫گ��رت��ووه‌ت�‌ه ده‌س���ت‪ ،‬هه‌نگاوگه‌لێکی ل ‌ه‬ ‫پێناو گه‌شه‌سه‌ندنی دیموکراسی لیبراڵ‬ ‫هه‌ڵگرتووه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم ل‌ه هه‌مان کاتدا ب ‌ه‬ ‫پێی راپ��ۆرت��ی کۆمیسیۆنی یه‌کێتی‬ ‫ئ �ه‌روپ��ا س �ه‌ب��اره‌ت ب� ‌ه ت��ورک��ی��ا‪« ،‬ره‌وت��ی‬ ‫پێشکه‌وتنه‌کان له‌مباره‌یه‌و‌ه توشی وه‌ستان‬ ‫بووه‌»‪.‬‬ ‫ب‌ه بڕوای نوسه‌رانی ئه‌م وتار‌ه «ئه‌ردۆغان‬ ‫ل‌ه روی جێبه‌جێکردنی زی��ات��ری مافی‬ ‫م���رۆڤ ه �ه‌ن��گ��اوی ه �ه‌ڵ��گ��رت��وو‌ه ب �ه‌اڵم‬ ‫هاوکات له‌گه‌ڵ داخوازی بۆ ئه‌ندامێتی‬ ‫ل�‌ه یه‌کێتی ئ �ه‌وروپ��ا کاڵتر ب��ووه‌ت �ه‌و‌ه و‬ ‫هه‌ندێ کرده‌و‌ه ئاماژ‌ه بۆ ئه‌و‌ه ده‌که‌ن ک ‌ه‬ ‫تورکیا ب�ه‌ره‌و‌ه رژێمێکی ده‌سه‌اڵتخوازی‬ ‫ناگونجاو ده‌چێت‌ه پێشه‌وه‌»‪.‬‬ ‫ل‌ه به‌شێک تر له‌م وت��اره‌دا ئاماژ‌ه کراو‌ه‬ ‫ب‌ه دۆخی ئازادی راگه‌یاندن ل‌ه تورکیادا‬ ‫و به‌بیر هێنراوه‌ته‌و‌ه ک‌ه ل‌ه دۆخی ئێستادا‬ ‫نزیکه‌ی (‪ )100‬رۆژنامه‌نوس ل‌ه زینداندا‬ ‫ژیان به‌سه‌ر ده‌به‌ن‪.‬‬ ‫ب‌ه ب��ڕوای نوسه‌رانی وت��اره‌ک�ه‌‪ ،‬کێشه‌ی‬ ‫س���ه‌ره‌ک���ی ک���‌ه ده‌ب����ێ ل���‌ه ن��وس��ی��ن �ه‌وه‌ی‬ ‫ده‌ستوری بنه‌ڕه‌تی نوێی تورکیادا ره‌چاو‬ ‫بکرێت‪ ،‬مه‌سه‌له‌ی ماف و ئازادییه‌کانی‬ ‫کوردانی ئه‌م واڵته‌یه‌‪« .‬ن‌ه ته‌نیا ده‌بێ‬ ‫ل‌ه ده‌ستوری بنه‌ڕه‌تیدا ئازادی راده‌ربڕین‬ ‫و ئازادییه‌کانی تر ره‌چاو بکرێت‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫هه‌روه‌ها پێویست‌ه کێشه‌ی مافی کوردان‬ ‫و که‌مایه‌تییه‌کانی تریش ب‌ه شێوه‌یه‌کی‬ ‫بنه‌ڕه‌تی جێبه‌جێ بکرێت»‪.‬‬ ‫نوسه‌رانی فاینانشاڵ تایمز ل‌ه درێ��ژه‌دا‬ ‫له‌گه‌ڵ ئاماژ‌ه ب‌ه وته‌کانی ماوه‌یه‌کی‬ ‫له‌مه‌وبه‌ری س �ه‌رۆک وه‌زی��ران��ی تورکیا‬ ‫س���ه‌ب���اره‌ت ب��‌ه ک��ۆم �ه‌ڵ��ک��وژی دێ��رس��ی��م‬ ‫ل �‌ه س��اڵ �ه‌ک��ان��ی (‪ )1937‬و (‪)1938‬‬ ‫نوسیویانه‌‪« :‬ئ�ه‌و ک��اره‌ی ک‌ه تا ئێستا‬ ‫هیچ یه‌ک ل‌ه سه‌رۆک‌ه سیاسییه‌کانی‬ ‫تورکیا نه‌یانکردبوو‪ ،‬ئه‌ردۆغان کردی‪.‬‬ ‫ئ �ه‌و ل�ه‌ب�ه‌ر کۆمه‌ڵکوژی (‪ )13‬ه �ه‌زار‬ ‫ک��وردی دێرسیم داوای لێبوردنی کرد‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ل �‌ه ه �ه‌م��ان ک��ات��دا دوو هه‌فته‌ی‬ ‫پێشوو (‪ )35‬مه‌ده‌نی کورد ل‌ه بوردومانی‬ ‫ئاسمانی تورکیا کوژران و ئه‌ردۆغان تا‬ ‫ئێستا له‌سه‌ر ئه‌م بابه‌ت‌ه داوای لێبوردنی‬ ‫نه‌کردووه‌»‪.‬‬ ‫ره‌نگ ‌ه ئۆپۆزسیۆن دیدێکى نوێى هه‌بێت بۆ‬ ‫دانوستاندنه‌کانى نێوان هه‌ولێر و به‌غدا‬ ‫ه���ه‌رس���ێ الی���ه‌ن���ه‌ک���ه‌ى ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن��ى‬ ‫هه‌رێمى کوردستانى عێراق پرۆژه‌یه‌کیان‬ ‫گ �ه‌اڵڵ �‌ه ک�����ردوو‌ه ب��ۆ چ��اره‌س �ه‌رک��ردن��ى‬ ‫ئ��اڵ��ۆزی��ی� ‌‌�ه س��ی��اس��ی��ی �ه‌ک��ان��ى ع���ێ���راق و‬ ‫ه���ه‌روه‌ه���اش ی �ه‌ک�لای��ی��ک��ردن �ه‌وه‌ى کێش ‌ه‬ ‫هه‌ڵپه‌سێردراوه‌کانى نێوان به‌غدا و هه‌ولێر‪.‬‬ ‫ی��وس��ف م��وح �ه‌م �ه‌د‪ ،‬س �ه‌رۆک��ى نێوه‌ندى‬ ‫توێژینه‌وه‌ى سیاسى ب��زوت��ن�ه‌وه‌ى گ��ۆڕان‬ ‫ده‌ڵێت ل‌ه چه‌ند رۆژى داهاتوودا لیژنه‌یه‌کى‬ ‫تایبه‌تمه‌ند ل‌ه الیه‌نه‌کانى ئۆپۆزسیۆن کۆ‬ ‫ده‌ب��ێ��ت�ه‌و‌ه ب��ۆ هه‌ڵسه‌نگاندنى ڕه‌شنوسى‬ ‫پڕۆژه‌که‌‪.‬‬ ‫ب�ه‌ڕێ��ز محه‌مه‌د ده‌شڵێت ئ�ه‌گ�ه‌ر الیه‌ن ‌ه‬ ‫عێراقییه‌کان به‌پێى ده‌ستورى واڵته‌ک‌ه کار‬ ‫بکه‌ن ئه‌وا هێشتا ده‌رفه‌تێک بۆ چاره‌سه‌رى‬ ‫کێشه‌کان ماوه‌ته‌و‌ه و رێگ‌ه ده‌گرێت ل ‌ه‬ ‫قوڵبوونه‌وه‌ى زیاترى ته‌نگه‌ژه‌کان‌‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫کورد شوانه‌که‌ی هه‌ق نادیاره‌‬ ‫میلله‌تی کورد بکردایه‌ ئێستا خاوه‌نی‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی خۆمان بووین‪.‬‬ ‫له‌ دوای جه‌نگی ئ��ازادی عێراقیشه‌وه‌‬ ‫س���ه‌رک���رده‌ک���ان���م���ان ی����ه‌ک م�����ادده‌ی‬ ‫ده‌س��ت��وری��ان جێبه‌جێ ن���ه‌ک���ردوه‌‪ ،‬ته‌نیا‬ ‫ش�ه‌ڕی ن�ه‌وت و بودجه‌ ده‌ک �ه‌ن‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫ب��ۆ گ��ی��رف��ان��ی خ��ۆی��ان و حزبه‌کانیانه‌‬ ‫ن�ه‌ک بۆ میلله‌ت‪ ،‬خه‌ڵک موحتاجی‬ ‫یه‌ک به‌رمیل نه‌وته‌‪ ،‬پاره‌ی نه‌وت هه‌ر‬ ‫بۆخۆیانه‌‪ ،‬بودجه‌یه‌ هه‌ر بۆ خۆیانه‌‪ ،‬گه‌ل‬ ‫ئاگاداری ئه‌و سه‌وداو مامه‌ڵه‌یه‌ نیه‌ که‌‬ ‫زه‌کی ‌ه مه‌جید ئه‌حمه‌د‬ ‫ئ �ه‌وان ده‌ی��ک�ه‌ن‪ .‬که‌واته‌ چیان ک��ردوه‌؟‬ ‫ماده‌ی (‪ )140‬ده‌مێکه‌ مردوه‌‪ ،‬مردووش‬ ‫زیندوو ناکرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫وه‌ک ده‌زان��رێ��ت ک��ورد له‌ دێر زه‌مانه‌وه‌ به‌ وت �ه‌ی جه‌عفه‌ری و مالیکی ده‌ڵێن‬ ‫خه‌باتی بێ وچانی کردوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌الیه‌ن کورد خۆی هه‌وڵی نه‌داوه‌‪ ،‬چاره‌سه‌ری‬ ‫حکومه‌ته‌ ی �ه‌ک ل���ه‌دوای یه‌که‌کانی م �ه‌س �ه‌ل �ه‌ک��ان ل �ه‌ده‌س��ت ئ��ێ��م�ه‌دا ن��ی�ه‌ له‌‬ ‫ع��ێ��راق �ه‌وه‌ فێڵیان ل��ێ��ک��راوه‌ و ه �ه‌ر ئه‌و ده‌ست س�ه‌رۆک کۆماردایه‌‪ ،‬خۆ وه‌زیر‬ ‫ک��ات��ان�ه‌ش ل �ه‌ الی���ه‌ن دراوس��ێ��ک��ان��م��ان�ه‌وه‌ و س�ه‌رک��رده‌ک��ان��ی��ش��م��ان ه��ه‌ر خه‌ریکی‬ ‫پیالنمان له‌ دژ ک��راوه‌ و ئ�ه‌وان بوونه‌ته‌ ناوبژیوانی شه‌ڕی تائیفی عه‌ره‌به‌کانن‬ ‫ی���اری���ده‌ده‌ری حکومه‌تی گ��ۆڕب�ه‌گ��ۆڕ‪ .‬و خه‌مخۆری ئه‌وانن‪.‬‬ ‫ک��ورد ل �ه‌وه‌ت �ه‌ی ه�ه‌ی�ه‌ گ�ه‌ل�ه‌ کۆمه‌ی له‌ جه‌نگی ئازادی عێراقدا کورد له‌گه‌ڵ‬ ‫لێده‌کرێ‪ ،‬هۆیه‌که‌شی ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌مریکادا هاوکارێکی باشبون و شه‌ڕی‬ ‫ئ �ه‌وه‌ی که‌ سه‌رکرده‌یه‌کی به‌ئه‌زموون زۆری��ان کرد به‌تایبه‌تی له‌ دۆزینه‌وه‌ی‬ ‫و خ����اوه‌ن س��ی��اس�ه‌ت��ێ��ک��ی حه‌کیمانه‌ی س �ه‌دام��دا رۆڵ��ی باشیان ه �ه‌ب��وو‪ ،‬ب�ه‌اڵم‬ ‫نه‌بووه‌‪ ،‬نمونه‌ی هه‌ره‌ دیار و به‌رچاویش کاتێک حکومه‌ت دام���ه‌زرا ک��وردی��ان‬ ‫ئ�ه‌م س�ه‌رک��ردان�ه‌ی ئێستامانن که‌ هه‌ر له‌بیر کرد و کوردیش خۆی له‌بیر کرد‬ ‫خ �ه‌ری��ک و س �ه‌رق��اڵ��ی ش���ه‌ڕه‌ کورسی و دڵیان به‌ پۆستی سه‌رۆک کۆماری‬ ‫و ش���ه‌ڕه‌ پ���اره‌ن و ه �ه‌ر ف��ری��ای ش �ه‌ڕی خ��ۆش��ب��وو‪ ،‬ش��اگ�ه‌ش��ک�ه‌ ب���وون و وای���ان‬ ‫خۆکوژی که‌وتوون‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ی به‌ شه‌ڕی ده‌زان��ی ک��ورد رزگ��اری ب��وو‪ ،‬نه‌یانزانی‬ ‫ناوخۆوه‌ خه‌ریک بوون ئه‌وه‌نده‌ شه‌ڕیان بۆ سه‌رۆک کۆمار ته‌نها ده‌بێته‌ سه‌رۆکی‬

‫عه‌ره‌ب نه‌ک کورد و کوردستان له‌بیر رێگه‌چاره‌دان بۆ شه‌ڕی تائیفی عه‌ره‌ب ه���ه‌رێ���م دووج������ار ن���ام���ه‌ی ئ��اراس��ت �ه‌ی‬ ‫ده‌ک��ات‪ .‬وه‌زیره‌کانیشمان هه‌ر خه‌ریکی ل���ه‌ ب���ه‌غ���دا ک���ه‌ وه‌ک ت���ی���راوێ وای���ه‌ م��ال��ی��ک��ی ک����ردوه‌ ب��ۆ را وه‌رگ��رت��ن��ی��ان‬ ‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪88‬‬ ‫سه‌فه‌رکردن و کۆبوونه‌وه‌ پێکه‌نیناوی هه‌ڵده‌داته‌وه‌ و چاک نابێته‌وه‌‪ .‬ئیتر تارق ده‌رب��اره‌ی هاتنی ئه‌و کۆمپانیایه‌‪ ،‬دوا‬ ‫دووشه‬ ‫‪2711/10/262010/11/8‬‬ ‫‌ممه‌ممه‌‪- 2012/1/16‬‬ ‫دووشه‬ ‫و وێ���ن���ه‌ گ��رت��ن��ن ل���ه‌گ���ه‌ڵ س���ه‌رک���رده‌ هاشمی که‌ وه‌ک په‌ڕۆیه‌کی نه‌وتاوییه‌ جاریش ئ��اگ��اداری ک��ردۆت �ه‌وه‌ له‌ واژۆ‬ ‫عه‌ره‌به‌کاندا‪ ،‬کۆمکاری عه‌ره‌بی چی ب��ۆ دێ��ت�ه‌ ک��وردس��ت��ان‪ ،‬کوردستانێکی ک��ردن��ی ئ �ه‌و پ��رۆت��ۆک��ۆڵ�ه‌‪ ،‬ب��ۆ ئه‌مه‌ش‬ ‫ب��ۆ ک���ورد ده‌ک����ه‌ن؟ ت�ه‌ن��ه��ا ئ���ه‌وه‌ نه‌بێ ب��ری��ن��دار و م���ان���دوو‪ ،‬م��ان��دوو ب �ه‌ده‌س��ت مالیکی په‌سه‌ندی کردوه‌ که‌ به‌ده‌ستور‬ ‫که‌ ع�ه‌ره‌ب دژی کورد یه‌ک ده‌گرن‪ .‬گه‌نده‌ڵی و ناعه‌داله‌تی و بێکاری و بێ و ق��ان��ون م��اف��ی خ��ۆم��ان�ه‌ ل �ه‌گ �ه‌ڵ ئه‌و‬ ‫عه‌ره‌ب هه‌ر عه‌ره‌به‌ وه‌ک چۆن له‌گه‌ڵ نه‌وتی و بێ کاره‌بایی و گرانی بازاڕ کۆمپانیایه‌دا رێکه‌وتن بکه‌ین‪ ،‬به‌اڵم ده‌یووت (ئه‌وه‌ی کار نه‌کات ناخوات)‪،‬‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌ دراوسێکان کوردیان به‌ش به‌ش و بێ کۆنترۆڵی و گرتن و راوه‌دونان و دوای م��اوه‌ی �ه‌ک ن��اڕه‌زای��ی ده‌رب���ڕی و ب �ه‌ڵ��ێ ئ �ه‌گ �ه‌ر ک���ورد ک���ار ب��ۆ ع���ه‌ره‌ب‬ ‫ک���رد‪ ،‬ئ��اوه��اش پیالنمان ل���ه‌دژ ده‌ک �ه‌ن سه‌رنگومکردنی خه‌ڵک‪ ،‬تارق هاشمی په‌شیمان بۆوه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش ئه‌وه‌ ده‌گه‌یه‌نێ نه‌کات ئه‌وانیش بودجه‌ ن��اده‌ن به‌ کورد‬ ‫نه‌ک چاره‌سه‌ری کێشه‌ی کورد‪.‬‬ ‫چی بۆ کورد کردوه‌؟ نه‌ ماده‌ی (‪ )140‬که‌ مالیکی خاوه‌نی قسه‌ی خۆی نیه‌‪ ،‬بیخوات‪ ،‬بۆیه‌ لێره‌دا ناوبژیوانی کردنی‬ ‫س�ه‌رک��رده‌ک��ان��م��ان ئ �ه‌وه‌ن��ده‌ی ب�ه‌ ته‌نگ ی چاره‌سه‌ر کردوه‌ و نه‌ به‌ هه‌رێمکردنی ده‌ستور و قانون الی ئه‌و مه‌تاتیه‌ چۆن کورد بۆ عه‌ره‌ب کوتانی ئاسنی سارده‌‪.‬‬ ‫دڵی ع�ه‌ره‌ب�ه‌وه‌ن به‌ ته‌نگ دڵی ئێمه‌وه‌ پ��ارێ��زگ��ای س �ه‌اڵح �ه‌دی��ن ک �ه‌ به‌شێکی بیه‌وێ وا رایده‌کێشێ‪.‬‬ ‫س �ه‌رک��رده‌ ک��ورده‌ک��ان دوای دروش��م��ی‬ ‫‌شێکین‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ئێم‬ ‫�ێ‬ ‫نین‪ ،‬خ��ۆم��ان ئ �ه‌و ه�ه‌م��وو ناکۆکی و ده‌چێته‌وه‌ سه‌ر هه‌رێمی کوردستان و نه‌ سه‌رۆکی هه‌رێم ده‌ڵ�‬ ‫ب��رای �ه‌ت��ی ک���ورد و ع���ه‌ره‌ب ک �ه‌وت��وون‪،‬‬ ‫منیش‬ ‫‌ریکین‪،‬‬ ‫ه‬ ‫ش‬ ‫ل �ه‌م حکومه‌ته‌دا و‬ ‫خۆپیشاندانانه‌مان کرد و رۆڵه‌ی خه‌ڵک چه‌ندین کێشه‌ و مه‌سه‌له‌ی تر‪.‬‬ ‫عه‌ره‌بیش تا ئێستا سیاسه‌تی فڕاندن‬ ‫ج��وان �ه‌م �ه‌رگ ک��را ئ �ه‌ی ب��ۆ س �ه‌رۆک سه‌ره‌ڕای هه‌موو ئه‌مانه‌‪ ،‬ئێستاش تارق ده‌ڵ��ێ��م‪ :‬ب���ه‌اڵم س��ه‌رۆک��ی ه �ه‌رێ��م ئێمه‌ و سه‌رنگومکردن له‌سه‌ر کورد په‌یڕه‌و‬ ‫ک��ۆم��ار ب�ه‌ ئ�ه‌رک��ی خ��ۆی هه‌ڵنه‌ستاو هاشمی هه‌رچیه‌کی هه‌یه‌ با بڕواته‌وه‌ به‌شێکنین له‌ شه‌ڕی تائیفیدا‪ .‬ئێمه‌ له‌ ده‌کات به‌تایبه‌تی له‌ شاری که‌رکوکی‬ ‫وه‌ک س����ه‌رۆک ک��ۆم��ار چ��اره‌س��ه‌ری دادگ��اک��ان��ی به‌غدا و ئ�ه‌و کێشه‌یه‌ بۆ کوردستان یه‌کتریمان بڕییه‌وه‌ ئه‌وان هاتن پڕ له‌ نه‌وتی زامداردا‪ ،‬له‌ شاری موسڵیش‬ ‫کێشه‌کانی نه‌کرد و بێده‌نگی هه‌ڵبژارد ئێمه‌ی م��ان��دوو نه‌خوڵقێنێ‪ ،‬پاشانیش ناوبژیوانی بکه‌ن و خۆیان به‌ به‌شێک له‌ به‌هه‌مان شێوه‌ فڕاندن و ته‌قاندنه‌وه‌ی‬ ‫پ��اش��ان ره‌ش��ب��گ��ی��ری و س��ووت��ان��ی ت�ه‌ڕ عه‌ره‌ب که‌ی باوه‌ڕی به‌ دادگای ئێمه‌ی ئێمه‌ بزانن؟! نه‌خێر به‌ڵکو خۆشحاڵ ده‌بن بۆمب و کوشتن و له‌ناوبردن به‌رده‌وامه‌ و‬ ‫و وش��ک��ی ه �ه‌ڵ��ب��ژارد‪ ،‬ه �ه‌ر وه‌ک ئه‌و کورد هه‌یه‌! ئه‌وان ئاماده‌ نین نه‌وته‌که‌ی ک�ه‌ ک��ورد یه‌کتر ق��ڕ ب��ک�ه‌ن‪ .‬کاتێک له‌ گوتاره‌کانیشیاندا باس له‌ برایه‌تی و‬ ‫سه‌رۆکی واڵتێکی تربێت!‬ ‫خ��ۆم��ان��م��ان ب���ده‌ن���ێ‪ ،‬ئ��ی��دی دادگ����ای کورد ئه‌نفال و کیمیاباران کرا ده‌وڵه‌ته‌ پێکه‌وه‌ ژیان ده‌که‌ن‪ ،‬کام پێکه‌وه‌ ژیان؟‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫‌وان‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫�وون؟‬ ‫�‬ ‫ب‬ ‫�وێ‬ ‫�‬ ‫ک‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌کان‬ ‫ه‬ ‫‌بی‬ ‫ه‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫ع‬ ‫چی؟!‬ ‫کوردی‬ ‫‌عس‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌شی‬ ‫ه‬ ‫ر‬ ‫ئێمه‌ وه‌کو کورد به‌ده‌ستی‬ ‫م �ه‌گ �ه‌ر ره‌ن��ج��ب�ه‌ری��ی ش��وان �ه‌ک �ه‌ی هه‌ق‬ ‫جینۆساید ک��رای��ن‪ ،‬ئه‌مه‌ کاره‌ساتێکه‌ له‌ (‪)2011/12/23‬دا مه‌سعود بارزانی ئه‌مڕۆ خۆیان به‌ دۆستی کورد ده‌زانن نادییاری وه‌ک ده‌ڵێن‪:‬‬ ‫نابێ به‌رپرسه‌کانمان ل �ه‌ی��ادی بکه‌ن‪ ،‬س��ه‌رۆک��ی ه �ه‌رێ��م ل �ه‌ ش���اری ده��ۆک چیان بۆ کورد کرد؟ ئه‌وانه‌ی له‌ دوای بیست و حه‌وت ساڵه‌ من ره‌نجبه‌ری تۆم‬ ‫چونکه‌ پاشماوه‌ و کاریگه‌رییه‌کانی کۆبوونه‌وه‌یه‌کی له‌گه‌ڵ چین و توێژه‌ راپه‌ڕینه‌وه‌ وه‌ک ئۆپۆزسیۆن له‌ ماڵی به‌ نان و ئاو و جل و به‌رگی خۆم ‪...‬هتد‬ ‫ئ�ه‌م جینۆسایده‌ له‌سه‌ر ک��ورد به‌ زه‌قی جیاجیاکاندا ئه‌نجامدا ده‌رباره‌ی ره‌وشی کوردا خۆیان حه‌شاردا و داڵده‌ دران چیان به‌ڵێ ئێمه‌ی کورد له‌وه‌ته‌ی هه‌ین له‌سه‌ر‬ ‫ماوه‌ته‌وه‌ که‌ ده‌بێ به‌رده‌وام رێگه‌ چاره‌ بۆ ئێستای عێراق‪ ،‬له‌و کۆبوونه‌وه‌یه‌دا باسی بۆ کورد کرد؟ عه‌ره‌ب نه‌وتی نه‌ده‌یتێ خاکی زه‌نگینی خۆمان به‌ش خ��وراو و‬ ‫قوربانیه‌کانی ئه‌م جینۆسایده‌ بدۆزینه‌وه‌ ل�ه‌ فرۆشتنی نه‌وتیش ک��رد ب�ه‌ ده‌ره‌وه‌ بودجه‌ت ناداتێ‪ ،‬ئه‌وان به‌ به‌رامبه‌ر کار ه�ه‌ق خ��وراوی��ن‪ ،‬ره‌ن��ج ده‌ده‌ی���ن و به‌رهه‌م‬ ‫که‌ گه‌لی ک��ورده‌‪ .‬ب�ه‌اڵم به‌پێچه‌وانه‌وه‌ ل�ه‌ رێ��گ�ه‌ی کۆمپانیایه‌کی گ��ه‌وره‌ی له‌گه‌ڵ ک��وردا ده‌ک �ه‌ن‪ .‬ئ�ه‌وان هه‌ڵگری خ��وراوی��ن‪ ،‬وه‌ک شوانه‌که‌ شوانی هه‌ق‬ ‫ب�ه‌رپ��رس�ه‌ک��ان��م��ان ب����ه‌دوای دۆزی��ن��ه‌وه‌ی جیهانیه‌وه‌‪ ،‬بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ سه‌رۆکی دروشمه‌که‌ی سه‌دامی گۆڕبه‌گۆڕن که‌ نادییارین‪.‬‬

