De wondere wezens van Rémi de Ligny

VAN VLEESMOLEN NAAR Juweel KEVER

Een mier van staal, schroeven en moertjes. Ze bestaan echt. In het hoofd van grafisch kunstenaar Rémi de Ligny. En op de harde schijf van zijn computer. En aan de muur bij de vele liefhebbers van zijn creaties. De geleedpotigen haarfijn opnieuw geconstrueerd. Angstaanjagend aantrekkelijk, digitaal opgebouwd uit vooral onedele metalen. De Ligny speelt zijn eigen Schepper.

RÉMI DE LIGNY CREËERT LEVEN UIT ROEST

FOTO WOUTER KEURIS

Rémi de Ligny (Saint Martin d’ Heres, 1977) groeide op in Leiden. In zijn vrije uurtjes leerde hij zichzelf daar Photoshop en de basisbeginselen van grafisch ontwerpen. De techniek in dienst van zijn eigen creatie. Hij werkte bij verschillende ontwerp- en reclamestudio’s in Leiden, preciseerde zijn koers en creëerde zijn eerste digitale collages. De muis als penseel en z’n beeldscherm als doek. Met in het begin van zijn artistieke loopbaan vooral veel zware thema’s als de hel en de hemel, goed en kwaad, leven en dood, Bijbelse taferelen. Die zijn inmiddels goeddeels naar de achtergrond verdwenen. Nu is het in zijn Arthtopods serie vooral mechaniek, logica, what you see is what you get.

Jewel Beetle - Sternocera aequisignata

COMPOSITIE

Zijn vroege werken zijn hyper-surrealistische composities van zorgvuldig vrijgemaakte foto’s van objecten, organismen en figuren. Met deze uiterst gedetailleerde, visioenachtige producties in de traditie van Hieronymus Bosch zet De Ligny voortdurend metaforen tegenover elkaar, op onnavolgbare wijze verbonden met de associatieve logica van de droomtoestand. In 2013 won De Ligny de jaarlijkse ontwerpwedstrijd van de Uitmarkt, en zijn werk verscheen op abri’s door het hele land. Na een succesvolle expositie in 2014 werd hij gevraagd door opinieblad HP/De Tijd om maandelijks een compositie te leveren, afgedrukt op een volledige pagina, ter illustratie bij een nieuwsartikel. De samenwerking leidde tot een serie werken waarin De Ligny zijn eigenzinnige, magisch-realistische stijl frontaal laat botsen met de aardse inhoud van de dagelijkse actualiteiten.

EXPERIMENTEREN

In 2017 nam De Ligny deel aan een expositie van een groep Leidse kunstenaars in de Amsterdamse GO Gallerie getiteld Through a Keyhole. Geïnspireerd door een insect in een glazen doos – een cadeau van een oude vriend en amateur-entomoloog – stelde hij zich een serie voor van uitvergrote insecten volledig vrijgemaakt en geïsoleerd van hun omgeving. De Ligny merkte op dat het exoskelet van een geleedpotige feitelijk bestaat uit series repeterende elementen, en hij begon te experimenteren om de skeletten te herscheppen met mechanische objecten in zijn typische, nauwgezette stijl. Hieruit kwam de serie Arthropods voort. Waar De Ligny voorheen uitsluitend vrij verkrijgbare beelden en stockfoto’s van internet gebruikte, ging hij gedurende de ontwikkeling van Arthropods steeds meer zelf fotograferen – oud gereedschap, machine-onderdelen, schroot, opgeduikeld uit boerenschuren, kringloopwinkels, vuilcontainers of gewoon van de straat.

VERROESTE TANDWIELEN

‘Ik ga op zoek naar objecten die mijn interesse wekken, ik struin de straten af en documenteer elk voorwerp dat ik vind.’

