Salt magazine winter 2017

12E JAARGANG • € 10

The network for trail seekers & happy dreamers

SA LT 70

WINTER 2017 • GETSALT.COM

#66

ME ET THE MAKE RS

GANGMAKERS, INNOVATORS, AMBACHTSLUI, GENIEËN, DROMERS, INSPIRATORS, LEFGOZERS & VAKVROUWEN

E DITIE

COOLE TENTKACHELS

SIMPLONPAS, ZWITSERLAND

FINS WINTERAVONTUUR

DOSSIER

WIE GAAT ER MEE WINTERKAMPEREN?

KOM NAAR ONS. WIJ HEBBEN NIETS

UITBURGEREN IN LAPLAND

#ALTERNATIEVESNEEUWFEITEN

Outdoor lifestyle • Creative Culture • Inspired by Nature • Into the Wild

GEEF UW RUST DE RUIMTE VOLVO V90

De veelzijdigheid van de Volvo V90 biedt plaats aan alles waar u behoefte aan heeft. Perfect gebalanceerd Scandinavisch design waardoor u ontspant op het moment dat u instapt. Ruimte voor al uw activiteiten.

Uitgerust met de nieuwste technologie waaronder Pilot Assist en het intuitieve Sensus touchscreen om uw leven eenvoudiger te maken. Een Estate die perfect is afgestemd op úw leven.

VOLVO V90 VANAF € 49.495 | LEASE VANAF € 719 P.M. KOM LANGS BIJ DE VOLVO-DEALER OF BOEK EEN PROEFRIT OP VOLVOCARS.NL

Volvo V90 Volvo V90 vanaf € 49.495 (consumentenadviesprijs) of € 48.315 (fiscale waarde). Lease vanaf € 719 p.m., excl. btw en brandstof, o.b.v. Full Operational Lease, 60 mnd, 15.000 km p.j., Volvo Car Lease: 020-65 873 10 (kantooruren). Wijzigingen voorbehouden. Raadpleeg voor meer informatie de verkoopvoorwaarden op www.volvocars.nl. Gem. verbruik: 2,0 – 7,4 l/100 km (50,0 – 13,5 km/l), gem. CO2-uitstoot resp. 46 - 169 g/km.

voorwoord

“WE LIJDEN AAN PERFECTIE”

Wabi Sabi Eén van de interessantste boeken die ik de afgelopen tijd heb gelezen is het Engelstalige boek ‘Why we make things and why it matters - the education of a crafsman’ van Peter Korn. In dit boek gaat de Amerikaanse houtbewerker op zoek naar antwoorden op vragen als waarom we er voor kiezen om dingen zelf te maken terwijl alles wel zo’n beetje te koop is en ook nog eens voor relatief weinig geld. Goedkope technieken maken immers vrijwel alles haalbaar en betaalbaar.

Dus waarom zou je je in het zweet werken, blaren op je handen krijgen, gefrustreerd raken en eindeloos bezig blijven omdat het toch nooit af is? Voor wat eigenlijk? Het antwoord kreeg ik toen ik dit jaar zelf een paar keer aanhaakte bij onze eigen workshops. Zo leerde ik hoe ik op ambachtelijke wijze een steekpeddel kon maken. De houtkrullen en de zweetdruppels vlogen in het rond, maar aan het eind van de dag had ik zowaar een zelfgemaakt exemplaar in mijn handen.

Was ik naar de winkel gegaan, dan had ik 10 minuten en 40 euro later buiten gestaan met een kant-en-klaar peddeltje dat van top tot teen perfect was.

Op weg naar huis had ik deze waarschijnlijk in de achterbak van mijn auto geslingerd en thuis in de hoek van de garage neergezet en alleen tevoorschijn getrokken voor een kanotocht. Maar de peddel die ik zelf had gemaakt lag naast mij op de voorstoel van mijn auto, liefdevol afgedekt met een deken en ging thuis mee naar binnen. Het aantal keren dat ik het pronkstuk weer heb opgepakt om aan vrienden te laten zien, is inmiddels ontelbaar. Iedereen mag (móet) voelen en ondertussen wijs ik trots de foutjes aan.

Hét bewijs van mijn worstelingen tijdens het maakproces.

En precies hierin lag het antwoord op de vraag waarom we steeds vaker weer dingen zelf willen maken. Want in een wereld die gedomineerd wordt door massaproductie worden spullen tegenwoordig zo goed gemaakt dat we er haast verveeld door raken. We waarderen de perfectie niet meer of zijn op z’n minst teleurgesteld als een voorwerp niet op

en top is. Dan vragen we om korting of we laten het product domweg staan. Hebben we een perfect product in handen dan moet het ook vooral zo blijven. Want zodra de invloed van ons gebruik zichtbaar wordt in de vorm van een kras, deuk, scheur of vlek doen we het voorwerp al snel als ‘versleten’ de deur uit. Zo lijkt perfectie het hoogst haalbare en het meest aantrekkelijk. Maar het tegenovergestelde is waar.

Perfectie is oersaai! Maar in de westerse wereld lijden we er wel aan. Het avontuur start echter pas als we op problemen stuiten, we oplossingen moeten zoeken, moeten dealen met tegenslag en pijn. Door zelf dingen te maken kiezen we voor verandering, ontwikkeling en voor groei.

In Japan hebben ze daar al eeuwenlang een term voor: Wabi Sabi, wat ‘de schoonheid van de imperfectie’ betekent.

Ontstaan in de 14e eeuw als antwoord op het voortdurende streven naar perfectie. Zo ontstond er een leefwijze die wordt gekenmerkt door eenvoud en menselijke bescheidenheid. Nu de DIY - maakcultuur steeds populairder wordt, zien we ook bij ons iets van deze Japanse filosofie doorsijpelen.

Onze creatieve vermogens bloeien als nooit tevoren en vergankelijkheid was nog nooit zo mooi.

Maar behalve dat het unieke voorwerpen oplevert, zijn het vooral de verhalen over en de herinneringen aan het maakproces die het oneindig waardevol maken.

Worden, meer dan zijn. Zoeken, liever dan vinden. Imperfectie graag. Ik wens je veel Wabi Sabi in het nieuwe jaar. Te beginnen bij deze uitgave van Salt.

Natasha Bloemhard, hoofdredacteur

natasha_bloemhard

SALT WINTER 2017 |

3

colofon

salt

The network for trail seekers & happy dreamers

DE WERKP L A ATS

SA LT VRIENDENDIENST

Rebel Media Creators B.V.

Leden: vriendendienst@getsalt.com

Kleine Koppel 48, 3812 PH Amersfoort

Shop: shop@getsalt.com \ FAQ: www.GetSalt.com

The Netherlands

T. +31 (0)33-8200252 (ma of vr, 15.00 tot 17.00 uur)

T. +31 (0)33-8200252 – E: hallo@getsalt.com LID WORDEN?

www.GetSalt.com

Salt lidmaatschap Nederland VASTE WERKLUI

en België vanaf € 35,- per jaar.

Natasha Bloemhard – Hoofdredacteur | natasha@getsalt.com

Ga naar www.GetSalt.com

Ard Krikke – Redacteur | ard@getsalt.com Matthijs Meeuwsen – Redacteur | matthijs@getsalt.com Laura Luykenaar – Beeldredacteur, internet | laura@getsalt.com

VERKOOPPUNTEN

For g ed By

België: Imapress Verkooppunten Nederland: check www.getsalt.com

Chris Pollen – Vormgeefster | chris@getsalt.com Aukje van Gerven – Salt Meetups | aukje@getsalt.com

Losse edities bestel je op GetSalt.com/shop

Tof - Floormanager | tof@getsalt.com

Distributiepunt worden? Mail naar marketing@getsalt.com

GASTA RBEIDERS

VERSCHI JNINGSDATA 2018

Stijn van Oss, Selfa Verlaat, Wendy van den Hengel,

Lente editie – 28 maart | Zomer editie – 25 juni

Tanja Bos, Yvonne Mureau & Marjolein Hovius - taalpolisie

Herfst editie – 21 september | Wintereditie – 21 december

SEIZOENSKRACHTEN

COPYRIGHT

Floortje Dessing, Ilja Gort,

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag zonder

Laurens de Groot, Menno Boermans

voorafgaande, schriftelijke toestemming van Rebel Media Creators B.V. worden overgenomen. ISSN: 1874-334X - Oplage: 22.000 Drukfouten, fouten en technische wijzigingen voorbehouden.

SA LT PA RTNERSHIP S Wij verbinden ons graag met merken en organisaties die de outdoor lifestyle vieren en, net als wij, geloven in de kracht van creativiteit.

Kom langs en drink met ons een vers gezet bakkie koffie om te praten over de mogelijkheden die er zijn om partner van Salt te worden.

Of stuur een e-mail naar partnership@getsalt.com. Bellen met Natasha kan ook: 033-8200252

DIT IS WA AR WIJ GOED IN ZIJN Mensen samenbrengen | Publiceren van een tof seizoenmagazine Hosten van originele evenementen | Delen van mooie verhalen Inspireren om naar buiten te gaan | Optrekken met mensen zoals jij to make things happen

SA LT GIV E BACK Dit zijn organisaties die wij steunen

BEDANKT Al onze adverteerders, distributiepunten en Salt-leden

4 | SALT WINTER 2017

Home O P D E C OV E R

G E E F K L E U R A A N H E T SA LT O M S L AG E N MA AK K ANS OP EEN O’ NEILL WINTEROUTFIT

Zoals je op de achterflap van deze uitgave hebt kunnen lezen, is de illustratie van Andrew Groves een uitnodiging om aan deze editie van Salt geheel je eigen creatieve draai te geven.

Of je hem nu kleur geeft met verschillende kleuren, vol kalkt met teksten en krabbels met je balpen of er een vlammend betoog van maakt met behulp van photoshop.

Het maakt niet uit, wij zijn vooral benieuwd naar jouw interpretatie van deze Salt cover.

De meest originele inzending wordt beloond met een O’Neill Re-Issue ski of snowboard outfit waarmee het Californische surfmerk teruggaat naar de jaren ’80. Ondanks zijn retro-look is de productiewijze wél helemaal 2018: milieubewust met gebruik van gerecyclede materialen maar met de functionele prestatie-eisen van nu. Daarnaast maak je kans op 2 VIP-tickets voor het Salt Makers Fest dat van 21-23 september plaatsvindt.

TV 136

S HOP 138

M EET U P S 144

Wie kans wilt maken op deze prijzen stuurt zijn inzending vóór 1 februari 2018 naar redactie@getsalt.com

6 | SALT WINTER 2017

LID WORDEN 147

Pagina 128: HAPPY TRAILS In de winter vlucht iedereen naar binnen en heb jij hier het rijk alleen

INHOUD 8 10 12 21 35 - 37 96 108 110 116 120 129 134 146

BACKSTAGE ONGEZOUTEN WINTEROOGST WILDGROEI WINTERKRIEBELS BOEKENFEST LOCALS STADSWILD NATUURTALENT TIPS VAN TOF HAPPY TRAILS DE TOFSTE WINKELS JAARKALENDER 2018

Achter de schermen van Salt Reacties van lezers Mooie platen Nieuws in het kort Lekker snacken Wegzakken in de bank Een ode aan insecten Voor stad- en landlopers De pinguïn Nieuws van Salts floormanager In het wilde weg Aangewezen door lezers Handig voor op de koelkast

98

Tentkachels Coole hot spots voor winterkampeerders

DE MAKERS In de tweede editie van onze Salt 70 lijst zijn de makers aan het woord, de mensen die in een wereld van massaproductie laten zien hoe belangrijk en vervullend het maakproces is. Ruim 40 pagina’s inspiratie voor iedereen die op zoek is naar mogelijkheden.

38 Dossier #alternatievesneeuwfeiten

Pagina 118:

Over kajakken in de vrieskou, de steilste pistes van de Alpen en ruige ijsrivieren

Floortje Dessing Vast in Jemen

141

Nieuw in de Salt shop Camp Cards: Het tofste kaartspel ooit

R E P O R TAG E S 28

ZWITSERLAND - SIMPLONPAS Fotograaf Menno Boermans gaf zich over aan de Spiritualität der Berge

100

OOSTENRIJK - WEISSENSEE Redacteur Ard Krikke laafde zich aan ijzige kou en schaatskoorts

122

FINLAND - LAPLAND Redacteur Matthijs Meeuwsen sloeg zijn tentje op in een ijskoude wildernis

SALT WINTER 2017 |

7

backstage S A LT R E DAC T E U R E N E N VAS T E M E D E W E R K E R S D E L E N HUN 'BEHIND THE SCENES' BELEVENISSEN.

DE MAKERS

ARD KRIKKE

LAURA LUYKENAAR

TOF

MATTHIJS MEEUWSEN

REDACTEUR

BEELDREDACTIE

FLOORMANAGER

REDACTEUR

“Voor de Salt 70 heb ik met allemachtig veel makers gesproken, van fietsdesigners tot bierbrouwers en huizenbouwers. Het leukste gesprek had ik echter met Barn the Spoon. De bebaarde Brit vertelde me hoe het maken van houten lepels hem min of meer heeft behoed voor een zwervend bestaan in de bossen van Oxford. Je leest het verhaal van de Spoonman op pagina 54.”

“Dingen maken is voor mij heel natuurlijk; als kind bouwde ik al ruimteschepen en kunstwerken van afval.

Tegenwoordig is het werken met mijn handen vooral een welkome afleiding van de digitale wereld. Even weg van beeldschermen en toetsenborden. Door de handen uit de mouwen te steken word ik helemaal zen ;-) .”

“Als hond heb ik geleerd om me vooral niet druk te maken. Terwijl die overijverige betweters van Salt zich het hele jaar door een slag in de rondte werken, doe ik gewoon waarvoor ze me hebben aangenomen: he-le-maal niets. Buiten werkuren maak ik daaren­ tegen de raarste bokkesprongen, zoals je hier op de foto ziet. Maar dat gaat die druktemakers in Amersfoort geen bal aan.”

"Sinds de verbouwing van mijn huis er alweer een jaar opzit, verlang ik stiekem terug naar die tijd dat het zaagsel me dagelijks om de oren vloog en de blaren op mijn poezelige schrijvershandjes stonden. Ik ben dan ook stikjaloers op al die makers uit deze Salt 70 die elke dag de kans (en kunde) hebben om hun handen te laten spreken. Gelukkig voelt het schrijven van dit soort grote producties ook een beetje als beeldhouwen. Eerst een klomp aan info in de steigers.

Daarna dagenlang beitelen, bikken, schaven en schuren.”

@bikebikkel

@fiatje600

@lifeoftof

@matthijs_meeuwsen Chris Pollen, vormgever: "Geniet van deze toffe nieuwe Salt, die we met veel liefde en plezier voor jullie hebben gemaakt!"

AUKJE VAN GERVEN SALT MEETUPS

“Nu ik aan de nieuwe Salt Meetups voor 2018 werk, kom ik allerlei supertoffe workshops tegen. Of het nu lepelsnijden of peddelmaken is, ze zijn allemaal vreselijk leuk en creatief.

Ik beschouwde mezelf eigenlijk altijd als een maker van niks. Ik ben niet gezegend met het fröbel-gen en heb ook het geduld niet om potten te beschilderen. Totdat ik even na ging denken, en er achter kwam dat ik wel degelijk regelmatig wat maak. Ik bak met verve verjaardagstaarten, tover soms oude meubels om in nieuwe creaties en had vorige zomer zelfs een moestuin waar ik bakken met sla uithaalde. En als ík het kan... .” @aukjevangerven

8 | SALT WINTER 2017

ongezouten

p Roe ar! ma

Mooi verhaal in Salt over algen als vervanger van fossiele brandstoffen. WALTER | Heerlijk in Lauwersoog gewandeld, echt een beeldschone omgeving. CHANTAL | Leuke fietsfilmtip. Dank! FIETSLAND | Die VW bus met vleugeldeuren is te gek. NICK | Net een snelle e-bike aangeschaft. Nooit meer anders. KARIN | Mijn Salt agenda hangt van vlekken en plakband aan elkaar. Goed gebruikt dus. Volgend jaar zouden scheurhoekjes handig zijn en meer blaadjes voor notities, wachtwoorden en afspraken. LIDEWIJ | Ik wil die tekening als tattoo. MIRJAM | Jammer dat er geen mountainbiketoertochten in Zuid-Holland zijn.

JOEP | Ik schrik helemaal van die grimmige Amerikaanse parkposters. KARIN | Ik heb vannacht geen vallende ster gezien. CHANTAL | Wees gewaarschuwd: houten lepels snijden is verslavend. MICHIEL | Een wolf gespot in Nederland: oppassen geblazen! ILJA | Tijdens mijn trailrunrondje schitterende paddenstoelen gezien. SYLVIA | I love Pippi Langkous. SACHA | Ik vind de uitkijktoren bij Kootwijkerzand al hoog genoeg. ANNEMARIE

LIEFDE IS MET JE EX-LOVER SALT MAGAZINE BLIJVEN DELEN.

MARLIES

De houten peddelmaak workshop was echt supergaaf. IMKE | Windsurfen verleer je nooit, net zoals fietsen.

TJADE | De wandeling door het Flevolandse Waterloopbos was zeer de moeite waard. ANTJE | De mtb-rondjes van Leersum en Amerongen zijn geweldig. RITA | Dit is wel een erg klein hutje op de hei.

FRANK | Liefde is met je ex-lover Salt magazine blijven delen. MARLIES | Ik zou wel een keer een marathon willen lopen. JURGEN | Het gaat slecht met de insecten. JOS | Prachtige foto’s op Instagram. TJEERD | Keep on rockin’ met Salt. BRIAN | Slapen wie ein Berliner. EVA

10 | SALT WINTER 2017

Ideeën liggen op straat

Schrijf je in voor de Salt nieuwsbrief Ideeën liggen op straat en elke dag rapen wij alles op dat ons opvalt, ontroert, aan het lachen maakt, iets leert en bovenal inspireert. Hierna begint het gevecht in onze werkplaats over wie de mooiste onderwerpen heeft weten te verzamelen, gevolgd door de keiharde schifting waarbij een hoop darlings het onderspit delven. De ideeën die overblijven, beschouwen we als waardevolle goudstaafjes die bij ons aan de muur komen te hangen, maar die we ook graag met je delen. Recht uit het hart van Salt. Een soort miniversie van Salt die we eens per twee weken, gratis, via een nieuwsbrief met je delen.

Meld je aan op www.getsalt.com/content/nieuwsbrief* * Als je al lid bent van Salt of ooit iets bij ons hebt gekocht, dan is de kans groot dat je al bent ingeschreven.

SALT WINTER 2017 |

11

12 | SALT WINTER 2017

DRUKTEMAKER Jeremy Jones is een druktemaker. Niet omdat hij als een van de beste freeride snowboarders ter wereld altijd op zoek is naar maagdelijke poedervelden, zoals de hier afgebeelde actieplaat bewijst.

Of omdat hij aan het hoofd staat van Jones Boards.

De 42-jarige Amerikaan maakt zich vooral druk over het klimaat. Als oprichter van Protect Our Winter, een beweging die de wintersport­industrie mobiliseert om klimaatneutrale maatregelen te nemen, kwam de freerider afgelopen jaar in actie tegen Donald Trump.

Zo gaf Jones in het Congres een bevlogen lezing over de gevolgen van global warming en schreef hij na de terugtrekking van de VS uit het klimaatakkoord van Parijs een open brief aan de president. Hierin vraagt hij zich af wat we onze kinderen moeten vertellen: “Do I tell our kids that we are the largest polluters on the planet and doing the least about it?” Volgens Jones gloort er ook hoop aan de horizon. “Thankfully, innovation, change, and progress always win.”

Beeld: O’Neill

SALT WINTER 2017 |

13

DUTCH MOUNTAINS Gladgeschoren weiden, aangeharkte stadsparken, opgehoogde duinen: het Nederlandse landschap lijkt volledig door mensenhanden te zijn gemaakt. Niets is minder waar. Neem de Utrechtse Heuvelrug, de Sallandse Heuvelrug en de Hondsrug: door gletsjers gebulldozerde minibergen die zich met geen mogelijkheid glad laten strijken. De beboste bulten zijn nu een paradijs voor natuurliefhebbers, van wandelaars tot mountainbikers.

Zo zoeken terreinfietsers tussen Zeist en Rhenen het hogerop op een van de zeven Heuvelrug-trails, nemen wandelaars poolshoogte op de Sallandse Sprengenbergroute (17 km) en gaan kinderen op het Boomkroonpad in boswachterij GietenBorger uit hun dak.

En nu maar hopen dat een flink pak sneeuw de Dutch Mountains in een winterwonderland verandert.

Beeld: Ard Krikke

14 | SALT WINTER 2017

SALT WINTER 2017 |

15

16 | SALT WINTER 2017

TITANENSTRIJD Iedere winter wordt de Hardangervidda, een ruige hoogvlakte in het zuiden van Noorwegen, onder een dikke sneeuwdeken bedekt. Tot ver in de lente zijn grote delen van het ongerepte natuurgebied onbegaanbaar. Voor gewone stervelingen welteverstaan. De reusachtige roetsjbaan is namelijk een paradijs voor snowkiters.

Niet verwonderlijk dus dat de beste snowboarders, skiĂŤrs en kitesurfers ter wereld ieder jaar naar de Hardangervidda afreizen om mee te doen aan de Red Bull Ragnarok: een 100 kilometer lange uitputtingsslag die is geĂŻnspireerd op de mythische titanenstrijd tussen goden, reuzen en monsters. Tijdens de laatste editie kregen de deelnemers er in ieder geval flink van langs: woeste rukwinden zorgden ervoor dat slechts 8 van de 350 kiters de finish haalden.

Beeld: Daniel Tengs/Red Bull Content Pool

SALT WINTER 2017 |

17

OFF THE GRID Als een van de beste freestyle snowboarders ter wereld verdiende Mike Basich in de jaren 90 een paar ton per jaar.

Genoeg geld om zich een reusachtig huis in de bergen van Utah te veroorloven.

Toch knaagde er iets bij de Amerikaan. Ontevreden met zijn materiële leven verkocht Mike al zijn spullen om vervolgens in een camper kriskras door Amerika te zwerven.

Zo’n twaalf jaar geleden streek de snowboarder – die inmiddels zijn brood verdiende als filmer en fotograaf – neer in de bergen van Soda Springs, Californië. Hij kocht een lapje grond en sloeg aan het bouwen.

Vijf jaar lang kluste hij eigenhandig aan zijn nieuwe droom: een zelfvoorzienende berghut, gebouwd van keien en stukken hout die hij op zijn land vond.

Het resultaat is een achthoekig huisje (21 m2), gebouwd volgens de harmonieuze verhoudingen van de Gulden Snede, dat bestand is tegen de elementen.

Koken gebeurt op een hout­ oven en zonnecellen zorgen voor de broodnodige energie.

Een kraan ontbreekt; Mike haalt water uit de naburige beek. De enige luxe die hij zich wel heeft gepermitteerd, is een skilift die hij samen met vrienden bouwde. Meer over Mike’s off-the-grid-leven zie je in het nieuwe seizoen van Floortje naar het einde van de wereld.

Tot die tijd kun je terecht op instagram.com/mikebasich.

18 | SALT WINTER 2017

SALT WINTER 2017 |

19

wildgroei

Nieuwe mountain­bikeroutes Het aantal mountainbikeroutes in Nederland groeit gestaag. Zo is onlangs een 14 kilometer lange lus in de bossen van het Groningse Lauwersoog uit de kleigrond gestampt en wordt er de komende maanden met man en macht gewerkt aan nieuwe noppenrondjes in het Rijk van Nijmegen (Berg en Dal), de Bommelerwaard (Zaltbommel), de Veluwe (Ede, Lunteren) en Drenthe (VAM-berg). Daarnaast hebben tal van bestaande trails, waaronder Lage Vuursche (11 km), Schoorl (15 km) en Staphorst (25 km), een grondige opknapbeurt ondergaan, waardoor ze er weer piekfijn bijliggen. Houd mtbroutes.nl in de gaten voor updates.

S

Surfen op sigaretten Wist je dat het zo’n 12 jaar duurt voordat een rondslingerende peuk verteerd is? En dat rokers jaarlijks ongeveer 10 miljard sigarettenstompjes op straat gooien? Om aandacht te vragen voor dit peukentapijt maakte Taylor Lane een houten surfboard van 10.000 saffies – de Amerikaanse surfer raapte wekenlang iedere peuk op die hij op het strand van Santa Cruz tegenkwam.

Met een documentaire over het Cigarette Surfboard – op het moment van schrijven nog in de maak – wil Taylor rokers een creatief lesje leren. instagram.com/tlanemayne

SALT WINTER 2017 |

21

wildgroei

Banjeren boven de bomen Als bar winterweer de bouwwerkzaamheden niet in de war schopt, dan kun je komende zomer terecht op de Treetop Experience: een duizelingwekkend mooi boomkroonpad dat als een achtbaan door de bossen ten zuiden van Kopenhagen slingert en je via een spiraalvormige uitkijktoren naar een hoogte van 45 meter lanceert. Het houten gevaarte, ontworpen door het Deense architectenbureau Effekt, bevindt zich in natuurgebied Gisselfeld Klosters Skove. campadventure.dk.

It giet oan Vorst of geen vorst, deze winter gaat de Tocht der Tochten sowieso door. Om de schaatskoorts enigszins te temperen, hebben Friezen het Elfstedenpad uitgerold: een langeafstandwandeling (283 km) die via dijken, terpen en jaagpaden zoveel mogelijk het traject van de roemruchte schaatstocht volgt. De nieuwe route is met geelrode borden uitgezet en opgedeeld in 46 etappes.

Het pad staat ook beschreven in een wandelgidsje, te verkrijgen via wandelnet.nl

22 | SALT WINTER 2017

wildgroei HISTO RIS C H E RA UWD O UWE R

ANNIE SMITH PECK

Annie Smith Pecks beklimming van de Zwitserse Matterhorn deed in 1895 behoorlijk wat stof opwaaien.

Niet omdat Annie (1850-1935) als tweede vrouw ooit op de top van de besneeuwde bergreus stond, maar omdat ze tijdens de klimexpeditie haar lange rok voor een broek had verwisseld; in die tijd was het voor vrouwen verboden om met een pair of pants in het openbaar te verschijnen. Er gingen dan ook stemmen op om de Amerikaanse in de gevangenis te gooien.

Annie had hier uiteraard geen trek in en maakte zich uit de voeten door naar Midden-Amerika af te reizen.

In Mexico beklom ze vervolgens de Popocatepetl (5426 meter), gevolgd door de Huascarán (6768 meter) in Peru. Uiteraard in een broek.

F

Flower Power

Vredestein is er als eerste bandenfabrikant ter wereld in geslaagd om een racefietsband van planten te maken; het rubber van de Fortezza Flower Power is afkomstig van snelgroeiende paardenbloemen, geteeld in de Zeeuwse klei. Hoewel het nu nog om een prototype gaat, wil het oer-Hollandse merk in de toekomst nog veel meer flower power in zijn snelle sloffen stoppen. De reden: paardenbloem­rubber is minder schadelijk voor het milieu dan natuurrubber – stukken regenwoud moeten vaak wijken voor rubberplantages. Bijkomend voordeel is dat paardenbloembanden meer grip bieden dan natuurrubberbanden.

SALT WINTER 2017 |

23

wildgroei

“THE TWO MOST IMPORTANT DAYS IN YOUR LIFE ARE THE DAY YOU ARE BORN AND THE DAY YOU FIND OUT WHY.” - MARK TWAIN

OERTAAL

Vervaardigen Betekenis: maken.

Afkomst: komt van de eeuwen­ oude scheepvaartuitdrukking ‘vaardig maken’, dat ‘gereed maken om te gaan varen’ [vertrekken, reizen] betekent.

Een scheve schaats rijden Betekenis: een fout maken, vreemd gaan.

Afkomst: vroeger verwees deze uitdrukking letterlijk naar een krom schaatsijzer; onmogelijk om mee ‘op het rechte spoor’ te blijven. Deze ‘misslagen’ op het ijs werden later figuurlijk opgevat als mistappen in de maatschappij.

Koude Betekenis: niet warm, guur, kil.

Afkomst: aangenomen wordt dat coude van het Latijnse gel [ijskoud] afstamt. Via het OudDuitse kalt-ī is het wa arschijnlijk onze taal binnen gebibberd.

Peentjes zweten

Van whiskyvat tot wegracer Normaal gesproken gaan whisky en wielrennen niet echt lekker samen. Een positieve uitzondering op deze regel is de Glenmorangie Original Bicycle: een racefiets gemaakt van whisky­vaten.

De aangeschoten wegracer bestaat uit vijftien oude duigen en is gebouwd door het Amerikaanse Renovo, specialisten in houten fietsframes, die hiervoor een samenwerking aanging met het Schotse whiskymerk Glenmorangie. Ieder exemplaar kost zo’n 20 uur om te bouwen en gaat vanaf $ 6.950 (compleet afgemonteerd) de deur uit. renovobikes.com

24 | SALT WINTER 2017

Betekenis: transpireren, zenuwachtig zijn.

Afkomst: met peentjes werden vroeger geen wortels bedoeld, maar pintjes – een pint is een oude inhoudsmaat van ongeveer een halve liter. In een Britse pub is een pint overigens nog steeds een halve liter (bier).

Bakeren Betekenis: inwikkelen, dik aankleden.

Afkomst: baby’s werden in vervlogen tijden door een bakermoeder, een soort kraamverzorgster, strak in dekens of lappen gewikkeld. Dit bakeren (verwarmen) moest voorkomen dat een zuigeling het koud kreeg.

wildgroei

Cliffhanger Geïnspireerd door een scène uit de filmklassieker The Italian Job (1969), waarin een bus vol bankovervallers op de rand van een afgrond balanceert, ontwierp de LEAPfactory de Gervasutti Bivouac. De cilindervormige cliffhanger ligt aan de Italiaanse kant van de Mont Blanc (op 2835 meter hoogte) en is dankzij een nieuwe klimroute vanuit Val Ferret in circa 3,5 uur (volg de gele bordjes) te bereiken. Binnenin het op zonnecellen lopende bivak waan je je dankzij de woonkamer, keuken, toilet, 12 hoogslapers en het buitenaardse uitzicht in een ruimtestation. mountaincabins.eu

SALT WINTER 2017 |

25

wildgroei

Zweeds spiegelei Nee, dit is geen scène uit de scifi-klassieker Invasion of the Body Snatchers. In plaats van buitenaardse wezens bevindt zich binnenin het glanzende gevaarte een sauna, compleet met houten interieur en knetterwarme kachel. Het 5 meter hoge spiegelei, genaamd de Solar Egg, is bekleed met zonnecellen en bevindt zich in Kiruna, een mijnstadje in het noordelijkste puntje van Zweden. De toegang is gratis, mits je van tevoren een plekje reserveert. ripan.se/solar-egg

Mannen bekennen kleur Kleuren voor kleuters? Het Mannen Kleurboek (64 pag.) maakt korte metten met dit vooroordeel. Stoere platen van wilde beesten, doodskoppen, biertjes en pin-ups laten zelfs de grootste wildebras de komende wintermaanden netjes binnen de lijntjes kleuren. Gespot op lantaarnpublishers.nl

26 | SALT WINTER 2017

wildgroei

Onder nul Below Zero. Adventures Out in the Cold is een huiveringwekkend mooie ode aan de winter. Het dikke koffietafelboek puilt uit met foto’s van mensen die zich uitleven in winterwonderlandschappen, van stoere fatbikers in Alaska tot skiënde bergvolkeren in Afghanistan en van eenzame ijsvissers in Scandinavië tot ijszeilers op bevroren Hollandse plassen. Het boek bevat 256 koude rillingen en is te koop in de Salt Shop (getsalt.com/shop), exclusief handschoenen.

SALT WINTER 2017 |

27

reisreportage

28 | SALT WINTER 2017

Spiritualität der Berge Op een steenworp afstand van de bekende Zwitserse wintersportplaatsen Zermatt en Saas Fee ligt de afgelegen Simplonpas. Hier geen hossende skimassa, maar een oase van rust waar je buiten de gebaande paden samenspeelt met de krachten van de natuur. Een vleugje spiritualiteit is onvermijdelijk.