‫‪17‬‬

‫بیاره‌‪ ،‬ناحیه‌یه‌کى پشتگوێ خراو‪ ..‬له‌و په‌راوێزه‌دا نامه‌یه‌ک بۆ به‌ڕێوه‌به‌رى ناحیه‌که‌ى‬

‫ساالر بیاره‌یى *‬ ‫دوو س��اڵ له‌مه‌وپێش و کاتێک وه‌ک‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رى ناحیه‌ ده‌س��ت به‌کار بوویت‪،‬‬ ‫هاتمه‌ شوێنى ڕایى کردنى کاره‌کانت و‬ ‫وه‌ک هاوکارییه‌ک هه‌ندێ به‌رچاورونیم‬ ‫دای���ت���ێ‪ ،‬ی �ه‌ک��ێ ل���ه‌وان���ه‌ ئ���ه‌وه‌ب���وو که‌‬ ‫هاواڵتیانى ناحییه‌که‌ ئه‌و گله‌ییه‌یانه‌ى‬ ‫له‌ به‌ڕێوه‌به‌رى ناحیه‌ى پێشوو هه‌یانبوو‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌بوو که‌ زۆر به‌که‌مى سه‌ردانى دام و‬ ‫ده‌زگا حکومییه‌کان و نێو بازاڕى ده‌کرد‪،‬‬ ‫چونکه‌ ه��اواڵت��ی��ان پێیانخۆشه‌ وه‌ح��ده‌ى‬ ‫ئیدارى‪ ،‬که‌ ئیدى پارێزگار‌ه یان قایمقامه‌‬ ‫یان به‌ڕێوه‌به‌رى ناحیه‌یه‌ به‌رده‌وام سه‌ردانیان‬ ‫بکات و له‌ ئیش و کاره‌کانیان بپێچێته‌وه‌و‬ ‫رێنماییان بداتێ‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ هه‌م تۆى به‌ڕێوه‌به‌ر‬

‫ببیته‌ که‌سێکى م �ه‌ی��دان��ى و هه‌میش‬ ‫له‌نزیکه‌وه‌ ئاگادارى ئیش و کاره‌کانیان‬ ‫ببیت‪ ،‬ئه‌مه‌ش بۆ ئه‌وه‌یه‌ که‌ هه‌نگاوه‌کان‬ ‫ب �ه‌ره‌و خۆشگوزه‌رانى و ک��ردن�ه‌وه‌ى تاکى‬ ‫کورد به‌رووى مۆدێرنه‌داو دیموکراسیه‌ت‬ ‫زووت���رو باشتر هه‌ڵبنرێن و قه‌ڵه‌مبازیان‬ ‫پێبدرێت‪ ،‬چونکه‌ له‌ هه‌موو شوێنێکى ئه‌م‬ ‫ژینگه‌یه‌دا به‌رپرسان و وه‌حده‌ ئیدارییه‌کان‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ن که‌ ژیانى هاونیشتیمانیان باشتر‬ ‫بکه‌ن و به‌دواداچوون بۆ داواکارییه‌کانیان‬ ‫و ک�ه‌م��وک��ورت��ی��ی�ه‌ک��ان��ی��ان ب��ک �ه‌ن‪ ،‬ه�ه‌ر‬ ‫ئه‌مه‌شه‌ ئه‌و به‌رپرس و وه‌حده‌ ئیدارییانه‌‬ ‫له‌ ناخى هه‌موو مه‌خلوقێکدا به‌ زیندوویى‬ ‫ده‌هێڵێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌ى ئه‌گه‌ر ده‌ته‌وێ جه‌نابت و نمونه‌ى وه‌ک‬ ‫جه‌نابت له‌ ئێستادا شیاوى ئیفتیخار بن و‬ ‫مێژووش به‌ یه‌کێ له‌ به‌رپرس ‌ه دڵسۆزه‌کان‬ ‫بتنوسێته‌وه‌ ئ �ه‌وا ده‌ب��ێ بوێرانه‌ به‌ دووى‬ ‫که‌مووکورتییه‌کاندا شه‌و نخونى بکێشیت‪،‬‬ ‫چونکه‌ جارێکیان پاش دوو مانگ ده‌ست‬ ‫ب�ه‌ک��ار ب��ون��ت بیستم ک�ه‌ ل�ه‌ ئیشه‌که‌ت‬ ‫بێزارى‪ ،‬سه‌ردانم کردیت و لێم پرسیت که‌‬ ‫ئایا ئه‌مه‌ راسته‌؟ جه‌نابت فه‌رموت» من‬ ‫له‌ تموحى ئه‌وه‌دام ببمه‌ قایمقام»‪ .‬به‌راستى‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌م خه‌ونه‌وه‌ ب��ژى‪ ،‬ئ�ه‌وه‌ کارێکى‬ ‫زۆر باشه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ بیرت نه‌چێ قورئان‬ ‫ئاماژه‌ ده‌دات به‌ شتێ که‌« الیس لالنسان‬ ‫اال ماسعى»‪ ،‬چونکه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌و تموحه‌‬

‫ــه‌رگ و دڵی ده‌ردێنێ!‬ ‫کرابێ ئینجا له‌ پاکه‌ته‌که‌ هێنرابێت ‌ه‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ره‌نگه‌ له‌ناوه‌وه‌ش تۆزی ماده‌ی‬ ‫ب�ه‌ن��ج��ی زای��ل��ۆک��ای��ن��ی ت��ی��ک��راب��ێ ئیتر‬ ‫ئه‌وه‌ خۆ که‌س ناتوانێ له‌ سیحره‌که‌ی‬ ‫تێ بگات‪ ،‬باشه‌ نه‌خۆش بۆ ئ�ه‌وه‌ روو‬ ‫ئه‌کاته‌ نه‌خۆشخانه‌ رێگه‌ی پێ پیشان‬ ‫بده‌ن یان چاره‌سه‌ری بۆ بکه‌ن‪ ،‬تۆ بڵێی‬ ‫ن �ه‌خ��ۆش �ه‌ک��ان ت��وش��ی ن �ه‌خ��ۆش��ی ش �ه‌وه‌‬ ‫تاتکێ بووبێتن؟! یان چه‌واشه‌ ده‌کرێن‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌هانه‌که‌ ئه‌وه‌یه‌ به‌بۆنه‌ی ئه‌و‬ ‫مه‌ڵبه‌نده‌وه‌ نه‌خۆش دره‌ن��گ ده‌که‌وێت‬ ‫ب��ۆ س �ه‌ردان��ی نه‌خۆشخانه‌ گ �ه‌وره‌ک��ان‬ ‫ئ �ه‌ی ئ�ه‌گ�ه‌ر ب�ه‌ ب��ۆن�ه‌ی ق�ه‌ره‌ب��اڵ��غ��ی و‬ ‫س�ه‌رل��ێ��ش��ێ��واوی�ه‌وه‌ دره‌ن���گ ک���ه‌وت کێ‬ ‫ب���ه‌ر پ��رس��ی��اره‌ ل �ه‌ ک�ه‌م��وک��وڕی��ی�ه‌ک��ان؟‬ ‫کێ ده‌توانی زه‌مانه‌تی ئ�ه‌وه‌ بکات له‌‬ ‫دوای داخستنی ده‌وام���ی ئێشکگری‬ ‫عه‌لی که‌ماله‌وه‌ ئیتر هیچ نه‌خۆشێک‬ ‫روو نه‌کاته‌ ئ�ه‌و مه‌ڵبه‌نده‌‪ ،‬خۆ ئه‌گه‌ر‬ ‫فه‌رمانگه‌ی ته‌ندروستی سلێمانی ماڵ‬ ‫به‌ماڵی سلێمانی بگه‌ڕێن ئاگاداریان‬ ‫بکه‌نه‌وه‌ که‌ ره‌نگه‌ ئه‌و پڕۆسه‌یه‌ چه‌ند‬ ‫س��اڵ��ێ��ک��ی ب���وێ ئینجا ن��ه‌خ��ۆش ه �ه‌ر‬

‫سه‌ردانی ئه‌و مه‌ڵبه‌نده‌ ده‌کات له‌ کاتی‬ ‫ده‌وامی ئێشکگرتندا‪ ،‬ئه‌ی وه‌اڵم بۆ ئه‌م‬ ‫نه‌خۆشانه‌ چییه‌؟‬ ‫ب���ا ه���ه‌م���وو ئ���ه‌وان���ه‌ ب��خ �ه‌ی��ن �ه‌ ئ����ه‌والوه‌‬ ‫ئ�ه‌گ�ه‌ر ئه‌ڵته‌رناتیڤێک هه‌یه‌ ب��ۆ ئه‌م‬ ‫ک �ه‌م��وک��وڕی��ان �ه‌ ک �ه‌ ن �ه‌خ��ۆش ه�ه‌م��وو‬ ‫پێداویستی و خزمه‌تگوزارییه‌کی بۆ‬ ‫ئ��ام��اده‌ب��ک��رێ‪ ،‬به‌ڵکو ئیتر ک��ه‌س له‌‬ ‫نه‌خۆشخانه‌ نه‌مرێ‪ ،‬هه‌موو پرۆژه‌یه‌ک‬ ‫پێویستی به‌ زه‌مینه‌ و ه�ه‌ل و مه‌رجی‬ ‫گونجاو هه‌یه‌ نه‌وه‌کو ته‌نها ب��ڕی��اردان‪،‬‬ ‫منیش ده‌ڵێم دکتۆر رێکه‌وت ده‌سه‌اڵتی‬ ‫داخستنی ن�ه‌ک مه‌ڵبه‌ندێک‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫زیاتریش‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئایا ب�ه‌م گۆڕانکاریه‌‬ ‫کێشه‌ی نه‌خۆش چاره‌سه‌ر ده‌بێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێ سیستم پێویستی به‌ گۆڕان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫چونکه‌ ئه‌م سیستمه‌ کۆنه‌ به‌سه‌ر چووه‌‬ ‫منیش ده‌ڵێم پێویستمان به‌ گۆڕانکاری‬ ‫سیستمی ته‌ندروستی هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێ‬ ‫له‌ کوێوه‌ ده‌ست پێ بکه‌ین و چۆن ده‌ست‬ ‫پێ بکه‌ین ئه‌وه‌ پێویستی به‌ مشاوه‌ره‌ و‬ ‫گوێ گرتن هه‌یه‌ نه‌وه‌کو بڕیاری ته‌نها‬ ‫بڕیاری چه‌ند که‌سێکی که‌م‪.‬‬

‫هه‌وڵ و دڵسۆزى له‌گه‌ڵدا نه‌بێت ده‌که‌وێته‌‬ ‫بابى موسته‌حیالته‌وه‌‪.‬‬ ‫ل �ه‌ب �ه‌ر ئ���ه‌وه‌ ل���ه‌م روان��گ��ه‌ی��ه‌وه‌ ده‌م���ه‌وێ‬ ‫هه‌ندێ شتت وه‌بیر بهێنمه‌وه‌ که‌ بڕیاره‌ بۆ‬ ‫ناوچه‌که‌ بکرێن و نه‌کراون یان پشتگوێ‬ ‫خ��راون ی��ان وه‌ک بڕیاره‌کانى ه �ه‌ر سێ‬ ‫سه‌رۆکایه‌تییه‌که‌ى (هه‌رێم‪ ،‬حکومه‌ت و‬ ‫په‌رله‌مان) ده‌بنه‌ موره‌که‌بى سه‌ر کاغه‌زو‬ ‫ده‌بێت بۆ جێبه‌جێکردنى یه‌کێ له‌و پرۆژانه‌‬ ‫چاوه‌ڕێى هه‌ڵبژاردنێک بین؟!‬ ‫*س�����اڵ�����ى ‪ 2008‬م�������ام ج��������ه‌الل‪-‬ى‬ ‫سه‌رۆککۆمارى عێراق دوور له‌ چاوى‬ ‫میدیاکان سه‌ردانى شارۆچکه‌ى ته‌وێڵه‌ى‬ ‫کردو بڕیاریدا به‌ کردنه‌وه‌ى ‪ 300‬خانوو‬ ‫ب��ۆ ه���ه‌ورام���ان‪ ،‬ب���ه‌اڵم تائێستا ب �ه‌س له‌‬ ‫چوارچێوه‌ى بڕیاردا ماوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ��ای��ا ده‌ک����رێ ب��پ��رس��ی��ن ئ����ه‌وه‌ ب��ۆ چ��وار‬ ‫س��اڵ ده‌ڕوات چه‌ند ج��ار به‌دواداچوونت‬ ‫کردووه‌ بۆیان و چ وه‌اڵمێکت دراوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ��ای��ا ه�ه‌س��ت��ت ب���ه‌وه‌ ک����ردووه‌ ک �ه‌ ئه‌مه‌‬ ‫ئیشى به‌ڕێزته‌و پێویسته‌ خ��ۆت له‌ هه‌ر‬ ‫ڕێگایه‌که‌وه‌ بێت ئه‌م بڕیاره‌ بجووڵێنیت؟‬ ‫*له‌ ناحیه‌که‌ى به‌ڕێزتدا مانگانه‌ زیاتر‬ ‫له‌ ملیۆنێک و ‪ 700‬هه‌زار دینار کرێ‬ ‫ده‌درێت به‌ بینا بۆ حکومه‌ت‪ ،‬له‌ کاتێکدا‬ ‫له‌ ستراتیژیترین شوێنى بیاره‌دا ئه‌و حزبه‌ى‬ ‫ک �ه‌ هاوپه‌یمانى حزبه‌که‌ته‌ ل �ه‌ کرینى‬ ‫پارچه‌یه‌ک زه‌ویدایه‌ به‌ ‪ 80‬هه‌زار دۆالر‬ ‫بۆ ته‌نها ناوچه‌ى هه‌ورامان که‌ به‌شێکى‬ ‫بچوکه‌ له‌ لقێکى ئه‌و حزبه‌‪ ،‬ئه‌ى ئه‌گه‌ر‬ ‫لقێک دروس��ت بکات ده‌ب��ێ چه‌ندى بۆ‬ ‫س�ه‌رف بکات؟ که‌ هیچ ئینتاجێکیشى‬ ‫نییه‌؟! ب �ه‌راس��ت هیچ ک��ات بیرت ل�ه‌وه‌‬ ‫کردووه‌ته‌وه‌ که‌ جورئه‌ت به‌ خۆت بده‌یت‬ ‫و به‌ سه‌رۆکى حکومه‌ت راگه‌یه‌نى که‌‬ ‫ح��زب ئ�ه‌م خه‌زێنه‌یه‌ى له‌ ک��وێ ب��وو‪ ،‬له‌‬ ‫کاتێکدا بنکه‌و فه‌رمانگه‌ حکومه‌ییه‌کان‬ ‫که‌ ماڵى گشتین و سه‌رجه‌مى هاواڵتیان‬ ‫سوودمه‌ند ده‌ب��ن لێیان له‌ ماڵى کرێدان‪،‬‬ ‫ئایا پێت راگه‌یاندووه‌ که‌ بۆچى حکومه‌ت‬ ‫کرێچییه‌و ح��زب �ه‌ ه��اوپ�ه‌ی��م��ان�ه‌ک�ه‌ش��ت��ان‬ ‫به‌وشێوه‌یه‌ پاره‌ى هاونیشتیمانیان به‌هه‌ده‌ر‬ ‫ده‌دات؟! ئه‌ى بۆ هه‌وڵ ناده‌یت بینایه‌کى‬ ‫دوو نهۆمى بکه‌یته‌وه‌و ناحیه‌که‌ت له‌م‬ ‫ئه‌زمه‌یه‌ رزگ��ار بکه‌یت‪ ،‬که‌ دوو ساڵ‬ ‫له‌مه‌وپێش ب��ۆ رۆژن��ام�ه‌ی�ه‌ک��ى لۆکاڵى‬ ‫فه‌رمووت «ئێمه‌ش وه‌ک یه‌که‌ى ئیدارى‬ ‫ناوچه‌که‌ له‌ هه‌وڵى ئ�ه‌وه‌دای��ن بینایه‌کى‬ ‫سێ نهۆمى له‌ ناحیه‌که‌دا بکه‌ینه‌وه‌«‪،‬‬ ‫ئه‌ى کوا ئه‌و بینایه‌ چى لێ به‌سه‌ر هات؟‬ ‫*جگه‌ له‌وه‌ى شارۆچکه‌ى ته‌وێڵه‌ ژماره‌ى‬ ‫دانیشتوانه‌که‌ى زیاتر له‌ ‪ 2500‬هاواڵتین‬ ‫و دکتۆرێکیشیان نییه‌‪ ،‬ب�ه‌ بیاره‌شه‌وه‌‬ ‫که‌ ژم��اره‌ى سه‌رجه‌مى دانیشتوانه‌که‌ى‬ ‫ده‌گاته‌ ‪ 6300‬که‌س دکتۆرێکى ژنیشى‬ ‫تێدانیه‌‪ ،‬که‌ هه‌فته‌یه‌ک پێش هه‌ڵبژاردنى‬ ‫په‌رله‌مانى عێراق (‪ ،)2009/3/7‬وه‌ک‬

‫پروپاگه‌نده‌یه‌ک بۆ لیسته‌که‌ت‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫وه‌زی������رى ت��ه‌ن��دروس��ت��ى و ک��ان��دی��دێ��ک��ى‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬له‌ ناحیه‌که‌ت ب�ه‌ردى بناغه‌ى‬ ‫ن �ه‌خ��ۆش��خ��ان �ه‌ی �ه‌ک��ى ‪ 45‬ق �ه‌ره‌وێ��ڵ �ه‌ی��ى‬ ‫دان���را‪ ،‬ک�ه‌ ره‌ن��گ�ه‌ ئێستا ئ �ه‌و نوسینه‌ى‬ ‫س �ه‌ر ب���ه‌ردى بناغه‌که‌ هیچ ئاسارێکى‬ ‫نه‌مابێت‪ ،‬ب�ه‌ده‌ر ل�ه‌وه‌ش زیاتر له‌ ساڵێکه‌‬ ‫جیهازێکى(سۆنار)و که‌لوپه‌لى چاره‌سه‌رى‬ ‫سروشتى(عیالج ته‌بیعى) هاتووه‌ته‌ مه‌ڵبه‌نده‌‬ ‫ته‌ندروستییه‌که‌‪ ،‬به‌اڵم تائێستا ئه‌وه‌ زیاتر‬ ‫ل�ه‌ ساڵێکه‌ ل�ه‌ب�ه‌ر ب��ێ پسپۆرى ئیشیان‬ ‫پێ ناکرێت و هاواڵتیان لێى سوودمه‌ند‬ ‫نابن‪ ،‬ئایا تائێستا و بۆ جارێکیش داوات‬ ‫کردووه‌ که‌ که‌سێکى پسپۆر بنێرن بۆ ئه‌و‬ ‫جیهازانه‌؟!‬ ‫*بۆ تائێستا فه‌رمانگه‌ى تاپۆ نه‌کراوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ل �ه‌ کاتێکدا دوو ک��ارم �ه‌ن��دى ده‌رچ���وى‬ ‫پ�ه‌ی��م��ان��گ��ا و ک��ارم�ه‌ن��دێ��ک��ى ده‌رچ����ووى‬ ‫ئ��ام��اده‌ی��ى ه �ه‌ی �ه‌ و زی��ات��ر ل��ه‌ ساڵێکه‌‬ ‫رۆژان���ه‌ ب��ۆ ده‌وام ده‌چ��ن�ه‌ تێبینه‌رایه‌تى‬ ‫تاپۆى هه‌ڵه‌بجه‌ى شه‌هید‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ ئه‌و‬ ‫فه‌رمانگه‌یه‌ له‌ ناو بیناى ناحیه‌که‌دا زیاتر‬ ‫له‌ ساڵێکه‌ ژوورێکى بۆ دان��راوه‌و بنکه‌ى‬ ‫(نوسینگه‌ى زانیاری) یه‌کانى بیاره‌ش له‌‬ ‫ناو بنکه‌ى پۆلیسه‌که‌داو له‌ نیو ژووردا‬ ‫ده‌وام ده‌کات؟‬ ‫به‌راست به‌رێزت چ کاره‌یت له‌م ناحیه‌یه‌دا‪،‬‬ ‫ده‌بێ ئه‌م کارانه‌ کێ بیکات؟‬ ‫*ئه‌گه‌رچى به‌ پێى وته‌ى به‌رپرسى بنکه‌ى‬ ‫وه‌رزش����ى ب��ی��اره‌‪ ،‬ئه‌نجومه‌نى پ��ارێ��زگ��اى‬ ‫سلێمانى پێنج ملیۆنى بۆ سه‌رف کردووه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم تائێستا گۆره‌پانى (ساحه‌) گوندى‬ ‫ده‌رگاشێخان‪-‬ى سه‌ر به‌ ناحیه‌که‌ت وه‌ک‬ ‫خ��ۆی��و ب�ه‌ ن��ی��وه‌و ناچڵى م���اوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ى‬ ‫ب �ه‌راس��ت دی���اره‌ ب �ه‌ڕێ��زت ل �ه‌م ناحیه‌یه‌دا‬ ‫به‌چییه‌وه‌ سه‌رقاڵى؟‬ ‫*ب �ه‌ بڕیاى جێگرى س��ه‌رۆک وه‌زی��ران��ى‬ ‫پ��ێ��ش��وو(ع��وم��ه‌ر ف����ه‌ت����اح)‪ ،‬س���ێ س��اڵ‬ ‫ل �ه‌م �ه‌وپ��ێ��ش ‪ 20‬خ��ان��و دروس��ت��ک��ران بۆ‬ ‫ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ه‌رى ف�ه‌رم��ان��گ�ه‌ک��ان��ى س �ه‌رج �ه‌م‬ ‫ناحیه‌کانى سنورى پارێزگاى سلێمانى‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌رچى ل�ه‌ زۆرب���ه‌ى ناحیه‌کاندا ئه‌و‬ ‫خانووانه‌ ته‌واو بوون و دابه‌ش کراون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وانه‌ى بیار‌ه تائێستا ته‌واو نه‌بوون‪ ،‬ئه‌ى‬ ‫ک�ه‌ى لوتف ده‌فه‌رمویت و ب �ه‌دواداچ��وون‬ ‫ده‌که‌یت بۆ ئه‌م پرۆژه‌ ئیفلیجه‌؟‬ ‫*سه‌باره‌ت به‌ کێشه‌ى مێژوونوس‪-‬ى بیاره‌‬ ‫د‪.‬محه‌مه‌د ئه‌مین هه‌ورامانى‪ ،‬که‌ چه‌ند‬ ‫ساڵێک له‌مه‌وپێش له‌ الیه‌ن به‌ڕێوه‌به‌رى‬ ‫ناحیه‌و شاره‌وانی پێشووه‌وه‌ پارچه‌ زه‌وییه‌کى‬ ‫وه‌ک دیارى پێى به‌خشرا‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ى بیکاته‌‬ ‫سه‌نته‌ر و کتێبخانه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رچى بیناى‬ ‫سه‌نته‌ره‌که‌شى نیوه‌ کرد‪ ،‬به‌اڵم له‌سه‌رده‌مى‬ ‫جه‌نابتدا رێگرى لێکرا‪.‬‬ ‫وه‌ک له‌ کتێبه‌که‌یدا به‌ ناوى(جوگرافیاو‬ ‫م���ێ���ژووى ه����ه‌ره‌ دێ��ری��ن��ى ه���ه‌ورام���ان له‌‬ ‫ئاڤێستادا) هاتووه‌‪ ،‬که‌ ساڵى پار به‌ چاپى‬