Ant - Camponotus fellah

volstaan. Om de skeletten van de insecten te her creëren moest ik de fotografie zelf doen, en zoals een autodidact betaamt heb ik mezelf dat geleerd door eindeloos proberen. De Arthropods serie vereist fotografie van objecten met zo min mogelijk optische vervorming, dus steeds loodrecht op het oppervlak. Dan moet je een object langzaam bewegen onder een camera op een statief, en de tientallen foto’s die je neemt combineren tot een lineair panorama.’ ‘Vroeger zocht ik eindeloos het internet af met de vreemdste zoektermen. Nu ga ik ga eerst op zoek naar objecten die mijn interesse wekken, ik struin de straten af en documenteer elk voorwerp dat ik vind. Verroeste tandwielen, een antieke draaibank, een oude gehaktmolen. Dan fotografeer ik die vanuit iedere hoek, en de vormen en texturen die zo ontstaan gebruik ik om bijvoorbeeld een juweelkever te reconstrueren tot in de kleinste details.’ Het is een trechtervormig proces waar het daadwerkelijk ontwerpen slechts het eindpunt is van een lange, intrigerende reis, ook in de letterlijke zin, door de straten van Leiden.

HET PROCES

Met Arthropods slaat De Ligny een nieuwe, innovatieve weg in waarbij hij het organische verbindt met het mechanische, het bezielde met het onbezielde, om de evolutie als het ware over te doen, zonder overigens af te wijken van het bouwplan. De Ligny: ‘Je kunt niet teveel afwijken, als je een ledemaat onder een iets andere hoek plaatst vervorm je het hele bouwwerk. Dat is het blinde genie van evolutie, eindeloos trial and error. Inderdaad, zoals vrijwel mijn gehele oeuvre is ontstaan.’ Achter het verfijnde detail van De Ligny’s werken gaat een ambachtelijk proces schuil dat bestaat uit vijf fasen: Fase 1: De opnames. De Ligny fotografeert alle voorwerpen onder een constante, loodrechte hoek. Hoe groter de voorwerpen, hoe meer foto’s er dus nodig zijn. Ook het licht moet constant blijven zodat er zo min mogelijk verschillen zijn wanneer de foto’s aan elkaar worden gehecht. Fase 2: Stitchen. De Ligny naait de verschillen-

Dragonfly 2 - Anax-walsinghami

Butterfly Blue

‘Als je een ledemaat onder een iets andere hoek plaatst vervorm je het hele bouwwerk. Dat is het blinde genie van evolutie, eindeloos trial and error.’

Ladybird - Aiolocaria Hexaspilota

Housefly - Musca domestica - le Pondy

de opnames naadloos aan elkaar tot ze één organisch geheel vormen. Fase 3: Stylesheet. De Ligny stelt een overzicht op van alle elementen van de voorwerpen, uit alle hoeken gefotografeerd. Fase 4: Constructie. De Ligny bouwt de segmenten van de exoskeletten op aan de hand van het Stylesheet. Hij bootst daarbij de evolutie na in de repeterende elementen, waarvan de vormen behouden blijven als het formaat verandert. Door de zeer hoge resolutie van de foto’s kan een klein detail in het voorwerp een groot deel van een segment representeren. Fase 5: Fusie. De Ligny voegt de honderden lagen samen waaruit de poten, vleugels, sprieten en andere onderdelen bestaan. Dan maakt hij alle onderdelen van de exoskeletten tot één geheel – en blaast ze leven in.

PERFECTIONISTISCH

Digitale collage kunstenaar, zo zou je De Ligny ook kunnen noemen. Hij verzamelt roestige troep, ontleedt ze, fotografeert alles en gebruikt de onderdelen als een soort digitaal bouwpakket. Op het moment dat alle onderdelen kaar staan voor gebruik, bedenkt hij er pas een dier bij. Hij kopieert, vergroot, verkleint, en laat alles uiteindelijk zodanig passen dat het een kever wordt, of een mier. Zo wordt een motor van een oude grammofoon uiteindelijk een mier, een handboor een meikever en een autokrik een schorpioen. Projecten die vaak gelijktijdig lopen en maanden in beslag nemen aan fotograferen, puzzelen, knippen, plakken enz. voordat ze kunnen worden ingelijst. Want alle afmetingen en vormen kloppen tot op de millimeter. En zo schept De Ligny z’n eigen nieuwe werkelijkheid, met een knipoog naar de oorspronkelijke schepper.