Tekst en beeld Menno Boermans

SALT WINTER 2017 |

29

reisreportage

“SLECHTS 25 KILOMETER AAN PISTES. MAAR DIE HEB JE WEL ALLEMAAL VOOR JEZELF.”

"

i

k zal wat vaker halt houden". Met een grote grijns wacht Roland Nanzer ons halverwege de afdaling op. De gids neemt ons vandaag mee naar een van zijn favoriete skigebieden: Rothwald. "Een Geheimtipp", zo verzekert hij ons. Het gehucht op 1750 meter nabij de Zuid-Zwitserse Simplonpas heeft maar twee skiliften – oude slepers die draaien alsof ze met de hand worden bediend – en het overzichtskaartje toont slechts 25 kilometer aan pistes. "Maar die heb je wel allemaal voor jezelf", nuanceert Roland. "Kijk om je heen, er is niemand."

Eeuwige jeugd Als een fitte atleet wedelt Roland door de sneeuw naar beneden. Ik bewonder zijn stijl. Elegant, zonder overbodige bewegingen, laat hij een mooi spoor achter in de witte deken.

Alleen de rimpels op zijn handen verraden zijn leeftijd; aan niets valt verder te merken dat onze gids al in de zeventig is. "Elke dag actief bewegen en genieten van de bergen, dat is mijn recept om gezond oud te worden", legt hij met glunderende ogen uit. Roland groeide op in Wallis, staat al vanaf jongs af aan op de lange latten en kent het berggebied op zijn duimpje. Ik kan me geen betere gids wensen om me de komende dagen op sleeptouw te nemen. "Het liefst ga ik naar kleine skigebiedjes, waar de sfeer gemoedelijk is en de sneeuw nog onaangeroerd." En die sneeuw is er genoeg in dit deel van de Alpen. Vooral wanneer een Genuatief zich boven Italië nestelt, zorgt een draaikolk van wolken ervoor dat het rond de Simplon dagenlang sneeuwt. "Laatst moest ik twee meter wegscheppen voordat ik bij mijn voordeur kon."

Hoe vervelend dat ook klinkt, de winter biedt vooral plezier. Als een kudde schapen volgen mijn metgezellen en ik het karakteristieke petje van de herder door het bos. Af en toe galmt een jodel. Lager op de helling is de temperatuur aanzienlijk gestegen en wordt de sneeuw papperig zwaar; ondoenlijk om netjes doorheen te glijden. "Je moet spelen met de zwaartekracht. Maak jezelf licht", spreekt Roland bemoedigend. "Ja, in poedersneeuw kan íederéén skiën, nu komt het pas écht aan op techniek". We ploeteren verder en omstebeurt vallen we om. Gevloek klinkt door de bomen en de skidag vol lol verandert in een lesje nederigheid. Roland: "Moeder natuur doet wat ze wil, dat hebben we te accepteren." Als door het stijgende lawinegevaar ook nog een van de

30 | SALT WINTER 2017

twee liften dichtgaat, vluchten we bergrestaurant Mäderlicke in. Maar niet getreurd. "Ze hebben er heerlijke witte wijn!" Roland's tweede tip voor een eeuwige jeugd.

Veilige haven Wanneer de eerste zonnestralen de majestueuze Fletschhorn in een oranje gloed zetten, klinkt over de Simplonpas het geluid van klokgebeier. We worden opgeroepen voor het ochtendgebed. Roland vertelt honderduit over de historie van de 2000 meter hoge pasweg. "Reeds in de middeleeuwen was dit een belangrijke handelsroute tussen Italië en Zwitserland, en tot de dag van vandaag verbindt de pas de Zuid- en Noordalpen." Om er lachend aan toe te voegen: "Eigenlijk is de Simplon ook de sleutelpassage tussen Genua en Rotterdam."

Het klooster waar we verblijven wordt Hospiz genoemd. Op verzoek van Napoleon nota bene, werd dit statige pand na de bouw in 1831 bemand door katholieke koorheren. Reden: reizigers die de pas overstaken vielen telkenmale ten prooi aan stormen, bandieten en lawines. In het klooster vond men een veilige haven, en nog steeds doet het dienst als herberg.

Met een grote kop dampende thee verwelkomen Augustiner koorheren – van de orde van de heilige St. Bernard – jaarlijks duizenden vreemdelingen. In de zomer zijn dat vooral wandelaars, in de winter staan toerski's en sneeuwschoenen in de gangen opgesteld. Bezoekers wacht naast comfortabele warmte en een heerlijke maaltijd, ook hulp op geestelijk vlak. Roland: "Het is steeds onduidelijker welke weg je moet volgen. Door de welvaart is er teveel keuze. Mensen zoeken meer dan ooit naar zingeving in het leven."

De stilte herwaarderen "Bij ons ontspan je niet alleen je lichaam, we bieden ook een plek om innerlijk tot rust te komen." Aan het woord is Père Francois, een van de vier religieuze zielenzorgers. Gezeten in de gebedsruimte legt hij ons zijn interpretatie van gastvrijheid uit. "We hanteren drie uitgangspunten. Eén: we zijn aanwezig voor iedere persoon. Twee: we luisteren zonder oordeel. En drie: we zoeken naar verbondenheid." Als voorbeeld dient de groep van 25 scholieren uit Fribourg die dit weekeinde ook hier slapen. "We praten over wat ze bezighoudt in het leven. En dat is niet makkelijk. De jeugd is zo onrustig, ze wil continu input hebben en zit de hele tijd op hun telefoon.

reisreportage

SALT WINTER 2017 |

31

reisreportage

“IN DE BERGNATUUR WERKEN WE SAMEN OM EEN SENSIBILITEIT VOOR HET MAGISCHE GEVOEL TE ONTWIKKELEN.”

Ik doe oefeningen met de jongens en meisjes om de stilte te herwaarderen. En dat werkt hier, in een prikkelarme omgeving, vrij goed." Weg van de hectiek van het dagelijkse leven, doen de jongeren moedig mee aan de digitale detox. In plaats van online te zijn, zoeken ze sociale interactie in de échte wereld. Wat ook helpt is de fysieke inspanning overdag.

Onder leiding van drie lokale gidsen trekt de groep er op toerski's op uit. "Wanneer je zwijgend door de sneeuw beweegt, de frisse lucht inademt en prachtige vergezichten aanschouwt, ervaar je alsof je dichter bij god bent", aldus de 64-jarige Francois, die zelf ook een fervent wintersporter is.

"In de bergnatuur werken we – bezoekers en gastheren – samen om een sensibiliteit voor het magische gevoel te ontwikkelen. Een ervaring die Gratien Volluz, berggids en voormalige prieur van de Simplon, omschreef als de Spiritualität der Berge." Opvallend: de stem van Francois gaat enthousiast omhoog zodra hij het over skiën heeft. "Ja, als het sneeuwt word ik blij. Ik ga extra vroeg naar bed en sta eerder op, haha.

Om morgen first tracks te kunnen rijden."

Spelen met de natuur Wij zijn gisteravond te lang aan de kloosterbar blijven hangen, maar zien de sporen van Francois als bewijs. Door het raam van de ontbijtruimte ontwaren we ook iets ander opmerkelijks; langs de blauwe hemel gieren kleurige vliegers.

"De Simplon is ideaal om te kiten", vertelt Roland terwijl hij aan een geurende bak koffie nipt. "Er staat altijd wind, en over het heuvelachtige terrein kun je behoorlijke afstanden af leggen." Nu ben ikzelf een ervaren skiër en alpinist, deze vorm van bergsport heb ik nog nooit geprobeerd. "Het is eenvoudig", legt Pascal Nessier (38) later uit. Aandachtig luister ik naar de aanwijzingen van de kite-instructeur. "We beginnen met een klein scherm; twee vierkante meter volstaat. Trek je links aan de hendel, gaat de kite naar links, en voor rechts geldt het tegenovergestelde. Probeer niet tegen de wind maar mét de wind te werken." En inderdaad. De eerste keren schuif ik pardoes op mijn buik door de sneeuw of kunnen omstanders maar ternauwernood voor de scheerlijnen bukken, na een kwartier oefenen blijft de kite netjes aan de hemel staan. "Perfect. Ik denk dat we naar vier vierkante meter kunnen, die heeft meer power." Met een schok kom ik los van de grond en subtiel probeer ik optimaal gebruik te maken van

het briesje. Zodra de ski's onder me beginnen te glijden, slaak ik een vreugdekreet. Wat een heerlijk gevoel! "Wanneer je voldoende ervaring hebt, gaan we voor het echte werk", moedigt Pascal aan. "Bij backcountry-kiten klim je op de kracht van de wind naar een top en daarna daal je door diepe poedersneeuw weer af." Voorlopig geniet ik op mijn beginnersniveau van deze kennismaking met snowkiten. "Voor iedereen van 10 tot 100 jaar, een sublieme manier om met de natuur te spelen", besluit Pascal.

Smaak van authenticiteit Hongerig van het buiten spelen schuiven we aan tafel. Voor ons een Walliser Platte, een klassiek Zwitsers gerecht. Roland legt met volle mond uit: "Het is Bergkäse, Trockenfleisch en Roggenbrot. Allemaal natuurproducten met het AOP-label, dat is voor ons belangrijk. Het Appellation d'Origine Protégée waarborgt de smaak en de authenticiteit." Uiteraard is ook de wijn lokaal geproduceerd. "Daar ben ik makkelijker in", grapt Roland. "Of het nu een Heida, Fendant of Johanisberg is, dat maakt me niet uit. Zolang het maar uit Wallis komt."

Ze zijn erg trots hier op hun paradijs, en ik begrijp dat. Als we de volgende dag op de Folluhorn boven het skigebiedje van Rosswald staan, worden we getrakteerd op een waanzinnig panorama. We zijn na sluiting van de skilift met sneeuwschoenen omhoog gelopen en genieten van de avondstemming. Roland benoemt alle bergtoppen die boven het Rhônedal uitsteken. Ook zien we de weg omhoog slingeren richting de Simplonpas. Ik mijmer over de afgelopen dagen en vraag me af of de koorheren ook vandaag weer reizigers hebben mogen begeleiden op hun tocht naar een kalm bestaan. Ik bewonder het schijnbaar ongecompliceerde en vreugdevolle buitenleven dat de bergbewoners een gezonde geest in een gezond lichaam oplevert. Wolken vliegen aan de hemel voorbij, alsof de wind ook gedag wil zeggen. Zodra de zon achter de toppen zakt, gaat een rilling van kippenvel over mijn lichaam. Mystiek is het juiste woord. Alleen een kraai verstoort plagend de verheffende stilte.

Meer informatie brig-simplon.ch gsbernard.ch/simplon rosswald-bahnen.ch rothwald.ch rolandtours.ch snowkiting.ch

SALT WINTER 2017 |

33

WINTERkriebels Met de Brilliant 2.0 Thermal Wind Top word je als hardloper niet meer over het hoofd gezien: het shirt is behalve warm, ademend en winddicht ook uitgerust met reflecterende strepen op de armen. Uitgevoerd in gebreid polyester. € 99,95. craftsportswear.com Maak kennis met Marker Vijo: een stoere helm voor kids met geïntegreerde snow goggle (op­ klapbaar), oorkleppen (verwijderbaar) en handig verstel­systeem (met één hand te bedienen).

Keuze uit 3 kleuren. € 89,95. marker.net

Arcteryx ontwikkelde de Beta LT Jacket voor berggeiten die er in weer en wind op uit willen trekken. Zo houdt de ademende en waterdichte Gore-Tex Pro shell ongure elementen buiten de deur, zijn de ruime stormcapuchon en hoge kraag volledig verstelbaar en is de achterkant extra lang. 345 gram. Beschikbaar in 4 kleuren. € 500. arcteryx.com

Geef de winter het nakijken met de Aurora 6 Ice + Waterproof: : een robuuste schoen die dankzij een waterdichte buitenkant van Thinsulate, warme fleecevoering en bijtgrage Vibram Arctic Grip zool (kleurt blauw op ijs) 100% winterhard is. Verkrijgbaar in 2 kleuren. € 170. merrell.com

De Element is de perfecte plank voor poederbazen én pistebeulen. Het veelzijdige all-mountain board is gemaakt van duurzaam geoogst essenhout (kern) en bamboe (bovenkant). Rocker shape.

Lengtes: 153 t/m 166 cm. € 499,95. arborcollective.com

Met de Smartphone Projector 2.0 tover je je telefoon om tot een filmprojector. Gemaakt van karton, voorzien van een glazen lens die het telefoonscherm tot 8x vergroot.

Alleen telefoons tot 80 x 160 mm passen in de doos. € 24,95. luckies.co.uk

Nooit meer koude klauwen met deze Guide Gloves van slijtvast geitenleer.

De uitneembare binnenhandschoen is gevoerd met een mix van wol en Primaloft (synthetisch dons).

Gore-Tex inzetstukken houden nattigheid buiten de deur. € 160. blackdiamondequipment.com

SALT WINTER 2017 |

35

WINTERkriebels Offpiste plannen?

Earn your turns met de Vaude Women’s Back Bowl Pants – waterdicht, winddicht en ademend. Voorzien van ventilatieritssluitingen, slijtvaste kniepatches, binnengamaschen en 2 voorzakken.

In bezit van bluesignkeurmerk, dus met respect voor mens en milieu geproduceerd. € 350. vaude.com

De Fjällräven Greenland No. 1 donsjas (700 cuin) is een tijdloze rauwdouwer.

Vaste capuchon, leren accenten, borst- en steekzakken. Vervaardigd uit het G-1000 Eco materiaal en biologisch katoen.

Verkrijgbaar in 6 kleuren. € 529,95. fjallraven.nl

Alfredo Gonzales Northern Pixels Reindeer: foute sokken voor iedereen die het jammer vindt dat Rudolph alweer met de noorderzon is vertrokken. Gemaakt in Italië. € 16. alfredogonzales.com

Duik de diepvrieskou in met deze behaaglijke Lightline Jacket van Mountain Equipment. De dikke donsjas (700 cuin) heeft een winddichte en waterafstotende Drilte Loft beschermlaag, afritsbare capuchon en 2 ingebouwde handwarmers. € 280. mountainequipment.co.uk

Van trailrunners tot mountainbikers en hikers; de Lowe Alpine AEON 27 is een avontuurlijke allemansvriend. Specs: verstelbaar draagsysteem, ventilerend rugpand, ergo­ nomische pasvorm. Een hoofdvak (27 l.) met mesh opbergvakken. Beschikbaar vanaf maart 2018. € 119,95. lowealpine.com

De Burton Women’s Genie, ideaal boardje voor beginnende boardsters.

Niet alleen het design is speels, maar ook de vergevingsgezinde twin shape.

Houten kern, extruded base. Lengtes: 138, 142, 147, 152 cm. € 340. burton.com

De Hanwag Grünten Winter is een instant classic.

Wat dacht je van rundlederen bovenkant, dubbel­ gestikte naden, stoere veteroogjes, IceGrip zool met microscopische glasdeeltjes en extra isolatie in schacht en zool? € 269,99. hanwag.nl

SALT WINTER 2017 |

37

dossier Illustraties: Andrew Groves

#alternatievesneeuwfeiten

OFFPISTE Je wilt al tijden een keertje offpiste gaan, maar weet ook dat kersverse sporen trekken be-be-behoorlijk spannend kan zijn. Tot nu dan.

Hier kleur je veilig buiten de lijntjes.

KAJAKKEN IN DE VRIESKOU

OVERNACHTEN IN EEN GLAZEN IGLO

Van het gebaande pad De Brienzersee, een langgerekt bergmeer in het hart van Zwitserland (Bern).

First tracks Kajakken op een door witte bergruggen omgeven binnenzee is als schaatsen op een spiegelende ijsvloer; huiveringwekkend mooi. Dit doe je uiteraard niet in je uppie, maar in het kielzog van een Zwitserse gids die je vanuit Interlaken veilig over het meer loodst. Geen zorgen over de kou: dikke droogpakken houden nattigheid buiten de deur.

Verder kleuren hightide.ch, interlaken.ch

Van het gebaande pad Saariselkä, een arctisch gehucht aan de rand van Urho Kekkonen, het op een na grootste nationale park van Finland.

First tracks IJsvissen, noorderlicht­safari’s, langlaufen, sneeuwscootertochten, met husky’s op pad: zelfs de Kerstman raakt in het winterwonderlandschap van Saariselkä niet uitgespeeld. Op adem komen? eniet dan in je eigen glazen iglo van het vijfsterrenuitzicht.

Verder kleuren kakslauttanen.fi, inarisaariselka.fi

ZWEVEN OVER SNEEUWVLAKTES

DE POEDER INDUIKEN

Van het gebaande pad Luleå, een havenstad in Noord- Zweden (Norrbotten), vlak onder de poolcirkel. First tracks In Zweeds Lapland kwakkelen de winters niet. Hier veranderen diepvrieskou en sneeuw grote delen van de Botnische Golf in uitgestrekte sneeuwvlaktes, ideaal om met een hovercraft overheen te blazen.

De 2,5 uur durende zweeftocht start in Luleå en doet verschillende eilandjes, waaronder Brändöskär, aan. Met een beetje mazzel spot je nieuwsgierige zeehonden.

Verder kleuren pinebaylodge.se, swedishlapland.com.

Van het gebaande pad Les Arcs, een buitensporig groot skigebied (425 km piste) in de Franse Alpen, hoog boven Bourg-SaintMaurice. First tracks De pistebully’s van Les Arcs laten iedere winter een twaalftal pistes (Piste Natur’) bewust links liggen.

In plaats van de boel aan te harken, steken ze hier – na uitvoerige lawine inspecties – alleen een paar lange markeerstokken in de verse poudreuse. Hierdoor kun je onder meer op Bois de l’Ours (Arc 2000), Petit Renard (Arc 1800) en Les Bosses (Arc 1600) veilig de poeder induiken.

Verder kleuren lesarcs.com (zoek op ‘piste natur’).

Van een overdosis sneeuw kun je gek worden. Piblokto, ook wel bekend als ‘arctische hysterie’, is een aandoening die met name onder Inuït-vrouwen in Groenland voorkomt. Symptomen zijn onder andere geheugenverlies en naakt in de sneeuw lopen.

38 | SALT WINTER 2017

dossier Graeme Richardson

Luleå

Brienzersee©Hightide Kayak School

De Brienzersee

Saariselkä

SALT WINTER 2017 |

39

De grootste sneeuwvlok ooit was 38 centimeter. Volgens het Guinness Book of Records viel deze dwarrelende reus in 1887 in het Amerikaanse Fort Keogh (Montana).

40 | SALT WINTER 2017

dossier

#alternatievesneeuwfeiten

SNOW AND THE CITY In Nederland ligt het openbare leven al na een paar sneeuwvlokken plat. Er zijn echter ook steden die zich niks van een paar meter sneeuw aantrekken. Vier snowmageddons.

VALDEZ, ALASKA

SAPORRO, JAPAN

De vissers in dit havenstadje worden warm noch koud van het ontzagwekkende pak sneeuw (825 cm) dat hier jaarlijks valt. Verantwoordelijk voor de white out zijn de Chugach Mountains, een bergketen die fungeert als een springschans voor aanstormende zeelucht: vochtige lucht botst tegen het gebergte en wordt omhoog gestuwd, waarna zich zware sneeuwwolken vormen. valdezalaska.org

Zo’n 2 miljoen inwoners van deze noordelijke metropool krijgen ’s winters bergen sneeuw op hun dak (485 cm).

Mopperen? Welnee, de stad is zelfs zo gek op het witte spul dat ze ieder jaar het beroemde Sapporo Sneeuwfeest (1 t/m 12 feb.) organiseren. Andere claim to fames: de Olympische Winterspelen van 1972 en Saporro bier. snowfes.com/english

AOMORI, JAPAN

QUEBEC, CANADA

Ook deze stad in het hoge noorden van Japan wordt iedere winter bedolven onder een metersdikke poederdeken (790 cm). En ook hier ontstaat de bizarre sneeuwdump door een muur van bergen, de Hakkoda-sankei, die niet wil wijken voor wolkenformaties die vanaf de oceaan binnenstromen. en-aomori.com

Een van de oudste steden van Noord Amerika – Quebec werd in 1608 door de Franse ontdekkingsreiziger Samuel de Champlain gesticht – is gezegend met een extreem vochtig landklimaat. Hierdoor moeten de Québécois maandenlang door een dik sneeuwdek (381 cm) ploegen. Het weerhoudt ze er niet van om zich tijdens het jaarlijkse Carnaval de Quebec (26 jan. t/m 11 feb.) warm te swingen. carnaval.qc.ca

Het wereldrecords sneeuwval in een dag staat op 256 centimeter. Op 5 maart 2015 werd het Italiaanse dorpje Capracotta in amper 18 uur tijd begraven onder een berg sneeuw. Bewoners moesten uit ramen klimmen om hun huizen te verlaten.

SALT WINTER 2017 |

41

dossier

Zwarte sneeuw bestaat. Heel soms valt er zwarte, maar ook rode of gele sneeuw.

Dit wordt veroorzaakt door stof, as, roet en pollen die in de lucht zweven.

#alternatievesneeuwfeiten

ICEFLOW

Gek op gletsjers? Salt selecteerde drie ruige ijsrivieren die je als doorgewinterde sneeuwhaas prima kunt bedwingen.

VATNAJOKULL

JOSTEDALSBREEN

LA MER DE GLACE

Vatnajokull is na Austfonna op Spitsbergen de grootste ijsrivier van Europa.

De bevroren joekel ligt in het zuidoosten van IJsland en houdt met een oppervlakte van zo’n 8.200 vierkante kilometer een twaalfde deel van het eiland in een ijzige wurggreep. Bekijk deze rivierreus van dichtbij door in een van zijn gespierde zijarmen, de Breiðamerkurjökull, een grilling gevormde ijsgrot in te duiken. De gidsen van Iceguide nemen je graag op sleeptouw. iceguide.is/ice-cave-excursion

Hoewel hij in het niet valt bij zijn IJslandse overbuurman is de Noorse Jostedalsbreen met 487 vierkante kilometer en een dikte tot 600 meter de grootste gletsjer van het Europese vasteland.

Dit is genoeg ijs om de Benelux onder een 4 meter dikke ijslaag te bedekken.

Nog veel meer huiveringwekkende gletsjerfeiten vind je in het Noorse Gletsjer Museum in Fjaerland, een gehucht aan de oevers van de ijsstroom. Vanuit het gebouw worden ook diverse sneeuwtochten georganiseerd, onder andere door Jaerland Guiding. bre.museum.no

Met zijn lengte van 7 kilometer meandert de langste gletsjer van Frankrijk als een zee van ijs van de Mont Blanc af.

De ijszee is gemiddeld zo’n 200 meter diep en beweegt met een snelheid van 90 meter per jaar richting het dal.

De beste manier om deze bevroren baren te bedwingen is door net buiten Chamonix aan boord te springen van de Chemin de fer du Montenvers: een tandradbaantje dat al sinds 1909 omhoog kruipt. Na een hemelvaart van 20 minuten word je getrakteerd op een verbluffend gletsjerzicht. chamonix.net

De verschrikkelijke sneeuwman Onlangs dook hij weer in het nieuws op: de Verschrikkelijke Sneeuwman, ofwel de Yeti. Het harige monster, volgens lokale bergbewoners een soort kruising tussen een mens en een beer, wordt al eeuwenlang gespot in de Himalaya. Vreemde voetafdrukken, schimmige foto’s en gevonden plukken haar moeten zijn bestaan aantonen. Amerikaanse wetenschappers hebben onlangs negen vermeende ‘bewijsstukken’, waaronder een gemummificeerd (aapachtig) wezen uit het Messner Mountain Museum, onderzocht. De conclusie is ontnuchterend: het gaat om restanten van honden en beren. Twee dna-sporen konden de knappe koppen echter niet helemaal thuisbrengen. Aangenomen wordt dat het om een nog onbekende beersoort gaat, een mogelijk kruising tussen een bruine beer en een ijsbeer.

42 | SALT WINTER 2017

dossier Vatnajokull

Jostedalsbreen

La Mer de Glace

SALT WINTER 2017 |

43

dossier

#alternatievesneeuwfeiten

VRIJE VAL Kan een afdaling voor jou niet steil genoeg zijn? Dit zijn de vijf steilste pistes van de Alpen.

1. LANGER ZUG

2. HARAKIRI

3. LE PAS DE CHAVANETTE

Lech, Oostenrijk

Mayrhofen, Oostenrijk

Portes du Soleil, Frankrijk

Met een huiveringwekkend hellingspercentage tot 140% bezorgt het eerste deel van deze piste je gegarandeerd knikkende knieën. Binnen een afstand van 852 meter ‘val’ je maar liefst 373 meter naar beneden. Totale lengte: 4700 meter. lechzuers.com

Vergeet je kalmeringstabletten niet te slikken: de gemiddelde hellingsgraad van deze suïcidale skipiste is 78%, op sommige stukken zelfs dik 100%.

Totale lengte: 1500 meter. mayrhofen.at

Deze ruige roetsbaan wordt ook wel ‘De Zwitserse Muur’ genoemd: behalve de loodrechte wand (tot 100%) zorgen manshoge buckels ervoor dat iedereen hier om zijn moeder schreeuwt.

Mammááá! Totale lengte: 1300 meter. portesdusoleil.com

4. DIE STREIF

5. KANDAHAR

Kitzbühel, Oostenrijk

Garmisch Partenkirchen, Duitsland

Een nietsontziende wereldbekerpiste die zelfs ervaren rotten angst inboezemt. Niet verwonderlijk als je bedenkt dat een val op het steilste deel, de Mausefalle (85%), gelijk staat aan een glijpartij van ettelijke honderden meters. Totale lengte: 3200 meter. kitzbuehel.com

Met hellingspercentages tot 92% doe je er verstandig aan om een parachute op je rug te snoeren. Kandahar wordt door niets voor niets ‘De Vrije Val’ genoemd.

Totale lengte: 3400 meter. zugspitze.de

De eerste foto van een sneeuwkristal werd in 1885 gemaakt. William ‘Snowflake’ Bentley, een boerenzoon uit het Amerikaanse Vermont, nam de eerste sneeuwvlokfoto door een fotocamera op zijn microscoop te monteren. Hij noemende ze ‘kleine wonderen van schoonheid.’

Sneeuwvlokken zijn niet rond. Iedere sneeuwvlok bestaat uit tientallen, zo niet honderden unieke sneeuwsterretjes. Doordat ze tijdens de val aan elkaar klitten, lijken ze rond.

44 | SALT WINTER 2017

Wat is hellings­ graad?

De hellingsgraad, uitgedrukt in percentages (%), is de eenheid om de stijging van een hellend vlak weer te geven. De steilheid van een berg bereken je door het hoogteverschil dat overbrugd moet worden te delen door de afstand die je hiervoor nodig hebt. De uitkomst doe je maal 100. Bij een hellingspercentage van 10% daalt een piste dus 10 meter per 100 meter.

Een hellingsgraad van 100% betekent dus dat de piste onder een hoek van 45 graden staat (en geen 90 graden zoals vaak word gedacht).

SALT WINTER 2017 |

45

dossier

#alternatievesneeuwfeiten

WITTE DOEK Ingesneeuwd? Maak je geen zorgen, met deze vijf films vliegt de wintertijd voorbij.

Imagination

Follow Through

The Crash Reel

The Climb

Life of Glide

Mooi geschoten film over een jochie dat op de achterbank van een rijdende auto zit en zich inbeeldt dat hij wordt achtervolgd door skiërs die door tuinen roetsjen, over schoolbussen springen en van winkeldaken stuiteren. De krankzinnige stunts worden in het echt uitgevoerd door professioneel freestyle skiër Tom Wallisch en zijn opgenomen in het Canadese Nelson. Te zien op sherpascinema.com.

(4.39 min)

Caroline Gleich is professioneel skiër, klimaatactiviste en fanatiek Instagrammer.

Behalve veel fans heeft ze ook veel haters, van mannen die haar voicemail volschelden tot nep-profielen op Facebook waar haar sportieve prestaties belachelijk worden gemaakt. In Follow Through zie je hoe de Amerikaanse korte metten met alle kritiek maakt door in het onherbergzame Utah de allermoeilijkste afdalingen te skiën.

Te zien op vimeo.com.

(21.47 min)

Hartverscheurend drama over Kevin Pearce, een 22jarige snowboarder die hoopte op deel­ name aan de Olympische Winterspelen van Vancouver. Een riskante sprong op oudjaarsdag 2009 maakte in een klap een einde aan zijn dromen: Kevin liep hersenletsel op en lag dagenlang in coma.

Via familie­filmpjes, wedstrijdbeelden en interviews wordt het verhaal meeslepend in beeld gebracht. Te zien op Netflix. (108 min)

Lindsey Vonn is met 77 wereldbekerzegens de beste skiester aller tijden. Een verschrikkelijk valpartij, waarbij ze twee kruisbanden scheurde en een scheenbeen brak, maakte in 2013 bijna een einde aan haar carrière. Deze documentaire laat zien hoe de Amerikaanse skibabe met heel veel vallen en opstaan uiteindelijk weer de absolute wereldtop weet te bereiken.

Te zien op redbull.tv.

(47.39 min)

Jeremy Jones is een levende snowboard­ legende. In zijn nieuwste film neemt de Amerikaan je niet alleen mee naar de begin­dagen van het snowboarden, maar probeert hij ook uit te leggen wat ‘boardgevoel’ voor hem betekent. “De film is in Tahoe opgenomen, achter mijn huis. Het gaat over snowboarden in de puurste vorm en het simpele genot ervan.” Jeremy maakte eerder de films Deeper, Further en Higher.

Te zien op getsalt.com (15.49 min.)

46 | SALT WINTER 2017

VAN A NAAR BIOLOGISCH Sinds Salts floor manager met zijn eten is geswitcht van gewone brokken naar het biologische én diervriendelijke voer van Yarrah, heeft hij er naast de drukke werkzaamheden op de redactie van Salt een baantje bij gekregen. Zo maakt hij sinds kort deel uit van het R&D Team van Yarrah en schuift hij regelmatig aan voor een smaaktest, doet hij suggesties voor nieuwe of verbeterde maaltijden of, zoals de afgelopen maanden, denkt hij mee over het ontwerp van de verpakking.

Beter Leven Yarrah maakt al sinds 1992 biologisch voer voor honden en katten. De ingrediënten halen ze zelf bij boeren die - net als Yarrah - de wereld graag wat beter maken. Vertrouwen is goed, maar controle moet. De kwaliteitsmanager van Yarrah bezoekt daarom alle leveranciers persoonlijk om met eigen ogen te zien dat grondstoffen écht biologisch zijn en de dieren een beter leven hebben. Vlees uit megastallen of plofkippen kom je bij Yarrah dus niet tegen. De producten zijn daarnaast vrij van chemische antioxidanten, kunstmatige geur-, kleur en smaakstoffen en genetisch gemanipuleerde ingrediënten. 87% van de baasjes die is overgestapt op biologisch voer van Yarrah merkt verschil, zoals een glanzende vacht, betere ontlasting en meer energie.

Beter verpakken Afgelopen periode heeft Yarrah gebruikt om het assortiment biologische producten verder te verbeteren. Dit heeft geresulteerd in een nieuwe droogvoerverpakking met meer focus op het Europese Bio-keurmerk, de vijf kernwaardes van Yarrah en een duidelijk zichtbaar eiwit- en vetpercentage.

De verpakking bevat een uitgebreid voeradvies op basis van gewicht en activiteit en een eenvoudig stappenplan om over te stappen van regulier voer naar biologisch voer van Yarrah.

De verpakking, waarvoor ook nog eens 20 procent minder materiaal is gebruikt, is hersluitbaar om het voer langer vers te houden.

Beter eten Ook is gekeken hoe de samenstelling van het voer nog verder verbeterd kon worden. Aan het droogvoer voor de kat zijn brandnetel en erwten toegevoegd. Brandnetel geeft o.a. verlichting bij nierproblemen en werkt bloedzuiverend.