‫گه‌یاندووه‌‪ ،‬به‌ فه‌رمانى جه‌نابت پۆلیس و‬ ‫ئاسایش و کارمه‌ندانى شاره‌وانى رۆشتوون‬ ‫ته‌لبه‌ندى ده‌وروپشتى باخ و سه‌نته‌ره‌که‌ی‬ ‫د‪.‬ه�ه‌ورام��ان��ى‪-‬ی��ان هه‌ڵکێشاوه‌‪ ،‬ئایا ئه‌م‬ ‫کاره‌ت به‌ بڕیارى دادوه‌ر بوو یان له‌ باتى‬ ‫دادوه‌ریش بڕیار ده‌ر ده‌که‌یت؟‬ ‫هه‌ر سه‌باره‌ت به‌م کێشه‌یه‌ نوسراوێکتان‬ ‫به‌ ژم��اره‌ ‪ 354‬ل�ه‌ب�ه‌روارى ‪2010/8/19‬‬ ‫ن��اردووه‌ بۆ قایمقایمیه‌تى هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬که‌‬ ‫ک��ۆن��وس��ێ��ک ه��اوپ��ێ��چ��ی �ه‌ت��ى‪ ،‬ل��ه‌ خاڵى‬ ‫دووه‌مى کۆنوسه‌که‌دا نوسراوه‌ (د‪.‬محه‌مه‌د‬ ‫ئه‌مین‪-‬ى مێژوونوس له‌ ماوه‌یه‌کى دیارى‬ ‫ک���راودا بیناى سه‌نته‌ره‌که‌ ت��ه‌واو بکات‬ ‫یان ده‌ست و بردى لێبکات)‪ ،‬که‌وایه‌ بۆ‬ ‫ئێستا وه‌ک ئه‌و ده‌ڵێ به‌ڕێزت و جه‌میل‬ ‫هه‌ورامى رێگاى پێناده‌ن بیکاته‌وه‌؟‬ ‫د‪.‬هه‌ورامانى له‌ کۆتایى کتێبه‌که‌یدا سێ‬ ‫داواکارى خستووه‌ته‌ ڕوو‪:‬‬ ‫‪ -1‬رێگام بده‌نێ با پرۆژه‌که‌ ته‌واو بکه‌م‬ ‫و له‌سه‌ر په‌یمانه‌که‌ى نێوان من و شاره‌وانى‬ ‫پێشوو بڕۆم‪.‬‬ ‫‪ -2‬خه‌رجه‌که‌م بده‌نه‌وه‌و زه‌وى خۆتان بۆ‬ ‫خۆتان‪.‬‬ ‫‪ -3‬زه‌وییه‌که‌ به‌ پاره‌ بخه‌مڵێنن بۆم‪.‬‬ ‫بۆچى تائێستا ئه‌وه‌ دوو ساڵه‌ وه‌اڵمى هیچ‬ ‫له‌م سێ خاڵه‌ت نه‌داوه‌ته‌وه‌‪ ،‬یان ئاسانکارى‬ ‫بۆ بکه‌یت‪ ،‬که‌ ئ �ه‌م ن��وس�ه‌رو رۆشنبیره‌‬ ‫هاتووه‌ له‌سه‌ر ئه‌رکى خ��ۆى بنکه‌یه‌کى‬ ‫رۆشنبیرى بۆ ناوچه‌که‌ ده‌کاته‌وه‌‪ ،‬سه‌یره‌‪..‬‬ ‫چونکه‌ به‌ڕاستى به‌س له‌م مه‌مله‌که‌ته‌ى‬ ‫مندا بینیومه‌ به‌و شێوه‌یه‌ رۆشنبیر پشت‬ ‫گوێ بخرێت؟!‬ ‫*ب��ی��ن��اى خوێندنگه‌ ئ��ام��اده‌ی��ی�ه‌ک�ه‌ که‌‬ ‫له‌هه‌مان کاتدا قوتابخانه‌ى بنه‌ڕه‌تیشه‌‪،‬‬ ‫زیاتر له‌ دوو ساڵه‌ الیه‌کى له‌سه‌ره‌وه‌ بۆ‬ ‫خ���واره‌وه‌ درزى ب���ردووه‌‪ ،‬که‌ خوێندکاران‬ ‫ئ���ه‌و رۆژه‌ى ده‌چ���ن���ه‌وه‌ ب �ه‌ت �ه‌م��ان��ی��ن بۆ‬ ‫به‌یانى بگه‌ڕێنه‌وه‌و ده‌وام��ى تێدا بکه‌ن و‬ ‫چاوه‌ڕوانن بڕوخێت‪ ،‬به‌ده‌ر له‌وه‌ش به‌ ‪42‬‬ ‫مامۆستاو دوو کاتب و چوار کارگوزارو‬ ‫زیاتر له‌‪ 260‬قوتابى و خوێنکار که‌ چوار‬ ‫ته‌نکى ئاویان هه‌یه‌ هه‌فته‌ى وا هه‌یه‌ زیاتر‬ ‫له‌ سێ رۆژ هیچ جۆره‌ ئاوێکیان نییه‌و‬ ‫ته‌نکییه‌کان هیچ مه‌رجێکى ته‌ندروستیان‬ ‫تێدانییه‌‪.‬‬ ‫ئایا هه‌ستت کردووه‌ که‌ ئه‌م قوتابخانه‌یه‌‬ ‫له‌ نێو س��ن��وورى ناحیه‌که‌ى به‌رێزتدایه‌و‬ ‫رۆژێک له‌ رۆژان سه‌ردانى بکه‌یت؟‬ ‫ب�������ه‌ده‌ر ل����ه‌م����ه‌ش ن���زی���ک���ه‌ى س��اڵ��ێ��ک �ه‌‬ ‫خوێندنگایه‌کى نۆ پۆلى له‌ ناحیه‌که‌تدا‬ ‫ته‌واو بووه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆى هه‌ندێ که‌موو‬ ‫کورتییه‌وه‌ تائێستا به‌ رووى خوێندکاراندا‬ ‫نه‌کراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬که‌ به‌ پێى وته‌ى ئه‌ندازیارى‬ ‫س�ه‌رپ�ه‌رش��ت��ی��ارى پ��رۆژه‌ک �ه‌ نزیکه‌ى دوو‬ ‫مانگه‌ ده‌رخسته‌ى ن���اردووه‌ بۆ وه‌زاره‌ت���ى‬ ‫پ �ه‌ی��وه‌ن��دی��دار ب��ۆ دی����واره‌ راگ��ره‌ک �ه‌(ک �ه‌‬ ‫جه‌نابیشت ل�ه‌ب�ه‌ر ن�ه‌ب��وون��ى ئ �ه‌م دی���وارى‬

‫راگره‌ وه‌رت نه‌گرتووه‌)‪ ،‬ئایا به‌دواداچوونت‬ ‫ک������ردووه‌ ب���ۆ ئ����ه‌و ده‌رخ���س���ت���ه‌ی���ه‌و هیچ‬ ‫وه‌اڵمێکت ده‌ست که‌وتووه‌‪ ،‬یان وه‌ها پشت‬ ‫گوێت خستوه‌ که‌ گوایه‌ ئیشى به‌ڕێزت‬ ‫نییه‌؟!‬ ‫*له‌ هه‌موو شوێنێک کوشتارگه‌(قه‌ساب‬ ‫خانه‌) له‌ده‌ره‌وه‌ى شارو ئاوه‌دانیدایه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ل �ه‌ ه �ه‌ورام��ان �ه‌ک �ه‌ى م��ن ل �ه‌ نێو ب���ازاردا‬ ‫ئ����اژه‌ڵ س���ه‌رده‌ب���ردرێ���ت‪ ،‬ک �ه‌ مه‌علومى‬ ‫هه‌مووالیه‌کیشه‌ زۆرب �ه‌ى نه‌خۆشییه‌کان‬ ‫له‌ رێگاى خوێنه‌وه‌ باڵو ده‌بێته‌وه‌و ته‌شه‌نه‌‬ ‫ده‌ک��ات‪ .‬ئه‌ى ئه‌مه‌ ئه‌رکى کێیه‌‪ ،‬ده‌بێ‬ ‫کێ ب�ه‌م ئه‌رکه‌ هه‌ستێ؟ که‌ به‌راستى‬ ‫ئ�ه‌م�ه‌ ئ �ه‌رک��ى جه‌نابته‌ ن �ه‌ک بچى له‌‬ ‫گوندى (هانه‌ى دن) به‌ بێ بریارى دادوه‌ر‬ ‫ده‌س���ت ب��ک�ه‌ی��ت ب �ه‌ روخ��ان��دن��ى گ���ه‌وڕى‬ ‫هاواڵتییه‌ک‪ ،‬گوایه‌ بۆن و به‌رامه‌که‌ى‬ ‫ئه‌نجومه‌نى گونده‌که‌ى بێزار کردووه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫مفه‌وه‌زه‌ش که‌ له‌ رووخانى گه‌وڕه‌که‌شدا‬ ‫به‌گوێى ن�ه‌ک��ردوی��ت و ئیشى نایاسایى‬ ‫ن �ه‌ک��ردووه‌ ئێستا ل�ه‌ ده‌ره‌وه‌و ل�ه‌ شوێنى‬ ‫پاسه‌وانه‌کان داتناوه‌‪ ،‬گوایا سزاتداوه‌؟!‬ ‫*ل �ه‌س �ه‌ره‌ت��اوه‌ ب��ڕی��ار ب��وو چ�ه‌ن��د مانگ‬ ‫جارێک سه‌ردانى نێو بازار بکه‌یت و ل ‌ه له‌‬ ‫کڕین و فرۆشى بازار بکۆڵیته‌وه‌‪ ،‬که‌چى‬ ‫تائێستا لوتفت نه‌فه‌رمووه‌ سه‌ردان بکه‌یت‬ ‫و بۆ یه‌کمجار خۆت بکه‌یته‌ به‌رپرسێکى‬ ‫مه‌یدانى و له‌ مێژوودا ناوى خۆت تۆمار‬ ‫بکه‌یت‪ .‬ره‌نگه‌ بڵێى لیژنه‌یه‌کم داناوه‌ بۆ‬ ‫ئه‌و ک��اره‌و ناومناوه‌ (لیژنه‌ى ئابوورى)‪،‬‬ ‫ده‌کرێ پێمان بڵێیت ئه‌و لیژنه‌یه‌ کامیان‬ ‫پسپۆری ه�ه‌ی�ه‌ ل�ه‌ ب���واره‌ک���ه‌دا‪ ،‬ئ �ه‌ى له‌‬ ‫نرخى شتومه‌کدا ئاگادارى ئه‌و جیاوازییه‌‬ ‫گ �ه‌وره‌ی �ه‌ی��ت ک�ه‌ ل�ه‌ ناحیه‌که‌و ده‌ره‌وه‌ى‬ ‫ناحیه‌که‌تدا روو ده‌دات‪ ،‬ئه‌ى ئاگادارى‬ ‫هاواڵتیانى ناوچه‌که‌ى له‌به‌ر گرانى بازاڕ‬ ‫زۆربه‌ى زۆریان له‌ ده‌ره‌وه‌ى بیاره‌ پێداویستى‬ ‫خۆیان ده‌کڕن؟!‬ ‫ئایا ئ�ه‌م که‌مو کورتیانه‌ ب�ه‌س نین بۆ‬ ‫ئ����ه‌وه‌ى وه‌ک ن�ه‌ری��ت��ێ��ک��ى دی��م��وک��راس��ى‬ ‫کورسییه‌که‌ت به‌جێبهێڵیت و ده‌ستبه‌ردارى‬ ‫ببیت‪ ،‬بۆ ئ �ه‌وه‌ى که‌سێکیتر ئه‌م ئه‌رکه‌‬ ‫بگرێته‌ ده‌س��ت و به‌م ج��ۆره‌ ببیته‌ یه‌که‌م‬ ‫ک�ه‌س له‌ مێژوى ‪ 20‬ساڵه‌ى حوکمرانى‬ ‫کوردیدا له‌ کورسییه‌که‌ بێیته‌ خ��واره‌وه‌؟‬ ‫ئایا ده‌زانى به‌م هه‌ڵوێسته‌ت چ مێژویه‌ک‬ ‫بۆ خۆت تۆمار ده‌که‌یت؟‬ ‫ئایا ئ�ه‌م هه‌موو کورتییانه‌ ناخت ئ��ازار‬ ‫ناده‌ن و له‌ خۆت ناپرسى ئه‌م چه‌ند ساڵه‌‬ ‫چیت ک��ردووه‌؟ ئایا جه‌نابیشت ئه‌و وته‌‬ ‫باوه‌ت په‌یڕه‌و ک��ردووه‌ که‌ ده‌ڵى «هه‌موو‬ ‫ب�ه‌ر پرسێک ه �ه‌وڵ ده‌دات پێش هه‌موو‬ ‫شتێک حزبه‌که‌ى ڕازى بکات»؟!‬ ‫له‌ وتاره‌کانى داهاتوودا درێژه‌ به‌م که‌مو‬ ‫کورتییانه‌ ده‌ده‌م‪.‬‬ ‫‪* Salar_Biyaraiy@Yahoo.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫شرناخ‪ ،‬لە بێژنگدانێکی ترە لە پرسی کورد‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪88‬‬ ‫دووشه‬ ‫‪2711/10/262010/11/8‬‬ ‫‌ممه‌ممه‌‪- 2012/1/16‬‬ ‫دووشه‬

‫‪16‬‬

‫مەهدی کاوانی‬ ‫پێموایە ب��زاڤ��ی سیاسی و نیشتمانی‬ ‫ک�����وردی ل���ە ب���اش���وور ئ���ەو ق��ۆن��اغ��ەی‬ ‫تێپەراند ک��ە ل��ە رێ��گ��ای دڵ��ەڕاوک��ێ و‬ ‫ترس ودودڵیەوە‪ ،‬هەمیشە ئالەتێک بێت‬ ‫بەدەستی داگیرکەرانەوە و نەتوانی خۆی‬ ‫تێکەڵی ئارەزووە نیشتمانیەکانی دایک‬ ‫بکات‪ .‬زۆر ناگەڕێمەوە بۆ دواوە‪ .‬بەر‬ ‫لەوەی ئۆپۆزسیۆن وەک هێزێکی بەهێز‬ ‫بەدەرکەوێ‪ ،‬پرسی کورد لە ناو عێراق و‬ ‫تورکیا و ئێران کەوتبووە بەر ئەقڵیەتی‬ ‫دوو پ��ارت��ی دەس����ەاڵت و ئ��ەوان��ی��ش بە‬ ‫ئ��ارەزووی خۆیان هۆنینەوەیان بۆ دەکرد‬ ‫و زۆرجاریش بە ناوی دەوڵەتی یاسا و‬

‫پاراستنی هاتنە ناوەوەی بۆ عێراق و یان‬ ‫دەبێ پرسی کورد کار و چاالکیەکانی‬ ‫لە دەرەوەی کوردستانی باشوور ئەنجام‬ ‫ب����دا‪ ،‬خ���ۆی���ان ج���ۆرێ���ک ل���ە ج���ۆرەک���ان‬ ‫دەکردە هاوپشتیوانی تورکیا یان ئێران و‬ ‫ڕاگەیاندنی خۆشیان وەها وەگەر دەخست‬ ‫و دەیانۆت هەرێمی کوردستان بە بارێکی‬ ‫زۆر ن��اس��ک ت��ێ دەپ����ەڕێ و پێویستە‬ ‫پەکەکە و پ��ەژاک یان دەست هەڵگرن‬ ‫لە خەباتی چەکداری و خەباتی مەدەنی‬ ‫بکەن یان چاالکیەکانیان بگوازنەوە بۆ‬ ‫دەرەوەی کوردستانی باشوور ئەوە جگە لە‬ ‫کارە ژێراو ژێرەکانیان مەگەر خوا بیزانێ‬ ‫چ سەین و بەین و سەودایەکیان لەگەڵ‬ ‫داگیرکەران هەبووە‪ .‬بەاڵم کە ئۆپۆزسیۆن‬ ‫وەک هێزی سیاسی خاوەن قەوارەیەکی‬ ‫بەرز لە ناو پەڕلەمان بەدەرکەوت و دەتوانم‬ ‫بڵێم و لە رۆژگارێکی وەک ئەمڕۆمان‬ ‫یەکگرتوو و خاوەن جەماوەری فراوانیشن‬ ‫و زی��اد ل��ەوەی متمانەی خۆیان بردۆتە‬ ‫ن��او ج���ەم���اوەری دوو پ��ارت��ی دەس���ەاڵت‬ ‫و ع��ێ��راق و ئەمەریکا و دەوروب��ەری��ش‬ ‫حیسابیان بۆ دەکا و لە رێگەیەوە بەرە‬ ‫بەرە ئەو زاراوان��ەی کە پیشتر لە دژی‬ ‫بزاڤی باکور و ڕۆژهەاڵت بەدەردەکەوتن‬ ‫ئێستاکە زۆران��ێ��ک��ی��ان تیایا ون��ب��ووە و‬ ‫بە قەناعەتی خ��ۆم ئەگەر ک��ارە ژێ��راو‬ ‫ژێرەکانیش مابن‪ ،‬ئ��ەوا سنورێکی زۆر‬ ‫نهێنی بەخۆوە هێشتۆتەوە‪.‬‬ ‫کارەساتی شەرناخ بۆ کوردستانی باشوور‬ ‫ئیمتحانێکی کەم نەبوو‪ .‬دەتوانم بڵێم بە‬ ‫ت���ەواوەت���ی ج���ەم���اوەری ک���وردی خستە‬ ‫دووڕیانێکەوە کە منەتیان بە دەسەاڵت‬ ‫نەمینێ و لە سەر شتە چارەنووسسازەکان‬

‫بێدەنگ نەبن و بڵێن ئەگەر دەسەاڵتیش‬ ‫ل��ە دژم���ان بێت ئ���ەوە نیە ئۆپۆزسیۆن‬ ‫پاڵپشتمانە‪ .‬ئەو خۆپیشاندانە یەک لە‬ ‫دوا یەکانەی دەڤەری سەر بە دەسەاڵتی‬ ‫یەکێتی لە دژی تورکیا و هاوسۆزبوون‬ ‫ل��ەگ��ەڵ ب��زاڤ��ی سیاسی و نەتەوایەتی‬ ‫ک��ورد لە تورکیا و بە قەناعەتی خۆم‬ ‫زەنگێکی مەترسی دار دەبێ بۆ ئایندەی‬ ‫پەیوەندیە پتەوەکانی دوو پارتی دەسەاڵت‬ ‫لەگەڵ تورکیا و ئێران‪.‬‬ ‫لە الی��ەک��ەوە یەکێتی ب��ەڕووی تورکیا‬ ‫و ئێران دەخاتە دووڕیانێک وەک بڵێن‬ ‫کۆنتڕۆڵی خۆیان لە قازانجی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫و گ��ۆڕان بە تەواوەتی لە دەست داوە و‬ ‫ئیدی چیدی ناتوانن لە ڕێگایەوە ببن بە‬ ‫حامیەمان و لە ڕێگەشیەوە زیاتر خۆیان‬ ‫بە پارتی دەبەستنەوە‪ .‬بۆ دیوی پارتیش‬ ‫ئەگەر وا بیر بکاتەوە ئەوەی دوێنێ بە‬ ‫ئارەزووی خۆی کردووە و گۆڕەپانەکەی‬ ‫لە چاالکیە دیموکراتی و نەتەوایەتیەکان‬ ‫و ه���اوس���ۆزی ب����وون ل���ەگ���ەڵ ب��اک��وور‬ ‫و رۆژه����ەاڵت دەوەس��ت��ێ��ن��ێ‪ ،‬ئ��ەو بەهێز‬ ‫ب��وون��ەی ئۆپۆزسیۆن و یەکبوونیان و‬ ‫بەهاری عەرەبی و گۆڕانکاریە نوێکانی‬ ‫ناوچەکە و بەهێزبوونی بزاڤی باکوور و‬ ‫لە رێگایانەوە ب��ەرە ب��ەرە وا لە پارتیش‬ ‫بکات کە بە تەواوەتی لەگەڵ جەماوەر و‬ ‫هەتا جەماوەری خۆشی دوور کەوێتەوە‪.‬‬ ‫دونیا هەمووی کەوتە دژایەتی سوریا‪،‬‬ ‫ک��ۆم��ک��اری ع��ەرەب��ی واڵت��ان��ی کەنداو‬ ‫ئەردن و میسر‪ .....‬ئەمەریکا‪ ،‬ئەوروپا‬ ‫و تورکیا‪ ...‬کەچی دوو پارتی دەسەاڵت‬ ‫بێدەنگن پێشموانیە لەبەر چاوی کاڵی‬ ‫رژێمی سوریایان بێت بە قەدەر ئەوەی لە‬

‫ترسی گوشاری ئێران‪ .‬بۆ رژێمی سوریا‬ ‫وەه��ا بێت ک��ە ل��ە س��ەر م��ەرگ��ە ئەمڕۆ‬ ‫بڕوخی ی��ان سبەی‪ ،‬ئ��ەدی بۆ ئێران و‬ ‫تورکیا چۆنچۆنی دەبن‪.‬‬ ‫ئۆپۆزسیۆن و بە تایبەتی ئێستاکە دوو‬ ‫پارتی دەسەاڵتی خستۆتە دووڕیانێک‬ ‫و لە بەردەم جەماوەر وەها دەخوێندرێتەوە‬ ‫وەک پییان بڵێ لە مابەینی ک��ورد و‬ ‫دژەکانی‪ .‬یەکێکیان هەڵبژێرن یان دەبێ‬ ‫بێ ئەمالو ئەوال لەگەڵ کورد بن یانیش‬ ‫داگیرکەران‪ .‬بۆ یەکێتی و پارتی هەردوو‬ ‫ال مەترسی دارە‪ ،‬ئەگەر پشت لە کورد‬ ‫دەک��ەن وەک پیشتر‪ ،‬ئ��ەوا ئۆپۆزسیۆن‬ ‫بۆیان وەستاوە و هەندەی تر مسداقیەتی‬ ‫بڕوا بوونی جەماوەر بۆیان دێتە خوارەوە‪.‬‬ ‫ئەگەر بشیانەوێ مسداقیەتی جەماوەر بۆ‬ ‫الی خۆیان بگێڕنەوە‪ ،‬دەبێ هەڵوێست لە‬ ‫دژی داگیرکەران وەربگرن‪ .‬شانبەشانی‬ ‫ئۆپۆزسیون ج��ەم��اوەر لە دژی شەرناخ‬ ‫و هەموو قەساوەتەکانی تورکیا بهێننە‬ ‫سەر شەقام‪ .‬پێشموایە بەرژەوەندیەکان و‬ ‫ترسە مێژوویەکان و زۆر شتی تر ئەو‬ ‫رێ��گ��ەی��ان پ��ێ ن���ادا‪ .‬ئ��ەگ��ەر بشیانەوێ‬ ‫وەک پێشتر پایەکیان لە ناو خەڵک بێ‬ ‫و پایەکیشیان لە ناو داگیرکەران بێت‪،‬‬ ‫بەهێز بوونی ئۆپۆزسیۆن ئەو دی��وارەی‬ ‫شکاندوە‪.‬‬ ‫مەسەلەکە هەر ئێران و تورکیاو کوردی‬ ‫وێ نیە ئ��ەدی پرسی کێشە نەتەوەیە‬ ‫کوردیەکانی باشوور و مادەی (‪.)١٤٠‬‬ ‫دەک���رێ ئ���ەوان وەک پێشتر پ��اس��او بە‬ ‫دوای پاساو بێننەوە و ئۆپۆزسیۆنیش لە‬ ‫ب��ەردەم جەماوەر گوشاریان بخاتە سەر‪.‬‬ ‫سەردەمەکانی پیشتر وەها نەبوو‪ .‬دەتوانم‬

‫دژی تورکیا بەکار بێنێ ئەگینا تورکیا‬ ‫ب��ە پ��ل��ەی ی��ەک��ەم ب��ە ئ���اب���ووری ه��ەرێ��م‬ ‫هەستایەوە لەو قەیرانە ئابووریە سەختەی‬ ‫کە تێیکەوتبوو‪ .‬دەسەاڵتی هەرێم دەتوانێ‬ ‫ل��ە رێ��گ��ای دام����ەزراوە ئابوورییەکانی‬ ‫تورکیا نەیەڵێ شەلم کوێرم هیچ نابوێرم‬ ‫و لە سەردەمی عەولەمە و فەیسبووک و‬ ‫توێتەر و بەهاری عەرەبی درێژە بە دۆزی‬ ‫ئینکاری بوونی کوردان بکا‪ .‬ئه‌مڕۆ و لە‬ ‫جیهان دەیان کەناڵی پەیوەندی ئابووری‬ ‫جیهان هەیە لە پێشیانەوە واڵتانی کەنداو‬ ‫و تیایدا زیاتر بە قازانجی کورد کۆتایی‬ ‫دێ����ت ن����ەک ل���ەگ���ەڵ ح��ک��وم��ەت��ێ��ک��ی‬ ‫کۆنەپەرستی وەک تورکیا‪ .‬مست لە‬ ‫درێشەی دەگەڕیتەوە‪.‬‬ ‫ئەو هەڵوێستە نکۆڵی کردنەی تورکیا‬ ‫لە بوونی کورد و کارە قەساوەتەکانی بە‬ ‫تایبەتی ئەوەی لە شەرناخ کردی مەرج‬ ‫نیە تا سەر بۆی بچێتە سەر ئه‌مڕۆ هەرێم‬ ‫بێدەنگە‪ ،‬سبەی ئۆپۆزسیۆن لێی قبوڵ‬ ‫ناکا‪ .‬کاتێکیش کە خۆپیشاندانەکان‬ ‫سنووری ف��راوان لە کوردستانی باشوور‬ ‫وەربگرێ‪ ،‬لە رێگایەوە دامەزراوە ئابووریە‬ ‫تورکیەکان لە کوردستان لە کار دەکەون‬ ‫یان هەر بۆ خۆیان گوشار دەخەنە سەر‬ ‫دەسەاڵتی تورکی کە پێداچوونەوە بە‬ ‫سیاسەتی خۆی بەرامبەر بە کوردەکان‬ ‫بکا‪ .‬گوشاری ئ��اب��ووری کوردیش کە‬ ‫ئۆپۆزسیۆن تیایا بڕیار دەرب��ێ قسە و‬ ‫باسی تریشی دەب��ێ ل��ەوب��ارەی��ەوە و زۆر‬ ‫بواری تر‪.‬‬

‫بڵێم ی��ەک دوو س��اڵ ب��ەر لە ئێستا نە‬ ‫ئۆپۆزسیۆن لە ن��او ئ��ەو بەهێز بوونەی‬ ‫ئێستا و متمانەی ج��ەم��اوەر ب��وو بۆی‬ ‫و نە دەسەاڵتیش ب��ەو شێوەیەی ئێستا‬ ‫مسداقیەتی خ��ۆی ل��ە دەس���ت داب���وو و‬ ‫دەستدرێژیەکانی تورکیا و ب��ۆردوم��ان‬ ‫بارەکانی بۆ ن��اوچ��ەی ژێ��ر دەسەاڵتی‬ ‫ه���ەرێ���م و ک��وش��ت��ن��ی خ��ەڵ��ک��ی سڤیل‬ ‫ب���ەردەوام ب��وو و دوو پارتی دەسەاڵتیش‬ ‫لێ ن��ەدەگ��ەڕا خۆپیشاندان و چاالکی‬ ‫دژان��ەی لەگەڵدا بکرێ و هۆنینەوە و‬ ‫پاساویش لە حاڵەتی ئامادەباشی دابوو‪.‬‬ ‫ب��ەاڵم ق��ۆن��اغ گ��ۆڕا کارتێکردنەکانی‬ ‫بەهاری عەرەبی ک��ردی‪ ،‬بەهێز بوونی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن ک��ردی بە پێکەوەیی بوو‪،‬‬ ‫ئیتر بارەکە هاتۆتە پێشەوە و هەلومەرجی‬ ‫ناوچەکەی گۆڕیوە‪ .‬بزوتنەوەی گۆڕان‬ ‫بەیاننامە دەردەک��ا و تیایا ئیدانەی ئەو‬ ‫کۆمەڵکوژیەی شەرناخ دەکات و داواش‬ ‫ل��ە دەس���ەاڵت دەک���ات ک��ە وەک���و ئ��ەوان‬ ‫هەڵوێست وەرگرن و پێشیان دەڵێ ئەدی‬ ‫بۆچی کە عەسکەرەکی تورک لە الیەن‬ ‫گەریالکانەوە دەک��وژرێ ئێوە ئیدانەی‬ ‫دەک���ەن و ل��ە قەتلوعامی شەرناخیش‬ ‫بێدەنگن‪.‬‬ ‫ج��ەم��اوەری ک��ورد ئێستاکە ک��راوەت��ەوە‬ ‫و ب���ە ه���ۆش���ی���اری ت���ەم���اش���ای گشت‬ ‫دی��اردەک��ان دەک��ا و بە ب��اش دەڵ��ێ باش‬ ‫و بە خراپیش دەڵێ خراپ جا دەسەاڵت‬ ‫بیکا یان ئۆپۆزسیۆن و ناوچەکەش ئەو‬ ‫مەرحەلەی تێپەڕاندوە کە وەک قەزافی‬ ‫و بەشار ئەسەد حوکم بکەن‪.‬‬ ‫ئەدی گوشاری ئابووری‪ ،‬ئەوا حکومەتی‬ ‫هەرێمە ناتوانێ گوشاری ئابووری لە‬

‫‪mahdilawani@yahoo.co.uk‬‬

‫ئایا له‌ هه‌موو شوێنێکى دنیا شتى وا رووده‌دات؟!‬

‫ل ‌ه نێوان دیسێمبه‌ره‌ ره‌شه‌که‌ى په‌یامنێرانى بێ سنور و نۆرماڵبوونه‌که‌ى سه‌ندیکادا‬

‫دیار عه‌زیز شه‌ریف ‬ ‫له‌کاتێکدا له‌ دوایین راپ��ۆرت��ى خۆیدا‬ ‫رێکخراوى په‌یامنێرانى بێ سنوور ب ‌ه‬ ‫پشت به‌ستن ب ‌ه فاکت و رووداوه‌ک��ان��ى‬ ‫ئه‌م دواییه‌ى بادینان‪ ،‬مانگى رابردووى ل ‌ه‬ ‫په‌یوه‌ست به‌ ره‌وشى ئازادى رۆژنامه‌گه‌رى‬ ‫ل ‌ه کوردستان ب ‌ه مانگێکى ره‌ش وه‌سف‬

‫کرد‪ ،‬که‌چى چه‌ند رۆژێکى که‌م به‌ر ئ��ی��ن��ج��ا ق��س �ه‌ى م���ن ل���ه‌س���ه‌ر ج���ی���اوازى‬ ‫له‌ راپۆرته‌که‌ى په‌یامنێرانى بێ سنوور‪ ،‬ن��ێ��وان ک���ار و م �ه‌ه��ام��ى س�ه‌ن��دی��ک��ا و‬ ‫سه‌ندیکاى رۆژنامه‌نووسانى کوردستان رێکخراوه‌کانى ترى داکۆکیکردن نیی ‌ه‬ ‫بوونى پێشێلکارییه‌کانى شه‌ش مانگى له‌ مافى رۆژنامه‌نووسان‪ ،‬چونکه‌ ئه‌و‌ه‬ ‫رابردوو‪ ،‬نه‌ک هه‌ر کانوونى یه‌که‌م‪ ،‬ب ‌ه بابه‌تێک ‌ه زۆر قسه‌ى له‌باره‌یه‌وه‌ کراوه‌‪.‬‬ ‫حاڵه‌تێکى ئاسایى و نۆرماڵ له‌ قه‌ڵه‌م ئه‌وه‌ى من مه‌به‌ستم ‌ه له‌م وتاره‌دا له‌سه‌رى‬ ‫ده‌دات‪ .‬سه‌رۆکى لیژنه‌ى داکۆکیکردن بوه‌ستم ئ �ه‌و رس��ت�ه‌ی�ه‌ى سه‌ندیکایه‌ ل ‌ه‬ ‫له‌ ماف و ئازادى رۆژنامه‌نووسان ل ‌ه نێو به‌رامبه‌ر ئه‌و هه‌موو سوکایه‌تى و مامه‌ڵ ‌ه‬ ‫سه‌ندیکا له‌باره‌ى هه‌بوونى حاڵه‌ته‌کانى نامرۆییه‌ى ل�ه‌ ش �ه‌ش مانگى راب���ردوو‬ ‫ل��ێ��دان و ه �ه‌ڕه‌ش �ه‌ک��ردن و سوکایه‌تی به‌رامبه‌ر ب ‌ه رۆژنامه‌نووسان کراوه‌‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫پێکردن و سوتاندنى که‌ناڵى راگه‌یاندنى ده‌ڵێم شه‌ش مانگى رابردوو‪ .‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫و دروستکردنى کۆسپ و ته‌گه‌ره‌ ل ‌ه راپ��ۆرت �ه‌ک �ه‌ى سه‌ندیکا رووماڵکردنى‬ ‫به‌رده‌م کارى رۆژنامه‌نووسى له‌ هه‌رێمى پێشێلکارییه‌کانى شه‌ش مانگى رابردوو‌ه‬ ‫کوردستان به‌ حاڵه‌تێکى «ن��ۆرم��اڵ و له‌ په‌یوه‌ست به‌ ک��ارى رۆژن��ام�ه‌گ�ه‌رى‬ ‫ئاسایى» له‌قه‌ڵه‌م ده‌دات‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ى له‌ کوردستان‪ .‬ئه‌م ‌ه له‌کاتێکدا به‌ر ل ‌ه‬ ‫ب �ه‌ه��ان �ه‌ى ئ��ه‌و ب��ۆ ب��وون��ى ئ��ه‌و حاڵه‌ت ‌ه به‌یاننامه‌که‌ى په‌یامنێرانى بێ سنوور ک ‌ه‬ ‫ناشایسته‌ و نامرۆییه‌‪ ،‬ئ�ه‌وه‌ی�ه‌ که‌ ل ‌ه مانگى رابردووى له‌ په‌یوه‌ست به‌ ئازادى‬ ‫«هه‌موو شوێنێکى دنیا» پێشێلکارى رۆژن��ام�ه‌گ�ه‌رى له‌ هه‌رێمى کوردستان‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌ رۆژنامه‌نووسان رووده‌دات‪ .‬ب ‌ه (دیسێمبه‌رى ره‌ش) ن��اوب��رد‪ ،‬پێشتر‬

‫سه‌نته‌رى میترۆش ساڵى (‪)2011‬ى ب ‌ه‬ ‫سه‌ختترین ساڵى ئازادى رۆژنامه‌گه‌رى‬ ‫ل � ‌ه ه�ه‌رێ��م��ى ک��وردس��ت��ان دان���ا‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫بێینه‌وه‌ س �ه‌ر رسته‌که‌ى سه‌ندیکا ک ‌ه‬ ‫ل�ه‌ راستیدا ئ��اراس��ت�ه‌ى رۆژنامه‌نووس ‌ه‬ ‫ئ���ازاده‌ک���ان و ک�ه‌ن��اڵ�ه‌ ئه‌هلییه‌کان و‬ ‫ئۆپۆزسیۆنه‌کانى ک��ردوه‌‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ى‬ ‫ئه‌و رسته‌یه‌ رێک قسه‌ى ده‌سه‌اڵتداران ‌ه‬ ‫ک ‌ه پێمان ده‌ڵێت (له‌ هه‌موو شوێنێکى‬ ‫دونیا شتى وا رووده‌دات‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌وه‌ ب ‌ه‬ ‫نۆرماڵ و ئاسایى وه‌رب��گ��رن)‪ .‬که‌وات ‌ه‬ ‫له‌ پشت ئه‌و لێدوانه‌ى سه‌ندیکا رایه‌کى‬ ‫ت��رى خۆسه‌پێنه‌ر هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌ویش ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫رۆژنامه‌نووس ‌ه ئازاده‌کانى کوردستان‬ ‫ده‌بێ به‌و قه‌ده‌ر‌ه ره‌ش و ناله‌باره‌ى خۆیان‬ ‫له‌نێو واقیعى هه‌رێمى کوردستان رازى‬ ‫بن! رازى بن به‌وه‌ى ل ‌ه کاتى روماڵکردنى‬ ‫ه���ه‌ر خۆپیشاندانێک و رووداوێ���ک���ى‬ ‫س��ی��اس��ى رووب������ه‌ڕووى سوکایه‌تیکردن‬

‫قایمقامى که‌الر رێگربوو له‌ هاوکاریکردنى مناڵه‌‬ ‫بێنازه‌کانى (وان)‬

‫سۆران حسێن‬

‫ره‌ن��گ�ه‌ ک �ه‌م ک �ه‌س بێت ئ��اگ��ادار نه‌بوبێت‬ ‫له‌و کاره‌ نه‌ته‌وه‌یى ئه‌خالقییه‌ى رۆژنامه‌ى‬ ‫(چه‌تر) و چه‌ند هونه‌رمه‌ندێکى واڵتپارێز‬ ‫که‌ بریتیبو ل ‌ه زنجیره‌ کۆنسێرتێک بۆ ئه‌و‬ ‫به‌شه‌ برینداره‌ى گه‌له‌که‌مان له‌ شارى وان‬

‫که‌ له‌م سه‌رمایه‌دا له‌ژێر نایلۆندا ژیانێکى‬ ‫س�ه‌خ��ت ب �ه‌ڕێ��ده‌ک �ه‌ن ب �ه‌ه��ۆى ئ �ه‌و شه‌پۆله‌‬ ‫زه‌م��ی��ن��ل �ه‌رزه‌ى راب���ردو ک �ه‌ ئ �ه‌و ناوچه‌یه‌ى‬ ‫گ��رت�ه‌وه‌‪ .‬من نامه‌وێت باسى گرنگى ئه‌و‬ ‫جۆره‌ کارانه‌ بکه‌م‪ ،‬چونکه‌ واتاکه‌ى خۆى‬ ‫رونه‌ ته‌نها ئه‌وه‌ ئه‌ڵێم به‌و ئومێده‌م کارى له‌م‬ ‫جۆره‌ ببێته‌ نه‌ریتێک و هه‌موان خۆیان به‌‬ ‫به‌رپرسیار بزانن له‌ هه‌ر کارێکى هاوشێوه‌دا‪..‬‬ ‫له‌ سه‌ره‌تاى ئه‌م مانگه‌وه‌ له‌ شارى که‌الر یه‌که‌م‬ ‫کۆنسێرت به‌ڕێوه‌ چوو‪ ،‬به‌اڵم به‌و شێوه‌نا که‌‬ ‫ئاماده‌کارى بۆکرابوو‪ ...‬هه‌رچى راگه‌یاندنه‌‬ ‫هاوکاربون بۆ کۆنسێرت به‌ ریکالمکردن بۆ‬ ‫کات و شوێنى کۆنسێرته‌که‌ که‌ له‌ هه‌مویدا‬ ‫ئاماژه‌ بۆ هۆڵى بۆنه‌کان کرابوو له‌ که‌الر‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ى سه‌یر و مایه‌ى ئه‌سه‌فبوو ئیداره‌‬ ‫و قایمقامێتى که‌الر خه‌وتبون و ئاگادارى‬ ‫ئه‌و هه‌موو ریکالمه‌ نه‌بون! یان بڕیارێکى له‌‬ ‫خۆیان ده‌سه‌اڵتدارتر بۆهاتبو! به‌داخه‌وه‌ به‌ر‬ ‫له‌ کاتژمێرێک کاره‌باى هۆڵى بۆنه‌کانى‬ ‫جێگاى ئاماده‌کراوى کۆنسێرت کوژێنرایه‌وه‌‬

‫به‌ ب��ڕی��ارى قایمقام‪ ..‬خاوه‌نشکۆ قایمقام‬ ‫فه‌رمانیشیدا ب �ه‌ چ��ۆڵ��ک��ردن��ى هۆڵه‌که‌‪.‬‬ ‫ه �ه‌رچ��ى ه��ون�ه‌رم�ه‌ن��دى خۆشه‌ویستبو که‌‬ ‫هه‌ندێکیان له‌ ده‌ره‌وه‌ى واڵته‌وه‌ هاتبون له‌گه‌ڵ‬ ‫خاوه‌ن ئیمتیازى (چه‌تر) چونه‌ الى قایمقام بۆ‬ ‫رێگه‌دان به‌ کۆنسێرت و سه‌دان که‌سیش له‌‬ ‫به‌رده‌م هۆڵ وه‌ستابون و چاوه‌ڕێى وه‌اڵمبون‪،‬‬ ‫به‌اڵم قایمقام و ئیداره‌ى گه‌رمیان و شاره‌وانى‬ ‫هه‌ریه‌که‌و بێ ده‌سه‌اڵتى خۆى راگه‌یاندبو‬ ‫که‌ ناتوانن! نازانم ئه‌بێت ده‌سه‌اڵت الى کێ‬ ‫بوبێت؟‬ ‫ب���ه‌ ک���ورت���ى ڕێ��گ �ه‌ی��ان ن����ه‌دا ئ���ه‌و ک�ه‌س�ه‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییانه‌ هاوکارییه‌کى خه‌ڵکه‌ هه‌ژاره‌که‌ى‬ ‫وان بکه‌ن به‌ پشتیوانى خه‌ڵکى به‌ هه‌ڵوێستى‬ ‫گه‌رمیان‪ .‬دواتر هه‌ندێک رونکردنه‌وه‌یاندا‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانى ناوچه‌که‌‪ ،‬به‌اڵم مه‌گه‌ر به‌س‬ ‫خ��ۆی��ان قه‌ناعه‌تیان ب�ه‌ رون��ک��ردن�ه‌وه‌ک�ه‌ی��ان‬ ‫ب��ێ��ت ئه‌گینا ه��ی��چ پ��اس��اوێ��ک نییه‌ بۆ‬ ‫رێ��گ��ری��ی�ه‌ک��ى ئ���اوا خ��ێ��راو ن��اب �ه‌رپ��رس��ان �ه‌‪!.‬‬ ‫به‌ڕاستى مایه‌ى داخه‌ له‌ ده‌ڤه‌رى گه‌رمیانى‬

‫خ����اوه‌ن ئ�ه‌ن��ف��ال و ب�ه‌ئ�ه‌م�ه‌ک رێ��گ��رى ل ‌ه‬ ‫کارێکى هاوشێوه‌ بکرێت‪ ..‬نازانم قایمقام‬ ‫چ��ۆن هێنده‌ بێبه‌زه‌ییه‌؟ بڵێى تا ئێستا له‌‬ ‫راگه‌یاندنه‌کانیشه‌وه‌ ئه‌و گه‌له‌ ه�ه‌ژاره‌ ئه‌و‬ ‫مناڵه‌ بێ جێگه‌ و رێگانه‌ى وانى نه‌دیبێت‬ ‫ک �ه‌ ڕۆژان����ه‌ ب �ه‌ده‌س��ت ه����ه‌زاران گرفته‌وه‌‬ ‫ده‌ناڵێنن؟ به‌اڵم ئ�ه‌وه‌ى مایه‌ى خۆشحاڵییه‌‬ ‫ئه‌وه‌بو هونه‌رمه‌ندان و ئاماده‌کاران و خه‌ڵکه‌‬ ‫دڵسۆزه‌که‌ى گه‌رمیان هیچ گوێیه‌کیان به‌‬ ‫بڕیاره‌که‌ى قایمقام نه‌دا و له‌سه‌ر شه‌قامه‌کان‬ ‫کۆنسێرتیان به‌ڕیوه‌برد و هه‌رچى ئاماده‌بوش‬ ‫به‌پێى تواناى خۆى هاوکارى برا و خوشکانى‬ ‫خۆیان له‌ وان کرد و په‌یامێکى واتاداریشیان‬ ‫دایه‌ هه‌موو ده‌سه‌اڵت به‌ گشتى و قایمقامى‬ ‫که‌الر به‌تایبه‌تى ئه‌ویش بریتیبو له‌وه‌ى چیتر‬ ‫گ�ه‌ل هۆشیاره‌ و به‌ ب��ڕی��اره‌ نا نه‌ته‌ویى و‬ ‫نادیموکراتییه‌کانى ئێوه‌ قایل نابێت‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫ئه‌وه‌ گه‌ل خۆیه‌تى خواستى هه‌ر شتێک بێت‬ ‫ده‌یکات و هێزیش نییه‌ رێگر بێت له‌ ئیراده‌ى‬ ‫گه‌ل‪..‬‬

‫ببنه‌و‌ه له‌الیه‌ن هێزه‌ ئه‌منییه‌کانه‌وه‌! ئێم ‌ه‬ ‫با له‌ رووداوه‌کانى ئه‌م دواییه‌ى بادینان‬ ‫گه‌ڕێین که‌ جگ ‌ه ل ‌ه رۆژنامه‌نووسه‌کانى‬ ‫که‌ناڵ ‌ه جیاجیاکانى یه‌کگرتوو‪ ،‬چه‌ندین‬ ‫رۆژنامه‌نووسى ت��رى که‌ناڵى ئه‌هلى و‬ ‫ئۆپۆزسیۆن رووب����ه‌ڕووى سوکایه‌تى و‬ ‫لێدان و گرتن بوونه‌وه‌‪.‬‬ ‫ل��ێ��ره‌و‌ه که‌مێک ده‌گ�ه‌ڕێ��ی��ن�ه‌وه‌ دواوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم بێگومان له‌ چوارچێوه‌ى زه‌مه‌نى‬ ‫دوای��ی��ن راپ��ۆرت��ى سه‌ندیکا ده‌رناچین‪،‬‬ ‫ک ‌ه م��اوه‌ک�ه‌ى ش�ه‌ش مانگى راب��ردووى‬ ‫ساڵى (‪)2011‬ی �ه‌‪ .‬به‌گوێره‌ى بۆچوونى‬ ‫ف��ه‌رم��ى ل��ی��ژن �ه‌ک �ه‌ى س �ه‌ن��دی��ک��ا بێت‪،‬‬ ‫که‌سایه‌تییه‌کى وه‌کو ئاسۆس هه‌ردى ک ‌ه‬ ‫رۆژنامه‌نووس و وه‌رگێڕ و چاالکوانێکى‬ ‫ب���ه‌ت���وان���اى م��اف��ه‌ک��ان��ى م����رۆڤ����ه‌‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫کوردستانیش نه‌بووای ‌ه هه‌ر به‌و شێوه‌ی ‌ه‬ ‫هێرشى ده‌کرایه‌ سه‌رو ئه‌شکه‌نجه‌ ده‌درا‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ده‌ربڕینى ئ��ازادى راده‌ربڕین‬

‫و رۆژنامه‌گه‌رى‪ .‬واته‌ ئه‌گه‌ر ئاسۆس‬ ‫ه���ه‌ردى ل � ‌ه به‌لجیکاش ب��ژی��اب��ووای � ‌ه و‬ ‫ل�ه‌وێ ئاوێنه‌ى ده‌کردبووایه‌‪ ،‬ئ�ه‌وا هه‌ر‬ ‫ئێواره‌یه‌ک له‌ ئێواره‌کان چه‌کدارێک ب ‌ه‬ ‫(کلک ‌ه ده‌مانچه‌) هه‌ر هه‌مووى سه‌رى‬ ‫ده‌شکاند و بێ باکانه‌ش تێى ده‌ته‌قاند‪،‬‬ ‫دوات��ری��ش یاسا وه‌ک��و ج��اران هیچى ب ‌ه‬ ‫هیچ نه‌ده‌کرد و ته‌واو؟! له‌به‌رئه‌وه‌ى ئه‌و‬ ‫ب��راده‌ران �ه‌ى سه‌ندیکا ده‌ڵێن (له‌ هه‌موو‬ ‫شوێنێکى دنیا پێشێلکارى به‌م چه‌شنه‌ى‬ ‫کوردستان ل ‌ه به‌رامبه‌ر رۆژنامه‌نوسان‬ ‫رووده‌دات)‪ .‬که‌واته‌ ئه‌گه‌ر که‌ناڵه‌کانى‬ ‫راگ �ه‌ی��ان��دن��ى ی �ه‌ک��گ��رت��وو ل �ه‌ س��وی��د و‬ ‫ن�ه‌روی��ج��ی��ش ب��ووب��ان��ای�ه‌‪ ،‬ه �ه‌ر به‌هه‌مان‬ ‫ده‌ردى کوردستان ده‌چوون و گڕیان تێ‬ ‫به‌رده‌درا؟! زۆر پرسیارى ترو به‌راوردى تر‬ ‫ماو‌ه بیکه‌ین‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وانى تر و سه‌دان‬ ‫نموونه‌ى تر بۆ رۆژنامه‌نووس و خوێنه‌ران‬ ‫جێده‌هێڵین‪.‬‬

‫نایکوژێ‪ ،‬بــه‌اڵم جــــــــــ‬

‫ئه‌بوبه‌کر مه‌جید‬

‫له‌ لێدوانێکی رۆژنامه‌نوسی د‪.‬رێکه‌وت‬ ‫(ب���ه‌ڕێ���وه‌ب���ه‌ری گ��ش��ت��ی ف �ه‌رم��ان��گ �ه‌ی‬ ‫ته‌ندروستی سلێمانی) بۆ هه‌فته‌نامه‌ی‬ ‫(چه‌تر) ژماره‌ (‪ )86‬له‌ سه‌ر داخستنی‬ ‫مه‌ڵبه‌ندی ته‌ندروستی عه‌لی که‌مال‬ ‫به‌شی ئێشکگرتن ده‌ڵێ ئێمه‌ دایناخه‌ین‪،‬‬ ‫به‌اڵم نه‌خۆشه‌کان ره‌وانه‌ی نه‌خۆشخانه‌کان‬ ‫ده‌که‌ین‪ ،‬ئایا ئه‌م گوته‌یه‌ چی ده‌گه‌یه‌نێ؟‬