Erwten zijn glutenvrij, een goede bron van eiwitten en vezels en hebben een hoge acceptatie. Bovendien heeft Yarrah een nieuwe variant vegetarisch/veganistisch droogvoer zonder tarwe voor honden geïntroduceerd. Ideaal voor honden met een dierlijke eiwitallergie die tevens moeite hebben met tarwegluten. De nieuwe droogvoerverpakkingen zijn sinds november zowel online als in de winkels beschikbaar.

Yarrah.com

Salt x nomad

JAAP KORTEWEG - MIKE COOTS - WINNY MAAS JELTE GLAS, DANIËL VENNEMAN & ARTHUR VAN DER LEE - JORIS HOEBE - PETER BELLERBY - WILMAR VERSPRILLE & MATTHIJS GROOS - CHLOÉ RUTZERVELD - PETER CEGLINSK - JORIS LAM - STEFANO BOERI - EMMA FRANCE RAFF - KEVIN RUSTON LISANNE ADDINK DÖLLE - ANNE PLEUN VAN EIJSDEN - LONNY VAN RYSWYCK & NADINE STERK VALENTIJN HUTTE - FRANS SCHEPERS - JOHN SUMMERTON - TOM VAN SOEST - DANIEL SUTJAHJO & JOOST VAN UDEN - TJEERD HERREMA - WILMA HIEMSTRA & ANTON EN ELISE ZOETMULDER - WOUTER VOS & MARCEL VOSSE - OLAF DE VRIES - SANNE ZWART - TELMO PIEPER & MIEL KRUTZMANN - BAS TIMMER & ALEXANDER DE GROOT - KAMIEL & MARTIJN BLOM - DONALD HARTING & MARK VAN DER VREEK - TOM KAY - REINA OVINGE & NATALIE COMANS - AUGUST DE VOCHT - PAULE GUÉRIN &K TILL - SUZAN DE MA E RBREITFUSS S HAUWERT - JOEP VAN DAMME - SIMON DAVIDS In de tweede editie van de Salt 70 - RIT HERFS - MAARTJE SCHOOLDERMAN - TIM hebben we de makers het woord gegeven.

Stuk voor stuk in een wereld waarin HEUVEL - MISMIT - OBI KAUFMAN - mensen BASdieVAN DEN massaproductie domineer t, laten zien hoe schitterend het maakproces is. Vanaf de & teken­ LOU BERGS - HILKO VAN IDSINGA KAYLEIGH VAN tafel tot aan de daadwerkelijke productie waarmee de REBEL ene keer een trouwe schare fans OOSTROM - JOCHEM - ANDREAS LIE - DURI wordt verblijd en de andere keer een wereld­ verovering HORSMANS op gang komt. Wat deze 70 nationale WIELAND - NICOLE ROB WOLFS en internationale makers verbindt is hun - THOMAS MEYERHOFFER -nimmer NIELS DE BRUIN - ROpioniersgeest en een aflatende nieuwsgierigheid naar mogelijkheden.

WIN SNIJDER MARTIJN JEGERINGS & De Salt 70 is geen ranglijst. De personen staan in willekeurige volgorde allemaal op 1.

CHRIS WESTEN - OLIVIER WEGLOOP, RUUD ZANDERS, STYN CLAESSENS, MAURITS GROEN - JOS & COEN - MART SMIT - THOMAS BINGGELI CHRISTOPHE HERR - ROOS VAN DE WEERD Tekst: Ard Krikke - Matthijs Meeuwsen - Natasha Bloemhard

1

ANDREAS LIE Fotokunstenaar Andreas Lie manipuleert als een malle.

Als geen ander weet de Noorse illustrator twee foto’s samen te voegen tot een compleet nieuw kunstwerk. Neem zijn Norwegian Woods: een serie digitaal bewerkte double exposure foto’s waarin hij wilde dieren met ongerepte landschappen mixt – sneeuwvlaktes, bossen en bergtoppen gaan naadloos op in de vacht van wolven, beren en rendieren. Als foto-manipulator, zoals hij zichzelf noemt, wil Lie vooral de kwetsbare schoonheid van de natuur onder de aandacht brengen. andreaslie.com

50 | SALT WINTER 2017

DE MAKERS

Leon van Bon

S A LT 7 0

2

3

4

BAS VAN DEN HEUVEL

MAARTJE SCHOOLDERMAN

THOMAS MEYERHOFFER

Fietskoffiebrander

Blikvanger

Gamechanger

Volgens de ‘kopman’ van Il Magistrale Cycling Coffee gaan koffie en koers prima samen. Zo is de Golden Greg, vernoemd naar Olympische wielrenkampioen Greg Vanavermaet, een supersterke espresso. De Prima Donna daarentegen is vrij zoet en een knipoog naar een van de beste vrouwen uit het damespeloton, Marianne Vos. “Ik verzin afhankelijk van het wielerseizoen eerst een naam en ga vervolgens op zoek naar bijpassende specialty koffiebonen. Als deze binnen zijn, start het branden in onze ambachtelijke branderij. Uiteindelijk rolt hier na heel veel getweak met verschillende temperaturen en brandtijden de beste smaak uit.” magistralecyclingcoffee.cc

Maartje is op een missie: met vanBLIK wil ze het slechte imago van blikvoer oppoetsen. De 30-jarige Amersfoortse maakt smakelijk eten uit conservenblik, verkrijgbaar in de varianten chili con carne, curry madras en kip kokos (met biologische kip). Zónder gebruik van suiker, zout en toegevoegde conserveringsmiddelen, zo leert het vrolijke etiket. “Ik wil mensen niet alleen gezonde gerechten met veel groenten voorschotelen, maar ook bijbrengen dat blik – ooit uitgevonden dankzij Napoleon, die zijn hongerige soldaten van goed eten wilde voorzien – een geweldig verpakkingsmateriaal is: blik kan oneindig worden hergebruikt. In Nederland wordt blik bijvoorbeeld voor 95 procent gerecycled. vanblik.nl

Thomas Meyerhoffer is geobsedeerd door eenvoud. De in Californië woonachtige designer bedacht al voor tal van merken simpele oplossingen voor complexe problemen. Zo ontwierp hij voor sneeuwbrillenmerk Smith de allereerste oversized skibril (ruimer blikveld) en verzon hij voor snowboardmerk Flow een wegklapbare voetbandbinding (makkelijker instappen). Zijn nieuwste wapenfeit: de 2PRT, een surfplank speciaal ontworpen voor surfers die veel rondreizen en geen trek hebben in gehannes met oversized luggage. Meyerhoffer maakt het deelbare board – het shortboard splitst net boven de vinnen in tweeën – alleen op bestelling. “Met de 2PRT heb ik getracht om vorm en functie naadloos in elkaar over te laten lopen.” thomasmeyerhoffer.com

SALT WINTER 2017 |

51

5

JELTE GLAS, DANIËL VENNEMAN & ARTHUR VAN DER LEE Woonpioniers is de naam. Drie kundige klussers met een visie. Met hun experimentele optrekjes geven ze gebiedsontwikkelaars, beleidsbepalers en andere bobo’s op de woningmarkt een flinke schop onder de kont. Ja, ze timmerden al aan de weg met tiny houses toen de rest van Nederland nog riant lag te snurken. Maar prop ze niet al te veel in een hokje. Ook deze wonder­schone vogelwachtershut op Terschelling schudden ze moeiteloos uit de mouw. woonpioniers.nl

6

SANNE ZWART Fermentatiekoningin Van brood tot bier en van chocola tot koffie. Zonder de noeste arbeid van miljarden bacteriën zouden veel van onze favoriete smaken onmogelijk kunnen bestaan. Deze Rotterdamse fermentatiekoningin begrijpt dit culinaire rottingsproces als geen ander: “Bij fermenteren worden goede bacteriën behouden; die zijn supergezond en zorgen voor een bijzondere smaak.”

En met haar RotPot – een kruidenmix plus kleine fermentatiepot van 1 liter – kun je ook zelf de bacteriën in de week zetten voor bijvoorbeeld een heerlijke pot zuurkool of frisse priklimonade. keukenboeren.nl

52 | SALT WINTER 2017

7

ANNE PLEUN VAN EIJSDEN Papiermaker Deze 29-jarige rockster sleept ons anno 2017 gewoon weer de steentijd in door duurzame notitieboekjes te maken van steen. Euh, papier van steen? Jazeker! Op basis van een Taiwanees familierecept weet On The Rocks afgedankt steengruis om te zetten in het ideale papier voor outdoorjunkies: stevig, waterafstotend, cradle to cradle. Keigaaf. paperontherocks.com

woonpioniers.nl

Woonpioniers

S A LT 7 0

DE MAKERS

8

KEVIN RUSTON Rugzakkenvuller Het naaiatelier van Kevin Ruston heeft meer weg van een militair museum. Van Scandinavië tot de Alpen speurt hij namelijk voortdurend naar vintage legerrugzakken om deze vervolgens met chirurgische precisie te restaureren. Denk: robuuste riempjes, coole canvassen en een keur aan camou­flagetinten. De ideale rugdekking voor iedereen die zoekt naar een unieke patrol pack met een verhaal. wynnchester.co.uk

9

MILOU BERGS Probleemoplosser

Nederlanders zijn zo verzot op hun stalen ros, dat er op bijna elke straathoek wel een fietsenrek, -klem of -beugel uit de stoep steekt om ze te stallen. Veel van dat verwrongen staal wint geen schoonheidsprijs en neemt ook hinderlijk veel ruimte in beslag. Hoe het beter kan, bedacht de jonge ontwerpster Milou Bergs (die eerder al tekende voor de funky fietspomp Huff) met het ‘onzichtbare’ fietsenrek Align.

Zodra je voorwiel de gleuf inrijdt, wipt er soepeltjes een stijlvolle stang omhoog.

Om weer even gemakkelijk de stoep in te ‘hansklokken’ zodra de fiets weer de hort op moet. Slim! miloubergs.com

10

JOCHEM REBEL Uitvinder Deze Amsterdamse Guust Flater ontwikkelde samen met studenten van de TU Delft de IJskever, een in een Golfje passende strand- en ijszeiler voor de prijs van een goed kiteboardset. Testen op een knalhard meer in de buurt van Stockholm (Fiskeboda) wezen afgelopen winter uit dat het door een standaard windsurfzeiltje aangedreven ‘vaartuig’ ieder briesje omzet in pure snelheid. Jochem hoopt nu op een strenge winter zodat hij met het verbeterde prototype nog wat vluchturen kan maken alvorens hij besluit de ijszeiler in een kleine serie te gaan produceren. We houden je via getsalt.com op de hoogte.

SALT WINTER 2017 |

53

S A LT 7 0

DE MAKERS

11

BARNABY CARDER LEPELSNIJDER

Spoonman Barnaby Carder (35), beter bekend als Barn the Spoon, doet niets liever dan lepels van hout snijden.

Een zelfportret van een ruwe bolster blanke pit.

Lepels zijn cool “Als mens kunnen we niet zonder lepels. Ga alleen maar eens na hoe vaak je per dag een lepel gebruikt. Ik denk wel een stuk of zes keer, van het roeren in je eerste bakkie thee tot het naar binnenwerken van je avondmaal. Onmisbaar dus. Daarnaast is het gebruik van dit simpele stuk bestek, in feite een kommetje met een handvat eraan, al duizenden jaren oud.

Niet alleen als dagelijks gebruiksvoorwerp – onze prehistorische voorvaderen bewerkten hoorns, schelpen en houtspaanders om ermee te eten –, maar ook als cadeau voor bijzondere gebeurtenissen, zoals geboorten, huwelijken en begrafenissen. Wist je overigens dat het woord spoon, afgeleid van Angelsaksische spōn, ‘houtspaander’ betekent?”

Foto's: Debi Trelaor

Verliefd op hout “Zelf ben ik al mijn hele leven in de weer met hout. Zo kwam ik als klein jochie via een buurman voor het eerst in aanraking met houtbewerking. Het klinkt misschien vreemd, maar ik was op slag verliefd op hout. De geur, de krullen, de nerven; geen stuk hout is gelijk. Op mijn dertiende kreeg ik een draaibank van mijn ouders en maakte ik mijn eerste kommen, lepels, kandelaars en beeldjes.”

Treehugger “Na mijn studie biologie besloot ik om in plaats van leraar als houtbewerker aan de slag te gaan; ik had het plan opgevat om geld te verdienen met het maken van houten sieraden. Al snel kwam ik erachter dat niemand op relatief dure juwelen van hout zat te wachten. Ik was behoorlijk teleurgesteld. Gedesillusioneerd

besloot ik mijn leven over een andere boeg te gooien: ik trok de deur van mijn stoffige flatje achter me dicht en ging onder een zeiltje in de bossen in de omgeving van Oxford wonen. Ik bivakkeerde drie jaar lang tussen de bomen, kookte op houtvuur, kloofde hout en leerde hoe ik zelfgemaakte lepels in naburige dorpjes kon verkopen. Ondertussen dacht ik veel na over de zin van het leven, of ik als rondreizende lepelsnijder wel in deze moderne wereld paste.

Ik kwam tot de conclusie dat ik mijn weg in de maatschappij kon vinden door… lepels aan de man te brengen.”

Leven in Londen “Dankzij deze zelfverkozen leerweg voelde ik me vijf jaar geleden weer sterk genoeg om mijn bivak in het bos voor een woon- en werkplaats in hartje Londen te verruilen. Sindsdien hak, kloof, snijd, guts, schaaf en schuur ik lepels in alle soorten en maten, van een rechttoe rechtaan pollepel tot een brede meelschep en een gedraaide slalepel.In plaats van op straat verkoop ik nu grotendeels ia de webshop.”

Man, hout, mes “Met dit onlangs verschenen boek wil ik mensen vooral laten zien wat er allemaal bij lepelsnijden komt kijken. Het is dus geen stap voor stap tutorial. Natuurlijk hoop ik lezers wel te verleiden om ook zelf de handen uit de mouwen te steken.

Houten lepels zijn namelijk een toegangspoort tot een andere wereld, naar een tijd waarin het leven een stuk eenvoudiger en bescheidener was.” barnthespoon.com

SALT WINTER 2017 |

55

S A LT 7 0

12

DE MAKERS

DONALD HARTING & MARK VAN DER VREEK Bamboeboarders Ze begonnen met shapen in hun eigen achtertuin. Maar de stoere snowsurfers van het Utrechtse DRY boards laten inmiddels tot diep in de Dolomieten de poeder opstuiven.

Snowsurfers? Ja, kleine, brede snowboards, ideaal om over de tiefschnee te stuiven en zo ook in hartje winter het surfgevoel levend te houden.

Donald en Mark bouwen ze custom made van bamboe en balsahout.

Als ze niet zelf op de plank staan tenminste. dryboards.nl

13

RENÉ SNEL & FICTION FACTORY Huizenbouwers

Een van onze favoriete kleine huisjes is het Wikkelhouse. Dit tiny woninkje, bedacht door René Snel, is gemaakt van golfkarton.

Snel ontwierp puntvormige bouwblokken, waaromheen 24 lagen karton worden gewikkeld en verlijmd. Eenmaal aan elkaar gekoppeld zorgen een waterdichte coating en houten panelen ervoor dat het doorzonhuisje na een plensbui niet in een berg papier-maché verandert. Het ontwerp werd opgepakt door de Fiction Factory en inmiddels rollen de papieren optrekjes van de band. Nieuwsgierig? Bij Stayokay in de Biesbosch staat een penthousje in het riet verscholen. wikkelhouse.com

56 | SALT WINTER 2017

DE MAKERS

Switzerland Tourism Maurin_Bisig

S A LT 7 0

14

MARTIJN JEGERINGS & CHRIS WESTEN

15

16

DURI WIELAND

THOMAS BINGGELI

Skimaker

Car killer

Zai betekent ‘taai’ in het Reto-Romaans, een oeroude taal die nog door een handjevol trotse Zwitsers wordt ge­­sproken. Goede naam dus voor lange latten die deels (de kern) van hout, vilt, en zelfs graniet zijn vervaardigd.

Ook veerkrachtig is Duri Wieland: een 65-jarige vakman die ieder onderdeel van de hightech ski's – kern, glasvezelmat, glijlaag, metalen zijkanten – zorgvuldig op maat snijdt, knipt, zaagt, schuurt en vervolgens in een voorgevormde mal tot een strak geheel samenperst. Per paar is de krasse knar zo’n 8 uur bezig. Het resultaat zijn supersnelle ski's die als een Tesla die berg afzoeven. Gelukkig is de sportieve Zwitser nog lang niet van plan om met pensioen te gaan. zai.ch

Geïnspireerd door vooruitstrevende merken als Apple en Google ontwikkelde Thomas Binggeli (44) in 2009 zijn eerste Stromer. Geen suffe stekkerfiets, maar een blitse e-bike met supersterke motor. Een paar jaar later kwam de slimme Zwitser met nog een handjevol stoere racemonsters op de proppen.

Zijn elektrische vloot is uitgerust met tal van technische snufjes, zoals energieopwekkende remmen, antidiefstal gps-tracking systeem en een app waarmee je zelf de motor kunt afstellen. “Mijn droom is om grote steden als New York en Londen autovrij te maken.

Dit gebeurt alleen als ik mensen verleid om op een e-bike te stappen.” stromerbike.com

Poederbazen Martijn baalde zo van peperdure wintersportjassen dat hij besloot om zelf een duurzaam én betaalbaar sneeuwkledingmerk op te richten. De in Bern woonachtige marketeer vond een zakenpartner in Chris Westen, een snowboardende textielspecialist, en samen startten ze Open Wear. Allereerst zochten ze samenwerking met Sympatex, een Duits bedrijf gespecialiseerd in functionele en gerecyclede materialen. Chris ontwikkelde vervolgens talloze prototypes en Martijn hield zich bezig met het bouwen van een community. Met een Kickstarter-campagne werd vorig jaar genoeg geld opgehaald om de poederjassen (in Vietnam) te laten produceren. Inmiddels bieden de mannen ook skibroeken aan, gemaakt van petflessen. open-wear.com

SALT WINTER 2017 |

57

Anna Steijger

17

HILKO VAN IDSINGA & KAYLEIGH VAN OOSTROM Knopenhakkers Samen met Ermi van Oers bedachten deze Rotterdamse vrienden Stukje Stad: toffe knopen van afvalhout, gebaseerd op piepkleine stukjes stratenplan van steden als Amsterdam, Rotterdam, Eindhoven, Gent en – op verzoek – jouw favoriete stads­jungle. Misschien onmogelijk om te navigeren, maar een aanwinst voor elke winterjas. stukjestad.com

18

WILMAR VERSPRILLE & MATTHIJS GROOS Meelifters Amsterdam stroomt de laatste jaren zo propvol met toeristen dat je er bijna het idee krijgt dat Johan Cruijff is herrezen en gratis handtekeningen uitdeelt op het Damrak. Bestudeer vijf minuten een willekeurig kruispunt en je ziet het gevolg: hoogoplopende spanningen tussen argeloze toeristen en foeterende fietsforensen. Ontwerpersduo Wilmar/Matthijs probeert de druk van de ketel te halen met Yellow Backie: een knal­gele bagagedrager die iedere Amsterdammer gratis op zijn twee­wieler kan laten schroeven. “Het zitje is een uit­nodiging aan buitenlandse toeristen om heel hard ‘backie’ te roepen en vervolgens gezellig een stukje mee te liften. Een soort crowdsurfen op de fiets dus.” Inmiddels rijden er een paar honderd gele fietstaxi’s rond. yellowbackie.org

19 STEFANO BOERI Hemelbestormer Bij Stefano Boeri groeien de bomen bijna letterlijk tot in de hemel. De Italiaanse architect is gespecialiseerd in zogenaamde verticale bossen. Zijn stokpaardje in Milaan bijvoorbeeld: twee waanzinnige woontorens (110 en 76 meter hoog) waarvan de 480 bewoners meer dan 800 bomen, 5.000 struiken en 11.000 planten op hun balkons hebben verzameld. Tezamen is al dat groen goed voor het equivalent van twee hectare bos.

Logisch dus dat ook de Chinese overheid in de strijd tegen

58 | SALT WINTER 2017

de smog Stefano onlangs aan zijn jasje heeft getrokken. In Liuzhou moet de komende drie jaar een volledige stad verrijzen vol met rijkelijk begroeide luchtkastelen. Om de verticale stadsbossen te bezichtigen, hoef je echter niet zo ver te gaan.

Eind 2019 verrijst er in Utrecht, bij het Jaarbeursplein, nog een woontoren waarvan het zaadje eveneens op de tekentafel van Stefano is ontkiemd. In 2022 moet de zaailing dan tot volle wasdom zijn gekomen. stefanoboeriarchitetti.net

S A LT 7 0

DE MAKERS

20

MARK SUURBIER

Peter Audenaerde

IJzervreter

Van treinrails tot braadpan Mark Suurbier (35) maakt van afgedankte treinrails stoere Dutch ovens: gietijzeren braadpannen, gemaakt in de Achterhoek. “Staal met een goed verhaal.”

Wat is het verschil tussen een Dutch oven en een gietijzeren braadpan?

“Er is geen verschil. Een Dutch oven is gewoon een stoere pan van gietijzer met een stevige deksel. Andere veel gebruikte namen, met name in Frankrijk en Engeland, zijn casserole en cocotte. Ironisch genoeg zijn wij Nederlanders min of meer vergeten waar de term Dutch oven vandaan komt.”

Hoe is deze spraakverwarring ontstaan?

“Hollanders vonden in de 17e eeuw een manier uit om ijzer in allerhande vormen te gieten, waaronder een braadpan. Ze deden dit door een mal van zand, waarin van tevoren een panvorm was gemaakt, vol te storten met kokendheet gietijzer. Eenmaal uitgehard werd het zand verwijderd

en bleef een oerdegelijke pan achter.

Ander voordeel was dat de pannen een dikke wand en bodem hadden, zodat de warmte goed bewaard bleef; ideaal om vlees, na het dichtschroeien, nog urenlang te laten sudderen. Via Engeland belandde de pan in Amerika, alwaar hij door rondtrekkende pioniers werd omgedoopt tot Dutch oven.”

Wat is er Dutch aan een Combekk pan?

“Een Combekk Rails pan wordt deels gemaakt van gerecyclede Nederlandse spoorrails. Niet ergens ver weg in China, maar gewoon in de Achterhoek.

In een gieterij in het Gelderse Terborg wordt de door ons opgekochte rails eerst tot zo’n 1500 graden verhit, waardoor het ijzer smelt. Vervolgens wordt het vloeibare goedje in de vorm van een braad- of steelpan gegoten. Zodra het

ijzer gestold is, kun je de pan bij wijze van spreken meteen op het fornuis zetten.”

Nog andere ijzers in het vuur?

“Op dit moment ben ik bezig om Dutch ovens van oude stalen fietsframes te vervaardigen. Zo bevindt zich in Breda een fietskerkhof waar tienduizenden frames liggen te verroesten. Doodzonde. IJzer verliest namelijk nooit zijn kwaliteit; je kunt het oneindig vaak recyclen. In plaats van weggooien kunnen afgetrapte rossen beter worden omgesmolten tot braadpannen. Een Dutch oven die is gemaakt van Nederlandse stadsfietsen; sterk verhaal toch?” combekk.com

SALT WINTER 2017 |

59

S A LT 7 0

60 | SALT WINTER 2017

DE MAKERS

21

DAVE HAKKENS Probleemaanpakker

Plastic Fantastic Van Kenia tot Kazachstan: over heel de wereld stuit designer Dave Hakkens (29) op de piepkleine plasticfabriekjes die kortgeleden enkel in zijn hoofd bestonden.

E

r was een tijd dat Dave Hakkens zijn achterste afveegde met zijn blote handen. Vorig jaar, op reis in India. Natuurlijk, hij had heus wel ergens een wc-rol in zijn backpack kunnen stoppen. Maar wc-papier kende hij al. Wat de locals deden was onbekend terrein. Hand erlangs, afspoelen, klaar.

Als de hele wereld hun voorbeeld zou volgen, scheelt het dagelijks 27.000 bomen aan toiletpapier, berekende hij op die Indiase pot.

“In Nederland ben ik gewoon weer wc-papier gaan gebruiken”, glimlacht Dave. “Maar ik heb mijn leven wel ingericht met zulke experimenten. Door constant off-road te gaan, kom je op de interessantste dingen uit.”

De verslavend leuke filmpjes op zijn videoplatform story-hopper.com gaan veelvuldig over dit soort geëxperimenteer. Hij stelt de vragen die niemand stelt: hoeveel ton afval zouden we besparen als alle tandenborstels op aarde een fractie korter worden gemaakt?

Doorspekt met gortdroge humor zien we bovendien hoe Dave een kale kip uit de bio-industrie adopteert, shampoo afzweert, een maand leeft zonder te kauwen of vrijwillig dakloos wordt. De zoektochten van een moderne hippie?

“Nou, ik snap dat het zweverig overkomt als ik mijzelf zeven dagen opsluit in een boeddhistisch klooster omdat ik wil weten wat dat met mijn hoofd doet.

Maar het draait allemaal om leren. Je kunt leven zoals je denkt dat het moet en dan leer je niet zoveel. Of je kijkt

verder dan wat je kent, en wie weet wat je opsteekt.”

Weerstand Hij heeft niet altijd zo gretig buiten de lijntjes gekleurd. “In Valkenswaard, mijn geboortedorp, werd het heel snel gek gevonden als je iets anders deed.

Als ik skatete op straat, vroeg men waarom ik zo’n grote broek aanhad.”

De gedroomde timmermansopleiding stelt teleur: te veel maken, te weinig nadenken over de achterliggende ideeën.

Maar op het mbo in Boxtel worden zijn hersenspinsels niet langer beteugeld.

Na zijn afstuderen volgt de overstap naar de vermaarde Design Academy Eindhoven. “De eerste jaren zat ik ook maar gewoon dingen te maken waarvan ik dacht dat ze mooi waren.”

Een houten wijnglas. Een eetbare pen.

Een robotstofzuiger waarmee je kunt voetballen. Het keerpunt komt wanneer hij kijkt naar de mini-docu The Story of Stuff, een middelvinger naar onze wegwerpeconomie.

Al snel schemert de strijd tegen verspilling ook in zijn ontwerpen door. Het hoogtepunt: afstudeerproject Phonebloks, een modulair mobieltje opgebouwd uit functionele legoblokjes die gebruikers naar eigen inzicht kunnen upgraden, vervangen en (her)indelen.

“Als je fietslamp kapot gaat, gooi je niet je hele fiets weg”, legt Dave uit. “Maar veel elektronica is wel opzettelijk zo gemaakt, met een gigantische berg e-waste als gevolg.

SALT WINTER 2017 |

61

“Je kunt leven zoals je denkt dat het moet maar dan leer je niet zoveel”

Zo ben ik op Phonebloks gekomen.”

Zijn docenten bekijken het project aanvankelijk met scepsis. “Nadat ik deze weg insloeg, was er altijd weerstand”, herinnert Dave zich. “Welke kleur heeft de telefoon?, wilden ze weten. Houdt-ie lekker vast? Hoe groot is-ie? Voor mij waren dat details. Het ging om het idee.

Maar niemand snapte het.”

Het verandert als hij de filosofie achter Phonebloks in september 2013 online uiteenzet. In een zucht staat de video op CNN en Al Jazeera, belandt Dave bij De Wereld Draait Door en hangen tal van telefoonfabrikanten aan de lijn. Hij studeert cum laude af, wordt ingevlogen naar Silicon Valley en krijgt zelfs een baan aangeboden bij Google.

Hij blijft echter trouw aan zijn plan.

“Mijn idee was nooit om patenten aan te vragen en rijk te worden. Ik wilde het ding niet eens zelf maken. Ik wilde simpelweg mijn toekomstvisie in de lucht gooien, kijken hoeveel mensen enthousiast zouden worden en zo hopelijk de industrie de goede kant op sturen. Ik zag het als een tienjarenplan, maar de eerste modulaire telefoons zijn inmiddels al gerealiseerd.”

Confetti En zo heeft Dave de handen vrij voor het volgende project: Precious Plastic.

Backpackend door Azië stuit hij overal op plastic afval. Aangespoeld op afgelegen eilandjes, rondslingerend in jungledorpjes of smeulend op eindeloze vuilnisbelten. “Je kunt nog zoveel documentaires bekijken over een probleem, maar het gaat pas echt leven als je het met je eigen ogen ziet.”

Waar bij veel mensen vervolgens de moed in de schoenen zakt door de grootsheid en complexiteit van de problematiek, zoekt Dave direct

62 | SALT WINTER 2017

naar oplossingen. “De reden dat zo’n probleem niet 1-2-3 oplosbaar lijkt, maakt het voor mij juist interessant.

Het wordt een puzzeltje. Natuurlijk is het soms overweldigend, maar door het probleem te ontleden wordt het minder imposant. Bovendien: al dat plastic afval hebben we in dertig jaar gemaakt.

Als je genoeg mensen mobiliseert, kunnen we het in dertig jaar ook weer ontmaken.”

Hij bedenkt een machine waarmee elke bidon, badeend of broodtrommel kan worden vergruisd tot een soort plastic confetti, wat op zijn beurt de grondstof vormt waarmee een handvol andere machines nieuwe producten kan maken. Zo kunnen mensen over de hele wereld niet alleen hun leefomgeving van afval ontdoen, maar daar vervolgens ook waarde uithalen en zelfs een bedrijfje starten. “Met minimale middelen haal je een maximaal effect.”

Er is één probleem: aanvankelijk heeft hij geen idee hoe je zulke machines bouwt. “Ik ben maar gewoon You­ Tubefilmpjes gaan kijken. De techniek bestond namelijk al lang. De uitdaging was om machines te creëren waarmee iedereen uit de voeten kan.”

En dus zet de dwarse designer zijn plannen wederom gratis op internet.

Al snel wordt hij gesteund door een vreemdelingenlegioen van enthousias­ t­elingen. “Omdat je iets deelt, krijg je ook iets terug”, weet Dave. Versie 3.0 van Precious Plastic is deze herfst gelanceerd. De gratis bouwtekeningen en instructievideo’s zijn laagdrempeliger dan ooit. Er is een online marktplaats waarop geupcyclede producten kunnen worden gedeeld en een interactieve wereldkaart waarop (aspirant-) gebruikers een virtuele vlag in de grond kunnen steken.

Klimmuur “Ping!” Er klinkt een belletje door de ruimte. “Een signaal dat er ergens een vlaggetje is geplant”, lacht Dave. De teller staan inmiddels op zo’n 200 DIYplasticfabriekjes en wekelijks komen er nieuwe bij. Van Equador tot NieuwZeeland en van Bangladesh tot Senegal.

“En dat zijn enkel de mensen die het ons hebben laten weten.”

Eerder dit jaar ontwierp hij Stop Printing Crap: een gratis uit te printen geheugensteuntje voor iedereen die met zijn 3D-printer enkel nutteloze frutsels afdrukt. Achter de moddervette knipoog gaat wel degelijk een serieuze zorg schuil. Met Precious Plastic probeert hij zijn online community dan ook zo waardevol mogelijke functies te bieden. De laatste optie: volledige balken persen of plastic zo mengen en polijsten dat het sprekend marmer lijkt.

“We zoeken voortdurend de grenzen van het materiaal op. Kijk, de mens werkt al vele honderden jaren met staal, glas en hout, maar plastic bestaat pas 100 jaar. Dat betekent echter niet dat plastic niet ambachtelijk kan zijn.

De kennis zat altijd vooral in de industrie: als doorsnee persoon kon je er nooit wat mee. Maar nu wel.”

En zo moet men het materiaal ook in een ander daglicht gaan zien. “Hout rot weg, metaal roest weg, maar plastic blijft superlang liggen. En toch zijn we het gaan beschouwen als een spotgoedkoop wegwerpmateriaal.

Dat is allerminst de natuurlijke waarde – het komt van een schaars goed, olie, en is moeilijk te verkrijgen – maar puur de waarde die wij het ten onterechte zijn gaan geven.”