‫له‌ کاتێکدا خودی دکتۆر رێکه‌وت به‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی و کارمه‌نده‌کانی وت‬ ‫ئ�ه‌وه‌ بڕیاری داخستنی له‌سه‌ر دراوه‌ و‬ ‫گفتوگۆی ناوێ‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه گفتوگۆی‬ ‫زۆر له‌گه‌ڵدا ک��را‪ ،‬ب�ه‌اڵم ئه‌و هه‌ر سور‬ ‫بوو له‌سه‌ر داخستنی ته‌نانه‌ت مانه‌وه‌ی‬ ‫ده‌وام��ی ئێشکگری ئه‌و مه‌ڵبه‌نده‌ی به‌‬ ‫کارێکی زۆر هه‌ڵه‌ ده‌زانی‪ ،‬ئه‌مه‌ تێڕوانین‬ ‫و باوه‌ڕی خۆی بوو‪ ،‬خۆ به‌ڕێوه‌به‌رێک‬ ‫ه�ه‌ر تێڕوانینێکی هه‌بێ ب��اش بێ یان‬ ‫خراپ ده‌بێ خۆی خاوه‌نداری لێ بکات‪،‬‬ ‫نه‌وه‌کو پێچه‌ به‌ ده‌ورانی پێ بکات‪.‬‬ ‫ب �ه‌گ��وێ��ره‌ی ئ���ه‌و ت��ێ��ڕوان��ی��ن �ه‌ی دک��ت��ۆر‬ ‫رێ���ک���ه‌وت ب��ێ��ت ب���ه‌ ه��ی��چ ش��ێ��وه‌ی �ه‌ک‬ ‫ده‌وام���ی (‪ )24‬کاتژمێری مه‌ڵبه‌ندی‬ ‫ته‌ندروستی عه‌لی که‌مال که‌م ناکات‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم ئه‌گه‌ر ئ�ه‌و لێدوانه‌ و ئ�ه‌و بڕیاره‌‬ ‫بێنینه‌ الی یه‌ک چی ده‌رده‌چێت؟ تۆ‬ ‫بڵێی چێشتی مجێور ده‌رن�ه‌چ��ێ��ت؟ یان‬ ‫ره‌نگه‌ بڵێی ئه‌مه‌ تاکتیکێکی نوێیه‌‬ ‫و ت���ازه‌ ل �ه‌ پ��اک �ه‌ت ه��ات��ووه‌ت �ه‌ ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم تاکتیکێکی سیاسی ته‌ندروستی‪،‬‬ ‫ره‌نگه‌ ت��ۆزێ میکیاجی دیموکراتیش‬

‫تیۆری‬

‫هزری دیموکراتیک له‌ سه‌رهه‌ڵدان ‌ه‬ ‫عه‌ره‌بییه‌کاندا الوازه‌‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪88‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2711/10/26 - 2012/1/16‬‬

‫‪18‬‬

‫گۆشه‌یه‌کی تایبه‌ته‌‪ ،‬هه‌فتانه‌ ئه‌حالم مه‌نسور ده‌ینوسێت‬

‫هه‌یوه‌ شێره‌ چاره‌نوس‪ ،‬هه‌یوه‌ شێره‌‬ ‫س �ه‌ران��س �ه‌ری ک��وردس��ت��ان ب��گ��ری‪ ،‬ده‌رگ��ا‬ ‫به‌ ده‌رگ��ا ب��ده‌ی‪ ،‬ته‌نها ده‌رگایه‌کیشت بۆ‬ ‫بکرێته‌وه‌ بۆنی عیشقی دۆڕاو ده‌که‌یت ک ‌ه‬ ‫مێشکت ئه‌وروژێنێ‪ ،‬هه‌ر وه‌ک��و چۆن ل ‌ه‬ ‫س�ه‌ره‌ت��ادا عیشق بۆنی هه‌یه‌ و بۆنه‌که‌ی‬ ‫باڵو ده‌بێته‌وه‌‪ .‬هه‌روه‌ها دۆڕان��دن��ی عیشق‬ ‫بۆنی هه‌یه‌‪ ،‬وه‌کو بۆنی فرمێسک و خوێن‪.‬‬ ‫خیانه‌تی وا هه‌یه‌ له‌ دوو س �ه‌ره‌وه‌ ده‌بێت‪،‬‬ ‫خ��ی��ان�ه‌ت��ی واش ه �ه‌ی �ه‌ ل �ه‌ ی���ه‌ک س���ه‌ره‌و‌ه‬ ‫ده‌بێت‪ .‬ئه‌گه‌ر بته‌وێ ماڵوێران بیت‪ ،‬بب ‌ه‬ ‫به‌ عاشقێکی دۆڕاو‪ ،‬سه‌رتاسه‌ری ته‌مه‌نت‬ ‫ده‌ماره‌کانت خوێنیان لێ ده‌تکێ و هه‌میش ‌ه‬ ‫توشی ن�ه‌زی��ف ده‌ب��ی��ت‪ .‬دڵ��ت گ��ڕه‌ی دێ‪،‬‬ ‫خه‌مۆکییه‌کی ماته‌مینی داتده‌پۆشێت و‬ ‫چاوه‌کانت ده‌بنه‌ ده‌ریای سور‪ .‬شه‌ونخونی‬ ‫به‌رت نادات‪ ،‬نوێنه‌که‌ت ده‌بێ به‌ مه‌قه‌ڵی‪،‬‬ ‫ب��ی��رک��ردن �ه‌وه‌ش ده‌ب���ێ ب �ه‌ پشکۆ جه‌رگت‬ ‫ده‌سوتێنێ‪ .‬جاری وا هه‌یه‌ په‌الماری رادیۆ‬ ‫ئه‌ده‌یت بۆ ئ �ه‌وه‌ی گ��وێ له‌ گۆرانیه‌ک‬ ‫بگری و بتالوێنێته‌وه‌‪ .‬تا ده‌گ��ری لوت و‬ ‫چاو ده‌سڕی و هه‌زار بڕیاری خێرا ئه‌ده‌یت‬ ‫ک�ه‌ ق �ه‌ت جێبه‌جێیان ن��اک�ه‌ی��ت‪ .‬ل�ه‌ خۆت‬ ‫ئه‌تۆرێیت‪ ،‬خواردنت بیر ده‌چێته‌وه‌‪ ،‬هه‌ست‬ ‫به‌ برسێتی ناکه‌یت‪ .‬بخۆیت و نه‌خۆیت‬ ‫وه‌ک���و ی���ه‌ک وای���ه‌‪ .‬خ����واردن ب �ه‌ ت��ۆچ��ی!‬ ‫دنیا به‌ تۆچی! رۆژت ش�ه‌وه‌ و شه‌ویشت‬ ‫شه‌مه‌نده‌فه‌رێکه‌ وه‌ک��و م��ار‪ ،‬هه‌ر ده‌ڕوات‬ ‫و ده‌ڕوات‪ ...‬ناگات وێستگه‌یه‌ک‪ .‬تۆش‬ ‫پشوو ناده‌یت‪ ،‬هیالک و بریندار‪ ،‬ناو ده‌مت‬ ‫پڕه‌ له‌ خوێ‪ .‬پشوودانی چی‪ ،‬جگه‌ره‌ له‌سه‌ر‬ ‫جگه‌ره‌‪ ،‬ئینجا ناو ده‌مت تاڵ ده‌بێت‪ .‬به‌بیرت‬ ‫نایه‌ت که‌ی ده‌م و چاوت شۆردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬شه‌و‬ ‫و رۆژێ��ک چۆن تێپه‌ڕین‪ ،‬ته‌مه‌نت چۆن‬ ‫ل�ه‌ده‌س��ت دا‪ .‬ه��اوڕێ و ناهاوڕێیه‌کانت‪،‬‬ ‫ئ�ه‌وان�ه‌ی که‌ ب �ه‌رد و ب�ێ‌ع��ارن‪ ،‬جڕتت بۆ‬ ‫ده‌کێشن‪ ،‬تۆش پشتگوێیان ئه‌خه‌یت‪ .‬گڕه‌ت‬ ‫دێ ب��ۆ م��ردن��ێ��ک��ی ه�ه‌م��ی��ش�ه‌ی��ی‪ .‬ت���ۆ‪...‬‬ ‫هه‌میشه‌ ساتێکت گیاندانه‌‪ ،‬هه‌ر ساتێک‬ ‫و به‌ شێوه‌یه‌ک‪ .‬ئینجا به‌ بێ ئ�ه‌وه‌ی ب ‌ه‬ ‫خ��ۆت بزانیت ت��وش��ی نه‌خۆشی ده‌رون���ی‪،‬‬ ‫«خه‌مۆکی» هاتوویت‪ .‬چاره‌شت نیه‌ بۆ‬ ‫شێتیت‪ ،‬سه‌ردانی ده‌رونناس ده‌که‌یت؟ جاری‬ ‫وا هه‌یه‌ فێری خواردنه‌وه‌ ده‌بیت‪ ،‬تا موعتاد‬ ‫ده‌بیت‪ ...‬جاریش وا هه‌یه‌ ب �ه‌ڕه‌اڵ ده‌بیت‪.‬‬ ‫بێ‌عار‪ ،‬بڕوات به‌ هیچ شتێک نامێنێت‪.‬‬ ‫جڕت بۆ خۆت ده‌کێشیت و رۆژگاریش به‌‬ ‫جڕتێکی دوور و درێ��ژ وه‌اڵم��ت ده‌دات��ه‌وه‌‪.‬‬ ‫یان توشی نه‌خۆشی ده‌رونی‪« ،‬نیگه‌رانی»‬ ‫ده‌بیت‪ .‬له‌ هیچ شوێنێکدا ئارام ناگریت‪ .‬ب ‌ه‬ ‫دوای شتێکدا ئه‌گه‌ڕێیت نازانی چیه‌‪ .‬ن ‌ه‬ ‫له‌ چاخانه‌دا ئۆقره‌ ده‌گریت و نه‌ له‌ مه‌یخان ‌ه‬ ‫و نه‌ له‌ مااڵن‪ ...‬وێڵ و سه‌رگه‌ردان پیاسه‌‬ ‫ئه‌که‌یت‪ .‬ئه‌ڕۆیت‪ ،‬یه‌کێکت توش ده‌بێت‬ ‫ده‌تناسێت‪ .‬ساڵوت لێ ده‌کات‪ ،‬تۆش هه‌ر‬ ‫نازانیت کێیه‌‪ .‬گیر ئه‌خۆیت‪ ،‬زمانت ته‌ته‌ڵ ‌ه‬ ‫ده‌ک��ات‪ .‬وه‌ک بڵێی کوێریت‪ ،‬نایناسیت‪،‬‬ ‫ه���ه‌ی���وه‌ ش���ێ���ره‌‪ .‬ئ �ه‌م �ه‌ی �ه‌ ب��اج��ی عیشقی‬ ‫راسته‌قینه‌‪ ،‬ئه‌بی بیده‌یت‪.‬‬ ‫ه �ه‌ش �ه‌ گ��ۆش �ه‌گ��ی��ر ده‌ب��ێ��ت و ه���ه‌ر ن��ام� ‌ه‬ ‫ده‌نوسێت‪ .‬یه‌کێ له‌و نامه‌نوسانه‌ منم ک ‌ه‬ ‫عاشقێکی دۆڕاو بووم و له‌ دواییدا بووم به‌‬ ‫نوسه‌ر‪ .‬نه‌هامه‌تی و ئاخرشه‌ڕیم بۆ مایه‌وه‌‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌ نیگه‌رانی و خه‌مۆکی‪ ،‬یه‌که‌م‬ ‫مامۆستاشم (ن��زار قه‌بانی) ب��وو‪ .‬ب��ووم ب ‌ه‬ ‫نوسه‌رێکی رۆمانسی‪ ،‬داڕزام‪ ،‬گۆشه‌گیر‬ ‫بووم و هه‌ر ئه‌مخوێنده‌وه‌ له‌ نێو رێگاکانی‬ ‫ف�ه‌ل��س�ه‌ف�ه‌ و ئ����ه‌ده‌ب و ه����زردا ون ب���ووم‪،‬‬ ‫دواییش بووم به‌ رۆژنامه‌نوس‪ ،‬چیرۆک و‬ ‫رۆماننوس‪.‬‬ ‫هه‌یه‌ سود له‌و شکستهێنانه‌ ده‌بینێ و ده‌بێت ‌ه‬ ‫هونه‌رمه‌ندێکی گ���ه‌وره‌ ی��ان نوسه‌رێکی‬ ‫گه‌وره‌ یان سه‌نعه‌تکارێکی بلیمه‌ت‪ .‬هه‌ش ‌ه‬ ‫مه‌کته‌ب به‌جێ دێڵێت سه‌رتاسه‌ری ته‌مه‌نی‬ ‫ده‌بێته‌ سفرێکی گه‌وره‌‪.‬‬ ‫گ �ه‌ل��ی ک���ورد گ�ه‌ل��ێ��ک��ی س������ۆزداره‌‪ .‬دڵ‬

‫ت��اک �ه‌ک��ان دروس����ت ده‌ک���ا و ک��اری��ان تێ‬ ‫ده‌ک��ات‪ ،‬که‌چی گه‌النی ئه‌وروپا حیساب‬ ‫بۆ دڵ ناکه‌ن و عه‌قڵ به‌ڕێوه‌یان ده‌بات‪.‬‬ ‫ه�ه‌روه‌ه��ا هه‌ندێ دۆڕاو ه�ه‌ن الڵ و که‌ڕ‬ ‫ده‌بن‪ .‬گێژ گێژ هه‌ر ئه‌سوڕێنه‌وه‌‪ .‬له‌ روی‬ ‫ئ��اب��وری��ی�ه‌وه‌ پشت ب�ه‌ ب��اوک و براکانیان‬ ‫ده‌ب��ه‌س��ت��ن‪ .‬ن��ه‌ رۆش��ن��ب��ی��ری��ان ه �ه‌ی �ه‌ و ن ‌ه‬ ‫فێری سه‌نعه‌تێک ده‌بن‪ .‬ده‌بنه‌ بار به‌سه‌ر‬ ‫خێزانه‌کانیان‪.‬‬ ‫دێینه‌ س �ه‌ر ره‌گ���ه‌زی م��ێ ک�ه‌ ب�ه‌ زه‌ب��ر و‬ ‫زه‌ن��گ ش��وو ده‌ک �ه‌ن و هاوسه‌رگیرییه‌کی‬ ‫فاشل پێک ده‌هێنن‪ .‬تا رۆژی مردنیان به‌‬ ‫ئاخ و ئۆخ ژیانیان به‌سه‌ر ده‌بن‪.‬‬ ‫راستییه‌که‌ی کلتورێکی ئاڵۆزمان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫کچ به‌ خۆسوتاندن باجی ئه‌زمونه‌که‌ی‬ ‫ده‌دات‪ .‬راسته‌ له‌ رۆژنامه‌ و گۆڤاره‌کان‬ ‫له‌سه‌ر خۆسوتاندن ی��ان خه‌ته‌نه‌کردن یان‬ ‫توندوتیژی نوسینی ب��ای�ه‌خ��دار ده‌بینین‪،‬‬ ‫به‌اڵم که‌س ئاوڕ له‌ روی ده‌رونی ناداته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئێمه‌ هه‌ر یه‌کێکمان ده‌رونناسێکی به‌توانا‬ ‫و بلیمه‌تمان ده‌وێ‪ ،‬فریامان بکه‌وێ‪ .‬ژنى‬ ‫ک���ورد ب �ه‌ شێوه‌یه‌کی گشتی خه‌مۆکی‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬هه‌روه‌ها له‌ روی سێکسییه‌وه‌ سارد‬ ‫و س��ڕه‌‪ .‬بۆیه‌ رێ��ژه‌ی ت�ه‌اڵق و جیابوونه‌و‌ه‬ ‫له‌زیادبووندایه‌‪ .‬منداڵ باجی بێ‌دایکی یان‬ ‫بێ‌باوکی ئه‌دات‪.‬‬ ‫به‌داخه‌وه‌ کۆمه‌ڵگایه‌کی ته‌ندروستمان نیه‌‪.‬‬ ‫چ��اره‌ش نیه‌ ژیانێکی ت��اڵ و پڕ له‌ برین‬ ‫سه‌پێنراوه‌ به‌ سه‌رمان و چاوه‌ڕێکردنی مردن‬ ‫ده‌بێته‌ دواخه‌ونی هه‌موومان‪.‬‬ ‫ن���ه‌ ده‌س�����ه‌اڵت ئ���اگ���ای ل���ه‌ ک��ۆم�ه‌ڵ��گ��ای� ‌ه‬ ‫و ن �ه‌ ق��وت��اب��خ��ان�ه‌ و ک��ۆم�ه‌ڵ��گ��ای خ��ۆی‪.‬‬ ‫لێکۆڵینه‌وه‌ ده‌ک���رێ‪ ،‬گفتوگۆ له‌ رادی��ۆ‬ ‫و ته‌له‌فزیۆندا ده‌ک��رێ‪ ،‬نوسین ده‌نوسرێ‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم ئه‌مجۆره‌ چاره‌سه‌رکردنه‌ کاریگه‌ر‬ ‫نین‪ .‬ئێمه‌ خنکاوین‪ ،‬کچانمان که‌ شوو‬ ‫ده‌که‌ن هه‌ست ده‌که‌ن به‌ په‌ت به‌ره‌و دۆزه‌خ‬ ‫په‌لکێش ده‌ک��رێ��ن‪ .‬هێشتا داب و نه‌ریتی‬ ‫هاوسه‌رگیری وه‌کو خۆی ماوه‌ته‌وه‌‪ .‬مه‌ال‬ ‫ده‌هێنن و بووک ده‌بێ بڵێ‪« :‬به‌ڵێ»‪ .‬روو‬ ‫له‌ قه‌ده‌رێکی ره‌ش ده‌ک��ات‪ .‬برا خوشک‬ ‫ئه‌دا به‌ شوو یان باوک‪ .‬کچ هه‌ڵبژاردنی‬ ‫به‌ده‌ست نیه‌ و کچم نه‌دیوه‌ به‌ مه‌ال بڵێ‪:‬‬ ‫«نا‪ ،‬نه‌خێر نایکه‌م»‪.‬‬ ‫هه‌مومان له‌ زیندان دای��ن‪ ،‬ئه‌رکمان هه‌ی ‌ه‬ ‫تا رۆژی مردنمان ده‌ب��ێ بڵێین‪« :‬باشه‌‪،‬‬ ‫به‌سه‌رچاو»‪ .‬هه‌مومان گیان ئه‌ده‌ین‪ ،‬که‌ی‬ ‫ئه‌مرین؟ خوا ده‌زانێ‪ ...‬به‌ چه‌ند مسقاڵێکی‬ ‫ئاڵتون ئه‌کڕدرێین و ئه‌فرۆشرێین‪ .‬ئیدی‬ ‫نازانین زاواکانمان چه‌نه‌بازن‪ ،‬یان میزاجین‬ ‫یان بۆنی ده‌م و بن باخه‌ڵیان دێ‪ ،‬یان چ‬ ‫جۆره‌ نه‌خۆشییه‌کى ده‌رونیان هه‌یه‌‪ .‬چاوتێر‌ه‬ ‫ی��ان ق��رچ��ۆک�ه‌‪ ،‬م��ێ ب���ازه‌ ی��ان ح��ی��زه‌‪ ،‬ناو‬ ‫گه‌لێ ته‌ندروسته‌ ی��ان س���اردی سێکسی‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬به‌داخه‌وه‌ هه‌مومان به‌ بێ ئه‌وه‌ی ب ‌ه‬ ‫خۆمان بزانین ئه‌کته‌رین‪ ،‬ژیانێکی قه‌ڵب و‬ ‫ساخته‌مان هه‌یه‌‪ .‬بوونگه‌راکان پێی ده‌ڵێن‬ ‫(زه‌ی��ف) واته‌ به‌خۆنه‌بوون‪ .‬هه‌ر ده‌مامک ‌ه‬ ‫و ب �ه‌ک��اری ده‌هێنین‪ ،‬ل �ه‌ روی ده‌ک �ه‌ی��ن‪،‬‬ ‫پیاوێکم ده‌وێ راستگۆ بێ و له‌ یه‌که‌م‬ ‫رۆژه‌وه‌ به‌ بووکه‌ بڵێ‪« :‬ده‌مم بۆنی دێ‪،‬‬ ‫ئازاد به‌‪ ،‬ئاساییه‌ شوم پێ نه‌که‌ی»‪.‬‬ ‫به‌ گشتی داب و نه‌ریت ق��وڕی کردوه‌ت ‌ه‬ ‫سه‌رمان‪ ،‬به‌ بێ ئ�ه‌وه‌ی به‌ خۆمان بزانین‬ ‫ریسوا بووین ه�ه‌ر عه‌یبه‌ و داده‌پ��ۆش��رێ‪.‬‬ ‫دوای زه‌واج به‌ دوو مانگ ئاشکرا ده‌بێ‬ ‫له‌ کاتێکدا ک��ار له‌ ک��ار ت���رازاوه‌‪ .‬نازانم‬ ‫هاوسه‌رگیری و دروستکردنی خێزانمان‬ ‫بۆ چیه‌؟ ئه‌ی که‌ی ئ��ازاد ده‌بین؟ که‌ی‬ ‫وه‌ک��و خ��ۆم��ان ب��م��ان�ه‌وێ ب��ژی��ن؟ ن �ه‌ک ل ‌ه‬ ‫ترسی پرسیاری «بۆ شوت ن�ه‌ک��ردووه‌؟»‬ ‫ی��ان «ک �ه‌ی ژن ده‌ه��ێ��ن��ی؟» وه‌ک بڵێی‬ ‫سه‌ربازیمان پێ ده‌که‌ن‪ ،‬سه‌پێنراوه‌ و ده‌بێ‬ ‫هه‌ر جێبه‌جێ بکه‌ین‪ .‬خودایه‌ هه‌یوه‌ شێره‌‪،‬‬ ‫خۆم شێره‌‪ ،‬پێنوسه‌ یاخییه‌که‌م شێره‌‪...‬‬