Hij toont een klimmuur met bouldergrepen: stuk voor stuk gemaakt van zijn plastic confetti.

Xiaoxiao Xuw

S A LT 7 0

DE MAKERS

Even verderop liggen plastic brillen, telefoonhoesjes, lampen, ladders en sieraden, opgestuurd uit alle winds­ treken. In het Keniaanse Kisii heeft hij samen met de Verenigde Naties een Precious Plastic shop opgezet.

Een zeecontainer met een vergelijkbaar fabriekje wordt binnenkort naar de Malediven verscheept. Hij won al de Social Design Award van 10.000 euro en daags na dit interview het VPRO Toekomst Bouwdepot van eenzelfde bedrag. Hij wist het geld meteen te besteden: een chocoladereep voor Dave en de rest voor zijn team en het project.

Potentie Volgens de Universiteit van Georgia is er de laatste 13 jaar meer dan 4 miljard ton plastic geproduceerd, waarvan bijna 80 procent op de vuilnisbelt of in het milieu belandt. Alleen in de oceanen komt elke dag al 22 miljoen kilo plastic terecht. “We zijn nog niet klaar”, weet Dave. “Fuck, er ligt nog zoveel potentie.

Overal zijn er mensen die wel willen helpen, maar gewoon niet weten hoe.

Ik hoop ze de kans te kunnen bieden om hun energie om te zetten in daden.”

Stiekem hoopt hij echter dat Precious Plastic het zo snel mogelijk zonder hem redt. Hij heeft immers een volgend doel in het vizier om zijn pijlen op te richten.

In Cambodja deed hij al research naar de kledingindustrie. En op story-hopper.com is te zien hoe hij een jaar lang op één echte en één nep-Nike loopt, evenals zijn pleidooi voor labels die eerlijker specificeren waar een kledingstuk is gemaakt. “De mode-industrie is supervervuilend. Ik zou daar heel graag wat mee doen.” Droogjes: “Maar voorlopig zit ik nog wel even aan het plastic vast.”

SALT WINTER 2017 |

63

S A LT 7 0

22

DE MAKERS

23

KAMIEL & MARTIJN BLOM

TOM KAY

Lampenmakers

Wetsuitrecycler Leuk en aardig die tropische surfparadijsjes vol azuurblauw water en hagelwit zand. Maar een surfer is tegenwoordig pas een surfer als hij ook in hartje winter nog de golven induikt tot de ijspegels in zijn baard bungelen.

Dankzij Tom Kay hoef je gelukkig niet langer in je pak te pissen om de kou te verdrijven. Door een specialisatie in winterse wetsuits is zijn Finisterre van driehoog achter uitgegroeid tot de koning van het cold water surfing. De nieuwste uitdaging van de vastberaden Brit: als eerste op aarde oude wetsuits tot nieuwe recyclen. Alleen al in het Verenigd Koninkrijk zetten surfers namelijk elk jaar 30 Londense dubbeldekkers propvol vervuilend neopreen (denk: 380.000 kilo) bij het grofvuil.

“Er is grote vooruitgang geboekt in de zoektocht naar milieuvriendelijke alternatieven voor neopreen, maar voor de watersportindustrie blijft er één olifant in de kamer: wat te doen met een wetsuit aan het eind van zijn leven?” Met hulp van de universiteit van Exeter moet er rap een antwoord komen. finisterre.com

De gebroeders Blom lopen maar wat graag tegen de lamp. Al vijf jaar speuren ze in Oost-Duitsland in verlaten fabrieken naar verroeste lampen­ kappen en antieke tl-bakken.

“Kwestie van rondtuffen in ons autootje en zoeken maar.”

Terug in hun werkplaats worden de industriële pareltjes gerestaureerd en herontworpen. Sinds we de schatzoekers ruim vier jaar geleden spraken, is hun webshop – aanvankelijk gerund vanuit een schuur in Ilpendam – uitgebreid met een eigen winkel; een baken van licht in Amsterdam-Noord. blomandblom.com

64 | SALT WINTER 2017

24

EMMA FRANCE RAFF Straatrover

Op elk putje past een dekseltje, weet deze kunstenares uit Berlijn. Voor haar project Raubdruckerin stroopt de zelfverklaarde printpiraat Europese steden af op zoek naar puike putdeksels. Eenmaal een doelwit op het oog, smeert ze de deksels in met verf om het motief vervolgens op t-shirts, tassen en hoodies te drukken.

Ook toffe tramsporen en stoeptegels zijn niet veilig. “Ik kan ongeveer dertig prints op een dag maken, daarna doet mijn rug te zeer”, vertelt de guerrilladrukker lachend. “Er ligt eigenlijk eindeloos veel moois op straat, mits je weet waar je moet kijken.” raubdruckerin.de

25

DANIEL SUTJAHJO & JOOST VAN UDEN Kamerplanters

Valentina Vos

Geen groene vingers? Geen probleem. Dankzij deze twee oprichters achter Pikaplant hoef je nooit meer je toevlucht te zoeken tot van die kansloze kunsthortensia’s in de vensterbank. De Amsterdammers leveren bloeiende kamerplanten die het water en de voedingsstoffen in hun eigen minibiotoop (lees: een luchtdichte pot) voortdurend recyclen en zo volkomen onderhoudsvrij zijn. Cool is ook de Pikaplant One: een plankensysteem dat de natuurlijke eb- en vloed­ cyclus van grondwater nabootst en elke plant zo eigenhandig van de juiste hoeveelheid water voorziet. pikaplant.com

SALT WINTER 2017 |

65

26

HUGO DE BOON & KOEN MEERKERK Fruitlooiers

Huid van fruit Hugo de Boon en Koen Meerkerk maken met Fruitleather Rotterdam leer van afgedankt fruit.

Leer is bewerkte dierenhuid schrijft de Dikke van Dale. Achterhaald?

Hugo: “Nou, leer is een beschermde term. Maar wij willen ook niet de indruk wekken dat we met dierlijk materiaal werken. Vandaar de term fruitleer. We gebruiken niet de huid van een koe, maar de huid van fruit.

En het vruchtvlees niet te vergeten.”

Hoe komen jullie er op?

“Toen we samen op de Willem de Kooning Academie zaten, hoorden we dat Rotterdamse marktkooplieden moeten betalen om onverkoopbaar fruit af te voeren. We bedachten om een pigment te maken uit deze afgedankte vruchten. We pionierden wat met zeefdrukken en daarbij hielden we veel pulp over. Toen dat in de vensterbank lag te drogen ontdekten we per toeval dat er een hard plakkaat ontstond.”

Fruitleer? “Niet meteen. Pas na flink wat geëxperimenteer kwamen we tot een materiaal dat steeds meer van leer

66 | SALT WINTER 2017

weghad. Sindsdien zijn we bezig om diens eigenschappen zo goed mogelijk na te bootsen.”

len meer met echt leer. We kunnen zelfs al zo stansen dat het net slangenleer lijkt.”

Hoe? “Aanvankelijk verzamelden we fruit bij de marktkraampjes en deden we alles met de hand. Geloof me, je wordt er dan niet vrolijk van als je op één avond 1900 nectarines moet ontpitten. Inmiddels hebben we een samenwerking met de Rotterdamse haven en goddank een machinale ontpitter.

Daarna volgt het malen, het inkoken, het drogen en de afwerking.”

Maar dan zonder een dier te doden.

“Precies. Autostoelen, kleding, schoenen; we willen voor al die producten een alternatief bieden voor dierlijk leer. Er wordt vaak gezegd dat leer een restproduct is van de koe, maar dat vind ik bullshit. Er moeten immers nog superveel chemicaliën worden verspild om het bruikbaar te maken. Fruit­leather gebruikt het probleem binnen de ene industrie – voedselverspilling – om het probleem in de andere industrie – die schadelijke leersector – te tackelen.

Zo’n 45 procent van het gekweekte fruit wordt uiteindelijk weggegooid. We zijn zo verwend geworden! Als een mandarijn niet de perfecte tint oranje heeft, komt-ie niet eens in de winkel. Waar de fuck slaat dat op?”

Is appelleer anders dan perenleer?

“Zeker. We hebben de laatste twee jaar hoofdzakelijk met mango’s gewerkt, want die hebben één grote pit en relatief weinig vocht. Maar we testen ook volop ander fruit. Soms zitten er nog te veel suikers in de pulp, waardoor het materiaal wat plakkerig blijft. En ook de rekbaarheid en waterbestendigheid proberen we nog altijd beter te maken.

Qua looks zijn er echter weinig verschil-

fruitleather.nl

S A LT 7 0

DE MAKERS

27

CHRISTOPHE HERR Klokkenmaker

schwarzwalduhr.de

In zijn werkplaats in het Zwarte Woud maakt Christophe Herr (37) al sinds jaar en dag koekoeksklokken. Een pluizige baard en knickerbocker draagt hij niet. Wel bakkenbaarden, een oorbel en een T-shirt waarop de tekst ‘Schwarzwalduhr’ prijkt. Als vijfde generatie klokkenmaker zet hij het werk voort van zijn betovergrootvader, Robert Herr. “Iedere koekoeks­klok wordt nog steeds met de hand gemaakt, van de houten figuurtjes tot het mechanische binnenwerk. Geen klok is hetzelfde.” schwarzwalduhr.de

28

PAULE GUÉRIN & TILL BREITFUSS Designer Paule Guérin en ambachtelijke houtbewerker Till Breitfuss doen duidelijk niets met de Franse slag. De door het Franse duo ontworpen en zelfgebouwde Keim racefietsen blinken uit in vorm en functie. “Onze holle frames zijn minutieus uit dunne laagjes hout opgebouwd en met biologische hars tot een onwrikbaar geheel verlijmd.

We gebruiken esdoorn uit de Loirestreek omdat het licht, veerkrachtig en taai is. Niet voor niets werd dit hout vroeger voor bogen, hamerstelen en karrenwielen gebruikt.

Uiteindelijk kost ieder frame dik 40 uur om te maken”, vertelt Paule. Het resultaat mag er zijn: waanzinnig mooie racekarretjes waarmee je over het asfalt kunt rossen of uren naar kunt turen. keim-cycles.com

keim-cycles.com

Fietsbewerkers

29

OBI KAUFMAN Trail painter Amerikaan enthousiast via Skype. “Onlangs heb ik 300 van mijn beste trail paintings en kaarten gebundeld in de The California Field Atlas. Met dit boekwerk wil ik mensen vooral inspireren om er zelf op uit te trekken, in de hoop dat ze net als ik gegrepen worden door de schoonheid van Moeder Natuur, en zich als wildlife ambassadors gaan inzetten voor natuurbehoud.” coyoteandthunder.com

@paulmirahcollins

Trail painter, kaartenmaker, tatoeëerder, natuurbeschermer: Obi Kaufman is van vele markten thuis. “Ik trek regelmatig dagenlang te voet het achterland van Californië in. Onderweg zuig ik als een spons zoveel mogelijk indrukken op, van ruige bergtoppen, snelstromende rivieren en dikke mistdekens tot wilde dieren. Regelmatig sta ik stil om foto’s, aantekeningen en schetsen te maken. Eenmaal thuis werk ik deze met waterverf uit tot routekaarten en tekeningen”, vertelt de

68 | SALT WINTER 2017

S A LT 7 0

DE MAKERS

30

31

RIT HERFS

TOM VAN SOEST

Kussenmaker

Steenbakker Over heel de wereld bulderen de bull­ dozers en slingeren de sloopkogels.

Maar van al die gebouwen die tegen de vlakte gaan, wordt slechts een piepklein deel van het puin opnieuw gebruikt.

Dat kan anders vindt Tom van Soest.

En dus bakte de jonge designer in een Limburgse steenfabriek duizenden experimentele bouwstenen van vergruisde wc-potten, glas, beton en ander

bouwafval. De succesnummers dragen inmiddels namen die niet zouden misstaan in een ijssalon (Caramel! Truffel!

Blueberry! Wasabi!) en worden op de markt gebracht door zijn steengoede start-up StoneCycling. Dit jaar moet zo minstens een miljoen kilo aan verpulverd puin een tweede kans krijgen.

“Het doel is simpelweg zoveel mogelijk afval opruimen.” stonecycling.

Dim Balsem

Rit Herfs loopt graag met haar hoofd in de wolken. Op zoek naar ruige bergtoppen zwerft de sportieve designer regelmatig door de Alpen. Eenmaal weer met beide beentjes op de Belgische grond verwerkt ze haar indrukken in de vorm van sfeerfoto’s, aquarelen en schetsen op handgemaakte kussens. Ideaal voor iedereen die de bergen in huis wil halen. rimood.com

32

ROB WOLFS Wandelroutemaker Rob Wolfs (66) maakt al 25 jaar wandelroutes. Hij deed dit onder meer voor NS-wandeltochten, recreatieschappen en provincies. Tegenwoordig stippelt Wolfs alleen nog maar zijn eigen Trage Tochten uit: natuurwandelingen die grotendeels over onverharde paden lopen. Inmiddels heeft de wandelman al 370 fraaie voettochten beschreven.

“Het leukste van dit werk is dat ik aan de hand van kaartmateriaal, variërend van oude topografische kaarten tot Google Maps, een route bij elkaar puzzel. Hoogtelijnen, beekjes en dijken geven me van tevoren al een aardig idee van hoe een tocht moet gaan lopen.” wolfswandelplan.nl

SALT WINTER 2017 |

69

"In de natuur zit nog zoveel meer kracht waar de meeste mensen zich helemaal niet van bewust zijn."

70 | SALT WINTER 2017

S A LT 7 0

DE MAKERS

33

ERMI VAN OERS Energieleverancier

Donker? Even de plant aanzetten Ermi van Oers ontwierp Living Light: een plant die bij aanraking een lamp doet branden.

Wat is dit voor magie? “Een plant produceert middels fotosynthese organisch materiaal. Een deel daarvan dient als voeding om te kunnen groeien, maar er blijft ook materiaal over dat via de wortels wordt afgevoerd in de grond. Bacteriën in de aarde verteren dit materiaal en bij dat afbraakproces komen er elektronen vrij als afvalproduct. Die elektronen kunnen we opvangen en middels zogenaamde microbial fuel cell technologie omzetten in elektriciteit.”

Hoe heb jij het licht gezien? “Tijdens mijn studie productdesign aan de Willem de Kooning Academie heb ik een minor sustainability gedaan.

Zo raakte ik gefascineerd door bio­ design: de kruisbestuiving tussen natuur, wetenschap en creativiteit.

Sinds de industriële revolutie hebben we heel lang gedacht onafhankelijk te zijn van de natuur. We konden ineens alles maken wat we wilden. Maar we zijn daarin doorgeslagen. Nu zijn we op een punt aangekomen dat we ons beseffen dat we juist heel afhankelijk zijn van natuurlijke bronnen die er straks niet meer zijn. Maar in de natuur zit nog zoveel meer kracht waar de meeste mensen zich helemaal niet van bewust zijn.”

Zoals? “Tijdens mijn studie heb ik uit tientallen substanties geprobeerd energie te halen: van modder tot mijn eigen urine. Gewoon testen in je studentenkeukentje tot je huisgenoten je er uit schoppen. In gft-afval zit energie.

In onze riolering. In de schimmel op ons fruit. In onze lichaamswarmte. Ik vind het mooi om al die verstopte energie te laten zien. Om te bewijzen dat zelfs

de afvalstromen van ons eigen lichaam waardevol kunnen zijn.”

Klinkt ingewikkeld. “Ja, de techniek achter Living Light heb ik ook niet zelf bedacht. Ik zocht tijdens mijn studie voortdurend contact met wetenschappers. Ik denk namelijk dat wetenschappers nog veel te weinig beseffen wat designers kunnen betekenen om innovaties tot stand te brengen. Vaak bleef ik in hun ogen echter maar een simpel studentje die niets van de technologie zou snappen. Toen ben ik het met een medestudent maar gewoon zelf gaan proberen. We slaagden erin de Microbial Light te maken: een drijvend lampje dat zijn elektriciteit haalt uit het afvalwater in de Maas. Dat project opende deuren. En zo ben ik in contact gekomen met Plant-e: een spin-off bedrijf van de Wageningen Universiteit dat experimenteert met manieren om stroom uit planten op te wekken. Met Living Light wil ik als designer hun techniek naar de mensen brengen. In 2018 komen de eerste 50 op de markt.”

Zodat de plant letterlijk in een ander licht komt te staan? “Die poëtische kant van de techniek vind ik inderdaad ook gaaf: dat mensen anders naar de natuur en energie gaan kijken. Als je lampje niet goed werkt, loop je niet naar de stoppenkast, maar vraag je jezelf af of de plant wel genoeg water heeft gehad. Misschien dat we dan ook beter voor onze planten gaan zorgen. Je krijgt er immers iets voor terug. Dat is totaal anders dan de constante stroom uit een kolencentrale.”

Hoeveel licht geeft één zo’n plant eigenlijk? “De technologie staat nog

in de kinderschoenen. Uit één plant kunnen we nog maar een klein beetje energie opwekken. Vandaar dat de Living Light ook een sfeerlampje is.

Je kunt er nog niet de hele avond een boek bij lezen.”

Lijkt me onpraktisch. Wordt deze techniek daarmee niet in de knop gebroken? “Bij zonnepalen zei men in het begin ook: ‘trek de stekker er maar uit; dit levert zo weinig stroom op dat het nooit rendabel gaat zijn’. En kijk waar we nu staan. Diezelfde doorontwikkeling verwacht ik ook bij de microbial fuel cell. Wetenschappers zien er heel veel toekomst in. In potentie kan er uit één plant nog veel meer energie worden gewonnen.”

Wat zie je dan in je glazen bol?

“We zijn nu bezig om een heel park in Rotterdam te gaan verlichten. Waarom lange kabels onder de grond trekken als een lantaarnpaal ook kan worden gevoed door de planten eromheen?

Onze bossen kunnen energiecentrales worden. En wie weet is onze stoppenkast in de toekomst wel verbonden aan ons toilet, onze prullenbak en onze tuinen en groene daken.”

En als ik nou helemaal geen groene vingers heb? “Dan valt de stroom uit.

Nee hoor, energie kan gelukkig worden opgeslagen. Bovendien ben ik ervan overtuigd dat we uit meerdere bronnen moeten tappen. Zon- en windenergie blijven ook heel belangrijk. Maar tegelijkertijd hoop ik stiekem dat stroom uit planten voor de volgende generatie de normaalste zaak van de wereld wordt.” livinglight.info

SALT WINTER 2017 |

71

34 PETER CEGLINSK Zeestofzuiger

Alle kleine beetjes helpen. Waar Boyan Slat de strijd tegen de plastic soep op volle zee groots aanpakt, probeert Peter Ceglinsk op wat kleinere schaal zijn steentje bij te dragen. De Australische surfer en botenbouwer pioniert met de Seabin: een ronddobberende vuilnisbak die het omringende water als een stofzuiger naar zich toe zuigt en zo tot wel twintig kilo afval kan opvangen, waaronder micro­plastics.

De drijvende afvalemmertjes zijn vooral bedoeld om in havens aan de grote schoonmaak te gaan, maar leent zich ook prima voor binnenmeertjes en stadsgrachten. “I am cleaning the oceans, one marina at a time.” seabinproject.com

35

WINY MAAS

Winy Maas, MVRDV and The Why Factory: (W)ego: The Future City is Flexible

Hoe kunnen we straks met 10 miljard mensen – waarvan het gros in de stad – nog een beetje normaal op onze grote blauwe knikker wonen? Waar andere architecten bibberend wegrennen voor dit soort Grote Vraagstukken, pakt Winy Maas (bekend van de Rotterdamse Markthal) de handschoen op. Zijn oplossing: zogenaamde Barbapapa-huizen, vernoemd naar de cartoonfamilie die in een handomdraai in een stoomboot of giraffe kon veranderen. Dankzij de ontwikkeling van

72 | SALT WINTER 2017

Barbapaparchitect hypermoderne materialen, die via elektronische impulsen van vorm kunnen veranderen, hoeft het volgens Maas helemaal niet zo lang meer te duren voor we in flexibele gebouwen kunnen wonen en zo de beperkte ruimte optimaal kunnen benutten. “Samen met een Nobelprijs-winnaar voor de scheikunde ben ik bezig een materiaal te ontwerpen dat kneedbaar is als kauwgom. De kamers passen zich dan simpelweg aan de behoeftes van de gebruikers aan.” mvrdv.nl

DE MAKERS

Richard Mouw

Annemiek Schout

Oreel Ruben

S A LT 7 0

36

37

38

CHLOÉ RUTZERVELD

JOEP VAN DAMME

NICOLE HORSMANS

Stroopwafelbakker

Mutsenbreier

Dorstlesser

Deze eigenzinnige ontwerpster studeerde cum laude af aan de Design Academy Eindhoven en kliedert sindsdien lustig buiten haar bordje.

Vergis je niet, achter haar futuristische food projecten gaat een bloedserieuze boodschap schuil: mensen meer gezonde, bewuste en duurzame voedselkeuzes laten maken. Zo ontwierp ze de knotsgekke Likknikkerbaan, waarin gebruikers met hun tong een knikker vol smaken langs een parkoers moeten leiden. Maar haar mooiste wapenfeit vinden wij STROOOP: een stroopwafel gemaakt van natuurlijke zoete knolgewassen (wortel, biet, knolselderij) die door de groente-industrie als afdankertje of buitenbeentje worden bestempeld. chloerutzerveld.com

Wie denkt dat breien en haken alleen voor ouden van dagen is, heeft duidelijk nog nooit van Joep van Damme gehoord. De 17-jarige havo­leerling verdient een aardig zakcentje door zo’n zeshonderd mutsen en sjaals per jaar van zijn pennen af te laten glijden.

Van kritiek van leeftijdsgenoten heeft hij zich nooit wat aangetrokken. “Ik vind het gewoon vet om iets te maken waar andere mensen blij van worden.

Bijkomend voordeel is dat het ook mijn hoofd leegmaakt waardoor ik me weer op andere dingen kan focussen.” In het onlangs verschenen boek Haken met JOEP legt de goedgemutste Zeeuw uit hoe je zelf stoere sjaals, tablethoezen en beanies kunt maken. joep-shop.nl

Op een fles limonadesiroop van Soof (Sip On Our Friendship) zul je tevergeefs zoeken naar toegevoegde suikers.

Nicole Horsmans, de bedenkster van Soof, was extra zoetstoffen in limo’s zo zat dat ze in haar keuken met allerlei fruit, groenten en kruiden aan het experimenteren sloeg. "Gewoon sap van de ingrediënten maken en inkoken. Het resultaat is een vrij zoete siroop die je als basis voor limonade kunt gebruiken."

Afgelopen najaar lanceerde ze samen met haar business partner Daan Harterink vier verrassend frisse smaakcombinaties, zoals wortel, gember & appel en citroen, munt & appel. Je herkent Soof in het schap aan de blijmoedige flessen. soofdrinks.com

SALT WINTER 2017 |

73

39

40

JORIS HOEBE

AUGUST DE VOCHT

Regenbrouwer

Anti-afvalactivist?

Het regent, het regent, dikke druppels bier. Nu straten door klimaatverandering steeds vaker blank staan door heftige wolkbreuken, maakt Joris Hoebe van de nood een deugd door het hemelwater op te vangen in reusachtige vaten, te zuiveren en te gebruiken als grondstof voor bier.

In samenwerking met brouwerijen De Prael uit Amsterdam en de Helderse Jongens uit Den Helder werden na veel hozen, plenzen en gieten de eerste succesvolle biertjes gebrouwen: Code Bond en Kouwe Snuffel.

Volgend jaar moeten meer steden volgen. Joris’ advies aan andere sociale ondernemers: gewoon beginnen.

“Bouw het vliegtuig terwijl je opstijgt.” rainbeer.nl

Hij moest bijna zelf de afvalcontainers induiken. Al zijn geld had August de Vocht gestoken in zijn start-up NoFoodWasted.

Maar na maanden van pitchen bij potentiële investeerders had nog niemand toegehapt en zat de Brabander behoorlijk aan de grond. Gelukkige harkte hij vorige winter alsnog 350.000 euro binnen om zijn strijd tegen de voedselverspilling te doen ontvlammen – “ik heb van mijn ouders geleerd dat weggooien van eten zonde is.” Eerste wapenfeit: Afgeprijsd, een app die in één oogopslag laat zien welke producten in de supermarkten bij jou in de buurt (150 supermarkten hebben zich inmiddels aangesloten) tegen de houdbaarheidsdatum aanlopen, en dus op het punt staan in de kliko te belanden.

De app zou de voedselverspilling met 18 tot 25 procent kunnen terugdringen. nofoodwasted.com

41

MIKE COOTS Haaienbeschermer Haai bijt surfer. Surfer verliest been.

Surfer wordt haaienbeschermer.

Op een bierviltje is dit het bijzondere verhaal van de Hawaïaanse surffotograaf en milieuactivist Mike Coots. Zijn boodschap: wij zijn te gast in hun huis. Door de verkoop van zijn stijlvolle surf fins wil hij zijn strijd nog een tandje opvoeren: de opbrengst van de surfboardvinnen gaat naar de verdere ontwikkeling van de haaienalarm-app Dorsal en educatieprogramma Tag for Life.

“If we kill sharks, we’re killing our oceans. We’ll kill ourselves.” Amen. finforafin.com

74 | SALT WINTER 2017

DE MAKERS

Jan Smit

S A LT 7 0

42

43

ROWIN SNIJDER

MART SMIT

Compostmaker

Beeldverhalenverteller

Vier jaar deed hij erover om het perfecte wormenhotel te bouwen: een houten kast die potdicht kan, geen last heeft van zinderende hitte of bijtende vrieskou en ongediertevrij is.

Het dak bestaat uit een tuintje waarop ruimte is voor eetbare planten, kruiden en insecten. De hotels zijn voor de rest zo ontworpen dat ze het straatbeeld opfleuren. We hebben het hier over hotelmagnaat Rowin Snijder (41). Als Le Compostier ontwerpt en maakt hij compostkasten voor (Amsterdamse) buurtprojecten en voor horeca die hun eigen gft-afval op duurzame wijze willen verwerken. “Door te composteren in de stad verminderen we afval en transport, maken we de mooiste compost voor voedselproductie en brengen tegelijkertijd mensen samen voor een betere sociale cohesie en betrokkenheid.” compostier.blogspot.nl

Eén beeld zegt meer dan 1000 woorden. Dat geldt zeker voor de aansprekende platen die Mart Smit (26) van de Hollandse kustlijn schiet. Met een serie strandfoto’s won hij afgelopen jaar de Groene Camera, de prijs voor de beste natuurfotograaf van Nederland en België. “Als fotograaf probeer ik altijd een verhaal te vertellen. Zo heb ik voor Aan Zee, een fotoboek dat ik samen met mijn vader heb gemaakt, de hele Nederlandse kust afgestroopt en op afgelegen stukken strand gebivakkeerd. Zo werden we op Schiermonnikoog een keer door de vloed verrast en moesten we de nacht in onze slaapzakken op een zandplaat doorbrengen.

Met mijn beeldverhalen wil ik zowel de schoonheid als de kwetsbaarheid van onze stranden laten zien." smitinbeeld.nl

SALT WINTER 2017 |

75

S A LT 7 0

DE MAKERS

44

NATASHA SKOTT Schapenboerin

Holistisch management is de weg “Dit is the place to be voor elk schaap”, vertelt Natasha Skott terwijl we over het terrein wandelen van Brattlandsgården, een kleine schapenboerderij in de westelijke heuvels van Zweden, niet ver van Åre.

V

anaf het boerenerf zie ik hoe de pistes van Zwedens grootste wintersportplaats zich een weg naar boven likken, uitgehongerd op zoek naar sneeuw. Maar de winter is nog ver weg en het ziet er niet naar uit dat de herfst, die haar weelderige pruiken verleidelijk in het rond slingert, van plan is om het podium vrij te maken.

Op Brattlandsgården worden de laatste schapen geschoren. Voor de tweede keer dit jaar en onder toeziend oog van Natasha zelf die elk schaap kalmerend over het bolletje aait. Echt nodig is dat niet want de hand van de schapenscheerster laat het scheermes zo vakkundig en met aandacht over de huid glijden dat het dier de scheerbeurt ondergaat alsof het een massage is.

De opbrengst van één schaap is verbluffend. Evenals de kwaliteit van de wol en de gelukzalige grijns op het gezicht van Natasha. Want wat ze nu in handen heeft is de eerste oogst van een nieuw leven dat ze een aantal jaar geleden, toen ze besloot haar leven over een andere boeg te gooien, nooit had kunnen vermoeden.

Van de stad naar de berg “Voordat ik hier terechtkwam, reisde ik samen met mijn man Mats als adventure racer over de wereld. We behoorden tot de wereldelite en gingen van wedstrijd naar wedstrijd en van land naar land.

Tussendoor waren we thuis in

Stockholm. Dat hebben we lang gedaan, maar op een gegeven moment waren we er klaar mee. Zowel met het reizen als het racen en de stad. We kregen kinderen en begonnen na te denken over een leven buiten de stad, dichter bij de natuur. Ik kan me het moment nog heel goed herinneren dat we hier boven aan kwamen en vanuit de auto de boerderij en de herberg zagen liggen. We hadden direct het gevoel dat we hier wilden wonen. Zonder dat we de gebouwen écht goed hadden bekeken, brachten we een bod uit”, lacht Natasha. “Het bod werd aanvaard en opeens woonde ik met mijn familie op een berg waar een paar stallen, een woonhuis en een hostel stonden.

Dat was in 2010. Het hostel, waar in totaal zo’n 35 mensen kunnen verblijven, was populair onder wintersporters en in het begin hield ik het ook nog draaiende. Ik wist amper hoe dat moest maar al doende leerde ik vanzelf. Toch lag daar niet mijn missie. Die werd duidelijk toen ik in 2015 jaar in contact kwam met Fjällräven en leerde over hun Project Swedish Wool waarmee het Zweedse outdoor merk een nieuwe standaard voor de wolproductie wil neerzetten.”

Project Swedish Wool “Wolproductie wereldwijd is een behoorlijk nasty business”, legt Natasha met enige somberheid in haar stem uit. “Vooral in de landen Australië en Nieuw-­Zeeland,

de grootste wolleveranciers ter wereld, staat bij veel schapenboeren dierenwelzijn onderaan. Ten eerste passen hier nog steeds veel boeren het zogenaamde ‘mulesing’ toe waar bij zonder verdoving een lap huid van het achterwerk van een lam wordt gesneden. Op deze plek nestelen zich graag vliegjes, dus er moet wel iets aan gedaan worden. Maar het kost geld om dit op een diervriendelijke manier te doen en dat willen de boeren er niet aan uitgeven. Het is een verschrikkelijke en zeer pijnlijke behandeling en niet alle dieren overleven dit. Maar als je tienduizenden schapen hebt, houd je rekening met ‘afval’. Daarnaast gaat ook het scheren er ongelooflijk ruig aan toe. De dieren worden tot bloeden aan toe geschoren, geschopt, geslagen en over de grond gesleept.”

“Voor Fjällraven, die diervriendelijkheid zeer hoog in het vaandel heeft staan, is het onacceptabel om van boeren die op deze wijze werken wol af te nemen voor haar producten”, legt Sustainability Manager Christiane Dolva uit. “Om meer te leren over het proces én ook om te kijken of het niet mogelijk is om de wolproductie weer terug te halen naar Zweden, zijn we met Project Swedish Wool gestart, als onderdeel van onze duurzaamheidsmissie ‘The Fjällräven Way. Gelanceerd in 2013 met als doel het realiseren van een gezond outdoor bestaan, nu en in de toekomst. Deze missie kent

SALT WINTER 2017 |

77

S A LT 7 0

DE MAKERS

“Project Swedish Wool heeft niet alleen een nieuwe wolstandaard opgeleverd maar ook veel Zweden geïnspireerd om het vak weer terug te halen naar ons land.” meerdere facetten, zoals diervriendelijkheid natuur, economie en sociale verantwoordelijkheid. De afgelopen jaren zijn we erin geslaagd om de hele keten van ethisch verantwoorde dons te controleren en garanderen. Nu willen we dezelfde oplossing voor wol.”

Holistisch management En zo startte het Project Swedish Wool. Helemaal vanaf nul want vrijwel alle kennis op dit gebied was met het verplaatsen van de wolproductie naar verre landen in Zweden zo goed als verdwenen.

Ook ontbrak het in Zweden aan een schapenras dat een dik pak wol zou kunnen leveren. De schapen die er rondliepen, waren voornamelijk voor de vleesproductie. Totdat Natasha op de hoogte raakte van een project in Järmtland waar een oud Zweeds schapenras was gekruist met het merino schaap. Het resultaat is een nieuwe ras, Järmtlandsfår, dat nu ook officieel te boek staat als schapenras. “De wol van dit ras is enorm, zowel in hoeveelheid als in kwaliteit (tussen 19-21 micron) en aangepast aan het Zweedse klimaat. De schapen kunnen dus het hele jaar door buiten blijven. Precies wat Fjällräven nodig had waarop het merk besloot een kudde van 64 Järmtlandsfår schapen aan te schaffen die onder de hoede kwam van Natasha. “Ik wist op dat moment nog helemaal niets van het hoeden en houden van schapen. Ik had een boerderij en kennis van holistisch management. Met dit startpakket ben ik aan de slag gegaan en maak sindsdien de boeiendste reis ‘ever’. Bij elke beslissing die ik neem, kijk ik naar de impact die het heeft op zowel de dieren als op het land op en rond de boerderij.

Zo draag ik niet alleen bij aan dieren-

78 | SALT WINTER 2017

welzijn – geloof mij, elk schaap dat op deze wereld rondloopt wil op Brattlandsgården wonen, lacht ze – maar ook aan een beter milieu en een beter klimaat. Weiland dat tot een zekere lengte begraasd wordt absorbeert vele malen meer CO2 uit de lucht dan on-begraasde of over-begraasde gebieden. Bovendien verhoog je de biodiversiteit, en hoef je de schapen niet te voeren en het gras niet te maaien. Maar het betekent wel dat je de schapen constant moet verplaatsen. Mijn eerste ervaren kracht die ik ‘in dienst nam’ was dan ook een hond. Eentje die mij liet zien hoe je een kudde kunt verplaatsen want tijd voor en kennis van een opleiding had ik niet.”

Spinnen en breien Inmiddels is de kudde van 64 organisch uitgegroeid naar 120 schapen die twee keer per jaar worden geschoren: tussen februari en maart en tussen september en oktober.

De wolopbrengst gaat in grote zakken naar Ullforum, naar een kleine spinnerij op slechts een uur rijden van Natasha Skott vandaan en die door slechts twee dames en tien spinmachines wordt gerund. Na het verwijderen van stukjes vuil zoals modder en gras, wordt de wol achtereenvolgens gewassen, gedroogd en met een natuurlijke olie besprenkeld. Dan volgt de selectie van de fijnste vezels die op de spinmachines tot draden worden verwerkt. De volgende stap in de keten is het breien. Ook dit deel van de reis die Fjällräven met het wolproject is gestart vindt plaats in Zweden. Alleen voor de laatste stap, het zogenaamde linken van de verschillende panden, moet het merk nu nog uitwijken naar Estland. Deze kennis is helaas uit Zweden verdwenen.

Brattland Sweater No.1 Het eerste resultaat van dit small-scale-bestpractice project ligt sinds november 2017 wereldwijd in de flagships stores van Fjällräven: de Brattland Sweater No. 1 waarvan slechts 150 stuks zijn gemaakt. Meer wolopbrengst was er niet. Elk exemplaar van deze exclusieve sweater, waarvan er sinds de start van de verkoop slechts 15 in Nederland verkrijgbaar waren, is genummerd.

Behalve dat Project Swedish Wool een geweldige trui heeft opgeleverd, die nu al een collectors item is, is het project bepakt en bezakt met lessen die Fjällräven een stuk dichterbij hun doel hebben gebracht. Natasha: “Met dit project hebben we inzicht gekregen in de héle productieketen, van de boerderij tot aan het product dat in de winkels ligt. De manier waarop we gewerkt hebben, vormde voor Fjällräven de basis voor de nieuwe standaard op het gebied van wolproductie. Nu wordt opschalen de uitdaging zónder compromissen te sluiten op het gebied van dierenwelzijn en het milieu. De kennis die we met dit project hebben opgedaan nemen we mee naar onze grote wolleveranciers wereldwijd.

Bovendien heeft het initiatief weer veel Zweden geïnspireerd om het vak weer terug te brengen naar ons land. Sinds ik mijn leven heb omgegooid, heb ik nog nooit zoveel adventure meegemaakt, meer dan met alle races bij elkaar die ik in mijn leven heb gedaan. En voor het eerst ben ik blij dat de finish nog lang niet in zicht is.”

Fjallraven.nl. brattlandsgarden.se.

Volg Natasha Skott op Instagram @brattlandsgarden

Beelden Håkan Wike/Fjällräven Natasha Bloemhard

SALT WINTER 2017 |

79

S A LT 7 0

45

DE MAKERS

46

47

OLAF DE VRIES

VALENTIJN HUTTE

Fietskledingontwerper

Surfboardbouwer

Alleskunner

Rinze Vegelien

Kim Wormgoor

SUZAN HAUWERT

De in Arnhem woonachtige Suzan Hauwert startte 2 jaar geleden met Susy Cyclewear: hippe (race)fietskleding voor vrouwen. “De meeste dames outfits vind ik niet echt modieus. Met Susy probeer ik shirts, broeken en sokken te maken die er stoer maar vooral ook vrouwelijk uitzien en bovendien lekker zitten. Van ontwerp naar winkel duurt ongeveer een half jaar. Dit komt omdat ik zelf al mijn stoffen inkoop en mijn kleding door een familiebedrijf in Polen laat maken. Op deze manier heb ik alles in eigen hand en kan ik de beste kwaliteit leveren.” susycyclewear.com

80 | SALT WINTER 2017

De oude Polynesiërs wisten het al: een echte surfer surft op hout. Tijdens een vakantie in Nieuw-Zeeland raakte meubelmaker Olaf ‘Olly’ de Vries bijna twintig jaar geleden totaal bevangen door de plankenkoorts. Sinds zijn thuiskomst op Scheveningen, schaaft hij voor zijn eigen merk Ollywood dus voortdurend aan de meest wonderschone (holle) boards van balsahout.

Of geeft hij workshops voor eenieder die zelf het zaagsel in de rondte wil doen stuiven. “Mijn drijfveer is vrijheid.” ollywoodsurfboards.com

Het is om stikjaloers van te worden: van die mensen wiens handen alles kunnen maken wat hun ogen zien of hun hoofd verzint. Valentijn Hutte bijvoorbeeld: een handige Harrie met een voorliefde voor het verbouwen van bussen, campers, caravans, zeecontainers en meer van zulke mobiele bakbeesten. Wie graag rondhangt op foodtruckfestivals kan er donder op zeggen dat hij weleens bij een van zijn rollende keukens een grof geschild frietje naar binnen heeft gewerkt. Maar wij eren hem vooral om de stijlvolle stoet van de KantoorKaravaan: Hutte’s hippe sleurhutten die als off-the-grid flexwerkplekken door de Nederlandse natuur trekken. @valentijnhutte.

48

LONNY VAN RYSWYCK & NADINE STERK Pottenbakkers Dit stijlvolle ontwerpersduo op de scheidslijn van kunst en productdesign is niet bang voor wat modder onder de nagels. Voor hun project drawn from clay trokken de dames langs diverse akkers in de Noordoostpolder, waar ze de verzamelde klei bij elke boerderij direct afbakten tot prachtige polderkeramiek.

Voor hun project in a grain of sand wroetten ze jarenlang door duinen, stranden, rivieren, berghellingen en steengroeves om van het opgeduikelde zand schitterend glaswerk te blazen. En ook hulptroepen van over de hele wereld stuurden al meer dan 400 zandsamples naar Eindhoven. ateliernl.com

Blickfänger

49

JORIS LAM Luchtverfrisser Een brave bouvier of keurige koter beloon je met een koekje. Maar wie een volwassene wil belonen voor goed gedrag, moet de prikkel tegenwoordig in een hele andere hoek zoeken: gratis wifi! Het is tenminste de visie van Joris Lam, die met zijn Treewifi heel Amsterdam wil volhangen met hightech vogelhuisjes. In de houten hokjes zitten sensoren verstopt die de luchtkwaliteit meten. Verruilen genoeg mensen in de buurt de auto voor de fiets of benenwagen, dan geven de vogelhuisjes automatisch een schouderklopje door gratis internet de lucht in te knallen. treewifi.org

SALT WINTER 2017 |

81

S A LT 7 0

DE MAKERS

50

LISANNE ADDINK DÖLLE Hergebruiker Ooit afgevraagd waar de oude treintijdborden van de NS blijven? Met haar bedrijfje VerdraaidGoed redde Lisanne Addink Dölle ze van de schroothoop, om ze vervolgens – in samenwerking met sociale werkplaatsen – te hergebruiken in toffe notitieboekjes, fotolijstjes, lampen, tekenkokers, dienbladen en zelfs een zogenaamd ‘seinstokje’ om de zaailingen in je moestuin van elkaar te onderscheiden.

Ook de oude brievenbussen van PostNL en de praatpalen van de ANWB krijgen door Lisanne een tweede leven ingeblazen.

Allemaal met slechts één stelregel: “Ik wil dat je de geschiedenis van een materiaal kunt blijven zien.” Hoe kan het ook anders. Sinds ze bij haar afstudeerstage in Dierenpark Emmen voor de souvenirshop nijlpaardenbeeldjes maakte uit nijlpaardenpoep, weet ze dat werkelijk elk materiaal zich leent voor een vrolijk potje upcycling. verdraaidgoed.nl

51

SIMON DAVIDS Bootwerker

Deze ambachtelijke bootwerker uit Medemblik maakt behalve roeiboten ook kano’s en surfplanken van hout. “Ik combineer een klassieke bouwmethode met moderne kunststoffen.

Mijn strip-built boten zijn opgebouwd uit dunne houtlatjes die tegen elkaar worden gelijmd en op mallen worden geniet.

Als de romp klaar is, wordt de buitenkant geschuurd en in de lak gezet. Tenslotte bekleed ik het geheel met glasvezel-

82 | SALT WINTER 2017

doek en epoxyhars”, vertelt Davids. In Nederland is hij een van de weinige botenbouwers die zo te werk gaat.

De reden: lattenbouw is zeer arbeidsintensief. Zo werkt Davids gemiddeld 5 dagen aan een surfboard en 10 tot 15 dagen aan een kano of roeiboot. Leren van de meester?

Davids geeft regelmatig workshops. macboat.nl

53

PETER BELLERBY

52

FRANS SCHEPERS Wildebras De natuur maakt zichzelf. Maar sinds ze aan alle kanten beteugeld wordt door snelwegen en steden is het verdomde prettig dat mensen als Frans Schepers de handen in de aarde steken. Als medeoprichter en directeur van ngo Rewilding Europe springt hij dagelijks op de bres voor een wilder continent.

Aangezien steeds meer Europeanen van het platteland naar de stad trekken, ontstaat er een unieke kans om

terrein aan de natuur terug te geven.

In een netwerk van negen aangewezen wildernissen – van Lapland tot Spanje – legt Rewilding Europe haar visie al op de mat. O.a. door diersoorten te herintroduceren in het wild (van bizons tot bevers), wilde wetlands te herstellen, verantwoord wildlifetoerisme te stimuleren en samen te werken met overheden, locals en natuurorganisaties. rewildingeurope.com

Stuart Freedman

Wereldverbeteraar Wie heeft er nog een tv nodig als hij een globe van Peter Bellerby in zijn woning heeft staan?

De 51-jarige Londenaar maakt handgemaakte wereldbollen die zo mooi zijn dat je ze het liefst de hele avond bij kaarslicht zou knuffelen. Één bol kost al gauw vele maanden monnikenwerk en is op verzoek te voorzien van zeemonsters, zeilboten of welk detail je maar wilt. En dan te bedenken dat Peter niet lang geleden nog manager was van een bowlinghal en slechts de globehandel in zijn bol kreeg omdat hij nog een cadeautje zocht voor zijn jarige vader. “Ik kan sindsdien nooit meer normaal naar het journaal kijken”, vertelde de autodidact ons al eens. “Grenzen veranderen en er worden plaatsnamen veranderd bijna zonder publiciteit.” bellerbyandco.com

SALT WINTER 2017 |

83

54

Alle hens aan dek

TOMAS VAN DAM Stroomlijner

We verzuipen in een zee van plastic. Tomas van Dam, Director Buying & Development van O’Neill, legt uit hoe het surfmerk deze afvalstroom in de O’Neill Blue collectie heeft verwerkt.

Wat is O’Neill Blue? “Met Blue, onze Ocean Mission, willen we een bijdrage leveren aan het opruimen van de oceanen en de stranden; onze playground. De producten uit de Blue collectie, van surfleggings tot T-shirts, sweatshirts, bikini’s en boardshorts, zijn namelijk voor een deel van aangespoeld plastic gemaakt.”

Hoe spin je garen van strandplastic? “We laten dit doen door Bionic Yarn TM ,een Amerikaans bedrijf dat hoogwaardige garens uit de vezels van gerecycled plastic ontwikkelt. Hiervoor gebruiken ze oceaanplastic uit de Zuid-Chinese Zee dat is aangespoeld op de stranden van Hainan. Nadat het plastic bij elkaar is geraapt en grondig is schoongemaakt, wordt het deels, zo’n dertig procent, verwerkt in een eco-draad. Zo zijn voor de afgelopen collecties 250.000 petflessen verzameld.”

Een druppel op een gloeiende plaat? “Het is een begin.

Vergeet niet dat de ontwikkeling van een stof die zowel duurzaam als hoogwaardig is nogal wat voeten in de aarde heeft: het moet er goed uitzien, het technische verhaal moet kloppen en het moet uiteraard ook nog eens functioneel zijn.

84 | SALT WINTER 2017

Naast Bionic Yarn TM gebruiken we ook Econyl TM: garens die zijn gemaakt van visnetten die wereldwijd uit de zee worden gehengeld. Om het effect zo groot mogelijk te laten zijn, willen we dit soort eco-garens zoveel mogelijk mixen met andere garens en stoffen die ook duurzaam of gerecycled zijn.

Van idee tot winkelvloer heeft ons uiteindelijk 1,5 jaar gekost.

Het zijn kleine stapjes. Ons doel is niet om bergen kleren te verkopen, maar vooral om bewustzijn rondom het groeiende plasticprobleem – jaarlijks raakt acht miljoen ton plastic afval in de zee verzeild – te creëren.”

Hoe ziet de toekomst eruit? “Als Director Buying & Development ben ik constant op zoek naar nieuwe ontwikkelingen.

Van de tien ideeën die op mijn bureau belanden, komt er hooguit eentje op de markt. Zo heb ik concepten liggen van slippers die van paddenstoelenleer zijn gemaakt.

Of wat dacht je van slipperbandjes die uit ingezamelde kauwgum bestaan? Momenteel ben ik vooral aan het kijken naar de haalbaarheid om oceaanplastic in onze wintersportkleding te verwerken. Kortom, ik stroomlijn de boel en zorg ervoor dat alle hens aan dek zijn.” oneill.com

S A LT 7 0

DE MAKERS

55

JOS & COEN Racefietsontwerpers Babyblauwe stuurlinten, bloemetjeszadels, zuurstokframes; de meeste damesracefietsen blinken uit in truttigheid. Zo niet Fons. Het door Jos en Coen opgerichte merk, vernoemd naar Alfonsina Strada, de enige vrouw die ooit de Giro d’Italia reed, heeft alleen maar gestroomlijnde renpaarden (met specifieke damesgeometrie, gebaseerd op talloze metingen) met toffe kleurencombinaties in het assortiment. Zowel de kleuren als de onderdelen van de bikes uit Breda kun je volledig customizen. “Een hightech product ontwerpen waar fietsers oprecht blij van worden; daar doen we het voor.” fons-bikes.nl

NIELS DE BRUIN Longboard bouwer

Al vier jaar lang timmert deze industrieel ontwerper met Langplanck aan de weg. Wat ooit begon met een in elkaar geknutselde plank op wielen in de achtertuin van zijn ouders, is inmiddels uitgegroeid tot een serieus merk dat houten longboards over de hele wereld verkoopt. “Vooral in Azië zijn ze gek op Langplanck”, vertelt de 23-jarige skateboarder vanachter zijn werkbank in het Rotterdamse Innovation Dock, een industriële bedrijfsruimte die start-ups huisvest. “Mijn eerste

skateboards maakte ik gewoon met een decoupeerzaag en een flinke pot lijm. Nu heb ik serieuze gereedschappen tot mijn beschikking, waaronder een cnc-freesbank, ideaal om voorgevormde mallen voor decks mee te maken. Ik bouw mijn boards op uit meerdere lagen, bestaande uit bamboe, esdoorn- of berkenhout, carbon en glasvezel. In totaal ben ik ongeveer 1,5 uur per plank bezig, vanaf het lamineren tot het aflakken van een plank.” langplanck.com

TVDPRODUCTIE

56

SALT WINTER 2017 |

85

S A LT 7 0

DE MAKERS

57

TJEERD HERREMA Wetbreker Sinds we drie jaar geleden voor het eerst over tiny houses schreven, schieten de veelal mobiele XXS-woninkjes ineens overal als paddenstoelen uit de grond. Zonder de broodnodige steun van beleidsbepalers zijn de bewoners echter gedoemd om als een soort verkapte vluchtelingen van tijdelijke stek naar tijdelijke stek te kachelen. Gelukkig zijn er bobo's als Tjeerd Herrema, wethouder Ruimte, Wonen en Wijken van Almere. Onder zijn leiding is de gemeente uitgegroeid tot het episch(e) centrum van de tiny house beweging en een stad waar liefhebbers van experimentele woonvormen altijd een dak(je) boven het hoofd vinden. Voorlopig hoogtepunt: de wijk Almere Poort, waar 25 creatieve optrekjes uit de klei worden gestampt. “Wat mij betreft zou er een zelfbouwrecht in de wet­geving moeten komen, zodat meer gemeenten dit mogelijk kunnen maken.” @herrematjeerd, bouwexpo-tinyhousing.nl

58

WILMA HIEMSTRA, ANTON & ELISE ZOETMULDER Architecten Zei iemand daar tiny houses? Zie hier een van onze favoriete ontwerpen: een optrekje voor en door klimgeiten die van geen ophouden weten. De buitenmuren van het Klimhuis zijn bezaaid met boulder­grepen. En eenmaal binnen gaat de pret gewoon verder met een slaap-, was-, eet- en kookgedeelte op hoog niveau. Het hoge huisje heeft geen trap; de 'bergbewoner' overwint al klimmend en abseilend aan touwen de hoogteverschillen. Alle benodigde meubels, inclusief het tweepersoonsbed klappen uit de wand. Met 2 bij 1,4 meter vloer meet het stekkie nog minder grondoppervlak dan een beetje tweepersoonsbed. Het Klimhuis is dan ook geïnspireerd op de ophangbare tent, de zogenaamde portaledge, waarin diehard klimmers op de steilste rotswanden kunnen overnachten. "In ons ontwerp combineren we de leefstal van de bewoner met zijn passie voor de klimsport!", aldus het trio architecten.

Aangezien steenklompen en bergen erg schaars zijn in Nederland hebben we gewoon een rots van een huis ontworpen."

86 | SALT WINTER 2017

En nu nog een enthousiaste opdrachtgever die samen met ons het eerste Klimhuis ter wereld wil realiseren.” jeannedekkers.nl

Max Menning

59

ROOS VAN DE WEERD Uitdrager Repair. Reuse. Recycle. Dat is waar de Worn Wear filosofie van Patagonia om draait. Met een rijdende reparatievloot, in Europa bestaande uit drie bussen vol met naaimachines, knopen, ritsen, plakspullen en stoffen, laat het Amerikaanse outdoormerk mensen zien dat kapotte kledingstukken en rugzakken makkelijk gefikst kunnen worden. Wie de mobiele werkplaats bezoekt, krijgt bovendien reparatietips en tricks zodat je je spullen voortaan ook zelf kunt herstellen. Nieuw deze winter is een houten huisje (op een trailer) dat de komende maanden een tour langs 37 wintersportoorden maakt.

“De achterliggende gedachte van de Worn Wear Tour is dat we hopen dat mensen zich beter realiseren wat de waarde van spullen is. Niet alleen uitgedrukt in geld maar ook de emotionele waarde ervan. Een jas, trui, broek of rugzak is misschien een leven lang meegegaan en heeft al je avonturen gedeeld. Dat zijn herinneringen die ertoe doen. In plaats van weggooien omdat een rits het heeft begeven of er een scheur in zit, lappen wij de boel op. Klaar voor het volgende avontuur met jou of met iemand anders aan wie je je kledingstuk hebt kunnen doorgeven”, aldus Roos van de Weerd, verantwoordelijk voor de klerenkaravaan. Weten waar de rondtrekkende naaiateliers hun tenten opslaan?

Check wornwear.com.

60

WOUTER VOS & MARCEL VOSSE Onruststokers In de Gouden Eeuw stonden ze te boek als geneeskrachtig en lustopwekkend. In de oorlog werden ze uit pure wanhoop opgegeten. En tegenwoordig worden ze tegen een stevige prijs verpatst aan toeristen op de Amsterdamse bloemenmarkt. Tulpenbollen zijn zo Nederlands als de vinger van Hansje Brinker. Als ode aan de oer-Hollandse bol bedacht het duo Vos-Vosse het plan om van biologische tulpenbollen van Nederlandse bodem – duurzaam bemest met onder meer zeewier – heuse wodka te stoken. En met succes. Veld Tulpenwodka schopte het al tot in De Librije. veldtulpenwodka.nl

SALT WINTER 2017 |

87

61

TELMO PIEPER & MIEL KRUTZMANN Straatkunstenaars

Deze zomer vierden ze hun vijfde jubileum op de hoogwerker. Sinds Telmo Pieper en Miel Krutzmann op de Willem de Kooning Academie de handen ineen sloegen, zijn ze razendsnel uitgegroeid tot het neusje van de wereldwijde

streetartzalm. Als graffitiduo Telmo Miel worden ze van Oslo tot Beiroet en van Cincinnati tot Honolulu gevraagd om hun reusachtige muurschilderingen af te leveren. Hun visitekaartje: meerdere beelden die in elkaar overvloeien,

vaak vol met invloeden uit de natuur.

Hyperrealistisch en aangrijpend, maar vaak ook humoristisch. “We gebruiken de kracht van creativiteit om mensen anders naar dingen te laten kijken.” facebook.com/telmomiel

62

MELVIN ERKEMEIJ Knuffelaar

Soulmates Images

Melvin doet niets liever dan knuffels maken. Niet voor zichzelf of zijn vriendjes, maar voor kinderen in rampgebieden. Zo ontwierp de 10-jarige al honderden toffe troetels voor leeftijdgenootjes in Syrië en Nepal.

Op dit moment is Melvin druk doende met de Knuffel-Naai-Wedstrijd. Hiervoor roept hij mensen op om zelfgemaakte knuffels via zijn site te verkopen.

De opbrengst gaat naar kansarme kinderen op het Indonesische eiland Flores. peacebymelvin.com

88 | SALT WINTER 2017

S A LT 7 0

DE MAKERS

63

RORY FUERST, JR. Innovator

Tegendraads Rory Fuerst, Jr. wijkt graag van het gebaande pad af. Zo ontwierp hij als Director of Innovation bij outdoor schoenmerk KEEN de baanbrekende UNEEK. Uitvinder of maker? “Dat is een lastige vraag. Ik denk dat ik mezelf toch eerder als uitvinder dan als maker zie. Hoewel ik graag met mijn handen werk, ga ik als nieuwsgierige creatieveling het liefst aan de slag met baanbrekende ideeën.

UNEEK is hier een goed voorbeeld van.”

Leg uit “Het idee voor UNEEK ontstond tijdens een brainstormsessie met mijn team. We vroegen ons hardop af of het mogelijk zou zijn om footwear op basis van een compleet nieuwe leest te maken. Waarom de bovenkant van een schoen uit lastig te modelleren materialen opbouwen als je bijvoorbeeld ook een soepele draad kunt gebruiken, eentje die moeiteloos de vorm van de voet volgt? ‘Vorm volgt functie’ dus. Met dit string vs sheet idee ben ik in 2011 aan de slag gegaan.”

Hoe pakte dit tegendraadse idee uit?

“Ik heb dagen non-stop achter mijn bureau zitten puzzelen. Het eerste prototype bestond uit een leest waarover ik een soort spinnenwebachtige

schoenvorm van vliegerdraden had geweven. Deze draden waren echter zo dun dat het geheel na het weghalen van de leest als een plumpudding in elkaar zakte. Op zoek naar een oplossing raakte ik verzeild in een bouwmarkt, om de hoek van ons kantoor in Portland. In een van de schappen vond ik grastrimmerspoelen; dit weed whacker draad bleek soepel en sterk genoeg te zijn om het web op spanning te houden en aan de zool te bevestigen. Plotseling had ik iets in handen waarop ik verder kon bouwen. Het heeft uiteindelijk nog vier jaar geduurd voordat het UNEEKontwerp helemaal tot in de puntjes was geperfectioneerd.”

Moeilijkste moment? “Gedurende het hele ontwikkelproces in mezelf blijven geloven. Voet bij stuk houden. Dat viel als 25-jarig broekie namelijk lang niet altijd mee. Zeker niet op de momenten dat door de wol geverfde schoenmakers zeggen dat jouw idee niet haalbaar is. Of als testschoenen worden teruggestuurd omdat ze blijken te kraken.

Of als mensen jouw schoenen lelijk of onverkoopbaar vinden. Wat me al die tijd op de been heeft gehouden, is dat echt iedereen de sandalen heerlijk vond zitten, alsof ze niets aan hun voeten hadden.”

Trots op? “Uiteraard ben ik apetrots op het feit dat UNEEK al sinds de lancering in 2014 een doorslaand succes is.

Maar als innovator ben ik nog trotser op de ontwikkeling van de UNEEKBOT: een volautomatische robot die in zes minuten tijd vrijwel eigenhandig een sandaal weeft. De potentiële gevolgen van deze verregaande automatisering zijn enorm. Zo kunnen retailers in de nabije toekomst veel sneller op de wensen van hun klanten inspelen.

Daarnaast is het ook beter voor het milieu: de robot produceert veel minder restmaterialen, en de schoenen worden ter plekke gemaakt, waardoor wereldwijde verscheping van kant-en-klare producten overbodig wordt. Een stap in de goede richting lijkt mij.” keenfootwear.com

SALT WINTER 2017 |

89

S A LT 7 0

64 Als makers van Salt zijn wij dol op andere toffe indie outdoorbladen.

Dikke tip: Sidetracked Magazine van John Summerton. De Britse designer laat twee tot drie keer per jaar de deurmat dreunen met deze waanzinnig mooi gefotografeerde adventure

DE MAKERS

JOHN SUMMERTON Bladenmaker

journal, vol persoonlijke expeditie­ verhalen van moderne avonturiers.

Een middelvinger aan al die roeptoeters die schreeuwen dat print dood is.

“Hoewel Sidetracked al dik 6 jaar als online platform bestaat, besloot ik in 2014 om ook een magazine te

maken. Sommige verhalen en foto’s komen nu eenmaal beter tot hun recht op papier. Daarnaast vind ik het leuk om echt iets tastbaars te maken, iets waar mensen superblij van worden.” sidetracked.com

65

BAS TIMMER & ALEXANDER DE GROOT Modeontwerpers Op reis door Denemarken werd Bas Timmer als 18-jarige geraakt door de grote hoeveelheid zwervers in de kou. Toen een paar jaar later de vader van een vriend op straat aan onderkoeling bezweek, was de maat vol voor de jonge (mode)ontwerper.

Samen met maatje Alexander de Groot lanceerde hij ShelterSuit: een warme winterjas die gratis aan daklozen wordt verstrekt en dankzij een afritsbaar verlengstuk in een handomdraai is te transformeren tot water- en luchtdichte slaapzak. In twee jaar tijd is het initiatief uitgegroeid tot een van de meest hartverwarmende voorbeelden van sociaal ondernemerschap. De stof wordt gedoneerd door outdoor merken als Nomad en Ten Cate, waardoor elke ShelterSuit uniek is. Het mes snijdt bovendien aan twee kanten, omdat de slaapzakjassen worden genaaid door werklozen, arbeidsongeschikten, vluchtelingen en daklozen zelf. Meer dan 1200 zwervers zitten er dankzij Timmer en consorten al warmpjes bij. sheltersuit.com

90 | SALT WINTER 2017

66

OLIVIER WEGLOOP, RUUD ZANDERS, STYN CLAESSENS & MAURITS GROEN Kippenboeren

‘De kip moet zich kiplekker voelen’ In het Limburgse Wusterveld bouwt Kipster voor 24.000 legkippen aan een revolutionaire boerderij die kip-, milieu- en mensvriendelijk is. Mede-initiatiefnemer Olivier Wegloop vertelt.

Toen we je vier jaar geleden spraken, maakte je coole kippenhokken onder het motto ‘kippen houden is een eitje’.

“Klopt, maar dat was een tussendoortje. De boerderij is altijd het grote doel van Kipster geweest. Het is ooit begonnen bij Ruud Zanders, lector Gezonde Pluimveehouderij.

Zijn idee was om een boerderij te beginnen die alles anders doet.”

De kip is koning. Leg uit.

“Je kent wel die romantische beelden van rondlopende kippen in een open weiland. Nou, kippen vinden dat niks. De kip is van nature een bosdier. Ze wil een veilig nestje, houdt niet van regen, is bang voor open vlaktes, maar wil toch lekker kunnen scharrelen.

Wij hebben niet gekeken naar de regels waaraan we moeten voldoen om onze eieren biologisch te mogen noemen, maar puur naar wat de wetenschap zegt over de aangeboren voorkeuren van de kip. De hele boerderij is op zo'n manier ingericht dat de kip zich kiplekker voelt. Dat is niet alleen te vangen in vierkante meters.”

En het vergassen van haantjes, wat zelfs in de biologische sector de standaard is? “Doen wij niet, en daar zijn we uniek in. Wij vinden dat het opeten

van dieren ethischer is dan ze weggooien. Ieder dier dat wij grootbrengen, is een dier minder in de vleeskuikenindustrie.”

we nu met reststromen zoals zonnebloemschroten en misbaksels uit koekfabrieken.”

Maar op die manier kunnen toch niet de 12,5 miljard eieren worden geproduceerd die in Nederland jaarlijks worden gegeten?

“Weet ik niet; die rekensom hebben wij nooit gemaakt.

Kijkt, ik snap wel dat de pluimveehouderij dat soort sceptische kanttekeningen plaatst. Bij de komst van de eerste auto, begonnen alle koetsiers waarschijnlijk ook te steigeren.

De circulaire boerderij die wij bouwen is bovendien duurder dan de huidige norm.”

De eieren zijn niet alleen dier-, maar ook milieu- en mensvriendelijk.

“Exact. Een voorbeeld: zeventig procent van de landbouwgrond op aarde wordt gebruikt om diervoer te telen, terwijl er elke dag miljoenen mensen met honger naar bed gaan. Dat klopt niet, vinden wij. Wij geven de kippen dus geen voedsel wat ook voor mensen bestemd had kunnen zijn, zoals tarwe, maïs of gerst. In plaats daarvan testen

Ook duurdere eieren dus?

“Ja, maar als je alles zo goedkoop mogelijk wilt kunnen kopen, wordt elders de prijs betaald: door het milieu, toekomstige generaties, de dieren of de boeren. Met slaven kunnen we in theorie ook nog heel goedkoop katoen maken. Maar dat moet je niet willen. Tijden veranderen.”