‫به‌شی یه‌که‌م‬ ‫واحید هه‌ورامی‬

‫ل � ‌ه س��اڵ��ی (‪)2011‬دا زۆر روداو و پێکهاته‌ی‬ ‫ج���ۆراوج���ۆر و س �ه‌ره‌ن��ج��ڕاک��ێ��ش ق���ه‌وم���ان‪ .‬ل�ه‌ب�ه‌ر‬ ‫ئه‌مه‌ش‪ ،‬تا راده‌ی���ه‌ک ل ‌ه سااڵنی پێشتر جیاواز‌ه‬ ‫و بێ‌گومان نرخێکی تایبه‌تی ده‌بێت ل ‌ه مێژوودا‪.‬‬ ‫یه‌کێک ل �ه‌و دی��ارت��ری��ن روداوان�����ه‌‪ ،‬س �ه‌ره �ه‌ڵ��دان و‬ ‫ت�ه‌ق��ی��ن�ه‌وه‌ ج �ه‌م��اوه‌ری��ی �ه‌ی گ �ه‌الن��ی رۆژه��ه‌اڵت��ی‬ ‫ناوه‌ڕاست و باکوری ئه‌فریقای ‌ه ک ‌ه ل ‌ه ماوه‌یه‌کی‬ ‫کورتدا زۆربه‌ی واڵتانی هه‌رێمه‌که‌ی ته‌نیه‌وه‌ و ل ‌ه‬ ‫ئه‌نجامی ئه‌و راپه‌ڕینانه‌دا وێ��ڕای هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵت ل ‌ه تونس‪ ،‬میسر و لیبیا‪ ،‬له‌ چه‌ند واڵتی‬ ‫ت��ری ن��اوچ �ه‌ک �ه‌دا پێگه‌ی ده‌س����ه‌اڵت ب���ووه‌‪ .‬وات � ‌ه‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانی هه‌رێمه‌که‌ی توشی شۆک کردوو‌ه‬ ‫و تۆقاندونی‪ .‬بۆیه‌ ناچاری ک��ردون ک ‌ه ب ‌ه په‌ل ‌ه‬ ‫هه‌نگاو ب��ۆ ری��ف��ۆرم و چ��اک��س��ازی هه‌ڵێنن‪ .‬ئه‌و‬ ‫گۆڕانکاریی ‌ه خێرایه‌ی ک ‌ه له‌ هه‌رێمه‌که‌دا هاتووه‌ت ‌ه‬ ‫ئاراوه‌‪ ،‬پێده‌چێ له‌ ساڵی (‪)2012‬شدا به‌رده‌وام بێت‬ ‫و ئاڵوگۆڕێک ک ‌ه له‌ ره‌وتی سیاسی و جڤاکیدا‬ ‫له‌ ناوچه‌ک ‌ه پێک هاتووه‌ سه‌رنجی رای گشتی‬ ‫جیهانی بۆ خۆی راکێشاو‌ه و روناکبیران و نوسه‌ران‬ ‫و سیاسه‌تمه‌دارانی به‌ خۆیه‌و‌ه خه‌ریک ک��ردووه‌‪.‬‬ ‫په‌یوه‌ست به‌م بابه‌ته‌‪ ،‬نرخاندنی فراوان کراو‌ه و په‌ر‌ه‬ ‫به‌ خوێندنه‌و‌ه و هه‌ڵسه‌نگاندنی جۆراوجۆر ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫زۆرب �ه‌ی تێبینیه‌کان ئه‌م سه‌رهه‌ڵدانان ‌ه گرنگ و‬ ‫پیرۆز ده‌بینن و وه‌ک سه‌ره‌تایه‌ک بۆ گه‌شه‌کردنی‬ ‫دیموکراسی و ماف و ئازادی هه‌ڵیده‌سه‌نگێنن و ب ‌ه‬ ‫رێنسانسی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست و به‌هاری عه‌ره‌ب‬ ‫ناوزه‌د ده‌که‌ن‪ .‬هه‌ندێکیشیان رێک ب ‌ه پێچه‌وانه‌و‌ه‬ ‫ئه‌م راپه‌ڕینان ‌ه به‌ روداوێکی پالن دارێ��ژراو وه‌سف‬ ‫ده‌ک���ه‌ن ک� ‌ه رۆژئ����اوا و ئه‌مریکا ب�ه‌رن��ام�ه‌ی��ان بۆ‬ ‫داڕشتووه‌ و باسی ئه‌و ته‌نگه‌ژ‌ه و قه‌یرانان ‌ه ده‌که‌ن‬ ‫که‌ له‌و دێوزمانه‌ی هه‌رێمه‌که‌ی داگ��رت��وو‌ه و ل ‌ه‬ ‫دۆخی ئه‌مڕۆدا ئه‌و کێشه‌ که‌ڵه‌که‌بووان ‌ه په‌یویستی‬ ‫دۆزی���ن���ه‌وه‌ی چ��اره‌س �ه‌ری��ی �ه‌ک ده‌هێنن ‌ه ک��ای �ه‌وه‌‪.‬‬ ‫واڵت��ان��ی ئه‌مپریالیست و ب�ه‌ تایبه‌ت ئه‌مریکا‪،‬‬ ‫هه‌ستیان به‌و راستیی ‌ه ک��ردوو‌ه ک ‌ه له‌ چه‌ند ساڵی‬ ‫راب��ردودا هه‌وڵیان داوه‌ ب ‌ه گوێره‌ی خۆیان و به‌پێی‬ ‫پاراستنی به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانیان پشتگیری ل ‌ه‬ ‫گۆڕانکاری ده‌که‌ن‪ .‬کاتێ ک ‌ه سیاسه‌تی‬ ‫داگ��ی��رک�ه‌ران ل ‌ه عێراق و ئه‌فغانستاندا‬ ‫توشی شکست ه��ات‪ ،‬ل ‌ه دروستکردنی‬ ‫مۆدێلی ده‌وڵه‌تی دیموکراتیک ل ‌ه عێراق‬ ‫ـ وه‌ک بانگه‌شان بۆ ده‌کرد ـ و نیشاندانی‬ ‫ئه‌و مۆدێل ‌ه وه‌ک ئه‌ڵته‌رناتیڤی ده‌سه‌اڵت ‌ه‬ ‫دسپۆته‌کانی تری هه‌رێمه‌ک ‌ه سه‌رنه‌که‌وتن‪،‬‬ ‫ئه‌و جار بیریان ل ‌ه شێوازێکی نوێ کرده‌و‌ه‬ ‫و ئه‌و راپه‌ڕینانه‌یان کوردینه‌ کرد تا هه‌ر‬ ‫پێش ب ‌ه ته‌قینه‌وه‌یه‌کی چاوه‌ڕوان نه‌کراو و‬ ‫یه‌کجاره‌کی بگرن و نه‌هێڵن بزوتنه‌وه‌یه‌کی‬ ‫دیموکراتیک و راسته‌قینه‌ی جه‌ماوه‌ری‬ ‫بخوڵقێت و به‌مجۆره‌ش گۆڕانکارییه‌کان‬ ‫ب�� ‌ه گ���وێ���ره‌ی داواک���ان���ی پ��ێ��ک بێنن‪.‬‬ ‫الی���ه‌ن���ه‌ک���ان���ی س����ه‌رب���� ‌ه ده‌س���������ه‌اڵت و‬ ‫ستاتۆپارێزیش ن��اڕازی��ان ل ‌ه کۆمه‌ڵێک‬ ‫ئ��اژاوه‌گ��ێ��ڕ ن����اوزه‌د ده‌ک���ه‌ن ک � ‌ه ده‌ستی‬ ‫ده‌ره‌کیان له‌ پشتدای ‌ه و ده‌یانه‌وێ ئارامی‬ ‫و هێمنی ل ‌ه ناوچه‌ک ‌ه تێک بده‌ن‪ .‬سه‌رجه‌م‬ ‫ئه‌م بۆچونان ‌ه چه‌نده‌ توانیویان ‌ه راستینه‌ی‬ ‫ئه‌م قۆناغه‌ بخه‌ن ‌ه روو‪ ،‬پرسیارێکه‌ هێشتا‬ ‫وه‌اڵمه‌که‌ی دیار نیه‌‪ .‬به‌اڵم کاریگه‌ری‬ ‫ئه‌و روداوان��� ‌ه ل ‌ه دیارکردنی چاره‌نوسی‬ ‫هه‌رێمه‌که‌ و ته‌نانه‌ت ئه‌و کاریگه‌رییه‌ی‬ ‫که‌ له‌سه‌ر سیاسه‌تی نێوده‌وڵه‌تی و جیهانی‬ ‫کردویانه‌‪ ،‬ناچاری ئه‌وه‌مان ده‌کات تا ب ‌ه‬ ‫شێوه‌یه‌کی به‌رفراوانتر و گشتگیرتر ئه‌م‬ ‫قۆناغ ‌ه لێک بده‌ینه‌وه‌‪ .‬راستتر ئه‌وه‌یه‌ ک ‌ه ب ‌ه پشت‬ ‫به‌ستن ب ‌ه زانستی کۆمه‌ڵناسی و مێژوو سه‌رجه‌م‬ ‫هۆکاره‌کانی ده‌رکه‌وتنی راپه‌ڕینی گه‌ل تاوتوێ‬ ‫بکه‌ین‪ .‬پاشان له‌ میانه‌ی لێگه‌ڕینه‌که‌ماندا هه‌وڵ‬ ‫ب��ده‌ی��ن ک� ‌ه وه‌اڵم��ێ��ک ب��ۆ دوو پ��رس��ی��اری گرنگ‬ ‫ب��دۆزی��ن�ه‌وه‌‪ .‬یه‌که‌م؛ ئ�ه‌م راپه‌ڕینان ‌ه ئایا ده‌کرێت‬ ‫وه‌ک شۆڕش پێناس ‌ه بکرێن؟ دووه‌م؛ ئیراده‌ی ئازاد‬ ‫و دیموکراتیکی گه‌النی ناوچه‌ک ‌ه چ رۆڵێکی ل ‌ه‬ ‫به‌رپاکردن و سه‌قامگیرکردنی ئه‌م سه‌رهه‌ڵدانان ‌ه ل ‌ه‬ ‫ئه‌ستۆ گرتووه‌؟‬ ‫ئه‌گه‌ر چاوێک ب ‌ه مێژوی هاوچه‌رخی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ن���اوه‌ڕاس���ت بخشێنین‪ ،‬ب��ۆم��ان درده‌ک���ه‌وێ���ت ک ‌ه‬ ‫دواب �ه‌دوای شه‌ڕی یه‌که‌می جیهانی و تێکچونی‬ ‫ده‌وڵ �ه‌ت��ی عوسمانی‪ ،‬بۆشاییه‌ک ل� ‌ه گۆڕه‌پانی‬ ‫سیاسی هه‌رێمه‌ک ‌ه دروست بوو‪ .‬هه‌ر چه‌نده‌ ک ‌ه ئه‌و‬ ‫تێکچون ‌ه بۆ گه‌النی ناوچه‌ک ‌ه ک ‌ه ل ‌ه سته‌می ئه‌و‬ ‫رژێمان ‌ه زه‌ره‌رمه‌ند بوون‪ ،‬مایه‌ی که‌یفخۆشی بوو‪،‬‬ ‫ب�ه‌اڵم له‌به‌ر ئ �ه‌وه‌ی زه‌ب��ر و زه‌نگی ده‌سه‌اڵتدارانی‬ ‫عوسمانی هیچ ده‌رفه‌تێکی بۆ پێشخستنی ڤین و‬ ‫ئیراده‌ی ئازادی و خه‌باتی دیموکراتیکی نه‌هێشتبوو‪،‬‬

‫گ �ه‌الن��ی ن��اوچ�ه‌ک� ‌ه ل � ‌ه ن��اک��او و ب��ێ هیچ ج��ۆر‌ه‬ ‫ئاماده‌کارییه‌ک روبه‌ڕوی قۆناغێکی نوێ کرانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و بێ‌ئاماده‌ییه‌ و هه‌ندێ تایبه‌تمه‌ندی دواکه‌وتو‬ ‫و عه‌شیره‌تگه‌رایی هه‌رێمه‌که‌‪ ،‬هه‌لی ده‌ستێوه‌ردانی‬ ‫بۆ هێزه‌ ئه‌مپریالیسته‌کان و ب ‌ه تایبه‌ت به‌ریتانیا و‬ ‫فه‌ڕه‌نسا ره‌خساند‪ .‬داڕمانی ده‌سه‌اڵتی عوسمانی‬ ‫ک ‌ه خولیایه‌کی ل ‌ه مێژینه‌ی گه‌النی ناوچ ‌ه بوو و‬ ‫ده‌کرا وه‌ک هه‌لێک بۆ گه‌شه‌کردنی دیموکراسی و‬ ‫چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌ که‌ڵه‌که‌بووه‌کانی هه‌رێمه‌ک ‌ه‬ ‫ببیندرێت‪ ،‬ب ‌ه بێ ده‌سکه‌وتێکی ئه‌وتۆ له‌ بار برا‬ ‫و زۆری نه‌خایاند ک ‌ه ل ‌ه لۆزانی سویسرادای ‌ه بێ‬ ‫ئ��ه‌وه‌ی پرسێک ل ‌ه گه‌النی هه‌رێمه‌که‌ بکرێت‪،‬‬ ‫هه‌رێمه‌ک ‌ه له‌ت له‌ت کرا و ده‌یان ده‌وڵه‌تی نوێیان‬ ‫بنیاد نا و ئه‌رکی ده‌سه‌اڵتیشیان ب ‌ه چه‌ندین خانه‌دان‬ ‫(بنه‌ماڵه‌) و تاقمی به‌کرێگیراوی خۆیان سپارد‪.‬‬ ‫وه‌ک دیار‌ه ئه‌م پارچه‌کردنه‌ی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‬ ‫ب ‌ه بێ له‌به‌رچاوگرتنی راستینه‌ی جوگرافیایی واڵتان‬ ‫و گه‌الن ئه‌نجام درا و چه‌ندین کێش ‌ه و قه‌یرانی نوێ‬ ‫له‌گه‌ڵ خۆی دروست کرد‪ .‬کێشه‌ی کورد و هه‌روه‌ها‬ ‫کێشه‌ی عه‌ره‌ب‪ ،‬ئیسرائیل‪ ،‬زه‌قترین و به‌رچاوترینی‬ ‫ئه‌و قه‌یرانانه‌یه‌ که‌ تا ئێستاش س�ه‌رچ��اوه‌ی شه‌ڕ‬ ‫و ئ��اڵ��ۆزی و پ��ێ��ک��دادان �ه‌‪ .‬ک��ارن��ام �ه‌ی ده‌وڵ �ه‌ت � ‌ه‬ ‫تازه‌پێکهاتووه‌کانیش هه‌ر له‌ سه‌ره‌تاو‌ه تا ئێستا نیشان‬ ‫نادات که‌ هه‌وڵێکیان بۆ چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌ی‬ ‫ئابوری و کۆمه‌اڵیه‌تی و کلتوری و ره‌گه‌زییه‌کانی‬ ‫گه‌ل دابێت‪ .‬ته‌نانه‌ت له‌ ئه‌نجامی سیاسه‌ته‌ هه‌ڵ ‌ه‬ ‫و نه‌گریسه‌کانی ده‌س�ه‌اڵت��داران��دا کێشه‌کان قوڵتر‬ ‫و چڕتر بونه‌ته‌وه‌‪ .‬ملمالنێ نێوانه‌ باڵ ‌ه چه‌پڕه‌و و‬ ‫راستڕه‌وه‌کانی مۆدێرنیته‌ی کاپیتالیزم (سۆڤیه‌ت و‬ ‫ئه‌مریکا) ل ‌ه ناوچه‌که‌دا جگه‌ له‌ شه‌ڕ و ئاژاو‌ه و‬ ‫ماڵ‌وێرانی بۆ گه‌النی ه �ه‌ژاری هه‌رێمه‌ک ‌ه هیچ‬ ‫سودێکی تری نه‌بوو‪ .‬ئه‌م ‌ه و بزوتنه‌و‌ه ئازادیخواز و‬ ‫دادپه‌روه‌رخوازه‌کان چ ل ‌ه بواری هزر و چ ل ‌ه بواری‬ ‫سیاسه‌تدا نه‌یانتوانیوه‌ خۆیان ل ‌ه ژێر کاریگه‌ری‬ ‫باڵه‌ چ�ه‌پ و راسته‌کانی سیستم رزگ��ار بکه‌ن‪.‬‬ ‫نه‌یانتوانیوه‌ به‌ گوێره‌ی واقیعی کۆمه‌ڵگای هه‌رێم‬ ‫خۆیان رێک بخه‌ن و ئیراده‌یه‌ک بۆ چاره‌سه‌رکردنی‬ ‫کێشه‌کان بخه‌ن ‌ه روو‪ .‬ده‌توانین بڵێین ک ‌ه هه‌رێم‬ ‫ل �ه‌ س �ه‌د س��اڵ��ی راب�����ردودا ن��اوه‌ن��دێ��ت��ی ک����ردوو‌ه بۆ‬ ‫زۆرب���ه‌ی ق�ه‌ی��ران و ئاڵۆزییه‌کان و بۆ ساتێکیش‬

‫جیاوازی تێدای ‌ه و هه‌مان توڕه‌ییشیان ل ‌ه دڵدایه‌‪ .‬بۆی ‌ه‬ ‫یه‌کێک له‌ هۆکاره‌ سه‌ره‌کییه‌کانی ده‌رکه‌وتنی‬ ‫ێ ئ�ه‌م�لا و ئ���ه‌وال کێشه‌ی‬ ‫ئ��ه‌و ن��اڕه‌زای �ه‌ت��ی��ان � ‌ه ب � ‌‬ ‫ئابورییه‌‪ .‬دیار‌ه گه‌لێک هۆکاری تریش ل ‌ه پشت‬ ‫راپه‌ڕینه‌کانه‌و‌ه خۆیان حه‌شار داو‌ه که‌ بێ‌گومان‬ ‫نه‌بوونی ئازادی و دیموکراسی سه‌ره‌کیترینیانه‌‪.‬‬ ‫وه‌ک پێشتر ئاماژ‌ه کرا‪ ،‬ده‌سه‌اڵتداران ل ‌ه سه‌ده‌ی‬ ‫رابردوودا و له‌ پێناو پاراستن و هێشتنه‌وه‌ی ده‌سه‌اڵت‬ ‫و خزمه‌ت به‌ به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانی ئه‌ربابه‌ ئه‌وروپی و‬ ‫ئه‌مریکییه‌کانیان سه‌رجه‌م جمگه‌کانی کۆمه‌ڵگایان‬ ‫وشک کردووه‌ و هه‌ر جۆر‌ه مافێکیان ل ‌ه گه‌النی‬ ‫هه‌رێمه‌ک ‌ه زه‌وت کردوو‌ه و هه‌موو چین و توێژه‌کانی‬ ‫کۆمه‌ڵگایان کردوه‌ته‌ کۆیله‌ی سیستم و ده‌سه‌اڵت‪.‬‬ ‫سه‌ره‌ڕای گوشاره‌کان‪ ،‬خواست ‌ه ئازادیخوازانه‌کانی‬ ‫گه‌النی ژێرده‌ست بنه‌بڕ بووه‌ و ل ‌ه هه‌ر ده‌رفه‌تێکیشدا‬ ‫ب� ‌ه ش��ێ��وازی ج��ۆراوج��ۆر وه‌ده‌رخ��س��ت��ووه‌‪ .‬ل� ‌ه رۆژی‬ ‫ئه‌مڕۆماندا ب ‌ه ره‌چاوکردنی ئه‌و پێشکه‌وتن ‌ه زانستی‬ ‫و ته‌کنۆلۆژیان ‌ه چیتر مرۆڤ و کۆمه‌ڵگا له‌ ژێر‬ ‫چه‌پۆکی ده‌سه‌اڵتێکی دسپۆتیکدا به‌ند ناکرێن و‬ ‫وێڕای زۆر و زه‌حمه‌تیه‌کان رێگایه‌ک بۆ ده‌ربڕینی‬ ‫بیر و را و ده‌سته‌به‌رکردنی مافه‌ بنچینه‌ییه‌کانیان‬ ‫ده‌دۆزنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ�ه‌و سه‌رهه‌ڵدانانه‌ی ئه‌مڕۆی هه‌رێم ل ‌ه بنه‌مادا‬ ‫کاردانه‌وه‌یه‌ک ‌ه و یاخیبوونێک ‌ه ل ‌ه دژی ده‌سه‌اڵتی‬ ‫قورغکار و پاوانخواز که‌ مافی ژیانی ئ��ازاد و‬ ‫یه‌کسانی له‌ مرۆڤ و کۆمه‌ڵگا زه‌وت ک��ردووه‌‪.‬‬ ‫ل ‌ه درێ��ژه‌ی ئ�ه‌م بابه‌ته‌دا کێشه‌ی دیموکراسی و‬ ‫چۆنێتی به‌ڕێوه‌بردنی خه‌باتێکی دیموکراتیک زیاتر‬ ‫شی ده‌کرێته‌وه‌‪ .‬وه‌ک یه‌کێکی تر ل ‌ه هۆکاره‌کانی‬ ‫ده‌رکه‌وتنی سه‌رهه‌ڵدان ده‌کرێت باس ل ‌ه کێشه‌ی‬ ‫ژن��ان بکرێت‪ .‬ژن وه‌ک نیوه‌ی کۆمه‌ڵگا زیاتر‬ ‫ل ‌ه پێنج ه �ه‌زار ساڵه‌ پ�ه‌راوێ��ز خ��راو‌ه و ل ‌ه سوچی‬ ‫م��اڵ و مڵکی پیاو به‌ند ک���راوه‌‪ .‬بێ‌گومان ئه‌و‬ ‫به‌ندکردن ‌ه ته‌نیا ب ‌ه جه‌سته‌ی ژنه‌و‌ه سنوردار نه‌کراو‌ه‬ ‫به‌ڵکو ل ‌ه هه‌مان کاتدا هزر و ئیراده‌ی ژیانیشی‬ ‫لێ س�ه‌ن��دراوه‌‪ .‬ئه‌و دۆخ�ه‌ی ک ‌ه ژنی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ن��اوه‌ڕاس��ت��ی ت��ێ��دای�ه‌ ل � ‌ه ب��ن�ه‌م��ادا ب���ه‌رده‌وام���ی ئه‌و‬ ‫سیستم ‌ه پیاوساالرییه‌ی ‌ه ک ‌ه ئه‌مڕۆ تا راده‌ی �ه‌ک‬ ‫خۆی ن��وژه‌ن ک��ردووه‌ت�ه‌و‌ه و ب ‌ه هه‌ندێ بانگه‌شه‌ی‬ ‫بریقه‌دار شێوازێکی ن��وێ له‌ کۆیالیه‌تی به‌سه‌ر‬ ‫ژن��ان��دا بسه‌پێنێت‪ .‬ن ‌ه چه‌مکی ئایین و ن ‌ه‬ ‫ئایدیۆلۆژیای سۆسیالیستی و لیبراڵیسته‌کان‬ ‫هیچ کامه‌یان نه‌یانتوانی ی��ان نه‌یانویست‬ ‫کێشه‌ی ژن وه‌ک��و پێویست لێک بده‌نه‌و‌ه و‬ ‫چاره‌سه‌رییه‌کی بۆ بدۆزنه‌وه‌‪ .‬له‌ ره‌وشێکی‬ ‫وه‌ه��ادا و ل ‌ه کۆمه‌ڵگای نه‌ریت پارێز و تا‬ ‫راده‌یه‌ک کۆنه‌پارێزی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‬ ‫ژن دوو یان چه‌ند قاتی پیاو ده‌چه‌وسێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ �ه‌گ �ه‌ر ژن ئ �ه‌م��ڕۆ چ��االک��ان � ‌ه ب �ه‌ش��داری‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانه‌کان ده‌ک���ات‪ ،‬ه��ۆک��اره‌ک�ه‌ی بۆ‬ ‫ئ�ه‌و ئاست ‌ه زوڵ��م و سته‌م ‌ه ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه ک ‌ه‬ ‫ه �ه‌م ل�ه‌ الی���ه‌ن کۆمه‌ڵگا و ه �ه‌م ل� ‌ه الی�ه‌ن‬ ‫پیاوان و هه‌م له‌ الیه‌ن سیستمی ده‌سه‌اڵته‌و‌ه‬ ‫له‌سه‌ری په‌یڕه‌و ده‌کرێت‪ .‬بێ ره‌چاوکردنی‬ ‫هێزی دینامیکی ژن و شرۆڤه‌کردنی رۆڵی‬ ‫ژن له‌ بونیادنانه‌وه‌ی کۆمه‌ڵگا هیچ شۆڕش‬ ‫و راپه‌ڕینێک ئه‌نجامێکی ئه‌وتۆی نابێت‪.‬‬ ‫دیار‌ه کێشه‌ی نێوان ئه‌تنیک ‌ه جیاوازه‌کان یان‬ ‫باشتر بڵێم نه‌ته‌وه‌ سه‌رده‌ست و ژێرده‌سته‌کان‬ ‫ک��ه‌ ب �ه‌ره �ه‌م��ی سیستمی ک��اپ��ی��ت��ال��ی��زم و‬ ‫ده‌وڵه‌ت ـ نه‌ته‌وه‌ن‪ ،‬وه‌ک هۆکاری بنه‌ڕه‌تی‬ ‫ئه‌م سه‌رهه‌ڵدان و یاخیبوونان ‌ه ده‌ژمێردرێت‪.‬‬ ‫ته‌نانه‌ت سه‌رچاوه‌ی زۆربه‌ی ئاڵۆزییه‌کانی‬ ‫سه‌ده‌ی رابردووش بۆ ئه‌و کێشان ‌ه ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌م کێش ‌ه ده‌کرێ کێشه‌ی نێوان په‌یڕه‌وانی‬ ‫ئایین و ئایینزا ج��ی��اوازه‌ک��ان زی��اد بکه‌ین‪.‬‬ ‫ئ �ه‌م کێش ‌ه سه‌ره‌کیان ‌ه و زۆرێ��ک کێشه‌ی‬ ‫ت��ر وه‌ک کێشه‌ی ژینگه‌ و‪ ...‬ه��ۆک��اری‬ ‫ده‌رکه‌وتنی راپه‌ڕینی گه‌النی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‬ ‫ده‌بیندرێن‪ .‬ره‌ق و نه‌فره‌تێک ک ‌ه له‌ ناخی کۆمه‌ڵگا‬ ‫و ل ‌ه به‌رامبه‌ر سیستمی سه‌رمایه‌داری و ده‌سه‌اڵت ‌ه‬ ‫دسپۆته‌کانی نوێنه‌ری ئه‌و سیستم ‌ه ب ‌ه چه‌پ و‬ ‫راستیه‌و‌ه کۆ بووبوو په‌ره‌ی سه‌ند و گه‌یشت ‌ه ئاستی‬ ‫ته‌قینه‌وه‌‪ .‬ئه‌و ده‌سه‌اڵتانه‌ی ک ‌ه گه‌ل ل ‌ه به‌رامبه‌ریان‬ ‫راپ�ه‌ڕی��ون‪ ،‬هه‌م نوێنه‌ری راسته‌وخۆی ئه‌مریکا و‬ ‫رۆژئاوایتن تێدایه‌‪( .‬موباره‌ک‪ ،‬بن عه‌لی‪ ،‬عه‌لی‬ ‫عه‌بدواڵ ساڵح) و هه‌م ئه‌و ده‌وڵه‌تانه‌ی ک ‌ه خۆیان‬ ‫ب � ‌ه دژب����ه‌ری سیستمی کاپیتالیزم و پاڵپشتی‬ ‫گه‌النی ناوچه‌ک ‌ه ل ‌ه قه‌ڵه‌م ده‌دا (بنه‌ماڵه‌ی ئه‌سه‌د‬ ‫و مه‌عمه‌ر قه‌زافی)‪ .‬ئیدی بانگه‌شه‌ی بریقه‌دار‬ ‫ناتوانێت گه‌النی ناوچ ‌ه بخه‌ڵه‌تێنێ و فریویان بدات‪.‬‬ ‫ته‌نیا هزری چاره‌سه‌رکردنی بنه‌ڕه‌تی کێشه‌کان ‌ه‬ ‫ک ‌ه ده‌توانێ مه‌رهه‌مێک بۆ ئه‌و برینه‌ قواڵنه‌ی‬ ‫کۆمه‌ڵگای رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست دابین بکات‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئایا چه‌ند‌ه ئه‌و هزر‌ه له‌ سه‌رهه‌ڵدانه‌کانی ئه‌م‬ ‫دواییه‌دا ریشه‌ی کوتاو‌ه و چ رۆڵێکی ل ‌ه به‌رپابوونی‬ ‫ئه‌م راپه‌ڕینه‌دا هه‌یه‌؟ ئایا ده‌کرێت ئه‌م راپه‌ڕین ‌ه‬ ‫وه‌ک شۆڕشێکی دیموکراتیک پێناسه‌ بکرێت؟‬