Dus dan maar minder eieren en vlees eten? “Ben ik een erg groot voorstander van. Ook als boer.” kipster.nl

SALT WINTER 2017 |

91

67

REINA OVINGE & NATALIE COMANS

De taakverdeling is duidelijk, daar in Baambrugge. Trek, Billy, Betsie en Bram en nog een handvol angorageiten en merinoschapen zorgen voor de wol.

En Reina en Natalie – beide doorgewinterde geitenbreiers – maken er

Geitenbreiers ter plekke de tofste truien, vesten, mutsen en sjaals van. From goat to garment, allemaal in dezelfde stal slash minifabriek. Doordat de deuren van deze Knitwit Stable wagenwijd openstaan kunnen modeontwerpers

er workshops volgen om te leren over duurzaam produceren. En klop je als consument aan voor coole knitwear zonder schimmig productieproces. theknitwitstable.nl

68

JAAP KORTEWEG Nepslager

Bart Homburg

De Voedsel- en Warenautoriteit tikte hem op de vingers. Men achtte het niet duidelijk genoeg dat de Vegetarische(!) Slager voor zijn vegetarische(!) kipstuckjes en gehacktballen geen vlees gebruikt. Jaap Korteweg ging stoïcijns verder met wat hij al tien jaar doet: een vleesloos alter­ natief bieden voor de dieronvriendelijke eenheidsworst die de bio-industrie uitspuwt in het schap. Zijn omzet bedraagt inmiddels 12 miljoen euro, zijn producten gaan in 15 landen over de toonbank, hij heeft sinds kort zijn eigen fabriek in Breda en volgend jaar volgt er zelfs een eigen restaurant in Berlijn. Maar misschien wel zijn grootste prestatie is het besef dat je voor nepvlees niet hoeft in te leveren op smaak.

“Over dertig jaar kan plantaardig vlees 80 procent van de markt zijn.” devegetarischeslager.nl

92 | SALT WINTER 2017

S A LT 7 0

69

DE MAKERS

DAAN VAN WELL & MARTIJN SNELDER

SALT

Bierfietsers In de kroeg ontstaan vaak de beste ideeën. Zo ook bij Daan Well en Martijn Snelder. Na een ritje op de racefiets komen ze twee jaar geleden onder het genot van een ‘herstelbiertje’ op het idee om een kouwe kletser voor wielrenners te maken. Op de achterkant van een viltje schrijven ze waar een echt fietsbiertje aan zou moeten voldoen: dorstlessend, verfrissend, hartig en ongefilterd.

Op zoek naar een brouwer die hun perfecte pilsje kan maken, komen ze uit bij de Gooische Bierbrouwerij in Hilversum. Uiteindelijk leidt deze samenwerking tot à Bloc, wielerjargon voor ‘volle bak’: een toegankelijk blond biertje. Proost! abloc.beer

70

TIM SMIT Grondlegger

Tim Smit / Velosolutions Benelux

In de herfstuitgave van Salt schreven we al over de pumptrack van Roosendaal, met 3500 vierkante meter een van de grootste ter wereld. Verantwoordelijk voor deze golvende asfaltslang is Tim Smit (34). “Een pumptrack is een soort fietscrossbaan voor mountainbikers, skaters en steppers. Een baan die voor iedereen geschikt is.” Tim rolde via het geven van mountainbike clinics in het aanleggen van pumptracks.

Inmiddels is hij met zijn bedrijfje iCycle betrokken geweest bij de aanleg van tientallen geasfalteerde fietscircuits, in binnen- en buitenland. “Het bouwen

van een pumptrackbaan is zwaar werk.

Een graafmachine doet weliswaar het grove grondwerk, maar daarna moet het asfalt met kruiwagens, scheppen, harken en trilplaten over de baan worden verspreid. Zo ben ik in Roosendaal 5 weken met 7 man bezig geweest.

Gelukkig zien steeds meer gemeentes de meerwaarde van een pumptrack in.

Als speelplaats van de toekomst waar zowel kinderen als volwassenen zich kunnen uitleven, brengt een pumptrack mensen in beweging. Naar verwachting opent de pumptrack in maart 2018.” icycle.nu

21-23 SEPTEMBER 2018 In een wereld waarin massa-­­ pro­ductie domineert, zorgt het schitterende proces van zelf maken voor authenticiteit, betekenis en voldoening. Handen uit de mouwen. Materialen vasthouden, voelen, ruiken. Werken met gereedschap. Zweetdruppels op het voorhoofd. De geest in zen.

Het eindproduct als trofee.

De glimlach van oor tot oor.

Wil jij dit meemaken? Zet dan een vet kruis in je agenda op het (lange) weekend van 21-23 september en zorg dat je een van de 100 tickets in handen krijgt die voor het Salt Makers Fest beschikbaar zijn.

Drie dagen in het teken van maken waarbij oude ambachten, nieuwe ideeën, klassieke methodes en innovatieve technieken aan bod komen. Niet toekijken maar zélf doen.

Het Makers Fest is zelf ook nog helemaal in de maak maar op GetSalt.com (Meetups) blijf je op de hoogte van het proces, de locatie, ons programma en het tijdstip dat we de ticketverkoop starten.

Daarnaast zijn we nog op zoek naar makers, doeners en delers die mee kunnen helpen om van deze eerste editie van het Salt Makers Fest een te gek festival te maken. Dus deel je vaardigheden met ons en stuur een mailtje naar meetups@getsalt.com o.v.v. Salt Makers Fest.

Wie zich inschrijft voor de Salt nieuwsbrief is altijd als eerste op de hoogte van de updates.

SALT WINTER 2017 |

93

IN LICHTERLAAIE ZETTEN Olight brengt al 10 jaar lang licht in de duisternis. Zo zijn de superlichte HS2 en de krachtige H2R Nova onmisbare metgezellen voor trailrunners, kampeerders, hikers, bergbeklimmers en achtertuinavonturiers die de komende donkere dagen een hand voor de ogen willen zien.

Sterk st(r)aaltje

Lichtzwaard

Op zoek naar een handige hoofdlamp die je tijdens het hardlopen of klimmen in de bergen kunt dragen, makkelijk meeneemt op reis of gewoon thuis als backup wilt gebruiken? Dan ben je bij de Olight HS2 aan het goede adres.

De superlichte lamp (115 gr) is uitgerust met twee Cree leds die tezamen een lichtbundel, breed- of verstralend, van 400 lumen produceren. In de praktijk betekent dit een krachtige straal die maximaal 85 meter ver rijkt. Ook sterke staaltjes zijn de aluminium behuizing (waterdicht), de fade-in/fade-out dimfunctie (die je ogen geleidelijk aan licht of duisternis laten wennen) en de lange brandtijd: 18 uur bij 50 lumen en 2,25 uur bij 400 lumen. De lichtsterkte is instelbaar op 4 levels. Opladen van de gespierde batterij (LiPo 2000 mAh) gebeurt via micro-usb. Kortom: met de handige HS2 ben je klaar om de duisternis de stuipen op het lijf te jagen.

Met de Olight H2R Nova blaas je zelfs de meest doorgewinterde vuurtorenwachter van zijn sokken. De sterke straal klieft als een lichtzwaard door de duisternis; de Nova is Olight’s eerste hoofdlamp/zaklamp die 2300 lumen in huis heeft. De speciale Cree XM-L2 led zorgt er in combinatie met de TIR lens voor dat de lichtbundel 153 meter ver priemt. Om krachten te sparen schakelt de Nova na 1 minuut terug op een energieniveau van 750 lumen. Op de tweede stand van 600 lumen is de brandduur 150 minuten, op de 150 lumen stand 10 uur en op 30 lumen 50 uur. Tevens onverslaanbaar is de montage van de aluminium lamp op de magnetische hoofdhouder. Ideaal voor iedereen die een hand voor de ogen wil zien, van trailrunners tot kampeerders. Door de lamp uit de houder te halen en aan de meegeleverde clip te bevestigen, kun je ‘em ook gebruiken als fietslamp of zaklamp. Dankzij de magnetische laadkabel is de Nova binnen no-time weer op krachten.

STEEK JE LICHT OP VIA OLIGHTWORLD.NET Salt x Olight

spullen

Boekenfest Carlos Magdalena is een soort kruising tussen Indiana Jones en Tarzan. In Heer der Planten vertelt de Spanjaard, als botanicus werkzaam bij de gerenommeerde Royal Botanic Gardens, Kew in Londen, meeslepend hoe hij alles in het werk stelt om bedreigde plantensoorten te redden. Zo gaat Carlos naar alle uithoeken van de wereld om zaden en stekken te verzamelen. Terug in de Britse broeikassen probeert hij ze met ingewikkelde bestuivingstechnieken weer tot leven te wekken. 304 pag. Uitgever: Atlas Contact.

Ik fiets door is het ongelooflijke verhaal van Juliana Buhring. Als haar vriend, de Belgische avonturier Hendri Coetzee, in 2010 tijdens een kajakexpeditie in Congo om het leven komt, besluit de Brits-Duitse om haar leven over een andere boeg te gooien en de wereld rond te fietsen. Uiteindelijk heeft ze slechts 152 dagen nodig om 29.000 kilometer af te raffelen, een prestatie die haar een plek als snelste wereldfietser in het Guinness Book of World Records bezorgt. Pakkend geschreven.

240 pag. Uitgever: De Fontijn.

96 | SALT WINTER 2017

Veel spreekwoorden en gezegden die we dagelijks gebruiken komen uit de Bijbel. Vaak zonder dat we het weten.

Denk aan: ‘Niet van gisteren zijn’ (Job), ‘In zak en as zitten’ (Spreuken) en ‘Uit den boze’ (Mattheüs). Friederike de Raat neemt je in Muggenzifters en Zondebokken mee op een lichtvoetige taalreis door de Bijbel. Onderweg legt ze helder de diepere achtergronden van gewone taaluitdrukkingen uit.

Interessant boekje voor ‘ongelovige thomassen’, ‘addergebroed’ en andere ‘zondebokken’.

160 pag. Uitgever: Nw. Amsterdam.

Karel Tomeï doet graag uit de hoogte.

In het prachtig uitgevoerde NLXL neemt Nederlands beste luchtfotograaf je in vogelvlucht mee naar alle uit­ hoeken van ons aangeharkte landje.

Bladerend door het stoeptegeldikke boek (4,3 kg.), dat vol staat met platen van slingerende rivierdijken, keurige weilanden, bonte bossen, oude binnensteden en rafelige kustlijnen, bekruipt je vanzelf een gevoel van trots.

Kijk maar eens naar de krabbelende schaatsers op pagina 232-233 en je wordt vanzelf blij.

400 pag. Uitgever: Scriptum.

spullen

Tiny Houses. Minder huis, meer leven is zover wij weten het allereerste boek dat kleine huisjes in Nederland en België in kaart brengt. Monique van Orden, zelf woonachtig in een piepklein optrekje in Den Helder, laat 25 woonpioniers aan het woord die hun less is more droom in de praktijk hebben gebracht. Behalve mooie foto’s van slim ingerichte stekkies delen de bewoners ook tips & tricks over ontspullen, opbergsystemen en bouwontwerpen.

224 pag. Uitgever: Kosmos.

Woeste Kusten is een fascinerende reis langs de rafelranden van de Noordzee.

Tom Blass, een Britse journalist, weet in het boek op een Geert Mak-achtige manier heden en verleden met elkaar te verweven. Gewapend met een flinke dosis historisch besef en een stevige zuidwester stroopte hij de kusten van de Noordzeelanden af. Onderweg verhaalt Blass boeiend over oude dialecten, vergeten zeeslagen en eilandruzies, maar ook over huidige terpbewoners, stoere vissers en tal van andere zeebonken.

312 pag. Uitgever: Hollandia.

In 1988 beklommen zes Nederlandse vrouwen een ruim 7000 meter hoge bergtop in de Himalaya, zonder hulp van sherpa’s. In Chamlang. De eerste Nederlandse vrouwenexpeditie be­schrijft Myra de Rooij, destijds een van de expeditieleden, hoe het team lawines, gletsjerspleten en steenslag wist te omzeilen. Door fragmenten uit haar oude dagboeken te gebruiken, wordt het verhaal nergens saai en krijg je als lezer een aardig inzicht van wat er allemaal bij een dergelijke beklimming komt kijken. 303 pag. Uitgever: Lecturis.

Wunderkammer van Thijs Demeulemeester is een rariteiten­ kabinet in boekvorm. Sla een wille­keurige bladzijde open en oude wereldkaarten, opgezette dieren, botanische tekeningen en beschilderde struisvogeleieren springen je tegemoet. In tegenstelling tot wat je misschien zou verwachten, zijn de begeleidende teksten niet slaap­ verwekkend, maar juist met veel vaart en ingehouden humor geschreven. Ook het fraaie omslag, de kwaliteit van de afbeeldingen en het dikke papier nodigen uit tot lezen. 176 pag. Uitgever: Lannoo.

SALT WINTER 2017 |

97

spullen

Tentkachels

☞ ☞

Haal de warmte in je tuinhuis, tent, terras of trekschuit met de Anevay Traveller Stove.

De Britse hoogoven staat op een stabiele driepoot. De 2 meter lange schoorsteen (4 delen) houdt rook en roet buiten de deur.

Gewicht 35 kg.

Afm. 43x 28 x 53 cm. € 249. anevaystoves.com

De Noorse Gstove Heat View tovert iedere circustent om tot een snikhete sauna. De houtgestookte krachtpatser (staal) heeft een grote deur met glasraam en regelbare luchttoevoer, 2 inklapbare poten en uitneembaar rooster.

Lang luchtkanaal (234 cm), inclusief rookverdeler.

Gewicht 10 kg. Afm. 39 x 22 x 20 cm. € 399. gstove.no

98 | SALT WINTER 2017

☞

☞

Tenten, tipi’s, tuinfeestjes: de Outbacker Firebox laat je er overal warmpjes bijzitten. De vuurdoos is gemaakt van staal, staat op 2 stevige poten en heeft een deur met regelbare air vent. Verwijderbare bovenkant en schoorsteenpijp met ingebouwde vonkenvanger. Gewicht 12 kg.

Afm. 25 x 25 x 35 cm. € 219. outbackerstoves.co.uk

Met de Loki Camping Stove and Tent Oven van Petromax heb je een kacheltje en fornuis in één. Compact, mooi design en in een handomdraai in en uit elkaar. Afmetingen: 52 x 33 x 33 cm.

Met een gewicht van iets meer dan 10 kilo is dit een van de lichtste tentoventjes. € 239,99. petromax-shop.de

spullen

Verwarm je stoffen stekkie met de Orland Tent Stove.

De tenthaard is gemaakt van 2 mm staal. Het horizontale rookkanaal met vonkenvanger is 150 cm lang. Wordt geleverd met houten draagkist. Gewicht 14 kg. Afm. 25 x 35 x 25 cm. € 599. orland-living.com

☞

☞

☞

Hoewel klein staat de stoere Vedkaminer Lax 1 zijn mannetje. De compacte Zalm is gemaakt van staal en heeft een kookplaat van gietijzer.

Uitgerust met verplaatsbaar hitteschild. Gewicht 15 kg.

Afm. 45 x 20 x 30 cm. € 275. moosecampwebshop.nl

Jaag Koning Winter de deur uit met de Helsport Lavvo Vedovn: een handzame tentkachel (staal) waarop je ook prima een maaltje kunt koken.

Wordt geleverd met stevige draagtas. Gewicht 14 kg.

Afm. 50 x 24 x 44 cm. € 420. helsport.no

☞

Winter­kamperen Waarom thuis onder de dekens kruipen als je ook midden in de natuur heerlijk een paar nachtjes kunt winterslapen?

Deze winter hebben 24 natuurkampeerterreinen hun deuren wagenwijd voor je opengezet.

Koud? Welnee; trek gewoon een extra dikke Mart Smeetstrui aan, neem een paar slaapzakken mee en leg een deken onder je matje of luchtbed. Daarnaast mag je op bijna alle plekken fikkie stoken. Je vindt de winterse hotspots op natuurkampeerterreinen.nl/ kampeerders.

SALT WINTER 2017 |

99

Winterlandschap met schaatsers van Hendrick Avercamp

reisreportage

100 | SALT WINTER 2017

Schaatskoorts Over vliegende Hollanders, warme herinneringen en Elfstedentochten Nederlanders zijn gek van natuurijs. Bij gebrek aan diepvrieskou reizen hordes ijzervreters iedere winter zelfs naar Oostenrijk af om eindeloze rondjes op een bergmeer te schaatsen. Waar komt deze schaatskoorts vandaan?

Waarom zijn alleen Hollanders hiermee behept? Salt bond de gladde ijzers onder en probeerde tijdens de Elfstedentocht op de Weissensee de koude drukte te doorgronden.

Tekst Ard krikke Beeld Ard krikke & weissensee.nl

SALT WINTER 2017 |

101

reisreportage

102 | SALT WINTER 2017

reisreportage

“HET GELUID VAN DIEPE KRAKEN, ALSOF ER KANONSCHOTEN ONDER HET IJS WORDEN AFGEVUURD, KLINKT VERTROUWD IN DE OREN.”

H

oeveel kilometer heb ik afgelegd? Honderdvijftig?

Honderdzestig? Ik ben de tel allang kwijtgeraakt. Ik weet wel dat de laatste schaatsloodjes behoorlijk zwaar beginnen te wegen. Mijn vermoeide benen sputteren steeds meer tegen. De ijspegels in mijn baard groeien gestaag en koutranen trekken ijzige sporen over mijn wangen. Ik vrees dat de komende kilometers niet van een leien dakje zullen gaan, helemaal nu het waterige winter­ zonnetje achter de bergtoppen is gezakt, en de temperatuur een flinke duik neemt. Desondanks is een bevroren grijns op mijn gezicht gebeiteld. Schaatsen op natuurijs is namelijk het allermooiste dat er bestaat. Ook als het gaat om een 200 kilometer lange monstertocht, de Alternatieve Elfstedentocht op de Oostenrijkse Weissensee, en ik ter voorbereiding slechts een paar keer op het (kunst)ijs heb gestaan. Toch weet ik zeker dat ik op deze steenkoude januaridag de finish zal halen.

Niet omdat het moet, maar omdat het kan. Net zoals de andere deelnemers voel ik een onweerstaanbare drang om deze slijtageslag tot een goed einde te brengen. Waarom?

Omdat schaatsen warme herinneringen aan vroeger oproept.

Omdat het staat voor pure vrijheid. Omdat het een kwestie van volhouden, doorzetten, afzien én genieten is.

Oostenrijk kleurt oranje Een dag voor de start van de Elfstedentocht struin ik nog zo fris als een hoentje door het centrum van Techendorf, een dorpje aan de oevers van de Weissensee. De komende twee weken fungeert het gehucht op 900 meter hoogte als uitvalsbasis voor diverse schaatsevenementen, waaronder vier Elfstedentochten (200 kilometer), twee prestatietochten (100 kilometer) en allerlei schaatsclinics. Overal om me heen zie ik symptomen van het natuurijsvirus de kop opsteken. Spandoeken met It Giet Oan voor de supermarkt. Rood-wit-blauwe vlaggen op hotelbalkons. Een reusachtige Friese doorloper langs de kant van de weg. En vanzelfsprekend een kleurrijke kluwen schaatsers die de eerste streken op het ijs zet.

Volgens Toine Doreleijers, voorzitter van het organisatie­ comité dat de Alternatieve Elfstedentocht Weissensee (AEW) al 29 jaar op touw zet, is dit nog maar het topje van de ijsberg.

“Alle hotels, huisjes en appartementen in de weide omgeving van Techendorf zitten straks stampvol met Nederlanders. Van schaatsclubs uit de Achterhoek tot toerrijders uit Friesland

en feestvierders uit Brabant. In totaal verwelkomen we zo’n 5000 schaatsers”, vertelt Doreleijers enthousiast. De oud-commando – kale kop, scherpe geest, sterke blik – heeft zo meteen overleg met de plaatselijke ijsmeester, de ruim zeventigjarige Norbert Jank. “Hoewel het hier ’s winters vaak streng vriest, kan niet altijd een rondje over het hele meer worden uitgezet.

Dit komt omdat de oostzijde van de plas tientallen meters diep is, waardoor het ijs daar meer tijd nodig heeft om te groeien. Dit jaar zijn de weergoden ons echter goed gezind.

De laatste week was het Kaiserwetter: zonnig, maar steenkoud vriesweer met een diepblauwe, wolkenloze hemel.

Ik verwacht dan ook dat Norbert het groene licht geeft voor de grote ronde, goed voor 16,6 kilometer.” Lachend: “Dit betekent dat je morgen twaalf ronden aan de bak moet.

Makkie toch?”

Besmettelijk natuurijsvirus Op de vraag waarom hordes ijzervreters zich ieder jaar op een langgerekt bergmeer in Karinthië, de meest zuidelijke provincie van Oostenrijk, een slag in de rondte rijden, hoeft Doreleijers niet lang na te denken. “Mensen willen buitenijs. Zeker nu echte winters in ons land steeds zeldzamer worden, groeit de behoefte aan schaatsen op natuurijs. Op de Weissensee houden we deze oer-Hollandse traditie in stand.”

Een korte rondvraag onder de aanwezige Nederlanders leert dat natuurijs inderdaad een magische aantrekkingskracht uitoefent. Kunstijs zien ze veelal als een noodzakelijk kwaad; ideaal om op te trainen, maar niet bijster leuk of heel spannend. Neem Jannie Kamphuis uit Hellendoorn. De krasse Sallandse reist ieder jaar met een bus vol plaatsgenoten naar de Weissensee af. Zelf doet ze al voor 25e keer mee aan de tocht: “Zomers zit ik op de racefiets en mountainbike, ’s winters sta ik 2 à 3 keer per week op de ijsbaan in Deventer.

Waarom? Omdat ik hier wil genieten van echt ijs. Daarnaast houdt schaatsen me jong.” Ook Anne de Haan uit het Friese Hallum staat te trappelen om de ijzers uit het vet te halen.

“Er is uiteraard maar één Tocht der Tochten, maar de Weissensee komt akelig dicht in de buurt van het echte werk. Daarom wil ik deze Elfstedentocht graag van mijn sportieve bucketlist afstrepen.” Mirjam Dijk uit Papendrecht vertelt dat schaatsen haar met de paplepel is ingegoten. “25 jaar geleden reed ik hier samen met mijn vader. Inmiddels is hij overleden aan ALS.

SALT WINTER 2017 |

103

reisreportage

“BEVROREN WATER WAS EEUWENLANG EEN VRIJPLAATS WAAR NORMEN EN WAARDEN ONGESTRAFT DOOR JAN EN ALLEMAN AAN DE LAARS GELAPT MOCHTEN WORDEN.”

104 | SALT WINTER 2017

Ik doe nu mee om zoveel mogelijk geld voor onderzoek naar deze slopende spierziekte in te zamelen.”

Diezelfde middag glip ik nog even naar de Weissensee voor een laatste proefrondje. Op een houten bankje voor de grote feesttent bind ik mijn klapschaatsen onder. De door bergtoppen omzoomde ijsvloer glimt als opgepoetst zilverwerk in het namiddagzonnetje. Plukjes schaatsers glijden vrolijk langs de oever. Ik zet af en rijd een tijdloos universum binnen. Handen op de rug, lichtjes door de knieën, lange slagen. Na een half uurtje heb ik de slag weer te pakken. Instinctief omzeil ik scheuren en hobbels. Het geluid van diepe kraken, alsof er kanonschoten onder het ijs worden afgevuurd, klinkt vertrouwd in de oren. Schaatsen is als fietsen; je verleert het nooit. Nu maar hopen dat mijn conditie, opgedaan door ontelbare rondjes over de hellingen van de Utrechtse Heuvelrug te mountainbiken, me morgen niet in de steek laat.

Rijk schaatsverleden Terug in mijn hotel in Techendorf moet ik denken aan het boek Schaatsenrijden. Een Cultuurgeschiedenis dat ik vlak voor vertrek naar Oostenrijk las. Hierin legt historicus en journalist Marnix Koolhaas uit waarom schaatsen bij Hollanders in het bloed zit. Volgens Koolhaas gingen Noord-Europeanen al duizenden jaren geleden met botten van runderen onder hun voeten gebonden het ijs op. Deze ‘schenkels’ werden rond 1200 vervangen door de eerste echte scaetsen: een stuk ijzer waarop een houten voetsteun was gemonteerd.

Strenge winters en groeiende welvaart (waardoor ijzer goedkoper werd) zorgden ervoor dat schaatsenrijden in de Lage Landen wijd en zijd verbreid raakte. Plotseling konden boeren, burgers en buitenlui op één dag grote afstanden afleggen – iets dat tot dan toe was voorbehouden aan mensen die zich een dure trekschuit of koets konden permitteren. Behalve praktisch werden de iserine scoes ook voor vertier gebruikt; zwieren over het ijs was een welkom middel om aan de dagelijkse beslommeringen te ontsnappen. Rond 1500 dook ijspret voor het eerst in de schilderkunst op. Zo beeldde Jeroen Bosch op zijn wereldberoemde doek Tuin der Lusten een vreemde vogel met Friese doorlopers af en schilderde Pieter Brueghel de Oude op De Terugkeer van de Jagers een ijsbaantje met schuifelende dorpelingen.

SALT WINTER 2017 |

105

reisreportage

Tijdens de reformatie, halverwege de 16e eeuw, verplaatst het zwaartepunt van de schaatscultuur zich van de zuidelijke Nederlanden naar het noorden, legt Koolhaas verder uit. Na de religieuze hervormingsdrift was het in grote delen van het land verboden om carnaval, een Katholiek volksfeest, te vieren. Hierdoor verdween de mogelijkheid om een paar weken per jaar ongestraft uit de band te springen. IJsvermaak kwam hiervoor in de plaats, met name boven de grote rivieren. Bevroren water was destijds een vrijplaats waar normen en waarden ongestraft door jan en alleman aan de laars gelapt mochten worden. Niet voor niets verstopte Hendrick Avercamp, een van de beroemdste Nederlandse winterschilders, vrijende stelletjes, uitglijdende dominees en poepende paupers in zijn landschappen. Na een kleine schaatsdip in de 18e eeuw, waarin de gegoede burgerij glibberende glijpartijen als platvloers beschouwde, keerde de nieuwe industriële elite in de 19e eeuw terug naar het ijs. Talloze ijsclubs zagen het daglicht en evenzoveel natuurijsbanen werden uit de grond gestampt. Schaatswedstrijden, met name in Friesland, groeiden uit tot complete volksfeesten. Minder feestelijk was de finish van de allereerste Elfstedentocht in 1909. Slechts een handjevol toeschouwers had de moeite genomen om winnaar Minne Hoekstra in Leeuwarden te onthalen. Desalniettemin werd een paar weken later de Vereniging de Friesche Elfsteden opgericht en groeide de Elfstedentocht uit tot een oer-Hollands symbool, besluit Koolhaas zijn verhaal in Schaatsenrijden.

Niet verwonderlijk dus dat schaatsen op natuurijs vorig jaar tot immaterieel erfgoed werd verklaard. Volgens het Kenniscentrum Cultureel Erfgoed, dat de voordracht van schaatsbond KNSB goedkeurde, zit schaatsenrijden op sloten, meren, vaarten, grachten en ijsbanen in het DNA van de Nederlander gebakken, en mag daarom niet ontbreken op de culturele erelijst van UNESCO.

106 | SALT WINTER 2017

Juichend over de finish Terug naar het hier en nu, naar het schaatsfestijn op de Weissensee. Ik sta alweer zo'n 9 uur op het ijs en ben inmiddels aan mijn twaalfde rondje begonnen. Langzaam dringt het besef tot me door dat ik de eindstreep zal halen. Nog maar 16 kilometer en dan kan ik de monstertocht aan mijn erelijst toevoegen. Ik klamp aan bij twee krasse knarren die in volle vaart over het ijs vliegen. “Pik maar aan”, roept de achterste schaatser vanachter zijn bevroren shawl naar me. “We doen rustig aan hoor. Overmorgen staat de tweede 200 kilometer op het programma.” Ik ben te verbouwereerd om iets terug te zeggen. Zwijgend banen we ons een weg door het verstarde winterlandschap. Gelukkig zijn we bijna op het oostelijk deel van het meer, daar waar de wind in de rug blaast.

Toch gaan de laatste paar kilometer me niet in de koude kleren zitten. Iedere slag werpt me verder terug in de tijd.

Ik herinner me de krakkemikkige koek-en-zopie tentjes die erwtensoep verkopen. Ik schaats dik ingebakerd langs stilstaande molens en bevroren rietkragen. Ik zie weer hoe sputterende veegmachines in alle vroegte over het ijs borstelen.

Ik stop een paar gulden in de veegpot van de lokale ijsclub.

Ik leer met vallen en opstaan hoe pootje over werkt. En ik krabbel als klein jochie op veel te strak ondergebonden houtjes over een slootje achter mijn Friese vader aan.

Stuk voor stuk onuitwisbare indrukken die zich als kruiend ijs opdringen. Een kraakheldere stem brengt me weer bij mijn positieven. “Een warm applaus voor Ard Krikke uit Amersfoort.

Zijn tijd: 10 uur en 15 minuten. Gefeliciteerd met je prestatie!”, knalt het uit de boxen die voor de feesttent staan opgesteld.

Op het moment dat ik juichend onder de finishboog doorglijd, weet ik het zeker: schaatsen zit ook in mijn bloed. Het is alsof ik een oude vriend tegen het lijf ben gelopen en de draad weer heb opgepikt. Tijd heeft geen vat op schaatsen. Het verklaart waarom ik als Hollander iedere winter zo koortsachtig naar natuurijs verlang.

reisreportage

“MENSEN WILLEN BUITENIJS. ZEKER NU ECHTE WINTERS IN ONS LAND STEEDS ZELDZAMER WORDEN, GROEIT DE BEHOEFTE AAN SCHAATSEN OP NATUURIJS. OP DE WEISSENSEE HOUDEN WE DEZE OER-HOLLANDSE TRADITIE IN STAND.”

MEER INFO Alternatieve Elfstedentocht Weissensee Het schaatsfeest op de Weissensee vindt dit jaar plaats van 23 januari t/m 3 februari. Op het tot in de puntjes georganiseerde programma staan vier Elfstedentochten (200 km) en vier prestatietochten (100 km). Daarnaast bieden diverse clinics je de mogelijkheid om je vaardigheden bij te slijpen.

Ter plekke (toerklap)schaatsen huren is mogelijk. Meedoen heeft uiteraard alleen zin als je over de nodige schaatservaring beschikt en een bovengemiddeld uithoudingsvermogen hebt. Let wel: goede schaatstechniek is belangrijker dan een berenconditie. Inschrijven via weissensee.nl. Even geen trek in ijs? Het winterwonderlandschap in de buurt van Techendorf leent zich ook prima voor een potje ijsduiken, sneeuwschoenwandelen, rodelen, skiën en snowboarden. Een overzicht van alle wintersportmogelijkheden vind je op weissensee.com.

Nederlands natuurijs Als Koning Winter dit jaar flink uitpakt, dan zijn natuurijswijzer en knsb.nl/ toerschaatsen handige sites om goed beslagen ten ijs te komen. Hier vind je onder andere waar het veilig is om buiten te schaatsen, ervaringen van andere schaatsers en waar/wanneer de eerste toertochten worden georganiseerd. Op knsb.nl staan overigens ook alle kunstijsbanen in heel Nederland opgesomd.

Een vreemde eend in de winterbijt is Flevonice (in de Flevopolder), met 3 kilometer de langste kunstijsvloer ter wereld.

Check flevonice.nl.

SALT WINTER 2017 |

107

locals

Onderkruipsels

Insecten leggen massaal het loodje, waarschuwden wetenschappers onlangs. Rampzalig. Een ode aan zes van deze waanzinnige wezentjes.

Kakkerlak Het lijkt een populair broodjeaap­ verhaal, maar een onthoofde kakkerlak kan wel degelijk nog dagen doorleven.