‫ئه‌و سه‌رهه‌ڵدانانه‌ی‬ ‫ئه‌مڕۆی هه‌رێم ل ‌ه‬ ‫بنه‌مادا کاردانه‌وه‌یه‌ک ‌ه‬ ‫و یاخیبوونێکه‌ ل ‌ه دژی‬ ‫ده‌سه‌اڵتی قورغکار و‬ ‫پاوانخواز ک‌ه مافی ژیانی‬ ‫ئازاد و یه‌کسانی ل ‌ه مرۆڤ‬ ‫و کۆمه‌ڵگا زه‌وت کردووه‌‬ ‫دوور له‌ شه‌ڕ و ئاژاوه‌ نه‌ژیاوه‌‪ .‬به‌رده‌وامی دۆخی‬ ‫قه‌یران ل ‌ه الیه‌ک و کاراکته‌ری به‌کرێگیراوێتی‬ ‫و ه��اوک��ات ق��ۆرغ��ک��اران �ه‌ی ده‌س���ه‌اڵت���داران ب��اری‬ ‫ژیانی گه‌النی ناوچه‌ی خراپتر کرد و هه‌ژاری و‬ ‫فه‌قیری چه‌ند قات کرد‪ .‬هه‌ر نرخاندنێک سه‌باره‌ت‬ ‫ب� ‌ه س�ه‌ره�ه‌ڵ��دان�ه‌ک��ان��ی یه‌کساڵی راب����ردوو ب� ‌ه بێ‬ ‫ره‌چاوکردنی ره‌وشی ئابوری گه‌النی هه‌رێم ناته‌واو‌ه‬ ‫و ناتوانێ هه‌موو هۆکار و الیه‌نه‌کانی ئه‌م بابه‌ت ‌ه‬ ‫بخات ‌ه روو‪ .‬چاالکییه‌که‌ی محه‌مه‌د بوعه‌زیزی ک ‌ه‬ ‫وه‌ک خوڵقێنه‌ری سه‌رهه‌ڵدانه‌کان لێی ده‌ڕوانێت ل ‌ه‬ ‫بنه‌مادا ده‌ربڕینی ناڕه‌زایه‌تیی ‌ه له‌ دژی هه‌ژاری‪،‬‬ ‫بێکاری و نایه‌کسانی‪ .‬بوعه‌زیزی ئه‌و گه‌نج ‌ه (‪)25‬‬ ‫ساڵه‌ی تونسی که‌ خوێندنی زانکۆی ته‌واو کردوو‌ه‬ ‫و له‌به‌ر ئه‌وه‌ی کارێکی گونجاوی ده‌ست نه‌که‌وتوو‌ه‬ ‫و ل �ه‌ب �ه‌ر ب���اری خ��راپ��ی ئ��اب��وری ب��ن�ه‌م��اڵ�ه‌ک�ه‌ی‪،‬‬ ‫ن��اچ��اری ده‌ستفرۆشی ده‌ب��ێ��ت‪ .‬ئ �ه‌و ره‌وش���ه‌ی ک ‌ه‬ ‫بوعه‌زیزی تێدا ژیاوه‌ و توڕه‌ییه‌ک که‌ له‌ دڵیدایه‌‪،‬‬ ‫ل ‌ه به‌رامبه‌ر سیستم و ده‌سه‌اڵتێک که‌ خوڵقێنه‌ری‬ ‫ئه‌و بێ‌دادییه‌ی ‌ه هه‌مان ره‌وشێکه‌ ک ‌ه ب ‌ه ملیۆنان‬ ‫مرۆڤی تری هه‌رێمه‌که‌ له‌ نه‌ته‌و‌ه و ئائین و زمانی‬

‫شه‌ماڵ عه‌بدواڵ‪ ،‬فه‌رمانبه‌ر‪:‬‬ ‫پێم باشه‌ حکومه‌تى هه‌رێمى‬ ‫ک���وردس���ت���ان خ����ۆى س���ه‌رق���اڵ‬ ‫نه‌کات به‌ کێشه‌ى نێوان شیعه‌‬ ‫وس��ون��ه‌وه‌‪ .‬چونکه‌ بێ‌گومان‬ ‫ئ�ه‌وه‌ کێشه‌ى هه‌رێم نیه‌‪ .‬ئێمه‌‬ ‫به‌هیچ شێوه‌یه‌ک س��ودم��ان ل �ه‌وه‌ وه‌رن�ه‌گ��رت��وه‌ که‌‬ ‫پشتگیرى سونه‌ یان شیعه‌ بکه‌ین‪ .‬به‌ڵکو پێویسته‌‬ ‫پشتگیرى ئ �ه‌وه‌ رابگه‌یه‌نین که‌ له‌گه‌ڵ مه‌سه‌له‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییه‌کان‌مان زۆر چاک یه‌ک ده‌گرێته‌وه‌ و‬ ‫پشتگیرى کورد ده‌که‌ن‪ .‬حکومه‌تى هه‌رێم له‌ هاتنى‬ ‫ئه‌م به‌رپرسانه‌ بۆ هه‌رێم پشتگیرى نه‌کات‪ .‬چونکه‌‬ ‫هیچ کام له‌ ال‌یه‌نى شیعه‌ و سونه‌ پشتگیرى له‌ دۆزى‬ ‫نه‌ته‌وه‌ى کورد ناکه‌ن‪.‬‬

‫پرسی چه‌تر‬ ‫پرسی چه‌تر‪ ،‬پانتاییه‌ک ‌ه (چه‌تر)‬ ‫بۆ گوزارشتکردنی رای ئێوه‌ی‬ ‫هاواڵتی ره‌خساندوو‌ه تا ئازادانه‌‬ ‫لێره‌و‌ه هه‌ر هه‌فت ‌ه و ل ‌ه سه‌ر‬ ‫پرسێکی گه‌رم بۆچوونی خۆتان‬ ‫بخه‌نه‌ڕوو‪.‬‬

‫››‬

‫پێ دێنن‪ .‬بۆ نمونه‌ ئازادکردنى (ت��ارق ره‌م �ه‌زان)‬ ‫که‌ به‌شدار بووه‌ له‌ کیمیابارانى شارى هه‌ڵه‌بجه‌ى‬ ‫شه‌هید‪ .‬پێموایه‌ داڵده‌دانى به‌رپرسانى عێراق له‌ الیه‌ن‬ ‫به‌رپرسانى حکومه‌تى هه‌رێمه‌وه‌ بۆ پته‌وکردن و‬ ‫به‌رزکردنه‌وه‌ى پله‌ و پایه‌ی خۆیانه‌ له‌ الی به‌رپرسه‌‬ ‫عێراقییه‌کان‪ .‬پارتى و یه‌کێتى دوو حزبى وابه‌سته‌ن‬ ‫به‌ سیاسه‌تى تورکیا و ئێرانه‌وه‌‪.‬‬

‫هه‌وڵدانی‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانی کورد‬ ‫بۆ دۆخی ئێستای‬ ‫عێراق و کوردستان‬ ‫چۆن ده‌بینی؟‬

‫ئاماده‌کار‬

‫هه‌رێز‬

‫دوای پێنج ساڵ به‌رده‌وامى‬ ‫کارکردنى (‪)Günter Schaidt‬‬ ‫جگه‌ره‌ى ئه‌لکترۆنى هێنایه‌‬ ‫کایه‌وه‌‪.‬‬

‫‌و به‌هێزکردنى جه‌سته‌‪.‬‬ ‫‪ .3‬پاکژکه‌ره‌وه‌یه‌ بۆ ریخۆڵه‌‪ ،‬به‌ برژاوى‬ ‫ئاسانتر ه�ه‌رس ده‌بێت‪ ،‬به‌سووده‌ بۆ ژنى‬ ‫دووگیان و شیرده‌ر ‌و وه‌رزشکار ‌و الوازى‬ ‫له‌ش‌و هۆش‌و نه‌خۆشییه‌کانى میزڵدان‌و‬ ‫گه‌ده‌‌و ریخۆڵه‌‌و سیل‌و قه‌بزى‌و شه‌کره‌‪.‬‬ ‫‪ .4‬چاره‌سه‌رى ب��ۆرى میز ده‌ک��ات‪ ،‬به‌رد‬ ‫‌و ل��م ال ده‌ب���ات ‌و ه�ه‌وک��ردن��ى گورچیله‌‬ ‫ناهێڵێت‪.‬‬ ‫‪ .5‬کانزاییه‌کان به‌ تایبه‌تیش فۆسفۆر ‌و‬ ‫زه‌یتى ترشه‌لۆکى ناتێر ده‌ماره‌کان هێور‬ ‫ده‌ک���ات���ه‌وه‌ ‌و مێشک ‌و فه‌رمانه‌کانى‬ ‫چ��االک ده‌ک���ات‪ .‬رێ ل�ه‌ وش��ک��ب��وون‌و‬ ‫داخستن‌و خوێن مه‌یین ده‌گرێت‪.‬‬ ‫‪ .6‬نه‌زۆکى ناهێڵێت و ژماره‌ى دڵۆپه‌کانى‬ ‫تۆو زیاتر ده‌کات‪.‬‬ ‫‪ .7‬به‌هۆى بوونى ڤیتامین (‪ )A‬تیایدا‬ ‫چاو به‌هێز ده‌کات و رێ له‌ کورت بینى‬ ‫‌و شه‌وکوێرى ده‌گرێت‪.‬‬

‫‪ .8‬چ��اره‌س �ه‌رى سه‌رئێشه‌ ده‌ک��ات چ به‌‬ ‫دان��ان له‌ شوێنى ئێشه‌که‌ ی��ان به‌شێوه‌ى‬ ‫خواردنى‪ .‬هه‌روه‌ها رێ له‌ نه‌خۆشییه‌کانى‬ ‫دڵ ده‌گرێت‪.‬‬ ‫‪ .9‬رێ ل �ه‌ گ��رژب��وون��ى ماسولکه‌کان‬ ‫ده‌گرێت ‌و خاویان ده‌کاته‌وه‌‪ .‬له‌ دروست‬ ‫کردنى داو ‌و ده‌رماندا به‌کار هاتووه‌ بۆ‬ ‫چ��اره‌س �ه‌رى گرژبوونى ماسولکه‌کان ‌و‬ ‫چاره‌سه‌رى نه‌خۆشییه‌کانى بربره‌ى پشت‪.‬‬ ‫‪ .10‬گه‌اڵ ‌و گوڵى باده‌مى شیرین کرم‬ ‫ل�ه‌ ن��او ده‌ب���ات‪ ،‬ئ�ه‌گ�ه‌ر (‪ )20‬گ��رام له‌‬ ‫گه‌اڵکه‌ى‌و (‪ )15‬گرام له‌ گوڵه‌که‌ى له‌‬ ‫ئاودا بکوڵێت‌و پاشان بخورێته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .11‬م��ه‌ڵ��ب��ه‌ن��دى ت���وێ���ژی���ن���ه‌وه‌ک���ان له‌‬ ‫کالیفۆرنیا باس له‌وه‌ ده‌کات که‌ زه‌یتى‬ ‫ب���اده‌م ئ �ه‌گ �ه‌ر له‌جیاتى چ���ه‌ورى به‌کار‬ ‫بهێنرێت ئه‌وا ئاستى کۆلیسترۆل له‌ خوێن‬ ‫داده‌به‌زێنێت و کاریگه‌رى له‌ زه‌یتى زه‌یتون‬ ‫به‌هێزتره‌‪.‬‬

‫ریکۆردێکى نوێ بۆ له‌دایکبووان له‌ جیهاندا‬ ‫ئاماده‌کار‬ ‫سۆزان عومه‌ر‬ ‫ئامار ‌ه نوێیه‌کانى فه‌رمانگه‌ى هاوسه‌رگیرى‬ ‫ل ‌ه واڵتانى ئه‌وروپا رێژه‌ى له‌دایکبووان ل ‌ه‬ ‫(‪ )27‬واڵتى ئه‌وروپادا بۆ ساڵى (‪ )2011‬باڵو‬ ‫کرده‌و ‌ه ک ‌ه رێژه‌کان به‌م جۆره‌یه‌؛‬

‫رێ���ژه‌ى ل�ه‌دای��ک��ب��ووان (‪ )%37،4‬ب �ه‌رز ب��وه‌ت�ه‌وه‌‬ ‫به‌ ب �ه‌راورد له‌گه‌ڵ بیست ساڵى راب��ردوودا‪ .‬ب ‌ه‬ ‫نمونه‌ له‌ ساڵی (‪ )1990‬رێ��ژه‌ى له‌دایکبووان‬ ‫(‪ )%17،4‬بووه‌‪.‬‬ ‫ئیرله‌ندا رێژه‌ى به‌رزى مندااڵنى له‌دایکبوو به‌بێ‬ ‫ئه‌وه‌ى دایک و باوکیان هاوسه‌رگیریان پێک‬ ‫هێنابێت پێک دێت له‌ (‪ .)%59،2‬له‌ ئه‌ڵمانیا‬

‫هه‌ر سى منداڵێکى له‌دایکبوو دایک و باوکیان‬ ‫هاوسه‌رگیریان به‌ فه‌رمى ئه‌نجام نه‌داوه‌ و ئه‌و‬ ‫رێ���ژه‌ش (‪)%32،7‬ى ل�ه‌دای��ک��ب��ووان��ى ئ�ه‌وروپ��ا‬ ‫پێک ده‌هێنێت‪ .‬یۆنان نزمترین رێژه‌ى منداالنى‬ ‫له‌دایکبووى به‌ (‪ )%6،6‬تۆمار کردووه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌ راپۆرته‌که‌دا هاتووه‌ که‌ تا دێت‬ ‫رێژه‌ى هاوسه‌رگیرى له‌ (‪ )27‬واڵتى یه‌کێتى‬ ‫ئه‌وروپادا که‌م ده‌بێته‌وه‌‪ .‬له‌ ساڵى (‪)2009‬دا‬ ‫رێژه‌ى هاوسه‌رگیرى (‪ )%4،9‬بووه‌‪ .‬له‌ ئه‌وروپادا‬ ‫به‌گشتی و له‌ ئه‌ڵمانیا به‌تایبه‌ت رێژه‌یه‌کى که‌م‬ ‫له‌ الوان‪ ،‬متمانه‌ى هاوسه‌رگیریان ال دروست‬ ‫ده‌ب��ێ��ت‪ .‬له‌ ئ��ام��اره‌ک�ه‌دا رێ��ژه‌ى هاوسه‌رگیرى‬ ‫قوبرس له‌ پله‌ى یه‌که‌مدایه‌ و رێژه‌که‌ پێک‬ ‫دیت له‌ (‪.)%7،9‬‬

‫ونبوون‬

‫پێناسێکی زانکۆ ونبوو‌ه ب‌ه ناوی (گه‌رمیان ئه‌حمه‌د)‪ .‬هه‌ر که‌سێک دۆزییه‌و‌ه با‬ ‫په‌یوه‌ندی بکات ب‌ه ژمار‌ه مۆبایلی‪07701034703 :‬‬

‫ساڵی دووه‌م ژماره‌ ‪88‬‬ ‫دووشه‌ممه ‪2711/10/26 - 2012/1/16‬‬

‫‪19‬‬

‫الیه‌نێک له‌ کێشه‌کان ره‌فتار بکات‪ ،‬نه‌ک وه‌ک‬ ‫ناوبژیوانێک‪ .‬ته‌نانه‌ت پێویسته‌ ئێستا ئه‌م رووداوان ‌ه‬ ‫بقۆزێته‌وه‌ و سودیان لێ وه‌ربگرێت تا وه‌کو کارتێکى‬ ‫فشار به‌رامبه‌ر به‌ الیه‌نه‌ سیاسییه‌کانى ترى عێراق‬ ‫به‌کارى بهێنێت و به‌مجۆره‌ کێشه‌ هه‌ڵپه‌سێردراوه‌کانى‬ ‫له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌کانى ترى عێراقدا یه‌کالیى بکاته‌وه‌‪.‬‬ ‫نیاز محه‌مه‌د‪ ،‬کتێب فرۆش‪:‬‬ ‫پ���اش ت��ۆم�ه‌ت��ب��ارک��ردن��ى ت��ارق‬ ‫ه���اش���م���ى ب����ه‌ ئ��ه‌ن��ج��ام��دان��ى‬ ‫ت �ه‌ق��ی��ن �ه‌وه‌ و ت��ێ��ک��دان��ى ب��ارى‬ ‫ئ�ه‌م��ن��ى و ئ��اس��ای��ش��ى ع��ێ��راق‪،‬‬ ‫داواکردنى له‌ الیه‌ن دادگاوه‌ و‬ ‫هاتنى بۆ هه‌رێمى کوردستان‬ ‫به‌رپرسانى کوردیش په‌نایان داوه‌ و وه‌کو میواندارى‬ ‫و کێشه‌یه‌کى عه‌شایه‌رى مامه‌ڵه‌ى له‌گه‌ڵ ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫وات �ه‌ الى به‌رپرسانى هه‌رێم پ��ارێ��زراوه‌ و راده‌ستى‬ ‫حکومه‌تى ناوه‌ندى ناکه‌نه‌وه‌‪ .‬پێموایه‌ کێشه‌کان زیاتر‬ ‫دوباره‌ ده‌بنه‌وه‌ و ئه‌مه‌ش به‌شێکه‌ له‌ گه‌مه‌ى سیاسى‬ ‫نێوان هاشمى و مالکى‪ .‬به‌رپرسانى کورد ناتوانن ئه‌م‬ ‫بارودۆخه‌ له‌ به‌رژه‌وه‌ندى نه‌ته‌وه‌ى کورد کۆتایى پێ‬ ‫بهێنن‪.‬‬ ‫ئاماده‌کار‪ :‬ئیڤان و ئیحسان‬

‫هاتنه‌کایه‌ى جگه‌ره‌ى ئه‌لیکترۆنی‬ ‫ئاماده‌کار‬

‫ئاشتى ئه‌حمه‌د‬

‫به‌کارهێنان‌و سووده‌ گرنگه‌کانى باده‌م‪:‬‬ ‫‪ .1‬ب���اده‌م ن �ه‌رم��ک �ه‌ره‌وه‌ی �ه‌ ‌و خۆراکێکى‬ ‫به‌سوده‌ بۆ چینه‌ جیاوازه‌کانى پێست‪ .‬پێستى‬ ‫وشک نه‌رم ده‌کاته‌وه‌‪ ،‬چاره‌سه‌رى زۆرێک‬ ‫له‌ نه‌خۆشییه‌کانى پێست‌و وشکبوونى هه‌ر‬ ‫دوو ده‌ست‌و پێیه‌کان ده‌کات‪.‬‬ ‫‪ .2‬خواردنى باده‌م به‌سووده‌ بۆ چاره‌سه‌رکردنى‬ ‫که‌مخوێنى‪ ،‬کۆکه‌‪ ،‬ئازارى ناوده‌م‌و قورگ‬ ‫‌و گه‌روو‪ .‬هه‌روه‌ها بۆ به‌هێزکردنى ئێسک‪،‬‬ ‫ددان‪ ،‬نینۆک ‌و ق��ژ‪ .‬ب �ه‌ک��ار دێ��ت بۆ‬ ‫نه‌هێشتنى رۆماتیزم‪ .‬ماده‌یه‌کى هه‌رسکه‌ره‌‬ ‫کۆئه‌ندامى هه‌رس پاک ده‌کاته‌وه‌‌و ده‌بێته‌‬ ‫هۆى که‌مکردنه‌وه‌ى لۆچه‌کانى ده‌م‌و چاو‬

‫مه‌حمود محه‌مه‌د‪ ،‬شێوه‌کار‪:‬‬ ‫دواى رووخ����ان����ى ح��ک��وم�ه‌ت��ى‬ ‫به‌عس و له‌ناوچوونى حکومه‌تى‬ ‫دی��ک��ت��ات��ۆرى‪ ،‬شێوازێکى ترى‬ ‫ح��ک��وم��ڕان��ى ه���ات���ه‌ ئ������اراوه‌‪.‬‬ ‫ع���ه‌ره‌ب���ه‌ک���ان ده‌ی����ان����ه‌وێ به‌‬ ‫شێوازێکى تر روب���ه‌ڕوى کورد‬ ‫ب��ب��ن�ه‌وه‌‪ .‬به‌تایبه‌تى تاڵه‌بانى و ب��ارزان��ى ده‌ب��ێ به‌‬ ‫شێوه‌یه‌کى هۆشیارانه‌ و وریایانه‌ مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌م‬ ‫بارودۆخه‌ بکه‌ن‪ .‬وه‌ک چۆن هه‌رێمى کوردستان بووه‌‬ ‫به‌ ناوبژیوانێک له‌ نێوان شیعه‌ و س��ون�ه‌دا‪ ،‬ده‌بێ‬ ‫به‌ هه‌ستیارانه‌ روب�ه‌ڕوى ئه‌و سیاسه‌تانه‌ ببنه‌وه‌ که‌‬ ‫له‌ به‌غداوه‌ دێن‪ .‬من وه‌کو هونه‌رمه‌ندێکى شێوه‌کار‬ ‫هه‌میشه‌ خۆم ئاماده‌ کردووه‌ به‌ تابلۆ و ره‌نگه‌کانمه‌وه‌‬ ‫روبه‌ڕوى به‌عسه‌ شۆڤێنییه‌کان ببمه‌وه‌‪.‬‬

‫ف���ه‌الح ع �ه‌ب��دواڵ‪ ،‬کاسبکار‪:‬‬ ‫م��ن وه‌ک���و ه��اواڵت��ی �ه‌ک ئ�ه‌و‬ ‫ب���ه‌رپ���رس���ان���ه‌ى ک����ه‌ روو ل�ه‌‬ ‫ه�ه‌رێ��م��ى ک��وردس��ت��ان ده‌ک���ه‌ن‪،‬‬ ‫پ�ه‌ن��ادان و حه‌شاردانیان وه‌کو‬ ‫به‌خێوکردنى گورگى ده‌زان��م‪.‬‬ ‫ب��ۆ نمونه‌ مالیکى ک�ه‌ پێشتر ل�ه‌ ده‌ره‌وه‌ى واڵت‬ ‫ب��ووه‌ الواز ب��وو‪ .‬چونکه‌ ک��ورد پاڵپشتى کرد و له‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌کانى پێشوودا سه‌رکه‌وتنى به‌ده‌ست هێنا‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێستا ئه‌رقه‌له‌ و پاشقول له‌ کورد و مافه‌کانى‬ ‫و ماده‌ى (‪ )140‬ده‌دات و ده‌بێته‌ کۆسپ له‌ به‌رده‌م‬ ‫جێبه‌جێکردنى داواک��ان��ى ک��ورد‪ .‬بۆ ئه‌م بارودۆخه‌‬ ‫ک��ورد ده‌ت��وان��ێ کارتى فشارى هه‌بێت‪ .‬بۆ نمونه‌‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ى ناوچه‌ کێشه‌له‌سه‌ره‌کان و کێشه‌ی نه‌وت‬ ‫و ‌‌غاز‪ .‬ده‌بێ کێشه‌کان له‌سه‌ر په‌یوه‌ندى شه‌خسى‬ ‫نێوان به‌رپرسان و حزبه‌کان کۆتایى پێ بێت‪.‬‬

‫باده‌م ئاستى کۆلیسترۆڵی خوێن داده‌به‌زێنێت‬ ‫دره‌ختى باده‌م(‪ )Almond‬له‌‬ ‫هه‌رێمه‌ فێنک‌و مامناوه‌ندییه‌کاندا‬ ‫ده‌رووێت‪ .‬له‌ کوردستاندا دوو‬ ‫جۆرى هه‌یه‌؛ «تاڵ‌و شیرین»‪.‬‬ ‫باده‌مى تاڵ چه‌ندین جۆر داو‬ ‫‌و ده‌رمانى پزیشکى میللى لێ‬ ‫ده‌رده‌هێنرێ‌و دژى نه‌خۆشى‬ ‫شه‌کره‌یه‌‌و سه‌رچاوه‌ى رۆنى‬ ‫شلى زه‌یتى گرنگه‌ که‌ به‌کار‬ ‫دێت له‌ ماده‌کانى جوانکارى‌و‬ ‫رازاندنه‌وه‌‌و پیشه‌سازى بوون‪،‬‬ ‫به‌اڵم باده‌مى شیرین خۆراکێکى‬ ‫به‌تامه‌ بۆ خواردن و پێکهاته‌که‌ى‬ ‫به‌م شێوه‌یه‌یه‌؛ ئاو (‪،)%44‬‬ ‫چه‌ورى (‪ ،)%20‬ریشال (‪،)%3‬‬ ‫پرۆتین (‪ ،)%10‬خۆڵه‌مێش (‪)%2,5‬‬ ‫و خوێیه‌ کانزاییه‌کانى فۆسفۆر‪،‬‬ ‫مه‌نگه‌نیز‪ ،‬کبریت‪ ،‬پۆتاسیۆم‪،‬‬ ‫کالسیۆم و هه‌روه‌ها ڤیتامین (‪A‬و‬ ‫‪ )B‬تێدایه‌‪.‬‬

‫ک��ورد وه‌ستاوه‌‪ .‬مالیکیش وه‌ک��و شیعه‌یه‌ک هیچ‬ ‫کاتێک بڕیاره‌کانی له‌گه‌ڵ ک��ورددا ناگونجێت‪.‬‬ ‫هه‌ر چه‌نده‌ شیعه‌ زۆرتره‌ و حوکمکردنى عێراقیانی‬ ‫زیاتر گرتوه‌ته‌ ده‌ست‪ ،‬به‌اڵم پێم باشه‌ که‌ حکومه‌تى‬ ‫هه‌رێم پاڵپشتى له‌ هیچ کام له‌ به‌رپرسه‌کانى به‌غداد‬ ‫نه‌کات‪.‬‬