Vitale functies als ademhalen en rondlopen worden bij deze ultieme survivor namelijk niet aangestuurd vanuit het brein, waardoor het lichaam ook na de guillotine rustig doorkachelt. Al is het zonder hoofd verdraaid lastig eten en zal de kakkerlak uiteindelijk dus alsnog de hongerdood sterven.

Girafkever Vrouwelijke girafkevers doen hun naam weinig eer aan. De mannetjes zien er daarentegen uit alsof ze met hun kop hebben vastgezeten in het traphekje en pas na veel te lang rukken en sjorren zijn bevrijd. Net als bij echte giraffen is de laaaaange nek een vervaarlijk wapen tijdens hartstochtige gevechten om de dames.

Bombardeerkever Dit piepkleine loopkevertje loopt rond met een volwaardig vuurwerklab in haar achterwerk. Wordt ze lastiggevallen dan gaat de lont in het kruitvat en vindt er een chemische reactie plaats waar de vonken letterlijk vanaf schieten. De gillende keukenmeid knalt ter verdediging stralen kokendheet lichaamsvocht uit haar achterste die vijanden verbrandt of in ieder geval verblind achterlaten.

Voodoowesp Een wesp die haar eitjes legt in het lichaam van een levende rups, waarna deze de vrije wil van hun gastheer overnemen. Het lijkt voer voor een horrorfilm, maar is in feite een van de vele voorbeelden van parasitaire voodoomeesters in het insectenrijk.

Het brein van de rups wordt zo gereset dat hij – als de meeste larven inmiddels zijn lichaam hebben verlaten – de rest van zijn dagen zal slijten als hun persoonlijke zombielijfwacht.

Slavenhoudermier Mieren staan te boek als noeste, onzelfzuchtige werkpaarden. Sommigen laten de zware arbeid echter liever aan anderen over. Verschillende miersoorten hebben zich ontpopt tot slaven­drijvers. Ze roven de kinder­ kamers van andere nesten leeg, waarna dit broedsel een leven lang als slaaf moet werken. De slaafmiertjes onderhouden het nest, doen de boodschappen en schotelen hun meesters de maaltijden voor.

Poedelmot Dit wollige stormtroopertje oogt alsof hij zich heeft aangekleed voor een ijskoude wintersport. Maar de nachtvlinder woont toch echt in de tropische jungle van Venezuela. Fout vliegplan gekozen? Nee, de dikke donsjas dient niet als warmte-isolatie, maar waarschijnlijk als afweersysteem. Al blijft het enigszins gissen: biologen ontdekten het beestje pas in 2009.

SALT WINTER 2017 |

109

stadswild

Van het kwastje naar de muur de dappere burgemeester van weleer. Door heel de stad zijn voorheen doodsaaie muren door straatartiesten uit binnenen buitenland voorzien van een frisse lik verf. Tezamen vertellen ze de geschiedenis van Breda. De teller staat inmiddels op zo’n zeventig muurschilderingen. Via de gratis app Blind Walls Gallery turf je ze allemaal af.

Edwin Wiekens

Wie een tijdje niet in Breda is geweest, herkent de stad nauwelijks terug. Waar vroeger een begraafplaats voor pestslachtoffers was, gloort sinds een paar jaar een reusachtige rat. In de Liniestraat – ooit een vogelrijke polder – zijn gigantische flamingo’s en toekans zichtbaar. En in de Godevaert Montensstraat eert een uit de kluiten gewassen leeuwenkop

Warme held op sokken Geitenwollen sokken suf en saai? Niet als je aan het Luc Aarts vraagt. Dankzij deze überhippe schoenontwerper is de geitenwollen sok voortaan een straatheld.

Om de ouderwetse warmhouders te promoten stak hij, op verzoek van duurzame energiemaatschappij Vandebron, vijf stappers in een nieuw pluizig jasje, van sneaker tot pump. De schoenen zijn niet te koop maar gemaakt als positief symbool voor duurzaamheid en als een uitnodiging om je eigen geitenwollen sokken altijd een tweede leven te gunnen.

“WHAT GOOD IS THE WARMTH OF SUMMER, WITHOUT THE COLD OF WINTER TO GIVE IT SWEETNESS.” John Steinbeck

110 | SALT WINTER 2017

stadswild

Mountainbike Museum – Arnhem Het Mountainbike Museum, gevestigd in een oud schoolgebouw aan de rand van Arnhem, is een must see voor liefhebbers van retrorossen. In plaats van schoolbanken vind je hier nu meer dan 600 oude bikes, van fluorescerende Kleins tot ongeveerde Cannondales. Het mountainbikemekka (gratis toegang) is het geesteskind van Jeroen van Roeken. Behalve trots zijn collectie showen, organiseert Jeroen ook mtb-clinics. mountainbikemuseum.nl

Spaceship Architecture Ook Freddy Mamani weet de weg naar de verfboer wel te vinden. Sinds deze Boliviaanse metselaar tien jaar geleden besloot als architect aan de slag te gaan, bracht hij eigenhandig kleur naar de ooit zo grauwe miljoenenstad El Alto. Hoewel critici zijn werk (inmiddels meer dan 80 gebouwen) verguizen als potsierlijke kitsch, wordt hij door de inwoners – net als hij voornamelijk Aymara-indianen – op handen gedragen.

Ook designprofeten zijn enthousiast.

Ze hebben Freddy’s stijl inmiddels gedoopt tot spaceship architecture: een soort kakelbonte sci-fi-barok. Het Architectuur Filmfestival Rotterdam opende onlangs met Cholet: een geestige docu over het werk van de kleurrijke autodidact.

SALT WINTER 2017 |

111

stadswild

Klimraam Een klimmuur bovenin een 288 meter hoge wolkenkrabber is sowieso een goed idee.

Maar een klimmuur op een raam(!) bovenin een 288 meter hoge wolkenkrabber, daarvoor nemen we pas echt de pet af. De Bishopsgate Tower verrijst momenteel middenin het financial district van Londen en de architecten trekken daarbij alles uit de kast om zelfs de meest vastgeroeste kantoortijgers naar hun hippe habitat te lokken. Zo ook dus de mogelijkheid om tussen de vergaderingen een potje te boulderen met een duizelingwekkend uitzicht over ‘The City’. Een betere bonus kun je je als bankier toch niet wensen?

M OTTE N BA L

SNOWBOOT

Van brugwachtershuisje naar hotelkamer Brugwachtershuisjes raken in ongebruik. Door automatisering staan de meeste van deze monumentale bouwwerkjes leeg. Doodzonde. In Amsterdam maken ze een einde aan deze leegstand door 28 huisjes om te toveren tot hotelkamers.

De eerste zes waterpaleisjes – bij de Nieuwe Amstelbrug, de Scharrebiersluis, de Theophile de Bockbrug, de Wiegbrug, Beltbrug en de Kinkerbrug – zijn nu al te boeken. De overige 22 karakteristieke gebouwtjes volgen in het voorjaar. sweetshotel.amsterdam

In 1962 werd de Sorel Caribou gelanceerd door de Kaufman Rubber Co. uit Ontario. De gevoerde snowboot, afgekeken van gevulkaniseerde rubberen laarzen die door Canadese houthakkers, vissers en mijnwerkers werden gedragen, was een instant classic. Niet alleen rauwdouwers, maar ook city slickers ontdekten dat ze met de waterdichte en knetterwarme Caribou voortaan geen koude voeten meer hadden.

Bovendien zag de stevige stapper er met zijn rubberen rand en halfhoge schacht stoer uit. Tientallen modieuze modellen volgden en Sorel groeide uit tot soortnaam voor warme snowboots. sorel.com

SALT WINTER 2017 |

113

Als je er deze winter echt warmpjes wilt bijzitten, dan kies je voor wol. Zeven fijne warmhouders.

Striped Beanie Met de Striped Beanie loop je voortaan goedgemutst de deur uit. Uitgevoerd in merinowol, met fijne fleece binnenkant (voorhoofd en oren). Komt in 4 kleuren.

Hollvin Wool Jacket Laat Koning Winter maar komen. Met deze stijlvolle jas, gemaakt van twee gerecyclede wolsoorten en synthetische materialen, heet je hem een warm welkom. Uitgevoerd met verlengd rugpand, capuchon en duimgaten. Verkrijgbaar in 4 gestreepte kleurencombinaties.

Akeleie Half Zip Een pientere mix van merinowol en polyester houdt kou buitenshuis en warmte binnenskamers. Vochtregulerend, dus lekker om dicht op je huid te dragen, of als extra tussenlaag. Verkrijgbaar in 3 kleuren.

Henley Wool Shirt Sta nooit meer in je hemdje met dit stoere shirt. Door het gebruik van 100% merinowol – isolerend en vochtregulerend – word je warmtehuishouding voortaan automatisch geregeld. Je kunt kiezen uit 3 kleuren.

Osen Down Wool Jacket Van snertweer tot diepvrieskou; deze winddichte en waterafstotende warmhouder deinst nergens voor terug. Vervaardigd van gerecycled wol en dons (Responsible Down Standard-gecertificeerd). Ook het bluesign keurmerk bezorgt een warm gevoel. Keuze uit 2 kleuren.

Bloom Wool Beanie Last van een koude kop? Trek dan deze vrolijke merinomuts diep over je oren. Een deel van de opbrengst gaat overigens naar iCare, een Noorse organisatie die zich inzet voor blinden en slechtzienden in Nepal.

Verkrijgbaar in 11 kleuren.

Reinfann Jacket Fleece is fijn.

Helemaal als het in een zacht wollen jasje met voorgevormde ellebogen, duimgaten, elastische manchetten en twee zakken is gegoten. Beschikbaar in 3 kleuren.

www.bergans.com

stadswild

Stairway to hell Middenin Luik wacht misschien wel de heftigste trap op aarde. Met 374 treden en gemiddeld 28% stijging is Montagne de Bueren ook populair onder hardlopers met grootheidswaan. Salt redacteur Matthijs bijvoorbeeld.

Ik had me nog zo voorgenomen om niet te hart van stapel te gaan. Maar de eerste passen komen zo gemakkelijk, dat ik al snel besluit om met elke stap een tree over te slaan.

De treden zijn keurig gesorteerd in setjes van tien. Helaas zijn de 19e-eeuwse kasseitjes niet allemaal even breed, waardoor ik de ene pas de neiging heb om bijna drie treden tegelijk te nemen en de volgende weer onmogelijk uitkom.

Ik ben halverwege als ik besef dat ik daarom de tel kwijt ben geraakt. Als ik voor het eerst opkijk naar boven – en zie dat ik nog maar een fractie van de zelfkastijding achter de rug heb – voel ik de moed letterlijk in de hardloopschoenen zakken.

Maar niet voordat-ie me eerst nog een roffel op de kin heeft gegeven en zijn tanden stevig in mijn kuiten heeft gezet.

Het is maar goed dat ik pas na afloop zal lezen dat er een heus snelheidsrecord geldt voor de Montagne de Bueren: 1.10 minuut. Ik zal er ruimschoots het dubbele over doen.

Om uiteindelijk niet boven te komen met een euforisch Rocky Balboahuppeltje, maar precies zoals al die andere stervelingen: het hart beukend in de borstkas, de benen tergend zwaar en de blik ietwat beschaamd op de schoenneuzen. Bergen laten zich niet bedwingen. Zelfs stadsbergen niet. En zo hoort het ook.

Alles in de wasmachine Wie goede technische kleding aanschaft dat ademend en waterdicht is, moet vaak diep in de buidel tasten. Dan wil je uiteraard ook dat je er zo lang mogelijk mee kunt doen. Dat vraagt om onderhoud.

Want de beschermlaag waarmee een jas of broek is afgewerkt, kan in de loop van de tijd vervagen waardoor ook de werking van je kledingstuk afneemt. Het beste is om je kostbare goed regelmatig te onderhouden met een wasmiddel dat specifiek voor het behoud van technische kleding is ontwikkeld. Zoals Grangers 2-in-1 Wash & Repel, een wasmiddel dat niet alleen reinigt maar ook de waterafstotende en ademende werking herstelt.

Aanbevolen voor alle stoffen, inclusief Gore-Tex. Grangers is op waterbasis samengesteld, milieubewust geproduceerd en bluesign gecertificeerd. Ga naar grangers.co.uk voor de complete waslijn.

Bouldermania Nederland valt als een blok voor boulderen. Het aantal boulderhallen staat inmiddels op 20. De nieuwste aanwinsten: Boulderhal Energiehaven in Utrecht en RijnBoulder in Arnhem (foto). Het Eindhovense Monk, in 2007 het allereerste bouldercentrum van Nederland, verkast naar een grotere locatie. Volgens Dirk de Mol van Monk heeft de recewnte toevoeging van sportklimmen aan het Olympische programma voor een enorme groeispurt gezorgd. Check getsalt.com/blog voor een overzicht van alle klauterparadijzen.

SALT WINTER 2017 |

115

.. “ ER ZIJN PINGUINSOORTEN DIE EERDER HET RISICO LOPEN OP OVERVERHITTING.”

116 | SALT WINTER 2017

natuurtalent

De pinguïn Ze doorstaan steenkoude temperaturen, maar hebben een bloedhekel aan sneeuw. Ze stuntelen op het land, maar zijn onnavolgbaar onder water. Een indringend gesprek met een zwart-witte snuiter.

“Zo. Jij komt even binnen struikelen.

“Excuus. Korte pootjes, hè.”

‘Gekke ganzen’, schreef ontdekkingsreiziger Antonio Pigafetta al toen hij in 1520 voor het eerst pinguïns zag.

“Hoor wie het zegt! Hoe lang lopen mensen rond op aarde?

Paar miljoen jaar maximaal? Nou, de pinguïn stond 60 miljoen jaar geleden al zijn mannetje. Deze maand werden er in Nieuw-Zeeland nog de fossiele resten van een 100 kilo zware reuzenpinguïn gevonden die jou zo op je kruin had kunnen kijken.”

60 miljoen jaar. En nog steeds ongelofelijke klungels.

“Aan land, ja. Touché. In een gemiddelde pinguïnkolonie kun je in een paar minuten inderdaad een heel seizoen aan Funniest Homevideo’s schieten. We zijn nu eenmaal niet zo ideaal aangepast aan een leven op het droge, met de nodige clowneske glijpartijen als gevolg. Onder water is het echter een ander verhaal.”

Leg uit.

“Ons lichaam is gemaakt om te duiken. We kunnen een kwartier onder water blijven. Omdat we daarbij veel zout water binnenkrijgen, hebben we speciale klieren bij onze snavel die zout uit onze bloedstroom zuiveren; waarna we het alleen nog even hoeven uit te niezen. Of neem ons skelet. Waar vliegende vogels holle botten hebben, zijn die van ons juist extra zwaar om zonder enige moeite 250 meter diep te kunnen duiken. Ik, de ezelspingüin, ben daarbij de snelste van alle 17 pinguïnsoorten. Dankzij mijn gestroomlijnde torpedovorm haal ik probleemloos 36 kilometer per uur.”

17 soorten?

“Jep. Van de kolossale keizerspinguïn van 1 meter 10 tot de petieterige dwergpinguïn van nauwelijks 40 centimeter.

En van de macaronipinguïn met zijn knalgele wilderskuif tot de kinbandpinguin met zijn elastiekje op de keel.”

Maar allemaal in zwart-witte smoking?

“En niet zonder reden. In het water vallen we zo minder op, doordat onze witte buik – van onderen – of pikzwarte rug – van boven – respectievelijk wegvallen tegen het invallende licht en de donkere diepzee. En op land kunnen we onze lichaamstemperatuur beïnvloeden door afwisselend onze buik of rug richting de zon te keren.”

Nooit koud dus?

“Sterker nog: er zijn pinguïnsoorten die eerder het risico lopen op oververhitting. Zij hebben daarom extra grote flippers en kale plekken op het gezicht om, indien nodig,

snel warmte te lozen. Maar we moeten ook niet overdrijven: op Antarctica kan het met temperaturen van -50 graden en windstoten van 200 kilometer per uur behoorlijk bibberen zijn. Al hebben we ook daar onze trucjes voor. Keizerpinguïns hebben bijvoorbeeld het meest dichtbegroeide verenkleed van alle vogels en staan ’s winters ter bescherming met zijn allen op een kluitje. Een kolonie kan zomaar uit een miljoen vogels bestaan.”

Hoe houd je elkaar dan in vredesnaam uit elkaar?

“Goed luisteren. Elke individu heeft zijn eigen sound. Daarom heet ik ook de ezelspinguïn. Mijn keelklank heeft wel wat weg van het gebalk van ezels. Ik gooi mijn kop constant achterover om een potje te tetteren. Geloof me, anders is mijn kroost me in no time kwijt.”

En is dat niet beklemmend, met z’n miljoenen op elkaars snavel?

“Nou, burenruzies zijn ons zeker niet vreemd. Bij keizerspinguïns kan er al een golf van commotie ontstaan als de ene pinguïn net iets te dicht tegen de volgende aanschurkt. Zo dreigt namelijk het gevaar dat de warme laag lucht tussen zijn veren vandaan wordt geperst, waardoor de vrieskou vat kan krijgen. Om nog maar te zwijgen over kiezelsteentjes.”

Kiezelsteentjes?

“Jazeker, een kostbaar goed onder ezelpinguïns. Kijk, jullie denken: die vogels zijn niet vies van een beetje sneeuw, maar in werkelijkheid hebben we er een bloedhekel aan. Sneeuw kan namelijk ons nageslacht om zeep helpen. We leggen onze eieren dus liever op een nest van kiezelsteentjes. Als je een goed kiezeltje weet te vinden ben je gegarandeerd binnen bij een pinguïnvrouwtje. Waardoor de steentjes bij de vleet van elkaars nest worden gejat.”

Ik dacht dat jullie het ei op jullie voeten uitbroedden?

“Alleen keizerspinguïns. Je moet het die mannen meegeven, het zijn geëmancipeerde gasten. Terwijl de dames aan het jagen zijn, schuifelen de mannetjes maandenlang over het ijs zonder een hap te eten en met een ei op hun tenen.

Ze hebben er zelfs een soort laaghangend bierbuikje voor dat het ei keurig warm houdt. Hoe dikker zo’n pinguïn, hoe groter dan ook zijn kans op de datingmarkt. Al komt het alsnog geregeld voor dat zo’n kuiken het eind van de zomer niet haalt. Waarna moeders buiten zinnen is en zal proberen om het kroost van de buren te kidnappen.”

Gekke ganzen.

“Dit interview is over.”

SALT WINTER 2017 |

117

COLUMN FLOORTJE DESSING

Vast in Jemen

“ZOU JE WEER GAAN?”, VRAAGT DE PSYCHOLOOG.

“Hoe voelde dat, het gegeven dat je niet naar buiten kon en opgesloten zat?” De psycholoog kijkt me onderzoekend maar ook vriendelijk aan. Ik moet nadenken over de vraag. Het is inmiddels een week geleden dat ik halsoverkop uit de Jeminitische hoofdstad Sana’a ben geëvacueerd en ik kan amper bevatten hoe snel ik mijn gedachten al weer bij andere zaken heb. “Ik vond het niet echt prettig”, geef ik als antwoord, “maar het was minder eng dan ik vooraf gedacht had.

De kelder waarin we zaten voelde op de een of andere manier als een veilige bubbel. En het hielp enorm dat ik hier met vijftien zeer ervaren Rode Kruis hulpverleners verbleef die vaker met dit bijltje gehakt hadden.”

“Maar waar zat je grootste angst dan?”, vervolgt de hulpverlener met wie ik op een koude donderdagmorgen in het veilige Amsterdam heb afgesproken. “Ik denk in het feit dat ik constant bang was dat de rebellen de deur zouden intrappen en ons mee zouden nemen. Om vervolgens maandenlang te verdwijnen in vijandelijke handen”.

Doorrazen Sinds mijn thuiskomst ben ik als een dolle doorgeraasd om alles weer op de rit te krijgen. Door mijn verlengde verblijf in Jemen liep ik behoorlijk achter met de eindmontages en inspreeksessies van ‘Floortje naar het einde van de wereld’.

Tijd om alles goed te verwerken, nam ik niet. Maar de mensen van het Rode Kruis waarmee ik officieel op pad was, hadden me op het hart gedrukt om een afspraak te maken met een psycholoog waarmee ik over mijn ervaringen kon praten.

Om te voorkomen dat ik op een later moment psychische problemen zou krijgen. Ik heb al veel meegemaakt maar om opeens in zo’n heftige crisissituatie te zitten, was compleet nieuw voor mij. Nu, een week later voel ik me op zich prima, maar dat er wel het een en ander was gebeurd, kon ik moeilijk ontkennen.

Verscheurd land Het is inmiddels meer dan een jaar geleden dat ik met Merlijn van het Rode Kruis sprak over een reis naar Jemen, een door oorlog verscheurd land waaronder de bevolking al meer dan twee jaar zwaar gebukt gaat. Van de ruim 27 miljoen inwoners kan het overgrote deel amper dagelijks aan eten komen, maar haast niemand die het weet.

Ik wilde er naartoe om het conflict in ieder geval in Nederland op de kaart te krijgen. Grootste probleem voor journalisten is het verkrijgen van een visum. Deze wordt bijna nooit toegekend en al helemaal niet voor het zuiden waar de rebellen de

118 | SALT WINTER 2017

dienst uitmaken. Maar door mijn jarenlange connectie met het Rode Kruis, die wel mondjesmaat visa krijgt, kwam afgelopen zomer toch ineens het bericht dat we konden gaan. Een aflevering van ‘Floortje naar het einde van de wereld’ zou het worden, met het verhaal van Gisèle, een 35-jarige Mexicaanse die in Jemen namens het Rode Kruis onder meer kijkt of de rechten van gevangenen worden nageleefd. Een bewonderenswaardige vrouw die weliswaar niet letterlijk aan het eind van de wereld woont maar wel figuurlijk. Er bestaat immers bijna geen plek op aarde die moeilijker bereikbaar is dan de Jeminitische hoofdstad Sana’a. Vluchten naar de stad zijn al meer dan twee jaar opgeschort, en de bevolking zit letterlijk klem omdat ze ook over land nergens heen kan vluchten.

Tot twee keer toe worden we, ondanks het visum, toch geweigerd. De laatste keer moet ik zelfs een week wachten in het kleine landje Djibouti, wat de enige plek is vanwaar er nog hulpvluchten naar Jemen vertrekken.

Maar eind november is het dan eindelijk zo ver en landen we met een gecharterd Rode Kruis vliegtuig op de geteisterde luchthaven. Een bizarre ervaring, arriveren in een land waar niemand meer in komt en waar de buitenwereld geen enkel vat op heeft.

Schuilkelder Anderhalve dag kunnen we filmen, zo goed en zo kwaad als het gaat. Omdat de cameraman is geweigerd en ook onze apparatuur niet mee mocht, draaien we met een gehuurde fotocamera en met mijn telefoon. Maar dan barsten er plotseling zware gevechten los, precies in de wijk waar het Rode Kruis bivakkeert. ’s Nachts om een uur word ik wakker van straatgevechten direct naast onze compound, en als er niet veel later ook met mortieren wordt geschoten, vluchten we halsoverkop naar de schuilkelder onder het appartement.

Daar zitten we dan. Geen idee hoe lang dit gaat duren. Goddank heb ik internet zodat ik het thuisfront op de hoogte kan houden. De eerste nacht slaap ik amper. Diep weggedoken in een slaapzak op de bank in de kelder ben ik eindeloos aan het whatsappen met mijn zussen. ‘Stuur me eens een leuke foto van onze reis naar Italië’ app ik mijn zusje. Alles om maar niet teveel na te hoeven denken over de hachelijke situatie waarin we ons bevinden. En het helpt. We maken flauwe grappen en vertellen elkaar hoeveel we toch met elkaar geboft hebben. Ook mijn wederhelft is grote steun, evenals mijn

vrienden die zich grote zorgen maken. Na de tweede dag in de kelder besluiten we, na uitgebreid overleg, om ons verhaal te delen met de media en worden we nieuws in Nederland.

Niet iedereen is het vanwege onze veiligheid met dit besluit eens. Maar ik heb er geen seconde spijt van, want dit conflict MOET in Nederland op de radar komen. Doordat wij hier vast zitten, halen we alle kranten en nieuwssites en staat Jemen opeens volop in de schijnwerpers.

72 uur later worden we tijdens een staakt-het-vuren uit de stad geëvacueerd. Met 120 km per uur scheuren we door de zwaargehavende stad naar het vliegveld. Een paar uur later, als het vliegtuig opstijgt en koers zet richting het veilige Djibouti, kan ik eindelijk mijn eerste traantje wegpinken.

Het verschil maken “Zou je weer gaan?” vraagt de psycholoog. “Ogenblikkelijk” antwoord ik resoluut’ “Niet om mezelf groter voor te doen dan ik ben, maar door het werk van Gisèle, die onafgebroken strijdt voor het leven van talloze burgers er vast zitten, realiseer ik me niet alleen dat je als individu echt een verschil kunt maken, maar dat ik dit door mijn werk ook aan heel Nederland kan laten zien. Die drie dagen in de kelder waren angstig maar heeft ook gebracht dat het Rode Kruis weer vele donaties heeft mogen ontvangen.

Als ik die avond in mijn bed lig te slapen, droom ik dat ik verstopt zit in een kelder en niemand kan me vinden. Als ik eindelijk naar buiten loop ben ik verschrompeld tot een klein poppetje. Zo klein als een Chinees gelukspoppetje.

Een klein meisje ziet me, raapt me op en stopt me in haar zak.

Ik voel me er veilig en warm.

SALT WINTER 2017 |

119

tips van tof

Inside the box Mopshondencafé Als er één rage is waar ik geen stok van begrijp is het wel de populariteit van de mopshond.

Of het nu te danken is aan Frank the Pug, de mopshond die zich naast de acteurs Will Smith en Tommy Lee Jones in de films Men in Black uitslooft als Agent F of aan zijn anti-looks.

Het ‘waggelwezen’ is inmiddels uitgegroeid tot een ware cultverschijning met mopsmoeders en –vaders die een super hechte community vormen.

Genoeg reden voor het Amsterdamse Café Ruyschkamer om, in navolging van Los Angeles, Kyoto en Londen, op 28 januari, het Pug Café te openen. Voor één dag vind je in het café een fotohoek met hoedjes waar je met je mop(s) op de foto kan en zijn er allerlei props aan­ wezig om hondenspeeltjes te maken.

En uiteraard kun je eindeloos leuteren met andere mops­ouders. Voor de hondjes zelf staat er een worstenproeverij op het programma. Woest aantrekkelijke labradoodles, zoals ik, zijn niet welkom.

Ja, ik mag als beveiliger voor de deur.

‘Think different.’ Mopper, mopper.

HAPKLARE B RO K K E N VA N SA LTS HARIGE F LOO RM A N AG E R

Nu we met z’n allen aan het consuminderen zijn geslagen, wil de kwispelbrigade ook best een brokje bijdragen. Vul deze winter de stukgekauwde speelgoedvoorraad van je hond dus niet aan met rubberen kippen, fluorescerende flostouwen en andere ongein uit de dierenwinkel. Nee, gewoon wat lege wc-rolletjes, hagelslagdoosjes, proppen papier en overig verpakkingsmateriaal

in een kartonnen doos mikken en her en der wat koekjes verstoppen. Geloof me, van zo’n potje spelenderwijs snuffelen kunnen we niet gauw genoeg krijgen. Gratis, bewust en een dikke boost voor onze zintuigen.

Een neus voor angst Interessante gedachte voor de volgende keer dat je met knikkende knieën bovenaan de zwarte piste staat: wij honden kunnen jullie angst letterlijk ruiken.

Een recente studie aan de universiteit van Napels leverde hiervoor het bewijs. Zo moesten mannelijke proefpersonen naar zowel een vrolijke film (Jungle Book) als een enge film (The Shining) kijken terwijl hun zweet werd opgevangen.

Wat bleek: wij viervoeters konden achteraf feilloos aangeven welke monsters angstzweet betroffen. Hoe? Tsja, dat is het enige nadeel waar de evolutie ons mee heeft opgezadeld: bij het ruiken van jullie gebibber beginnen we ook zelf automatisch te stressen, onder meer te zien aan een verhoogde hartslag. Dankjewel hè. Stelletje broekpoepers.

SALT WINTER 2017 |

121

Reisreportage

Uitburgeren in Lapland In de weidse wildernis van Fins Lapland kun je een vlok horen vallen. Het ideale decor voor een potje wildkamperen op sneeuwschoenen.

Tekst Matthijs Meeuwsen beeld Scandinavian Wintersports & Matthijs Meeuwsen

L

open op sneeuwschoenen begint even onwennig.

Wie nog nooit zulke brede vellen onder zijn voeten heeft vastgesnoerd, is de eerste passen al blij als hij niet telkens weer de ene voet op de andere zet; soms met een kolderieke tuimeling als gevolg. Een beetje tempo maken is er dus nog niet bij. En dat brengt weer de nodige praktische uitdagingen met zich mee.

Op het oefenweitje van het Finse skidorp Pyhä bestaat die uitdaging vandaag uit twee dik ingepakte kleuters op ski’s, naar verwachting de laatste mensen die de komende dagen ons pad zullen kruisen. Maar al te letterlijk, helaas. Want terwijl we op onze sneeuwschoenen het spoor van hun sleeplift proberen over te steken, dreigt de staalkabel hen over een paar tellen hardhandig door onze stoet te sleuren. Krampachtig grijpen de twee tuimelaartjes zich vast aan hun stang.

Gelukkig weten we met hangen en wurgen net op tijd onder de lift door te snellen en het bos in te krabbelen. Al snel wordt zelfs het mechanische geratel gevangen onder een deken van stilte. Ciao civilisatie. Welkom wildernis.

122 | SALT WINTER 2017

SALT WINTER 2017 |

123

Reisreportage

“SAMEN MET DE LAATSTE, KROMGEBOGEN DENNENBOMEN OP DE KAALGEBLAZEN SNEEUW­ FLANKEN BUIGEN WE VOOR DE IJZIGE WINDVLAGEN ALS PRIESTERS TIJDENS DE COMMUNIE.“

Pikkedonker Skidorp Pyhä ligt pal op de drempel van het Pyhä-Luosto National Park: een woestenij van 22.000 voetbalvelden vol elanden, beren, lynxen, maar vooral heel veel witgesuikerde dennen. Op Pyhä’s pistes en langlaufloipes klinkt enkel Fins. Toeristen weten het gehucht op 125 kilometer boven de poolcirkel nog nauwelijks te vinden. Amerikanen blijven plakken in Rovaniemi, waar de Kerstman bezoekers buiten de luchthaven tot diep in de zomer verwelkomt met kerstliedjes, -lampjes en -elfjes. Japanners zijn met hun kosmische kinderwens even verderop neergestreken, omdat een vrijpartij onder het Noorderlicht volgens hen een gelukkig kind zal verwekken. En dan is er nog dat gekke cluppie Nederlanders.

De belegger. De brandmanager. De natuurgids. De journalist.

Als enigen rijden we met z’n tienen aan het begin van de week vanaf Rovaniemi anderhalf uur door richting het noorden. Hier schittert immers de ware attractie van Lapland: de onvoorstelbaar mooie natuur.

“In theorie zouden we deze kampeertrekking ook middenin januari kunnen doen”, legt gids Jeroen Daams (41) uit.

“De risico’s zijn dan alleen veel groter. ’s Nachts kan het zomaar 40 graden onder nul worden. Het is hier rond het middaguur al pikkedonker. En je zakt om de haverklap tot je middel weg in de poedersneeuw.”

IJswak En dus beginnen we aan onze driedaagse kampeertrekking op een late dag in maart. Om zo beslagen mogelijk ten ijs te komen, zijn we in een stijlvolle houthakkerslodge aan het Pyhäjärvimeer met militaire precisie voorbereid op onze overlevingstocht. Een spoedcursus navigatieleer (“Welk herkenningspunt zou je hier gebruiken?”). Een college kleding­lessen (“Slaap met een muts op”). Het uitstippelen van de route (“En dan hier het moeras over”). En vervolgens – nu het nog kan –

124 | SALT WINTER 2017

tot diep in de nacht wisselbaden in de sauna, het ijswak en de hottub aan het meer (“Wie haalt er bier?”).