‫زاه��ی��ر م �ه‌ح��م��ود‪ ،‬خانه‌نشین‪:‬‬ ‫ب�����ه‌ڕاى م���ن ئ����ه‌و ه��ات��وچ��ۆى‬ ‫به‌رپرسانى عێراق بۆ هه‌رێمى‬ ‫کوردستان وه‌کو تارق هاشمى‬ ‫که‌ ب �ه‌وه‌ تۆمه‌تبار ک��راوه‌ که‌‬ ‫ده‌ستى هه‌بووه‌ له‌ ته‌قینه‌وه‌کانى‬ ‫ب �ه‌رده‌م په‌رله‌مانى عێراقدا‪ ،‬به‌‬ ‫سیناریۆیه‌کى سیاسى دوو الیه‌نى عێراق له‌ نێوان‬ ‫سونه‌ و شیعه‌ ده‌زان���م‪ .‬سونه‌کان ئ�ه‌و ده‌سه‌اڵته‌یان‬ ‫ب��اخ��ان ئ�ه‌ح��م�ه‌د‪ ،‬ف�ه‌رم��ان��ب�ه‌ر‪:‬‬ ‫نه‌ماوه‌ که‌ پێشتر له‌ ناوچه‌که‌دا هه‌یانبوو‪ .‬به‌اڵم‬ ‫پێموایه‌ گواستنه‌وه‌ى کێشه‌کان‬ ‫شیالن فاروق‪ ،‬خوێندکار‪ :‬من‬ ‫ئێستا شیعه‌کان ده‌س���ه‌اڵت���دا‌رن ل�ه‌ ن��اوچ �ه‌ک �ه‌دا و‬ ‫به‌ مه‌به‌ستى چاره‌سه‌رکردنیان‬ ‫ده‌ی��ان�ه‌وێ به‌ ت�ه‌واوه‌ت��ى حکومڕانى هه‌موو عێراق‬ ‫بۆ هه‌رێمى کوردستان خۆى له‌‬ ‫وه‌ک���و ه��اواڵت��ی �ه‌ک ڕام وای �ه‌‬ ‫بکه‌ن له‌ ژێر سایه‌ى شیعه‌ى ئێراندا‪ .‬به‌اڵم هه‌ر دوو‬ ‫خۆیدا گوزارشت له‌ به‌هێزى و‬ ‫ک���ه‌ ه��ات��ن��ى س �ه‌رک��رده‌ک��ان��ى‬ ‫حزبى فه‌رمانڕه‌واى کوردستان هه‌ر کاتێک توانیان‬ ‫سه‌قامگیرى هه‌رێمى کوردستان‬ ‫عێراق بۆ هه‌رێمى کوردستان‬ ‫کارێکى ب��اش ب��ۆ ک��وردس��ت��ان بکه‌ن ئ �ه‌و کاته‌ش‬ ‫ده‌ک���ات‪ .‬ب�ه‌ تایبه‌تى ل�ه‌ روى‬ ‫بۆ چاره‌سه‌رکردنى کێشه‌کانى‬ ‫داڵده‌ى خه‌ڵکى بده‌ن‪ .‬به‌اڵم ده‌سه‌اڵتدارانى کوردستان‬ ‫نێوانیان نیه‪ ‌،‬به‌ڵکو بۆ زیاتر سیاسییه‌وه‌ به‌ ب �ه‌راورد له‌گه‌ڵ به‌غدا‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مه‌‬ ‫بۆ مامه‌ڵه‌کردن له‌گه‌ڵ ئه‌م دۆخ �ه‌دا ناگه‌ڕێننه‌وه‌ ئاڵۆزکردنى ب��ارودۆخ�ه‌ک�ه‌ی�ه‌؛ بۆ نموونه‌ پێویسته‌ ئه‌وه‌ ناگه‌یه‌نێت که‌ نابێت حکومه‌تى کوردى کار‬ ‫بۆ راى گشتى خه‌ڵکى کوردستان به‌ڵکو کێشه‌کان حکومه‌تى هه‌رێم هیچ پشتیوانیه‌ک له‌ هاتنى تارق بۆ زیاتر رێکخستنى الیه‌نه‌کانى ترى عێراق بکات‪.‬‬ ‫له‌ سه‌ر ئاستى په‌یوه‌ندی شه‌خسی خۆیان کۆتایى هاشمى نه‌کات‪ .‬چونکه‌ ئه‌و دژى به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانى ده‌بێ خۆى له‌م هاوکێش ‌ه سیاسییه‌دا ببینێته‌وه‌ و وه‌کو‬

‫‪...‬‬

‫هه‌مه‌ڕ ‌ه‌نگ‬

‫ب�����ه‌ ئ���ام���ان���ج���ى ک����ه‌م����ک����ردن����ه‌وه‌ى‬ ‫کاریگه‌رى ترسناکى ماده‌ى نیکۆتین‬ ‫ل �ه‌س �ه‌ر ت �ه‌ن��دروس��ت��ى م���رۆڤ ب�ه‌ه��ۆى‬ ‫جگه‌ره‌کێشانه‌وه‌‪ ،‬دۆزه‌ره‌وه‌ى ئه‌ڵمانی‬ ‫(‪ )Günter Schaidt‬شێوازێکى‬ ‫نوێ له‌ جگه‌ره‌ هێنایه‌ کایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ش���ێ���وازی ک���ارک���ردن���ى ئ����ه‌م ج��گ �ه‌ره‌‬ ‫ئه‌لکترۆنییه‌‪:‬‬ ‫ب �ه‌ه��ۆى ن�ه‌ب��ون��ى توتنى وش��ک له‌ناو‬ ‫ج��گ �ه‌ره‌ک �ه‌دا له‌جیاتى دوک �ه‌ڵ��ک��ردن‪،‬‬

‫ک��������ردارى ه���ه‌ڵ���م���ردن‬ ‫روو ده‌دات ب �ه‌ه��ۆى‬ ‫ئ�ه‌و شله‌مه‌نیه‌ى ناوى‬ ‫ل����ه‌ب����رى س���وت���ان���دن���ى‬ ‫کارلێکى ئه‌لکترۆنى‬ ‫روده‌دات و گلۆپێکى‬ ‫س������ور داده‌گ����رس����ێ����ت‬ ‫ش��ل�ه‌م�ه‌ن��ی�ه‌ک�ه‌ى ن��اوى‬ ‫گ �ه‌رم ده‌بێت و ده‌بێته‌‬ ‫هه‌ڵم و ته‌مێکى که‌م‪.‬‬ ‫ئامانج له‌ دروستکردنى‬ ‫جگه‌ره‌ى ئه‌لکترۆنی‪:‬‬ ‫ب���ۆ ک���ه‌م���ک���ردن���ه‌وه‌و وازه���ێ���ن���ان له‌‬ ‫ج��گ��ه‌ره‌ک��ێ��ش��ان‪ ،‬ج��گ �ه‌ره‌ک��ێ��ش��ان به‌‬ ‫شێوازێکى ته‌ندروست‪ ،‬پاراستنى پاک‬ ‫و خاوێنی‪ ،‬الیه‌نه‌ باشه‌کانى جگه‌ره‌ى‬ ‫ئه‌لکترۆنى به‌ به‌راورد له‌گه‌ڵ جگه‌ره‌ى‬ ‫ئاسایی کالسیک؛ بۆنه‌که‌ى کاریگه‌ر‬

‫نیه‌‪ ،‬سوتوى نیه‌‪ ،‬ژه‌ه��رى که‌متره‌ ل ‌ه‬ ‫جگه‌ره‌ى ئاسایی‪ ،‬هه‌رزانتر له‌نرخدا‪،‬‬ ‫پ��اک و خ��اوێ�ن‌ت��ره‌‪ ،‬نه‌بونى مه‌ترسى‬ ‫ئ��اگ��رک �ه‌وت��ن �ه‌وه‌ ل��ه‌ ک��ات��ی ل �ه‌ده‌س��ت‬ ‫که‌وتنه‌خواره‌وه‌دا‪ ،‬جه‌سته‌ به‌ شێوازێکى‬ ‫ل���ه‌س���ه‌رخ���ۆ ی����ان ئ��اس��ای��ى نیکۆتین‬ ‫وه‌رده‌گرێت‪.‬‬

‫(‪ )82‬ساڵه‌ گولله‌یه‌ک له‌ سه‌ری پیاوێکی روسیدایه‌‬ ‫و‪ :‬له‌ ئه‌ڵمانییه‌وه‌‬ ‫سۆزان عومه‌ر‬

‫له‌ هه‌واڵه‌کانى ماڵپه‌رى‬ ‫(‪)spigel‬ی ئه‌ڵمانیدا هه‌واڵى‬ ‫بوونى گولله‌یه‌ک له‌ سه‌رى‬ ‫ئه‌ندازیارێکى روسیدا باڵو‬ ‫کرایه‌وه‌ که‌ له‌ جه‌نگى جیهانى‬ ‫دووه‌مه‌وه‌ تا ئێستا له‌گه‌ڵ ده‌ژی‪.‬‬

‫ئه‌و ئه‌ندازیاره‌ که‌ نه‌یویست ناوى بهێنرێت‬ ‫کاتێ ته‌مه‌نى سێ ساڵ ب��ووه‌ له‌ الیه‌ن‬ ‫براکه‌یه‌وه‌ فیشه‌کى به‌رکه‌وتوه‌ و له‌ کاتى‬ ‫به‌رکه‌وتنیدا چه‌ند کاتژمێرێک له‌ هۆش‬

‫خۆى چووه‌‪ ،‬به‌اڵم دواى ماوه‌یه‌کى کورت‬ ‫به‌ شێوازێکى سروشتى به‌ بێ چاره‌سه‌ر‬ ‫چ����ووه‌ت����ه‌وه‌ ب����ارى ئ��اس��ای��ى خ����ۆى‪ .‬ئ �ه‌م‬ ‫گولله‌یه‌ هیچ کات کێشه‌ى ته‌ندروستى‬ ‫بۆ دروست نه‌کردووه‌ به‌ڵکو به‌رده‌وام بووه‌‬ ‫له‌ خوێندن و وه‌رگرتنی بڕوانامه‌ و دواتر‬ ‫خه‌اڵتی پێبه‌خشرا له‌ کارامه‌یى له‌بوارى‬ ‫کارکردنیدا‪.‬‬ ‫ئه‌م پیاوه‌ بۆ میدیاکان ده‌دوێ��ت و ده‌ڵێت‬ ‫زۆر که‌س پێم ده‌ڵێن که‌سێک به‌م برینه‌‬ ‫قوڵه‌ درێژخایه‌نه‌وه‌ ده‌ب��وو ده‌مێک بوایه‌‬ ‫مردبێت‪ ،‬ب�ه‌اڵم من له‌و ب��ڕوای�ه‌دام مه‌رج‬ ‫به‌هۆى به‌رکه‌وتنى میسه‌که‌وه‌‪ .‬ته‌نانه‌ت‬ ‫ئه‌گه‌ر ب�ه‌ر س �ه‌ری بکه‌وێت بمرێت من‬

‫ماوه‌ى (‪ )82‬ساڵه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و گولله‌یه‌دا‬ ‫ده‌ژیم‪.‬‬

‫کاریکاتێری هه‌فته‌‬

‫هونه‌رمه‌ندان و شاعیرانى به‌شداربووى‬ ‫ژماره‌ی متمان ‌ه‬ ‫خاوه‌ن ئیمتیاز‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‬ ‫دیزاین‬ ‫باڵوکردنه‌وه‬ ‫‌راوێژکاری یاسایی‬ ‫ناونیشان‬

‫‪212‬‬ ‫که‌مال حه‌سه‌ن حه‌مه ره‌زا‬ ‫شۆڕش مسته‌فا‬ ‫گروپی دییه‌‬ ‫کۆمپانیای نێوه‌ند‬ ‫سیروان ئه‌حمه‌د حامد‬ ‫سلێمانی گه‌ڕه‌کی عه‌لی ناجی‌‬ ‫‪07480179510‬‬ ‫‪07710299753‬‬

‫(کۆنسێرتێک بۆ وان) بۆ (چه‌تر) ده‌دوێن‬

‫‪Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe‬‬ ‫‪Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe‬‬

‫ل‪11-10‬‬

‫‪cetir2010@gmail.com‬‬ ‫‪cetir2010@yahoo.com‬‬

‫‪WWW.Chatrpress.com‬‬

‫‪2711/10/26‬‬

‫‪No: (88) Mo.16/1/2012-‬‬

‫ریکالم‬

‫کارگه‌ی دارتاشی یادگار‬

‫کۆنگره‌ى نیشتیمانى!‬

‫بۆ دروستکردنی سێتی که‌وانته‌ر‬ ‫ه دیزاینی ئه‌وروپی‬ ‫ب‌‬

‫سلێمانی‪ ،‬نزیک فولک ‌‬ ‫ه‬ ‫سه‌وزه‌که‌‪ ،‬شاڕێی زانکۆی‬ ‫سلێمانی‪ ،‬کارگه‌ی‬ ‫دارتاشی یادگار‬

‫‪07701523145‬‬ ‫‪07501148184‬‬

‫پێشانگای یادگار بۆ بازرگانی گشتی هه‌موو پێداویستییه‌کانی ناوماڵ (تورکی‪،‬‬ ‫ئه‌ند‌ونزی و چینی)‬ ‫ناونیشان‪ :‬قه‌نات نزیک فولکه‌ی یه‌کگرتن‬

‫‪07701523145‬‬ ‫‪07702175775‬‬ ‫‪07480112517‬‬

‫ئیمه‌یل‪yadgar_nwri@yahoo.com :‬‬ ‫ریکالم‬

‫بێریڤان محه‌مه‌د رۆژه�����ه‌اڵت�����ى ن����اوه‌ڕاس����ت‬ ‫ل����‌ه ب���������ه‌رده‌م س���ه‌رل���ه‌ن���وێ‬ ‫داڕشتنه‌وه‌دایه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌وڵه‌تانه‌ى کوردستانیان به‌سه‌ردا‬ ‫دابه‌شکراو‌ه ب‌ه دوور نین له‌م گۆڕانکاریان‌ه و ل ‌ه‬ ‫به‌رامبه‌ر ئه‌وانیش خه‌باتى رزگاریخوازى کوردان له‌‬ ‫قۆناغێکى ب�ه‌ره‌و پێشچوندای‌ه و هه‌ر هه‌نگاوێکى‬ ‫ناوچه‌که‌ش ب�ه‌ره‌و دیموکراسى ب‌ه بێ چاره‌سه‌رى‬ ‫پرسى کورد مه‌حاڵه‌‪.‬‬ ‫ده‌وڵ�ه‌ت��ان��ى داگ��ی��رک��ارى ک��وردس��ت��ان ل�‌ه په‌یوه‌ندى‬ ‫به‌رده‌وام و کۆبونه‌و‌ه و گفتوگۆدان بۆ ئه‌نجامدانى‬ ‫پالناگێڕى جۆراوجۆر له‌سه‌ر ک��وردان و س �ه‌ره‌ڕاى‬ ‫چه‌ندین ناکۆکی نێوانیان ل‌ه به‌رامبه‌ر ک��وردان‬ ‫یه‌ک گوتار و یه‌ک ئامانج و پیالنگێڕى جیاواز‬ ‫جیاواز به‌ڕێوه‌ده‌به‌ن له‌پێناو سه‌رکوتکردنى سه‌رهه‌ڵدان‬ ‫و خ�ه‌ب��ات�‌ه ب �ه‌رف��راوان �ه‌ک��ان��ى ب��اک��ور و خ��ۆرئ��اواى‬ ‫کوردستان و لێسه‌ندنه‌وه‌ى ئ�ه‌و ده‌سکه‌وتانه‌ى ل ‌ه‬ ‫باشورى کوردستان به‌ده‌ستهاتون‪.‬‬ ‫بارودۆخى عێراق ک‌ه باشورى کوردستانیش خراوه‌ته‌‬ ‫جوگرافیاکه‌یه‌و‌ه ل‌ه ئێستادا ل‌ه هه‌ر جێیه‌ک و ل ‌ه‬ ‫هه‌ر کات ئاڵۆز و خراپتره‌‪ ،‬پێکهات‌ه جیاوازه‌کان‬ ‫و به‌تایبه‌ت شیع‌ه و سون‌ه سه‌نگه‌ریان ل‌ه یه‌کتر‬ ‫گرتوه‌‪ ،‬زیاتر له‌وه‌ش سه‌نگه‌ریان ل‌ه به‌رامبه‌ر کوردان‬ ‫گرتو‌ه هه‌رچه‌ند‌ه س�ه‌رک��رد‌ه ک��ورده‌ک��ان چ��او له‌و‌ه‬ ‫داده‌خ�ه‌ن و وه‌ک الیه‌نى کێشه‌کان خۆیان نابینن‪،‬‬ ‫هه‌وڵى نه‌هێشتنى کێشه‌کانى نێوان ئه‌و دوو الیه‌ن ‌ه‬ ‫ده‌ده‌ن‪ ،‬له‌کاتێکدا به‌وپه‌ڕى تواناو‌ه به‌ربه‌ستى به‌رده‌م‬ ‫مافه‌کانى ک��وردان و ته‌نانه‌ت ئه‌و مافانه‌شى ل ‌ه‬ ‫ده‌ستوریش دانیپێدانراو‌ه رێ ل‌ه پێدانى ده‌گیرێت و‬ ‫به‌رده‌وام هه‌ڕه‌شه‌ى لێسه‌ندنه‌وه‌ى ئه‌و ده‌سکه‌وتانه‌ش‬ ‫ده‌کرێت‪ ،‬ک‌ه ب‌ه مێژوویه‌ک ل‌ه قوربانیدانى کوردان‬ ‫ب‌ه ده‌ستى هێناوه‌‪.‬‬ ‫ع���ێ���راق ل����ه‌ب����ه‌رده‌م ئ���ه‌گ���ه‌رى ه��ه‌ڵ��وه‌ش��ان��دن��ه‌و‌ه و‬ ‫په‌رتپه‌رتبوندایه‌‪ ،‬پێشنیارى کۆنگره‌ى نیشتیمانى‬ ‫ک‌ه ل‌ه الی�ه‌ن مام جه‌الله‌و‌ه خ��راوه‌ت �ه‌ڕوو بۆ لێک‬ ‫نزیکردنه‌وه‌ى الیه‌ن‌ه جیاجیاکانى عێراق به‌هۆى‬ ‫ده‌ستێوه‌ردانى زۆرى ده‌وڵه‌تان ب‌ه تایبه‌ت تورکیا و‬ ‫ئێران و ئه‌مریکا و نه‌بوونى ب‌ه هه‌ند وه‌رنه‌گرتنى‬ ‫ئیراده‌ى عێراقیه‌کان چاره‌سه‌ریه‌ک ناهێنێت‪ ،‬جگ ‌ه‬ ‫ل‌ه خۆخه‌ڵه‌فاندنى الیه‌نى کورد‪.‬‬ ‫سه‌رکرد‌ه کورده‌کان له‌کاتێکدا خۆیان ب‌ه یه‌کخستنى‬ ‫ماڵى الیه‌ن‌ه عێراقیه‌کان سه‌رقاڵ ده‌که‌ن په‌رته‌وازه‌یی‬ ‫ماڵى ک��ورد ب‌ه تایبه‌ت ل‌ه باشورى کوردستان ل ‌ه‬ ‫ئاستێکدای‌ه ک‌ه گفتوگۆى نێوان الیه‌ن‌ه سیاسیه‌کان‬ ‫ته‌نانه‌ت له‌م دۆخه‌شدا وه‌ستاو‌ه و شه‌ڕى راگه‌یاندنیان‬ ‫وگه‌نده‌ڵیه‌کانیان به‌رده‌وام‌ه و ناڕه‌زایه‌تى گه‌ل لێیان‬ ‫رۆژب���ه‌رۆژ زی��اد ده‌ک��ات‪ ،‬تا دێ��ت ماڵى ک��ورد له‌‬ ‫لێکترازاندا ده‌بینرێت‪ ،‬سه‌ره‌ڕاى ئه‌و پرۆژه‌یه‌‪ ،‬مه‌سعود‬ ‫بارزانى هه‌ڵویستى جیاوازى هه‌ی‌ه ک‌ه به‌شدارى وه‌ها‬ ‫پرۆژه‌یه‌ک ناکات ئه‌گه‌ر ل‌ه به‌غداد بێت و بانگه‌شه‌ى‬ ‫راگه‌یانى ده‌وڵه‌تى کوردى ده‌کات‪ ،‬ئه‌ویش ته‌نها ل ‌ه‬ ‫سێ پارێزگاى وه‌ک سلێمانى‪ ،‬هه‌ولێر و دهۆک‪،‬‬ ‫ک‌ه به‌مه‌ش ده‌بێت ب‌ه هه‌موو شێوه‌یه‌ک ده‌ست ل ‌ه‬ ‫که‌رکوک و ناوچ‌ه جێناکۆکه‌کان به‌رده‌ین‪ .‬سێ‬ ‫الیه‌نى ئۆپۆزسیونى په‌رله‌مانیش ب‌ه جیا سه‌رقاڵى‬ ‫ئاماده‌کردنى پرۆژه‌ى خۆیان‪ ،‬هه‌موو ئه‌مان‌ه نیشانه‌ى‬ ‫په‌رته‌وازه‌یى و بێپالنى و کورتبینى و هه‌ستنه‌کردنى‬ ‫سه‌رکردایه‌تى سیاسى باشورى کوردستان‌ه ل‌ه ئاست‬ ‫بارودۆخى ئێستاى عێراق و ناوچه‌که‌‪ ،‬ک‌ه بێگومان‬ ‫ئ�ه‌وه‌ش بۆخۆى خواستى داگیرکه‌رانى ک��ورد‌ه له‌م‬ ‫دۆخ�ه‌دا ل‌ه جیاتى ئه‌وه‌ى ک��وردان خۆیان سیاسه‌ت‬ ‫بکه‌ن داگیرکه‌ران سیاسه‌تیان له‌سه‌ر بکه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش ده‌رفه‌تدانى ده‌سه‌اڵتدارانى کورد‌ه جارێکى‬ ‫تر ب‌ه داگیرکه‌ران‪ ،‬به‌هۆى سود وه‌رنه‌گرتنیان ل ‌ه‬ ‫ئه‌زمونه‌کانى راب��ردوو ک‌ه ته‌نها ل‌ه دۆخێکى وادا‬ ‫ئه‌گه‌ر سیاسه‌تێکى پێچه‌وانه‌ى سیاسه‌ته‌کانى رابردوو‬ ‫نه‌که‌ن‪ ،‬ئه‌وا ته‌نها ب‌ه شکستهێنانێکى ترى خۆى‬ ‫دووب��ار‌ه ده‌کاته‌وه‌‪ ،‬بۆ رێگرتنیش ل‌ه دوباره‌بونه‌وه‌ى‬ ‫شکسته‌کانیش ده‌بێت خه‌مى ئێستاى سه‌رکردایه‌تى‬ ‫سیاسى ک��ورد کۆنگره‌ى نه‌ته‌وه‌یى له‌سه‌ر ئاستى‬ ‫هه‌ر چوار پارچه‌ى کوردستان بێت‪ ،‬تا ب‌ه هه‌موان‬ ‫سیاسه‌تێکى حه‌کیمان‌ه دابڕێژین و هێزى کوردى‬ ‫و ن��او ماڵى ک��ورد ی�ه‌ک بخرێت ل‌ه س�ه‌ر ئاستى‬ ‫باشورى کوردستان و هه‌ر چوار پارچه‌ى کوردستان‪،‬‬ ‫ب�ه‌م ج��ۆره‌ش جه‌ختکردنه‌و‌ه له‌سه‌ر به‌ده‌ستهێنانى‬ ‫ته‌واوى ماف‌ه ره‌واکانى گه‌ل‪ ،‬سه‌رکردایه‌تى سیاسى‬ ‫هێزه‌کانى باشورى کوردستان دورده‌ک �ه‌وێ��ت �ه‌و‌ه ل ‌ه‬ ‫هه‌ڵوێست و سیاسه‌تى شه‌رمنانه‌ى‪ ،‬ل‌ه دۆخێکى‬ ‫واشدا گه‌ل ل‌ه هه‌رکات زیاتر له‌سه‌ر پێی‌ه و پشتیوانى‬ ‫وه‌ها شۆڕشێکى نه‌ته‌وه‌یی دیموکراتیی ده‌کات‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫کوردان تێیدا به‌هێز و یه‌ک ده‌نگ بن و له‌سه‌ر‬ ‫یه‌ک ئامانج و ب‌ه پالنى تۆکم‌ه رووبه‌ڕووى هه‌ر‬ ‫ئه‌گه‌رێک ببنه‌وه‌‪ ،‬به‌و هێزه‌شه‌و‌ه ل‌ه هه‌ردۆخێکدا‬ ‫کورد ناکه‌ونه‌به‌ر مه‌ترسى زیاتر‪.‬‬