Dat het Finse landschap hierbij regelmatig de meest prachtige plaatjes opdist wordt al op de eerste avond duidelijk, als het Noorderlicht aan de donkere hemel haar felgroene gordijn laat wapperen. Even vluchtig als ze is gekomen wordt het licht echter alweer uitgedraaid. “Tsja, dat is Lapland”, aldus organisator René Köhler. “Hier bepaalt de wildernis.”

En een wildernis dat is het. Maar dan wel één met her en der een vleugje infrastructuur. We hebben de kleuters op het oefenweitje al ruimschoots achter ons gelaten als tussen de bomen ineens een houten wc’tje zichtbaar wordt.

Het zal niet het laatste toilethokje, kampvuurplaatsje of schuilhutje zijn dat sporadisch in het eindeloos grote woud is verstopt. Maar het avontuur is er niet minder om. “Leunen op de bal van je voet”, spoort Daams aan, als we op onze sneeuwschoenen een schijnbaar loodrechte helling moeten afdalen. Tevergeefs. Stuk voor stuk glijden we op onze buik of bips de diepte in of proberen we ons gierend van het lachen aan hopeloos slappe twijgen vast te grijpen.

Eerbied De oeroude bomen maken plaats voor een imposante kloof van ijsmuren en bevroren watervallen. In de lucht cirkelt een Laplanduil. Op de grond doen rendieren hun naam eer aan door een sprintje te nemen voor we op onze gehorige sneeuwschoenen – krusj! krusj! krusj! – een kans krijgen om een glimp van ze op te vangen. En dan doemt in de verte de scherprechter van dag één op: de Noitatunturi. Ooit was deze grootste berg van de regio zo hoog als de hoogste Alpenpassen, maar de ijstijden maakten hem hardhandig een kopje kleiner. Op sneeuwschoenen en met een zware rugtas blijkt 540 meter echter nog steeds een flinke klim. Gesprekjes verstommen. Sjaals worden strakgetrokken.

reisreportage

SALT WINTER 2017 |

125

Reisreportage

126 | SALT WINTER 2017

reisreportage

“HOEVEEL KILOMETERS NOG?”, KLINKT HET REGELMATIG. GODDANK, NOG BIJNA TWEE DAGEN BIKKELEN.”

En samen met de laatste, kromgebogen dennenbomen op de kaalgeblazen sneeuwflanken buigen we voor de ijzige windvlagen als priesters tijdens de communie. In dit decor is alleen eerbied op zijn plaats.

Na een korte jubelstop op de top tonen de laatste van de 14 dagkilometers zich met hun diepe sneeuwlaag ook de zwaarste. Maar dan kan aan de rand van het Huttujärvimeer het eerste kamp worden opgeslagen. Hout hakken voor het vuur, sneeuw smelten om de pannen te vullen, soepgroenten snijden. De sfeer is jolig. Niets smeedt zo snel een band als samen tot je navel wegzakken in de sneeuw terwijl je wan­ hopig een expeditietentje probeert op te zetten.

Treksledes De ochtend komt met vele vragen. Hoe krijg je je schoenen weer warm? Wat te doen tegen die beginnende blaren? En na hoeveel scheppen suiker komt er een keertje smaak in je kommetje aanlengpap? Na de eerste meters op de sneeuwschoenen smoort de kraakheldere morgen echter alle kleine ongemakken. Tenen ontdooien. Jassen gaan open. De stilte suist. Wie zich vrijwillig opwerpt om deze beurt naast de eigen tas ook een van de twee pulka’s – treksledes met nog eens 30 kilo aan collectieve bepakking – voort te trekken, wordt overspoeld met complimentjes. En anders zorgt het landschap wel voor de nodige verzachting. We gaan in polonaise over dichtgevroren moerassen, zigzaggen langs torenhoge dennenbomen en buffelen ons zwijgend over weer een volgende kuitenbijter. Steeds weer is daar het weemoedige besef dat met elke stap door de diepe sneeuw ook het onvermijdelijke einde een stap dichterbij komt. Het zijn de momenten van omgekeerde en vroegtijdige heimwee zoals alleen zulke wonderschone wildernissen ze kunnen losweken in een mens. “Hoeveel kilometers nog?”, klinkt het regelmatig.

Goddank, nog bijna twee dagen bikkelen.

INTO THE WILD Scandinavian Wintersports organiseert deze ‘Into the wild trekking’ elk voorjaar één keer voor slechts tien deelnemers.

De trekking, die onderdeel uitmaakt van een achtdaagse reis naar Fins Lapland, bestaat uit drie dagen en twee overnachtingen in expeditietentjes in het wild. De overige dagen verblijf je in de sfeervolle lodge Ukonhattu waar je wordt voorbereid op de 35 kilometer lange trektocht maar er ook ijsklimmen, snowboarden, langlaufen, een huskytocht, een bezoek aan een rendierfarm en aan een Amethistmijn op het programma staan.

Uiteraard ontbreekt de plons in de houtgestookte hot tub niet en staat het noorderlicht alert altijd aan! scandinavianwintersports.nl

SALT WINTER 2017 |

127

happy trails

Hier heb je het rijk alleen Voor Salt is elk seizoen het waard om eropuit te trekken, maar de winter heeft toch nog iets extra’s: verlatenheid.

Wil jij ontdekken wat dat met je doet?

Check deze spots en laat je grijpen door de stilte en de leegte.

Eenzaamheid was nog nooit zo fijn.

SALT WINTER 2017 |

129

happy trails

Op pad met de boswachter Hanne Tersmette is boswachter bij Natuurmonumenten. Als geen ander weet zij precies waar je de komende maanden het rijk alleen hebt. Vijf winterse wandeltips.

Banjeren met bevers

IJsberen in de bossen

het decor van weidevogels, ’s winters delen wintergasten hier de lakens uit.

Vooral de smient eist een hoofdrol op. Als je zijn fluitende ‘wieuw’ in de verte hoort, dan weet je dat de winter in het land is. Rond februari vertrekt de vrolijke fliere­fluiter weer naar het hoge noorden.”

Slenteren in een schilderij

Caroline Westdijk / Natuurmonumenten

“In 2007 is Tiengemeten, een eiland in het Haringvliet, teruggegeven aan de natuur. Sindsdien kun je hier heerlijk struinen. Zo begint bij het bezoekerscentrum ‘Wandelroute rond Wildernis’, een 9,6 kilometer lang pad dat je grotendeels zelf door de weidse ruigte moet banen. Schrik niet als je onderweg plotseling een bever in het oog krijgt. Of in ieder geval (knaag)sporen die zijn stille aanwezigheid verraden.

Met een beetje mazzel zie je zelfs de ingang van zijn burcht.”

“Het Deelerwoud is een onbekend bos tussen de Hoge Veluwe en Veluwezoom. In dit woud mag niet gejaagd worden, en dat merk je aan de edelherten en damherten die hier leven; ze zijn een stuk minder schuw. Tijdens de 9 kilometer lange ‘Deelerwoudwandeling’ – startplaats: parkeerplaats Deelerwoud langs de N804 – is de kans dan ook vrij groot dat je deze dieren ziet. Als het sneeuwt, is wildspotten nog leuker: verse sporen betekenen dat herten of wilde zwijnen nooit ver weg kunnen zijn!”

Wandelen met wintergasten “Het Wormer- en Jisperveld is een Noord-Hollands veenweidegebied met een wirwar van waterwegen. Vanaf bezoekerscentrum De Poelboerderij, in Wormer, loopt een wandelroute van 4,4 kilometer door de Schaalsmeerpolder heen. Zomers is dit

“Kampina is een prachtig natuurgebied vol vennen, vogels, heidevelden en graslanden in Midden-Brabant.

Ga vroeg in de ochtend op pad voor de ‘Huisvennenroute’: een 6,7 kilometer rondwandeling die je vanaf parkeerplaats Huisvennen, in de buurt van Boxtel, door het betoverende landschap loodst. De witte mist boven de vennen, dauwdruppels op de heide en IJslandse paarden geven je het gevoel in een schilderij rond te lopen.”

Struinen door de duinen “Rust, ruimte, de bulderende wind om je oren; ook op Schiermonnikoog heb je in de winter het rijk alleen. Wandelend over een van de verlaten stranden waan je je vanzelf alleen op de wereld. Toch moet je het eiland delen met talloze neergestreken wintergasten, zoals eenden, ganzen, slechtvalken, ruigpootbuizers en velduilen. Het is ook een mooi moment om in de duinen een bezoek te brengen aan Bunker Wasserman: een uitkijkpost van de Duitsers uit de Tweede Wereldoorlog.” Meer info: natuurmonumenten.nl

Eenzame plekken in Nederland Misschien lastig voor te stellen in ons volgebouwde landje, maar er zijn nog talloze plekken in Nederland waar je bijna geen mens tegenkomt. De schrijvende fotograaf Henk Ganzeboom zocht en vond dertig eenzame oorden. In het recht­ hoekige boekwerkje (148 pag.) neemt hij je mee naar natuurgebieden, zoals het Land van Saeftinghe, de Hollandse Biesbosch en de Noordpolderzijl in Groningen.

Maar ook verrassende stadsrimboes als de ondergang van de Van Brienenoordbrug, een verlaten treinstation bij Lelystad en het westelijk havengebied van Amsterdam komen aan bod. Uitgever: Gvmedia.

130 | SALT WINTER 2017

happy trails Deelerwoud

Tiengemeten

SALT WINTER 2017 |

131

happy trails

Fluistertochten Herrie in je hoofd? Dit zijn vier routes waar de stilte je tot bedaren brengt.

1. Stille nacht

2. Stille wateren

3. Stilzwijgend

4. Stille tocht

Het Drentse Dwingelderveld is een van de stilste plekken van Nederland. In de winter, vooral na een dempend pak sneeuw, kun je helemáál een speld op de uitgestrekte heidevelden horen vallen.

Gun behalve je oren ook je ogen rust door ’s avonds de met reflecterende bordjes uitgestippelde Nachtwandelroute (5 km) te volgen.

Neem voor de zekerheid een hoofdlampje mee.

Startplaats: Anserpad 2, Dwingeloo. nationaalparkdwingelderveld.nl

In De Weerribben-Wieden kun je zomers je kont niet keren.

Daarentegen kun je ’s winters echt alle kanten op, vooral als schaatser. Een handjevol strenge vorstnachten is genoeg om de ondiepe kreken, beken en trekgaten in een gitzwarte ijsvloer te veranderen.

Kwakkelt de winter? Laat je kano in de Kalenbergergracht te water en laat je meevoeren door de Weerribbenroute (14 km). Groene pijlen wijzen de weg. Startplaats: Hoogeweg 9, Kalenberg (schaatsen) en Hoogeweg 26, Ossenzijl (kano). np-weerribbenwieden.nl

Het monumentale Radio Kootwijk werd in 1922 uit het Kootwijkerzand gestampt omdat het destijds als een oase van rust gold – noodzakelijk voor een ongestoorde verbinding met Indonesië.

Een van de beste manieren om deze stilzwijgende leegte te ontdekken is door met je mountainbike over de vernieuwde Zandenwoud-route (51 km) te trappen.

Startplaats: o.a. Krimweg 140, Hoenderloo en Van Golsteinlaan 20, Apeldoorn. staatsbosbeheer.nl

De heuvels van Limburg liggen er in wintermaanden verlaten bij. Ideaal dus om al hardlopend poolshoogte te nemen, bijvoorbeeld op de Bemels Beste Bergloop: een bewegwijzerde hardlooproute (8 km) door glooiende bossen en weilanden.

Startplaats: Oude Akerstraat 52, Bemelen. vvvzuidlimburg.nl

132 | SALT WINTER 2017

winkels waar je wat aan hebt Een (snow)boardshop die je niet in de kou laat staan. Een bakkerij waar spijkerbroeken in het schap liggen. En een hardloopspecialist die recht door zee is. Dit zijn winkels, aangewezen door Salt lezers, waar je écht wat aan hebt. .

Ronald Adventure Shop – Beverwijk Behalve een berg specialistische wandelschoenen kun je bij Ronald ook terecht voor o.a. rugzakken, fleecetruien, tenten, branders, reistassen, regenjassen, skihelmen en fietsspullen. Zie je door de Beverwijkse bomen het bos niet meer?

Geen probleem: het personeel loopt graag het vuur uit zijn sloffen om jou wegwijs te maken. ronaldadventureshop.nl

The Bakery – Reusel

Revert 95 – Haarlem

In The Bakery kun je terecht voor broden en stoere spijkerbroeken. Volgens de Brabantse bakkers, Remo Louwers, Rick Dierckx en Roel Schenkelaars, is de combinatie minder vreemd dan het lijkt. “Alles draait hier om vakmanschap.”

De watertandende winkel in de Bakkerstraat beschikt onder meer over een grote oven en een open werkplaats voor kledingreparaties. De geurende broden liggen door de fraai aangeklede bakkerij verspreid. thebakerystore.nl

De boardshop in de Kleine Houtstraat is al dik 20 jaar een begrip in Haarlem. Behalve skate- en snowboards ben je in Revert 95 ook aan het goede adres als je op zoek bent naar bindingen, snowboardschoenen, brillen, helmen, horloges en streetwear. Ook kids komen in de shop aan hun trekken.

Daarnaast organiseren de boardbazen regelmatig clinics (in Snowplanet) en sneeuwreizen naar het buitenland. revert95.nl

134 | SALT WINTER 2017

winkels waar je wat aan hebt

Run2Day – Rotterdam

Kamu – Breda

Bij Run2Day op de Meent loop je vanzelf warm voor hardlopen. Zo wordt aan de hand van een tijdlijn, die van begin tot eind over de muren van de winkel loopt, de geschiedenis van de loopsport belicht. Zitten je snelle schoenen na een vakkundige loopanalyse als gegoten, dan kun je ze meteen uittesten op de winkelvloer – deze bestaat uit stroken beton, klinkers en asfalt. De Rotterdammers organiseren ook tal van evenementen, check facebook.com/Run2DayRotterdam.

Kamu, Fins voor ‘makker’, is een koffietent waar je ook brood, thee en fietsen kunt kopen. Of andersom. Denk aan White Label Coffee, Fritz limo, T-volution thee, huisgemaakt desembrood en bijzondere tweewielmerken als Kona, Creme, Isaac en Easy Rider. Achterin de industrieel ingerichte zaak (Boschstraat 31) bevindt zich een werkplaats waar een monteur staat te trappelen om zich over jouw ros te ontfermen. Zelf sleutelen mag ook! kamu-breda.nl

De Groningse Kinderboeken­ handel Je kroost van het beeldscherm losweken? Neem het gewoon mee naar De Groningse Kinderboekenhandel. Een keur aan peuterboeken, agenda’s, puzzels, kleurboeken, romans en stripboeken zorgt ervoor dat zelfs de allerkleinsten verslingerd raken aan ouderwets leesplezier. Behalve goedgevulde boekenplanken puilt de winkel in de Stoeldraaierstraat ook uit met speelgoed, spellen en puzzels. kinderboekpost.nl

SALT WINTER 2017 |

135

TV

TV SHOP FEST CLUB LAB

Op GetSalt.tv verzamelen we de leukste nieuwe filmpjes die we op het web tegenkomen. Bekijk ze op je laptop, tablet of schakel via Apple TV of Chromecast door naar het grote scherm. 'Sit back and enjoy the ride'.

SHOP MEETUP CLUB LAB SHARE China: A Skier’s Journey

Skiën staat in China nog in de kinderschoenen. Oeroude rotstekeningen tonen echter aan dat Chinezen al sinds mensenheugenis op de lange latten staan.

China: A Skier’s Journey neemt je naar de geboortegrond van de oudste skicultuur ter wereld. In de besneeuwde uitlopers van de Altai, een bergketen op de grens met Rusland en Mongolië, gebruikt de lokale Kazakken-bevolking al van oudsher lange latten om op wild te jagen. 10.000 jaar oude rotstekeningen, van skiënde jagers die steenbokken achterna zitten, in de buurt van het afgelegen plaatsje Khom lijken zelfs aan te tonen dat ze de allereersten waren die op ski’s stonden (en niet de Noren). Helaas staat deze oeroude sneeuwcultuur op het punt van verdwijnen: sinds een aantal jaar mogen de nomadische Kazakken niet meer op wild jagen. Hierdoor verdwijnt ook de noodzaak om latten van hout, bindingen van leer en vellen van paardenhuid te fabriceren. Tegelijkertijd is de Chinese middenklasse steeds vaker

136 | SALT WINTER 2017

in de sneeuw te vinden. Niet om op steenbokken, herten of gazellen te jagen, maar om zoveel mogelijk status te vergaren; skiën is hot, helemaal nu de Olympische Winterspelen van Beijing (in 2022) met rasse schreden dichterbij komen.

Speciaal voor dit doel worden in het oosten van het land tientallen wintersportgebieden uit de grond gestampt.

Stuk voor stuk spuuglelijke plekken, op een steenworp afstand van miljoenensteden. Een merkwaardige uitzondering is Jackson Hole: een Chinese kopie van de bekende wintersportplaats in het Amerikaanse Wyoming. Hier geen betonnen hoogbouw, maar een knus dorp met houten blokhutten, hertengeweien, dorpspleintjes en een heus kerkje.

China: A Skier’s Journey is een fascinerende reis door een voor ons volslagen onbekende skicultuur. (zendtijd: 16.24 min)

Łukasz Zamaro

salt TV

The Barkley Marathons

Northbound: Skateboarding on Frozen Sand

Briljante documentaire over de Barkley Marathons, een van de zwaarste én meest sadistische hardloopwedstrijden ter wereld. De filmt neemt je mee naar de dichtbegroeide bossen van het Amerikaanse Tennessee, alwaar organisator Gary 'Lazarus Lake' Cantrell, een bebaarde redneck, deelnemers over een 160 kilometer lang traject (inclusief 16.000 hoogtemeters) jaagt. Er is wel een addertje onder het gras: het parcours is een puzzeltocht en dient binnen 60 uur afgelegd te worden. Niet verwonderlijk dus dat de afgelopen 30 jaar slechts 18 renners de finish haalden. Te zien op Netflix. (zendtijd: 89 min)

Bij skateboarden denk je waarschijnlijk niet aan sneeuw, ijs en diepvrieskou. Toch is dit precies wat vier van de beste skaters van Noorwegen voor ogen hadden toen ze hartje winter naar de Lofoten, een arctische eilandengroep voor de Noorse kust, afreisden. Gebruikmakend van het spaarzame daglicht zie je hoe Karsten Kleppan, Henrik Lund, Didrik Galasso en Hermann Stene zich glibberend en glijdend uitleven op ijzige stranden, spiegelende plassen, aangespoelde olievaten en een schans die bestaat uit bevroren zand. (zendtijd: 8.38 min)

Take Every Wave: Laird in VR Laird Hamilton is een levende surflegende. De 53-jarige Hawaïaan ligt bijna dagelijks in de oceaan. Niet verwonderlijk dus dat hij naar Peru afreisde om in de buurt van Chicama een van de langste golven ter wereld te pakken. Niet op een gewoon board, maar op een hydrofoil board: een plank waaronder een draagvleugel is bevestigd. Het resultaat zijn jaloersmakende beelden van Laird die minutenlang over het azuurblauwe water scheert. Geschoten met een ietwat hallucinerende 360 graden camera. (zendtijd: 4.15 min)

Wall Runners of Gaza Mohammed Aljakhabir en Ahmad Matar groeiden op in de door armoede geteisterde Gazastrook, een stampvol stukje Palestina dat grenst aan Israël en Egypte. Geïnspireerd door een parkour-filmpje op YouTube besloot het tweetal om zelf de stoute freerunschoenen aan te trekken. Door over autowrakken te springen, op kapotgeschoten gebouwen te klauteren en over grafstenen te koprollen groeiden ze uit tot ware straatacrobaten. Inmiddels is het tweetal naar Zweden gevlucht en geven ze freerunlessen aan kinderen. Boeiend in beeld gebracht, kijken dus. (zendtijd: 9.23 min)

SALT WINTER 2017 |

137

SHOP

BESTELLEN: GETSALT.COM (SHOP)

Outdoor lifestyle posterset Andrew Groves weet in een paar pennenstreken de outdoor lifestyle te vangen. Niet verwonderlijk dus dat we dolblij waren toen de Engelse kunstenaar ‘ja’ zei op onze vraag of hij de Salt covers van 2017 wilde illustreren. Het omslag van deze editie is zijn laatste bijdrage op dit gebied. Aangezien we afgelopen jaar veel vraag naar de afbeeldingen hebben gekregen, hebben we besloten om de illustraties als losse posters aan te bieden. Hoge kwaliteit drukwerk | 250 grams papier Formaat 30 x 40 cm

138 | SALT WINTER 2017

PER STUK

€6

€ 7,50

SALT LEDEN

NIET LEDEN

PER SET (4)

€ 20 SALT LEDEN

€ 25 NIET LEDEN

SHOP

2 1

3

Complete set • Morakniv Camping Axe • Houtsnijmes Slöjdkniv 120 • Lepelsnijmes 164S • boek Man, Hout, Mes

4

COMPLETE SET

€ 109 € 119 Hout is goud

SALT LEDEN

NIET LEDEN

Ontdek de weldadige effecten van het werken met hout. Of het nu gaat om een stevig potje houthakken met een vlijmscherpe bijl of het werken met een houtsnijmesje waarmee je de mooiste kunstwerkjes creëert. Met deze set blaas jij de eeuwenoude traditie van houtsnijden een nieuw leven in. En iedereen kan het.

1. Morakniv Camping Axe Deze Morakniv Camping Axe maakt in iedereen een hout­ hakker los. Handig mee te nemen maar ook ideaal voor thuisgebruik om een openhaardhoutblok in mootjes te hakken of om je houtblok voor te bereiden voor het fijnere houtsnijwerk. Lengte: 32 cm. Gewicht: 500 gram. Bijlkop: Boriumstaal.

Kunststof handvat. Inclusief leren beschermetui.

Prijs € 49,95 voor Salt-leden / € 54,95 voor niet-leden 2. Morakniv Houtsnijmes Slöjdkniv 120 De Slöjdkniv 120 heeft een smal en puntig lemmet (6 cm) van gelamineerd staal voor een superieure taaiheid en veerkracht. Een mes om met de grootste precisie te kunnen werken en door te dringen tot in elk detail. Het tonvormige handvat van geolied berkenhout zorgt voor een optimale grip.

One price fits all € 22,95

BESTELLEN: GETSALT.COM (SHOP)

3. Morakniv Lepelsnijmes 164S Een onmisbaar stuk gereedschap voor het maken van lepels, schaaltjes of mokjes. Dankzij de U-vorm van het mes kun je hout gemakkelijk uithollen en voorzien van een ronde of een concave vorm. One price fits all € 25,95 4. Boek: Man, hout, mes In dit boek laat Barn the Spoon je stap voor stap zien hoe je van een boomstammetje naar een lepel werkt. Er komt geen machine aan te pas en het mooiste is dat iedereen het kan.

Daarnaast verbindt dit boek je opnieuw met de natuur.

Mooi vormgegeven, heldere uitleg en met heel veel mooie foto’s. Overigens slaat de titel van het boek op de man die het boek schreef, Barn the Spoon, die zijn houtkennis evenzogoed met elke vrouw deelt. One price fits all € 20

SALT WINTER 2017 |

139

SHOP

€ 35 SALT LEDEN

€ 39 NIET LEDEN

Little Outdoor Library Bladeren, dromen, veranderen! Dit zijn de boeken die je leven onverwachts op zijn kop kunnen zetten of het laatste zetje zijn om je dromen te realiseren. Stuk voor stuk koffietafelboeken, vuistdik, robuust en kleurrijk. Bestel ze allemaal en nodig je vrienden uit voor wat droomtijd in je persoonlijke little outdoor library.

140 | SALT WINTER 2017

BESTELLEN: GETSALT.COM (SHOP)

BESTELLEN: GETSALT.COM (SHOP)

SHOP

Camp Cards Of je je tijd met vrienden nu rond het kampvuur doorbrengt, op het kleed voor de houtkachel of knus in je bus; met deze handgetekende kaarten heb je het tofste kaartspel ooit in handen. Speciaal ontworpen voor ontdekkers en avonturiers. Voor zowel de voor- als de achterkant maakte Christian Watson van 1924us (check 1924us op Instagram!) deze unieke illustraties.

Verpakt in een matte letterpress box met aan de binnenkant een kaart van Yosemite Valley. Het sluitzegel maakt het doosje helemaal af. Een uniek kaartspel waarvan er wereldwijd slechts 5000 zijn gemaakt. 52 pokerkaarten + 1 tipkaart over hoe je in de wildernis kunt overleven met slechts één speelkaart. Gemaakt in Amerika.

€ 14,95 € 14,95 SALT LEDEN

+

NIET LEDEN

SALT TRAIL NOTES BOEKJE OM DE SCORES IN BIJ TE HOUDEN

SALT WINTER 2017 |

141

BESTELLEN: GETSALT.COM (SHOP)

SHOP

€ 40 SALT LEDEN

€ 49 NIET LEDEN

Salt Sweaters De ouderwetse sweater met hoge ronde ribhals met kruissteek net onder de hals en rib aan mouw en boord, heeft de weg naar de garderobe weer helemaal teruggevonden. Keuze uit 3 verschillende prints en verkrijgbaar in zowel in dames- als herenuitvoering. Geproduceerd in Europa van biologisch katoen.

TRAIL SOCIETY TRUCKER CAP

€ 18 SALT LEDEN

Salt Trail Society Baseball jasje Stoer, hip en comfortabel. Gemaakt van sweaterstof dat voor 85% uit biologisch katoen en voor 15% uit polyester bestaat. Afgewerkt met ribboordjes bij de hals, de heupen en aan de polsen. Met geborduurde Salt Trail Society patch.

Model unisex | Maat S t/m XL Kleur zwart met heather grey

€ 59,95 € 69,95 SALT LEDEN

142 | SALT WINTER 2017

NIET LEDEN

€ 16 NIET LEDEN

2

1 3

Muoto muki Handgemaakte serie koffiemokken van porselein, geïnspireerd op de houten kuksa van de nomadische Sami. Mokjes voor het leven.

“Een kuksa is een traditionele mok van de Sami, handgemaakt van berkenhout”, vertelt Stijn van Oss, bevlogen outdoorman en kunstzinnig houtbewerker". Zo’n 4,5 jaar geleden kreeg ik tijdens een rondreis door Fins Lapland voor het eerst een kuksa in mijn handen gedrukt. Na een paar kopjes koffie, gezet op een houtvuurtje, was ik meteen verkocht. Het elegante ontwerp, het ouderwetse vakmanschap, het drinkgenot; ze prikkelden allemaal mijn creativiteit. Bij thuiskomst besloot ik om zelf een kuksa te maken. Gedurende dit proces kwam ik op het idee om aan dit klassieke ontwerp een designdraai te geven. Samen met de ambachtelijke porseleinwerkplaats StudioZand in Amersfoort is het me, na eindeloze proefmodellen, gelukt om de koffiemok in een superstrak jasje van glanzend porselein te gieten". De Muoto muki is verkrijgbaar in drie verschillende modellen en een waardevol cadeau voor elke koffie aficionado.

1. Cappuccino & (filter)Koffie Salt-leden € 42,50 Niet-leden € 45 2. Espresso Salt-leden € 35 Niet-leden € 37,50 3. Shot ristretto Salt-leden € 32,50 Niet-leden € 34,50

Salt tijdschriftenbox Een stoere houten box met aan een zijde het Salt logo stijlvol uitgesneden.

Zo hou je alle Salt edities netjes bij elkaar!

€ 9,95 SALT LEDEN

BESTELLEN: GETSALT.COM (SHOP)

€ 15 NIET LEDEN

SALT WINTER 2017 |

143

doen l e r e n maken

ontmoeten

verbinden

aanmoedigen

delen

s p e l e n

ontdekken

inspireren b e l e v e n

genieten

TROTSE PARTNERS VAN SALT:

salt

the network for trailseekers & happy dreamers

meetups Het idee is simpel. Mensen die dingen doen, kunnen anderen inspireren om ook aan de slag te gaan. Verspreid over het jaar organiseert Salt diverse Meetups. Meedoen? Deze staan vast.

• SALT X SPECIALIZED BIKE TESTING & TASTING

• SALT WOOD CAMP

Zaterdag 24 maart Het merk dat er ooit (1981) voor heeft gezorgd dat de mountainbike in productie werd gebracht praat je op deze dag helemaal bij over de nieuwste innovaties op het gebied van mountainbikes, e-bikes, gravel bikes en bikepacking.

Het schitterende mountainbike parcours dat recht voor de deur van het Europese hoofdkantoor start is die dag je playground.

• SALT AANSCHUIFTAFEL Zaterdagavond 24 maart Een viering van de start van de lente met eten en drinken.

Locatie: Het lokaal in Amersfoort

• SALT DARK SKY TERSCHELLING Vrijdag 13 t/m zondag 15 april Inmiddels een klassieker waar we niet alleen het donker vieren – Terschelling is officieel erkend als Internationaal Dark Sky Park - maar overdag ook gaan jutten. Onder begeleiding van onze creatieve houtmeester Stijn van Oss ga je in de Salt werkplaats (Strandhotel Terschelling) aan de slag om van je buit een tof kunstvoorwerp te maken. Inschrijven vanaf 15 februari.

Zondag 27 mei Workshop lepels snijden en een kennismaking met de nieuwe houtcultuur. Inclusief bomenkennis en houthakken.

Iedereen kan het.

• SALT AANSCHUIFTAFEL Zaterdagavond 23 juni Een viering van de start van de zomer met eten en drinken.

Locatie: Het lokaal in Amersfoort

• SALT MAKERS FEST Vrijdag 21 t/m zondag 23 september Een weekend lang in het teken van de makers. Handen uit de mouwen en aan de slag met hout, staal, stof, voedsel, planten, karton, metaal, plastic en meer. Leer van de meesters hoe je dingen voor elkaar krijgt.

• SALT AANSCHUIFTAFEL Zaterdagavond 29 september Een viering van de start van de herfst met eten en drinken.

Locatie: Het lokaal in Amersfoort

• SALT WOOD CAMP

• SALT WOOD CAMP Zaterdag 21 april In deze populaire workshop leer je hoe je op ambachtelijke wijze een steekpeddel maakt van hout. Lijmen, zagen, schaven, schuren en heel veel houtkrullen op de grond en zweetdruppels op het voorhoofd. Van het resultaat geniet je een leven lang.

• SALT WOOD CAMP

Zaterdag 13 oktober In deze populaire workshop leer je hoe je op ambachtelijke wijze een steekpeddel maakt van hout. Lijmen, zagen, schaven, schuren en heel veel houtkrullen op de grond en zweetdruppels op het voorhoofd. Van het resultaat geniet je een leven lang.

• SALT AANSCHUIFTAFEL

zaterdag 26 mei Workshop lepels snijden en een kennismaking met de nieuwe houtcultuur. Inclusief bomenkennis en houthakken.

Iedereen kan het.

Zaterdagavond 12 januari 2019 Een viering van het nieuwe jaar en van de winter met eten en drinken. Locatie: Het lokaal in Amersfoort

Aanmelden Ga naar GetSalt.com (Meetups) voor meer informatie, tickets en onze agenda die altijd in beweging is.

Salt leden hebben altijd een streepje voor in de vorm van exclusiviteit, voorrang, korting en/of een onverwachts cadeautje. Een lidmaatschap loont dus altijd.

SALT WINTER 2017 |

145

2 18 januari z m d w d v z

februari z m d w d v z

maart z m d w d v z

april z m d w d v z Legenda Verjaardagen Vakantie

mei z m d w d v z

juni z m d w d v z

juli z m d w d v z

augustus z m d w d v z

Speeltijd Familiedingen Vriendendingen Deadlines Salt magazine

oktober z m d w d v z

november z m d w d v z

december z m d w d v z

Verdwaald Vrijwilligerswerk Snipperdag Mijlpaal

#

september z m d w d v z